^jejLK^

ü704 8030

■■.rT

ß^a^ v. ec .

Lk^-\' \'•■a../i/ryc ■

^ u^hâepcjLiA^^ : c-jx/C. •2.0///

lOtJ:. e^^i^ci ,

^ uluoJUcOuZunnJT-

i

v-cy--\'LvJl^ ir^ J\'f-ir^\'. ^ rPJfi^^\'^ ^jjlyi/k^,^ . A--OZAJ^.

/_ plu /yp Mn^-^Jx.

P. van Bemmelen, De vrijbeschikkende overeenkomst, devorm-
vrije overeenkomst en de abstracte verbintenis, in Rechtsgel. Bijdr.
en Bijbl., jg. 3 (1888), Afd. B. e^ ^fA^ci^^^i^ /^r/

In het algemeen is voor verbintenis-scheppende overeen-
komsten geen vorm voorgeschreven; zij zijn vormloo^ Elke
wijze van wilsopenbaring heeft in rechte waarde.

Plechtige vormen bij mondelinge wilsopenbaring, bijv. het
uitspreken van eene bepaalde formule, zooals bij de stipulatie
in het Oud-Romeinsche recht, kent het moderne recht niet.

Bij uitzondering wordt voor de geldigheid van sommige
overeenkomsten schrift, dus een bepaalde wijze of vorm van
wilsopenbaring, gevorderd. Schrift hier een constitutief ver-
eischte. Deze overeenkomsten worden wel formeele genoemd.
Voorbeelden:

Schriftelijke akto bij cessie (art. 668 B.W.), dading,
bodemerij ; authentieke akte bij huwelijkscho voorwaarden,
/hypotheekstelling, subrogatie van art. 1437 2". B. W.,schen-
, king, naamlooze ventiootschap, coöperatieve vereeniging.

Daar order- en toonderpapier (wissel, assignatie, orderbiljet,
cognossement, ceel, enz.) niet bestaanbaar zijn zonder schrift,
worden zij om die reden wel tot do formeele verbintenissen
gebracht.

Formeele handeling (Formalact): eene aan vormvoorschriften

8

106

gebonden handeling, waarbij zekere vormen in acht genomen
moeten worden: wisselprotest, scheepsverklaring, enz.

Schrift vaak voorgeschreven niet om daarvan de geldigheid
der overeenkomst.afhankelijk te maken, maar uitsluitend als
bewijsmiddel. Uitsluiting van getuigenbewijs.
Voorbeelden:

Vennootschap onder firma, verzekering (polis), aanmonste-
ring (monsterrol), bevrachting (cherte-partij), alle burgerlijke
overeenkomsten (in tegenstelling van handelsovereenkomsten)
over verbintenissen van meer dan ƒ 300.
Dispositivurkunde en Beweisurkunde.

§ 26. MATERIËELE EN ABSTRACTE (formeele)
VERBINTENISSEN.

P. van Bemmelen , op. cit. — Moet de verbintenis uit overeen-
U^t^\'fci^i^a-^ komst afhankelijk gesteld worden van het bestaan en de geldig-
jZh ^ eener schuldoorzaak (causa)\'? Praeadviezèn van J. C. Naber

\'en J. P. Moltzer, in Handelingen Nederl, Juristen-Ver. 1889,
dl. I, bl. 20 vlg. en 129 vlg. Beraadslaging, t. z. p., dl. II. —
Qf y/ ^aûi /-\'^\'^^rB.EGELSBERGER in Endemann\'s Handbuch f. H-, S- u. Wr., dl. II,
\'y ^ ^ (M die Handelsgeschäfte, § 251 : der Schuldgrund, bl. 482. — Op-
/ ■ zoomer, het B. W. verklaard, op artt. 4371—1373. — J. Tim-

la cause dans les contrats et obligations, 1882. — Crouzel,

^ic^ ciaire, 1882/83, 7me année, I, bl. 165 vlg.

A^\' oorzaak (causa) reeds in het Romeinsche recht en wordt
C4//1/0 heden in velerlei beteekenis gebruikt.

, /. ^ Code civil art. 1108 : Quatre conditions sont essentielles pour la

/ƒ/" L uJr " ^^ ® conaitions sont essentielles pour la

^/f, \' \' validité d\'une convention :........Une cause licite dans 1\' 0 b 1 i-

/ev cdrJ^^-^ {/(jvfvoi^^ gation. — Art. 1131: L\'obligation sans cause, ou sur une fausse
^ikruhdlk, S"\'\' cause illicite, ne peut avoir aucun effet. Zie

voorts artt. 1132 en 1133.

Burg. Wetb. art. 1356. Tot de bestaanbaarheid der overeen-
komsten worden vier voorwaarden vereischt:... 4°. eene geoor-
loofde oorzaak. — Art. 1371. Eene overeenkomst zonder oorzaak,
of uit eene valsche of ongeoorloofde oorzaak, aangegaan, is krach-
teloos. Zie voorts artt. 1372 en 1373.

dù.ii ^i. \'hn \'^^-
■CUXJU^\'- (SO:

OL. iJUitJU^JL Y

-6.

f

(jlüccjl l/et-^ /e^ta^ t^t^/ cipcyo.

^^ tx».

eilj! , O-.^lGs-t^.J. ^ .AxytyhÀA/ (^(flf^c-Uy^

fl^ Jj\'L t^. — , ^ ui. ^yPiyc^Ciy^ . c^. ^Tycn^A,,

■f i

___.........

, t L f JJ^

. i V^k ^Cf it . . V-y^^

t

iy-t«—A

tj

^ Un? / l

r

// \'lUicù\'yL. \'J ^ïiïie ^C^^A jC../^"\'^yyt- . /

Met oorzaak der overeenkomst (beter: der verbintenis)
worden niet bedoeld de individueele beweegredenen, die par-
tijen geleid hebben. ----~

In hoever zijn deze in rechte relevant?

Beteekenis van het vereischte der oorzaak?

Partijen kunnen van het tusschen hen verhandelde schrif-
telijk zooveel of zoo weinig constateeren f als zij zelve wen-
schelijk achten. Zij kunnen al het verhandelde constateeren,
meer of minder daarvan j\'^zich bepalen tot het bloot consta-
teeren der door een hunner aangegane verbintenis, tot een
schuldbekentenis of bewijs van schuld verbintenis zonder meer.

Ik beken U /lOO schuldig te zijn; ik beken U /lOO schuldig
te zijn en verbind mij die te betalen; ik verbind mij [of: beloof]
(J /lOO te betalen; ik verklaar U fiOO te zullen betalen, enz.

. Cautio discreta en cautio indiscreta, abstracte of formeele
verklaring (schuldverbintenis of -bekentenis).

Verplichting om den eisch met redenen te omkleeden.

Art. 1371, in verband met art. 1372 B. W., bedoelt den
schuldeischer te noodzaken bij zijn eisch het verhandelde bloot
te leggen en hem te beletten zich te bepalen tot een beroep
op eene cautio indiscreta. f^i^^rr-c^c^

Redenen, die den wetgever hebben geleid.

„Overeenkomst" in artt. 1371—1373 gebruikt in de beperkte
beteekenis van „eenzijdige schuld verbintenis of -bekentenis"
(art. 1915 B. W). „Oorzaak" doelt op het tusschen partijen ver-
handelde, op de concreete transactie, waarvan de gestelde
schuldverbintenis een deel uitmaakt. Overeenkomsten of ver-
bintenissen zonder oorzaak bestaan niet.

-Gondkitio causa data oauca non coouta.

c. 14 Deer. Greg. II, 22: Si cautio, quam a te indebite pro-
ponis expositam, indeterminate loquatur, adversarius tuus tene-
tur oslendere debitum, quod continetur in ea. Sed si causam,
propter quam hujusmodi scriptura processerit, expresseris in cadem,
confessioni tuae statur, nisi probaveris, te id indebite promisisse.

De eischer (schuldeischer) moet de causa aanwijzen van des
gedaagden (des schuldenaars) verbintenis, m. a. w. een con-

299

(^Ujcy^^ ^ee^ ^Sit^^^ ■ ^

T

n Q ^ creet reclitsfeit steilen, waarop de verbintenis van den gedaagde
steunt. Legt hij eene schuldbekentenis over, dan kan de ged.

aantoonen dat de in die schuldbekentenis opgegeven oorzaak
-i ."\' valsch is (m. a. w. dat de beweerde transactie niet heeft plaats

of wel dat zij ongeoorloofd is, waarna deeischerals-
V Q^ ^^^ bestaan van een andere geoorloofde oorzaak mag be-

wijzen. Aldus Hof den Bosch 18 Juni 1878, W. n°. 4273
^ en Hooge Eaad 11 Juni 1886, W. n". 5309.^Volgens het Hof
te Leeuwarden 18 Oct. 1882, W. 4835, is tegen de ver-
melding der causa in een onderhandsche akte geen tegenbe-
wijs toegelaten, op grond van art. 1912 B. W.
2 Is behoud van dit stelsel wenschelijk, of mag het aanwezig
J^^zijn eener oorzaak, behoudens tegenbewijs, ondersteld worden? /

L^ Is vermelding van eene onware oorzaak wel te verhinderen ?

ji^l ij.xr\'\'^^ Moet dus de cautio indiscreta voldoende geacht worden tot

staving van den eisch?

In dien zin reeds thans Rb. Groningen 2Ö Mrt. 1874, W. n".
3747; Rb. Middelburg 10 Juni 1885, W. n°. 5267: «Dat immers
zij die de akte geteekend hebben, daardoor hebben erkend dat zij
verbonden zijn en mitsdien, vermits er zonder geoorloofde oor-
zaak geen verbintenis ontstaat, ook tevens hebben erkend, dat
zoodanige oorzaak bestaat; dat nu de schuldeischer, bezitter van
de schuldbekentenis, volledig bewijs in handen heeft en niets ver-
der heeft te bewijzen, maar dat zij die door het onderteekenen
der akte zich schuldenaars hebben erkend, doch die beweren dat
zij zulks niet zijn vermits er eene oorzaak of althans eene geoor-
loofde oorzaak aan hunne verbintenis ontbreekt, de waarheid van
. dit beweren moeten bewijzen.» — Feitelijk tot hetzelfde resultaat
leidt het arrest van den Hoogen Raad 18 Febr. 1870, W. n". 3192:

\\ C)f\'

\' u de akte, waarbij de onderteekenaar erke^ zekere géldsom schul-

(/ aanneemt haar met de renten te betalen, bevat

> I jJ oorzaak dier eenzijdige verbintenis eene daarbij erkende schuld. ^

Overigens kan de opvatting der jurisprudentie blijken uit

(f^ uJ\'^^ de volgende voorbeelden:

Hof Amsterdam 20 Jan. 1882, W. n». 4758: Eene schuldbeken-
tenis : ((Ik onderget. beken wel en deugdelijk schuldig te zijn...
ƒ 15000, waarde naar genoegen genoten», drukt de oorzaak der
obligatie, n.1. geldschuld wegens genoten waarde, ondubbelzinnig

tS.

^ il^ /5// /e^-^ ^^^^

r (/lu. ^.lécuo^ -ùtOt^h A-

â, /\' ^^ ^

^ ^ A^ tf"»^ •

-f- LJ/VJ ^ire^oU^ Oj^c^o^ /tM.\'ÛL .Jh/^ ^A^ . SjP^^^ :

(jt^^yw^ oU^ n/\'Tnyyl\' Ccnro /t^ "Ir^y^-^tyL^ t-tr^^yi,.

Irtrô Utre^ a^JU\' ô^Cô^a.^ iri*^ OJL,..^ ojl,.,^*,^ a^cy.— ^

lA^\'ér t^eXj^t^C^ e^aJZtCa "Z^^t^W-t^ é^tr

i^U, ^a^rt/ti^ (^^tj,^ •\'^^-^it^a.Are^ <2w

—--^^ Lcr^c-Oy ^ f-i^ « ^ .»t«. ...«T;^ ^ Ôè

__________,, ------------Geyi^i^pfi 6 — .

oyif^ju c^ojt-t^ai. cfjL,

a

. , ^^ --- . u^iM Ü^Ssr\'\'^

Sv^rrt. 7)

lóf

7J

ayXy ÄJ

JL^j-ty—^e*.

L ^

-4- oti

OLy^yf— .

<3L»-«---^

a-xr"^

OLW/^ . /<»a

Ato/^ «/C^ e/v-

-iL

o^.iQtr

■ioL^

// "/-curl. /(jyO^

.«Vt- trrr-ryy e^tlo^

<2^

•rtnyz.

ij-eJZA- crtn/x.»^

j/tMt-i^

V ,

-e/oo^JïJr^cA^^ ä^^Wä^S ^

Ouju.\'AjI . o^in^vs» ^^ ^♦vöüc^».—Ä.

; <a- efAJytnJLCJzScyCosi^^ P&. ^exy^rcK/zy^ ^ ^ Cju.

cr^\'Cißf CK/Ai tyy^ c^ïstyv^ StiL. A^t/n^ Ca^^

i

J ^cryt^^yitx^^

^f/t\'CJl- ^^ ye, C\'Cui\'y^ym^. yS^vu»^ ^t

CLÂzy/k^

2d

y

CLez-trz^ef^^r^cLÓ..^\'/\'^ oCA-y C^Vr-\'f-\'CO\'is.\'^/L. er^ /Li\'f- Z/i^yjß^

Y

\'Ca-,,^—r

l^toJ^ <Àr-err oU^ ^J^- ^ : t^^ -ZT J^".\'

(/"ZJUU^ Atr ^ tAe/t^jlùeX./f\'vl^ ^ JET TV^.^ ^^-cP tf

^ ^ \' O l

L . ^

r

^CA^eSfe.^ ^ Ths^j oJU

^.z^ ^^ J. H^.f. Mju Jyu^, f\'

/

2.

P _

À

^ ^ u

£ ^

O

\\

lù
ckyf-

^^fe\'^r\'v-û^ ci\'-tà-

OutA^^ 3 en- Jöu/C/^-e- ^ à^/T^ Uyht^-^^i^^Âc..ilaUL. ^ t^r?^ ^

l-SA^\'ijrf\'UiJ\'cA^jt-^ ^ \'V\'Xrrx^ ß^ß^a-»a-^/e-

/Ati^ tM^C^\'a^Btrdi^ ^ crô fy) Otyf-y âo^-ft^^a^
/t^tjLjLiyLfi-*^ oC. ,

/\'^.»VTxKvC^^ tn\'K^ otO) ftXi/c. ILA^iTt-^-C^JiAJ-IZM.\'V^ JfeA. Û-O.

^ tV-^ û-eVz- fzM.\'t^yf-tti t ity^^-tJ (Lot ^-Ol^

3

//Otç. /3/1

---

Â.

ö\'^r^ ûJLi ^

? ^

7

If

- o\'h^\'^ a/t-C- . t^t^

ôd.

\' V ^ /

^ /

//sz Ccr^ caa/: -ù

.........

cLa^ Scoun^ödLA/^ \'yzurty Ji.«,^ on.. ^ v tTtn^euetyfC.

ùh/-.

1 ______________ _______

! ^{fh/fv-tyt^\'^ y. Zó). J^— ^^^ ^m-^i^t^oi^ ^ txH.t.-y^ /^yf^. ^^o ^ c^-i^Èt^difc—,

tr-eJi.\'rz^

109

nit. De schuldenaar moet óf de valschheid óf het ongeoorloofde der
uitgedrukte oorzaak bewijzen. — Rb. Amsterdam 26 Juni 1883,
W. n". 4975: Erkenning van genoten waarde bevat tusschen gever
en nemer van. een orderbiljet (eene cautio of schuldbekentenis
aan order) voldoende aanwijzing van de schuldoorzaak, zoolang
de juistheid dier erkenning niet door tegenbewijs ontzenuwd is.—
Hooge Raad 22 Dec. 1882, W. n". 4859: Uil^het vereischte dat ^
uit de schuldbekentenis moet blijken van het bestaan eener oor-
zaak, volgt niet dat de overeenkomst, waaruit de schuld is ont-
staan, met name zoude moeten worden vermeld. De woorden /
((waarde naar_genoegen genoten» in eene schuldbekentenis, toonen
voldoende aan, dat de schuldenaar tegenover de schuld, waarvan ^ ^^JA^ir
hij het bestaan erkent, van den crediteur eene met die schuld
gelijkstaande praestatie heeft genoten, en dat in die praestatie de
oorzaak voor zijne verbintenis gelegen is. Nagenoeg gelijkluidend:
Hooge Raad 27 Nov. 1884, W. n". 5135. — Hof Leeuwarden

7>

/ló. ^Ai^tVf* 1884, W. n°. 5053: Doorjyt^ woorden «de waarde deugde-

lijk en naar genoegen ontvangen en genoten» wordt in eene schuld-
bekentenis wel degelijk en ondubbelzinnig de oorzaak der ver-^
bintenis, namelijk geldschuld wegens genoten waarde. uitgedrukt.

Anders: -Rb. Winschoten 27 Mei 1874, W. n". 3745: de\'^lü^
drukking «waarde naar genoegen ontvangen» in een schuldbe-
kentenis toont geen schuldoorzaak aan, omdat daaruit niet blijkt
waarvoor de waarde is genoten en de waarde dus zoowel uit eene
ongeoorloofde als geoorloofde oorzaak kan zijn ontvangen. — Rb.
Zutfen 16 Juni 1881, W. Not. en Reg. n". 697: eene schuldbe-
kentenis met «wegens bewezen diensten» bevat geene voldoende
aanduiding eener geoorloofde schuldoorzaak.

Volgens de Fransche jiirispriidentie wordt het bestaan

f^c

schiildoorzaak steeds vermoed; de schuldenaar heeft te zieu-
^ bewijzen de ontstentenis eener oorzaak, niet de schuldeischer

het bestaan daarvan,

Er wordt aangenomen dat sommige schriftelijke verbinte- ^^^. f^?"^
nissen of verklaringen (oorkonden) over eene verbintenis (schuld-

bekentenissen), al geven zij geen oorzaak aan, toch op zich <r4ê.-é::/,\'>t/\'

zelve voldoende zijn om het vorderingsrecht van den schuld-

eischer te staven. Men spreekt dan van abstracte of (ten on- a.\'

rechte) van formeele verbintenissen [Formalvertrag absiractes

Versprechen (Stobbe), Summenversprechen {Tiiöl), reiiier Vertrag

C\'^Aa^O!\'

Qj^txn tSjt^ j / j

/

m

110

(Windscheid) , ahstracter Vertrag\']. Men beschouwt als zoodanig
den wissel, het orderbiljet en het toonderpapier. De woorden:
„waarde ontvangen" of „waarde in rekening" (artt. 100,134
en 208 W. v. K.) zijn bij deze opvatting niet anders dan eene
formaliteit, een vormvoorschrift.

Hooge Raad 8 Dec. 1882, W. n®. 4849 en Rb. Assen 19 Jan.
1880, W. n». 4774. Anders: Rb. Winschoten 14 Dec. 1881, W.
n". 4849; Hof den Bosch 19 Oct. 1880 n°. 4587: «dat wel
het vormelijke van de verbintenis bij orderbiljet krachtens
uitdrukkelijke wetsbepaling medebrengt, dat de enkele vermelding
van genoten waarde is eene voldoende vermelding van schuld-
oorzaak, maar geenszins het tegenbewijs van die erkenning van
oorzaak uitsluit».

Sommigen nemen aan dat de abstracte schuldverbintenis
(schuldbekentenis), althans de schriftelijke abstracte schuld-
verbintenis, medebrengt uitsluiting van elk tegenbewijs, eene
zoodanige abstractie van het tusschen partijen verhandelde,
dat tusschen hen elk debat over de schuldoorzaak uitgesloten
zou zijn. Zoo is Einert , Wechselrecht, bl. 540, van oordeel,
J^ ^^^ ^^^^ Duitsch recht elke cautio indiscreta dit gevolg heeft,
^f* dat alle excepties gegrond op de onderliggende rechtsbetrek-

king wegvallend Speciaal wordt dit beweerd van het order-
en toonderpapier, die zouden verbinden om den vorm (het
schrift), waarin de handeling wordt verricht (de belofte wordt
gegeven). Zie Kist, Handelsregt, dl. 2, 2\'iedruk, bl. 1—22,
70 vlg. Verg. ook Land , Beginselen v. h, hedendaagsche wis-
selrecht, §§ 16 en 61,

Bij orderbiljetten kwam de vraag herhaaldelijk ter sprake.

Jurisprudentie:

Dat een onderzoek naar het tusschen partijen verhandelde niet

uitgesloten is, dus de onderteekenaar van het orderbiljet zich

^ Hl. iJ^ ^Mf^kA\' . daarop tegenover den nemer mag beroepen, ter betwisting van

i ff gehoudenheid tot betaling, heslisten de-El).-tc-Utr€eht-4-Mei

1842,-~Nedr--Regtspr.,--dlv-4i-,-§ 68; Rb. Tiel 12 Oct. 1877, W.

y fi It Amsterdam 20 April 1877, W. n". 4191; Hof den

JpJi. I ^ Q^^^ 1880 n°. 4587; Rb. Amsterdam 8 Maart 1883,

Ml l/. \'K^iH^/ P. V. J. 1883,/n". 24*; 22 M^rt 1883, Rechtsgel. Bijbl. 1884, B
( /

ióo H .1

Ihrl MU.^tcy^,^ ,,

l/n-ty^-K^ —\' t-rxi-

I

-- "a" \'y /\' ^ ,u to . ar /ç^

\'^rv--\'-\' arJ*"—^ A dU-A-*-»- , t^M^ .

„ZIT ,

f.tr.J.OPV \' . ^ / . Cel^ y, / \\ \' ^^

lyt-o^i^

^yt-c^tA^, /èo^--clcr,«- ^ /C^

f^//m/1 .tJL^ ^inMUn-\'^dy^ A^\'A^ /4-/. l^vx^^ irzr^^A^A^c^ , f-^rC.

CijC ■Pt.\'

bl. 257; 26 Juni 1883, W. no. 4975; Rb. Rotterdam 28 Mrt. 1883,
R. Bijbl. 1884bl. 260; Rb. Amsterdam 4 Maart 1887, P. v. J.
1888, n". 2: «O. dat, wanneer de nemer van een orderbillet staat
tegenover den onderteekenaar, deze de bevoegdheid heeft om —
al moge de verbintenis uit een orderbiljet zijn een formeele —
het bewijs te leveren dat de afgifte zonder oorzaak heeft plaats
gehad»; Rb. Amsterdam 45 Mrt. 1889,^. n". 5770rConcl. Adv.
Gen. v. Manen bij arrest Hooge Raad 15 Juni 1883, Rechtsgel.
Bijbl. 1884, B bl. 268 vlg. — Evenzoo in processen tusschen
nemer en trekker van een wissel: Rbi-UtFecht-44-Mei 1841 (Zubef,
wisselregt, bl.^52); Rb. den Haag 14 Dec. 1875, W. n". 3949,
bev. door Hof den Haag 3 Mei 1876, W. n". 3986. Verg. ook Hof
Gelderland 1 Dec. 1841, Ned. Regtspr., dl. 11, §

Anders: elk debat over de reden van afgifte van het order-
biljet is uitgesloten: Rb. Alkmaar 16 Nov. 1882, W. n". 4859;

/" 1

Lööuwarden 17 Nov. 1881, bev. door Hof Leeuwarden 18
Ocl. 1882, cass. verw. door H. R. 15 Juni 1883,^echtsg. Bijbl.
l^. 1884, B bl. 260 vlg.; Rb. Assen 12 Juli 1881, W. n«. 4730; Rb.

den Haag 7 Oct. 1884, R. B. 1884»^\'B bl. 273^

Verg. voorts Rb. Amsterdam 6 April 1882, W. n". 4814 met\'
Rb. Amsterdam 16 Febr. 1865, W. n". 2702.

Ontw. AVetboek v. Koophandel 1809, art. 109:

De nemer van een\' wissel, ofschoon daarin eene erkentenis van ^^^^
ontvangene waarde gevonden wordt, is tot bewijs zijner voldoe- <--

ning, ten aanzien van den trekker, verpligt, bovendien eene af- ^^
zonderlijke quitantie van den trekker te nemen, of door afschrij- ^^ ^^ ^f^ix^iaé*
ving in banco, of door andere voldoende bewijzen, te doen blijken, \'
dat die waarde wezenlijk door hem voldaan is. \'H*\'^.

Ontw. W. v. K. van 1822, titel van wisselbrieven, assig-
natiën en promessen, art. 19:

De nemer van een wisselbrief, ofschoon daarin eene erkentenis
van ontvangen of genoten waarde of van waarde in rekening ge-
vonden worde, gelijk ieder geëndosseerde, is tot bewijs zijner

voldoening, ten aanzien van ieder respectieven cedent, verpligt ü^ho^^oL^^^

bovendien, door afzonderlijk bewijs, van de voldoening der waarde / •

voor den wisselbrief te doen blijken, wanneer deswege tusschen

den cedent en zijnen onmiddellijken opvolger verschil ontstaat; \'

ten ware, behalve de erkentenis van genoten waarde of van waarde

in rekening, daarenboven in den wissel of het endossement nog

gesteld is, dat de waarde in gereed geld, in koopmanschappen of

y^ÙyJQM^&Lri^ ^ clt. % hyO/ ^

/ ClkJXJL^ ^ /uZAjb Ifi/yi (^/cf.v^uvj eU^ cJs, <{Li-nr aw^

t

/

X^tA^ - ! \'l>artyJsdUoa-. ^tA vif^^

I /

I O ^

^^^^^ l/Zt^yl^ \'haan.i, \'L /iZ^ /é^A^d/t^m^^é^ Irtryz, ^ißttZi^SrLi

tcJU

^PoaA^U^ -t-a-txA /t^\'zi^ ^ ^

d^^Ä-yJ^ CA^Z\'^i^.t^yy .

r • \'fj

Aiyi (ftteAcA vcaJ^S:^^-^^-^, ^^ ^^^yyf-\'it^^

Jk/C- Ja- Ac^cUU^ ^jl^^xÂtc^^A

tAyzjz,

JrjL/f

d

h

iM^^^c^U.^^«^^ ùt y?^,^ uL.

aJli. AhJL^

Ô-C^iaZ v^-iJiJ-

IST ir.

li

ehA. eJ^C \' ft. JkjL. e^yi^

m

f

■trcj-er-t^iy^C\'^-^

à-

7

r-

/

uUJl<

a^-v^, (OfJ^ . ^^ ^ (ZtA-yyQ ^

inst^ Qjt.

UjL . Z. . Ç "Z.

^——^

r

jr X^

J^ uPyy , iz/ k,-

tf/ePY.

CL^yx^

A

r^^^t ^ (yQiX- eyCv

r

éUytxyU Trrrz^ef-CJ-L./. ef^ (yj^ lAJia^C-

m

y ^ ......^

T\'-

C^Xr-cry

y A>

■ A

^ cc-

112

op eene andere daarbij bepaalde wijze voldaan is, — in welk ge-
val zoodanige erkentenis, ook tusschen den cedent en zijnen on-
middellijken opvolger, tot volledige kwitantie verstrekt, onver-
minderd nogtans de uitzondering bij het tweede gedeelte van
aFtikel 6 van deze wet voorkomende.

Verg. "Voorduin, Gesch. en Beg. der Ned. Wetb., W. v. K.,
dl. 1, bl. 497 vlg. ^^^

Tot uitsluiting van elk debat over de onderlinge reclitsbe-

/^eU- trekking komt men bij de schuldbekentenis^door de

^^fjJjL ^^^ Anerkennungsvertrag.

- /- Deze leer beschouwt de schuldbekentenis als Scliuldaner-

^ kennungsvertrag (stipulatie debiti), als overeenkomst tot vast-

stelling van \'het bestaan eener schuld, tot vestiging of her-
^^^^^^^^-nieuwing eener schuld, waartoe de meening dat eene schuld
^^ ^ bestaat slechts de aanleiding is. Species: het Ahrechmngsver-

De Anerkennung kan alleen op grond van dwang, ver-

. ^^^choonbare dwaling of bedrog bestreden, niet door bewijs harer
onjuistheid ontzenuwd worden. ^^ ^ ccpe^i/

O. BäHR, Anerkennimg als Verpflichtungsgrund, 2de dr. 1867.—
J. A. Levy, Rekening-courant, 1873, bl. 59 vlg. — Verdere
literatuur bij Windschfjd, Lehrbuch des Pandektenrechts, 5ic dr.,
dl. 2, § 412a, n. *. — Zie ook Wacii, das Geständniss, in Ar-
chiv f. civ. Praxis, dl. 64, bl. 216 vlg. \'^IM^, ()IA
(/Jb.i\'i" .. Volgens het Hof te Arnhem 1 Juli 1885, W. n°. 5239 en

l^SS\' W. n". 5627 bindt de er-
kenning (of goedkeuring) van een rekening-courant-saldo hem
die haar doet, zoodat hij de posten der rekening-courant niet
meer kan betwisten. Hij mag alleen aantoonen dat de er-
kenning door dwang, dwaling of bedrog is verkregen. l_ -

De uitsluiting van elk debat over het tusschen partijen ver-
\'handelde (ook bij order- en toonderpapier) in strijd met de
bepalingen onzer wet over de oorzaak, met aftt. 1374 3\'\'® lid
en 1375 B. W., en „met het meest elementaire rechtsgevoel"
(Naber, Hand. Ned. Jur. Ver., 1889, dl. H, bl. 63). Het
verhandelde zal gewoonlijk naast de cautio indiscreta het
karakter hebben yan eene stilzwijgende voorwaarde (Naber)
of van een voorbehoud (Moltzer). De cautio indiscreta

c/je.^ \'^\'-f/-^ «-«ï^e^^

ï^ef^lL éi^ , ù -v^a^ic \'yvóU-

ksAt.

^/(.ji-t-\'^.^A^ JLrryx^ ^

^tyyyv^yr^oi^^ . 2. S S t^.

I i

. i„jU. \' ajUULft. --• O A

c^Co-, O^ ^.ycPf (k. ii é-f

/ \' / cHè. J^Uinju yen^

Jiiertrü. zeJL.cmAyr. cx^^zWcaA«^ ÙO uXp&i^ar^

•I.

cA-c-njt-t.

■EA.^ (y^rr-cry c-t^

^ t/ZHyy^ Xg^ /-tiUt^ — -^tï^c^ ^Otz^êoCm —

Uy-^^yi^ \'ly^^Àjuyt i.\'-iut^j . ^^ • ^ zy/j^

r y \'HijU- ,

/ Ut, ^^.yu^xyU,^^^f ^^^^^ -^y^pUyCa^^

Ji

Jo

îret«^ \'Ïjt/c. . c^\'WiÄ/u,/^ tJ; —

ijtn^y--

J^l^nie^iy^• Atx^ : i/OLtdo - oJL^

T

7

tZ-CU

ûCoiyn, jiXJ-t-^f^

eVti. eX-

staat i^it q^zich zelf en moet dus steeds beoordeeld worden
in verband met de omstandigheden, waaronder zij werd opge-
maakt. Practische gevolgen dezer leer, ook bij order- en toon-
derpapier.

Dat de uitgever van een order- of toonderpapier aan derde
houders te goeder trouw z.g. excepties ex persona indossantls
niet kan tegenwerpen, heeft met het al of niet abstracte van
des uitgevers verbintenis niets te maken.

Ter verklaring van het recht betreffende order- en toonder-
papieren is het geheel irrelevant of des schuldenaars verbin-
tenis abstract is of concreet.

27. PAPIEREN VAN WAARDE.

Papieren van waarde zijn oorkonden, die hetzij krachtens
den wil van den uitgever, hetzij krachtens wetsbepaling, on-
misbaar zijn voor de overdracht en het^geldend maken ^van
het daarin gedocumenteerde recht.

Memorie van Toelichting tot het Ontwerp eener wet op het
faillissement en de surséance van betaling (1887), op art. 92,

hl. 168: /^i^^cxwrVt^^^^^», /i/y^?, SofW-^j^- t^.

„Onder jpapieren va)) waarde zijn te verstaan al die docu-
menten,, wier bezit noodzakelijk is tot het uitoefenen van het
daarin omschreven of daaraan verbonden recht, al is ook de
inhoud van dat recht iets anders dan eene praestatie in gold:
bijv, cognossementen, ceelen en derg."

Brunner in Endemann\'s Handbuch, dl. 2, § 191, bl. 147 :

„Werthpapier ist eine Urkunde über ein Privatrecht, dessen
Verwerthung durch die Innehabung der Urkunde privatrecht-
lich bedingt ist."

Andere schrijvers spreken van SkriptiirohJigationen, zoo STonnE,
Handb. d. dt. Privatr., dl. 3, uitg., bl. 136 vlg. (§ 173, n". 11).

Art. 96 al. 2 W. v. K.: „effecten, coupons of «//(/«-e^a/j/cm« ^
van dien aard, geldswaarde hebbende\'^; — art. 242 W. v. K.:
„wisselbrieven, handels- en ander papier"; — art. 445 Rv.: „al
hel geldswaarde hebbende j)ainer\'\\

114

lyi\' "hi^i^

Papieren van ivaarde zijn uit den aard der zaak eenzijdige
oorkonden, eenzijdige schuld verklaringen.

Art. 1475 B.W.: „De vrijwillige teruggave van een oor-
spronkelijk onderhandsch schuldbewijs , door den schuldeischer
aan, den schuldenaar gedaan, bewijst de kwijtschelding^ der
schuld, zelfs ten aanzien der hoofdelijke medeschuldenaren."

Handelspapier: art. 242 K., zie boven; art. 586 n\\ 1 Rv.:
„orderbriefjes, assignatiën en andere handelspapieren"; art.
666 al. 3 Rv.: „handelspapier". F ony/^-

Verg. nog art. 60 W. v. K.: „ obligatiën, fondsen en andere
papieren, die voor bepaling van koers vatbaar zijn"; art. 70
K.: „eenen wisselbrief en ander dergelijk verhandelbaar effect" ;
art. 1201 B. W.: „verhandelbare koopmansgoederen of e^edm".
Papieren van waarde kunnen zijn:

I. Papieren op naam: wanneer een bepaald persoon in het
papier als rechthebbende wordt aangeduid; zij luiden op naam

^^ van een bej)aald persoon (rekta-papieren; voorbeelden: de
ctr^\' \' \' rekta-wissel, het rekta-cognossement).

II. Papieren aan order, orderpapieren: zij luiden op naam
van een bepaald persoon of diens order.

III. Papieren aan toonder, toonderpapieren: zij luiden aan
toonder, of houder, of drager, of duiden niemand als recht-
hebbende aan. Naast deze laatste als volkomen toonderpapieren,
nog te noemen de vroeger gebruikelijke onvolkomen toonder-
papieren, welke luiden op naam van een bepaalden persoon
of den toonder (houder).

Order- en toonderpapier is steeds papier van waarde.
Gemeenschappelijke karaktertrek: het recht kan niet uitge-
oefend worden zonder het papier; als dit (papier) vernietigd wordt
of verloren gaat, verliest de rechthebbende feitelijk zijn recht.

De schuldenaar behoeft niet te voldoen dan tégen afgifte
van het papier.

Rb. Amsterdam 25 Nov. 1857, W. n". 1919, vern. door
Hof Amsterdam 9 Dec. 1858, W. n°. 2088 (vordering van
een prijs door dongene die het loterij-briefje, waarop de prijs
gevallen was, verloren had).

j ■ .
Î\'\' \' -

At^-"^ -

; ^

rncL^pi ! aXtuu^ vw-co-

7

Amortisatie: Wet van 30 Mei 1847, S. n°. 26; praestatie
tegen zekerheidstelling, art. 163 K.

De schulden uit order- en toonderpapier zijn in den regel
haalschulden; cf. art. 1429 B.W.

§ 28. ORDER- EN TOONDERPAPIER.

Literatuur.

A. Geschiedenis: Duncker, über Papiere auf dem Inhaber, in
Zft. f. deutsches Recht, dl. 5, bl. 30 v. — Euler, zur Geschichte
der Inhaberpapiere, in Zft. f. d. ges. Hr., dl. 1, bl. 63 v. — Kuntze ,
Bemerkungen zur Geschichte der Inhaberpapiere, aldaar, dl. 2,
bl. 570 v. — Eigenbrodt, ein Beitrag zur Lehre v. d. Inhaber-
papieren, in Jahrb. f. d. Dogmatik etc., dl. 2, bl. 181 v. — Biener,
wechselrechtliche Abhandlungen, 1859. — Platner , zur Lehre
v. d. Inhaberpapieren, in Archiv f. civ. Praxis, dl.42. — Stobbe,
zur Geschichte der Übertragung von Forderungsrechten u. d. In-
haberpapiere, in Zft. f. d. ges. Hr., dl. 11, hl. 397 v. — IlEcirr,
Beitrag zur Geschichte der Inhaberpapiere i. d. Niederlanden,

1869. — v. Poschinger , Beitrag zur Geschichte d. Inhaberpapiere
in Deutschland, 1875. — Gareis, Beitrag zum Handelsrecht des
Mittelalters, in Zft. f. d. ges. Hr., dl. 21, bl. 349 v. —Brunner,
Beiträge zur Geschichte u. Dogmatik der Werthpapiere, aldaar,
dl. 22, bl. 1 v. en 505 v., dl. 23, bl. 225 v. en vooral: das fran-
züsisclie Inhaberpapier des Mittelalters, 1879. 7

B. Dogmatiek: Renaud, Beitrag zur Theorie der Obligationen
auf den Inhaber, in Zft. f. deutsches Recht, dl. 14, bl. 315 v. —
Kuntze, die Lehre von den Inhaberpapieren, 1857. — Unger,
die rechtliche Natur der Inhaberpapiere, 1857. — Bekker, die
Geldpapiere, in Jahrb. f. d. gem. deut. R., dl, 1, bl. 266 vlg.,
361 vlg. — De aangehaalde opstellen van Duncker, Eigenbrodt
en Platner. — G. Binding, der Vertrag als alleinige Grundlage
der Inhaberpapierc, in Zft. f. d. ges. Hr., dl. 10. — v. Posciiinger,
Lehre von der Befugniss zur Ausstellung von Inhaberpapieren.

1870. — Stein, Skizze einer Theorie der Inhaber- u. Orderpa-
piere, 1871. — Siegel, das Versprechen als VerpOichtungsgrund,
1873. — Brunner, die Werthpapiere, in Endemann\'s Handbuch
enz., dl. 2, 1884. — Kuntze, Wechselrecht, Einleitung, aldaar
dl. 4, 1884. — M. Pappeniieim, Begriff und Arten der Papiere
auf den Inhaber. Prft. 1881. — Riesser, zur Lehre v. d. rechtl.

f- IIS

Oy J^

JZ^i^ ö\'Cé^

IL

//Û (/-. } /^a^ r ^

116

Natur der Inhaberpapiere, in Ztf. f. d. ges. Hr., dl. 28. — Gold-
schmidt, Miscellen zur Theorie der Werthpapiere, Zft. f. d. ges.
Hr., dl. 28 en 29, en: die Kreationstheorie und der Entwurf des
Bürg. Gb., aldaar, dl. 36. — Lehmann, Wechselrecht, 2ter Th.
das Wesen der Wechselobligationen. — Carlin, zur rechtlichen
Natur der Wertpapiere, in Zft. f. d. ges. Hr., dl. 36.

Fr.^Folleville , traité de la possession des meubles et des titres
au porteur 71875. f

J. W. Daniel, a treatise on the law of negotiable instruments,
2 vol., 3 ed. 1886.1^^

(Papa d\'Amico, i titoli di credito surrogati della moneta, 1886,3

A. Bloembergen, over papier aan toonder, Acad. Prft. 1861.—
C. A. CosMxVn, de verbintenissen jegens toonder, Acad. Prft. 1863
(hierover D. J. Mom Visch , in Themis, 1863).— Behoort onze wet an-
dere dan de bestaande voorschriften te behelzen nopens papier
aan toonder, en van welk beginsel zou bare regeling moeten uit-
gaan\'? Praeadviezen van J. A. Levy en P. R. Feith in Hande-
lingen der Ned. .Juristen Ver., jg. 1878. — J. G. Kist, de ver-
bintenis uit papier aan toonder, en A. Heemskerk, het papier
aan toonder volgens de Nederlandsche wet, beiden in Themis,
dl. 39, 1878.-/^

Order- en toonderpapier. Verbintenissen aan (eenbepaald
persoon of) order en verbintenissen aan toonder.

Aan de Grieken en Romeinen waren zij niet geheel onbe-
kend: Goldschmidt, Inhaber-, Order- und executorische Ur-
^^^^ - • kunden im classischen Alterthum, in Zft. der Savigny-Stif-
tung, dL /lO, flom. Abth., bl. 352 ai

S®- \' beeft aangetoond, dat in do

^^^ ^Longobardische (frankiscli-romaansche) oorkonden uit het tijd-
f^iA^^ \' perk van 500—1200 clausules voorkomen, die analogie op-
leveren met de tegenwoordige order- en toonder-clausules.
Later, in de 13<i®—17^® eeuw, treft men meer algemeen aan :
1°. de order-clausule. In Italië: vel cui mandaveris ^velpraece-
peris, later (17\'^e eeuw) o chi ordinera, aWonli7ie (YsmwanT ons:
of order). In Frankrijk : vel cui mandaveris (promessen aan order,
1247 en 1248 te Marseille uitgegeven), vel mandato tno, vel\'
cerf O mandato, ou à son command of son certain command of
son commandement of mandement^ ou à son commis ; later : à son

2/L cU.^ Z^cxyyvoCdLtx^^^ ^ lyy-: ,

(^am/^

\' ^

^^ q/i^-z^f^U , cU.oP, ///

y

f kA (} . r^//Ccro ^ Aî\'M- ^ \'7£. c l\'-r-cK^i ri ^c\'t^y^/yuoÓLy cn^ r^ _ e^

(AT\'oA^I , /^i-. ; (A. H"^ Iii : \'ta

/ir.

f\' r* X/ " XW »Ccc^^^

t/i/ay<jtj \'Hy\' \' /ÙÔTX, iUA, Joot^^ywr \' ëx.^\'CcU^ (h/T^ ^

fiCayvvt^yr a, ^^euA^ê^ cÙ-a X,^ru^tmJtcÀ\'f- e^fji »

I

ùPjL.

ordre. In Duitschland: oder wer den Brief mit seinem Willen
innehat^ oi dem ivissentlichen, rechtmässigen^ getreuen Inhaber des
Briefs ; later bij wissels : oder seinem Gommiss, nog later (2\'^e
helft der 17\'^® eeuw): an Order. In ^Qà^vld^nà: off den helder des
brieve mit synen iville ;

2°. de onvolkomen toonder-clausule. In Frankrijk : N. ou à
celui qui ces lettres porterait^ ou. ait porteur de ces lettres^ ou au
porteur. In Duitschland : N. oder wer diesen Brief innehat, oder
den Behälter dieses^ oder den Inhaber dieses Briefs^ vel habenti
has Utteras. In Nederland : N. of brenger^s briefs, houder^s briefs,
thoender\'s briefs, toonder des briefs.

Het endossement, aanwijzing van den command (order) op
de rugzijde van de oorkonde, schijnt eerst in de 17\'^® eeuw in
gebruik gekomen te zijn. Evenzoo het blanco-endossement.

In ] 607 werd in Napels het meer dan eens endosseeren van
wisselbrieven: „al tale o chi ordinera" verboden, in 1620 en
1635 in Frankfort het volledig endosseeren van wissels. In
1654 o. a. in Nürnberg het één keer endosseeren van wissels
toegelaten.

Het herhaaldelijk endosseeren van wissels het eerst wette-
lijk erkend in eene keur van Amsterdam van 24 Jan 1651
(PiiooNSiSN, Wisselstyl, willekeuren v. Amsterdam, bl. 4),
daarna in Frankrijk in eene Declaratie van 6 Jan. 1654. In
Augsburg werd het in 1665, in Frankfort in 1666 toegelaten.
De Ordonnance du commerce van 1673, tit. 5, artt. 23—25,
onderscheidt „ordres" (volledige endossementen, endossemen-
ten op naam) en „endossements" (onvolledige endossementen,
blanco-endossementen).

Art. 23. Les signatures au dos des lettres de change ne serviront
que d\'endossement et non d\'ordre, s\'il n\'est datte et ne contient
le nom de celui qui a payé la valeur en argent, marchandise ou
autrement.

Art. 24. Les lettres de change endossées dans les formes pres-
crites par l\'article précédent appartiendront à celui du nom du-
quel l\'ordre sera rempli, sans qu\'H ait besoin de transport ni
signification.

Art. 25. Au cas que l\'endossement ne soit pas dans les formes

118

ci-dessus, les lettres seront réputées appartenir à celui qui les
aura endossées, et pourront estre saisies par ses créanciers et com-
pensées par ses redevables.

Het volledige toonderpapier schijnt vooral in de 17^® eeuw
in gebruik gekomen te zijn. In het begin dier eeuw in Frank-
rijk „billets en blanc" gebruikelijk. Zij werden verboden bij
Parlementsbesluiten van ISÔ^, 1611 ^en
toen- „billets au porteur"/~oek deze verboden

getrokken 1721.

Een Plakkaat van de Staten van Zeeland van 31 Mei 1679
bewijst dat toen reeds de obligaties ten laste der Provincie
aan toonder gesteld werden.^ Het Kuilenburgsche Stad- en
Landregt, 1680, cap. IV, art. 2, onderscheidt: obligatiën al-
leen aan toonder en obligatiën aan een genoemden schuld-
eischer en den toonder. Bijnkershoek (f 1743), quaestiones
juris privati, lib. 2, cap. 11, behandelt de clausules: „aan
den houder of toonder deses", aan „A. of aan den houder of
toonder deses" en „aan A. of aan den wettigen houder of toon-
der deses".

Men verg. verder voor \'t Oud-Nederlandsch recht, in\'t bijz.
voor de meeningen onzer schrijvers, Cosman , t. a. p., en Hecht ,
Beitrag enz.

In het Oud-Romeinsche en in het Germaansche recht gold
de regel, dat,een schuldenaar niet genoodzaakt kon worden
aan een ander te voldoen dan dengene jegens wien hij zich
verbonden had.

Alleen met zijn wil kan een nieuwe schuldeischer optreden.
Romeinsch recht: novatie; Saksenspiegel: das.Gelubde ver-
wandelen.

Novatie: er komt eene nieuwe verbintenis in plaats van
de oude.

v. Salpius, Novation und Delegation nach römischem Recht,
1864. — Salkowski, zur Lehre von der Novation nach röm..
Recht, 1866. — P. Gide, études sur la novation et le transport
des créances en^ droit romain, 1879. — Brunner, in Zft. f. d.
ges. Hr., dl. 22, bl. 518 vlg.; dl. 23, bl. 234 vlg.

molengraaff-institüut voor priyaatfigïï

2 -f/\'Ï^Ó^

(U^^vlJJI,

^ \'hyuk.^^ Mnl. OP f} 5, a -n"

l Til*,{Lr lA/^ki, ZS>

i

^ ---------- \' ^ ^

/\' JJ-^f clc nAu^\'f-t^^cu.»^ cljt, ôeAey/C^^^y^^^

î ^ yZ • ^ ^^^ ^ ^ A^^y^^ cf.. cf^/^ ^

Ov^O^\'^\' ß (T^n^ ///óf ✓ ■ / .

.A^l- Z/\'H-\'H— rt^r-^ , yi . Li/

l^L

!

/3 ^r.u,\'^ /cP^Z , Of-\' sa j

- ^

Beide rechten kenden niet de gerechtelijke vertegenwoor-
diging, noch in het algemeen de vertegenwoordiging bij rechts-
handelingen.

• Brunner , t. a. p. — Heusler , Institutionen des deutschen
Privatrechts, § 47. - tr.

Later Romeinsch recht: de instelling der cognitores en pro-
curatores; de cessio actionis.

Om de cessio tegen den schuldenaar te doen werken is
denunciatio noodig.

In de landen van Germaansch recht dienden de vroegere
order- en toonderclausules om de invordering van schuldvor-
deringen door een ander dan den schuldeischer, en daarmede
de overdracht van deze, alsmede het sluiten van overeen-
komsten door gemachtigden mogelijk te maken.

Onvolkomen en volkomen toonderpapier in \'t bijzonder om
de legitimatie van den eischer te vereenvoudigen. Beide toon-
derclausules maken het papier verhandelbaar, evenals de order-
clausule , toen het recht om meer dan eens te endosseeren, was
erkend.

Systematisch overzicht. ^

Overgang van eene verbintenis (schuldvordering) op een
nieuwen schuldeischer:

A. Buiten toestemming van den schuldenaar, door eene eigen-
machtige handeling van den schuldeischer.
r* Cessie. Overdracht of levering van art. 668 B. W. „Schuld- ^ fry^\'^.

vorderingen die niet aan toonder luiden", lees: „die aan een .

bepaald genoemden persoon luiden". Beteekening van do over-
dracht: Arr. H. R. 13 Dec. 1889, W. n". 5813^- \'M-^^^fty^^UrrT. ^\'VuUcj\'y^,

Do schuldenaar mag hierdoor niet in een ongunstiger stel- ^ 6z.sfy.

ling gebracht worden; hij kan den cessionaris tegenwerpen
al de verweermiddelen die hij, op het oogenblik dat de over- \'
dracht tegen hem rechtskracht verkrijgt, tegen don oorspron-
kelijken schuldeischer zou hebben kunnen doen gelden; art.
1467^B. W.

Krachtens wetsbepaling.
^ 1°. Opstal en erfpacht; ieder volgende eigenaar kan van

UiU^^ /^^cP . /,// z^//^, //f^, /W

Stf-y, b/O n-.

fe^

CS-, t^

ieder volgenden opstalier of erfpachter den canon vorderen,
art. 775 B. W.; 2°. koop breekt geen huur, art. 1612 B. W.
(verg. Rb. Amsterdam 10 Sept. 1889, R v. J. 1889 nM22\');
3°. verzekering gaat over op den kooper van het verzekerde
voorwerp, art. 263 W. v. K.

Qualitatieve verbintenissen (schuldvorderingen). De

^ -------------- ------ ------aangegaan te zijn in de qualiteit van

/jU/^- \' eigenaar, is aan den eigendom verbonden.

(p^yf^Vallen de verweermiddelen tegen den oorspronkelijken
t/a/^ schuldeischer weg ?

Analogie: overgang van de passieve zijde eenir verbintenis
bij overgang van eigendom of zakelijk recht; d/nieuwe eige-
naar enz. wordt schuldenaar. Voorbeelden:
^ 1°. de verbintenis om [den canon|^te betalen gaat over op
iederen nieuwen opstaller of erfpachter f 2°. het beding van
^^ wederinkoop bindt opvolgende koopers, art. 1559 B. W.;
, h®^ beding van onherroepelijke volmacht bij hypotheek,

^•art 1223 B. W.; 4". volgens arresten van den Hoogen Raad
van 28 Jan. 1841, W. n°. 157, en 7 Juni 1872, W. n". 3473,
gaan verbintenissen met betrekking tot eene zaak, door den
eigenaar aangegaan i;oor zich en zijne rechtverkrijgenden, over op
opvolgers in den eigendom titulo singularl; volgens arrest
Nov. 1880, W. n". 4584, gaat de persoonlijke verbin-
teji|s met den eigenaar als zoodanig gesloten, de zaak betref-
^^^^ ^^^^ ^^ waarvan de nieuwe verkrijger is op-

^ \' gebigd, van den voorganger in den eigendom over op den

■ ."\'i verkrijger onder bijzonderen titel. In gelijken zin PI. R. 24

April 1884 ,Vw. n". 5031; Rb. den Bosch 4 Juni 1886, W.
n°. 5467. ^J^ttM^ ^o^v^. ól/^

C. Met goedvinden van den schuldenaar. ét^/e^^-} .^jLCeji^

CS-,

/

/

. ; ^g^tutc-Aj^ •

—\' "ZJiPyi, \'tA. cO, cyiyg-noC

M.

1°. Orderpapfer, 2°. Toonderpapier..

Ook de verbintenissen (schuldvorderingen) uit deze papieren
behooren tot de qualitatieve.

De verbintenis (schuldvordering) is vastgeknoopt aan den
eigendom van het papier. Met den eigendom gaat de verbin-
tenis over. Levering bij orderpapier door endossement en over-

c^C

i

J/Cu-tJ:^

y Z\' \'Xm,^ , /Ij^iy^

■u.

121

gave, art. 133 W. v. K., artt. 670 en 1198èïs B. W.; bij
toonderpapier door enkele overgave van het stuk, art. 668
al. 3 B. W. De verweermiddelen ontleend aan de rechtsver- ✓ >

houdmg tot den voorganger vallen weg.T^^^^ ^ ^^
3°. Verbintenissen ten eigen behoeve en ten behoeve van een

lijden. Het vorderingsrecht gaat van den verzekeringnemer
over op den bevoordeelde, als de verzekeringnemer gedurende
zijn leven den bevoordeelde eigenaar maakt van de polis, of

anders op het oogenblik van zijn overlijden__

Verschil van meening over het rechtsgevolg der cessie:
heeft zij een werkelijken overgang der verbintenis ten gevolge,
of verkrijgt de cessionaris slechts het recht om de rechten
van den cedens ten eigen behoeve uit te oefenen?

Zie voor literatuur: Windscheid , Pandektenr., ö\'^e dr., dl. 2 ,
§ 329.

De cessie een onvolkomen overgang der verbintenis, althans
een overgang met zekere beperkingen, in tegenstelling van
hetgeen bij order- en toonderpapier geschiedt, waarbij de op-
volger in de verbintenis een eigen zelfstandig recht verkrijgt.

Belangrijke rechtsvragen bij order- en toonderpapier.

Ontwerp Burgerlijk Wetboek van 1820, artt. 2298—2301.

Art. 2298. Wanneer iemand zich hij geschrifte onbepaald aan
den vertooner van dit geschrift verbonden heeft, wordt hij ge-
rekend zich oorspronkelijk aan elk en een iegelijk verbonden te
hebben, welke houder van dit geschrift is, zonder dat deze ver-
pligt zij de wettigheid of goede trouw van zijn\' houder te bewijzen.

Art. 2299. Indien echter aan iemand zoodanig eene schuldi)e-
kentenis aan toonder mögt ontvreemd zijn, of hij dezelve op de
eene of andere wijze, zonder wettige overgave, kwijt geworden
mögt zijn, kan deze de betaling daarvan door zijne tusschenkomst
(d. w. z. verzet) opschorten, en de schuldenaar op grond daar-
van, de betahng weigeren; doch komt dan het bewijs van het
onregtmatig en ter kwader trouwe houden der schuldbekentenis
ten laste van den tusschenkomenden wettigen houder, of van den
weigerenden schuldenaar; indien dit bewijs onvoldoende bevonden

y

12.1

^ ^ A^o^t^ß^^^ ^

-yi^^ /LCK^
^^

/

^u^.^-a^j\'Ays.yoJ-t -(4

^oCx^ ,

122

wordt, heeft de houder regt tot vergoeding van kosten, schaden
en interessen. Derden, die ter goeder trouw, en op eenen one-
reusen titel houders van eene dergelijke schuldbekentenis zijn
geworden, kunnen in geen geval door het bewijs der kwade
trouw van dengenen, door wien zij houder geworden zijn, in hun
regt verkort worden.

Art. 2300. De bepalingen van de beide voorgaande artikelen,
zijn ook dan van toepassing, wanneer iemand zich aan een\' be-
paald\' persoon, met bijvoeging der woorden of houder mögt ver-
bonden hebben.

Art. 2301. Zij gelden daarentegen niet, wanneer iemand zich,
hetzij aan een\' bepaald\' persoon, of zijnen order, hetzij aaneen\'
bepaald\' persoon of den wettigen houder, verbonden heeft, maar
moet in deze gevallen de overdragt van regt, naar den aard der
handeling, bewezen worden.

Art. 2302. In al de gevallen echter van art. 2298—2301, wordt
de zich, in dier voege verbindende persoon gerekend in zooverre
zich aan den regtverkrijgenden verbonden te hebben, dat hij aan
dezen, in geen geval, kan tegenwerpen eenig regt, hetwelk hij
tegen den oorspronkelijken schuldeischer mögt hebben.

Voor de behandeling der hier volgende punten Ä — D (d. i.
voor de geheele leer der order- en toonderpapieren) is het
volmaakt onverschillig, of de verbintenis des schul-
denaars uit het order- of toonderpapier abstract (formeel) is of
concreet (m. a. w. of het order- of toonderpapier is eene cautio
discreta dan wel indiscreta).

Ä. Welk feit schept de verbintenis van den onderteekenaar ?

Tallooze theorieën, in het bijzonder:

1°. de theorie van het papiergeld: Einert, das Wech-
selr. nach d. Bedürfniss des Wechselgeschäfts im 19. Jahrh.,
1839.

Wat heeft men onder papiergeld te verstaan? Wat onder
de uitdrukkingen: „De Wissel is het papiergeld van den han-
del"; „Toonderpapier is conventioneel papiergeld"?

Conclusies van Einert: a. het papier is do drager van de
belofte; h. het order- en toonderpapier bevat een abstracte be-
talingsbelofte; c. de wisselverbintenis berust op een eenzijdige
betalingsbelofte aan het publiek.

f}\' V

ijLTt/i- »Ji-—^ e^^-^y^-a-^ c^f-yi-\'c^ ryo ^

-— - - \' ^^f; ^^^

-J-C

"r

f^l -cjl^

f

\'J-ïU-^ JA-A. fc- , ^ -tni^Ji^^ ^tr-trm^ ^ A-i

•txjT-f

.JU,

7~

h^A^v^äM. /u fi^ Ui-,/ ^ ße*tJliJv /

IP\'J\'

ti

; P«^

Jla^ó\'.^SIII-

I\' s-^rr. q/lj ^ajvlTJ^J^ Ufló^ j . f, Oh-, lipùdf, /a. T-éCv.-,

UCkJt.

^ay^oMa, UZ.

h. I/: oPup, r A

(T-tr^fi

2°. De theorie van de Formalakt: Liebe, Entwurf einer
Wechselordnung für Braunschweig, 1843 , Einleitung. De vorm
roept de verbintenis in het leven; deze is vastgeknoopt aan
een aan bepaalde vormen gebonden handeling, waaruit vóór
alles de abstracte natuur van den wissel volgt.

3°. De creatie-theorie van Kuntze, die Lehre v. d. In-
haberpapieren, 1857, en Endemann\'s Handbuch enz., dl. 4,
Wechselrecht, Einleitung.
I De creatie van het order- of toonderpapier (het schrijven en

onderteekenen daarvan) is het verbintenisscheppende feit, als
objectiveering van den wil om verbonden te zijn, hoewel het ^j^tit/x^ ^^^
papier eerst wirksam wordt als het in handen van een derde ec/y^^i^-\'\'
komt. De verkrijging door een derde is een zuiver eenzijdige
handeling, geheel afgescheiden van de creatie, de Verpfiich-
w tungsakt.

\'i / Verg. met n^^ 2 en 3, de theorie van Kist, Handelsregt, ,/(z«.

^ ^ ^^ ^^^ I^e ver- .

/bi^tenis spruit voort uit eene eenzijdige wilsverklaring, eene
, (^eenzijdige betalingsbelofte, die door den vorm, waarin zij t^»^,

^^ ^^gegeyen is, door het schrift, verbindend is, zonder dat aan-

^ Evenzoo Siegel , Versprochen als Verpflichtungsgrund, 1873, \'

di® dö verbintenis perfect acht door de eenzijdige schriftelijke.
^ \'\'ißi/l\'^ ^ fixeering der betalingsbelofte. tU.. L ^ U. i^i

(flA-O.

Tt/^\'" ^jf J-tü-croatiGtnenrie i,s n,n.ngenomen-in-hofc-Qntwerp -j^an-eeR-
• B»pgr-Wcthr-vooiUict-DuitsGhe-Rijk-,-§§-G85—703r
De Vertra

.. . T V.. cvgs- of Begobungs-tlieorie: Thöl, Han-
^^ \'\'^^delsrecht, dl. 1, in den laatsten (G\'^^\'^) druk alleen voor orderpa-

: oJ^^"^^- Pi®^\' § \' ^^iöt 00k voor toonderpapier, § 224, bl. 671; Binding,
^^^^^C^i.Zft. f. d. ges. Hr., dl. 10, bl. 400 vlg.; Brunner, die Werth-
.ßA^papiere, in Endemann\'s Handbuch, dl. 2, § 194, bl. 100 vlg.;
! ^^^V^\'^^\'^Verh. des XVI. deutschen Juristentags (1882), bl. 227 vlg.,
1 vlg.; Goldschmidt, Zft. f. d. ges. Hr., dl. 28, bl. 84 vlg.,

j 100 vlg., III vlg.; v. Boneval Faure in Nw. Bijdr. v. Rgl.

en Wetg., dl. 13, bl. 334 vlg. Het verbintenisscheppende feit
^ is eene overeenkomst, welko zieh openbaart in het geven on

a^^t-w^JZ-»- ^-éiyv—^aJTj^- (Ts^e/Z.

-O*

r \'

/u) é- .

124

nemen van het papier. In de uitgifte van het papier ligt
het aanbod, in de verwerving daarvan de aanneming van
dit aanbod.

5°. De Emissions-theorie van Stobbe, Deutsches Privatr.,
dl. 3, § 171, IV. Het- verbintenisscheppende feit is de uit-
gifte van het papier, eene eenzijdige handeling.

6°. De Pendenz-theorie. Goldschmidt, Zft. f. d. ges. Hr.,
dl. 3, bl. 275 vlg. (later door hem herroepen); v. Jhering,
^^^^^^^^ ^ Jahrb. f. d. Dogmatik enz., dl. 1, 1857, bl. 49; Riesser,
ftfW!.^^ Zft. f. d. ges. Hr., dl. 28, bl. 57 vlg. ; Land in Themis 1870,
1\'^\' ^ en in de Inleiding van zijn Wisselrecht.^Alleen de vertooner
J L^ja ly . schuldeischer, de houder is slechts mogelijke schuldeischer,
\' ^ ^ papier geeft de mogelijkheid om door het vertoonen schuld-

^eischer te worden.^^.\'tirrrrA^y^i^oJz.u/^"

Personifikatie-theorie van Bekker, die Geld-
papiere, in Jahrb. des gem. dt. Rechts, dL 1, bl. 288 vlg.,
ur^\'^\'\'^ en Volkmar en Loewy, Begriff u. Charakter des Wechsels,
^ in Zft. f. d. ges. Hr., dL 2, bl. 552 vlg., en die deutsche
\'1} Wechselordnung, 1862. Het papier zelf is de schuldeischer,

^^^nA^\'^ O is rechtssubject; de houder is slechts vertegenwoordiger van
n / iJ^ schuldeischer.

8°. De eigendor

• \'O (i/^\' eigendomsverkrij gings-theorie. Carlin, in Zft.

f. d. ges. Hr., dl. 36 (1889), bL 9 vlg. %et verbintenisschep-
pende feit is het feit, dat een derde eigenaar van het papier
wordt.

9®. De stellig-rechtelijke theorie van W. M. d\'Ablaing,
de zoogenaamde schuldvernieuwing door wissels, Prft. 1877.

^ y wisselverbintenis is eeno obligatie ex lege, voortge-

^^^^^^sproten uit een, met behulp van menschelijko handelingen
^^^ ^^ leven geroepen toestand (het houden van enz.). Alzoo

\' non -ïci /Ir» -»»nnVi  /I ITO-rk I1Q nrï aool nl\'»! ï «TH " VoVfT

een wetsfeit is de rechtsgrond van het wisselobligo." Verg.
Biener, Wechselr. AbhandL, bl. 370 vlg.

Goed overzicht der verschillende theorieën bij Lehmann , Lehrb.
^ y(>ycf-. des dt. Wechselrechts, §§ 43—59. Iß^tri^.irt^ l^^fiZ^^uA^C

Critiek dezer tKeorieën. t^tpj/^cê-n^^,\'^.ii^/rC. \'utj.

De theorieën, onder 4—6 en 8 genoemd, komen hierin

^ C^f^, - - T" / (f ^ ^ £

l . - . _____

ft 1 Ba^WV^ \'

- èUcn.:^ , ^^

ej^ll^^ ^^ /K./. I

dAfcZ./U\'Y-\' (^A-AJLA/y^ r^ ■ - y / I

.\'-»■ff^M r\'r —

/ / . , j y L.C/:> /)iJlf-tf-^xyt.

CiA^cijLY\' li, n/t\'tt.-C^\'im\',

\'tA^ tv. /{.ZU-

fintja^r^p^t^\'y^ t-Vrr- cUti-aijL, av^-v^^-^^e

I^TT

r • \'^v

Deze strook, waarop,
Yoorzooveel de ruimte
op de voor- en ach-
terzijde het toelaat,
mededeelingen van
allerlei aard kunnen
gesteld worden, kan
doot den geadresseer-
de langs de perforatie-
lijn afgescheiden en
behouden worden.

(Pri/^ c^yd^ \\rrrvy -JA^? C,^^ k-e.-C L ^ (^aJ^.^ t^.^JU^

ij

i^rxx^ ^ My^ Ä^lc Al^ Taiy^ /u^ê^o.^ \'

-t- fci^t^

pjui. toih H.LS. tty^ ùenl.cw. ^^(HycU. àiouc^^ CoL d/fc^.//«/
^ /^«Y^ jly^y^ ^ h.cMv.^. üik^T{jr/-. , A^fxn^A:^^ Uo.

overeen dat zij voor het ontstaan der verbintenis nevens de
creatie van het papier nog een ander rechtsfeit vorderen en wel:
het geven en nemen van het papier, of de uitgifte daarvan, of
de vertooning ter invordering, of de verkrijging in eigendom.

Kuntze en Stobbe erkennen, dat de Existenz-Bedingungen
van de verbintenis eerst voltooid worden door het nemen van
het papier.

Zijn verbintenissen zonder schuldeischer bestaanbaar?
De eenzijdige belofte als verbintenisscheppend rechtsfeit. De
Nederlandsche wet kent slechts verbintenissen uit overeen-
komst en uit de wet, art. 1269 B.W.

i\'^IaW\'--------- ^ - \' ^

De gebondenheid aan het aanbod (offerte). Hij die een

aanbod doet, is daaraan gebonden gedurende den tijd die l/^
noodig is om het overeenkomstig den inhoud daarvan aan fèxx^-^^y

te^nemen; eene herroeping vóór dien tijd in rechte nietrele-
.^.^«"\'«^\'^ant.\'^Indien het aanbod, zoodra dit redelijker wijze kon ge-
schieden of wel overeenkomstig den inhoud daarvan, is aan-
^ genomen, komt de overeenkomst tot stand.

De creatie niet anders dan het fixeeren (in schrift brengen)
van eene nog af te geven wilsverklaring; geen uitvoerings-
maar eene voorbereidingshandeling, //re^.

Bij de theorieën onder 3°. genoemd is feitelijk niet do be- ^^
lofte, do schriftelijke wilsopenbaring, maar de vorm, het
schrijven, het verbintenissclieppende feit. Ä-T-

De moeilijkheid ligt in den strijd tusschen de belangen van
den vervaardiger van hot papier en van den derden liouder
te goeder trouw, in geval het papier tegen den wil van den
vervaardiger in omloop is gebracht.

Art. 2299 i. f. Ontw. B. W. 1820; art. 2014 B. W.: toonder- .
papier, art. 135 K.: wissel. Bezit van toonderpapier geldt als ^y^t^ic
volkomen titel „tegenover derden zoowel als met betrekking ^^^ sla/^
tot den schuldenaar" (Diephuis, Ned. Burg. recht, dl. 10, ^n/j^

Het feit dat to goeder trouw de eigendom vorkregen wordt
van een stuk, te kennen gevende dat aan den toonder daar- ^ ^ ^^ •
van eene bepaalde praestatie zal worden gedaan, schept eeno

^/>v7 cnAtfo iAf^y-aJUisL^ Imuul^ .

^/^J^t tnwi- aU^ J^. lis

^ cTv-cy nAcrx^Ca —

l^T.W. L. P. L HOLENGUAArF,

advocaat.

AMSTERD

Hierbij lieb ik tle eer ter ij
u o\\) den

"/„ van liet bedrag luvtj

in zake

kan worden beschikt, en zulks tcj
Afet aciiting\' noem ik mij

t ■ ItT

^Au. tU^ ^

CJlur*^

r ■ iz.-

Äy—^ iM&yfiyyi chji.

^^Itm^t. ^ dcL /!tÂnjL. ircryu ^

(a^ OClM- --Ai.

«-y\' q^^^A. \'u^.jZ^
~~ ---------- ~

l

j-ij^ejZcyL A-

^LolfA/ pn^JrùtJU^ O^ty\'^trveÀ^J^lfU c/î^ô^^O^«^

[cAvu^tthj^j^ Cl^V^Jo/l ^JA^LuJjUyj^ Ufa^tJLJi c)^ ^bh^oAi/v^^h^jtà^

/

iir

/Ziy^^.

r

/

y

je.

r 7\'

/ya^

ƒ ✓ Al-A

t/vyt.\'

es*-

/ A-C— ^-

4

126

door den inhoud van dit stuk bepaalde verbintenis tusschen
dengene die den eigendom verkrijgt, en dengene die het stuk

vervaardigd heeft De vervaardiger wordt dus overeenkomstig

den inhoud van het stuk verplicht zoodra een derde daarvan
te goeder trouw den eigendom verwerft; ook de eerste eige-
naar verkrijgt met den eigendom de vordering. Hetzelfde ook
voor orderpapier aan te nemen.

Rechtsgrond: de zekerheid van het verkeer, evenals bij
roerend goed. De vordering kan niet zonder den eigendom
ƒ ^ ^^^ papier verkregen worden. Onderwerping aan de regels

het zakenrecht, wegens de verknochtheid van de oor-
kende en het recht. De vervaardiger schept de mogelijkheid
^J^^\'^féj: van circulatie van het stuk.

In den regel zal de eigendom bij overeenkomst ver-
kregen worden. L

Rb. te Breda 27 Dec. 1887, P. v. J. 1888, n«. 11 (v. Ee
c^. Zuider Stoomtram My.): vordering van dividend op aan-
deelen, door verduistering in omloop gekomen.

Art. 2299 Ontw. 1820: „derde houders te goeder trouw en
op een onereusen titelEngelsch-Amerikaansch recht: „bona
fide holder for value".

Valschheid der oorkonde, bijv. valsche handteekening, en
onbekwaamheid van den vervaardiger om zich te verbinden,
bijv. minderjarigheid, verhinderen het ontstaan der verbin-
tenis.]^

Verg. Lyon-Caen en Renault, Précis, n°s. 1090 en 1091,
en voor het Engelsch-Amerikaansche recht: Daniel, §§ 806,
837—840, 854—856,_______________ ______________________

B. Hoe moet het recht van opvolgende houders verklaard
worden ?

Hoe gaat het recht van den een op den ander over?

De beantwoording ligt in het voorgaande. De vordering
gaat over met den eigendom van het papier; het recht uit
het papier met het recht op het papier. Art. 2014 B. W.-;
art. 135 K.

In den regel zal de eigendom en daarmede de vordering

(aÂAI, r.. C^cl^ ^^^ , ^ ^^ ^^^

^

^ ^ ^ ^ ^ALU^ A^

/ Zfz.

: ! a «A^-t^ Z/TS^J^

a^. u

7.CX /OQ 1 ffi- f/ji tf^ * «if«^ «- -

^ nr^J^^O tAyyi,»^ -rtM:^

Iii

^AMJiyy- t>JeAyi(i- \' Y y \' LyOJlJiZyr^ ^ yyxyOZyy^Ayy^o-C fC\'O^r-i.\'y^

/\' -------->-7---- -------

r "

uJ^^idiß^\': -t-w ^^

C ?/7 Co/Vt/j/eÄA^ ^ t.C^.^, y ^/WiUL,

UayLt ^ rx" Z-Gs- ^ dUo.c..

Ta \'cv/^^ ^^
cArc/rù^- ■

nyz^^c^,^

door overeenkomst (levering ter uitvoering van een overeen-
komst) overgaan. Zij gaan over krachtens wetsbepaling, als
het papier te goeder trouw verkregen wordt van iemand die
niet eigenaar is, behoudens art. 2014 al, 2 R W. y cmyL. S.

^ Gevolg: niet de houder (zooals Kist , dl. 2, dr., bl. 361

vlg.; Diephuis, Ned. Burg. Regt, dl. 10, bl. 39 vlg.; Land, r^\'^^f

kM-} \' -nr-____1____1 f. r\\-------- x----n--------1.1 /T-------\\

nk\'

maar de eigenaar is schuldeischer (aldus v. Savigny, Obl.
Recht, dl. 2, § 66, bl. 130 vlg.; Brunner, in Endemann\'s ^

, ^.Handbuch, dl. 2, § 194, bl. 160 vlg.; Goldschmidt, in Zft.
^ f. d. ges. Hr., dl. 28, bl. 62 vlg.; Gierke, in Zft. f. d. ges.

w^^^^v^.Hr., dl. 29, bl. 256 vlg.; Lehmann, Wechselrecht, § 66; Car-

Sc. If^ :

De belofte aan order of aan toonder te betalen, is een be- flui.
— ^ ............

^7/^ ^^ lofte aan den rechthebbende te betalen, niet om aan den
w dief, enz. te betalen — alleen zal het houden krachtens en-
/ dossement bij orderpapier, of het bloote houden bij toonder-

papier, tot bewijs van recht (legitimatie) strekken.

Het feit dat men regelmatige houder is legitimeert tot
uitoefening van het gedocumenteerde recht, in het belang van
"^^den houder en van den schuldenaar beiden: de regelmatige
liouder wordt geacht rechtmatige houder to zijn.
i Avt-f^^J, Verg. Renaud, in Zft. f. dt. Recht, dl. 14, bl. 315 vlg.

Historisch bewijs dezer stelling.

Analogie met roerende zaken; de blooto houder kan feite- o^*^ /io^^
lijk over de zaak beschikken, al mag hij het rechtens niet
doen; het houden legitimeert hem tegenover derden tot be-
schikking over de zaak. AtA

Het papier luidt aan „order" of „toonder", niet aan don
I \'ofyiJ^^c^^^ „eigenaar", opdat do schuldenaar aan order of toonder be-

vrijdond kunne betalen on ten einde dozen van nader bewijs s-^o
^ yj^j^ recht om te vorderen to ontslaan. Art. 2298 Ontw,
W. 1820.

Art. 1422 B, W.: „Betaling to goeder trouw gedaan aan
iemand die in het bezit is der inschuld, is van waarde"....
Verg, Opzoomer, op dit artikel, ,= oA- t./zt/o C<rc6.

128

Voorbeelden van legitimatie door het bezit der oorkonde:
polissen ten behoeve van hem dien het aangaat, met de clausule
^^^^^^^^ ^dat de polis bewijs van interest zal zijn; spaarbankboekjes op
f .. naam, met de bepaling dat aan den vertooner zal kunnen worden
/ \' • ■ uitbetaald; tal van kaarten, regu\'s en penningen in het dage-
lijksch verkeer: garderobe-kaartjes, bagageregu\'s, contramer-
ken, enz. r
Gevolgen:

De schuldenaar is nooit verplicht den dief te betalen. Hij
kan betaling weigeren, mits hij bewijst dat de order of toon-
der geen recht heeft om te vorderen, .dief is of i. e. w. tegen
den wil of niet met den wil van den eigenaar (den waren
schuldeischer) vordert."^Art. 2299 Ontw. B. W. 1820. Verg.
Groningen 2 Dec. 1887, W. n". 5590: „dat het stuk (een
a^^f^ schuldverbintenis aan toonder) als echt is erkend en het ge-
volgelijk, nu niet gebleken is dat de E. oj) eene ongeoorloofde
^ wijze daarvan houder is geworden, den eisch voldoende wet-

tigt".

/ I^ö schuldenaar wordt door betaling te kwader trouw aan

/^ycn^^ -yt^ den order of toonder niet bevrijd. Verg. art. 1422 B. W. f
^ ^ ^ Hij mag niet betalen, als de ware schuldeischer verzet doet
^. en hem de bewijzen van zijn eigendomsrecht verschaftrVerg.

^ Jyut^)^^^ artt. 158 en 164 W. v. K., alsmede art. 2299 Ontw. B. W. 1820.

Art. 14 d. wet van 22 Dec. 1863, S.nM48: „De houder
^^^^^ van een bankbiljet is bij uitsluiting gerechtigd om de uitbe-

taling van de daarin uitgedrukte geldsom van de Bank te
^^^ vorderen", eene exceptioneele bepaling.

C. Hoe to verklaren, dat de schuldenaar den order of toon-

chrtrv^^ der niet kan tegenwerpen de verweermiddelen-, gegrond op
zijne rechtsbetrekking tot den nemer of eenigen anderen vroe-
^ geren houder (excepties ex persona prioris creditoris, ex per-

indossantis/?

De onjuiste meening dat de order- of toonderverbintenis uit
"^O / haren aard eene formeele of abstracte verbintenis zou zijn.\'

y^fiß^ bewijst te dezen niets. Tal van order- en toonderverbintenis-
f^^K concreete verbintenissen.

l/tJ^.

ê^/K/viÀ.} ^ -C/i^e ^ cCv-iry

■ / . A--

^ / \'

/^r?^.

y

Tî^a^i^oi.\'to-^^t L^Cc^x. kc^rvyx.,^^ ^üJ^c^cn-, -^r.-M-n-t^t- tr^Ji t^i^v

l/CA^\'t^^i\'^ CL^!-^ Wvvc-Cl^x- if f (<■ Vi/ t\'Ti^OA-t^jc.M^ ^ t^JA^\'n-tCa.\'iAoC eùl,

. i>

• (Lg

Ju^ cnMjur - Jt^ Arm^M^t. -

jLA-iJ^ inr-^rV \'JxaO^ t^LJi^ -e^trnL-iïtyi-\'C.ci^ ^

/^(X/yt\'

L^rrz^ ^/^^^/x^ATtyy^ ^^ r^^n^k^

r

/^nn^U tilL.^^

lu

MONITEUR DES \' INTÉRÊTS MATÉRIELS 3

Convention franco-belge — Question de compétence.

L\'inlerprélalioii de l\'article 2 dc la coiivenliou Iranco-belge
du 8 juillet 1899, approuvée par la loi du 31 niai-s 1901), i.\'om-
mence à se fixer. Après avoir montré une cerluiiu\' hésitation
dans rappKcalion dc cet e disposition lo tribunal (!c coiniucrcc a
fini par suivre la Cour d appcl de Bruxelles yii ce (lui con-
cerne une ([uestion de <\'onij)ctencc soulcvéo à j)r;)pjs dudd
article, dont nous crî)v<)us devoir, tout d ahord, rappeler le
texte : ,Si lo (lôfondour\'n a ni doinicilo ni rosidonoo on Holgiciuo
ou cn Franco, lo doniandour, b\'ninoais ;)u Bolgo. peut s^aisir <L\' la
contestation lo jugo du liou où rohligation est iiôo, a étô ou d\'il
être oxécutéo. Los Bolgos cojisorvoronl imi l-ranco^ ios droits
<:(uc leur confôro. on niatièro\'i-onimorcialo. rarllclo I2i) du Ç-fd-\'
de procédure cjvilo, aussi l()ngtoiU])s ([uo oclto disj)osiliiUi
lostora cn vigueur.

Or. cet article 120. so rap|),)rtant à la procédure (lovant U\'s
tribunaux do coniniorco, porniot au doinandour d\'assignor a
son choix : (lovant lo tribunal du duniiollo d\\i (l?foiulour. (lovant
<olui dans rarrondissoniont au((uol la pr;)niosso a été l\'nilo et
la marchandise livréo. ou (lovant colui dans l\'arr.indissi\'nuMit
du(iuol lo ivaionionl (lovait ôtro ori\\>otuô.

A l\'égai\'d (Tun h\'rançais (K)inioilié ou résidant on l\'ranco lo
tribunal do comniori-o\' do Hruxollos, |).Mi(lant quo!(|U.\' t(Mn()s,
.n\'a reconnu au jug? du fondu coniraclti.-i ([u uno i\\)ni[)Monco
suhsidiairo ot conditionnollo. .Mais, par un jugonioni r.\'udu lo
29 avril 190;), il a niDililisa inani(M-o do voir, on so dôclar.inl
<()r.ii;ôtonl j);nn- connaîtro d\'uno action intontoo par un Uolg.\'
à un l\'\'ran(;ais (|ui n\'avait (|u\'un doniioilo on l\'raiico.

Lo dcniandoui-, roprésontant do iu\\gooiants on vins df lior-
doaux. rtclaniail : 1" uiu\' corlaino soninu\' on oxéoution d\'uno
<onvonlion concluo avoc oos négociants, ot 2" dos donunagos-
inléiêts i);)ur iiioxéoidion par Ios dofondours dos obligations
({ui leur ir.conihaiont.

Los (léloiulours opposoroiit uno oxooplion d\'incoinpôlv\'ncv\',
|;iéton(lant ([uo, étant doniicirK\'s à lii)i\'(loaux, ay.inl un donii-
<ilo régulioi- on l-\'ranoo. Ils no pouvaiont, aux toriucs d/ l\'.ii"-
ticlo 2 (lo la convoution i\'ranco-holgo du « juillol I.S!)9, ôtro
assignés on l)olgi([uo.

(".ollo oxoo];liôn l\'ut ropou.ssôo |)ar lo tribunal do coniniorco,
(|ui déclara (juo l articlo 2 do la convontion Iranco-bolgo n\'.i
eu d\'autro bu! (|uodo nu\'ttro. on i-"ranco, los Holgos ot Ios l-"raii-
çais sur lo inônu\' piod (|uant au fonmi cdiilrartus ot n\'ost appli-
cable (|uCn h\'ranoo. fin Holgi(iuo. los Holgos x-t los bran(;.iis
iv\'stont soumis aux (Iis|iosilions do la loi du 2Ô niaivs IS7Î>.
(iomnic la convontion vorbalo avonuo ontro partios dovail roco-
voir son exécution o;i Hoigiquo. la contostation soulovo\',\' par L\'
d\'-mandoui- étant rolativo à l\'oxécution par los déloniL-urs d.\'
tours obligations, lo ti\'ibiinal do coininorco do Hruxollos <.\'st
-•oinpélont pour tianohor lo dilt\'oi-ond.

L"s dél\'ondeurs inlorjctèront appol. .Mais, on c.> ([ui conoorno
Ios (lomniagos et intérêts uu\'on lour réolanuiit ils sabstinronl
d" soulovor onciU\'i\' la lin (.lo non rvU\'ov.)ir tiroj do la convontion
l\'ranco-bolgv\' du 8 juillet 189i), ccarléo par lo i)roniier jugo.
Mais ils sistèront à prétondro (|uc lours obligations. iu\'\'os à
liordoaux avaient été ol devaient é\'ro oxéoutéos on ladite ville,
(luo, par suite, comme ils n\'avaioni d\'.iillours on Bolgitpu\'
ni (lonii<-iIe ni lésidonco. lo tribunal do coninuM-ce do l>rux;\'l!os
clail iik-ompétent à leur égard\'/-.///»*;- hrl ot (ju\'ils no pouvaionl

Telle est la règle ([ue vient dc consacrer le tribunal dc com-
merce dc Bruxelles par un jugement rendu b 12 juin 191H;.

I.c 21 novembre 1905 X avait vendu à Londres 500 titres Mod-
dorfontein et 50 Vogelstruis Deep i)our lo com])to de Z. Celui-ci
prétendit qu\'il y avait là violation d\'un contrat do report ol
(juo la liquidation dc sa position à Londres, faite tians son
assentiment par X, était irrégulière et lui était préjudioicd)lo
et réclama des dommages et intérêts. Mais la convontion (U;
report à Londres était subordonnée à la coiulition oxjirosso o*t
fornuile dc verser cl dc maintenir intacte une marge de 10 p. c.
(le la valeur des litres.

Quand un agoni dc change, dit le tribunal, au cours du re
port et avant répo(iue dc liquidation, so livre d\'ol\'l\'ico à la
liquidation de la position d\'un client, cette liquidation est nulle
si le clionl refuse d\'y adhérer. Mais à cotte règle los i)artios
])ouvonl déroger par une convention expresse ot tacite. Or,
semblable dérogation est expressément intervenue on l\'oocur-
rencc.

Los tonnes ; maintenir une marge iidaclo - signifioid (juo le
client est obligé do payer on cas de baisse, innuédiatonient ai)rès
mise on deniouro, la\'diflérence ontro lo cours d\'achat ou de
coniponsation et lo cours du jour, sans ontan\\or la marge
fournie.

Z soutiid (fue. au sens de ces ternu\'s, la nuin^o devait être
seuleniont reo;)nstiluée sur la base convenue, à\' l\'opociuo dos
li(Iui(lations de (piinzaine, pou importeni d\'ailleurs los t\'Iuc-
luatioiis de la valeur des titres on cours do report. M.us cette
interprétation est contraire au sens grammatical et usuel dos
termes ot mémo enlève à ceux-ci toute raison d\'être, puisque
la convention do report |)ren(l fin à l\'épcMiuo do li(|ui(lation cl
(|u\'à ce moiuenl cha(|ue i)arlie csl libre de subordonner un
nouveau re])Oi-t à telles conditions (pi\'il lui c )nvient d\'exiger.

Or. il résulte des éléments produits (pie. par suite du r(\'cul
dos titres M.xldorl\'ontoin, la marge, à la date du 2;i novembre,
était non stniloment entamée, mais complotoniont épuisée. Lo
2:5 novembre le demandeur Z fui mis en domeuro. par une <-om-
municalion téléphoni(iuo, d\'avoir à rétablir inimédiatemonl la
marge. Cotte <-ommunication lui fui renouvelée lo 21 sans
suecès. Dans ces conditions, la li(pii(lalion faite par X, Ov)nrv)r-
méinonl aux usages de Bourse ol aux conventions avenues,
:irp;irail comme régulière.

Société anonyme. — Faillite. - Reqfiiête d\'actionnaires.
— Persistance du caractère commercial d\'une société
en liquidation.

Los actionnaires d\'une société n\'ont |)as le droit do faire do-
olai er la faillite (le celle-ci. (".ei)ondanl, si leur doinande ne peut
servir de hase à un jugeniont do t\'aillito sur ro((uêlo, elle peut,
par les renseignements ((u\'elle l\'ournit, proV()(iuor la doola-
ration d\'otrico de la faillilo.

l ue sooiété en li(pii(lation depuis plus do six mois irest-ello
pas hors d\'étal d être mise on l\'aillilo? Autroinent dit. la li(!ui-
(lation no lui a-t-ello pas enlevé le c.iraclère comnior;Mal in(lis-
I ensab\'o pour (pi ello puisse être l\'objol d une toile mesure?
(i\'osl là uno (|uestion eontrovorsée, (pu- la (\'.our d\'appel do
Bruxelles, avoc raison, a résolue m\'gativemonl par un arrêt du
12 juin 190!î. dans le(piol elle expose cn même tom|)s les pi-in-
oipos dont nous parlons plus haut au sujet du r(\'\')le dos acti.ni-
naires dans une demande de raillito. Voici, on substance, co ([ue
dit cet arrêt Cv>noornant ces deux points de droit.

Si. dans l\'cspèeo. la ro(piêle des actionnaires a été visée p ir
le tribunal, il n\'en résulte pas ([ue le jugement intervenu

Attendu que le législateur, en maintenant à ces sociétés leur
cxistçncc primitive, imprime aux actes de leur liquidation le
caractère d\'actes de commerce;

Attendu que,.les opérations de liquidation étant commerciales
au début de la liquidation, rien ne justifierait la perte de ce
caractère à leur acconijilissemciit final; qu\'il importe donc peu
que la société ait été dissoute cl la liquidation entamée depuis
plus de six mois avant le jour du jugement déclaratif de
taillilc. »

Traites. — Effets de complaisance.

Si les effets do comjilaisance reiidenl parfois des services,
ils causent souvciat aussi des mécomptes quanti le tireur est de
mauvaise foi ou même se trouve dans l\'impossibilité de remplir
ses engagements. Il est toujours dangereux de se })rèter à la
création de traites de ce genre, à raison des responsabilités
qu\'elles entraînent pour le tiré. Ainsi, par un jugement rendu
en décembre 1900, le tribunal de commerce de Bruxelles a
déclaré, à bon droit, que le tiré ne pouvait refuser ])aicmenl
d\'une traite de com])laisance, inême à un tiers porlcur qui sa-
vait qu\'elle n\'était pas provisionnée.

Actionné cn paiement du montant d\'une traite de complai-
sance qu\'il avait acceptée, C opi)osa le raisonnement suivant :
il s\'agit eu l esptx;c de traites acceptées par complaisance par
le tireur B.

Le demandeur, tiei\'s i)orlcur, ne pouvait ignorer le caractère
de complaisàncc de celte acceptation. Il savait (pi\'il ne s\'agis-
sait pas d\'acceptations régulières et il n\'est donc pas ])orlcur
de bonne foi. D\'ailleurs, même si la bonne foi du demandeur
était reconnue, le titre dont il se [)révaut étant en tout cas
sans valeur, il Jic ])()urrait réclamer (]u\'à titre de direct paie-
ment (les traites cl seulement à concurrence de la somme
qu\'il prouverait avoir jiaycc à B.

A ccla le tribunal réjjondit : en droit belge la traite accej)tée
est un mandat donné par le tireur au tiré de payer à un tiers
une somme déterminée, mandat accepté i)ar le tiré. Dès lors,
la ([uestion de\' la jjrovision ne i)cul se présenter ([ue dans les
rapports du tireur à tiré. ICn effet, le tiré accejjleur est tenu
vis-à-vis du tiers i)ortour non pas en vertu de la [)rovision,
jnais en vertu du mandai spécialement et publi(juemenl accepté
I^n- lui.

s\'ensuit (ju\'un tiers ])orteur d\'une traite de complaisance,
a autant de droit d\'en réclamer i)aicment au tiré tjui l\'a ac-
ceptée (ju\'au tiré accepteur d\'une traite réellement provi-
sionnée. Il s\'ensuil aussi (pi il est de nulle importance (|ue le
tiers porteur ait su (|uc la traite était de complaisance. i)e ce
fait ne ])eut nullement ressortir la preuve de sa nuiuvaise foi,
j)uis((u\'il peut être devenu tout aussi régidièrement [)roj)rié-
tairc d\'une traite de complaisance (pie d\'une traite tirée cn
couverture d\'une provision existant réellement.

Lettre de change égarée.

Le 20 juin 190(5 le même tribunal rendait une autre (î*cî.<;ion
intéressante concernant un différend relatif à des traites de
change égarées.

L\'article II de la loi du 20 mai 1872 pre.scrit que, si une
lettre de change perdue est revêtue de l\'acceptation, le [)aie-
nu\'iit lie peut on être exigé sur une .seconde, Iroisième, ([ua-
triènie, etc., que par ordoiniance du président du tribunal
de connnerce et cn donnant caution.

S\'ajjpuyant .sur cet article, P. refusait paiement de seconde.s
lettres de deux traites revêtues (le son acceptation et perdues.

; CHRONIQUE FINANCIERE

PARIS.

15 ocloDrc.

M. Gentil est rentré en France pour défendre auprès trrs
autorilés supérieures son projet d\'emprunt de 7.5 millions au
compte de la colonie du Congo français. Il fait un tableau riant
de celle partie du domaine d\'outre-mer. Voici (pielques chiffres
à ce sujet.

Depuis 1898 jus(pi\'à 1903 la métropole a fourni l\'i titre de
«subvention II millions à la colonie. De 1903 à 190r) inclus,
2,100,000 fr. (pii sont cn caisse. Tout en conservant celte réserve,
,hi colonie a pu apurer 800,000 l\'r. de dettes anciennes et
500,000 fr. pour le règlement aux maisons anglaises établies
sur son territoire. La position de caisse est donc bonne.

Ccla vient de ce ({ue les encaissements d\'inqjots ont beauciup
augmenté. Il y a eu cn 190(5 pour les droits de douane nue
augmentation de 500,000 francs. L\'impiM de capitation fà i)eine
3 fr. par adulte homme) a passé de 5)0,000 fr. en li)()2 à 800,000
francs en 1905 et rendra davantage par la sui)pression du jvor-
tage. Si l\'on jette un coup d\'(pil sur les transformations du
haut payvS, dit M. (îentil, on est frappé du résullal acquis. Cii-àce
au chemin de fer belge, les deux colonies du Moyen-Congo et do
l\'Oubanghi-Chari non seulement .se suffisent\' à elles-mêmes,
mais encore mettent en caisse de ré.serve de 7(M),()00 à 800,000
francs. C.e fait, ([ui cvsl à retenir, milite encore en faveur de l\'eni-
lirunt, puis(iu\'il s\'agit de construire un chemin de fer (|ui ])er-
mettra une parfaite ulilisation des ressources de la col\'oiiie, »

La colonie pourra-t-ellc ))ourlant assurer ]wr elle-même le
service de l\'intérêt et de l\'amorlissemeiil (l\'un emprunt de
75 millions? 1^^\'idcnnncnt non. M. (ienlil estime que la chargo
annuelle serait do 3,800,000 fr. et (pie la colonie pourra v con-
courir à concurrence de 2,500,000 fr., le reste, soit 1,210.000
francs, devant être fait par lia métropole à titre d\'avance. 11
estime (|ue cette contribution ira en <liminuanl et (pie Le Congo
pourra ensuite rembourser cette avance.

Si M. Gentil vient faire la preuve de tout ce qu\'il avance, il
a chance d\'avoir gain de cause.

l\'ne chose m\'a frappé dans cet exposé. .M. (îentil estime i>our
un emprunt effectif do 75 millions une charge de 3,800,000 fr.
C\'est du 5 p. c. et une fraction. C/est beaucoup, c\'esl trop, si
vraiment la situation de la colonie est ceillc ([ue dit .M. Gentil.
Il doit être possible d\'enqjrunter à un taux plus avantageux
au débiteur et, par le fait même, le concours annuel demandé
à titre d\'avance pour assurer le service de rempruul pourrait
être réduit à une somme pres(|ue insignifiante.

i\\"y aurait-il pas moyen d\'arriver à ce résullal (piand on voit
les 3 1/2 p. c. de la Gi\'uulelonpe, de l\'Indo-Chine et de la .Marti-
ni(iue cotés en moyenne i)2 p. c. et capitalisés ainsi à 3-80 p. c.
plus l\'amortissement? Si ce moyen existe, il faut remi>loyer,
car il est vraiment fâcheux de charger inutilement le budget
d\'une colonie (pii, a{)rès des tâtonnements troj) longs peut-être,
fait aujourd\'hui ])reuve de vitalité et d\'expansion.

■Tr

La question de l\'argent ou. à plus proprement parrcr. mt rmt\\
de l\'argent est une de celles (pii ne souffi-eiit ni discussion ni
délai. Ivlle s\'est imposée pendant cette semaine ])eul-êlre encore
■plus tyranniquement par suite de l\'approche de la li(pudation
(le ([uinzaine et la crainte ([ue les exigences des reporteurs
.s\'accroissent en raison directe de l\'élévation du taux de l\'es-
-C»m?il(^ survenu <\'ette huitaine dans j)res(!ue toutes l<\'s baiu ues

■

»

^^.uu^ ^^

^^ ^^

y n tA^ i/\'^^t.^-t^i^ - • J? e,

\'Û\'cr-tnAj)^ •

^-iL lUeJyyv^-ejß-

il\'
|;j ij

Ij-cnjn, û/jjUi^-^-^\'\' , l^.e-^.J).
U. UfJ V^\'

JUL cx^ ^^

^^^ ^ afy.1, /t M-.\'h i-tct. ,0 L. oflû"!:J

Uft^i, UM.w. IL. uS^y^^^\' , cyo

t

Leidend beginsel: bescherming van den derden houder te
goeder trouw, zonder welke de circulatie van order- en toon-
derpapier niet mogelijk zou zijn.

\'»in-, excepties van dwang, dwaling, bedrog, schuldverge-
lijking, pactum de non petendo; 2°. excepties gegrond op
nadere afspraken bij de uitgifte, op stilzwijgende voorwaa^m
of voorbehouden.

Deze excepties vervallen, omdat de derde houder alleen kan
kennen wat in het papier is uitgedrukt, niet de omstandig-
heden waaronder het papier in omloop is gebracht^, noch ook
\' afspraken buiten het papier om gemaakt. Wat de tweede soort
"^-"^-van excepties in het bijzonder betreft op grond van den regel :
^ //. tS dat aan derden alleen kan worden tegengeworpen wat hun
bekend gemaakt is. Tegenover derde houders spreekt alleen
^ het papier, daarom is de inhoud van het papier maatgevend

voor hunne rechten.

Nicolaï in de zitting van do 2\'^® Kamer van 13 Febr. 1826,
naar aanleiding van het tegenwoordige art. 111 W. v. K. :
„Cependant quel est le but de l\'article mis à nu, ot dé-
pouillé de tout son entourage ? C\'est la répétition inutile d\'un
principe de droit si trivial, qu\'on ne doit pas le reproduire
ici, où il peut avoir de fâcheux résultats; c\'est répéter, que
les conventions n\'ont d\'effet qu\'entre les parties, et que tout
pacte occulte ne peut être opposé à un tiers". Voorduin, W. v.
K., dL 1, bl. 560 vlg.

De schuldenaar wordt niet benadeeld, omdat de overgang
van het recht plaats heoft met zijn goedvinden; door do order-
of toonderclausulo scliept hij zelf do mogelijkheid d^iartoo.

Ontw. B. W. 1820, art. 2302.

Rechtb. Breda 27 Dec. 1887, P. v. J. 1888, n°. 11 (v. Eo
c». Zuider Stoomtram Mü.), bev. door Hof den Bosch 11 Dec.
1888, P. v. J. 188^, n°. 98, W. n°. 5757: do houder van
eon toonderpapier heeft nimmer eenig bijkomend bewijs, als
betaling aequivalent, te leveren; tegen den derden houdor
vervallen alle excepties en andero middelen.

<•1
\'T

y

■^O c^T-i o—c

u^ .f/i^t^^Tï/z^i^Gevolgen: -z^ry.^^ - l{>r>f.

^Tegen den derden houder te goeder trouw kunnSi^tór^
aangevoerd worden verweermiddelen, gegrond op den inhoud
zeiven van het papier of op de rechtsbetrekking waarin de
schuldenaar staat tot den order of toonder, die de betaling
vraagt.

Verweermiddelen, gegrond op de omstandigheden waaronder
de uitgifte plaats had of op nadere afspraken of op de on-
waarheid van het in het papier verklaarde, kunnen alleen
worden tegengeworpen aan den nemer of eersten houder en aan
^ latere houders te kwader trouw, d. w. z. die, met den grond

van het verweermiddel bekend,^en einde dit weerloos te maken^ 4 oA/i-^-^
CA^l\'^^^ jeA^^^^het papier verwierven. Verg. het juist gemotiveerde arrest v.

Hof v. Gelderland 1 Dec. 1841, Ned. Regtspraak, dl. 11,

y \' Tegen den order of toonder kan de schuldenaar alle ver-

- Av^ weermiddelen aanvoeren, die hij tegen diens voorman T.oM^^\'^\'j^^^t^\'

hebben kunnen doen gelden, indien hij aantoont dat de order

\' _ ^lOf ---------- ----------- ------ ^------\'-------------------------—^

toonder niet is eigenaar van het papier, dus niet is de
\'\'"\'^schuldeischer, maar gemachtigde van den voorman^ of wel

j g \' O O — -------

hij te kwader trouw houder is geworden.

Rotterdam 19 Mei 1888, P. v. J. 1888, n°. 91,W. n°.
, liet den schipper niet toe te be^vijzen dat de cognosse-

menthouder de,agent was van den inlader. Anders, juisterj /f9 ^
Hof den Haag 27 Mei 1889, P. v. J. 1889, n°. 76.\'Rk Am-

sterdam 16 Juli 1889 (Zubli, Ned. Wisselregt, bl. 51): tegen
Z^jOvi-. den\'houder van een wissel kan het bewijs geleverd worden

y. 70. ii^l\'^ dat hij niet eigenaar is? Daarentegen Rb. Amsterdam 28 Juni

1883, P. v. J. 1883, n°. 42*: de acceptant van een wissel
(Pjihc^ ^ft^J^t kan den houder niet tegenwerpen dat hij niet voor zich zel-
ven, maar op order en voor rekening van den trekker de
Ai ^^^^^ vordering instelt.! t^v^Ltm Mtr^oU^ 5/ J&^l, f^é

^J^u^"^ ^ Verg. Lyon-Caen en Renault, n°^ 1056,1090,1091,1100. .

[^ci^^^ houder kan ook zijnerzijds zich tegen den uitgever niet \'

r\'V

I

chA^ AJIJ- c.^fp^" . jései^c^

___

■y

e^^JL

\'TLOJJJLTX.^ i\'VCulle^ e^ OIOU^CL. \'L\'^O^U^ ^ oicU^i., iZ ^A^-^oJi^ oA.^

C^ , C^eryy^i^vn . S" / •

^------- -------

s f ^ ^ /

[a^de^, \'h. Ut^ü^c /y UM. f-ißr^o. // . ,

iLK/i. . ^./o, (P<pf-

Äff ^^

a-cw^^y«-_rt. a-__— . ____. /O . , /7.x 7 -/ - z»

a

ep^ -^./ru T-»«. c^ .fi. /b. /i/\'^J

HiWuU, , f^&y^^

beroepen op bepalingen niet in de oorkonde voorkomende: Hof
den Haag 14 Maart 1881, E. B. 1884, B bl. 296.

Skriptur-ohligation (o. a. Goldschmidt, Zft. f. d. ges. Hr.,
dl. 28, bl. 72); Werthpapiere öffentlichen Glaubens (Brunner,
Werthpapiere, t. a. p., bl. 168 vlg.).

D. Staat a. de overgaaf van een order- of toonderpapier, dat
eene verbintenis tot afgifte van waren inhoudt (cognossement,
bewijs van opslag, ceel), gelijk met de overgaaf van de daarin
vermelde waren zelve, m. a. w. heeft door de levering van
het papier levering van de daarin vermelde goederen plaats?

Dezelfde vraag wordt ook gesteld h. met betrekking tot
verschillende andere documenten, als facturen, vrachtbrieven,
volgbriefjes, wissels, enz.

Traditionspapier, Waarenpapier, Dispositionspapier, Lieferungs-
papier.

Literatuur:

IIOLTms, Voorlezingen, dl. 2, bl. 290 vlg. en Bijdr. tot Rgl.
en Wetg., dl. 8, bl. 181 vlg.—denTex, over eigendomsoverdragt
door middel van ontvangcedullen in zaken van koophandel, in
Ned. .ïaarb. voor R. en W., 1849, bl. 317 vlg. — Kist, Han-
delsr., dl. 2, 2do dr., bl. 436 vlg., 518 vlg.—Diephuis, Handels-
regt, dl. 2, bl. 185 vlg. — CoNiNCK Liefsting, Bezitrecht, hl.
75 vlg. — A. Polak, Historisch-juridisch onderzoek naar den aard
van het cognossement, Prft. 1865. — A. Heemskerk, de wijzen
van levering eigen aan den koophandel, Prft. 1871. — Tiiöl, Han-
delsrecht , 270. — Kuntze , die Lehre vj^^berpapieren, 1857,
bl. 495 vlg. — Ladand, zur Conossement, in Zft. f.

deutsches Recht u. Rwft., bl. 121 vlg. — Goldschmidt,

Handelsrecht, dl. 1,\'Jü^^lrr §§ 69, 73—77. — Endemann, in
Endemann\'s Handbuch Tl. fT.-T S.- u. Wr., dl. 2, § 170.

Rechtspraak:

Hof Nd.-Holland 13 Jan. 1853, W. aan een bewijs,

door waagdragers van een veem aan toonder afgegeven, kan niet
de rechlskracht worden toegekend van eigendomsoverdracht, zoo-
als aan cognossementen en ontvangcedullen, door magazijnmeesters
van het Rijksentrepot afgegeven; Rb. Rotterdam 30 Sei)t.\'\'l863,
W. n°. 2542: de schipper bezit voor den cognossementhouder;
Hof Zd.-Holland 21 Mrt. 1864, M. v. H. 1864, bl.\'\'227 vlg., (bev.

/k, jU—^^^ ^r^iv. ^^

/^Ay^iWi. ut.^.U . lAf^^t

^LetjJrC IfyCft-^*^

J iA/^^A^ CA^tLC

ß/zx^^yiuh?^

132

Rb. Rotterdam 17 Juni 1863, t. z. p.): ten opzichte van geëntre-
poseerde goederen brengt het handelsgebruik mede, dat daarvan
de levering kan plaats hebben door endossement en overgave van
het bewijs van opslag; Rb. Amsterdam 23 Dec. 1881^?. v. J.
^ 1882, n°. 6*: levering van een ceel is levering der goederen daarin
\' genoemd; Hof Amsterdam 28 Maart 1879, W. n". 4^7: door
overgifte van een volgbriefje worden de daarin vermelde goederen

^^ ^ overgedragen, en in tegengestelden zin Rb. Amsterdam 11 Oc-

\' loher 1877, W. n°. mi; Hof Leeuwarden 30 April 1879, W.
4417: de houder van een cognossement is niet, enkel als zoo-

—• ^

O-^I

c^^ Rb. An^terdam 5 Nov. 1858, W. n". 20^, en Hof Groningen

324Ö: overdracht van een cognossement door

JL^ erzjjt^^\'^ Juni 1870, W. n ^

c^-^j-^l/t«-^ verkooper aan den kooper is geen levering der daarin ver-

[ ^ ^gj^g goederen^ Rb. Amsterdam 14 Dec. 1877, R. B. 1877, R

et^ j^i 34^3 jj^f Amsterdam 4 Mrt. 1887, W.

/i^ en 14 Juni 1889,"^. n". 5782: endossement of afgifte van een

volgbrieQe aan den kooper is geen levering der daarin vermelde
^zf fl^zv, goederen. ^

C^-yt^\'* \' onder ^ genoemde (papieren dienen om tot levering te

komen, evenals de wissel een middel is om tot betaling te
komen.

Men onderscheide overigens:

1°. Mag tusschen verkooper en kooper de levering van het
^ tU c^-f^^^ cognossement, enz. (het order- of toonderpapier) worden bc-
foyyt. schouwd als levering van het goed? ^ -f

Het gebruik zal hier beslissen, ook waar het geldt de pa-
Ce-yY^-*^^\' pieren onder h. genoemd. Verg. de aangehaalde beslissingen
van het Hof te Amsterdam v. 4 Mrt. 1887 en 14 Juni 1889,
en de hieronder onder /) vermelde.

2°. Staat tegenover derden levering van de onder a. en h.
genoemde papieren gelijk met levering van het goed?

Indien de onderteekenaar van het papier alleen aan den houder *
mag afgeven, deze met uitsluiting van ieder ander de
kan vorderen\', komt de houder tegenover derden feitelijk
in dezelfde stelling als iemand, wien het goed zelf geleverd is.

r

•--^y^ —U \' \'

je^f^ ^, -----

\'Vni-\'j-L-

\'^trvr AOJL^ ^tr-iry

.JTuujCOAA^.

^^ /c.^/ ...^

al . vr—

^^ r^^^ ^

T-

\\

CjVcLirut^ ditJ^yuyii^r^—

<3^ ctl. cCeJl^
^ Vtv^J /(Pcro

Onderzoek in hoeverre dit naar stellig recht het geval is.

a. De Ontvangcedul: art. 55 v. h. K. B. v. 12 Dec. 1875,
S. n". 241, houdende vaststelling van een reglement voor het
beheer van het entrepotdok te Amsterdam:

«Door het afgeven van den ontvangcedul, welke de goederen,
als slechts ten behoeve van den houder dier cedul bewaard wor-
dende, vertegenwoordigt, houden alle betrekkingen tot den in-
voerder als zoodanig op en kunnen alle rechten op de daarin
uitgedrukte goederen .slechts worden uitgeoefend door den houder
der cedul, tegen nakoming der daaraan verbonden verplichtingen.»

Daarentegen art. 52:

«Aan dengene, te(n) wiens name het bewijs van opslag oorspron-
kelijk of krachtens het na te melden endossement luidt, staat
het vrij, bij endossement op dat bewijs gesteld en behoorlijk ge-
dagteekend, aan een ander de macht te geven om de goederen
uit het entrepotdok te ontvangen.» Verg. echter art. Gl: geen
uitslag van goederen dan tegen afgifte van hel bewijs van opslag
of de ontvangcedul.

ß. Het Volgbriefje.

H. R. Goudsmtt, het volgbrielije, Prft. 1880.

VOLGBRIEFJE.

I

De Westersuikerrafïinaderij gelieve to laten volgen X

Kilogram gemalen melis.

W. S. R. 1, n°. —.

Amsterdam, 10 Juni 1889.

{Ilandteckening v. d. verkooper.)

• Amsterdamsch Petroleum-Entrepot, kav. 1044.

Volgbriefje voor 1000 vaten Petroleum, to ontvangen

door:......

Fiat. Amsterdam, 31 Moi 1876.

{Ilandteekening v. d, administrateur.) (Ifandteckening v, d, verkooper.)

r •4e

^ P\'^^a^ ,

/ y ^

"y-e^xS^ n ßn.. ^ .

•

134

/. De Factuur.

Art. 238 al. 2 K. Hof M.-Brabant 14 Mei 1867, M. v. H.
dl. 9, bl. 199 (vern. Rb. den Bosch 19 Jan. 1866, M. v. H.
dl. 8 , bl, 63): levering door het toezenden eener factuur krach-
tens overeenkomst. Cassatie verw. H. R. 13 Febr. 1868, M.
v. H. dl. 10, bl. 78.

d. Het Cognossement: artt. 473 en 511 W. v. K.; artt. 510
en 515—519 W. v. K.
Rb. Rotterdam 5 Nov. 1887, W. n". 5503.
Argumenten ontleend aan artt. 520 en 238 W. v. K. Art.
520: „dat hij den opslag en verkoop gerechtelijk vordere".
Beteekenis dier woorden. Holtius , Voorlezingen, ad art.; Kist ,
dl. 2, 2\'iedr., bl. 442 vlg; contra Polak, Prft., bl. 273 vlg.
^ Art. 238. Al. 1: reclame van goederen die onder weg zijn,
cJ^ (postoppage in transitu; al. reclame van reeds geleverde goe-

deren. Met koop en levering wordt gelijk gesteld : verkoop op
facturen en op cognossementen of vrachtbrieven.

e. Analoge vraag bij den Wissel: sluit levering van den
wissel in zich levering van het fonds, in handen van den
betrokkene? Art. 110 W. v. K. ^

De leer der Fransche schrijvers en jurisprudentie, Lyon-
Caen en Renault, Précis etc., 1125 vlg. „Dans l\'opinion
aujourd\'hui dominante, le porteur est propriétaire de la pro-
vision".

Art. 6 loi Belge du 20 Mai 1872 (Code de comm. revisé,
L. 1, t. 8):

«Le porteur a, vis-à-vis des créanciers du tireur, un droit
exclusif à la provision qui existe entre les mains du tiré, lors
de l\'exigibilité de la traite, sans préjudice à l\'application de l\'art.
445 de ce Code.»

Art. 53 Sect. 2 van de Bills of exchange Act, 1882, Vict.
45/46, c. 61:

«In Scotland , where the drawee of a bill has in his hands funds
available for the payment tliereof, the bill operates as an assig-
ment of the sum for which it is drawn in favour of the holder,
from the time when the bill is presented to the drawee».

y \' ^^ " \' \'

Ç^ÙZ^ cr^ UPi-T, üß/f^ KLff-. ^^^^axr^

A\'.

-/ /

) ,

■ --\'-

I J

(t^tJi eijt^ trtr-L^

-^■t-k.^tJUdL /t-J».

r •

JflyJ^ ^\'UAÀJL^ .
lijo^j^t^ ctf\\ —^tKn,

IrtW Oj^ »

Het Examen ter verkrijging van flen Graad van
Candidaat in do R E O H T^J^ , van den Student

op

dag , don 190 tc uren.

27 Juillet 1893. — N» 00. MONITEUR DES

LÉGISLATION & JURISPRUDENCE.

Bulletin mensuel (i).

Hn\'cfs <le coiiimeree.

— Chèque. — Sens des mots « fonds disponibles ». — Saisie-
arrêt en mains du tiré. — Indisponibilité. \'

La Gourde Bruxelles vient de ri5former un jugement du tribunal de
commerce que nous avons rapports au numdro du 27 avril 1803.

U s\'agit de provision en matière do chèque; la Société Générale
détenait en com])te de dépôt uno somme liquide ct exigible, dont le
propriétaire avait disposé par un chèque ; mais, antérieurement ti la
création de ce chèque, les fonds avaient été frappés do saisie-arrùt
pratiquée par un tiers à charge du tireur.

La Société Générale devait-elle payer? Le chèque est un mandat à
vue sur fonds disponibles. C\'est la question de disponibilité qui fournit
donc le nœud du débat.

Le saisi no peut valablement payer à un autre que lo saisissant sans
s\'exposer h payer une seconde fois ; il y a empêchement légal à ce qu\'il
laisse suivre la provision par des paiements à vue.

Lo chèque est un titre de paiement susceiitible do recevoir son
exécution au moment mémo de sa création ; c\'est h\\un de ses éléments
essentiels; si donc lo tiré ne peut se dessaisir valablement do la pro-
vision, le titre est nul, le porteur n\'a point de droit exclusif à cette
provision, pas plus que le tireur.

Mais on objectait que la loi belge n\'a point déterminé spécia-
lement le sens des termes« fonds disponibles H y a liou, tout
d\'abord, do les j)rendro dans lo sons du droit commun. Eu outre,
la loi française -de 18G5, avec laquelle la loi belgo de 1872 présente
une complète analogie, permet d\'en préciser le sens : les travaux jiré-
paratoires disent formellement que la provision du chèque n\'existe
pas lorsqu\'elle est arrêtée par une opposition, entre les mains du tiré,
à charge du tii-eur.

La saisie-arrêt frappe donc les fonds d\'indisponihilité complète ; lo
tiré ne peut ))ayor, au moyen do ces fonds, un chèque créé posté-
rieurement à la saisie. (Cour de Druxelles, 2 juin 18\'.>3.)

ÉRÈTS MATÉRIELS

le change se maintient au pair ou ù peu près. Mais que, pour un
motif quelconque, les emprunts extérieurs deviennent momentn-
nément impossibles, les choses prennent un autre aspect: on doit
tirer de ses pi-opres ressources le montant dn coupon à payer, et
cela devient d\'autant plus difficile qu\'on a plus longtemps abusé
des emprunts. Si le change s\'est tendu tout récemment d\'une
manière très sensible dans les diflerents pays que nous avons
l\'habitude de commanditer, cela tient surtout à ce que nous
avons hésité et que nous hésitons encore aujourd\'hui à nous
engager davantage avec ces clients de peu d\'avoir. Nous avons
été amenés à méditer, depuis quelques années, les déboires des
créanciers de divers pays et à en tirer des enseignements.

La crise des changes est-elle parvenue à sa période aiguë ? Ne
s\'aggravera-t-elie pas encore davantage d\'ici à la fm de l\'année?
11 est difficile de faire à ces questions une réponse positive. Kn
tout état de cause, ce que nous ci-oyons pouvoir affirmer, c\'est
que les pays qui en sonflVent ne s\'en aUVanehiront qu\'au prix do
grands elTorts. Leur devoir strict serait de s\'appliquer avec une
énergie soutenue à réduire leurs dépenses dans la mesure do
leurs ressources et à développer leur production, lùnprunter
sans cesse au dehors et demander à des créanciers nouveaux le
moyen de se mettre en règle avec des créanciers anciens, c\'est
glisser sur une pente funeste.

Cours Jtentei françaiiei.

25 juillet 92

98-42 3 p. c. J. 1 juillet.....

98-75 3 p. c. AmorUssable j. 16 juillet
lCO-17 4 1/2 p. c. j. 16 mal ....

La deuxième décade de juillet donne pour les caisses d\'épargne
un léger excédent do 482,000 fr. des versemonts sur les retraits.

Sur la rente 3 p. c. le marché est assez actif. L\'Amortissable
a un marché beaucoup moins animé et ses diverses tluctuations
restent circonscrites dans des liiiiitcs plus étroites. (,)uant au 4 1/2,
il a continué à se faire remarquer par la grande tei\'mcté dont il ji fjiit
preuve. On parle toujours do la conversion, mais pour que cette
vaste opération puisse se faire, il ne suffit pas qu\'elle soit seulement

27 Avril 1893. — N® 34;

LÉGISLATION & JURISPRUDENCE.

Bulletin mensuel (1).

lilflVfs <lc coinincrcc.

11. Chèque. — Sens des mots « fonds disponibles ». — TransfciH.

— Provision. — Saisie-arrct. — Effets.

Intéressante décision des juges consulaires en matière do chèque ct
de saisie-arrèt.

Le chèque est un mandat à vue, payable au comptant ct sur fonds
disponibles (loi du 10 juin 1873). Quand peut-il y avoir chèque vala-
blement créé? Dès que le tireur est crédité chez le tiré d\'une somme
disponible A la suite d\'une opération quelconque : les mots ^ fonds
disponibles » ne peuvent êtro pris la lettre ni dans un sens trop
rigoureux ; ils s\'appliquent àtouteespèco do créance certaine, liquido
et exigible, mise par lo tireur i\\ la disposition du tiré. La provision du
chèque est transmise au porteur, qui a sur elle un droit exclusif par
le seul fait de la remise régulière du chèque.

Si maintenant uno saisie-arrêt est pratiquée à charge du tireur par
un tiers sur les fonds mis i\\ la disposition du tireur par le tiré?
Est-elle pratiquée postérieurement i\\ la remise du chèque : elle est
sans eU\'et, puisque la provision est sortie du patrimoine du tireur pour
entrer dans celui du porteur, qui on est devenu propriétaire exclusif
iV l\'égard des créanciers du tireur.

Est-elle i)ratiquée avant la remise du chèque au porteur : lo titre
reste valable et transmissible, la saisie n\'anniliilo pas lo droit do pro-
l)riété du créancier ; la créance du tireur ne cesse pas d\'être certaine,
liquide et exigible, les fonds restent o disponiblos » au sens de la loi
du 20 juin 1873. Mais la saisie empêchera lo paiement du titre, qui
n\'aura pu être cédé qu\'à charge par lo ccssionnaire de subir les droits
du saisissant.

En pareil cas c\'est donc le rapport d\'antériorité entre la remise du
chèque et la saisie-arrêt qu\'il s\'agit d\'établir de far.on certaine.

(Tribunal de commerce de lîruxellcs, 27 mars 1803. Journal des
tribunaux du 10 avril.)

ÉRËTS MATÉRIELS

en équilibre? Alglave, professeur de science financière de la
faculté de droit de Paris, indique comme moyen la prorogation
des concessions de chemins de fer. On allongerait de quelques
années, six par exemple, la durée des concessions de chemins de
fer en cours. Comme les actions et les obligations actuelles seront
amorties à l\'expiration du délai actuellement fixé, les produits
nets de l\'exploitation pendant cette période supplémentaire
seront libres de toutes charges. On les aiïecterait, dès ù présent,
au remboursement d\'obligations nouvelles qui seraient créées
par les compagnies et dont le produit servirait ù rembourser ù
ri\']tat ce qu\'elles lui doivent du clief do la garantie d\'intérêts.
Kocouvrant ainsi un demi-milliard. l\'I^tat emploierait cette
pomme à construire, on trois ans, une ilottn de vingt navires, ce
qui allègerîiit d\'autant le budget ordinaire. En outre, on abaisse-
l\'ait le prix des places de troisième classe et l\'on réduirait ù 2 cen-
times par tonne-kilométrique le tarif de transport du charbon.

Cîe système ne constitue en réalité qu\'un simple programme
d\'empiMint consistant à d(ipensei\' d\'avance des l\'ossoui\'ces incer-
taines, qui n\'cxist< rf)nt, en tous cas, que vei\'s le milieu du siècle
pi\'oc,Iiiiin. La combinaison ne supprimerait même pas la garant le
d\'intérêt, car, si les recettes du trafic ne suftis-ent pas à assurer
l(i service des actions et îles obligiitioiis ce ((ui est actuelle-
ment le cas, — l\'Etal sera toujours tenu do compléter los insuffi-
sances des coinpngnies.

Pour boucher le trou de 150 millions il faudra trouver autre
chose. On ne pensera pas, sans doute, à renouveler le procédé
qui a servi à l\'aire l\'équilibre eh c\'est-à-dire à majorer ficti-
vement les l\'ecettes. Le moyen serait par trop conunode. Aura-
t-on recours à de nouveaux impots? C\'est ce que voudrait la
logique, miiis nou\'! sommes à la dernière année de la législature,
et il semble que tout co (ju\'ou pui.-se attendre do la Chambre
d\'ici à sa p.éparation ce soient de nouveaux dégrèvements.
On dit que le gouvernement songe à faire sortir les garanties

runt ;m

Z-LO^ Uy^^^n^j^tL-v" Jio iJi A, -^eujcL.^ ^

/Ir^ïayyyx^ . ■Z.\'T) (P OJZ n^-^Ux^L. • e^Zi. ■

JUA.

/i/TS-

Cu^oJitttlÙL /V^tA- CÀJU^ eftO^ f-tA^ - te^/^Ti^e\'yi/iAyi—

luv elâ^ ùoJ^h /C. J. Caiu^ ^ M^,^ -

cZ.f-cnr\' aùt^^, tt

il

----^toia^

Daniel , a treatise on the law of negotiable instruments, § 16a —
§ 20: «a bill of exchange operates an equitable assigment of the
debt or funds in the drawee\'s hands».

Practisch belang der vraag: Uitsluiting van beslag ten laste
van den oorspronkelijken^ inbewaargever, en van reclame of.
revindicatie door dezen of een ander die beweert eigenaar te
zijn. Conservatoir beslag is feitelijk beslag ten laste van den
eigenaar van het papier; revindicatoir beslag beslag ten laste
van den houder van het papier. ^

De schipper, het veem houdt de goederen onder zich krach-
tens eigen recht en ten eigen behoeve, ten einde ze te kunnen
afgeven aan den houder van het cognossement, enz.; in zoo-
verre houden zij ad opus jus habentium.

Verg. Rb. Amsterdam 20 Maart 1871 (Heemskerk , t. a. p., bijlage,
bl. 233 vlg.): »Dat de hoi^der ydn een cognossement eerder is te
beschouwen als zelfstandig\'* re^thebbende tot opvordering van het
goed in het formeel geschim vermeld, dan als bezitter der lading,
als hoedanig de schippeiVmbet worden aangemerkt, die het goed
van den inlader ter vervoer \\en in bewaring ontving om het terug
te geven aan den w^t{igen houder van het cognossement.»

De uitspraken: „Do cognossementhouder, de houder van de
ceel is bezitter van de goederen", „het cognossement, de ceel
draagt het bezit der goederen ovor" bevatten eene onjuiste
formuleering der vraag, die slechts verwarring kan stichten.

Do theorieën der symbolische traditie, van hot constitutum
possessorium on dor negotiorum gestio.

Zio hierover uitvoerig, Polak, t. a. p., Hfdk. III.

§ 29. ORDERPAPIER. ALGEMEENE REGELS.

Ontwerp Burg. Wetb. 1820, artt. 2301 on 2302.

Eenig algemeen voorschrift, art. lldSbis B. W.

Bijzondere bepalingen voor: den wissel, artt. 100—207 K.;
do acceptatie of promesse of liet orderbiljet, artt. 208 en 209 K.;
do assignatie, artt. 210—220 K.; hot cognossement aan order,
artt. 507 vlg. K.; den bodemerij brief, art. 573 K.; het bewijs

136

\' van opslag van het Rijksentrepôtdok te Amsterdam, art. 52
K. B. v. 12 Dec. 1875, S. 241, gew. bij K. B. van 14 Juh
1888, S. n°. 94, — van het vrij entrepot te Rotterdam, K. B.
van 29 Aug. 1871, — van het Amsterdamsch Westelijk En-
trepôt, K. B. van Jan. 1875, n". 8.

Beteekenis van de orderclausule en van het endossement op
den postwissel (art. 26, woi4zaiL22-Juh 1870, ö. n". 1387 op-het
/ briofpoF^ en het postbewijs (K.^B. van 7 Qot. 1881, S. n°v^l-5).

U-yfLtr. Hebben behalve de door de wet geregelde orderpapieren

/ffcy^i ^ ook andere een wettig bestaan? M. a. w. kan iedere verbin-

tenis , zoo zij op schrift is gebracht, aan order gesteld wordend
Neen, volgens Kist, dl. 2, ^ bi^ 84; Asser, Schets

Ji.yj-rnA-^\'/^\'^^ enz./^i^? dr., bl. 96; C. W. Margadant, cessie door endos- f^^gjM^\'jiU^
/^/^^Vsement, Prft. 1879Amsterdam 14 Febr. 1866, W. n°. \'

^^\'7^2803, en 16 Nov. 1870, W. n". 3277. T JA^.Uo. ^e.^

^^^ Art. 668 al. 1B. W. doelt alleen op schuldvorderingen op naam ;=

art. 670 op schuldvorderingen aan order. Art. 11986/s B. W.

Diephuis, Ned. B. R., dl. 10, bl. 45 v.; Pardessus, Cours
de dr. comm., n°. 314; Lyon-Caen en Renault, Prccia/de
-€3dU6n 1104 ;/Pascaud , les obligatioi

obligations civiles à

ordre, leur validité, leurs avantages, in Revue critique de
^i^^ciu. lég. etc., 1878, bl. 705 vlg.; Ch. Beudant, in Dalloz, Recueil
jjb^. period. 1878, 1, 241 op een arrest v. h. Cour de Cassation
\' ^^ ^ ^ 1878.^Zie voorts Cour de cass. 7 Mei 1879 (Sirey,

1879, I, bl. 421): art. 1690 C.c. = 668 B. W. is niet van
^ \' openbare orde, en geeft alleen regels voor het geval dat om-

Aj de overdraagbaarheid van de oorkonde (schuldvordering)

geen bijzondere overeenkomst is getroffen.\'\'

Order-clausule noodzakelijk, tenzij de wet enz. iets anders
bepaalt, zooals in Duitschland voor den wissel.

Gevolgen van de orderclausule: 1°. het stuk wordt verhan-
delbaar, de eigenaar wordt schuldeischer. Lyon-Caen en Re-
y /ft^ir, nault, t. a. p., Uitzonderingen: de postwissel, het

postbewijs.^J

2°. Het stuk kan n;eer dan eens geëndosseerd worden. Diep-
huis, t. a. p., bl. 47 vlg.

T. H. o/knA/rud.

fheJ^. V^cl^. v: v. 7 cv^^JT^. [^t/k^. V. Ho^cC<JL e^ J an/:

r.

/ . .

t-* »^t^Ol^

^ y» , fl«;^ . ^ 5".
^ty/rtfCAi ^ h . Ccyyyy^ t\'. t1>, /O- t^g^

Utfvor^ //tV^^ ^^i^lzy^ ^ ^OS^/l/ /cPSn /f/c

y „ V /«J-^ I

l û, (kJ. Ui.

ekj) zJiJiZrui

7

ßy-L.clH\' eUrjL,

3-T-Tr-vy C^^/cL^u^C.

\\

HnMl&ü^riM\' Ym O^dtrjû/i^t^ey

1

Vormen van het endossement: endossement op naam en in
blanco. .

Is art. 2014 B. W. toepasselijk? Verg. art. ^ AUgb.j".
74 ADWord.

De schuldenaar kan den formeel gelegitimeerden houder
bevrijdend betalen. Materiëele legitimatie: aaneensluitende
reeks van echte endossementen; alleen aan den houder, die
zoowel de uiterlijke regelmatigheid der endossementen als de
innerlijke deugdelijkheid daarvan kan aantoonen, kan be-
vrijdend betaald worden. De houder moet zoowel het een als
het ander bewijzen, de betrokkene dit bewijs vorderen. For-
meele legitimatie: aaneensluitende reeks van endossementen,
waaraan uiterlijk niets ontbreekt; de houder behoeft alleen
de regelmatigheid der endossementen aan te toonen. Betaling
aan den regelmatigen houder, te goeder trouw en zonder on-
verschoonbare onvoorzichtigheid gedaan, bevrijdt den schul-
denaar tegenover den eigenaar.

Verplichtingen van den endossant jegens den geëndosseerde.
Bijzondere regeling bij den wissel, artt. 146, 186 vlg. K.; bij
de promesse, art. 209 K.; bij de assignatie, artt. 218 en
219 K.; bij den bodemerij brief, art. $73 al. 2 K.

Algemeene regel: ieder yóndoooan^ staat jegens ^n goön-
doseeerdc^ in voor de juistheid van hetgeen in de oorkonde
wordt vermeld, en moet dus de schade vergoeden door den
^ëndoesoord/^geleden, doordat de inhoud der oorkonde blijkt
niot waar te zijn. Hij staat niet in voor de richtige betaling.
Artt. 1570 en 1571 B. W. Pardessus, t. a. p., n". 315. Zie ech-
ter Lyon-Caen on Renault, t. a. p., n°. -1104. -iv» /ry.

Geen regres in don zin van het wisselregros.

Proces Schutte C^. Kon. Ned. Stoomboot M\'J.: Rb. Amster-
dam 27 April 1883, W. n\\ 4943, vern. Hof Amsterdam
27 Juni 1884, P. v. J. 1884, n". 40*, vern. H. R. 22 Mei
1885, W. n°. 5175, eindarrost Hof Amsterdam 12 Febr. 1886,
p. v. J. 1886, n°. 24*. Cognossement met clausule: „freight
to be paid hero". De Hooge Raad besliste dat een clausule
in een cognossement ook bewijst ten behoeve van verdere

lü

Ufi/Ji

houders (i. c. dat de vracht betaald is), en dat de verkooper
van een cognossement de geldigheid daarvan en van het daarin
vervatte vrachtbeding aan den kooper moet waarborgen. Verg.
Rb. Amsterdam 81 Maart 1882, P. v. J. 1882, n". 28*.

Kan eene vordering, in een orderpapier gedocumenteerd, door
pand of hypotheek verzekerd worden? — Art. 1569 B. W.
h\' Lyon-Caen en Renault, t. a. p., lOê^ — J. C. Hey-
ning, over hypotheek ter verzekering van eene vordering uit
papier aan order, Prft. 1886.
■ Pand. — BUI ivith documents attached, traite documentaire.

Hypotheek. — België, art. 26 loi du 20 mai 1872 (L.1,
t. 8 C. d. comm. revisé); „la propriété d\'une lettre de change

se transmet par voie d\'endossement____ avec les garanties

hypothécaires qui y sont attachées^

Lyon-Caen en Renault, t. a. p., lÔéé-; Picinelli, della
cambiale garantita da ipoteca, in II diritto comm. dl. 1, bl.
295 vlg. ; Ottolenghi , della ipoteca cambiaria, aldaar, dl. 3,
bl. 38 vlg. ; Gallavresi , la cambiale nel nuov. cod., cap. 2,
no^ 1/2.

Welke rechten heeft de eigenaar van een orderpapier in
geval van verlies, diefstal of vernietiging? Amortisatie. —
Art. 163 W. v. K. \'

! jQQ^^/olH ^^ CPO. : Aufgebotsverfahren zum Zwecke der

Kraftloserklärung .(Amortisation).

Omtrent de nietigverklaring van verloren en te niet gegane
bewijzen van opslag van het Rijksentrepôt zie men K. B. van
12 Dec. 1875, S. n". 241, artt. 03—69.

Algemeene regels omtrent orderpapieren worden gevonden
in Schweiz. Obi. R. artt. 843—845.

§ 30. ORDERPAPIER. DE WISSEL.

A. Oorsprong van den wisseL

v. Martens, Versuch einer hist. Enlwickelung d. wahren Ur-
sprungs des Wechselrechts, 1797. — Holtius, het wisselrecht in

\' Jßterx)

fit,/ J. t f\\ , /f^d\'/?

Ufi/Ji

SzAnJ- t^ ûL.Xj^ liOJL.^ S-t/T //f^&LoUi/\'

y

Uy Tc

Ovcituu\'î]• ^ifiA^, A. C-ovn\'v^î , /S-<l^Ai>t ti/êfÂ.

-Je^U.i-, UPbt, U. t^\'L fA./. U^ér-U^Cr^^^ V-, l^^cji ^\'^^JL^

VI dU. c^yaJL

t\'-^C-ijt-^Cya (^dLt^Ou^ oU «jSe- t-L.\'TiCL—J) (-^/■r^tJ^ H-rr^-ièLcny^-^

de i4de eeuw naar de consilia van Baldus, 1840, — Biener,
historische Erörterungen über den Ursprung des Wechsels, in
Abhandlungen a. d. Gebiet d. Rechtsgeschichte, 184(3, en Wech-
selrechtliche Abhandlungen, 1859. — Neumann, Geschichte des
Wechsels im Hansagebiete bis z. 17 Jahrh., 1863. — Stobbe, in
Zft. f. d. ges. Hr., dl. 8, bl. 33—45.—Endem.\\nn, Studien in der
romanisch-kanon. Wirthschafts- u. Rechtslehre bis gegen Ende
d. 17. Jahrh., dl. 1 (1874), Hfdk. 2, en daarover Lastig , Beiträge
zur Geschichte des Handelsrechts, in Zft. f. d. ges. Hr., dl. 23.—
Brunner , zur Geschichte u. Dogmatik der Werthpapiere, in Zft.
f. d. ges. Hr., dl. 22 en 23. — Lattes , il diritto commerciale delle
cittä italiane, 1884, §§ 16 en 17. ^

De bakermat van den wissel zijn de Italiaansche handels-
steden. De campsores, cambiatores, ook bancherii. Statuut van
het wisselaarsgilde te Florence; artis cambii sanctiones van
1299. Het cambium manuale of minutum, later ook genaamd
^^^c. sine litteris. De emtio venditio pecuniae absentis pro prae-
A cambium cum liïeris; oudste vorm, naar het schijnt,

/\'\'^"^^^/«z^e promesse elders betaalbaar. Oudste voorbeeld 6 April 1207
^(zie o. a. Brunner, Zft. f. d. ges. Hr., dl. 23, bl. 228 nt. 2,

en Lattes, o. c., bl. 191 n^. 17).

Latere vorm-j de getrokken wissel ^net personei^. Oudste
voorbeelden: 133/ en 1339 (Bonaini , Statuti inediti della citta
di Pisa dal 12 al 14 secoio, vol. 3, bl. 200), 1359 (Predelli,
Arch. Veneto, XIV, 378), 1381, 1384, 1395, 1404(Biener,
Wechselr. Abh., bl. 59 vlg.), 1392 (Bini , I Lucchesi a Venezio,
Hl, 3, 112), enz.

Pegolotti, la pratica della mercatura, geschreven in J1348,\'
uitgegeven in Pagnini , della decima et altre gravezze, 1765,
geeft usolijsten (lijsten v. wisselkoersen). In do Consilia van
Baldus, twee adviezen over wissels van 1381 en 1395. Biener, . ^ . ^
Wechselr. Abh., § 9. Schepenvonnissen in wisselzaken to Brugge \'
1447—1470, bij Brunner , Zft. f. d. ges. Ilr., dl. 22, bl. 1 vlg.
itW^^iy Oudste sjAtnten: Monza 1331, Lucca 1376, Cremona 1388,

^ I F

lorence 1355 on 1393, Barcelona 1394, Milaan 1396, Bres-

f^ix^ /ifS\'^,/\'^

t

I

Ufi/Ji

Invloed der missen op het wisselverkeer. De nundinae Cam-
paniae et Briae. Daarnaast de mis van Beaucaire bij Mmes,
later die van Lyon. Aldaar vier jaarlijksche wisselmissen.
Stichting van de wisselmis te Besançon in 1537, eerst ver-
legd naar Piacenza in 1597, later naar Novi in 1648.

Inrichting der wisselmissen. Wijze van verrekening (scon-
treeren). De wissels werden in rekenmunt (scudo marcharum,
scudo di marcha) gesteld. Cambium de reditu nundinarum,
cambi de ritorno of cambio ex nundinis.

Onderscheiding tusschen cambia nundinalia of regularia en
cambia non nundinalia of platearum of irregularia.

Het cambium realo geschiedde steeds de loco in locum. De
oorkonde daarover de wisselbrief. Scaccia, § 6, gl. l,n°. 76:
„nee litterae, neque scriptura sunt de essentia cambii" ; Ra-
phael de Turri, Disp. 1, qu. 11, n". 14: „litterae cambii
non sunt de substantia contractus cambii".

Algemeene opvatting van den wissel als koop en verkoop
van elders voorhanden geld. Invloed van "het woekerdogma.
Het cambium siccum en het recambium.

De valuta-clausule. De acceptatie geschiedde mondeling.
Schriftelijke acceptatie : Barcelona, keur v. 1394 ; Lucca, stat.
^/vvot/t^^^^ i^rc., II, 26 (1376); Florence, stat. mere., II, 13 (1393);
te Lyon eerst in 1667 ingevoerd. \'Jw-ga/^^Ic.o^

Het moderne wisselrecht is eerst ontstaan, toen de vierper-
sonenwissel plaats maakte voor den wissel met orderclausule
en de gewoonte ontstond om meer dan eens te endosseoren.
Zie hoven bl. 117. \'

Oud-Vaderlandsch recht. Opgave van bronnen bij de Wal ,
Handelsregt, dl. 1, n°. 264.

B. Literatuur en algemeeue bescliouwingen.
Literatuur. Speciale werken over wisselrecht:

Thomas de Vio, de canibiis, 1499, in Tractatus Iractatuum uni-
versi juris, dl. 6. — S. Scacclv , de commerciis et cambio, 1618.—
Raphael de Tuiœi, tractatus de cambiis, 1641.^Savary, Ie par-
fait négociant, 2 dl., 1675. ^Dupuis de la Serra, l\'art des let-
tres de change etc., 1693. ■— Potiiier , traité du contrat de change,

il

-

(qqS tK^t.

\'U. --1/

£ ^^ iy^^c^cJL Jo (v^ yüAdUP.

I urù/A. OL/HAiAirir

1763. ^.Phoonsen, Wisselstijl Amsterdam, 1677, vervolgd■

I.\' LE LoN(y^^lEiNECCius, Elementa juris cambialis, 1742. — //Ä
Vissering, bet wisselregt der XlX^e eeuw, 1850. — Zubli, het \' ^
Nederlandsche wisselregt, 1851. — N. K. F. Land, beginselen van
het hedendaagsche wisselrecht, 1881. ■— Nouguier, des lettres de
change et des effets de commerce, 4de dr. 1875. — Einert, das
Wechselrecht nach dem Bedürfniss d. Wechselgeschüfts im 19.
Jahrb., 1839. — Liebe, die ADWOrd. mit Einleitung, 1848. —
Kuntze, Deutsches Wechselr., 1862. — Renaud, Lehrbuch des
allg. deut. Wechselrechts, 3de dr. 1868. — Hartmann , das deutsche

f

Wechselr., 1869. — Thöl, das Wechselrecht, 4de dr. 1878. —f
Lehmann , Lehrbuch des deutschen Wechselrechts, 1886. — Gal-, .

----------\'------------\'--------------------------------------7 - - ? - ^

vidari, la cambiale, gli ordini in derrate e l\'assegno bancau-io,/
jö 188^!\'. — CiiiTTY, on bills of exchange^ promissory notesfiyf;]

L 4i3-4^.\'^\'-BYLES,[the law of hills of ex^^^ ........ ~ JL—.

Jlr>.Sh% Chalmers, a digest of the law of bills of exchange, prom, notesy / ■

a»4 cheques^ — J. W. Daniel, a treatise on the i-/

law of negotiable instruments _ 1 ^ ^^itf^ ^f^\'

/,(<*> Afp/ - Cf"^^

Verzameling van wisselwetten, zie hiérboven

bl. 26. ^

Wetgeving:
Men onderscheide drie groepen:

A. Do Fransche groep met den Code de commerce van
1808 als moederrecht. Hiertoe behooren Frankrijk, Nederland,
België (wet v. 20 Mei 1872), beide met velo afwijkingen,
Spanje, Polen, \'Rumenië, Griekenland, Tm\'kije, Egypte en
de rijken van Centraal- en Zuid-Amerika.

B. De Duitsche groep, met do Allg. DWord. van 1848 als
moederrecht, omvattende Duitschland, Oostenrijk, Llongarijo,
Zweden , Noorwegen, Denemarken, Zwitserland, Italië en Por-
tugal. Hiertoe behooron bovendien het Russische ontwerp van
eene wisselwet van 1883 cn het Nederlandsche ontwerp van
cono wet op het „Handelspapier" (wissel, promesso, assig-
natie en cheque) van 1886.

C. Do Engclsch-Amerikaanscho groep, omvattende Groot-
Brittannië, Ierland, do meeste Engolscho koloniën en bezit-
tingen on do Vereenigdo Staten van Noord-Amerika,

Ufi/Ji

Waarde dezer indeeling.

De leer van het „contrat de change". Verband met de
Yroegere opvatting van de wisselovereenkomst als koop en
verkoop van elders voorhanden geld. Invloed van het woeker-
dogma op het vereischte van distantia loei en van de valuta-
clausule. Pothiee\'s Traité du contrat de change. Het „contrat de
change": de overeenkomst waarbij de trekker tegen ontvangst
- der waarde zich verbindt aan den nemer of diens order een be-
paalde geldsom op eene andere plaats te doen betalen. De wissel
het bewijsstuk en de uitvoering dier overeenkomst, daarom de
geldigheid en de kracht van den wissel afhankelijk van de
realiteit dier overeenkomst, van het tusschen trekker en nemer
verhandelde.

Deze leer de grondslag van den Code de commerce. Dis-
tantia loci\'f valuta-clausule, art. 112 Code de comm., deleer
der „provision" (fondsbezorging), de behandeling der effets
de complaisance. De jurisprudentie neemt aan, dat art. 112
niet ingeroepen kan worden tegen den tiers-porteur de bonne
foi, die voor den wissel waarde heeft gegeveni

Lyon-Caen en Renault, 992, 993, 1056 v. — E. Dra-
mard, traité des efiFets de complaisance en droit civ. et comm-
et en dr. pénal, 1880.

Verzet van Einert en van zijne navolgers tegen deze leer.
Zij leggen den klemtoon op de verplichting van den trekker
om in te staan voor de betaling van den wissel door den
betrokkene en leiden deze verplichting af uit eene formeele of
abstracte betalingsbelofte. Hunne theoretische beschouwingen
hebben geleid tot een eenzijdig formalisme. De wissel aan
sacramenteele woorden gebonden, en do verbintenissen uit
den wissel beschouwd als onafhankelijk van het tusschen do
partijen verhandelde, niet alleen tegenover derden, maar ook
tusschen hen die onmiddellijk met elkander handelden.

De klemtoon behoort te vallen op de belangen der derde
houders te goeder trouw. Alleen wat hen betreft mag
het rechtsgevolg van den wissel niet afhangen van feiten,
waarvan uit den wissel zelf niet blijkt. Met het woekerdogma

ßl. etù./a. ^rl.

^ u

/ J / ^ . . ______^ . ✓

e-yiy" ^t-fvt^ ^r^SrJs

L\'/ , ^ ^^^

Ctc.^ ÙtffUJi^P ^«v^y

/^ano .

. /

•k\' /*- /« . - rv. f^

/ \' yté( fx. ^ rt .<. , (\'/«

\\AtvoOM.3 : Ax; UA^el^

^ ót-e^yy-t^ O-ATuC/

1 /iy. «O. ^^ ^^^ ^ ^^ ^ ^

Iii

sjUy^ OPb^. \\Lùl. Pm/i- y ,

iX^—\'

^t^^^tZ^^a, uhJ\' hc-^yM t

^ A-^^ o/^ Arti.

^oedi

r

/ ^o/ri cL^ avcCcA- n/Ti/n- oCam, Ui

moesten de valuta-clausule en het vereischte van distantia loei
vervallen. De daarvoor elders in plaats gekomen „Wissel"clau-
sule even verwerpelijk.

Economische functies van den wissel. Hoofdkenmerk: zijne
vatbaarheid voor endossement, zijne verhandelbaarheid.\'^De
„order"clausule. Tusschen den wissel en de assignatie aan
order bestaat economisch geen verschil. In het in omloop bren-
gen van een orderpapier, waarin aan een derde tot het doen van
eene betaling last wordt gegeven, ligt de verzekering dat aan dien ee./éé,.

last voldaan zal worden; vandaar de plicht om jegens derde ^^^^

houders voor de betaling in te staan. Verg. een turbo van
tien Amsterdamsclie bankiers, dd. Aug. 1869, bij J. G. Piii-
Lipri, accreditiven, bl. 47.

In Frankrijk, België, Italië, Engeland de onderscheiding

tusschen den wissel en de assignatie aan order niet bekend.
Lettre de change = mandat a ordre, België, art. 1 (wet v.
1872). Het Schw. Obl. recht, artt. 839 en 841, stelt beide gelijk,
behoudens de bepalingen omtrent regres wegens non-acceptatie.

Het Wetboek van Koophandel staat onder den invloed van
de leer van het contrat do change, met gewichtige concessies
aan de practijk. Verg. art. 102 al. 2 K. met a. 112 C. d. c.,
^rt. 108 K. met a. 117 C. d. cJ; zie voorts art. 111 K. en
do regeling van het onvolledig endossement. De regeling der
assignatie mislukt. De assignatie aan order is geworden een

I

onvolkomen wissel, zij behoorde met dezen te zijn gelijkgesteld.

Het ontwerp 1880 een getrouwe navolging van do Duit-
sche wet. Critiok van dit ontwerp.

C. Vorm on inlioiid van den wissel.

Amsterdam, 1 Februari 1889. f 100—

Tegen vertoon dezes (of: drio maanden na dato, of:
1 Mei 0. k.), gelieve UE. to betalen aan den heer A. of
ordorf do somma van honderd gulden Ned. Crt., waarde
genoten (of: in rekening), cn stolt op rekening in ge-
volge advies van

Den heer B. to Rotterdam C,

Ufi/Ji

Een wissel is eene oorkonde van den in art. 100 W. v. K.
aangeduiden inhoud. De aan het stuk gegeven naam (wissel,
assignatie, chêque, enz.) is onverschillig. Anders Kist, bl. 311.

Wissel: Tratte of Wechsel, traite of lettre de change of
mandat ä ordre, bill of exchange, cambiale.

Trekker, nemer, betrokkene, houder.

Aanduiding van den persoon aan wien betaald moet wor-
den: met name of gequalificeerd: nemer, nemer of order,
order van den nemer, order van den trekker.

Volgens den Code de commerce is alleen de oorkonde met
de order-clausule een wissel. Volgens de Duitsche, Zwitsersche,
Scandinavische, Italiaansche en Engelsche wetten de order-
clausule onnoodig; de clausule niet aan order en de wis-
s e 1-clausule.

Sect. 3 v. d. Bills of exchange Act: „a bill of exchange is
an unconditional order in writing"|etc.

Amerikaansch recht: Daniel §§ 27, 104—107: „If the bill
be payable to Charles only, it is not negotiable; but if paya-
ble to C. or order, he may indorse it".

De wissel aan toonder in Nederland, Duitschland, Scandi-
navië, Zwitserland en Italië niet toegelaten. De Engelsche
wet noemt uitdrukkelijk den wissel „payable to bearer"./"

De gedomiciliëerde wissel, art. 1016 K.

De Valuta-clausule. Zij ziet op de verhouding tusschen
trekker en nemer. Vermeldingen in den wissel, slaande op de
verhouding tusschen trekker en betrokkene, kunnen daarvoor
niet in de plaats treden. H. R. 2 Maart 1841-, Zubli, bl. 55.A
Anders Rb. Assen 19 Jan. 1880, W. n°. 4774 („hetzalUEd.
(den betrokkene) valideeren voor geleverd glaswerk volgens
rekening dd. 16 Juli j.1.").^\'\'

De wissel voor rekening van een dorde. Clausule:
„het zal U valideeren volgens advies van den heer A". Ver-
houding tussclien den derde en den betrokkono = dio tus-
schen trekker en betrokkene; verhouding tusschen den derdo
en den trekker = die tusschen trekker en nemer. Lyon-Caen
en Renault, 1024—1026.

f-

f/enje^ \'■ ,

T

t

j. ^JÙf do

u

OTycJUUL, cr^ CK^ poA^tr*^, cn. ft ^O^O^^TULTU .

irU^Ji\'^ t

fr ■ - —\' ^

/

Een wissel met rentebeding is geoorloofd. Anders Diephuis ,
dl. 1, bl. 165. Zie echter Lyon-Caen en Renault, n". 1040.

Gevolgen van het ontbreken van een der vereischten van
art. 100; het stuk blijft, aan order gesteld, endossabel en geldt,
wanneer het voldoet aan de vereischten van art. 111 of art. 210
K., als incassowissel of als assignatie. Verg. art. 3 Ontw. 1822.
Rb. Rotterdam 5 April 1871, W. n». 3367. Rb. Dordrecht 30
Juni 1882, K M. v. H. dl. 1, bl. 352 (prima-wissel zonder
distantia loei).

Gevolgen van verdichting van naam of woonplaats,
plaats van trekking of betaling ,\'^art. 102 al. 1 K. Grond
der bepaling. Art. 1915 B. W. toepasselijk. Schoorsteen-
wissels.

Bepaling van al. 2 van art. 102. Verschillende uitlegging:
Zubli , bl. 194 vlg. en Land , Wisselrecht, § 37, contra Kist ,
dl. 2, bl. 76 v. en Diephuis , dl. 1, bl. 286.

Wetboek 1830, art. 3 titel van wissels, bepaalde dat de
verdichting ook aan derden kan worden tegengeworpen.

Ontwerp van 20 Maart 1834: „zij hebben alleen kracht van
wisselbrieven ten aanzien van degenen die geene kennis van
de verdichting hebben gedragen".

Lyon-Caen en Renault, n«». 1051—1054, 1056—1058.

D. WissoloxGiiiplareii.

A. S. van Nierop, de inrichting van wisselexemplarcn, 1861, en
De vermenigvuldigde wissel (clausula cassatoria), 1862.

Artt. 103 en 104.

Rb. Amsterdam 16 Mrt. 1860, W. n». 2100, bev. Hof Nd. Hol-
land 7 Mrt. 1861, W. n°. 2253, cass. verw. H. R. 6 Juni 1862,
W. n". 2385.

„Welke alle voor eenen en een voor all^ gelden" ; toch kan /
alleen op de prima geldig betaald worden, tenzij in do 2\'», 3"
enz. de clausula cassatoria voorkomt: art. 160 K. De
practijk kent de clausule ook op do prima (op do prima: „de
tweede onbetaald zijnde"; op de secunda: „de eerste niet").

Artt. 161 en 162 K. Clausulo: „de geaccepteerde prima bij
NN." of „de prima bij NN. om to accepteeren". De houder

Ufi/Ji

is verplicht de geaccepteerde prima op te halen en daarop
betaling te vragen, c. q. protest van niet-uitlevering te doen
opmaken. Eb. Amsterdam 17 Juli 1855, W. n". 1665, bev.
door Hof Nd. Holland 10 April 1856, W. n°. 1748.

E. Yerhouding tusschen trekker en nemer.

Het zoogenaamde pactum de cambiando in tegenstel-
ling van het pactum cambii.

Artt. 104 en 105 K. „Nemer" in deze artikelen: „hij die
de valuta geeft", al komt zijn naam in den wissel niet voor.

Verplichtingen van den trekker: 1". hij moet zorgen dat
de betrokkene fonds in handen heeft, artt. 106 en 107 K.;
2°. hij staat in voor de acceptatie en de betaling van den wissel
(rembours), artt. 177, 106 en 108 K.
c7 ^^^ het verzuim van fondsbezorging: a. bij te

^^^ laat gedaan protest van non-betaling eens geaccepteerden wis-
seis, arl 108; h. bij te laat gedaan protest van non-betaling
eens niet geaccepteerden wissels, art. \\ 09. c. /_

Tegen derde houders te goeder trouw zijn excepties uit het
zoogen. pactum de cambiando uitgesloten; niet tegen den
nemer^en derde houders te kwader trouw. Art. 19 Ontwerp
1822. iVooRDuiN, dl. 8, bl. 421 en 497 vlg. Lyon-Caen en
Renault, n°. 1059. Verg. hierboven bl. 130.

Art. 110 K. Het fonds blijft eigendom van den trekker,
ook na acceptatie door den betrokkene: art. 242 K., behou-
dens het geval van faillissement des trekkers, art. 110 al. 3.
De houder heeft geen recht op het fonds.

Evenzoo de oudere Fransche schrijvers: Dupuis de la Serra ,
chap. 9, n". 22, en Pothier, n". 58 en 96; ook Delamarre
en Lepoitvin, dl. 5, n°. 258—294.

De heerschende meening in Frankrijk en België beschouwt
den houder als eigenaar van het fonds (provision). De wissel
onderstelt fonds; de trekker bekrö^^niet alleen dat do betrokkene
zal betalen, maar ook dat hij dezen de middelen tot betaling zal
verschaffen. De rechten op het fonds worden mot den wissel
overgedragen. Verg. Voorduin, dl. 8, bl. 531 vlg., 535 vlg.,
550 vlg. Art. 6 van de Belgische wet. Zie hierboven, bl. 134.

WA t-(nß C^ t:, t^r.^

ZJl^O^Ut^U. . Ax A-cJÜ^S!^ »-U^I^UA- .»ïrti^».^«^ .

^^ trz^ t^^rz^

/ ito. io^^r^ cuü^^\'^Jt^ ^ Ccc.a^^y-\'^yt^ Z^^JUt-.- ^y^

. . . . . . w ________7 . f .

\'Tv-us/\'W

y /

--- \'îiîiC-

ktf-

Uftiyé/y o-eL^ SL^i^iu- az.\'v^t^ A-e^iiy,^ i^L ^A^t^i^U^ o^

y , , ^ lU^,^ ak^cU. ccc^a^ .

/

1ZL CtPyY

,, a/ / ^ \' / I /ly ./d\'à/, UP\'^Z «Hie-^-T—

y^iyyy^oJï- /O c<PcfCj tà. -H \' (dS-)Q: $ jf^ U>Çr6

l /Û ^(-(fo^e^ /cf^f/-, CS-, -^fóc^U» Z<o ^c^

ß/rü \'

fi c^k, ^^

\' T • ■< ! ^ C\' C

\' ^ -óeynyr

i 2

6 7A. (ly,^, à/f("/^^/f
^ éc^tP?"-óUo-^yn^. ,

^ t(> tv.l %\'lie). I

^ ifhnc-e.\'f-^/yoz., üUyj^ I

ifl \\ %

Yßrke^^p^ opvatting van het contrat de change, als ver-
koop van op een andere plaats voorhanden fonds tegen kontant
geld of geldswaarde, als verkoop van eene vordering op den
betrokkene.

Practische beteekenis bij faillissement van den trekker. In
Frankrijk wordt ook aan den houder van een niet-geaccep-
teerden wissel eene rechtsvordering gegeven tegen den betrok-
kene tot verantwoording van het fonds.

Wissel aan eigen order.

De eerste volledig geëndosseerde is de nemer. Geëndos-
seerd moet deze wissel voldoen aan al de vereischten van
art. 100; Rb. Amersfoort 10 Jan. 1859, R. B. 1860, bl. 617.
Waarde-erkenning in den wissel zelf nTet mogelijk: Rb. Amster-
dam 10 Febr. 1881, W. n°. 4691, bev. door Hof Amsterdam 18
Mrt. 1882, R. B. 1884, B bl. 218.\'CWaarde in mij zeiven« zon-
der beteekenis: anders Rb. Leeuwarden 19 Oct. 1882, R. B.,t. z. p.

De trekker mag niet als nemer of houder beschouwd worden. ^

Juist: Rb. Amster(lam\'\'-i8 Älei 1888, P. v. J. 1888 n". 96.^Vei\'g.
Diepiiuis, dl. 1, bl. 164; Land, bl. 14 en 139; Lyon-Caen en
Renault, n". 1030. Anders: Kist, dl. 2, 2<lo dr., bl. 84vlg.;Rb.
Rotterdam 5 April 1871, bev. door HofZd. Holland 20 Nov. 1871,
W. nos. 3367 en 3421; Rb. Zierikzce 10 Apr. 1883, W. n". 4.S98;
Rb. Maastricht 10 Jan. 1889, W. n°. 5()70./

Incasso-wissel, nrt. Ill K.

Hij onderscheidt zich niot van do assignatie elders betnal-
baar. Vorg. Zubli, in Nw. Bijdragen,/bl. 55 vlg.

/ Do trokkcr is nlet tot rembours gehouden jegens den nomor,
wel jegons latere geëndosseerdon. Vorg. Vooiiduin, ad art.

In dezen zin: Hof Zd. Holland 30Dec. 1850, W. n". 1191; Kist,
Themis 1851, bl. 5()9 vlg., cn HandclsrogU dl. 2,2\'ledr., bl. 81 vlg.
Anders: H. R. 14 Nov. ia51, W. n". 1282\'(dc trekker jegens latere
gecndosseerdcn niet tot rembours gehouden); Polak Daniels, The-
mis, 1852, 1)1. 92 vlg.

Zic voorts J. Luden, het onvolledige cn bot procura-endosse-
icnt, Prft. 1879, Hfdk. II. HJO,,^^ ^{Llj^ ^U./// UTry.

mcnt

Schuldvernienwing door wissels.

W. M. d\'Ahlaing, de zoogenaamde .schuldvernieuwing door

^^\'\'(U. tf^ot U. KiJ.

r • hf

I ^ c^jk^ ?

frrr,- - --r- ---

148 /^os. f "

wissels, Prft. 1877. — J. C. HeyninCx, over hypotheek ter verzeke-
ring eener vordering uit papier aan order, Prft. 1886, ^^^
yL De vroegere leer. Schuldvernieuwing heeft plaats als een
^ ^^ schuldenaar, als trekker of endossant, voor het bedrag dat hij
^^x^^schuldig is, een wissel of assignatie geeft aan zijn schuld-
eischer, als nemer of geëndosseerde, als ook wanneer een
schuldenaar een op hem door zijn schuldeischer getrokken
^J^ wissel of assignatie accepteert of wel ^ voor de schuld eene
^ , ^^promesse of acceptatie afgeeft. Holtius, Voorlezingen, dl. 1,
, ^^ 491; Kist, dl. 2, l^te dr., bl. 257 v., en, eenigszins ge- ^^

f ;^\'wijzigd, 2de dr., bl. 283 v.; Rb. Amsterdam 29 Dec. 1848,

W. n", 1001, Rb. Leeuwarden 21 Febr, 1878, W. n°. 4294.^
Anders: d\'Ablaing, behoudens uitzondering bij acceptatie
^^ van een wissel of assignatie, Land , bl, 52—56 en 94—97,
behoudens uitzondering bij acceptatie van een wissel en afgifte
fi\'^\' van eene promesse^j^Verg. Lyon-Caen en Renault, n", 1045,

Afgifte promesse geen schuldvernieuwing: Rb, Assen, 28^uni
1869, W. n". 3248; Hof Leeuwarden 23 Sept. 1878, W. n». 4294;
Hof Amsterdam 19 Dec. 1884, W. n". 5171, vern. Rb. Amster-
dam 8 Nov. 1883, W.\'n". 5010; Rb. Rotterdam 26 Mei 1888,
W. n°. 5604; Rb. den Haag 4 Jan. 1889, W. n°. 5712.\'^Acceptatie
van een wissel qecn schuldvernieuwing: Rb. Amsterdam 6 Febr.

1885, P. V. J. 188/ n°. 19*, bev. door Hof Amsterdam 30 April

1886, P. V. .1. 1886 n". 25*, W. n°. 532,5.^ cH^

Practisch belang der quaestie. Economische beteekenis van

/ 1 i. i- . , . . ^ UtMt^^\'

^ het afgeven van een wissel, assignatie of promesse voor den i

\' koopprijs.^\'Gebruikelijk beding: „accept 3 maanden of contant f

Hfi^\'mei 4"!, korting«. Artt. 1451 B. 236 K.

(T^.jr\'^ Er is samenloop van rechtsvorderingen, v. BonevalFaure,

Er is samenloop van rechtsvorderingen, v. Boneval Faure ,
Procesrecht, dl. 1, dr., bl, 232 vlg, -jé^^Vt tC^tfi\'-,
^^^ ^^^ De remise of acceptatie van een wissel of assignatie enz.

kan betaling wezen.

^ l^v \'ï^SOOlT.\' De bedoeling om te kwijten, onverschillig of do

\' j/^issel, het orderbiljet of de assignatie betaald wordt, moetdui-

^ A^^ //\' ^ F. Endossement.

^^ ^^eltman, endossement van wisselbrieven, Prft. 1861.

U

r PU., ^^^t^öl.,^ Zi ^^ CJ>^f,ôS-. \'

jk^ T^-ut^\'i-c- U3 üPycPf . Crr*^} . C^.fy, j

/I^. ^^^ ^ ^^ --------------- — !

.........^ rt.y.

l »^^ij-v-^-M^trW»\' /Vf// ^^^ ^ u<\'t\'i.\'dö/s-.

./f^tty,*^ ic •Mir^. tiPp^, ur, 672J ^

/ (Airvx^ot^^ ^ fivM^Ä^Lt^ a^c^up/.,

A o! -z-!^

ôL\'^

oaA. M. b hl-- Lo

tuJiJL»^ ^ c C^t-jjiJL^ JU^

-^v^t-y^ !>-*>- O*-*----a-/!» A.V— ^cdOr^O-—wÄa—^

lyK^^S. --------_____

. /l\' Q.\'a^!nTr{t—ic\'c«^//»«^ e/-. /w^ A^/urvuAW» .»^o Vo^Jk^lt. /yz/cjUùl,
^A^- //^ n UP^O^^ UPO^/ M tit. e^e^ CJL^CU^J^

De wissel aan order wordt overgedragen (geleverd) door en-
dossement (aanwijzing van den nieuwen verkrijger op de rug-
zijde des wissels of op de allonge) en overgave.

Soorten van endossement: I. het volledige endossement,
art. 134 K.

Voor mij aan den heer A. (of order). Waarde genoten.

Utrecht, 21 November 1889.

B.

Kracht van het endossement: het maakt den geëndosseerde
tot wettigen houder van den wissel, art. 133 K. Of de geën-
dosseerde eigenaar wordt, hangt van andere omstandigheden
af. Art. 1198iês B. W. Wel kan hij over den eigendom des
wissels beschikken, arg. art. 135 K. anAsn^ ^^

Een volledig endossement alleen op naam (recta-endossement),
al of niet met de clausule „niet aan order", belet verdere en-
dosseering niet: Diephuis, dl. 1, bl. 201 vlg.; Kist, dl. 2,
2d« dr., bl. 114; Land, bl. 113.

IL Het onvolledige (procura-)ondossement, art. 135 K.
Speciaal als de valuta-clausule ontbreekt.

.1. Ludf.n, hel onvolledige en hel proeura-endossemenl, Prfl. 1879.

Kracht van het endossement: hot geldt als volmacht.
Aan order gesteld, kan de onv. goëndosseerdo over den eigen-
dom der wissels beschikken.

Geldt hot als volmacht alleen tusschen endossant on ge-
ëndosseerde , of ook tegenover dorden ? Hot eerste nomen aan
Kist, t. a. p., bl. 128, 13G v.; Veltman, bl. 81 vlg.; Land,
bl. 107 en Luden; Hof Nd.-Holland, 22 Oct. 1857, on Rb.
don Haag, 19 Jan. 1866, M. v. H. 1866, bl. 33 v.; Hof den
Bosch, 12 Juni 1883, R. B. 1884, B bl. 225.<Anders: Rb.
Heoronveon 20 Moi 1863, W. n°. 2009; Hof Nd. Holland
15 Febr. 1866, W. n". 2793; H. R. 22 Febr. 1867, W. n".
2880; Diephuis, bl. 205 vlg.; S. M.J.JIoDpERMANj^n Re^tsg._^
Bijbl. 1845, bl. 837^ Mom Visch, Nw.^iijdV, IsgT, bi.204; ^
Goddari), het wisselprotest, bl. 42 vlg.

Tusschon do partijen zelve geldt altijd wat werkelijk is

L

/ . \'-Öi-c^\'^

geschied|, ook bij volledig endossement. De onvolledig ge-
^^ Av?/- endosseerde kan tegenover zijnen endossant bewijzen dat

/fr^^\' het onvolledige endossement tot eigendomsoverdracht heefy

gediend (Rb. Amsterdam 31 Mrt. 1843, Nr-RgLk.,-dl. 17-, ^
/ ^ ■§ 64^, de endossant dat de volledig geëndosseerde slechts

^ijdcijitvvv\'^^\'f\'■ 2ijn lasthebber, niet de eigenaar van den wissel^is.^erg.
^^ Rb. Utrecht 14 Mei 1841, N. Rgtk., dl. 11, §110, en 13 Juni

tr./C.,^"^^ 1883, W. n". 4929; H. R. l Dec. 1882, vern. Hof dW Bosch
15 Nov. 1881, R. B. 1884, B bl. 231 vlg. /

Tegenover derden is de onvolledig-geëndosseerde zoogehaamd
wissel-rechtelijk niet verbonden.

De onvolledig geëndosseerde kan den inhoud des wissel-\\
briefs, zelfs in rechte, invorderen. Kan hij dit doen op eigen
naam, of alleen op naam van zijn endossant?

Het eerste volgens Kist, bl. 130 vlg. en de aldaar bl. 131
nt. 1 vermelde jurisprudentie; Diephuis, dl. 1, bl. 205; Land,
bl. 107; Veltman, bl. 73 vlg.; Luden, bl. 30 vlg.; Rb. Am-
sterdam, 1 Maart 1883, W. n". 4882; Hof den Bosch, s. c.-^et
laatste volgens Hof Nd.-Holland 15 Febr. 1866, W.n". 2793;
H. R. 22 Febr. 1867, s. c.; Rb. Rotterdam, 17 Dec. 1881 en
9 Oct. 1886, R. B. 1884, B bl. 229 en W. n". 5369; Cond.
Openb. Min. arrest H. R. 15 Jan. 1886, W. n°. 5260.

Het eigenlijk gezegde „procura" endossement: een endosse-
ment met de clausule „procura", „ter incasseering". Staat het
in werking gelijk met het onvolledig endossement ? Vissering ,
bl. 38; Kist, bl. 134; Veltman, bl. 77 vlg.; Luden, bl. 9 vlg.
HL Het blanco-endossement.

N. W. Harmkns, het blanco-endossement, Prft. 1884.
Vorm: bloote naamteekening van den endossant op den rug
des wissels.

Rb. Middelburg 27 April 1882; Hof den Plaag 26 Juni
1882, W. n". 4789 (bewijs der plaats waar het is gesteld).

Kracht van het endossement: het staat gelijk met een vol-
ledig endossement.

Het blanco-endossement maakt den wissel niet tot een toon-
derpapier, al geschiedt nu do levering door enkele overgaaf.

ayiudJUi^ dû, Ccr\'tcd\' ^./Äg\',- ^^(^Ee^O^ /Tc^i.

o/v^. i^CKyx^ cl*-J/v^jr^y^-\'.rUK^- t{La-»J*.h /M.*jiJia^ «^^Shi^
ode \'TTi-yy.

cru i tr t^-àt- tßu^i i/tf*\'^ fy.t\'. t^^CH, ia^.^ • C^,^ . ttPio O^^
. ayt&Cr. /y/e^ 3 , ^ \'

i^tfoc^. AAH. r/ - ^ .

/î

jl .y cP "" : , ^ aZlji. \'T-y^\'tîyj^oOt^^yx^ ^

U>CL/](U^ UfiL , 2 , fri th.

i e/ncU-tyc^i-cyt^U ty} ^^ cî/fv

\'\' /i\'\'fui. \'^fi-, \'ié ay;e^n^AAJZJf

■^^^jt/y. <lrcA^

151

Rechtskarakter van het endossement.

W. C. Quarles v. Ufford, beschouwingen over het juridisch
karakter van het endossement, Prft. 1885. — J. Budde , die recht-
liche Natur des Wechsel-Indossaments, 1884. _ fCC-iC-fuijiy- if^^^

De endossant staat in voor de acceptatie en de richtige be-^
taling des wissels, artt. 177 en 146.j°. 155 K.

pfiA/îiïiAcf-\'^ Het volledige en het blanco-endossement is
door den endossant van den persoon,

J . n (.rfV, i^. rWï^\'yl-- r . ...

van don widgoI zal-weréea ; \'•^dooi:- bijkomeaae . overgaai-heeft
de lovoring plaato. l^i- ^^^ z^w

)e regresplicht is eene zelfstandige verplichting, denken-

Cd.

dossant eerst door de gewoonto,~later door de wet opgelegd;
een garantieplicht^ /-j^fC irvrr "U^ /ck^ (rvf^

Deze plicht rust niet op den/^volledig-geëndossee^rde, die

lo^-

verder endosseerj^ Dez(^ i^^ooit endossant_^^want endos—
seertf^amens en voor een ander. De regresplicht rust alleen
op den onderteekenaar van het onvolledige endossement. Anders / ^ , ^

Diephuis, bl. 210; Kist, bl. 136 vlg.; Land, bL 107 vlg.

Clausule : „Zonder obligo"; zij doet den regresplicht voor ^ "

den steller der clausule vervallen. Zie echter J. W. Ramaer,
wisselclausules, Prft. 1880, Hfdk. H. j/é«^ v./.

Is de endossant, dio een endossement alleen op naam (recta- r-t^t^^*"*^ y^rm^
endossement), al of niet met de clausule „niet aan order",
op den wissel stolt, bij vorder-endosseering door don geën- ^^Jt^-^cn /<<*■

dosscerdo, regresplicbtig? Veltman, bl. 104 vlg.

Niet vatbaar voor levering door endossement cn overgaaf
zijn de recüi-wissel, en do wissel waarvan do vervaldag ver-
streken is, artt. 133 on 139 K.; niot ook de wissel overeen-
komstig artt. 155 en 178 K. geprotesteerd wegens faillisse-
ment van don betrokkene. Kist , in Themis 1857, bl. 21 vlg.;
Hoogo Raad 17 Nov. 1854, W. n". 1009. Anders J. G. Ro-
chussen, in Themis 1855, bl. 550 vlg.

Üp den houder rust niet do bewijslast dat hot blanco-en-
dossement vóór den vervaldag op den wissol is gestold; dio
het tegendeel beweert, moot dit bewijzen.\'^Rb. Leeuwarden
19 Mrt. 1885, W. n". 5232./;

c^ <2.

Xl^fjU^ cJU CA

152

Grûnhut, Wechselbegebung nach Verfall, 1871.
Kracht van het endossement op een recta- of een vervallen
wissel tegenover derden. Is het een afzonderlijke akte van
cessie in den zin van art. 139 K.?^Volgens Diephuis, dl. 1 ,
^ bl. 206 vlg., heeft het alleen de kracht van een volmacht om

____ te ontvangem[Anders : Vissering, bl. 39; Kist, bl. 117 vlg.;

L^nd, bl. 110.

JJ^ZZe...-,^ • Valsch endossement. Gevolgen: art. 137 K. Verg. art. 70 K.

Acceptatie.

^^ Acceptatie is eene door naamteekening op de voorzijde

^ \'yan den wissel gestelde verklaring van den betrokkene, dat hij

^^^cP/Y/ zal betalen.

Oorsprong van de acceptatie op de wisselmissen. Zie hier-
boven bl. 140.

Bij wissels op zicht komt acceptatie niet voor.

Ieder houder kan acceptatie vragen, art. 112. — Verplich-
ting van den betrokkene om te accepteeren: niet tegenover
den houder, wèl tegenover den trekker, doch alleen in de
gevallen van artt. 113 en 114. Vordering van den trekker tot
schadevergoeding wegens weigering van acceptatie, art. 114
al. 2 en 3 (Rb. Rotterdam 31 Jan. 1883, W. n". 4873). Zij
vervalt als de trekker geen adviesbrief heeft gezonden, art. 142.

Art. 8 van de Belgische wet: «Entre commerçants et pour
dettes commerciales, le créancier a le droit, sauf convention con-
traire, de tirer sur son débiteur une lettre de change pour une
somme qui n\'excède pas le montant de la dette, ctle tiré est
tenu d\'accepter.^ — Lorsque la somme excède le montant de la
dette, le tiré ne doit accepter que pour la partie de la somme
dont il est débiteur».

Kgt. Groningen 24 Sept. 1877, W. n». 4203; Ilof Amsterdam
12 Oct. 1877, R v. .1. 1878, n". 22*; Rb. Rotterdam 25 Febr.

/ o\' Vorm: naamteekening f al of niet door „Geaccepteerd" voor-

afgegaan. Dagteekening vereischt bij wissels na zicht, art. 115.

^ ( Tweeledig karakter van de acceptatie van deze wissels. Ter-
mijn waarbinnen zij moot worden gevraagd, art. 116. Go-
^ \' volgen van het verzuim van dagteekening. Verg. art. 20 al. 3

crxrC^ jtA.

csr<

7

2.<À, ^Ï^.

ÓjC TO"

^Lnyi-./lrPA ^.Cc/, t: ^

t/^. ^.v. /iJ. ^

^ c^^o,

oPj^, C^A\'n\' A^Jio.

/^-A ^jiéé^ j-^xy*-.

. //»rrr -

(kASL

0 r O\'Cro

7-

u - y .

ADWOrd.; art. 22 i. f. loi beige. Lyon-Caen en Renault,
n°. 1185.

Voorwaardelijke (geclausuleerde) acceptatie, art. 120.
Zij is geen acceptatie volgens Kist, bl. 151. De houder be-
hoeft er geen genoegen mede te nemen volgens Diephuis,
dl. 1, bl. 221 vlg., en Land, bl. 148 vlg. Verg. Lyon-Caen
en Renault, n". 1141 vlg. Art. 22 al. 2 ADWOrd.

Gedeeltelijke acceptatie, art. 120 K.

Acceptatie van gedomiciliëerde wissels, art. 117 K.

Acceptatie behoeft nooit gevraagd te worden, behoudens
l art. 116, doch moet, als zij gevraagd wordt, steeds gevraagd
worden aan den betrokkene. Cf. art. 176 K.

Rechtskarakter van de acceptatie.

H. J. G. A. Keuchenius, op welk tijdstip ontstaat de verbin-
tenis uit de wisselacceptatie\'? Prft., 1880. — A. Gr.vwein, die
Perfection des Accepts, 1876. — Goldschmidt, zur Theorie der
Werthpapiere, in Zft. f. d. ges. Hr., dl. 28, bl. 84 vlg.

Doorhaling van het eens gestelde accept niet toegelaten,
art. 119 al. 2 K. (wel beperking van het accept tot een nomi-
naal bedrag). Anders in Frankrijk: Lyon-Caen on Renault,
n". 1148. Verg. ook art. 21 al. 4 ADWOrd.

Acceptatie eene verbintenis uit creatie, uit do enkele hand-
teekening op den wissel (Kuntze); uit hot schrift, don vorm
(Kist) ; uit overeenkomst met den houder, tevens ten behoeve
van latere en vroegere houders-eigenaars (Goldschmidt).

Gevolgen van de acceptatie:

1°. Verbintenis van don acceptant om don wettigen houder,
overeenkomstig den inhoud jgji don wissel, op den verval-
dag to voldoen, art. 119 j°. 144 K. Chi accotta, paga. Qui
accepto, payo. Parallel mot den jussus in hot Romoinscho
recht, r

Horstel alleen in geval van minderjarigheid, dwang?, on
bedrog, art. 119 al. 4. Hot bedrog kan aan ioderon lioudor
tegengeworpen worden. Diephuis , dl. 1, bl. 225 vlg. Andors
Kist , bl. 162, en Land , bl. 134. Houder in al. 4 beteokent:
degene die houder was, toen do acceptatie werd gegeven.

11

154

Acceptatie op een blanco formulier: Leeuwarden 19 Oct.
1882, E. B. 1884, B bl. 289. T

2°. Verplichting van den acceptant tegenover den trekker
om den wissel ten vervaldage te voldoen, art. 140 K. Artt.
1829 vlg. B. W. niet alle toepasselijk.

J. A. Levy , de rechtsverhouding tusschen trekker en acceptant,
1874. — G. F. A. J. Leesberg, rechtsbetrekking tusschen trekker
en acceptant, Prft. 1878.

Als de acceptant niet betaalt, heeft de trekker, die geen
fonds bezorgde, eene actie tot schadevergoeding wegens niet
uitvoering van den last, en de trekker, die wel fonds bezorgde,
eene vordering tot rekening en verantwoording van het fonds
en tot schadevergoeding, art. 148 K. [De vordering tot schade-
^\'vergoeding vervalt, als geen adviesbrief is gezonden, art. 142.
De trekker moet stellen en c. q. bewijzen dat hij fonds be-
zorgd heeft. Rb. Eotterdam 28 Apr. 1888, W. n". 5592.

Art. 117 Code de comm.: „l\'acceptation suppose la provi-
sion. Elle en établit la preuve à l\'égard des endosseurs" (Lyon-
Caen en Eenault, n°. 1115). Aj-t. 23 al. 2 ADWord. geeft den
trekker tegen den acceptant een zoog. wisselactie. Het opstellen
van een vermoeden van fondsbezorging niet wenschelijk, zie
Land, bl. 134—143. é

De trekker heeft geen wisselactie: H. R. 12 April 1878,
W. n°. 4231; Rb. den Plaag 26 Sept. 1882, P. v. J. 1882,
n°. 42*; Rb. Amsterdam 6 Maart 1885, W. n®. 5274. Verg.
ook Rb. Amsterdam 31 Mei 1889, P. v. J. 1889, n". 90./
^ De acceptant, die betaald heeft, heeft, tenzij hem fonds be-
zorgd is, eene vordering tegen den trekker of den derde voor
wiens rekening getrokken is, artt. 140, 141 en 143 K. j"
art. 1845 B. W. Rb. Heerenveen 6 Jan. 1874, W. n". 3733
H. R. 7 April 1876, W. n°. 3983; Hof den Bosch 28 Juni
U-886, W. n°. 5399.\'"

Valsche acceptatie, art. 145 K. ^ ^

Clausule: „non acceptable"; zij is geldig. M^m c\'^m^^
Weigering om te accepteeren.
Protest van non-accoptatio, art. 175 K.

\'/(JOS-,
/ ^^

P jtC^-rJ-. à/^^ <92, ùù^cU.

elcK-iU. -uh-^ O^\'^^CL^*^

h^to.

r

, LQA J^^XLL , Q^ ., i^z >1

nA. . /SS A, Ay^X. ^^^^ ^

/e?

R. Goddard, het wisselprotest, Prft. 1875.

Door wie wordt geprotesteerd , op welke wijze en waar ? artt.
176, 182 en 183 K.

Notificatie van het protest, artt. 184 en 185 K.

F. F. van Scherpenberg, de notificatie van het wisselprotest,
Prft. 1876.

Het protest is eene authentieke akte, het door de wet aan-
gewezen middel om de aanbieding des wissels en de daarop
gevolgde weigering der acceptatie (of betaling) te constateeren.
Als zoodanig is het voorwaarde voor het regresrecht.

Inhoud van het regresrecht, art. 177 K., ter keuze van den
aangesprokene.

Gelijk recht tot protest en op rembours heeft de houder, als
de betrokkene, al of niet acceptant, vóór den vervaldag fail-
leert, artt. 155 en 178 K. Dit protest wordt door art. 155
een protest van non-betaling genoemd. Art. 7-78 W. v. K. /\'

De houder is niet verplicht te protesteeren, maar kan zon-
der protest geen regres nemen: Kist, bl. 205; Diephuis, bl.
254; Land, bl. 216 vlg. Anders Holtius, Voorlezingen, dl. 1,
bl. 398; Goddard, bl. 35 vlg. .

Bij wissels op zekeren tijd na zicht bewijst het protest dat
de houder diligent geweest is on stelt het den aanvang van
dien termijn vast, art. 116 K.

Protest bij voorwaardelijke en godeoltelijke acceptatie.

Acceptatie ter eere, acceptatie sopra protesto. — Wissel-
interventie, intervenient, gehonoreerde.

Geschiedenis: Endemann, Studien i. d. röm. kanon. Wirth-
schafts- und Rechtslehre, dl. 1, bl. \'208 vlg.

G. BnuMN, vvisselinterventie, Prft. 1878.

Het noodadres: „Desnoods bij den hoor N." Boteekonis
van het noodadres. Is het noodadres een tweede betrokkene, zijn
accept dus gelijk het accept door don betrokkene, of wel is
zijno stelling gelijk aan die van een acceptant ter eoro?
Pothier, contrat do change, n". 170 vlg. Artt. 173 on 174
C. d. c.

1  ^ /

156

Kunnen ook de endossanten den wissel geldig van een
noodadres voorzien? Beteekenis van dit noodadres.

Wie moet tot acceptatie ter eere toegelaten worden, als
verschillenden zich aanbieden? Artt. 122—125 K.

Vorm der acceptatie ter eere. Art. 126 K. ^

Rechtsgevolg: de houder behoudt zijn regresrecht; de accep-
tant ter eere is verbonden tot betaling / op den vervaldag,
mits de betrokkene niet betale en daarvan protest opgemaakt
zij, art. 129 147 K.

Art. 127 K. De verhouding tusschen dengene te wiens eere
geaccepteerd is en den acceptant ter eere is dezelfde als tus-
schen den trekker en een betrokkene die geaccepteerd heeft.

H. Aval (wisselborgtocht).

L. C. v. d. Feen , iets over aval, Prft. 1876. — Coin-Delisle ,
cautions des contraignables par corps en matière civile et com-
merciale et donneurs d\'aval, 1861.

Art. 180 K. Vorm van het aval, art. 181 K.

Een aval, op do voorzijde van den wissel geplaatst, moet
geacht worden te zijn gegeven voor den trekker. Verg. Rb.
/ ^jz/^^/ Amsterdam 8 Febr. 1865, M. v. H., dl. 7, bl. 219 en H. R.

4 Febr. 1870, W. n°. 8187. Tegenover derden is tegenbewijs

^^ " wien hij aval geeft, art. 182 K.

Jhiy^^ ^ makelaar, die den wissel verhandeld

^ c^\'^J^- heeft, mag geen -aval geven.

. 1. Vervaltijd on betaling.

ay^\' wordt aangewezen in artt./149—155 K.

5 Men onderscheidt wissels op tijd of op dato, op oenigen tijd
(of eenige uso\'s) na dato, op zicht, op eenigen tijd na zicht,
op een jaarmarkt.

Voorbeeld van een wissel: „on arrival of vessel and right
delivery of cargo", Rb. Amsterdam 17 Febr. 1888, P. v. J.
1888, n. 87.

\' #

Betaling moet gevraagd en gegeven worden op don ver-
(rp to "Jo^yv.lCjcri ^ k JJju^

ipo^c^y^ri/Tx*^ tKAi-. ii-\'O» cr^v^
(ft^i/v-oy^ /} tn fu : //f., yC^/ji ut/r^^*^ Za A^o fry. ^ iiS.

V/ / ^ / /

u-o^--y 1

a/9 XCt/fuL \' »-»t- ^ Lt^e-At " tc^Ct/L fr^

//

S^Hj— \'y^^ CjUéiji

U-mm«.-/-

^ ^UA.V. H^i^ot. ÓA.t^T-. \'

^ /l^JLc,

C^CJl^ ih^ \' . .

valdag. De houder mag weigeren betaling vóór dien tijd aan
te nemen, art. 159 K. Verg. art. 1306 B. W. en 119 al. 3 K.:
geen beslag om bijv. tot compensatie te komen, dus ook geen
acceptatie „om te betalen aan mij zeiven".

Betaling alleen tegen den wissel, door den houder ge-
quiteerd (Hof den Bosch \'15 Mei 1877, R. B. 1884, bl. 251),
art. 167 K. Verg. hierboven bl. 114.

Zijn er meer exemplaren, dan moet tegen de prima betaald
worden, tenzij de overige exemplaren de clausula cassatoria
inhouden, art. 160 K.; is een exemplaar geaccepteerd, dan
moet dit ingetrokken worden, art. 161 K. Verg. ook art.
162 K.

Uitzondering: betaling van een vermisten wissel door den
acceptant, art. 163 K. Voor welken tijd moet de borgtocht
gesteld worden: voor 10 of voor 30 jaren? Cf. art. 206 K.
Rb. Haarlem 3 Mrt. 1868 (v. Nierop, de verloren wisselbrief,
Prft. 1881, bl. 51): tien jaren; Kist, dl. 2, bl. 187;

Diephuis , dl. 1, bl. 279: dertig jaren. Verg. Lyon-Caen en
Renault, n°. 1216.

Wat moet betaald worden? Artt. 156 en 157 K.

Gedeeltelijke betaling van den wissel moet worden aange-
nomen, artt. 168 en 169 K. /t-il/*

Legitimatie.

Algemeen beginsel bij orderpapier: eene reeks van regel-
matige endossementen legitimeert den houder als rechtheb-
bende, m. a. w. de regelmatige houder wordt geacht
rechtmatige houder to zijn. Verg. hierboven bl. 127.

Verg. voorts over de stolsels van formeele en materiëelo
legitimatie, hierboven bl. 137.

II. D. L. Bounicius, over materiëelo legitimatie bij den wissel,
Prft. 1879.

Het stelsel van het W. v. K. Art. 164 K.: „Debetrokkene,
die don wissel op den vervaltijd betaalt, zonder dat er verzet
zij gedaan, wordt vermoed deugdelijk gekweten to zijn", in
tegenstelling tot art. 158: „Do betrokkene, den wissel vóór

158

den vervaltijd betalende of in disconto nemende, is verant-
woordelijk voor de geldigheid der betaling", m. a. w. ver-
vroegde betaling bevrijdt alleen dan, wanneer zij gedaan wordt
aan den materiëel gelegitimeerde.

Verschillende uitlegging van art. 164. Het stelt een ver-
moeden van kwijting op: I. (Eerste meening) ten behoeve
zoowel van den houder als van den betrokkene. Dan is for-
meele legitimatie voldoende. De regelmatige houder wordt ge-
acht rechthebbende te zijn, tenzij er -verzet is gedaan. De be-
trokkene zal alleen dan betaling kunnen weigeren, als hij aan-
toont dat de regelmatige houder niet is de rechtmatige houder.
In geval van verzet zal materiëele legitimatie noodig zijn.

H. Tweede meening. Art, 164 stelt alleen een vermoeden
op ten behoeve van den betrokkene, niet ook van den houder.
Des verlangd is de houder verplicht zich materiëel te legi-
timeeren. De betrokkene behoeft met formeele legitimatie geen
genoegen te nemen.

In elk geval is er een vermoeden van deugdelijke betaling
ten behoeve van den betrokkene. Kracht van dit vermoeden:
Heeft de eigenaar, opnieuw betaling vragende, alleen zijn beter
recht op betaling aan te toonen, of moet hij tevens bewijzen
dat de betrokkene te kwader trouw of uit onverschoonbare
nalatigheid aan den niet gerechtigden houder betaalde ? m. a.
w. bevrijdt betaling aan den regelmatigen houder te goeder
trouw gedaan den betrokkene tegenover den eigenaar ? Locré ,
Esprit du Code/Ie commerce, dl. 2, bl. 177—196, op art.
145 Code de comm. Lyon-Caen en Renault, n°. 1195. Voor-
duin, dl, 8, bl. 638—640.lv. Tieniioven bij Noordziek, 1825/26,
dL 2, bL 115.

Veltman, bl. 144 vlg. en Kist, bl. 178 vlg.: als de eige-
naar bewijst dat de houder niet was wettige houder, moet de
betrokkene opnieuw betalen. Land, bl. 167 vlg., ontzegt zoo-
wel aan art. 158 als aan art. 164 alle beteekenis; materiëele legi-
timatie acht hij steeds noodig. Diephuis, dl. 1, bl. 241 vlg.:
alleen als de eigenaar samenspanning, kwade trouw of nalatig-
heid des betrokkenen bewijst moet deze opnieuw betalen. Evenzoo

vvi\'.
> Î

. li

« «s.

l/ç}pfrJU-fÜL nrCi/o^ op r^AificCn-tr , hOfTÂ^^C a/J ^ (Aûa^ ti.

F. A. v. Hall , proeve van een onderzoek wegens de gevolgen
van gepleegde valschheid in wisselbrieven, 1828, § 20; M. des
Amorie v. d. Hoeven, Regtsgeleerde Opstellen, bl. 91 vlg.
De laatste meening de juiste en alleen in overeenstemming
met art. 1422 B. W.

Conclusie: in a. 164 W. v. K. is het stelsel der formeele
legitimatie aangenomen, behoudens eene uitzondering voor het
geval van verzet.

Bijzondere bepaling van art. 165 K^— Art. 166 K.

Is de acceptant van een wissel met valsche handteekeningX
des trekkers tot betaling gehouden?

Art. 69 titel van wisselbrieven enz., Ontw. 1825: „deaccep- ri^ ^ ■

tant van eenen wisselbrief is tot deszelfs betaling ongehouden,
indien de teekening van den trekker valsch is". Verwerping ;
van den titel. In het Ontw. 1826 het artikel weggelaten. Voor-
duin, dl. 8, bl. 643—673.

Vissering, wisselregt der XlX\'^e eeuw, bl. 161 vlg.; Land, >
bl. 181 vlg.; Kist, dl. 2, bl. 256 vlg.; Diephuis, dl. 1, bl. >

Waar en aan wien moet do betaling gevraagd worden, artt.

180 en 174 K.
Protest van non-betaling.

Daags na den vervaldag, art. 179. Op dien dag kan nog
betaald worden. Verg. Goddard, bl. 60 vlg. Vervalt de wissel f^
^p Zondag, protest op Dinsdag, art. 179 al. art 154.
\'H. R. 17 Oct. 1839, W. n°. 87.

Bijzondere bepaling van art. 202 K.

Personen door wie, wijze waarop, en plaats waar gepro-
testeerd moet worden, artt. 181—183 K. Beteekenis der woor-
den „ter woonplaats van den betrokkene" in art. 180. Goddard,
bl. 77 vlg. Ook in geval van faillissement van den betrokkene
moet het protest van non-betaling geschieden to zijner woon- ^■
plaatse; protest ter woonplaatso van den curator hooft verlies
van regresrecht ten gevolge: H. R. 29 Mrt. 1889, W. n". 5700.

Notificatie van hot wisselprotest op straffe van schade-
vergoeding, artt. 184 on 185 K. Ktg. Amsterdam n°. 1, 8 Juli

16

1862, M. v. H., 1862, bl. 194, bev. door Rb. Amsterdam
2 Jan. 1863, M. v. H., 1863, bl. 3; Hof Leeuwarden 29
Mei 1880, W. n°. 4509 (omvang der schadevergoeding). Toe-
passelijkheid dezer artikelen bij den wissel van art. 111 K.:
Rb. Amsterdam 24 Mei 1889, W. n". 5772.