tw

.Cc (CCCX ^ ^ y

CC\'. CcrCTC C( f r^rr\'r^

1\'PPc I Ip^

f SS

Ci. fccc (Ctc (
yf (\'€cc (■\' t (c

iliil\'

m 11

VVS c<

> fI\'S

> ^Cc c C\' crf< r ^
XCCc (C C/ f >0

ra r ^

i

y E R T O O G H

VAN

Nieu-Neder-Land

Weghens de Gheleghentheydt,
Vruchtbaerheydt, en Sobe-
ren Staet deflelfs.

IN \'SGR A ven-HAGE;

Ghedrü^tbv^idk/ Sfael, Bouck-verkooper woonend®
— \' - qjjlpHo^ tegen-over de Gevange-Poort, so»

- \' —- .t.

©ettoogö t^att il5(e|i-5i5ebertanDe/ megljettstir

gö^esmtöept/ / enöe^oötrm^raet

^öÉT aïïe pberigö^ ^oïcto terï^eereltom

upt-öectttfctje Sanitttt / ®®c-toatewtt enï« öantwHn^
gticn op tefoecïiett / fti««J ije gcemn öte ösn naèm banöe
^rtrer-ïani«cj$ boeten tjeel KcStöaer pïaet0 / onlta- öc
toojnaemfle mogïien IjOuiKit / i»tt gettoecöfaem

fcetimt tjs am allctieö^tte bic öenöjempel öec gcfcöiebes
mffcn cenïcö(ints^teg?o«t fteböen» 9£lfoofaï öct oocn öoo?
onsf aciifïacnöeberliael tetiefHcöt fcoojben / toant anno

CÖ?t<H 1609» SsStcrfeofigbajite i^ö^ttCopÄc <©ofl-^nbifc0e
pagme( dtwrjS wcDtansJ ïiaec 3©tt eito l300?n«tten flrccïienö«) öoo? ïjct
^clitpbeöaöw IKane / öacc^tetppec cnCoopmanap toa^ /
i^utfon / «cflmadombcöitcnbeöïicbonfemDftöD^toettebacctopnutoo?^
mnicn3Sfönbantefp?«cf!cn/ naöëröam banbeonfe slieuto-^cbec-ïanöt
nïjtnamit / fnöat tod« rechte / toaut ïjettjstioo? J|«u-ïanWenöeop
öamftoflccecfhtiarigötljonöcn / cnbe beffen / fcobatoocïtnocötenftup^
btOft^töagcn / öctnboojUtigömbattöetKatibt / öiefoooubtfljnbatfpöet
OÖelÖfUöenléban ßebljen / oDetiipgï)en bataïssöc ^uptfcfte^cOep«« fttßt
cccfhtiaeï cjuanttn / mix jpuebcn bcfdbc öeftöouben / gantisnict toifieit
toat öacr af te maetfttn / fnöc batfe niet feonöen Bca?ppen ofl)ct upt öett igc^
wel ban baenguam / ban offjet ^iipbelö toaien / fommige oocß onbec
ftaer in Det eetfte aenfeonten / ttteenbe bat Det eenen ©ifcöof btecgïjeïtjcïtett
Eec-lBonflet toais/ fo bat baer ban een b?eemt geroep/ boo? ö£t tiecle ^anbt
bloocöi 3©pl)ebbettbetotïbenoof!t fdfiSfeicfetotlö ïjoo?enfeggt)en / batfp
ban geenanbere 3©ereïtof menfcßen toiflen / boo? ï)et aeiiftomen baitöe
|5eec-lanbecssaïï)ter«<©mbeferebenban/ enbeonibegeiijcMjept / banDet
felemaetsföDeïegentïjepten b?ucljtbaetöept/ befeplaetfe teiecßt ä^teu-
j^eberlanbt genaemt / öet tss gfidegöen op be joo?t-Cufïe ban IJ!nievica/op
be öoocöte ban 3 8.9» 40» 41.42, graben of baec ontrent ïangö be Cuit/ (i)«
öepaiingeöeeftöetaenbe |^oo?t-<©ott-EPbe / ban 3^teu-€ngelanbt aenbc
E«pt-3Beit-^pbe ban ®t?gtma / be ^ufl flcecfet nieetl Eupt-3©e<i en
3goo?t-oo(i / enbe toert öebocöttcf)t banben <©feaen / öp i^ocjben tït^ct
beßebiecbanCanaba / een groot ent acgter to / be^bo?t-3©e{t-5pbe/
1.Ö ten beeïe notö onöefiemt

SC 2 m

(4-)-

^ét Hattet üt fttï) fdi)eitt0ij?uc0t-tóÉC / Éi1^^efou^ï^^ Jjooj hi^nicDtè ban
ntenfcöcn ateniaeï toel ftomten gfieb^iipcfet toojöctt/ aï.ö ölefciEjJiientïijfïï
na^cöcgöeïcöiemïicetienterticdttoasi / / enïnj

gematicftötr alö tn i^eb^c-Ianöt / öe 3©tni!en fijn tecanöurïijtfe enbe toap^n
upt aHe ïjo^cïtm / öocö meciï ^upöt-teft tn / öc c^rftc ban ö^fg

geeft möe / enJje toaeptfomtijt^feer bittcu/

tocD iss nocfitait^ ö^ ban öct Eatitt / ten aenfien öe ggefont&eptöec
iBcnff&en / toantöoo? bienöp feec fitatDttcöen fupbettó / blijft Ö^aÏÏe
bampen en obectoïöge bocBttcöeben feeu berce te Eanbt-toaew upt / ctf bec^
teertfe» i©e€«tï t^öoo?gaen.ë fupberen fanbigD / fjetBoojïanöt bnböelt
ofm€pïanbengöeb?ootïten / 25eoottenbe|^oo?t J^ebtecflrecteg^tian^jc
CPïant / enbe tö ontcent be-beectitD mpïen langïj/ maseött een fcDoone toPÖe
ajïebtec / bteaeh bepbe enbentnben <J|>feacnbait 7 geeft een gïieöeeïbegua^
men boo^tocïit btniien be 3®aiïen / fonbec bed gebaeu be^ Êeegf / toegen
be gjoote mentcïjte ban goebe ^Saepen/ en anbec göêïegentïjeben om te nm^
ficreh / foobatmenoofïibe^ ^Btnters^öeiiuamefikïs ombe eoli en 3©e<ï
baccboo?ltanterixj5fert / bp Eupbeneecmen beEupbt-ïlebtec göenaecfit-
flin berfcfiepijen gaten tn ïjet booj-lanbt/ bO£fj baïïen meeft bupï / en fanbtcö/
niet te mm naet goebe onbecbinbtnge f oubenfe ïionnen gO«ö?upcöt too^ben /
baec binnen toebet fijn gjoote toateten en balepen / bocïj be toatecen fön me^
renöeelö onbtei) / op be Êee-ïiant t^ ïjtt Eanbt boo^gaen^ fanbicï) / of fin^,
geïacljtïcö/niet gljeljeel boocö / nocDtanj« tamelijcïi biucljtbaer / foo bat ö^t
meerenbeel metftöoone Zoomen oberbsaffent^ / tjet lanbt in\'t gbcmeen
tö m beeï pïaetfen ^Stótacfjttrö/met eenige Dooge »gen/ oocft beet fcöoone
3©ïacfóenen.ï1BaiJe3S-S^anben / nntfgabeu^Èrupme©aïepen/ bte fommtge
fout / aiïbec bjebec bacö fijn / alfefeec öetjuamc i|op-lanben/ Det Eaubtisè
boo?gaen.sobertoaffenmetaïïefoo?tenban25óomen / botft ^aenfonbeco?^
bjealö in anbete toübecmiTcn / ii|itgefonöectbe<#ape^-Earäben/30Iacfetert
en®aïepen / bie geen ofte toepmcö 25oomen ijeb&en / m met toepnigfie
moepteri goet 25ou-ianbt ban te maecïien isf.

<©e Siaec-getpbrafön ötec al^ in i^ebeclanbt/ bocö be foomec tó toarmec/
enbe begint fuöPtelijcbec / ben 3©mtec tsfftout / en boo?tß s:anbt-toaec£
inne of naec get i^oojbbjcittte gïjebeeite/ i^oubeï aïsJ tn i^eöerïanbt / tjS oocfe
macötïcïjbeeï^neeiionbetbjoiïim / bieoocïtbeeïtijt^bocï) beeïteSanbt-
bjaecbt-inne/ toeÏ3,4.a5»IBaenbenblöftïeggïjen j bocb ontrent be ^ee-
liant toert befeïbebanbenEupbeïijcften a^tnt mettecöaeflbecteett t boo?t
ïDonber/ 25ïijcem/ ßegen /. ^iacö-regen/ l^agel/ ^neeu/ MP/ ^au/ m^ft
en btergeïöcïte fijn ïjtev göelijcïtj^eber-ïanbt / nptgöefonberc bat get bess
Romers toat tot fcïjteïijcïicr trabaten gijenegen is?»

^et äanbt tö beguaem enbe gïjenegen om aïie foo toel 3©intec aïjs ^ocm
merb^ucötente bjagben / en bat metminber moeptenen teirtmg / alsstn
^eberlanbt t upt ticb felben brengt öet boo?t meenigerïep foo?ten bangout /
beguaemtotboutomgeban^upfen / end^cbee»en ; öet fpgjootofMepn/
liet öoitt batter is5be|taettn €pcfen / berfcÖepbefoo2ten / te toeeten
foenen / 2Bit-gïab-baft / 3Bit-rupge-öatt/ <;^(bimmel-barï/<^toart-öatï/
fnöe nocö een foo?te btemm om Sa^v facfiticDept - €ecbert

C 5 )

ttiKmt / JïöciDtööeflecBtïèbanMïe/ enise niet btü öpfoiöetó: feerelT^affe
eljcïjamöaeftbjm / efietijcltin i^efecïatibr fouöefooaoet (mm cmtgfje
ijiaemfc9of25?atJ3sttft|}_€Êfïtm / ^oten teiTcö^p&enflacO/ ©ïiJ-noo-
tengjoatenïjïepn / / oocöoaoorcniiicpn / öttljoiittó Ijkt

obfctaïoeötcö / ettöetoitteeï göeöjiipcïit tot ^Swnt-tjom / öèa- öetoocB
fcßugoetloelss/ ^ajlamen alöni ^mcïlmU / ödcI) loaffen iiiöe ^Boffen
fonöccojöie/ iïjie-ticricp^outfecsi: ali? 3l5atiT-25oi(cïtcn / ocmcrEi

foojten

Jöecfïien / / ofte teilt Cetseren/ Etsiöe/ €ifßii /■

aBtHigftm/^oojmn/ ©liäv met nocl) bee! UafcöeiJtie aiikrefoojten/ tot
Iji^d ömgïjen öeguacm / öocf) tse nae«ten öaer baii fyn oiië imt fjcfent / toiï-
ïeiife s^ecn^ öe {CimmeiluPöm olier0etoeit nai^röcr te oniserfoecïi^ïu

©?ucï)teii iJïÈ öct Eanöt upt fijn fdben boojt-ö^jenijt/ ïjefam booina^
nioitïöcïim»csê / fommige^ocïiöcdfoet / laooteniierfcfjepUefooiten/
Catlaiien/ bocö metbeeï / jjBaeröefieiv ^jupmcn / .fUtftieïen

bJtïöctofm / cnfiïjacte^cföefmi / ^?upf-öepii/inccnlcDte ban ^afenos
ten / lïppdtKsS / macöttge bed lert-öefmi / l>tf)ceïc Eanötöoo?/ met
notöijedanöa-e ltj?ucf)ten / en toojtelen / öaccöe bJüösn g!)eb»ïJ ban
maecïien / öaec fönoocö bee! l^raï^eDefiea of / mitfgatieï,«

^Sect-aecfter^ en Hertefrótïsen onöer öe lert / meeft iiet ïjeeïc Ean&t öefet
metï©öngaecöt / f0Otoeïtnf}et / afóop tEeilawei^-lantien/

en blacïtten / öocï) ©^tncipad ontrem en op öe ftaitten banöe ^Seecfen/ MiU
ïeii/en ïïeljieïen (. öie met meenitljtcn ai cntinie isoo? ïjet Sanïjt feer öeguaem\'
en aeng^naem Oeeit liroomen en bïieten / ai.^. offe öaer gefaept bsaerea) H
b^upbenföttfcerba-ftöepïïen / ecntge Wit / eenige ^Blaeiito/ eentge oocïi
feerbïepficö / enöemetöeouaem / aféomüoföncnbarrtcmacfïieii/ fam^
mtgebjeöerfappttD / eenige fijn feecgjoot / anöeKeisetiecïilepn/ijaerSat
aengïienaem 7 en fammige 3©ït aïis jpjaiiffljf of ^ijnfcOc 3Bija / auöere
toerei\' feer öoog!) tont alë ©ieu-tüit/fommige mtb öleecte / öe llacïieit loo^
penbeeïopöe23oomen / eubseröen banftaerEof ßifcljaöute/ footjatöe
^?üPbcït fpaöec s« teiepiUtij toiang fiïn / öofli m Hier uwnfcïjen
inüpm bccftanbt bp g^eb^acïjt bjeröeu / fantsei- tl^iiffel Umt foiiöen öan foo
fcO0one3©ï>nea3©aiTen / a\'t.^tneenfgeantsere Sanken / öaet JlB^nenbais
ïem boo? be reite aï(e.®?u£9ten bie in s^eeilanb isilfen W^^m / tetïfen oocït

ffaen baer oocï» feer-bjeï / boef) Hjn bjoger / foeter/ enbe aengfjenaiiter aï0 in
l^ébe^Eanbt / tot een pjoef ötec ban lianmen öeduameïiicïi ifelirit ö? ^e^
ïoenen / Citroenen/ of 3Batec-Eimoenen/ bie in Sten-J^ebcrïanbt foo fittïp
in iöet ©dbt D^e» 3©éfTen alfmenöec fee rimcljte of ïjet oiilijuööt maer ban
baen ïjout/ baerfe in ^eberïanbt banïie Eieftjcböeré/ of bietser getoin mebe
foeclien/inbe Cupnen feer nau moet opgi^eijaft toertjen/en nocö fpf®^ öp ïange
foo boïïiowen/ nocft fmaecMijcfe niet aïs in iiien-^^ebcrïanbt/ in \'t gemeen
alïef0o?tenbanpepoertenofbiergï|elijcïte3©affenbec bceïbsoger / foeter/
fiïtaecMtjcfeer / enaengenamee / ïjetbseïctjebegematicïfcpt eubeaeiigïje^
«aemijept ban Ut gö^töejie aïfoo te bjeege b?engt» l|et iCantme / mt

C 6 )

alïjter ban tn auiscïilntss al^ ontrent ta iSÊberïatttt / boel) be e«-
Sdfcfie öoe-25ect!enen Sarcïienö tieböenbeöe^etter/eniBtlïen tïefïboo^t/
ïaefcïjjjjtcnnicernatiueUotbitEanbt te toefen / aiöbe lollanbtfc0c / iv^
beïjoeben oocfe nnnber moepte / fïüfïen en bienftbaeröept/ toanrfooteelnaec
be ïeege 23eettcn alss be ai^arcïien^ be^ceftmen be^ 3©tnterjf nietom tc ften f
boclj foomen Oet tip biepe tsjbe eeracl)fmtsf boet / ödfal iTmertei^ctec
tocefai / be lïöeïch-^oe^en Hebben oocït beeï itiinber moepten ae« afébe
3^ol!anbtfcïie / toamben meeftentijbtof foo ben noot berepfeöt / alfnien
ïjaa\' maer fomtijtö toat ï^op geeft.

i^et ï©tlbe ©ee öeftaet Dier boo2namentïi}cït m ïeeutoen/bofö baerjü«^
ber tofptücö / 23eeren bteber beel fvin/ €ïanben/ meenifDt^ tfan §men/ bie
oocfifommtgefieellBü / enfommtge öeeijgtoart 30« / bocööi^naerbe
3®tlben feggljen bat be 3©ïtte i^erten ï)eel beet ggebolci) ban anbece J^ertett
lieöben / enbe batfe banben anberefeer bemint/ gïjeacfit/enbegöeeerttoer^
ben/ enbe batIjet met be<iêtoartel)et tegenbeeli0; baeriöoocö nocDbec>-
fcDepbe anber g^oot ©ee / fe 3tanbt-toaerbt-üme / bocïj ben Clj^ifïenen on^
beïient / boer fijnoocïi 3©oiben/ bodj Ijetïilepnc Bee alleen fcöabelijcït /
mitfgaber.ö / 25ebersï/<8ttetö/©tfferis/Cattaioffen/©effen / €fpannen/
iBtncfien/.^teen-S^uföenf-ratten omtrent foo groot ató een te/
iBateriS/€enfto2en0 / bteoocïi fommtge ©liegen ftonnen / fitecfijn oocft
€ert-©atclietiö/ en nocï) berfcïiepben anber ïtlepn ©ee / bocï) ben Cjifleneit
meejlenbeel niet belient / alss top öoo?en feggften,

©angljebogelteiöiiet Eanbtoocli geenfmts?mtsf gïjebeeït / toantmm
bint baer gjoote meenicOte ban lloof-bogeljS/ aiö ttoeeberlep fCrenben/ fom^
migenoenümenlBit-coppen / bieeen a®itf)ooft/3Bttten<iaert/ enJBitte
^laclj-pennenRebben / bi>anbcrefijngDetneen/ ootlt ©altften/ ï|abicfeen/
^pertoerö/ ^teen-bjptcrjS/ ^ilten-ï©ieben/en berfcöepben anbere foo?ten /

in iSeerranbt Ijeeft. ï|ier ië ooch nocï) een ©ogel Ijet öooft een !äat gljdijttt
tiebbenbe/ enbeïjetïjjfgljdiJcft eengiootenupl/ upt bentoitten gfjeberft/
top toeeten baer geen naeni in ^eerlaiibte toe / in ©?antferijcfenoemtmenfc
Grand Dux , en tocröenfeertoaeröiclrgïjeDouöen»

3§et anber gl^ebogelte bat fici) te Sanbe ontfiout öeflaet meeft in Caïitutf-
=^oenberen / gljdijffefein^eerlanbtjijn / bocö toiitenbess tointerssmee^
enbefl / oodtberfdicpbenfoojtenban^atrpfen / fommigeftlepnberalssin
^eerlanbt / fontmige gsooter / oocft 31E5ulpcn/ ï|outen 3©ater-fneppcn/
apafantcn / ^ercft-^^anen / mitfgaberjS / mmm/ ïïepgersf / §petoo?$f/
meeinci)teban <E5UPbert/ ben ïiool-bupbenmeettgDelijcfe / botf) toepnitg
felcpnber/ oodi <jguartel.d/ .ïlerdsf / Epltersf / ^tram-lopers/ bocö eenicD^
fintö berfcOepben banbe i^eberlanbtfctie/ men bint baer oocft berfcöepbe an^
bere lilepn aebogdte / toacr ban oodj eenige fingen / bocö be namen fijn onsf
meetl onbefient/en fouöe ooch te lang te berljalen ballen / toater-bogds bint^
menber oocfe berfdiepbe foozte / bod) altefaem feer goet enbe beqiiaem om te
€eten/ afébaerf!jn,;êtoanengMijcfiin|Seberlanbt; tiocï)todfoog?oot/
b2]?ebedep<0mtfen/ te toeeten/ <£B^au^<!Sanfen / bie be 0?oot|ie/ mbejï«

fijn/

(?)

fijn / !lot-<i5artfctt/ m3®ittó€optóemifr(i/€citï!cnljetrclji»pbctifïacïj/
^tttt\'entm/ ^upcfórjS/ ^loböctfejS/ltd-fcOoïfa-ö/enöenocöUerfrDepi«?
foo?ttn / DocD niet foo oUcïbioeöicli üU iie boojgacnöe.

tsSöiecmceftalöini^eiicdaniJt / aöcftaetinpalm/
^teu? / ttoadfömöiendff/ f02dJm/ ©oo?n/

^icftop/^^upgec/ ^onneKö/3Ce / ^eoen-oogen/cf J^jicfen/ tiocöbcd
cbcrWtwUtgcc m orootec alö in i^cöecianöt / netoiö \\mïj berfcDtpii? anticr
3©té-toercït öat top niet toccmi te noemen»

^nö^^outtoatccbtmmenCaMiau/ ^cïielbiss/aiBeecfeijisf/ l^aring/
l^aectol/ ïloöf)/ ïöot/ ^cljoï/ ^tten-ö^afem/^toartt-bïs/^ce-öontiÉn/
©antjnsJ/ en beufföcpöen anöeix: mitfijabecö/ fezeeften/ ^aböm /

öacr öe toüije tott en ftoact Ece-toant bah maecijcn/ nifemctjte ban
en .liBofetoi / met beel anbere öiecöeïücfie foojte ban ^cöelp-btJS /
biebec toel nae ïijcften/toaer top geen namen toe toeeten/öaei\' 5ön oot
^aöben/foo toel te toater aïjs te Eanbe.

^et 5^mcïi0öelitecte batmenbaec bint/ öettactmeefi tn\'HlböÊCSf en
^aech-biflTen / bocö boen geen ofte tocpnitï) ^uaet / ^langen 5ijnber ooclt
becfcpepöen foo?ten/ botï} boen meöe feec toepnicO quaet / en bïieöen boo? be
menfqienfoofeeenicöfintöïionben / anöersj fïaetmenfe gemeenlijcït ^oot /
uptgöefonbett be ^ateï-iiangfien (befe ïjebben een aatel aenbe tiaeït baec fp
feec lu^e mcbe ^öatelen) ató fp guaet $ijn / of bpten toiïlen/ befe Kateï too?t
alle ^aec een g?ootec/ bat een feec booss goet i^/ enbe met geerne toijtftt
boo? een IBenfcö / cf een anbec bier / bteber ban göebeeten toojt Joopt gjoot
Obebaet bant leben / inbten bec ntet feec bïpttcD op geïet toert/ bocïj öet befte
batter ban ijS fp föttbet ntet bede / enbe oocb toaft Dt^t te Sanbe upt ficö fet==
ben öet retïjte ^§^entaria/ enbe toe?t oocft feer toeerbicö öp be 3©tïben Q^t-
fiouben / alöftjnbebaertegöensJeencurefonöeröebaer.

^eg]D«i«Si-planten bie Dier in 3^ieu#^eberlanbt tot op ïjiipben boo?
toepniclionberfoecftoebonben fijn/boo? foo beel tot onfefeenmlTe gljefeomen
fgn/beftaen bOO?namentlÖC{$ in Capilli veneris , Scholopentria , Angclica,
Poiupodium , Verbafcum , Album Calceus faeendotes j vel Marie catriplex,
Hortcnfe & Marine, Chortium lurircs, Calannis, Arromaticus faifafrax cocis
Virginiarum , Rarunculus, Planfago r Burfa Paftoris, Malva , Origanum
Genaniumakhea, CTineroton,Pfeato E)aphne,Viola, Ireas, Indigo, Silveftris,
Sigillum Solomonis , Sangius Draeonium , Confolida, Mille foluum, beeji
berfianbefoojtcbanbaren / berfc|)epbetoilbe2>lpen/ Agrimonium. totlöe
Xoocl!/ Carde-b«nedietus, Serpentaria , ;§paenf(öe-bpgnen bi\'e aenbe ^Öla-
becsfuptgroepen/ Anagon, enbe fieel bed anbere plantenen -^öloemmeti/
bocö boo^btentopinbiebingennieterbarenfljn/ foofeunnen topbaec tttet
bed banfeggficn/ niettemin ttopffden niet of Sief-öebberss / fbube baec
berfffiepbefimplidaftonnenbinben/ bangoebe enbeberfdjepbe ïijacBten/
ïiet toelcfe top baer om p^inttoalöcfien gödoben/ om bat be 3©tlbe met
tdtieiS/ 5!5laet)csf/ en anbere Eeu2t)e0 feer g&ebaerlücfee en perttuleufe J^on-
ben / en ^eeren toeten te genefen»

Haen ftet Waerljjcfi bat be indigo Silveftris bier telanbe natuedijcfi g?oept
|i»u>er«ni(fl öMl»ofoffmin^n ban menfcSm / bupten ttopffd ai^ bec

mevtfcöen

C 8 )

niÊiifcOen toaitn / enï]eïöacto}3 anmdetïjttoeröe / foo fouïieöefdbe toeï
Setiuafmte niaecfeeii fijivoftc tm mmftc öc anöew faitUe öter feec tel a^oep^
enetïiïe ojicßaoeöc üjoifijaniscbai aBplieöbenöaa\'pjoefaföcfmt/ tnöe

, Colonia Rencelaerfwljck, ÖÜCÏ) im iJïa.Ö al\'tt ïact gefaept / m^t bat Op m OU-

b2ucfjïlta£fe ^lip / öner toanüfïï aeröe op .

Mti batfe teel l)up6 op Qiianv mast boo? be bjootljte geel geel toeïbe/ bec^
bo|öe enbe beiTupntt toerbe/ norfitaRö feonaien ften/ bat alsf öet toel oberfecgt
bjerbe/ljetbseïgaenfaiibe: ïietCsap^plantenfoiibeöuptentbïólTet ooclï feec
. bjelaenga^n / teiï aenfien baube âanberp^n en anberftnt^ / öetec al^m
, ^eelanöt.

ï^et filn oocii ïjtcr te Eanbe/ foo öp gcbaï ali^ bjepntcô onberfoecfe ontbecïtt
berfcïiepben mineralen / toaer ban oocltbjel eenige pjoeben naerbe j^epne
djeleoentijcpötljter teEanbeban gfienomai engoet gDebonbenf^n / me«
iMft mth berfcljepben maelen baer ban pjoeben naer bet ©aberlanbt tracB=
tentef»;nben / atóeensraet eurent ban Co^enöen oberjgieiuöaben/ en ober
ocngelanbï/ boni ïjet ^cbip bleef en baer iö nopt tpbinge ban gefeomen/baec
naer bjebcr Dabt ben^irecteu? 3©iilem^ief öeel beel berfcD^ben p?jOeben b?
ïjem in ijet ^cïjip öe l^^ince^s/ boclï fijn ooclï met i^cm bergaen/be Ägen en
3©pnen fijn nocljtan?^ ouergfiebleben / enbe iüel bjeber te binben/ alfmen ber
toatmoeptenenfeoltenomboentoilbe / in jlieubJ^Cngelanbtfijnfp niial^
rebe foo berre göeboonten/ batfe baer ^fere ^otten/^annen/Cogelgf en bter^
, gdijcïïe gieten ban Ijetminerael batfe baer öebben/ enbebJp bertroutoenbat
ïjet ï)ier maer aen beginners ontb^eeclït/bjant men fiet fiter en bebint in|^ieu=
- j^eöerlanbt ttoeeöerlep |Barcajïte/afé bJit en geel (iSutcïïfïlber/mepn ^out^
miin/^ilber4nijn/ Coper^mijn/jfer^îîijn/fot^loot en fme-ftool/men fïaet
Docß tocpnicb tbaijffel of €en/ en %m/ foltbe baer oocïi bJel te binben bjefen/
, maer Ittie fïïl Ijet onöerfoecïïen/of toiefal ber gebjupcb ban maecben/foo lan^
ge aïffer met meer Äitftljen fijn. .

.flBen bint alijicr oo£t$ ©ol^aerbc bp meenicljte/oofït 25olu$5 en ÏBttte/roo^
be/ <0eele/®laeub3e/<a?autoe/en ^toarte 3älep/ bie feer batl m bet tsi/en tot
beel btngcn beguaem foube toefenniiitfgaberö oocfe eerbe tot fieenen/en ^an^
nen/l)ier ij^ oocï{25erg^CDH|ïal/<i5la0 gelijcft iniBofcobjen/groDte memwljte
ban doen ^erpemijn=|ïeen/ <0raub3e lóo^t^fleen / É^P-fï^en/ roobe
- (ïcsn / öei^fel - jïeen / Caffep - tïeen / menicßte ban alberDanbe
foojteban^\'ïp-lieewn/ benuaem om .nBolen^fïeiien iipt teöacben/ énal=i
beriep fBusJj^toercl» bante maecBentfiier iöoocft pupm-Mupn/ enbe
beelöedjanbe anbcve Snaren / bie ïjet nljebjuncb ber .îiïôenfcben foube feon^
nentoerïïrn toegljepaü/ Dier 5ijn oocfe berftöepbe ©ertoen / bocljbe (tlnU
fïenen fijnber niet in evbaren/maer men fiet ïïet bageljjcllö aenbe 3©ilbe biefe
ïtcnnen enbe ootft gljebjupcuen/ljaer felben bact îî^ebe ^töiïöeren/ enbe ber^
f£l)epbe Coleureu gljebenbe/ enbe tnbien bet niet aen onberfoecfterssenont^
öjatlï/ foo foubemenj^efêlbebjelfeoitnen uptbinbenwbeficöbaerbanbie?
«en»

Vande

( 9 )

Vande Americanen ofte Inboor-
linghen , haer gheftalte doen
en onderhout.

ü\' T^^WlingJen sfingl^emrenlijcït toelsefteïtijanSe^

I öen/ aljsöuiuntigmiööel/ fejmbatt^fööuöers/aïöEööeufejtoart
I i|ap?/ £it <©Oöen / jijn feer saeu en fluy te been/ feer bequaeni
-■-omteböetterepfen/ en5bjare pacfeenmet öaerteflepen/ bupun
f5o?bt£öfönfein atfiaer boen/ maecïten bjepnicö toefen ban aïbexlepfoo^te
ban ong&ematft/aliSban ^lattieren/ en ban jongïjjs op baettoe gïjetoent
5önöe / ban Coïeuren 30nfe be 25?afiïtarten/of foo geel aïss öet J^otcfe bat
fomtijtss boo? j^eerïant loopt enöe men ^epbcne noemt / gïjemeenlöcïi ijth^
ben be iBanjS g^een 25aert of öeeïtoepntcö/ fommtge pïocltenfe ootö i!Pt:3?
nfiebjupcèen feectoeprnffi tooojben/ biefpeerfï toelobertoegïjen banöaec
feiben sijnfe feer flecfit/ onnofri enbe onerbaren/botfi op öacr mamere öooclj^
moebtcljööenoetö/ ïiracöttcöfn gaeubangeettomtoat aen te nemen ofte
ïeeren/ öetfp beucöt of onbeucïjt / baer fp toeï meeft toe g^enegfien 3ij«/
jöngantjsaöeen^olbatenboojbebup^maer ©ertaberö/ enbeleggïjenaï
ïjaeraenfïagfimmetj^erraet/ gebjuptïtenootfebeel (©D?ïogöf4ittomf)aer
©panttemiflepben/ bolboeren oocfemeetlaïöaer aenflagöenbpnacötöie
baneemcösöebaerjijn/ be 3©?aecö?öterttBe|JtfcBi)nt öaeraengöeï)0?ente
3ijn/ feer öalfïerncïj omlja^ïfeïben te toeeren/ aï^fp metïopenïtonnen/
baecfpanbersi beelbanöouben/ fpmaecfeen oocTitoepmcï) toefen (aïiSBet
foo toefen moet) ban fietflerben/ cnberacöten aïïcppnen btemenöaerin?
bcnboobtaenbocnftan/ fonber eentglje mifmoebtcïiept tebetooneti/ maer
jtngDenboojgaenss totbatfe bootsijn/ fp toeten oocïi feertoeï jBonbenen
^uetfUren ofte berouberbe feeren en toebaüen te gïjenefen / met Crupben en
a©o?teien/ biefiet3lanbtgeeftenöaerfieïïent3ijn/l)aer€lebmglöfootoeI
iBannen m ©?owtoen een iap boo? öaer ^cöameïöept ban ^uffelg/of ieer
met een i|actebel / of €ïam0-öupt om ïjaer ïijf/fommtge een feeren i^upt/
baerfe oocft 3Bambafen ban maecïten/anbere toeber ïlccïten/ ban €fpannen
Catalogen / 3©oïben/ l^onben / ©iffers^ / CenfeorenïS / »er^ ofötergïie^
iijtïfe ootfegebbenfe banlttaïcfeöoenfe^eerengliemaefïtt/ nntettijbtgfje^
b?up£ïtenfe meefl ^tijfetó Saetfeen/ batfe banbe CïiJtfïenen rupien/ïjacc
feoufen en ^cöoenen maecfeenfe fetfst ban ^erten^beïïen of €Iant0^i|upben
fommtggeïiebben oocfe <^cBoenen ban |lSapen?tlroo/ baer fpoöcft faclien
banmaecïïen/ 8aer<6eltj^3©iten^toart Eee^toant/ batfp felf^maec^
feen/ fmt iBatenen toaerbpe lébp ber öanbtofbe ©abem/ enbeléïiet
ISo2en f£io tSÈ ïjet öp be ^enotas? / bat 50« ^acfeen bte fp feïfsf maecfien/ïjaer
Cieraetfieflaet tnöaec Blicöaem te boojfnpben/ of metberfcfiepbeCou-
leuren te bertoen / fomtijtss oorft fieeï ^toart / aU fp routo b?agï)en / botï)

meefl int aenfïfDt/ ^«e-toantfoa toeï3Bttaïsf^toait öanïSlfnfpomDacr

öooft/

( lO )

l^coft (tratfi» anïjer^metpleöïjen teijetftett/ maêc nubcgtnnmfeiButfen
ofCarpMtfente t!?agl)cnbtefpbanöe €ö?tttetten ïtoopen) tnöe (©aam om
femJ^atóm omfjetatcftamt/ijaecfpop öaecmantec öedmopmeö«5Ön/
fpïieöbmoocïJïangi^artm^ajj?/ öat cootaOetoetftijS/iiaecfpïJmgenom
öctöooftban maccfeen/ ainocÖ anöcïfïjnftai»? banöefelföe Colmc/ ijat
aiiï Wßrijten om öm tjaijg öangßen / öaec fp feec meöe p?oncïim / ïiaec i^upt
ßntjaeri^ap? fmeerenfp öicfetoüömet alöeriepfbo?te banket/ fpfeonnctt
meefi a! ^bemmm/ftet ©amupcö öatfe gDeö^upcton/ maechenfe (df^/m

omsönban^afl gtjemaetfet/ öaetfe feecbeaöicößonrnnboo^tftomen/en
toeröen oocfe Canoojs göenacmt.

5©ebDet{tappm banti^utodijcö ïjanmmebm onberöaec fpeucett/ m
niet mar iBan en ©?on boegïjen fi£0 te faemen / fonöer emtgöe fonöertmge
Ceremomen/anöer^öan öat be |Ban met becö?acööat öpban teboo^jen
met be fïupt öaec gljeeft eemge ^ee-toan/ of Saßen/ bat fp beeïtijtjs
inïjet fcöepben (foo ïjet toat rass gïjefcöwt) toebecom nemen / afijn footoeï
IBannen aïsÈ ©jontoen upttermaten onfeupfcö en üoeracöticö/fonbec eenige
fcfiaemte/ enbe bat ö?engt)tte toegöebatbeiiBanssöaec©?outoen/enbebe
©?outoen öaev iBané/ foo biriitoifä becanberen/ gemeenïijcfe iiebbenfe maec
een getrout JBijf/fojntÖts^ oocït toel ttoee of b?p / boc0 meetl onbec be met^
ften/fp öebben oocfe onbec ftaec berfcöepbe Staten ban perfoonen / afé €be{
enbe <©nebeï/öet iBan-boïcft ijJ gemeenlijcö leup/enbe toitlen niet boen/ boo?
batfe out en ongeacDt toecben/en ban maftenfeEepeïjS/ïjoute25acften/|^otaf:
fen/i^etten/en meec anbece biecgelijfß« <$no?cepi)pen/anbecs boenfe niet aigs
©ifffÖeiv ^agïjen/ enbe tec «©o^loge gaen/ be cette ban öd toeccfe moeten bc
©jontuen boen/aljsiäocen pïanten/Jöiant-Oout ijacfcen en öaïen/ïtofeen en op
be ïSinbecsf paffen/en aï toattec boojtö te boen isf/ öaec tooontngöen 5ön ban
S^ooten-dotïien inbe g?ont flaenbe/enbe 25oogï#getoijs5 geboogen/ al$i ©ec^
toulften gebecftt metjsafïen ban boomen/bie ft» baec toe met menicöte fcöe«^
ben/fommige5ijnnocö ban binnen met 25acïtefen/ en^Öeeït^toeccfe upt ben
cupgijen foo toat toitgfjeljacïtt/ bocö meeii inbec <©becflenï|upfen/inliet
©iffcljen en jagen leggen fp onbec ben bïautoen ï^emel / " \' "

jaec/en trecfeen met be gïjelegentDept be$i ttjtsi / naec be plaetfe baec Set öaec
bett enbe ïigï)fl te boo?en ilaet aenbe feofl te feonnen feomen»

^P3ijn becbeeit inbecfcöepbe gïjetïacötett/ en fp?afeen/pbec gfiefïatöt
tooont gemeenïijtï! te faemen/ en baec iö een onbec öaec bie öet gefacD Ö^eft/
botööeeft niet beel mac0t ofaenfienlicïjept/ tenfptngaec ^anfen/ of in

tpbt ban i!^o?iocï)/ onbec fommiglje is gants gl^en ftennis ban <ï5ob/ en on
bec be anbece Deel toepnicö/ nocötans becteden fp baec beel bjeembe fabulen
ban.

^n \'t oïjemeen bjeefen fu feer boo? bm^^upbel/ bie gaec toonbeciïïaetöt/
fommige gaenbec b?p mebe om/enbe laten Daec toonbec ban fiem maec^
lien/maec öaec ^upbelS(foo fp feggen) toillengantjS metbe #uptfff)en

«iet te boenö^ööeni men 8oo?t öiec ootfi gants ban gïieen aö^poocfeof

0

Dteta^lgtto/ fpoffßcm öemoocö fomw/ toef) met tocpmgöe faïemm-
tepten / fp gfjeloUen oocfe een onfiecftelictjept öec Eieicn / fp lieiJöen oocfe ee-
mgïje ïtcnmfle ban <;$on/|Baen/en <aijeiiacnte / Die fpber mzh beci toeten te
noemen / becftaen ijaet tameiijcfe toei op Ijet toeec/ baec t^ fefitei; geen mtttj
ofte ^uflitie onbectjaec/ ten toacefomtijt^ tn «iï)0|i0£ö-faecfeen / enbe ban
feec toepnicö / tjet naefte btoet tj5 be a®?eecfec / be ïonoftesijn be onberfaetö^
lle/enbe boen meelï batfe toillen/ tjaec ööetoeec piaclj te fpn en jöoosije/
baec fp öaec toonbec toeï ntebe toillen te bet)elpen/met een Ctop-bamcr nu
gtjeb^upcbenfe meefi/ te toeten bte ontrent be Ctj^iflenen tooonayof baer beel
öanbelmg ttiebe öebben/ ^napöanen en 25pl«n bte fp banbe arijjiftenen l)an=
beien/totbeisoerjs aünfpupttetmaten öD^fint/ fparen bacrgljeen boften
aen/3ijn oocfe fo beerbttl) mebe/ bat fp baer in beel Ci)?iftenen obertrcf^
fen/tjaec onberöout ofte Hiijf-totöt ijS ftectjt en ö?üf/ toanr fp biinclien toatec
fbnber eenigen anberen b^ancö te Uebbe/fp eeten alberlep blep^ banbe bieren
bie öet ïant geeft/bat fp bjecïiicö en feer ongeßabent lïootlicn/en geb^upcfien
occb^^afTen/a^onben/üirenben en anber biergelijcfe tupcö/baer be CD^iftenen
gïjeentoereftban maecfeen/ boojts^allerlep j^tfclj bie fpfeoocfeengyemecn^
lijcftmet 3^^ecïien \'SE^armen/ oocfe .^langlien/ ï^icb-bo?fcöenenbieröÜ«\'
lijtfte/ fp toeten be en Det ©lepjs ootft te betoaren tot ^tointer^/om ban
met|Bapi^\'!tteeltefeoo(ben/l)aec 25?oot mafeenfe ban Ifèapiss/boel) feer
^etöt öeen/fp boocben be felbe oocfe ^eel ofte in\'^^tamp-blocïien geö?oocfaen/
bat be ©?outoen oocb boen / enbe boocben baer ^ap of 252p af / bat fp fom^
migDe ^apfts^/ fommtgfie <enimbarenoemen/enbe tëïjaer bagljebjcj:fe
fioft/ fp becmengöen bteoocb toelmet 25oontgen0 (biefp felfss ban alber=
i)anbe Coleuren planten/) boeß bat too?t bp ïjaer boo? een Eecbernp/en meer
al0 bagöeljjcre boft goeïjouben»

Van wie Nieuw-Nederlandt eerft
befeten is, en hoe veer deGren-
fèn ingenomen zijn.

D%t ^ieu-J^eöerlanöt mü üan Qlß^

bonben/ ggeepglient/ enbe befeten / tö inben beoirme aengberoect/
boel) alfoo bier om beel berfcbil/niet alleen nietbe^$toeeöf£lje/(bat
boei)toepmcbfcbönbeeft/) maer boojnemelijtb metbeCiigcIfcbe
balt/bie alrebe een groot beel baer ban inftbenomen en öeiïagljen Ijefcben/ foo
fal tiet nobieö toefen banpberin \'tbpfonbêr baer toat naber enbjeeberbaiï
tefpjeecben.

#ofb om bat ban befe faecfj bp berffftepbe gaentoe berftanbe in \'t langlie
enbe b?eebe iö gïjefpjoccbeïi/en bat be faetb ten aenfien ban Ijaer onglteriinit
en be^ toepntct) refeen^ftryt beßoeft/ foo füllen top fco ïiojt baer in toefen/
eentfßfint^i boenlijcft i^f/naér bat ßet ban Inno yjcij. ^are

2 i®co£lj;

C 12 )

ï: îtô leerat .Staten <0eneraer ößelfeft öabiie« tiefe Jp^obmtie me^
öëonöêrDet <©ctrûp banöe Cö:3©efl-3|nötfcöe Compagnie te toerbatten/
fooï)ceft5etöareCb:nobicfi göebacöt (ban befem (icöfclben fcftooneen
öeerttcfte 3d?ûbmtte) tn \'t beftt te nemen/ ôet bseïcö boen ter tijbt oocfe metter
baet acfiterboJcöttgf/ boci^nae bejStijt^ ggelegent^ept/ göelöcfemalïebe?
ginfelen/ toant\'tfebert ben }are onfess %eren jcbjC* Jt;);nj.5ijn boo? ojb?e
banbe ï^eeren |lajo?e0 albaer gebout bier jpo^ten / een op be ^up-punt ban
öet iBanöatane €pïanb / baer be <©otï enbe |^oo?t ïJebter maïfeanber ont-
nïoeten enbe g^enaemt l^ieu-^mfterbam/toaer ontrent öet ^tapeï-retöt
ban jlieu^eberiant boojgöenomen i^/ een anberop befelbe ï^ibierïept
feë-en-betïifö ^uptfcöe mpïenöoogöer/ bjjï.mpïettbeneben begrooteaf?
liaï / banöe ^il^aiiwa^ mil / mocöooss aenbe îlBèjî-sijbe tnbe Coïonte ïSenfe^
!aer.öb3ïjtïï/e«öe ïö gOenaemt Oiange / bogö om befe ^ßebier tjs tot ttocö toe
nopt berfcïjïl met eeuiglje upt-öeemftße göetoeejï» <0p be Eupt-Siebter ïept
öeï fmt i^affau/ enbe op be ï^arfcöe ^ïebtec be goebe ^oop/ in be|e
bier f ö?ten ban aenöeginne tot nu toe / aïtijt eenigfje befetting göeb3ee{t/
aiijociseïfe nu ter tijbt aïie in een feer flecöten (lam 39n / niet aï een in öaec
feiben ntaer oocïï ten opfien be befettingöc»

^cfe f o?ten foo toei Eupt aï^ ^ooittoaertss jijn gfieïegen niet aïïeen om
begöi^meteïllebierente fluptenen teepgöenen/ maecoocfe ombeSanbe^
rpentuflïöenöaer begrijpats ontrentöaer enbe aenbe anberesijbeberße^
biere / foo ber ben epgöenbom bp occupa« flrecßten te poflïberen / öaer be^
Compagnie^J epgen te berftlaren / en te beb?pben tegen aUe uptlantfcöe
ofte 3lnïanbfcöe|^atien/bie öet fêïbe tegen öaren toiï en bancfe fouben tracö-
ten te ufurperen/ nocötansf fo bocö boo^nemeUjcô(aenbe ^oo?t-<©olt-3Pbc
ban ^ieu ^eberlant)bit feïbe banbe Cngelfcöe baer bp(i>otïen tooonacöticï)/
geenfintï^ betracötof aengemercïït/ toant niettegenflaenbe boojö^tfltcöten
enbcfettenbanöet jfo?tbe goebe i|oop/ airebe genoecöfaempofrefTiegöes
nomen toaö / enbe men ban ti}t tot tijt geenfintsÈ in göeb^eecfee gö^öïeben ijS
öaer te bjaerfcöubien / onö recöt beïient te maecfeen/ en tegöené öaer te p?o=
tefleren bati ufurpatie lïracöt enbe göetoeït / foo öebben (p befen aï onaenge^
fïen / ingö^nomen enbe befeten / göelijcfe fp öet feïbe oocfe aïfnocö tnöouben/
ijetmeefteen befïe göebeeïte ban ^ieu-üeberïant/ te toeten aenbe <©ofl^
3pbeber ^oojt ïJltbier bcginnenbe ban Caep Cob af/ bp beonfe ||ieu-i|ûï^
iant linno 1609, göenaemtCop/toeïcöepiaetfe boo? oprecötingöebaneen
3©apen ban öaete genomen iss tot op fess mpïen naer aenbe ^oo?t
ïtebier/toant be<£ngcïfcöeï)ebben nu een ^o?p ggenaemt ^tam-5foo?t/
toaerbanbaenmen nuopeen ^omerfcöenbacö/ be5^oo?tïïebierïïanbe^
repfen/ enbe toeber töupiS5ij\'Valfmenbe a©ilbeöaer paben maer feunbicö
10/ nocöÖebömbe€ngeïfcöe ban|^ieu-î|aben eenöanbei3|up3Sbat<©off
of <©o|ï teït ^upben ba^ ^agbaïenen Cplant ïegöt / ootfe niet meer aïss fes?
mpien banbe ||oo?t ïttbier/ toant bit €pïanbt ïept op be |^oo?t îSebier
en een öaïbe mpï öoger aïë öet fo^t -^mflerbam aenbe (©û|ï-î©aï / enbe
ié tot göeen anber epnbe göeflicöt / fllss om ben öanbel banbe jgoo^t üebier
af göeöeeï te inbaberen of geöeeï te berberben/baer ö^t nu aï b?p beer nae toe
ioopt/oocïï öebbenfpberfcöepbenrepfen getracöt/ nuacfitof negöß« jaeren

Ö^leöen

C 15 )

öfieï^wtbanbe tetöcnem gjootcguantttept Eanbtte 3ätiop!t(bat mm
foute gïjeteefi fieböeii om ben banbd te tcetfeen aU anberfint^) gfjelijtli W
batbanbc toübenbecftaen öebben / toant Itet toaë gtjelegen raetmeec als?
bjie abtec iBpïen banbe Coionta jsenfelaecjs-bjtjcö aenbe <©oft-lBaï.

35ttnuenbe biergeïycfeebjitten befeEupbenonsal onöerbennaem ban
een boo?Iouterbe Confaentie toe-mtSenen/baec nocfjtan^ConmcS Slacobw^
i^oogö-Eoffeïijcftec gfjebacötenig be ©irgtniaenfclje Compagnie gfieoctro?
peertöecft / met ®oo?bjaecben / batfe fjonbert,#plen( naet onfe^ßeetfee^
mngïj)banmalbanbetenblpbenmoffen/ befe l^iiPbentoiifenliaet bjeïmet
bit #£t?op beöeipen/ maet geenfmt.é b\'<©?bie acöterbolgen bie in bit actrop
ggeftipuïeetti.sf.

.9tUebe€pIanben25aepen / ^abenen/5^ebieren/Mïen/paetfen(oocïï
een g?oot (iucfe bjeegï)^ aen geene spbe ^ieu-i^oöanbt of be Caep Cob) beb?
ben ^eerlantfcfie benaminge/biefe onfe ^iiptfcbe en HfanbeiaergJ

aïfo göegöeben öebben. €etfe nocï) namett öabben/ boen fp be feSbe eetit öe?
gonbente ontbecften / enbeteöe|)anbelen / beCngelfcDefeïf^ / i.ö bit feet
toeïbebent/ maer foo ïangtjeatófpöet fleilen bonnen/ enbe öet naer Ijaec
fingaet/ toiilenfpfiet niet toeten/ toant öie banbe berfcije debiet Sebben
begeert te actojberen/ enbe een ^aerlöfbfclie erljenteni^ te boen/ ofupt
ïtoopte maecïjen/ bitijsimmerjseen toijsteecïien/ bat Daer ïid retlJt toel
beBentiö/ enbefpbaerfelfsê in confciemie niet tegïien Dabben/ öoe^toeïfe
imbantijbt tot tijbtbeeï bingïjenberfiert en ep^g|]ctaept beböen/ om tot
gaer fcöut en fcïjerm te gebjupcfeen / of immers om mebe tt biJaperen.

^nfgelijcftss bie ban Ijet roobe€planbt/boenfe met bie baube 25aep in ber^
ftï)ii toaren/focöten aen om onber be \'^uptfcfien te mogen fcöuplen\' en onöet
Daet te fiaenygeiöcb ban aile befe bingen/ enbe bie tof int naer^Mgenöe ber>\'
Dalen fullen/sön ^tucfeen en documenten genoecö / of op Compagnies?
^ectetarp of onber be ^irecteutiS.

3äo?tom6etiiS foo beet met be €ngelfd|e/ batfe be j^eer^Eanberg^tooI
toillenßennen/enboo?een decfe^l^antel gêöjupttei in tjjöt ban nost / ban.
al0bietoeberboo?bpii^/ banacljten fp ïjaecmit/ en feieren be »accfï met
{läer/ bitonttlaetal?eemg9/ ombatmenbeifupmt öeeftöctllanbtte^e^
bolcben/ ofte om naecbter en beter tefeggen/ ombatmenunt epgen batige
inficöten / al |jet ©etin een oft eenige §Botten toilbe fcgabben/en baerom ben
ganbelaen^Öouben/enbepDpnlatietebä-fHpmeiu ,

3|et lange €planbt/bat boo? sjjn goebe gekgeittbept ban itegname 55aepen
en j|abeneri/afé ootïi gelegene en goebe Sanberpen/éen Kroone ban ©lobin^
tien igs/öebbenfe ootlt reenemael ingenomen / iipt^gefonbert op ïn #ell^ent
ttoee^uptfcDe <©D?p£n/25?eutltelenen 1mers1)00?t / botlj fietiben niet beel
om öetlijf/^n eenige cngelfcfje/ató <0?abefant/<0?oentoötl?/i|lßf\'pat: baer
Dct ©olcïj inbe <©o?log|)e af^gljebjeben iw enbe naber^anbt bP hm
teurï^eft sefonfifqueert toiert: bocö benepgenaer appeïleerbebaer ban/
foobatbttnofö foo ttaet: tnbe plaeiél<^nuïjeel toepnigfJ op3i^iif=
finglöen/bat een fraep \'©ojp Wtn tameigtlö rijcS ban ©ee/ ïjet bierbe en le|ïe
ië ^eemftee/en beter al.ö be retle/toant bet feer rijtfe ban ©ee

b^toijl W «M op öet lange Cplanbt herballen mV foo fulleii top ont

a bat:

( 14 )

bât be €tt0eïfcïîeît baer ïjerî nacr fîaen/nrt öpfcnber toat ban fp?eecfien/ bett
Oceaen aenbe ^uptenbe C^ofl-i^ebtec ; aenbe j|oo?t^3übe maecfeett bit
ïanbt ; en lö geliicH top gefefljt Ijeöben î toegens ^m soebe gelegentïiept : ban
^anbt en beçuâme : eën ^ntlicr-piaetfe: een lirooiie ban lateu^i^e^
berlanbt be «eoft lîebier fctjept liet ban ïîet ilanaîîîans Cpîanbt/ tot aen get
i^eilegat toe/îs tameiijcfe toijt en beçuaeui/op bît€pisnt ïKbbenban eerfi af/
naer be gfjeiegfjesutjept tijts ban onfe bipe (upben gfietooont tnbe« ^are
1640. flsôpben^s^trectcur iî^iliem Jäieft gtjefeomen een ^cfiotfman met
een CngijelfcijeCaamuWie/ enbepjetenöeeröen bîtCplant/ bocö50np?e^
tens toeröe niet M gljeartjt / bieS bcrtrocïî i)p toeber fonber pettoeS
lipt te recDti^n / aïs aüeenicii öat i)eî flecljte Boitfe toat inbaceecben / na=:
berftant foo îjeeft ben ^irccEeui\' lîîcft beCngdfîtje bie iiibe «aejierbap toilbe
beginnen/ gyefrnmenbe beröilïrisgert/ euöeöaer Meefljet boen ter tôt een
toijlôp.

mmo 1647. çuam ïjier ecrt^cftotfman bie fïdj noemen Ket Capitepiî
:foretler/ en pietenbeerben öitc^^ianbtboojbe ^ouagere ban <;§ter(ing/
toiens «©oubenieur Ijp Ijein «pigaf te toefen / fp fjaöbe een Conmnffie gïie^
bateert in t acljtienbe jaer bee Coninq* Sact^tó/ bod) fe toas niet getepcftent
bansöne j^B^ajefxept/ofpcmanbtanbtr.«/ baer iungeenout ^egljelonber/
batmen niet beftonbe öefenmn/ ^ijn Comnüffie Öidt ban óetöcdlangïje
€piam/ metnodi b|if Itgljen coiïtom/ foo toel!)et bafïe Eanbtalscp=
ïaîîben / ^^^öaöbe oodieenboüe madjtban jiBaria<PDuagierebanj§ter#
ïing/ enbïttoas ïietaï/ niettemin beiiEatttoaflerfeer ïjoocömoebicD op/
en f^be in 3ijn eerfîe aenïiomen/ {)ier gchoivsen te 5ön om bes <!3oubemeurS
^tupbefants CommifTie te ften / enbe foo bie beter toas alS befpne/ foo
toübe ÓP booj D^nt toilcfïen / foo niet/ïnofïe ïjp boo? fjem toijcften / om fto?t
te maecfeen ben directeur nam Copie banbe papieren / enbe font ben nBan
îîîet be Baïdïenierö ober / bodj boo? bien bie in €ngï)eianbt aengiiam/ ge^
raedite be Jiâan in feoHanbt met/maer ïjp ging baer itpt en quetbe be ^^cöips
pernod). €ngcifcDeï)eböenberlint nocDtodiuptbangDeroepen/ ooch
iiptglîegïjebenbatl)î3tot ^aftctfeteeber gcarribeerttoas/ maer men fteeft
ïiemniet bernomeu / ftet flaette bebudjîenbat inbien ßp nu quam/ tod
èaîig!)eb?eembîdje?î£ foube aenredjten / baeromme foiîbeiiet feer goet toe^
fm bat Ijet reö?es ban â^icu-Seberïant beröaefl toierbe.

Vande verfche Revier.

" Datlïctjpûjtôegoeôel^ôûp anno ï <523, ûegon^

Commîis banbe Compagnie/ïjeeftboo? 02b?e banbe ^trecteu?
SBouterban iCtoiïier / öaertegens gep?ote|îeect / bocl) niet-tegentîaenbe
befep?0fefîen / foo fijnf» entrent eenSlaer of ttoee baer naermet eenigfte

f )

j^upfäjennncnbaecaTje^omm / m öoeni^ootö tesertëöaei" gepioteiïem/
ijotögettss bjdgeötocfeen/ öatöefc EuPöai base tepmij toefen ban ftaïj-
ben / toantniet^tegenflaenöe öatjttenöirbtoifétegatöfiaeffteeft gfjepjote^
(leert / foo ïjeöben fp epnöelijcïi be ©acfrfje fletóer t)eeï besagen enbe ingfje^
nomen / enöe fijn ooc^embeiiicfe foo beermöeoriöefdiaemtljeptberbaüen/
bat fp anno 1640» bess Compa^jtuegs Eanberpén om Ö^ f o?t ïjcbben inglje?
nomen / enbe alöbaertegais^toier0e gl}ep?otefïeeit / acutenfpßetniet/ fp
fijn ootlinotö berber gbeïïomen / enbe öeööenbe,ö€ompagme!5®ol£li met
^totben en feneppeï0 bicbtafgeberlit / en fjaerpoecf) en anber gijereet?
fcßap / aifoofpopöaerEanbttoaeren / om batte betoercfien / tnbeïle^
bier met getoeït gbefmeeteii / en be ©aerben tnbe gfjefteït/bat

oocfe toet berfcbepbe repfen baer tiaer gfiefeeiut ts^/ gljdticli fp occè bejg fü^m
©arcben.é en 3^oe?beetten öicïJtotlö opgeboièen öeöbeiv eube baer ban ooeïi
totberfcïjepberepfeneentge berfeodnen / ouifoofp fepbenbefcfiaebe isptte
repareren j tegen alien befen enbe dd! int bPfonber /10 meeniïfimaei göep?o^
tefieert / botöfpfpottenbermebe / bier ober fijn oodi berfdiepben 25?ieben
tnï)et Satijn / feerfdjerpaen ïjaer <0onberneur?$ gijefdjjeben / toaerban
foo toeï blieben ai^^ piotefteii / be miaute ofte Copie onber feejS Compagnies
<©jficterenberu(ïen/bie mebe toel naerber berMaring ban befen l^anbeï fo«be
fionnenboen / b0£ö ai bet toeberftrebentoaste bergeefjg / toantspïieben

len niet refoJberen tot bertrecfe/ ootft onber ftet befcïjerm ban baer ^0: |lc t
ïjaer niet litbt beglieben / ten toaere bat fp ontfacööijcft baer toe aengeniaent
too?ben / tjet toddie te toenfebentoas^ metten eerftenmocDtegljefdjiebeni

Van het recht dat de Nederlanders
tot de Varfche Revier hebben.

I^Deneecöen fecmenUau «eEngö^ïftÖftoïl terptecfem/

foo bebbenbe onfe be j^oo?bedicrile oeeïen ban aSi^u-neberiant eerfl
naerber onberfodjt/ enbe onbecfet/ enbe aïb?p een fïudt toeedj^aen
gbeensijb CaepCob» gïjetoeefl/ gïjdijcfe top bat befcftjebcn bjiibmtt
^^otftÖebbenfpopbeCaepCobeen 3©apenopgbered)t/ enbe pofTÄ^ß^
nomen / Slnno 1614. bebben onfe 3|anbelaer.^ be a^arfcbe Gebier niraïedt
bebanbdt/ maer oocb tot boben toe opgbetoeeft/ eer opt eenigïje €ngdi
fcbeöÖ^^>?oomtl}ebben baecte feomen/ biê baer eerfl guamen3innö i636^
5Saer bat onjs 5i»o?t be goebe 3|oop aMangften tijbt in efTe gftetoeefl toas/ enbe
ootfemeeflaïfeöet ^ïanbttoeber jjjtsf be ßebiet boo?be onfe banbe 3©iïbe
Öbeftotiöttoass/ toeïcfee boopmindpaïijtb gljefcßiet ainno 16^2, €nbets\'
boen ter tijbt oocït gßebocbt HäiebitjS-boecb boo? eenen ^ané ben ^ïup^/
Compagniesi \'©tenaet / op befen Jloetbiss oodï öet Staten 3©apen aenge=

llasöen

( )

flagïjai oößboeeji/ ßenem 25üot«/ in «ptfónban
ödfcgeötett« ©atfcOe febier aïfnocö ß^fitten/ öeööen öetfdljeaföößbjo?^
»en/ enöeeen ßefpottdijcßetronte inbefifdlïf pïaetfe ggegjaben/ ofbitmi
boo? autSojitept gefcöiet isf/ofniet/ fean Jtttn niet feggen/ tjet ijs te bencßen/
enbemenfeananW nietoo^beïen aïssbanja/ foobeeï ifeuaf/ menö^^ft
in becfcöepbe 25|iebeiifuïcjc ïjaet aen g^fcïjjeben / enbe baec ijS nopt pettoeji
opgöeboicöt/ niaer fp Dabbennocl) baec^en^boben Contra jus gentumper
fasScnefas, be öeeïe ïSebier geinbabeett / oun-eben gfieïöcïifpfeggöenbat
Öet ïanbt tooefl en lebicö ïacö/ \'t toeïcï? f^m öaer aengingen oocfe niet toaec
bjaö/ toant op be Siebter bjaïsaïrebe een jpojtgöeïecöt batntet «6armfoen
öefetöïeef/ baer toaöoocfe een aenfienïijcï5e^©?oütoetp/ be ^uptfcö^n of be
Compagnie Comi^eter^jnbeöpö^t / öetïanbt toasfoocfemeefi göe^
Mjt / enbe aöeepgent / ö^ttoapenbanöare^o: JiUo: toa$iopläiebit^>
ü^oecïi / batinbe iBont banbe ^iebierijS aettgöeffagöen / en foo bat aïïesï
gïjebaen toa.öbatmenboenï!onbe / uptgöefonbert öet toa.0 niet ober aï met
menfcöen befet/ enbe bat toiïbe be €ngeïfcöe baer öp öebben/ eben aïeen^ of
öet befeïupben (bie nu boo? öaer meeröer<©öetalboentoatfetoiiïen)b?p
(lont onfe ilatie in öare epgïten göeßocöt 3lanbt en Simiten/ toetten te fiel^
ïen / enbe te göebieben / öoe en in toat manieren fp öaer Eanbtöeboïcfien
inoeteit<Snbe foo öet fo iufl naer öaer appetijt en toeï gebaïïen niet gefcöiebe/
bat öet öaer ban b2p toefen foube öaer 3©ateren/ ianben / en 2iu?i0bictie»V
te 31nbaberen en tóe te epgenen.

Vande Roden-Berch by de Engel-
fche Nieu-Haven ghenaemt,en
andere plaetfen die van minder
ghevoich zijn.

AEïeöe\'iBo^penöitöe gfrefetgeböenDan

5^ieu4^iïanbt ofte Caep Cob tot^tanfo?t toe/ inbe ^aeerïan^
beriS öaer ïimiten 3ijn ontrent öerticö/ enbe mogöen ongöebeer^
ajcïi uptmaecöen in toeerbaer iBannett / bijf \'©upfent perfoonen/
öaer J^cetoert göerefeemfso Soepenalgs^aerbeii berticö Tupfern/ öaer
<0eptenen©ar£{ieniS ïjanmen niet nae reecfeenen/ bocö foo toeï öet een alss
öet anber i^s op öet miniïe niet te toeten / toant baer 3ijn berfcïiepbe plaetfai
bat niet toeï boo? <©02pen gaen fsonnen / enbe nocötangJ beginfeïen baer ban
3ijn/ onberbefealïe i^be aoben^betcj) / of i^ieu^öaten öetboo?naemtle/
öet öeeft een <0ouberneur/i.ö ontrentte ^onbert beerttcö ^amifiesf (ïercW
entoo?tb00? een f>?obintie of ïitljban ^ieu Cngöeïanbt jbieberbiersijn
Oöcrfit^nt), w^fi

C 17 )

Si^efijpïaetfetjS Besommi^iami fjertoam«?/ fnöcnja« ló^s.mnabet
Hjt {jeöbm fp foo boojt uptstjcbjoocfecn en aengemaecht iBUfojt/ ^notfo?t/
^tanfoojt / en Ijet öaer öter booten ban gefp^oocben tö/ etc.

den directeur ï^ieft/ beeft berfcO^pben p?ote|ïen/foo int ïatijn/ al^s an^
berfintiS tegljengs bit bolcft boen boen / ïjaer gtjelaftenbe upt bracbte ban 30«
CotninifTien to^jen be ^eeret» Staten <0enerael/3ijtt ©o^Helijcïiei^ocs
Öeptiban <©?anöién/, >^nbe be 25eb3ïntije&berenber eeoctropmbe
3©efl-3jnïJifcï)e Compagnie / ban ï>aerep?oc£bueren enbe ufiirpane t£öe>
fifteren / enbe in gïjebalie ban niet / fp toaren fep befen gljetoaerfc\'oont / enbe
men foube ter tijbt en topïenalö öetgbeiegbenrsuam/ ijaer latiofdctiebaer
ober af epffcben / botft bet toaö boo? een bobe .ïjBangs beure gïjebïopi / toant
fpfiebiien ïjet felbe niet giÖ^acDt/ ofte in öaer bebenclten göetrocöen/ maer
in tegbenbeel opgbefocöt beel uptblucbten/ €ircum|ianticn/ cpgljeraept
pjetens? en berfieröe argumenten/om Ijaer boen een fcpijn te göeben / en onfe
3Bettig0ep?etenflé en goet recbt / totbe faecbteberbupfteren enacl)terDa^
W/ benCienerael ^tubefant/ geeft oocït beel berfcbillen befen aengaenöc
met^aer gbeljabt/ bocD Öet bleef aljs Ijet toasf/ten uptterften bat fu opt Ijeb^
ben toillen «onten / isf bier toe bat fp berblaerbebe faetlte Dier te liianöe niet
ftonbegljefïecgt toerbeh/ enbe batfpte b?eben toaeren/cnbetoel toenften
batï)aereJ^og:|log:met Daere ^ouberainen biefouben betïecDtcn/ enbe
alfoo bit toercfe feer nobicDiö/ tertojjl be €ngljelfcl)e alreêbein befitjij«/
cnöalf i^ieu-lSeberlant ffgier ingljenomen ïiebben/ bat in toebon\'kcncen
toel ban grooten gl}ebolgl)e toefen ban / foo toaere bet bartelijcïi te toenfcljen
batbaere 3^ogi|Bog: bêfe faecfte göeliefbete be-eniftigDeneer Ijet berber
gingfie / en be bjeucbe ongbencefelncft toerbe.

ïfier ban baen fouben top nu obertreben / naerbe <^upt ïïebier bp be €n^
Cbelfcöe del 3©aec -^25acp ^genaemt / om foo eerft berbolgljené banbe
<©?fnfente fp?«cten/ boclj intboo?bpgaen feanniet naerlatentefeggljen/
bat Dier gDetoeeft iö / foo tod bp beo directeur ISiefo tijben/als oocli bp besS
<0eneraelsi^tupbefantjs tpben/ een feecber Cngelfman bieïiem lietnoe^
jtwn^irCbutoarb poepben/ enbe imituleren/ Eria Paiatine, of i^icu
2tlbion/ bie booigafenbe pjetenbeerbe bat bet Eanbt banbe JBefl-Eijbe ber
3^oo?tfïebier/ tot ©irginea toe 3ijnetoa.ö/ bpgifte banben Conincb ^a^
tobusf bancngdant/ bocD Dpfepbe metbe duptfclje gljeen onluft tetoil^
ïenmaecben/ maer toa.^ feer gD^jiqueertopben ^toeebfcDert<0ouberneur
^ioDan / inbe ^uptïiebierober eeniglje aengljebaene affronten/
te lang te berDalen/ fepbe oocli bat Dp met gbelegljentljept Dem bp foube
ftomen/ enbe poffeflTiebanbe üebiertefullen nemen / infommaljetbomt
be CngDdfcöe naer Daer reecfeeningDe al toe / baer is boo? be enberbanen
banDaer l^ogri^aog: niet obergDelaten/ be een moet ïjtt fuo ber / enbe
anber moet Det foo b?cDd>bm/ bat fij wtber malftanberen nocDteïto^tSo-
mm.

Vande

( i8 }

Vande Zuyt-Revier ende Limiten
daer ontrent.

ö{ielwimen5ö« toanöe^ttpt-^eiJiec

tef|)?eecïien/ enDet^upbelöCjcfleöeel ijan^teu-i^eöertant/ foo
fuJlcntopfjoe-tel öatöttbatt atiöcre oocfetod BettacDtis/ batt
boo?en af beginnen/ nocDtans banaJles foo fto^telijcft fpieecfeett
aïsboenliicïïis/ iie<©ienfen naec top onberbinben / Sonnen ftcecfeenfiaec
ten befa- plaetfe totCaep ^inlopen toe/beei nnjlen öefupbenCaepCojnelïuö/\'
tot op be ïjOOCï)te ban acOt-en-becticD <©?aben / be Ciifl (ïcecïjt boöi
maliltanbec aBejt-EuDt-a©etï/ toel foo JBefleiijcït/ enbe alöoetoeï befé Caêp
l^inlopen niet beel göeadjt toert / foo beöoo?tfe nocDtans in op-mercfeing te
feomen/ toat aen gljelegen jijnbe/ niet alleen ten aetifïen banbe gé^
ïegentftept ban i)et Eant/maec oocï$ ten aenfien ben Danbel met be ^nbünen
opbe Eiipt-ßebier/ baer ban be €ngelfclje enbe^toeebfcße feecnaec glje^
tracftt toert / göelijcft tou nocft berljalen füllen/ en als be bepalingge ftier ges
fcï)iebe/foo foube fu alle bequamdijcH enbe fonber meerber mo^en fiiet bat»
bertieedien toefen / enbe foo tod Detgljenotber ©2uc9tenbesl£anbts/ als
bes ïjanbds aenbe <©nberbanen ban Öaer iBoök Wijben^

Vande Zuyt-Baey, en Zuyt-Re-

vier.

D^BZupt-^^tpm^npt-^tWtl öpueeïegenaemt

bettoeebegrootei^ebierban 3^ieu-5leberlanbt/ is göelegften op
be ïiooc&te ban <0?abat 53. iBinuten/ öeeft ttoee ^oofben
_ of Capen / be ^ooitlicrfte ö^^ft ben naem ban Caep iBaeyf/öe
^^iipbelicrfle Caep€o?nelius/ enbe be^aep fdfStoo?t gbenaemt ^ieu^
19oit - iBaep / nu ter tijt <©obüns-25aep / befe namen 50» be plaetfen alfoo
gegeben / ontrent be eerfïe ontbecfeingfie eer fe anbere ïjabben / be ontbecfein=
gfjefdfsisgïjefdjiet/ terfelber tijt boen be3^oo?t-ïïebier ontbedtttoerbe/
boo^öetfelbe ^d)ip en bolch/ bie eerber inbe ^Mpt-25aep quamen/ ais
inJ5e\\^ooat-26aep7 gljelijrö bit alles int lang en ö?eet te lefen is / inbe nieatoe
3©erdt ban ^loiöannes be Saet.

€erfdber tijt als opbe 3Soo?tenbatfcöe ï^ebterbe3po?tengöeïetöt5tjn/
sebertbenjare 1623. ^00 is ootfe opbefeilebier btemen inben gftemeenen
omme-gang be Eupt-ïïebier noemt ooch gelegïjt ï)et 5po?t l^affau/bocï) öet
toas öd banbe bier / tot ben feïfbett epnbe enbe infïcöte ais fp alle enbe

fitec

C 19 )

Btet ïjooien toetTJadt ijS / Set 5piCi?t ïept ^nlie / fou&e ïmmeré foti

toet aenbe 3©efl-3Baï gfiepajl Debben/ bijftten mplen op be ïlebteiv be 25aep
ftcecftt meelt ^Zu^en en |^oo?ben / toert gbenoemt 5^teu-©o?t-5PaeiV ofte
<i5obint^-25aep/ lö langt) eeumen aenbe j^ebiec ïtomt mgljen mpïen / toijt
fesfmpïen/ foo batmen banbe eene3©aïbe anbere nietenbanften/ toegenö
mtgèeJöancben/ foot|Teboo?cn-erbaren boïtb b?p toat gebaerljjcb / att>
berfintsSalfmen bet feenbtgtgf ©aertoaeterssgöenoecb / befe 25aepeni?e
btertoerbenbpïtef-fiebber^ bergtjeïeecben / bP be Mter banbe itma30?
nt«f» (Ce toeten ban foobamgljebtefeöepbegefienöebben/ int gemeen toert-
fe banpebereen gbeoojbeeitte toefen een banbe fcOoon|ïe Befte en pïaifanftc
ï^ebierenter JBereït/ toegöen baer felben en anbere omleggenbej^legent ^
ïjeben / baer 50« op befe ïfïebter 14» l^abtgable ïsiHen / be mtnfte tot 2 a 3.
mpïen we / enbeober aï toeberjötss tamdijcb bïacft iant / tn groote mentdj^
te ttoee mpïen ban Caep CojneUu^/ baermen tn ïoopt aenbe 3©eft-toal/ ïept
stn feecfeer IStï/ bte toeï een gbemeene i^ebter of Kebtertjen fiaïen foube mo<
gS)en/ toantfpis^rupiaiberopi^abtgabeï/ eneenfcïjoonereebeboo^^tbe-
pen ban aïberïep Saft/ baer ijS geen anber baer gbelijdi ntbe beelè 25aep ban
goetbept ofgbeïegentbept/ ïjet recDte Canael om op te baren/ ïoopt baec
bicbt boo? bp befe pïaet^ noemtmen be ^oere-M/ toaer befe naem ban baen
Obefeomen tss toeten ton niet / foo beeï ilfer af bat befe plaetfe ^aren te boo-
reneer eemgeacngöeïfcDe of^toeebfcDebaer qiiamen/ tngïjenomen/ enbe
toteenCoïonie gbepopnïeert ijS ban.!|eerïanber?s/ ï)ct ^taten-3Bapeni.ö
oocbterbeferpïaetfeinCoper opgfierecfit/ bocb alfoo bet ban eemgbebal^
babigtje JBilben terneber gbetoelttoass/ foo toert bp ben CommijiJalbaer
feerbact opgbeftaen/ enepfcöte bet ï|ooft ban bie bet gljebaen öabbe/ be
gaMlbennietanber^rbennenbe/ b20tbteneenï|00ft/ feggenbebettoaöban^
benlïSifbabéc te toefen/ enbeïjièr meenbemen bat ïjet toel toasf/ bocbee^
nigbentijit bier nae/ alssbe oitfe nergöen^È ban toiften/ en baertoertbop
Set ©eït beben/3ij« öe 3Bilbenin fcbftn ban b?untfc9ap gbebomen/enbe ïjaer
felben becbeelenbe oberalnaec bct\'getal ber (©iwtfcben / öebbetïfpfeober?
ballen enbe bermoo?t / booj bit mibbel be Colonie toeber te niet gljegaeiV
nocbtanss ittet ^loet ^Sejegclt / enbe biet genoed) gefeocöt»
^aer lept een anber feil aenbe €>oft-3©al/ gbenaemtbeBardtens-^Sil/
^ b2ie mijldr beneben be IBonbt banbe iSebier / ïjier bebben fjaer eenigbe Cn^
flbdfcbe ter neber gbeftagfien / maer ben directeur ïüieft/ beeftfe berb?eben
entegljenbaer gbepjotefteert / eenidjfintss banbe ^toeebfdje gbeaffifteert
3jnbe/ fpbeftoten oodi tefamen be osngbdfdie baernpt tebouben/ ben
^toeebfcöen <0ouberneur adjtenbe 3nne gljelegêntbept nu gïjeboojen/ ïjeeft
een J^02t op befe plaetfe laten ftidjten/ bat€lfenb0?d)gbenaemtto02t/ en^
be gliebjuPdJen ter befer plaetfe groote b^pmoebicbept ober Pber eetvfeif^ o?
ber besf Compagnies^ ^adjten / of alle bie be ^upt-ïïlebier óp toillen/ toant
boo2 bit 5po?t moeten fpalleftrijdien gbeen uptgbefonbert/ enbe menfcnt
bier ttoee l^annen aen boo?t om te ïjoo^en toaer be giadjterï of <:^d]cpen bati
baen bomen / bet iss niet bed beter al^ biftteren/ baer bet int left aparent op
upt bjapenfal/ toatrecbt nu befe ïupben baer toe Ijebben bonnen top niet
toeten/ ö^t becepdit onss berftant niet / bat ^ienaerjS ban anbere f>otentai

€ z ten;

(io)

tcît: tîtmifïiJ foofpöaa* feoö?)ßtt te bKfen/ toant ïoatCommffTwf^öeB^
Isa» / tecetuiett [net noclj met/ Oaer foo beel meejîec maecïien en autÖo?ttentsf
tce-fcô?ijlten/ op Eanöt eti <ï5ceï)t (öat anbeiiupben toe-feomt) öljepolTi\'
bceit / en met ïjaeu ^Bloebt bei^eoljelt ijebßen» ©eïjaïben nocö fiet oDctroj».
<Dp tz ïtcbicL- ïepbt eeull be .paniquaö ïà« / en baec öebben bè «j^toeebtfclje
ïiet 5ro2t €ö?ï!ïina gebout. mt een toel-gljefegïïen pïaetfe / toant baec
tonnen groote ^^diepen btcöt tegDeuö be îêal aen-leggljen / ïoffen/îaben/
bacriöonberaubere eenpaetfe opbe ïlebiei:/ bie <iêcljupï-Éiïöiet/ een
be^uauïe jsabigabïe gljelegljentöepbt / boo2 befen oocïi banbe lleberianbeïsi
befeten/ bacijï)oe ïjet baer mebeijj» <!P>eEtoeebtfcOe öebben befelbe nu oocïï
mceiïcnbcrijacrgöctoeït/ nocö3ünberop befe itebier berfeöepbe fcöoone
eniufiigï]e€ptanöeu/ enbe anbere paetlen / boo? befen banbe J^eerlatt^
beröbefeten/ baer fyoocïï öare benamingöe nocö banb?agï)en/ enbeto
fcliepbenanbetefaecftenmeer/ göenoecöfaemen oberbioebigö &etoüf-rebß^
KCït / bat be ïfïebicr be i^eberlanber^ / en niet be Etoeebtfcöe toe-feomt/ öa?
re beginfeïen fdfjs/ fionnenöaerobertupgöen/ toant nu elf blaren geleben/
inben giare i638,isfeenen ïfeinne-toitiS/ bie boo? befen be directie op bc
.ï^;>anatöauö / toegöeaë be 31Be|ï-Snbifcöe Compagnie göeöabt öabbe / op
be ßebier göebomen / ntet öet ^cöip be Ualmer-^JeuteÏ / en öet ^acöt be
3DogeI-<0?üP/upt-göebenbebaertegöen!S be l^erlanber bie op be Ulebier
( toegöen be Compagnie enbe be l^eer ©anber i^eberöojfl) toobnben / bat öp
een ïïepfena 3©c|ï-§nbten boo? öabben/ enbe bat ÖP albaer par paffant
eer{l eenigije bingfjen berricöten toilbe / oocïï Det ^cöip met a^atec en i^ut
berfien / lietöpfe toeber öecn gaen / een tijbt baer naer quanten eeitige ban*
beonfe baer toeber omtrent/ enbonbenfenocö/ ntaer boen öabbenfe baer
al-rebeèen(Cupnt}engöemaecbt/ ban^alaben/ |Boef-3^rupben/ enan^
bere biergöelijcüe / be onfe öier ober bertoonbert / b?aecöben toat bat bebup^
ben/ enbeof fPbaerbanfmötoarenteblijben/ öet toelcftbpl)aermetber#
fcöepbeitrebenenupt-blucötén bercxcufeert toerbt/ niette minfommigöe
p2efumeerbeiï batter ban toaö / be berbe repfe fagöen fijt aen\'t 25outoen ban
een :fo?t toei/ toat öaer boo?-nemeit en ttteeningöetoass/ ben directeur
3äieft/ naer bat öpftenniffe ban faecften beltomen öabbe/ ö^eftöter tegöen
gljep?otefrcert / bofö te bergeef^/ öet toaö öaer meeningö niet baer ban baett
tefdjcpben/ nös^ïötïïttiett bat in berbolcö banbe faecbenaecïïten bïaergöe-
fïen beeft. (Cotbetoij.öbient bat boben Maghchacbanfie aenbe Sankikans,
boo? 02b?e ban ben directeur üicft issop-göerecöt/ öet 3©apen ban öaer
ï^iOüaölDogöenbe aï.ötepcfeenbat be ßebier met afiebe aenóüo?igöe<0öe\'
tóeffén/ en ontrent göelegöene Sanberpen en fuperficien/ onber öetgöe^
toett en epgöenbom ban öaêr l^oog iBogöenbe toaren (ïaenbe. iBaer toat
3©?ud)tenöeeftï)etbotögöeöaerti aiöiangööup^iöÖe Ot^aet en berminbe^
ringïiebanaenfienïijcïiöepbt/ toant be Etoeebtfcöeboo? een onberb?aecöe^
ii)c!ïcnöoogömoet/ öebben öet nebergöetoo?pen/ enbe nu men öet baer bp
blijbenïaet/ buncfet öet öaer / enbe bûo?namentfijeït ben <6oubemeureett
ïlomemïfcö-<;§tucïttetoefen/ öet todtoaer/ batmen berfröepbe ^jo^
testen/ foo toel baer teaöen aiö op anbere boo?-baflenbe faecïtengöebaen
öeeft/ maer fp ïjeböenber foo beeï ban onfet/ aljs of öaet; fen wwep ober

fiet

C 21 )

getfioöftbïoocg/ mbc fjetlss telKbucIjtm/ bat inbicii befen <©oitbcateiic
toe-boet ban ©oïdtbab/ nien fouöe meerbeu boiö met bem bebfcen/ alf=
menmetbeCngelfcbe/ of eentgbebanïjaer <0oubemeucö gbtijabt beeft/
enbttnVtbo?t banbe EVueebtfcbe/ baei\' besf Compaijmejs-v^ffineitii tod
peitinentei* beïbfaringlje fouben bonnen boen/ toaec a!ïebe ^tucben
enbe Opteren onbec 3Ürt bevuflenbe/ baec toponö nebenöbe ^lournalen
aen refcveven.

de €ngï)dfc8e Öebbett op bevfcDejiben tPben en plaetfen gbefocDtbefe
ßebtete te incorporeren / baer f? boclj feggïién be naefle toe te toefen / boet)
I)et tö baer tot nocb toe berbinbert / boo2 berfcbeube piotejten / en oocfi bat^
men baer metgïjetoett beriaegbt beeft / toet toetenbebat foofp baereeniS
Quaemennebfcr teflaen/ men be ßcbierqunt foube toefen/of beel moepte
baer mebe gebben/toant fp foube baer met groote maticbte nae toe ftoermen.
^tljier gaet bagödijcic feer bafte fp^aecfe / enbe men bericftt onö ïjet tjaetl fat
gijefctjieben / bat be €tigbelfcl)e met bed jpainiJieö tjaer baer nae toe füllen
begeben/ ïjetiétebencïien/ bat foo bit bolcft baer bomt teneiïden/ fpbd
inberbaefl: ober al foo füllen befetteit/ bat nocl) i^ollantfcbe nocb^toeeb^
fcbebaerin bo?ten bed füllen te feggljen Ijebben/ ten minilen betfal^tjn
penjcbelloopen/ be ilebier bed of boo^z bet meefregljebedte Quiji te toefen/
inbienber inftojten tübtgbcen metcfteUjcfte boo2ficliticljent ui gljeb2updit
toert / enbe bit fouben ban be ©?ucl)ten toefen ban ^opulaticn / baer nocl)^
tans? tot op bupben be 25etointljebbercn banbe Compagnie crfjecn af0t ofte
regarb be pijne toeert opgbenomen bebben/ baer Ijet Ijacr nocbtanö genoecb-
faem/ enbe met berfcljepben fcbjpbensbelient gbemaccbt ijS / tttacrfp3ü»
eer beletl) en binberlijcb gbetoeefi / toant bet ging bier ntebe aljj met be refle/
batbegiericljept betojjöbepbt beb^ogben beeft/ toant nu gaet befp?aecli
batbe CngbelfcDc baer een do?pen ^anbel-i^upss maecïten toillen/ enbe
inbertoaerljept foofpbd beginnen toillen/ baer löniemaut bierteüanbe
banbeCompagnieiö toegfjen/ bie betIjaerbeletten ban/ of apparentbeel
toeeromboenfal/ enbe niet langer gljelebenalö berlebenfaer/ bebbenber^
fcljepbeb?pß lupben/ baer oocb fommiglie banon^ onter toaeren/ en bie
nltefamen goebe |Bce(lerö ia Ijet ©aterlant babben/ of bebten bonbe«/
berfodjten eenplaetgs albaerte mcgïjen oprecljten/ te toeten een i^anbd^
eeniglje 2i320utoerpen ini^uimagie,ö/opCoiïbitieen©oojtoaerben
men foube baer eentgge beboojïijcbebjpicbeben en eremptien geben/bod) bit
toerbebji ben <0enerael aföbeitagben/ fcggenbe bat niet te bonnen boen nocb
baer geen o?b2e of lafl banbe €« leeren |Ba)o?ö toe te bebben/ maer foo^
men baer pettoes^ toilbe begimien fonber bipbeben of biergbelijcbe/bat foube
cenicbftnt.ö bonnen gefcbieben/ enbe alö\' top 3i)ne €b: bertoonbe/ bat onsf
alomniebpbeHabwren/ fulcrgb^noecbaen gljepMenteerttoicrbe/ fotop
onssmaer berblarentoilben/ leben banljacren ^taette toillen beten/ en
bat befe plaerss dupfent gtjebaer ban be ^toeebfclje en Cngfjdfclfe liep/
anttooojbe 3ijne €b: fulcjc toet te toeeten/ en bat bet foo toaö als top ^Pben/
gbdijcbbpoocfe inberbaet tod toi|i/ bereben toasfoocb boorono / maer
ben ia|i bie banbe ii^ajoo?sJ öabbe toaö foobaniclj/ bat bu bet boo? baer niet
cnbonbe beranttooo?ben / nutop3Dnblint tnbefe facdien/ maer een ba«

C 3 bepbc

■( al)

2Bdjjjnt!jcöö2rs/ of aen aüe Ijepbe/Doe get iö/of met ts / tie een fc^upft öet op
be anber/en onbectufftgen ïoopt ailes in cutne/ bjeemöe ïiefitten |)et Eant/en
Jjaren Ijafi toeï/fpotten nof ï) met ons toe/aïs top toat feggen/ fp genteten
^jebtïegten en excmptten/toeïche/inïsten onfe ^eöerlanbets genoten öaböen/
en genoten aiS fp baen/lnipten ttotjlfeï/ naefi befjuip ban <J3obt/ fonbec toeïcit
top niet termogïjen / fu fouben foo toeï of Detec ^Fioreeen aïö fp boen / eega
be Compagtne of f)aer mmifters ts tot nocl) toe g^etoeefl/ en ts beïet en oo?^
fmh/Mt liet met ïiet lam niet betet gaet/ ts oocft niette ï)0}jenbat
toegl)en Oar^begealtcfeöcpt en sjnabe ojbze / foo lang ïjet onbec ftaec beftups
en gfjetoelt tS / beter iipt ftet Xant gaen fal / maer bet fal toel flnnmer too?^
ben/ bocöberecljtetijt om ban befe faecfe teljanbelen/ isnoc&metgöeöoks
men.- -\' \' -

Vande gheleghentlieden, en goet-
heden der Wateren.

V€tl)atlt öeb&enöe öe gïieïegöentöeDen öesi EanbtiS/

be <0?enfen / enbe en gtjeboici) befietfs banbe gïjelegljentöeben bec
ïtebieren gefpjoocbcn bebbenbe / foo fal öet niet bupten ons booj=:
nemen toefen/ een tooo?t banbe goett)ept en beguaembept bes a©a?
tets (bat^onty ïBjaclt/ en ©arsis/ naerbe gefialte ber plaetfen) baec
öP tebocgïïen/ tnenïjeeft in^^iento-j^eberïanbt bier^ooft-ïïebicren/ be
EiuJbetiich^eiinbegljemeenetoanbclingb/ Ijeetbe Eupt-itebier/ be25ap/
eerinen inbe ïïebier ïiomt / be <0obijns-25ap / niet om bat be ïiebier ^up^
ben optlrecïft/maer om bat ï)et be ^iiPbeliicïtUeaebter ban i^ieu-i^eberlant
tö / een anber / bie befe ban ïjet Eupt of naejl legöt / ooch be bermaerfte en
betleis/ ten aenfien ben Danbel en populatie/ is göenaemt Rio Moncanjes,
ban toegljeneenige bergen/ of ll^auritius-ïiiebier/ inbe toanbelinglj be
l^oo2t-iIlebier / ombatfp meeftettfeerberre naeröetj^oo^ben op-firecht/
be bci\'be is be C^oft-fïebier / om batfe banbe ipanatljans #otï flrecïit / al?
foo gbenoemt / bit toerbt b>j beeïe niet boo? een acbier / maec boo? een 25ap
gl)et)ouben / om bat ï)et oni fommiafte ^^laetfen feer toijt is / en toeber-5ijts
in Eee loopt/ topljouöen DetnocDtanstoo?een ilebier/ en baec toerbt fiet
tn\'t gemeen boo? gereechetit.

^e bierbe is be barfclje i^ebier / om batfe ntedlen-beel bars 3©atec is /
boben be anbere / belialben befe ï^cbier 5l)nbec nocO beel en berfrijepbe
25acpen / ï^^abens en ^n-bogl)ten / feer öeqüaem en bienfliglj / fommioïie
oocft \'toel ben naem ban ïtebieren fouben mogHen boeren. <©aec 50" "ocft
mcenicljte ban ©i«ne-?ï©aters / fommigOe groot / anbere minber/ mitfga=:
bers ©aer-bare isillm/ bie toclïtebieren gOelijcften/ en meenicftteban
ïsreecften/ feer bienfïigU om ïjct lanbt ober al te 25ebaren/ gödijcftbe

^aecte

(U );

Äaa\'te bmt ^teuto-^ebcrtanöt onö öat fdf ïrc faï öetoaec-ïjeïseit / «ocfj
bec bed èn becfcöepöen J©atei:-©aHm en ^tcoomen/ïSiïïen / öeqnaevn om
IBc»len0 op lettellen ban aiöedepfooite/ ten blenfle beriiBenfcljen/ enon^
tallöctjebeelblepne ï^illetgen^/ ^p^uutje^ ober al booj Ijet Eanbt/ al«
Stber^ boojeai %it\\mxï{ / botïjal bausi ïSatec/ upt-gljeibnbeit eentgfie
aenbe Eee-bant/ bte^oiiten ®ai;ö5nn of al tefamen feec bien^
(ligbomöet 3®tïbe en fCamme ©ee\'te bJtncben/ enbe <©bec-3©ateren tot
be ïïebtecen of in ^ee lofen/ beftalben allen befen 3ijnberno£!jontaUiicbe
^ontepnen en a©atec-ï©ellingbe / obec al boo? bet Eanöt / oocb tei\' plaetfe
baermen gfieen 3©atec foube bermoeben / alö o» lälippen en botsen / baecfe
^pjincfe-ICbecss gbeteij^ wj;t blieten/ enbesijnfümmigljefoobaniijö/ batfe
toaerbig&in eecen gbeljouöen 5ün / niet alleen om batfe alle (upt-gljefonbevt
tnbe läceupel-2öo11ien> feer felaec en fupbet sijn / maer beele ijeöbcn befe epf
gbenfcliappen/ batfe beö9©interöroo£ïicn ban toarmte/ en öess ^omer.ss
foo boel 3ijn/ batmenbaer fcOi^rgbeenljanben in lt)öenban/ toegben^ be
ïtoube/ oocb in\'t ïjeetlte banbe Corner niet / en bie toe-bal maeebt baer
aengbenaem / tot bet gbebjupch ber #)enf£l)enen 25eeften / baerfe oocb fon^
ber gbebaer ban bonnen gßenomen b3o?ben/ bjant boetoel pemanbtbaer
ban b?incht/ ftet beïtomtïjem niet oualijcb/ al i^bet fcbcon feer beet toe^
ber / bit ban foo gljefecbt 5ijnbe biinben epgljenbom / gbeiesöentftepbt/ goet^
bepbt en ©?ucötbaetl)e^t ban befe Piobintien / b3aer m foo ber onfe blepne
erbarentbepbtrepcftt/ gfjeene ^jobintie in Europa beftoeftte toijften/
toat be J^egotiebriangDt/ baer €uropa / en onber anbere/ Beöerlanbt
boojtreffelijcbinisä/ befe ^jobintieleiubt baer niet alleen feer gljelegljen en
beauaem toe / maer foube oorït (alfler |ï5enf£ben toaren) bebovtben toerben/
meertoarenbp en in ficbfelben te Ijebben/ gbetrocben in anbere Sanben/
al^ fp felf0 upt anbere Eanben beljoeben te tretben / befen ingljefien / fal bet
benberfianbigöen toepnigl) toereb toefen af te meten/ enbe o?bentelncb te
oberleggben/ toat ben ileberlanbtfcben^taetaen befen inficlj fdben foo
3^erlötiöe^?obintiegbelegïjeniss/ toaer toe fp baer in toebomenbefouben
feonnenbienen/ enbe toat boo? een toe-blucbt bet boo? alle beljoeftigbe in
^eedanbt foube toefen / foo tod ban booge / mibbdbare / aljs lagbe ^taet/
toant bet i» bier boo? alle i^enfcbeit/ bie pettoeg bP ber lianbt nemén toillen/
bed beter aenbe bolt te geraecben/ató in ileberïanbt.

3©p ïionnen be 5pontepne aller goetbepbt niet gljenoegbfaem bancfeen/ bat
bp onsi tn een foo goeben ©jucbtbaren eiibe gbefonben Eänbt abeboert beeft/
bat top nod)tan$f met onfe itieenicbbulöigbefonben/ bie top nocb bagelijcbsr
bier te Sanbe bijfter op boopen/niet beröient babben/ top sijn oodï ten ïjocg^
(ten aenbe 5©ilbcttgbeöoubert/ bie on^ niet alleen bit goebe en ©judjtbare
Janbt inrupmen/en boo?een blepmie in epöö^öom obergbeben/ maer
oocb baerenboben mt öaer goet en onberlingijen banbd berrijdten/ foo
battergbeenini^ieu-ileberlantis^/ of op Sieu-iSeberlant Ijanbdt/ ofïjp
tsinbe ï©ilbe gbeftouben/ groote fcbanbeiö bet onö nu/ en gi)elud?i£|l
fouben top toefen/ foo top befé toelbaet gfidijcls top beboojben erfeent babbeiv
enbe be ^ilbe boo? bet öaere bat fp on^ mebe beelen / toeber babbe getracht
beteeutoigge goet/ boo^ foo bed in on^ ijs/ mebe te beelen/ bet ftaette

b?efen

(H)

fen fiillcn/^ecrc bec i^eecftDareiV bergceff ftet 0110 bat top tot rèben on^ bacc
in niet beter gï)eb2agch fiebüen / gïjeeft bocïj bc mibbelen en Defliert onfe fm-
ten / bat top in toefeonienbe om J)ier in naer beï)002en gupten / tot onfer m
ijaerber ^^ielen falicfjept/ eti^rootmaïiïngbpnes^ l^ei^ligOen^aéntj^ora
CO^itli toitie ?4nien.

JiBeteeröiebicOept gfjefpjoocïten/ menbcï)oo?tbc moepten bie baer öbe-r
ïjetfcljepben berEïmiten fiiïlenioopen/ ettbe beftojlen bieber nietten eer^
(len ober öet naerber öebolefeen ban bit Eattbt fiUfen ballen /- ober öet öooft
tefien/ enbe te gliebencïien/bat be beginfeïen 3toaer jijn/ enbe öet^aepeii
berb^ieticfi foube baüen/ foonien öeni ntet il^aepenniet bertrooflen/ öet
toeïrit top batroittoen eiitie onö feiben alö ber^-ecbecen / be lootötoicöttgöe
crbarentöeben ban öatr i^og: i[i5og: beter fuüeit betraeöten/alö top beqnaem
3ijn bat te feggöen / bocö l)et foube billicft öaer i^og: 3lBog: enbé eenigöe an^
bere Eief-öebber.ö bie bit te boo?en mocöteïtonien/ bieenit tttogöen bunc^
ïten / bat top ban befe piaetfe foo ïofTeïijcli fpjcecfeen / göelijcft top boen / en
oocfetoaer toeten te toefen/ baer totJnocötatrs ban göeb^ecft enbearittoebc
Magöeit/ en boo? be feïbe berfoecïten önip/ bpftant/rcb?e.i^/ niinberingban
latte/ populatie / enbenteerbiergöelijclte/ enbcrtoonenbatöetfelbetneen
foberenen feer^douballigöen tiant isV jae foo feer bat fonber niercïieïijcïtc
Öuïpenbpiïant/ öetfelbe faireenemaeï öeenen ballen/en ban bjeembebe?
Öeerfltoo^ben/ foofalïjetban nobicö toefen berecötereben enoojfaecfeaen
tetoüfeittoaeront ^icu-|^eberlaubt ineenfoo\' ficCfitentocfiantio / aljïöet
recöte boo^t toert bebonbett / öet toelcït top foo oprecgt eenboubt^ en toaers
acöticö boett fullen/alss eenicöltntss incgelilcft fal toefen naer be toaeröept ban
faecfeen / göelijcït top bat feïbe gefien/ bebonbat/ enbe göeöoojt öebben/bocfi
alfoo bit beröad uiet alleen beel toeberjlrebenisen fmabenss faï ditbertoojpen
toefett/ en Ipben moetett alö nteenicft op öaer feer raecbenbe/ foobibbe»
top öaer ï^og:|ï5og: feer ootntoebelijcït en aïle Eief-öeböeriS bie bit te boo^
renftoinenmocöten/ batfe boo? göèen opgöefocljte/ eit berfierbe ontoaer^
Öeben/ be toaerïjept lateit toyclten/ oocït göeeit anbere gïjetupgenisSötet
tegöeit aennentett / alö ban foobanigöeonpartpbigöe bie nocïi birecteïöcö of
tnbirecteïijclt / niet Quaïijcït bp öet berberf ban Jlieu-I^berlanbt göebaren
5i)n/ öanbt baer in göcljabt öebben/ of anberfintss aenbe feïbe berpïicöt
3ijn / ènbe öier mebc gaen toP ober tot be reben / en eenicölle oojfaecfte ban
Öetqwaet/ öet toeïclt ton in öet beginfeï ban onö requefl aen öaere^^g:
Haog:toeï|tellen/ bocö te ftojt enbe bui»(ler.

Van

C 25 )

Van de redenen en oorfaecken
waerom enhoeNieu-Nederlant
foo vervallen is.

tian rpjeecfeen füllen / toanöe reöen en (<,1 De

oojfaetfee Me i^ieu-i^eDecïantit in een foo fïecöten m ^SoubaUigen quade
(«) toejlant/ speffitfegetnu tielJonöenbjo?t/gett?acöt öeö&en/ foo Regering
atftten top nobicft be felïje eerft onbeïftöepben te noemen / enbe top is het ver-
fiouben flet ökï ïJOO?/ gfieïijcö top bat basöeïöcj: bp eyperientie fien enbe öe^ derf van
tónben / boo? foo beeï ons becflant lepcftt/ bat ïjet fs be guabe cegermg met la. N.
ftaecgS^bolcöenaenöangö/ ommeteentooo?tte noemen/ en baec ts geen
anbece bat baec beter op paft/ib) top ftonnen ootß met onfe befte henntffe niet Rege-
anbers fïen of bit ts be eentgïie en recöte gcont-fteen ban öet becberf en rup^ ringe in
min l^ieu-i^eJKcïant/befeiSegectnge baec foo beeï mtfb?upfft uptboïcftt/N.isi.is
ïjeflaet ttoeefïns/te toeten/ in ïjet ©abecïanbt bp be ^Setoint^ebbecS/^ Dier tweefms,
telïanbe/ topfuïïen eerfl fto?teïöcït eenigge o?b?e enbe mifïagtïenuptï)et deoverge-
©aberïant ftomenbe aentoijfen / en baer naec becbec gaen tot be cefïe/en fien fonden or-
fioefietöicraengöetoaffen/enfïcöbecfleccfetöeeft* d re vande

(c) finben beginne ban bit Eanbt/ foojebben be $Setointï)ebberen banbe Bewint-
Compagnie / ïiaer boo?nemen becbeect gnefïagen / en fp öebben ons ecaclj^ hebberen,
tens meec gfteffen op epgïien baebt / aïs Sant toeïbaren / en meec gfieïooft en de
Ijerfiecbeni^aet/ aïSoprecöten/ bit betoijfenbe onnobigeonfeofienbant^t pradijc-
tot tijt gbepïeecDt / be bejtoaecbe ïieecftentng ban i^teu-^ebecïant/ljet aen- que aende
teptbenenbec Coïönien/ m\'eeflban25etointöebbecS9aecb?pbenbec5^eg£!^ Diredt-
tir / tot toeïtft enbe oocït ben öanbeï opgbeftelt is / en eunbeïijch ïiet niet po= eurs
jpuïecen/ ïjet ïtetfitö aenfien metten eecflen aïs of be Compagnie bit Sanbt(c) DeBe-
rtietèaecepgDen bienaecs foube öebbentoiïïen popuïeren / Iget toeïcft gcoot ^,intheb-
mtSbecflant moft toefen/[^/i toant als ftaec tijt upt toas/bectcocïien bie toeec/ bers h e b-
ittet mebe b?eng^nbe aïs toat boo? öaec öeucs en boo? ïjet Sant een guabe ^en haer
naem ljattgi\'ootenïiongecenanberfints/ onbertuffcften baec toas geen pjo^ voomeme
fgt maec gcoote maent-geïben/ gïjelijtft be i^eectoning ban s^ieu-l^ebeclant verkeert
öatgöetupgöenfaï. ^eflaaen,

^abbe be 3Beft-^ttbtfcïie Compagnie in Set begin op popuïatie gïje^ f^n Qe
|5en / in pïaetfe bat fp gcooteonfeoflen maetïften ober onnobigïje bingïjen bie com-
met betec gl^degentgept moffen göefcftieben/ en oocït bantoeï göeftfjicben pa(?nies
feonbe / be j^eecftenirig ban 3®ieu-^eberïant foube foo niet be3toaect jijn/ oiliaers
aïfTc HU is/eerfteïijcïi boo? öddimmeren ban ïjet ^cfjip ban i^berlant/ „ ^et
toterceffibe ïtofièn/ boo? b?ie 3toaere|Boïens/ boo?^teenbacïïen/ bco??..^: een
(€eerb?anben/ boo? iifcft b^anben/ boo? <;^out maïien/ en btergMücfe^ naade
bingljenmeec/ bat boo? ftecfttbeïepten oberflacïjöeelteniet gïjeloopenlö/
of toepnicö ban göeïtomen / nocgtans toeï gfieïtojï ïjeeft / en öabbe bit gïje^

^ b?up£it

( )

{«) N. Ne- ïjjuptft ööeteet! om m lanïtt tt öeboïtfeeii tn ftêjïfaïett tt tmttfpo?mm/ öet
«leriant is ^mU laööc «u ijati Qtoote aenfïeti mogömtoefen,
veel beter (a) dit Eanbt tw befe«? ^ams? gelegentbept i^ beeï beter en beonamer aïjj
en beqiia- bat be Cngeïfcbe befitten / en foomén nu niet op epgen baet en pactimïte«
mer als N. DanbeJinge gefacb babbe/ getoisS be noot foube on.ö foo beer niet obertreffem
EngeJanc. l|abbemen be eerfie e^emptien recbtftnntcb betratet gDeïijc^fe tß feggfien/
(b) De en niet met finguüere inficöten gepiactifeert / getots? baer fouben baer meec
Com- Eief-öebberj:^ ban 5Sieu j^eberlant beneerfïicbt bebben bat te beboicïicn/ en
pagnie tu te nemen/be anbere Cïaufuïen ooc biemen beeft toeten in te boeren/bebben
weygef t öe parttcubcre aïtijt ben moet benomen en onbergöebouben /foo bat fp ban
lacob bieberbennilTe banbabben/ onberrecbt 5ijnbe/ nietbo?|ïenbeflaen/ \'ttsi
walingen toeltoaer/ bat be Compagnie toeïeenigöe perfoonen beeft oberggeboect/
inde Ver- ittaer niet baer bp gbecontinueert / foo bat get toepnicb boo?beel gbebaen
fche Re- öeeft / bet öabbe oocb gbeen rechten aengangö / toant bet gbefcgiebe of beir
vier. göeenmeeningbebptoaregöetoeefï.
^ (c)Defau- ^et iisonssonmogbelttcfe te berftalen / ett pertinent Op te fieïlen/toaerui

W te vande en boe menicömaeï be compagnie bit Eanbt fcöabejöcb en tegöett tö gDc=
flechten ^sjeefi / fp beeft niet gbetoüt bat onö epgen Spatie bet Mbt foube innemen/
Staet van 9eïi)cb bat aen (b) fiacob a©aUngen/ met be 5ötte ten aenfien be ©erfcbe Mt"
N.Neder- ^ler / en nu feojteïtngö ten aenfien be Eupt- jJlebier/gebleecfeen beeft / en iti
lant, mibbelö foo fijnber b?eemben mebe boo? gbegaen / enbe baer toais gbeen o?^
fchuyit ais? biffencibe en bp p?ote(l baer tegbens? te gaen / men feonbe ootb qua^
mede on- anbcrö/ toant be <©arnifoenen confojm be eyemptten jijn niet compieet
^er de Be- segouben/ (c) foo bat be faute ban i^eberïant fïecöt flaet/ foo toei in bet
vvintheb- ©aberlantaïjSöierfcbupït/ jae bet faet banbe <©o?Iocb/boïgens? bet feggften
bers. banbendirecteurl^teft/ löbet®aberïantitiebeeeritgbefaept/ toantben
r^/] Dc directeur ^teftfepbe ejcp?es? o?b?e te bebben/ om be Contributtebanbe
\' i rechte ^©ilbe tt bo?beren / bat toei goet foube bebben bonnen toefen / aï^ bet Eant

Neeorie 0Ö^P\'^"ïeertbabbe gbetoeefi/maer nu buptentijttoagf.
wort van ^^ negotie fonber toeïcbe al^fe recbt tö/ geen Hant toeïbaerttö mebe
de Com baer te boen foo berbaüen batfe nergens? nae iijfttJ / en meerber ^ïaefs
paenie in ^cOticb aïs? b?p is? / ten aenfien bejtoaere j^egotie en al bet bifiterenm
N Neder baer mebe beeft/ be bifitatiep?ijfentoptoeiboo?foo bert

Jant ond<-r öet ööefcDiet ten aenfien ban Contrabanbiö.
gehouden ^^^ Ö^t lam berbojben bebben/enbe nu uptalle flreecften gaen/aïfo be
fel Hc^r 23etointbebbers? aen Ijare «Officieren baer felfö o?b?e toe geben/ maer ßeboo?«
Driifeiiiri. ï\'e ban nocbtanö fonber partiaïitept te gbefcbieben / batntet altijt foo tö. de
OD de ^iecognitielooptljoogö / aen ©iftterenenConfifguerentö geen geb?ecft/en
Contra biberteert be rechte Segotie/ en uptgefonbert eenige toepnige/ foo gefcötet
band is rp ^e felbe maer ^?ofo?ma om onber befen becbmantel ben berboben öanbel té
]pr r^ b3pben/[ ƒ] onbertufTcöen fo too?ben be CD?ifïenen fcfiter getcacteert alö toü-
u-anTfv ^en in bet Hoopen banbe noottoenbicbeben biefe nietmiffen bonnen / Set
verdULn toelcbe groote blage/Clenbee« armoebe beroo?faecbt: alö bp eyempeï/ be
fcpr T Ir^r ^oopïieben berboopenöaer bie toepnicb berberf onbettoo?pen fijn/ tegen een
m De €entge/ eit bat rupm/ toaer fomtijtö in befe of geene foo?te af treeft enbe ge^
Chrifte-

\' en fchier als Wilden gbetradeert,

Bjetfet\'jS/ entie t« ^cfiotte« öfe ntet fiïepite Cacaafoeweit ßomeii/en fommige
anöeceöteöaec meöe öemoepen/feoopen Det foobanöaecop/ eitöeijecfeopen ^ Sr
Det toebec aenbett göemeeuen iBatt bte get ttiet mtflfßtt ftaii/beeltijt^ tegen eett ^ ^^
Centge öoogec upt/ ofte boogec enïagec nae bet gbettoeben eiibe gbetoät tjs / "
opbe natte toacen bte beet Eacäagte onberbjojpen fijnnemenfemeec/ enbe "
bte öet ban baec boopen/öanbeïen baec mebe al0 baiibe biooge gßefept jss/ en
boojgaeniS toeï foo fïtm/W fo bat be goebecen boo? be eecfte ttoeebe/enbe fom^ p" .
tjjt^inbebecbebanbt toeï een ttoee Centgeiiö meec becïiocbt toecben/ top ^ ^
fouben ntet öunnenbebencben toataï piactijtben baec^becfonnensijn/ om J / ^ n *
epgöen enbe pacttculteu pioffijt te boen / en om bet Sanbt te beboïtfeen

toepntcb gg^otbt/ top stoijgben göebocöt/ menö^^eft ïjct boKb nocö ^ tl
baec boben beriaecöt boo? bacbe en oncebeïtjcbe ^?ocebuecen/ baecöaec „f\'r^\'^®
€»€.nocötan!So?b?egaben/[/\'] toant aen ben ^tcetteucifttefttsf öbefcïjje- ^I^Ifj ^
ben banbe 55etotntbebbecjs bat öp foube baec gbeen faute toasï acttefoecften/ orare aac-
eneenöaïbefauteboo?eett ï)eeIereetbenen/ en foo boo?t.^ / itten öeeft oocb ^^nnaive
ggeflen öoe met be atgt USannen baec ^jteben gßeöanbelt iss/ en toat f^ouce voor
baec op gbeboïtötfes/ beöalbennocö beeïe o?bec^ê en ginflcuctten bteonsJ ^^^
met beftent sön/ en mebe btenen tot bectooefltngbe/bofbbit btecïaten^ J^^ecKenea
be/ ofte foo nu/ foo ban/ een toooat/ aïjs bet pass geeft becbaïenbe/laet .
on^ gaen beften boe Dacc ^^tenaecjs en ^tcetteuc^ met be öace btec ban tijbt jc^^^ckt lo
tot tijbt gegcafeect öebben / [c] bie foo toeï met baec/ aïjS met be ceft gefpeeït
bebben/ aïjs be iöatmet be pup^/ b^t foube toeï boenïjjcb toefen baec
banbeïingbeaenboen/ ban aenbeginne te becöaïen/ bocöaïfoo be meefle y»recteurs
ban onsS boen bi«c niet p?ef«tt toacen / en biecöaïben gbeen «©ortj göetupgen/ Jf^^^"
oocbbatbetïang gj^eïebent^/ enbe memorie ten beeïenontgaen/mebeten ^areMec-
onfen aenfien foo fïtm niet toasf/ aïjS baec naec boen bet Sant b?p gegeben
toert/ enbeb?peïupbenbegonbentebermeerberen/ fdotoiïïentopbeöegin^
feïenoberflaen enbej^eec Rubbert ban ?©incbïaö®en ©ite ^irecteurban ^is de
^teu-l^eberïant / be regieringbebanben ^icettencïIBoutec baniCtoiïïer
ïatenberbaïen/ biebebent isfbaertpbingbe bantebßbben/ enbe top fuïïen
aïeenttö fp?eectten banbettoeeïaetfle b?oebige en bpftere bertoerringe/c^j top f ^ J ^^
fouben toeHScgeringbefeggben onber ben Ä\'ecteur ^ieftbie nu toel ober imertevan
10/ maer befmartenocö ban bupjt/ en banben directeur .^tubefant bie Kieken re-
notö flact/ foomen bet ftaen noemen macö/ batt\'eenemaeï onber be boet giermge

ïepbt duert

lel ^e tptcett^ucïS bier te lanbe beere ban ï aei* iBeeflerg? 5i)»tbe toaren noch.
bicötbpbaerp,20fTijt/ oocbbaec epgbenbiitgen altijtfeerfatfoen^ [<?] On-

Ï0Cft toeten te öoen/ toemiicb tot baer fcbabe/ notïjtanö onber goebe ^ecft^ derden
manteïss aïsS bet gbemeehe en biergbeïijcbe / fp öebben baer oocfe niet anbere D^ck-
gÖebjagbenbanoffe^ouberainenbanöetSanötgbetoeefïtoaeren/ fooalö raantei
fpßetIjebben toilben/ beeft bet altijt moeten toefen/ enfoo ipbegeerbenfoo vanghe-
toass bet/ [ ƒ ]bc 25etointbeb&er^ feggenfe 5ijn in bet® aberlant toeïHeefter^/ meen,
maer bier te ïanbe3ijnfp|Beetier.g/ fooalöfpbet berftaett/ fal ïjer gaen/ doende
baer balt gbeen appel op/ enbe bit töbaer tot nscb toe niet jtoaergetoeeft Diredeurs
i«P?atijcauete öouben/ toant baer toaren toepnit|j|Beuf4)\'^«V en bie ban baereygen

z nOCÖ dingen.

[ƒ} De piredeurs fpeclen den abfoluten Meefter.

W t>en ^ omcisartn / fteöaïömöatft mtö ire ^ttêftóuc^ mt

^iredeur daggen ban bocnïjabtiai/ cn foobec bannotS eoiigöe berjïanbigöeonbec
Kieft laet jjjaven / bte op öaer epgfien boeten gaen tonben/ bte fogïjtnten te bevobltge^
devuige- j-gji/ eitfjacepjactijcfte/ bteaïtöbt fubtijïenbiipfleirtoasf/ ïionbenfp imt^
ren hier te jgn eerften niet Beïtennen / gbelücfe bat fjaec foo becfcgepben malen aïfoo gïje^
lande als uicttt tö / en fomtijbtg^ oocft bjeï goeben buurgljeöabt fieeft. M ^ett
5ouverain ^irccteuc Müft fepbe feïf!S/ en liet ootït boo? anbere fegggen lm te
te vvefen, ujefgn afó ^oiiberain/ of ggeïijcfe be #?iniS in ^ebertanbt/ öet U^m
en dat hy fitei; te Éanbe berfcöepben repfen beröaeit / en öP öabbe baer nopt pet-
hier tekn-tjefoïiöeïjs tegöen/ öet toepgöereit ban Süppeï/ en biergöeïöcïie mt\'
deSouve-ticn meer / betoilft fofeïaer / bat öet ottö er-acöten^göeen anber ban
ram recht boen en ö^eft ^efe pegöentooo?btgöe ^iriecteiir boet oocö öe t feïf be/
hadde, ij^ant tn Öet toepgöeren ban ^ppeï toaë öP tttebe te öup^s / öp bif-
meerais puteect ootït fea* gaeme / befe 3®et / be^?inö t0 boben be JlBet / en
de com- appficeett bat foo b?pmoebigö op ?ijn epgöen §^erfoon / bat öet siin
pagnie. fei^n fcfjöemt. ro ^efe ^iretteurss ban be macöt tn öaer öanbtöeb-
{b) Strijc- benbe/ tionben boen / en beben ootft toat fp toiïben/ naer öaer goebt^
houtwey-bimcfeeti en toeï - göebaWen / en m öet foo toaö/ mofï öet recöt toefen/
gert mede on^öatlct öaer fieöaecöbe/ öettöïtenneïöcït/ bat bie göeene/ bie macöt
Appel, aen öaer nemen / en göeb?uMïien om te göebieben b3atfe toiïïen / btcötoiïiS

(c) Stuyc- meer göebieben en toiïïen/ aïffe toeï beöoo?en / en of öet fcöoon fcöijn of
hout ap- gïieeïs öeeft / foo 3ijnber nocö aïtijbt eenigöe perfoonen bie öet p?öfen/ fom^
phceercdemigöe uptïutl/omgHaetteöeïpen/enfienboen/ anbere uptb?eefe/ en foo
Wet, de ïiïaecötitten nocö ntet ^an ©ergaö Clemente adueis banbe facötmoes
Prins is biööepbt beö i|artogö / bocö op bat top nieittanbt acöter - bencfeen geben /
boven de ban toat te b?eet tetoaepen/ foofaï öet bienfligö toefen met exempeïen te
Wet op fietoijfen / [ tl ] ben tipt - gangö banbe 3|eer <©trecteur ï^teft / enbe be m^
iijnfeJven. rectie banbe l|eer directeur (êtubefant/ tot toepntgö boo? onö bertrecïi/

(d) Den bocö top bekennen gaerne / bat top aïïe flreecben c om batfe foo öe^
«ytgangh becftt/ biiböeï en ïifligö göeb?eben 3i)n/] niet boïftoitten fuïïen bonnen
vanKieft bcröaïeu/ nocötanö fiiïïen top naer onö bermogöen eenigöe fieïïen/ en«
werd t roet be laten be Eeeiito ttpt be J^ïaeuto O0?beeïen.

exempe- oogöe banfïaenbe op be ^egieringöe ban befen ^trettenc ï^teft/
Jen bewe- foo outmoet onö eerfleïijcïï be ©ercfe / en top fuïïen tn göeboïgöe ban
ïèn. bien fp?eecten^ [e] ban be göemeene / foo ISercMtjcfee aïö 25o?göerï

(e) Vande ïijdie .fiBiöbeïen/ bocö cm bat befe |Ban nu af-ïijbigö i^/ en boo? ee^
Kerck en ïjen ^ocfjem ®ieterf3 Cupter / en Co?neïïsf iBoïön/ b?p toat ban 5ijn
Kerkeiijc- öaubeïingö en boen bertöoont tö/ fbo fuïïen top öier mebe foo öo?t in
kcGücde- gaen/ alö top eenicöfintö feonnen.

ren. [ƒ] cer öen^trecteur ^^ieftbenonnoöigöen Cso?ïogöober öet Slanbt

(/)Den göeijaeït öabbe/ toaö 3ijn p?in£ipael boo?-nemen/ en tracöten 3ijn feï^
cnnodi- ben toeï te berfo?göen/ ett eenen grooten naettt naer te ïaten/ bocöbup?
gen Oor- tett 51)11 epg!|en en beö Compagnie^ ïtofien/ toant bie öeeft nocö nopt.
logh over pettoeö aenfienlijcïijg öp Öet lanbt op - göefet / baer öet ban berbetert
het Landt ten befen epnbe oo?beeïbe öp feer noobiöö fietflicötenbaneen l^ercït/
doorKieft [te alfoo boen inbeiï^den toajf/ batnten tn jaenfeïaer,ö-3®ijc5^

gehaelt. ectt

m ^ercït foube (^Cimmereti/] aïs m $3ul!ïi)c!^ toettli,^ ^i^waseL\'^
isait foo tn\'t giöemoet b^agöeitïie/ openöaeröc Ijtt be ïiercii-Iieetïecs/vande
baec t)p feïfS een ban toaë/öie ftet geecne toe-lïonben en pefen / wenj^gyj-i^^
fpjatft ban banbe pïaetss toaecfe (ïaen foube. ^en <i>irecieuc toübe/en Meekers
.oo?beelbe / batfe in ïjet 5Fo?t ftaen mofl / baecfe oocft tegDeitS toiï en denDirecl
bancïi banbe anbece gïjefet iS / enbe immers foo bad pat! / aïSïjet^ ^
böfbe 3©id aen een JBagijen/ toant beöaïben bat öet fmt Mepn iS/aeKerck
op een punt ïepbt bat meer impo?terenfoubeincasbanpo|)iüatie/ p

be <©emeente biefe beïJofticrt)t öe&Ben/ eprdjen be!)oo?t te toefetV fpj-ren re-
foo b?eecïitfe / en beneemt ben Eupt-<©ofIen ^ïnt aen ben Soojen- n
l^oïen/ bie baec ontrent fiaet / ïjet todcö een mebe ooifaecïi is/ bat^|\'
men beS Romers bicïitoiis bp gïjeö^ecïi ban |f!Saïen fonber 25200t fit/v\'naiïL
bocö ö^t is bit aïïeen niet/ toant ben Holen is terfloft / en boo?
j)p nteejten tijbt ïecït gïjeflaen Xy^zft / bergaet b?p toat berrot/ foo bat^^ „
gp nu niet berbjagïjen.fean / meer als met ttoce itocben te gaen/ nnnr
oötft al ontrem bijf ^aren foo gljegaen öeeft / bocïj ïterenöe toeber tot \\ J J;" ,
be ©iercft/ baer ben TO?en-|Boïen ons toat af ==gOetrotfen ï)aö. ^^i^i.HSÏo
directeur öabbe ban befloten een ^erdie te (Cimmcren / en bat ter?
plaetfe baec tjet ïjem goebt bocöt / fiet mangueert Dem aetïbe g^ennin-
öO^n/ en toaer bie te beftomen/l)ct göeöeurbe om befe tpt / öat ben
^?ebicant Cberarbus 25ogarbuS een ©?outoe boo? ^ocöter be|leebe/^^(^f r
befe gtjdegöemfiepbt oo?beeïbe ben directeur een bequame töbt tot ^

boo?nemen te toefen / bat \\p naer ben bierben of bijf ben teoncö oocft :
in\'t toetcft fieïbe/ enbe öP fcïfS met een goebt erempeï boo?gaenbe/ lietj\'"^\'^^!\'^
be 25?upïofS - €>aften tepcfeenen toatfe tot be ©eitft gïjeben toüben/""\'^®^\'^^.,
[c]pber ban meteen ïicöt Ooofttepd^enberijcMijditoeglj/ beeenetegöen^^^^\'^
be anber / enbe ftoetoel ïjet eeniaöe toel berouöe/ boen be finnen toeber
rijuPS guamen/ fp mojïen ebesltoel betaïen/ baer bid niet teg|)en/
3^ercft toerbe ban tegftens pebers goebt-cuncïjcn/ in\'t ^0?t gïiefet/^^^^^^^"
be eer en epgïjenbom ban bat toercft moetmen upt ïjet op - f£||?ift oo?^
beeïen/bat ons oo?beeïs ttoijffelacfitigf? is / enbe aibu^j liipbt / Jlmio™™\'^

1642. Willem Kieft Diredeur Generael\', heeft de Ghemcente ,

Tempel doen Bouwen , ^odj ïjOe ÏJCt baer mebe lö/ baer !amiii£/ foo bctaleq.

ï;eeft be <©emeente nocötans baer boo? betaeït

(•^i) Ju is Öet onfen tijbt cm ban itercMijcïte Ocebercn te Daer,,

ften/ en om be toaerïjepbt gD^en gïjetoeït aen te boen / to^J toeten metl^i^gheea
batter tot nod) toe eènigïje g^etoeetl 3ijn / of batfe eeniglie in-IiomenKercke-
Ijeeft / «pt - gïjefonbert bat baer toe göeaïieben toerbt. ^aa* ié oocftüjckegoe-.
nocï) i5p be Compagnie / nocD öp be «©irecteiir nont eeitigliè bïijt of deren,
imepten aen - gfteïegDt/ om eentje te öeftomen of haft u ftdieu.

(e) (€ot een gïjemern c§c||ooï is oocft feer- langïje met be ^djacï omaïie- (c)Tot het
gaen/ men fieeft ïjet oocft met U mont v6etimn«rt / maer tot nocï) toe iS be Schooi is

berconfmr»eeEt / foober gijeene teftmt ftoint/ en men ïi^eft oodi !)!cr tccomghe-
nopt pettoes in ijafl goebt öp - gelepöt. gae^.

^ 3

iio)

C<«]Hecar- jj^ji armmïJte ttodjtanö bctl Uerfïett tö/btntmcn att&ersf nitt m ti«t

me gele n^^t tjet fad^i tnöe <0mteente tecgaöcrttö/ uptgfjefonbert eenige öoetm
itae^c meert jn ^^pt giften banöe fjutooonberö / boel) bet geit flaet een merefeelijcïie beel
onder de ßjjjjg^- jj^ (^[:o}tipagiue bie bet ban tijt tot tijt beijben gljelicöt en ingtjeljonben/
pwmt- fp bebben al boo2 iaec en bad) belooft intecefl te betalen / boeft bjat uioepten
hebbers, ji^en baet toe boet foo banmen nocb interefl nocfi Capitael ban baer ftrijgen.
en ttien g^ïi / <©aflDupö / €>utttian-öuj»ö / en biecgljeli)cfee tö

kan noch fomtijtö ivü m bliegent bjoo^t gbeboo?t / maet tnen beeft tot notb toe niet
intreit bonnen fien battec eenige €oucö/o?b?e/of tegel ingeflelt i.öïC^] upt allen befen
noch Ca- ban blijcfet genoecbfaem batter garitö öbeen retbte fo?tö of neerflicbept bp be
puaei van Compagnie of bare C^fTicieren tö geb^agen/ boo? eenicö ißercfeeli)cb 45oet;
h aer kry- ooctt in \'t min^e niet booa foo beel ban aenbeginrie tot nu toe tö bonnen be?
pn- bent b30?ben / tnaer ter contrarie tö blijt en neerflicbept gbenoecb aengöe#
b Ganrfch ijjent out be JiïSinionö nautu te berbinben of nieubje te maecben/ gbeibcfe top
gheene bat tot 5öner tbt bier nae herbalen füllen / en nu boo?t treben en fien toat ge^
lorge ge- meene 25o?gberlijcbe mibbelen gbetoeefi jijn tot op bato ban onö bertrecb /
W\' dragen op bat oocts openbaer toerbe toat blijt en foige be directeurö baerinne gbe^

voor |jaötengbeb?agbentjebbett.

Kercke- [ff] |Bet ben eerflen ban onber be ïiegieringe banben directeur läieft/toaf^
hjck goet. fee niet foo beel gijelegcmbept toe alffer toel baer na getoeefl tö/ boo? bien be
[c] i^e re- cecoguitte banbe pelterpen in bet j^aberlant tetaelt/enbe be b?pe lupben nocö
cogniue gbcen accijfen en gaben / maer naer bat bet gbemeene berberf / feggbe ben
vande itcljtbaerbigljen <©o?!ocb gljebaert toaö/ beeftmen begonnen be recognitie
peiceryen bafibe ^elterpeu bier te |£anbe te trecben / en gl)etracbt een 25iet-2l!ccijö op
worden in te flellen/ toaer ober men met be acbt .^Bannen bieber banbe gljemeene boen
N.N.be-gbeborentoaren/öljeconfereertiö/ bie bat foo niet berflonben/ maerfpbe«
taek. geerben te toeten op toat o?b?e en boet bet gbefcbieben fou / en boe langbet
ld] Den buren mofle / ben directeur iJieft belooföe bat Ijet niet langber buren foube
BierAccijs ban tot batta* een ^tljip iJïïnöe Compagnie quam/ een nieutoen directeur/
wert met Of bat ben <©o?locb ten enbe toaö/[^/j en boetoel men aen alleö feer ttoiiffelbe
ge welt enbieöniet confentcerbe / foo boerbebp bet ebentoel met gbetoelttn/ be
inge voert. 25?outoerö bieber niet toe berflaen Itonbe / gafmen baer 25ier ben c^oïbaten
Cej Den p?pö / en bat gingber foo mebe been / bocö baerben grooten onlufl / en mif^
Diredeurnoegen.

beginr [e] 3®ant ban befe tijt af/begon ben directeur Ißt Eanbt te fplijten / m
hetLant totpartpfcljap teflelleu/ öie betaenjijn jijbeflonbe bonbe nietmifboen/
te fplijten boe flimijp bet oocb uiaedite/ bereftebie bemtegbentoaren/ bebenaltnt
cn is feer quali)cb/ al bebeufe fcljoon toel / en be o?b?e om een Öalbe foute boo? een beele
laloers tereecbencn/ toerbe boen te recbte gl|ep?actifeert/ be jaloufïe toaötnbeo
alfmen fyn directeur foo groot bat bp niet bulbe ïionbe fonber acbterbencben / bat on?
partyen partibigbe 5bn parite bcfotöten»

gaet be- [ ƒ J Jsaer bat ben eojlocb fimmerö gelijcb ben directeur feïfö fepbe} gc^
foecken. epnbicßttoaö/ onö eracbtenöfalfe niet recljt gbeenbicfit toefen/ boo?bat
vn Dpti hetEanbt beboïcMiö/fooboopte peber een bat befe ^acbttoeber op foube
Ooriocii öouben/ bocb ben directeur »ieftflelben Set upt tot opbe bomflebaneen

falnietge-

eyndicht,2ija> voor dat meer voick in\'cLant is.

C 33 )

mtliéc iSieit ^fmttéuc/ ïiaet fm ttaec berfâtiôt touD\'ïé / en epntreïgfi^ bec^
fföeen/öoc D geïijcö beC?ooning meaötani/(\'»} toant in pïaetfe banbe btec
tijjs af te fetten/ fo toaö fijn eer?le toeitïï een Wijn If ci)^ baec bp te fetten/ne^
benjs noclj anbere onberb?aecl)elijtlajle/(^) fo bateemge iipt be gemeente felfö
alfoo fp boen geen boü?<i»?aecb en öabben/genootfaecf« toerben baer tegenö te
requeiïreren/ bocö in pïaeïö ban troofï bie fp bertoacljten toerben/ fp banben
directeur toat upt gemaecüt / enbe baer naer gafnten öaer een fcljiiftelijclt
anttooo^bt / bat ben directeur gfieïncfe öP booigaenö foo Sargo en ^mpel

moeten fonber uptïiomen / enbe fooi)eeftmenboo2tö göetracötban tijttot
tijt nieutoe <;§cöatten en be5îîîaernifren in te boeren/(c) in fomma öet iö bail
finö en foo göejïelt/bat bp ben <Directeiir ^Sieftö tijbe een nïercïtelötfe fontme
giâerlijcïîingeïîomeni.ô / foo ban iSecognitie alö anberfïntô bie gftereeclîenî
toert öet eene giaerboojöet anber toel te öetï^ageni 6000. gul: 25eöalben
nocö be recognitie bie in\'t©aber-lanbt betat1t toert / en göelijcfeetoelöieï
toeber uPt bearme göemeente moet opgöeb^acöt toerben / toant öet goet
too?t baer naer berïtocöt en iö nu foo öoocö göeloopen bat öet onberbiaecöe=^
ïijcfi i0/(^ijbp be\'^trecteuiö ^titpbefantö tijbe öeeft öet al üp toat öooger ge^
ïoopen / men San toel bereecbenen batter ontrem ^öooq. gul : !|aeclîjcïî uPt
be gemeente geïtomentó/ fo ban recognitie/confifcatie/llïccijö/en anberftntö/
en nocö tö öet geen beecö öoemen meerber öeeft öoemen meerber öebben toil/
öet toaö nocö teberbjagen batmen foo bed gaf afömogelïjdtiö/alööettot
öet gemeenebefle aengelecöttoert/(e) en obermttssinallepaccaten belooft

netoercfeenïjier teEanbefön / en toat al öet geben en Contribuerentot
nocö toe boo? bjucöten göebaert öeeft/( ƒ) bocö om öier niet in te boolen foo
moetmenonö niet berftaen banbe goeberen in effectebiebeC. Compa^
gnie toe beöoo?en / en epgen fön / toant bat pemam in \'t bpfonber toebeöoo?t/
toaö nopt gemeen/enbe beöCompagniesf effecten bie fp öier teEanbe öebben/
mogöen ongebaerlijcït met f o?t/ Canon/ lïmonitie/ f acfe-liupfen/ 3©oon#
Öupfen/25Du-toercfeen/ ^aerben/ »fier»/ ©aer-tupgöen/ en toat öet
berber foube mogöen toefen/ terfommeban 6ooèo. a 70000. gul: en öet
t-sfeertoaerfcöijnelijcft/ batter toel b?p toat meerber fcöulben teaöenjijn/
bocö bit obergöeflagöen / füllen top onö lieeren tot öet göemeene ^urglja-^
ïijcö<©oebt/ enfientoaer be ^enningöett ban tijbt tot tijbt in göeöiupcSt
3ijn / bolgenss be paccaten inbe laegeringe / (g) banben ïï^irecteur Bieft /
alö top recöt bebencljen/ enbe alleö toel berennen en na-fïen/ fooïionnen
topniet toeten of binben/ batter pet/ (top feggöen pet/ öet fpin\'t minfïe
of in\'t meefle) göebaen / <6etimniert ofte^göemaeclït iw tmmete bat toaer^
bigö fonbe jtjn te beröalen.^at be <s3emeent aengaet of toebeöoo2t be Kercïi
ejtempt / baer top boo? befen ban göefpjoocfien öebben / ja öet öeeft foo flo?-
bigöenonacötfaembaerin toegöegaen / batmen twpt pettoeö boo?3öenó^
men/ berfiaen ofte göebaen öeeft/ bat fcöijngaf ombe <0emeentete con?
tenteren/ oocfenietuptterlijcfe/ maer men öeeft in tegen-beel/ öetaöeen

bat

(g) Onder Kieftiffer voor de Gemeente niet ghedaenj

ii^)

tratuptöe<©mieemeQuam oniieriitó€om}3aönfe.ï? efféctot gefmoïteit / m

be^MCompagntegs effecten en mibódmfdfgf/ beeftmen fooöter foo baec
becbjaeclcoft / om b?unben te maetben/atteiiantèn te betoegben / en gb^n
befcbuïbtgecöobec aencecbten banben <©o?ïocb tebtnben/ be Jegcoss
ood! bte met (Camenbece auamen / toecben becftocbt feoo? ^^pecfe en €cbje^
ten / en baec foubemen toonbec mebe upt cecöten/ maec jupft bet bioop boo?
bebingec^/ baec3nn notbbecfcöepbe anbece^egec^ötecm\'tEant/öjaec
ban fommigbe boo? baec ïangbe btenfï b2P gbegbeben 59» / öoeö gaece Un^
bec^Wpbentïaben/ tegbenëaiïec boïcbencecöt/ batpemant baneenb?pe
cïBoebec gbeöoo?en bjo?t / en al ebetibjel flaef U/ enbientlbaec
blpbenmoet/ fjett^onsf onmogbeïijcbte becbaïen boe alïegs toegegaentó/
en bte bet ntet toejïont en abopeecbe/ toass tn t oocb/eti aï.ö bet te pagi guam/
gbeöatötmen bein/ top geben nu aïle becftanbtgbe te bebèntben/toat bjucS^
ten bat gb^taeit beeft/ en toat een baett btt toa^om goebe gbetupgftentsf te
bebomen/ be menfctitó ban natuecen begeecbcb/ en nocft pjincipaeï bte
beboefttcbsön/ bocbtop fuïlenbfecnaecnocf) eemgetoepnitbftaeltjeöfleïs
ïen / al0 top ban be^ ^icecteuc0 ^Steft cegtectnge / in \'t pacttcuïïecfpjeec^
[M oaen ï^gi?/ [^j gi^j, jtu boo^t gaen tot bet i^egtment banben <©tcecteuc ^tubefant/
voort COC gj^ ïloe bet baec tot op bato onö bectcecö wegegaen beeft.
4e regie- ^c] ^e C^eec ^tubefant ban 3nn eecfle aenïiomen meeft aïtijt tot op on^
ringe van-.^grtrecbtoetefigbgöetoeeiimetfCtmmecen/ iBetfelen/ maetfeen/ b?eet^
deUi- ïieï!/ Caïltfaten/ enbiecgbeïijcbe/ bocb bet toa^ meefl altijt tn Com^
recteur pagnie^ faedïen / en bat toepnicb tm baec boojbeeï/ toant aenfommigbc
Stuveianc ïss mecc gb^fpcnöeat al0 ftet toaect i\'ö / bocb mebeinteecftemaecbte&ïïbc
[c] j>tuve-^^iipcbbaer/ bteöem feeccebbeloo^ tecbant gïjebomen toass/ en
ianc IS be- feoitsf baec naec oocb een bouteJiap/ bte pebec een feec btenfltcb tó en toeï
fichion- tepaöciuam/ maec naec befe tijt toeten top niet battecpet lëgbebaenof
der profijt gbemaecïit/ batmen ben naem bangbemeeti gbebenfean/ nocötanjsiffec
m Com- tnbomen genoecb getoeeft / alö bat inbe iaec fosnitie te ftenis? / en men b^eft
pagmes nocb aïtijt nacc meecgbetcacöt/gïjeliicftben^Bata-fucbtigen/ fiiec bao?l$
faecken. tubojten ti)t aïfintsf feec gcoot mifnoegben ontflaen/ niet aïïeen onbecbe
ld] Naer 25o?gecp bie toepnicbtc feggbenbabben/ maecoocïJ onbec beg^Compag^
de HoutenieiS€>tficicrenfeïfs/ foobatoocb onbec baec becfcb^pbeuzoteflengebaïïen
Kay ende 3nn / toegen^ be onBofien en tonfumptie in ïtaö ban onnobtgb^ ïïaben/
Kerck IS ficiecen / Bienaerö / en biecöbeïi)cïie bte banbe iBajo^ejS niet gbebent 50«/
voorde aïsS oocb om bat be mibbeïen en gdben bie in \'t gbemeen gïjegbeben too?ben/
Genieente pacticuliecïijcb toccben gbeepgeut en becöjuprbt / bocbaïtebecgeefö/baec
niet ghe- iö gbeen of feec toepnicö üetecfcbap cp göeboïebt / en boe meecmen getcatbt
daen. geeft alleö te ïjelpen/ en becfteïlen/ en opcecötm/ i)oe flimmec öetgbe^\'
fe] Stuve- toeejt i^/toant men beeft ban boo;? [ej boocbmoet gecegeect/cecbt anbecö
fant is te toüt / ebeu 0f caetbGïölien fcbanbe toaec/ enbe of alïess iiPt een öooft bomen
moejïe / be b?ücbten ïjiec ban bonnen fpjeecben en ban baec feïben getupgen/
men beeft fitcc nu foo ïangbe gbetoeefl/ en aïïebage to^eecbentoiïïen/ en
baec tot nccli toe iriet een^ boo^2ben 2 3. ^uïp tïïnno 1649. pettoesJ ggebaen
toegöen^ €ïïe/ iöb^toicbte/ JiBate cf biecgfjeïijcbe / en boen ïietmenbe
ïupben toaecftbontoen/\' batmen in Slliigufïi naeftHomeribe baec o?b2e op fïd=

Xii)

ïot foitóe / ban U ï^en f tftaeï tsat ijeaicötttt bat eben f00 beeï te feso^m W
flïS geeftöe ^upben te b?mcfte«7 baec ts coeït bïtïibjtïs bedionUiiïenen f®* ,
tteeebzacöt tiiftcïjenbeUipben/ toegijens Betgï|etoitï)teeiimate/ enaïfoo ^, "
mmmecbeccepcftt/ becbec feoitmn niet ceclittoefett/ baec teect oocft geJooft "oytoraic
feat fommigöe bie be Confcientie iiipm is baec ttoebeclep liebben / boe!) top ,
feonnmljet niet afficmeren/ banbe Coojen-filateisbe Compagnie altijt
fdfs becbacijt 5ï)ebjeeft / bod) toie beeft baec bati feggen/ [<?] be óetaUnaöe
tn Eee-toantbieöiecteHanbegaet/ ts oocft nopt op eengoebeboebtgne^
fteit/ öo^toel banbe gljemeene iBannen batbecfocDt iS/ aenaftetoefenijce Lt^J\'^cuve-
öet gïjefdjieben ftonbe / nebens pregnante cebenen baec öp gfieboedjt / bodj
l)ctisalti3tmi.sbec^ant enmifnoegOen/ enbe aifmenban ban befe of biecï pnaa-
gtjeiycfte bingöen pettoes tegï)ens ben ^icecteuc fecöt/becbecs aïs Dem Wh paeiite
gïjebait/ fooDeïtomtmenbedauabeenfpötiö!!« tooojben/ biegïjeenefeïfS
bie Ijet öaec ampt mebe^bjengt/met ïjem ban biecgödijcfte faecften te fpjeec^ meence
ften/ foofpgeengoebebupaen-tceffen / [^jtoerbentodïicïjtboo?®le8eïs/ voorvie-
25ecent)uptecs/ enbiecgï>ïijcfteiiptgt3efdjolben. geisen

C c ] ^ft 5Fo?t baecmen otibec fcïjuplen fiiï/en baec fo Det fcöönt nocï) aïïe be berenhuy-
autï)o?itept ban baen ïtomt/ iept ais een jBoïsïjoop / of een becballen ^-^rs.
^cöans/ baeciStiict een Wupt op/ of baec itaet niet een ftucft Canon in (c)Het
bel)00?ïü(ft ï^0paecben/0f opgoebe^ebbingöe/ men geeft ban eedien af/ Fonkyc
göeïoepjjn batmen fiet cepacecen foube / met bijfpuncten leggDen/ en ïlo^ ais een
paeïs maften/ be <0emeens-|Eannen 5ün oocftaengöefp^oocften om Molshoop
ningö^n baec toe / öocöfp ejccufeecbenDet/ om batbe <©emeentefeei:ai\'m enaihec
toas / peber een toas oocft bot mifcontentement / enbe bjeefben bat ben Bi? Schut is
recteuc inbien öp |)cm eens op 3Dti 5Foit becïaten modjt/ beeï -to?ebecen buyten
(Icaft\'ec toefen foube/ tuffcfien befenisöet bïpbentïeedten/ be fcöuïtfaïïjp ordre.
bupteji ttoijffd op b?<0emeente tod met bed Ciixumftantie toeten te leggen/ id] He c
bieonfcöuïbicöis/ ï)oe toeï ben ^icecteucö^tgeït banïjaecöebbentoilben/ inkomen
en baec toe boo?gaf o^b^e ban öaec J^o; iBog: te ftebben/ (d) toant öabbe ben uyc deGe-
^icectaicöetbiecbepact banöetgeït bat öp 3ijtt tijt upt be<0emeentegïje^ meenteis
feomenis/toasbaectoe aengeïedjt/ gïjetois baecibube niette fto^tgljefto- tot het
men $ijn/ ö^Öcft ben 3lBöl^Si^tdjS baec expjgs toe toas ingebo?bect/[e]maei\' Fort noyt
ï)et toas batmen ^upfent miböeïenfo£ïjtombe^cïjapente,^c|)eereiv en aenge-
Ïïe Bol is nodj niet uptgïjetoaffen / ten aenfien ban ban pubïijcQue toeccften/ lecht.
fooiffectuffcöen ben^icecteuc Mtft! en ^icecteuc ^tubefant toepnid) (e)DeDi-
onbecfcöept / toant nae Ud maecften banbe ^ccfte ts DP tooojts naïaticf) ge^ redeurs
toeefl/ enp?actifeecbc pecfoneïeactiën tegöensbefe engï)eene bieöemin\'t pradife-
oocfifionben/ ÏJf^ft beeïmeeibec göelegOentDepbt gefiabt renperfo-

om öet gemeene te iiantljabea aïs 5Ün ïioo?faet/ toant ïjp toas fonbec #0?== neie aólien
ïodj/ öp is oocft ongeïijcft beeïneecjtigec en bittecbecgöetoeetlompecfoiieïe dodi Stu-
actiën tegïjeniön ontfcïjuliiigfi^ Bpanbenop tefoecften/ alS5ij«©co?faet vefantis

daer in
flimmer
als Kieft.

E De

(14^

De Regeringhe vanden Directeur
Kieft in\'t particulier.

W^tdm ^irecteuc iftieft ten aenfteti Uanbeüerctf

feßiijcfie/ of öaei: aenücïjoojiae/ of Cjj^üoutoe«/

liliDJjden of inliomften öSeöacn geeft / fö öDenoetïjbantec
materie aefetöt/ regeert nocb bat top op bet ßaetbupö gaen/
en eenigbc exempelen jtelïen/ gbelöcb top Delooft fieöben / toaer in top oocfe
beïiojtijeïJtfuHenöetracbten\'

den ïlaet befiont ban inben directeur öieft / flonfteur la iBomagne/
ben directeur babbe ttoee flemmen / en iBonfieur la iBontagne een/ en bet
toaö nocïjtanö öoocö crimen ban befe bonniffen te appelleren / baer nebenö
fat €o?neliö banber l^opbenö alö 5^ifcael / en €o?neliö ban (Cienöoben alö
^ecretariö / en boo?tö alffer eenigbe exttao?binariö faecben boojbielen/
liet ben directeur eenigbe bie\'t bem goet bocbt / meelt Compagnieö die?
naerö baer neffenö roepen/bocb bat gebeurbe toepnicö / (4) nocötanö gaf bet
mifcontentement be ttoaelf .fiBannen / en baer nac be acbt öabben ih geretöt
faecben/ nocbftem/ nocbabbijö/ maer fp toaeren ten opflen banben
locö/ enbe eenigbe anbere boo?ballenbe faecben göefeoren/ omalödecb^
mantel/ enCattepootentebienen/ anberö quameningfieen Confiberatte
en toerben toepnig geacbt/(^) alö fp te^nö beödirecteurö meeninge pettoeö

alö d^ouberain te toefen/ enbe bat alleö in 5ö«t öanbt abfolupt ftom te boen/
en te laten / en bP öebocbte toepnicö bat bet beßoubt ban ïjet ©oicft be
boocbfte3©ettoaö/ gbelijcbbat blaerlijcbblöcfettnben <©o?lotb/ boetoel
men boen bet ^itinbe2£fle gbetoent toaö / met Itflen menige ban
teftatienen ïieoueflenben felben fochten op anbere te fcbutoen/ maet bat
quam foo ombat betteïjoocb gbeloopen toaö/Wen pebeteen betbergo?
ten bloet en fcbabe boo? 5iin ßeecbeningb liet/ la iBont^e fept bat baec
tegbenö gbep?ote(leert geeft/ maer batïjp tegbenö5ön teilen groetleet^
toefen toaö aengberecbt/ en bat bp baer naet boen bet foo toaö bet befte naet
5ijn berfiant öeeft belpen boo?toenben / ben ^ectetattö Co?neiiö ban (Ciens
boben/ fecbtoocbinbefäecbfelföööeen banbtte öebben/ enbefaengaenbe
boo? bem niet te 50« ööebaen alö boo? e]Ep?efre o?b?e banben dire$teur/ botö
bit toert niet gbelooft/ toant baet fijnber bielaiBontagne ï|c&benöoo?en
feggben / (d) bat foo ben ^ecretariö öheen balfcöe ïlappo?ten geb?acbt öab^
be/ bet foube nopt totbe faecbgbeftomen 5ijn/ baet fonber oocbmeetbte

:n fifcael banber ï^optaenö toaö toegben 50« b?tntben (baer al 59« toeten^
fcljapinbeftont)metbertroutot/ babt oocbbierteSanbe gbeenerbarent^
bept/ enbloecbten tn\'t begin ben<©o?locb bicbtoilöalö tegben 5Örttotlte
3ijn/ foo bat bet alleen bp ben direeteucen ^ecretartö (Cienbobenberufï
mbmiltemoet/ bendfeectewc Soocöffesfiefat&iwtWHt/ raebe

l^ent

C 35 )

ßemi»tmantittot S^tEam^ Uetef fipmofte It^tttf^tholsßwt/mbaetnät
trartjte«/ öenïafl bansöHgatö tcfcöuplw« opïupïiettîiic öaecbocöfuüm
bcwycuferen / [ « ] öoe Ipd fp naec on$J oo?öeel ntet at öeel onföjuïïitcö ^mf w o«
teoojfaecfecbart öefcn <©o?lotö oo?öeeIett topte toefen öet bojbecen banöe Requc-
Contïibutte/ bactben^iretteiic o?b?e banbe |Bajo?ess toe fetöt te öebben/ ftanten
ottcaetfantetocöten/ bt\'e öaecp^thctpaelonbecßtentnbebec^ niethed
bojgefante/ ntaecbaet:3önb?teitbenbtebttnaaen0aet/ en aïrebe begonnen onfchui-
ÖÄn/C^3to? futonöaec pïaet^ ïaten/en fîelïen nocö een a ttoee flaeïtjenö tot dich,
ombecfeingöebanöet ^oeltettbeï^^ubecainttept/ beele anbete otttfto?t= [è] Vande
Öept^totüe betbpgaenbe/ Ster ontmoetoiisf eenen J^janftfcu^ Boetp Souverain
eödss |^?ebtcant aïötet;/ eenen SCntoïbu^ ban 3|ecben^bercö b?p Coop^ niteyt. \'
ntan oocfe alöter / bocö bm bat befe bp be faecfeen apparent 3Ü« tooo? [c] Vaa
gareJ^og: tn boüe ïebente Sonten/ foo fuïlen topfe tttaerfomnta^ Francis
«um becöalen/ M befen ^?cbtcant 3f?anfïfftiss <!^outöp tn be eerfie troubïen Doety.
aïttoöeïant of om bte te ontgaen/ guam tn i^ieu €ngöeïanbt/ en bebont [^ij Pran-
Öem upt be ^an tn \'t Met göeraecftt te toefen / beröalben ban in 5ön Con^ cis Dou-
fctentteb?pte tttogöettïeben toolgöenöbe ^eberïantfcöeïïefo?matte/bteöP thy van
tti^teu€ngöelant onberflent0 tttijïe/ begaf ficö onber befcöerm banbe zijnLant
^eberïanberss/ ö^ttt toerbeoocß eenabfoïute gront-b?teftttet^?ebtïegten verdreves
toegöeftaen tot een Colonie/en banben directeur opgöeb?agöen/ öp öabbe ^ pr-n,
Öjmtnutot etteïijcifeeipamtïtenineenïaer berflerci&t/ (a) maer boo? bien ben ciicus
<5oaïocö op ^uam toerben f? alle ban öate ïanberpenberb?eben/ «tetber^ oouthv
ïiejs ban eenigöe twenfcöen en berberf ban beelbefïtael/ berliefenbettteeiîaï^ ^ert Pre-
ïe öaet; ï^upfen en toat fp öabben/ naer bat fp öet een toijl tijtbsf göeïteert/ en dikanc
nteer betconfumeert alg^ fp tottïente beïïomen/ guamenfe aenbe iBana- aendc
töanö/ baet: al be blucötelingen öaer boen ter tijt ontötelben/ [ e ] en ifeeefler Mana-
g^outp toert albaer ^?ebifeant/ naer beblamtwbeö <©o?locö3$obertoa.ö/ thans
Értbe b?eebe (foo toat öeen/ en foobanicöbat öemttiemant beelbetroube) r ri Mef-
ööefïoten toass/feeerbe eenigöe lupben toeber op öaer ïanbt / ben directeur «alwert
gabbe geerne göeften bat befen tttan/ om bat alless te beter toaer gerebjeffeert Lecon-
foubegöeleecïïen öeböen/ oocfe toeber op 5tjnlanbt göegaen foube öebben/ fifaneert
ntaer ottt bat bebjeebettoöflélacöticötoasf/ en iBeefler ^otttöp nietöab- „y\\one\'
ïïeom tttebe te beginnen/ toaö öpttiet öaeflicö/ trocït een tijtbaer naer e^ aarmen
bÄelÖeetten/ en tooonbebaer een öalfjaer/maerberlietöet toeber/ alfoo hp,
get pepö gemaecïït toa.ö/[/jtoant upt öoope bat eenige anbere baer een ^oip i „r^n rn,7
maecfeen fouben / foomaecbtetttenben#?ebtftant3üttp?oce$s/ enb?3cöten hp Ir
foo beet bp bat öet göeconfifqueert toerbe / sîâeetîer tï^outöp öem be^
5toaectbinbenbe/appelieerbe banbe Sententie/ ben »ecteur .amtooo?be "
bat ban 3ött .^.ententte göeen appel bielen/ tnaer bat fp abfolupt gelben ,
tnoilen/ enbe liet ben ^?ebifeantom battooo?t göebattgen fetten/baer öP
urn wp?en blpben tttop / en boen betalen 25. gulben/ befebaet öebben top
alttjt boo? be btotitgelanbe göereecfeent / en göeacöt een tepcfeen ban
raniteptte toefen / be faecfee ban -^rnolbu^ ban lerbenbercö/ tö befe in
wptfeoitttle feeï göelöcfe / toant nae bat ^eger f^öewmfs banbe ï©tlbe ber.-
moo?ttoaö/ in öet 23eregat/en öet 9acöt toeber aenbe iBanatöaöquam/
foo toert bPbm \'©tre(tem;ötïiabett stmoibRöbait ï^arbenbercg/ nebenö

ttoeg

(36 )\'

ttee aU Cucateur^ cjgcfïdt ober ben / m bet ^acbt bjecbe
gbebtjltjeert/ ootft baer in abebonbeit eeuici} goet bat «tet aeiigbegöebeti
bjaö/ toaer ober beu ^ïfcael iïeCucateuï\'^boouecbttrocb/ enpjeteitbeer^
be bet goet boo?be Cïimpagnié confiftaöeï / be Cni\'ateut,^ tlelbeii fjaer baeï
tcoljen / en gabcn ^erïsenbercïj bier ban be ïafï/ betoeïcfte naer eenigbe
ccïsueten nljeconöemneert toerben/ aiö bpbem m toegljenö begbemeene
reöerö gegi-nlictTt bonbe / fdo apfseïieerbe fj? boo? foobanigbe ïSectjterö aï^
be Mt^em baer toe foube berbiefen / baer babmen bet fpul toeber gaenbe/
bet toaö een boocb Crinien/ be ifcuö maecBten gcoot p?eten^/en baer toert
een ^ententj\'e ober gbebelt/ toaer ban ben Miout albu.ölupt: <0eftenïjeb^
öeubiten fcöHfteïiicbeneiïffb banben 3|eec ƒ ifïaeï banbec ^optgen^/ op
en Jïcüoïbu.ö ban ^arbénbeccb / en bat oberbet appeUecen ban onfe
^ei!tcntie/ïn bate ben fèpiil ïaetfi-ïeben/afó biijcbt öpöe ojibertepcbening
bantïcn boo?noemben ^r. ï» ban J|aröenbercb / ban toeïcïte Sententie
niet fian gbeappelïcerttoo?ben/ gbeïijcb bent betoefen i^ bpbe CommilTie
banöiiïe ilog: be %eren cStaten <6enerael/ en 5iin3|oo£bej)tban
#>3ngie/ fooilï bat ben directeur 4E>eneraeïen i^aben ban i^ieu Sebec^
Tdl Her- iettenbe op be gljcbaecïijcbe Confeguentie bie tot nabeeï banbe ^|oogc
henberch «©becijept befc^ s:anbt0,ïiX%agi|lcatie iö flcecbenbe/[^] ben boo?noemben
^nnpüeprc «olbus faau i|erbenbeccb/ Conbemneren inbe boeten ban guióien bate^
r>n Kprik Ïijcïï te öetaïen/ of in gbebancbeniffegbeftelttetooaben/tot batbe Slntenbe
rnr hnete fal betalt toefeu / een anber tot ejcempel. ^nbienniennu be ^eeuto aenbe
Sitóeuto bent / foo banmen fien bat befe lupben gbeen toercb maecben ben
r Al Dpfp ^^^^ iBcg: 5ijn i^ootöept ban €>?anöien7 be eere ber

ÏÏp k rp giftwten / bet tooojt ban gbebaerlijcbe Confe^uentie / anbere ten ejcempel/
c^^ln enöiecgbelijcbe meer göebjupcbt beböen om öaer epgben perfonagtebaec
l i V r i^\'ebe te fpelen/ baerom top befe acte bie tegertsf ben ^jebtbante ^outfic
ireüiKanc g^jggj^gcuj^gff t^/bier bpgbetlelt/ en baec foube fulcb\'efiucben of biecge^
jjoutne jgj^ pjotocolle toel meec te binbentoefen / foo altijt anbec« maec cecDt
öbetnfeceect toecben/ baer gcootelijcjc aen toect gbettoijffelt / enöotft fomtijtïl
anberssgljefienis: fietblijcbt ban gbenoecbfaem/ bat ijet al bap toat mifs
felöcfttoegbegaen beeft/ enbeljicr mebefullen top bit laten en obertceben/
tot bé itegieringbe banben <©iretteur ^tubefant/ met een tooo?t nocljtan«
eertï aenroerenöebe [c] finijïeiijcbe€laufuteinbegconbt-b?iebengbeb?aept/
. foo fouöemen toel baer upt ooibeelen bonnen ban bet berbolcö/toant men
indegroni: i^^eft öe lu^jben itibe gronbt-b?ieben abfoluteopbiartjten gbebaen/ en boen
brieven. |s,„ieenöen batalïegf toeltoa.ö/ en fpuBeefïer ban bet ijaretoacen/ boen
w ineen epffötemen baerbe gront-b^ieben toeber af/ boojgbebenbe battecpettoe^
en üe iel- in becgljetrn toaö / bocb fjettoa^ bat niet/maec baec bocöt batfe ïjaer felben
ve sront- niIjet oDeben ontrieft fiaöben/ enbe baerom f00 boecbbemen eencïaufuïe
briei IS oviïjer aen be grom- b^ieben / en tcpcïienbefe op nieuto 7 bie cecfjt firüt met
bengcont-b?ief/M fobatnuineenenbefelbe gront-feiefeen contcabtctieigê
fonöec coleuc ban te bonsien berb?apen / toant bet lupt albums tnbe oube b?te?
ben / enbe fp flaen op bet Sanbt/ enbe be ©aïepen bte baec ban outgi
toe-öoo?en/ enbe be claufule fcpt gïjeen Balepe te göeb?up£ïten boo2 be Com-
pagiue/ bieöetartoeïl^on göeöjupcifeengöenó^tï)/ mbe Daec «ampetentie

( )

Beeft / ittgrom-öÄ« lïactnotfi een antrat cïanfuïebfegTiemmnö/enbe
peöec tegïjeivö öe öo.jfï ^tmlit / te toeten batmen fitl) moet onöertoerpen aKe
laflen bie rci^e öeraemt jijn/ofte nocï) te öeramen / bat in infinitnm gljepio^
tebeert ftnn it^erben / enbe alreebe beifcijetóen \'^ntooonbei-ö tcgbcn gï)etoo??
pen iö / en anbei\'e oocïj bifconi-ageect op foobanioïje boet pettoeö biJbec ijant
te nemen.

DeRegheringhe vandeii Direéleiir

WltBenCcfïteittDelalitbetiptöerelles^rmge tetoe^ „

feu/ toant fp beeft otiö beö?oefïyen top bemercben onö b?ancb M Smve-
bei\'uiogen / niet te min top fuïïen beginnen/en alfoo top banbe i3;nts Re-
g0eineeneiicixMiïcfee en25o?gerii)cbe goebet-enaïreebe gbc^ g^nnge
fpjoocben b«bben/ fuïleji top befien boe bet toe gaet in bet l^anbt-i^abenban^ bedroeft
be3u(litie/enbet i\'ecötlpjeetben tuffcbeniBan eniBan/eneeifebjcb beö dein-
dii\'ecteuiö en beö caetö ntarsieren aïö met ben bingec aentoijfen/c^-j toat ben woonders,
dicecteu? belangt banfijn eecfte fiomfte/tot nocb toe iö fön ntaniev in bet ge^ Stuve-
vetbte getoeejl / een ban beoöe paitpen met bracïjt te biijben/te bebifputeven/ ^anr fpeeic
en boojt te fetten/niet geïijcb een Hecfttei- öetacmt/ maec aïö een fojcbbuïbtge deoAdvo-
boojfpkccft / ijettodcboocbeen groot mifnoegben aenpebereen gbegeben caet eu
beeft/en bu fommige foo beer gaet/ en fo bed te toege gebracht beeft/bat beeïe oiec den
geen faetb toooj bet gerecht berben öjeugïjen/ foofe niet toei of tameïiicb met rechter
ben directeur ftaen / toant bien bem tegen beeft/ beeft foo beel aïö ^onen in het ge-
m^aen tegen/ beljaiben bat ijp foo beel felfö gïjef eibe en berobligeerbe 5ßaben rechte,
ïjeeft / enoocft fommige toel toillen batbf? be rete met ^^iuraïitept ban [c] Stuve-
ftenntien btoingben baiV foo tïelt b? \'t t^th bicbtoilö fon abbtjö fcljjiftelijtb/ fant wil
en bat foo largo en ampel/ batbeteerdgefnbeöeftaet/ enbaniö fijn toso?t gheen te-
baer neffenö/HSonfieu? bitiö tnijn 3löbij.0/foo pemant baer toat tegben beeft gen fpreec
bie fpieeclttï UJ alö ban pemanbt op llaenbe boet(bat niet toel te boen iöjtoat ken noch
tegen Ijeeft / al iö bi; fcljoon toef obefonbeert/ foo onbianbt fijn terflom nader be-
in (€oo2n/en maecbt fulcbe gljebaerben/ bat bet berbaerlijcb iö / iae fcbelt be richt

fpne €. feotii niet ruften boo? bat bp fijn toil beeft, dit met exempelen en
luttefiatientebetoijfen/öoetoelftetteboeniö / foube nocötanö onöteïangï)
ballen/ bocö top feggben/ en berïtlaren aöe / bat bet ban aenbegin (oo be
meeneïioerööÖetoeêftiö/ bie nocb bagèbjcbx continueert/ en bit iöbe con^
bitie en bet toefen inben maet banbenditecteuc/bie i^ooften ^lefiöent inben
ïtaet Saet onö nu oocïi bo?t be anbere ïXaben in \'t particulier acnfp?eec^
feen.den bice directeu? a:ubbert ban dincblagen/beeft nu langen tüt groot
niifnoegengbetoottt/ettop\'tierfcbepben tpbenober beelberfcöeïJöen faeclten

c 3

C 38 )

WDinck- tcgeiijSbm^trectcucßnfSttöeffel&e ïïaö«t0!?ei}?otefïem / maer Set is nu
lage is vol iatelvjcKnaer öat oocft eenige atiöeceiÖ^t fiooftiioJjentbante boojentoajs ^
Mifcon - boo? b?eefe foobanicö oberrompeït / bat fip tegïjen ben directeur tïiet fean^
tentemenc fen bo?(te / maer mofle beel bingoën ïaten öeeti gaen en mebeboen/ {a) baec
[i] La bp ï)em baec naer becftiaect gcoot toeec-tojiï in te gebben/alfoo niet cecïjtmas
Montagne ticï) jijn/ bocöï)pfa£ö gïjeenatïbec toegljen om cujUe öeöben/ toant ben
derf niec ï^irecteuc fepbe felfs ihben ïtaet/ Ijem flimmer te füllen tratteren als ÏBou^
vryfpreec ter ban (Ctoiüer optgïjebaengabbe/ fooöp30«fi"«ietboïggen toilbe/ befe
ken. 3]Ban is ban berljeert, Eaet ons nu berber gaen / llöonfieur fa iBontagne is
[c] Briaa bp ïJiefs tijben mebe i^aetgetoeefl /en toas öp beele bora feer berbacDt/ geeft
Muyfon geen CommifTie upt Ijet ©aberlanbt/is boo? ben #o?locfl mebe ban fijn
verttaet ftaut berb?eben/ is \'oocfs beel aenbe Compagnie fcljulbicg/ {b) en baerom i^
onfe caei genootfaecïit teftmuleren:bocö Ijet iS genoegfaem beftenten ban fteuifelfs ges
niet en ljoo2t bat get gejimiet aen ftaet/ en toeerfien baer in geeft/bolgt 5ß?ian iBups
moet jae fon Eieutenant banbe ^oïbaten/befe man b?eeft ben <©irecteureneert gern
fegghen. als fgu todboenber/(c) en begalben bat gp feer fletgt en onerbaren iS in recgs
{d] De ten/foo berfïaet gp onfe buptfcge tad niet/fo bat gp gantS niet beguaem is be
Cominif- langlje fcg?iftelijcfee abbgfente toebedegggen/ maer toel moet en oocït toiï
faris Adri- ja fegggen/(^) fomtijts toert oocïtinben ïïaebt ggeb?upd}t ben CommiffariS
aen Key- 91lb?iaen Éepfer/bié gier boo? ^cretaris ggeïionfen is; befe nBan geeft oocö
Ier. banbe recgtèt niet bed bergeten/ maer fept fdber bat gp €>obtS toater ober
(e) De <0obts ^Slcïter gaen laet / befe iBan ïtan ban oorti nietfeggen / en berf oocö
Scheeps nietfeggen/ toant op gem balt fdfs foo beeï bat get beft is bat ftp fiil stojjcgt;
Capitey- (e) be fcgeeps-Capitepus gebben mebe als 5P aen %m sgn gaer flem tnbeti
nen mede i^aebt/ gelgcït ^dmer (CïjomaffeiV ^n ^auius Eenaertfen/ bie Cguipagie^
haer ftem ttteeflerggemaecïittoerbeopgeteerflearribementaïïjter/ enaïtgtmebein^
indenRacc beutï^aebt ggefeten geeft / boeg nocg iS gpb?p.!iBan / toatfeennifTe befe
en Stuve- ïupben ban recgt faecïten en 25oeren?gefcgil gebben/ bie al gaer leben ter Eec
fant fcheit gebaren/en bpfcgeeps-toercß Op geb?acgtfgn/ fean pberbecflanbigge liegt
haerjvoor afnemen/begaïben bat ben <!^irecteur gaer feïfs nocg foo fcguïbicg gout/bat^
Dieven /

dat fy la-
ten heen
gaen.

geeft ^^ göeb?aci)tlebbe / Ä bit iS befe itaets^geeren toeï toeber gefecgt/ boeg p?itti
quaetach- ctpael be Cquipagie^\'meeflaytoant Captepn Reimer toas altgt meefï inEee/
terdenc- uiaer p gebben ïjet aïS ongemerdJt laten geen gaen / een tepdten offe fcgul^
ken dat öicg toareii/boggfe barenber niet guaïgcft ban/( ƒ jtoant ^aulus Eenaertffen
den Di- gfeft maer ftlepne gagie / en nocgtans tjeter aaBoon-gups gier ggdimmert
redeur fo älspemanbt / goe bat bit toegadis te <©upflec boo? ons / toant of fcgoon
veel van ben <^ireeteitr Imm^ ban befe faften geeft/fo stogcgt gp nocgtans aïS ^lu
Paulus ïus lenacrtfcn öegint op te fteedten / bat gpanbers tsoo? pemanbt Ifcgt
Lenertfz iïoet/ en bit geeft öp beele guaet acgterbendien. iSefteert nocg op befe ïiecgt^
ver- fcancfe op te maecïten ben^ecretaris ^n f ifcaeï 3|enb?id{ ban giej:

draecht. Doo? befeu aïs ©aenb?agec is getoeefl/ben ^irectew? ^tubefant geeft gen 29

iBaenben

C 39 )

(a) matttlim m HaetsJ bemabmngc geöoiiben/omcebeitón/onijec amm
öicfün€.€.abbtfeecbe bat ftp niet 5b)ü3mïiart / maeïnicötöaecmaccHen Fifcadzg*
bjat baer beflooten toerbe/ oocH bicïttoiïö berfelaert te toefen een fieit/ fcöeïnV Maenden
en bief/ en foo boa^ts/en bit aWessiö ben fifcael toel beleent / maeröpburft uyt de
be recöte toeci) öaer niet tegen in-gaen/en öet iö öem onö cozbeelöootïi isiet vergade-
göeraben / toant öet iö een .ijBan gantö onberbjaecöelöcö in toöO?ben en in nng.
toercï!en/(i&; toat fullen top beel ban een.üBan feggen bie öet öooft guelt/enbe ib} Den
^cö?oefnietbaittiaet/ baer öpmacöticöt\'^upöi^/fonberiing bat niet fel:= Fikael de
ben beurt allfer toat <^apin\'ti|outiö om te jlupten. ïaomtben ^ecretartö w^jfteniet.
<Co?neli0 ban (€ienöoben/ban befen ÏBan foube feer beel üonnen gefêcöt too?^ (c) Den
ben / en meer alö top macöticö 5ön/bocö fulleit foo öier foo bacr/om ïJO?töept Secretaris
toil toat upt-grijpen/ic)be man is boozficöticö/fnötiJl/becilanbicö/en fcöerp^ is lang in\'c
finnicö ban <6ee|ï/goebe «6aben alfe toel göelmtpcltt toerben/öp iö een banbe Lant ge-
langde öier in \'t Éanbt getoeefl/alle gelegentöeben fijn öem feer toel beftent/ weert en
fo ban CöJiftenen alö 1©ilben/(if) met be JlBilbe feifö öeeft öP gelötl» een toilt feer deur-
göelcopen/met een Cleetgen om/en een ï^lot-lapie boo2/tet licfce banbe ^oe^ trapt,
ren / baer öpaltijtittacöticö toe göenegljen iö göetoèe|l / en foo beel mebe (d)Den
te boen geöabt öeeft/ bat geen (Iraffe of b?epgementen banben directeur öem Secretaris
baeraffeonbe bjöWin öetbepnjêniöö» ntacöticö erbaren/en geeft oocft loopt by
felfö boo? al flapenbe te bijten/en bie 0»^ meeft öaet/be meejte bjientfcljap upt^ de wilden
terlijcfttebetoonen/ öp geeft oocfepeber bie öem ban boen öeeft (baerfcöier als een
niemanbtb?pbainö)goetbefcöept/ enbelooffeteöelpen/enöelpt fcöier nie^ wilt, nu is
mant/of b?aept altijt ö\'eene flreeclt of ben anberen béér in/uptgefonbert ileer^ hy een
o^omö ©?ienben/in fijn toooiben en öanbeling iö ÖP looö/berfteert/bebjiecöe- recht
lijcften leugenacöticö / biepebereenMooft/ enalööetbanopeentoe-grij- Machivel-
pen Somt/ijfer niemant t\'öupö/ [el öet aenrecöten banben eoslocD toert öem lift.
p?inttpael/met nocö eentge ban fönb?ienbentoegöefcö?eben/boo? fijn balfcöe [ei Het
i^apo?ten enlogenöiöben<©irceteurgöetnbuceert/ en bitgelobe en feggen aenrech-
bp be recötfïnntge a®ilben en Cö^iftenen. ^nbien nu be tïetttme ber geitteente ten van-
iö/bolgenö ben ^et-regel be tlemme (0obeö tö/[ ƒ 3 fo Mtmen ban befe man den Oor-
fcöier geen goet met toaeröept feggen/en geen guaet 3toijgen/öet öeele Eanbt loch Prin-
roept tegen öem bupl(boo?beöoubenöbe directeur en be fpne)bat öpeen eipaeltot
i^cöeli^i/ |ïSoo2benaer/enberraberiö/ en batÖP uptöetS^anbttttoet/of zijnen kft.
batitten geen rufl met be toüben öebben fal / ben ^trecteii? ^tubefant iö in [ ƒ j Men
öet eerfle en ooclt naentaelö öter ban toel getoaerfcöout / öeeft öem nocötanö kan van
tn bienflgeöoubeit/enfoobeeltoegelatenbatalleönaerfönfin gaet/meeralö hem geen
of ÖP^?efibent toaö / jae fecöt oocït toel comenteittentinfijn bienflteöeb^ goetilg-
öen / bocöbieileenleptnocöniet/topbertroutoenengeïobenbatöp öentin gen of
beele miflept/eit beel guaetö boet/bat öp anberö niet boen en foube / met een quaet
tooo?t/een bupten aetiïionienbe oo?faecït iö ban fijn berberf/en beö ïanbö ott^ fwiighen,
ïuflicö/ bocö öet fcöö^t bat ben »ecteu? niet ften ïtan / of toil / toant boen
ban eentge berfocöt toerbe / guaitt öet in geen confïberatie/maermenöeeft
Öet feïbe tracöten te betoimpden/ foo foecfeen te fïeïïen/ bat in öet 30aberïanbt
(baermett be toaeröepi b?p fp?eectfen macö}ntemanbt öem foube tttogen ttio^
ïefferen ombe toaeröept te ontbecfeen/ baer fp niet nae tracöteit/ gefïeïtöebi
benbeban beepgenfföappenbemaben/ fooissöetïi^taft« nemenbat öet

recöte

\'( 40 )

^Icectonaerö/ ilebraen/ enblergijelijcbe; bod) om bit ojbentetijcb te bec^
ftaen/ fal bet beft toefen alleö Soi«niaeifcbe toöfe bo?te!ttcfe te fleïitn / en tjoe
bet litei* toe-gegacn beeft gljebuecenbe 3ijn Kegertnglje / cocb U^^e bïe göeene

^^^de Sf!?ïMml?[toam toafcnbatoegifea gljepafleert^\' |jleetï»ett
top niet ban] toaö alö be ©acuto/met groote ffaci en pjagt/ be toco^ben ban
föne Iiïer «uier b?ie jaren blijben toilbe/en ar,bere booclimoeben/beben
fommige oojbden/ bat ijet geen ©aber toefen foube/ïjet toooit men ï^eer «öe-
nerael en biergdiicbe tötdö toaren bier nopt ban te boo?en foo öeltent/ ) bet
toaö fcljier alle bagen te boen met placcaten ban berfcbepben inboitben ic pu-
bliceren / bie mcefl nopt gbepjactifeert en allangb teeber gijejtojbensïjn/
uptgefonbert ben aBijn iiccbö/toant bie gaf p^ffijt-re) de p?ocebup?en ban^
be acbt .fpannen/boojnemelijcb tegen joegen? ^ieterf5 Cupffer/en Cojndiö
llobjn/bielenmebeinbetbeginfd boo?/en ben directcnr toowbebem baer
fooeenfPbic|)iiVbat|)l\'beeiebanf!jninbo#bebe €)o?bden / entoatterban
toaö/ bocb toepnicb tot fyn boo^becl / toant peber facb en mercbte blaerlijcb/
bat ben directeur liieft meer fabeur en bulp / en bco2fp2acb/in 3ijn ©loceö
babbe / alö paitpe/ en bat be een directeur beö anber boo?fp?aecH toaö/
gbdijcb be tooo^bdï banben directeur <;$tubefant bat felfö nïcbe brachten en
inbabben/ alöbP fepbe/ be 25oere- ïteecMö fouben in toebomenbe
ttiön oocb foo iracbten te öjupen / maer icb fal ïjet nu toel foo tnaecben / bat
fpïjaerbupcbin toebomenbe bol fiillen bebben / en boe liet gbemaecbttö/
banbeuptbomftebanbet^joceöa&etupgljen/ to-ant fp mo^en boeten be^
talen / toerben 3toaer gbebarsmn / enbe op batter niet aen ontb?eecben foube/
foo b^epcbbemcn Co?ndiöMolijn nocb t^lö bp om graci fp?acïi] ter tpbt en
toijlen men fien foube/ boe|ietinbet©aöerlanbt met 3önfaeckn af-lopen
foube/ met befecf biergfjelijcïie tooo?ben/ gbdijcbSEolijn[bat lebeubigO
menfcb 5Önöe] nocïj felfö berblaert. ^ e j ^nbien icb toifie iKolijn/ bat SbP
onfe dementie fout bibuïgeren/ oftefeo? baer t oog liecgr b^ejtgben/ icft
foube uterftomaenbenboogljften ©oom bi iSieuto - ilebcrlanbt boen op^
jansDen/ mibitiöfootufTcfien bier oogen gefcQiet/ feanontfem toerben/
jeboojtcocb niet toaer te 5ijn/ maer toat ifttoaerbigi^/ bet toert boo? gbe-
bjcb-lupbcnbe eremiielen foobanigb geconfiimert / batter niet aen te ttoijf^
fcleniö/ toant een tijbt naer baer bertrecbin.ljetbupö banben ^?ebicant /
alö ben ISercben-iaEaebtalbaer gbefetenbab/ en op-gbeftaen toaö/ miam
bet te paö bat eenen lrnolbuö ban ^erbenbcrglj/ be ^?ocebueren ban ^egec
€eunif3 berbadbe / en boe ïp ober be Sententie alö Ciirateur gbeappdleert
ïjabbe / toaer op ben directeur (bie baer mebe alö <i^uberlingb öefeten bab)
|iettooo?tnam/ enanttooo?be/ [ƒ) menmocfitêbp mö« tööt bencïtentc

appel-

(4x)

/ fÈw^mtt letiïeïjeftït fouite&ettt^ boet feojttrïfoimniö^\'ï
ïtcn/ enfiupjen tefliitßen naec^ïatit/ en ïaten gern foo appeUeren» #
h)?eetie tooo^enl toat fonöeeen ^teatn meetóüec feonnenöoen/ <ntitt
öHe toert nocfi ïtcaföticD ii^ljefïtcïjt/ toant naer öat gotgem ©ieterft Cupf-
fee / m^oineïtjS lïêoïön / naer get 3©aiïerïant om per appefte berfoecßen/
toaerotn gter toeec f£t)?pten banfiaec önamV m be fp?aefb ging batfein
appel opïienomen toaeren/ ofopggenoitten foubeteojben/ fooberblaerbe
benS^tcetteur opentlpcb berfcgepbe malen en meenigbecepfen/ foo toeï te>
ögenjsgntooonber^aï^Bjeembeïtngen/fpjeecbenbe ban go$bimpeterf5 . -,c
Cupt^c/ CoaneïtJSlEoïtjn/ M aïauamenfpootbfcïioon toeber/^bjotg^ Wimve-
ten o?b?e banbe Staten / # toacentoef« toaren / ten fp gaere log: llog:
mp op ontbieben/ foo foube tcß gaer tecfiont toeberom jluereni 30ne<gb: acht de
fieeft ootït aïtüt gbebifputeert / bat gtec te Eanbe gbeen appeï btel / of bal^ «^J^^^f
ïenfeon/ enbat gp bat ggenoetgfaem macgtttg toasJ te betoöfen/ enaïgï vande
fbmmt^egetmetggeïobentoiïben/ boojnementïijtït tn faecbenteggenjsbe ocateu.
Compagnie/ ofgaec^oof;-<©fficieren/ foo toiflmenbeeï bpteb^enggen/
bat ober aï opggefotgt toai?/ en epggentïöcb ter faetbe niet bienbe/ mebe
inben eecflenaïssben directeur ï^ieft gier nocg toassberfotgt/bew €ngeïfcöe
®?ebifeant/ aïfoogplang fonberbegpo?lijfft onbergoutggetoeeflengebient
g^be/ aïfoo 3tjnEanbt nu sgetonfiftiueeri toasJ/ te moggen bertretften
naeb\'Cpïantiett of naec j^eberïant/ maec mengafgem aïtgtQuaebtbe^
fcgept/en b^eptgbe gem bit en bat te fuïïen boen/ m epnteïiicft get quam baer /ij
toe/ batgpbmcetfeenmocgte/ mitssggebenbeeen Compjomi^onbecjön
ganbt/ batgpin eeniggepïaetfenbaec gpaenguam/ niet meïben of Magen pn^eifen
foubebantoatgembp ben #icecteucliieftof ^tubefantgiecin Jl^^ebec- p.^ik\'„r
ïantobecbomen toasÈ/ bit becbïaect beiBan feïfsJ/ be ^eec lE>intbïaggen
cnbm Commanbeuclopec/bieboenmebegïjefetengebben/ fegggenoocb "

bat get toaec ijs/ geti^ tebectoonbecen foo get nu be^icecteucss naergaec
epggentonfcientte goetmaecben/ toat batfe ban metfuïtiEe bjtefmöboen
toiïïen/ enbiecggeïgcbe binggenjunbec meec ggepaffeect; botgfeecfetce?
teïgtb / be \'©icetteur begonbe ootb in get eecfte feec gact te bifputeren
teggensfbe Contrabanbisi/ gettoeïcbe inbeïbaeteen feerpjijfeïücbefaecbe
toasf/ get recgt toe ggegaen en baec bp gebïeben / maec men becbobe get an^»
bece/ en3©ilbe getfeïfsï boen/ en bat toiïöenbe ïupben foo niet becftaen/ \'^^eercu,
M 39n€b:fepbe enbifputeerbe opentigt^ä bat getgem ban be^ Compa^ M Scuve-
0niesÉteeggenb?p1lont/lsrupt/ Bloot/en saoerjs aenbe 3©iïbe teberboopen/ fanc ver-
en niemant anbere bat gpbaer refoïutie toiïbe boen trecben/ enooclrin\'t koopt
toertbfteïïen/ toatbe cefoïutiebeïangt i^ong^onbebent/ macrtoatbebaet Kruyc en
betteft/ bie igi aen pebec ^intooonbecbenneïgcb/ toant ben Bivectem\'geeft Loot aen-
boo? fijne ^ieitaergf openbaerïgcfe aenbe ïtBiïöe boen berganbcïen/ geeft oocb de Wiide.
b?pe ïupben bte een a z ïioecsJ boo? gaec epgen geb?upcb en pïaifier mebe ge# (d) s tuve-
bjacgtgabben afgenomen/ en naec 3ön epgen toeï-gebaïïen be fommigge be^ iant
taeït/ be fommige oocb aenbe 5©iïbeberbocgt/ boeg bit bonbe niet maecïunv krijcht een
engabtoepnifgaengangg/ getmofle anbec^fftomen/ [4]entenbicnepnbe Kas mee
gafmen een Coopman <©etcit ©aflricb ïafi een iïaé (batmen tocet) mebe te Roeis.
Tiengen om geïiicb get giet / b^ a®iibe met een fpaerfiïme gant te oubevüou^

äp öeiV

m

( 42 J

m/ wttMe ^asgttisöSd foo opentó m/ mmnkt «ai mantöa^
sen^e iBanatïjans/ of Ijp toijt tjd / en nwn öaU toeccft gDcnoecO ijet ©oiclt
te jiiilen / pbcc Isoecïjöen Ijet fijne üp / toant mert facf) bat iiet ^cijtp [gelijcït
toel eertijtïts anoete] niet gebifiteect toerDen/ en men pïtfurneeröe öattec
Iïoo?öen<©öutoerneuftoeelmeci*0oeïs/ ^ätupten^oot in toas/ maeconi
ijattet eecjte niet toel litcftte/ ijatmen baerom be cejleltiï gielt/ botö bit
motljtfooöeengegaengebben/ maerpber een bemeecbte/ toat eeji groote
beur en aen-lepbingge. \'^^en ïO^iretteiir foo boenbe aen alle anbere / en ben
^tbipper en Éoopman gaf/ bie boeg ban outs baer ban berncgt toaren/ m
m\\ ggefecgt too?öen tot een groote partpe lioers mebe ggeb?acgtte gebben/ en
bit toerbt te meerggelooft/ aïfoofe naerbe recgte plaets gaen/ en beiaes
toece biefe boen/ jtom^gubefp^eerften/ bit baerbefoo beel mifnöeggen on^
becbeggemeenenman/ en oocft onber anbere Offifid^n felfs/ bat get niet
upt te f|.i?eecfteit iö / en gabmen get ©olcft ftio toel aen ggePiaet / als toeber^
ggegonben/ baer foube toat toonberSbanggeftomen gebben/ baer toerte
cotft bp-ggeboecgt/ ben »ettein; is ban alles/ en öoetalïejtin\'tgeele
3tanbt/ toant gp geeft ban 5ünfe!benberfcgepben3©incfteis/ (4 gptöeen
$&20utoer/ gp geeft ^S?outoerpen/gpi^articipeertin^fgepett/ gp tseen
hoopman / gpiseenï|anbelaer/ foo toel baiigeoojiofbe alsComrabanbe
3Baren/ boeg ben directeur acgt get niet/ [W tttaer tgoonbe o?b?e banbe
25etointgebßers bat gp get boen mocgte / en fepbe nocg baec bp / bat met be
©alcfteniecaengemtenbienepnbefupplement banKrupt en Eoot ftomen
foube/fommabemanbiegetanbereop bengais berbiet/ toilgetfelbefoa
toel bebecftt als openbaer boen/en totl tegen be goebe <©?ont-regeïs / batmen
jgn exempel niet bolgen fal/en inbien anbere baer in ftomen te berballen/Cbat
toeiin\'tfecreet te beel ^cgiet/) fotoilmenmet be ïupben naerbeoMge/
bit(c)gebben top gefien in eenen ^acob ïïepntges/en giacoftban j^cgecmet-
goren/bie om befe faute ter boobt geepfcgt toerben/en men gabbe beeï moepte
eermen gern baer ban ftrygen ftan / en boen toerbenfe nocg aïs fcgeïmett ge^
bannen/ met confifcatie ban get 0oet/ get J^anniffement toerbe oocft boo? get
boo?!openbait beeï goebe mannen baer naer toeber^roepen/ maer get goebt
bat b?p toat beeï [aïfoofe ^cgotfcge 5soöp dupben toaren] bïeef ggetonfifs
Queert. [i] Mp ftonnen Ijier niet nalaten te becgalen / get toeber^baren ban
eenen üioott €geunif5 25acfter/ aïfoo gp aen ons ober befe faecfte ggeftïaecgt
geeft/ aïs ten googtïen mif ganbeït 3gnbe/ gelgcft gp oocft inber baet ts/toant
bemantoefenbeeeneerUjcft25o?ger ban goebt leben/ algierban taitieïgcfte
mibbeïen/ toerben op get feggen ban eene compagnies-\'^ienaer/ (bie na get
feggen banben oBeneraeïen ßaebt) be<i5aïgg toel b?iemael ober berbient
gabbe/ boo? toten oocft een nieutoeggemaecftt toerbe/ boeg upt genabeb?»
gingg/gebangengefet/enmenfocgt beeïoptegensgem upt aïïe goecften/ th
epnbëïgcft niet binbenbe bat fcggn gabbe/ ïtétmen gem naec 13. baggen gge^
bancftenis/ toeber op fuffifante bo?gen upt / foo be jfiffaeï pettoes bont / t^p
foube 3ijn actie inftitiieren/ baer is tot nocg toe niet in gebaen/ naec bat get
^aec en baig geïeben toas/foo gebben top als boo?fp2aecfte ban bie <0emeens
te op 3ön berfoecft/caïfoo 3ijn bo?gen gem ïattigg bieïen] per Cibieï berfocgt/
bat be nian 5ijn ©?oces mocgt ggemaecftt tooaben/ m gp naer meriten gge^

llraft/

C 43 )

llrafï/ füo DP fcftuït l)attije/fo0 ttiW öat fip mmt seöï^foïbem
bacc toaö met ßetoonmn/toant mm gaf onö fmaöieöe toooaUen/ en men ftet
iioo? öen fiftml aï upt raööelïen toat boo? ben mont ^uam / en ben manif^
men öatigljobecaï tegen/ enfcfieïtöembco^aïïeïeeïijcït gebjotftupt/ bec^
fbetfet lyp pm/ aï tö öet btïïttfe/foo ferötöt öp guabe en toornige fcöelb-tooo?-
ben/neemt 5ön reguefle nfet aen/ en toepgeVt öem recöt/ befe bïngöen göeben
groot nnfnoegen/en öaren gebacöten tot bertrecfe/ (a) met eenen èteter ban? (a) Proce-
ber Blinben i.ö öet beter toe^-gegaen/ maer öp fat niet gebangöen / bocö baer dueren o-
3i)nber beeï/ toant be meefl sm ontfleït/ en fouben fjj?cecïjen foofe bo?ften/ nu ver Pietcr
üe Compagnie feïfö met ben berbobenöanbeï boo? gaet/ oo?beïettbeïupben vander
bat fpöetbocöfonber fonbe boen/ ïtonnen fp öet fonber fcöabe boen/ en bit Linden.
beroo?faecï}tfucfeenfïup£feenenfra«beren/ bat öet ongöeïooflfeïöcïuö/ öet
ïijcïit niet btt^aerbp öet nocö pïacöt/ M öetpubïtceren baneenpaecaet/ (b) Piac
öat bte fcöwïbtgö toaren/ of Ctbteï of Crtitttneeï in ^teu>€ngeïant öier b?p caet vaa
gelep en p?otej:je öebben foube/ öeeft oocft be gemoeberen ber Cngeïfcöen feer vry ^^eiev
berbittert/ en toerbe bp peber geoo?beeït te m iJan guabe confeguemie / öet aende
beroo?faetfet oocït grootemtfrtoegenonber be^ntooonberen/ (c) bat begeer quaec-
^tupbefämfoobeerbtgötotöetfonftfguereniiS/ baer fiomt fcöier niet een doenders
^cötp otttrent/of tn/ foo öet batibe b?ienben niet tö/ of öet buncïit Öem mM re) Den \'
baer fuïïen (öoetoeïbaer toepntcö ban ïiomt] nocö groote p?etentie befeö aen\'> biredeur
gaerto gemaecM torben/ öaer faecten toiïïen top niet bifgiïtmn / ttiaer öet confif-

lueert

nocö goet/ foo ben roep ijter ban tn öet lant aïïeentgötoaö/ ttiaer öp Öeeft „e
öem nu aï berfp?ept bp be i^abuertge Cngeïfcöe / foo toeï ^upb aïö Soo?b^
toaertö/oocfe tnbe 3©etl?3!nbien en Caribi Cpïanben/ baer U aïontme fuïc?
ften auaben roep/ bat niet een ^cöip baer ban baen öier berft ftomen / goebe
enbe geïocf toaerbige ïupben/bie baer ban baen ober 25aflon öier feomen\' en?
be anbere öier ban baen op 25aflon öanbeïenbe/ affureren bat öier upt\' befe rd\\ n^«
€pïanbenaïïe^aeröttieeraïö25. ^cöepen bomen foube/(i) toaer ïjetniet/ vL
batfe boo? be Conftfcatte b?eefbe/bit iö aïïeenigö ban befe pïaetfe/en be faeiit L\'
baer ban bï«cöt ober aï/ en baert geïijfïfe b?eefe / foo bat befe <0tere öet toeï? üfanZ\'n
baren ban % f eberïanbt feer fcïjabeïijci tö/ be i^egotie biberteert / en ïup? aS vp?j
benmtfmoebtgömaecïit/ toant anbere pïaetfen ïeggen foo toeï niet göeïcgen aïïr
m befe/en öeöben meerber ^cöeep^©aert/ aïïe bafle Sttooonbers / foo toeï Swrf
3aoopttian/25o?geren»r/ panter/m&eptö-man/ aïö ^ienfl-ïinecöt/
ïi)benöiergrootefcöabeöoo?/[e] toanttoaöïjaeraöonbante^cöeep^5Daeit/ ^^ ^
aïïebingen fouben beter feoop toerben/ en be noottoenbicöeben fouben niacïic? m\' a
ïntfe 3tjn te bekomen/ aïö nu/ ö^t fp <6oet ofte J©aren/bie be ïupbenfeifö boo?
<0Dbe.ö Eegen iipt be gront beïïomen/ of auberfmtö aen^teeïen/ fouben beter/
en met meer abance te bertieren 3tjn/ be ïitpbenen b?Pöebeu geben 5leringïj/ v f ^r
Sieu^Cngeïanbt iö een ïiïaer erempeï/ bat befe p?actijCQue feer boet teren/1
en©irgi«ia p?tnctpaeï/ alïcfcöii!ben£np?etenficn/ bie ban ben directeur "\'ïf!

bien fp öare ^upftttge/|f snben eit Jgeeiien/ en anbere geïegentöeben ijerïaten

2 mollen/

{44-T

maSi«i/ teecbe« m fctgf^Êfeö^m/ m aï« bc ïupïien baat^gb^ett/ batfï.
nictmafStigl)5i)n.te betalen/ batfe bet fjaxe boo? ben «©ojioijb becïoo?en
beöben / bat mön fal botb gbebeben pattentie te beljOen / foo flaotmen^
fe boo?betÖooft/ entEecbt baerSefolutteop/ bteoocb be facto tn\'ttoeccfe
öMdtbjecbt / bat bie beö Compagnieö fcOuïben niet boiboen/ baee^n^
ral Den teceft futten betalen / [«j maee gbeftcn be fcbulben / tn / en boo? ben
Direcaeur l^oft oïJemaecïit 3ijn / en belupben niet macbtieb sön / nocb be i^ooft^om/
evfcht de nocij Sinteïefï tc betalen / bjeberombebeucbbelöcbefcbulben/ bte ben dt^
fchuiden recteuK l^ieft ban Compagnieö toegben naer^gbelaten beeft/ bet fp ban
oock, die öattet bedaet in betbiet« .iBaent^gelt / gelebetbe <0?anen / ofte eenigbe an^
inde Oor- bete toettelijcbe betoefeuefcfiulben/ bie toil bendicectent niet betalen/ en
locrheshp- alö top bier tegbenfpjeecben/ alö#nbeeenfeltfamefaccb/ bmtgtautmen/
inaeckt en toil öet fo bebben/top bebben bp Hequeflen en i^emonpantten ebentoel fo
ende beel gebaett/battetinbo?beten banbefcöulben boo? eett tjjbtgetlaccbttoecbt.
wil eheen ^Seftalben bit foo toert bet Eant banbe Compagnie bef toaert/ en fooba=
deuchde- nicft belafi/enbe oubetgbefiouben / batbe 31ntooonberö nietmacbticösön/
liicke nebenö fiaet naburen ban ^©irgine of l^ieu Cttgelant te berfcöbnen / ofte
fchuiden pettoeö ter bant te nemen / bet fcbönt enbe boo? foo beeï onö bebent iö / alle
weder ac- ^ntooonbetö ini^ieu^eberlant opgöeben/bat be ^Setointbebbetö santgs
geen acfit of regarbt op Seberlant nemen/ ban alfer toat t\' ontftogen tö/
bet toelcb nocötanö maecbtbat fpteminber ontfangben/ bertöoo0en<©o?s
iocbö\'-noot/ baermen biet in iö getoeetl/ ban ftlaerlticfe betupgen/ bat be
tointöebbetöboen nietgbeacbt bebben / of ^.^eberlant foncbofb?eef/
toant boemen aen öflerinfulcïten ertremiteptom {julpenöpflantbetfdcöt/
bat fp nocbtanö eerenö en beloften fialben onbetfocbt fcbuïbi^ toaö/ bolaenö
be etemptien / foo öeeftfe nopt pettoeö biefaengaenbe bpber bant gbenomen/
tot baren ïiofien/ top laeten botten flaen/ fp geeft «opt eenige goebe o?b?e of
regiementbaer ober boen pilen / boetoel nocötanö ten oberbloebe ban öaere

gbetracöt bie gbeene te jtrafen/ bie befelbeïicötbaerbicö begonnen öab/(^)
toaer upt gbeen filepne fufpitie gbenomen ban too?bett / ban baer o?b?e baec
toe/ often minttenbet (taetbaft/ batbaer Officierenmeernaerguntteen
b?ientfcbap alö |Beritenberbo?en toerben/ bet toelcïi baer faecben niet te

riKxv beter boet gaen/ bocöbittömeèftbe^articipantenfcOabeennabeel/ beele
> ^vr rette bupten ttoijffei toeten baer tnficöten toel/ in <;êomjtia ban tn öare

rotiewert fpbetSanbt fcbulbicö3ön/bomenfp betrete iiO?t/toant bet

r frlr. ^ücïtter niet nae/be laften nocbtanö toeten fp toel te bef toarett/(c)toant baer fp
iwaerc,enr j« beetemptie« beloben/ niet boben 5 per Cettto te gaen/ foo nemen fp nu 16.
de dic i^pj ij^ ifij^^fj. jjggj I jjgj ij^jij. I jj^j ïjomter niet bp / be

iijoecyan- en tegentoetpfelen bie ban baer bp gbeb?atbt toerben / aïjS

den gtie- cooplup^goeberen / fïupcben / en beeï anbere / bie ben tijt {laer gbeïeert
saeenen ^^ jjg^,. ^^^^ ^^te geben / 5ijn ban geenber toaetben/ en niette
man be- getoicöticï)/ toatit bat iffer efter niet in te toeerleggen/ maer te lang/ tn mtb?
caeic wor- ^^ pi^ gj^gj jjg^^pj 1530 ^ jj^^t berepfcfit/ befe en OBtallijcfec
den, 3toari£öeben fyi^ieciwer/bte top niet macöticö 30n upt te b?«töeö/naïötansj

m-

UB)

tût fcgaWtiaöéeï/dt tvm ban\'t San&t fîitcBmîïe/ m Uati Ue Sfn^oon W
ofte top bp ïrm »ecteuc ofte anbece Compaameö «©fftctecen ïtonten en bec^
ïjaïen ïjet flocecen onfec iSaônecen/Magenbe dnfen öefoïateneïtöe ^oubaïït\'^
0en flant/fo fecpgen top een attbec anttooo^t ban gaec/ alö bat fp get toeï fien
en bemecctïen/ nocgtans niet cemebiecen ïïonöen/ toant fP bes Compagnies
o?b?eboïcgben/enboïgenmoetett/enfotoPtoattefeggenïieï(öen/ M bat top ,, p,
gaece lÏBeeflecs be 25etointïjeööeren of gace l^g: ïBog: ötfotcï«n moe^ {^vi?
ten/ fiet toeïcïï top oocïï gïjeooabeeït gebûen inbec baet en toaergewt foo te toe^ ^^^f
fen/ get ts nu al ïangg obcc get iaec ggeïebetv bat be gemeene li^annen bejlo? ^^^ \' ^y
ten enbe caetfaemoojbeeïbê/ een üefenbingge aen gaec3^o0:SïOg:teboen.
g^e^icecteuc pjeesget / enbe tïont get niet aïïeen toe/ maec b?eef get oocïï ^^^^
ecnlïeïîjcïî/get toas feecfiercït inbe.ïHoten/ (è)fG0 batmenoocïï aïcebeban f^\'-

foube communtcattbe naec 51JR toeïggebalïen/ enbe ïiicr beriionben fommige ^^ecken,
pccïiten/e^e becgalben biel get inlïacp/ begaïben nocg bat wy
be CngeïfCije/ baecmen ficg mebe op gefieunt gabbe/eitbe onbec befe faecfte ^^^ ver-
aïS aebematen getcocften toccben/ baec nvt fcgepben tec tiit enbe toiiïen toe/ ^oecken.

begontó b^ingïjen/ enbebcmga»nnenbesSsbSc f^pere-
naecbecanbecttoecben/ (c) alstoanneecbe^eec ^tubefantbaectoebec gact toe
SifSWnI^^^^^^ sefcg?eben te befendin-
gebben/ ban bat fo^amggelupben ftoiiien fouben. ^^aer beberfttefnig ban ge vandea
gtjebaen toas/eec oocft be nieutoeaenftomers nocg öeeöicgt toacen/ foo toett ^irecSfeur
met tooojben of monbeling batï gefielt en gefloten / men foube met be befen-- geprefen.

/ get flont toat ïangïje eec benCebtbec^ (O Stuy-
nieutot toect/toeggenseentgge mpïiatie obec be Commiffte/ bie epnbeïiicft vefaiit ver-
P20tocoïïe gejïeït en getepcftent toect/nuiec een autennjcoue me^nt het,
affcgjtftgebben top baec4ioptban ftonnen beftomen/goetoeïöen^icecteuc -dac de be-
cn.^te bïcfttoiïS belooft geeft/ enbe topbec bicftmaeïs om getoeefï fendinghe

batinen ban lang te becgcefs m öe Compagnie / (bie ban tijt tot tnt m^et\'
betecfcgap beïoofbe/ boeg ecgec toefcïjicftte} ggetoacgt gaböeu/toeit ^oorr-

refolutie getrocïien/ eenigge pirfonen te fen= gaen.
^n/getfpben^tcecteucaenbmiben/ enbe bccfocïsten tenöienepnbeattetbe {d) Vaffe
<©em2cntete4mgmfpjee£ften/[cj bocggaecboojflagen toerben tuet toeï op? refoiutie
genomen/ enbe fpftregen op gaerfclj^ifteïgcfeeïteguerre/een feer lang appo? tot de be-
fïii/aïsbatmen commumcatibe gaen/ en ben ^^irecteur^iinoifee belagen fendinghc
attofte/met beeï anbere bingen/ bie gantsmet mts boomemen niet arc&be^ aen haer
ons/racgtens onpjacticabeï toaren / ont berfcljepben rebenen bie top Hoog

........ ...............■ ■ —Mor-

©aberïant fenben/ of gp foube baer Coppe ban gebben/ ftan gp ficg ban ber? Gemeens
anttooo?ben/get toas ons ïief/maer sin 03b2e in befen té fuïïen boïaen/ bocgt Mannen
onsingeenrebenggépïaKfïte^tjn/ maerbtrecteïgcft teflrpben teggeiiSget mogcH de
toeïbarenban\'tEanbt/ top gabben oocft nerggens belooft of toeggefept/ Gemeente
Én toaren met Cebe berbonben/ ben 3Be!fïant ban get 3lanbt te foecften/ met fpre-
ögeïiïtïi top naec onftbefleftennfsaïtgötgefimsöb sstoeeii. ken*

3

mmmmm

f46 )

r^i Apo- (4) ^ ïsttUcomoEnifce ff tJpcfïiï iimxm top mW toeï ïefett feontiitt) flaet/
ftiiie van jj^j ijefnemè« fitïlen toat ïxst^fent be <©emeente tot bit toeccb bjaggen fal
denDirec- toiHetf / en toaer öe boften ban baeti bonien füllen/ bodj ben directeur lept
«ur. Het anbere iipt / alö toP bet berfraen bebben/ nufoo toaffetbat 5ön €b j
niet toilöe be gemeente bergateren / toat top fcasr oitï beben / en cotfe nii t
toilbeiïbattop bet boen fonben/ foö ginsöentop ban benen / en fpgaeebm
be (gemeenten ban iiup^ tot ©upgs aen/ ban befe tiit af ontb^anbenbtn
<8eneraelin too?n/ enis^ nopt tóeber (foo topoojbeelen bonnen) erntielijcfe
bebaert gljêtoceft/ boetóel top niet anbersstoitten/ ofiabben3ijno?baebier
in ebeboicUt / ibl niet te min bet toert opgenon^en / bat be negijen iBannen
niet covnnüinicatJbe of 3ün o^bie in allejs pertinent bolgöen foiiben toillen/ en
bat bertoetfeten een bitteren en onbertoinnelijcben Ijaet in bem / tegengs baec
alle boclj / pjincipael tegijen be gbeene bie Ijp baer be boojnaemfle oo?faeclte
ban p?efumeerben / en boetoel befe pafoonen 3iin goebe en bierbare b^ienben
fijn fin niet altijt gbetoeeft toaren / enbe bp oocb notb bojt te booten gbeectimeert bab^
en wil be / boo? öe eeriijcïiïe / beanäemfte / berftanbicljfle / en <jBobtfalicDftó\' ban
voighen. bet ïïanbt / nocbtan^ foo ra^ fp bei^ <6eneraels^ fin niet bolcgbe / toatren fp
bit en bat/ fommigtje ©legelö/ EeugenaersÈ/ iïebelïen/ 3®cetbenaerö/
©ptfiippec.07 met centooo?t/ fp toaren ftbiec tefiim om te bangfien/ te
boc?en baötmen met gïjetoelt aengöep?efl:/om be befenbingbe tefpoeben/
enbe nu toao bet nocb feë maenben tijötjs gljenoecö / enbe men feonbe al toat^
men boen foube en nobiabtoaö/ teel op een ©ei papier üellen/ men itrop^
be oocb beel gljerucbten onber bet ©olcfe / (c) enbe men tracbte boen p?inci^
pael boo? be €ngelfcbe / bet CóHegie banbe neggen mannen te niet te boen/
bocb al?$ befe beö?iecïjelncbefubtpjeben ontbecftttoerben/ enbe men begon
temercben/ bat bit toerch b?wctjteloo^ foube toefen/ foobegontmen[om
biterfietemaecben] met alle beele perfoneele actiën tegbens^ fommigge op te
hecCoiie- foetfeii/ bieuten p?efumecröe bat be 25el{jamer^ toaren. ^efe beffbulbicg^
gie re be men / ban lietfe beo? ben jpifrael enbe anbere ggefubbo?boneecbe berbol^
diverteren ggèu/ en maecbtenfe upt / alöof get be fïimfïe fielten ban get Sanbt
ggetoeeft toaren/ baerfenocljtanss bojtjSte boo?en be befte lupben enlieffïe
»ber^befeentggetoeeii toaren/ gier toe nu p?efenteerben ftcg eene ggele^
Centgepbt / bic hm «Sïirecteur foo lief toa.^/ Immerts foo gp fetf^ fepbe / als
jgnejiggenleben/ metteneerfrenaenbancfebanïiet 5^aeri649, foo faggeh
c!i benjertl^ten top lilaerlijcb / bat top niet alleen beel te boen foisbcn bebben/
[d] Vande toeggcn fce befenbingOe / enbe batmen 5toacdn£b baer toe ggeraecften
fottbe/ ïd) bergalben oojbeelben nobigb een continisele aenteptbeninge te gou^
ben/ om een begooilgcfe ^loutnaelmet gljeleggentgepbt baecupttefurne^
ren. <^.efen laft teevbt ggeggeben aen eenen tib?taeu batbec ïDonfb / upt
berefoüitie/ baer ban ter felber tijöttoasöefcn banber ^ontb gelogeert/
ten gupfe ban eendt .ptcljtel 3lanf3 in een ?öamer* ^en <0enerael op een
feecfeer tijbt al;^ banber ^oncb mt toa^/ liegten met epggen ganben bit
Mabt ï ^clj?ïft / fetten banber ^oncfe baeclj^ baa* aen in <aöfelingg /
becgabecben ben^?eeben-ïïaet / accufeerben gem begaen te gebben Crimen
LsefieMajeftatis, en nam befaecb foo gootg/ batter gantfcg ggeenjïelien
aen en toa.^ / of be befenbingge motie Communicatibc ggefcgieben / en ban

toass

C 47 )

toosifjét ttoc^te magcïtm/ anbersi fiet Sioumaeï/ foo ttoembe niijttleec
gctölab-fcl)?tft/ iraeu fjet^oumaeï UPt gïjeftdt foube toetóen / toja^actrè
ÖÖenoecïj/ toant fepbe mijn ^eec/ bak toaven groote Calumnien tegöen
ï)aeri^óg:|B3gun/ enbe alö top tjet eycuferen toiïben / enbe ïtïabbeber?
facljtenom te reformeren/ alfoo ben fcïj?i)^er baer nietbajï op itaen toiïbe/
maer fepbe toeï te hennen baer in g^eabufeert toefen/ boo? ïjaejtieljept enbe
èiergïjclijföe / alfoo ïyn beeï te boen öabbe / enbe öet meefie niet öerlefcn/ foo
noembemenonö ïPieguefleen feïab-göefcöaift/bat göeen anttooo^betoaer?
bitö toaö / enüe bea fcö?pber baer ban totïbemen liraffen / anber ten ejcem-
pel/ [a] in fomma top iionben öet niet maecïien/ of öet toaö altijt gitaïijcïs/\' (a) Hoe-
Ö£> berbobe aen banlier \'©oncïi be ïSaetö bergaberingöe en oocït be onfe / en men hen
beebeonögïjerecöteliicït betoeete/ nocötanö toilbe öem ban 3iin€ebtmet met den
ontfïaen/enbc om beu &eöoo?li)c!iei» toecö ban betoijö af te Oiiiben/ fo maecït? Direóteur
teneenplaccaet/ enberbiet bat göeen gfietupgöeml^eof anbere acten bali^ maeckr,
beren füllen/ alö bie öp ben .^ecretariö gOefcöaebenjö^t / bic bocö niemant hetisai-
boo?t öelpt/ en peber ïtlaecötniet boojtte Itonnen ï?omen/ bit feffoe öeeft tijtqua-
ben directeur iäieft oocïi göebaen/ [h] boen öp b?eefbe bat tcgöenö öem lick.
tetïatiebelecïjt foube toerben/ enbe foo iö öaer practijtgwe t£O0?gaenöalieö Verbot
teboentoatfe bebencften ïionnen / om öaer pjactijccsuen ftnenbete öouben/ vanfchrif-
[cj be geene bie ïjet öaer 3Cmpt mebe b?ocö£/öaer feiben met lant^faecï^en te ten te
bemoepcrt/enbebatbeöe/ toaren toeï/foïjp öet naer öeö €5eneraelö appetijt maccken.
enbe toel glieballen beben/ foo niet/ öeeftnïenfe berbolclitenboenberbol? (c)Die
gfjen/ gïjebangöen gljejlelt/ met<;§9lbaten betoaert / batfe niemant fp2eec= voor het
ïïenmocijten/ in(€ao2nuptgöefcöolbenboo?alïeflimgï)eö?ocö/ geb?epcöt Landt
bit en bat te leeren/ en al göebaen en berfièrt tegl}cnö öaer/ bat ÖP Öeeft fpreecken
toeten te berfieren en op te rapen/ top ïionnen öier niet lang in 3ijn/ maer feer qua-
refereren onö aen öet Slouaiael baer ban göeöouben i enbe öet fcöiijben bat lijck be-
ben <!^irecteur fdfö boen fal/id] upt öet boo?gaenbe beröad füllen fiacr ^og: fegent.
H^og: en foober eenigöe anbere Eiefyeböeré öetficn/ tod Bonnen afnemen/ (d) De
toattoercïtenïaft topopbefcöouberö göeöabt öebben/ bat top tod gaeme waerheyt
gljcmifl; fouben öebben/ maer toaer lm niet göetoeefï terïiefben ban öet weghens
lianbt/ enbe ber toaeröept / bie boo? foo bedonö bdtentiö/ ïangbegra? N. Ne-
ben öeeft göeïegöen/ be fbjaricöept en moeite/ bie ebcntoeï göeen abbitie derlant
beöoeft/ berb2iet/ ofrefaï onö foo niet berbrieten/ alö onö tod berb?iet ben langhe
bjöebigöen to^flant ban ^^ieu^^eberlant/ bat nu lept om ben nptterlïen verduy-
fnacït te göeben /• maer top öopen cn benroutoen/ bat onö berb?iet/ en lijbcn ftert.
ber Sttooonberö en lantö^upben/ inïjaer log; Ilog; fal bertoecïteneen
mebe^lijben/ om i^ieu-S^eberlantteberblijben.

In

(j llH

(-4S)

In W-at manieren Nieu-Nederlant
foude geredrelTeert worden.

AEÖ0eïöeltóp1ï«:feecliect3Ött/ m^itm^mttm| tu

ten aenfien öet ban ^anöm/ toiïmaeca&inöecö/ etiOß

ftaec||o3:|feog:tenboïïenei:Viai\'en 3!)«/ foo öibben top nocßtansf
i)atmen nm obec öet öooft fie / en ijerejccufa-en / aiö top pettocjs
naet onö felepn berfiant baet ban aentepcbenen/ ßeöalben öet göeenebat
top in onö reaneft aen öaer i|og: aiö noot / bienft berfocöt öeböen.

(©nö etatötenö/ foo fal bit gtanbt onber be JSegieringbe banbe
Compagnie noept öioepen/maet öet faï in 5ijn fetobergaen/enbe boot ïoo^
jpen/fonber bat be €. C. Compagnie baet boo? berbetert faï toerben of toefen/
bieö foube boo? öaer enbe boo? öet Eant öeter enbe p?Djfijteiycjct toe^n / bat
fp öaet baer ban ontfïoegben / enbe öaer reflant tranfpo?teerbe.

fin \'t partitubet te fp?eecïien / baer ßeöoojbe fo?glje gï)eb?agöen te toet^
ben boo? göemeene/ footoeï ferebeïijtbe alö JSojgeciiièbe goeberen / bie
tnbe beginfelen Qualijcb èonnengöemiflofte berfpaerttoo?ben/ öet flaet in
ttoijffei of ben»ecclien-bienfl met faï moeten flilflaen/ boo? öetbertrecft
banben #?ebibant / en öet onbermogen ber CDmpagnie:baer beöoo?be ootö
een göemeene fcöool te toefen / berfien ten tmnfien met ttoee goebe iBeeflerö/
op bat boo? alle in een foo tooefl Eanbt / baer beel ongöeöonben bolcb iö/ be
jeucöt toel onbettoefen/ enbe opgbeb?acöt toerbe/ niet alleen inlefen/ in
fcö?bben/ maet oocb in benniffe in be b?eefe beö leeren/ nu gaet öet met öet
fcöool öouben foo toat been/ beeö of geen boet öet nae 3ijn toelgeballen/fo ian=
ge \'t öem goet buncbt/baer foube oocb een#ut-man-öupö/3Beeö-ö«P^enbe
biergelijcbe beöooren te toiefen/ben iB?ebibant bie nu töupö bomt/ foube baet
ban oocb toel naetber berblaringe bonnen boen: ïjet Sant moefle oocb met
nobfalige/jeetlijcïie enbe berfïanbige regenten berfien too?ben/bie niet feer
öoefticö/ ofte inmierö niet te Begeerlijcb jijti/ eenBegeerlijcfe<©pper-öocft
maecbt arme <0nberbanen/enbe maniere gelijcb öet.nu geregeert toert/ balt
ïjet Eant|"toaer/enbe niet betb?aecljelöcb/ toant niemant iö langer ongemo=
ïefleert of öet föne feecber alö ben directeur göelieft / bie tot Confifcatie ge^
ineeitïijcït toel gijefint 3ijn/en al boetmen fcöccn toeï/ en geeft ben%etöet
3ijn/ fo bicntmen (toilmen rufi öebben) be felbe altijt nocb te belieben/ op een
goebe ßegieringe foube toel goebe populatie bolgïjen/gelijcïi top bat nae onfe
ïtenniffe / in onö reguefl bertoont bebben/ m öoetoel b?p patïagie te gßeben/
enbe eguipagie ban ^i^cgepen / (foö ben noot bat berepfcöt/) met ben eerflen
feoflelöclï foube ballen/ foo foube öetttocötanö [alfmen cpbe Confe^uentie
fiet] ijpttermaten toel befïeet toefen / foo ber poeren enbe ^Öoeren-fenecötö/
mitfgaberö:anbere beïjoeftigöe lupben boo? in\'t Eant göeb?acöt toerben/
metöettoepnicïj batfe ïip öaetöebben/ gSelijcb oc«;ïJöet3Baberiantfulcbe
ïupbengöenoecö\'te niifTen öeeft/ top öopen ïjet foube ban toel gaen/ bDO?=
ncmentlijcb öïfmcjtbe Hoebet banbe populatie/ bie top acöten te toefen

goeben

C 49 )

0OÉbip?ebtïestétt/ m tjcé^tttrt/ Ui ö\'gnbjoottötc^feonö« animecm/
nabtgatiecn goeöencsotfe treffen/ m petrecem neffen3st!ess Eantjsplap^
fantgépt/ aüeïcgentöept/ gefomftcpt/ en b^iitöt&aeröept/ öertoaertsüoc^
ïien/ tntiten men ïjp ijet afi-eeöcsgefieföe SimijtffÖep&inöÜe/ inbepjcteyic
boetfiUe/ naec menfcïjen i^ojbeel/ öet foube ban met <8obe5$ bulpeaUe^
toeï gaen / enig» i^eberiant foube tn toei^niglje laecen een &?abe jJïaetfe fion^
nentoeefen/ oocbbienftaenbcl^ebecïantfdjen^taetboenbonnen/ enbebe
«ptgbeïi^be onïioiien toei toet«i: rücbeïijdi öetaïen / en 30« toelöoenberjs be^
bantfeen.

I|oocö HSogbenbeÜeeten; SBp bebben be b^pmoebifbepbtgöenomeit
befe 0cmonficantie te fcOj^en / enbe be faecbe alfoo boo? te tleïïen/ Igbdöcö
top gbebaen gebben/ ter lief be banbe toaerïjepbt/ enbe battopon^cebt
enbe confcientie gafben / baer in berbonben bebonben / get i^ toeï foo / bat
top alïe te ggeïgcb ofte bp malbanberen ben ggegeelen (Ceneur op alle partim
tuïariteptenniet^gefïen/ ggegoojt/ ofte ontmoet 3ön/ nocgtanssiffecntet
in/ ofgettsieenigïje onber on^ toeï bebent/ toaer enbe toaeracgtitg te toe^
fen / get meefte toeten top aïïe toeï toaer te toefen / top goopen bat garei|0Dö
.IBog: onfe bjp^pofticgepbtfulïenejccuferen/ en onfe ffecgtitgepbt inttgl/
fcgjgben/ en o?b?e ten beffen gouben» €pnbiggenbe/bebelentopgaet3|oos
iBog: gare perfbonen raet flaggen en boojnenien met ben gaten / t\'gupiS en
bupten/ mibtfgaberjf: alle Sief-ïjebbergs ban Äito^^eberlant/ inbe
ggenabigge befliemggeenbetoattnggebesJltlbergoocglïeti/ bie topbiböen
gaerJIoogHSogi berleenen.eeutoigge etuijbaijcbe toeïbaert/

Adlum delen 2,8 July inNieu-Nederlant, was onderteyckent
Adriaen vander T}onc\\j Augtißyn Herman^ Armldus van
Hardenberchy lacohvan Couwenhoven, Oloff Stevenf^, (dsLCt
by ftoDt) onder proteft gehouden te tey ckenen, over de Re-
gieringe vanden Heer Kieft, Michiel lanfjen , Thomas Hal,
Elben Elberß^, Govert Loh^rmans^ Henürich^ Hendric\\(^ Kip
ende lan Everts-bout, onder ftont, naer Collatie jeghens
d\' originale Reinonftrantie in date, ende onderteyckent
als boven , is defe daer mede bevonden t\' accorderen in
\'s Graven - haghe den xiij. Odlober i 4 9. by my, ends
was onderteyckent D. V, Scbelluynen Notaris Publijcq.

F I N i S.

m

f

14

Si.

Il

i

w

v 5/

■ - Lie

mi

.-. ...- y

^ -S

i >

I .

a;

ék\'-\'f^y^": . .«»•.-■\'ifSVvv: r. .y- "•i-jk.

■■ -\'.i^\'

-iu ■ r-i

f.

fhünni i .....................................................................................................................il\'iiijlti h\'imiïi» ......... triiiiin «iiiir^

C«; ( ( -

Vr < <c eccoi C( ff ^^

le V; t- f « ccco c % SS\' SSS
IrV S ce ^ Cd (Cf CC C(

ta^illÄi^

(MA" ■

r^\'f^/cSf^^^f erca-u, C( ^c