CHrtstiabn de Vierde, KoninghvandeDeenen,
Send\' door Nieuws-giericheyt, verfcheyde Schepen heen en ,
Om Groen- en Spitfberghs-Landt, op \'t naeuft te onderibecken:
Hetwelckhemis geluckt, gelijck ghy in dees Boecken
Kondt lefen ende fien : En wordt hier oieê geleert,
Al wat men noodich heeft, die op dees Vaert verkeerc.

ban ^^emmarcften/ m/ öeeft obec fuïcifï^i5m.i!Banï)aften
tiaft 5Önbe omte öjetm of I Capitepn Johao Monouk öaer toe
men tEOo? öe ^autote/ bte lCommiffic becïeent/ommet ttoee toeï-
<6ïoettïanöt en America ban gemonteerde l^cïjepi« na tse F e^c«, m
matoöeceni^fcïjepöenöe/eem^ooj-jOnïangM m ^maemt

baren/ cn aïbaec firn f o?t«jm te foefeen,
5^efe pudfon geeft becfcïjepöe cep^
fen m öe Soojbtfe toatecen om gefbjo?-
ben/ enöei^ ban be <!Bngeïfcï)e l^oop^
iïeben tot öien epnbe/ met een ^cïjip tot
befe intentie uptgefonbm: om te fien/
foo ï)et mogeïtjcfeen toa^/ of ï)p een paf^
fagie/bp \'t j[^oo?ben boo? America, in
<0ofl-S\'nbien feonbe ßomen, Aano
i6io, i$ uiat €naeïanbt enbe OBjoens
ïanbt boo? bp sefépït / enbe bjiect epnöe?
ï^cften boo? een mifugï) ontoeetin een
3laubJte gebleben/ baer boo? öp ten
ïaetflen in een gcoote mpmeEee ijuam/
ficïi ïnbeeïbenbe bat&p ben boo?gang!)
gebonben öabbe : .ïiEaec nabïen l}p
ïangï) ïjeen en bjeer toa^ gebaren fonber
eenige ojpenmgöe te bmben/ öefïootftp
epnöeïgcften/ tegöen fnn bp-ftebbenbe
©oïcït^ meeninge en toiï/aïbaer te obec=
bjintecen/ öoebjeï ftjn Proviand ficjö foo
beet niet mochte u^tficecïten; MMou^
ben baer fonöer tbJijfeï ooït ïjebben moe^
ten berfmacljten / toanneer ö«« <i5obt
Itïmacötig niet fonöerïingïjöaböebp-
gefïaen met ]^et toefenben ban beLfcï|ep=
öe foo?ten ban ©ogel^; fp bonijen oocït
obecöe loobosijnbJitte #atti)fen/ bie
met öet ©oo?-jaer niet meec te fien toa^
ren/ enbe in pïaet^ ban befe anamen
^toanen/<0anfen/€enben/ enöe anbec
jkoatec-gebogeïte/ bie aïïe feer ïicïjt ïton=
öen gebangen too?ben; baec en-ftoben
bonben fp eenen toonbecïijcïien 23oom/
Ö?agenbe geeï-gcoene bïabecen/ öebben?
öe eenen ^pecerp-acötigen fmaecft/ ge?
hooeïitsijnbequambaeceen (Blp upt/
enbja^ een öeecïgcfte ^aïf/ oocfe öet
toatec baec ban geb?oncï{en/ toa^ feec
goet tegen^ be ^cöeucbupcït/ ïtcamp/
p^n in be öeupen / en boo? anbere fïecfe?
ten ban feonbe boojtïiomenbe: baec-en?
boben tiuam met öet ©oo?-jaerfoobeeï
3aiffcöen/ bat fp öun ^öw baec me?
öetoeï fonben öeööen ïtonneniieb?acö=
ten/toanneer Hudfon niet meec op fïme
öooj-baett öabbe geö^eben/ öie ö? eben«

COUC0 toebecom nae Cngeïanbt aenfïrf=\'
ïen. €enen a©iïbeöebben^ in be felbe
pïaetfen gefïen/ öen toeïhen fp spiegel?
enöe .treffen gaben/öi^ b?acöt ö«n öaer
boo? een ^ebecbeï / enöe een ï^ecte«^
Öupöt/ enbe eenen ^ïeebe toebetom.
^ïfoo tujfcöen Hudfon möe tuffcöf»
fommige ban fijn bp-öebbenbe JBaet?
eenige moepte toa^ gecefen / mbe öaet
obec öp fommige geb?epgöt öab/öegon^
nen fp tegöenöemtemuptineecen: öe
boo?naemfle ban be muptineecbec^ toa?

genaemt Hendrick Groen, bien Hudfon
gcoot gemaecïtt öeeft/ enbe bpfonbecïrj^
feen in befe ©opagie tot fijnen
Öab aengenomeit; befe muptineecbec^
bieïen inbe Campt / tcocftenöemmet
gctoeït baec «pt/ fetten öem met ft)«
^oon/ enbe nocö anbaue in be ^ïoep/
enbe ïietenfe aïfoo in be toiïbe ^ee ftoer^
ben/ toaer aen een toonberïöcïte faecft
gebeucbe/ Öoo? eenen genaemt Philip
5taf, te toeten: befe (aï of öpfcöoon ban
befeontcoutoe ^ooftoicöten toiecbge^
beben/ om bp ömi in \'t ^cöip te Wgben
aïfoöpbe ^eebaect ö^eïtoeï becflonb/
enbt\'baec-en-boben een ^cöeep^-tintü
metman srjnbe/) toepgecbe bp öun te
bïgben / enbe fp?ongö mebe in be ^ïoep
ombp@nen Äeftec te ftïijben/ beeï
ïiebecbanbp fuïc& een onbacmöectigö
gefpitp^ban menfcöen in gefeïfeöapte
3ijn. JBaec befe eïenbigöe menfcöen nii
metbefe^Iocpgebiebensön/ iftanmen
niet toeten / ö^i^te becmoeben batfp
boo? öongerenbe gcoote feonbe önn ïe^
ben geepnbigt öebben/ ofte ban be
benomgeb?acöt59n» boo?naemfïe
Beïöamec^ ban befe .ï^uptecp fön
meeft (in öwn toebecom Öep^) banöe
Jï^iïDen bermoo?t/ enöeomgefeomen j
maec öe reflecenöe fïjn in\'t boïgöenbe
3|aer k^h. ben feflen September/ ö^rf
uptgeöongect iniEngeïant geaccibeert/
toant fp in \'t ïaetfle anöec^ niet öan 5ee-
gcaémet <3mtï feooefeten/ enöeï^up^
öen bau 23eeflen moeflen eteiu

fjjonnicki^ben J!©at»/ 1619. met
wjee ^cïjepen upt be^üttó ^epïg^e^
Sïtón/ ojiïjct eene toacen acöt-en-ijeer^
«51J menfcöeii/ enbeopïjetanba\'toa-
menfcïjen/ siJnöemaeteen
quanten fpaeit Capo
Jarwel, öefe Caep feit op ^lï.scaeb/
S^t^SÖacïjtigW m ^ueeuto en f ©au

HudfoBstoe/ ontmoete onbettoegebeeï
M/ aïfoo öp ïn be cupmte ban be
«ee iüa^/ iftonbe öp t ïaeï onttogen
"cn. ^abbe onöec anbete toeljaïïen/
^ben 8 üuïp fuïcïien feïïeftowbeenbe
geccften JBinbt / bat be ^epïen foo ftnf
oan bjïetben / bat men befeïbe niet
«onbe butjgen: maer anberen baeg^
«o?benï)etop ben acöter-mibbagïjfoo
fieet/ bat fp aïtemarï ï)un ïtïebeten moe^
lïen upt tcecïten/ etibe in be öembben
Saen.

Cö?ifïïaen^-flcaet: ïip quam aen ecn
iBpïanbtaeii/ tegen ober (©?oenïanbt/
aïbaecfonböpeenigïj ©oïcïi om te fien
Doe ï)et baec gefïeït toa^ / beteeïcl^e geen
lïienfcöen fagen/ maec ïiemeccïtten beeï
^etfïappen j maec be^ anbecen-baegö^
quam een gcoot getaï ban 3©iïbeti te
Joojfcïjó\'n / betoeïcfee fich ontfetteben
boo? ï)et fubpte gefïeöt bec \'ï^eeneu / ïie^
pen ta\'flontetïbebecbecgben öace
Penen acï)tec een fleen-felïp: quamen

Warnen; maec be 5^eenen gingljen foo
wbgljom/ tot batfp ben boo?fp?ongö
«cegen/ enbe liepenacötec ben H«p/ en
bematigbenbe toapenen banbe Mbe.

JSiiben toonben fich öeei beb?oeft
Obec öetbctlie^ ban öun toapenen / ba=
oen met een feec ootmoebigö grtaet/ bat

men öun befeïbe bocö toeberom foube
geben/aïfo fp maec ban öet ^agen moe-
fïen ïeben/p?efenteecben öace Meebecen
te geben/fo fp öace toapen^ toebec mog=:
ten öeBöen: öet toeïcfe be ^ï^eenen be^
toee^be/ om Öun öace toapen^ niet aï=:
ïeen bjebecom te geben/ maec gaben
Öun nocö fommigöe Mepnigöeben baec
bp/ öet toeïh be ïl^iïben met banchbaec^
Öepbt aennamen/ enbe beceecbenbaec
tegen ben \'©eenen toebecom met aïbec^
Öanbe ©ogeï^ enbe ©ifcö-fpeclft. <JSen
ban be l©iïben öab eenen Mepnen
geï genomen/ enbe fagö met gcoote bec^
bjonbecinge fijne gebaente baec in/fïacft
ïKnfeïbentecïiontm fijnboefem/ enbe
Kep feec öaefïigö baec mebe toegö: toaec
mebe be beenen ïacöten/maec toiaben
nocö meec ïaccöfnbe/ aï#fp fagöen öoe
be ï©ilben eenen ban be beenen fo feec
ïief Hoof ben/ toant bie toa^ öwn lieben
niet ongöeïijch ban toefen/ toa^geeï-
bjupn/ en öab ftoacte öaucen/ en een
pïatte neu#/ be 3©iïben öebben fïcö ïicö==
teïïjcl&en mgebeeït/ batöpeenbanönn
Hanbt^-ïieben getoeefi / ban be gene
bie boo? eenigöe Jacen toegö geboect frjn
göetoöjben / toeïcfe göebaï bp be \'^te^\'
nenni^toepnigö ïaccöen^/ maec nocö
beeï meec een boatecp/ opbegeöeeïc
]0epébecoo?faecftte.

#en 19. ^uïpfiet Monnick be ^nc^K g
ïiec^ Ucötm7 en gingö ban bit €pïanbt ront.\'
t\'scpï/ ombecbectejepïen/ tnaecfeon^^®\'^^^
ben toegen^ \'t f ^ niet boo?t ßomen/ en=
be moefien bjebecom iii be boo?f3 i^aben
ïoopm: enbe öoe f» \'t aenïepben fo Holls

baec nae toebecom te boo^fcöö\'n / enbe j ben fp bocö niet eenen Sntooonbec meec
acoeten be J^^eenen op ö»« mamec/ tefimftomen. beenen bonben aen
^aec ftJ paffen neecfligö op bat be ^ee? hc ïlebiec eenige atgnen upt gefpannen/
«en niet tuffcöen Ö«n enbe öaec toapen^ baec aen öingen fp Heeften / ^pier \'"\'

en anöec poppen-tupgö/ om be ii^Uöen
öaec mebe aen te tóen / maec niet een
quam toebecom boo? ben bagö/ of fp nu
becbaect toacen / en of öet öaec boo? bc
<ï^becfïe ban bit 3lanbt becboben toaec/
Han men «iet toeten j aïfonu Capitepa
Monnick fagö bat geen meufcöenmen:
3 tt

te too^fcöö\'tt quamen / Mftpeen i^eeö
fcï)irtm/ öie baec ï))a meeniggte toaren/
en noemöe oüec fuïlft^ öit €pïant iSeeïj-
^onö/ enöe noemöe öe Ifabaiöaecöp
m ïasD na fijn naem .Ü^omiicïte-Be^.

tuffcöen öefe ttoee €pïanben ïagö een fïeïöen ö«n couc^ i©efl-^upö-3I^efi/
fïucït Wi/ toeï zo eïïen Öoog/ öaec be toint 3Önbe ^oojö-JBefi / quamer*
ban Uieï een ftucït met fuïcfeen macöt in ben 10. bito in\'t Eupben öan be jiauüJ^
^ee/öat ftp na öun ^ïoqjen meöe inöe tetegöen^ ^menca, aen een gcoot
gcont caecken. ^p tjecuamen geen ïant/bit noemöe öp^neento-ïant/aïfo

öaec &?acöt öpöe^cöepenten Hlncïtec
aen \'t 3£ant/ aïfo ) Öe fiojm in öe J^atieit
ooch ongemeen aen ïjieïö/ met be
toacen fp op ö?oogï)/ en öe©ïoetb?acï)t
fuïcfeentneenigïjte ^^ aen/ foo öat fp
baec aïfo pecicuïeu^ ïagen aï^ in öe ^ee/
foo öat fp met gcoote moepte genoegïj
te öoen gaööen omftet te feeecen:
menfcïjen op \'t Itanöt / maet beeï ijoet^
flappen en te|»cïien^/ öataïöaermen^
fcöen moeflen tooonen. Wv iJo«^",
öaetl^opet/en onöer anöeren öeeïiCaW
toaer ijan fp fommigöe bonnen öoj
maecfeten. ^m omtrent toaren Ueei
(öJpïanöen/ öie aparemöetooont toare/

frjnl Coninsö^ li^apen aen een pae!/ en; maer be Meenen ïtonöen Öaec niet aert
gipgöopöen 2a. ^uïpfeiau baect\'sepï/ ßomen/ aïfo^etotiecaïfoo cupg&ettöf
ïjaö quaet toeec/ en flietbicïttoiïö tegen toiïbtoaecaï^fpoptsefïenïjaböen; öefe
liet / foo öat ÖP öen öito tuffcïjen j «ijpïanöen ï^sen op <5 z gcaöen zo mwt*
ttoee €pïanöen moefte in ïoopen: aï^! enöe 50 möïen intoaect^inbe cf^autote

ïieUÏ te maeï met fneeuto ftebefettoa^Jftonöen fien / öoe toeï Öet baec fioöeJt

Ö"» fouc^ M. iie 16 mgïen niet torjt toaec; toaec upt
^.enboenmaeï^/fept öet loumael, öab te fteflupten bat öP op be anbecepïaet^
icft mgne cecöte couc^ onbcc be Elevatie fen topbec i^. Spt befe .ï^aute quamen
ban^zgcaben zo minuten/be toint en fpin Hudfons Zee/ bienöp met ttoee
fneoiU» toa^föfcfietpoat topaeenïant j anöere namen noembe/ öetgeöeeïtena

America

H udfons, ofte foo Öet Monnick noemöe/
Chriftianus. i^e ^apuoemÖeÖpHare-
fortjOfteOp\'^Upt^Haren-fort , aïfoaï^
öaecijeeï ï^afeu göebonöen toiecöen/
fïeïöe öaec oocfe fo\'n lïoningö^
aen een ^aeï/ aïbu^:C, 4, bati^/
CÖ?iftianu^öe IV,
^en 0. ^ugufïu^ gingen fp t\'5epï/en

America nocm&e óp Mare Novum, öat
«mjen^ a5?oenïanöt (foo öet anbec^
^?omïanbti^) noemt óp Mare Chri-
"lanum, fjieïöen toiir^ 3©, tot
fp tmamèn op gcaöen xo minut.
fp tuffcôen öet Wi seraecftten / en^
wöenïï&mtecaïöaecmüefïen obecfeïn-
^ei>atienöaerfpï)ïetiennoemDe
gpnafi)nennaem .ïl^onniitó^ 3©inter-
Swn/ enöetlantnoemöeöp JlieuVu
^«lematcïïen, ^n\'tloumaei niaecftt
P maec seioasö ^^ee €pïanöen

gftec^ noemt / enöe tegen^ Mari Nova
p een «ïEpïanbt öat noemt ÖP Oelant;
P tatt ben genen bie ban tïntè 59« boo?
J^fe .ïlautote te paffecen/ fïcö in ijet
J)ibben te öoubenfo toeeï mogeïpen ii/
Wen^ ben fneïïenenongemenenïoop
ginöeEee/öieuptöet Reftuxu <©ofle
yee-fïcoom / upt öepbe befe Eeen ont^
P^et/ loaa- booj ongemcenc gcoote W-
potfen homen tegen^ be ^eöepen aen^
"ooteu/ met gcoot pecgcfeeï om te gcont
^^Saen; öe Reflux ofteïoopbanöe^ee

Chriftianii^ban f. tot f « ucen / engaet
»ïa be ïoop ban be iBaen.
. ^en 7 ^eptembec quam Monnick
wbe ilaben/ cufte baec bjat met fpn
&?acöte öaec nae fijn Mlfpm
^peenen piaet^ baecfeboo?t l^fcebjrjt
«acen. |)pbecfo?gööenöun tegen^öe
^flaenbe ftoube/ om eenige 3|utten te
Ïpafeen. 5^efe3^abenïagö aen be mont
mw een ïSibtaVbie in €)ctobec nocö niet
Joageb?ocen bïa^ / niet tegenfïaenbe be
^ee öoen aï boï toaec : Monnick
totïöe befeïbe JSibiec optoaect^ bacen/
tnaec ïïonbeniet becbecftomenbanam
öecöaïbe m^V aïfo be ©aect boo? mees
Jiigöte ban gcoote fïcenen oi®?upcïï*
öaec toa^ ; enöe Monnick nam een pac^
öan fgn ©oïcVUIaccöeecle öaec me=
öe ïanöetoaect^ in/om te fien of ï|p men^
fcöen fouöe binöen/ maec ifïonöe nie=
want te fien ïtcögöen : €n ïtomenbe
boo? eenen anöecen toegö toebecom te
tugö/ bonöen fp eenen b^eeben becöeöf-
nen^teen/ op toeïcfen een ^eeïbt ge=^
fcöiïöect toaec aï^ een becbaecïijcften
^upbeï/ metïiïautoenenöoocenl; bp
öen feïben ^teen toa^ een biechante
pïaet^ ban 8 boeten/ met Mepne fieenen
befloten: op öe eene 3pÖe ban öefe pïaet^
toacen beeï feïepne pïatte i^epfeï-fïeent^
je^/ (enbe mofcö tan boomen öaectuf==
fcöen/) op maïïianöecen geïepöt 5 op öe
auöec 3pöe toa^ een pïatte fleen op ttoee
anöece jteenen geïept/geïtjeït een Ahaer,
enbe öaec ïioben op ïagöenöjie ftooïen
©pec^ j öiecgeïijcïte Altaren öebbm top
beeïonóectoegengebonöen/ enbp pbec
becfcöepöe boetfïappen ban menfcöen
befpeuct/maec öebben ebentoeï niet een
menfcö Tonnen fien; f et i^ te becmoe^
ben/bat öe ^^[ntooonöeci aïöaec met öet
©pee/ ofte Ö002 öet ©pee feïf^ öabben
geofect/obec aïïagen oocïj afgeï»naegö=^
öe beenen bp öefe Altaren; fp fagen ooeft
beeï afgeöoütoene bomen/ öie met pfece
infïcumenten toacen afgeöontoen; oocït
fagöen fp ponöen bie gemupïbant toa=:
tm/ en bat nocö meec te becmoeben
toa^ bat baec menfcöen moefïen toefen/
toa^bit/ te toeten: menbonb op beeïe
pïaetfen teïJen^ toaec fp Öaece (Cniten
Öabben opgefïagöen; fp bonben oocïï
fiucifeen ban S^eecen/ Jloif^/tecten/
^onbt^en ^ee-cobben ^imben/ öaec
meöe öe (Centen geöeeïit fijn getoeefï:
toaec bn fcötjtó aï^ of öitBoïeït/ gettïcït
öe (CactecI en Hlappen / een omftoec^
bent ïeben moeten ïepöen.

^Do ö?a be beenen Öaece
\'gemaecM Öabben/ maeeïtten fp gcoot S-fiomfê
p?obifïe ban S5?ant-öout/fcöocten ooeïiö"" ff\'
beeï toiïbe ^eeflen/ Monmck öooöe ooïi
met epgenec öanbt een toitte 23eec / bie
fn met maïhanbecen örfsben gegeten/
enbe i^Ö«n nirt quaïijcït beïtomen; fp
Öebben ooeïibeeï ï|afen/^atcöfen/ en
anöece ©ogeï^ gebangen / en oocfe btec
f bjacte ©offen/ en oocït fommigö^ ^ao
beï^.

tit$ aljont^ ten 8 ure/fasen fp een Eclips
in öeMaen, ttoee uten ïangï} toaé De
Maen met een öeïöer Citcfteï befet / m
ben toeïcïten fïcö een ^tupj» bectoonbe/
Öet toeïcïi be Maen m ttoeen berbeeï=
be,

^efe 3©mtec toaecfou öaet en feï/
Jat^a; bat öet b?oo? 300. a 3 ^o. boet biep;
ESf al Ört ^itt/mm/ Ja be fleccfefïe 25ian?
betogn/ b?oo?booienboo?: be (Connen

men met bpïenmoefïfïucïienöoutoen/
en fmeïten om te bjmcfeen; be tinne en
ïtopece 3^aten/ baec men fabont^ boo?
becfupm iet^ nat^ öab ïaten flaen / toa=
ren fmo?göen^ baec öet beb?ofen toa^
ontfïncfeengefp?ongen. 5^efe ficengöe
ftonbe bie\'t Ifeetaeï niet becfcöoonbe/
becf^oont nocö beeï min be menfcöen,
Geenen toiecbenaïtemaeïflecfe/ en
öoe meec beïtonbe toe-nam / foo beeï te
tneec nambefiecïite oocït toe, to
gen ben Eoop/ enbe baec ban fliecf be
eene boo? enbe anbec nae/ foo bat in\'t
öegin ban lEaect be Capicain, boo? göe?
ïi?ecft ban gefont ©oïcft/fdf^on MM-
toötmoefl flaen. jnaetöet©oo?-jaec
Jamöefïecfete nocïj meec toe; aïïe ïjace

(Canben toiecbenïo^/ enbe öet tanbt-
bïeefcöftooï/feonbengeen 2$?oobt et^
of öet moefl eerfï in\'t toatec getoeecfet
too?ben5 ^nbelt^aptoa^be ïoojpfo»
gcoot/en öabben foo obec-gcoote pij"
aïïe öun ïeben / aï0 of men met naeïöe«
baec in fïacïi/en toierben aen be acmen/
beenen / en obec \'t gantfcöe ïicöaem fo
ïam en öïanto/ aï^ of fp gcoutoeïrjcït ge^
fïagen toacen: öet toeïïi ben fcöencöupï^
genaemt i^/ eni^benEeebacenbe
ben meer ban aï te beeï beïtent.

gi>ooben ïtonben niet begrabett
too?ben / aïfo nif mant ban ben oberigeit
foo beeï ftcacöt en öabbe bat bie net^
ïtonnenb?agen, iCen ïaetfïen begoten
fp oocït get!?ecït aen 25?oobt te kt^m/
moefïen onber be ^neento ban baen
foechen feecï{ecfiKi?t banaerb-getoa#/
toaec mebe fn öwn nocö toat onbecÖ»^ï^
ben, iz ^?iï öabben fp ben eer=
fïen ïïegainae 7lfêaenben. Mttf^^t
©oo?-jaec quamen aïbecöanbe 3^ogeï#
bie men ben geöeeïen Jl^intecnietgöe-
fïenöab, ginbe iBap-maenbtfagenfe
toiïbe <6anfen/ €enben/ ^toanen/
^toaïutoen/#atcöTen/ Ï5aben^/^nip=^
pen/ ©aïcfeen m Ificenben: maec öc
^eaen ftonbenfe boo^ ftoacfefepöt niet

bange-n; Capitain Monnick toierbt ben öaelï / en bet ^öip raecftte ïo# / en top
JiUnp oocfe fiecft / öïeef aïfo 4 b^en bonben boen on^ 25oot toeer / nae bten
fonoetetenofbjmcftenïegrgen/bertoass befeïbe 10 bag§entoaerbecïoóraisö^\'
[fJJJe ben boot/maecHte fijn (ïEefïainent, toeefï.€en ïaeflen quanien fp Capo Far-
Jpue tjet inf^i^ut/ toaer in ï)p Öab ge^ we! boo?bp/inben Oceaen.g^en 3. ^ep^
Wit: öat/ foo toie baer nioeöte aen ho^ tember öabbenfe een fcÖjirMgh ontoeer/
»nen / öem aïbaer gefiebe te begraben/ baer in fp fo feer acöepben enbe fo moebe
jiïyet lournael bau fijn ben ïto=i toierbe/batfp baer boo?aïle acbi^tmoe«^
uigö ban ^enemacchen in ötinben te fcen ïaten flaen / enbe o$> söobt^ genabe^
\'Ebecen. Öeenbjtjbeuj be^tengöb?acïi ontfluc^

» Bae4^agentoo?beöpemtoepmgÖ|ften/ enbe öet„t>epï bieï bupten boo?t/
f fteiv gingö upt fijn i^ut om te fien tote i \'t toeïch fp met gcoote moepten toebeet
"an ftjn .ïBact\'^ nocö in ïcben bjacen/j om cp\'t ^cötp tcocïten; ten ïaetfïen
^ïiacc niet meec ban a. ban be <^4. bie
ibet öem uptgebacen fü\'n: befe ttoee toa^^
feec bïijbe bat fn öunCapiteyn fagen/
0\'ngen öem tegen 7 cn bjacöten öem bp
Mee bpec op bat öp ftcö toat becquicïitê.
^p fpiaïien malTtanbecen moet in\'t ïtjf/
fu cefóïbeecben öet ïeben te onbecöou=
«cn/ öoetoeï fp niet tagen toaec mebe.
J:pnbeIijcHen gcoeben fp foo ïangö in be
fneeuto batfpiB0?teï^ i)0Uben bie öaec
«Upten gemeen becfteceftte/foo batfp in
Jüepnigö bagen toebec gefonttoiecben:
öet begon ooch te fmeïten/en fp feon-
ben ben 18 ^unp toeec bitTcÖen/ bingen
oocft becfcöenben ©itTcÖetï/ aï^„t)aïm
en ©ooren/"boojtoeïcke ©iffcöecp en
3,\'acöt fp öeeï gefönt toiecben: foo bat fp
boo?namen/ foo\'t mogeïijclien toarc/
obec Eee toebecom nae 55enemaccïten
tejcpïen; tegöené befetybt begon Öet
codttoacmtetoo?ben/ maec boo? ben
liegen quamen foo beeï ^ïacïten/ bat
inen ficÖ baec boo? niet toifle te becgöen^
Öaec gcoot ^cöip ïieten fp baec bïijben/
cn gingen op Öun f cegat.

ïE^en 16, ^uïp sepïben fpnae^ïlon^
nicïi^-]^aben / onbectoegen^ bonben fp
beeï p,ëb?ijben/ becïoocenöaec23oot/
en öabben genoegö te boen bat fp öet
^eöip öieïben/ öaec ïïoec b?acïJ ontftucs
ïtcn: foo ïaugö fn een nieuto maeeïtten/
Öabben fn öet ^cöip aen een gcooten
|ï^-becg& bafl gemaecltt/ bte met ben
ftccombanbe See boo?t b?eef/ en öet
^cöip mebe fleepte; maec öet fmoït

quamen fp ben 21 ^eptembec in .ïi^oo?^
toegen in feïtec ^aben aen / en öabben
maec een \'311ncïtec obecgeöouben/ en
meenben fp toacen nu aïïe ongemacfe
obec göeïiomen / maec ïtcegöen baec na
fuïeïien gcooten tlo?m/ bat fn in gcootec
noot toacen ban opt ban te boocen: bon-
ben tot öun geïucïteenpïaet^ aeötecbe
ïiïippen/ baecfpömibecgöben/ tot bat
fp na fommige bagen tn ©enemaceften
accibeecben. ^^aectsptepfbe Capitepn
Monnick tot ben fóoiütigö / boeubc ca^
po?t ban fijn ilep^/ bie öem ïange boobt
gefcöatöabbe/ en be^teïiebccbectoeï^
ïeïtonibe: boet öem boo?t in ftjn ©ectceït
ïtomen/ baec ijp ben Coningö fijn toe=
bec-bacenbecöaeït/ tot gcoote bectoon?
becingö ban ben Coningö.

J©ie foube nu niet gebacöt öebben/
bit foube aïïe^ fgn bat befe bappeceCa-
piieyn foube öebbeu Upt te fïaeu ^ maec
baec toa^ nocö een quabec floot ban-
Öet mifgonnenbe geïncït aeötec.

dommige gjacen nae befen / ober^
bacöte öP menigömaeï toat öem in befe
ïSep^ ontbjoïien öabbe/upt otiecbacent«
Öept bec pïaetfen/ entoattotfuïcïieen
ilep^ ban nooben i^. €nbe aïfoo öenl
bocöt/ bat baec toeï een boo?gang foube
te binben toefen/ foo nam öp boo? öem/
fijngeïurït norö een^ te foeefeeui enbe
aïfoo ÖPbaec toe aïïeen niet maeötigö
genoegö toa^/b?aröt öp fo beeï te toege/
bat beeï boo?name hieben een Com-
pagait te famen maecïum/ en rufïen

25.

ttoee ^öepen upt / öaet obet&p foube
Commandeer^n, Ijp ïjaöbe flCÖ Öaet tOe
ooehtoeï ijecfièny entoaetfooUeec bat
tip eecfl-baeffï)^ faube t\'^cfjeep saen/fo
geüeutben\'t öp ongeïncït/bat öe honing
niet öem toegen^ öefe fijne ïSetJ^ in öïf^
cout^ caeciÊite/ öaet in öen Comneït öen
Capitepn bettoijt/ öat ï)n in öe boo?^
gaenöe Öep^ öoojfijn oitoóo?iïcötigï)ept
ttoee ^ctjepen becnieït en becïoten öaö-
öe. aïfoo beCapitepn niet en ant^
köOO?öe fo Öet&eï)oojbe/lDiect öe Itoning
baec öoo? tot too^n üetoeegïjt/ en gaf
ben ^Tapitepn met öen flocït öien öp
! in fijn öanbt öaööe/een floot op öe bo^fïi
jöet toeïcït Monnick foo fpeet / öat ÖP
,na öup^ gingö te beö ïeggöen/ en
töien öagöen öaec nae ban öactftoeec
en öongec gefïojben; öit if nu alfoo u^p
epnöe bah befen toeï-geoeffenben ^api^\'
tepngetoeefï.

aïfo upt befe Relatie te becnemen/
bat tuffcöen Groeulmdt en America ee«
ïange en cebeïö\'cïie ïijeebe ïïebiec i^ / en
baec na een cupme Eee / öet toeïcït ep-
gentïijcit nocö niet te cecöt uptgebon^
ben. j3\'teni/of öet een boojgangö Öeefï/
ofte maec ten feïiec £iescöpi^;öoetoeI

JebOD?f5. Capitópnbanmenittsöi^sc?
wefl öat öet öan a merica af s^cöep?
öen/en öeeft om fiM^ te enÖetfïKcfeen/
«an fint^ getoeefl nocö een öaec
ga toe te öoen/ ïoaec toeöP oocït toeeï
ïieöenijanQöaïitentm ^nemachen/
öie fuïcït^njetöem öeïiben foecïteti upt
« boecen / betoeegïjt göeöaöt / ötec toe
öe oocït in \'t1to?t te ioetcfe gefteït gek«^
öeuffiu/ fo niet öet boojgeUaïïene Cafo;?
tttlfcöen öen Conincït en öen €apitÉ!pn/
fuïcït^ beïet/ en ben ^?infi}Kïett «pt öet
ïeben getucfet ÖJÄÖe. ^iec mebe epttöïgt
öefe <i^oenïantftÖé^efc|taittg/öeb5ef?
ïte icït beïi goet-gonf^^gen 3l.efet/(fo goet
öefeïbe te binöen i^) ö^t» biiïïen meöe

^CCbe WA LVISSCHEN
njo?btbe geene/öieGfartd-
\'od, - b^y genoemt i^ / meefl ïagen

flöeïepöt/ aïfoo bie bjegöen^
« « Si^oote en bettigöept be mee?
^^ en iCcaen upt-ïebect / en
oocfe bjegöen^ fön bommigöenbt op 0«
öef t te bangen: bjant bit ^iec U fo bom/
aï? Öft gcoot en fleccït i^, ^e öeröe part

banft^ ïicöaem i^bp-na 0ooft: öeeft
I miböen in \'t öooft ïtïepne oogöen / fön
I niet gcootec ba i ©ffen-oogöen/ enbe
b\'»©ogö-appeï i^ niet gcootec ban een
€cbjet/ be oocen fgnttore gaten / foo
ïiïepn bat men bie nautoeïijcït^binben/
en een flcoo baec in flehen fean/ban bin^
nen in\'t öooft sijnfe toö\'bec/en aï^ oocen
gefojmeect/ maec ÖP Öoo?t ebentoeï öeel
SÖ X gaubi

^ec boo? aen
tcecftenöe^aöem^é/ m fijn ïteeï öeeft ge?
irocfeen/ toeöecom in gcoote mmigöte
en getoeït feec öoogöinöe ïucötuptges
fpat too?t. Jleeft in be niont een tongö/
ïangö 18 öoet/ en b?eet lo ijoet: toeegöt
6000. pont: aï^ öie op öet ïanbt ïejit/ foo
ftan geen man baec obec öeen fien: ïepbt
in 5rjn mupï in een facöt bebt ban ï|aec/
geïijeft ^aect^-öaec\'/ \'t toeïcït aen be
S5aïijnenof ttnebenbafïöangöt: befe
SBaïtjnen fö\'n ban binnenin benmont
ontcent 800, flncït^ Mepn en gcoot /

te famen ïoopen / enbe baec op fouöe
anöec^öe to^öïeggen/ aï^opfcöecpe
meffenen ftofeöen/ foo öet l|aec niet
obec öefe feöecpe ^aïijnen Ïagö7 en boo?
öe tongö foo een fagöt bebt maecïite.
J^p Öeeft inbe mupï geen tanben: men
bint in frjn ïijf niet ban fommige öanben
boï See-fpinneïtoppen/ en foo b?at 5ee-
mo^/ \'ttoeïcïi upt be gcont ban öe ^ee
ïiomt; en i^ tc geïooben bat öit IBon^
ftec ficö ban\'t eene nocö ban\'t anbec
onbecöout / aï^ maec aïïeen ban \'t See-
toatec/ \'ttoeïcïï oocït öefe ^pinneïtopi
pen en mo^ boojt bjengöt. ^eti^ een
goetteïien ban beeï fl^aïbifcö-bangöfï/
öaec beeï ban bit ongebiecte gefien too?t/
toant be J^aïbiffcöen öaec geecne 011=
tcent öaec becöouöen/ en öe Zee fom^
tijt^ foo boï ban bit bupïe tuugö öat öet
toeemeït. ^ijn mupï ïtan ÖP 4. a f ba-
t»em^ toijt opfpaïcïten/ ïoopt boo? niet
fpit^ toe/ maec met öicïte b?eeöe ïippen/
öie toeï ^000 pont toegen. Mn gefïaï^\'
teni^ bp nae ban fatfoen aï^ een
paect^-ïiop/ boo? feec öicït en b?eeöt/
loopt aï ban ïangec-öanöt fmaï toe / tot
aen öen fïeect / niet göeïijcïi anöece ©if
fcöen feöecp toe ïoopm/ öe ©ïunen pöec
ontcent een baem ïangï) 5önöe/ flaen op
öepöe fepDm upt / öien batoeegöt öp

©in-bifcö ofïe ^toaecö - bifcö: befe
bifcöi^ ontcent 7 of 8 boet ïangö / fee^
fteccÄ na fö\'n gcoote/ en i^ niet toeï t«
bangen: toant Öoe toeï men fuïeïi een
©ifcöeen ppï in\'t ïijf öeeftgefcöoten/
fooi^ ÖP ebentoeï foofneï onöec toatec
boo?t gefcöoten/ en Öe S3oot aïfo bet
meöe gefïeept/ öat meiitenïaetflen be
%ïjn öeeft moeten af fta]f^en/ enöe öe^i
ïaten öoo? gaen. ©00? öefe ©iffeöe^*
fijn öe ai3albiflcï)en öeeï becbaect/ toant
fp ïtomen met menigöte om een
bifcö om-ftoecmen en beflo?men/ en
tcecfeen öem \'t eene i|ap? boo? en \'t ati^
öec na/ upt be binnen en fieect / bie an^
bectuffcöen met macïit fïaet/ en aï# een
prjï boo?t fcöiet. lülï^ fn öem nu aïïe bin=^

ïiöt ftaet ban bnuten aï^ eenbiec-boe^
tigö gebiecte: beipee^ baec ban i^»^"
fommige ontcent 14 boet ïangö / eo on-
tcent op öet bicïifle ttoee fpannenöic«\'
l^et IBijffeen i^jöinacié beeï growf;
aï^ Öet Mannefeen/ en öie^ geboo|t?-»tJ
fiaet ontcent öe ba?fl: ö?aegöt op
cep^ maec een ^longö/ \'t toeïcït fö"

,....., _____________ móeöec obec aï nae ftoemt/ enaenbe

boben op bepöe jijöen fyn öe b?eeöe en bojfien f upgöt/ toant öe toijf ßen^ t^e
bieïie/enöe onöec öe öunne Öie boo? fmaï bo^flen of mammen ïiebben. «Pe tm^^i

--------- ---------- - —- . ïangöte ban een 3©aïbifcö ié ontcent^\']„ f£n

70. of 80 boet / aert eïeïtesijöe öeeft
een ©inne een baeni ïangö/eneen öaïöe""
l^eet: fgn öicïJte i^ ontcent 8 baöem.
ee öeeft ÖP onbec be ©ifcöei^

ecn JBaïtófcö getoaec toojt/foo coeuenfe
tfCfïont met ö?ie ^ïoepen npt / ineïcïi
fgn fe^ man / baec onbec ï^ een baer toe
ïiefïeït/ om ben mftïj te cafeen/ bie too?t
ffenocmt^acponiec/ en bat na be
Poenofte ^oï/ öaec mebe^nbe Mfd}
fcïitet: enmetbefeö?ié,t>ïoepen coepen
fp foo ca^ aï^ mogfteïijcfteu té / nae ben
ïï^aïtjifcö toe/ boef} met fuïcfte boojficïj^
tiaöeiït/ batfe niet te na bP be fiaect ïto^
men / inant met bien fïaet ïjp bjeefTeïïjc^
«en om: ooïi moeten fp Voannecfe btdite
öp ïtotncn/jïUïetje^ coepen/op bat ïjp ï)et
gecaeö niet ïjoojt / en ban nae be gcont
öuncïtt: bie nu op ï)et cecfle öaec bn
Romt / en ïjem be ïf acponiec becmoet te
cahen/ foo fingtï)pöem meteen ïfac-
poen of #ijï mét aiïe macï)t m \'t igf/ be=
feïbe ^ijïi^ontcent 3 boetïangïj/ op
bepbe fepben met toeec-bdechen/ op bat
bie niet toeec upt gïgt/acötec aen fteecfet
bie in een bouten fïeeï / bafi gemaeebt
aen een Eijnontcent 200 baöem ïang/
ineen ©atojöentiijcb geïept/ \'ttoeïeft
oocft in öe ^ïoeu flaet 5 toant foo öja bit
B^ontïec gccaêcbt ü/ fcïjiet öet met
een ongetooone fneïöepöt nae öe gcont
toe/ öat öe Stijn ïoopen\'öe iangé öe canb
ban Öe ^ïoep öaec ban coocbt / en oocife
bjeï bp!^ fouöe becoo?faften/ fo men niet
gcöuecigö toatec baec op goot/ bpöet
3^attïaetoocïteenman bie gebiiecigrbe
3tiju boojt öeïjjt/ om niet oiiMaec te
caiften/ toant infuMigebaï moet men
befeïbe ca^ af bappeu / anbec^ fouöe tt

^ïoep met be menfctien\'tonberfiebo
Uen fteeten/ en foo be eene ï-ün niet lang
genoegö / fo Homen bie met be anber
^ïoepganto baerïm/ enfenoop^ïjace
aió\'n baer ban ooefe aen; boeï) bit foube
aï niet met aïïen öei^ien foo \'t tnet be na?
tuer öan befen ©iftö foo gelegen toaer/
öatönïang ortbec toater feonbe&ïijUeuv
maec toanneec öp fommigöeijameni^
om ïaegö gefoncfeen/ foo moet ÖP toeec
na boben om aem te fcöepen / ban geeft
ÖP boo? be lucöt-pr^ fuïfeen b?ee|leïtjH
gèïupt ban öem / bat men öet toeï een
Öaïbe mpï beec ïian öoocen / maec bocö
ö\'eene giect öacba* ban b\'anbec/ fo b?ae
ÖP toeec boben toateci^ / foo bacen fp
metbe ^ïoep baec nae toe/ enbeltyn
toijflöwn ben toegö baec na toe/ bie öet
eecfïebaec toeec bp feomt/ fcöietöem
nocö een l^gï in \'t ïgf / baec op fcöiet öï»
toeec onbec toatec: maec toanneec öu
ban toeec boben ftomt/ foo fcöieten fp
ïiem niet meec met een #acpoen/ maec
fï.1 öebben piecïkn of ïancen / befe fön
tiueebecïep/ toecp-ïancenenfloot-ïan^
ceui be toecp-ïanem fijn bafï aeneen
atgn/ geïijcfe be ^ijïen / too?ben oocït fo
gebiupeïtt / aïïeen batfe geen toeecöaec^
feen öebben/ baecom bie ooft niet bïöben
(iefeen/ maecfeonnen toeec uptgetcoc^
feen too?ben/en too?ben\'geb?upc!it om be
3^ifcöboo? beeï toonben en acbeptmoe«
bete maften/ tot bat men metbe floot-
iancienftan baecbpfeomeui baant foo
ïangö ÖP nocö fïeccfei^/ beef men foo
öicöt niet bu öem ïtomen / aïfoÖP met
fgnflaectfèec binnigöfïaet/ en aï toat
ÖP in fuïcfee fucie caecïtt / moet t\'eene*
maeï in flucften gaen / geïpcfe fomtijbt^
gebeittt/ bat foo öp een ^ïoep caecftt/
Dat bie aen ^paenbecé bïiegöt/ en bat
De menfcöen inbe ïucïjt bïiegen? toan-
neec ÖP ban moebe en mat j foo göe^ in be öant/ bie gaet eecfï op ben ©ifcö /
ö?utJcftenfpbefioot-ïancen/ jijnbeian^\'enopent ben bupcft/ bie ban met een

obecgcooten bacfï op bacfl / en ban fïcö
fpat 7 baec banbe man öeeï bupï ftomt
upt te fien/ enbe bit geeft een bupïen
fïancft banöem; bit niet tegenfiaenbe

enbe bit boen fpfb langö tot öattf ïo^
en ïebec gequeft i^/ tn tot bat öet bïoeöi
beïucöt-pijp^tttptfeomtïoopen geïög
een flcoom / enbe foo öooSÖ
^ een mafl: en ban ïaten fp Öew
too?ben / enbe aï^ ban begint befe ©ifg
eecfï te tieren en te tooeben/ foo bat De
Eee begint te fcöupmen aï0 Ztt^f
tec / fïaetmetbe ©innen tegen^fljnjJ"
cöaem foo fïeccft/ bat men öet geïupt w
na een öaïbe mijï beec ïtan öoocen: enoe
toanneec öp met beti flaectin\'t toatec
fïaet/ fooi^öet anbec^ niet aï^ of ee»
Canon ïo^ g^cöooten toect/toeïcft too^
ben eïi flC0ben met be menfcöen enje
^aceneen toonbecïijcft fpffifttafteï i^/i"
bat be gene bie jaecïgcft^ baec ua toe ba^
cen/ beïtennen batfp aen bit getoeïtte
fkn/ nopt öun ïufi genoegö öebben W
nen boeten. * nu be 3©aïbifcö aïbue
genoeg geacbept öeeft/ en in bit bjoeben
be ^ïoepenfomtgbt^ een mgï of ttoee
mee gefïeept öeeft / footoo?töpepnbe^^
ïöcft f toaefe/ en gaet op een 5pbe ïeggetv
tot bat öpt\'eenemaeïbootopben cugö
ftomt te b?ijben/ aï.é ban too?t öu
ïengfften^na\'t ^cïjip (ofteaenïantt/
foo be (Ccaen baec geftoocfet macö too?==
ben / ban bie öem gebangöenöebbeii/)
getcocften/ en too?t aen een fieccfi touto
bafl gemaecïtt / tot bat öP Öoog genoeg
b?öft/ enbe bat men öem bequaem fean
ontflucften ftappeuj toant ben eecfïen
bagö i^ ÖP bp na öeeï onbec toatec / ben
ttoeeben baijl) ftomt ÖP ontcent een
man^ ööogöte boben b?öben/ en ben
becben bagö foo öoogö/ batmencegeï-
cecöt ban \'t ^cöip baec op ftan ïoopen;
oBen pecfoon ié baec toe gefïcït/ bie
men i)pecft-fnöbec noemt/ bie öeeft
bpfonbece ftïebecen/baec toe bienftigö/
aen getcocften/ öebbenbe een gcoot me#

tuoetfjptoVöd Uoojt baren/ ewban
5Dn �iEt/ flnchcn ban ^ a pont
maer affntjöen/ öie toojöcnöan in\'t
pföip ofte aen Hant setröcftm/ enal^
öaec öan boojt^in fefepne flucMi göe?
mt* ^et &ac&-öo?t i^ be 3|ifcÖ 3m
itaect / öie öeel öact en fleccft genoeg

ïf

bjanneecfp na gcbane ßep^ toebecom
fön t\'öup^gefeomen/ toeïcUe iCcaen
(geïöcïiöier boocen becöaeïti^/) tïeccs
feer en onaengenamec ban ceucfe if/ ban
bie bec^ gefeoocfet i^. ©an een ©ifcö na
bat bie gcoot W befeomt men fomtgbt^
toeï do. 70. ja oocfe toeï 100 «Éuacteïen
ofte fConnen Ccaen/toaecbanfom^t^

gn/banof öetbanfjoutbia^. W Öet j (naebatbeelof bjepnigögebangöeni^)
^pecfe nu albu# Itiepn gefeapt if/ foo een Conberfeocöt bJO?t boo? lo. la, ä
iöojtöetbanbegeneöie ojj Spirsbergen 118 iSgcrbaeibec^. ©an elcften
i^iogen bacen/ aen aianbt gefeoocht/ Ö^t bifcö bie gebangen b30?t/ öeeft gemeen^
©et bat baec ban feomt b)o?t Ccaen ge?, ipch een l|acponiec / öie\'ec 3. op pöec
»loenit/ en bJO?t ban in (Conncn gebaen/

^cötp 3ö\'n/ 40 iSöcrbaeïbec^/ en foo be
©angötïsoeti^/ foo feonnen toeï 10. of
meec 3©aïbifircÖen boo? een ^cöipbec^
obecttoo?öen. oEnbe bit i^ öet gene bat
top boo? bit maeï ban ben Jl^aïbifcö-
bangöfl öebben toiïïen befeent mafeen.

Coninginne€ïifabetö/föntoebecbacen/
betoeïcfee öem toebecom/ op öet baer
aenboïgenbe ©oo?-}aec/ met b?ie ^cöe?
Ipen baec nae toe fonb; enbe öP quam
epnbeïicfeen in <{3?oenïanbt aen Staubt:
^oob?a be3|ntooonbec^be€ngeïfege=
toaec toiecben en fagöen/ ïiepenfpupt
öun Ifutten/ ficö becflefeenbe / fommige
ïiepent\'eenemaïenom öoogö boben op
öe toppen ban öe fleen-ïiïippen/ en
fpjongen foo ban öoben in be Èee.

5^e<ïEngeïfe/ na bien fp ïangöente
becgeef^be JBiïben focöten te b?ebente nDcnm^
fïeïïen/ enbe niet fonben bïucöten/ gin^-f"\'/"
gen ten ïaetfïen iu ïjun i^utten / (jijnbe
epgenïöfe Centen) gemaecïtt ban ïfuoi
ben ban Kobben ofte gee-ftaïbecen/ en
oocfe ban a©aïbifcö-Öupben/ fönbe ober
biec gcoote mafïen geïejit/ toefenbe met
5enutoen ban tetïen feonfïigö aen
maïfeanbecengenaept: öuntoooningeii
feonbe men tegen\'t Eupbenen3®efien
openen/ maer tegen \'t <èofieu en ^m^

Arten ForbifTerj i^upt€n?

geïanbt gefepït in \'t !H\'aec
15-77. om <©2oenïant te foec=
j hen/ feceegï) öet oocfe in \'t ge?
, ficöt/maec feontoegöen^ öet
f5f»inbaïïenbe^3iaintec^/ niet aen
^anot feomen/ maet moefl boo? befe
ï^X^^öecomnaöup^ feeeren ; becteï?
»«^"w/ aenbeboentectgbt fjegeeteuöe

ben (5ijnbe befeïfleiumben) toacen fp
bicöt en bafl toe gemaecftt. 3n aïïe befe
Centen bonben ton maec een IBan met
fint ©?outo/en ttoee ïtmbecen/bie befïcï)
inarenomtoatteeeten / öet eene ïanbt
namen tan met on^/toaec obec fp jam-
inecïijcïten toeenb en»

©an baec boecen top ïangö^ öen toaï
ï)cnen/ enfagljen upt be geeeenöooft
init fieïten/ öeöbenbe boo? unt ben mont
flcïtmeen fpitfe öoojn/ ïangöontcent
anbecöaïfeïïe/ mïicpm boen toebecom
eïbec^ aen ataubt/fasen öet atanbt met
fieen-cotfen feec obec öoop ïeggen/ bon^
Den oocït ^ant/toefenbe öet flïnumenöe

<0oubt niet ongeïijcH/ toaec ban fp
300 (Connen boï maecbten. 3©p
brunchten aïïe neecfïi|sbept / om met be
JBiïben goebe ïtenniffe te öouben/ be
JBiïben geïieten öun oocb baec toe gene^ ffftc
gen te toefen / gaben boo? teïten^ te bec^^ ^iiof-
flaen/ toanneec fp be ïiebiec toat op-
bjaect^ boecen/bat fp fouben binben bat
fp foeöten. Marcen Forbiflèr gingÖ baec
op met fommige getoapenbe ^oïbaten
in be ^ïoep/ ïietöembeb?ie^cöepen

fagöen ö«ec en baec beeï 3©iïöen opbe
Meegen / toaec ober Forbiflèr öun niet
aï tc beeï toe betcoutobe 5 maet bc Jl^iï^\'

öeit / enbe befonbecirjcïten b jïe upt ï)u« /
ten totpnisö beter geMeet / ew toat acn^
nenfcjcttec am be anbere/ gaben met
tefeen^ te hennen bat Ijnlbuöeïanben:
öp toiïbe fuïcï50boeït/ om bat ïjp maec
wfê aïïeen bu majGftanbecen fag^macc
beJ^iïbentoacöten niet ïangïj/ maec
ïjuamen met meenigïjte aen ïoopen/
tocoba\'ï)n toebecom af ftacïi/ maec
^ ïl^iïben Deben ebentoeï anbec^ niet
wnbe <Cngeïfeaente ïocïien/ fmeten
punbeeï cauto ©ïeefcï) toe/ aï^ of fp
öonben toacen / maec boen fpepnbeïic^
«en fagen bat be €ngeïfe niet toiïben
aen ïiomen/ bebacöten fp een anbec ïifï;
^pbjoegen eenen bie geïiet !)em of ïjp
lam toaec/ en ftjne ïebematen niet mag-
ir

foo ïeggen/ en gmgen aïfo toebec toegï)/
en ïietcn öaec oocft niet meec fïen/ aï^ of
fp t\' eenemaeï toeg en ban Ïïant toacen:
baeötennnflcöienfülïen befe ©?eembe:«
ïiiigen ïtomen / enbe uetneti befen ïtceu=\'
pcï op en bangen öem; maec be ^ngeï-
fen bectcouben ötm niet/ maec fcöooten
met éen B^ntanet op ïiem aen/ toaec op
be Jl^iïbe/ bieficö aï^ ïam en ïtcei^eï

met een gcoote mmicöte aen baïïen/
toiecpen met öebigöenbt fieenen enbe
pjïenopbe «iEngeife / maec fpgabe»
baec niet beeï nae / be €ngeïfe gcoeten
be JBiïben foo bjienbeïijcïten met ömi
ti^u ^ ■ - - V , - sefcönt / bat fp aïé fïof becfïooben / en

1139 toa^ om te geb?upcïten/ üeten öem eïcli om een goet öèen ïtomen fagö.

-- ®efe mtïben fiin feec tooefl en om: fpoeït öeeft/ beftomen öebben 5 fp fcöiï^
!&-\'tcouto/ fSSmmöu^^ Scenliun oocït in\'taetigeficijt bïauto

be©SeS"amitn gaenbphan^l^
aï cen^ geïtïeet: öebbenbe beei farïten
in Bajcïtïeebecen/baec m fp öwn mem/
naeïöen/ gacen/ fpiegeï^ en aïbecöanbe
fnoccecpen in fleïten; biecgeïöche bingen
moeten fp banbe ©?eembeïingen / ofte
banbegce/ bie fuïcït^bpgebaï aen ge?

fcen en JSiemen ïjebben/ \\t»o?t)en ïSgcïi
geac&t. t aer Spogen fijn ho?t/ en ïjaere
pijlen frjn b«n/ öeböen Uoojaen een
punt ban 25een ofte ^oo?n/feonnen öeeï
toeï baer mebe omgaen/ enbe be ©if=
^Öen baec mebe in \'t toatec caefeen/ öun
Hïepne ^cöuotjen^ fg\'n met ïiobbe-beï?
ïen obectcofïien / enbe baec ïian maec
aïïeen een IBenfcö in fitten / Öun
gcoote ^cöepen fijn ban öout gemaeïtt/
enbe fö\'n met öoute banben te famen ge^
boegöt/enbe fijn met 31^aïbié-öut>ben
óbectcocïten / Jiïèenfcöen ïtonnen

maecHt fïjn / en aï-öoe-toel geen fP\'
toeccft aen befe ^cöepm foo 5®\',?
ebentoeï fo fïeccft enbe bafï / bat be»
ben öaec baec mebe op be boïïe ^ee buc-
bentoagen. %

^iec gcbonben/ beöaïben spinne-» 5«« »f
pen/ enbe beeï ^ïacften mn baec oocft te
binben bie feec fïeecften: ^aec ooc»
geenBecfcö-toatec/ ban öet gene ba«
begefmoïten ^neeuto^ftomt:
beiï öebben feec gcoote ^onbenen ifac^
ten bie fp boo? öun fïebe fpannen/ enp^

tö\'bt ïangö bp maïftanbecen bïeben / tßt
bat be €ngeï^ B^an 3öne coucé Z. J©*
nam/om öet te becmijben/maec ben
^bmicaeï öieït5ijn couc^ s. enbe
quam aïïeen in <0?oenïant aen / öP

Hriftiaen de HII. ï^eeft be
55?oenïantfe ©aectdocftfeec
)| bepbect/ enbe öeeft tot bien

^t^man npt <ïEngeïant ïaten ftomen/
Sthl\'ö\'^ öemopbie pïactfe toeï becfïonbe/

uptgecufï / onbec ben Ifibniicaeï Gorske ben ^ feec in toaecöe / baec gaben fn aï-
Lindenaa ceu ^eeu^ €beïman / bie te ïeé boo? batfp öabben/enbe bat öun ïief
^men Ifinno m \'t begin ban be toaec/jae öun SÖogen^/pïjïen/^Öeer
^omecuptbe^onbsepïben/ enbe een ften^/vliemen euöf:foo fpniet meecea

5ijnen1ïncftec nautoeïgcft^ ïaten baïïen/
of be Jï^iïben quamen met een groote
menicöten in öaec ftïepne ^eönpten
rontom 3ijn ^cöip öenen / toiecben "bart
Öemmeteenb?oncft ai^ijn getoeïBorat/
bocöbeï©iïben öabben geen fmaecfti«
ben 3Bön / n^aec cimpeïben be j^eufen /
\'geïgeft of fp let^ anbec^ göeb?oncften

Siabben: maec fp fagen bp gebaï toen/
ie fp begeecben te b?incften/ bap gabenfe
Öaec enbe baec ban b?oncften fpeen goe^
ben toogö/ fp öabben bp öun beeï ©offe-
beïïen / ^eei:en en ïïobbe öupben / oor ft
gcoote enbe ftïepne fiucfteh «iEenöoo^
cen0/bie fptegeni 3^aeïben/ JOèefTen/
^piegeï^ enbe biecgeïgefte tungö bec^
cupïben / <5out eniie ^iïbec acïjten
fp niet^/ maec bat ban ^taeï toaec/öieï==

ïijcït mif baer met fcöjeutoen/enbe toier
pen beeï i^öïen en fleenen nae on^
ben / maer toia-ben feer ö^efï boo? een
fcöoot upt een Canon af gefcö?icïit enbe
bjegö geö?eben/ en befe ^bmiraeï Gots-
ke i§ epnöeïöcft oocït aïïeen in \'S^ene?
maccïtën gcïucïtigö gearrebeect, .

^e Cngeife Stuurman ïanbe met be
anbec ^eenfe ^cöepen op öe anbec fijbe
ban <6?oenïanbt/ bant becfcöepbe goebe
i^aben^/en een fcöoon 3tanbt/ enbe beeï
groen JBepïanbt. JBiïben op bie
pïaet^ cupïöen oocït met öem/ geïycït be
anbec il^iïben met Gotske Lmdenau gc?
öaen öabben / maer bjaren beeï b?ee:\'ï
acötiger / bjant fo b?ae öabben fp ban be
beenen niet^ beïtomen/ of fp ïiepen tec?
fïont baec mebe na öaec ^cöwpten/ge?
iijcïtoffp\'tgeflooïen öabben. ^e^ee?
nen bjacen begeecigö / om öet Hant t e
betcebenbiapenbe öunbjeï / entcaben
te ïanbe / maec toa^ fteenacötigö ge?
ïijcït .ï^oo?b)egen.^pt ben ïïoocït bamp/
bieopfommigöe pïaetfen uptbe Itecbe
op ree5j/oo?beeïöen fp öat öaer ^uïjrfier-
mönen moeflen bjefen / bonbt oocft beeï
^iïbec-\'lecbt / baec ban fp bjat mebe in
^eenemaccïten b?acöten/enbe baec ban
ïoo. ponöt en zó. oneen ^iïber uptïe?
becbni / eec fp toebec te ^cöeep gingen/
namen fp oocït 4 J^iïben mebe/onbec be
toeïcïte be eene ficö foo ontoiïïigö aenfleï?
öe / batfe öem meteen .ïBufquetöoot
lïoegm / ^aa\' Öoo? fp öe anöece fuïcïten
b?eefe aen joegen öat fp getoiïïigömeöe
jaingöen / öe anöeren J©iïöen/becgae?

Sahbcn/foo foubmfpöun temöcn öa«

weiboo? gegeben ïjebben. Ci otskeLindt-

«äu bïeef alöaer 3 öagen flU leggen / Ijoe
tortÖP metfo toepnigö boïcït niet ber-
ttoubjöe aen ïanbt te gaen. ^en biecben
öasö ïicïjte bp bjeba-om fijn lüncïiei: /
öieït tbjee 3©iïben bp öem i« \'t
^cöip/bie groot gebieït gebjupcïtten
om ïo^ te ïtomf/aïfo bat men öaer moefï
baft binben; öoen öe anbere fagöen bat
öare ïianimeraet^ gebangen b>egö ge- ^ , _

^ocrttoierben/maecïiteufpeengroutoe-^ bie/ Lindenau mebegcb?acÖtöab/oocït

öecöen te famen om öaer« gebanaöen^
te becïofTen / enbe om öun aen ben öoot-
fïagö te to?eïten / öabben oorït aïcebe
öe beenen öen pa^ af göefneöen / maet
too?ben feer öaefï boo? Öet fcöieten bepöe
ban öet ïanbt mbe ^cöepen berfïroept
enbe öe ïï^eenen quamen aïfoo toeöec te
^cïjeep enöe fo boo?t^ nae öup^/ aïbaec
fp ben Coningö be b?ie ll^iïöen bie fp ge?
bangen öabben p?cfenteerbm / fp toa?
ren fatfoenbeïöcïi enbegefcöicïtter/ ban

^e Coningö boo? befe Üe^t^ aenge?
moebigöt?önbe/ rufïeöet baer aenboï?
göenbe ^aer 1606, ben boo?noembm
GotskeLindcnau tocberom met f .^cöe?
pen upt na <!5?oenïant.5^efe ^epïben ben
8. j[Bai;npt^eenemarcïten / enbe na?
men be b?ie 3©iïbe mebe / bie be €ngeï?
fcöe ^tuecman nnt Freto ^abib^ / me?
be ge&?agöt öab / om tot €oïcfeen te
gebjuöcïtm/ \'ttoeïcït befe JBiïbm feec

couc^ bie be €ngeïfman geöouben öab /
enbearcibeerbebm 3. Iftngiifli met biec
^cöepenin<i5?oenïant/ toant öet eme
i^ boo? ontoeer ban öun afgebooït. ^e
j©iïbm ïietenöaerbp mmigötenopöe
fïcanbt fïen/maer toiïben niet ïjanbeïen/
enbe aïfoo fp en be beenen maïïtanbe-
ren niet beeï goet^ toe betrouben / foo
ïicöten be <ï^eenen öun ^ncïtec^/ en fog=
ten em anbere i^aben / maer bonben
baer be aDiïbm oocït foo gefïeït aï^ be
boo?gaenbe / toiecben onbjienbeïgcfeen
ban öun aengefïen/ a\\$ of fp banfïn^
toacen om te becöten. ^e beenen te-
gen^ foo een menigte JBiïbengeen ïtan^
fienöe / om em to?n te toagöm / ^epïöen
ïangö^ ben 3©aï öenen / mbeöe 3©iïben
boecenin öaec ïtïepne ^cöupten acïjter
en aen be jijbe ban bc kernen ï)un fcöe^
pen/ be beenen namm fe| ïï^iïben met
öun fcöuptjen^ gehangen,
^oen nu be #emm toebecom in em
C z anöer

auber am quatnm / öabt be Ca-
metïmsö ban Lindenau,(^gnbe een goet
^ofóaet enbe bjaesö-Öaï^) fijnen ^eet
©wn\'^ om met becïof aen Itanbt^e gaen / en te
fe fien of Önmet be 3©iïben foube bonnen
ïjanbeïen/ïjet bJiertöemepnbeïgch toe^
6 m gefïaen / maec Ijp öab fo b|ae öet Eant
niet betceben of öp toiect ban be ïben
gebangen / becmoojt enbe m ftucben ge^
ÖouVuen / toaec op fp aM ftof becftooben
en toeg ïiepen. ïfaec Jlêeffen enbe l>ou?
toec^fön gemaecbt ban Cenöoojnen/
enbe op cement feec fcöecp gefïeepen/
fnöbenfoofcöecpaï^ offe ban fïaeï ge-
maecbt toacen. €nbe aïfoo Lindenau
fagö / öat aïbaec boo? öem ntet boo? btcï
om toat goet0 te becct-cöten / befïoot bp
toebecom nae ^eenemaccben te sepïfn/
enbe een ban be gebangöenen JBiïben
fpjongöbupten boo?tinbe gee en bec-
b?bncft. ^n\'ttoeba^beecen bant ÖP Öet
^cöip bat m\'i; uptbacen boo? ontoeec af-
gebooïttoa# toebec/ maec bïeben niet
iangö bp maïbanbecen / aïfo fp boo? een
nteuto ontoeec toebecom ban maïban^
bec caeïiten / tot bat fli aïïe op eenen bag
fgnbeben^. <i^irtobec met gcoot peetje-
beï te Coppen-öagen accibeecben.

^e Conuigö tufte ten becben-maeï
boo? öet ïaetfle toebecom ttoee gcoote
^cöepen upt/onbcc eenen ï^oïfïepuecj

ben 1?. .iBap ICmio lóoy.upt be ^bnb/
en quamen ben 8, ^unp ih \'t geficöte
ban<0?oenïant/ maec bonben boo? be

befieïbe be Conmgö epgene jJecfonett
bie op öaec fonbenïetten/maec fp mo^
ten gaen toaec fp begeecben/ öaecfp^
toaec »ïcït/ ï$ae^/ 25otec/ ïiunbt-
bïeefcö en ßautoe ©ifcö/ geïtjel^ fl\' ^\'J
Öun ïanbt getooon sijn / fp ïionbentot
23?oobten geïtoocïtte bofl niet getoen^
nen/nocö beeï toeptügec tot 3ï^ijn/maec
fp b?oncben niet ïiebec ban J^aïbifeÖ\' ,
€caen / feec bicïitoiïïS beecben fP
gen \'t j^oo?ben en fugöten nae öun M\'^t f.
b:cïaut/öet gebeucbe op ecn tijt bat Ö««\' f g.
ne toacöten nietneccfligö op öaec
öat fotumige ban bun eenSdoot nameiv
begaben öiai bacc mebe op be gee/niaft
fp toiecben boo? ontoeec lo. ofte 12.
ïèn ban^cöoonenaenïantt gcb?eben/
toia\'ben ban be Boecen toebecom ge^
bangeu/ enöe nae Coppenöagöen
b?acöt / öuune macöten bjiect beïafl be^
tec op te paffen: maa- fp bJiecben fïecfe
en tceucben öaec boot.

©ijf toacenbec ïang in\'t ïeben/\'t op
febecentijöt gebeuct bar een Wmbaffa^
bene ban ^angien bp ben Coningö ban
^eenemaccben upt ^pangten aen*
quam / boo? ben toeïcben be ConingÖ
befe böfi©tïben met öaec bïepne^cöup^
tjen^ op be Eee ïiet fpeïen. i|et fatfoert
banöun^cöupten ban men necgöcn^
betec bp becgeïndten öan bp eenJ^ebec^
_t)Cbiet-fpoeï / fijn ontcent 10. ä i z. boe*^
tenïancb/fjjnban aBaïbi^-been ofte
pïancben ontcent een bingöec öicb aen
niaïbanöecen gemaecbt / enöe fijn cont^
om met Kobbe-beïïen obertcocïten/enöe
met bunne fenuen aen maïbanbecen ge^
naept. g|n \'t mibben fpnfe open / fo torjt
bat een man baa* in ban fïtten/ fgn boo?
en acötec fpit^ / enbe öeeï fteccb in maï^
banbecen geboegt/ bonnen ban geen ba^
cen ontftucben geflagen too?ben. Sn foo
een fcï)uptje gaet maec een man fitten/

gingö en getoonbc onmogcïijcböept / be met be boeten tegen^ be eene punt/ enöe
ConingÖingenabeaennatn. bat nocö open lé i bebecïitïjp met frjn

lï^at nu bebiec eccfïc en bijf ïaetfïe i^oïbec / (fijnöe gemaecïtt bauïtoöbe-
31^!ïben aengaet/ öie in be ttoee bco2- lbeïïen) rijööt Öet obec aï bicöt toe / bat
gaenöe ©opagieu gebangen fyn baec toe, baec geen toatec ia jftau / en aï \'t batfe

1 000?

ö^?ontoomfïaen/(\'ttüeïcfe beeï tijte l aïrebe öoo?öe See aeu ïanbt gefmeten
öeöcuct) feomenfn bocö aïtijttoeber bos - ■

jen/enbe fön beeïbetec tegöen^\'t on=
geecbetoaatban in een gcoot ^cöip/
iMgebjupeïten maec eenen ïïiem/baec
»"ebe öonben fp önn aïtöbt m ^a?
jance geïöcït bel^oo?be banfec^ met önn
Jtocften boen / en bacen aïfo met een on^
Plcofïtjcïte fneïöept boo?t. <©e Coningö
"et een ^ïoep nptcufïen met i6. ïiïoecïte
«oeprcé / bie nanbjïpcft^ een Jöiïbe
^^enïanbec ftonben boïgen,
» ^oen be boo?f5. ^mbaffabeuc önn
pïeentpt ïaneftmet becmaecït gefien/
en hp gcbjoont öabbe/ beceeCbe öp eenen
pegeïijcften een flncï» geït^ / baec boo> fii
saec op öe ^eenfe niantec ïieten feïeeöè^
^nmaecïten/ ïiogötenönn Sleecfenen
^poocen aen öun boeten / en ^ïupmen
op öe ^^oeben / en p^efenteecben öaecen
wnfi te paecbt aen ben Coningö/ maec
^fe eoucagie bïeef niet ïangö bp Önn/
maec becbieïm aïïe bjebecin öaecboo?^
Saenbe mcïaneoïp / enbe pjacttfeecöen\'
^laec/öoe fp bjebecomjn öaec babecïant\'

fön getoojöen/ enbe bie men op öet aï>
becminfletoébectcoubjbe/ bat bie bje«
becom op niato^ fouöen in fobanigö pe«
cpeïteïbJiïïen toefen / namen önn ïtan^
toaec/ fagen ttoee ban öun fcöuptjen^ te
beïujmen/ begaben ficö in be E ee / men
jaegöbe öaec nae / en ïicegöen benee«
nen toeec be anbece gingö öooj/maec
nia te geïooben bat öp in «ïBjoenïant
ïtomen ijS/ menöéeftbemaeïtt bat foo
toanneec öp een ©?outo fagö bie een
ïtïepn ftinbt aen öe öanöt öaö/öat öp feec
ftoaec begon te fugten/en ooït toeï toeem
öe / öaecupttebetmoeöeni^ öat öpin
fö\'n ïanöt een ©joutoen ïtinöecenmort
geöaöt öebben. ^e cefïecenöe 3©iïöen
toiaöen foo beeï te betec betoaect/ toaec
obec önn fucöten bie^ te meec becmeec=:
öat/tot öat fp op ttoee na ban öjoeföept
fïo?ben. obec gebïebene ttoee ïeefben
naöaeccammecaet^/nocö loa la.jaec/
mengafönnmetgoetöeptte baflaen/
öat fp alïe bjoeföept fouben ïaten bacen/
men foubefe aïfo toeï tcacteecen aï^ offe

ïnm i^ telKoïbingen 0efî0?Uen om bat fp
in be tointer ^eerïeïi bifc^te / atoaer in
fbmmigl)? fctjuïpen tameïijcfee gcoote
||>eecïen fgn getoonben. ^efe \'ï5|oenïan<
bec öabbe te toecfïaen gegebe bat men in
^n atanbt ooefe ^Bea\'ïen bifci^te / en bat
Ön baec ooefe bjei becff ant ban Ï)ab:bjaet
op bem beUlmtman ban ïaoïöingen me?
be nam/ enbe gebiupefete öem om ^eec==
ïen-moïTeïen te bifTcïfjen. 5Btefe iï^iïbe
ina^ baec fo bjeï in ecbacen / bat niet
een^ upt Ijetbjatecquam/of ï)pb?acöt
^eecïe-moïTeïen: Ï©aec op be Iftntman
fâa^îecigï) baiect/ becïjoopte aïfoo een
gcoote ïitjcfebom baec npt te öaïen/
toaec toe beni be gtecicöept foo beec aen^
b?eef/ bat ÖP befen goeben 31^iïbe/aï#
een Jîâatec-ôonbt in beu tointec boo?
\'t ïn \'t toatec ïiet bupcfeeu om ^eec=
ïen te foeefeen/ toaec bob? ÖP in een flecït^
te becbieï en fïiecf.^öu cammecaet fa^

te befeomen/ om bat ÖPfieï) nu aïïeen
bont / enbe paffeecbe in \'t boo?jaec boo?
öe ^onb eecmen\'tgetoaec toiat/ öem
tolkt nae gejaegöt/ maec aïfoo öp een

^eenemarcfeengeen ^cïjepenmeecna
<ï5?aeitïanbtuptgecufi: maec fommige
Coopïiebm tot Coppen-öagöen onbec.
flonDen fuïcfe^ te boen/e» cecöteben eene

obec be ^o. tnijïen tn be Eee eecfï
Öem: .lüen bebe öem boo? tefecneit te
bccfïaenbatöpin <i5?oenïanbt niet^«\'
be feonnen ïtomen/ en bat öp boo? be^ee
bacen foube becnieït too?ben / maec W
toee^ toebecom aen/ÖP foube boo? öP
^oo?toegcngebacenïjebben/ tot opfej
feece öoogïjte / enöe aï^ ban obec btoac?
boo? (öemteceguïeecen nae befïecceit}
gebacen öebben. ïf p toiect toebec tiae
Coppen-öagöcn geb?acöt/ aïtoaec w
ïto?t baec na ban b?oef öept gefto?beu t?»

^it i^nu öet eunbe banbe Äöe«
getoeefi / fn fyu ban pofluec geïijcfe öe
Lappen fto?te bicfee biecfcöotige ïiebeii / ptt^
b?uiin geeï ban beï / Öebben pïatte ^eii^Ä
fen en bicfee lippen / öun ^cöuptjen?/ if ii^f"\'
ïUecbecen en anbec tupgö fgn tot
peu-öagöen/(aïtoaec befe Reiiqien W
toaeit too?ben) nocö te fien: ooc»
mebe een <0?oenïanbtfcöe ^ïmanacö /

fijnbeacn eenen ïebecen ilïiem bafï ge^
maefet/ be toeïfee eectijt^ be oube a5?oen^
ïanbec# öebben übecgeb?acöt foo men
fept,

Compagnie op/bie be <ï5?oenïantfeCom*
pagnie genaemt toiect / in be toeïcfee beeï
boo?name pecfonen pact öabben :
feïbe Compagnie fonbt in \'t jaer

biö| aen quamén / enöe baööen nau?
TOSS Öun mtha^ ïaten baïïen/of baec
gwamen becfcïjenbe J®iïben/nietï)un
Pne fcöuptje^ äen ïjet gcootfJe ^c&ip.
^if fp nu op bit §5Cï)ip toacen/enöe öun-
ne Joopnianfcöappen/ aï?J ©offe-beïïe/
«obbe-öupben/ en oocfe een goet getaï
panbe genarnibe «öenöoocen^ Öabben
^tgöeïfpt / enbe be beenen öace
Jaefmi/,^ptegeï^/l^arïben/ fc. ^00
«lect bp gebaï een Jïèufquet op öet
f cöip ïcg gefcöotrn/ baet opbe 3©iïben
je eene ötec enbe anbec öaer ban boben
pet ^cöip ïn be Ece fp>ongen/ en tiafeen
Bate hooföen eer niet «Pt öet toatec/
boo? öatfti ontcent zoo.\'treben ban \'t
Kpip onber toater gcferoopen öabben:
^aer be ïïEieenen toencfeten öaer met
aiberöanbe tefeenen ban b|cïöcfe geïaet /
tOQ ïaugö tot bat fp tpubeïgcïi toebecom
^itamen om te öanteïcn.
j^q.^ïfaermamerm\'tCoopmanfcÖappen
S."»^aïfco/tctoeten: ^p berïtiefen upt be
^teit «aren aï toat Öaer toeï aenflaet/ïeggen
%.-,:^Öetfeïbebp maïfeauberen opeenöcop/
pbecp eenen anbeten öoopïeggöenfp
maïfeanbecen toatfp baer boo? bege?
Jen te geben / en aen bepbe öoopen too?t
foo menige cepfenbp geïepten afgeno^
]Uen / tot bat fp met malïtanberen een^
JÖn.ep öet fïrant ïagö een boobe ©ifeö/
^n be gene bie eeit If oo?n ofte beeï meer
^n (Canb in ben mupï öebben/ toeïtfe
i|oo?nbe 3©iïben floclt aen be ^^eenen
(maer fijnbe geö?ofeen) berrupïben.

See/ fuïcfeen t oo^n i^ öen JBaïbifc ö tot
een toapen / géïgefeöet gene öen ilöino^
cero^ (flaenbe op fön fnupt) ié / en oocfe
set gene be vJ^ïipöanbtföu iCanöen Öem
tot toapenen fön/ toant toanneer een
^aïbifcö met eenen anberen ïiomt te
ftcnben/ fo tiooten fn öem met öe oo?n
»»Öetïö\'f foo beet ört magö in b?in0Öen.
pen fcö?öftbatfp fon^ttjöt^ foo ï)art

bat f)ï met be Ïl^ilben beeï foobanigöe
ïxoopmanfcöappen&egeerbente cuplë:
maec fp öabben toat anbec^ in bentin,
^e ,t>tuec-man op öet groote fcöip ïjaö _
opeenfefeece Öibiecbemercfet/ bat Öet^tucr"
fanbt baer omtrent/öet <l5oubtban
ïeur niet feer cngeïgcfe toaec : Jffâaec foo
b?ae ÖP baec aen quam / ïiet öp fön fcöip
boïtmibtïaben/ ensepïben met groote
bïöbtfcöap toebecom t\' ^up^-toaect^/
feggenbe tot be Jil^aet^ bât fp nu aïïe te
famen röcfegenogö toaren. \' ^e ïïö\'cic
groote §of-meefter / bie oocfe part en
beeï aen bit fcöip Öabbe / to^ ober befe
öafïigöe toeber feomfie bertoonbert/ be
^tuer-man berteïbe öem öoe batÖP
O^oufct-ïjergöen in fyn fcöip Öabbe : ^e
ü^of-meefler ïiet öet fanbt boo? fommige
<!5ouöt-fmit0 tot CoppenÖ^Öen p?05
beren / maerfp feonben niet een eenigö
grepntje (Soubt baer upt trecfeen / toa^
baec obec feec tóo?n»gï) op öen ^tuec-
man batöpfo grobe faut begaenöab/
enbeïafïeöemban flonben aen boo? be
„tsonb inbe openbare Eee te bacen/ en
aïbaec fön baïfcö<6ouöt/en fön goeben
Öoop öet eene met öet anbec/inbenaf=
gront ban be ^eete fcojten / en niet een
tooo?t meec baec ban te fp?eecfeen. «ï^e
goebe ^tuec man moefl fnïcfe^ boen/ en
aïfoo ÖP ban geboeïew toaé / bat öp fö«
fcöat in be See öab ïaten berfîncfeeiî/foa
Öeeft ÖP Öem ober fön bergeeffen in ge^^
beeïöen öoop aï te feer öeb?oeft/ enbe i^
feo?t öfer nae boo? öertfeer geflo?ben,
.ïi©aer öetöeeft baer na ben groote Üof-
meeftec feec gemoept/ bat öP in befee
faecfe foo öaeftigö i^ getoeefl/ toant men
febfctinben^ecgö mönen in ^ï^oo??
toegen / biergeïgcfee OBoubt-faubtoocft
Öeeft gebonben/ toaer upt fommigöe ec^
barene Jlèeefler^ goet<6outöeï)ben ge^
trorfeen en bat rebeïycfeen beeï. ïfet i^ te
geïüben bat befe <©oubt-fmit^ (bie öet
(i3?oeHÏanbtfe fanbt öebben gep?obeert)

fïe ïiepé/ Tod öiec booten becïjaeït tß
Jl^.^ioirt-iüaect^ gejepït/ftee^i^at^
Öet ouöe «0?o£uianöt aengen;olrin/fi*
®n ïicöteïijch be ttoee aiDiïöen bie n? toc^
öe gelï^acöt Öaööen/nahomeïiiigö^^
toeeftban be oube Jioojmanncu: ^fCD
Öoe-bJeï ft» ban ben anbecen ntebe
b?acöte339iïben toacen onbecfcöepöni/
foo öabbeu fi; oocfe met be
of.!|ïoo?ötfe taeï niet^gemeeït/ en öj
foob?eemt:batmen niet met alïen ba^
banïtonbebecnemen: €nbebe ^eent«
Cö?onijcït becöaeït/ bat be b?ie JBiïben
b iebe<euseifman ban fijn ilep^nieöc
seb?acöt öeeft / foo ca^ fpjaïten bat nie»
niet een tooojt ban öun ïionbe battei^/
anbec^ niet ban befe ttoee tooojben ^^^
I ndecha, bien^ tjeteecïïeninge men eben
toeïooeïinietïwnbe bebeneften. peti»
febec bat ï)et aianbt öet toeïcït top oiiöt-
<25jacnïaüt iioemen ntaeceen ïiïep«0f=\'
bceïte ban\'t .ï^QO^bë të Betoeefl/naiueut^
ïijcïicn öet gene bat f^-ïant op ört nae\'\'
fle i^ getoeefr/ en be .Éoomiannen
ïien öaec aïfo toepnigö/aï^ baec nae be
gene bie nieuto <!5?oenïant ontbecïtt
ben / öaec niet biep in öet 3tanbt bec^
ben toagöen.^^e \'©eenen ödJben in öafC
ïaetfïeifteii^ (gebaen "^Cnno 16^6,) booi
teben^ ban be ^ntooonbec^ onbecfogöt
of baec oocb ïieben acötec ben^ecgö
tooonben / bte toeï 10. ä 12. möïen beec
toacen/baec op beJ®ilben toebecom met
teben^toonben/ bataïbaet meecmert=^
fcöen tooonben / banfp öapcen opött«
öoofbenöabbem^tenvbatfe gcoot ban
^ecfoou toacen/ öebbenbe gcoote
gen en pijïen/bie aï becmoojbe toat Ö«"

apacent faï be gcoote ^efï bie Ifinno becmoebeni^/batnietbefebeben/ nocft
1348. j^oojtoegöen feec ban ©oïcb ont^ beeï toepntgec öun Eanbt/ ofte ten min^
bïoot öeeft öun bcben oocb uiet gefpaect I fien öet oube ^^joenïanbt/ bp öaec mee«
i)ebbeu; Gotók&t.iQdenau bie in fijn eet\'beïtenti^«

<sch

ßucft „ , , - ^ -

«en\' _ Öaen en boen tec tijt J^oocït mebege=
hts \'6000. b?acöt een gcoot fliicb€cnöoo.ni/öat nu
Rjtrbae! nocö tot ïioppeu-öagett W / entoo?t op
6000. iSïjccöaeïöer^ge-etlimeect..
<©eenen öaööen oocïi ttoee IPtïöen ge=
bangen/ en am öen B^af t gebonben/ öie
fp in bm cupme ^ee toebec ïo^ maecb?
tm / maec foo öjae fp b?p toacen / fp?on^
gen fp met eeuenen boïïen fpjïongö in öé
gee / om toebec nae öaec ïant te fmem^
men / maec fgn fonbec ttoijfeï becb?onc=^
beu/ aïfo fn aïte beec in ^ee toacen.

ïljet i^ tc.geïoobcn öat öet f ^/be ouöe
©aect bairfl^-ïant op «©joenïant beeft
toe ge|ïooten/ö[et toeïcb boo? be gebücen=
be B. ïD» toinben foo bieb enbecgö-
acötioö\'op maïbanbecen 0eö?0bm
toaec boo?be jaacenbe-ïiebenboeufp be
pafTagie focötm / epnöeïgcben aen be
Capo iFacbJcï/en dPccto <©abiö^ fijn ge==
bonien/eu Öebben aïfo nieuto<!3?oenïant
gebonben. ©at beoube paffagien op
^?oenïaut befiooten fgn / geeft beH^-
ïanbtfe Cconijcb te beinien / toanneec fp
^Ö?gft öat onbcc toegöen ïtïepne <ïEpïari\'
benen üïippen fgn/ genaemt Huade-
biörn Scheer, tcggeu bé toeïcbé apacént
Öet f ^-fïgö foo bafl tec neec gefet öeeft /
en foo baft op maïïtanbecen geb?ongöen
öatöetbe^on nietöeefï bomim fmeï=
ten/ en bat aïfo be ©aect nae-a5?oenïant
baec boo? i^ becïoocm / foo bat mm nu
t\' febect niet Öeeft bonnm becnemm /
öoe öet met be ji^ao?mannen gegam i^/
bte Öaec aïbaec ta\'BCbec gefet öebben/

^maica bafl ïept/ aïfoo men in be ïaet
fre ^eöeep^-baecten becnomen Öeeft/
bat be gemeene Fretura Davids, maa
een ^nbjöeïï i^* maa een ^eenfcöe
Öeïatieban C^itain .ïlEonmcït (be
bjeïcfte baec eaien ^oojganefe göefocöt
Öeeft) geeft gcooten fcöötf/bat öet ban
5Cmecica af gefcöepben

^e ^eenfe Cöjonöcft befcMft/ bat
be,î[^oo?mannen<0?oenîanbt eaflgôe^
bonben enbe betooontöebben/ op nae^
boïgenbe maniece.
<ü;en<^oo?man ban een eaïöcftgöe-

lïacöt/ metnaemenTorwair, enbe fijn
foon Erick , toe göenaemt Roothaer,
moefïaiinffTanbtbïucöten/ bjegöenïS
een mifbaet ïkw? ö«n ïn j^oojtoegöen
gebaen. i orwaïc i^ nietïangDaec nae
Sefïo?ben/ enbe fïjn foon Erick jijnbe een
oncnfiigöoöefeï/ befïoot bpfieö feïben
een ïanbt tefoecïten/ genaemt Gunde-
bmm, ïeggöenbe 3©efl banlffïanbt.
Erick öeeft oocfe öet feïbe Eartbtgebon:=
ben I enbe quam aïbaec aen een i^aben
aen toeïhe^ptbjeeboojbucgtenmaecfe^
te / öaec ban br eene boo| aen niet i)ea

.ï^abienflcöH rik in\'t babe !Jaec aï=
baec öab becöouben/nam boo? bwöec na
ffïant teïiecen/opbatöpbeffïanbec^
baatoebetoegen mocötemrt ïjem nae
<6?oenïanöt te tcecfeen/ gaf tot bien
epnbe beeï bjonöae bingöen boo| ban
fïjn gebonben j^ieirtu l^&t / öat öet
ïiofle#:fec J©epben enbe feöoone IBit^
fien öabbe/ oocft goebe©ifcöenbe ©os
geï-bangHen: 25?acötöet foobea/
öat ÖP mrt beeï ^cöepen aiöe 3l»eÖm /
baeöec na «©joenïanbt boa%

Erick ïiaö een foon/ genaemt Leif öte
eafl met öem in<0?oenïan^Ham/aï Die
bjebecnaci^anbtboav TOboecbaa
baec nae 5lóo?bjegen: ^m öegeaöeA
(foo öe f fïatibfcöe €ö?onöe& becöaeït/)
ïtoningö oiaus Tru^ger,aen öienbeacöt
Leif öe tö\'bing ban bit gebonben
ïanbt. 5&efe Itoningö Öa& onïangö^
öet €ö?iflen <6eïoof aen göenoma»/
enbeïiet Leif öaec in oocft onbectogfen
enöe S^ocqjen / enöe fonb öem beh> boï=
fienben^oma toeba tot fijnen ©abec
^ met

Als ineede een kort Verhael van de Manieren,en de hoe*

danigheden, der Inwoonderenaldaer.

:€tïanbt\'tbjdcïtaen\'tupt\'\'aen een «ïEpïanbt Uan\'ttaafïe Eanbt
terfle beeï ban\'t jloojben/ ïept/ enbe be eene inïjetbafïr Hanbt
fïeï) ban\'t ^upben tfsen\'tj ^et©oo|buc0ïj möet€pïanBt sïje?
€5oflenuptfïtecïit/ banbe naemt/ Wicfercken, Dat aen\'t bafte

Eanbt/ Warf: tulfcöeu öepam een
goebe Ï5ee genaemt Sandftaf, tn bi: beïc^
ïtebefcïjepnboojontoeec feftet feggen»
Erick quam eecft aen\'t «Jfpïanbt aen/

________________________________enbe noembe ïjet Brickfond, enbe bïeef

onfeeeftec / tegen\'t #öfien ïieeft ï)et aïbaec ben öeeïen toïnter.
If^jee: tegen\'t Snpben be open- j ^n\'t ©ooHaet boet Ö» obec aen\'t ^aec
bace^ee: tegen\'ta®eflen be^autote: bafle3lanbt/ noembeïjet(i2»?oenïanbt/
^ubfon^/ baec boo? Öet banlUmecïca bebjr(ïeÖpaïbaec€>?a^bottbt: ^^e^as^Dtben
afgefcï)epbenbJO?bt: tegen\'t Soojben ben baec ï)p aen quam noembe öp/|eft\'"

öet nocö nïetïtenbaec. ^ommigöe j Erichsfiorden , eitbe niet beec ban baec
fïjn ban opinie bat <!5?oenïanbt aen boubJbeöpeen|^ïaet,ö/ bienöp noembe

Oiterburg. ^n DenPecffl tegen\'t bjefïen

#?tefïet / öte ftet ©oïcft aïbaer
öHüt ïnöet €ö?tfieïgcfte <0öeïoof onbertoöf.
Ägbe. ^oen Leif toeberom m <0?oen=
w ïanbt toa^ geftomen / noemben öem be
gintooonber^Hepne, bat té / be
ïueftfaïigöe/ aïfoo ö» ïn bé feïUeïïep^
groot pergcïteï ontïidmen toaer; maer
fïjnai©abertoa|S öP met feer toeïfeom/
om bat ÖP l)?eembe ïieben met öem
ibjacöte. ^tft bjeembe ïieben toaren
meefl arme 25ooté-ïïeben/ bte öp op
ren/boo? ontoeber/ ontflucften göefïages
nen ^cötp öab getoonben/ en boo? mebe=
bogen öergöbe. IBaecErickijjeefbebat
öefe ïieben öet Hanbt fouben befpieben /
öet toeïcft ÖP aen een pegöeïöeften niet
geerne öabbe oeïtent göemaecïtt; maer
jijn^oon öetoeegöbe öem baer toe/ bat

^e ^eenfe Cöïonïjft fept/ bat be B^^ „&.,{
ftomeïingïïen üariErkkj m<î5?oenïanbti,sÂ,
feer bermeerberbe / en bojber in\'t ïant
trocften/ aïtoaer fn een bjucötbaeriaßBt"
Eanbt/ enbe becfcïj toater bonbenj
€nbe<6?oenïanbt beeïbenfnafm<©oft
enbe ï©efl-ïanbt/na be ^eeïen bte Erck
met fïjn ttoee öunfen göemaecftt öabtï
op öet beeï in\'t <@ofïen 25outoben fp een

baer (fept be CÖ?ontjcft) trocften be
.^ooîmaràen met fóooptnanfcöappen/
om tuet be gintooonber^ te öanbeïen.
^aer naïtomeïïngen gingen nocö ber^
bec/ enbe ^outoben eene |)tabt/ bie fff
1 Alb

Alb nocmben ; enbe betoïjïe fep befe
Cö?iflenen be pbec foo gcoot
toaec / foo toiecben tecfïont en
Cininiecïieben in\'ttoeccït gefleït/ om
aïïe H^atciaïenceette maecfeen bie tot
een «teccïï ban noobe toacen/bie geflicöt
foubebaecben/ nietbecte banbe Eee ter
men^.fClboma^.
fflrr 3B>e €ï)?onijcïtfcö?öftbat <6?oenïant
\' b?ucï)tbaec i^ ban, ^oo?n en€pcïie-boo?
Mj men mete|JCïteïen/ enbe op een anbec
»Ept Pïaetfetoojbtbecijaeït/ bat baegen^ be
\'fiRtif gcoote boiibe aïbaec niet ïtonbe bjafïen/
bat be ^ntöoonbec^ niet een^ toeten
te feggïjen toat- 25?ooö$ ; baet mebe

obec een fïemtbe\'iPeeufcïieCö^onöW
aïfoo bat ErickRoothaer, aï^ ï)p eeclï
baec aen quam / fïcö met©ifcï)moefï
boeben/ betoyïe bit Hanbt geen
ten boojt b?acïtte/ïjoe toeï be feïbe CÖ?os
nijcïi oocïi fcjbgft/ bat fön .ï^aïtomeïin^j
gen boen fp bccöec3tanbetoaert| in qua^^
men/ boriben eenen b|ucötbacen pïaet^\'
enbe becfcö toater / ïjet toeïcït Erick
Roothaer niet beïtettt i^ getoo?ben; aï?
foo bat be #fïanbfe €ö?onöït Itcö öiet in
fdbec tegöen fp?eecïtt. ^engaenbe oocfe
bat toegen^ be feonbe aïbaec niet^ foube
toalTen/ foo i^ te toeten/ bat öet gebeeïte
batbeSoojmannen öebben in geöabt/
^ % eben

«ben in be féïbe El ev atil des poü / baee\'
m uplandt-ïn^isjeeben ïe^/ in toeïcït
ïanbt cbeotod fcïjoon enbe beeï ltoo?n
toafl; oocït^ fe^ be boojfs» Cïj^onocït
feïbet/ opecnanöetpïaet^/ bat öet m
<0?oenïanbt foo ober feoubt niet i$/ ban
hl .ï^oojtoegfn/ aïtoaar ebentoeï beeï
Äoo?n toafl: etóïE ö^toeï öet b?eemt ié/
Jae bp nae ongeïooflgcïi fcögnt / fo toojt
ebentoeï ban getooftoaetbige perfoonen
Sebent/ batter in ^oo?toegen fommige
jpïaetfen 5ijn/ aïtoaer ttoee cepfen in\'t
faec geoogd too?bt/ inboïgenbemanie:=
re/ te toeten/ banfuïcbenaectsön be
3^aïen tuflcïienbe Steegen/ op be toeïbe
be ^nne te U Jèaenben / Slnnij/
^nïö/ enbe HugttWoo öeet fcööttt/en=
be öät öe ïjettc in be^aïen fo toebec-

fïaet/ batmen infe^toecbenfeanPoe^
gen/ ^apen/ enbe ^ï^fïen; enbe bg
togïebatEanbt fo bet enbe fappigö »6/.
toeegen^ Öet beeïboubige fneeu-toatec/
batbanbe25ecgöenaffmcït/ too?t Ö^
nocötan^ gefaept/ enbe nae fe$ bjeebeii
öeeft men toebecom becffe «ï^ogfl. ^^
^eti^tegeïoobenbat in<ï5?oenïant/ -
aïfoo beeï aï# in anbece Eanben/
fcöepben b?ncötbaec enbe onb?ucötbaec J^yetti-
aianbt ié / öet ié feecbec bat aïbaec me^

ïeefï oocb in be feïbe Cï)?oni}cb /bat
t»ec^ enbe .i^actec-^iecen aïbaec gï>e\'
bonben toa?ben/ bien^ 25ont aïfoo goet
ban be ^beï^; aïbaec binbt men 00b
aïbecöanbt©aïcben/ meecbanopeenis
ööe pïaet^ inbetoeceït/ banbetoeïcbe
inboo?gaenbc tgbenbeeïin^enemact^
ften jijn göebjacöt aen be iaoningïjen/
enbe ban bcn^ïben aen anbec©o?flen
enbe t eecen 3p beceect getoojben

«tn <ï5?oe,nïanbt ié oocb feec
Äar3^ifeÖ-ti)cb/ befonb^cïtjcbm ban^ee-
tarftte tooïben/^onben/^aïbec^/enbcbDOJ:^

gfon" naementïöeb bacc te binben een
«»wiöfft-5coote meniclte JDaïbifcöcm ^icb
bjeet niet of men be gcoote toitte <!5?oen==
ïanbfe leecen faï ceecbenen onber öe
aectfcöe bieten/ ofte onöec öte/öie in\'f
toatec ïeben: toant öe fajacte Speeren/
Öonöen önn aïtööt t^ öet 3lanöt / enöe
eten geen ©ifcö t maec öe toitte/ bïijb^
aïtijöt op öet f^/ enöe ïeben ban öe
©iffcöen/ enöe 5Ö0 öeeï gcootec enöe
toiïbecttanbeftoacte. ^ïeggeti ben
^e-tooïbe« enbeSee-öonben ïagöen/
enbe befonberïgcben tjun ^^onctöm / bc
toefcbe 5p mt b?eefê bec IBaïbifcöen op
hetPé tóeci^: maec befonbecïgcbm
Sijnfu ban ben ^Jongen a^aïbif^öen i«
necïjcb^ï/ Èiattomroe fp öim oofb niet

ttoee bicïiegreenepïancïten/ een bicfee
encïten pïancït/en nocïj een flncfe-toeeg^
in een inzout/ baer in ïjetflnpte/ foo
bat bp toeï een öaïf-boet in\'t ^cïjip/ en
een itïepne öaïf-boet baec npt ftaït/ baec
ï)p met gcoot getoeït afgï)eb?often toa^/
toaec obec befe geöoo?nbe©i^/ öettoa=»
tec met fön bïoet coot beef be.

^iti^befe ttoee ^cöepen aïfobpge?
baï ontmoet/ omtcent be Li me Equmo-
étiaiis, baec öet feec öeet maecbe
^cöepen bie jaecïpcïil npt^enemecc^
ïten en ^ebecïanbt/ naec beftonbe en
^tS-gÖetoeflen/ tec 3®aïbifcö-bangöfï
iiptbacen / enbe in be ^omec-maenben
9lnïtu^ en Bugnfln^ öe ïeni^te bec ^o^
mec-bagen toeï ctjcïteï|jcït binben/ bocö
göeenfjn^ be^omerfe toacmte/ maec
toeï be 3®intecfe ïtoube/ aïfoo öaec in bie
tö\'bt niet ontmoet / ban öageï/ fneento/
en b?öPenbe H^-becgen/ toaec tnffcöen
Öaer be 3®aïbifTcÖen/ 3©aïcnffcöen/
toitte g^-beecen/ enbe befegee-€en^
Öoo?n^ met anbece Eee-geb?ogtenont=
Öonöen/ toeten meec öiec af tefeggöen/
miti fp becfcöepben / foo gcoote aï^
ïiïepne ban befei|oo?nen ban baec göes
b?acöt öebben/ en nocö jaecïpclt^ boen/

te^cöippec/ bie acötec in beapaeïbecpjtgt^ aïïeen / fomtgt^metbeïjoofbenen
toa^/ meenbe/ öattec een man banbe jgecaemten baec aen/ en oocït toeïflnc^
25oeg-fp?iet in\'t toatec bieï; en bie onsjfeen bie afgöeb?oïten 5Ö«; toant in br
bec in\'t ^cöip toacen/ meenben bat öet | Eeen onbec ben tooejïen feoiöen Boo?b-
op een Mp fïiet: maec tec 5Öben upt= i pooï / tnffcöen 60 en 80 gcaben ontcent
fienbe/fagömen met bectoonöecmgö bat | |ffïanbt/ <6?oenïanbt en ^pit^becgen/
iJe ^ee baec omtrent gant^ coot göe^ bint men be gcootfie Biffcöen/ bie tot
toecfittoa^/ toaec ban men toen nocö toe ïjeftent3ön. 4Bn omtoeecom
faecfe niet Bon bebenciten; maec aï^ tot onfen €enöoo?n te ïtomen/fuïïen ton
men ongebeec lotoeechen öaec nae öet becöaïen/ \'tgljeen feecfeec^cöip / tec
^Cöip/ in Por to Deiire Opt flcaiit fette 3©aïbifcö-bangöfluptgebacen/ontcent
ömfi^ontemden/ ijontmen boo?ïn lan-meyen (jgjsïanbt/ op biegöetoefïen
be boe^®n3trent 7 boeten caxbec toatec ontmoet i^.
een ^oo?n in\'t ^cöip fleecifeen / ban In\'t jaec 1 <^48. öen 3. !ïunp/ ^cöip^
öiaecïtfêï en bicïttefrecgelöcïi öet epnbe pee Douwe lanfe ban ^tabecen/
»ïmeengöemeene<!^ïifant^ tant/ niet .menbemet fïjn^cö^omtcent 10, ninï
p/jnaecboï/ban öeeï bafl/fieccït/en Eupb-oofï ban lan-maven <egpïanbt /
jeecjacofetn; ÖP flacït öoo? Ö?ieï|up^ fMj öen Commanbeuc omtcent 0oft
wnbant^cö^ïjeen/ te toeten/ booj ^upbO^oficc^^ pet^inEeeb?öben/

Seetttc m ben opmïsace Eee ïjegcbm /
wanneer ïjet W begint te fmeïten/ niet
bat f|i foo toeï niet ïjonnen ftoemmen
be Bifcïien/ maer fp toeefen be 3Baï\'
wfTcöen/ toeïeïte ï}un aen ben reiieft fton-
wenfpeurenenUoïgen/ baerombnrben
be SSeecen niet toeï aen ï)et ?f^ feomen:
enbe toanneer fn boo? ben toinbt nae
pfïanbt ofte ,i^ob?toegen geb?eijen too?^
ben/ fo 5pn fn boo? ïjonger feet toiït eitbe
^iitoeïijcït/ enbe men ïjoo?t fomtó\'btl
toonberbaerïtjcfte <ïEicempeï^/ toat roof
enbe gcutoeïgeïtïjept in bie aianben boo?
Daet geoeffent too?bt,
-^us <6?oaiïaabt ïjjeft ooefe t\'aïïen ttjbeit
ig^cn, Jeeï ^ooren^ isptgeïePert / bie gemeen^
iijcïi Cenh0o?n^ genaemt too?ben / baer
banin^inrmereïien fommigïje ïjeeïe/
jfjnbe tameïgcït ïancït/ enbe oocït een
mmicïjte flucïten/ 5ijn tetrinben/ 5ijn
oücr fnïcïi^ aïbaer tiiet ongemeen, ^n
be liufiraïifcöe ^cïjeep-baert ban lacob

le Muireen Willem Cor nelifz. :^chouten,

ïeefl men/bat fp op ben f. <ï3ctober/^n=
no lófo. mebè omtrent be %vak/ te
toeten op be ïjoogte ban 4 graben 27 mi^
«uten/ Soo?becb?eete/ opbenmibbag
fuïïten geb?np^ m getommeï boo? onbec
aen beboegï) ban\'t ^cïjipi)oo?ben/ bat

\'t toeïch fp eerfl boöi een 3Baïtófcï) aen
fagljeiV cn baec nae boo? een flincïtenbe
fccengij: en tgb 5^nbe bat be ï^ocïi fd}af\'
fen fon/fepben fit bat öet een boobeBifcö
loaé bte seïijcït^ toatec b?eef; ï)ïec obec
öe^ïoep nptfettenbe/en baec bp ïiomen=
^)e/clep men bat öec een <!Jenöoc?n toa^/
bat men niet geïoobentotïben/ boo? ön
aen\'t ^cöip^-boo?t gebjacöt toiect ^ fp
ijebben öent aen b?ie ^ncïten obecgeöyft.
Wen ï|oo?n flont omtcent anbecöaïf
ijoetinfön ïtop/ toa^ 8 boet en een öaïf
ïangö / be ©ifcö ongebeec b?ie babem/
.en ttoee bicïi; #nbecbenb«pfetoa^ÖP
opgegeten / be ïtopmoefïenfpmetS^ii\'\'
ïen am fincïten öoutoen: If et cng-been
ïiep öeeï nae befïaect toe/ befïaect toa^
oocïibeen/ en met ïeben/ eïcft ïibt een
boet ïangö; ^p ïscegcnbec een feacteeï
^pecïi bati: ïiop toa^ bp na aï^
cen ïïacpec^ ïtop / ÖP Ö^ib geen Uo?nen /
fjjnbecït ging omtrent een Dnpmbieebt
beneeben benï|oo?n/ fijn ö«pt toa^
ftoact/ en ongijebeec een ïjaïbebnpm
öïcïV en ban nocö ftooo?t aï^cen©ecc=
ben. bïoebe aï^ een beefl bat gefiacöt
toD?bt; öab aen eïcïtc 5öbe een bin/ om=
tcent een boet ïang / be (laect toa^ om-
tcentfo gcoot aï^ een öaïbe fCoiweboep;
aen\'t cng-been toacen cibben/ ongebeec
een öaïf boet ïang/ \'t anbec toa^ cont/
en foo bicït/ aï^ men met ttoee öanben
om batten han.

- ^e ,^cöepen/bie boo? be <ï5?oenïantfe
Compagnie ban ^mflecbam jaecïijcfe^
teci®aïbifcö-bangöfi bacen/ b?engöcn
befen i|oo?n foo mt en ban oocït mebe/
aï^ onbec anbece göefcöieti^obec lo ja^
ren/ bat fp ban baec een i^oo?nb?ocÖ^
ten/ baec nocö öet bobenfte gebeeïte ban
ben ïiop aenbaft toa^/ met een beeï
bïfcö/ fpecït/ beï/ en ftooo?tbaec aen/
foo aï^fti benïtopban bencomp (bie fp
aen flcanbt aï öaïf becgaen bonben) af^

fboic/ i^ïang 4 boet en 9 bttpm;
Itccfteneeï baec aen i boeten 10 bitpj\'
^e ^oo?n" ii cecöt / aen\'t ^ooft bicR /
na booren fpit^en fcöacp nptïoopenöe
aï^eennaeïbe/ metgeefiigeïtecben/ jjj
fcötipn^ contom b?apenbe/ bie na boreii
toe aï flatitoec en hïepnbec too?benbe/
in\'t fpit^ epnbe te niet ïoopen. tojt
ban Itoïenc/ bocö mettec tijbt too?benfe
ban bupten toat geeïacötigö/ cube boo?
to?ijberi of öanbeïen/ gïat/ aïö men batï
aïïe been en pboij oocït liet. . ©rf^

m 3B>eenfe Cö?onijch becöaeït / bJ (efg,
?iinno IZ71. boo? eenen flcccïteit
ooflentoint/ een ongemene gcoote me^M»^
nicöte f^met23eecen enbeöout toef!)gn/f«°\'
i^ gÖeb?£b£n getoojbcn/ toaec obec men
P?efumeecbe bat be aiDefl-sijbe ban»\'«\'
<0?oenïanbt öet geöeeïe<0?oenïantniet
toaec/macc bat öet fïcö bec na\'t ^ooJb\'
tocfïen npt (Icecïtte/ toaec obec fommige
ban f fïanbt met ^cöepen öwn
baec nae toe aenfïeïben/ maec öebben
niet-met-aïïen gebonben. ^e l^onin^^
göen ban 53enemaccïten enbe

niet meec op gebaen ban bie ban i^fiant.

ooffaeït ban befe uptcnfiingen toaec
anbec^niet/ ban batmenpjefumeecbe
bat op be feïbe plaetfen/ OBoubt/^iïbec
en <6efieente toa^ te binben :
oocït be ^eenfe<!i:ö?onncïtfcö?ijft/ bat
eectijbtjS fommige ^cöippec^ gcoote
^cöatten öebben baec ban baen göe^"
Öaeït/ enbe bat oocït/ tentnbebani^o^
ningö Oiaus Pius, fommigöe ^fïanbtfe
^cöippec^ om baec öenen te bacen
benonbecflaen/ eitbejön epnbeïijcïîen
boo? ontoecc in een flecöte ï^\'aben gefto^\'
men/ enbe 5ö\'n aïbaec aen Xanbt getce^
ben/ enbe öebben aïbaec gebonben fom=
migïjefïecïjteMepnei^utïïen^/ öaïf i«

_ . ..............,,, beHecbegöegcaben/enbe öebben baet:

g\'ïeöoutoen öabben : ^eft 3^oo?n met* bp ften ïeggöen beeï bïïncïtenbefïeenen/
öet ïfooft i^ boo? be üoningin ban i baec ban fp foo beeï mebe namen aï^fp
^tocben geïtoft/ en baec gefonben ; ben i ïtonben b?agöen/ om baec mebe toebec==
f^oo?ni^foaöeïbec/ fcïjoou en toit aï^ om in öwn^cöip te gaen/ maec baei:

quam

fp in\'t geficöte ban be anbfce
becfcöenrbe. ^aec nae jö^^ fp toeber nae
3lanbtgöesaen/ eu bonben een Bäan/
©jouto en ïftinbt in ïjacr ^peloncfee fit?
ten/ ban gcbaente aïi gïip Öier fïe n ïiout:

tep fpjaecïten öaec aen : maer ïtonben\' <0?oenïanbt/ fooon^ geoeffenbe ^tiec-
biet een tooo?tbecfïaen. ^p fö\'n bupïe ïieben berecöt öebben/ ii ban Noord-
en tïincHenbe .ïBenfcöen/toreet en fïiec^ ftadt Sunduu, ^ j^oojtoegen cecöt nae\'t
ban gebaente / eten toepnigö geïtoocïtte 3Beflen op ben ©ocifonbt aen.
«ofi/ öaec ïtïeebecen fön ©eïïen ban bee? mt be anfïe enbe cecöfle toegf)
\'ïe / öet a,anbt i^ tooefï en tleen acötigö»getoeefl / eec öet öat ban\'t .ï^óo??
hi aen te fien. Ibengeïtomeni^/ öeBaertperö\'cïiuïeu^

i^n Cöiomjcft oocït een Capitteï/ gïjeintitu? banKangenesin f|iaubt / öettoeïcïtbe
be^cöeep^-baect ban iupterfïe punt ban\'t |!5oo?beni^/ tot aen
tó \'\'|ï\'Oi^egcnnae<ï5joenïanbt; toaer in Oofthormi^ig.m^Öïen.
•^lut. atöu^ ftaet i ^e ïöecöte Couc^ nae ^e ©aett naeo^twnïanbti^t\'arfen

een ouöt2$oecb gBenaemt/ Specuium ib\'ooïfloinp fonöer ^anöen/ men ïK^t
Regale. Ijet nopt beröec öan aen miööeHM

5 ^ ^n öe Hfïanöfe Cconrjcfe too^ ber^ ïtonnen fien/ fijn geöaente bjaer aï^

bat men eertijöc^ ö?ie éoote fooöicftmaïenftcï)öit.#>miflerïietW
fcö?icïieïtj£te^e-moH|ïer^ geilen geeft/| ï)aö men ontoeer tebetbiacï}ten. f ^
|)et eecflei^ ban öe Boogmannen göe- .tbjeeöe Jl^onfïer noemöenfe Margug-
naemt/ Haifflramb, (ic0begebenöemet{weer, 5ijnöe totopïjet öaïbeïijfgeïge^

een ©?outo/ met 25o?flen/ ïancïi ^apr/
ïjeeft boo? aen ben\'3tcmenBiugï)eren/
jijnbeaen maïïtanberen gefpantgeïijcft
eenOJanfenboet/ men öeeftfomtijbt^
gefren bat fpBittcDen inbeï^anbenges
Öabt enbe berfïonben öeeft. #et öeröe
gee-inonfler noemöenfe Gafgierdinger,
jijnbe epgöentïijcït geen ^ee-monfïer/
maer b?ie gcoote 23aecen/ 5ijnbe geïgcfe
boo? ontoeec opgetoojpene Eee-ïiecgen;
©e ^cöfpen öie tuffcöeii befen Tnaiigei
in ïiomen/ tiïijben in\'t göemeen aïïe/ foo
bat toepnigö baer ban ontbomen. W
nu genoembe ^ee-monflec ontfïaet upt
3Bectoeï-toinben/ bie be fcöepen omein^
göeïenenbecfïinben. i|etboo?f5.25aecft
becöaeït ooeïi ban ^^-feöotfen ^nbe
gefo?meect aï^ tJeeïbenbanb?eembege^
flaïteniffe/ enbe ßaebtoocfe ben geenen
bie nae <0?oenïanbt toiïïenbaceii/ ö««
nae\'t Eupbt-toefïen te fteecen/eec fp aen
Öet 3tanbt tcaeöten te ftomen 5 aïfoo
nocö biep m be ^omec f ^ op be £ee