iFinlanDt / Haplanüt / eoötlanöt / P^upCTen / pdolen / Hsi-lanöt / m
<02oenlant}t: Wm tn Det(iaelt uaerc Det^etrtgepDeniiepc Dec Cooj^
manfcöappen en öteeDinge btt Sinttjoonoeren*

men Dennemarck, aïfo
Saxo Grammaticus
tupsöt/öeeft ftjnen
me öan eenen feïtecen
Dan, gefleneceectöan

»^mïijfe öefe^boïtï; Boutoec getoeefl/
Jiaec oocb ©o?fl en ïSegeecDec / öocö
oaec 5t)n anöere geboeïeni / maer fuïïen
bier bp öouben. ©e^ntooonber^
oefe^ Saribt^ toieröen öier üoojmaeï^
v-imbn gcnaemt/öaer Eant toa^ Cym-
bnca Cherfoncfus. Dania ltlO?t UUber=

weet met eenen ^onmsïjïöcfe^n naem/
toojt sebeeït in öet <6?aeffcöapHoifa-

tienfis, Siefwicenfis. en m Öe ^jobmti\'e
lutiam met beïe<öpïanben.I5enemarck
t^ bp naer een geöeeï €pïant/öet<©o ^
flerfcöe öeeï ban öit Eant genaemt
Schoondania, toeï Ött meefïe en booj--
naemfle öeeï ban öet geöeeïe Eant/ öe^
toöïe Ött öeeft bequame en foete ïucöt/
bjucfttbare aeröe/bequame ^abenen/
ben %oopöanbeï/ be rïjcbbommen htt
Zee / be ©iffcöetpen en biberfcöe toate#
ren/aï^ Hacben en Kibieren / bequame
^acöt-pïaetfen ban a©iïöt;1llÖeren ban
a5out/^Uber/ i^operen aiooöt/ beïe
^teöen/ goeöe Bo?gerïgcbe ^ecöten.

3|rtuï»tetfle beeï befe^ Eanbt^ i^lutia
oft lutlant, \'t toeïcït Ptoletncus noemt
Cherfonefum Cyrabricam,0ettoeïcïte QC-

ïijcfe een Congöe/ öem fttecïïttufrc|ien
tmee Eeen / j^oojtmaett/ fcet oeïtjcR
gitaïienïjem ^nptmaect fttecïit. ïfet
öeeft onbec öem beeï fcöooneCpïanben/
maec ban Zeekndia öet mecfte i\'0 / maec
in beeï ^tebenen Itafleeïenjijn/ ooefe

Öpoft-pïaet^ ban Zeeland en \'t gantfcöe
^eenfcöe Hö\'cft / be fïoeï bec ïftoningen.
fêu \'t mojt geïooft / bat befe fcöoone
^tabt upt etteïijcfee biffcöec^ ö«tten/aï=
Öiecnebecgefïagen/becccfentsS. <2^bec
ïiemiegcinöaec feintföept b?oegöen be
S^iflcöopjjen ban Rodfchiid fo?gö. Cop-
penhaven op ccu bccmaecfecïijcfee bOD=
bemgegcontbefl/ öeeft een öeecïijcfe en
iufiirö ffot tegen be sec. \'t <0ebouto bec^
toont cenigec mgfe be boctflappen bec
oubtöcpt: öet meïcfe ooefe inbe öupfen/
bec ^tabt i^ te befpeucen. Hlcötec be
feïbe en\'t fïot i^ be ceebe bec iHoningöïij
fee fcöepen / opcöfenbc aen be fpiegeï tot
bijf/fe#/ feben foïbectngöen cn meec/
ecoot boben be bupfent ïaflen/ boo?fïen
tnet febentigö / tacöenticö / tnegenticö/
Sonbat en meec Itucfeen gefcöut. Cop-
penhaven ïept aeubcooflec-feantban\'t
•ijpïant Zeeiant, tcgöcn be mefleïgcfee
Ijoecfe ba* Ooft-zee m een bïacfete/ en
inaecïtt ten naeflc bp Roftochs gcoote
«pt. feeect befïagö bec aenfcöieten^^
begoïben/ en maecfet boo? een natuec^
igcfecgeïegentöcpt/ een feec bequaeme
Öaben boo? be fcöepen. bccmaec==
fteïijcfe om aen te fcöoutoen / foo beeï en
fuïcfee gcoote fcöepen/ göeïijcfefloten/
aeötecbe Coocen^bec ^tabt met Öaet
maflentefien ïeggöen en aï^te flcijben
metbe öoogöte bec feïbec. \'t Cpïanbt
Amack, tocïcfecc^ ooflec-söbc böföon^
beet fcö?ebenïang 2ee-maect uptfegcfet/
luo?t bp be ^oïïanbec^ betooont. Cop-
penhagen/ i^ een boïcfe-cijcfee ^tabt en
ijoï ®ioopïupben/ban aïïecïep eetbjacen/
infonbetöepöt öotet/ mm/ feae#/en
biecgeïijcfee bjacm/ op be iolKaÄ^
maniec toegemaecfet / en feomen aiïe ca-
gen binnen Coppenhaven tec maccR^
foo bat bit aSpïanbt niette oncecötbec

magum eu foo boo?t^: geïijcfe oocft Öet
^taïiaenfcïje tooo?t Magasijn / toa^
boo?becflaenmo?t een fcguec of pacït-
Öup^ ban aïïecïep boo?caet en eetb^e
macen. Heidvaderus becteït/öoe be<Co^
ningö Chriftiaen de vierde, \'t acöticrtbc

jaec bec tegêntooo?bigöe eeuto / be gcont
ban een nieutoe ^tabt op \'t ^pïanttf
Amacker öccft gcïcpt / CU mct CCU b?ugÖ
geöecöt aen \'t fïot / in b\' oube ^tabt ge\'\'
boubjt. ©o?bec#inbefeïloningöïÖcfe«
^tabt / omcingöt met b?eebe enfjoogö^
3©aïïen/enten noo?ben tegöen \'t jupbt-
toefïcn/ met moecafTen en boo?t0met
be Eee / i^ te fien be 5^ooft-feeccfe ^ante
Ifèacia en be flateïijcfee fecooningöe bec
Coningöen. S^ettoeebe »eccfe i^be^
becbe tec eece ban ^inte
4^icoïae^geboub3t/fïaetnaebec aenbe
Eee. 55ebiecbeió„S>tnte®ietec0/ boo|
jFceb?icfe be tbjeebe öecnieutot
©it €pïanbt öeeft inbe ïengöbe ttoee
bagöen gaen^ / i^ toepnicö fmaïïec in be
b?eete. Denemarck paeït in\'t *0ofleti
aen Sweden, tegen öet 3©eflen en ^00?\'
ben i^ öet met be Ztt omhangen / tegen
ÖetÊupbenpaeïtöetaen Duytfiant^it
l^onmcfetijcft öeeft onbec öem anbete
gcoote 3Lanben/ aï^ Noorwegen.bc
ïanbenban Yflant, enfo Marcus lorda-
nus getupgöt/Groenlandü cn mccc aube«
ce. Denemarck feut iu anbccc Itanben
boo? ^oopmanfcöappen / «©fTen / «©et?
^t/mmt/ ^tocfe-bifcö/ <^nieec/ fafe-
nooten/ twpben / S^ocfee-bcïïen / m^^
fïen/ ^ecïen/ <Öpcfeen Mcfeen / ^pec^
cen/ 23?anbt-öout / ^fe ACeet / ^uh
Pöec/ oft ^toabeï/ en bietgöeïijcfee Ma^
ten»

We D rA fcïitjnt fö\'nen nae^
me te öebben ban öet boïcfe
Suiones , öC bjeïcfee Sweden
tuaren/ipeenocoot Hanbt/
^ enbJ0?ttnbeïe®?0bintien3es
teeït; öetpaeït tegöenöet (0oflen aen
Mofcovien, teflöcnöet Ei^ben aenbe
©ofï-Eeeen Denemarcken, tcgïjenöet
3©efïen aen Noorweghen , teilen öet
<1^00?ben aen Finn[iarcken,en be Hetzork -
f he See. Kpt bit Staubt fön gefpjoten
«eïe boïcfeen / en öebben be omïiggenbe /
oocfe beïe b?eembe ïanben met getoeït
toaenomen/ toaec ban fgn getoeefï be

^othi, Ortrogothi, Samogecse, Hun»
^tQafones,Cixnbry,&c. bie ttt Ollbe tgben
ï^ec btTinaect fijn getoeefï. de ^?obin=
nenbefep i.antp nu tec tgt/ fïjn Haiian-

iingia. Boddia, Lappia, Finraarcbia, Fin-
landiaen aubece; beeï oBpïanben/ ba»
be toeïcfee Gochia i)ct boojn^temfïe UI
ïiggenbe in be Swedifche gee. de
bjoonbecp ban be j|[^oo?becfcöe beeïen
befepStanbtp/ gaen in 23epcen beïïen
gefeïeet tot obec öet öooft / fo bat aïïeen^
ïpcfebe oogöen bloot 3ö\'n/ en batombe
gcoote feouöe bie fp baec öebben / aïp fig^
genbetot ben 71. gcaet .fi^oojbttoaat;
^^p Öebben baec toepnicö Önpfen / ^jn
feec genegöen tot bet ^^acöt/ boutoen
geen %ant / bangöen beïe ©iffcöen / en
ïeben ban fuïcc aïp baec ban feomt ; fp
boen üoopmanfcöap boo? mangöeïen
ban 3©acen/en oocfe met geït. Finma re-
ken lp een ban öe uptecfiepaïen/ befe
öebben oocfe in ben ^omec aïtijt ^neeu
op be gebecgöten. de ^\'ntooonbecp
(niet anbecp ban göeïpcfe oncebeïpcfee
cceatuten) etencaubïeefcö/ banbebeï^

öeeft. befe befïingö fo toeï fïeccfe ban
geïegentöept/ aï^ booz menfcöeïöefe wet\'
imft/ enïeisïjt in\'tmibben ban\'t toa-
ter/geïtjcfe ©enetien. be önpfen PJJ
baecopfïocfeenen maften gefet; b^ t
toeïcfe fp oocfe be naem bocct. be ^ee
feomt ban ttoee 5pben in be ^tabt / mj
fuïcfe een menicöte/ en biepte ban toat^
bat men fcöepen met boïïe ïafïcn baec
binnen ïaben fean.

be ïioopmanfcöap bïoept bene \'t ge^
Öeeïe ïSonincfecgcfe b\' Sntooonbec^ OJ"
Öeeï gafïbjp/becmité fp \'t boo? een groot
geïucfeacöten/ aï^fpaen een b?eembe==
ïingömogöenöupf befïingö geben: jae
fpttoifïen met maïfeanbec / om toie be
eecfïe faï fïjn/ bie be gafï ontfangöen faï»
tmibappecöeptinb\'oo?ïogöte boeten
te paect too?t oocfe öoogö gecoemt en ge«
P?efen.

tettectogöbomban IBngermanien
ïeggtopbegcenfen ban ïapïanbt naec
\'t j|oo?ben. bit geöeeï getoefï i^ boï
banbofTcöeïientoiïbecniffen. beboo?^
naemfïebeefïen/ bie men baec jaegöt/
fijn €5eï^ en 25uffeï^. tet tectogbom
ban naibbeïpabenïegt naec \'t Enpben.

Sn ^toeben fijn nocö anöece tectOff=
bommen/ aï^ toïfingen/ <©efiut^/ J^ie^
cingö / ïiopecbaï enbe €>pïanbt. pet
tectogöbomban «Spïanbt öeeft goêbe
^fecenïoot/eni^öeeïcöcfeban^ee/ Ifeepnenban^iïbec/ ^opecen.^taeï.
en ban toiïbe 23eefien/ en obecbïoebii^ 3©p fuïïen ban «©otïanbt öiec na een be^
ban ©ifcö/ upt oo?faecfe ban be mepcen/ fonbece befcö?pbingö maecfeen.
ribiecen en anbece toatecen / öie iu öit Sn öe j^oo?Dtfcöe getoefïen fijn nocö
Honingöcijcfe fijn. ïlojt ^toeben if anöece ïanöt-fcöappen/öie aen öeïao?
ttoee maeï foo gcoot aï^ ^oo?toegen/ge? ninfecgcfec n ban |>toeöen en ^oo?toegen

Befchrijvinge van Noorwegen.

Xl<i^ojtoegïjen if een befonöej; l^o?

nincfecgcfe/\'t fïont eectijt^öeecïö\'cfe
tebïoepen/ en b?epbe fijn teerfcöappp
obec öe beenen / en obec ö\' anbece <t5pf=
ïanöen ban öe eofï-3ee upt / tectoö\'ï öat

ban

menigöte ban boïcfe / in gcootöepöt ban #inïant/ ïapïant/ S^iacmen / ^cöjicfe
ïanbe/eninmetaïen / enbe in anbece jFinïanbt/enfoboo?t.

mfeomfïen. tet ICecbtcö\'cfe if eeö?
tec op beeï pïaetfen cuto/ becgacöticö/
toateracötigö/en fooöanigö/ bat be to^?
göen^sn paecbenobec aïniet naer öun
beïieben feonnen feomen.

Sn öit l^onincfecgcfe if een fïaöt /
^tocfeöoïm genaemt / öaec in öe ïlo?
ningö ban ^toeöen fijn tof en tooonihg

ïen mafeen t» öaec ïSïeebecen/ fp
feen beeï ^ogenen ^ijïen. bocö öet
ïïonïngöcöcfe ban ^bjeben li met te
becacöten / fo toeï in cïjcfeöom aï^ ïn an?
bete noottoenbïgöe bmgöen be^ïeben^;
toi\'en^ Snteoonbecé nocötaniS/fomenfe
toiï confeccren met\'anbece buptfcöen /
Öeböen min cibiïïtent/ aï^ te toeten bïe
toepnicö gemeenfcöap öebben met an?
bete .ï^atien/toaec boo| be cibiïe en
gecïörfec maniecen gemcenïijcfe af ne?
nieii. ^nbecfïn^ |iin fp neecftigö en oocfe
bectïanbicö/ föobat oocfe aïïe 23oecen
bp naec eenig öanbt-toeccfe feonnen. ^ct
ïant i^ feec cnto metbeïe ^ecgöen en
23o1Tcöen / fp öebben beeï toatec^/ Mi-
i\'ijcfeeriibiecen/ bie öet ïanbt booj-ïoo?
pen: oocfe beeï B^pnen/ aï^ ban ïtopec/
llfec en ^taeï; enbe beeïe^eïtecpen/
«eïanbt^ l^npben / #fren / ^ocfeen en
<Öepten / toaec ban fp anbece ïanben
mebe beeïen.

Sweden, Öet ttoeebc ^onincïu\'öcfein
be.ï^oojbtfcöe getoefïen/öeeft aen be
J©efï\'5pbebe€»otten/ aen\'t ^oo?ben
be ^cö?icfe-f innen / aen b\' #ofi-5pbe
jpinïanbt/ enbe aenbe Eupbt-5pbe be
^ofL-^ee, bitïanbi^öettoncötbaec?
fle ban aïïe ^oojbtfcöe ïanbtfcöappen
in föoocen / b?ucöten en tonigö. tet
öeeft oocfe Mepnen ban ^iïbec/üopet/

bantoettrfö\'cRem «ffrigcïte ïlonmgcn
«eflïert toiert. .ïEaer Doen De ï^eeren en
Cbeïingen/ ban fin ijeranDerbe"/ ficï) foo
Vierte üetenoijerr^en/ Dat fy een tot De
^eerfcöappp ijecboofen / i$ \'t Honinch^
tijcfe aïïengl)^ üecbaïïen / bermit^ peDer
«aer Dat öp inagDtieï) ban mibbeïenen
b?ienben toa^/naer be fóroon tracï)te/en
fijn oogö baer op gebefï öieïb: in boegen
öat boo? ttoeeb?acljt en ttoifr/ upt fooba
nigö een begeerte tot be i|eerfc&appp ge^
fp?ooten / be ©eenen macötigï) ober
\'tï5tjcbgetoo?ben5ïjn/ en .f|oo?toegen
obertoeïbigöt / en bat aen be fóroon ban
©eenemarcben geboegïjt öebben. ©e
©eenen befe geïegentöept toaernemens
öe / benaeuben j^oo?toegïien fobanigï) /
öat aen ö\'intooonDer^ geen bergaDering
toegelaten toiert. fêun öupfen entooo?
ningöen/ eertijDt^öeereïijcbepïaetfen/
berbaflen ten meeflenbeeï / bermit^ öet
bctïof ban bie toeer op te timmeren öen
benomen i^. 5|un öanbei en see-baert
gefeöietbeurgaen^ met toeïatingö ban
öe Honingö ban ©eenmarcben/ fonber
öe toeïcbe fp öeeï toepnigö bonnen upt^
recöten. ©oo?t0aïberDcbbomenober>
bïoebt too?t ben ©eenen toegeboert/aen
be toeïcben fp Die^-öaïben niet aï^ on?
öerfaten/ maer geïijcb flaben onbertoo?=
pen fijn. Kptbit iäonincbrijcbbomtbe
Berger-bifcö / of ^tocb-bifcö / bie bu^
genoemt ié/om Dat fp in De toint en bous
öe/geïö\'cb flocben/ uptgerecbt to0?t.3a=
nuariu^ De bequaemfle tgbt tot De
boo?fpoebicöfle bangöfl ban befe ©ifcö /
om batbe boube ban op öaer feïfle
feecber een bequame tnbt om bifcö te
ö?oogöen Ifê aer be bifcö / bie in een facö\'
tec tijbt ban \'t jaer gebangöen toert / i0
uietfoogoet/ en be berberbingö meefl
onbertoo?pen.

ööen afee^ö^ötu/ öït aïtpt tuet ^neeu
o^becbt njn/en Daec men fojaceïöcb aen^
Rotnenban. iBen öeeft ecötecaïïengö^
gangö tot öet boo?genoembe Itonnlcb^
cö\'cb maecben / gebaent .ïBcn teït in
ji^oo?toegen beeï Bucgöten/ #steben en
©o?pen 7 en onbec anbecen be Bucgöt
ban 30attö / öie een fieccbe befringö /
en een befettingö tegöen be Eapïauöec^
öeeft: geïijcb oocb öeflabt ban B^ac^
buc/ be Burgöt ban ï3eon / be flaöt
b?ofien/ of ©?onten / \'t toeïcb be l^ooft-
fïabt i^: Bergen / een BifTcöoppeïöcbe
flabt/^tafangec/ oocb een Bif bom/
lÄungöfpecgö/ een Bucgöt / be flabt
^aït^bucgö/en nocö een anbece fieccbe
Bucgöt / Baöu^ genoemt / aen öe
ji|oo?öt-5pbe geïegen/baec bebïoet Coï=
Öeuceinjeebaït.

©e JBefl-5pbe ban .?^oo?toegöen i^
beucgaen^ gepïaegöt met becfcö?icbeïij\'
be Eee-geb?ocöten/ enboo?naemeïöcft
ban gcoote a©aïbiffcöen / bie toeï öon«
beet eïïen boben ïangö fijnbe/ ficö in\'t
beginban\'tjaecbectoonen/ cn boo?be
^cöijtjpec^ en Bootfgefeïïen feec bec^
baceïgcb fïjn / becmit^ fp fcöepen en
USenfcöenberfltnben/ en in \'t ba-öerf
flo?ten. ©e .^cöipper^ / fuïcb een ge=
baec aftoeecen toiïïenöe / öebben bp fïcö
Cafloceum/ of Bebec^-ïmïïen/öatfp
nat maecben / en in jee toecpen. ©e
3©aïbiffcöett / öefe flancb met becö?a=\'
gen bonnenöe becötoijnen/ enbe fincben
naec öe gcont. ©it 3tanötfcöap öeeft
nocö een bïepn beefl/ geïgcb een ßot/
batmen SLemmcc noemt / biec boeten
ïangö / en öeeft een öupöt ban becfcöep^
öe bectoen. .ïfeen fegöt öat öefe becflen
upt be ïucöt baïïen / aï# öet bonbect / en
batfpgeïöcb be ^p?incb-öanen/ aï bg
gcoente becteren / en op febece tijöt flec«
ben. ©it b\' oo?faecb bat be ïucöt/booj
bec feïbec flancb becbo?ben / beei f toace
fïecbten / en boo?nameïrjcb eenige bom^
Öept in\'t öooft/en be geeïfucöt a«u be iii=
bJOonbec|becoo?faebt. ^n |^oo?toegen
iä cen ^ep?/B^o^ geöeetê/baec in fom-
töt^ een ^ïangö gefien too?t/ bie toon^^
becïöcb gcoot t^ / en ban D\' intooonöec^

cingïi/ bte in \'t \'ßijdt gebeuren faï/ geno^"
ttien bJO|t Sn \'t jaer töftien öonbert
ttoee-en-ttointïgöfagö men be boben
genoembe ^ïan^ feer öoogö bobm \'t
toater / m toa^ tn \'t ronbe gebjaept / en
nae bat men ban berre ïion ften/ brjftigö
f ïïeboogöm !angö-ïïo?t?? baer nae bJiert
ïiontngö Cöjifltanuä upt jijn iigcfe
berbjeben.

F inïanbt / foo beeï gefegöt aï^ fö\'n of
fcöoon Eanbt/ om bat öet bermaecs
feeïijcfeer m ïufligöer ban ^toebeni^/
Öeeft eertijt^ b\'€ernaem ban ftoninefe^
ïijcfe geboat/ bocö i^ Öeben niet meer
ban em if eerïö\'cfeÖept.#e ^cïaboenm/
geïgcfe .ï® unfler fcïjjöft/öebben in boo?-
tö\'ben be öeetïijcfeöept ban JFinïanbt be?
fetm ; en öun fp?aecfe toa^ tom baer
amgenomen / enfpïeefbm opeen feïbe
toijfe / aï^ be .ïBofcobiter^ of <0|iecfem.
^it Eanbbeöoojt öebm onber be f eet;
fcöapppe ban \'t ^toeebtfcöe i^onincfe=
rijcfe/ enb\' aerbe bjengöt goettlooren
boo?t/ bermit^ öet 3tanbtbïacfe/ m niet
met foo beeï betgöen m moeraffcöen /

naemfle pïaetfen fijn <aufï em 25ucgöt/1 boo? fo beeï öet oberige aengaet / eet eert
^ïboem Wcöoppeïijcfee^tabt/ï5af^; toiïbt beefl / ban een mmfcö geïijefeen.
ïiurgö/ 3©pburgö / \'t ©ertogöbom ban ^p öebben geen bafie toooningö / maec
ïiaceï/ en foo boo?t. a©pbucgö ïept op | nemen öun becbïgf onbec öutten / bte
be gcenfen naec be iSnffm en JBofcosjöectoaect^ m bectoaect^ gefïeept too.^
biter^. gntooonber^ ban ipinïanbt ben» ^p 39« oocft öeeï goebe fcöutter?
boeren bieföaïben geflabige oo?ïogötc^ en jager^. firn Hanbt b?aegöt geen
göen be .ï^ofcobitec naec be 5Pbe ban iitooren / en too?bt niet geboutot. ^«n

onbecöoubingö befïaet in bifcö ; en fP
etm bieföaïben bifcö tot bifcö. ^un b??:!
Öepbt i^om befe oo?faecfe ïangö onge=«

aengaet / bie iä ttoeebecöanbe. b\' fcöonben gebïebm / becmit^ m ütapïant
tooonbec^ ban 3©pbucgö fp?eecfeen ten toepnigö te öaïen toa0/m b\'intooonbec?
nieeflen beeï be ^cïaboenfcöe taeï / tot bappece en ^accfee mannm / öun ïanbt
gibbon en So?ge toe: maec am be 5ec-; fecöteïgcfe tegm b\' amïoop öec meemben
feant too?t be ^meebtfcöe taeï meefl ge^ feonbm befcöecmen. 5Ön ecptec epn^
bjimcfet: bocöbe geenen/ bie in\'tmib^ beïijcfe onbecb3o?pmm geöoo?facm ge^
öênban\'tl.anbt tooonm / öebbm een maecfet/enbe gebm bieföaïbm aenbe
befonbetefp?aecïi, ^ctaeïbcc^toeeöt^ ^oniugööan ^toebm fmi3öe0cebe

Befchrij vinge van Laplant.

LaCpïanbt boert be naem ban \'t
batbaerintooont. ^e^uptfcöe»
noemen foobanigöe feebm Sappen / b/f
geöeeï niet tec fnee fp?eecfeen/ bie flecyt
m eenboubtgö 30« / en aïïe bingöen fon\'
bec betoimpeïingö uptïappm. ^e hap-
pen bie tn bit Slanbtfcöïm tooonm /
banmibbeïbacegeflaïte/ en foo fncïert
geftoinbt ban ïicöaem / bat fp fcöoort
met em 23oogö en ^öï-feoocfeec beïa«
ben / beneem öoep/ bie niet meer bart
em eïïeboogö öoogö i^ / feonnen gecaecj
feen. ï^unfeïeebecen Jijnengö/ en toeï
bicöt om \'t ïöf gefloten/ om b\' oeffminö
ban öun ïicöamcn niet te beïettm. ^ff
fleecfem be^ 3©intcc^ niet aïïeenÏDcfe öet
Öooft/ maer ooefe öet geöeeïe ïicöaem irt
bonte beïïm; jae foobantgö bat b\' oogert
aïïem niet geflopt en bebecfet 3gn / enbe

de Stappen / een boben mate pïom p
en beefïacötiöö boïcfe/Dat koantronbjis
W en ban aïïe b?eemöigöept bïieDen/öie
fp flen/iuoonen aen D\'npteefïe oebec ban
ce ïjooge ^ee / Daec De acoote $tonincfe=
cijcfeen ban jèoojtoespen en ^bJcDen
met een ense öaïp aen \'t bafle accöcgcfe
bangen. öebben geen feennip ban
©?ucöten / ban i^oocen / of ban goet
toeec. ^p genecen ficö aïïeenfficfe met
fcöieten en Jagen / en feïeeöen ficö met öe
beïïen öec toiïöebeefïen. i^nnfïaep-fea^
mecp 3ön öooïen/ boï ban öo?ïoof/of
Öoïïe boomen/öie ban onöecDom/ of met
bnucuptgeöoïtsön. Cenigen ban öen
biffcöen m De Eee/ Daec men beeï bif-
fcöen bangöt/ met gcoot geïucft/maec
mettoepniii[jbecnuft. ^p öjogen Defe
bijfcöen/ en betoacen öie tot önn bjucöt.
^P nm feïepn ban ïicöaem / met geöjon-
oe pïatte aengeficöten/maec gef toint en
fnrï ban boeten, de jBofcobitecp önn
sebucen /toeten nocö niet met öen te ïe=
ben: toant inöien fpöen met toepnigö
boïcfe aentaflen/fo beö?öben fp een gcoo^
te ontlïnnigöept; en inöien fp met een
gcoot öepjtegïien öit acm en eïïenbigö
boïcfe aenfeomen / foo ïpöen fp fcöaöe en
becfeep / en boen niet feec eecïijcfe. de
etappen becmangeïé öeboeDec Dectoits
te ^acmpnen tegen aïbecöanöe3®acen.
^P fien en fpjeecfeen be fóoopïieben niet/
maec fpmaecfeen een becgeïgcfeingöbec
319acen/ en ban \'t boeöec / en fp ïaten öe
bepöe öoopenïeggöen / en öanbeïen cro
goètgeïoofmetbe geenen bie aftoefi®
fijn. (iBenige geïooftoaecbige getnpgen
Öebben oocfe gefegöt Datmenaenbege^
nejpöeöec Happen ineen Hanöt/ te:^
Senïjet Boo?öt j^oo?Dt-toefl geïegen/
b\'ICpenen dimmen öeeï geïö\'cfe/ becs
mitpfpingcootöept ban anbece ïieben
becfcïjiïïen. ^en be ^oo?bt-3pbe fijn
beeï boïcfeen / bie onbec be geöoojfaem^
Öept bec JSofïtobitecp ïeben / en ficö bp
nae b?ie maenben cepfenp / en tot aen be
„ä)cptöifcöe ^ee nptflcecfeen.

niffetooonen/ en ö«« boïfeome gcoote Ll^oo?bentp. 3Ïdantöetb?aegötïïoocen
Öept becepcfet öebbenbe/niet gcootec aïp ^ en anbece b?ucöten in gcoote obecbïoet /
onfe feinöecen ban tien jacen fijn. dit ip en öeeft feec goebe t onigö/bette beefïen
cenbrrbaecïöftboïfe/bataïfenatfenbeop, fcöoonetoepben/ fcïjeeptpcfee bïoeben/
Baec tanöen/ipfp?eecfeenbe.^p fijn oocfe en bicöte boffcöen. tetipcijcfe ban beïe

23 ïeït

nus Hyperborius, ofte Mare Sep-
tentrionale genoemt / begint (geïgcfe
men gemeenïgcfe acöt) ban ^pïanbt af/
en ficö tnffcöen ^iacmien en Dec ^ig^
meen ïanDt/ of .ï^oba ^embïa uptficec^
feenDe/too?t Hâace <0ïaciaïe/of ^p-jee/
en IBace ©et3o?tfte/en in een inöam De
Witte Eee geöeeten / enbe ïoopt boo? be
engötebanbe ïï^epgatp tot inbe ^cn^
töifcöe^ee. defe ^oo?bt-5eebefpoeït
be 3Canöen ban jFinmaccfeen / ^cö?icfe-
Jpinïant/ïapïant en 23iacmien/tot aen
be ^tnnm ^Bicanicum/ OSoïfo be Mefe^
na/oflBace^ïbnm/ Dat ipbe ïïDitte
Eee/baec Ji^icoïai^ en ^oïouf fei ges
ïegenfijn. tiecfcöept €ncopaenHlf[a
ffcö ban maïfeanbec / met een cecöte
flceecfe banbe ^p?ingöb?on ban\'t toa«
tec Canaip/ tot in be ^ee #et30?cfee.

^enb\'oebecban ïapïant en 25iaCi
mien ïemen eenij^e €pïanben / bie ge?
ïgcfe beftimen/ Öe fïcanbt befet öoubea /
tot aenbe Spitte ^ee. ©nbecbefe
ïanben fijn Ccompfont / ,t>nccop / ^ns
get/ ï^eïmfep / ï^acönpp/ Hiïbupn/
etappen en be .f|oo?btfeaep.

ïen/ en ïteeft oberUïcret öan Uletaïcn/en
öoo?nameïijcft öan üoper. be <J3otten
en ^weöen / öjaten eertgöt^ niet
tneeeöaneenöoïcït / öie onöec een ^Üo-
umgö fïonöen» B^aec fp 5Ön öaec nae
öan inaïhanöec Qefcöepöen; enöe peön:
üonincfecijcïï ö^eft eeu befonöece ïfeec
Seïja^t. bocï) fp fïjn ïjeöen öicec onöec
een©ojfïseb?acïjt/ te toeten onöec öe
ïtoningï) ban „t>toeöen/öie oocït Honing
öan <ï3atïanöt i^. be <0ottïjen toacen
eectijt^ meefï beïtent / om öe öecmaecöe
tochten / bie fp öeuc geïjeeï Cïjiifïen?
cijït öeöen: IBaec öeben toeet men meec
bau b\' iittooonbec^ öan ^toeeben te
feggen/öecmit^ ö\' eec enöe coem öan öe
ticoonaenöen oöecgeboetti^.

O^otïant i^ aen öej|oo?t-5pöe beyaeït
met be guubecïtjcfee gcenfen öan J>toes
öen; aen \'t 3©efïen met öe becgïjen ban
jiooitoegen / aen öe Eunöt-5pöe / enöe
naec\'t <0ofïen metöe Eee. be öoo??
naemfïe pïaetfen öan öit getoefï fïjn
Eoööufe / öaec een goeöe ïjaben i^.
3©aecöbucgö een fcboone fïaöt met een
^ucgifït/ Maïmop / Caïmac / \'t toeïcfe
een fcïjoone taben met een ^ucgöt
Öeeft / öiemetcecïjtbpöe 25ucglf}tban
JH^pïaneu geïeecfeen magïj too?öen/^u?
öecfeoppen / ^oo?öfeoppen / ïinbefeop?
pen acn be B^enec/Bafïen en tuerïant:
oocfe\'t tectogïjbom ban <!5ofï <Dobt-
ïanbt / baec ttoee fïeben in fijn / ^cöoo?
ningö en ICinfeoppen: \'t tectogöbom
öan taïïanbt/ ban ^maïïanbt/ ban
23ïefcöing/enfooöoo?t Sn\'t geöeeïe
Eanbttoo?benbeeï becfien gejaecöt en
gebangen/boo? öun feofïeïöfee beïïen ben
intooonbec^ gcoote toinfï toeb?engenbe;
öermit^ be beïïen bec f5)actec^/ gabeï^
en öan anbece beefïen ban öaec feomen /
en öeuc öe geöeeïe toeceït getcocfeen too??
ben. ^iet becce ban \'t bafïe aianötban
<5otïanbt ïegöt een Cpïanbt / \'t toeïcfe
oocfe «©otïant genoemt tooït/en een beeï
öan bit lionincfecöcfei^/ öaec upt öeeï
cöeppinge ïang tooefï enonbe^
ot eenige .ï^enfcöen öie toen
tooon^ aen öen oo?fp?oncfe öe^

m$ bonauto/\'ttoeïcït €ucopaban
m^ia fcöepöt/ De onb?ucötbaecöept ban
ÖaceSlauöen moeöe 5ö\'nöe/anöere Han^
öen focöten/ en ötm öiec in Cuïmigecien
neöec fettnt:béfe Eunöen aï ïange boo?
öe €imb?i öiec getoooiit öebbenöe / fere:!
gen becmaecfeinöit 3£aitt7 eu mit^f\'P

te boo?en een gcutofame JBoefïön toa^/
in fcöoone lïcfeecen en ©éïöen becanöer=\'
öen: €bentoeï toacen öefe Slntooonöcc?
tooefï / en ban aïïe 23ucgecïöcfee jeöen
b?emb: ^p toacen coot ban liengeficöt/
enaï^ 25eefïen cupcö enöapcicö: ©a«
^PÖ^ te becepben toifïen 5p niet# / en
üertoonbecöen öaec aï^ 3p omtcent öef
3[aec I ipo. öe Cö?ifleuen öie tot öaec te
23aïga om te öauöeïen bp göefeomen
toacen/ fagen eten ,t>aïaet/ $iooï/$luof=\'
ïoocfeen ^etecceïie/ 5pöecteïöen fuïcfe^
tot een gcoote öectoonbecingö aenöun^
ne ©?ienben en ^upfgenooten / aï^ fp
töup^ quamen: 3ïa\'t geen beïagcöeïöïtft
toa^/Öet becbaef öe öun/ öie feec (lout en
oubecfcö?icfet toacen / toant öit Docöten
en fepöen 3p onöec maïfeanöecen: Ecen

defe Chriftenen alfo Groen Kruyc als de
Koeyen en Paef den op\'t Vekjfo fullen fy
baerlichtelijckin deBofichen onthouden
konnen, en wy niet feer lang tegens hUn
Oorlogen mogen, &c. taece feïeeöecen

geïöcfe nocö öe cecöte HÄtautoec^ / toa^
cen25ee|ïe-beïïen en fonöec öobaecDp:
©an 23eööen toifïen fp niet 5 enDeöaece
^cöoenen toacen geniaecfet ban ^cöo?^
fen eu baflen öan Zoomen.
op eenige pïaet^

ttietmöen fi» ïjet toaeen€>û&m öatfe öoo?
alfulcïte Camcter^ maïftanöee ijecflon-
öen/anöece öieïöen öe Cimïï?i^öaecüm
boo? i&eö?iesec^/niet ftonnenöe geïooben
patinen bp foöanige tebenen maïbanöec
ROnöenbecfïaen.

oï^n nocö öeöen ten öagöe geïoben öe
Cecöte 0nöe^?«pffïanenaï^fp ecgöen^
Wettecbjoonbecönpfen/ enbe önn een
Kcancb ongefont menfcö tegen bomt of?
te een out ï^ijf/ öat fuïcb^ongeïucb be-
öupt : ïïeecen öecöaïben toebec/ enbe te
Dup^bomenbe/jegenen öun. Uvtbe
«tcoegö t\'öup^ bomenbe/en inbien öaec
ten eeclïen een mifmaebt out a©öf out?

ße î^aecbinnen een out 3©öf öaec toe
Öieïben / boenbe niet dïeenöace gafïen
toebec tot öaec beecen/ maec toiflfe oocb
fo ïangö öp öaec op te ïjouben aï^ \'t öaer
fieïiefben. (Seïoofben mebe bat na bit ïe?
toen een anbec bia^/ baec eïcb geïoont
toiect nae öpfïeö tegïjen^ be <©obenop
aecben öab aengefleït:<îîn bie aïöiec ebeï
oft onebeï getoeefl toacen / bïeben infge^
iöcb^ fo öiec naec: ©e geen bie öace O^o-
öen enbe ^?ieflec^ niet ge-eect öabben/
toiect aïïe^bjcöec af genomen/en met
naecebecfcöJicbingen gepijnigöt: ^iec
tegöen^ genooten öe geöoo?fame beeï
bjeugööe enöe fcöoone ®?outoen/ beeï
ïïinbecen/ ïieffeïijcbe©?ancb /ïoutece
^PÖfe / â>omec^ met toitte en Min-
tec^ m?t toacmeöocben gebleet too?öen=
öe/in cupme bebben ffapcaöe/en ban ge?
fontöent ïagcöenbe en fpjingenbe. ©aec
om aï| een bec boojnaemfle flo?f/bet
fiïn #êmaïin öaec ïebent met fïjn boobe
Éicöaem becb?anben / neffen^ ^^aecbt /
i|acua^/en aï toat öem ïief getoeefl toa^
om met öem öie bïöötfcöap te genieten.

H<öt toa^ geoo?ïoft bjie ©?outoen(en
geen meer) te ttoutoen/ toant fuïb^
toa^ een ïaflec/en onbecöleïben fp eenige
omgöebocöte/ bie en bojfben nimmer
met beuE^annen aenCafeï fitten:maer
toacen aïtoo^ becpïitötbe <0aflen en\'t
3|upfgefinbe ©oetente toaffcöen: €n
onbec bie getooonte geb?upcbtenfe befe
©joutoen fonbec opfp?aecb ofte eenigö
ommefien: ©og niet te min toa^ aïtoo^
onbec bee^ 3©ijben aïïeen een be boo?^
«aemfle/ toeïcb boo?cetötgemeenïöcfe
toe quam bte upt \'t ^cöanbiaenfe ge?
f[acöttoa#.

€en Äan toebutonaer getooiben
fïjnbe/ mocöt niet ïangec aï^ acöt bagen
ennacötentceucen: op ben negöenflen
bagö bjacöt men öem een Jl^aegöt/ en
baec toiect ÖP bp-geïegt/ ïiont ÖP öie öa-
ce ^ongöbjoufeöap ontnemen/fo toiects
fe öem tot een ©?outo gegeben.

<^en©?outo toeöuto too?öenöe/en ou"
g^et 5öïïöe / tot öefe gingen be jongöe
<0efeïïenfoo ïangö af en aen / batfe een
ïlint bceegö: ©aec na toiectfe een Weyn
beïottin / en fp en becmocöt ban bic töbt
af geen IBan^ meerbebeben/oftetoiec=
benbecbjant.

f ettoa^oocbbe getooonte (\'ttoeïcft
men ban geen anbece ^l^epbenen toeet)
bat ^oonl na \'t flecben öaec^ ©abec^/
oocb 5ö\'n 3©ïjf / geïgcb aï^ anbece €cf-
goeöecen öeeïben becbocöten enbege^
b?upcbten. ©ocö i^ öaec fuïcbe gcouto^
ïöcbötïït in\'tüaec ii^^.booj be|#au^
wfantbecboöen.

#becfpeeïbcc# \'t toacen .ïl^an^ of
©jonbjen / berb?anben fp boo? öace
goöen / enbe b\' ICffe toiect obec be toegö
geflcoopt: fuïcbeïupöen öace^ïn=
bec^ 5Ön onbequaem geacöt getoeefl om
I©epbeïotten te toojben.

^00 een a©öf bate JManbe €cöt-
pïicöt toepgecbe / bie mocöt öP becb?an?
ben/ enbe öace ^uflec^bïeben baecom
becacöt/ becmit^ bie öaec uit t geïeect en
öabben be geöoo?faetnöepbt aen öaece
i» anenbe<JBoDen.

een H^an boben be b?ie ïcbenbige
il^tjben oocb be biecbe b?gbe / öie ïiet
B 3. men

sebeeïtmgroot enMepn ^oïen/ mût
^oïen flrecfet naer \'tj^oo?ben / ftjepn
§oïennaer Enpben: ôetgeôeeïe wK
gebeeït m bier beeïen / toaec ban cic«

boeten: i>oo pemant öaren <0oben-bie^ beeï/be^ Coning^ l^of onberöonbt b2p
naec becmoojbe/ obec bie öabben bc \'maenben cottoö^bpgebencten; tliep»
©?ienben be^ nebcc geflagen aïïe macöt Ipoïen öeeft in öem be bermaerbe .t^taot
en getoeït. ! Cracoto; <0coot poïen öeeft be ^tee^

«öen^iefgeeffeïbenfpbeeecfïemaeï/ ben/ (Dnefnatoen Jpofnato; be anb^e
ten ttoeebe ccp^fïoegenfe bie met Mnp? ^teben fijn ban Mepnbtc toaecben. «pe
peï^ maec ten becbemaeï toecben fp boo? ïucöt befe^ Eant^i^ fupbec en puec/
be Ifonben getoo?pen. \' maec feec ïtout. ^et Hlant ié bofcöaci>

fïcaet/maecbe©oo?flebenbp1imman^ aecbe i^ feec b?ucötbaec ban ^o?en en
gecegeect. ^e ^ntooonbec^ fï)n mee^ anbece OBcaenen : baec gcoept g^enert
ïtoopïupben / bien^ öanbeï beeï obec ^ee Mijn maec baec i^ te binben een gcoote
i3e(laetinmoocen/?lltre/©eïïen/30eïte= quantitept ban ^onigö en H^a^/be

fcöot genoemt too?t: ïPe Eittautoec^ / tige ï^iecen / ©ogeï^ en ©iffcöen; bom
JBafupcen enbe dampten öunne ge=jgcootp?oftjtbpöetï&ecliDatfpjaecïöcfep
bupten b?engen bie boo?f5. fóoopmam i becgabecen: fp öebben fcöoone enïi#
fcöappmin gcoote mmigöte baec ban ïijcfee iSibiecm/ feec p?ofi)tige .fl^ijneti
buptm fn. iBen fp?eecfet baec l^oogö- i ban iïoopec / en gcoote menigöte ban

Hoefcöïifcö : Maec be ^mbacötfïup^
bmen^^ienflbobm/ en\'t <0?aeutoge:=
ïi?upcfembeeïbccïepe(Caeï/ om bebec=
fcöepbmtöeptfoo ban öaec feïf^aï^be
omïeggmbe l^oïcfeecm. ^e Öebiece
§^?egeï ïoopt boo? befe ^tabt \'baec febm
^?uggm obec ïeggen / mbe i^ bequaem
boo? gcoote ^cftepm om in tc feomm /
fptlo?tin\'t ©af m be ^©ofl-jee/öeeft
UeeïïietfeïijcfeeBi^. 23p\'t€a(leeïfön
ttoee Muertjm^ / baer öet toatec l®atf=
bacö boo?-ïoopt. i^et Eanbt i^ contom
b?ucötbaec en bïacft: iiEecji in ï^obm /
3©epbettm fóoocen-Ianben befiaenbe/
enbieftoegmbanemfecc pïapfantcgcs
ïegmtöept.

nm föu gememÏDcfe gcoote iBannm/fp
fö\'n feec feïoefe tegen bm gcooten Cuccfe.
#oïen öeeft in \'t ï©e|ïm ^iïcliam / in \'t
j|oo?ben iaaofcobiam/ in \'t(0oflmbe
ï5utmo^ / in\'t ^upbm J^ungaciam/
onbecfcöepben boo? ben 25ecg Ccapacfe/
p?incipaïe 3©acm bie upt ^oïen in
anbece lanbmgeboecttoojbm/fgnïio*
cen m anbece gcanm/ #omgö ii^a^/
3^ecfe/ ©eïïm/m biecgeïgcfee bingm.

Befchrijvingh van Yslandc.

\\7^ïant i^em gcoot m ruto ïanbt/
I bat becgöacötigö / m boï ban fnem
ii/ ttoee ma eï gcootec ban ^iclïien / m
Öeeft in be ïancfeöepbt öonbect moïm/
naer öet beröaeï ban onfe J>cö?öber/
Olaus cie Groot, iti fijn eïfbe ^occfe. i|et
boert fïjn naem ban be gcoote feoube/ m
ban\'t gcDucigö WJ öat baer geöeeïe

bupt pïatöe« Ott effenöept/ toant ïjet i^_______________ ^^ _______________

dit €pïanbt ïJjaiibtecötcc intombisb
ban grcote öitte/ bienoeï) bcrtneeröert
too?t/ cm Dat in be meefïe tijbt ban\'t
Jaer/ nptgefcnbert in feeeïtere maenben/
beï)itte bcoj be feonbe / bie feoben op \'t

men toap/toacen öiec upt <©ofi-3^?ief\'
ïanbt/ en upt öet ïanbt ban 25?emen fee-
feece <Êbeïïupben/ bie inbe 3^oo?btfcöe
öetoefïennieutoe <!5pïanben toiïben foe^
«en. ^p gingen in be JBefec te 5epï / en
tcocfeen Deuc De (0?caDifcöe <iEpïanben /
en bonben bit atanbt/ \'t toeïcfe toen in be
epnben ban €ucopa betooont toiect / en
aen\'t toeïcfe fp upt oo?faecfe ban be gcoo?
te feonbe / De naem ban ^pïanbt gaben.

batfp ontcent ttoee öonbect mpïen
becbec Soojbttoaectp aen gebacentoa^
een/ bonben fp een anbec Eanbt/\'t toeïfe
fp OBjoenïanbt noemben/ om Datmen
baec geen gcoentebinbt. iCoenfpnocö
becbec naec\'t4loo2ben beuc be fp-^ee
toiïöen cepfen/toiecöen fp een ïangen tpt
ban \'t gp becöinöect / en epuDeïpcfe met
fitoote moepte Daec uptgecaecfet/ gua^
]«en bp gcoote toaïïen en afgconben / en
bp Dicïïe Dupfïecniff n/baec upt De genen
biefeennip banDe fcöeepbaect öebben/
meenenbatbe bïoebt banbe iee boo^t^
feomt / geïijcfe oiaus de Groot in 3ijn elf"
be 23oecfe getnygöt. i|ier fnenbeïbe be
geïjeèïe ©ïoot / ujatgefonbert een eenigö
Iseïjip/ \'t toeïcfe beöonben toiert. .f^ae

toeec te 2$?emen/ en becteïben \'t geen
\'t toeïcfe öen boo?gefeomen toap een lïïe^
b?ant/ ^iffcöop ban sa^jemen.

b\' fpïanbecp 5Ö\'n öoobaecjbigö en ops
gebïafen/ boojnameïpcfe om be fïeccfes
öept bep ïicöaemp / baec met fommigen
begaeft 5ijn. 31cfe öeb een f Raubet ge=^
fien / bie een boïïe ton J^ambucgöec biec
aen 50» mout fette/ en baec upt/aïp upt
een fean b?oncfe.

dc JïSannenenbe B?outoen Öebben
bepbe eenbecöanbe feïeebingö / ja fo bat^
mennaeutoeïpcfep fean feennen of\'teen
man of een b?outo ip. jiï^en bint baec
geen ïputoaet/ban \'t geen\'t toeïcfe ban
D\' onfen baec getoagöt toojt. de b?ou=
toen 30\'nbec feec fcöoon/maec niet c^ge^
p?oncfetengeciect.

» be f pïanbecp 5ö\'ntot toaengeïo^
btgöeben feec genegen / en öebben feefee?
ce bupbeïp tot öuppb?ienben. ^p achten
be geenen aïïeen geïucfeigö in \'t biffcöen/
23 3 bie

aerbtrgcfe ïp/binnen 0eöotóentoo?t/en beeï moepten en gebaerïijcftïjeben boe^
niet te boo?fcï]tjn fean feomen. dit 1 ren fp beur be Cartarifeïje ^ee/ en qna^
ïanbt peeft beurb\' ^qnato? be b?eetei men meen öeet gebjeft/en in een groote
oanbpf-en-tfeftigögraben eheenï)aïf; i enbjpbeïlabengefïreecfeeniftrabenaen
en aenbe 3!^OQ|bt-5pbe ïeggenbeb\' €p5| ïanbt / toeïcfeerp intooonberp fïcö npt
«anben/ bie<ïBbuben genoemt bjojben. oo?faecfe banbe groote öitte/inberbojge
3cfe fean niet berfeecfeeren of bit öet€p= pïaetfen en Öoïen ontöieïben. de genen
ïanbt ip/ \'t bjeïcfe ban ^toïemeup Cöu= | bie aen ïanöt getreben toaren/f agen öier
la genoemt too?t/ ban of men öet begua« I en baer <i5ouöt en anbere feofleïijcfee bin^s
meïö\'cfeer Jfpïant magö Öeeten / om bat ^ gen ïeggen; ban \'t bjeïcfe fp fo beeï / aïp
öet ^pïanbt ban ^toïemeup Cönïa ge= I öen beïiefbe met namen, ^p gingöen
noemt/ niet gebonben b30?t. de Caert- j naer önn fcöip/en fienbe bat fp banfon^
fcö?ö\'berpban onfe tö\'bt fieïïen ontrent,; ben/öieonuptfp?eecfeeïöcfe groot toaren/
^cöotïanöt/enD\'omïeggenbelLanben berboïgöt toierben / feoofcn be bïucöt.
een meerber ïancfeöept/ban ^toïemenp .ïEaer een ban öen/ bie te feer met be
Semeent öeeft. 9[cfe faï b\' oojfpjongö roof faeïaben toap/ enbe niet ontïoopen
ban bit boïcfe ban toat öooger oppaïen/ feon / toiert ban be ïf onben berfcöenrt.
en baer inbe ïtrongcfeen ban ffPïanbt b\'lünberen/betoeïïenenbeafgronbeny
boïgen. ban be toeïcfee gefp?ofeen ip / fcöntoenbe

^n\'t jaer beertienöonbert/inbe tijbt quamen nae ïaiïgö tepfen in Jifêoffeos
ban ^ïeb?anbt / bie 23iffcÖop ban ^je^ bien / beur b\' ^ee gejepït / feeerben

öie in öe mcljt / bat nocï) ban be bntïijeï/
öaer toe opgeiiaecbt toojbcn. !)ae tod
öe ©intaec^ be^ iBoo?bt^ aïïe iiaerflig=
ïiepöt aeutoeïibeu/ om ïjeii Uan befe 3111=
\'toeïen af te treïten/fo ié ecï)ter bit toaen-
geïoof foo biep ingetoojteït/ bat fngeen
onöertoijé eu üeemaningö aennènien.
Sla fp ban be ©upbeï geïjoïpen/ beloben
aï^ men e^tlïien bem geeft/ toint acn be
geenen / bän öe toeïcben f?; bat ontfan?
gen/en boïöoen oocb ïjier irï ïjun öeïofte/
geïp icb ï)ier na bccbaïen faï/ en geïijcb
Oiaus de Groü\'. in fïjn becbe Boecb ban
öefinïanberéfp?vwïit. 3Bpber# bon=
«en/ aï^ ï)et goebe toint i^/ be fcï)epen fo
ïjetoobecen/bat fn uiet boojt bonnen bo?
men. Meecbec een gcoot tooubec bat be
©upbeï bu^ met bem fpeeït/ bie oocb
aen ïjem eeii mibbeï / om be fcïjepen fiiï
te öouben/gegeben öeeft. E^aec öiec te?
göen moet men nemen öet affcïjeptfeï
ban een bocötec/ bie maegöt i^ / en baec
mebe öet boojfïe beeï/en eenige pïancben
beficijcïien: en boo? befefïancb too?tbe
©upbeï becjaegbt/ geïbcb men bp ecba-
rentfjept bebonben öeeft.

ö\'<©uöec^ ïeecen öun fonen/ aï^ fp
nocö jongö 5Ö\'n / ïefen en onbectoijfen
öen in be cecöten ban \'t ïanbt: ^n boe=
gen bat \'epiibepnigö gebonben toojben /
bie niet Ïïotmen ïefen. ©eeï bjoutoen ge?
b?upcben in\'tfcö?öben fobanigöeïette?
reu / geïijcb top. ^p öebben oocb nocö
anbece %cttmn/ baêc meöe fp geöeeïe
tooo?ben bebieben. ©cfcö öefe toooiben
bonnen m.t/ offeecquaïö\'cb/ met onfe
ïettecen gvfcÖ?ebentoo?öen. ;§>p ïeecen
ban öun jeucöt aen öet biffcöen /\'baec in
fp öun geöeeï ïeben befleben. ^p gene?
cen ficö niet met be ïanötbou/ en öebben
geen acbec^. i)un fpij^ i^ ©ifcö / bac?
fcöe Eleïcb en Itac^. ^p nuttigöen/ in
pïaet^banB?0obt/ ©ifïcöen/ bie met
fïeenen geïiïopt 3ön; enbe öun b?ancb i^
jl^atec of iïl>ep. ^p ïcbeii beeï jacen /
fonöec <0enee^-meefïecte geb?uncben/
cn beeï bomen tot ö\' ouöccbom ban öon?
bert en bijfti5& mten. ^cb öeb een man
geften/bie geïöcb ÖP fepöe/ttoee hof ett
jacen out toaö. c)iaus de Groot fcggt»»
fïjnttoimigötïe Boecb / öatöe Wff;.
öcc^b?ieöouöcct jacen ïeben / enöe teai
mceflenöeeï geen Bjooöt gefien of uy
p?oeft öebben. b\'onfen gemae j
ltoo?n aen öen bccboopen / foo mengen
fp \'t met JBeïcb / enbe betoacen \'t toen
toeïcbe boft/jae een ïecbecnp/ boo? öe
€beïbom enöe Drabbel gö^noeint
too?t,

©e boop too?t oocb niet boo? febecen
bafl geöouben / fo fp niet eecfi en te W
cenmeton^tognenbiec opgebuït
baec fnöun öupfb?outoen/ fonen enbc
bocötec^ nocö bpb?engen. ^ïjï b\' onfen
iu be ^aben bomen / foo gaen Ö\' If^ïartf
bec^iöpïjen/ enbe nemen öuubocötccp
mebe/öie ban onbecfoecben of be genen/
bie baec aenbomen/ oob b?outoen töup^
Öebben; cnaï^ fp bebinben batfp geert
Öupfb?ontoen ijcbbeu; foo geben fp om
b?oobt en befcöupt / jae om cen gecingö
bingö Öun ïicöaem aen öen ober.
bec^ geben oocb fomtgbt^öunbocötec
boojniet^tenbefïen/ enbe bit boo? een

too?ben/ bcbec öan te booten/ en boeöen
\'t bint op / tot öat öe ©aöec toeecïteect /
aen be toeïcb fp bat/geïycb oocb öe Docö=
tec/ tot een gefcöencb geben. Cen boeg?
tec öie ficö met een ©uptfcö man bec«
mengöt / too?t öaec in öooge eec geöou^
öen/ en ban beeï b?pec^ begeect. ^ae \'t
ï^ öaec fo beere geïsomni/ öatöe fcöen^
öingö bupten \'t bïoet gefcöiet/boo? geen
fcöanöe too?t geöouöen. iCertoöï fp
ö?incben becöaïen fp toijffeïgebe baben /
bocö niet in o?beningö / maec geïijcb öet
Öen iu be fïn bomt. .Éiemanjt öeeft bec^
ïof om ban be Cafeï op te fïaen/om 5öu
toatec te mabenmiaec be bocötec^ ban\'t
Öup^ / of pemant anbec^ bomt/ fo öaeft
aïfmen to\'encïit/en öoubt be toatec-pot/
bie aï geceet flaet/ onbec be tafeï. ö\' ^n?
becencoccöeïen onbectuffcöen aï^ftoïj==
neu / op bat men geen geïupöt onbec öe

/Safeï Ijoocen fbu. "^ïi? fp öe «ptge?
Soten/ en öet ftecfeen getoaffcïien öefe?\'
ben/fo bevtoonen fp öaet toeet aen öe ta=
feï; en öe geen öie öefe topfe niet toeï na^^
feotnt/too?t boo? een ongefcöicïit menfcö
Seöonöen.

^p ontfangöenöe bjienöen meteen
Ru^/ènbefim maïïtanöer naecfligöïöcïi
of\'cc niet een Eup^ op önn ïtïceöecen
öebonöen too?t j \'t toeïcïi ïicöteïijcït Itan
Bebeuceii/ betmit^ fn geb?ecïi ban
toaet öeböen. ginöicn fp een Eup^ fien/

men too?t/ ontöecfet oocït fgn öooft / om
öancït te betoöfen/ geïycfe fp aen maï-
feanbec boen. be ©abec en .?0oebec
ban \'t Önpfgetïn fïs^en öe^ nacöt^ / met
öefeinöecen/ op een S^eööe/ enöe
»net eentooïïe ïaecfeen bebecfet / \'t toeïcfe
banöap?gemaecfeti^/fonöec öatfp ee?
*ï%ÖÖoopof tïcoo öaec onbec ïeggMen.
^p maecfeen be^ nacötö ineen pot önn
toatec/baec mebe fp öê^ ncöten^ öim
aengeficöt enöanöen toaffcöen/ en önn
mont fpoeïen. be cebenen öie fp öiec af
aeben / i^ bat öet geïgcfe fp feggöen/
fcöoonöept en fecacöt geeft/ be senutoen
Naöecenbecfleccfet/ enöe tanben ban
^wpïigöepötbetoaect. ^[nbien eenigöe
beefJen in be ïSibiecen / of in öetfneento
(geïöcfe bicfetoiï^ gebeuct) becgaen 59« /
foo feggen fpöat bie ban eobtgefïacöt
3Ön/ enöonöenöen inöoogöe toaecöe.
3[n \'t jaec bö\'ftöien öonbect biec-en-tfe?
ftigÖ gingen in een pïaer^ / WcfeecmifTe
fienoemt/ fefeeceïioepenbtoaïen; enöe
*Jetmit^ öaec een öicfee önpflecni^ / enbe
^eeï fneeu bieï / foo toiecben fp niet göe?
^»onben/ ban inöe USaent ban ^p?iï.
^P toacen öoot/maec ecötec ongequetfl
^ïfonbec eenige flancfe af te geben,
wiecöen geöeeït / en een öeeï öaec af aen
ö (abecfle gegeben/ bp öe toeïcfee icfe
toentooonöe. befe ^becfle öacöe öet
«iet toepgecenitoant öe gift te becacöten
»1 onbe|ïoo?ïöcfe} en öP toiïöe öatmen
taenö\'acmengebenfout

3ju be aBintec/boo? en na öe f!iï|?ant
ban öe^on/en aï^ fp in Öet tcecfeen ban
be ^cöuttec/ ^^teenbocfe/ en ÏBatet=:
man if / foo öebben fp geen fcöö\'nfd ban
öe ^on. ^p öebben aïïeenïilcfe ïicöt ban
be Beamen banöe ^teccen/tot öatöe
toeec in \'t teecfeen bau De ©iffcöen
feomt. S^aec iu be ^omcc in be fliïfïaut
banbe ^on/ aï^ fp naec öe teecfeenen
banbe Ctoeeïingöen/ öe ïtceeft en be
Eeeuto opïiïimt/ foo gaet ïiet cecïttan=
bec^. ^p öouben ficö be^\' ll^interl b^eï
bagen ïangö in\'t beb / en oeffenen ficö
in \'t ^cöaecfe-fpeï. tun fenecöten b?ens
gen öen be feofl bp \'t beb, t "u b?anöingö
in be ïamp i^ <@ïie upt be ©iffcöen j en
öun feaeclTen 3ö» ban #ugeï.

^uöe .Häaentban feb?uaciu^/ aï^
be ^on boben öun t ö?i5ont if/en be ba=
geuïattgectoo?ben/öan beginnen fpte
©iffcöen / en fecggen foo eeu gcoote me?»
nigöte ban biffcöen / öat öet naeutoc-
ïÖcfesS te geïooben i^. be ©iffcöen öie
ö?ie maenöen ïang in öe öunfïecni^ öeb^
beugeftoommen/ ftoemmen in Decpï
naec öe ïooöe bifcö / öie fpaeneennfèc
fïen. be3^iffcöen naeutoeïgcfe^aen \'t
pfec coeceuöe / bïöben bafï öaec aen. ^oi
Öaefl aï0 fp öem gebangen öebben/ öoen
ftJöebeenmöaecunt/ betoacen\'t inge^
toant/en mafeen (0ïieöaec af. ^pïeg-
genöeBiffcöen in gcoote obecbïoet in De
ïucöt/ Die öaec fo fupbec i^/ Dat fp fbuDec
^outnietbebetben. ^antöe toinbt en
^ou befcöut öen betec / Dan of fp gefous
ten toacen. W^fp beefïen gefïacöt öeb-
ben/ fo ïeggen fp\'tbïeefcöiuöetoiuDt/
Die Dat ban fïaucfe enöe bupïicöeptbe-
f£Öut.

In i^ïanöt 5ö\'n ttoee toonöalö\'cfec
bergen/ D\' een na \'t i^cup^/enöe ö\' au \'
öec ^nebeï^jocfeeï genoemt. befe ttoee
fïggen in öoogöte tot öe tooïcfeen toe/ en
niemant Öeeft öe fpit^ öaec af oopt ge-
fien/ Cf öeït fonöec f ^ eu fneeuto gébon?
öen. #pDefe25ecgöeu bïiyemteuDou-^
beet öet Dageïö\'cfel / fcöoon nocötan^ öe
, ïucöt/eu öe naejl-geïegene öaïen foet en

feïaec ?f|rt. becbe becgïj bie f1 cïj naec
ïjet .ï^oo?Den flceefet/ i^ niet fo öoogfj/en
ïjeeft neeï jacen gebjant. Men toeet niet
toat betïolfe baec af i^; bocïj ïjet ge=
ïoofïtjcfe bat fp ^toabeï ii / becmit^ bie
inobecbïoebt baec npt feomt / en mif-
fcöien baec aen gelïefeen too?t / enbe befe
b?anbt becoojfaecfet. 5^efe becgö i^ niet
becce ban be 5ee/ bie baec neffen^ bïoept
^P too?t #ecïa genoemt / en toecpt fom=
tijt^ bpecigï) toatec/ en baec nac ftoacte
afcïjeribiefetteennpt/ en bitin fogcoo=
tenobecbïoebt/ bat be ^on baec boo?
becbnpflecttoo?t. j^iemant ïtanopfe^
tnpïen baec aen tooonen; enbe baecsijn
ooefe geen toegen toe. <!2enigöe onbects
faegïjbe menfcïjen / bic ö«n ïeben gecing
acïjten / ïjebben tot becfeöepbe maïen
fleenen in be öoïen getoo?pen:toant baec
fomtijbté gcoote fïiïte op befe ïSa-gö/
aï^ be toint 5upbeïijcfe i^; en be fïeenen /
bie baec ingetoo?pen too?ben / geben een
gcoot geïupt. 3|et gemeen boïcfe meent
bat be becboembe 5ieïen ïjiec gmijnigïjt 1
too?ben. \'t fefeec bat op cn ontcent i
befe^ecgïj fpoocfeen gefien too?ben.^n=!
bien baec een fïcijbt geflceben i^ / fo toe^\'
tenb\'ll^ïanbecl/ en boo?nameïijcfe be
genen / bie inbe jee ontcent ï|ecïa bif-
fcïjen / be bagö ban ben fttijt / fcöoon fp I
niet toeten toaec \'t gefcöiet i^. JBant fp
fien/ geïijcfe fp feïben becöaïen/ be ^up?
beïen uptgaert / enbe toeecfeeecen / en be
booben aenb?engïjen/ of ten minfle in
fcöabu/ en tot een boo?fpoocfe/ geïijcfe
men fegöt. Ä en becteït een gefcöiebe^
ni^ban een ©iffcöec / bie ontcent ï|ecïa
boec: te toeten bat öem een anbec ^cöip
te gemoet quam / bat fo toeï aï^ öP boo?
be toinbt öab. tï^e ©iffcöec be getooonte
bec^cöijppec^boïgenbe/ b?aegöbe toie
ÖP toa^/ en ban toaec öp quam: baec op
b\' anbec anttooo?be/ bat öp be 23tffcÖop
ban 25?cmen in 5ijn fcöip Öab / bieöb
naec^ecïa toiïbe boecen jen men bebont
batbc S^iffcöop op bie bagö gefto?ben
toa^. ^ocö icfe acöt bat bit niet fefeec
gaet. S\'nöien pemant becb?oncfeen/ of
tinbecfïn.é becgam fo mftW^tW
met een b?oebigö en tceucigïj g^aet boo?
5tjn naegeïate b?ienben en befeennen / e»
geb?aegöt gijnbe ban toaec ÖP feomt/e»
toaec ÖP gaet/ fegöt: %tk gae naec W
cïa/ om gepijnigijt te toa?ben ban b\'
bacmöacttgöe meeflecbe g^upbeï/ bie
Öiec op tecflont becbtoijnt.
banbe ^upbeï betoobect/ batfpmee^
nen bat\'et be 5ieï ban een boobe
bitfpfo\'ti^/ maec bit toeet\'itfe aïtijbt
Ifeecfeec/ bat niemant fonbec gebaetert
|becfcö?icfeingö aen be ^ecgö fean ftoj
men / göeïijcfe naemaeï^ becfeïaect fa»
too?ben. ^

^n tfeïbejaec/ tocnicfein f^ïantrf:
toa^ / op be negen-cn-ttointigöfle
bembec / ontcent tec mibbecnacöt/ ginff
\'ec ontcent t ecïa een ïicöte bïam op/ bie
öet geöeeïe €pïant foobantgö becïicöte/
bat top aïïe becfrïj?icfet cn bcrtoonbect
toacen / cn in gcoote bcnacutotöepbt be
uptfeomfi bectoacöten. genen bie
fïcö Öiec op becflonben/ fepben bat öet
ïicöt upt ]^ecïa quam. €en uuc baec na
beefbe öet geïjeeïe €pïant/aï^ of öet upt
5ijn pïaet^ betoogen toiect.

be eecfïe ban Suïiu^ feomt ort==
tcent tecïaöet f^in gcoote menicöte
aen \'t €pïanbt aenb?öbcn. Mm fegöt
bat bc becboembe jieïcn nu inbe bïam /
ban in be becgö / en ban in \'t / bP tt}\'
ben g^rjnigöt too?ben. fet blijft
b?ie geöeeïe maenben bp be becgö #ecïa.
Snbten men een ^ucfe ban bit f^
neemt/ bat fn een ïinne boecfe betoint/en
in cen feifl ïegïjt / foo faï öet foo ïangö
5ijn geöeeï bïpben/ aï^ öet anbec nocö in
5eei^. JlEaec inbien ïjet geen/bat in 5ee
i^betbtoijnt/ \'t toeicfe ïicöteïijcfe in een
nacöt fean gefcöieben/ fo becbtoijnt ooefe
Öet \'geen / bat men in be ïinne boecfe ge^
toonben öeeft / fonbec baec eenigö teec^
feen ban bocöticöent te ïaten. (ï5n fefeec
\'t ben ^upbeï niet f toaec öet toeg
te nemen / fonbec baec eenigöe bocötig-
Öept te ïaten bïpben/ om öun ongeïoof
tcbecmeecbccen. Olaus de Gi ooc bec=\'

becöaeït oocfe ban öit ^p/ ïnsrj« eïfbe baecafsijnfoetbanceïtcfe^ en men ge

SSoecfe. liKiacc bctoijï icfe boo?senoinen
Sab aïïe bingöen naecttisïjïijcfe te onba-=^
foecfeen / foboectcfeimbefcö?oombeïöcfe
naec bit Jfp/ en fagö bat öet tegöenbe
feïippen aen gefmeten bjiect. Jiïöen
Öoo?t ban ban becce een gebjnup / aïp of
Öet feecinen toap j en baeconi nieenenbe
^pïanbecp bat be ba^boembe sieïen in
bit If p gepönigöt toojben.

3cfel)eb gefept bat fpïanbt een cnto
Eanbt ip/baec beeï.^neento baït..ï^aec
baec 5ön oocfe beeï fieen-feïippen / ja foo=
banigö / bat in bit H anbt niet een acfeéc
ip. öebben geen ^oben/ enbe toeten
ban geen Itoocen/ #eecen/ "^ppeien/
itacffen/ of eenigö anbec ^oft. üBaec
\'tgeen / \'t toeïcfe öet ongeïooflpcfe^e
fcöpnt/i^batfpgeen 25?oobten Eont
aebjupcfeên/ enëeötec een goebe gefïaïte
gebben/ en fleccfe ïijn.Sin \'t geöeeïe €}}-
ïanbt ip geen flabt; en men bint naento?
ïpfep ttoee of b?ie Önpfen aen maïfeanbec
ftaen, ^p Öebben ömitoooningöbpbe
5ee/ npt oojfaecfe ban be bitfcöecp. ^p
tooonen onbec b\' aecbe/ om be feïïe toin-
ben. ^pgeb?ubcfeen geengeïbt/ maec
bectoiffeïen Jl^acen tegen Jï^acen. Sn \'t
inpben en bp nae in \'t geöeeïe €pïanbt
toojt ^toabeï gebonben / \'t toeïcfe in
gcoote menigöte ban baec geöaeït/ enbe
gefnpbectspnbe/ boo? een feïepne pjp\'p
becfeocöt too?t. ^p öebben geen (Doubt/
^iïbec/of ïiopec-mepnen. ^pgebjupc-
feen lafec / bat fp toeï betoaten. itóen
binbtfeïben pemant / bie niet eenige pfe-
ce fppcfeecp in fïjn facfe b?aegt / baec mee
fp be ^5ocf-pfecp bec paecben bafl maec-
feen. %un toooningen syn onbec b\' aec^
be; bjantfp Öebben geen boutofloffen.
daec 5ijn geen boomen in \'t geïjeeïe
€pïanbt/ beöaïben foobanigö een foo?t/
8ïp be geenen/bie men SSaccfee-öoomen
ftoemt/ bie fo gcoot gcïijcfe eni ntan sijn/
en om be feïle toint niet öoogöec feonnen
^fcöieten. ^pbeginnen eecflgconite
bJo?ben / aïp be ^on bep ^omecp op
öaec öoogötte getoeefï öeeft. ©ebïaben
bjupcïit bie inbe maeïtnben en öntten
tot becmaecfe ^n Hpïahbt ip fomttjötp
een gcoote nïenigöte ban dennc-boos
men aengeïtomen / bie met be goïben m
Öetf p boojbe toint npt i^actarien en
anbece pïaetfen gebjeben toacen. ^p
gebjnpcfeen bie ecötec meeft onbec b\'aec^

faefe ban be gcoote toint/bie be paecben/
en be genen bie baec op fitten neectoecpt.
^p öebben obecbïoet ban^otec/\'t toeïfe
upt be gcoote bettigöepbt ban \'t grap
fp?npt/bat baec fo bet ip/bat men be bee^
fien upt be toepbenmoet b?pben / upt
b?eep ban bat fii bacfïen fouben. ^et
gcap ip foo foet ban ceucït/ bat be dupt-
fcöen in öwn feiflen bp önn feïeebecen
flcoouen.^P ïeggé om batfp geb?efe ban
bateii öebben / be23otec ongefontenia
eenöoecfe ban \'t öwp.^/ oeïgcfe top be
feaïcfe. ^p öebben oocfe hoepen / maec
fonbecöoo?nen. i>un paecben spn n^eefï
bequaem om pacfeen te b?agen. ^p öeb^
ben gcoote ^cöapen / maec geen ©aix-
ïtenp/of^^oeitbecp. lïïpfp inbe min-
tec geen boec of öoop boo? önn^eeflen
Öebben/ fo boeben fp \'öen met bifcö\'
Öebben tot öun ïuflen becmaecfe cupgc
öonben / öie fonbec ftaecten oocenge=
bocen 3ön / en öie fp öiec becfeoopen / en
in öoogetoaecöe öonöen / fcöoon fti öie
aen önn feinöecen om niet geben / fbo fp
Öen begeecen. ^n öit <!Epïanöt 5öti oocfe
toitte 3Doffen/ en toitte beecen/ Die öeeï
gtoot3Ö\'n. deBogeïp/öiefp Öebben/
3Ön niet feofleïgcfe/ en bïiegöen niet obec
\'t toatec / maec 5ijn aen onp onbefeent.
.flïSen binöt Daec ecötec ïïabenë/ öie out
en toit getoo^öenspu. JBen fïct öaec
oocfe uptnemenöe Baïcfeen / en onöec
anöecen toitte / öie ban be ^panjaecben
en S3o?tugefen naeu gefocöt / en bie ge-
bangen 3önöe/ in gcoote menigöte toeg-
geboccttoo?ben/ öaec af icfe tectopï icfe
in öit €pïanbt toap/gcoote toinfl tcocfe.
^p Öebben oocït toitte ©eïtöoenen, Sn
^ bit

Öeb bnfbariigö een ^ee-geb?öcöt/ bat
öectigö eïïen ïangö / en fo öoogö aï^ een
fpiet^toa^/ aenbefïranbtopgetoo^en
en öoot gefïen. ICÏ^ öe Jl^aïbifcö öooöt
if / maecfeen ö\' intooonöer^ ban öe bee^
nen önpfen/ ^oeïen / bancfeen / tafeï^ en
anöere bingöen/ öie tot öet menfcöeïöcfe

ben öit gebeente fo gïat/ aïi <öïpentieen.
SlUen fegöt öat öe genen/bie in öefe Önp-
fen fïapen / ö?oomen öat fp berö?encfeen
en fcöipbjencfe ïgben. toe toeï befe H&aï?
bifcïj/of bit gebjocöt ban\'t toeïcfe top ge?
fp?ofeen öebben/ een gcoot en berbaecïöfe
beeft i^/ en gcoote fecacöt Öeeft / fb too?t
ÖP ecötec ban 3ön ontfaccöeïpe bpanbt
^jca genoemt / niet aïïeenïöcfe befire?
öen / maer oocfe cpnöeïöcfebcrtoonnen.
bitbeefl ebenaï^ öe feieï ban

een fcöip/ en öeeft op 3ö" tngö ïange en
fcöerpebinnen/öaer mee fpöe 30aïbifcö
öie boo? öit beeft gcooteïgcfeé bebieefï if/
in \'t toeecfe ban öe bnncfe qüetfl en öo«;.

^n öe ^ee f^ïant i^ een geö?ocöt
baec af öe naem oiibefeent ié/ en ban ge?
öaenteaï^ een ü^ïbifcö fcÖÖnt. bit
^ee-geö?ocöt5pi öooft boben\'t toatec
uptfieecfeenbe/ berfcï)?icfet boo? 5ön aen?
fcöoutoingö be menfcïjen fóoöanicö/öat
fp aï^ öoot ter aecöen baïïen. tet Öeeft
fepbe ÖP boo?«0ob^ Ö«ÏP beöouben toa?/
om 5ön feinberen / öie anöerfin^ ban
Öonger bergaen fonben/te berfo?gen/öe^
togï/ geïgcfe öP fepöe ö\' anöecen geert
feinöecen öaööen. J® en fïet en bangÖ^
öaec oocfe öicfetoiï^ een anöec ^ee-ge^
ö?ocöt/ öat tien of ttoaeïf eïïen ïangö /
en taefeaï genoemt sgnöe / Dat niet
betf öan fmeec if. tet bai^l ban Dit ge^»
D?ocöt gaet toonöecïgcfe toe. ^p nemen
een ïange fpiet^/ öaec fp een pfec aen
maecfeen / \'t toeïcfe ttoeeö^ecfeigö i^ / in\'
boegöen öat öet niet toeecfeeecen fean.
bit öout öaec een ïaugöe ftoo?t aen bafï
gemaecfeti^/ too?tneergeïaten; en aï^
Öet geö?ocöt naec een fcöip ftoemt/öaer
menfcöen in 5ön/ öie öet tot jgn coof öe?
geen/ fo gnetfen fp \'t met De fpicté. bit
geD?ocötgeboeïenöc Datöétgetodnti^/
berbetgöt fïcö ïu De Diepte / en berïiefï fo
ïangö 3gu bïoeöt/ tot bat öet fiecft. be
bifTcöec^ binöen geïgcfe gefegöt if / touj
toen aen öe fpietfen /en b?engen öet öu#
teïanöt.

baec 5gu nocö anöece becfcöepbe
Eee-geb?ocÖten / aï^ ^ee-öonben / Ote
ÏHiu öoofben boben \'t toatec ujJtfïeec?
Ittnöe/ bïaffen eit ö«« jongen/öie c^ öet
, toater fpeïen/ toeec m öan bnpcïmcmen
tot öat tn ^eot too?acn. JÖ^eu binbt

üi be toeicfem üeeï biffcljen / aï^ ^aïm) boegm bat men ban sijn öooft/ \'t tocït^

öet boben \'t toatet uptfleerbt / boit O;
mentïö\'cït ban fïen.^et Kcöaem i^fbjart
en fooöanigö met ftoarte binnen befet/
batmenniet^ fcö?tcï$eïöefeer bebencben
of feötïbecen ftan.Oiaus de Groot fp?eettt

VI. m^ w fHn ttomtïgöfïe 25oecÖ bau bitbéefï/

binbt ontrent f ^fanöt een grooteöiepte en fegöt öat öet ttoaeïfeïïeboogen ïangÖ
toetten en afgron? if, fooöanigö een geö?ocötberfcöewS\'
öen ^nJ^aibiffeöen ban onuptfp?eec? öe een bifTcöet^ feöupt / öaer ö?ie bif-
leïöcfee groptöept baer 5ön oocfe beeï, fcöer^ tn toaren öie betö?oncfeen. paer
^ee geö?ocöten/ öieniet ban öe men?, een ban öen/öet net in snn öanben Öe&^
gen gebangen ofgeöoot / maecban \'t benöe/ ontqnam \'top een pïancfe/öaec
3|#/Doo?öe fecacötban öetoinöt/ aen ÖPopö?eef.befeöieinmöntegentooo2^
ïippen geb?eben en geboot too?öen.3}cfe: öigïjept fuïcfe^ aen ö\' (©berfle becteïöe/

fïïöÖ i^y om öïbctöanbe sebicrtcn boojt
tebfengm. jf^ïcmantfeon mpixirj^se^
maecbt ïjcbbcn öat öefe örngSm toaec
3Ó\'n/fcÖoon ^rifloteïe^ öit tienmaeï se=
fegïit öaö/ fo icb get niet met mijn epgen
oogen öaö gefïen, jf^iemant feg öicf öaï-

Nota. ?llïöe genen öie eenige ttoifï en
gefcöiï met maïbanöec Rebben / becboe?
gen fïcö jaecïrjcb^/ op öe zp. !iunin^/op
een pïaet^/ becmit^ öaec en oob op geen
anbece t^öt/ ïSecöt gefp^ben too?t, ICÏ^
fpaïïe öiec becgaöect jijn foo too?t \'ec
toacöt gefleït/ te toeten öe bienaeci ban
öe ïioningö / bie tot betoacingö gefet
too?ben. ^ebec öeeft becïof om in be
recöt pïaet^ te teeben / maec niemanbt
Öeeft becïof om baec fonbec \'tbeïieben
ban be ^tabt-öonbec upt te gaen.

H<ïEt Staubt \'t toeïcb aen \'t uptterfïe
beeï ban \'t j^o?ben / ficö ban \'t
^upben tegen \'t <©oflen uptflcecbt/ban
be Capo Farcwel öoo? beg^-3eetotaen
Spits-bergem eu Nova Zembla, toO|bt
<0?oenïanbt genoemt, dommige fufïi?
neten bat öet fïcöt\'eenemaeï aenCacta-
rien uptficecbt/maec iö onfeecbec/tegen
\'t <©oflen öeeft öet öef^-5ee: tegen\'t
lupöen beoi»rt&are^ee :tegen\'tï®e^
fïen beBautote^ubfbn^ / baec boo? öet
ban limecicaafgefcöepben too?öt:tegen
\'t j^oojben i^ ö^tnietbenbaec,^ommi?
ge fijn ban opinie bat (©?oenïanbt aen
^mecica bafl ïept aïfoo men in be ïaetfle
ê>cöeep^-baect becnomen öeeft / bat be
gemeene Fretum Davids, maec een gin?
toijcb i^ : maec een ©eenfcöe ïSeiatie
ban Capitain jagonnrcb(betoeïcbebaec
eenen ©oo?gancb gefocöt Ö^^ft) geeft
gcooten fcöön / bat öet ban llmerica af
gefcöepöen i^.

©e ^oo?manen öebben <0?oenïanbt
«ecfl gebonben en betooont op naeboï?
genbe maniece.

Erick, toe gcnaemt Root haer moeflen
in Manbt bïucöten/ toegens? een mip
öaet boo? öun in .ï^oo?toegen gebaen/
Torwalt i^nietïangbaecnaegeflo?ben/
en fön foon Erick jijnbe een oncuflig ge?
feï/ befToot bp ficö feïben cenEanbtte
foecben/genaemt Gundebium, ïeggenbe
3©efl banffïanbt.Erick, öeeft oocb öet
feïbe ïanbt gebonben / en quam aïbaec
aen een i^aben bptoeïcbe öpttoeeboo?s
bucgten maecbte / baec banbe een boo?
acït/niet becce ban 0« epïant aen\'t bafle
3£anbtïept/enbeeeneinöetbafle a^nö,
§et ®oo?buc^ in ött €pïanbt i^ ge^
naemt / Witfercken , bat aen \'t bafle
atanbt Warf paeït/tuffcöen bepben een
goeöe ïleegenaemtSandftaf,inbetoeïc=:
be be fcöepen boo? ontoeec febcc ïeggen.
Erick quam eecfl aen t €pïanbt aen/ en
noembe ö^t Brickfond, en bïeef aïbaer
ben öeeïen tointec,

gin \'t ©oo?-jaec boec öP ober aen \'t
bafle Eanbt / noembe öet <0?oenïanbt /
betoö^e öP aïbaer <©?a^ bonbt: ©e
ben baec öP aen quant noembe öP/
Erichtóorden , eube uict bcec banbacc
boutoöe ÖP een Paet^ / öien öp noembe
Ofterburg. ^n bcuï^ccffl tcgcu \'t toeflen
een anbec/genaemt Wefterburg.

jga bien ficö E"ck ïn \'t becbe ^aec aï^
baecöab becöoubêrt/nam boö?/toCber na
fäflant te beren / om ®f öp be f fïanbec^
baec toe betoegen mocöte met öem nae
O^oenïanbt te tcecben/ gaf tot bien epn^
be beeï toonbece bingen boo? ban fgn ge^^
bonben Sieuto atanbt/ bat öet bofle^
ïïjcbe 3©epbenenfcöoone Beeflen öaö=
be / oocb goeöe ©ifcö en- ©ogeï-bang^
fien: B?acöt öet fo beec/bat öp met beeï
^ècöepen en Itieben toebec na <0?oeni
ïanbt boec,

Erik öab een foon/ genaemt Leifbie
eecfl met öem in<!5?oenïant quam/en bie
toeber nae f fTanbt boer; ©ie boer ban
baer nae j^oci?toegen: ©oen Ï5egeerbe /
(foo be if[anbifcöeCÖ?onöcb beröaeït/)
Itoning ülausTruggcr,aen bienb?acöt

<0eïoof onbectuijt\'öe. ^oen Lèif ineöer^
cm in<J5joenïanöt Vea^ geïiomen/noem^j
ben ï)em be 13[nlnonberjS Hepne, bat i^ /
be (Öeïucïifaiige/aïfo ïju in be feïbe
gcoot pecijcïteï ontridnien tnaec; maec
fïjnen üabec toa^ ï)p niet feec lueïïtom /
öm bat ïip bjcembc ïtcbcn met öem
b^acöte, ^ete Ujeembe ïtcbcn toacen
incefi acme 23oot?S-ïieben/bie ÖP op een/
Ddo? ontoebec ontfïncïten gefTagenen
^cï)ip öab gebonben/ en boo? mebebo^
gen öergöbe. Erick bïeefbe bat bc=
fe ïieben öet Hanbt fouben befpieben/öet
toeïcït öp aen een pegeïijcben niet geecne
Öabbe beïtentgemaecïit;maec fyn ^oon
bebjeegbe öem baec toe/bat öo niet aïïeen
met bit boïcïi te toeeben toaer / maec bat
öp öem oocïi met aï fgn aSoïcït ïiet ©ca-
pen.

59e ^eenfe €ö?onyfe fept/bat be
ïiomeïingen ban Kriek, ïii ejocnïanöt
feec becmeecbecbe / en bojber in \'t Slatit
tcocïicn / aïtoaec fn een bïucötbaec
Eanbt en berfcö toatec bonbèn:<Önbe
I <i3,|oguïanbt beeïben fn af in€>ofcenbe
: JBiefï-ïanbt/ ua be ^eHen Die Erick met
fijn ttoee ïmnfen gemaecfet öabt: op öet
beeï in \'t <0o(ten boumben fji em ^tabt/
bie fp Garde noembctt / aïbaec tcocfeen
\'bc^ï^oojmaimenmct groote mecnicöte
! ban

ban li oopinanfcöappm/ cm met öe ^n?
tooonöetp te öanöeï\'en. 3|aet nahome»
ïmgen 3m0en nocö betöcc en 23onbjben
een ^taöt/ öi\'e fp Alb noemöen: enöe=^
bjpïe bp öefe .=^ïeubje Cö?ïfienen öe pbet
fbo gcoot toaec/ foo toiect tecflonteen
iïeccft gefticöt niet becce ban öe Eee tec
eeten ^.®öomap.

<0?oenïantip bjucötbaec ban ^oojn
en Cncfee-boomen met encïteïen/ öocö
eenigöe fcöipben bat toeg\'enp be gcoote
Konbe aïbaec niet ïtonbe toaffen/ ^a bat
be3[ntooonbecp nieteenp toeten te feg^
Ben toat B.joot ip; aïfo bat €cicït ïSoot^
Öaec / aïp ÖP eecfï baec gnam / ficö met
3©ifcö moefl boeben / be toifïe bit Éanbt
geen ©jncöteit boo?t b?acöte/ öocö boen
fp becbec Eanbetoaectp in quamen/
bonben eenen b?ucötbace pïaetp enbe
becfcö toatec/öet toeïcït €cicït ïfiootöaec
niet beïtent ip getoojben;^engaenbe ooft
battoegenpbe ïtonbe aïbaec nietp fonbe
toaffen/ foo ip te toeten bat öet gebeeïte
batbej^oo?niannen öebben in geöaöt/
eben in öe feïbe Eievatii des Poli ïp / baec
in fïanbt in ^toeebenïqit/ in toeïcfe
aianbt ebentoeï fcöooti en beeï Coom
toafï; oocfe bat öet in <ï5?oenïant fo ober
feouötniet ip / öan in jèoo?toegen/ aï-
toaec ebentoeï beeï ïtoojn toafï: enöoe?
toeï öet b?eemt iP/ ja bp nae ongeïoofïpfe
feöijnt / foo too?t ebentoeï ban geïoof^
toaecbige pecfoonen beïsent/ öattec in
c^oo?toegen fommige pïaetfen 5ijn / aï-
toaec ttoee cepfen in öet jaec geoogöft
toojöt/ inboïgenöetnaniece/ tetoetrn/
ban fuïcfeen aect sïjn bc daïen tnffcöen
öe 23ecgen/ op öe toeïcfee öe ^onne in öt
B^aenöen/ ^unïj/ »Juïij/ en Klngu-

p3Ö ip / toegeup Öet beeïboubige fneeu-
toatec/ Dat banbe ?23ergöen af feomt/
gojt ïjet nocötanp gefaept / enbe nae
g^eecïïen öeeft men toebecom becfie

ïletïpte geïooben öat in <©?oenïant/
aïfoo beeï aïpin anöece 3lanöen/ bec=
fcöepöen bjucötbaec en onbjucötbaec
Eanöt ip / öetipfeecfeecöat aïöaec me?
nicöte ^teencotfen 3ö" / ban aïöecöan^
Coïeuc ban Jiföacmo?-fieen. #et ip oocfe
niet te ttoijffeïeu Öat aïöaec goeöe ï©eps
öe boo? öe beefïen/ Iteeutoen/ ï^ecten/
ï|afen/Ëïöeen/J©oïben/l.ucen/23ccen/
^ebccpen JlEactec-öiecen aïöaec ge^
bonöen too?öen/ öiettp 23ont aïfo goet ip
öanöe ^^eïp: aïbarc binöt men oocfe
aïöecöanöe©aïcfeen/ meec öanopeenis
ge pïaetp in öe toeceït / ban öe toeïcfee in
boo?gaenöe tgöen beeï in denemaccfeen
3Ön geb?acöt aen öe Coningöett/ en ban
öen feïben aen anöece® o?fïen en ]^eecen
3pbeceatgctoo?öen.

de &om <0?oenïanbt ip oocfe feec
©ifcö-cpcfe / befonbecïpcfeen ban Eee^
tooïben/ ©onben/ ^aïbecp / en boo?na=
mentïpcfe tp baec té binben een gcoote
menicöte Jl^aïbiffcöen. 3cfe toeet niet of
menbe gcoote toitte <©?oenïanbfe25ee=
cen faï ceecfeenen onöec be aectfcöe dte=
cen/ ofte onbec bie / bie in\'ttoatec ïeben:
toant De ftoacte 2l5eecen/ öonben önn
aïtpöt op öet l.anöt/ en eten geen
©ifcö: maec De toitte/ bïijben aïtö\'bt op
öet ip/ en ïeben ban be ©iffcöen/eit 5ij!i
beeï grootec cn toiïbec ban oe ftoacte.

^p ïeggen ben Eee-tooïbenen^ee-
lionöen ïagen / en befonöecïijcfeen önn
iongen / De toeïcfee 5p upt b?eefe öec
i^aïbiffcöen op öet f p toecpenunaec ht-
ibnöecïijcfeenspn ban be 3iongöe,ïl^aïï
öiffcöen in pecijcfeeï / öaecomme fp ïiun
oocït niet geecne in öen openbacê ^ee

. ............. _ ^ begeben/toannecïjetfp begint te fmeï:

tïi/ foöeetfcöö\'nt/ cn öat öe öette inbe: ten / niet bat fn foo toeï niet feonnen
ïie daïen fo toebecflaet / bat men in fep fmemmen aïp be ©iiTcöen/maec fu b?ee
«ecïieu fean ^ïoegen/ ^apen/ en €>og\': fen be iï^aïbilfcöen / toeïcfee öun aen ben
nen;enbetoi)iebat ülanbtfobetenfap^ ceucfe feonnen befpeucen enboïgen/baec

om burben be 2l5eeren ui et toeï aen öet
f p feomen:en toanneer fp booï ben toinb
nae J^fïanbt oft ,Boo?toegett gebjcben
too?Öen / foo 3tjn fp öoo? öongcr feer toiït
en gcutofïijcfe.

ilooren^ uptgeïebert / bte semeenïtjcït
<èenöao?n^ genaemt toojben/baer üan
in ©enemarcften fommige öeeïe/ jijnbe
tameïgcït ïaneb/ eu ooch een menicöte
flucïten / 5tjn te binben / jijn ober fuïcfe^
aïbaer niet ongemeen.!3nbe ^uftraïfcöe
^cï}ee)3-baert baniacob le Maire en
Willem Cornelifz. Schouten, ïecfl tUen/
bat fp op ben 5. <il^ctober Iftnno kJ^o.
mebe ontrent be Stinte/ te bieten opbe
Öoogte ban 4 graben minuten ^oo?-
ber ï»?eete / op ben mibbag fuïfeen ges
en gerommel boo? onber aen be
boegö ban \'t ^cötp Öoo?ben / bat be

^cöip toaren / meenben bat öet op een
^ïip fiiet: maer ter Jööen uptfienbe / fag
men met bectoonbecing bat be Eee baec
omtcnit gant^ toot getoeeft toa^ / toaec
ban men toen b\' oo?faecït niet bonbe?
öencben maec aï^ men ongebeec 10
toeecben öaec nae öet ^cötp/tn Porto
Defirc op \'t flcant fette om fcöoon te
maben/ bont men boo? inbe boegöon?
tcent 7 boeten onbec toatec eenï|oo?n in
\'t ^cöip fleecben/ ban maecbfeï en bieb?
te feec geïgeb öet epnbe ban een gemeene
<ï^ïifant^-tant / niet öoï/ maec boï/ ban
Öeeïbafl/ fleccb/en feer öarbbeeuiöp
flacb boo? b?ie öupben ban \'t ^öip
Öeen / te toeten / boo? ttoee bicbe gceene
pïancben/een bicbe epcbenpïancb/en
nocö een flucb-toeeg^ in een inöout/
baec in öet flnpte/ foo bat ÖP toeï een
Öaïf boet in \'t „&cötp/ en een bïepne öaïf
boet baec upt flab/ baec öptuet gcoot
getoeït afgeb?oben toa^ / toaec obec befe
geöoo?nbe ©i^ / öet toatec met fgn bïoet
coot beef be.

©it i^ befe ttoee fcïjepen aïfo bp ge?
baï ontmoet/ ontcent be Linie ^qumo-
c1:ialis, baec Öet feec öeet i^; tnaa^be
fcöepen bie iaecïucïi#upt©enemace?
ben en .ï^ebecïanbt/ naec be boube en
^^-getoffïen / tec SlDaïbifcö-bangöfl
3uïiu^ enlCuguflu^ beïengïjteber^O\'^
mer-bagen toeïrgcïteïncft binben / boen
geenftn^ be.t>omecfe bjarmte/maer bjeï
be 3©interfê ïioube/ aïfoo öaet in bte ti)bt
niet ontmoet/ban öageï/fneeubj/en b?ij^
benbe f ^-bergen/bjaer tuffcöen öaer be
JBaïbiffcöen / J^aïruffcöen / toitte f
ïjeeren/ en Öefe See-€enöoo?n^ met an=
bere ^ee-geb?ogten ontöouben / toeten
meer öier af te feggen/ mit^fp berfcöep^
ben/foo groote aïp ïtïepne ban befe ^oo?s
nen/ban baer geïj?acöt öeööen / en nocö
jaerïgcfe^ boen / binben bte beeïtöt^ aen
be fïranben/ fomtgt^ aïïeen/ fomtgt^

ben j^oo?b-pooï/tuffcöen 6^0 en 80 gca^
ben ontcent Ifïanbt / <0?oenïanbt en
^pit^becgen / bint men be gcootfle ©if?
fcöen / bie tot nocö toe bebent 5Öu, €n
om toeecom tot onfen €enöoo?n te bo?
men / fuïïen top becöaïen/t geen feecbec
^cöip / tec3®aïbifcö-bangfluptgebas
cen / ontcent lan-meyen ojpïanbt op bie
getoeflen ontmoet i^.

gin \'t jaec 164.S, ben 3. ^unp/ ^cöip^
pee Douwe lanfz ban ^tabecen / bo?
menbe met fijn ^cötp omtcent lo.möï
Eupö-oofl ban lan-mayen «tgpïaubt /
facö ben Commanbeuc ontcent <©ofl
Eupb-#oflec ^on pet^ in Eee b?öben /
\'t taeïcb fp eecfl boo? een JBaïbtfcö aen?
fagen/ en baec nae boo?eenflincbenbe
bceng: en ti)bt 5Öube bat be $$ocb fcöaf?
fen fou/fepben fp bat öet een boobe ©ifcö
toa^ bie geïgcb^ toatec b?eef; öiec obec
be^ïoep uptfettenbe/en baec bp bomen?
be/ciep men bat öet een <Senöoo?n toa^/
bat men niet geïooben toiïben/ boo? öP
aen \'t„t>cöip^ boo?t geb?acöt toiect; fp
Öebben öem aen b?ie ftucben obecgeööfl.
©en 5|oo?n toa^ ontrent anbecöaïf eïïe
ïangö / be ©ifcö ongebeec b?te babem /
en ttoee bicb;<0nbec benbupbtoa^Öf
opgegeten / be bop moeflen fp met Bi)-
ïen aen flucben öoutoen: ïf et eng-been

ïicp geeï nae öe flaert toe / be fïaett toa^
ooefe been en met ïeben / eïefe ïibt een
öoet ïangï); ^p fetegenbec een ïtatteeï
^peefe ban: ^e feon toa^ bp na aï^
een ^Sarper^ feop / öp öab geen feo?nen /
gn beefe ging omtrent een bnpmb?eebt
beneeben ben ^oo?n / fö\'n önpt toa^
ftoart/ en ongöebeer een öaïbe bnpm
biefe/ en ban norö fbjoo^t aïïeen ©erc^
Ken. Hp bïoebe aï^ een beefl bat geffacöt
b3o?bt j öab aen eïcfee jijöe een bin / om^
trent een boet ïang / beflaerttoa^oms
trent fo groot aï^ een öaïbe Conneboep;
aen \'t rug-been toaren ribben/ ongebeer
ten öaïf boet ïang/\'tanbertoa^tont/
cn foo bicfe / aï^ men met ttoee Öanben
om baten fean.

^e fcöepen / bieboo?be<0?oenïantfe
Conmagme ban\'5Cmflerbam jaerïöcfe^
ter ^aïbifcö-bangöfl bacen bjengen
öefen Üoojn foo nu en ban ooefe mebe/
aï^ onbec anbece gefcöiet i^ ober i» .ja^
ten / bat fp ban baer een ifoomtoocö

ÏÖeöoutoen öabben : ^eft ^oo?n met
^t ilooft i^ boo? be üontngin ban
^toeben gefeoft / en baec gefonben; ben

t"Oo?n foo öeïbec / fcöoon en toit aï^
boi?/ i^ïang 4 boet en 5? bupm; öet
^cfeeneeï baec aen 1 boeten 10 bupm.
^e too?n i^ cecöt / acïi\'t ^coft bicfe/
ba boocen fpit^ en fcöarp upttoopeitbe
een naeïbe / met geefrtge feccben / al
Koupn^ rontom b?atienbe/ bie na becen
toe aï fiautoer en feïepnber toojftenbc/
to\'tfpit^ epnbe teniet ïoopen. toit
Jan feoïeuc / bocö mettct tijbt too?öenfe
«an bupten toat geeïacötigö / enbe boo?
gfijben of öanbeïen / gïat aïïS men ban

•L^een en nboi? ooefe fkt.
^nno ixyr. 4 booï eenen fletcftcn
f^oo?ï) ooflen toint/ecn ongemene gtoo^
j uiemcöte f^met ^ecen enbe öö«t

men pjefumeecbe bat be I©efl-5ijbeban
OB^oenïant öet geöeeïe <i5joenïant niet
toaec/ maec bat öet fïcö bec na\'t j^oo?b-
toeflen upt flcecfete/ toaec obec fommige
ban Hfïanbt met ^cöeepen öun t^cn^
baec na toe aenfleïben / maec öebben
niet-met aïïen gebonben. ïionin-
göen ban ^enemaccfeen enbe Boojtoe^
gen/öebben ooefe menigen fcöepen
baec na toe upt gecufl: maec öebben
niet meec op gebaen ban bie ban #fïant»
^e oo?faefe ban befe uptcnfiingen toaec
anbec^niet/ ban batmen pjefUmeecbe
bat op be feïbe pïaetfen / <i5oubt/^iï=
bec enbe «©efleente toaste binben / bat
eectöbt# fommigöe ^cöippec^ gcoote
fcöatten baec öebben ban baen göe^
Öaeït/enbe bat ooefe/ ten tifbe ban ïto^
ningö Olaus fommigöe ^fïanbtfe
fcöippec^ombaec öenen te bacen öeb=:
benonbecflacn/ enbe 3ön epnbeïgcfeeit
boo? ontoecc in een fïccöte ^aben gefeo-
men/ enjnn aïbaec aen 3Lanbt i^ces

feonben b?agöen / om baec mebe toebec^
om in öun fcöip te gaen / mate baet
quam ta^fiont eai menigte affcönetoeïrjï
fieJl^iïbe menfcöen/getoapent mct^ïin^
gec^/ 23ogcn etibc #ijïen / bp öun öeö^
benbefeergcocte ^önïién/ bie een ban
Öet ^cöeep^-boïcfe bercafle/ bien fp in\'t
gefitte ban be anbece maet^ bècfcïjeuc-
be, #aer na ^ynfptoeßfecnaatanb ge^
tóen/ en btfUben een Mm / ©?outo en
minbtin öaec ^pcïoncfeê fitten/ ban ge^^
baentc feec toontcrïijcfe : top fp?aec^
feen öaec aen : m«cc i^onben niet ecu
tooojt bet^aen. ^nfijit toipïeen flinc^
feenbe Menfcïten/ mjreten fliiec^ ban
gebaeiifè/ eten tocbnigö ^efedotfetc feofl/
ïjagtMeÖfetcnffjh^eïfebanbeéflen/öet
Eartbt toocft cnflecöacp^. <i5?oem
ïanöt/foö oft^geöcfenöe ^trerïieben be^

Nota, baec toa^opllllanbt/ineen
Jiloofl er/ l^elgafiel genaeint/een Mow
nicfe / bie öüubt toa^ gelaten. b\' <0üec-
fleöan\'t MKoofler öabb\' infeomflbaec
af ten bienfl üan be Koningö aengöe^
iuenbt. befe H^onnicfe bie baec öeel^ar?
meliicfeieefbe/ toa^in <J5joeni[aubt ge? )
boren. I^p öab een boncfeere bertoe/
niaec toaö Wpbe ban bjefen. be ^tebe?
Öoubec ban be lioningö berfocöt bat
tuen befe Minbe H^>onnicfe boo? öem fou
bjengen/ om upt öem pet^ feeefeec^ ban
i)e #aet ban 43?oenianbt te bernemen
tP fepbe bat in a5?oenianteeni^iooflec
ban Cöomaö toaö/baa* in men öem
toen ÖP nocö jongö bia^/ gefieefeen öab:

Öaeït bja^ / om met öem «aec jIoïj^^
gentot^ib?ofïenbp b\' Ifiert^biffcÖfJ/
onber be toeïcft oocft be25iffcÖ0P»eu^
f ^ïanbt flonben te bacen/ enbe bat ni^
öem in 5ijn toebecftomfl / in bit ï^ïoof^
ban be Saiffcöop / bie in <©?oenïanbt ^
boren \\mf/ geïaten öab: \'t bjeïcft geïöc«
ÖP fenbe/ in \'t iaer 144^. gebeurt toa?.
ï^pf^bebat <iB»?oenïanbtbu^ genoemt
b3iert/ ombat öet baer nimmer gcoen
bJO?t/en bat\'ec uptgenomen in bc niaen«
ben batt ^uniu^\'/ ginïiu^ en ?ïuguftu|/
fo groote ftoube öet geöeeïe jaec beur ip /
bat fp öoeioeï met beïïen beftïeet / ntet oT
feec quaïijcft/ ftonben bjacm b30?ben.llP
fepbe ooft batfe t\'öuo^ conbe öouten öa»^
ben/ bie fn met öun boeten bebjegen / e«
bu^bebjarmteftcegen: bat <©?oenfów
oberbïoetban ©iffcöen öab/bat\'ec 25ee^
ren/ toitte Boffnt/ €enöooren^ enbe
btoergen toaré:bat\'er geenbacö i^/bart
aï^ be ^on in be ^ifcö Öaec ïoop öeeft.

C Beecen ineccften öeeï fo?gö= niet fo feet boo? öongec geparfl / aï| toeï
.. - tieb?eefl ban önn jongen becooft te fuïïen

too?ben/ 5ö\'n getoenbt tegen aïïe bieren /
öie öenboo^ftomeu / te tooebeu; betmit?

Öet toîjfie Doo? bufjanïöö getoeït getergt
bette öet mannetje in fteeeïtöept / ïifien
enbeïagmgöenobectteft/ om\' \'tgeen/
bat öaet ontrooft ïp/ te toieeeïîen.îî^ant
be 25eerin ija;fcöutiït ficö tnffcöen be
bicfee tacfeen ber bodmen/ en in be bicöte
Öagen. !3[nbien een i^ert / op be roem
ban fïjn öoojnen/ ïtracöt ban fijn rencfe/
of op be gefluintöepbt ban fijn ïoop ber?
tronbjenbe/ be ^eerin onboojfïcötigö-
ïgcfe nabert / fo toerpt fp ficö terfiont op
Öem/ om öem te bertoojgeit <én öoe-
ioeï öet ï|ert fïjn eerfle tegenbjeer en be=
Öoubenip in 5Ön öoomen fieït / foo too?t
Öetecöterboo?be ïafïen fenobbeïigöept
ban be ^eerin bermoept / enbe boo? bep
feïfpbjoebefogeb?ucfet/ op bat öet ban
3Ön feracöten ontbïoot/ neer fou ^o?ten/
en 5ön ïeben epnbigöen / om berfïonben
te bjo?ben, ^p feeert fïcö oocfe tegen be
5töoo?nbe ^tier / en be feïbe ïifl geb?upï
feenbe / ioerptfïcö pïotfeïingöP op bep
fïfprugö. de ^tierpoogötonbertuf?
fcöen fïcö met fïjn öoo?nen te berïoffen /
om be 23eerin ban öem te ö?öben.J!i!>aer
be 23eecin bat met öaec feïaeubjcn be
Öoo?nen en fcöoubecp ban be ^tiec / bie
boo? be ïafl en f^paecöept geb?ucfet/neec=
jJo?t/ om geboot te bJo?ben.de 25eecin/
be ^tiec geïpcfe een pacfe/ op öaec fcöou^
becp genomen öebbenbe / ïoopt op öaec
tbiee beenen in be fcöupïöoecfeen ber
boffcöen/ om bie te eten. S5aer aïfmen
bep I^interp tegöen öaer op be jacöt
fiaet/ fo fean fp/ boo? be #onben / of boo?
Öaer boetfïappen in \'t fneeu berraben /
niet ïicöteïpcfe b3eg:öraecïten/ bermitp
be^\'ai^erpban aïïe spben op öaec toe
fcöieten. <0p be bertigöfïe bagö na öaer |
Paringö toerpt fp getooonïijcfe bpf of
toeer jongen/ een toepnigö grootec ban
mupfen/ toanfïaïtigö / toit ban bïeefcö/
Jïnbec twgen/ fonbec öap?/ fcöoon be
maeutoen fïcö een toepnigö bectoonen.
Maec be moebec/ öaec jongen ïicfeenbe/
geeft öen aïïengöP gebaente. dement
pen oocfe nietp m inbec / ban een
^eecm bacen. ï©ant be mannetjep
becfcönpïenfïcö beectigö bagen ïangö/
en be topfjep becbecgen fïcö geöeeïe biec
maenben. Snbien fp geen öoïen öebben/
foo maecfeenfp ban be tacfeen en feïepne^
boomtjep/ btefn becgabecen/tooonin-
gen / baec geen cegen beuc fean feomen /
en bie met facöt ïoof en mofcö gebïoect
3pn. ^p too?ben feben bagen ïangö ban
een fttjace fïaep geb?ucfet / jae fobanigö /
batfpnaeutoeïpcfep met toonben opge=
toecfet ïionnen too?ben. ^p too?ben ban
feec bet/ boo?nameïöcfe boo?\'tgefupgö
ban öun cecöte poot. ^p toacmen öun
jongen/aïp fp feoube öebben / met öen
aenöunbo?fiteb?ucfeen/ en bit geïrjcfe
öe bogeïen öun epecen.

M€nbittbt nocö een anba-fcïjouto^
fpeï/ nameïijcfe bat be 25eecèn/ ge^
bangen fïjnbe/te fcöeep geboect too?ben/
en met op- en af-feïimmen ïangp be tou=«
toen aengename oeffeningen bectoonen/
biefbmtpbtp oocfe nut 3pn/ ten opficöt
banb\'onbectoacöte uptgangö bec bin^
gen. ïï^ant be ^iflocien ba* 3lanbt\'
fcöappen becöaïen bat feecfea man boo?
öefe mibbeï ban een 5ee-coobec / 3Ö\'n
bjianbt/becïofï toiat: becmitpbecooi
ba in\'t aen bangen ban 3ijn boofljepbt
berfcö?tcfet toiert / ombatöp ban bette
menfcfjen (geïpcfe ÖP meenbe) tot bes
fcöamingöban\'t fcöip/ geïpcfe be ge-
tooonte ip / uptbe maflïangöP betou=
toen op- en af-feïimmen fagö- de genert
bie ÖP fagö/ toacen geen anbaen/ ban
jonge^eecen/bie in be toutoen fpeeïben.
3©pöecp \'t ip nocö een aengïjenamec
fcöouto fpeï bat öen/ naec \'t toata bup^
ten be fcïjepen flenbe/een gcoote en toon-
becïö\'cfee menigöte ban Eee-feaïben
boo?feomt/ bie geïgcfeoföet beeï ©aces
feenp toacen / öiec enbe baa contom Öet
fcöó\'ftoemmen: in boegen bat fpmet
ïange öafeen/ baaöoecfeen en toutoen
aen bafi gemaecfet 3ö\'n/ ban befcöeepp-
ïieben gehangen too?ben j geïijcfe oocfe
anöece beeflen/ öie öet gebangïje Zee-

t6 Befchrijvin
feaïf/ \'t tortcß pfTeïrjcfe ttèct/ naer be
fe.Uan be ©arcften^/poogente&eïpen.
^ae men fenbt oocb be Beeren npt/ om
te ftoemmen/ op bat be Eee-feaïöen/
gaer ober bectoonbert sö\'nbe/ ban ïjen ges
bangen fouben bjojben. Jl^en bangljt
öen oocb op een anbere bJijfe / namebjcb
aï^ fp bp flo?m / en bonber en bbjcem
peööoo^opöejfeti.__

O^ bat be getembe Beeren/aï# of fp
aïïeenïgcbtotbe fcöoubjfpeïen be?
iuaert biacen / be fpg# ntet onnutteïijcb
fouben berteeren/fo bjojben fp ïn be #0?
ben bet gcoote ï^eeren tot be raben ge?
boegïjt; jae fo bat fp een of tbjee/of meer
aen malbanbergeboppeït/ öetgebJicöt
ban\'t toater/of anbece bingöen upt be
putteufoubenoptomben. ©ittoojtttw
emmert gebaen / bie öier toe paffoi / ^
niet aïïeenïöcb gcoot / maec oocb befon^
becïijcb baec toe gefcöicbt 50\'«^ f»?
ben tot bit toeccb niet epgentlijcW »"a^
oocb tot \\}tt boo?t-tcecben ban gcoote
toagöen^ geb?upcbt: om bat fpgtoote
tleccböept in öuiii fcöoubec^ / boeten en
ïenbenen öebben. \'t Woit oocb niet
bjeemt geacöt / batfp op öunacötecj«
boeten ftaenbe / facben of Öout t^
pïaetfe/ baec men \'t begeect / b?agen OT
tot toacötecö in be pooiten bec gcoote
©eecen gefcöicbt too?ben/op bat\'ec gj»
fcöabeïöbe beefïen in fouben
fpeïen / tectoijï fpnocö bïepn sön / ef»
toonbecïijcb fpeï met be binbecen ban
\'töup^/ fonbec öen eenigö ïeebtaente
boen.

TV >f mecïaet on^ nu tot be boo?beeïöen
lYlbomen. ^ebecofbeïman/eenïans
ge toegö beuc \'t bofcö cepfenbe / öab bp
fict) eenige Boecen ban bienflbace flaet/
öieinbefetoobecp niet onbeb?eben toa-
ren / geïö\'cb \'ec bèeï ban fbbanigen in bie
getoeflen gebonben too?ben. ©e bagö
gingö teti abonbt; en öP nioefl ficb oocb
becepbenomin\'t bofcö te becnacöten/
om bat \'ec geen öerbergm baer omtcent
bjacen. ^p toiecben baec nae ban öon^
gec en gebgecb s^bjucbt. €en ban öen
fleiöe epnbeïöeb een fpoebige caebt boo?/
te toeten bat b\'anbecen ficö t^iï fouben
Öouben/ en geen geb?up^ maben/fcöoon
fp pet^ fagen. J^p fepbè bat öp ban becce
een bubbe ^cöapen fagö toepben / enbc
bat öp bebojbecen fou/bat fp fonbec gco^
teacbcpbt te boen / een baec af fouöen
brögen / om bat te bjaben / cn te eten.
ï^p begaf fïcö baec nae tecflont in öet
bïïpflcce bofcö/ om ban niemanbt gefien
te toojöen/ baec ÖP boo? bte tijt be geflaï^
te ban een menfcö in een Jöoïf bctanöecs

Noordtfche Landen,
Öc/ Weïfip met aroot 0ctodt op beftuö?
be^cö^enin/ en een uptbe geop ge?
tucfetöeböenbe/ bïoobtbaer mebe toeec
«aec \'t tiofcï) j en bjagöt öet / een toöï
baec nae aen be toagen / ïn be gebaente
ban een ï®oïf, ^gu macfeec# ban befe
roof meetoufiigö/ ontfmgöen öet met
gcoote bïpfcïjap/en becbojgen öaec öep-
meïö\'cït in be toagen. Ifêaec be geen/bie
fïcö in een Jl^oïf becanbect öab / ïteerbe

bebetoojïoben. I^p trabt aïïeen m be
ïieïber / baer öP »n be gebaente ban een
3©oïf / niet ïangö baec na uptquam. tP
toiect tecfïont ban bebonben öecboïjjt/
bie öem obec \'t beïbt naec \'t bofcö bïucö^
tenbe/ \'t oogö uptbeeten/ fcöoon öp fïc&
öefteïöcfebettoeerbe. quam in be
boïgenbe bagö toeet bp 5ön b^outo/ enbe
Öab 5öHeen oogö becloocen. Cpnbe:^
ïöch menbebint cocïibp bacfcftegeöeu?

menfcöeïöcïte geöaeute aen. baet ge
beucöe oocït in 3töfïanöt/toepnigö laten
geïeöen/ tuffcöen öe <©emaïin ban feïtec
«Ööeïman / en 5öu ïinecöt (Öie fp öaec in
gcootec getaï öebben / öan in eenigö ge^
toefï öec €ö?iflenen)öat fp öiec obec bec?
fcöiï öaööen of be menfcöen in JBoïben
becanöectïtonöentoojöen. beïtnecöt
Öieropuptbacfienöe/ fepöe öatöp tec®
fïont een boo?bceït ban öefe faecït toiïöe
fcp bjengen/inöien men öit aen öem toiï?

toepuig geïoof aen fooöautge toobetpen
gebenbe / feïtec man / in befe booföepbt
ccbacen/ en in banben gefïoten/btoougö
bat ÖP fïcö in een ïPoïf becanbecen fou;
\'t toeïcït oocït fo gefcöiet i^. tP tiebal
öaec nae öat men öefe met buuc fou bec^
b?aubeu / op öat öuf öanigö een afgoöe-
cpnietongefiraft fouöe bïpben. iï^ant
fooöanigöe booföeöen too?öen naec öe
(©oööeïöcfee toetten fïceni&eïöcït göe^
fïcaft.

] Cb becftoö\'gö öat be IIcenöt een eöeïe
hiïï ^oof-Biecige bogöeï/ ban öe fcöecp?
pept fijn^ geficöt öu^ genoemt toojt/ ge?
SS^^^ÏÏenbeïtenti^. Itaaecöetopï
mSS ^^ aoo jötfcöe Eanöen een feec
EJ^lo^ecbïoeöt / om öe menigöte öec
toiïöe beefien/ gebonöen toojt/ fo faï itft
tegentooojöigïöcfe pet^ ban öun natuur
öocö met boo?gaenöe onöecfcöept fpje^
ben. baec 5ön öan fe^ foojten ban
Meenöen,

toîtacï)tî0l& / fieftaïbeit aen îse ïio?fl ehbe
bïeugeïen/ öaec gp Maceïgcfe een ^emel^
fcöe bectoe öeeft. i$ fo (leccfe/ öat ï)p
«ptsefonîJènomttecoftogf tenen / of
mtöece öogeïen / Öie in öe ïucöt Wiegen /
te üangöen / niet af-ïaet ban coof te
becijoïgen/ tot öat ö\'ï> Öen aïïe/ ö\'cen nae
b\' anöec/ tec aecöen öeeft getoo?pen/om
ban öe i^onöt/ öiec toe onöectoefen / ge^
coofttetoo?öen. ©efe a^iecbaïcftfaï/
fcöoon toeec-coepensönbe/ ban gcam-
fcD^niet neecflcöcïten/ tot öat öpöe
geen / öie \'t ontfeomen toa^ / gecooft
öeeft. öebben noopt meec öan een
Jongö.

^e tbjceöe flagö nae öefen nocö
eöeïöec/ om öat öpïongöen öebbenöe/
boojnameïöcfe <0anfen / ^toanen /
npnenen îlafeucooft. i^ niet foo
gcoot aï0bea3ietbaïcfe/ gefpicfecït bail
bectoe/ met bjitte enbe afcö-gtaeutoe
fcöacöten/ öie öeuc maïfeanöecen bcc=^
mcngöt 3ön / en met bJitte fcöacöten op
bcfïaect.

öecbe foo?t öeeft öaec becbïgf in bc
afgeöoutoeboomen/ baec af fp oocft be
ftenamingö ontfangen öeeft.5^p i^ afcö-
bcctoigöbanbectoe/ enbe becjaegötbé
«Öpnbbogeï^ en <0anfen/ en i^ in be me-
tiigöte en fïoutöept minbcc/ban be boo?=
becöaeïbefoo?ten.

5^ebiecbefoo?t/biebeeïbifcöeet/
becfcöepben op be bupcft / bjit en ftoact
op bc tugö / en öeeft ftoacte pïecften aen
bcfecop, ^p öeeft cen ganfe boet/om te
ftoemmen / cn aen b\' anbete fcöecpe na=
Ceïen om te cooben. ©p fit op be boo^
men/ en beïaegöt obec bc bïoeben be bifs
fcöcn / ban be toeïcfte gcoote obccbïocbt
in bc jiooïbtfcöe toatecen i^.

ï^ebijfbe foojti^ feïepn/ betfcöepbc
ban berme/ maec fcöianbcc ban bec^
nufl. ï^antöP bc beenen om öoogö ge^
bjagöe«öebbenbe/ feeect jicö naec ecn
flcen/om bie te bjeecfeen / en öet metgö
baecupttefupgen.

fcfïe foo?t toit / en ïeeft ban bc
toangïjfl tafen/ Honpnen/ mxf^
feen^/ batten / troffen en bietgÖeïDtJf
becflen. b\'?Ccent bemmt frjn jongen fw
öoogö/ bat ïjp geïö\'cft een fcöiït/ om öm
te befcöutteri / ficö boo? öe pöïen
fcöuttec#bïootfleït> __

A 3lbecömibeffagöban ?lcenbenöe6^
xlben befe epgenfcöap / bat fp Ö«n ePJ^
cen in beïïen ban ©offen of 3|afen/ biefP
bp gebaï binben/of bie fp öen afn:ecft W
en in ömt neflen b?engen/ ïeggöen cn b^
toinben/om baec in boo? be toacmte b^
bc ^on geb?oet te too?ben. 3©ant fP
feonnen niet aïtöbt op öun neflen bïpj
ben/ en op öunepecenfitten; bccmtt?
Öun feïaeutoen fo ïïcom fouben gcoepen/
bat fp onbequaem tot cooben fouben
too?ben. ^p betoonen ecötec gcoote
fo?göbuïbigöept in \'t op-queecftcn ban
öunjongöen/ met öen biffcöen/ bogc:»
ïen en ^afen tot ömi fpö\'^ toe te b?engen.
^efcöaïcfte Slageed / bitbefpeucenbc/
feïimmenaenbc neflen/en binben b\'aec?
bec jongen met een banbt toe / «qj bat fp
boo? \'t eten ïetfeï fouben fecggen. b\'^U\'^
ben ban öeeï fo?göbuïbigö tot ö«njom
genstobe/ om öen ban öwn ftecfete te
becïoffcn/ö?engen aïbecöanbc toiïbe bee^
fien / bie fp in bc ïittöt/ op \'t ïanbt/ en i»
be see feonnen fecggen / in öun neflen/op
bat fp öen boo? betfcöepbc 45enee^-mibs
beïen / op befonbece togfen ingenomen
en genuttigöt/ fouben genefen.^p b?en=\'
göen öiet toebp maïfeanbcceen gcoote
obccbïoebtban aïbecöanbc fpgfen/ bie
ban bc bogeïaec^ toegg geöaeït/gegcten
ofbecfeocöttoo?ben. ^p boen bit niet
aïïeenïijcfe bupten fcöabe/maec flcijcften
oocft gcoote toinfl baec af: becmit^ fp
fomtijt^ tafen/ $ïo?-öoenbec^/ <©an-
fen / €pnbbogeï^ / ^noecfeen en gcoote
biffcöen binben / bic beeï guïben^ maec^
bigö 5Önbe/fp tot fpö\'^ ban öun öup^ ge^
b?upcfeen/ of öeeï biecbesffeoopen. giae
men bebinbt bat een bogeïaec fomtijbt^
met ö\' mfeomfl ban ttoee jongöen meec

toinfï boet / ban tm ïanbtbontoet met
ttoee ftjuocfttoeeten ïanbt#.bocïï fp om
be fongïïèn niet öan öonflöer te ïaten
petben/ boen b\' aet# toeer ïo^/ en fleöen

Öenïesïït/ enbeftinbenïjen ban atïjter
toeer toe/ en boen bit fo ïanöö/aï# be na-
tuur fuïcït^ öerbjagöenïïaH ÏBautbe
ÏHcenti^fo ebeïmoebigïiöanseefï/ bat

^b?ïïo? Ü002 ien feïben bonnen irtj=
0eu / en ï)en geen berrotte en berbo^be /
maer goebe en barfcfie fptf^ boojgefïeït.
b\' ICrent i^ oocït fo ebeï ban natuur / bat
Öp toeï magïj ïijben bat anbere bogïjeïen
met öun boebtfeï nemen. jiBaeraï^öP
geb?ecïiban fpö^ Öeeft / foo bat öpeen
ban öen/ bie ÖP becfïinbt. bit if b\' oo??
faecfe ban bat be fcöacöten ban b\' Uitent
in ^öïïïofeet^ / #DÏen en anbere bingen
Se|ïeefeen/be fcöacöten ber attbere böge?
fen/ en boo?nameïöcfe ban be <0anfen /

]\\/f m fïet in befe bïoebt tomtribté be
\'-Ibeeïteni^ aï^ bau een fpeïenbe#ac?
J^^ec ; \'t toeïcfe een toonberïijcfe boo??
ceecften if : te toeten bat be SÖiirgtboogt

berteeren. 3©pbet^ b\' anbece bogeïen /
b\' ?Ccent gefïen öebbenbe/ too?ben in bie
bagö fo ban fcö?icfe ingenomen/ bat fp
fcöoon ban öongöec geparfï / niet en
barren upt feomen/om ae^tefoecfeen.

T^ #ofï-(0obtïant/ M^efï-<0obtïant
len ^toeben too?ben beeï ^aeutoen
boo?t-geb?acöt / en met gcoote naer^ig?
Öept opgegueecfet: fa fobanigö bat men
Öen in b\' eecfïe bagen gacfïemeeï/geïöcfe
öiïïen gemaecfet/ te eten geeft.baec nae
fPÖfl uien öen met barfcöe feae^ / upt be
meïcfe gebutot/ toant öet toap öen
fcöabeïöcfe. baec na too?ben fp bpf-en-
bertigö bagen oubt 5önbe / met öeeïe
gacfi geboet / en epnbeïgcfe in be ope ac^
feecf en ïanben gefet/ baec fp boo?een in==
gebingö b an be natuuc / ficö feïben cup«
mee feonnen boeben / boo?nameïöcfe tèc
pïaet^/ baer be ©offen geentoègangö
tot öen öebben.

? J^^ecfïe toeï öaefï faï fïerben / of bat j ben becfcöönen. .ïEen öoo?t baer oocft
S? bie becfupmeïöcfe/ of in | öet geïuptban fîupten/en be feïancfe ban

naep gebonben i^/naec be toetteuban be | beïïeit ïangö# b\' oeber ban be jee.

b 3 Vâo

oo?ïogö/ban be muuc getoo?pen faï to03==
ben/ombu^begeefi te geben, bittoa?
tec i^ onbertufTcöen nimmer b?p ban
fpofeen en geb?ocöten/ bie baec t\'aïïe ttp

löaelDt/ Dat men eertuöt0D?ic groote
fcïj?icMpe gee-monflec^ gefien öeeft /
Öet eerfle iß ban De Soojmannengöe^
naemt/ Haifftramb, fïcöbegebenöe met
Öet öaïae ïöf unt öe Eee / sönöe batt ge=
flaïte geïö\'cb een man tot aenöetmiö=
Deï-ïijf / met «©ogen / .ï^eu^ / öet öooft
SÖnöe öoogöe enöe fpit^ 5 Öebbenöe
b?eeöe ^cöouöeten/ enöetbjee^rmen
boo^flomp fonöer fanöen / men i)eeft
Öet nopt beecöet öan aen öet miööeï ïöf|
ftomien fien/ fön geöaente biaer aï^
foo Dicbmaïen fïcö öit iBonfler ïiet fien/
ÖaD men onbjcer te bettoacöten. J^et
tbjeebe JüBonfler noemöenfe Margug-
weer, 5önöe tot op öet öaïbe ïöf geïijcb
een©?oub3 / met Bo?flen/ïancb ^apz/
Öeeft boo? aen De ^rmen bingöeren/
5Ö\'nDe aen maïbanDerengefpantgeïfjcb
een €>anfen boet / men öeeft fomtpöt^
gefïen öat fp ©iffcöeninöei^anöenge=
ïjaöt enöe betflonben öeeft. ï^et Deröe
^s::ce-monflec noemöenfe Gafgierdinger,
5ÖnDe epgentïöcb geen ^ee-monfler/
maer ö?ie gcoote Baeren / jgnöe geïotb
Doo? ontoeer opgebJo?pene Eee-bergen.

©e fcöepen öietuffcöenöefenTriangei
in bomen / bïijben in \'t gemeen aïïe / foo
öat toepnigö Daer ban ontbomen. ©»J
nu genoembe Eee-monflerontflaet npt

a©cctoeï toinöen / Die öe fcöepen omem^
geïen en becfïinben. trtboo?f3.^,f?
becöaeït oocb ban f ^-fcöotfen SÖnöc
gefü?meect aï^ beeïben ban b?eembe ge^
fiaïteniffe / enbe ï5aebt oocb ben geenen
bie nae a5?oenïanbt tojiïïenbaten/ Ö""
nae \'tEupbt-toeflen te beecen/eecfp aen
Öet Eanbt tcaeöten te bomen j aïfoo
nocö biep in be ^omec W^ op De Ze^

D<e becfcöepbe en ongeïgcbe gebaen*
ten bec biffcöen toijfen aen öat\'er
rontom aenöe .ï^oo?btfcöeflranbeneen
toonberïö\'cbe menigöte ban berfcö^öe
foo?ten ban biffcöen gebonben too?t;
toeïcber^geb?upcït/ namen/natuur en
fpgenfcöappen niet bpbe Wijf begeert^
gen / of bp eenige anbere boïcbeu te bm^
ben 5ö\'n.<ï5eïncb een febere gebaente ban
een bifcö / niet gcootec ban be païm ban
een öanb/bie een öooft geïö\'cb een ^aeé/
enfcöecpe©innenopbecugö Öeeft/ en
aïïe biffcöen / fcöoon gcoot sönbe/ boo?
fö\'n aenfcöoutoingö aïïeen becfcö?icbt/
en be bïucöt öoet bïefen, IBen binbt

boeiy aïïe anbece biffcöen befcöabigen.
defe ttoee foo^ten / aïp coobecp bec toa=
tecen en biffcöen / toonben aïp men öen
bangïjt/ toegö setoojpen / becmitp fp
om önn pennen en piicfeeï^ / en om öun
onfmafeeïgcfe boebtfeï onnut 3ön. daec
3Ö\'noocfe biffcöen/ bie boo?toaectp een
Öoo?n aen \'t öooft bjagö^n / gö^ïijcfe be
gcoote fcöepm / een gaïjoen of baegö\'
ftj?iet boecen.defe öebben be monbt aen
be buucfe / 5ön magec en onfmafeeïifcfe /
upt oojfaecfe ban be magecöept ban öun
ïicöaem / baec fp met anbece biffcöen te
becboïgen/tn baïïeïi. lï^pbecp men bint
baec biffcöen / bie een boogöP ge^te
Öebben/en b^in öooft geïpcfe een ^uffeï/
en ban gebaente geïgcfe een pfece ^an=
toffeï 5ö\'n. defe too?ben göemeeneïtjcfe
toe fpöP gA?upcfet/ en gebangen stjnbe/
tot ïecfeecnp / en onbec be fniafeeïpcfefïe
biffcöen gefïeït. Jl^aecbe biffcöen bie
boo? be ïecfeecfïe geacöt too?ben / jgn
boo? eecfï be bifcö/^taneup of ^pinfeop
Benoemt / biefcöecpe binnen aenbe 5p\'
ben öeeft/en baec mee be geenen fïeecfet/
bie bp öem feomen. 3|p öeeft oocfe öooge
peimen op fifn cugö/ baec mee öp aen be
anbecen öinbecïöcfeip. b"?llnigêc goebe
en toitte bifcö öebbenbe/ ip tont en ïang?
toecpigö/ en foet ban fmaecfe. de b?atf!
fernen 3ö\'n bette en b?eebe biffcöen / een
of ttoee boeten ïangö. de ^o?bocöen
3Ö\'n ïSibiec-biffcöen/ bie fïcö in be Mep-
ïenontöouben/ feo?tec ban gCeïof ^a^
"»gö/ maec gcoot ban bupcfe/ bie getoo?
«eïpcfe in öe bïepte bïöben/ beöaïben bep
pmtecp/aïp fp onbec \'t f p (geïgcfe öiec
boo? becöaeït ip) met een öamec bec^
en bup gebangöen too?ben. ^p
öebben foete bifcö/een fïöm-acïjtïgö beï/
°atnietbtcfeié/ en eeu gcoote conbe en
!f/ï®ïebec. ©pbe ttoaeïf jacen out spn^
£:;4.bja?tfVec gcoot / en bannaem bec?
toilleïenbe/ bjo?t ,t>onne-bifcö genoemt.

Van de fchrickelijckeGedrochten,die
haer aen de Kutten van Noorweghen
onthouden.

A be feufïen ban ^oo?toegett/en in
O öe 5ee baec omtcent / 5ö\'n geb?ocöte=
ïpcfeebtffcïjen/ bie onbeïtent bannaem
3Ön / fcöoon fp ban \'t gefïacöt bec Mah
biffcöen geacöt too?ben / bie fo öaefï aïp
men öen fiet/ öun to?eetöept en fcö?icfees
ïïjcfeöept bectoonen/ en in be geenen/ bie
Öen aenfcöoutoen / fcö?icfe becoo?fafeen:
toant fp ontfïeefeen in be genen/bie öem
ïangö aenfien/ een gcoote fcö?icfe cn bec=
baefïöept.ïl^ant fp 3ön fcö?iclteïtjcfe ban
gebaente/ biecfeant ban gooft / ban aïïe
3Pben met fcöecpe binnen / enbe ïangöe
Öoo?nen omcingöt/geïtjcfe be too?teï ban
een afgeöoutoen boom. ^p spn tien of
ttoaeïf eïïeboogöen ïangö / ftoact ban
bectoe/ feec gcoot ban oogen / en acöt of
tien eïïeboogen bicfe. ^un oogö-appeïp
5tjneen eïïeboogö gcoot / coot enbe ge«
bïamt ban bectoe / bie in be bupfïece tö=
ben/in be goïben aen be biffcöecp/geïpcft
een ontfieefee bïam bpecpbecfcöpnt.de^
fe biffcöen öebben öap? / geïpcfeO^anfe
beecen / bat ïangö en bicfe ip / en aïp een
baect neectoaectp öangöt. #et obecige
ban öet ïicöaem ip naecbe gcootöepbt
ban \'t öooft/ bat biecfeant ip/feec feïepn/
becmitpöetniet boben beectien ofbpf^\'
tien eïïeboogen ïangö ip. €en ban befe
fcö?icfeeïöcfee beefïen fean ïicöteïöcfe beeï

fïncfeen. de ïange en becmaecbe b?ief
ban Erick Falchendorfl-, ^ectébiffcöop

ban be ïletcfe ban j^iÖ?ofien / (bie be
i^ooft-fïabt ban\'t geöeeïe ilonincfeispcfe
ban j^oo?toegen ip) aen Leo be töiwbe/
omttent in \'t jaec bpftien öonbect en
ttointigö gefonben / geeft een öeecïijcfee
getupgenipbanbefe toonberïijcïte nieu^
bJÉgiept. \'Men befe b?icf toap nocö ge^
boegïjt eenfcöjicfeeïpcfe öooft ban fefeec
anbec geb?ocöt/ bat gefouten toap.

O^ï^berDe Walviflchen mo?bt begee^
ne/ bïe Grandbay genoemt i^/meefl
ïagengeïepbt/ aïfo bïe megen^ gcoote en
Uettigöept be meetle ^pecït en iCraen
iipt-ïeUert/ en oocït megen^ fïj\'n bom-
mïgïjepbt op ïjet beft te bangen t toant
bit ;©iec fo bom/aïjS Ôet gcoot en flecït

oogöen / fijn niet gcootec ban jfen-oo?
gen/en b\'(Sog-appeï i^ niet gcootec ban
cen Getoet/ beoocen fijn ttoee gaten/ fo
fcïepn bat men bie nantoeïicb^ binben /
cn een (Icoo baec m fteïîcn ïîan/ban bin=
nen in\'t ïjocrft stjttfe toijbec/ cn ai# oocen
gefo?meect/ niaec ï)p ïjco^t ebentoeï ïieeï
ganto en fcïjecp . 25oben op ï)ct ïjooft
Öeeft ÖP ttoee gaten of pijjpen/ baec boo?
o?binacié be ïucöt iipt cn in gaet / en öet
toatec/ öet toeïcït bit .ïlBonflec boo? aen^
tcecïïen bejj abem^ / in fgn feceï Öeeft ge=
tcocïten / toebecom in gcoote menigötc
en getoeït feec öoogö inbe ïucöt uptge-
fpattoo?t. tceft inbe mout een tongö/
ïangö 18 boet/ en b?eet lo ijoet: tocegöt
6ooo, pont aï^ bie op öet ïanbt ï^t / foo
ïtan geen man baec obec öeen fien ; ïepbt
in Jijn mupï in ecn facöt bebt ban 5^api/
geïöcït paect^-öap?/ öet toeïcït aenb^
saaïijnenof iSneben bafl öangöt: befe
^aïijnen fö\'n ban binnen ïn benmont
ontcent 8oo, flucH^/feïepn en gcoot/
boben op bepbe söben fgn be b?ecbee»
bicfee/enbeonbec be bunne/bie boo? fmaï
te famen ïoopen / enbe baer op foube
anber# be tong ïeggen / aï^ op een fcïjetp
me^ of ftoaecbt / foo öet i^ap? niet obf«
befe fcöecpe 23aïsnen ïagö / cn aïfo boo?
be tongö foo een fagöt bebt maecfete-
jlp Öeeft inbe mupï geen tanben : meti
bint in fö\'n ïöf niet ban fommige öanben
boï Ece-fptnnefeoppen / en foo toat jee-
mo^/\'t toeïcfe upt/be gcont banbe ^ee
feomt; eni0 te geïooben bat bit
flec ficö ban öet eene nocö ban\'t anbec
onbecöout/ aï^ maec aïïeen ban\'t ^ee-
toatec/ \'t toeïcfe ooefe befe ^pinnefeop^
pen en mo^ boo?t b?engöt. #et een
goettefecn ban beeï a®aïbifcö-bangÖlt/,
baec beeï ban bit ongebiecte gefien too?t/
toant be 3©aïbiffcöcn baec ^erne on^
trent öaer becöouben/ en be Mee fom^
tijt^fooboï ban bit bupïe tupgö bat öet
tocemeït, ^gn «mpïfean öp4. ä 5. ba^

bem^ tofjtop fpaïcftcn/ ïoopt tooojniet
fpit^ toe / maer met bicbe bjeebe ïippeiV
öie toeï <Jooo pont toegen. ^tjn ge|laï=
teni^ bp nae ban fatfoen aï^ een
pacct^-bop / boo? feec bieb en b?eebt/
ïooptaïbanïangec-öanbt fmaïtoe/ tot
aen ben fleect/ niet geïijcb anbece ©if
fcöen fcöecp toe ïoopen/ be ©innen pbec
ontcent een baem ïangö 39nbe/ flaen op
bepbe 5öben upt / bien betoeegöt ÖP
in \'t ftoemmenmetopenneecteffaen/
fcöiet ban aïfoo boo?tgeïöcb een pgïtbe
^tacrt i^ aen\'tepnö ontrent boet
D?eet enöe i. ofte x bort öicb ban flerc^
be binnen/ ban öaer mebe gcoote bcacöt
öoen / en fön gantfcöe fïeccbte beflaet
oocb baec in. ^et matmeben^ geboo?t^-
ïibt flart ban bupten aï0 ecn biec-bocs
tigö gebiecte: be pee^ Daec ban t^ban
fommige ontcent 14 boet ïangö/en on^
tcent op ört bicbfle ttoee fpannen bieb,
^et 3©öfbeni# o?binaci^ beeï gcootec
aï0 Ört ji©anneben/ en bie^ geboo?t#-ïit
flaet ontcent be bo?fl: b?aegöt/ opeen
cep0 maec een 3\'ongö 1 \'t toeïcb fijn
moebec obec aï naeftoemt/ en aenbe
ïJo?flen fupgöt / toant be toijf ben^ttoee
bo?flen of mammen ö^ö^tn. ©e
ïangöte ban een 3©aïbifcö i^ feec
becfcöepben / aen eïcbe 3öbe öeeft öP
een binhe een baem ïangö / en een öaïbe
&?eet: fijn bicbte ontcent 8 babem.
3[n be See öeeft öP onbec be©iffcöen
eeu bnanbt / ban een ©iffcö genaemt
©in-bifcö ofte ^toaecb-bifcö : befe
bifcö ontcent 7 oft 8 boet ïangö / feec
fleccb na fgn gcoote / en i^ niet toeï te
bangen : toant öoe toeï men fuïcb een
©ifcö een pijï in \'t ïijf öeeft gefcöoten/
foo i^ ÖP ebentoeï foo fneï onbec toatec
*Joo?t gefcïjoten / en be Boot aïfo bec
tofbe gefleept / bat mentenïaetflenbe
^Ön öeeft moeten af bappen / enbe öem
»aten boo? gaen. ©00? befe ©iffcöen
fon be Jï^aïbiffcöen öeeï brtbaect / toant
bec nä upt be binnen en fleert/bieon^
bectuffcöen met macöt fïaet / en aï^ een
PÖÏ boo?tfcöirt. -^ïï^fp öem nu aïïe bin-
nen upt getcocben öebben/enbe aïfo ban
fön flèccbte becooft/ foo bcuppen fp öem
in ben mupï/ eten baec fïjn tongö upt;
en men bint fomtijbt^ beeï fuïcbe 3©aïs
biffcöen boot op \'t toatec in gee b?öben /
bien be tongö upt gegeten 50« ban be
©in-biffcöen.

|^<ei!^aïb{fcö öoetoeï feer groot/té
toeten öonbect ofb?ie öonbectboe^
ten ïangö/ enbe feec gcof en bieb ban bes
Öaem/ öeeft ecötec totbpanbt b\'<©?cbe/
bie bïepnbec ban ïgf / mart boo? 5ïjn ge?
ftointi:ept/fooin\'tfp?ingöen/ aï^ in\'t
aenbaïïen/to?eebeci^. b\'#?cbe öeeft be
gebaente ban ent omgebeecbe fcöeep^-
bieï/ en to?eebe tanben/ bart mee ÖP/aï^
met öaecben / bc geöepme beeïen ban be
3©aïbifcö / en 5öu bupcb openfcöeiict/
of geftoinbeïgcb/ met fijn g^enbe cugö/
onbec \'t toeecb ban fijn bcöaem beur
ftoemt/ en öem fo ïangö pïaegöt/ tot
bat ÖP naec be gcont / of naec be flcant
fcöirt.J©ant befe J©aïbifcö boo? be ftoa=
ceïafl ban fïjn ïicöaem ïangïjfaem in
fïcö te bupgen / en onbequaem om be ïi=
flige <i^?cbe tegöen te flaen / flcït fijn ee^
nige beboubeni^ in be bïucöt/ fcöoon ïjp
niet fo fneïïöcb ban bïucöten/om bat bit
pïompebeefl/ boo?fïjn getoicöt beïafl/
een ïepbtfman beöoeft / om be b?oogöte
en gebaceïgcböeben te fcïjutoen.

Van veelderhande WalvifTchen.

M€n binbt beeïbrtöanbe 3©aïbifs
fcöen; toant eenigen sön Öapcig]^
en bo?fleIigö; en befen 3ön biec bunbecen
gcoot: eenbunbec öeeftinbeïancböept
ttoee öonbrtt en beectigö/en iu be b?eete

^ . , vy... _______________ -.....öonbrtt en ttointigö borten <öenigjen

met menigöte om ecu3©aï= jtjnbaeïengïatbanbeï/ enbe befe 3öa
«MCö om ftoecmen en beflo?men / en ïiïepnbec/entoo?benïnöe3©eflrtfcöeen
«tcRen öem\'t eene tap?boo?en\'tans #Soo?btfcöc %tz gebangörti« Eenigöe

fiebfim een monöt/ met tanöen ftefet/tóe
féec ïangö if/te ineten ttnaeïf of beectien
boeten/ en fe^ of acÖt tanben/bïe acöt of
ttoaeïf boeten ïangö 5Ö\'n. Ctoee tont^-

baneentoiïbt^toön/ of ban een €ïe=
fant. mt gefïacöt ban J^aïbiflcöen
Öeeft een monbt/ bie bequaem tot eten
tP Öeeft toepbe oogen/ bïe foo gcoot
3Ön / bat in pebec^ conbte böftten man=
nen ïionnen fitten/ ja fomtöbt^ ttointtg
of meec/ naec be gcootöept ban be J®aï=
bifcö/ bie boben pebec oogö ttoee ï)on-
öectenböftigööoojnenban fe^offeben
boeten ïangö Öeeft/ bie fo öaet aï^ öoo?n
5Ön / tot een feïïe offacöte / boo?toaect=
fcöe of acötectoaectfcöe betoegingö en
becïucötingö. befe öoojnenöangöen
aen maïïtanbecen/tot befcöecmingö bec
oogöen in\'tontoeet/ ofaï^ÖP ban een
bpanbeïgcïte bifcö aengetafl too?t. \'t
geen toonbet bat öP foo beeï öoojnen
Öeeft/ fcöoon fp ïafiigö aen öem 5ön/ be?
toö\'ï \'et tuffcöen b\' oogen iu \'t boo?öooft
een cupmte ban bpftien / ttointigö of
meec boeten if. ïï^p fuïïen Öiec nae aen?
togfenöoe gcoot of ïangö fïjncibbenen
beenen 3öu/ of tot toeïcfe gebjupcfe fp be?

D€ Jl^aïbiffcöen geen neusgaten
öebbenbe / abemen bene pöpen/
\'t toeïcfe in toepnigö biecen gebonben
too?t. ^pbjagöenöunjongöen/ aï^fp
ftoacfe en maifcïoo^ 5Öu / enbe nemen
fien/ feïeW S^be/ in be mont. ^p boen
befgeï^fe^/ aï^ \'ec flojm boojöanben vf/
enbefputoen Jen naec\'t ontoeec toebec
«pf. be joi^Öen/ boo? gefa?ecfe ban
toatec beïet too?ben/ be moebec te boï«
gen/ fb fcöiet be moebec / öaec mont boï
toatec^ genomen öebbenbe/ befe bocöt /
geïijcfe een bïoebtnaec öen/ om öen op\'t
ïanötöeï^mme^t/öu^tebecïofen. be
moebec becfeït öen nocö ïangö/ oocfe aij
fp gcoot getoo^ben 5ön: toant fp fcöieten
met \'ec öaefl op / eu groepen geöeeïe tien
jacen ïangö.

Van\'t zaet van de Walvifeh, \'t welck
Amber genoemt worc, en vaa dej felfs
G^nces-middelen.

D<e MWcff paect met 5gntom)e
op een feïbe toöfe/ aï^ be meUfcö/
en ïaet upt oo?faecfe ban 5ön gefwint^
Öeptin\'tpacen/ beeïsaebt baïïen/öet
toeïcfe ban\'t togfje niet geöeeï ontfangeö
fean too?ben. tet becfpjept ficö biefÖaï^
bentoöötobecseein becfcöepbe gebaen^
ten/bie be bectoe ban öebben/bocö
ecötec meec naec \'t toit ttecfeeube / enbe
bafl aen maïfeanbec öoubenbe.
too?t (geïöcfe icfe feïf / in mgn fcÖepin^Ö
obec be gcoote Eee gefien öeb)met gcoo^^
te naecfligöepbt ban be fcöeep^-feeben
becgabect/ tectogï öet op \'t toatec ge^
fp?epbtïegöt/ om bat aenbe (^mee^-
meeflec^ te becfeoopen/bie öet fnpbeceu/
en gefuiJbect 5Ö\'nöe/ tCmbec noemen/ en
bat aï^ een boomame en ïtofleïgcfee baï-
fem/tegen be fjicöt en becïammingö ffe-
bjupcfeen. bit Ifimbec ié toit/ en inbien
men \'t gcg^ bebinbt/ fo iè \'t betet. .ïiföen

toeec toeecfe / geïgcfe ; maec \'t op»
cecöte ^Cmbec too?t niet foo ïicöt mucto.
tet öeeft een becfleccfeenbe fecacöt/en
if bienfligö tegöen öe baïïenöe (lecfete en
fïaeutoöept.

A aï^ be ^aïbiffcöen met gcoote bïgt
rien naecfligöeptbanbebiffcöer^upt
öe 3ee getcofeê/of boo? \'t getoeït öec toin?
Öen en flo?men/ of öoo? öe tooeöe ban fo?
öanige biffcöen / bie fïcö Öun bpanöen
ïjetoonen/ aen fïcanbt geö?eben 5gn/ foo
öeeïenö\' intooonbec^ öecoofmetbpïen

en ïjpteli / otn met ïjet fpecït en met Ijet
Sebeente Öan een eenige 3©aïbifcö/ tmee
Öonöett en bijftigD / of öjie öonöect tua^
gïjenp te ïaben. a©ant fp fouten ïjet
bïeefcö en fpecït in beeï en gtoote baten /
geïijcït anbete grobte See-biffcïjen/en
geï)?upcfeen bat tot getijf en fppfe ban \'t
gupp/ en becfeoopen\'t tot bitgebjupcfe
aen anbecen / om in becce-geïege geb3e=
fïen geboect te too?ben, d e a©aïbifcö
Öeeft obct ^ïnfïjn ïicöaem beeï bet of
fmout / maec boojnemeïijcfe in \'t öooft /
omtcent öet mibbeïfleban be öacffenen;
baec upt ^mtptp ttoaeïf gtoote fïeffcöé/
(banbetoeïfeenpebec naeutoeïgcfepban
eenmangebjagen fean 50«) oocfe fom^
tptp toeï bectigö of beectigö/ met bet
uptgetcocfeen / en ban foo beeï mannen/
bie genoegö öiec aen teöeffen öebben /
toegö-geboecttoojben. de nuttigöept
ban bit bet ip foobanigö / bat Öet in be
ïampen gegoten / en aïtpt betmeecbect/
aen b\' Zutaten/ of aen b\' anbece getop-
be pïaetfen/ fo bp bagö aïp bp nacöt/ een
gefïabige b?anbt en ïicöt geeft, ^et tp
oocfe tot öet befonbec geb?upcfe inöupp
bienfïigö/ becmitpmen bat getooone?
ïpcfe bep Jï^intecp/ aïp\'ec geöeeï geen
bagö-ïicöt ip /tot 5Ön fecöt geb?upfet,de
feïepnfle beenen too?beti/ bp geb?ecfe ban
Öout/ tot b?anbingöaenbenöaect ge^
fcöicfet / geïpcfe oocfe be öoof ben bec an^
becebtffcöen. Ban be önpbtbec
biffcöen maecfet men gojbeïp/ taffcöen
en5eeïen/ bie ïangö buecen/ en tot öet
ïnpben ban be feïocfeen geb?uncïtt moj?
ben. 3Iae öet beï ban een l©aïbifcö/
gebeeït 5önbe / fean beectigö mannen
ïtïeeben. de fcöeepp-ïieben geb?upcfeen
getoooneïpcfe fïjn bet / om be pïancfeen
bec fcöepen baec mee ban bupten te fme^
cen/op bat öet pp in\'t feïfïe ban be
tec niet aenbe fcöepen fou bïpbenöan?
Sen/ en bie te gcont boen fïncfeen/of bap
maïfeanbec boen fpïpten/ om bat bitte
toeegö bjengötbat \'öet toatec geen bat
baec aen öeeft. de Jl^agenaecp öebben
öet oocfe tot öun geb?upcfe ban noobe/
om baec niee be ca^t ban öun toagenp
te fmeecen; aïp oocfe bcEeec-becepbecp.

.ïFiaebattopmi becöaeït öebben öoe
gcoot beïicöamen bec ^aïbifTcöen 5ön/
te toeten ban öooft / tanben/ oogöen/
monbt en ö«pt/ fo becepffcöen be beenen
nu oocfe bat^ önn pïaetp en becfeïacing
binben; foo öeeft be boojficfetige natuuc
aen b\' tntooonbecp becfcöaft/ bat fp ban
be gcoote cibben bec onbefcöofte beefleit
Öupfen feonnen mafeen/ geïpcfe oocfe aï\'t
geen / bat baec toe noobtfaecfeeïpcfe tp.
31^ant öet ip fefeec bat befe becfcöjtcfeeïp:^
ïte beefïen ban bejee/ aïp fp boo? tge^^
toeïbt ban eenige anbece beefien/bte öun
bpanben 5ö\'n / aen be fïcanbt too?ben ge=
b?eben/ en \'t ingetoanbt ban bit onbe-
fcöofte beefï betcot en becteect ip/fo bïp=!
ben aïïeenïijcfe be beenen/ aïp be feieï ban
een gcoot fcöip / ban be toeïcfeen nae=!
maeïp/ aïp fp ban be ïucöt en cegöen ge^
fupbect 5ön / boo? be ïtcacöten bec men»
fcöen / bie öiec toe gecoepen 5ön / geïpcfe
Önpfen opgececöt too?ben. daec nae
too?Den/ boo? be bïpbt ban be geen/bre \'t
geboutotoebeöoo?t/ benfïecpin öetop:«
pecfïe ban \'t bacfe / of beeï en göemacs
feeïtjcfee toooningöen becbeeït. .fBen
maecfet be beucen ban \'t ïeec ban \'t feïbe
beefï/ bat ïangö te bocen tot bit / en tot
anbec gï%ipcfe af-getcocfeen/en boo? be
feïïe toitót öacbt gemaecfet ip, 3n befe
öoïïigöe^ bie aïp een önpp opgececöt
ip/ too?ben befonbecïpcfe feamecp en fïaï^
ïen tot bc ©accfeenp ew anbece beefïen
afgefcöut/ naec\'tgeb?upcfe bec rnibece
Önpfen / bie ban öout gemaecfet 3ö\'n.
USenïaet aïtpbt onbec be top ban bit
gebouto een pïaetp boo? be Üanen / bie
Daec boo? uuctoeccfeenbecfïcecfeen / om
be menfcöen bp nacöt/bie baec bep 3©in«\'
tecp aïtgt buuct/ tot toeccfeen op te toec^:
ïten. de genen bie onbec befe cibben ffais
pen/ fien in öun fïaep niet anbecp/ban
offp gebucigöïöefe in be goïben banbe
3ee ïagöen te bobbecen / of in be fïo?men
tot fcöip-bjeucfe toe ïn gebaec toacen.

O^ be boïgenbe manier too?ben be
J^aïtoiflcljen gebangen; te meten:
^ob?amen aen ïanbt of opfjet^eïjip/
een 3©aïbifcï) getoaer mo?t/ foo roepenfe
terfïont met b?ie ^ïoejjen npt / ineïcfe
^nfe^man/ baer onber i^ een baet toe
öefïeït/ om ben ©ifcïi te rafeen/ bie toojt
genoemt #arponier / en bat na be ï^ar^
noen ofte ^gï/ baer mebeöpbe ©ifcï)
ffcöiet: enmetbefeb?ie ^ïoepen roepen
fp foo ra^ aï^ mogljeïgcfeen i^ / nae ben
a©aïDifeï) toe / boeïi met fnïcfee boo?flc&^
tigïjept/ batfe niet te na ïjp be fïaert ïto^
men: toant met bien fïaet ön b jeeffeïïjcs
ften omiooft moeten fp manneecfe biegte
bp ftomen/fliïïetje^ rdepen/op bat ön fiet
gerae^ niet ïjoojt/ en banna be gront
bnpcftt; bie nu op \'t eerfle baer bp ftomt/
enbe Dat öem be farponier bernïoette
raften/ foofmift öpöem meteen
poen ofptfi met aïïe macïjt m\'t ïijf /
feïbe ï^ijï t^ ontrent ? boet ïangö /
bepbe fepben met toeeröaerften / op baj
bie niet toeer npt gïgt/ acöter aen fleecgt
bie in een öouten pecï/ bafl gcmaecftt
aeneen ïïgnontcent200 babem ïang/
ineen ©at oabentïgcft geïept/\'t toeïc«
oocft inbe ^ïoepflaet; toant foo b?a bit
Ifêonflcc gecaecftt i^ / fcöiet öet met
een ongetooone fneïöepbtnae be gcont
toe / bat be Hgn ïoopenbe ïang^ be canö
banbe ^ïoep baec ban coocftt/ cnoocK
toeï bPcc foube becoojfaften/ fo men met
gebuecigö toatec baec op goot/ bp öet
©at^aet oocft een man bie gebuecigbe
Mijn boo2t Öeïpt / om niet onftïaec te

tahen/ toant in fuïcb gebaï moet men säen ban/ en bat boben bp beginnen/
öefeïbe ra^ af bappen / auber^foubebe toant baer boeït ftp ijet op ïjet meefle;
^ïoep met bemenfcïjen \'t onbetflebo^ enbe bit boen fpfo ïangö tot bat beïong
ben beeren/ en foo be eene Itijn niet ïang en ïeber gequefti^ / en tot bat ïjet bïoebe

be ïucöt-pöpen upt bomt ïoopen geïgcb
een flroom / enbe foo Öoo^ fp?incbt
aï^ een mafl: en ban ïaten f|i öem gbes
too?ben/ enbe aï^ ban begint befe ©ifcö
eerfl te tieten en te tooeben/foo batbe
gee begint te fcöupmen aï^ geeptoa^
tec/ fïaet met be ©innentegen^fön ïi=
cöaem foo fleccb / bat men öet geïupt bp
na een öaïbe mgï beec ban öoocen: enbe
toanneec öP met ben fiaect in \'t toater
flaet / foo ï)et anbec^ niet aï^ of een
Canon ïo^ gefcöooten toect/toeïcb tooe^
ben en flcyben met be menfcöen/enbe
S^ren een toonberïöeb fpectaecbeï i^/fo
bat be gene bie jaecïtjcb^ baec na toe ba^
cen/ bebennen bat fp aen bit getoeït te
fïen/ nopt öun ïufl genoegö Öebben bon^
nen boeten, liï^ nu be3©aÜJi^Öaïbu^
genoeg geacbept öeeft / en in bit tooeben
be^ïoepen fomtpbt^ een mgï of ttoee
mee gekeept öeeft/ foo too?t ÖP epnbes
ïgcb ftoacb/ en gaet op een 5pbe ïeggen /
tot bat ÖP t\' eenemaeï boot op ben cugö
bomt te ö?öben / aï^ bau toojt W ^
ïengfben^na \'t ^cöip (ofte aen ïanbt/
foo be Ccaen baec geboocbt macö too?^
ben / ban bie öem gebangen Öebben /)
getcocben / en too?t aen een fleccb touto

ben too?ben/en too?ben gebjupcbt om be i bafl gemaecbt / tot bat öp Öoog genoeg
©ifcö boo? beeï toonben en acbept moes ^ b?öft / enbe b^ UJen öem beijuaem ban
be te maben / tot bat men met be floot-, ontflucben bappen; toant ben eecflen
ïancen ban baec bp bomen; toant foo Ibagö öp bpnaöeeïonbec toatec/ben
ïangö öp uocö peccb beef men foo! ttoeeben bagö bomt öP ontcent een
Wcöt niet bp Öem bomen/ aïfoöp met mau^ öoogöte boben b?Dben / en ben
fön fiaect feec binnigö flaet/enaï toat becben bagö foo öoogö/ batmencegeï-
Öp in fiiïcbe fucie caecbt moet f eenes cecöt ban\'t ^^öip baec op ban ïoopen;
luaeï in flucben gaen/geïijcb fomtijbt^^Cen ^ecfoon i^ bacc toe gefleït / bie

mm ^pecïï-fntjöec noemt / bie öeeft
bpfonbece Mebeceu/baec toe bicnfligö/
aen getcocben / öebbenbe een gcoot me^
inbe öant / bie gaet eecfl op ben ©ifcö/
en opent öen buncb/ bie ban met een
obecgcootenbacfï/opbacfl/ en ban ficö
baec banöe man ö^eï bupï bomt
€ 3 upt

genoegö / fo bomen bie met be anbere
^ïoep gauto baer bp / en bnoopen öare
Blgn baer ban oocb aen; bocö bit foube
aï niet met aïïen öeïpen foo \'t met be na^
tuer ban befen ©ifcöfoo geïegentoaer /
bat öp ïang onber toater bonbe bïi|oen
maer toanneer öP fommigöe bameni^
om ïaegö gefoncben / foo moet öp toeer
na boben om aem te fcïjeppen/ban geeft
Öp boo?öeïucöt-pö\'penfuïben b?eeffeïöb
geïupt ban öem / bat men öet toeï een
Öaïbe mijï beer ban öooren / maer bocö
b\'eene giert öarber ban b\'anber / fo bjae
ÖP toeer boben toater foo baren fp
metbe ^ïoepbaer nae toe/ enbe Itgn
togflönnben toegö baer na toe/ bieïjet
eerfle baer toeer bp ïiomt/ fcöiet öem
nocö een ^öï m\'t ïgf / baer op fcöiet öP
toeer onber toater: maer toanneer öP
ban toeec boben bomt / foo fcöieten fp
Öem niet meer met een harpoen / maer
fp öebben piecben of ïancen / befe fö\'n
ttoeeberïep / toerp-ïancen en floot-ïan^
ren : be toerp-ïancen fön bafl aen een
aiijn geïgcb be ^ö\'ïfo/ toojbenoocbfo
Seb?upcbt / aïïeen batfe geen toeeröaecs
Ren öebben / baerom bie oob niet bïgben
fleben maer bonnen toeer upt getroe

imt te fien / enöe bit geeft een bupïen
ftancït tjan Öem : bit niet tegenfïaenbe
moet ön eUentoeï tooo?t baten/ en ban
3Ön .t>peclfî / flneïîenban 2 a 300 pont
f toacc af fnööen / öie bJo?öen öan in \'t
^cöip ofte aen Slant gettocfeen/ en aï=
öaet öan boojtp in feïepne flnefeen gïje=
feapt. ïfet ïjacfe-bo?t ip öe ©ifcö 3pn
fïaert/ öieöeeïöattehflercfe genoeg ip/
enöe beeï bequametboo?öe #acfe-mef=
fen/ öan of öet ban öont toap. 18ïp öet
^peefe nu aïbnp ïiïepn geïiapt ip / foo
too?töet banbe gene bie op Spitsbergen
mogen baten/ aen atanbt gefeoocfet/ öet
©et bat baet ban feomt too?t Ctaen ge^
noemt/ en toójt ban in Connen gebaen/
en ban aïfoo ha önpp gebjaeöt ; maec
öegene bie niet na spitsbergen niogöen
bacen/ eninbeopenbace Eee biffcïjen/
pacfeen öet gefeapte ^pecfein fïTonnen/
cnfeoofeen aïp ban ben Ccaen baec upt/
toanneec fpna gebane iSepp toebecom
fïjn t\' ö»PP gefeomen/ toeïcfee (<2:caen
(geïpcfe öiec boocen becöaeït ip/) fïecc?
feec en onaengenamec ban ceucfe \\f / ban
bie becp gefeoocfet ip. Ban een Bifcö na
öat bie gcoot ip/ befeomtmen fomtpbtp
taieï()o,7o, ja oocfe toeï 100 »ièuacteïen
ofteiConnen €lcaen/ toaec ban fomtptp
(na bat beeï of toepnigö gebangöen ip)
een ®on becïtocöt toojt boo? 10 xz. â
18 ïSöccbaeïbecp. Ban eïcfeen Wàh
bifcö bie gebangen too?t / öeeft gemeen^
ïncfe een ï^acponiec/ bie \'ec 3. oppbec
^cöip 5m / 40 ïïpepbaeïbecp/ en foo be
Bangöfï goet ip / foo feonnen toeï 10. of
meec iiaalbifTcöen boo? een ^cöipbec^
obect too?ben. <Ênbe bit ip öet geene bat
top boo? bit maeï ban ben ll^aïbifcö-
bangöfl öebben toiïïen befeent mafeen.

Van de gedrochtelijcke \'Vifch aen dei
ftrandt van Noordt-Engelandc , in \'t
jaer 1532. gevonden.

TT<0e toeï befe b?eembe Bifcö banbe
O tntooonbecp ban bat Hanbtfcöap
boo? geb?ocöteïö\'cfe toiect geöouben / en
omb\'ongetooone gcootöepbt met bec-
baefiöcptaengefien; foo öebben ecötee
öe ftcanben banjSoo?toegen/tufïcöen?e
getoeflenban 2aecgï)en enj|iö?ofïen/fO\'
öanigö een onbefcöofte bifcö/aïp eenge^
flabige gafl en öupp-genoot. I0en maff
öieföaïben öem öiec toeï onbec be gtoot\'
fle biffcöen ban be jee pïaetp geben/naec
\'tbecöaeï/ baec mebe fp toaecïpcfe ban
feefeec €ngeïfcö €beïman befcÖ?ebeii
toap/ op befe boïgenbe topfe. #nfe 3ee
toiecp in\'tjaec 1532. lubelEaentban
^ugufiup/bp iCöinemutö in\'tfant/een
booöe bifcö/ öie ftoaec en gcoot toap/ en
nutenöeeïaïgeb?oïteniö. daec ipecö^
tec fo beeï gebïeben / aïp bp nae öonöett
gcoote toagöenp naeutoeïöcfep feonnen
boeten, de genen öie öit beefleecflge^
fien / en geïpcfe fp feonöen naeufeeutigö^
ïÖcfebefcïj?cbenïjebben/ feggen öatö^t
öectigö eïïen/ öat ip 90. boeten ïangÖ i^/
en öat\'ecban öe bupcfe tot aen be cugö"
gcaet/ bie in \'t fant betoeït ip/ een cupto*
te ban ontcent acöt of negen eïïen too?t
bebonben: maec bittoo?t niet feïiccge^
Öonben. 31i)ant icfe toap baec bp op bert
ly.^uguflup/ toen bit beefl aïcee foo
floncfe/ bat men be flancfe baec af naem
toeïijcfep becb?agen feon. lEen toaent
bat fimmsl^ ö?fe eïïen bïep in \'t fant in«
gefoncfeenïp/ becmitp fp bageïijcfep boo?
bebïoepenbegoïben befpoeïten geopent
too?t. de monbt ban befe bifcö iP fe#
eïïen en een öaïf topbt: en be feaecfeen en
beenen 3pn feben en een öaïf gcoot/en be
omfecingö op b\' eeu pïaetp anbecöaïf eï=\'
ïen/ en eïbecp minbec: in boegen bat befe
Bifcö geïpcfe een gtoote «èpcfee-boom
ïegöt. ^p öeeftbectigö cibbèn in be 3P/
ben / ten meefïenbeeï een-en-ttointigö
boeten ïangö/en anbecöaïf boet bicfe.3^P
Öeeft oocfe b?ie bupcfeen / geïpcfe b?ee0e
öoïen/ en bectigö ïtcoppen/ ban be toeïc^
feen böf Öeeï gcoot 5ön- tP öeeft nocp
ttoee poote pennen / bepbe biftien boe^
ten ïangö / ban be toeïcfeen tien <i^ffen
naeutoeïtjcc een feonben upt-tcecfeen.
^n toacen bafl aen be feaecfeen / geïpcft
Öoci?nigöe pïatni/ aen b\' een spbe cupgö

Seïijcïf 0ï)t>«« em onber bupfent fiet.
^it i^ geenfabeïban Polidorus,niaer

em öeeï bjaeracötigï) bingö / öoetoeï fp
niet aïïe eben groot jijn. #et öooft ban
booren tot acöter toe/i^ febm eïïen ïang.
Mm fRjeecïtt becfcöepbeïgcït ban be
tongö. ^et gcootfïe beeï ban\'t boïeït
acöt bat fp feben eïïen ïangö toa#. .fBen
fegöt oocït bat fïjn teeï-ïibt toonbecïijcït
gcoot toa^jtoant fefeec man öet mannen
ïijcfe ïibt ban befe bifcö b?eecfeenbe fionbt
ingebaec ban te becb?mcfeen: becmit^
Ön in be bupcfe ban\'t beefl baïïenbe/baec
gefneubeït fou öebben/fo öp niet een cib=
be gebat öab. ^^ecupmtetuffcïienfön
oogömtoaéfe^eïïm groot. b\'<^ogöm
rn neu^-g^en toaren öeeï ongeïgcfe met
fbo gcoot een ïicöaem / cn niet gcootec /
ban getoooneïgcfe bie ban bc (i^ffen 5iju.
^Ö\'n^aect in ttoee gefpïeten/ cn getac^
feeït aï^ een faegö/toa| feben eïïen b?eet,
3[n\'t öooft toacen ttoee gcoote gaten/
baec boo? geïö\'cfe men acöt/öet beefl beeï
toatec/ aï^ boo? pijl^m uptgöetoo?pen
Öeeft. €pnbeïijcfeÖPÖabgem tanbm;
baec unt befïoten too?t / bat \'et geen
3Baïbifïcö öeeft getoeefi. a©ant men
fegt bat be 3©aïbiffcöen feec gcoote tan-
benöebbm. llo?t/mm fagö baec niet/
ban emige öoo?nigöepïaten/ bie in be
monbt ban befe bifcö toacm.

D^toöT befe b?eebe ©iffcöen in be
toatecen bec j^o?bfcöe a,anben ge=
^nbentoo?ben/ foo ï^\'t niet meec ban
tcben / bat icfe bie bp b\' anbece Eee-ge-
ï^Jocöten boegö.ï©ant be ^toaect-bifcö
f een biec / bat geen anbec biec geïijcfet /
oan in eenigöe beeïen metbe 3 ©aïbifcö.
^ï» Öeeft ee« fd&?icfeeïijcfe ïjooft/ geïncfe
oat ban bc Bacöt-nnï / een biepc cn öoï?
je monbt/ aï^ een afgconbt cn toeï/ baec
Jbebe öp be genen / bie öem aenfcöon^
toen / berfcö?icfet cn op be bïucöt b?ïjft/
Bi?icfeeïö\'cfee oogöm / em fcöerpe rugö/
oie geïjjcfe em f toacct opgerefm / en een
bccfe bie met cm ftoaect getoapmti^.

feomt bicfetoiï^ aen be j5oo?btfcöe
fhranben/ geïö\'cfe coobec^ cn fcöabeïöcïte
gaflen/ om be gmen bie öemboojfeo?
men/ aïtgbt te befcöabigen/met bc fcöe-
pen te beucbooeen/ m te boen flucfeen.
b\'tïBenöoo?n i^een ^ee-geb?ocöt/ bat
em groote öoo?n aen\'t boo?-öooft öeeft/
baer mebe öp be fcöepen bie öem b00?fe0\'
men / fean beuc-boa\'cn/ en een gcoote
menigötc ban menfcöen boen becgaen.
IBaec«i5obt^ goetöèpt öeeft be fcöeep^-
ïiebm met öuïp-mibbeïm öiec tegöen
becfïen. JBant öoe toeï bit beefl fcö?icïics
ïijcfe to?eebt i^/ fo geeft ecötec fïjn tcaeg=
Öept / bie feec gcoot if / aen be genen/ bie
boo? öem bebjeefl 5ö\'n / mibbeï ban te
ontbïucötm. ^aegöbifcö i^ ooefe
een Eee-geb?ocöt / bat gcoot ban ïig^
cöaem i^ / en op \'t öoóft een öacbe feam
en aï^ een getanbe faegö b?aegt. 52B>efe/
bifcö / onbec be fcöepen ftoemmenbe/
beucfnijbt be feïben / op batöp aï^öet
toatec baec fn ïoopt/en be menfcöen bec=
b?encfeen / ficï) met öun ïicöamcn becfa?
ben fou.©aec nocö een anbec gefiacöt
ban ^acgöbiffcöen/ bie ficö tegöen be
5cc-bacenbcïiebenopcecöten/ en biebe
fcöepen biec of bgf möïen becboïgöt öeb?
bcnbe/ öeeï becmoept in\'t toatec fine«
feen. bifTcöec^ met öet ftoaect ber
»©?cfem/ bat op be cugö uptfleecfet / ge?
quetfl 5ijnbe / baïïen bicfetoiï^ in om
macöt / geïijcfe fp ooefe / boo? b\' aencoe^
cingö ban be atoïièo be öanbt gebocïoo^
naec ficö tcecfeen.

MCn binbt in bc 5^uptfcöe Sec/
tuffcöen €ngeïanbt m ^oo?toies
gm/ cen ©ifcö bie ttoee boeten cnbiec
bïmgöeïm öeeft/ bieöp bupgöt m be-
roert tot aen \'t onberfïe ban 59« toipcft
en bo?fl/ geïgcfe be bïeugeïen ban anbece
bogeï^. Ctoee ban befe bïengöeï^ flaen
boo? aen \'t öooft / m ttoee acötec / eben
boo? be flaect. ^efe bïeugöeï^ 59" aï^
beïïen/ bocö ecötec ïjeeï bicfe bp öet ïis-

cOaenï/ bic öen tot armen / om fïcö öaer
mee te öeöeïpen / tierfïrecïtcn en boo??
toaert^ Öeel bun 5Ört, be acöterfle Weu=
göeï^ Syn ban een feïbe gejlaïte aï^ öe
boo?fle, ö\'#oren ban befe ©ifcö Öeb?
ben geen ïtïoof naer öe bupeït/of repcfem
niet aenbe öoifï. Jt>aer befe bifTcÖen
Öebben ooren / bie opbe feïjouaer^ öer
boo?jle bïeugeï^ / met bier bierfeantigöe
gaten/ eynbigen t in boegen bat \'er tïoee
naber aen \'t öooft/ en ttoee naber aen be
cecöte bïeugêï/5Ön: fooöanigö if \'t oocft
met be fiincïier 5ï>be geïegen. befe bifcö
if bp nae ban öooft / bectoe / öupöt / ge?
flaïte ban ïicöaem / en fmaecft geïgcft be
bifcö / bie Öecö genoemt toojöt. ^öu
beenen 50« ftraecïtöeeuen fonöer ïeben;
en onöer aen be boeten ï^eeft ïjo öoïïigöe?
ben/om bafler te treben. ^ijn ftaert i#
niet gdöcft öie banöe ^ïocö/ maecge^
ÏÖcftöe fïaectban anbece biflcöen/ be?
Öaïben öat fp een toepnigö a©pöer^/
öp öeeft effen boo? öe ftaert op De rugö/
baer Öet bafte beeï öe# ïicöaein^ fmaï
too?öt/ \'t toeïcïi acötec öe öolïigöept ban
öebuncfti^ eenbin/ geïrjcft anöece bif?
feöen / öocöbie ecötec ïjeeï groot i^/ten
oj^cöt ban 3Ö« ïicöaem. befe bifcö
too?t onöec öe tSocöen en ^quatinen ge?
bangen/öocö edjtec niet foo nut eu öien
fligö/ omö\'on^ucötbace bifcö/ en \'t
toenmgö bet öat öp öeeft. tp too?töeeï
fruareïgcft upt öe öiepte met een ftoo?t en
Öoecft geb ngen/ UT>t oo?faecft ban öe te
genftanöt öec bïeugeïen. baec fijn eeni
ge biffcöen / öie b?eeöt ban ïicöaem fIjn /
enbe biec pennen öebben / ttoee aen be
bupcft/ en ttoee op be rugö. befe pen?
nen / bie fp geb?upcften / too?ben bïeuge?
ïen genoemt. be ©itfcöen Eee-öaf^n
genoemt / öebben oocft pennen bie in bit
aïïe0 met befen geïöcftjöu. ï©ant öefen
Öebben ttoee pennen aen öe bupcft / enöe
ttoee cecöt öaer boben in öe 5pöe naec öe
met öe toeïcften öP met gcoote geftoint-
öept in aïïe pïaetfen / öie öP becftiefteu
begeect/geboecttoo?t.

D€ ^ee-ftoe i^ eengroot geö?oc||t/
öat fleccft/ to?eeöt en boo^ ban aert
i^/ en jongen öie öaec geïijcft 3Ö» V boo?t\'
ö?engöt/ öocïjniet ïjoben ttoee/en te»
meefïenöeeï niet meec öan een / \'t toeïcft
fp tóerigöïö\'cft bemint / en ^?göbuïöig^
ïö\'cft met ficö ïepbt/ toertoaect^ fp oocft
inseeftoemt/ of öaer gangö op aerbe
neemt, ^p D?aegöt öaer b?ucöt tien
maenöen ïangöi en men öeeft bebonöen
öoo? \'t af-ïjoutoen ban öe fïaert / öat bit
beefifomtöté Öouöect en öectigö jacen
geïeeft öeeft f et i^ een groote roobec
bantariu^j/ toant öetftoemtaen öe
netten / inöe toeïcften öe i^acingömet
fijn binnen of ftaccften/ of met eenigö
anber beeï be^ ïicöaem^ göebangöen
toojbt/ enbe bcrflint öeeén na öenan^
ber / jae fobanigö öat\'er toepnigö inöe
netten bïöben öangen. beÈee-mup?
maecftt een ftupï op öec aecöe/ öaec iu fp
Öaer eperen ïegöt / enöe toeer met aeci^
toeirer]^. #p öe öertienöe öagö se^efi
fp be put toeer open / en geïept öaec jou^
göeuuaer be^ee/ eecfl tertogï fp nocö
bïinöt fijn/en baec nae met ftenöe bogeit.
.WSenbebintöat\'ec becfcöepöe gefïacö*
ten ban ^ee-öafen inöe groote Seege=\'
bonben too?ben. Iftöaer öp gebangöe»
3Öube / too?t tecfïont upt bermoebe«
bau bergift i ïo^ geïaten / om bat Öï> eg
nigöfïnö ben tae0 geïgcft if. P Öeeft
acötec \'t öooft biec pennen / ttoee toeïc^
ftec^ betoegingen naec be ïancftöept ban
be bifcö i^ / en befen 5Ö\'n ïangö / geïöp
ö\'oocen ban een en ttoee toeïc^
ftec^ betoegingöeri ban öe cugö naec öe
öiepte ban öebupcft t>ef bifcöö i^/met be

cugö- baec if oocft een gee-bifcö/ban i toeïften öp beïafi ban^jn ïjooft opöout.
öe feïbe fïagö/aï^ boben berö^ieït/aiubo? i befe ^ktf too?t in Eee fcö?icfteïöcft / en
ïutca genoemt / bie biec bïeugeïé öeeft/ ^ op \'t ïanbt gegcft een tae^ / bebjeeft en
ttoee iw \'t aengefjcöt/ en ttoee op becug/ j bïooöe bebonöen.

£ Y N\'D Ü.