en tonöed^^^^^

BE SC HRY V IN GE,

Van de feltfamc

^an M E N S C H E N, Dte göcöottöett

Uïojöen tn gct ConincJirg^cf^ G u i a , acn öet iS^epj parime.

Iti^ metiet»an öe ^at^^^ / mbanöe J^^outDÊtt öïe

zo O N E N

■■ , ■■ ■ . li

^p Gillis Joosten Sa e g h m , ïn öê ÜieuUje-öcaet/

\'CflMî P sEx S wonder vrèetnr, die zijii u tuer ütictircvcn,
Geftaltenis, manier in handel, en haer leven,

^ Hoc wbnderlijck Zy zijn, jae fonder hais of hootc ,

in deborft , veeiyan de fpraeck berooft.
trtnifeiWr^i* ùVÎ ïtóeW\'A.uthïürs eiid* Oudpn; ■ •

■Fo!

Uan öè\'\'teltÔmè \' W A^\'^sxu^&Ei^d\' van^M.EN sc HE-N,
eeöonöe« m m l^onmgôtgcft ^^ttknae/aeïiöetlEep^ padme ; mi§

meöe ban ïK^atp^^/ enöev^rouwenAmazonenflenaemt/ öaeï\'banör
cuöc ^î^orîèn gefajae]^ maecfteru

fien aen ben 25ergö ïï^iïo in ^flen / een
feecfeet foojte ban JBenfcöen ïeeft / 1bn=
bet öóofben/öebben be #ogen in be bo?fl
bnbetbe<0]eêïen.

migufïinn^ maecfet getoacö / ban^^^abt
IBenfcöen bie fonbet öooft ofte öaï^/fo?®
Öate oogen op be fcöonbeten öebben / be fee- »
to.eïcfee in be gee-fltaet;\'ban Cactöago /
ïiotifieïijcfe in USuecrtoetcfe gefcöiïbett
flaen. \'

^nbe <Caerte ban Eibinné ïMftu^
banlfimctica/ aï^meï^ itibe SLant-be?
fcö?Döinge ban ^obocp^ ^onbiu#/fnn
Öéfe Henfcöen/ tta guft f^tüte en mefm
fönöet ifeofben/ met;<©qgenen
Ji»

tepcfeent. ~ \'

€enen Eoncit^ Eoutitfg. bp een j^a- m^ojse^
tie öe?etocoutoé genaemt / booj onge^^fflj,
! ïucfegefeomen 5ijnbe/ geïijcfe in be amuemK^e^
j tógett ïtan na gefien too?bcn/Sp^\')

■ ifbenjfeïbrnbaet ban eÉsiS^e^ijbtgebans in\'t faer

1616.

gen

14 Befchrijvingh van de

gen geöouöen. baec eenige jacen
getoeefl jijnbe / öab fomtgt^ met be
toootti)ec^ pjopooflen ban ö^ ©pan»
ben/ bie contom öaec ïeggen / toaec ban
aoucit^ oojbeelbe öat fp be fleccftfle toa»
cen/ en bie ïicöt ftonben obectoirmen / fp
becöaeïben öem ban een .^atie fonbei:
Öoof ben/niaec öoe fp baec ban fpjaehen/
ïionbe \'t feïbe niet aen nemen / aïé bp aï^
ie .iBenfcöen ongeïoofeïgcb / \'t toeïcb
Öaec tooubec bocöt / mitïS fp bicïitoiï^ bie
gefien en bectoonnen öabben/ öem beïo=
benbe aï^ fp een^ te flcgbe gingen/ öat fp
Öem ban mebe fouben nemen.

Öo UU obec be y. ^acen met öaec
geïeeft ïjabbe/ cuflcbe fp een goet öeel
Canoe^ toe / toeï met ^ijïen gettiapent/
en coepben ttoee bagljSn <©ofltoaecté /
Öoogec aï^ fp ïagen/ en quamen ontcent
öef; €ontc^e/ öaec fp fepben bat befe
Jlfêenfcöen öaec ontöieïben/ en ïiojt öaec
na bcbont genoembe Eouctt# ö^t toaec
te 5ön/ öat fp gefept öabben / fienbe ban
becce meec aï^ öoubect aïfuïcbe/op De
flcant met biffcöen befïcö/ maec fo öaefl
feltfamc Wanfchepfcls.
aï^ fpöetoeemöe Canoengetoaec toiej\'
ben / bïucötebe 3p aïïe Êanbetoaecöt m»
<5ben-toeltcaben IX. ban befe ?lcacatt^
co^ te ïanDe / onöec be toeïcbe gcnoemo^
a^oucit^ mebe toa^/om eenige fo
geïöcb ma^ / te acötecöaïen / epnbeïijc»
aen öet toatec ïtomenöe / fagen 5P\'ec^"
op een paeï acötec cen bbp flaen / Die IP
ban acötccen befetteöen: öefe geen niio^
öcï ban uptbomfl fïenöe / begeeft Ö^"\'\',
toatec/ aï öit gefeïfcöapbaït öem na / en
Öaöbe gcoote moepte eec fp öem bequa^
men/mit^ ÖP geflaöigb/aï^ ecu 252up«-
big / om en bjeöecom toenteïbe / en fO"
macötigö toa? / öat fp öem qnaïijcbbec^
mee^ccen bonben/qniöeïijb öooft ïangy
tooeïen afgemat/ toiect öp ban öaec ge\'
baöt / in öe Canoe öanöeri en boeten
bonöen ftjuDe/ getoöjpcn/ en fo gebange^
ÏÖcb toegö gcboect/ en nabp acn öa«"
tooon-pïaetfegeïioinen fgnöe toa^baec
foo gcooten toe-ïoop ban menfcö^"
aï^opt getoeefl toa^/ een pöec boo? bit
lEonflec becfcöncfet /en getoeïöigö
toonöcrt söuöe..

iöP toa^ bo?t ban flatuec / Dieft gefet /
en bet ban ïicöaem / op De toppe Daec
pöec Iföenfcöe öe .i^ccb i^/(lont öem een
Jocbe ïangö ftoact öap?: in \'t miöDen
ban öc bojpcn^ufe/ ö\'oogentlonöen
een fpanne ban maïbanöec / De oocen
Dicöt onöec Deoreïen / sönöe bïepne paf ^
fagien / bonben qualncftj^en tobben,
foobat aïïe? gcoutoeïgcb flont. ICïJfP
teaen^ öen abont atcibtecDen / toa^ J?^

Befchrijvinge vande feltfame Wanfchepfels.

tclijcftbien^ gebangen öp bja^/ befjcïi
met een mich te maechen/bieinbe
aerbe fettebe/ en öingö öem baer aen/ be
boeten aen be ttoee tacfeen ban be Jll^ift/
tertoöü 5n baer mebe boenbe toaren
maechten öP 9toot geönpï / met ra=
fen / ttcrcn en boïgen/ fo feïjjicïteïöcïi bat
niette ïjooren toa^/ boen begonnen 5p
Öem mk fiocïien te flaen op be bojfl boo?
Öet öar t / en op be beenen / bat öP nocö
iangcr enmeer tierbe/ epiibcïgcïi bon?
benfe öem qnaïgcït boot hrögen/ ter töDt
toe batfe öem in be jöben ffoegen / boen
begon öem öet bïoet upt be mont en neu?
fe te ïoopen / be tonge upt fieecftenbe bat
Önbe (©eefigaf: en ïieten öem foo öan=
gèn / in be mo?gen-ftont toa^ Öet geboo?
neït/ bat feer ïiongertgö aïöaer ié/ op öet

toa^/ en niet ban\'t geraemte aen be miïi
bïeef öangen.

giflDocns» 23i|fcöop ban tifpaïi^ /
maecïit getoagö ban een feïtec foo?te ban
.fiB enfcöcn / bie öoofDen geïgcït fouben
ofte Hteeutoen öebben: bari een feer af-
fcöoutoeïgïte gebaente: eu fo een ïjunnec
b?outoen baert / bie tecït Öet feïUe ge=
fiacöt j foobanigö een foo?t fön oocït öie
toeïcïte be oogen in be bo?fl: b?agen/fönbe
fonöer toofben/ fegt öen feïben ^cö?ö\'?
bec.

»Ut, ïöcïte fiagö ban IJ^enfcöen / öie een fou?
öecïinge epgen/ feerfoet-pöpenöe fp?aïte
Öebljen/ quaïijcUomteberltaen/ nocö-
tan^ met öet toocö-öupt^ toat gemeen.
^P fön öeeï ïtïepn ban fiatuece en geflaï-
te/ontrent foo gcoot aï^ een jongen ban
9, oft lo. gaten; maec öicït en pïomp
ban ïöf/ met groote ïicoppen öie öaer
obec be bo?fl öangen: fommigöe öebben
ïiroppen aen pbec fgbe een/en fo groot
aï^ een mengeïó fian / fommige öebljcn
ïontoml$coppen/öat pffeïgftomte^en

llratjien niet bectc ban öe ^taöt

.ïiaeöina^aïnabi/ i^ een gebergöte on? ßtgft
trent3.öuptfcöe mtjïen in öen om-ïtrö\'t^. bZéu
3|n \'t feïbe tooonen ontrent 4. oft; f.bup? \'^Banut»
fent tlooben/fpn feer ïtïepn ban ïicöacm/"*^\'
fo batter toepnigö onber öaer gebonben
too?ben/bie boben beó.fpannen ïang fgn j
fti öebben een togffe fïem/en 3gn meeren=
öeëï ftoact / eeten fcöiec anöecsä niet aïjsi
^cöapen oft liaïf^-bïee^. ^p fgn befne»
ben/en beïtennen öatfe 3?ooöen sgn.\'ä\'u«
bienfp eeu.ï!©oo2 oft ^epben beïtomen
ïtonnen/ fo biïïen fp öem ïcbenöigö. ICu?
guftinu^ in öe boo? aen-getogen pïaetfe /
maecïtt oocït getoagö ban menfcöen Die
geen monbt en öebben/öie aïïeen met in?
Öaïen en npt-bïafen öaer^ abcm^ boo? be
4,5eu^-gaten/ fgnïebeube. ga men bec?
teït oocït/ battec een feecfter boïeft i^ / be
toeïcfte een been in öare boeten öeöben /
en toeïcfte öace ftnien niet en ï?upgen /
en ebentoeï niet te min toonöecïöft rafcö
fg\'n/betoeïfte 3^oet-fcöabutoec^ genoemt
too?öen/ mit^ öat 3p ïang^ öe aeröe / op
Öaec cugö ïeggenöe/öaer feïben tegen^ te
Öitte öer ^onne met öe fcöaöntoe öacec
boeten befcöecmen.

.«Ben ï)eeft oocft menfcöen Die €puo\'
cepöaïo<S"/öat i^/öout^-öooföen genoemt
toerDen / toeïfte baffen geïgft De fonben/
en niet ban pmant bupten öaec geflacöte
ftonnen berfïaen toecben.

©an be tarmapö?obiten fgn beeïgöe?
tupgeniffen / nocötan^ / aïïeen be reeben
ban boben genoembe Iteecaer: bie men=»
feöen genaemt ^nb?ogpni/bat i^/ öaïf-
raan/öaïfb?outo/aï öoe toeï 5p gantfcö
feïben en toepnigö fgn : ebentoeï nocö^
tan^ gefcöietöet nauïgcft^/ batfe t\' eeni^
ger tgbt nieten fouben toefen; in befe
bïöcftt bepbec beeïtenifïe ban ^an en
©?outo ƒ foo ftenneïgcft / batmen niet en
toeet / na toeïcfte ban bepbe 3p beöoocen
Öacen naem te öebben.

atUcianu^ IHSutianu^/berfeecftert ge?
fïen te öebben / binnen ?lrgo^ een b?au?
toe / ^dcefcufh genaemt / be toeïcfte eerfl
getcoutot 5gnbe/ naöeröant een IHSan
getoojöen/ baert D?oegö/en een©?oubi
3 ttoutos

Befchrijvinge van dcfeltfamc Wanfchcpfels.

6

tcoutoöe/ en toert genaemt \'^cefcDn.de
felbe fc^JDtjeegetupat gefïente öebben/
öat öet feïfbe gebenct ip een ^longöman
tot ^micne.€n beeï meet anbece bjeem^
bieöeeben / befen aengaenbe befcÖ?Dft be
i>eec25ofieau/ in fpn „^cöaac-baecö.

•|lnïiup<0eïïiupeen beftigö ï^ifïocie-
^€ï)?nbec becöaeït / öattec oocïi
fcöen m^cptöia gebonben toiecben/ b^
maec een oogö in öaec booj-öooft tt^\'V
öe öebben; geïijcH ^omecnp ban be
cïopep/bat ip een-oogige öenfé becÖ?eii/
befe een-oogöige ïnyDen bJoiDen "JScana-
fpi göeöeeten. fet ip bp ecbacentöe|\'ö^
bebonDen bat baec meeöe Bienfcljen
5Ön ban een nptnemcnöe gcootljejbt\'

ïïenfen ttoee maeï foo aroot aïp anöere
menfcöen/boo?namentïpït/ cn bn gcoote
meenigte in Cöiïp /sn\'nöeeen fijobincte
ban ?ïmecica. ^nïiup „^caïtgec becteït/
DatöP/na beseege bie a:ouip be Xïi.boo?

ïobe öab bebocöten/ in öet f!eïien-})upp
binnenjfêiïaen een^ongöman fagö/bie
foo groot toap bat öP nocö gaen nocö
fïaen ïton / topï ÖP tot be ïiracöten
ïicöaemp nietboetfeï genoegö fton

gen;

\'^enbe Coepbe^ona <Öfpe,cance i^
ooefe een flac^tianboïcfe/bp on^ getneen-
^^ottentot^ genaemt/om bat öaec
«L bttaei baet feec op fïaet; fgn feec ïeeïgfe ban
l^a \'\'^aengeiïcöt/ en öaccöap?Öangtbunï cn
tE.\'^fta,, ïeeïgcfe bp \'t öooft neec;en fommige öeb=
l^n öaec epgen öwpt boo?-öacfeeït en ge-
o?ant/baec sn ban eenigö bet oft ongeï in
f eecfeen/ toaec boo? fp feecfeomen te fiin=
Rcn. baectoo?ben ooefe b?outoen gebon=
ï>en met gcoote bo?flen/ en öebben ftoact
en ïeeïtjcfe öap?. ^p toeten öun fpö\'^ niet
te becepben maec baïïen op be gefio?ben
oeeflen geïgcfe be fouben / eeten be feïbe
J^etöet ingetoant mebe op/en geen boo-
oe beefïen binbenbe / foecïten fp be boobe
Wöenbp be fïcant/ fonbec foo beeï te
Jten. batbeïeebenbigcbiffcöen teban^

^Ön. l^aec fp?aecft i$ feec beïem=
mect/feïocfeenbe aï^ be Caïfeoenfcöe

feïappenbe obec öet anbec tooo?t op
saet mout / geïgcfe of men op fijn bupm

fenipte/fbobat öaec mont gaet aï^ een
ïiateï/ ffaenbe met öaec tongeobecïuat
3©aec obec tuen öaec tec opmecfeingöe
ban öaec taeï/ben naem ban ^pttcntot
geeft, ^p noemen nu ooefe öaec feïben
]^ottentot. gingen ooefe aï banffenbc /
iottentot 23?ofetoa / i^ottentot
toa/(|c.31&aec mebe fp toiïïen fegge geeft
üottentot een b?ocfe 23?oot: en boo^ec^
i^bp öaec te feggen iJaöoto/ itiaöou / fit
nebec/ 25ou een een ^cgaep/en
«JToci 11 fee/ fc. ^p 5ö\'n «iet feec genegen
getoeefi tot eenige öanbefenge ofte göe?
meenfcöap met b?eembe .©atien; maec
5ijnfeectoantcoutoigö / ontcou en bief:
acötigö/Stinnen/ïl^aïïen/ ^piegeï^ en
Söeïïen toiecben bp öaec niet geacöt /
maec\'t #fec toeï/en bp bie aen be /^afeï-
bapïiebecöet $lopec/ bocö boo?name^
ïijcfe bc €abacfe cube ^?anbetoö\'n/ be
ïieffie bingöen ban aïïen. ©aec-ïieben
€tcn i^ Hcnpben/^ee/J^iïbc-gebietten

cn

Befchrijvinge van de feltfame Wanfchepfcls

aiBifcï); aïïe «©eöiertc etnifbnietïjet
ingeüjant tnct al op/öe öarinen toat uut-
gefcöut/fonber toaften / foo aï^ &etge^
ifïacljt of gebonben ii/ eten fp raewüj met
beïïen metaïop, ïJ^e ^trant-ïooper^
omttent be (€afeï-&ap/eten ooeïtbe flin-
heiïbe afen ber ©ïffcïjen / bie fp bp gc=
b?ecb /aen be firant op focben/ öe toeïcbe
ban be Eee opgctoojpen tooeben; boo?
bimfp niet en toeten batbe ïebenöigbe
©ifTcïjen te bangen 5ön. ^p fnpgcn of
ö?incïieneneetcn/oocbbeeï Cabacb en
25?anbetoijn/ fo fp bie maet ïirijgen bon^
neti / aïtoaec Ij; feec gcacgï) nae 3ijn. ^p
fTapcn in\'t ©cïöt aï met maïïtanbecen
Jl^ annen en ©jontoeti/ met be beenen aï
ïjaiiiué obec maïbanbecen/om be toacm-

«Eafcöen.ij^jijjj^^ fp tnccfl aïte maeï niet anöecö
aï^eeti ïi\'ïeen ©eïïeben boo? ïjacc fcïja-
meïbept / ontcent een ïjant b?eet/ en
eni fpan ïangö / ^n bo\'?bec^ fijn fp geïjeeï
naecïit/fo üläan^ aï^ ©?outoen. ?tnöa\'e
ïjebben ecn ïeecen i^iem om bacc miööeï/
öaec een gebiïöe ©otfe ofte llatteti-fiecct
of öiecgïjcïijcbe aen bafï ijS/ boo? ïjaec
fcöamelöeiït neöccöangen. fommigöe
Öebben een .ï^^anteïban €>ftcn/3|ectcn/
23ocben/ of ötecgöeïöcbe©eïïen/om öet
ïgf / met öet öap? na binnen toe gebeect/
bie fp boo? onöec be bnme toe binben/ en
aïfoo aïïeen jiBantcï getont sgnbe/ tot
aen be biïïen toe ïaten af-öangen. ©oo?
^cöoenen öebben fp ttoee bobbcïbe ©eï=
ïen ofte llappenbaïi een ï^npö; en fom-
mige25ccbeben^ onbec be boeten/geïö\'cb
be .f3^initeb?oebcc^-5ooïen/bog een to^s
nigÖb?ebectegftt^be fcöecptebec ïiïip-
pen.#nbec be©?oiitoen fynbcc oocb met
©eïïen om öaec boben-ïöf beöangen /
fönbe een ïeebjcb goet / oocb baec bene-
ben öebben fp ern beï om öet onDec ïgT
toegebonben / cn öebben iil^ntfen ban
©cïïeii op öaec öooft: ^p b?agöen ^ac?
men ban SSecflen om öaec beenen en
om ben baï^ / baec in fn eenigöe ïtïcpnig^
öet eii bónnen becgen. <en ban geïöcbcn
be j v^annen öjagöen oocb faemen ban

eenige 25eeften met bet / met aïöet^fW
niet bcc^/ttoee of bne maeï in ben attpe^
cen gebïocïjten om ben ïjaï^ / fp flincften
bief Dalben toeï een coebe in betoint / en
fïenbecnptaï^oftfn ïjaec ïeben nietge^
toaffen toacett. gitfbeefe^acmen bie be

ce fno?cen / in pïaetfe ban in een facb-
^0batfp in aïïe^ feec ongecegeït fgn/
en SSeeftac&tigïj / JBiït / SnpgÖ
©upïban ïeben. 33oo?ciecaet ïjcb&enfP
eenige bccguïbc ofte ^eeï-bopcce ßi"^
getjen^aenbe bingccen/ cn l^atec-nO\' ^
flcc^baubecnenöoiït/ oocb \'Xcm-ctn\'^Bji^^tf\'
gen ban ەpcn-been/grf[cpen
cn ]öoot bopcc. «Êiocb b?agöen fp bceJ

fp öebben ooU ^ïcm-cingen ban een flof
fe / öie titffcöcn v0ont en Itopec geïgcbt/
Öebben «Cocaïcn om öen öaïjS. ^w toat
ïjaec ^^nnfinge aen gaet / fp ïeben aïé öe
^cabicr^ in \'t beït / in i^utten öetoeïcïte
ftaen ttointigö of meec in\'tconöe/ aï#
bïepne ©eccben^ -botten; fijnöe ban ge^
öaente aï^ een 25acbcc^-oben bobe»
tont / enöe met .liï^atten ban Piefen be^
öecïtt: en fp fön foo ïtïepnöatfp öefeïbe
bonnen op nemen en ö\'aec meöe toegö
ïoopen. iBat öaec öanöteectngïje be^
ïangöt foo ïjaec boo?naemfle toecc»
23iefen te becepöen/öaec ban fp J^attcn
maecben om öaec ö"pfen te beöecbcn«
^p Öebben oocb gcoote <@ffen öie fp tot
öacc n btcnfl geb?upcben/ be toeïbe fu een
Öoiitfn öaecbjcn boo? be nen^ boen /baec
fpbte meöe ïepben aïi^ met cen fCoom/
en aïfo öaec bagagie ofte goebecen ban
pïaet?^ tot pïaetö/ in ftebeban met ||>aec^
Deit/ boen becböccen. fommige öebben
ntbe ecn öant cen fcöecp (ïocïijcn/ om^
tcent ban b?ie boet of toat mecc/ en ee»
bingcc Dicb/ baecfp feec net mebe toeten
te fcöieten/ sijnbe een foo?teban öaec W
fagapen. 3;n be anöcc öanbt öebben fp
ectt ftocbjen baec cen ©ofleit ofüatteti-
fïecrt/ of öiecgeïöbe obfc getogen ofte
inpïaetjS ban bien/öebben fp 5^ïnpmen

ban

Befchrijvinge vande feltfamc Wanfchepfek

ban ^tcnp^-bogeï^/ \'t toeïcfe fp boo? een
nctt^-Ooecfe geöjnpcfeen / om \'t ftoeet
baec meöe af te beegen / ofte om öe bïle?
gen öaec mebe af te feeecen; baec öet ïant
tot bectoonöecea^ toe boï afif. ^p ma?
feen oocfe feec ïicöt bup?/ aïïeen met ttoee
flocfejen^ tegeni maïfeanöec to^gbenöe/
öaec fp öan öen nacöt bp obec b?engöen.
^p fgn feec befcö?oomt boo?\'t toatec/
b?efenbe öaec nat te maecfeen/ toaec boo?
becmoetengeïoofcto0?t/ öat geen ban
Öaec aïïen toeet te bacen nocö tebijfcöen/
öe^ te meec aïfo menöaec geen fcöepen
becnomen öeeft/ (öet toeïcfe fonöec tton?
feï bp öaec nocö toeï aengenomen faï
too?öen) toant nae \'ttappo?t öec üï^aet^
ban\'t^cöip öen ^aïmanöec/ fo öeb?
benöe ^eöecïanöet^aï eenige Caffecö
oftï^ottentoo^ met beeï moepten aïfoo
beet geö?acöt/ Öatfe bequaem toacen om
öe aecöe te ïtcupen / öaec in fp geb?upcftt
toiecben tot opboutoingöe banöet|fo?t

9

aen öe ^oete ïïebiec, baec baït oocfe
beeï te öauöeïen met goet p?oföt. ^oo
bat men boo? een toepuig nieutot en out
^fec/ en betec föopec/becfecpgt becfcöep-
öen fïacö ban Bee / aï^ <i^ffen en ^cöa?
pen/ ^c. öocö \'t aïöecbefïen en toiïïigöfïe
boo? Cobacfe of 25?anöetoö\'n. €n booi
€ocaïcn becfecggt men ban öaec ^cïjiït"
paööenenBogeï-ficup^-€peceji. Mm
fean niet befpeucen öatfp öebben eenige
J©etoft<©eïoof/ en om öefecoojfaecfee
fo noemt men öaec Cafce^/Cafece^ ofte
boïgen^ H^acmoï/ ^uefece^/ ban geïö==
feen aï# öaec ïanöt «Sueftetie. öeb\'s
ben öaec «©betfie öie fp feoningö ofte
teec noemen / aï-öoe-toeï fp maec aï^
^aïïingen ïeben fonöec Coningö / IPo^
ïitie ofte <©?bonnantien, ^p fön foo
feïoecfe en fnel in \'t ïoopen / öatfp oocït
een 23uï ftonnen acötecöaïen / öie fn ban
bp öe öoo?nen ofte 6p een acötecflé boet
batten/ en öouöen öem fo flaenöe.

S5p onfe tgbt upt mngoïa geb?acöt
jen !jnbiaenfcöe ^atp? / be toeïcfte aen
lön toogöept ben fijince ban #?angien
Srcebecicft lipnDïicfe/toiert crefcfeoncfeen.

toont too?t befe biecboetigen ^atp?/
gn menfcö feec geïgft toefenbe/i^ bp öe
4noianen genoemt ©cang-ö^wtang of
een toiïö Heufcöe: \'t toa^ ban Ïengöte
een b?ie-jatigö/en ban bicfete een fe^-ja?
cigö feint geïgfe/ban ïgf bet nocö magec/
maec biecfcöootig/feec toacfeec en gaen/
en ban fo bicöt-geboegbe ïeben en gcoote
mufcuïen/bat öet meefl aï feonbe gcijpé/
toat öet toiïbe/ ban boo?en toa^\'t obec aï
feaeï/ acötec boï ftoact öap?/ öet aenficöt

toa^

ïO Befchrijvinge van de Amazoonfche Vrouwen.

toap cupg/ en aïp ban een tanbeïoop out
totjf / met een ïngebjucfete b?eebe ofte
pïatte neufe. ^^et i)ab ooten geïtjcïi een
menfeï)/ een ïjoifl (5ijnbe een togf ïten)
met ttoee betfieeben mammen / be bupït
Öabbe toat biepet ingaenbe nabeï/ be bo?
ben en onbetïeben ben menfcïjefogeïp/
aïp öet eene ||oenbet-ep öet aubet. den
eïïe-boogö Öabbe öaet becepfcöte te.fa-
men-boeginge. de öanben perfecte bïn-
geren/ be bupm recöte mcnfcöeÏDcfee ge^
Daente ; boojtp be onber-ïeeben öate
ï)?aepen/ en be boeten natuerïplteöieïen.
doo? bit gefcöicïite en fatfoenïpcft toefen
feonbe öet recöt ober epnbe gaen/en ïtcö=
teïpcft een rebeïpcït ftoaer getoicöt öeffen
en b?agen: aïp öet b?oncït/ nam öet met
öe eene öant öet oo? ban be ïian / en met
öe anber ïicöte öet be ïtan op: geb?onfeen
tjebbenbe / toifïe öet befcöepbeïpcfe be
monbt en be ïippen af te begöen/ aïp een
manierïpcïJ menfcöe/öet toap foO beöw-
bigö in öet fïapen gaen/bat öet frjn
Öoogec / en aïé op een ftuffen ïepbe / pee
ïicöaem foo beguaem becïienöe/ aïp oftet
een facöt teec menfcö gfteïegen öabbe.
den üoningö ban ^ainbacep/ öeei^
aen mpn 23uecman ^amueï S^ïonv»
meet berteïbt/ bat befe ^atp?p/infon^
beröeubt bat manneïtenp spn / in \'t <ÖP\'
ïanbt 23o?neo fo fiont en feïoecïtmoebigtt
3Dn / enfoofïeccïie mufcuïen en fpieren /

Öebben/ Dat fp toeï tegöen getoapenbe
IBannen bo?fien aengaen/aïp oocït te^
genP B?outop-pecfoonen: bien fp fom-
tptp met öittigetocöt/ontfcöaecïtenen
becfecacöten : toeïcïte gepïöepbt tot be
©?outoen/ öaec met be oube touïpfcöe
^atp?p gemeen ip / fo bat be Slnbiaenfe
©?outoen be bofTcöagïen/Daec Defe onbe^
fcöaembe beefïen fïcö ontöouben / aïp be
pefïbïieDen.

Van \'t béginfel en oorfpronck der ftrijdtbare Vrouwen

Amazonen genaemt, en van meenighe norable Daden , die fy

I^Öet lionmgöcöcft »©uiane fpn aen
becfcöepbe pïaetfen beeï ^masonen/
om toeïcfee oocfe be Öebiec mniajonap öe
naemöeeft. Ban toeïcfeebetooonbecen
beboo?naemfIe meefl op feïepne €pïan^
tfepmbicfee SÖoomen/ bie in \'t toatec
fiaen fïjn tooonenbe / pöec moet met een
feïepn ^cönptfe of Baet-tupgï) tot fö\'n

S^vff

Befchrij vinge van de Amazoonfche Vrouwen.

eefiucm barrn/öaec fp feec baecöiöïi toe?
ten mebe om te gaen. Cn om bat be
lïutïieucen bte ban be ICmasonenfpiee?
feen/gemepnïtcït bte ban (ïen betfiacn/
fo faï icR ooch ban be feïbe fpjeecïten / en
3u|ïinum fonberïtnge naboïgen/bie bau
befen aïbcc6efcï)epbeïicïtfl gïjefcbjeben
Öeeft. be ^cptïjen toacen fïcgbtbate
JïBanncn / \'t toeïch on^ anbece mftotp-
fcï|?ijbec^gcnoecö betupgen: fp öabben
in \'tbeginfeï ttoee Coningen/ bentoeïc-
henfp in aï^geöoo?faem toacen / en te?
geecben öaec na öen gebobt. Jl^aer fgn?
De be begeerte ban öeecfcöapppe foo
gcoot / batfe geen niebe-gefeï en toiïben
Öebben /gcreejJ tuffcöen be ttoee Conin?
gen fo grooten ttoifl / bat in aïïe \'t ïanbt _
öaer nae mtoenbige^^ojïogöeu ojpfïon? met öen ge-unieett toaren/op öun ber

ftooït snnbe / tegöen öen confpireerben /
enbe bergaberben öepmeïicïten / en fïoe?
QÖenfe met ïiflen aïïegaöer ten ïeflen
öoot. be ©joutoen öie t\'öup^gebïe?
bentoaren/öef^ tgöing ban öaec iiï^an^
Öoorenöe / toaren uptermaten feec ö?oe?
^»aö: niet te min aï toaren fp ©?outoen/
bocötan^ befïoté fp met manïicfeen moe?
«e / öe öanöen aen öe 3©apenen te flaen/
öe öoot ban öaec JBan# te tojeeïten,
Jtnöeomöatöit ongeïncït gemepn 3gn
louöej/ fooöooöenfp öe cefïe ban öaec
l^an^ öie t\' öup^ gebïeben toacen/ öoen
öe anöec gebannen getoeefï öaööen: en
öoe fp aiïegaöec bp een toacen / foo
becfameïöen fp een gcoot öep? / öun
tooon-fleöen becïatenöe / en ten foutoe?
ïicït toepgeceuöe öen genen Diefe becfocö?
ten:en Doen fp in De ÏanDen ban öaer ©p?
anDen göeïtomen toacen (Dieber ïuttef
toercr of maecïtten / öoe toeï Dattetöun
getoaecfcöout toa^ göetoeefï) fooberbte?
len fpfe onberfïen^/en fïoegen öet aï öoot
öattectoa^. bit geöaen fgnöe/foo be?

• i Öeec?

iz BefchrijvmgevandciV
Öcccben befe ©?outocn bat Ktantfcftap/
UI \'t beginfeï tooonenbe ïangö^ be

mazoonfche Vrouwen,
ce /Cbecmobon/ aïbaec öaec IBan^öet«
moojt öabben getoeefi.

maent/en öatfe met ö«n bitjben fouöen/
ntaïïegepïen bacteïöepötpïeegen fom=
mige bagen/ tot öatfe öaec bebonöen be-
b?ucöt te fgn: en öatfe baec na toebecom
na önpp gaen fouben.€n toaect fafee bat
fp eenige docötecp baecben / bie öieïben
fpbpöun/ eninflcueecbenfetec iHDape^
nen / en in anbece manneïicfee oeffenin^
Ben / geïpcfe be^eecbente temmen/en
fp ïeecbenfc oocfe bïiegen en jagen: maec
Inbien fp ^onen baecben / bie fouben fp
ben ©abecp t\' önpp/ en quamenbec eeni^
ge toebecom/fo fept diobocup batfe önn
be atmen en benen b?aecften / ïn fuïcfeec
boegen batfe onmacïjtigö toacen in eeni-
fiec mania-en ai^apenen te boecen / en
fp fcöicfetenfe tot ^pinnen en J©eben/en
om anbece b?outoeïicfee toeccfeen cn bien«=
ïen te boen. €n om bat befe "Jfimasonep

iammentotbefeen anbece oeffeninge
^ooteWcfep beïetten /foob?anbeji fn De
docbtap öaacecötec Jlammeaf/en
Öiecomtoecbenfe ^masonep geöeeten/
^eïcfe in be <ejiecfefcöc iCaïe fonbec
^mammen te feggen ip: öoctoel Dat fom-
mige befen naem baneen anbafaebieöe=
nifte feggentefgn. baec nae Dooj
ïancfeöepöt ban tgDen / bamenicötoiïDi=
genDe in getaïe en macöte /fo maecfeten
fp gcoote ö[éceetfcöappen ban oojïoge en
becötenbe mfïcumenten/ en öaec aianbt
(\'t toeïcfe Öen feec feïepn bocfit te toefen)
inbe betoaecniffe ban fommigöe ïaten^
De / trocfeen upt / bectoinnenDe en becöe-
cenDe aï öet gene Dat fp toeDecfpannicö
bonDen: en Den bïoetban iCaniap obec^
gefcöeept fpuDe/ foo quamen fp tn
copa / aïtoaec fp fommigöe StauDen
bjonnen / öacen toecö nae €ö?acien nee
meuDe/ ban toaec fp naDecöauDt met
grooten coof en bïctorie toebec feeecDen:
en in ?t(ien toeöecom feomenbe / namen
fpbeeï ^jobintien in/ foo beeï aïp bat
^CmmianuplBacceïïinupfept / Datfe tot
De geeCafpip toe quamen. fücö-
ten en peupïeecben ontaïïicfe beeï fïeben /
onDec De toeïcfee (nae öe opinie ban fom^
migöe) oocfe ïpDe becmaecDe (laDt ban
€pöefen: obecmitp bat Defe aïtgbt öet
öooft ban öunöijcfebjap/ enbe p?inci-
païe (ïaD aen be ïSïbiece iCöecmobon ge:>
ïegen. >pbeöoïpenöenmDe<^o?ïo^e
SÖ 3 »net

14 BcfchrijvingevandeAmazoonfche Vrouwen,

metfcftcre^rucïteïaren / De toeïche (ge^
. ïfjcft ©icgiïiu^ fept) geïijcb eeuïjaïf Uäa*
ne gemaecïtt toacen, .fBartianu^ Ca=
peïïafept/ foo toanneec fptecoojïogïïen
togljen/ Datfe eeuDe^anDe maniece óan
fj«ptenget>?upchten/ om öen boïcïttot
öecöten tetiectoecften / geïijcïiöe Hace^
Demoniec^pïegen te Doen: en fp ïeefDen
ïn fuïfeen jlaet tottec tijt toe Dat ?SïeraH=
Der De groote in Itfien patTeeröe / om öe
i^iccanianen te beöecöten; in toeïcïte tg-
Den een ban öun Coninginnen €aïifici^
genoemt/ met een gcoot öepi Uan ^ma=
Sone^t^Öacen ïanöetcocft / om Defen
gcooten i^eece te beimen en te {ïen, Cn
bp öe pïaetfe ïtotnenöe Daec ÖP toa# / foo
fantfp t\' öemtoaect^ Öacen ICmbaffaet/
om pafpoo?t te bectoecben / om öem te
ïiomen befoecben / öemontbiebenDeöoe
gcooteïib^ Dat öe becmaertöept bati een
foo gcooten perfonagie ö^tr bectoecbt
öaööè/öem te bümen befoecïiènft toeïcb
aï^ ?CïeranDer becflaenöaDDe/foobeci
bceegïj fp öaec pafpoojt* ï®aecom fp
fommigöe ban De p?incipacïfle Ifimaso-
nen met öaec nemenöe / en öe cefïe in fe^
bece pïaetfe ïatenöe/fo quam fp tot ^Éïer-
anDer / infeer fcöoone opcuflttige/ ban
Den toeïcben fp feec minneïicïten ontfan=
gen toeet: en met bïgDen geïatep?efen
teecDe öP öaec aïïe\'t gene Dat öP bec?
mocöt / öaec bjagenDe of fp ban öem pet
begeecDe / öP cn fouDet öaec niet toepge-
cen, ^p anttooojDe Datfe niet gebomen
en toa^ om eenicö ïant te begeecen/ noc|)
ÖeecbcböeDen/ maec om eenen aifoöani-
gen becmaecDen Conincb te ïteitnen/
ban Den toeïcben fp foo toouDecïicbe Diu
gen ÖaDDe öoocen feggen: en Dat fp beeï
eer quam om öem in jïeöe ban eenen
Jlt^an te anfangen / totter tijt roe Datfe
betoucöt foitDe fgn / op Datfe <z£cfgena-
men öebbeu mocöt ban eenen aifuïcben
£rceïïentenf»?ince/ öem tojj^mahenöe
Datfeban fo eöeïen flamme toa^/ en ban
fo gcooten gemcenfcöap/ öat öpfe nict cn
beÖoo?Öe te becacöten: öem beïobenöe
bjaectfaecïte Öattet Den<aoöen beïieföe

Datfe een Docöter bp öem toan / öatfe bi«
feïf^op biengen foube / en öaec ecfgö^""
naeme maben / entoaect ftiïie battet ee^
nen ^one toace / bien foube fp ö^to fep«^
ben. ^ïeranDec b?aeg^e öaec of fp uil^
Öem tec oojïogen tcecben toiïbe/ toaet; w
fp öaec ercttfccenbe / anttooo?be oatfe
baec niet gaen en bonbe fonber gebote
fcöanbe/ en öafacDt ban öaec i^i)dite
becïiefen: toaccom Dat fp öem baDDat
ÖP öaec begeecte beïboen toouDe.iCen U*
Pen tcocbfp met^CïeranDec ben tö\'t balt
bectöien Dagen / in aiïe eecïicbe en fecce^
te conbccfatie / nae ben toeïcben tgt oo\'/
ïof genomen öebbenbe / bectcocb fp nat
Öaec^^jobintie. .

€n betoijïe icb bp öe flcoom becltma^f
5onen ben/ aï-eec icb ban baec bec-«
trecöey faï öet goet fijn pct# te fcggöc»?«^-
ban öet geene icb op be pïaetfe feïber öï\'ö
boimen bernemen. €enige öebben öef^
Üöbiete ber ?£ma5onen ofte ^^jegïianen
genomen boo? bie ban JiBacagnan/maer
anbece toiïïen baec ttoee ban maecben/
en feggen öace monben ofte inbomingen
eenigöe öonbect möïen ban ben anbecen
fïjn ïeggenbe/ mabenöe Die ban lläacag=\'
nanaenDe3^oo?t-3öDe öe affcöepDinge
ban 23?aftï/ eben aï^ öe ßibiece öeïa
^ïata ofte |yiïbec-fïcoom/D\' anöece aen
öe gupöt-3pbe: aïïe befe ^tcoomen ofte
Öibieren bomen ban be 25ecgöen ban
^ecu/ fönbebeaïöecöoogfle en bcftoaec^
ïgcbfle om te bebïimmen/ ban \'t obccigC
öeeï öec geöeeïe 3©eceït.

Wen ^tcoom öer ?ttna5onen i^feet ,
togt tn öace itmominge / bp nae fo.
ïen ban öet eene tot aen öet anöec epuDe^jon«»-
De^ ïatit^ / enöC\'öeeft tn öaec becfcöepöe
gcoote «gpïanöcn: öe Eec ïoopt aïDaec
opDeureu öarec getpen feec fneïbjcben
op cn af / en b?engöt met öaec mniigöte
ban toucöten/boomeii en planten te ctig=
ge/ toeïcbe fp ïangöt öe ilufl (bie boï
23offcöen i^) oitttoo?teït. JBant aïfo be
s0ebec^ ïaegö fgn / ïoopt be ^ce onbec=
Öinbcct öeeï becce in öet ïant. bertoe
ban öet toatec öcfe^ flroom^/ trecbt op

Ört

Befchrij vinge van de Amazoonfclie Vrouwen. r f

öet H&enijn: JI^p bebonben bie meec ban
50. mijlen in Eeè foetacötigö- 3ln be fèï^
be 30. a 4o.mijïen inne-toaectjS/fö\'n ooefe! bat eenige toiïïen feggen/bat fp maec een
eenige €pïanbentoaec ö"n be ficijtbace ■ bojfi fouben öcbben/en bc anbercaf&?an:=
©?outoen \'^masone^ genaemt / op fijn j beu/op be maniere bec oube SImasonen/

bieaen beficoomen Cöanai^ cn,€öec?
moboon getooont öebben / fuïcfe^ fijn aï^
ïeen maec becciecbe becbtcötfeïen. ^ocö
toaecacötig i^ öet bat befe be .i® eïcfe ban
Öare eene ^o|fi ïaten becb?oogöen / om
aïfoo te bjpec met be SSogöe te feonnen
fcöieten: en\'t fean fön bat men aïbup öet
feggen bec «i^uben ooefe moet becfiacn.
^en ^oon ban ben lionincfe f apoca
fepbe mp onbec anbecen / bat befe©?ou-
toen \'t öap? ban öare ©?outoeïijcfeöcpbt
Öeeï ïangö b?agöen/ cnfuicfe^S fecmmen
aï^ Öet Öap? op öun jjooft / en Dat fp ban
feec gcoote gefïaïtc fgn: fepbe ooefe nocö/
bat öp in öaec ïant getoerH toa^ metfgs
nen #om ^Inacajoucp. 3©p en feonben
Öaec niet gaen befoecfeen/ geïgcfe top toeï
toenfienteboen/ becmit^be afbïietinge
ban öet toatec/aïbacc aï te fietcftboo? be
^cöcepen fijn ncccfcöietcnbc / jae feïbec
boo? on^ ^cöip en giacöt / \'t gene aïcec=
be genoegö naec \'t toater öeïben: en be^
toöï bebïocben aïbaec na be Itijfien tcec?
feen/ ftan men bectoaert^ niet feomen
ban met een 0oep-fcöupte/ofte met be
Canoe^bec ^nbianen/ bic niet boben
een boet toater biep gaen. ^iet baec aïïe
öet gene icfe öebbe feonnen ccbaccn ban
bc feïbe ^masonel: \'ttoeïcfee mp niet
en boet in ttogffeïtcccfecn/ aïïe öet gene
top baec ban gefcö?eben binben / ban bi»
beroembe oube ^cö?öbcc^; men ïjOMt
ooefe bat baec nocïj eenige tn %ftica / Dn=
tcent be Caep bc öona oBfpccancc ofte
<i5oebe ^ope/ in \'t ïioningöcijcfe öan
Ifêonomotapa gijn. ^ïïe öet ïanbt öat
aen be fïincfeec-öanbt in be flcoom bec
?llma5onen ïept/i^ becbat onbeciïe groos
te 5^?obintt\'e ban 23?afiï / eecflcïijcfee»
ontbccfetfijnbe gctoo?öen boo? Hïbace^
Cab?aï / Po?tU5eefcö Capitcpn / in ben
3[ate I f00. ^an ©inccnt en ^cia^ ©in-
con/ bonben in ben Sïatc 1505?, bc ©ïoet

16 BefchriJvingcvatideAmazoonfche Vrouwen.

lIEacasnan/ geïjoutJcn ijoojbegrootfïe ïjieïbcn be ^panjacct^ aïöaer met fie«

s^ J

öan öe geöeeïe JBereïöt. feöect Öeeft
^merieu^ ©efpuciu^ en anöeee/ öie ïatt=
öen betec ïeecen feennen: en in\'t ^aec
öeeft öen Capitepn fcancGp^
<@|egïiauu^/ Cafïiïiaen/ (gefonöen fön?
öe öoo? <0onfaïe^ ^itjacco) een ©ibiece
ofte Stroom gebonöen / öie upt öe Pjo?
bintie ^ïtunquijjo i^ bïietenöe / geïegöeu
go. mö\'ïen ban öe ?ïlu(ïcafefcöe ^ee. be?
fen ban ©ecu bectcoefeen 5Duöe/becboïg?
ben öie ^tcoom obec öe 400. möïen / af-
bacenöe eenen ceeöten toegö tot aen öa=»
ren mout / en meec öan 1700. in fecom?
migöeöenen omtoegen/ binöenöe öaec
in bele boïcfecöefee (iSpïauöen; enöe toa^
acöt lï^aenöen ïangö op öefe iSepfe/ m
öupfentöecïep gebacen en ongeïegentöe?
öen: öefe öeeft aengebjacötöat öP op fe^
ftecen oebec öefe^ f&oom^ gebonöen
gebecöt. Coïumbu^ tn fgne ttoeeöe Öep^
fe / öaööe aïceeöe öefe ?lma5onen ont^
öecfet op fefeec <6pïant / öet gene öe ^n^
öianen HBaöannina ofte.ïlSatinina noe«
men. befen Capitepn 0|egïianu#gaf
aen öefe gcoote flcoom / ofte ^ibiece öec
^masonen/ fönen naem / en nam öte
oocfe boo? öie ban .f©acagnan/ foo aï^ öe
öeöen^-öaegöfcöe ïlepfec^ öaec iu ge"
noecöfaem obec een fgn feomenöe: in öec
öaet Öe gene/ toeïfee in öen 3lace ló i i.in
öe €oupinambou^/ en öet €pïanDt baii
Ifêacagnan fön getoeefl/ becicötenon?
öat aïöaec geen iSibiec ofte ^tcoom ban
öie name en i^/ maec aïïeen een 3|nöam
ofte25ap / en in De feïbe \'tboo?f5. €p\'
ïanöt ban JBacagnau; toeïcfeen name
toeï oo?faefee fean fgn/ öat men öie boo?
een anöece ïSibiece ban jft^acagnan ge^

E Y N D E.