os co VI EN

Ofte

R u S L A N D T,

^alctiOe Der Mcftcren ISetöfe«/ <I5oDt^-

^ienO/Etöw tn getooonte D« «öKÖelfjtfe en J©erclrt0cï>t#erronen.

Mitfgaders:

^^n wtQtf-mttt / om ee Eepfen Dooi ^oftoWm/

én öe öenöoortse IS^anöen/ ^teïien en s^ïeWeren/ na wn^

Wollodimcr, Groot-vorft van Mofcovien-

MoSGOVIEîSI of Rus LANT.

(ï^fcobien öeeft ben
naem ban beföibiere
Mofcho, be toeïcïte
boo?bjJbeficootefiabt
Mofcouïoêpt/anbece
noemen ïjet Eanbt

--Senecaïgcfe \'t Üepfec?

tficfe ban Ruffien oft RuAandt. ïepbt
Ml ttoee beeïen be^ I^eceït^/ b\' eene öeïft
^tt bien in Europa, en b\' anbece in Afia.
^e j[|oo?t-59öe flcefet aen be toitte %ttl
genoemt toojt Petzorke. ^Sen De
©ofï-3tjiDe gcenfcïft ïjet aen Tartaryen
fin\'tÉppben ïept bebecmaecbe ^tabt
Aftracan, toaec bp ïoopt be ^ee genaemt
Mari Cafpium,en fïcecftt tot aen be fcon?
tieten ban Perfien, (€egï}en0\'c31Pe(len
SCenfen Lijflandr, Finlandf, eiï Liccauwen.
^et Hanbt i^ feec toijt en open/ïjeeft on=
öec öem beïe S^ectogöbommen/ toaec
«an be boojnaerhfte jgn / öet gebiet ban
Mofcou, baecbeï^epfecsön tof öonbt/
ötnoienfky, toacc bp ïoopt be ©ibiete
-oorriftinesjtoeïcïier^ gebiet ben Conincfe
ban Poolen nn geöeeï göeincoipoceect
öeeft/enbe öet ©ojffenbomban Novo-
gardia, ïiggöenbeaen be ©ibiete Wolga,
«leöacen uptïüop öeeft in be^ee/ göe?
baemtMarc Balticmn. be anbece
Jintienfön beeïe/ en becfcöepben / aï^

Wollodimeria, Syberia, Maifaifkia, Pief-
^ovia, Euweria, Iqgaria, PermiSj Viatkia ,
^ulgariajCernigonia, Kafania, Wöletki^,
^ofchouia,Yorforta,Obdoria,BèIoia)Ro-
ftovia, leriftaniaj Bieloforia, Gondonia, en

""»»ÖJ ^cruiaiuctj JJlCiVJtt/i IctJ vjuuuiJiiißj

Petzora, toeïfee £Üïe/ beöaïben be gene bte
buban be Coningen ban Polen en Swe-
den geoecupeect toecben/ onbec be^ Ruf-
fifchen Keyfers getóebt ftaeUi Ifôaec be
leïbe ïtggöen feec togbt/ la foriimigöe

Obec be zöo.möïen ban maïfianbecen/en
meefï gefepaceect met becfcöepben
biecen/toaec ban fommige obec be i zoo.
paffen bieebt fgn/ om toeïcfee oo^faïte öet
S ant te fioacïtec / boo? bien / bp ^oo«
mec-töbt/ om be menicöbnïbigöe ©ibie»
cen/en beïe 4i®oca|fcöen b\' eene ^jobim
tie be anbece ftoaecïgcft eenige affifien\'
tie ban fócö\'eöfboïcïvofit anbece noobic»
Öeben fean toeboecen / geïgcfe beeïe Spt*
ïanbeclb\'ejrpecientie ban bien toeï gge\'»
öabtöeb&en*

Van de Religie der Ruflèn.

N 5Ce ben boot banOïfeaen Ü^oïïas
öimec/ öebben be ÏJuffen aïtgtirt
be <02iecfefcöe reïigie gecontinneect/ toat
cn öoebanicö be feïbe fp/ macö eenigöe
toeï befeent toefen / maec nocötan# aï^
Öoetoeï men ïangen tgt/ baec te ïanbe
conbecfeect/ fo en fean men nocötan^ Öet
cecöte geb?npcfe banbe feïbe niet befeen^
nen / aï^ aïïeen \'t gene men uptecïgcfe ïn
Öate fupecflitien fïenbe en öoocenbè/
Doo? Dien fp niet toe en ïaten bat pemant
banon^/ be toeïcfee fp oncö?ifïenen/ en
feettec^ noemen / in Öace feeccfeen feome/jsiema«c
\'tfpgeDnpcenbeöaren Dienfl / oftanbec=o»ac|m
fmt^/ mepnenbe bat be feïbe geöeeï fnp-fel ^ece^
beren öepïicö ftjnbe/ Daer boo? befmet
en ontöeplicöt foube toa?ben7 Jae bat
meer i|/fp fgn op fommige pïaetfen fofö"
perciad / öat foo fp gemercfetöabben
Dat eenigen Mptïanber (uptgenomen öé
geene Die öarereïigieaertgenomenöebé
ben/ fteïgcfe öaec êenigfee 3ön) itï öe te^»
fee öaööe getoeefï / fpfoitoenöepméftfi^
öenfeïbcnom\'t ïeben foefeen tef?ett^en;

Bcfchrijvinge van Mofcovien ofte Ruflandt.
t haren öienft bie fp inbe naemt/toan baec boo? bc ÄewJ^ö^

ga/ bie upt ben ïanbe Uïoepet / «tJJ
^tab j|oüogarbia/en fcioo?berp De JJ
Eabbega gepaffeert sijnbe/ aïf«» boo? JJ
rebiere iiena tot in be See/i»eïcftefp^
3©acefïtope noemen / gefeomen tp^^ ^
Uan baec gecepfinaec Boomen/entJJJ
ïefïenin ^oloponefp om CÔJifîibJUi
ban IHgo ^ntipatec gefecupfï ip. dit aj^
ïep toect ban öaec bafïeïijcfegeïooft/te
meec aïfo fp nu feggen bat be #?opÔecie
18nb?ea toaecaeöticöip getoeefl/Dool
bien baec febect bien tijt fo menicö bup^
feut Hfccfeenen Cïoofïecp gebout jijo/
toaecomme oocfe beeïe Slacen benme^
fïen fcfeat bep ïJijcfep / tot opboubjinfly^
ban €empeïp/Cïoofïecp/ en Capeïïc»
geempïopeectipgebïo?ben.den gemepj
nenïupbenbïecbt oocfe bjijp gemaecfet/
Datfp <©obt geenen meecbecen bienfïen
feonnen boen / aïp ban öaec goebt pet^
toep tot p?oföte bec feeccfeen te geben/
Öet toeïcfee beeïe met eenen gcooten pbf\'\'
toebrengen aen öaec p?iefïecen.

Hoe de Ruffen haer beroemen dat haer
Lande gezegen: is, en dat den name van
Chriftenen tiaer alleen toe komt.

T^ <Ö ïSuffen beroemen öaer/bocö fon=>
JL/ ber eenicö fonbament/bat boo? ben
tpt ban 3Boïïobimec en <£^ïfea geöeeï
Bufïant gebenebgt ip getoeefï/ boo?
\'^nb?eam Den ^Cpofïeï CÖ?ifïi/ en bat öP
eecfï upt <0?iecfeen-ïanbt/bp ben monöt
ban 20ocifïenepgefeomenip/euboo?tp
gebacen tot be gebeccöten/ baec nu€öi\'
obia ïegt/en bat öP baec aïomme öet
ïanbt gefegent / geboopt / en aï baecfgn
Äcupp gefïeït öebbenbe (öet toeïcfe fp feg»
gen aïp nocö baec te toefen) gep?opöes
teect öeeft/bat <6obtbat ïanbt gebene-
bpen/ en baec aïïeen fpne CÖ?ifïeïöcfee
Ueïigte fönbe inne planten/bat baec oocfe
mttaïïpcfee Hercfeen en Cïoofïcrp ten
bienfïe «6obtp fouöen gebout toeröen.
daec na feggen fp/ Dat öp gefeomê ip in
öe a©oïga/cttboa? beßibtece Eo/toat in
öe ÄP? oft fïaenbe Z^e Slemec ge

Van den Metrapolyt, Eertz-biflchop-
pen, Eiffchoppen , Abten en andere
GeeftelijckheyC.

rj €t öooft ban aïïe be <ï5eefïeïtjfeöeP^^
nip ben üBetcapoïpt/\'t toeïcfe ip foo
beeï aïp een oppcc-2$iffcöopj befen öeeft
fpn autöocitept ban ben#attiaccöban
Conflantinopoïen.

den iBetcapoïpt pïacö eectgtp tf
toefen in Cöiobien/baet nae in 3©oïïoÖt«
mecien/enbe nu in be ^tabt ifêofcobia«
den H^etcapoïö\'t / en oocfe be ?|ectf-
23iffcöoppen / pïacöten eectptp gefeofen
te toecben op befe maniece. Jien ciepte
famen aïïe be€ectf-23iffcöoppen/?lbt^
en |^?iocen upt aïïen Cïoofïecp/ en be
becöepïicöfïe bie men onbec be feïbe feon^"
be binben/toaec toe een pebec fipie fïem\'
megaf/toectboo? JBetcapoïgtgeo?bon?
neect/ en fo baec eenige pfeetfen ban
«gectf-25iffcöoppen bacant toacen/toect
Defeïbeopgeprfeec maniece becfeoofe».
Il^aec Den ïe^en «epfet 25afïïiup/öee?

Defe

"r-\'W aï^ booten öebamsönbe/öeeftöp
: wfpcenen ïwet 30« epgen goetöuwftm
tioen eraen jaaetï^psiöt s^l&önnecct/
tmtwa«mi2feïioïomc»^/tie tofïcfir

% 5

fecii ïtaem liaööe; öat ï)p cciiT^f tépïici)\'
cniiiaetïcli leteii ïepöe: ï^analfoüöm
ïtrpfectegcn^ frjnm öanch/ ceneonbe^
ïloo?ïi|cbe faecbe in öe Heïigïe öaööe ge^
pectnitteect/öeeft ïjp\'t feïbe nïet bonnen
becDjagen/ maec bomenöe bp Den ï$ep=
fee/ï}eeftDem gefept: ^aöemaeï göp
ïe Dtngïjen naecu epgben goetDnneben
toiït toeïaten en geb^upeben/ foo en ban
icb geenflnt^ mijntifficte beöienen:^aec
meöe gaf öp öen Hepfer fgtieii flocb/ oft
brnp^/ öat öp aïtnt in öe öanöt öioecïi/
tot tepcbcn ban fö\'ne autïjotitept/ öet
toeïcb Den ïJepfec aen genomen öebben?
De/öeöe öem in De beteu# f[upten/en bet?
font öem atmeïgcb aï^ eeri ffaef naet
Söeoïogetio. IBaet eenigen tötöaetna
ï^ÖPöoojinteeceffie ban fgne bjienDen
nocöïo^ gebomen/en öeeft fïcö in een
Cïooflet begeben, ^n föne pïaetfe toett
betbofen eenen genaemt ^anieï/cen to^
bu^ ilEan/oubr ontrent 50 ^aten/ öe?
toeïcbe ban beeïc ä^öerïantftöe Coop?
lupöen toeï bebent toa^. ^efcn toa^ ge?
negen/ om\'öepmeïöcber toöfe/ met goe?
öe gefeïïen aïïe Öebaucöen te pïegen/ en
om Dat öet niet en fonöe fcöönen/öat öp
Öet goeDe ciei* maecben en De ïupurie
meec fubject toa^ / aï^ Öet bafïen en biö?
Den/fo maecbte öpfön aengeficötebïeeb
metroocb tian foïpöec/en aïöoetoeï bee?
ïe \'t feïbe meccbten/en toeï toifïen/foo cn
öojfïen fpom fpne autöocitegt/ öet feïbe
niet openbacen. ;

Vanbctïevcri der Geelielijcke Perfonen.

AHÏe <6ectf-25iffcÖoppen/ ^iffcöop?
pen/ hübten i^jiocen/ #?iefiec^ en
H^onnicben/Die moeten Den iBetcapo?
ÏÖt fubject 5Dn/ \'t fp in cefpect ban öacen
<i[5oDtf Dienfï/ oft in poïitö\'cbe faecben/
toaec onDec fp Öaec begeben, ^en
tcapoïgt / <Cectf-25iffcöoppen en 23if=
fcöoppen öebben aïïeen opfïcöt op öe an?
Dece / fp Doen fcïöen öienfï / ten fpop
i^oogötööen/ oft eptcaojöïnace intecbe^
nientien. ^e 3®onnicï^en öoen öaten
öienfl in Öace Cïoöfïecl/ aïtoaec gemept
neïijcbniét aï^ ïicïigieure perfooneueu
fcequentecen/ en Defen en i§ öen l^outoe?
ÏÖebenfiaet niet toe geïaten: .ïlBaec öe
^jieflec^ Doen öace miffen en öienfl öa»
geïgcb^ in bccfcöepöen !Seccben/aïtoaec
een pegeïijcb/ ban öace tïeïigie fönöe/
macö inne bomen/ en anöec^ niet.

€nöe Defe ifl geoojïofl een ©?outoete
nemen/ maec De ©?outoe oberïeöen fyn*
öe / en macö ÖP geene miffe meec öoen /
maec magö aïïeen toeï met anDece miffe?
öienaec^ in öe miffe pjefent jijn / öet
toeïcbe eectöt^fo flcicbteïgcb niet geob?
fecbeecten toecöe. USaecuuen toectöet
geenflnt^ gepecmitteect/ tcnfp öat öen
feïben ^?icflec fIcöineenCïooflecbege?
be / en boïgen^ Öeffeïfé o?D?e ïebe /aïföan
macö ÖP toeöecomme miffe Doen. ^e
^jicfïec^ fïet men gcmepneïgcb fat en
D?oncben / boo? bien fp/ meefl obec aï
baec fp aenbomen/befcöoncben toecben/
en aïf ban ïoopen en baïïen fp aï^ beellen
ïancö^beflcaten/\'t toeïcb nocötan^bp
Öaec niet geflcaft en too?bt/ ten 5P öat fp
boo? öace b?oncbenfcöap eenige epceffibe
onbeöoo?ïgcbe acten aenbangöen / en
aïföan toecbenfp met peefen ofteftoee?
pen gegeefteït/niet om öace ïenbenen/
maec raet cebecentie/ op öaec öuïbecfle/
geïö\'cb men be bïepne löiinbecen boet.

be fóepfec^ ïSSafïïij töbe / toeet eenen
©?ieflecb?oncbett fönbe/op bibecgebe?
bonben / toaecomme ben «ï^fficiec be#
ïttepfec^/ öem fonbec eenigöe genabe be?
beopöangen/\'t toeïcb ben H^etcapoïgt
feec quaïgcb nemenbe/bebe baec obec fö\'?
nebïacöteaeubenföepfec/ aï^ batmen
eenen aebgieufen pecfoon/fonbec eetiicö
cefpect/foo fcöanbeïgcben boobt öabbe
aengebaen. Wm fóepfec bebe öiec obec
Den<2^fficiecboo? öem bomen/öem b?a?
göenbe / toaecomme bat ÖP fonbec
ben iBetcapoïgt t\' abbectecen / eenen
®?ieflec öabbe boen flecben / toaec op
ÖP anttoO0?be / bat öP göeencn f ?ie=»
flec/maec eenopenbaecen bief {bie befe
fïcaffe aïïèftt toé flaet );öaböe Doen tip^
Öarigen / om toeïcbe anttooojbeèn 00?^

faecbc

Béiêtôyvinp\'^ân Möfejvieft ö^t R^âiîdt.; f

Mtîtfe tûàïgcR^f ömöttitti/
öemieM.daéçétttoeeteôftbgôàéc geen fitaftaïp. - . ;. ; j

Vati de Habijten der GcêftdijckerPérfôoàcn.

D€ / WcSöps «omen Öen S^iffcjop öati

pen/?ctiten enöe ©ïioren/bjagcn op aïïeen/öte bjaegt eenen toitten npet/
baec SooftïonbeftoattemgtetP/nptst\' naeoponfe w^uïetemet ttoef

Be&Ben op öaec öooft cch tonöt mutf
ßcn/öoben gefiöTt in fo^ma ban ccn cont
teöoo?/ enöe öaec feomt eene öuïïe obec:
<^ffp0eb?upcfeen ooefe toet eenen fmac?
ten b?ceöen öoet tegöen^ Den cegöen / cn
fommige gcaeubje ongebecföe öoeöen
ban 23ebec-öap?. ^p öjagen aïïe eenen
fïoefe in öe öant boben toat omgefecomt/
öaec fp ftiïïe fïaenbe op ïeunen/ enöe öefe
noemen fp ^offocfe.ïllaec 5ön ooefe eeni;
ge öie upt öc Cïooflec^ gaen in ï^ecemi-
tagie oft tooefle pïactfen/aïöacc maefeen
fpöupffeen^öaccfp inne tooonen / foe®
feenöcöacen feofl upt öe aecöe oft boo^
men/ aï^ toojteïen/ fecupöen enöe eenige
beflen. ^efe i^ccemiten toecöen bp öaec
genaemt ^toïpincfep / toant ^toïp i^ te
feggen een Caïomne/geapp?op?ieect om
Dat fp öaec feïepne öupf fecniJ op ttoee
Caïomnen boutoen. ^efe öebben öen
naem öat fp in gcoote acmoeöe ïeben.
JIBaec nocötan^ toeet öaec öiefemacï
banöenboojbp-cepfenöe .fiaan eenigöe
fPöfe/ö?ancfe cn geït gegeben.

Wan den Doop dér Ruffèn.

D ClSuffen Öebben eene pacticuïiere
fo?mc ban ÄPoopen / in maniecen
aï^boïeöt: aï^ cen ïlinöefeen geboocen
1$/ toeet Daec ficacr een ^jieflec geöaeït/
öe toeïcfeeboo? öet öup^ öaec De ftcaem?
bjoutoe inne ïcgöt / eecfl eenige gebeöen
ïeefl/ öet öooft uicfemaeï^ neöec flaenöe/
enöe Öaec na binnen gacnöe geeft öp öet
üint eenen naem/boïgen^ öen toiïïeöec
ouöec^.^&enbeerticöflcn Dagö öaena/
toeet öet liintin öe fócecfeegeb?acöt /cm
De tot ö?ie maeï met \'t gantfcöe ïicöaem
onöec\'t toatec gefleccfecn/ anöec^ foo
öaec eenigöe pactpc upt öet toatec bïeef/
fo fouöen fp mepncn öat öet iSintniet te
recöte geöoopt en toaec: ^aec na toert
öet gefaïft met öepïigöe faïbe /Öe toeïcfee
m öe bjcecfee boo? ^aeffcöen geconfa=
creect i^. 3|et toatec öe^ öoop^ meet
^^cïcfeKinöt befonöec geconfaccecct/
nae öen 3^oop/bupten öe
öaec toe oocft geen toacm toatec/ tenfp
boo? fecancfee ^inöecen. 5^dop ge^
fcöiet in öe »eccfte / tm fp öat öe ï$eccfee
foo becce toaec ban öe toooningöeöe?
fóinöefeen^ / öat öe feouöe öem op öen
toecö fouöe mogöen fcöaeöeïgcft toefen /
enöe aï^ öan toecöen fp binnen^ ÖWP?
göeöoopt. ^p göeb?upcften öaec inne
oocft eenigöe cecemonien/ toant met öft
l^inöefeen naec öe iSeccfee gacnöe / fïjn
öaer eenige ^?ieflcr^ öie boo? gaen/ enoe
öefe segencn enöe befmeten tot becfcöcp^\'
Den maïen öet ftinöefeen boo? öen
beï / enöe foo öicfemaeï^ fpoutoen fp met
gcoote toeöcetoeecöicöept op öec aecbé:
3©eïR fpoutoen bp öaec feec gemepn if/
toant pemant \'t fp in p?efentie oft anöec^
fïn^/ beracötcnöe enDe D?epgenöe / boen
fp Öet feïbe ooefe met Defep?ononciatien
aen \'t l^öö\'a/ enDe öaec bp öoenöe öacen
gemepnen bïoccft / toaec ban öier naer
^ï gefp?oocftni too?ben.

Van haer Nachtmael.
<3t öaec ji^acötmacï toert cenpes
.. geïgcft/ban öace ceïigiesönbe/toc\'^
ge aten 7 niet aenflcnbein toat bebaucöe
ÖP i^ïebenbe; 5^acc toe toecben oocft gc^
ïaten öe liinbecfeen^ ban fe^ enbe feben
faten/feggenbe bat fp aï^ ban beginnen
te fonbigöen : enbe foo eenicö iiinbt
ferancfe ii/ enbe öet ^accament niet ne=
men en fean / ^o toeet öem cen b?oppeï
upt ben öepïigen ïfteïcfe inne gegoten/en^
be foo öet baer nae feomt te flecben /
tncpncnfp öat öet niet anbec^ toefen en
fean/uft öet moet öaec öoo?3aïicö toe^
fen.

O^nöcfoo pemant fonbec öet ^acca^
ment inne tenemenquameteflecbeti/
fuïïen öe bïoeöt-b?ienben öet boobe ïic^
Öaem jnet roepen caflgben / mepneube
baec boo? eenige bïccfee bec sieïe fean toeg
genomen toecben / toeïcfe geeffeïen nocö
beeï onbec öaec geö?upcfet too?t; \'t feïbe
öebbe icfe g^en aen öet boobeïicöaem
ban cen iFcanfcö <!rapitepn/ öettoeïcrt
\' - ■ Caïfb

Befchrijvinge van Mofcovien ofte Ruiïandt.

(aïfo ï)p üt tme t>ataïic nan öc ^oïen om
\'t ïeben toa^ sebjacïjt) top fonöer eemcï)
acötecöencfeen op öer ïSuffen $tercft-ï)of
oegraben ïjaööen. JBaec öe| nacïjt^
öebben fp \'t feïbe toeöerom uptgegra\'
^^en / feggenöe öat öet onbeöoojïöcït
oJa^/ öat öet ïicöaem ban een oncöji-
tten / op een öepïigöe oïaetfe fouöe ïeg=
fien. .fBaec aïfoo Defen Capitepn gebïe-
ben toaé boo? öare bpanöen/ enmöa=
jen bienlïe / fo öelJben fp \'t feïbe ïicöaem
feec met roeben geca^gt / mepnenbe
öaec mebe ecnicö goet teboenaênfgne
Sieïe/ enbe baec nae ïjeböen fp\'t feïtie
hupten in \'t bcït begraben. be fuötïai^
tte bie fp uot bepïen in öet lübontmaeï
Öactacöticï) b?oot / öet toeïcfee op ben
toitten boiiöecbagö cecemoniaïgcfe ge=
tonfacreect toert / enbe eec fp \'t gcb?upcr
feen/too?t öet getoepcfet in toatec ofte
Joön. a©at in ben b?incfe-b£ecfeer xf/ en
fean men nietfeecfeerïgcfe toeten / maer
jcfe öebbe ban fommige berjlaen / bat
Öet oïpe foube toefen / en anbere feggen
toeberom/ bat öet togn if. ^engaenbe
öetgeïoobe batfp baec inne öebben/ i^
Pocfe onbefeent / aïïeenïtjcfe bat fp feg=
S&en/ öat öaec inne bcfiaet ïjace saïtc-

Van hec Biechten der Ruflen.

D<8 ïSuffen 5gn in öace biecöten öie

ban öe ïSoomfcöe ïSeïigie eenf öeeï^
sefejcfe/ maer ftien biecötenöaetmaec
een^iaer^ / ö\' toeïcfe if op ^daeffcöen/ in
jefe fo?ma : ben 23iecöt-baöer fiaet
toet ben geenen Die biecöt in \'t mibbcn
ban be ücrcfee / met öet aenficöt getoent
bae een 25ecït / \'t toeïcfe baec toe geo?öi?
beert if/ enbe öe biecöté boïepnöt/ öe pe?
totemie nae öegcootöeptenDebeeïöept
Jet fonDen gegeben 5gnöe/foo fïaen fp
fepöe öaec öooft totberfcöepöen mae?
^ op enöe neöec / aenfienbe aïtööt öat
^eeïöt / en maecfeen beïe ccnpcen / feg?
aen öaec nae öefe tooo?öen; ^^efu^ €ö?i\'

■9

€enigöe toeet boo3 penitentie gege?
ben / eenen feecfeecen tgt te bafïen/anbe^
ce eenigöe gebeöen te ïeecen bi bben / alfa
öaec toepnige fgn öieöarenbaöec-onfe
feonnen ;^ommige öie ftoaeröer fonöe
gebaen öebben/ toerben met toatec af
getoaffcöen enbe öarber penitentie inge?
fïeït. be aïDfcgrootfie fonben toerben
geacöt öie op ben ^abbatö gefcöieben /
enbe befe moeten met befonba\'en peni?
tentien geabfoïbeect toecben. ^^acecon-
feffie geDaen / en öare fonben bergeben
3Önbe/ mepnen fpöat öare boo?gacHöe
mifbaöen/ foo fp öiegebiecötöebben/
Öaer niet toegerefeenten fuïïen too?Dcn.
3©aero.fnme fp toebec fonba-aenfienbe
aïbergroutoeïijcfefïe fonben conmntte=>
ren/ met bectrotitoen / bat be feïbigöe
op geïgcfeen boet aï^ booren/ fuïïen gerc:^
mitteert toerben. ^p en fien oocfe niet
aen toat fonöen ofoncupföeptfpï)eb?g5
ben / jae 3ön öaec inne foo feer erceöe=
renDe öe ïimiten ban öe menfcöeïgcfe:»
Öept/ Öat öie ban ^oDoma enDe <0omo??
ra De feïbe nopt gepïeegöt en öeböen:
.ïlEaer eer top ban De feïbe fp?efecn/fuïs
ïen eerfl fien toat fuperjlitie fp öebben in
ÖetbibDen.

Van haer Bidden, ende wien fy
aen bidden.

D€ ïSuffen bibben (Soöt aen/en nef?
fen^ ïjem ilicoïae^/öentoeïc^
ïten fp öouDen aï^öaren^^atroön enöe
Jüiböeïaec: ^p p?eöicfeenöageïgc]c ban
öem enöe banfgnemiracuïen. ^pbec:;
teïlen ban eene gefcöieöeniffe obec ee?
nige jacen geïeöeft, Wf J®icöaeï Üpfa?
ïoeffep een €^berfle öec Öuffen/ eenen
©eït-f[acö getoonnen öaöDe tegöen^ De
(Carter^/ enöe eenen grooten l^eerè ban
fgne bpanöen toa^ berijoïgöenöe / Den
toeïcfeenöp niet en feonDeacötecöaïen/
ciep ÖP óbecïupDe/^t.j^icoïaei geeft
mp öefen öonö in mgneöanDen / \'ttoeïfe
öe ((Eactec öoorenöe / toa^betfcö?icfet/
enöeciep toeöecom: ó ^t. Micoïac/ ift
bat befe met «toröuïpe mp acötecöaeït
^ foo

Befchrij vinge van Mbfêovicn ofte Rullandt.

.............\'öe toeïcfte öaec fMöen cecöt lJOO|ö«

ro

foo en fa! \'t feïöe ban « boof jcen mica\'
bei seöonöen 5ön: IJ^aec möien mp
betDaect / enöe bat icb too? utoe önïpe
mgn ïeben beï)ouöenban /foofaïutoen
name öoo? mp gcoot gemaecbt toecöen /
üjaec op fp feogöen / öat ^fl^icöaeïi^
IDeect bïeef fiibc fïaen / enöe öat öen
Cactec aïfoo ontquam / be toeïcbe öaec
na in^t. .i^icoïaumgeïoofbe/enöeöe
Öenj jaecïpcjc eene offecöanöebanbeeïe
pbnben öonigö^ / f« anbece getoaffen.

^p bibben oocb aen becïe beeïben bec
l^epïigöen / maec boben aïïe \'t beeïbt
i>t.B!coïai/öet toeïcïte öe .ï^onicben
boben öace beuren ofte poo?ten fleïïen /
öpbat aïïe be geene bie baec bao?bp paf-
feven/ öaec boo?cebecentie boen/metöet
bïoote öooft btbmaeï^ nebec te flaen/ en?
öe öaec te ccupcen / \'t bieïcb fp aïöug
Öoen: €ecft met öe öanbt boo? öet boo?-
Öooft/ ban bacc boo? be bo?fl/ ban aen be
cecötecfcöoubec/baec na aen be fïincftec^
fcöoubec/ en ban baec eenen fintien flacö
boo? be bo?fl / flaenbe öet öooft aïtgt ne?
Öectoaect^/ en foo pcmanbt\'t feïbe op
een anbec maniece bebe/bten fouben fp
boo? geen Cö?iflen acöten. ä^et beeïbt
ban ébt iSicoïaei öeeft oocb een pebec in
fö\'ne öupfingöe / cn \'t feïbe toecbt in ben
Öoecb ban be bamec op een becbeben
göefleït/en aïïe bie ban \'t öupfgefjn moe?
ten bat Öageïgcic aenbibben / met öet
bcupcen en öooft flaen aï^ boocen.

(€en tgbe aï^icb met ben^eccebeïa
<©arbie eecfï tn ïïufEant quam binnen be
^tabt j^obogacöia / fa toecbe icb aïïeen
geïogtect tn cen bamec oft fïobe/öaec bit
beeïbt m eeueu öoecfe fiaeubc / öet
toeïtïie tcb &p gebaï öe^abonöt^
niet en gefien oft getneccbt/fbo
Öabbe ick mgueflaep-pIaetS gemaecbt
op be aecöe / (alfafp öaec geene beöt-fie?
öenen öebben) ötotcfc]^ boo^ öe plaetfe
öaec öit flonbt: ^e^mc^en^
öen öacö aenae&omenfgoöe/ett ttocö
m \'tbeböe kgg^nde/ ^q^tnett in öe
tneceec^ lenige Maa^p^fooma/ öaec
tm^pwifm/ ^Mc^m IMnöeren/
pïaetfe öaec icb lacö/ enbegoflenöaet
Öaec öooft nebec te flaen / öaec te bcup==
cm en te biöben. €n aïfoo icb banö^t
beeït nictentoifle / nocö met öaet niet
fpjeecben en bofl / fo toa| icb öiec in bet?
bjonbect/ mepnenbe bat fp boo? mp öefe
cEce beben / om bat top baec tc ïanbe
tot öaec bec affiflentie gebomen toacen i
,maec aï^ icbopgeflaentoa^/ foottJec^
be icb öet boo?fcö?eben beeït ficnbe/toacï
aen ib toeï bagte \'t gene öaec af bia^
aïfo fp nocö eenige öagen\'t feïbe continu*
eecben/en mp bicbtoiï^ mo?gen^ toac^
bec maecbten/fo bonöe icb abonbt^ öe
beuce bafl toe bat fp baec niet inne ett
bonben bomen / toaecomme fp gcoote
mtf baec maebten/ en öaec fccc bebïaegj
ben / toaec boo? icb gcnootfaeebt bja?
Öaec öet feïbe toebecorame toe te ïaten.
(0ntccnt öet feïbe beeït cn mogen fp niet
ÏÖben batmen eenige toapenen oftge*
bjeec öangt/nocö en mogen niet ften bat
\'t feïbe met öanben ban oncö?iflenen/ge\'\'

VS^^lU ----3------------. - \' ~ -

be öanbt namen en tec nebec toiecpen/
toacc boo? befe lEenfcöen foo uptfinnicö
cn becbaefl toacen / bat fp aï toeenenbe /
Öupïenbe/ en met gcoote cebecentie ö^
feïbe toebec op namen. JBanneec pe^»
tnant eenen anbecen gaet befoecben/fo
fal ÖP boo? eecfl inne feoomenbe aïtjjt te
getoconelöebe cebecentie boen boo? ben
beeïbe / enöe baec nae boo; be pecfoonen
bie öaec p?efent lijnj enbc bjebecom npt^\'
gaenöe ban geïijcbcn. i|ace feeccftÉtt
5i)n contomme beöangöen met befe
beelbehen^/ foe in fuïcbe e|iiantitept/bat
icb göeflen öebbe (aï# öooi bc «^gcöf-
(ïupbcrtceni^ ^ccfeei» geca^ecttoiec*
ben/) öe féïbe met öup^cnöen obec maï^
banbecen leg^n. ^aer onbec teiacen
oocbeenlgöe banftlbec / fomm^öe^met
ifilbece t:anöebe«^/toaec Biebc öe
ïöaten gciooten bupt maecMot,
i^aec onöec toacm oof ii betï^ blepn|

tmv

Befchrij vinge van Mofcovien ofte Ruflandt. 11

fdbe te feoope« / ftorat te fïecben / foa
toecbt j^m ban ben Heteapoïpt ofte
<iêectf-®iffcöop eenen bjiefaen
tec in be öanbt geflefeeu / en met öem
begraben / bit tp öet fojmuïiecban ben
feïben b?ief/ ban tooo?be tetooo?beges
tcanfïateect:

3©P bp bec gcatie <0obp .ïEetcapoïtjt
oft <!gectp-25iffcöop jS. Ilen onfen ^ee^
re enbe bjienbt #ietfc / ffeuteï-be-
\' toaecbec bec^oo?ten ban ben ^ïmogen^
ben«Öobt.

ïaten u toeten/bat naebemaeïop
öefen tnöt obecïeöen ip een opcccöt dic^
naec <0obtp cn bat ben feïben ban
onp ban aïïe fonben geabfoïbeectspnbe/
bebenebictie baecopontfangöen öeeft:
ip onp feec ccnjticö begeecen / bat
göp ben feïben fonbec eenigöe becöinbcs
cïnge in ïaet tn fet iSifcfee wobp / neemt
Öem aen / enbe ïaet baec inne geen foute
jijn/toant tot befen e^p?e#n epnbe fieb-
ben top öem öefe blieben ban abfoïutie
mebe gegeben, <^eöaeu op fuïcfe een
pïaetfe onbectefeent S.

^acen becben bafïen Öebben# ban
öeneecHen ICugufli tot l^tie
meïbaett.

den biecben bafïen toecbt genaemt
^.§^Mippi-bafïen/om b«t ÖP begint op
SpiöiïiPPt-baeö/en gcbup?t fep toefeen/
maec befe toecben fóo naeu niet onDec«
Öouben aïp ben eecften/ toant gebupcen^
be ben feïben en fou men öaec/nocö boo?
beïoften/ nocö boo? b?epgementen/ geen
bïeefcö feomten boen eten/jae spnbaec
foo fcöou af/bat fp een mep baec bïeefcö
mebe gefneben ip / niet en fouben toiïïen
aentaften/ \'t feïbe öoubenöe boo^ be nm^\'
fle fonbe bie fp fouben mogöen boen. lïï^
ïe befe bafienp toecben 6p öaec onbèc=ï
Öouben niet anbecpaïp boo? abflitónttr ;
ban bïeefcö / en foiiitnige ban aïï?n fups;
bei; niet tegenfïaenbe jetbeh l^iiefïec^;
en Äntfeen beïafï toect / foo ïaiige bert\'
bafien bupjt/ ftljecp bïec/ ï^öaecges
noemt quap/ te b?incfeen/foo fiet trten

«uaïttept/ ofte öiemibbeïenöeefitom\'tiöaet nocötanp/mpïaetf^ban öet feïbé

ï 6 Befchrij vinge van Mofcovien ofte Ruflandt,

12

naß te fiomcn / öaec fetóen bageïijc): met
sebianöentogn enöe anberen jlercfeen
b?ancft aïfoo opboïïen/öatfp bicïtmaeï^
op be flcaten blööen ïeggen / en \'t feïtie
en taecbt bn ïjaer niet boo? fonöe gere?
feent / aïé fp öaer niet en befmetten met
te eten \'t gene bat öaer uerboben i^.

Van eene grouwelijcke fuperftitie der
Prieftcrs ende xVlonicken.

Aïfoo baer niet en i^ baec öefe natie
Öaer meer in öelecteect aï^ in öet
öjonrften ö^incïien en fïempen /foofoee«
feen fp oocfe aïïen miöbeïombaectoete
gecafeen: öün onbec anberen / iffer eenen
fefeeren tijDt in öet jaer / bat be j^jiefïer^
en iBonicfeen be gemepne ïupben bJÖ^
mafeen / bat fo op bien tgöt öare geejlen
bcröeugöt en berqnicfet toecben / bat aïf?
öan oocfe öe jieïen banöe afgefïo?bene
Öaer beröeugen en gcooteïgcj: becbïgöen/
tec toat pïaetfe öie oocfe fonbe mogöen
toefen, ^fiïföanöe .ïltSonicfeen en§?fe?
^ec^op eene pïaetfe te famen becgaöect
5Önöe / feomen öe ïnpöen/ eïcfe nae fönen
ftatt / öie eenigöe afgeflojbene bjienöen
Öeb&en/en met eenen grooten pbcc b?en?
gen fp öaec / öen eeneti.toön / öen anöe?
een geb?anöen togn / öen öecöen meeöe-
biec/ aïöecöanöe goebe fpöfen/ en toat
öaec fouöe mogöen toefen teferö\'göen/
\'t feïbe öefe <i5eefieïöcfee pecfoonen booj?
fettenöe / maefeen fp öaec af feec goeöen
ciece/ geöupcenöe töien ofte ttoaeïf öa?
gen en nacöten ïancfe / öat fp binnen öen
feïben tgöt nopt nucötecen en 5ön / enöe
öat met (Ingen en maï&anöecen boo?
öen mont te feujTen / \'t toeïcfe öe .iBan^
öaer boo? een maniere öebben/öaec boo?
bctoöfenöe bat öaeröectengemoetban
öccten b?oïgcfe i$ / en ffecöte ïupben ge?
ïoobenbatleïöcfeöat Öe fieïen ban öate
«fgeflo?beneb|ienöen / öiec öoo? gcoote
becQUicfeinge genieten. <©nöec aïïe an-
öece öebben öe^?ief{er# en =!ÜSonicften
[^t be(ie leben / toant op toat pïaetfen

Öaeït / enöe aïfoo getcacteect / bat fp öe#
abont^ onbequaem fönöe om naer öup?
tegaen / geötoongöen Jön öaec teber^
nacöten /en öe^ mo?göené (fo men fept)
ïjet öap? ban öen öonötöaec fnaf gebe^
tenjö\'n/toeöecomme opteïec®eu. bit
3Önöe geene öaec men met cecöt fouOe
mogöen af feggen. ^et ijSte bectoonbe^
een / öat fp eenen foo öeeten ö?ancfe foo
ge(iaöeïöcfeenmet foo gcoote abonöan^
tie feonnen innemen/fonöer öaecnocÖ\'
tan^ eenicöfm^ öoo? gefecencfet te too?\'
öen: Häaer icfe geïobe öat \'t feïbe i^
öoo?öe getempectöept ban öe ïocöt/enöe
cïiinaet öaec fp onber tooonen. .ïü^en faï
öaer oocfe niet beeï fecancfe ofte impotent
fien / maec fpn feer fïeccfe en co&ufï / foo
mannen aï^ ©?outoen / öet toeïcïte eeni^
ge mepnen mee(ï tegefcöieöen öoo? ben
fenoffoocfe / bie fp met gcoote quantitept
gebjupcfeen/ toaec boo? fp feggen bat öet
ïicöaem ban aïïe quabe ïjumeareu ge?
fupbect too?t/ en anöere / boo?bebaDt^
fïoben/ toaet inne beeïe ban Onfe natie
oocfe grooten baet gebonben öebben:
.IHSaec naer apparentie foube \'t feïbe eec
feonnen gefcöteben boo? öet fo?geïoofe ïe^
ben bat fp ïepöen/ toant fo fonber eeni"
ge fo?göe niet becöer öencfeenbe aï^op
\'tgene fo tegöentooo?beïöcfe genieten/
Öaren tgbt in aïïe öebaucöen öoojbjen^
gÖenöe3ön.

Hoe de Heylige daghen van baer gbe»
viert werden.

D€ bluffen öouben toeï ingroooten
toeecöen öe ^oocötööen / aïé
feöen / Co?fmi^ / ^inerteren en eenigfee
anöere/öiefp noemen ]^?afuicfeen:bocÖ
en ceïéö?ecen be feïbe niet met eenigöe»
<0obt^-bien(l / maec aïïeen met ^et
befle ïiïeebecen aen te öoen / en een miffe
te öoocen / en ban Öaec feomenöe/ nae öe
biec-bancfe te gaen. ^et feïbe (iet men
meefl op ^aeffcöen/want aïf öan öeö^

Befchrijviiige van Mofcovien ofte Rußandt.

teij gaen&e / fiacc fleïten cenigc quan=
titept üan epctcn / &ïe öaet gefoöm fön /
m gebecft met root/ ftïaeuto / groen/
fvuact/ en an&ereroïenren/ fommtgöe
berguït en üecfilbert / befe pjefenteren fp
aen maïïtanberen / en aen be geene bie \'t
Öaer goet bnncfit. fp aen pemanbt
eenen ep geben/ fp?eïten fp befe bjoojben:

Ch riftos va Chreolt, Öat / l^

geïirupfi / bjaer op ben anberm ant-
b!00?öt : Chriftos va ftal , ö\'bjeïcft 1$/
Cöjtfin^ opgetïaen/ cn öiet méöc bnf;
fen fp maïbanbecenboo? öen mont.Bec-
fcöepöen fcancopfen en anöcce^^atien
bat fienöe/ ïeecbcn be boojnoembe b300?=:
ben ban bupten / cn fiaften eene gcoote
meiikötenietepecenbp öaec/ aïïeeHiöch
ombe ^ocötcc^ (öc toeïcfee aï-öoe-bjeï
fp een öeeï ïaec meefï gefloten fittenöe/
op öefen töbt uptgaen) te feuffen / toant
fp niemant mbefec bocgöen \'t feïbe cn
mogöen toepgecen/ jae aï maec öet een
SBojacinne ofte ban gcootec geflacö?
te. ^p boen \'t felbe b?ic bagen ïancfe /
Öiec inne feomen fp met on^ obec een /
bat fp in aïïe öaec ^loocötijben bjie öepïi=
fic bagöen (bocö niet beöoo?ïö\'cfe) obfec^
beren. ïfet i^ eene fafee bie bp nae onge?
ïooff eïijcfe i^ / bat fp op befe bagöen öaec
met gebjanben toijn/ en anbece b?ancfe
aïfoo opüoïïen / bat icfe binnen be ^tabt
4!^obogacbia en anbece pïaetfen / op befe
bagöen eenigöe nian^perfoonen be?
abonbt^ op be fïcaten boot öebbe fien
feggöen/in ben bjancfe becfnioo?t 5önbe/
en beeïe ©joubjcn ban\'t feïbe fop ingcf
bomen öebbenbe / ginoöen btoaïcn acö*
ter be ficaten/ fommigöe bïöbenbeïegi
aöen / met be meïcïtc beeïe banbe upt-.
beemfcöe natte nacöt^ öaet pccfo^
ïïagie fpceïben. Jflilen foube mepnen bat
fp boo? befen öeeten b?ancfe aïbu^ ont^
^cït 5önbe / öaec be# anbecen bae^ fon^
ben abfitnecen : Iföaec becce i^ \'tban
Jaec / mant be^ mo?göen^b?oecö toebec
»P maïfeanbecen feomenbe/ feggen fp bat
fp 5Dn §5ocömeïp/ \'t toeïcfe i^ foo beeï
«i^ seaïteceett ofte naDo2fit0Ö/ en om
bit te cemeöieren / foo beginnen fp toeec
ban boren aen / enöe en öoubcn niet op
foo ïangöc fp foo béeï bjrfiatit öebben
ban in te fcöencfeen/ en benferoe^ aen
ben monbt te fetten/ton fuïïen toebec feee^
cen tot öare öeplige bagen / be toeïcfee fp
meeft aïïe onbtcöouben/geïijcfe men öoet
bp be iScomfcöe €atöoïijcfeen:.lifêaer 00=
ben aï/öe öagen ban en

^an^ ontöooföinge / befe ttoee toecben
boben aïïe anberegeceïe&?eect/ bocö in!
maniecen aï^ boocen. aïïe öcpïigc
bagöen öoo?tmenfuïcfeeen geïupt ban
iüïocfeen/ geïijcfe fp bie in be^teben in
groote qnantitept öebben / en ïupenen
feïeppen bie aï te famen op eenen tgt/ aïfo
bat men nautoeïijcfe^ maïfeanbecen fean
Öoocen fp?eecfeen.

Op wat manier fy Sweeren ofte vloeken.

H€t aïbecgefcötcfefie bat be ïïuffen
Öebben/ bati^/batfuin\'tfmeecen
ofte bïoecfeen feïben ben name <6ob^ fuj«
ïen gebjupcfeen/ ten fp bat öet öaec tec
öeeten gaet/ en aïf ban fuïïen fn met eec^
biebingöe öacc öanben te famen bou=
toen/ en feggen oppo Chrieftomy, bat i^
bp Cöjifïwn. jfêaec toat aengaet aïïe
anbete fcöeïb-tooo?ben en ïafleringen/
baer öebben fp aïtijt ben mout boï af/
en bpfonbec bit hoifymareir,bati^/ge=
b?upcfet utoe moebec/en \'t feïbe i^ onbec
Öaec foo gemepn/ bat öet (toanneec fp be
minfic ooifaecfee öebben) bp nae öet an=
bec tooo?t iji bat fpfp?efeen;#ocfenoes
men fp maïfeanbece Synna root,öat i^ te*
ben-foon. J^aec boben aïïeg öebben fp fo
geceetinben mont / öet tooojt eiudifky
\'t toeïcfe öoeeen-foon/bat toaec men
gaet ofte fiaet/\'t fp bp mannen/b?outocn
ofte bocötecg/ men öet feïbe geliabtcö
Öoa?t/jae be Jifeoebecfeïf^becgcammcn»
De tegen^ öaceï$tnbec0/^bcn öaet Defen
name/toaccomme icfe bicfemaeï^ tegen^
öacc gefept öebbe / isJ\'tbatutóimecn
)oece-feinti^/fo moetgöpconfenuentes
ijcfe een öoece fjjn j maeï fp becgcamben
öaet baet obec/enbe gaben mp geen ant^
3 tooo|t

14 Befchrij vingc van Mofcovien ofte Ruflandt.

tooa?t. i©anneecfï» ö\'mi öen anöcwn
petpbafïcïncfe toiflm &€ïoben/fo Hüffen
fp \'t ccupf hen/Oat fp om be öaïp Rebben
ftai^n/en baec boo? tojcben fpeec ije^
iooft/aï|boo? eenigö tiloecftenoftfojee^
cen. oocfe pemant aen be lEagi-
Pcaet eenen anbecen befeïaecfft / oft
eenigöe nieutoe tgbingöe aen b?engöt /
foo moet ÖP öet ccup? fenffen / tottiec-
feecfeecmge bat \'tfeïibe toaec ip. €nbe
aï öoe toeï fp feggen batfp \'t feïijenopt
teb,etgeefp en boen / en batfp baet inne
niet en fouben toiïïen fatïïiecen : ^oo
Öebbe icfe / enbe beeïe anbece / nocïjtanp
bicfetotïp \'tcontcaciebebonben: want
Öet ipeen.ï^atie be aïbec&ebiiecöïpeït\'
ffe en balfcöfieöie men foube feonnen
binben /enbecfiecen bieferaaeïpbaïfcïje^
ïgcfe eenigöe bingen/ be toeïcfee (aïljoe^
toeïfp ontoaccacötigö3Ö\'n) booj\'t feuf
fen ecupp/ban öaec geïooft toecben.
<ön öiec boo? öebben fp bicfemaeïPonfe
Coapïupben beö?ogen/ en gcoote fcöabe
geDaen:.ï5iet tegenfïaenbe Dat fornmige?

lüepfecp be uptöeemfcöe .ï^atie aïtptm
öaeccrcöt öebben boo? geftaen/eii öaec\'
ban aïïe iniucienfe objectieti beb?pbt/
eenigöe gcoote p?ebiïegicn becgimt / be^
toeïcfee Oe ?|oïïantfcöe Coopïupben aïp
nocöspn genietenbe.

Van liaer Houwelijck, ende hoe zy daer

inneleven.
Ql^ Öebben eenepacticuïiece maniece
O om öaec ten öontoeÏDcfeen fiaet tc öe?
geben/ toant een jongman en macö feïfp
bp geene docötecp gaen omte bjpen/
\'t toeïcfe öem eeafcöanbe foube toefen/
maec ben babec ban be bocötec/moet
ben ^ngöman aen fp?eecfeen / en öet
ïjoutoeïtjcfe ban öem betfoecfeen / met
fooöanïngetooo?öen: ^ootcfe eene bocö=
tec öabbe bie u beöaecöbe / foo toowbe
icfe toeï bat göp mijn fbJimöcctoaect/
toacc op ben jauQ^man (foöp ba?ctoe
genegen ip) aHttooo?t: Sn bien göpmp
tot eenf toagec begeect/ enbe öet u aïfoo
goet bttiitfet foo fuïbp mrjn^PuDecpofte
toienben baec ban aettfp?cecften / enöe

toat bp öaec geöaen too?t/baec ben tc»

mebe te b?e&en. #et toeïcfee gefcöiet / en
ae babec ban be bocötec 5ijn bécfoecH
geöaen öebbenbe / foo öet geacco?öeect
bJO?bt / foo öanbeïen 5P ficaqc ban t}et
geene ben babec met ftjn bocötec ten
Öoutoeïijcfe geben faï / enöe öit befïooten
5Önöe toecbt ben bacö befïemt. J^aec
öiec-en-tuffcöen en macö ben 2S?upDeï
gom 5gne 25?upt nopt fien/toat moep^
te öp baec toe Doet: de önefen/
cen / en bie ban gcoote mibbeïen sijn/
fenöen maïfeanöecen becontecfeptingöe
obec / maec \'t feïbe gefcöiet feïben / boe?
bien baec geene fcliiïbec» en spn / aïp
toepnige uptöeemfcöe/ öie bp gebaï baec
te ianöe feomen. Wïïe 3ïoncfe-b?outoen
öie fcöoon en ban gualitentspn / toecbcn
meefl binnenf-öupp befïoten geöouben /
beöaïben op eenigöe öooeötnöen / cft
feefï-öagöen/ Dan gaen fp bjeï in öe
^eccïie

de oubecp öebben oo?fafee genoecö

omö«e docötecp aïfóo te öonöen/
boo? öien fp feec genegen 5ö\'n tot öet bn^
flapen/ en bp fonöec feec beminnen be
b?ccmöe .ilatïe. 23innen öe ^tabt
.l^obogacöia öeöe men miffe ontcent te
b?ie ofte biec up?en Deé mo?göenp/ en
aïp öan fonben be oubecp öacedocöte-
cen naec be ïlteccfee/ om bat fp bep öaeg^
niet gcfien en fouöen toeeöen / maec aïf"
öet tec feïbec tpöt nocö boncfeec toap / fo
toiflen beeïe l^cancopfen en €ngelfcDen/
bie met onp binnen be feïbe ^tab ïagen /
baec op te paffen/en beben be docötecp/
in pïaetfe ban in öe miffe te gaen/p?oe*
ben öet geene fp mogeïijcfe ïiebec öab\'
bett: IBaec aïfoo top beeïe toefeen aïbaec
ïjïeben ïeggen / toecbe (\'t feïbe gemeccïtt
5pnDe) o?b?e Daec inne gefïeït/ enöe be
docötecp ontöouöen / foo ban öacen
ficccfe-gancfe / aïp ban \'t geene öaec ap^
pacenteïtjcfebecïaengenaraectoap.
nu öen tijbt öep tii?tipïoftp gefeomen tp/
foo toect ben 29?upöegomenbe25?upöt
öoo?4iace ouöecP/ en beeïe anbece / naec

De

öat eenigöe anbece öaec tjuaïgcböinbec
oft fcöabe bonnen boen/ cn oft fp fc&oon
?aec toe tcacöten/ ofte öace toobccgen
»n \'t toeccb fleïïen/ fo toeten nocötanpe
Rubere / aï^ be meefle erpecientie ö^b?
wnbe / be feïbe te biffipecen en bcacöte?
W te maecben. Snbelteccbesönbe/
toecbenfp getcoutot boo? eenen ©?ieflec/
biaec in toat fo?me\'t feïbe gefcötebt en
«an men niet te toeten bomen, ^e öou?
toeïöcbfcöe giften jijn gemepnïijcb geït/
peccben / #ffen / hoepen / ^eecïen/
«ïeebecen/en l-anöt-goebecen. ^ege?
tie bic te fa?upioft bomen / moeten oocb
^«lige giften ofte ïeen-goebecen mebe
b?engöen / \'t toeïcb oocb fomtöbt^ i^
a^ït / maec meefl bïeeöecen en anbece
toeubeïen/ be bjeïcbe öen 5^?upöegcm
Jtttfangen en bp memocte opge^eït öeb?
oeube / fïupt öe felbe in een boffec oft
/ en nae De b?upïofl: öaeït öP öie toe?
Ort boo? öen bagö / enöe foo Dec pet^
onbec i^ bat öem beöaegöt ofte tenut
mibe mogöentoefen/ batfmtöpopbe
^eccbt/en ïaet \'t eflimerenöoe beel öet
toeecbicöi^/ be ccflefentöptoebrtom/
ooenbe bcDancben be geene bie öem Dat
gw?ocöt öaDDen; \'t geene öP beöoubt
Jrtaeït ÖP binnen \'g jart^ met geït oft
önöece toacen: €n inbtenpemantfgne
Ijften öoogöereflimeecöe/ aï^öieopöe
mtmt QfMmnimU mm/ forgaei
ben ^?upöegom toeöetomme bp öe
geene bie öe eflimatie gebaen öaööfii/
cn b?aee||£ Öaer nocö eenmaeï oft \'t f? jbe
goet niec i\' teaeröïgf) li i enbe fco f|i! ant=
bJoo?öen neen / fo en ÖP «if t geIjoiïöeiï
meec öacc beo? te göcben/niet tegöen?
ftaenbe ben anöeren \'t t>ïbe beeï öoo?
ger eflimeccbe: <ön foo becce benS^jup?
begom binnen öet jaer nieten betaeït/
ofte be giftni onbcfcöabicöt teebecom?
mefcnt/fooi^ÖP geöouöen be feibebob?

bent/en meefl teboorenongefien/trou?
toen/ fleïïen öaec ïeben aïfooaen/bat
fp in bebaucöe confumecen be goebecen
baec fp mebe begifticöt toacen / enbe en
toeten baec nae geenen caebtomboo?
befeïbe fatiffactie te öoen. ^p tcoutoen
baec feec ^oncb:en bicbtoiï^nocö ïiinbe?
ren sönbe / toaec boo? / aïfoo aïte met
eene öoubace bocötec eenen jsngöcn
neemt/ bie nocö onbequaem i^/foo faï
bec jongen^ ©abrt (bp be toeïcbe fp ge?
mepncïöcb boo? eecfle tn öup^ tooo?
nen/)foo ïange met fö\'n^^oon^©?ou?
toe conbecfecen / tot bat ben jongen toat
betec tot fgne jacen göebomen 5önöe/
begint jaïoufie te ccggen/en aï^ ban gaet
ÖP met fnue b?outoe aïïeen toooncn/ en
moet bicbtoiï0 fön25?oebec boo?fgnen
^oone aen nemen.

Van bet onbehoorlijck kvéndat de
Mans met haer Vrouwen leyden,ende
in wat fubjeétie ende miferk fy de felve
houden.

H<iït t^ onmogeïtjcb / baer geene Uef*
De oft eenö?acöt en ig / Dat baec ecn
o?bentïöcb oft beöoo?ïgeb ïeben ban ges
ïept too?Den. <©nbec be ïSuffen en faï
men ban töienen niet een binben /ban
toat conbitie oft quaïitept Öpfp/ öie
fïjn b?outoe cecïjt öeminöt/ enöe Dat
(geïötft top te booten gefept fïeW»en)om

öat

ï 6 Befchrij vinge van Mofcovien ofte Ruflandt,

Öatfg! boö? ïjacr ïjoutorigch maïïtanbe?
ten niet hennen / oft fien en mogen, bit
gefdjiet oocït meefï onöec öe l^nefen en
^oiacen / Doo? bien öefe meefl öan bare
©joutoen abfent jifn/om batfp in bien?
fle be^ fóepfecs? sijnbe /ïjem moéten boï?
gen / aïbjacc fp met anöere onmenfe-
igcfee toeïïuften ïjaer befmetten : aïfoo
bat öe ©lonbjen baer-en-tnffcöen een
acm en miferabeï ïeben ïepöen / enöe en
toecöen niet eecïijcïtgöeacïjt/ten fpöat
fp ïjaec / in abfentie tjaecer .ïBannen / in
ïjnp^ ïjouöen/ aïïeenïgcïi bat fp fom?
tgt inbe töercïte gaen: ^p fitten geme?
neïijcU en naepen / oft bojbncen op ïij?
nen boccft / inct gout / fiïbec oft jcpbe /
töacr inne fommigöe feer expert 5ijn /
foo bat öaec toeccfe in€ngöeïaent /
ïien cn anbece pïaetfen gebjacötbjecbt.
^n \'t Öupf-Ö0«ben öe&ben be Bjoubaen
\' inspnicö autöoritept^/ maer toecben ge?
Öouben aï# ö^^ec man^ fiaben/fp toer?
öen beeï/ en om toepnicöoojfaecïiege?
flagen / en gefoffïetteert / fli öeböen opi«
nie öat be gene Die öaec özoutoen meeft
fïacn/ Dat Die be felbe ïiebecentoeecbi?
göec ïje&ben. baec if binnen bc flabt
.^Bofcou een buptfcöe faiit gctoeefl/^jo?^
öanuö genaemt / be toeïcfte ban beeïe
Ji^eberïanbtfcöe Coopïupben toeï öe
ïtent toa^:befe öabbe obec beel jaren
een ï^uffeöu biontoe getcout/ enbe aï^
ÖP öaec een toyïe tgtf geöaöt öaöDe /
tp?acït fp ïjmi op befe maniere feer b?ien?
öeïucït aen / mijn ïiebe man toaecont en
Öebt göP mn niet opcecötïiefftoaerop
f^o?öanu^ fepöe / bioutoe icït ïieböe u
faecft binöenöe / öeeft ö» Öaec cecöt»\'
fcöaeffen af gefmeect/ enönöeeftfeïf^
tot beeïe biiptfcöe Coopïupben gefept/
en beftent/ batfp öem Daec nae beeï ïie?
bec geöabt / en meeröer biientfcöap be?
toefen öeeft. .flBen fiet baer oocft in aïïe
ïtïepne menagie/ Öat öebjoutoenmoe?
ten fiaben aï^ beefien: bp De 23oe?
ren moeten fp öe öanD fïaen aen öct ïant-
toercft en acbepöen Dat fp ftoeeten / öp De
25o?3Öec^ en intooonbéc^ ber ^teben
moeten fp öout / toatec en ftocen öaïen/
en upt cn inne b?engen aïïe \'t geene fp tot
be önp^-öouöingöe ban boen öe&ben/
öaer öupftoercft felf^ öoen / en bicfttoill
aïïe upcen ban öaece man^ gefïagöen
toojben / öJtodcIte bupten^ ö»p.^foeen
aöominabeï ïeben ïepöen / öat öet toon?
öec if öat <0oöt \'t feïbe öecöjagöen ftan.

Van de groote jaloufije der RuiFen ende
ongeregeltheyc.

N^et tegïjenflanbe be iïuffen f00
ftlepae affectie tot öace ©?outoeu
bïagöcn / foo fijn fp nocötan^ ban öe
feïbe foo jaïouc^ Datfe niet en mogen ïö\'
öen öat men De feïbe aenfiet ofte toe
fpieecftt/ en foo \'t feïbe bp gebaï gefcöiet/
fo moeten öe bjoutoenflcaccbaecomms
gefïagöen en gefoffietteert toeröen / niet
in \'t fecceet (geïgcft bat noclj eenicöfïnt^
foube betamen) maer in be p?efentie ban
beeïe perfoonen: Cn bit i^ öe eenige 001?
faecfte bat öe bjoutnen (toanneer fp eeni-
ge geïegentöept öer toeceït ïtonnen ftctj-
gen) fïcö oocft met anöece becgeten/en

ï 6 Befchrij vinge van Mofcovien ofte Ruflandt,

töü^ / gfftljieöe ïjet öat icfebp gebaï mp
bonbt in feecfeece Verberge / bp eene a5n=
gelfcöe ©?outoe:Die nieton^upt^mes
öen aïöaer te ïanöe gefeomen mi^/ en ah
fo ieïi met ïjaer eenen 0?oncfetoa^bo£n=
öe / quamen öaer beïe tuffen in ïoopen /
bie mp metgetoeït ten öwpfc «Pt bjeben/
en be bjoume baer binnen ïjoubenbe / be=
ben baet met öaren toiïïe / tegen^ ïjaren
banefe; niet tegenfiaenbe befeïbe feer om
Öuïpe toa^ roepenbe / en bat met fobani=
Öben/becfiigljept bat fp toefenbe ontrent
febentïjien ofte acïjtien in getaïïe / be een
booj / D\' anöec naec / bc bjoutoe in maï^
feanbec^ pjefentie becaeïjtecben: 3©aec=
omme icfe genootfaecfet ma^/om boïcfe
tot atTiflentie te coepen / foo bat top met
getüeït be poo|ten op-feepen cnbefefea^
naiïïje in öoecfeen cn toincfeeï^ beebcn
bïucöten/ becïoffenbe aïfo be b?outoe upt
Öace öanben / upttoien^monbe topaï^
boen ben beefteïijcfeen öanbeï öec ^luflen
becfïonöen. J©aec upt men meccfeen
?tan/ öat öefe natie öe aïbec-6acbacifcö=
fle tec toeceït met cecöt genaemt mogen
toerben / bat öaec nocö be Cïimatie öe^
iocöt^/ nocö be natupj feïf^/ nocö be lief
Öe tot öaren naeflen/nocö (\'t toeïcfe öaec
Ïïoben aï beöoojbe teniobeccn)öetoeefc
^an bien t^oöt/bie fp met eene uptccïgc=
fte fuperfl itie fcöijnen te eecm / ban fuïc^
fee afgrijfeïijcfee baben fean boen een af^
Scöfen öebben.

Van het overdadigh Drincken der Ruf-
fen en van harc Cabacken,

O^bec aïïe ^atien/ bie men ter toe^
ceït fouöe mogen binöen / 55« be
^ufll/na beïer opinie/ öie gene öte in öen
ö?ancfeöet meefïe cjccc^ öoen/en öat met
ftJïcfee erceffibe abonbantie / bat beeïe
öaec öooï fubijteïifcfe öet ïeben ïaten.
^nöec anbece iffer obec eenigöejaccn/
gn tijöeban öen Conincfe Caceïïefl^ïe-

fabeuc gctoïe^\'bSben Kepie / tot beeï
ticötinge ban eenige affaicen aïbaec ge=
lonben/ be toeïcfee bimien öe flaöt ,^tofe^

i?

Öoïm geaccibeect fgnbe/ toetöe m be
boomaemfie öecbccgc geïogeect/en aïfoo
Öem abont^ aïbecöanbc b;ancfeaï^
ban ^paenfcöcn / tóinfcöen en anbecen
2©Önb0o? gefieïttoecbe/fooen öeeft ÖP
böigen^ föne getooonöept/ niet aribec^
toiïïen bjincfeen/ aï^ geb?anben toön/ öe
meïcfee öem aïbaec feec goet bocötc / en
Öeeft öe feïbe foo onmateïijcfe inncgeno«:
men (niet bencfeenbe bat ben feïben ban
to!jn/en ben öaren aïïeen ban toatec en
feoren gebiftiïcect toeet )bat ÖP bc^ fmo|»=
gÖeni>/ aï^ öP öp fijne JEajeftept au*
bientie foube geöabt öebben / booti^ ge«
bonben. \'t ^eibe fiet men ooefe bicfetoiï^
gebein:fn onbec öft gemepne gepcupeï/
toeïcfee bageiö\'cpïoopen naec cen pïaetfe
biefp noemen Cabacfe/ baecbecfeoopt^
men geb?anbe toön/lBebe-biec/ be öeïft
ban be p?cfrjten baec ban feomt aen ben
ïiepfec/enbe öet toeet be betoaecbec^ oft
tapper^ban befeïbe aïïeen toegeïaten/
openbaerïöcfe eenigen bjancfe tebeefeoo?
pen. ^n befe Cabacfeen fiet men aïfuïc=
Iten obecDaet ban fuppen en bjincfeen/
öat öet ongeïoofïrjcfe i^: ï^anneec pe«
mant aï fyn geït bat öP bp öem Öabbe
Daec inne becö?oncfeen öeeft / foo fet ö?
fönen cocfe te panbe / en biincfet baec foo
beeï op / bc €abacfe-meefler^ öem
Daer op tappen toiïïen/ fommige becfet^
ten wet aïïeen öaren cocfe / maer ooefe
mutfe/ ïeccfen/ öcmbbeenaï toatfpbpi
öaec öebben/ ïoopenbe aïfoo naccfet naec
Öup0 toe. ifecn pafTcert feïben boo? bp
öefeCabacfe/oft men fiet cen gcoot Iteel
ban befe €abacferb?oebee^ CgeïÖ\'cfe fP bic
noemen) uptïo|^cn/ b\'cenmoebècnaefet/
b\' anbecen tn fön öembbe/fommige nocö
Öaïfgefeïeet/en bicfemaeï^ fo b?ortCfeen
batfp niet É^ öup^ en ïtonnen feomen.
^cfe öebbe öibecfcöe genen/be toeïcfee al
becö?oncfeen öebbenöe öat fp bp öaec
Öaööen/ toecöen bupten gefloten/en bïe^
ben in öe fneeuto ït\'ggcn/ aïfo berfmoo?t/
öat fp een öaïf upee öaec na öoot toa^
cen / fonöer öat pemant paffecenöe / ces
nigöe compaffie öaec obec öabbe, TO

€ m

Bcfchrijvinge van Mofcovien ofte Ruflandt.

.....macc bkfetoftä ïn Uan

pecfoonen/mepnenDeöat öet öaer eene
eere ip/\'t feïbe bequameïöefe te öoen / en
fp öjasöen öïcftbjïïp tot eenen ïongöen
meeröer affectie / aïp tot öaer epgöen
Öupf-bjoubje Jl^aeromme öe groote
i^eecen en 25ojacen gemepneïpcfe/nef-
fenp öaceb?outoen/ eenen jongben ofte
ja^ignion onöecöouöen / öetoeïche in\'t
Öupp fnïcfte autöocitept öeeft / öat öe
b?outuen öaec ban nïïebiïennae moeten
becö?agen/ fonbec öat fp öaec tegenp be
fdbe becben oppofecen/boo; b?eefeöarec
mannen/bie\'t feïbe fouDe cebengecen;
(Sn bit gefcöiet ntet aïïen bp ïunöen
ban tameïijcheti ouöecbom: Häaec óocït
öicfemaeïp(geïijït icït\'t feïbe gebpeten öeb^
be )bp mannen ban feiïigof febentig|a==
ré: J^aecomme eenige bieemben baec te
ïanbe ïtomenbe/ enbe eenige jongenpbp
Öaec öebbenbe / moeten fp goeöe acötin^
ge nemen / öat öe felbe ban öefebeefïe^
ïpfee natie/n-et gebebaucöeect en bjetöé/
bjantfp foo öoo? geït/ beïoften / aïpan^
Deremiböeïen/ öaer toe tCacötentefio*
men. €n aï öoe bjd öit een ftiit ip / fïci)^
öenöe tegenp <0oöt / öe 3©et öec natiip
cen enöe aïïe menfcöeïijcïiöent^^ooip
nocötanp boben aïïen afgcpffeïijcfi / öet
gene fp beö?öben met aïöecïepbeefïen/
mant fp fonbec eenige öifferentie/ öae«^
beefïeïtjcfee conbecfatie öaec meöe öeb\'
ben / enöe en fcöamcn öaec niet te becoe^
men \'t feïbe öicïtbiiï^ grpïeegötte öeb^
ben. 3|cfeöebbegeïienteenen llnffcöen
Capitepn met namen <ß?egocio/ öe^
meïcfee met 5Ö\'ne Compagnie met onp
optoaectp tcocfe naec be fïaöt Sfe^
muiffea/ om cefïfïentieteboen tegen ben
inbaï bec ^oïen mt faec 13. defen
üjap foooinbefcöaemt enbe beefïacötigÖ
bat ÖP bicfebJtïp in p?efentie ban beeïe
pecfoonen/becoemben en bebeflicöbe \'t
fdbe met eebe / bat ön ntet febenbecïep
foo?ten ban beeiïen conbecfatie öaööe
geöaöt / öe feïbe aïïe fpeceficecenöe /

tnoet/in\'tfeïbet\'aenöoocett/5pconbec^ , „ ____________________

fecen met jongenp/ enöe mannen met maecomme top met öem niet en toou^

maïfi^nöecen/ en Dat niet in\'t fecceet/, öen eten oft Ojincfeem

Befchrij vinge van Mofcovien ofteRuflandt.
toasten trap/ïïïoecfe man ban aenfïen/bm neöcrgcfïasöen prcfoon stoüt onnes
maec aï^ÖP öoo? öen bpanöt Quam/foo lycb gefcöiet toa^. \'toeïbe öeeft oocR
feec becttaecöt/ öatmen öem niet een pïaet^in beeïe anöece faecben/Dat toan=
tooo?t en bonöe öoen fp?eecbeu/ maec neec ttoee pecfoonen in ttoeeö?acöt ofte
aï^ bjp toeöecomme ban Den bpanDt af? öijfentie 5öu/öen geenen bie aïöeceecfl fö?

ne bïacöten boet/ befen aï-öoe-toeïöp
Öet meefle ongeïgcb be^ toeceïbt^ öabbe/
toeet geïöcb gegebcn : 5|iecomme \'c
bat öet öaec niet geo?ïooft en W nocö
feïf^ oocb ben ^oïbaten j boo? be fleben/
fabeï^/ oft anbec 5öbt-getocec te b?agen/
ten fp be 23ojacenofte anbece ï|cecen.
.fl5aec gcmepneïgcb aïé fp bcacbeeï bcö»
gen en becötên / fo geb?upcben fp bpïen/
ftoeepen/flocben/ enfomtö\'t^ fleenen
en biecgeïycben. ^e biebecepe aïïeea
toecbt ban öaec gefïcaft/en bat naec ab=ï
benant: ï©ant beu geenen bie niet beeï
geflooïen en öeeft/toecbt aïïeen met ftoê^
pen gegecffeït op 5öu bïoote öinbecbeeï/
fleecbenbesijn öooft tuffcöenbebeenen
ban ben geene öie öP beflooïen öeeft:
.fïBaec foo öeöiebecpe feec gcoot i^/ oft
cenicönnt^ flcecbt tot uaecDeeïbanDett
itiepfec / fo toecöt fp toeï met öe Doot ge?"
flcaft/ en öat meeflenbeeï metbecö?inc=\'
beninöeïSibiece/ en De^ tointec#inee=
nenböt onöec öet ij^ te fleecben/ fom=«
tÖt^oocb/ maec feec fcïöen / aen eenen
boomteöangcn. ^it niettegcnflaenöe/
ftjn fp fo tot De Diebecpe genegen / Datfp
\'t feïbe quaïöcb naecïaten bonnen / en
Dat niet aïïeen fiecöte ïupben / en ban
bïepne mibbeïen / maec bie oocb batt
fïaet en aenfïen 5Ön.®en tijbebeni^ee=:
ce ban Eupbt eecfl tot Wccöangeï aen>
quam/iffec be# abont^eeh Jiufcö Capi?
tepnbp öem te gafl gebomen/ De toeïcbe
fienDe Dat De fcöoteï^enteïïiocenaïban
fiïbec toacen / öeeft beöenbigöïijcfeee«
paec teïïiocenban be tafeï genomen/en
bieinsö\'n gefleecbemlEaecaïfoa
be feïbe flcacb^ gemifltoecben / en Dat^»
men toeï totfl bat baec niemant b?eemt^
aï^ befen Capitepn en fö\'nen bienaec bin^

- , __________________ nen getoeefl toaec/öebben top/naec bett

F"/opbe^<©oubecneuc^ oft bebeïöeb? eteti/ffupteuDe Depoo?tenDe^boo?öof!S/
wcp Öof / fïcö bebïagenbe Dat Öem ban ötm openbaecïijch Daec meöe befcöuïf

C a Wcötj

20 Befchrij Vi\'nge van Mofcovien ofte Ruflandt.

Wcöt; &en Capitcpn geenen anbecen upt« 5önbe / en met ïjoute cïeppeï^ booj

bïucljt fienbe / fepöe bat 5ijn bïenaer rao?
jffeïijft be teïïtoren toeï mogt genome fteb-
ben/en bat Dp öem bie flrach^ toeï foube
öoente boojfcöijn b?engen / toaer obec
Bpben bienaer in\'t buoflec aïïeen tcec?
ftenbe / öeeft öpbeteïïiocen öaefïeïpcït
upt 5ön epgen bjoech geöaeït/en bie boo?
öe boeten öe^ öienaec^ neöec getoo?pen/
Öem boo?t^ bp öen öapre gebat/ eu jam?
merïöcö geflagen/ geïgcïi oft ÖP öe teïïio?
ten öaööe gefïooïen geöabt / öet toeïcïie
top aïïe toeï mecchenbe / ïieten nocötan^S
\'t feïbe fonber eenige aenïiïacöte / pafTe?
ren. ^P fuïïen oocfe aïtöt^meec beupt?
ianbec^ aï^ Öacen epgen natie foecfeen te
befleïen/ mepnenbe bat \'t feïbe geen fou?
öe eni^ / om batljet (foofp feggen) on=
cÖ?ifïenen 5ön. JBaec fp Jönfb becbfenöt
öoo? be gcoote begeecefecfeöepbt om te
Öebben/öat fp Öaec meefienöeeï fooon?
beöacöteïgcfe cn onöeöenöicöïöcfe meöe
te toercfe gaen / öat men öet öicfetoiï^
tnercfet/ en öaec (geïgcfe boo?fcö?eben
i^) öoet cafïigecenrCn tuanneec pemant
pet^beöenbigöïgcfe ontfïooïen öaböe/ en
men fufpitie op öemïjeeft / foo en ftan
men öem niet befcöuïöigen / foo ïinöet
ccup^tofïfeuflen/ en bacr mebe\'t feïbe/
ïoocöenen / ten fp bat begefïooïengoe?
beren baec nae gebonben toerben / enbe
aï^ ban toert öen öief nocö beeï fvuaec?
öec geflraft.

Van het Praven der Ruflen, en wat het
felve fy.

H\'€t en t^ öaec niet aïïeen boo? öie?
becge geacöt/ öat men pemant pet
ontfieeït/maec oocfe öat men een anöec
nntöouöt \'t geene men öem öeucööeïijcfe
feöuïöigö ï^» ^ï^ pemanöt nu eenigöe
P?etenfïe / \'t fp ban geïeenöen gcïöe / oft
anöecpBt^/opeeHen anöecen öeeft/ foo
gaet ÖP fgnen fcöuïöenaec befeïagen /
met becfpecfe om öem op öep?abe te mo?
gen fetten/\'t toeïcfe gecoufenteect sgnbe/
teecbt öen fcöuïöenaec gefet en bafine?
öonDén ineen fioeï/ öaec toe gemaecfet
bïootefcöenen getojeben engeffagen/f"
ïange tot öat ÖPbeïooft öateïgcfeteöé^
taïen/ en fcöoon öpfept en fnjeect/öaef
toe geenen miööeï te toeten / foo toert ÖP
nocötan^foo ïange aïfoo getcacteect (jae
aï fouöen fp aïïe öet bïeefcö ban öefcöe^
neninfiucfeenfïaen/tot öatnemantbait
5gne b?ienöcn öoo? compaffie betoeecö^
5gnöe/beïooft boo? öem tebctaïen/öet
toeïcfee foo \'t niet en gefcöiet / en foo ben
crebiteur feïf^ geene commifecatie en
ferijgöt/ foo foube ben patientbenanöp
ren bagö/en beeïe bagöen baec nae/ aïfo
geöanbeït too?ben/ tot bat öp baer ban
foube fterbcn. baer fgnber beeïe Die
Öicfetoiï^ beeï geïDt^ ouDer De aerbe be?
graben öeï)tien/en fïeïïen öaer öerte öaec
aïfoo op / öatfp om eenigöefeöuït op De
p?abe gefet fgnDe / ïgDen fuïcfe een ej;tce?
mitgtban to?ment/Dat öet ongeïoofïp
i^ / aïeec fp öaren becbo?gen fcöat toiïïen
meïDen / öet toeïcfte te meec fïaet te bec?
toonöeren/ Doo?Öienrp Daer geene
rurggn^ en öebben (aï^ eenige uptïan^
Der^ Die Den ïlenfer boïg&en) om ïiare
toouDente Doen cureren/alfoo Dat öate
beenen Dicfemaeï^ gangreneren enöe fP
öaerban ïiomenteflerben.

Van.de groote experientie die de Ruflen
hebben, oen te cureren\'c Morbum Gal-
licum.

M€n moet niet ttogfeïen / oft aï"
toaer fuïcfee onnatuecïgcfee / enöe
obettoïïigöe ïuj:ucieufe faiten/ foo beeï
gepïeecöt toeröen / öat öaer niet tegöen-
flaenöe De getempertöept De^ cïimaet^ /
groote co?cuptien moeten gecaufeeect
too?Den/ enDe namentïgcfe \'tgene top
noemen Morbum Gallicum , oft De
^paenfcöepocfeen: €n niet tegen^aen?
be fp in aïïe anDece meDicinaïe euren
göeöeeï couto enöe ontoetenöe jgn:
^00 öebben fp nocötan^ tegen^Defein?
fectie fuïcfe eenöeïpent en öepïfame te*
meDie / Dat öet gcooteïgcfeé i^ te ber?
toouDecen : .iBaec toat fimpïicien oft

fuö--^

ï 6 Befchrij vinge van Mofcovien ofte Ruflandt,

fubfïantienfn baec toe gcb?upcïien / cn flnacfeenmatbatfnnictbeeïïufïenöebs
fean men ban öaec niet becnemen/ boo?
bien jp \'t feïbe öeeï fecceet öoubcn. ^cfe
Öebbe eenigöe ban onfe jiSebecïantfcöe
pcfoonen aïbaec gefeent / be toeïcfee (om
Daec te boen cucecen) öiec te ïanbe aïïen
mibbeï en feofïen aengetocnt öabben / en
bpcötan»S(boo?öet intoo?teïen bec co?-
ïuptien) bau öace gefontöept befpeceec^
ben. 4En aïfoo fp baec te ïanbe feomenbe/
Öaec fleïben tn öanben bec ïïuffen/ fyn
fp in ben tybt ban töien oftttoaeïfba^
gen/ban öaec aïfoo gecuceect getoojben/
aïtyt ïeggenbe in eene öeete batfïoobe/
bat aï öoe toeï fp in ben feïben tijt aïfoo
Seinatteecten af gegaen toacen / batfp
bp na eenen menfcöeongeïycfefcöenen/
aïïenf feen^ mebecomme tot öaet feïben
ïïomenbe/ baec nae öaec foo bifpooft en
aefont bonben/aï^ fp opt ban te boocen
Bctoeefï toacen. «Ben bincfe öebbe icfe ge=
fïen in öace euren : 3©anneec pemant
^ecojrumpecct i^ binnen öet öo°ft/ ofte
\'11 be öecfenen / en baec boo? eenigöfïn?
fön geöoo? becïoocen öeeft / foo ïeggen fn
ben patient op fijn 5Öbe / en in \'topenfïe
00? fetten fp eene feeecfe boben b?anben-
be / niaec ban toat fubfïantie bie ge?
maecfet té/ enfeofi icfe niet tjcrnemeu :
^n befeïbe öeeft fitïcfe een feracöt ban
tcecfeen / bat ben patient quaïijcfe \'t feïbe
feanïöben / enbe naec ontcent een öaïbe
bpce fiet men uptbe oore feomen eene
öacbe geïe matécie/ eenen bonec ban een
ep geöeeï geïijcfe sijuDc. ^ttcontinuecen
3pb?ieofte biec bagen/enbe ben patient
Seboeïenbc aïtö\'t meec en meec becïicö-
tingöe / bebinbt pcö in\'t epnbebecïicöt
ban aïïe co?cuptien/ en geöeeïö\'cfegenc^
leu. dommige meçuen bat fp baec im
be geb?upcfeen eenige tobecijen/ maec
t feïtoe en niet appaccut/ boo? bien
Jp baec toe geene tooo?ben of cacactecen
(geïijcfe fptoeï in anbece bingöen boen)
jnaec aïïeenïycfe feecfeecc fubfïantie in \'t
toeccfe fieïlcn. ^t patiënten moeten
ooefe gcbuecenbe ben tijt ban Öace cuca^
tic/goeöe biete öoubcn / mact fp 50" foo

ï 6 Befchrij vinge van Mofcovien ofte Ruflandt,

2%

öoojbïcn belebtere aïbaer gèftabicïjïijcft
foo ftereh afloopt / aïp eenicïj gettje ï)ier
te ianöe fouDeniogöen boen/ en bit niet
tegenftaenöe en toeebe bit ^e Ijipïien niet
afgeb?ebcn / niaeröirïaïtijötp fpnojbi-
narip gintp cntoeberUaren :.ïl^aet aïfo
befe©5oin»en nip feec feefteïpcft toecie=
pen en toencRten bat ieïj foube toeeï)
gaen / enboifieicït (üjeefenbeboo? ïjate
tootiecpen) baec niet ïangïjec bïyiicn/en
Öiec öoozen ïiofleicït öe uptïiotnfte ban
\'t feïbe niet bjeeten. ^et ip ooeïibsaec
(gdijfe beeïe pecfoonen öiec te ïanöefpu=
öe/ \'t feïbe feonnen getnpgen) öat binnen
öe feïbe ^aöt Caïniogca/ in onpïoge=
ment toap eenen genaemt Cöein/ spnöe
cen ^amoitec oft lappe / öen feïben
Öaööen top öep abontp geöouben om
onp bep anbtcenbaegöP eenen feefeecen
toecö te topfen ^ lï^acc gegeten öebben
öe/ toiïbe ÖP toebecom uutgaen / en aïfo
top öem\'t feïbe niet en toouöen toeïaten/
b?cefenöe öat öP onp fouöe ontfoopen/
toefluprenöe aïïe öeucen en poo?ten/Die
feec öoogöe toacen/bebonöen top öit niet
tegenfiaenöe/in eenen oogenbïicfe/ öat
ÖP bupten öet ÖnpP toap: €n aïfoo öp
öep anöecenöaegöP tocDcrom tot onp
quam / bjaecööentop öem öoeöp öep
abontp foo upt toap gefeomeiW toaet op
ÖP anttooojöe ftat öp aïïeeneïöcfe fpnen
<0oöt öaööe aengefpjooRen / en in onfe
pjefentie eenp opfpitngenöe/fepbe öat ÖP
met foo eenen fp?ong upt öet tjupP toap
gefeomen / öet toeïcfee te geïooben fiont /
öoo? bien öet niet mogeïpcfe en toap boo?
eenigöen mibbeï tec tocrelt anbcrpbaer
upt te feomen.

Van de Galoppen , dat is, Dienaers
ofce Slaven.

"ö3t meefïenbeeï bep gemepne boïcc
.5ijn bep ïiepferp <©aïoppen oft fïa^
ben/en öet fiaet in fifne magc met öaer /
en öare goeoeren/ fófp eenigöe Öebben/
te boen \'t geene öem geïieft.daer 3.0\'n
oocfe eenige öie berfeocöt toojben/ geïpcfe
ober eenige jaren / een gtoot beeï man^
neu en bioutocn/ uptl^pfïant onbec ße
epgenfcïjap en flabecnpe bep Hepfet?
3ijn gefeomen / ban be toeïcfee aïp nocp/
een groot öec! Daec te ïanbe fijn tooonen"
be / eenige jijn toeï geemancipeect/ öocp
ebenuieï ai mogen fp upt öet ïanbt «iet
tcecfeen / anbece toecben nocö Öiec enbe
baec becfeocöt en be gene bie be feïbelfeoo\'
pen/mogen bate mebe boen toat öaec ge^
ïieft / öet fp (fooöet bocötecp)3önDe
fdbe te fcöoffiscen/ ofte öoebanicö öie
fouöen mogöen toefen / om \'t ïeben te
b?engöen. de ïïuffen feïfp feonnen be«
bctec fuppojteren De flabernpe aïé De
toööept/toant baec innesgnbe/ becïoo^
pen fp öaer in aïïe bebaucöe/ en in öe
fïabernp\'e bjengen 3p ben tpt ober met
arbepDcnenöjaben. ISïp eenige l^^eerert
fierben foo maecfeen 3p fomtpè Öate
flaben b?p / De toeïcfee ban ïicöteïpcfe toc^
Decom öaec in een anöece fTabermjebe*
geben / genietenöe Daer boo? eene feïepne
fomme geïtp/ Die fp in feo?ten tijt feer on^
nutteïöcfeDoo?b?engen. €en baöer bec^
feoopt Dicïimad fynenfoone/ en fooöP
toeöer b?p gegeben toeröt/berfeoopt öem
toeöeromme/ maer aïp öo öem tot
maeï toe berfeocöt öeeft/föo en macö ÖP
Öem niet meer berftoopen/noc-ö öen foo^
nc en ip niet mcec inspne fubjectie.
daec 5ijn beeïe jongïïemenf feenp / foo
Eijfïanbtfcöe aïp anbece/öe toeïcfee oocfe
aïfoo becfeocöt b)ccben / enöe na öatfe
fcöoon fön/gdöen fp öicfetoiïp beeï gdtp/
maec fii en beöouöen Die gemepnïpcïi
niet lange/ toant öacen ïufï Daec met ge*
boet ÖebbenDe / berfeoopen fp bie toeber^
om. ^co ïange öaer eenen i^epferip/foo
moeten aïïe O^nöerfaten en ïanöt-ïieben
jaerïjjcc feecfeere contributien geben /
todcfee gecoïïecteect toecöen/cn gcb?acöt
inöengemcpnen fcöat: l^aec ben Itep-
fee booDt 5pnDe / oppoferen fp öaer /
en toiïïen niemanbt/ ten fp men öate
met getoeït btoingöt / geöoo?fam 3ün.
de iBagijiraet/biefp noemen Den öuf-
raöe / en fean aïp ban geen geöoo? öeb\'
ben: maer foo Daec eenige faecfee ip te

becjï

ï 6 Befchrij vinge van Mofcovien ofte Ruflandt,

becïbcren / foo moet öet Bcmepne peu?
Peï/ }ae ben mïnfien bebcïaer/ öet fp bat
fp flaben 5ön oft niet/ aïfoo toeï ö^te
ftemme baer inne boeren aï^ pemanbt
ban be bcojnaemfle^^eetenofteSSojae?
ren: lïï^ ban bergabeeen fp met bupfen?
oen te famen op eene pïaetfe/ en aïbaer
toepen 3n met ïnpber flemmen npt öaer
öoet-bmicïten/ biat be meefie (iemmen
begeeren / bat moet gefcöieben: €n foo
pemant ban ben raet ofte be 25ojaeren
Öaet baer tegen toonben oppoferen / fou?,
btn fp te famen fpannen/öem aengröpen i
en in \'t toaeter fmgten: IB aer foo öaefl
baer toebec eenen fóepfer geïïofen / foo
fepnbt ÖP ober al <!5oubernenr^ en be^
beïöebïjer^ upt/enaïfban bomt befe ra?
paiïïe ban aïïen bamen \'t öcoft in ben
felioot ïeggen/ öaec fubmitterenbe onbec
aïïe\'t geene öaeropgeïegöttoojt: €nbe
öoe öare (J^berieöept öaer aïf ban met
meecbec eigene 3ön tcaetecenbe/ öoe fp
be feïbe meec fuïïen cefpectecen/ eeren en
geöoo?faemöept betogfen/bat bertoon<=
Decent toaerbigö i^.

SW bontoen öace öupfni geöeeï ban
Öout / en bat ban cecöte benne-bco?
toen / baec menbe maflcnaf maecbt:
\'®efeb3cten fp fobequameïtjcb eningc?
pieufeïgcb op maïïïanberen te ïeggöen/
ïonbecaenöet geöeeïe önp^ eenen nae?
9fï t\' empïoperen/ Dat ben toinbt tot ge?

pïaetfen bacc en ban innc bomen :fp
otcben be feïbe önpfrn met pïancben /
maec meefl met fcöojfen ban beccbe-
fomcn/ bie Daec te ïanbe feec gcooten
;ï^„qüantitpt toafTcÖen De bicö?
«cgepbt bc^ <aebouto^/öebben fpfccc
toaccme floben / baec fp Öaer ije$ mm
Jrt^ inne ontöouben. ^p 3ö\'n öf ïteube
Kec gebjoon / \'t toeïcb nïet tc bectoonbe?

cen cn / boo? bien fp bie ban joncr aen
ïeecen ïgben / in be tointec / Die aïbaec
nptec-maten bonbt i^ / flet men Dicb:=
toiï^ bc bïepne binbecen / ban een öaïf
jacc oft toepnicö meec / be toeïcbe aïcee?
be ïopcn/bocö meefl op öanben en boe=»
ten / naccbt in \'t öembbe (aïfo fp fomec^
en ftointer^ meefl niet anbec^\' aen en
Öebben) op be flcaetenboo? ben fncuto
ïoopen en crnppen: fo bat men foube feg?
gen bat öet niet moogeïö\'cb en foubesö»
batbe feïbe niet ban boube enfbubefïcr:\'
bé/fo öaefl fp toebec in be floben bomen/
en öebben fp gautfcö geen ïetfeï / aïbaec
bcuppen fp meefl boben op beiloben^/
om be toccmtc te öebben/ en öaer bafien

ï 6 Befchrij vinge van Mofcovien ofte Ruflandt,

fp Öicïitöiï^ ban bo\\3£n neber / alfoo bat
nimnirt tertocnöfringöemoet arnflen
öatfp nietôaïê rnöeenenbicecïïen/fonï
ber bat fpnocötan^ eenige fcïjabeïgben:
be öupfèn toeröen boo? öet gantfcöe
ïïijcïï riieefl op eene maniere gebontot /
uptgenomen bat binnen be fïaöt Mof-
côtoie/ j^obogacbia/ en eenige anbere/
fommige (bocö feer toepnige) ban fïeen
getimmert 3öu / bp na op öe buptfcfje
maniece : .flfeaej; öace ISercfeen cn ïiïco?
fïer^(aï öoe toeï be feïbe oocïi niet anöec^
geraaecïk too?öen/ aï^ üau encïïcïöout /
fo fijn be feïbe fccc fcöoon. ïfet if toon?
öer te amfien öet gebouto öatfp maec?
ïïcn/ aïïe öe pïancUen / fonöec eenigöe
fagen oft fcïïabcn / aïïeenïöcït met
Öare bpïen / toaec meöe fp feer beöenbig
^^Öïï/eu effen maecïien. t>P tinnneren öe
feercïten tamcïijfït öo^sö/ en öe tcocen^
gemepneïöcïï niet appelen/ tneefteuöeeï
rebecïit mctfetptcberguït / fommigöe
ban bïicïi en anbec fuöftantie / öet toeïc?
l\\t ban becce dl be fcnne fcöynt / eenen

grooten gfen^ geeft, ^p öeöben ecneujöe niacnt ban jlâep gepafirert 5öuöe/

begint Ijct cenicïjfint^ toacm te toojDen:
aec ontrent Siuiio en ^ugufto/i^ ïjet
forntijg fo ercefTijf ïjeet / Dat be öette bft
tonnen qualgcfe fnppojtaöeï ig/maec bit
uiet ïangö öuerenöe:a©ant öet Deuce?
nen Dacö tod onmatcïrjcfe öeet i^ /en Den
anöecen bacö toeöec foo ïtoube/ aï^oft
öet öier in^ebjuario ofte JEcert toa^.
ï^et toeïcfte naer apperentie / b\' oo?faec?
fee ip/ geïijcfe be I^ÖPfïci feggen bat Den
Donbet ontfïaet upt öitte eu feouöe / bat
öaer bif fonmf/ bpfean^ bageïgcjc/ge^
Öoo?t toecben alfuïcfee öonöec-fiagöen/
Dat een menfcöe Daer ban bertfaecöt
too?t. baer Doo? gefcöiet Dicfetoiï^ gcoo?
te fcöabe / foo in Cobren^ / üercfeen/
Rupfen/aï^ menfcöen / beefien enöoo^
men/ Die öaec Dooj gèfïagen toojDen. ^P
Öebben Daec te ïanDe beïe fieenen/ ïancïi-
toojpigö en op bepDe De fepöen fpit^
öe / toeïcfeen fp berfeïaren Donöer-flee?
"1 33oo?t-5pDe nan JBofcobien / neu te toefen/maer\'t feïbe en i^ De toaer^
J^ïeggeuöe ontrent opöjiE-eij-tfefiicö öeoöt uiet geïgcfe / niet tegenflaenDc

beefe

ï 6 Befchrij vinge van Mofcovien ofte Ruflandt,

tïceïe ^ptïanörc^öatr seïoof öaet mue
fîeïîeu.

Van de Vruchtbaerhey t des Landts.

M€n fouöe mepnen öat öeejjtreme
groote feouöe/ treefeenöe tot m öen
Btonöt/ljet ïanöt onb?ucÖtbaer fouöe
maeefeen/ en öat om öc feo?ticl)ept öe^
êiomec^ öe mucljten niet cn fouöen feon^
«encgpen. JBaec öit niet tegenftaenöe
ôet ïanbt ôaecfobjucftt&acc/ öat ïjet
tnonbeci^ met oogïjcnte aenfien/toant
in öen tijt üati ontcent negöcn toeecfecn
toeet l}et ïïoocen aefaept/gemaept en rijp
inöe feöuecen geboecti^nfoOpcistöat
alfoo niet boo?fïen en babbe/fofouöenöc
©mcl)ten/öoo? öe fubpte obccïïomenbe
feouöe en bo2jl geöeeï becöoiben mojöen.
^et öeïpt/fonöec ttoiiffeï / grooteïijcr
öaer toe / öat ontrent be maenben Siuïii
eniïugufii/ïjet baec meefiaïtijbtbacö
i^/en bat besonne ontcent mibbecnacöt
maec anbecöaïf upce onbec en bïöft 5
<en tec contcacie cn öeeft men be^ Min-
tec^ niet meec aï^ b?p upcen bacö/ en bc
^onne eenen feoiten tybt fcöDnenbe /
Öeeft foo toepnicö fecacöt/ bat men be
feïbe niet gebóeïen en fean. 3ln be ^0*
mee ié baec boo? be öette / foo eene gcoo^
te Quàntitept ban muggen / bat be mcn=
fcöen boo? öe feïben/ nacöt nocö bacö cn
feonnen eufien/ aïfoo batöetfcöömbat
bet feïbe öaec boo? eene flcaffe (geïgcfe
bit ban Cgppten öabben) opgeïept t^.
^aec feomt\' ooefe fomtöt^ be^ ^omec^
onbec öet bec / fuïcfe eene contagieufe
fiecfete / oft bnp? (geïijcfe men öet Öiec
noemt) öat öebeefien tn gcoote menicö\'
te öaec ban tlerben.

\'t ^eïbe öeeft men oofe gejien in\'t taec
1613. ïPant aïföoen öefe contagie öaec
foo gcoot toa^ / Öat men öc beïben op
beeïe pïaetfen/met boobe beefien bebecfet
facö / Öet toeïcfee bcroo?faecfete eenen ous
^ecb?aecöeïgcfeen tïancfe/ om bat fp boo?
tcaecöept be moepte niet en toouben»te=
men om bc feïbe ban be beïben/be toeïcfee
ïïicöt aen öe öupfen ïagen/ toecö te boe^

2f

cen ofte te begcaben / maec foo öaefl
bie gefïo?ben toaecen / biïben fp bie enbe
ïtetenfc ïeggen :€n aïé be feïbe opflaï
flecben/ geïijcfe \'t feïbe \'oock beeï gcbcuc=
be / foo fïeepten fp bie maec bp br anbece,
^et gcooteïtjcr te bectoonbecen bat
befe infectie ofte pefle öen menfcöen on^
beftöaebicöt feet / boo? öienöebeccfeen^
met groote öoopen öaegöeïgc^ tebeïöc
ïiepen/ en boeöen öaer met öefefliiic=
feenbecacoigien: aSn Dit niet tegenflaem
öe meebe\'n befe bercfeen^ bp öaec ge-
fiacöt en gcnutticöt: Maec mp \'t feïbe
gefien öebbenbe ren feoflen naec bientö\'t
geen bêccfeen^-bïeefcö meec eten.

Van de fchoone Revieren en Viflchen,
daer dit Landt mede voorfien is.

Ijl^aïïe beïanbébe^3©eceït^/enbencfe
icfe niet bat baec een i^/ \'tmeïcfe ben
?lïmogenben meec gejegent öeeft met
fcöoone cibieeen en toatcc-flcoomen/aï^
bit ïanbt: <6n bat met fuïcfee quantitept
bat niet tegenflaenbe bc fpacieuföcpbt
be^ ïanbt#/ eenen beeïe öonbect mg\'ïen
cepfl/en aïtijbt cebiecen binbt / bequaem
om op en af tebacenrjnbe feïbe i^ fuïfe
een menicöbuïbicöepbt ban aïöecïep btf«
fcöeen / öat foo öe intooonbee^ ingeniup
genoecö toacen om, öe feïbe bequames
ïgcfe te bangen / beeïe anöece ïanben ge=
noecöfameïijcfe öaec öoo? gefpijfl fouben
feonnen toecöen.lfetbefle öat 5p bangen
feonnen/öat i^^aïin en ^teuc/öetoeïc»
fee ontcent \'t noo?öec-quactiec met fuïcft
een quantitept gehangen mo?ben / bat
be feïbein befe/en beeïe anbece ïanben
geboect mecben/ en beeïe uptïanbifcöe
Coopïupben boen baec mebe gcooten
öanbeï.

^e feupt ban be ^teuc toert in ton«
nen ingefouten/ en genoemt Cabiäec/
\'t toeïcfe ooefe in beeïe anbece ïanben /
maec boo?nementïijcfe in 3ïtafeen / baec
öet in gcootec toeecben geöouben i^/ ges
boect toeet. 3^aec ftomen geinepneïijcft
jaecïijcc ttoee fcöepen upt ^taïien bec*
toaect^/bie met öefen cabiaec öare mee»
^ tle

Befchrijvinge van Mofcovien ofte Ruflandt.

Iteboopmanfcïjap öoen.jBacrtuat acn
gaet öß anöece iSebier-bijTcöen / al^
linoecft/öjaelTeni^/ iBacncacpen/qua-
Dael/öie öaec feec a&onöaut t^/met nocö
üele anöece / öte öiec teïanöe onbeHént
3Ö\'n / öle pacben fi? in tonnen / met Voep?
nicö fout en toatec / en Katen öie aïfoo
flaen becöecben / aï^ fp nu beginnen te
flincben / Dan fö\'n öie boo? öaec opliet
befle / en aïföan eten fp öie / toant aïfoo
fp ban becfcöen bifcö geen toeccb en
ttiaben / fo fbnöe Die anöece Ijaec niet
goet fcööuen te toefen. jfiBcn jiet opöe
tneccbten / Daec Defen bifcö in tonnen te
boop flaet / aïtoaec een menfcöe / Die\'t
feïbe ongetooon i^/ boo?bp paffecenDe /
quaïö\'cb ban flancb en ban gcDuecen /
öat De ïSuffen öaec bomenöe om teboo?
pen / nemen fp öen bifcö eecfl upt öe ton
nen/tupcbenöe öaec aen oft öp genoecö
flincbt: foo niet/foo toecpen fp öien toe?
öec in/feggenDe/Den bifcö en i| niet goet
oft bcacöticö / toant öpen flincbt niet.
3©at ö\' 0O?faecbe Daec af toefen macö/
t^ onbebent/maec naec apacentie moet
\'t feïbe toefen / om Dat Den menicöbuïDi?
göen bnofloocb Die fp Daec toe / en tot
aïïe anDece fpöfegeb?upcben/ öaecDoo?
fijne bcacöt beïet / Dat fp Den cecöten
fmaecb Daec bannieten genieten. 3©at
aengaet öacen cabb^öau/ De toeïcbe beeï
in De toitte See / en ïancjc öe bauten ban
Hapïanöt gebangöen toeet / Die fouten
fp bequaineïgcb in/ om Den feiben in an
Dercïanöen obccte fcpnöen: JBaecöen
genen Die fp boo? öaec felf^ öonöen / Die
maecben fp fliucbenöc / geïgcb öaten
anöecen bifcö / feggenöe Dat Den flancb
De^ bifcö / De eenige öeucöt en bcacöt i^.

Van den Sneeuw.

l^agbuecenöe^Den tööt ban feben oft
acöt maenöcn/ïepöt öen fneeuto
öaêc contimieïgcb De öoogöte ban een
gcoot man^ ïengööe / en Dit niet tegöen?
flaenöe / ban men beguameigcb öoo? öet
ïanöt cepfen itoant aï# öet eecfl begint
te fneeutoen/\'t feïbe beeïe Dagen en nacö?

ten continueect/fco 5ö\'nöe ^Doeccnge-
Öouöen/ met öace fleöcn en paecöen in
öe toeece te 5öu / en geflaöicöïötïi öen
gcooten ïanöt-toecö te banen/ban Ö^^
eene bo?p tot öet anöec / aïfo öat öe paf^
fanten öp en af cepfenöe/ aïtgt öen toecÖ
gebaent binDen

<en foo pemant upt Den feïben toecÖ
toouöe gaen oft cgöen/ en ban öP öoo?
öe Diepte De^ fneeuto^ niet boo?t bomen»
Jï^aecommc öe #oïen oft anöece/öie te\'
nige inbafle in\'t ïanöt Doen / öcfen toecÖ
oocb moeten öonöen: .fBaec öiec tegen^
Öebben öe Öuffen eene inbentie / öe toeïc?
be fo fp cecöt/enjonöec faute ban coiica^
gie in\'t toeccb gefreït toecöe / fp fouöen
öace bpanöen De^ tointec^ niet aïieene
beïetten öen inbaï / maec fouöen oocb öe
feïbe/ öaec inne sgnöe/obectoeïöigen/ en
naec öacen toiïïe tot cuine b?engen: \'tfeï^
be i^/öat fp öebben öoutefcögben jm
tcent feben boeten ïangö / en een fpan
b?eet/en onDec jpïat ^gnöe. 5!^efebinDen
fp onöec ö\'ate boeten/enöe gïgen Daec
meöe obec öen fneeuto / fbnöec eenicö^
flnt^ öaec inne te flncben / (bpnagöe^\'
ïgcb men öiec op fcöaetfen cgöt) met
fuïcb een cafficöepöt Datöettoonöeci^«
€n oft aï eenige bpanöen met bupfen*
Den op Den gebaenöen toecö toacen / Ö^
fp te boet oft te paeröe/fo bonnen fp nog«
tan^/ met foo bïepn getaïaï^fp toiïïen/
öaec bp en contomme gïgen en foo fn ee#
nige ïange coec^ oft mufquetten öaö-
ben / be feïbe gcooteïgcb^ befcöabigöen:
Jfêaec boo? geb?ecb ban befe toapenen/
en meefl ban coucagie / foo fleïïen fp ö^
feïbe toepnicö in \'t toeccb. 0et ié tc bec?
toonbecen/bat nocöb\'erpetientie/ nocö
tgt/ Hocö goebe geïegentöept / nocö ben
noot (biemen fept) bataïïe^obectoint/
befe menfcöen nieten incïineect totö^^
cecöte geb?upb/ ban \'t gene fp fo toeï ge^
inbenteert öebben. Men flet öaet gö«\'\'
mepneïgcb op befe fcööben naec ben bp^
anbt cöben met boogen en pgïen/ fonber
te eonflöececen / öat be coec^ en ptfloïen
öe# bpanbt^ beeï toijbec bonnen toe ö?a?>

gen.

ï 6 Befchrij vinge van Mofcovien ofte Ruflandt,

öen. 5ön boben aïïen nut om ïtonbt
feöap ban ben bpant teïictjaen/ enbe^
legerbe pïaetfen te affifleren. !|cït ben
m\'t boojïeben jaer 1613. getoeefï ter
pïaetfen aïtoaet öe ©oïen met ontrent
iooo. öp een fïaöt genaemt giemmffea/
onp niet metc aïp tacïjentkï) mannen
fïerefe sö\'nöe/met toepnicö iSuffen/fu^
ÏJpteïpcfe öebben oberbaïïen/en aïfoo top
genen anöeren miööeï en fagen / öebben
top op eenen bergÖ5Önöe/ mettêr öaefï
onfe ^eöen/ Daet top met quamen g\'erep=
fen / in \'t tont gefïeït / in fo?ma ban een

tetrencöement / öe feïbe (foo beeï öen tpt
toeïiet) met fneeuto betoerpenöe: €nbe
aïfoo öen bpanöt appjofeecöen / eti Eofïe
ÖP om Den fneento / nietanöerpaïpop
ben gebaenöen toecö / öie feer naw toap/
eöargeren: öocö boo? be goebe mufquet=
ten / bie top bp onp öabben / betöooben
Öem öaefï nabet asjnjofcöe i aïfoo öP
eenige bagen opp baer toap öoubenbe /
binbenbe eenen binnen-toecö/ om anp
öe anöere 5öbe meöe te befetten /toaer
boo? onp be bictuaïie begofie temangue=
ten/enbe top boo? öet ïtïepn getaïonfep
boïf]c/niet uptbaïïert en mocöten/ fou^
ben top genootfaecïtt getoeefï spn onp in
öe genaöe bep bpanbtp te begeben / foo
öeïanöt-ïupDen/ ïoopenDe opDefefeöps
ben ober öen fneeuto /onp met b?o0t/ en
anbere bictuaïie / niet ontfet en öaööen.
^et toeïïie öen bpanöt mercïtenöe / öeeft
Öp öeboo?f5. fïaöt ^eminffea eneenigöe
bö?pen aen b?ant gefïeechen/en ip boo?tp
upt öet ïanbt gereden. Wenigen tpt öaer
nae fpn eenige Daer öan gebangen/boo?
ben tiepfer geb?acïjt/engepDHicljtfpn^
öe/befeenben Dat fonDer öerefijïentie öie
top geöaen / enöe \'t ontfet Dat De boecen
obecöenfneeuto ïoopenbe/ fonbec öat fp
\'t feïbe ÖaDDen feonnen beïetten/betoefen
BaDDcn / ïjaec intentie toap getoee^ / De
fïab Coïmogcaen mcöangeitebecme^
fïecen euD\' intooottDecp ban Dien (geïgfe
fp oocfe binnen Seminffea geöaen öab?
ben )ane om\'t ïeben te l^engen. ICïpnu
ontcent JHirp öet fneeuto begint tefmeï=

27

ten / en öet fp te onthopen / foob?engöt
Öet feïbe foo een quantitept ban toatec in
&rt ïanbt / bat be ïSebieren obec ïoopens
be/Dc fïeöen en Do?pen aïomme onDec \'t
mttt fïaen: maec \'t feïbe en Dup?t met
ïange/ Doo? bienöe Kebiecen öaec Doo?
tefiercfeer afïoopcnöe / fenöen aïïe öet
toater en ^p nae öe Eeetoe/ aïujaer öet
öicfetoiïp nocö tot öe maent Sting
bïgft ïeggtn ö?gben/ aïfoo bat öefcöe=
pen/öaer mepnenDe tnte feomen/Daec
öoo? grooten noot ïiföen/ moeten fom^
tgtp toeöeromme feeeren / en naec öet
^p toacöten.

Van de Peerderi der Ruffen ^ en hoe fy
die ghebruycken.

D€ iSuffen öebben tóptte ïicöte
^eecDen / meefï Öupnen / en beeï
onbehagen/ baec toe lebben fp feïepne
toomen / fonöec eenigejlfä^n aenöet
montfïucfe. 0ace fabcïf ^n f^ecöoocö
binnen upt géöoït / aïféoöat |et fcöönt
öaeciniie fitfenbe/batmenbïifnaeobec-
epnbe fïaet :^ïec oninfe ifl öat fp niet
bafï cn fitten / maec baf aten met een
fbiacfee ïancie öaec fean tecaecbenfïoos
ten.<lBn aï-öoe toeï bepeerben feïepn fgn/
fo feonnen fp nocötanp grooten conti^
nueïen arbe^.berb?agen: spfgnfneïin\'t
ïoopen / \'t toeïcfe öaer meefenbeeï bient
in \'t bïucöten / öat öaer feec gemepn ip/
fp 5gn in eenige Dingen öe iöooïfcöe peec?»
Den niet ongcïgcfe/ Datip/Datfpgetooon
3Ön om öe fïinc&ec-öanöt göetoent oft
gefeeert te toeröen / en men fouöe öaec
quaïgcft met aïïe getoeït De cecöteöanöt
feonnen Doen omme feeecen / eenigöe fijn
fcïjoon ban öaïp/ feïepnöooföicö / foms
migöe öebben feec gcoote maenen/ bps
feanptot op Dec aecöen toe öangöenDe.
de ï^uffen en geb?upcfeen geene fpocen/
maec aïïeen eene peefe oft fioeepe/ Daec
DepeecDen toe getoent jpn/ Defeöangen
fp meteen feïepn feOo?Defeen aen Depincfe
oftfeïepnfïen bingec Dep cecöte öanötp/
op Datfp/Die toiïïenDegeb?upcïtert/ öe
feïbe gcgpen-mogen/ engeb?«pcfet öebs
d a benöc

549 Befchrij vingc van Mofcovien ofte Ruflandt.

benöe/ïaetcn fy bie toeber Uaïïen en gan-
gen / om be öanbt aïtg\'t top te öouben/
en baec nef en^ eenige toapenen in be feï?
be te ftonnen boeren. 3^are teugel^fön
met een tont gaetften/ baec fp benbin®
gec boo? fleecften / om oocft met be feïbe
Öant ben boocö te mogöen öouben/ en te
fcöieten. be ©ojflen / Itnefcn en
pacen / öebben boo? op öace fabeï^ ftaen
een ftïepn fteteïtcomften/ in be conbe toat
ftïepnbec ai^ een teilioo? / öier op ftïop^
pen fp met öaten ftoeep-fiocft / toanneer
baer eenigen noot oft aïarm ijS. fp
oocfe eenigöen aenfïacö oft berraet op
Öanben öebben/ öet fp&pnacöteoftan^
berfint^/ foo faï men be.feïbetrommeï\'
feen^ feec öooren feïoppen / boo? bien öie
onber ban ftoopcr fö\'n / enöeöeröaïben
een feer groot/ enöe aengenaem geïupt
geben.

Ure meefl-gtmepne Vuapcutn tö«
t eenen ^oge en pijï-feoocfeer metpö?
ïen/öie acötec óp öacen ruggeöangöc,
.ïïSet öefe bogen fcöieten fp f^er recöt «t
fiercfe/toant fp öaec b.in joriCR^amin
geoeffent toecöen / toant meefi a.ïe be
^abeïé/ .i®actecjl/en anbece gebierten/
öaec \'tbonttoercfe af feomt/toecben met
öefe bogen\'gefcöoten / maer bat met
flompe iajïen/oni öatöie fofeeenigjïnt^
fcöerp toaci n ./ fouöen öoojgaen / en öe
beïïen quèi-fen.; ^p öebben, ferommé
ftoeeröen Die fp >aMe noemen/ bpna
gemaecfet opöe #ooïf£öe maniece/ Docö
niet fo toeïfngöenbe. fommige öeööen
pifioïen / en anbeceroer^ met fnapöae?
nen / öocö feer onöequaem fgnbe / cn öe
icïue af-fcöi^teuöe / fetten fp biececöt
boo? op Öaec boifi, €ec fpbeu beu fabeï

Öebben fp een bgi öangen/eenige boeren
tuffcötin öe beenen en öen faöeï/ eenen
ïange fiocfeabe/fonöecfcöee/ op öe ^ooï^
fcöe maniece. öaer ïicöaem en D?a^
gen 3P geene toapenen / upt göenometi
fommigöe teeren cn 25oparen/Die öe&^
benfeafacfeen ban maïien:i^are fabelt
en boogen geb?upcfeen fp aï t\' feffené/
toant in De öanöt Daer mèöe fp Den toom
aen Den binger öe&ben / öouöen fp öen
bbge/in öe mont een pgï/ inöerecïjte
Öanöt Den fabcï/en Deöangenöefbefpe/
toiïïenbe nu fcöieten / foo ïaten fp Den fa^
beï bie meteenfnocrom Den arm bafï
i^/neDer baïïen/en öangen. ^n beneet^«
ften aenbaï fcöieten fp aïïe geïgcfe / bocö
meefi ban becce/toant fp niet geecne Den
bpant foo naer bp en ïaten feomen/öat
ÖP op öaec met öe ïancie/oft auöerfïnt^/

fouOe

ï 6 Befchrij vinge van Mofcovien ofte Ruflandt,

fien ban becbaefiöept/ niet om fien.

Van hare Ordinantie in den Oorlogb?
als fy in Batallic fijn,

D€ ïïufTen öebben gantfcö geen
o?bonnantie tn ben <0o?ïocö/ en aï^
fp in eenen beïtfïacö tegen^ ben bpant
«omen/foo en maecïim fp geenebïen-
Seï^/nocö bataïie/ nocö abaiit nocö ac^
tiece gacbe/ maec cijDen aïobec öoop/
aïïeenlijfe Öebben fp Compagnien ban
ontcent tbjee öonbect man ófte mcec/
oie cgbente öoop/bocö oocH fonbec eeni=
Seo|ö?e oft geïebemfp öebben eenen Co?=
liet in \'t miöben ctjöeube/b?agenöe een
beiïö\'ïbpnaefo gcoot / aï^onfe 3nfan=
terne öeèfr. ^ppïegen oocKboet-boïcïi
te öebben met ïange öaech-.ïiBufqnettcn
bie fp feer ono?bentïijclt gebniocïtcen/:
maec öat en öebben fp nu met meec / aï^
aïïeenïijck eenigö? öie met bogöe^ fcöie*
Een / en op be fcöijben obecbrnfneeum
ïoopm / öefe noemen fp ^tciïïi fïip/
toant ^tciïïn bat i^ fcöieten. JBanneec
fp te bcïöemkcté trccïicn/en öen bpant
bocö berre ban ïjaec i^/fofcörjuenfp te
Öebben eene groote ïefoïutiemiaec ben
53pant öaec beginnenbetegenaecfeen/fo
^ecgaet öaec be couragie/ ten fp bat öa=
^e menicöte foo ecceffijf gcoot i^ / bat fp
ooojfeecfeec öoubcn be bictocie te fuïïen
«ebben/en ban baïïen fp aen met fuïcfeen
wcie öatfe fcötjnfn uptfinnicö te mefen.
^fêfp cetiigc bataïie becïouen öebben/fo
men öe obcc-geMebene Öïec en baec
fïeccb ffot / om öen öaï^ te famen gïjes
fpannen/ öoo? öeflaöt omO^obt^toiïïe
ïoopen / maec aï^ öet ïiaec inbenfiane
ïiomt / fobeö?öben fp öaec pïpfter Daec
mebe/öe feïbe een fieen ora öen öaï^ bin=
öenöe/en ban eene öoogöeb?uggein t
toatec flo^tenöe / en fïen öaer fonöer cc?
nigöe coinpafTie becö?incften. \'t^eïbe
Öebbe icït üintien öe flaöt j^abogacöia
gemeten gefcöiet te jgn aen beeï i^ooïs
fcöe <ï5öeïïupöen/ bie icït in öe gebancfee«
niffe fomtijt^ öaööe getoeefï becfoecïien,
mt öoen fp meeft aï| fp ttjbinge ïicijgen
bat öaec eenigöe fcöabe ban ben bpanbt
gefcöiet i^. ^n 5gn foo becbittect op öa-
ce bpanben / bat fp bie bp nae met tans
ben meï fouöen ban een fcöeucen. ^cft
ben feïfé baer p?cfent gebjeefl/ bat top
met eenigöe peecben utst ceben om conts
fcöap ban benbpant te ïtcijgen: <èn ah
foo mp tec pïaetfe quamen/Daec te
boocen eenen troup ban ben bpant ge®
meefï ma|/ foo öe&ljen top ben feïben
eenigen tijt berboïcöt/ bocö niet bonnen
attrapperen / aï^ aïïeen een out grg^
man/goeöen aenfien öeböenöe/en eenen
fcöoonm pcerïen bant om fijnen öaï^/
öen toeïcïien top niet toetenöe om toat
oo?faecït ÖP acötec gebïeben toa^/ ge?
bangöen namen:en aïfoo top toeïbec^^
Öoopten ban öem genoecöfameïöcïi Den
fïaet öe^ bpant^ te becfïaen / foo fïeïöen
top öem in öanbeu ban eenigöe ban onfe
iSufen / öie om§ geboïcöt toaren / met
intentie ben tcoep aï^ nocö tcbctboïgen:
~ 3

ücröec eontfcöapen bofitn ïittjgöen/ftjn
toptoeberomtup gelteert/ en bebonben/
bat be ïïufTen befen gebansöen nioebec-
naeebt ontbïeet / bete toonöen gegeben/
en ban öet ïeben berooft öabben/en toa-
ren j t\' onfer toeber bonifle baer op nocö
foo beröitjï/bat fpöeni bp nae toeï fou»\'
ben gegeten öebben / niet tcgenflaenbe
fp toeï toifïen öoe gcootelDCjc top becont?
fcöap noobicö öabben.

Ia wat manieren de Ruflèn te Velde
trecken.

D <6 ïinffcn te beïbetrccbenbe / nt-
men feer toepnig bagagie mebe / op
bat fp bïucötenbe/öe feïbe niet en fouben
acöter ïaten en bequameïgcb öaer tot
rooben/ en fleeïen begeben.^en=^eere
beïa<0arbia öabbe eenen ffacö tegöen^
De ^oïen/boo? öe (laöt (<Etoeer/öe toeïcbe
fp ingenomen en aïbaer öare retraite
Öabben. ^p toaren flercb ontrent fe0
Dupfent mannen/en ben ^eet be ïa «©ar-
Dia bp na ban geïócbengetaïcKptïan?
öet^/ met beeïe öunfenben ïSuffen/ ober
De toeïcbe comnmnbeerbe eenen lïnefp
JliJicöaei/ <0ouberneuc ban Bobogar?
Dia / en aïfb baer fufapteïgcb eenen groo?
ten regen gebaïïen/ foo öebben be po;
ïen mepnenbe gcoote abbantagie te öeb?
tjen/boo? bien fp meefi bocrenbe ïancien/
ï8€5p€opiennoemen/ bemufquetten/
en pifioïen fouöen bomen tefaiöecen/
öaefieïöcb met ecn furie upt be g tab ge?
toaïïen/öet toeïcbe be öuffen mercben?
be / öebben öaer op be bïucöt gefleït/ en
mepneuCe bat be j^eer De Ïa<0arbieci!
bejöne berflroopt feuten toerbcn öet=
ben öaer begeben nae be bagagie/öie on?
trent een öaïf mgïe ban baertoa^ / Bc
feïbe gepïunbcrt / en aï öat ban toteröen
toa^/ mebe genomen / baer mebe boojt
rtj^senbe öacö en nacöt / cn ober aï öe tg?
fcingö b?engönbe/ öat öen t^eteDeïf?
(^acbif en be söueberfïagcn^i arfn/ niet
tegenftaenbe öp öe bictorie beöoubcn/ en
öe #0Ïen tot inöe fiabtiCtoeer/ geöje?

ber feïber berfiagen öabbe. i|ieromnie
toa^ tuffcöen Den f eere be ïa i^aröie en
be lïufTen ccnïangen tgbt groote öiffen^
tie/ enbe en bofle nopt beeï/ban\'t gene fp
gefpiïjeert öaDben/toeberomme brggen-
Wte Suffen b?engöcn feïben eenicö ge^
fcöut te beïbe / ten eerfien boo? b?eefe bat
fp bbicötenbe\'t feïbe fouben moeten tócr^
ïaten/en ten anberen/om bat men toep"
niglje onber öaer bint bte\'t feïbe beqiia^^
meïöcb bonnen geb?upcbcn ^oen Dc»
fiepfer 25afiïiu^ be ftaüt ^moienfbp be^
ïegect öaöbe / pïanteöp eenicö gefrönt
Daer boo? / \'t toeïcb öP eenföeeï^ upt De
^tabtjil^ofcou mebegeboert/ en ootft
gebuerenbe öe beïegertngöe/ öabbe ïaten
gieten: IBaer aïfo öp te bier tgöt geenen
fionflapeï en öabbe/ nocö pemant m \'t
recöïegeb?upcb baer af toifte/ en boft ÖP
baec mebe niet upt gericöten. <ïcenigen
töbtöaec nae bcïegcröe öp öefiaötca"
faen / met een gioote (tianritcpt ban
.flletaïe ftucben^ iJSaet aï \'t gene ÖP
baer mebetetocgeb,\'acöt / toaibatÖP

\'t flot (\'t toeïb geöeeï ban ijoutgemaebt
toa^}aenb?anbt fcöoot / cn öp moefie
\'t feïbe baec na fcïf^ toeöetom laten op-
boutoen. jg u tfc tijt öebbf n be läuf^e»
een toepnicö mcei crpec entie/ boo? pet
genefp ban öe b?eemöe natte gefïen enöe
gcïeect öebben: iiläaec öet fiaet te öucÖ=
ten bat \'t feïbe te ïaet faï bomen / en bat
Öet met öaec fal toefen : öero lapiuot
^hryg^;s, gcigcb Dcn flaet öaecinnefp
gereöigeect 3ön / \'t feïbe genoecö getug^
gen ban.

Hoede Ruflen in eene piaetle beleger\'^
zijnde, niet lichtelijck haer op gcveOj
maer tot den uyteriien toe, haer defen-
d >-en.

N^et tcgöenflaenöe öe bïepne erpe^
rientie bie De Buffen inbetlrgg^\'
ijanijf ï öebben / foo \'t nocötan^ bat fP
in eenige beïegcröeplaetf? sö\'nöe/ aïïe er*
rrcmitept ïiebec bectoacötenaï^öaecw»
öe öanbt öaatcbpanben te begeben :fP

bec?

ï 6 Befchrij vinge van Mofcovien ofte Ruflandt,

btcltjcten baec öaec inne met ïange ïjae
feen/ met pgïen / fteenen / en aïïe \'t gene
Öaecmogöeïijcfe ip te inbentecen. de
iBaïïen/ boben\'tgene Dat fpmet aecöe
tameïijcfe öoogö opgeUjojpensijn/ ï)eb=
ben öaec-en-boüen noef) een campact
ban öicfee baïcfeen/bafl in öe aecöe flaen;
öe / Daec op ïeggen contom een gcoote
menicöte ban gcoote mafien / Die men
met toepnicö macöt ban boben ueDec;
toaectpïtan fiooten/ en Den bpant aen=
feomenöe / en öe feïbe fietcfeten befeïim^
menöe/ ïaten fp Die mafïenafcolïen/en
boo? De gcoote Ymaecte Doen fp öicfetoiïp
gcoote fcöaöe / cn b?engen beeï boïcp om
Öet ïeben. den 3|eece öe ïa <0acöie öeöe
een ajfaut op etn fïot genaemt €apo?cea
met ontcent ^ 000. mannen/ toaec inne
niet anöecp aïp ï^uffen en toaccen :
ülèaec De feïbe DeDen fuïcfeeeneceftfïen;
tie met eenige j^etaïen fïuccfeenp/3^ae=
feen / fieenen en auDecfintp / Dat De gene
öie DepetacDe mepuDen aen öe poojte te
bjengöen / meefi becfïagen toierben / en
ben Üeece be ïa<6acbie toap genootfaefet
met gcoot becïiep en fcöaöe öaec toebec;
omme af te trecfecn/aïfo öpomDegroo=
te feouöe en öe Diepte Dep fneeutop/ geene
beïegrcingeen feonbe Doen. daec en te;
gen fyn öe tuffen geöfeï onbeguaem om
eenige fietcfeten feifp te beïegeren/ toant
fp foo bectfaecöt5pn in eenige appjocöe
te Doen/Dat een pegeïtjcfe focfetöeeerfie
te toefen. HÖaer aïïe \'t gene fp gemepu;
ÏÖcfe uptricöten / ip öat fp öoo? öe gcoote

geben. iflSaerbie öaer conbitie feennen/
toetenbe bat niet tegöenfiaenbe beeïe
fcöoone beïoften / öaec geene genabe en
faï gefcöieben/ öebben ïiebec ben aïbec;
itptecfien noot te bectoacöten / oft aï
becötenbe tefiecben. _ ^

Hoe de Ruffen te velde zijnde, Laer behelpen.

AUpbe Suffen tebeïöe jgn/ en öaec
•^ecgenp toiïïen tec neöec fieïïen/fo bec«
feiefen fp eenige groote rupme pïaetfen
tn öe toeïcfee be (^eneraeï / #berfien en
boo?naemfie «Officieren öare tenten fet;
ten/fonbec eenicö cetrencöemcntöa;c/
omme te maecfeen. degemepnefoïôa^
ten boo?fien öaa^ meefi ontrent De bof;
fcöen/ Daer inne maecfeen fp feïepne önt^
ten / niet fco feec boo? öaec feïben/ aïp
om öaec faDeïp en bogen te betoaren/öat
fp niet nat en toeröen. ^aer peeröenïa^
ten fpbeeï in \'tbeït ïoopen/ toaer obec
aïp Daec eenigen aïacm feomt / eene
groote confufie feomt/om be feïbe toeDec»
om te bangen. ^n öouDê eenige peecDen
ecp?effeïö\'cfe/ Die öaec bictuaïie naec boe=
cen / fp moeten oocfe aïïe boo?f!en 5Ön
ban b?oot / Doo? öien öe önpfïupben obec
aï becïoopen/ en öace p?obifien in be bof=
fcöen becbecgen. fet b?oot bat f^ mebe
boecen ip gefneben in feïepne bierfeante
flucpfeenp geïpcfe teecïingen/toaecomme
be JFcancopfen\'t feïbe noemben pain de
bez, ïjet ip ttoee maeïp gebacfeen / enbe
men fean \'t feïbe in tijbe ban nootïan»
gen tpt goet öouben. ^aren b?ancfe ip
gemgneïpcfe toater mét een toepnigö
aspn gemengeït. €n oft baer aïfomtgtp
eenicö geb?anbe ït^pnen oft ànbece
b?ancfeen geb?acöt toecben/ foogeb?upc*
feen fp Die obecöabeïpefe / Dat fp Daec
nae toebec niet en öebben. .fommigöe
öebben aenbe faöeïp öangen ïeberefïef^
fcöen met geb?anöen topn op bef ooïfcöe
maniece / en\'tfeïbebertoarenfp om in \'t
app?ocöecen bep bpaubtpintenemen /

maec Den eecfien Coc^ geDaen / en f^
geDtoongen 5önDe öaece ïanciente bec«
ïaeten/ mepne icfe Dat öaec beeï meec ee;
ne boo?^cötjgöept/ aïp fo eene ongebon=»
Den ptcte/fouöenooDigötoefen/ toaec
ban fp De b?ucöten / fo tegeni De fean;

fopfen/

topfen/ €rtgeïff öen / aï^ .ï^eDerlanber^
nuöichUiiï^ gefniaecht öebben: llèaer
bjat be Polen beïangöt / baer en 5ön bjp
niet ban mepninge togber^ mentie af te
maecften/ bco? Dien öaeren öanbel/ fo in
Ii rö\'cö^ aïf ©olitycfte faecften/eenen pe?
gelgcft boo? bien öet lanbtban beele bec?
focöt i^ gebjeefi/ bael beftenti^. IBofco?
bia öeeft tegen öet Boo jben be See ban
Pcczorke,tegen öet v!5ofien be Tartaren,
tegöen öet Eupben bc Cafpiiche Zee/
(2:uccftpen en Perocopfchc Tartaren, en

E Y

N

len ban grooter efiimen / be bJelcfte ban
Öiertti geöeeï Europa bierben geboert :
in ïleligie ftomen fp met be <©?iecften
naec ober een / fp gaen met langöe
ften fonber plopeu / met lange en nanbje
moubsen/gelöcft bie ban Ifungacien/
öare fcljoenen fpn met pfere platen be?
lept. \'t Eanbt i^ abanbant ban aïïe b)ü?
be bieren/öogel^ en ©itfcöeuberjïen.
D E.

Een Befchrijvingh van de Weghcn en Revieren, uyt
Mofcovia Ooft-waerts, en Ooft ten Noorden acn, te Lande-

waerts., foo het nu alreecle dagehjcks bereyft wort van den Mofcoviten; Oock
de namen der Steden aldaer van den Mofcoviten gebouwr,met des felven Gou-
verneur oock beiêt, diedat Landt daer al omme bewoont, opfoecken en inne-
men laet j jae by nae tot in groot T\'artarien toe heeft laten befoecken.

Ober ïanbt een mgletoeegö^ cepfen / en
ftomen fooineen ßibierebiefe WijfTera
noemen/en befe ï^ibiece balt upt ^teen-
ftlippen/bie be Mofcoviten CJomena noC?
men/ en leggen oocft in \'t gebecgöte loe-
goria, cn cepfen fo met be ïiibiere nebec-
toaert^ negen bagöen langö / en ftomen
ban bp een ^tebeften batfenoemen Soil
Camfcoy, eU i^ ban ben Mofcoviten ge?
geBoutot tot een ruft-plaetfe boo? be rep^
f^n bc ïieöen / biant fp ban öier moeten
boojDer te ÏanDe repfen / enbe boo??
noembe iSibiec loopt b"oo?t^ öaren cour#
en baït ten lefien in be ïftiöiere Cam toel?
fte Cam loopt onber be ^tab ViatcaMof-
covia, en epnöigöt öaer in be groote iïe?
biere Rha of Volga, Die in Mare Calpium

bïoept met 70. mgangen,

fCeSoii Camfcoy gecufï ÖebbenDe/fo
5Önöecbeïe ^eeröen mettcr tgöt aï op
geb?ocöt/en i^ ooft aïceeöe toeï betooont
cn \'t ïant tontom met 5^o?pen en ©ee
toeï ber (ïen/aï meefl Ruflen cn Tarrers
5gnDe/fo nemenfe öaer Bagagie op ^eer?
Den/encepfen ban öaec meefl ober ge?

bergöte

Na SiberiajSomoyedaenTiftgoefà.

fietjggte böï 5^ennen/ #ï)n&ooraen/oocft
anbere feïtfaemc Zoomen/enbe cepfe^
otoec^ obec een Öebiece m öet seöecööte
Soyba gcnaemt/baec nae nocö obec eene
öiefe Coofna noemen/ ïoopenbe bepbe na
yetj^oojben. gebecgöte b)0?t bp
Öaec in bjien gebeeït/en een öeeï anbec
ïant aï^ baec fp upt-bomen/ fcöoonbec
^offcöen/ baflec ban öout/ en oocb bee?
« becfcöepben Heup ben bacc toaffenbe /
«ibcixio?tttoee bagö-cepfen^ ïangö ge?
baemt Coofvinfcoy Camen; nocö anbece
tbjce bagö-cepfen^ b30?t genaemt Cir-
Kmfcoy Camen; baecnabicc bagö-ccp?
fen^ ïangö Podv mlcoy Camen, en ïtO?
tben ban tot een ^tabt genaemt Verga-
tena; 5^efe b?ieboo?noembe JBoefignen
bJOjben meefl befocöt ban bjiïbe Tarters
en oamoyeden, bic nictcn boen ban aïïe
«ofleïycb 3©tïbtbangöenboo?ben Mof-

Covicer: ^atgcbccgöte Podvmfcoy Ca-
^en \'£ öoogöfle / en op beeï pïaetfen
biet fneeu en bjoïcben bebeebt/ en\'t feïbe
feec moepelpcb om cepfen / maec
t baït fo aïïengf ben^ feec ïeege.

ïftomenbe tot Vergaieria boojuocmt/
Jboetenfeöiec bjacöten tot tn \'t ©ooj-
teec/toant baect^ cen iSebiece Toera, bte
pet öeeïe 3Iaec aïbaec onbiep t|/ om bat?
fe baec eecfl öaecen oojfpjoncb öeeft /
jnaec ïn \'t ©ooHaec b30?tfe gantfcö
oiep ban ben fneeu be? gebecgte aïbaec)
^n cepfen ban aïfo met booten en fcönp?
tenboojbec.

^efe ^tabt Vergateria be eCCflc
^tabt in \'t 3Cant Syberia en toiect eecfl
Qeboutotobecai.^acen/roet meec an=
öece ^teben aïöaec omtcent / en i^ oocb
toeï betooont / oocb boutoenfe\'t Èanbt
öeïg\'cb men in Mofcovia boet.

«©ocbiffeceenen<J5oubecneucaïbaec/
öie aïïe ©co?-Jaren menicöte ban
bianbencn öoocen fent aï-omme boo?
oie ïSebicccn in ben gantfcöen Siben-
fthen Eanben/ in aïïe Cafleïcn en pïaet?
lenbaec ^oïbatenen l^cö\'göf boïcb i^:
oocb obec be Oby in aïïen ^oitenenbe
pïaetfen aen Mifcovjfch J^pïcb/ toant fp

, „ 35

aïbaec ntet en boutoen tot nocö toe / en
be Samoyeden ïeben ban öet 3©ilbt aï^
becöaeït i^.

j^u befe boo?fcö?eben ïSebtece Toera
af-b?öbenbe/bomenfe naec böf Dagen tn
een flabt laphanium genaemt / oocb booj
ttoee giacen geboutot / enbe met a^oïcfe
gepïant.

iCot laphanium feomcnbc / cepfcnfe
toojbec in be feïbe Toera, cn ttoee öagen
gecepfl öebbenbe/ begint öaer Defe
biete feec bcommete b?aepen/foo öatfe
Öaecöicbmaeï^ moeten obecfetteninbe
feïbe ïïibiece Obec 3lanbt/ombe cecöte
toegö te öebben / enbe om Dcc bo?töepbt
toiïïe.

^nnutooonen öiec aïtö\'öt Tartaren
en Samoyeden , Die öacc outccnt ©ee
öouöen/ öaec fp ban ïeben : oob öoutoen^
feSaooten.

€n ten ïeflen ban befe îîlibtece Toera
bomenfe in een gcoote ßtbiece Tabab,
3Ö\'nbeIsp naec ttoee öonbect mgïen ban
Vergateria , maCCfp CCpfcn tOt Tinnen
toe/ een i»tabt boï ©oïcb^/ oorb ban be
feïbigöe boo?-becöaeïbe göeboutot : ban
beïe cepfen oocb toeï ban iaphanim met
ffeeben in ben Jï^intec tot Tinnen, in
ttoaeïfbagcntgt^/ en öiec gefcöiet nu
gcooten öanbeï ban ^eïtergen met ben
Mofcovicen jtegÖeUöe Tarrarenen Sa-
moyeden , en befe pïaetfe i^ goet boo? Öe
gene bie maer een öaïf ^aec upt toiï fö\'n
iSêaec beeïe foecben\'t togbcc/jae tot bec^
bp bel5ibiereüby,fonae\'t<i^oflcnaï#
uae\'t gupben.

©an Tinnen bOltlt mCH tOt Tobclfca,

öet i^ooft bec Sybenfciic flcbcu / eube aï«
öaec i^ Den floeï Syberia, cn beu oppcc?
jlen ©icecop ban be Mofcovitep, cn öaec
moeten aïïe fteßen öaece fcöattingöeu
Saecïgcb^ b?engen/ fo toeï ban b\' anbec
5gbe be Oby aï^op befe sgbe / eube too?t
öaec oocb becfameït/ enfo met geïepöc
gaecïgcb^ met oTofacben en ^cggö^-
boïcb nae Moibo gefonDen / en öiec too?t
oocb flcenge cecöt geöouDen. €n moe?
ten oocftaïïe <0oubccneuc^ i» Samoyeda

m

Befchrijvinge van de Wegen cn Rivieren in Mofcovien,

en Syberia Dcfcn obcöïeren. <Back se= bc O by,ttoee tneBrn repfen^ ban T^obol-

fcöïet baec gcooten öanbeï in aïïe bingen
upt Mofcov\'ia baecgebjacöt: <©ocïi hOf
mcnbecTartarenUptÖCt éupbCU/ ÖCCÏ
toÖtUptTartarien,cn bCCÏ becfcöcpbcu
®oïcfen/bie baec aïïenf ben^ meec enbe
meec feomen / nae bat be fame ban bit

met b?eben foo geinco?poceect öeeft/ bat
ÖP niet en öoeft te b?efen / foo feec stjnfe
ben Mofcovicen toegebacn/cn ooefe jgn-
bec aïommeiSeccfeen; toiïbe 45o!itbat
ben to?eeben^paHgiaect Amenca in
pïaetfe ban jijne onmenfcöcïijcfee tp?
tanupe / met fuïcfeen b?ebe ingefecegöen
Öabbe / fo mocöt men öem nocö eenicö\'
Hnt^ \'t feïbe gunnen / toant men beeï
meec ban fuïfeg met b?ientfcöap faï feon=
nenbecfecijgöen/ geïgcfe icfe \'t feïbe ge=
meccfetöcb / en nocö bageïijcft^ ban ben
Mofcovicen öooce/en aenmeccfte/ ban
wet to?eebe tpcannpe oft getoeït/(|c.

5^efeboo?noembe fïabtToboifcaïept
bp be gcoote ïSebiece Yrcis genaemt / bie
feer flercft baït upt ben jupben / en ïoopt
toeï fo fneï aï^ be Donou w öoet / en baït
in öeïSibiece üby.enfpfcööut metOby
«pt een getoefle te feomen; aen ö\' anöec
3Ö\'öe bec flabt ïoopt bc ïlibiece Tobol
boo?noemt/ baec be flabt be naem af
èeeft.

2|n be ^ibtece Tobol feomt een baï?
ïenbe fSibiece / bie cecöt upt öet noo?öen
upt öet gebecgte bp bec 3ee-feant fcöDUt
te baïïen / entoo?t ban ben 3©tïöenge?
öeeten Taffa, ca op öe feïbe flibiece öeb?
ben be Mofcovicen nu onïaug^ een flabt
geboutot/ Pohem genaemt / en öebben
befeïbe befet met aïïecïep boïcfe upt be
Siberifche flcbeu / CU bat om oo?faecfee
battet fo fcöoonen Itant^boutoe ontcent
ooefe fcöoone 25ofTcöagien/ snnbe
ijoï *bt / ban 3tuppaccben / ©of
fen/ ^toecte/oocft ^abeï# en .ïSatec^:
^nbefeflabt ïent ttoee toefeen cepfen^
ban Toboifca, jioo?t-toaect^ be ïiibiece
Yrtisj baec ^ becöaeït ig/ ïoopt ooefe in
ca, cn op be mont toa^ eectijöt^ oocft
eenflaötgöcboutot/ bie genaemt toa?
Oifcoy-gorot , macc i^ naemaeïé boo?
\'t bebeï bc^<6oubecneuc^ in Siberier ge*
cupmt / met feggenbe toaecom :
bcncfee\'t i^ getoeefi oni be feoube / oft

obecbaï ofte becanbecingöe mocöt ge^\'
fcöieben: €n aïfo uptbe gcoote fiibiece
Oby ccn gcoot toatec ïoopt/ ombangen^
be een gcoot beeï Hanbt^ / geïijcfeeenen
acm/ en baït \'t feïbe fo toebec in be Oby^
maefet fo een gcoot «èpïant/ baec i^ toe^^
bec ecn flabt gebrtitot/in pïaetfe ban be
gecupncecbe/enöeobenfe Zergoit geöe^
ten / 5önbc ontcent 50. nirjïen oprtoaet\'
bec/ aï^ ö\'vmöec geflaen öaböe.

€naï^ fp ban öaec öoo? öe Ï5ibiere
optoaect^ cepfen/geb?uj;cfeenfe toepnigö
Sepïop öace Sdooten/ \'t fp om öattec
toepnigö IBint (0/ of om \'t öooge ïant^
toiïïe/öoe toeï öe Oby aïfint# gcoot en
b?ceti^/maec tcecfeen öe 25ooten op /
geïijcfefe meefl in aïïe pïaetfen öco) be
ïftibiecen in lEofcobien cepfen / en cep^
fen ban Zergoi. ontrent loo. mtficn op^^
toacct^/cn feomen öan tot ecn Cafleeï/
genaemt Noxinfco ,bat obec 13.3accn
geboutot toiect/ aï^ ben gcooten (t^aw
becneuc ©oïcfe upt Siberun fant/ om
Hanbenopte foeefeen/ bequaem xijnöe
boo? nienfcöen/en om fleben te boutoen/
en öebben öoen aïfo baec een €afleei ge^\'
boutot/ baec eenigö ïicgggé-boïcfe op
i0/ een pïapfante/ gefonbe en toacme
pïaetfe/en feec b?ucötbaec / baec oocft
beeïfcapgebiectcen <ï5ebogeïtei^: J|et
ïept in \'t Zwöt-oofien / en i^ naeniaeï?
ooefe cen ^emepntegetoo?ben/ en öaet
toiect beboïen nocö toöbec en toijöec/ na
öc toacmte optoaect/\'t Itant te befpie^
ben; maec baec i^ aïttjöt beboïen met
©jientfcöapte öanbeïen/en ben ©oïc^
fee b?ienöeïö\'cfe te tcactecen/ biefe fouöen
ontmoeten oft.binben / om foo toööec en
togbec ©oïcfe te öebbem ?ïïfTe nu met

troepen

Nae Sibéria, Samoyedcn en Tingoefa. 3 f

tcoepen tcSanbe-toaertinccpfDen/tot öat «ïSuattict upt/. öattcttelJettoonpe?

obfcöc 400. mijlên/ fagöenfê aïomuje
fcöoone aLanöoutoen / maec geen men=
fcöen/en aïtooejl ïanöt.

danaïfoofebp öe zoo mrjïen guamen
Doo?öe Sibiece Oby op-cepfenöe/öeb^
oen (nu geïeöen 10 jacen) eenen fcïjoone
Pïapfante aianöoutoe sebonöen / oocït
feec tuacm / fonöec öattec eetiige oiibes
quaemöept to-ap/en ooch toepnigö JBtn^,
tec of bp na geen; en fpöaecom toeöec
inSibena geöomeu 5pnöe/ öebben bec;
oojfaecïit getoeefï \'tfeïbein öec Mofco te
ontbieöcn/ en cegeecöe aïöaec ben Boris
Goddenoof, öe toeïcïte öe fóecïte fecc.bcs
Öectigöbe/en bebaï oocït tecflont öat öen
«Soubecnenc tipt Siberia öacc boïcïi öe-
nen fouöe fenöeu/ om öaec een ^tabt tc
ïaten boutoen/ Öet toeïcït gefcöieöe / en
baec ip een fcïjoon Cafleeï gemaecïtt /
m,tt nocö eenige öupfeu/fo öattet nu een
fcïjoone ^tabt ip / en toojt Toom ge;
tiaemt/ om öatfe namaeïp geöoo?t öeb;
ben/ öattec menicöte iCactaten op öefeï;
be plaetfe getooont öebben/ en foo fouöe
bie ^taöt ban Den ®actacen/ foo öen
naem ontfangen öebben/ om öaec pïap;
fantptoiïïe / en DefeCactacen öaööen
eenen fóoaincït onöec öaec / öie Altijt ge;
naemt toaé/en fotoojtöefe^taöt Dieft;
toaeïp nocö befpjongen ban Dibecfcöe
boïcïiecen Die öaec öectoaectp in\'tbeït
ontöouöen/öan nu iffefo macötigö/öat-
tet mettec tpbt oocït toeï een ïiïepn ^o^
nincïicpcïi mocöt toojben.

iCufTcöen bit Cafleeï Noxinfcoy, en
befe ^tab Toom Siberien biitbenfenocö
bageïicïïp te Eanbe-toaect beeï öibecfcöe
©oïcïtecen / öie öaec Oftachij noemen/
bie nu oocït aï metten JMofcoviten/Tar-
tarenj enbc Samóyedén CU Siberia ÖaeC
beceenigeu/\' en met biienbtfcöappeöau;
beïen/ b?engenbe fommige oocït «ïSouöt
tn anDece Dingen/ en öebben onDec öaec
beeï koningen/ SpnDe Die geïpcfe öe ^n;
wanen/te toeten/ De feïepne Die in <0ofl-
Jnöien tooonen / en niet öe groote: ^n
fomma öe .mofcoöietenïiomenfo toliöt

cenip.

#ocR 5ö\'nöec beeï Cafleeïen en ^te*
befeenp tnffcöen be SibteceOby en Yrtis.
be toeïcfee in be feïbe tpbt/ oft toepnigö
baec na/ geboutot toiecben/aïpToboiica
gtboutoet toiect/en 5Dn nu oocfe gantfeö
tpcfe/ 3Ö«be gemengöt met Mofcoviten,
Tartaren enbe Sairoyeden , DiC tamme.
3Ön/ en toojöen öefeïbe ^teben genaemt
i ara, omtteut toeïcfee pïaetfe/ De Sibïe;
ren Oby enYrtis, töien öagöcepfen ban
maïfeanöecen spn ♦ oocfe een ^taDt Die
lorgoec genaemt ip/ enöieip getimmect
obec beectöien ofte bijftöien jacen / oocfe
Befori en Mariganibifcoygorad, CUbC ïeg;
gen befe boo?noemöe ^teöen optoaettp
naec öet ^upben/maec op De ïiBefl-spbe
bec Sibiere Oby , foecfeen be ^ntooon®
becp nocö bageïpcc topbec entopbecte
feomen. ïfettoaett op befe spöe be Oby ,
ïiggen be ^teöen Tobolica, Liberi Bere-
fai,en meer anöere opberfcöepben Bibie^
cen feggenbe / enbe toojt nocö bagöefejc):
meec geboutot.

Hèaecöe fleben NarimenToom ïég;
göen op b\' anbec spbe bec Sebiere Oby.
^iec geb?upcfeen be ïieben beeï Seen in
Öacc fleben/ oocfe fneïïeöottöen/ öiefp
beeïe met bifcö fpijfen/ Daecfenaeöaec
oojöeeï feec fieccfe ban too|öen/3pnöe gea
Djoogööen Socö Jffllaec lorgoer boo?-
becöaeït ïicÖt in öe Oby op een €pïant.

^u ban Nanm optoaect na öet <00^
fïen/ öe iSibiere genaemt Telt, Daer öeb»
benfe oocfe een Cafleeïgeboutot/ennocs
men \'t feïbe Comgoffchoy, en befettent
oocfe met boïcfe: ©an öit Caflefïfeenen
Narim , ^pnfe ÖOO? \'tbcbeï öep ^iberis
fcöen <0ouberneurp / ober feben jaren
geïcDen / gefonben met fïeDenenfeec^
Den recöt nae öet #oflen / om aïDaec te
foecfeen oft \'cc eenige onbefeertDe ^oïfeca
ccn öaec ontöieïöen / en cepfDen toeïon«
tcent töien toeccfeen ïancfe / cecöt <@ofï-
toaect/ Doo? gcoote tooefipnen/ binDenDe
aïomme fcöoone 3lanöoutoen/ oofe fcöo=
ne boomen / enbe beeï DiebetfcöeSebics
€ z ten;

ren: maec ontcent öe tgt tioojfs. getepfl
ÖebbenDe/öebbenfe op Den belben eeni?
ge öutten oeflen/bmbenbe oocft beeïbec?
oabecmge ban JEBenfcïjen / ban aïfoo fp
bamoyéden en TarcerstOt 3lept^-ïieben
öabben/bïe oocft mogeïgcft De toegöen
toeï booj-ïoopen öabben/ foo toacenfe
nietbefcöjoomt.

jaaec ftomenbe ontcent be menfcöen
betoefen öaec gcoote eecbiebinge/ en ftce?
gen beSamoyeden en Tartersfo beeï ban
öaec te becfïaen / öatfe öaec feïben met

De name Tingoefa noemöeu/en fcjoon«
öen aï ïangö^ öe gcoote ïiibtece Dtefe ic-
nifcea noemDen/ en toefen öaec De fpjup»
ten upt öet ^upt-oofl / Dan toiften öaec
beginniet/ en toa^ De iSibiece gcootec
öan öe Oby,ooft öaöDen Defe ïieöen gcoo?
te ftcoppen onDec öe ftinne/ ftïocftenöe
met öaec fpjaecïte aï^ öe l^aïcoenen /
\'t fcöeen öat öe Samoycden öaec fp?aecfte
inbeeïbecflonöen/ en fpDe Samoyeetfe
fpjafte niet öeeï ongeïgcft en toa^ / maec
öaec nae fecc öeïöe.

EYNDE.

Op wat maniere de Ambafladeurs, by den Groot-Vorft,

en de Kcyfer aller Ruflen, &c. ontfangen worden.

■^«ïBn <0efantcepfenbena IBofco?
bien/ en Daer ontrent frjnDe/ fent
een 2Soöe bp öe eetfle ^taöt/ om
föen ^berfien öer feïöige aen te
Dienen/ aï^ Dattec aïfnïcften^5e=
fant öoo? öe^ ©o?flen ^taöt faï cepfen /
en öan öoet öen ^becfien b?agen/ niet
aïïeenïöcft ban toeïften fóepfec öP gefon?
Den toecöt/ maec oocft ban toat conDitie
enöe öignitept öen <6efant if / en met
öoe beeïboïcp öp ftomt /\'t toeïcft öP aïïe^
tien©o?flen obecfcö?öft. ^ï^öan toer?
tec een gefonDen öie öen<i5efant te ften?
nen geeft/battec een grooter #ecc oft
SBopaec ftomt/noemenöe een feecftere
pïaetfe Daer öP Öem ontfangé faï. fp
nu bp na tet gefepöe pïaetfen fijn/ fo fen?
öen fp een boöe bp Den <0efant/ om öem
te betmanen öat ÖP upt fgn flfeeöe ofte
ban \'t i^aert afflgcöt/ toant öie ban öen
©o?fi gefonöen toeet Daec naecfligöop
toagöt / öat ÖP eec ban \'t peect of upt öe
^öenict en gaet/boo? Den <!5efant
eecfï upt göetreDen /anöer^ mepnt öP
öiat ÖP öen J^ojfi oneec aen öoet. ^e^
«nDecenöaegö^fgu top öoo? 25oci(iöe?
titem gerepfï/ cecöt obec \'t ^ïot / en fgn,
baer fnacöt^ gebïeben/toeï getcacteect\'
Jjnöe ban Den <2^becficn met bgfDerïep
l^aacft/ ttoeeöecïep J©gn/ en ö^ieöetïep

J^eöe/töien Dagen fgn top gebïeben in
^moïenffto bertoacötenöeDe^ ©o?fien
anttooo?t. mf anDereuDaegïj^&pDec
.E^offtou geftomen fgnDe toaer ban Daen
top i.a ^.toerft toaren/en Doe quam Daec
een te poft jagen / Den toeïcften \'t ftoeet
obec \'t geficöt ïiep/on^ te ftenuen geben^
De/Dat Den ©o?fl De grootfïe teeren bart
5gn cact (öe toeïcfte öp on^ijoemDe) ge?
fonDen öaD on^ te gemoet te ftomen / öie
on^ ontfangen fouDcn/en öaec en boben
fepöe ÖP/Dat öet on<ï tjctaembè in öaec
tegenftomfte ban öen peetöe te treDen/en
aï fïaenDe\'^ ©o?fien bebeïaen te öooren/
en aï^ öP ou^ be öant gegeben öabt 1 foo
ftouten top toat / en onöec beeï bingöen
b?aegöben topbeao?faecïie/öoe öat öu
foo beftoeet toa^/ foo riep öp met ïupöec
fiemme: öeti^ een anöec maniec/ bp
öen©o?(ï onfen teere te Dienen/aïlbp
anDere teeren, ^aec nae aï^ top een

mentebeïttcecitt/ enaï^fp_____

toaren/fiegenfp af ban De peeröeïi/fiet
toeïcft top oocft öeDen/ en aif top bp öen
anöecen quamen / begonDer een tefp?ee?
ften aïöu^: 5©en <a?oat-©o?fï aïïec ßuf?
fen/^c.noemenöe ben (€gteï/öeeftbebo?
ïen öat top u te gemoet gaen fauben/ en*

bc tcc gocbcc pïaetfen t\' öup^ &?ensett /
en n ban aïïe^ toeï becfoigïjen fouben.
ïBaecopseanttooojtöeöben / op öace
teijfe Î (aobt fpaect ben 45?oot-bo?fl ge?
font niet bec gratiën <ï5obt^ / en l>egena=
öinge be^ <S?oot-©o?fi^/ öebbentop ge?
font gereben/en boen fepbe öp toeberom:
ben a5?oot-bo?fi aïïer iSufÏen/noemenbe
fÖnCgteï/ fentu <0?aef Heonarbeeen
Banger met aï fgn toebeöoocen/nocö een
anöec peect uyt fgn flaï.<i^n\'t feïbige fep?
be ÖP oocb tegeni mp / aï^ top öaec be?
öanbte fo gaben fp on^ be öant/ b?agen?
be on^ of top gefont geceben öabben.
Cenïaetfien fepben fp / batöetbeöoo??
lÖb toaé bat top ben Bo?fï eecen fouben/
en op bie peecbën bie on^ begenabigt toa?
cen cgöen fouöen / \'t toeïcb top oocb bc?
ben.^e^ anbecenöaegö^ toebec tot mp
bonienbe/fcobeöp: icb öeb öet ben
boo?geb?agën baec top giflec affp?aben.

top nu ttoee bagen fliï geïegen öab?
öen/fob?aegöben icb öen#|iflaef/toan?
beec bat ben ®o?fl on^op epffcöen foube
omon^ te bectoonen.\'^ï^ Öet u beïieft
anttooooïbefp/fulïen top öet ben tobt
boo? b?agen/f0mma on^ too?ben een tgt
gefleït/ maec öet too?beiï nocö een bagö
bectcocben. <©aegö0 baec na tjuam ben
©?ieflaef/ feggenbe be# ©o?flen ^aebt
oaötbeboïen/ icb foube mo?gen^ op
«omen : anaeccnöaegö^ mo?göen^
fepben fp toebec/ maecbt u beecöigö /
toant gïjp fuît boo? öen ©o?fl gecoepen
too?öen/foo aï^ icb bp <0?aef Eeonacö
toa^/fo bomt öen (Cóïcbaenjagen/ öie
fepöeöattenöegcoote 20opacenenï^ee?
ten aï bo bec öant toacen / bie on^ in öet
®o?flcn i^of biengen fonben. ^ïjJfp tec
Saïbec toegen ben tcap toacen/ en op bat
fp Öaec abem toat becöaïen fouben ofte
Juflen/ fo tooube icbfe in öup^ ïepben/ \'t
toeïb fp niet begeecben teboen.^eïînees
f^be/ ben <0?oot-3©o?fl aïïec JSuffen/
Jioemcnbe fgn öeeïen €gteï/ öeeft bebo?
«n bat göp tot öem bomen foube/ enfo
gingen fp toebecom te ©ectt fitten enbe
^oocb.

38 ■

öancBfeggnige boo? iïe ßegsnabingöe/
kaam beï iîooft te flaen/ acötcntoUoo?
eccbïeöinge/ ôegcoetînge/ ôanchfeggm-
ge / enöe anbete öiergeïgcïte / luant ft«»
öicïitöiï^ pemanöt pet^S begeect ofte
öancht/ foo pïeegij öp fgn öooft te ffaen/
cn t^ öat ÖP gcootec cebecentïe öoen toiï/
fo fïaet ÖP fön öooft / en öucïtt foo ïeegö
Dat ÖP met öe cecötec-öanöt öe accDe
caecïït/ enDe inöien fp Den ©o?ft öanfeen
ofte eecen / foo bucïien 5P Öacc / fo Dat fp
op öeftnien baïïen/enöe met öet l^ooj-
Öooft aecöe caecben / en fo een toepnigö
tijt^ bïgben ïeggöen. ^en î^o?fî fît op
cen öoogöe faïijcïïc pïaetfe / öaec öc
toanöteen ïnpRcc öeeft/ ban öet gnïöen
beeït ban eenigÖ i^epïigö/ met Den bïoo?
ten öoofoe/ öebbenöe aen öe cecötecöant
op De banefe fijn öoet OToïpacfe/ aen öe
ïincfeec-öant een flaf of flocfe / met een
fecnp^^ofocö. iCegöenöen ^^ojfïobec
î^ een banfe becept toat ïegec boo? öe
fanten; en aï^ top nn boo? öen ©o?fï on^
Öooft göefïagen öaööen/ foó toenefet öen
©o?f£ en fp?ecfet een tooo?t/b3öfcnöe met
fijn öant öe banefe / aï^ bat top fonöen
fitten. 1fiï^topöemnuo?öenteïöcfebe
gcoeten/fo toacenöec Coïcfeen/öie \'t ban
\\a)ûo?i tot tooo?t becfoïcfeten. €n öoen
053 nu Cacoïu^ cn fecbinanöu^ naem
Ï3002öe noemen/ fo fïont öen ©o?fl op/en
tcat af ban Öet banc)efeen/ en geöoo?t
Öeb&enöe öe gantfcöe faïutatie/ fbo fept
ïjb : Jâij" b?oeDec OCacoïn^ jSoomfcö
Iftpfecenoppecfle «Conincfe i^ öP nocö
$efont> Hï^ <©?aef Heonacöu^ anttooo??
öen öp i^gefbnt/foo ïïïam öp toeöec op
\'t bauccfeen enöe fat. ISÏ^ nn mgn faïn-
tatiçbôïfpnttoà^ /öeeftmp (ban l^ec^
binaiïötfb?a3öettöe) Dat ooefe göeöaen.
^aec na cicp ÖP bné eïcfe bpfonbec/
feggenöe : geeft mp tlöant/öie gegeben
fgnöe/toaegööcnöp : öeöt göp gefönt
gcccöert. 3©aecop top eïcjc anttooo?öen
op imecbJö\'^ : <i5oöt fpaect n beeï^Jacen
gcfont/met <©obt| bacmöectigöepöt en
tibje gcnaöe/öebben töp gefont geceöen /
en bben bébaï fin bat ton fitmi fouben.

€ec top bat beben na öaec maniece on^
Öooft gefïagen / öebben eecfl Den Boïfi /
öan öen ï5act en iftnefen bie tot onfec ce?
cen fïonben/ on^ öooft flaenbe aenbep^
be 5ijDen. <Öefanten upt Eituania/ aiijf»
ïant en ^toeeben/iic. pïacöten giften en
gaben mebe te b?engen/ en aï^ fp ban
boo? Den ©o?fl feomen/fo fept een ban
öen ïïaet met feiobec flemmen : <©?oot-
^eec aïfuïcfeen <©efant fïaet fgn öooft
met aïfuïcfee gifte / enbe aen be een sgbe
too?t een .t)eccetaciu^ gefleït / öie op
fcö?öft be namen en be giften/ban pebec
een biefe gccft/toeïcfee giften fp noemen/
l^ominffei/ en noemen öet quanfup^
jildemofmon. ^pb?aegöben onfoocfe
ban giften / maec top anttooo?öen öat
Öet geen maniec en toa^. Jiu om toeöec
tecp?opoofle te feomen/aï^ top nu on^
faïutatien geöani öaööen / en een toep\'
nigögefetentoacen / foonooöeonéöen
©o?ft eïcictegafl/met öeefe toooiben :
fuît met tnp eeten/ maec al^ icfe be
eecfle maeï boo? <0efant bp öem quam /
bat moet icfe u ooefe feggen/na öaec ma?
«iec öab öp mp bu^ genoot;„t»igifmunbe
göp fuît fout en b?oot met on^ eeten/ een
toepnigö baec na focoeptöp föu i)?ifla*
ben en iCoïcfeen : 31cfe en toeet niet toat
ÖP Öaec fliïïcfecn^" fepbe/ be toeïcfee on^
aaec na fepben/ ftaet op top fuïïen in een
anbec ïtamec gaen/cn betogletop baec
toacen/ fo toecben be biffcöen gebecfet.
aï^ nu ben Bo?fl met 3ön b?oebec^ enbe
5Ön iSaet gefcten toacen/ toecben top
öaec binnen geïepbt/enbe ben gantfcïjen
Öaetflontonfent öaïbenop. ü^p toc^
Decomme (op öaec maniece) banrfete
fïaenbe on^ öooft aen aïïe 5ööen / enbe
öebben oii^ gefet aen ben DifcO tec pïaet^
fe baec on^ ben ©o?fl begeècbe / enbe
öüo?t^ toacenbec contfom tafden be?
C\'pt/\'in \'t mibbenflont een aentecfetfeec
ftoaec met bibecfcöe gouöecnbefiïbece
ïaeecïtec^. ^en ben öifcö öaec ben Bo?fl
aen fat / ïjeefc eïcj; foo beeï pïaet^ aï^ pe=^
mant met fïjn upt-geflcecfete öanben be^
lepcfeenfean/ aïtoaec be outfle bio^bec

aen

aen be cecljtec en be jóngïjfle aen De fïm=
feec-ïjant gsfeten i^/inbien öalfeefgn/en
ban be b?oebec^ af een tnepnigö meec
fpatie geïaten aïö boben becïjaeït if / be
outfle tönefen / enbe ïSaebt ojbenteïtjcfe j
cecöt tegen obec Den ©oj(l faten bip aen
een anbece bifcö/enbe obec een taepnigö
fpatie boïcööe baec aen/ aïïe on^ boïfe en
bienaec^/ en tegen obec aenb\' anbec 39?
be ban Den Difcöfaeten De geene Die on^
m \'t tof geïept öabben / Debseïcïien ben
©ojjï feec genoot ö abt. <©p be biffcöen
toacen gefet eenige ©afcnïa/ in\'t eene
toa.3 \'aisön/in öet anbec^epec/in\'t becbe
^ont/ ic. €n toacen fo op be cp op ben
bifcö géfïeït / battec aïtoo^biec pecfonen
bp ïtonben ïtomen. <!2n baec na ftomen
bie geene bie fpgfe op b?agen/ becciect
met feec e)cceïlente ftïebecen/ fïaen contf
om öet aencicï)ten/en aï^ be fpgfe mi be
boïentoaste b?engen/fo ciep be
een ban spn bienaec^ en gaf öem ttoee
ïange ftucften 2&>ooDt^ / feggenbe geeft
<ïB>?aef aieonacbo en ^igifmnnbo Dit
b?oot. ^eh bienaec nam een (Coïcft met
ficö en qnam bp orté/feggenbetben
ten 5^eec 25aftïiu€: met genabe/
Conincft eni|ecc0b2c gantfcö wuflant/
en 45|oot-bo?fl/ Die Doet u fpne genabe /
en fjrnt H b?oot ban 5Ön bifcö 7 en Den
CoïcftjepDe Dit obec ïupbe: top aï flaen?
been öoojben be^®D?flen begenabinge /
en aï bie aen Hef ©o?flen bifcö fatenCupt?
gefonbect be 3^o?fï met ftjn bpebecéj bie
flonben om onfentïjaïben. Klï^men bit
b?oot ontfangen öeeft/ fo öoeft men niet
te anttooo?ben ban\'t bjooöt op ben bifcö
neec te ïeggen/en boo? ben ©o?fl \'t öooft
fïaen en baec na boo? ben i^aet/banöec?
toaec^ en bei toaect^/en aen aïïen jpben.
Ifêet öet b?oot betcctnt ben ©o?fl fijn be?
Senabinge/enbe met öet font föne ïiefbe/
öpmagö niemant meec eeceaen Doen/
ban öem ^out ban fön bifcö te b?engen.
^aec nae 3ön be ^Pö?b?a3Öec^ upt ge^
Saen / en öebben geï)?acöt ?8ftobijt / öet
toeïcft 5p aïtöt in \'t beginfeï ban öet eeten
w b?incften/ öaec na b?engöen fp geb^^en

0

<©anfen/ \'t toeïcft boo? öaec\'t eecfle ge»
cecöt pïeegö te 5ön / aï^ öet niet in be ba»
fien i|/ban be toeïcfte öen ©o?fl ö?ie
nam enb?acft bie met een me^ften / becs
foecftenbe toie öet ban aïïen befl boen
ftonbe/ enbe ïiet öetbantecdont toebec
toegö nemen / enbe fo gaen fp toebec upt
opfiucfeen o?ben aï^ fpin ftomen/ enbe
ïeggenöe geb?oocften ganfen in ftïepnöec
fcöoteïften^/ enöe in eïcft biet flucften.
Wf fpnu toeöec in guamen / fetten fp
boo? Den ©o?fl bpffcöoteïïten^/De cefï
boo? De B?oeöec^/ boo? Den ïfïaeDt / enöe
boo? on^. 5^aec ^aet\'ec aïtöt een bp Den
©o?fl Die öem te ö?incften geeft/ te toe?
ten: Den geenen Daec öP pemanöt öet
b?oot en fpö^ öoo? fent. ^en®o?fl
pïeecö aïtöt een Die öe fpij^ op Ö?aegt/een
fcöoteï te p?oeben te geben / en Dat te
b?eecften en te p?oeben/ enöe Dan fön
23?aeöecofteï5aeöt/ ofte on^ tefeuDen
Daec ö» feïf^ ban gep?oeft öeeft.
Dan aïDecïep fpp gefonöen toa?Den ban
Den ©o?!l / gefcöieDen öet met fuïcfte
ïjeecïöcft&ept aï^ icft becöaeït öeö ban\'t
b?ooöt/ foo öat niet aïïeen top flaen/
maec Den gantfcöen ïïaeDt / om onfent=
Öaïben op flouDen / fo Dat een peDec
(toanneec ben ®o?fl on^ petoet^ meöe
begenaDigööe) met opcöfen/flaen/öanctf
ften enöe \'c öooft te flaen aen aïïen ftam
ten/ genoegö moeöe toecöt. Uï^ icft De
eecfle cep^ ban föepfec .ïBajeimiïianu^/
boo? <ï5efant gefonöen toa^/ en toeï ges
tcacteect toiect aen Den Difcö/ en icft aïte
met öe^ ©o?flcn ^2oeöec^ Öaïben op
(lont/ en \'t öooft floec\'ö/ fienöe öat fp mp
toeöer geen eec aen DeDe/fo öeöeift aïöu#;
aï^ icft meccftte öat ben ®o?(l mp pet
fenöen foube/foo öebbe icft öoe met een
anöec beginnen te fp?eecftert/ aï^ fimuïes
cenöe; en öoe toeï öat pemant Die tegen
mp obec faDt / toencftte en mp ci^^^p/ öe^
toö\'ïe öe^ ®o?flen 25?oeöec^/ mgnen\'t
öaïben op flonöen/foo öiffimuïeer Den icït
aïfoo/Dat icftnautoeïijcft aï^fnmp D?ie?
maeï geroepen öaööen/en b?aegöe toat fp
begeetöe.lfiï^ fpnu anttooo^öe 3^o?(len

^nhHk
40

mijimft ïjafóenopcefcn/ccï
icïï omnic facl) tionöen op / quanfupp
hiacccii mgnc ceöcn ge-cpnöigïjt / cn
öacc naec aïp ïcït öicïitoïïp tcagec op
fïont/en toeöeroni gincfe (ïccen/ foo ïag!)^
ten fpöte tegöen mp otiec faten. doe
bjaegöen ife aïp of icïï pet anöecp ge&aen
Öabt/toaecom bat fpïacöten/ maec aïp
ntemant bie oojfaeeft feggen toiïiJe/ en
aïp ïcft bit toeï meccfeten/foa fepöe icfe
metmrjn gejïcötna be aei\'öefïeitbe/aïp
of icfe een f ware fafee öaböe taiïïen fcg^
gen:3|cfe ben öiec niet aïp een gemeen
pfcfoon: 3|>oa?toacc bie mpn ^eece öec^
fmaet/ bïefaï icfe oocfe üerfmaöen.daer
en boben aïp öen Bojfï pemant fpijp
font/en icfe bi^rmaent too?öc toaerom icfe
niet op en front. Intbjoojöe/ bie mpn
i^eeceect/bie feïbige eeceicfe bjeöecom.
5J1ÏP top nu be gebjaöe <!3anfen ÖaöDen
beginnen te eeten / fbo fteïben fp baer
ebicfe bp met font en pepec/ \'ttoeïcfe fp
öaec toe gebjupcfeen/öaec-en-boben ïjeb;
ben fp fuece meïcfe/ qtiifeï en oofe agoiirt;
fen / en pjupmen Die gljefcuten fgn/en
fp öoaöen fuïcfetn o?ö?e/bat fp\'t göchja-
öen niet ban Den bifcö teJecö nemen/aï ifï
•öattec meec ïtomt/ ïaten \'t aï fïaen/ ban
toect\'ec bjancfe gcb?acöt/ aïp becfcöepöe
tognen/ en öibecfcöe cfïSebe. den ©o?fï
öoetïpu beecfeec gemennïgcfe tmeemaeï
Bp öem bjengen / aïpÖP baec ban upt
öiinfet/ riep öP öe (©efanten bp fïcö/ feg;
genöe: *Ö?aef 3teonacö en ^igifmunbe/
gÖïJfgt gefeomen ban een grooten J^eer
toteen gcooten feer/ en öebt een gtoote
cepfe geöaen/nae Dien gijp gefien öebt
ons begenaöingö en bïp gefïg!)t/ ftiït göP
toeï Doen te öjincfeen etïnnt D?incfeen/en
toel te eten tot Dat göp fat spt öaec nae
fuît gp fïapen.lfiïïe fcöóteï^ Daec be fpgp/
ö?ancfe/a5gn/pepec/ fout/ en anöec öiec=
geïgcfee in toaec/ (toiïïen fp feggen) öat
ban feïaec gout ip/\'t toeïcfee oocfe toaec;
acöticö bocöte aen\'t getoicöte. daec fgn
biec pecfoonen öie eïc]c aen een öoecfe
fïaen ban öen öïfcö öaec men ban aen;

cecöt/eïcc meteengoubenbeecfeec inbe
Öant baec ben ©ojfi öicfetoiïp uptD?infet.
den ©O?jï fp?acfe Dicfetoiïp onp àen/ bec;
manenöe öat top eten fouöen/ aïtemet
map ÖP oocfe fcöacfïcöin fgntooojöen.
"ï^nöecbeeï Dingen bie öpmptoaegöen/
toaegööe ÖP of icfe mgn baect öab af boen
fcöïappen/\'t toeïcfe öP met een tooojt foa
fcpbe/23?iï. \'lip icfe öet befeenbe/ foo ant*
tooojbe ÖP op onfe togfe/oofe of öp feggen
toiïöe/ en top öebbenfe boen fcöïappen/
toant aïp ÖP fijn anbece öupftoou nam/
foo öabt ÖP fgn gantfcïjen baect af bom
fcö?appen/\'t toeïcfe nopt ban eenigeBo?^\'
(ien (aïfoo men fept) gefcöiet ip getoeefï.
die ben bifcö beöienen/öaöDen öiberfcöe
feïebecen / \'t toeïcfe fp eerïicfe noemen/
ftoaec fgnöe ban gefïeenten en peecïen.
den ©ojfïeetaïtemetöjieofbiec fïon^
öen/en aïp icfe eecfï booj <î5efanî in\'t ïant
quam/ fo aten top tot De ttoeeöe fïont in*
Dec nacöt toe/ gelgcfe fp confuïtecenöe op
eenige Dingen/toeï cen geöeïen Dacö be=
figfe fgn/ en niet toccli en gaen booïöe
faecfe ip feïaec / aïfo becfïgten fp oocfe toel
een geöeeïen Dagö in eeten en Djincfeen
aïffec gafïecge ip/fo Dat fp aïp öet öupficc
ip eecfï toegö gaen. «@bec De maeïtgöt
en fp?eefet men oan geen ftoace faecfeen /
maec aïp De maeïtgt geDaen ip pïeegö ÖP
te feggen tegen be <©efinten: gaet nu
toeöec t\' öupp/foo öat öie onpopgebjagt
öebben onp toeöec t\' pupp ïepöen/ feg\'
gcnöe-.datfiJbebeï ïjaööen öat 3p bp
onp fouöen bïöben om onâ becpeugijt te
maecfeen met beeïöecïep fitoece ^öefeecp/
ïoopfesnip en Cöaecfeenp / met Diebec^
fcöen ö?ancfe/ tot Dat top fouöen mogöen
ö?onfeeh toecöen.,ép feonn^ een menfcö
ïufïigaenïociien tot fupp^n.?Cïpfpgeen
an^ifc ooïfaefe cn öebbenbm te D?incfeen/
föobeDencfeen fp pet anöecp/ boo? öege;
foutöent ban Den ïlcpfec / enöe tioo? öen
©o?fi/enûe anDece treffdpcfte ^eecen/
toant upt ïjacen namemepnenfp/ Dat
niemanöt en moet of fean toepgccen öe
gefontöept te b?inefeen»

E Y N D E.