Practisch! Goedkoop! V-ri. _ swbaar t

Wenken en Raadgevingen

roor zuinige Landbouwers.

�\'©e Veearf § in j^uis

Met een besehrtyvlng Tan meer dan 100
ran de meest gebruikte

Geneesmiddelen voor dieren

II. LAMMERS HJz., Pharmaceut.

WENKEN EN RAADGEVINGEN VOOR
ZUINIGE LANDBOUWERS.

�DE VEEARTS IN HUIS"

MET EEN BESCHRIJVING VAN
MEER DAN 100 VAN DE MEEST GEBRUIKTE

GENEESMIDDELEN VOOR DIEREN,

Kloven in den hoef . . 51

Ziekten der hoeven . . 51

Verlamming in de lenden 63

Verlamming in de knieschijf 57

Hitte. Temperatuurs-

Gewrichtszwam. Uitwas. 53

Longontsteking. ... 35

Maagontsteking. ... 25

Maagoverlading ... 9

Mondzeer. Tongblaar. . 45

Hielgezwel. Mok ... 55

Nierontsteking .... 29

Dikke hak. Piephak . . 56
Kniegezwel. Knieboogs-

Abnormale Ontlasting . 22

Gebrek aan eetlust . . 11

Oogontsteking .... 49

Bloedverlies..... 50

Verlamming in den schoft 58

Dampigheid . . . . 37

Darmcatarrh . . . . 22

Droes. Droesgezwel . . 35

Ziekten van de keelklieren 35

Diarrhee. Buikloop . . i.2

Brand. Ontsteking. . 21, 38

Klauw- en Voetgallen . 62

Uitvallen der haren . . 70

Hals- of Keelklieren . . h\'i

Blaaskoliek , .... 29
Te overvloedige Urine-

Belemmering op het water 29

Bladz.
Rheumatische Hoef-

Zadelwonden .... 55
Ontsteking van het

Sprongewricht ... 58
Verlamming in de

Lendelamheid .... 54

Versteende gallen... 63

Straalverrotting. , .

Straal- of Hoefkanker.
Verkoudheid ...
Peesknoop, Schuifelbeen
Verzwikken. Verstappen
Slechte spijsvertering.
Storing in de spijs-

vertering ....
Verstuiking ....
Verstopping . 9, 11
Witte Vloed . . .
Kwetsing van de schoft

2. Ziekten van runderen.

Belemmering op het water 29
Hitte. Temperatuursver-

hooging . . , . . 38
Verlamming in de lenden 54

Abnormale ontlasting. . 22

Gebrek aan eetlust . . 11

Oogontsteking ... 49

Diarrhee. Buikloop . . 22

Brand. Ontsteking. . . 38

Gewrichtszwam ... 53
Uitblijven van de geslachts-

Te overvloedige urine-

57
16
36
53
11
25
11
9
45
39

Klauwzeer . . .
Kreupelheid . .
Lekzucht. Likziekte
Longontsteking
Kniezwam . . .
Maagpijn . . .
Maagontsteking. .
Maagcatarrh. . .
Maagoverlading .
Mond- en Klauwzeer.
Gebreken in de melk

Bladz.
Zog- of Melkkoorts . . 31
Te weinig melk geven . 32
Nierontsteking .... 29
Verlamming in de schoft 53
Verlamming in de lenden 54
Zenuwknoopen ... 53
Legger ..,,.. 53
Peesknoopen. Schuifelbeen 53
Verzwikken. Verstappen . 53

Slechte spijsvertering . 11

Verstopping . . 9, 11, 19

Storing in de spijsvertering 9

3. Ziekten van varkens.

Maagontsteking. ,
Maagcatarrh
Maagoverlading .
Mond- en Klauwzeer.
Miltvuur. . . ,
Pokken ....
Vlekziekte . .
Slechte spijsvertering

. 42
38, 41
40, 41
38, 41

Abnormale ontlasting . 22

Gebrek aan eetlust . . 11

Oogontsteking ... 49

Bloedverlies..... 50

Worg. Keelontsteking 14, 41

Darmcatarrh. . . . 22

Diarrhee. Buikloop . . 22

Storing in de spijsvertering 9
Verstopping. . . 9, 11, 19

4. Ziekten van schapen,

Diarrhee. Buikloop .
Ontsteking ....

Hitte. Temperatuursver-
hooging ....

Abnormale ontlasting
Gebrek aan eetlust
Oogontsteking
Lintworm . . .
Bloedverlies. . .
Darmcatarrh . .

Gebreken in de melk . 33

Te weinig melk geven . 32

Slechte spijsvertering . 11

Storing in de spijsvertering 9

Verstopping. . 9, 11, 19

72
16
71
11
25
11
9
45

Klauwzeer ....
Diarrhee bij lammeren
Likzucht, «ziekte
Longwormziekte
Maagpijn . .
Maagontsteking.
Maagcatarrh. .
Maagoverlading
Mond- en Klauwzeer

5. Ziekten van geiten.

Abnormale ontlasting
Gebrek aan eetlust

Oogontsteking
Bloedverlies. .

Uiergezwel ,
Gezwellen .

Maagpijn
Maagontsteking
Maagcatarrh.
Diarrhee . .

Maagoverlading ... 9

Mond- en Klauwzeer. . 45

Melkgebreken .... 33

Te weinig melk geven . 32

Slechte spijsvertering. . 11

Storing in de spijsvertering 9

Verstopping. . .9, 11, 19

Wormziekte
Zogkoorts .
Ongedierte .

6. Ziekten van honden.

Hondenziekte .... 65

Oogontsteking. .
Bloedverlies . .
Diarrhee. Buikloop
Maagpijn . . .
Maagcatarrh. . .
Maagoverlading .

Storing in de spijsvertering 9
Verstopping . . 9, 11 , 19

7. Ziekten van plurmgedierte.

Zwakte. Verbuiging in de

Borst- neus- en luchtpijp-

Croup en Diphtheritis . 69

Ontsteking van de smeer-
klier (Pip)..... 66

Bevroren kam..... 67

Verstopping..... �

8. Verscheidenheden.

Mestpoeder voor koeien,var-

kens, schapen, geiten enz.

Voederen, verplegen en

fokken van paarden . 49

Restitutiewater.....57

Zuiveringspoeder voor

Voorbehoedpoeder voor

Drachtigheidspoeder voor

Kalmeerpoeder voor koeien

Paardevliegenolie ... 76

Paardevliegenzalf ... 73
Bronstpoeder voor koeien

Boterkleursel..... 75

Desinfecteerolie .... 74
Conserveeringszout voor

Vreetpoeder voor schapen

Hoenderpoeder .... 74

Zonder twijfel is \'t van het grootste gewicht, om bij
de in het landbouwbedrijf voorkomende storingen, ver-
oorzaakt door het plotseling ziek worden der huisdie-
ren, spoedig raad te kunnen schaffen. Doordat hij dik-
wijls op hulp moet wacbten, kan de eigenaar dikwerf
een zwaar verlies lijden door den dood van een dier,
dat groote waarde bezit.

Dank zij zijn hedendaagsche ontwikkeling, is de
landbouwer meestal in staat, de ziekten der huisdie-
ren te onderscheiden. Gewoonlijk ontbreekt het hem
slechts aan de doelmatige geneesmiddelen, om die ziek-
ten snel en met goed gevolg te kunnen bestrijden.

Te dien einde zal dit boekje (zonder daarom de
zaakkundige kennis van den veearts in alle gevallen
ontbeerlijk te willen maken), den landbouwer in drin-
gende gevallen, of wanneer een veearts \'t zij in \'t ge-
heel niet, \'t zij slechts met groote offers te ontbieden
is, als raadsman ter zijde staan met doelmatige wen-
ken en het aanwijzen van beproefde geneesmiddelen.

De schrijver heeft op grond van jarenlange onder-
vinding in verschillende landen in dezen bijzonderen
tak der artsenijkunde, een verzameling van geneesmid-
delen voor dieren bijeengebracht, die aan de hierbo-

ven vermelde behoeften voldoen. Daarin wordt den
landbouwer zoowel tpgen de meest voorkomende in-
wendige ziekten van den veestapel, als tegen uitwen-
dige gebreken, vooral het uiterlijk schoon (in \'t bij-
zonder der naarden) betreffende, een aantal middelen
ten dienste gesteld, die, tengevolge hunner zaakkun-
dige, afdoende samenstelling, van steeds betrouwbare
werkdadigbeid zijn.

lederen voorzichtigen landbouwer is hier de gele-
genheid gesehouken, zich tegen de bovenvermelde mis-
standen te wapenen.

Het verdient aanbeveling vooral die in dit werkje
aangegeven geneesmiddelen in voorraad te hebben, die
een zekere werking hebben tegen acute ziekten, als :
koliek bij paarden, w ind/inlit der koeien, miltvuur
en rlekzlekte der varkens, enz.

Enkele geneesmiddelen, die doorloopeud ingegeven
moeten worden, onderscheiden zich door kun gehalte
aan phosphorzure kalk, deze hebben de dieren noo-
di<^- voor de vorming en instandhouding hunner been-
dereu en zij wordt door het voedsel, op zichzelf, niet
in voldoende hoeveelheid aan liet lichaam verstrekt,
daarom wordt de voor den opbouw van het organisme
benoodigde hoeveelheid phosphorzure kalk aan de spie-
i"en en zenuwen onttrokken. Dit heeft ten gevolge, dat
met de verweeking der beenderen enz. ook vermage-
ring, uitputting, zwakte en ziekelijkheid optreden.

Anders is het echter gesteld, als de phosphorzure
kalk door toegift bij het voeder, aan het lichaam der
dieren iu rijke mate wordt toegevoerd. (Zie No 43.)

Is in de behoefte der beenderen aan phosphorzure
kalk voorzien, dan komt het overschot aau de spieren

en zenuwen ten goede. Deze worden daardoor krach-
tiger en geven hei, dier bard, stevig vleesch, \'t geen
arbeidverrichtende dieren energie�n weerstandsvermO"
gen, aan andere dieren een productievermogen schenkt.

Zelfs indien meer phosphorzure kalk gevoerd werd,
dan strikt noodiff is, zoo is dat nog geen verkwis-
ting, want de niet-verbruikte, d. w. z. de niet in
bloed, melk, spieren, zenuwen, beenderen, enz. over
gegane phosphorzure kalk, komt door de uitwerpse-
len in de mest terecht en maakt deze rijker aan een
stof, die een grooter productie van het land tengevolge
heeft �� daar phosphorzure kalk het hoofdbestand-
deel is van alle kunstmeststoffen.

De phosphorzure kalk is voor alle veesoorten aan
te bevelen, bovenal echter voor alle drachtige, zoo-
gende of melkgevende dieren en voor aankomend jong
vee. De drachtige dieren moeten niet alleen bun ei-
gen beenderen voeden en onderhouden, maar ook voor
het embryo een nieuw beendergestel vormen.�

Het melkgevende of zoogende dier moet vergoe-
ding hebben voor de aanzienlijke hoeveelheid kalk,
die bet dagelijks door haar melk afstaat; bovendien
verlangt men, dat de melk veel kalk bevat, opdat zij
een deugdelijk voedsel voor bet zuigende dier zij en
ook een krachtig voedsel voor kinderen. Ben meik-
koe, die dagelijks 15 Liter melk geeft, staat daarin
bet phosphorzuui van 50 Gram phosphorzure kalk af ;
daarvoor moet vergoeding gegeven worden, indien men
wil, dat de koe steeds goede melk blijft geven en
niet per slot van rekening te gronde gaat.

Het aankomende jonge dier eindelijk, dat geen moe-
dermelk meer krijgt, heeft kalkrijk voedsel noodig,

daar hiervan de vorming der beenderen, den bouw-
van bet dier in den eersten graad afhankelijk is. De
landbouwer moet dus de melkkoeien, het jonge vee, de
schapen, de lammeren, de fokmerrien, de veulens en de
varkens zonder voorbehoud een toegift van pkosphor-
zure kalk bij liet voeder geven.

In bet mestpoeder (No. 43) zijn groote boeveelbeden
twee-basiscb phosphorzure kalk opgenomen. Men moet
vooral in \'t oog bouden, dat de pbospborzure kalk op
zichzelf uiet zoo geschikt is, maar dat juist de werking
afhankelijk is van de voortreffelijke samenstelling van de
veepoeders, al naar het bijzondere doel, waarvoor ze
bestemd zijn.

(Bestellingen worden steeds per omgaande tegen
rembours of bij vooruitbetaling verzonden. Verpakking
wordt niet berekend.)

Bij bedragen van 10 Gulden af vrachtvrij.

n il il 20 " 5 % korting.

« i, ii 30 ii 10 °/₀ ii

i, ,i n 40 ii 15 % ii

» n n 50 n 20 °/₀ ii

Lijst van alle geneesmiddelen in dit boekje
opgenomen.

1. Universeel Purgeerpoeder.

2. Universeel Zuiverings- en Spijsverteringszout.

3. Spijsverteringsdroppels voor paarden en runderen.

4. Engelsch paardenpoeder,

5. Zwitsersch veepoeder.

6. Universeel varkenspoeder.

8. Engelsche Tympaniet-essence.

9. Windzuclitpoeder.

10. Poeder tegen hittigheid en ontsteking.

12. Uierzalf. Ontstekingszalf.

13. Diarrheedroppels voor kalveren.

14. Diarrheepoeder voor kalveren.

15. Diarrheepoeder voor varkens.

16. Diarrheepoeder voor paarden.

17. Diarrheepoeder voor koeien.

18. Diarrheepoeder voor schapen en geiten.

19. Diarrheepoeder voor ganzen, eenden en kippen.

20. Koliektinctuur of Krampdroppels.

21. Poeder tot bevordering der urineloozing.

22. Poeder tot regeling der uriueloozing.

23. Worrnpoeder voor paarden en runderen.

24. Wormpoeder voor varkens en schapen.

25. Echt Welzenpoeder (Middel tegen Zogkoorts.)

26. Universeel Melk- en Nutpoeder.

27. Melkpoeder voor schapen en geiten.

28. Melkzuiveringspoeder.

30. Droes- of Keelziektedroppels

31. Poeder tegen dainpigkeid.

32. Hoestpoeder voor varkens.

33. Vlekziekte- en Miltvuurpoeder.

34. Vlekziekte en Miltvuurolie.

35. Miltvuur- en Vlekziektedroppels.

36. Vlekziekte- en Miltvuurtinctuur.

37. Middel tegen Kramp(zoogenaamdGrebrek)bi) varkens

38. Bevangenheids- en Rheurnatiekpoeder.

40. Antiseptische essence.

41. Mond- en Klauwzeerpoeder.

42. Waschessence tegen Mond- en Klauwzeer.

43. Mestpoeder voor runderen, varkens en schapen

(wLammers Veepoederw).

44. Stier-, runder-, of bronstpoeder voor koeien.

45. Bronstpoeder voor varkens.

46. Kalmeerpoeder voor koeien.

47. Poeder tegen ridsigbeid van varkens.

48. Zuiveringspoeder voor paarden, runderen, scha-

50. Bloedstillende essence.

51. Negenderlei gewrichtsolie.

52. Hoefzalf. Hoefvet.

53. Hoerlijin. kwaliteit I en II.

54. Smeersel tegen kliergezwellen.

55. Essence voor peesknoopen, enz.



		INHOUD.

		1. Ziekten ^	van paarden.


		Bladz. Hazenhak..... 56 Kloven in den hoef . . 51 Ziekten der hoeven . . 51 Verlamming in de lenden 63 Egelsvoet..... 55 Keelziekten..... 35 Verlamming in de knieschijf 57 Kniezwam..... 53 Koliek...... 26 Hitte. Temperatuurs- verhooging .... 38 Gewrichtszwam. Uitwas. 53 Kreupelheid..... 57 Longontsteking. ... 35 Maagpijn...... 11 Maagontsteking. ... 25 Maagcatarrh..... 11 Maagoverlading ... 9 Mondzeer. Tongblaar. . 45 Hielgezwel. Mok ... 55 Nierontsteking .... 29 Dikke hak. Piephak . . 56 Kniegezwel. Knieboogs- kloven. Rasp ... 55
		Bladz. Abnormale Ontlasting . 22 Gebrek aan eetlust . . 11 Oogontsteking .... 49 Buikpijn...... 26 Bloedverlies..... 50 Verlamming in den schoft 58 Dampigheid . . . . 37 Darmjicht..... 26 Darmcatarrh . . . . 22 Droes. Droesgezwel . . 35 Ziekten van de keelklieren 35 Diarrhee. Buikloop . . i.2 Brand. Ontsteking. . 21, 38 Bevriezen..... 63 H ielgezwel..... 62 Koorts ...... 21 Klauw- en Voetgallen . 62 Gezwellen..... 22 Uitvallen der haren . . 70 Hals- of Keelklieren . . h\'i Blaaskoliek , .... 29 Te overvloedige Urine- loozing ..... 30 Belemmering op het water 29



		11

		2. Universeel Zuiverings- en Spijsverterings-zout Dit voortreffelijke, uit volkomen onschadelijke, vaak beproefde minerale geneesmiddelen samengestelde zout, is het beste middel voor dieren, bij welke zich gebrek aan eetlust en slechte spijsvertering voordoen. Het zuivert het bloed, wekt den eetlust op en regelt de digestie. Men noemt het met recht »universeel» zuiverings- zout, want bij elke zuivering van het lichaam (voor inwendig gebruik) kan het toegepast worden. Het is niet voor bepaalde ziekten bestemd, maar moet op verschillende tijden, hoofdzakelijk in voor- en najaar bij verandering van voedsel gegeven worden. Gebruiksaanwijzing: Men geeft bij iederen maaltijd ��n eetlepel vol, met drie eetlepels veezout vermengd, op het voedsel, dat met water een weinig bevochtigd is.

		Gebrek aan eetlust. Slechte spijsverteering. Maagcatarrh. Slechte spijsverteering der herkauwers. Verstopping van de boekpens.

		In dit hoofdstuk zijn alle ziekten samengevat, die hoofdzakelijk ontstaan door een ontsteking van de slijmhuid van maag en darmen, bij herkauwers door zwakte en werkeloosheid der drie voormagen. De oorzaken zijn doorgaans in slecht voeder te zoe- ken. Slecht kan het voedsel worden, wanneer het in gisting geraakt, of als het in een onreine voederbak gegeven wordt; voorts kan het voeder ook door toe-



		G4

		69. Wondbalsem. Een voortreffelijk geneesmiddel voor alle wonden, zoowel door zadel of tuig veroorzaakt, als door slaan of stooten. De balsem wordt met een dotje watten op de wonde gelegd; de genezing heeft snel plaats, zonder dat de wonde draagt of\' dat er bederf bij komt. 70. Universeel-Heelzalf. (Tegen hardnekkige, boosaardige wonden.) Voor dragende, etterende wonden, zoowel als brand- wonden is deze zalf altijd met het beste gevolg te gebruiken. Bij \'t gebruik is \'t voldoende, de zalf een- voudig op de wonde te strijken, of, zoo de wonde erg draagt, ze met zuivere watten te beleggen, die, als \'t mogelijk is, vastgehouden moet worden door middel van een strook linnen of een zwachtel van gaas.

		Wie zijn hond liefheeft en hem voor ziekten be- hoeden wil, zorge steeds het 71. Voorbehoedpoeder voor honden in voorraad te houden. Men geve dagelijks, al naar het dier groot is, ¹/_s a een heele theelepel daarvan door het voedsel.

		Diarrhee bij honden. Deze ziekte kan licht ontstaan door kouvatten, over- lading der maag, door het gebruik van slecht of be- dorven voedsel, beschimmeld brood enz. Een uitstekend middel daartegen is het



		G5
		»


		72. Diarrheepoeder voor honden. Hiervan geeft men om de 3 uren een theelepel ^ ol tot beterschap intreedt. Daarna is het voldoende 2 maal daags een theelepel te geven. 73. Poeder tegen Hondeziekte. Van dit poeder geeft men 3 maal daags zooveel als op de punt van een mes gaat, met of zonder melk ; aan groote honden geve men het dubbele. 74. Wormpoeder voor honden. Dit wormpoeder geve men lieist eens per dag op de nuchtere maag. Men strooit het op de tong of legt het tusschen ouwels. Aan jonge honden moet men slechts de helft van een poeder geven.

		Rheumatiek bij honden. Men houdt het dier, goed toegedekt, een kwartier lang boven de wasem van een heet afkooksel van ka- millen en geeft bovendien 4 maal daags een eetlepel vol 75. Rheumatiekwater. Een ziekte, die zich nu en dan bij honden voordoet, is de Oorpijn. (Inwendige Oorworm). Voor welker verdrijving mijn



		WENKEN EN RAADGEVINGEN VOOR ZUINIGE LANDBOUWERS.

		�DE VEEARTS IN HUIS" MET EEN BESCHRIJVING VAN MEER DAN 100 VAN DE MEEST GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN VOOR DIEREN, DOOR H. LAMMERS HJz, PHARMACEUT.

		VELP bij ARNHEM. Prijs: 50 Ct C. /o/o



		INLEIDING.

		Zonder twijfel is \'t van het grootste gewicht, om bij de in het landbouwbedrijf voorkomende storingen, ver- oorzaakt door het plotseling ziek worden der huisdie- ren, spoedig raad te kunnen schaffen. Doordat hij dik- wijls op hulp moet wacbten, kan de eigenaar dikwerf een zwaar verlies lijden door den dood van een dier, dat groote waarde bezit. Dank zij zijn hedendaagsche ontwikkeling, is de landbouwer meestal in staat, de ziekten der huisdie- ren te onderscheiden. Gewoonlijk ontbreekt het hem slechts aan de doelmatige geneesmiddelen, om die ziek- ten snel en met goed gevolg te kunnen bestrijden. Te dien einde zal dit boekje (zonder daarom de zaakkundige kennis van den veearts in alle gevallen ontbeerlijk te willen maken), den landbouwer in drin- gende gevallen, of wanneer een veearts \'t zij in \'t ge- heel niet, \'t zij slechts met groote offers te ontbieden is, als raadsman ter zijde staan met doelmatige wen- ken en het aanwijzen van beproefde geneesmiddelen. De schrijver heeft op grond van jarenlange onder- vinding in verschillende landen in dezen bijzonderen tak der artsenijkunde, een verzameling van geneesmid- delen voor dieren bijeengebracht, die aan de hierbo-



		5

		Lijst van alle geneesmiddelen in dit boekje opgenomen.

		1. Universeel Purgeerpoeder. 2. Universeel Zuiverings- en Spijsverteringszout. 3. Spijsverteringsdroppels voor paarden en runderen. 4. Engelsch paardenpoeder, 5. Zwitsersch veepoeder. 6. Universeel varkenspoeder. 7. Likziicktpoeder. 8. Engelsche Tympaniet-essence. 9. Windzuclitpoeder. 10. Poeder tegen hittigheid en ontsteking. 11. Grezwelzalf. 12. Uierzalf. Ontstekingszalf. 13. Diarrheedroppels voor kalveren. 14. Diarrheepoeder voor kalveren. 15. Diarrheepoeder voor varkens. 16. Diarrheepoeder voor paarden. 17. Diarrheepoeder voor koeien. 18. Diarrheepoeder voor schapen en geiten. 19. Diarrheepoeder voor ganzen, eenden en kippen. 20. Koliektinctuur of Krampdroppels. 21. Poeder tot bevordering der urineloozing. 22. Poeder tot regeling der uriueloozing. 23. Worrnpoeder voor paarden en runderen. 24. Wormpoeder voor varkens en schapen. 25. Echt Welzenpoeder (Middel tegen Zogkoorts.) 26. Universeel Melk- en Nutpoeder. 27. Melkpoeder voor schapen en geiten.



		o

		28. Melkzuiveringspoeder. 29. Droespoeder. 30. Droes- of Keelziektedroppels 31. Poeder tegen dainpigkeid. 32. Hoestpoeder voor varkens. 33. Vlekziekte- en Miltvuurpoeder. 34. Vlekziekte en Miltvuurolie. 35. Miltvuur- en Vlekziektedroppels. 36. Vlekziekte- en Miltvuurtinctuur. 37. Middel tegen Kramp(zoogenaamdGrebrek)bi) varkens 38. Bevangenheids- en Rheurnatiekpoeder. 39. Vloedtinctuur. 40. Antiseptische essence. 41. Mond- en Klauwzeerpoeder. 42. Waschessence tegen Mond- en Klauwzeer. 43. Mestpoeder voor runderen, varkens en schapen (wLammers Veepoederw). 44. Stier-, runder-, of bronstpoeder voor koeien. 45. Bronstpoeder voor varkens. 46. Kalmeerpoeder voor koeien. 47. Poeder tegen ridsigbeid van varkens. 48. Zuiveringspoeder voor paarden, runderen, scha- pen, enz. 49. Oogbalsem. 50. Bloedstillende essence. 51. Negenderlei gewrichtsolie. 52. Hoefzalf. Hoefvet. 53. Hoerlijin. kwaliteit I en II. 54. Smeersel tegen kliergezwellen. 55. Essence voor peesknoopen, enz. 56. Smeersel tegen peesknoopen, kniezwam, gewrichts- zwam, zenuwknoopen, enz.



		7

		57. Smeersel tegen lendelamheid. 58. Waschwater tegen b) Kniegezwel a) Hielgezwel. 59. Poeder tegen a) Kwetsing van de schoft b) Za- delwonden. 60. Universeele bijtende zalf tegen a) Hazenhak b) dikke Hak. 61. Restitutiewater. 62. Roode Engelsche Spatpleister. 63. Universeel spatzalf tegen a) Spat- b). 64. Waschessence tegen straalverrotting. 65. Poeder tejren straal verrotting. 66- Poeder tegen straal- of hoefkanker. 67. Zalf tegen gallen. 68. Middel tegen vei-steende gallen. 69. Wondbalsem. 70. Universeele heelzalf. 71. Voorbehoedpoeder voor honden. 72. Diarrheepoeder voor honden. 73. Poeder tegen bondeziekte. 74. Wormpoeder voor honden. 75. Rheumatiekwater voor hondeu. 76. Oorolie voor honden. 77. Schurftolie voor honden. 78. Waschwater tegen Pip. 79. Kalkpootenzalf. 80. Tinctuur tegen bevroren kam. 81. Kamwondtinctuur. 82. Wassching tegen poederkam. 83. Zalf tegen poederkam. 84. Rheumatoline voor pluimvee. 85. Tweebasisch phosphorzure kalk. 86. Borstpoeder voor pluimgedierte.



		8

		87. Croup- en Diphteritis penseel vocht. 88. Kracht- en Voedingspoeder "Veevreugde.w 89. Melk- en Mestpoeder wBoerenlust.» 90. Middel tegen het uitvallen der haren van paarden. 91. Schurftolie voor schapen. 92. Lintworm poeder voor schapen. 93. Longwormpoeder voor schapen. 94. Vreetpoeder voor schapen en geiten. 95. Diarrheepoeder voor lamineren. 96. Insectenolie voor veeluizen. 97. Iiisecten,- luizen- of paardevliegenzalf. 98. Waschpoeder voor vee. 99. Ontsmettingsolie. 100. Kippenpoeder. 101. Boterpoeder. 102. Boterkleursel. 103. Zout om de eieren te conserveeren. 104. Paardevliegenolie. 105. Conserveeringszout.



		9

		INWENDIGE ZIEKTEN.

		Overlading van de maag.

		Het komt dikwijls voor, dat door te overvloedig gebruik van voedsel (te veel eten) een overmatige uit- zetting en bezwaring van de maag veroorzaakt worden. Het gevolg is dan: storing in de spijsvertering. Het meest geschiedt dit, als de dieren door lichamelijke inspan- ning uitgeput zijn of als ze een zwakke maag hebben en te gulzig vreten, \'t Spreekt vanzelf, dat in sommige gevallen ook het voedsel de aanleidende oorzaak kan wezen. Moeilijk verteerbare, opzwellende voedings- middelen zijn het gevaarlijkst; in \'t bijzonder : graan- vruchten of meel, grof-gemalen koren dat te droog ge- voerd wordt, erg vette klaver of te versch hooi. Ofschoon storing in de spijsvertering nog geen eigen- lijke ziektetoestand is, zoo kan uit de verwaarloozing ervan licht een gevaarlijke ziekte ontstaan, als b.v. verschillende maag- en darmziekten, koliek, windzucht, diarrhee enz. Ben storing in de spijsvertering openbaart zich door steunen en geeuwen, angst, (vreesachtigheid), lusteloosheid en traagheid, veelvuldig en zeer lang gaan liggen ; de dieren vreten niet meer en bovendien valt een volkomen stil- stand in de functie der spijsverterings-organen te con- stateeren. Behandeling : Zoo de bovengenoemde kenteekenen zich voordoen, is het hoofdzaak voor een spoedige



		10

		doorstraling van het lichaam te zorgen en hiertoe be- diene men zich van het 1. Universeel Purgeerpoeder. Dit is een voortreffelijk middel, dat gebruikt kan worden bij paarden, runderen kalveren en varkens, zoowel in gevallen van storingen in de spijsvertering als van hardlijvigheid en verstopping. Gebruiksaanwijzing : Bij paarden en koeien geve men het poeder in 2 dagen en wel : den eersten dag op de nuchtere maag ��n derde, \'s avonds weer een der- de en des anderen daags op de nuchtere maag nog een derde. Het poeder smaakt vrij bitter en \'t is daarom raad- zaam het niet op het voer te strooien, maar ieder deel, met water aangemengd, in den bek te strijken. Voor kalveren en varkens is een half pakje genoeg, dat, precies als boven, ook in drie�n gegeven wordt. Voorts is het noodig, den geheelen dag door, het zieke dier met wollen doeken het lichaam (de buikstreek) goed af te wrijven en het op den dag, dat er ingege- ven wordt, niet te voeren. Als men dit poeder nauwkeurig volgens voorschrift ingeeft, treedt reeds binnen eenige uren beterschap in, d. w. z. de aanval is voorbij, hoewel het dier nog niet volkomen gezond is. Om instorting te voorkomen, moet men nog gedurende langen tijd licht verteerbaar voedsel geven in kleine hoeveelheden. Nog beter is het als men op het voer bij eiken maaltijd een kleine lepel vol Universeel zuiverings- en spijsverterings-zout geeft met een lepelvol gentiaan, tot de zwakte der spijsverterings- organen voorbij is.



		12

		voeging van andere slechte stoffen bedorven worden. Behalve het voedsel kunnen ook kouvatten, groote lichamelijke inspanning of een stoffige, vuile stal de directe oorzaken zijn. De ziekten openbaren zich door gebrek aan eethist, opzwelling van het lijf, lichte buikpijn, onregelmatige pols, dikwijls ook koorts. De eetlust is tijdelijk verminderd, de dieren worden zeer kieskeurig in hun voedsel, vreten doornat stroo, likken aan muren en voederbak ; ook is de dorst minder. De uitwerpselen zijn of droog en hard, dikwijls met slijm bedekt (verslijming) of week, papperig en slecht verteerd (zwakte in de spijsverteriugs-organen) ; zij hebben meestal een walgelijke reuk (bedorvan maag). De tong is beslagen, de slijmhuid van den bek is vuil, met dik vocht bedekt of ook wel volkomen droog, de rand van het tandvleesch wordt bleek, dikwijls ook blauwachtig rood. Behandeling: Allereerst moet er voor gezorgd wor- den, dat de stoelgang weer geregeld zij, men geve dus een laxeermiddel en wel het Universeel Purgeermiddel (No. 1). Is de ontlasting geregeld, dan geeft men : paarden : het Engelsche paardenpoeder No. 4. i . .. ... runderen : het Zwitsersche veepoeder No. 5. [ ^ie ^e -J varkens : het Universeel varkenspoeder No. 6. > P^a^\' \' Bij deze poeders kan men nog kleine hoeveelheden keukenzout of Universeel zuiveringszout voegen. Van groot gewicht is het nog langen tijd ligt ver- teerbaar voedsel in kleine hoeveelheden te geven,



		13

		liever te weinig dan te veel. Het is beter den dieren matige beweging te verscbaffen (zonder inspanning), dan voortdurende rust. De overgang tot gewoon voed- sel moet uiterst geleidelijk zijn. Als na-kuur kan men nog bittere, geurige poeders door bet voedsel mengen, als : kalmoes, gentiaan, lau- rierpoeder en jeneverbessenpoeder. 4. Engelsch Paardenpoeder. Dit poeder voorkomt de voornaamste paardenziek- ten, als men bet geregeld geeft, liet beperkt de slijm- afscbeiding en verboedt den overgang tot snotziekte. Voorts bevordert bet den eetlust, maakt bet paard moedig en fier en geeft bet een fraai uiterlijk, n.1. zeer mooie, gladde baren. Van dit poeder geeft men elk paard bij iederen maaltijd een lepelvol op bet drinkwater. Bij snotziekte moet men de portie verdubbelen. 5. Zwitsersch Veepoeder. Dit poeder zuivert de ingewanden, sterkt de maag, bevordert de ontlasting en urineloozing, zuivert bet bloed, voorkomt bitte. Tevens drijft bet de overtollige gal af, verdrijft windzucbt en is een uitstekend middel tegen ontste- king of dampigbeid in de longen. Gezond vee geeft men 2 maal per week twee lepels zout met zemelen vermengd op vocbtig gemaakt voer. Is ecbter bij een os of koe reeds een ziekte uit- gebroken, dan geeft men dagelijks 2 a 3 lepels te- gelijk. Jong vee geeft men naar den leeftijd een balven tot een beelen lepel.



		A06000029117250B



		22

		Let uier hard en vertoont het op verschillende plaat- sen harde, bijna klonterige punten, dan moet de ge- zwelzalf (No. 11) gebruikt worden. 11. Gezwelzaif. Deze zalf is vele malen beproefd bij gezwellen, melk- klonten, uiergezwellen, halsgezwellen, bij paarden voor droes; bij al deze ziekten bewijst de gezwelzaif voor- treffelijke diensten, als men de zieke plaats driemaal daags er goed mee inwrijft. 12. Uierzalf of ontstekingszalf. Deze voortreffelijke zalf is hoofdzakelijk voor ge- zwollen en verhitte uiers bestemd. Zij kan echter bij alle ontstekingen aangewend worden. Bij uierontsteking melkt men \'s morgens en \'s avonds voorzichtig het uier leeg, baadt het, door het een half uur lang in eeu lijnmeelaftreksel te hangen, wascht het met lauw water af, droogt het met een zachten doek en wrijft het dan voorzichtig met zalf in. Voor inwendig ge- bruik geve men zoutige purgeermiddelen en gemakke- lijk verteerbaar voedsel.

		Diarrhee. Abnormale ontlasting. Darmcatarrh. De oorzaken der diarrhee kunnen verschillend zijn, als b.v. zeer waterhoudend sappig voer, nl. groeavoer, slecht water, kouvatten, snelle voederwisseling, enz. Bij zuigelingen (zuigende kalveren) is gewoonlijk een onvoldoende voeding van het moederdier de schuld, dikwijls echter ook kouvatten door een kouden, voch- tigen stal.



		27

		angst, buikpijn en door volslagen stilstand in de wer- king der darmen. Ook breekt het koude zweet uit, terwijl ooren en voeten de natuurlijke temperatuur bebouden. Al naar het karakter (temperament) van het paard merkt men meer of minder hevige uitingeu van pijn op, die bij wijlen ophouden en dan dikwijls geheel achterwege blijven, of spoediger des te heviger terugkeeren. De dierea zijn onrustig, prikkelbaar, ver- stappen dikwijls, krabben met de voorpooten, slaan met de achterpooten naar hun buik, zien dikwijls om bijten naar hun lijf en zwaaien met den staart; zij gaan dikwijls liggen, staan weer op gaan w��r liggen, rollen over den grond, blijven dan eenigen tijd op den rug liggen met krampachtig tegen het lijf opgetrokken pooten, terwijl zij steunen en kreunen. De lust tot eten ontbreekt, de geluiden der spijs- verteering zijn niet meer waarneembaar; de ontlasting is gering of ontbreekt geheel. Verloop : Dit is zeer verschillend. Wanneer te rech- ter tijd een middel bij de hand is, volgt snel beter- scbap, in \'t tegenovergestelde geval, of darm-en buik- vliesontsteking �f darm verlamming en bloedvergiftiging met den dood. Deze ziekte is dus zeer gevaarlijk. Men moet daar- om steeds een geschikt middel bij de hand hebben en steeds in voorraad houden, daar de minste vertraging het dier kan doen verloren gaan. Een voortreffelijk onfeilbaar middel is. 20. Koliektinctuur of Krampdroppels. Men moet de koliektinctuur steeds in voorraad hou- den en dadelijk bij een aanval van den inhoud van



		14

		6. Universeel Varkenspoeder. Dit poeder heeft zich in korten tijd groote beken d- heid verworven, daar het niet alleen bij de meeste varkensziekten de beste diensten bewijst, maar ook omdat het \'t beste voorbehoedmiddel is tegen vlek- ziekte, miltvuur, en de zoo gevaarlijken worg of keel- ontsteking. De spreuk : �Ziekten voorkomen is gemakkelijker dan ziekten genezen," geldt vooral voor de bovenge- . noemde varkensziekten. Men moet daarom niet wachten tot de ziekten zich voordoen, maar het Universeel Varkenspoeder gere- geld geven, liefst dagelijks een lepelvol door het drinken gemengd. Bemerkt men, dat een ziekte in aantocht is, dan geve men driemaal daags telkens een lepelvol. Een hoofdvereischte is, dat de hokken heel zinde- lijk gehouden worden. Dit poeder maakt ook, dat het dier een buitenge- wone eetlust toont en het snel en zeker vleezig en zeer vet wordt.

		Varkens met zwakke beenderen geve men het onder No. 43 genoemde mestpoeder, en wel voor zeugen, zoolang de biggen nog zuigen, onder toevoeging van eenig veezout. Biggen daarentegen, die niet meer zuigen, geve men het mestpoeder met een flinke toevoeging van melksuiker. Bovendien late men de dieren zich veel in vrijheid (buiten het hok) bewegen.



		16

		Likzucht. Likziekte. Genieten van vreemdsoortig voedsel. Ontaarding van den eetlust.

		Likzucht is de volgende ziekte, die ontstaan kan door storing in de spijsvertering ; zij wordt veroorzaakt: \'t zij door zuren in maag en ingewanden, \'t zij door gebrek aan minerale voedingsstoffen. Men noemt deze ziekte ook wel knaagziekte, daar het zieke dier aan alles knaagt; het belikt kribben muren, vreet kalk, aarde, haren, afval van leer, enz. Men onderscheidt: 1. de likzucht of knaagzucht der runderen; 2. de likzucht der kalveren; 3. het wol vreten der schapen en lammeren. a. Likzucht der runderen. Het veelvuldigst komt deze ziekelijke toestand bij het rund voor: de likzucht doet zich meestal voor bij stalvoedering, zelden bij vee, dat in de weide loopt. De aanleidende oorzaak schuilt in verkeerde voeding, en in sommige streken door gebrek aan keukenzout; voorts door gebrek aan phosphorzure kalk of te sterke zuurvorming in maag en ingewanden ; eindelijk door langdurige prikkeling der spijsverteringsorganen. Men moet daarom vermijden: I. zuur voedsel van veenachtige weiden ; II. hardstengelig voedsel met veel winterstroo en, ten slotte III. onregelmatige voedering en onreinheid in kribben en stallen.



		1G

		b. Likzucht der kalveren. Bij kalveren treft men dikwijls aan, dat zij zichzelf of andere dieren, voorts muren, kribben enz. belikken. In de meeste gevallen is dit meer speelschheid en kan gemakkelijk tegengegaan worden door bet vroegtijdig voeren van booi. Duurt bet dan nog voort, dan kan de oorzaak liggen in veel zuren in de maag of gebrek aan moedermelk. In dat geval beeft men te zorgen, dat de kalveren zoo spoedig mogelijk aan ander voedsel gewend wor- den; aan oudere kalveren kan men ��n of twee- maal daags likzuchtpoeder geven en moet men dat met melk, warm van de koe, vermengd ingieten. c. Wolvreten van schapen. Deze zeer lastige kwaal treft men beel dikwijls aan. Met groote gulzigheid vreten de schapen zich de wol af; jonge lammeren beknabbelen de wol aan het uier van de moeder. Ook hier moet men de, oorzaak in verkeerd voedsel zoeken; bij lammeren zijn de omstandigheden als bij de kalveren. Voor schapen moet men een sterke voedering met rauwe aardappels en ligt verzurend voedsel geheel vermijden. Ook gebrek aan keukenzout is een veelvuldig voor- komende oorzaak. Verwijdert men de knagende schapen van de overige, dan kan men deze voor de ziekte behoeden. Behandeling: In alle gevallen van likzucht is dade- lijke voederveranderirg een eerste vereischte; daarna



		17

		voere men het Ukzuchipoeder No. 7, ��n- of tweemaal daags een koffielepel. In het drinkwater geeft men kleine beetjes veezout. Daar deze ziekte als ze niet vroeg genoeg tegenge- gaan wordt, dikwijls ernstige gevolgen na zich sleept, als : ziekte in de beenderen of uittering, moet geen landbouwer talmen, maar bij de eerste verschijnselen helpend tusschen beide komen. 7. Likzuchtpoeder. Rimpacher knaagpoeder. Likzucht is, zooals bekend is, eene ziekte, die bij verwaarloozing beenderziekten en zelfs uittering ten gevolge kan hebben. Men zegt van deze ziekte terecht, dat de dieren op bun bloed teren, want alle goede sappen, die nog voorradig zijn, worden verbruikt, om- dat de dieren overal aan likken, bet goede voedsel niet vreten willen en alle denkbare stoffen verorberen, die niet de minste voedingswaarde bezitten, integen- deel vaak schadelijk zijn. Men moet daarom niet talmen, maar bij het eerste verschijnsel der likzucht dadelijk het likzuchtpoeder geven en het gebruik daarvan langen tijd volhouden. Gebruiksaanwijzing: Men geve bij iederen maaltijd 4 lepels vol likzuchtpoeder met 4 lepels veezout ver- mengd op het met water vochtig gemaakte voedsel.

		Opzwellen. Trommelzucht. Windzucht. De oorzaak van deze hoogst gevaarlijke ziekte is een ziekelijke gasontwikkeling, bij paarden in de maag, bij herkauwers in de darmen. Zij komt ook wel bij varkens voor. Zij ontstaat door het gebruik van gis-



		18

		tende voedingsstoffen, vooral bij groote zwakte in de spijsverteringsorganen of na het overmatig gebruik van moeilijk verteerbaar voedsel. Deze ziekte open- baart zich door hevige, plotseling optredende en snel toenemende opzwelling van den buik (de pens); de linker hongerkuil staat bol naar voren, en is in korten tijd gevuld en klinkt als een trommel, wanneer men er tegen klopt. � De dieren vertoonen onrust en angst, halen snel adem, vertoonen groote zwakte in het achterlijf, houden op met vreten en toonen een voort- durende aandrang tot ontlasting. Gevolgen der Ziekte : Door de snelle en aanzienlijke gasoritwikkeling ontstaat tengevolge van het naar voren dringen van het middenrif gebrek aan adem ; gevolgd door verstikking; bovendien wordt door het samen- drukken der bloedvaten de bloedsomloop gestoord, \'t geen beroerte veroorzaakt. Het verloop der ziekte is zeer snel en reeds na korten tijd treedt de dood in, wanneer niet bijtijds hulp geboden wordt. Behandeling: Het eenige, zekere middel, dat men hiertegen aanwenden kan, is de echte Engelsche Tym- panietessence, die volgens voorschrift gegeven, dade- lijk hulp brengt. 8. Engelsch Tympaniet-Essence. Hiervan geve men om het halve uur 2 eetlepels vol met V₂ liter kalkwater of kamillenthee, waardoor men van te voren 2 eetlepels vol meel geroerd heeft. Uit den endeldarm moet men met de hand, die te voren met olie ingesmeerd is, de faecali�n verwij- deren en dan een lavement van zeepwater geven. Bovendien is het noodzakelijk, de dieren met een



		19

		strooband op te toornen en den kop hoog te binden, opdat zij gemakkelijker ademen en de gassen door opboeren (uitstoten) ontwijken kunnen. Meestal, ik kan haast wel zeggen in alle gevallen, komt het voor, dat tengevolge van groote zwakte nog- maals een lichte aanval terugkomt of zich een sto- ring in de spijsverteering openbaart. Het is dus noodzakelijk nog eennakuur te doen, en daarvoor gebruike men het Windzuchlpoeder No. 9. Bovendien verdient het aanbeveling nog langen tijd ��nmaal daags een aftreksel van kamillen of komijn warm in te gieten. Daar deze ziekte zich meestal bij den overgang van droog op sappig (groen) voer voordoet, moet men er vooral voor zorgen, dat die overgang zoo geleidelijk mogelijk zij. Men geve ongeveer 14 dagen lang steeds groen- voer met stroo, of v��r het naar de wei gaan eerst een droog voer. Q. Windzuchtpoeder. Yoor een nakuur bij wind- en trommelzucht moet men van dit poeder 3 maal daags een eetlepel vol op het voeder geven.

		Hardlijvigheid en Verstopping. Bij dieren met langzame spijsvertering komt, in- dien ze weinig beweging hebben, dikwijls verstopping voor; deze kan veroorzaakt worden door voeder, dat moeilijk verteerbaar, te droog, of te veel vocht verlan- gend is, of door ophooping van onverteerbare stoffen.



		20

		Ook de overgang van groen- op droogvoer kan ver- stopping ten gevolge hebben, waarom die overgang zoo geleidelijk mogelijk moet zijn. Kenteekenen: de ontlasting heeft langzaam plaats, de hoeveelheid is gering, de uitwerpselen zijn droog, meestal met een taai slijmachtig vocht omhuld, vaak treed koorts op. De dieren worden traag, hebben wei- nig eetlust, krijgen een opgezet lijf, dikwijls zelfs kram- pen. Als niet bijtijds hulp geboden wordt, volgt opstop- ping van den darminboud, daarop koliek, ontsteking van de darmslijuivliezen en bij veronachtzaming kan zelfs vuur en bloedvergiftiging optreden, welke on- voorwaardelijk den dood ten gevolge hebben. Behandeling: Bovengenoemde ziektetoestand heet hard- lijvix>heid, als de dieren nog regelmatige, zij het ook har- de ontlasting hebben. In dat geval is het voldoende ��nmaal daags eenige lepels Universeel purgeerpoeder No. 1 te geven, dat dan spoedig beterschap brengt. Neemt men bij de hardlijvigheid ook nog hevige koorts en inwendige hitte (temperatuursverhooging waar, dan moet men in plaats van purgeerpoeder, het hitte-poe- der No. 10 volgens voorschrift geven. Als voeder geeft men zemelenwater, knollen of ander vochtrijk voer, en men geve den dieren dikwijls be- weging. Ontbreekt de ontlasting geheel, dan lijdt het dier aan verstopping. In dat geval moet men vooral voor een spoedige verwijdering der ontlasting zorgen en daarvoor neme men den volgenden drank. Men kookt V₄ pond kamillenthee met 1 Liter water, zeeft dit, mengt er ongeveer ^x\\� pond lijnolie door en geeft dit mengsel in ; als geen ontlasting volgt, geeft men



		21

		na eenigen tijd nog glauberzout en wel \'/₄ pond in 1 Liter warm water opgelost, waana zeker ontlasting volgen zal. Bovendien kan men het dier eeu lavement zetten van een beetje keukenzout, water en zeep. De zeep (een klein stukje) wordt in warm water opgelost, daarbij wat keukenzout gedaan en dit mengsel in de endeldarm gespoten. Voedsel moet volstrekt vermeden wordeu ; daareo- tegen kan men dikwijls drinken geven (zuiver water (verscb) met een weinig keukenzout of glauberzout.) Als nakuur verdient bet aanbeveling, nog laugen tijd weinig en gemakkelijk verteerbaar voedsel te ge- ven ; bovendien geve men nog ��nmaal daags volgens voorschrift bet Universeel Purgeermiddel No. I. 10. Hitte- en ontstekingspoeder. Het Hittepoeder moet gebruikt worden in alle ge- vallen, waar inwendige hitte (temperatuursverhooging) valt waar te nemen. Men geve dus den dieren als zij veel drinken weinig te vreten, een drogen bek hebben en harde ontlasting kwijt raken, bij eiken maaltijd een lepel met een kop vol hittepoeder door zemelen- water gemengd. Buitengewoon goed is dit poeder, bij gezwollen uier ; dan moet men bij iederen maaltijd 2 eetlepels vol geven, in dat geval moet echter tegelijker tijd een uierzalf gebruikt worden. Voor gezwollen uier zijn er twee zalfsoorten, al naar den aard der uier-ontsteking. Vertoont het uier aanzienlijke temperatuursverhooging en is het ondanks bet gezwel nog zacht, dan moet men de ontstekingszalf (No. 12) gebruiken. Is echter



		23

		Diarrhee is in het eerste stadium niet zoo gevaar- lijk en kan spoedig en gemakkelijk genezen worden. Laat men de ziekte te ver gaan, dan. kan. de toestand zeer gevaarlijk worden, vooral bij zuigende kalveren, Men moet daarom niet te lang wachten, maar bij de eerste waarneming een geschikt middel aanwenden. Als zoodanig zijn bekend : 13. Diarrheedroppels voor kalveren. 14. Diarrheepoeder voor kalveren. Diarrhee kan bij veronachtzaming licht kwade ge- volgen na zich sleepen. Hoofdzakelijk komt het bij kalveren en jong vee, ook bij speenvarkens voor, dat heel snel een diarrhee optreedt, die, als het goede middel gegeven wordt spoedig weer genezen zal. Duurt de diarrhee reeds verscheidene dagen, dan moet men haast maken om nog hulp te bieden, want, vooral bij kalveren heeft reeds menig landbouwer de treurige ervaring opgedaan, dat een veronachtzaamde diarrhee den dood van het kalf ten gevolge had. Het diarrheepoeder, evenals de-droppels blijven jaren- lang goed en daarom behoort ieder veehouder ze in voorraad te hebben. Ben hoofdvereischte bij diarrhee is, dat men den zieken dieren goed droog stroo, goed voer en een warme plaats geeft. Als nakuur verdient het aanbeveling nog dikwijls een afkooksel van kamillen en pepermuntkruid in te gieten. Beide middelen worden met tusschenpoozen van drie uur, een vierde van \'t pakje gegeven.



		24

		15. Diarrheepoeder voor varkens. De diarrhee kan voor varkens, vooral jonge dieren, zeer nadeelige gevolgen hebben. Vooreerst worden de varkens inplaats van vetter, lioe langer hoe magerder, dan treden bij voortdurende diarrhee licht andere ziekten op, en in vele gevallen volgt de dood. Daar- om moet men bijtijds het bovengenoemde diarrhee- poeder voor varkens aanwenden. Een klein papje is voldoende voor 4 jonge varkens, (speenvarkens). Men kookt het poeder in 5 Liter water 5�10 minuten lang, zeeft de vloeistof door een linnen doek en geeft de eene helft \'s morgens, de andere helft \'s avonds met het drinken in. 16. Diarrheepoeder voor paarden. Tegen hardnekkige diarrhee heeft dit poeder bewe- zen een uitstekend middel te zijn. V��r het gebruik roert men het poeder, waardoor men circa V₂ pond meel mengt, met water tot een slikartsenij en strijke daarvan driemaal daags een gedeelte ter grootte van een kippenei op de tong. 17. Diarrheepoeder voor koeien. Van dit poeder moet men met een tusschenruimte van vier uren telkens de helft met ¹/_i Liter warm wa- ter aangeroerd, ingieten of in zemelenwater geven. Men moet de dieren door wrijven aan \'t zweeten brengen, met warme dekens omwikkelen en in een warmen, tochtvrijen stal brengen. Men geeft weinig



		25 droogvoer (goed hooi) vermijdt alle groen voer en geeft voor drinken geen koud water maar een warmen meeldrank. 18. Diarrheepoeder voor schapen en geiten Drie maal daags een eetlepel vol te geven. IQ. Diarrheepoeder voor ganzen, eenden en hoenders. Wil men de dieren door de diarrhee niet laten vermageren, dan geeft men van dit poeder driemaal daags zooveel als op de punt van een mes gaat, met wat gekookte, gewreven aardappels � en houdt de dieren in een warmen stal of hok.

		Maagontsteking, die licht doodelijk worden kan, openbaart zich door razende buikpijn, verstopping, dorst, oprispingen met onaangenamen reuk, slijm afscheiding uit den neus, biaken, geen eetlust en gevoeligheid in de maag. De pols slaat snel en zwak. De ziekte kan licht ontstaan door kouvatten, als de diereu in verhitten toestand koud water drinken, of aan uitwendige koude zijn blootgesteld. Heel dikwijls ook na het gebruik van vergiften, die dienen moeten om het dier een fraai aanzien te geven. Is kouvatten de oorzaak, dan moet men den buik- wand met mosterdspiritus inwrijven of men legge mos- terdpleisters en houde het dier goed warm.



		26 Ook kan men met goed gevolg koude omslagen over buik en buikwand leggen. Voor inwendig gebruik geve men een slijmerig af- kooksel van althaea of lijnzaad, als voedsel, afkooksels van haver, gerst of iijnkoeken. Bij verstopping zette men lavementen en geve ook Y₄ Liter wonderolie met 1 Liter gerstewater en wel tweemaal binnen het uur. Bij diarrhee geve men een pijnstillende slikartsenij. Zijn de voorafgegeven vergif- ten bekend, dan moet men de daarbij behoorende tegen- giften ingeven. Koliek Koliek � Buikpijn � Darmjicht Onder koliek verstaat men verschillende ziekten van maag en darmkanaal, die zich hoofdzakelijk openbaren door plotseling optredende aanvallen, verge- zeld van buikpijn. Koliek ontstaat \'t zij door kouvatten, \'t drinken van koud water in verhitten toestand, \'t zij door te sterke (straffe) voedering. Ook voeder, dat gauw gis- ten gaat, als jong gras, versch hooi, kan aanvallen van koliek veroorzaken. De koliekpijnen worden veroorzaakt door overma- tige uitzetting van afzonderlijke afdeelingen van de maag-darmbuis, tengevolge van krampen en door ver- stoorde voortstuwing van den darminhoud, zoowel als door prikkeling van de slijmvliezen der darmen. Optreden : Koliek komt hoofdzakelijk voor bij paar- den en treedt plotseling zonder voorafgaande waar- schuwing op; zij openbaart zich door een gevoel van



		28

		een flacon driemaal om het half uur een derde geven. Zoodra . beterschap intreedt, geeft men een licht purgeermiddel, \'t beste is wonderolie met lijnolie ver- mengd, van ieder een half pond. In plaats van wonderolie kan men ook boom- of olijfolie nemen. Tevens moet men het dier met warme doeken bedekken. Met voeder en drinken moet men nog langen tijd voorzichtig zijn. Bovendien moeten bij het begin der ziekte de rug, het lijf en de beenen met stroobossen gewreven worden tot het dier begint te zweeten. Het geheele lichaam moet met een meugsel van 80 Gram terpentijnolie, 20 Grarn geest van salmiak en 20 Gram wijngeest inge- wreven worden, ook zoolang tot het zweet uitbreekt. Men wikkelt dan het lijf en den rug in wollen dekens en houdt het paard zoo langen tijd aan \'t zweeten. Bij verstopping moet men de zich in den endeldarm bevindende drek met de met olie ingesmeerde hand er uit halen en alle kwartieren een lavement zetten van warme kamillenthee of aftreksel van hooizaad. In zeer ernstige gevallen kan een aderlating goede diensten bewijzen.

		Nierontsteking. Vertoont zich in de urine afscheiding van zand, dan geeft men het dier een eetlepel Spijsverteringsdroppels (3) gemengd door een emmer water, twee keer in de week. Is de urine met bloed vermengd, dan verdienen af- kooksels van vlaszaad en warmwateromslagen op den



		29

		rug over de nieren aanbeveling. Oudere dieren moet men bovendien gestoofd voedsel en dikwijls goed koud water geven. Nierontsteking ontstaat soms door slecbt voer kou- vatten, langdurigen zwaren arbeid, of door het lang dragen van het zadel. Om na te gaan of het nier- ontsteking is, drukt men met de hand op de flanken of liezen, waarbij het dier zich zeer gevoelig zal toonen. Het dier heeft een koortsige pols, vermindering der urine en, nu en dan, koliekaanvallen. Men geve het dier eenige weken lichamelijke rust, goed stroo, groen- voer of haver in kleine hoeveelheden en dikwijls een verkwikking van frisch water met toevoeging van meel. Bovendien wrijve men de huid met kamferspiritus in, legge over de nieren warme dekens of Priesnitz om- slagen, en geve als laxeermiddel het Universeel purgeer- poeder No. 1 en lavementen.

		Blaaskoliek � Belemmering op het water. Deze ziekte kan zeer verschillende oorzaken heb- ben. Zij openbaart zich op dezelfde wijze als koliek, doch dikwijls gaat het dier in de houding staan om te wateren, echter zonder resultaat. Het dier moet juist als bij koliek behandeld worden, echter moet men zorgen, dat door kamillen- of hooidampen eene opzwelling der urine organen verkregen wordt en geeft men het 21. Poeder tot bevordering der urineloozing. Men roert het poeder met water aan tot een slik- artsenij, strijkt om het uur een gedeelte daarvan ter



		30

		grootte van een kippenei op de tong en laat dan wa- ter drinken. In \'t bijzonder wordt er op gewezen, dat het prikkelen der geslachtsorganen volstrekt vermeden moet worden. Paarden, die lijden aan te overvloedige Urineloozing, dat wil zeggen, te dikwijls en te veel kleurlooze urine loozen (\'t geen door slecht voeder ontstaan kan) geve men het 22. Poeder tot regeling der urineloozing. Dit poeder roert men met water aan en strijkt drie- maal daags daarvan een gedeelte ter grootte van een kippenei op de tong. Bovendien moet men het dier warm houden, het behoeden voor kouvatten en het gezond, onbedorven voeder geven.

		Van de Wormen. Bijna al onze huisdieren hebben last van wormen. Men onderscheidt verschillende soorten van wormen, waarvan sommige volkomen onschadelijk zijn, andere daarentegen de dieren zelfs ziek maken; hoofdzakelijk zijn het dau storingen in de spijsvertering en ook in de voedselopname, onregelmatige eetlust; de dieren worden mager en ontwikkelen zich niet behoorlijk ; nu en dan raken zij wormen kwijt. Dikwijls wrijven zij met den neus langs den muur. Van deze woekerdieren of parasieten (de wormen) moeten onze huisdieren verlost worden. Zulks is dan



		31

		ook een dure plicht van eiken landbouwer, des te meer nog, daar het 23. Wormpoeder voor Paarden en Runderen. 24. Wormpoeder voor Varkens en Schapen. een zeker middel is. Men geve het wormpoeder in drie keeren met water aangemengd en op de tong gestreken ; de eerste maal \'s avonds; dan het tweede gedeelte den volgenden dag op de nuchtere maag en het derde deel \'s middags ; daarbij geve men slechts weinig voeder. Kalveren en varkens geve men van het kleine pakje 2 a 3 maal daags een lepel vol met melk aangemengd. Als men wormpoeder ingeeft, moet er op gelet worden, dat niet slechts enkele wormen, maar de geheele wor- menklomp afgedreven worden. Dit resultaat verkrijgt men bij \'t gebruik van worm- poeder. Zog- of Melkkoorts der Koeien. Bij koeien met tengeren lichaamsbouw, die veel melk geven en kort voor het kalveren te overvloedig gevoerd werden, treedt, als de verlossing gemakkelijk en vlug in zijn werk gegaan is, de zoogenaamde zog- of melkkoorts op, een ziekte, waaraan de meeste koeien sterven. De verschijnselen zijn maar al te bekend en ik behoef ze daarom niet te vermelden. Wat de genezing er van betreft, kan ik met recht constateeren, dat er geen algemeen middel bestaat; de middelen zijn naar de hevigheid der melkkoorts



		32

		en naar het stadium verschillend; de zoogenaamde melkkoortspoeders helpen wel in enkele lichte aan- vallen, zij kunnen echter niet als een universeel middel beschouwd worden. Men kan daarom H.H. veehouders niet genoeg op \'t hart drukken, een middel te gebruiken, dat wer- kelijk in staat is, de zogkoorts te voorkomen, dat middel is het 25. Echte Welzenpoeder. Het echte Welzenpoeder is het eenige middel, dat de zogkoorts voorkomen kan, maar dan moet het precies volgens voorschrift en vroegtijdig genoeg ge- geven worden. Het Welzenpoeder geeft men in het achtste uur Da het melkworden. Den eersten dag geeft men om de twee uur een lepel vol. Den tweeden en derden dag om de 3 uren eveneens een lepel vol. Van den vierden dag af geeft men tweemaal daags 3 lepels vol. Het Welzenpoeder kan men met water vermengd ingieten; \'t is evenwel beter, als men het met een af- kooksel van een lepel arnica en een lepel kamillen goed vermengd en dit mengsel nog warm ingiet. De resultaten zijn verzekerd. Men brengt het dier in een warmen en tochtvrijen stal.

		Het te weinig melk geven. Het komt veelvuldig voor, dat de hoeveelheid melk, die een koe geeft, soms in meerdere of mindere mate afneemt, ja zelfs zoo erg, dat het melkverlies op de normale opbrengst zeer duidelijk merkbaar is.



		33

		Het verlies aan melk wordt veroorzaakt deels door onregelmatige, onvoldoende voeding, deels door ziekten. Het is heel goed, als de veehouder bij het verminde- ren van de melk niet te lang wacht, v��r hij zich van een probaat middel daartegen bedient, daar hij zich anders schade in zijn beurs berokkent, want het in- grijpen te rechter tijd kost niet zooveel als het verlies aan melk. Daarom moet men zich bij de eerste ver- schijnselen bedienen van het beproefde 26. Universeele Melk- en Nut-poeder. Proefnemingen op groote hoeven of meierijen be- wijzen, dat gedurende de eerste 8 dagen na het toe- dienen van dit universeel melkpoeder, de melkafschei- ding tot 400 °/₀ stijgt en dan langen tijd op die hoogte blijft, terwijl het poeder ook de algeheele gezondheids- toestand van het dier bevordert. Ja, in een geval, waarbij een koe door melkkoorts haar melk verloor, trad na het ingeven van dit poeder de melkafschei- ding weer in. Gebruiksaanwijzing: Van dit universeel melkpoeder geeft men den koeien driemaal daags 2 eetlepels vol v��r het voederen, liefst met water aangemengd en op de tong gestreken. 27. Melkpoeder voor schapen en geiten. Dit poeder dient tot vermeerdering en verbetering van de melk van schapen en geiten. De melk wordt aanmerkelijk zuiverder en beter, aangenamer van smaak en gemakkelijker verteerbaar, dus beter te gebruiken. Bij schapen, die niet gemolken



		34

		worden, wordt door het gebruik van dit poeder de wol vermeerderd en ook fijner. Als men dit poeder aan verscheidene geslachten of generaties van schapen doorloopend verstrekt, krijgt men wol, die aanmerkelijk fijner is, zoodat ze op de fijnste zephirwol gelijkt.

		Blauwe en dunne melk komt niet minder dikwijls voor. Het is de plicht van iederen landbouwer hier wat tegen te doen, wil hij niet de opbrengst aan boter en kaas of het aantal zijner directe afnemers zien verminderen. Zoodra de melk van een koe niet dadelijk goede boter geeft, zooals men dat gewoon is, of als ze over \'t algemeen een waterachtig, minder goed aanzien heelt moet men dadelijk het reeds vele jaren, met het beste gevolg aangewende 28. Melk-Zuiveringspoeder gebruiken, dat men liefst v��r het voederen moet geven en wel 2 a 3 maal daags 2 eetlepels vol. Reeds na 24 uur op zijn laatst wordt deze fout in de melk door het gebruik van dit poeder volkomen ver- holpen. Vertoont zich een enkele maal zelfs Roode melk, zoo geve men behalve het zuiveringspoeder nog door het drinken 3 maal daags een eetlepel vol van het volgende mengsel: 4 deelen glauberzout en 1 deel salpeter.



		85

		Droes en Keelziekten der paarden. Droes is een algemeen verbreide paardeziekte, die zoowel door kouvatten (b.v. in \'t voor- en najaar door \'t wisselen der haren) als door besmetting ontstaan kan. Het paard, dat aan droes lijdt, is vermoeid, zweet gauw, beeft weinig eetlust en hoest. Uit de verwijde neusgaten vloeit aanvankelijk slechts weinig vocht, later dikke slijm. Bijna gelijktijdig met die slijm- afscheiding vormt zich in de keelholte een gezwel, dat het dier bij het kauweu hindert. In den regel wordt dit gezwel een zweer, dat later van zelf opengaat. Bij het ontstaan van de ziekte houde men heb paard warm, dekke het met een wollen deken toe en legge een verband of zwachtel om den adamsappel (larynx). Bovendien verdient het aanbeveling bijtijds gebruik te maken van het beproefde 29. Droespoeder. Spoedig krijgt men een goede uitwerking, als men dit met water aan mengt tot een slikartsenij en 4 maal daags een gedeelte ter groote van een kippenei op de tong strijkt. Wil men nog vlugger resultaten zien, dan gebruike men bovendien nog de 30. Droes- of Keelziekte-droppels. Van deze droppels geve men 4 maal daags 50 droppels op brood of suiker, of men vermengt ze met het boven genoemde slikartsenij. Tevens geeft men door het drinken ��n a twee eetlepels vol glauberzout.