|
y^m 0)002lZ,
|
|||
|
TWA GRAPPIGE STIKKEN
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
FRITZ REUTER NEIF0RTEL1)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rnoCH
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
WALING DYKSTRA.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A06000003093824B
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I N H A L D.
|
|||||
|
Oan de Lêsers..........................................
HO *T IK OAN IN WIIF KIEM..................
UT DE FRANSE TUD.
FOARSTE HAEDSTIK.
Hwerom Fokke münler gjin bankerot slaen koe, en
ho \'t er minhear de Baljuw in greate need bystie................................................... OARDE HAEDSTIK.
Whet jiffrou Stellingweef en de urwurkmaker
mei \'n oar praetten, en wherom Fbeauk de Fransman de knopen fen de broek snye woe, en him tonei in \'t bosk op bed bröcht, en hwerom Fyke de keapman fen Makkum net nomd hie.............................................. TREDDE HAEDSTIK.
Hwerom Freaek Simmel in snütslach krige, en de
örwirkmaker de hele nacht mei jiffrou Stelling- werf hiar ledekant tn de keamer omsleepte, en hwerom de franse oerman in in reade tekken de ürwirkmaker forsiikjen kaem................... FIERDE HAEDSTIK.
Ho \'t de munler de oare moarns to moed wier;
hwerom Freark de münlerske forkeam as de slange ut it Paradis, en hwerom Fyke fen mie- ning wier, dat Jouke Fokkes sin soan fen he- ger han stiird waerd................................ |
|||||
|
Suie.
|
||||||
|
ni\'TK HAEDSTIK.
|
||||||
|
Hwerin Preark do baes in sprekwird forklearret,
en efler de franse jager op de wilde goesejacht
giet, en lio \'t de munter helder wirdt dat er midden in in byeswerm sittcn gien is............ 94. SECIISTE HAEDSTIK.
Ho raer jiffrou Stellingwerf tsjin lüar bed oan-
seach, en hwerom "t hia liiar fen Leen in pear slagen in \'e nekke jaen liet. Hwerom Freark Simmel mtnhear baljuw sin pipen stikken smiet, en de franse oer man amperoan de degen litsen hie. 102. SA.UNDE HAEDSTIK.
Hwet minhear Harkema sei en hwet minhear Har-
kema wier; en hwerom Preark Simmel fluitsje moast................................................\'.. 112. ACHTSTE 1IAEDST1K-
Hwerom minhear Harkema mei parool en üeldge-
rop kaem; hwerom jiffrou Stellingwerf net in de reidsleat sitte woe, en hwerom de Rieds- hear op de munler sin wein kaem en der"ek wer ou................... .............................. 119. NIUGGENDE HAEDSTIK.
Hwerom minhear de baljuw in Marcus Aurelius
lêse moast, en him net om \'e holle waskje mocht, en hwerom munlers Fyke him net mear to kliemerich forkaem............................... 128. TS1ENDE HAEDSTIK.
Hwerom Preark Simmel by \'t Winterdei sonder parapluie in in appelbeam siet, hwerom hy him in Hts pakje pompieren onder \'t baitsje biknoop- le, en hwerom jiffrou Stelliegwerf hiarsels for in greate sondaresse forklearre.....s.............. 135. |
||||||
|
Sklft.
ALFTE HAEDSTIK. Hweronr VVItse bakker tröch sin piip mei in \'t
komplot kaem; hwerom jiffrou Stellingwerf minhear de baljuw for in wite dou oansiiieht. en Griet Betterdy for in engel, en whet tinkbield bia oer in franse krichsriuchter hie............... 148- TOALFDE HAEDSTIK.
Hwerom minhear de baljuw en de franse oerman
elkoar hast om \'e bals flein wieren; en hwer- om mefrou Ripperda de baljuw oan \'ejaslóek, en de korsikaanske lintwierm de maire en minhear Harkema meisleepte........................ 101. TRETTSJENDE HAEDSTIK.
Hwerom Freark Simmel in \'e modder foei, en
Baiïke skoenmaker ien mei de kolf fen in ge- wear krige, en minhear Harkema alle münlen in \'t hele lan opbarne woe, en hwerom de kening fen Prüssen altiid in plak oan sin tafel iepen halde for minhear Harkema................. 172. FIERTSIENDE HAEDSTIK,
Hwerom minhear de baljuw mei in lege waskkom
foar mefrou Ripperda stie. Hwet Fyke en Hm- drik woene; en hwerom Freark Simmel mei sin praten net fen pas kaem.......................... 183. FIFTSIENDE HAEDSTIK.
Hwerom de oerman him by Fyke hiar reden om-
draye moast, en hwerom Fyke hiar by Hindrik sin reden omdraye moast. Hwerom minhear Harkema op \'e litse liu oujowch en baas mun- ler wol woe dat er in rock wier................. 195.
SEGHSTIENDE HAEDSTIK.
«
Hwerom ik mooiers Freark en gjin prinsesse tröch
|
||||
|
\'t Gielkampster bosk stiur: hwerom Freark
tsjin de dorpriuchter Betperby skoanheil seit, hwerom hy de hiïn flt it hok lokket, en hwer- oin Lütsen eksteur om sin eigen hcarskip laket. SAUNTSIENDE HAEDSTIK.
Hwerom Freark eigenllik gjin btsfynt wier; hwer-
om Keiser Napoleon neat mei ininhear Harkema
to dwaen lia woe, en hwerom de oerman mei
minhear Harkema geheimen liie....................
AGHTTS1ENDE HAEDSTIK.
Hwerom Wïtse bakker sin miette oerroan; hwer-
om de Stoppelgeaster tsjerkfauden taxis-beam- men in dominys tiïn plante ha: hwerom baes Hikle de branklok liedt on hwerom ik jimmer by \'t sjen fen Ju.ii> Cesar sin kopslik om min- hear Harkema linke mat............................ NIÜGGENÏSIENDE HAEDSTIK.
Hwerom de münler wei* in sin lears op kipe. Ho
\'t fen in lepsen in lieppen kaem. Hwerom Hin- niiiK ouskic naem , en hwerom Freark fen mie- ning wier, dat de frouliu goekeap waerden__ TWYNTICHSTE I [AEDSTIK.
Ho \'t in \'e wrald, in Stoppelgea en in \'t miinle-
hüs biuster der omwei giet. Hwerom de iniin-
ler en Freark nei Stoppelgea ride, en hwerom
Fïke hiar neireisget ................................
IEN EN TWYNTICHSTE HAEDSTIK.
Hwerom de munler der by bliuwt, hwal skriuwn
is dat is skriuwn: hwerom minhear de baljuw Freark Simmel by \'t earlapke kriget, en min- hear Harkema jimmer ut de lalden rekket. Hwer- mei den ek de skiednis gled alhiel oan \'t ein komt................................................... Yef in wirdke (<i besltit...............................
|
||||
|
OAN DE LÊSERS.
|
|||||
|
Der is In de frlske fael sa foar en nei wol gou
ris hwet grappiclis skriuwn. De broerren Halbertsma foaral l/abhe der bewlsen feu\' levere dat i/s (oei fiim der tlge goed ta brfike lil; en howol //ia allike goed .yen lillen ba, dat il f risk ek fiks brükber is for hiel hwet o ars as grappen, sa likje doch in hopen I\'riesen, skriuwers sa wol as lèsers, in de miening komd lo wesen, dat de frlske lael mat meur is as in grappetael. Alteus der benne wol ris friste stikken in 7 liocht komd, dy mei hiar faek biuslere flaue grap- pen, klearblikelik o ars neat in 7 sin h/ene as de lesers laitsje lo liften. De eare fen de frlske lael is der Ir Och net forhege, om 7 er ek yet by kaem, dut //ast elk mar miende f risk skriuwe lo kennen, somier tt riuchfe higrip lo bobben fen in goede spelling en in suvere frlske stil. II, frtsk lésen is fröch dy soarle fen skriften net folie fourtsterke, om 7 in hopen fikse Uu der tröc/i in tsjinniehheid krige /tobbe \'n alles hwet f risk is, en earnstige Uu in de miening likje komd lo wêsen, dat de frishe boeken ////enne •skriuwn wirde for de losshtige jeugd. |
|||||
|
OAN DE LKSKKS.
|
|||||||
|
IV.
|
|||||||
|
Lik wol weagje wy it om yet ris in pear „ GRAP-
PIGE STIKKEN" in \'t liocht to Jaen; omdat wy miene dat se tagelilc pittich benne, en dat is \'t just hwertröeh de Lapekoer fen Gabe Scroar m sin tiid sa fölle opgöng makke het. De skriften fen Frits Reu- ter , dy scriawn binne in \'t Meeklenborchs platdiitsk, liabbe nci üs insjen sa folie oerienkomsle mei de fnske skriften fen de broerren Halbertsma , dat wy der sin oan krigen om der ris Invet fen In \'t f risk oer te bringen. Wy habbe derta alsoc/it sin Zwei lustige Gescliiclite; en wy hoopje nou mar, dat dit wirk iis sa goed slag ge is, en sa folie In gong by de Friesen fine mei, dat wy dertröch oanmoedige wirde om tonei ris wer mei \'t ien of \'t oar foar \'t liocht to kommen. WALING DYKSÏRA.
N. A. HINGST. |
|||||||
|
HO \'T IK OAN IN WilF KAEM.
|
|||||
|
Meitse \'t wiif foar \'t trouen mak,
Of dou rekkest ond\'r \'e plak. Ik wier swietwei en ongemirken in aldfynt wirden.
Ik wier tn de wrald om fitere, hier hinne en der hinne, ik hie faek op in plömmen bed sliept, mar ek wol ris op in bosk strie. Likwol nou \'t ik altier waerd foldie dat strie my lang sa goed net mear as do \'k in jier of twyntich wier; hwent dy {n sin jongesjierren graech wirtels en rapen krtaut, forsmadet derom, as er hwet alder wirdt, just gjin feite goes. De mensken seyen : „ troue masle", en ik sei: „ betinke wol \'k rny." Ik biskóge de heilige echtesteat as de föks il hinnehok, en ik tocht: „ Dou scoest wol graech ien ba wolle ! dou komsl er ek wol hiel maklik in! Mar ast e der earst ien ütsocht heste, komst er den ek wer ut?" — As ik den op in oare tiid wer tocht om it laye skiepflesk en de gestige skinke fen Bokke Rinske (der wier \'k by in \'e kost mei in frye keamer) en neiging ho \'t er in min keamer ütseach krekt as op Gods lieave ierde foar de earste skeppingsdei, en ho \'t dy dealse alde knopen jimmerban fen min klein fleagen, den sei \'k : „troue mat ik!" en den seyen de dwarstriedrige mensken wer: „bitinke mast dy." — Sa siet ik don jimmeroan |
|||||
|
6
|
|||||
|
twisken t\\v:i stoellen in do yeske, en dejierren bigunen min
nierren ek al min of mear skiër to meitsen. Do stie \'k ienkear ris by de kagchel, ik hie de piip oanstitsen en kij><; noi \'l vaer. » \\\'c snic tsjispele swietwei ut de lofl nci de grün; \'t
wier bu:en doar dea slil, gjin ridluch liet hiin hearre. Allenne lieardc men in de fierte it rinkeljen fen in belge- reid oer de wei. It waerd my al to ienlik, hwent it wier böppedien ek yet kristjün. \\\\ ils \'t ik der sa stie en sonder neilinken tröeli de ruien seach, kaem Linse skocnmaker, min oerbürman, thüs mei in slidfol deade prikken, dy er in \'t bosk opsocbt hie, en der böppe op lai in moaye griene toeke fen in sparrebeam. „Siuch my nou sa\'n smiunl ris oan !" sei \'k in my sels. „ Hy scoi* my in pear nye learsen meitse, en nou is er wer oan \'t barnboutslidsjen. Likdoarnen het er my al oan lappe; mar gjin gemael, ik lit dy kerel foartoan ncal niear dwaen." — Sa stie \'k yet in liiele poas, en ik waerd sa huverich en skrousk tröch dejea, \'t wier kiekt as der my kald wetter by de rech del getten waerd. en ik sei in my sels: „Natürlik," sei \'k, „ik scil wol forkalden wirde, tige by tige forkalden. Dat mat ommers wol. Min learsen benne slikken, en de wol, dy \'k Rinskk foar in wike twa jown ha, der sloppet hia hiar eigen hoasen mei, en mines der benne de foet- lingen omtrint ül. Alles in de wrald giet natürlik ïn sin wirk." — Sa stie \'k der sa lang as \'t tsiuster waerd, en do \'k de pomplampe opbarne wbe, koe \'k il fiurgoed net fine, en do \'k it fün hie woe de lampe nrl barne; Hin^kk hi<> \'t kmisko nel ouknij)t, en do \'k |
|||||
|
7
|
|||||
|
bim op \'t lest mei \'n hopen gedoktcr oati \'t barnen
krige, ging er my flak foar de noas wer ut : Rinske hied er gjin olie tn dien. Onder sökke omstannichheden is \'t altiid nochlik, dat men dalik ien hel, dy men ris fiks de hüd föl skelde keu; ik hie likwol nirnmen by my, en dus hwet scoe \'k oanfange? Ik seach mar wer ta \'t fenster ut. De skoenmaker en hiarre hiene \'t liocht opstitsen en
In de keamer bigün \'t fleurich en lüdruflkh to wirden; mar ik koed er rieat fen sjen, hwent hia hiene de gor- dinen ticht ta. „Siuch my dat ris oan!" sei \'k „sökke knappe gordinen as dat skoenmakers-wiif foar de glêsen het!" Ik hie gjin gordinen foar de glêsen; hwent Rinske woed der gjin gemael mei ha. In de earste tiid, do \'k by hiar wier, hie se my hwcl lappen oan élkoar\' naid; dy seagen der ut as fen onderen neat en fen boppen neat, en ik skoerde se gau del, do de lin my fregen as ik berneliimdkcs foar \'t fenster hingjen hie to druyen. Nou ken elk wol tinke dat ik it sur hie oan dy skoenmaker; dy fint makke min learsen net en hy woe libje as in gritman, en ik sief in \'t tsiuster sonder gleskleden en mei de forkaldenheid triïch al min lea. Nou, ik ging bülendoar en \'k tochte : „ Ik scil dy kerel ris onhimmel it mannewaer opsidse." Do \'k der in \'e keamer kaem , stie dy litse sparre-
beam op \'e tafel en der kearskes in to barnen. Jinune matte witte, Linse sin wiif wier ut Gelderlan fen denne; der benne de kristbeammen ïn \'e mode, der wy hier !n Fiislan oars sa net fen witte; mar Linse sin wiif halde dy mode oan, der se fen bern ou oan ta wend |
|||||
|
8
|
|||||
|
wier. Baes sin twa litsc jongos, Japik en Kerst, hiene
in fluit en in trompet, der makken se mtisik mei, en hiar lits sisterkc Maryke kraide der by en gierde \'t ut fen wille; hia gripte mei de handsjes nei de liochtsjes, en hippele mei de foetten in hiar memme skette, hwent hia koe yet net renne. It wifke hied de spinwiele oan \'e kant set, hia hie in skienne skeldoek foar dien en de mülse hwet forset, en hia lake en borle mei de bern en fage litse Maryke de müle ou as \'t bern hiar hwet al to fölle tamakke mei pipernuten. Baes Linse hie in stik fen in ald terskkleed oer sin skoenmakerstafel lein, dy in de iene hoeke fen de keamer stie ; hy hie sin nye toffels oan; hy siet in \'e hirdshoeke ut in lange piip to smoken, mei in healmingelen waerm hier foar him op \'e tafel. Nou, immen dy der sa in \'e bus oprennen kaem,
koe oinmers net l)igjinne to kibjen. Ik sei sadwaende oars neat as : ., («oen jün ! ik moast wol ris sjen ho \'t jimme hier sa fleurieh en ludruftich wieren." En do waerd alles my bisjen litten, de pipernuten, de taimantsjes mei lorguld, de moaye apels mei reade wangen, de biil\'sjes en swantsjes, en de groue man mei \'n frees- like winbük fen witten bolledai, mei eagen en knopen fen krinlen. „Dat benne allegearre wondere moaye saken," sei baes. .,en wy habbe \'lek allegearre sint Sinleklaes yet hiel halden, bihalven disse dregonder sin hinser, der hel litse Kerst okkerdeis de stirt ris oubiten, do mem hiar eagen der efkes ou hie. Ja, dy mien ik !" liet er der op folgje en drige de litse bisige jonge mei de foar- ste finger. Ik toehte by my sels : ..Ik wol him doch mar net ougean mei min skoenmeitsen ,\'" en ik Pielde my riucht |
|||||
|
o
|
|||||
|
binöege, ai wier \'t ek dat ik in biusteren pine in \'e holle
hio. Mar do baes Linse my \'t greatste moaiste stik fen de hele krtstbeatn sjen liet: Adam en Eva by de forbeane beam, allike bron en gled as de opglanse stoellen foar \'t bedsket. — en do de beide litse jonge* elk oan in kant fen üs earweardige earste foaralden stean gingen en fen dichten oan bigunen lo tütsjen en to trompet- sjen, do wier \'t my doch krekt ajlik to moed as dat baes Lammert, üs weinmaker, my mei sin stompe frel- boar altiid pianoforte—pianoforle — in de holle boarre, dal il pipe en knarse, en my derby frege, as \'t nel tige by tige moai ging. De skoenmaker like \'t oan my lo sjen, dat ik net lo goed by min wé wier; hwent do sin beide litse cherubs my goed enoch ül sin para- dis tule hiene, ging er mei my oer de dik nei min keamer. Hy woe de lampe for my opbarne en frege hwer ik de swevelslokken hie. ,.Ik ha wol goeds," sei \'k, ,.mar gjin ien as de Heare en min koslfrou witte hwer se to finen benne." Do holp baes my ut de learsen en hy sei: „Wiete foetlen! Fn ik hab jou oare learsen yet net in order makke!" Hy holp my om op bêd to kommen en hy sei: „Wachtsje mar efkes ; ik scil min wiif hier wol nei jo tastiure, dat se dé\' thé for jo klearmakket." Nou, dal barde den ek ; mar hwet er do in de tiid fen fiertsien dagen fierder mei my foar- fallen is, der wit ik yet net fölle fen to fortellen. Ik lai in in swiere droom. It kaem my sa foar,
krekt as min hiele keamer forliochtc wier mei barnende sparrebeamkes, en oan elke beam hinge in greal moai sinteklaesding, dal Adam en Eva in \'l paradis foarstelde, |
|||||
|
10
|
|||||
|
en as ik der op taging en de han der nei utstiek, den
hie \'k in stikkene lears in \'e han of in hoas sonder foetling, en twisken my en dy moaye kristtiidfiguren stiene Japik en Kerst en fluitten en tüteren, dat my de holle pipe en stise, en al dy tüsen liochten dünsen foar min eagen, en as ik den rop : „Lit my mei rest! lil my doch mei rest! Ik scil ommers jimme heit wer for my skoenmeitso- litte!" — en as \'k den de han wer utstiek nei in moaye sintèklaes-man, den treauen hia my wer tobek en tuten my in \'e earen : „ Skoen to lnpjen ! skoen to lapjen!
Ha jy net hwet skoen to lapjen ? Sök in alde frygesel
Is by \'t krfstiidnocht gjin tel."
Uo bigün de alde gledreade poat, dy oan mm hölle*
ein op \'t bedsboardsje stie, oer sin hiele brede glin- sterjende tronie to laitsen en oer de keamer roanen stikkene learsen, dy stieken de tonge üt, en baes Linse skoenmaker pakte se ien foar ien op en reau se in in tou en hinge se foar min fenster ïnpleats fen gleskleden. Oan min foetten-ein der wieren twa oan \'t houtseagjen, de iene wiksele de oare stadich-oan ou. De iene seage litse talhoutsjes, en\'de oare knorrich iken- hout ta kagchelblokjes; en as der den talhoutsjes for \'t koffiwelter seage waerden, den dünse frou Rinske hiar wite nachtmütse my foar de eagen op en del, altiid op en del, en as der in \'t knorrich ikenhout ar- beidde waerd, den skimere \'t my foar de eagen, krekt as der in moaye greate ierdbei in in grien boskje |
|||||
|
i I
|
|||||
|
bledden stie, en as\'k den skerper la kipe, den wier\'t
de reade noas fen min omke Tis, dy boppe min griene tekken ülkïpjen kaem. lenkear op in nacht, do \'t er wer stevich Sn\'t knor-
rich ikenhout seage vvaerd, do waerd it iny in ienen krekt as dat ik ül de tsiustevnis in \'t lioclit kaem. Ik taeste om my hinne. Hwer wier ik? Ik lai op bed, it nachtlampkc barnde flau, en in de greate opfölde leningstocl lai omke Tis siker wier, oan de noas ta in mm griene tekken en snorke alderisbaerlikst. „Omke Tis!" rop ik. In \'t earsloan hcarde er my net, mar einlings waerd er to wekker en wreau sin eagen ut. „ Omke Tis," frege ik, „hwer is baes Liinse skoen- maker?" ,.Wel jonge," sei omke, — hvvent hy neamt my yet altiid „jonge," lik enoch mei\'t selde riucht as aldc HAMKühocr yet altiid sin twa-en-twynlichjierrich by^ doihan\'s foarins hinser „de folie" neamt; — «Wel jonge, bigjinst al wer? Hwel hcsle doch mei Linse skoenmaker to meitsen ? Dy man docht dy ommers neat." „Omke," sei ik, do \'t hy him der wer tige nochlik nei jowch om wer oan \'t seagjen to gean, „is \'t wier of hab ik it droomd V Habbe wy as alde fynten gjin part en diel oan de krisftiidswille ?" „Gek- kepraet!" sei omke Tis, „lids mar stil!" „Ik hab fest tige siik west, net?" frege ik. „Dat is üs lieaven Hear bikend," sei omke en krüpte ut de tekken weien krige de Iampe om my in \'e eagen to liochtsjen. „Nou leau ik siker wier, jonge, datste it gefaer to boppe biste, hwent don sinchst hiel oars üt dih eagen," en hy sfriek my mei de han oer \'t wang. „ Kenst nou |
|||||
|
1-2
|
|||||
|
wrichtich sjen dat ik din omko ben, en dal dit min
nnas is en gjin ierdbei ? En wöste dat ierdbeiploait.sen nou foartoan wol ris in bUsje litte ? Dou hest my jis- ter nacht in kear twa divekers in \'e tronie klaud, do \'t ik in bitsje in de slomme rekke wier." Ik onlhielte him dat ik my nou better halde en drage scoe, hwent ik kaem nou wer by min forstan. It wier sa, de siikte wier in \'l oergean, mar do
kaem it earmelyen earst yet oan. Ik wier sa heislike swak en slop, dat ik my net forreppe koe, en as ik de ëagen is opsloech den stie Rinske foar my mei de gled reade poat in de iene han en in leppel in de oare, en foerre my mei hoannesop, sa tai en jslimerich as seane stifsel, sa smakke \'t my ek, en don jeusele se mar : „ Och to, it nou doch hwet! as je net ite wird je net bet- ter." En by al dat pleagjen sette dat aldc goedherfigc slik hüsrie by hiar slifselpot yet sa\'n demmen gesicht, dat ik wol lahappe moast, as ik woe of net. Alle dingen habbe in ein en in woarst het twa, seit
it sprekwird. Ik koe \'t bed wer forlitte en do sieten omko ïis en ik Ciren lang togoarre by elkoar, en den keu vele ik hwet mei him. „Omke," sei ik ienkear, hwent de dromery oer dy kristbeam en alde fynten mealdc my in de holle om, „ wy moasten eigentlik alle beide Iroud wêse." „ Gekkepraet!" sei omke ; „moast ik as wachlmasler in tsienst fen Willem ien in litse husarefokkery oanloin ha, lochl dy?" „Dat nou just nel," sei ik, ,, ik hie eigentlik mar meast it each op my sels. Siuch , ik link sa wol ris, as ik in wiif hie, — nammcntÜk in flink wiif, in goed wiif, on - in aerdieh |
|||||
|
13
|
|||||
|
kreas wifke,—"en jy kamen den by üs inwenjen......"
„Om op \'e bern to passen? Ik tankje hertlik !" sei
omke. „Sa mien ik it net," sei \'k, „mar ik ben biredt om yette to trouen, hwent de oppassing fen Rinske in min leste siikwêsen......" „My tinkt," smiet hy der oer
hmne, „clatste goed enoch bi -oppast biste, ik hab sels..."
„Praet der net oer," sei ik wer, „jy habbe dien sa- fölle as in jou formogen wier; mar Rinske—" „Nou, mar heste den al in froumenske op \'t each?" frege omke. ,,Ik wit al ien," sei \'k. „Ei, kom! en wol dy ek wol dwaen mei dy ha?" frege hy. „Dat wit ik yet net ?" sei \' k. „\'t Is fest sa\'n greatske pronkepop ?" frege er wer en knipeage sahwet. „ Né, dat is se net ?" sei \'k. „ Den is se fest ek al lang boppe de soldate- jierren?" frege hy wer en knipeage yet ris. „Né, ek net," sei ik. „ Mar jy kenne hiar hioed wol ris in ea- genskou nimme , — ik ken ta min spit net mei — hia giet alle neimiddeis buten de bürren lo kuyerjen, dat Cit nei de münle, twisken tryen en fioueren, en al benne der mear, jy kenne hiar der wol üt, hwent hia is de moaiste fen allen." — „Dat scil sa wol wè- se."— »Hia het in mantel om mei \'n kwast op\'e rech en in foege jonge by de han," liet ik er op folgje," — „Troust dy jonge mei, op\'e keap ta?" — „Ho kom je der by?" sei ik Gnnich, „dat is hiar sisters jonge." „ Heare mistit!" sei\' omke, „ meits dy mar net lilk! Hwet wit ik der fen? Hia koe ommers wol widdou vvêse. Mar ik wol der doch ris nei sjen." — En der- mei ging er der op ou. De neimiddeis om fiif üre hinne kaem er werom, hy
|
|||||
|
14
sliek de piip oan en sei suver neat. Dat slie my fen-
sels net oan, en derom sei ik ek neat. Wy smookten alle beide as kalk-ounen, mar ik wier doch al to nys- gierich om dat lang sa fol to halden, Ik ging ocrein eu sa stean, dat hy mei sin ald knipeagerich gesicht my net in de eagen sjen koe. Ik frege: „ Ha jy hioed dat üt nei de miïnle wesls?"—„ Dat hab ik," sei er — „ Wel ?" frege ik. — „Ja," sei er droech. — „ Ha je hiar sioen?" frege ik.— „Ik hab hiar sioen," sei er, „en \'k hab ek mei hiar in reden west." — „Ben je net wiis?" sei \'k en draide my om. „Hwet ha jy mei hiar to pralen? Ik hab sels yet net ienris in wird mei hiar wiksele." — „Just derom!" sei omke, „hwent ien fen fis beiden mat doch in bigjin meitse, — en ik scil doch wol in wird prate meye mei de biminde fen min sisters-soan, scoe \'k linke." — „Sa fier is \'t yet lang nel," sei ik. — „ Hwet net is ken ommers yet wol komme,",sei hy, en ging wat djiepper in de alde leningstoel sitten en stick de skonken foarüt, krekt as er sidse woe: „Siuchst my wol?"— „Ik scil\'t dy gau ris forlelle," sei er. „Do ik de dik üt ging roan hia in einlsje efler my; ik bleau slean om nei hiar to sjen; hwent hia hie in litse jonge bydehan; de kwast dy se oan de mantel hie, .koe ik fen sels net sjen, omdat dy op \'e rech hinge." — „ Ik ken \'t my sa foar- stelle," sei\'k, „dat jy hiar nuver oangappe ha scille." „As ik hwet sjen wol, den set ik min eagen iepen," sei omke, „en dat die\'k, en hia sloech hiar eagen sa nei de grün, krekt as se jüns hiar bedsgerdinen ta- strike woe, en do hia my foarby wier, do seach ik de |
||||
|
\'-
|
||||||
|
l.ï
kwast ek." — „.ly scille hiar wol moai oankipe ha,\'"
sei \'k. — „ Dal hab ik, mar \'t moaiste komt yette." — „Nou, mar like se jo goed la?" frege ik. „Wol wis en datte. Hia bisit forskate deugden, dy my wol oan- stean. Foarearst het se nel folie linlen en (linten om \'e holle to wapperjen, en oard: llia faget mei hiar klean de striette net oan. En dat benne in pear deugden, min jonge, dy mear to bitsiiitt.cn habbe as men sa tröch in tiid mient; hwent dy safölle feu buten oan de holle habbe, dy habbe er meastentiids net folie in; en dy sökke lange klean drage habbe allegearre brike skon- ken, of oars — hwet yet slimmer is, —den benne hiar hoasen en skoan net in in goede steat. Hark ris, min jonge, by frouliu en hinsers mast alliid mar alderearst nei de skonken sjen; siucht dat onderwirk er knap üt, setle se de "skonken goed del en is \'t foetspil kreas in order, den kenst er mar op rekkenje, dat se kras en sindlik en net lui benne." — „ Jy miene sadwaende ?" frege ik. — „ Ik mien alhiel neat," foei er my in \'e reden. „ Lit my earst titfortelle ho \'t my fierder ougien is. Do \'t hia nou sa foar my ut op nei de munle ging, en ik efler hiar, do moast ik wol by my sels sid- se: „VVrichtich, fanke! dou slachst in goed swé! Dou draist sa \'n bitsje mei de holle; mar dat mei gjin kwea! Hwent hwcrom scoe se net hwet mei de holle draye? derfor is se ommers in froumenske. Mar, tocht ik sa by my sels, de spraek! Der sit ek in boel in. Dou mast in onforskillich praelsje me} hiar meitse. — Do hia werom kaem ging ik mei de rech tsjin in beam oan slean en bearcle dat ik de piip oanstekke woe, en |
||||||
|
>
|
||||||
|
l(i
|
|||||
|
do hia lik enoch yet in tred of fiif feu my ou wier
helle ik min fiürgoed ut\'e bftse, en tagelik skoerde \'k er hwet litsjild mei üt! — Ja vvrachtich, jonge! heste \'t bigrepen ? Allegearre wol oeriein. De fiifstürstikken en dübcltsjes rollen as pipernuten oer de hirdfersene strietwei. Ik büchde my foaroer en hime en smuchde wakker, krekt as dat npgrahbeljen my danige bis wier- lik foei, en do hia dat l\'ornaem, sei se wrichtich tsjin de litse jonge, dat er my hwet helpe moasl to opsiik- jen, en hia bigün sels ek mei. Ik bitanke hiar derfor, en wy rekken mei elkoar oan \'t pralen en roanen iti eintsje mei elkoar op." — „ En hwer hiene jimme \'t do oer?" frege ik.— »Och, dat praetsje hie neat om \'e hakken. Ik sei, dat ik dtn omke wier, en frege hiar as se dy net koe, dou roanst der ek wol gau ris lans, sei \'k. Do sei se, dat se \'t genoegen net hie — \'t ge- noegen, sei se! —fen dy to kennen. Do frege ik hiar, as se der wol net ris in jongkerel gean sioen hie, mei in gielhaftige skiere hoed, in gielhaftige skiere oerjas, in gielhaftige skiere broek, — en ek omtrent sok hier op \'e holle. Né, sei se, in aldhaftich persoan, dy om- trent sa klaid wier, hie se der wol ris sioen. — Do sei ik, dat dy aldhaftige persoan, de jongkerel wier, dy ik miende, — min onikesidser. Do sprong dy aer- dige litse jonge by hiar op en sei: „Moaike, dat is dy selde man, der jy altiid fen sidse, dat er folie het fen in sopwich, dy in koffy mei \'n bult reamme wekke is". — Do waerd hia sa read as in bloedkrael, en ik moast laitse dat ik skaltere, en ik sei: „Jawol, dat is deselde dy ik mien." |
|||||
|
n
|
|||||
|
Nou waerd ik sa read as in bloedkrael, hwenl dy
grap makke my hoannich, en ik sei tsjin omkc: „As jy oars net tn \'t sin hiene as jou eigen sisterssoan ta "n spot foar de mensken to meitsen, den hiene jy, om min part wol thüs bliuwe kend." „Dat scoe \'k ek dien ha," sei er, „mar ik hie yet Invet oars in \'t sin; ik woe graech witte as hia dy scoe habbe wolle ?" „ O, dy divekèr!" sei \'k, „der ha jy hiar test net,nei frege?" „Hark ris, jonge!" sei omke, en hy rikke en] dampte krekt as in earm man pankoekbakt, „as ik in ding op my nim, den set ik it tröch, —r- mar fintsjes\'! — Ik frege hiar derom, as se wol wiste hwetste wierste ?" „Né," sei se, „don vvierst lichtwol in dokter\'?" „Lieave frede!" sei \'k, „dat liket er neat nei." — „\'In abbe- kaet?" — »Né, ek net." — 5«^°"? den dit, of den dat?" — En sa redte hia, den ris in \'e hichte oatt kantonriuchter ta, en den in \'e lichte oan skearder ta; en ik skodhölle mar oan ien wei en ik sei op \'t lest: „Jy riede \'t doch net! — Hy is op sin alderheechst alhiel end al neat." — Nou, hiar tochte, dat wier den al hwet hiel min, en derom koe se net, oars hi- gripe of dou scoest fen de renten libje matte. — Do sei ik, ja, der hie se al sahwet gelik oan, en dat ef- fear der hiest fen jongs op it measte sin oan hawn, mar datste dertröch just oan in post komd wierste, dat koe \'k nou net sidse. Mar dou seachst nou nei in oare bi- fsionning vit, sei \'k. „Nei hwet for\'en ?" frege hia. „Nei de houliksteat," sei \'k en frege\'derby, hwet hiar derfen tochte. Foarou hie \'k al by my sels oerlein: Wirdt hia op dat freegjen bleek, den mei se him net 1
|
|||||
|
18
|
|||||
|
lye; mar wirdt se read, den itirnt se him. En ik ker»
dy sidse, hia waerd oan de earen ta read; hia büchde
hiar foardel en tipele hwet mei de litse jonge sin hoed om, en do se wer riuchtop stie, seach se my sa fen onderen ta boppen oan, hia knikte my sa min of mear goên dei, en foart wier se. En de frage, dy \'k hiar yet tochte lo dwaen oer min eigen persoan, dy koe gjin plak mear krye." „Dat scil ek wol in moaye frage west ha," sei ik,
en ik biet fen ergernisse in stik fen min piip ou. „ Ei né!" sei omke, „ ik woe hiar allenne mar
freegje, as se goed forstan fen fisksieden hie, den woe ik mar by jimme komme in to wenjen." En derop naem de alde knaep in foarkommen oan,
sa infieren en earnstich, kiekt as min houliksaken him fölle mear ter herte gingen as my sels. Dit scoe lik- wol yet fölle briker wirde. Do ik skielik dernei wer ris buten doar gean koe
to kuyerjen, roan ik opsetlik net dat ut nei de münle, omdat it my hinderlik wier hiar onder de eagen to kommen. Ik tochte: Lit my lieaver ris nei de trek- feart gean, der se oan \'t reedriden en belleslidjeyen benne. Non, dat die \'k ; mar do \'k tiehte by de tente kaem, der püns en slokjes en sealiemolke en koeke en swietekau to keap wier, ging ik der hwet lichter by, en do seach ik krek f dat min omke Tis in fiifstürstik op \'e tafel lei, der er in püdsje fol allerlei en in gleske püns for kochle. Dat like my al tige nuver ta, om \'t ik wiste dat er neat gjin maet fen püns wier, hy hie fölle lieaver in gles nimgroch, en swicl goed fen de |
|||||
|
I»
|
|||||
|
banketbakker scoed er nea net in \'e müle stekke. Ik
tochle : Hwet scoed er der nou wer mei in \'t sin ha ? hy wol fest bern traktearje. Jawol ! as oars hwet! Sonder dat er my fornaein ging er, mei sin püdsje en \'t gleske püns elk in in han, op in skouslide ta, der in jiffer in siet mei in gaes foar de holle, en hy büchde mei sin ligchem foarüt en efterüt, dat men tinke scoene, hy scil sin hiele lea fordraye, en skraste mei de foetten sa wonderlik op \'t iis om, dat ik tochte, de alde scil oerwichlich wirde en falie. Mar krekt do ik op him tasjiette woe om him to heinen, sloech de jiffer hiar gasen sluyer fen siden, en hwet seach ik? Min lieave schat, min swiete eagentreast. Hia koe net ride en liet hiar by \'t moaye winterwaer efkes fen in arbeider slidsje. Wel man! it waerd niy to moed krekt as immen my riuchts en löfts in pear drayen oan de earen jown Ine. „ Der mei de divel in slaen!" sei \'k in my sels; „dy ald scheuk bidearl min hele fryery !" En ik ging nei hüs, danige fortretlik, sa for- tretlik as in menske mar wêse ken. Der siet ik nou in \'t tsiuster en ik hie inerlik it
sur. Der ging de doar iepen en omke kaem in. „ Goe- den jün!" sei er. „Ho sitste hier sa in de tsiusternisse? Stek de lampe op !" Dat het de ienichste kear in min libben west, dat ik min memme broer gjin goen jün sein hab. Ik stie likwol op en stiek de lampe op, en seach sa sür as in pikelhearring, dy \'t in fiertsien dagen in de jittich lein het. „Hwet skeelt dy?" frege er. „Neat!" sei ik kort en tor, ik tochte hkwol: it is min memme broerI en \'k liet er op folgje: „Ik ben |
|||||
|
•20
|
|||||
|
nel in min skik !\': ,, En ik lige," sei liy, en derby
seach er sa frolik üt sin eagen as in ald knol, dy \'t in liertsien dagen by gledde bioucr op \'e stal stien het. ., Ik ha wer mei hiar in reden west," sei er. ,, Hwet ken my dat skele?"-sei \'k. „Hoe mat ik dit forstean?" frege er, en hy seach sa earnslich en forstannich, alhiel mal. „ De móaye droom is by my üt 5" sei \'k. „ l)ou wost net ?\' frege er en lei sin beide earmen op de lenings fen de pakesloel en kipe, mei de noas der oer himie, my Hak oan. „Ik ha de hele saek sa fintsjes. biwirke, sa fintsjes dat in hun der om skrieme sc-oe, as der nou neat fen kaem. En nou wölte net,?" „ Né," sei ik, „oinke, ik wol nel. Miene jy, dat ik jo de reamine ouskeppe litte scil, en ik mysels mei hwet. blaue linne malke lofreden stelle? Alle wise liu, dy der boeken oer skriuwn ha, hcnne \'t ommers hierin mei \'n oar iens, dat il moaiste fen de hiele trouery is de forkearing fen in pear jonge liu foar de brilloft. En dy wille eigenje jy jo ta, en ik mat it oansjen dat jy min faem op püns en allerlei trakleaije?" ümke ging riucht oerein Hak foar my stean, en sei: „ Ik freegje dy for de leste kear, ast dat fanke troiie wötte of net?" „Né!" sei \'k. „Nou," sei er, en hy seach my lang oan mei sa\'n earnslige tronie, krekt as er just sin testament makke hie en nou yet sin namme der onder sette woe; „nou, it fanke scil tröch my gjin skea to lyen ha, den scil ik hiar troue." Dermei kearde er him in ienen om en stapte permantich ta de doar üt. Dat wier my nou in storie! In \'t earst stie \'k alhiel
|
|||||
|
•21
|
|||||
|
forbuke oor de keamer, dn liet ik my in de leningstoel
delfalle en bigïin l\'id to lailsen. Min omke Tis wier »;reat twyntich jier alder as ik en hy scoe in saek ondcrnim- me doare, der my op min porren de moed hast ta ont- briek ! Ik woe wer lïid bigjinne to lailsen, mar \'t woe net mear flotsje, Itwent. in min hert wier \'k net onbi- komrnere, en howol ik min tronie der al wakker nei loek, it laitsen bleau op healwei sitten : en do k my- sels, mei \'l domste gesicht fen de hiele wrald, ïn de spegel kaem to sjen, sprong ik oerein en ging mei \'greate stappen de keamer op en del, en ik tocht my inerlik nidieh en \'k sloech op \'e tafel en ik sei: ., Hy ken \'t wrichtich wol dwaen, hy is der la in stcat.\' Do Rinske by my in \'e keamer kaem, krige hia, lik
as licht to linken is, om allorhanne dingen kibjen, en do \'k hiar bihoarlik hiar lekken en hrekken oplêsen hie, ging ik nei de sociëteit en der rekke \'k oan \'t kaerf- spiljen, mar \'k sei jimmer in my sels: „Dat kensfe doch sa net gean litle." Ik hie gjin oandacht by min spiljen, ik forlear al jimmeroan en min maten wisten net hwet se oan my hiene. Ik ging fortrellik nei hüs, ik knipte op bed en ik woe
sliepe mar ik koe net. Ik kwelde mysels de hiele nacht, hwent ik koe my dat fanke mar net ut de holle sette. Hia hie my in \'e maling nomd. En do knstjün by Linse skoenmaker skeat my to binnen , en de frcse bikrüpte my dat ik wollicht min libben lang sa\'n huslike wille net komme scoe to onderfinen. Kn as k den tsiin mvsels .\' tl
sei: „ Set it mar tröch!\'\' den Heagen der my allerhanne
betinkings as in swerm byen Iröch de holle, en foar mfn |
|||||
|
11
|
|||||
|
eagen stie altiid in great fraechleiken, en as ik my sels
der in forklearring fen jaen woe ,den kaem it altiid hier op del: „ Ja, mar scoe hia wol wolle ?" — Dy frage koe nimmen better bi-anderje as hia sels,
dat seach ik goed enoch in. En do lang en let de skiere wintertnoarn in min kalde keamer bigun to skimerjen, en ik fen keald bibbere wils \'t ik koffi klear makke, do sei \'k op \'t lest: „Nou wit ik hwet my to dwaen stiel! Hwet vvêse mat, dat mat wèse!" En ik sei tsjin Hinske: „Hark ris, Riinske," sei \'k, „jy moasten ris for my nei keapman Böhnsackem gean en keapje my der in pear fine giele hanskoen, sokken lik as de jon- ge abbekaten folie drage, as se graech in hiele bulte likje wolle. Tige moaye giele, hearl" Om alve üre hinne hie \'k min ny swart lekkens pak,
min gledde learsen en min nye giele hanskoen oan, en ear \'t ik min fine sidene hoed op selte ging ik foar de spegel stean en ik sei mei \'t folste riucht: „ Ho is \'t mogelik!" Dat hie \'k sels net mear tinke kend. Ik kipe ris in
min alde toffels, dy foar \'t bed stiene, en ik sei: „.limme scille ek raer opsjen, as \'t my ris lukt, en der mei korten in pear litse krease tofieltsjes by jimme kom- me in to wenjen." Nou, ik ging de striette del en ik kaem omke ïis
sin hüs foarby; do tocht ik: „ As immen om sa\'n saek ut giet, lik as ik nou, den mat er earst ek mei de hiele wrald frede slute." Hwent it wier my to moed krekt as ik de leste saek fen gewicht in min libben onder- nimme scoe. Ik kloppe sadwaende by omke oan en ik kaem in \'e hüs |
|||||
|
23
|
|||||
|
Nou, ik hab al fry hwet sioen in \'e wrald; ik hab
ienkear sioen dat in kerel fiür friet, ik hab wol ris sioen dat immen sliphiedde friet en moai siden lint ta de hals ut hispele; mar sa hwet butenwenstichs is my yet nea onder de eagen konid, as op dat stuit, do \'k dy moarns min omke Tis kaem \'to sjen. Der stied er oer de keamer, allike moai oanklaid as
ik, mei dit onderskie, dat hy in griene buis oan hie inpleats feu in swarte rok , en dat sin giele lianskoen fen herts-lear wieren en mines fen skieppelear. „Omke!" rop ik, do \'k ta de keamer in kaem, en min
hoed rolle foar my üt, sa wier ik fen \'e streek. „Jonge!" rop er, „hwet wotte nou?"— „Hwet wolle jyV rop ik. — „Ik wol dat bwest dou net wotte,\'\' sei er. — „ Né, ik wol nou al wer!" rop ik; en ik foege der by: „ Ik ben mar efkes sa moai oppronke iby jo oankomd, om jo lo sidsen, dat ik min bislüt nomd hab , om jo to freegjen, as jy wer goed op my wêse wolle en min omke bliuwe , lik as je altiid west ba." „ Wotte dat ?" sei er, en ging in de leniogstoel sitten en seach my wonderlike bysonder oan. „ Nou, tien wol ik dy mar sidse, dat ik ek sa moai oppronke by dy komme woe, om dy in bitsje kjel to meitsen. ïk wit dat yette üt de tiid do \'k onder de soldatery wier: sa\'n bitsje kjelmeitsen, dat sköddet in menske goed to wekker en makket dat er him to skrep set; hwent den bigjint de krüch er mei onder to rennen.\'\' „En jonge," sei er, en hy stie op en lei sin han op min earm, „ ik wol dy net in \'t sök farre, ik wol de wite bóge fen din gelök net forkniïkerje; hwent dat |
|||||
|
24
|
|||||
|
aerdige bern is for tly In \'e widse lei», en dat fanke
is goed!" En derby knipte er my in \'e earm mei sin alde brede fust, dat ik tochte : „ As se sa is, den is se inear as goed." Nou ging omke hinne en holle in glesfol fen sin
alde portwtu en sei: „Kom hier, min jonge, earst
hwet ta forsterking! — En ho scitte de saek nou
oanlidse ?" — „ Ja," sei \'k, „ as ik dat mar wist!"
„ Set din foet hier ris op disse stoel," sei er. „ Hwet
mat dat?" frege ik. „Neat, nen bit!" sei er en hy
knipte de soepjees fen min boksen ou (dy dingen
•ren do in \'e mode). „t)ou scitte din knibbels wol
ge matte," sei er, „en der koene dy dingen
,; for wêse." „Nou," sei \'k, „jy meitse in
: in." Hy sei: „It spil mat sin geriuchtichheid
.;• \'•• h in min hiele libben sels fen söks neat on-
»?iü;t. iar ik ha \'t faek op printen in romansboeken
• >ilsicklt" sioen. Hwet seist er fen ? Hest er al oer
; «r!it li itst earst tsjin hiar sidse scitte? Hest ik hwet
rimlrn !en buten leard, dal dy to pas komine ken?"
.,Omhe", sei \'k, „dat het my in \'t earstoan in bulte
hfillebrekken koste, mar nou ben \'k sa fier hinne, dat
di w neat mear onder to dwaen ha. Ik scil krekt sa
prate as \'t hert it my opjowt, en \'t is my fen \'e moan
i.ysondere röm om \'t hert". „Moai sa!" sei omkej
,, dat is grif fölle better as in fen buten leard leske. Mar
nou wirdt it ek tiid datste foart makkeste. Hou, wacht-
sje yet efkes," sei er, do \'k my omdraide om hinne
to gean, „it wite bandsje fen din oerhimdsje hinget
dy omtrent in healjelne by de rech del." Hy treau my
|
|||||
|
•2,1
|
|||||
|
ft eindsje ban by de doek in en jowch iny sin seger»
op \'e reis: „Sie sa! gean nou hinne onder Gods hoede!" Ik ging er op ou, mar do \'k ta de foardoar üt-
kaem waerd er boppe my brimd, en do \'k omheech seach, lai omke Tis ta \'t fenster üt, en knikte en wiuwde iny ta, en jimmeroan as ik in \'t hinnegean yet ris efkes omseach, dan knikte er vver en wappere mei sin reabonte büsdoek ta \'t fenster ut ; sa dat ik in noed en frese wier, dat de mensken op \'e striette der erch in kryge scoene, hwet er twisken üs beide geande wier. Nou scoe \'k hier in hiele skiednis forhelje kenne,
mar ik scil der wol for oppasse. Sa inaklik, as de fryery faek in romans biskriuwn wirdt, lokt sa\'n saek in de wirkelikheid tröchgeans net. JNiuggen-endniuggen- tich fen de hünderd bigean by sa\'n ondernimming al- dermalste dwaesheden, en al meye se alle hünderd ek as Jökkige minners werom komme, den seille er doch niuggen-endniuggentich by liiar sels sidse : „Us lieaven Hear mei er üs tbr biwarje om wer in sa\'n omstan- nichheid to kommen ; as wy likwol for de twade kear dy saek ondernimme moasten, den scoene wy \'t fölle forstanniger oanlidse." Oard\'el ure letter kaem ik den werom, oan hals en
earen ta gelökkich, en dat scil ek wol oan my to sjen west ha. Om \'t ik in min ienlik aldfyntelibbe\'n my de gekke menear oanwend hie om oeilüd to tinken, sa koe \'k by bidaerde bisinning il de mensken net kwea nimme, dat hia for my, do \'k de striette |
|||||
|
26
|
|||||
|
lans kaem, in bïtsje ten siden gingen, en my stiif
nei seagen om op to passen, as min skonken ek sökke nuvere biwegingen makken as min earmen. Do \'k ticht oan omke Tis sin hus ta wier, kaem hy my al tomiette rennen en wier danige bliid. Hy hied dy hiele oard\'el ure lang efter de foardoar op \'e loer stien, en hy rop : „Hald dy mar stil! Fortel my mar neat! Ik wit it allegearre wol! Honear scille jimme de geboden oanjaen ?" Ik socht him ta bitdarjen to kryen en ik sei: „ Wes nou doch stil, ten minsten hier in \'t iepenbier op \'e striette." Ik naem him in \'e •earm en loek him mei nei min hüs. Mar do wy der •oankamen, wils \'t Uinske jast de itentafel klear mak- ke, do koed er de pipen net langer in \'e sek halde; do spille sin hiele hert soloklcur, en do de kost- frou him oanseach, do strielden üt sin eagen neat as trüven. En hy wiisde mei de tomme oer de skou- ders nei my ta en sei: „Siugge )jy him der wol, Rinske ? Der sit er nou, min sisters soan ! Dy is nou ek al oan \'t fryen sa goed as de beste!" En do Rinske nou by my kaem en, my gelök winske, en witte woe, hwa de gelökkige wier, der ik it mei klear hie, do hie \'k al wer in hiele boel drukte om hiar ta swyen to bringen. En do hia ta de keamer üt wier, sei omke, wils \'t er my skean fen siden oan kipe, dat ik ïn huchler en in forstokte wier, en fest in ondogens hert ha moast, omdat ik sa\'n great gelök sa lang forswye koe. Ik moast by him sitten gean en him fortelle ho \'t
alles sahwet tagien wier. Do waerd er ek wer friun- |
|||||
|
21
|
|||||
|
liker en knikte mei de holle en sei: „ Moai!" En deir
sködhölle er wer, en sei: dat dit net alhiel nei sin sin wier. En do \'t ik ütforteld hie, stie hy op, en sette in gesicht, iik as de löft in de ongetiid, as er net riucht wit as er de sinne skine litte scil, of it reine litte. Hy sködhölle err knikte en sködhölle, en einlings sei er: „ As hy dat ris onderninnne matten hie, hy scoe \'t doch fry hwet better makke ha". Do frege er my by hökker fers fen dit kapittel ik de foetfal dien hie. Ik moast nou bikenne dat it der alhiel end al net oan ta komd wier. Do naern omke ïis sin hoed en sei: „ Nou, den winskje \'k dy smakelik iten! En hald dy oan hwetste heste, hwet efternei komt bite de hünen. Dou heste fierst to gau kening kraid ;. de saek is yet lang net in \'e heak ; in foetfal heart er by eltse boask en de saek scil net bidye, as se net mei de beide knibbels bisegele is. Ik scil der alteas neat net binyd fen opharkje, aste my mei korten komste to fortellen, dat din hiele fryery wer ötskoerd is. Folgje tonei min rie better op." Dermei ging er foart. Mei dat al bigün der nou for my in hearlike moaye
tiid, — in hearlike moaye tiid ! Ik scoe derfen ek al wer in hiele bulte fortelle kenne; mar \'k wol der mar lieaver fen stilswye. De heechste wille en \'t djiep- ste leed mat men elk en ien net oan \'e noas hingje» Ik wol graech leauë, dat alle liu dy dit lêse, fetsoen» like forstannige mensken benne ; mar de iene of de oare bisfynt koed er doch ris onder renne, dy de gek er mei hie dat ik safölle fitliet, en der scoe \'k doch in hekel oan ha. |
|||||
|
28
|
|||||
|
Echte diintèr koeke wirdt feri huning bakt, mar
der komt ek piper in ; oan piper onder de huning scoe \'t my ek net ontbrekke. Harst struide otnke Tis der my stadich-oan hwet kerlljes hy, mar do \'t er seach, dat de saek wol echt wier, en do \'t er sels by min oansteande hiar folk op bisite west hie, en by dy gelegenheid la sin greate tofredenheid wis wirden wier dat hia tige goed fisk siede koe — doe balde er sin piper foartoan by \'n efter en taeste dj iep in sin huning- poat. To djiep, doar ik sidsc; hwent do skildere hy by alle mensken , dy nei him harkje woene , min gelök sa swiel ou, dal er al gau in hiele bul te miggen in min huningkoer omgonsen, dat ik my hast net wist to bergjen ; en der waerden mei korten safölle kluch- ten fen my forhelle, dat ik min holle hast net mear opstekkc doarst. Ik waerd pleage oeral hwer \'k my sjen liet. Elke bisfynt, dy my op striette niette, spit- gniske my oan, en as \'k den frege hwet dat spitgnisk- jen to bitsiutten hie, den seyen se allegearre, krekt as se \'t mei \'n oar opsleld hiene: „Och neat, net in bit!;\' As ik nou en den juns ris by min alde maten op \'e sociëteit kaem, — hwent dit hie \'k dalik foar my nomd, dat ik oin gjinderlei omstannichheden dat selskip farre litte woe, foarearst omdat it sa bysonder in min smack foei, en oard omdat ik it for min lib- benswisheid en menskekennis foardelich achtte — nou, as ik der den ris wer hinne ging, den wier \'t my der in gemompel en gemüskop, en de iene stompte de oare oan, en de iene jowch fine setten onder wet- ter tröch en de oare foei mei de hiele wal ut: hwet |
|||||
|
2tt
|
|||||
|
de iene foar de brilloft sein hie en de oare itei de
brilloft, en Invet de skieppehoeder tsjin sin hün sein hie, en al sa. En as ik my der den hoannich oer makke, en frege hwet se dermei mienden, en as dat skimpen op my minte wier, den seyen se allegearre: „Ochhe- den sei, né ! dat kaem sa mar ris Lo praet." En as ik den jiïns ut tsjinnichheid in dat gemael net nei de socie- teit ging, den bigun RiNSKE , dy ald eainelskoalle, en struide myjimmer hiele litse line slofkes piper in \'e noas en in \'e eagen : as dat sa moast, of as \'t sa moast ? Hia wist ommers net ho \'t ik it nou ha woe. En hia wier in ald menske, hia hie in hiar libben al by forskate hearen tsienne, mar yet nea net by ien dy op \'t punt stie fen trouen ; ik moast deroni hiar hwet tröch de fingers sjen, en t waerd nou ommers mei gauens doch allegearre oars. En hwet it hinnneljen en keamer- skienhalden oanging, dêrin jowch se my gledwei ge- lik , dat wier for min oansteande net kras enoch, hwent sa \'t hia altiid heard hie, wier dy as in prin- sesse great brocht en hie in hiar hiele libben gjin finger in \'t kald wetter stitsen. Mar Rinske\'s eagen wieren al to ald for elke stofke en plüske. En as dy jiffer earstdeis ris by my komme woe, den koe se dat ommers dwaen ; Rinske for hiar persoan hie der suver neat op tsjin, en oer \'t spinreach oan \'e souder, en \'t stof op \'e skoarstienmantel scoe dat jiflerke ommers net falie, en oer de litse aparte heap tüch, dy Rinske om hiar gemak in de iene hoeke fen \'e keamer op- garre hie, scoe hia hiar in ienen ek de foetten net forstükje. En as \'k juns fiür ha woe, den moast ik it |
|||||
|
30
|
|||||
|
mar sidse. Hia koecl dat ommers doch net wille. Ik
hie \'t ominers altiid for de mode hawn om jilns nei <le herberge to geait, hwerom den nou ek net? En derop ging se foar de iepene kagchel sitten to blasen, en \'t liocht fen de glimmende koallen skinde op hiar groue bolle reade wangen, sa dat ik hiar net oan sjen koe, of ik moast jimmer linke: „\'t Is to mal! ik wit to goed dat dit min kostfrou Bokke Rinske is, in kristelike, earlike opriuchte kupera-widdou; hwerom mat ik den, as \'k hiar der sa sinch, altiid om dy hege hearskippen linke, dy hier djiep, tige djiop onder us wenje op in plak, der \'t freeslike hiet wêse mat ? En hwerom komt it my by hiar blasen altiid in \'t sin, dat er mogelik op dat plak hier djiep onder tis ek wol immen sit, dy koallen oanhlaest om min hearlik houliksgelök in bitsje op to stoken !" Hierüt ken elk nou wol opmeitse, dat by my alle
biswieren yet net ta \'t tenster üt smiten wieren; en hia scoene yet slimmer wirde. Do ik ris op in neiiniddei by min faem wei kaem
en de striette lans roan, hearde \'k fen fierren al in great rumoer. De mensken seagen ta de fensters ilt en foar in doar stiene ek in hiele heap by elkoar, dy der in \'e hiis op loerden. En krekt do ik dy doar foarby gean woe, fleach Oeble biendermaker oer sin onderdoar hinne, krekt allik as in biljartbal soms oer de ban hinne springe ken, en kaem mei sin stompe ein in de goatte tolanne. „ Lieave ginst, bürman," sei Gribrert Koal, „ho komt dit sa mal?" „Ja, dat mei jy wol sidse," seit Oeble : „ min frouliu habbe my |
|||||
|
31
|
|||||
|
der ilt smiten." „ Hwerom «Jat sa ?" freget Gribbebt
wer. „Ja man!" seit Oeble, vvïls \'t er wer oerein klaut, „dat scil \'k je sidse: min wiif wol hwet ik wol, en dat wol ik net" Om \'t my dy grap nou net in bit oanging, stapte
\'k mar stil tröch en do tocht ik sa by my sels : dat is doch in nuver sidsen ! Hwet scoe dy kerel der mei miend ha : „ Min wiif wol, hwet ik wol, en dat wol ik net ?" Der scil ik ornke Tis ris nei freegje. Ik ging derom nei him ta en forhelle him de grap
en deelde him dat sidsen mei en frege him : „ Hwet miende dy kerel der mei, omke ?" „ Ja!" sei er en stapte djiep tinkende de keamer op en del, „ en dy kerel wier der fen sin frouliusfolk üt smiten, seiste ?" „Ja," sei \'k, „dat sei er tominsten sels." „En hy siet in de goatte?" frege er fierder. „Ja," sei \'k, „der siet er in." „Nou," sei omke, nei \'t er him in poas bitocht hie, „den scil dat ek wol de wierheid wêse, en sin wiif het er him den stellich wol üt smi- ten, en den is sin sidsen sa to forstean : „Min wiif wol baes in \'e hüs wêse, en ik wol ek baes in \'e hüs wêse, en onder de hearskippy fen min wiif wol ik my net del jaen." „\'Mar," liet omke derop folgje : „as hia in \'e hüs stean bliuwn is, en hy het foar \'t hüs in \'e goatte lein, den scil hia wol baes in \'e hüs wêse." Ik wit net, mar it waerd my nei dit petear biustere
fortretlik en binipt lo moed. Fen dy side hie \'k min foarnimmen yet net bisioen. „Omke," sei ik, „jy kenne my doch, en jy kenne
hiar ornmers ek ; hwet (inkt io den wol, hwa fen üs |
|||||
|
M
|
|||||
|
beiden scil baes in \'e hüs vvêseV" „Ja," sei er, ..ik
siuch er hiar hiel end al nel for oan, dat se graech foar de doar in \'e goatte sitte scoe wolle, ik hald \'t er for, dat se lieaver in \'e hus bliuwt." „ Wel divels!" sei \'k. „ Nou," sei omke, „ sa slim scil se \'t nou, tink ik, net meitse ; mar sa\'n biminlike seafte froulius- hearskippy, — lik as de mensken dat nearue, — scil se wol oer dy üt-oefenje ; dou seitte wol in bitsje oan hiar liedban renne matte, en op din reach scil men in letter tiid wol sjen kcnne, hwel litse hakjes hia onder hiar tortels het." „Bang meitsen bitsiut neat," sei \'k, „ik scil hiar
nei de brillóft fen de miet ou oan wol nei min han wenne." „ Forlit dy der mar net op !" sei omke. „ Kenste "t alde sechje net: Meitse \'t wiif foar \'t trouen mak,
Of dou rekkest ond\'r \'e plak\'?" „Né," sei \'k, „dat is for my alhiel hvvet nys!" En ik
sette der by in pear eageu op, krekt as omke my forteld hie, dat se my paus fen Romen makke hietie. „ Nou,\'\' sei er, „gean den sitten, den scil ik dy in stikje for- telle." „ Fortel mar op!" sei \'k, „mar hald de tapas- sing mar by \'n efter; der ben \'k al to ald ta." „ Wes mar net bang," sei er, „de tapassing scil dïn lieaf wifke wol op hiar nimme, ast dou min rie net folgje wotte." Ik ging den by min omke sitten, en hy bigün to
forheljen. Do ik in min jongkheid to Ronimelhaven forkearde,
|
|||||
|
*}
|
|||||
|
wennen der twa flinke kerels, de iene hiette Wopkk
en wier smid in dat dorp, en de oare hiette Liepke , dy wier münler. De smid wier in liepe skevel, dy sin handwirk fiks forstie ; de münler wier sa tuk in allen net, mar liy hie jild. Nou kaem er mei de tiid in praetsje tröch de hürren : „Jonge noch. ta ! ha jimme \'t al heard ? Wopkf. smid en Liepke münler habhe de ren by Fyke en Marïke , de dochters feu de hysitter: en hia prate sterk dat it mei maye trouen wirde seil." En dat kaem ek sa üt, hia trouden heide op \'e selde dei, en de ald hysitter liet in hrilloft oanriuchtsje fen hwerhenjemy, en wy as jonge fynten waerden der ek op noadge, en \'t huget my yet as de dei fen jister, ho pleisierich as \'t der taging, hwent de siktaris-klcrk Lolke Broeksha geat my de moarns in houten skülel föl hier oer de holle leech en sei, do ik der lilk om waerd: „ It is mar in grap!" Nei de hrilloft ging \'t mei de twa pear jonge liu ek
allegearre goed en wol: mar dat dürre net malle lang. i\'er waerd mei de tiid in \'e hürren mompele: „Jonge, ha jimme \'t al heard? De münler krigel bruyen fen sin wiif." En dat wier ek wrichtich wier. Ienkear op in sneinneimiddei kaem de miinler by de smid, dy in de herberge siet to kaertspiljen, en de münler sei: „Nou, hwet dy jün oerkomme scil, dat wit ik al." „ Ho dat sa ?" freget de smid en giet opstean en mei sin sweager buten doar. „ Nou kom," sei de münler, „hald dy mar sa onnosel net; wy benne der beide moai inroan." „Aste min wiif mienste," sei de smid, „ den mat ik dy sidse, ik hab in goede hiers- 3
|
|||||
|
34
|
|||||
|
man." ??Ja," seit. de miïnler, ..as se net thtïs is."
„Kom ris mei my," seit de smid. „Ik hab jister baergeslachte en dou witste, min wiif mei graech bar- gemarge. Ik scil dy il biwis leverje." Hia gingen to- gearre nei de smid sin hiïs, en do se der foar stiene rop de smid: „ Fyke !" Sin wiif seacb ta \'t fenster ut en frege : „ Hwet mat ik ?" „ Hark ris Fyke ," sei de smid, „helje gau ris dy platte panne mei barge- marge, en smit dy ta de doar ut, hier op \'e striette." „ Hwet seiste "?" frege \'t wiif. „ Smit de panne mei bargemarge ta de doar iït." „ üp \'e slach!" seit Fyke, en dou koeste \'t sa gau net tinke, do fleach de panne mei \'t skoander iten oer de onderdoar op \'e stiennen, op \'e selde menear as fen \'e moarn Oeble biendermaker. „ Moai sa!" sei Wopke smid; „ kom Fyke, smit nou dy poat mei dat oare bargebarge der ek mar ut." — Nou, dat barde ek, en de smid sei: „ Dat heste fiks makke, Fyke ; ik hoopje dat de tiid dy net forfele scil as ik jiïn hwet let thüs kom." Do ging baes \\\\ opke wer mei sin sweager Liepke
miïnler nei de herberge, en sei onderweis; „Nou, hest it nou sioen V „Ja," sei de munler, „dat is de moeite wirdich. Ho hest hiar sa lier krige ?" „ Op in hiel ienfaldige menear," sei de smid. „Hest hiar op- slutten?" „Né!" „Hest hiar ouransele ?" „Né, ek net!" „Nou, hwet hest den dien?" „Dat scil ik dy sidse," sei de smid. „Do wy yet fryden loerde ik it hiar altiid al on, op hökker dingen hiar meast it sin foei, en sa waerd ik wis, dat se in boel mei moaye readsiden doekjes op hie. Fn ienkear, do wy togearre |
|||||
|
35
|
|||||
|
koffydronken en dei* elk in stik dimter koeke mei goed
büter by hiene, makke ik de tafel by ongelök gans iet mei büter, en do naem ik hiar readsiden doekje en fage der de tafel mei ou. Dou kenst wol tinke, dat liia do freeslik bigün to bearen; mar ik sloech hiar dalik de eai-m om \'e mil en-tute hiar tige, en ik sei: „ Stil mar Fyke ! dou best my ommers! Hwet is der oan sa \'n doekje forbard ? Sa \'n doekje kenst alle dagen wol wer krye; mar ien dy safölle fen dy haldt as ik, finste dln libben net mear." Nou, do wier se in ienen wer goed. Do \'t wy mei \'n oar nei Leauer- dermerke wieren kocht hia sa \'n pear moaye litse\'\'read- porsleinen steltsjes. Do wy thüs wieren koe hia hiar net sed sjen op dy steltsjes, en ik krige der ien fen en knoffele der hwet onfoarsichtich mei om, en — paf! — liet ik it op \'e stiennen flier falie. Do stie \'t skriemen hiar neyer as \'t laitsen en lilk wier se ek ; mar ik tule hiar en sei: „Siuch sa sur net, Fyke, \'t is belter dat dat sleltsje stikken is, as dat ik in earm of skonk britsen hie; liwent ik seil üs libben lang it brea for üs beide winne matte." Op in oare tiid stompte \'k hiar in knop fen \'t eariser ou; do bigün se al to laitsen en sei: „ Dou meist my wol in ny eariser for dat alde jaen, hwent it is in alderwetsk fetsoen en \'t past my net goed." Nou, ik sei: „Der ben \'k gjin hün oer," — en \'k hab it ek dien. En sa is dat bliuwn ; hia is mei alles tofreden. — Mar ik wol wer nei binnen, it stiet my hier to kald." — De smid ging wer in \'e herberge to kaertspiljen en de münler ging nei hüs. In great healüre mei flat lin wêse, |
|||||
|
:jr»
|
|||||
|
<lo kaem de kastlein in de jachlweide e» sei: „Baes
Wopke , wolle jy ris efkes buten doar komme ? Jou sweager Liepke munler stiet hier foar en siucht er freeslike raer ut." Baes Wopke roan sadwaende buten doar en der seacti er sin sweager mei in to- klaude kop en in tsiok each, en hy seach net in bit- sje forheard en frege : „ Lieave ginst, sweager! hwel skeelt er nou oan ?" „Ja, dat meist wol sidse !" seit de munler, „dat komt fen dy forflokte grappen, dyst my hioed forteld heste." „ Ho dat sa ?" frege Wopke. „Mast dat ek yet freegje ?" sei Liepke. „Ik hie din malle kluchten goed enoch onthalden, en do tocht ik by my sels, hwet by de iene sister holpen het, ken ommen* by de oare ek helpe; men ken \'t sachts ris bisiikjo. Ik ging sadwaende nei hus en min wiif stie foar de spegel om hiar eariser en miïtse hwet better to setten, hwent hia scoe nei de bakkerinne to koffy- drinken, en hiar flöddermütse lai op \'e tafel. Ik toch te: dat tref ik net onaerdich ! Ik naem dy flöddermütse en ik tochte : as ik dy nou in de hanwaskersköm mei snüsterich siepsop dip, den ken er goed wirde. Nou, ik die dat, en hia seach fest in \'e spegel hwet ik ütfierde, en ear \'t ik er op fortocht wier sette hia my hiar tsien geboden op \'e wangen en klaude my as in kat. En do \'t ik sei: „Maryke, dou hest my ommers, en in flöddermütse kenst maklik wer krye ," do rop se : „ Ja, ik hab dy! en dy flöddermütse scil \'k dy ongemaklik inpiperje!" — En siuch ris!" sei de munler, wils\'t er de han foar \'t each wei naem, „ sa het se my tsjin \'e kop oan slein, en dat om din divelske forhaeltsjes!" — |
|||||
|
M
|
|||||
|
„Don domme söksis!" .sei de smid, „ha \'k dy den net
sein, dat ik dy stikjes foar it trouen lilfierd hab? Hwet foar de brilloft helpt, helpt nei dy tiid net mear" „En dat is nou de skiednis, min jonge," sei omke
Tis, wils \'t er oerein ging, „en aste forstannich biste kenste er in foarbield oan nimme." Ik ging ek oerein en roan nei \'t fenster; ik liet dy
skiednis ris in min holle omgean, en op \'t lest kearde \'k my om en ik sei: „Dat is in brike skiednis, omke! Jy habbe oars wol ris moayer stikken forteld." — „ Ja," sei de alde laitsende, „ omdat ik dy oars altiid de ta- passing der dalik by jowch, en hier mast him sels siikje." — „Jy scille doch net miene," sei \'k, „ dat ik min faem hiar mütse in de hanwaskersköm mei siepsop triuwe scil of mei hiar siden doek de tafel oufeye?" —r „|Dou koest it doch wol ris bisiikje," sei de ald bisfynt, en lake dat er sködde. „Nou ja," sei \'k, „dat moast er yet by komme, den scoe \'k just moai oan \'t heakje beet sitte." — De alde glimke jimmeroan by himsels, en wils \'t ik sa tochte : alde liu benne wondei lik, as \'t reint wolle se \'t lan ut to swiljen, — sei hy: „ Jonge, ho ald biste nou eigentlik al?" — Nou \'t ik oan \'t fryen wier woe \'k fen min alderdom net lieafst praet hearre, en ik tochte by my sels: — Ha ha! Hy bigjint wer mei pi- per to struyen, en ik sei: „ Hwerom freegje jy dat ?" „ O," sei er, „ dat kaem my sa mar ris in \'t sin." „Nou," sei \'k, „den ken \'k jo sidse, dat ik de saun- de November langlesten ienenfiertich jier wirden ben." „ Sadwaende," sei er, „ heste de fiouer kriïskes op \'e rech?" — )»Ja," sei \'k, „is jo dal nel nei \'t sin ?" -r— |
|||||
|
38
|
|||||
|
.,"( Is iny alderbest," sei er; „ mar my komt derby in
\'f sin dat alde sidsen: as immen op sin twyntichste jier net moai is, op sin tritichste jier net sterk, op f sin fiertichsle jier net wiis en op sin fiftichste jier net rik, den ken er \'t mar sliipe litte; fen s\'an ien komt neat to lanne. En dou likest my ta, in din twa- é\'nfiertichste jier yet net wiis to wêsen." — „ Omke Tis!" sei \'k, en ik stiek min holle permantich oer- ein, „dy my for dom oansiucht, dy is de planke mis," — en derby mat ik fest in tige dom gesicht set ha, hwent omke lake en hy sei: ., Dou kenst mei dat al for dy sels gjin tapassing ut min skiednis meil- se. Mar hark ris, jonge, dat is ek mar in gelikenisse. Hwet dy smid iitfierde mei \'t siden doekje, mei \'t read- porsleinen steltsje en mei de earisersknop, dat past net for dy, dat wit ik wol. Dou mast it fensels oars on- derlidse. By foarbield: fielsle dy wol in steat, om op din jierren yet foar de brilloft in stik of trye moaye gekke streken üt to fieren ?" — „ Gekke streken ?" frege ik. — „Gekke streken!" sei omke. — En ik roan de keamer op en del en ik lei dy saek ris oer, op \'t lest draide \'k my om en ik sei: „Ja omke, ik leau al, dat ik yet wol gau in pear klear krye ken." „Fier se den ut," sei omke. — „En jy benne fen miening, dat ik derlröch baes in min hüs bliuwe scil?" ., Ik leau it, al, min jonge! — Gekke streken, — gjin gemiene! Siuch, as hia den gnorrich bigjint to wirden, den falst hiar om \'e hals en dou tutest hiar riucht hertlik, en dou seiste: „Hald mar op! Siuch de grap mar oer de holle, siuch lieayer op min hort, |
|||||
|
uu
|
|||||
|
dat heart dy ta en kloppet tor dy feu nou oan ta in
alle iwichheid." — En den, min jonge," liet er der op folgje, „ den kenst de foetfal der ek yet by to pas bringe, hwent — dou meist sidse hwetste wotte, — dy heart er nou ienkear by." Ik lei nou de saek fen alle kanten yet ris oer en op
\'t lest sei \'k tsjin my sels: „Hy is din memme broer, en dou mast derin sin sin ris dwaen, en der ris in pear priuwkes fen nimme!" En ik die \'t ek siker wier. Nou scoe \'k bier de grappen fortèlle kenne, dy \'k ütfierd hab, mar ik wol \'t al sa lieaf mar net dwaen. lt koe by ongelök ris barre dat min wiif it forteltsje kaem to hearren, en hia koe \'t den allicht in \'e rek- ken krye, dat al dy grappen mei oerlids pleats hawn hiene, en dat hia in hiar goedens by \'t foetsje nomd wier, en den scoe se sidse kenne: „ Hou, dit spil jildt net; dou hest net earlik spille. Ik scil de kaerten ris tröchsködsje. Sie sa! ik hab de foarhan en nou spilje ik üt. Biken disse en biken dy, en nou scille wy ris sjen ast dou oan \'t heechste bod biste." Mar mannich kear, as hia nou as min wiif sa stil
en flitich om my hinne beusich is en for my allerhanne sorgen het, en my mei friünlike inskiklikens bihanneft, den tink ik doch sa by my sels: „ Skamje dy, datste net riucht han for foet to wirk gien biste!" En ik sei okkerdeis tsjin omke Tis: „AVit je hwet? Ik fortel it hiar, ho \'t mei dy gekke streken foar de brilloft tagien is." - „ Biste bilasere ?" sei omke. „ Elke riucht- skiepene kerel mat nou en den in goede gekke streek en in goede kwinkslach meitse; mar hy mei se sels |
|||||
|
40
|
|||||
|
nel wer fortelle, hwent den torliese se allebeide hiar
kreft. — Jimme libje ominers gelökkich mei elkoar; wes der mei tofreden." — „ Ja," sei \'k, „ dat sidse jy wol; mar \'t is my mannich kear to moed, krekt as \\vy yet gelukkiger wêse koene, as hia in alles mar baes wier." — „ Min jonge!" sei min alde oinke Tis,, en hy lei my de han op \'l skouder: „al it gelök dat op disse vvrald bisteanber is, fait nea net oan ien in- keld nienske to bar; stel dy tofreden mei dat, hwet- ste beste. En bwet de echtesteat oangiet: heste dy alde .Iochem Smit yet kend? — Dy alde Jochem Smit inien ik, dy mei sin ald wiif tacbtich jier ald waerd, en kort dernei mei hiar tagelik op ien moaye simmer- nioarn to hóve brocht waerd. Nou, dy sei ienkear ris tsjin my — hwent ik hab gjin bigrip oer dy saken : ., hear wachtmaster", sei er, ..de echtesteat is lik as in appelbeam: der sit irninen in en plóket en plóket; mar de moaiste en readate apels sitte boppe in de top, dat hast nimmen der by komme ken. As nou immen on- forstannich is en mei gewelt dy apels habbe wol, den nimt er in stok en slacht de moaye apels der ou, mar soms slacht er tagelik de toeken der ek ou, der de measte knoppen oan sitte, dy de moaiste fruchten for de takomst biloofje. De forstannige man lit se stil sitte en wachtet ta de lette hearst, den falie se him fcnsels in de skette, en den smeitse se fölle swietter. En derom, jonge," foege min omke der by, en sin alde ernstige tronie seach er derby bysondere trouhertich ut: .,stomp dy reade apels net foar de tiid fen de beam: wachtsje de hearst ou, dat durrel doch sa lanp nol mear. • - en aste diri |
|||||
|
A\\
|
|||||||
|
vviif de leste moaye apel
de storie fen din gekke don scitte sjen, dat hia |
iringsle, forhelje hiar den ek
streken foar de brilloft; en
hiar der den in formakket."
|
||||||
|
UT DE FRANSE TUD.
|
|||||
|
FOARSTE HAËDST1K.
HWEROM FoKKE MUNLER GJIN BANKEROT SLAEN KOE, EN HO
\'T ER M1NHEAB DE BALJUW I1N «BEATE NEED BYSTIE. Ik hab fiouer omkes hawn; en as dy yet libben en
mei my de striette lans roannen, den scoene de Uu stean bliuwe to sjen, en sitlse: ., Siuch ris, hwet benne dat drege kerels Sök soarte benne er tsjinwir- dich tin siedde, dat benne yet omkes! En ien wier der by, dy wier in kop greater as de oaren en stike böppe hiar ut as Saül böppe sin broerren ; dat wier min omke Weber. In de franse tiid, der \'k nou in storie ut forhelje scil, wier hy baljuw; dat wier hier do desliids safölle as gritman. Hy hie altiid sa \'n krea- se blaue rok oan, en in gielhaftige broek en hege gledde learsen. En al wier sin tronie feu de pokken skeind, krekt as de divel der earte op tirsken hie, en hy in oansjen hie as hied er mei sin oansicht op in stoel mei in bisen matte sitten, — op sin brede foar- hölle stie skriuwn, en ut sin blaue eagen koene men \'t lêse: „ Gjin menskefrese; wol frese for God!" En hy wier in kerel op sin plak. |
|||||
|
fl
|
|||||
|
Moarns om alve öre hinne, den siet hy midden in \'e
keamer op in stoel, en sin snipper wiif bun him den sa\'n wite mantel om \'e hals, dy neamden se do in purgearmantel, en den bistoude se him mei poejer, en bun sin hier fen efleren by elkoar eu draide der in krease stirt fen. Dat wier nou safölle bysonders net, en tsjinwirdich
draye in hopen frouliu hiar manliu efter de reeb ek yet l\'aek in aerdige stirt, mar sa \'n ien as mefrou de bal- juwske makke, scoe gjin ien nou mear klearspilje; hwenl as de alde hear middeis onder de kastanjebeam- men in \'t skaed roan to kuyerjen, den kipe dat alde litse bisige hierstirtsje sa aerdich en fornimstich oer de blaue rokskrage hinne, en sei tsjin elk dy \'t hearre woe: ,. Ja kipje mar, nochteren Klaes ! hwet mienste wol V Ik ben oars neat as \'t utertste eintsje fen sin holle, en ik wippelje al sa nochlik de wrald in, nou kenst dy ris foarstelle, ho pleisierich as \'t der fen bin- nen in is." En as ik den in boadskip die fen üs heit, en ik hie
iny der gled tröch redden, den sloech^er my op \'e holle en sei: „Fiks jonge, as in gewearslot! Dat mat net lang heakje en krite en knarsje; aste oulükste mat it fiürje. Kom, gean nou nei jiffrou Stellingwerf, den ken se dy in apel jaen." lsjin üs heit sei er den: .,Dou bist er fest blüd mei, net alde kening, datste in jonge heste. Jonges benne better as fammensbern; fam- mensbern benne my to kliemerich. Ik hab, godtank, ek in jonge: ik mien min soan Jouke. Nou , hwet seisle?" |
|||||
|
44
|
|||||
|
Us heit sei tsjin üs mem: „ Witste hwet de alde
baljuw seit? Jonges benne better as fainkes." Ik stie oer de keamer en \'k sei fensels: ., Jawis, omke het altiid gelik, jonges benne better as fainkes,~en alles nei fortsienst en wearde," en ik naem it greatste stik tsiökstroti en \'k jovvch min sister it lilste, en ik hie in greate inbielding fen mysels, hwent ik wist nou dat ik in great slik fen in litse apel wier. Dat scoe likwol sa net hliuwe; it bied kearde mei de tiid om. lenkear op in dei — it wier in de tiid do de
Fransen hier gans spil utjowgen — kloppe der hwa oan minhear de baljuw sin keainersdoar. .. Kom mar in!" rop de alde hear en dy der in kaem, dat wier Fokke münler fen Grienterp, mei sin stompe ein foar- üt, en makke in kompliment, der er sa dwars en forkeard mei oankaem, krekt as er de hear baljuw foar alles sjen litte woe fen hwet goed it krtis fen sin broek makke wier. „Goen dei, minhear baljuw!" sei er. — „ Goe moarn, baes Fokke !" sei de alde hear. Nou, al neamden hia ongelike Uden fen de dei, hia hiene \'t doch allebeide goed, hwent de münler kaem moarns fiouer ure fen \'t bed en by him wier \'t nei- middei; mar by de baljuw wier \'t yet moarntiid, hwent. hy kaem alve ure ut de fearren. ,,Hwet boadskip heste, baes Fokke?" — Hwent desliids waerden mun- lers en oare sliuchtwei liu yet douke. .,,Ja, minhear baljuw, ik kom by jo om in wichtige saek. Ik scil \'t dalik mar sidse, ik woe nou ek bankerotslaen." — „Hwet woeste, baes Fokke?" — „Bankerotslaen, minhear baljuw." — „Nou, nou!" mompele de alde hear, ,,dat |
|||||
|
4;>
|
|||||
|
is in raer ding," en hy klaude op \'e holle en roan de
keamer op en del. „Ho lang hest nou al in disse grile- nye wenne?" — „As wy Sint Jan krye wirdt it trye- entriticli jier." — „Nou, nou," mompele de baljuw Herder, „en ho ald biste?" — „As de earte tidich benne wird ik fiil\'endsechstich.jier, mar \'t ken ek wol seisendsechslich wêse, bwent üs alde master Hammer- FMID wier in alderbest man, mar op \'t doopboek wier er slof en hy hie in mier oan skriuwen; liy liet sin wiil\' it doopboek in order halde, — en hia hie hiar dageükse drokte ek , — hia liet dat skriuwen wol ris in jier twa oprenne, sa lang as \'t fiks de moeite wir- dich wier; den ging se op \'in neimiddei by de liu lans en skreau de bern op, dy se yet net in \'t boek hie; mar den roaide se \'t inear nei de greatens en s\\vier- rens, as nei de alderdoin; en iïs mem sei altiid, mas- terske hie my in jier lo min tarekkene, om \'t ik mar in hean jongkje wier. .Mar feu fiifendsechslich hoef ik my neat ontstride lo lillen, dat ben ik grif." — De alde hear roan onderwiles de keamer op en del en harke mei in heal ear, en op \'t lest bleau er foar de münler stean en sei brirnstich: „ Fokke münler, den biste fiers to ald ta din foarniinmen." — „Hwerom dat\'?" frege Ivokke forbüke. •*— „Bankerotslaen is in swier stik wirk, dat spilest dou op din alde dei net mear klear." — „Tinkt jo dat?" minhear baljuw?" — „Ja, dat tinkt my. Wy benne der beide to ald ta, dat matte wy oan jonge mensken oerlitte. Bitink ris efkes, hwet scoene de liu sidse, as ik bankerotslaen woe ? Hia scoene sidse: de alde hear op \'t slot is |
|||||
|
46
|
|||||
|
gek wilden," — en lei liim fortroulik de ban op \'t
skouder, — „en hia scoene der gelik oan ha, Fokke. Nou, hwet seiste?" — De miïnler seach op sin tean- nen en klaude him efter \'t ear: „\'t Is wier, mlnhear!" ,,Nou," sei de alde hear, en skodde de munler sa\'n bttsje oan \'t skouder: „hwer knipt dy den de sköechV Hwet knelt dy it slimste?" — „KnelIeV sidse jy, minhear!" rop de munler en \'t wier krekt as der him in hrims efter \'t ear slitsen hie, sa klaude er. „Strüpe! matte jy sidse mlnhear, strüpe! — Dy joad,dy di- velse joad! En den de prinses, minhear, dy forflokte prinses. — „Vvitste hwet, Fokke, dat is ek in heal- wise set feu dy, datst dy op din alde dei yet in in proces jown heste." — „Ja minhear, do \'k my dei- in jowch wier \'k yet in min fleurige jierren, en ik tocht net oars, of ik scoe \'t best liy min libben üt- sionge; mar ik ha \'t nou in \'e rekken, san prinses is in langtriedrich ding: \'t scil spanne dat \'k it foarhald.\'" „It rent nou oars, mien ik, hird nei \'t ein." „Ja, minhear, en den rent it my dea; hwerit min saek scil wol slim stean, de abhekaten habbe de boel forknoeid, en hwet min heite broers soan is, de jonge, dy nou alles erve scil, dat mat in slikhslimme liïbis wêse, en de liu sidse, hy he! mei hirde wirden bisward, dat er my der ut wrotte wol, ut it spil fen Burgert to Molterp. Fn ik hab in earlike saek 1\'oar, minhear, en ho \'t ik ta \'n prinses komd ben, dat wit ik hioed de dei yet net, hwent de alde widdou Burgert, hy hiar libben, stie moaike oer min memme sistersdochter, en Joi.\'ke Fok\'kes , dy min neef wier......" — „Ik wit de |
|||||
|
47
|
|||||
|
heleskiednis," sei de baljuw, ,, en as\'k dy riede mei,
den siuchst it ding to skikken." — „Dat ken ik net, minhear. For minder as de helte docht Jouke Fokkes jonge \'t net, en as \'k him safölle bitelje scil, den stean ik neaken op \'e dik. Né, minhear, it mei renne sa \'t wol, bakseil lüke dat doch jk net, den gean \'k liea- ver nei de prefekt. Sa \'n opslüpte jonge, sa \'n snot- leppel, dy mei sin heite jild in \'e biise gean en swalkje ken hwer t er wol, en net wit hwet immen om \'t hert is, dy in hushalding ta sin lest het in disse sloppe tiden; immen hwa dy divelske Fransen sin bisten net onthelle ha en sin hinsers net fen de stal nomd en sin hiïs net ütplondere ha, dy wol him op my wreke ? Minhear baljuw, jy scille \'t my tajaen kenne, dat ik sa\'n slorm lieaver hwet hoastje; nim \'t my net kwea, dat ik mei de hele wal ütfal." — „Baes Fokke ," sei de alde hear, „bidarje dy! It proces komt doch ek ienkear oan \'t ein : der ta is \'t nou fiks op \'e gleed." — „Op \'e gleed, minhear? Né, it is in \'e maling, lik as de divel sei, do \'t er Gods wird oan in swipe bun hie en boppe sin kop in \'t run slingere." — „\'t Is wier, baes Fokke, — \'t is wier. Mar dat ken dy likwol op dit stuit net knelle."— „Knelle? — Knipe, matte jy sidse, minhear, knipe, dat ien \'t bloed ut de fingerseinen spat. Dy Joad, minhear, dy tryeris in \'t salt bibitene Joad!" — „Hokker Joad is dat?" frege de Baljuw. Fokke münler tipele mei sin hoed om, en hy seach skrutel om him hinne as ek immen him hear- de, en hy ging sioelfoetsjende tichter nei de alde hear ta, hy lei de han op \'e mule en lustere sunich : „ It |
|||||
|
AH
|
|||||
|
i.s Izak , minhear. — „ Fy!" sei de alde hear, „ ho
komste by dy kerel?" — „Minhear, ho kaem de di- vel by \'t ald wiif? Der gean wol ris goeds to torn- beisiikjen en hia barne hiar oan de broeinettels; en de Flitsegeaster hiinegiseler miende dat er stn krode fol heilige engels hie, en do \'t er boppe op \'e hege terp kaem, en tochte dat se do foart (leane scoene, do siet de divel sin oarrernem der in en gniisde him oan en sei: „ Alde hear, \\vy prate wol ris wer!" — In min greate need, do de fyand my alles ouhelle hie, hab ik fiouer hünderd giïne fen Izak liend, en nou hab ik twa jier lang fen tennin ta termin jimmer wer on- derteikenje matten, en sa is de skild oproari ont niug- gen hunderd gune ta; en dat mat ik oermoarn bitel- je." — „ Hest der din han for set, baes Fokke?" — „Ja, minhear!" — „Den mast ek bitelje. Hwet skriuwn is, dat is skriuwn." — „Och minhaer, ik tocht......" —
„ \'t Helpt dy neat: hwet skriuwn is, dat is skriuwn." —
„Mar de Joad..." — „Baes Fokke, hwet skriuwn is, dat is skriuwn." — ^Ja, mar minhear, ho scil ik nou?" — De alde hear roan oer de keamer om en striek sin han oer de foarhölle, en den kipe er de münler wer sa earnstich oan, en de münler kipe him wer sa oan, en einlings sei er: „Baes Fokke, jonge mensken kenne hiar beller tröch sökke dingen redde as alde; stiür ris ien fen din jonges hier nei my Ja." — Baes Fokke seach wer nei sin teannen, en kearde him healwei om, en sei mei in lüd, dat de alde hear tröch ieren en sinen gong: „ Minhear, hwa scil ik stiüre ? Min soan Jouke het him dea meald, en Klaes is onder |
|||||
|
40
|
|||||
|
tsiënst rekke en net werom komd." — „ Baes Fokke ,"
sei de baljuw, en hy striek de münler oer de rech en krige him by \'t kin „hest den heel end al gjin bern mearV" — «Ja^ minhear, sei er, en bigiin in de ea- gen to wriuwen, „ yet sa \'n foeeh fanke." — „ Nou," sei de alde hear: „ik hald net fölle fen famkes; hia bennc my to kliemerich." „Dat benne se, minhear! hia benne to kliemerich." — „ En in sökke omstannich- hedcn kenne se jo neat helpe, baes." „Ho scil \'t den mei min saek komme?" „Exkusie, alde friün; de Joad scil dy alles ta de doar ut helje ütte." „Nou, minhear, dat habbe de Fransen "al twakear dien; den mat de Joad it nou ek yet mar ris bisiikje. De muulestieiincn scil er wol lidse ütte. En ta \'n bankerot, tinkt jo, ben ik to aki." „Ja, min goede man." „Nou, den it beste, minhear baljuw." Sa ging er foart. De alde hear slie yet in poas en seach de munler
nei, do \'t er oer \'t slotplein ging, en sei in himsels: „\'t Is in slim stik for de icne aldman, de oarc sa hiel end al tröch de minne Uden en tröch yet minder mens- ken in \'e grtin g\'ean to sjen. Mar hwa scil him helpe ? It ienichste is him tiid winne to litten. Niuggen hun- derd gune! — Hwa het op dit stuit niuggen hünderd gunc ? Ik leau, as dy alde Roggeblom fen Skiersan der buten rekkene wirdt, den ken \'k disse hele gri- tenye op \'e kop sette, den fait er yet gjin niuggen honderd gune ut. En Roggebloiu docht it net. Mei peaske scoe \'t moglik klear komme kenne; mar sa tang wachtet de Joad net. — Ja, ja, for alde liu is 4
|
|||||
|
öü
|
|||||
|
\'t in slimme liid." (De gritenyen hiclten do oars distrik-
ten, mar de alde hear sei nei alderwenst altiid yet mar fen gritenye.) Wils \'t hy yet sa ta \'t fenster ut seach, do waerd
it der buten op \'t hornleger sa roerich, en saun franse jagers rieden ta de poarle in en ien der fen sprong fen \'t hinser en bun it oan de klink, fen jif- frou Stellingwerf hiar hinnehok, en ging dalik der- op nei binnen, nei de alde hear sin keamer en bigiïn him hwet tofoaren to sakkerjen en mei de earmen lo swayen, wils \'t de alde hear bidaerd stean bleau en him oanseach. — Mar do dal slimmer waerd en de Fransman de bleate sabel üthelle, ging de alde hear nei de skel en rop oan Freark Simmel, dy sin bode- wimmel wier en alle rennende saken bisorgje moast. „Freark," sei er, „ren ris nei de maire en freegje him as er net gau efkes by my komme ken, hwent ik ben wer mei min latin oan \'t ein." Freark Simmel roan nei minhear Ripperda , de maire , en
sei: „ Minhear, jy moasten al gau op \'t slot komme , oars giet it siker wier forkeard." „ Hwet is der den los ?" frege minhear Rippedra. „ Der benne in stik of fiif fen dy skob- berts fen franse jagers op \'t slotplein oan komd, en ien, dy de oerman der fen is, dy is by de alde hear in \'e kea- mer en het alle earbied forgetten; hy het de bleate sabel lilsen en dy lit er minhear foar de eagen flik- kerje; en de alde hear stiet riucht op en del foar him en forrept en forroert him net; hwent hy forstiet fen de franse tael allike fölle as de kat fen \'t preekjen.\'\' „Divel en gjin ein!" sei minhear en sprong oerein; |
|||||
|
51
|
||||||
|
hwent hy wier in stevige en in biredte kerel, en frese
hied er safólle net as \'t svvart onder de neilen, — en hy roan nei \'t slot. Do minhear Ripperda by de baljuw kaem, hie dy
Fransman der in gefüter en in gewelt as in wild dier, en üt sin mulwirk spatte \'t skoin krekt as dat de douk ut in fet litsen is. De alde hear likwol stie bidaerd foar him en hie sin „diksioneare fen Poche" (*) in \'e han, en sa faek as er in wird fen de Fransman sa- hwet healwei forstie, den bledde er in \'t boek, om nei to sjen hwet Poche der fen sei. En do minhear Ripperda der oan kaem, do sei de alde: „Och min lieave man, hwet wol dy kerel? Ik ben der mei oan. Freegje jy dy kerel ris hwet er wol?" Minhear Ripperda bigün sadwaende mei dy kerel to praten, mar dy wier sa dwars en mal en tierge him sa heislik mei skimpen en skelden, dat de alde hear wer frege: „Min lieave man, hwerom stelt dy kerel him sa biuster oan ?" Nou, einlings krige minhear Ripperda de Fransman sa fier, dat er mei sin saek foar \'t liocht kaem, en do tolke er de alde hear oer, dat de Fransman ha woe fiftsien fette oksen en in lest weit en saun hündert jellen grien lekken en hündert gouden riders; en den for him en sin maten yet in goed rest „du win." „Min lieave man!" sei de baljuw, „sids tsjin de kerel, dat wy him lieaver hwet op sin"......
„Hou!" rop de maire, „minhear baljuw, dat wird triuwe
jy der net üt, dat scil er in de leste tiid al sa faek heard ha, dat er \'t wol forstean ken. Nó, wit je |
||||||
|
(*) Dictionaire de poche.
|
||||||
|
rvi
|
|||||
|
Invet iny best laliket? Jow hini „du win," den seil
er licht al dat oare In \'c hoas sakje litte." De bal- juw jowch de maire gelik; hy rop Freark Simmel en sei, hy moasl jifl\'rou Stellingwerf om win en romers freegje, mar net fen de beste. Nou, der kaem win, en de maire skonk de Fransman
in en de Fransman skonk de maire in en dat ging oer en wer, en de maire sei: „Minhear baljuw, jy matte ek mei oan \'e gong en my hwet helpe, hwent dit is ien fen dy liu, dy gjin boaim ïn "e mage ba." „Min lieavc man," sei de alde hear, „ik ben in ald manen de earstc amtcner in disse gritenye; it jowl for my gjin pas om mei dy kerel to süpen." „Ja," sei de maire, „need brekt wellen, en dit is in \'t biiang fen de hele gr\'iteny." Do ging de alde hear der ek by sitten en arbeide nei sin formogen mei. Mar do dal efkes durre hie sei de maire: „ Minhear baljriw, de kerel is üs tofölle mansk; it scoe in greate segen wêse, as wy hier dalik immen hiene mei in goede mage en in sterke kop." Dat hied er net sein of der waerd oan de doar kloppe. „ Kom mar in!" „ Goen dei, mei \'n oar," sei alde Fokke munter fen Grienterp, wils \'t er ta de doar inkaem. „Goen dei, minhear baljuw!" „Goen dei, baes Fokke!" „Ja, minhear, ik kom yet ris om min sack." „ Der is hioed gjin tiid ta," sei de alde hear; „dou siuchst ommers wol, in hwet om- stannichheid wy hier sitte." En de maire rop: „Och, baes Fokke , kom hier ris en doch ris in krislelik wirk; gcan ris dwars foar dy Franskman sitten en nim him ris onder hihanling, mar net maklik." Fn Fokke niiïn- |
|||||
|
53
|
|||||
|
Ier scach <le maire oan, en hy seach de baljuw oan, en
tocht er sines fen, lik as de kalkoense hoanne, en hy sei in him sels: „ Op sa \'n riuchtdei ha \'k yel net west," — mar hy skikte him gau in de saek. Mtnhear Ripperda ging tichter oan de baljuw en lustere:
,, Minhear baljuw, dit is üs man; hy scil "t mei de Fransman klear spilje, ik ken him." ..Dat is moai," sei de alde hear; „mar min iieave man, ho redde wy \'t mei dy scis kerels der op it plein?" „Dat is mar sa \'n gemien skurf soadsje," sei de maire; „lit my dei- mar for ricde; ik scil hiar bang meilse." En hy rop Freark Simmel en sei: „Freark, min jonge, gean ris efterüt tröch de slottun, dat nimmen dy siucht, en ren nei de urwirkmaker Droz, en sids him, hy mat op sleandefoet sin montearing oantsjen, mei de lange swarte slikfangers en de bearemütse en \'t gewear en de sa- bel. Den mat er tröch de litse griene poarte en tröch de tün glupe en onder \'t hoekfeinster komme, en den mal er hoastje." Hwet nou dy urwirkmaker Droz oangiet; hy wier
oukomstich ut Neufschatel in Switserlan. Hy hie on- der forskate potentaten tsienne en ek onder de Fran- sen. Einlings hied er hier in Frislan in widdou troud en wier hier sa hingjen bliuwn. In frans grenadiers- pakje hied er oerhalden; en jüns as \'t skimerich waerd, dat er net mear «jen koed om mei alde klokken en horlosies om to knoeyen, den teach er sin montearing oan, en roan jimmeroan de keamer op en del; mar mei de bleate holle; hwent de bearemütse koed er der nel op ha. dy roste Isjin He souder oan. En den bab- |
|||||
|
M
|
|||||
|
hole er feu ., Ie grand nasion,\'" en „ Ie grand am-
pereup," en kommandearre it hele batlaljon] en liet riuchts swinke en lofts op de fyand inhoue, dat sin wiif en bern in in hoekje biside krupten. Hy wier oars in goede kerel en scoe gjin bern kwea dwaen, en deis den lai sin „ grand nasion1\' in iu ald koffer; (\\cn makke hy klokken skiën en skierre en smarde de redsjes, en hy iet friske ierappels en stipte se in frisk spekfet. Onderwiles dat nou de iïrwirkmaker Droz de slik-
fangers gearknoopte en de bearemiïtse opsette, siet Fokke münler mei de Fransman by de tafel, en liet it him sur wirde mei minhear baljuw sin reade win. En de Fransman staette mei de inunler oan en sei: „A Woe!" en den naem de miiiiler sin romer op en dronk, en sei: „Hamoe!" Fn den staette de münler wer mei de Franskman oan, en de Franskman bitanke en sei: „ Serviteur!" en den dronk de inunler ek en sei: „Tsjerkedeur!" Sa praetten se frans mei elkoar en dronken. Hia waerden al geandewei greater \'Jriüneo mei el-
koar; de Fransman stiek de bleate sabel in de skeef, en it dürre net lang of sin swarte knevel krevele baes Fokke onder sin stompe noas, en de münler smiet him in pear in \'e tronie dy „sta!" seyen; hwent dy ald münler hie in mülwirk, krekt as er mei de noatskeppe opfoerre wier; ien tütsje fen him wier sa goed as oare trye. Krekt wils \'t dat barde waerd er\'onder\'t hoekfenster
hoaste; minhear Ripperim glrtple ta de\'doar ï\\t en knoopte |
|||||
|
55
|
|||||
|
de urwirkmaker in \'t ear hwet er dwaen moast. Min-
hear de baljuw likwol roan jimmer op en del en tocht er oer, hwet minhear de prefekt wol sidse scoe, as er dat allegearre ris oansjen koe. En hy sei tsjin de mün- ler: „Baes Fokke, jaen mar gjin moed forlern; ik scil altiid om dy tinke." —• En de munler jowch ek gjin moed forlern, mar siïpte stadich oan. De urwirkmaker ging onderwiles tomiïk, tröch de
slottun werom; mar do er op de algemiene wei kaem, <Jy op nei \'t slot roan, do sette er in krop en stapte as in hoanne, hwent do wier er wer „grand nasion," en trape strak en stiif ta de slotpoarte in; en dat ging him echt moai ou, hwent hy wier fen oansicht en pos- tiïr in oannimlike kerel. Nou, de seis franse jagers, •dy by hiar hinsers stiene, seagen forheard en mus- koppen mei elkoar, en de iene ging nei him ta en frege, hwer hinneV en hwer fen denne? Mar Dnoz seach him permantich oer \'t skouder oan en sei him kort en stroef in \'t fransk, dat er de ketiermaster wier fen \'t trye end sauntichste resiment, en dat scoe mei in heal lire der wêse kenne, en hy moast mei „mos- sieu Ie baljif" prate. Do krige de jager wiermen, en do Droz mei skerpe wirden bigün to praten, oer struk- rovers en menskefilders, en forhelle, dat sin oerman jister in pear deasjiette litten hie, do waerd it dy ja- gers to binaud en de iene nei de oare, drippende wei\', makken se dat se foart kamen; en howol twa fen hiar yet mei \'n oar snetteren en nei \'t slot wiisden, fen wegen hiar maet, gjin ien fen allen hie doch tiid om him op to wacblsjen, — en in de tiid^fen in\'amery |
|||||
|
56
|
||||||
|
wier \'t plein leech. En de jonges seagen de franse
jagers efternei, ho \'t se tröch de weake modderdik bats- tèn; hwent it wier krekt in de moaistc tiid fen de alderwetske klaidiken, in \'t foarjier, as \'t in poaske teid hie. |
||||||
|
>
|
||||||
|
OAftDE HAËDST1K.
Mwet jiffroi Stellingwerf en de ürwirkmakkr mei *.\\ oak
l\'raetten, eis hwerom fltkark de fransman de knopen FEN DE BROEK SNYE WOK , EN HIM TOSEI IN \'t BOSK
01\' BEI) BRÖCHT, EN HWEROM FïKK I)K KEAP-
MAN FEN MAKKUiU INET NOMD 1I1E.
Üo \'t slolplein rom wier feu Fransen stapte de ürwirk-
maker mei gewear en sabel in frou Stellingwerf hiar prowisiekeamer, en dat menske fage hiar cagen ut en sei: „ Minhear Droi , jy benne in reddende ongel." — Hwent liia neamde him idliid Droi, inpleats fen Droz, hia miendc dat „ Droi" botter fransk wier en de liu jowgen der de riuchte klim net oan. — De reddende engel sette nou sin gewear tsjin de wasktöbbe oan en hinge sin slakkestekker oan de fleskheak; hy sette sin bearemiïtse op it büterfet, en ging sels op de oan- riuchtbank sitten. Hy helle in rütsjese busdoek ut \'e büse, tearde dy eptich gear op sin knibbel, en striek him dermei twakear seaft onder de kromme noas tröch, derop helle er sin greatc rune snufdoase ut de büse «n rikte dy jiffrou Stelliwïwepf ta en frege hiar: „Plait |
||||
|
58
|
|||||
|
il?" „Ja wol," sei frou Stellingwerf, „ plet-i rny dat,
hwent wit je, mtnhear Droi, ik hab biustere minne ea- gen, en hia benne sint forline hearst folie swakker wirden; ik hab do sa slim siik west. De dokters jow- gen dat in hege namme; mar minhear Dboi , ik sids, it wier ienfaldich de galkoarts, dy altiid utbrekt as de stoppels bleat komme, en derby bliuw ik. Sa praet- te hia en sette in hearlike brette einefugel foar min- hear Droi op \'e tafel, en in llesse win derby, mar fen de beste dy de baljuw hie; en hia knikte krekt as ien dy in \'t wetter onderdukt, en sei ek: „ Plet-i ?" Nou dat „plet i-de" de ürwirkmaker ek tige, en \'t waerd him to moed krekt as er siker wier in engel wie, en jiffrou Stellingwerf hiar prowisiekeamer wier tsjinoer sin ierappels mei bret spek in paradis. En do er oan de twade flesse win wier bigun er drok to praten oer allerhanne hearlike soarten Ien win dy er wol hawn hie en ek oer „de skoone Sweitz." En jiffrou Stel- lingwerk sei: „ Der ha jy gelik oan, minhear Droi , switten is in skoan ding, foaral as men forkalden is, den drink ik altiid flearthé." — „ Och!" sei minhear Droi, „fleerthee! wui! ik spreek von meine land. Och, ke most ens kommen in die land, da singen de feu- geln un da brommen de beeken." Nou, onderwiles wier \'t tsiuster wirden en Freabk
Simmel kaem in de prowisiekeamer en sei: „ Nou is \'t in moaye boel; minhear de baljuw rent mei de bleate holle by tsiuster in de tün om en tinkt oerliïd ; minhear Rip- teriu is der stil ut wün, en Fokke munlers Freark het nou wol in ure foar de poartc stien en skelt op de patriot* |
|||||
|
59
|
|||||
|
ten en op <ly greate skelm feu in Rorrert Spier. En
baes FoKKE haldt de Fransman sin fust onder de noas en freget hwer \'t sin fiouer hinsers en sin seis ky bliuwn benne, dy de Fransen him onthelle ha; en de Frans- man sit der er» forrept noch forroert him, en drait mei de eagen om." „Hwet seiste, Freark?" frege jifl\'rou Stellingwerf, „forroert er him net?" „Né, jifl\'rou." „ Hark ris, Freark , ik wit datste tröch in tiid de mule in de beide hannen heste en datste soms fry hwet mei lieagens omgietste: ik freegje dy op din konsjensie ou: forroert er him hiel end al net?" „Né, jifl\'rou, in \'t alderminst net." „Nou, minhear Droi, kom jy den mei nei boppen, den matte wy ris sjen hwet er fen oan is. iNim for de wissichheid hwet fen jou ridskip ta houen en ta stekken mei, en as jy siuggfe dat er my to liif wol, den matte jy my bystaen. En dou, jonge, ren dou nei munlers Freark en sids him, dat er de hinsers mar ütslaen mat en in \'e hus komme; hwent better is hetter, en hwet ien fiks dwaenken, scil twa net swier falie." Munlers Freark kaem den ek in \'e hus en krige in
fikse slok, en sködde him ris, lik as dat by in fikse slok de mode is; en do gingen se mei \'n oar nei min- hear de baljuw sin keamer; FnEARK foarop, deroan jifl\'rou Stellingwerf , dy de ürwirkmaker oan de earm hinge, en Freark Simmel kaem efteroan. Do hia ta de keamer in kamen siet de munter by
de tafel en hie twa fölle romers foar him stean en staette mei de lene tsjin de oare en mei de oare tsjin de iene, en hy dronk bar om bar for twa, en hy lake |
|||||
|
tm
|
|||||
|
Oochlik oer sin liclc brede Ironie. Sin sarjes rokje hied
er ut tein omdat er waerm vvirden wier feu dat wirk, en op \'e hülle hied er de Franskman sin bliken mütse mei de lange htngstestirt, en oer sin grou liif hied er, sa goed as \'l slagje woe, de Fransman sin sabel fest- gaspe. De Fransman lai, sa lang as er wüchsen wier in in hoeke fen de briedstoel, en hie de baljuw sin wite sliepmütse op en sin nachtrok mei de reade blom- men oan. En dy snack fen in munler hie liiin inpleats fen in sabel en greate einewiuk in \'e han jown, en dermei swaide hy stilswyend in de liïft om: hwent prate koed er gjin wird. \' Do jiffrou Stellingwerf in de doar kaem en de om-
slannichheid seach, sette se hiar beide earmen in \'e siden, lik as elke riuchtskiepen aldfaem, dy op \'e riuchte wei wier, eigentlik dwaen matten hie,\'en fregei „ Baes Fokke, hwet scil dit? Hwct is dit? En hwet bitsiut dit?" De munler woe antwirdsje, mar hy rekke oan \'t laitsen, en mei alle war koed er gjin wird ul- bringe as: ,,Komedickream !" „Hwette?" sei jiffrou Stellingwerf. „Is dat in antwird fen in man mei wiif en bern ? Is dat onlsach for din oerhear, om sa \'n Jan Klasenspil in sin studearkeamer oan to riuchtsjen ? Minhear Droi, kom jo mei!" — Dermei giet se op de Fransman los en skoert him de sliepmütse fen de kop en slacht him der twakcar mei om \'e earen, en seit oars neat as disse twa wirden: „Dy onskildige sliep - mütse!" en „ Dou farken!" en drait hiar om en röpt; „En dou Freark , kom dou hier risken help dou my de kerel ut. de alde hear sin nachtrok : en jy. minhear |
|||||
|
01
|
|||||
|
Droi, — jy scillc dor wol forstan feu ha, — nim jy
dy healwise miinler (Jy sopköm fcn de kop ea gaspje him de sabel los." — Do dit den nou allegearre bard wier, sei se: „En dou Freark Simmel, don alde bis- fynt, dou eamelskoalle, dou mastc \'t hert net in \'e hüd ha en sids tsjiri minhear de baljuw, hwet er bard is mei sin nachtgoed, hwent oars lit er \'t grif opbarne, en de nachtrok en de sliepnultse kenne \'t doch net helpe, dat alde nianlin hier tiergjc as foege jonges." — Derby seach se de alde- gniisderige münler finnich oan, die de kork op \'e winfles.se, sette de hannen wer in \'e sidcn en hia sei: „Hwet nou?" „Ik wit it," sei munlers Freark; hy helle sin kuift
lit \'e büse, die dat iepen, en ging op de Fransman ta, skoerde him de montearing los en bigfïn him der op in freamde tnenear onder de korte ribben om to moffeljen. „Lieave ginst, Freark!" rop jiffrou Stellingwerf,
„hwet skeelt dy nou? Dou wost hier doch gjin moard bigean?" „Diabel!" sei minhear Droi en skoerde Freark sin earra tobek, en Freark Simmel , dy domme koalle, skoerde \'t fenster iepen en skreaude: „ Minhear bal- juw! minhear baljuw! nougi et it oan!" — Klap! — der hied er ien op sin snüt, dy him heel net onbikend foarkaem, om \'t er alle dagen fen jiffrou Stellingwerf wol in stik of trye fen de selde soarte krige; dat is ut \'e ruge birekkene, hwent teld waerden se net. Munlers Freark likwol stie der hiel koelblocdich by
en sei: „Hwet is der oan? Hwet skeelt jiinmc? Miene jinime dat ik in menskefrclter ben? — Ik wol him ienfaldich de knopen fen de broek snye. Do ik in \'t |
|||||
|
62
|
|||||
|
jier 87 de patriotten mei efter de boksen wier, ha \\vy
dat altiid sa dien as \\vy goeds fongen hiene. — Hwent witte jy, jiflïou Stellingwerf , den koene se üs net ontrenne, hwent den sakke hiar de broek op \'e knibbels." „ Skamje dy, Freauk , om sökke praetsjes tsjin my
to habben! Hwet reitse my dy Fransman sin broek en sin knibbels y En Ien sa\'n spektakel wol ik hier neat witte, en nimmen sc.il sidse dal hier in minhear baljuw sin sludearkeamer sökke onfatsoenlike dingen to sjen west ha. Né, wy wolle lieaver ris rieplachtsje hwer wy mei dy kerel hinne scille." üo kaem Fokke munler heal oerein en woe himsels
op \'t borst slaen, mar hy sloeeh leger en \'t kaem him op \'e mage en hy sei: „ Hwer hy hinne scil ? — Nearne scil hy hinne? — Der ik ben scil hy ekbliuwe; wy habbe togearre broederskip dronken, en hy is in echte Fransman en ik ben in echte Fries, en dy der mear fen ha wol, dy ken hier mar komme." — En hy seach hiar allegearre ien for ien oan, en do gjin ien der hwet op sei, tikke er de Fransman op \'t skou- der en sei: „Broeder! ik nim dy mei nei mines." „Dat is \'t beste ek mar," sei jifl\'rou Stellingwerf, „ den benne wy fen hitn ou — Minhear Droi , pak him mar oan! En de iene „ grand nasion" pakte de oare „grand nasion" by de skonken, en münlers Freark naem him by \'t kop-ein, Freark Simmel droech it liocht, jiffron Stellingwerf hie de kommande oer de hele boel en Fokke munler kaem stuitsjende efteroan. „Sie sa," sei Freark, „hy mal mar tsjin\'t efterkret
oan. Sie sa, lids der nou mar! — Freauk Simmel slaen |
|||||
|
03
|
|||||
|
de hinsers gau in. En jy, minhear Dnoi, help my de
munler der ris op; mar tink er om dat er \'t evenwicht net forliest, hwent ik ken him, hy slacht buten." Do de munler to sit wier sei Freark: „Alles oan
boart?" „Alles oan boart!" sei jiffrou Stellingwerf. „Nou den mar foart!" sei Freark, mar pas wie \'r in stap twa foart, do rop de ürwirkmaker: „Alt! alt! Fredeiuk! ke ebt vergistern die kameraad sen sjeval, dat staan in de logies voor de kleine kip." „Ja," sei Freark Simmel, „it stiet in \'t hinnehok." „Nou, helje \'t den mar gau en bin it efter oan \'e wein." Dat waerd dien, mar wils \'t se der yet mei dwaen-
de wieren kaem de baljuw ut de tun werom en frege, hwet der oan \'e han wier. „Nen bit allegearre," sei jiffrou Stellingwerf „Fokke munler het de Fransman mar forsocht om mei him to riden en to nacht by sines to bliuwen." „ Dat is den in oare saek," sei de alde hear. „ Nou, goe reis, baes Fokke ! ik scil om dy tinke." — De munler grommele hwet binnens- müle feu tige moai, groeisum waer, en jiffrou Stel- lingweuf lustere Freark Simmel in \'t ear, hy moast foarut renne en helje de Fransman sin sabel en sin hingstestirt ut minhears keamer, dat hy se net kaem to sjen. „Bring dat reau mar in min keamer," sei se, „en lids it efter min bed." Münlers Freark lei de swipe oer de gudsen en jage
by de terp del de dik op, en hy sei in him sels: „Dit is in proefstik, as de alde baes by disse duke- lige daem en by sök jeyen op \'e striesek silten bliuwt, den komt er jitn ek allenne fen de wein ou. Mar do |
|||||
|
04
|
|||||
|
se tröch. in skeante rieden en Freark ris omseach,
do lai de munler twisken de foarste en de efsterste bank, en Frkark sei: „ Sonder help komt dy net wer oerein, en liy helle in pear striesekken foar \'t liocht en bistoppe him der mei, dat er net forklomj.e koe- Sa kamen se tröch de skeante hinne, en de hinsers batsten stapfoets tröch de djieppe wei en tröch de tsiustere nacht, en allerhanne oerlinkings gingen Freark tröch de holle. Foarearst kaem de munlerske him in \'t sin, hwet hia in poas earder ris sein hie, do de munler allenne sa thüs kaem , en hwet hia nou wol sidse scoe, as se twa sa thiïs krige, en hwet de münlers Fyke der wol fen sidse scoe, en hy skodhölle en sei: „It scil gjin goed jern spinne." — Fierder foei \'t him in, ho \'t dy Fransen hier neaken en bleat as in bende skoajers in \'t lan komd wieren, en ho \'l se hier de mensken soms pleagen en neiricden en stie- len hwet hiar gading wier. „En nou mat ik hier," sei er in himsels, „mei disse twa ongeve knollen sa \'n skobbert fen in strükrover tröch de smoarge dik bringe. Dat ha wy allegearre to tankjen oan dy di- velske patriotten. „ Hou gudsen!" rop er en sprong fen de wein en ging efterom en naem \'t efterkret er ut en naem de Fransman by de skonken en loek him heal- wei ta de wcin ut; do sette er \'t skouder der onder, en sioude him oer in focch sleatsje in \'t bosk en lei him onder in bock. „Ja," sei er, „do de Fransman hwet bigun to s keuken," „dat is dy wol-in bitsje wiet, mar dou bist fen binnen wiet, hwcrom den fen buten |
|||||
|
65
|
|||||
|
ek net ?" En hy seach nei hoppen in \'e Iöft: „ For
de leste Februaris dei is dit in tige moaye soele nacht, en al röpt de koeküt nou net, ik hab him doch for- line simmer in disse boek röppen heard, en as \'t God bilieaft röpt er fen \'t jier hier wer." En do de Fransman sa \'n bitsje risboske, krekt as \'t him kald tröch de lea ging, sei Freark: „Is \'t net wier, maet, it is in bitsje koel, en ik koe dy hier nou moai ris dek-op jaen mei in handich eintsje prikke, en der scoe gjin hoanne nei kraye, mar ik wol dy biwise, dat ik in kristelik hert hab." En hy ging nei de wein en helle in pear earmföllen strie en smiet dat oer him hinne en sei: „Nou, it giet dy goed! meinimme wol \'k dy net. Hwerom scoe \'k de münlerske en Fyke om dy oer- stiur meitse ? " Tichte by de munle makke er sin baes wekker en
praette him moed oan en sei: „Kom, baes, gean nou riucht oerein op \'e bank sitten, ik help er jo da- lik ou." De munler riisde oerein en sei: „Ik bitankje jo heechlik, minhear baljuw!" En hy seach forheard om him hinne, hwer \'t er wier, en hy frege, hwet hinser dat wier, dat efter de wein oan siöltele. En do er hwet ta him sels kaem, do taeste er efter in \'e wein del en frege: „ Freark , hwer is de Fransman ?" „ Ja, hwer is dy ?" sei Freark , en hia stiene foar de doar, en Freark sprong fen de wein, en holp de baes der ou, ear \'t de frouliu mei liocht kamen. De mün- ler strampele in \'e hüs op en sin wiif kaem him to- miette en frege: „Nou, heit, ho is \'t ougien?" — |
|||||
|
De münler arbeidde oer de hege drompel In \'e keamer
op, hy lei sin hoed en wanten op \'e tafel en roan in kear twa de keamer op en del en sei: „Dat is in slimme toer." „Dat siuch ik," sei sin wiif. Fyke siet efter de tafel to himdnayen. De münler roan wer per- mantich op en del en sei: „Siuchst neat oan my?" „ By de bult!" sei \'t wiif. „ Dou hest wer by Wïtse bakker sitten, en hest din binipte omstannichheden for- getten en hest dy in \'e drank jown." „Ei, mienste dat? Wol ik dy hwet sidse:. in wise hin leit ek wol ris buten \'t nest. Né, ik hab mei minhear de baljuw en de maire en in franse generael of sahwet, friunskip dronken, en minhear de baljuw het tsjin my sein, hy scoe om my tinke; hwent dit ging for \'t faderlan. En Fyke , dit ha \'k dy to sidsen: smit dy net wei, dat hoefst net to d^vaen. Mei de keapman fen Mak- kum hiest om min part wol troue kend; mar dou woest net." — Fyke seach sahwet heal en heal fen hiar nayen op en sei: „Heit, hald der fen op, tominsten jün." „ Moai sa, min dochter! Dou hest gelik, bern. Siuch, dou bist min ienichste; hwer is Ki.aes en hwer is Jouke ? Och min lieave God! Mar ik sids \'t dy: smit dy net wei! en mear sids ik neat. En üs jildsaek, mem? Hwet seit de alde hear de baljuw? Baes Fokke , ik scil om dy tinke. En den de Fransman, mem, de Fransman. Hwer divel is de Fransman ? Hy lai doch tsjin \'t efterkret oan. Freark mat it doch witte." Hy helle \'t fenster op en rop: „ Freark ! Freark ! hearst my net?" Freark hearde lijm tige best, mar hy knipeage ris
|
||||
|
67
|
|||||
|
en sei: „Ja, skreau dou mar! — Hwet scil ik der
folie fen sidse, hwet de münlerske sels goed enoch sjen ken? Ik scil my de fingers net barne." Derby bun er de Fransman sin hinser oan \'t rib, en naem it sealtügh er ou, en do er de mantelsek in \'e hannen krige, sei er: „Divel! dy is Swier!" en lei him in sin foerkiste, sködde de\'leste hiouer foar sin hinsers in \'e krebbe, ging op bed en sliepte krekt as der neat bard wier. Do de munler bigjinne woe op to spatten, om \'t
Fheark net kaem, do sei sin wiif: „Heit, lil him mar bliuwe; dou bist wirch, dou hest de hele dei op \'e wein omtorke en hest it dy sur wirde litten: kom, gean op bed. Fyke scil \'t dy wol in bitsje waerm meitse, dat de jünlöft dy gjin neideel docht. „Memke," sei er, „dou hest altiid gelik, ik ha my skandalich oumartele, hwent jildsaken gean in menske altiid nei. Nou, mines benne in \'e es, sa goed as in \'e es, hwent minhear de baljuw sei „Baes Fokke , ik scil om dy linke." „Moarnier bytiid mat ik wer nei Stoppelgea." Dermei ging er in de oare keamer, hy makke dat er op bed kaem en sliepte mei gauens dat er snorke. Mem en Fyke sieten yet in poas op, en Fyke siet
stil in djieppe oertinkings en hia naide mar stadich oan foart. „Ja," sei mem op \'t lest, „Fyke dou bist iverich en ik lids de hannen ek net in \'e skette, en heit het sin libben lang arbeide en dien hwet er mar koe. Mar hwet helpt dat allegearre? De slimme tiden meitse \'t üs to biswierlik, en hwet de Fransen üs |
|||||
|
68
|
|||||
|
halde litten ha, dat ploaitse de abbekaten en de Joden
üs ou. Oermoarn matte wy niuggenhünderd güne oan Izak bitelje, en wy habbe gjin skelling in \'e hüs. Jimme heit haldt him mar krekt as er alles foar elkoar het; mar dou mast him jün gjin acht slaen. Jünspraet en moarnspraet is twaderlei; mar in ien ding hied er jüns doch gelik: dou moast dy keapman fen Makkum mar nomd ha." „Hark ris, mem," sei Fyke en hia lei hiar han seaft op mem hiarres en seach hiar smout in \'e eagen: „dat wier de riuchte net." „Och fanke, alhiel end al nei \'t sin troue er tsjinwirdich net folie; der skeelt altiid l\\ast al hwet oan. Siuch, dy keap- man het goed sin brea, en as heit en ik wisten datst dou goed to plak wierste, den wier der üs in swiere stien fen \'t hert." „ Och mem, praet sa net. Ik scoe jimme forlitte wils \'t jimme in need sieten? En dat yet böppedien op in onearlike menear ?" „ Onearlik, Fyke?" „Ja, mem, onearlik," sei Fyke en \'t wier oan hiar to sjen dat it hiar binipt waerd; „ hwent do de keapman om my oantwong, miende er dat it mei üs in rom spil wier, en derom woed er my ha. Ik woe him likwol net bidrage; hwent al hiene heit en mem it üt goedens for my forswige ho \'t mei üs stie , en dat wy earme liu wirden wieren, ik hie dat doch wol lang mirken. Nou witte de liu dat meast allegeare wol, en as der nou icn komt, dy my ha wol, den is \'t him om my to dwaen en net om \'t jild; en \'t is mogelik, dat dat den de riuchte is." — Dermei ging se oerein en rolle hiar nayen gear: „ Goe nacht, mem !" sei se en ging nei hiar keamerke. De münlerske siet |
|||||
|
69
|
|||||
|
yet in poas stil to tinken en suchte: „ Gelik het
se, en us lieaven Hear scii alles to besten bistiüre, hoopje \'k." Hia ging ek op bed en alles lai in \'e djieppe rest. |
|||||
|
TREDDE HAEDSÏIK.
Hwerom Freark Simmel in snütslach krige, en de ur-
wirkmaker de hele nacht mei jiffrou stellingwerf
hiar ledekant in de keamer omsleepte, en hwer-
om de franse oerman i> in reade tekken de
ürwirkmaker forsiikjen kaem.
Do de munler de slotwei delriden wier, ging de bal-
juw nei sin keamer la, hy kearde likwol werom, ging op minhear Droi ta en sei: „Hwet ben ik in jou skild, min goene Droz?" — Nou, dy sei sa goed as er koe, hy hie dat mei pleisier dien, hwent de Hollande wier nou sin patrie, en hy wier doch foar de patrie. — „Dat mien ik net," sei de alde hear, „ik mien for min horlosie, dat jy in order makke ha." — Dat wier allegearre bitelle, sei minhear Droz, „de klein garfon, Frederik Semmel" hie \'t al toriuchte brocht. „Dat wit ik wol," sei de alde hear, „mar min goede man, in ürwirkmaker mat men net allenne bitelje as er oan in ürwirk hwet makke het, né, ek as er der neat oan makke hel. En om \'t jy dat net dien ha, derom hier, min goede Droz !" — en treau him twa riksdaelder» in \'e han en ging in \'e hus. |
||||
|
71
|
|||||
|
„Nou," sei jiflïou Stellingwerf, „lit htm marrenne.
Hy is in wonderlike alcle hear, mar hy mient it goed. Mar minhear Droi, kom nou mei in \'e hüs en koes- terje jo hwet op in min keamer, hwent by dit wiete grusige waer scoe immen de siele in \'t liif forklomje." Minhear Droi ging ek mei, mar do se pas to sit wie- ren , der kaem Freark Simmel in rriei de Fransman sin hingstestirt op \'e kop en de bleate sabel in \'e han, en hy hie him in alle haest in knevel fen kearssnütsel makke. — Klap! der hied er i&n fen jiffrou Stelling- wkrf hiar soarte om de earen. „Hansworst!" en hia skoerde him de bliken poat fen de kop en de sabel ut \'e han, en sette dat goed efter hiar bed. „Hans- worst ! Op sa \'n jün, wils \'t wy allegearre in noed en frese sitte, wost dou yet sökke gekke oanslagen ha? Gean lieaver hinne en ren nei minhear Droi sin goede frou, en doch hiar de groetenisse fen my en dat se net onrestich hoeft to wêsen, dat minhear Droi by my in min keamer is, en dat hier neat gjin gefaer is.\'\' Freark Simmel ging hinne, en do sieten hia der to-
gearre en fortelden elkoar fen alde en nye tiden; dat is to sidsen, hwet minhear Droi forhelle, der forstie jiffrou Stellingwerf net fölle fen, en hwet hia forhelle dat forstie hy pas heal. „Hum is bon," sei Droi en rinkele rnei de twa riksdaelders in \'e han om, — „Ja- wis benne se goed," sei jiffrou, „miene jy, dat min- hear jo falsk jild jaen scoe ?" — „ Ah, niks fals kelt! Ik meene hum lui-mème," sei minhear Droi en wiisde mei de finger nei boppen. „0 just, miene jy minhear de baljuw! Jawol is hy bon, mar ho alder er wirdt, |
|||||
|
VI
|
|||||
|
ho freamder, hwent hy makke! de nacht la dei, min-
hear Dnoi. Siugge jy, nou mat ik hier wer sitte to sieden en to brieden in gat in \'e nacht, hwent hy haldt sin junmiel net earder as alve ure in \'e nacht, en \'t wirdt ek wol ris toalve, en as dat skoander iten for- droeget en forbriedt, den kibbet er tige, en üs mefron is in weakhertich menske, den wirdt hiar it moed fol. Den sids ik wol: ,, Och, mefrou, tsiuch jo dat net oan. Kenne wy \'t helpe dat hy libbet as in onkristen? Skriemj mar net, wy habbe in goed gewisse." Mar minhear Dnoi, it is in swier stik for my, hier jiins lik- me allenne sitte to matten en oan to hearren ho \'t de hirde win om \'t slot rust, de rein tsjin de fensters oan- slacht, de uien skreaue en de tochte tröch de gong blaest, krekt as de boase geasten los benne. Harkje mar ris, hwet is \'t nou wer in waer! — Minhear Dnoi, jy benne fest hiel end al net bang?" „Ah non," sei minhear Droi, mar hy siet stil en harke nei \'t waer en sei op \'t lest: „ Attendee du tonnear!" „ Hwet miene jy?" sei jiffrou Stellingwerf. — „Ik meen," sei minhear Droi, en hy swaide de opstitsene finger hinne en wer, „ik meen die helle sik-sak, met rom- pel, pompei, raltatata." „Den ha jy gelik, minhear Droi," sei jiffrou Stellingwerf, „hwent buten doar giet it siker: rompel, pompei, ratatata." „Ah," sei min- hear Droi, „dat ben de tamboer, dat ben mein kame- raat de krenadier." — En hy sprong oerein en mar- searde op en del mei de bearemütse op, hwent it wier der heech enoch derfor, en den bleau er wer slean. ., Hoor! se marsjeer op de marsjé, op de markt," |
|||||
|
r.\\
|
|||||
|
en: „ Hoor! dat ben de grand kanon, de sware ge-
skut." — En jiffrou Stellingwerf siet der mei de han- nen in \'e skette en seach him oan en sködhölle en sei: „Der dat doch ienkear in sit! Hy is oars in fetsoen- lik man; hwerom stelt er him nou sa onbidich oan? \'t Is lik as mei alde foerliu, -al kenne se net mear ride en jeye, hia meye doch yet graech mei de swipe klappe." En \'t durre net lang, der kaem Bearn wever sin
wiif la de doar in; dat wier jiffrou Stellingwerf hiar dagelikse oandraechster en apostel, dy brocht hiar \'t nys ut de bilrren oan, en for elke mülfol nys, dat se in \'t slot brocht, droech se der in poatfol iten wer ut. Hia hie hiar rok oer de holle en \'t wetter dripte hiar ta alles ut; hia sködde hiar earst in kear twa hwet ou en do sei se: „ Fy, hwet is \'t in waer!" „ Jawol is \'t dat, frou Staal!" sei jiffrou. Hia neamde de wever- inne altiid frou Staal (hiar man, Bearn poep, skreau him Bebnhard Staul) — „net om dat menske just," sei se, „ mar om mysels, hwent hwet scoene de liu oars wol sidse as ik sa great wier mei in sliuchtwei froumenske?—ja; ik stean ek yet hwet op min eare." „Jiffrou," sei frou Staal, „ik kom hier yet ris; foar de herberge, op \'e kouemerk wimmelt en krielt it fen Transen, dy habbe forskate kanonnen by hiar; en min- hear Ripperda het min man ontbean, dy moast in dit waer en in de tsiustere nacht by de boeren run, om folk mei weinen to bistellen op moarntomiddei, en pas mar ris op: jimme krye ek inketiering." „Dat wit üs lieaven Hear," sei jiffrou Stellingwerf en hia ging nei de |
|||||
|
74
|
|||||
|
doar en rop oan Leen en Griet, dat se fitir oansette
moasten in de blaue keamer, dy rieist hiar keamer wier, en hia moasten ek twa bedden opmeitse. Hwent de divel scil strak wol sa\'n sniïshoanne fen in franse officier mei sa \'n smiunt fen in adjudant by de slotterp opkarkje." — Hia draide hiar om nei hiar selskip en sei: „ Der kenne se üdse, en as dat spoek in dy blaue keamer in kristelik spoek is, den scille hia to nacht net fölle rest krye, en dat gin ik hiar. Hwent wit je, minhear Droi," sei se, „in de keamer hier neist spoekt it; Ieaue jy ek oan spoekery?" — Min- hear Droi sei: „Né!" En \'t waerd onderwiles buten doar in hele opstand, en do jiffrou Stellingwerf ris ütseach, der kaem siker in franse officier mei sin ad- judant ta de doar in en in pear ordonnansen kamen hiar efternei. Hia waerden in de blaue keamer brocht, der ~se hiar fordroeggen, en do gingen se nei böppen om mei minhear de baljuw to iemetsjen. Onderwiles siet minhear Droi djiep in oertinkings en
hy sei, it iene om \'t oare: „ Diabel!" en „ Dianter!" En do se him fregen hwet der wier, do kaem er ein- lings der mei foar \'t Iiocht: hy wier danich in \'e mit en \'t koe raer for him ourenne; hwent as hy mei sin montearing en de bearemütse en \'t gewear en de sa- bel, ta de keamer ut kaem en de striette lans roan, den koe in ordonnans him sjen of ien fen de franse wachtposten of sa \'n strükrover fen in franse soldaet, en hia koene him freegje: ho en hwette? En as hy den gjin goede forklearring jaen koe, den koed de divel der mei onder spilje, en de storie fen dy mid- |
|||||
|
1.)
|
|||||
|
deis koe oan \'t lioclit kommc: en ho den? „Mtnhear
Droi," sei jiffrou Stellingwerf, „dit is in slim stik. Dy slorm fen in Freark Simmel sin goed kenne jy net oan ha; hwent al mochten jy jou lieaf milslik der in kringe, hwer bleauen jy den mei de beide einen ? En fen minhear de baljuw sin goed? Né, minhear Droi, sa \'n^skandlik dwaen kenne jy net fen my fergje, hwent dat wier allikc fölle as dat ik mei eigen hannen it slot in \'e bran stiek. En oare manliu ha wy , Godtank, hier net. — Mar minhear Droi , jy habbe üs hioed ut in greate need holpen en derom scil ik jo wer helpe. Jou frou wit dat jy hier by kristenmensken benne; jy scille to nacht in min ledekant sliepe, ik lids der skienne lekkens op, en ik sliep by de binnenfaem. Frou Staal, kom jy efkes mei." Dermei ging se ta de keamer ut, en \'t dürre net lang of hia kaem werom; do lei se skiën linnen op \'t bed en hia frege wer: „Minhear Droi, benne jy nachts wol ris bang?" — Minhear Droi sei wer: „ Né," en do sei hia: „ Dat is moai! hwent faek giet it in de keamer hier nest wonderlik ta: „tap! tap! tap!" mar it komt hier net in, ik hab in hüchiser op min doar spikerje litten. Nou, harkje ris! nou harkje ris! nou gean de Fransen hier neist ek op bed. Nou, harkje my dat gesnetter ris! Minhear Droi," frege hia sunich, „kenne jy dat allegearre forstean?" „Wi," sei minhear Droi. ,,\'k Wol \'t wol leaue," sei hia, „hwent dit sket is tin; dit wier earst ien greate kea- mer, mar nou benne der twa fen makke wirden. Nou, goen nacht, minhear Droi! — frou Staal, kom jy mar mei my." — Minhear Droi sei ek goe nacht op sin |
|||||
|
7ü
|
|||||
|
frans; mar \'t wier krekt as er yet hwet op \'t hert hu*,
dat er net sidse koe of net sidse doarst, en jiffrou Stellingwerf sei sunich tsjin de weverinne: „Frou Staal, jy benne troud, for my jowt dat gjin pas, sids Jy de man efkes biskie." — Hia ging foart, en do ging de weverinne mei de ürwirkmaker ek ta de keamer ut. Do se allegearre der ut wieren, der gltipte hwet de
gong lans, der de nachtlamp barnde, ta jiffrou Stel- lingwerf hiar keamer in. Dat wier dy bisfynt fen in jonge, Freark Simmel, en dy hie in skos iis onder de earm, sa great as de bol fen in hoed; en hy sprong as in kat op de bedsplanke fen jiffrou Stellingwerf hiar ledekant in de hichte, en lei dy iisskos boppe op \'e kop fen \'t ledekant, en sei in himsels: „Doch mar tiid, dou alde teapert! Dit heste for de earpeuters, dy ik krige hab; dit scil din oplieappende grimmitigens wol hwet bikoelje." En dermei glupte er wer ta de doar ut. Do kaem minhear Droi der ek wer in; hy klaide
him ut, lei „ Ie grand nasion" foar \'t bed op\' in stoel, fitste \'t liocht ut en ging lidsen. Hy rekte him in dat skienne wite bedgoed ris fiks ut en sei: „Ah c\'est bon!" Hy harke nei de hirde win der buten en nei de rein, ho \'t dy by \'t slot del spielde, en nei \'t re- denearjen fen de beide Fransen niunken him; mar ein- lings halde dat sakkerjen op, en minhear Droi wier krekt sa twisken sliepen en weitsen, do ging dat: tap — lap — tap. „ 0!" tocht minhear Droi op sin frans, „dat is \'t spoekjen hier neist." En do harke er ris hwet sin lansliu der wol fen sidse scoene. Dy |
|||||
|
77
|
|||||
|
leyen goed stil; mar tap — tap — tap — ging dat
stadichoan wer, en nou kaem \'t rainhear Droi foar krekt as \'t in sin keamer wier. Ja, in sin keamer wier \'t, en as \'t in sin keamer wier, den wier \'t ta de doar inkomd, ho scoe \'t er oars komd wêse? Hy taeste sadwaende nei ien fen sin skoen en smiet dy tsjin de doar oan, en op \'e gong jowch dat in geraes krekt as \'t waer der in slein wier. De Fransen der neist bigünen om to skeuken en praetten mei elkoar. Dat wier likwol gau wer stil; mar tap — tap — tap — ging it wer, tichte by minhear Droi sin bed. Minhear riisde oerein én büchde him foaroer om better hearre to kennen. Klets! der fait him in drip op, sin keale kop, — en klets! yet ien op sin kromme noas, en do er foar him ut taeste, do fïelde er dat sin tekkenspil sa swiet wei bigun tröch to weakjen. „Dianter!" sej er, „it dak is net wetterticht en \'t likt tröch de sou- der." Ho do? Hy foei natilrlik op it fornimstigste middel, der in menskc in sa \'n omstannichheid op falie ken. Hy woe sin bed op in oar plak bringe. Hy ging sadwaende der ou en bigün dat swiere, alderwetske ledekant op \'t höllenein oan to skoerren. Hy tocht likwol net om dy Fransman sin bliken mutse en sabel, dy in de hoeke stiene, en—jimme ha \'t neasasioen! dat snürret oan \'e mürre lans en klappere en rammele oan de foettenein op \'e griin del. Minhear Droi waerd heislike kjel; by bleau stean en harke, en jawol! De beide Fransen wieren wekker wirden fen \'t gerattel en geraes en kibben en futeren. Hy likwol tocht: dat scil wol hwet holpen ha, en hy kroep wer in \'t nest. |
|||||
|
7»
|
|||||
|
Mar nou wier dat stik iis al aerdich oan \'t ranen, en
dat dripte fen sels stadich op \'t bedgoed del. Hy lai yet hwet, mar dat waerd geande wei slimmer, en hy waerd ek al kaldhaftich, hwent it wetter plakte al tröch, en hy tocht, fen sels op sin frans: „Nou scille se wol sliepe. Aste nou it foettenein los krye koeste", den wierst licht fen de likery ontslein." Hy ging oer- ein en skoerde \'t foettenein los, — bak! — der foei sin gewear by de murre lans op \'e Hier, en as dat ienkear poft hie, den pofte \'t do. Der slie nou de goede ürwirkmaker en biet him op
\'e lippe en kauge op sin neilen, en halde de siken in,
krekt as sin sikheljen de Fransen wekker meitse koe,
dy der neist al lud kibben en kettermenten en „ Silans !"
rópen en tsjin \'t sket oan sloegen. „Que fear?" sei
hy op sin frans by himsels; „de earste need mat ou-
keard wirde, lik as de bakkerinne sei, en do sloech
se de baktröch ut elkoar en makke \'t surwetter der
hiet mei." Hy krüpte wer op bed en sei: ,, Godtank!
nou ben \'k fen \'t liken ou. Hy wier likwol ut de rein
in de drip komd, hwent mei in strael roan \'t wetter
fen boppen op \'t bed gear. Hy waerd sa kald en
wetterich as in froask in \'t foarjier. Der holp neat
oan, hy moast er wer ut en wer oan \'t luken; mar
foarsichtich, om neat omfier to reagjen. Hy loek nei
de iene hoeke, der hie \'t doch foar dy tiid droech
west, hy loek nei de oare hoeke der hie \'t ek droech
west, en sa sleepte er de skoander lange nacht laris,
mei dat Iedekant in de keamer om, tige sunich, mar
hwer \'t er kaem, der wier ek likery.
|
|||||
|
79
|
|||||
|
Sa stied er den op \'t lest in \'t himd midden oer de
keamer en mimere en miniere, ho \'t dit doch wier en ho \'t dat doch wier, en einlings sloech er himsels op sin frans mei de fust foar de kop en sei: „Ik ben in esel!" hwent er wier him in liocht opgien. Dat wol sidse in sin hölie, hwent in de keamer wier \'t tsiuster, en liocht moast er doch ha. Hy glüpte stil ut \'e kea- mer op \'e gong; — der barnde de lamp yet; hy stiek sin kears op en ging werom; hy liochte omheech nei de kop fen \'t ledekant; der seach er hwet lidsen; hy sei: „ Ah kanalje!" hy ging op \'e bedsplanke stean , mar hy koe \'t net rikke. Hy rekte him ut sa lang as er koe. en grabbele op dat stik iis om; mar dat wier to glisterich en woe him net krye litte. Parbleu! in heal tomme langer! Hy set him mei alle gewelt to skrep: — knap! seit it boppestel, en de kop fen \'t ledekant en \'t stik iis en minhear ürüi tommeien mei hiar tryen tsjin \'t sket oan, der de Fransen efter layen, en der lai minhear Dnoi onder de onskildige wite ger- dinen en skopte mei de neakene skonken in \'e hichte, krekt as dy fortelle koene ho \'t hiar baes to moed wier. Op \'t selde stuit ging de keamersdoar op en de franse officier kaem er in; hy hie, om gjin keald to skipjen, in reabonte tekken omslein en hy stiek in twaloops pistol foar him ut, en efter him stie sin ad- judant mei de bleate degen en mei bleate skonken. Min- hear Droi wrotte onder \'t goed wei, plakte gau de bearemütse op \'e holle, ging stiif riucht oerein stean, lei de han oan \'e mütse en sei: „Bon swar, mon kolonnel!" — De officier seach him oan, de adjudant |
|||||
|
80
|
|||||
|
seach de officier oan, hia hearden dat se in Fransman
foar hiene; hia seagen de swarte slikfangers en de hele „grand nasion" foar \'t bed lidsen; hia seagen sin ge- wear en sin sabel, en — hwet gekker wier as gek — hia seagen de sabel en de hingstestirt fen de jager. Hwet bitsiutte dat? en hwet scoe dat? — Minhear Dnoi stammere op sin wise hwet by elköar, en min- hear Droi bigun to llgen en dat died er oars wol won- dere moai, mar \'t slimste wier, dat er net leaud waerd. In de keamer en op \'e gong kaem in libben as in oar- diel; de officier makke minhear Droi ut for in deser- teur en in marodeur, mar de adjudant rop de ordon- nansen, dy kamen fen \'t ien ein fen de gong mei tü- sen haesten heal klaid foar \'t liocht, krekt as der ien in \'t wetter fallen wier, dy hia nei springe woene son- der in wiete broek to meitsen. Fen de oare kant kaem jiffrou Stellingwerf opsetten, mei de binnefaem en de keukenfaem by hiar; hia hie in greate stallantearne in \'e han, mar net folie klean oan. Hia halde de han foar de eagen, krekt as se \'t liocht fen de lantearne net forneare koe, en de binnenfaem loerde hiar oer \'t skouder en sei tsjin de keukenfaem: „Och hea noch ta! siuch ris Leen! — „Skamje dy hwet!" sei jiffrou Steelingwerf , „ hwet scoe hia sjen ? Hwet hest dou to sjen ? En hwet is hier to sjen ? Wy benne hier om dat onkristlik opskoer midden in \'e nacht, en om- dat minhear Droi sin stemme ut eangstme en neden ta üs röppen het. En drai jimme nou om." — De beide fammen en jiffrou Stellingwerf draiden hiar om en lieten de Fransen hiar efterkant sjen, en jiffrou sei: |
|||||
|
81
|
|||||
|
„Minhear franse officier, hwet scil dit? wat is dit?
en hwet bitsiiït dit? Hwerom litte jimme minhear Droi in min keamer net restich sliepe ? Dit is in krist- lik hüs en in restlik hus; sa \'n opskoer benne wy hier net wend." — En hia foege der sunich in hiar sels by: „ Ien fen dy snushoannen scil my lichtwol forstean." De franse officier biseach liimsels, lio \'t er der stie, in sin reade tekken, en minhear Droi mei de beare- mütse op, en sin adjudant mei sin meagere skonken, ho \'t dy hinne en wer tripke in sin iver, en jiffrou Stellingwerf hiar brede efterkant; dat aflegearre mei \'n oar kaem him sa pötsich foar, dat er lüd bigün f o laitsen en hy sei op goed frisk: hia moast mar fierder prate, hy koe hiar goed enoch forstean, hwent hy wier in Fries, hy wier in Stellingwerver. „Sa skriuw ik my ek," sei jiffrou Stellingwerf. De officier lake wer en sei: hy wier ut East-Stellingwerf, ien Don- kerbroek, fen denne; hy skreau him Tolsma. Jiffrou Stellingwerf makke in djieppe büging fen efteren: „As \'k jo freegje mei minhear, benne jy licht ek folk fen üs kastlein en tolgearjer, Haitse Tolsma?" „Dat ben ik net," sei de officier, mar hy waerd niunkelitsen kald; derom sei er, de ordonnansen moasten by min- hear Droi bliuwe, hwent hy scoe wol in franse disser- teur wêse; en hia moasten der ek nei pinfiskje, hwer dy franse jager bliuwn wier, oan hwa dy sabel en dy helm tahearde. Minhear Dnoz bigün wer to ligen en jiffrou Stellingwerf skamme hiar ta de teannen ut en draide fen ergernisse hiar om en sei: „ Skamje jo , minhear Proi! De leningstoel for de alde dei mei on- 6
|
|||||
|
82
|
|||||
|
dogense streken op to bolsterjen, dal jowt in hird
keassen for \'t gewisse. Kn skamje jo yet ris, minhear Dnoi, hwet fatsoeniik nian-menskc set earst de hoed op en tsiucht den letter earst de broek oan!" Hia draide hiar wer om en do se seach, dat de binnenfaem hiar ek omdraid hie, jowch se hiar in foege slomp onder de korte ribben en sei: „Sleau fanke!" Hia makke wer in djieppe btiging fen efteren en sei: „ It beste, minhear Tolsma!" en hia ging mei de beide tsienslfammen der op ou. De oaren gingen ek, en sa waerd alles gau stil, en minhear de haljuw hied er neat gjin linkbield fen hwet er in sin hus bard wier; hwent hy sliepte de sliep des opriiichlen. |
|||||
|
KIERDE HAEDSÏIK.
Ho \'t de munler de oare moarns to moed wier; hwer-
om Freark de munlerske foarkaem as de slange ut
it Paradis , en iiwerom Fyke fen miemng wier , dat
Jouke Fokkes sin soan fen heger han stjürd waerd.
De oare inoarns wier \'t Fokke münler to moed krekt
as er in healsnies mosken in \'e kop hie, dy nei blaue brommers hapten, net allenne fen wegen dat swiere süpen fen de foarige juns, né, in \'e grün meast fen wegen dy Fransman. „ Mem," sei er, do er de lear- sen oantsjen scoe, en hy wilewarle sa mei de holle hinne en wer en kipe sa wis in de Iears op: „ Reade win is jüns in best ding, mar moarns bikomt it my ek al neat better as jenever of sterk brunbier. Derom net, as men oer \'e hun komt, den komt men ek oer de stirt; ik ha \'t meast mei dy Fransman to dwaen. Efter in \'e wein het er lein, en Freark mat witte hwer \'t dy kerel bliuwn is." „Heit," sei de munlerske, „lit dat bitsjen; Freark scil daelk wol in \'e hüs komme, hwent it ombit is klear." De munler ging in \'e keamer en by de tafel sitten, der de panne mei süpenmoalin |
||||
|
cS4
|
|||||
|
klear slie. Hy selte sin leppel earst in \'e bry, do bi-
gün mem en do Fyke en de beide Isienstfammen lesl. Sa wier do de menear, fen koffy en thé wisten mun- lers en sökke liu do net. Bacs iet hwet, do lei er de leppel del: „ Hwer
u ,wl Fheahk doch?" Hy iet wer hwet, do ging er nei \'t fenster en rop it hiem oer: „Freaiik!" — Freark kaem net. De panne wier leech de fammen droegen \'t goed fen de tafel ou en de münler sei: „As \'k in fynt hierd hab, wol \'k gjin baes in min hüs ha," en hy woe ta de doar ut om de fynt ta sin plicht to brin- gen; der kaem Freark er krekt in en dróech hwet onder de earm. „Hwer bliuwst dou, söksis?" frege de baes. — „Baes," sei Freark, wils \'t er sin knift ut \'e büse helle en dat twisken de doarsklink treau, — „wen jo sa \'n menear fen praten ou, dat past net for jo en net for my. As der wilde gies in \'e loft benne is \'t min easte siedsjen, en as der babbelhaftige fam- men in \'e keamer benne, ken men gjin wichtige din- gen fortelle. Derom hab ik sa lang wachte dat de fammen foart wieren. En hier!" sei er en hy smiet hwet op \'e tafel, dat fen binnen rinkele en klonk, — „En hier, baes Fokke, is nou wol de föks sels net, en sin fel ek net, mar sin felies." „ Hwet scil dat ?" frege baes, en foei hird op de mantelsek oan, en gaspe de rimen los — „Hwet dat scil?" sei Freark, „dat matte jy mar witte, dat giet my net oan. Min part hab ik my ta-eigene." Baes IFokke sködde de mantelsek leech oer de tafel
en in pak silveren leppels foei der ut, en greate stik- |
|||||
|
85
|
|||||
|
ken silverjild en moaje rune stikken goudjild, en in ltts
doaske kaem er foar \'t liocht en do de münlersko da* iepen makke, do Iai der de iene ring by de oare, en de gouden keattingen krollen hiar der tröch hinne as slangen onder bonte blommen. „ Och Heare mistiit!" rop hia kjel en liet it doaske* falie. Fïke stie der by en seach alles mei oan en hia hie
de hannen gear oer \'t borst, en hiar eagen waerden geande wei greater, en sa bleek as in deade liet se hiar op \'e tafel falie op dat goud en silvergoed en lai de earmen der oer hinne en roap: „ Dat is de Frans- man sines! Dat is uses net!" Hia tilde de holle op en seach hiar heit oan en hia hie in ütsicht krekt as hied er ien hiar in mes in \'t borst staet, en de deads- binaudheid lai op hiar oansicht en hia sei: „ Heit! heit!" — En de ald münler siet der en skau de sliep- mutse op \'e holle hinne en wer en seach sin bern oan en hiar eangstme en den wer nei dat blinkende jild. En sa mar op ien stuit sprong er oerein, dat er bynei de tafel omsmiten hie, en hy rop: „ \'t Is de Heare bikend, ik wit fen neat; ik wit net hwer \'t er bliuwn is; hy lai efter my in \'e wein, dat wit ik," — en mei in swak lüd liet er der op folgje: „Freark mat er mear fen witte." — Fyke liet it jild it jild en sprong op Freark ta en roap: „Hwer is de Fransman bliuwn ?"— Freark stie der koelbloedich by en seach hiar oan mei sin alde iseren tronie en hy sei: „Heare mistiit! dit wirdt hier, leau \'k, in hele riuchtdei. Fyke, bidarje dy hwet? Siuchst my oan for in rover en in moard- ner? De Fransman hab ik mei min eigen hannen in |
|||||
|
86
|
|||||
|
\'t Stoppelgeaster bosk onder in böekenbeam lein, en
as de nacht him net to kald wirden is, den leit er der yette as in deade rot; hwent hy wier stabel dronken." „Dat wier er," sei de miinler, en Fyke seach F re ark oan en hiar alde heit, dy ek nei Freark sin praten harke, en sei: „Freark, Freark! ik ken \'t net helpe. Dou hest altiid sök praet hawn fen ombringen en Fran- sen deaslaen;" hia die de skeldoek foar de eagen, foei op in stoel by de hird del en bigün to skriemen as in bcrn. — „Divelhael!" sei Freark, „dat hab ik, en as ik dat fordomde patriottéreau mei de han de nekke omdraye koe, den die \'k it; mar in menske, dy him net forwarre ken ? en den yet om jild en goed ?!" Hy grommele yet hwet binnensmule en ging nei de doar, der helle er sin knift efter de klink wei, en do er der ut gean woe, draide er him om en sei: „Baes, de löft is nou suver, de beide lammen benne oan hiar wirk. Ik ha jo nou de kream jown; lids jy de saek mar ris oer. Wolle jy dat spil halde — goed! Ik mei \'t lye en hab er neat tsjiri, hwent nei min dom forstan habbe jy der riucht ta. De Fransen habbe jo mear ontnomd as dit bidraecht, en ha jy lieafst, dat er gjin kik fen slein wirdt, den ha jy \'t mar to sid- sen; ik for my ken tige best swye. Mar wolle jy \'t oan de baljuw ütleverje, en wirde jy op in eed ferge, dat er neat ounorad is, den sidse jy mar, dat ik min part er ounomd hab." „ Freark , Freark !" sei de miin- lerske, „help dy sels net in \'t onleech en üs ek net; dou komst my op dit stuit foar as de slange ut it Pa- radis." „ Frou," sei Freark , „ elk mat sels mar witte |
|||||
|
87
hwet him lo dvvaeti stiel. Foar ia jier twa kaem ik
ris tröch Jinsenbürren, der in de herberge pleistere ik efkes, en do \'k min gelach bitelje scoe smiet ik in sechsteheal op \'e tafel, en der sprong sa \'n biroerde skobbert fen in franse jager op en pakte dy sechste- heal wei; en do \'k ray der tsjin forsette woe, kamen hia wol mei hiar tryen my op \'t liif en bruiden my der sa ou, dat ik tochte wrichtich, ik scil min libben der by opsette. Nou, dy sechsteheal hab ik werom nomd, mar dat pak bruyen halde hia yet to goede. En al het disse kerel dat ek net dien, den het lichtwol sin broer it dien of sin kameraet en \'t bliuwt den in \'e friunskip. üy sechsteheal hald ik." — En dermei ging er ta de doar ut. De ald munter roan ondewiles de keamer op en del
en vvreau him de holle en klaude in sin hier; den bleau er wer ris stil stean en seach nei dat jild, en do Freamc ta de doar üt wier, ging er nei de kas en helle der \'t almanak üt en seach ris nei hwet er wol hün- derd kear neisioen hie, en suchte swier en sei in him- sels: „ Ja, moarn is de tiid om." — Sin wiif stie mei de rech tsjin \'t stekje oan, dat se om de wichten fen de stoellsjeklok hiene, en sloech ten en oar kear de hannen in elkoar, en forwondere hiar in sullens. „ Ja ," sei de münler, „as wy \'t halde benne wy üt al üs need." „ Och Heare, Fokke !" sei sin wiif en seach sa ontsteld nei him op. — „En stellen het de kerel it," sei er wer, „ dy silveren leppels habbe in greatelius wapen, en al lit ik it neispoare, oan hwa dy taheard ha, it jild is doch fen allerhanne soarte, en \'t scil wol |
||||
|
88
|
|||||
|
spanne dat al dy inkelde stikken wer in de riuchte
büse to plak komme." „Heit!" sei sin wiif, „dou setst din libben in de weacliskeal, as de kerel dy nou forklaget, datst don it him ounomd heste!" „Hy scil him wol dea stil halde, hwent as hy fortelle scil, ho t er oan dat goed komd is, den scille *e him ek grif net sin libben lang mei ris en rosinen fet mestje. — v En habbe wy \'t him den ontnomd ? It hinser habbe se üs op \'t slot after oan \'e wein bün, it hinser het de mantelsek jister by Freark in de stal brocht; hwa scil den nou sidse, dat, ik it stellen hab\'s?" En derby bi- gun er it jild ut elkoar to skiftsjen en to tellen op ri- gen en steapels. — J?Ja, mar \'t heart üs doch ek net ta," sei \'t wiif. — „Hwa heart it den ta?" frege de münler. „ \'t Is de Fransman sines ek net, en as wy \'t him wer jaen woene, hwer is er?" „Freark seit ommers in \'t Stoppelgeaster bosk." „Jawol," sei de alde, „mienste dat hy hy sök waer fen de juns acht ure oan de moarns niuggen ure der lidsen bliuwe scoe ? Hy scil sin wei wol gien wêse, en hwa het fen my to easkjen, dat ik him efternei swalkje scil om him sin jild to bringen?" — Dermei bigun er wer to jildtdlen, en \'t wiif ging sitten en lei de hannen in \'e skette, hia seach foar hiar ut en suchte: „ Dou mast it witte." — Fyke siet yet by de hird in stilte to skriemen. De münler telde \'t jild allegearre ut en seach nou
en den op nei Fyke, en den wier \'t jimmeroan krekt as er him fortelle moast. Op \'t lest hied er \'t foar elkoar, hy lei de beide hannen foar him op \'e tafelen seach it jild yet ris oer en sei: ..As ik dat litsjild en |
|||||
|
89
\'t goudjild allegearre nei hollanske wearde birekkenje ,
den is der oer de toalve hünderd gune. Nou benne wy ut al üs need." — Do kaein Fyke oerein en lage hiar eagen ou, en hiar tronie wier bleek en bidaerd en hia sei sunich in hiar sels: „ Us need giet nou earst oan." „Fïke, praet sa net,v sei heit en hy seach fen siden. „Fen nou oan," sei hia, „ite wy onearlik brea en sliepe in onriuchtfeardige sliep, en jy kenne dat jild bidobje, den bidobje jy jou earlike nainme mei." „Hwa praet fen bidobjen?" sei de münler. ,,\'Né, ik bitelje earlik min skilden der mei." „Eearlik heit? En as \'t ek al sa wier lik as \'t net is, scil minhear de baljuw net freegje, mei hökker jild jy de Joad bitelle ha, en scille de Fransen net freegje, hwer jy dat hinser wei ha; en hwa stiet er jo borch for dat Fkeark grif him stil haldt?" — De alde sette in gesicht heal forbuke en heal grimmitichj, en hy woe lilbolderje, krekt as immen docht, as in oar him in domme set of in on- dogense streek ouloerd het. Hy woe him inwindich it gewisse weiredenearje, lik as bern dögge, as se in \'t tsiuster sionge en fluitsje, om de spoeken ou to kearen. Mar Fyke liet it der net oan ta komme; hia foei haestich tsjin hiar heit oan, sloech de earmen om him hinne, seach him stiif in \'e eagen en rop: „Heit, heit! bring dat jild op \'t slot, jow dat de alde baljuw; hy het sein, hy scoe om jo tinke; as jy dit |dögge scil er ek om jo tinke. Ho faek ha jy my forhelle fen jou alde heit, ho faek ha jy my tofoaren praet fen jou mem, ho \'t hia hiar \'mei spinnen der earlik tröchhoU pen hie oan hiar ein ta; ho faek ha jy my forhelle\', |
||||
|
90
|
|||||
|
dat jy ia jou fyntejierren, do jy in oare münlersfynt
sin pong mei jild fünen , him dy werom jowgen , ho bliid
as hy do wier en ho goed as \'t jo do to moed wier." „Ja, mar dat wier heel hwet oars," sei de münler; „ik wist ommers hwa dat jild tahearde, en fen dit wit ik \'t net, en \'k hab it ek net stellen en weipakt. Ik hab in goed gewisse." In ienen sprong de münlerinne fen hiar stoel oerein
en rop: „ Lieave ginst noch ta! der giet in freamd persoan üs fensters foarby en komt by de doar." „ Hald de doar ta!" rop de münler en sprong dalik nei \'t jild, mar stompte tsjin de tafel oan, dat de steapels omfoelen en \'t jild oer de Hier rolle. „ Is dat jou goed gewisse?" frege Fyke en hia seach hiar heit en hiar mem oan en sei: „Mem, lit de doar los bliuwe. Üy persoan wirdt üs fen God taskikt, en scil üs segen in \'e hüs bringe. De münlerske liet de doar los bliuwe en seach stil foar hiar del; de münler waerd oan de earen ta read, hy draide him gau om en seach ta \'t fenster üt. Der waerd oan \'e doar kloppe. „Kom mar in!"
rop Fyke en in linich jong kerel fen sa \'n jier of twyntich of in jier twa mear, kaem er in, en seach sa \'n bitsje nysgierrich om him hinne, krekt as immen, dy al lang graech ris witte wold hie, ho \'t er by dy of->dy liu foar stie; hy makke in fetsoenlik kompliment en sei: „ Goe moarn!" „ Ek goe moarn!" sei Fyke. De münler forrepte him net, en \'t wiif büchde hiar foaroer om de siuwen op to fanneljen dy oer de grün fallen wieren. Do de heide "alden gjiu ..«roe moarn!" |
|||||
|
91
|
|||||
|
seyen en hy dat jild op \'e tafel lidsen seach, sei de
jongkerel: „Nim \'t my net kwea! Ik kom hier leau \'k fen onpas." „O, né, heel end al net!" sei Fyke en sette in stoel by de hird. „Gean in bltsje sitten; heit het dalik sin saken oudien." „Ja dalik!" sei de munler, en loek it fenster op en rop: „ Freark ! slaen de gudsen foar de lilse wein en biu dat franse hinser der etter oan; wy ride nei \'t slot." — Hy makke \'t fenster ta, hy draide \'m om en sei tsjin mem en Fïke : „Sie sa! mei dy saek benne wy klear. Kom, pak dy kream nou by elkoar in de mantelsek, den ken Freark him op \'e wein smite. Do ging er op de freamde jong- kerel oan, rikte him de ban ta en sei: „Wolkom hier!" „Baes Fokke!" sei de jongkerel, wils er baes de han jowch en opstean ging; „ik wol jo net bilette in jou saken, min boadskip het wol tiid; ik kaem oars om jo to sprekken oer in bysondere omstannichheid; mar der is gjin haest by; de haedsaek is eigentlik mar, dat ik min folk ris opsiikje woe." „Folk?" sei baes Fokke, en seach him twifelriedich oan. 5,Ja!" sei de oare, „hvvent ik ben Jouke Fokkes sin soan en sadwaende jou heite broers bernsbern." De alde sei neat en loek sin han tobek, do foege de fynt er yette by: „en foar Bertsien dagen habbe se my münich for- klearre, en do tocht ik sa by my sels: „ Sisters en broerren beste net en ek gjin folk hier in de krite; ik scil der jinsen ris sjen, as se der ek yet hwet fen Jouke Fokkes sin soan witte wolle." — En dermei ging er op de münlerske la en jowch hiar de han en Fyke ek. De mimler stie der yet to lumstankjen en seach |
|||||
|
0->
|
|||||
|
kiekt as de müsen hun de büter fen \'t brea fretten
hiene; derom sei de jongkerel tsjin him: „Miich, us pleitery sit jo i» \'e holle; mael der net oer, wy kenne derom wol goe friünen wêse." „ So!" sei de mün- ler, i„ en dou hast er ommers tsjin de liu in wird fen dien, datst my neaken op \'e dik sette scoeste." „ Hwet liu?" sei Hinürik. „De liu prate hwet. Der ken ik net foar. Min heit is bigün to pleitsjen en leaude ek dat er \'t riucht foar hie, en min faud het it ding fier- der foartset, en ik hab tasioen. Mar dit wol \'k jo earlik bikenne, in moaje knorre jild is der my al tröch de fingers gliden, en as wy \'t nou onder elkoar lik fine koene, dat scoe oan my net stean." „Dou wotte in \'e skulp krüpe; dat het din abbekaet dy oanredt." „Ik ried mysels, neef Fokke," sei de jongkerel en naem sin hoed op; „ hwent as ik yet langer nei de abbekaten hiar rie harkje, den meitse se my sa earm as in sweal. Mei jo is dat heel hwet oars; dy sin ransel sa tasjen ken, dy ken yët lang briede ear \'t er oanbarnt," — en hy wiisde op de mantelsek, dy mem en Fyke onderwiles föl pakt hiene. „Dat giet dy nen bit oan!" sei de münler grimraitich , hy draide \'m fin- nich om, brün fen lilkens. „Dat jild — dat jild, dat heart my net ta." — Fyke ging nei hiar heit ta en striek him oer \'t wang en sei: „Heit, dat wier net forkeard miend." „Né," sei Hindrik, „ik ben mei in goede miening hier komd, en \'k wol ek in goedens wer hinne gean. Min hinser en wein ha \'k der oan \'t stek festbün, en der ben \'k mei \'n pear stappen." „Bi- darje hwet, neef Hindrik," sei Fyke, „wird net haes- |
|||||
|
9:}
|
|||||
|
tich. Us heit het fen \'e moarn sin holle fol mei in
saek, dy bisorge wirde mat. \'t Scoe him fen efteren tige moeje, as jy in onfrede fen him ou gingen. „ Fyke ," sei de alde en kearde him om en jowch hiar in tütsje op \'e foarhölle, „dou hest it fen \'e moarn al twakear goed hawn en ik twakear forkeard; dou bist min best fanke." Hy jowch de jongkerel de han en sei: „Hm- drik, hia scille net fen my sidse, dat ik Jouke Fokkes sin soan mei spitige reden ta min hüs ut driuwn ha. Dou scit net wer foart sonder wiet of droech. Né, min jonge, dou mast hier bliuwe sa lang as ik werom kom; hwent ik mat nei \'t slot om in needwindige saek. Freark stiet al op my to wachtsjen. Nou, goe moarn sa lang, en as \'t dy mei dat likfinen inmoed is, den t scille wy dat wol klear krye. Moarn mem! moarn Fyke!" — Sa ging er ta de doar ut en op \'e wein sitten. |
|||||
|
FIFTE HAEOSTIK.
|
|||||
|
Hwerin Freark de baes in sprekwird forklearret, en
efter de franse jager op de wil.de goesejacht giet,
en ho \'t de aiunler helder wirdt dat er midden
in in byeswerm sitten gien is.
..Baes," soi Freark, „do se fen \'t miïnlehiem ou
wieren en in de djieppe modderdik kamen; „ ha jy wol ris in ald wiif sioen, as se in potsje of in pantsje britsen het, en den de stikken oan \'n oar past en seit: „ Sa het it sitten?" „Hwet mienst der mei?" frege de alde. „Och, dat sids ik sa mar ris," sei Freark, en hy tsjispele sa swietwei mei de svvipe oer de hin- sers, krekt as \'t in de miggetiid wier. De baes siet stil to tinken. In poaske letter sei Freark : „ Baes, ha jy wol ris in jonge sioen, dy in mosk ut de han flein is, en dy den in de lege han kipet en seit: „Och!"?" „Hwet mienst dermei?" frege de baes en Freark sei: „Och, ik praet mar hwet." — Baes Fokke siet wer stil. Der ging fen alles in him om, en hy sette krekt in moaje som ut de rigel fen tryen in sin holle foar elkoar: „Hwet om peaske hinne it |
|||||
|
95
|
|||||
|
lieappen rogge kostje scoe, as hy de folgjende moarns
de Joad it jijd net brocht;" en derby kaem er danicb in \'e breuken. Hia rieden al stadichoan fierder; ein- lings draide Freark him sahwet heal op \'e bank om en sei: ,, Baes, ken jy dat sprekwird wol: „ Smit gjin alde skoen wei oar \'t jy\'« nye ha ?" — Baes bigün der in hekel oan to kryen, en do er him in tiidlang bitocht hie, hwet Freark sin fragcn eigenllik wol bi- Isiutte scoene, loek er de onderste lippe omheech en sei: „Ho is \'t? Matte dat prippers wêse?" „Prip- pers?" sei Freark; „ho komme jy der by? — Ik sids mar hwet. — Mar ik wit yet in oar sprekwird, dat scit: „ Habben is habben en kryen is kinst." — Dy spreuke is oeral to briiken en foaral in oarlochs-tiden. Divelhael!" sei er en draide \'m wer op \'e bank om. ..Baes Fokke, fordomd mei elke sechsteheal wêse, dy ik in min libben min kameralen onfrom ontfitmanne hab, en fordomd (mei ellse heallepsen rogge of weet wêse, dat ik"min breahearre onthindere hab; mar in tiid fen oarloch is dat oars. De fyand fen \'t lan is neat better as de boasc fyand fen \'t hele menskdom, en üs lieaven Hear het er nocht oan as immen de di- vel ris fiks op \'e stirt trapet. Hwet sei üs alde kap- tein: „ De fyand \'mat men safölle bineideelje as men ken." „Baes Fokke," — en hy wiisde nei de mantel- sek, — „ dit is nou ommers sa \'n greate saek net." — „Swy der fen!" sei de baes kortwei, „dy saek is ou- makke, ik wol neat mei dat spil to meitsen habbe; ik bring it jild op \'t slot en ik woe wol dat ik de Frans- man der ek bringe koe: Fvke linkt er ek sa oer, dat |
|||||
|
96
|
|||||
|
it in rare boel wirde ken.\'\' „ Ik nab er neat tsjin,"
sei Freark. „Foart!" en hy treaste de gudsen oan mei de swipe. „ De iene harket nei manliu en de oare nei froiiliu; ik ha \'t net fel op froulius-rie." „Ik oars ek net," sei de baes. Hia rieden swietmei foart, en Freark frege nei in
poaske: „Baes, hwet langramich jongkerel wier dat, dy fen \'e raoarn by users kaemV" „Dat wier Jouke Fokkes sin soan, der ik it prinses mei bab. Ho like er dy ta?" „Ik hab him oars net sioen as fen efte- ren. Mar der ken in goede grenadier fen." „Hy seit, hy wol de pleitery mei my oumeitse." „Der is er, nei min sin, gans in ein better om. In\' meagere skik- king is better as in fet proses." „Hy wol op my wachtsje, sa lang as \'k werom kom." „Jawol!" sei Freark en hy draide him wer sa healwei om en sei: „Baes, wil je hwet? hy moast mar lieaver in oerien- komste mei üs Fyke meitse: dat wier \'t beste." „Ho mienst datT\' frege de baes. „dat sids ik sa mar," sei Freark, en do er him wer omdraid hie, büchde er him foaroer en seach skerp de dik lans; hy jowch de baes de jaechline in \'e han, hy sprong fen de wein, makke dat franse hinser fen \'t efterkret los, en ear \'t baes munler goed wiste hwet de fynt woe, wier hy mei \'t hinser tröch in hikke; hy ging er mei efter in hege hage en bun dat skepsel der oan in hagedornen beamke fest, der de baes neat fen him sjen koe. Do er werom kaem, frege de munler: „Hwet heste ?" „Hwet ik hab? — Ik hab spoek sioen. Der in ein foar üs komme twa op hinser dit ut riden, en as de sinne der efkes |
|||||
|
97
|
|||||
|
tröch komt, den flikkert dat sa; dat benne Fransen,
en as hia hier in jagershinscr mei seal en team efter oan üs wein seagen, den scoene se gjin friünlike praet- sjes tsjin üs ha." „\'t Is wier," sei de baes. Hia kamen by \'t Stoppelgeaster bosk, en Freark
wiisde mei de swipe nei de boek, der \'t strie yet onder lai, en sei: „Der ha \'k him del lein." „Lai er der yetle mar!" sei baes Fokke. „\'t Stiet er net fen to tinken, baes, hwent it het to nacht balstiennen reind, en om diss\' tiid feu "t jier keart sa \'n beam net fölle ou." „\'t Is wier," sei de baes en wils \'t se \'t der yet oer hiene, kamen der twa Fransen op hiar ta riden en fregen op hiar menear nei de Grienterpster münle, hwent hia wieren der krekt by in fiouersprong; en ear \'t de munler in wird sidse koe wiisde Freark hiar de wei op, dy dwars fen de münle ou roan, en do hia fregen, ho fier \'t yette wier, sei hy: in foech üre, en de Fransen rieden fierder. „Ho nou? Mealt dy de plasse of bist net wiis?"
frege de munler wils \'t er sködiiölle: „ As dy sa foart- ride, den kenne se hiar libben lang de Grienterpster münle mei hiar efterein oansjen. Mar hwet scil dat bilsiutte?" „Baes," sei Freark, „sök folk bringt ien neat in \'e hüs, en ik hab er gjin sin oan om alle moarnen opwaerme koal to iten." „Ho mienst dat?" sei baes. „ Och, dat tinkt my sa. Siuch baes, as dy twa op \'e münle komd wieren , Jwa wit as se den gjin sin oan üs Si"»* krige hiene. Den koe \'t ek mo- gelik wêse, dat se hiar efternei roanen in \'t büthüs, en dat it hiar der in bitsje binipt foarkaem, en den 7
|
|||||
|
98
|
|||||
|
koe \'t hiar in \'t sin komme om üs beide leste melktseky
der ut to lieden, en as se dy den buten doar hiene, den lieten se de bisten faek mar onbitocht foar hiar ut renne. En den koene wy moarns gjin süpenmoalin mear krye, en den kaem de griene koal wer op \'e lappen, en ik ben gjin maet fen koal." „ Onmogelik wier dat net," sei de baes. „\'t Is ek mogelik, dat it hiar net om \'e ky to dwaen is," sei Freark. „ Dit benne in pear sjandarmes, dy siikje lichtvvol om hwet oars, en ik leau dat it in greate segen for üs is, dat wy sa fier fen de münle ou benne, hwent — baes, baes, pas op! hia siikje de franse jager of jo sels. Hwa wit hwet er to Stoppelgea foarfallen is. Der ken hwet ruchtber wirden wèse, en hwa wit as Fyke gjin gelik hawn het. Nou woe \'k sels wol, dat wy de Fransman hiene." „Dat leau \'k!" rop de münler, „dat leau \'k." „Nou," sei Fbeark, „hier het er lein, en opstien is er ek, en dat is er ut gien; sin foetstappen stean hier yet in de bolle modder, en siuch mar, hy het de lange strieën yet in ein meisleept, deroan ken \'k witte dat er dy wei opgien is. Nou scil \'k jo it hinser helje, en jy ride nei \'t slot en leverje der it hinser en de mantelsek oer,, en ik gean de Fransman efternei om him to fangen, as \'t wol." Sa sein, sa dien. It hinser waerd oan \'e wein bun
en Freark ging it bosk tröch de wei op en hy sei in himsels: „Divel hael! Ik hab de ald baes moai hwet biroerre, en üs Fyke is doch mar in deales fornimstich ding, en as dy Fransman yet oan disse kant fen Grips- wald to finen is, den scil er foar \'t liocht komme." |
|||||
|
99
|
|||||
|
De münler siet op \'e wein en ried op Stoppelgea
ta, en hy klaude de holle en hy hersenskrabbe, en it sette him mal op en del. „Jonge, jonge!" sei er, „as üs Fïke der net west hie, den siet ik nou licht al in \'e boejens, en der ut ben ik yet lang net, hwent de divel komt nou earst los. It reint ek al, en dat net in bitsje." Sa kaem er by de foarste hiisen fen Stoppelgea, en
de earste dy er seach wier WItse bakker, dy hie der in herberge en bakkery. Dy stie mei \'n wein fol strie foar sin skürre en sei: „Goe moarn, heite! Ho di- veker! ho komst dou oan in Fransmanshinser?" „Ja, dat meist wol sidse," sei Fokke münler en forhelle him de saek mei korte wirden. „ Dat \'s in slim stik," sei WJtse bakker, „hwent it hiele dorp is fol Fransen, dou kenst er mei dit hinser net tröch komme, sonder dat hia \'t opmerke; ik ried dy, set it hier mar in \'e skürre." Nou, dat waerd dien, en alde baes bakker sködhölle
en sei: „FoKKE-heite, dou hest dy der mei in ding injown, der kenst in hopen lyen mei krye; op \'t slot is \'t, nei \'t my taliket, ek net goed richtich, hwent minhear de baljuw het fen \'e moarn sin fine bollen ta \'t moarns-ontbit al om acht ure hinne helje litlen in- pleats fen oars om alve ure. En Freark Simmel seit, jiffrou Stellingwerf is op \'e flecht, gjin menske wit hwer hia stoud of flein is; en dat de ürwirkmaker in \'t Betterwird bröcht is hab ik sels sioen; en de liu grutsje al fen riuchtdei-halden en deasjietten." „iSou is der gjin rie ta!" sei de ald münler, „hwet ben ik midden in \'e byeswerm sitten gien. Mar der helpt net oan, de |
|||||
|
100
|
|||||
|
mantelsek mat ik de alde hear op \'t slot bringe. Wit-
ste hwet \'k doch, Witse ! Ik rid de reed lans efter \'e bürren om, nei de griene poarte fen de slottün, der scil \'k min hinsers fest bine; kom dou my efternei en bring min reau hier in feilichheid. En mochten se my ek In \'t hünegat bringe, wes den sa goed en rid efkes nei de münle ta, en bring min wiif en Fyke foar- sichlich de tinge, en sids tsjin de jongkerel dyst der oantreffe scitte, as hy sin miich de tsienst biwise wol, en pas op \'e münle en \'t oare spil, en bliuw by de frouliu, dy oars forlegen wèse scille. Witse bakker onthiette him dat, en hy ried om \'e slottün hinne en bun sin reau fest en woe de mantelsek nei \'t slot drage. Der kaem Jan Brommer, de boufynt fcn alde Rogge- blom tröch de poarte jeyen mei \'n moai span liocht- brune hinsers, en hy klapte mei de swïpe dat dy der- tele gudsen efterüt skoppen en him de weake modder in de eagcn smieten, en hy rop: „Botter my hwet in \'e tronie as jimme streken in \'t fel en iepene borsten. Der efter kaem alde Tamme üt Gielkamp oan mei sin beide gielen, en sei: „Nou scoe dat folk üs gudsen ek yet deajeye wolle," en hy jage üt in fiou- ren oer \'t slotplein. „Ja," sei alde Aleboer fen Stop- pelgea, dy in sek om \'e skouders slein hie — hwent dat wieren do de reinjassen — en pompt sin ald swart ridhinser tsjin de ribben oan, „kanonride, dat scoe in wirk for üs wêse, net alde ? Né, ik bring dy lieaver efter in \'t bosk en bin dy der fest. \'t Komt op \'t selde üt; to fretten hest thüs ek neat. Mar \'t reint alderstomst." — En do de münler in \'e lün kaem tea- |
|||||
|
101
|
|||||
|
gen en hokken se der allegearre mei de hinsers gear,
efter de beammen en de sketten, en elk foar oar skrep- te meast om sin gudsen biside to bringen. „Baes Fokke," sei Skolte Betterdy sin soan,•„ bring jou gud- sen ut \'e wei. Dy op dit stuit goed by sin forstan is, dy nimt by disse moaje rein sin trekken waer, hwent de Fransen benne allegearre onder dak kropt." De ald münler likwol roan mar stiif tröch en brocht sin mantelsek op \'t slot. |
|||||
|
SECHSTE HAEDSTIK.
|
|||||
|
Ho RAEIl JIFFROU STELLINGWERF TSJIN WAR BED OANSEACII ,
EN HWEROM \'T 1IA IHAR FEH L-EEN IN PEAR SLAGEN IN \'e
NEKKE JAEN LIET. HwEROM FrEARK SlMMEL MlNHEAR
BALJUW SIN PÏPEN STIKKEN SMIET , EN DE FRANSE
OERMAN AMPEROAN DE DEGEN LITSEN H1E.
As immen in skiednis nei bihearren forhelje wol, den
mat er \'t lik enoch sa meitse as de ploejers en do eiders, as se in stik lan onder liannen ba; liy mat jimmer riuclitut gean alles meinimme en gjin hoeken stean litte. Mar ho goed er \'t der op taleit, sa hliuwt doch hier of der wol ris in streekje lidsen, en den mat er tobek gean, en dat ek yet toriuchte bringe. Sa giet it my non ek, ik mat in ekers-omgong tobek en \'k mat minhear Droi en jiffrou Stellingwerf hiar ein der by helje, en den ken \'k wer foart-arbeidsje. De selde mparns, do de münler mei sin süsige holle
in sin lears op kipe, klaide jiffrou Stellingwerf hiar fetsoenlik oan, hwent hia wier tige orderlik, en do se de mütse forsette woe, tocht hiar dat se wol in skienne Upmütse ha mocht, hwent hia wier nuvere eptich: sa- |
|||||
|
103
|
|||||
|
dwaende ging se nei hiar keamer om in skienne tipmut-
se; mar hia kloppe earst oan en frege: „ Minhear Droi, benne jy al in jou folie habit?" „ Owi!" sei de ürwirkmaker. Hia die de keamersdoar op. Mar o liea- ve frede en gjin ein! —• hwet lai \'t er der hinne! Sa hie se \'t hiar libbenlang net earder sioen; hvvent in de nacht hie se net fierder west as op \'e gong en gjin eagen in hiar keamer slein. It hele boppest wier fen \'t ledekant ou, en dwars foar de keamersdoar lai ien fen de Fransen in de wite gordinen, en smook\'o ut in kalken ein piip, en de skienne readstreekte pel hied er onder \'e kop. De oare siet in hiar leningstoel en hie sin foetten bistoppe mei hiar nye gingangen bopperok. Minhear Droi siet op \'t foettoncin fen \'t bed, en hy sette onder sin bearemütse in gesicht fen trye dagen onlyich waer. Hwet wier hiar lits keamerke biuster in disorder. Der hie se \'t altiid sa mei op hawn en hia hied er sa \'n sin by om dat eptich in order to halden; hia hied er altiid sels oer gien , der hie se altiid mei nocht hwet sitten as \'t moai in order wier, en alles hie se altiid mei eigen hannen ouwriuwn en oufage. Gjin ien mocht der hwet fen hiarres oanpakke of omreagje, sels de weverinne net. „ Né," sei se, „ frou Stael is in fiks menske, mar sint se my ienkear min echte kelinene kralen op \'e gnln fallo lillen hel, sint dy tiid bitrou ik hiar net." — En nou! Alles wier onderst boppe helle en fen \'t plak, de keamer wier blau fen tabakswalm, hiar klean. wieren fen de mantel- slok skoerd en layen by minhear Droi sin gewear en by de Fransman sin hingstestirt. En hiar bed, hiar |
|||||
|
104
|
|||||
|
skoander bed stie midden oer de keatner. Dat bed
wier hiar eigen. Hiar omke, de kastmaker Reitse Roels, de alde Reitse Roels — de jonge net — hie dat Ie- dekant for hiar makke fen iken wagenskot. It jern for \'t biklaisel hie se sels spïïn; Rearn wever hie \'t weefd, „ridlik goed," sei se, „mar elke baen twa fingerhreed to srael, en dat wier to sleau fen hitn, hwent ik ben al sahwet in folslein froumenske, en dat moast hy wol witte." De fearren hie mefrou de gritinanske hiar jaen wollen, mar hia hie se net forgees oannomd, hia hie se mefrou bitelle; „ hwent," sei se, „ frou Stael , min tidlike en min iwige rest wol ik beide fortsienne ha, der ha \'k in sin by." En do dat ledekant den safier klear wier, do kocht se hiar twa stellen snikwite gor- dinen fen dove Hille, en makke dy oan \'t hoppestik fest, en do ging se midden in \'e keamer, trye tred der fen ou stean en sei: ,, Frou Stael , it ein kroanl it wirk!" — En nou lai it bedgoed in \'t hiïnderd om \'oer de keamer, en de kroane fen \'t ledekant lai op \'e grün. In \'t earst stie se as se fen \'t waer slein wier, en
digere tröch de tabakswalm as de fölle moanne tróch de jundaue. Derop ging se mei in pear stappen op minhear Droi ta, om \'e holle wier se sa read — ja ho scil ik sidse? sa read as de koperen hanlsjettel, dy se in \'e koken hie, — fen binnen; de nachtmütse trille hiar op \'e holle fen ergewasie; mar hia sei oars neat as: „ Hwet is dit ?" — Minhear Droi stammere hwet by elkoar fen dit er fen dat, mar hia seach him finnich oan en sei: „Lieagens, minhear Droi! jy habbe |
|||||
|
ior>
to nacht Jieagene en jy lieagenje fen \'e moarn ek. Ut
barmhertigens hab ik jo min sliepsté, min bed lnrom- me, en dit is min tank!" — Dermei ging se nei hiar laedtafel en helle der in skienne tipmiïtse ut, do woe se wer ut de keainer gean, sonder minhear Droi oan to sjen, mar do seacli se hiar skoander bed ta \'t le- dekant ut hingjen, heal op \'e grün; dat bigreate hiar den doch hwet tofiïlle, en hia woe \'t in \'e liichte tille, mar krige \'t ongelökkich krekt beel op dat wiete plak, der \'t wetter sa op dript wie, en hia smiet it minhear Droi tsjin de kop oan en sei: „Och heargen! dat ek yette!" — en hia silde ta de doar ut en hie fen efte- ren sa \'n prislik en iserfest oansjen, krekt as in on- skildige, dy néi \'t skavot brocht wirdt. De beide Fransen laken en sakkeren, mar hia steur-
de hiar der net oan; en do se de gong del ging stap- te de franske oerman mei sin adjudant in de folie mon- dearing ut de blaue keamer; en makke in bileefde bü- ging lor hiar. De mutse stied er hiar eigentlik lang net nei om komplimenten to meitsen; mar as sa \'n ien oanfreget, mat men him doch ek to reden stean, en nei \'t de man is, mat de worst doch ek for him bret wirde. Hia makke sadwaende ek in büging en knikte: „Goen moarn, minhear Tolsma!" en hia woe foarby gean. Mar minhear de oerman halde hiar tobek en sei: „Mei jou wolnimmen, ik mat minhear de bal- juw sprekke. Hwer scoe dy to finen wêse?" — \'t Wier jiffrou krekt as se in slach foar de holle krige. „Hwet wolle jy?" frege hia, biuster fen \'e wise. De Fransman sei yet ris hwet er woe. ,. Ho scoe dat mo- |
||||
|
100
|
|||||
|
gelik wêse?" sei jiffrou Stellingwerf, „lis minhear
wolle jy om healwei achten in \'e moarntiid sprekke?"
De oerman bleau der by, en do sei se: „Minhear
Tolsma! in min keamer is my to nacht alles \'t onderst
boppe keard, dat mat ik in Gods namme oer my gean
litte, — mar gjin ien scil fen my sidse, dat ik er
handedich oan west hab, dat de order fen de hele
wrald omkeard wirde scoe. En al is dat ek gjin krist-
lik sliepen, dat de alde hear docht, hy is doch min-
hear en hy ken sliepe as in hear, en dwaen hwet him
goedtinkt. Gjin kening en gjin keiser scil my der ta
krye, om my to forsetten tsjin de feste menearen fen
dit hus." — De officier sei, den scoed er \'t sels wol
dwaen; hy treau jiffrou Stellingwerf op in bileefde
menear ut \'e wei en ging by de trep op nei boppen.
„ Nou is der gjin rie ta!" sei \'t goe sloof, en hia liet
de hannen by \'t liif del hingje „ ik leau de kerel docht
it!" en do se de Fransman in de alde hear sin kea-
mer gean hearde, sei se: „Hy docht it!" — En do
se de adjudant in hiar keamer nei minhear Droi ta
gean seach, sei se: „ Nou ja, mislike brik-op-poaten!
dou mast er nedich ek yet by." Hia ging in \'e koken
en sei tsjin de beide fammen: „Griet en Leen, de dei
set hioed raer in, en as dat sa foartgiet, den scil de
Heare best witte, hwer \'t mei eingje scil. Moarn lidse
wy \'t goed op \'e bleek, der ha \'k min reden for;
hioed giet elk fen usen oan sin wirk en beart krekt
as der neat bard is." Onderwiles krige hia de koffi-
münle en hia draide en draide, en de koffimunle
rattele en rattele, en do se \'t bakje leegje woe, wier
|
|||||
|
107
|
|||||
|
der neat in; liwent hia hied er böppc gjin beane in dien.
Boppe by de alde hear bigün \'t lüdröftich to wirden,
der waerd tige Itld praten, en Freark Simmel , dy on- forstannige slorm, dy krekt dwaende wier om de lange pipen for minhear to stopjen, woe nou doch ris fortelle ho \'t boppe taging ei* skrepte mei \'t hele pipe- gerei in \'e han nei de kokendoar, der Griet mei \'t ear tsjin oan lai, om er ek in bitsje fen to habben, en — pomp! — der fliucht er tsjin Griet oan, en — klets! — der lai de hele pipeboel, en klettere tröch de keuken. Jiflrou Stellingwerf likwol stiek gjin han nei him ut; hiar bannen layen in hiar skette en hia sei liiel seaflmoedich: „Alhiel in order! as alles onder- gean en oan stikken mat, den brekt sa \'n brosse kal- ken piip allicht earst, en as de hele wrald delfalt bliuwt er doch gjin ien poatsje of pantsje heel. \'t Scoe my neat ny dwaen, as der nou wer ien kaem, dy al üs thégoed en porslein tröch de glêsen smiet." Der boppe waerd de striid heftiger; it lüd en drök
gepraet klonk oer \'t perteal hinne, en de alde hear baljuw kaem mei de officier by de trep del in \'e gong. De alde sei nrei korte stroeve wirden, de officier moast mar dwaen hwet er net lilte koe , hwent hy hie doch de macht. De officier sei: dat wist er. Likwol ear \'t er dy macht brükte, woed er earst ondersiikje ho \'t de saek stie, hwent it koe net oars wêse: der wieren dingen bard, dy, nei \'t wol like, fortsiustere wirde scoene. De alde hear sei : hy hie neat to forlsiusterjen. As der hwet to fortsiusterjen wier, den hiene de Fran- sen hwef to fortsiusterjen : of, frege er, as sa \'n loebis |
|||||
|
108
|
|||||
|
as dy jager west wier, by hiar in eare en achting stie ?
Hy for sin holle wist er oars neat fen, as dat de kerel as in ousetter by him komd wier, en him as in slansfet oansleld hie, en dat sin folk en de ürwirkmaker him sein hiene, dat de Grienterpster munler de kerel op\'e wein krige hie om him mei nei sines to nimmen; hwent sioen hie minhear dat net. — Mar ho \'t dy ürwirkmaker Droz in de franse mondearing kaem ? frege de oerman. — De alde hear sei, der bikrqade hy him net oer, en hy hie der neat mei ut to stean, hwent de man wier gjin ambtener. Hy hie dit er mar fen heard, de man teach faek for sin eigen aerdichheid dy mondearing oan. — Dat wieren ütflechten, sei de officier. Mar do waerd de alde hoannich en hy riüchle him in sin hele langte op, hy seach de officier, sa earnstich en deftich oan en sei: „ Ütflechten benne healsisters fen lieagens; jy tinke net om min alderdom en min rang." De officier waerd heftiger en sei: Kort en goed, de saek kaem him onwierskinlik foar. „So?" frege de alde hear, en onder sin skiere winbrauen lïikkere \'t fen haet en grimmitigens, krekt as der üt in swarte tongerwolke in blits oer in friünlike lanstreek sjiet. „ Komt jo dat onwierschinlik foar ?" En hy kearde him healwei om en seach de officier sa oer \'t schouder oan. „Hwerom mei in Fransman net for sin eigen aerdichheid in franse mondearing oantsjen, as der sels Friesen for hair eigen aerdichheid in omrenne ?" Fiürread waerd de oerman oer sin tronie — in kort
amery — bleek as in deade ging er in pear stappen tobek , griplo nei sin degen, en \'t wier as der in |
|||||
|
10!»
|
|||||
|
ougiislike died fen gewelt as in spoek efter him stie
en him de han stiure woe — ek mar in kort amery — haestich kearde er him om en ging mei greate stappen de gong del. Gmet , dy in de keuken, tröch in skeef fen de doar alles mei ousioen hie, sei efternei altiid, sa hwet hie se in hiar libben net sioen : hy wier in knappe kerel en seach friünlik ut sin eagen," foege hia der by, „ mar do er der sa de gong. del kaem, ik wit net, mar do foei \'t my sa in ienen in \'t sin, dat ik ienkear, do \'k as great fanke in \'t lan oan \'t stien- siikjen wier, midden in de simmer, by heldere sinne- skin ris sioen hab, dat in simmertwierre in in omsiuch alle toeken fen dy greate ikenbeam efter in dominys tiin, ouramaide, dat alles tröch elkoar fleach, — en sa ging \'t ek oer sin gesicht." De oerman draide him wer om, ging op minhear de
baljuw ta en sei koel en bidaerd : hia scoene elkoar op dat punt wol ris neyer sprekke ; sin plicht fordere fen him, de saek in \'e griin net lo gean. — Hwerom de lirwirkmaker dy nacht op \'t slot sliept hie? — „Hy het hier riet sliept," sei de alde hear. „Ja," sei de officier, hy hied der sliept, in dy keamer hied er sliept, — en hy wiisde op jiffrou Stellingwerf hiar keamer. ., \'t Ken onmogelik wier wêse," rop de alde hear mei \'n forheftige stemme, krekt as er foar de hiele wrald de onskild in biskerming nimme woe, „dat is jiffrou Stellingwerf hiar keamer. Dat goede skepsel ha \'k al langer as twyntich jier onder min dak hawn, en dy scoe nachts manliu by hiar her- bergje?" „Leen,1\' sei jiffrou Stellingwerf in \'e ko- |
|||||
|
110
|
|||||
|
ken, ,,slaen my tryekear tige in \'e nekke, hwent ik
gean oars oer; alles bigjint my to meallen en to drayen." Onderwiles loek de officier de doar op en der seach
de baljuw de ürwirkmaker foar him stean, dy in de twiskentiid tröch de adjudant in \'t forhear nomd wier, en dy hied er alles forhelle — allenne dy iene wierheid net, dat minhear Ripperda him brukt hie om de Fransen bang to meitsen; — hy hie \'t ek by heech en by leech bisward, dat de Grienterpster münler de franse jager meinomd hie. — De ald baljuw waerd alderheislikste kjel do er de ürwirkmaker der seach. „Dit is my on- bigriplik!" rop er ut. De officier kaldgniske haetlik by him sels en sei, hy hope, dat it net lang onbigrip- lik bliuwe scoe; hy müskoppe efkes in wird mannich mei de adjudant, en do frege er de kai fen de slot- gefangenis. — „ Dy jow ik net ou for disse gefangens- man," sei de baljuw, „hwent hy is in borger, en der- om heart er in \'t Betterwrrd onder \'t riuchthüs." — Dat wier best, sei de oerman, en sa woed er \'t ek lieaver ha, hwent den wist er grif dat er gjin knoeje- ryen pleats ha koene. Minhear Droi waerd sadwaende twisken twa soldaten
in nomd — hwent it witnmelde mei de tiid op \'t slot- plein fen allerhanne frans folk — en waerd nei \'t riucht- hüs brocht. De officier ging ek foart, mar do er by de doar wier, sei er, as er strang nei sin plicht han- nelje woe, den moast er de baljuw ek opslute, mar omdat er in ald man wier, en foaral, omdat er him persoanlik hier sa \'n grousum haetlik wird sein hie, |
|||||
|
111
|
|||||
|
scoed er him mei frede litte, hwent hy woe in disse
saek in \'t alderminst de skin net op him lade, dat er oer dat wird wrake naem; mar dat moast er sidse, as de baljuw of jiffrou Stellingwerf needsaekelik by de bihanling fen de saek to pas kamen, den koed er de alde net tröch de fingers sjen, en hy moast for him- sels en for jiffrou Stellingwerf stean. De alde hear sei koel en bidaerd, dat wier him goed. De oerman ging foart, mar hy stiürde op \'e sté in pear sjandar- mes nei de Grienterpster münle, wils \'t er de alde hear skerp oanseach. De alde hear ging earst op \'e koken ta, en Griet
spatte al fen siden, foar de skreef fen de doar wei, hwent hia tocht dat minhear der in komme scoe; mar hy bleau in ienen stil staen en draide him om en sei in himsels: „ Hwet praet dy kerel fen knoe- jery en de skin op him lade? Hwet sa \'n franse officier allenne sidse ken, dat ken de baljuw Weber dwaen. Ik wol de skin ek net op my lade, dat \'k in \'t sin ha scoe om knoejeryen to bidriuwen." En hy ging nei sin keamer. |
|||||
|
SAUNDli HAEDSTIK.
|
|||||
|
HwET MÏNHEAR HaRKEMA SEI EN HWET mÏNHEAR HaRKEHA
wier; en hwerom Freark Simmel fluitsje moast.
Do de ürwirkmaker fen \'t slot brocht waerd, wier
Freark Simmel fensels mei gien, allenne mar om to sjen ho \'t de arrestant him onder sin ongelök halde en drage scoe, en as er faek ek ütsnye scoe; mar dit leste barde net. De tocht ging stadichoan op nei \'t riuchthüs ta, hwent hia moasten tróch allerhanne hin- derpeallcn hinne wine ; hinsers, weinen en manliu, dy ta \'t forfieren feh pakgoed en efterbliuwers, en ta \'t riden fen kanonnen ut de omstreken opkommandearre wieren, en dy nou op \'t slotplein en op \'e wei by \'n oar driuwn wieren, en fen Fransen biwekke wacrden, dat se der net wer op ougean scoene ; hwent der wier \'t boerefolk al divekerse liep op wirden. — De urwirk- maker ging dildich as in laem, en ek fiks bidaerd mei sin beide liedsliu tröch al dat gedrang. Hy hie in \'t earst deales fen sin saken west, en de hele saek wier him de nachts heislike fai en biroerd foarkomd, mar onder dat forhear dat de adjudant mei him oansteld |
|||||
|
113
|
|||||
|
hie, wier hy in de lum komd, dy hier op dei kaem :
„ Praet dou mar! Dou kenst lang prate ear \'t er my in wirdt fen sinniget." En sin antwirden wieren dealse skrjel lïtfallen. En al wier hy just sa \'n fulbannige kerel net, dy dalik mar drist op alles los ging, hy hie doch al sa lang in \'e wrdld west, en al sa faek in \'e fiurrie sitten, dat er net al to gau bang wier. Hy liet it er mar op oankomme. „Hwet dit hier ris wirde wol?" sei er in himsels, do er ta de riucht- hüsdoar in triuwn waerd. „Freark Simmkl," sei minhear Harkema , do de jonge
wer op nei \'t slot gean woe, „hwet spil is dit?" — Freark fortelde nou mei folie deftigheid de skiednis fen de foarige deis, en ho \'t minhear Droz in jiffrou Stel- lingwerf hiar keamer sliept en alles kort en klien slein hie, en ho \'t hy sels minhear de baljuw sin pipen stik- ken slein hie, — hy koe der likwol net foar, hwent Griet hie de measte skild er oan, — en ho \'t de franse oerman minhear de baljuw deastekke wold hie, en ho \'t jiffrou Stellingwerf in \'e koken siet, as in foarbield fen lyen en fortriet. Mar fen dy skos iis forhelle er gjin wird. Nou wier minhear Harkema eigentlik in sin hert in
echte prinseman, mar hy moast him in dy dagen ka- toen halde. By \'t Kollumer oproer in 1798 hied er tige sin best mei dien, mar dat wier him net goed bikomd; hy wier ien fen dy 174 oranjeklanten, dy do to Leauerd op \'t blokhus set waerden. Ien der fen waerd in kop korter makke, en dat die sa \'n ütwirking op minhear 8
|
|||||
|
114
|
|||||||
|
Harkëma , dat er eflernei de pipen in \'e sek halde, en \'t
net graech wèse woe, dat er in prinseman wier. Hy wier oars alhiel in man om fen in mieh in olifant to meitsen en elke onskildige franse korporael wier in sin eagen in korsikaenske twingnagel. Ienkear, dat wier in \'t jier 87, do Litsen bisjager by in fiuchtery, twisken patriotten en prinseliu, op in dorpsmerke in pear slagen mei krige, do stelde minliear Harkema him oan, krekt as prins Willem de Fifle sels hwet op sin baitsje hawn hie. „Hald din smoel, jonge!" lustere minhear Harkema
mei oandrang, „ wost din eigen deadsfonnis hier in \'t iepenbier op \'e wei ütröppe? For dy ürwirkmaker sin libben jow ik gjin botsen, hwent dit is grif, dat de münler en sin fynt dy franse jager deaslein habbe__" —
„De münler net," foei Fkeark him in \'e reden, „de
münler wier jister oars neat as brandewin en barmher- lichheid." „ Nou, den sin fynt, dat is in Leech-geanster. Witst wol hwet in Leech-geanster is ? Witste hwet in Leech-geanster to bitsiutten het? — Witst dou......?
Domme jonge, hwet siuchst my oan! Mienst dou dal
ik dy min oangelegenheden oan de noas hingje scil? — Mar hwet ik sidse woe: de alde baljuw scille se nei Bayonne in Frankrik stiüre en jiffrou Stellingwerf , — safölle as ik fen de franse krichswetten wit — scil wol ienfaldich ophinge. wirde, en dou, min jonge, for de bistelling, dyst dou ütlierd heste, scitte wol in on- himmele hüd fol bruyen krye." — Nou, do seach Freark Simmel it al biustere min tomiette, en hy sette der ek in gesicht nei. ,, Fest net in \'t iepenbier op \'e |
|||||||
|
115
|
|||||
|
slriette, minhear Harkema ?" frege er. — „ Hwerst dou
mar gieste en stietste; derom neame se dat stanriucht. Mar as de saek op \'e beste menear oanfette wirdt, den ken alles yet wol toriuchte kotnme. — Kenst wol svvye?" — Freark Simmel sei, hy koe tige onbiskoft swye. — „Nou, kom den hier ris en stek din beide hannen in de broeksbüsen en iluitsje ris. — Sie sa, dat giet al. — En set nou ris sa \'n onnosel gesicht, krekt as der dy neat in \'e wei is; krekt allik aste siuchste aste by \'t simmer in de slottün apels fen \'e beam slachste, en jiffrou Stellingwerf der op ta komt — Moai sa! — En pas nou ris op elke wird hwet ik dy sids: nou gietste mei dit gesicht en mei disse moaje skin fen bernlike onskild twisken al dy Fransen en dat boerefolk tröch nei \'t slot in de koken, den röpste jifl\'rou Stellingwerf allenne in in hoekje en den seiste: „ De help komt neyer." — Wol hia hiar der net mei tofreden stelle, den kenst dou hiar in alle ienfaldigens fortelle, hwet ik dy fen \'t ophingjen sein hab, en as hia den in bitsje bang wirdt, den seist hiar, hia hoeft er yet net to swier oer to tillen, hwent ik, minhear Harkema , hab de saek in \'e hannen nomd. Mar foar alles mat hia de kokensdoar goed slute, en de efter- doar nei de tün ek, en hia en de beide fammen en dou matte elk in stik goed in \'e han nimme, en gjin Fransen der in litte, en jimme matte jim forwarre ta de leste man ta, sa lang as ik kom. Ik scil likwol dalik tröch de slottün nei de efterdoar gean; ik scil mar earst efkes in mantel helje, hwent it reint alder- héislikst, — en min paroal scil wèse: „Alles wol!" |
|||||
|
110
|
|||||
|
en min fieldgeröp : „ York!" Né, dat giet net op,
dat forstiet se net. — Nou, hwet den? — \'t Is alle- gearre \'t selde, — allegearre \'t selde. Nou, min fieldgeröp is — is — „Gestige Skinke!" Dat forstiet se. As der sadwaende immen komt en röpt dat wird, den mat hia de efterdoar op dwaen. — Hest alles ont- lialden?" „Ja, minhear Harkema." „Nou, gean den mar hinne, en gjin ien mat er in wird fen witte, de baljuw nel ienris." — Freark ging hinne en minhear Harkema ek. Minhear Harkema hie foar \'t uterlike sin oranje-
kleur sa goed oufage, dat it him letter slagge, do oan beide kanten de hiette hollen hwet bigunen to bikoeljen, om lid fen \'t bistiur to wirden. En do kocht er him dalik in blaulekkense riedshearsmondea- ring mei silveren binaisel, en om \'t er in great, swier en deftich man wier, mocht er dat pak klean graech ris oan ha, sa faek as der mar hwet oanlieding ta bistie, al wier \'t ek mar dat de branspuit pro- bearre waerd of ek as der inketiecing kaem, om him bihoarlik in \'t postür to setten. Minhear de maire wier net sa pronksk, en as dy in sin skiër sarjes rokje op \'t riuchthüs efter de tafel siet to skiiuwen dat him de fingers pipen, roan minhear Harkema foar de tafel hinne en wer en sorge for de stasie en de weardichheid; hwerby \'t him den byson- der nochlik kitele as sa \'n Fransman him oanspriek as „monsieur Ie maire." Minhear Ripperda hie der ek net tsjin, hwent meastentiids wier der by dat wirk ek hwet in to sjietten, en dat liet er den mei de sta- |
|||||
|
117
|
|||||
|
sie ek mar oan minhear Harkema oer, en hy naem it
wirk op him. Sadwaende, do minhear Harkema nei hüs gin" —
hwent it reinen halde mar oan — do socht er in sin kleankas om sin skiere mantel en derby foei him sui mondearing in \'e hannen en hy tocht: „ Komoan, hioed is de gelegenheid er wol nei, en hwa wit, as dy klean my by min foarnimmen net tsienje kenne. Hy teach se oan en sette ek sin nye tryetut op, dy de jonges in letter jierren, do er op in siamme in \'e tun set wier, yet in dominys greft forsüpt ha. — Mar do in de tiid der ik fen fortel, wier dy steek yet in sin moaiste glans, en do minhear Harkema ta de doar ut ging sloech er de brede krage fen sin mantel oer de holle, dat de hoed net wiet waerd, en minhear Har- kema seach er do by liochtskindei krekt allik ut as in franse generael by nacht, as dy de foarposten fen de fyand biloert. „Sie sa!" sei er, en nou ken my ek gjin menske. Hy ging dwars oer de burren en makke in litse omwei oer in boerehiem, der boer Nammen ta \'t hamtsjefenster üt sin hinsers neiseach, dy de Fran- sen ek al fen de stal helle hiene. „ Goe moarn, min- hear Harkema!" sei de boer; „och heden hwet is \'t in tiid!" „ Stil!" sei minhear Harkema en ging fierder. After de skürre by de hikke kaem baes weinmaker him tomiette : „Goe moarn, minhear Harkema!" „Hald de smoel!" sei minhear tipelsinnich en ging efter de slottun om. „Goe moarn, minhear Harkema!" sei Halbe spilmans greate jonge. „Klap!" der hied er ien mei de omkearde han foar de sniït. .,Domme jonge! |
|||||
|
118
|
|||||
|
siuchst net dat ik onbikend wêse wol?" Sa ging er
in de slottün; hy wier nortich en sei: „ Dat mei de divel witte; in iepentlike bitsienning Ieit wrichtich as in flök op in menske." |
|||||
|
ACHTSTE HAEDSÏIK.
HWEROM MÏNHEAR HaRKEMA MEI PAROOL EN FIELDGEROP
KAEM ; HWEROM J1FFROL STELLINGWERF NET IN DE
REIDSLEAT SITTE WOE, EN HWEROM DE R1EDS-
HEAR OP DE MÜNLER SIN WE1N KAEM EN
DER EK WER OU.
Onderwiles wier Freark Simmel mei \'t foarskriuwne
gesicht en de hannen in \'e busen, al fluitsjende nei \'t slot gien, mar do er ta de koken inkaem forgeat er de foarschriften en setle in gesicht, dat koe immen oerlang bisjen en oerdwars bisjen, it hie altiid in oansjen as Bileam sines, do sin esel bigun to praten, en hy lus- tere jiffrou Stellingwerf ta: „ De help komt neyer." — „ Jonge ! Freark Simmel !" sei jiffrou, „ hwet is dit ? hwet scil dit ? en hwet bitsiüt dit V" — Freark sei hiar do hwet se dwaen moasten, dat hia hiar in \'e koken ta de leste man ta warre moasten om gjin Fransen der in to Fitten, en dat minhear Harkema mei parool en fieldgeröp komme woe en de kommando oernimme. „ Lieave ginst!" sei jiffrou Stelingwerf , „ hwet mat ik |
||||
|
dwaen ? Minhear de baljuw ken \'k onder sökke om-
stannichheden net onder de eagen komrne, hwent de skande is to great. Ik wol my derom mar stil op min hear Harkema forlitte en sin rie folgje, en dy scil wol goed wêse, hwerfor wier hy oars riedshear ? Griet en Leen, nim jimme togearre de efterdoar, Freark en ik nimme de kokensdoar, en pas nou goed op dat jimme \'t fieldgeröp net forjitte. • De doarren waerden sletten, Griet naem in biesem en Leen in luiwagen, Freark Simmel de yeskskeppe en jiffrou Stellingwerf gripte al nei de tange, mar hia liet him doch wer lidse en sei: „De Heare mei der my for biwarje, dat ik mei moard en deaslach min skild greater meitse. Né, ik wit better middel." Hia helle de yeskpoat en selte dy in \'e koken op \'e tafel, sa dat se \'t each en de frye slach op de efterdoar en de kokensdoar hie, en hia sei: „Lit se nou mar komme! Dy fen min soarte fen salve hwet in \'t gesicht kriget, dy scil him de eagen goed ut- feye." It dürre den ek net malle lang, do rop er ien
by de efterdoar: „ Alles wol!" en in lits poaske letter rop it selde Iud sunich tröch \'t slotgat: „ Ges- tige skinke!" — „ Dat is de riuchte, sei jiffrou Stellingwerf. „Leen doch de doar in mansbreedte op, en as er der in is, flap den de doar gau wei* ta." Leen die sadwaende de doar in bitsje op, en minhear Harkema woe der ta \'n in kringe; hy smiet de krage fen sin mantel efteroer, en sin tryetüt en de silveren krage fen sin blaue rok kaem foar \'t liocht. — „Hüh!" gulde Leen en biknipte de r|eds- |
||||
|
121
|
|||||
|
hear heal twisken de doar, „in Fransman! in Frans*
man!" — „ Gestige skinke!" rop minhear 11 ahkf.ma , „ hearre jimme \'t net ? Gestige skinke !" Mar \'t kaem to let; Griet hie him mei hiar stompe biesem de hoed al fen \'e kop en \'t fel fen de tronie slein en jiffrou Stellingwerf hie him <al twa hanföllen yeske in de eagen smiten. Minhear stie der to prusten en to snuven en grab-
bele mei de hannen foar him ut, krekt as immen dy blineman borlet. Nacht wier \'t foar sin eagen en gleane grimmitigens in sin hert. Sin hele foar- nimmen wier in misbaksel wirden, hwent hwet hie in geheim to bitsiutten, der sa \'n koken-opskoer üt foartkaem. Hwet ken in deftige tronie ütwirkje as der mei in stompe biesem oer hinne skrabbe is, en hwer bliuwt alle glans, as de reade yes- ke der oer hinne leit lik as de huningdaue op in blom? De earste dy wer by hiar sintrum kaem en onldiek
hwa dat allegearre oerkomd wier, wier Griet ; mei in wip wier hia ta de efterdoar üt in \'e rein. Leen fölge hiar gau en rop: „ Better in wiet jier fen üs lieaven Hear as fen üs jiffrou." Freark Simmel rop: „Heare krimmenikes! dat is minhear Harkema." Jiffrou Stel- lingwerf stie der as Lots wiif — allenne wier se hwet folsleiner as Lotske — en hia seach by de riedshear op krekt as hy Sodom en Gomarra wier, en hia rop biustere flau: „ Alle barmhertichheid! wy wannelje allegearre in tsiusternisse." — „Jy prate hwet!" prilste minhear Harkema der ül; „jy kenne yet |
|||||
|
12-2
|
|||||
|
sjen, mar ik ken min eagen net iepen krye. Wetter
mat er komme." Do ging \'t op in waskjen en wirkjen , op in bikleyen en kibjen en bisusjen; mar minhear wier to lilk, hy sei, om sin part mochten alle sloljif*- frouen ophinge wirde, hy scoe er wol for oppasse om hiin wer mei frouliu in to litten as \'t om in heimlike ouspraek to dwaeri wier. Jiflrou Stellingwerf wreau mei de skeldoek in \'e eagen en bigün to skriemen en sei: ,, Minhear Harkema , jow my goede rie ; in heit en mem heb ik net mear; minhear de baljuw ken ik in sa \'n omstannichheid net onder de eagen komme ; jy benne min ienichtste treast." Minhear Harkema hie in hert en in goed hert, min-
hear Harkema hie in sin, in weakmoedich sin, en do de yeske him net mear in de eagen timpere, en do jiflrou Stellingwerf de skrammen in sin tronie mei ferske reamme insmard hie, dat sin blier read gesicht folie hie fen in poddestoel der se miggen op fongen, do sei er friünlik : „Lit dat skriemen mar bitsjen; ik help jo to riuchte ; jy matte de flecht nimme." — „De flecht nimme ?" rop hia en biseach biustere forheard hiar eigen postür fen onderen ta böppen. „ Minhear Harkema ! ik de flecht nimme ?" en hia tocht der by oan de flechtige douen, dy hia böppe op \'e douematte hie, en as hiar omstannichheid sa bidroefde min net west hie, den hie se \'t laitsen net litte kend. „Ja," sei minhear, „kenne jy mei sök waer en sa \'n wei wol in ure twa trye oanien, in ien toer, marseare ? Hwent reau is hier net to kryen en den scoe \'t ek net stil genoch biroerre wirde kenne." — „ Minhear Har- |
|||||
|
123
|
|||||
|
KEMA," sei jiffrou en \'t laitsen forging hiar gled alhiel,
„siuch min persoan oan, ik ben hwet swier iltfallen, en \'t treppenrennen wirdt my by Uden al hwet bi- swierlik." — „ Kenne jy den ride ?" — „ Hwet sidse jy?" — „Ik rnien, as jy liingsteride kenne." — Jiffrou Stellingwerf ging opstean «eiV sette de hannen in \'e siden en sei: „Mei skande wol ik net libje. Hwet froumenske ridt op in liinser ? Ik ha mar ien kend in min libben en dat wier in frel|e, mar dy wier der ek nei." — Do ging minhear Harkema opstean en roan in kear twa de koken op en del en op \'t lest frege er: „ Scoene jy \'t wol oan doare om by dit wier fiouer- entwyntich uren twisken dy hege reiden tröch to brin- gen, der efter in \'e bürfenne ?" — „ Minhear Harkema ," sei jifl\'rou en taeste wer nei hiar skeldoek om de eagen ut to feyen, „link er om dat ik al fiftich ben en \'k hab forline hearst sa \'n swiere siikte lein___" „Den
ken dat ek net," foei minhear hiar in \'e reden, „den
wit ik yet mar twa lïtwegen , ien nei hoppen en ien ne onderen. Biside matte jy, op \'e souder of in \'e kelder ien fen beiden." — „ Minhear!" rop Freark Simmel wils \'t er efter \'e skerm wei krilpen kaem, „ik wit it." — „Jonge," sei minhear, „bist dou hier?" — „Ja," sei Freark tige binaud. „Den is \'t wer mei \'t hele geheim neat, hwent hwet trye witte, dat wit de hele wrald." „ Minhear!" sei Freark , „ ik scil der siker wier neat fen sidse. En jiffrou, ik wit in plak. Oan • \'t sket fen de riksouder is in planke los en dy lit him ombuge, as jy jo hwet in elkoar jowe, kenne jy der tröch kringc, en der efter is onder de pannen |
|||||
|
124
|
|||||
|
in lits hoekje, der ken gjin divel jo fine." — „Dou
ondogense snaek !" sei jiffrou en forgeat al hiar eangst- me en need, den hest dou it west, dy my altiid de worsten fen de souder stellen het, en, minhear Harkema ! ik hab altiid de onskildige rotten der mei bitige." — Minhear Harkema spriek nou Freark Simmel fry fen in fiks pak bruyen, en sei, it wier nou hege tiid, dat hia ut \'e wei kaem, en dat hoekje wier \'t riuchte plak for hiar. Hia gingen alle trye nei böppen nei de riksouder, en do
Freark Simmel de losse planke en de gelegenheid der efter oanwiisd hie, sei minhear; „Sie sa, jiffrou, nou geane jy hier op \'e riksouder sitten, hwent sitte matte jy nou; ik scil de planke efter jo taslute, en as jy hearre dat er hwa hier foar oan \'e doar komt, den krupe jy stil tröch de planke in dat hoekje en wachtsje jo for hoastjen en prusten." — „ Dat kenne jy maklik sidse, minhear, in sa \'n riik!" sei hia. — „Dat scille wy wol goed krye," sei hy en stompte \'t lük op. Hia woene hinne gean, do sei jiffrou: „ Freark Simmel , min jonge, forlit my net en bring my tinge, ho \'t de saek stiet." „Om gjin ding!" sei minhear, „mei hy hier op \'e souder komme, dat koe sioen wirde, en den wier de hele boel forklapt. — „Stil mar, jiffrou," sei Freark, „ik scil dat wol krye," en hy knipeage hiar skarlunhaftich ta. Hia gingen do hinne, en jiffrou Stellingwerf siet trurich onder hiar siden spek en skinken en worsten en sei: „ Hwet helpt alle segen fen de Heare, as immen fen min jierren op \'e flecht |
|||||
|
125
|
|||||
|
Do minhear Harkema wist dat jiflrou Stellingwerf
goed bisorge wier, ging er wer del nei de koken, en pipere Freark Simmel yet ienkear it swyen in, mei sa \'n foege handgreep oan de earen. In de koken loek er him de krage fen de mantel wer oer de binaide rokskrage en de tryetüt hihne en glüpte to muk, as in kat fen de douematte, ta de efterdoar ut. Sa gau hied er likwol sin boppe-ein net ta de doar ut stitsen, of der kaem in geskreau en gegül alhiel mal! en Griet en Leen, dy tocht hiene, dat de löft wer suver wier, en wer in de koken gean woene, spatten ut elkoar as in pear witbonte douen, as de hawk der twisken fliucht, „ Hald jimtne smoel!" rop minhear Harkema , „ ik doch jimme neat!" — Mar hwet holp dat? De boeren, dy yet mei hiar hinsers in de tün bliuwn wieren, seagen om op dat gegül, en do se efter hiar de neimakke franse officier seagen, dat likwol eigentlik minhear Har- kema wier, do spilen se hakken op, allegearre op \'e griene poarte los, en \'t diirre net lang, do wier der hinser noch menske mear to sjen. Minhear Harkema draide nou fen siden ou in de bosk, en do er sa \'n lits biditsen kattepaedsje lans ging\', hwa kaem der oan gean? Alde Fokke Münler mei de mantelsek onder de earm. „Goe moarn, minhear Harkema!" „Dat is den doch in divels wirk!" sei minhear, „Siuchste \'t net, Fokke? Ik wol ommers net bikend wêse." „Der is \'t my ek net om to dwaen," sei-baes Fokke. „Mar minhear, mei jou wolnimmen , jy kenne my in deugd dwaen. Oan de griene poarte ha \'k min rgau festbün; bring dat, as \'t jo bilieaft, in feilichheid. Ik doch jo |
|||||
|
126
|
|||||
|
graech wer ris in deugd; sa gau as de bears in de
münlefiver bite wol, lit ik \'t jo witte." „Ik scil \'t bisorgje," sei minhear en ging nei de griene poarte, en do er de münler sin reau der fün, makke er it los, sprong op \'e wein en woe just foartride, der kaem him in kliber Kransen tomiette, foaroan de oerman sels, op waens bifel al dy liinsers op-ontbean wieren en dy nou seach dat er fry hwet romte komd wier, hwent hia wieren meast allegearre ütpiukt. Minhear Harkema waerd derom in ienen oanpakt, en fen de wein skoerd, en do de oerman sin mondearing seach en hy jimmer rop, hy wier rVmeiller <Fetat, — hwent hy wist sa gau gjin better franse namme to bitinken for lid fen de rie, — do tochten de Fransen, dat se in goede fangst hiene, hwent hy scoe de foarnaemste oanfierder fen de hele boel wol wêse. De oerman fen de kannonniers forflökte en forwinske himsels op sin onkristelik fransk, dat er oan him in foarbield sjen litte scoe; fiouer mannen moasten him in hiar midden nimme, en sa waerd minhear Harkema, dy to mük der komd wier om in goed wirk to dwaen, ta in iepen- bier spektakel in de biirren werom brocht om in haet- Iike bihanling to ondergean. Wils \'t dat barde, stie alde Wïtse bakker der
tichte by efter in greate kastanjebeam, hwent hy wier ek komd om de miinler sin reau in feilich- heid to bringen. Hy sei in himsels: „Dat hy beet sit, dat mei neat gjin kwea; hwent hy kriget al sin bollegoed fen Geale bakker, hwerom net fen my ? Nou hy mat himsels redde, en dat ken er ek wol, |
|||||
|
127
|
|||||
|
hwent hy is tige wiis: mar dy onskildigc stomme
bisten kenne dat net; der mat oars immen for sorg- je." Do ging er op \'e wein sitten en ried stadich efter de Fransen oan nei sin skürre en der loek er de hinsers in. |
|||||
|
NIUGGENDE HAEDSTIK.
|
|||||
|
Hwêrom mInhear de baljuw In Marcüs Aurelius lêsë
MOAST, EN HIM NET OM \'e HOLLE W\'ASKJE MOCHT, EN
HWEROM MliNLERS FïKE U1M NET MEAR TO KLIEMERICH
FOARKAEM.
De alde hear baljuw roan in sin keamer om en wier
hoannich, hwent al wier er just net ien fen de korl- kearichste, hy wier doch in ald man dy \'t orders jaen wend wier en sin eigen feste moden hie. En nou moast er him kommandearje litte, en hie de moarns acht üre fen \'t bed matten — hwet tsjin sin natur wier — en koffi hied er ek net krige, en do er, om him hwet op to fleurjen, in lang piip in \'e holle stekke woe, do wieren der gjin pipen. Hy skille ris, Freark Simmel kaem net; hy skille yet ris, Griet kaem ek net. Hy helle sin snufdoas ut \'e büse en snuwde ris, mei sa \'n neitinkende lük oan \'e noas, krekt as immen docht dy him op alle mogelik ongemak biredt meitse wol; hy helle sin lorjet ut \'e buse en seach in \'t waer. Bütendoar reinde \'t dat it easde, en in de hege keale twigen fen de popelieren sleten de roeken sa stil en |
|||||
|
129
dukelhalsich, krekt as hiar de wiukken oan \'n oar plakt
wieren, en hia dripten krekt as alde boer Keimpe, do er ienkear op in jün oan de ranne fen de hoed ta in de diksleat sitten hie. „Dy habbe ek al gjin wille," sei de alde hear. „Mar hwer is in disse tiid ek wille in dit üs lan? lt is doch i« wonderlike sake mei \'t wraldsregear. Us lieaven Hear lit it ta, dat ien sa \'n kerel de hele wrald in onstiür bringt. Dat is for in kristenmenske biswierlik tröch to sjen. Om by \'t riucht- sinnige gelove oan in godlik wraldsbistiür, it nut fen sa \'n twingnagel as Bonaparte in to sjen, dat is — dat is..." — en hy naem sin sliepmütse on en halde \'m in ein boppe de holle. „Us lieaven Heare mei my de sonde forjaen. Ik hab tsjin gjin mensken ea in hate hawn, tsjin gjin menske fyandskip; mar non hab ik in hate," en hy smiet sin sliepmütse op \'e grün en sette de foet er op, „nou hab ik ien! en ik wol him ek halde!" Dat leste like er wol hwet lud nippen to hab- ben, hwent sin wifke kaem biuster onsteld ta de doar in: „Weber! Weber! hwet is der oan? Het Freark Simmel of Griet......?" „ Né, Neanke ," foei er hiar
in \'e reden en krige de sliepmütse op, „dy net; Bo-
naparte mar." „ Lieave ginst!" rop hia, „ al wer ? Ho kenst dy der sa Hik om meitseV" en hia ging nei sin boekkas en helle der in boek ut. „Hier Weber, les in din boek!" Dat wier nou it boek fen Marcls AurÉLIUS. Der lies de baljuw in as de holle him bal- stiurrich west hie, in kapittel, en hied er tige Hik west, den twa. Sadwaende naem er nou \'t boek ek en lies, en sin wifke die him de wite purgearmantel om 9
|
||||
|
130
|
|||||
|
en makke him it moaje, grise hier in order en frisle
him dat alde Iitse fornimstige stirtsje en stoude him seaft en hoeden it fine poejer oer de holle. Marcus Aureliüs dieH er sines ek ta, en alle lilke tearen en falden waerden wei op sin earnstige foarhölle, do me- frou de baljuwske mei \'t lits silveren meske him de poejer fen de tronie skrabbe. „Hwent dat moast se him der altiid ouskrabje," sei Griet, as se deroer oan \'e gong kaem; „waskje ken er him den net, hwent den scoe \'t wittenmoal him de eagen ta plakke." „Neanke!" sei de baljuw, do sin kopslik in \'e stif-
sel set wier, „ siuch doch, as jy kenne der onder ris in de hushalding rün. It is doch in wonderlike saek! Griet komt net, Freark Simmel komt net; dy donderse godloase Fransen habbe hier \'t hiele hüs in dis-order brocht. — Né, dat is sa!" Mefrou de baljuwske wier in lits goed wifke, in
bitsje swaklik fen persoan; derby likwol net tipelsin- nich, en altiid klear om de wonderlike streken fen de alde hear to fordragen. Hia hiene in soan, hiar Jolke , dy wier al in \'e freamdte, en sa wieren de beide liu in dat alde greate slot alhiel togearre, en droegen in troue en carberheid leed en wille mei elkoar. En as de forfeelsumheid hiar ris oansloech, den slagge \'t ge- lökkicb altiid sa, dat minhear de baljuw krekt op \'e riuchte tiid, op in nye wonderlike infal kaem, en ut it forfeelsum gapjen kaem den in echte süne moaiwaersprüst foart, dy de lieafde wer opfleure; hwent mei de lieafde is dat lik as mei in bcam, ho mear \'t de win in de krün en in de bledden spiiel, des to fester set er sin wirlels. |
|||||
|
131
|
|||||
|
Nou, dat ininhear de baljuw dy moarns sin goed
wifke forsochte, dat se ris nei de hushaldlike saken omsjen scoe, dat wier nou fest gjin wonderlike infal, en derom rekke mefrou ek net oan \'t prüsten, howol Jn üs forliochte tiid mannich foarname mefrou, by sa \'n foarstel, dat wol dien ha scoe. Hia wier krekt hinne gien, do Fokke munler mei sin mantelsek ta de doar in kaem. „ Goe moarn, minhear de baljuw," sei baes munler
en makke in buging, „mei jou wolnimmen."— En hy lei sin pak op \'e tafel, „hier is \'t!" „Hwet is \'t?" frege de alde hear. — „ Minhear, hwet wit ik er fen ? Ik wit wol hwet, ik wil in hele boel en \'k wit neat, mar safölle wit ik, in skurkeboel is \'t." „ Baes Fokke : ho komst dou oan in skurkeboel?" „Ho komt de hun in \'e halsban, minhear baljuw? En ho kaem de faem oan \'t bern? — Ik wit allenne dat dit de Fransman sin mantelsek is, en dat de divel my jisterjün dy Frans- man op \'e wein smiten het en dat min fynt Freark him er foart wer ou smiten het." — En nou forhelle baes munler de hele storie. De alde hear roan wiles de keamer op en del en
grommele hwet binnensmüle fen „ in heislike saek!" en den stie er ris wer stil foar de munler en seach him stiif in de eagen, en do de munler oan \'t ein wier sei er: „ Nou, baes Fokke , dat is den nou likwol doch wol wis, dat dy Fransman yet libbet?" „Ja, minhear bal- juw, hwet wit ik derfen? — Siuch minhear, as ik er in slach nei slaen, den tink ik sa: kald wier \'t to nacht for disse tiid fen \'t jier just net; mar \'t het de |
|||||
|
hele nacht reind, en as ien fen üs beiden, minhear,
jy of ik, de hele nacht der Iein hiene, wy wieren mo- geliker wise forklomme. Mar ik rekkenje sa: sök folk is dat omtorkjen better wend as wy, dat komt hiar wol faker oer en derom scil \'t him net hindere habbe. En der wei roan is er tominsten; Freark is him efter- nei, en as him nou letter yet hwet oankomd is, den benne wy der doch net skildich oan." „ Baes , baes!" sei de alde hear en ^ködde mei de holle, „dit is in slim stik! As din Fre>rk de Fransman net wer kriget ken \'t dy de krage kostje. „God mei my bewarje!" rop de ald münler, „fen hwet domme setten lit ik my op min alde dei ride ? Minhear baljuw, ik ben on- skildich, ik hal» ommers ek de mantelsek net halden, en \'t htnser stiet in W itse bakker sin skürre." „ Dat is ek din geluk , baes münler, dat is ek din great ge- lök; hwent dat ken ik for dy tsitlgje. En kleare bare goud en silver is in dat felies, seiste?" „Kleare bare goud en silver, hollansk jild en lowi-dors en silveren leppels!" En dermei gaspe baes Fokke it pak los en liet minhear de boel sjen. MinheaF de baljuw skoerde in pear greate eagen op.
„ Lieave ginst en gjin ein!" rop er, „dat is wrichtich in skal!" „3a, hwet sidse jy der fen, minhear? Min wiif seit oars net fölle, mar do se dit seach sloech se de hannen in elkoar en hia sei gjin wird." „Dat is allegearre stellen, baes. Hier op dit silverwirk stiet in adelik wapen, dat ken ik. Dy leppels het de skob- bert hier in de neibyheid stellen. Mar dermei wirdt de saek nel better." |
||||
|
133
|
|||||
|
De ald münler stie der krekt as er tröch de grün
sinke scoe; minhear de baljuw roan in \'e keamer om en wreau him de holle, op \'t lest ging er op \'e mün- ler ta en lei him de han op \'t skouder: „ Fokke mün- ler, ik ha dy altiid for in earlik man halden, mar sa \'n earlikens in sa \'n omstannichheid! — Don kenst net fen de iene dei ta de oare komme, en dou jowst ut eigen oandrang sa \'n slompe jild werom, — der eigent- lik gjin ien fen wit hwer \'t thüs heart?" — De ald münler waerd sa hiet om \'e holle as fiür en oer en oer read, en hy seach nei sin teannen. „Jabaesmün- ler," sei de alde_hear fierder, „dat is in bysondere died fen dy, hwent fen \'t jinge hier foarfallen is, kenst dou net witte; mar tankjcT din Skepper, hwent it is mogelik dat dit stik dy \'t libben biwarret." It gefaer, dat de man him tinke moast, de onfor-
tsienne lofspraek, dy him krekt sa seaft oankaem, as dat immen op in leningstoel sitten giet der sin lieaf wif ke in spealdekeassen op dellein het, it ütsicht, dat er mei Gods help ut dit slimme onleech yet tröch in lits gatsje kriipe koe, en dat hy dat alles net fortsienne hie, pakten de ald münler hird oan. Hy stie der mei delsleine eagen, en wrong himsels hinne en wer en hy draide mei sin hoed om, al fülder, al fülder; ein- lings sloech er de hoed mei de beide hannen rüngear, dat er alhiel ut sin fetsoen rekke, en hy rop: „ De divel mei dy hele fransestorie helje en my der by, minhear baljuw! As üs lieaven Hear tsjin my genade foar riucht gcan litte wol en, my ut disse ellende helpt, den wol ik ek net mei ongeriuchtichhedcn tsjin him bistean. |
|||||
|
134
|
|||||
|
Né, hwot wier is, is wier! En as min fanke Fyke
der net west hie, den lai dit biroerde fransejild in min kas en ik hinge jun oan de galge to bingeljen." — En do forhelle er de hele saek. „Baes Fokke!" sei de baljuw, do alles him fen stikje
ta bitsje forhelle wier, „ik ben gjin greate maet feu fammensbern, jonges benne better; fainkes benne my to kliemerich; mar din dochter Fyke—? dat is den doch hwet oars. Baes Fokke, dat strekt dy en din wiif ta \'n eare, dat jimmc sa \'n bern opbrocht ha. Hark ris, baes, asle ris wer op \'t slot komste, nim Fyke den ris mei; ik — dat is to gidsen min wiif scil der aerdichheid oan ha. Né, dat is sa. ;\\im nou dy mantelsek en bring dy nei \'t riuchlhus en tsienje dy der oan, hwent de Fransen scille der wol sa \'n soarle fen in riuchtdei halde — \'t scil der ek wol nei wêse — en freegje dou earst nei de maire, dat is in wolmienend man en dy ken ek frans prale, en binnen kort scil ik der wêse, en alles hwet mar mogelik is scil ik for dy dwaen" „Tige best, minhear baljuw! \'t Is my al in hiel ein rommer om \'t hert. — En mei dy oare storie, mei dat bankerotslaen, miene jy......?"
„Datst dou in ald gek biste, dy in din aldc dagen
mei yet mear bislommeringen in to jaen." „Best, minhear baljuw! nou, den it beste!" — En dermei ging er hinne. |
|||||
|
TSIENDIi HAEDSTIK.
HwEROM FttEARK SlMMEL BY \'T WINTERDEI SONDER PARA-
PLUIE lN IN APPELBEAM SIET , HWEROM HY HIM IN LlTS
PAKJE POMPIEREN ONDER \'ï BAITSJE BIKNOOPTE, EN
HWEfcOM JIFFROU STELLINGWERF HIARSELS FOR IN
i GREATE SONDARESSE FORKLEARRE.
Nei in korte poas kaem mefrou de baljuwske wer
in \'e keamer en sei: „ Weber , ho is dit ? Freark Simmel is der net, jiffrou Stellingwerf is der net, en in hiar keamer leit it er hinne, krekt as der Heidens en Turken hüshalden ha, en de faminen dy sidse, hia witte fen neat, as dat minhear Harkema ta de efter- doar inglupen komd is, en Griet het him ut forsin mei in stompe biesem oer \'t gesicht skrabbe, en jif frou Stellingwerf het him in pear hanföllen yeske in de eagen smiten, ek allenne ut forsin, en sint dy tiid habbe Freark Simmel en jiffrou Stellingwerf wei west, en\' hia witte net hwer dy benne." „Dat is doch in bysondere saek," sei de alde hear. „Hwet docht minhear Harkema in min koken? Ik mei de man oa1\'*; wol lye, Neanke, hy is in plesierich man; mar i._y |
||||
|
130
|
|||||
|
stekt sin noas in elke neatichheid, en hwet fornimstichs
is derby, sin liljben net foar \'t liocht komd. — „ Sids roy ris, Neanke, hokker fen de beide fammen haldste for de forstannichste?" „Weiier, hwet praetste? Om forstan hoeft men ommers by dat slach fen mensken net to tinken." „Nou, den de liepste, de reddich- ste." — O, dat scil Griet Betterdy wol wêse, hwent de eagen geane hiar fiks in \'e holle om, en \'t mül- wirk sit hiar yet better op \'t riuchte plak." „ I!öp my dy den mar ris binnen." Dat waerd dien en Giuet kaem. Dy Griet Betterdy
wier in kort feardich fanke, sa wach en krigel as men \'t fen in dorpriuchters dochter winskje koe. Nou stie se likwol\' foar minhear de baljuw en sloech de eagen del en tsjispele mei hiar skeldoeksban om, hwent it lai hiar op \'e lea, dat dit wol in soarte fen in riucht- dei wirde scoe. — „Sadwaende," bigiin de alde hear, „ta wierheidsprekken wirdste formoanne en sa fier- der. — Griet Betterdy, hwet witste to forheljen fen jiffrou Stellingwerf ? Bigjin fen jisterjün ou." — Griet forhelle do hwet se wist en hwet wy witte. — »Sa- dwaende," sei de alde hear, „hia het by dy sliepten net in ien en deselde keamer mei minhear Dnoz." „Weber, hwet praet is dat?" smiet mefrou der twis- ken in. — „ Neanke , eltse omstannichheid is wichtich, as de onskild oan \'t liocht komme scil. — En dou bist fen miening," sa bigun er wer tsjin Griet, „dat se net mei Harkema foartroan is?" „Né, minhear; op \'e flecht is se, leau \'k; mar net mei minhear Harkema, hwent dy is my letter allenne in de efterdoar met, do |
|||||
|
137
ik by min broer wei kaem, hwenl dy wiei hier in \'e
tün, minhear, mei us hinsers om kanonnen to riden; mar," — en hia sloech de eagen op en hiar süne tronie seach er echt bisich ut, „mar minhear, hy het de Fransen to gau west." „ So ?" frege de alde hear, „het er de Fransen to gau west?" „Ja, minhear, sei Griet, en hia gniske sa lübishaftich in hiar sels, „ en hy het de hele kliber indachtich makke en het dy oaren de grienc poarte wiisd." „Dat is in domme set fen him west, en as de Fransen him krye, scille se \'t him indruye. In eigenwiis folk benne jimme; sa is dat BETiErDï\'s folk allegearre. — Neanke, onthald it hwet mei, dat ik om dy slorm, dy Freark Betterdy tink. En hwer is Freark Simmel?" — Dat brocht Griet wer divekcrs in \'e mit, en hwet er nou ut kaem, dat kaem sahwet drippendewise. „Ja minhear, feu \'e moarn smiet er minliears pipen allegearre stikken en fen efte- ren sei er, ik hie \'t dien. En minhear, ik koe der net foar, hwent ik woe mar efkes om \'e hoeke kipje, do dy franse officier der sa \'n spil üljowch, en do roan hy mei de pipen tsjin my oan, en nou lidse de stikken en stallen in \'e koken." „ En fierder hest dou him fen \'e moarn net sioen?" „Ja minhear, do de ürwirkmaker transpereard waerd, do roan hy mei, en do er derfen werom kaem praette er mei jiffrou Stel- lingwerf stedsk, en foart derop lüsteren hia togearre." „Stedsk? Freark Simmel stedsk? Hwet het dy jonge stedsk to praten? Hwet sei er den?" „Hy sei: Red- ding nadert."" „Ei? En letter kaem minhear Har- kema?" „Ja, minhear, en ik striek him mei de bie- |
||||
|
i:}8
|
|||||
|
sein oer \'t gesicht, mar ik koe der ek net foar." ,, Uit
is doch in bysondere saek," sei de alde hear en hy
roan op en del en hy taeste him jimmer onder \'t kin
en hy seach nei de grun en seach nei de souder. Op \'t
lest bleau er stean en hy sei: „ Neanke , de saek is
my klear, dat ald sloof, jiffrou Stellingwerf is de bi-
naudheid oanslein, en minhear Harkema het him der
mei inlitten, en het it ien of \'t oar forkeards ütriuchte.
Jy scille \'t sjen, hia het hiar forstitsen." „ Lit hiar den
mar wêse, Weber." „Dat ken net, Neanke, hia mat
foar \'t liocht, hwent hia mat tsiiichnis oulidse for de
ürwirkmaker en for de munler; dat ken dy beide oars
de krage kostje. Wist ik nou mar earst hwer dy bis-
fynt fen in Freark Si.mmel wier, dy wit de hele ta-
dracht. — En dou witst net hwer \'t er is, Griet?"
„Né, minhear." „Nou, den kenst dou hinne gean."
Do Griet hiar omdraide foelen hiar eagen op \'t
hoekefenster, mar om \'t hiar eagen tige helder en
skerp wieren, foelen se ek trüch it fenster en seagen
hwet in ein der efter foarfoel. Hia draide hiar wer om
en sei: „Minhear de baljuw, nou wit ik hwer \'t er
is." „ Nou, hwer den ?" „ Siuch minhear, der sit er."
„Hwerre?" frege de alde hear en sette de fok op en
seach alle kanten ut, allenne net nei \'t plak der Freark
Simmel siet. — „Derre, minhear, der, in üs alde
swietekantsjebeam, dy op \'e hoeke fen de koken
stiet." „Wrachtich, ja! — Dit is doch in bysondere
saek! — Neanke, in \'e winter! — As \'t in \'e hearst
wier, as der apels oan \'e beam sitte! mar Neanke , in
\'e winter!" „Och," sei mefrou, „licht oefent er him
|
|||||
|
139
|
|||||
|
der mar ris op." „Griet Betterdï," sei de alde hear,
wils \'t er sin bril foar de eagen hinne en wer skoude, „ dou hest skerpe eagen; hwet docht er der?" ,, Ja, minhear, in lange latte het er der, mar hwet er der- mei ülfiere wol, dat is foar min eagen biditsen. Hy skermesearret er mei foar\' \'t luk fen de riksouder." „Neanke, foar \'t luk fen üs riksouder! Hwet scoed er der wolle, NeankeV" „Ik wit net, Weber, mar \'t scoe my neat binye, as der inoarn wer worsten mis- ten." „ Siuch jy wol ? Siuch jy wol? Ei, dat is knap! Dat is den mar in kostlike beam for üs Freark Sim- mel ! Simmers apels en winters worst!" — Dermei makke er it fenster op en rop: „Freark Simmel, kom der wei, min jonge; dou scit oars keald skipje, der in \'e rein to sitten." Der mat in freamde lannen in dier bistean, dat nea-
me se luiaerd, dat mat saun dagen wirk habbe om in in beam op to kommen en ek saun dagen om wer op \'e griïn to kommen.. Nou sa fölle tiid brükte Freark Simmel just net, do er üt dy appelbeam kaem, mar \'t durre doch lang enoch, en üt noed for sin broek liet er him grif net sa oerlangsum nei onderen glide, en do er op \'e griïn wier, do wie \'t oan him to sjen, dat er in bistan stie, as er komme scoe of ütsnye. Mar Freark Simmel wier in brave jonge, hy kaem; allenne halde er him nou en den in bitsje op: „ Griet , hwet docht er der efter de krüsbeibeamkes?" frege de alde hear, „Ja, minhear, hy het der, leau \'k, hwet efter smiten." „ So ? dat is den in oare saek. — Nou, Freark, kom mar (a de kokensdoar in. En dou |
|||||
|
140
|
|||||
|
Griet, gean hinne en pas my op dat er net ta de
foardoar wer ütknipt." Griet ging hinne en Freark kaem, sa oerlangsum as de diüre tiid; mar hy kaem. „Freark Simmel, min jonge, sa fölle insjen moast dou al habbe, dat it net goed for de sündheid is by rei- nich waer ut \'e hüs to sitten, nim dy toriei in para- pluie mei aste buten doar sitte wotte; en safölle insjen moaste ek al habbe, dat it net goed for din broek is, by wiet waer in in beam to klanterjen; doch dat tonei in in droege tiid fen \'t jier. Nou, sids my ris: hwet diest der in dy beam ?" „ Och minhear, dat die \'k sa mar ris." „Kom," sei de alde hear, „dy reden Ut him Wol hearre. Mar hwet ik eigentlik sidse woe: hest neat fen jiffrou Stellingwerf sioen?" Freark Simmel, dy in hiel oare frage forwachte hie,
libbe eagenskinlik wer op en sei tige krigel: „ Né, minhear baljuw." „Ja, min jonge, ho scoest dou ek hwet witte fen in saek, der nimmen hwet fen wit? Nou, hab nou de goedichheid en siuch my ris riucht in \'e eagen." — Freark Simmel hie dy goedichheid; mar sin ütkik wier in falsk dübeltsje, en de alde hear like dat ek net for echt oan to nimmen, hwent hy sei: „ Freark Simmel , hier is in mes, gean nou ris in \'e tün en sny my ris ut de hasenutebeammen — dou witst wol hwer se stean — sa \'n lits stokje, sa \'n ien as in — as in nou, as din middelste finger fen tsiokle; en den, min jonge, hest der efter de krüsbeibeamkes in \'e tün hwet weibrocht; röp Griet Betterdy, dy scil dy helpe to siikjen, datst wer krigeste hwet dines is. Mar, hearste my, Griet Betterdy mat mei." |
|||||
|
141
Freark Simmel hie sadwaende, onder tige binaude
omstannichheden in minne tatiding; hy hope likwol op twa dingen, hwerop de measte mensken in hiar for- legenheid hoopje; nammentlik foarearst op \'t bistiür fen heger han, dat dy yet krekt ear enoch de alde hear in stien in \'e wei sinite sooe, om sin ibarnimmen to forhinderjen, en den oard op sin foarige onderfiningen in sökke forlegene Uden; buten dat hied er yet in help in \'e need, der sliachtwei mensken net fin witte, nam- mentlik sa \'n Iits pakje alde pompieren, dat er him as \'t nipte en wer nipte onder \'t baitsje biknoopte: dat forgeat er nou ek net. Hy ging sadwaende ridlik wol to moed in \'e tün, mei de stille hope dat Griet it riuchte plak efter de krusbeibeamkes net goed merk- biten ha scoe: mar wils \'t hy dwaende wier om in hansiini stokje to siikjen, seach er mei inerlik ougriis, dat de faem krekt op \'t riuchte plak ta ging en der hwet op krige, hwet him fen Herren talike folie fen in worst to habben. Hy moast hirn sadwaende oars sjen to helpen, derom snyde er foarearst in pear onmerk- like kernen in de hasenüt-stok, der dat ding foaral net sterker fen waërd, en do bisocht er om Griet hiar finst ou to praten. Dat lokte him likwol net, hwent Griet hied er gjin sin oan om in twade eksamen foar minhear de baljuw to ondergean, en derby foei \'t hiar in, dat it mogelikerwise Freark Simmel west hie, dy hiar foar in dei of acht in hanfol finknipte baergebor- stels in \'t bed struid hie. Sa kaein den nou Freark mei de stok en Griet mei de litse spitige worst wer foar minhear de baljuw. |
||||
|
142
|
|||||
|
\\ „Griet," sei minhear, do er hiar de worst ounomd
hie, „dou kenst nou hinne gean, fanke." „Neanke," sei er tsjin mefrou en halde hiar de worst foar de eagen, „dit neame wy in corpus delictie." „\'t Ken wêse, Weber, dat it ding in \'t lalin sa hiel, mar wy sidse der tsjin fen worst." „Moai, Neanke! Sids my ris, kenne jy forklearje, dat dit ien fen lis worsten is?" „Ja, Weber, dat ken \'k sjen oan \'t bandsje," „ Freark Simmel, ho bist dou oan • dy worst komd?" — Dat wier nou for Freark in alderheislikste Trage fen mtn- hear. De biskikking fen beger ban like der net twis- ken komme to scillen, sin onderfiningen jovvgen liiin gjin liocht, minhear de baljuw slie foar hiin, in de iene han de worst, in de oare it stokje, en dat wier op sin meast twa foet fen sin rech on; hy wier sa- dwaende op dat pakje pompiercn nei komd, en dat wier ek al in fai spil: minhear hie \'t ienkear al ris oan \'t klappen mirkcn. Hy jowch him sadwaende for- lern, hy bigun to skriemen en sei: „ Ik hab him to jow krige. „Dat lichsle!" rop mefrou haestich, „dou hest him mei in latte fen de riksouder helle." „ Neanke hidarje hwet; gjin suggeslicc fragen. Freark , hwa het dy de worst jown?" „Jiffrou Stellingwerf." „Hwersanne, Freark?" „Do ik in \'e beam siet.\'\' „Siet hia der by dy?" „Né, hia siet op \'e riksouder en do het se my de worst op \'e latte stitsen, der hie se in spiker in slein." „Dou hest my in hoat lip sein, dou wist net hwer jiffrou Stellingwerf wier; sadwaen- de hest my lofoaren lieagen." „Minhear baljuw! min- hear baljuw! slaen my net. Ik ken \'t sikerwier net |
|||||
|
I4;i
|
|||||
|
helpe. Minhear Habkema het it mei my ouspritsen, en
ik moast him heilich onthie te, dat ik tsjin gjin menske, ek net tsjin minhear de baljuw, sidse scoe hwer jif- frou Stellingwerf wier." „I s minhear Harkema din brea- hearre of ben ik it? Üou hest lieagen , Freark, en aste mei lieagens pielste den krigest bruiyen, sa stiet dat in üs kontrakt." — En mei krige minhear de bal- jaw Freark by de krage en onderhelle de stok, en as \'t heger bistiiir yet twisken beiden komme woe, den waerd it hege tiid, — en it kaem twisken beiden. Der waerd fen buten oan \'e doar tikke en Lütsen
eksteur kaem in: „ üe groetenisse fen minhear de maire en de saek stie net to best for de ürwirkmaker en de münler, en as minhear de baljuw sa goed wêse woe om dalik in \'t riuchthüs to kommen, mar foaral jiffrou Stellingwerf meinimme, hwent hiar tsiüchnisse wier foaral fen great büang." „ Ik kom dalik, hear Lütsen. — Neanke, it bigjint to nipen. Freark helje min jas, en jy, Neanke, gean nei dat ongelukkige sloof op \'e riksouder en helje hiar hier." — Hwet wier Freark linich om de jas to heljen. Hwet skrepte er om minhear onder de eagen wèi to kommen. „Me- frou," sei er, „ik mat mei; allenne for jo komt se net foar \'t liocht, hwent hia sit eigentlik net op \'e riksouder, hia sit der efter op in plak dat ik allenne wit." — Sa roan hy den foarüt en mefrou kaem him efternei, mar sunich. Freark kloppe oan \'e doar: „Jiffrou doch iepen,
ik ben \'t." — Gjin antwird. — „Jiffrou, \'t is goed folk! gestige skinke!" „Gjin antwird." „Jiffrou, de Fran- |
|||||
|
144
|
|||||
|
sen benne foart." — Do bigünen se hwet to hearren
en mei in binaud lüd waerd er sein: „ Dou bist in lieagener op en ut; bring my net in forsiking." — 0n- derwiles rop mefrou ek: „Jiffrou Stellingwerf doch mar iepen, ik ben der; mefrou." „ Ik ken my net foar jo sjen litte," waerd er werom röppen, „ ik ben in sondaresse, in greale sondaresse." „Nou, doch mar iepen, dat scil him allegearre wol skikke." Nei lang hassebasjen die jiffrou Stellingwerf den
einlings de doar iepen, en do stie se der mei in reade holle en triennen as knikkerls roanen hiar b-y de wan- gen del. Mar ont hioed de dei ta wit yet gjin ien il, as dat fen oandwaning kaem of fen de reek. Allike fölle, de triennen roanen, en as dat fen in breed en swier aldfaem sein wirde ken, den mei ik sidse: hia stie der as in knukere reid. „Mefrou," sei se, „ik ken jo net onder de eagen komme, ik ben djiep son- ken; oer de twyntich jier ben ik al in jou segene hüs, en fen min libbensdagen net hab ik jo in sprütsel onthindere; ien boase ure het dat oars makke; ik hab min hannen bikweadige oan hwet jowes is." „ Och, jiffrou Stellingwerf, praet der net per, kom mar mei nei onderen." „Gjin stap, mefrou! earst in omstannige bikentenisse. Siuch, mefrou, jy witte \'t, ik ben op \'e flecht. Minhear Harkema liet my holpen to fluchtsjen, en disse bisfynt, Freark Simmel. En nou sit ik hier in noed en perikel to tinken oer minhear Droz sin lot, en oer al dat oare, en ik tochte dat disse snaek fen in jonge my tinge bringe scoe ho de saek stie. Ik hearde fen buten foar \'t luk ien brimmen en dy rop my by de |
|||||
|
145
namme, en do \'k nei \'t rut gliïpte en der ta ütseach,
do wier \'t my as \'k fen \'t waer slein waerd, hvvent tink ris ta, mefrou, dy oerkomling wier in de swiete kantsjebeam klantere en wier op in lange toeke lans krüpt, en do sweefde er as in skierroek boppe de djiepte. „Jonge," sei \'k, ,,\'Freark Simmel, wost wol ut de beam gean?" — Do gnisde de jonge my oan. „ Jonge," rop ik, „ ik ken dat net foar din heit for- antwirdsje, dy in sa \'n gefaer to sjen." — Siuch me- frou, do bigün de jonge lüd to laitsen en hy sei: „Ik woe jo mar efkes tinge bringe: de ürwirkmaker wirdt ophinge, en minhear Harkema dy habbe de Fransen krige, dy sit in \'e boejens, en in heel battaljon is der ütstiürd om jo to siikjen." Mefrou, dat wier gjin treast- like tinge, en min eangstme wier great; mar ik ken mei de han op \'t hert sidse: min eangstme om de jonge wier greater. „Jonge," rop ik, „gean doch ut dy beam." Siugge jy, mefrou, do gnisde er my oan krekt as in aep op in drommedaris en hy sei: „ Ja, as jy my in worst jowe." — En do bigün er aller- hanne malle gekke kinsten to meitsen, en hy hipte op dy twigen om, krekt as in kenin in in koaltün, dat it my grien en blau foar de eagen waerd. Nou mefrou, do tocht ik: hwet is in worst ? En hwet is in menske- Iibben? En in min eangstme bikweadige ik min han- nen oan jou eigendom; hy halde de latte ta \'t luk in en ik stiek de wqrst er op. Do waerd hy roppen hier by minhear de baljuw, en do er him nei onderen sakje liet, rop er my sunich ta, hy hie my mar hwet\' wis makke, der wier allegearre neat fen wier. Derom sids 10
|
||||
|
140
|
|||||
|
ik, hy is in lieagener, mefrou, en der bliuw ik by."
., Lit him mar efkes tiid dwaen," sei mefrou, „ hy het by min man ek yet in skinke in \'t salt; hy scil sin riuchter net ontgean." Mei moeite krige mefrou de alde jiffer fen \'e souder
ou en do se onder kamen roan minhear de baljuw mei sin deftige stap in sin fölle stasie op en del en wacht- te al. En do wier \'t in swier stik om jifirou Stel- lingwerf er ta to kryen dat se mei de alde hear nei \'t riuchthüs ging— „in de iepene liuwebek," sei hia. Hia woe alles lye hwet se in hiar onforstan fortsienne hie, al hie dat in goedens en mei eare pleats hawn; mar foar al dat freamde manfolk to stean en hiar fen wegen minhear Dnoz to defendearjen, dat ging hiar kref- ten to boppe, as fetsoenlik froumenske, en as minhear de baljuw der fest op stie, den moasten Griet en Leen ek mei, hwent dy moasten wer fen hiar bitsiügje, dat hia de nachts by hiarren sliept hie. In dat punt moast minhear de baljuw den tajaen , en
wils \'t jiffrou Stellingwerf in hiar keamer gien wier om hiar in alle haest hwet to forhimmeljen, ging de alde hear mei greate stappen, in djieppe oertinkings op en del, en swaide mei sin gongelstok in \'e loft: yet ien ut sin studentetiid en der sonder ging er sin libben der net op ut. Op \'t lest sei er: „ Neanke , hia het gelik; de twa fammen kenne üs gjin ontsienst dwaen. Mar Neanke," en hy snüwde sa \'n bitsje om him hinne, ,,\'t is krekt as \'t hier nei rikke iel rukt, het alde Jilke fen Gielterp mei sin iel hier west ?" „ Hwet prate jy, Weber , dat is fen hiar, hia het om- |
|||||
|
147
|
|||||
|
mers langer as in ure op \'e riksouder sitten." „Dat
is den in oare saek," sei de alde hear, en mefrou moast de beide fammen röppe. Do jiffrou Stelling- werf kaem wier \'t selskip foltallich en hia gingen foart, nei \'t de jiffrou fen mefrou in ouskie op libben en dead iionid hie. Gjin ien sei in wird, mar do se by de slotpoarte kamen, swaide jiffrou Stellingwerp hiarom en sei: „ Griet , as wy op it plein foar \'t riuchthüs komme, ren den gau efkes skean-oer nei master Lu- kas, dat hy hwet om my tinkt in min ongelök, der mocht my ris hwet oerkomme, ik koe wol ris fen my sels reitse. |
|||||
|
ALFÏE HAEDSÏIK.
HWEROM WlTSE BAKKER TRÖCII SlN PHP MEI IN \'ï KOMPLOT
KAEM ; HWEROM JIFFROU STELLINGWERF M1NHEAR DE BAL-
JUW FOR IN WITE DOU OANSIUCHT EN GRIET BeTTERDY
FOR IN ENGEL, EN HWET TINKB1ELD HIA OER IN
FRANSE KRlCHSRlUCHTER HIE.
Ging \'t er op \'t slot al hwet bont in lans, in \'e
bürren seach \'t er yet fölle bonter ut. Siker, as sa \'n heap soldatefolk in dorp mei inketiering oerfallen kaem, as de boeren ut de omstreken mei hinsers en weinen en de handwirksliu en arbeiders ut de burren, ta allerhanne tsiensten by \'n oar tromme waerden, wils \'t oan \'e iene kant de jammer en de ellende kriet ,en klage en oan de oare kant de oermoed in hopen ge- weld ütjowch: den koe \'t sa stil net tagean as in \'e tsjerke. Mar de Fransen namen hwet hiel fölle fry. Hia wieren hier ienkear oanheile om üs lan de fryheid to bisorgjen sa \'t hiet; mar do se hier wieren, mak- ken se \'t üs folk \'sa lestich, dat sels Iiu, dy \'t oars mei hiar op hiene, in hekel oan hiar krigen. As se \'t folk fen \'t noarden better kend hiene, den hiene se licht ek better insioen, dat se de hinsers alhiel for- |
||||
|
149
|
|||||
|
keard foar de wein sloegen om hier op in dür hiar
sleande to halden. De Uden foroaren niunkelitsen al. Us lieaven Hear strüpte de Fransen in de russise win- ter de goudglansige slangehüd on. Hy, dy oars oeral for master opspritsen hie, kaem as in skoajer werom, en naem de taflecht ta \'t méilyen fen Diltsklan , en dat krige de oerhan oer de grimmitige hate. Gjin ien woe de han onderhelje tsjin de man dy fen God slein wier; dat meilyen die \'t forjitten hwet hy oars dübeld en dwars fortsienne hie. Sa gau hie likwol de forklomme slange him net wer opkoestere in \'t waerme bed, dat it meilyen for him spraet hie, of hy stiek ek sin angel wer ut, en hy scoe wer nei alderwenst bigjinne. Mar de wrok tsjin de oerhearsker bigun ek geande wei wer mear to arbeidsjen. It wachtwird waerd: „ Opstan tsjin de menskeslachter!" Mar dat wachtwird wier gjin geröp fen in dei. Net in heap onbitochte balstiü- rige jonge hiethöllen, net it Janhagel op \'e striette makke der \'t bigjin mei; né, de beste en forstannichste Hu stapten by elkoar, net ta in biswarring mei mes en fenin, né, ta in foriening mei war en wird tsjin oandien gewelt. De alden sprieken it wird en de jongen bi- sorgen de war. Net iepenlik op \'e striette sloech de earste loge omheech; üs folk haldt net fen fuïr op \'e striette, né, elk stookte dat stil in sin eigen hüs oan; en de iene bilrman kaem by de oare en waerme him oan sin gloede. Net as in fiur fen spoennen en strie, dat op \'t lest neat as in heap yeske efterlit, stiichde de liochte loge in de hichte; né, it folk fen \'t noarden is in hird hout, dat langsum fiur fel let, mar den ek |
|||||
|
150
|
|||||
|
tige hiettet. En ïn dy tiid wieren alle germaenske lan-
streken mei \'n oar ien greate ün, dy to mük en stil inwindich smeulde en gloerre, salang as de koallen tröchbarnd wierren en fry fen reek en flikkerlöge, do smieten wy üs iser in dat gleane fiur, en wy smeiden üs gewear en wapens der in, en de hate tsjin de Fransen wier de slipstien, dy makke se skerp, en hwet der ut foartkaem dat witte alle skoallebern, en as se \'t net witte den is \'t de plicht fen elke heit, om \'t sin bern sa in to printsjen dat se \'t hiar libben net wer forjitte. In üs lan rikke dy un ek, en de Fransen rukten \'t
niunkelitsen al in \'e loft; hia fielden \'t, by eltse foet- stapj dat de grün der se op marsearden onder hiar trille krekt as in weak en södsich field; hia moasten\' \'t onderfine dat de oars sa folchsumme amteners en liu fen \'t regear hiar oanwoannen om dwarstriedrich en hirdhearrich to wêsen: hia seagen dat borgers en boeren dauhüdich bigünen to wirden, en hia leyen hiar han swier op it lan. Dat wier nou \'t middel net om de inerlike wrok ta bidarjen to bringen, it folk waerd jimmer onbrüksumer; de bifellen fen en for de Fransen waerden opsetlik forkeard forstien: hwet oars altiid gled fen \'e tried gien wier, waerd do in warreboel. Tai as in ielshüd dwarsbongele \'t folk mei allerhanne listen en streken tsjin de Fransen; dy krigen \'t niun- kelilsen in \'e rekken, dat hiar rik hier wol ris gau in ein nimme koe, hia pakten in hwet se bigripe en bigrape koene, hwent de soldaet wist, dat sin officieren \'t net betier makken. |
|||||
|
151
|
|||||
|
Sa gau as de algemiene ütbarsting op \'t lest kaem,
hiene hia \'t mogelik net forwachte; hiene se likwol de kinst forstien om op \'e gesichten to lêsen, by foar- bield mar allenne in alde Wïtse bakker sin gesicht, do \'t er by de münler sin reau ut de skürre weikomd wier en oer de onderdoar lai sin pipke to smoken en derby flibke en de Kransen sa nidich efternei seach: hia hiene er hiar for wachte de bóge sa stiif to span- nen. Alteas de franse soldaet, dy der krekt foarby kaem en baes Wïtse sin piip mei \'n silveren dop twisken de tosken wei skoerde en derüt in sin oermoed bidaerd fierder smookte: hie den hirder makke dat er foart komd wier. Hwent de alde hie dy hoat oan sin tos- ken sa gau net field, of hy kaem ta de doar ut set- ten, en grabbele sa \'n foege hansumme stien op en lei dy de Fransman in bitsje onseaft in \'e nekke, sa dat sin kop en de piptsjettel in \'e goate rollen. En krekt do minhear de baljuw mei sin ploech frouliu op \'t plein kaem, fleagen bakkersfynten en Fransen, en Fransen en bürliu mei skerpe en mei stompe dingen op elkoar los, sa lang as er in officier twisken kaem en hiar skaette. Alde baes Wïtse waerd mei in bloedrige kop nei \'t riuchthüs sleept, hwent hy hie him oan de grande nasion forgript, en as er al sei dat de grande nasion him oan sin piip forgript hie, dat holp him neat, hy moast mei. Op \'t riuchthüs siet de franse auditeur (krichsriuCh-
ler) en hie alde Fokke münler in \'t forhear fen wegen de Fransman dy to siik rekke wier. De mantelsek mei \'t jild lai op "e tafel; de oerman Tolsma en de maire |
|||||
|
152
|
|||||
|
wieren der by. De maire hie de skiednis, salier as
er dy wist, alhiel nei wierheid forhelle, allenne dat de ürwirkmaker op sin bifel de Fransen bang meitse mat- ten hie, dat hied er forswige, hwent hy tocht ek sa: hwet scoe dat ? De ürwirkmaker scil \'t sels wol sidse, of as er \'t net seit, den mat er doch tröch jiffrou Stellingwerf hiar tsiüchnis fry reitse. Mei de münler stie de saek likwol slimmer. Fen allen, dy mei in \'e saek bihelle wieren, hie hy de leste west, dy de Fransman sioen hie, hy hie him meinimme wollen nei de münle en de kerel wier net to sines. Hwet foar him spriek wier, dat er tige dronken west hie, en dat er ut frye wille it jild oerlevere hie, en dat ek it hinser fen de franse jager sonder omheljen fen him oanwiisd waerd, as steande in WJtse bakkers skürre. Do er dy opgaven dien hie en ut de maire sin freeg- jen indachtich wirden wier, dat sin dronken wêsen him hwet helpe koe, jowch er der in freeslike en omstan- nige biskriuwing fen, en bleau er by, op alle fragen to antwirdsjen dat er fen neat wist, hwent hy hie echt dronken west; as likwol immen Freark er nei freegje woe, dy moast alles witte. Sa stie de saek, do buten doar de slaggery mei
Wit e bakker oan \'e gong rekke. De maire sprong ta de doar ut om to sjön hwet er geande wier, do kamen se der ek al mei baes WItse oan, dy óf en oan in pear knipen mei sin liedsliu wiksele en for sin „ skelmen! en dieven!" in pear „ bougres en söcm" in ruil werom krige. Nou, tröch dat hy ta de riucht- keamer insleepl waerd, waerd it der gans in hitsje |
|||||
|
153
|
|||||
|
roeriger; hy skimple en skold, en de maire hie drokle
genoch om him mar heal en heal stil to kryen. „Min silveren pipedop, minhear Ripperda ; in erfskip fen min heit! Hwet divel! my dy sa mar foar min eagen lit de müle to skoerren ! Hwet divel! ben ik in Stoppelgea- ster borger of net ?" — De Fransen tsiaffelen en sak- keren der twisken in. De oerman Tolsma wier der ut roan en de auditeur jowch bifel om de bakker to bi- nen, op \'e wein to smiten en mei to nimmen, it oare scoe him wol fine litte; hy hie him oan de Fransen forgript, en dat wier nóch. Do kaem de maire foar \'t liocht en sette him ut \'n oar, dat de bakker in earlik man wier, hy hie alle lesten dy him oplein waerden al- tiid willich dragen en hy hie him nou net tsjin \'t franse regear forset, mar allenne tsjin in ondogense skohbert, of \'t moast wêse dat de Fransen silveren pipedoppen nou ek al for oarlochslesten oanseagen. Dat makke de Fransman kitelhoannich, hy snaude de maire ta en makke him bigriplik, dat hy sels ek al net al to feilich wier. Minhear Ripperda wier in kribbige kerel, en as hy ien- kear in ding as riucht insioen hie, wier er sa stiifkop- pich as in echte Fries mar wêse ken. Hy wist wol, sei er, dat op dat stuit gjin earlik man in sin eigen lan feilich wier, hy for sin holle likwol achte \'t sin plicht om sin borgers by to stean in in earlike saek, en dat scoed er dwaen al wieren der ek safölle Fran- sen in \'t lan dat men de baergen der mei meste koe. De Fransman skombekke fen grimmitigens en pruste \'t bifel der ut, om de maire dalik to arrestearjen en ut de kearaer to hringen. Do dal oangean scoe, sprong |
|||||
|
154
|
|||||
|
Wïtse bakker foar de alde en skeat in kear l\\va mei :
., Snaken ! en skobberts !" der twisken , en Fokke mün- ler wier de;\' ek al by, om sin fusten en sin inüiwirk gongber to meitsen ; mar do kaem de oerman Ïolsma wer in, en do dy wis waerd, hwet dat opskoer lo bitsiutten hie, sei er : de bakker hie mei dy pipedop- storie gelik, hy hie der bütendoar nei fornomd, en dat hele ding wier in bysaek; mar dy bakker wier deselde man, dy dat jagershinser in sin skürre stean hie , en \'t kaem him sa foar, dat er in moard in in great komplot bigien wier — en derby seach er de maire skerp oan — en dat scoe oan \'t liocht, der forhalde hy sin Iibben onder, en as \'t hier der net ut to kryen wier, den wist hy in plak, der scoe \'t er wol ut komme , en dat plak hiet S t e t t i n. De maire en Fokke münler en Wïtse bakker waerden
nou hietten om er ut to gean en in in oare keamer in biwarring halden. En minhear de baljuw waerd bin- nen röppen. De alde hear kaem steil riuchtop en def- tich, lik as dat for in earste amtener en in goed ge- wisse paste, mei sin studenlestok in \'e han der in. Ien fen de Fransen woe de doar efter him ta dwaen; mar dat ging sa nel: jiffrou Stellingwerf treau hiar- sels stevich tröch de doar, en efter hiar oan kron- gen Griet en Leen in hiar breed farwetler der mei tröch, hwent hia woene ek net, sa \'t se sei- jen, ta \'n spektakel foar de mensken , twisken al dy franse soldaten, in \'t foarporteal stean, en jiffrou Stellingwerf sei, do se tröch de doar wrotten kaem : ,, Masjeu Fransoas , pardoen ! I)pr minhear de baljuw |
|||||
|
155
biiuwt, bliuw ik ek, hwent hy is min biskermer."
Do de alde hear der in kacm draide de oerman him om en seach ta \'t fenster ut. De auditeur frege nou de baljuw tröcb de tolk, hwa \'t er wier en ho \'t er hiet. „Ik ben de earste amtener in dit distrikt en min namme is Jochum Weber," en dermei lei er boed en stok op in stoel. By de namme „Jochum Webeb" wier \'t krekt as de franse oerman de earen opsliek, hy kearde him heal om en seach de alde hear oan, en \'t wier as woed er him earne noi freegje, mar dat liet er doch en hy seach wer ta \'t fenster ut. Nou waerd it minhear de baljuw bitsiüt dat er sitten
gean scoe. „Ik tankje," sei er, „for min gemak ben \'k hier net komd, en in \'t forhear to wêsen is for my sa \'n butenwenslige saek, dat ik dat net sittende ou- dwaen ken." Hy forhelle, do er bifrege waerd, alles hwet er witte koe, fen de franse jager sin earste komst op \'t slot ou oan. En, sa bislüüe er sin reden, as men \'t de munler as in oerfredding tarekkenje woe, dat hy meiholpen hie om de kerel dronken lo meitsen, den slie hy sels for dy skild, hwent op sin forsiik hie baes Fokke dat wirk op him nomd, en de munler stie onder sin orders. Do bigiin de auditeur haetlik to laitsen , en him tochte, dat wier kluchlich, dat de maire earst for sin bakker, en dat de baljuw nou for sin munler in \'t plak stean woe. ,, En der laitse jy om ?" frege de alde hear sa koelbloedich kiekt as hied er Freark Simmel foar. „Is dat in Frankrik sa net? Benne in jimme lan de amteners allenne derfor om de liu it fel oer de nekke lo heljen ? Maltc se hiar nel |
||||
|
156
|
|||||
|
in in riuchtfeardige saek bystean ? En is dat net in
riuchtfeardige saek as men ien in rover en skobberl, dy \'t gewelt het, mei in pear flessen win feu \'e hals skout ?" — Nou, dat wier wer poeske \'t each ut. Rover en skobbert en in franse jager, dat wieren twa dingen dy hia net mei \'n oar oerien bringe koene, of better sein, net woene. De oerman hie him fen \'t fenster ou omdraid en ging mei greate stappen efter de alde hear op en del, de auditeur spiin mei hirde wirden tsjin him op. De alde hear bleau bidaerd, hy ging nei de tafel en helle ut de Fransman sin mantel- sek in silveren leppel foar \'t liocht; hy halde de audi- teur dy leppel foar en sei: „ Siuch hier ris, dit wa- pen! Ik ken dat, en ik ken de liu ek, dy dat wapen fiere. Dy soarte fen liu forkeapje hiar silveren leppels net, en nei min bigrip het in earlik soldaet hwet oars to dwaen as hannel in silveren leppels to driuwem" — Der wier nou net fölle tsjin to sidsen, de auditeur makke sadwaende in bihindige sprong fen siden en kaem op de ürwirkmaker en frege de alde hear, ho \'t dy in in franse mondearing komd wier, en hwet dy de nachts op \'t slot to dwaen hawn hie. „ Der freegje jy my tofölle," sei de baljuw, „ ik hab him dat net hietten, ik hab him allenne de jüns, do de munler mei de jager foartried, ut \'e flecht sioen, en dat er de nachts op \'t slot bliuwn is, is tsjin min wille en witen bard." De auditeur like wol to merken dal mei de alde hear
net fölle oan to fangen wier; hy briek de saek ou en bitsiuMe de baljuw, dat er hinne gean koo, mar dal |
|||||
|
157
|
|||||
|
er hi \'t riuchthiis hie to bliuwen. „ Best !" sei de altle
hear en kearde hiin om. „Dus ta dat de saek utmak- ke is." Do er him omkearde om sin hoed en stok to kryen,
hie de franse oerrnan sin stok in \'e ha», e» kipe op dy stok om, sa iverich en doch sa wifeljend, kiekt as dat immen in de kranle sin lotterynoemer fint mei de heechste priis der op. E» op dy stok wier ek si- kerwier hwet to lêsen, hwent hy wier ut de alde hear sin Freantsjerter studentetiid en de iene nainme by de oare wier der op snyd. De baljuw seach him in amery oan, derop makke er him sa \'n heal e» heal kompli- ment fen boppen del: „Mei jou wolnimmen, minhear oerrnan, min stok." — De oerman skrilde sa \'n bitsje biteutere, hy jowch him de stok, en do de alde hear ut de keamer ging, ging hy him efternei. Jiffrou Stel- lingwerf woe minhear ek efternei en Griet en Leen makken der ek al tarissing ta ; mar „ Alt! alt!" — rop de auditeur, en hwa der net ut kamen, dat wieren de trye frouliu. Jiffrou Stellingwerf het nei dy tiid faek en dikwils
dit forhear en hiar tastand derin forteld, en altiid makke se \'t bigjin der mei, dat it hiar to moed west hie, krekt as hie se op \'e Stoppelgeaster toer stien, wils \'t alle klokken, great en lits, hiar in de earen gonsen, en do minhear de baljuw by hiar wei gien wier, do wier \'t hiar west as dat er in wite don ta \'t kloksgat ut flein wier, en hia hie him nei springe wollen op libben en stearren ; mar dy kerel, dy se for in auditeur fitskolden, hie Ijiar by de roksban beet halden. „ En," |
|||||
|
158
|
|||||
|
liet se er den op folgje, „frou Stael, ik ha wol in
dosin fen dy auditeuren kend, dy minhear de [baljuw allegearre leard het, en \'t wieren allegearre frolike fugels; mar sa \'n bonte fugel, en [sa \'n galgefügel as dy franse auditeur, wier der net by, hwent tink ris ta, frou Stael, de kerel hie in bonte livereirok oan, en de galge stie him op \'t gesicht." It ging jiffrou Stellingwerf as in hopen earlike sie-
len; hia habbe in greate frese for in gefaer dat fen lierren driget, benne se der likwol earst midden in, den bortsje se der mei; hia benne lik as de miggen, de reek kenne se net fordrage, mar \'t fiiir lokket hiar oan. Do se seach dat de bregge efter hiar oubritsen wier en dat de kniper op \'e skine kaem, do ging se nei foaren en op \'t selde piak stean der minher de baljuw stien hie. „Hwent," sei se efternei, ..ik hie sioen, dat hy der permantich stien hie, en sin geast kaein oer my." De auditeur frege nou, Invet hia fen de urwirkmaker
wist ? — „ Ik wit fen him neat, as dat er in malle tael skopt, tsjin brea seit er „du pain" en tsjin win „du wein," en dat is \'t allegearre." — Ho \'t hy in in franse mondearing komd wierV — ,, Ik wit net ho \'t er der in komt en \'k wit ek net ho \'t er der ut komt, hy scil dat sa wol dwaen lik as de oare manliu alle- gearre." - „Hwerom \'t hy de jüns op \'t slot komd wier? — „Op \'t slot komme in hopen liu, en alle- gearre earlike liu, bihalven dy, dy de sjandarmes bringe, en as ik my deroer bikommerje scoe hwet dy allegearre in \'t sin habbe, den koene se my wol |
|||||
|
159
|
|||||
|
baljuw meitse, en minhear de baljuw koe den in \'e
koken de boel opskeppe." — Hwerom de urwirk- maker dy jüns net nei hüs gien wier ? — „ Omdat it in waer wier, dat men gjin hun buten doar jeye scoene, lit stean in kristenmenske, en ik hald de man foarlopich for in kristen, howol for gjin opriuchten, hwent ik ha wol heard hy giet by nacht op \'e hase- jacht — hwerom net by dei lik as oare liu ?" — Hwerom hia doch de ürwirkmaker to mük in hiar keamer nomd hie ? — Derop swige jiffrou Stelling- werf stil, it bloed fleach hiar siedend nei de holle oer de onbiskoftens .fen dy franse kerel; dat wier de frage dy hiar op \'e flecht en op \'e riksouder driuwn hie. Mar do se in hiar freeslike binaudheid om in antwird socht kaem er help. Griet Betterdy en Leen kamen ut \'e hoeke en boarsten ut: dat wieren lieagens! Dat wieren ütkritene lieagens; en hia woene der op swarre. „ Us jiffrou het by üs sliepen en dat scillo wy tsjin minhear de baljuw sidse. En as \'t sa scoe den koe \'t om hiar part sin feart mar fleane." — Dat waerd in biuster op- skoer, en de auditeur hie \'t nauerneed hwet in bi- darjen krige, of hia brieken al wer los mei finnige reden, la dat eindlings it hele selskip der ut brocht waerd. ,, Frou Sïael," sei jiffrou Stellingwerf letter tsjin
de weverinne, „jy witte \'t, ik hab altiid in hekel hawn oan Griet Betterdy hiar rappe müle, mar gjin engel ut \'e himel koe my op dat amery better bystien ha, as hia mei hiar bekjen. Frou Stael, in menske |
|||||
|
100
|
|||||
|
mat in ding net to gau forachtsje, al is \'t liiin by
tiden lesticb; hwa wit ho \'t him yet fen tsiensl wêse ken: der ta heart in goed mulwirk, der bliuw ik by. En ik scil de faem er altiid om foar de eagen halde." |
|||||
|
TOALFTE HAEDSTIK.
|
|||||
|
HWEROM MINHEAR DE BALJUW EN DE FRANSE OERMAN ELKOAR
HAST OM \'E HALS FLEIN WIEREN ; EN HWEROM MEFROU
RlPPERDA DE BALJUW OAN \'e JAS LÓEK, EN DE
KORSIKAENSKE LINTWIERM DE MAIRE EN M1N-
HEAR HARKEMA MEISLEEPTE.
Do de baljuw ut de riuchtkeamer kaem, ging er
riuchtüt en riuchtoan nei de keamer der mefrou Rip- perda siet, hwent hiar wennen in \'t riuchtliüs. Mefrou siet to nayen en hiar bern borten om hiar hinne; hwent hwet is sökke bern in \'e wei? Hia likwol wier near- geastich en trurich ; hia siet stil en like \'t geraes net ienris to merken, dat de bern om hiar hinne makken. Hia wist yet neat fen de leslige boel, der hiar man in siet, hwent it wier sin menear net om sin swierrich- heden dalik to fortellen. Mar mei in goed froumenske is dat in ding op himsels ; wit in tuke kerel in ding dalik op \'e sté, den wit in goed wiif al lang fen to- foaren it al hwet er in \'e loft is. De alde hear kaem sadwaende by hiar in \'e keamer
en sei: „Goen moarn min hertsje! bern. Ho giet it jo ? Hwet in onrest mei al dat franse folk, net ? Né, 11
|
|||||
|
102
|
|||||
|
dat is sa!" — Mefrou rikte him de han ta ; hwent
hia halde folie fen hiar earvveardige omke, dy sa faek in lire by hiar siet en mei wisheid en foldedichheid de onderfiningen fen sin grise hierren for hiar ütsködde, en doch libben en frolik. enoch wier om der nou en den in bitsje snuf mank to stouen, as er fen sin Freant- sjerter studentetiid fortelde, hwet hy en sin broer Alle , mefrou Ripper da hiar heit, in de studentesosieteit wol liifierd hiene. Frouliu bang to meitsen der halde de alde hear net
fen, en inpleats. fen oer al dat spil in de riuchtkeamer to praten, bigün er lieaver oer \'t minne waer, en hie \'t krekt oer de weüerkülen op \'t plein foar \'t riucht- hüs, do de doar iepen dien waerd en de franse oerman der in kacin. Dy makke for mefrou in foech kompli- ment en ging op de baljuw ta. De bern lieten hiar bortesgoed lidse en kropten in de hirdshoeke op in bosk by \'n oar, krekt as de hinnen, as der in hawk in \'e loft is, en hia scille lichlwol tocht ha: „Hwet scil dit wirde ?" Dat tocht mefrou fest ek, hwent hia seach de alde hear sa eangstich oan, om \'t hy sa earnstich en donker bigün to sjen, dat hia net fen him wend wier. De Fransman likwol kaem heel end al net fors oan ; sin toan fen praten wier bysondere friünlik, do er de alde hear frege : „ Mei jou wolnimmen, ik hearde krekt sa in de riuchtkeamer de namme Weber ; hiette jy Weber?" — „Jochum Hendrik Weber," sei de alde hear en stie der sa riucht as in peal. — „Habbe jy net in broer dy Alle Dirk hiet ?" — „Alle Dirk, abbekaet to Snits," sei de alde hear en forroerde gjin |
|||||
|
163
|
|||||
|
lid. — „Minhear de baljuw!" sei de Fransman en
rikte him beide hannen ta, lit üs forjitte hwet er fen \'e " moarn twisken üs foarfallen is ; wy bistean elkoar neyer as jy tinke. Ik hab op jou stok in namrne lêsen, dy my djiep in \'t hert skriuwn stiet. Siuch hier mar : „ Rienk Tolsma." — „ En kenne jy dy man ?" frege de alde hear, en \'t wier krekt as der op sin gesicht in helder moarnread opkaem. „Scoe \'k him net kenne?" sei de oerman, „ it is min heit." — „ Man!" sei de alde hear, „man! hwet sidse jy der? hwet sidse jy der ?" En hy treau de oerman in ein fen him ou en seach him in \'e eagen. „Jy in soan fen RiENK Ïol- SMA ?" — „ Ja, en hy het my faek en fölle fen sin beste friunen forhelle, fen de beide Webers, fen de beide lange Snitsers." — „Min lieave fanke!" rop de alde hear en kearde him om nei inefrou Ripperd.v, ,, fen hwa hab ik jo forteld, in hele boel forteld ? Nó, is \'t net wier? Fen dy flinke Stellingwerver, fen Rienk Tolsma !" — Mefrou knikte mei de holle, hwent de alde hear hie sa hwet oan him dat hiar de triennen in \'e eagen brocht, en de bern kropten ek üt \'e hirds- hoeke wei en "waerden drister, en \'t wier hiar to moed krekt as hiar neef thüs komd wier. „Jongkje, jongk- je!" rop de alde hear, „ik hie dy kenne matten, as dy dealse franse mondearing.... Né, hou stil! dat woe \'k net sidse," foege er der gau by, do er gewaer waerd, dat de oerman it bloed nei de holle fleach. „Sids my ris, jongkerel, het jou heit dy heldere don- ker blaue eagen yette ? Nou, hwette ? Het er yet dat krüse brune hier? Nou hwette?" — „in kerel |
|||||
|
164
|
|||||
|
as in loge, fanke!" sei er tsjin mefrou Ripperda, „in
kerel dy üs lieaven Hear de manhaftigens op \'e foar- hölie skriuwn hie." —• De officier sei him nou, de don- kerblaue eagen hie sin heit yet wol, mar \'t brune hier wier al forblikt. — „Siker! siker!" sei de baljuw, „dat mat wol sa wêse; Alle Dirk sin hier is ek a skiër. Mar nou, min jonge, gean nou mei my nei \'t slot e.: bliuw in bltsje by my utfenhus. De Heare wit it, dit is de earste kear, dat ik in franse officier for- siikje om by my to bliuwen. Mar jy benne ek eigent- lik gjin franse officier, jy benne in Fries. In soan fen Rienk Tolsma ken net oars as in brave Fries wêse, min jonge," sei er en draide derby de eagen nei me- frou Ripperda ; ,, né, is \'t sa net!" — Mefrou seach wol, dat by de alde hear sin praet de officier de iene kleur opging en de oare ou, hia knipeage him ta, mar dat holp net. lin do er mei de leste frage hwet tichter by hiar kaem loek se hiar omke sunich oan \'e jas, dat er him stil halde scoe. Do draide er him efkes om en sei: „ Fanke, hwerom lüke jy my oan \'e jas ?" — Do wier \'t mefrou hiar bar om read to wirden. De officier hie him onderwiles hwet bidarre, hy makke in ienfaldich komplement tsjin mefrou en sei earnstich en flink Isjin de alde hear: „For jou forsiik mat ik bi- tankje, hwent mei \'n healure mat ik op mars. En hwet disse mondearing oangiet, dy jou net sinniget en ek net sinnigje ken, — dat wol ik graech tajaen — mar ik ken dy klean gjin oneare oandwaen, tröch se in de ure fen \'t gefaer ut to sjen. Jy sidse, ik ben in Fries, min heile soan mal in goede Fries wêse, — |
|||||
|
165
|
|||||
|
en der ha je gelik oan ; mar dat ik in franse tsienst
ben, dat is komd tröch omstannichheden, dy \'k jo sonder praten net sidse ken. Ik hab lang ut Frislan west en do \'k hier wer kaem fun ik Frislan oars as \'t west hie. — Hvvet my tröch de holle en tröch \'t hert gien is, dat is min saek, en as \'k der oer mei immer) prate scoe, den koe dat mei nimmen as min heit wêse. For jo, as de beste friun fen min heit ut de jonge tiid, mat dit noch wêse; it is al mear as \'k min iibben tsjin in freamd menske oer disse saek ütlitten ha." De alde hear stie wiles foar him en seach him sterk
in \'e eagen en sködhölle nou en den, mar do er seach, dat oer de oerman sin tronie sa \'n riucht trouhertige earnst lai, do draide er sin eagen nei in oar plak, en do de oerman ophalde fen praten, sei hy : „Dat is den in oare saek." Hy draide \'m om nei mefrou Rip- perua en sei: „Nou hwette ? De jongkerel het gelik. Spitich enoch, dat er gelik het." Hy naem de officier by de han : „ Min goede jonge friun ; kenne jy hier siker net bliuwe ?" En do de oerman der by bleau dat dat siker wier net koe, sei de alde tsjin Ripperda\'s aldste jonge: „Freark jonge, dou kenst al in boad- skip dwaen ; ren nei Neanke, nei mefrou de baljuwske, en sids tsjin hiar dat se hier komme mat, hier is in forblidende omstannichheid foarfallen, hearste, in for- blidende omstannichheid. — Oars scoe se kjel wirde en hiar eangstich meitse," sei er sljin mefrou !ïn>~ PERDA.
De jonge roan hwet er renne koe, nei \'t slot, en \'t
durre net lang, do ging mefrou de baljuwske nest him, |
|||||
|
166
|
|||||
|
stil en stadich, lik as hiar mode wier, en de jonge
tripke as in blaumieske om hiar hinne; hia moast mar op hiar iepenst wêse om him for hinsers en wei- nen to hoedsjen. Do se tröch de bürren gingen makken de Fransen
drok tarrissing ta de oumars, de hinsers wieren foar de kanonnen spand, en \'t batteljon stie op \'e rige in \'t gelid ; \'t wier to sjen dat it dalik losgean scoe. Me- frou de baljuwske ging in \'t riuchthüs, mar hia wier yet net fier in \'e gong op, do waerd se fen jiffrou Stellingwerf en de beide fammen oanhalden, en ear \'t se der erch in hie, stie se midden in dat tisebosk fen moardners en deaslagers, by Witse bakker en Droz en Fokke münler, en elk forhelle hiar sin saek, en by dat tisebosk kamen ek yet minhear Droz sin wiif en bern mei kleyen en skriemen, en frou Stael de weverinne ; hia hie jiffrou Stellingwerf fen efteren by de klean fette, en halde hiar, krekt as de alde jiffrou in \'t wetter springe woe, en hia der for oppaste dat it sloof hiarsels net to kort die. WJtse bakker skeat nou en den yet ris in skeldwird op \'e Fransen ou, mar der wier mar \'n heal skot krud mear in him, en do er it jammerjen fen de ürwirkmaker sin wiif hearde, kaem sin eigen hüsgesin him in \'t sin, en hy rop minhear Ripperda\'s Freark : „ Ren hy gou ris nei mines, beste jonge, den scil er ek en sükerkreakling ha, en röp üs Hans en min dochter, Struwinga sin wiif, en sids tsjin hiar, dat se hier komme, hwent de snaken ta Fransen scoene my nou ek wol ris meinimme kenne nei hiar skandalich lan, lik as se langleslen min fiifjierrige brune dien ha." |
|||||
|
167
|
|||||
|
De jonge brocht dat boadskip oer en do er werom
kaem mei bakkers Hans en Striwinga\'s wiif en in kreakling in \'e han, do stied er foar \'t riuchthüs in wein mei Fokke münlers neef Hindrik , en de miïnlerske en Fyke der op, hwent de siandarmes hiene op \'t lest doch de Grienterpster mül\'e fiin en hiene der it hiele nest ut helle. Do ging \'t fen nys ou oan op in jammerjen en skrie-
men, en de ienichste dy hiar stil halde wier Fyke. Hia frege hiar heit sunich : „Ha jy \'t jild oujown." — Alde baes wiisde nei de riuchtkeamer en sei: „ Der leit it." — „Nou heit, ha den mar gjin noed, üs lieaven Hear scil jo net forlitte." Minhear Ripperda hie in al dy tiid si il de gong op
en del roan, \'t like wol dat er inwindich net restich wier, hwent alle ameryen stied er stil en sliek de fin- gers tröch \'t hier, as er dat gejammer fen de frouliu oanhearde. lenkear ging er nei minhear Droz ta en sei: hy hie gjin noed to habben, for him stie \'t sa slim net. Minhear Droz knikte mei de holle en sei : „Bon!" hy waerd wol in tomme greater, hy sette sin iene foet foarut en woltomoed sin iene han in \'e side. Nou like wol alles sa fier klear to wêsen, hwent de
adjudant rop de oerman ut mefrou Hipperda hiar kea- mer, en do hy, der ut kaem hied er fölle friünliker tronie opset en ging mei minhear de baljuw by de ge- fangene üu lans, en jowch order dat jiffrou Stellingwerf en de beide lammen in fryheid steld wirde scoene. En jiffrou Stellingwerf diikte tryekear mei in knik onder |
|||||
|
108
|
|||||
|
en sei: „ Ik bitankjc jo heeclilik, minhear oer-
man Tolsma." Minhear de baljuw krige tïn wiif in \'t foarmidden to sjen en makke hiar ek fry, en wils \'t hy hiar oan de oerman foarstelde en hiar forhelle, hwet er bard wier, kommandearre de adjudant: „Mars!" en Fokke münler en Wïtse bakker en minhear Duoz scoene der ut brocht wirde. Munlers Fyke hie hiar heit by de earm fette en woe him net los litte, en do se mei gewelt fen him ouskoerd waerd, bleau hia alhiel bidaerd en sei: „Heit, hwer se jo ek hinne bringe meye, ik bliuw doch by jo." Mei de alde bakker ging it lichter; hy flibke tryekear kort ut, skeat in pear „skobberts!" op lik of ongelik in \'e loft, jowch Hans kortwei hwet oan \'e ban oer \'t wirk en ging ta de doar ut. Mar mei de ürwirkmaker wier \'t slimmer, sin wiif en sin litse bern hingen oan him en jammeren in \'t frisk en in \'t fransk dat it in slien oangrise moast. Do koe minhear Ripperda \'t net langer daye, hy stapte foariït en frege, hwerom de urwirkmakeF gefangen weifierd wirde scoe. De man wier in oppassende borger, dy men neat gjin onskikliks to lest lidse koe. Dat er in nacht op \'t slot sliept hie, koe nimmen him for kwea oanrekkenje, hwent minhear de oerman en minhear de adjudant hiene der ek sliept, en dat hy in franse mon- dearing oan hie wier natiirlik, omdat er onder de Fran- scn Isienne hie, en dat er dy nou en den oanteach koene de Fransen him net kwea nimme, mar wol goed, hwent de man biwiisde der mei dat er yet mei wille en nocht om dy tiid tocht, dat er dy klean as krichsman dragon hie. — Hy hie de mondearing misbriikt . rop |
|||||
|
ino
|
|||||
|
de adjudant der twisken In. — Dat wier net wier,
sei mïnhear Hipperda , dat wier gjin misbnik, as immen him trüch in onskildige list rovers en skobberts fen \'t liif kearde, en \'t biwis, dat se \'t mei sok folk to dwaen hawn hiene, lai in de franse jager sin mantelsek. De adjudant seach minhear Hipperda nidich en grim-
mitich oan, krekt as er der sin oan hie om minhear mei sin degen ris toriuchte to setten. De oerman kaem er by mei in gesicht dat in freeslik swierwaer teikene, hy wiuwde mei de han dat de urwirkmaker weifierd wirde moast; mar minhear Hipperda, dy de borstels tige oerein stiene, sprong foar en rop : „ Hou ! de man is onskildich, en as hier ien skild het, den ben ik it, hwent op min hietten en bifel het de man dat stik üt- fierd. As hier ien arresteard wirde mat, den ben ik dat." — „\'t Ken wol wirde," sei de oerman koel. „Lit dy man los en nim disse." — „Min jonge, hwet dógge jy nou ?" — „ Min plicht, minhear baljuw ," sei tle oerman en jowch him de han. „ Ik winskje jo \'t beste, minhear baljuw, min tiid is om!" Dermei ging er ut \'e hós. De hele saek ging sa haestich ta, dat de measten
der neat fen wisten hwet er geande wier. Foaral Freark , minhear Ripperda\'s jongkje , bigriep er net fölle fen , mar doch safölle wol, dat sin heit de müle tofölle wille jown hie, en nou in \'t tsiokwaer siet. Derom bigün Freark to skriemen en do Droz sin bern de triennen fen de wangen droeggen, roanen sines der by del. Hy krong efter sin heit oan , do dy ta de doar ut skoud waerd. De baljuw folge ek mei. ., Mïnhear baljuw," |
|||||
|
170
|
|||||
|
sei de maire, „treastje jy min frou. En Freark ,"
sei er tsjin sin jongkje , „ helje dou min hoed." Freark roan in \'e hüs en helle de hoed, en do er der mei kaem, tilde sin heit him op , jowch him in tütsje en lustere him in \'t ear: „ Sids tsjin mem, dat ik gau wer kom." Do ging de kliber der op ou, twa man foar en twa
efter, en in \'e midden Fokke münler, Wit se bakker en minhear de maire. üo se \'t branspuithuske foarby kamen ging de doar op, en hwa kaem der ut V Min- hear Harkema , ek mei twa man , hwent de oerman fen de kanonriders hie him der foarlopich in opslute litten fen wegen it ütknipen fen \'t boerefolk. „ Min ginst!" sei de maire , „ minhnar Harkema , hwet
is dit mei jo ?" — ?>For \'t faderlan, minhear maire," rop minhear Harkema , „ ik ha my mei jiffrou Stelling- werf in in gearspanning inlitten, en nou sit ik beet, of eigentlik komt it tröch Fokke munler sin hinser en wein en de alde douhüdige boeren." — Hia forhellen elkoar nou in \'t kort, ho \'t mei hiar gien wier, en minhear Harkema ging mei sin tryetüt en sin bonte krage sa permantich de bürren lans, krekt as hy de hele boel to kommandearjen hie. Minhear Harkema wier gjin bange kerel, hy wier net in \'t himd bibiten, mar hy biskóge dat as sin greatste earedei, en krekt as wier er de nachts nei de rein twa tomme langer wüchsen, sa deftich ging er de dik lans en seach nei alle kanten om de mensken goên dei de sidsen. Hy knipeage tsjin keapman Krin Ales, de branmaster, dat er net forklappe moast hwet er wist, en hy, lei de finger op \'e müle |
|||||
|
171
|
|||||
|
do er Monse slachter foarby ging, o» him to bitsiutten
dat er swye moast, en hy wier mar pas ta \'t dorp ut, do forhelle de ald wever, Bearn Stael! , oan-elk en ien, dat de Fransen hiene minhear Harkema meinomd, omdat se in generael fen him meitse woene, mar dy oaren scoene allegearre wol ophinge wirde. |
|||||
|
TRETTS1ENDE HAEDSTIK.
HwEROM FllEARK SlMMEL L\\\' *E MODDER FOEL, ÉN BaIKE
SKOENMAKER IEN MEI DE KOLF FEN \'i\\ GEWEAR KRIGE, EN
MINHEAR HARKEMA ALLE MUNLEN IN \'t HELE LAN OP-
BARNE WOE, EN HWEROM DE KENING FEN PrUSSEN
ALTIID IN PLAK OAN SÏN TAFEL IEPEN HALDE FOR
MINHEAR HABKEMA.
Do de gefangensliu ta \'t dorp tit kamen, gingen
se mei hiar twa man foar en twa man eiter de alde wei op, — strietwegen wisten men hier do yet net fen, — en do se \'t leech ein dik lans kamen, dat twisken twa beamwallen tröch ging en op \'e miinle- pólle taroan, — dat de Stoppelgeaster it „ hingster- slopers-eintsje" en ek wol it ,, eannen- en skonkens- einsje" neamden, — do kommandearren de mannen fen de wacht: „halt!" hwent fierder komme koene se ut noch in net. De hele kanonneboel siet in \'e wcake dik en wier in \'e modder wei sakke , en as alle hinsers ut de hiele omkrite, dy der nou net wieren, der al west hiene, hia scoene dy ongelöksboel net ut de taye liem wei hise kend ha. Der sieten nou de Fransen en fute- ren en sakkeren. De arbeiders ut de bürren en ut de |
||||
|
173
neibyheid waerden mei loddcn en skcppen der by helle, •
en ferske hinsers waerden der opkommandearre, en on- derwiles reinde \'t dat nimmen in droege tried oan \'t lief halde. „ Fokke baes," sei WItse bakker, „ hwct is my dat in rein!" — „ \'t Wierret moai op \'t simmer- koarn," sei alde Fokke, „as men mar goeds siedde hiene." — „ Ik ken min hirnd al ütwringe," sei de bakker. — „En my renne swietwei de learsen al fol," sei de münler. „Minhear maire, gean hwet efter min mantel stean to sküljen," sei minhear Harkema , en makke him yet hwet breder as er iït sin natur al wier; „ik formeitse my er in dat disse Fransen allegearre ek tröch ende wertröch wiet wirde" Minliear Ripperda ging efter de mantel stean, mar hy sei neat, hwent hy hie hwet opmirken. Boppe op \'e beamwal stiene in hele bulte liu, borgers,
arbeiders en fynten ut Stoppelgea, dy, ho \'t ek reine mocht, ut nysgiergens en ut meilyen efter de optochte oan gien wieren, en twiskeu dy kliber glüpte Freark Simmel hinne en wer en forhelle oan de iene en de oare, dy \'t yet net wist, de hiele tadracht fen de saek. Do minhear Ripperda him gewaer waerd, stied er by de alde floreenontfanger Nikels fen Jinsenbürren, dy op in hinser der komd wier, en nou wol mei de Fransen moast, hwent oars scoene se sin hinser grif for altiid rnei nimine. De ald ontfanger Nikels wier in tige goede friun fen minhear Ripperda , en do Freark Simmel him forhelle ho \'t de forke in \'e stalle siet, koe minhear Ripperda klear sjen dat ontfanger him taknikte op in menear dat er hwet efter stike, — en dat er de jonge |
||||
|
174
|
|||||
|
hwet in \'t ear lustere. Freark Simmel stiek derop de
hannen in \'e busen en fluite hwet; hy fluite wils \'t er by de beamwal opklantere en hy fluite wils \'t er op in oar plak der wer by del ging, en do er omtrent oan onderen ta wier, heakke er sa bihindich efter de wirtel fen in ald wilgen beam, krekt as \'t net oars koe, en strampele hiel natürlik nei de gefangensliu ta, en do er ticht by minhear Ripperda wier, foei er in \'e modder, krekt as er \'t net helpe koe. Minhear Ripperda pakte him beet en tilde him oerein. „Pas op dat hinser, minhear!" sei de jonge, en tagelik waerd er fen de Fransen der wei jage, en hy klantere wer by de beam- wal op. Wier minhear Ripperda foar dy tiid al healwei opmerk-
sum op de ald ontfanger en de jonge, sa waerd er dat yette mear. Hy seach dat de alde Nikels fen \'t hinser ging, mei de karwats klapte en dy Freark Simmel in \'e han jowch ; hy seach ho de jonge bigün it hinser hinne en wer to lieden, jimmer op en del, en op \'t lest halde er efter in ald wilgenbeam stil, krekt as er der skülje woe for de rein. Dermei jowch er minhear Ripperda in teiken, en minhear, dy etter minhear Harkema sin brede rech forsküle stie, bearde dat er \'t wetter fen sin hoed skodsje woe, en wiuwde sa de jonge tryekear ta. In lits poaske hie dat dürre, do kaem der om \'e
hoeke, der de Jinsenbürster dik opdraide, in greate koets oanriden, der siet in generael in, dy de nachts by de hear op \'t Jinsenbürster slot in \'t ketier west hie, en dy kaem de lege dik ek opriden, en do er by \'t plak kaem der dy boel in \'e modder stikjen bleau, |
|||||
|
175
|
|||||
|
do kaem er in disorder onder de soldaten, omdat se
dy koets romte jaen moaslen, en dat fornaem minhear Ripperiu sa gau net, of hy spatte as in kiïgel ef\'ter minhear Harkema\'s mantel wei op \'e side feu de koets, nei de beamwal ta efter de ald wtlgenbeam, hy skoerde Freark de karwats en teugels ut \'e hannen, sprong op \'t hinser en — in in omsjen wie \'r in ein foart. „ Feu ! feu !" skraeuden de Fransen. „ Knak ! knak !"
seyen de hoannen, en „ mis!" sei \'t alde gewearslot, hwent it krüd wier sa wiet as de ald weverinne hiar koffitsiok. In lits ameryke wier \'t, do de Stoppelgea- sters hiar goede minhear Ripperda der sa op ou draven seagen, as se in \'t sin hiene om him in lud hüra! nei to röppen, en Bauke skoenmaker bigün al: „Lang libje minhear R..." do der him in franse gewearkolf twis- ken de skouders set waerd, dat er mar allenne dy wink to folgjen hie, om sa hird as er koe by de beamwal del to kommen. De oaren folgen him en in in omsjen wier de beamwal leech, op alde ontfanger Nikels nei, dy tsjin in wilgenbeam oan stie en dea bidaerd sin pipke smookte. Hie nou gjin ien opmirken, dat hy op \'t hinser wier, of hiene de Fransen goed enoch sioen, dat hy neat mei de hannel to dwaen hawn hie, om \'t er in hiel ein fen sin hinser ou stie ? allike folie, der waerd neat tsjin him sein. De trye oare gefangensliu likwol krigen dübelde wachten, en waerden fen de lege dik ou op \'t frye field brocht, en derwei nei de alde kop- münle, der se onder gean koene en \'t sadwaende in bitsje droeger ha. Der sieten se nou mei de reggen nei elkoar ta op in
|
|||||
|
170
|
|||||
|
münleslien to praten. „For minhear Uippekda is \'t goed,"
sei baes WItse, wils \'t er de kaem ut de buse helle om sin wiet hier hwel elleroer to klemmen, „dat er op sa \'n wise fry komd is, mar for iïs is \'t slim, hwent nou misse wy \'t roer fen \'t skip. Hy hie üs doch op \'t lest yette wol fry krige." — „Ja, baes WItse," sei FoKKE münler, „ as \'t nel wol den wol t net." En hy knikte ontfanger Nikels ta, dy ek onder de niunle silten gien wier. „Nou," smiet minhear Hahkema der twiskeu in, „rbaes Wïtse, in riuchlsaken is Ripperda wol klear , dat wol \'k net ontstride ; mar in oarlochsaken , hwel il mi- liteariske oangiet, der het er him sin libben nel om bi- kommere, der wit er krekt allike folie fen as... as..." „As jy en ik, minhear Harkema," sei Fokke münler, sonder der fierder hwel by to linken. „Fokke münler," sei minhear en stiek de holle in ein heger, „elk praet oer himsels en net oer in oar. Hwelsl clou deifen witste, dat hest leard sint jisler neimiddei, hwent dou en de ald baljuw en de maire habbe us mei in de saek bitipele, en as ik er net Iwisken komd wier, den siot alde jifTrou Stellinuwekf hier ek op \'e stien lo klapper- töskjen. Hwel ik er fen wit dal scil ik dy gau hearre litte. Kenste Jeen wol i?" — „Miene jy alde Jeen fen Fiifhusen, dy min wiif hiar potten en pannen kram- met?" — „Ei hwet! Jeen Tammes mien ik, dy tsjin- wirdich to Grins hushaldl, \'t is in sweager fen Bate Klos fen Litsegea." — „ Né, dy inau is my nel bi- kend." — „ Nou, harkje den ris. Dy selde Jeen Tam- mes giet ienkear ris mei in student to Grins de strielte lans, der komme se by in poarle, hy vviist nei hoppen, |
|||||
|
177
|
|||||
|
der het de goóSnne fen de oerwinning stien, mar dy
habbe de Fransen meinomd, en hy freget de student, hwet tinkbielden derby in him opkomme. — „Neat," seit dy. — „Flap!" der hied er ien oan \'e earen." „Dat wier drist," sei Fokke mfinler. „Ja, minhear," sei Witse Bakker, „my sit de ban ek divekerse los, mar__" „Lit my doch ütfortelle," sei minhear. „Op-
pronke biroerdling!" sei Jeen tsjin de student, do dy
oer dy earpeuter lang net tofreden wier „dit is in oanlinken for \'t net tinken. Dou hiest der by tinke matten, dat wy de oerwinningsgodinne ut Paris werom helje matte." „Ja, mar..."| sei Wïtse bakker. — „Dat is den dooh, mar..." sei de mfinler. Minhear Harkema liet hiar net oan "t wird komme, hy sei tsjin de mfinler: „Nou freegje \'k dy, baes mfinler, aste disse mfinle sa oansiuchste, hwet tinksle den derby?" „ Minhear Harkema ,\'\' sei baes Fokke , wils \'t er oerein en in bitsje feu lierren stean ging, — „jy wolle my doch sa net traktearje?" „Ik freegje allenne, baes Fokke, hwet tinkste der by?" ^Ja," sei de mfinler en seach ris in "e hichte, „hwet scil ik der allegearre by tinke? My tinkt dat it in alde rinkrank is, en dat er feu \'t maitiid nye roeden ha mat, en as de stiennen der hoppe net better benne as disse, dy hier onder leit, den scille de Stoppelgeasters in deales bulte san mei hiar brea en stuten in \'e mage krye." „ Der heste wol gelik oan, alde kening," sei de bakker. — „En der het hy gjin gelik oan," rop minhear Harkema; „as er riucht andwirdsje scild hie, den hied er sidse mat- fen: de mfinle mat oustookt wirde. En hy scil ek ou- |
|||||
|
178
|
|||||
|
stookt wirde; alle munlen Jn \'t hiele lan matte ouslookt
wirde." — En dermei ging er oerein en roan mei greate stappen om de münlestien hinne. — „Min lieave ginst noch ta!" sei baes Fokke, „ hwa scil dat skandael iïtfiere?" „Ik!" sei minhear Harkema en sloech liimsels foar \'t borst, en ging tichter nei de beide mannen ta, dy suver net wisten Invet hiar oerkaem, en lustere hiar ta: „ As de lanstorm utbrekt, den stekke wy alle munlen as fiürbeakens in \'e bran; in fanael neamt men dat, en \'t klearsle biwis dat jimme neat fen de oarloch bigripe, is, dat jimme net ienris witte hwet in fanael is." ,, Minhear Harkema ," sei Fokke munler, „\'t is my alhiel it selde, as dat in fa- nael of in kanael biet, ik neam it in skandael, en dy \'t hert in \'e hüd het otn min miïnle in \'e bran to stek- ken, dy mat mar ouwachtsje hwet him oerkomt." ,,\'t Wirdt dien ta heil fen \'t faderlan," sei minhear Harkema; „kenst dou, as \'t\'sa fier komt, din münle fcy skormje, den mast dat mar dwaen. — En nou freegje \'k jimme, het minhear Ripperpa wol de kennisse en de moed om in oarlochstiden sa to hannelje» as ik?" „Dat er munlen oustoke wol ha \'k him net sidsen heard," sei Witse bakker, en by kipe minhear sahwet twifelriedich oan, krekt as er net wiste as dat gek- heid of alde earnst wier. „Min lieave man, dou siuchst my oan as de kou de poarte, dou hest niget oan my en tinskste: hwet scoe sa \'n Stoppelgeaster bearke? Hwet wit dy fen de krichskinst? Min lieave WItse baes, dou mingst din dai mei de fusten in \'e baktroch, en ik ming min oerlidsingen in \'e kop. As se my |
|||||
|
179
|
|||||
|
briïke woene for \'t jingc der \'k mansk for ben, den
stiürden se my nei de kening fen Prüssen, en den sei \'k tsjin de man: „ Sin majesteit, jy moasten al efkes us lan forlosse fen de Fransen." „Ja," scoe hy derop sidse, „ minhear Harkema, ik ha \'t jild tsjinwirdich dealse krap." „ Dat het rieat om \'e hakken," sids ik. den, „dat is nen bean wirdich, as jy my mar all enne folmacht jowe om to dvvaen hwet ik wol — (licentia poëtica hiet dat op \'t latin, baes Fokke) — en in re siment fen jou gardegrenadiers." „Dy scille jy lu.bbe, min lieave man," seit de kening. Den lit ik ip hele Jodeboel ut al sin staten op \'; slotplein in Berlin byie.i komme, biset it slot mei min gardegrenadiers en stel my oan \'t haed fen ien kompany en marsear dermei op \'t slotplein. „Benne jimme der nou allegearre ?\'\' freegje ik de Joden. „Ja," sidse hia. — „ olie jimme nou frywillich" sids ik tsjin de Joden, „de helte fen jimme formogen op \'t alter fen \\ faderlan offerje?\'\' „Dat kenne wy net," seit de iene, „den benne wy ruwenearre." „Wolle jimme of wolla jimme net?" freegje \'k. »Oeef achtT kommandearje \'k. „Minhear," seit in oaren, „nim den in fierdepart.\' „Gjin stur minder as de helt," sids ik. „Maakt Ui vaardig/" „Wy wolle wol!" röppe de Joden „Moai!\'* sids ik. „ Gean den nou ien foar ien nei boppen, nei de wite seale, der sit sin majesteit de keni _< op \'e trone, en der Ieit elk sin jild foar de treppcn fen de trone." — As hia allegearre boppe west ha gean ik nei boppen. „Nou," sids ik, „Sin majesteit, ho is \'t nou?" „Ocriilte best, min beste minhear Hatkima," |
|||||
|
180
|
|||||
|
seit er, „as \'t oare nou ek mar klear wier." „Dat
scille wy wol krye," sids ik, „ as jy my mar in stik of tvvyntich resimenten hingstefolk jowe en safolle ka- nonnen as jy op dit stuit misse kenne." „ Dy scille jy habbe," seit de kening. .V- „Moai!" sids ik, en mar- sear mei min soldaten dp, jimmer oer fielden, oer hei- den en feangrunen, en hald de flanken ditsen. En der bigjin ik de boel mei op to knappen, alle Fransen en Fransefriunen hingje \'kop. „Genade!" röppe se. „ Ge- nade," sids ik, „der ken neat fen komme, der ha jimme \'t net nei makke." „ In \'e goedichheid, mïnhear Harkema ," sei Fokke münler, „ praet jo sels en üs net oan \'e galge; tink er om, as dy kerels der ris hwet fen forstiene." „ Dat wier de divel!" sei minhear, en seach de Fransen by de rige lans oan, en do er seach dat hia gjin acht op him sloegen, sei er: „Dou bist in bango stakker, Fokke münler. Dy kerels forstean gjin frisk. — Nou lik as \'k sei, dy \'t fortsienne hie hinge \'k op, en ik kom in Hanover en fal himsels, de korsikaen ... nou, jimme witte wol hwa \'k mien — in de rêch. Dat oare is allegearre dommelius wirk; in de rèch fallcn dat is de haedsaek. — In greate slach! fiftsientusen gefangens! Hy stiiïrt my in trompetter: „Wapenstilstan!" „Der ken neat fen komme," sids ik, „for de aerdichheid benne wy hier net." ,.Frede!" lil hy my sidsc: — „Goed," sids ik, „Rinlan, West- falen, Hollan, Elsas alhiël en trye fean Lotharingen." „Dat ken \'k net dwaen," seit er, „min broer mat der fen libj\'e." — Den mar wer voorwaarts! ik tsinch riuchts op en bisorgje de rest oan België en üs lan , |
|||||
|
181
|
|||||
|
en onforwachte swai ik my lofts om. „ Dat \'s in divels
wirk!" seit er, „tier bringt it ongelok dy heislike kerel wer op min efterside!" „ Eerste resiment grenadiers, feit \'t geweer!" kommandearje \'k. De battery wirdt innomd. „ Tweede resiment husaren voor 7" — Hy weaget him mei sin generalestaf to fier foarüt, wip! der habbe de husaren him by de flarden. „ Hier is min degen!" seit er. „Moai!" sids ik, „kom jy nou mar mei. En jimrne, min jonges, kenne nou mar restich nei hüs gean; de saek is bisliuchte." „Ik bring him nou, oan hannen en foetten bün, foar de trone fen de kening fen Prüssen. „ Sin majesteit," sids ik, „ hier is er." ..Minhear Harkema," seit de kening, „hwet genade scil \'k jo biwise? Freegje sels mar hwet." „Sin majesteit," sids ik, „bern hab ik net; wolle jy likwol my in deugd dwaen, jow den as \'t jo bilieaft min frou, as ik ut \'e tiid ben, in foech pensioentsje. Fierder scoe \'k graech de prins fen Oranje wer oan \'t regear fen üs ian sjen, en ik sels winskje stil wer nei hüs to gean om min alde bitsienning wer op to fetsjen." „ Krekt sa \'t jy wolle," seit de kening. „ Mar onthald dit; as jy de iene of de oare tiid ris in Berlin komme, matte jy by my ite; oan min tafel scil altiid in plak for jo iepen halden wirde." Ik meitse min kompliment, winskje sin majesteit it beste, en reisgje wer nei hüs. „Dat is knap fen jo," sei WItse bak- ker. „Mar hwet helpt üs dy hele moaje krichskinst? De saek is for diss\' kear earsling to wrak! komd. Jy habbe him net, hy het jo en üs derby, en as der goeds mei de hannen bün foar de trone brocht wirde, |
|||||
|
182
|
|||||
|
den benne \\vy dat. Ik leau, dat minhear Ripperda grif
de liepste feu üs allegearre west het, hwent hy is nou al ut \'e reek en sit in \'e droechte, en üs rattelje de tosken in \'e müle, krekt as der mei \'n sek mei nuten sködde wirdt." „ Ei hwet!" sei minhear Harkema , „ dat is gjin kinst, om sa foar allemans eagen ut to snyen. Né, min rie is, dat wy \'t finder oerlidse, mei in krichs- list. Derom mat elk fen usen by himsels in pear krichslisten klear meitse; den kenne wy, as \'t wêse mat, der ien ut siikje, dy üs de beste taliket." Alde Fokke münler hie wiles gjin wird sein, hy
seach, sa goed as dat in de rein woe, de münlepolle oer en de dik üt. „Min ginst!" sei er op \'t lest, „dat is nou hast net mogelik. Dat is ommers krekt as min dochter Fyke en Jolke Fokkes sin soan Himdrik der oan riden komme." |
|||||
|
FIERTSIENDE HAEDST1K.
HWEROM MiMlKAK DE BALJUW MEI IN LEGE WASKKÖM FOAR
MEFROU RlPPERDA STIE. HwET FïKE en HlNDRIK WOENE ;
EN HWEROM FrEARK SlMMEL MEI SIN PRATEN NET FEN
PAS KABM.
Mefrou Ripperda hie \'t al lang mirken, dat er hwet
geande wier, dat net in \'e heak wier, en howol hia in bysondere heldere geast hie en in libbene foarstel- ling, dy hiar alles dalik foar de eagen brocht en in \'t liocht stelde, sa hiene doch sukkeljen en lyen hiar der oan wend, om by hiar slik to bliuwen, en hiar dildich del to jaen onder alles hwet komme moast. Mar on- wissens is by sa \'n gelegenheid tige slim, en hwet yet slimmer is, dat is de onmogelikheid, om ut de onwissens en ta de kennis fen \'t riuchte to kommen. Do hia \'t lüde praten fen hiar man in \'e gong hearde en de heftige|wirden fen de Fransen en \'t korte bifel fen de oernian, koe se wol sahwet bigripe hwet der barde, sonder dat^hia de wirden onderskiede koe. De eangstme^ sloech hiar oan en der wier gjin menske by hiar, en gjin ien hearde hiar skiljen. Hiar bihiplike |
||||
|
184
|
|||||
|
lastand en de bittere Heling, dat hia net helpe koe,
en net stie op \'t plak der se stean moast, oan de side fen hiar man, pakten hiar oan, en do de ald baljuw ta de keamer in kaem, lai se fen hiar sels en foar dea in hiar briedstoel. De alde hear wier mei de moaiste treastspreuk ut
Markus Aurelius op \'e lippen der in komd ; mar do hy hiar tastand gewaer waerd, rekke er alhiel fen \'e streek en rop ien en oare kear: „ Ho is \'t nou ? Min lieave sloof! Dwet skeelt jo ? hwet skeelt jo ?" De alde hear, dy oars net ut de falden to bringen wier, wier mei sin tinken gled ut de heakken en skroeven rekke, en hy hie allenne it tsiustere bigrip bihalden, dat er hwet oan dien wirde moast, en do Fjieark skriemende in de keamer setten kaem, stie de alde, mei in waskkom der gjin wetter in wier, foar mefrou en rop : „ Dit is doch in tige wonderlike &aek!" — Einlings kamen, op \'t skriemen fen de jonge, mefrou de baljuwske en jiffrou Stellingwerf to help. De jonge wier by sin mem delfallen en ropjimmer oan: „Mem, lieave mem, hy komt wer; ik moast jo sidse, hy scoe hier gau wer komme!" Einlings en to lesten kaem hia wer ta bisinning; mar as \'t earste al binaud west hie, nou waerd it alhiel in jammer. ïreastjen is \'t maklikste wirk for immcn, dy mei
moaje reden, boppe \'t hert ou, in treurig biwisen fen sin bileefdens jaen wol; mar \'t is \'t biswierlikste wirk, as immen sin hert, oan de ranne ta fol lieafde, in in oar hert, dat treast nedich het, ütjiette wol, en derby fielt, dat al de lieafde dy men uterjc ken, net nóch |
|||||
|
185
|
|||||
|
strekt om dat earme hert ta nye hope libben to meit-
sen ; en dat biswierlike wirk wirdt in onmogelikheid, as iinmen oan sïn eigen treast net leaut. Mar Godtank! sa stie \'t hier nou net. De trouste herten stiene de mem en liiar jongkje by, en \'t slagge de alde hear en sin goede frou linkende Wei mefrou Ripperda in hiar jammer hwet del to bedsjen, en as hia mar earst for treastgrünen fetber wier," den hoefde \'t der net oan to ontbrekken; hwent hie ien menske op \'e wrald treast- grunen, den wier \'t de alde hear baljuw, en for dat pas sparre er se net. By Freark slaggén de treastgrünen minder, mar hy
wier derom yet earder treastge as sin mem. Jiflrou Stellingwerf hie him op \'e skette nomd; onderwiles dat hiar de triennen oer de wangen rollen, makke se him de hearlikste ütsichten op de moaiste appels, en dat die \'t by him ; in bernehert is gau treastge, en mat \' in beam in stevige rein ha, in gerske wirdt al opfrisse tröch hwet daudrippen. Do de earste ontsteltenisse foarby wier, kaem Lütsen
eksteur in, om minhear de baljuw to sidsen, dat Fokke münlers Fyke fen buten foar de doar stie en minhear graech efkes sprekke woe. „ Memke," sei de alde hear tsjin sin frou, „ dat is in braef fanke, dat wit ik grif; hia scil ek om hiar heit in noed en frese wêse; my tinkt, wy matte hier mar hearre, hwet it earme sloof wol. Ho seit Horatils ? Est solamen \'miseris socios habuisse malorum. Tonei scil \'k jo dat wol ris oer- sette. Lütsen, min goede man, lit dat fanke hier mar komme." |
|||||
|
180
|
|||||
|
Fyke kaem in. Hia wier in Iits finliddich fanke, mar
de sundheid lai op hiar frisse wangen, en as se op dat stuit al treurig foar hiar del seach, sa wier \'t doch wol oan hiar to sjen, dat se by tiden de wrald wol blier oanlaitse koe. Hiar hele foarkommen wiisde \'t ut, dat hia in alle dingen in bitoeft fanke wier, dat hiar net mei praetsjes fen hiar stik bringe liet, en op hiar trouhertich gesicht wier to lêsen, dat se hiar net mei in ondernimming inliet, as hia \'t net for riucht en goed insioen hie. Hia hie oer hiar mütse en eariser, om de rein, in read turkse doek bun en stie sa ienfaldich in hiar streekte wol-in\'t-Iinnen rok foar de alde hear, dat hy him nei sin frou omdraide en heallüd sei: „ Nou, hwette, Neanke?" — Do Fyke him taknikt hie ging se nei mefrou de baljuwske, nei mefrou Ripperda en nei jiffrou Stellingwerf; hia knikte hiar ien for ien ta en jowch hiar elk in han. „Minhear baljuw," sei Fyke, „min heit en üs bürliu
habbe altiid fölle goeds fen jo forteld, en derom ben ik sa drist, om in min nearichheid by jo to kommen." „Hwet heste den wol op din hert, min famke?" frege de alde hear en lei hiar de han op \'e holle. „Nou hwette?" „Minhear, üs heit is onskildich," sei hia werom en kipe de alde sa riucht mei fortrouen in \'e eagen. „ Dat er dat is, wit ik, min famke," sei de alde hear en knikte mei de holle. — „En derom ha \'k ek gjin noed, dat er net gau fry komme scil," sei Fyke. — „Hm! Ja! Dat wol sidse, it wier net mear as riucht. Mar in disse tiid giet gewelt foar riucht; en is \'t al mei de beste wille in restige tiden for de mensken |
|||||
|
187
|
|||||
|
biswierlik om de onskildige fen de skildige to onder-
skieden, sa is dat in oarlochstiden yette biswierliker, binammen as de goede wille der net by is." „Der ha \'k gjin noed mei," foei Fyke him haestich In \'e reden, „ fry mat üs heit komme, en ek gau. Mar hy is in ald man, der ken hinl hwet oerkomme, en den het er gjin ien by him, derom wol ik him efternei." „Min famke," sei de alde hear en skodhölle, „dou bist jong, en soldaten benne rüge gasten, dat ken gjin treast for din heit wêse, as er dy in hiar selskip for- nimt." „Minhear, ik wol ek net allenne mei; min neef Hindrik, dat is in soan fen min aldomke Jouke Fokkes, dy wol mei my, en nou tocht üs, as jy üs in brief, op in menear as in frybrief, mei jowgen, den koe üs neat oerkomme." „in frybrief?" sei de alde hear en skodhölle yette mear. „Min famke! dat folk scil om in frybrief fen de Stoppelgeaster baljuw neat jaen. — En doch hertsje!" en hy draide \'m om nei mefrou Ripperea , „ as \'k hiar sa\'n brief mei jowch oan de oerman ïolsma; nou hwet seiste? — Neanke, hy moast net in soan fen Rienk ïolsma wêse, as er sa\'n jong famke sonder biskerming liet. — En dou seiste," sa bigün er wer tsjin Fyke, „din neef Hin- drik wol mei dy?" „Ja, minhear, hy stiet hier in \'e gong." „Rop him hier ris binnen!" Hindrik kaem in. Hy wier in stüre kerel, breed
oer de skouders en slank in \'e mil, bleek fen eagen en liocht fen hier, ien fen dat slach, dy \'t men by uses, as de fruchten tidich benne, fen moarns fiif ure ou ont jüns niuggen üre ta, de sichte swayen siucht |
|||||
|
188
|
|||||
|
krekt as \'t tri skriuvvpinne is, der elk fen hiarren shi
deiwirk mei dvvaen mat. „ En dou woest mei Fyke gean?" „Ja, minhear!" „En dou wöst hiar bisker- mer wêse en hiar net forlitte?" „Ja, minhear, en ik hab min hinser en wein hier, en nou tocht ik sa, as dat Fransereau der neat tsjin hie, den koene de ge- fangensliu mei Fyke ride, en den roan ik er by." „Minhear baljuw," rop mefrou Ripperda, „help him, as \'t jo bilieaft ta sin foarnimmen, dit is mogelikerwise de ienichste gelegenheid, dat ik min man it needwin- dichste neistiüre ken. Hy is ommers, krekt sa \'t er goiig en stie, op \'e striette skoerd wirden, en dat in dit waer!" „\'t Is wier, hertsje, \'t is wier. Ja, ik scil dy in brief skriuwe, Fyke. En Neanke, de ald münler is ek sonder fordruying foart rekke, sorgje der for. Min mantel, jiffrou Stellingwerf , en ek in sliep- mütse, hwent ik wit, dat er dy folie draecht. En is \'t net wier, hertsje," sei er tsjin mefrou Ripperda, „for immen, dy him der ienkear ta wend het, is \'t slim as er der sonder mat." „Freark," sei mefrou de baljuwske tsjin \'t jongkje, „ren gau ris hieroer nei Wïtse bakker\'s to freegjen as Struwenga en hiarre ek hwet meijaen wolle for hiar heit." x Do ging it op in inpakken; in in omsjen wier dat bisliuchte, en do alles op \'e wein lai, kamen Struwinga en hiarre der yet oansiouen mei in bollekoer fol smarde stürske bollen en wirsten. Fyke siet al op \'e wein, minhear de baljuw hie de brief klear, en do er dy Fyke oerjown hie , rop er Hindrik fen siden en sei: „Dus dou bist Joike Fokkes sin soan, dy mei demun- |
|||||
|
189
|
|||||
|
Ier sa lang in \'e pleit sitten het?" — „Ja, minhear
baljuw, nim \'t my net kwea, mar min heit wier ek hwet stiifsinnich, en stie der fest op; mar ik ben om dy saek hier komd en \'k hab er ek al mei de münler oer praten en letter ek mei Fyke , en as ik min sin kry, den komt dy saek in \'t lik." — „ Min jonge," sei de alde hear en jowch him de han en skodde dy tige : „dou bifalst my. Mar fierder wol ik dy ek hwet sidse: dou hest de biskerming fen munlers Fyke op dy nomd ; litste my dat fanke in hier krinke, kom my den net wer onder de eagen." — Dermei draide er him om en ging by mefrou Ripperda in \'e keamer en sei: „ In ütmintend fanke is dat, hertsje!" „Hwet sei minhear de baljuw tsjin dy V" frege Fyke,
do Hindrtk oan hiar side siet en de wein foart ried. „Och, hy praette mar hwet," sei Hindrik. „Mar dou scitte keald skipje," liet er der op folgje en bilearde hiar in de alde hear sin mantel, en do ried er sniedich ta de biïrren ut. Do se krekt buten \'t dorp wieren kamen hiar de
Stoppelgeaster Hu tomiette, dy yet in ein mei de Fran- sen en de gefangensliu gien wieren, foaroan fen sels Freark Simmel. Hwet seach dy jonge der ut! \'t Mocht bikend stean dat er in hele dei op \'t tichgelwirk in \'e klai arbeidde hie. „Minhear Ripperda is ütstritsen!" rop er de wei lans. „Minhear Ripperda het op alde ontfanger Nikels sin brune de wik spille. Ik hab him de knik jown en — foart wier er. „Hwet seiste, jonge ?" sei Bauke skoenmakers wiif, dy oer de onder- doar nei hiar man ütseach. „Ja, burwiif," sei de |
|||||
|
1U0
|
|||||
|
branmaster, keapman Kni.\\ Ales, dy der oan kaem,
„minhear Ripperda is de dons ontsprongen, mar din man habbe se in nantinkcn jown; sied mar in bilsje roggenmoal mei saffraen, en lids him dal twisken de skouders, op \'l plak der de Fransman him mei de gewcarkolf kitele het." As diggelfiür ging it nys tröch de btlrren: „ Min-
hear Ripperda het op ontfanger Nikels sin brune de Fransen de hakken sjen lilten," — en Lutsen eksteur kaem by mefrou in \'e keamer setten mei in gesicht, krekt as pinkstermoandei en peaskemoandei beide ta gelik komme scoene, en hy er for tïtkard wier om alle wille, dy op dy twa dagen de hele bifolking fen Stoppelgea barre mocht, aüenne to smeitsen. ,, Me- frou Ripperda!" rop er, ,,wird net kjel! — Minhear baljuw, \'t is hwet goeds! — \'t. Is hwet goeds, mefrou baljuwske! — Jiffrou Stellingwerf, ho is \'t mogelik! r- Minhear Ripperda . is de Fransen onlkomd!" — Och, min licave tiid, hwet jowch dat in opskoer. Mefrou Ripperda Irille oan hannen en foetten; minhear de bal- juw forgeat sin alderdom en sin stelling: hy pakte de man by de krage en skodde him sa ful as er koe: „Lutsen kerel, bitink hwetste dochste! Wy benne hier net geklik to moed." — Mefrou de baljuwske ging in noed en sorge nei mefrou Ripperda , en jifl\'rou Stel- lingwerf siet stur en sliif en sei: „Mei jou wolhim- men, minhear baljuw, „as ik \'t sidse mei: ..Hy is in bisfynt!" „Minhear baljuw! minhear baljuw!" rop Lutsen en liet him skodsjc, ., leau my mar feilich; Freark SlMMEL hel il mei oansioen en het il my sein." |
|||||
|
101
|
|||||
|
„Freark Simmel? Min Freark Simmel?" frege de alde
hear en liet eksteur los. — „Minhear baljuw," sei jiffrou Stellingwerf hiel bidest, „sa \'t de iene hiet siucht de oare der ut. Freark Simmel en de wierheid siugge elkoar oan as de kuküt en de saunstierre." „Hwer is de jonge?" frege de alde hear. — „Hy stiet hier op \'e gong," sei Lütsen. — Mei greate stappen ging de alde hear nei de keamersdoar en rop der ta \'n ut: „Freark! Freark Simmel, kom hier ris efkes!" — Freark Simmel kaem. In sin binnenste kampen twa geweiten: de nocht om sin heldenstikken to fortellen, en de frese for in onwaer fen wegen dat er der sa smoarch ütseach. De iene dreau him foarüt en de oare halde him tobek, en \'t hied er hwet fen dat de iene riuchls en de oare lofts arbeidde; kortom hy kaem skean (a de doar in mei sin skienste kant earst; hy hie likwol rin rekken yette forkeard opteld, hwent hy forgeat derby, dat op sa\'n wise sin natiirlik swierte- punt, der er mei in de smoarge dik del komd wier, mefrou de baljuwske en jiffrou Stellingwerf dalik foar de eagcn komme moast. — „Freark Simmel,\'" frege de alde hear, „hwet is my dit?" — Freark, dy meast mei in soarte fen pcrmanligens inkomd wier, liet de holle hingje en seach sin onderwirk oan. „ Och neat, minhear baljuw, allenne in bitsje skienne modder." „Lieave ginst!" rop mefrou de baljuwske, „hwet siucht dy jonge der lït! Hwa scil dat wer skiën krye?" „ Der matte Griet en Leen elk mei in hanskrobher oer gear," sei jifirou Stellingwerf hiel demmen. — „Jonge," sei minhear de baljuw, „sids my nou in ienen de suvere |
|||||
|
192
|
|||||
|
wierheid; is minhear Ripperda op \'e flecht of net?\'\'
„Ja, minhear baljuw," sei Freark en seach wer in \'e hichte; „hy is hiar ontkomd." „Lieagens!" smiet jif- frou Stellingwerf der oer hinne. „ Ho ken ut sa\'n smoarch fet de suverc wierheid korame?" „Fortel Fbeark!" sei de alde. En Freark fortelde. \'t Komt faek foar in \'e wrald, dat immen tofölle
care bihelje wol, en derlröch ek de eare kwit rekket, dy him mei riucht takomt. Sa ging it Freark ek. Do hy der oan ta kaem om mei to delen hwet hy oan de saek dien hie, forhelle er sa ornslachlich, biskreau er sin naturlik fallen sa fen stikje ta bitsje en brükte sa- fölle wirden om sin died in in helder liocht to stellen, dat er yet lang net mei de storie oan \'t ein wier, do Lütsen mei Kri>ï Ales der in kaem, en minhear de bal- jtiw dalik tsjin keapman KrIn bigot): ,,Min lieve vrind, wat weet jou fan de saak?" — Keapman Krix fieldc ut dy frage op \'t stedsk, dat hy fen minhear as in fetsoenlik man bihanlc waerd, derom wier hy der op bitocht om him ek as in felsoenlik man oan to stellen, en hy sei op sin sledsk: „Ik heef et fan \'t begin ta de end met ansien." Do forhelle hy den de saek wer fen foaren oan, en hwet Freark Simmel der in dien hie, der repte er gjin wird fen; ta bisliït sei er: „En so met een sprong menheer RiPPEfDA achter menheer Harkema\'s mantel weg, doe loopte hy om de koetse- wagen hene, klantere fiks in de hoogte, sprong ach- ter de holle wilgeboom, trekte Freark met geweld de teugels ut de bannen, wipte in \'t saai, en do er mar foelde dat er de brune onder him hadde. sneed er |
|||||
|
103
|
|||||
|
pardoes der lil so hard as er kon." „ En de Fransen ?"
frege de alde hear. „Och, minhear baljuw, die waren half ferklümd, en do se skiete wuden, ging er geen skot of, van wegen de naltichheid, derom wreekten se har op ons, onskuldige toekikers, en hewwe de skoenmaker Bauke Romkes \' met de kolf fan \'t gewear tusken de skouders tramteard, en do namen wy alle- gaar hakken op en makken dat wy thus kamen." „Nou hertsje," rop de alde hear, „dy litse maire
is in kerel dy klinkt as in klok, dat is in kerel sa fiks as in gewearslot, hertsje!" Mar hia, dy \'t er dy wirden taspriek, hearde him net. Mefrou Rri\'PERDA Iai in hiar stoel en skriemde as in bern. En do de liu higunen to praten fen nei hüs, do treau se de goede mefrou baljuwske hiar earm sa stiif tsjin hiar oan, krekl as se hiar der oan beet halde woe for dé dilse- ling dy hiar oerfoel; mar^do der op \'t lest wissich- heid kaem, dat hiar man sün en goed it gefaer ont- komd wier, do roanen de triennen hiar oer, hia die hiar doek foar de eagen, en skriemde stil foar hiar hinne. Wieren dat triennen fen bliidskip? Hwa wit it!
Hwa ken sidse, hwer freugde en leed hiar skiede? hia spilje to wonderlik in \'t menskehert tröch elkoar hinne; hia benne skearing en inslach, en wol him, by hwa ut dy beide in fest webdoek foartkomt. De trien dy ut swierricliheid ontstiet het allike goed sin inslach fen hope, \'as de bliidskip-triennen hiar inslach fen frese. De foarbygiene eangstme oer hiar man en de frese for sin takomst wieren biweefd in mefrou 13
|
|||||
|
194
|
|||||
|
Ripper»* hiar tankbere fieling, en de trien dy fen hiar
wang; n dripte wier gjin suvere freugdetrien. Fait er oer on oer oj) üs ierde wol in suvere freugdetrien? , \'t Wier alhiel stil wirden, der fleach in engel tröch de keanier, in korte poas mar; de engels halde hiar net lang hy üs op. Litse Freark stie mei de holle tsjin de brune steande klok oan, en harke skriemende nei \'t tikjen fen de slinger; in lits poaske mar. De alde hear seach ta \'t boppeste fensler ut in de skiere löft; de beide mefrouen skriemden en jiffrou Stellingwerf ek; hia hie Freark Simmel by de han krige, en by de leste wiukslach fen de engel sei hia: „ Freark mtn jonge, gean nei \'t slot om dy to fordruyen ; Griet scil dy din sneinse klean jaen." ,, Fn ik, minhear bal- juw," sei Lütsen, „scil nei Gielkamp gean, "as keap- man KatN den sa goed wêse woe nei Pribbegea to gean, den koene wy minhear net rnisrenne." —d Dat woe keapman Krïn wol dwaen; de alde hcar knikte, hy ging nei mefrou Ripper» v, dy hiar jongkje nei hiar ta helle hie, en hy sei: „Jy en disse jonge habbe hioed oerfloedige reden om iïs lieaven Hear to tank- j«n, hertsje!" |
|||||
|
F1FTSIENDE HAEDSTIK.
HWCAOH I>K OERMAN\' HM BY FYKE HIAR REDEN OMDRAYE
MOAST, EN HWEROM FïKE HIAR BY HlNDRIK SIN REDEN
OMDRAYE MOAST. HwEROM MIN1IEAR HaRKEMA OP \'E
IJTSE MIJ GUJOWCH EN\' BAES MUNTER WOL WOE DAT
ER IN ROEK WIER.
Do FïKE mei Hindrik by de miinlepolle kaem, flea-
gen hiar cagen nei alle siden , en \'t diïrre ek net lang, of hia hie hiar heit en sin sclskip opmirken , sa \'t se der onder de inünle sieten. „ Der is üs heit," sei se tsjin Hindpik. ..Nou," sei Hendrik, „den wolle wy hier riuchls len de lege dik on by dit boulan lans nei de munle opride. Min scil \'t wol gean, mar de lege dik is net lans to kommen, en dou kenst den doch ek mei din heit prate." „Hou!" sei Fyke, „net riuchtsom, op e munle ta, löfts om maste oudraye; ik wol net mei bim prate. — Lieave ginst! nou het er üs al sioen, nou wiuwt er." „ Fyke ," sgi Hindrik , „ wils \'t er ried sa \'t hia sein hie, „hwet bitsiut dat? hwerom wost net by din heit wêse?" „Omdat ik him neat fen nut wêse ken, ear \'t ik de brief bisorge hab. Hwa wit, ho \'t de Fransen dat opnimme as ik mei him |
||||
|
1%
praet. Der koe opskoer en stridery üt ontstean, en
as wy op dy menear foar de oerman brocht waerden, scoe hy üs grif net mei friunlike eagen oansjen. En den, hwerora scil ik min alde heit mei foarülsichlen onder de eagen komme, dy yet fier in \'t field lidse? — For dit pas is \'t noch, dat er wit, dat wy tichte by him henne." Onderwiles wieren den nou ek de kanonnen ut de
lege dik los boarre en los graven, en de kliber wier wer in biweging. De gefangens-liu waerden op*de iene side fen de lege dik lans kommedeard, en Hendrik ried oan \'e oare kant, sa goed as er op alde Nanne sin bou foarüt komme koe. Fyke seach nei de oer- man ut. „ As \'k him siuch ken \'k Jiim wol wer," sei se tsjin Hindrik ; „ hy het in goedlik gesicht, al seach er stursk en wreed, do er minhear Ripperda wei bringe liet." — Sa kamen se de kanonnen foarby en forskate keppcls Fransen, dy in de smoarge dik ombatsten\', mar net hird foarüt komme koene. Op \'t lest, tichte by it herbergke de Brims seagen se de oerman, wils \'t er mei in stik of hwet officieren stap foar stap foarüt ar- bcidde. „Hendrik," sei Fyke, „jei hier hwet oan en hald op \'t heech fen de terp stil, den wol \'k er der ou gean." Nou, dat waerd dien. Do de oerman der oan kacm,
stie Fïke op \'t gongpaed by de wei, hia roan him in pear slappen lomiette, hia rikte him de brief ta en sei: „Minhear, ik hab in brief for jo." — De oerman balde stil, naem de brief en seach Fyke in bitsje for- wondere oan. „Fen hwa, faem ?" „Fen üs minhear |
||||
|
197
|
|||||
|
baljuw Webkh." — De oerman makke de brief iepen
en lies; sin gesicht bigun er sa meilyich ut to sjen, en do er de brief ütlêsen hie, bigun er to sködhöljen. Fyke hie him mei de greatste eangstme oansioen, it andwird op de brief lies hia in de biwegings fen sin tronie, en do hy sa trurioh mei de holle sködde, rol- len hiar de heldere triennen ut de eagen: „Minhear, it is min alde heit en ik ben sin ienichst bern," rop hia. Hia hie alles to wrald sidse kend, de moaiste reden en de hearlikste bibelspreuken: neat hie sa \'n utwirking dien op de sterke man, as dy stikmannich wirden op \'t plalboersk. Hy hie ek in alde heit en wier sin ienichst bern. Sin heit wenne op in great slot, mar in ienlikheid, ontofreden mei sin folk en sin faderlan. De tiid en de wrald hiene sa mannich stien twisken him en sin ienichste soan smiten, dat it in brede wal wirden wier, hwer oer hinne hia elkoar mar min forie- nigje koene. Misforslan en onfrede wier derut ontstien, en hwer dy benne, der oppert him ek in stille uren it gewisse. Ho faek hie sin hert tsjin him spritsen: „ \'t Is din alde heit en dou bist sin ienichst bern!" — Leed en wille, kanongebolder en oarlochsgeraes hiene dy slimme wol by Uden oerröppe kend; mar jimmer kaem \'t bisearde plak fen sin hert wer foar \'t liocht, as in bloedrich plak op in keamersflier. For de earste kear hearde er dit wird ütsprekken fen freamde lippen, for de earste kear in de sprake fen sin bernetiid. \'t Wier him krekt as der gjin forwit mear in dat wird lai, sa weak waerd it ütsprilsen, it klonk him sa seaft In \'t ear as in wird fen forjeffenisse, en sa \'t er dat |
|||||
|
198
|
|||||
|
goede fanke foar him stean seach, mei hiar bang bikoiu-
inere gesicht, do waerd it him to waerm, hy moast him omdraye, en \'t dürre in liidlang, ear \'t er wer mei hiar prale koe. Einlings kaem er wer ta himsels en do sei er tsjin hiar mei al de hertlikheid dy ut sa\'n eagenblik foart komt: „Min alclerbest famke, fry Iitte ken ik dinfheit net; mar \'t scil wol komme. Dou en din lieafde ta din heit scille likwol net forgees by my oankloppe ha. Dou scitte tichte by him bliuwe, en hy scil op \'e wein mei dy ride. As wy to Leauerd komme tsienje dy den mar by my oan." Dermei jowch er de nedige orders en praette mei sin officieren fierder. Hindrik kaem nou mei sin wein neyer by, hy sprong
er ou en frege: „Fyke, ho is \'t? — Mar hwet freegje \'k yette langer ? Dou siuchst ommers ut din eagen kiekt as \'t hert dy op \'e tonge r leit. Is \'t nou wier of net: hy het de alde fry litten ?" En hy sloech de earm om hiar hinne. „Kom Fyke, gean op \'e wein, der komt wer sa \'n kliber folk oan, der wolle wy hwet for ut \'e wei gean." „Dy scille üs neat dwaen," sei Fyke, en hia ging tichter by de sleat om de wei lans to sjen. „Frylitten het er him net, mar hy het it my onthietten. Ik scil by heit bliuwe, en hia scille mei my ride, en Hindbik, dou kenst nou wol nei de münle gean om üs mem by to stean." Hindrik bun de jaechline oan in wilgenbeam fest, hy
dükte him om \'t gereid hwet to gaspjen, en striek sin iene hinser mei de han oer de gledde wiete rech. „Dou hest gelik, Hindrik," sei Fyke, „dou bist in noed oer din reau, om dat oan oaren oer to litten; |
|||||
|
109
|
|||||
|
mar dat ken aldc ontfanger Nikbls wol mei werom
nimme, dy wol graech hwet for us dwaen, en hy is \'t|wol tabitroud." „Fyke," sei Hindrik, „min reau, der hab ik safölle noed net mei; mar ik tocht om dy en om \'t jinge de alde liear baljuw tsjin my sei." „Hwet wier dat?" frege\' hia. — „As ik dy in hier krinke liet, den moast ik him net wer onder de eagen komme. En Fyke , ik hab \'t him onthietten, dat \'k for dy opkomme scoe to alle tiden. En do \'k him dat onthiet," — en hy ging nei hiar ta en krige hiar by de han en kipe hiar sa riucht earlik in \'e eagen, — ,, do wieren der yetle twa hy, dy habbe \'t mei oan- heard, en gjinien wist derfen as ik allenne; dat wier us lieaven Hear, Fyke, en min eigen hert." — Fyke waerd sa read as in krael, en do hy sin earm om hiar hinne sloech, wün hia hiar der ut: „Hier net, Hindrik! Hioed net, Hindrik! Lieave ginst noch ta! der komt üs alde heit oan." En dermei ging hia by him wei, hiar heit lomiette, en Hindrik stie stil as in beam by \'t wintertüd, as de griene bledden oufallen benne en de fugels net mear, fen lieafde en wille in de toeken sionge. Do hia hiar likwol wer omdraide en wer by him werom kaem: „Hindrik! Hindrik!" en de heldere triennen hiar ut de eagen skeaten; en do haes- tich wer op hiar heit ta gong, do skeat er bied by bied ut de stille beam en lieten fen wille en lieafde klonken in sin twigen, en \'t foarjier ging in him op dat ienichste foarjier, dat tröch \'t hele libben, in sim- merhietme, in hearslstorm en winterkeald foarhalde mat, as \'t in riucht foarjier en in riucht libben is. |
|||||
|
•200
|
|||||
|
„Fyke,\'" rop alde Fükke münler, „hwer komst don
wei ?" — En do Fyke him om \'e hals foei en him mei triennen in \'e eagen de omslannichheden ut \'n oar sette, do kibbe de alde en sei: Hindrik hie allenne komme kend, en dit wieren oangelegendheden der frouliu by wei bliuwe moasten. Mar minhear Harkema forklearre, fen sökke saken bigriep de munler gled nen bit, en Fyke hiar infal mei de wein wier sa moai, dat hy for himsels neat better bitinke kend hie; hwent hwet sin postpompieren learsen oanging, dy waerden tröch Baike skoenmaker allenne for de riedsforgearringen makke , mar net for in pear ure geans op in friske klaidik, in disse tiid fen \'t jier. En WJtse bakker, do \'t er praet hearde fen de koer mei worst en stürske hollen, sloech er himsels op \'e mage en hy sei: Fyke wier sin lieave goudene, en al wier hy ien fen de liu, dy hiar knap- sek altiid by hiar drage, sa foroaren doch de omstan- nichheden de saek, en by sök waer moast ek de beste bakker$-ün ou en oan hwet opstookt wirde. De franse sersant hie nou de mannen fen de wacht
it bifel fen de oerman oerbrocht, en de gefangensliu gingen op \'e wein, der se \'t hiar sa waerm en maklik makken as se koene. Minhear Haukema eigene him de klean ta dy for minhear Ripperda mei komd wieren, om \'t hy as collega der \'t neiste ta wier, en hy skimpte op de bihindige liu in \'t algemien en op minhear Rip- perda in \'t bysonder. Fen de langle, sei er, woed er neat sidse, hwent dy koe gjinien himsels binimme of jaen; mar for in skiklike breedte koe elke forstan- nieh mensk« op \'e tiid sorgje. ,. Siuch ris, haes Witsk , |
|||||
|
201
|
|||||
|
dit mat in jas for in ütwüchsen en fölwüchsen menske
hiette," — en dermei halde er minhear Ripperda\'s jaske ta \'n spektakel in \'e hichte. — „ Minhear," sei Witse bakker, „stek jy fen foaren jou beide earmen in de mouen, sa dat minhear Ripperda\'s rechstik op jou boarst komt to sitten; hier is yet in jas, den hingje \'k jo dy fen efteren om, sa meitse wy üt twa litse ien goeden; in menske mat him witte to bihelpen." — Nou, dat ging oan, en minhear Harkema hie folie fen in moaje fette oester, dy al in tiidlang omswalke het; efter en foar hied er in feste skulp, mar op \'e siden gappe er ou en oan üt elkoar. WJtse bakker fün in alderwetsk siden skoudermanteltsje fen sin wiifs, dy al lang dea wier, — dat wier mei keninefellen foerre en dy hinge er fen buten, hwent hy sei: om dat moaje siden goed wier \'t in griis in sa \'n waer, mar de feilen koene der tsjin, hwent hy wist net better as de keninen roa- nen ek altiid mei \'t hier fen buten. Dy twa wieren ridlik gau in \'e pakken; mar mei de
münler ging \'t sa flot net, hy rekke in \'e war, hwent do er hearde, dat de mantel mei saun kragen, dy him tatocht wier, in eigendom bihearde oan minhear de baljuw, do sloech de earbied en \'t ontsach him oan, en hy makke komplimenten, krekt as de alde hear sels foar him stie, en hy minhear earst ta de doar ingean litte woe; en foart dernei krige er \'t mei de oan- dwaning to pakken, omdat de alde hear om sin need- drift tocht hie, en hy sei, hy wier dat lang net wir- dich; en do Fyke him de iene moue oanlitsen hie, kaem \'t him in \'t sin, dat de liu him for in foarnaem man |
|||||
|
202
|
|||||
|
oansjen scoene kenne. „ En VVItse heite ," sei er tsjin
de bakker, „as ik nou bigjin to praten, en as den de eselsearen boppe de saun kragen utkipje, hwet den V" „Ja, heite," sei baes Witse, „der hest gelik oan: ut in baerge-ear is min übben gjin sidene jildpong to meitsen; mar dou kenst de smoel halde, en oars praet stedsk, dal kenst oramers." „ Ik ken \'t wol," sei de münler, „mar \'t is der ek nei," en hy ging op de foarste bank sitten. Do sieten se allegearre, allenne HlNDRlK net. „Hm-
drik ," sei Fokke münler, „ho nou? Dou kenst doch wol op din eigen wein to sitten komme. Fyke , skik hwet op en meitse in plak rom for din neef." — Mar dat woe Hindrik net lye, hy sloech Fyke in hingstedek om \'e skonken en sei: hy scoe wol gean. Hy gong, en do \'t er der sa gong en hier en der oer in greppel sprong en den werom, altiid foarop , dat er Fyke in \'e eagen kipje koe, sei Fokke münler: „Minhear Har- kema, \'t is min neef, Jouke Fokkes sin soan; is \'t net in flinke fintV" — lin minhear Harkema sei: „Dat is er, baes Fokke, hy is in gnappe kerel." — En W\'Itse bakker sei: „ Hy is in lichte kerel." — Fyke sei neat; mar hia tocht: „ Hy is in goede kerel en in troue kerel, en hia hie moglik yet mear fen him tocht; mar Hindrik bleau in ienen op in stuit by hiar stean en seach hiar sa friünlik oan en frege, as se ek kald waerd: do wier \'t mei \'t tinken dien; hia jowch him de han en sei: ,, Fiel min han mar, ik ben goed waerm." Baes WtTSE taeste In de koer mei worst en bollen
|
|||||
|
203
|
|||||
|
en jowch der elk hwet fen, en do minhear Hamckma
biuster fon de hearlike slürske bollen spriek, sei de ald bakker by himsels: ,»\\\\ ei <ly rakkert! oars niint er alles fen Geale; mar nou \'t er oars net krye ken, is de üle ek in fügel." — Minhear Harkkma büchde him nei de bakker oer en lustere him heallüd in \'e earen: ., Baes Witse , hier foar üs ha wy de Brims, en as de tsienners fen de korsikaense twingnagel yet in spoar ten menskelike ficling in hiar bast habbe, den matte se der neat tsjin habbe, as wy üs der fen alde Jan Makke, by üs stürske bollen, in slok skinke litte." — Derby hied er likwol sin bolle efkes ut de oandacht forlern en hie dy mei de worst sa \'n bitsje oer de sidberrie hinne halden. Op in stuit fielde er, dat der hwet twisken sin fingers grabbele waerd, en do er omseach, ontdiek er, dat de iene fen de korsikaenske tsienners krekt in sin worst en sin bolle biet, en do hy mei hirde wirden tsjin sa \'n iepenbiere onbiskoftens ütfalle woe, taeste in oare sakkereminter oer \'t efter- kret hinne en fierde himsels de hele koer mei foarrie tomiette. — 55 Der is gjin rie ta!" rop minhear Har- kema, „sa min hie \'k my de tastand fen üs faderlan doch yet net foarsteld." „Gemierte skobberts!" skeat baes Witse wer los, en de münler, dy mende, hie in de baljuw sin waerme mantel sin tastand sa gled for- getten, dat er de swipe al optilde, om de Fransen ris to traklearjen, do Fyke him by de earm pakte: „ Lieave ginst! heit, hwet wolle jy nou?" „Hou ja!" sei de münler en bikoarre him, „Fyke dou hest al wer gelik," en hy draide \'m om nei de Fransen en sei: |
|||||
|
204
|
|||||
|
„Nim \'t net kwea, hearen, ik die dat sa mar ris."
Nou, hia namen \'t, uterlik to sjen, ek net kwea en ielen tige smaeklik in de worst en stuten om, dat minhear Harkema fen ergernisse en ouginst de gest en de galle in de lege mage opfleach, en hiar allegearre hiar tastand wer in \'t sin kaem, dy se op de waerme nochiike wein in tiid lang forgetten hiene. Hia rieden sadwaende in de disenige jün nei Leauerd., en op \'t plak der krekt sa de bollekoer stien hie, tsjin \'t efter- kret oan, der wier nou de noed en de sorch en de trurigens opsleapele, dy lüsteren hiar alderhanne binaude stories in de earen; en do der ienkear in flecht roeken oer hiar hinne fleach sei minhear Harkema; „Och, hwet noed en sorch ha jimme? jimme kenne laitse!" En de bakker sei: „ Dy jowe gjin hier en gjin biles- ting." En de ald münler suchte en sei: „Ik woe wol dat \'k in roek wier." Mar in twa herten fün de sorch gjin plak. Der wier
de lieafde inkomd mei hiar hofsteat ton stille winsken, hope en fortrouen; en de stille winsken roanen as flinke breidsisters tröch \'t hele hus en wisken it stof fen de tafel en de banken, en namen de fensters ou, dat men der fier ta \'n ut sjen koene in \'t moaje lib- benslan, en dekten de tafel in de heldere seale, en makken \'t bed op in \'e stille keamer, en hingen frisse kransen fen leaf en blommen oan doar en finsiers, en oan \'e murre bliere bonte printen. En de hope stiek hiar tiisen liochten op, en ging to mük slil in in hoekje sitten, krekt as hia \'t net west hie mar hiar stifsister de wirklikheid, dy dat dien hie. En \'t fortrouen stie |
|||||
|
20.*)
|
|||||
|
by de doar en liet nimmen der tn, dy gjin briI!ofts-
klaed oan hie, en sei tsjin de sorch, do dy nei Fyke frege: „Oean dou din wegen, de ald munler donset op üs brilloft," — en sei tsjin de swierrichheid , do dy nei Hindrik frege: „Gean dou dln paed, \'t is allegearre in \'e heak." |
|||||
|
SECHSTS1ENDE HAEDSTIK.
HWEROM IK MÜNLERS FrEARK EN GJ1X PRINSESSE TRÖCH *1
GlELKAMPSTER BOSK STIUIl; HWEROM FREARK TSJIN DE
D0RPR1UC11TER BETTERDY SKOANIIEIT SEIT, HWEROM HY
DE HUN UT IT HOK LOKKET, EN HWEROM LÜTSEN
EKSTEDR OM SIN EIGEN HEARSKIP LAKET.
As ien fen de jonge jiffers, dy dit boek komme to
lêsen, hiar der oan steure mochle, dat dit haedstik oanfangt mei in munlersfynt en net mei in prinsesse, den mat hia bitinke, dat er biel end al gjin prinsessen wêse koene, as der gjin munlersfynlen wieren, en dat op in hopen plakken in munlersfynt mear wirdich is as in prinsesse, by foarbield op dit stuit for my. Hvvent as ik de franse jager wer fange wol, den ken ik doch gjin prinsesse mei in krineline en patistmus- linen skoentsjes, by wiet waer en smoarge wegen, tröch \'t Gielkampster bosk him efternei stiüre; derta past in munlersfynt fölle better, en foaral Fokke miinlers Freark. „ Dealehael,\'\' sei Freark , do er de Fransman sin
foelprint neigong, „as de Fransman twisken hierre en Gripswald to finen is, foar \'t liocht komme scil er." Fkrark spoarde sadwaende de jager nei, tröch \'t
|
||||
|
207
|
|||||
|
Stoppelgeaster boppebosk en tröch \'t Giel kamps ter bost,
en kaem sa op de Gielkampster dik; mar der wier \' t al mis, der hie de üle sitten, en sporen wieren der net. Wier de kerel lofts of riuchts gien? In tiidlang stied er der as malle Jan tn \'e hinnen; al gau likwol waerden sin tinkbielden smedich, en hy sei in himsels: „As de kerel nei Stoppelgea gien wier, den scoe \'k him dat for kleare bare onforstan tarekkenje. Né, de rakkert is nei Gielkamp gien." — En hy ging him nei. To Gielkamp stie FEYEboer by sin hiemshikke en smiet stiennen as menskehöllen in de gattige dik; dat neamden se desliids op in hopen plakken in Frislan weiforbetterjen. „Goe moarn, Feye! ha jy hier fen \'e moarn ek in Fransman rennen sioen?" frege Freark.— „In Fransman?" frege Feye. — „Ja," seit Freark, „in franse jager." „In jager?" frege Feye. — „Ja, in in griene mondearing," seit Freark. — „ Op \'t hin- ser?" frege Feye. — »Né, to foet," seit Freark. — „Hwet scoe dy?" frege Feye. — „ Hwet dy scoe?\'\' frege Freark. „ Neat scoed er; ik woe mar efkes mei him prate." „Hwet hest dou mei in Fransman to praten?" „Dealehael!" sei Freark, „hwet hest dou der nei to freegjen? Ik freegje mar allenne as jy de kerel sioen ha." „In in griene mondearing?" freget Feye. — „Ja," seit Freark. — „Mei in sjako op?" seit Feye. — „Né, mei de bleate holle." „Mei de bleate holle? En dat fen \'e moarn in dy rein?" „Ja, hearst net hwet ik ^sids!" rop Freark nidich. „Sids my doch ast de kerel sioen heste?" „ Wachtsje efkes. Benne \\vy hiocd gjin tongersdei ?" „Ja," seit Freark. — |
|||||
|
208
|
|||||||
|
„Né, hioed net; mar moandei," sei Feye. „Do wieren
hier goeds; mar mei blaue mondearings en den op \'t hinser, en hioed is üs Simme mei hinsers nei Stoppel* gea, om kanonnen to riden. „Feye," sei Freark, „ dy hinsers moasten jy net nei Stoppelgea gean litten ha, dy koene jy sels better brüke, foaral as jy in menske andwird jaen scille." „ Ho dat sa ?" freget Feye. — „En den, Feye," seit Freark, „den wit ik yet in goed eflear for jo; jy koene wol kreeften nei Amster- darn driuwe; in man as jy komt der grif mei foarüt." „ Ho mienst dat ?" freget Feye forheard. — „ Och , dat sids ik sa mar," seit Freark. „En nou sids ik jo goe moarn, Feye. En as de Fransman komt, der ik om siikje, sids him den, dat ik sein hab, dou hest sein, din beppe hie dy forteld, as hy sei, hwet hia sei, moast dou tsjin him sidse, dat er net tsjin dy sidse moast fen skieppekop. — \'t Giet jo goed, Feye !" Hwette?" seit Feye en siucht him nei, wils \'t er it dorp lans giet, en drait in stien fen in pün of tritich tn \'e bannen om, „hwette? hy het sein, ik hie sein? — Hwette? — Dou hest sein, moast ik sidse, hy moast net tsjin my sidse fen skieppekop? Hwette?" En hy nimt de stien en smit him mei alle gewelt by de oare. „Heislike gekoanstekker! Sa is dy fint altiid." Freark ging fierder; de alde dorpriuchter Hans Bet-
terdy stie oer de doar to sjen. „ Ha jy hier fen \'e moarn ek in Fransman gean sioen, Hans?" „In Frans- man?" freget Hans. „Nou, dy siucht men hier tsjin- wirdich sa gau ris; mar fen \'e moarn, seiste?" „Nou kom, nou bigjinne jy ek yet to freegjen!" seit Freark. |
|||||||
|
-2W
|
|||||
|
„Ik wol jo lieaver de skiednis fortelle, dat scil fölle
beller wèse." — Hy forhelle nou sa en sa, en by \'t slot sei er: „En der wer komme mat er!" „Dat mat er, Freark ," sei Hans. „En ik scil mei dy gean, hwent ik ben ommers ek ta sök ding oanslcld, en üs minhear baljuw sei korllin yet tsjin my: „ Hans Bet- terdy," sei er, „op jo rest alles in Gielkamp," en jowch my in böge biskriuwn pompier en sei: „ disse saek is pressant." — Nou, ik liet my dat feu eksteur foarlèse, en do er \'t klear hie sei er: „ Betterdï , dy saek het nou haest." »Né," sei \'k, „dat wit ik bet- ter, minhear de baljuw het tsjin my sein, de saek is pressant, en as hy dat foarhinme tsjin my sei, den wachte \'k altiid yet wol goed fiouer wike, en den kaem \'k altiid yet ear enoch." En sa kaem \'t disse leste kear ek. Mar Freark , din saek is net pressant, dy het haest. Ik scil yet gau efkes min hoed opsette, en den matte wy mar der op los." Dat die de man en hia gingen. Do se buten \'t dorp
kamen sei Hans : „ Freark , min soan Jan , dou kenst dy jonge wol, hy is nou in \'t sechstsiens\', en \'k ha tocht, ik woe him yet sa in jier for los wirk omrenne Hlte — dy is nou oan \'t skieppehoeden op \'e rogge- stoppel — hwent siuchste, ik tocht sa: dou hest it foer krap, en in disse tiid fen \'t jier siikje se al gau in miei iten op \'t field, en sa jage \'k*se der ut — siuch, dy jonge ken moglik de kerel sioen habbe." Hia fregen Jan der nei en de jonge hie wrichlich de kerel sioen; hy wier op nei Pinwerd gien. To Pinvverd gingen se by de skoahnaster oan en fregen. as er gjin 14
|
|||||
|
210
|
|||||
|
Fransman sioen hie. Dy skoalmaster hiet Mosk ; mar
hia neamden liim altiid Fink ; sommigen seyen, om \'t er sa moai sionge koe, oaren, om \'t er altiid oer hik- ken en stekken koe en mei elk en ien in hopen grap- pen hie. De ald dorpriuchter liet him ek wrichlich fen de Fink foar de krode ride; mar Freark seach gau ho let as \'t wier, en do er opmirk, dat de Fink tsjin sin wiif knipeage, dat hia mei him ien line lüke scoe, do tocht er: Wacht, ik scil jimme ris to filer ha! Hy slie op en sei: hy woe elter In \'e koken de piip efkes oanstekke. De Fink praette nou de alde dorpriuchter allerhanne
brike stikken foar, en do Hans oan \'t wird kaem en frege, as hy de Fransman net sioen hie, do sei de Fink : „ Né," en sin wiif sei ek: „ Né." — Wils \'t hia nou de ald man sa hwet op \'e moue spealden, kaem Freark wer in en sei: „ Frou, der efter is fest hwet foarfallen, hwent de iene stok mei worst leit op \'e grün." — De frou roan ta de keamer ut en kaem werom mei de stok mei worsten en rop: „Siuch my dat ris oan! Dat ha wy der fen; dy deals kerel het üs in worst ontstellen." „ Hokker kerel ?" frege Freark. — „Dy Fransman, der jimme nei freegje." „Jawol! den het er hier ommers doch west," sei Freark. — „Jawis het er hier west, en master het him yet in süpke en stikken iten jown, en het him \'t paed wiisd nei Daemsein. — „Nou, den it beste!" sei^Freark. „Kom mar Hans! Mear wolle wy ommers neat witte." ,, Hams Betterdy ," sei Freark , do se in ein fen Pin-
werd en de Fink ou wieren, „jy benne doch in soarte |
|||||
|
211
|
|||||
|
feu in riuchtspersoan, jy scille wol witte hwet straffe
der eigentlik stiet op \'t stellen fen in worst." „Ja, Freark ," sei de dorpriuchter, „mei worst ben ik op dy menear net bikend; hwet er op in side spek stiet, dat wit ik wol, hwent do dy alde kwelse Side skoen- maker my ien ut de stookh\'utte helle hie, liet minhear de baljuw him fiertsien dagen sitte, en boppedien krige er yet hwet op sin baitsje," „Dat wier just net slim," sei Freark, hwent as immen der nei birekkent, hwet er op in worst komt, den is \'t in binaud bitsje." „Ho dat sa?" „Nou Hans, sids my ris, as jy saun baer- gen slachtsje, hofölle siden spek krye jy den ?" „ Fier- tsien," sei Hans. „Dat is net wier," sei Freark, „ jy krye mar trettsien, hwent fen de iene komt worst." „ Der hest dou gelik oan," sei Hans. — „ En hofölle worst makket jou wiif wol fen saun baergen? Altiid wol in stik of tritich; sadwaende komme er tritich worsten op in side spek, en op ien worst kaem sa- dwaende op sin heechst in heale dei en in heale slach; en dat forklearje ik for in earlik en genedich riucht. En jy kenne my hier dalik op \'e farske died in healo slach in \'e nekke jaen, en de heale dei wol ik takomme sneinneimiddei in jou hüs in de hirdshoeke sitte. Hwent siugge jy wol! Ik hab de Fink in worst ontstellen." „Hwette? Dy pleaget, leau \'k , de divel!" sei Hans. — „Hy net, mar de honger," sei Freark en helle de Worst ut de biise en snyde er in ein ou. „Hans, hier! dy worst is goed, dy ken men sonder brea ite." „Né," sei Hans, „mei stellen goed wol \'k neat to dwaen ha." „ Hwet sidse jy V stellen ? frege Freark. |
|||||
|
212
|
|||||
|
., Dit i« in foerresearing, lik as wy onder tsienst sey-
oi\', of in mondroof, lik as jiinme sidse. En Hans, jy habbe doch fest ek faek enoch in dominy sin appel- beammen sitten?" „De divel mei witte hwet dy hioed skeelt! Ja, dat hab ik, do \'k in ondogense jonge wier; mar non ha \'k greate bern, en dy mat ik mei \'n goed foarbield foargean." „Dat is wier," sei Freark, „en hwet for de iene der tróch ken, dat ken der for de oare net trüch. — Hans," sei er in poaske letter, „ho ald is jou dochter Griet?" „Hia," sei de dorp- riuchter, en sin eagen bigunen to glinsterjen, „Freark , dat fanke, ik sids dy, dal fanke: ald is se net, mar just achttsien; mar ik sids \'t dy, hia is sa snoad as in by." „ Dat wit ik," sei Freark , „ ik hab jisterjun yette op \'t Stoppelgeaster slot hwet by hiar sitten, en ik ken jo wol sidse, hia is my sa goed bifallen, dat ik om hiar in steat wêse scoe om my to foroarjen." „Nou, hark my dat ris oan! dou gielst er biuster ut!" sei Hans en seach Freark ris op-en del. — 55<fa5" sei Freark, „en ik tocht, jou soan Freark ken wol hwet oars fine, en jy wirde al ald, as jy it spil den mar del leyen, en lieten üs op \'t pleatske wenje, den hiene Griet en ik in aerdich steed, en jy koene in bulfe wille oan üs bilibje." „Nou is der gjin rie ta!" sei Hans, „dat is dy fest gjin mienen?" „Hweromnet?" frege Freark en ging riucht oerein stean. „ Siuch \'k er nei ut, dat \'k oan \'t gekjeyen ben ?" „ Hwette!" rop de ald bisjager en ging op him ta, „sa\'n ald slid- jager ast dou biste, wol min dochter troue? Sa^\'n jong famke fen achttsien jier ?" „Hans," sei Freark, |
|||||
|
213
|
|||||
|
„siuch foar jo hwet jy sidse! — Aid, sidse jy? Siuch
my oan, ik ben in min beste jierren , Iwisken de twyn- tich en de fiflieh. Al hab ik gjin kaptac! ik lab jo ek yet om gjin pipfol tabak biddele. Mar wierheid is \'t, jou dochter is gans in ein jonger as ik; mar der meitse \'k gjin biswier oer, ik nim hiar doch, hwent hia het goed hiar forstan, en wit wol, dal sa \'n kerel as ik, dy de wrald sioen het, mear wirdich is as sa \'n boerejonge mei in groue, reade holle en stuk hier, dy \'t in kompliment makket as in poepeknift en by de liu oer de keamer flibkel." „Heste my dat fanke a\' in hele boel fen söks tofoaren eamele?" sei Hans en onderhelle de stok tsjin hirn. — „Hou Hans! sei Freark. „ De stok biside. Hwet scoene de liu sidse, as der forhelle waerd, dat ik mei min skoan faer, al foar de brilloft, op \'e iepenbiere wei oan \'t slaen west hie." — Hans liet de stok wer sakje. „ Hans , sei Freark , „ ik ben wol in steat om sa \'n Fink in worst to ontkapen, mar min libben net, om sa \'n jong sloof om hiar libbenslök to bidragen. Ik hab jou dochter de holle net op \'e ren praten." — De ald bisjager seach him sa fen siden oan, krekt as er sidse woe: Dy mei de divel bitroue! mar hy sei neat. Hia gingen wer fierder; mar \'t ai wier britsen. Do se to Daemsein oanknmen stied der sa \'n jonge
kantoarskriuwer en Freark ging nei him ta: „Mei jou wolnimmen, habbe jy hier net in Fransm.in sioen ?\'\' en sa en sa. De jongkerel sei: ja, foar \'n lits hoaisje wier der him sa \'n kerel foarby gien. Hia gingen üoch \'t dorp en op \'t oare ein hie ek in ald wiif de franse |
|||||
|
214
|
|||||
|
jager sioen. „ Nou ha wy him gau," sei Freark. Mar
\'do se in bilsje fierder op \'t romme field kamen, met- ten se in ald man, dy de wilgen beammen oan \'e wei oukappe, en dy woe fen gjin Fransman hwet witte; sint de moarns klokke seis wier der sa \'n kerel net lans gien. Ho do? De wei wer neigean? Dat hie in echte
wildegoesejacht wirden. Ta \'t dorp ut wier de kerel doch gien; hwer wier er bliuwn? Hans klaude sin kop , Freark kearde him nei alle kanten om en biseach de gelegenheid; op \'t lest sei er: „Hans, fierder kenne wy net gean; it spoar is hier to \'n ein, derom matte wy de saek ris oerlidse. Mar \'t wait hier heislike kald oer \'t ilakke field, wy gean der hwet efter dat skiep- pehok sitlen." — Nou, dat diene se. „Ik ben eigent- lik in evelse gek," sei Hans , „ hier oer sa \'n wei en in sök waer in Fransman efter de boksen to rennen!" „Skoanfaer, lit jy de Fransman mar reste," sei Freark, „ dy krye wy doch alliid yette." „ Bigjinst my al wer to praten fen skoanfaer, dou Leechgeanster bis- fynt?" „Hans, hwet jy net benne kenne jy yette wirde. Ik ha forskate liu kend, dy habbe for dy namme hiar dochter jown, en der yet in knorke jild op ta." — „Den habbe se ek oare skoansoannen der for krige ast dou ien biste." „ Siuch jy my ris oan, Hans," sei Freark, en hy ging steil riucht op en del foar Hans stean. „In abbekaet ben ik net en in dokter ek net; mar ik hab sune lea, en siuch min hannen ris oan, dy witte hwet arbeidsjen is. En as jy jou eigen eagen net bitroue, den kenne jy min baes freegye." „Jaj |
|||||
|
215
|
|||||
|
witst wol hwet dy seit? Dy seit, dou bist wol in
fikse kerel en witst it wirk ek wol oan to pakken;, mar dou hest sprekmenearen oer dy, onnutte sprek- rnenearen, der gjin ien in hun mei ut it hok lokje ken." „Dat ik dat ken, dat wol \'k jo dalik biwise. Mar nou freegje \'k yet ris, Hans , wolle jy my jou dochter Griet jaen?" „Divel en gjin ein!" sei Hans, „ ik toch earst, dat scoe mallichheid wêse, en nou leau \'k doch, dou rakkert mienst it wol in earnst." „Hans, sei Freark, „mei \'t pleatske, en dat jy \'t spil oerjaen scoene, dat wier gekheid; hwent jou soan Freark mat it pleatske ha, en jy hoeve \'t boerkjen yet net oer to jaen; mar mei jou dochter, dat is my inmoed; en in plak kry \'k sachls." „Dou greatsprekker! sei Hans. „ Siuch, dit is al sa \'n praetsje, lik as \'k sein hab, derste gjin hun mei ut it hok lokje scitte." „Dat wol \'k jo sjen litte," rop Freark. „ Swetshals!\'\' sei Hans en ging oerein. „Ik gean nei hus, en gean dou oan \'t hune- bisprekken of fang din Fransman." „ Dy hab ik!" sei Freark. — „Greatsprekker!" rop Hans. — „Hans," sei Freark, „as in trye minuten de Fransman foar jo stiet, en ik mei min sprekmenearen in hun ut it hok lokje, sidse jy my den jou dochter G\'iet taV" en hy halde him de iepene han ta, „ den slaen jy der in!" „Dou liichbek!" rop Hans, „allenne om dy de noas der op to stietten, dalste in swetshals biste. — Ja!" en hy sloech Freark in \'e han. Freark spitgniske sa \'n bitsje foar him hinne, hy
dükte him del foar \'t skieppehoksdoarke en rop: „Monsieur, allons, ici! — Allons iet!" — En hwet |
|||||
|
216
|
|||||
|
kaem der ut krupen? De franse jager. — „Lieave
ginst noch ta! ___" rop Hans. — „ Pardon monsieur/"
rop de Fransman. — „Hans, hwa het de weddenskip
woan ?" frege Freahk. „ Hier is de Fransman en hier is de hun ek! Hwa kriget nou jou dochter?" „Leech- geanster snack!" rop Hans en onderhelle de stok al wer. „Dou wo\'t my hier to fiter habbeV Dou min dochter! Lieaver wol \'k dy ris efkes__" „Hans,"
sei Freahk, „hald dy stok doch hwet bynefter, de
Fransman wirdt oars bang. Kom jo lieaver hier en help my hwet by \'t arrestearingswirk; oer de wedden- skip prate wy tonei ris." n Pardon T rop de Fransman der twisken. „ Hwet hier en hwet der! pardon /" rop Freark. „ Hwerom roanst dou my onder de boek wei, der \'k dy del lein hie? Nou scil \'k dy mar ris nei min eigen trant bihannelje, jiflrou Stellingwerf is üs hier net bynei," en dermei snyde er him de knopen fen de klean ou. En nou, allons en acanl/" En sa ging dat den nou „foarut is de wei," tröch Daemsein nei Pinwerd en sa fierder. De ald dorpriuchter roan in de felle rein stil efter-
oan en hie \'t sur, aldermeast likwol oer himsels, en as er de skild op Freark skoue woe, den moast er doch jimmer by himsels sidse: „In rare snaek is er; mar in fordealde liepe kerel is er doch ek! Ho \'t er dat doch wist, dat dy Fransman in dat hok siet? En den dit wer mei dat knoopousnyen! Nou, dit stik wol \'k in min aqht nimme!" Do se tichte by Gielkamp kamen, sei Freark : .
„Hans, hwa divel komt der dwars oer jou stoppel |
|||||
|
217
|
|||||
|
oan jeyen? Hwet het er der to jeyen? De rein jaget
er doch net ut \'e wei." „Ho cliveker!" sei Hans, „dat is ommers ontfanger Nikels sin brune, en dy der op sit is ommers wrachtich de Stoppelgeaster maire ?" — Ja, sa wier \'t. Minhear Ripperda kaem er oan, en do er de Frans-
man seach en Freark , do sei er: „ Nou scil de saek him wol skikke. „Mar," foege der by, „Hans nou matte wy nei din hüs, hwent de siele bifiiest my in \'t liif en tröchwiet ben \'k oan \'t gebiente ta." „ Dat sids ik mei jo, minhear, en wy benne ek al
moai tröchweakke." Do se by Hanses oankomd wieren, helle Hanse wiif
in hele boel ouleine klean foar \'t liocht, mar folie son- ders hie se net, hwent de slimme tiden hiene ek in Hanse kleankast al tige romte makke, en elk wier bliid, as er mar hwet fun dat him sahwet heal en heal paste. Alde Hans sels koe gjin oar hinnekommen fine as in sin eigen broek; münlers Freark pronke deftich mei Freark Beiïterdy sin swart nachtmielsrokje, en minhear Ripperda , dy de litste wier, moast him in Janne kort baitsje bihelpe, hwet Hans natürlik earst to raer wier, hwerom er mei fölle komplimenten dat oars socht to skikken; mar as immen ut de fortretlikheid in feilich- heid en ut de rein in \'e droechte komd is, den wirdt er frolik to moed, en minhear Ripperda lake oer sin nuvere klaying, dat de triennen der nei roannen. — „Lieave ginst!" sei er in ienen en waerd tige earn- stich, „wy laitse hier en wy habbe hier in menske- bern by üs sitten, dy trillet fen keald net allenne, mar |
|||||
|
218
|
|||||
|
ek fen eangstme. My tinkt wy matte him tominsten
mar safölle goed dwaen as wy kerine. Frou , jy moas- ten dy Fransman ek yet al hwct om en oan jaen It spande al dat de frou der yet hwet lor hie, en do alles by \'n oar skeukt wier hwet sahwet tsienje koe, do moast doch de frou hiar wollen rok yet il ^realste gat stopje. „!t mar goed, maet!" sei Freark, do se om de
folie tafel mei juns-iten sieten, en hy skau de i rans- man sa \'n slik pikelflesk ta fen in pün of trye. „ Ite, jonge! sa lang in menske it, sa lang libbet er yette." — \'t Bigün minhear Ripperda om de kerel to bigreatsjen, en hy praelte in wird mannich fransk mei him op in treastlike toan, en de earme sonder andere sa earme- litse en wemoedich en forlegen, dat it alde Hans, al forslied er neat er fen, doch by \'t hert krige; hy büchde him nei minhear Ripperda la en sei: „Minhear, wolle wy de kerel mar net wer renne lilte?" — Min- hear sei, né, sa koe \'t doch yette net. De munler en de bakker sieten in greate need en hiene \'t riucht foar, en de Fransman sict ek in \'e need, mar hy hie in onriuchte saek, en \'t riucht moast doch trüchgean in \'e wrald. Der kaem Hanse soan Freark mei de hinsers op \'t
hiem riden, en kaem binnen doar. „Goe niun, heit! Ik ben de Fransen moai ontkomd" en hy jowch de alde de han en ging nei minhear Ripperda , dy mei de rech nei him ta siet, en jowch him in fikse düst in \'e nekke: „Goe niün, Jan! kenst din broer net fatsoen- lik niün sidse?" — Minhear sprong oerein en kearde |
|||||
|
219
|
|||||
|
him om; en der stie Freark nou as Lots wiif. —•
„Frede en gjin ein!" sei Hans, „dat komt hier in en dat slacht my de Stoppelgeaster maire in min eigen hüs. En dy slorm wol ek yet in dorpriuchter wirde!" ..IliiKI jo mar stil," sei minhear Ripperda; „derfurscil hy jun net bytiid op bed , hy scil us jiin yet allegearre nei Stoppelgea ride." „ Tröch de hele wrald, minhear, as \'t wêse mat," sei Freark. — „Mar," sei Hans, „hwerom komst sa let thüs?" „Ja heit, ik tocht sa: as se dy krye wirdt de saek slim; derom brocht ik de hinsers in \'t bosk en ging op \'e loer stean: ik woe wachtsje sa lang as \'t jün waerd. En do \'k der sa stie, der kaem Lütsen eksteur oan en sei: de Fransen wieren lang al foart en minhear Ripperda wier de Fran- sen ek ontkomd, en hy socht om him. — Hvver is eksteur den bliuwn?" sei minhear. — „Hy scil hier dalik komme," sei Freark, hy frege yet mar ris by master oan." Eksteur kaem dermei ek al, en do er nei minhear
Ripperoa frege, en dy him in dat korte baitsje foar de eagen kaem, do wier \'t gekheid mei sin hele boad- skip, hy forgeat alles hwet er sidse moast en woe, hy bigün alderdanichst to laitsen. Dat hindere minhear nou doch, hwent hy tocht op dat stuit net om sin nuvere mondearing, mar om sin frou en om thüs; hy krige eksteur by de krage en sei: „Lütsen, biste gek wirden ? Ho is \'t mei min frou en de bern ?" „ A1- derbest by \'t spil, minhear! hahaha! — En minhear de baljuw lest mefrou hwet ut de boeken foar, en jif- frou Stellingwerf fürret litse Freark mei apels en |
|||||
|
•2-20
|
|||||
|
kreakelingen; mar — hahaha! — nim \'t my net kwea,
minhear, ik mat laitse." „En münlers Fr hark bigfin ek to laitsen, en alde Hans ek, en sin soan Freark ek, en mem sei: minhear like doch alderkomiksl in Janne baitsje. — It hert wier minhear nou wer licht wirden en hy Iake smakelik mei. „Lutsen," sei er, laitse mar tige; mar laitse dy hird ut, hwent ik ha hwet for dy to dwaen der haesl by is. Is \'t net wier, de Fransen habbe de manlelsek mei dat jiid en dat silvergoed mei nomd V" „ Ja minhear; ik ha \'t sioen dat se \'t foart droegen." „Nou rep dy den hwet. Onlfanger Nikels sin brune stiet hier op \'e stal; der gietst op sitten, en dou jagest sa hird aste kenste nei \'t slot fen minhear Itsema to Keiburren — hwent der benne de franse jagers jister wei komd, en der scille dy leppels ek wol thus hearre. En den fortelste min- hear ho n spil wy to Stoppelgea hawn ha, en dou forsikest him, dat er dy in forlroud man meijowt,dy der in eed op dwaen ken, dat dy leppels minhear Itsema sines benne. Op sa \'n menear ken hy mogelik sin eigendom werom krye. En nou mast meitse dalst foart komste. En dou, Freark Betterdy , slaen mar gau de hinsers foar de wein." It dürre ek mar efkes, do sieten se allegearre op
\'e wein, mar mem woe Hans net lieafst mei gean litte: „Dou hest der neat to meitsen," sei se, „dou kenst thus bliuwe en op bed gean." „Memke," sei Hans, wils \'t er op \'e wein slapte, en fen boppen del nei hiar omseach, „ dit is tsjin üs oerienkomste. Dou bist baes in \'e hus en ik in min dorpriuchtersaken; en in |
|||||
|
2-21
|
||||||||||
|
transportearjen,
mei ging er by ien bank sitten: |
lat is in do*,priuch-
miinlers Freark en „ Sia sa, Freark , |
|||||||||
|
gefangensman to
ter-saek. En der de Fransman op nou mar foart." |
||||||||||
|
/
|
||||||||||
|
SAUNTSIENDE HAEDSTIK.
hw\'erom freark eigentllk gjin bisfynt wier ; hwerom
keiser Napoleon neat hei Minhear Harkema to dwaen HA WOE, EN HWEROM DE OeRMAN MEI MlNHAER HaR-
KEMA GEHEIMEN HIE. Foar \'t riuchthus to Stoppelgea hatde de wein stil;
mei in sprong wier minhear Ripperda tier ou, en hiette de oaren, dat se yet in bitsje sitten bleaue scoene, sa lang as hy röp. Do hy tn \'e gong kaem niette Mine him mei \'t liocht, hwent it wier al aerdich tsiuster wirden. Mine, dat wier minhear sin faem, hie bynei it liocht falie lilten en woe kiekt bigjinne to róppen, do se seach dat it minhear wier, mei in boerebaitsje oan. Mar hy loek hiar linich mei in sin keamer en sei: „ Hald din smoel, Mine , don bist ommers in for- stanniih fanke." — Mine wier mar stomp ten forstan, mar neat nimt de dommens beller onder de earm, as dat se for wiis forklearre wirdt. In Mine hiar holle waerd it den ek al in heel ein klearder. — „Is mtn- hear de baljuw hier yette?" frege minhear hiar. „Ja, minhear." „Set den it liocht hier mar del en gean in ^e keamer, en lit dy tsjin mefrou neat skine, en sids |
||||
|
•2-23
|
|||||
|
tsjin minhear de baljuw: hier is ien, dy him sprekke
wol, en bring hiin den bier binne." Nou dat die Mine en hia brocht it er goed ou.
„Goen jün, min jonge," sei de baljuw by \'t inkom- men. „Hwet wier din boadskip, en hwet dochst dou hier In minhear Ripperda sin keamer?" „Minhear bal. juw, ho is \'t mei min wiif en bern?" „Min jonge, hwet wit ik fen din wiif en bern? Ho komst dou oan wiif en bern?" „Nou is \'t biusler! kenne jy my den net ? Ik ben ommers Ripperda !" „ Dat is den in oare saek!" rop de alde hear. „Ja, dat is den in hiel by- sondere saek! Né, is \'t net wier? De maire fen Stoppelgea in sa \'n kort baitsje!" „Minhear baljuw, min frou?" „Dy wit al, dat jy los benne, alde kening, en scil danige bliid wêse." „Mar...?" „Né, \'t mei gjin kwea, ek net, dat se jo in dit korte baitsje siucht: Korn jy mar mei!" luimen onforwacht to oerfallen , dat doocht nen bit,
ek net as \'t mei in goed doel giet. As de bliidskip in menske in ienen hommels in \'e earen röpt, krekt as in twyntich musikanten ta gelik lichte by immen efter in hage op in stuit der op los blasé, den skoert ien dat tröch ieren en sinen, en \'t moaisle musikstik docht ien wé. Né, ik ha lieaver de bliidskip, as se my oan- komt as in moai siongfiïgeltsje in \'t koele bosk, as se stadich-oan neyer komt fen twige ta twige, sa lang\'t se my op \'t lest fen de neisle beam hiar liet föl en helder in \'e earen siongt. De bliidskip kaem by mefrou Ripperda earst wol in
bitsje haestich; mar dat hie se tröchstien; nou kaem |
|||||
|
224
|
|||||
|
se fen twige ta twïge, en do minhear in \'e keamer
kaem, do song de bliidskip hiar it liet fül en helder in \'e earen, en do de fiigel op \'t lest der oan kaem In \'t korte baitsje, do wier \'t hiar krekt as er hiar mei in hele boel wipkes in \'t bosk formeitse woe, dat hia hertlik der om laitse moast. It neitinken oer dy dei is in minhear Ripperda\'s hüs libben bliuwn ont de leste tiden la. As minhear onder moeite en sorgen soms ris riucht fleurich thiis kaem, den wier \'t alliid it sidsen onder sin bern: „ Heit het hioed it korte baitsje oan." Do de bliidskip sahwet healwei ousakke wier, bigün
de alde hear: „ En de Fransman habbe jy tagelik ek mei brocht, min alde k ening ?" „Ik net," sei minhear Ripperda , „ Munlers Freark hel der grif it measte ta dien, en de dorprinchter fen Gielkamp, Hans Betterdy , het him derta holpen." „Min alde kening, dy Freark münler mat in dealse biredte fint wêse; wy scille him efkes hier komme litte." Freark kaem in \'e keamer en Hans Betterdy ek.
„Hark ris, min jonge, bist dou dat, dy de Fransman fen de wein smiten het?" Freark tocht by himsels: hwette? dit scil fest wol wer in riuchtdei wirde? En om \'t er dy frage mei „ja" bi-andeije moast, sette er sin efterste foet to skoar en liet it er op oankomme. „Ja minhear," sei er. — „Wist den ek wol, datst de münler in greate forlegenheid brocht heste?" „ For- legenheid? — Forlegenheid der is er ridlik in bihirde, hwet mear of hwet minder, dat stekt him sa nau net." ..Bist don dat, dy de mantelsek fen de Fransman sin |
|||||
|
22a
|
|||||
|
hinser ou nomd het?"\' — „Hest don dy derby for in
sechsteheal oan de Fransman sin eigendom misgrlpt?" „Ik hab allenne min eigen sechstelieal werom nomd," sei Freark en forheüe de saek. — „ Dy hest dy tsjin wet en riucht ta-eigene, en ho wirdt sa \'n ien neamd, dy dat docht ?" — Freark seach de alde liear drist oan, mar hy sei gjhwird.— Uorpriuchter Betterdy, ho wirdt sa \'n ien neamd ?" „ Mei jou wolnimmen, minhear baljuw, in dief!" smiet alde Hans der ut. „En dat is hy; hioed het er yet by master Mosk in worst ut de koken stellen. En sa \'n kerel wol min dochter troue ?" — „Hwet wol hy?" — .. Min dochter Griet, minhear, dy by jo tsiennet, minhear, dy wol hy troue, minhear." — „ So V so ?" sei minhear de baljuw en hy seach Freark feu hoppen nei onderen oan, „dat is den in oare saek. Min jonge , den kenst dou nou hinne gean, en ik scil dy de dei fen jister en fen hioed ge- dachtich wêse." Freark ging hinne en skold in sin hert op de dorp-
riuchter en op \'e baljuw. „ Hwet wol hy my gedach- tich wèse ?" frege er by himsels, do er in \'e gong slie. llied er likwol willen, hwet dat in de alde hear sin müle to bitsiuUen hie, den bied er fest sa net frege, hwent in \'t bose wier de alde hear sin libben neat gedachlich. It forkearde ging him tröch, dat hechte net oan him, hy seltc der trye kruskes efter. Kaem him likwol it goede tomiette, den wier er in noed dat it him to gau tröchgean scoe, den wier \'( : „Neanke, Freark Simmel, jiffrou Stellingwerf, onthald dat foaral hwet mei." 15
|
|||||
|
22G
|
|||||
|
Do Freark ta de doar ut wier, kearde de alde hear
him om en lake fen herten. „Neanke, Freark Simmel sin worst fen fen \'e moarn scitte nou doch misse matte, dy mat master Mosk fen Pinwerd ha, hwent as dy bisfynt fen in Freark mei Griet Betterdy troue scil, den matte wy him doch earst wer earlik meitse." „Ja," sei minhear Ripperda en lei in sechsteheal op\'e tafel, „en hier is \'t jild, dal er de Fransman onlnomd het." — „Nou kom, en sids my nou ds Hans Bet- terdy , honear kenne de jonge liu de geboden oanjaen ?" lake de alde hear. — Hans stie der en sette in ge- sicht, krekt as immen him fen efleren in bril fen alde skoechsoallen opset hie. „Minhear baljuw, sei erop \'t lest, „de kerel is doch likwol in neakene sweal." — „Hans" sei de alde hear, „dy saek ken foroarje. Hier by om benne Isjinwirdich fen dy litse pleatskes los, hwa wit as der net ien fen to kryen wier." — „ Ja, minhear, hy is doch likwol ek in dief." — „Hans Betterdy, dat woe \'k nou doch yel wol ris fen dy hearre. Do de kerel fen \'e moarn de sechsteheal ut de mantelsek halden hel, Lied er do dat hele ding nel halde kend ? Hwa hie der hwet fen willen ? En as er \'t op \'e nekke nomd hie en wier der mei nci Easl- Frislan gien : der hie gjin hun nei blaft en gjin hoanne nei kraid." — „ Ja, minhear : mar mei dy sechsteheal en dy worst ?" — „Il iene het er in sin onforston for sin eigen halden en \'t oare for in grap." — „Ja minhear," sei Hans en klaude him in \'t hier, „dal mei allegearre sa wêse ; mar min dochter Griet is doch to jong for sa \'n alde fint." — „In \'t wolnimmen, minhear baljuw," |
|||||
|
227
|
|||||
|
sa foei jiffrou Stellingwerf der twisken in, „dal ik de
müle slaen in riuchtsaken en boere-oangelegenheden, dat is in domme ülfal fen dy, Hans ; hwent omdat jimme Griet yet in jong dom fatike is, derom is \'t goed, dat se in man kriget fen onderfining ; hwent dat hel alliid in best ding west. En minhear baljuw, nirn it my net kwea, hy is in reddige kerel en in disse tiid to braken ; en jisterjün, ik wol neat la neidiel fen minhear Droz sidse, hwent hy mat witte honear \'t tiid is om mei gewear en sabel op in menske los to gean — mar jisterjün ging Fbeark likme allenne op de Fransman los, en al wieren sin sprekmeneare for jou keamer en min earen net fetsocnlik enoch, ik moast doch by mysels sidse : dat is in kerel, dy der wêse doar. En Hans Betterdy , dy beide passé elkoar, hwent hwet hy in sin dwaen hel, dat hel hia in hiar wirden : en, minhear baljuw, hia ken hiar in kerel fen \'e hud keare, hwent hia is segene mei in hysonder mülwirk, dat sids ik ion."" Alde Hans Betterdï scach jiffrou Stellingwerf oan
en den minhear baljuw wer, hy wier suver forbüke. Op alle ülflechten dy hy makke hie, wier him de bal werom slein, hy socht om nye en Mn \'gjin; mar op \'t lest foei him in hwet him op \'t lest aitiid infoel; hy klaude him derom efter de earen en sei: „Ja, min- hear baljuw. ik mat earst hearre hwet min wiif er fen seit." — ,. .fust, min lieave man! Mar foar alles mat- ste earst hearre hwet din dochter Griet er fen seit. Ik for my, ha dy mar oan \'t forstan bringe wold, dal dy Freark gjin skelm of dief is."" |
|||||
|
228
|
|||||
|
Hiermei wier den disse oangelegenheid op \'e lange
baen skoud ta „nei nye wike." Mefrou de baljuwske wier mei jiffrou Stellingwerf ai wer nei \'t slot gien, en by \'t oare selskip hie de wirgens de oerhan krige, do Lutsen eksteur fen sin reis nei Keibürren werom kaem, mei \'t biskie, dat minhear Itzema in hele bulte kom- plimenten oerbringe liet, en hy stiürde sin eigen keamer- tsienner mei fen wegen dat silvergoed. Uertröch wier den alles nou moai in order komd;
minhear de baljuw skreau yet in brief oan de franse oerman, minhear Ripperda jowch eksteur naukeurich oan \'e han hwet er to dwaen en to sidsen hie; Freaiik en Lutsen namen de franse jager twisken hiar op \'e wein; de keamertsienner en Freark Betterdy gingei* foarop sitten, en foart ging it in de tsiustere nacht tröch de smoarge dik op Leauerd ta. „Ja," sei alde Hans Betterdy, do er allenne in de
nacht wer nei Gielkamp ging, „ik mei wol prate! sa \'n baljuw en de maire en de jiffrou op \'t slot, dat benne foarname Hu en habbe gjin ien boppe hiar; mar sa \'n dorpriuchter wirdt fen elk en ien kommandearre. Ja, as min wiif er net wier! En as dy kerel sa \'n bisfynt net wier en hy wier den in jier of tsien jonger, en hy hie in goed sleed, en us Griet woe him ha, ja den — den — krige er it fanke doch net; hwent min wiif sooe \'t net lye wolle." Gjin menske ken der my om bitinke, dat ik by \'t
fortellen fen in grappige skiednis, der gjin nocht oan liab om der ougrislike skiednisseu mei mank to arbeid- sjen, en derom praet ik net fierder as \'t nedich is fen |
|||||
|
2*29
|
|||||
|
de franse jager: ik sids der neat fen ho \'t him to moed
wier do er to Leauerd kaem, ek neat er fen, do \'t er foar de krichsrie stie, ek neat er fen, ho \'t him de hinaudheid, de deadsbinaudheid jimmer neyer kaem, do er it lean krige for sin ondogense stikken. En al woe \'k dat, ik scoe \'t net kenne, hwent ik skriuw allenne dingen dy \'k ken, en dit ken \'k net; ik ha \'t min libben net oer min hert bringe kend, om in earme «onder op sin leste reis nysgierrich to bikikjen, en oan to sjen dat de iene sonder de oare, fen wegen in rnenskelike riuchtspraek, foarbarich foar \'t leste riucht en iis lieaven Hear bringt. Mar dat wier nou ienkear sa en dat barde sa, en do sin bloedrich lik op \'t san lai, scil licht gjin ien der om tocht ha, dat de kugels dei- wit ho fier in Frankrik folie hirder in in hert fleagen, aS\' in sin eigen — ik mien in sin alde mem hiarres. Ik wol derom allenne forlelle, dat tröch de ütleve- ring fen de libbene Fransman de münler en de bakker fry kamen fen de fortinking dat se in moard dien hiene; en dat tröch sin bikentenissen en tröch de tsiüchnisse fen ontfanger Nikels en de keamertsienner, minhear Iizema sin eigendom werom krige, en dat de oerman Tolsma, do de auditeur it bare jild tobek halde woe as onbiheard goed, opstie en mei strange wirden sei: mei roof en dievery scoe sin resiment net onteard wirde. Dermei stied er op, naem de mantelsek en sei tsjin Lütsen eksteur: „ Min goede friün, jy likje my ta in fornimstich man to wêsen ; nim jy disse forsegele mantelsek en bring him oan minhear de baljuw Weber , hy ken der mei dwaen hwet hier in \'t lan riuchtlik is." |
|||||
|
•230
|
|||||
|
Lütsen krige in brief derby, en sa vvaerd de saek uu
makke. Mar nou kaem er in swierrichheid twisken in , der
hie gjin ien om tocht: ho scoe \'t mei minhear Har- kema komme? L)o de munter en de bakker en de oaren al lit de riuchtkeamer en by hint wei wieren, stie minhear Harkema der, as in nioaje ienlike iken- beaiu in in kappe bosk, dy de houtfester alleune in sin steatlikens sparre het. i)e oerman seach hiin binyd oan en frege: „Hwerom stean jy hier yet?" -— Mm- hear Harkema sködde sin toeken en oan sin donker* read gesicht koe men sjen, dat in sin toppen de storm- win bigun to rüsen. ., Dat woe- ik jo freegje," wier sin andert. As der op dat amery in freanid menske inkomd wier, dy scoe \'t wol lillen ha om to sidsen hwa fen dy beiden de oerman wier. Deide hiene se in mondearing oan en beide hiene se in foarnaein e» deftich foarkommen, dat wier hiar beide eigen omdat se \'t orders jaen wend wieren. W ier de oerman in pear tomme langer, minhear Harkema wier in heal foet grouer; hie de oerman it krichsmanswapen onder de noas, minhear Harkema hie \'t oer sin hele gesicht, hwent hy hie him in in pear dagen net skeare litte kend; baes Metske hie earjister oerslein, en hwet de deis to foaren en jister en hioed wuchsen wier, wier riklik safölle as de knevel fen de Fransman. „Hwa benne jy?" frege de Fransman. — „Ik ben
lid fen \'t bistiur to Stoppelgea," sei minhear. — Dat like doch de Fransman hwet to forbukjen. Hy roan op en del en op \'t lesl bleau er foar minhear stean en |
|||||
|
231
|
|||||
|
*ei: „ Ik siuch er for keiser Napoleon gjin foardiel
!n, dat \'k yet langer mei jo in \'t lan orn reisgje. Jy kenne hinne gean." — Soks wier minhear Harkema nou doch net wend. ,, Minhear," rop er, „disse bi- hanling......!" „It spit my tige," foei de oerman him
lü \'e reden, „dat se jo oerlest oandien ha. Jy matte
fest by forsin meinomd wè.se.,, — Dat wier nou den doch for minhear Harkema in to sterk stik. Hy hie him de hele wei lans in de winternacht der mei treastge, dat hy in lilsoclit offer fen de korsikaenske draek wier, en nou scoe dat allegearre neat oars wêse as in for- sin ? Hy hie in sin onsküd op sin minst rekkene op in iepenlike earforklearring foar \'t front fen in heel re- siment Fransen, en nou skopte him — mei permissie sein — de franse oerman mei de foet for \'t alderdier- berste en sei: hy koe hinne gean. — „ In man as ik ben," rop er, „ut forsin meinimrne !" — Jy meye yet sprekke fen gelök," sei de oerman en kloppe him friündlik laitsend op \'t skouder, „ in oarlochstiid komme er immen wol ris slimmer dingen oer; der wirdt man- nichien ut forsin deasketten. Jy meye dit wol for in biproeving oansjen." — De oerman lake, hy naem minhear in \'e earm : „Kom mar mei, minhear, ik ben tige in min skik, dat de saek sa ut \'e wrald komd is, en dat ik minhear de baljuw to wille west ha ken. En nou hie \'k yet wol in pear wirden in \'t geheim mei jo onder fiouer eagen to praten." — „In \'t geheim en onder fiouer eagen, dat wieren nou doch in pear wir- den, dy koe minhear Harkema net tsjinstean ; derom ging er mei. |
|||||
|
m
|
|||||
|
.. Minhear," sei do oennan, do se buien doar op 1l
waechsplein stiene, foar de herberge .,de Keizerskroan," der de oerman sin thös hie, —..minhear wolle jy tsjin de alde brave minhear de baljuw sidse, dat ik him yet folie groetenissen bringe lil, en nou \'t ik lökkigerwise sin winsken foldwaen kend lia, scil hy sa goed wêse wolle om mines ek to foldwaen, en min winsk is, dat hy, as \'t mei \'t riucht bistean ken, dat onbibearde jild dat jong famke takomme lit, dat my jister onderweis de brief Pen him brocht het. En minhear, jy siugge wol in, dat dit geheim halden wirde mat, hwent oars koe minhear de baljuw deroer bilocht wirde. Do wier minhear Markeva wer in sin folie farwetter.
„Jy miene doch Fyke?" frege er hacslich ; Fokke mun- lers Fyke, dy der stiet?" — en hy wiisde op Fyke, dy in bitsje fen siden by hiar heit stie en him de earm om \'e hals slein hie en fen bliidskip skriemde. — ., Dy mien ik", sei de oerman en ging op it pear ta. Fyke liet de earm fen hiar heite nekke los, mar de
triennen koe se net keare, en do de oerman neyer kaem, wier \'t hiar krekt as se yet mear skrieme moast; en do de oennan hiar de han jowch knikte hia slilswyend, hia koe gj:n wird üthringe. Sa lang de noed as in tsiustere nacht op hiar lein hie, sa lang wier hia stil en restich hiar gong gien, sonder hiar riuchfs en lofts om to kcaren, en allenne \'t fortrouen op God hie hiar as in inoaje stierre liochte; nou wier de sinne opgien, nou stie se stil, hiar hert blierke as in moai blomkjende roas nei \'t liocht in \'e hichle, de frisse moarntiidskoelle spile in hiar bledden, dat hia |
|||||
|
233
|
|||||
|
omkipje koe nei riuchts on nei lofts, efterüt en foarüt,
en de moarndaue foei op \'t ierdrlk. De ald münler stie ek slilswyend foar de oerman ;
mar do dy frege, as hy de heit fen dat jong famke wier, do hied er gjin wirden brek. „Ja mlnhear," sei er. „En al mei \'t ek wier wèse hwet lis minhear baljuw seit, dat jonges betier benne, en famkes to kliemerich — hwent dat benne se mlnhear, lik as jy oan Fïke sjen kenne, — en derby fage er himsels de eagen ut — „sa wit ik doch for jou goedichheid gjin beller winsk as dat us lieaven Hear jo ienkear sa \'n fanke jaen mei ps min Fyke ien is." — Sa tocht de oerman der licht ek wol oer ; mar hy sei \'t net, hy draide \'m om nei Fyke en frege: „ Ho is \'t famke, kenst ek skriuwe ?" — „Ja minhear," sei Fyke en knikte. — ?:Hia ken alles," sei de münler, „hia ken skriuwn skrift lêse en hia ken skriuwe as in skoalle- master; hwent hia mat al min skriuwery biredde. „Nou den, famke, skriuw my hier din nammc ris in en \'t dorp dersle fen denne biste." En Fyke skreau in de oerman sin boekje hiar namme en wenpleats. De oer- man lies dat, hy sloeg it boekje la , hy jowch hiar en hiar heit de han en ging hinne mei de wirden: „It beste! \'t is best moglik dat wy elkoar yet ienkear ris wer mette." |
|||||
|
ACHTTSIENDE HAEDSTIK.
HwEROM VVlTSE BAKKER SlN MIETTE 0EUR0AN ; HWEROM DE
SïOPPELGEASTER TSJERKFALDEN TAXIS-BEAMMEN IN DOMINYS
TÜN PLAKTE HA; HWEROM BAKS RiKLE DE BRANKLOK
LIEDT EN HWEROM IK JIMMER HY \'\'T S.IEN FEN JuLILS
CESAR SlN KOPSTIK OM MlNHEAR HaRKEMA TINKE MAT.
In lits healüre letter rieden der twa weinen ta Leau-
erd ut op nei Stoppelgea. Op de earste sieten de al- den: minhear Harkema en de bakker en de münler, en as in man der se in eare in stelden, ek de keamer- tsienner. Op de twade siet Freark Beïïerdy mei Lüt- sen eksteur op \'e foarste bank, en op \'e oare Hindrik en Fïke; münlers Freark siet tsjin \'t afterkret oan. Do se in ein riden hiene, bigün minhear Harkema to
praten. „ Sie sa!" sei er, „ üt dy falie benne wy doch goed ontkomt)." — „Jawol, minhear," sei Witse bakker, „en dat ha wy to tankjen oan minhear de baljuw en min- hear Ripperda , mar aldermeast oan münlers Freark." „ Dat is al nei \'t jy \'t bisiugge," baes Witse ," sei minhear. „Ik for min persoan hab neat tsjin dy trye liu, en dat dy jager nei sted brocht waerd, dat het üs goede tiensten dien, mar fry makke het üs dat |
||||
|
235
|
|||||
|
met. TIa jy net smeri , dal de franse oerman mei my
onder fiouer eagen foar de doar pralen het?" — „Ja, minhear." — „ Nou , der ken \'k jo safölle fen sidse, as dy Fransman my net la in geheime opdracht brükt hie, den wieren \\vy licht wol tpöch in oare poarte ut Leau- erd riden as nou. — „Dat wier de divel!" rop de alde hakker en seach minhear Harkema sa \'n hitsje fen siden oan. — Minhear sei neat, hy knipeage allenne bysondeie earnstisli en seach do fen siden oer de keale lannen, kiekt as er earst sin wilden behoarlik in de hakker wirkje litte woe. Dat slage him likwol mis. Alde WiTSE hakker sin holle wier as sin healiningelens- kantsje, der \'t er drank in meat; as dat ienkaer oan \'e ranne la fol wier, dan naem it neat mear oan, hwet er den yet hy kaem, dat dripte oer de flier; en op dat stuit wier sin holle oan de ranne ta föl fen alle saken , dy \'t er hilihhe hie; dat minhear sin wirden der dalik hy del dripten; hy sei neat. — „Baes WiTSE," sei minhear Harkema nei in poaske, „ik woe wol dat wy mar in Sloppelgea wieren." — Dat dripte yet In\' WiTSE bakker sin kantsje en koe der yet plak krye , hy sei sa dwaende: „ Pat woe \'k ek , hwcnt it scil in heislik lang fortrek jaen." — „Dat mien ik net," sei minhear, „ik mien wegens üs ontfangst." — De bakker sin kantsje roan wer oer. „Ho dat sa ?" frege er. „ Ik mien wegens us ontfangst mei de earepoar- te." — Nou roan \'t kantsje oan alle kanten oer : „ Ont- fangstV — Earepoarte ? — Ho dat sa? — Komt de prins den ?" — „ Né , baes Wïtse , dy komf net, mar wy komme." — Nou wier \'t mei alde Witse den krekt |
|||||
|
236
|
|||||
|
allik as dat immen him by \'t drankmietten Isjin de
earm oan slaet hie, dat de helte dl it kanlsje op \'e grün fleach, en \'t oare dat er in bleau, allegearre tröch \'n oar skolpere. Dat wier in gelök, hwent nou koe de forkleaning fen ininhear Harkema plak krye. „Baes WiTSE, ik sids wy komme. Scille de liu ut sa \'n dorp lik as uses is, net allike goed for hiar meiborgers en bistiursleden, dy fu,r \'t faderlan lidt habbe, in eare- poarte boue, as for de prins, as dy ris wer kaem? Mar hwa scil \'t dwaen ? De ald baljuw? De maire? Dy tinke er net om. Of miene jy fen skoallemaster, om \'t er ienkear sa \'n bont pompieren ding makke het? Nou, dat wier ek hwet moais ! Of alde Metske ? Dy leit it allenne in \'e niüle, baes WJtse. Of alde Siouke ? Dy ken de tromme slaen as der hwet om- röppen wirde mat, mar oars neat. — Ja , as ik der mar wier." — „Mar minhear," sei de bakker, dy mei de tiid hwet fen sin forwondering bikaem , hwer scille se in disse liid fen \'t jier blommen en giien wei krye ?" — „ Blommen ? Habbe Jilke skroar en Beitske bontkoer gjin reade en giele ban to keap ? En habbe de tsjerkfauden safölle taxis beammen in dominys tun plantsje lit en, allenne for dominy sin pleisier ?" — „Nou, dat is wier," sei alde WirsE, mar do wier sin kanlsje ek wer oerrennende fol. — „Hwet sidse jy, Fokke munler ?" frege minhear Haiikejia. — „ Ik sids alhiel end al neat, minhear," sei de munler, en draide \'m om nei de efterste bank mei in gesicht sa fol tearen en falden, krekt as der in gearbüne tabak- sek oer sin skouder kipe, „ik sids alhiel neat, ik tink |
|||||
|
237
|
|||||
|
er oer, do \'k jisler oei Leauerd ta ried , wier \'k nel
best to moed, en hioed, nou \'k wer fen Leauerd werom kom , sit it my wer dwars In \'e mage." „ Ho dat sa?" frege intnhear Harkema, en de ald munler fortelde sin forlegenheid mei Izak. — „Jawol," set minhear en striek him seaft mei de han fen boppen del nei onderen it gesicht lans oan \'t kin ta ; fierder kaem de han net, der bleau er heakjen fen wegens \'t stikelige bird ; it kin jowch mei en sakke del, dat de müle iepen ging, en sa seach er in tiid lang stiif in \'e löft. Hy bisocht dat stikje in pear kear, mar wier \'t jimmer \'t selde, oer \'t bird koed er net hinne komme. Nou wier minhear Harkema sin bird wol hwet wreed,
mar hy hie in weak sin, en ging sin müle wiid iepen, sin hert ging ek wiid iepen, en do er de leste kear mei sin goede eagen in de disenige löft seach, halda er sin oandacht op in blau plakje, en in slikje fen de blaue himel foei tröch de eagen in sin rom hert; hy moast in goed wirk ütfiere. „Baes W\'Itse, sei er, „gean jy op \'e foarste bank en lit Fokke munler hier sitle, ik hab hwet mei him to praten." Dat ging oan, en WItse bakker praelte op de foar-
ste bank tige lüd mei de keamertsienner, en minhear Harkema praette op de efterste bank tige sunich mei de munler. „ Baes Fokke ," sei minhear, „ ik help jo üt de need. Moarn fit ik Izak komme, en pas den ris op, ho linich as er wirde scil, hwent ik wit hwet fen him, hwet geheims, hwet gjin ien fierder oangiet; mar hwet suvers is \'t net. De kerel scil jo ont peaske ta |
|||||
|
238
|
|||||
|
liid litte, en ik scil borch for jo wirde: en moarn>
kom ik er op öt en sincli al jou pompieren nei en nim de saek In min hannen; hwent siugge jy, ik hab de aanstelling as notaris, en derom ken ik sökke saken folgens riticht bireddc." — Hy helle \'t singnet feu sin horlosiekeatling foar \'t iiocht. „Hier stiet it. Kenne jy wol lalinsk skrift forkeard lêse ?" — De ald munler koe \'t het riucht en net forkeard lêse. — .. Nou, dat is ek neal. Hier stiet: Sol. Pub. lm. Caês., dat bi- Isiut, ik ben Notarius puhlicus, en lm. Caes. bitsiut safölle, ik ken in ellse proces om rie frege wirde. — Sadwaende, baes munler, ik help jo. — Mar ien bi- tingst hab ik: jy sidse Isjin gjin ien hwet fen min borch- wirden, en tsjin gjin ien hwet fen us ouspraek, foaral net tsjin mtnhear de baljuw. De saek mat geheim bliuwe." — De munter onlhielte dat den ek. Op de (wade wein wier \'t in ien ding krekt allik as-
op <le earste : op de foarste bank waerd tige lüd pra- ten en op \'e cfterste, hwer Fïke en Hiindrik sieten, tige sunich, en ik hoef net to fortellen hwet hia to- gearre praelten, hwent Freark lai tsjin \'t efterkrel oan en hearde hiar petear fen wird ta wird, en dy scil der by liid en gelegenheid wol mei foar \'t Iiocht komme. In ure of trye letter as dit pralen pleats hie, roan
dy bisfynt fen in Foeark Siiimel to Stoppelgea tröch de bürren en rop: „ Hia komme! hia komme!\'* Hy hie op \'e münlepollc al twa uren op \'e wacht stien, en minhear de baljuw hie i;i dy liid al saunkcar oan him skille en wier op \'l lest ut forlretlikheid nei me- frou Ripperda gien. |
|||||
|
239
|
|||||
|
„Hia komme!" rop de slorm. — „Is \'t wier , jonge?"
frege alde Rikle , dy kloklieder wier. — «jJa, baes Rïkle, hia benne al tichte by." — En alde Rikle sei by himsels: Den helpt er net oan, den mat ik mines der ek ta dwaen." Hy ging nei de toer en bigun, om \'t er doch il hele hul net bitwinge koe, sa geweldich to lieden, krekt as der bran wier. Nou, do kamen alle mensken ta de doarren ut setten. „Hia komme!" .. Hwa komme?" „Minhear Harkema en WItse bakker en de munler en al de oaren!" „Hoera!" rop Bauke skoenmaker en swaide mei de
earm in \'e löft, mar by hie forgetten, dat er der in icars oer litsen hie. — „ Hoera!" rop Tsjepke smid, en roan de bürren op mei \'t skoatsfel foar. „Mar friünen, alles in ordentelikheid en manierlikheid," en hy slaette de weverinne de poat mei flesksop ut \'e ban, dy se fen jiffrou Stellingwerf mei krige hie. — „ Hoera!" rop minhear Droz en hy kaem mei de beare- mütse op ta de doar ut setten, mar oars in sin deise klean, en efter him stiene sin litse franse bern en skieauden: „ Vive Fempereur/" kiekt do minhear Har- kema op de foarste wein tröch de kliher mensken ried. Dy siet likwol steil op \'e bank en halde de han it
hele dorp tröch oah sin hoed en draide sin earwear- dich gesicht nei riuchls en nei lofts, en hy sin deftich- heid kaem de oandwaning, en hy lustere de munler ta: „Baes Fokke, dit docht my de earepoarte fnr- jilten." „En de ald munler seach minhear Harkema oan, ho dy it die, en do die hy it krekt allik en sei: „ Ja,\' minhear, en my Izak." — De keamerlsienner |
|||||
|
•240
|
|||||
|
makke oan sin kant jiinmer komplimenlen, en lram-
tearre sin hoed op in onmensklike menear, en oan de oare kant rop alde WiTSE op \'t aldermensklikste feu de wein ou: „Goen dei FKiKE-om! — Dei Bauke! ho giet it mei din nekke — Dei Jam ! — Goen dei, Stru- wenga ! — Is \'t ullegearre goed ? — Ho giet it mei de baergen ?" Mar do se op \'t plein kamen , do wappere mefrou
Harkema mei in heal wit gordin ta \'t fensler ut, en dertröch waide er in minhear sin hert in slormwin op, dat sin fieling mei greale weagen in biweging kaem, en him it wetter In de eagen spatte. „Memke," sei er heallüd by liimsels, „ Memke!" — liw\'cnl hy neamde sin frou altiid „ memke," en hia neamde derfor him fen „heit." „Memke, ik ken din wink net neikomme; hwent disse beide dagen habbe \'t mei my to dwaen hawn as in ipenbier persoan en net as in hüslik man, habbe \'t mei my as lid fen \'t bisliür en net as „heit" to dwaen hawn, en sa matte se ek to \'n ein brocht wirde. — WJtse bakker," rop er en derby tukte er him de tryelüt in \'e eagen, „nei \'t riuchthiis!" De riedshear hie oer de husfader de oerwinning bihelle. Och, hwet wier dat der in nioaye jiin op \'t riucht-
hiis. Alles hwet in koken en kelder for de Fransen biside stoppe wier, waerd foar \'t liocht helle, en hwet er onlbriek, dat kaem fen \'t slot. Mine dekte in lange, lange tafel, en oan dy tafel waerden jimmer oanstek- kers oan oanstekkeis siitsen, en as de greate tafels net tarikten, kamen der litse, en do dy net tarikten, moasten de bern by in stoel ite. — Jiffrou Stelling- |
|||||
|
241
WEhF slie l)y de hoekspine en parse sitrocnen ut op
suker, en der waerd ut allerhanne flessen allerhanne goed getten, en de thékelel ging jimmer fen de koken nei de keamer en ut de keamer nei de koken, en minhear de baljuw stie der by en probearre jimmerwei en geat er den ek yet hwet by, en op \'t lest knikte er en sei: „Jiffrou Stellingwerf, sa is \'t goed! Dit is in oare saek!" en hy kearde \'m om nei uiefrou Ripperda en sei: „Ja, hertsje, in ien ding döggc jy nou min sin; de puris jow i/c." — Minhear Ripperda hantearre de korketrekkcr en Lütsen eksteur wier bi- tsiender, en de keamerlsiender stie by de hird en die by al dy beusichheden neat as sködhöljen, en woe Lütsen leare ho \'t er presentearje moast, en do Lut- sen der nei dwaen woe geat er jiffrou Stellingwerf in glesfol püns in \'e skette. Ja, \'t wier in moaje jun! Freark stie by de doar, permantich as in grenadier en forrepte en forroérde bim net, oars net as dat er dronk, en Freark Betterdy stie by bim, en forrepte en forroérde him ek net, oars net as dat hy ek dronk, en dat er nou en den der ut ging om in \'e gong de noas to snuten. En münlers Fvke sict by mefrou Ripperda , en mefrou hie hiar by de han en streake hiar oer de seafte wangen, en do litse Freark by hiar rennen kaem, streake Iiia him ek en sei: ., Scit dou ek safölle fen my balde?" Minhear de baljuw rop HiNDRlK in in hoeke en praelle mei him in \'t geheim. Hwet hie minhear de baljuw mei Hendrik in \'t geheim to praten, en hwerom sloech er him jimmer op \'t skouder? — Alde Fokke munler frege in stille dat 10
|
||||
|
242
|
|||||
|
himsels ek ou, en do er op \'t tinkbield kaem, dat it
fen wegen it proses wêse scoe, sei er tsjin Witse : „ Sie sa! mei de prinses ben \'k nou ek klear, nou bliuwt my dy Joad yet mar oer, en dy wol \'k my jün in \'e püns stippe." „Dou bringst my op in tinkbield," sei de bakker en hy ging ta de doar ut en kaem nei in poas werom, in de iene han in earmkoer, en oan de oare sin jongste dochter. „Mei jou wolnimmen, minhear Ripperda, ik wol ek graech mines dwaen la \'t feest fen disse jün, en hier benne hwet sukerkrea- kelingen, en hier, mefrou Ripperda, is min jongste dochter; nim it my net kwea, mefrou, hia hied er sa \'n sin oan om in dit selskip to wêsen." Mar hwet hie dat allegearre yet to bitsiutten tsjinoer
de glans en de eare, dy om minhear Harkema opging. Hy hie sin mantel oudien en stie der nou in de bleate mondearing en alles stie om him hinne om him to bitankjen: minhear Ripperda for dat er elter sin mari- tel sküle hie; mefrou Ripperda, dat hy hiar man der- tröch ta de flecht mei holpen hie; jiffrou Stellingwerf dokte trye kear onder en sei, hia scoe \'t net forjitte, hwet hy oan hiar dien hie, en Fokke münler sei: eigentlik wieren hia allegearre lik me allenne tröch minhear Harkema fry komd, en do baes Witse dat ek bikreftige, onthiette sin dochter in hiar hert oan min- hear in lekkere boffert. Sin moai read gesicht glin- stere en flikkere fen wille en bihagen, en hy dükte him del nei mefrou Ripperda en sei: „Ik wit siker xet hwer \'t min moaike bliuwt." By baes münler sin wirden, kaem minhear de opdracht fen de franse oer- |
|||||
|
243
|
|||||
|
man in \'t sin, liy "ing nei minhear de baljuw en sei:
„Minhear baljuw, ik hab in wird onder fiouer eagen mei jo to praten in in bysondere geheime oangeIegen- lieid;" sa pralende lóek er minhear Webeb. nei in hoeke Pen de keamer. — VVy witte wol hwer minhear Harkema oer prate woe, mar as dy hoeke fen de keamer prate koe, en üs forklaptc hwet hy der for- telde, den moasten wy sidse: „Wy wisten fen neat." Op \'t lest moast minhear Ripperiu de baljuw forlosse, hy naem minhear Harkema en sette him boppe op in eareplak, en min libben is in menskebern net sa op \'e riuchle tiid op \'t riuchte plak set wirden, as min- hear do, hwcnt nauerneed siet er of sin frou kaem in , mei in swart siden japon oan , en efler dy japon stie aldc inaster Metske, de barbier, en Beitske büntkoer liiar jonge., Gisbebt , wier der ek by. Mefrou Har- kema hie in kranse fen griene laurierbledden in \'ehan, dy hie inaster Metske fen sin beam plokke, en der naem er oars nea nen bledden ou as allennc as sin wiif brasem sea, en de kranse wier mei in lange oranjesideu ban gearbiin, dat hie GisBEiiï bisorge, liwent mei oranjelint mochten se in dy dagen net ie- penbier foar \'t liocht komme: derom hie mefrou Hab- kema dy jonge meinomd. Hia ging op hiar man la en joweh him in tütsje en plakte him fen efteren de kranse op \'e holle, dat de giele linten him by de rech del hingen, en hy spriek in pear moaje wirden, dy nimmen heard het, hwent Wïtse bakker briek to gau los mei: „ Hoera!" en de münler mei „ Lang libjc minhear Haukema !" en elk stimde der mei in en klonk mei de glésen. |
|||||
|
244
|
|||||
|
Ja, \'t wier in moaje jun! En lang nei dy tiid, as
ik in print fen Junus Cesar seach, kaem my minhear Harkema tn \'t sin, hwent krekt allik stie him de lau- rierkranse, mei \'t onderskie, dat minhear Harkema in hiel ein friünliker en folder fen tronie wier, as dy meagere bienbitige Romein. En lang nei dy tiid, as ik koeke of sükergoed krige, den tocht ik om WItse bakker sin sükerkreakelingen, en ik doar der yette fen sprekke, hwent men koenen der in bulle fen ite en- men krigen der gjin pine in \'e mage fen. |
|||||
|
Nll\'GGENTSIENDE HAEDSÏIK.
HwEROM I)E MUNLER WER IN SIN LEARS OP KIPE. Ho \'t
I\'EN IN LEPSEN IN LIEPPEN KAEH. HwEROM HlNDRIK OU-
SKIE NAEM, EN HWEROM FflEARK FEN MIENING WIER,
I)AT DE FROLLIÜ GOEKEAP WAERDEN.
Do Fokke münler de oare moarns op sin Grienterp-
ster imlnlc ta \'t bed ut kriipt wier, siet er wer mei de liölle in \'e han en kipe neitinkend in sin iene lears op. „Memke," frege er op \'t lest, „hab ik jister wirden mei Hindrik hawn, of hab ik dat droomd?" — „ Ei kom, heit," sei sin wiif, „ dou hest jimmeroan sa grien mei him west as gears, en hest him aloan din beste soan neamd, en Freark hest in bult jild onthictten, sa gau ast dou in rik man wierste, en dat scoe nou net lang mear durje." — „ Nou memke, den hab ik al nuver goed opjown." „Dat sei \'k dy jister- jiïn al, mar do woest dou it sa net ha." „Der is gjin rie ta!" rop de münler, „ik kom de domme stre- ken mar heel net toboppe!" Freark kaem in \'e hüs en sei: „ Moarn baes! moarn
frou! Ik kaem er mar efkes in, baes, om jo to sidsen> |
||||
|
240
|
|||||
|
lio \'t ik de saek by my scls oerloin lia : ik wol «lat
jild, dat jy my jisterjün tasein ha, yet in tiidlang by jo op rente stean. litte, ta sa lang as ik it nedieh brüke mat." „Hm!" rop de ald münler en siet op \'e stoel om to riden. „ Ja," sei Freark, „mar ik hie wol in oar forsiik, wolle jy my to peaske net gean litte , howol dat bülentiids is?" „Hwet scoe dal? — Hwet best in \'t sin?" „Ik wol troue." „Hwette? Dou troue?" „Ja baes, ik scil troue mei Hans Betterdy\'s Griet , dy nou op \'t slot tsiennet, en as Hindiuk Jolkes üs Fyke ha scil, en de alden oan beide kanten der neat tsjin ha, den hie \'k al by mysels tocht, wy koene wol mei \'n oar op ien dei de brilloft halde." — Dat ging nou den doch de ald münler al to sloef. „ Dou kealfink... !" sa sprong er op en taeste nei sin iene lears. — „Hou baes!" sei Freark en ging riucht-op stean. „Dat wird past net op my en bitammet net for jo. Ho \'t it mei my stiet, wit ik sint trye dagen, en bo \'t mei Hindrik en Fyke stiet, wit ik sont jistcr- neimiddci; ik lai efter hiar in e wein, tsjin \'t efterkret oan, en \'k hab alles mei oanheard. — „Nou heit," rop de münlerske, „dat koe doch best." „Dat bi- gripst dou net," sei de alde en roan in \'e keamer om. — „Nou baes," sei Freark en gong la de doar ut, „lids jy de saek ris oer; hwet min skoanheit oangict, dy rent ek al sint earjister hinne en wer to oerlidsen." „Dou kenst din jild krye," rop de münler him cflernei, „ mar net earder as maye." Hwerom wier de ald münler doch sa hoannich?
Ily mocht Hindrik doch graech Jye, by sels hie in de |
|||||
|
247
leste tiid der faek om tocht, dat Hindiuk en Fyke
elkoar tige pasten, hy sels hie him jister „sin beste soan" neamd; mar dat wier \'t just! Jisterjün hie de püns him ta \'n rik man \'makke, en hioed seach er as in earme stumper in sin lears op, en al wier \'t ek, dat Izak him biprate litte\' mocht om ont peaske ta to wachtsjen, dat ütstel waerd doch gjin oustel. — " Heit," sei de münlerske, „dit is \'t beste hwet üs Fyke en üs oerkomme ken." „Mem," sei de alde, en \'t wier in geliïk dat er yet gjin learsen oan hie, hwent den hied er grif fen grimmitigens bigiin to foetsstampen, „ fk sids \'t dy, dat bigripst dou net! — Hwette? — Ik scoe Jouke Fokkes sin soan, dy mei my in in prinses leit en dy mei in greate pongfol jild in \'t lan omreis- get, — min bern jaen ? min beste, lieafste bern! en ik scoe tsjin him sidse matte: der hest hiar, mar in \'t losse helter, mei-jaen ken \'k hiar neat, hwent ik ben in earme slakker. — Nó, memke, né! Ik scoe \'t goed borgje, hwerin min ienichst bern, min litse Fyke , foar de preekstoel kaem? — Né, né! Ik mat earst de foetten riswer hwet better onder \'t liif ha." Sa giet dat faek in de wrald. In great gelök hinget
deun by irnmen, dat er \'t sa mar krye ken, mar as er de han iitstekke wol om \'t to pakken, den sit dy han fest oan keattingen, dy in lang forfleine tiden smeid benne, sonder dat immen \'t mirken het, en hia benne in hiel ein efter him fest makke, sa dat er de utein net rikke ken. De münler sin keatting wier sin proses en ek wol it forkeard bistiür fen sin saken in foarige tiden, en do \'t er letter nei \'t gelök taeste woe, balde dat |
||||
|
248
|
|||||
|
kcalting him tobek en hy skreptc en grinde om \'e
nocht. Hy hie \'t keatting nou wol in ienen tröchhouc kend, mar der» moast er \'t Iibbcnslang tröch de wrald slepe, as ien dy ut \'t tiebthüs britsen is, —- en dat liet sin eare net ta. It moast ien oan grise om dy ald man, hy ging
tor elk ut \'e wei, en arbeidde likme allenne in de miïnle en in \'e stal om, krekt as er in ien dei alles efterhelje woe, hwet er in lange jierren forsomme hie. Einlings waerd er forlost; minhear Harkema kaem er oan, mar nou in sliuchtwei klean: „Goen dei, baes Fokke ! Nou, üs saek is in \'e heak." — Mar de alde wier dy deis net lichlleauich to moed, en hy sei kortwei: „Ja, hwa \'t it leaut, minhear." „As-ik it sids, Fokke münler," sei minhear, en helle in pak pompieren ut de wein en gong mei de münler in \'e keamcr, „den mat immen dat Ieaue; hwent ik kom hier nou as iepenbier notaris." „ Mem," sei de rriun- ler, „lit lis efkes togearre, en dou, Fyke , stek ïïs earst it liocht op." — Dal wier nou hiel end al net nedich, hwent it wier liochtskindei; mar de alde hie \'t wol sioen, dat minhear de baljuw by in riuchtdei altiid in waechskears barnen hie, en hy woe \'t ek sa ha, hwent it kaem him griffer foar, om \'t it in alde wisansie wier. Derop ging er nei de kas en helle sin bril der ut en sette dy op, hwet ek net nedich wier, hwent hy koe gjin skriuwn skrift lêse; mar \'t kaem him doch sa foar, dat er mei de bril op better op- passe koe, en derop sette er in tafel midden in \'e keamer en twa stoellen der by. |
|||||
|
249
|
|||||
|
Do hia nou togcarrc by tly tafel en dat liocht sieten,
lies minhear Harkema mei in tige dudlike stirnme ir> pompier foar, hwerln biskriuwn stie, dat de Joad ont peaske ta vvaclitsje woe, as minhear Harkema borch waerd, en do er dat lèsen hie lai er \'t by him del en seach de munler oan mei in gesicht dat seach er ut as: „ Hwet seist nou, maet ?" — De alde bigun sa- hwet to mompeljen fen „hm" en „ja" en „mar" en klaude \'in op \'e holle. „ Baes Fokke ," sei minhear noartich, „hwet scil dat mompeljen? Hier stiet min segel, in Jiarke in in kranske, omdat ik Harkema hiet, en der om hinne stiet min weardichheid: not. pub. im. cues. En hier stiet de Joad sin ónderteikening: hak de Leeuw, en hwet skriuwn is, dat is skriuwn." „Dat seit minhear de baljuw ek," sei de rmlnler en bigün in hiel ein fleuriger ut sin eagen to sjen, „hwet skriuwn is, dat is skriuwn." „Hwet dy seit, dat is my \'t selde, i/f, baes Fokke, ik ben der ta oansteld tröch min amt, om skiiuwne skriften weltich to meitsen tröch min segel. En tröch dit biskriuwn pompier benne jy ont peaske la ut alle forlegenheid." „Ja, minhear, en ik bilankje jo heechlik; mar hwet den?\'" — Do wier \'t minhear sin bar om to mompeljen: „ Hm! Hwet den? — Ja — nou — nou, baes Fokke," en sin ald goed gesicht smiet sin hele amtsdeftichheid as notarius publikus ta de doar ut, en sette de mensklieavendheid as bril op sin flinke noas en seach de ald munler en de hele wrald friïmlik oan: „ Nou, baes Fokke , ik hab ont peaske ta rie skaft, ken \'k den ek net fierder rie skaffe ? Fk hen hier komd om dy hele boel ut \'e wei lo meitsen. |
|||||
|
250
|
|||||
|
Derta is \'t likvvol nedich , dat jy my al jou omslannichheden
forhelje en al jou pompieren sjen litte." — Dat koe baes münler ek hiel wol bigripe en hy fortelde en for- telde, dat in oare holle as minhear Harkema sines der gled feu tröchroan ha scoe, en hy helle safölle pom- pieren foar \'t liocht, dat inannichieri der eangstich en hang feu wirden wier; mar minhear Harkema wier deal- se sliptlik in sin saken, hy mocht graech tsiustere dingen neisnenpe en bindtjern ut \'n oar tiisje; hy hearde en lies alles mei geduld, likwol net mei foardiel for sin foariiiinmens. — „Baes Fokke," frege er einlings, „is \'t dit allegearre ? — „Ja, minhear," sei de mün- ler en liet de earen hingje as in ierappellof, der de nachlfroast oer gien is, „en dit is yet min kontrakt mei de grilenye." — Minhear naem dat kontrakt en lies it sa los wei tröch, en do .«each er der ek ut krekt as er in pikbal \\i\\ krige hie ; mar in ionen derop sprong er oerein en rop: „Hwet is dit? — Wy benne der mei klear, baes! In de tiid fen in jier twa benne jy in skalrik man. De hele grilenye is mealplichtich , bier stiet it in artikel fiouer en hwet seit artikel fii-fV For eltsc lieppen noat, da\', de miïnler mealt, ken er fen riuchtswegen in lieppen meallean easkje." „ In lepsen, minhear Harkema ," rop de ald münler en sprong nou ek in \'e hichte, „fen eltse lieppen in lepsen." „Né, in lieppen! — Hier stiet: „van ieder lopen een lopen als maalloon"; en hwet skriuwn is dal is skriuwn. En hier het de gritman it gritenyesegel onder set." „Minhear Harkema! minhear Harkema! de holle süset my; dat is omniers doch mar in forsin." „ Forsind is |
|||||
|
2.11
|
|||||
|
«;k forspille, en hwet skriuwn is, dat is kriuwn; dat
het de ald baljuw jo ommers sels sein." „ Dat het er, minhear," sei de niunler, „ja, dat heter, der scoe \'k in eed op dwaen kenne." En do ging er in de ald munler in litsicht op for-
lossing ut de Joadefingers op, en in utsicht op in hele bulte lieppens noat en op in hele bulte gledde siuwske riksdaelders, hvveiit de hele gritenye wier ommers mealplichlich en moast ta him komme. Minhear," rop er, „<dat ken him redde; — Mar — mar —" „Baes Fokke," sei minhear noartich, „hwet wolle jy der nou yet mear tsjiri inbringe? De saek is kant en klear." „Ja minhear, mar ik woe mar sidse, ho scil \'t den mei de sokken?" „Mei de sokkenV Mei hökker sek- ken?" „Mei de sekken, hwerin it noat my brocht wirdt. It noat kry \'k al, mar hwa kriget de sekken ?" „Nou," sei minhear, „dat is in swiere juristise frage, haes , der hie \'k yet riet om tocht, en in \'t kontrakt stiet der neat feu. Mar as ik jo in rie jaen scil, hald se den foarlopich mar; hwent hwet seit it aldste riucht: bcali possidades, dat betsiut op sin plat boersk: „hab- ben is habben en kryen is kinst." — Baes Fokke, ik hab je nou ut alle swierrichheden holpen, mar nou meitse ik ien bitmgst: de inüle ta! Oer de hele saek wirdt tsjin gjin menske in wird ütlitten — hearre jy! — tsjin gjin menske! — Mei Izak scil ik prate, dy mat noat inpleats fen jild nimme, en tsjin peaske ken den alles klear wêse, en den, baes Fokke....\'\' „En den, minhear?" „Den komt it suver oerskot. -— Mar baes, de saek bliuwf in \'t geheim!\'" |
|||||
|
252
|
|||||
|
Baes munler onthiette dat en minhear Harkema sakke
wer ou, en Hindrik en Fyke seagen yet ho \'t er fen \'e wein on de alde taknikte en de finger op \'e mule lei. „Fyke," sei Hindrik, „ik ken fen min hert gjin
moardkule meitse, ik mat klearebare inskinke, ik gean nei din heit en praet mei hirn." „Doch dat," sei Kïke. Hie se likwol witten ho "t mei de alde stie, den hie se Hindrik licht oanredt om yet hwet to wachtsjen. Mei de alde stie \'t likwol hiel wonderlik. Dy selde
moarns wier er in kealfink en woe sin ienichste doch- ter net in \'t losse helter ouleverje, en op \'e jun wier er in rik man, en sin ienichst hern hoefde elk en ien net to nimmeri; hia koe in fornname frou wirde sa goed a s der ien wier. For sin holle wier dy foroaring to hird oan komd, hy wist net riucht ho \'t mei him roan wier, en der kaem nou yet hy de stille noed, dat it allegearre sa net wier lik as \'t wêse moast, en in greate onrest, dat hwet er pleats ha scoe, net riucht wier. „Mar," sei er den by himsels, „de baljuw het sels sein, hwet skriuwn is, dat is skriuwn; en hwet riucht is, dat heart minhear Harkema better to witten as ik." In folie restiger tiden wier de man altiid al biswier-
lik ta \'n bishïl to kryen, mar do him dy nuvere saek in \'e holle siet, wier dat gled onmogelik. Do Hindrik. him sin fnarslel to kennen jown hie, bigiin hy to pra- ten fen \'t proses, en hy sei, Hindrik hoefde net to mienen dat hy to foetten ut wier; der hiene him for- skate in \'e fingers hawn, dy him onder welter triuwe wold hiene, mar hy halde de holle er yette goed bön- |
|||||
|
253
|
|||||
|
pe. Hindrijc sei derop, hy hie \'t goed enoch in \'t sin,
hy hie by himsels sa tocht: de beide skoanalden moasten in rest en frede, oan hiar ein ta by him wenje, en baes Fokke moast him sin dochter Fyke jaen : en sin mealkontrakt moast er him forkeapje. Mar der sette baes Fokke in krease holle oerein: dat woe hy best leaue, der scoe Himihik wol sin oan ha; mar nimmen hoefde to röppen fen ,, hearringen" sa lang as se, yet in \'e sé benne; hy liet him ek net fen in dong- karre oerride; lit stean fen sa \'n opslüpt jongfynt lik as Hindrik wier. Sin kontrakt? Sin kontrakl woed er halde, en as der ris in kening om sin Fïke frege! — Sa \'n tael hie Hindrik lang net forwachte, dalik nei dat er sa \'n biüster bulte bard wier. Him fleach it bloed ek nei de holle en hy sei haeslich, de inünler moast „Ja" of „Ne" sidse, as er him mei sin doch- ter troue litte woe of net. — De munler draide him sniedich om, hy kipe ta \'t fenster ül en sei: „Né." — Hindrik draide him ek om en ging ta de doar ut. In healure letter ried Freark mei Hindrik sin reau op \'t münlehiem, en do er oan Hindrik rop kaem dy mei Fyke ut de tun, en Fyke wier danige bleek, mar ek fiks bedaerd en hia sei: „ Hindrik , dat wird ilat ik dy sein hab, der hald ik my oan, hald dou dy der ek oan!" Hy knikte mei de holle en knipte hiar seaft in \'e han, hy ging op de munlerske ta, dy foar de doar stie, en sei hiar in wird twa ta \'n ouskied, do ging er op \'e wein en ried sunich fen \'t münlehiem ou. Do er al in hiel ein fen \'e ïnunle ou wier, hearde er hwa oan him röppen, en do er omseach, kaem |
|||||
|
Freark dwars oer de hoeko fen ia stik rogge op him
oan:" Hindrik , hwer ride jy hinne ?" „ Nei Stoppel* gea." ,,Bliuwe jy der to nacht? 5?Ja, ik liie tocht, ik woe to nacht by WlTSE hakker bliuwe, hwent ik vvoe earst yet ris mei mlnhear de baljuw prate." „ Ik mal sidse, dat is in forstannige inl\'al, Hindrik; en ik bah jün ek yet hwet to Stoppelgea op \'t slot to dwaen , en moglik ha \'k mei jo ek yet hwet to praten, derom Hindrik , matte jy net foart ride ear \'t ik by jo west hab; mar ik kom hwet let, as alles ut \'e wei is." — Hindrik onthietle dat er op him wachtsje scoe en ried op Stoppelgea la. Onderweis melte WItse bakker him, dy ried mei
\'n weinfol weet nei de munle en sei: „Nou Hi\\- drik rid mar by mines oan, mei jun en al ben \'k ek wer ihüs, den keuvelje wy in bitsje mei elkoar." Mar jawol! jawol! lt wier al lette jun en de bak-
ker bic lang al thus west; mar Hindrik wier yette mar alliid by de alde hear op \'t slot. Freark wier ek al komd en nei \'t slot gien, en alde Wiisr. sei tsjin sin dochter : ., Simkjen, op \'e munle benne keal- len om \'t hca gien, dat scitle sjen. Dat de alde miinlerske sit to skriemen, dat het grif net lölle to bilsiullen, hwent de triennen sitte hiar hwet los; mar dat Fyke by de alde sin kibjen en dwars wé- sen stil omgiet en suver neat seit, siuch, dat sinnicht my net; en de alde het hioed wer sin wondere slre- ken; ut dy man is net wiis to wirden. Do ik him frege: „ Fokke heite, honear ken \'k min inoal wer heljö?" — do sei er: „ Der mat ik earst min kon- |
||||
|
25ö
|
|||||
|
trakt nei freegje." En do ik sei: „ \\Vy matle ncdich
in de oare wike dat moal thiis ha," sei hy, dat wier him allike fölle, hy ging nei sin kontrakt to wirk. En do \'k foartried rop er my efternei: „ As ik mei dat moal in wonderlik stik kaem to bilibjen, den moast ik mar nei minhear Harkema gean, dy scoe my de saek wol ut \'n oar sette, as him dat goed tocht." „Dat is wrichtich in gek ding," sei SlMKJEN.
Do kaem Hindrik ta de doar in en wier buistere
stil en bidest, en do de bakker fen de münle bigiin, en dat er der in suteiïge bijegening onderfiln hie, briek Hindrik kort ou en frege: „ Uaes Wïtse, wolle jy my wol in deugd dvvaenV" „Wel ja, hwerom rietV" sej de bakker. — „By jo koimne in bulte liu, en jy habbe ek slalromte; ik wol min hinsers en wein forkeapje; wolle jy my derby net bihelpsum wêse?" „ Wel ja, hwerom net?" frege WItse; „mar Hindrik," foege er nei in poaske der by, en men koene hast fen buten sjen, ho \'t er fen binnen de tinkbielden forsammele en ta in lang tou oan \'n oar knotte, hweroau hy it petear fierder spinne woe, „mar Hindrik, dat het ommers tiid. De hinsers — de hinsers — siuch, nou benne se goekeap, — hwerom ? — Ja, hwet wit ik er fen! — Lichtwol omdat nimmen der wis fen is, dat de Fransen se him by nacht net ut de stal helje; mar de hinsers — dou scitte \'t sjen — hia wirde diilr — hwent — dou scitte \'t sjen — mei in wike mannich tsiucht alles tsjin de Fransen op." „ Dat ha \'k niis fen in man heard, dy dat beller witte ken as wy beide, baes Wïtse, |
|||||
|
25G
|
|||||
|
mar krekt devom wol ik se kwil wêse." „Ja," sei
Freark derop, dy onderwiles in de keatner komd wier, „ja, de hinsers wirde diür on de frouliu goekeap. Nei de hinsers scil in bulte fraech koimne, as \'t losbrekt, en nei de frouliu in bilsje; en as \'t foarby is, en de belle fen de jonge kerels deaskelten benne, yelte rnin- der. — En losbrekke scil \'t. Jister to Leauerd krige ray immen by de moue, dy seach er wol nei ut dat er de blaue beane al priuwn hie, dy sei tsjin my, nei min lïlsjen hie \'k ek al mei \'n iseren stok om loge, en as \'k der yet ris sin oan hie, den wist hy wol in plak for my. — Ik sei, der woe \'k my op biriede; mar jister is hiocd net, hioed hoef ik my net inear to birieden. Ik ben ienkear dissertearre, mar allenne omdat ik by min kaplcin de bern widsje moast; en jister biredle\' ik my allenne om \'t ik locht, ik seoe min eigen bern ek ris widsje; en hioed biried ik my nel mear, ik wol tsjin de Fransen ut tsjen. En baes Witse, ik hab niinmen op \'e wrald, dy nei mines om- siucht; as jy hearre dat ik foart ben fen de munleou, siuch jy den ris nei min kiste. En nou winskje \'k jimme \'t beste, ik mal lo nacht wer nei de münle." Dermei ging er der ül. Hindrik ging him efternei;
„Freark, hwet is dit?" „Hwet dit is?" frege Freark. „Dat scil \'k jo sidsc: hwet de iene bircinl dat bidript de oare. Us beide is \'t selde oerkomd, allenne mei \'t onderskie, dat jou Fïke skriemt en min Griet laket. Ik ben hiar net jong enoch. Nou, dat mealt my ek Beat. Dy man to Leauerd wier ik net to ald, en hwet by de iene eart is, dal is by de oare foor." „Freark ," |
|||||
|
>:>!
|
|||||
|
sei iliMuiiK sunich, „praet sa lud net. Don uö\'sl soI-
daet wirde en ik ek." „Hwette? jy ?" „ Slil! — Ja, ik ek. Ik ha gjin friünskip hein noch omtrent, ik stean allenne In \'e wrald; nou hab ik mei de alde Iiear bal- juw praten, en dy het my onlhietten dat er op min eigendom it each halde scil. Min münle in de Dok- kumer Walden ken \'k alle dagen forhiere en min hin- sers en wein forkeapje \'k" ,, Hura!" rop Freark. „ Jow my de han, kameraet! — Divel liael! Ik seach it de eaiste moarn wol oan dy, dat in dy in soldaet stike." .,Ja," sei HiNDBlK, „dat is allegearre goed en wol. De wille hab ik, mar liwer blinwt it folbrin* gen?" „Hark ris broer, as immen ondogense dingen in \'t sin het, is de divel dalik klear om him it paed to wtsen: üs lieaven Hear scil him fen de divel gjin pik setle lifte, hy scil üs it riuchte paed wol wise, hwent il giet for \'t faderlan. — Siuch ik ken net, ik mat out peaske la by de baes bliuwe; mar dou, rid moarn rlalik nei Leauerd en freegje in \'t weardshus, der wy west ha, nei in deflich man mei in bulte bird en in groede oer \'t riuchter wang — Dou scitte \'m wol fine — en by dy man kenst dy en my oanjaen: .. Fiieark Skeltes" en het earder tsienne: mar dou hoefst net to sidsen dat ik ienkear om \'t bern-oppassen dis- sertearre ben. En ast il in order heste, lit it my den witte, den kom ik." „Dat scil wêse!" rop HlN- iiniK. „En Freark, doch jimme Fyke de groetenisse • Ion nly, en sids tsjin hiar, hia mat hiar net swier- seltich meitse litle, hwel ik tsjin hiar sein hab, der hald ik my oan." „Dat scil ik oerbringe, en nou goe |
|||||
|
•258
|
|||||
|
nacht!" „Goe nacht!" — En do Hinbbik yette sa
stie en nei Fbaerk sin stappen harke, do hearde er om \'e hoeke yette: .,DivelhaeI! fordomde patriotten!" |
|||||
|
TWYNTICHSTE HAEDST1K.
|
|||||
|
Jlo \'ï IN\' V. WRAL1), IN STOPPELGEA EN IN T MMM.EHll*
RIISTEH DER OMWEI GIET. Hw\'EROM PE MlW.ER EN Freark nei Stoppelgea ride, e> hvveroh Fticr
WAR NEIREISGET.
De Fransen karnen net wer in dy krite, mar derorn
waerd it der yet net restiger. De lanstorm briek los, en mtnbear de baljuw wier de oerman, onder him stie kaptein Gnisor. De tingen feu Uonapartes tsjinstuiten in sin oarlochs-
wirk kamen oerwayen, de franse amteners waerden binaud, en Gïsbert Kabel van HofiENDORp mei in stik- mannich oare hearen in den Haech achtten de tiid rlp om de lan-omkearing to biwirkjen, dy se in stilte al lang in \'t sin hawn hiene. De russiske oerman baron Hosen stiürde in restje kosakken nei Frislan, dy op \'e 16 November 1813 to Leauerd oankamen. Do mak- ken de Fransen bird dat se foart kamen; mar om \'t men tochten dat se hier en der yet wol ris hwet kat- tekwea ótfiere scoene kenne, achte men \'t op in hopen plakken ncdich om \'t folk onder de wapens to bridgen. |
|||||
|
•2m
|
|||||
|
Sa kaem ek it Sloppelgeasler leger op in Lien. Dat
bistie for \'t greatsle part ut liu mei piken; allenne masler Skepeh liie him fen Tsjepke smid in hellebaerd meitse litten. Mar minhear Harkema hie in korps skerp- sjietters opriuchte, bisleande ut ienentwyntich man mei jachtgewearen, en de jonge boeresoannen rieden op hinsers mei greate sabels op \'e side. ., Dat wier om to laitsen," sidse de tröch en tröch wise liearen, „ien resiment Fransen hie dy hiele kliber ut \'n oar jage." Dat is best mogelik, sids ik, mar de geast dy do iit \'t folk siet, hiene se net forjage: om inkelde dingen mocht men ris laitso kenne. om de hele saek lake destiids gjin ien, sels Bonaparte net. Oeral ging de röp: ..De Fransen scille hier wol
komme. Tröch \'t hiele lan letten de klokken en gjin dorp bleau bynefter. Oeral reisge wapene folk, hier hinne en der hinne, en dat iene franse resiment hie larige skonken ha matten as \'t oeral tagelik it fiflr dweste wold hie. De Stoppelgeasters marsearden nei Afterhaven, in
dy hoeke scoene de Fransen wése; de Molquarders marsearden nei Stoppelgea, Invent der scoene de Fran- sen wêse. Ja, it wier in ontreddene hüshalding. Op \'t plein foar \'t riuchthüs vvaerden de pikeliu in rigen en kompanyen fordeeld: minhear Dhoi en munlers Freaiik scoene dy saek opskipperje, omdat hia allenne der hwet forstan fen hiene, mar de borgers woenc hiar orders net opfolgje, om\'t de iene in Fransman wieren de oare in tsienstbode. In \'t twade gelid woe nimmen stean: Demde skoenmaker net. om\'t FiAi\'KE skoonmakor |
|||||
|
261
|
|||||
|
tn \'t foarste stie: ontfanger Grote net om\'t Bearn
Stael, de wever, feu foaren by \'t tellen ten \'t banjenet hitn jimmer mei \'t forkearde ei» fen de pik in de korte ribben .stompte, en dat koed er net fordrage. In de htngstekamp eksersearre minhear Haiikema in \'t fölle fiur mei de ienentwyntich jachtgevvearen, jimmer alle- gearre in \'t gelik. Sin haedkommando wier: „Roef! Hoef!" den moasten se allegearre In ienen oufiurje, earst mei los krüd, en do mei skerpe lading, mar do by de twade kear master Lukas sin witbonle kou deasketten waerd, waerd dat ouskaft. Hia seyen fen efteren allegearre Sake skroar hie dat dien; mar dat is nea net ütmakke wirden. Einlings wieren se alle- gearre moui In \'e rige en \'t gelid, en do kaptein Grisoi „links zwenken/" kommandearre, kamen se ek allegearre riuehtiït en riuchtoan ta de biirren tn en marsearren in in moaje kliber der ut, en do se wer bilten wieren socht elk nei in droech paedsje, en hia marsearren de iene efter de oare, krekt as de hanjs- jemieren. By de Ulketerp halden se stil, hia wachten op hiar
oerman, op minhear de baljuw. Minhear de baljuw wier to ald om to rennen, en op \'t hinser sitte koed er net, derom ried er tn in wein nei de kriich. Hy siet deftich op stn lange, hege risenc wein, sin degen lai by him op \'e bank. Do er der oankaem , krige er fen sin soldaten in „ Fiva! en derop halde er in oan- spraek, hy sei: ,,Jonges! soldaten benne wy net, en malle setten scille wy dwaen, mar dat ken üs neat skele: hwa derom laitse wol ken \'t dwaen. Wy wolle. |
|||||
|
262
|
|||||
|
Jikwol iis plicht dwaen en dy is: wy vvolle de Fransen
sjen litte, dat wy op üs plak benne. Mar in slim ding is \'f, dat ik neat gjin forstan fen de krichskinst ha, en derom wol \'k earenoch nei in man ornsje», dy dertn bidritiwu is. Minhear üroi, korn jy by my op \'e wein, en as de fyand komt, sidse jy my den, hwet er dien wirde mat. — Forlitte, jonges, scil ik jiimne net, en nou foariït! for \'t faderlan." „Hura!" rop sin folk, et) foarfr ging it, op e fyand los. De Prippegeaster boeren en de arbeiders fen Jinsen-
bürren en Kottegea kamen mei heaforken en allerhanne oare dingen, en slikten hiar der oan. „Homme Heins," sei minhear Harkema tsjin sin adjudant, „dit benne us onfeste liti. By Uden is dy soarte goed to brüken, Ik as wy by de kosakken sioen ha. Mar hia bringe licht Isierdery in de leste troepen; derom bald jimnie altiid goed op ien heap, en as \'t los rent; den atliid Hoef." De kavallery waerd op kindskip ütstiürd en ried
foarop, alde ontfanger Nikels en de klerk fen de sik- terye fen Jinsenbürren hiene pistollen; dermei skeaten se ou en oan, om de Fransen skrutel to meitsen, en sa kamen se tichte by Afterhaven: mar de Fransen troffen se net. Do se dat minhear de baljuw bikend makken, sei hy: „Jonges, my tinkt it het hioed nou sa goed west, en as wy nou werom keare, den kenne wy yet by dei thüs komme. Nou, hwette?" — Dy Infal wier goed; kaptein Grisoi kommandearre: „regts- om keert F en alles ging nei hüs, op in heal kompeny piken en Iwa skerpsjietters nei, dy in de Kitlegeaster lierlxT»p oansilden en «Ier fen girale wonders forhellen. |
|||||
|
203
|
|||||
|
Do se op \'e weromreis wieren kaem Bearn Stael
by minhear rennen en frege: „Mei jou wolnimmen, mtnhear, scil ik min pik mar in bitsje in minhears wein del lidse?" „ Tige graech, min lieave man." — En der kaem Dedde skoenmaker, en der kaem Sape skroar, en der kamen in hele bulte, ja, hia kamen allegearre mei \'t selde forsiik, en do minhear de bal- juvv ta \'t dorp inriden kaem, do hie sin alde risene wein ioüe fen in krichsmasine, in sichtewein ut de Uden fen de Persen en de Romeinen. Minhear Harkema liet yet tryekear „Hoef!" op \'t
plein sjitte, en elk ging tofreden nei hüs. Aüenne minhear Harkema wier fortretlik. „Homme Heins," sei er tsjin sin adjudant, „der koe neat fen komme, hwerom liet dy alde baljuw earst net in munle in \'e bran stekke?" Ging \'t er in de hele wrald biuster om wei,
op \'e Grienterpster munle ging \'t neat oars. De liu broch- ten. noat en krigen gjin moal; de munle stie stil en \'t noat waerd op \'e noatsouder smiten. Izak de Joad kaem nou en den en helle \'t by weinföllen, en jimmer as hy fen \'t münlehiem ried, sei de miinler: „ God- tank , alwer fiertich of fiftich güne oubitelle, al nei \'t tal sekken den wier. Mar wol to moed wier baes Fokke derby net, hy waerd earder mismoedich, en al- lenne as minhear Harkema by him west hie en him ferske moed inspritsen hie, den sette er in heech borst en spriek fen greate dingen. As sin wiif siet to skrie* men en Fyke mei hiar earnstige tronie stil omging, den waerd it him sikerwier wer tige binipt om \'t hert en hy moast him mei iud opswetsen de frese fen \'t Hif |
|||||
|
204
|
|||||
|
keare. Eu as Fyke, hwet gau ris harde, him by de
han ki ige of him om \'e liais foei, en sa tige inerlik mei triennen in \'e eagen him frege: ..Heit, hwet skeelt jo eigentlik? Hwet het al jon geskrip to bi- tsiutten ?" — den hie \'t sin lïlfallen hwet hiskie hia derop krige, al nei \'t him to moed wier. Hied er sin rike rite, den tnte er it fanke en hy sei, hia scoe mar tüd dwaen, it scoe for hiar wol goed komme; mar hied er sin binaude rite, den treau er hiar mei hirde stroefe wirden fen him ou, en sei: sin saken gingen frouliu net oan, hy moast witte hwet him to dwaen stie. It wier in stille kwelling en eangslme oan alle kan- ten , mar einlings moast it iepenlik oan \'t liocht komme, do Wïtse bakker sin wittenmoal ha woe. Hy hie dei- om stiurd, hy hie der om skriuwn, en op \'t lest kaem er sels, en do jowch \'t in opskoer mei skelden en ra- sen fen bilang. Do de bakker fen \'t munlehiem ried skeat er „ skelmen" en „ dieven" en drige dat er \'t oanbringe scoe. Alle dagen kamen der op ny Iilkc Hu. Peaske wier op hannen; do kaem er fen alle kan- ten in hopen noat oan \'e munle, omdat er tsjin de healdagen mear goed bakt wirde moast as oars. De mdnler sin koarn bloeide, mar in bulte, in hele bulte kiette stie der mank. De fieldwachter kaem it hiem opriden, hy scoe ris nei de saek freegje, mar de mun- ler jowch him freamd biskie en eamele fen sin kontrakt en sin riucht. De deis foar peaske kaem Izak en helle de leste reed noat, en de middeis by de itentafel sei de mtinler tsjin sin wiif en Fyke : „ Sia sa! fen dy kerel benue wy ou, hy het sines." Sin wiif en Fyke |
|||||
|
20.5
|
|||||
|
swigen stil, en de miinler lierdein sin hert net goed
peaske, hwent in frolik gelove oan in restige takomst woe in him net opslean. En de deis nei peaske kaern de ficldwachter wer en sei de miinler oan, dat er de oare deis op \'t slot komme moast; hy frege ek *nei Freark en do dy kaem waerd er ek oansein om op \'t slot to kommen. ,, As \'k wol !" sei Freark en drai- de him linich om, hwent him skeat it sidsen fen de baljuw in \'t sin: „ Dat scil \'k dy gedachtich wêse." „Aste net komtste," sei de fieldwachter, „den mast forwachtsje hwet dy oerkomt." „Dy hearen mieno al- tiid," sei Freark laitsend, „as hiar prömmen rïp benne, den mat ien fen usen se ploailse. Mar ik wol moarn likwols nei Stoppelgea, hwent min tiid by de baes is om." „ Don scit dy wol biriede," grommele de miin- ler, „ont maye ta ha \'k dy hierd." De oare deis rieden Fokke miinler en Freark nei
Stoppelgea. Gjin ien fen beiden sei in wird. Do se in \'e bürren kamen woe Freark by Witse bakker oan- halde. „Hou!" rop de miinler, „der wol\'k net hinne; ik slaen nou by Geale ut." „Nou baes," sei Freark, en sprong fen de wein en smiet him de jaechline ta „den ride jy der sels mar hinne, hwent ik wol by Witse oan," en dermei ging er hinne. In goede dagen hie de miinler dat grif net oer him gean litten, hy scoe sin fynt wol to plak set ha, al wier \'t Freark ek; nou sei er neat, hy wier de alde Fokke münler net mear, hy helle in djieppe sucht op; hy riedby Geale foar de doar, mar ging der net in e hus, hy gingnei mtnhear Harkema\'s hüs oan .de oerkant. |
|||||
|
200
|
|||||
|
De wein wier pas i\'en \'t munlehiein, do kaem Fyke
in hiar beste klean by hiar mem in \'e keamer en ging in iti lioeke sitleu en bigiin to skriemen. „Mem," sei se, „ik ken \'t net lielpe, mar ik ken \'t tinkbield net Jen my krye, dat er üs hioed hwet oer de holle hin- get, hioed scil \'t litwiisd wirde as wy op \'e miïnle bliuwe of net. Heit het hwet utfierd, en hwet dat ek is__" „ Hy het dat in sin onforstan dien," rop de
miïnlerske der twisken. — „ En derom wol ik him ef-
ternei," sei Fyke; „ik wol minhear de baljuw forsiikje ot\' mefrou de baljuwske, of oars immen — ik wit it sels yet net — us lieaven Heare seil my de wei wol wise en my de wilden in \'e mille jaen." „Ja, gean mar hinne, Fïke ," sei hiar mem. Fyke ging; hia koe de wein yet foar hiar tlt riden
sjen. Hia kaem to Stoppelgea en ging, lik as altiid, nei WItse bakkers; hia frege nei de bakker, dy wier al nei \'t slot; hia ging in \'e keamer, der siet Freark , to praten mei in soldaet, dy hie in skiere rok oan en siet mei de rech nei hiar ta. Freark sprong op: ,, Dealehael! Fyke , hwer komme jy wei ? De soldaet sprong ek op. Lieave ginst! ho wier dat? dat wier ommers Hindiuk? — Ja, dy wier \'t, hy sloech de earm om hiar: „Fyke. min alderbeste Fyke! kenst my den net mear?" — Och heden ja, hia koe him yet wol: lüd rop se üt: „Hindrik, Hindrik, dou onder de soldaten?" „Nou;\'\' rop Freark der twisken in, „Fyke, hab der gjin niget oan. Hwer heart in flinke kerel tsjinwirdich oars thüs as onder de soldaten ?" —~ Ftke slnech op sin wirden gjin acht. hia hie \'l tofölle |
|||||
|
•2<V7
|
|||||
|
mei hiar gedachten to dwaen en sahwet in hiarsels sei
se: „ Och heden! en der het min alde heit ek al skild oan. Hwet is der doch mei him geande?" „Fyke," sei Hindrik, „om my hoeft er gjin swierrichheid to hahben, en al woe \'k ek in \'t earst mar foart, allike fölle hwer hinne en hwerfor, nou is dat oars, nou wit ik earst hwerfor ik soldaet wirden ben er» hwerfor wy in \'t field gean; nou wit ik earst hwet it bitsiut as iu kameraet neist in kameraet stiet, en as in hiel resimont mei liif en libben lor "t faderlan to fielde tsiucht. -— Siuch, dou witste ho \'t ik fen dy hald; mar aste my hioed din han jaen woeste om to trouen, ik koe \'m net oannimme; ik mat mei; mar din hert nim ik mei op \'e reis." „ Dat is mannetael!" rop Freark. — „ \'t Is goed, Hindrik ," sei Fyke , „ dou hest gelik, gean mar hinne. Mar aste werom komste, hoefst üs hier net mear to siikjen; hwent er hinget üs in ongelök oer de holle, en hwa wit, ho lang de munle ils yet rak en dak jaen scil?" — „Ei hwet, Fyke!" sei Freark, „jimme heit het himsels hwet in \'t tsiök- waer arbeide; hy is oan \'e hals ta in \'t wetter gien, mar derom hoeve de weagen him yet net böppe de holle gear to slaen. Hy het yet goede friünen, dy him wol helpe scille." „Hwa ken him helpeV" sei Fyke; hia ging sitten en liet de hannen in \'e skette falie, „Gjin ien wit, hwet hy him in \'e holle set het." „0!" sei Freark, „der wit Hindrik hwet fen. Hy het fen \'e innam sa \'n fugeltsje siongen heard; dat mat er jo mar ris fortelle, hwent ik mat nei \'t slot." |
|||||
|
IEN EN TWYNTICHSTE HAEÜSTIK.
HvVEROM DE MUNLER DER UY BLIUWT, HWET SKRHJWN IS DAT
is skridwn; hwerom mImiear de baljuw Freark Sim-
MEL BY \'T EARLAPKE KR1GET, EN MiNHEAR HaRKEMA
JIMMER UT DE FALDEX REKKET. HwERMEI DEN EK
DE SKIEDNIS GLED ALHIEL OAN \'t EL\\ KOMT.
Freark ging er üt en Hindrik eu Fyke bleauen to-
gearre. Op \'t slot siet de alde hear baljuw mei de poejermantel op \'e poejerstoel; hy wier fortretlik. „ Neaivke ," sei er, „de mantel knipt my." „Heden, Weber, ho ken er jo knipaV" „Neanke, hy knipt my, en ik ben gjin turkske pacha, dy bisiikje wol ho \'t fielt as immen him mei in siden koarde smoart." „Nou, is \'t sa goed?" „Nou ja; mar dat is in les- tige sake." „Hwette, Weber?" „Mei dy alde Grien- terpster münler; dy aldman is, leau \'k, gek wirden, wol \'k mar sidse: howol sin saek danich nei ondogens- heid rukt." „Hwet saek het er?" „Ja, hwet saek het er? It noat dat in de leste dagen op \'e munle brocht waerd to ineallen, dat het er allegearre halden, en dat mat er oan Izak forkocht ha. Hwer siuchst sa nei, Neoke?" — .. 0, ik siuch him der kiekt sa mei |
|||
|
2U9
|
|||||
|
mlnhear Harkema oankommen." „ Mei mtnbear Har-
kemaV" rop de alde hear; hy ging opslean en seach ek ta \'t fensler ut. „ Hwet wol minhear Harkema , Neanke ?" „ Hy praet mei de münler." „ En tige drok praet er mei him, Neanke," sei de alde hear, en sin tronie waerd helder en in frolik glimke spile him om \'e müle. „ Godlank, nou scil ik de münler fen ondo- gensheid frysprekke kenne, dit scil op in domme set ütdraye, hwent minhear Harkema sit er mei in." „Min- hear Harkema is doch sa \'n goeden earliken man." „Dat is er, Neanke, mar hy fiert gekke dingen ut — gekke dingen fiert er ut." — Dermei ging minhear de baljuw in de riuchtkeamer. Foar de riuchtkeamer stie Roggeblom en VVlTSE bak-
ker en Hans Betterdy en yet in hele boel oaren, dy allegearre de münler forklage hiene. Do dy nou mei minhear Harkema Uvisken hiar tröch ging en sin beste Iriünen tsjin him.seach, sakke \'t hert him in\'eskoen, en do se allegearre for him ut \'e wei gingen en hy sin minachting in hiar eagen lése koe, do krige er swakke moed, do moast er him oan minhear Harkema sin earm beet balde en hy sei sunich: „ Min lieavc minhear, min lieave minhear, it leit my net goed op \'e lea." — Sök ding hinget oan; it lai minhear ek net goed op \'e lea, For de earste kear in al de tiid dat dit stik in wirkiug wier, kaem in him it tsiustere tink- bield op, dat er wierskinlik in \'e broeinettels komme scoe te sillen. Alles hwet er for de münler lochte to sprekken teistere in sin bolle om ende werom, en do de münler in "e riuchtkeamer röppen waerd en hy mei |
|||||
|
270
|
|||||
|
gïng; wier alles Ijj him al Ion \'e streek, op sin achl-
ber oansjen nei, en dal bigun ek al fai to wirden, do <le alde hear earnslich op him los ging mei de frage: .,Hwet bisorget my de care, dal "k jo liier siuch, minhear Harkema V" Minhear wier folie mansk in \'t jaen fen passende
antwirden, mar hy moast er efkes tiid la ha, hy raoasl altiid earst in greate omwei meil.se ear \'t er ta de saek kaem: disse frage wier him to riuchtüt, en de alde hear sin gesicht wier him to stram; hy hafiele sadwaende Invet op notarius publikus en riuchtsbystand fen de munler om. „Bystand?" frege de alde hear, en hy seach sahwel gulich ut sin eagen. „ Best, minhear Harkema: gean as \'t jo bilieaft sitten en harkje la." — Minhear ging sitten, en dat wier in gelök for him, liwent sittende koed er better neitinke en bied er him- sels ek better in \'e macht. En sa tocht er den nei en kaem ta himsels. „Fokke munler," frege de alde hear, „hestdoufen
dy en dy en dy — noat to meallen krige? Nou, hwel- te ?" „ Ja , minhear baljuw." „Uwer is dat noat bliuwn ?" ., Dat hab ik oan Izak forkocht; mar de sekken lidse by mines, dy wol ik oan \'t riucht oerleverje." — „ SoV — dat is doch wol fiks. Mar witste wol, datste dy mei in greate onriuchtfeardigens inlitten heste en dal dit tige sterk rukt nei skurkery ?" ,, Minhear baljuw," sei «Ie miinler, „ik hen in min riucht," en hy fage mei de han it binaude swit fen sin foarhölle. — 5?Ja," sei minhear Harkema en ging oerein stean, „ wy benne...\' „Minhear Harkema ," sei de minhear de baljuw, ..ik |
|||||
|
271
|
|||||
|
hab in min riuchtkeamer min eigen mode, gean jy sit-
ten en harkje ta." Hwet hie minhear IIaiikema ek opstean to gean ? Nou wier er wer fen \'e streek rekke, en moast sitten gean om fen nys oan wer by \'t stik lo kommen. — „ Baes Fokke, hwet praetst clou fen dtn riuclit?" ...la minhear, jy habbe ray sels sein: hwet skriuwn stiet, dat stiet skriuwn, — en in min ny kontrakt fen forline jier stiet, dat ik fen ellse liep- pen noat ifi lieppen meallean habbe scil." ,, Hwer is din kontrakt?11 ., Hierre," sei de munler en jowch it oer. De alde hear lies it en sködhölle: ., Hm, hm! dat is in wonderlike sake!" Hy kri^e de skil en klin- gele: .. Frf.ahk Simmel mat hier ris konnne." — Freark kaem. „Freark, kom hier ris hwet neye\'r by." Freark kaem neyer. Minhear de baljuw krige him by sin earlapke en laedte him sa nei de tafel, der \'t kontrakt iepen- slein op lai. „Freark, hwet hab ik dy altiid sein? Dou scil mei din oerhaesl yet ris in hopen onheil oan- riuchtsje; en nou is \'t siker sa komd , dou hest in pear alde liu ta in domme set forlaedt, dy hiar diür to stean komme koe, as ik net wist dat it neat oars is as in domme set. Kry de penne en strik hier ,, lopen\'1\'\' tröch en skriuw der „«<««/" hoppe." Freark die dat; min- hear baljuw krige \'t kontrakt en jowch it de munler: „ Sie sa, bajes Fokke, nou is alles in \'e heak." „Mar, minhear baljuw—" rop de munler.—„Baes Fokke," foei de alde hear him in \'e reden, „ ik mat mei de kleyers pra\'e, dal se dy acht dagen utstel jowe. mar dei) maste \'t noat of il jild der for skikke, en oars komt il nel goed." „Mar minhear baljuw," rop min- |
|||||
|
•2\'rl
|
|||||
|
hear Harkema cd «ing opstean. Miuhear baljuw seacli
him oan, en hy rekke .wer feu \'e slreek. „ Minhear Harkema, gean sitten en harkje ta," sei de alde hear earnslich. „ Miuhear Harkema , jy habbe bern noch neal, en jy habbe safólle dat jy der goed fen libje kenne; jow de notarius publikus op, en kenne jy der yel net ta konnne, fal der lis den bier net lestich mei, hwent segen komt der foi us net ut foart." — Derby draide er minhear Harkema de rech ta, hy skilleensei: ,, De munlersfynt, Freark Skeltes, mat hier komme." De ald münler wier alhiel forslein en forbiïke nei de
doar gien; minhear Harkeha wier him eflernei gien; mar men koe oan him sjen dat it in sin hölie sea en brüse. In de doar bleau er steau, hy stick de beide earmen foar him ut; yeltc sei er neal; mar do — do kaem Freahk er in en skati him in goed ein op \'e side en ta de doar lil, hy smiet in pear\' nidige eagen op Freark — de ald doarwaerder Feitse die de doar ta, en dat wier \'t ülein fen al sin riuchtsakon, hwent fen dy tiid ou hinge er de notaris oan \'e spiker. „Min jonge," sei minhear de baljuw t.sjin FfiEARK,
„kom in bitsje neyer. Dou bist ommers deselde dy min faem Griet Bettkrdï ha wol ?" „ Né," sei Freark. — „Ho nou," sei de alde hear, en seach him skerpcr oan; „tsiennest den net by de munler?" „Né," sei Freark wer en forroerde him net. „Hwette?" frege de alde hear, „bist dou den net de munlersfynt, Freark Skeltes, der \'k ienkcar tsjin sein ha: ik scil \'t dy gedachlich wêse? Nou, hwette?" — „Dy Freark Skeltes ben ik. minhear: mar by de munler Isienje ik |
|||||
|
273
|
|||||
|
net mear, der ben ik wei gien, en de faem wol \'k
net mear ha, hwent dy liet my gean, en münlers- i\'ynt ben \'k ek net mear, hwent for \'n healüre ha \'k my oanjown as soldaet." „ Nou kom, dat ken wol; ik leau dou bist op \'t riuchte plak gien. Mar , min jonge, dou hest yet in skinke by my in \'t salt. Hest dou il net west, dy for \'t earst de mantclsek fen dat franse jagers-hinser ounomd het? — „Ja, minhear." „En dou hest dy mantelsck iepen makke en hest dy tier jild üt nomd en hest sadwaende witten, dat er jild in wier? — „Dat hab ik," sei Freark en seach drist üt sin eagen, „ en dat ontsüïid ik ek net." „ Nou, harkje den oandachtich ta, hvvet ik dy sidse wol. Dat jild is onbiheard goed, hwent de Fransen habbe \'t op- jown, en dou hest it fün en hest it dy ek al sahwet ta-eigene, hwent dou hest er hwet ou nomd: nou is der likwol yet in kerel, dy neame se „Fiskus" (de lans-kas), dat is in fule kerel, dy slokt alles in hwet er krye ken, en hoppe alles is er hiet op onbiheard goed, en dit het er, om sa to sprekken, ek al in sin kloeren; mar somtiids slacht luni ek de seaftmoedigens ris oan, as er in echte opriuchte carlikens siucht en as immen him dy riucht bivvegclik foar eagen haldt. Dit leste hab ik nou nei min formogen dien, en min- hear Fiskus het om din bilang oustand dien fen dat jild. En hier, min jonge, dit is de skinke dyst dou by my in \'t salt beste." — Dermei sloech er in doek efteroer en de franse mantelsek kaem foar \'t liocht. „Freark Skeltes, dy mantclsek en dal jild is dines." Freark stie der en seach minhear de baljuw en de 18
|
|||||
|
274
|
|||||
|
mantelsck oan, en den wer de mantelsek en minhear
de baljuw en einlings bigün er tige iverich himsels af- ter de earen to klauen. „Nou?" frege de alde hear en lei him de han op \'t skouder, „hwet seiste, Freark?" „Hm ja," sei Freark, „ja minhear baljuw, ik bilankje jo ek heechlik; mar it past my net riucht." „Dat jild, past dy dat net?" „Ei ja, dat jild past my wol, mar \'t past my op dit stuit eigentlik net. üe faem wol my net ha, en ik gean onder \'e tsicnst, den ken \'k it ommers net meinimme." „Hm," sei de alde hear en ging mei greate stappen de keamer op en del, „dat is doch in wonderlike saek." Einlings bleau er foar Freark stean en seach him op in byson- dere menear in \'e eagen: „ Freark Skeltes , kald jild is tsjinwirdich tige krap, en ik wit plakken, der in hüsfader himsels derom it fel fen de fingers wriuwt en wiif en bern mei triennen in \'e eagen silte." — De münlersfynt Freark Skeltes seach in \'e hichte, hy seach in de alde hear sin eagen, en \'t wier krekt as him derüt in striel tomiette liochte, dy him waerm in \'t hert foei. „Dealehael!" rop er, hy taeste nei de mantelsek en naem him onder de earm, „ ik wit er plak for, minhear baljuw. Goendei minhear!" — Hy woe hinne gean, de alde hear ging him oan de doar ta efternei; „Freark Skeltes," sei er en naem him by de han, „min jonge, ast dou ut de oarloch werom komste, den mast ris by my oankomme, en den mast my fortelle, ho \'t dy dat ougien is." De riuchtkeamer wier leech, minhear de baljuw siet
by sin frou in \'c keamer en sei: „ Neanke ," sei er, |
|||||
|
•275
|
|||||
|
„disse münlersfynt, disse Freark , as dy ienkcar ris
wer by my werom kom\', ik leau den forhügje \'k my mear, as dat or in prinscsso by my op bisite kaem." Do de münler en minhear Harkema it slotplein del
gingen seyen se gjin wird,. mar ut alhiel ut elkoar ren- nende oarsaken; de münler swige om \'t er alhiel in himsels fordjieppe wier, en mtnhear om \'t er alliiel ül himsels wier, hy koe de wirden net fine. Op \'t lest briek er los: „Dat scil in riuchtdei hiette! Dat scil in ülsprack hiclle! De ald baljuw, dy alde skierc kerel, lit de mensken ommers net oan \'t wird komme! Baes Fokke, vvy gean fierder, wy forsiikje\'t heger." „ Min- hear Harkema ," sei de ald milnler mei in flau lüd, „ ik gean net fierder, ik ben fier enoch, ik ben al oan \'e bakke la." „Nou heile," sei alde WItse bakker, dy efter hiarren oan kaem en de münler sin wirden beard bic, „Isiticb dy dat nel al to fel oan, dat ken alle- gearre wol toriuchte komme. Kom nou mar mei nei mines, der is jimme Fyke ek." „ Us Fyke?" — Mar de bakker liet him net wer oan \'t wird komme, en de ald münler fölge him In \'e hüs, krekt as in bern sin beit. Net de earmoed, de skande büke him del. Minhear Harkema ging net mei in \'e bus, hy roan
foar de doar op en del en aldcrhanne gedachten ka- men der in him op. Minhear Harkema hie altiid in boel gedachten, en sa tróch \'e tiid kuyeren hia in sin brein- kas om as litse, mütele, krease berntsjes, mei heldere blaue eagen, en as se soms al ris in bitsje wild waer- dfen en oer elkoar tommeien, krekt as se blinemantsje horten, en alderhanne freamde streken ütfierden, hia |
|||||
|
276
|
|||||
|
wieren doch altiid In hiar sneinse klean, en for liim
smuk en himmcl oan to sjen; mar de gedachten, dy him foar Witse hakkers doar in \'e holle kamen, wie- ren in kliher onhurige bidlersbern, dy hiar nel ousktpje lieten, en de hannen ülstieken en allegearre in \'t gelik roppcii: „ Minhear Harkema ! jy matte de munler helpe! Jy habbe him in \'t onleech holpen, help him er nou ek wer ut." „Min ginst," sei minhear, „lit my den mei rest! Ik wol ommers; ik wol min hüs mei in hi- poteek hiswicrje, mar hwer scil \'t wei komme? hwer scil \'t hare jild wei komme ?" En de litse bidlersbcrn brochlcn him sa in \'e mit, dat er nei Witse sin stals- inreed gean moast om hiar ut \'e wei to kommen. Der stie Hindrik en seale en teame sin beide bruncn,
dy yet net forkocht wieren, en do minhear him in de skiere rok en mei de oarloch onder de noas hast net ienris koe, kaem Freark ta de inreed in en smiet sin mantelsek in de hingstekrebbe, dat it klonk en ram- mele. „Hindrik," rop er, „alle bigjin is swier, sei de divcl, en hy sioude münlestiennen, mar" — hy waerd minhear Harkema gewaer en brick sin wirden ou: — „Goc moarn, minhear Haukema;. nim it my net kwea, mar jy kenne my in greate tsienst dwaen. Siuch ris, de munler het my ont maye ta hierd en salang moast ik eigentlik bliuwe, mar \'k hab er doch in boel sin oan om mei to gean; wes jy nou sa goed in sids tsjin him, as er my fry stiet en gean lit, den wol ik him dit fransejild licne, sa lang as ik wer kom; hwent dat jild habbe se my hiocd op \'t slot oanpraten, hier Icit it in \'e krebbc." |
|||||
|
277
|
|||||
|
Wei wieren ut mlnhear Harkema sin forstankas de
litse bidlersbern, en de litse forsneins opklaide bcru sprongen der in om en kopketotnmelen, en hysels bi- gün ek hast to kopketommeljen oer in binekealting, do er op Freark los sprong: „ Freark , Freark ! dou bist in — bist in — engel!" „Ja, in moaje alde en- gel," sei Freark — „Freark," rop minhear, „der matte wy dalik swart op wit fen meitse:" „ Né, minhear," sei Freark , „ dat matte wy net dwaen, den koed er wer in skriuwflater in komme en den koed der wer ellende ut ontstean. Hwet fen mille ta müle sprit- sen is, dat scil jilde. — Hindrik ," sei er, wils \'t er him omdraide, „bist nou mei alles en mei Fyke in \'t lik?" — Hindrik stie efter sin hinser en lui mei do beide earmen op \'t seal en seach der oer hinne en knikte, hwent prate koed er net. — „Nou den!" rop Freark, en rikte nei de teugels fen it spattige ridhln- ser; Hindrik skoerde him de teugels ut \'e han, sprong in \'t seal en smiet him de teugels fen de moaje brune Amelanner ta: „ Broer, it beste is for dy yet net goed enoch." „Min ginst!" rop minhear Harkema, „wolle jimme den de münler en Fyke earst net......?" „\'t Is
allegearre in order," rop Freark. „It beste, minhear
Harkema!" Dermei rieden se foart la de burren ut. De bern stiene oan \'t ein fen de burren en seagen
hiar nei. „Dat benne gjin Fransen," sei Hans Bank. — „Dat benne goeds fen üs folk," sei Pier Bitskes, en \'t wier krekt as de bern der greatsk op waerden. „God jow, dat hia wer kommc!" sei alde baes
Rinke. |
|||||
|
278
|
|||||
|
En hia kamen wer. Nci jier en dei en yet ris nei
jier en dei wier der in foarjier for Europa oanbrilsen. Fieldslagen wieren der slcin, bloed wier der forgetten op \'e bergen en in \'e (lakten, mar de rein hie dat ouspield en de sinne hie \'t opdrocge, en \'t ierdrik liet der gears oer waechse, en de wiinen fen \'t menske- liert wieren tröch de hope forwiïn mei in balsem , dy se fryheid neame. In hopen benne letter wer opbril- sen, hwent it like wol de echte fen de himel oukom- stige balsum net to wêsen. Mar derom tocht in dat moaje foarjier gjin ien, en
in Stoppelgea griene en blomke \'t allegearre in Innen en op \'t field, en it bange menskeborst helle de siken ris op, hwent op \'e wrald lai menske- en Godsfrede. De skerpskulters fen minhear Harkema hiene hiar ien- cntwyntich jachlroeren in \'e kas set, en hy hied er in musiksclskip ut gearstald, dat hy in „kapel" neamde, en \'t katuil him goed to pas, dat er in de oorlochs- tiid hiar leard hie, dat se allegearre la gelik ouliiïrje moasten, hwent nou fooien se fen sels mei fyoelen en fluiten en klarnetten la gelik in. De jüns brochlen se serenades, en de wise koene gau alle jonges neisionge, hwent hia spillen jimmer en altiid ien en \'t seldc slik, en minhear IJaukema het letter wol sein, dat wieren variasies west op it moaje thema: „De Franschen moeten bet land verlaten, al regtuit, al regtuit, enz." — Do de Fransen de slach hy Leipzig forlearen hie Na- pöleon de knoei al wei, en hy Waterloo krige er foart for altiid sin bikommen. Do barnden\'der freugde- fiürren op \'e Uleterp en op "e munlepolle, en \'t riucht- |
|||||
|
279
|
|||||
|
hus wier illumenearre. Sketlen waerd er (o Stoppel-
gea just net, hwent hia hiene gjin kanonnen, mar ka- nongebolder waerd er doch makke, hwent minhear Harkema sin adjudant, Hobbe Heins, en alde master Metske, hiene der hvvet op ütfün, hia hiene in ierd- karre fol groue balstiennen by \'n oar helje litten, en dy smieten se mei alle gewelt tsjin alde boer Kerst sin skürdoarren oan, so ful dat er in echt kanongebolder ut foart kaem en de skürdoarren oan spoennen rekken. En hwet wier \'t in bliidskip en hwet wier \'t in
hearlikheid, as de iene mem de oare forhellc: „ Ja menske, üs Japik het er ek by west, en hy het skriuwn dat er der lökkich ou komd is." En Hinmuk hie ek skriuwn, en in dy brief hie Freark groetenissen fen him dwaen litten. En do dat to Stoppelgea bikend waerd, do ging it fen müle ta mille: .,Ja, dy alde Freark, lit dy mar renne, dat is in alde strider, dy der wêse doar." — Elk en ien praette oer Freark, en sa is niunkelilsen to Stoppelgea de oerlevering ont- stien, dat de alde onderofficier Freark Skeltes eigent- lik de slach fen Waterloo woan hie; hy hie tsjin sin oerman sein, ho \'t onderlein wirde moast, dy hie \'t tsjin Blucher sin adjudant sein, en dy hie \'t tsjin alde Blucher sein, en alde Blucher hie sein : „Freark Skeltes het gelik!" hied er sein. Mar ek -disse tiid fol jubel en fol twivel, fol frese
en fol hope wier foarby, en dat moaje foarjier wier oankomd, der ik niis fen sein hab, en ienkear op in dei wier der in moaje koets op nei \'t slot riden, en de liu seyen, op \'t slot scoe feest halden wirde, en |
|||||
|
280
|
|||||
|
Freark. Simmel kaem op in dei in \'e bürren en forhelle:
mei jiffrou. Stellingwerf scoc \'t wol hast op \'t lest gcan, Fiwent as \'t yet in dei of acht sa durre, den moast hia gled alliiel ut \'e harntsen reitse; en de üt- fenhusers, sei er, scoene in dei of acht bliuwe. i)e oare deis kaem er wer en fortelde, de alde hear wier de moarns muggen ure al op \'e proppen en do hied er \'t fenster opskoud en hy hie songen, mei sin na- turlikc stemme hied er songen! en mefrou hie efter him stien en hie de hannen oer de holle slein, en hy, Freark Simmel , brocht de groetenisse oan minhear en mefrou Ripperda en as se koene, waerden se de mid- deis op \'t slot forsocht to iten. En op \'e tredde dei waerden minhear en melrou Weber, mei de ütfenhu- sers, en jiffrou Stellingwerf ek, by minhear Ripperda\'s forsocht op \'e thé. De ütfenhusers op \'t slot wieren minhear Weber
sin alde friün Rein Tolsma en sin soan de franse oer- man, mei sin jonge mefrou. Dy juns wacrd er by minhear Ripperda wer feest
halden, mar sa frolik nel, as do minhear Harkema Julius Cesar wier; püns vvaerd er ek net skonken, mar beste reade win, hwent chuteau en champagne wieren do yet net folie in \'e swang. De manliu praet- len oer de oarlochs-tiden en frouliu oer de brilloft, dy de oare deis op \'e Grienlerpster inünle halden wirde scoc, en do de gasten foart gongen draide de oerman him om nei minhear Ripperda en sei: „ Mar minhear, der mat nimmen mjsse ien al dejinge, dy do in dit stik lueispillc ha." Mjjfetiear Ripperda onthiet him dat. |
|||||
|
281
|
|||||
|
De oare middeis barde \'t wer ris, dat minhear We-
ber sin krichswein smard waerd en hy en sin fniïn Rein Tolsma sieten hwet letter der in, en rieden der op üt. „Frou Siael," sei jiffrou Stellingwerf letter tsjin de weverinne, „der sieten se beide nest elkoar in de wein en seagen sa friünlik en onskildich in de wrald om as in pear earstberne twieljen. En, frou Stael, in de freamde glêsen koets hie ik de eare to riden mei de jonge mefrou Tolsma en üs mefrou en mefrou Ripperda, dy hie de jonge, hiar Freark, mei- nomd, en dy slorm hingc onderweis jimmer op my om, dat de foetlen my bigünen to sliepen, en as de husa- re-onderoflicier Freark Skeltens der net west hie, den wier ik by \'t üt \'e wein gean fen de opstap fallen. Dat komt fen dy bern, dat sids ik mar." — En op in greate haiwein sieten Witse bakker en si» dochter en LuisEN eksteur en Grut Betteudy en Freark Simmel en minhear Droi , en efter lai in bosk earmen en skon- ken, dat wieren minhear Droi sin litse franse bern. Minhear Ripperda en de oerman rieden elk op in hin- ser. „Mar hwer is minhear Harkema?" frege de oer- man. „ Hy komt grif," sei minhear Ripperda , „ mar honear en ho, dat mei de lieave God witte, hwent do er it my sei, do knipte er mei \'t ien<j each en sette in gesicht op, dat ik wol oan him ken, en dat ik sin heimelik gesicht neam." Do minhear Weber oankaem, stie baes Fokke in sin
beste klean foar de doar en sin wiif stie by him in in swartkalminken rok, en hy wier bileefd en hia knikte en minhear frege: „Nou, baes Fokke, ho giet it?" |
|||||
|
282
|
|||||
|
„Tige best, mlnhear," sei de ald münler en sloech de
opstap fen de wein del. En mtnhear sei tsjin sin friün Rein Tolsma: „Min friün, dy ald münler is tsjinwir- dicli wer goed in \'e skrep, hy is wisder wirden, hy het it bistiür fen sin saken oerjown en sin dochter Fïke derfor riede litten." Derop kaem de koets; de dames gingen der üt en
Freark droech mefrou Ripperda in \'e keamer; hy het hiar tonei yet faek dragen. De haiwein halde stil; alles sprong er ou, alles ging in \'e hüs, allenne min- hear Droi\'s bern roanen dalik in \'e tün en foelen op de healripe krüsbeyen oan. In de keamer stie dominy, dy hie al hwet wachte,
en by him stie Hindrik mei sin Fyke. Hwet wier Fyke moai! — In breid is altiid moai! Dominy halde in oanspraek, sin beste; hy koe trye fen dat soarte, de iene wier al moajer as de oare, en dernei wier de priis inriuchte. Dy fen „de Krone" wier de moaiste en de diürste, dy koste in riksdaelder, deroan folge dy fen „\'t hert," dy koste in daelder, en de minste fen allen wier dy fen in „jammerlik ellendig ding," dy koste mar in healgüne en wier for sliuchtwei liu. Nou loek er it great register fen „de Krone" üt, hwent dat woe de münler sa ha. Hy hie tsjin dominy sein: „ Min dochter wol stiiffest habbe, it mat in stille brilloft wêse, en derin scil hia hiar sin ek ha; mar alles hwet by in brilloft altiid heart, dat mat fen \'t beste wêse." En sa kaem it ek. En do de oanspraek üt wier,
do ging de jonge mefrou nei Fyke ta en jowch hiar in tütsje en sloech hiar in gouden kealting om \'e hals, |
|||||
|
283
|
|||||
|
der wier in moai plaetsje oan, en der op stie de dei
en datum, hwerop Fyke de oerman om hiar heit bid- den hie. De oerman wier nei Hundrik ta gien, en do er him de han jowch, do resten de eagen fen de alde freamde hear sa frhïnlik op him, dat minhear Weber sin han fette en tsjin him sëi: „ Min beste friün, nou hwette?" — Hy het lichtwol mear fen de saek witten as ien fen de oaren. Do ging \'t op in iten. Wïtse bakkers dochter moast
it sop opskeppe en Liïtsen eksteur \'t flesk snye, en Griet Betterdy mei de beide münlersfammen moasten lafeltsienje. En pas hie baes münler sin earste board- fol hoannesop er binnen, of hy ging opstean en halde in oandwaenlike oanspraek oan it selskip, mar hy seach derby allenne minhear Weber oan. Hy hie \'t hele sel- skip, sei er, ienfaldich op in brilloft sonder musik, sa mar riucht en sliuchtwei forsocht, hwent Fyke hie dat sa ha wollen, en de hearskippen scoene dat net kwea niminc; hwent al hiene se ek gjin musik__ — der
wier \'t oudien mei sin oanspraek, hwent buten doar
briek it in iene los: „De Franschen moeten het land verlaten, al regtuit, al regtuit" — en do de doar op- lilsen waerd, do stie minhear Harkema der mei sin hele kapelle, hy hie baes münler sin gongelstok mar oangript en sloech de mietto op in moalsek, hwertröch de hele boel in oansjen hie, krekt as fluitten en trom- petten de lieave heilige engels hiar wisen tröch in moajo wite simmerwolk hinne. Dat wier in freugde! dat wier in libbcn! De oer-
man sprong op en fuske mei minhear Harkema en lock |
|||||
|
•284
|
|||||
|
him oan sin side, en minhear Weber lustere sin friun
Rein Tolsma tn \'t ear, dat it hele selskip it hearre koe: „Dat is de man, min goede friun, der \'k jo fen \'e moarn dat fordraide stik fen forhelle, mei dat konlrakt; \'t is oars in goeden plesierigen man." — En de ald iniïnler helle de kapelle ta de keamer in, en de heilige Cecilia waerd in in hoeke plak jown, en it hoanne- sop loste hiar ou, en den moasten de Fransen it lan wer forlitte, al regtuit, al regtuit, en den loste \'t bret flesk wer ou, en sa ging dat bar om bar. Do de jun oankaem hie minhear Harkema \'t wer mei geheimen to kryen, hy en sin adjudant Hoübe Heins arbeidden en skripten in \'t tsiuster elter in \'e tün om, einlings lik- wol waerd it hele selskip forsocht om buten doar to kommen, do waerd er in fiürwirk oustitsen, en dat hie tige moai wirde kend, mar — spitich! spitich! — it wier hwet to swak en der moast by blaesd wirde, en dat wier hwet to sterk, de hele boel fleach in \'e löft, \'t wier in great gelök dat Freark op \'e ruchskerne stie, do dy in \'e bran rekke, hwent oars hie \'t wol ris to slim wirde kennen. Minhear Harkema woe lik- wol sin saek tröchsette, hy hie al wer in püdsje mei krud klear; mar minhear Weber ging nei him ta en sei, it wier nou sa goed, en \'t hie tige moai west, en hy bitanke minhear Harkema heechlik. De oare deis likwol stiürde er de fieldwachter tröch de hele grite- nye mei de warskouing, dat hwa \'t onderlidse doarst om fiurwirken to barnen, dy moast forwachtsje hwet him oejrkacrn. |
|||||
|
285
|
|||||
|
Sa ging de dei to \'n ein, en hiermci is min skied-
nis ek oan \'t ein. Dy dei wier pleisierich en elk wier der mei lofreden. Mocht min forhael ek pleisierich wêse en elk er mei tofreden! Mar hwer benne hia bliuwn, al dy frolikc en trou-
hertige liu, dy in dit stik mei spille habbe? Allegearre dea, allegearre dea! Hia habbe \'t allegearre oerjown; hia sliepe de lange sliep. Wïtse bakker wier de ear- ste en Lutsen eksteur het ont diss\' tiid ta de leste west. Freark Simmel en Griet Betterdy benne yet oerbliuwn. Griet Betterdy het wol best dy slükhierrige jonge fen ald Feyeboers krige, en hia sit er nou goed ta, hia is boerinne to Gielterp op \'e earste boerepleals oan \'e riuchterhan. Freark Simmel is in stevige kerel wir- den, en as hy it my faek kwea nimme scoe wolle, dat ik slikjes fen him forhelle hab, den scoe \'k him de han larikke en ik scoe sidse: „Alde kening! hwet skriuwn is, dat is skriuwn, dat lit him net mear for- oarje. Mar derom bist ommers doch net noartich op my! Kou, hwetleV" |
|||||
|
YET IN WIRDKE TA BISLUT
|
||||||||||||
|
De „ Twci lustige Geschichle", der ik disse Iwa
* grappige slikken nei biwirke hal), hearre by dy skrif- (en fen Fri\'tz Reuter, dy hy uljown het onder de al- gemiene namme fen „Olie Kamcllen." — Mefrou AckekliN\' het der in \'t Hollansk Gedroosde Kruiden fen makke; ik leau dat dit mis is. Ilia het it sa op- felle , dat mei olie kamcllen dat knïd miend waerd, dat wy ek in Frislan kamelle neame; mar ik bab in man spritsen, dy in Geldei lan, licht oan de kant fen \'t Kleefske opwiïchscn wier, on dy sei my, dat se in dy streek onder olie kantellen forstiene: alde foihalen, \' folks-tellsjes of sahwet. My tinkt, wy habbe reden om to leauen, dat it in \'t Mecklenborchs lik enoch deselde biteikenisse habbe scil. |
||||||||||||
|
W. FJ.
|
||||||||||||
|
\'
|
||||||||||||
|
M\'
|
||||||||||||