-ocr page 1-
i** olo/0/                /&><£, i:l~~{
•J/M                                                                                                                                                            <
ê
w
\'T
RIM EN ONRIM,
r>                                                                                          tor
£* /HEASTFO AFDRACHTEN FOARTWA PEF^SOANEN , £j|
$                                           \'S
^5k                                        fen                                        *E4*
^                                                                               - a)Ï
..\'                       Aiii/r nnnMCMMTD                         f
-                    AUKE BOONEMMER.
PRINTE BY T. TELENGA .
TO 1\'REANTSJER.
u
^th
a-
\'«\'SH\'-IK
;^^r:.--_______«W ___\' ~<?3&#s&?®;
-ocr page 2-
-ocr page 3-
\'A-
IT DOARPKE OAN \'TSPOAR,
-ocr page 4-
«
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT
A06000027168107B
2716 810 7
-ocr page 5-
Mo. %. ty, l
\'T
RIM EN ONRI\'M,
Meast Foardrachten foar twa Persoanen,
PEN
AUKE BOONEMMER.
Ik nim hjir de earmen ïn biskerming,
Dy sa biswierd throch \'t libben gean,
En freegje for hjar lot ontferming
Fen hjar dy fier der boppe stean.
PHINTE BY T. TELENGA,
. TO FREANTSJEU.
-ocr page 6-
-ocr page 7-
F O ARWIRD.
Ik hdb de greatste achting foar it publlk, dat my, do ik
de ear hawn ha om mei to wirkjen ta it Fr\'tske Winter-joune-
nocht, sa folie goed dien het. \'k Scoe allinne in boekje
skriuwe kinne oer it ontheljen, dat bistjürders f en forieni-
gingen en lidlders fen logeminten, sociëteiten en herbergen
üs oandien ha; sels ek in de stéd Grins en Grinserlün.
En den dy thüsenen dy üs bisochtcn, hwerfen safollen, mei
sjongen en foardragen, sels üs Uke folie iverom joegen dêrïn,
as imj brochtcn
diene den de kosten en frjünlikens der
op ta.
Ik wit tvol dat it net om my sa tagong; mar dochs ik
silde mei in \'t selde farwetter, as wier \'t den ek in \' t soch.
Fen bern ou oan hdb ik altid it\'loh hawn, dat Ijue mei
jild of mei kennisse my de hén tarikten, en oan diss\'tid ta,
sels by it ütjaen fen dit boekje.
Hearen boekforkcapers namen my om sa to sidsen de ïn-
teikening ut \'e hannen, en dat ek al wer, omdat ik by \'t
bigjin, anstons earsomme nammen opdie. Al hwa ik op-
neamd ha, bin ik dêr thankber foar.
To Grou to wrdld komd, toaerd min skrandere heit as
skoalmaster op pensioen steld, do ik seis jier dld wier.
Twa jier letter ivennen wy to Birgamer Nystêd, dêr min
heit boekhalder wirden wier op ien der bcamkwekeryen.
Ik kuyere oan min heite hun de. do yet sa greate Bir-
gumerheide throch. Den resten wy in mannich hutsjehwer
-ocr page 8-
POARWIRD.
min heit boadskip hie oan arbeiders f oar sin hear enmaster.
Letter bij in hantwirk pleatsc to Grou, silden en roeiden
wy op \'e hearlike farwetters nei de golle boeren f en it Grouster
leechldn en oer de mar nei de boeren f en de Bird en
roanen throch it lan nei it slot en de boeren to Idaerd.
Twa jier letter bea by de winter, do ik toer nei skoallc
gong, de goede masler f en Birgum my oan, om my kosteleas
op to lieden ta onder wiser; sadat ik kwekeling wacrd, en
allinne throch ontsta nnichheden, foaral ek throch praten fen
in mülripe ferwersbaes, wer by \'t hantwirk rekke inSumar
.
Der foaral die ik folie op ut it libben fen de biwenners
fen de Tieke , de Barste , de Beide fen Sumar en Garip
,
it wetterige Earnewdld ensf. Ek to Baulerwik hab ik mei
libbe
en dat is mear as efkes kipe.
En do iet en dronk min by de minsken der \'t min ar-
beidc
by krasse boeren en boargers, mar cinlings de
hutten moasten ek glêskes ha.
Moams to njuggen ure om in ivent forlegen en om toalf
ure onder dak en
geïnstalleerd, by güds dy \'t rommer Meden,
therskers mei frouljue in \'t gelid.
Ite fen ierdappels mei roak en kammisoal; klets! op
de roime thryepoatige iviptafel, de koekpanne mei spek en
f et in \'t midden op in ranne fen in mdlkctjems, as in mar
to mids fen in rotsich eildn
, hwer fen de statte de bedken
wier.
Wier it tafelsblêd achtkantich en net roun, den miste
der ien latsje fen de ranne, en sloegen twa grouwe reade
mei hier biwoeksen earmen fen de faem om it oerbliuwsel
hinne
ien, twa thrye, in de skerldoek, en derüt klets!
in \'e bargetrodch.
To Birgum, Bütenpost en omstreken, en den hast in
thritich jier to Birdegarip en dérom hinne, het min hant-
wirk my mei de leechste la de heechste rangen der maet-
skippy in oanreitsing brocht.
Mei üs foardragen hab ik binei hele Frisldn throchsjoen,
-ocr page 9-
FOARWIRD.
en dat het my mei foarname en geharde hearen in sclskip en
by hjar in \'e hüs en oan tafel brocht.
Lêsers! dit skriuw ik allinne om jimme better oer min
stikjes oardiele to litten, hwent onderfining
mear as
kennis
het my folie in \'e pinne jown. Onder de titel
„it Dokpke oan \'t Spoau\'\' kry\' jimme Invet ik f en min
stikjes yet lideen hie.
Forbïhl jimme, as jimme ivolle, dat op it „Doarpke oan \'t
Spoar\'\' de stikken dy folgje joardragen binne ; mar joinv
min
„doarpke" gjin namme, hwent it het dy net, en meitsje
fen min figuren gjin persoanen , hwent ik wol nimmen bi-
ledigje, mar as H koe jimme formeitse
, en dêrom scil min
inkeldc setten hwet tajaen matte
, sa as ik ek altiid it lok
hawn ha, dat my dien*is.
Farwol, goedginslige lezers!
10 October 1876.
De pkrinwer,
A. Boonemmer.
-ocr page 10-
lnhftld.
Bleds
It Doarpke oan \'t Spoar.........    1.
De Friske Polderjongc..........    26.
Jetske................    32.
De.Heidehutte............    34.
Nocht cu Wille.............    53.
De Widdous Soan............    70.
In goede Lcaring............    84.
Nei Amsterdam........        ...    95.
Net al to earlik en net al to godleas.....    102.
Breawapens..............    121.
Twa Bürwifkes............    130.
Krap Jild...............    145.
Maimoarne..............    151.
-ocr page 11-
It Doarpke oun \'t spoar.
Sketkes.
I.
SKEA.RWINKEL.
„\'t Is der throch!" sei baes skearder, en seach skean
oer \'t skouder, mei de niule heal iepen en \'t skearmês
mei de sneed in \'e hichte niunken \'t ear. \'t Wier gewich-
tich, dy positie fen baes, fen sa de man, dy. \'t er onder
it mes hie, in skrik of to jeyen. — De kop hie de klant
yet, dat fielde er wol; mar baes sei al wer: „It is der
tbroch!"
„Hwet divel is der den throch ?" sei Lumme, „ik baw
in fel as in bollehüd; mar dou kinst my fêst net ut el-
koar fille sonder dat ik it fiel ?"
„De spoarwei, man! — de spoarwei," sei baes, „de
lïtse en de greate keamer en de gediptearde staten fen
Frïsliin habbe it allegearre goed kard — wy krye stalen
spoarwegen."
„As \'t oars net is," sei Lumme „skraebje den raar oan,
as wolle hja se ek fen silver meitse, \'t ken my neat skele."
„Hwet prate jimtue fen stael en silver", sei Simen, soms
byneamd, Godloas, om \'t er net trou nei tsjerke ging,
„hwet prate jimme ? Staets spoarwegen wirdt er bedoeld."
„Ja," sei baes, „dou hest altid oarc bedoelingen as in
oar; mar it jild of silver dat it kostje mat, scille wy mei
elkoar bitelje en opbringe matte.
1.
-ocr page 12-
2
„Wy krye der ek allegearre geriif fen," sei Simen, „as
wy \'t bilibje dat it klear is.....\'
„It mocht hwet!" foei baes him tsjin, en feegde sa
stiif mei de skeardoek Lamme sin kin of, dat dj sei:
„ik hab ljeawer in greate noas as hielendal gjin, mar
ik wol foar de hele spoarwei der net in stik fen misse.
Dou jouwste mei rare opteuters, baes!"
„Ja!" sei baes, „der binne wol mear dy de noas stompe;
mar ik woe wol dat dy spoarwei gleaun throch de loft
fleach....."
„Goeijen avond, vriende ! goeijen avond!" sei in oppronke
stêdman, mei \'n reissek onder de earm, dy ta de doar ïn
kaem. en in hannelsreisger blikte to wêsen. „Ik hoor je
daar spoorrije door de lucht. Nou, ik mot je ook zegge,
we Lebbe dunkt me niks met die boel te niake, we hebbe
wege, vaarte, kanalc, ons land heeft volstrekt geen behoefte
aan spoorwege; \'t Is, dunkt me, niks als geld fermorse,
en de deur open te sette dat allerhande vreemde snuiters
je de kees van je brood kome ete .... baas ! wil je me
skere ?"
„Hwerorn net\'" sei baes, „jy prate yet al forstilnnich foar
sa\'n stokmantsje. Binn\' je faek in stille grawearder\'?"
„Een Telegrafist, bedoelt u? Volstrekt niet! volstrekt
niet, ik ben Commissionair."
„Komik en raer !... jawol. Ja, komïk en raer is de
hele wriild langer. Mar ik miende dat sokke stille gra-
wearders de boel ouharken en opskreauen. en dy tidingeu
roun stjürdeu, en om \'tjy in reissek by jou hieden, nou
thocht ik, dat der stille biriuchten ïn wieren."
„Ook al!" sei de stêdman, „maar van particulieren
aard vriend! Een dubbeltje — as je blief! Adieu!"
„Allerhande poepen en walen mat min bisnoeye," sei
-ocr page 13-
3
baes t „hwa wit hwet freanid soarte fen skepsels as dy
spoarwei hjir ienkear fttspye scil as de boel klear is."
„Hwet mearsielen, hwet mear freugde !" sei Jan Bakker»
„Ja!\'1 sei baes skearder, „en hwet mear magen mienste.
Mar as \'t mei de spoartrein giet, as mei de buyen forline
simmer in \'e droechte, den drait it om fts hinne, en \'t
jouwt neat. Sa thiuk ik ek dat it us giet, man ! Je bliuvve
mei de stuten sitten as je der op bakke.
Ik kry der neat fen, hwcnt alle forwaide fftgels, dy \'t
by uses oansile, scille allegearre wol mei hiedde en flaechs
to keap rinne, dy hearen litte de baard slaan. Wopke
kastlein wol greater boppekeamer ha, omdat sin foargonger
it folts net bergje koe, dat dor sims to brillofthïllden kaem,
mar \'t scil wol mei üs eigen Iiik-to-rike ophulde think ik —
hjit dat spil sa net, baes skoenmaker ? Jou en jou soan
bin der ommers mei-libjende ledematen fen, oars net ?"
„Meiwirkjende leden," sei de skoenmakker, „dy dea
is kin to minsten gjin lid fen Kethorica (sa hiet it) wose."
„Né," sei baes skearder, „mar dy balde hjar stil, en
ik ljeau dat dat better is as jimme hele lawai.
„Neamst\' dat lawai!" sei de skoenmakker ! „ \'k Ha
de leste kear in fers opsnien der \'k in bulte eare mei
bihelle ha, it het ta \'n titel:
Aldra!
Aldra eer keijen sijn brillanten,
Aldra omringt aan alle kanten
Ons d\' ijz\'ren spoorweg met zijn band;
Aldra het lieve vaderland.
Aldra, met vleugels aan de voeten,
Zal Ceres hier Mercuur ontmoeten,
Als d\' ijz\'ren spoorweg met zijn band
Doorslingert \'t lieve vaderland.
-ocr page 14-
4
Aldra rijdt harder dan de heeren
De handwerksman in Zondagsch\' kleeren ;
Door d\' ijz\'ren spoorweg met zijn band
Reist hij met vrouwlief hand aan hand.
Aldra zal \'t land van Turk en Mooren
Ook aan de menschheid toebehooren;
De ijz\'ren spoorweg met zijn band
Brengt volk aan volk en land en aan land.
Aldra zal uit de handwerkstanden
Ook menigeen bij \'t spoor belanden ;
De ijz\'ren spoorweg met zijn band
Bevordert schielijk eiken stand.
Aldra zal dan een werkman leeren,
Met kunst en smaak telegrafeeren;
Door d\' ijz\'ren spoorweg met zijn band
Krijgt \'t domste volk het meest verstand.
Aldra zal ook met gladde knoopen
De sjouwerman de straat oploopeu,
Daar d\' ijz\'ren spoorweg niet zijn band
De zegen brengt in elke stand.
Aldra, mijn pen die moet bezwijken,
Zal schipper Jan de fok neerstrijken,
Daar d\' ijzeren spoorweg met zijn band
Dan \'t scheepje vaart op \'t vaste land.
Aldra zal ook de voermanswagen
Met diligence om afscheid vragen,
l>aar d\' ijz\'ren spoorweg niet zijn band
Dien heelen rommel helpt aan kant.
Aldra zal men hier tierelieren,
Als men bij Wopke leest gaat vieren,
Daar d\' ijz\'ren spoorweg met zijn band
Dan bij hem brengt den hoogsten stand.
-ocr page 15-
5
Aldra maakt Wopke met den hamer,
Met bijl, en zaag, en schaaf een kamer,
O Wopke, mocht het reeds zoo zijn!
Kristallen glazen, blauw porc\'lein
Daar zullen wij bij \'t tierelieren
Hier in ons dorp dan leest mee vieren.
De ijz\'ren spoorweg met zijn band
Brengt zegen in het vaderland!
Ik heb gezegd !
                                    Pier Elzikus.
„Hwet seist\' der fen, baes skearder ?" — frege de
skoenmakker.
„Dêr sids ik fen, hwet ik er altïd fen sein ha," sei
baes skearder, „jimrue jouwe der sok raér gftd op, dat min
wit er nin bean fen as \'t op \'e preekstoel of ïn \'t Jan-
Klasenspil thfts heart."
„Nou mar," sei Simen, „baes skoenmakker isoarsecht
poëtisk, \'t is spitich dat er sa\'n prozaïsk wiif het."
„In boasaerdich wiif, dat ljeau \'k wol!" sei baes skear-
der. „Lesten bin \'k hjarres foarbygien, en do deklompearde
baes skoenmakker, think ik, hwent hy sei mei \'n stimme
sa swier as in thongerbui:
Ik ben de graaf van Zonderland....
en do kraide it wiif der throch hinne:
en ik slavin en sonder brand ! ....
en aste nou net handich turf helleste mei de kroade, den
stek ik dïn pompierrommel onder de ierdappelpoiit. Dou
woste er mei lietsjelêsen throch en skoenmeitsjen hestin
ougriis fen ; en üs Pïbe bangst\' ek op \'e dwaelwei, dy
resumeart ek al fersfekken seit er, fen hagelwit en lelie-
blank
en blauw koraal en rozerood en ranke leest. — Dat
is fêst fen in skoenmakkers dochter omdat er in least by
-ocr page 16-
6
komt — mar opbAlde scilt, of ik \'t scil gjin Trin fegebeard
mear hjitte."
„Ja," sei de skoenraakker, „elk het sin biswier; mar
ik gean raiu eigen gong. As min sinaek in letterkinde
kriget, dat bikomt yen throchstrings better as in hddfol
jenëwer."
„Ik hald it meast fen beste dominys," sei baes skearder,
„it oare drait my foar d\' eagen."
„Ja it drait dy wol mear foar d\' eagen" sei de skoen-
makker wer, „hwent dou hAldste ek fen pleisierige merken;
hwet biste de leste kear, mei griene tüken biwoele en
swart om \'e kop, raer ta de doar in rulle, en hwet het
dïn wiif do \'n grimmitige oanspraek dien."
„Nou matt\' jimm\' ophalde,-------nou is \'t lïk, sei Simen,
„as de iene de oare borstelt, den wirde se beide skjin."
„Mar de skoenmakker borstelt my swart," sei baes, „en
dou kinst\' din wereldske spreuken om mïn part sels wol
bn\\ke."
„As jy bros wirde, baes skearder, den gean ik er üt"
sei Simen, — „allegearre goe joun!"
„ Joun Simen ! Gean mar nyljochter!" sei baes skearder,
„mei dfn wereldske waenwïsheid."
De bakker wier sa fier hinne, dat er de ulde stuten
fortard hie, dy baes skearder him in hoartsje lin beskikte»
en nou frege \'r oan baes: „Wit je ek as Lumme al ta-
stimming jown het om sin kampke l:1n foar \'n diel on to
stean oan de spoarwei ?"
„Hest\' er in tastimd, Lumme?" frege baes skeader do.
Gjin antwird ! Lumme slepte.
„Lumme wost\' ek lftn misse .. e. e ? Lumme Skobbert
Lummert.t.t.t!"
„Lumme slept as in dea poep," sei de bakker.
-ocr page 17-
7
„Gean efkes ut 1e wei," sei baes skearder; „ik scil
him in pear drippen kftld wetter in \'e nekke falie litte."
Dat barde en Lumme sprong oerein en sei koartwei :
„ Uivel! hwet lekt dy goate !"
„Goate?" sei baes skearder, „droamste."
„Nou,\'1 sei Lumme, „ik wier min of mear ïn\'e dodde —
min het de hftd jouns fol."
„Ja," sei baes skearder, „de iene het de holle fol, de oare de
hannen fol, in oaren it gemoet fol fen onrest, mar dou scit
de büse wol fol jild krye foar dïn kampke kin, oars net ?"
„Dat wit ik net. Mar hwet foei my niis op \'e kop ?"
Baes wer: „Och ja, mm ftld hüs wirdt minder} it lekt
dêr by dy spant luns, en dat het dy bidript."
„Den bin \'k fen de oes in \'e drip rekke." sei Lumme
„sa giet it wol mear — en asf er hwet fen witte woste, as
ik min kin net misse wol foar de oanbeane priis, den wirdt it
my gerjuchtejik ünteigene. Dat \'s ek al fen de oes ïn "e drip.1\'
„Dou mast mar oanhalde," sei baes skearder, „sa ha
\'k mïn wiif ek krige."
„ As min heech ïnset kin min letter altiid wol ta sayen
komme, plichte üs heit to sidzen."
„Lit dy smelbroeken der earst niar ris hwet omstappe
mei bjar tsjoenderremeedsje. Mar sa tsjok astou de
ribbe snien ha woste, kin \'t ek net, elk mat hwet ha.
Licht léste dy stêdmannen ek wol spek."
„O bliksmoi! dêr komt notaris oan , scoe\'k sidze oan\'e
stap."
„Goeden avond saam! —Baas, wat laatje me wachten f\'
„Ei nou," sei baes, „ik wachtsje ek wol ris; mar wy
ha sa \'n drok petear oer de spoarwei, minhear mat it
my net kwea nimme."
//Nu, nu!" sei minhear, „scheer my hier maar."
-ocr page 18-
8
„Kom" sei baes, „it giet mïnhear as de dief dy \'t net
skele koe as er to Grins gisele waerd as to Ljouvvert; nou
dy de minsken inaklik skeart het in earlike kostwinning."
„Is die koop doorgaan, baes bakker ?" frege Notaris.
„Ja," sei de bakker, „dêr ha \'k gauwer noch mei west.
Simen ken der in moai lükje mei dwaen, as de spoarwei
him fen in hoeke fen \'t kin öfhelpt."
„O," sei baes skearder, „den het de bakker dêrom nei
Lumme sin hln frege en hy ruiende \'t jinge er nest lai,
mar den is \'t to let, baes; kwft is Heintsje de mosk.
Simen Godloas is jou to boas."
„Hea baes, jy beginne to rimen sei notaris."
//Ja, mar wy habbe oars in rimersprofeet dêr in \'e hoeke
sitten. Né, hy is al lUfile. L)at komt fêst omdat ik him
mei de wirden fen sm wiif om \'e kop smiten ha."
„Heb je misschien op Simen tegen," frege notaris, en
forfolge siinder antwird ou to wachtsjen, „dat doet my
leed, want ik hou hem voor een fermen vent, die van
arbeider het zoo ver wist te brengen, dat hij door op-
passen en knapheid in den veehandel eenig vermogen
verworven heeft: ik hoop maar dat het hem verder goed
moge gaan. Goeden avond saam."
„Navoiid mïnhear!"
„Mfnhear sin piune is ek better as min skearmes, wost\'
dat wol ljeauwe bakker ? Dy pript ek tn \'e spoarwei —
om reitsjen! Simen en hy scille elkoar de skiepkes wol
ta driuwe — think der mar om."
„Zoo zoo, dan is \'t hier ? dankje wel !" hearde min
buteu doar sidzen, en twa hearen in langen en in koarten
stoepen de skearwinkel in. Üe feint fen Wopke kastlein
hie se der hinne laet.
„Zoo baes, zou je ons wille scheere ?"
-ocr page 19-
9
„Ik skear altiid, mar \'t jouwt in bttsje wol; as de hearen
mar sitten gean wolle. — Dogge de hearen ek al ïu spoar-
saken ? Den kinne wy krekt mei elkoar — ik sit er de
bele joun ek sahwet in ?
„Nu ja! dat kon u gerade liebbe... weet u hier ook
wone \'n zekere Lambertus — Lumerus is \'t niet ? —
Lumerus — Soes — Soes — Soes ?\'\'
„Ja de hearen miene fêst, Lumme Lefferts Soesebol,
dy sit dêr to knikkeboljen. Ik hab him niis mei kfild
wetter by \'t forstfm brocht, mar dat is him al wer for-
getten, scoe \'k sidze. Lum . . mer ... t!" roap baes sa
lüd as er mar koe.
„Hui kerel, wat maak je mij verschrikt." sei de iene
hear dy onder \'t mês siet.
„Wel! je zoudt iemand de koorts op \'t lijf jage," sei de oare.
„Ja," sei baes, „de hearen habbe heel oare sinen as
Lumine, hwent dy forlukt er noch gjin hier om," en baes
gülde yet 1 Cider: „Lu ... um ... mert!!"
„Warempel niet om uit to houe,\'1 seine de hearen —
„Kerel, ben je dol ?"
//Ne," sei baes, „mar as jimme Lumme sprekke wolle,
den tsjinnet de man dochs wekker to wêsen, ïn \'e sliep
kin men elts en ien wol bitrappe....
H&ld him efkes in swewelstoak Ander de noas, bakker,
en oars scil ik wol."
Dat barde — en dêr rïsde Lumme oerein, en sei: Dy
\'t my ha wol dy kin my krye — ik lit my fen gjin ien
by de noas krye, sa lang as ik Lumme Lefferts Soe-
sebol hjit.
„Nou," sei baes, „dat is ek goed, hwent hjir binne
wol twa hearen om dy, en de iene is ek ridlik lang, dou
meiste wol deales oppasse."
-ocr page 20-
10
„Dou hest\' er slach fen,1\' sei Lamme, „om in oar alles
onder de noas to thriuwen, mar hwet wolle disse hearen
fen my ha ?"
„Wat blief!" sei de iene hear — „jelui hebbe hier \'n
Arabische manier van spreke, maar je kunt toch een ge-
woon christen mensch beter verstaan dan wij u. En dus,
wij wilden Soesebol verzoeken met ons mede te gaan, ten
einde overeen te kome over zijn aan den spoorweg af te
staan land. We zijn landmeters en komen van Kijkswege.
Kom een glas wijn met ons drinken, dan kunne we \'s
ovcrlegge en skikke en plooije; we wille dan dat var-
kentje \'s even schoon wassen, hé ? — Wat zegt u daar
nu van ?
Lumme seach hinne en wer, en dêrom sei baes skearder :
„Minhearen, Lumme kin better oei\' sftpenbry en kofje,
as oer win en jenever; en dêrom thocht my de hearen
moasten mei gean nei Lumme sin hiïs; den koene se mei
iens sïn wiif ek ris sjen, dy kin ek meiprate, en het in
heel skel lud as \'t uedich is; dat wier heel amusant.
Neame de hearen dat sa oars net ?"
„ Jy met je friesch latijn, jy speelt satieretje, hoor!
\'k hebje begrepe, maar enfin! we gaan met je mee, Soe-
sebol!"
„Nou Lumme, as \'t sa lang wekker bliuwe kinste, wolle
de hearen mei dy gean,1\'\' sei baes.
„Best," seit Lumme, „goe joun!" en de hearen sidze:
„Adieu — Adieu f\'
„Nou, baes bakker, nou biane jou en ik like machtich
as de stoellen, dy min wiif en ik hiene do wy trouden,"
sei baes skearder.
//Mar twa ?" frege de bakker
„Mar twa," sei baes, „en de kleankiste der twisken,
-ocr page 21-
11
dat wier üs tafel, — Ik hie yetthrye gftne rè jild, en mïn
wiif hie neat. En nou ha \'k yet greater plak groun ïn
eindom as ik mei \'n lege jildpong oersmite kin. üisse
went en \'t hornleger is mines. Dat ha 1k allegearre mei
skraebjen en skrippen krige. Min bern binne great en der At
en troud. Nou kin \'k mei gjin ien rfisje ïn \'e hus krye
as mei mïn wiif en de kat. Mei \'t wiif, omdat se sa
lang wei bliuwt as se mftlke hellet, en mei de kat omdat
se de malke opsüpt as \'t wiif net thus is. Mar dy spoar-
wei, bakker, scil us doarp net foarüt helpe, dat ljeau ik,
Wy sprekke elkoar wol ris wer. Litte we mar ris tsjien
jier fierder w\'ose, den steane hjir hüsen leech, dy nou net
to kryen binne, dat scill\' je sjen !
„Mar ik mat yet inkele klanten oan hus bitsjinje, en
min wiif is op kreambisite."
„En ik mat nei hus," sei de bakker. „Mar is je wiif
op kreambisite op Snjeun ?"
„Op Snjeun," sei baes skearder, it is ommers Woansdei
hjoe. Hwet sit dy dat kampke lan ïn \'e mage, dat Simen
nou het.
„\'t Seit sahwet," sei de Bakker. „Joun Baes!"
„Joun Bakker."
II
BIJ LUMME-BOER. OAN HüS.
Wy hawwe niis Lumme Lefferts Soesebol opstappe
litten mei de beide lAumjitters; dy al pratende wei op
sïn hus mei him tagongen. Einlings stiene se opithiem
foar de doar.
-ocr page 22-
12
»Je moet hier nederig in je eigendom kruipe," sei de
iene tsjin Lamme.
„Omdat de doar hwet leech is, hê ?" sei Lumme „Mar
alle minsken binne ek gjin lange lanmjitters ! Jy matte
de kop mar foaroer of op \'e side falie litte — en jou maet
koe der wol mei \'n koer ierdapels op \'e kop tlirocli, dat
liket wol sa \'n litse gl Apert, dy forpraet him ek net."
Lumme sin wiif scach forheard op ; mar de lange mtnhear
seach hjar sa gau net, of hy sei: „Verduiveld, wat knap
wijije! Om daar een zoentje van te mogen hebben, zou
een daalder waard zijn."
„Dat ljeau \'k wrachtich !" sei Lumme, „\'k hald\'ter foar
dat my \'t stik wol op 5 gune to stean komd is. Hja
wier der earst lang net rtnsk mei, mar omdat ditspiltsje
min eigen wier, liet se op it lest hwet tafalle litten. —
Nou Trtn!" sei Lumme luder, „dêr kom ik nou mei twa
hearskippen oan, en de iene het swart krol hier, dat
mochste altiden sa graech lye, oars net ?"
„Warempel!" sei de nnnhear, „dat heb ik dan op je
vooruit, Soesebol. Uw haar komt my voor is zoo wat
licht blond."
„Ne," sei Lumme „ljocht bronse hier ha \'k net; ik piel
mei gjin hieroalje en smardery. Mar dochs min hier is
sahwet si uk en flaechshaftich fen kleur; mar dou bist
er linkende wei al hwet oan wend, net Trïn ?"
„Hwet hest it altiden raer," sei Trtn. „Nou, hearen,
gean sitten, as je bijeaft, it is hjir net bot ïn oarder, ik
wist ek net dat hjir sokke foarname hearen komme
scoeden."
//En wy wisten niet dat we hier zoo \'n lief vrouwtje
zouen vinde, en zoo \'n dikke ferme meid, — \'t is de
moeite waard, hoor!" sei de léste.
-ocr page 23-
13
„To dinder!" sei Luiunie „de litse raïnhear foroaret ek
al, mar \'k scoe jimme beide wol riede, dwaen der mar
neat gjin moeite om, it iene is min eindom, en dat ha\'k
djilrder noch, sa as \'k niis al sei, en As faem der tornt
in boerefeint oan, dy disse lïtse mïnhear wol onder \'t baitsje
stopje en de greate wol dubeld gear teare kin. Dos bliuw
fen alle beide froulju mar in eintsje wei."
„üêrom mei min wol in geklik wirdtsje ha, hwetsidze
de hearen oars ?" sei de boerinne.
„Ik zou \'t gelove," sei de lange, en stapte neideboe-
rinne ta, wïlst er hjar in klapke op it skouder joech ; —
„Ik zal u eens \'n grap fbrhale..."
„Ne, né!" foei Lumine dêrop ïn, „gjin grappen! Der
bin \'k folstrekt net op geset. Mei de han dat giet
noch, mar mei dy swarte bakkebirden mast net thichter
by min wiif koiume, der wirdt se wïld fen, en den kry
\'k er moarn mar lést mei. Hïnders op \'e rin, en malle
frouljn der ha \'k it min op stean, hja matte beide in team
bliuwe."
//En dou mochtste wol mear in \'t fatsoen bliuwe," sei
de boerinne. — „ Disse hearen, kin \'k wol bigripe, komme
fen wegen de spoarwei, en aste dy hearen nou frjeunlik
bihannelste, den kinne se As faek in hele bulte goed
dwaen, mei \'t forkeapjen fen üs lan; hwent misse matte
wy it dochs."
„Wel nou," sei Lumme, „ik wol de hearen graech goed
bihaunelje, mar as ik it lan misse mat, den wol ik durom
it wiif der net by insejitte. Ik bin sa fier, ik wol \'t boadskip
feu de hearen wol witte."
„Jawel, jawel nu, ter zake dan, boer! Kijk, hier
heb je de kaarten en plannen — zie eens! dit land hier
hoort aan den bakker in \'t dorp."
-ocr page 24-
14
»Né," sei Luinnic, „dy is der al efter, dy liet it forkoft
oan Simen godloas."
„ Ei, ei !*\' sei de hear, „dat is een slhuraert geweest, hoor! —
Nu, maar daar naast, dat is liet land van u, niet waar ?
en juist dit land is aangeweze om er \'t station op te
bouwen." ....
„Nou, nou," sei Lumme, „as de staetstonne opmtnlan
stichte wirde mat, den scil der in bitsje fen oerbliuwe,
ha \'k op "e rekken.
„Vreemde manier van spreke," seine de hcaren tsjin
clkoar. Tsjin Lumme forfolgen hja do: „al nemen wy
uw land geheel, dat is niemedal — wy betalen het immers
duur; maak daar staat op."
„Dur best it al," sei de boerinne; „dou mast mar net
dwêrs tsjin alles inlidze, Lumme."
„Je het een allerliefst wijfje, Soesebol," seine de hearen
tagclïk.
„As \'t moai waer is," sei Lumme, „marto dinder man!
hja kin ek oar bier taepje! Mar miu lan is ck bost, en
\'t leit my gadich, as \'k. it keare koe, den woe \'k it net
rnisse."
«Missen moet u \'t toch boer, ea door redelijk te zijn
bespaar jy je zelf en ons ook, veel moeite, en bovendien
bevordert u een goede zaak van algemeen nut en belang."
„Je matte mar net bigjinne to preekjen," sei Lumme,
„hwent den giet it jou krekt as fis dominy, — de man
wirdt net ljeaud — oars diene de ïninsken der nei."
„Hoor eens," sei de hear — u krijgt per bunder of
hectare naar rato......\\
„Gjin bunders en hektarjen en centarjen en aekliks;
mar pounsmjitten en roeden fen 13 foet en 2 thomme
ha \'k it meast bigrïp oer," sei Lu mme. «As de hearen
-ocr page 25-
15
mar öfroaye hwet ik misse mat, den scil \'k it moarn ris
omtrêdsje, 4 tredden geane er moai likernöch ïn \'e roede,
en den scil \'k it sikür mei de roede neimjitte."
„Dat zullen we doen," seine de hearen, „accoord I"
„En non ha \'k de hearen in pantsjeibl kolje ïnskonken,
en hjir binne klüntsjes, as je bijeaft," sei de boerinne.
„Een suikerzoet boerinnetje ben je, een snoepertje van
een vrouw! Zoo dank je, moeke!"
„\'t Is mal," sei Lamme, „dat de hearen sa \'n bigearte
nei froulju ha, binne der by jimmes gjin, of binne se to
djur to onderhalden?"
„We zoeken er nog om, boer, maar als ikereenevind
als de uwe, ik neem ze gerust, hoor! En nu moeten we
gaan; tot later Soesebol! dag moeke, lach nog \'s lief;
zie zoo! — dag dikke meid," en dêr wieren de beide
hearen de doar wer üt.
III.
ÏSJIEN JIER LETTER.
In tsjien kin der fry hwet barre, en dat hie foaral ek
in \'t spoardorpke pleats hawn.
De spoarwei wier mei \'n jier of\' seis der al klear wirden
en brftkt, en de underfining hie de fbrwachtingen biskamme
en ek wier makke. Alles throch \'noar nornd hie it dorpke
der net sa \'n kilte by woun, as \'t net earder forlern hie.
In de greate herberch kamen net sa folie greate lju
mear as \'t plichte om der oansetten to hawwen. Boar-
-ocr page 26-
16
gerij u, om ris ïn \'e tfin to thédrinken, kamen wol — mar
fen sels mei \'t spoar, en net as earder de hearen mei
moaye ridtugen.
Dillesjans- en postkarre-riden wier ophalden. Op\'ediik
seach min lang safolle foetgongers net mear as \'t plichte —
gjin iens gêrspoepen. Sadwaende hiene herbergen, kroegen,
bakkers en winkels minder fen de reisbere minsken, as
do de spoarwei der net wier.
Marsdragers pochten ek net, hjer!
Mei ien wird sein: de drokte giet nou om it dorp en
foar \'t spoar ging dy er throch.
Min seach ek net jamk mear in hear riunen, dy omseach
om in hussteed to finen. Der knipte earder ien At; en
wier der foar nitnmen earder ck net, och, sa \'n lïls wentsje
leech of to hier, nou stiene der fikse hitsen en wenten
leech.
\'t Is bikend dat ïn folie opsichten sommige stêdden der
by forlern ha. Stcdden as Grins en Ljouwert ha der by
wouu. Mar ha de ueariiigdwaendcn forlern, it geriif, dat
it spoar oau elk en ien bringt dy reisgje mat en wol en
foardiel ek dat is bast net to sidzen.
Min wirdt hinne en wer toawere — dat is mar wier, en
het gjin tiid om honger en thoarst to kryen.
Nei disse opmerkingen wolle wy wer de skearwinkel
opsiikje. Baes is Alder wirden en in bitsje jichtich, mar
oars de alde baes vet. Ek twa, thrye fen de As bekende
klanten binne der en Simen is oan \'t wird.
„Nou, dat it jimme forbaesd foarkaem, dat wol \'k wol
ljeauwe," seit Simen, „mar hwet diene jirnme dy kant flt ?"
Wel! ik hie byen stcan to Durswalde en Lutnme hie
folk to Appelsgea wenjen, en sadwaende rounen wy nei
Appelsgea," sei de skcarder.
-ocr page 27-
17
„k Ljeau dat it de 19e Septimber wier, de jouns om
iu ure saun, acht. Ik Lear sahwet gesus sftnder to witten
hwet it wier, en do in lftd as iu basune, mei in slimme
cfter nei: Waar zijn wij hier!\' Wei man, \'t wier as ik
throch de groun gong."
„Ja," sei Linnme, rbaes foei foar dea del. De man-
chesteren broek heakkc eftcr in oubritseue twige, en waerd
in i\'rouljnsrök. Ik krige him by de lurwen, ik skodde
bim, ik wreau him mei \'n hanfol dauwiet geve om \'e holle
en einlings suchte er: Och heare, best ek hwet sjoen,
Lamme, of beste licht net iens hwet bjerd?"\'
\'/Ei ja, ju!\'\' sei \'k, „dat is fêst dy loftbongc, dat best\'
hjocd sels At \'e krante lêseu, dat se dy bjoed to Am-
sterdam op gcan litte scoene. Dy is oer sé en al bjir
hinne dreaun, think ik. Witst net, Simen, in dy tiden
do \'t spoar bjir kornme scoe, dost\' dat lan fen de bakker
koft beste, dat baes skearder do bjir op dit selde sté
sei: ik woe wol dat it spoar gleaun by de loft lans fleach ?
Nou aiiende er dat er dêr foar straft waerd eu dat er
sa \'n gesichte oan him jown waerd.\'"
„Ja," sei baes skearder, „min kin gau to folie sidze."
„L)at stimdeu de oaren allegearre mei.
„Wonderbaerlike utnningen binne er langer," sei baes
skearder. „It spoar ek, dêr scoene wy allegearre rikien
wirde, mar \'t mat noch."
„Wy babbe der dochs in lftkje mei dien, Lamme., hè ?"\'
sei Simen, „ mei \'t oustean fen Cis kin ; der ha we do goed
jild foar hawn ?
//Ja, dat koe al," sei Lumme. ,,\'k Hab lésten ek ris
spoard ; ik koe der oars bast net ta kommc, \'k ba \'n hekel
oan dy nye utfinsels. \'k Mat fêst Invet tai sjoen ha, hwent
2.
-ocr page 28-
IS
in hear dy foar my oer siet, sei: „Je rijdt liever met
je bruintje, Soesebol, hé ?"
„\'t Scoc wêse kinne, sei \'k, mar kenne jy my ?
„ Dat hoort u, en hoe gaat het uw vrouwtje ?"
„To dinder," sei \'k, „nou kom ik er efter ! Jy binne
de lange mtnhear lunmjitter! Nou matte wy ris fuskje,
net ? sjea sa ! — Non, min wüf is lang net in vrouwtje
mear — hja is wol helte breder wirden, en ik doar der
mtnhear nou ek wol thichte by komme litte, hwent nrïn-
hear sin bakkebirden binne sahwet sihverskicr wirden,
Mar mïnhear is fêst al troud ?"
„\'k Heb er nog geene gevonde, boer."
„Net? né jimme biune feu dy wilde jerken, en as jimme
den by njuete eintsjes komme, den fleane se foart, dat
kin \'k al sahwet bigripe."
„Zoo, zoo ? Maar mijn kleine kollega van toen heeft
er toch eene heele groote vrouw gevonde, hoor, die hem
totaal over \'t hoofd ziet."\'
„Nou," sei Luninie, „den is er best bewarre, hwent de
greaten matte op \'e lïtsen passé. Is mïnhear lésten ek
mei throch de lolt flein, of hoeft it der net metten to wirden ?"
„Neen boer! heeft u \'t gezien en waarzoo ?"
„Wis! thichte by Easterwalde ; üs skearbaes wier by
my, dy het er fen omlein fen skrik. Hwer scil minhear
nou op ta, benn\' der al wer spoarwegen in oantocht ?"
„O ja, er zijn er zoo veel onderscheiden planne, dat
houdt je levensdage niet op."
/\'Nou", sei Lumme, „by uses is \'t nou al sa fier, dat binders
en ky dêr net mear fen op \'e rin tsjenne. hja litte hjar earder
dea en stikken ride, sa goed is \'t al biwend. Mar ik hoopje
net, dat de lof\'tbongen tn \'e iuoade komme; dat spil koe ris
del ploffe."
-ocr page 29-
19
„Wat blieft! — wat noemt u daar?"
„Wel, loftbongen — ken minhear dy net ? Ho se \'t
ha, dat kin \'k ek net sidze, mar der forkeare minsken
Ander, ik ba se praten en trompctjen hjerd : \'t liket mal!"
„O juist, Godard met de luchtballon."
„God aerd, sids jy! my thinkt sa\'n kearel het in diwels-
aerd sa by nacht throch de loft to fleanen. Min sinen
binne moai tai, mar oars wier \'k er ek hinne ploft"
„Dêr mei wieren \\vy by de staetstonne fen Ljouwcrt,
en do binne wy skaet. Dat binne oars wol smedige kearels,
ik mocht se wol lye ! "sei Simen.
„Dat ljeau \'k," sei baes skearder, „dou hest er in goede
ribbe fttfeegd!"
„Hwet ik krige ha, kaem my ta, baes," sei Simen ; „mar
haw ik net in goed wird dien foar jou beide soanucn ?
Jy ha sa fen \'t spoar onsein en der bang foar west, en
nou ha docbs jou beide soannen der in goed arbeiders be-
stean fen. Üy beide hearen lanmjitters ha my dorta holpen,
en dcrom mei \'k se foaral graech lye."
„Ja," sei Lumme, „ik ek, mar by in tsjep jong wiif
binne se net to goed bitroud." —
„Wohnt hier nicht der scheerder ?" waerd dor buten
doar seiu, en dêrmei ging de doar iepen, en kaem in reisber
man in, dat wol in hantsjemier like to wosen.
//Wol oe mich auch scheeren, baos ?" frege de man ?
„Mei alle plesier," sei baes, en de poep waerd oan-
spand op \'e skearstoel.
„Dat skearmês," sei baes, „onder \'t ïnsjipjen, dêr dy
hoekc mei fen jou kin of snien is, liet greater west as
mines, Dütskman."
„Das glaub\' ich," sei de poep, „aber da hat ein
Turco mir gesabelt, ond ein audrer kerl hat nachhecr mir
-ocr page 30-
20
dreiu geschossen in 1870, in den Krieeh ; ich bin ein lan -
wehinian. Verstehn sie miv ? 1
„Ja best," sei baes, „üs heit hie ek hast sa \'n tongslach.
Den binne jou ien fen Keiser Wilhelm sin greate helden,
forhelje mar fierder!"
De poep forfolge:
Der herr haubtman sagte gegen mir, ich soll aus den
streit gehn, aber ich sagte: nein, herr haubtman, ich hab
den kerl g\'sehn der \'s gethan bat, der Teufel hol\' ihn,
wenn ich ihn krieg.
„Siea sa ! to mar!" sei baes skearder.
„So bin ich oet den geled\'ren gelaupeu uud habe ein
torco fast gepakt ond habe ihn mit geslepfet nach den
hem haubtman, ond da habe ich gesaget: Herr haubtman,
da habst doe ein Turco — da f\'
„Nou ik bewönderje jou, man," sei baes ; „woll\'jy to nacht
by nses bliuwe?"
Dank oe, baos, thank oe! ich komme von dem bauer
her ond hab auch gewarkt an den haven da zu Harling,
ond geh noe nach den spoarweg von Irhove, so bin ich
neher an das vaterland."
„Ja," sei baes, „dat vaderland, dat vaderland, hê ?"
„Kann ich das spoar haben, zu neun fthr ?"
„Dat ken je best krye," sei baes."
„Ond wollen mir auch, mal sagen, wo der backer wonet."
„Mei alle plesier," sei baes, „kom mar mei."
„Ond ist auch speek hier zu kauf?"
„Ek wol," sei baes, //jy matte mar sidze hwet je opit
hert leit, hwent it scoe my net forfele as scoe \'k de hele
nacht nei jou barkje."
„Das ist gar sjeun von oe; noch mus ich buter ond
brot haben11
-ocr page 31-
•21
„Dat \'s neat," sei baes, „dat is in dy selde winkel, ik
kin \'t jou hjir wol wïse. Sjoch, dêr dy faem foar de doar
stiet wennet de bakker en de winkel is der nest."
„Ok, das liiipsche maidchen da, dank oe baos! Lebe
glücklich, guten abend!"
„To dinder!-\' sei Lamme „dy sllde poep het ek yet
frouljusflesk oan hini, oars scoed er net sein ha: dat
htipsche maidchen ?"
„Ja," sei baes, „dy net in Fries is hjit hjir altiid mar
skirapjende wei in poep, mar sa \'n man as disse, dy sïn
faderlun fordigene en in stik fen \'t kin forlera het, dêr
mat min earbied for ha."
„\'t Kin wol wêse," sei Lumme, „mar ik ha mear earbied
foar min wiif; dy is wol helte breder fen kin wirden, en
dat mei \'k ljeawer lye as sa sniel om \'e kiuwen. Mar
nei \'t jinge dat de man opslaen woe in sïn spïskeamer
op \'e rêch, liket er oars goed sonn to wêsen. Ljeawe
sauntsien en gjin ein ! der komt de skoenmaker ek oan!
nou komt it folk by de liuwe; mar dy het de kop
op \'e side......"
„Non", sei baes skearder, „den het er fêst wer rïmstikken
profetearre, dy sit ouuners altiid fol fen profesy."
„Goe joun?" sei de skoen makker.
„Ha jimme hjir in poep hawn *? — ik seach poepeleasten
ïn \'t paed hjir hinne en hjirwei; dy haw we altiid spiker-
koppen ftnder de skoen."
„Ja," sei baes skearder! „stil! ik hjer him fen fjirren
sjongen.
Wer sagt mir an wo Weinsberg liegt ?
Das ist die stad mit ehre,
Wo Weibcrtugend ond Weiberlist
Die Preinde konten wehren, ensf.
-ocr page 32-
22
„Nou, in mirakel is \'t! iu mirakel," sei baes, „ho \'t dy
minsken sjonge kinne\'"
„Soa, binne jy ek in ljeafhahber fen musik" sei baes skoen-
makker, //ik ek, ik huid fen dicbtkinde, mus ik en alle
kinsten en wittenskippen."
„Hfild jy ek wol fen jou vviif?" irege Lumme.
//Pas dou mar op din eigen wiif," sei de skoenmakker.
„Dat jouw \'k oer" sei Lumme, „bja het nou de hichte
to minsten de breedte, dat freamde fftgels der net op in
fleane, mar to \'n earsten do \'k hjar hie, do hie ik it net
op freamde snuskoannen. Do wier se ek sa gau as wetter,
mar nou untrint se my net mear."
//Ik forwachtsje," sei Simen, „baes skoenmakker scil
wol in moai gedicht In \'e holle ha. Wy ha by \'t oan-
lidzen fen \'t spoar sa \'n moai ding fen him hjerd."
„Ja," sei Lumme, „dat hjitte Alva, \'k miende oars
dat dat sa \'n minskefretter wier."
„Ne, né! It hjitte: „Aldra," is \'t net wier baes skoen-
raakker ?"
„Krekt," sei baes. „Ik hie oars in ding under hannen,
om it nut fen de spoarwei ütkoinrae to litten, binammen
foar fis dorp, mar ik hab in neidelige tnfloed der Tn krige
throch it fitpakkeu fen in keardel by Wopkc kast\'lein dy
him koncureut neamt. Dy kundicht in greate plakaten
oan, dat er alderhande carsen en skoen foar in thrêdde
minder 1\'orkeapet as ik foar bisteld gild ha mat."
„Gemoedsbiwegingen ïn in dichtstik meitse \'t wol ris
moai," sei Simen, „ik scoe \'t wol graech ris hjerre wolle."
„As \'t lang is," sei baes skearder, „den wol \'k it net
hjerre; ik kin \'t net best oan \'e kop utstean."
„Ik wol," sei Lumme, „ik wird er altiden slüch fen."
„Dy tel ik net," sei de skoenmakker.
-ocr page 33-
23
„Né," sei Simen, „helje mar op baes! Ho hjit it ding ?"
„It het ta \'n titel „Als nu," sei baes.
„Als nu liet oog aanschouwt het wonder onzer dagen,
Die treinen, lang en vol, die op den spoorweg jagen;
Alsnu het oor verneemt dat sissen en dat stenen,
Men \'t dorpjen vergelijkt bij \'t dorpjen van voorhenen
En hoort het schel gefluit, \'t is onbegrijplijk, maar
Voor mij ook vctleeren manslaarsen voor 4 gulden 50
\'t paar!
Als nu met snelle vaart, nog sneller dau de rijken
Voorheen per as en paard, Jan rap per spoor gaat strijken,
En koppen vreemd en raar door \'t spoorwegraampje turen
Als Moor of Indiaan of als de drommel gluren
Naar \'t dorpje hier aan \'t spoor, \'t is onbegrijplijk maar
Voor mij ook vetleeren mansschoenen , voor 3 gulden
slechts het paar!
Als nu een lange rei van boute vreemdelingen
In Wopkes fraaijen tuin fonneeren ronde kringen
Om tafeltjes geschaard, stoffeerd als schilderijen,
Men ons het dorpje aan \'t spoor als woonplaats gaat
benijen,
Zoo welgelegen, schoon, \'t is onbegrijplijk, maar
Voor mij ook glad leeren vrouwenlaarsjes voor /"2.50
slechts het paar!
Als nu geen diligence \'t Wilhelmus meer laat hooren,
Maar \'t schrille stoomgefluit u door het hoofd gaat boren,
Als lach voor karrepaard, en voor des schippers zeilen,
Mijnheer de concurent rondvliegende gaat feilen,
Schier allerhande waar, \'t is onbegrijplijk, maar
Voor mij ook weigehakte vrouwenmuilen voor slechts
/ 1,20 \'t paar !
En, toch, al brengt het spoor niet allen ruimen zegen,
-ocr page 34-
24
De levensadren zijn nu langer deze wegen ;
Moge ook het stoomgefluit niets zijn als aaklig huilen,
Wij zouden met voorheen niet gaarne willen ruilen ;
Als nu geen concurent, hier henen spoorde maar
Hij geeft mausmuilen tot mijn schade en verwondering
voor slechts f 1,50 \'t paar !
Ik heb gezegd                                     Pier Elzikus."
„Knap sein P\' sei Simen. „\'t Makket fry hwet onder-
skie as immen sin eigen wirden briïkt, of in oarefternei
praet. Jy geane foarAt! dat kin min skoan wite. In
bulte sidze mei \'n bftsje wirden, dêr mat min ven mar
op utlidze.
\'k Ha je wol begrepen. E rekt it spoar mannich ien
sin kost winning, in oar geslacht het der minder lost fen.
Binne der nou to folie jeneverforkeapers, pakkedragers
of marserindeis en boerearbeiders en sjouwerlju, wol nou!
den mat sok soarte fen folk net inear oanset wirde ! Den
mat it der mar op taleid wirde dat er nou telegrafisten,
machinisten, smiddeu, rïdtuchmakkers, wetterboukindigen
en al sokke bidriuwen foar tn plak komme, hwent ho folie
libje der ck al net fen de spoarwegen en hwet der by
to pas komt.
Us foanllders en fMders habbe sédiken makke, kanalen
grawen, de Spanjaerden weiband, Fransken en Engelschen
fen \'t liiem jage en oukeard ; — wy meitse kinst- en spoar-
wegen, „werken des vredes,"" dat is ommers it moaiste
fen allegearre.
Foar in stfir of hwet komme wy wit ho fier, maklik
en smout.
Gelearde Ijuwe ha hjar holle, rike ljuwe hjar jild, de
regearring de moeite der foar oer, tallease arbeiders Tn
alle fakken hast ha der wirk throch, wy meye as \'t net
-ocr page 35-
25
slimmer wirdt wol dübeld en dwars tofreden wêse. Wy
hoopje to minsten hertlik dat de ltn Snits—Bolswerd—
Lemmer—Hol werd—Birgum—Drachten en bybehjerrende
plcatsen en sa gau as \'t kin
Het gansche land
Omringd door d\' ijzeren spoorwegband
Komt tot stand !
„Hwet tliinkt jou, baes skearder?"
„Ik doch er it harkjen ta," sei baes.
„En ho seit boer Lumme.".
„Easterwftldd"! roap Lumme sa liïd as er koe.
. „Hwet nou ?" sei Simen.
„Och," sei Lutome, „ik miende dat ikdyloftbonge wer
seach; dat ding komt nachts altiid wer by my."
»Ik hjer it al," sei Simen, „wy matte nei hus, it wirdt
bêdgeanderstiid."
„Kom boer en us poëet-skoenmakker! Wol to resten,
baes skearder!"
„Ek sa!" sei baes.
-ocr page 36-
De Frïslie JPolderjong-e.
Kom sjongster! sjong ris op ! Fen djippe — djippe dingen
Wier ik min lïsre kwit; . Dou langst him niy wer oer!
Ik wol in djippe thins it djipste boppe bringe;
It djippe fen \'e wr&ld — dat jowt min rtmkreft fjflr.
Dy in \'e hichte wol — Goe\' reis! Ik lit him stige!
Ik net — ik gean omleech, dy \'t sjen wol, wit ik fêst,
Scil foar min held — jawol! de holle frjeunlik nige
En litt\' him fierder noch mei wille en mei rest.
Ja, saun foet in \'e groun , en den noch si nis wol thrye,
Dêr stiet min stoere helt, alhiel in \'t ingelsk lear,
Mei learsen, skcp en lep, mat \'k him in \'t harnas krye
Mei hier en bird en pet — den ha \'k min ridder klear.
Der stiet er — tsjok en breed — \'t kanon oan d\'iene side
Mei kanonniers er by — dy wachtsje op bifel
Strak litt\' se foclitich krüd, der ftt \'e skeppe glide
En.\'tsakket in \'t kanon (de kroade mien ik) del.
It fieldstik — siuch, it komt! de barrikaden bibbr\'je
De putbaes, de kornel, dy winkt.... en dór is \'t fjur!!
Klets !! Alles swart fen krüd ! Dy him net wol bislibbr\'je
Kom nimmer tinder skoat, hwent oars den giet\'t er oer.
-ocr page 37-
21
Ja, scjit mar, dapper folts ! — sioch! dy dêr tiraléra,
Hwet lade en scjitt\' se rêd hiar bukseu tn it roun,
Niu wetter san of Hem — neat kin de heiten keare
Hia scjitt1 mei ien en oar, dat \'t dawert oer degroun.
Ja, scjit foar wiif en bern, foar hird en plakjes heide,
F,oar fifskacht baitsjes en foar roak en skelk en jak,
Foar \'t bichjen op \'e stal, en skiepkes in \'e weide —;
Licht komt throch \'t slattersfjur noch alles op sin plak.
Earbiedicli stiet it folts (de Boargers) op \'e wallen,
De Boargemaster sels — bücht linich op \'e wal,
Elts lieart forbüke en stil de heldeskoaten fallen
En wikt foar wissichhcid ïn eigen bus en stal.
De wolfeart fen fts lan is ïn min heidens bannen;
De wei for wolfeart eu bidriuw, bja meitsje \'m klear;
De beakens fen de baen dy sett\' hja ïn \'e lanuen...
De spoarwei skepp\' hja skielik mei hiar wapens gear.
Mar hark!... dêr slacht de klok — hja smite \'t ark der
hinne ;
De mage seit er ien, sit oan de ribben fêst!
Nou, \'t sprekwird seit it ek dat slatters iters binne,
En niget is it net, dat elts in \'tskoft hwet lést.
In Moriaen dy kin sïn fel net witer blikke,
In slatter, swart as roet, dy wit dêr middel op,
Dy kin dy swiere kinst oan \'t slatterslichem skikke
En spielt de kleur der öf mei liemich wettersop.
En ja, mïn stoere helt kin fjuchtsje ite en flokke;
Omtrent ek like gced as mannich freamde poep
-ocr page 38-
28
Kin hy it spek en brea sa linich binnenslokke,
Dat \'t swiere svvarrespek meast glêd nei binnen sloep.
Ja, hanbré stikken brea en spek en griene earteu
En beanen undcr \'t smoar, dat is sin swiete kost;
Ik ljeau as hearen sirns dat in hiar mage nieaten
Dy rekken sunder help er net wer fen forlost.
Mar wol min den min belt net in it iten folgje,
It drinken fen de man dat is sa swier hast net,
Il went sukereyewetter kin er bulten swolgje,
En dat het In \'e maech net jamk in darame set.
En Jouke-bier, javvol, dat plichte er swiet to drinken
En joech mei klompen op de flier den wol musik ,
En hie, as d\' Ingelskman mei boksen, ek soms Hinken
En ghlde en b;11te en song en sprong soms rare brïk.
Hwet koed er in sin fleui den danich merke balde !
Nen ion dy greater wird op striette hie as hy,
Hy joech om nimmen neat, om jongen net noch alde
Elts hokke om him gear, adstinten faek er by.
Min putbaes korrenel dy briek do sims wol glêsen
Sloech stoellen kirt en klien. en tape oer de flier
De swiete bamdewin, — en just om sa to wêsen
Dat makket d\' alde dei Hebt ienkear him noch swier.
Woe mannich in sin fleur foar d\' al de dei hwet sparje .
En smiet it jild net wei sa as nou mannich docht,
Hy koe sin libben throch den wille dor foar garje
En hie In pleats fen krfis, op d\' Tilde dei den nocht.
-ocr page 39-
29
In pleats fen bidd\'le brea in eigen aerclicli klintsje,
In pleats fen roppich goAd in biuimel pakjen klean
In pleats fen \'n smoarge steech ir, kampke of in fintsje,
In pleats fen Ander thwang — koe\'r fry dêr hinne gean.
To let sjocht mannich ïn — ho swier de cinten weage,
Hvvet kwea hy sels him docht, dy \'t jild onnut forbruit
En sa sin eigen lok At heel it libben reage,
Dy thoarnen op sïn paed ïn pleats fen roasen struit.
Kom, slatters, hald mar moed, scjit mar mei modder-wetter,
Wês krigel, fiuchtsje foei, — licht dat it noch wol
lokt;
Throch warber wrotten wirdt it libben meastal better
As net in wide kiel de oerwinst wer forslokt.
It süpen rekket faek wol ienkear At \'e moade
En levert Skiedam brea in pleats fen rinnend fjür;
Den kryt it wirkber folts, de belten foar de kroade,
Licht flesk en spek en fet — goekeap ïn plaets fen dj Ar.
Ja, slatter, sa mat \'t gean! De helt fen weake drabse
Het meastal wiif en bern, moai stevich fen bistek,
Moai stevich ek fen mage, en, ljeau mar, dêr throch habb\'se
By winterdei sims faek oan \'t ien en oar wol brek.
De man fen stikken brea, fen spek en griene earten,
Fen beanen onder \'tsmoar, is dy soms Aid en krom
En ken er neat mear dwaen oan \'t slatten in \'e fearten,
Den komt \'t bidroefde krap der by him thAs sims om.
Sin wirk is swierdernoach, mar \'t lean om fen to sparjcn
Dat is by mannich ien, leau \'k, throchstrings net to swier;
-ocr page 40-
30
En fen in lichte pong den ek noch oer to garjen
Foar d\' alde dei, dat wirdt meastal net folie, n\'t wier\'?
Mar \'t skoft dat rint to\'n ein! — Rü\'f! pankoek brea of
bolle,
Rüf! strötteknap en strou, mei fet of loll\'manstip,
It is dêr rftch en rêd in slattersmagen rölle ;
It mat mar hastich gean, de klok slacht op \'e hip.
Tobaksdoas, tonderpót wirdt üt \'e bitse helle
En stiel en fjürstien jouwt oan Alde foddeu fjür;
Nou throcb \'noar elk noch liid en laitsjend hwet fortelle:
Der slacht de klok, hawar! Begjinne! \'t skoft is oer
De wapens in \'e han, kanonnen wer forsette
En barrikaden ek forbett\'rjc hjir en dêr
Sa wirdt it krïchsbedriuw oj) nj nou wer forfette;
De putbaes kommandeart — en \'t modderkrftd spat wer.
\'t Spat wer ta oan de joun om learsen nei de boksen,
Oan boarst en troanj\'en hals, en ek In hier en bird,
Oan rêch en skouderblcd, en ouder oan de boksen.
Dat scjit en slat mar wei, hast altld like hird.
Mar hark ! dêr let de klok ! \'k ljeau fêst dat is nou holdert.
De artlery dy swyt. It wirdt nou wapenrost;
De festing noch bishln en alles ïn \'e poldert,
En ite — en wirrich krupt min polderjonge in \'t nest.
Wier ik fen elts sin sliep ïn swietens nou ris skatter,
Hwa fen de minskeu scoe de swietste sliep wol ha?
-ocr page 41-
31
De Kening fen üs lan ? — of faek min wirge slatten ?
Ik sei de slatter, Ij eau \'kf de seafste rest wol ta.
Hab ik mei rimen jimme in glimke in \'t wêsen jage,
Den ha \'k min winsk folbrocht, — raar né alheel noch net;
Foar slatters ald en stram woe \'k wol dat jimme it hage,
Dat elk dy \'t barre mei in gawe der ioar het.
-ocr page 42-
•Jetske.
De keine Jetske, lol 1\'en fjur
Forgeat lijar fammcplicht sa mul
En \'t freeslik onk dat kaem Hij ar oer
Hja kreannne in jonkjen In \'e stal.
„R("(l, rêd my, sister ! help en ried!
Hoed us foar hun mei ried en died;
Forbergje my — dit hert — min jong....."
„Né!" sei de sister, „né" en gong.
I-e keine Jetske blea en maf,
De boppeklean en \'t hier mar losk,
Roun \'t tsjuster paed mei \'n suteldraf,
Nei d\' iserraendery fn \'t bosk :
„Broer, kear mïn skunde — \'t kin sa skoan ; —
„Forskülje, broer! my mei min soan:
„De himel leant &y boppe in oar". ...
„Sleep!" roap de broer, „foart, butendoar !"
De heit dy kaem fen \'t nachtmiei thfts,
Godfrnchtich mei in stichte sin ;
Hja fait him nou to loet mei \'t krüs
En bidt dat \'t hert him brekke kin :
„\'t Is wier, ik hab it grou bidoarn,
Doch nim my as jins tsjinstfaem oan ..."
-ocr page 43-
33
„Né slotske! wês biskiinpt — bipraet!
„Foart!" — Fen hiar beit op striette staet!
Do foei se oerstjelpe feu hjar siaert,
Hjar mem yet kritende to foet:
„Och, iep\'nje \'t skildich bern it hert ;
„Forjow my, hwet ik bitter boet." —
„Siocb, bern," spriek mem, „tonei docbs ta!
\'k Forjow dy \'t quea — doch God dy \'t sa ! —
„Dou kenst net hcal din menime bert:
„Kom hjir, min laem, forjit dïn smert."*
Ocrscl.
-ocr page 44-
J_>o Heicleliutte.
Petkak een ix Stedsskoallkmastëb mei
StN TUNABBEIDEB.
Douwe.
Nou, Master, ha \'k jou tuntsje Iiakke.
Masteb.
En thige biA,st nei t sin my makke ;
Ik hab it ntskcs krekt bisjun.
Min wiit\' is el\'kes At, — wy kinue,
Nou "t wy hjir mei us beiden binne,
Kis aerdich prate disse joun.
Douwe.
Ei ja, it kin al wonder rinne,
llwent jou en ik, wy beide binne
Oars fit de selde oarde wei;
Jou, boeresoan, binn" hcarskip wirden,
En ik, de man 1\'en heide en sjudden,
Bin d\' rdde wrotter dei by dei.
Masteb.
Sa is \'t. It lok dat het my tsjiune,
\'k llie koart mar in de strd hjir wenne
Of "k troude in tsjep en rïk jony wiif;
Den bin \'k hjir master as jy witte,
En dos wol \'k my net lye litte
Mar nim fen ien en oar geriif.
-ocr page 45-
35
ÜOUWE.
Dat thinkt my ek — ik bin forbftke,
Ik mat forheard de eagen luke,
Sa prachtich is \'t bjir om en om ;
Ik kin \'t my siker net bigripe,
Ik mat m!n eageu thiebt soms knipe,
Sa blinkt it rounom hwer ik kom !
Hwet hinget dêr in moaye skudel!
Is dat in klok cf sa \'n pandiïdel ?
Dat fromm\'s is dat üs keningin ?
Hiar man dêr boppe \'t kaminetsjc ?
\'t Is freamd en brik, ik kin \'t net ietsje !
\'t Is krekt as "k sels bitoaw\'re bin.
Hwet moaye blommen op \'e murre !
En den de flier mei thekkens floerre!
En blau porslein op \'t skoarstiensboerd!
\'k Leau dat min tonge in \'t kielsgat rekke,
Moast ik de freamde wirden sprekkc
Sa \'t wêse mast en liearre scoed.
.Masteh.
Jon kiun\' \'t al stomme mal bithinkc!
Dy keningin, ju, dat is Hiiikc,
Min wiif; — der nöst hingj\' ik, hiar man.
Douwe.
Dy mei dat great bosk bier en knevvel?
Binn\' jou sa \'n biustre freamde skewel ?
Ik ba bjir nearue hichte fen.
Min kin al nuvv\'re mal forwaye,
En ek in rare pfirem swaye;
, Êo ba jy sokke fratsen leard\'?
Jou pake sloech in oare slinter;
Dy wier ek master by de winter,
-ocr page 46-
36
Mar dead ienfaldich — master Geart.
Hy wier in dregen Alde master,
Hy hie in houten hanneplaster,
Dy brukte er as er nidich wier;
Us heit het my wol faek forhelle,
As master dor mei utbitelle,
Den gulden bern in ure fier.
Master.
Dos fiel jy wol, men mat as ikke
Yen néi d\' omstundichheden skikke
Fen tiid en wise dêr m\' ïn is.
Hwent hwa dy dingen mei bikoare,
My thinkt \'t is ginstich nou foroare
Mei \'t onderwis of ik bin mis.
In libbenswïs in klean en wenten,
Al kostet alles rïklik cinten,
Hwet is \'t non better dochs as do!
Ik think dat mannich arbeidsminske,
Dy nou in wente het nei winske,
Mei dy tiid net graech ruilje vvoe.
Jou habbe nou in wente Douwe,
Sa as se rounom nou guds bouwe,
Doelmatich foar in arbeidsman.
Alear siet do in earme bodder
Hast oan \'e hals ta in \'e modder
Der gris\'je, think ik, sels nou fan.
Jou en jins wiif jimm libben beide
Foar jierren ek yet op \'e heide, —
O né, mei \'t earste wiif — mei Sjurt;
Mar dochs jou sels, jou habbe er wenne:
Sa scoe\'u jy nou net best wer kenne,
Nou \'t rounom sa forbett\'re wirdt.
-ocr page 47-
37
Douwe.
Nou, Master, ha jy 1n snare rekke,
Dêr kiu my yet it hert fen hrekke,
Min earste wiif ruin dierbre Sjurt.
Min mei de wrald foroarje litte,
Hiar narame scil ik net forjitte,
\'k Skriem yet as oer hjar spritsen wirdt.
In eigen went, dy us sa hage,
Al wier\'n de mürren plagge op plagge,
Al wier \'t fen boppe \'n strieën tbek,
Al wier \'t in molsheap op \'e heide,
Min Sjurt en ik, wy alle beide,
Dy libben lokkicb, sonder brek.
In plakjen tun mei \'n dikjen walle,
In \'tefterhus in skiepke stalle,
En den in koeske ek dêr nest;
Den goudsjeblommen foar de glêsen,
Den foar it finster Sjurt hiar wêsen,
Dat het min sillichst libben west.
O, onforjitber eabel fanke!
Hwet hab ik thiisen kearen thanke
Foar \'t lot, dat us der barre mocht.
Alhiel bast wei in grien en blommen,
Sa seach ik by \'t nei hus ta kommen
Dêr jouns min hutte fol fen nocht;
En moarns den kamen faek us hinnen
Mei ljeawe pikjes pipjend binnen,
Kenintsjes hipten oer de flier,
It koeske gnoarre, it skiepke blêtte,
Wïlst Sjurtsje \'t ombït klear us sette ;
In himel wier it siker wier!
It is foarby. Dêr jinsen rêste
-ocr page 48-
38
Min wiif mei \'t bern, dy beide beste,
Dêr fier — dy svvarte heide oer.
Dêr binn\' se mei wït san biditsen ;
De heide svvart — faar roukleed stritsen,
Dêr by de tsjerke sonder toer.
M aster.
Uat wier de earste ljeafde, Douwe!
De weust er by. Dat mat jou rouwe;
Dy rouwe past in kristlik man
Wy tnatt1 sims as it kin forjitte.
En fdde wounen heelje litte,
Oars fin\' wy dêr de ein net fen.
En freatnd — ja, bjustre freaiud kin \'trinne,
In man, sa lik as jou ien binne,
Trout letter dochs in greatljus faem;
In man sa djip üt heide en walden,
Net jong mear, mar de troanje ïn falden :
In wonder dat dit foar \'noar kaem !
Douwe.
Dat wonder, master, wirdt forklearre
Heel diidlik, as jy ray oanhearre:
Minhear ontfanger, sonder frou,
Dêr wenne Trui allïkme allinne
Ik tftnte dêr — en dos wy binne
In kinde rekke, ridlik gau.
Ik rekke mei dy faem oan \'t fryen
En ringen kaem it tilde lyen:
\'t Wier krekt as \'k ïn \'e maling wier;
Trui „had hur nocht so skoan fan dienen"
En sioch jy wol — klear wier \'t ïn ienen.
Master.
\'k Think, dat se jou to gochem wier.
-ocr page 49-
39
Douwe.
Dat ried jy, Master, — foart in ienen.
It wier my oars ïn \'t earst gjin mienen,
Mar Truike hie my gau sa fier.
Ho min my oars in stêdsfaem noaske,
It is sa gien, vvy binne boaske,
En Trui „had an \'e heide \'n mier,"
Hja sei: „ik laat my liever bange,
\'k Hê alttd na de stad t\'orlangen
Te wonen — as \'t in bitsje ken."
Ik hie gjin rest, — üs went moast springe,
Ik moast Trui In in stêdskou bringe,
En ploakje nou de frucht dêrfen.
Master.
Nou sioch, it minskc is hjir berne
En het hjir ia hiar jonkheid wenne,
Bihoarlik lésen, skriuvven leard
En oare frouliusnufleryen ;
Se thocht hjir mear fortsjinst to kryen
En dêroan die se net forkeard.
Hja kin moai skoan hjar bannen reppe,
Jou ek — dos as jimni\' mei \'noarskreppe,
Den hawvve jimme \'t better nou.
Jou leare gau de stödske slinter,
En, sioch, sa midden ïn \'e winter
Is \'t better hjir as buten on.
Jimm\' wente kinn\' jiram\' skoan ïn wêse;
Jou wifke kin moai skiklik ltfse,
En waskje en plaskje en strike en dwaen ;
Sa kin it libben, dat jiram\' liede,
Jimm\' béide nocht en wille biede
-ocr page 50-
40
En ek in goed bistean wol jaen.
Ho folie keamers binn1 der, Douwe ? —
Douwe.
D»*r tn dy minskefftgelkouwe ?
Der binne sekstsien mei elkoar.
By nacht den mat \'k do doarren telle
Hwent, och, dat stêdsfolk kin sa skelle !
It is in finsnis — doar by doar.
Kortlïn do sei min wïfke: Douwe!
Toon nou ris dat je fan mij houe,
En doen in boodschap vlug en gau ;
Loop as je blieft na van der Schering
En haal in nije pekelhering,
Ik ben fan daag zoo schriklik flau.
Ik gean tn ienen op \'e trippel
Ik kom werom — ik hear gehippel
Sa by en om us doar omtrint.
Ja wol, der kaem it lyen ommers!
Ik stuitsje tsiin in stewich frommes,
Dat bry hjar by de klean del rint.
Min hearring kaem by hjar to binne
Mids ïn de rtsenbrye panne
„Wat suiplap sei se doe je nou ? —
„Hier dronken op de straat te loopen
„Om pekelheringen to koopen,
„Zeg, lompe ezel, ben je flau ?" —
Mis, moeke, sei \'k dat wier mïn Truike.
En geande wei bisakke \'t buike ;
Ik krige wer in oare doar.
En, sinch, in moaye frouliusholle
Dy scoe my, leau \'k, wol patsje wolle,
Ik hulde hjar de hearring foar. —
-ocr page 51-
41
„Foei laffcrt, sei se, pak je biesen !"
Do waerd ik dochs ris slop fen gntsen !
(Is burfaem mat in frjer iia ;
Dat wol de alders net nacht lye,
Nou scoen1 se \'t sa by tsjaster krye,
Ik kaem feu onpas dor op ta.
Mïn vviif roap : „Zeg waar blijf je, Douwe !"
Hjir, sei ik, knip mar tn \'e kou we,
In dy kanarjeflechterye.
Der hest in sAlte pikelhearring
Mei rtsenbry, as kreamfrou learling,
En \'n flauwe leffe man der by.
Ma ster.
Ja, siuch je, dat binn1 fen dy dingen
Om hast oan \'t laitsjen yen to bringen
Howol \'t fen sels mar selden bart.
Mar rin by nacht ris op \'e heide,
Ho \'tdêr is witt\' wy allebeide,
De paden djip, de heide swart.
Ik bin der oerkomd thige tsjuster
Uy nacht mei onwaer — o, \'t is bjuster!
Fen fmd\'ren en fen boppen swart.
Den skoppe tsjin in knibbelshichte
Den klets! tn \'t wetter in de lichte:
Ik, Douwe, hfdd it hjir foar kar.
Forlitten fielt men dor yen selnie,
Throch lïtse liochtsjes hast bidwelme,
Rounom yen alles, alles swart;
De win mei rein raest om jou hinne,
Jy witte sels net hwer \'tjy binne,
\'t Forstón, jou sinnen scjitt\' to koart. —
Jy wrame foart, de knibbels knikke,
-ocr page 52-
42
En einlings — eiulings — fiel j1 in hikke
En sjugg\' sahwet in heidehut.
It hontsje blaft, de doar giet iepen,
De bern lidze om \'e hird to sliepen,
Jy binn\' sahwet foar \'t waer biskut.
Ik sids jou, dat it my hvvet skeelde,
Dat aeklik swart — by ljocht en weelde
Sa by en om üs ïn \'e stêd.
Hjir oan \'e side fen mïn Binke
Mei ik net om \'e heide thinke,
Ik wird it libben hjir net sêd.
Dy moaye winkels moaye husen,
Dy stêd fen Ljouwert, ien ut tliftsen,
Dêr is it dat it my foldocht!
Dêr sltt ik noflike uren jimmer,
Dêr hab ik wille by de siramer,
Dêr hald wy Winter-joune Nocht;
Dêr leare en dogge 0.8 bern sa thige,
Dêr ha \'k in aerdich postje krige ;
Dêr stiet de Aldehouster toer,
Der stiet dy moaye kanslerye.
Kom, Douwe, \'k scil de flesse krye;
lt Liouwter libben mei ik oer.
Douwe.
Nou, Master, kom ! Hwet ha je ? — bitter ?
Master.
Dy deale né! — dy flesse sit er
Goed efter \'t slot. — Ik ha hwet win.
Douwe.
Nou, ek al goed! jiet den mar ïn.
Jy practtcn oer de kanslerye,
Dat dy sa moai wier; — ik mei \'t Iye.
-ocr page 53-
43
Der hab ik thritich dagen west;
Ik krige wirden op \'e marke,
Ik focht mei Olferts greate Harke
En knoeide \'m hwet op \'t alderlest.
Do vvaerd it oanbrocht, ik moast bliede ;
Mar \'k sids: gjin better plak op ierdc
As in dy selde kanslery.
Sa\'n libben mocht my nea oars barre,
Ik thocht \'k scil wer ris ien ousmarre,
Sa goed bifoel dat libben my.
Jy ha der niis in wirdtsje opp\'re,
Dêr het min wiif ek wol oer mopp\'re,
• Dat learen sa\'n fortaten docht.
As \\vy dör laug en breed oer prate,
Dat kin my net in bit niear bate
En Trui het fierst to folie liocht.
Hja lost mei staesje ut \'e boeken,
Dat froulju passé manljusbroeken
En manljusposten like wol.
Den sids ik, ja, ik seach foar jierren
Wol froulj\' op bokweetstelleflieren;
Dy hfildeu dat tsjin keardels lol.
Ek oaren seagen hwet to winnen
Mei wollekardsjen en mei spinnen,
In hele winter, joun op joun.
Sok ding wol Trui mar net bikenne,
Dat tsjinstich foar de froulju binne,
Dêr ha wy nea de ein ten foun.
Hja praet oer dokterjen, aptheekjen,
Oer tclegraefjen sels en preekjen
En ek wol oer Notarisklirk;
Der praet se oer mei in hele staesje.
-ocr page 54-
44
Ma stek.
Oer Frouwen-emannecipatie.
Douwe.
Hwet bijeaft jou ?
Master.
Frouw\'n-emaneipatie.
Douwe.
Ho sids je ? — frouljus manljuspaedtsje
Is manljuswirk den frouljuswirk ?
Master.
Dat is in saek dy litt\' wy rêste,
Wy siikje foar us sels it boste,
En as elk ien dat altiid die,
Scoe elk foar oar forbett\'re wirde.
Ik merk, dou kinst it net goed hirde
\'k Wit wol bwet foar dy better wie\'
Don meist\' net oer de studske dingen,
Wist ik dy op in plak to bringen,
Fen field en romte, tun en bosk,
Der ljippen, ljurken, finken fleagen,
De goessen throch it loftrom teagen,
Dêr fry to libjen as in inosk,
Dat wier it libben dat dy hage.
As wier din went den plagge op plagge
As wier it field ek heidegroun,
Dêr scoeste as fttlitten niinske
Wol libje sa \'t dïn hert it winske
En sprongst fen blïdskip ïn it roun.
Douwe.
Krekt Master!
Master.
My giet it oars; hjir is sa folie
-ocr page 55-
•15
Dat ray as bem siet tn de holle,
Dat \'k heare, sjen en witte woe.
It ien en oare is my slagge;
De stêd het my altïden hage,
Omdat \'k dor witnis fine koe.
Douwe.
Krekt Master!
Master.
Hjir binn\' concerten en komeedsje,
Ik hear ho learde ljn hjir reedsje,
En kinst en witnis haget my.
Min masterpost dy is hjir thige,
Ik hab in vviif At thüsen krige
Mei \'n aerdich heapke jild der by.
Douwe.
Dat leste dat is net it minste.
Is dat in skoallemasterskinste?
Dat think ik, hvvent mei my is \'t mis.
Trui het in hele bulte fratseu,
Mar jild, och hearink ! net in botsen;
De wierheid is \'t hwet ik jou sids.
Hja is oars ek wol by de pinken,
Mar het ek fen dy nuw\'re flinken
Dat skfirt se fit de boeken wei.
Hja het in boek, dêr kin min lêse,
Den mat se sels in sitchdier wêsè,
Hwet ding as ik bin ried ik nei.
En den wer \'t frouljus-manljuspaedtsje
Dat kry\' we op \'t lest mei alle staesje,
\'t Is as hja s\' alle fiif net het.
Min earste wiif dy praette oer spinnen,
Oer hinsers, ky, oer hoannen, binnen,
-ocr page 56-
46
Oer frouljus-manljuspaedtsje net.
Ik spilje meast mar Tuike, Tuike !
Mar, heare! \'k ha sa\'n rare Truike!
Hwet brout se my in freamde kost!
It rfikt sims krekt as ïïlde k\'lonje
Dat neamt se, leau ik, den bftljon, ju,
Wier \'k fen sok siepsop mar forlost !
As \'k my net stiif er tsjin forsette,
Den moast ik griene blêdden frette
Dat neamt se andivje sa-la-laed ;
Den sop fen griene kjellebonken,
Healgearc koal mei tsjokke stronken;
\'t Is i\'reamd hwet ik ïn \'t liif\' soms laed !
Ik bin sa tier oars net in \'t iten,
Mar hAld fen drege fettc biten,
Fen spek en woarst en bargesnioar,
Fen grouvvc en griene earte, beane;
Dat \'s kost dor \'t manlju fêst op steane,
Dat helpt inear as dat goelegoar.
Hwet ha \'k in wonder pakjen krige
Dat knipt my hjir en der ck thige
lt jaske is sa \'n swellestirt,
In testje mei in bles fen binnc»,
Mm broek is hast net ïn to linnen,
Omdat \'t sa stram ïn \'t kriis my sit;
De learsen nei de foet net makke ;
De iene foet in steltehakke,
De oare bin \'k al lang by del,
Mei \'n hoed op rin ik oer de striette,
En komt in kinde my to miette,
Den wird\' wy throchstring beide kjcl.
En Trui keu stiwe mutsen meitsje,
-ocr page 57-
47
Dy hinne of nei de nekke n\'t reitsje,
In skerldoek brfikt se langer net,
In jak krekt as in fald\'rich baitsje,
De kïps dor mat \'k it meast om laitsje,
Dy liket in hanswoarstepet.
Master.
Mar Douwe, wol \'k jou ien ding sidze \'i
Jy niat jou wiif sa leech net lidze,
Dat is beneden it fatsoen.
Jou wiif dy folget stêdsmenearen,
En dat is goed, ho \'t jou ek beare;
\'t Is siker al to mal to joun.
Hark Douwe, ut jou dwaen en litten
Kom ik it ien en oar to witten,
En net it minste üt jo praet,
As \'t heidrobïntsje Jn in kouwe
         
Sa binn\' jy, leau ik siker, Douwe!
Ik wit in middel dat.jou baet.
It heidepleatske fen min Tilde,
Dat koe ik ïn dy tiid net balde,
Dat is forkoft mei al it lan.
Mar witt\' jy, ho ik nou al thochte ?
De heide dy ik letter kocbte,
Dat wier in kolfke foar jou ban.
Dfr scill\' we midden op \'e hichte
In greate boerehusing stichte
En meitsje bou- en weidefield,
Mei sleatten, bosken en mei greften,
Der bruk ik jou, jy habbe kreften
Dêrta en ik ha dórta jild.
It plak hwersa dat scill\' je kenne,
Jy ha der tsien jier earder wenne,
-ocr page 58-
48
Der libben jou do mei jou Sjurt.
Dat plak dór matte jy wer hinne,
Den tkink ik dat jy lokkich binnc,
Hwent dur stiet ek jou heidekut.
Dêr meitsje vvy fen swarte heide
Mei wirk en kosten griene weide
En fruchtber boulAn in \'t rounoin.
En as den alles bloeit en tieret,
Us libben nei it ein ta slieret,
Den winskje ik dat ik sels dur kom.
Ja Douwe! jou en ik togearre
Wy wolle op dat plakje stjerre,
Dêr wy togearre boarte ha.
Gjin stAn — gjiu jild binimt de wille,
Dy wy der ienkear smeitse scille ;
Wy matte nei de heide ta!
De indruk dy wy iens outfongeu,
Do wy fen honk de wrAld ïngongun,
Dy bliuwt, leau ik, in minske by,
En wirdt min alder, den sims thige,
Het wer dy indruk ficdsel krige,
Forlangt min dat wer op in ny.
Douwe.
Krekt Master, mar as \'t siker wier is
En wis en wrachtich ek sa fier is,
Ho kry ik dor min studske fron V
Ik hab er al oer praktisearrc:
Wy binne mei \'noar iens togearre,
Ik jouw se mar present oan jou.
Jou wiif draecht fêst ik stive mutsen,
Of het wol dit en dat to putsen,
Of oarc ftoe flittnery.
-ocr page 59-
49
As ik it wol ha, sjuch, den is er
Fen my der yet in omkesidzer;
Dy paste jinsen wol by my.
Ma ster.
üêr unit \'k my earst ris oer bithiuke
En oerlidze ek moi \'t vviif, mei Hinke,
Den wirdt jou Truike secondant;
Mar letter mat se ek dêr hinne,
Omdat jimme troudc minsken binne,
As \'t dêr in \'e es is — klear en kant.
Den, sa by hoarten en by stuiten,
Den neani\' jy \'t mar „een heerlijk buiten,"
En jiet ly wetter hjar ïn \'t ear.
En hearlijk hüs mei flinke boaden,
Wel, as jy hjar den efkes noaden,
Den roun dat hele spil wol klear.
Den komm\' wy mei \'n oar, ik en Hinke,
Eu scille \'t nye spil bidrinke
En doape \'t bus : De Heideblom.
Sa sciir wy stiltsjes, as wy kenne,
Dêr Trui en Hinke beide wenne,
En op it lost 1\'oar fêst: ik kom !
Den scill1 wy mei \'noar (Is dêr reppe,
In eden skeppe, altïd skreppe
Om elkoar wille en nocht to jaen.
\'t Akkoart dat scill\' wy heel wol fine,
Nou, Douwe ! wol jy jou forbine \'?
Docwe.
Ja Master! mar ien foarstel d.vaen,
As ik dat spil in oarder meitsje
En ald, krom en forl\'allen reitsje,
Qat al min dwaen neat mear bitsjut,
i.
-ocr page 60-
50
Mat ik dat spil den wcr forlitte ?
Of woir jy my den wenje litte
Dêr ik sa lokkich wier mei Sjurt ?
Master.
Min han dêr op!
Douwe.
Nou scoe min krite,
Den scil \'k min alde dei der slite,
Dêr \'t iens min earste ljeafde wie\',
It plak beskul Tn grien en blommen
Dat wirdt mïn leste hiunekommen,
Dêr Sjurtsje faek four \'t finster stic,
Hwer ik sa fry wier as in protter,
Ik, oars in earme heidewrotter,
\'k Ha dêr de folie fryheid kend;
As \'t heidrobïntsje ïn \'e kouwe,
Sa gïng it ïn \'e stêd mei Douwe;
Ik bin de folie fryheid wend.
Ik thank jou master for jou jeften,
Ik bin sa oandien, al min kreften
Dy sitte tn dit iene wird.
In gjin forgildne slawernye
Kin min dat lokkich libben krye
De fryheid fen in heidehut.
Master.
Dat is sa, — reade Indianen
Oanskouwe nou de spoarweibanen
Mei leed en inerlik forthriet.
Ik leau dat \'t ek de heideljuwe,
Dy wy ftt heidehutten driuwe,
It selde leed oan \'therte giet.
Ik seach soms ïn miu feintejierren
-ocr page 61-
51
Dy heidehutten ek fen fieren,
Mar ek alheel vol thichte by;
Ik kuire mei mïn heit Jêr hinne,
Dêr hwer se nou alheel net binne,
En \'t is soms bast as rout it my.
Dy hutten mei dy ljeawe tunen,
Dy twisken seadedïkjes lunen,
It wier in pracht by simmerdei.
Se binn1 fordwoun foar jild en kennis,
\'t Is wier, — mar \'t is hast heilichskennis;
It leste fry foar d\' earmen wei!
Dy plakjes tfin mei swit bidrippe,
Dy frucht fen jierren, jierren skrippen,
Ging throch kultuer en jild forlern
Foar d\' earme minsken, mar foroaren
In fielden, dy it each bikoare;
Min kin der butenpleatsen sjen.
Mar as in ein fen \'t nest of jage
Flucht At sïn went fen heideplagge
De heidbiwenner nei de stcd.
Wy mei him fikse wenten bouwe,
It bliuwt foar him in minskekouwe,
Om \'t hy der sa sïn fry net het.
Douwe.
Krekt Master ! krekt! in eigen hutte,
Al mei de wearde neat bitsjutte,
Giet boppe \'t moaist en greatst kastiel;
En in \'t foarutsicht mei \'t my barre,
Jou redde hwet mei Trui en hiarre,
Op \'t lest kry\' w\' elk sa\'n lot ta diel.
Het Trui mar earst hwet dïdlomdante,
Sa sein j\', n\'t wier ?-------
-ocr page 62-
b2
Mastek.
Né! secondante.
Douwe.
Nou niy om \'t elfen, — dril se mar!
Jou ha \'t foar my sa thige makke,
Ik bin fen blidskip ïu \'noar sakke,
Jou redde \'t licht ek wol mei hjar.
Jou ha foar my de hier bitelle
My iit de fiigelkouwe helle
Fen Trui of holpen, ljeawe grut !
Dêrfoar het nou min kiel gjin klanken ;
Mar nou en letter — twich thanke
Foar fryheid ïn de heidehut.
Masteb.
Nou, Uouwe, winskje ik wol to resten;
Goên joun oan Trui, it alderbóste!
Douwe.
Jou ek sa, Master! Goeden jouo !
-ocr page 63-
N o ch t en wille.
Jan en Tsjeard.
Jan.
In minske, dy \'t net folie wit,
Mar wol hwet witte wol,
Dy leart, al sit er oars den ek
Hast mei foaroardiel fol.
Sa sei min burman Tsjeard lestdeis,
Hy het hwet letters iten
En snurret my den reis op reis,
Mient alles hast to witten;
Mar blikje! komt er hjir ris wer,
Den scil\'k kastanjes briede
To gleaun dat hy se daye kin;
Dêr scil\'k my op biriede.
Wy binne beide hantwirksman,
En ek hast like rik; ,
Dat hy nou wiser is as ik,
Dat liket mfdle brïk.
Hy kin hwet freamde wiïden mear
En sit, hwet mear to lusen;
Mar dêrom hoeft er net waenwiis
Tsjin elk en ien to wêsen. —
Dêr is er wrachtich ! — Kom, gocn joun!
Dou trefst it as de dief
-ocr page 64-
54
Dy\'t gisle wirde scoe, hwent ik
Scoe krekt ek dy to liif.
To sidzen, op dtn wisheid los.
Sids ray ris : nocbt en wille,
Hwet ündcrskie is dêr dochs fn ?
Kinstou dat ut \'noar fïlle ?
ÏSJEABD.
Dat binne sibbe wirden, maet;
Dy koen\' hast mei \'noar trouwe.
Dfrop koe\'n spraeksora man op \'t Nut
In redefiering bouwe.
Hwent ha je nocht, it sprekt 1\'en sels,
Den folget ek de wille;
Hwent wille sünder nocht, lean \'k, dat
Wy net licht siikje scille.
Jan.
Nou biste f\'oart al glêdwei mis,
Der wirdt sa folie winske,
En wille habbe, ljeawe man !
Dat winsket eltse minske.
En komt er den gjin nocht mei del,
Den redde hja \'t er siinder.
En wille smeftsje, kearel, dat
Is ommers ek gjin wunder.
üou bist oars, miende ik, sa geleard,
Dou mast my dat fortale;
Don hest oars ommers ek studeard
In sa\'n grammatikale.
Tsjeaed.
Hwet slachste er nou wer dom nei ta,
De regels fen in tael
Dy mat men kenne goed en wol,
-ocr page 65-
55
Den is \'t grammatikael.
For nocht eu wille, goede man,
Kinst dêr niu bTt mei wirde ;
In \'t wirdboek fen de Frïske tael
Mat dat üs fitlein wirde.
It komt er ek net krekt op oan,
Plesier en nocht en wille,
Dat binne thrye wirden , dy \'t
Net folie skele scille.
Jan.
Ik leau, don sitst er al mei fêst,
Ik jow "t yet net forlern.
Ik wol dy beide wirden wol
Ris tige goed bisjen.
Stel, dat ik graech jenever mei,
Den sftp ik mei plesier;
Mar kom ik dronken by min wiif,
Hwet wille ha \'k ? Gjin sier!
Dêr scoest in botsen op forsjen ,
Ho \'n krib as dat den is.
\'k Bin oars sa mfd mei hjar, dat \'k soms
Dêr \'t supen om forsids.
Mar de filde Adam noeget my
Den letter wer sa smuk,
Dat ik in korte poas dêrnei
Al wer to folie bruk.
Tsjeard.
Dat komt dat is forkeard plesier,
Der is wol oare soarte,
Mar dochs, ik fetsje dy, wy binn\'
Nou, leau \'k, al hast akkoarte.
Dou wotte sidze: wiere nocht
-ocr page 66-
56
Dêr mat de wille op iolgje ;
Min kin mei bulten sterke drank
Dat net de kiel tn swolgje.
Nou, doch dat den hwct minder, Jan.
Ik siikje nocht tn boeken ;
Mar drinkston soms iu slok, dou hoefst
Sa\'n liiffol net to braken.
Ik stel dou mocbtst er nocht oau ha
Dbi glèsen tn to bruyen,
En mei de skerpe stikken glte
Dtn hüsflier to bistruyen,
Den trapen wiif en bern dortn,
En sels moast dêr op dflusje,
Den bleauste, al hicste in lekk\'re rus,
Net heel lang froalik Fransje !
De deale, né! de wille bleau
Den stellich wol bincfter.
Sa makket dos \'t forkearde nocht
Yen \'t libben lang net srfter.
Jan.
Ik leau, nou praetst my efternei,
Ik ha\'t foar dy dikteare,
En mtn bidoeling wier, dou scoest
My \'t iene en \'t oare leare.
Tsjeabd.
Nou, wost in foech eksaraen dwaen ,
My goed! IIwet is in letter?
Jan.
Dat is in lange of korte krol.
Tsjeard.
Ei ju! witst dat net better ?
-ocr page 67-
57
It binne teikens, dêr \'t wy mei
Utbïldsje hwet \\vy thinke.
Jan.
Ik thocht al, dm forklearing scoe
Wol hwet gelearder klinke.
Tsj eakd.
Mar wist wol hwet in wird is, Jan ?
Jan.
In sniebill of in stien, goe man,
Dor \'t we elkoar fiks mei reitsje.
Dat kinn\' de hearen Tn \'e kroecb
Den stomme moai soms meitsje.
As ik dêr nocht en wille brocht,
Hwet scoen\' se dêroer tsiere !
En mei in sniebal of in stien
Elkoar om \'e earen giere.
Ja, wirdeu skiltsje kinn\'\' se ddr,
In lust is \'t oan to hearen,
Hja witte dêr de warden ek
Roungear en krum to tearen.
Mar biïten dat, ïn \'t algemien,
Hwet wirdt er al net spritsen ?
En ruannich wird, al die \'t hwet sear,
Het folie quea ütlitsen.
Sjueh, as je \'n losse sniebiil treft,
Der kinn\' je wol om laitsje,
Jy skodsje den de snie mar ut
Jou hier en fen jou baitsje;
Jou witte, \'t giet mar üt in grap,
En dêrom kinn\' je \'t stelle;
Wier \'t om biledigjen to dwaen,
Den scoe \'t jou ek wol knelle.
-ocr page 68-
58
Sa is \'t mei wirden krekt allïk,
Dy de echte soarte bakke,
Dy kinne dêr de hele wnlld
Mei bite en ek forlakke.
En as min wirden net tn skrift
Brftkt mar ta praet allinne
Den kin ien At de buterhoek
Der ek hwet mei bigjinne.
Brek den ris ien de mille los,
Dêr komt er in orasie,
En bunte wïfkes, thusen hast,
Dy harkje er nei mei stasie.
Tsjeard.
Ja man, dat jouwt hjar wille en nocht;
Dat\'s krekt as mei de glêsen,
Dêr\'k niis fen sei, it is der net
Plesierich by to wêsen.
In skiklik minske fiat doch fêst
In oarljues lést gjin wille ;
Doch binn\' se er ek by thftsnen, dy
Dêr langst nei habbe scille
Dat \'t mal giet; en bo malder den,
Ho moayer en ho better,
En mei \'n skïnheilich, froin gesicht
Biklaget min dat letter.
Dat immen deugdsora is en goed,
Mar inklen dy dat haget,
Min sjucht ho graech as raannichien ,
Mei laster \'t goed forjaget.
Inwindich wille en nocht wirdt throch
Gjin lastertongen rekke,
Mar immens wolfeart wol min soms,
-ocr page 69-
59
As \'t kin, wol graech forbrekke ,
Dat komt üt breagebrek wol faek,
Mar immens goede namme
Skandalich to bikladsjen, dêr\'
Wirdt faek üt nocht op flamme.
En wol dat beide net to goed,
\'t Bistean en de car to brekken,
Den fine lege sielen nocht
In \'t leffe gikoanstekken.
Ja, nocht en wille het hast elk,
Mar op forskate wïse;
Mar sokke nocht en wille mat
In skiklik minske oangrïse.
Jan.
Ei non, dat wirdt al bettor, man!
Der binn1 sa \'n maetskippyen ,
Dy witte licht it kweade nocht
Wol üt de wruld to kryen.
Mar nocht dat mat er wêse, Tsjeard,
Al is \'t ek dünsjen, springen ;
Dy \'toars net ha, matt\' dêrmei mar
Hjar nocht sjen oan to bringen.
Sa stie \'t kortlïn hast in \'e krant
In dokter, dy \'t sa thochte,
Do \'t min de merkeouskaffery
Sa \'thiet ter tafel brochte.
Sjuch, de iene jaget, de oare rtdt,
Wilst oaren wer ris farre,
En in fatsoenlikens mei elk
Wol nocht en wille barre.
Ik ha ris mei \'n pleisiertrein west.
Fen twa ta f jou wer rinne
-ocr page 70-
60
In de iere moarn, mei "n nocbtren raaech
Nei stod, — en dor gïng \'t hinne.
Üo sieten wy in Are of saun
Dor stiiffost nest elkoaren
En seagen elkoar op en del
Fen eft\'ren en fen foaren.
Wy kamen der mar ienkear At.
It wier in lange rige,
Sadat ik do in foech idéé
Fea ïnlïinsk oproer krige.
Mar wy forlearen net iii man.
Mar ien moast langer bij uwe,
Dy moast do as in heal kfmswoarst
De wein wer binnen kljuwe.
\'k Hie foar my in komediant,
En nest him siet sïn makker.
Hja fierden twamansstikken At,
Formakken sa bjar wakker.
De loft wier buyicb, hjir en dor
Blonk efkes soms de sinne.
Hja roapen : „Baes fen "tspoar! sa\'n loft
Matt\' je As bisoargje kinne.
Wy habbe üs jild bitelle en dos
Jy binn\' \'t moai waer As skildich.
Mar mei dy praetsjes — \'t wier mar koal !
Wy waerderi ongedildich.
Lïkwol, wy habbe t\' Arnhem west
Acht Aren ; — reine en waye!
Do \'k wer nei \'t spoar gïng thocht ik: hwa
Scoe der sïn hoed sa swaye ?
Dat wier deselde toanielist;
Hy seach dat ik it wier,
-ocr page 71-
61
üo roap er: „Buurman! vind je niet?
Van daag in boel plesicr!" —
Mar kremes ! \'t wier yet lang net op ;
In ftre of acht wer spoare !
Komedianten koene do
Hjar sels net iens bikoare,
Mar de iene makke feu sin faem
Hjar skouder mar in kjessen ;
Hwent ek hjar snobkoer wier al leech
En like leech hjar flessen.
Do like er wol in greate spin
In \'t midden fen in webbe,
En roap min „Steenwijk!" of hwet oars,
Sei hy : „Wat mut je hebbe ?"
Den waerd er wekker fen \'t rumoer
En gïng komïk wer lidzen.
Mar op it lest do hie gjin ien
Hast mear in wird to sidzen.
Om middenacht wier\'n we in \'e stêd.
„Slaapdronken, half bezopen
Ben ik ; nou vrind, ik wens je nog
Pleisierich twee uur loopen."
Sa ging dy bïsfeint by my wei.
Ik, throch de sliep ek dronken,
Moast rinne, mar ik koe hast net,
Sa hie \'k it in \'e skonken.
Sa\'n reiske wirdt den op sa\'n dei
Net djiir mei jild bitelle,
Mar dochs \'tplesier wirdt mei de hfld
To swier, to fierou helle.
Tsjeard.
Bliid At! bliid thus! sa giet it mear
-ocr page 72-
62
Al is me ek fry fen rinnen ;
Mar \'t is foar sljuchtwei Ijae dochs moai
Sa\'n reiske dwaen to kinnen.
Ik hab sa mei nei Utert west
En dêr de stöd bikipe,
Mei \'t aldermoaiste waer. — Sjea dêr!
Ik koe \'t my net bigripe,
Sa fier fen honk en dat sa gau!
In hege toer, de Domme,
Dy rinn\' je thusenkear in \'t roun
Foar dat jy boppe komrae.
De doar stie op en foart derby
Frege ik in foege jonge:
„Mei elk dor op, forgees, of mat
Min earst ek ta de ponge ?"
Hy sei: „\'tIs fry; et valt je zuur
Genoeg, dat tijdverdrijf,
Je loopt, voor dat je bove komt
Je darmen uit je lijf."
En siker ! efter my dêr roan
In wiif fen de alde Leye,
Dy hime en puste en s witte sa!
„Ik scoe jou wol bikleyc,"
Sei ik, „mar \'k ha gjin tiid dêr ta,
Sa mat ik rinne en draye." —
//Wel heden!" sei dat wifke wer,
„Ik mat sa gapje en blaye,
En \'k rin dochs alle dagen fêst
Nei Ljouwert mei in weintsje;
Dat fait my meastentiids net swier,
En nou — sa\'n — fotsen eintsje,
Dy trep — op — heare — stom — noch ta!
-ocr page 73-
63
Ho — is \'t — doch sa — mïsrabel ?
Dy toer — is folie — heger — fêst
Ek — as — de — toer — fen —Babel."
Wy kamen einlings op \'e toer;
Der stiene twa to loeren
Mei \'n istrament, ik thochte sa,
Dy likje net op boeren.
De jongste frege\'k : „As \'t je bijeaft,
Mïnhear, ho hjit dy kiker ?"—
Hy seach do mal sin makker oan,
Dy seach yet helte briker
En sei gjin wird. Mar de earste sei
Do: „Anglisch !" en skodholle, —
Ik thocht dêrop, sok soarte helpt
Hjir boppe my net folie.
De ljue dy \'k gean seach op \'e gronn,
Dy liken litse pinken.
Wy gingen leger in \'e toer
Om dêr hvvet bier to drinkan.
Dêr is in hele tappery
Sa moai, alhiel bysonder; —
Mar \'t bier is djürder dêr as oars,
Dat is fen sels foar\'t wftnder. —
In Utert is in boel to sjen,
To folie om to fortellen,
Mar ik fortsjinne er gjin deihier,
\'k Wit net hwa\'t dat dêr hellen.
Mar foar op \'t Sinkel-winkelhus
Stean\' hele greate beelden,
In „moedertje" fortelde my
Dat dy hjar sels forfeelden,
Om altiid sa rjuchtöt to sjen,
-ocr page 74-
64
Krekt nei de selde dingen ;
Ik krige in slompe jild, as ik
Se oan \'t laitsen wist to bringen,
En och, dat wffke hie sa \'n nocht
Dêrmei, en ik sa\'n wille
Ik thocht, hwet we in in oare streek
Nou wer ris fine scille ?
Alwer in wifke, \'k leau stködoaf,
Sei tsjin my: „Zie je\'m loope ,
Daar ginder op et end der straat ?
Die vent daar, mooi bezope \'?
\'t Is zonde en schande, vind je niet?
Zen ouwers zoo te plagen
En al het zuurverdiende geld
Zoo door de keel te jage.
Et is Godsjammer en beklaagd,
Waarempel! \'t was en zegen
Wis voor zen moeder als ze hem
Maar nimmer had gekrege.
Die deugniet en zen ouwers zóó....
Wier \'t leste dat ik hearde.
Dat ülde hert dat prott\'le sa,
Dat my it glcd oandearde.
Do ïn \'t museum, op \'t stêdshfts ,
En in in ald ruwine
Fen Vredenburg; en om \'e stêd
Koe me ek oeral hwet fine.
En ïn \'e spoarwein iinderweis
Sjucht me ek wer om yen hinne,
Sadat dy reisen foar in kear
Wol rjucht plesierich binne.
-ocr page 75-
65
Jan.
Dat mei sa wêse, mar ik tbocht
üo dochs op \'talderleste
Nou reisgje mar nei east of west,
It is dochs thiis it boste.
In eigen hiis, by eigen bird,
Dêr ha wy uocht en wille,
As \'t goed stiet, dy \'t wy fier len honk
Wis nearne fine scille.
By aids reisge elk en ien sa net,
Do gingen se to praten,
Sa nei mankoarren ta, sa \'t hjit,
En \'tjoech hjar better baten.
Hja breiden by dat praten hwet,
Of wierne om kriich oan \'t spinnen ;
Al joech dat ek sa\'n bnlte net,
lt wier doch altiid winnen ;
Us uocht en Aville is wol goekeap,
Mar dochs it mat forliese.
It nocht is nedich, mar it nut,
Dat mat men ned\'ichst kiese.
De kosten binne for sa\'n kear
Al licht ris oer to kommen,
Mar mei dy saken giet it as
Mei persiken en pronomen :
Dy smeitsje follentiids nei mear,
Den nimt min licht to folie ;
Den kin min \'t net fortarre en kryt
Den lést fen mage en holle.
En boppedien de büdelpest;
Dat is in slimme kwale;
Hwent as doarwaerder komt, den is \'t
-ocr page 76-
66
Mar kort en goed: „betalen!"
En oars forfolgje ! — Dêrom woe \'k
Wol nocht sjean üt to finen
I;êr "twierc wille wit ho lang
Yet wier oan fést to binen.
Lids dou my dat ris better üt;
Dou scit it fêst wol witte,
Oars meist dtn hele boekeboel
Wol gau forbarne litte.
Tsjeaud.
Praet dou dy mar ris ut! Ien gek
Dy freget soms sa i\'olle,
Dat hundert wisen babbe \'t licht
Net mei\'n oar ïn c holle.
Mar "t stiet, leau ik, al heel moai fcst,
ïhroch alle tiden hinne,
Dat ljue, dy \'t wirksom binne en froed,
Tkrochstrings ek lokkichst binne.
Nou wol men sokke warbre ljue
Soms ek ris Invet ibrmeitsje
Der binn\' 1\'orieningen, dy \'t ek
Dat doel bijeye en reitsje,
Elk ken bast leare hwet er wol,
Forgees ol\' foar in kromke ;
Te grcate ljuwe kostet dochs
Dat learen gans in somke.
Non, dat is ommcrs wol in nocht,
Dêt \'t nut in sit en wille,
Eu scoc dat ek tot wit ho lang
Gjin fruchten dragc scille\'?
Dou best altiid hy alle ding
Breidsprieranien en de wiele,
-ocr page 77-
67
Mienst dat de minsken in fts tiid
Net wirksom binne en piele ?
Dat merkefjuchtsjen fen alear
Katkneppeljen, gocslftken
Dat wieren Dochten, dy kinn\' \\vy
Nou siker net mear bruke.
Biquame ljue dwaen\' nou hjar best
Ora \'t folk hwet goeds to learen ;
Mar dêroni is it wrAldske quea
Net ut de wrald to kearen.
Sa komt it nea, leau ik ; altiid
. Komt de aep wer ut \'e mouwe;
En minskequea en minskegoed
Scil in in minske bljuwe.
Slacht nou mar de eew\'ner throch nei \'t goed,
Throch al dy nye dingen,
Den ha wy de biwirkers doch
Der thank foar ta to bringen.
Jan.
Dat kin wol vvêse, mar den matt"
Wy ek de mftle snurje;
Dat leanforheegjen kin, fordeald !
Dochs ek net iwich durje
Der komme gau Sinezen los,
Ek licht wol Indianen ;
De krante sei, it wirkfolk kacm
Hini dt*r licht oan to barneu.
As \'t wirkfolk altiid mear ha wo3
En hele Europe thwinge,
Scoe de Sineeske kattestirt
Hjar wol torjuchte bringe.
Dy bodsje foar in swart gesicht,
-ocr page 78-
68
En supe net, mar sparje:
Hja wolle for hjar himelsk rik
Mar ljeafst hwet jild oergarje.
Hja liAlde krekt as stöfrein oan,
Mei tige lange dagen,
Oan oplein wirk, en sedich stil
In halden en in dragen.
Do mArre, dy \'t om Sina stiet,
Is nou foar goed forbritsen ;
Hja binne, as byen ut in koer,
De hele wrald oer stitsen.
Hjar warberbeid en arbeidskrêft
Is nou de wrald in rekke,
En kin hjir \'t wirkfolk, ho brutael,
De nekke wol ris brekke,
Hwet ris mei fisk, in sobre kost,
Der binn\' se mei fornoege ;
En spek en flêsk, jenever sels,
\'tSkint dat se dat net hoege.
Dêr neffens thocbt my, scoene wy
Ek wol hwet sparje kinne ;
Of sidze hja mei ij acht, dat wy
By hjar barbaren binne ?
Matt\' wy licht al \'t oerdiedich nocht
Fen fis tiid ek yet deyê ?
Of net to kearen earremoed
0|> \'e Tilde dei bikleye ?
Min mat mar leare hwer \'t min kin,
Al is \'t ek fen Sinezen,
Den het min minder sorch en lest
En earremoed to fresen.
Den wirdt As daegliks wirk us nocht,
-ocr page 79-
69
En sparjen licht üs wille;
Sa dat we er op üs illde dei
Yet fruchten 1\'en ha scille.
Tsjeard.
Dat liket my sa slim net ta,
It jowt yen rost fen binnen ;
As min for nou en letter brea
Mei eare sjucht to winnen,
Den is üs de ulderdom gjin spoek ;
Den mei üs mooglik barre
In eigen hüs, mei \'n ljeawe tftn
Throch eigen flit bisparre,
Dêr \'t blommen foar de glcsen stean\'
En skiepkes by de hikke,
Mei lamkes, springende op en del,
Hwernei \'t de bernsbern rikke;
Den hingje er apels oan de beam,
Hwerthroch de byen snurje;
Den kin üs libben swiet en gól
Oan \'t uterste ein ta dftrje.
-ocr page 80-
I3<» Widclouss Sonn.
Baes Rjüerd en Pit er sin Burjonge.
Baks Rjuerd.\' (Sjuchl la "t /luster ül.)
\'k Scoe sidze, dat iïs bfmviifs jonge
DAr jinsen oau komt op \'e dük.
Elk het (is biirvviif op \'e tonge,
Hjar bern binne ek gjiu munsters lik.
Foarearst matt\' se elk de gek oaustekke,
Dy foar hjar hus it paed luns giet,
Den by de wei lans slope en brekke,
Hwet timm\'rc is, of to vvaechsen stiet.
Fatsoen kin \'k in dy bern net krye,
Hofolle \'k dêr min bost op doch ,
En letter matt\' se \'t sels bilye,
Dat ik mei noed tomiette sjoch.
Dy jonge is soun en flink fen lidden,
Sin lichem skeelt nin grewel oan ;
Mar leart er in \'e hus gjin bidden,
Der buten leart er \'t Sokken skoan.
\'t Is: „hê?" en „ h wette ?" „kop" en „bek.\'"
Sa \'n onbisnoeidens kin \'k net hirde. —
Jawol, hy nimt de gier lij ir hinne
Hy hilldt feu my oars gilns in bult,
Ho fel wy harrewarje kinne ,
Hwent ik fordraech him mei gedild.
-ocr page 81-
71
Piteb, inkommende.
Uaes! baes!
Da.es.
Seaft, seaft in bïtsje, Piter!
Min seit ck wol ris 1\'en „goendei",
Oars net V
Piter.
Dat rekket my gjin miter.
Der brek ik nou min kop net mei,
Ik mat jo gau Invet nys fortelle;
In plak kin \'k krye, man, for fcst,
Dêr by dy slachter, grouwe Jelle,
Ik hab der efkes hinue west.
It is in kearel as in bolle,
Wol thrye kear sa swier as ik ;
Hy scoe my moarn wol babbo wolle,
Eu dêr bin \'k divvels mei ïu \'t skik.
Den kry \'k de hud ris goed fol fretten,
En thfts kry \'k altiid fierst to min,
Dat \'k graech allinne er binnen sette,
Dêr it\' wy mei üs fiwen ten,
En ik kin faek it minste krye,
Hwent ik bin allemans fortbriet,
Hja winskje faken alle thrye,
Dat ik op Mokerheide siet.
Nou sjuch ik ütkonist, ja fordikje !
Nou kry \'k it liif deis op 1e least.
Lit den ris ien wer tsjin my kikje,
Den bin \'k it hele dorp wol treast.
Baes.
Mar stil ris, jonge, hvver wost\' liinne ?
Hwa is dat, dy \'t dy habbe wol ?
-ocr page 82-
72
\'t Scoe lokkich wêse, hweut jimm\' binne
Jimm\' mem ta lost, \'t is al to fol;
Mem kin op jimn\' gjin each mear hulde
Jimm\' binne ondogens oan \'e diik.
PlTSR
Dat lieg\' jy, baes! bwerniei den Alde ?
Ba es.
Dor ba wy \'t wer! it is den brik !
Ik mien altiid, it scil my lokke,
De rouwens fen dy ou to slaen ;
Dou kinst\' forniele, rase en flokke,
Mar gjin fatsoenlik antwird jaen.
Fatsoen, mïn jonge, mast bwet leare,
Oars komst er net fatsoenlik tbroch ;
Mar \'t wol mei dy albiel net beare,
lt helpt net, Invet ik oan dy docb.
Piter.
Nou baes, dat wirdt ek al in kroinkc,
Om de oarde snein sahwet in cint.
Jy ha den oars sa \'n sukertrompke,
Ik huid \'t er foar dat sit fol splint.
For \'n goed stik spek wol \'k tn gjin wike
Fen diwel sidze noch fordomd,
En bart it al, den scil \'t jou blike,
Dat my it by forsin ontkomt
Of jouw my \'n goed stik Dimter koeke
Of fine, mei sok spek der ïn,
En \'k span gjin tou foar bunte Jftke,
Of kerf de kruk fen kwelse Trtn.
Dat wol ik litte ïn fiertsien dagen,
En jouw\' jy er my in stoater by,
De Hu, dy \'t oars wol oer my klageu,
-ocr page 83-
7:!
Ha den sa lang gjin lest fen my.
For \'n fïfke wol \'k in sankje sjonge,
Sa mal en bjuster as \'t mar kin,
En krokt as Hans, de skoayersjonge
Derby ris thige skilick sjen.
Baes.
Al wer feu \'t spoar. Dou mast dat litte,
It komt forkeard oars foar dy fit,
En \'k frees soms datst\' bilfmje scitte
In \'t tichthfis yet in \'t einbislut.
Hiest sa brutael net west by Geale,
Den hiest nou al in thige plak,
Dy unbiskoftens, dat \'s de deale,
Dy bringt dy noait goed onder dak.
Dy lju binn\' from en froed, nei \'k hearde,
Ik thocht dy knappe Pi ter op,
Mar \'k mirk al gau ho min dat bcarde,
Dou krigest throch dy sels de skop.
Nou rinst er deis wer liddich hinne
En muglik nirat dy nou wer ien,
Mar as \'t al goede minsken binne,
Dou krigest stellich gau wer dien,
Learst gjin fatsoen ïn dwaenen sidzen.
Piter.
Hê?
Baes.
He ? sjuchste wol, dêr is \'t al wer;
It is gjin minsken fit to lidzen,
Ho \'t dat biwirtle sit, sjea dor!
Piter.
Hwette ?
-ocr page 84-
li
Baes.
Dat wird mast lang sa faek net bruke.
Pitee.
Net bruke ? Us mem dy seit it ek.
Baes.
Dat\'s ek al Ot \'e rouwe hoeke.
PlTEK.
Wel, sa \'n gesanger! Binn\' jy gek ?
Baes.
Kom, kom! mast sa tsjin my nou prate ?
Mar kibjen helpt my ek gjin bean.
Kin gjiu forstaunich lieden bate,
Den scil\'t mei dy biswierlik gean.
It falsk fatsoen wirdt wol ris lekke,
Mar hwa "t net haldt fen kliemrich praet
En komplimenten, mat dy sprekke ;
Dou bist foar sokke in kameraet.
\'t Fatsoen, lik as in hopen \'t leare,
Wirdt soms foar falskens wol biskoud,
Mar \'t wol in de omgong better beare
As unbisnoeid en ünbihoucl.
Mar dy kin \'k siker neat forwite,
Dou bist mei \'t lok to wr&ld net komd,
In earmoed moast dïn jeugd forslite, .
Biskawing het it dy üntnomd,
Net jown, woe \'k sidze. — By de strjitte,
Komt dat de bern sa gau net oer,
Is \'t oars net wier ? Hwet seiste yette ?
Prr er.
Och, gekkepraet! rin nei jou moer!
Baes.
Dat wier foar dy oars folie better:
-ocr page 85-
Don raast diu mem to kennen jaen,
Hwerst komme kinst, den kin hja letter
Dór ek ris undersiik nei dvvaen ;
Hwct man dat is mat se earst al witte,
Hja raat mei dy dêr sels ris sjen.
Den mat se hira ris freegje litte,
As hy dy hwet biskawe ken.
Piter.
Né, wrachtick net! fen dat biskaefjen
Ha \'k min bikomst al thige hawn
By -Oealc en Griet; — krekt as fen \'t slaefjen
Eu vvrotten dei by dei op \'t lan,
Der wier gjio tiid foar iten, drinken,
Wol foar in tbige laug gebet,
Mar as min bealget, is \'t to thinkeu
Hvver "t immen \'t measte langst nei liet;
Nei \'t brea, dat kinn\' jy wol bigripe ;
Mar né, dêr ha jy, think \'k, wol oan,
Jy sieten nea sa in \'e knipe,
Jy hiene \'t altiid thige skoan.
Mar ik, man, ik raoast dcis dor lodsje
Mear as ik til Ie en drage koe,
Ik inoast by nacht en dei soms bodsje ;
Mar mien\' jy dat \'k sa langer woe ?
Al binne Geale en Griet dyaken,
En is As mem dor ledemaet,
Ik lean foar fést, it binne snaken,
Ho fin se binne in al hjar praet.
Mem bleau mei fts as widdon sitten
En krige in lits bïtsje ftnderhiild.;
Wy moasten wjude, liet men witte,
Wy litse bern — throchwiet en küld.-
-ocr page 86-
76
Of as de sinne tbige barnde,
Den wieren we ek al mei in \'t ploecb,
Sadat min bast op \'t liïu toraende
Om \'t ltts deibierke dat it joech !
Sa learden wy gjia lósen, skriuwen,
Mar wol in rüge, rouwe tael,
Oars koen\' wy net in \'t libben bliuwe,
En dêroer ba jy sa\'n gemael.
Baes.
Ja, 1\'iter, dat wier do sa\'n raantsje,
Mar nou bist test al i\'ïl\'tsien jier;
Hwerom belpst mem nou net. in bantsje ?
Sa bliuwst doch ommers like tier.
Oat kouedriuwen datst\' wol dieste,
Dat joech jhnm\' wol in goede stftr,
Mar lomp en dom bliuwst aste wierste,
En fn ündogensheid kaemst oer.
Dou learste supen, rachen, skelden
En al hwet tual wier op \'e wei;
Om malle setten moast net selden
Ek sitte soms in nacht en dei.
Piter.
Ja, dat lapte üs dy bftnte Jftke,
Dy loebes mei sïu reade noas.
Baes.
Dou mast sa \'n rare tael net brüke,
Oars raakkest my op \'t lest yet boas.
En \'t wier nou better , woe \'k fortelle,
Dat immen him din lot oanteach,
Dy by dm earme mem wei helle,
En oan in tsjinst to helpen seach.
Hie \'k nou dy man mar efkes spritsen,
-ocr page 87-
77
Dy \'t gading oan dy makke het,
Den hie\'k hwet mei oan \'t lintsje litsen,
\'t Is deales, hwent nou wit ik \'t net.
Pitek.
Ik kin him wol ut tliusen bargen,
lt is in ünbiroaid ein man ;
Hy hinget gear feu spek en marge;
In süch — dor liet er folie fen.
]k wenne oars ljeawer by in thinnen,
Hwent as \'k ris mei him fjuchtsje moast,
Hie ik net folie kans op winneu
Tsjin sa\'n ünfoege grouwe knust.
Ba es.
It bliuwt mar raer al hwetste seiste! —
Dêr leit in brief, dy hie\'k net sjoen.
\'t Is fen dy slachter, dorst fen seiste
Ek al gjin man, leau\'k, fen fatsoeu.
(//\'y lest.)
Unbikend , 13 fen disse.
En oan baes Rjuerd. Jy kenn\' my fêst ?
My thocht to minsten \'t koe net misse.
Ik ha korts oin in jonge west.
Dat rekket jou net, kin \'k wol gisse;
Dat sprekt, as \'t mar in müle hie.
Mar \'k woe omtrint fen jou wol witte,
Hwet knapsak as dat sahwet wie\'.
Sin mem sit ündr\'c djakenye,
Dat wit ik al throch Gcale en Griet;
Dy seine, ik koe\'m om skik nou krye,
Do sei ik: sjuch , as dat sa stiet,
Den seil \'k wollicht de jonge niiume.
-ocr page 88-
78
Dat \'s goed, sei Geale, hy is rou.
Den scil \'k him diwels \'t hier (Ukjimmc ,
Sei ik, en ek fordomde gau.
Nou woe \'k wol, baes, dat jy niy skriuwe,
As ek sfn mem hjar tawird jowt;
Dy kin der net best buten bliuvve.
"k Bin
JELLE JANS UT \'T HELE HOUT.
In wündre brief\', dat mat \'k bikenne,
Dy man het net to folie leard.
Piteb.
Gjin donder.
Baes.
Sjuch , dor flokst wer hinne ,
Dat hest mar al to folie heard. —
Hja smite faek mei \'u earem minskc
Mar om as mei in keatsebal
En mei dy fjouwer bern feu Rinske
Wirdt dat licht ienkear ek \'t gefal.
As hannelswaer biskout min hjarren,
Dat throch it üntücli hinne groeit;
Soms binne se op in plak bidarre ,
Hwer \'t nimmen him om hjar bimoeit;
Hja leare op \'t lest vet wrotten, skreppen,
Mar bliuwe jimmer bot en rou.
Sa libje ridders ten de leppe,
Sa libje en sa stjerre se on.
De wet fen needsaek het getblgen ;
In earme kriget hun en spot,
As wier de wrAld op him forbolgen,
-ocr page 89-
75>
Sa teistert eu sa skurt him \'t lot.
Hwet baet in widdou deugd en eare,
Dy bern, mar gjin rïksdaelders het ?
Pit er.
Gjin diwel !
Baes.
St!. . . Hwet kristenleare ?
De bakker borget dêr op net.
De unripe frucht fen bernehannen,
Untidicb plo&ke, is siker sür,
En wit me er Deed soms mei to bannen,
Biskawing lïtt" se glódwei oer.
It is gjin dwaesheid as da liuwe
Oer \'t skoaltsjesküljen kris en kras
Op \'e earme lju bjar rekken skriuwe,
En \'t komt, thinkt my, dochs net to pas.
De bern freegje oimners earst om iten,
Of tagelïk soms ek om kleau ;
By dy twa dingen mat it witen,
It learen altiid efter stean.
Wol leare om gau lij ar lea to reppen,
Of oars hwet dat in bitsje docht,
Mar mei \'noar om \'t fortsjinst to skreppen
Dat is hjar greatste libbensnocht.
En is in minske ek gjin masine,
Dochs slït er throch biweging fêst;
It skreppen scil sin krêften sline,
En den wol \'t learen net sa bost.
Jawol, der rint soms wol ien ilnder
Dy "t oanlids het foar stftdsje of sa;
Mar altiid wrame! \'t Is gjin wftnder
Dat se oars hast nearne nocht oan ha.
-ocr page 90-
80
Pit er.
Nou, as"t je bijeaft!
Baes.
Dou learst al jonge !
As jouns de siune ïn \'t westen sakket,
En \'t skaed oer fruchtbre fjilden driuwt,
Den sjucht min tnannich earme stakkert,
Dy geande wei kast steande bliuwt;
Den sit it wifke op \'e huken,
Mei berntsjes om lijar, svvart ea briïn,
Yet greate beanen ut to laken,
Op de ikker fen lij ar eigen tun.
Den uimt de man yet skeppe en lodde,
En smit it baitsje yet ris fit;
Al het er \'n hele dei ek bodde,
Hy hakkct racpgroun ta bislfit.
Sa docht er yet Invet hoppe \'t i<"ste,
Sa wrot en wraemt er jier op jier,
Sa giet er jonn op joun to ïvste
Mei wirge lea, as lead sa swier.
Ik nim dos de earmen in biskerming,
Dy sa biswicrd throcli \'t libben gcan\\
En freegje f\'oar lijar lot fmtferming,
Feu lijar dy lier der hoppe stean\'.
Nou Piter, mem en don matt\' witte
Ho \'t scil mei Jelle fit \'t hele hout;
Ik woe \'r dy net graech tsjiuje litte,
Ilwent nci de trant, hwerïn er skriuwt
Hdld ik him foar in sielforkeaper,
Dy \'t neat om earme minsken jout,
In botte domme jildopheaper,
Dy \'t Ijeafst mar alles nci him klaut.
-ocr page 91-
81
PlTEB.
Oars wie\' "r sa tsjok net 0111 \'e holle
Fêst fret er \'t spek allinne op.
Hy liket krekt sa \'n nttlich bolle,
Licht krige ik twa kear deis in skop.
Earst nioarns ien op \'e nochtren mage,
En de oarc jouns op \'talderlest,
En middeis dosten ftnd\'re krage,
Dat waerd min lot en deel dor fêst.
Den wol \'k mar ljeawer kouedriuwe,
En siikje wirk hjir thicht bv hus,
Den kin \'k mïn eigen man wer bliuwe,
En nimnien slacht my m \'e sAs.
Ik kin hjir hiel wol tientsjes fine,
Licht snap ik ck wol bicsemriis ;
Den koerkenicitsje, biesembinc
Of keapman wirde tn wrakke tsiis.
Oars mat \'k Invet bics en popel stelle,
En drai dör stoellematten fen ;
Mem het inv oinniers wol forhelle,
Dat hja fliermatten flechtsje^ kin.
En ha wy den yet strie en heide,
Hanskrobbers binn\' der altiid brek;
Ucapdraye — mem kin \'t allebeide —
As \'t nedich is, den lear ik \'t ek.
Den hazzestrikje, lïsterfange,
Of kuipers meitse fit eikenhout,
\'t Kin ek wol, mar om Jan de Lnnge
Is \'t wrïchtich wier bast net bitrond
Hwent Jan de Lange en Lnnte Jukc
Dy litte \'t kapen (ïs net ta;
En tienen, hout, dat mat min brftke
-ocr page 92-
82
Goekeap, dos matt\' min \'t stellen ha;
En biesemriis en hazzestrikken
En heide — \'t is foar jild to djiir,
En as wy sonder jild it pakke,
Den falie üs licht dy kearels oer.
Den mat min nei de kanslerye,
Hja sidze oars wol, der het min \'t best,
Ik kin \'t by mem sa goed net krye,
Min ït goed en min het er rost.
Baes.
Nou, nou! ik kin \'t net mear forkropje
Der mat in ein oan sikerwier.
In gat fen earmoed scil ik stopje,
Sa hjoed de dei net, den moarnier.
It mei my barre, disse jonge
Wirdt net iu tichthus-galgestrop;
Ik scil mar taeste ïn mm ponge,
En lied de jonge bctter op;
Ik lear him seden en menearen
En sa fen sels fatsocnlikheid.
Sids Piter, wolst wol gean to learen,
En by my wenje, as mem it seit ?
Pit ek.
Hé? —
Baes.
Dêr ha wy \'t wer! Wost hjir wol bliuwe
En dwaen it wirk, dat ik dy sids ?
En lêseu leare, rekk\'njeu, skriuwen,
En hwet ik dy to foaren lids ?
Piter.
As mem it lye wol, fordikje! \'
Den kry \'k it liif deis op \'e least.
-ocr page 93-
83
Lit den ris ien wer tsjin my kikje,
Den bin \'k it hele dorp wol treast.
Hwct scil er opsjen, Jan de Lange,
En bfinte Juke likc goed;
Non scilT dy snaken my net fange;
Och, koen\' se \'t dwaen, den dien se\'t hjoed.
Foar de earmen binu1 der netten spannen,
De mactskippy oerdwers ïn \'t roun,
En jimraer tliroch polisjemannen
Wirdt \'t tichthfts de bifolking jown.
Dy netten kin ik nou ontspringe,
Ik uldste earmc widdousbern;
My scil min net in \'t tichthus bringe,
Us mem scil doch ien lokkich sjen.
-ocr page 94-
In pjoede Leaiürijy.
Pier en Master.
Ik winskje jou goen joun en hertlik wolkom, master!
It stiet my danich oan, dat \'k jou lijir wer ris sjoch,
Jy ha for elke saek throchgeans in goede piaster,
En redenearje meast mei glans er stewich throch.
Master.
Fy man! jy matte my sa net mei kuning strike,
Dat is forkeard, den set ik skieik to hegen krop.
En den, ho wier as \'t is, dat mat yet neyer blike,
Hwent dwaen dat is in ding; sa \'n idel lofgerop
Dat is mar neat. Mar hwer woen\' jy mei my oer prate
Ik stel my foar, jy ha wer de iene of de oare saek.
Pier.
Hwet praet jy, master, fen in saek ? Ik ha forskate,
Dy binne n\'t ïn \'e heak. Al gïng al wit ho faek
Sint Adams tiid de skeaf oer folie dingen hinne,
Ik merk yet dei by dei in hopen saken op,
Dy \'t lang net glod en flak en rjucht en suwer binnc,
Al mient min dat soms wol, throch \'t bjuster lud gerop.
Der bljuwe yet oeral sa \'n boel dwarsthriedige oasten,
Dat seage en bilc komme er daegliks by to pas.
In hele bulte ljue dy binne yet Sint Joasten,
Soms binn\' se diwels dom en soms wer diwclsk kras.
-ocr page 95-
85
Master.
Nou, kras to wcsen mast, thinkt my, net diwels neame,
Hvvent dat \'s in heblikheid, dy \'t smoar en bfiterjout.
Pieb.
In \'t goede! — Mar ïn \'t.kwea den jout itgoarereame ;
In goede lear dos, dat ruin mar by \'t goede bliuwt.
Master.
Ja, goede learing kin min oeral yette garje,
De stoffe der ta fint elk minske dei by dei.
Mar sjuch, min mat de sichte om frucht to rispjen harje,
Dat bliuwt foar mannichien in thige swier krewei.
Mar op it libbensfjild elkoar it sichtsjen leare,
Eu \'t harjen like wol, sa goed als eltse ding,
Dat wol ïn disse tiid dochs folie better beare
As \'t plichte, al achtsje dat in hopen ek gering.
Pieb.
Dat stim ik healwei ta. As boer in boel to learen,
Dat is fordealde moai; mar hvver \'k in mier oan ha,
Al hvvet wy witte, dat witte ek de greate hearen;
Hja rekkenje ftt in pleats As krekt üs oaudiel ta,
Ik hie in lfmhear ljeafst sa dom mar as in bolle
En den sa goed as Job, mei och, sa \'n lege hier,
In pleats fen sa "n sinjeur mei \'n tuke snoade holle,
Dy \'t my in hier ontwringt, de helte wol to swier.
De lunboumaetskippy dy huldt fen dy congressen,
Dór leare hearen fierst to folie fen in boer;
Hja fille üs op hjar tiid mei fiunich skcrpe messen,
Hwent is de hiertiid om, den is \'t mar wer : „kom oer!"
Allike wiis as ik is ek min burman Bauke;
Is my de hier to stiif, den biedt by yet hwet mear.
Al rint hy mei sok dwaen ek faker noach in blauke,
It rint doch jimmer üt op foardeel foar minhear.
-ocr page 96-
86
By ulds do ging it oars, och ginst! fis pake en beppe
Dy wennen fiftich jier oan ien foar \'t selde jild;
In onderwrotter moast ris fen mear hierjaen reppe ! •
En \'t wier in pleats binei sa great as \'t Geastmer fjild.
Nou is dy selde pleats al lang fordeeld in thryen,
En eltse thrêddepart doclit yet wol hclte mear.
Hwet thinkt jou, inaster, wirdt it boerkjen sa gjin lyen ?
Al liwet in boer biwrot, dat sjout er nei minhear.
Masteu.
As \'t iene net mear wol, den wirdt it oar probearre,
For \'t doomnywêsen is de boste tiid al oer;
In hearskip dy alear ta dominy studearre,
Dy docht dat nou net, mar hy leart in pleats ta boer.
De boerestfidsje kost net heal sa folie moppen ,
En rinte fen fis jild, dor leit men \'t ek op ta.
Dy wiere leare wirdt net folie lfid fen roppen,
Mar dêr sit de oast, as ik it goed bigrepen ha.
Dou wiste, Pier, it fet wol altiid boppe driuwe:
Studearde ljue mei jild bliuwe fis in reed ïn \'t foar;
Hja scill\' wol numer ien en wy de oarde bljuwe,
Hwent oars rekke ommers ek de wruld it efterst foar.
As mei in hammerslach in inkelde riksdaelder,
Foroare in thrve, Pier, hwet scoen\' de minsken dwaen ?
Elk waerd den silwersmid foar fêst, de dikerhaelder,
Hwet scoe \'t in klopparty en bjuster libben jaen.
Hwent jild formearje wol min ljeafst mar allegearre,
It libben thwingt dêrta en earlik stiet it fry.
Woll\' jy dat ek net graech ? Sa is ek jou lfmhearre,
En wy dien\' in sin plak fêst krekt allïk as hy.
De kinnen ha dou fêst ek thryris heger wearde
As in jimm\' pake tiid, hja dogge merke gong.
\'k Think dat in d\' ulde tiid, de boer de lunhear skearde,
-ocr page 97-
87
Ja, fn de ald iken kas hie \'r mannich folie pong.
Dat wol nou skraech sa goed\', mar as nou thrye boeren
Hjar brea fine op in plak, der \'t do mar ien op wie\'
Al ha se er drokte mei om \'t brea der ut to skurren,
Dat is dochs better as dat ien \'t er rom op hie.
Hwent hwer \'t ek krapte oan komt, yet net oan boerejonges
Dêr wirdt op past, dat mat wol, oars kin \'t ek net gean;
En spïlje se ek komeedsje of wirde \'t moaye sjongers,
Dy dingen jouwe op \'t lest hjar net in goed bistean.
\'t Is goed dos dat er ek forraeardring komt fen plakken.
Al is de hier to heech nei \'t jy bipratcn ha,
It giet den dochs al wer. Dy Tilde boeren makken
Ek neat gjin wirk fen \'t spil, dêr wier gjin oandrangta.
Pier.
Jy prate er maklik oer, mar think ris, de arbeidsleanen
Binn\' stellich ek de helt wol heger as alear.
It wirkfolk spint mar op ; hja binn\' sa ful as earnen
En freegje jimmer oan en altiid wer om mear.
Hwer mat in hierde boer op sa \'n menear bidarje ?
As jy it witte, ik net, dat wol \'k wol wêse, hear!
Hja kinne thige goed de seine en sichte harje
En meane it foar de boer sïn teannen skjiu, sjea dêr.
Mei boaden mat min ek mar tuike tuike spïlje,
Dy stekke ek dealske gau de hoarnen tn \'e wal,
En om in inkeld wird den kinn\' se mar ütfilje,
En oeral In \'e wrald is dat allike mal.
Foarhinne wier dat folk sa dom as nochtren keallen
In knoffel of in skop, dêr wisten se ek net fen.
Ik wit yet heel wol dat foarhinne in boerejonge
Net roppe koe fen skrik as doorany by kim kaem.
Hy haffle er hwet nei ta mei \'n rare düble tonge,
As doomny fragelearde en him de les ounaem;
-ocr page 98-
88
Mar nou is \'t krekt oarsom, üs doomnv mat hwet heare
Hwennear \'t er by fts feint om sielesaken komt !
Dy wol neat witte fen de suw\'rc wiere leare,
Hy leaut bast neat, sa fier is \'t non al binne komd.
Ja raaster, dêr binn\' jy leau\'k ek alhiel net buten;
Op skoalle is \'t ek godleas en nyerwetsk en fransk.
In niaster wirdt intnhear en rint mei stiwe kitten,
Ja jimme wirde nou hwet al to folie mansk.
Dat skeelt in dauich ein by alde master Jelle,
Mei \'n klinkebaitsje en mei in koarde om \'e Tilde hoed.
Hwet ha \'k dy master faek to boekweittberskjen belle ;
Hy skearde maitiids skiep en bargen ringe er goed.
Nou bin \'k er faek ïn wei as \'t doomny is of master,
Jiiinn" babbe beide in bles en ek in swellestirt;
Ik bin ut \'t hele hout en bold net fen geplaster,
Jimm\' rinne my foarby, mar meastal fierst to hird.
Master.
Dat leste is my to gek, der wol ik net oer prate,
Mar\'t earste, dat \'s hwet oars, dêr scil \'k je op tsjinje, man.
Hwet koe f\'oarhinne \'t lean in boerewrotter bate ?
De wolfeart fen in hoer, hwet krige hy der fen ?
In mannich cinten deis, ik leau feu winters tweintich,
En beane mei hwet spek. Sa lang se \'m brüke koen\'
Wier dat sin traktement. Wie\' \'r oubrukt en krebintich
Of ald, hy krige den ïn \'t carmhfts pensioen,
In \'t ulde Krekenlun dêr biene se in goddinue,
Dy waerd Neinesis ncamd, en dy leane alle kvvea;
Al rouu in doochneat lang, sa \'t like, er lokkich hinne,
De straf foar \'t misdwaeu foei him ienkear op \'e lea.
Sa komt nou ek de tiid, dat al de inhalden sturen
Dy de eanne arheidsman al lang1 ha matten bic,
Throch needthwang,\'t wrede beest mei finnich skerpekloeren,
-ocr page 99-
89
Opeaskc wirde, krekt as iens Nemesis die.
Ne, suwer wier \'t net mei dy linnen jildsoldatcn,
Dy ïn in lange rige op \'t boppest kasboerd stie\'n ;
Gjin echte winst altiid, dy riders en dukaten,
Swit sict er oan 1\'en ljue dy \'r meast foar wrotten hie\'n.
Klei net to bj aster oer de hege arbeidsleanen,
Leau, dat in arbeidsman sïn lean wol wirdich is,
Dy "t üs bilang biskript, mat dy op hïngstebeanen
Omkoaye, as wy sitte oan in goed forsjoenc dis ?
Jy seyen, \'t folk leart nou al sïn fbrstfm to bruken,
Jy neamden dat forkeard, jy liien1 dat ljeawer net,
En ik hie \'r skild mei oan, hja sftge \'t ut de boeken.
Ja, kennis, man, is macht, dy \'t kapitael forset.
It is in falske lcar dy minsken doemt ta slawen,
En machten oer hjar stelt, as wicr\'n se skiep en ky;
Al neamde oerhearskippy dy dommen ienkear brawen,
In bettcr lcare neamt nou eltse minske fry.
Fry, mar mei ien forbun oan godstsjinst plicht en reden
Oan maetskippy en wet, oan wierheid en oan rjucht,
En gjit er dér by luns, den fint er oeral fredc,
Howol er fen sïn dwaen net altiid fruchten sjucht;
Mar fruchten fen de skoalle ha we oeral om üs hinne.
Biskieden t\'reget nou de wirkman better lean ;
Hy het der rjucht ta om\'t sïn krotten sines binne,
\'t Kaptael dat mat, thinkt iny, sïn reden wol f\'orstean.
Piek.
Nou, better licht as ik. \'t Bigjint my al to mjellen,
Jy slaen\' fen \'t ien In \'t oar, mar \'t leste is my to gek.
\'k Begun niis klear enoach fen feinten en fen kjellen;
Jy bring\' my net fbarfit, mar skiïrre my tobek.
Ik wol in goede leare üt alle dingen helje,
En ek wol lïk en rjucht en goede dingen dwaen,
-ocr page 100-
90
Mar likwol ljeafst sa min as \'t mftglik is bitelje
En g\'jin raear lean as \'k hoef oan folk en boaden jaen.
Dy nyichheden ha \'k nin bult foar op \'e rekken,
Elk vvirdt allike wiis en praet my gldd foarby
Wy krye, lcau\'k, de wrald yet fol forwaende gekken,
Der is to folie sok mei lilnbou, skiep en ky.
Hirddrawe dei by dei en raoaye binders karre,
Dat is wol aerdich wirk, mar jout il in bistean \'?
It moast mar ienkear jiers op \'t alderiaekste barre
Den scoe \'t mei \'n hopen Ijue, wol \'k habbe, bctter gean.
It lfin forbctterjen is wis en wier to priisjcn,
Eu Ijeawer ha \'k in beste ek as in minne kou ;
Mar lanforbctt\'rjcn mat in hierde boer oangriisjc,
Sa \'n bulte kostet dat, \'t is bost, dat \'k mines bou.
Ik hab net lang forlin in knappe boer yet spritsen,
Dy \'t op in hierde pleats mar dien hie Invet er koe,
En dochs hie \'r feu dat wirk de fruchten sels net litsen,
Omdat de lanbear do to folie hier ha woe.
Den matte de eig\'ners sels de Kinnen mar forbett\'rje,
In hierde boer dy komt it diïbeld djfir to steau.
It ein is — hwet se er ek oer redenearje eu snett\'rje, —
Hier bringe dubeld op, of — fen \'e pleats ougean.
Ik hie ta lanbear ijeafst in thige domme soksis,
Bitelle \'k dorthroch mar in thige lege hier,
Al neamden wïse ljuc fis beide sluge moksis
Dor joecb \'k gjin diwel om, as \'k mar bistie, dat \'s wier.
Master..
Bistean to kinnen, Pier, dat mat de haedsaek bliuwe
Dat is in libbenssaek, der kinn\' wy net fen fry,
En om \'t it spant soms, dat wy goed üs saken driuwe,
Sa mat er nou en den de bolle thige by.
Hwet wy net witte, man, dat wit soms wer in oaren,
-ocr page 101-
91
Dy \'t op in gearkomst graech dat Cis to witten docht ;
Dos komnic ljue fen \'t fak mei sa \'n doel by elkoaren,
Dat het sin foardiel en \'t jout dfibeld, nut en nocht.
\'t Jont kosten, mar min lit sa faek in ticling fleane
As dêr foar \'u lette ein to krycn is in \'t plak.
It giet sa folie, dat de sturkes him üntgeane
Dy \'t gunen fandlje wol tonei inei mear gemak.
Mar, sjucb, gjin minskedwaeu is siïuder lek en brekken ,
Dat is in goede lear, dy \'t altiid wierheid is ;
En neamt min nye ljue nou dêrom dwase gekken,
Den sjucht men net heel tük, mar roait de planke mis.
Ik hab in hearskip kend, smoarrïk, — mar throch stn (Uden;
Fortsjinne bie dy man, leau \'k, net in heale stur; —
Sadwaendo koed er soms de wïse net goed balde,
En ging ta bjuster dwaen en malle setten oer.
Hwet wearde in goune bie, dat learde hy net kennen,
Omdat er jild by \'t hier throch (Uders erfskip liie;.
Hy pielde Ibllentiids mei riden, hïnsteinennen,
Hy koft de greatsten ljeafst, ho meager as \'t ek wie\';
De roune skoarstien, by thry romers scill\'je kenne ?
Pier.
Dat leau ik siker al, dêr ha \'k fen \'t winter west
Mei alderheislikst waer, — net west just, mar wy binne
Dêr do ibarby gien, ja, dat wit ik vette best.
Master.
Dêr ried dy hear ris lans: hy seach in joadtsje rinnen,
En roap: „Koetsier! kom nim dy jonge \'s op \'e bok."
Dat died er, mar mïnhear roap throch de glêsen hinne:
„It is hjir better, feint!" De joadsei: ,,\'k loof etok!"
„Nou, aste \'t leauste, kom, den maste \'t ek mar witte,
Kom handich mar der In !" Ilwct wier dat smouske brat!
Do koed er nest minhear op \'t seafte kjessen sitte.
-ocr page 102-
92
Dy frege \'m : „Nou, ho is \'t, wol \'t mei de hannel hwat ?"
Mynheer, dat steekt niet uit, et gaat soms weerga \'s pover ;
Ik heb geen geld genoeg. Gaf iemand my te leen
Een vijftig gulden maar, licht wou ik gau wat over.
Maar och ! wie leent my dat ? Of weet myuheer zoo een ?"
Pier.
Hwet binn\' dy joadeu slim! Al kinn\' se hast net rinne
Fen meag\'rens tn \'e win, lija binn\' by \'t réd om wei.
Nou master, praet mar foart, hvver wol \'t forhaeltsje hiune ?
üat joadtsje seacli mtnhear der test ris thige nei.
Master.
Ue joad dy krige \'t jild, eu hwer \'t minhear om thochte,
Dat joadtsje en dat jild, der thocht er nea vver om.
Pier.
Dat wier mar nochlikst, hwent, fen sels, it joadtsje brochte
Dat jild hiui net werom. De set wier aerdich dom.
Master.
\'t Wier wit lio lang forlïn, do \'t by minhear ien skelle,
Hiel deftich Tn \'c klean, in hearskip op en ut,
Dy moast de hushear sjen en waerd do by him helle,
It wier dyselde Joad, dat wier it einbislut.
Hy stie der hird op oan, minhear moast by him komme ;
Hy wenne ïn Amsterdam, dor hie \'r in greate saek.
Minhear dy reisge er hinne en stie alhiel forstorame,
Sa rik en great en moai wier alles, mar om raek.
En wilst minhear dêr siet do rounen folie liuwe
De finsters dor ibarby. „Hwet is der ?" sei minhear.
De joad dy sei: „Jy matt\' hjir yet mar efkes bliuwe
Sa daedlik scill\' je \'t sjen, den is de boel dor klear."
En skielik hied er dor in keppel earme minsken
Oan \'t iten, rum en breed, in \'t efterein fen \'t hüs.
Do sei de joad: „Minhear! alhiel boppe al min winsken
-ocr page 103-
93
Ha \'k rfkdom krigc en derby wille by de rils.
Dat thankje \'k jou, minhear! dat die\'n dy fiftich gounen,
De frucht is \'t fen jou dwaen, hwet hjir foar je eagen is.
Ik wier sa lokkich dat mtn saken altiid wonnen,
Min hannel slagge my gjin ink\'le kear bast mis.
Goeddwaender, lear bjir ut, bwermei \'t de wiere wille
Hjir to forkryen is; jy babbe nou it lean
Dat alle goede Ijue wis ienkear habbe scille,
Hwaens nocht it is in oar wirkdiedich by to steau.
Al meye er fen de tsien ek njuggen efterbliuwe,
Om \'t rnannichien to gau in goede died forjit,
De tsiende scil de thank wol nei sin belper driuwc
Omdat de goede died him djip in \'t herte sit!
Pier.
Dy joad dat wier fordeald in echte wite rawe!
Hy die sa knap as hie \'r in goede kristen west.
De raeasten, as se \'t earst mar ïn \'e klauwen havvwc,
Biteljc liend jild heal, en skinke yen de rest.
Dat is in moai forhael, in joad, in pierewayer,
Dy wirdt tsjin wille en thank sa deugdsom en sa knap.
It is in wftnder bast, it koe fordeald net moayer,
As \'t wier is; mar licht is \'t ek oars net as in grap.
Master.
Den sokke grappen mear; dat ljeawer as traktaetsjes,
As wirden glêd en moai, dor \'t dwaen net efter sit.
De grounwet fen de deugd huldt net fen moaye praetsjes,
Mar nationale krêft, der \'t marge ïn sit en pit.
Foriende minskekrêft, foriende minskeljeafde
Kin mear as ien for ien ta nut fen minsken dwaen;
Uêr \'t lang oer \'t Frïske wad de kobbe en séminw sweefde,
Dêr scil foriende krêlt us l&n foar wetter jaen.
Dêr scil de lilnbou den mei nye skeppe en ploege,
-ocr page 104-
94
Mei wittcuskip it wirk fen hjar biraocying sjeu;
En libje bernsberns bern der ienkear wolfomoege,
Den giet it wirk fen üs foarsikcr net forleru.
Pier.
Ik thoebt al, master scil \'t op lest wol wer biplakke,
Al kinn\' je pas in kou en hfnser ut elkoar,
Jy ba \'t nei min forstAn sa m;ïlle slim net makke,
Jy briiigc \'t ien en \'t oar wol aerdicb 1\'oar enoar.
Sjuch, as \'t jou wacbtsje kin, den matt\' je \'s rcdenearje
By uses skielik, by de komst fen fts mïnliear.
Ik jouw tvva flessen win en kinn\' je \'m den bikeare,
Lukt by ien min plcatsbier de lttste belt wcr in,
Den kry "t er appelsmots mei tine weake bo-ile,
En ris mei prumen en keniel oer risenbry;
En bringt de merje my den ek in merjefofile
Wel nou, den jaen ik jou dór twa rïksdaelders by.
Master.
Wel, hwet jy sidze, man ! Nou, \'k wol omtrint wol leawc,
Jy smite net sa licbt in hele bulte wei.
Jy misse, as \'t vvêse mat, fêst Ijeawer ck de mouwe,
As de earm, dat jout min al in hopen minsken nei.
Nou Pier, \'k unthjit jo dit, ik scil der hwet om thinke,
En dwaeu min best ibar jou ; \'t scil oan inïn praet netsteau,
Mar \'k doar der foar dy tiid gjin ilessc mear om drinke.
It wirdt mtn tiid, — Joun Pier! ik mat wol hinnegean.
-ocr page 105-
IVei Amsterdam,
Al ien kear hie \'k to Amsterdam west. Amsterdam! hwer
ik nea thocht hie to kommen ; ommers — it plichtc op \'e
oare kant fen \'e wr&ld to lidzen — en nou is\'t thichte by.
„Keapman ?" frege min my op \'e boot.
„Ne," sei \'k.
„Foar plesier, licht ?"
„Ja," sei \'k.
„En den lïkme allinne ? — dat redde jy net, dat giet
net goed."
It gong al goed, lêsers, — ik redde \'t wol.
Ik ging stikom nei \'t Folkspaleis.
Dör sit nou in riksdaelder oan fen mines.
Ho dat paleis is, scille de lusers wol witte, en déïom
biskriuw ik it mar net.
Ik hab dy eaiste joun fjouwer ure ofroun, hwet ik rinne
koe, sadat ik einlings op \'e plantagie leau \'k — in it
simmer-thcater fen Victor Driessens „f.)e hertogin van Ge-
rolslcin"
fortoanen sioen hab — en om ien man sin grou
liif lake hab, dor jimmer in soldaet tsjin oan roun, dat
er werom stuite.
Ik hie alles goed merkbiten, en woe nei min keticr.
\'k Roun hird — wol in heal Are, en do \'t ik miende dat
ik er wóse scoe, wier \'k krekt op it\'selde sté dur ik koers
nomd hie.
In jong faem frege \'k hwet ik rinne moast.
„Vraag in dat koffihuis," sei se.
Ik die \'t net.
-ocr page 106-
96
„Né," sci in hear dy in lits bitsje lawearre, „Je moet
hier geen mensch vragen, — waar moet il zijn ?"
Ik sei \'t him.
„Kom aan!" sei er „geef mij den arm ! Ik moet dien
kant toch uit."
Ik die \'t.
„En waar is u vandaan ?"
„Uit Friesland," sei \'k.
„Dan doet het mij het grootst genoegen, n aan te treffen.
Van de Friezen hou ik veel, daar heb ik mee op!"
„Is mijnheer wellicht ook een Fries ?" frege \'k.
„Excuseer, — dat niet! Ik ben een echte oude Am-
sterdammer poorter. Mijne familie is hier bekend sedert
1300. Zoo doende hen ik met alles bekend hier.
Thans kom ik van cene vergadering van schecpstim-
mergezellen. Er was opposilie tnsschen patroons en \\verk-
licden, maar wij hebben \'t in orde.
En hier moet u zijn."
„Wel bedankt, mijnheer !"\'
„Niet noodig — Bonjour!"
Ik slepte min pine in \'c holle wer wei, en wier de oare
moarns om acht ure al ïn \'e Dicretun.
\'t Is mear as de reis wirdich.
Fjouwer uren hab ik der genot hawn, lik as ik nea
earder bic. In joad het my do in hele bnlte stricUen op-
neamd. — „En had ik dat kind niet", sei er — „Loop
jongen ! Sta bengel! — dan liep ik met je mee."
Hy die \'t wrachtich, de goede man, en brocht my op
it Trippenhus mei skilderyen.
As ik to Amsterdam wenne, den gong ik d<"r alle dagen
hinne, leau \'k.
Om Jan Steen, dy ik al ien kcar sjoen hie, bin \'k werom
-ocr page 107-
97
west om it yet ris to sjen. Hy hfildt yen it glos ta, eii
de ütdrukking fen sin troanje is thinktmy: „Hwetrek-
ket dy — en my — den eigentlik dy hele kromme for-
draeide wnlld ?" \'k Bin laitsjende foartgien.
Dit is sahwet in koart bigrïp fen min earste Amster-
damske reis en mei ien nci den Haech.
De twade hab ik dien deopien nei leste Amsterdainske
merke by \'t fttgean in 1876 en mei ien nei Haerlem.
Dy it tofoaren nimmer barre mocht om to reisgjen kin
nou in hele bulte wille ha foar in bitsje jild.
Woll1 jimme \'t ha, losers ? Far den as ik mei in stcam-
boat nei Amsterdam bygelïks.
Dy wide sé! Dat moaye waer! Dat throchskinende
wetter ! — Jy tille der fen op!
Dy greate kaj ut in \'e boat fen wol 30 foet lang: seis
greate tafels der in, en in spegel oan \'e weach.
Al is er den ek buten my mar ien healdronken matroas
in, dy beide breadronkene jonges dy by de treppen
del tunielje fen blïdskip, omdat se neat to bitsjinjen
habbe, forgoedsje dat wer. De matroas slept as in dea
poep.
Boppe op it dek sjocb ik dy turaeljende brunfisken
in \'e sé.
Dy greate sniügjende machine kreunt.
In sé op stiket in wrak boppe wetter en lit de inhouten
sjen, lik as in fisk dy bipluse is de bonken.
By Starom halde wy efkes stil, mar ik sjoch den dochs
hwet fen ald Starom.
Ek fammen — lekker gud.
Inkhuzen ek efkes güd ïnnimme.
Marken sjoch ik — hearlik moai!
De Oranjeslusen to Skellingwoude dêr in Ijeal" litse
7.
-ocr page 108-
[)8
plesierboeyer, mei jonge hearen en dames, in op en del
dounset.
Boppe de machine oer de boat is in brêgge mei Ie-
ningen oan \'e kant.
Boppe op de brêgge stiet de kaptein. Hy kommandearret
en sin kommando wirdt throch ien fen de jonges oer-
brocht oan de machinist by de machine. — Hark!!
„Zachjes an!" „Halve kracht!" //Driekwart!" „Volle
kracht f\' „Vooruit!!" —
En den — dat Amsterdam by moai waer! Hearlik!
Lang ha je \'t sjoen , dat Amsterdam, üt sé, — lang
der nei forlange om der to wêsen, en einlings dêr komme
jy oan by \'t helpstation fen de Easterspoarwei. — It
hert tilt yen op !
Tallease minsken rinne yen to mjitte, al scoe de stêd
leech rinne; en onder al dy talleasen, is net in inkeld
hert dat for jou slacht — nin ban dy nei jou fttstitsen
wirdt. Jy tiele jou forlitten. Mar ek mar efkes — hwent
alle minsken binne broerren.
\'t Is merke noch to Amsterdam.
„Te Amsterdam is \'t altijd kermis," seit er ien.
Ik leau \'t wol, — mar Amsterdam is sonder merke
moayer as der mei.
Ik hab in \'e stêdsskouborch west, en hwet ik dêr foar
de eagen hawn ha, mat min sjoen ha om it to begripen.
Men spile Iduna, de slerregodin.
It wier in merkestik, mear op sjen as op hearren bi-
rekkcne, en doch — as efter in blauwe wolke, dy al
geande wei thinder waerd, in Eden ien hearlike blommen
to sjen kaem, dêr sêftsjes oan biweging in lïketo wêsen,
om einlings iepen to gean, den wier \'t siker, as min der
onforwacht in jong frouminske stean seach, mei in himels-
-ocr page 109-
99
blauwe jurk oan mei goudene stjerr en, as it ek in
kimelsk wesen wier.
En as hja den hjar dochter Flora en bjar man wirden
len frede en treast taspriek, — mei in sierlike buiding en
in bidaerde en moaye stirume — den like \'t ierdske
foarby gien.
Siker! as min ut dy skouborch den de Léidske strjitte
lans, geande wei ïn \'e Kal verstij itte bilannet, hwer alles
blinkt fen ljocht in moaye winkels, — hwer nou en den
in seale mei windrinkende hearen to sjen is — throch
dat de doarren en finsters iepen steane; hwer hearen en
dames sonder ophalden yen tsjinkomme sonder dat min
in stap hjerre kin , op de softe flier fen asphalt ot hwet
it wêse mei, den liket it wol op it Himelsk Jerusalim
üt \'e Skril\'t.
Ik wit it — it is de ljochtside fen Amsterdam ; oer
de skaedside wol ik it net ha.
Throch \'t moaye waer bliuwt mannich ien op reis.
Throch \'t moaye waer thocht ik wer om kus, hwent by
lilk waer op sé — ik wit er in bitsje fen — dat is akelik !
Sa liddich as it hinne wier, sa fol waerd it nou op \'e
boat.
Mear as honderd minsken, wol \'k leauwe, woene wer
fen Amsterdam ou.
Kisten, koffers, sonder ein.
Ofskiednimme , — hanjaen , — groetenis bistelle, —
roppe, — winke, — joadinnen mei parren, — flokke ek al
in bitsje, — laitsje, skatterje en ek krite, lêsers, „tranen
wee/pinken"1
ïn \'t Hollunsk. Sjuch ! dy jonge ljue bringe
hjar mem oan boat, — hïUiknipe, \'patsje jaen, — yetris
hiïnjaen, — ien stap foarOt dwaen, en den wer twa
tobek.
-ocr page 110-
100
Einlings op \'e wal geane de jonge ljue nei stêd op ; —
de man rjucht üt — en \'t wifke sjucht om en pinkt oan
de eageu. —
It thochte om Salomon\'s earste gerjucht. — \'k Hab
ek in mem hawn, losers. — Dat jong wifke wier de mem
hjar bern — de man wier skoansoan.
Onder al de minsken op \'e boat foei foaral in jonkje
my in \'t each, mei in pakje klean oan fen in onmogelike
kleur en fen in onniogelik fatsoen.
It bistie üt in buiske en in broek, dy beide efter tn
in thryehoek ütrounen, ointrint as in sinnewiser fen foaren.
In greate platte pet en wide skoen hulden de onder-
en boppeëin by elkoar.
Dat jonkje wier den bjir en den dêr. Ik seach al ris roun,
as ik ek in wapene man mei swiere bakkebirden gewaer
wirde koe; — mar né, ik seach neat.
Dat jonkje liet den hjir en den dêr oan de rninsken
sin pompieren sjen, en min sei my do, dat dy jonge üt
Almelo, ftt it forbetterhüs kaem.
Ik loerke ek ris in dy pompieren, oer in oar sin skouder
hinne, en seach der boppe stean:
Ontslag.
en onder oan
Gedrag : Vrij goed.
Dêrop fortelde dy jonge, dat er to min jild mei krige
hie om thüs in Grinserliln to kommen; en ek wol hwet
iten mochte, en jawol — in broadtsje fleach him op \'e
knibbel, dat er sels net wiste ho \'t er komd wier.
In wifke hjerde ik sidzen :
//Dat hê we him al goed inpeperd; — hij moet an \'t
station te Harlingen zegge: beneden 10 jaar, hij kan
best voor negen door; as er dat nou maar onthoudt." De
-ocr page 111-
101
jonge like threttsien of fiertsien jier (ï ld. \'k Thocht oars earst
as elk in kromke joech ; — mar iksei neat — en die neat.
Der binne „zonden van bedrijf en zonden van nalatig-
heid",
plicbte us uld Dominy to sidzen.
As men seis uren op in boat fol minsken forkeard bet,
den forbint dat al sa \'n bltsje; min het sa lang ien lot.
By \'t oankommen to Harns, fielde ik ek dat dat sa
wier; en \'t wier krekt as dy blide bernegesichten op \'e
wal ek bliid wieren dat ik wer oanlanne. Mar \'t gou
hjar mem, yet mei \'n litske op \'e earm. Dat hie al nei
Amsterdam west, en ik wier wrlchtich fifticb jier ald foar
dat ik der kaem!
Och, hwet in blide gesichten ! Wolkom, wolkom! en
der spatten dy reisgers ut elkoar. Ik moast to Harns in
kaertsje nimme nei hüs op en forwondere my oer in jonge
dy sa brik en sa freatnd ïn en oar dukt for \'t loket fen
\'t bureau ïn \'t station stie. De man dy \'t kaertsje ré
makke, praette frjeunlik tsjin dy jonge, mar ik forstie de wir-
den net. — De jonge sei: „ja, ja!" en krige in kaertsje.
\'t Wier de jonge fen \'e boat, dy mei üs fearn wier.
Hy spile sin rdl dy er op \'e boat, de earste deis fen sïn
kommen wer in \'e maetskippy, leard hie, krekt as op sïn
ontslach stie, vrij goed, mar \'t foldie my net, lêsers!
En hjir mei haldt mïn reisbiskriuwing nei en fen Am
sterdam op. Hwet er al to Amsterdam, den Haech, Haerlem
ensfh. to sjean is (ik hab in kanon fen de Ruiter en de
in flarden sketten flagge fen Kenau Hasselaar beet bawn),
mat min sels ondersïkje, fen biskriuwen leart min it
net - alteast net glêd.
-ocr page 112-
Net a,l to Itlarlili en net al to
CiocUeas.
Petear fen Japik en Metten.
Metten.
Bist tkiis , irjeun Japik ?
Japik.
Ja, bjir bin \'k.
Metten.
Ik siikje In alle hoeken,
llwet prullen hest dor ?
Japik.
PruUen f man !
\'k Bin liannelsman tn boeken.
Metten.
In ulde boeken ? Witst net oars
Mear oan de kost to kommen ?
Japik.
Dat wit ik net, mar \'k bring non nut
Oan wïse Ij uwe en dommen ,
Dat pal stean uren oer in büch
Bigonn my to forthretten,
En dêrom thoebt ik: gjin gemael!
Ik meitse koarte metten ;
Ik skommelje Alde boeken op,
-ocr page 113-
1U3
Hwet fine en ek hwet grouwe ;
Den wol \'k mei bindeltsje op \'e rêch
Mar by de streek lans sjouwe.
Negoasje is earlik, ho \'t ek giet;
Sjuch ik goed ftt min eagen ,
Den rint it altiid i\'en \'e thried.
Ik bin net gau i\'orlegen,
Oer hwet ik sidze mat of net;
\'k Kin brimstich sjean en flaye
As \'k earst wit, hwer \'t de win wei komt,
Den kin \'k niy der nei draye.
Metten.
Dat is gerïflik , siker wier !
Din gaven binn\' bigearlik.
Mar ast\' ien in \'e nekke skopst,
Dat is just net heel earlik.
En dêr is \'t dy fêst om to dwaeu ,
Hwet hoefst oars sa to drayen ,
En babbelje alles throch elkoar
Mei brimstich sjean cu flayen ?
Dy \'t rjucht wol, haldt de kop er i\'oar,
Al scoed er ek biswike ;
Den koed er om sin earlikheid
Gjin heale striebreed wike.
Dou bist, bigrip ik, moai op stap
In merkegast to wirden ,
In knopedrayer op sin bust;
Mei \'n roastich mês mei skirdeu
Snyst oaren de earen fen \'e kop;
En as se it einlings fiele,
Den scill\' se din hanswoarstckiust
En dy der by forniele.
-ocr page 114-
104
Hwa scoe dat thocht ha ? ljeawe ginst!
Dou koest soms hast al preekje.
Do thocht ik, Japik kriget yet
Iii swarte roak mei \'n steekje.
En nou in boekejoad! Hwet kin
In ding al nuwer rinne,
Hwet kin in bj aster snoade kop
Al danich him forsinne.
Dou moast oars wïser wêse as ik
Mei al din lêserye,
En nou kinst sunder kwanslery
Net ienris iten krye.
Japik.
Ik woe de wrald Ijeafet earlik throch;
In alle dingen suwer,
Mar \'k staette rounom hast de kop.
Ik thochte > dat is nuwer!
Nei \'t master seit en doomny leart,
En nei \'t wy düdlik lêse
In \'t Tilde goede bibelboek,
Den moast it oarsom wêse.
Mar sjoch , der stiet: Net lo Godleas
En ek net al lo earlik.
Dat gong me as lye rafïlke ïn \'t ear,
Ik thochte, dat is hearlik!
Dat middel wirdt, leau \'k, folie brukt,
Ik mien it op to merken
Hast alle dagen; \'t past f en sels
Op snein net ïn \'e tsjerken. —
Eu do \'k der fjirder mear om thocht,
Klonk \'t oeral my to mjitte,
Hwet foardiel joecb, dat moast min dwaeu ,
-ocr page 115-
105
Al sei \'t gewisse : „litte !"
\' Is saek raar thige bluf to slaeu
Om sa de ljue to snappen,
En like er somtiids streken üt,
Min rekkent dy for grappen.
Earst tbocht ik, as ik keapman wird
In allerbanne boeken,
Den tsjinje "k dochs min soun forstan
Dêr ik bwet by to brftken.
\'k Ncam \'t iene goed en \'t oar Ibrkeard,
Sa goed ik \'t mien to witten;
Nou think ik: nim raar rïp en grien,
\'k Ha \'t allegear to sliten.
Metten.
Jawol, den bist al goed op wei,
Dat bab ik in.\'e rekken,
Hwent prullegüd mat oan "e man
Throcb lüd der fen to sprekken.
Sa seacb ik Ljouter merke in joad,
Dy spile for kiesmaster,
Den hied er for likdoarnen ek
Yet smarselgftd ta \'n piaster.
Dat joech er elk forgees, dy \'t koft
Sa\'n fleske for de mule,
Dat bolp yen daelk, al moast min ek
Fen pine beare en güle.
Earst sei er: „Goede vrjenden laat
Vooral je kiezen sitte!"
En letter: \'t ienichst middel wier
Min moast se luke litte.
\'t Kin wêse, dat wol fen stn güd
De pine hwet bidarre,
-ocr page 116-
106
Mar \'k thocht, dou kinst mei bluffery
Wol nioai dtn buse smarre.
Dos Japik, dou mast ek sa mar:
Dit boekje matt\' jy lêse,
Den ken jy, al binn\' jy in earme siel,
Mei gauvvens skatrik wêse.
De Geestelijke Zeeman is
Foar dy \'t net skrieme kinne,
En woll" jy laitse, man ! ho slim
Swiersettich as jy binne ,
Dit boek, dêr mat je om laitse, ja,
\'t Scil al jou leed fordriuwe;
Al ha je in fiskbonke in \'e kiel,
Dy kin der net ïn bliuwe.
Voor ieder die met geld omgaat
Scil dit boek nuttich wêse, \'n
Elk wirdt sïn eigen abbekaet
Throch in dit boek to lêsen.
Hjir binn\' recepten, keapje dy ,
Den kinn\' je dokter mye
En leare in hopen daegliks spil
Foar \'n bitsje klear to kryen.
Hjir ha jy flinke vvittenskip
In boek tor alle stfmnen
Dat lêsen wirdt en prïsge wirdt
Throch alle knappe mannen.
Koartom, my thinkt it kin net oars,
Ast\' sok in hannel driuwste,
Den mast soms hwet biprate, dorst
Nin grewel sels fen leauste.
Japik.
Ja, leugens en dêr wierheid throch
-ocr page 117-
107
Dat helpt, it scil net miste.
To minsten aste by de ljue
Mei ienkear holpen biste.
Dêrom kin freamd folk folie mear
As eigen folk bigjinne.
Ik ha \'t in Ljoutermerke sjoen
Ho gek de minsken binne
Mei freamde bluf. Al binn\' se oars taei
En woll\' se neat bast misse.
Do joegen s\' \'t jild swietfieurich wei,
By thusnen, scoe \'k wol gisse.
Der kaem bombarie in \'e krant
Fen Noard-Amearikauen
Dy scoeue in greate tinte opslaen
Mei flaggen en mei fanen ,
Nou ja, dy tinte kaem to Ljouw\'t,
Mei lieuwen, oalj elan ten
Mei oard\'el hunderd binders en
In kliber freamde klanten.
Hja diene in optocht throch de stêd
Mei spïlljue en gesketter,
Elk stie forbaesd dat oan to sjean,
En ik forbaesde letter.
Hwent elk dy in dat spil woe, hie
\'n Riksdaelder to biteljen ;
Do krong it folk der sa in op,
As wier der jild to heljen.
Der wier ek litser hingstespil,
Dêr teagen ek güds hinne.
Mar think ris ta, ho stomme liep
d\' Amearikanen binne
Hja setten de oaljefanten thicbt
-ocr page 118-
108
By Corty\'s houten tinte;
It folk forroun, de Anierikaen
Dy pakte wer de cinteu.
My thocht, de Friesen lieten do
Throch bluf to fier hjar liede,
En Jonathan dy lake er om,
Hy koe mei \'t jild wol riede.
Hwent thritich weinen hied er wol
Mei kisten en mei koffers,
Dêr stoppe er de riksdaelders ïu,
Us folks frywillige offers.
Unaerdich wier dat spil just net;
Mar komnie er thritich weinen
Om jild fen üs to heljen, den
Bigjint it hird to einen.
„Wel, het meneer die schepsels zien ?"
Sei \'n joadtsje tsjin in oar,
„ Die olifanten ? Ikke wel!
Maar \'k ben der bang voor, hoor!
En kerel het lewaai gemaakt,
Hy komt \'em an zen beene,
De kerel, weet je! — en d\' olifant
Zen smoelbek hangt zoo hene —
Meneer het ommers wel gezien
Die smoelbek ? — en hy slaet era,
Die kerel — dat ik denk, meneer,
Zen leve dat vergaat em !\'•
Mar ik forkeapje in boekje mear
Oer \'t freeslik jildforkwisten,
Oer diwelskinst en de idelheid
Fen "t sjean nei wïlde bisten.
En lüch ik dêr in krorake by
-ocr page 119-
109
SicU \'k Ljouwerd wirdt in Babel;
Dêr is nou krekt in moard hast bard
As Kaïn die oan Abel;
In kearel fen in hïngstespil
Kin bisten sa bisprekke,
Dat minsken wirde er throch forgriemd
En brekke dêr de nekke;
Ik bin dat Babiion üntflucht
Mei \'n restje goede boeken ;
Ik thochte, buten om binn\' ljue,
Dy witte dy to brüken ;
Den slït ik mannich exemplaer,
En kry soms beste kofje.
Dos net t\' oprjucht, net to godleas
Dêr doar ik wol op pofje.
Metten.
\'k Leau, as in hopen keapljue hjar
Konsjensje laei to blikken,
Den scoe men wündre dingen sjean
En rare brike stikken.
In mines kaem den raepsied foar
En koalsied throch \'noar hinne,
En wirtelsied en klawersied
Scoe \'r ek throch hinne rinne.
Ik thocht forline winter, kom,
De siedsek op \'e nekke.
Siedkeapman wier \'k en binnen koart
Wier \'k throch mïn foarrie rekke,
It leste koft in !Ud soldaet,
Dy hie in Indje tsjinne.
Nou hied er pensioen, nei \'k mien,
Om honderd goune hinne,
-ocr page 120-
110
En dêrfen wier er rintenier,
En hie hwet tftntsjerye.
Ik sei: Dit is min leste, man ,
Jy kinn\' \'t foar \'n bitsje krye ,
Do die \'r in set, — ik seach \'t him oa».
Mar midden tn \'e simmer,
Do trof er my, en as \'t jou bijeaft!
Do stie \'t in heel ein slimmer
Do learde \'k earst hwet dokken is,
Hwet died er rare setten!
De protters gingen op \'e flecht
As waerd der op hjar sketten.
Kadisen siedde er en \'t waerd koal,
Salaed waerd pitersïlje,
En der woechs wite klaver throch.
Ik thochte , kom , ütfïlje !
Mar hy het foar sin biïrljuc do
Sin fransk A. B. herlielle.
Ily hie my kofje jown , tabak,
En ek ta \'n cint bitelle;
En ik forkofte bygeltks
Him rapen for citroenen,
\'t Wier net to leauwen , sei er, mar
Dy \'t hjar oertsjugje woene,
Dy koene meikomme in \'e tan
En sjean dor min skandalen.
Hy sei: As \'k weer dien vent trappeer,
Zal hem de duivel hale.
Mar koe ik \'t helpe, dat dy fint
Sa dom wier as in okse ?
Koe ik it helpe, dat min sied
Op \'t lest sa throch \'noar mjokse ?
-ocr page 121-
111
Ik hie \'t him sein, it leste wier \'t,
Ek, dat er \'n inkeld kerltsje
Wol in de sek fordwale koe,
Mei \'n grappich moai forteltsje.
Hy striek sïn kuewel do hwet op,
„Potdomme! niet onaerdich
Je bent me een fidele vent,
Potdomme, een borrel waardig!
Maar wat et slimst^ is van de zaak ,
Ik heb geen enkel dropje;
As \'k jou betaal, dan boud ik maar
Twee centen in mijn kopje.
Maar \'t neemt nie weg, je krijgt \'era
Kom later maar es kijke,
Dan zal met een de kwaliteit
Van jou artikels blijke."
Dat blikte, mar it waerd swier waer,
En do \'k my goed bithochte ,
Do liet ik sidze, dat ik him
Sin siedjild skiclik brochte.
„Potdomme, \'t helpt niet," sei er do,
„Al mijn tuinierderije
Geeft niemedal; die kan je wel
Voor \'n dubbel maatje krije."
Japik.
Din earste sidzen is dochs wier,
Dat kin ut alles blikje;
In earlik man, sa seiste niis,
Kin net in striebreed wikje,
Gjin healen, leau ik. En fordeald!
Nou kinst my soks forhelje ?
Dy earnie bloed de sturen sa
-ocr page 122-
112
Mei \'n skeaue streek üntkelje!
Dou biste krekt allik as ik
Yet in \'e wr&ld fortise.
Dou kinst din praten ek al net
Goed mei din dwaen biwise.
Net al t\'oprjucht, net to godleas,
\'t Symboal foar alle lannen ,
Foar alle minsken hast, dat skïnt
Hjir mar de kroan to spannen.
Amearika! Amearika!
Jimm\' spoarweimaetskippyen,
Dy praetten jirome inoai fis ta,
Om sa us jild to kryen !
Dêr sitt\' wy nou mei kranten fol
Fen leugens en bombarie,
En mei Sint Paul, Sint Pacifïk
En oar pompier is \'t larie.
En Minnisota — ek al koal!
En Florida — fen \'t selde!
En spaensk pompier! — och, dat min noait
Fortrouwen der in stelde,
Mar \'t eigen lan, mei eigen jild
In pleats goed stipelearde!
As mannich jildbisitter bim
Hjir in üs lan bikearde,
Hwet wier der den in nut to dwaen
Hjir yet in iis lansdouvven.
En \'t jild, dat nou om utens fljucht,
Koe den in pleats hjir bliuwe.
Ja, wise minsken binn\' soms dwaes
Dwaes binne we allegearre,
-ocr page 123-
113
Sa dwaes, dat we eigen li bh en slok
Soms op en ftt bidjerre.
Mf.tten.
Hest freamde effekteu ïn bisit
Of eigen htnspompieren ?
Hwer krigest oars sa\'n dwaesheid wei
En sokke dwase gieren ?
Ik bab sa \'n Amsterdamsken fen
Dy folksflït-lotteryc ,
Dy kostet my \'n rïksdaelder, — for
In daelder kinst it krye.
Mar oars ik hab in somke jild
Utstean by us notaris ;
Nou wol \'k in spiltsje keapje as \'t kin,
Hy helpt wol niear ornaris.
Mar hwer \'k nou meast biswier ïn sjuch ,
Dat is dat strïkjiklskriuwen ;
Ik leau, it spant ek dealis om
Dêr earlik by to bliuwen.
Mar meast binn\' se ek net sa godleas
Of \'t bruit der sa hwet hinne ,
Om \'t knappe ljue, sa fier \'t min wit,
Der ek wol lijit op binne;
Al meitsje bja de koal ek sur
For dy \'t hwet keapje matte,
Dy \'t misse mat, dy wint er by,
Dos earlik mei \'noar parte.
Sok ding moast ek op skoalle mar
Leard wirde, scoe \'k wol sidze ;
Dat holp licht hwet foar dy as man
Him der op ut vvoe lidze.
Hweut as \'t de bem al ïustampt wirdt:
8.
-ocr page 124-
114
„Altiid mar earlik hannelje," —
Hwet helpt dat as \'t mear foardiel jouwt
Dat wc oars it paed biwannelje.
Ik liicli, as "k bear dat \'k keapje wol,
IIwet oaren gracch bigeare,
En snap \'k in flink dcihier dêr mei,
Dochs bliuw \'k in man fen care.
"k Bin unoprjucht, as ik my falsk
Foardoch en fïn (ïtklirkje
Hwet oaren thinke en wolle, en den
Hjar skea der mei bivvirkje.
\'k Lies lesten , domme heidens koe
Min alderbêst bikeare;
As se earst hwet wisten en hwet koe\'n,
Den woe \'t sa goed net beare.
Den sidz\' se, jimme dogge kwea
Dat wy heel string bistrafje ;
Jimm\' binne falsk, ho lud jimme op
De kristennamme ck blaffe.
Wy bliuwe heidens, om \'twv net
Bisjcan en leauwe kinne,
Dat jimme mei jimm\' kristendom
Sa folie better binne.
Min makket net mei praten goed,
Hwet dieden lud wersprekke
Jimm\' roafje en moardsje flnder \'noar,
Brekkc us as \'t kin de nckke.
Naturlikheid mei soun forstan,
Gjit boppe in djippe leare,
Sa \'t liket; hwent hja litte hjar
Net mulle best bikeare.
-ocr page 125-
115
Japik.
Ja, witste, wy binne allegearr\'
In stik fen \'t selde lekken,
Wy habbe, hwet min dêroan docht,
Us lekken en fts brekken.
De wrald dy leit, as altiid, yet
In \'t goed en kwea bitize,
En dêrom lit min soms it goed\'
Wer efkes boppc rize.
As beakens op \'e libbensé,
Wirdt dêr \'t kompas nei rjuchte,
Den kinn\' de beste minsken wer
Mei frucht tsjin \'t kvveade fjuchte.
Ik ha nou oan din praet fornomd
Don thinkst dêroer as ikke:
Net skean, mar earlik throch de wrald,
Dêr scil min \'t best mei skikkc.
Ik bearde niis dat \'k knoeye woe;
Sa lik as follen knoeye:
Mar Metten, sikcr wier, ik kin
My dor net mei bimoeye
It striidt mei min oertsj figing, \'k Icau,
Dat we elkoar dêrin likje ;
Ja, Metten, \'k kin der dy wol foar,
Fen earlik wost net wikje.
Godleas — sa \'n bitsje — allegear!
Dat is in minske kwale ;
\'t Wier botter oars, mar \'t komt sa net,
Ho lang \'t wy dêroer male.
De wrald dy giet hjar eigen gong
Mei skeane brikc setten,
En buten alles bliuwe dou
-ocr page 126-
116
En ik soms ek net, Metten!
Dou wierst al nioai op stap, do mei
d\' Outhanke helt fen Indje,
Dy Let om dv sa frecslik flokt,
Nou thinkt er licht: „Ik vindje
Wel weer ;" — wost graech in spiltsje ha
Den seit er licht: „Potdomme!
Daar snap ik hem het kluitje weg;
Daar mot i maar om komme,
Dan bied ik boven alles uit!
Die landrot zal et wete,
Waarvoor \'k men goeie geld aan zijn
Slecht zaad heb weggesmete.
Potdomme ! dat een oud soldaat
Zich door zoo\'n uil liet foppe.
Ik mag hem, als i voor me komt,
Wel naar de maan toe skoppe.\'" —
Sa straft it kwea hem sels, en dy
Forkearde siedderye,
Dor kinste, thinkt ray, nou en den
lu bulte spil mei krye.
Metten.
Nou, de uld soldaet dy leart my neat.
Hwet scoe hy strfkjildskriuwc ?
Hy mat sïn hele libben lans
Mei skild oerladen bliuwe.
Hy kcapet — mar bitellet net
lens altiid stn jenewer.
Huskeapjen ! né, dêrfoar is hy
Net suwer oan de levver.
Hy skopt my ek net nifdle fier,
Dy heal forthoarre stakker;
-ocr page 127-
117
Hy is al swak ftt Indje komd
En wirdt yet daegliks swakker.
As hy \'t my dwaen raat, sjean \'k it spil
Net malle slim tomjitte,
As folie mansker ljue my mar
Net ïn \'t farwetter sitte.
Dy doar min lang sa goed net oan,
Ek mei om fis notaris :
Dy sjucht sin folk oan, en hy myt
Sin klanten hwet ornaris.
It bieden stiet elk like fry,
Mar as me om strïkjild minet
En wol net keapje, den thinkt my
Dat me oaren falsk forblinet.
Elk ken dat neame sa \'t er wol,
Ik scil der mar fen swye ;
Mar roune oprjuchtens kin gjin plak
By sokke affearen krye.
Japik.
Wês dou den mar ris rouu oprjucht,
En rop it elk tomjitte:
Ik wol dat hfts en l&n graech ha.
Ik think, dat scit wol litte.
Mar seiste, \'k wol \'t net ha, fy né I
Al heste \'t in \'e kikert,
Ik nim \'t as \'t müglik is altiid:
Sids mar hwer \'t dat op liket.
En throch \'noar hinne mjukse sied
Forkeapje — sids ris, Metten,
Ho hjit dat — \'t echte wird durfoar
In \'t frisk is, leau \'k : ousetten !
Dat klinkt ek net bysundre moai.
-ocr page 128-
118
Dou mast sa lftd net blaffe,
Hwent krye strïkjildskriuwcrs ck
Net iaek de strop ta straffe ?
De wnlld, sa \'k sei, dy is net oars,
En ek net oars to kryeu ;
Of elk t\'oar oar mat foar hiin sels
Dy dingen sjeau to mycn.
It vvirdt in skoallc en tsjerke leard:
„In alles earlik bliuwe,
„Den kin \'t yen goed gean", mar it blikt,
Dat follen dat net leauwe,
It like my sa slim net ta
In tsjerke yet to bouwen
Mei in skoallc er by, dy \'topskrift hie:
Gjin menslie to /oiiromvcn.
Dat wier in middel foar de kvvael
Net to godleas, net t\' earlik.
Dat neamt min licht in diwelslear,
Mar \'t is ïu \'t dwaeu bigearlik.
Min leart de bern de streken net
Dy \'t lefter op bjar wachtsje ;
Men leart bjar wol: hja matte \'t kwea,
Hwet soart ek, djip forachtsje.
En letter woll\' se throcb de wnlld
Den matt\' se streken leare;
En oars den wol \'t mei hsvet se dwaen
Faek heel end al net beare.
Metten.
Mar, diker, jonkjen, as min dat t
De bern feu jongs op learde
Ik think dat soms in boekeinan
In liepe kearel skearde.
-ocr page 129-
119
Den waerd it helte slimmer yet;
Dos lcarc mat min \'t goede.
Dat giet soms swier, en flot en glêd
Leart immen i\'aek it tsjoedc.
Mar fis gehispcl oer dit stik
Draeit hjir sahwet om hinne,
Dat folie minsken tn hjar dvvaen
Al hwet sktnheilich binne.
Der svvetse in boel 1\'en earlikheid,
Mar dy \'t diA;r lang nei harkje
Sjean einling, dat dy guten hjar
Stil ïu \'e dongsleat karkje.
Japik.
Sa ging \'tomtrint dy Aid soldaet
Mei \'n keapman ïn hwet sieden.
Metten.
Hwet hoeft dat nou, om j immer oan
It der wer op to lieden ?
J.vriK.
Ja, krekt sa seiste de Aki soldaet
Dy die dy neat gjin hinder,
Mar krigest it mei greater ljue
To dwaen, den waerd it minder.
Sa giet it soms ek mei de ljue
Dy \'t net in striebreed wïkje,
Mar likwol as \'t hjar skea oanbringt
Al gau in fitwei siikje.
Metten.
Dou sikest joun mei eigen munt
My jimmer to biteljen.
Japik.
Allinne om goede learing tbar
-ocr page 130-
120
Us beide er at to heljen.
\'t Is disse ; Om mar sa folie as \'t kin
Yeus saken rjucht to drjuwen.
En ck sa folie as \'tmüglik is
In earlik man to bliuvveu.
Metten.
Nou, net t\' oprjucht, net to godleas,
Dat is ek mar gesanger;
Der koiume guds mei throch de wrfdd,
Mar earlik diirret langer.
-ocr page 131-
Breawapens.
Baes Skboar en de Fjildwachter.
FjILD WACHTER.
Joun baes ! ho is \'t mei jou ? of ljeawer mei min jas ?
Baes.
Al makke, man !
Fjildw.
Kom, fiks! Ik hoopje fiks to pas.
*
         Baes.
Soa al *? Eu ik ha thocht der moast hvvet spasie bliuwe,
Hwent wie\'r to wiid den koe \'k him gau hwet nauwer riuwe;
Howol ik thocht, der wier ek like folie kuns,
Dat jy hwet dyden en him folie koe\'n mei glans.
Jy habbe nou in post, howol ik net goed wit,
Hofolle smóar en fet der op sa\'n baentsje sit.
Mar komt in meager skiep üt min in better lan
Den dyt it yen al gau moai skiklik in \'e hfin.
Jy binn\' der aerdich üt; jou traktemint stiet fcst,
Der ha je klean op ta, dy binne moai en bost.
Jy kinne deis en nachts mei \'n sabel waepne gean
En feilich sünder frees elk drïst to reden stean.
Jy stappe kwier en kreas de moaiste herberch Jn,
En driuke beyersch bier ef reade bnlndewïn;
Elk het untsach for jou as man fen wet en rjucht,
Dy onbiskromnie en drïst elk ien tn d\' eagen sjocht;
-ocr page 132-
122
Eu as \'t op merke of by in pret ris thige spant,
En jy bithwinge dat, den wirde je ïn \'e krant
Utroppeii as in man, dy \'t past op plicht en ear;
In pear rïksdaelders jouwt dat licht of yette mear.
Sa \'n tafal hab ik nea, min wirk scjit neat op oer
As soms hwet suipeltsjes fen butenst of\' feu foer.
Fjildw.
Nou stil ris ef kes, baes, ïn koorde, side of\' jern
En twiskenlinneu matte je ommers sels fbarsjen.
Ek knopen dwaen j\' er by en somtiids foerring ek,
Dur sit fcst goed hwet op; oars wie\'n jy wol in gek.
De snipeltsjes dy wirde ek licht hwet skeadlik knipt,
En hwet unbrükber is wirdt ïn \'e fbdkoer wipt.
Den kin je rosse en dwaen mei heal oudraegne klean
En sels op sa \'n menear f\'oar \'n bïtsje himmel gean.
Jy kinne hiuncn halde, in skiep of\' fh kenïn ;
Kanaijeflechtery sit ek wol foardeel ïn.
Hierknippe, skeaie en hwet negoasje ïn almenakkeu,
Pompier en pinnen, dór is wol hwet mei to pakken.
Boarstkruden, lewertraen en echte Urbanuspillen,
Wiermkoekjes f\'oar de bern en mear fen sokke spillen,
Üy jouwe goed fortsjinst: Minhear de Theofile
Het nou in poaske wer f\'or wfmderdokter spile;
Hy bringt de waechsdom mei sïn gftd ïn hier en bird,
\'k Think dat hy sels durthroch riïch ïn \'e buse wirdt.
Ha je ek al bern, baes skroar \'?
Baes.
Dat leau "k, to minsten alwe.
Fjildw.
Wol nou, dat komt to pas by lewertraen en salwe,
Jou wiit\' dy stiet jou by en leit de minsken \'üt
Hwet wfmder dit of\' dat bysftnders ïn him slftt.
-ocr page 133-
123
En stjftr je den jou bern mei lint en ban to keap
En bringt den elk Invet oati, den wirdt it gau in heap.
Babs.
In heap, dat ha je goed, mar net fen fis fortsjinst,
Mar rokken, broeken, skoen, in hunderd op sin minst.
Der mat Invet wèse mei san greate flite bern,
En den mei nidle en thried in alles to forsjen ;
Ik hoef dat wapen foar min brea net glêd to slïpjen.
Jimni\' habbe ueat to dvvaen as kuyerjen en kïpjen,
En rosse twiskeutiids jiniru1 great fuibidich swird,
Omdat it by wiet waer oars read en roastich wirdt.
In hearelibben is\'t! Saun guue traktemiut
Wiks. Ha je ek wiif en bern ? Uat is my net bikend.
Fjild.
Ik biu nou koartlin troud, mar bern ha \'k yettc net.
Baes.
Den ha je \'t rommer yet as mannichien it het,
Den wit je yet net hwet husbalden is, goe frjeun ;
Mar jy binn\' stomme lang iii alde ruter bleaun.
FjIIiDW.
Jawol, ik hab heel lang us kening Willem tsjinne,
En dy \'t soldaet is docht mar best en bliuw allinne.
Nou bin \'k der on en \'k hab in aerdich wtfke krige,
Dat doar ik sidze, ja, dat slagge my mar tbige
Sa \'n uld soldaet as ik koe \'t net licht better treffe.
\'k Wol net graech eigen giid boppe oar ljues gud forheffe,
Mar sa \'t ik sei, min wiif\' is kras en by de pinken,
En frjeunlik, gol en goed, hja flucht bast op min winken,
En dèrom scil je er wol hwet fen bigripe kinne,
Dat wy wol in üs skik en mei \'noar lokkich binne,
It moeit my yette net dat \'k troud bin, dat is wier.
-ocr page 134-
124
Baes.
Dat wol \'k wol leauwe, mar jimm\' binne yet net fier.
Ik biu jou gans tn \'t foar en ik fortel jou dit,
Dat de aerdichheid faek meast ïu de earste wikcn sit.
As jy foar de aerdichheid der faek ris nocht oan ha,
Dat ik it jou foarspel ho \'t komt — den sids ik sa:
Jy ha nei \'u jier of hwet liclit ek in hüs fol bern.
Fjildw.
Dat sids je, baes, — mar dór wit jy gjin grewel fen.
Baes.
Jy krye in stik of tsieu.
Fjildw.
Net mear as saun of acht.
Baes.
Nou goed, fen eikmes fiif fen beiderlei geslacht;
En mat jy dêrmei fen saun goune wiks bistean,
Den fiel je, \'t hoeft er lang net ry In lans to gean.
Oan sjippe en fjur en ljocht, oan middeimiel en brea
Kint op: hwer kry\' jimm\' den yet klean fen om \'e Iea ?
As jy it witte ik net, ik kin \'t net profitearje,
Mar jy binn\' knap, as jy dat mei saun goune klearje,
Dat giet net, en den sjucht jou wiif sa sur as jittich,
Den is se n\'t aerdich mear, mar jimmeroan forthriettich.
Fjildw.
Hwet till\' je er swier oer, baes, min scoe der bang fen wirde.
Mei \'n bltsje moeite kin ik jou dat oars bitsjudde,
Jy stelle in boel bilang ïn ray; jy profitearje,
Ho \'t ik mei bern, dy \'k yet net hab, it ienris klearje.
Mar as wy kloek en deun safolle as \'t kin bisparje,
Licht dat wy foar dy tiid in bttsje by \'noar garje ;
Ik wit, dat wol net bost, in goune is gau forsille,
Mar \'n minske kin in boel mei \'n goede fêste wille.
-ocr page 135-
125
Us aldstc bern, it mei in fanke wöse of jonge,
Kin gau hwet boadskip rinne of by de widse sjonge.
Ik set de bern oan \'t wirk sa gau se mar hwet kinne,
\'k Tbink as de lïtse rint, de fddste great hast binne;
Dy plak ik hjir of dor by \'n hantwirk of by \'t nayen,
Sa hoopje ik mei de fleet er heel wol throch to swayen
En wol je \'t moayer ha, mïn Aldste trouwe thige.
As \'k op mïn ïllde dei ris steun oan sokken krige,
Den hie \'k se net forgees as lttse bern biwekke.
As \'t sa woe, hienc jy it niskes lang net rekke.
As de eagen skimerje, de foetten \'t paed net roaye
En eigen bern dat paed mei ljochte blommen stroaye,
As de Alden wirch fen lust by berneljeafde skftlje,
De bern yens pakestoel mei Ijeaflik grien biwuelje
Sa lang as \'t kin yen graech bihAlde en foruoegje,
De leste fddertrien mei berneljeafde droegje;
Wier dat net aerdich, baes, mocht dat jou ienkear barre !
Den woll\' je fost jo graech mei iwer dor foar warre.
Baes.
Al hie \'k ek Jobs gedild, den koe it yet net skikke,
Sa mealt it throch elkoar, it rint my ut \'e mikke.
Mïn bern binn\' twisken hea en gors, gjin supe of mulke,
En ride mei elkoar it hea mar oer \'e balke.
Mïn aldste jonge is toalwe jier, dy mat hwet wirde;
Dat kin \'k, al dwaen \'k mïn bost der op, himnet bitsjudde.
Hy leart, seit master, goed, en koed er dêr by bliuwe
Den scoc \'r wol ta de rang fen helpskoalmaster kliuwe.
Ja, helpskoalmaster, sei \'k; kinu\' jy dat doel birikke
Den matt\' je ek helpe, hwent ik kin \'t allinne n\'t skikke.
Hja matte leare en dwaen nei min sin fierst to folie,
It skïnt dat hjar pikeurs hjar net graech misse wolle,
Ja, koen\' de hearen mei elkoar dy saken driuwe,
-ocr page 136-
126
Hja woene licht hjar bern wol ïn \'e skoallen Ihriuwe
En helje den de trakteminten ïn \'e hichte.
Den moasten borgerbern al wer foar sokken swichte.
\'t Wirdt grif it ien of \'toar, belpmasters mat min babbe
En jierliks wirde er mar in hele bulte skrabbe.
Fjildw.
Dy posten habbe, baes, dy matte er klear foar wêze,
By aids koe elk en ien net skiklik skiiuwe en léze;
Mar dat is nou hwet oars, dy hvvet is mat studearje,
Oars kin er \'t in sin post net tsjin sin maten klearje.
Bern leare folie mear as maunich uiden kenne,
Omdat de masters nou binei prefesfers binne.
Baes.
My thinkt, dat \'s om \'e nocht, it seil sa heech to lüken.
Hwet helpt yen kennis, dy \'t min nea net hoeft to brftken ?
Folie Alden kinn\' hjar bern net lang op skoalle hulde;
Ta \'n jier of toahve ta, den binn\'t al ridlik filde.
En master kin sa gau der alles net in stauipe,
11 y mat mei soun forstan tsjin rou foaroardicl kampe.
Üen bout er faek op \'t lest mar koaleu in sin tfin.
Ik die \'t, leau \'k, ek, hweut dat jouwt somtiids mear fortftn
As kennis en forstAn to stampen ïn \'e bern,
Dy \'t ut.\'e skoalle wei wer cfter\'e ploege isjen.
Dos \'t helpskoalmasterswirk hoeft net sa heech uthelle,
11 went nei \'t se er wirk ten ha wirdt dat lij ir noait bitelle.
Ploechhinsders binne \'t mar, dy warbrc skoalleljue :
Foarname hcaren sjugge op hjar en hjar bidriuw
Foarachtlik del; as hja seishunderd goune ha,
üen seit in riedshear: O! der kinn\' se bost mei ta.
Fjildw.
Nou, wirdt min uldste in jonge, op ien nei d\' fddste \'n
dochter,
-ocr page 137-
127
Den sjean \'k dat sa net ïn, mar gans in bïtsje Ijochter.
Ik lit de jonge leare, al is \'t ont fïftsien jier,
En \'t fanke likc goed, dat mien ik siker wier.
Folie lilden dwaen dat net, mar litt\' se Ijeawer skreppe
En litse bern binn\' faek, throch \'t wirk, gau pake en beppe.
Sa binn\' de jonge lea tn de earste groei belet,
En as sa\'n jonkje den \'tgewear to dragen het,
Den is er smel en tear; op \'t saeiliin kinn\' wy \'t sjen,
Der binn\' soldaten soms dy likje greate bern.
Om dea to scjitten, dat is wier, is al sa goed
In stumper as in reus; mar \'t bliuwt doclis minskebloed.
En komt der yet in wet, dat earm net mear as rïk
Bilosting op it bloed takomt, den stiet it brtk
Dat nest in thige man in lilliputter stiet,
Sa great pas as \'t gewear en dy tsjalkskonkich giet.
Dos baes, forstean my goed, lit leare, man, jou bern,
Den gean\' se licht foarut en net sa gau forlern.
Baes.
Jy prate er deftich oer, mar ha je \'s (Uwe bern ... ,
F.TILDW.
Né, acht!
Baes.
Non acht! — Den scill\' je \'t wol hwet oars bisjen;
Den mat gau de earste er fit of helpe jou in hftn.
Jy seinc, mines koene op sjou mei lint en ban;
Mar as \'t gjin soune wier, jy hingen jou \'r oan op,
Sa rint it throch clkoar, sa suzet jou de kop.
Ik hab it al ris havvn, do makke \'k masters jas
Oan de iene kant to lang, oan de oare kant to koart;
Dat kaem ut al \'t getiis en bernetsieren foart.
En dorom skipje \'k se on oan dy \'t se habbe wol;
Hvvent, siker wier, it is bv uses hast to fol.
-ocr page 138-
128
Net dat \'k se misse wol, to sidzcn throch de dea,
Mar \'t is de wierheid, man, foar threttsien ha\'k gjin brea,
Min het op sa\'n menear to folie soarch en kommer.
Ik think wol, wier \'k net troud, den hie \'k it folie rommer.
Fjildw.
Dat koe sa wóze, man, mar mooglik wiern\' je dan
Allike min as nou tofredcn, goede man,
Hwent elk het sin biswier. Jouw mar gjin moed forlern,
Der is hjir op \'e wrïild wol iten foar jou bern.
De wnlld is rftm en f«l, foar dy it leauwe en wite,
Dat fltt de honger keart, dat wirkljue lekker ite,
Dat gninskeljeafde faek hjir minskerampen nekket
Dat godstsjinst raear en mear it lok fen neisten rekket.
\'t Giet langsom, mar \'t surdei fen deugd in \'t wird bisküle
Folt wees en widdou, as se hftnger ha, de mule ;
It jouwt de blinen ljocht, en sprake en Iftd de stommen,
It leart throch berntsjes soms skinheiligen en dommcn,
\'t Nimt wirkfolk lésten ou , throch mannich kinstmachine,
De geast fen wittenskip scil brea for minskcn fine,
Sa lang \'t hjir iten waechst, foar boazen en foar goede
De sinne sktnt en \'t reint, binn\' we ïu in feil\'ge hoede.
Ienkear sa \'k niis al sei, binn\' licht jou uldersoargen
\'t Kaptael dat rinte jouwt, en binn\' de bern jou boargen
Op \'e Alde dei; en hoedsje jou foar libbenslêsten,
Sa laug \'t jy libbenssêd iens lidzen gean\' to resten,
Baes.
Dat \'s moai ! Mar de filde lear dy seit: in inkelde alde
Kin better mei gedild hjir tsien bern ünderhalde
As tsien bern mei elkoar \'t in inkeld ulder dogge.
En as jy somtiids der in klear biwïs fen sjogge,
Den sakket jou de moed wer amper nei de hakken,
Den wit min soms de saek hast net goed oan to pakken.
-ocr page 139-
129
In nidle is sa \'n lïts ding om dêrmei \'t brea to winnen,
Dat ik er nou en den al op bigjin to sinnen,
Om mei sa\'n naimachine \'t wirk mar to forrjuchtsjen;
Den kin dat deade ding mar tsjin min lasten fjuchtsje.
\'k Nim k\'narjeflechtery en binnen en keninen ,
Dêr hoopje "k twiskentiids liwet wille mei to finen.
Mar lint en ban, sjea dêr! dat is my hwet to min ;
De bern negoasje dwaen, dat is net nei min sin.
As jy ris de achtste ha, mei ik it heel wol lye,
Dat jy foaj\' ien fen hjar den mar dat baentsje krye.
Den is jou jild ek op, dat scille je underfinc;
Ja, jou saun goune wfks scil den as snie fordwine.
En ha je \'t üngelok\' dat je ek ris dronken reitse,
Den kinn\' se op \'t alderslimst jou ek jou post ftntmeitse.
Jy witte, sa kin \'t gean, dat stikje wirdt wol spile,
Dat ljue mei \'n sobre post sa op droech san forsile.
Dêrom lear dit fen my (jy woene my ek leare),
In hantwirk is de baes; den kin \'t sa net biteare.
Den binn\' jy j\' eigen man, sa lang \'tjy wrotte kinne
Hald jy de wapens foar jou brea — dat boste binne,
Ja, better as jon swird, kanonnen en kartouwen.
Mei wapens foar yens brea kin min bihalden bliuwe,
Dy meitse in husgesin net earm, mar bringe segen
En meitse wolfeart mar gjin bloedspoar op hjar wegen.
Fjildw.
Jy redenearje gnap en lang net Bunder groun.
Mar \'k mat der siker ftt. Jonn baes !
Baks.
Ek goeden joun!
9
-ocr page 140-
Twa Uwrwïfltes.
In bleek m Ihrycn joul kibberyen.
Trïn.                      ,
Moarn Griet! Kom, ha je "t waskjen dien ?
Ik ek, dat is nou flink ris gien.
Wy kinne "tkrekt togearre skikke,
Om ien tiid ha wy \'top \'e blikke.
Griet.
Ei ja, dochs binn\' wy beide lust
By Jel; dy wint it altiid fêst.
Dy kin hwet mear as sljuchtwei hinne
Oars scoen\' wy "tthocht ik ienkear winne.
Trïn.
\'t Is krekt as is dy minskeskou,
Hja komt binei net ut "e kou ;
Dat sit in hele dei to naikjen,
En foar it finster hwet ta draikjen.
Griet.
Ik wit wol hwer \'t fen dinne komt:
Ik hab it niiskes wol fornomd,
Sjoch jou mar ef kes op \'e blikke,
Den wit je \'tkrekt sa goed as ikke.
Trïn (sjocht.)
Jawol! nou kom, klear is de saek!
Dat spil komt einlings in \'e haek,
-ocr page 141-
131
\'t Is poppegftd foar hjar, scoe \'k achtsje,
Dat kin dy grouvve Jel wol wachtsje;
Den wirdt se i\'s wis hwet as dat seit,
En wirdt hjar man docbs ek ris heit,
To minsten scill\' wy dat mar stelle.
\'k Ha ïu dy tiid al fjouwer helle,
En wy biun\' mei mankoaren troud,
Dos is \'tgjin wonder, wol biskoud,
Dat wy \'ttsjin hjar net balde kinuc,
Om \'t bja mar mei hjar beiden binne.
Hja het forteld, dat skitf\'enïn,
Ik siet er as in briedswan in,
Der kaeui my neat bast tbroch de bannen,
En stikne klean en skürde pannen,
As by iis, seach min nearne net!
As hja ek fjouwer beru ris het,
Den scil de moedfear ek wol sinke.
Sa \'n sniggel, net ? min scoe \'t net tkinke.
Hwet dy to rottelskutsjen docht.
As ik fen pakkedragers kocht
To borch, en liet dy ljue den rinne,
Den scoe\'n wy ek wol pronkje kinne.
\'t Spant dat miu \'t mülwirk iepen haldt,
Oan ij (ir en ljocht, oan sjippe en sa.lt
Mat m\' in \'e wike fry hwet misse.
\'t Is wier, min kin it bast net risse,
\'t Is wierheid hwet ik jou fortel!
Hwet mient dy lompe grouwe Jel!
Hie \'k mar as greatljues faem 1\'ack tsjinne,
Licht dat wy den sa \'n post ek hiene.
Us heit bet ek al skutter west,
Mar soks dat helpt nou net mear, test;
-ocr page 142-
132
Oars biene Jan en ik onearre
Dat Jan ek mar ris sollistearre!
Hwent sjoch, by de fjildwachtery
Dêr mat wol faek in nyen by.
Den waercl er dochs ris bftnte Bokke;
Hy het al tiden lang nou sjokke
As onbisoldigd wit jy hwat, —
Mar dat is lakmoes — sa is dat;
Mar om \'t dy soarte er rom fêst binne,
Giet dat foar spek en brea sa hiune.
Do \'t Jan earst utgong mei de stouk
Do brükte er beel end al gjin slok,
En as er drank naem in \'e mule,
Den seacb er as der moster sküle.
En nou, och minsken, bo \'t er \'t mei!
Hy wipt mar \'t iene \'t oare nei,
En komt er thus, den is er brimstich,
Mar Jan is klear oars en fornimstich
Hy skriuwt fordeald faek \'n heel forhael,
Dat hjit er den in prinsforbael,
Jawol, hy is in kleare fint
En in min each in moai adstint;
Hy kin al mei de stouk ramaye
In \'t roun, moai by de foet del saye;
Hy het in thige moai bosk\' hier
En hast in kncwel, siker wier.
Griet.
Dat is oars soms as \'t bienders binne,
My thocht dêr scoe \'t oars boten kinne;
Us Kees seit dat hja binn\' to keap
To Ljouwert — wol in hele heap.
Hy het wol mei komeedsje spile,
-ocr page 143-
133
Den lukt er soms in svviere silc.
Hy leart nou wer in heel relaes,
Dat is feu Aleksander Maes.
It stik dat hjit — ho deale? ho ? —
O ja, ik leau Mond Christo.
Hy sei, dat knewels, bakkebirden
Nou al fen Ljouwert helle wirde.
Den ha se onderskate linnen ;
Dat wirdt fortoand den mei kostumen.
En as \'t den nei it ein ta giet,
Den ha \'s in stik: „ Hwer biste Griet /"
Dat scil fen Waling Dykstra wèze,
Dat matt\' se op \'t boerefrïsk oerlêze.
It earste is \'n oandwaenlik stik
Mar \'t oare, sa forwachtsje ik,
Dat kin \'k oan Kees nou heel wol wite,
Dor scil dy joun gjin ien om krite.
Dy Waling, dat leau ik er fen,
Is fêst iu heel plesierich man,
Dy kin it heel moai op \'noar stelle;
Mar sjuch, hy wirdt er foar bitelle;
Den kin \'t! Mar sjuch je wol, fts Kees
Kostumet altiid glêd ibrgees;
Ja soms — hy wol \'t net. rjacht üs sidze —
Ut eigen bftse er jild by lidze.
Hwent swirden, mutsen en pompier,
Dat kry\' se sims fen wit ho fier,
En hwet se foar de kaertsjes barre,
Dat kinne se op meast mei fort arren.
Nou is üs Kees in tsjeppe feint
En as \'t nou sa ris kaem op \'e ein, \'t
Dat spil jen einde In fryerye ,
-ocr page 144-
134
Den koe \'r faek noch wol hwet bidye.
Jy uiatt\' my net forklappe Trïn,
Ik scil jou sidze ho \'k it fïn;
De dochter fen minhear Comiris
—  Ik sids jou dat it wrachtich wier is —
Dy sjucht, is Kees Monti Christoe,
Krekt as se \'m foart wol habbe woe.
—  Forklap ray net, — mar \'k leau foar f est,
Dat wirdt in pear op \'t alderlêst.
ThÏn.
\'k Forwachtsje, Griet, as \'t hast sa fier is,
Den scil wol gan minhear Comiris
Him sidze, dat is gjin akkoart,
By \'t trouwen passé soart by soart.
Dat think ik, stiet er fen to duchten,
Dat wirdt it ein fen al dy kluchten.
En dos, ik think, dat jimme Kees
Dy spilet dêrfoar glêd forgees,
En \'t einbislüt wirdt lak en leedsje.
\'t Is al in boel mei dy komeedsje,
Der habbe jy komise Jel,
Sa \'n malle sleauwe totebel
Dy spilet, krekt as goare tante,
Ek al foar in komediante.
Hwa \'t hjir in Frislan kuy\'rje mocht
Dy stapt, foar \'t hy der sels om thocht
Of \'t witte koe, forbaesd en kjel,
Perdoes op in komeedsje del.
Min man dy seit, it is ïsbaerlik
En foar de jonge ljue gefaerlik.
Griet.
Dat mei den wêze sa as \'t wol,
»
-ocr page 145-
135
Hja halde it spil jen dochs moai fol.
En my is \'t goed — hwent jonge ljuwe
Matt\' hjir of dêr de tiid fordriuwe.
TrÏn. *
Ei ja, hwent ljue as jou en ik,
Wy passé better op üs stik,
Dat wy üs tiid sa net forprate;
Wy fine ïn üs wirk mear bate.
Mar sjoch je wol, komise Jel
Dat is in hele rottelbel;
Dy sei, as Kees komeedsjespile,
Den waerd er dronken onderwilen ;
Hja sei, it wier der al ris bard —
Dat het se mei in eed bisward
En my mei kleuren ek forhelle,
Hwet ik jou nou ris scil fortelle.
Ik leau hast fen de leste kear,
Do kaem er hwet in frjemde hear
Dy wier \'n healgoune fierst to folie
En hy hie \'t dochs wol heare wollen.
Hy sei tsjin Knillis, dy dor wier\',
En by de doar op skildwacht stie ,
Lit my foar \'n dubeltsje passearje
Jy kinn"\' jou sels der foar traktearje.
\'t Is best, seit Knilles; mar dy man
Fint fierder wer in oare Jan
To wachtsjen by in oare poste,
Dêr \'thy sin dubeltsje ek wer loste.
Thry\' fjouwer kear hie \'r dat al dien
En wier sa \'n oare gong ïn gien,
Sa gong \'r fen efteren nei foaren,
En einlings stie \'r wer buten doaren.
*•
-ocr page 146-
136
Dat hiet in grap mar \'t wier to slim,
Hwent sjtich je, hja bidragen him.
Komise Jel dy het \'t forhclle
En ik ha \'t mar wer neifortelle.
Gbiet.
Jawol! Jou onhisoldigd Jan
Wacrd dor do in bisoldigd man.
Dos %s je dat faek neifortelle,
Den wirdt jou eigen skande oanhelle.
Hwent Jan stiet altiid by de doar
To long\'rjen op in slok fen \'n oar.
Us Knillis kin him sels wol drippe,
Dy het net sa \'n jenewerlippe.
Trin.
Jenewerlippe ! sljuchte blei,
Jouwstou As den dy kladde nei ?,
Pas dou mar op din konkelpo;1tsje!
Matstou in oar hjir sa bikladsje ?
Dou briedhin op in Tilde stoel!
Pas dou mar op din smoarge boel!
Sa ha \'k it nou net earder witten,
Het Jan him sa bikeapje litten ?
Aid klokhus ! sniggel! sleauwe tut!
Ha \'t hert ris, sids ris wer sa \'n wird,
Aid ïnlaest! — Wol, min scoe \'t net thinke !
Scoe Jan him der foar dronken drinke ?
Foar \'n dubeltsje, al wier it wier ?
Foar \'n dubeltsje ? Dat liechste, slier !
Scoe Jan foar \'n dub\'ltsje dronken rinne?
Hwa scoe sa \'n ding bigripe kinne ?
Dou rottelskftte ! pas op Kees !
Dy spilet — siïpt en fryt forgees
-ocr page 147-
137
Mei \'n dochter fen mïnhear Comiris
Sa \'n keeshoun! nou, pas op, as \'t wier is !
Ik think net ieuris dat er doarst,
Sa \'n apekop! sa \'n bost hanswoarsf!
Hwet scoestou mei din Monte Kriste ?
Hwer biste wei komd, sids, hwa biste ?
Gemicne boel — dtn hele skaei —
Dou mei dtn skfttelwaskersdraei —
En Kuilles mei sin takseskonken !
Sftpt Jan foar \'11 dubeltsje him dronken ?
Griet.
Dat ba net \'k sein; — ik sei, dy man
Dy waerd forrifele throch Jan ;
Throcli Jan — throch Kees net — en throch oaren
Kaem dy foar \'n skelling buten doaren.
Ik scoe in briedhin wêze, nou !
Den bin ik krekt lik ien as dou.
Ik ha by knappe Ij uwc tsjinue.
Gemiene soadtsje, dat jimm\' binne!
Dou klauste altid nei dy ta:
De blikke ïu thryen dy wy ba,
Dy scoest\' alliune habbe wolle,
ïo minsten hest\' nou fierst to folie,
lljir sciste mei dïn uld bimdsmouwe
Wol oardel foet wer nei dy klauwe.
Hjir by dit, beamke stiet in streek
En krekt sa fier rint ek ös bleek,
Dat ha \'k er mei in pantsje stritsen
En dtn uld fleissek hwet forlitsen
En ek, fordeald, oan Jelle kant,
Hest\' fierst to folie nawenant.
Sa bist\' fen aerd, dou lilke turre!
Mast\' dou hjir sa de bek opskrtrre ?
-ocr page 148-
138
TrTn.
Dat doch ik, en best\' mear gemael,
Den makket Jan dy prinsferbael,
Aid goesepoat! den seil er jimme
Mei rjucht ris tbige \'t hier litkjimme.
Griet.
Nou bergje dou dtn uld himdsniou
Of \'k skur fordomd in stik er ou!
Trïn.
Ha \'t hert ris in dïn :11de knokkel,
Den flean ik rasen op dtn poggel.
Griet.
Och heare! ik wird diwels, Trtn!
Hfild op! en oars ik klau er tn !
TrTn.
Ik hiild net op, it rint to fier!
Ik pak dy by dtn bargehier!
Griet.
Och heare, TrTn, sa kin \'t dochs net! —
Dat vis hjir sa oerstjur brocbt het,
Dat komt fen dy koruise Jeltsje
En throch hjar dabei tsjes forteltsje.
Trïn.
Nou ja! jou smeulden sa op Jan,
Op mtn riks onbesoldigd man.
Griet.
Jou seyen ek al, sjocli, us Kees
Dy hie in bulte sok forgees.
TrTn.
It is to gek! sa \'t wy hjir binne
Mat min doch nedich mei \'noar kinne.
-ocr page 149-
139
Griet.
En tsien jier ha wy hjir al west
En \'t altiid redden sünder légt.
Trin.
Jawis ! mar dy komise Jel,
Dy klitse, stookt Cis hjir de hel.
Griet.
Dy tonne bier mei tsjokke mil,
Leau dat dy moarn hwet habbe, scil, \'
Hja kin net waskje, op hjar blikke
Is \'t güd sa giel as wier it rikke;
Hjar himden, och, hwet binn\' dy thin,
En nye kin dêr fêst net fen;
De lekkens binne by \'noar stoppe,
Der leit in himdroük onderst boppe.
En den dat bernepoppegüd!
Hwet binn\' dy searaen raer, biroerd !
\'t Is by \'noar ript fen fild\' en ny ;
As \'t mines wier, den skauime \'k my.
Trin.
Ik ek. Den hie \'k it oars ïn \'e es.
Ik bin tsjin alle greatljus tres,
Mar \'k hie \'t ïn oarder fen hwet binn\'je;
Jel scoe der hjar oan speg\'lje kinne.
Der leit in hele lange loer,
Oukomstich think ik fen sïn moer,
Dy scil se think ik dêr om moanje;
Earmoedich sok is \'t, al dy franje.
Ei, wit je, dat komiselean
Dêr kin, sa \'tskïnt, gjin ny op stean
Nou makket Jel mei skreppen skürren
It byenoar üt Tilde loarren.
-ocr page 150-
140
Griet.
Hja is den oars yet al siptil,
Dur het se dy komisekil
Fen ond\'ren koarte in hannebridte,
Dêr \'t hja de mouwen mei forsette.
„Ja, ja! mijn vrouwtje past op streek,
Wij komen verder elke week,
En mag het zoo een tijd lang duren,
Dan raek ik vry een buis te huren ;"
Dat mat er sein ba de komiis
By \'t keapjen ten in healpoun tsiis
En fen „een paar ons varkensreuzel.1\'
Den het er altiid sok gejeusel.
Tbïn.
Hja komme skriel mei \'t iten luns,
Ik leau den binn\' wy better mansk;
Mocht Jan fen \'t rik bisoldigd reitsje,
Den scill\' wy üs yet mear forraeitsje;
My thinkt altiid in stewich miei
Bihuldt üs licliem en üs siel.
Min kin altiid wol hongerlye
As min net bet en neat raear kin krye.
Mar \'t is in wonder pear, hwent Jel,
Dy boarst fen tsjokkens hast üt \'t fel,
En hy is meager as in lobbe,
En dochs hja ha de selde krêbbe.
Gbiet.
Dat wit je net! sjocb, jou en ik
Passé altiid thige op üs stik,
Mar nimin\' dochs inkeld wol in bite,
Dat Kees en Jau sa lïk net wite.
Jan is jou man, en Kees min soa.11,
-ocr page 151-
141
Dat komt er net sa krekt op oan.
Ik woe allinne dit mar sidze,
Min mat de luiert net iepen lidze;
In man dy alles wite wol
Dy bringt in wiif de kop op hol;
Jou binn\' troud wiif en ik bin widdou,
Mar is \'t gjin wierheid, ïrin, hwet sids jou ?
TbTn.
Ik sids \'t mei jou! — en Jan seit ek,
Bisoargje my mar fiêsk en spek ;
In klontsjes, koeke en swietekouvve
Kinstou din eigen master bijouwe.
Griet.
In swietekou — \'k mat sidze ïrïn,
Dêr dogge Kees en ik net in,
Der doar ik siker hast op potje;
\'t Wirdt oars net as in potsje kofje.
TbÏn.
Op poije, Griet! hwet mienst\' dêr mei?
Biu ik in swietekoayer ? sei!
Dou roaste witte hwetste seiste,
Oars kinst\' op ny my rasen meitsje.
It is dy fêst er om to dwaen
My bokkens op \'e kop to jaen ;
Dou hest mar nocht oan stikelstekken
En quae fen elk en ien to sprekken.
Ik leau, dat ik komise Jel
Din rabbery ris wer tortel:
Dat minske hjir sa leech to lidzen!
En lïk fol hwet fen hjar to sidzen!
It ik sa \'n swietekou ? fordikje!
Dêr mast ris ien wird raear oer kikj e,
-ocr page 152-
142
Den scil \'k dy mei dïn kofjelippe
Ris ïn de kanslerye wippe.
It is, fordeald, raar efkes lin
Do sloechst by my der alles ïn,
En nou hjitst my in swietekoayer,
Dat wirdt mar geande wei nou moayer !
Dat earme sloof, komise Jel,
IMrabbe fen sa "n raer ald fel!
Hja binne dochs ïn koarte jierren
Al fry om wer in hus to hieren;
Hja krye in huske, splinterny
Dat ha se oerwoun, sids ik dy.
Dat is hwet oars as alle raoarnen
Oan oare minskens ear to toarnen!
It wirk mar wirk, gjin iten klear,
Sa stietst dor mei de bannen gear.
Oan Jeltsje kinst in leske nimme;
Dy minsken binn\' bwet oars as jimme,
Jel is oprjucht, dou biste falsk.
De kofjekanne oan \'e hals
Sa wolst mar ljeafst de tiid forgrieme,
En den ïn \'t wirk sa\'n bïtsje klieme!
Nou is, fordild, de hele moarn
Wer throch dïn rabbery bidoarn. —
Griet.
Nou is \'t den freeslik, freeslik is \'t!
Sa \'n bckstik! As in oar \'t net wist,
Den scoe min yen foar elk ien skamje;
Ik kin my sels hast net bidamje!
Mar ien ding ha \'k dy niis al sei\':
Dy ulde fleissek nimst\' der wei.
Wy jaen de hier allïk as jimme
-ocr page 153-
143
En litte ns rjucht fts net ontnimme.
As ik oan Jeltsje vver fortel
Fen lange loer en lellebel,
Earmoedich sok en alde franje,
Den bried ik dy in moai kastanje!
Wy prate mar ienfaldich sa
Ho \'twy en ho wer oaren \'t ha.
Ik bin sa bang foar inoaite en lyen
En ïn it praten altiid myen.
Don bist1 sa onforstónnich, Trïn,
Dou spyste anstons mar fenin.
Ik trilje hast oan al min lidden;
Ik bin yet nea sa ütskeld wirden.
Kortlln do wierstou ek by my
En kofje mei in klontsje er by
Dat joech ik dy mei tsjokke reamme; —
Mast\' my nou kofjeslabber neame ?
Tbin.
Wol nou, bin ik in swietekou ?
En den dy diwelske bimdsraou,
Hwet hest\' dêroer in raer gebear!
Sjoch ! as ik hiin, sjea sa, nou tear
Krekt op \'e helt, — hwet seiste nou ?
Praet den net wer oar swietekou.
Den kinn\' wy \'t heel wol mei \'noar skikke,
Den binn\' wy \'t iens wer, dou en ikke.
Griet.
Nou goed. En ha wy al hwet sei,\'
Dêr kraeit net uiear in hoanne nei;
Hwent, siker wier, in bleek in thryen
Dat joech oars licht wol kibberyen.
Wy kinne mei \'noar fiks oer wei,
-ocr page 154-
144
En dêrom kom nou hjoed oerdei
To kofjedrinken, hear jy, Trïntsje,
Mei \'n klontsje of in bont kokintsje,
TkÏn.
Nou goed, \'k scil komme en tonei
Soargje ik ris wer foar alderlei
Nou, moarn!
Griet.
Moarn Nïnke ! bêdsje del!
Oars kry\' wy beide spil mei Jel.
-ocr page 155-
Knip .ïild.
Ja, poch mar, en swets mar, en strikje mar op,
En kjim nei de mode it hier op jou top,
En rook in sigaer, mei \'n spaensk reidsje in \'e hftn,
En stap as in banjer, great hearskip, throch \'t lftn ;
Sit krap jild jou efter, it hellet jou in,
Al sup jy likeuren, madeare en win.                   ,
Krap jild is in spoek, dat min maklik net deit,
\'t Sy dat min yen stil haldt of\' folie er fen seit;
\'t Sy dat min ek pochelt en wrot dat hvvet dogt,
Dat dealeske spoek binimt faek yen de nocht.
It sit in de kelder, op \'t bödsté, in \'t spin,
En jei it foar ut — it komt efter wer in.
Min wol it net wêse ho nei as \'t yen is,
As sinoart it yen hast, den noch seit men : \'t is mis !
En oar, mient me grif, kin it spoeksel net sjen,
Hovvol \'t min net iens raear hast sikhclje ken.
Ho neyer in oar ek it spoek by yen wiist,
Ho mear dat min liicht, dat \'t yen sels soms oangriist.
Jy geane mar hinne, der niminen it wit,
Dat krap jild jou thochgeans de broek efter sit;
lt dftrret onaris net iens uiïllle lang,
JO,
-ocr page 156-
146
Of sels wird je op ny ek wer skrutel en bang.
Min freget: hwa bin jy ? en bïchtsje den op;
De jildkrappe hekse dy aeit j\' om \'e kop.
Dat pleachbeest binirat yen it folie forstan ,
En dêrora regearret it jild nou it Kin ;
It sprekt, dat dy \'t spoek ïn \'e holle altïd sit,
Gjin sikkepit den fen de hlnssaken wit;
y ljue matte soun wêse, stewich fen kréft,
En sidze: „sa mat it," net freegje : „hwel bijeaft f
Jongfeinten en fammen dy witte it to let,
Dat immen mei krap jild gjin oanspraken het,
En ha se dat letter den al to hird leard,
Den is*\'t soms to let en den bliuwt it forkeard.
Den smiet rom jild wreed hjar de beach om \'e lea,
Hja lüke en wrotte mei krap jild hjar dea.
De wrald mei de minsken dy laket hjar oan,
De eagen forbline by \'t blinkend fortoan
Fen goud en fen silwer, fen pronk en fen pracht,
Op \'t blinkende moanljocht bikriipt hjar de nacht;
Omdat se \'t net kenden, it spoeksel krap jild,
Sa waerd onbithocht soms hjar jildtsje forspild.
Hja strike hjar op as minhcar en jiffrou
En krekt as se freegje: „ho liket it nou ?"
Nou scoe min net sidze dat \'s Jan of dat \'s Griet:
Oan d\' ankels faek inodd\'r oan "e mil ta thochwiet;
Noch koart lïu oan \'t wrotten, en nou op \'e wei
Sjugg\' boer en boerinne hjar gniskjende nei.
En oaren, fen \'t wrotten en wramen sa sêd ,
Forpoffe it in dei twa en geau\' net op bêd,
-ocr page 157-
147
Forsftpe en fordounsje lij ar Hts bïtsje splint ,
As \'t slagje wol soms ta de leste heal cint.
Hja sliere en hja giere en hja oalje op \'e wei,
Kastlein en kastleinske dy gniskje hjar nei.
Krap jild, sidze oaren, is better as neat,
Soms wirdt in lïts somke hwa wit wol ho great;
Is Hainpoep bitelle en scjit er bwet oer,
Min weaget mei lotsjen ek dy leste stur.
Hja binne op moed en hja geane hjar wei,
En Hainpoep en Mozes dy gnïskje hjar nei.
Mar \'t wol faek net winne, al hie min ek flokt,
Mar likwol forliese dat wol, wol dat lokt,
Sa komt mei krap jild den al dealske gau \'t ein ,
It spoeket den om jon, jy binne f\'orslein.
En sjugg\' jy de boer, lottcryjoad of poep,
\'t Is as in rïksdaelder de kiel jou üt kroep
En kin min wer prate, min kibbet mar ta;
It wiif kryt de skild den, mar wol dy net ha
Sa rekket sa \'n pear wol ris danich op \'t ein ,
Mei neyels wol kaerde mei fftsten wol slein.
En faek dat min \'t spoeksel krap jild dêr den seach
Mei rjuchters en doarwarders efter de rêch.
Den jaget dy hekse de lommert yen op;
Min frèget: „Wat motje ?" den folget de strop,
In stik fen yen sels of in stik fen yens wiit
Dat hinget min op, en jon misse it geriif,
En kryje geriif fen in lïts kromke jild,
Dochs miss\' jy jou klean, en biun\' libbensliif tild.
-ocr page 158-
148
Jou barman dy wit it, seit tsjir, jou: „Kom oan!
Kom by iiiy to praten tsjerke ut snein to moarn."
Jy sidze: „ik thankje, \'k ha oars hwet in \'t sin";
Den seit ér hwerotn net ? ei, doch it, as \'t kin,
Kom den de neimiddeis hwet let op \'e dei
En nirn den foaral ek jou wiif efkes mei.
Dêr sit je. Nou, doom\'ny komt even in huis.
„Wel vrienden, hoe gaat het — hé! man zonder buis ,
Je bent zeker heet! — en jou vrouw, naar ik merk
Maar \'k zag van je beiden geen een in de kerk ?"
Al wiern" jy roei leugens en flokwirden fol ,
As doom\'ny er by stiet is \'t krekt as \'t net wol,
Hwent oars scoen\' jy krasse as wiern\' je in soldaet,
Dy min sa by tafal de romer om staet.
En ha jy jou barman en Doom\'ny fen \'t Uif,
Den kry\' jy op uy wer in kanipslach mei \'t wiif;
It bliuwt in commissie, in heiselik krfts,
Gjin jild in \'e hfls — en it baitsje net thus.
Ik think wol: de greaten dy wit it sa net,
Hwet min mei krap jild to forhakstftkjen het;
Min kriget fen hjar wol sa nou en den ried,
Krekt as it oan immen den sels mar hast stiet.
kOm jild to bisitten: „doch keardel jou best,
Hen komt it foarsiker yet goed op it lést."
Nou  mat min ek sidze, dy ried is net min
Fen  immen dy erfd het en letter wer kin;
Mar  matt\' je mei arbeid en wrotten der oan ,
Den  klinkt sok musïk jou misrabel fen toan.
-ocr page 159-
149
Hweut wrot mar, ja vvrot mar jou heel libbea lans,
Dochs bliuw1 jy, mei tbftsnen, en eareine hans.
Sa is it; doch thftsenen slagget it ck
Binoege to libjen en sftnder eat brek,
Mar arbeiders habbe Cis lun sa throcheide,
De ky matte siker ris nedicb forweide.
Ainearika kin noch wol arbeiders ha,
It lean is der heech, dat min kin er mei ta.
By ds kin in man mei in wiif en hwet bern
Sin libben lans oars net as earemoed sjen ;
It wirk ie goedkeap en de arbeiders rorn,
In \'t iten soins kindich, in \'t wirk wol ris dom ;
Wier beide \'t hwet oars, it siet net sa foar \'t krfts,
Dy kras is fint brea — en ek rounom en thiis.
De sek op it skouder, de stoak in de han ,
Mar swalkje de wiald in, mar ut en throch \'t lan ;
De kreft is kaptael en de arbeid is macht,
En dom is er dy dor gjin oandacht op slacht ;
Kryt ienkear de massa dat goed efter \'t ear,
Den is op \'e wrald ek sa\'n earmoed net mear.
It giet wol oerlangsom, \'t bigjin fen de striid
Dy merkt min dochs dudlik al wiid en al siid;
Arbeidersgenoatskippen komme er oan \'t Ijocht
En habbe \'t ïn Ingltïn al thige fier brocht.;
Mar swier is de striid en great is it kabael
Mei d\'oerfdde machten, de krêft fen \'t kaptael.
As ienkear it wirkfolk sa dom net mear is,
Den winne hja fjild, leau ik siker en wis;
It wirk foar de dommen, dy spreuk giet oan \'e ein,
-ocr page 160-
150
Het ienkear it wirkfolk it goed onderlei n ;
Hja binr.\' dochs de krêft, dy it nedige dwaeu ,
\'t Kaptael fen de riken hjar dilbeld werjaen.
De boer mat ut \'t lan wol sin onderhfild krye
Throcli \'t wirkfolk ; en matte dy \'t wirk dwane lye ?
As ominer8 it wirkfolk der ien jier net wie\',
Hwet lanhear, dy hege liinshieren den hie ?
Hwa hie hjar de turf op \'e souder den tild ?
De riken, fordild, krigen sels den krap jild.
Twa machten, dy elkoar nou soms wol forachtsje,
Der scill\' we den letter mear heil mar fen wachtsje
En heare en sjean ek, hwet elk foar oar docht.
Wy winskje oan allen rom jild en rora nocht;
Mar net like folie, de deale noch ta,
Hwer scoe den mear nocht yet oan arbeidsjen ha ?
Krap jild is in segen ek wer op sin tiid
En makket it minskdom sa wirksom en bliid;
Koarddounsers, hanswoarsten dy springe in \'t roun
En rinne onderstboppest, de kop nei de groun,
En dichters en rimers dy bruke hjar kop
En sidze, dat \'t lillet, mar rimstikken op.
Hja sjonge en spilje en blaze en trompetsje,
As \'t net giet om jild den kin ik it net fetsje;
Mar elk en ien komt faek er sa hast mei foar
As wier it ambitie foar \'t nocht fen in oar;
Oan suwere wierheid ha follen in mier.
It jild driuwt de vvrald, dat is stellich en wier.
r
En wierheid is \'t dat min tsjinwirdich ïn \'t KIn
Mar siket to libjen fier boppe yens st&n;
-ocr page 161-
151
Onnedige dingen dêr haldt min oan fêst,
En dit bringt krap jild en in snidegen lést.
Us paken en beppen dy hieue \'t sa net;
Dj liken nin bit mar hien\' moppen in \'t fet.
O sarjiske rokjes! O sits en o baei!
O foerlekken fiifskaft, hwet ha wy \'n lawaei
Mei strikken en dassen, manchetten en lint,
Mar faek in üs jildlaedsje hast net in cint,
O ienfilld fen earen, dy better üs past,
Bisoargje de Friesen wer jild in de kast.
IVIaimoarne.
Mei \'/ each op \'/ Mailiel jen D. R. CamphuySen.
Camphuysen! \'t moaiste fen it jier
Dat laket wer, dat sjucht sa blier
In gors, in blom, in krud.
Wer is \'t sa — binn\' Jy lang al wei
Maimoarne lit lij ar jefte n\'t nei;
Wer heart min \'t fugellüd
Wer is de skepping great en rom;
Wer, hwer ik mei min eagen kom,
Is alles grien en. \'t rukt.
-ocr page 162-
152
Dy geur dy raakket fügels bliid,
Dy sjonge en roppe, Moaye tiid!
Gjin djier dy mal him brukt.
Gjin djier\'? — En \'t minske, \'t fé lijar hear,
Dy brttkt him mal, en sjucht mar near
Op al dat blide del ?
Camphuysen ! minsken bimie n\'t wiis,
De wrald is hjar gjin paradiis,
Mar meast yet al in hel.
O ljeavve moaye tiid fen \'t jier!
O, meitsje my dochs like blier
As gêrs en blom en krud.
Dat ik, Camphuysen! krekt as jou,
lofreden nea de hel hjir brou ;
Mar sjong mei \'n thankber lud.
O niinsken, libje \\vy dochs wiis!
Den wirdt de wrald in paradiis
In elke libbensstan ;
Al roal\'t it lok ek hinne en wer,
Den yet!.... Wy witte \'t ommers dêr
Is \'t stjür ïn heger han.
..«