IIBUOTHEEK UNIVERSITEIT UTRECHT

DE BRIEFSCHRIJVER.

KORTE HANDLEIDING

TOT HET STELLEN VAN"

IN HET DAGELIJKSCHE LEVEN VOORKOMENDE

ZOOWKL VAN BRIEVEN ALS VAN RKKWKSTKN, KWITANTIES,

HEKENINCiEN, RE5ITS, WISSELS EN WAT VERDEK

IN DUN HANDEL VOORKOMT,

H. J. VAN LUMMEL.

UITGEGEVEN TE GOHINCHEM, BIJ

0. S C II � O K.
1880.

WOORD VAN EEN UITGEVER.

Aan eene Handleiding voor hot stollen van brie-
ven on andere geschriften, die in het dageljjksche
leven in gebruik zijn. bestaat nog altijd behoefte.
De ervaring van eiken dag bevestigt deze verklaring.
Wel bestaan er brievenboeken, maar geen, die in
een kort bestek zoo veel geven, als deze Handleiding
van de band van wijlen den zoo zeer beminden
H. ,T. VAX LUMMEL, in leven Hoofd-Onderwijzer
te Utrecht. De lieer De Puy zegt er dan ook van
in zijn Boekenlijst: �liet beantwoord uitnemend aan
het doel, waarmede het geschreven is."

Behalve dat de Schrijver eenige voorbeelden
geeft van brieven, rekwesten, kwitanties en rckonin-
gen, mus, wissels en wat vorder in handel of maat-
schappjj to pas komt, voegt hij aan het einde van
elk hoofdstuk opgaven toe, door het uitwerken waar-
van de gebruiker zich zei ven verder oefenen kan.

Daar dit boekje behoort tot dezulken die zich
zelvon aanbevelen, zijn verdere aanprijzingen onnoodig.

Gokinoiirm, Sopt. 1880.

De spraak is den mensch gegeven om zijne ge -
dachten aan anderen mede te deelan: Wanneer
de personen, wien men deze mededeeling verlangt
te doen, zich in onze onmiddellijke nabijheid be-
vinden, dan is er voorzeker geen beter, duide-
lijker en spoediger werkend middel daartoe, dan
het spreken. Nooit kan men dit middel door
iets anders vervangen, dat evenzeer aan het doel
om anderen te doen denken, wat wy zelf den-
ken, zou beantwoorden.

Maar niet altijd zijn de personen, wien we iets
willen mededeelen, in onze tegenwoordigheid en
niet altijd is het geheugen zoo sterk en zoo ge-
lukkig, dat men er met zekerheid op aan zou
kunnen , dat het medegedeelde onveranderd be-
waard bleef.

In die gevallen nu moeten we ons bedienen
van het schrift, als middel om onze denkbeelden
mede te deelen.

Altijd is die wijze van mededeeling eenigszins
gebrekkig; maar toch heeft zij o«k iets, dat haar
aanprijst; het gesproken woord kan vervliegen,
kan vergeten worden, het geschrevene woord
blijft; het gesproken woord kan maar tegelijker
tijd op ��ne plaats nut doen, het geschreven

woord kan verduizendvoudigd worden en zoo op
duizend plaatsen tegelijk vernomen worden.

We zien \'t hieruit hoe spraak en schrift beiden
hunne verdiensten en ook beiden hunne schaduw*
zijden hebben.

Ten aanzien van hem, die mededeelt, heeft de
spraak oneindig veel voor boven het schrift. De
spreker kan door den toon van zijn spreken , door
het leggen van den muli uk op een woord en
door het maken van gepaste gebaren, zijne be-
doeling z�� duidelijk maken, dat ieder, die hem
begrijpen wil, hem ook kan begrijpen.

Dat is bij het schrift het geval niet. Noch
toon, noch nadruk, noch gebaar staan den mede-
deeler ten dienste. Hij moet dus altijd zijne ge-
dachten minder duidelijk ter kennis van anderen
brengen, dan door spreken. We ondervinden zulks
duidelijk in het verschil, dat er bestaat, wan�eer
wij iemn.nd met zijn eigene woorden ons iets
hooren verhalen, en wannter hij iets , dat hij van
buiten geleerd heeft, opzegt, of ons iets voor-
leest. Het eerste is voor ons altijd het aange-
naamste, omdat wij zulks het best begrijpen, en
wij begrijpen dat het best, omdat het ons op de
beste wijze wordt medegedeeld.

Hieruit volgt nu ook, dat wij dus bij het
schrijven de grootste nauwkeurigheid in acht moe-
ten nemen. Dat we ons best moeten doen om
alles zoo nauwkeurig mogelijk aan te geven, opdat
hij, die het geschrever.e leest, dit ook goed ver-
staan kunne.

Wanneer het nu onze bedoeling is, iets mede
te deelen aan iemand, die van ons verwijderd is,
of iets, dat wij niet gaarne vergeten zouden zien,
in het geheugen te doen bewaard blijven, dan
schrijven wij.

Heeft dit schrijven eene bepaalde mededeel ing
aan een\' of aan meerdere personen ten doel, dan
noemen wij zulk een geschreven mededeeling
een\' brief.

Het woord brief komt waarschijnlijk van de
latijnsche taal tot ons en beteekent in die taal
»kort bericht." Uit deze beteekenis is voor ons
wel iets te leeren; namelijk dit, dat onze brie-
van zoo kort mogelijk moeten zijn. Zijn ze dat
niet, dan houden zij op brieven te wezen en
veranderen in opstellen , verhalen, mededeelingen
en wat men van dien aard nog verder kent, maar
brieven zijn het niet meer.

In de laatste jaren is het verzenden van brie-
ven, ook in ons vaderland, zeer toegenomen!
Ieder jaar worden er eenige miljoenen geschreden
en verzonden.

De inrichting, waardoor de brieven geregelden
veilig verzonden worden, noemt men brievenpos-
terij; het huis waaraan de brieven ter verzen-
ding bezorgd moeten worden, een postkantoor.
Wanneer zulk een kantoor niet in alle zaken van
het postwezen voorzien kan, maar alleen de ver-
zending van brieven regelt, zooals dat in kleine
gemeenten het geval is, dan noemt men het eer.
hulpkantoor.

Vereischten van eenen brief.

Denzelfden eisch, dien we bij het spreken doen,,
kunnen wij ook bij \'t schrijven laten geldea.

We eischen met recht in beide gevalien, dat
iemand ons zijne meening zoo duidelijk mogelijk
doe kennen, en dat hij ons daarbij zoo weinig
mogelijk berooft van hetgeen hij ons wel kan
ontnemen, maar niet geven, van den tijd, dat
hij dus kort zij.

Maar bij \'t spreken is men in de mogelijkheid
om door vragen opheldering te ontvangen omtrent
hetgeen duister is; daartoe heeft men bij het
lezen van eenen brief niet altijd de gelegenheid
en dat is dan ook de reden, waarom men van
eenen brief eischen mag dat hij nog duidelijker
zij , dan het gesprokene.

De eerste eisch, dien men eenen briefsteller,
kan, is dus die van duidelijkheid; dat is: dat de
vraag of mededeeling z�� juist gedaan worde,
dat men dadelijk den rechten zin daarvan be-
grijpen kan.

De tweede eisch is die, van in den gepasten
vorm geschreven te zijn. Even als men bij het
spreken de regelen der welvoegelijkheid dient
in het oog te houden, evenzoo en nog meer, moet
zulks bij het schrijven van eenen brief het ge-
val zijn.

Als gevolg hiervan komt de derde eisch: net-
heid in schrift, in stijl en in taal.

\'t Is toch hoogst onwelvoegelijk, wanneer men
iemand meer moeite, dan noodig is, aandoet, en
ieder, die eenen brief in zulk slecht schrift
schrijft, dat men het bijna niet lezen kan, veroor-
zaakt aan anderen dikwerf eene groote moeite
en inspanning, daar men gewoonlijk toch zijn
best doen zal, om te weten te komen, wat men
ons schrijft. Maar bovendien kan men zich zel-
ven door slecht schrift ook benadeelen en zich
zelven last bezorgen.

Zoo heb ik eens gehoord van een aanzienlijk
heer in een onzer groote steden, die aan den
smid van het dorp, waarbij zijn buitengoed lag,
schreef om hem een paar groote harken met den
vrachtwagen toetezenden. De aanzienlijke man
had evenwel zoo slordig geschreven, dat de smid,
die tevens landbouwer was, in plaats van har-
ken, varkens gelezen had. De smid had juist een
paar beste varkens in het hok en haastte zich
om die, het was juist in den slachttijd, aftezen-
den. Ge kunt denken, welke groote oogen de
heer zette, toen hij de vette varkens voor zijne
deur zag afladen. Hij had nu de moeite, en de
kosten om ze w��r terug te zenden, en de smid
was er niet weinig boos over ook, daar hij, die
varkens in de twee dagen, gedurende welke zij
op reis geweest waren, zeer voordeelig had kun-
nen verkoopen. Hij vraagde daarvoor schadeloos-
stelling en de heer moest, om verdere moeite te
voorkomen, zich ook dit verlies laten welgevallen.
Dat alles had hij te danken aan zijn slordig schrift.
Ik denk, dat hij in \'t vervolg wel beter zal ge-
schreven hebben, als hij iets aan dien smid bestelde.

Zoo is het ook gelegen met den stijl en de taal.
Indien wij onze gedachten niet op geregelde wijze
op het papier brengen, dan kunnen wij er ons
ook niet over verwonderen,- dat een ander ons
niet goed begrijpt en dat hij wel eens denkt:
was de schrijver maar hier, dan zou ik hem eens
vragen, wat hij eigenlijk met dit en met dat
wel bedoelt. Zoo kunnen spel- en taalfouten en
zelfs fouten in de lees- en zinteekens verwarring
in eenen brief brengen, waardoor de brief som-
tijds in \'t geheel niet aan zijn doel beantwoordt.
Zoo schreef een baas eens aan zijnen meester-
knecht: zend mij spoedig een\' van de jongens.

Piet niet Jan moet komen. De meesterknecht
wist niet, wien hij zenden moest en besloot nu
de eerste maar te laten gaan. Dat was evenwel
geheel tegen de bedoeling van den baas, daar
Piet veel te klein en te zwak was om te doen ,
wat de baas van hem verlangde. Indien de baas
geschreven had. Piet niet, Jan moet komen,
dan was de zaak dadelijk ra orde geweest. Nu
kon Piet deze boodschap nog eens terug bren-
gen en de baas een paar uurtjes wachten, eer
Jan komen kon. Dat was veroorzaakt door dat
de baas ��n komma had vergeten te plaatsen.

Eindelijk is de vierde eisch van eenen brief,
dat hij zindelijk en goed gesloten en van een
duidelijk adres voorzien zij. Dat betreft wel het
uiterlijke van den brief, maar iedereen zal wel
begrijpen, dat liet niet aangenaam is , om een
vuil stuk papier te ontvangen en: als ieder mijn
brief lezen kan is \'t geen brief voor mij. Zon-
der een goed adres kan de brief lichtelijk ver-
dwalen of verkeerd bezorgd worden.

Soorten van brieven en wat er alzoo
te schrijven valt.

Ofschoon het waar is, dat er evenveel soor-
ten van brieven zijn kunnen, als er verschiN
lende onderwerpen van mondelinge mededeeling
kunnen zijn, zoo laten zich toch die verschillende
brieven wel tot eenige hoofdsoorten terugbrengen.

Dan komen in de eerste plaats gewone briefjes
<m brieven over onderwerpen uit het dagelijksch
leven, die wij

1°. gemeenzame brieven zullen noemen, in
aanmerking; daarop volgen:

2°. brieven van gelukwensching en deelneming,

3°. brieven over zaken, den handel en de nij-
verheid betreffende;

4°. brieven tot onderzoek van de eene of
andere zaak ;

5°. aanbevelingsbrieven en brieven die cenig ver-
zoek behelzen en dienst- en ambtsbrieven.

Behalve deze geschriften, die men in den wa-
ren zin des woords brieven noemen kan, komen
in de samenleving nog vele soorten van geschrif-
ten voor, waarvan de kennis in meer dan een
opzicht noodzakelijk is, al is ook niet ieder in
staat om die geschriften in den vereis.chten vorm
Ie stellen.

Daartoe rekent men dan:

4°. nota\'s of rekeningen;

2^A. kwitantien of schuldkwijtingen;

3°. repus of bewijzen van ontvangst en

4°. ivisscls of betalingen door tusschenkomst
van een ander. Assignatien of aanwijzingen van
betalingen. Schuldbekentenissen, enz., die allen
op den handel betrekking hebben.

Maar men heeft buitendien nog wel eens iets
te vermelden, dat men niet altijd mondeling doen
kan en dat voor meerdere personen dienen moet;
men noemt dat eene advertentie of bekendmaking
en men gebruikt daartoe meestal dag- en week-
bladen of kranten en tijdschriften. Uf men ver-
langt, dat eene overeenkomst woordelijk bewaard
blij ve en dan maakt men een kont rak t of eene
overeenkomst. Dat heeft vooral plaats bij het

verkoopen of verhuren van zulke zaken, die men
op de plaats, waar zij zich bevinden laten moet,
zooals landerijen, bosschen, huizen, enz. Men
noemt deze daarom ook onroerende goederen.

Nog kan het voorkomen, dat men uithoofde
van de eene of andere omstandigheid, bijv. af-
wezigheid of ziekte, eene zaak, die men eigenlijk
zelf doen moest, niet zelf kan verrichten, maar
dat men die door een\' ander laat doen. Men
kiest dan een\' plaatsvervanger of gevolmachtigde ,
maar die persoon moet dan kunnen bewijzen dat
hij aangesteld is, om het werk van den eersten
te doen, en dat bewijs moet hem schriftelijk ge-
geven worden, opdat hij overal zou kunnen
bewijzen, dat hij recht heeft tot handelen. Zulk
een geschreven bewijs noemt men eene procura^
lic of volmacht.

Ook gebeurt het wel, dat men een verzoek
aan de regeering van eene gemeente of van het
land te doen heeft, dat niet mondeling geschie-
den kan, dan doet men zulks bij een geschrift,
dat den naam van verzoekschrift of rekest draagt.
Eindelijk is het ook niet zelden noodig, dat
men een bericht door middel van den telegraaf
over laat brengen. Zulk een bericht heet een te-
legram of seinschrift. Hierbij komt het er vooral
op aan dat men zich met de minste woorden
zeer duidelijk weet uittedrukken; omdat elk
woord afzonderlijk moet betaald worden.

Al deze dingen moet men op behoorlijke wijze
kunnen schrijven, indien men niet telkens ver-
legen staan zal, of de hulp van anderen zal
moeten inroepen. Ieder is derhalve verplicht voor
zich zelven en om anderen niet tot last te zijn,
er voor te zorgen, dat hij ten minste de voor-
naamste hiervan ten papiere brengen kan.

Daarom willen we beproeven in dit boekje aan-
wijzingen te geven, hoe nien daarbij te werk
<raan moet, en voorbeelden te leveren, die dui-
delijk maken, wat aangewezen is.

Ieder, die gaarne zich zelven wil leeren hei-
pen en die niet gaarne schade lijdt of anderen
tot last is, zal dan ook wel zijn best doen om
daarvan zooveel te leeren, als hij noodig heeft.

De brief van binnen en van buiten.

Dat men zindelijk en net papier moet gebrui-
ken, als men een brief schrijft en dat de letters
net en duidelijk moeten geschreven worden, zal
uit het vorige reeds gebleken zijn. We behoeven
dat niet te herhalen.

Maar toch gelooven we, dat het niet nutteloos
is om nog enkele aanwijzingen te geven , omtrent
het een en ander, dat bij het schrijven van een
brief in aanmerking dient genomen te worden\'.

Wit papier is het beste, men kent de spreek-
wijze szwart op wit geven;" alle gekleurde pa-
pier maakt het lezen lastig; dus wit papier voor
eenen brief.

Men verdeelt den inhoud van een\' brief in :
de aanspraak, het lichaam van den brief, het
onderschrift en den datum.

Men begint de aanspraak op eenigen afstand
van de bovenzijde van het papier, bijv. 8 c. M.
en zorgt er voor, dat de vouw van het papier
aan de linkerzijde van den schrijver ligt.

Schrijft men aan een\' bloedverwant of vriend ,
dan plaatst men als aanspraak , boven het lichaam
van den brief:

Lieve Ouders! � Waarde Oom! � Beste Vriend!
enz., hoe eenvoudiger, hoe beter, en altijd naar
waarheid. Maar schrijft men aan een\' vreemde, clan
moet men behoorlijk de titulatuur in aanmerking
nemen. In het algemeen kan men aan iemand uit
den gewonen burgerstand schrijvende, de aan-
spraak Mijnheer! of Vi\'el Edele Heer l gebruiken.
Aan personen, die eenen academischen graad
verkregen hebben , wordt achter het laatste nog
gevoegd: Zeer Geleerde Heer! Men kan dien graad
kennen , wanneer de persoon aan wien de brief
gericht is Mr. of Dr. voor zijnen naam plaatst.
]s het een hoogleeraar of professor dan schrijft
men: Hooggeleerde Heer! Allen personen, die.,
als officieren of rechters de eene of andere be-
trekking bij \'t leger of in den staat bekleeden
komt als aanspraak den titel van Wel Edel Ge�
strenge Heer toe.

De godsdienstleeraars worden aangesproken met
W�l Eerwaarde Zeer Geleerde Heer en! Adellijke per-
sonen hebben recht op de aanspraak van Hoog-
Wel Geboren Heer! Aanzienlijken, die niet van
adel zijn , op die van Wel Edel Geboren Heer! De
aanspraak tot den koning is: Sire! tot de prin-
sen: Doorlvchtiijste Prins! Een minister, staats-
raad enz., wordt aangesproken met: Hoog Edel-
Gestrenge Heer! De regeeringsleden eener plaats
heeten Edel Achtbare �Jeeren! enz.

In het lichaam van den brief ondergaan deze
titels eenige veranderingen en verkortingen. Aan
de koningen bezigt men dan U. M., uwe Maje-
steit, aan de Prinsen: U. K. H., uwe konink-
lijke hoogheid; aan Ministers, Staatraden, Gene-

raals enz.; Uwe Excellentie of U. Exc; aan recli-
ters, Ed. Gr. Achtb. Edel Groot Achtbare Hee-
ren; aan de leden van de Staten Oeneraal: U Edel
Mogende of U. E. M., aan de regeeringspersonen
eener gemeente UEdel Achtbare of U. E. A. In
plaats van UYVelEdele, schrijft men UW. E.,
van Wel Edel Gestrenge, W. Ed. Gestr.; van
Hoog Wel Geb.; H- W. G., van Wel Ed. Geboren ,
W. E. G. In plaats van UEdele, UE. en inge-
meenzame brieven U of Gij.

Het onderschrift of de onderteekening moet
tevens de betrekking aanwijzen, waarin men tot
den persoon, aan wien men schrijft, staat. Men
noemt dan uit beleefdheid nog eens den titel en
laat daarop die betrekking volgen, waaronder
men ter rechterzijde van het papier zijnen naam
plaatst; bijv. aan den koning
Van Uwe Majesteit

de gehoorzame dienaar en onderdaan
N. N.

Het onderschrift bij eiken brief aan personen
die over ons gesteld zijn. luidt na de aanspraak :

Uw gehoorzame dienaar,

Bij brieven aan personen , die boven ons geplaatst
zijn, maar niet dadelijk over ons zijn gesteld:

De dienstwillige dienaar,

Bij brieven aan bloedverwanten en vrienden
wordt, aan \'t slot zonder aanspraak, eenvoudig
de familiebetrekking of den naam van vriend op-
gegeven , bijv. Uw U liefhebbende vriend; Uw u
hoogachtende Neef; Uw u toegenegen broeder enz.

De datum en de naam der plaats vanwaar
men schrijft, worden aan \'t slot van den brief
aan de linkerzijde geplaatst. Men doet dat ook

wel boven aan den brief; maar \'t is doelmatiger
zulks onderaan te doen, omdat men wel weet, als
de brief voltooid is, wanneer men hem heeft
ge�indigd, maar men dat bij het begin niet met
zekerheid kan bepalen.

Heeft men zoo den brief afgeschreven, dan
vouwt men hem �f in drie�n over dwars, �f in
vieren dubbel op, en steekt hem ineen couvert,
enveloppe of omslag. Nadat men dit dicht ge-
maakt heeft, plaatst men het adres daarop. Het
adres moet zeer duidelijk geschreven worden en
den naam met behoorlijken titel van den persoon
aan wien de brief verzonden moet worden, be-
nevens dien van de plaats zijner woning bevatten.
Is de plaats een groote gemeente, of is de per-
soon weinig bekend, dan moet men ook daarbij
de straat en het cijfer van het huis opgeven.
Men hecht dan een postzegel op den brief en
zoo kan hij verzonden worden. Als voorbeeld van
adres diene het volgende:

Den WelEdelen Heere
den Heere A. van VVoster,
koopman in granen.

Dorrestraat, Wijk C, N°. 27.
te

Hoe de brief verzonden wordt.

Onze brief is gereed, maar daarmede heeft hij
nog niet beantwoord aan het doel, dat wij met
het schrijven hadden; hij moet ook gelezen worden.

Hoe zal men daarvoor zorgen ?

Als de persoon, die den brief lezen moet, niet
te veraf woont, brengen wij hem er zelf heen
of laten hem brengen, maar woont hij te ver
dan werpen we hem in de brievenbus en laten
de bezorging aan de brievenposterij over.

Dat is eene inrichting, waardoor het voor al de
menschen in een land gemakkelijk en goedkoop is
om brieven aan hun adres te laten bezorgen. Het
zou toch kostbaar en moeielijk zijn, wanneer ie-
der zelf de brieven bezorgen moest, daar waar
zij moesten zijn.

Nu gaat dat veel gemakkelijker. In eene groote
stad zijn altijd vele menschen, die naar eene an-
dere groote stad iets te schrijven hebben en in
plaats van allen een voor een hunne brieven daar-
te brengen, geven ze die gezamelijk aaneen man,
die de moeite daartoe doet.

Zoo eenvoudig is de zaak evenwel niet. \'t Ge-
beurt niet zelden , dat brieven tijdingen van ge-
heimen aard of papieren van waarde bevatten,
daarom is niet ieder in de gelegenheid om zeker-
heid voor de goede bezorging te geven, dat kan
de regeering wel doen en daarom heeft iedere
welgeordende staat ook een behoorlijk postwezen.

Die posten, brievenposten, zijn reeds tamelijk oud.

Darius Hystaspes, koning van Perzi�, had reeds
520 jaar v��r de geboorte van Christus een ge-
regeld postwezen, maar liet niet toe, dat iemand
buiten de regeering daarvan gebruik maakte. In
de Heilige Schrift lezen wij reeds vroeger, 550
jaar v��r Christus, in de geschiedenis van Esther
van postboden, die door Ahasveros of Xerxes wer-
den uitgezonden, maar ook hier is alleen sprake
van de regeering en niet van het volk. Ook le-
zen wij van den Romeinschen keizer Augustus,

ilie regeerde toen onze Zaligmaker geboren werd ,
dat hij door zijn ontzettend groote rijk zulke
brievenposterijen had, maar ook deze waren al-
leen tot gebruik van de regeering des keizers,
voor het volk gaven zij geen gemak of voordeel.
Wilde een gewoon mensch eenen brief verzenden,
dan moest hij dien met opzet laten wegbrengen,
of geven hem bij gelegenheid aan eenen vriend of
eenen bekende mede. Op die wijze heeft de Apostel
Paulus bijv. zijne brieven nog laten bezorgen. Wij
lezen dat hij die door Febe, eene diacones, door
Titus, door Lukas, door Tijchikus, door Epafro-
ditus, Onesimusen anderen heeft laten bestellen.

Na keizer Augustus vinden wij voor \'t eerst
weer gewag gemaakt van posterijen, in \'t mid-
den der dertiende eeuw, en wel langs de Oost-
zee. Door do kruistochten was de handel in
Europa beginnen te bloeien en de rijke kooplie-
den verbonden zich in 4270, om wagens of boden
op bepaalde tijden naar plaatsen, waarmede zij
in handelsbetrekking stonden, aftezenden. Van
zulk eene gelegenheid kon dan ook ieder, voor
geld en goede woorden, gebruik maken om eens
een brief\' te verzenden, maar men was er vol-
strekt niet zeker van of zulk een brief wel ooit
terecht zou komen. Eerst in het jaar 1630 werd
in Frankrijk een geregelde postdienst voor het
publiek geopend en van daar verspreidde deze
zich in Uuitschland en andere landen van Europa.
Langzamerhand is deze al meer en meer uitge-
breid en tegenwoordig hebben alle plaatsen van
eenige beteekenis ook een postkantoor.

Hoe gaat nu dat verzenden?

Aan. \'t postkantoor is een brievenbus, waarin
men de brieven werpen kan. Op bepaalde tij-
den van den dng wordt deze bus geledigd.

Nu sorteert men de brieven. Men zoekt ze
uit; dat is, men ziet na, welke brieven naar
dezelfde plaats verzonden moeten worden en pakt
die te zamen bij elkander in een pakket. De
pakketten van kleinere plaatsen , die rondom eene
grootere plaats gelegen zijn, worden bij elkander
gevoegd en naar de grootere plaats verzonden,
vanwaar ze dan weder naar de kleine gemeenten
gebracht worden. In onze dagen gaat de ver-
zending met den spoorwagen zeer snel. Dio
plaatsen, welke nog niet aan een spoorweg gele-
gen zijn, laten de pakketten aan het dichtst
nabij gelegen station afhalen en kan dat ook
niet, dan worden zij met rijtuig, een dusgenoemd
postkarretje, vervoerd of door voetboden van het
eene kantoor naar het andere gebracht.

Wanneer het pakket aan \'t postkantoor geopend
is, worden de brieven weder\' gesorteerd naar de
wijken en straten, waar zij te huis behooren. Elke
wijk heeft zijnen brievenbesteller en deze brengt
nu zoo spoedig hij maar kan de brieven aan hun
adres. Men kan ook de brieven z�� verzenden,
dat zij aan het postkantoor worden afgehaald.
Dat heet men; de brieven poste restante laten.
"Wanneer men dat wil, moet men zulks op het
adres van den brief plaatsen. Dat komt vooral
dan te pas, wanneer iemand op reis is en men
te voren met hem heeft afgesproken op welk post-
kantoor men zal maken, dat er op een bepaal-
den tijd een brief ligt.

Nu zou er van \'t brievenvervoer met gelds-
waarde, of met monsters en stalen, vau het
irankeeren en aanteekeneu van brieven nog wel
wat te zeggen zijn, maar wij zullen ons, omdat
de,les reeds gruot genueg is, alleen hierbij be-
jjalen, dat we u mededeelen, dat een gew.one

brief, dat is een brief die 15 grammen of min-
der weegt, voor ons geheele vaderland, maar
5 ets. als irankeermiddel of postzegel kost. Dat
is zeer goedkoop.

Brieven aan personen , die met ons in gelijken
stand zijn en met wie we wel bekend zijn, noe-
men we gemeenzame brieven.

Van Alphen zong voor bijna honderd .jaren,
in 1781, reeds:

y>Sc}irijven moet men, zegt papaatje,
Evenzoo, alsof men praat"

en dat is vooral op deze soort van brieven van
toepassing. Brieven aan personen van hoogeren
rang kunnen niet altijd in dien vorm geschreven
worden ; daarbij komt nog wel het een en ander
te pas, dat men niet over \'t hoofd mag zien,
indien men niet van onbeleefdheid wil beschuU
digd worden.

Maar bij gemeenzame brieven heeft men eigenlijk
slechts te denken: laat ik net zoo schrijven als
ik het mondeling zou moeten zeggen, dan is de
brief zeker het best geschreven.

We zallcn een paar voorbeelden van zulke brie-
ven opgeven , dan zult ge gemakkelijk zien , op
welke wijze deze brieven worden ingericht.

Jan heeft aan zijn\' vriend Willem een boek
geleend, maar komt nu in de noodzakelijkheia

om dat boek te moeten gebruiken, en daar hij
zijn schoclwerk nog niet af heeft, kan hij het
niet halen ; hij zendt dus een jongen met een
briefje van den volgenden inhoud naar Willem :

Verleden week heb ik u het werk van Beijer
over de krijgskundige aardrijkskunde geleend,
en nu moet ik er wat in nazien, waarom ge
mij een groot genoegen doen zult, wanneer ge
het met brenger dezes, voor een uurtje, me-
degeeft. Na het gebruik zal ik het u dadelijk
weder terug zenden.

Van huis, 7 Juni 1875. Jan.

Ge ziet hoe eenvoudig en gemakkelijk zulk een
briefje te schrijven is. Toch kunnen er wel om-
standigheden zijn, die tot een meer uitvoerig
schrijven dringen. Bijvoorbeeld in dit geval: Hen-
drik had aan zijn vriend Gerard beloofd om op
eenen bepaalden dag, natuurlijk met voorkennis
zijner ouderen, naar Amsterdam te gaan om
de Diergaarde te bezien. Maar nu krijgen de
ouders van Hendrik juist den dag te voren een\'
brief van zijn\' oom, die zeer lang buiten \'s lands
geweest was, dat deze op dienzelfden dag bij hen
hoopt te komen en dat hij dan al de huisgenoo»
ten, vooral ook Hendrik, verlangt te zien; maar
dat hij niet langer dan ��n dag kan bljjven.

Wanneer Hendrik nu toch heenging, dan zou
dat weinig belangstelling in zijnen vriendelijken
oom, die hem dikwijls genoegen had aangedaan,
verraden; hij moest dus wel besluiten om het
reisje naar Amsterdam op te geven en zijnen
vriend Gerard, dien hij toch niet te vergeefs kon

laten wachten, zulks berichten. Daarbij wist hij
wat moeite Gerard had aangewend om alles voor
dit reisje, waarvan ze zich beiden zulk een ge-
not hadden voorgesteld, in orde te brengen.
Voor Hendrik was het dus niet gemakkelijk om
hierin iets te veranderen; maar iiij was genood-
zaakt om van twee�n ��n te kiezen, om �f zijn
ocm, naar wien hij zoo verlangde, te zien, �f
het reisje naar Amsterdam te doen; beide te ge-
lijk op denzelfden dag, dat was niet mogelijk. Hij
schreef dus aan Gerard:

Bijna had ik u geschreven �tot mijn leedwe-
zen," maar dan zou ik maar de helft van de
waarheid gezegd hebben ; daarom begin ik nu met
u te zeggen, tot mijne blijdschap en tevens tot
mijn leedwezen , ben ik in de noodzakelijkheid u
te verzoeken het tegen morgen voorgenomen reisje
naar Amsterdam eenigen tijd uittestellen. Ik zou
u dat niet voorstellen, indien daartoe geene drin-
gende redenen bij mij waren; redenen, die ik
niet weten kon, toen wij te zamen het plan
vormden tot het bezoek van den Dierentuin te
Amsterdam.

Gij weet, dat ik een\'. oom heb, die eenige
jaren in Egypte heeft doorgebracht, mijn oom
van Horn; deze heeft mijnen ouders onverwacht
bericht, dat hij morgen, op zijne doorreize naar
Londen, ��n dag bij ons hoopt door te brengen,
en dat hij dan ons allen hoopt te zien. Ga ik
nu naar Amsterdam, dan zie ik mijn\' oom niet
en hij zal ook teleurgesteld zijn , als hij mij niet
ontmoet. 11 ij hield altijd zooveel van mij, toen
ik nog klein was , en nu heeft hij mij in geen
ze jaren gezien. Gij kunt dus begrijpen, dat

ik ook om zijnentwil niet uit kan gaan. Dat
zou ten minste den schijn geven, alsof ik mij
niet veel aan mijnen Oom liet gelegen liggen.

Dat is de reden, die mij noopt, u voor te
stellen om het tochtje naar Amsterdam op heden
over 8 dagen te verzetten.

Ik weet zeer wel, dat dit eenigszins lastiger
voor u zal uitkomen; maar ik ben ook al te
zeer overtuigd van uwe vriendschap voor m\\j, dan
dat ik niet zou gelooven, dat ge dien last en die
moeite en zelfs die teleurstelling voor mij zoudt
over hebben. Mocht het u op eenen anderen
dan den opgegeven dag beter uitkomen, dan
spreken we elkander nader wel eens.

Groet uwe lieve ouders voor mij en geloof
mij te zijn

Van huis, 1 Juli 1873.

Beproef nu eensom een paar dergelijke briefjes
te schrijven over de volgende onderwerpen:

Gisteren avond hebt ge uwe portemonnaie
(geldtaschje) bij een vriend laten liggen. Nu zendt
ge met de meid een briefje om die weder te bekomen.

Uw oom woont buiten op een doip. Onver-
wacht krijgt ge een dag vacantie, omdat uw on-
derwijzer noodzakelijk uit de stad moet. Nu
vraagt ge uwen oom of ge dien dag bij hem
moogt doorbrengen ; ge vraagt hem belet, zooals
men dit noemt.

Brieven aan voorname personen.

Niet zelden zijn we in de noodzakelijkheid om
brieven -te schrijven aan hen , die verre boven

ons in stand en aanzien verheven zijn. Men heeft
daarbij dan vooral in het oog te houden, dat men
evenmin in geschriften als in het dagelijksche
leven de regelen der bescheidenheid en der wel-
voegelijkheid uit het oog mag verliezen. Men is
evenzeer onbescheiden , wanneer men laag en krui-
pend, als wanneer men verwaanden aanmatigend
tot iemand komt. En men vervalt lichtelijk tot
het eerste gebrek, omdat men meestal niet aan
voorname lieden schrijft, dan wanneer men van
hen eenigen dienst te vragen heeft.

Daarom moet men bij dat schrijven niet lang-
dradig maar toch duidelijk zijn. Na de aanspraak,
die in behoorlijken vorm moet wezen, vermeldt
men de aanleiding tot het schrijven en zet dan
de zaak of de aanvrage kort en duidelijk uiteen.
Wanneer men hiermede gereed is, neemt op
beleefde en korte wijze afscheid en verzendt den
brief, zonder een naschrift of postscriptum, dat
men onder vrienden wel gebruiken mag, maar
tegenover onze meerderen niet. Zulk een nascliri/t
geeft toch allen schijn , dat men bij het opstellen
van den brief niet behoorlijk heeft nagedacht. Al
wat men in zulk eenen brief te zeggen heeft,
moet in \'t lichaam van den brief zelven voor-
kornen.

We willen weder een klein voorbeeld daarvan
geven. In de stad Boli woont een aanzienlijk
Heer, Baron van Hijdonk , die verscheidene wo-
ningen in eigendom bezit, welke hij aan ge-
schikte en oppassende menschen voor weinig gelds
in het jaar verhuurt. Een timmermanskneeht,
Robert geheeten , verneemt, dat een dezer huizen
ledig komt en wil dat gaarne betrekken, maar
moet zich ter bekoming van die woning tot den
Heer van Hijdonk zei ven wenden.

Hij doet dat per brief, omdat hij niet recht
weet, wanneer hij dien Heer het best kan spre-
ken , en ook, omdat hij dan zijn werk niet be-
hoeft te verzuimen. Zie hier, wat hij schrijft :

Hoog WelGcboren Heer!

Van den Heer Bare, die voor U II.W.G. zaken
waarneemt, heb ik vernomen, dat de woning,
tot dusverre door J.Bossel bewoond, op den hoek
van de Parksteeg , met Mei aanstaande open komt,
en daar mijne tegenwoordige woning voor mijn
gezin te klein wordt, zoo zoude ik gaarne eene
ruimere woning hebben , en mij zeer verheugen,
indien daaraan een tuintje verbonden ware. Dit
is bij genoemde woning het geval en ik neem
daarom de vrijheid U H.W.G. vriendelijk te ver-
zoeken mij die woning op de gewone voorwaarden
te willen verhuren. Naar mijn persoon en mijn
gezin kan bij den Heer Nasten, bij wien ik sedert
tien jaren in dienst ben , onderzoek gedaan worden.

In de hoop, dat U H.W.G. aan mijn vriendelijk
verzoek zult kunnen gevolg geven , heb ik de eer,
na mij in U H.W.G». bescherming aanbevolen te
hebben , te zijn

Van U HoogWelgeboren Heer!
Boli, De Dw. Dienaar,

den 13 Maart 1870. R. Vormer.

Een ander Heer had eene advertentie in de
krant laten plaatsen, waarbij hij verzocht om op
een dorp gedurende drie maanden twee kamers
te huren , terwijl hij daarbij tevens kost en be-
diening wenschte.

Baas Nord, bakker op het dorp A., had die
advertentie gelezen en meende, dat hij wel ge-
durende drie maanden zijn\' voorkamers kon missen
en zijne vrouw wilde ook wel de moeite doen

om voor dien Heer gereed te maken, wat hij
iioodig had, indien zij er namelijk redelijk wel
voor betaald werden; baas Nord schreef daarom
aan dien Heer :

Naar aanleiding van de advertentie geplaatst
in de Eesclie krant van den 16en dezer, hen ik
200 viij UW.E.G, een paar kamers in mijne wo
ning met het daarbij gevraagde aan te bieden.
Het dorp A, waar ik woon, is alieraange-
naamst gelegen, heeft uitgestrekte wandelingen
en is niet ver van den spoorweg, zoodat de ge-
meenschap met andere plaatsen zeer gemakkelijk
valt. Ons huisgezin is klein, daar wij slechts drie
kinderen, eene dienstmaagd en een knecht heb-
ben. De kamers zijn geheel vrij en van alle ge-
makken voorzien. Zij liggen beiden voor aan het
huis aan den straatweg, die door het dorp loopt.

Mocht het UW.Ed.Geb. genoegen doen om eens
te komen zien, dan zullen wij UYV.EdG. gaarne
afwachten.

De prijs door ons bepaald voor alles, wat in
de advertentie gevraagd wordt, is f 80.� per
maand Wij gelooven, dat zulks niet te veel is
voor hetgeen aangeboden wordt en hebben de
eer met hoogachting ons te noemen,

Van UWelEd Geboren!
de Dw. Dienaar,

J. K. Nord,
Mr. Broodbakker.

Schrijf eens eenen dergelijken brief aan eenen
Notaris, die cencn jongst en klerk op zijn kantoor
verlangt en aan eenen burgemeester met verzoek
om u uwe geboorte-acte te willen zenden.

Een uitvoerige brief,

Karel was een fiksche jongen, die zijn twaalf-
den verjaardag reeds beleefd had. Hij was door
zijnen oom, die in Antwerpen woonde, uitge-
noodigd om een gedeelte der vacantie bij hem te
komen doorbrengen, en hij wilde gaarne aan dit
verzoek gevolg geven; maar \'t was in den winkel
zijns vaders juist zoo druk en er was zooveel
werk op het kantoor, dat zijn vader niet in de ge-
legenheid was om hem te brengen. Hij zou dus
of te huis moeten blijven, �f alleen gaan; en daar
Karel een knaap was, die zicli wel wist te redden ,
zoo besloten zijne ouders daartoe. Hij zou alleen
de reis ondernemen, maar moest beloven, dat hij
zoodra hij aangekomen was, schrijven zou; en hij
deed dat ook, zooals we uitliet volgende kunnen
zien. Hij schreef:

Gezond en wel ben ik voor een half uurtje
hier aangekomen. Ik mocht Oom en Tante en
mijne neefjes, die aan het station waren, in
goeden welstand aantreffen en haast mij nu om
aan mijne belofte te voldoen.

Wat ben ik blijde geweest, dat Vader een
kaartje voor mij genomen had tot aan Antwerpen
toe, want waarlijk ik zou dikwijls niet geweten
hebben, hoe ik het had moeten maken, indien
ik telkens, als ik op eene andere lijn kwam, een
kaartje had moeten nemen. Nu was dat zeer
gemakkelijk. Ik luisterde maar goed toe of ik
in den wagen kon blijven zitten, of dat ik er
uit moest stappen; moest ik er uit, dan vraagde

ik maar aan den kondukteur in welken trein ik
weer plaats nemen moest om naar Antwerpen te
komen en dan was die altijd zoo vriendelijk om
mij dadelijk terecht te helpen.

\'t Was mij wel wat vreemd om zoo geheel
alleen te moeten reizen en ik durfde te Boxtel
bijna geen glas bier te vragen , omdat ik meende,
dat zulks voor een jongen van mijne jaren niet
wel stond, maar ik had zulk een dorst, dat ik
het eindelijk maar deed en voor een dubbeltje
kreeg ik zulk een groot glas bier, dat ik het
niet eens ledig kon drinken.

Toen ik te Amsterdam in den wagen kwam,
zaten daarin reeds een paar heeren, die er tot
Utrecht in bleven. Een dier heeren was een
oud, grijs man, die zoo vriendelijk was om tel-
kens wat met mij te spreken, en om mij op de
fraaie dorpen en velden opmerkzaam te maken ;
hij vroeg mij , wat ik alzoo geleerd had en wat ik
worden wilde, waar ik heenging, hoe het kwam
dat ik zoo alleen reisde, enz. Het was een zeer
aangenaam man, die mij den weg heel kort
maakte en er voor scheen te willen zorgen, dat
ik niet te veel aan huis zou denken. De andere
mijnheer had een grooten baarden een paar lange
knevels, die hij telkens met zijne vingers tot een
krulletje wou maken; dat was al, wat hij deed;
of hij spreken kon , weet ik niet: want ik heb
zijne stem volstrekt niet gehoord. De oude heer
wees mij aan het station te Utrecht den weg om
aan het Staatsspoor te komen, zoodat ik daar
niet eens behoefde te vragen. Dat was wel
vriendelijk van hein, vindt u dat niet? Hij had
mij toch vroeger nooit gezien.

De wagen van den Staatsspoor was nog mooier
dan de vorige, waarin ik gezeten had, maar ik

zat er niet zoo gemakkelijk in, want er kwamen
behalve mij nog 9 personen in dezelfde ruimte.
Ik was maar blij, dat ik er vroeg gekomen was;
nu zat ik in een aardig hoekje, vlak bij liet
raam en kon alles zien, wat er buiten was.
\'t Duurde niet lang of\' \'t fluitje liet zich hooren
en wij stoomden voort. Na een half uurtje waren
wij op de groote brug over de Lek bij Kuilen-
burg. Ik was toen wel een beetje benauwd. De
Lek is een breed water en het vreeselijke groote
hek van de brug maakt, dat men bij het naar
buiten zien wel wat duizelig wordt, omdat alles
zoo snel voorbij vliegt. Ue heeren in den wagon
hadden het zoo druk, dat ik geen woord verstond
van al, wat zij zeiden. Nu en dan lachten ze
eens dat het klonk en als ze allen aan het rooken
waren, dan scheen het net alsof ze in een
blauwe wolk zaten. Omdat het raampje open
was, had ik er toch geen last van. Die heeren
waren niet vriendelijk en niet onvriendelijk; zij
deden net, alsof ik er niet was, en toen deed ik
ook maar net alsof zij er niet waren en at een
paar krentebroodjes, die Mo� in mijne tasch ge-
daan had, lekkertjes op. Ik verveelde mij bij deze
reis tot den Bosch toe, volstrekt niet. Er was
voor mij zooveel te zien, dat ik geen tijd had
om mij te vervelen. Ik heb mijn leesboek dan
ook niet uit de tasch gehaald, maar heb het net
zoo in Antwerpen gebracht als ik het medetreno-
men heb. In iioxtel moest ik weer overstappen
in den trein, die over Tilburg naar Breda ging.
Van de steden en dorpen heb ik niet veel kun-
nen zien. Alleen bij Tilburg gaat men zeer dicht
voorbij de stad; zoodat men gemakkelijk vele
fabrieken en huizen zien kan. Daar verlieten
vele menschen den trein, die, naar ik hoorde,

met den Leuvenschen trein op Brussel gingen,
Wij waren nu vrij spoedig te Breda en moesten
daar in eenen anderen trein, den Belgischen trein ,
overgaan, \'t Scheen mij zoo toe, dat die trein
er niet zoo zindelijk uitzag als onze staatsspoor-
trein. Ook was de spraak van de meeste men-
schen anders, dan van die, welke ik tot nog
toe gehoord had.\' Er waren nog al menschen
bij gekomen, die alleen fransen spraken; ik dacht
dat het lielgen of Franse-hen zouden zijn en vond
liet wel een beetje vreemd om zoo met men-
schen in een wagon te zitten, die mij niet kon-
den verstaan. Zij waren vriendelijk en spraken
mij nu en dan eens toe in het fransen , maar,
hoewel ik hen verstond, had ik toch den moed
niet om fransch met hen te spreken. Zij sche-
nen het wel aardig te vinden, dat ik in het hol-
landsch antwoordde, als zij mij iets in \'t fransch
vraagden, en ik geloof wel, dat zij van onze
taal ook wel zooveel kenden, dat zij begrepen ,
wat ik bedoelde. Spoedig kwamen wij door bos-
schen, heiden en bouwland heen over de grenzen
aan het station Esschen; daar moesten wij gevi-
siteerd worden. Alle reizigers moesten uit de
wagons in eene groote kamer; hunne kol�ers en
tasschen moesten zij open doen en er kwamen
twee mannen om te zien of er ook verboden
dingen in waren; was het in orde dan deden zij
mei krijt eene streep er op en men kon heengaan.
Mijne tasch scheeu al heel goed in orde te zijn ,
want ik kreeg er een dikke streep op en kon
gauw heengaan, ik gebruikte nu den tijd, die er
overbleef v��r dat de trein vertrok , om mijne
laatste broodjes met een glas Brabantsch bier te
gebruiken. Binnen pen uur waren we in Ant-
werpen. Eer we in de stad kwamen zag ik vele

forten en batterijen met kanonnen er op. Ten
laatste begon ik wel eens te denken; wat zal ik
beginnen als oom of tante niet aan het station
zijn? maar juist toen ik daaraan dacht, zag ik
beiden staan. . Ik dankte in mijn hart den goe-
den God, die mij op deze reis weiier bewaard
en beschermd had en was recht blijde toen tanlo
mij in hare armen pakie. Zie zoo, dat is een
lange brief, over drie dagen hoop ik nog meer
te schrijven. Groet alle broeders en zusters van
mij en zijt van harte gegroet van

Uwen gehoorzamen
ivarel.
Antwerpen, 27 Aug. \'74.

Brieven van gelukwensching of
felicitatie-brieven.

Bij verjaardagen of Nieuwjaarsdagen , bij \'t een of
ander gunstig voorval, dat ons bejegent, bij het
verkrijgen van eenen wensen, bij huwelijken en
bij andere omstandigheden, waarin we reden heb-
ben om ons te verheugen in den zegen, uien de
Algoede ons schenkt, is het de gewoonte, dat
men ons geluk wenscht. Is men bij elkander,
dan doet men dat eenvoudig mondeling; maar ia
men van elkander verwijderd, dan moet men dat
schriftelijk doen.

Er zijn wel menschen, die zeggen, dat deze
gewoonte niet veel beteekent, dat zij niet goed
is, daar zij dikwijls met bijoogmerken gepaard gaat

en niet altijd in oprechtheid geschiedt. Het laatste
kunnen we niet tegenspreken, maar wij mogen
eene zaak niet afkeuren, omdat er misbruik van
gemaakt wordt. Er staat toch duidelijk in den
Bijbel: »weest blijde met den blijde," en daaruit
volgt, dat we die blijdschap ook wel toonen mo-
gen. Niet onoprecht, niet valsch, maar eerlijk
en welgemeend , en daarom eenvoudig en waar.

Zoo moet dan ook een brief van gelukwen-
sching zijn ingericht. Men moet die alleen schrij-
ven aan personen, met welke men zoo goed be-
kend is , dat zij kunnen begrijpen , dat men in
hun geluk waarlijk belang stelt. Dat is het geval
met bloedverwanten en vrienden ; met personen
die over ons gesteld zijn en tot welke we in
nauwe betrekking staan, en met personen, die
zoo hoog geplaatst zijn, dat hun welvaart wel
invloed heeft op eene geheele gemeente of
geheel een land en volk ; bijv. met vorsten, re-
gecringspersonen en anderen.

Bij \'t schrijven van zulk eenen gelukwensch
moet men, behalve de gewone zaken, die bij
eiken brief in acht genomen moeten worden,
nooit vergeten, dat mt-n de zaak, wuarover men
schrijft, niet uit het oog verliest, waardoor men
in algemeen heden zou vervallen, die al de ge-
pastheid van ons schrijven zouden doen verloren
gaan. We willen een paar voorbeelden opgeven.

De oom van Maria is jarig; zij feliciteert hem
daarmede:

We verheugen ons recht hartelijk met u over
het geluk dat de Algoede u op dezen dag te ge-
nieten geeft, daar ge gezond en wel in het mid-
den van uw geliefd gezin uwen geboortedag
moogt vieren.

Kon ik bij u zijn, ik zou u mijnen gelukwenscli
mondeling brengen; maar nu dat niet kan, hoop
ik dat mijn schrijven u niet onaangenaam zijn
zal en dat de goede Vader in de hemelen u dezen
dag recht gelukkig met allen, die u lief zijn, doe
�vieren ; dat Hij u nog lange in gezondheid bij
het leven sparen moge en dat elke nieuwe ver-
jaardag, dien gij tnoogt beleven , u ook nieuwe
redenen van dankbaarheid schenken moge.

Blijf lang nog voor allen, die u liefhebben,
gespaard en heb de vriendelijkheid daaronder ook
ie willen rekenen

Westhoek, 5 April 1875. Maria.

De heer, bij wien Herman op het kantoor is,
�viert zijnen vijftigsten verjaardag en Herman
wenscht hem daarmede per brief geluk, omdat
zijn heer op dien dag niet in de stad kon zijn :

Al moeten we op dezen dag het genoegen van
uw bijzijn missen, toch vergeten we het niet,
dat hij ons de herinnering brengt van een geluk,
�waarvan allen , die het genoegen hebben , onder
uw toezicht te mogen arbeiden , de waarde het
best kunnen gevoelen. Het is het voorrecht, dat
de lieer ons schenkt, om te mogen herdenken ,
dat Hij u voor de uwen en voor zoovelen, voor
wien U zoo nuttig zijt, weder een jaar lang bij
liet leven en bij \'t genot van den zegen der ge-
zondheid heeft willen sparen. Diezelfde Uod blijve
u nabij en steune u ook bij het toenemen der
jaren, door de hulp en de liefde van hen, die
met en onder u arbeiden.

De Heer doe u nog dikwerf uwen verjaardag

beleven, en schenke mij nog veelmaal het ge-
noegen om u op dien dag naar waarheid en met
hoogachting te mogen betuigen, dat ik steeds
hoop te zijn en te blijven

UwEd Dw. Dienaar,
Herman.

De broeder van Jan was kweekeling op eene
normaalschool en had zijn examen als hulponder-
wijzer inet gelukkig gevolg gedaan. Zoo spoedig
mogelijk telegrafeerde hij dat aan zijne ouders,
en ontving van hen en van zijnen broeder Jan ,
die een paar jaar ouder was dan hij, den vol-
genden brief:

Gij kunt denken , hoe blijde-onze ouders en wij
allen waren , met het heuglijke bericht , dat de
telegraaf ons bracht. Zijt uit ons aller naam ge»
luk gewenscht. God geve, dat dit voorrecht de
eerste schrede zijn moge op den weg van een
nuttig en werkzaam leven, tot heil van velen!
Dij schenke u lust en klachten om uwe studi�n
met ijver te blijven voortzetten, en geve, dat
ge ook bij de examens, die later nog volgen
zullen, even gelukkig zijn moogt, als hij dit.

\'t Komt ons voor, dat u een pak van \'t hart ge-
wenteld is en dat ge even als wij niet vergeten hebt,
Hem te danken, van Wien ook dit voorrecht u
ten deel mocht vallen. Hij heeft u gesteund en
gesterkt. Hij zij u verder ten goede in alles nabij.

Ge komt ons nu zeker spoedig eens opzoeken,
dan ztdlen we het u nog duidelijker Uan zulks
op \'t papier kan geschieden, doen zien, hoe ge-.
lukkig door uw geluk geworden zijn

Uwe Ouders , Zusters en Broeder,
Jan.

Brieven van deelneming, condol�antie oi\'
rouwbeklag.

In hetzelfde heilige Boek, waarin het: verblijdt
u met den blijde voorkomt, staat ook geschre-
ven: en weent met den weenende en ook:
draagt elkanders lasten. Zoo is het dan Chris-
tenplicht om onze meewarigheid te betoonen met
het lot, dat anderen treft en moeten wij ons
best doen, om het leed, dat anderen dragen moe-
ten , zooveel mogelijk te verzachten.

En al � het waar, dat wij de rampen zelven
niet kunnen wegnemen en dat God alleen de
ware Trooster der ongelukkigen zijn kan , zoo is
het toch ook waar, dat wij het niet weten kun-
nen of God juist niet ons als een middel in Zijne
hand wil gebruiken oin smarten te verzachten en
troost aan te breneen.

Er schijnt toch voor den mensch reeds eenige
verzachting van smart en eenigeu troost te zijn
iri de gedachte dat anderen met en om ons lij-
den; in de gedachte, dat we in ons ongeluk niet
alleen slaan, maar deelnemende harten voor ons
kloppen.

Van daar dan is ook de gewoonte om bij het
overlijden van bloedverwanten of bekende vrien-
den brieven van rouwbeklag aan de overblijvenden
te schrijven en ook om , wanneer iemand eenig
ongeluk overkomen is, hem onze deelneming daarin
te betuigen.

Een paar voorbeelden van zulke brieven zullen
u gemakkelijk duidelijk maken op welke wijze
zulke brieven ingericht worden.

Een vriend heeft op jeugdigen leeftijd zijnen
vader verloren en blijft nu alleen met zijne moe-
der over. Hij heeft daarvan bericht gezonden.

Zeer Geachte Vriend!

Het bericht van het overlijden uws Vaders
heeft ons zeer getroffen. Wij beseffen eenigszins
wat ge in den werkzamen , liefderijken Vader op
den leeftijd, waarin ge zijne voorlichting en
hulp nog zoo zeer noodig hadt, moet ontberen.

Waar, het is God, die hem weggenomen heeft
en zeker heeft de liefderijke Vader in den Hemel
dat niet gedaan dan met de meeste wijze en lief-
derijke bedoelingen. Uw vader leefde en stierf
als een oprecht Christen; hij had geene vrecze
voor den dood en wist in Wien hij geloofde.
De hope des beteren levens heeft zijn sterven
zacht gemaakt en zijne laatste woorden getuig-
den immers van de zekerheid dier hope voor hem?

O, welk een zegen voor ons, te mogen den-
ken , dat onze geliefde dooden, niet voor altijd
van ons gescheiden zijn! Welk een zegen, wan-
neer wij hen met gerustheid kunnen nastaren!

Dat was bij uwen vader het geval. Zijn heen-
gaan was voor hem een zegen, dien ge den
werkzamen , vromen man niet misgunnen kunt,
ook al treurt ge om zijn verlies.

Voor u en de uwen is de smart, voor hem is
de vreugde. Dat gelooft ge zeker. Mocht dan nu
hei heengaan uws Vaders ook voor u, bij \'t ge-
mis, toch ook dien zegen achterlaten, dat ge
des te meer uwe roeping gevoelt om te streven
naar de zekerheid, dat ge uwen Vader eenmaal
zult wederzien en mocht de zorg, die ge voor
uwe lieve moeder aan den dag legt, haar eeiiigs-
zins het groote verlies, dat zij geleden heeft,

verzachten en u de aangename voldoening schen-
ken, dat ge uw kinderplicht naar uw vermogen,
met Gods hulpe , aan haar volbrengt.

De Heer zelf vertrooste haar en u, door de
overtuiging, dat Hij niet plaagt of bedroeft van
harte, maar dat Hij zulks doet tot ons nut.

Deze overtuiging steune en sterke u op den
verderen levensweg, en mocht ook ik in staat
zijn om op de eene of andere wijze leniging in
uwe smarte aan te brengen\', reken dan op de
bereidvaardigheid van

Uwen deelnemenden Vriend,
G. van Ris.
Vorholen , 3 Maart \'74.

Een oom, die op eene boerderij woonde, heeft
het ongeluk gehad van zijne woning met al wat
deze bevatte bij een brand, door onweder ver-
oorzaakt, te verliezen. Gelukkig hebben hij en
de zijnen het leven er bij behouden, maar zijn
nu zouder middel van bestaan. Een neef schrijft
op het ontvangen van de tijding van dit on-
geluk :

De slag, die u getroffen heeft, heeft ons allen
met diepe droefheid vervuld. Wij begrijpen den
treurigen toestand, waarin ge door dit ongeval zijt
gekomen, en kunnen beseffen welk een smart ge
daarover moet gevoelen. Maar laat u die smart
niet al te zeer ter neder drukken. Wat ge ver-
loren hebt was eene gave van dien God, die u
het verlies in dubbele mate weer kan vergoeden.
Dij heeft gegeven en Hij heeft genomen; Hij is
nog machtig u weder op te richten en weder te
geven , wat Zijne liefde nuttig en noodig oordeelde

u thans te ontnemen. Blijft op Hem hopen, Hij
aal \'t weder goed maken. Laat de smart u de
handen niet verlammen, maar houdt moed en
zeker is het, dat de lieer u Zijn\' zegen niet
onthouden zal. Hij heeft nog meer dan dit om
u te geven. Uw geloofsvertrouwen wordt op
eene zware proef gesteld; maar Hij, die het kruis
geeft, geeft ook de kracht om het te dragen. <jij
hebt het voorrecht, dat ge in dit ongeluk uzel-
�\\en of uwen medemenschen niets te verwijten
hebt. \'t Kwam van boven en \'t kan niet anders ,
wat v.in daar komt, dat moet goed zijn.

Die overtuiging sterke u en geve u moed en
kracht om te dragen wat Zijne hand u oplegt.

Vader heeft mij verzocht om u te vragen,
waarmede we u van dienst kunnen zijn. Wat hij
doen kan om uwen nood te verzachten , dat wd
hij gaarne doen. Hij hoopt, dat het ongeluk wel
te overkomen zijn zal, indien wo maar weer met
frisschen moed beginnen , op God vertrouwen en
elkander helpen, zooveel we kunnen. Dat laatste
wil vader gaarne doen, hij wacht slechts op be-
richt omtrent hetgeen gij verlangt.



		DE BRIEFSCHRIJVER.

		KORTE HANDLEIDING TOT HET STELLEN VAN" IN HET DAGELIJKSCHE LEVEN VOORKOMENDE GESCHRIFTEN, ZOOWKL VAN BRIEVEN ALS VAN RKKWKSTKN, KWITANTIES, HEKENINCiEN, RE5ITS, WISSELS EN WAT VERDEK IN DUN HANDEL VOORKOMT, POOK H. J. VAN LUMMEL. Twecile Druk.

		oaa/wvv

		UITGEGEVEN TE GOHINCHEM, BIJ 0. S C II � O K. 1880.



		1.

		"Wat is een brief? De spraak is den mensch gegeven om zijne ge - dachten aan anderen mede te deelan: Wanneer de personen, wien men deze mededeeling verlangt te doen, zich in onze onmiddellijke nabijheid be- vinden, dan is er voorzeker geen beter, duide- lijker en spoediger werkend middel daartoe, dan het spreken. Nooit kan men dit middel door iets anders vervangen, dat evenzeer aan het doel om anderen te doen denken, wat wy zelf den- ken, zou beantwoorden. Maar niet altijd zijn de personen, wien we iets willen mededeelen, in onze tegenwoordigheid en niet altijd is het geheugen zoo sterk en zoo ge- lukkig, dat men er met zekerheid op aan zou kunnen , dat het medegedeelde onveranderd be- waard bleef. In die gevallen nu moeten we ons bedienen van het schrift, als middel om onze denkbeelden mede te deelen. Altijd is die wijze van mededeeling eenigszins gebrekkig; maar toch heeft zij o«k iets, dat haar aanprijst; het gesproken woord kan vervliegen, kan vergeten worden, het geschrevene woord blijft; het gesproken woord kan maar tegelijker tijd op ��ne plaats nut doen, het geschreven VII \\



		3

		Heeft dit schrijven eene bepaalde mededeel ing aan een\' of aan meerdere personen ten doel, dan noemen wij zulk een geschreven mededeeling een\' brief. Het woord brief komt waarschijnlijk van de latijnsche taal tot ons en beteekent in die taal »kort bericht." Uit deze beteekenis is voor ons wel iets te leeren; namelijk dit, dat onze brie- van zoo kort mogelijk moeten zijn. Zijn ze dat niet, dan houden zij op brieven te wezen en veranderen in opstellen , verhalen, mededeelingen en wat men van dien aard nog verder kent, maar brieven zijn het niet meer. In de laatste jaren is het verzenden van brie- ven, ook in ons vaderland, zeer toegenomen! Ieder jaar worden er eenige miljoenen geschreden en verzonden. De inrichting, waardoor de brieven geregelden veilig verzonden worden, noemt men brievenpos- terij; het huis waaraan de brieven ter verzen- ding bezorgd moeten worden, een postkantoor. Wanneer zulk een kantoor niet in alle zaken van het postwezen voorzien kan, maar alleen de ver- zending van brieven regelt, zooals dat in kleine gemeenten het geval is, dan noemt men het eer. hulpkantoor.

		2. Vereischten van eenen brief. Denzelfden eisch, dien we bij het spreken doen,, kunnen wij ook bij \'t schrijven laten geldea.



		6

		Piet niet Jan moet komen. De meesterknecht wist niet, wien hij zenden moest en besloot nu de eerste maar te laten gaan. Dat was evenwel geheel tegen de bedoeling van den baas, daar Piet veel te klein en te zwak was om te doen , wat de baas van hem verlangde. Indien de baas geschreven had. Piet niet, Jan moet komen, dan was de zaak dadelijk ra orde geweest. Nu kon Piet deze boodschap nog eens terug bren- gen en de baas een paar uurtjes wachten, eer Jan komen kon. Dat was veroorzaakt door dat de baas ��n komma had vergeten te plaatsen. Eindelijk is de vierde eisch van eenen brief, dat hij zindelijk en goed gesloten en van een duidelijk adres voorzien zij. Dat betreft wel het uiterlijke van den brief, maar iedereen zal wel begrijpen, dat liet niet aangenaam is , om een vuil stuk papier te ontvangen en: als ieder mijn brief lezen kan is \'t geen brief voor mij. Zon- der een goed adres kan de brief lichtelijk ver- dwalen of verkeerd bezorgd worden.

		3. Soorten van brieven en wat er alzoo te schrijven valt. Ofschoon het waar is, dat er evenveel soor- ten van brieven zijn kunnen, als er verschiN lende onderwerpen van mondelinge mededeeling kunnen zijn, zoo laten zich toch die verschillende brieven wel tot eenige hoofdsoorten terugbrengen.



		8 verkoopen of verhuren van zulke zaken, die men op de plaats, waar zij zich bevinden laten moet, zooals landerijen, bosschen, huizen, enz. Men noemt deze daarom ook onroerende goederen. Nog kan het voorkomen, dat men uithoofde van de eene of andere omstandigheid, bijv. af- wezigheid of ziekte, eene zaak, die men eigenlijk zelf doen moest, niet zelf kan verrichten, maar dat men die door een\' ander laat doen. Men kiest dan een\' plaatsvervanger of gevolmachtigde , maar die persoon moet dan kunnen bewijzen dat hij aangesteld is, om het werk van den eersten te doen, en dat bewijs moet hem schriftelijk ge- geven worden, opdat hij overal zou kunnen bewijzen, dat hij recht heeft tot handelen. Zulk een geschreven bewijs noemt men eene procura^ lic of volmacht. Ook gebeurt het wel, dat men een verzoek aan de regeering van eene gemeente of van het land te doen heeft, dat niet mondeling geschie- den kan, dan doet men zulks bij een geschrift, dat den naam van verzoekschrift of rekest draagt. Eindelijk is het ook niet zelden noodig, dat men een bericht door middel van den telegraaf over laat brengen. Zulk een bericht heet een te- legram of seinschrift. Hierbij komt het er vooral op aan dat men zich met de minste woorden zeer duidelijk weet uittedrukken; omdat elk woord afzonderlijk moet betaald worden. Al deze dingen moet men op behoorlijke wijze kunnen schrijven, indien men niet telkens ver- legen staan zal, of de hulp van anderen zal moeten inroepen. Ieder is derhalve verplicht voor zich zelven en om anderen niet tot last te zijn, er voor te zorgen, dat hij ten minste de voor- naamste hiervan ten papiere brengen kan.



		o

		Daarom willen we beproeven in dit boekje aan- wijzingen te geven, hoe nien daarbij te werk <raan moet, en voorbeelden te leveren, die dui- delijk maken, wat aangewezen is. Ieder, die gaarne zich zelven wil leeren hei- pen en die niet gaarne schade lijdt of anderen tot last is, zal dan ook wel zijn best doen om daarvan zooveel te leeren, als hij noodig heeft.

		i. De brief van binnen en van buiten. Dat men zindelijk en net papier moet gebrui- ken, als men een brief schrijft en dat de letters net en duidelijk moeten geschreven worden, zal uit het vorige reeds gebleken zijn. We behoeven dat niet te herhalen. Maar toch gelooven we, dat het niet nutteloos is om nog enkele aanwijzingen te geven , omtrent het een en ander, dat bij het schrijven van een brief in aanmerking dient genomen te worden\'. Wit papier is het beste, men kent de spreek- wijze szwart op wit geven;" alle gekleurde pa- pier maakt het lezen lastig; dus wit papier voor eenen brief. Men verdeelt den inhoud van een\' brief in : de aanspraak, het lichaam van den brief, het onderschrift en den datum. Men begint de aanspraak op eenigen afstand van de bovenzijde van het papier, bijv. 8 c. M. en zorgt er voor, dat de vouw van het papier aan de linkerzijde van den schrijver ligt.



		12

		wel boven aan den brief; maar \'t is doelmatiger zulks onderaan te doen, omdat men wel weet, als de brief voltooid is, wanneer men hem heeft ge�indigd, maar men dat bij het begin niet met zekerheid kan bepalen. Heeft men zoo den brief afgeschreven, dan vouwt men hem �f in drie�n over dwars, �f in vieren dubbel op, en steekt hem ineen couvert, enveloppe of omslag. Nadat men dit dicht ge- maakt heeft, plaatst men het adres daarop. Het adres moet zeer duidelijk geschreven worden en den naam met behoorlijken titel van den persoon aan wien de brief verzonden moet worden, be- nevens dien van de plaats zijner woning bevatten. Is de plaats een groote gemeente, of is de per- soon weinig bekend, dan moet men ook daarbij de straat en het cijfer van het huis opgeven. Men hecht dan een postzegel op den brief en zoo kan hij verzonden worden. Als voorbeeld van adres diene het volgende: Den WelEdelen Heere den Heere A. van VVoster, koopman in granen. Dorrestraat, Wijk C, N°. 27. te Ankswoud.

		5. Hoe de brief verzonden wordt. Do brievenpoaterij. Onze brief is gereed, maar daarmede heeft hij nog niet beantwoord aan het doel, dat wij met het schrijven hadden; hij moet ook gelezen worden.



		15

		Hoe zal men daarvoor zorgen ? Als de persoon, die den brief lezen moet, niet te veraf woont, brengen wij hem er zelf heen of laten hem brengen, maar woont hij te ver dan werpen we hem in de brievenbus en laten de bezorging aan de brievenposterij over. Dat is eene inrichting, waardoor het voor al de menschen in een land gemakkelijk en goedkoop is om brieven aan hun adres te laten bezorgen. Het zou toch kostbaar en moeielijk zijn, wanneer ie- der zelf de brieven bezorgen moest, daar waar zij moesten zijn. Nu gaat dat veel gemakkelijker. In eene groote stad zijn altijd vele menschen, die naar eene an- dere groote stad iets te schrijven hebben en in plaats van allen een voor een hunne brieven daar- te brengen, geven ze die gezamelijk aaneen man, die de moeite daartoe doet. Zoo eenvoudig is de zaak evenwel niet. \'t Ge- beurt niet zelden , dat brieven tijdingen van ge- heimen aard of papieren van waarde bevatten, daarom is niet ieder in de gelegenheid om zeker- heid voor de goede bezorging te geven, dat kan de regeering wel doen en daarom heeft iedere welgeordende staat ook een behoorlijk postwezen. Die posten, brievenposten, zijn reeds tamelijk oud. Darius Hystaspes, koning van Perzi�, had reeds 520 jaar v��r de geboorte van Christus een ge- regeld postwezen, maar liet niet toe, dat iemand buiten de regeering daarvan gebruik maakte. In de Heilige Schrift lezen wij reeds vroeger, 550 jaar v��r Christus, in de geschiedenis van Esther van postboden, die door Ahasveros of Xerxes wer- den uitgezonden, maar ook hier is alleen sprake van de regeering en niet van het volk. Ook le- zen wij van den Romeinschen keizer Augustus,



		16

		brief, dat is een brief die 15 grammen of min- der weegt, voor ons geheele vaderland, maar 5 ets. als irankeermiddel of postzegel kost. Dat is zeer goedkoop.

		G. Gemeenzame Meven. Brieven aan personen , die met ons in gelijken stand zijn en met wie we wel bekend zijn, noe- men we gemeenzame brieven. Van Alphen zong voor bijna honderd .jaren, in 1781, reeds: y>Sc}irijven moet men, zegt papaatje, Evenzoo, alsof men praat" en dat is vooral op deze soort van brieven van toepassing. Brieven aan personen van hoogeren rang kunnen niet altijd in dien vorm geschreven worden ; daarbij komt nog wel het een en ander te pas, dat men niet over \'t hoofd mag zien, indien men niet van onbeleefdheid wil beschuU digd worden. Maar bij gemeenzame brieven heeft men eigenlijk slechts te denken: laat ik net zoo schrijven als ik het mondeling zou moeten zeggen, dan is de brief zeker het best geschreven. We zallcn een paar voorbeelden van zulke brie- ven opgeven , dan zult ge gemakkelijk zien , op welke wijze deze brieven worden ingericht. Jan heeft aan zijn\' vriend Willem een boek geleend, maar komt nu in de noodzakelijkheia



		20 ons in stand en aanzien verheven zijn. Men heeft daarbij dan vooral in het oog te houden, dat men evenmin in geschriften als in het dagelijksche leven de regelen der bescheidenheid en der wel- voegelijkheid uit het oog mag verliezen. Men is evenzeer onbescheiden , wanneer men laag en krui- pend, als wanneer men verwaanden aanmatigend tot iemand komt. En men vervalt lichtelijk tot het eerste gebrek, omdat men meestal niet aan voorname lieden schrijft, dan wanneer men van hen eenigen dienst te vragen heeft. Daarom moet men bij dat schrijven niet lang- dradig maar toch duidelijk zijn. Na de aanspraak, die in behoorlijken vorm moet wezen, vermeldt men de aanleiding tot het schrijven en zet dan de zaak of de aanvrage kort en duidelijk uiteen. Wanneer men hiermede gereed is, neemt op beleefde en korte wijze afscheid en verzendt den brief, zonder een naschrift of postscriptum, dat men onder vrienden wel gebruiken mag, maar tegenover onze meerderen niet. Zulk een nascliri/t geeft toch allen schijn , dat men bij het opstellen van den brief niet behoorlijk heeft nagedacht. Al wat men in zulk eenen brief te zeggen heeft, moet in \'t lichaam van den brief zelven voor- kornen. We willen weder een klein voorbeeld daarvan geven. In de stad Boli woont een aanzienlijk Heer, Baron van Hijdonk , die verscheidene wo- ningen in eigendom bezit, welke hij aan ge- schikte en oppassende menschen voor weinig gelds in het jaar verhuurt. Een timmermanskneeht, Robert geheeten , verneemt, dat een dezer huizen ledig komt en wil dat gaarne betrekken, maar moet zich ter bekoming van die woning tot den Heer van Hijdonk zei ven wenden.



		8.

		Een uitvoerige brief, Karel was een fiksche jongen, die zijn twaalf- den verjaardag reeds beleefd had. Hij was door zijnen oom, die in Antwerpen woonde, uitge- noodigd om een gedeelte der vacantie bij hem te komen doorbrengen, en hij wilde gaarne aan dit verzoek gevolg geven; maar \'t was in den winkel zijns vaders juist zoo druk en er was zooveel werk op het kantoor, dat zijn vader niet in de ge- legenheid was om hem te brengen. Hij zou dus of te huis moeten blijven, �f alleen gaan; en daar Karel een knaap was, die zicli wel wist te redden , zoo besloten zijne ouders daartoe. Hij zou alleen de reis ondernemen, maar moest beloven, dat hij zoodra hij aangekomen was, schrijven zou; en hij deed dat ook, zooals we uitliet volgende kunnen zien. Hij schreef: Lieve Ouders! Gezond en wel ben ik voor een half uurtje hier aangekomen. Ik mocht Oom en Tante en mijne neefjes, die aan het station waren, in goeden welstand aantreffen en haast mij nu om aan mijne belofte te voldoen. Wat ben ik blijde geweest, dat Vader een kaartje voor mij genomen had tot aan Antwerpen toe, want waarlijk ik zou dikwijls niet geweten hebben, hoe ik het had moeten maken, indien ik telkens, als ik op eene andere lijn kwam, een kaartje had moeten nemen. Nu was dat zeer gemakkelijk. Ik luisterde maar goed toe of ik in den wagen kon blijven zitten, of dat ik er uit moest stappen; moest ik er uit, dan vraagde



		27

		forten en batterijen met kanonnen er op. Ten laatste begon ik wel eens te denken; wat zal ik beginnen als oom of tante niet aan het station zijn? maar juist toen ik daaraan dacht, zag ik beiden staan. . Ik dankte in mijn hart den goe- den God, die mij op deze reis weiier bewaard en beschermd had en was recht blijde toen tanlo mij in hare armen pakie. Zie zoo, dat is een lange brief, over drie dagen hoop ik nog meer te schrijven. Groet alle broeders en zusters van mij en zijt van harte gegroet van Uwen gehoorzamen ivarel. Antwerpen, 27 Aug. \'74.

		9. Brieven van gelukwensching of felicitatie-brieven. Bij verjaardagen of Nieuwjaarsdagen , bij \'t een of ander gunstig voorval, dat ons bejegent, bij het verkrijgen van eenen wensen, bij huwelijken en bij andere omstandigheden, waarin we reden heb- ben om ons te verheugen in den zegen, uien de Algoede ons schenkt, is het de gewoonte, dat men ons geluk wenscht. Is men bij elkander, dan doet men dat eenvoudig mondeling; maar ia men van elkander verwijderd, dan moet men dat schriftelijk doen. Er zijn wel menschen, die zeggen, dat deze gewoonte niet veel beteekent, dat zij niet goed is, daar zij dikwijls met bijoogmerken gepaard gaat



		2!\'

		Kon ik bij u zijn, ik zou u mijnen gelukwenscli mondeling brengen; maar nu dat niet kan, hoop ik dat mijn schrijven u niet onaangenaam zijn zal en dat de goede Vader in de hemelen u dezen dag recht gelukkig met allen, die u lief zijn, doe �vieren ; dat Hij u nog lange in gezondheid bij het leven sparen moge en dat elke nieuwe ver- jaardag, dien gij tnoogt beleven , u ook nieuwe redenen van dankbaarheid schenken moge. Blijf lang nog voor allen, die u liefhebben, gespaard en heb de vriendelijkheid daaronder ook ie willen rekenen Uw Nichtje, Westhoek, 5 April 1875. Maria. De heer, bij wien Herman op het kantoor is, �viert zijnen vijftigsten verjaardag en Herman wenscht hem daarmede per brief geluk, omdat zijn heer op dien dag niet in de stad kon zijn : Hooggeachte Heer! Al moeten we op dezen dag het genoegen van uw bijzijn missen, toch vergeten we het niet, dat hij ons de herinnering brengt van een geluk, �waarvan allen , die het genoegen hebben , onder uw toezicht te mogen arbeiden , de waarde het best kunnen gevoelen. Het is het voorrecht, dat de lieer ons schenkt, om te mogen herdenken , dat Hij u voor de uwen en voor zoovelen, voor wien U zoo nuttig zijt, weder een jaar lang bij liet leven en bij \'t genot van den zegen der ge- zondheid heeft willen sparen. Diezelfde Uod blijve u nabij en steune u ook bij het toenemen der jaren, door de hulp en de liefde van hen, die met en onder u arbeiden. De Heer doe u nog dikwerf uwen verjaardag



		10. Brieven van deelneming, condol�antie oi\' rouwbeklag. In hetzelfde heilige Boek, waarin het: verblijdt u met den blijde voorkomt, staat ook geschre- ven: en weent met den weenende en ook: draagt elkanders lasten. Zoo is het dan Chris- tenplicht om onze meewarigheid te betoonen met het lot, dat anderen treft en moeten wij ons best doen, om het leed, dat anderen dragen moe- ten , zooveel mogelijk te verzachten. En al � het waar, dat wij de rampen zelven niet kunnen wegnemen en dat God alleen de ware Trooster der ongelukkigen zijn kan , zoo is het toch ook waar, dat wij het niet weten kun- nen of God juist niet ons als een middel in Zijne hand wil gebruiken oin smarten te verzachten en troost aan te breneen. Er schijnt toch voor den mensch reeds eenige verzachting van smart en eenigeu troost te zijn iri de gedachte dat anderen met en om ons lij- den; in de gedachte, dat we in ons ongeluk niet alleen slaan, maar deelnemende harten voor ons kloppen. Van daar dan is ook de gewoonte om bij het overlijden van bloedverwanten of bekende vrien- den brieven van rouwbeklag aan de overblijvenden te schrijven en ook om , wanneer iemand eenig ongeluk overkomen is, hem onze deelneming daarin te betuigen. Een paar voorbeelden van zulke brieven zullen u gemakkelijk duidelijk maken op welke wijze zulke brieven ingericht worden.



		*i\\.*

		Brieven van mededeeling\'. Communicatic-brieven. Elke brief bevat eene mededeeling en als zoo- danig zijn alle brieven communicatie-brieven, maar toch geeft men in het bijzonder dien naam aan zulke brieven, welke in eenen eenigszins eigenaardigen vorm berichten van gelukkige of smartelijke voorvallen vermelden. Bijvoorbeeld van het welslagen van eene of andere onderneming, van geboorte, van huwelijk, van een of ander ongeluk , van sterfgevallen, enz. Het laat zich uit den aard der zaak begrijpen, adat zulke brieven in den regel kort zijn," omdat de schrijver er van doorgaans meer dan een brief a.in verschillende adressen te schrijven heeft. Hoe kort zs zijn, zoo moeten ze toch juist en duide- lijk zijn en de namen van personen , plaatsen en tijden nauwkeurig opgeven; anders kan de ont- vanger van zulk een\' brief lichtelijk in het onze- kere omtrent de bedoeling van den brief ge- raken. Willem had zich op de bouwkunde toegelegd en wilde een examen als bouwmeester of architrkl doen, waarom hij zich naar Amsterdam begaf. Hij slaagde in dit examen en gaf daarvan aan zijne ouders en vrienden het volgende bericht: Lieve Ouders! Door Gods goedheid mug ik u melden , dat ik in mijn examen geslaagd ben. Ue eerste twee uren waren voor mij de moeilijkste, maar toon ik eenmaal met do zienswijze der Ilopren Exami-



		36

		natoren bekend was, ging het gelukkig zeer wel. Het theoretiscli examen duurde heden morgen tot 1 ure en van 2 tot 5 ure moesten wij plun- nen ontwerpen en opstanden schetsen ; een ijzeren en een houten trap in schets uitslaan en ten slotte een filibertskap uilslaan. Ten 5 ure wer- den wij binnen geroepen en mochten 5 van de 7 sollicitanten zich verheugen in het verkrijgen dei\' acte van bekwaamheid. Nu wilde ik nog gaarne een paar dagen hier blijven om de proote werken voor de droogma- king van het IJ en voor de aansluiting van den Uo�andschen Spoorw. g eens goed op te kunnen nemen. Ik kan dat nu des te rustiger doen, daar het grootste pak mij van \'t hart is. In de hoop, dat dit uwe goedkeuring moge wegdragen en dat we elkander Zaterdag in ge- zondheid mogen wederzien ben ik Uw u liefhebbende Zoon , Willem. Amsterdam, 7 Sept. 1873. Een neef van Willems vader begaf zich in het huwelijk en deelde het voornemen, dat hij daar- toe iiad, op de volgende v/ijze mede: Lieve Oom en Tante! Het is mij een waar genoegen , u te mogen berichten, dat wij, hopende op den zegen van Boven en met volkomen genoegen onzer weder- zijdsche ouders, het voornemen hebben om op den 1 Mei aanstaande ons in het huwelijk te ver hinden. Met den wensch, dat zulks ook uwe goedkeu- ring moge wegdragen , melden we u dat de eerste



		37

		afkondiging daarvan zal plaats vinden op den 16 April 1872. Waarna wij de eer hebben ons te noemen Geachte Oom en Tante\' Uw onderdanige neef en nicht. H. v. B. en C. v. K. Bij de vermeerdering van een gezin, door de geboorte eens kinds, is men meestal gewoon, daarvan op de volgende wijze, kennis te geven. Waarde Vriend! Tot onze blijdschap mogen we u berichten, dat ons gezin door Gods goedheid op den 12«» dezer zeer voorspoedig met een zoon vermeerderd is. Moeder en kind bevinden zich gelukkig in den besten welstand De jonggeboren heefl den naam van Gerard ontvangen. Overtuigd van uwe deelneming in onze ouder- vreugde hebben wij het genoegen te zijn Uw vriend en uwe vriendin G. en A. van Cralo. Raswij, 18 Mei 187J. Zulke mededeelingen zijn van verblijdenden aard en kunnen niet anders dan genoegen veroorzaken ; maar er zijn ook wel brieven te schrijven , die mededeelingen van treurigen aard bevatten, zoo- als bij het overlijden, bij ongelukken en derge- lijke; dan moet de briefschrijver er vooral voor zorgen , dat hij niet te veel aan zijn gevoel toe- geeft en zich tot eene eenvoudige mededeeling der zaak bepaalt. Wij willen ook daarvan een paar, voorbeelden geven:



		38

		Waarde Vriend! In de overtuiging van uwe hartelijke deelne- ming in het treurige lot, dat ons treft, voelen we ons verplicht u te berichten, dat het den Heer �van dood en leven behaagd heeft onzen lieven vader, gisteren middag ten 3 ure, in den ouder- doni van 72 jaren , tot zich te riemen. Zijn heengaan was kalm en, naar wij allereden hebben om te hopen, ook zalig. Vier weken lang was hij aan \'t ziekbed gebonden en droeg met lijdzaamheid, wat hem de Hemebche Vader oplegde te dragen. Hij is ook daarin ons een tooi beeld geweest. Wat wij aan hem verliezen, zal door u, die hem gekend hebt, wel eenigszins gevoeld kunnen worden. Alleen de gedachte, dat hij thans boven alle smart verheven, zich in eene eindelooze vreugde mag verblijden, en dat zijne hoop in aanschou- wen is verwisseld, lenigt onze sinarte. Met de bede, dut de Algoedeu en de uwen nos; lange voor zulke treurige verliezen moge bewaard doen blijven en ons in uw aandenken en uwe gebeden aanbevelende , zijn we Uw bedroefde Vriend en Vriendin , N. en Q. van VVesman. Een ongeval van anderen aard werd op de vol- gende wijze medegedeeld: Geachte Vriend! V��r dat u zulks door een ander wordt mede- gedeeld , voel ik mij gedrongen u te berichten, dat ik gisteren op het onverwachts uit mijne be- trekking op het kantoor bij den heer v. Bern ont-



		39

		slagen ben. De kantoorzaken waren niet in be- hoorlijke orde en, omdat het niet mogelijk scheen den persoon te vinden , door wiens schuld zulks veroorzaakt was, werden al de klerken, wij met ons vieren, op staanden voet ontslagen en zijn wij nu plotseling buiten betrekking geraakt. Gelukkig dat ik u, met de hand op het hart, verzekeren kan , dat ik mij in dezen aan geene nalatigheid of oneei lijklieid heb schuldig gemaakt en dat ik mij ten allen tijde, en waar of bij wiea ook , over mijn werk op het kantoor wil verant- woorden. Vriendelijk verzoek ik u ten uwent eens rortd te hooien of er ook eene betrekking, die mij past, open is, dan wil ik daarnaar solliciteeren. In de overtuiging, dat ge in mijne treurige omstandigheden deelneemt en dat ge voor mij doen zult, wat ge kunt, ben ik, als altijd, Uw Triend , Karel.

		42. Brieven over zaken, handel of nijverheid betreffende. Deze soort van brieven komen bij den handel en bij de nijverheid zoo veelvaldig voor , dat het bijna niet mogelijk is, daaromtrent eenige vaste bepalingen te gaven. Hierbij moet evenwel de meestmogelijke nauwkeurigheid in acht genomen worden, en is het zaak om in een afzonderlijk brievenboek aanteekening te houden van de brieven,



		40

		die men verzendt, met eene korte vermelding van den inhoud en den tijd van verzending, opdat men later, daaromtrent geen verschil hebbe. De heer Parspo bestelt bij den schrijnwerker Bars te Amur eene boekenkast. Mijnheer! Toen ik verleden week te Maassluis was, heb ik daar eene boekenkast bij mijnen vriend v. d. Maart gezien, die door u was vervaardigd. Ik wenschte ook eene kast van dezelfde hoogte en inrichting te hebben , maar die 2,5 meter lang zijn moet, van gewoon eikenhout, dat wit ge- vernist is : de planken moeten van dezelfde breedte zijn als bij de. opgegeven kast , van gewoon vuren- hout , met stiooken groen laken er aan. Heb de goedheid mij zoo spoedig mogelijk op te geven , op hoeveel geld zulk eene kast komt te staan en in hoeveel tijd gij die kunt gereed hebben. UW.Ed. Dienaar, Varne, 3 Juli \'72. H. Parspo. Antwoord van den schrijnwerker Dars: WelEd.Geb. Heer I \'t Doet mij genoegen dat UW.Ed Oeb. de vrien- delijkheid hebben wilt mij eene bestelling op te dragen. Indien ik UW Ed.Geb. eene solide kast van de opgegeven grootte en naar de aangegeven hout- soorten en bewerking maken zal, dan komt mij daarvoor / 90.� toe. Dij spoedig bericht hierop, hoop ik in staat te zijn om haar v��r het einde dezer maand gereed te hebben.



		41

		In de hoop, dat zulks naar genoegen van UW.Ed.Geb. zijn moge en onder inwachting van een beslist antwoord , heb ik de eer rnet de meeste hoogachting te zijn Van UwelEd.Geb. Maassluis, 15 Juli 1S72. de Dw Dienaar, P. Dars. De winkelier Bicks doet eene bestelling van winkel waren: Wel Edele Heer! Heb de goedheid mij met de eerstvolgende gelegenheid te zenden: 3 balen rijst , gewone soort, 2 balen Java-koffie, gewone soort, 1 vat raapolie, 2 vaten petroleum , gezuiverde. en 2 ton groene zeep, waarmede UwEd. zult verplichten. Van UWelEd. de Dw. Dienaar, J. Bicks. Umfal, 4 Juli 1874. De heer Parra heeft door eeri storm gebrek aan het dak van zijn huis bekomen en vraagt den metselaar Vorn eens te komen om te zien , waar reparatie noodig mocht zijn. Mijnheer I Na den storm van gisteren ontdekte ik op ver- schillende plaatsen van mijn huis lekkage. Ik besluit daaruit, dat er aan het dak gebreken zijn, die voorziening behoeven en verzoek u om zoo spoe- dig mogelijk eens te komen zien , welke reparati�n daaraan noodig zijn zullen.



		48

		Ik stel er grooten prijs op , dat mijn huis in goeden staat blijve, en hoop daarom, dat ge in de gelegenheid zijn zult om nog heden aan mijn verzoek te voldoen; Uw Dienaar, Van huis, 10 Nov. 1873. H. �. Parra. Schoenmaker Nouste heeft behoefte aan leder en zend daarom aan den leerlooier Orta het vol- gende briefje: Mijnheer I Mijn voorraad van Ieder begint op te raken en voor ik geheel verlegen zit, verzoek ik UE. per viachtschuit van Woensdag a. s. te zenden: 50 kilo, zwaar braziliaansch zoolleder, �0 kilo, gewoon vetleder, gewafeld. 25 kilo, kulfsleder, dunne soort, 25 kilo, idem, dikkere soort, 10 kilo , wit voering schapenieder, 10 kilo , zeemleder, 5 kilo, de helft rood en de helft groen marokijn en 5 kilo, verlakt zwart kalfsleder, waarbij ik UE. verzoek de huiden niet af te snij- den, maar ze geheel te zenden, al is het gewicht dan ook niet juist in overeenstemming met de opgave, namelijk iets meer of iets minder. In afwachting UEds. Dienaar, Akela, 13 Nov. 1872. P. Nouste. De timmerman Reesem heeft aan zijnen hout- kooper eene bestelling hout gedaan , maar die na



		43

		verloop van een paar weken nog niet ontvangen. Hij verlangt de reden daarvan te weten en schrijft: WelEd. Heer! Den 22*tca van de vorige maand heb ik bij UEd eene aanzienlijke partij hout van verschiU lende afmetingen besteld , maar tot nog toe heb ik daarvan niets ontvangen en ook geene ver- ontschuldiging omtrent het niet voldoen van mijne orders van u vernomen. Mag ik de reden weten , die zoowel tot het een als tol het ander bestaat ? Irnlien ik hierop niet spoedig antwoord bekom, zal ik genoodzaakt zijn mij langs anderen weg van het noodige te voorzien. Waarna ik de eer heb mij te noemen UEd. Dienaar, Reesem. Schrijf nu eens een briefje aan den schoen- maker, om u een paar laarzen te komen aanme- ten ; aan den timmerman een briefje om een bikje voor u te maken en aan den smid om eens naar het slot van uw lessenaartje te komen zien.

		13. Brieven tot onderzoek, of informatiebrieven. VGebeurt niet zelden, dat men omtrent den eenen of anderen persoon , of de eene of andere zaak iets meer wenscht te weten te komen, dan men in zijne nabijheid verkrijgen kan en waarover men dus moet schrijven. Bij zulk een schrijvea



		�H

		>s het duidelijk, dat men de zaak, die men ver- langt te weten, nauwkeurig omschrijven en alle aanwijzingen geven moet, die voor den persoon tot wien dit onderzoek gericht is, noodig kunnen zijn. Bij een\'smid heeft zich iemand aangemeld, die als knecht bij hem werken wil; het is juist in het drukst van den tijd. in November, nu de kachels gezet moeten worden I)at verwondert baas Klop zeer en hij vraagt: hoe of het komt, dat die knecht zonder werk is. De knecht antwoordt dadelijk, dat zijn vorige meester hem niet genoeg loon wilde geven, en dat hij daarom van werkwinkel verandert Baas Klop vraagt, waar hij gewerkt heeft en hoe hij heet en zegt hem , dat hij na verloop van twee dagen kan komen hooren, of er werk voor hem is of niet. Baas Klop had wel een knecht noodig, maar wil toch niemand in zijn dienst hebben , van wiens eerlijkheid en goede trouw hij niet verzekerd is; daarom schrijft hij aan den opgegeven baas: Mijnheer! Heden heeft zich zekere Kees Mos , bij mij voor knecht aangemeld met het zeggen, dat hij u ver- laten heeft, omdat hij niet genoeg daggeld kon verdienen. Dat betwijfel ik in den tegenwoordi- gen tijd zeer, daarom ben ik zoo vrij UEd te ver- zoeken om mij eens te betichten of dat de ware ooizaak van zijn vertrek wel is. Hij ziet er flink en sterk uit en, ik zou mij zeer moeten bedrie- gen , indien hij liet vak niet zeer goed verstond. Hij heeft doi.ker bruin haar en daarbij blauwe oogen, zoodat men hem licht kan hui kennen, wanneer men hem eens gezien heeft. Duid het mij niet ten kwade, dat ik u deze moeite aandoe, maar ik zou niet gaarne iemand



		45 in mijn werk nemen, van wien ik geene goede getuigenis kon ontvangen. Geloof mij gaarne tot wederdienst bereid en dat ik hoop te zijn Uw dienaar, Bijloot , 3 Nov. \'72. J. Klop. \'t Onderzoek viel voor Mos niet gunstig uit, zijne vingers waren te lang geweest en daarom kon baas Klop hem ook niet in zijnen dienst nemen. Eerliik duurt het langst en een leuge- naar en een dief wonen meestal in hetzelfde huis. Op het dorp Alsor werd verteld, dat de zoon eener weduwe, zich in de stad, waar hij werkte, zeer slecht gedroeg. Dat smartte de goede vrouw zeer. Zij kon zich maar niet begrijpen, dat haar zoon zoo de lessen, die hij van zijnen overleden vader en van zijne moeder ontvangen had, zou vergeten. Maar liet praatje was eenmaal op het dorp en werd van dag tot dag erger. De onder- wijzer, bij wien de jongeling ter school gegaan had, vond dat toch ook verdrietig en deed zijn bestom een einde aan die dorpspraatjes te maken. Maar \'t hielp niet; men hield maar vol, dat Hein Wones een slechtaard was. Nu besloot de mees- ter om eens naar de stad aan den baas bij wien Hein werkte te schrijven, opdat hij met zeker- heid weten mocht �f er iets waars aan de be- schuldigingen ware of niet. Hij schreef: WelEd. Heer! Neem het mij niet kwalijk, dat ik, hoewelbij u onbekend, in het belang der weduwe Wones, mij tot u wend om u te verzi eken ons eenig scluif- te�jk getuigenis, ten aanzien van den handel en



		16

		wandel van haren zoon Hein, die bij UEd. werkt, te willen geven. Hierop het dorp loopen allerlei kwade geruchten van hem; men zegt dat hij oneerlijk is, en dat hij dikwijls zijn werk ver- zuimt en meestal des avonds laat uit de kroeg beschonken te huis komt. Dat is voor zijne moeder een groot verdriet en voor ons allen, die hem als een\' oppassenden jongen gekend hebben, een groote teleurstelling; we hadden betere din- gen van h«m verwacht en daarom is het ons nog niet mogelijk al het kwaad, dat men van hem uitstrooit, te gelooven. Daarom zou b�tons inderdaad een geluk zijn zoo we van UEd. het tegenovergestelde mochten vernemen. Door ons eenig antwoord hierop te willen doen geworden zal het blijken, dat de vrijheid, die wij nemen door U�d. niet ten kwade geduid wordt aan � UWEd. Dw. Dienaar Alsor, 14 Juli 1872. 11. Kernost. Spoedig kwam er bericht, dat de geheele zaak hierin bestond, dat aan denzelfden winkel een losbol en slecbtaard gewerkt had, die uit eene aardigheid zich in eene kroeg den naam van Hein Won es gegeven had. Maar Hein zelf had zich altijd zeer goed gedragen en zelfs zijn best ge- daan om zijnen kameraad van den dwaalweg af te helpen, zonder dat hem zulks gelukt was. L)e baas had eindelijk den dronkaard weggezonden. Toen dit bericht op het dorp kwam, was het praatje ook spoedig uit. Daar zorgde de meester wel voor. Op het dorp Kanslo kwam een man, die boe- ken te koop aanbood en dat, zooals hij zeide, deed



		47

		voor eenen voornamen boekhandelaar in een onzer groote steden. Hij verkocht die boeken voor ver- schillende prijzen, en daardoor begonnen eetiige burgers te denken, dat de zaak niet in orde zijn zou, en besloten zij aan dien boekhandelaar eens te schrijven. Een hunner deed dat op de vol- gende wijze: Wel Edele Heer! Sedert eenige dagen is er op ons dorp iemand, die zegt, dat hij boeken voor UVVKd. tekoopaan- biedt. Dat zou ons niet hindeien en UWfcM. o�k niet, maar nu wij merken dat hij hetzelfde boek- werk aan den een voor f 1.� en aan den ander voor/ o.� verkoopt, oneigenlijk maar neemt, wat hij krijgen kan, nu meeneti wij dat de zaak niet recht is, en nemen de vrijheid UVVrJd. er kennis van te geven, met verzoek ons eens in te lichten, omtrent hetgeen in dezen van UWEd. uitgaat of niet. VVelEd. fleer! UWelEd. Dw. Dienaar^, P. van Urk. Schrijf eens zulk een informatie brief omtrent een\' knecht, die zich heeft aangeboden om bij eenen huisschilder werkzaam te zijn en die op- gegeven heeft, dat hij allerlei fraaie houtsoorten kan schilderen.



		w. Aanbevelings-brieven oi\' recommandati�n. Wanrieer men met iemand , bij wien men niet bekend is om de eetie of andere oorzaak in aan- rakirip moet komen, dan is liet van groot belang, xiat men door iemand, die bij zulke personen wel en gunstig bekend is, wordt aanbevolen. Hiertoe dienen de aanbevelings-blieven in de eerste plaats. Maar zij kunnen ook nog eene andere strekking hebben, namelijk om kennis te geven van de deug- delijklieid en geschiktheid van personen of zaken, die uien aanbeveelt, in dat geval dragen zij ook den naam van getuigschriften of Cer\'ificaten. Zulke aanbevelingen en getuigschriften kunnen van onderscheiden aard zijn. Ken eerste vereischte er van is, dat zij zonder eenige onzekerheid, volkomen naar waarheid zijn, wijl men anders �f zelf een bedrieger is, �f bet bedrog van een ander in de hand werkt en men zegt niet ten onrechte: de heeler is zoo goed als de steler. Dus moet hierbij groote voorzichtigheid in acht genomen worden, en moet men alleen dat, wat men met zekerheid weet ten gunste van den persoon, dien men aanbeveelt, zeggen. Een jongeling heeft zijne leerjaren bij eenen instrumentmaker doorgebracht en zijn meester acht hem nu in staat, om als werkman zijne diensten aan te bieden; de meester geeft hem daarvan een getuigschrift; maar nu verlangt hij in eene groote plaats aan eene uitgebreide fa- briek werkzaam te zijn en hij heeft daartoe eenen aanbevelingsbrief noodig. In de plaats zijner woning is een aanzienlijk heer, die zeer bekend is met den eigenaar van die fabriek. De jonge-



		49

		ling vervoegt zich tot hem en ontvangt van hem het volgende schrijven , om dat bij zijne aanmel- ding om aan de fabriek geplaatst te worden , over te leggen. WelEd. Heerl Op verzoek van den jongeling H. van Ukse, oud 19 jaren , gewezen leerling van den Instru- mentmaker Honvig alhier, die hierbij op mijn aanzoek een getuigschrift insluit, neem ik de vrijheid UEd. te berichten , dat bovengenoemde jongeling en zijne famielje sedert langen tijd, zeker meer dan 12 jaren, bij mij bekend zijn als eerlijke, ijverige en trouwe lieden, wier goede naam hier algemeen in eere wordt gehouden. \'t Zou mij daarom aangenaam zijn, indien hij aan uwe fabriek voor stoommachines etc, kon geplaatst worden; ik meen allen grond te hebben, om te denken, dat hij daarbij geen onwaardige of nuttelooze plaats zal innemen Hij is iemand van goede zeden , trouw en ijverig, sterk en gezond. Deze aanbeveling wordt door mij volgaarne ge- geven , omdat het mij aangenaam zijn zal iets in het belang van dien jongeling te kunnen doen. Met de verzekering mijner hoogachting heb ik de eer te zijn, Van UWelEdele Heer! de Dw, Dienaar, Rolla, 25 Dec. 1S71. F. van Raas. Getuigschrift. De oridergeteekende P. Honvig, Instrumentma- ker te Rolla, verklaart dat H. van Ukse, oud 49 jaren, sedert 5 jaren zich onder zijne leiding geoefend heeft in het vervaardigen van natuur» VII 4



		50

		en geneeskundige instrumenten, en dat hij het in dien arbeid zoo verre gebracht heeft, dat hij in staat is om de gewone reparatien, en het vervaardigen van de onderdeelen dezer iustrumen- ten naar eisch te volbrengen. Tevens verklaart hij gaarne, dat genoemde H. van Ukse, zich in alle opzichten ijverig, getrouw en eerlijk heelt gedragen, waarom hij hem aan ieder, die zijn geluk kan bevorderen, ook gaarne aanbeveelt. Rolla, 13 Dec. 4871. P. Honvig. De bakkersknecht R van der Cassa wil zich in eene plaats als meester vestigen, ilij is bekwaam en bezit een klein vermogen, waardoor hij eene bakkerij kan overnemen, maar hij is op de plaats onbekend en diende nu toch zich bekend te maken, \'t Is evenwel niet goed, dat hij van zichzel- ven iets tot aanbeveling zegt, daarom verzoekt hij eenen heer, die in de plaats, waar hij zich vestigen wil, bekendis, hem eenen aanbevelings- brief te geven; deze doet dat op de volgende wijze: WelEd. Heer! De ondergeteekende, van nabij en sedert eenige jaren bekend met den heer lt. van der Cassa, die thans teOsmereen bakkerij heeft aangekocht, neemt deze gelegenheid te baat om genoemden heer in de gunst der inwoners van die plaats aantebevelen. Uij is een man, die zijn vak grondig verstaat, die ter deze* plaatse in de gelegenheid geweest is om zich op velerlei wijze daarin te oefenen en die door eerlijkheid en goede trouw zich de achting van alle weldenken- den heeft verworven.

		<