UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK UTRECHT

1! E T A I 11 E E l 0 I N � E X.

A. H. TEN BOKKEL HUININK.

BLADZIJDEN UIT HET LEVEN DER EERSTE ZENDELINGEN

GROENLAND EN LABRADOR.

MET A F II E E 1. I) I X (. E X.

A. H. TEN I50KKEL HUININK.

In de volgende bladzijden worden den lezer
eenige bijzonderheden uit het leven der eerste zende-
lingen van Groenland en Labrador medegedeeld. Zij zijn
uit het Engelsch vertaald, door een tweetal vriendin-
nen der Zending, en behoeven zeker wel geene aan-
beveling, daar zij op eenvoudig-aandoenlijke wijze, de
ontberingen ons schetsen, welke deze mannen zich
getroost, en de gevaren welke zij getrotseerd hebben,
om het Evangelie te brengen aan de volken die op
de kusten der Noordpool-ijszee�n nederzaten in den
donkeren nacht van Heidensche ellende. Zij leveren
ons tevens het bewijs, dat de zegen des Heeren rust
op de zwakke pogingen zijner vrienden, die, gedrongen
door de liefde van Christus, met alle macht doen,
wat hunne hand vindt te doen.

Zoo moge dan de lezing ook van dit werkje,
menigeen tot zegen zijn en velen opwekken mede-
arbeiders Gods te zijn aan het heil van medezondaars.

Zendeling op Groenland.

«llit i- eeu ander die zaait en een audcr die maait.\'

Ouder de dienstknechten van Christus aan wie
het opgedragen werd het zaad uit te strooijen, maat
niet te oogsten, zijn er welligt weinigen in later tijd
geweest, wier geloof en hoop zoo zwaar beproefd zijn
geworden als die van Johanues Egede, den vader der
Groenlandsche zending.

Hans of Johaunes Egede werd iu Noorwegen
geboren, iu het jaar 1686. De eenvoudige, ruwe
zeden, welke het huiselijk leven der Noor wegers
kenmerken, gewennen de jongelieden vroegtijdig aan
de bezigheden en de uitspanningen der ouders, zoowel
te land als te water. Maar de bezigheden en de uit-
spanningen, aan welke Egede deel mogt nemen, ver-
minderden zijn leeslust niet; hij was zeer begeerig
om kennis te vergaderen, en de lange winteravonden
in de Noordsclie streken verschaften hem overvloedi-

gen tijd voor zijne geliefkoosde studi�n. Hij bezat een
liefhebbend, deelnemend hart, dat steeds het beste
hoopte en gereed was hulp te bieden, en toen hij den
volwassen leeftijd bereikte, bespeurde men dat liefde
tot God de voorname bron was, waaruit zijne liefde
tot den naaste voortvloeide en tevens de drijfveer die
hem geheel bezielde en in alles leidde. Hij had gc-
dacht aan zijn\' Sehepper in de dagen zijner jongc-
lingschap en hartelijk gewenseht zijn gansehe leven
door te brengen in de dienst zijns Ileeren. Drie en
twintig jaren oud, werd hij belast met de zielezorg
der gemeente te Vogen, in het Noorden van Noor-
wegen, en hut scheen dat deze werkkring hem reeds
het toppunt zijner verwachtingen en wenschen had doen
bereiken. Hij zag zich tot een zeer werkzaam leven geroe-
pen, maar het was een arbeid dien hij liefhad: bij was
de steun en de troost van bejaarde ouders en vereenigd
met eene eehtgenoote in alle opzigten zijner waardig.
In weerwil van de zorgen en teleurstellingen welke
somtijds het hart bedroeven van icderen getrouwen
leeraar, kon Egcde zich zei ven gelukkig achten en
werd ook als zoodanig beschouwd door zijne naburen.
Maar God had eene betrekking voor hem weggelegd
waaraan meer moeijelijkhedcn en minder verblijdende
werkzaamheden verbonden waren.

Het zal niet ongepast zijn hier den lezer te her-
inneren, dat in liet tijdperk waarop ons verhaal be-

trekking heeft, de koningrijken Denemarken en Noor-
wegen onder �ene regering en ��n\' koning stonden.
De regerende koning Frederik IV had eenige jaren

vroeger het voorbeeld gegeven eener godvruchtige on-
derneming, door de oprigting van een\' zendingspost
ouder de Heidenen te Tranquebnr in Oost-Indi�.
Eenige gunstige vruchten verheugden reeds de harten
van de getrouwe mannen die zich derwaarts begeven
hadden; en de brieven, in welke zij hunne ervaringen
beschreven en de wijze waarop het Evangelie ontvangen
werd door de afgodische volkeren van dat land, wer-
den met levendige belangstelling gelezen door de God-
vreezende leden van de Deensche kerk en vonden ook
hun weg in liet aangrenzende koningrijk Noorwegen.

Nergens echter verwekten deze verhalen van den
zeudingsarbeid meer belangstelling en medegevoel, dan
in de afgelegen pastorie te Vogen. Zich zeer ver-
heugende dat Christus aan de Heidenen van die
ver verwijderde Indische kusten gepredikt werd,
begon Egede te vragen of er geen middel zoude zijn,
om diezelfde gezegende boodschap aan de in nachtelijk
donker verkeerende menscheu van andere landen te
brengen.

De vreemde koloni�n van Denemarken, waren wei-
nige in getal.

Alleen Tranqucbar in Oost-Indi� en eenige klei-
ne eilanden in West-Indi� behoorden daartoe. In

vroegere jaren echter hadden Deeiischc en Noorweeg-
sene mannen, van alle Europe�rs de meest stoutmoe-
ilige en voorspoedige ondernemingen gewaagd en ko-
loni�n gcstielit. Zich begevende naar het Oosten en
Westen, het Noorden en Zuiden, hadden /.ij landen
en koningrijken overwonnen en aan hunne nakomc-
lingen rijkdommen bezorgd en bezittingen nagelaten,
grooter en vruchtbaarder dan liun eigen land.

I\'igcde nu herinnerde zich, dat er eenc kleine
Noorweegsche kolonie bestaan had, welker geschiedenis
eene treurige tegenstelling opleverde, met die van hunne
meer bcvoorregte broeders.

Ten tijde dat de zoo beroemde Britsche koning
Alfrcd genoodzaakt werd een tijd lang de wijk te
nemen voor eene menigte Noormannen, die een in-
val in Engeland deden, had een gezelschap Noor-
wegers, door graaf Ingol aangevoerd, IJsland in
bezit genomen (874). Van daar was eene eeuw later
Eric de Roode uitgezeild, om een nieuw vaderland
te zoeken en had in het Westen een onbewoond land
ontdekt dat hij Oroenhmd noemde (982), een naam
die bijzonder oneigenaardig schijnt, daar ijsvelden,
naakte rotsen en met sneeuw bedekte bergen de meest
in het oog vallende voorwerpen zijn, welke de zeeman
ontdekt wanneer hij de kust nadert. Evenwel vindt men
op deze meest uit ijs bestaande kusten hellingen en
valleijen door de rotsen ingesloten, welke de korte

Noordscue zomer met groen bekleedt. Tallooze vogels
bouwen hunne nesten tusschen de klippen en eilanden,
rendieren grazen in de valleijen en heele kudden van
zeehonden koesteren zicli op het strand. Het scheen een
gewenscht land voor Eric en zijne manschappen , die
hij dan ook overhaalde om met hem daar hun geluk te be-
proeven. Zij vestigden zich op de Westkust, van tijd tot
tijd zich verder begevende naar het Noorden en Zuiden.
toen hun getal was vermeerderd door nieuwe IJsland -
sche en Noorwccgsche kolonisten.

Tot hiertoe waren de bewoners dezer landen Heide-
nen, die Thor en Odin, de goden der Scandina
vi�rs, aanbaden. Maar de Christelijke godsdienst drong
door tot Noorwegen. De koning Olof schaarde zich
aan de zijde der geloovigen, en vurig de uitbrei-
diug wensehcnde van het geloof, dat hij zelf had om-
helsd, zond hij een Christelijk onderwijzer om de
Noorwegers van Groenland te bekeereu. Eric hoorde
naar hem en nam het Christendom aan, terwijl de
meesten der landverhuizers zijn voorbeeld volgden. Zijne
zoons, moedige en ondernemende zeelieden, traden in de
voetstappen huns vaders, en zeilden van Groenland
nog meer Westelijk op, ten einde een nieuw grondge-
bied te vinden. Zij bereikten de kust van Noord-
Ainerika en bragtcn omstreeks twee jaren door in
in een booinrijk land, dat waarschijnlijk een gedeelte
was van de nu tot Canada bchoorende landstreek.

De zoons van �ric noemden het ,/WijnIand", om
de wilde wijngaarden welke in de bosschen groeiden.
Tot dus ver hadden zij er geen mensehen ontdekt; de
vogelen in de lucht en de wilde dieren des wouds sche-
nen de eenigc bezitters te zijn van deze schoone streken.
Maar in het derde jaar verder Noordwaarts zeilende,
ontdekten zij een klein donkerkleurig volk, waarschijnlijk
een stam der Esquinioo\'s, welke zij spottenderwijs Skroc-
lings of dwergen noemden. Deze nieuw bekeerde Noor-
mannen, hoewel zij tot op zekere hoogte de Christelijke
godsdienst hadden aangenomen, kenden weinig of niets
van haren eisch om vrede te houden met, en welwil-
lendhcid te beoefenen jegens alle menschen. De verachting,
niet welke zij de Skroelings beschouwden, weerhield hen
niet van dadelijke betooning van vijandschap. Zij vielen
ben aan, doodden verschieden van hen uit dartelen moed-
wil en lokten zoo doende een strijd uit met den geheelen
stam, in welken het Noorweegsch opperhoofd gedood werd.
Niettegenstaande dit onheilspellend begin, vertrok -
ken landverhuizers uit Groenland , IJsland en Noor-
wegen naar dit nieuw ontdekte gebied, vestigden
zich aldaar en waren een tijd lang voorspoedig. Had-
den zij in vrede met elkander kunnen leven, dan zou-
den de kolonisten van Wijnland de Amerikaanscbe
vaders zijn geworden van cenc natie van Europeesche
afkomst, ruim vier eeuwen voor de groote ontdekkin-
gen van Columbus; maar zij waren een hoogmoedig

en twistziek ras, en de woonplaats van de nieuwe ko-
Ionie werd weldra door tweedragt en bloedstorting ver-
stoord. Sommigen van hen, die dezen storm overleef-
den, bleven in het land, maar du kolonie was uit��n-
gespat en Wijnland werd niet verder bevolkt.

In de volgende eeuw ondernam een ijverig Groen-
landsch zendeling de reis derwaarts, hopende de ai\'-
stammelingen van zijne landgenooten weder te vin-
den en ze tot het Christendom te bek eer en. Maar
liet schijnt dat zijne menschlievende onderneming niet
met goed gevolg is bekroond gemorden. De vroegere
ontdekkingen van de Noormannen waren langzamerhand
uit het geheugen gewischt en het lot hunner Ameri-
kaansche broeders werd nooit geheel bekend. In dit
opzigt was de geschiedenis van Wijnland cenc voor-
beelding van het lot, dat eenige eeuwen later de Groen-
landsche Noorwegers wachtende was.

Gedurende vier honderd vijftig jaren onderhield
Groenland geregeld , maar slechts van tijd tot tijd
gemeenschap met A^Toorwegcn. Een overheidspersoon
door den koning afgezonden bestuurde de burgerlijke
zaken, en eene reeks van bisschoppen, door den aarts-
bisschop van Drontheim aangesteld, had het opper-
bestuur over de kerk van Groenland. Deze bragt ook
hare jaarlijksche schatting op aan den paus, niet in
geld, hetwelk in de kolonie zeer schaarsch was, maar
in ivoren walvischtanden.

Even als hunne landslieden in Noorwegen, \\va-
ren zij jagers, vissehers en veehoeders, maar in te-
genstclling met hunne ondernemende voorvaderen, be-
moeiden zij zich zeer weinig met de zeevaart, waarvan
de moeijelijkheden met de jaren schenen toe te nemen.
Ontzettende ijsbergen welke langs de kusten dreven
en dikwijls de inhammen vulden, werden met verwon-
dering aanschouwd door de eerste ontdekkers van
Groenland; maar nu vormde de altoos toenemende
hoeveelheid ijs gedurende vele maanden als \'t ware
eene blokkade voor den ingang der fiords of baaijen
aan welker kusten de kolonisten woonden. Jaren ver-
liepen er soms dat er geen schepen van Noorwegen
aankwamen. Maar hoe zeldzaam Groenland ook in
aanraking kwam met de meer beschaafde gedeelten van
de wereld, men bleef er echter niet verschoond van
den geesel der pest, welke in het midden der 14^dceeuw in Europa woedde. Deze verschrikkelijke plaag
was bijzonder noodlottig voor de bewoners van Noord-
Europa. Niet alleen het menschdom maar ook het vee
werd een slagtoffer van haren vergiftigenden invloed;
ook zegt men, dat het plantenrijk er onder leed.
Een jaar v��rdat de pest in Groenland uitbrak,
werd de kolonie voor de eerste maal bezocht door een
gezelschap Kroeliugs of Esquimoo\'s. De Noorwegers,
even als hunne vaderen hoogmoedig op hunne kracht
en gestalte, en vergetende dat God uit ��n en bloede

het gansche menschelijk geslacht gemaakt heeft om de
aarde te bewonen, verachtten hunne dwergachtige be-
zoekers en verjoegen hen met smadelijke heleedigingen.
Eene schermutseling volgde, in welke de wapenen van
de zwakke vreemdelingen voor verseheiden hunner
aanvallers noodlottig bleken te zijn. Zij togen af, maar
kwamen het volgende jaar in grooter getal terug, toen
de reeds niet zeer groote bevolking van de kolonie,
door de pest tot op de helft verminderd was. Eeuige
der aangenaamste valleijen hadden al hunne bewoners
verloren. Van deze maakten de nieuwe aankomelingen
zich meester en kregen langzamerhand de overhand op
de verzwakte Noorwegers. In Noorwegen zelf had
het volk schrikkelijk veel van de pest geleden. Gedrukt
door de eigen moeijclijkheden, sloegen zij gedurende
eeuige jaren geen acht op de broederen in Groen-
land, en toen zij later met hen weder in onderhan-
deling traden, waren de tijdsomstandigheden onguns-
tig. De kroon van Denemarken, Zweden en Noor-
wegen was (1307) op ��n hoofd gekomen, name-
lijk op dat van Margaretha, de zoogenaamde Semi-
ramis van het Noorden. De zorg voor de drie
koningrijken liet haar en hare opvolgers weinig tijd
overig om te zorgen voor die kleine, verafgelegen
bezitting.

Ter zelfdcr tijd vergingen ten gevolge van storm
verscheidene schepen, welke door Bergensche kooplieden

voor Groenland bevracht waren. Daardoor ten eenen-
nialc ontmoedigd, gaven zij dien liandel geheel op en
het gerucht liep, dat al de Groenlanders door eene vij-
andelijke vloot uitgeroeid waren, terwijl echter niemand
wist van waar die vloot gekomen zoude zijn. Hoewel
dit berigt niet algemeen geloofd werd, verliepen er een
honderdtal jaren eer er iets werd gedaan om de on-
gelukkige kolonisten op te zoeken.

Toen beproefde eindelijk Walkendorf, de aarts-
bisschop van Drontheim , met medelijden bewogen
over hunnen droevigen toestand, om eene vernieuwde
gemeenschap met Groenland aan te knoopcu; hij was
oj) middelen bedacht om het volk van leeraars te voor-
zien, zocht geschikte personen om daarheen als kolo-
nisten te verhuizen, en verzamelde alle mogelijke in-
lichtingen voor de zeelieden die deel zouden nemen aan
die onderneming. Ongelukkig verviel Walkendorf in
ongenade bij zijn vorst, begaf zich in vrijwillige bal-
lingschap en stierf in ecu vreemd land, terwijl zijne
menschlicvcndc plannen met hem ten grave daalden. (1521)

Gedurende het tijdsverloop van 60 jaren vormden
drie koningen plannen om hunne verlorene bezitting
weder terug te krijgen, begonnen schepen uit te rus-
ten en voorbereidselen voor de onderneming te maken;
geen van die plannen echter werd ten uitvoer ge-
bragt. In dien tijd heeft de Engelsche zeevaarder John
Davis op drie reizen welke hij maakte om zoo mogelijk

een\' Noord-Westelijken doortocht naar Indi� te zoe-

ken (15S5�1587) , herhaaldelijk de Westkust van
Groenland bezocht, waar hij echter slechts Esqui-
moo\'s zag die zeer bereid waren om ruilhandel te drij-
ven met vellen van zeehonden, rendieren en witte ha-
zen. Van dien tijd af hebben de Engelschc schepen
de Grocnlandsche kust aangedaan en hunne voorsteb
liug van de voordeden, die te behalen zouden zijn
door koophandel drijvende schepen, spoorden de Deen-
sche vorsten aan, om eene nieuwe poging aan te wen-
den, ten einde de oude volkplanting op nieuw te ont-
ginnen.

Koning Christiaan II nam een\' Engelsch zeeman
aan, die zeer bekend was met du reis naar Groen-
land, om tot loods te verstrekken bij die onderne-
ming. De schepen bereikten veilig hunne bestemming.
Zij ontdekten verscheidene plaatsen die hun aangenaam
en vruchtbaar voorkwamen en waar veel gras, laag
hout en bezien groeiden. Maar de Denen wekten
vrees en verbittering onder de Esquimoo\'s, door som-
migen hunner gevangen te zetten en mede naar De-
nemarken te nemen, zoodat zij bij latere bezoeken
aan die kusten, het volk vast besloten vonden om alie
onderhandelingen van de hand te wijzen; ja zelfs maak-
ten zij toebereidselen om hen terug te drijven, indien
zij cene landing mogten ondernemen. Op die wijze
werd men teleurgesteld in deze onderneming. Nog andere

ruizen naat Groenland werden door sommigen der

volgende koningen ondernomen, maar het ijs belette
eenige schepen de kust te naderen, en zij die aan wal
kwamen bragten geene gunstige berigten mede. Ver-
schcidene reizen namen de Denen eenige Esquimoo\'s
mede; daar echter niemand hunne taal verstond, was
het onmogelijk, eenige inlichting van hen te ontvangen.
Het lot van deze arme lieden was allerongelukkigst:
sommigen kwijnden weg uit verdriet over hunne
scheiding van land en betrekkingen, anderen ont-
kwamen de gevangenschap door zich in zee t3 werpen.

Geheel ontmoedigd, gaven de Denen aan het einde
der 11^ eeuw hunne nasporingen op; en zelfs van de
Noorwegers herinnerden zich weinigen dat eene kolonie
van hunne landgenootcn en mede-Christenen in oude tij-
den in Groenland eene verblijfplaats hadden gevonden
en dat er welligt nog nakomelingen van hen daar
konden aanwezig zijn.

Egede echter dacht veel over de zaak na en begon
zich af te vragen, wat er kon geworden zijn van deze
arme verlaten lieden. Enkel door nieuwsgierigheid ge-
dreven, zooals hij meende, schreef hij aan een vriend
die reeds eenige reizen als walvischvaarder naar de
Davisstraat gedaan had, hem mcdedceling verzoe-
kende van alles wat den tegenwoordigen toestand van
Groenland en zijne bewoners betrof, liet antwoord
van zijn\' vriend bragt hein tot de overtuiging, dal de

mannen van Noorweegsehe afkomst, sedert zoo langen
tijil door hunne landgenooten uit liet oog verloren,
en geheel van Christelijke onderwijzers verstoken, te-
ruggekcerd waren tot het Heidendom. Egcde wist.
dat zelfs in Noorwegen, waar het Woord Gods in
het openbaar in de kerken gelezen werd, in sommige
afgelegen streken, nog heidensch bijgeloof van de oude
afgodisehc tijden was overgebleven en meer of inin-
der leefde in het hart der volken. Alen kon niet hopen,
dat in Groenland het licht der waarheid ooit zot)
helder had geschenen als in het moederland, want de
gemeenschap met de kolonie had lang opgehouden v��r
de hervorming, in een tijd, toen het Evangelie van
Christus bedekt en verduisterd was door mcusche-
lijke overleveringen en vonden. Hij stelde zich voor
hoe het overblijfsel der Christelijke Groenlanders lang-
zamerhand het weinige licht verloren moest hebben,
waarin hunne vaders zich verblijd hadden, en zich ver-
mengd hebbende met de Heidenen, die bezit hadden
genomen van hunne verlaten woonplaatsen, allengs-
kens hun gelijk waren geworden zonder hoop in leven
en in sterven. Diep medelijden met dit ongelukkig en
beklagenswaardig volk vervulde nu ziju hart. Het scheen
hem de pligt van iedcren Noorweger, om iets te doen
ten einde deze ongelukkige landslieden op te sporen
en hun de blijde tijding van het Evangelie te brengen;
zijn geest hield zich onophoudelijk bezig met naar mid-

dulcn Ie zoeken om ilit menschli�veud doel te bereiken.
.Spoedig kwam de wensch bij hem op om zelf een vcr-
kondiger van Gods blijde boodschap voor deze verlorene
zielen te zijn. Maar op dit punt deden zich vele moeije-
lijkhcden voor. God had reeds aan zijne zorg eene
kudde toevertrouwd, � had hij vrijheid deze te ver-
laten? Daarenboven had hij niet alleen eene vrouw en
een jong kind, welke hij vreesde aan de gevaren der
zee bloot te stellen, maar ook eene oude moeder en
andere naastbcstaanden, voor wier onderhoud hij zorg-
de � en wat moest er van hen worden als hij wegging?
Overstelpt door deze bezwaren trachtte hij Groenland
geheel uit zijne gedachten te zetten, of het alleen Gode
aan te bevelen als het voorwerp van het medelijden
en de zorg van den Almagtige.

Dit echter was hem onmogelijk. Door een\' dage-
lijks sterker en magtiger aandrang voortgedreven,
maar tevens teruggehouden door gehechtheid aan zijne
gemeente, door zorg voor zijne familie en door vrees
dat hij een werk op zich ging nemen waarvoor hij geen
geschiktheid bezat, had hij geen vrede en rust in zijn
gemoed.

Gedurende vele maanden was zijn innerlijke strijd
alleen hemzelven bekend. Aan degenen die hem om-
ringden scheen hij als altoos bezig met de belangen
van zijne gemeente, met zijne studi�n, of met de be-
hartiging der liefdedieusten door welke hij het dage-

lijksch leven vcrligtte en veraangenaamde van hen, die
iian zijne zorg toevertrouwd waren. Eindelijk aange-
moedigd door den ijver, met welken koning Frederik
de zending op Tranquebar voortzette, waagde Egede
het om in het jaar 1710 de aandacht van de over
hem gestelden te vestigen op de lang vergeten Groen-
landsche kolonie, in de hoop dat ecnigc van zijne
geestelijke broeders betere gelegenheid zouden hebben
en meerder geschiktheid dan hij zelf, om deze arme
schapen, ronddoolende in het land der duisternis, op
te zoeken. Hij rigtte eeu adres aan den koning in liet-
welk hij bescheiden, maar met veel ernst de �S^Toorweeg-
sche Groenlanders aan het welwillend medelijden hun-
ner laiidgenooten aanbeval. Overtuigd echter, dat de
plannen van een weinig bekend jong mensch de aau-
daeht van de regering niet zeer zouden trekken, zond
hij afschriften van zijn adres aan den bisschop van
Drontheim, en aan dien van Bergen, de plaats waar
inzonderheid handel gedreven werd met de Noorde-
lijke zee�n. � Die adressen gingen vergezeld van
brieven, waarin hij hen verzocht hun invloed te ge-
bruiken, om de zaak der Groenlanders bijzonder aan
te bevelen aan den koning en den raad. Het antwoord
hierop was, nadat de bisschoppen tijd genomen had-
den om over het onderwerp na te denken, dat zij van
harte het plan van den heer Egede goedkeurden en
hun best zouden doen het te helpen bevorderen; maar

zij opperden vele bezwaren die voor liet tegcnwoor-
dige liet aanvangen cener zending in Groenland zou-
den in den weg staan. Egede zelf had er eenige van
gevoeld, voornamelijk dat de oorlog, welken do ko-
ning van Denemarken toen met Zweden voerde, het
moeijelijk zoude maken, geld te bekomen voor eene
dergelijke onderneming. Hij hoopte evenwel dat dit
bezwaar spoedig uit den weg zou worden geruimd,
bij het terugkeeren van den vrede; en verzekerd, dat
hij alles had gedaan, wat mogelijk was onder de te-
genwoordige omstandigheden, keerde de rust weder in
zijn gemoed. Spoedig echter werd die kalmte gestoord
door voorstellen, vragen^ ja zelfs verwijtingen van zijne
eigene familie. Tot dus ver had hij hun niets mc�ge-
deeld van hetgeen hem zoo veel belang inboezemde;
maar het adres en de brieven aan de bisschoppen te
Drontheim en te Bergen begonnen veel besproken
te worden. Eenige zijner bekenden , die toen ter
tijde de laatste stad bezochten, waren zeer verwonderd
te vernemen dat hun nabuur, de jonge predikant van
Vogen, eene zending naar Groenland had voorge-
steld en zich bereid verklaard, indien noodig, zelf
daaraan deel te nemen. Zij verweten hem 6cherpelijk,
hetgeen zij dwaze vermetelheid van hem noemden,
terwijl zijne vrouw en naastbestaanden met de zwartste
kleuren al de verloocheningen, gevaren en mocijelijk-
heden afschilderden, welke zijn verhuizen naar een

land zoo koud en moeilijk te bereiken, ten gevolge zou-
den hebben. Zoo drongen allen bij Egede aan en be-
zigden zij al hun iuvloed ten einde hem van zijne onbe-
kookte plannen af te brengen. Egede zag steeds op
dit gedeelte van zijn leven terug, als op een zeer moeije-
lijk tijdperk. Hij was iemand van diep gevoel, zoodat
de tranen en smeekingen van zijne vrouw en moeder
hem bijna van besluit hadden doen veranderen.

Gedurende een korten tijd slaagden zij er waarlijk
in, om hem te doen denken dat hij gedwaald had met
te veronderstellen, dat hij wel deed, om zich met zulk
eene onderneming in te laten. Hij dankte God zelfs
dat Hij hem bevrijd had, van hetgeen hij toeu ge-
ioofde eene verzoeking van den Satan te zijn geweest,
om hem af te trekken van de pligten van zijn eigen
ambt. Zijne betrekkingen waren grootelijks verheugd over
deze verandering in zijne gevoelens en een\' tijd lang was
hij zelf in staat in hunne vreugde te deelen. Maar niet lang
duurde het, of de woorden van zijn\' hcmelsehen
Meester: //Wie vader of moeder meer lief heeft dan
mij, i3 mijns niet waardig," doorsneden als een zwaard
zijne ziel. Zijne vrouw bemerkte zijne diepe droefheid
en trachtte te vergeefs hem te troosten. Xoch de aan-
genaamheden van den huiselijkcn haard, noch de meest
getrouwe vervulling van zijne herderlijke pligten, kon-
den hem eenigen blij venden troost geven, tot dat hij
in deze zaak zijn eigen wil geheel overgegeven had

aan dei) wil van God. Maar de droefheid zijner vrouw
veroorzaakte hem veel kommer. Zij kon den naam van
Groenland niet hooien, en kon niet gelooven dat
zij ooit verpligt zoude zijn om deel te nemen aan een
plan, dat haar zoude scheiden van hare eigene moe-
der en haar noodzaken om hare kinderen bloot te
stellen aan zulke moeijelijkheden en gevaren.

Tot dusver hadden Egede en zijne betrekkin-
gen veel uitwendigen vrede en voorspoed genoten. Zij
werden nu met een opeenstapeling van moeijelijkheden
bezocht; de zwaarste vloeiden voort uit de wraakzucht
en kwaadwilligheid van eenige menschen van wie zij
betere dingen verwacht hadden. Deze moeijelijkheden en
vervolgingen bedroefden de echtgenoote van Egede
zoo zeer, dat zij begon te wenschen, dat haar man
naar eene andere gemeente mogt verplaatst worden.
Hij vermaande haar, niet zoo veel te denken aan de
tweede oorzaken en de bewerkers van hunne moeijelijk-
lieden, maar ze te beschouwen als middelen door welke
God hen wilde losmaken van eene plaats, waar zij zich zoo-
zeer te huis gevoeld hadden, opdat zij inogtcu worden be-
reid gemaakt om haar op zijn bevel te verlaten en uit
te gaan naar de woestijn. Hij zegt tot ons, zeide hij: _;/Staat
op en vertrekt: hier is de plaats uwer ruste niet." Deze
taal van Egede trof zijne vrouw en zij volgde den raad
van haren man, bragt al hare bekommeringen en be-
zwnren lot God, en stortte haar hart in den gebede

uit voor Hem. Zij verkreeg sterkte en troost, als ook
de vaste overtuiging dat deze beproevingen haar toe-
gezonden werden, om haar te versterken in meerdere
zelfverloochening en in de dienst van Christus.
Van nu af moedigde zij de zemlingsplannen van ha-
ren man aan, in plaats van er zich tegen te verzetten.
Hij had groote behoefte daaraan; want vele jaren van
uitstel en teleurstelling wachtten hem. Hij had bijna
Paulus woord tot zinspreuk kunnen nemen: ,/Dat het
mij eene groote droefheid en mijn hart eene gedu-
rige smart is,... voor mijne broeders, die mijne maag-
schap zijn naar het vleesch." Hij stond geheel
alleen. Hij had gehoopt dat deze of gene geestelijke,
die wijsheid en ondervinding bezat, zich voor deze zen-
ding zou hebben aangeboden. Zijne eigene onbek\\vaam-
heid gevoelende om een\' nieuwen en inoeijelijken zending-
akker te ontginnen, wenschte hij onder het toezigt van
een ander te werken, liever dan dat het geheel aan hem
zelven werd overgelaten. Maar niemand scheen geneigd
mede aan het werk te gaan; eene groote partij in het
land had zelfs bezwaar in de onderhouding van de
zending in Indi�, al was die daar reeds gevestigd
en gekenmerkt door teekenen van Goddelijken zegen. Het
voorstel om eene zending in Groenland te beginnen werd
door ieder��n bespot en als onuitvoerbaar veroordeeld.
In 1715 werd door Egedc een klein stukje uit-
gegeveu, waarin hij de verschillende bedenkingen tc-

gen zijne plannen weerlegde en derzelvei nietigheid

betoogde door bewijzen aan de rede en de Schrift out-
lecnd. Maar al waren Egcde\'s tegenstanders weder-
Iegd, zij werden niet tot zwijgen gebragt, en wanneer
zij niet langer spotten over de dwaasheid zijner plan-
nen, zij waren onbeschaamd genoeg oin de zuiverheid
zijner oogmerken in verdenking te brengen. Hoewel
zij hem vroeger hadden beschuldigd van wreedheid tegen
vrouw en kinderen, waar hij hen noodzaakte om gemak
en genoegen te verwisselen voor ontbering en gevaar
in een vreemd en woest land, beschuldigden zij hem
nu, dat hij een geest van onvergenoegdheid verborg
onder liet dekkleed van godsdienst; zij beweerden dat
zijn wensch om eene zending in Groenland op te
rigten, voortkwam uit de begeerte om in de wereld
vooruit te komen en niet uit het beginsel van vrooni-
heid en menschlievendheid. Hij echter ging geduldig
voort, getrouw zijne pligten in de gemeente volbren-
gende, maar tevens de zaak van zijne Groenlandschc
broeders bepleitende, telkens als zich daartoe eenc ge-
schikte gelegenheid aanbood, door brieven oi\' verzoek-
schriften aan hooggeplaatste personen en aan het Bestuur
der zendingzaak, zijnde eenc commissie door den koning
ingesteld ter regeling der zaken betreffende de Indische
zending. Maar toen er zeven of acht jaren voorbij
gegaan waren, zonder dat er eeuige voortgang werd
bespeurd, bemerkte hij dat hij in eigen persoon de

>,aak behoorde voort te zetten, wilde hij hoop koes-
teren op eenig gevolg. Sedert den tijd dat de wenscli
oin zendeling te worden het eerst in zijn hart op-
kwam, hadden zijne huiselijke omstandigheden zooda-
nige verandering ondergaan, dat zij \'t hem mogelijk
maakten zijn ambt neder te leggen, zonder zijne bc-
trekkingen, die van zijne ondersteuning afhankelijk
waren, te benadeelen echter niet zonder dat hij zeil\'
er arm door werd.

Hij zag dat dit otf\'er van hem ge�isehf werd, en in
het jaar 171S besloot hij, met toestemming van zijnen
bisschop, de gemeente Yogen in andere handen te
doen overgaan. Het afscheid van haar en van vele
dierbare vrienden en betrekkingen dddr wonende, was
hem eene zware beproeving. Zijne begeerte om de Groen -
landers te bekeeren had in gecnerlci wijze zijne ge-
hechtheid verminderd jegens de kudde, die aan zijne
zorg was toevertrouwd; en toen hij de laatste keer
voor hen zoude prediken en hen vaarwel zeggen, was
hij geheel overstelpt van droefheid.

Naast God was zijne vrouw zijn steun. Zij offerde
de huiselijke gemakken en het gezelschap van geliefde
vrienden met zoo veel tevredenheid en instemming met
den wil des Heeren op, dat haar man door haar voor-
beeld werd aangemoedigd en met nieuwe kracht ver-
vuld, om voort te gaan op den weg van zooveel zelf-
verloochening.

Een der voornaamste beletselen, welke den koningvan
Denemarken verhinderden om eeue nieuwe zending-
zaak te ondernemen, werd in dien tijd opgeheven, door
den dood van Karcl XII van Zweden, welke on-
gelukkigerwijze op den H\'¹� December 1718 dood-
geschoten werd, terwijl hij Fredrichshal in Noor-
wegen belegerde. Het was te voorzien, dat de. vrede
nu op voor Denemarken eervolle en voordeelige
\\oorwaarden gesloten zoude worden. Egede nam dit
gelukkig oogenblik waar, vertrok naar Kopenhagen,
leverde bij het Zcndingsbestuur een verzoekschrift in
ten behoeve van Groenland en werd ten gehoore
bij den koning ontvangen, welke aandachtig naar zijne
plannen luisterde cu hem liet gaan met de vereerende
verzekering, dat hij die zaak zorgvuldig zoude onder-
zoeken en trachten de middelen te vinden, om de
voorgestelde zending te kunnen ondernemen.

Dien ten gevolge beraamde koning Frederik het
plan om landverhuizers op Groenland te vestigen
en eenc geregelde gemeenschap daar te stellen tusschen
de kolonie en het moederland, waarvoor een handels-
buis zou worden opgerigt. Het scheen hem toe dat dit plan
aan het tweeledig doel zoude beantwoorden, zoowel om
de uitgaven der zending te dekken, als om te midden
van de Grocnlanders eene Christelijke gemeente te stich-
ten, door welker voorbeeld zij eenige beschaving zouden
leeren, terwijl zij tevens door de zendelingen bekend

zouden worden met liet Evangelie. Men kon dan te ge-
lijk met vertrouwen hopen, dat door dit middel de oude
kolonisten niet alleen teruggevonden, maar dat zij tevens
tot hunne vorige welvaart teruggebragt zouden worden.
Een koninklijk bevelschrift werd aan de overheid van
Bergen gerigt, waarin haar gelast werd de kapiteins
en de loodsen die zich bezig hielden met de \\valvisch-
vangst op de kusten van Groenland, te ondcrvra-
gen, ten einde alle mogelijke aanwijzingen door hen
te bekomen ten voordeelt\' van de kolonisten. De ko-
uing wenschte ook dat zij die bereid waren om de
nieuwe kolome te helpen stichten, kenbaar zouden
maken, welke voorregten zij er aan wensehten verbon-
den te zien, en beloofde ieder redelijk verzoek te zul-
len toestaan. Egede was nu vol van goede verwach-
ting, die echter weldra jammerlijk werd teleurgesteld.
Geen der zeelieden die te Bergen door de overheid
ondervraagd werd , had een enkel goed woord en
gunstig berigt over Groenland mede te deelen. Zij
stemden allen overeen in de voorstelling van de reis
als zoo hoogst gevaarlijk, en van het land als zoo on-
vruchtbaar, dat de meest moedige ondernemer geen
lust gevoelde derwaarts te vertrekken. Xiet lang te
voren had een gerucht Noorwegen bereikt, dat het
scheepsvolk van een\' gestrandeu walvisehvaarder, liet-
welk in cene boot de kust had bereikt, gedood en op-
gegetcn was door de wilde iuwoners. Dit berigt was

niet geheel, maar toch gedeeltelijk waar; het werd
toen teu volle geloofd, waardoor men de gruwelijkheden
van het kannibalisme voegde, bij de overige weinig
uitlokkende bijzonderheden van een verblijf in Groen-
land. Egede had voor zich zelven een enkel maar al-
leszins voldoend antwoord op iedere tegenwerping,
namelijk het bevel des Heeren: //gaat heen en onder-
wijst alle volken" en zijne belofte: ��k beu met u tot
aan het einde der wereld/\' of //Als Hij voor ons is, wie
zal tegen ons zijn?" Maar deze bewijsgronden waren van
weinig gewigt voor menschen, die de verhuizing naar
Groenland alleen beschouwden als een middel van tijdelijk
bestaan en voordeel. Egede evenwel, die reeds lang over
dit onderwerp had nagedacht, en even als de mensch-
lievende aartsbisschop Walkendorf allerlei berigten
omtrent het land had ingewonnen, wist ook dat de koop-
liedeu van andere nati�n, vooral de Hollanders veel
voordeel trokken uit hun handel met Groenland;
en waarom zou dit niet even voordcelig zijn voor zijne
eigene landslieden? Hij liet niet na deze vraag bij ie-
dere gelegenheid voor te houden aan de kooplieden,
met wie hij in aanraking kon komen, en hoewel hij
eerst veel tegenstand en bespotting ondervond, werd
zijne onvermoeide volharding eindelijk beloond. Eenige
kooplieden werden dan ook door zijn aanhouden bewogen
om iets te wagen ten voordeele van hun land en ter uit-
breiding van het Evangelie, en dat voorbeeld werkte

weder gunstig op anderen. Eindelijk werd besloten eeu
handelshuis op Groenland op te rigten. Ieder lid zou
425 gulden of meer bijdragen om het noodig kapitaal
te vormen. De hcer.Egede zelf gaf � 725 van zijn
klein vermogen, en de bijdragen van den bisschop en
de geestelijkheid van het bisdom deden de som tot
21000 gulden klimmen, een bedrag, voor dien tijd
en dat land veel aanzienlijker dan dergelijke som te-
genwoordig is.

Met dit geld werd een schip gekocht en behoorlijk
uitgerust, om Egcde en zijne medgezellen naar
Groenland over te brengen. Zij noemden het de
Hoop. Een bestuurder werd benoemd om aan het hoofd
van den handel Ie staan, en verscheiden werklieden
en menseheii, die aan landelijke werkzaamheden ge-
woon waren, werden door de compagnie gekozen om
eene kolonie te stichten. Twee kleinere vaartuigen zou-
den de IIoojj vergezellen; ��n voor de walvischvangst,
het andere om naar Noorwegen terug te keeren ten
einde tijding van hunne aankomst en welstand te bren-
gen, zoodra de kolonisten op Groenlandschen bodem
zich zouden gevestigd hebben. V��rdat de voorbereid-
selen geheel gereed waren, kwam er ecne blijde tijding
van het Zendingsbestuur, namelijk, des konings goed-
keuring op de onderneming en de benoeming van
Egede tot predikant en zendeling voor de nieuwe kolo-
nie, met een jaarlijksch inkomen van �725. De koning

had zelfs last gegeven, dat aan Egede dadelijk f 1200
zouden worden uitbetaald, ter goedmaking van de
eerste onkosten voor hem en zijn huisgezin.

Elf jaren waren verloopen sedert Egede voor het
eerst de aandacht zijner landgenooten op den treurigen
geestelijken toestand der Groenlanders had gevestigd.
Menigwcrf had hij in die jaren gezegd, �alle dingen
zijn tegen mij"! en hij deelt ons mede, dat hij zeer
geneigd was met God te twisten, die in zijn hart de
onweerstaanbare begeerte had gelegd om het Evangelie
in Groenland te gaan prediken, en die toch iedere po-
ging verijdelde om dien wensch te verwezenlijken.
Maar nu was hij vol vreugde en dankbaarheid. Den
2^den Mei 1721 ging hij, vergezeld van zijne vrouw
en vier jonge kinderen, aan boord van de Hoop en
werd aan de zeelieden en landverhuizers, omstreeks
veertig in getal, voorgesteld als het opperhoofd der
aanstaande kolonie. Maar de schepen konden eerst
tien dagen later de haven verlaten. Den 12^de" Mei
vertrokken zij eindelijk naar hunne bestemming en
zagen zich gedurende de eerste achttien dagen door
vrij goed weder begunstigd.

De 4^dcn Junij passeerden zij Staatenhoek, de Zuid-
oostelijke spits van Groenland, en vleiden zich dat
hunne reis spoedig ten einde zoude loopen. Het
weder echter veranderde en werd zeer stormachtig,
terwijl de schepen veel ijs ontmoetten. De walvisch-

vaarder bad hen in het begin der reis reeds verlaten,
en zij zagen hem niet weder. Hij was door een ruk-
wind omver geslagen, bad zich weder opgerigt met
verlies der masten, en was naar de kust van Noor-
wegen gedreven; � een slecht voorteekcn voorzeker
voor de handelsonderneming der Compagnie. De Hoop
en het andere schip bleven ongeveer drie weken bijna
op dezelfde hoogte, zonder nader aan hunne bestem-
ming te komen; de kapitein, die wanhoopte aan een
gelukkigen uitslag hunner reis, was bijkans besloten
naar Bergen terug te keeren, toen zij eene opening

lll.l -»i Uil\' ,!>K. tloi.r \' iK UIUDKR VAN HEN STOSU.

in liet ijs ontdekten. Na gepoogd te hebben er een
eind wegs door te varen, bemerkten zij dat zij niet
verder konden komen. Gaarne zouden zij nu de volle
zee ingevaren zijn, maar de wind was tegen en blies
zeer hevig. Het kleinere schip stootte op het ijs en
kreeg een lek; beide schepen verkeerden gedurig
in het grootst gevaar door de ijsschotsen die er
op aandreven. En om hun\' treurigen toestand nog te
verzwaren, kwam er een sterke mist op, die alle
voorwerpen voor hunne oogen bedekte. In dezen toe-
stand verzocht de kapitein der Hoop al de reizigers,
om zich tot den dood voor te bereiden, die hun elk
oogenbhk koude overvallen. Zij echter klemden zich
vast aan God en werden gered. Zonder dat zij het
bemerkten, bereidde Gods voorzienigheid hun verlos-
sing door den storm die hen dreigde te vernielen.
Deze verbrijzelde en verstrooide het ijs, en toen de mist
optrok bevonden zij zich tot hunne verwondering in
open water. Dagelijks waren nu de oogen der emigranten
zorgvol naar de kust van hun nieuw vaderland ge-
rigt, maar eerst den 3\'^u" Julij bereikten zij de kust
bij de Baaisrivier, op 6t° Noorder breedte. Die kust
herinnerde hen in sommige opzigten aan het land
dat zij hadden verlaten; maar alleen de meest wilde
en woeste gedeelten van het Noorwecgsche landschap
waren hier te zien; de tallooze eilanden, rotsen, in-
hammen aan het strand, en de majestneuse bergen op

den achtergrond. .Maur de sneeuw, de ijsbergen, de
barheid en de onvruchtbaarheid van Groenland deden
hen opmerken, dat zij inderdaad ver verwijderd waren
van hun eigen voortreffelijk kustland met zijne groot-
sche fiords, nu eens wijder, dan weder naauwer, met
hunne duizende bogten en kanalen; die prachtige
kusten nu eens ingesloten tusschen statige graniet-
klippen, dan weder breede meeren vormende, op wier
vruchtbare boorden rijke boerderijen en grazige weilan-
den elkander afwisselden met uitstekende , puntige
rotsen, bosscheu en watervallen.

De Baaisrivier (de naam werd haar in het ver-
volg van tijd door de kolonisten gegeven) is een inham
die 60 of 70 mijlen in het land zich uitstrekt, in eenc
Noord-westelijke rigtiug. Een menigte eilanden, meer dan
honderd in getal, liggen in den mond van de rivier; en
op een van die Kangek genaamd , bouwden zij hunne
eerste woning, een huis van steen en aarde, met hout
beschoten. Den 3\'^u\'" Augustus was het gereed en na een\'
korten dankstond, bij welke gelegenheid Egede zijne med-
gezellen stichtte met de woorden van Psalm 117,
verhuisden zij derwaarts en verlieten hunne enge wo-
ning aan boord van het schip. Hoewel nog vroeg in
het jaargetijde, waren de nachten reeds zeer koud. De
emigranten rigtten ook eenc smederij op, en andere
noodige gebouwen voor magazijnen en werkplaatsen, en
noemden de plaats Godhaab d, i. Goede hoop. Ken

Esquimoos-kamp werd op de naburige kust gezien. De
menschen waren vier of vijf voet lang, hadden breede

platte gezigten, grof zwart haar en cenc zeer bruine
huid. Zij waren van top tot teen in zeehonden-vellen ge-
klecd en hunne tenten waren van dezelfde stof gemaakt.
De werkzaamheden der Europeanen werden door hen
naauwkcurig gadegeslagen en door hunne gebaren
toonden zij groote verwondering dat er ook vrouwen
en kinderen onder hen waren. Zij waren nog meer
verwonderd toen zij bemerkten dat de vreemdelingen
een huis bouwden, alsof zij van plan waren in het land
te blijven. Door teekenen gaven zij te kennen, dat
hunne huizen onder de sneeuw zouden worden bcdol-
ven. Zij wezen naar de zon en naar den horizon,
beefden en trilden, sloten hunne oogen en legden
hunne handen onder hunne hoofden, door dat alles
te kennen gevende, dat zij allen zouden bevriezen
wanneer de winter kwam, en dat zij dus veiliger deden,
tijdig te vertrekken voor dat de tijd van koude en
donkerheid zou naderen. Toen zij echter bemerkten
dat hunne waarschuwingen niets baatten, werden zij
bevreesd, vertrokken naar een meer verwijderd gedeelte
van de kust en wilden de Europeanen niet toelaten
in hunne tenten te komen. Geschenken en vriendelijke
bejegening deden hunne vrees na eenigen tijd be-
daren; maanden verliepen evenwel, eer zij de vreem-
delingen in hunne huizen toelieten, of het durfden

«ragen, hun bezoeken terug te brengen. Men moest
bekennen dat zonder den wenscli om hun nuttig te
zijn, weinig Europeanen begeerte zouden hebben een
Groenlaudsch huis binnen te gaan, of de inboorlingen
bij zich te ontvangen. Volgens de beknopte en rond-
borstige taal van ecu hunner vroegere bekenden _vdropen
hunne kleedcren van vet en waren vol ongedierte;"
terwijl hunne handen, aangezigten, huisraad en kook-
gereedschap insgelijks besmeerd waren met olie, vui-
ligheid en zeehonden-vet. De huizen in welke zij het
grootste gedeelte van het jaar doorbragten (de tenten
werden alleen voor zomerwoningen gebruikt), waren
lange smalle hutten van steen en graszoden, juist hoog
genoeg, dat een man er regt op in kon staan. Gor-
dijnen van zeehondenvel, dienden in plaats van muren,
om de woning af te deelen, en bewoonbaar te maken
voor afzonderlijke gezinnen. Zij hadden geen vuur, maar
eeue lamp, waarvan de pit uit mos gemaakt was, en
welke met traan gevuld, warmte en licht in iedere
afdeeling verspreidde. Boven iedere lamp hing een stee-
nen ketel, waarin de maaltijden werden gekookt, meestal
bestaande uit visch, walvischspek en zechoudenvleesch.
De zeehond was inderdaad de hoogste, onwaardeerbare
bezitting van deze arme lieden, die hen voorzag van
voedsel, kleeding, woonhuizen en schuiten. Het was
de dagelijkschc bezigheid der vrouwen, de huiden te
looijen, te bereiden en er klecdingstukken, benevens

andere gebruikelijke voorwerpen van te vervaardigen.
De ingewanden werden ook gebruikt, daar men er een
digt netwerk van maakte, dat \'s winters in plaats van
glas, in hunne hutten eenig licht doorliet en wind en
koude buiten sloot.

Egedc nam iedere gelegenheid waar om de inboor-
lingen te bezoeken, en zoodra hij opgemerkt had dat
kina beteckendc wat is dit? zeide hij kina? kina?
bij ieder voorwerp dat hij zag, en schreef de antwoor-
den op. Op deze wijze leerde hij de namen van vele
dingen kennen; maar in andere opzigten vorderde hij
aanvankelijk zeer weinig. De uitspraak van de taal was
bijzonder moeijelijk voor Europeanen, hoofdzakelijk om
de letter r, welke zeer diep uit de keel werd uit-
gesproken en dikwijls als een k klonk. Een nog groo-
ter bezwaar bestond in den aard der taal zelf. De
Groenlandsche taal behelst eene menigte van woorden,
die dagelijksche voorwerpen en bezigheden uitdrukken,
en de kleinste veranderingen aanwijzen door bijzon-
dere termen; maar ze bezit geen woorden voor afge-
Irokken denkbeelden. De beteekeuis der woorden wordt
veranderd door eene menigte bijvoegingen en aan-
hechtingen (het geheele getal verbuigingen van ie-
der werkwoord b. v. klimt soms tot honderd tachtig);
bovendien worden vele woorden te zamen gevoegd,
zoodat de inboorlingen zich kort en krachtig kunnen
uitdrukken, maar dit veroorzaakt vooral grooto moeite

aan de vreemdelingen welke hunne taal gemakkelijk
en vlug wenschen te leeren spreken. Bemerkt heb-
bende dat een inboorling, Arok genaamd, zich aan
een der emigranten, Aaron, had aangesloten van wege
de overeenkomst in hunne namen, liet Egcde Aaron
met zijn eigen toestemming gedurende eenige maanden
onder de Esquimoo\'s vertoeven, in de hoop dat hij
daardoor eenige kennis van de taal zoude verkrijgen
en eenige bijzonderheden van het land zoude vernemen.
Vooral wenschtc hij te weten of hun ook iets bekend
was van andere inwoners, van een ander ras dan zij
waren; want zijn hart verlangde vurig naar de lang
verloren landslieden die hij op zoo verren afstand
was komen zoeken. Aaron vernam zeer weinig door
zijne nieuwe kennissen, welker aanhoudende pogingen
tot diefstal hein zoodanig vertoornden, dat hij ein-
delijk beproefde om door slagen hen te genezen van
die kwaal. Zij van hunnen kant vielen op hem aan,
mishandelden hein geweldig en ontnamen hem zijn
geweer, opdat hij hun daarmede geen kwaad zoude
doen. Later echter, bevreesd geworden, trachtten
zij hem te bedaren en te vleijen, en baden hem drin-
gend het toch niet aan hun //Angekok" te zeggen, uit
vrees van gestraft te zullen worden. Angekok betec-
kent in de Groenlandsche taal wijze man. Het was de
naam, door de inboorlingen aan sommigen ouder hen
gegeven, die zich het aanzien gaven van waarzeggers

of toovenaars te zijn, en voor wie zij zeer bevreesd
waren. Sedert de komst der blanke menscheu hadden
eenige Angekoks al hunne krachten op dezen beproefd,
vooral op Egcdc, daar hij de voornaamste van hen
scheen te zijn. Al wat in hun vermogen was, stelden
zij in \'t werk om kwaad te brengen over deze vreem-
delingen en hen te noodzaken om het land te verlaten.
Maar ziende dat hunne toovenarijen niets baatten,
verspreidden zij het gerucht dat Egcde zelf een zeer
magtigc Angekok was.

Gedurende het eerste jaar waren de kolonisten niet
voorspoedig, noch wat de jagt noch wat de visschcrij
betrof. Aan de boorden van de Baaisrivier bevonden
zich veel rendieren en witte hazen, maar beide waren
uitermate schuw. Toen in Februarij de vorst zeer
streng werd, en de zee kookte en bruischtc, vlogen
zwarte ganzen bij duizenden op het strand, maar hun
vlecsch was den Europeanen niet aangenaam, hoewel
het beter smaakte dan dat van andere zeevogels. Zij
hadden voornamelijk op de visscherij gerekend en ge-
hoopt dat deze tot aanvulling zoude strekken van den
voorraad, welken zij uit Noorwegen hadden mede-
gebragt; maar het eerste jaar althans, werden zij
daarin teleur gesteld en vonden dat zij minder opbragt,
dan de overvloed van visch in de zee�n van hun eigen
land, hen had doen verwachten.

Aan dezeehondenvangst waren zijniet gewoon, ook

ZWARTE GANZEN BIJ IJIIZE.NDEN Ol* 1>E KIST.

haddcu zij ccn vooroordeel tegen het gebruik van het
vleesch dezer dieren. De hevige koude, welke zoodra
zij buiten de deur kwamen, hun de handen en het
aangezigt deed bevriezen, het gemis aan de noodigc
beweging, het langdurig en onafgebroken gebruik van
gedroogde en gezouten levensmiddelen, veroorzaakte

lusteloosheid en neerslagtigheid onder de kolonisten,
en niet «reinigen werden door scheurbuik aangetast.
l)e handelsagent ontdekte tot zijn leedwezen, dat de in-
boorlingcn ongezind waren om hunne overtollige olie,
huiden enz. in te ruilen tegen de goederen, die zij
van Bergen hadden medegebragt, en dat het volk inliet
voorjaar, wanneer een Ilollandsch schip Godhaab aan-
dced en in de haven binnenliep, in een half uur meer
goederen aan boord bragt, dan hij gedurende den ge-
heelen winter van de Groenlanders had kunnen verkrij-
gen. De reden hiervan was dat de Hollanders door
veeljarige handelsbetrekkingen met de Groenlanders,
het vertrouwen der inboorlingen gewonnen hadden en
naauwkeurig wetende welke zaken bij de Esquimoo\'s
het meest gezocht waren, hunne schepen daarvan
voorzagen.

Het was weder Mei; de grond begon te ontdooijeu
en hoewel het nog menigwerf sneeuwde, waren zij toch
van het zeer gewenschte licht der zon, dagelijks slechts
drie uren geheel verstoken. Een overvloed van mos en
grassoorten, van onderscheidene kleine kruiden en bloc-
men kwamen te voorschijn, ook het onschatbare le-
pelblad dat van onder de sneeuw uitsproot en de meest
heilzame uitwerking op de ongestelden had. Het niet
aankomen echter van het schip, dat in den loop van
die maand met nieuwen voorraad uit Noorwegen ver-
wacht werd, veroorzaakte groote ontevredenheid. He

meeste kolonisten begonnen te murmureren tegen den
lecraar, die hen naar deze akelige wildernis had ge-
bragt, en allen gaven hun besluit te kennen om met
het schip de Hoop, dat te Godhaab overwinterd had,
naar Noorwegen terug te keeren. Egede werd daardoor
in grootcn nood en mocijelijkheid gebragt. Alleen kon
hij niet in het land blijven met zijne vrouw en jonge
kinderen, om hen voor zijne oogen te zien wegkwijnen.
Evenmin kon hij de gedachte verdragen, het werk te
moeten verlaten dat hij pas begonnen had en de gelegen-
heid op te geven welke hij door onafgebroken inspanning
van vele jaren verkregen had, om het Evangelie in
Groenland te verkondigen. Alles wat hij van de kolo-
nisten verkrijgen kon, was, dat zij tot Junij wachten
zouden op de aankomst van het schip dat nieuwen
voorraad zoude aanbrengen. Het werd Junij, drie we-
ken van die maand verliepen en geen schip was te
zien. lteeds begon het volk al het goed en de gereed-
schappen bijeen te brengen en de woningen af te
breken. Met groote smart en vrees aanschouwde Egede
die voorbereidselen tot het verlaten vau het land; daar-
door toch zag hij zich zelven haast genoodzaakt mede
te vertrekken. Zijne vrouw echter wederstond met
zooveel standvastigheid dit besluit, dat hij zoo als
hij zelf verhaalt, zich schaamde zoo veel onder te
moeten doen voor haar geloofsmoed. Van het oogeu-
blik af dat zij in Groenland waren gekomen, had zij

die plaats beschouwd als de van God hun aangewezen
werkkring en met blijmoedigheid de ontberingen en
ongemakken daaraan verbonden gedragen. Zij was zoo
vast overtuigd dat het schip vroeger of later zoude
aankomen, dat zij het volk ernstig toesprak terwijl
zij bezig waren hunne huizen omver te werpen, en
hen verzekerde dat zij noodelooze moeite deden. Zij
lachten om de voorspellingen der nieuwe profetcs , maar
hun ongeloof werd weldra beschaamd. Den 27^ste" Junij
kwam het lang verwachte schip in de haven, bragt
overvloedigen voorraad aan voor het volk, en boven-
dien voor Egede het zoo verblijdend berigt dat de
koning van plan was de zending zoo krachtig mogelijk
te ondersteunen.

Door deze blijde tijdingen bemoedigd, hervatte Egedc
met nieuwen ijver het onderwijs der inboorlingen. Zijne
kleine jongens konden zich reeds verstaanbaar maken
en hoewel de uitspraak, welke zij bijna onmerkbaar
zich eigen maakten, hun vader nog zeer bezwaarlijk
viel, had hij reeds een menigte Groenlandsche woor-
de)i aangeleerd, en meende dat hij met behulp zijner
kinderen een aanvang zoude kunnen maken met over
godsdienstige onderwerpen te spreken. Paul, de oudste
van zijne zoons kon een weinig teekencn; zijn vader
hielp hem teregt om zoo goed mogelijk cenige schet-
seu van de Pijbclsche geschiedenis te maken. Paul
zelf, als hij in later tijd de eerste pogingen van dat

zendingswerk, beschrijft, verzekert ons dat het zeer
ruwe teekeningen waren; maar hoe dan ook, ze beant-

��UJ-; I»\\ �t.N\'t ml DIB XSqUIMOO\'s,

woordden in sommige opzigten aan Kgede\'s bedoeling,
namelijk om de verhalen van de schepping, den val,
den zondvloed, de wonderen van den Heer, zijn dood
en opstanding duidelijker te kunnen voorstellen. De
Groenlanders hielden veel van alles wat naar eenc
geschiedenis geleek; maar de wonderen door welke
Christus de zieken genas en de dooden opwekte,
vonden den meesten ingang in hun gemoed; en
wanneer Egede tot hem kwam als boodschapper
van den magtigen en goedertieren Heer, verbeeldden
zij zich dat hij ook eene menigte wonderen kon ver-
rigten. Zieken werden dikwijls tot hem gebragt met
de bede, om op hen te blazen; want door dit middel
beweerden de Angekoks ziekten te kunnen genezen.
Egede herinnerde hen telkens met nadruk dat hij een
inensch was van gelijke beweging als zij zelve: hij kon
hun somtijds, zeide hij, eenige geneesmiddelen aan-
wijzen, welke hun in geval van ziekte, van dienst
konden zijn; maar God alleen, die zijn cu hun Schep-
per was, kon hen genezen. Zij moesten tot Hem op-
zien, om gezondheid cu al het goede wat zij verder
begeerden, te verkrijgen. Na aldus met hen gesproken
te hebben knielde hij neder en bad voor de zieken.
Sommigen, voor wie hij aldus had gebeden herstelden,
en het vertrouwen der inboorlingen op de goede ge-
zindheid van den zendeling werd zeer versterkt, zoo-
dat zij hem gaarne in hunne woningen ontvingen.

Maar wanneer hij hen trachtte aan het verstand te
brengen, dat er ziekten der ziel zoowel als ziekten
van het ligchaam waren en dat allen noodig hadden
vau die krankheid genezen te worden, dan hadden zij
geen ooren om te luisteren: of wanneer het hem ge-
lukte, gedurende korten tijd hen daarmede bezig te
houden, antwoordden zij dadelijk dat het wel mogelijk
was dat de Europe�rs dergelijke kranke zielen hadden,
maar de Groenlanders niet. Wanneer de goede God,
van wien hij sprak, hun slechts gezonde ligchamen,
en veel zeehonden gaf, behoefden zij niets meer.

Ten einde meer gelegenheid te vinden om hen te
onderwijzen en hunne karakters gewoonten en taal
naauwkeurig te leeren kennen, nam Egedc zijne twee
zoons met zich en vestigde zich gedurende een ge-
declte van den tweeden winter welken hij in Groen-
land doorbragt, onder de inboorlingen. Het vercischte
niet weinig zelfverloochening van den kant des va-
ders en zijner kinderen, om geduldig de onaangenaam-
lieden van zulk een toestand te verdragen. De sterke
lucht van de olie welke zij in de lampen brandden, en
van den visch en het walvischspek dat zij kookten,
de stank van de half verrotte zeehonden (voor hen
eeue geliefkoosde lekkernij), de walgelijke uitwaseming
van de huiden, welke de vrouwen bereidden, vervulde
onophoudelijk de hutten en maakte den dampkring
bijna ondragelijk. Van de vuilheid en onreinheid van

woningen, huisraad en menschen is reeds gewaagd;
het voedsel maakte daarop geene uitzondering. Het
werd gekookt en opgedischt zonder het minste denk-
beeld van zindelijkheid en van een getrokken met de
tanden en de vingers. Wanneer de inboorlingen eene
bijzondere eer aan hun bezoeker wilden bewijzen, dan
boden zij hem een stuk vleesch of walvisch -aan,
waarvan zij zorgvuldig het vuil hadden afgelikt; zulk
een geschenk te weigeren, werd als eene groote be-
leediging aangemerkt. Niettegenstaande al deze onaan-
gename omstandigheden arbeidde Egede met het meeste
geduld en met de meeste volharding onder hen; ook
de kinderen die reeds iets hadden overge�rfd van den
geest die de ouders bezielde, verduurden welgemoed
zeer vele dingen die hun weinig behaagden. Zij vonden
weldra eenige speelmakkers onder de Groenlandsche
kinderen, en door den gestadigen omgang met dezen,
maakten zij zich hunne taal geheel eigen. Zij waren
nu in staat hunnen vader te helpen aan het vertalen
van eenige gedeelten der Evangeli�n. De Groenlanden
waren in den beginne zeer bevreesd wanneer Egede
hun voorlas, denkende dat hij een soort van toove-
narij aanwendde. Zij meenden eene stem te hooren die
uit het bock zelf voortkwam, en het duurde lang eer
zij het durfden wagen een boek of stuk papier met
geschreven schrift aan te raken. Toen zij echter zagen
dal geen kwaad hun wedervoer door de aanraking van

deze vreesverwekkende zaken, veranderde luinne angst
in groote bewondering en rekenden zij het eene eer,
aan een der kolonisten een brief te brengen, hetwelk
zij het ^dragen eener stem" noemden.

De zendeling bemerkte geen spoor van godsdienstige
vereering onder hen, behalve dat de jagers somtijds,
wanneer zij van de jagt terugkwamen, een stuk van
het eerst gedoode rendier op een steenen blok legden,
om zeker te wezen, zoo als zij zeiden, dat zij een
volgenden keer voorspoedig zouden zijn. Zij bereken-
deu tamelijk naauwkcurig de jaargetijden, door op te
merken wanneer de eiderganzen broeiden, en wan-
neer de zeehonden, de visschen en de vogelen naar
hunne gewone verblijfplaats terugkeerden. In den zomer
verdeelden zij de dagen naarmate de zon de schaduw
wierp op de rotsen en de bergen; in den winter be-
rekenden zij den tijd naar het op- of ondergaan van
zekere sterren. Sommige van deze opmerkingen aan-
gaaudc de hemelligchamen waren nog al dichterlijk, ter-
wijl zij naar hunne eigen denkbeelden namen aan de
voornaamste sterrebeelden gaven. Zoo noemden zij den
grooten beer //Tukto," het rendier; //de Pleiaden"
(zevengesternte) waren honden welke een beer den
geheelen nacht achterna zaten. //De Orion" was Sirk-
tuk �een verdwaalde"; zij zeiden dat dit sterrcbeeld
bestond uit eenigc verdoolde zeehonden-jagers, dio den
weg huiswaarts niet meer kunnende vinden in sterren

veranderd waren. Zij berekenden vrij uaauwkeurig den
tijd van den winter-zonnestilstand en vierden dezen
met een groot feest ter eere van de zon. De inboor-
lingen kwamen alsdan van verschillende plaatsen te
Kamen alsof zij een kermis bezochten, en bragten ci-
derdons, buiden, Narwal- of eenhoorn-tanden mede en
bovenal stukken iveicltsteln, eene zachte en gladde steen-
soort, waaruit de Groenlandcrs hunne lampen en ketels
vervaardigden. De dagen werden tot handelen gebruikt,
de nachten welke, door het licht van maan en sterren
dat op de sneeuw en het ijs weerkaatste, zoo helder
waren als de dagen, werden met feesten en dansen, met
het verhalen der heldendaden van huune voorvaderen
op de zeehondenjagt, eu het zingen van vreugdeliede-
ren over het weldra terugkeeren van de zon doorge-
bragt. Ook daarbij ontbrak elke daad van aanbidding
van een hooger wezen. Nadat Egede meer van nabij
met het volk bekend was geworden, vernam hij dat
hunne voorouders een wezen vereerd hadden dat boven
de wolken leefde, en dat zij zelve geloofden in het be-
staan van een\' geest, met alle dingen in hemel en op
aarde bekend en dien zij ,/Silla" noemden. Zij geloof-
den ook in een groot aantal mindere geesten, goede
en kwade; maar vooral in �cu die goed en magtig
was en welken zij ,/Torngarsuk" noemden. Zij vonden
het echter niet de moeite waard hem te aanbidden,
betuigende dat hij te goedertieren was om noodig te

hebben dat men hem moest smceken om ben wel te
doen. Van bun eigen natuurlijken toestand als zon-
daars, van schuldbewustzijn tegenover een heilig en
almagtig Schepper, hadden zij niet het minste denkbeeld.
Hoewel er veel onaangenaams en zelf walgelijks was
in hunne huiselijke omgevingen kon Egede tocli
niet nalaten de bedaardheid te bewonderen, waarmede
zij hunne dagelijksebe bezigheden verrigtten; ieder ge-
zin volbragt deze in het naauwe vertrek dat hun was
aangewezen, zonder in te dringen in dat van den buurman
en zouder onder elkander te twisten. Zij waren zelden
ledig; voor de vrouwen vooral zou zulks bijna onmo-
gelijk zijn geweest, want zij waren te gelijk: slagers,
koks, naaisters, leerlooisters, kleermaaksters, schoen-
maaksters en bouwmeesteressen van de huizen; de man-
ncn bemoeiden zich alleen met de jagt en visscherij
en het vervaardigen van de noodigc gereedschappen ,
waarin zij veel vernuft aan den dag legden. De zcn-
deling hoopte eerst, dat hunne gewone bedaardheiden
goedaardig\' verkeer voortkwam uit natuurlijke vricnde-
lijkheid en zachtheid van gemoed; maar toen hij lan-
ger in het land had gewoond, was hij genoodzaakt
een\' veel minder goeden dunk van hun karakter op
te vatten. De aangenaamste trek was de sterke liefde
van de ouders tot de kinderen. Zoo lang ze jong wa-
ren verloren zij hen zelden uit het gezigt en er bestaan
voorbeelden dat moeders zich van het leven beroofden

toen hare kinderen verdronken waren, daar zij de ake-
ligheid van dat gemis niet konden dragen. Maar de
kraclit van hunne ouderlijke en in vele gevallen ook
van hunne kinderlijke liefde, vormde helaas eene ver-
wonderlijke en treurige tegenstelling met hunne harde
en liefdelooze onverschilligheid omtrent het leed van
hen, die minder na aan hen verwant waren. Egede
had hunne bereidvaardigheid om vreemdelingen te her-
bergen bewonderd, maar ontdekte spoedig dat deze
schijnbare gastvrijheid meest uit zelfzucht voortkwam;
zij gaven letterlijk, om even veel terug te ontvangen,
en voor de behoeftigeu waren zij onbarmhartig. Wee-
zen, en weduwen wier kinderen te jong waren om bij
de robbenvangst gebruikt te worden, ondervonden zel-
den hulp en mededoogen. Integendeel werden zij ge-
woonlijk van hunne kostbaarste eigendommen beroofd,
zoodra hunne natuurlijke beschermers overleden waren;
en na hun ellendig leven zoo lang mogelijk gerekt te
hebben door middel van visschen, mossels en zeegras,
kwamen zij van koude en honger om. Menigmalen
als een kayak (vischschuitje) omsloeg, stonden de
menschen met de meeste onverschilligheid aan liet strand
te kijken, wanneer het onheil geen van hunne bijzondere
vrienden trof; zij schepten er zelfs vermaak in om
zijne vergeefsche pogingen tot redding gade te slaan,
en lieten liever voor hunne oogen den ongelukkige
verdrinken, dan dat zij zich de moeite gaven om met

een andere kajak hem te gaan redden. Hierin en in
menig ander opzigt was er cene verwonderlijke en
heerlijke verandering merkbaar in het karakter der
Groenlanden, nadat het licht en de liefde des Evan-
gclies hun hart bestraalden. Maar er was nog een ge-
ruiuie tijd noodig eer die gezegende dag aanlichtte
en Egede, steeds geduldig en in hope werkzaam,
zag te vergeefs uit naar de eerste schemering.

Somtijds waren zij verstoord over de pogingen van
den zendeling om hen te onderwijzen, en zochten
hem te hinderen door hunne luidruchtige vrolijkheid
of door hetgeen hij zeide bclagchclijk te maken. Som-
migen van de kolonisten, verbitterd door zulk onbe-
tamclijk gedrag , dreigden hen gestreng te zullen
straffen ; maar Egede verkoos den zachtereu weg van
verdraagzaamheid en vriendelijke teregtwijzing; dit had
zulk ecne goede uitwerking op de Groenlanders, dat
zij hunne plagerijen staakten, hoewel zij hoorende
niet hoorden en niet begrepen wat gezegd werd.

Hij had twee weesjongeus bij zich in huis genomen
en door vele geschenken en vriendelijkheid vermogt
hij zoo veel op hen, dat zij begonnen te leeren le-
zen en schrijven. Toen hij bemerkte dat het stille
leven, dat de Europeanen leidden, hun zeer onaangenaam
was, verbood hij hen niet naar zee te gaan, of hunne
kennissen onder de inboorlingen te bezoeken; maar
niettegenstaande deze vrijheid werden zij weldra de ge-

ringe beperking moede, welke deze nieuwe bezigheden
hun oplegde; zij zeiden dat er niets te winnen viel
bij het turen op een bock of het maken van teckens
op papier, terwijl zij zoowel voedsel als genot konden
vinden door de vangst van robben en het schieten van
vogels. Egedc stelde alle pogingen in \'t werk, om hen
te overtuigen hoe aangenaam en nuttig het was, te
kunnen schrijven en lezen, dat men daardoor de ge-
dachten kon weten van verwijderde vrienden en met
hen konde spreken, maar bovenal dat men daardoor
de goedheid van God en zijnen wil, uit den Bijbel
konde leeren kennen; maar zij hadden geen de minste
begeerte om deze voorregten te genieten, en zoodra
zij maar alles hadden wat zij wenschten, vcrwijder-
den zij zich, zonder den zendeling mede te deelen
wat zij gingen doen. Sommige anderen wilden gaarne
eenigen tijd bij hem in huis worden opgenomen, en
hoewel dit zeer mocijclijk voor hem en voor zijne
vrouw was, daar zij weinig ruimte over hadden, wei-
gerden zij het niet, daar zij hoopten dat deze onge-
noodc gasten eenig nut zouden trekken uit hun ver-
blijf in een Christelijk huisgezin. Acht of tien Groen-
landers kwamen wel eens hun intrek te Godhaab nemen,
maar hun eenig doel daarmede was goed verzorgd te
worden, gedurende het jaargetijde dat tot jagen en
visschen niet geschikt was. Zij luisterden dan inder-
daad, terwijl Egede trachtte hen uit de Schrift te

onderwijzen, en sommigen konden zelfs goede antwoorden
geven op eenige vragen aangaande de christelijke leer,
maar geen hunner scheen iets te verstaan of te gevoe-
len van de waarheden welke zij met de lippen uitspraken.
En wanneer zij nu voedsel en huisvesting, zoo lang
zij dat wenschten, genoten hadden namen zij weder af-
scheid.

De winter scheen voor Egede de meest geschikte
tijd tot zijnen zeudingarbeid. Van tijd tot tijd gelast-
ten de kooplieden te Bergen evenals de koning, dat
het land doorzocht zou worden om de woonplaatsen
op te sporen van de oude Noorwegers en om nieuwe
koloni�n te vestigen op die plaatsen, die hun het
voordeeligstc toeschenen voor jagt en visscherij. De
werkzaamheden aan die plannen en ondcrzoekingsreizen
verbonden, kwamen meestal neder op Egede, als hoofd
van de geheele kolonie. Menigmalen was hij gedurende
den korten zomer verpligt om zijne familie te Godhaab
te verlaten ten einde deze onderzoekers op onderschei-
dene gedeelten van de kust te vergezellen. Zijne eerste
zorg was eenc meer geschikte plaats te vinden op het
vaste land, waar de grond vruchtbaarder was, om
daarheen Godhaab te verplaatsen. Ten zuiden van de
Baaisrivier ging hij langs een\' hoogen di�epuntigen
berg welke honderd mijlen uit zee reeds te zien was,
«Hiorte Tuk" de hertshoorn genaamd. Iets verder
ontdekte hij een i\'raaije landpuut, waar overvloed van

gras en hakhout was, eene beek met veel zalmen en
heerlijke weiden. De kolonisten noemden deze plaats
Priester-Fjord en waren zeer tevreden naar zulk eene
vruchtbare vallei te kunnen verhuizen. Nadat zij echter
steenen uitgegraven en andere toebereidselen gemaakt
hadden om te gaan bouwen, moesten zij van dat plan
afzien, daar het bleek dat deze plaats te moeijelijk voor
de schepen te naderen zoude zijn. Digt bij den mond
van deze baai was eene andere, aan welker boorden
robben en rendieren in overvloed gezien werden, en
hier ontdekte Egede de eerste sporen van zijn verloren
landgenooten, de ru�nen namelijk van oude Noorweeg-
sche dorpen. De overblijfsels van kerken waren ge-
makkelijk te onderscheiden en blijkbaar van arduinsteen
gebouwd, welke overvloedig in die omstreken voor-
handen was. Op andere plaatsen werden van tijd tot
tijd meer zulke overblijfselen gevonden. De Baaisrivier
opvarende, om eene plaats te gaan zien waar de Groen-
landers hem verhaalden, dat de zeehonden in grooten
getale gedood zouden kunnen worden, kwam Egede
in een zeer schoon dal, waar het onderste gedeelte
van een\' vierkanten toren stond, met een\' grooten
hoop steenen er naast; een en ander scheen het over-
blijfsel te zijn van eene kerk in welke 400 jaar gele-
den de inwoners van dat dal bij��n gekomen waren
om God te aanbidden. Verscheidene mindere gebouwen
vond men ook, en de grond was digt begroeid met

gras, lage vlierstruiken , berken, wilgeboomen en ook
jeneverbessen. De prachtige bloemen van de roode,
kruipende azalia en menig ander klein maar fraai bloemp-
je, verlevendigde het tooneel; van den zeekant gezien
scheen het een zoo aangename plek te zijn, als men
in zulke noordelijke streken slechts kon verwachten.
Maar van de landzijde zag het er ganseh anders uit;
daar was het ��ne ijsvlakte zoo ver het oog reikte.
In volgende jaren toen Egede en andere Europeanen
nog zuidelijker trokken, ontdekten zij meer zulke stre-
ken, waar zij sporen vonden van vroegere bewoners,
overblijfsels van aarden potten, menschenbeenderen en
stukken van kerkklokken, welke voorheen de gemeente
naar liet Godshuis zamenriepen. Menschen echter waren
niet meer te vinden. Deze kinderen zijner landgenoo-
ten welke Egede zoo gaarne te hulp gekomen was,
waren lang van de aarde verdwenen. Op welke wijze
zij omgekomen waren kou men nooit te weten komen.
De overlevering van de inboorlingen aangaande hunne
verdwijning, was waarschijnlijk niet van alle waarheid
ontbloot, hoewel de overge�rfde haat van de Esqui-
moo\'s tegen de vijanden van hunne voorvaderen, de
geschiedenis met overdreven trekken had opgesmukt;
bij voorbeeld, dat de ,/Kablunaet" d. z. vreemdelingen,
honden waren in menschelijke gedaante. De voorvaders
der Esquimoo\'s welke zij uit trots ,/Innuit" d. i.
menschen noemden, waren dappere jagers; maar zij

werden verachtelijk behandeld door de ,/Kablunaet",
waarom zij deze uit wraak beoorloogden, en na lang-
durigen strijd allen verdelgden. In Denemarken had
men sinds lang verondersteld dat er belangrijke over-
blijfsels van deze oude nederzettingen aan de Oostkust
aanwezig moesten zijn, en Egede had vroeger reeds
den last ontvangen om eenige moedige zeelieden daar-
heen te zenden, ten einde dat gedeelte van het land
te onderzoeken. Daar hij er veel belang in stelde dat
deze zending naauwgezet uitgevoerd zou worden, stak
hij zelf in zee met twee sloepen en bereikte Staaten-
hoek. De reis echter bleek moeijelijk en gevaarlijk te
zijn en de zeelieden waren zoo ontmoedigd door het
stormachtige weder, dat de zendeling hen niet kon
bewegen om de reis voort te zetten. Spoedig na de-
zen tocht vergezelde hij een ander gezelschap Noord-
waarts, om een goede plaats voor de walvischvangst
te vinden. Hoewel de eerste poging mislukte, kon hij
dit plan toch volvoeren, maar het jaargetijde was zoo
buitengewoon streng, dat de zendeling en zijne med-
gezellen hun te huis niet bereikten dan na gedurende
vele weken ontzettende vermoeijenis en snerpende koude
doorstaan te hebben, daar het ijs de inhammen had
versperd en zelfs ook de open zee met onmetelijke
velden overdekte. Verscheidene Groenlandsche dorpen
werden bij gelegenheid van deze tochten bezocht. Eerst
waren de bewoners voor de vreemdelingen bevreesd, maar

toen de inlandsche loods hen zeide, dat de groote //Auge-
kok" van de ,/Kablunaet" bij hen was, ontvingen zij
de reizigers met gezang en vrcugdegeschrei en volg-
den hen van plaats tot plaats, in de hoop van iets bui-
tengewoons van hen te zullen zien. Zij bragten den zende-
ling zelfs naar een graf en verzochten hein het daarin
aanwezige lijk op te wekken. Op een andere plaats
werd een blinde door zijne vrienden tot hem gebragt,
opdat hij dezen het gezigt mogt teruggeven. Egede
bemerkte dat dit een geval was waartoe geen boven-
natuurlijke magt gevorderd werd, en na den man ver-
maand te hebben om op God te vertrouwen en Hem te
bidden dat Hij de middelen mogt zegenen, welke hij tot
zijne genezing wilde aanwenden, gaf hij hem iets voor
zijne oogen, waarvan hij goede verwachting koesterde.
Eenige jaren daarna kwam de man naar Godhaab, om
den zendeling te danken dat hij hem het gezigt terug
had geschonken.

In den zomer van 1723 kwam een ander zende-
ling, Albert Top, tot Egede, om de dienst bij de ko-
lonisten te Godhaab gedurende zijne afwezigheid waar
te nemen, waartoe ook deze zich zeer ijverig op de
kennis der landtaal toelegde. Egede had reeds zoo goed
hij kon, eenige helpers tot medearbeiders en opvol-
gers voorbereid en bragt ze al verder naar mate zijne
kennis van de taal toenam. Hij vertaalde de geloofsar-
tikelen, de tien geboden en eenige korte gebeden in

liet Groenlandsch; hij vervaardigde ook eenige korte op-
stellen over Bijbelsche, waarheden, welke hij ophelderde
door vergelijkingen en gelijkenissen, welke manier
van onderwijs hij bemerkte dat bijzonder geschikt was
voor de inboorlingen. Zij hoorden zeer gaarne van de
onsterfelijkheid der ziel en van de opstanding. Zij had-
den door de �Angekoks" vele beschrijvingen gehoord
van den tockomstigcn staat der ziel; sommigen be\\veer-
den dat zij achtereenvolgends eenige aardsche ligcha-
men bewoonde, anderen dat de ziel verhuisde naar een
rijk jagtveld met altoos durend groen overdekt en be-
volkt met tallooze diereu. Maar deze aangename wereld
kon alleen bereikt worden na eeue zeer mocijelijke reis.
Zij luisterden aandachtig wanneer Egede sprak van de
opstanding, wanneer ziel en ligchaam weder vereenigd
worden om nooit weder te scheiden en waren verrukt
van dat heerlijke land te vernemen, waar geen koude,
duisternis, honger, ziekte, droefheid noch dood meer
zoude zijn. Maar zij hadden niet het minste begrip van
hetgeen het hoogste geluk in den hemel zal uitmaken,
namelijk dat daar geen zonde meer zijn zal. Toen zij
tamelijk bekend geworden waren met de onderwerpen
waarover de zendeling met hen gesproken had zeiden
zij menigwerf: ,/wij geiooven nu dit alles, deel ons
wat nieuws mede." Zij waren verwonderd en ontevre-
den wanneer hij hun verzekerde, dat zij het eigenlijk
niet geloofden, want dat het dan een\' geheel anderen

indruk op hen zoude maken. Dan zouden zij ontzag
toonen voor den Heiligen, Almagtigen, Barmhartiger
God die hen geschapen had; dan zouden zij erkennen
dat zij zondige menschen voor Hem waren, die be-
droefd, beschaamd en met verlangen naar de verge-
ving hunner zonden en de verandering hunner harten
zouden uitzien, om Hem te kunnen behagen en zijne
geboden te onderhouden. Toen Egede hen eens sprak
over het bevel van den Heer aan zijne discipelen, om
alle volken te onderwijzen, hen doopende in den naam
des Vaders, des Zoons en des Heiligen Gcestes, liep
de gchcele menigte naar hem toe en wenschte ge-
doopt te worden; zij waren zeer verwonderd dat hij
zulks weigerde. Hij had te veel bewijzen, dat hunne
bereidwilligheid om de leer die hij verkondigde te
hooren en hun geloof te belijden, alleen uit eigen-
belang voortsproot. Zij wenscliten zich bij den zendeling
en zijne landgenooten aangenaam te maken, opdat zij
meer ontvangen mogten van de giften en voordeelen
welke de Europeanen hadden uit te deeleu.

De Augekoks, die duidelijk bemerkten dat de leer
welke Egede predikte meer algemeen werd aangenomen
en dat hun bedrijf daardoor spoedig een eind zoude
nemen, waren de eersten om hem tegen te werken en te
bespotten. Wanneer hun evenwel groote moeijelijkhe-
den overkwamen werd het onwillekeurig openbaar dat
zij geloofden aan den God van don zendeling. Toen

eens een kind van den Angekok ziek was, bragt hij het
tot Egede met de bede of hij zijn God wilde vragen om
het te genezen. De zendeling zag dat het kind ster-
vende was en zeide dit aan den vader, maar voegde
er bij, als gij toelaat dat ik uw kind aan God op-
draag, dan zal Hij het aannemen en het een beter
leven in den hemel schenken. De man stemde toe;
Egede doopte de kleine die kort daarna overleed. Na-
dat de ouders op de wijze der Groenlanders er rouw
over bedreven hadden, met luid geschreeuw en geween,
vroegen zij den zendeling of hij het naar het graf
wilde dragen; want de vader meende dat niemand an-
ders waardig was om dit te doen. Hij voldeed gaarne
aan hun verzoek en begroef het arme kindje als een
kind van de Christelijke gemeente, met een dankbaar
gevoel dat het buiten bereik van smart en leed was.
?sa de begrafenis begeerden de Angekok en zijne vrouw
ook gedoopt te worden. Egede beduidde hun dat zij
die in staat waren liet woord van God te begrijpen,
het van harte moesten gelooven en bereidwillig zijn
om zich zelven over te geven aan de dienst van
Christus, en dat hij alsdan hen volgaarne zoude doo-
pen. Maar deze cisch was hun te hard en zij vertrokken.
Onder de inboorlingen welke door Egede te God-
haab met veel liefde waren ontvangen en welke hij
zooveel hij kon, iu het Evangelie had onderwezen,
waren twee jongelingen die op zulken vriendschappe-

lijken voet met de Europeanen kwamen, dat zij gaarne
met een der schepen die Godhaab bezochten, naar
Denemarken wilden gaan. Egede moedigde hen tot dat
bezoek van zijn land aan, in de hoop dat hunne ver-
standclijkc vermogens ontwikkeld zouden worden door
al het nieuwe dat zij zouden zien en waarnemen, en
dat zij bij hunne terugkomst aan hunne landslieden
een duidelijker begrip zouden kunnen geven van het
leven en de beschaving in Europa, dan de Groen-
landers tot hiertoe door den omgang met de vreem-
delingen hadden ontvangen. Een dezer jonge mcnschen
overleed op zijne terugreis te Bergen; maar de andere,
Poek genaamd, kwam terug nadat hij een jaar in De-
nemarken vertoefd had. Deze had veel te verhalen van
het koninklijke hof, de pracht die aldaar heerschte
en van de groote gebouwen van Kopenhagen, van de
fraaije schepen en de menigte soldaten die hij gezien
had. Hij was zeer vriendelijk behandeld geworden en had
vele kostbare geschenken medegebragt, waarmede zijne
landslieden zeer ingenomen waren. Maar de beschrijving
van de groote militaire magt des konings trof hen;
zij hadden tot dus ver gedacht dat hij die de meeste
zeehonden ving, de grootste en magtigste man van de
wereld was; toen zij nu van Poek vernamen, dat de
Yorst welke al die schatten bezat en zoo vele duizende
strijdbare mannen ter zijner beschikking had, met
eerbied luisterde naar zijne leeraars, die hem den wil

van den Almagtigen verkondigden, hoewel zij zijne
onderdanen waren, begonnen de inboorlingen zich een
nieuw en ontzaginboezemend denkbeeld te vormen
van de grootheid Gods.

Hoezeer Poek niet Denemarken ingenomen was ge-
weest, keerde hij toch weldra tot de Groenlandsche
levenswijs terug en beraamde zelfs eene verhuizing naar
het Zuiden, om daar verschoond te zijn van onderwijs
te ontvangen. Na vele gesprekken en onderhandelingen
werd hij eindelijk overgehaald te blijven en zich te
Godhaab te vestigen. Maar zijne Europesche vrienden
zoo wel als hij zelf, hadden heel wat te pleiten, om
de jonge vrouw die hij wilde huwen, daar toe te be-
wegen; zooveel had de Groenlandsche jonge dochter er
tegen een man te nemen die zich verlaagd had, door
zijne uitlandsche levenswijs. In het voorbijgaan moet
opgemerkt worden, dat de Groenlanders een bijzonder
hoogen dunk van zich zelve hebben; wanneer zij hunne
hooge ingenomenheid met een\' vreemdeling wilden
te kennen geven dan zeiden zij gewoonlijk: �Hij ge-
draagt zich bijna zoo goed als wij zelf;" of �Hij be-
gint een mensch, dat is een Groenlander te worden."

Nadat Poek en zijne medgezellen naar Denemarken
vertrokken waren nam Egede twee andere jongelieden
in zijn gezin op. Zij hadden een goeden aanleg en
vele bekwaamheden en hij hoopte onder Gods zegen
hen op te leiden tot onderwijzers van hunne landslieden.

De een stierf nog jong zijnde, de andere groeide op
tot een nadenkend gehoorzaam jongeling; hij werd een
nuttig medehelper in het zendingswerk. Na een jaar
te Godhaab te hebben gewoond vergezelde hij den
ambtgenoot van Egede naar eeue plaats die men meende
geschikt te zijn voor de walvischvaugst, op het eiland
JVepisene, waar hij na grondig onderwezen te zijn
gedoopt werd en den naam ontving van Erederik
C\'hristiaan.

De taak aan Egede opgedragen, om de kolonie tot
eene voordeelige handelsplaats te maken, gaf hem
veel moeite en zorg. De kolonisten waren tot dus ver
maar zeer matig geslaagd in hun handelsbedrijf, jagt
en visscherij. Egede wilde uu beproeven om den grond
op onderscheidene plaatsen te bebouwen. Hij ontdooide
den bodem tot op zekere diepte door het lange gras
dat er op stond in brand te steken en er dan koorn
in te zaaijen hetwelk goed groeide totdat het in de
aren stond, maar dat geheel vernield werd door de
nachtvorsten, eer het tot rijpheid was gekomen. Hij
zorgde ook dat er onderzoek gedaan werd naar ertsen
en metalen; hoewel Groenland er niet geheel van ont-
bloot was, kon er toch niets gevonden worden dat
in den handel veel waarde had. De vestiging te Ne-
pisene bleek een andere bron van teleurstelling te zijn;
zoodra de winter voorbij was begaf Egede zich der-
waarts; hij vond al de menschen in goeden welstand

hoewel zij tot dus ver weinig aan de visscherij gedaan
badden, zoo als zij beweerden, uit hoofde van het
strenge jaargetijde. Maar de mannen die naar Groen-
land verhuisd waren, hadden geene bijzondere ge-
schiktheid voor het bedrijf door hen gekozen; bemer-
kende dat zij even hard moesten werken als te huis
en meer moeijelijkheden hadden door te staan werden
zij ontevreden.

Zoodra de zomer inviel besloten de kolonisten Ne-
pisene te verlaten in plaats van zich met meer ijver
op de visscherij toe te leggen. Een schip met voor-
raad van levensmiddelen kwam juist in dien tijd van
Noorwegen; maar de menschen waren zoo vast beslo-
ten om hunne onderneming op te geven, dat deze
tijdig aangebragtc nieuwe voorraad, geen\' invloed op
hen uitoefende en tot groot verdriet van Egede keer-
den zij met ditzelfde schip naar Godhaab terug, als voor-
wendsel opgevende dat de voorraad levensmiddelen niet
ruim genoeg was om twaalf maanden te strekken.

De moeite en kosten het vorige jaar besteed aan
den opbouw der huizen te Nepisene, waartoe de ma-
terialen van Noorwegen waren aangebragt, waren dus
geheel verloren; kort daarna kwam te Godhaab de
tijding dat de Hollauders of andere vreemde handela-
ren alles moedwillig verwoest hadden. Egede moest
vreezen dat de vereeniging van kooplieden weldra
eene onderneming zoude opgeven die tot dus ver zoo

weinig voordeel had aangebragt; niet alleen toch was
er veel geld verloren met de vestiging op Nepisene,
maar ook hadden verscheidene schepen door de ver-
eeniging naar Godhaab uitgezonden, schipbreuk geleden
of waren door stormen teruggedreven.

Voor het tegenwoordige waren echter de gemoederen
der zendelingen en hunne medgezellen met vrees ver-
vuld voor een meer van nabij dreigend gevaar. Gcdu-
rende ecne handelsreis naar het Zuiden ontmoette de
handelsagent Jentoft een\' Angekok, die zijne toover-
kunst tegen hem en zijn volk poogde aan te wenden.
Verbitterd door \'s mans bedriegerijen en onbeschofte
gedragingen, had hij de onvoorzigtighcid hem te slaan.
De verwoede Angekok greep dadelijk pijl en boog,
maar werd door zijne landgcnootcu terug gehouden om
toen eenige geweldenarijen uit te oefenen. De handels-
agent vergat spoedig die ontmoeting; maar de Ange-
kok, tuk op wraak, vormde het plan om al de Eu-
rope�rs in het land te vermoorden. IIij oefende door
zijne vermaardheid als toovenaar grooten invloed op
zijne Zuidelijke landgenooten, en door hun de plun-
dering der vreemden te beloven, en hun voor te stel-
len dat het gemakkelijk zoude zijn hen uit te roeijen
indien zij in kleine hoopen werden verdeeld, haalde
hij ligtelijk een aanmerkelijk deel der inboorlingen
over, om deel te nemen aan de zamenzwering. Het
was bekend dat de handelsagent met een deel van zijn

volk spoedig naar het Noorden zou vertrekken ; zijn
compagnon was van plan met een ander gedeelte eene
handelsreis naar het Zuiden te ondernemen eu slechts
weinigen zouden bij den zendeling te Oodhaab blijven.
De zamenzwering zou waarschijnlijk gelukt zijn, indien
zij niet ter kennis van een\' Groenlandschen jongen
was gekomen, welke Egede eenigen tijd geleden in
zijne dienst had genomen. Daar echter de tucht in
een beschaafd huisgezin uoodig, hem niet beviel, was
hij weggeloopen en met eenigen van zijn volk naar
een afgelegen gedeelte van de kust verhuisd. Hier
hoorde hij over het verraad spreken en was er zoo
van ontsteld, dat hij heimelijk naar Godhaab terug-
keerde en alles aan den zendeling openbaarde. Egede
stelde dadelijk eene wacht aan om de kolonie dag en
nacht te bewaken, eu nam alle mogelijke maatregelen
van voorzorg, tot dat de terugkomst van den han-
delsagent uit het Koorden hem gedeeltelijk van zijn
angst bevrijdde. Niet weiuig evenwel verkeerde hij in
onrust door het langgerekte uitblijven van den com-
pagnon des agents, doch ook deze kwam veilig terug,
nadat hij buitengewoon lang was opgehouden en her-
haaldelijk door bevriende inboorlingen gewaarschuwd,
om toch geen handel te drijven met hunne landgenoo-
tcn op sommige plaatsen in het Zuiden. Daar de An-
gekok de Europe�rs op hunne hoede vond, zag hij
zicli genoodzaakt voor het oogenblik ten minste, van

de voorgenomen wraakoefening af te zien; en toen
hij later door den handelsagent gevangen genomen
werd, veroorzaakte dit bij zijn\' aanhang wezenlijke
vrees. Hij werd alleen met gevangenis gestraft en na-
dat hij zich onderworpen had, werd hij onder belofte
van zich in het vervolg beter te zullen gedragen in
vrijheid gesteld. Naauwelijks echter waren deze bezwa-
ren uit den weg geruimd, of de kolonisten hadden
moeijelijkheden van een\' anderen aard. De gewone
jaarlijksche toevoer van levensmiddelen was nog niet
uit Noorwegen aangekomen, hoewel het jaargetijde
reeds ver gevorderd was. Terwijl de wachters van dag
tot dag in groote spanning uitzagen naar het schip
met proviand, werden zij verontrust door de ontdek-
king van een wrak, dat omringd van veel ijs naar de
kust dreef. Daar Egede vreesde dat dit het met pro-
viand geladen schip kon zijn, en dat waarschijnlijk
geen ander dit jaar zoude aankomen, begaf hij zich
honderd mijlen Noordwaarts, naar de plaats waar de
Hollandsche walvischvangers bij��n kwamen, in de hoop
om van hen leeftogt te kunnen koopen. Daar de Hol-
landers bestemd waren naar de Amerikaansche kust,
en het vooruitzigt hadden van verscheidene weken op
zee te zullen blijven, durfden zij niet meer dan een
klein gedeelte van hun\' voorraad afstaan.

De kolonisten leden gedurende een korten tijd bijna
hongersnood; acht personen moesten zich vergenoegen

met het deel anders voor ��n bestemd. Zij trachtten
van de Groenlanders zeehonden te bekomen, om deze
met havermeel te kooken; maar met hunne gewone
inhaligheid trachtten de inboorlingen voordeel te trek-
kcn uit hun\' benarden toestand, en weigerden hun
iets te verkoopen. Gelukkig duurde de schaarschte niet
lang. Zeer laat in het najaar landde een schip met
een ruimen voorraad aan boord; � de kapitein deelde
hun mede, dat een vroeger afgezonden schip veron-
gelukt was en dat hij zelf zeer lang door het ijs was
opgehouden, zoodat hij eerst in het volgende voorjaar
het zoude wagen om naar Noorwegen terug te keeren.
Door al die teleurstellingen en verliezen werden, zoo
als Egede wel voorzien had, de Bergsche kooplieden
deze onderneming moede. De schepen welke in den
zomer van 1727 aankwamen, bragten het berigt mede
dat de vereenigiug afgezien had van den handel op
Groenland, maar zij bragten tevens de bemoedigende
tijding mede dat de koning besloten had, de zending
te ondersteunen niettegenstaande de zaken voor het
tegenwoordige weinig beloofden. Hij had daarom eene
commissie gezonden, belast om met den handelsagent
te raadplegen over de beste maatregelen ter bevorde-
ring van den handel in de kolonie. Door deze schik-
king zag Egede zich gelukkig ontslagen van die las-
tige wereldsche bemocijenissen, welke een zoo groot deel
van zijn tijd hadden ingenomen; maar hij werd helaas

te gelijkertijd beroofd van de hulp van zijnen ambt-
genoot Top, die gedurende zijn vierjarig verblijf in het
land met voorbecldeloozen ijver gearbeid had. Thans
was zijne gezondheid zoo verzwakt, dat hij zich ge-
noodzaakt zag een minder streng klimaat op te zoeken.
Egede van andere hulp verstoken zijnde, gebruikte nu
meer zijn zoon Paul, omstreeks 18 jaren oud, die zelf
den weusch koesterde om te eeniger tijd zendeling te
worden. Zijn vader zag met genoegen dat hij de ge-
negenheid der inboorlingen geheel gewonnen had, en
door zijne vroegtijdige bekendheid met hunne taal, in
staat was door gesprekken en onderwijs zich nuttig
eu aangenaam bij hen te maken. Maar het was den
zendeling nog steeds een grief te bemerken dat ofschoon
een deel der menschen cene zekere mate van schrift -
kennis bezat, en deze door hunne gedurige reizeu en
verhuizingen vrij wel langs de kust verspreid was, die
kennis meer eene historische was, welke geen invloed
oefende op hun gedrag of hunne gevoelens. Van al
de volwassenen, aan wie het Evangelie gedurende die
zeven jaren was verkondigd, scheen maar ��n man
werkelijk er aan te gelooven ; deze was Poek, wiens
bezoek te Kopenhagen vroeger vermeld werd. In 1728
doopte Egede hem en zijne vrouw. Onder de jeugdi-
gen van jaren had hij vruchten opgemerkt die meer
beloofden, daar verscheidenen onder hen door zijne
vriendelijkheid gedrongen werden om geregeld zijn on-

derwijs bij te wonen; van sommigen zelfs mogt hij
vertrouwen dat de waarheid in hunne harten ingang
gevonden had. Voor het tegenwoordige was het echter
nog steeds de zaaitijd; ter naauwernood kon hij hier
en daar cenige teedcre kiemen bemerken; maar hij be-
dacht dat het meermalen _veen ander is die zaait, en
een ander die "maait."

Koning Frederik had de belangen van Groenland
met bijzonderen ijver behartigd. Hij maakte beschik-
kingen niet alleen om deze zending in stand te hou-
den zoo als zij thans was, maar ook om meer
zendelingen op verschillende punten langs de kust
te vestigen en de kolonisatie te bevorderen ten voor-
decle der beschaving vau het land. Vier schepen
werden in 1728 van Kopenhagen uitgezonden; zij
voerden twee zendelingen en een menigte kolonisten
mede, bestaande in metselaars, timmerlieden en allerlei
soort van ambachtsvolk; ook herders met schapen en
ander vee, om deze in de beschutte valleijen, gcdu-
rende de korte zomers te laten weiden en de negen
wintermaanden in stallen te verzorgen. Zij bragten
insgelijks bouwmaterialen mede om cene vesting en
haven daar te stellen, met een voldoend garnizoen
van kanonnen en krijgsbehoeften voorzien, onder bc-
vel van twee hoofdofficieren, van welke een gouverneur
en de ander kommandant zoude zijn. Het scheen ech-
ter dat de eigenaardigheid van het land in Kopenhagen

nog weinig bekend was, daar de officieren paarden
meekregen om over de bergen te trekken, liet binnen-
land te onderzoeken, en zoo doende de voornaamste
nederzettingen op te sporen. Men meende toen zeker
even als honderd jaren vroeger, dat deze aan de kust
tegenover IJsland gelegen hadden.

De eerste zorg van den gouverneur was, de kolonie
Godhaab naar het vaste land ie verplaatsen, ongeveer
10 mijlen Oostelijker en haar met de noodigc wonin-
gen te vergrootcn; maar de ongunstige uitslag der
vroeger in het werk gestelde pogingen tot uitbreiding
der kolonie, volgde ook nu de wclberaamdc plannen
van den koning en verijdelde zijne edelmoedige voor-
nemens. De regering te Kopenhagen had geen zeer
wijze keus van landverhuizers gedaan. De bruikbaar-
sten van hen waren handwerkslieden en arbeiders, die
zich vrijwillig voor deze onderneming hadden aange-
�neld; maar anderen waren misdadigers uit de tucht-
huizen genomen, die van vrouwen voorzien en over-
gezonden werden om het land te bebouwen. Voor beide
klassen van landverhuizers was de opsluiting en het
werkelooze leven op het schip reeds vrij vervelend.
Het natte, ongezonde weder na de landing drukte
hunnen geest ter neder en maakte hen ontevreden en
mismoedig. Het saizoen was buitengewoon koud en
regenachtig; de ongunstige invloed daarvan op hunne
gezondheid werd nog vermeerderd door de ongeregelde

levensvijs, waaraan zij zich kouden overgeven, daar in
de nieuwe kolonie nog niets op vasten voet geregeld
en het bestuur nog niet gevestigd was. Het gevolg
daarvan was dat een geest van bandeloosheid zich
spoedig verspreidde, welke niet alleen onder de op-
roerige en onwaardige leden van de gemeente, maar
ook onder nuttige arbeiders en ambachtslieden rond-
waarde. Ten gevolge van de algemeene ziekte en sterfte,
werd ook het vee niet behoorlijk verzorgd, zoo als
zulks in dit een klimaat vercischt werd; het stierf dus
ook. Deze moeijelijkheden werden nog vermeerderd
door eene muiterij onder de soldaten. Het land, waar
zij zoo veel minder vrijheid en uitspanning genoten,
als waaraan zij gewend waren, stond hun tegen; daarom
brak er een oproer uit, hetgeen zoowel het leven
hunner officieren als dat der zendelingen bedreigde;
want zij beschouwden dezen als de oorzaak hunner
ballingschap. De heerschende ziekte maakte een einde
aan den opstand daar zij de belhamers ten grave sleepte;
eerst in het voorjaar van 1729 keerde de gezondheid
en de rust in de kolonie weder, maar toen had ook
het grootste deel der landverhuizers hun graf in de
sneeuw gevonden. De dood van vele nuttige, goedge-
zinde werklieden was een zware slag; wat de oproe-
rigc en ongeregelde lieden die gestorven waren be-
trof, men gevoelde dat de verlenging van hun leven
waarschijnlijk een grootcr kwaad voor de kolonie zoude

geweest zijn dan de besmettelijke ziekte, die hen had
weggemaaid. Sommige vrouwen, vooral die, welke
zich bereid hadden getoond om te verhuizen om uit
de gevangenis bevrijd te worden, hadden zich zoo zeer
misdragen dat zij zich de grootste verachting van de
inboorlingen op den hals haalden, die, welke ook
hunne wezenlijke geaardheid mogt zijn , aan openbaar
wangedrag zich zelden schuldig maakten.

Zoodra de ziekte voorbij en de orde hersteld was,
trachtte majoor Paars met de weinige overgebleven
manschappen over de bergen te trekken, en door te
dringen naar de Oostzijde, zoo als de koning hem
bevolen had. De paarden waren allen dood; maar dat
was minder, want de onderzoekers ontdekten weldra
dat het onmogelijk zou geweest zijn zulk eene streek
te paard te doorreizen. Het land was geheel met ijs
overdekt, zoo glad en ongelijk, dat zij er niet eens op
konden staan; overal was het gescheurd in kloven van
verschillende wijdte, waaruit met sterk gedruisch het
water voortvloeide. Later heeft een Eugelsch reiziger,
sir Leopold M\'Clintock, de meeuing geuit, dat men het
binnenste van Groenland zou kunnen bereiken door de
veranderingen na te gaan in de oppervlakte der glet-
schers, de spleten te vermijden, en de slingeringen
daartusschen te volgen. Maar op de hoogte waar ma-
joor Paars en zijne manschappen de bergen trachtten
over te trekken, scheen het onuitvoerbaar; en na eene

afwezigheid van 1 I dagen kwamen zij, wanhopende
aan de mogelijkheid, te Godhaab terug.

Nu zij niet geslaagd waren in de pogingen om eene
geschikte plaats aan de Oostzijde van het land te vin-
den , namen de gouverneur en commandant nieuwe
maatregelen om de verlaten kolonie op het eiland Ne-
pisenc te herstellen en met een fort te versterken;
welke pogingen begunstigd werden door eene bemoedi-

1>K KAPFABOKTOiatCHI IJSBERO.

gende zending van den koning, die hun schepen met
timmerhout en andere benoodigdheden stuurde.

De zending had het laatste jaar veel moeijelijkhcden

ondervonden. De Qroenlanders werden dooi\' den groo-
ten toevloed van Europe�rs verontrust en vooral had de
komst van krijgsvolk vrees en achterdocht verwekt.
Toen echter velen van de nieuw aangekomenen door
ziekten waren weggenomen, werden zij daardoor eenig-
zins gerust gesteld en schreven het toe aan do bezwe-
ringen van een\' vermaarden Angekok, die hen had
verzekerd de vreemdelingen te kunnen uitroeijen. Daar
zij evenwel bemerkten dat eenigc der soldaten, die
zij het meest van allen vreesden, bleven leven, ver-
huisde het grootste gedeelte der bevolking naar Disko
Baaij ten Xoordeu van Godhaab, en stelde zich dus
tot groot verdriet van Egede buiten het bereik van
ecnig Christelijk onderwijs. Nogthans bleven vele in-
boorlingen op de eilanden van de Baalsi�vior wonen
en niet weinigen geloofden in het woord dat de zen-
deling hun predikte, hoewel hij uiet kon bespeuren
dat het waarachtig geloof des harten was. Hij meende
dat indien deze lieden wilden toelaten dat hunne jonge
kinderen gedoopt werden, onder voorwaarde dat de
ouders uit de nabijheid der zending zich niet zouden
verwijderen, hij en de zendelingen die zich later bij
hem gevoegd hadden, in staat zouden zijn om deze
jonge kinderen op te voeden in de vreeze Gods, waar-
door welligt de kindereu op hunne beurt behulpzaam
zouden zijn om de ouders tot de kennis van Christus
te brengen. Hij onderwierp dit plan aan de goedkeuring

van het Bestuur der zending te Kopenhagen, dat
er in toestemde, onder voorwaarde dat de ouders goed
zouden begrijpen, dat de doop aan hunne kinderen
werd toegediend als een zegen voor de ziel, en niet
als een middel ter bevordering van ligchamelijke ge-
zondheid en versterking; ook dat zij vrijwillig moesten
toestemmen in den doop en in het onderwijs in de
Christelijke godsdienst, zonder op eenigerlei wijze
daartoe overgehaald te worden door geschenken of
uitzigt op tijdelijk voordeel. In het jaar 1729 begon
Egede dit plan ten uitvoer te leggen en doopte zes-
tien kleine kinderen van gezinnen die op de eilanden
Kook�rnen woonden; de ouders waren niet alleen be-
reid die kinderen te laten doopen, maar verzochten
tevens om zelf gedoopt te mogen worden. De zendeling
zou volgaarne aan dit verzoek gehoor gegeven hebben ,
indien hij eenigzins had kunnen onderstellen dat die
vraag uit een opregt hart voortkwam. Van deze eilau-
den ging hij naar andere, en spoedig had hij eene
kleine kudde op verschillende plaatsen, welke hij tel-
kens bezocht en leerde. De kinderen der inboorlingen
hadden werkelijk veel vlugheid van begrip. Zij waren
ongedurig, maar als hunne aandacht eenmaal geboeid
werd maakten zij spoedig vorderingen. Het deed Egede
veel genoegen dat sommige van zijne jonge leerlingen
zijne lessen goed onthielden en deze, hun jongen leef-
tijd in aanmerking genomen, wel schenen te begrijpen.

Prederik Christiaan, de geliefkoosde leerling van Egede
was hem nu van veel dienst. Dikwijls werd hij zelf
door andere pligten verhinderd in het bezoeken van
zijne kleine scholieren. Bij zulke gelegenheden zond
hij Prederik om hun les te geven, en nu en dan ook
om hun gedeelten van de Schrift voor te lezen, welke
hij voor de ouders had vertaald.

Gedurende den tweeden zomer na de komst van den
gouverneur, had er weder eene schaarschte plaats, gelijk
aan die van 1726, en toe te schrijven aan dezelfde
oorzaak � het wegblijven van het voorraad-schip,
hetwelk weerhouden werd door ijs en stormen. Toen
het eindelijk aankwam, was het niet alleen met den
noodigen voorraad beladen, maar ook met allerlei soort
van materialen om huizen te bouwen in de valleijen
welke vroeger door de Noorwegers waren bewoond
geweest. Het was de wensch des kouings om huis-
gezinuen van IJsland daarheen te verplaatsen. Naau-
welijks echter was het schip ontladen en de gouver-
neur bekend gewordeu met des kouings plannen voor
het welzijn van Groenland, en in het voorjaar de
eerste hand gelegd aan het ten uitvoer brengen dezer
plannen, toen alles eensklaps moest gestaakt worden
door den dood van Prederik IV. Zijn opvolger
Christiaan VI ziende dat al de reeds in het werk ge-
stelde proeven tot kolonisatie en handel mislukt waren
en dat er weinig te hopen viel van de pogingen om

de inboorlingen te bekeeren, kondigde een bevelschrift
af, dat de nederzettingen van Godliaab en Nepisenc
zoude verlaten worden en de kolonisten naar hun land
moesten tcrugkeeren. Het werd aan de keus van Egede
overgelaten, of hij in Groenland blijven wilde of met
hen tcrugkeeren. In geval hij bleef, dan rnogt hij zoo
veel volk bij zich behouden als er wenschteu te blij-
ven, en levensmiddelen werden hem toegezegd voor ��n
jaar; hij werd echter gewaarschuwd dat hij geen ver-
dere hulp van Denemarken te wachten had. Dit was
eene pijnlijke teleurstelling voor de lang gekoesterde
verwachtingen van den zendeling; want geen der ko-
lonisten toonde zich bereid oin te blijven, en de ka-
piteins der schepen verklaarden dat zij geen der zce-
lieden konden missen die Egede anders van wezenlijk
nut hadden kunnen zijn.

Hij zou dus alleen gelaten zijn om in de behoeften
van zijn huisgezin te voorzien, zonder andere hulp
dan van zijn tweeden zoon Niels, een jongeling van
18 of 19 jaren. Paul was in 1728 naar Kopenhagen
vertrokken en zette daar zijne studi�n voor het leeraars-
ambt voort. Onder deze omstandigheden scheen er
weinig hoop te bestaan, dat Egede zijne werkzaam-
heid ten beste der inboorlingen zoude kunnen voort-
zettcn. Evenwel kon hij niet besluiten het te laten
varen en het minst van alles kou hij er toe komen
om het kleine troepje kinderen te verlaten, dat hij

gedoopt en onderwezen had. Gelukkig was er geen
plaats genoeg in de schepen om al het goed mede te
nemen dat aan de inwoners der beide nederzettingen
behoorde, en het was waarschijnlijk dat alles wat zij
achterlieten, zelfs hunue woningen, een prooi der
Grocnlanders of van vreemde kooplieden zoude worden,
zoodra de schepen zouden vertrokken zijn; het was
daarom dat Egede van de kapiteins verkreeg dat tien
matrozen tot hunne bewaking achterbleven. Hij trachtte
met behulp van zijn zoon Niels den handel met de
inboorlingen voort te zetten, opdat het gouvernement
eenige vergoeding raogt ontvangen voor de onkosten
van het in het volgende jaar naar Groenland te zcn-
den schip. Zijne beide collega\'s vertrokken nu met het
overschot van het volk en zes Grocnlanders naar
Kopenhagen.

Kort nadat zij uitgezeild waren en v��r dat Egede
zorg kon dragen voor de woningen en den voorraad
die te Nepisene was achtergebleven, kwamen er Hol-
landers of andere vreemde koopliedeu, die de plaats
verlaten ziende, door handelsnaijver gedrongen, alles
in brand staken. Dit was slecht: maar een ernstiger
reden tot droefheid en teleurstelling gaf het gedrag der
ouders, welker kinderen gedoopt waren. Zij gedachten
niet meer aan hunne beloften om te Godhaab te blij-
ven, maar zij gaven dat jaar toe aan hunne zucht tot
rondzwerven, hetgeen een bepaalde trek in hun ka-

rakter is en verhuisden naar afgelegen plaatsen aan
de kust. Sedert eenigen tijd had Egede al buitenge-
woon veel moeite gehad om de kinderen tot het onderwijs
bij elkander te krijgen: de ouders verborgen hen meer-
malen, en weigerden hen naar den zendeling te laten
gaan, onder voorwendsel dat het zijn doel was de kin-
deren van hen weg te nemen; maar eigenlijk vrees-
den zij dat ze te veel gehecht zouden worden aan
Europeesche denkbeelden en dat zij ouder wordende,
zich nooit zouden willen onderwerpen aan de Groen-
landsche gewoonten. De moeijelijkheden, het verdriet
en de zorgen welke Egede sedert zijne komst in Groen-
land had doorgestaan, hadden zijne ligchaamskrachten
grootelijks uitgeput. Zijne wakkerheid van geest zoude
hem ook wel hebben kunnen begeven; maar hij be-
zat eene rijke bron van opwekking en versterking in
het liefdevolle medegevoel zijner familie en bovenal in
den Christelijken moed en hoop zijner echtgenoot. Deze
waarlijk voortreffelijke vrouw had veel doorgestaan ge-
durende haar verblijf in Groenland; zij had zich moeten
onderwerpen aan veel ontbering, en nu en dan aan
veel werkelijk lijden; maar zij had er nooit over ge-
klaagd, nooit zich ontmoedigd getoond of het gemis
van vroegere genietingen betreurd. Hoezeer haar man
ook bezwaard mogt zijn over de menigvuldige moeije-
lijkheden die hem in den weg stonden, en die aan zijne
pogingen voor het geestelijk welzijn van de inlanders,

afbreuk deden, werden zijne lasten dragelijk gemaakt
door haar levendig medegevoel en hare volhardende
geestkracht. ,/Onze God riep ons hier heen, ver van
ons land en onze vaderlijke woning; Hij zal ons nooit
begeven," dat was de overtuiging die al hare vrees
en bekommernis verzachtte. Door hare vindingrijke
teederheid en wakende zorg gevoelden hare kinderen
zich in hunne met ijs omringde Groenlandsche wo-
ning zeer gelukkig; Europeanen en inboorlingen en
allen die onder haar bereik waren, deelden in hare
welwillende zorgen.

Miels Egede was zijnen vader in dien tijd zeer tot
steun; zoowel om den noodigen handel te drijven met
de Groenlanders\', als om de inboorlingen te onderwij-
zen, welke hij op zijne handelstogten ontmoette. Door
zijne pogingen en die der matrozen, welke in het land
gebleven waren en die genoegen namen om onder zijne
bevelen te staan, werden dit jaar een grootere lading olie
en walvischspek bezorgd, dan in ��nig vorig jaar,
toen er zoo vele menschen mede bezig en zoo veel
kosten mede gemoeid waren. Niels en zijn volk zou-
den nog voorspoediger geweest zijn, zoo zij niet twee
van hunne grootste booten in een storm verloren had-
den, juist in den druisten tijd van den handel.

Middelerwijl was de nieuwe koning Christiaan VI,
hoewel hij geen verdere hulp aan de zending beloofd
had, tot het besluit gekomen, dat de volhardende en

moedige pogingen van Egede ecuige ondersteuning
verdienden. Hij zond hem in 1732 nog voor een jaar
langer de noodige hulpmiddelen, en toen die tijd
verstreken was en hij in grootc onzekerheid verkoerde
voor het vervolg, werd hij zeer verheugd door de aan-
komst van een schip, hetwelk de blijde tijding mede
bragt, dat de koning van plan was, de Groenlandsche
zending op nieuw te hulp te komen en haar te onder-
houden. Met dat schip kwamen ook twee jonge Duitsche
zendelingen van de Moravische broeders, door cenen
ouderen vergezeld, met het doel om aan het bouwen
eener woning hem te helpen , terwijl zij verder voor zich
zelve zouden zorgen. Zij hadden verlof van den koning
bekomen om in Groenland te arbeiden, en bragten
een eigenhandigen brief van Z. M. mede, waarin hij
hen aan Egede aanbeval. Ook zonder dit bewijs van
de koninklijke gunst, zoude de oude zendeling hen
welkom geheeten hebben, omdat zij zooveel belang
stelden in het welzijn der inboorlingen. Hij ontving
hen met hartelijke welwillendheid en was hun op alle
mogelijke wijze behulpzaam in het aanleercn der taal;
ook trachtte hij met zijne echtgenoote hun alle ge-
makken en aangenaamheden te bezorgen.

Deze zendelingen Frederik B�hnisch en Mattheus
Stach waren bestemd om een belangrijk aandeel te
nemen aan de Evangelisatie op Groenland. Een verhaal
van hunne werkzaamheden en den voorspoed waarmede

zij beloond werden, zal in de aantcekeningen van
Mattheus Stach meegedeeld worden. Evenwel was het
eerste jaar van hun verblijf in het land gekenmerkt
door cen donkerder en zwarter wolk dan ooit te voren
nog over Groenland gehangen had. Van de zes in-
boorliugen welke in 1731 naar Denemarken waren
overgebragt, waren er slechts twee blijven leven, en
op deze zelfs scheen de verandering van klimaat en
levenswijs zoo nadeelig te werken, dat ze naar hun
land werden teruggezonden met een van de schepen,
die in den zomer van 1733 van Kopenhagen naar
Groenland vertrokken. Een van hen stierf onderweg;
de andere kreeg zijne gezondheid en krachten terug
en landde te Godhaab oogenschijnlijk in volmaakten
welstand. Dadelijk begaf hij zich op weg om zijne
vrienden en familie te bezoeken, die op verschillende
eilanden en langs de kust verspreid waren. Men hoorde
niets meer van hem, tot dat hij na twee of drie we-
ken stervende naar Godhaab teruggebragt werd. Egedc
zag dadelijk dat hij door de pokken aangetast was en
zond aanstonds boden naar al de plaatsen in de buurt
van Godhaab, om de inwoners te waarschuwen dat zij
niet in het bereik der besmetting moesten komen; en
zoo zij ongelukkig reeds besmet waren dat zij dan hunne
woningen niet moesten verlaten. Alle waarschuwingen
bleken echter te vergeefs te zijn. De arme jongen had
de ziekte onbewust aan verscheidene menschen over-

gebragt; de inboorlingen hadden de pokken vroeger
nooit gezien en konden in den beginne niet gelooven
dat men bijzondere voorbehoedmiddelen moest gebrni-
ken om de ziekte niet te verspreiden. Zij werd spoedig
van den meest kwaadaardige!) aard; de meeste inboor-
lingen van dat gedeelte des lands werden aangetast
en weinige van de kranken herstelden, �e eerste die
stierf was Frederik Christiaan, tot groote droefheid van
Egede, die hem sedert 9 jaren onderwezen bad en

�f.gedk\'s vtovw m: ziekt.» in iiaab keu vf.ri\'I.kueniit..

over hem waakte met vaderlijke bezorgdheid. Maar
van dezen zijn geestelijken zoon inogt hij vertrouwen,
dat hij in Christus ontslapen was. Dat licht der hope
bescheen helaas geenszins zoovele andere droevige too-
neelen van welke hij dagelijks getuige was. liet was
te vergeefs dat hij, zijn zoon Niels en de Duitsche zende-
lingen aanhoudend rondgingen, die middelen toedienden
welke in hunne magt waren om het leed te verzach-
ten, en de menschen verzochten om toch na te laten
wat hun nadeelig koude zijn. De ongelukkige schepsels
waren voor geene overreding vatbaar. Ongeduldig door
de ondragelijke pijn, hitte en dorst kon men hen niet
weerhouden van gedurig ijswater te drinken. Egede
meende daaraan te moeten toeschrijven dat ze zelden
den derden dag overleefden. Sommigen doorstaken zich
zelve of wierpen zich in de zee om spoediger een
einde te maken aan hun lijden.

Terwijl Egede en zijne medgezellen de menschen in
hunne woningen bezochten, rigtte de vrouw van Egede
hare woning tot een hospitaal in en nam allen op die
de toevlugt tot haar namen, tot dat haar huis vol
was van zieken en stervenden, welke zij met behulp
der haren, dag en nacht verpleegde. Van September
tot Januarij stierven 500 menschen in den omtrek van
de Baaisrivier en slechts acht herstelden. Werwaarts
de zendelingen zich begaven, overal werden zij ont-
roerd door den aanblik van woningen alleen gevuld

met de doodc ligchamen der vroegere bewoners, en
van lijken die onbegraven op de sneeuw lagen; aan
deze bewezen zij de laatste dienst door hen te begra-
ven, en hen met steenen te bedekken. De Groenlan-
ders hechten over het algemeen veel aan het begraven
hunner dooden , maar in de tegenwoordige omstandig-
heden werd het nagelaten. Een opmerkelijk voorbeeld
van kalme voorzorg kwam ter oore van Fgede. Op
een der eilanden waren de eenig overgeblevene lc-
vende wezens een klein meisje geheel met pokken
overdekt en drie jongere broeders. De vader had al
zijne overige betrekkingen en naburen begraven. Ge-
voelendc dat hij niet lang meer zoude leven , had hij
een steenen graf gereed gemaakt waarin hij zich neer-
legde en zijn jeugdig dochtertje verzocht hem met hui-
den te overdekken, nadat hij haar eerst nog medegc-
deeld had dat hij het voedsel voor haar en hare
broeders nog bezorgd had, bestaande in twee doodc
zeehonden en eenige gedroogde haringen, waarvan zij
zouden kunnen bestaan totdat zij de plaats konden be-
reiken waar de Europeanen zich bevonden. De ziekte
duurde tot den zomer van 1734 nadat zij zich over
een groot deel van het land had uitgestrekt. Meer dan
twee duizend menschen stierven en vele mijlen ten
noorden en zuiden van Godhaab was het land ont-
volkt. Het medelijden en de zorg welke de lijders
ondervonden van Egedc en zijn gezin trof sommiger

harte. Een van hen die zicli heftig had verzet tegen
den zendeling en zijn onderwijs, zeide in het oogen-
blik van sterven tot hem: _wgij zijt vriendelijker voor
ons geweest dan wij jegens elkander. Gij hebt ons in
ziekte verpleegd, ons gevoed toen wij hongerig wa-
ren en onze dooden begraven die anders ten prooi
zouden geweest zijn voor honden en raven. Ook hebt
gij ons van God en het eeuwig leven verhaald." Bij
sommige van de kinderen welke Egede gedoopt en
onderwezen had, bespeurde hij tot zijn troost een
geest van geduldige onderwerping\' en eene blijde hoop
op opstanding en leven. Van de oudere inboorlingen
weigerden velen alle teregtwijzing en vertroosting.
//"Wij hebben God om hulp aangeroepen," zeiden som-
migen van hen �ei\\ er kwam geen hulp;" zij uitten
hunne wanhoop in wild geschreeuw en in scheldwoorden.

De vernielende ziekte was naauwelijks geweken toen
er een schip van Denemarken kwam aan boord heb-
kende drie zendelingen. E�n hunner was Paul Egede.
Hij zoude zich in eene nieuwe kolonie neerzetten die
men voornemens was te Disco Baai te vestigen.

Voor het oogenblik echter bleef hij te Godhaab om
zijne ouders te bemoedigen en bij te staan, daar zij
bijna uitgeput waren van vermoeijenis en door het
aanschouwen der droevige tooneelen van de laatste
negen maanden. Het scheen niet waarschijnlijk dat
Egede ooit de genoegzame krachten zou herkrijgen,

om de moeijelijkc pligten der zending vedel op te
vatten; maar uien meende dat eene verandering van
klimaat, althans gedeeltelijk, zijne gezondheid en die
zijner vrouw zoude herstellen. Beiden wenschten hunne
twee dochters naar Europa te brengen, om aldaar de
voordeden cener Europeesche opvoeding te genieten.
A ��r dat echter schikkingen voor het vertrek gemaakt
kouden worden werd de vrouw van Egede door eene
pijnlijke slepende ziekte aangetast. Na eenige maanden
van lijden, welke zij even geloovig en geduldig door-
leefde als de voorafgaande jaren, ging zij 21 December
tot hare ruste in. Deze laatste en zwaarste beproeving
sloeg Egede geheel ter neder, zijne gezondheid was
geknakt, hij verviel tot een staat van gedruktheid die
zijne kinderen grootelijks verontrustte. Hij zeidc van
zich zelven dat eene grootc duisternis over hem ge-
komen was. Hij voelde zich schijnbaar zoo zeer van
God verlaten, dat hij zelfs het lezen der Heilige
Schrift niet kon verdragen, noch het bijwonen dei-
godsdienstige zamenkomsten. Hij leed in stilte en nic-
mand wist hoe diepgaande zijne treurigheid was, tot-
dat een zijner kindereu hem des nachts op den toon
der diepste ontroering hoorde klagen, dat God hem
verlaten had. Zij kwamen naar hem toe met de teederste
liefde en verzochten zijne medearbeiders hem met ge-
beden en goede woorden te vertroosten. Maar zijne ziel
weigerde die. Na verloop van eenigen tijd keerden deze

aanvallen minder dikwijls en minder hevig terug. Zoo
veel hem mogelijk was, besteedde hij nog alle zijne
krachten ten dienste van het volk. V��rdat hij de ko-
lonic verliet herkreeg hij de noodige kracht om voor
de laatste maal het evangelie hun te prediken; hij
koos tot tekst Jes. 49 : 1. �Doch ik zcide : ik heb
te vergeefs gearbeid, ik heb mijne kracht onnuttelijk
en ijdellijk besteed; gewisselijk mijn regt is bij den
Heer, en mijn werkloon is bij mijnen God." Hij
hoopte steeds dat God zijne wegen aan dit volk be-
kend zoude maken; en er waren wel eenige aandui-
dingen, hoewel nog naauwelijks te ontdekken, dat het
woord der waarheid, hetwelk hun zoo lang gepredikt
was, ten minste in het gemoed van sommigen ernstig
nadenken had gewekt. Eenige weken te voren was een
vreemdeling van een afgelegen oord aan de zuidelijke
kust, Egcde komen bezoeken, welke door hem met
zijne gewone vriendelijkheid was ontvangen en wien
hij getracht had eenig begrip te geven van de dingen
die tot zijnen vrede dienden. De man was opmerkzaam
geworden. Xadat hij Godhaab verlaten had, dacht hij
na over hetgeen hij had gehoord en was niet tevreden
voor dat hij meer wist. Zijne bezigheden bragten
hem naar de plaats waar de Moravische zendelingen
hunne tenten voor de visscherij hadden opgeslagen.
Deze meenden dat hij hen opzocht, om een deel van zijn
voorraad voor hunne ijzerwaren te verwisselen. Na

«KKN INBOORLING DK MORAVISCH* BROK11KKS �KZOEKKNDK."

evenwel ecu poos stilzwijgend en in gedachten te heb-
ben gezeten verhaalde hij hun dat hij bij de //1\'ellesse"
geweest was (de Grocnlandsche uitspraak van het
Deensehe woord ,/Praest," Priester of lecraar) welke hein
verwonderlijke zaken had meegedeeld aangaande een
Wezen dat hemel en aarde geschapen had en hetwelk
zij ,/God" noemden. Hij vroeg hen of zij er iets van
wisten on zoo ja of zij er hem dan van wilden ver-
halen, want hij kon zich niet herinneren al wat de
//Pellesse" had gezegd en hij wenschte er meer van
te weten. Zij verhaalden hem de verwonderlijke ge-

sehiedenis der schepping van den eersten mensch in
volkomen reinheid en volmaaktheid, hoc hij toen de
gelukkige heerschei was over de wereld, waar alle
dingen //zeer goed waren;" van zijn val die hem ge-
bragt had tot den staat van zonde en veroordeeling; van
de mogelijkheid zijner verlossing door de verzoening van
den, van God gezonden Zaligmaker. De vreemdeling
luisterde zeer aandachtig, bleef het verdere deel van
den dag bij hen, was een stil en eerbiedig getuige van
hunne avondgodsdienst en sliep den gehcclen nacht in
hunne tent. Het nadenkende, eerbiedig gedrag van de-
zen man, zoo verschillend van dat zijner landgenooten
over het algemeen, deed de zendelingen hopen dat hij
niet ver was van het koningrijk Gods.

In het begin van Augustus 1736, juist vijftien jaren
nadat Egede zijne eerste Groeulandsche woning was
binnen getreden, verliet hij met zijne dochters en
Niels het land, waar hij zoo veel moeite en zorg had
ondervonden. De stormen welke hij op zijn heenreis
had doorgestaan, wareii nu nog veel erger; het schip
ontkwam ter naauweruood aan het lot van dertig an-
dere, die in ��n uur tijds op de kust van Noorwegen
geheel vernield werden. Deze gevaren te boven zijnde,
kwamen zij den 24^8te" September veilig te Kopenhagen
aan. Egede werd met veel achting en belangstelling
ontvangen door de vrome leden der kerk en door den
koning zelf, die met hem beraadslaagde over de beste

wijze 0111 het geestelijk welzijn der Groenlanders te
bevorderen. Tot liet ten uitvoer brengen dier plannen
werd hij weldra in staat gesteld. Zij benoemden hem
als superintendent over de Groenlandsche zending, en
magtigden hem tot het oprigten van een seminarie,
ter vorming van studenten en ouderlooze jongelingen,
ten einde in het vervolg uit deze zendelingen en leer-
meesters te kiezen. Zij zouden in de Groenlandsche taal
onderwezen worden en die in andere kundigheden welke
hun in de dienst van dat land te pas zouden kunnen
komen. In het Deensche klimaat kreeg Egede grooten-
deels zijne vroegere gezondheid terug en mogt nog vele
jaren nuttig werkzaam zijn. Lang voor zijn dood nog
werden de velden, die hij zoo woest gezien had, wit
om te oogsten en zijn eigen geliefde zoons waren niet
de minst werkzame en nuttige arbeiders. Kort v��r
dat zijn vader Groenland verlaten had, was Paul Egede
naar den nieuw begonnen post te Disco Baai vertrok-
ken. Gedurende\'eenige jaren arbeidde hij met volhar-
ding op die plaats en werd zeer geacht door de in.
boorlingen. Naderhand volgde hij zijnen vader op aan
het seminarie te Kopenhagen; hij hield zich bezig met
het vervaardigen van verscheidene werken ten dienste
der studenten en zendelingen en met het vertalen van
gedeelten der Schrift. V��r dat hij Groenland verliet,
had hij reeds eenige der boeken van Mozes vertaald;
maar werd genoodzaakt het werk te staken door de

bedeukingen van eenigc christen-geworden inboorlin-
gen, die hem daarbij behulpzaam waren en die meenden
dat hunne landslieden een slecht gebruik zouden maken
van eenige daadzaken in de heilige boeken verhaald;
b. v. den moord van Abel door zijn broeder Ka�n;
het bedrog waaraan Jacob zich schuldig maakte tegen-
over zijnen vader, en meerdere voorbeelden van meu-
schelijke zwakheid en zonden, welke het leven der
aartsvaders bezoedelden. Dat deze waardige menschen
die pas uit de heideusche duisternis bekeerd waren,
zulke vrees koesterden is zeer natuurlijk; maar het
komt ons vreemd voor dat Paul Egede zoo veel daaraan

hechtte dat hij aan de inlanders de door hem gemaakte
vertaling onthield. Wij zouden veronderstellen, dat hij
die van kinds af de Schriften kende, geen vrees had
moeten koesteren dat de studie van eenig Bijbelboek
de zonde vcrschoonlijk of wcnschelijk zou kunnen
maken. Flij legde echter de vertaling van het Oude-
testament ter zijde, en begon aan het Nieuwe, dat
ge�indigd en uitgegeven werd na zijne terugkomst in
Denemarken.

Niels Egede bleef tot in gevorderden leeftijd ter
zee varen en handel drijven, bezigheden waaraan hij
van zijn jeugd af gewoon was geweest; hij vereenigde
echter daarmede de meest ijverige zorg voor het gods-
dienstig onderwijs der inboorlingen, zoodat hij en ook
zijne eigene landslieden hem beschouwden als leer-
meester en godsdienstonderwijzer en tevens als koop-
man en matroos. Een der eerste zendelingen welke
Egede het geluk had uit te zenden was Drachart, een
man van een\' opmerkelijk vromen en liefdevollen zin.
Hij was voor Godhaab bestemd en kwam daar aan in
1739, omstreeks een jaar nadat het werk Gods aldaar
begonnen was en sedert langzaam werd uitgebreid;
zoodat eene menigte Groenlanders uit de duisternis
tot het licht werden overgebragt. Drachart (welken de
inboorlingen �Pelissingoak," den kleinen prediker
noemden, om hem te onderscheiden van een die grooter
was) was zeer bemind, zoowel bij de Groenlanders als

bij ilc Europeanen; zijne prediking had een weldadige»
invloed op de handelaars en zeelieden, die in de dyjnst
van de kolonie stonden. Velen, die toen zij pas in
Groenland kwamen, weinig meer van den Verlosser,
wiens naam zij droegen, wisten, dan de heidenen zelve,
werden tot het ware Christendom hekeerd, daar God
zijn onderwijs zegende. Hunne verandering van gedrag
had een\' gelukkigen invloed op de inboorlingen die
nog niet verlicht waren. Zij bemerkten nu dat er iet*
in de godsdienst was, die hun werd gepredikt, \'t welk
dieper ging dan het uitwendig lioorcn en toestemmen,
zoo als dat tot dus ver slechts bij hen plaats had.
Een klein verhaal uit de zcndingswerkzaaniheden van
Drachart, in het derde jaar na zijne komst in Groen-
land, vinde hier eene plaats. Onder de aannemelingcn
die tot den doop werden voorbereid, waren twee jonge
vrouwen, wier vader toen hij vernam dat zij zouden
gedoopt worden, zich tot den zendeling begaf en vroeg
ot\' hij ook niet gedoopt mogt worden? �Het is waar,"
zcide hij, //ik kan maar weinig zeggen, en zeer waar-
schijnlijk zal ik nooit zooveel leeren als mijne kinde-
ren, want gij kunt zien dat mijn haar zeer grijs is
en dat ik een oud man ben, maar ik geloof met ge-
heel mijn hart in Jezus Christus en, dat al wat gij
van hem zegt, waar is. Zulk een aandoenlijk verzoek
kon niet afgewezen worden, hoewel de; oude man de
lessen van het godsdienst-onderwijs niet kon onthouden,

zoo als de jongere menschen. Hij was diep getroffen
en de tranen rolden hem over de wangen, terwijl de
doop aan hem en zijne kinderen werd hediend.

Somtijds werden de inboorlingen, die bij hunne
gewone omzwervingen Godhaab bezochten en het spoe-
dig weder verlieten, aldaar in jaren niet terug gezien.
Toch merkte men op dat eenigen iets bijbleef van
hetgeen hun geleerd was en dal deze niettegenstaande
den kwaden invloed van de hen omringende familie-
betrekkingen en naburen, een ander leven leidden als
de heidenen en op eene andere wijze de eeuwigheid
ingingen. Eenige jaren nadat Drachart Groenland had
verlaten om een ander arbeidsveld te gaan bearbeiden,
reisde een zendeling in een afgelegen gedeelte van het
land, en kwam in eene hut waar hij slechts een\' zie-
ken man met zijne vrouw en twee kinderen aantrof.
De zendeling vroeg een en ander aan de arme vrouw
over de ziekte van haren man en kreeg tot antwoord:
/r/mijn man was gewoon zijn vertrouwen op de Ange-
koks te stellen, maar nu bekommert hij zich niet
meer om hem. Wanneer hij groote smarten lijdt,
zegt hij: //ach bid toch den Zaligmaker voor mij, ik
helaas kan naauwelijks bidden, ik ben zeer onwetend.
Eens hoorde ik iets van �Pelissingoak" te Godhaab,
maar waar is het gebleven! ik heb het vergeten." Dit
zeggende weende hij bitterlijk. Volgaarne bemoedigde
en vertroostte de zendeling deze arme lieden, bad met

hen en herinnerde hun liet onderwijs dut zij vroeger ge-
noten hadden.

Koning Christiaan VI stierf in 1756 en werd op-
gevolgd door JFrederik V welke even als zijne voor-
gangers de Groenlandsche zending begunstigde en be-
schermde. De waardige Egede had zijn ambt als su-
perintendent eenige jaren v��r den dood van koning
Christiaan neergelegd. Hij genoot vrede en eer op zijn
ouden dag. Bij eenc zijner dochters op het eiland
Ealster, had hij zijn intrek genomen, en aldaar stierf
hij den 5^,,e" November 1758 in den Heer, 73 jaren
oud.

Van den tijd af dat Egede de zending in Groenland
poogde te stichten hebben de Denen het land nooit
geheel uit het oog verloren, hoewel, zoo als het voor-
gaande verhaal aantoont, de mislukking der eerste
proefnemingen van kolonisatie hen bewoog om die in-
rigtingen eene poos te laten varen. Groenland is nu
sedert lang cene Deensche kolonie; omstreeks duizend
Denen bewonen de kust op verschillende punten, ten
einde handel te drijven met het moederland, welke
voornamelijk bestaat in ruilhandel van olie, vellen van
zeehonden en rendieren tegen Europecsche artikelen.

De Groenlanders of Esquimoo\'s (zoo als ze nu ge-
noemd worden) zijn niet aan de Deensche staatswetten
onderworpen, maar ze zijn zeer aan de Denen gehecht
en staan geheel onder hun\' invloed. Een leernar,

doktor en schoolmeester die om niet onderwijs geven
en hulp aan de inboorlingen betoonen, zijn in ieder
distrikt geplaatst en worden door het gouvernement
betaald. Al de ingezetenen van "West-Groenland zijn
Christenen geworden , en velen kunnen lezen en
schrijven.

..c. V-2�^ ^ , - -

MATTHEUS STACH, EN ZIJNE MEDGEZELLEN.

DE STICHTERS DER MORAVISCHE ZENDINGSPOSTEN
IN GROENLAND EN LABRADOR.

In het begin der 18^ae eeuw waren er nog eenige
nakomelingen vau de gemeente der Broederen in Mo-
ravi�\' overgebleven, en onder deze de ouders vau de
zendingbroeders, wier arbeid liet hoofdonderwerp van
de volgende bladzijden uitmaakt. Door hunnen nede-
rigen stand en hunne armoede eenigzins tegen ver-
volging gewaarborgd, waren zij nu en dan echter
blootgesteld aan strafbepalingen, die meer of minder
hard werden toegepast, al naar mate de gezindheid
van den regerenden keizer of de politieke toestand
der tijden zulks medebragten. Sedert lang was de uit-
oefening hunner openbare godsdienst verboden; ook
was het voor hen gevaarlijk als het ontdekt werd dat
zij andere bijbels bezaten dan de Eoomsch-Katholieke
vertaling, of wel hunne eigene Liturgie. en andere
godsdienstige werken. De voorvaders van Mattheus
Stach en van zijne broedereu hadden allen voor hun

geloof, verbanning, gevangenis of marteling, ja zelfs
den dood ondergaan. Zij beweerden hun geloof, hoe-
wel niet altijd even zuiver, bewaard te hehben sedert
den tijd dat hun het Evangelie was verkondigd ge-
worden door zendelingen van de Grieksche kerk, in
het begin der 9^de eeuw. Nu echter liepen velen, vooral
onder de jongelieden, gevaar hun geloof te verzaken
van wege de geheimhouding en het verzwijgen hun-
ner godsdieustigc overtuiging, waartoe de vervolging
hen noodzaakte. Om dit te verhoeden begonnen eenige
ijverige mannen als zendelingen onder huune Broede-
ren te arbeiden; zij reisden been en weder in de stre-
ken waar deze voornamelijk woonden, spoorden hen
aan niet af te wijken van bet geloof voor \'t welk
hunne vaderen zoo zwaar hadden geleden, en trachtten
bovenal meer ernst en godsvracht in hen op te wek-
ken. Hun werk bleef dan ook niet zonder vrucht. Na
verloop van weinige jaren openbaarde zich eene kracb-
tige godsdienstige beweging onder de Moravische
broeders. Maar de harde kastijding aan welke zij altijd
blootstonden en die iu dezen tijd op ecnigen van hen
zwaar drukte, deed menigeen met verlangen uitzien
naar cene schuilplaats waar zij God in vrede konden
dienen en waar zij de kerkelijke tucht, zoowel als de
gebruiken hunner vaderen op nieuw uitoefenen konden.
Toen zij nu hoorden dat er groote vrijheid van ge-
weten in Saksen en Silesi� toegestaan werd, zochten

velen eene toevlugt in deze huiden. Een klein gezel-
schap, dat in 1722 verhuisde, werd in de Lausits (eene
landstreek gelegen tusschcn beide bovengenoemde lan-
den) vriendelijk ontvangen, en de graaf van Zinzen*
dorf, Heer van Berthelsdorr\', moedigde hen aan zich
op zijn landgoed te vestigen. Dien ten gevolge bouw-
den zij op eenen heuvel, den llutberg genaamd, een
dorp, dat zij Ilermhut (de hoede des Heeren) noemden.

De aanvoerder van dit kleine gezelschap was een bij-
zonder krachtig en godvreezend man, Christiaan David
genaamd. Toen hij voor zijn volk zulk een veilig toe-

vlugtsoord gevonden had, waagde bij het meer dan
eens naar Moravi� terug te keeren, ten einde anderen
aan te moedigen zich ook derwaarts te begeven, en
hen dan te geleiden; want de gestrengheid, waarmede
hunne overheerschers de landverhuizing tegenhielden
maakte deze onderneming moeijelijk en gevaarlijk. Ve-
len van hen werden gevangen genomen eer zij de gren-
zen bereikten en met geeseling en gevangenis gestraft:
toch telde, na verloop van tien jaren, de gemeente
te Herrnhut zes honderd zielen, en het was omstreeks
dezen tijd dat de broederen hunne eerste zendings-
reizen ondernamen. Benige herinneringen, betreffende het
vroegere leven van de voornaamste Groenlandsche zen-
delingen, Mattheus Stach, Frederik Boehnisch en Jo-
hannes Beek, wenschen wij hier aan de geschiedenis
hunner zending te laten voorafgaan.

Ten tijde der grootc vervolging in 1620 waren de
voorouders van M. Stach genoodzaakt hun geboorteland
te verlaten en naar Saksen te vlugten. Verscheidene
jaren later, waagden eenige van hunne nakomelingen
het naar Moravi� terug te keeren en onder dezen was
Christiaan Stach, de vader van Mattheus. Hij was een
man van een voorbeeldig gedrag, en om zijne zacht-
moedigheid en weldadigheid zoo zeer door zijne mede-
burgers geacht, dat hij, niettegenstaande men hem
van ketterij verdacht hield en hij bekend stond als
iemand, die zijne godsdienst van harte toegedaan was,

nogtans gedurende verscheidene jaren zoo goed als on-
gedeerd bleef. Christiaau Stach spande al zijne krachten
in om zijne kinderen te doen opwassen in de vreeze
des Heeren. //De eerste keer dat ernstige gedachten in
mij ontwaakten," vertelt Mattheus, //geschiedde zulks
op de volgende wijze: Ik was ongeveer vier of vijf
jaren oud toen mijn vader mij eens vond terwijl ik
bitter schreide, omdat ik, bij de algemeene uitdeoling
van koek, slechts een zeer klein stukje tot mijn deel
gekregen had. Hij gaf mij een grooter stuk, maar
zeide tevens; �Lief kind, het zoude beter zijn, als
gij zoo over uwe zonden schreidet." Deze woorden
zonken diep in mijn hart." Toen hij zes jaren oud was,
begon de kleine jongen gedurende den zomer het vee
te hoeden; des winters werd hij zorgvuldig door zij�
nen vader onderwezen, die zeer bijbelkundig en in
de geschriften der Hervormers te huis was, maar wei-
nig gelegenheid had, zich op algemeene kennis toe te
leggen. Mattheus schrijft: //Mijn vader droeg veel zorg
om mij te leeren bidden en zeide dikwijls wat ik mij-
nen hemelschen Vader vragen moest. In mijne kinder-
jaren was ik zeer bezorgd omtrent de verlossing mij-
ner ziel en dikwijls zeer ongelukkig, omdat ik niet
gevoelen konde dat God met mij tevreden was. Maar
toen ik op mijn twaalfde jaar het huis verliet om in
dienst te treden, werden deze ernstige gedachten door
mijne nieuwe omgeving en bezigheden zoo goed als

verbannen. Ik maakte mi vele kennissen van mijn\'
eigen leeftijd en zoude gaarne in hunne vermaken ge-
deeld hebben; maar meestal vermeden zij mijn gezel-
schap en behandelden mij met minachting, omdat ik
zeiden zij, ,/een ketter" was. In mijn\' volgenden
dienst ontmoette ik vriendelijker kameraden en genoot
veel meer vrijheid. Mijn meester was echter een vroom
man, die niet naliet mij te waarschuwen toen hij zag
dat ik verkeerde wegen insloeg. Maar ik was te zeer
op gezelschap gesteld en jaagde steeds alle genoegens
na, zoodat ik mij dikwijls bij de mannen en knapen
voegde, die in de dorpsherberg bijeen kwamen om te
drinken, te dansen en zich te vermaken, niettegen-
staande mijn geweten mij verweet dat ik mij in de
verzoeking begeven had."

Na verloop van een paar jaren werden echter al
zijne vroegere godsdienstige indrukken weder in volle
kracht opgewekt. //Mijn meester," zegt hij, //had zeer
ernstig met mij gesproken over het leven dat ik toen
leidde. Zijne woorden drongen tot mijn hart door,
even als die van mijnen vader, twaalf jaren geleden,
en eene stem zeide in mijn hart: Gij moet bidden. Ik
deed het, en sedert dien tijd, heb ik geen dag zon-
der bidden voorbij laten gaan." Zelfs in zijne meest
zorgelooze dagen had Mattheus Stach er soms naar
verlangd om met de zijnen aan den strengen dwang te
kunnen ontsnappen waarin zij door hunne roomsehe

overheerschers gehouden werden, en zich op eene plaats
te vestigen, waar zij God konden aanbidden naar de
wijze hunner voorvaderen. Deze begeerte werd nog
vuriger, toen hij hoorde spreken over de kolonie te
Herrnhut en hij besloot zich derwaarts te begeven,
al waren de hinderpalen welke hij op zijnen weg mogt
ontmoeten nog zoo groot. Maar zijn vader keurde in
den beginne dit plan niet goed. ,/Ik heb langen tijd
voor uw welzijn gearbeid, mijn zoon," zeidehij, _t/en
hoopte dat gij nu spoedig in staat zoudt zijn mijne
plaats in te nemeu en de steun en troost uwer
moeder en zusters te zijn." Mattheus bezat te veel
opregtc liefde voor zijne ouders dan dat hij zijne ei-
gene begeerte zoude doorgedreven hebben. Maar toen
de vader bemerkte dat zijn zoon eenigzins treurig en
bezorgd bleef, zeide hij: //Mijn lieve zoon, als gij
meent God niet getrouw in dit land te kunnen dienen,
en als gij waarlijk begeert zijnen wil te doen en uwe
ziel te redden, ga dan naar Herrnhut. Ik zoude u
voor de geheelc wereld niet terug willen houden."
Hierop vertrok Mattheus met een vrolijk hart des
nachts in het geheim. Zonder ongeval bereikte hij de
grenzen en kwam te regter tijd in Herrnhut aan,
met een paar stuivers in zijnen zak. In het begin
kon hij, zelfs met den meesten vlijt te naauwernood
in zijn levensonderhoud voorzien. Dit was echter een
klein bezwaar, vergeleken bij het verdriet, hem ver-

oorzaakt door de droevige tijdingen welke hij uit zijne
ouderlijke woning ontving. Een neef van Mattlicus had
zich bij hem gevoegd te Herrnhut, en de vaders dezer
jongelingen werden streng gestraft voor de vlugt hun-
ner beide zonen : zij waren in boeijen geslagen en tot
dwangarbeid veroordeeld. De vader van Mattlicus werd
na eene korte gevangenschap weder in vrijheid gesteld,
maar zijn oom bleef bijna tot den dag zijns doods in
den kerker. De twee jongelingen keerden naar Moravi�
terug, en besloten om, zoo mogelijk, de vlugt hunner
bloedverwanten te bewerkstelligen. Hoewel zij toen hun
voornemen niet konden ten uitvoer brengen, werden
toch de overige familieleden langzamerhand allen in
Herrnhut hereenigd, maar in diepe armoede gedom-
peld, want al hunne have hadden zij achter moeten
laten. Zoo was dan zijn grootste aardsche wensch ver-
vuld, maar Mattlicus Stach had nog volstrekt geen
vrede. Niettegenstaande zijne godsdienstige opvoeding,
waren zijne oogen nog niet geopend, om den waren zin
des Evangelies duidelijk te verstaan, zoodat hij trachtte
door zijne eigene geregtigheid den vrede zijner ziel te
verkrijgen. Zijne angst werd vergroot door de verkeerde
meening die in dezen tijd onder de broederen heerschte,
namelijk dat een Christen noodzakelijk de volle verzckerd-
heid moet bezitten dat zijne zonden vergeven zijn. Om
deze te verkrijgen, vastte, waakte en bad hij, soms
geheele nachten, totdat zijne krachten hem begaven.

Eindelijk, bijna tot wanhoop gebragt, riep hij uit: //Heer!
ontferm u over mij, ik ben verloren!" �Maar," zekle
hij, //in dezen tijd van hopelooze ellende openbaarde
zich de Vriend, die mij gezocht en gevonden had,
aan mijne ziel, hoewel ik het niet durfde gelooveu,
en mijne ooren werden geopend om zijne stem te hooren,
die tot mij sprak: Vrede zij u. Sedert dien tijd had ik
vrede, en dankte God geduriglijk in mijn hart, hoe-
wel ik tot niemand over mijne groote blijdschap sprak."
Erederik Boehnisch was de zoon van eenen molenaar
uit Kunewald, in Moravi�. Even als Mattheus Stach
genoot ook hij den zegen van een goed voorbeeld en
eene godsdienstige opvoeding in zijns vaders huis.
Daar het hun verboden was de openbare godsdienst-
oefeningen volgens hun geweten te houden en zij aan
geene andere eeredienst konden deelnemen dan aan die
der Roomschc kerk, waren de ouders van Frederik
Boehnisch en eenige buren die hetzelfde geloof hadden
omhelsd, gewoon van om tijd tot tijd zarnen te komen
en met elkander te bidden en de liederen te zingen
die door de herinnering aan vrome voorouders en door
eeuwenlange vervolging aan de gemeente der Broederen
dierbaar geworden waren. Bij deze zamenkomsten werd
de Heilige Schrift gelezen, en zoo goed mogelijk uit-
gelegd door de broeders over welke wij hierboven
spraken, en die als zendelingen onder hunne verstrooide
geloofsgenooten werkten.

Toen Frederik twaalf jaren oud was, werd het hem
vergund voor de eerste maal eene dier bijeenkomsten
bij te wonen, en hij was zoo diep getroffen door de
gebeden en vermaningen welke hij daar hoorde, dat
de indruk daarvan nooit geheel uit zijn hart werd weg-
genonien. Van dezen dag af besloot hij, zoo spoedig
eene gelegenheid zich zoude opdoen, zijne geboorte-
plaats te verlaten en een oord te zoeken waar hij opcu-
lijk en zoo dikwijls als hij wilde, God zoude kunnen
aanbidden met zijne medegeloovigen. �Ik vroeg," zeide
hij, _f/waar ik zulk eene plaats zoude kunnen vinden;
en het antwoord was: In Saksen, ten westen van
hier. Hierop ging ik eiken dag in den tuin en knielde
met het aangezigt naar het Westen gekeerd. Vurig
en dikwijls bad ik met tranen dat Goil mij naar die
plaats mogt brengen." Twee jaren waren verloopen toen
een van de zendelingbroeders, wiens woorden het hart
van Trederik zoo zeer bewogen hadden, weder in
Kunewald kwam. Hij was op weg om andere oorden te
bezoeken, waar huisgezinnen van de broederen woon-
deu, die onder de Rooinsch-Katholieke bevolking ver-
spreid waren. De knaap vroeg verlof hem te mogen verge-
zellen; maar hij was nog te jong om volkomen ver-
trouwen te kunnen stellen op zijne staudvastigheid en
voorzigtigheid. Zijn vader, die bij ondervinding wist,
hoe naauwlettend de bewegingen der broederen werden
nagegaan, en die vreesde dat zijn vriend door zijnen

zoon in ongelegenheid konde geraken, wilde zijne toe-
stemming niet geven. Kort hierop kregen echter de
bewoners van Kunewald berigt van de nieuwe kolonie
welke zich juist te Berthelsdorf gevestigd had. Een
klein gezelschap, en hieronder een naaste bloedverwant
van Boehnisch besloot, zoo mogelijk, derwaarts te
verhuizen. Prederik smeekte zoo dringend om met hen
mede te mogen gaan, dat zijn vader en zijne moeder
hierdoor bewogen werden hunne toestemming te ge-
ven. �Wij vertrokken/\' zegt hij, ,/op Palmzondag
tegen het vallen van den avond, en omstreeks Paschen
bereikten wij veilig eene stad, waar het den Protestan-
ten vergund werd om in het openbaar godsdienstoefening
te houden. Hier hoorde ik voor de eerste keer mijns
levens eene preek van een predikant der Hervormde
kerk. Den volgenden Zondag kregen wij Berthelsdorf
in het gezigt. Slechts drie huizen waren er tot dus
verre op den Hutberg gebouwd en deze waren nog
niet voltooid. Maar mijn hart vloeide over van lof en
dank, want God had mijn bede verhoord, en mij on-
der broederen laten wonen." De kracht en opregtheid
der godsdienstige beginselen van den knaap werden
nu op de proef gesteld. Hij had den overvloed van
alle aardsche goederen in zijns vaders huis achtergelaten
om van nu af in het lot te deelcn van een zeer arm
volk. Nooit berouwde hem evenwel zijn keuze. Terwijl
hij werkte en alles deed wat zijne hand vond om te

doen nu eens als wever, dan weder als tuinman ar-
beidende, was hij gelukkig en tevreden met de soberste
kost. Hij had ongeveer drie of vier jaren in llerrnhut
gewoond toen Matthcus Stach daar aankwam. Zij wa-
ren bijna even oud en sloten weldra een warm vriend-
schapsverbond met elkaar.



		ZENDING M KERK.

		EEKSTE DEEL.

		JOHANNES EGEDE EN MATTHEUS STACH. IlltWl UITGAVE 1! E T A I 11 E E l 0 I N � E X.

		UTRECHT, A. H. TEN BOKKEL HUININK.



		JOHANNE8 EGEDE. Zendeling op Groenland. 1886-1758.)

		«llit i- eeu ander die zaait en een audcr die maait.\' Ouder de dienstknechten van Christus aan wie het opgedragen werd het zaad uit te strooijen, maat niet te oogsten, zijn er welligt weinigen in later tijd geweest, wier geloof en hoop zoo zwaar beproefd zijn geworden als die van Johanues Egede, den vader der Groenlandsche zending. Hans of Johaunes Egede werd iu Noorwegen geboren, iu het jaar 1686. De eenvoudige, ruwe zeden, welke het huiselijk leven der Noor wegers kenmerken, gewennen de jongelieden vroegtijdig aan de bezigheden en de uitspanningen der ouders, zoowel te land als te water. Maar de bezigheden en de uit- spanningen, aan welke Egede deel mogt nemen, ver- minderden zijn leeslust niet; hij was zeer begeerig om kennis te vergaderen, en de lange winteravonden in de Noordsclie streken verschaften hem overvloedi- I



		��\',

		trekking heeft, de koningrijken Denemarken en Noor- wegen onder �ene regering en ��n\' koning stonden. De regerende koning Frederik IV had eenige jaren vroeger het voorbeeld gegeven eener godvruchtige on- derneming, door de oprigting van een\' zendingspost ouder de Heidenen te Tranquebnr in Oost-Indi�. Eenige gunstige vruchten verheugden reeds de harten van de getrouwe mannen die zich derwaarts begeven hadden; en de brieven, in welke zij hunne ervaringen beschreven en de wijze waarop het Evangelie ontvangen werd door de afgodische volkeren van dat land, wer- den met levendige belangstelling gelezen door de God- vreezende leden van de Deensche kerk en vonden ook hun weg in liet aangrenzende koningrijk Noorwegen. Nergens echter verwekten deze verhalen van den zeudingsarbeid meer belangstelling en medegevoel, dan in de afgelegen pastorie te Vogen. Zich zeer ver- heugende dat Christus aan de Heidenen van die ver verwijderde Indische kusten gepredikt werd, begon Egede te vragen of er geen middel zoude zijn, om diezelfde gezegende boodschap aan de in nachtelijk donker verkeerende menscheu van andere landen te brengen. De vreemde koloni�n van Denemarken, waren wei- nige in getal. Alleen Tranqucbar in Oost-Indi� en eenige klei- ne eilanden in West-Indi� behoorden daartoe. In



		18 I v

		ruizen naat Groenland werden door sommigen der volgende koningen ondernomen, maar het ijs belette eenige schepen de kust te naderen, en zij die aan wal kwamen bragten geene gunstige berigten mede. Ver- schcidene reizen namen de Denen eenige Esquimoo\'s mede; daar echter niemand hunne taal verstond, was het onmogelijk, eenige inlichting van hen te ontvangen. Het lot van deze arme lieden was allerongelukkigst: sommigen kwijnden weg uit verdriet over hunne scheiding van land en betrekkingen, anderen ont- kwamen de gevangenschap door zich in zee t3 werpen. Geheel ontmoedigd, gaven de Denen aan het einde der 11^ eeuw hunne nasporingen op; en zelfs van de Noorwegers herinnerden zich weinigen dat eene kolonie van hunne landgenootcn en mede-Christenen in oude tij- den in Groenland eene verblijfplaats hadden gevonden en dat er welligt nog nakomelingen van hen daar konden aanwezig zijn. Egede echter dacht veel over de zaak na en begon zich af te vragen, wat er kon geworden zijn van deze arme verlaten lieden. Enkel door nieuwsgierigheid ge- dreven, zooals hij meende, schreef hij aan een vriend die reeds eenige reizen als walvischvaarder naar de Davisstraat gedaan had, hem mcdedceling verzoe- kende van alles wat den tegenwoordigen toestand van Groenland en zijne bewoners betrof, liet antwoord van zijn\' vriend bragt hein tot de overtuiging, dal de



		:>0

		gen zijne plannen weerlegde en derzelvei nietigheid betoogde door bewijzen aan de rede en de Schrift out- lecnd. Maar al waren Egcde\'s tegenstanders weder- Iegd, zij werden niet tot zwijgen gebragt, en wanneer zij niet langer spotten over de dwaasheid zijner plan- nen, zij waren onbeschaamd genoeg oin de zuiverheid zijner oogmerken in verdenking te brengen. Hoewel zij hem vroeger hadden beschuldigd van wreedheid tegen vrouw en kinderen, waar hij hen noodzaakte om gemak en genoegen te verwisselen voor ontbering en gevaar in een vreemd en woest land, beschuldigden zij hem nu, dat hij een geest van onvergenoegdheid verborg onder liet dekkleed van godsdienst; zij beweerden dat zijn wensch om eene zending in Groenland op te rigten, voortkwam uit de begeerte om in de wereld vooruit te komen en niet uit het beginsel van vrooni- heid en menschlievendheid. Hij echter ging geduldig voort, getrouw zijne pligten in de gemeente volbren- gende, maar tevens de zaak van zijne Groenlandschc broeders bepleitende, telkens als zich daartoe eenc ge- schikte gelegenheid aanbood, door brieven oi\' verzoek- schriften aan hooggeplaatste personen en aan het Bestuur der zendingzaak, zijnde eenc commissie door den koning ingesteld ter regeling der zaken betreffende de Indische zending. Maar toen er zeven of acht jaren voorbij gegaan waren, zonder dat er eeuige voortgang werd bespeurd, bemerkte hij dat hij in eigen persoon de



		�>l

		>,aak behoorde voort te zetten, wilde hij hoop koes- teren op eenig gevolg. Sedert den tijd dat de wenscli oin zendeling te worden het eerst in zijn hart op- kwam, hadden zijne huiselijke omstandigheden zooda- nige verandering ondergaan, dat zij \'t hem mogelijk maakten zijn ambt neder te leggen, zonder zijne bc- trekkingen, die van zijne ondersteuning afhankelijk waren, te benadeelen echter niet zonder dat hij zeil\' er arm door werd. Hij zag dat dit otf\'er van hem ge�isehf werd, en in het jaar 171S besloot hij, met toestemming van zijnen bisschop, de gemeente Yogen in andere handen te doen overgaan. Het afscheid van haar en van vele dierbare vrienden en betrekkingen dddr wonende, was hem eene zware beproeving. Zijne begeerte om de Groen - landers te bekeeren had in gecnerlci wijze zijne ge- hechtheid verminderd jegens de kudde, die aan zijne zorg was toevertrouwd; en toen hij de laatste keer voor hen zoude prediken en hen vaarwel zeggen, was hij geheel overstelpt van droefheid. Naast God was zijne vrouw zijn steun. Zij offerde de huiselijke gemakken en het gezelschap van geliefde vrienden met zoo veel tevredenheid en instemming met den wil des Heeren op, dat haar man door haar voor- beeld werd aangemoedigd en met nieuwe kracht ver- vuld, om voort te gaan op den weg van zooveel zelf- verloochening.



		�ii

		of toovenaars te zijn, en voor wie zij zeer bevreesd waren. Sedert de komst der blanke menscheu hadden eenige Angekoks al hunne krachten op dezen beproefd, vooral op Egcdc, daar hij de voornaamste van hen scheen te zijn. Al wat in hun vermogen was, stelden zij in \'t werk om kwaad te brengen over deze vreem- delingen en hen te noodzaken om het land te verlaten. Maar ziende dat hunne toovenarijen niets baatten, verspreidden zij het gerucht dat Egcde zelf een zeer magtigc Angekok was. Gedurende het eerste jaar waren de kolonisten niet voorspoedig, noch wat de jagt noch wat de visschcrij betrof. Aan de boorden van de Baaisrivier bevonden zich veel rendieren en witte hazen, maar beide waren uitermate schuw. Toen in Februarij de vorst zeer streng werd, en de zee kookte en bruischtc, vlogen zwarte ganzen bij duizenden op het strand, maar hun vlecsch was den Europeanen niet aangenaam, hoewel het beter smaakte dan dat van andere zeevogels. Zij hadden voornamelijk op de visscherij gerekend en ge- hoopt dat deze tot aanvulling zoude strekken van den voorraad, welken zij uit Noorwegen hadden mede- gebragt; maar het eerste jaar althans, werden zij daarin teleur gesteld en vonden dat zij minder opbragt, dan de overvloed van visch in de zee�n van hun eigen land, hen had doen verwachten. Aan dezeehondenvangst waren zijniet gewoon, ook



		�37

		meeste kolonisten begonnen te murmureren tegen den lecraar, die hen naar deze akelige wildernis had ge- bragt, en allen gaven hun besluit te kennen om met het schip de Hoop, dat te Godhaab overwinterd had, naar Noorwegen terug te keeren. Egede werd daardoor in grootcn nood en mocijelijkheid gebragt. Alleen kon hij niet in het land blijven met zijne vrouw en jonge kinderen, om hen voor zijne oogen te zien wegkwijnen. Evenmin kon hij de gedachte verdragen, het werk te moeten verlaten dat hij pas begonnen had en de gelegen- heid op te geven welke hij door onafgebroken inspanning van vele jaren verkregen had, om het Evangelie in Groenland te verkondigen. Alles wat hij van de kolo- nisten verkrijgen kon, was, dat zij tot Junij wachten zouden op de aankomst van het schip dat nieuwen voorraad zoude aanbrengen. Het werd Junij, drie we- ken van die maand verliepen en geen schip was te zien. lteeds begon het volk al het goed en de gereed- schappen bijeen te brengen en de woningen af te breken. Met groote smart en vrees aanschouwde Egede die voorbereidselen tot het verlaten vau het land; daar- door toch zag hij zich zelven haast genoodzaakt mede te vertrekken. Zijne vrouw echter wederstond met zooveel standvastigheid dit besluit, dat hij zoo als hij zelf verhaalt, zich schaamde zoo veel onder te moeten doen voor haar geloofsmoed. Van het oogeu- blik af dat zij in Groenland waren gekomen, had zij



		39

		zendingswerk, beschrijft, verzekert ons dat het zeer ruwe teekeningen waren; maar hoe dan ook, ze beant-

		m hkm Wwm

		��UJ-; I»\\ �t.N\'t ml DIB XSqUIMOO\'s,



		1 �

		woningen, huisraad en menschen is reeds gewaagd; het voedsel maakte daarop geene uitzondering. Het werd gekookt en opgedischt zonder het minste denk- beeld van zindelijkheid en van een getrokken met de tanden en de vingers. Wanneer de inboorlingen eene bijzondere eer aan hun bezoeker wilden bewijzen, dan boden zij hem een stuk vleesch of walvisch -aan, waarvan zij zorgvuldig het vuil hadden afgelikt; zulk een geschenk te weigeren, werd als eene groote be- leediging aangemerkt. Niettegenstaande al deze onaan- gename omstandigheden arbeidde Egede met het meeste geduld en met de meeste volharding onder hen; ook de kinderen die reeds iets hadden overge�rfd van den geest die de ouders bezielde, verduurden welgemoed zeer vele dingen die hun weinig behaagden. Zij vonden weldra eenige speelmakkers onder de Groenlandsche kinderen, en door den gestadigen omgang met dezen, maakten zij zich hunne taal geheel eigen. Zij waren nu in staat hunnen vader te helpen aan het vertalen van eenige gedeelten der Evangeli�n. De Groenlanden waren in den beginne zeer bevreesd wanneer Egede hun voorlas, denkende dat hij een soort van toove- narij aanwendde. Zij meenden eene stem te hooren die uit het bock zelf voortkwam, en het duurde lang eer zij het durfden wagen een boek of stuk papier met geschreven schrift aan te raken. Toen zij echter zagen dal geen kwaad hun wedervoer door de aanraking van



		1(1

		toen hare kinderen verdronken waren, daar zij de ake- ligheid van dat gemis niet konden dragen. Maar de kraclit van hunne ouderlijke en in vele gevallen ook van hunne kinderlijke liefde, vormde helaas eene ver- wonderlijke en treurige tegenstelling met hunne harde en liefdelooze onverschilligheid omtrent het leed van hen, die minder na aan hen verwant waren. Egede had hunne bereidvaardigheid om vreemdelingen te her- bergen bewonderd, maar ontdekte spoedig dat deze schijnbare gastvrijheid meest uit zelfzucht voortkwam; zij gaven letterlijk, om even veel terug te ontvangen, en voor de behoeftigeu waren zij onbarmhartig. Wee- zen, en weduwen wier kinderen te jong waren om bij de robbenvangst gebruikt te worden, ondervonden zel- den hulp en mededoogen. Integendeel werden zij ge- woonlijk van hunne kostbaarste eigendommen beroofd, zoodra hunne natuurlijke beschermers overleden waren; en na hun ellendig leven zoo lang mogelijk gerekt te hebben door middel van visschen, mossels en zeegras, kwamen zij van koude en honger om. Menigmalen als een kayak (vischschuitje) omsloeg, stonden de menschen met de meeste onverschilligheid aan liet strand te kijken, wanneer het onheil geen van hunne bijzondere vrienden trof; zij schepten er zelfs vermaak in om zijne vergeefsche pogingen tot redding gade te slaan, en lieten liever voor hunne oogen den ongelukkige verdrinken, dan dat zij zich de moeite gaven om met



		, . W\'JK\'



		:.1

		gras, lage vlierstruiken , berken, wilgeboomen en ook jeneverbessen. De prachtige bloemen van de roode, kruipende azalia en menig ander klein maar fraai bloemp- je, verlevendigde het tooneel; van den zeekant gezien scheen het een zoo aangename plek te zijn, als men in zulke noordelijke streken slechts kon verwachten. Maar van de landzijde zag het er ganseh anders uit; daar was het ��ne ijsvlakte zoo ver het oog reikte. In volgende jaren toen Egede en andere Europeanen nog zuidelijker trokken, ontdekten zij meer zulke stre- ken, waar zij sporen vonden van vroegere bewoners, overblijfsels van aarden potten, menschenbeenderen en stukken van kerkklokken, welke voorheen de gemeente naar liet Godshuis zamenriepen. Menschen echter waren niet meer te vinden. Deze kinderen zijner landgenoo- ten welke Egede zoo gaarne te hulp gekomen was, waren lang van de aarde verdwenen. Op welke wijze zij omgekomen waren kou men nooit te weten komen. De overlevering van de inboorlingen aangaande hunne verdwijning, was waarschijnlijk niet van alle waarheid ontbloot, hoewel de overge�rfde haat van de Esqui- moo\'s tegen de vijanden van hunne voorvaderen, de geschiedenis met overdreven trekken had opgesmukt; bij voorbeeld, dat de ,/Kablunaet" d. z. vreemdelingen, honden waren in menschelijke gedaante. De voorvaders der Esquimoo\'s welke zij uit trots ,/Innuit" d. i. menschen noemden, waren dappere jagers; maar zij



		:,l

		liet Groenlandsch; hij vervaardigde ook eenige korte op- stellen over Bijbelsche, waarheden, welke hij ophelderde door vergelijkingen en gelijkenissen, welke manier van onderwijs hij bemerkte dat bijzonder geschikt was voor de inboorlingen. Zij hoorden zeer gaarne van de onsterfelijkheid der ziel en van de opstanding. Zij had- den door de �Angekoks" vele beschrijvingen gehoord van den tockomstigcn staat der ziel; sommigen be\\veer- den dat zij achtereenvolgends eenige aardsche ligcha- men bewoonde, anderen dat de ziel verhuisde naar een rijk jagtveld met altoos durend groen overdekt en be- volkt met tallooze diereu. Maar deze aangename wereld kon alleen bereikt worden na eeue zeer mocijelijke reis. Zij luisterden aandachtig wanneer Egede sprak van de opstanding, wanneer ziel en ligchaam weder vereenigd worden om nooit weder te scheiden en waren verrukt van dat heerlijke land te vernemen, waar geen koude, duisternis, honger, ziekte, droefheid noch dood meer zoude zijn. Maar zij hadden niet het minste begrip van hetgeen het hoogste geluk in den hemel zal uitmaken, namelijk dat daar geen zonde meer zijn zal. Toen zij tamelijk bekend geworden waren met de onderwerpen waarover de zendeling met hen gesproken had zeiden zij menigwerf: ,/wij geiooven nu dit alles, deel ons wat nieuws mede." Zij waren verwonderd en ontevre- den wanneer hij hun verzekerde, dat zij het eigenlijk niet geloofden, want dat het dan een\' geheel anderen



		5!»

		De een stierf nog jong zijnde, de andere groeide op tot een nadenkend gehoorzaam jongeling; hij werd een nuttig medehelper in het zendingswerk. Na een jaar te Godhaab te hebben gewoond vergezelde hij den ambtgenoot van Egede naar eeue plaats die men meende geschikt te zijn voor de walvischvaugst, op het eiland JVepisene, waar hij na grondig onderwezen te zijn gedoopt werd en den naam ontving van Erederik C\'hristiaan. De taak aan Egede opgedragen, om de kolonie tot eene voordeelige handelsplaats te maken, gaf hem veel moeite en zorg. De kolonisten waren tot dus ver maar zeer matig geslaagd in hun handelsbedrijf, jagt en visscherij. Egede wilde uu beproeven om den grond op onderscheidene plaatsen te bebouwen. Hij ontdooide den bodem tot op zekere diepte door het lange gras dat er op stond in brand te steken en er dan koorn in te zaaijen hetwelk goed groeide totdat het in de aren stond, maar dat geheel vernield werd door de nachtvorsten, eer het tot rijpheid was gekomen. Hij zorgde ook dat er onderzoek gedaan werd naar ertsen en metalen; hoewel Groenland er niet geheel van ont- bloot was, kon er toch niets gevonden worden dat in den handel veel waarde had. De vestiging te Ne- pisene bleek een andere bron van teleurstelling te zijn; zoodra de winter voorbij was begaf Egede zich der- waarts; hij vond al de menschen in goeden welstand



		6 I

		met het deel anders voor ��n bestemd. Zij trachtten van de Groenlanders zeehonden te bekomen, om deze met havermeel te kooken; maar met hunne gewone inhaligheid trachtten de inboorlingen voordeel te trek- kcn uit hun\' benarden toestand, en weigerden hun iets te verkoopen. Gelukkig duurde de schaarschte niet lang. Zeer laat in het najaar landde een schip met een ruimen voorraad aan boord; � de kapitein deelde hun mede, dat een vroeger afgezonden schip veron- gelukt was en dat hij zelf zeer lang door het ijs was opgehouden, zoodat hij eerst in het volgende voorjaar het zoude wagen om naar Noorwegen terug te keeren. Door al die teleurstellingen en verliezen werden, zoo als Egede wel voorzien had, de Bergsche kooplieden deze onderneming moede. De schepen welke in den zomer van 1727 aankwamen, bragten het berigt mede dat de vereenigiug afgezien had van den handel op Groenland, maar zij bragten tevens de bemoedigende tijding mede dat de koning besloten had, de zending te ondersteunen niettegenstaande de zaken voor het tegenwoordige weinig beloofden. Hij had daarom eene commissie gezonden, belast om met den handelsagent te raadplegen over de beste maatregelen ter bevorde- ring van den handel in de kolonie. Door deze schik- king zag Egede zich gelukkig ontslagen van die las- tige wereldsche bemocijenissen, welke een zoo groot deel van zijn tijd hadden ingenomen; maar hij werd helaas

		�



		ti\'.l

		geweest zijn dan de besmettelijke ziekte, die hen had weggemaaid. Sommige vrouwen, vooral die, welke zich bereid hadden getoond om te verhuizen om uit de gevangenis bevrijd te worden, hadden zich zoo zeer misdragen dat zij zich de grootste verachting van de inboorlingen op den hals haalden, die, welke ook hunne wezenlijke geaardheid mogt zijn , aan openbaar wangedrag zich zelden schuldig maakten. Zoodra de ziekte voorbij en de orde hersteld was, trachtte majoor Paars met de weinige overgebleven manschappen over de bergen te trekken, en door te dringen naar de Oostzijde, zoo als de koning hem bevolen had. De paarden waren allen dood; maar dat was minder, want de onderzoekers ontdekten weldra dat het onmogelijk zou geweest zijn zulk eene streek te paard te doorreizen. Het land was geheel met ijs overdekt, zoo glad en ongelijk, dat zij er niet eens op konden staan; overal was het gescheurd in kloven van verschillende wijdte, waaruit met sterk gedruisch het water voortvloeide. Later heeft een Eugelsch reiziger, sir Leopold M\'Clintock, de meeuing geuit, dat men het binnenste van Groenland zou kunnen bereiken door de veranderingen na te gaan in de oppervlakte der glet- schers, de spleten te vermijden, en de slingeringen daartusschen te volgen. Maar op de hoogte waar ma- joor Paars en zijne manschappen de bergen trachtten over te trekken, scheen het onuitvoerbaar; en na eene



		71»

		zij beloond werden, zal in de aantcekeningen van Mattheus Stach meegedeeld worden. Evenwel was het eerste jaar van hun verblijf in het land gekenmerkt door cen donkerder en zwarter wolk dan ooit te voren nog over Groenland gehangen had. Van de zes in- boorliugen welke in 1731 naar Denemarken waren overgebragt, waren er slechts twee blijven leven, en op deze zelfs scheen de verandering van klimaat en levenswijs zoo nadeelig te werken, dat ze naar hun land werden teruggezonden met een van de schepen, die in den zomer van 1733 van Kopenhagen naar Groenland vertrokken. Een van hen stierf onderweg; de andere kreeg zijne gezondheid en krachten terug en landde te Godhaab oogenschijnlijk in volmaakten welstand. Dadelijk begaf hij zich op weg om zijne vrienden en familie te bezoeken, die op verschillende eilanden en langs de kust verspreid waren. Men hoorde niets meer van hem, tot dat hij na twee of drie we- ken stervende naar Godhaab teruggebragt werd. Egedc zag dadelijk dat hij door de pokken aangetast was en zond aanstonds boden naar al de plaatsen in de buurt van Godhaab, om de inwoners te waarschuwen dat zij niet in het bereik der besmetting moesten komen; en zoo zij ongelukkig reeds besmet waren dat zij dan hunne woningen niet moesten verlaten. Alle waarschuwingen bleken echter te vergeefs te zijn. De arme jongen had de ziekte onbewust aan verscheidene menschen over-



		8-2

		met de doodc ligchamen der vroegere bewoners, en van lijken die onbegraven op de sneeuw lagen; aan deze bewezen zij de laatste dienst door hen te begra- ven, en hen met steenen te bedekken. De Groenlan- ders hechten over het algemeen veel aan het begraven hunner dooden , maar in de tegenwoordige omstandig- heden werd het nagelaten. Een opmerkelijk voorbeeld van kalme voorzorg kwam ter oore van Fgede. Op een der eilanden waren de eenig overgeblevene lc- vende wezens een klein meisje geheel met pokken overdekt en drie jongere broeders. De vader had al zijne overige betrekkingen en naburen begraven. Ge- voelendc dat hij niet lang meer zoude leven , had hij een steenen graf gereed gemaakt waarin hij zich neer- legde en zijn jeugdig dochtertje verzocht hem met hui- den te overdekken, nadat hij haar eerst nog medegc- deeld had dat hij het voedsel voor haar en hare broeders nog bezorgd had, bestaande in twee doodc zeehonden en eenige gedroogde haringen, waarvan zij zouden kunnen bestaan totdat zij de plaats konden be- reiken waar de Europeanen zich bevonden. De ziekte duurde tot den zomer van 1734 nadat zij zich over een groot deel van het land had uitgestrekt. Meer dan twee duizend menschen stierven en vele mijlen ten noorden en zuiden van Godhaab was het land ont- volkt. Het medelijden en de zorg welke de lijders ondervonden van Egedc en zijn gezin trof sommiger



		s.-,

		aanvallen minder dikwijls en minder hevig terug. Zoo veel hem mogelijk was, besteedde hij nog alle zijne krachten ten dienste van het volk. V��rdat hij de ko- lonic verliet herkreeg hij de noodige kracht om voor de laatste maal het evangelie hun te prediken; hij koos tot tekst Jes. 49 : 1. �Doch ik zcide : ik heb te vergeefs gearbeid, ik heb mijne kracht onnuttelijk en ijdellijk besteed; gewisselijk mijn regt is bij den Heer, en mijn werkloon is bij mijnen God." Hij hoopte steeds dat God zijne wegen aan dit volk be- kend zoude maken; en er waren wel eenige aandui- dingen, hoewel nog naauwelijks te ontdekken, dat het woord der waarheid, hetwelk hun zoo lang gepredikt was, ten minste in het gemoed van sommigen ernstig nadenken had gewekt. Eenige weken te voren was een vreemdeling van een afgelegen oord aan de zuidelijke kust, Egcde komen bezoeken, welke door hem met zijne gewone vriendelijkheid was ontvangen en wien hij getracht had eenig begrip te geven van de dingen die tot zijnen vrede dienden. De man was opmerkzaam geworden. Xadat hij Godhaab verlaten had, dacht hij na over hetgeen hij had gehoord en was niet tevreden voor dat hij meer wist. Zijne bezigheden bragten hem naar de plaats waar de Moravische zendelingen hunne tenten voor de visscherij hadden opgeslagen. Deze meenden dat hij hen opzocht, om een deel van zijn voorraad voor hunne ijzerwaren te verwisselen. Na



		S!»

		�PAUL EOEDE."

		bedeukingen van eenigc christen-geworden inboorlin- gen, die hem daarbij behulpzaam waren en die meenden dat hunne landslieden een slecht gebruik zouden maken van eenige daadzaken in de heilige boeken verhaald; b. v. den moord van Abel door zijn broeder Ka�n; het bedrog waaraan Jacob zich schuldig maakte tegen- over zijnen vader, en meerdere voorbeelden van meu- schelijke zwakheid en zonden, welke het leven der aartsvaders bezoedelden. Dat deze waardige menschen die pas uit de heideusche duisternis bekeerd waren, zulke vrees koesterden is zeer natuurlijk; maar het komt ons vreemd voor dat Paul Egede zoo veel daaraan



		MATTHEUS STACH, EN ZIJNE MEDGEZELLEN. DE STICHTERS DER MORAVISCHE ZENDINGSPOSTEN IN GROENLAND EN LABRADOR.

		In het begin der 18^ae eeuw waren er nog eenige nakomelingen vau de gemeente der Broederen in Mo- ravi�\' overgebleven, en onder deze de ouders vau de zendingbroeders, wier arbeid liet hoofdonderwerp van de volgende bladzijden uitmaakt. Door hunnen nede- rigen stand en hunne armoede eenigzins tegen ver- volging gewaarborgd, waren zij nu en dan echter blootgesteld aan strafbepalingen, die meer of minder hard werden toegepast, al naar mate de gezindheid van den regerenden keizer of de politieke toestand der tijden zulks medebragten. Sedert lang was de uit- oefening hunner openbare godsdienst verboden; ook was het voor hen gevaarlijk als het ontdekt werd dat zij andere bijbels bezaten dan de Eoomsch-Katholieke vertaling, of wel hunne eigene Liturgie. en andere godsdienstige werken. De voorvaders van Mattheus Stach en van zijne broedereu hadden allen voor hun



		dl

		velen eene toevlugt in deze huiden. Een klein gezel- schap, dat in 1722 verhuisde, werd in de Lausits (eene landstreek gelegen tusschcn beide bovengenoemde lan- den) vriendelijk ontvangen, en de graaf van Zinzen* dorf, Heer van Berthelsdorr\', moedigde hen aan zich op zijn landgoed te vestigen. Dien ten gevolge bouw- den zij op eenen heuvel, den llutberg genaamd, een dorp, dat zij Ilermhut (de hoede des Heeren) noemden.

		�HERRNHTT." De aanvoerder van dit kleine gezelschap was een bij- zonder krachtig en godvreezend man, Christiaan David genaamd. Toen hij voor zijn volk zulk een veilig toe- 7



		IOC.

		doen nu eens als wever, dan weder als tuinman ar- beidende, was hij gelukkig en tevreden met de soberste kost. Hij had ongeveer drie of vier jaren in llerrnhut gewoond toen Matthcus Stach daar aankwam. Zij wa- ren bijna even oud en sloten weldra een warm vriend- schapsverbond met elkaar. De familie van Johannes Beek had velerlei vervolging ondergaan wegens het vasthouden aan hun geloof. Zijn grootvader, wiens gezondheid door de folteringen ge- knakt was, stierf nog jong zijnde en liet twee zonen na, die aan hunne moeder ontnomen werden om in de Rooinsche kerk te worden opgevoed. Maar in het hart van den oudsten knaap, had het onderwijs zijner ou- ders te diepe wortels geschoten , dan dat het konde worden uitgeroeid. De vrucht openbaarde zich door den ijver waarmede hij op lateren leeftijd de Schrift onderzocht en onder zijne buren allen opzocht welke eenige begeerte toonden om God to dienen. Hij trachtte hen te overreden zich met hem te vereenigen in het verga- deren van godsdienstige kennis en het doen van andere werken van liefdadigheid. Vooral droeg hij zorg om zijn zoontje Johan in het Woord van God te onderwijzen. Toen de knaap oud genoeg was om onder vreemden in dienst te treden, liet zijn vader hem met deze woorden gaan : «Mijn zoon, houd den Heer uwen God steeds voor oogen, dan zal het u welgaan voortijd en eeuwigheid." //En gedurende eenigen tijd," zeide Johannes Beek, nam



		107

		ik deze vermaningen zeer ter harte, maar langzamer- hand vergat ik ze en werd onverschillig omtrent alles wat God behaagde. Oj> zekeren dag echter, dat ik met mijns meesters werk bezig was, zag ik in een Nieuw Testament en viel mijn oog op deze woorden: Ik weet uwe werken, dat gij noch koud zijt, noch heet. Ik las de volgende verzen en die woorden waren als vuur, zij doordrongen mijn gansche hart." Dit bleek het keerpunt te zijn in het leven van Johannes Beek. De schaamte en smart waarmede hij vervuld was van wcge zijn laauwhcid in ondankbaarheid jegens zijnen Zaligmaker, werden gevolgd door het levendige geloof in de verzoening derzelve. �Ik zag Hem," zeide hij, /,als het ware voor mijn oogen gekruist, om mijne zonden, en was vervuld met eene onuitsprekelijke dankbaarheid en begeerte om Hem te verheerlijken." De verandering welke in den jongeling plaats greep trok weldra de aandacht zijner kameraden, tot wie hij dan ook openlijk sprak, hen waarschuwende en hen smeekende zich met geheel hun hart tot den Heer te bekeeren. Eenige werden door zijne vermaningen ge- wonnen, en op hunne beurt begonnen zij over het Evangelie tot hunne buren te spreken. Na verloop van tijd werden velen opgewekt meer ernstig de dingeu te bedenken die tot hunnen vrede dienden; zij begonnen zamen te komen om te bidden en de H. Schriften te lezen. Onder hunne buren werd deze nieuwe godsdienst-



		108

		ijver door sommigen goedgekeurd, door anderen be- spot, maar de overheden uit den omtrek waren diep gekrenkt en maakten een einde aan de bijeenkomsten door de gevangenneming van Johannes Beek, en van een ander jongeling die er eeue eerste plaats had be- kleed. De beide jongelieden werden veroordeeld om ieder afzonderlijk in boeijen geslagen te worden, en men deelde hun slechts zoo veel brood en water toe als noodig was om hen in het leven te behouden, �eck vooral werd zeer streng behandeld, maar hij ontving genade om standvastig te blijven en heeft later gezegd dat de blijvende bewustheid van Gods nabijheid, hem zijne gevangenis tot een te //nis had gemaakt. Toen de gevangenschap eenigen tijd geduurd had, verkreeg Becks medegevangene eenige meerdere vrijheid van zijnen bewaarder; het werd hem zeli\'s vergund nu en dan in de gevangenis roud te loopen. Hij maakte van zijne vrijheid gebruik om de cel te bezoeken, waarin zijn vriend in boeijen lag, en te zamen beraamden zij het plan om te ontvlugten en vonden een middel om de ijzers los te maken. Zij klommen met goed gevolg over de muren der gevangenis, maar hunne vlugt werd ontdekt voordat zij eene halve mijl van de stad ver- wijderd waren. Het gelukte hun evenwel, nicttegen- staandc zij hevig vervolgd werden, zich in het kreu- pelhout te versteken en zich daar te verbergen, tot dat zij eindelijk konden ontvlugten. Zij hadden geld



		lil!)

		noch voedsel, zoodat zij tot Breslau hunnen weg al bede- lende voortzetten; hier had een van hen Luthersche beken- den , bij wie zij hoopten eene schuilplaats te vinden. Maar toen zij nog ver van\'de stad verwijderd waren, werd een arm landbouwer getroffen door hun uitge- hongerd en lijdend voorkomen. Hij nam hen in zijn huis en onderhield hen liefderijk gedurende eenige dagen. Bemerkende dat zij vlugtelingen uit Moravi� waren, sprak hij tot hen over flcrrnhut. Dit was de eerste keer dat zij van deze volkplanting hoorden, en terstond besloten zij zich liever derwaarts dan naar Breslau te begeven; nadat zij nog met vele bezwaren hadden te worstelen gehad, bereikten zij veilig de schuilplaats der broederen in den zomer van 1732. Graaf van Zinzendorf de liefdevolle beschermer der gemeente te Herrnhut was reeds begonnen hare aan- dacht te vestigen op den treurigen toestand der hei- denwereld. Gedurende zijne studi�n aan de hoogeschool, was de ernstige begeerte in hem ontwaakt om een werktuig te worden in Gods hand ten einde het woord des levens onder heidenscue volkeu te verspreiden. Aan dezen hartewensch kon niet voldaan worden voor het jaar 1731, toen hij de krooning van Christiaan VI in Ko- penhagen bijwoonde. In deze stad ontmoette hij twee Groei�anders die door den eerwaardigen Egede gedoopt waren, en met leedwezen vernam hij, dat de zending



		110

		in Groenland zoude opgeheven worden. Zijne dienaren spraken ook /net eenen gedoopten neger van St. Tho- mas, die met ernst er op aandrong dat christen-zen- delingen tot zijne in slavernij verkeerende landgcuoo- ten zouden gezonden worden. Hij scheen groot belang te stellen in het lot zijner zuster, welke hij achterge- latcn had op dat eiland en die, zoo als hij zeide, dikwijls den grooten God aanriep, om toch iemand te zenden die haar den weg tot Hem mogt toonen. He Graaf verschafte hem de gelegenheid om zijne zaak in eenc openlijke vergadering aan de broeders te Herrn- hut bekend te maken. Toen hadden zijne voorstellingen en smeekingen zulk eene uitwerking, dat twee van hen die hierbij tegenwoordig waren, Leonard Hober en een ander, zich aanboden naar St. Thomas te gaan, niet- tegenstaande het hun werd voorgehouden dat zij zich als slaven moesten laten verkoopen, wilden zij toegang tot de negers verkrijgen. Den 21^stl" Augustus 1732, zeilden zij uit, tien jaren na de stichting van Herrnhut. In dezen zelfden tijd werd ook het zendingsplan naar Groenland besproken. Daar dit land onder de bescherming stond van het Deensche gouvernement, hetwelk den broederen zeer toegenegen was, scheen dit wel geschikt te zijn ter vestiging van eenen zen- dingspost. Mattheus Stach en Frederik Boehnisch had- den beiden, ieder afzonderlijk het voornemen opgevat, zich tot deze dienst aan te bieden. Na ern naauwkeurig



		111

		onderzoek naar de redenen van zulk eene onderneming werd het aanbod aangenomen; maar de zending naar St. Thomas had zoo zeer de middelen der kleine ge- mcente uitgeput, dat zij de zending naar Groenland uitstellen moest tot Januarij 1733. In dien tusschentijd was Frederik Boehnisch op eene verre reis uitgezonden, om eenige zaken voor de gemeente te verrigten, en in zijne afwezigheid bewil- ligde Christiaan Stach er in, om zijn neef Mattheus te be- geleiden. Christiaan David ging met hen, dewijl zij nog zoo jong en onervaren waren. Zijn plan was naar Europa terug te keercn zoodra hij de zending goed gevestigd zoude zien. Onze reizigers trokken ove�. Hamburg naar de Deenschc hoofdstad, maar badden te naauwernood eenige reisbehoeften behalve de meest noodige kleedingstukken. In Kopenhagen werden zij vriendelijk ontvangen door professor Ewald,lid van het Zendingscollegie, en door andere vreemden aan wie zij waren aanbevolen. Hun voornemen om naar Groenland te gaan werd echter als eene hersenschim beschouwd, vooral zoo lang liet lot der Deensche zending te God- haab nog onbeslist bleef. Doch zij sloegen weinig acht op de donkere voorspellingen welke men hun deed, en geloofden dat Hij, die hen tot dit werk geroepen had, hen in de uitvoering zoude ondersteunen. Weldra vernamen zij, dat Zijne Majesteit vergund had nog een ander schip naar Oodhaab te laten vertrekken,



		112

		en nu wendden zij zich tot des Kouings kamerheer met het verzoek daarmede den ovcrtogt te mogen ma- ken. Hun eerste bezoek bij dezen minister was niet weinig ontmoedigend. Het moest dezen inderdaad wel vreemd schijnen, dat jongelieden, die noch de voordee- lcn der wetenschap, noch die der ondervinding bezaten , daar hoopten te slagen, waar de onvermoeide pogin- gen van den vromen en geleerden Egede zoo weinig hadden tot stand gebragt. Maar toen hij bij nadere kennismaking overtuigd werd van de diepte van hun geloof en van de opregtheid van hun voornemen, werd hij hun warme vriend, bood gewillig hun ver- zoekschrift bij den koning aan, en gebruikte al zijnen invloed ten hunnen gunste. Men zegt dat hij gebruik maakte van dezen bewijsgrond, dat God ten allen tijde de dingen die zwak, en dwaas en niets zijn in de oogen der wereld, als werktuigen gebruikt heeft om zeer groote voornemens ten uitvoer te brengen, opdat de menschen Hem alleen de eer zouden geven en niet steunen op eigene wijsheid en magt. De koning, door de voorstelling van zijnen minister bewogen, willigde hun verzoek in en schreef eigenhandig ecnen aanbe- velingsbrief aan den zendeling Egede. De kamerheer stelde hen ook aan verscheidene heeren voor, die veel konden doen door hunnen stand en hunne vroomheid. Deze droegen dan ook mildelijk bij tot de onkosten van hunne reis en hunne voorgenomen vestiging. Toen



		113

		men hen eens vroeg hoe zij op Groenland in hun onderhoud dachten te voorzien, antwoordden zij dat zij steunden op het werk hunner handen en op den zegen van God, en dat zij zich een huis wilden bouwen en hun- nen eigen grond bearbeiden, opdat zij niemand lastig mogten vallen. Op het antwoord dat zij geen hout zouden vinden, daar het land weinig anderi was dan eene naakte rots, hernamen zij : »Dan zullen wij een hol in den grond graven en daar wonen." �Neen," zeide de kamerheer, �tot die noodzakelijkheid zult gij niet gebragt worden. Uier zijn vijftig dollars; koopt bouwstofreu en neemt deze mede." Met deze en andere giften kochten zij balken, planken en latten; werk- tuigen voor landbouw, metsel- en timmerwerk; ver- scheidene soorten van zaden en wortels; gereedschap- pen om te visschen en te jagen; huisraad, boeken, papier en levensmiddelen. Aldus uitgerust namen zij een dankbaar afscheid van het hof, waar zij zoo gastvrij onthaald waren en gingen den 10^dcu April aan boord van des konings schip Caritas. De gemeente te Herrnhut had de ge- woonte aangenomen om teksten uit de Heilige Schrift bijeen te verzamelen voor eiken dag des jaars. Deze verzameling werd genoemd het �Dagelijksehe Woord"; het gaf een onderwerp aan de hand voor afzonder- lijke overdenking en tevens voor de openbare besprc- kingen. Nog lang herinnerden zich de broeders dat



		111

		de dagtekst, voor den 10\'^lL" April, toen hunne zen- dclingen zich inscheepten voor eene onderneming, die zoo dikwijls alle hoop scheen te verijdelen , dit woord was : �Het geloof is een vaste grond der din- gen die men hoopt, en een bewijs der zaken die men niet ziet" (Hebr. XI : 1). In dit geloof gingen zij onder zeil, en werden niet ontmoedigd door de onuit- sprekelijke moeijelijkheden der volgende jaren, totdat, zij en hunne broederen ten laatste de vervulling za- gen van hunne hoop. Op den drie en dertigsten dag hunner reis kregen zij de kust van Groenland in het gezigt; maar een hevige storm die vier dagen aan- hield en die door eene algehecle zonsverduistering was voorafgegaan, dreef hen zestig mijlen terug. Den 20^5tc" Mei wierpen zij het anker in de Baaisrivier en begroetten met blijdschap de ijsklippen en de onbe- schaafde bewoners van een land, hetwelk zoo lang het onderwerp hunner gedachten had uitgemaakt. Terstond na hunne landing bezochten zij den heer Egede, die hen hartelijk welkom heette en hunne hoop bevestigde dat, hoc donker de tegenwoordige toestand der zaken ook mogt zijn, het licht des Hee- ren nog over Groenland zoude opgaan. Hunne eer- ste zorg was eene plaats te zoeken waar zij hunne woning konden opslaan. Zij kozen een stuk land tusschen den haven en de factorij in het dorp God- liaab, op de zuidwestzijde van een klein schierei-