^H�\' 4*. ^f\'

lothee\'k
NEDERL. 7 .OnJGSHOfartG
OEGSTGEEST.

DE ESEIMOS IK GBOENLAO EN LABBADOB.

UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK UTRECHT

NEDERL ZENDING.ii�uESCHOOI

in Groenland en Labrador.

LAND, VOLK EN ZENDINGARBEID,
VOOR JONGELIEDEN GESCHETST

Voorwoord.....................................vu on ix

I. Groenland. � Krik Roodkop...................... 9

Hans Kgede....................................... 10

Land en volk. � I. Land- en luchtgesteldheid........ 25

II. Lichaamsbouw.� Sieraden. � Kleeding....... 30

lil. Kaam. � Taal. � Verstandelijke vermogens. �
Vijandige ontmoeting met de Indianen. �

Vredelievendheid. � Liefde tot liet Vaderland. 35

IV. Woningen................................... 46

V. Vaartuigen: Kajak. � Oeiniak. � Sleden. �

Sneeuwschoenen. � Sledevaart............... 52

VI. Wapenen. � Jacht en vischvangst. � Rendieren,
vossen, bizons en vogels. � Robben, walrussen,

walvisscben. � Ijsberen.................... 00

VII. Gulzigheid. � Bezoek van vrienden. � Spijskaart.�

Spelen.................................... 77

VIII. Bewaring van vleescb. � Slachtoffers van koude

en honger � Begrafenis.................... 80

IX. Godsdienstbegrippen.......................... \'dl

Hans L\'gede in Groenland....................... 101

O roe n land onder de zendelingen der bioeder-

gemeente....................................... 111

Tegenwoordige toestand........................ 130

II. La.bra.DOR. � Land on bevolking in ouden tijd...».. 142

Labrador bezocht door zendelingen. � Eerste

bezoek door Erhardt 1740. � Tweede bezoek door

Jens Haven 1704 � Derde bezoek met Drachart 1765. �

Strijd. � Karpik ontslaapt in den Heer. � Hartelijke

ontvangst der broeders 1770...................... 147

Labrador bewoond door zendelingen. � Zen-
dingspost te Na�n. � Manoeina. � Anauk� sterft in
den Heer. � Ontdekkingsreis van Jens Haven. � Nieuwe
kapel ingewijd te Na�n 1770. � Een toovenaargedoopt. �
Zendingsfeest te Okak 1770. �Zendingspost te HolIen-
tlial 1782. � Hoffenthal geeft veel stof tot droefheid. �
De zending op Labrador op \'t einde der 18de eeuw... 160

Merkwaardige opwekking....................... 172

Het zend ingscb ip................................ 181

Nalezing. � Allerlei nood. � De Heilige Schrift in de
landtaal. � Scholen. � Wat robbenvangers in den
nood deden. � Schipbreukelingen geherbergd. � Mede-
lijden. � Op de foiellonvangst.................... 187

Naast de vele verhalen, die voor de jeugd ge-
schreven worden, vinde dit werkjeeene bescheidene
plaats.

Terwijl het den jongelieden op \'t gebied van
land- en volkenkunde voert, maakt het hen tevens
bekend met de zegepraal des Evangelies en met
de geloofshelden, die daartoe hebben medegewerkt.

Behalve uit zendingsbladen en andere geschriften
heb ik vooral geput uit Dr. G. C. Burkhardt\'s
wDie evangelische Mission unter den
Eskimo in Gr onland und Labrador,
ganzlich u mgearbei te t und bis au f die
Gegenwart fortgefiihrt" von Dr. R. Grunde-
mann, 18 76.

AAN MIJNE JEUGDIGE LEZERS EN LEZERESSEN

Gij leeft in een tijd, dat er veel gereisd wordt.
De gelegenheden om te reizen zijn zoo veelvuldig,
dat een tocht naar Berlijn, Parijs of\' Weenen tegen-
woordig niet tot de zeldzaamheden behoort. De
stoom heeft de afstanden zoozeer doen inkrimpen,
dat men in �ene week uit en t\'huis kan zijn en
in den tusschentijd een weg kan afgelegd hebben,
welks lengte ieders verbazing wekt.

Kennis van landen en volken is voor u van veel-
zijdig nut.

Ook wij willen eens reizen, maar al pratende.
Of liever, ik wil u over een volk spreken, dat
door de reizigers al zeer weinig bezocht wordt.
Maar juist daarom willen wij dat volk eens lee-
ren kennen. Over Franschen, Engelschen en Prui-
sen praat ieder, maar wie bemoeit zich met de
menschen, die wij bedoelen, die in landen wonen

waar men geen spoorwegen, stoombooten of tele-
grafen kent, met menschen, die niet maaieu, om-
dat zij niet /.aaien, en die bijna niets anders eten
dan vleesch en visch; kortom met de Eskimo\'s!\'

Dat deze mensehen wel een oogenblik onze aan-
daclit waard zijn, blijkt uit de groote streek lands,
die zij bewonen. Gij weet, dat de .loden onder
alle hemelstreken en in alle werelddeelen worden
aangetroffen, maar na de Joden bewonen de Es-
kimo\'s het grootste landgebied. Hadt ge dit wel
gedacht? Ik wil u op dit oogenblik geen moei-
lijke berekeningen voorleggen ; maar ik verzoek u
om in uw atlas, of op het kaartje, dat ik hierbij ge-
voegd heb, Groenland op te zoeken, en als gij dan
vandaar uw oog laat gaan over het noorden van
Amerika tot aan de Behringstraat, en daarbij een
deel voegt van Noordoost-Siberi� tot aVn de Ko-
lyma-rivier, dan hebt gij een streek lands zoo
groot als van Lissabon en Portugal tot Tomsk in
Siberi�. Daar overal in \'t Noorden, op eene lengte
van meer dan duizend uren, wonen Eskimo\'s!
Maar zij wonen zeer uiteen. Verbeeldt u : hun
getal bedraagt nauwelijks honderd duizend
zielen! Eenigen onder hen wonen zoo afgelegen
en afgezonderd op eilanden, dat zij zich voor de
eenige menschelijkebewonersdes aardbodems houden.

Gij zult nu van zelf, hoop ik, begrijpen, dat,

wat ik u van de leefwijze, cie zeden enz. der Es-
kimo\'s vertellen zal, niet op alle Eskimo\'s zonder
onderscheid toepasselijk is. Ik zal enkel over de
Eskimo\'s van Groenland en van Labrador spreken �
en ook tusschen dezen is nog eenig verschil.

En nu, vriendjes! terwijl gij deze bladen
lezende uit en toch t\'huis zijt, wensch ik u
een waarlijk goede reis.

Weat."Li»itft« y. Pfrro iflo______jtki i fro jao 100 Oo Go

lV<»alin.3 *= C* Bof-Uth. Amat.

I.
G II O E N L A N D.

\'t Was in \'t jaar 982, dat een schip van lJs-
land komende, westwaarts zeilde. Wel moesten \'t
koene mannen zijn, die zich in zulk een gebrek-
kig vaartuig op de woeste zee durfden wagen, om
een land _wvan ijs en sneeuw" op te zoeken, dat
een der stoute schippers twaalt\' jaren vroeger ge-
zien had. Hij vooral, die het roer in handen had,
was met moed bezield en zocht een ander vader-
land. Want IJsland was zijn eigenlijk vaderland
niet. Reeds als jongeling was Erik Rauda (Rood-
kop) � zoo heette hij, � met zijn vader, die
wegens een beganen moord vluchtte, uit Noorwe-
gen naar IJsland gekomen. Daar had hij menig

bloedig gevecht geleverd en had met zijne gelrou-
weu langen tijd tusschen de woeste bergen rond-
gezworven, lot hij eindelijk den avontuurlijken
tocht naar \'t Westen maakte, en zich door niets
liet beangstigen, ook niet door de drijvende ijsber-
geu, die menigeen der zijnen deden beven.

Eindelijk zagen zij \'t land. \'t Was door barre
klippen geheel omzoomd. Aan landen was niet te
denken. Het drijlijs belette dit. Na dagen ach-
tereen eerst zuidwestwaarts en verder noordwaarts
gezeild en nergens anders dan naakte rotsen en
met ijs en sneeuw bedekte bergen gezien te hebben, be-
sloot Krik op een der vele eilanden te overwinteren.

\'t Zou geen wonder geweest zijn, indien deze
varensgezellen, hoe gehard en aan ontbering ge-
woon zij ook waren, dit land zoo spoedig mogelijk
verlaten hadden. Maar Krik hield volj» zette den
volgenden zomer zijn onderzoek voort, voer een
der vele baaien al verder en verder in, en ont-
dekte eindelijk groene heuvelen en weiden mei.
bonte bloemen en beziesl ruiken vol zwarte en roode
vruchten. In \'t stille water der baai speelden scha-
reu van zeehonden en in de heldere beken be-
merkte men voortreffelijke zalmen. Welk een
vreugd! Nu was \'t met de ontberingen van Erik
en de zijnen gedaan! In blijde verrukking aan-
schouwden zij het voor hen liggende land en be-

groetten het met deu naam, dien het tot op den
huidigen dag draagt: Groenland.

Op zijne verdere tochten langs de gevaarlijke
kusten vond Erik al de plaatsen, die nog heden
voor bewoonbaar gehouden worden. De uitlok-
kende schildering, die hij van zijne woonplaats naar
IJsland zelf overbracht, bewoog vele IJslander*
om ook naar Groenland te verhuizen, waar ze op
verschillende plaatsen zich nederzetten.

De kolonisten deden voortdurend zeetochten naar
IJsland en Noorwegen, van waar telkens nieuwe
landverhuizers naar Groenland kwamen, die aan
de oostelijke of aan de westelijke kust gingen
wonen. Het tegenwoordige Julianehaab was de
voornaamste plaats en de zetel van Erik.

Deze eerste, ons bekende Groenlanders waren
Heidenen, die waarschijnlijk ook bloedige offers
aan hunne goden brachten. In \'t jaar 999 zond
Erik zijn zoon Leif naar Noorwegen, waar hij aan
\'t koninklijke hof vriendelijk ontvangen werd. Hij
bleef er een jaar, ontving onderricht in den Chris-
telijken godsdienst, weid gedoopt en kwam met
een priester naar Groenland terug, vol begeerte
om daar het Christendom in te voeren. De naam
van den priester is ons helaas! onbekend. Het
grootste deel van den zendingarbeid nam Leif zelf
op zich. Zijne moeder Thiodhilde was de eerste,

die zich liet doopen. Daarop trok hij van plaats
tot plaats, en vond, althans in \'t zuiden, bij geen
enkel hoofdman ernstigen tegenstand. En toen de
hoofdmannen voor gingen, volgde het volk van
zelf. In het noorden werden het langst heidenen
gevonden. Ook Erik wilde zijne oude goden niet
vaarwel zeggen, maar legde toch zijn volk
geen hinderpaal in den weg, zelfs liet hij toe,
dat op zijne woonplaats, het middelpunt der
geheele kolonie, eene Christelijke kerk werd ge-
bouwd.

Wij moeten ons van deze verandering van gods-
dienst geen te groot denkbeeld maken. Alleen de
uitwendige vormen waren verwisseld. Men had
nieuwe namen, maar behield de oude voorstellin-
gen. Van zinsverandering en vernieuwing des
levens was niets te bespeuren. Veetftn tusschen
personen en partijen bleven bestaan en openbaar-
den zich niet zelden in heftigen strijd. De bloed-
wraak betoonde hare vreeselijke macht en roeide
geheele geslachten uit. Rooftochten naar andere
landen duurden voort, ofschoon onder de volgende
geslachten de scheepvaart telkens meer diende om
waren uit andere landen te halen en daardoor de
kolonie, die arm was in voortbrengselen, van \'t
noodige te voorzien. Met een enkel woord moet
ik u nog meedeelen, dat de ondernemende Groen-

landers de ontdekkers waren van Vijnland, een
deel van Noord-Amerjka. Hier kwamen zij \'t eerst
in aanraking met inboorlingen : Indianen of Eski-
mo\'s, die onbarmhartig door hen gedood werden.
Waarlijk, geen krachtig getuigenis ten gunste van
\'t Christendom der Groenlanders! Later werden
er wel handelsbetrekkingen met de Skralingers �
zoo noemden zij de inboorlingen � aangeknoopt,
maar tot een blijvend vreedzaam verkeer tusschen
liefden kwam het niet. O, wanneer die ont-
dekkers der nieuwe wereld aanstonds als ware
Christenen hadden gehandeld, tot welk een rijken
zegen hadden zij onder de inboorlingen kunnen
zijn!

Eerst langzamerhand nam de ruwheid op Groen-
land af. De kolonie nam in welvaart, de bevol-
king in getal toe. Mettertijd drong het Christendom
al dieper en dieper door en verzachtte het de
zeden, \'t Getal der kerken steeg tot 14 of 16,
dat der bewoonde plaatsen tot 190. Zelfs werd in
1122 een eigen bisdom op de Oostkust gesticht en
volgden zeventien Groenlandsche bisschoppen elkan-
der op. Een dier bisschoppen, Olaf, wist in 12R1
te bewerken, dat Groenland, welks bloei begon te
verwelken, zich aan de Noorweegsche koningen
onderwierp. Jaarlijks zeilde nu een koninklijk
vaartuig naar Groenland. Leed dit vaartuig schip-

breuk, clan verliep er soms geruimen lijd voor
een nieuw uitgerust werd.

De berichten uit Groenland werden nu telkens;
schaarscher. Van het jaar 1377 wordt de bijzon-
derheid vermeld, dat de Groenlanders op hun ge-
bied toen voor \'t eerst in aanraking kwamen met
de van \'t Noorden komende SkrSlingers. Deze an-
ders bedaarde volksstam werd door de wreedheid
der kolonisten tot den krijg gedwongen; hij wist
zijn wapenen, die tot hiertoe enkel voor de jacht
dienden, met zulk een goed gevolg tegen men-
schen te gebruiken, dat de zwaarden der Groen-
landers niets vermochten tegen de pijlen en werp-
spiesen van de kleine, geheel in pels gekleede
vreemdelingen.

In hetzelfde jaar werd de geheele Europeesche
bevolking van het westelijk district door de pest
weggerukt. Toen eenige bewoners van het ooste-
lijk district op het noodgeschrei te hulp snelden_rvonden zij niemand meer in leven. Het vee liep
half verwilderd op de bergen rond.

De overige bewoners der kolonie sleepten nog
een eeuw lang een kommervol leven voort. De
gemeenschap met het moederland werd telkens
zeldzamer. De toevoer van onontbeerlijke artike-
len hield langzamerhand op. Men zegt dat En-
gelsche vrijbuiters veel menschen uit Groenland

roofden , en vermoedt dat de j>est, _;,de zwarte
dood" gelieeten , ook later nog talrijke offers
eischte. Kortom: in de tweede helft der vijf-
tiende eeuw verdwijnen alle sporen van Europea»
nen in Groenland.

Schilderachtig ligt de pastorie van Vaage niet
ver van \'t zeestrand op een der LofFoden-eilanden,
welker steile rotsspitsen scherp afsteken tegen de
breede, onafzienbare Kjolen op \'t vastland.

\'t Is middernacht. Alles is stil, zoowel in de
natuur als in de visschershutten rondom de predi-
kantswoning. Alleen in de pastorie is nog iemand
op. \'t Is de nauwelijks drie en twintigjarige leeraar,
een echte Noorweger, een nian van een vast ka-
rakter en een innige godsvrucht, Tot diep in den
nacht zit hij te lezen in een dik boek met perka-
menten band. Het is een geschiedenis van Groen-
land, geschreven door Torfe�s. Eindelijk legt hij
t boek op de ruwe tafel van zijn eenvoudig stu-

deervertrek neder. Met eerbied buigt de vrome
leeraar de knie�n, en wij hooren hem half luid
bidden: «O lieve God en Vader, is \'t waar, dat
onze broeders en zusters aldaar leven, verwilderd,
zonder uw Woord en Sacrament, ja als de heide-
nen, zonder U en Jezus Christus, dien Gij gezon-
den hebt, te kennen, zoo zend mij uit, opdat ik
opnieuw hun Uwen hoogheiligen Naam verkon-
dige! Amen, in .lezus naam, Amen." Hij staat op,
gaai naar de aangrenzende kamer, slaat daar \'t
oog eerst op zijn sluimerende gade, dan op den
kleinen Paul in de wieg, � en met eenige wan-
keling in zijn besluit begeeft hij zelf zich ter
ruste.

Die leeraar was Hans E ge de.

Hij was niet de eerste, die aan de slamgenooten
op Groenland dacht. Toen in de zestiende eeuw
de geest van koophandel opnieuw ontwaakte, wer-
den weer schepen naar de oude kolonie gezonden
om handelsbetrekkingen met haar aan te knoopen.
De koene schepelingen vonden echter aan de oos-
telijke kusten niemand. Eerst in 1585 ontdekte
eene Engelsche expeditie weder de westkust. Hier-
door aangemoedigd zond Christiaan IV van Dene-
marken in 1605 drie.schepen derwaarts, die pel-
sen, vischbeen, walrustanden enz. van de inboor-
lingen kochten en daarbij den Christennaam vol-

strekt geen eer aandeden. Bij de verdere tochten,
die men deed, begon men telkens meer te begrij-
pen, dat eigenlijk de walvischvangst de moeiten
dezer reizen loonde. Hollandsche en Duitselie zee-
lieden begonnen zich ook reeds met de walvisch-
vangst in de Groenlandsche wateren bezig te hou-
den en deden zich in hun omgang met de iu-
boorlingen, die niets anders dan diep verbasterde
wilden waren, ook zelden van een gunstige zijde
kennen, terwijl men geen nader onderzoek om-
trent land en volk instelde.

Dit was \'t ongeveer wat Hans Egede in zijn
oud boek en uit andere geschriften omtrent Groen-
land (e weten kwam. Maar bij dit alles werd
het hem niet duidelijk of die //diep verbasterde
wilden" de nakomelingen der Noorwegers waren,
dan of hij dezen nog eerst zou moeten opzoeken.
Dit stond echter bij hem vast: de menschen, die
daar woonden en in menig opzicht onchristelijk
behandeld werden, verdienden het diepste mede-
lijden; hij, Hans Egede, moest tot hen gaan.

Maar tegenover die begeerte des vromen leeraars
kwamen hem de zwarigheden en gevaren, alsmede
zijn plichten omtrent zijne gemeente en omtrent
vrouw en kind voor den geest. Ach, gedurende
meer dan een jaar streed de man een zwaren strijd
in zijn binnenste, en dat te meer, omdat hij tot

dusver met niemand, zelfs met zijne echtgenoole
niet, over zijn voornemen gesproken had. Om van
zijne kwellende gedachten bevrijd te worden,
maakte Egede in 1700 zijn voornemen bekend aan
de hisschoppen van Bergen en van Drontheim 1),
en verzocht hun zijne voorspraak bij koning Fre-
drik IV in deze zaak te zijn. De bloedverwanten
van Egede\'s vrouw hoorden met ontzetting, welke
avontuurlijke plannen haar man in \'t hoofd had;
scherpe brieven kwamen daarover in de pastorie,
aan scherpe woorden liet de predikantsvrouw het
niet ontbreken; vrienden en bekenden voegden er
hun afkeurend oordeel bij; kortom, Hans Egede
zag zich door bijna allen bestreden. Allean de
bisschop van Bergen juichte zijn voornemen toe.
Maar toen de tusschenkomst der bisschoppen bij
den koning zonder gevolg bleef, besloot de leeraar
zijn besluit niet ten uitvoer te brengen.

\'t Was echter slechts uitstel, geen afstel; want
Hans Egede vond geen rust. Steeds waren de
woorden des Heeren hem voor den geest: «Wie
vader of moeder liefheeft boven Mij, is mijns niet
waard, en wie zoon of dochter liefheeft boven Mij,
is mijns niet waard." Maar nauwelijks ontlastte

1) Tot laatstgenoemd stift hehoorde \'lo gemeente Yaape.

hij zijn bezwaard gemoed aan zijne vrouw of deze
overlaadde hem met hare bezwaren en \\erwijtin-
gen. Ach, het werd hem weder zoo bang. Weder
zag hij naar middelen en wegen uit om zijn voor-
uenien te volvoeren, bestudeerde hij alle berichten
over Groenland, die hij maar in handen kon krij-
gen en werd hem deze zaak al meer en meer
eene zaak des gebeds. Een eerste antwoord op
zijn gebed was, dat zijne vrouw eenswillend met
hem werd, ja hem zelfs in zijn voornemen aan-
moedigde. Laat ik u eens vertellen, welk middel
de Heer daartoe gebruikte.

Haar tienjarige zoon Paul was tijdens de ebbe
naar het strand gegaan om bot te vangen. In
zijnen ijver bij de gelukkige vangst, bemerkt de
kleine man niet, dat de vloed komt opzetten.
Keeds plast het merkelijk wassende water rondom
hein. Als hij zijn toestand bespeurt, is hem de
terugtocht reeds afgesneden en kan hij nog slechts
op een rotsblok vluchten. Doch ook dit zal eer-
lang door den vloed overdekt worden. Nu komt
de moeder in grooten angst. Zij ziet hoe haar
lieveling eenige duizenden schreden ver van \'t land
in gevaar verkeert. Geen boot is aanwezig, geen
hulp mogelijk, de vader (naar \'t schijnt) van huis.
Zoo staat dan de radelooze vrouw meer dan vier
uren lang met een kloppend hart aan den oever,

met starren blik naar de rijzende golven gericht.
Doch � Gode zij dank! � eer zij de voeten des
jongens bereiken, heeft de vloed zijn hoogtepunt
bereikt de eb valt in en eerlang rust de kleine
waaghals gered in hare armen. � //Hoe,"
zoo dacht de vrouw onder en na dit alles, �als
het plan van mijil man eens inderdaad een werk
des Heeren ware? Wat zou ik mij dan bezon-
digen! Hoe zou Hij dan op allerlei wijze mij
kunnen tegenkomen? Ik wil mijn man hier hou-
den, ook om mijn zoon uit dat verre land te hou-
den, maar als Hij mij mijn Paul dan eens ont-
nam?" En ziet, haar tegenstand werd al minder
en minder, ja ging in zulk een ijver over, dat
zij eerlang van begeerte brandde, om zoo spoedig
mogelijk naar Groenland te gaan.

Gij kunt denken, dat onze Egede blij was. In
deze heugelijke verandering zag hij Gods vinger-
wijzing, dat het werk begonnen moest worden.
Hij schreef nu geen verzoekschriften meer, legde
zijn ambt neder, hield in Juli 1718 te Vaage zijn
afscheidsrede, zeilde met vrouw en vier kinderen
naar Bergen en spoedde zich van daar naar Ko-
penhagen, waar hij het door zijn ijver zoo ver
bracht, dat de koning de kooplieden van Bergen
opwekte om den handel met Groenland weer op
te vatten, en hun zijne ondersteuning daarbij toe-

zeide. Toch verliep er nog ruim een jaar onder
veel bekommering, gebed eu smeeking, voor Egede
zich aan \'t einde zijner wenschen zag. Eenige
kooplieden vormden een handelsgezelschap; een
schip «de Hoop" werd uitgerust, het zou Egede en
een aantal andere Noorwegers tot stichting eener
kolonie naar Groenland overbrengen en aldaar
overwinteren. Bovendien zouden nog twee an-
dere schepen, het eene voor de walvischvangst,
het tweede tot het overbrengen van berichten aan-
gaande den uitslag der onderneming, uitgerust
worden, terwijl Egede als zendeling voor Groen-
land eu hoofd der kleine kolonie op eene jaar-
wedde van 300 daalders werd aangesteld. Op
:i Mei 1721 begaf hij zich met vrouw en kinde-
reu op reis. Reeds op 4 Juni was de zuidspits
van Groenland bereikt. Maar van een //groen
land" was niets te zien ; acht mijlen ver strekte
het ijs van de kust tot in de zee zich uit, zoo-
dat eene landing onmogelijk was. Men zeilde
langs de westkust noordwaarts, maar na eenige
weken varens vond men nog de gehoopte lan-
dingsplaats niet, en wilden de schippers naar
Noorwegen terugkeeren. Egede wilde niets daar-
van weten. Op 24 Juni geraakten de schepen
tusschen groote ijsschollen, en dat, waarop Egede
zich bevond, ontving zelfs een lek, zoodat allen

met angst en schrik vervuld werden. En Egede?
t,lk dacht", zoo verhaalde hij self: «Ach, nu
straft God mij voor de zonden ier Zij jonkheid!
Maar hoe kan het overeenkomstmijnene goddelijke
barmhartigheid zijn, dat Hij d mijnen ook voor
mijne zonde straft? Daarop keerde ik tot mijzel-
ven in en dacht na over de wegen, langs welke God
mij tot dusver geleid had. Mijn geweten gaf mij
getuigenis, dat mijn doel bij dit plan zuiver en op-
reclit voor God was geweest; en dat God mij op
bijzondere wijze daarin had voortgeholpeu, kon
ik duidelijk zien; en zou Hij mij dan in dezen
nood verlaten? Ik smeekte daarom den Heere,
dat Hij Zijne eer redden en mijn geloof ster-
ken mocht, opdat ik bij verlossing uit dit ge-
vaar, met de anderen aanleiding ontving, om
Zijne wonderbare zorg, goedheid en almacht te
roemen en te prijzen. Onder anderen kwam mij
hier tot mijnen troost te binnen wat er
met de scheepvaart van apostel Paulus, toen hij
naar Itali� voer, was voorgevallen. (Hand. 27.)
Dat paste ik op mijzelven toe , hopende dal
God ook mij en den mijnen diezelfde hulp
en redding zou doen ondervinden." � En God
hielp ook op bijna wonderbare wijze uit dezen
nood. Een week later vond men een geopenden
toegang tot het land en een veilige haven. Dit

geschiedde op 3 Juli 1721 aan de zoogenaamde
Balsrivier.

V��r wij echter met de Noorwegers den grond
betreden, willen wij ons nader met land en volk
bekend maken.

LAND- EN LlK\'HTGESTELUJIEIl).

Groenland is \'t grootste eiland der aarde. Het
geheele binnenland is met een ontzaglijke massa
ijs bedekt, dat bij eene dikte van 2 000 voet eene
onafzienbare, hier en daar diepgespleten vlakte �
vormt. Aan den rand dier vlakte verheffen zich
afzonderlijk staande bergen, tussehen welke dalen
liggen. Elk van die dalen loopt op een der fjor-
den uit. Bij deze uitgangen dringt het ijs steeds
voorwaarts, dat den gansehen zomer door in ver-
bazende hoeveelheden, als ijsbergen, naar de zee
gaat. Wij kunnen ons moeielijk eene voorstelling
dierijsbergen maken, die een inhoud van 50 �100
millioen voet hebben. Hun schitterend wit is ver
te zien. Soms gaat hun kleur ook over in een mat

groen of een zacht hemelsblauw. De zeevarenden
ontmoeten ze, als groet van liet ijzige noorden»
reed» ver in \'t zuiden. Hoe verder naar \'t noor-
den, hoe gevaarlijker zij zijn.

Rondom dit binnenland ligt de kuststreek, het
zoogeuoemde buitenland, dat verscheidene uren
breedte heeft. Een groot deel van dit buitenland
bestaat uit afwisselende dalen en bergen, welke
laatste 2 a 3000 tot 6000 voet boven den spiegel
der zee zich verheffen. De sneeuw en het ijs,
waarmede zij bedekt zijn, verdwijnen echter in den
zomer tot op zekere hoogte. Dan vertoont zich
de groene plantengroei op eenige plaatsen van
Zuid-Groenland tot boven de 1000 voet hoogte;
terwijl nieren, stroomen en beekjes over rotsbrok-
keu naar de fjorden vloeien.

\' Wanneer wij nu verder een blik slaan op deze
streek, dan zullen wij eenigszins begrijpen, hoe
geheel afhankelijk de Eskimo\'s zijn van de natuur,
en welk een zwareu strijd zij te strijden hebben
om het noodige onderhoud te vinden. Tegelijk
zullen wij de vindingrijkheid bewonderen, waar-
mede zij zich van kleederen, woningen en wapenen
hebben voorzien, juist gepast voor dat klimaat.

Ach, welk een klimaat! Wel is de koude op
de kust op verre na niet zoo vinnig als in an-
dere pool landen, maar hoog in \'t noorden, zooals

in Upernivik onder den 73° N. B. is de koude
buitengewoon. Daar is \'t wel gebeurd, dat bij
de viering van \'t heilige avondmaal de wijn in
den beker bevroor. In de open lucht bevriest
de rum; de wijngeest wordt dik als olie. De
sneeuw is van zulk eene hardheid, dat zij zich
als zandsteen laat bearbeiden en gebruiken. Eet-
waren van allerlei soort, welke de noordpool vaar-
ders bij zich hebben, versteenen. Ten gevolge der
koude is de lucht zoo helder en dicht, dat twee
personen op een uur afstands bij stil weder met
�elkander kunnen praten. Hoe dikwijls woedt niet
de stormwind over de wijduitgestrekte vlakten en
voert ijsnaalden door de lucht, welke zelfs voor
de Eskimo\'s onverdraaglijk zijn, hoeveel te meer
voor vreemdelingen. Zelfs het water, dat men op
het vuur hangt, begint te bevriezen eer de warmte
van bet vuur\' tijd .heeft gehad om het te door-
dringen. Maar ook in de zuidelijker landstreken
is de winter hard te noemen, omdat de koude zoo
verbazend lang aanhoudt. Dikwijls ligt nog in Mei
de sneeuw zoo hoog, dat men slechts door gegra-
ven gangen van het eene huis naar het andere
komen kan, en \'t gebeurt wel, dat zulke gangen
iedere maand door frissche sneeuw gevuld wor-
den. Meestal verdwijnt het ijs der landmeren
eerst in Juni. De voornaamste koude heerscht

in de maanden December, Januari en Februari.

Is de winter zoo verbazend streng, de zomer-
hitte is ook groot. Dan smelt liet pek aan de
schepen en moskietenzwermen vullen de lucht en
plagen met hunne felle steken, \'t Is daar in die
noordelijke, streken dan ook geheel anders dan bij
ons. Bij Nieuw-Herrnhut duren de kortste dagen en
nachten slechts 31 2 uur. In Upernivik wordt de
zon 79 dagen lang niet gezien en gaat zij in den
zomertijd even zoo lang nie\'t onder. Dan beschrijft
zij in haren hoogsten stand in iedere 24 uren een
cirkel, die den horizont niet raakt.

In Omenak blijft de zon 8 7 dagen uit, omdat
de hooge bergen in \'t zuiden hare stralen nog lan-
ger tegenhouden, tot eindelijk op den tweeden Fe-
bruari voor de eerste maal een deel van hare
schijf door een rotskloof zich laat zien, om reeds
een minuut later te verdwijnen. De donkere tijd
is vooral onaangenaam, wanneer hij met storm-
achtig weder of sneeuwjacht vergezeld is. Wel
vertoont zich dan het prachtige noorderlicht

in eirkelronde kringen
Eu regenbogen, die zich vormen en verdringen,
Waaruit oen tintlend vuur, van alle verf en gloed,
In zuilen afstroomt, schuimt en d\'omtrek fonklcn doet,

maar het verlicht den donkeren wintertijd veel
minder dan het maanlicht, dat bij helder weder

nog op betrekkelijk verren afstand de voorwerpen
duidelijk laat onderscheiden.

\'i Is merkwaardig dat, wanneer de winter reeds
is ingetreden, niet zelden een warme zuidoosten-
wind komt waaien, die dooiweder aanbrengt. Zon-
der dit dooiweder zou het geheele land met een
laag sneeuw van 12�15 voet bedekt worden. De
noordwestenwind brengt heldere lucht en koude,
terwijl uit liet zuiden regen en sneeuw wordt
aangebracht.

Behalve in de scheren bij Zuid-Groenland vriest
de zee nooit toe, en tusschen de scheren is het-
ijs in den winter zoo onbestendig, dat men er de
genieenschap door sleden niet over kan onderhou-
den, gelijk in Noord-Groenland het geval is. Die
gemeenschap door booten wordt er in Februari
en Maart ook verhinderd door het drijfijs, dat uit
bevrozen zeewater bestaat en niet verward moet
worden met de reeds vermelde ijsbergen, die uit
zoetwaterijs bestaan. Gewoonlijk verdwijnt dit
drijfijs eerst in Augustus. Eerst dan zijn de ha-
vens voor de schepen toegankelijk. Op de noor-
delijke deelen der kust ziet men dit drijfijs slechts
bij uitzondering.

Gij zult nu wel begrijpen, dat in landen, waar
het aldus met de koude gesteld is, de planten*
groei al zeer weinig beteekent. Gedurende den

korten zomer worden de vlakten en berghellingen
met malsch groen bedekt, dat na eenigen tijd on-
der het geel van de bloeiende paardebloem en het
rood van de zuring verdwijnt. Verder bevat de
bodem mossoorten, die gedeeltelijk eetbaar zijn,
een groote hoeveelheid bezien en enkele zeer kleine
wilgen en beuken. Van groenten en koren is geen
spraak. Het zoogenaamde drijfhout, dat jaarlijks
door den golfstroom wordt aangevoerd, moet in
de behoefte aan hout voorzien. Willen Europeanen,
die op Groenland hun verblijf vestigen, een be-
hoorlijk huis hebben, zoo laten zij \'t gewoonlijk .
in Denemarken of elders betimmeren en per schip
aanvoeren.

LICHAAMSBOUW. � SIERADEN. ----- KLEEDIXG.

\'t Wordt tijd om van den bewoner dezes lands,
den Eskimo, te spreken. Hier en daar zal ik mis-
schien wel eens iets van de Eskimo\'s van Labra-
dor melden. Wees dan zoo goed u daarbij te
herinneren, dat tusschen beide bevolkingen geen

kenmerkend onderscheid bestaat. Later als we
Labrador zelven behandelen, zal ik \'t een en an-
der opgeven, dat meer bepaaldelijk op dat land
toepasselijk is.

De Eskimo\'s zijn kleine menschen. Gij vindt
onder hen slechts zeer enkelen van 6 voet lengte.
Zij geven u dadelijk den indruk van doorvoed-
heid. Hun gelaat glinstert van vet. De kleine
zwarte oogen in het groote en breede hoofd ge-
tuigen niet van veel verstand. Hun neus zit zoo
diep tusschen de wangen en is zoo plat, dat een
liniaal, dwars over \'t aangezicht gelegd, het ter
nauwernood aanraakt. De vrouwen hebben de
afschuwelijke gewoonte om hare, door \'t bijna
uitsluitend genot van dierlijk voedsel, zoo vettige
huid met traan in te wrijven. Mannen en vrou-
wen hebben buitengewoon kleine handen en voe-
ten. \'t Is dus gelukkig, dat zij hunne meeste
reizen in slede of boot zittende kunnen afleggen.
De huidkleur is bij de kinderen en slechts bij en-
kele volwassenen tamelijk blank, maar in \'t al-
gemeen bruingeel en op hoogen leeftijd zwartach-
tig. De wangen zijn niet zelden rood. De Eskimo
laat zijn lang, zwart haar strak neer hangen en
mist den baard, omdat hij ieder haartje er van
zorgvuldig uittrekt. Een zendeling, die over de
koude op Labrador schreef, zeide: «Wij hadden

geineend in onze lange baarden ecne beschutting
tegen de koude te zullen vinden, maar de sneeuw,
die zich daaraan voortdurend hecht en tot dikke
ijskegcls samenpakt, deed die aan onze kleederen
vastvriezen, zoodat wij zeer gelukkig waren scha*
reu te hebben, om ons van dien lasligeu groei te
verlossen. De baardelooze Eskimo\'s kennen boven-
genoemden hinder niet." De vrouwen hinden heur
haren tol een opstaanden bos samen, volgens sotn-
inigen tot bewijs, dat zij de. goede behandeling,
die zij van hare mannen genieten, zeer op prijs
stellen. Is die behandeling minder goed, dan laat -
de vrouw de lange, ruwe haren ongekamd over
gelaat en eenouders hangen. Ge ziet dus, dat de
Eskimosche dames ook wel weten wat mooi staat.
Ook de mannen weten het wel, al noemen wij
ook afschuwelijk, wat zij mooi heeten. Zij door-
boren namelijk het uiteinde der onderlip en ste-
ken groote, blauwe en groene glasparelen aan
splinters van walrustand vastgemaakt, door die
opening; anderen doorboren zich het neusbeen
om er een schelp in te hangen, waardoor zij
er �n mooi �n krijgshaftig meeneu uit te zien.
Gij lacht, maar eilieve, als de Eskimo\'s eens
zagen, hoe onze meisjes zich opsieren door
stukjes goud of zilver aan hare ooren te
hangen, zouden zij ous over onze zotheid ook

wel uitlachen! \'s Lands wijs, \'s latids eer!

Bij sommige Eskimo\'s worden de vrouwen ge-
tatou�erd, d. i. een in traan en in lampolie ge-
doopte en in een haarnaald gestoken draad, uit
darmen gemaakt, wordt onder de opperhuid door-
getrokken, zonder dat er bloed vloeit. De lijntjes
of naden behouden daardoor voor altijd een olijf-
kleur. Gewoonlijk worden van drie tot zes hori-
zontale lijnen over iedere wang gelrokken; aeht-
tien vertikale over de kin, van drie tot acht over
het voorhoofd, een dubbele lijn om nek en borst
tot over de schouders en een over den elleboog.

\'k Wil gelooven, dat gij u niet van lachen zoudt
kunnen onthouden, indien gij uw broeder of zus-
ter als een Eskimo zaagt gekleed. Maar hoe zon-
derling die kleedij zij, zij is juist gepast voor die
streken en wapent hen bijzonder tegen de koude
en daarop komt het in Groenland en Labrador
hoofdzakelijk aan. Het kostuum des Eskimo\'s is
bij mannen, vrouwen en kinderen tamelijk eener-
lei en bestaat uit pelzen van zeehonden en ren-
dieren, soms ook van beren en vossen. Een dikke
en dichte pels met de haarzijde op het naakte
lichaam vormt het onderkleed, en daarover gaat
een pels met de haarzijde naar buiten. Deze bui-
tenste mantel, par ca geheeten, is van voren tot
onder de kin toegenaaid, heeft eene opening voor

het hoofd en is van achter voorzien van een kap,
die veel gelijkt op den kap, welke de meisjes bij
ons aan den regenmantel dragen. Die kap slaan
zij over het hoofd als \'t hun te koud is, en laten
die bij warmer weder hangen. Bij de Eskimosche
dames is die kap zoo wijd, dat zij als wieg en
draagkorf voor kleine kinderen kan dienen. Het
kleine zelf in pels gekleede schepseltje komt aar-
dig uit zijn schuilhoek over de "schouders der moe-
der heenkijken. Verder hebben de vrouwen
aan het achterdeel van den bovenrok een smalle,
met bont leder en glasparelen versierde slip han-
gen, die tot aan den hiel reikt. Deze bovenrok
hangt bijna tot aan de knie�n; daaronder bevindt
zich een dergelijke d�bbelpels voor dij en knie,
en over de voeten worden een paar wijde met
eiderdons of zachte rendierharen gevoerde laarzen
getrokken, die weder het benedendeel der been-
kleederen bedekken. De handen steken in een
paar zachte en warme wanten.

Alle deelen van deze kleeding zijn door de be-
kwame vrouwenhanden netjes en waterdicht samen-
genaaid. Deze bekwaamheid in het naaien verdient
onze bewondering te meer, als men bedenkt, dat
de naald meestal uit een spits beentje en de draad
uit pezen en darmen van zeehonden en andere
dieren bereid is. Ja, uit het gedarmte weten zij

nog voor de mannen, die ter zeehonden- en rob-
benvangst gaan, een waterdicht hemd te bereiden.
In zulk een gewaad gelijken de korte, dikke Es-
kimo\'s meer op beren en wolven dan op mensche-
lijke wezens. Maar dat die eenvoudige pelsklee-
ding bijzonder doelmatig is, blijkt daaruit, dat de
Nooidpoolvaarders bij overwintering, zich tot we-
derstandbieding aan de kou, niets beters wisten
aan te schaffen dan zulk een Eskimo-pak. Onzen
heeren kleedermakers zou het niet best aanstaan,
indien wij ons eeuw in eeuw uit bij dezelfde soort
van kleeding bepaalden, maar onze beurs zou er
niet slechter bij varen, indien de grillige mode niet
langer heerschappij over ons voerde.

NAAM. ----- TAAL. � VERSTANDELIJKE VERMOGENS. �

VIJANDIGE ONTMOETING MET DE INDIANEN. �
VREDELIEVENDHEID.----- LIEFDE TOT HET VADERLAND. ----

Hoe komen die menschen toch aan den naam
Eskimo\'s?

Onder elkander noemen zij zich Innu�t (Enk.
In n uk) d. \\v. z. menschen. Ja, ja, die lui heb-
ben nog al een hooge gedachte van zichzelven.
De naam Eski mo,, of juister Esohkimai betee-
kent zooveel als eters van rauw vlees oh.
Waarschijnlijk is \'t een scheldnaam, hun door de
Indianen, vijandige naburige stammen, gegeven,
omdat zij het vleesch niet slechts gekookt, maar
ook rauw in buitengewone hoeveelheden ver-
slinden.

Doch laat ons ook naar hun taal luisteren. A1-
lereerst valt onze aandacht op de diep uit de keel
uitgestooten r/r." De menigvuldige uitgangen der
lettergrepen op »k" en «t" brengen eene zekere
eentonigheid teweeg. En welke lange woorden!
Woorden van 50, 60, 70 lettergrepen! Ik zal u
maar niet opwekken om die taal te leeren. Gij
zult het echter niet onaardig vinden een woord
of wat onder de oogen te krijgen: In de Eski-
motaal is b. v. innuvoc, hij leeft, is een
mensen; daarvan wordt gemaakt innugigpok =
hij is een Hink mensen, innurdlukpok = hij
is een hatelijk mensch, innukulukpok = hij
is een ongelukkig mensch, innuksuirpok = hij
is een goed mensch, i n n ukp ilok pok = hij is
een slecht mensch, i n n u k s i s i vavok = hij is
een mensch als een Groenlander, innungor*

pok = hij begeert een Groenlander te worden.

Als de Eskimo\'s spreken, vergezellen zij hunne
woorden met allerlei gebaren, en de kleine, matte
oogen duiden de onderscheiden beteekenis van \'t
gezegde aan. Nu eens hoort men, hoe de lucht
met een eigenaardig geluid door de keel geslurpt
wordt, en dat beteekent bevestiging; dan weder
wordt zij met een ander fijn geluid door den stom-
pen neus gestooten, ten teeken van ontkenning.

Wij voegen bier nog bij, dat taalgeleerden ver-
baasd staan over sommige eigenschappen der Es-
kimo-taaj, die bij andere talen geheel ontbreken.
Zoo ver zijn gedachtenkring gaat kan de Groen-
lander zich kort en juist uitdrukken. Voor de
voornaamste voorwerpen in zijn eentonig leven
heeft hij een rijken woordenschat; b. v. voor ons
woord ijs staan hem niet minder dan zes woorden
ten dienste.

De lichaamskracht en gezwindheid benevens de
geschiktheid der Eskimo\'s in het vervaardigen en
gebruiken der voorwerpen, die zij ter voorziening
in hunne behoefte noodig hebben, zijn krachtige
bewijzen, dat zij niet zoo dom zijn als men ge-
woonlijk meent. Proeven, die men in Labrador en
Groenland met het onderwijs der jeugd genomen
heeft, hebben het bewezen, dat de Eskimo\'s alles
goed kunnen leeren wat hunne belangstelling wekt.

Hun begrip van getallen is echter zeer zwak, in
den regel kunnen zij niet hooger dan 10 tellen,
waarbij de vingers nog te hulp moeten komen.
Eenigen hebben het tot 20 gebracht, door zich ook
van de teenen te bedienen. Hun gehoor is zeer
sterk ontwikkeld. Zij weten heel gemakkelijk
den weg te vinden in hunne uitgestrekte ijs-
en sneeuwvelden. Zij kennen iedere rots, ieder
dal, iedere kromming; zelfs weten zij door tee-
keningen in de sneeuw het voorkomen van
hunne woonplaats aanschouwelijk te maken, en zijn
zij meesters in de kunst om, wanneer zij met vol-
ken van andere talen samenkomen, zich door na-
tuurlijke teeken- en gebarentaal te doen verstaan.
Bij de meeste bewoners der Poolstreken en niet
het minst bij den Eskimo wordt een zachtmoe-
dig, geduldig, vreedzaam en opgeruimd
karakter aangetroffen. Men ziet hem zeer zel-
den in toorn opvliegen; geschiedt dit echter ten
gevolge van herhaalde tergingen, dan schuimt hij
als een wild zwijn; hij knerst met de tanden en
stort zich met de woede van een roofdier op zij-
nen vijand. Begaat hij in dezen toestand een
moord, zoo wordt de moordenaar niet, gelijk bij
de meeste andere volken, ter dood, maar tot
eeuwige gevangenschap veroordeeld ; voortaan ziet
geen mensch hem meer aan. Ook gebeurt het op

Groenland, dat de vrienden van den verslagene
hun toorn verlieten tot een gunstig oogenblik
aanbreekt, om zich te wreken. Er zijn gevallen
bekend, dat zij dertig jaren gewacht hebben en
�daarbij steeds er over nadachten, hoe zij den
moordenaar het leven konden benemen. Dikwijls
rukken zij hun hart en lever uit het lichaam, om
ze te verslinden, opdat zijne bloedverwanten den
moed niet zouden hebben om zijn dood te
wreken.

Gevechten der afzonderlijke stammen tegen el-
kander zijn geheel onbekend; daarentegen komt
het tusschen hen en de hun vijandig gezinde In-
dianenstammen niet zelden tot bloedigen strijd.
Waarschijnlijk worden de roofzieke en bloed-
gierige Indianen door het vreedzame karakter der
Eskimo\'s uitgelokt, tot daden als waarvan eenmaal
de reiziger Hearne aan de Kopermijnrivier getuige
was.

Hearne bevond zich in gezelschap van een troep
Indianen, toen het bericht kwam, dat zich aan de
monding der rivier Eskimo\'s ophielden. Met ont-
zetting zag hij, dat deze tijding de Indianen in
woede deed ontsteken; hunne oogen schoten vlam-
men; zij knersten met de tanden; de bloeddorst
der roofdieren was op hun gelaat te lezen. In
de nabijheid hunner slachtoffers gekomen, beschil-

derden zij hunne schilden met heelden van zon en
maan, van roofvogels en roofdieren, smeerden zij
hun aangezicht zwart en rood, en deelden zij hem
mede, dat zij de Eskimo\'s wilden vermoorden.
Omstreeks middernacht, toen de Eskimo\'s in diepen
slaap lagen en niets kwaads vermoedden, wierpen
de onverlaten met brullend krijgsgeschrei zich op
de ongelukkigen, die zij op eene langzame en
pijnlijke wijze ter dood toe martelden. Aan eene
oude vrouw werden de oogen uitgestoken. Een
jong meisje vlood aan Hearne\'s voeten, om daar
bescherming te zoeken, maar wat hij ook deed jom
haar te redden, alles was te vergeefs. De wilden na-
gelden bet meisje met handen en voeten aan den
grond vast. De geheele Eskimo-kolonie, mannen,
vrouwen en kinderen werden vermoord. Daarop
plunderden zij de hutten en vernielden alles wat
zij de moeite niet waard achtten om mede te
nemen.

\'t Is niet te verwonderen, dat voorvallen van
dezen aard de Eskimo\'s tot wraakneming op de
Indianen aanspoorden. Op een jachtpartij ontmoet-
ten de Eskimo\'s een troep van laatstgenoemden.
Naardien het getal der strijdbare mannen aan beide
zijden gelijk was, waagden de Indianen den open-
lijken aanval niet. Maar toen beide troepen, na
eenigen tijd gerust te hebben, hunnen rnondvoor-

raad opgegeten hadden, stelden de Eskimo\'s voor,
om hunne jongelieden met elkander te laten dan-
sen. Dit geschiedde. Beide partijen legden de wapenen
neder en onder luid gelach ging men tot den dans
over. Op eens klapte de hoofdman der Eskimo\'s
in de handen, en op hetzelfde oogcnblik flikkerden
in de handen zijner stamgenooten de blanke mes-
sen, welke zij naar landsgehruik in den mouw droe-
gen, en even spoedig waren de mededansers, de
jonge Indianen, verinoord. Een vreeselijk geschreeuw
verhief zich onder de wilden ; zulk een vermetel-
heid hadden zij van die vette Eskimo\'s niet ver-
wacht. De strijd werd nu algemeen, en ofschoon
de Eskimo\'s thans hun vijanden in getal overtrof-
fen, leden zij toch een volkomen nederlaag\', omdat
de Indianen van vuurwapenen voorzien waren. De
Eskimo\'s werden gescalpeerd, d. w. z. hun werd
de huid met het haar van de hersenpan afgetrok-
ken en het overschot werd ter prooi der wolven
gelaten.

Europeanen en andere zeevaarders, die op ont-
dekking of ter walvischv angst gingen, en met de
Eskimo\'s in aanraking kwamen, hadden meestal
niets van hen te lijden. In het jaar 1818 was
de zeevaarder John Ross met zijn schip in den
Noordwesthoek der Baffinshaai. Daar trof hij eene
schare Eskimo\'s aan, die eerst na lang aarzelen

en nadat de hun tegemoet gezonden officieren ten
teeken hunner vriendelijke gezindheid hen aan den
neus gewreven hadden, tot nadere kennismaking
overgingen. Deze Eskimo\'s wisten niets van andere
menschelijke wezens, en waagden het niet om de
Engelschen aan te raken uit vrees voor nadeelige
gevolgen. Toen de tolk met hen begon te spreken,
werden zij vertrouwelijker. Gij hadt eens moeten
zien, hoe verbaasd zij waren, toen zij hun eigen
beeltenis in den spiegel aanschouwden! Daarop
zagen zij elkander langen tijd zwijgend aan en
begonnen toen van vreugde en verrassing luidkeels
te schreeuwen en te lachen. Het meest waren zij
verwonderd over de schepen. Zij hielden deze voor
ontzaglijke vogels, die hunne vleugels uitbreidden
en met verstand begaafd waren. Zij trokken el-
kander plechtig aan den neus en riepen tot de
schepen: Wie zijt gij? Komt gij uit de zon of
uit de maan? De tolk verklaarde hun, dat die
schepen door mensehen \\ ervaardigd waren van
hout en ijzer; maar nu steeg hunne verwondering
over de groote masten en planken; want zij had-
den nooit andere boomen gezien dan wilgen, die
niet hooger dan �en voet werden, en zij vlogen
met hunne sleden over het houtgewas, dat onder
de sneeuw bedekt was.

De Eskimo\'s leiden onderling een vreedzaam

leven. Dit geldt zoowel de stammen als de huis-
gezinnen. Overheid en wetten zoeken wij bij hen
te vergeefs. Zelfs het eenvoudigste aartsvaderlijke
bestuur is bij hen niet te vinden, \'t Meeste aan-
zien heeft hij, die zich \'t meeste voedsel kan aan-
schaffen; maar alleen zij, die door hem gevoed
worden, staan onder zijne macht, of liever zij doen
wijs hem in alles te gehoorzamen. Gebruik en
gewoonte vervangen de plaats van wetten, en wor-
den door niemand voorbijgezien of overtreden. Het
land is groot genoeg om allen te voeden,
\'t Is een rustig en aardig volkje. Stelen en be-
driegen is bij hen iets ongehoords. Zelden komt
het bij hen tot eene losbarsting van toorn, even-
min als tot gemeene zinnelijkheid. Van Europea-
nen aldaar, die zich hieraan schuldig maakten,
zeiden zij: «Die lieden hebben hun verstand ver-
loren; het gekkenwater (brandewijn) heeft hen
razend gemaakt."

De liefde van de ouders tot hunne kinderen en
omgekeerd is groot. De kinderen betoonen jegens
hunne ouders eene onvoorwaardelijke gehoorzaam -
heid, ook dan nog wanneer zij sedert lang den man-
nelijken leeftijd bereikt en zelven een huisgezin opge-
richt hebben. Wederspannigheid wordt bijna nooit
opgemerkt. Straffen en kastijdingen zijn geheel
onbekend. De ouders zullen, hoezeer zij ook door

den honger gekweld zijn, nooit eten voor zij hunne
kinderen van eten hebben voorzien. Die ouderlijke
teederheid is soms belachelijk: b. v. \'t gebeurt
wel, dat ouders met hunnen zoon bitterlijk wee-
nen, dewijl het den zoon niet gelukken wil om
zijn zweep zoo hard te doen klappen als die zijns
vaders. Ook heeft wel eens eene moeder zich
verdronken, uit wanhoop, dat zij hare kinderen
overleefde.

Hoe vreedzaam de Eskimo\'s ook onder elkander
leven, zoo is eene werkelijke liefde tot den naaste
hun vreemd. Men verhaalt, dat mannen, die van
den oever anderen in gevaar zagen, veel te ge-
makkelijk waren, om hulp te gaan bewijzen, maar
den ongelukkige, in spijt van al zijn gejammer,
lieten omkomen. Wee ook de arme weduwen, die
geen kinderen hebben, welke haar in haren ouder-
dom kunnen voeden en verplegen. Wel ontvan-
gen deze weduwen en alle andere ouden van dagen
in tijden van overvloed een deel van den buit,
al is dat deel dan ook gering, maar in tijden van
gebrek � en die komen nog al eens! � zijn
zij de eersten, die het noodige missen, en zoo
gebeurt het niet zelden, dat een hulpeloos grijs-
aard of eene weduwe met kleine kinderen van
honger en koude omkomen, omdat niemand er aan
gedacht heeft om hen ter hulp te snellen.

De Eskimo is niet alleen aan zijn familie, maar
ook aan zijn vaderland gehecht. Nergens zijn
zij liever dan daar. Eskimo-kinderen, die naar
andere landen waren overgebracht, bleven steeds
met verlangen denken aan het gure klimaat, het
rauwe vleesch en den traan huns vaderlands.
Hun aangeboren opgeruimdheid verdween en
zij teerden ras weg. Spreekt gij tot den Eskimo
over het gelukkige leven, dat in beschaafde lan-
den geleid wordt, gij doet vergeefsche moeite;
schooner dan in zijn vaderland en gelukkiger dan
zijn leven kan het nergens in de wereld zijn. Een
Eskimo, die naar Engeland gebracht was en daar
sedert lang aan ons voedsel gewoon was ge\\vor-
den, zag er eens een zeehond in stukken houwen.
De traan, die er van gewonnen werd, wekte dade-
lijk zijne liefde voor het vaderland op; gretig slurpte
hij den traan naar binnen, en riep toen uit: «O,
hoe geef ik aan mijn vaderland de voorkeur boven
alles!"

Laat ons nu de menschen opzoeken. Alleen aan
de kust vinden wij de woningen der Groenlanders,
waaruit wij met recht besluiten, dat wij met een
visschersvolk te doen hebben. Maar de bevolking
is zoo dun gezaaid, dat we urenlang tussehen de
klippen moeten doorroeien, v��r we de eerste spo-
ren van menschen ontdekken. En ook dan nog
vinden we niet een groot dorp, maar drie. of vier
huizen, die gij niet eens voor huizen zoudt hou-
den.

De stammen, die op robben- en walrussenvangst
uitgaan, bouwen zich aan de zeekusten, op plaat-
sen, waar drijvende ijsmassa\'s het water open hou-
den, hutten uit sneeuw, die veel op bijenkorven
gelijken. Eerst wordt op de oppervlakte der sneeuw
een cirkel getrokken, die den omtrek der hut moet
aanduiden; daarna worden groote stukken sneeuw
uitgesneden en op dien cirkelomtrek zoo op
elkander gestapeld, dat zij met hunne dunste zijde
den wand der hut uitmaken, \'t Gebouw verkrijgt
dus een gewelf als van een torenklok, en, noch
de zwaarte der vallende sneeuw, noch de storm
kunnen het doen invallen. Wanneer de stukken

sneeuw op elkander gestapeld zijn, worden zij op
de voegen met losse sneeuw bestrooid, die zich
spoedig met de hardgevroren sneeuwblokken op \'t in-
nigste verbindt. Ook wordt er wel warm water
tusschen gegoten. De vloer der hut is �f een stuk
rots �f een van sneeuw ontdane ijsschol. Een
stuk doorzichtig ijs, of bij zachter weersgesteldheid
een stuk van een blaas, dient tot venster.

\'t Kan in die hutten tamelijk warm zijn, soms
wel tot 60° Fahrenheit, eene warmte, die bij win-
terkoude in onze woningen voldoende is en slechts
door flink stoken verkregen wordt. Maar van
waar is \'fin zoo \'n sneeuwhut zoo warm? Wel
vooreerst brandt er steeds een groote traanlamp,
en ten andere moeten de uitdampingen der talrijke
bewoners in rekening gebra�ht worden. Door de
warmte smelt er in \'t begin aan den binnenkant
wel iets van de bouwstof, maar de van buiten
inwerkende koude laat weldra geen verdere smel-
ting toe.

Hoe komt de Eskimo de hui in en uit? Een
houten deur kan hij niet krijgen, en zoo\'n deur
zou ook de instroomende felle koude niet voldoende
tegenhouden. Dit kan evenmin voorkomen \\vor-
den door een ijs- of sneeuwblok. Hij weet zicli
te helpen : hij laat een opening in den vloer vlak
bij den muur en bouwt van daar een tunnel of

gang van zes of meer meters lang en zoo wijd,
dat een me�isch er door kan kruipen. Die gang
is ook uit sneeuwblokken gevormd en de buiten-
opening wordt tegen den avond met een ijssehol
gesloten. Wie dus een Eskimo in zijn woning
een bezoek wil brengen, moet op banden en voe-
ten kruipend tot hem naderen, evenals of hij bij
een Aziatisch vorst ter audi�ntie gaat. Een zen-
deling, die zulk een bezoek aflegde, schrijft: «Bij
\'t doorkruipen van den zes el langen gang had-
den wij \'t geluk van niet door de honden gebeten
te worden j want als het zeer koud is, nemen die
beesten hun toevlucht binnens huis, en, daar het
stikdonker is, komt men allicht met hen in aan-
raking. In het beste geval lekken die dieren u
\'t aangezicht, terwijl ge dien nauwen en onreinen
gang doorworstelt."

Bekijken wij de hut van binnen eens. Langs
den wand, die met oude huiden bekleed is,
staat een smalle bank van ijs of sneeuw met pels
bedekt, en dienende tot zitten, liggen en slapen.
Van huisraad is niet veel te zien. Een houten
vat met een beenen knop versierd, bevat water en
daarnaast ligt een stinkende lederen emmer, waar-
in het water gehaald wordt. Ook treft men een
sierlijk lederen zakje aan, waarin betere kleederen
bewaard worden. Van het dak af hangt aan een

stuk hout of steen een riem, en daaraan een zoo-
genaamde ketel, d. i. een voorwerp van zachten
uitgeholden steen. Altijd brandt de traanlamp;
de twintig uit mos gedraaide pitten worden met
robben- en walrustraan gedrenkt en verspreiden vol-
doend licht en zooveel warmte, dat niet slechts de hard
bevroren vleesch- en vetspijzen er door aan liet dooien
en koken gebracht kunnen worden, wanneer de Es-
kimo ze niet liever rauw verslindt, maar ook de
menschen binnen de woning zich van hunne klee-
deren ontdoen, \'t Is er dus warm genoeg, maar! �
maar!! \'t is er zoo smerig. E�n trek onder die,
welke gevoegelijk kunnen medegedeeld worden, is
genoeg, om daarvan een denkbeeld te geven. Het
gereedschap en vaatwerk, dat zij gebruiken bij
hunnen maaltijd, wordt nooit anders gereinigd dan
door de tong hunner honden, die het zoodanig aflek-
ken, dat men niet kan zien dat het gebruikt is.
Hunne kleederen wriemelen van walgelijk onge-
dierte. \'t Is licht te begrijpen, dat een Europeaan
een bezoek alhier met zekeren tegenzin brengt.
Het bijna uitsluitend gebruik, dat de Groenlanders
van visch en olie maken, veroorzaakt, dat de zen-
delingen het in hun kerkje moeielijk kunnen uit-
houden, hoeveel erger moet het dan niet zijn om
in die hutten te vertoeven. Die hutten toch zijn
gewoonlijk slechts acht a tien voet in doorsnede

en niet boven de tien voet hoog. In die van de
buitenlucht geheel afgesneden ruimte leven niet
zelden een dozijn menschelijke wezens van ver-
schillenden ouderdom; dat eene vertrek is hun
\\voon-, eet- en slaapkamer. Wanneer meerdere
famili�n eene gemeenschappelijke woning bezitten,
is deze wel van grootere ruimte, of zijn de ver-
trekken door buizen van sneeuw als de vroeger
beschrevene met elkander in verbinding gebracht,
maar de ruimte moet altijd beperkt blijven, wil
men den noodigen graad van warmte behouden.
En warmte en frissche lucht zijn twee dingen,
die zich in de hut der Eskimo\'s moeielijk laten
vereenigen. De bewoners dier streken kunnen
beter de koude verdragen dan wij, omdat zij geen
planten voedsel gebruiken en hunne maag goed met
traan en spek vullen, waardoor zij inwendig meer
verwarmd worden, en hunne longen nog meer
warmte uitademen, dan de traan lamp teweeg-
brengt.

In \'t algemeen zijn alle woningen der Eskimo\'s
ingericht zooals wij boven beschreven. De Eski-
mo\'s, die iets zuidelijker wonen, bouwen zich ook
wel hutten uit walvisch- en walrusribben met
beestenvellen behangen. De eenigszins schuin op-
loopende wanden zijn groen, want zij bestaan uit
zoden en steenen, die afwisselend op elkander ge-

stapeld zijn, en waarvan het gras aan de buiten-
zijde lustig voortgroeit, zoolang de feller koude
het niet verhindert. Het dak bestaat uit balken
met dwarshouten, waarover huiden, zoden en aar-
de gelegd zijn. Voor eiken winter moet dit dak
vernieuwd en verbeterd worden, en ongelukkig
als dan onverwachte regenstroomen komen, die den
arbeid vernietigen. Deze woningen staan meer in
dan op den grond, en kunnen daarom van verre
nauwelijks bespeurd worden.

Wanneer de Eskimo zijne stevige winterwoning
verlaat, om zich naar de kust te begeven, sluit hij
de woning met den daarin nog aanwezigen voor-
raad zorgvuldig met ijs- en sneeuwblokken toe,
opdat hij maanden later beide in goede orde terug -
vinde. Voor den voorraad en de honden zijn er
ook wel bijzondere holen, die met de hoofdwoning
in verband staan.

VAARTUIGEN : KAJAK. � OEMIAK. � SLEDEN. �
SNEEUWSCHOENEN. � SLEDE VA ABT.

De schoonste en van veel overleg getuigende
uitvinding dezes volks is de Kajak, het vaartuig,
waarvan de Eskimo zich bij de jacht op zeedieren
bedient. Het is een lichte boot, waarin voor niet
meer dan �en man, en dan nog wel voor zoo\'n
kleinen, man als de Eskimo, plaats is. Voor eene
boot als die onze zeelui hebben, ontbreekt hun
het hout en de werktuigen, die tot herstelling\'
noodig zijn. Maar al hadden zij die, dan zou nog,
naar het eenstemmig getuigenis der Noordpool vaar-
ders, zulk eene boot toch veel minder geschikt
zijn om de gevaren op zee aldaar te trotseeren.

Uit stevige en tevens buigzame walvischbeende-
ren, vischgraten of ook soms uit drijfhout timmert
de Eskimo zich een geraamte voor zijn Kajak,
dat 18 voet lang, in \'t midden ruim 1% voet
diep en breed is en op de beide einden spits en
krom naar boven loopt. Het geheel overtrekt hij
van onderen, op de zijden en ook van boven met
glad, gelooid zeehondenvel. Dit overtreksel is na-
tuurlijk waterdicht gemaakt en verder gevernist,
naar men zegt met in olie opgelosten rendierhoorn.

In het midden van den bovenkant is eene opening
gelaten, juist groot genoeg voor een man om er
zich in neder te zetten. Gaat de Eskimo met zijn
Kajak op de vangst uit, zoo draagt hij het nauwe-
lijks 30 pond zware vaartuig, dat gedurende den
winter op of bij de woning bewaard is geworden,
met het roer, de wapens en andere noodzakelijke
gereedschappen zonder moeite naar de zee, zet zich
met de voeten vooruit er in, bindt met een riem
zich aan het leder vast, dat rondom de opening
der boot zit, en trekt daarover den waterdichten
zeehondenrok aan. Op deze wijze heeft hij zich
zijn Kajak als een kleed aangetrokken; hij vormt
er een geheel mede. Het roer, dat hij insgelijks
met riemen aan zijn lichaam vastmaakt, heeft aan
beide einden den vorm van een schoffel, zoodat
hij het aan beide zijden nu rechts dan links ge-
bruiken kan, evenals de vogel zijne vleugels en
de visch zijne vinnen. Bovendien dient het hem
als onontbeerlijke balanceerstok; het vaartuig met
zijn roeier heeft namelijk zijn zwaartepunt niet van
onderen maar boven, en zoude daarom ieder oogen-
blik het evenwicht verliezen, als het niet door een
juisten en krachtigen tegendruk daarin verhinderd
werd. Maar de roeier weet zich spoedig op te
richten, wanneer hij door den slag van een zee-
dier of den stoot van een ijsblok het evenwicht

verliezen zou; ja de Groenlanders voeren dit kunst-
stuk der geheele omdraaiing in het water gaarne
en ongevraagd voor vreemden uit, in de hoop van
daarvoor een klein geschenk te zullen ontvangen.
Met dien Kajak doorsnijdt de behendige Eskimo
het water zoo vlug, dat hij, naar geloofwaardige
berichten, op �en dag 20�24 uren wegs kan af-
leggen. Deze lichte zwemblaas kan van wege hare
stevigheid en veerkracht niet al te hevige stooten
en slagen best verdragen; het ergste is \'t, wanneer
een ijsschol haar doorsnijdt, of als zij do.or sla-
gen van gevangen dieren eene scheur ontvangt,
waardoor zij lek wordt. Doch zulke onheilen ko-
men zelden voor. De rapheid en voorzichtigheid
der roeiers weten dit nog al te voorkomen. Door
storm en zeestroomingen geteisterd, heeft men meer-
malen Eskimo\'s in hunne Kajaks op de Europee-
sche kusten gezien. Zoo zag men in het jaar 1682
op de zuidspits van \'t eiland Eday een Groenlan-
der in zijn vaartuig met de golven worstelen; eene
groote menigte menschen liep naar het strand om
hem gade te slaan; toen men hem echter in han-
den trachtte te krijgen, wist hij zich aan alle na-
sporingen te onttrekken. Zou hij zijn vaderland
wedergezien hebben? Hetzelfde gebeurde in 1084
op het eiland Westray, en in de kerk te Burray
bewaart men nog tegenwoordig een Eskimo-schuit,

welke door stormen derwaarts gevoerd werd. Al
deze eilanden, tot de Orkaden behoorende, liggen
meer dan 400 zeemijlen van de Amerikaansche
kusten verwijderd.

Een ander vaartuig is de Oemiak of de vrou-
wenboot, welker houten of beenderengeraamte ins-
gelijks met zeehondenvel overtrokken is, maar al-
leen aan den benedenkant en aan de zijden. Be-
halve door 4 of 5 roeiriemen wordt de vaart be-
vorderd door een driehoekig zeil, dat van de dar-
men van zeehonden gemaakt is. De boot is zoo
groot, dat zij omstreeks vijftig vrouwpn en kin-
deren bevatten kan, en wordt voornamelijk bij
groote zwerftochten gebruikt, wanneer de geheele
familie zich langs de zeekust een andere woon-
plaats kiest. Bij hooggaande golven zijn zij aan
vele gevaren blootgesteld. Daarom vaart de man
met zijn Kajak op de windzijde van de Oemiak
om met zijn gesloten boot de golven te breken en
aldus de zijnen te beschermen. De man zou het
eene schande achten, om in zulk een boot te varen.
Toen eenmaal Eskimo\'s voor de eerste maal Euro-
peanen aantroffen en een dozijn matrozen de roei-
riemen zagen hanteeren, vroegen zij heel verbaasd,
of dan alle vrouwen der Engelschen baarden droe-
gen: zij achtten het onmogelijk dat zoo vele man-
nen gemeenschappelijk in een groote boot roeiden

De herstelling en instandhouding dezer vaartui-
gen is het voornaamste winterwerk der Eskimo\'s,
wanneer zij van een genoegzamen voorraad levens-
middelen voorzien zijn. De bouw van het geraamte
der vrouwenboot kost bijzonder veel moeite, om-
dat de noodige werktuigen hun ontbreken. Hebben
zij het geluk een stuk hout te bezitten, dat hun
geschikt voorkomt, dan wordt dit in de lengte zoo
dikwijls gespleten, tot de afzonderlijke stukken de
vereischte dunte hebben. Maar hoe splijten zij
zulk een sterk stuk hout, wanneer hun zagen
of bijlen ontbreken? Wanneer zij geen ijzeren
werktuigen hebben, boren zij met hunne spits uit-
loopende steenen of beenen werktuigen het eene
gat naast het andere door het hout tot het over
zijne gansehe lengte een rechte lijn van gaten heeft.
Een wig van vuursteen wordt nu in die zwakke
plaatsen gedreven, en hebben zij eenmaal het ge-
heel vaneengespleten, dan gaan zij met de daar-
van afkomende deelen evenzoo te werk. Vervol-
gens wordt de rauwe oppervlakte met een mes, of
als zij dit niet hebben, met vuursteensplinters of
ook wel door slijpen op zandsteen effen gemaakt.
Hieruit kunt ge eens zien van hoeveel belang het
bezit van goede werktuigen is, waarin wij ons
mogen verheugen, maar ook wat een mensch door
nadenken, inspanning en geduld toch kan tot stand

brengen, al bezit hij zeer gebrekkige hulpmid-
delen.

Eenige Eskimo-stammen, die aan de Hudsonsbaai
wonen, bezitten een eigenaardig vaartuig. Het be-
staat namelijk uit drie opgeblazen zakken van
robbenvel. Op den eenen gaan zij evenals
op een paard z�o zitten, dat de beenen tot aan
de knie in \'t water hangen, terwijl de twee an-
dere zakken aan elk der beide zijden in \'t water
liggen, met den middelsten zak verbonden zijn en
daarmede het evenwicht houden. Ge ziet, de nood
maakt vindingrijk!

Om zich over de eindelooze sneeuw- en ijsvel-
den te bewegen bedienen zich de Eskimo\'s van
sleden. Sneeuwschoenen, gelijk in Lapland
algemeen gebruikt worden, worden naar \'t schijnt
slechts bij enkele stammen aangetroffen; zij bestaan
uit een paar walvischribben, of uit vischbeen en
hout met zeehondenvel overtrokken. Als zij deze
4�5 voet lange voorwerpen onder de voeten vast-
gegespt hebben, zijn zij niet slechts instaat om
aan de liefkozingen van den beer, dien zij niet
doodelijk met de lans getroffen hebben, te ontko-
men, maar kunnen zij ook het rendier en den
eland met loopen inhalen.

Kunstiger en meer algemeen verbreid is de
slede, die vier of vijf voet lang is en van na-

genoeg dezelfde breedte en uit stukken van wal-
rustanden bestaat, die met riemen zijn vastgesnoerd.
Voor slede-ijzers wordt elpenbeen gebruikt van
den hoorn van den walrus, of ook wel walvisch-
beenderen. aan welke men door begieting met
water eene ijskorst geeft, die het staal moet vervan-
gen. Deze ijskorst houdt vaster dan wij denken. Het
maken van zulk een slede is een buitengewone arbeid
en zij geldt daarom voor eene kostbare erfenis, die
van den vader op den zoon overgaat. Wil de
Eskimo een groote sledevaart houden, zoo spant
hij van tien tot vijftien honden voor de slede, niet
het �ene paar voor het andere, maar ieder afzon-
derlijk met een halsband en met riemen van ver-
schillende lengte. Een oude, goed afgerichte hond
loopt als wegwijzer twintig passen vooruit. De
oude hond gehoorzaamt evenals de anderen oogen-
blikkelijk het bevel zijns meesters; want hij kent
de zweep te goed, die bij de geringste aarzeling
hem onbarmhartig om de ooren drilt. Die zweep
bestaat uit een handvatsel van \\^l/₂ en een riem
van 20 voet lengte. Ge moest eens zien, hoe
behendig de Eskimo met die zweep weet om te
gaan, om de honden te besturen, die in gestalte
en geaardheid hier op tamme wolven gelijken en
ook huilen inplaats van blaffen. Als de zweep
een hunner opwekt, bijt hij terstond zijn buurman

en de beet loopt de gansche bende rond. Voor
de gewichtige diensten, die zij hunnen meester
bewijzen, kosten zij hem zeer weinig; zij moeten
meest zelven hun voedsel zoeken, gaan evenals
hunne meesters op de vischvangst uit en bekomen
alleen op reis des avonds hun aandeel aan visch
of spek. Met zulk een halfwild span voor de slede
legt de Eskimo soms zestien uren op een dag af,
zonder dat de dieren onderweg eten. Maar heeft
men bij ongeluk dan \'s avonds vergeten om hun
tuig weg te bergen, zoo is het geen zeldzaamheid
dat het \'s ochtends verslonden is. Zoo uitgehongerd
zijn ze. Als dit gebeurd is, verkeert de Eskimo
in de grootste verlegenheid, hoe de reis te ver-
volgen.

Deze honden zijn laf en wreed te gelijk: laf
voor hem, die hen niet vreest, wreed tegen ieder
zwak en vreesachtig wezen. Een zendeling, die
vijftien jaren op Labrador had doorgebracht, ver-
haalt, dat hij drie Eskimo\'s heeft gekend, die door
de honden verslonden zijn. Men kan zich voor-
stellen wat het is als de dolheid zich onder die
dieren openbaart. Van 200 honden op �ene plaats
bleven er slechts 5 in leven, en op eene andere
plaats stierven er 230 van de 250.

Wil de Eskimo zich een winterdag bij vrienden,
die niet ver af wonen, verkorten, zoo spant hij

in enkele streken een vier- of vijftal honden voor
eene andere soort van slede en laat zich pijlsnel
voorttrekken. Deze slede heeft op de zitplaats en
langs de zijden bladen samengevroren visch,
die de Eskimo met water begiet en zoo laat be-
vriezen, wanneer hij eene goede vangst gedaan
heeft. Den ganschen winter door doen zij dienst,
maar blijven tegelijk even goed als wanneer zij
bevroren op zolder lagen, en in het naaste voor-
jaar komen zij in de maag van den Eskimo of
van de honden terecht.

WAPENEN. � JACHT EN VISCHVANGST. ----

EENDIEREN, VOSSEN, BIZONS EN VOGELS. ----- BOBBEN,

WALRUSSEN, WALVISSCHEN. ---- IJSBEREN.

De Eskimo leeft uitsluitend van hetgeen hem
jacht en visscherij opleveren. Daarom gebruikt
hij het grootste overleg en de meeste scherpzinnig-
heid bij het vervaardigen van de daartoe noodige
hulpmiddelen: sleden, booten en wapenen. Het

hoofdwapen is de werpspies of de harpoen,
waarmede hij op zeehonden, walrussen en andere
zeedieren jacht maakt. Dewijl hij geen ijzeren,
korte, zware harpoenen met weerhaken bekomen
kan, die de walvischvangers met krachtige hand
diep in \'t vleesch slingeren, � en dewijl een een-
voudige houten of beenen spies niet ver genoeg
zou indringen, en dus door de getroffen dieren zou
verbroken of afgeschud worden, zoo maakt hij zich
een spies uit verscheidene stukken, die zoo flink
samengevoegd zijn, dat zij op een gewone eenvou-
dige spies met dubbel gevleugelde pijlspits uit wal-
rustand gelijkt. De schacht bestaat uit twee in
elkander sluitende stukken, die door sterke pe-
zen zijn verbonden; \'t zijn of narvalhoornen of
dijbeenderen van den beer, of sterke schenkels
van den walrus, die een geheel vormen, zoolang
zij rechtuit liggen; drukt men er op zijde tegen,
dan buigen zij iets om. De pijlvormige spits zit
er niet vast aan. Zoodra nu het getroffen dier het
wapen in zijn lichaam voelt, doet hij een gewel-
digen sprong, waardoor wel de schacht valt, maar
de spits blijft vastzitten. Maar daar zoowel de
deelen van de schacht als de spits met een lijn
of een riem aan de schuit verbonden zijn, gaat er
geen stuk voor den jager verloren en kan hij ook
het dier op zich aantrekken, om het door een

messteek of een speerstoot van kant te maken. Is
het dier hem echter nog te sterk en duikt het
onder als gewoonlijk, zoo heeft hij voor dat geval
een met lucht gevulde blaas, of wel een uit zee-
hondenvel genaaide luchtzak aan de lijn vast-
gemaakt; hij maakt de lijn los en de drijvende lucht-
zak, die het onderduiken in groote diepten verhindert,
toont hem de richting aan, die het dier genomen heeft.

Alle wapenen zijn gewoonlijk kunstig en keurig
versierd met ingelegde beenderen en tanden van
verschillende dieren.

Wanneer de lange en vreeslijke winter eindelijk
wijkt, en in Mei en Juni de stroomen hun ijsdek-
sel verliezen, verlaten de Eskimo\'s hunne winter-
woningen, bergen hun bezittingen in de vrouwen-
boot en begeven zich naar de plaatsen, die voor
jacht en vischvangst het gunstigst gelegen zijn.
Daar slaan zij hunne uit huiden samengenaaide
tenten zoodanig over staken op, dat aan de eene
zijde eene driehoekige opening overblijft, welke
gesloten wordt met een uit zeehondendarmen ver-
vaardigd gordijn, dat voldoend licht binnen laat.
De vloer is met vlakke steenen belegd en alle
openingen rondom zijn met mos toegestopt. Deze
zomerwoningen, waarin het vergelijkenderwijs
zindelijker toegaat dan in de winterverblijven,
dienen wel gewoonlijk voor �ene familie, maar

ook afzonderlijke personen, ja geheele huisge-
zinnen , die verarmd zijn en geen eigen tent
hebben, sluiten zich bij die familie aan. Voor de
tent wordt een stookplaats aangelegd, waar niet
met de traanlamp, maar met houtvuur gekookt
wordt. Ook de levensmiddelen en \'t vaatwerk vin-
den hun plaats buiten de tent.

Nu wordt in de fjorden gevischt. Onder de
watervallen loert men op de zalmen. Door een
steenen dam, over welken zij met den vloed heen-
komen, tracht men hen te beletten om bij de ebbe
te ontspappen. Andere visschen worden met haken
of met netten gevangen. In Juni en Juli weme-
len de wateren van een kleinen visch, die met
emmers uit het water geschept en aanstonds op
de rots te drogen gelegd wordt, om als voorraad
voor den winter te dienen.

In denzelfden tijd beginnen de rendieren
hunne zwerftochten uit zuidelijker streken naar
het noorden; zij zwemmen door de rivieren en
zeearmen en worden dan met speer en boog aan-
gevallen door den Eskimo, die achter rotsen en
, in holen op hen loert. Waar het land geen bij-
zondere beschutting verleent, graaft hij diepe groe-
ven in de sneeuw en overdekt die met ijs en
sneeuwblokken; wanneer dan het rendier onbe-
zorgd over de kristallen vlakte trekt valt het

plotseling in dien engen kerker en wordt zoo een
gemakkelijke buit van den op hem loerenden
jager.

Tallooze scharen van moeras- en zwem vogels,
als zwanen, eenden, ganzen, komen in dien tijd
naar de noordelijke zeekusten en de moerassige
eilanden om te broeden. Bij gebrek aan vuurwa-
penen loert de Eskimo met een hoogst vernuftig
werktuig op hen: zes of acht kleine, maar zware
in het midden doorboorde kogels uit walrustand
worden afzonderlijk aan drie voet lange koorden
vastgemaakt en deze aan het andere ernde allen
samengebonden. Een dezer kogels neemt de jager
in de hand, de andere draait hij eenige malen om
zijn hoofd en slingert ze dan onder de voorbijvlie-
gende trekvogels. Wee den vogel, die in den ver-
derfelijken cirkel dezer ronddraaiende kogels en
strikken geraakt.

Vossen worden met vallen van rots- en ijs-
blokken gevangen. De sterke Bizonstier of
Muskusos komt soms op het gebied der Eskimo\'s,
die hem onversaagd aanvallen; zij tergen hem,
werpen hem met steenen, en wanneer hij op den
jager losgaat, om hem neder te stooten en te ver-
treden, springt deze behendig op zijde, en stoot
den stier, wanneer die hem voorbijrent, de lans
in de zijde, hetgeen niet eens zeer gemakkelijk

gaat, omdat, onder het lange haar, dikke vlokkige
wol zit en de huid zeer dik is. Met de wol be-
leggen de Eskimo\'s hunne slaapplaatsen en uit de
lange haren vlechten zij maskers, die veel op
de bij ons gebruikelijke bijenkappen^ gelijken, om
zich daarmede in den korten maar heeten zomer
tegen de steken der muskieten te beschutten.

Vrij wat belangrijker en voordeeliger dan de
jacht te land is de jacht ter zee: voor haar
heeft de Eskimo met groote moeite zijn kajak
gereed gemaakt, voor haar zijn werpspies kunstig
gesneden, voor haar heeft de vrouw hem de
waterdichte overjas uit zeehondenvel genaaid.
Wanneer de anders zoo koele Eskimo, met zijn
kajak als samengegroeid, gelijk een pijl de wa-
tervlakte doorsnijdt, met werpspies, werplijnen en
zwemblaas voor zich op de kajak, en rob of
walrus in \'t verschiet, dan is hij vol vuur en
leven. Met een lichte werpspies doodt hij den
vliegenden of duikenden zeevogel, en oogen-
blikkelijk verslindt hij hem, om zich tegen
een nieuwen strijd te sterken. Den rob of den
walrus moet hij niet slechts dooden om daardoor
traan, vleesch en huiden, beenderen, darmen en
pezen te bekomen, maar dit dooden is hem ook
genot, zooals het bij alle hartstochtelijke jagers
is. Terwijl de walrus ouder de oppervlakte van

het water zich voortbeweegt en aan de golving
van het water zijn tegenwoordigheid doet bemer-
ken, loert de Eskimo, die de werpspies op hem
afwerpt, op \'t oogenblik, dat het dier den kop en
de halve borst boven het water verheft. Dadelijk
duikt de walrus onder, maar de blaas, die aan de werp-
lijn zit, en de noodzakelijkheid om adem te halen,
dwingen het dier om andermaal boven het water
uit te komen. De Eskimo zendt het een tweede
spies in de borst, wanneer de eerste niet toerei-
kend bleek te zijn om het te dooden. Is het
dier dood, dan blijft het bovendrijven, devEskimo
bindt het aan zijn kajak en trekt het achter
zich mede. De robben of zeehonden schiet
hij minder in de open zee, terwijl hij in zijn schuit
zit; maar hij overvalt hen bij hunne ijsgaten. Als
zoogdieren hebben zij namelijk behoefte aan een
luchtgat in het ijs, dat zij ook gedurende de
strengste koude, wanneer het ijs over de 11 voet dik
kan zijn, door bestendig knagen weten open te hou-
den. Maar dewijl zij waakzame dieren met scherp
gezicht en gehoor zijn, moet de jager hunne ge-
woonte en hun list al zeer goed kennen, met alle
voorzichtigheid aansluipen, telkens, wanneer zij om
adem te halen naar de oppervlakte komen, ach-
ter een ijsblok duiken en ze dan door �enjuisten
speerstoot oogenblikkelijk dooden. Een rob, die

slechts een wond ontvangen heeft, zinkt, zeggen
de jagers en komt nimmer meer te voorschijn. De
groote zekerheid, waarmede deze dieren hunnen
vijand en het hun dreigend gevaar bespeuren,
heeft den Groenlandsehen Eskimo op de gedachte
gebracht, om zich achter een met witte stof be-
spannen scherm te plaatsen, dat in de verte uiet
van sneeuw te onderscheiden is, en dan langzaam
en behoedzaam vooruit te gaan tot zij dichtbij genoeg
zijn. om het beslissende schot aan te brengen. De
inboorlingen aldaar, die van de Denen geweren, kruit
en kogels bekomen, zijn namelijk goede schutters.
De robben inzonderheid maken den rijkdom uit
der Eskimo\'s. Het vleesch van dit dier is hun
geliefkoosd voedsel; het spek wordt rauw ge-
geten, en dient ook tot verlichting of verwarming
hunner hutten, tot het koken van hunne spijzen,
of om zich door ruiling de gereedschappen en eet-
waren van Europa te verschaffen. De Eskimo maakt
van de pezen van dit voor hem kostbaar dier,
zijn garen; van zijne ingewanden, vensters en
gordijnen; van zijn maag, zakken tot bewaring
der olie. Het bloed, op verschillende wijzen toebe-
reid, levert hem een uitmuntende soep, en van
de beederen vervaardigt hij allerhande onmisbare
werktuigen. De huid gebruikt hij, zooals wij reeds
zeiden, voor zijne kleederen, voor de bekleeding

van zijn tent en het overtrekken van zijn boot.
Zoo hangt dan het leven en het levensgenot der
Eskimo\'s grootendeels af van de aanwezigheid der
robben. Hunne gesprekken loopen dan ook bijna
uitsluitend over die dieren, en wanneer zendelin-
gen getracht hadden hun met de meest uitlokkende
kleuren het geluk van den hemel te schilderen
was hun eerste en veeltijds eenige vraag: �zijn
daar veel robben ?

Bij de noordelijke Eskimo\'s, o. a. op Prudhoe-
land, die de kajak niet kennen, wordt vooral op
\'t jonge ijs, dat zich op \'t einde des zomers vormt,
jacht gemaakt op den walrus. Een Engelschman,
die den Eskimo Meiuk, een uitstekenden walrus-
jager, vergezelde, geeft de volgende beschrijving
van die jachtpartij.

Met negen honden en twee sleden snelde het
gezelschap over het ijs naar de opene plaats. Op
het nieuwe ijs dicht bij de open zee gekomen,
lichtten zij van tijd tot tijd hunne kappen op om naar
de stemmen der dieren te luisteren. Meiuk had
spoedig ontdekt, dat op zekere plaats, die eerst
sedert weinige dagen toegevroren was, zich wal-
russen bevonden. Voorzichtig naderde men en wei-
dra vernam men het eigenaardige blaffen van een
mannelijken walrus. Deze dieren zijn op hun
eigene muziek zeer verzot; hun geluid houdt het

midden tusschen het loeien eener koe en het zwaar-
ste blaffen van een visschershond. De enkele tonen
werden met snelheid 7 tot 9 maal achter elkander
voortgebracht.

Het gezelschap liep nu achter elkander en be-
veiligde zich achter de hoogten en ijsranden. Bij
kortelings toegevroren ijs gekomen, dat door ouder
en sterker ijs omgeven was, zocht ieder een afzon-
derlijke plaats. De Engelschman hield zich, op handen
en voeten kruipend, achter Meiuk. Binnen weinig
minuten waren de walrussen in \'t gezicht. Zij
waren met hun vijven en doken dikwijls gelijk-
tijdig op en braken daarbij het ijs door met een
gekraak, dat het zeker mijlen ver kon gehoord
worden. Twee groote mannelijke walrussen van
een grimmig uitzicht schenen wel de aanvoerders
der troep te zijn.

Thans begonnen de kunstgrepen van den jager.
Zoo lang de walrus boven water was, hield hij
zich doodstil achter het ijs; maar zoodra het dier
begon te zinken, maakte hij zich tot den sprong
gereed, en nauwelijks verdween de kop van het
dier onder den waterspiegel, of ieder liep snel toe
om dan weder achter den ijshoop neder te hurken,
wanneer het dier opnieuw te voorschijn kwam.
De Eskimo scheen niet slechts te weten, hoe lang
de walrus dook, naar ook de plaats te raden, waar

hij weder naar boven kwam. Door aldus bij af-
wisseling vooruit te gaan en zich te verbergen,
was Meiuk met den Engelschman op eene vlakte
dun ijs gekomen, dat hen ter nauwernood kon
dragen, en dicht aan den rand van den waterkom,
waarin de walrussen zich op en neer, bewo--

De tot dusver nog altijd bedaarde Meiuk ge-
raakte nu in vuur; in een oogenblik had hij zijn
werplijn en de harpoen gereed gemaakt. Met
stevigen greep vat hij de harpoen aan. Het water
beweegt zich. Slechts op een paar vademen afstands
van Meiuk komt de walrus boven. Meiuk richt zich
langzaam op met den rechterarm achterwaarts,
terwijl de linkerarm slap neerhangt. De walrus
ziet hem aan en schudt zich het water uit de manen.
Meiuk steekt den linkerarm omhoog, en het dier
verheft zich tot met de borst uit het water, om
nog een blik van verbazing op de verschijning te
werpen, voor het weder onderduikt. Maar zijne
nieuwsgierigheid bekomt hem slecht, in een oogen-
blik is de harpoen tot onder zijn linkerborst ge-
drongen. In \'t zelfde oogenblik verdwijnt de walrus
onder water. Meiuk, ofschoon overwinnaar, neemt
in allerijl den terugtocht aan, vergeet niet de lijn
mede te nemen, slaat een beenen met ijzer ruw
beslagen pen ergens met snelheid in het ijs, be-

vestigt daaraan de lis van de lijn en gaat er met
zijne voeten op staan.

Thans begint de strijd. Het water geraakt in
beroering door het om zich heen slaan van het
verwonde dier. De lijn wordt nu eens strak, dan
weder los. De jager verlaat zijn plaats niet. Daar
ontstaat, weinige schreden van hem verwijderd,
eene spleet in \'t ijs en twee walrussen duiken
op; schrik en woede is op hun gezicht te lezen
en nadat zij met een grimmigen blik het slagveld
gemonsterd hebben, verdwijnen zij weder. Maar
in hetzelfde oogenblik snelt ook Meiuk van zijn
tegenwoordig standpunt weg, kiest een nieuw punt
en maakt zijne lijn dan evenzoo vast als op de
vorige plaats. Nauwelijks is dit geschied, of het
walruspaar breekt door het ijs, en nu juist op
de plaats, die de jager zoo even heeft verlaten.
Weder verdwijnen zij, en opnieuw verandert de jager
van plaats, en zoo ging de strijd tusschen behen-
digheid en ruwe kracht voort, tot eindelijk het
uitgeputte dier eene tweede wond ontving, en wei-
dra zoo hulpeloos was als een baarsje aan den
angel.

De zoo even beschreven strijd duurde vier uren.
In al dien tijd schoot het dier onophoudelijk op
de Eskimo\'s los; zoodra zij naderbij kwamen,
brak bet met zijne slagtanden groote schollen ijs

af en toonde het niet de minste vrees. Het ont-
ving omstreeks 70 lanssteken en bleef zelfs toen
nog met de slagtanden aan den ijsrand hangen,
hetzij dat het zich niet konde of niet wilde terugtrek-
ken. Het \\vijfje\\vlood reeds, nadat het �en lanssteek
ontvangen had. � De wijze, waarop de Eskimo\'s
het doode dier op het ijs trokken, getuigt even-
zeer van slimheid. Zij maakten in zijn nek, waar
de huid zeer dik is, twee paar sneden in de
lengte, op omstreeks twee duim afstand, zoodat er
twee ooren of handvatsels ontstonden. Door het
eene trokken zij eene lijn van walrushuid, brach-
ten die lijn om een vastgeslagen paal op het
dikke ijs en vandaar terug naar het dier, waar zij
de lijn door de andere openingen in de huid de-
den; en nu begonnen zij aan de lijn te trekken.
De walrus, die zeker 700 pond woog, werd nu
zonder veel moeite uit het water gehaald en aan
stukken gesneden. � Sommigen dezer dieren wor-
den tot 2000 pond zwaar.

Op enkele plaatsen wordt ook jacht op den
walvisch gemaakt, maar altijd met een groot
gezelschap. Ook vrouwen en kinderen, dikwijls
50 personen en meer varen met dit doel in den
Oemiak naar zee. Allen hebben hunne, beste
kleederen en sieraden aan, want voor vuile lui
zou de walvisch vlieden. Ginds in de verte ziet



		202

		en dankbaarheid voor hun Zaligmaker en onder de koesterende stralen van de Zon der gerech- ligheid zielen zijn ontwaakt tot een nieuw leven van vrede en vreugde, van liefde en hoop! Wel blijft er nog veel te doen en mag de bede ook voor Labrador nog voortdurend wel zijn: Heer ! Uw koninkrijk kome! Maar in de meer dan hou- derd jaar, dat het Evangelie aldaar is gepredikt, zijn er toch reeds duizenden in eene zalige eeu- wigheid overgegaan. Ook in 18 76, toen een\'groot aantal Eskimo\'s aan kinkhoest, pokken, griep en andere aanstekelijke ziekten stierven, ontsliepen velen als boetvaardige zondaren, alleen steunende op de verdiensten van Jezus Christus. Onder het jongere geslacht is, helaas! vrij wat lichtzinnigheid, ongehoorzaamheid en ongebondenheid, maar over het geheel mag men zeggen, dat kerk en school goed bezocht worden, dat de heiliging van den Zondag en het zoeken van stichting toeneemt, de bestraffingen met zachtmoedigheid worden aange- boord en na de bestraffing berouw wordt getoond.

		Jongelieden ! mijne taak is ge�indigd. Wij hopen, dat het u medegedeelde tot nadere kennismaking- met de geschiedenis der Zending zal uitlokken en bovenal, dat het bij u de begeerte naar de komst

		»



		INHOUD.

		Blz Voorwoord.....................................vu on ix I. Groenland. � Krik Roodkop...................... 9 Hans Kgede....................................... 10 Land en volk. � I. Land- en luchtgesteldheid........ 25 II. Lichaamsbouw.� Sieraden. � Kleeding....... 30 lil. Kaam. � Taal. � Verstandelijke vermogens. � Vijandige ontmoeting met de Indianen. � Vredelievendheid. � Liefde tot liet Vaderland. 35 IV. Woningen................................... 46 V. Vaartuigen: Kajak. � Oeiniak. � Sleden. � Sneeuwschoenen. � Sledevaart............... 52 VI. Wapenen. � Jacht en vischvangst. � Rendieren, vossen, bizons en vogels. � Robben, walrussen, walvisscben. � Ijsberen.................... 00 VII. Gulzigheid. � Bezoek van vrienden. � Spijskaart.� Spelen.................................... 77 VIII. Bewaring van vleescb. � Slachtoffers van koude en honger � Begrafenis.................... 80 IX. Godsdienstbegrippen.......................... \'dl Hans L\'gede in Groenland....................... 101 O roe n land onder de zendelingen der bioeder- gemeente....................................... 111 Tegenwoordige toestand........................ 130



		VI
		INHOITl.


		II. La.bra.DOR. � Land on bevolking in ouden tijd...».. 142 Labrador bezocht door zendelingen. � Eerste bezoek door Erhardt 1740. � Tweede bezoek door Jens Haven 1704 � Derde bezoek met Drachart 1765. � Strijd. � Karpik ontslaapt in den Heer. � Hartelijke ontvangst der broeders 1770...................... 147 Labrador bewoond door zendelingen. � Zen- dingspost te Na�n. � Manoeina. � Anauk� sterft in den Heer. � Ontdekkingsreis van Jens Haven. � Nieuwe kapel ingewijd te Na�n 1770. � Een toovenaargedoopt. � Zendingsfeest te Okak 1770. �Zendingspost te HolIen- tlial 1782. � Hoffenthal geeft veel stof tot droefheid. � De zending op Labrador op \'t einde der 18de eeuw... 160 Merkwaardige opwekking....................... 172 Het zend ingscb ip................................ 181 Nalezing. � Allerlei nood. � De Heilige Schrift in de landtaal. � Scholen. � Wat robbenvangers in den nood deden. � Schipbreukelingen geherbergd. � Mede- lijden. � Op de foiellonvangst.................... 187

		»



		�

		I. G II O E N L A N D.

		ERIK ROOBKOP, \'t Was in \'t jaar 982, dat een schip van lJs- land komende, westwaarts zeilde. Wel moesten \'t koene mannen zijn, die zich in zulk een gebrek- kig vaartuig op de woeste zee durfden wagen, om een land _wvan ijs en sneeuw" op te zoeken, dat een der stoute schippers twaalt\' jaren vroeger ge- zien had. Hij vooral, die het roer in handen had, was met moed bezield en zocht een ander vader- land. Want IJsland was zijn eigenlijk vaderland niet. Reeds als jongeling was Erik Rauda (Rood- kop) � zoo heette hij, � met zijn vader, die wegens een beganen moord vluchtte, uit Noorwe- gen naar IJsland gekomen. Daar had hij menig 1



		10 bloedig gevecht geleverd en had met zijne gelrou- weu langen tijd tusschen de woeste bergen rond- gezworven, lot hij eindelijk den avontuurlijken tocht naar \'t Westen maakte, en zich door niets liet beangstigen, ook niet door de drijvende ijsber- geu, die menigeen der zijnen deden beven. Eindelijk zagen zij \'t land. \'t Was door barre klippen geheel omzoomd. Aan landen was niet te denken. Het drijlijs belette dit. Na dagen ach- tereen eerst zuidwestwaarts en verder noordwaarts gezeild en nergens anders dan naakte rotsen en met ijs en sneeuw bedekte bergen gezien te hebben, be- sloot Krik op een der vele eilanden te overwinteren. \'t Zou geen wonder geweest zijn, indien deze varensgezellen, hoe gehard en aan ontbering ge- woon zij ook waren, dit land zoo spoedig mogelijk verlaten hadden. Maar Krik hield volj» zette den volgenden zomer zijn onderzoek voort, voer een der vele baaien al verder en verder in, en ont- dekte eindelijk groene heuvelen en weiden mei. bonte bloemen en beziesl ruiken vol zwarte en roode vruchten. In \'t stille water der baai speelden scha- reu van zeehonden en in de heldere beken be- merkte men voortreffelijke zalmen. Welk een vreugd! Nu was \'t met de ontberingen van Erik en de zijnen gedaan! In blijde verrukking aan- schouwden zij het voor hen liggende land en be-



		l.\'i

		landers de ontdekkers waren van Vijnland, een deel van Noord-Amerjka. Hier kwamen zij \'t eerst in aanraking met inboorlingen : Indianen of Eski- mo\'s, die onbarmhartig door hen gedood werden. Waarlijk, geen krachtig getuigenis ten gunste van \'t Christendom der Groenlanders! Later werden er wel handelsbetrekkingen met de Skralingers � zoo noemden zij de inboorlingen � aangeknoopt, maar tot een blijvend vreedzaam verkeer tusschen liefden kwam het niet. O, wanneer die ont- dekkers der nieuwe wereld aanstonds als ware Christenen hadden gehandeld, tot welk een rijken zegen hadden zij onder de inboorlingen kunnen zijn! Eerst langzamerhand nam de ruwheid op Groen- land af. De kolonie nam in welvaart, de bevol- king in getal toe. Mettertijd drong het Christendom al dieper en dieper door en verzachtte het de zeden, \'t Getal der kerken steeg tot 14 of 16, dat der bewoonde plaatsen tot 190. Zelfs werd in 1122 een eigen bisdom op de Oostkust gesticht en volgden zeventien Groenlandsche bisschoppen elkan- der op. Een dier bisschoppen, Olaf, wist in 12R1 te bewerken, dat Groenland, welks bloei begon te verwelken, zich aan de Noorweegsche koningen onderwierp. Jaarlijks zeilde nu een koninklijk vaartuig naar Groenland. Leed dit vaartuig schip-



		HANS EGEDE.

		Schilderachtig ligt de pastorie van Vaage niet ver van \'t zeestrand op een der LofFoden-eilanden, welker steile rotsspitsen scherp afsteken tegen de breede, onafzienbare Kjolen op \'t vastland. \'t Is middernacht. Alles is stil, zoowel in de natuur als in de visschershutten rondom de predi- kantswoning. Alleen in de pastorie is nog iemand op. \'t Is de nauwelijks drie en twintigjarige leeraar, een echte Noorweger, een nian van een vast ka- rakter en een innige godsvrucht, Tot diep in den nacht zit hij te lezen in een dik boek met perka- menten band. Het is een geschiedenis van Groen- land, geschreven door Torfe�s. Eindelijk legt hij t boek op de ruwe tafel van zijn eenvoudig stu-



		IS strekt geen eer aandeden. Bij de verdere tochten, die men deed, begon men telkens meer te begrij- pen, dat eigenlijk de walvischvangst de moeiten dezer reizen loonde. Hollandsche en Duitselie zee- lieden begonnen zich ook reeds met de walvisch- vangst in de Groenlandsche wateren bezig te hou- den en deden zich in hun omgang met de iu- boorlingen, die niets anders dan diep verbasterde wilden waren, ook zelden van een gunstige zijde kennen, terwijl men geen nader onderzoek om- trent land en volk instelde. Dit was \'t ongeveer wat Hans Egede in zijn oud boek en uit andere geschriften omtrent Groen- land (e weten kwam. Maar bij dit alles werd het hem niet duidelijk of die //diep verbasterde wilden" de nakomelingen der Noorwegers waren, dan of hij dezen nog eerst zou moeten opzoeken. Dit stond echter bij hem vast: de menschen, die daar woonden en in menig opzicht onchristelijk behandeld werden, verdienden het diepste mede- lijden; hij, Hans Egede, moest tot hen gaan. Maar tegenover die begeerte des vromen leeraars kwamen hem de zwarigheden en gevaren, alsmede zijn plichten omtrent zijne gemeente en omtrent vrouw en kind voor den geest. Ach, gedurende meer dan een jaar streed de man een zwaren strijd in zijn binnenste, en dat te meer, omdat hij tot



		21 met starren blik naar de rijzende golven gericht. Doch � Gode zij dank! � eer zij de voeten des jongens bereiken, heeft de vloed zijn hoogtepunt bereikt de eb valt in en eerlang rust de kleine waaghals gered in hare armen. � //Hoe," zoo dacht de vrouw onder en na dit alles, �als het plan van mijil man eens inderdaad een werk des Heeren ware? Wat zou ik mij dan bezon- digen! Hoe zou Hij dan op allerlei wijze mij kunnen tegenkomen? Ik wil mijn man hier hou- den, ook om mijn zoon uit dat verre land te hou- den, maar als Hij mij mijn Paul dan eens ont- nam?" En ziet, haar tegenstand werd al minder en minder, ja ging in zulk een ijver over, dat zij eerlang van begeerte brandde, om zoo spoedig mogelijk naar Groenland te gaan. Gij kunt denken, dat onze Egede blij was. In deze heugelijke verandering zag hij Gods vinger- wijzing, dat het werk begonnen moest worden. Hij schreef nu geen verzoekschriften meer, legde zijn ambt neder, hield in Juli 1718 te Vaage zijn afscheidsrede, zeilde met vrouw en vier kinderen naar Bergen en spoedde zich van daar naar Ko- penhagen, waar hij het door zijn ijver zoo ver bracht, dat de koning de kooplieden van Bergen opwekte om den handel met Groenland weer op te vatten, en hun zijne ondersteuning daarbij toe-



		�>�;

		zeide. Toch verliep er nog ruim een jaar onder veel bekommering, gebed eu smeeking, voor Egede zich aan \'t einde zijner wenschen zag. Eenige kooplieden vormden een handelsgezelschap; een schip «de Hoop" werd uitgerust, het zou Egede en een aantal andere Noorwegers tot stichting eener kolonie naar Groenland overbrengen en aldaar overwinteren. Bovendien zouden nog twee an- dere schepen, het eene voor de walvischvangst, het tweede tot het overbrengen van berichten aan- gaande den uitslag der onderneming, uitgerust worden, terwijl Egede als zendeling voor Groen- land eu hoofd der kleine kolonie op eene jaar- wedde van 300 daalders werd aangesteld. Op :i Mei 1721 begaf hij zich met vrouw en kinde- reu op reis. Reeds op 4 Juni was de zuidspits van Groenland bereikt. Maar van een //groen land" was niets te zien ; acht mijlen ver strekte het ijs van de kust tot in de zee zich uit, zoo- dat eene landing onmogelijk was. Men zeilde langs de westkust noordwaarts, maar na eenige weken varens vond men nog de gehoopte lan- dingsplaats niet, en wilden de schippers naar Noorwegen terugkeeren. Egede wilde niets daar- van weten. Op 24 Juni geraakten de schepen tusschen groote ijsschollen, en dat, waarop Egede zich bevond, ontving zelfs een lek, zoodat allen



		�

		LAND EN VOLK.

		I. LAND- EN LlK\'HTGESTELUJIEIl). Groenland is \'t grootste eiland der aarde. Het geheele binnenland is met een ontzaglijke massa ijs bedekt, dat bij eene dikte van 2 000 voet eene onafzienbare, hier en daar diepgespleten vlakte � vormt. Aan den rand dier vlakte verheffen zich afzonderlijk staande bergen, tussehen welke dalen liggen. Elk van die dalen loopt op een der fjor- den uit. Bij deze uitgangen dringt het ijs steeds voorwaarts, dat den gansehen zomer door in ver- bazende hoeveelheden, als ijsbergen, naar de zee gaat. Wij kunnen ons moeielijk eene voorstelling dierijsbergen maken, die een inhoud van 50 �100 millioen voet hebben. Hun schitterend wit is ver te zien. Soms gaat hun kleur ook over in een mat 2



		30

		korten zomer worden de vlakten en berghellingen met malsch groen bedekt, dat na eenigen tijd on- der het geel van de bloeiende paardebloem en het rood van de zuring verdwijnt. Verder bevat de bodem mossoorten, die gedeeltelijk eetbaar zijn, een groote hoeveelheid bezien en enkele zeer kleine wilgen en beuken. Van groenten en koren is geen spraak. Het zoogenaamde drijfhout, dat jaarlijks door den golfstroom wordt aangevoerd, moet in de behoefte aan hout voorzien. Willen Europeanen, die op Groenland hun verblijf vestigen, een be- hoorlijk huis hebben, zoo laten zij \'t gewoonlijk . in Denemarken of elders betimmeren en per schip aanvoeren.

		II. LICHAAMSBOUW. � SIERADEN. ----- KLEEDIXG. \'t Wordt tijd om van den bewoner dezes lands, den Eskimo, te spreken. Hier en daar zal ik mis- schien wel eens iets van de Eskimo\'s van Labra- dor melden. Wees dan zoo goed u daarbij te herinneren, dat tusschen beide bevolkingen geen



		O 1 �J 1

		kenmerkend onderscheid bestaat. Later als we Labrador zelven behandelen, zal ik \'t een en an- der opgeven, dat meer bepaaldelijk op dat land toepasselijk is. De Eskimo\'s zijn kleine menschen. Gij vindt onder hen slechts zeer enkelen van 6 voet lengte. Zij geven u dadelijk den indruk van doorvoed- heid. Hun gelaat glinstert van vet. De kleine zwarte oogen in het groote en breede hoofd ge- tuigen niet van veel verstand. Hun neus zit zoo diep tusschen de wangen en is zoo plat, dat een liniaal, dwars over \'t aangezicht gelegd, het ter nauwernood aanraakt. De vrouwen hebben de afschuwelijke gewoonte om hare, door \'t bijna uitsluitend genot van dierlijk voedsel, zoo vettige huid met traan in te wrijven. Mannen en vrou- wen hebben buitengewoon kleine handen en voe- ten. \'t Is dus gelukkig, dat zij hunne meeste reizen in slede of boot zittende kunnen afleggen. De huidkleur is bij de kinderen en slechts bij en- kele volwassenen tamelijk blank, maar in \'t al- gemeen bruingeel en op hoogen leeftijd zwartach- tig. De wangen zijn niet zelden rood. De Eskimo laat zijn lang, zwart haar strak neer hangen en mist den baard, omdat hij ieder haartje er van zorgvuldig uittrekt. Een zendeling, die over de koude op Labrador schreef, zeide: «Wij hadden



		85

		nog voor de mannen, die ter zeehonden- en rob- benvangst gaan, een waterdicht hemd te bereiden. In zulk een gewaad gelijken de korte, dikke Es- kimo\'s meer op beren en wolven dan op mensche- lijke wezens. Maar dat die eenvoudige pelsklee- ding bijzonder doelmatig is, blijkt daaruit, dat de Nooidpoolvaarders bij overwintering, zich tot we- derstandbieding aan de kou, niets beters wisten aan te schaffen dan zulk een Eskimo-pak. Onzen heeren kleedermakers zou het niet best aanstaan, indien wij ons eeuw in eeuw uit bij dezelfde soort van kleeding bepaalden, maar onze beurs zou er niet slechter bij varen, indien de grillige mode niet langer heerschappij over ons voerde.

		III. NAAM. ----- TAAL. � VERSTANDELIJKE VERMOGENS. � VIJANDIGE ONTMOETING MET DE INDIANEN. � VREDELIEVENDHEID.----- LIEFDE TOT HET VADERLAND. ---- Hoe komen die menschen toch aan den naam Eskimo\'s?



		4 :�>

		leven. Dit geldt zoowel de stammen als de huis- gezinnen. Overheid en wetten zoeken wij bij hen te vergeefs. Zelfs het eenvoudigste aartsvaderlijke bestuur is bij hen niet te vinden, \'t Meeste aan- zien heeft hij, die zich \'t meeste voedsel kan aan- schaffen; maar alleen zij, die door hem gevoed worden, staan onder zijne macht, of liever zij doen wijs hem in alles te gehoorzamen. Gebruik en gewoonte vervangen de plaats van wetten, en wor- den door niemand voorbijgezien of overtreden. Het land is groot genoeg om allen te voeden, \'t Is een rustig en aardig volkje. Stelen en be- driegen is bij hen iets ongehoords. Zelden komt het bij hen tot eene losbarsting van toorn, even- min als tot gemeene zinnelijkheid. Van Europea- nen aldaar, die zich hieraan schuldig maakten, zeiden zij: «Die lieden hebben hun verstand ver- loren; het gekkenwater (brandewijn) heeft hen razend gemaakt." De liefde van de ouders tot hunne kinderen en omgekeerd is groot. De kinderen betoonen jegens hunne ouders eene onvoorwaardelijke gehoorzaam - heid, ook dan nog wanneer zij sedert lang den man- nelijken leeftijd bereikt en zelven een huisgezin opge- richt hebben. Wederspannigheid wordt bijna nooit opgemerkt. Straffen en kastijdingen zijn geheel onbekend. De ouders zullen, hoezeer zij ook door



		4fi

		IV. WONINGEN. Laat ons nu de menschen opzoeken. Alleen aan de kust vinden wij de woningen der Groenlanders, waaruit wij met recht besluiten, dat wij met een visschersvolk te doen hebben. Maar de bevolking is zoo dun gezaaid, dat we urenlang tussehen de klippen moeten doorroeien, v��r we de eerste spo- ren van menschen ontdekken. En ook dan nog vinden we niet een groot dorp, maar drie. of vier huizen, die gij niet eens voor huizen zoudt hou- den. De stammen, die op robben- en walrussenvangst uitgaan, bouwen zich aan de zeekusten, op plaat- sen, waar drijvende ijsmassa\'s het water open hou- den, hutten uit sneeuw, die veel op bijenkorven gelijken. Eerst wordt op de oppervlakte der sneeuw een cirkel getrokken, die den omtrek der hut moet aanduiden; daarna worden groote stukken sneeuw uitgesneden en op dien cirkelomtrek zoo op elkander gestapeld, dat zij met hunne dunste zijde den wand der hut uitmaken, \'t Gebouw verkrijgt dus een gewelf als van een torenklok, en, noch de zwaarte der vallende sneeuw, noch de storm kunnen het doen invallen. Wanneer de stukken



		52

		V. VAARTUIGEN : KAJAK. � OEMIAK. � SLEDEN. � SNEEUWSCHOENEN. � SLEDE VA ABT. De schoonste en van veel overleg getuigende uitvinding dezes volks is de Kajak, het vaartuig, waarvan de Eskimo zich bij de jacht op zeedieren bedient. Het is een lichte boot, waarin voor niet meer dan �en man, en dan nog wel voor zoo\'n kleinen, man als de Eskimo, plaats is. Voor eene boot als die onze zeelui hebben, ontbreekt hun het hout en de werktuigen, die tot herstelling\' noodig zijn. Maar al hadden zij die, dan zou nog, naar het eenstemmig getuigenis der Noordpool vaar- ders, zulk eene boot toch veel minder geschikt zijn om de gevaren op zee aldaar te trotseeren. Uit stevige en tevens buigzame walvischbeende- ren, vischgraten of ook soms uit drijfhout timmert de Eskimo zich een geraamte voor zijn Kajak, dat 18 voet lang, in \'t midden ruim 1% voet diep en breed is en op de beide einden spits en krom naar boven loopt. Het geheel overtrekt hij van onderen, op de zijden en ook van boven met glad, gelooid zeehondenvel. Dit overtreksel is na- tuurlijk waterdicht gemaakt en verder gevernist, naar men zegt met in olie opgelosten rendierhoorn.



		53 �

		In het midden van den bovenkant is eene opening gelaten, juist groot genoeg voor een man om er zich in neder te zetten. Gaat de Eskimo met zijn Kajak op de vangst uit, zoo draagt hij het nauwe- lijks 30 pond zware vaartuig, dat gedurende den winter op of bij de woning bewaard is geworden, met het roer, de wapens en andere noodzakelijke gereedschappen zonder moeite naar de zee, zet zich met de voeten vooruit er in, bindt met een riem zich aan het leder vast, dat rondom de opening der boot zit, en trekt daarover den waterdichten zeehondenrok aan. Op deze wijze heeft hij zich zijn Kajak als een kleed aangetrokken; hij vormt er een geheel mede. Het roer, dat hij insgelijks met riemen aan zijn lichaam vastmaakt, heeft aan beide einden den vorm van een schoffel, zoodat hij het aan beide zijden nu rechts dan links ge- bruiken kan, evenals de vogel zijne vleugels en de visch zijne vinnen. Bovendien dient het hem als onontbeerlijke balanceerstok; het vaartuig met zijn roeier heeft namelijk zijn zwaartepunt niet van onderen maar boven, en zoude daarom ieder oogen- blik het evenwicht verliezen, als het niet door een juisten en krachtigen tegendruk daarin verhinderd werd. Maar de roeier weet zich spoedig op te richten, wanneer hij door den slag van een zee- dier of den stoot van een ijsblok het evenwicht



		60

		in enkele streken een vier- of vijftal honden voor eene andere soort van slede en laat zich pijlsnel voorttrekken. Deze slede heeft op de zitplaats en langs de zijden bladen samengevroren visch, die de Eskimo met water begiet en zoo laat be- vriezen, wanneer hij eene goede vangst gedaan heeft. Den ganschen winter door doen zij dienst, maar blijven tegelijk even goed als wanneer zij bevroren op zolder lagen, en in het naaste voor- jaar komen zij in de maag van den Eskimo of van de honden terecht.

		VI. WAPENEN. � JACHT EN VISCHVANGST. ---- EENDIEREN, VOSSEN, BIZONS EN VOGELS. ----- BOBBEN, WALRUSSEN, WALVISSCHEN. ---- IJSBEREN. De Eskimo leeft uitsluitend van hetgeen hem jacht en visscherij opleveren. Daarom gebruikt hij het grootste overleg en de meeste scherpzinnig- heid bij het vervaardigen van de daartoe noodige hulpmiddelen: sleden, booten en wapenen. Het



		*f,1*

		slechts een wond ontvangen heeft, zinkt, zeggen de jagers en komt nimmer meer te voorschijn. De groote zekerheid, waarmede deze dieren hunnen vijand en het hun dreigend gevaar bespeuren, heeft den Groenlandsehen Eskimo op de gedachte gebracht, om zich achter een met witte stof be- spannen scherm te plaatsen, dat in de verte uiet van sneeuw te onderscheiden is, en dan langzaam en behoedzaam vooruit te gaan tot zij dichtbij genoeg zijn. om het beslissende schot aan te brengen. De inboorlingen aldaar, die van de Denen geweren, kruit en kogels bekomen, zijn namelijk goede schutters. De robben inzonderheid maken den rijkdom uit der Eskimo\'s. Het vleesch van dit dier is hun geliefkoosd voedsel; het spek wordt rauw ge- geten, en dient ook tot verlichting of verwarming hunner hutten, tot het koken van hunne spijzen, of om zich door ruiling de gereedschappen en eet- waren van Europa te verschaffen. De Eskimo maakt van de pezen van dit voor hem kostbaar dier, zijn garen; van zijne ingewanden, vensters en gordijnen; van zijn maag, zakken tot bewaring der olie. Het bloed, op verschillende wijzen toebe- reid, levert hem een uitmuntende soep, en van de beederen vervaardigt hij allerhande onmisbare werktuigen. De huid gebruikt hij, zooals wij reeds zeiden, voor zijne kleederen, voor de bekleeding



		73

		men den waterstraal, dien hij als een fontein in de lucht spuit. Ijlings roeit men op hem aan. Voor in de boot staat een man met den harpoen, dien hij het reusachtige dier in \'t lijf stoot. Ook hier spelen weer de werplijn en de luclitzak of blaas een groote rol. Maar deze jacht kan van langen duur zijn; de groote visch moet nog dikwijls met spiesen gewond worden, voor hij uitgeput den doodelijken slag ontvangt. Nu springen de man- nen in waterdichte kleeding in den vloed en om- ringen den kolossus, die zoo zwaar is als 2 a 300 vette ossen te zamen. Aan alle kanten be- gint men hem den dikken huid af te snijden, die aanstonds als een lekkernij genuttigd wordt. Daarna snijden zij het dikke spek in reepen en vullen er de booten mede. Zulk een buit geeft voedsel voor geruimen tijd. Ook de ijsbeeren worden door de Eskimo\'s aange- vallen. In Prudhoeland, waar deze dieren van groo- tere wildheid moeten zijn dan in zuidelijker streken, worden de honden er op afgericht, om hen in den loop tegen te houden, maar zich niet tot een ernstigen strijd met hen in te laten. Zij omrin- gen hen van alle zijden en bijten hen nu van voren, dan van achteren, nu rechts, dan links en zelden wordt een hond ernstig gewond. Stellen wij ons zulk een jachttooneel voor. De � 5



		74

		Eskimo heeft op de sneeuw het spoor van een beer ontdekt; hij onderzoekt welke richting hij genomen en of hij snel of wel langzaam geloopen heeft. Zelfs den ouderdom van het dier meent hij uit het spoor te kunnen ontdekken. Plotse- ling, terwijl hij met zijne slede om een hoek draait, bespeurt hij den beer, die zich intusschen op zijne achterpoolen opgehevenjieeft, met omhoog gerichten kop de lucht snuffelend en wantrouwend onderzoekt, en daarbij inet de voorpooten in \'t rond beweegt, schijnbaar alsof hij zich tot den strijd voorbereidt, maar eigenlijk om* het exen- wicht te houden. De Eskimo laat een feilen schreeuw hooren en pijlsnel, met wolfachtig ge- huil, vliegen de honden toe. Nu ijlt de beer, zoo snel hij kan, weg, gaat herhaaldelijk op zijne achterpooten staan, werpt zijnen vervolgers een grimrnigen blik toe, en snelt weder voort. In de volle vaart maakt de jager een paar honden van de slede los, die den beer moeten tegenhouden : de overigen schijnen niet te gevoelen, dat de slede zwaarder voor hen is. Eindelijk maakt de beer halt, de geheele troep wordt losgelaten, de jager grijpt de speer, en bereidt zich, over sneeuw en ijs struikelend, tot een beslissenden aanval. Zijn er twee jagers tegelijk op dezelfde plaats, dan is de beer spoedig\' geveld; terwijl de een zich houdt



		7 5

		alsof hij hem de speer in de rechterzijde wil stoo- ten en de heer met uitgestrekte voorpooten op hem aanvalt, ontvangt de onbeschermde linkerzijde den doodelijken steek. Maar ook een jager alleen schrikt niet terug voor den strijd met den koning der dieren van het noorden, hoe gevaarlijk die ook zij. Met de speer in de hand dwingt hij den beer hem te vervolgen, en doet alsof hij voor hem op de vlucht gaat. Doch nauwelijks heeft de beer zijn lang zwaar lichaam ter vervolging uitgestrekt, of de jager springt aanstonds in zijne eerste standplaats terug, en terwijl de beer zich weder omkeert, is de speer in zijne linkerzijde onder den schouder gestoken. Niet zeer bekwame jagers moeten dikwijls de speer achterlaten en de vlucht nemen; maar dan weten de honden hen toch bijna altijd door hunne aanvallen te redden. In \'t algemeen is de jacht op de met ijs bedekte zee niet zonder gevaar! Hoe licht kan door den invloed van warmte, stormwind of strooming de geheele ijsvlakte aan \'t drijven gaan, of kunnen enkele ijsblokken losraken; hoe menig moedigja- ger is daardoor weggevoerd, en zag de zijnen nooit weder ! Tot stilling van den honger, die de kolonie kwel- de, waagden de reeds genoemde Meiuk en diens vriend Awaklok zich eens in een stormachtigen win-



		76

		tertijd op zee, om ter walvischvangst te gaan. Zij kenden het gevaar, maar schuwden het niet. Het gelukte hun een groot dier te dooden, toen plot- seling de noordewind het ijs van elkaar deed breken; maar de Eskimo\'s wisten, dat het drijfijs langs den oever altijd het_ gevaarlijkst is, en vluchtten met hunne booten op den naasten ijs- berg. Het was op het einde van het laatste maan- licht in December, en de storm hidde alles in diepe duisternis. Zij bonden de honden aan ijskegels vast en wierpen zich neder, om niet door den wind weggevoerd te worden. Een poos later bereikten zij al kruipende eene hoogere vlakte, waar zij een soort van ijsscherm bouwden. In den vijfden nacht � zoo ver zij rekenen konden � bevroor van Meiuk een voet en verloor Awa- klok zijn grooten teen. Maar zij verloren den moed niet en leefden van den walrus, terwijl zij met den ijsberg langzaam naar \'t zuiden dreven. Tegen het einde van het tweede maanlicht, na- dat zij eene geheele maand gevangen geweest wa- ren en geleefd hadden, gelijk alleen zulke ijzeren mannen het kunnen, strandde eindelijk de ijsberg aan den oever. Gelukkig waren zij niet zoo ver van hun dorp verwijderd geraakt, of zij konden in korten tijd derwaarts terugkeeren. Aldaar



		77

		aangekomen, werden zij als uit liet graf verrezenen verwelkomd, maar overal vonden zij nood en el- lende. Wij herinneren hierbij nog, dat niet enkel dieren, maar ook eenige, gedurende den korten zomer snel wassende planten den Groenlander voedsel bieden. Wij noemden u vroeger reeds de paardebloem en de zuring. De wortels en bladeren worden met gretigheid genuttigd. Het schijnt dat dit plantenvoedsel den Groenlanders noodig is, als tegen- wicht tegen de vele dierlijke stoffen, die zij verorbe- ren. \'t Meest zwelgen zij echter de roode en zwarte bezien, die bij gunstig weder in ontzaglijk groote hoeveelheid daar rijpen. Dagelijks eten zij ze, tot de sheeuw haar toedekt, en dikwijls worden zij nog van onder de sneeuw weggehaald en voor den winter in lederen zakken bewaard.

		VII. GULZIGHEID. � BEZOEK VAN VRIENDEN. ---- SPIJSKAART. � SPELEN. Is de vangst gelukkig geweest en keeren de jagers met rijken voorraad huiswaarts, zoo brengt



		78

		dit verblijdende bericht een luid gejuich onderde geheele kolonie teweeg: al de bewoners loopen toe; want allen hebben naar aartsvaderlijke zeden deel aan den gedooden walrus of walvisch. Nu is alles vol leven en werkzaamheid. Opgestapelde stukken vleesch liggen op het ijs en rondom de hutten, en walruskoppen grijnzen van de sneeuwbank. Hier zijn de vrouwen bezig met het uitrekken der huiden voor zoolleder, het uit- drukken van traan om te branden, het verzamelen en bereiden van beenderen en ingewanden voor allerlei gereedschappen en kleedingstukken; daar snijden de mannen zich een voorraad van harpoen- lijnen, of maken zij de twee voet lange slagtanden uit den bovenkaak los, om uit het elpenbeen er van hunne wapenen te vervaardigen en te versie- ren; daarnaast spelen de kinderen bal, ieder met een walrusrib gewapend. Maar na een gelukkige jacht wordt de Eskimo niet het eerst door het spel, nog minder door den arbeid aangetrokken. De sterke honger naar het lievelingsgerecht, het vleesch, het spek en den traan van walrus ofzee- hond, � een honger, die door de felle koude en misschien door langdurig gedwongen vasten opge- wekt werd � doet in de eerste plaats zijne reeh- ten gelden. O, wat zijn die bewoners van het Noorden vroolijk te moede, wanneer zij van zulk



		79

		een overvloed zwelgen kunnen! In iedere hut zijn alle potten en pannen met vleesch gevuld en doet een fel vuur zijn weldadigen invloed gevoelen. Reeds onder het koken grijpen de vrouwen de fijnste stukjes er uit en verslinden die half rauw. Een der mannen neemt een stuk van het nog kokende vleesch, bijt er met zijn tanden zoo veel af als de mondholte kan bergen, en geeft het zijn buurman, die op gelijke wijze te werk gaat en het daarna verder geeft. Zoo doet het de ronde, tot het geheel verslonden is. Nu komt een ander stuk aan de beurt. Zoo wordt er voortgesmuld; ter afwisseling legt men zich te slapen, om dan opnieuw tegast te gaan, totdat het geheele groote dier zijn graf in de maag der veelvraten gevonden heeft. Hoe houden zij het uit? Wij moeten echter niet vergeten, dat zeelucht en koude de spijsver- tering sterk bevorderen, en de Eskimo daarom vooral veel vette spijzen behoeft. Men ziet hem dan ook vier a vijf pond vleesch op zijn gemak in een enkelen maaltijd verorberen en de noo- dige walrus-, walvisch- of robbentraan daarbij drinken. Ook drinkt hij ter afwisseling water, dat in een flesch van zeehondenvel bewaard wordt en frisch blijft door er van tijd tot tijd ijs en sneeuw in te werpen. In den overvloed vergeet de zor- gelooze Eskimo maar al te gemakkelijk den dag



		*80**

		van morgen, ja zelfs den langen donkeren nacht van den winter met zijn verschrikkelijkheden en zijn geringe jachtopbrengst. Ge ziet hem dan ook den eenen dag kampen met koorts, bloedstorting en alle andere krankheden, die uit overlading der maag voortkomen, en weinige dagen daarna heeft hij feilen honger te verduren. Ben zendeling werd door hen genoodigd tot hun vierden maaltijd van den dag, en verbeeldt u zijne verwondering, toen hij hen zag eten, alsof zij nuch- teren waren. «Ziet gij," zeide een der gasten, �wij kunnen veel eten, maar wij kunnen jien honger ook lang verduren; al naar het uitkomt." Dit ver- mogen om voedsel te kunnen ontberen, is weder een trek van Gods zorgende liefde voor hen. Wat zou er, bij het gebrek aan voorzorg, dat zij met alle wilde volken gemeen hebben, van hen worden in den langen winter, als de toegang tot de zee geheel voor hen gesloten is, indien zij niet beter dan anderen gebrek en hongersnood konden verduren? Willen de Eskimo\'s het zich bij \'t eten eens recht aangenaam maken, en daarbij met zekere bevalligheid te werk gaan, dan leggen man en vrouw zich in de hut op de met haar bedekte sneeuwbank tegenover elkander. Ieder heeft een mes en een lange schijf spek en vleesch in de hand. De man steekt de vrouw \'t einde van zijn



		81

		schijf zoover in den mond als hij kan, en snijdt die dan met het mes vlak voor den mond dei- vrouw af: denzelfden liefdedienst bewijst de vrouw aan haren man. De gelukkigen zuigen de versche traan uit het sappige spek, slokken ze met ver- rukking naar binnen en jagen verder ook de. uit- gezogen vezels door \'t keelgat. Na het stuk spek komt het stuk vleesch op gelijke wijze aan de beurt, tot zij buiten staat zijn iets meer door te slikken.\' Maar v��r zij inslapen hangt de vrouw nog een groot stuk vleesch boven den walm der traanlamp; het vet, dat onder het koken of braden uit dit vleesch druipt, voedt de 20 a 30 mospit- ten. Als de slapers ontwaken, vinden zij het ge- braad heerlijk gekruid, en aanstonds doen zij hun ontbijt niet een stuk, dat hun beter smaakt dan den koning zijn mokka-koffie of zijne vanille- chocolade. Meen nu niet, dat het leven van den Eskimo in den wintertijd enkel eentonigheid is. Verre van daar. Feesten en vermakelijkheden brengen vrij wat afwisseling. Wij willen hem eens vergezellen op een tocht naar een bevrienden stam. Eenige dozijnen Eskimo\'s begeven zich op sneeuwschoenen, en sleden, of, als de zee nog open is, in booten naar de algemeene vergaderplaats. De kleederen dragen menig spoor van \'t spattende water, dat



		S2

		aanstonds in ijs verandert. Eindelijk kan men de huizen zien, waar men wezen moet. Keeds staan de gastheeren op den uitkijk en verwelkomen zij zingend de gasten die hun kleine geschenken, zoo- als een halfbedorven zeehondenkop, welke als lekkernij geldt, een vossen huid of iets dergelijks overhandigen. Nu leidt men de gasten in huis, maar zij zijn zoo bescheiden, dat zij zich eerst eenige malen laten noodigen, voor zij door den bekenden ingang kruipen. Binnen worden hun de bovenkleederen afgenomen, die men te drogen hangt. Dan gaan de mannen bij de mannen, de vrouwen bij de vrouwen op de banken zitten, en spoedig weerklinkt de hut van vroolijken scherts en luid gesnap. De mannen spreken onophoudelijk over de jacht te water en te land. Met groote nauw- keurigheid wordt het dooden van een zeehond in alle bijzonderheden verhaald, waarbij levendige gebaren de rede vergezellen. Dan wedijveren zij in het maken van liederen en gedichten voor de vuist. In die gesprekken en gedichten komen steeds verborgen zinspelingen voor op deze of gene ge- beurtenis, en op een ondeugd of een afkeurens- waardige gewoonte van een der aanwezi- gen. Intusschen is de maaltijd gereed. Bij zulke ge- legenheden is er een tal van gerechten. De vol-



		83

		gende spijskaart uit de «iijne keuken van Groenland" toont het u aan, en doet u zien dat de Euro- peesche kookkunst nog niet veel invloed op de Eskimo\'s gehad heeft, i. Gedroogde haringen; 2. Gedroogd zeehondenvleesch; 3. Gekookt // 4. Halfrauw aangestoken vleesch ; 5. Gedroogde alken (zee vogels); . 6. Een stuk van een half bedorven walvisch- staart; (Het hoofdgerecht, waarop de gasten genoodigd waren) 7. Gedroogde zalm; 8. Gedroogd rendiervleesch; 9. Confituren van bezien, vermengd met ren- diermaag; 10. Hetzelfde gerecht met traan toebereid. Behalve deze spijzen wordt ook zuring en wil- geblad met olie toebereid, en mos, dat zij, half verteerd, in de maag der rendieren vinden, als een lekker beetje toegediend. De gasten laten zich zeer noodigen, om niet den schijn te geven alsof zij het tehuis zoo armoedig hebben en enkel om te eten kwamen. Men be- dwingt dus aanvankelijk zijn eetlust een weinig; zelfs de kinderen blijven bescheiden. De vriende-