|
(E\'jtojir\'
|
|||||||||||||||||||
|
Vfy /OQC
|
|||||||||||||||||||
|
IN MO AM END IN JOUN
|
|||||||||||||||||||
|
.-,:■:
|
|||||||||||||||||||
|
BY
|
|||||||||||||||||||
|
.Y-v\' ■* /U :-j JZ
|
|||||||||||||||||||
|
p>
|
|||||||||||||||||||
|
?£&:rt^
|
|||||||||||||||||||
|
(tatert Kyboer end slft gesto-
|
|||||||||||||||||||
|
/f KLUCHTICH BLYSPIL MEI SANG
|
|||||||||||||||||||
|
in twa bidrieuen. M
fr &
M ** Fen de skiïeuer fen: Mal ut Mal l/iiis, De Scgepreal W"
for Mgelove, ens. Mr |
|||||||||||||||||||
|
BIBLIOTHEEK DES I
J-\'K«6NTvtÏÏS)TEfT ;
UTRECHT. 7
TO LlOWERT
by J. G. WESTER.
|
|||||||||||||||||||
|
In moarn end in jonn by Remmert Nyboer
end sin gesin. |
||||||
|
SneijersiJrtik van J. R. Miedema, te Leeuwarden.
|
|||
|
IN MOARN END IN JOIÏN
|
|||||||||
|
BY
|
|||||||||
|
leffifflert lyker end sin gesin.
KLUCHTICH BLYSPIL MEI SANG
in twa bidrieuen. |
|||||||||
|
Fen de skiïeuer fen : Mal ut Mal thus, De Scgrpreal
for bigelove, ens. |
|||||||||
|
to Liowert
by J. G. WEST ER. |
|||||||||
|
Personen ïn \'t foarste bidrieu.
Remmert. In boer.
Lykeltsje. Remmert sin fron , buerinne.
Japke. Hir dochter.
Lolke. De soan.
Saepke. De skroar.
WiMKJE. De faem.
Harke. De feint.
Moses. In joad.
In it oarde bidrieu.
Al defoarigen mei de: Lanheare. In jonkerboer. |
||||||
|
It foarste bidrieu spilet in de deistige, it oarde t
drieu in de prunkkeamer fen Remmert Nyboer. |
||||||
|
In moarn end in joun by Remmert Nyboer
end sin gesin. BLYSPIL IN TWA DIDRIEUEN.
|
||||||
|
Foarste bidriea.
It toaneel is de deiske wenkeamer fen
boer Remmert. De boerinne sit bedden de tafel de broggen to smarren, dy hia in raspe tsies dippet end roitn set. Nion- ken har sit hir dochter to ierdappel ski- len. Meur up de foargroun sit Harke to koalraep snyen. midden oer de keawer is Wimkje sillen (jien to kof je mealen. Lolke stiet mm \'t ein fen de tafel mei borstel end skoen in de kannen , to skoen- putsen. Hia benne oliegeare in hir deis- tige kleun , mits Lolke, dy is yet wol in yl underbaitse, mar hy is knap forklaid, it is hem on to sjen dat er foarl sc.il. It stik spilat up in boerepleats up \'e
klai, net malle fier fen Liowerl, bigeliks to Wird\'im, Goulion, Ilempens ef der earne. De tiid fen handeling is op Maye Birger- merke moandei moarne. 1e TOANEEL.
Harke.
Hwet is \'t moarns yet diverske kald op it field, de
hannen benne my süver knoflich fen \'t meltsjen. Lykeltsje.
Ja junge, mar \'t is yet maye, end maye seit men
wol ken de skiere skrie yet fen »kald kald" kraye. |
||||||
|
2
|
|||||
|
Japke.
Ei mem, hy praet sa mar hwet, urn dat er it lant het oan \'t koalraep snyen. Lykeltsje.
Benn\' dat de boer sin giesen ? Dou kensie se fis un- der Ihedrinken hiel wol gau in daelders snye, it is us léste soad, end as der hioed in goed stik spek in hisean is, sis ik , end dat ha \'k altiid sein, den scil jimme se hiel wol léste. Harke.
Frou wul fést sisse, dat Harke net kleye scil oer knollige hannen, as \'t oan krebjen ta kumt. Mar ik hald fol dat it moarns kald is. 2e TOANEEL.
De foarigen mei Iïemmert, dy vnder it
petear in kaem is. Hy hel hun — ken men wol sjen — hu et um de holle spield, hy iiimt de skoeteldoek fen de tafel end droeget him der mei on, wikt er up Harke sin sissen fulgje lil : Remmeut.
Mar ik lieau doch dat wy foroaringe fen waer krye , ^ it het my fen nacht den sa in \'t lofter skalderbled stitsen. Wi.MKJE. {Dy \'t kofjemealen dien
het, end in \'t hakje siucht, end
der mei oer ein giet, end it
bakje — um er oaren in sjen
lo lillen — oer de laf el hall.)
Der seit de boer hwet dat ik daelk lieau, siuch is,
ea fliucht de kofje in \'t bakje um , en dat bitsjut uirwaer.
Lolke. (Loailsende.)
■s^ Ha ! ha ! ha ! ho mear as \'t dou den in \'t kofjemealen
henne en wer skoddeste , ho inear unwaer as wy krye.
In moai middel om unwaer to kryen. Nou ken men
begripe dat it jamk sa unwaeret, in bilte kolje meal-
ster benne sa 1 üsich !
|
|||||
|
8
|
|||||
|
Lykeltsje.
Spot mar net mei de buter heite, ik sis, end dat ha
\'k altiid sein! mennich it er brea mei. Dou kenste hioed best hwet up dïn baitse krye. Wimkje. (Dy de hof ja ut it bakje
wei in de kofjetsjettel dien het dy oan \'t ein f en de ta- fel stiet, oug eande.) Dat scoe men hoopje, den kaem boantsje moai om sin loantsje. 3e T OAN E EL.
De foarigen sunder Wimk. De boer is.wilst
tsjin Harkc oer,nionken Lykeltsje sittengien. Harke.
Dat is ek best moglik, hwent Birgemerkes reint it
meast altiid. Japke.
Ik wit to minsten net hwetste by skoen putste, hald
dèr mar mei up hiu , hwent as \'t it mei de holle net birenste, mei de foeten to minsten net. Lolke.
Nou, hear nou is oan, wol/dou pist, end as \'t dou
er is ut siste is \'t in wund\'er ho alles in fleren mat. Trip trap , trip trap, sa trippelt jifrou dèr henne. (Uy bout in forsichtig geande jifrou np
bispotlelike wiise Hei.) Remmert.
Stil, gjin gegekoanstek in de iere moarn , dou mast e
hioed lieaver mar goed üt din eagen sjen, end lit dy net bidraye. For de kou mast op sin minst hundertin fiiftich easkje, end foar it holding wol fiif eu sostieh. Dou kenste altiid to ouslaen kumme, end dou hest dèrre to Birgum kyhandlers dy by de pinken benne, dèr kenst up oan. |
|||||
|
4
|
|||||
|
LOLKE.
Lit heit my dèr mar fry mei oanpiele. Kenne hia
lekje , ik ken priisgje. It is gies um goare, habbe hia in mule , ik nim miners ek mei. {Lolke hel under icti end oar sinjashc oan-
dien, strikt dor de borstel oer, end sa siucfit er by it sissen fen it leste in de spe- gcl. Nionken de spegel hengel in trump oan de tnure). Lykeltsje.
Hea Lolke, dou stiest er nou foart by, stap efkes op
in stoel en jow my in bak üt de trump dy der oan de mure hinget. Lolke.
Junge ja , kry ik earst yet in bak op it brogjen ? Lykeltsje.
Ne dou net, ik hab er dy in slik ptkelflesk uplein , mar it is foar Saepke. Saepke komt hioed to nayen. Harke.
O Lolke ! hearst it ? Saepke kumt hioed , den meist din hert wol thüs blieue litte. Lolke. (Mem de bal: jamde).
Um twa magen mei to nimmen , lik as folie plesier- merke-reisgers likje to dvvaen . der scoe men — hwet my oangiet, — it beste fen hoopje. Lykeltsje.
Dat sis ik mei . in feint as dou , ken wol oars oan kumme, ik sis, end dat ha \'k alliid sein, ien mei mod- der oan de kloet.... Remmert. (Fait liiar in H wird).
Krye wy hioed de skroar al wer 1 Dat is mar wike
op wike in skroar, O ! lieave goant, by heit end mem
wit ik yet skoan , kaem alle hcaljieren in skroar oer de
flier, faeker net.
|
|||||
|
5
|
|||||
|
Lykeltsje.
Nou ja — dat scil den ièst ek wol west ha do se yet feint end faern wieren , ik sis end dat... (de oaren begjinne to loaitsen dat se skodsje). Wór\'?... wèr\'? loaitse jimme urn? Japke.
"Wel om mem , mem seit dat pake en beppe fèst yet
feint en faem wieren, do heit end hir dèr alle heal jieren mar in skroar oer de flier seagen. Lykeltsje.
Nou ja , ik woe mar sisse, end dat.....
Lolke.
Wol ja, dat de alders troud benne end bern ha
kenne, end dat se doch feint end faem blieue. Rie rie hwet is dat? Ha! ha! ha! (Lolke stoppet de pup). Remmert.
Allegeare allike folie hwet dat is, mar dit sis ik
mar, dat hiere al raer hwet by en or lape wirt. Japke sit soms hiele dagen to nayen.. (tsjin Lykelslje) dou jamk in healen, end Wimk alle jounen, end doch is min fesje in saun dagen yet net makke wirde kennen, (spitgniesjende). Hier wirde fést mar altiid moayejirk- jes end jepontsjes, kraegjes end kantjes by en or flan<?e, oars scoe de boer sin fesje gjin wike oan ien in flar- den umtiermje. Lykeltsje.
Ik sis, en dat ha \'k altiid sein, as de manliu oan
\'t hushalden kumme den scoe men de buse utskurre. Mar kum oan it is my it lilk wirden net wirdich, lit üs de hannen gear nimme. |
|||||
|
6
|
|||||
|
4e TOANEEL.
De foaiugen. Wimkje.
Wimkje kumt gisten up mei in gortlmg
in de kan, dat se by Harke del set, under it sissen f en : O hearink, scil ik jimme gau is hwef. fortelle? ef wite jimme it al\'? De oaren.
Hwet mienste\'? Wimkje.
Dat er fen nacht strünjeyers up üs hiem west ha, dèr stiet mei krit in hiele rini up de skurredoar. Allegeare mits de boer end frou mei
greate binying. In rimstik ? Dat matte wy daelk sjen. It jungfolk rent bare flink ou.
5e TOANEEL.
Remmert end Lykeltsje.
Remmert.
Ei Lolke blieu dou hier mar end meitse lieaver foart,
dou biste ncat to foarlik nei min sin, it spoar wachtet
net. Dealis, ik wit net hwet se nou wer foart dugge
to fteanen.
Lykeltsje.
Né, dat sis ik mei, mar dou seiste ny \'s dou wist net hwet Saepke hier hinaye scoe, mar ik sis end dat ha \'k altiid sein ! sukke dingen mast dy net mei bi- moeye, dat benne frouliu\'s saeken. As \'t wiif de boel binnen doar knap by en or hald , ef dat se it ütride lit, dat skeelt safulle. Dou maste gjin janhen wirde, gin my doch in skroar, end de fyfkes dy der oan foart geane der scil dy gjin lest fen oer kumme. Remmert.
Dat wit men yet net, der bistiet in forban mast tinke |
|||||
|
7
|
|||||
|
tusken in skroar end moaye klean, tusken moaye klean
end in klaying-keapman, end tusken skroar, moaye klean , keapman end in doarwaerder, end twisken doar- waerder end neaken en bleat op de dik stean, begripste ? End dat siuch ik er in. Lykeltsje.
Ja — ik sis, end dat ha \'k altiid sein , it giet dy
lik as Yntsje Jans, dou siuchtste jimmer helle mear as in gewoan kristen menske, mar siuchtste den ek nen ban tusken in skroar en üs Lolke\'? Der hab ik mear noed mei. Saep is leidich end üs soan jung, end as \'t moglik is den mat er neger oan , end der um nim ik Saep hioed siuchste\'? Hioed kiekt, nou Lolke foart end nei Birgermerke is, den ha se hioed en or net up \'e wink , end ik sis, end dat ha \'k altiid sein , ut it each , üt it hert. Sis nou is of ik it net forstannich oanlis. Remmert. Bisunder, bisunder! mar den sit dat er efter.
Lykeltsje. (Skenkt hofje in.)
Ja — end der sit yet mear efter. Birgum is in for- naeme pleats, end nou ben ik — fen praet kumt praet — wis wirden dat dèrre yet al moai forskate fammen benne , knap end wolbiheind , end ek mei duiten dy net bisteld benne. Nou; Lolke is net unknap, dat sis ik end dat ha \'k altiid sein; fielst it nou\'? (Ilia stimpt Remmert oan) men koe nooit wite wer de junge sin avontur sit. Klai of walden, dat scoe dy \'t selde wol wese, as er mar to rispen foei. Remmert. (Loaitsende.) *-~-
Ha! ha! ha! Gekheid, allegeare gekheid. Trieu in
foreale bernehert in in aldvviive snufdoase, end dou kiigeste in unhürich stik flèsk. Lit de bern mar stil in de apel bite dy Oeralda hiar jowt, dèr scil se it best fen dye; fulchje min ried, end blieu buten de bern hir fryerye. Ik ha hioed fulle mear sorch end noed loar Lolke sin jild dat er foarde ky bart, as foar sin foreale sinnen. —"""" |
|||||
|
8
|
|||||
|
5e TOANEEL.
De foarigen. It jungfolk knmt undcr drok petearwerin. TrUCII END OR HINNE.
Dat het Gauke üs stellich lapt. to mar de under-
master is ek in raeren ien. Ik hald \'t er stellich foar nimrnen oars as de nye klerk fen \'e siktery, ens. Remmert.
Ei hald dochs up mei dat gesnetler, kum lieaver by
de tafel en lil üs foartfarre. Lykeltsje. {Wikt de hem end bo-
den — mits Lolke — hir plak voer innimme). Nou — vertel üs nou ek is, hwêt er up de skurre-
doar stoe. Lolke. (Wikt Wimkje kof je in
yet, en Lolke, de Iheslove nimt om oan il komfoar dat der in stiet de piip oan te stekken). Dat scil ik mem sisse; der stiet in knap skrift up de
skurredoar: »Hier ha de fammen er slach fen um fryers to luken!
Dy wite hwet se lieaver ha as smoarkoeken." Remmert. (Loaitscule).
Ha ! ha! ha! dat ha dy sliuchte frouliu nou foar hiar
glurkjen end malfarjen. Sa kenne se yet is in \'t alma- nak kumrne! ha ! ha ! ha ! Japke.
Wy benne neat oars as oare fammen, der hoeft heit sa net fen to bearen , suver neat oars, hwet. seist\' dou oars Wimk. , Wimkje.
Ne neat oars, alle fammen dy \'t libben léste, meye
up hir tiid wol graech is in feint up side ha. Sa giet it üs, mar in oar ek. |
|||||
|
9
|
|||||
|
Lykeltsje.
Hearst it Lolke ? Wimkje seit: as de fammen it
libben léste, wulle se up tiid wol in feint up side ha. Dèr maste hioed to Birgum mar um tinke, sikje dèr mar is ien ut mei modder oan de kloet, hwent sa ien is dien föech wol, dat sis ik, end dat ha \'k altiid sein. —■"" Harke.
O headen ne Lolke , duch dal net. Nim din hert end "
froede sinnen wer mei nei hus, hwent o ! dy Birger frouliu ! ik sis \'t jimme der benne goeds under dy kenne hiar redde. Hwet ha se my foar in jier mennich is kroade, dat forjit my nea. Lolke. (Set de thestove wer del.) —
Ho den Harke, fortel üs dat gau is.
Harke.
"Wol nou, \'t is nou in jier mennich lin, it wie do \'k
yet by Greultis wenne, do masten wy ek nei Birger merke, ikke, Mient end Sye, wy rekken mei üs tryen in de failonne , Mient end Sye kaemen des tiids in Trin- walden by de frouliu, end der scoeden hia den mei to Hts Bergum-merkje, end ik sooe den to Bergum min • avontur sikje. Do seach ik derre up de huke f en in steech sa \'n eeuieh knap faem stean, mei in kleur as —-•* molke end bloed, it wier in skildery. Japke,
Den wie se yet knapper as Wimk, Harke? Remmert.
Stil, gjin gesnetter, lit Harke \'t üt fortelle. Harke.
No, ik knikte har ta, hia knikte werum, ik glimke —""
har oan, end hia glimke my oan, ik tochle dy wuïhwet, ik die de drieste skoen oan , end ik up har los. Ik frege har ef se ek wiste wèr eane hier sigaren to keap |
|||||
|
10
|
|||||
|
■wieren. Ja, dat koe se my wol bitsjutte. Do frege ik
ef se ek wiste wer men se oanstiek. »Oan d\' iene of oare ein," sei se, »in de midden hie se nea fen heard." Lolke.
Den wie dy ek net up de mule fallen do \'t praten
leard waerd. Harke.
Um \'t efven net. Ik sei : »nou jou kenne je redde
lieave, je benne net fen jister, mar stel dat ik joun is by jou kaem um in sigaer ef piip oan to stekken , ken ik er den up rekkenje dat je mei my to merkjen geane ?" Do lake se den sa, end derby kaem ik in rige snie wite tosken to sjen, wel man! it wier in marakel, sa moai. Wimkje.
Hearink hearink ! werst\' ek net um tinkste , um de
tosken , hwa tinkt nou um \'e tosken ? Remmert.
As de feinten der mar mear orn tochten den trouden
se 1\'èst nea mei ien mei hier up de tosken. Hwet seist\' dou oars Lykeltsje? Lykeltsje.
Ik sis, end dat ha \'k altiid sein!....
Lolke.
Harke mat gau foart farre. Remmert.
Nou, hwet dwaen de frouliu ?r den in mei har ge- snelter. Ho gung it dojHarke? Harke.
Ilia lake, end to mear waerd ik op har ioreale. Earst like \'t wol dat se neat fen my wite woe, mar up it lést kaem it sa fier dat hia \'r net tsjin wese scoe as har hus- hear it mar lye woe, wèr tit ik upmakke dat hia hus- haldster wier by in ald rentenier af sa. Hia bitsjutte |
|||||
|
11
|
|||||
|
my wèr Lia wenne, end sa stelden wy \'t dat ik er de
joune urn in ure ef acht kumine scoe. Ik wier mei min langst dusdaenich in de wolken, end in min oermoedi- gens drunk ik er mei Sye en Mient mar in goed glès win up. It koe do wol lye. Nou, ik er de joune up los. Ik loun har in skiinerjoun by de tafel sitten, end foar it rampt in de huke siet in knap jungkearel. Up de —~~ tafel stie in panne mei smoarkoeken, waerm end wol, ek rukt\' er fen fet brieden. Ik wenske hiar frieunlik goen joun , end hia wensken \'l my wer um, end laken beide bidest end aerdich. My waerd in stoel joun end in piip piesentaere, wy praeten hwet, mar up it lèstfrege ik den mar »ef hia ek bast klear wier, end et hia ek mei üt gung ?" »Klear end klear," sei se, »is twa, ik hie \'r sa\'n stummen sin oan um is mei sa\'n tseppe klai feint to merkjen , mar min man hiere," end der mei sloech se de jungkearel nionken har op it skalder, »dy —" wol \'t net lye, is \'t net binaud ?" End do hia dat sei lake se dat se skudde. Ik sei: »Ben je den houd ?!" »Ja," sei se, »mar dat je my yet net foar in ald wiif slieten, ken \'k jo forjaen, hwent wy\' benne yet mar alve dagen troud west." Ik waerd — um it wird — my jimme wolnimmen — in de iere moarn rnartobru- ken, divels, ik slöech up de tafel — dèr siet ek in snaps in end den wirt immen meastal hwet skerm- maneftich, no — ik slöech up de tafel, end ik sei: »hwet divel nou, sa ben \'k yet nea forrifele, dit is ge- mien dwaen." »Hou, hou!" sei se, »bidaerje hwet feint! ik ha jou min wird jown, foar sa fier as min hüs- hear it lye woe, siuch hwet scil ik dèr nou oan dwaen. Mar wès nou mar to freden, praet hier hwet, end smook hier hwet, end wy habbe — um dochs hwet to merkjen — smoarkoeken bakt, it jou mar stil in smoar- koek mei üs. "Wer wenje jou egenlik\'.\'" Ik sei : »det rekke hiar net, mar in elts getal dèrre, wer se wol wis- ten hwet hia lieaver hieden as smoarkoeken, end sa rekke ik, in pleats ten nionken en jung faem to merk- jen, mei in glieune holle Birgem wer üt. |
|||||
|
12
|
|||||
|
(lt selskip het witst Harke fortell truth
loaitsen har nocht oan \'t forhael toand. Oan \'t ein barst it ut) Truch in or hcnne.
O! lieave tretsien! O santsien in gjin ein, o! fadur!
O ! kiïminikes! Ik sis end dat ha \'k altiid sein !.... Lolke.
Dy grap heste üs nea earder forteld.
Harke.
Nou, hwa fortelt sin egen missetten ek. It rolle \'r
nou sa üt, urn dat frou-Lolke to Birgum oan in faem ha woe. Remmert.
Ja moai! Dou fortelst it up de riuchte tiid, Lolke
ken der in les oan nimme end siuch goed üt sin eagen. Lolke.
Heit wol sisse — dat ik nen troud wiif foar in faem
oansjen mat. Ik scil my gjin hline hinsers foardedoar lisse litte, der foar ha \'k yet in to goed forslan. Remmert.
Ja junge! dat sei de snoek ek al do er de kikkert in
\'t wetter sparteljen seach. »Do sist\' my net forrifelje," sei er, mar mei dat al, hy krige \'r sin oan, hapte eind- liks ta, end sa krïge \'r de heak in de bek, rekke fest en stoar mei nei hirou. Lolke. (Stekt de piip yetris oan).
Ik scil my net fange litte, sa moai scille de kikkert?
net kroakje, hab er gjin noed mei. Harke.
Ef Saapke mast sa fulle mans wese.
Lykelïsje.
Ei ,hwet praetste fen 8aap. Lolke ken -wol heager oan. Hy mat to Birgum sis ik, end dat...... |
|||||
|
13
|
|||||
|
Remmert. (Tsjin Lolke mei oan-
dacht. Tominste hondert end fiertich foar de kou end up
sin minst trye en fiiftich foar \'t hokling barre. Dou wist it, dat het Haike Hoarn üs bean, en foar dat bod stiet er yette. Lolke. {Dy yet in pantsje fol
hofje up drinkt). Ik scil der wol inear üt meitse.
Lykeltsje.
Nou , as \'t er in dekeat mear üt makkeste, den sit
er in frolike joun up. Jimme praete den fen smoar- koek-bakkerye. Mar den scil Ie wy dy grap is ha, den scille wy is smoarkoek bakke. Harke en WlMK.
Moai frou, moai!
Japke.
Den masten wy er lanheare joun al up unthelje.
Lykeltsje. (Stumpt Japke oan
dat se swye mat). It waer scil hioed lieau ik wol gean, it wirt hwet
liochter. Hark! Stil! rupt Geale net\'? {Altegcarre harhje se). Lolke {sinclit thruch \'t ramt).
Ja wrichtich, Geale is wrammels al mei de ky up de
dik. Jow my min brogge sa mar. Remmert.
Ik sei it al, it mealt fiersten lo lang um. Lykeltsje. {liet de brogge in in
stik pompier beteard, dy se Lolke sa oerjowt). Nou goereis Lolke; pas up en kry nen ungeluk.
|
|||||
|
14
|
|||||
|
Remmert.
As dèr up to passen foei, scoe \'n er net folie unge-
lukken wèse. Lolke. (Ougeande).
Goe moarn allegeare.
D\' oaren.
Goereis Japke. (Him neiruppend).
Swiet wolkom thus mei nimme.
Lolke. (Fen fleren).
Dat hoopje \'k. 6e TOANEEL.
De foarigen (snnder Lolke).
Remmert. (Oereingeande).
Ha war, ik ken \'t net helpe, mar en goed boersorget
allike folie fen \'t fè ou dat er great brengt, as fen sin egen bern. (Ougeande thruch de foardoar oan de riuch- terside, dèr Lolke ek ta\'n ül gien is). Ik mat se de dik in eintsje ütbrenge. Lykeltsje.
Siuch, nou dou wer foart to fleanen. (Remmert ou).
7e TOANEEL.
De foarigen. (Snnder Remmert).
Nou \\vy farre foart , it is al sa let as ik wit n\'t
hwet. Kum wy bite \'r mar in, domeny mat snein mar in goed wird foar tis dwaen (Ma bile in de brogge). WlMKJE.
Ik tink er faek um , nioandei moanen is \'t hier al-
tiid let.
Japke.
Sis dat net Wimk, hwent do mem dy fen de moarn röp,
du seiste : »o hearink hwet is \'t yet betiid." |
|||||
|
15
|
|||||
|
Harke.
Just Japke, sa wite de mensken in bilte dingen üt\'to
lissen sa \'t best past. Mar \'t scil my is léste hwet reis as Lolke hioed kn\'ge. Lykeltsje.
Dat scil hiel wol goed gean. Ik sis, end dat ha \'k
altiid sein , Lolke benne de saeken tabitroud. Wixik. (Tsjin Harke.)
Hy is to minste gau gearder as dou, liy scil gjin
troude irouliu foar fammen oansjen. (Lud loaitsende.) Dy grap is den sa sfumme moai, ha! ha! ha! — dat as wird ik in ald wiif dy \'t up in krukje springt, ha! ha! ha! den scil ik dèrre yette um loaitse. Harke.
Sliuchte blei, den scil dy \'t loaitsen wol forleard
wêse, mar ik ha mar lieafst dat st\' er fen swyste, hwent as in gek er fen kumt to hearen, dy makket er licht in boerefrisk stik fen in \'t almenak, end der wul ik mar lieaver net in. Japke.
Krigeste dy nacht ek oars hwa op side?
Harke.
Och hwet scoe \'t, nen wearlach , al hwet trinten end
knap wier, wier bisteld ef binnendoaren, end hwet oerblieu wier min gading net. Wimk. (Krekt as hearde se hwet.)
Stil! hoar ! (Ma giet foar \'t ramt stean) der wirt rup-
pen — (Foar \'t ramt.) O hearink siucli hier is, o kre- mis hwet giet dat hokling oan! (///ft geane ringen olie geare foar
it ramt stean.) Harke.
Te deale dat giet forkeard. (Harke ou.)
|
|||||
|
Jfi
|
|||||
|
Lykeltsje.
It leit lieau \'k wrichtich al in de sleat. (Lykeltsje ek ou.) Japke.
Der wol ik ek by wèse. {Japke ek sa.) 8e TOANEEL. Wimk. (Allcnne. Yel foar \'t ramt.)
Dat het de klai buppe de walden foar, dat men it
rume field ocrsiucht, end sa bart it sims dat in faem snieun ef sneirdojouncn har fryer kummen, ef moandei inoanen in nochti\'on hokling in de sleat roljen sjen ken. (Ma giet foar it ramt wei end begjvnt de boel fiivet up lo redden.) Mar dèr um net, do \'k in de Foxegatten, to Roltevalle end in de Kniipe foarkearde, seach ik in de walden ek wol mennich derten hokling up twa schun- ken fen \'t riuchte paed ou in de sleat fen earmóed end fortriet roljen. De libbensstriid is sa great, end eltse menskc is in diveltsjo jown, der er libbenslang mei to kampen het, wirt it diveltsjo baes, den reaget de ingel mei \'t glieune swird jin handich it paredis üt, end mar al to jamk wirt it divcltje baes end dèrthruch reitse \'r folie l)uten \'t paradis fen frede end rest, end krekt as \'t hokling by de wal del. (Ma dacht up it \'t hert end sprekl tsjin de taskouers.) Ik hab ek in diveltsje in my, end \'t is it solde diveKsje dat sa mennich jung faem kwelt — it is de sucht nei moai, dy us forret um buppe vis kreft en jild ut fo blinken. Us boer het wer in oar diveltje, dy mast in it Tirkelan wêse, um hy ken him mei de patsjes fen sin Lykeltsje allenne, net birongje litle. O! dat divellsje, it l\'aket sa fininige moai; hwet het it in mennich bus end herte de hel brocht, dèr in paredis wèse kennen hie. End sa \'n man as üs boer scil de order binnendoar hanhavenje: »ik wul nen iryerye oan hus ha" — hawar! it is om slop to wirden fen loaitsen , sols de bannen net thüs halde to kennen en den dat. Mar scoe \'t folie wettemakkers en sede- masters sa net gean 7 Mar mei dat al, as wul de boer |
|||||
|
17
|
|||||
|
nen fryerye oan hus ha, dèr giet hier wol hwet uw.
As Saep hier is to nayen en Lolke siucht rumte, hy henget it skroarke gau um de lea, \'k ha \'t mei egen eagen wol fiif end tweintich kear sioen. Japke — in best fanke is \'t, nimt ek wol is hwet se krye ken, likwols hia is bisundere foarsichtich en stiet bisunder up hiar stik \'k Hab sorch dat se to heach oan wul. End hwet my oangiet 1 as hy er him by hald, den blieu ik by Harke! Harke en Wimk, end Wimk end Harke. Hwet ken \'t al stumme aerdich! no ha wy hier al twa jier tsjinne, en buten Lolke, Jap en Saep, wit in de hus, noch in \'t gea, nen kristen siele end sittepit fen üs iens wèsen. Nou seit Harke: it is in raeren ien — as de boer dy wer in riksdaelder biet, foar in tutsje, snap dou dy mar, as de gekken it kwit wulle, ken de onnoaselen it maklik krye. Mar o ne! dat net heal, lieaver steare as forbearne fruchten ite. Wè! de faem dy de moaiste kroane, de kroane fen reinheit end un- skuld mist. \'k Ben fiy hwet liaver in tsjinstfaem in eare, as in floddermadam in skande. Ja, men matjin earen skudsje kenne dat se klappe, den knipt men up de neil! end trillet it hert foar God noch mensken. (Hia siungt, wils hia \'t koerke en aemer upnimt, thruch Harke brükt by "t koalraep-snyen): (Wiise : Kaatje kom aan).
Trinten jungfaem!
Flink end bikwaem !
Earber end rein is yet mear as foarnaem, O! thruch de wensk um in jifler to likjen — Wist mennich fanke de deuchd to untwikjen, Mar jifferke fein!
Din luk wier forspein 1
Och hertsje, dou kaemste bidragen oan \'t ein. Moai is üs wit 1
End \'t blieut jamk in striid ,
Um \'t moaye wer master to wirden altiid.
De heachmoed dy slüpte al in Eva hir berte,
2
|
|||||
|
13
|
|||||
|
End \'t jowch oan de wrald sa\'n ellende sa\'n smerte,
Mar nimmen dochs mear,
As in fanke dy d\' ear,
Forret truch de prnnksucht, lichtsinnich forlear. Smel is de wei!
Mar in Himmelske dei,
Bliuet eeuich dy eabel en knap bliuet, binei. Ja lammen! o lammen! in suver gewisse, Wy kenne it, wy matte it, end wy wulle it net misse. Dat jowt hwet forslit!
End hwet üs untgliel!
In kroane end in kranse dy oer \'t grèf sels bistiet. End ja, as \'t einde mar frede wèse muchte, plicht
beppe wol to sissen, den mucht de libbenswei wol hwet hoblich renne. Mar mei lichtsinnigens en ïdeltuterye in goed ein berikke! ik wit net of dat wul lukke ken. (Hia siuchl truch it ramt.) 0! lieave sauntsjien hwet ha se derre in spil mei dat hokling, mennich alder het net mear wirk um hir hokling op twa skonken, dat truch de weelde bidoarn is, up it droege to halden, as hia dèrre. Siuch de irou is luken. Ik sis, end dat ha \'k altiid sein! it scoe de fraech wèse as \'t jo man wier, el\' jo den sa skreppe scoeden. Mar wrichtich, ik mat er ek henne, de katten scille hier wilst de lever net fen \'t brea kaepe. (Hia giet mei tuner end poes/et ef koerke , flink nvi e f leren). 9e T OAN E EL.
Saapke. (De skroar kumt up,
kreas end hein lik as ,i» skroar heart to wezen. Hia het in kip oer it situeren eariisder. Hia kumt bidaerd in, end siucht nuverïeh up dat er nen (ults in de hits is.) Hwet scille wy nou ha, nen ien kristen siele in de
|
|||||
|
19
hüs ? Efter ha \'kek gjin ien sioun. (Hiarupt) Frou!...
Japke !.. .Wimk!... (Tsjin de taskouers.) Lolke doar ik net ruppe , hwent wrichtich it is ef de wearklank dat wird tusenkear in min hert herhellet. (Hia rupt wer truch de eflerdoar) Boer! Harke !... nou it is fremd, mar \'k ben hier hioed net foar it earst , ik wit my to redden. (Hia set hir kip ou end sa sincht se in fèsje oer de sloel hengjen.) Scoe \'k dit fèsje meitse matte ? \'t is best moglik. (Hia bisiucht it.) It siucht er up de rèch hast üt as Paris in simmermoane fen \'t jier saun- tich do d\' internationale \'r hüs halden hie, tti alle flar- den. Mar (Hia hifket il fesje.) De buse liket Prüsisk, dy wcachl net licht. Der sit jild in, end ek fry hwet, it is de boer sin fèsje — nou! den het dy jister net mei de lege buse roan. Lit my urn aerdichheid is sjen hwet er in sit. (Hia kriget it jild üt \'e buse en telt de riksdaclders.) Ien, twu, trye, fiouer, fiif, seis, saun. Stil, hwet is dat yette ? in pompier\'? In muntsje wrichtich fen tsien goune. O! o! wier it miners. \'k Hab trye end tachtich goune foar in goudon eariisder in de spar- bank, dèr dit is by! nou! dat wier hwet. Den wie \'k er hast. Siuch, trye en tachtig end tsien is trye end niugentich en tsjien is houndert end trye ! wrichtich ik kaem in stik hinne. O dy deale! hwet ken in jungfaem in de forsikinge laet wirde. Mar as ik dit jild nou is kaepte, end as se er den urn oan \'t sikjen gungen, scoe \'k it den ek to krap krye kenne\'? End—as men den is in kwea each up my slóech , hu wier \'t den ? Lik- wols as ik my goed krankil halde, den kraide \'r nea in hoane nei. Dat \'s fen sels — hwet scoen s\' er fen meitse. Wlmkje end Harke koeden \'t ek up \'e kop krye. Jap ef de frou koe \'n \'t ek hiete kiige to hahben, urn er in stilte hwet moais foar to keapjen. De boer koe ek mieue dat er it weibioclit hie. Wrichtich , it is ef it my sa mar jown wirt. (Hia stiet efkes in twa- striid). Mar o ! Heare! ne — ne — ne — (Hia trieut it jild wer in t f\'csjebuse, end stnnyi : Wiise: Soll ich mein Tirol nicht wieder sein). 2*
|
||||
|
20
|
|||||
|
O slik ! sa fulle benyd up ierde,
Hearskeresse fen \'e wrald,
Ne \'k lit my net thruch dy forliede,
In earlik herte is \'t der ik my oan hald, Al waerd ik ek thruch dy in de forsiking laet — Ef\'ik foar altiid fen min Lolke skaet, Wei fen my! Wei fen my !
(Hia smit il fesje fen hir up \'e stoel del).
Ne \'k lit my net thruch dy forliede, Wei fen my 1 Wei fen my!
Ek yette as \'k min sin hier nimmer kry! Hwet brengt it jild al leed en smarte,
Rou end sielewedom mei.
Hu bande it jamk ut mennich herte,
De Himmelfiede foar helske unrest wei.
Och dat it menske in eltse libbenslot,
In al sin dwaen end libben tochte, God,
In earlik hert! in earlik hert!
Is min earekroan, min greatste skat
In earlik hert! in earlik hert!
Oerwint de dead mei al sin eangst end smert.
(Hia ducht har naiskelkje foar, end har
skiere up side wilst hia seit) O ne! foar nen jild in de wrald woe ik er up sa\'n wiise oan. Lieaver min libbenslang in silveren eariisder up e holle, as up in unriuchtfirdige wiise in gouden. Min holle scoe barne tochte my as ik it up hie. As mat ik ek altiid blieue dy \'k ben, ef rnei my .nea hwet Letters barre, ja as mat ik ek fen Lolke ousjen, ho swier \'t my foei — ja, hwet ik ek wenske! in earlik hert — ja dal! dat I mat er mei my in \'t gref sinke. Mar stil der kumt fults. 10e T OAN E EL.
Saapke. Lolke. (Lolke kumt hird in rennen.) Lolke. Hearink Saep bist dou hier ollenne ? (Lolke gi-4 mids |
|||||
|
21
|
|||||
|
oer de flier up in stoel silten, end bigjint rimpen sin
hoasen ut to tsjen.) Help my gau fanke, ik en Geale scille mei in pear ky nei Birgermerke, end der kriget it hokling sa\'n sliuchte rite dat it by de wal del rek- ket. Mei mannemaeht ha wy \'t mei luken end hisen wer up \'e dik krige , mar ik hab by dy kream de poat for- tard, ik ben klets truch wiet wilden um de toeten. Sa wul ik net up reis. Saepke. (Sihet um de hoasen).
Is \'t fults yet ollegeare by dat spil ?
Lolke.
To gau hiu , hia lisse dér under in dat kastje. Ja —
hia bienge Geale hwet up stap, ik mat ek gau wese ef wy kumme to let by \'t station. (Saapke het him de hoasen jown dy Lolke oanlsiucht.) \'t Is egenlik divels sa\'n up unthald. Saepke.
Fy fy, flok sa mar net in de iere moarn. Dér is um-
mers altiid in luk by in ungeluk. Lolke.
Dér heste gelik oan min bern. Hwent nou kum ik
dy hioed ummers ek yet to sjen, end oars hie \'t faek net bard , ef bist hier joun yette ? Saepke.
Dat tink ik net» jimme kumme fen sels mei \'t leste
spoar, as \'t joun al wer tüs kumste. To Birgum benne ek wol moaye froulin tink ik. Lolke.
Saep wer tinkste um, ne hertsje, ik kum joun al
wer tüs, hwent lanheare kumt joun. Hearink rek it wirk hwet, end sinch datste hiere joun blieuste ! Wy scille joun smoarkoeken ite, den kenst\' ek in smoar- koek krye. |
|||||
|
22
|
|||||
|
Saepke.
In smoarkoek ? Lolke.
Of wiste wol hwet datst\' lieaver heste as in smoarkoek ?
Saep. (Siuclit Lolke mini ik oan,
end hy har.) Nou! Lolke.
Jaen rny i;au ris ien. (Saepke leit Lolke de earmen um
\'e hals, sa palsje hia.) Dat ha \'k lieaver as in smoar- koek. (Hy pattet har yctris.) Saepke.
O ja ! do lieave dogeneat, ik ek. (Lolke hel de hoa-
sen wer oan en scil sin platte skoen oantsjen.) Mar min stimper hwet ben din skoen wiet. Hia swingt de skoen yel hwet ut.) Lolke. (Ducht de skoen oan un-
der it sissen fen:) Dat is neat hiu, nou \'k dy hier fin is \'t my in wiet
foet wirdich. Saepke.
Hu treft il sa ? Lolke.
Ja , hwent mem naem dy hioed krekt, um dat ik den
foart wier, sa eang is s\' er fen dat wy by en or kumme. Saep.
End nou matle wy doch krekt by in or wese. Lolke.
Dat bewust dat wy by in or heare. Saepke.
Dat wiille wy hoopje |
|||||
|
23
|
|||||
|
Lolke. (Pattet har yetris.)
Moarn beste! Saepke.
Moarn skat! goe reis ! goe reis! (Lolke ou.)
11e TOANEEL.
Saep. (Allenne.)
It sprekwird seit: Moandei\'s spoed is selden goed ,
mar moarns foar achten al oan patsjen , dat bigjin is wrichtich moayernoch urn it fol to halden. d2e TOANEEL.
SAAPKE , REMMERT , LYKELTSJE ,
Japke , Wimkje, Harke. (De
leste by it inkummen.) Remmert.
It lei my al up \'e lea dat dy merkereis mei dy
junge gjin goed jern spinne scoe. Lykeltsje.
Der leit dy ek altiid sa folie up \'e lea! Ik sis: (Har
each fait up Saepke dy hwet up side gien is ) Hea Saep ! fanke bist dou er al 1 Moarn Saep. d\'Oaren.
Moarn Saep! moarn Saep! (Harke bit wer sutider
silten to gean in de brogge) Saep.
Moarn ollegeare, ja ik hie Y alles wol üthelje kennen.
Ik wist net hwet \'k er ten tinke mast. (Wimk skinkt wer kof je in, Rem-
mert ducht lik as fiarke, Jupke dticht de earappels in \'t f etsje, Lykeltsje smart de bak foar Saepke. Allegearre steande wei.) |
|||||
|
24
|
|||||
|
WlMK.
Ho bist er in kumd, dou bist de dik net del kaem?
Saepke.
Ne ik ben by Rudmers oer \'t hiem gien, en do de
lannen mar oer. Lykeltsje.
Hu kaemst\' er by fanke? Alhiel nei Rudmers?
Saepke.
Rudmers Dieuwke kriget snein de gebodens, end...
(Alle de oaren mei forbasinge stilsteande mei hwet se in de hannen ef in de mule ha.) Dieuw\'? Rudmers Dieu ? mei hwa scil dy troue? Saepke.
Hea wit jimme dat net ? Mei Sibe end Hille Eibert!
Allegeare. (Freselik bearende.)
Mei Eibert ? Mei dy sluge Eibert ? Hu kumt s\' er
by. — Ho\'s \'t mogelik ? Och ellendich! ens. Ik sis...
Saepke.
Ja der wirt sein dat hia ek neat gjin bistek in de feint het, mar siuch, sin heite broer is stoarn, end dy het in skromelik bult neilitten, end der er gjin bern benne kumt dat kaptael as de frou steart oan Sibe end Hil, end den mei Eibert nei \'t er sein wirt, for sin head wol fiiftich tusen goune barre. De oaren.
To dinder I nou foroaret it! Remmert. Den mei Dieuw de eagen wol ticht kniipe, der men
\'t jild sa rammeljen heart, het men nei \'t sin net to freachjen. Hwet seist\' dou Lykel ? Lykeltsje.
As hie \'r gjin holle den mast hia him yet nimine.
|
|||||
|
25
|
|||||
|
Hwet het hiu ? suver neat as in moaye oanlits end flinke
lea, mar it der is fen. Ik sis: end dat ha \'k altiid sein.... Remmert.
Mar Harke, junge, wy matte wrïchtich oan \'t wirk,
wy meye gjin tiid mear forrabbelje. (Remmert end Harke steane yet beide mei in kupke kof je in de han wer mei hia \'t untbyt bislutc scille.) Harke! kum oan, lit üs - mei in heal kald kup kofje klinke en drinke up it boask fen Eibert end Dieu. Hawaï-. (Hia stimpe de kupkes sa foei tsjin en or oan dat dy beide brekke en in griselement oer de (lier falie. It hiele selskip barst it üt fen loaitsen.) Lykeltsjk.
Dy sliudite manliu, \'t is wrichtich ef jimme n\'t wiis
benne. Siuch sa\'n gesmjoks is oan. Ik sis... Remmert. (Wiist up de britsen
kupkes.) Ja — end ik sis : dat dèr siucht men it sinnebield
fen it luk fen in pear dat üt bilang, end net üt lieafde trouwde. Lykeltsje.
Hald nou mar up , wy hoeve \'r gjin prekery by, \'t
is al maldernoch, gean er mar üt. Japke.
Ja gean er nou mar üt, wy kenne jimme skoanslile.
Harke.
De boer mast my mar mei Lolke nei Birgermerke
gean litten ha. Wimk.
Ja wrichtich dou mast mei west ha um smoarkoeken.
(Truch en or.) De boer , frou end Japke. (Loaitsende.) Ja! ja! um smoarkoeken, o headen men scoe jin
slop loaitse, ha ! ha 1 ha I |
|||||
|
26
|
|||||
|
Harke.
Ik fortel jimme nea wer hwet, mar ik sny er üt.
(Harke on.)
Lykeltsje. (Dy bigjint mei\'tup\'
redden, wilst Saepke mei it naiskelkje foar, oan hir side sitten giet.) Dy moandei-moanen ! dy moandei-moanen, dy ha hwet
to keap. Wimk.
Binaemen as er en hokling by de wal delrekket. Remmert. (Wimk °"-)
End as er moaye pakjes makke wirde matte.
Lykeltsje.
Skimp der mar net up, dou hest altiid graech moaye
frouliu lye mucht. Remmert.
Ja wis wol, end derum hab ik dy er ek üt kipt.
Lykeltsje.
O dou gekoanstekker, nou er üt ef de tange op \'e hüd. Remmert. (In \'t ougean.)
Saepke dou maste hioed hounnebaes wese, en goed
ta sjen dat de frouliu har tiid net lorslamppamje. De trye frouliu.
Der üt mar, foart mar, wy scil it hier wol redde. (Remmert ou.)
13e TOANEEL. Lykeltsje , Japke , Saepke. Lykeltsje. Nou! nou! hwet ken dy manliu in wird dwaen as se los kumme. |
|||||
|
27
|
|||||
|
Japke.
Mem, scil Saepke nou daelk mei min pakje oan \'e
gung ? Lykeltsje.
Ne fanke, dou heste sels heard ho \'n geprampears
jimme heit oer sin fesje het, dat mat allerearst makke wirde, oars muchten wy it wer forjitte. (Ma nimt it fesje urn it Saepke sjen to lillen). Siuch is oan Saepke, hu raer as dat er ut siucht, dat is by \'t koukealjen ut smiten end in \'t kealehok rekke, is \'t net ougiislik? Saepke. (Nimt it fesje oan.)
Ja, dat siucht er mal üt.
Japke. (Dy it thegoed upret.)
Mar mem as Saepke min pakje nou foart knipte, den
koe \'k er sels skoan in stek oan dwaen, as \'t wirk hwet oan kant wier. Saepke.
Frou, fiel je wol dat er jild in \'t fesje buske sit ?
Lykeltsje. (Nimt it fesje wer oan).
"Wrichtich? lit sjen. Nou dit is yet al hwet! siuch
is in moaye steapel riksdaelders, Heare goant, \'k Wul wol lieaue dat Remmert er nen sittepit fen wit dat er it het. Japke.
Nou asjebleaft, dat scoe mem hwet oufalle , dér foar
is heit to fül up \'e duit. Lykeltsje.
Lieave sauntien, siuch der is yette ek in muntbiljet
by fen tsien goune. Wer earne dat er \'t wei hetj? dat ken \'k my nea bigripe Mar dal Remmert it wit, der lieau ik neat fen. Ik scil jimme foart it biwiis jaen. Joun kumt lanheare alder wenst um de hier, end dat wit de boer wol, mar dat ik dy hier al lang by in or |
|||||
|
28
|
|||||
|
ha dat wit de boer net, end nou mient er dat Lolke sa
bitiid fen Birgermerke to rech kumme mat, dat er mei \'t jild dat de junge der foar de ky bart, lanheare bi- telle ken. Ik sis, end dat ha \'k altiid sein, hy is fül up \'e duit, mar in slofiert up it jild. Mar min lieave dochter lit üs foartfarre. {Hia ducht it jild en \'t munt- pompier in in thekuphe, dat se op de skoarstienmantel set.) Dou de bedden end de foarkeamer, end ik nei de tsjerne. {Hia siucht ta \'t rampt üt) Wimk siuch ik stiet al oan de wasktobbe dat it skum har urn de earen stowt. Mar fanke lit er us nou in tiids um tinke datste nei de buren gieste um weitenmoal, gerst end krinten ensa. Saepke.
Scil \'t hier hioed sa oan weigean?
Lykeltsje.
Ja witje? De bern praete den jimmer oer smoar-
koeken en smoarkoekebakkerye, end nou kumt lanheare joun, dy hellet alle jieren de hier witje? datissa\'n alde wenst, der het er den niget oan. Nou, dy stekt)usal- tiid de gek oan dat wy den sa\'n steapel swiete en wite bollen up tavel ha, lik as wy dat under us boere end borgerstan wend benne, hy ken dèr üt to goed sjen seit er dat boeren, borgers en dieren — och hu seit er ek Jap? Japke.
Dat boeren, borgers en bisten de selde foarletters ha.
Saepke.
Wol dy sliuchtmis. Dy hearen scille ek wol leste
hwet goed smakket. Ite se sa folie bolle net, den lilte se hir de fine winen goed smeitse. Lykeltsje.
Dat mat je mar lieaue — mar och, lanheare het den
mar in grapke, hwent o it is sa\'n best man ! der tilt de wrald fen up. Mar nou sei ik, nou scille wy it |
|||||
|
29
|
|||||
|
joun is oars ha. Wy scille lanheare joun tractearje up
smoarkoeken. Fen sels earst in pantsje fol kofje, end den in gleske win mei end srnoarkoek, mar siuch je ? nou wul ik se der mei ut strike, de manliu mei it net wite, witje ? Ik sis: end dat ha \'k altiid sein, it is sa aerdich as men in menske forrasket. Japke. (Dy nei dat se de tavel
upret het, foar de spegel har hier hwet to riuchte en de wite nachtmutse hwet kreasder set het). As ik nei de buren scil, den wul ik er foart lieafst hinne, urn dat ik den aenstons lieaver oan de nidle wul. Lykeltsje.
Hawar fanke, dat liket my goed ta. Hier hest in riks-
daelder. Nim de braskoer mei end as \'t dy to swier wirt to dragen, lit de bakkers junge den in stur for- tsjinje dat er it brengt. Mar nim foaral fen Poimoei mei, in heal poun allerhande, hwent ik sis, end dat ha \'k altiid sein, sunder allerhande ken in fatsoenlike frou nen kofjedrinkerye ha. Japke.
Och mem jow my de kai efkes fen \'t kamenet. \'k
wul Saepke doch earst yette min pakje sjen litte. Lykeltsje.
Hier is der — Forsichtich hear — (Japke ougeande) oan de lochter side, up de regenkleden der leit it. 14e T OAN E EL.
Lykeltsje , Saepke.
Lykeltsje. (In \'t upredden wei).
Fy dat wier in spil nys mei Lolke, hia scoeden mei twa ky nei Birgermerke, end do wier it hokling sa der- ten dat it Geale untslüpte, end sa rekket \'t in \'e sleat. It spande um it er wer üt to kryen. Lolke rekke yet |
|||||
|
30
|
|||||
|
mei beide foeten fn \'t wetter. Dy mast yette wer um,
um droege hoasen oan to dwaen. Du wieren jou hier likwols yet net, wol ? Saepke.
Ja frou, do wier ik hier krekt. Lykeltsje. (Oan side).
Is \'t nou net deal is ! hu treft it sa? (Tsjin Saepke).
So, ei, doch , wieren jo hier do krekt. Sei er ek hwet ? Hwet sei er ? Saepke.
Dat er droege hoasen ha mast, sei er.
Lykeltsje.
Ja wit je ? hy tinkt er lieau ik sa oer, dat as er to
Birgum sa moai goed oan in slaech kumrne ken, den siket hy er in faem , wit je ? End den blieut er der ----- fen nacht to nierkjen. En den hieltiid mei fiete foeten —
siuch dat mast jin grisse oars net? Ik hoapje dat er
den mar goed oan lannet, hwent o! der is oeral sa \'n klettergoud. End sa \'n dorp as Birgum scil \'t ek wol great spil wese , den luke folie faek it seil heger as de mest! end in jungfeint trout — sis ik, end dat ha \'k altiid sein, mei in moaye buse , mar nen jild erin. Ik hoopje net dal dit Lolke sin lot wiit. Saepke.
Der scoe men \'t beste fen hoopje.
Lykeltsje.
Ja hwent siuch , wy koeden Lolke wol knap in \'t for
set. helpe, mar — den halde it up. Wy kenne üs sels dochs net utskile, foar dat wy up bed geane, ne, ek sis: end dat ha \'k altiid sein, as \'t fen ien siide kum- me mat, o man ! dat liket my binaud ta. |
|||||
|
31
|
|||||
|
45e TOANEEL.
De foarigen. Japke. (De leste mei in
lape goed oer de earm, dy hia Saepke up \'e skirte smil.) Japke.
Saepke ! der hest nou de grap, sei pastoarske, end do- meny scoe minist wirde , hwet seist er nou fen. Saepke. (üesiucht end befielt it
goed.) Moai! o sa moai, dat rankje dat makket it sa biel- drich , end der sit ek ligchem in , it rent oan de fiter, dat fiel ik wol. Lykeltsje. (Saepke sülende end
d\' oare steande mei de lape tusken har.) Ja — dat ha je goed, it is ek net goedkeap , mar hwet dürder ef goedkeaper sis ek, end dat ha \'k al- tiid sein — it meitsen is \'t selde. End derby Saepke! Japke kumt sa fier hinne dy mat mei dwaen kenr.e. Hia is yet jung, mar hia bigjint ek al uni de fryers to tinken, end den woe \'k sisse, end dat... Japke. Mem wul sise : neat wèse end neat likje dat is alle- geare neat. Lykeltsje
Och dat wit ik nou just net, mar och fader in gjin ein hwet scille wy nou ha ? LESTE TOANEEL FEN \'t FOARSTE BIDRIEU.
De foarigen mei Moses, end letter Wbikje. (Mcses kumt ta de foardoar in. Jly is
in knap klaide joad. In broek, rutichofmei in streek alhiel net de mode. In wit e oer- jas , steande boardtsjes end greate strik. Sivarte baeril end knevel end in hoed nei—\' de smaek. lly het in greale lape bnkkings >< oer de earm.) |
|||||
|
32
|
|||||
|
Moses.
Gjoejen morge jifvrouwl Gjoejen morrege dames I
Hoe ghaat et jelui alle te samen by malkaar ? Moai •weer van daag he ? Moedertjen kan ik je voor een preisjen ook een lap broekenstof kwiteeren ? Goed- khoop, waarhachtig goed khoop. Lykeltsje.
Ei kremis kerel dou kumste fierst\' to ier.
Moses.
Dat zhal ik je zheggen jifvrouw. Ik bereis halleen
de ghroote dorrepe. Maar weet u ? op mein doorreize sprak ik teuge mein selven: Nha het is je laaste lap, laat die erreis bei deuse lantliede bleive, dan ben j\' er af, en je bihoeft niet mear to sjouwe. Waarhachtig jifvrouw, je kunt een knoopje doen, van je leve zoo niet. Lykeltsje.
En hwet koopke ken ik den dwaen ?
Moses.
Wat koopie as je dan kenne dwaen ? Je lui hoort,
hals ben ik een h\' Amsterdammer, ik spreek ook al fries. Dit koopie ken je dwaen. Kijk eens, deuse lap goed! (De frouliu befiele en bisiugge de lapc). Ja bekijk hem maar eens ter deuge. Deuse lap goed dames is oit een franse manufacturen fambriek, verstaan je ? Die hin den hoorloch door de duitsers is plat komen geschoten te worde, en toen gehannexeerd, verstaenje ? Niet gestolen; maar gehannexeerd. De duitsers hannex- eerden nog wel veul grootere lappen als deuse. Lykeltsje
Nou hwet scoe dat den? Moses.
Wat dat dan scoe ? Wel — je zult immers wel ko- men staan liggen te begreipe, dat — wat je hannexeere |
|||||
|
33
|
|||||
|
dat kost je niks, en -wat je niks kost, dat kan je im-
mers goedkoop geven. By voorhield : ik annexeer (Isjin Japke) van deuse jonge dochter een soentjen. (Hy wul har patsje, hwet hia fen sels loaitscnde untwikt, hy Met in \'t wild det men H heard.) Sien je? dat kost me niks, en nu gheef ik et haar (tjin Saepke, dy hul baltsjende oerein (liucht urn de joad to unlwikjen) .weerom, en het kost men hook niks. Nha 1 De frouliu loaitse danich.
Lykeltsje. O! o! dou bist lieau ik in raere skarlün, en echte
mallen ien. Jap.
Wy halde net fen jode tutsjes.
Moses.
Dan hou je licht meer van jeude koekjes. Nha —
\'t heeft wat te zeggen, maar weet u jufvrouw, daar mot er soms een klein grappie bei. Lykeltsje.
Mar hwet wotte nou egenlik sisse? hwent siuch der
mat in ein oan de sang. (Japke tikket oan de glèsen en winkt Wimk. Wimk humt \\n mei de mouen upstrüpt en in stik linnmgoed ut de tobbe in de lian. Men ken oan alles sjen dat hia oan \'t waskjen is. Moses. (Wikt Wimkje upkumt.)
Dat zal ik je komen staan liggen te zheggen. Ik ben
hier bei jelui inkomen staan te loope — om je deuse kosleleike lap bukkings te verkoopen. (Tsjin Wimk, dy um Moses goed to sjen nionken liim stiet, en up hwa sin each fait) Kom j\' er hook bei lieve Lysjen l Wel wel, wat een vrouenschaar. Als ik gheen Moses heete, 3
|
|||||
|
34
|
|||||
|
dan zou ik waarachtig zeggen: ik ben Salomon. Maar
zien je jonge meid ? ik kom om deuse mooije lap broek- stof zeer goedkoop aan deuse jufvrouw te verkoopen. Ik khan dat doen , omdat de lap gehannexeerd is , ver- staan je ? WlMK.
Dat het er wol oan , hwet is dat gehankeseerd ?
Moses.
Dat zal ik je komen staan liggen te verklaren. Kom
er eens hier. (Hy lukt Wimkje mear up de foargroun.) Heb je ook een vrijer ? WlMK.
Ja wis wol.
Moses.
Nha ! dan kom ikke en ik zheg teugen jou vrijer.
ik annexeer je meisje , dan kan hij er niks teugen doen. Wimkje.
Nou, asjeblieaft, den sei ik: ik wol net by jou
wese. Moses.
Jaaa! dat roepen ze hin denElsas en Lotharingen ook wel!
tegen Pruise ! Neeiiandsal \'t met er tyd wellicht ook roe- pen ! maar dat baat dan niet. De mannen die macht hebben te annexeeren nemen er het recht bei, en daar het recht is daar is de wet, en de wet is altijd zoo als men \'t recht, vindt, en \'t recht is alloos zoo als de sterkste het verkiest. Verstaan je? Lykeltsje.
Dat scoe dan divels wèse, ik scoe er my tsjin for-
se t ie sa folie as ik koe. Moses.
Jaaa ! zoo dacht do minister Thorbecke er ook over ,in \'t
jaar zeuventich , toen Wilhelm van Pruisen om het keizer- |
|||||
|
35
|
|||||
|
schap oitging , en het koste Neerland lien tonnetjes , Nha ,
Maar ach wat zal \'t bate, als we geannexeerd worde, dan worde we geannexeerd. WlMK.
Wit je hwet frou, pak ta! (Hia untskürt Moses de lape
goed foar dat disse \'r urn tinkl) den hankesearje wy disse lape goed mar. De frouliu.
Ja! ja! dy is moai! dat is hankerseard — moai!
Moses.
Neen, lieve mense, dat gaat niet, want zien je ? ik ben
hier de sterke teugen over de swakke, en de sterke an- nexeert altijd de swakke. Ik kan jelui wel annexeere, maar jelui kunt mij niet annexeere. Verstaan je ? Saapke.
Och hearink keapman , jou wieren üs ek gjin hanke-
searen wirdich. Japke.
Of woe \'n j\' er de lape up ta jaen.
WlMK.
End jins hiele famielje \'r by. Mar wy scille nou is
sjen. Wy hangesearje de lape. Ruk nou mar stil ut. Moses.
En ik zeg: ikke protesteer, bei men leven ! (ƒ/*/ scil
de lape gripe mar dat mislearet. Japke.
Ne alde, je benne \'m nou kwit. Moses. En ik zeg: ik protesteer! (Moses fliucht nou mei mear
geweld up \'e lape oan, mar de fiouer frouliu slappe gear, end sa untstiet er in wraxelparty under il sissen /\'en:) To divel! Ik zweer het jelui! Hier Wimk, to nou — 3*
|
|||||
|
36
|
|||||
|
hald faesje I Mein heigendom ! Nooit! To Saep, ik sis :
Heb ik het bei men leven! ens. (Moses rekket eindeliks to fallen en wol
mtdden up it loaneel, end sa as er der plat up \'e groun sit, gript Wimk it kessensloop of hwet stik goed as se ut de tobbe wei, mei in de hus naem het.) Wimk.
Ik wit hwet er mat, hy mat is hwet um sin ruge
mule waske wirde, den ken der earne oars de patsjes better hangesearje! (Under dit sissen wasket hia Moses um it gesicht, mar der hy de hunnen towar slacht um it to beletten, skint Wimk him in \'t each to reitsen, alteas Moses springt oer ein, en ropt, wilst er mei de kannen foar eagen henne en wer rent, up earmhertige wiise: O wai! o wai! o wai! Men oog! men oog! men oog •
water! water I water! Lykeltsje.
Hwet miskearet de man sa rimpen. Wimk. Ei neat oars, of der ken him hwet Polka in \'t each
kaem wese. Hwet scoe \'t? Japke. (Jowt him in kupke mei
netter oer). Hier ha je wetter. Moses. (Is al/del forbuke by \'e ta-
fel up in stoel del fallen end wrieut mei sin büsdoek it each ut, dat er, nou Japke him it wetter jowt, yet ris herhellet. Waerachtig frou! dat was er mijn een phünlijke ope-
ratie. Ik heb het van mein leven zoo niet gehad. Maar waarachtig koop nu toch die lap. Ik ben dood afl — |
|||||
|
37
|
|||||
|
Nha ! — glad oit het centrum, geruïneerd als een land
door de internationale beheerscht. Och koop die lap nou. Lykeltsje.
Nouste in \'t leach sitste nou preatste net fen hanke-
searjen. O! o! derüt ken men sjen, sis ik, en dat ha \'k altiid sein, dat de riuchlfierdichheid ienkearaltiid baes wirt. Dat kenne unriuchriidige keisers en keuningen yet wol is wiswirde. Mar dat is dat, hwet wotle den foar dy lape ha? Mar haerink , der kumt my hwet in\'t sin. Wy lèse tsjinwirdich den sa ougrisclike faek fen aller- hande lotteryen in de krante. Den is \'t in Hamburg en den to earne oars, hawar ik sei lest tsjin Jap der matte wy is ïn, hwa wit wer jin avontur sit. Is dat earlik spil keapman ? Moses.
Als j\' er in speelt ? ja, dan raak je to minsten van
jou kant je geit op een eerlijke manier — kwijt. Japke.
Ja, mar \'t is mem um winnen to dwaen, net wier
mem? L-ÏKELTSJE.
Da\'s fen sels. Ik woe wol is wite keapman, of keap-
man ek wiste wer earne hier to lanne mensken wennen dy üt dy lotteryen heage priisen helle hieden. Moses.
Die wonen in de couranten jufvrouw. Daar zal je
se komen staan liggen te vinden, maar anders mot je maar met het liedeken denken: (Moses siungt.) » Vindt gij ze hier op aarde niet."
Maar wil je in de loterij ? Nha kom hier. (Moses
hellet de brievetas foar it liocht.) Neem dan een lot in de goede eerlijke ruïneerende haagsche loterij. Houdt zij velen kaal als een anderhalfdaagsche spreeuw, al s |
|||||
|
38
|
|||||
|
\'t fortuin je mee is, kan je doch door haar met goe i
Neêrlands geld vliegen, daar je anders had moeten kruipen. Nha , wil je dat briefje ? dat is een tiende, en het komt van daag nog uit, mar sien je! ik heb er Dog meer, ik kan \'t missen. Lykeltsje. (Nimt it briefke oan.)
Siuch dou is Jap, dou hest junger eagen as ik, is
dat briefke suver. Japke.
Siuch Saap en Wimk. Ik scoe sisse fen al. Saapke.
Ja — dat briefke is goed Wimk.
Ja siuch — der stiet ummers it jiertal. Ik scoe ek
sisse dat it wol echt is. Moses.
Waarachtig is het hecht, en als het niet hecht is —
dan mag je me hangeu. Nha ! Wimk.
Dy uphingje ? dat jowt üs fierst to folie wirk.
Lykeltsje.
Nou hawar, ik wul it wol ha. Hwet wotte nou ha
foar de lape en dit briefke\'? as \'t it goed ütstelste, den hald ik beide. Moses.
Dat priefje en die lap... nhal... die zal ik je...
laat staan... komen... liggen... te geven... teugen feartich gilde. Nha, als dat niet goedkoop is, mag je mijn een bloedzuiger noemen. De frouliu (loaiisende.)
In bloedsuger! hwa het it fen sin libben ?
|
|||||
|
39
|
|||||
|
Saap.
Nou den scil de keapman wol in bloedsuger neamd
wirde kenne frou. (Hia befielt de lape yet is.) Wer rekkenste dit goed up, by d\' alde jelne rekkenje ? Moses.
Als je dat goed by Sinkel onder de acht gilde koopt,
nha — den geef ik er mein baerd op. Jap.
Dy koe \'n je \'r sieaft oan weachje, der scoe niramen
begearich nei wese. D\' oaren.
Dat sisse wy mei, Jap.
Lykeltsje.
Hawar 1 kort en bondich. Ik wul dy fiifentweintig
goune jaen, (tsjjn Saepke) den wul ik jimme heite sparpot der is oan weachje. Moses.
O wai mir! vijfentwintig gilde ? \'k Zou het waar-
achtig foar mein konscientie niet kunnen verantwoorden. Dertig gilden, zie daar, dat zal ik doen, maar ik kan het lang niet doen. \'t Is om van de lap af te komen. Lykeltsje.
Wiste hwet ? yet ien riksdaelder er by, en nou gjin
sint mear. Japke jaen my \'t kupke mei jild efkes dat der up de skoarstienmantel stiet. (Hia telt it jild up tafel.) Hawar der leit it, saunentweintich goune en fnftich sinten. Nimst\' it oan, ef duchst it net ? Moses.
Ik kan het eigenlijk niet doen , maar ik moet het doen,
en ik zal het doen. (Hy nimt it jild up.) Segen met et een en ander frou. Veul segen. |
|||||
|
40
|
|||||
|
Lykeltsje.
Ja witje ? It is in sparpot, der wy up in ungefoe-
lige wiise oankaem benne, oars hie \'t sa hird net flein. Nou weachje wy dat is. Mar meitsje nou mar datst\' er ut kumste, oars muchten de fammen din jildpung yet is snappe. WlMKJE.
Ankerseare wul de frou sisse.
Japke.
Ja, mei din ankersearjen. Saep.
Mei din ankersaesje.
Moses. (Makket mei hoed en stok
in de lian in bug ing foar de frouliu.) Jaaa! jelui bent nu overmoed ich ! maar denk er eens
om als je de swakke partij uitmaakt, den zal je \'t nog wel eens underfinden hwet et zegt geannexeerd te zijn. Is \'t van taag niet — dan welligt morrege. Eerst an- nexeert je welligt een man, dan huiselijk verdriet en huiselijke sorrege, en als eindelijk bleeke Hein komt met zen seis! die annexeert jelui en mij en ons allen zoo waarachtig, vast en zeker als ik Moses Nathaniel heet. Nha zal ik gezond zijn. Nu dames Adio! Adio ! \'k Wensch u allen et heil Abrahams! tot aan die laat- ste annexaesje. Nha ! (Hy bücht diep.) It gordin fait.
Einde fen \'t foarste bidrieuw.
|
|||||
|
41
|
|||||
|
Oarde Bidriea
It toaneel is de prunkkeamer f en Remmert
end Lykeltsje. Up \'e tafel stiet moai the- goed, klunlsjepoat ens. 4e TOANEEL.
Remmert end Lykeltsje.
Remmert stiet in \'t underbaitsje foar de
spegel um \'e doek um to dwaen. It wul net passé. Lykeltsje lukt it jak oan, end is dus ek oan \'t forklayen. Remmert.
Lykel! it wul my net slachje fanke; ik ken dei- mar
nen platte knoop in kryè as barst it. As von Bismark net better bine koe, den sieten sin oerwoane franske lannen nette botte lang oan \'t Dutske rik fest. Lykeltsje.
Der ha we \'t al wer, jimme manliu miene den sims
de wisheid in pacht to habben, mar ik sis, end ha \'k altiid sein! it scoe \'r raer truchfleane as wy frouliu \'r nen knoop up layen. Wacht, as ik it jak fest ha, scil ik dy helpe. (Hia helpt him). Remmert.
Nou der foar benne de frouliu ummers ek bakt. Lykeltsje.
Bakt seit er, ik miende dat se akept wieren. Remmert.
Skept, ja lik as de fisken tn de totebel, mar de
measten benne thruch de mesken flein, dy halde hir In \'t rumme sop end ken men unmoglik neikumme. Lykeltsje.
Hest dy foar my orneare\'? Dy de skoech past, seit
it sprekwird, mat him ummers oantsjen. |
|||||
|
42
|
|||||
|
Remmert.
Ei fanke wer tinkst\' urn ? Dou hest dy ummers lieaf
fange litten. Dou bist in bret foarntsje up \'e skutel, alle dagen like swiet Men scoe \'r sa inbite. (Hy pat- tet har). Lykeltsje.
O dou alde tutersbaes. Dou makkest* mennich feint
yet biskamme (Hia pattet him wer). Si — sa, nousit dy de doek sa kreas as in domeny\'s bef. Sa plat as mennich feintepung in \'e nei winter. Mei al din un- bihelperigens blieust\' yet min lieave Remmert. (Hia ait de man urn 7 kin.) 2e TOANrEEL.
De foarigen. Japke.
(Japke is al moai in de prunk. Hia kumt
»» mei in pear presenlear-trumpkes, dy se up tafel set, wilst hia seü •\') Japke.
Mem it kofjewetter siet, scil mem sels kofje sette?
Lykeltsje.
Ja liea. Remmert. (Sikjende).
Ik sikje alles ou urn min fesje, ha jimme dat hier
net brocht ? Wer is \'t nou, ef is \'t nou yet net makke ? Lykeltsje.
Ja min stimper, din fesje is al makke. (Hia rupt
truch de doar nei efteren: Saapke ! Saapke I breng de boer sin fesje efkes. Remmert.
Den is er hioed dochs lrwet goeds dien.
Japke.
Den scille wy as Saap wer kumt neat as goed dwaen,
|
|||||
|
43
|
|||||
|
den scille wy heit in moaye nye broek meitse, hear I
(Hia ait heit minlik um t kin end wipt flink ou.) 3e TOANEEL.
De foarigen (sunder Jap) mei Saapke.
Remmert.
Dat fanke wit den presies hu \'t se mat. Dy is de
deale to slim. Linich end biheind! Hia liket up nen ien fen us beiden, ik ben sa \'n houten Teunis, en dou sa\'n stiif hansfodske. Saapke. (Mei de boerlsin fesjein\'e
han. Hia bheut forheard stean, um dat it har sa knap end mooi to miete blinkt end seit wilst); Asjeblieaft boer. O frou! frou! hwet ha jou it hier
in order, \'k ben hier in gjin wiken in west. LYKELTSJh.
Ja fanke, ik sis, end dat ha \'k altiid sem, lik as in
borgermaster by \'t bisiik fen de commissaris des ko- nings, graech het, dat er sioun wirde ken, dat it spil net forfait, sa giet it us as de lanheare kumt. De boel mat himmel end knap wese. Saapke.
Nou it hoeft net oars, ik wit net hu de frou it sa kriget. Lykeltsje.
Um it moai to kryen is neat hiu, mar um it moai to halden, dat seit hwet. Remmert. (Siket in \'e fesjebusen,
keart se um end siket yetris). Saapke, der siet jild in min fesjebuse. Saapke.
Do ik it makke net, boer. Remmert. (Tsjin Lykeltsje).
Hest dou it er den ut krige Lykel 1 |
|||||
|
44.
|
|||||
|
Lykeltsje. (Hird ougeande).
Kum , nou mat ik mar gau de kofje sette. Remmert.
Sis Lykeltsje, hest dou it jild üt min fesje buse ? Lykeltsje. (Few efteren, brimstich).
Ne.
4e TOANEEL.
Remmert. Saep.
Remmert.
Ne! rupt se. Hwet bistjut dat nou um noukrekt foart
to gean. Wiste Saep 1 ik barde jister saunendtwein- tich goune end fiiftich sinten fen Abele Slachter, end dat ha \'k in it fesjebuske dien, dat wit ik klear, ik tochte sa yet, het Lykeltsje net nóch as lanheare kumt, den helpt dit altiid hwet. Saapke. (Wilst Remmert it fesje
oantsjucht). Den scil de frou \'t \'r moglik wol ütkrige endupbir-
gen ha. Remmert.
Mar werum dat den net goedmoeds to sissen, den
wist men \'t. Mar dat rupt mar up in houneftige wiise : nidich fen efteren ou: Ne! Dat is nen anderd. (Bare minlik). Sa scoe Saapke net dwaen, oars net ? Saapke.
Ei der wit ik neat fen boer.
Remmert.
Der wit ik neat fen, seit se. End hwet seit se dat
ingeleftich. O Saep, Saep ! dou bist\' sa \'n lieaf fanke. Ik ken best bigripe dat Lolke sin oan dy het. Hie de soan it net, den krige de faer it yette. Blieust\' hier joun ek net? wy scille smoarkoeken ite. |
|||||
|
45
|
|||||
|
Saepke.
"Wist de boer dat den al ? Remmert.
Ja wol hiu! As Wimk it my net forbean hie um it
to witen, bigriptste ? Meiste graech smoarkoeken Saep ? Saepke. Ja wol graech boer. Remmert.
Mar der is yet wol hwet dat ik lieaver ha. O kremis
lieave skroar! jaen my yet ien — ien — patsje. lly fliucht Saep oan dy him uutwikt, sa wraxelje se hinne en wer oer de flier, under it sissen f en): Saepke! Boer! boer! hald up boer ! Ben je sliucht boer ? Ik ben forlegen. Asje net uphalde rup ik, Boer! Remmert. To ien ien, hwet scoe dat nou, och Saep. Hu kenst\' nou sa. ens. 5e TOANEEL.
Lykcllsje humt up mei de kofjekanne up
de tryehoek in \'e hunnen. De boer Ut Saepke gau los. Lykeltsje. (Alhiel forslein, end
bare Jorheard). O lieave fader in gjin ein ! hwet kumt my nou oer?
O skandalich in gjin ein, hwet kumt my oer? (Hia set de kofje up tafel). Do skandael, fliuchtste de fammen mar oan, under eagen fen din egen wiif ? Remmert.
Dat tanket dy de wearlach. As \'t dou it jild üt min
fesjebuse net hoste, den het hia \'t, en dat wul ik wite, end dat is min plicht ek, as man end heit tsjinje |
|||||
|
46
|
|||||
|
ik foar miners to sorgjen. Ik wul har understean, end
ut mat \'s er net, foar dat wy har undersocht ha. End dèrum hie \'k se by de flarden. Lykeltsje.
Wier \'t dèr um to dwaen? Ik tochte dat it fryerye
■wier; end den sei ik, end dat ha \'k altiid sein, it wier in skandael. SaEPKE.
0 frou! ik hab nou dochs al amper oan fiouer jier
skroar west, mar sa \'n kroane is my yet nea op \'e holle set. Lykeltsje. (Tsjin Remmert.)
Nou \'t is sunde end skande, It bern het hier aljie-
ren forkeard, dat wist allike goed as ik, en nea ha\'k fen har unearlikens si sa futle bispeurd. (Hia strikt mei de bannen oer end or.) Ne bern, (hia nimt Saepke meilyend by de han) dit griist my nou suver um dy, mar steur dy net oan sa\'n archtinkendheid , end ik scil dy \'t fortriet dat hy dy oanducht, sa gau as ik legend- heid ha truch in geskenk sjen to forgoedsjen. It is wrichtich to slim Remmert. Is sis: end dat... Remmert (/alt har in \'t wird.
liisonder fbarheard.) Ha \'k it nou fen min libben sa sioen? Der siet lits
tritich goune in min fesjebus. Lykeltsje.
Hou — dat halt earder up, sis lieaver fen great
fiifentweintich, dat kumt er neyer oan. Remmert.
No — dat \'s ek allike folie, mar \'t jild mist er ut.
Dou hest it net, seiste, end fordild dy men er mei for- tinke ken end mat, dy mei men der net up oansjen. Hwet deale mat ik den? |
|||||
|
47
|
|||||
|
Lykeltsje.
Dy klaye sa hird as \'t ken. De lanheare ken wrich-
tich hast wol kumme. Hea Saapke, nou jou hier doch benne, help jou my nou ef kes urn de mutse up to setten. Saepke.
Kum frou, mei alle lieafde. (Wilst de frouliu der
mei skreppe, end Lykeltsje mei \'e rec/i nei Remmert stiet, glimloaüse Remmert end Saep enor oan en meitse se in beweging dy sisse wol: wy begripen enor, swyen is de boadskip.) Remmert. (Him klayende.)
Mar wrichtich Lykel, dat jild mat er wer kumme,
end foaral nou yette, ik wit net of ik foar de lanheare birekkene ben, joun. Lykeltsje.
Der scoeste my mar stil mei oan piele litte, ik sis ,
end dat ha \'k altiid sein, ik ben \'t wol bitroud. Saepke.
Wul frou de mutse moi heach up \'e foarholle ha? Lykeltsje.
O ja, foaral. (Mei binyinge.) Hea, ha jimme der
wol is um tocht ? Remmert end Saapke. (Mei oandachl.)
Wer um ? Lykeltsje.
Derum, dat ho alder in friesinne wirt, ho mear hia
de flodder up \'e noas sakje lit. Remmert.
Dat kumt fest fen idelheid en wraldsin, hia wul fest
net wite dat de tiid har sukke diepe ploaien in de foarholle ploeit. |
|||||
|
48
|
|||||
|
Lykeltsje. (Wilst Saapke har
wer helpt. Fen \'t folie hertsear end \'t fortriet dat se ha.
Remmert.
Um dat se nea to freden benne. Lykeltsje.
Um dat er sorge wirt dat se der reden ta ha. Remmert. (Yet in de fesjebusen
fielende.) Wer deale dat min jild doch is? "Wer is Wimk? Lykeltsje.
In \'t fel, as se net strupt is. Remmert.
End wer is den dat fel ? Lykeltsje.
Sist dy den nou ek yette up \'e lea ? It scil er net
in stean. Dou scoest\' de fammeii it libben sêd meitse mei din kweatinken. \'t Is ef de dief dy oan \'e noas hinget. Saepke \'t sloof het er al noch fen. Wes mar gerust, sa lang as ik er ben, wirt din jild hier in \'e hüs net wei. Is sis, en dat ha \'k altiid sein, up \'e wrald wirt neat wei. 5e TOANEEL.
De foarigen , Japke. (Japke kumt foar-
heard in rennen. O hearink t gau! gau 1 de lanheare kumt de dik del.
Lykeltsje.
O deale! help Saep ! Kry dy doek er wei. Jap lis
dy matte riucht. Jimme heite toffels er üt. {Wilst Ly- keltje dit seit, en de stoelen um \'e tafel to riuchte set, |
|||||
|
49
end de frouliu alle trije skreppe um de lesle hun oan \'t
ien en \'t oar to dwaen , sïucht men Remmert up end um de skoarstienmantel urn hwet sikjen.) Hearink wer sikje jou nou yette sa um Remmert\'.\' Remmert.
Ik hab hier jister moarn al in piip foar de lanheare
klear set, end dy ken \'k nearne fine. Sapke.
Dy piip mei in dop er up ? Dy is hioed in \'t kea-
merredden britsen. Remmert. (Brimstich end mei de
foei up de grom stampende). \'t Is den ek wol divels. It wier de ienigste skiene
lange piip dy wy oan hus ha. Lykeltsje.
O lieave tretsien in gjin ein, dèr \'k sa \'n wird um
sis, der kumme wy wer oan. Ik sis, end dat ha \'k al- tiid sein, it is ef it hier altiid dwars end forkeard mat. Mar lanheare mat in piip ha. Och hea Saepke, wot dou üs nel efkes helpe ? duch it liea. Helje dou üs yet foar in dubeltsje lange piipen fen de bun-en. Saepke.
Dat is gans getoffel in \'e joun frou. \'t Is amper in
ketier geans, mar hawar; jimme matte net forlegen wêse, ik scil \'t dwaen. Wer mat se wei kumme, fen Hakenstalle ef fen Kopstra ? Lykeltsje.
Allike folie fanke. Sis mar dat it foar üs is. Efsjit
it dubeltsje mar ef kes üt. Ik scil \'t goed mei dy meitse. Saepke. (Foartgeande). Ja dat is best frou. |
|||||
|
4
|
|||||
|
50
|
|||||
|
6e TOANEEL.
De foarigen. (Sunder Saepke).
Remmert.
Fy men scoe jin skamje, nen lange piipen.
Lykeltsje.
Krimmenearje der nou mar net oer, ik sis, end
dat ha \'k altiid sein, in sukke libbens-umstandigheden, ducht men wiis um mar krekt to sissen sa \'t is. Remmert.
Die men dat altiid mar. Hu matte wy sitte ? Japke.
Mem en ik hieden sa tocht: mem hiere, end der
de lanheare, end den heit end ik hiere. As Lolke den thüs kumt, den koe dy hiere efter oan \'t ein fen de tafel. Remmert.
Ja — mar lanheare wol de boden er sa \'n joun ek
by ha. Lykeltsje.
Nou ja, dy kenne hiere den ek wol nionken Lolke.
Remmert.
Moai sa, in order. Mar as lanheare nou is fen up-
slaen bigjint. Upslaen, upslaen, dat leit de lanhearen isjinwirdich foaroan in \'e mule, hu scil \'t den? Lykeltsje.
Wel nou, den bigjinne wy fen ouslaen, en ik sis,
end dat ha \'k altiid sein, den scil \'t wol blieue sa \'t is. Siuch der is er al. (Ilia geane alle trye by de kea- mersdoar stean. Remmert efierst, den Lykeltsje, den Japke.) |
|||||
|
51
|
|||||
|
7e T O A N E E L.
DE F0AR1GEN. LANHEARE.
(Lanheare is in stevige knappe feint f en
in fiertich jier ald, mei in moaye knevel end bird. Up \'e holle liet er al in Hts keal plaske. Hy is wol knap klaid, mar as in deflkh hearskip, net pronkrich. Al\' les sit maklick en los.) Lanheare. (Inkummende mei in
buging , wikt er de hoed on nimt, lik as Remmert de pet.) Ah! Remmert Fetstra , end Lykeltsje Buterwai, mei
jimme tseppe dochter Saepke, hu giet it jimme? (Hij jowt se alle trye de han. llin skudsje dy gol en hcrtlik). Andert fen alle trye.
Best lanheare, tankje allerbest lanheare. Lanheare ek?
Lanheare
Junge ja, yet sa klear as mennich tsjerke ef keamer
preek, net in \'t leech ef jichtich en gammel as in ont- troande keiser! end net biswierd mei de nachtmerrie as mennich oerwinnend fieldhear end forst. Mar fry end bly, soun end roun! end sa mei \'t wese, oars net ? (Japke nimt sin hoed en stok, dy se ut de keamer wei e/ter upberget.) Remmert end Lykeltsje.
O ja , lanheare dat ginne wy jou.
Lykeltsje.
Nou lanheare, nou mast lanheare hiere mar sitte, thocht üs. Lanheare skammet hiin hoopje \'k net urn in joun niunken in ald wiif to sitten. Lanheare. (Sitten geande)
Ald wiif seit se, end as \'k je sa oansiuch ! wel den scoe \'k hast linke dat de jieren stil steane. Jou blieue yet altiid mar like jeuchdich. 4*
|
|||||
|
52
|
|||||
|
Lykeltsje. (Lik as lanheare end
Remmert nou ek sitten gcande. Loaitsende.) O! lanheare fy, jou matte uphalde. Remmert neamt
my sirns al beppe. Lanheare.
Nou it is mar wier, jimme siugge \'r alle beide ut as
roasen. Sa knap end sa fris, it is ef de jieren hier stil steane. (Japke giet nou ek by de tafel sitten end btgjint to haekjen.) Remmert.
Ja, mar dat leart de jildpunge in boer al oars, in
jier is sa gau urn , it is al sa gau wer oan de hier ta. Mar vit in boer it oan de pung , de lanheare fest wol oan de brankast. Wirt de pung by de boeren ellse jier slanker, de brankast by de lanhearen wirt folder. Lanheare. (Hertlik loaitsende.)
Der sorchje de wettomakkers in den Haech end de
setters fen de headlike umslach in üs gea al foar, dat de brankast net In de kier hoeft to stean ef barst fen wege de folligheid. Lykeltsje.
Nou lanheare het it oan hioed to dei ek foar nimrnen
wei to lissen. As men troud is lik as wy, end men het den twa bern lik as wy, den wirt it ding oars. Ik sis, end dat ha \'k altiid sein, wy wieren, by al dy noed end sorch dy men het, al nedich end bit oer to halden , seille wy us stimpers fen bern as \'t sa fier is kaem dat se trouden, hwet mei jaen. Remmert.
Ja — ef as men de holle is del leit, hwet neilitte. Lanheare.
Nou, der scil yet wol in sparpotsje wese. |
|||||
|
53
|
|||||
|
Remmert. (Grappich bearende.)
In sparpotsje ! Och mïn lieave man , as \'t brypotsje
deis mar fol up tafel kumt, den is \'t al goed. Lanheare. (Loaitsende.)
Ha ! ha ! ha! Dat siucht men wol oars as Remmert
mei frou end bern freeds to Liowert is, ef oars hiere ef derre henne foar plesier 1 to deale den is \'t ef \'t fen siide glinstert. IVYKELTSJE.
Ja lanheare, mar ik sis it jou, dat er ek hwet foar
oubealige wirt. En ik sis sa, end dat ha \'k altiid sein, dy \'t spil eptich in or er halde wol, mat wite dat twa healen ien hielen utmeit«e ken. End siuch — as \'t er den mei alle flit end oerlids by fulle noed end sorch net ou ken , dat men knap end himmel foar \'t liocht kumt, den mei men de leppel wol dellisse. Lanheare.
Blieuwe jimme boden wer ?
Remmert.
Ja lanheare dy benne wer blieun, mar fen sels, it
wier al wer : mear mear. De boden benne freselike diur tsjinwirdich. Lanheare.
Ja — krekt as de buter, dy is ek diur. Mar kum
oan , lit üs dat kleiliet oor jildsaken oan beide siden mar is farre litte. (Lykellsje bigjint mei kofje skenken.) Jildsaken redde har altiid al wer, sis ik. As rent it ek in de miliarden , lik as in Frankrik in \'t jier saun- tich. Wy matte mar is in piip oanstekke. Remmert.
Lanheare ik hie sorch dat je der fen bigjinne scoeden.
Ik hie jister al in lange piip foar lanheare klear set, end dy ha de frouliu knoïïele, end \'t wier wrichtich |
|||||
|
54
|
|||||
|
de ienichste lange piipe dy wy oan hüs hieden. Mar
der -wirde nou goeds helle. Lykeltsje.
Ja lanheare mat it us forjaen, mar men scoe \'r jin
um skamje. Sa is men sirns hwet brek der men net up rekkene hie. Lanheare.
Der ha je wol gelik oan. Suks het Nap trye, in
\'t jier sauntich ek underfoun. Du er miende dat er klear wier um mei sin maten nei Derlin to gasterearjen to gean, do fornaem er earst dat him amper oan alles untbriek hwet ta sa \'n reis nedich wier. It jowch foar him in skealik ein — mar dit mei de piipe dat is neat Lykeltsje, wy scille den mar is in swiet pantsje fol kofje updiiiike. (Sa de hofje uptlrinkende fait sin earh up Saepke.) Mar hea, forlel my gou is , ho is \'t mei jimme krease dochter, is dy al sib in \'t fryen keard? Japke.
Fy lanheare, hu kumt lanheare \'r by. Suk spil kenne
wy hier nen dwaen mei ha. Lykeltsje.
Nou lanheare , ik mat je sisse, druk rent it hier net.
Der kumt wol is hwa. Mar ik sis, end dat ha \'k altiid sein, hia is yet jung, oers net? Hia ken gauer noch kumme. Remmert.
Ja lanheare der is wol flecht up \'e koai, fen nacht
hieden de strunjeyers yet in rim up de skürdoar set, dat men mast er um loaitse. Mar wit je hu \'t is. It stekt Japke yet al nau. Hia is trenten, dat sis ik jo. \'t Is lan,j net like folie hwa kumt. Japke.
Nou heit en hir matte uphalde ! ef ik gean \'r üt. Né
|
|||||
|
55
lanheare, der is neat fen oan. Ik hab it nou sa goed
al dat it hoeft net oars. Lanheare.
Ja ja hertsje, sa prale jimme altiid, mar ik wit wol
better. It rimke seit: Ef is in famke from end froed,
Stil, sieaft, bidest end rein fen seden;
Libbetse ek in en hof fen Eden —
Het se lannen , jild en goed !
Sunder fryer ! Sunder fryer !
Sit it bern in sorch end noed,
Blieuwt er unrest in \'t gemoed.
Lykeltsje.
Nou hwet moai net? End hwet seit lanheare dat
moai. O ! üs Lolke ken sukke boererimen ek sa moai upsisse, it is suver in lust. Mar ik ha nea earder witen dat lanheare it boersk sa moai koe. Lanheare.
Mar hwet seit us Japke nou fen dat rimke ? Het de
rimer der fen lik ef net? Japke.
Ei der wit ik neat fen, de rimers habbe it altiid mei
de fannnen to kryen. Lykeltsje.
Ik sis lanheare, end dat ha \'k altiid sein, it hert
is net eardei in rest, foar dat it in unrest sit. Sa is \'t üs gien, sa scil \'t — mei jou wolnimmen — lan- heare wol gean , end sa scil \'t üs bern ek wol gean. Lolke is mei twa bisten nei Birgermerke ta. \'k Ha frees dat as dy der goed oan in frister kumme ken, dat dy den fen nacht to Birgum hingjen blieut. It like wol dat er heard hie, dat derre yet al forskate knappe fam- men benne, end ek mei duiten, nou Lolke, as sis ik it sels, end dat ha \'k altiid sein, is net unknap. |
||||
|
56
Remmert.
Nou ik scoe \'t net hoopje. Ik ha Lolke mei sin koue-
jild fry hwet lieaver wer in tiids by honk , as dat er it derre by end mei de frouliu forpierewait. End dat jild scil er ek wol kumme matte, scil ik lanhearejoan foldwaen. Lanheare.
Ei Remmert, meitse der mar nen biswier oer. Pru-
sen jowt sin fyand , Frankrik , krediet, ho scoe ik it den in goe frieun net dwaen. Mar nei Birgermerke sis je ? Der kumt my yet hwet by in \'t sin. Do \'k in junge wier hie \'k to Birgum in omke wenjen, Lodewik om, it wier in broer feu us mem , hy is nou al lang dea west. Mar wy masten den nei omke üt fen hüs , en sa kaem ik den ek up Birgermerke. Omke hie wol gjin bern, mar ik makke al gau boartfeinten, end sa masten wy den de nachts ek sjen hwet Birgermerke to keap jowch. Mar junge hwet dieden se it derre mal As je sa fen \'t dorp ou, nei Birgerdaem renne, den is der oan je riuchterhand sa\'n streek husen, dat neame se der »de legewei." Nou der wenne destiids in timmer- man , dy by gelegendheid fen de merke ek tape, end dy man skinde \'r ek in baerg by to mesten. Alteas der kumt in heap oansketten junkfolk in, end dy seien dat baes hie de baerg mei skaofspoenen truch foere, dat bist mast dea, end hia scoeden it den mar slachtsje. Ien sette up \'e hird mar gau in fiur oan , fen hout end baggeler, end in oar henge \'r in houten amer oer, mei wetter, um hiet wetter to kryen. Lykeltsje. (Mei forwondering).
In houten amer? Hu kaemen \'s er by, dy to raende
fest. Remmert.
Dy forbrande fest, wotte sisse. Lanheare.
Ei ja — mar der kaem it net oan ta mat jimme tinke. |
||||
|
57
|
|||||
|
It mast alles mar mal, it wetter dove it fiur al wer ,
mar do men dochs , hu de hospes kotremente, de baerg in de keamer healje woe, blies in oaren ien de lampe üt. Do gung it yette fremder. Wilst men to d\'iene ein len de keamer sung i>l)oor vriendschap saam ver- bonden , zijn wij thans hier vergaard," — hearde men earne oars wer glèsen rinkeljon. Eindeliks do de lampe wer upkaern , mast fen \'t spil proces-verbael upmakke wirde , thocht in klerk fen de sikterye. Dat mast den mar sa. Do dy oan \'t skrieuen mei krit up de tafel, um it ding sei er mast »knap up sin poaten stean , sa dat de riuchter er tillen oan hie" Dat stik waerd truch trye et\' fiouer kwansebasten teikene , end do mast baes mar mei it proces forbael dat up poaten stie, end der de riuchter tillen oan hie, nei \'t riuchthüs. Dat roan ek allegeare al wer up neat üt. mar junge der wieren sukke raere liu to Birgum destiids. Lykeltsje.
Fy lanheare, men scoe net hoopje dat üs Lolke in
sa \'n umslach rekke. Och ! och ! den wit men yet net hwet er in de wrald to keap is, sis ik, end dat ha \'k altiid sein. Lanheare. (Wilst Lykeltsje it
trumpke roun hald.) Ja sloof, mar dat het ek gjin gefaer. Birgum mat
je tinke is sint ek nuver foroare end foarutgien. Des- tiids wier er mar ien tsjerke, end dy wier yet rum greater nuch, end nou benu\' er fiouer. Der üt allenne ken men upmeitse, dat de mensken er, by sa folie iendracht in de godstsjinst, tige folie better wirden benne. Sa ben er nou ek fiouer skoalen in pleats fen ien; end as \'t wier is, dat in headunderwiiser üt üs dagen, tryris sa folie wite mat as in skoalmaster fen olear, den ken men derut ek wer «jen, dat er nou in dosin mear witenskip forspraet wirt as wol ear. Der um mei men forunderstelle dat it fults er nou den ek |
|||||
|
58
|
|||||
|
wol loalve treppen heager stiet up de lieade der fol-
makking. End thruch dat er nou in strietwei in \'t east end west end süd end noard truchkrüst, is er nen keare- wear ef upunthald mear. Alles mat der nou, sa \'k heard ha — ik ben er in jieren net west — sa hird forütgean, dat er gjin tiid foar \'t herbergrennen oer- sjit. Truch nut, oefeningen, siungselskip, bal end ke- meedsje mat Birgum — nei \'k hear — den ek up sa\'n bisundere trep stean, fen kennis deuchd end bi- skaving, dat it derin up folie oare dorpen in Frislan liket. Lykeltsje.
Hwet lanheare seit, kum dat scoe lukkich wese. Ik
gin Lolke graech in faem mei hwet jild. »Men ken fen heide nen koal, end fen de bolstien nen blummen lese", seit de skrift, ef oars ien ef oare, der wul ik ou wèse. Mar ik sis, end dat ha \'k altiid sein , der is nedich hwet jild by , end as er den by jild ek hwet fatsoenlikens is, den is \'t sa folie to better. Den koe Lolke it to Birgum wrichtich wol is fine. 8e TOANEEL.
De foarigen , "Wimkje. (Wimkje lcumt
forheard in \'e /rus rennen). Wimkje.
O frou, frou! der is wrichtich de joad wer dy hier
fen \'e moarn west is. Lykeltsje.
Sis mar gau dat my neat nedich benne.
Wimkje.
Dat ha we al sein, mar hy seit: hy wul de boer end
boerinne sprekke. Lykeltsje.
Den mat Harke him mar fen \'t hiem jeye. |
|||||
|
59
|
|||||
|
WlMK.
O Hearink ! hark! der ben se al. (Men heart efter it
skerm in petear f en Moses end Harke up disse wiise: Du kumst er net in — Nha je lelykert ik wel \'r in ! Wy scille sjen hwa \'t baes wirde scil. Bleif van men lyf! Laat los! laat los zeg ik je. Der üt sis ik. End ik sta je loopen te zeggen ik wil er in! En ik moet er in! (Sa benne se wraxeljende wei tieier kaem. Een- deliks sktïrt Moses him los.) 9e TOANEEL.
De foarigen , Moses , Harke.
Moses.
Kerel zeg ik , laat los ! laat me los! (Moses skurt him
los, nimt de hoed ou, end bucht foar il selskip). Harke. (Nimt de pet ou).
Frou, ik koe him net keare. Joun menhear!
Moses. (Feecht it swit fen H ge-
sichl ou). Goejen avend ! goejen avend menhear ! Menhear en
jelui al te samen by malkaar. Dat is my een toer ge- weest om hier binnen te khomen. Et koste Pruisen soveel niet om Parys binnen te komen, als my dit, dat \'s wrachtig waar. Remmert.
Nou wy wite ek net hwet it bitsjut, um sa mar in
in fatsoenlik mans hüs oan de tafel to rennen. Moses.
Wat dat bisjut? Wat dat bisjut? Wel dat bisjut so
veul dat je niet by my kumt, en ik een allerbilang- rykste boodschap aan jelui heb komen staan liggen mee te deelen. Jifvrouw! je hebt heude morrege een lot- briefje van mijn gekocht, en nou kom ik terug, om te |
|||||
|
60
|
|||||
|
vragen of je \'t myn teugen goed geld wel weer wilt
komen staan over te doen. Lykeltsje.
Ei joad hald dy stil, je wtte ummers dat ik it foar
nimmen wite woe. Remmert. (Lilk oercin.)
Hwet dinder hwet is dit ? Benne wy in de lottery ?
Is min skoander jild ut it fesje-buske der wol licht oan foart gien 1 Lykeltsje.
Keapman, gean er doch ut, jou bringe hier de hel
in \'e hüs. Moses.
Bei men leven zal ik gezond zijn, waarachtig niet!
Ik kom er geen hel in jelui huis staan liggen brengen, maar een hemel. Wil je \'t lot men zoo weer overdoen \'? dan geef ik je al je geld weer om , (hy itnit riksdael- ders in Uva rigen up tafrl) en dan geef ik je de lap kostelijke broekenstof nog op den koop toe. Nha wat zegje. Lanheare. (Oer ein.)
Net dwaen Lykeltsje, sis nou is hwet er fen dit spil
oan is. Moses.
"Wel nu menheer de birgermeester, ef is u keen bir-
germeester ? Lykeltsje.
Ne keapman, borgermaster is er net, mar hy koe \'t
best wèse, sa\'n skoan forstan bisit er. It is lis lan- heare , wit je 9 Moses.
Nu menheer lanheare , deuse frou heit heude morrege
een lotpriefje van men genomen. |
|||||
|
61
|
|||||
|
Lykeltsje.
Ei ja, wit je lanbeare ? sa mei in slach dat ik in
lape broekstof fen de man kochte. Remmert.
Lit de man nou mar ütpraete.
Moses. (De riksdaelders wcrnim-
mende.) Nha — ik ben weggegaan, en zoo ben ik in de stad
komen staan liggen geariveerd , verstaan je? En nu ga \'k aan \'t informeren hoe \'t met de loterij staat, en daar komt men teugen half drie een telegrampjen, en waarachtig taar is men op nommer vier tuizend en acht-en-zeuvenlig de preis fen hondert teisend gefallen. "VVat ik te doen heb, ik denk die blijde boodschap wil ik die lui, in persoon bij men levende lijf, zelf komen liggen bekend te maken. Ik op den trein, en zien je ? zoo kom ik hier. Lanheare.
Is dat nou allegeare wol wier\'?
Moses.
Waarachtig is \'t waar, taar heb je \'t telegrampjen
menheer lanheare , krijg nu jo briefjen eens moedertjen. Lykeltsje.
Kum, dat hab ik lieau ik in de knippert. (Oerein.)
Ja lanheare siuch je hier is \'t, asjeblieaft. Lanheare. (Bisiucht beide.)
Ja wol hear I it slüt, it spil is in order. Remmert
en Lykeltsje, dit is in stik buter in de bry. Remmert.
Is \'t wrichtich lanheare, kenne wy hwet luke. Lanheare.
In tsiende fen hunderdtusen is.... |
|||||
|
62
|
|||||
|
Moses.
Met Uwe\'s welnemen menhear lanheare. Uwe\'s mot
rekene taar gaat eerst wat af\' aan den lande. Want o wai! waarvan gaat niks af aan den lande ? Is er iemand gesturreve ; ten voordeele van zen urreve , ze motten er van aan den lande geve, laat staan als het oit de lotery is komen staan liggen getrukke te worde. Maar ik dirf met en woord van waarachtige waarheid zeggen — dat deuze goeije mensen van taag een goeije acht tei- send gilden reiker zijn geworde. Nah 1 Remmert.
Hwet sis je der, achttusen goune ?
Lykeltsje , Japke , WiMK , Harke.
Acht tusen goune ? O lieave fader, o sauntsien in
gjin ein, o frede. \'t Is in mirakel! ons. Lykeltsje. (Tsjin Remmert.)
O man ! o man! Sis nou yetris dat Lykeltsje it jild
net betroud is, end net goed bistelt. Remmert. (Mar um \'t kin streak-
jende.) Och fanke, praet oer neat, dou bist in ingel 1 in
ingel! Ho is \'t mogelik dat it jild fen Abele slachter sa\'n fortuten dwaen scoe, \'t is in wunder! in wunder ! Moses.
En ik men ghoe\'ye vrienden, ik vraag jelui nu nog
eens, of het oirbaar was mij hier niet staan liggen binnen te laten komen. Lykeltsje. (Moses de han jeande.)
Och min lieave stimper , as \'t net to mal stie, koe
\'k je wol um \'e hals fleane, en patsje je dat je amper smoarden, sa ben \'k Ut de skroeven. Ik sis, end dat ba \'k altiid sein, men bealicht er jiminer tsjin oan, |
|||||
|
63
|
|||||
|
end kumt net fulle foarüt. En nou sa mar in ienen
mei in slingerslach wolsteld ! Jap, Jap hwet seiste ? Japke.
Dat ik ek thige bliid ben, mar dat mem nou ek net
better wese mat as har wird, mem mat nou ek ou- stekke. Lykeltsje.
Ja hwet ha \'k ek unthieten liea.
Japke end Wimkje. (Tagelik.)
Ik scoe gitten in \'t goud ha, end Saap scoe in gou-
den eariisder ha. Ik scoe in gouden slot ha. Harke in gouden haloasje-kjette. Lanheare. (Loaitiende.)
Ha ! ha ! ha ! Goud ! goud ! goud ! Remmert jou
meye wol fest in de skoen stean. Remmert.
Ja, hwet is dat nou allegeare mei jimme ruppen fen
goud, goud , goud ? Lykeltsje.
Ei neat lanheare, witje ? Ik sei fen \'e moarn do de
keapman er üt wier: nou hawar as der in baes priis up fait den scille jimme eltmis in moai present ha. Japke.
Ja — ik scoe gitten in \'t goud\'ha. Wimk.
End ik in gouden slot mei in string karlinen. Japke.
End Saap in gouden eariisder as hia der sels tach-
tich goune by die. Wimk.
End Harke in gouden haloasje-kjette. |
|||||
|
61
|
|||||
|
Lykeltsje.
Nou hwet men unthiet — mat men dwaen, hwet
sisse jou lanheare\'? Lanheare.
Der ha jou gelik oan. Mar mei ik in earnstich wird
sisse 1 Remmert end Lykeltsje, oan hioed to dei ta , benn\' jimm \'r mei wirksemens, mei flitich wèsen end kloek up to passen, knap end unbespritsen truch kaem. Nou hoopje ik fen herten dat dit skoane fortüntsje fen hioed jimme net up \'e dwaelwei brengt, enddatjimme nea ta uitspattingen oergeane. Blieu nou foaral de selde, blieuw diger end kloek, set dit sumke up rente, lit dat den de sparpot wese foar de alde dei. Lykeltsje. {Oandicn.)
End foar us herten fen berntsjes, mochten wy de
holle is dellisse. Remmert.
Sa is \'t mar lanheare. Dat scil hoopje ik wol goed
gean, oars scoe de winst forlies wirde. (Tsjin Motet.) Mar keapman, keapman! hwet benne jou hier hioed ta\'n segen west. It is sa mar gelegen man, as jou nen joad wieren den jowch ik je takumme hearst in fet baerch presint. Likwols, nou scille wy it oars wol goed meitse. Moses.
O boer taar dirf ik wel op staan liggen te vertrouwen,
de boeren zijn royaal, vooral in Frieslant, dat is wel bekend. Nah — dat zal wel in order komen. 10e TOANEEL.
De foarigen. Lolke , Saepke. (De leste mei
lange piipen in \'e han.) Remmert.
O , der ha wy us Lolke wer thus. Lolke I Lolke!
|
|||||
|
65
|
|||||||
|
Lolke! hwet is de wrald hioed wiid end breed wirden!
Junge ho is \'t mei dy ? Lolke.
»Goeden joun" seit men earst wol is. Joun lan-
heare! (Hy nitnt de pel ou en jowt lanheare de hou.) Ho giet it lanheare ? (Saapke giet wikt mei de piipen
foar oan end lelt dy mei de wirden : »Hier benn\' de piipen frou!" up \'e tafel. Lolke praet wikt trueh, end mei it each up Moscs) End jou benne hier joun al hwet in fremd eind in \'t bilt, mar derum kenne wy wol is lüskje. Lykeltsje.
Füskje mei dy man? um de hals fleane s:oest\' him,
as \'t alles sa goed wiste as wy. O Lolke dy man is hioed us ingel west. Lolke.
Ja, mar der benne ek ingels des biderfs. Sa ien bi-
doele jimme fest net ? Mar hea hwet steane jimme hier nuver end fremd truch in or henne. Remmert.
Ja min junge, siuch hier hwet er hioed bard is.
Jimme metn wier sa undogens end kaepe jimme heite büsjild ut it sneinske fesje wei. Foar dat jild keape hia fen disse keapman in lape broekstof, mei in lot- briefke der up ta. End nou lukt hioed de lotiery krekt, end up üs nommer fait. kiekt de heachste priis, sadat wy foar us part in goed acht hundert goune riker benne. It hiele selskip. (Buten Saep end Lolke.)
Ei boer, acht tusend !
Remmert.
|
|||||||
|
Ei ja sa mien ik it ek, acht tüsend.
|
|||||||
|
5
|
|||||||
|
66
|
|||||
|
LOLKE.
Te blinder! Acht tüsend goune ? hwet jimme sisse.
Saepke hearst it? Nou wirde wy vet is liu fen belang. End — (hy lukt Saepke nionken him,) sa kumme wy ek al wer in stap neyer ta üs wit, scoe \'t net ? Hwet tinkt er dy fen? Saepke.
Ja Lolke, jimme wirde nou sukke liu! dou mast er
nou mar skielk up ut urn in rik wiif to sikjen. Lykeltsje.
Saepke der sis je hwet! dat ha \'k in \'e rekken. Lol-
ke koe oars wol oankomme, mar nou yet helte betten Mar derum net, dou sist\' ek in moai geskink fen my ha, dat ha \'k foar dy oer fanke, foarearst um datste in üs luk dielste, dat wit ik, dou ginst it üs, end ta \'n twaden um min man, dy hioed do it jild üt it feske buse miste... dou wist wol, dat ducht my sear fanke, dou hest din troue hannen altiid halde kennen, mar sis mar werste sinnichheid in heste, as \'t net oer \'t müch rent, den sist\' it ek ha. Saapke. (Nimt Lolke by de han,
en halt, fnar har steanyeande, dy Lykeltsje foar). Nou as \'t sa rum boerket frou, den ben \'k gau üt
\'e rie. Jaen my disse den mar, den ben \'k dubel end dwars to freden. Allegeare. (fiehalve de frou).
O ! dy wearlach , to deale dy is »fijntsjes" aerdich,
dy is birekkene, ens. Moses.
Ik zag et ten minste van men levenstage nooit mooijer.
\'t Is een salonstik , waarachtich waar! een salonstik. Lykeltsje. (Fe» \'e wiise).
Nou.... ik.... ik.... ik.... mat den oars sisse, |
|||||
|
67
|
||||||
|
end dat ha \'k altiid sei \'n! hawar dit forrasket my.
Feu sels as \'t jimme sin is, Saepke.... \'t is best — sa net, mar.... mar.... Lanheare.
Ik bigrip Lykeltsje wol. Der mat in breidskat wese,
wol nou, lit my der foar redde. Saepke har mem is min minne west, wy habbe oan \'t selde borst lein , it selde hert het us lieufhawn, end derum neam ik se ut de grap wei »min sister." Kuin oan, ik wul den nou is toane dat ik it har wolmien. Takumme Maye kumt de pleats iepen fen Sywert en Marteen , wol nou, as hia it oannimme, den kenne se dy pleats foar de selde hier oerkrye. Is \'t er Sywert en Maitsen sa goed gien, dat hia nou up de alde dei unbersorchd libje ken- ne , den scil \'t tinkt my de jonge liu in disse dure Ui- den der ek wol goed gean. Mar ik wul ek up noch ut net by dy lanhearen rekkene vvirde, dy urn end han fol jild de boeren strupe, end hiar pleats forrenne- weare litte. »Libje end libje litte, dat hall de maet- skippy in wesen," dat is min libbensspreuk. Lykeltsje. (Oamlwacnlik).
O ja lanheare, dat seit elk , as alle rike hearen wie-
ren lik as jou, den scoe men praete kenne fen »greate lieue." Nou rent er jamk al urn, as se sa lits wirde dat se hir neiste end hir mindre pas it nedige ginne, ef sunder gnibbeljen jaen kenne. Ik sis: Remmert. (Fait har in \'t wird).
Ei hiu, lit lanheare ütpraete.
Lanheare.
Nou ja, ik woe mar sisse, dat ik de pleats oan Lolke
end Saepke dwaen wol lik as Siwert end Martsen dy hawn ha. Wilst ik Saepke as breklskat in rieu bisten up keap ta jaen scil. As Lykeltsje to minsten den mar tofreden is. |
||||||
|
5\'
|
||||||
|
68
|
|||||
|
Remmert end Lykelttje.
R. Tofreden ? 0 ! mïn lieave man ! L. Lanheare , o
Invet sis je\'? — it is to folie..... (Hiaskodsje lanheare
de han. Lykeltsje skriemt.
Lykeltsje. (Tnjin Lolkeen Saepkc).
Bern, o min lieave bern, neat is er my niear in \'e wei. Moses. Nah menhear lanheare ! je bent er nog een naar den
ouden stijl of naar den nieuwen het raakt niet. Maar zoo waar zal ik gezond yijn ; jn de komeedje mogt ik zooveel edelmoedigheid aanschouwen! in \'t werkelijk • leven zag ik het nooit zoo als hier, dat \'s waarachtig waar. Lolke mei Saepke aan de han foar de Lanheare.
Lolke. Lanheare! jins goedens rent hast oer \'e miete. Wy
nimme it iene en \'t oar in tank oan , in de hoop en mei de wensk , dat üs dwaen en lilten tsjin oer wrald en mensken, jou toane scil, dat it oan gjin unwirdigen bisteld is. (Ma füskje.) Lykeltsje.
Och heden hwet seit er dat moai, net ? End och
lanheare ik hie sa\'n strid in my sels, oan d\' iene kant mocht ik Saepke sa graech lye as wier \'t min bern i end oan d\' oare kant — ik woe Lolke heger oan ha. Japke.
Mar it pear is mem to slim west. Harke end WiMK.
.la Japke, dat wite wy ek wol. Nou! asjeblieft! Remmert.
Ei ja — hu wie \'t nou ek wer ? der kumme Siger
end Ded wer tagelik del setten feu de buren ou mei lange piipen. |
|||||
|
69
|
|||||
|
Saepke.
Dat wier tafallich boer. Ik kaem krekt by Kopstra
ut do Lolke der foarby kaem. Nou dat wie tafallich, wel? Lykeltsje.
Ja! ja! in de fryerye ha \'k altiid sein, tafallicht it sa hwet Mar junge lieue! nou de koegel truch \'e tsjerke is, wenskje ik jimme luk, luk in in lengte fen jieren , wrichtich.... (lila is hwet oandien.) Remmert.
End ik neat minder, Lolke end Saep ! Libje lang- end libje sünd !
It de buk lang tsjuk end rund !
Rep de lea, wes Hink end handich,
Goed birekkene , net foelbandich ;
Saep blieu altiid kreas end kein ,
"Wes Lolke upriucht, wird nea in flayer —
Politike ef Godstsienst drayer ;
End fin beide in sellich ein.
It hiele sclsldp truch en or.
Nou! nou! hwet kumt de ald boer üt \'e huke, to deale! Hwa hie dat. tocht, it is in marakel! Nha is \'t bei men leven zal ik gezond zein orrigineel! waar- achtich ! Nei \'t er wer hwet stilte kaem is.
Japke, Wimk ,, Harke.
Lolke end Saepke wy wenskje jimme neat minder, luk folie luk, fen herten, wy ginne it jimme. Moses.
End waarom ik den ook niet ? Jonkpaar. Ik wensk je het verstand van vader Abram en mevrouw Sara. Jou jongeman het geduld van Jop, jou jonge vrouw de bedrijvigheid en lieflijkheid van Ruth , en aan jelui alle- bei te saam de rijkdom van Salomon op den koop toe. Nah 1 |
|||||
|
70
|
|||||
|
Lanheare.
Moai keapman! riucht aerdich. Lolke en Saepke (Mei ftloses fuskjende).
Wy siss\' er den ek mar fen herten tank foar. WlHKE.
O Saepke, \'k ha jo nimmer jou libben end moaye
klean forgind — mar sa as \'t er nou mei jo foarstiet! Hawaï\', dat mat ik sisse — dat scil\'t hiele gea je binye. Harke.
Ja ju, hwent it is mei de fammen lik as \'t liedsje
seit: (lly siutigt mei in alde drai). Te fryen is t famke sa lieaf end nei \'t sin, —
\'t Jowt fleur oan har minlikste dagen; — Mar lanjï net it luk dat in frou habbe kin, — Dus in rnan blieuwt har wolbehagen. — Lanhaere (Wilst se allegearre
loaitse um de wiise wer up Harke sin lied siungt.) Nou nou Harke, jou kent \'t redde, fy — sa kin men
yet ris frolik wilde. Lykeltsje.
Ik sis \'t jou lanheare, Harke der sit hwet in.
Remmep.t.
Mar goede ginst, wy forjitte under alle wederwarich-
heden Lolke to freecbjen hu \'t him up Birgemerke ou- gien is. Lolke.
Upperbest, de kou het hundertfiifendsauntich, end it
hokling twa end sauntich goune upbrocht. Remmert , Lykeltsje , Jap en Wimk.
O ! O! O ! hwet is \'t nou fremd, frede frede hwet in jild, fier buppe us taxaesje I Fier! |
|||||
|
71
|
|||||
|
LotKE.
Ja mem, nou sitte \'r smoarkoeken up. Ik ben nou
sa fier buppe it sifer, dat mem mei har wird wol halde. Lykeltsje.
Nou wes mas gerist heile, strak scille w\'r ta oergean.
Ik woe se joun ha, um ik tocht der matte wy lan- heare end de manliu mei utstrike. Hwet treft it nou moai oars net ? En \'t ken nou dubel lye. Allegeare. (Buten Moses).
Wel wis ! bisunder ! Moai, bare moai, ens.
Remmert.
"Wit jimme hwet ? de kofjetafel mast tocht my mar
tit \'e wei, end den masten wy mar mei de win bi- gjinne. Win is by de joden net unrein wol keapman. Moses.
Als je maar te veul drinkt! Waarachtig wordt se den
by de joden, even goed als by de kristenen , onrein. Maar anders! neen poer, ik zal mit pleinsier een glaas- jen slaan liggen drinken up je kezontheid. Lykeltsje. (Wilst Wimk end Jap
de tafel efler up ef alhiel
fen it toaneel brocht ha, hwet
nedich is, um as is toaneel net
rum is, rumte to halden.
Wit je hwet my tochle keapman ? It wirt sa let,
jou kenne joun hast net mear foart. Jou masten hier
fen nacht mar blieue, ken je wol um hüs end hüsgezin ?
Mozes.
Huis en huisgezin, zegt UE. ? Ik heb er keen huis
ot huisgezin. (Hy siungt—pratende, nei komike drayen).
Ik heb hals Moses seuven jaren —
Om Racheltjen kefryd; maar zie!
Toen ik eindelijks dacht met haar te paren,
|
|||||
|
72
|
|||||
|
Toen nam ze waarachtig Malligaï,
Toen heb hik bei me zelf kesworen : »Nu Rachel niet — hook Lea niet," Ik heb et soentjen er bij verloren , Maar \'k draag hook op men hoofd keen hooren , Dat is een troost in mijn verdriet, Dat is een troost in mijn verdriet. It hiele selskip herhellet in koor, Forto :
Hij heeft het zoentje daar bij verloren ,
Maar draagt ook op zijn hoofd geen hooren. Dat is een troost in zijn verdriet, (bis.) Lykeltsje.
Mar Wimk ! Wimk ! Wimk ! mei al dy moaye grap- pen , fanke! fanke! dou mast nei de nutte; \'k Ben wrichtich bang dat it bislach forriist end it fet forbarnt. WiMK.
Frou het gelik, mar it rent hier sa dealisse moai.
Ik scil fleane. (Wimk ou). Lykeltsje.
Ja wol rent it hier moai. Ik ben alhiel fen de wiise. Sa\'n jild ! Lolke in beste reis ! in skoandochter! Ik ken wol donsje. (Hia nimt Remmert by de han. Hia sunge:) (Wiise: Malboroucli die vaart ten oorlog).
To geare: O swiete lieave { RJ^JJ
Ho rent it lans de griene wei
Sa\'n sinneblink jowt roasen , End kranset de alde dei. Lykeltsje : In punge fol .kald jild.
Remmert : End der by bisten in \'t field.
Lykelesje : Der by us bern to boaskjen.
To geare siungende: Hip sa sa fen falderala,
Sa\'n libbentsje alle dagen 1 Hwa scoe er nen sin oan ha. |
|||||
|
73
|
|||||
|
Allegeare.
In punge fol kaki jild ! ens. end by de leste trye ri-
gen allegeare sa folie as \'t ken foar en or ef tritch in or donsjende, wilst Moses end lanheare il oansiugge. Japke.
Yet nea fen min libbensdagen hab ik us heit end
mem sa frolik siun. Lolke.
Ne Japke, <ik ek net.
Moses.
Nu kinderen , dat kan men hegreipen. \'t Is toch ook
een tagje der tagen. Acht teisend ! en dan nog een soan aan de frou! en een goed vooruitzicht in de toe- komst ! Nah — et mag ellek niet gebieren. Lanheare.
De keapman seit sa: in soan oan \'t wiif, mar \'t
scoe tocht my it spil yet mear foltallich meitse, as er derby foechje koe: end in dochter oan de man. As ik de driste skoen is oandie, end ik sei: Japke lieaffanke, der heste min han, hwet seist\' den ? Japke.
Der bigjint lanheare wer to gek-oanstekken.
Laneieare.
Ne wrichtig net, it is tinken, mar siuchste wol ? Ik
ben hwet skruten ütfallen as \'t up it stik fen fryen oankumt. Japke.
Nou ja, asjeblieaft, kum der sukke hearen mar urn oan.
Moses.
Wacht eens, ik weet et beter hoe \'t moet. Kom jou
er eens hier jonge dochter. (Hy laet Japke alhiel up \'e foargroun). Zie zoo; zoo gaan je hier staan in je folie |
|||||
|
74
glorie, met je zakdoek in de hand, verstaanje ? dat is
om de tranen, weet je ? tranen behooren er by een groote lui\'s verloving , begrijpje ? En nu menhear lan- heare , kom jou nou ook eens hier. Zien je ? nu gaan je zóó voor dit meisken op je eene knie liggen. Zoo. (Hy ducht it lanheare foar). Lanheare. (Sa dwaende).
Nou keapman, is \'t sa goed ?
Moses.
Ja wel, pas nu goed op. Nu mot je de handen vou-
wen , — ja juist, zoo , en nu moet je op teederen toon, met hartstocht uitroepen: Japke ! U heet zoo, niet waar? (Japke knikt Jen »j«") Japke, ik bemin u! mijn dierbre wilt gij de mijne zijn\'? Lanheare.
Japke, mijn dierbre, ik bemin u, wilt gij de mijne zijn?
Moses tsjin Japke.
Nou moete jou lanheare omhelsen — zie \'n je? zoo
om zen hals vliegen — (Moses ducht it foar) en dan mot je met tranen in je oogen, tranen van aandoening, van blijdschap en vrees , verstaanje ?.... Japke.
Mar man, as ik den nen trienen ha, hu den ? Moses.
Dan wrijf je maar ter dege met je zakdoek in d\'
oogen, zoo schreijen er zoo veul. Maar nu moet je zeer aangedaan, lanheare om zen hals vliegen , en uit- gillen: Mijn beminde, \'k ben d\' uwe voor eeuwich! Japke.
Lanheare! \'k ben jouers foar altiid, foar eeuich!
(Hia geane han oan han oer ein.) |
||||||
|
75
|
|||||
|
Remmert. (Brimsiich).
Mar nou rent it my den wrichtich mal genoch. Ik
mat mar up it stik ou freechje, is dit tinken ef is \'t kemeedsje ? Lanheare.
Boer Remmert it is tinken. Min libben up it slot,
mei min winhounen end kalkoenen, mei boerkjen en tüntsjen, fisknet end weitask wirt my to iensum. It gehossebos mei slinske fammen, end habsuchtige hüs- haldsters forfeelt my. En ik ha \'r lang wol um tocht urn jou dochter ta min wiif to i\'reechjen, um dat ik wol seach dat s\'er slach fen hie um har in min stan thus to iïnen, mar de sorch dat liia my tsjin \'t sin nimrne scoe — um dat ik ek al fry hwet alder ben, halde my fen dy stap to bek. Nou bart it mei in slin- gerslach, en ik win er nou gjin doekjes um. \'k Freegje nou mar riucht üt: Scoe min bisit jou lukkich meitse kenne, Japke ? Japke.
Lit heit en hir it andert jaen up dy fraege. O!
lanheare!.... (Hia wirlh oandien end skriemt). Moses. (Oan sMe).
Ze doet het patent, Nah!
Remmert.
Lanheare ik ken je sisse dat ik it altiid del bedde
ha, Lykeltsje is der yet al oars fen, mar ik hab it har jimmer ut de holle praet, mar dat hia fen jou halde, end fen \'jo droamden as har hoap en wensk! dat mei jo fry lieaue. Lykeltsje.
O ja lanheare, mar siuch , hiabiwarre it inharherte.
Mar oars! ik sei faek, end dat ha \'k altiid sei \'n, as Jap gjin mefrou wirt mei trye fammen end in lieaf- |
|||||
|
76
|
|||||
|
habbery feint! den wit ik net hu dy truch \'e tiid kum-
me scil, sa \'n umslach end sa \'n deftigens het se oan har. Lolke. Ik ha s\'er de gek wol um oanstitsen. Remmert.
Mar \'t is in best ianke lanheare. Lykeltsje. Ja lanheare ! jou scille hoopje ik underfme hwet mem
se great brocht het. Sa reitse wy beide bern kwit, och Here. Hawar min segen — • fy — us lanheare us soan — (IVisket in trien ou). Remmert.
Ja lanheare, it is my ek maldernoch. Mar hawar it
mat wenne. Jap en Menhear, min beste wensk den mar. De oaren.
End fen üs net minder, luk up alle wegen. Gefilisi-
teert tot in een lengte van jaren. Saapke.
Japke, Japke nou wirste yet mevrou. Japke.
Mar ien geluk ik blieu din lieafhebbende sister. Remmert end Lykeltsje.
End us — lieafste dochter! end altiid us Jap. Remmert.
Lykeltsje, hwet is dit injoun, sa\'njoun forjitte wy nea. Lykeltsje.
Hwet praetste 1 Sa\'n moaye joun belibje wy in der
eeuichheid net wer. Lanheare.
LykeltsjeI Lykeltsje! As je nou net oerdrieue ! den |
|||||
|
77
|
|||||
|
dwaen je \'t fest nea. Alteas dat wulle wy hoopje. End
as \'t oan de dubele bruiloft ta kumt! den.... LESTE TOANEEL.
Windje humt up mei ia greale bislachspoat
m \'e kannen, wer mei se truck </\' oaren hintte rint end ily se foaroan up il toaneel del set. WlMKJE.
Frieunen rumte hwet, der kum ik oan slepen. Och
lieave sauntjen der \'k sa\'n wild urn sis, hwet is t\' bi- naud, hwet is \'t hinaud ! o Frou ! frou, ik skamje my, ik skamje \'r my um, mar it is net oars, ik ken \'t net hiliege, mar wilst ik hier wier, end my iormakke in it hoask f\'en Saep end Lolke... Lykeltsje.
O fanke, sint is hier yet oars hwet bard. Us Jap
end de lanheare hen \'t iens wirden , \'t is wichtig wier, hwet sceist\' nou? Lanheare.
Ja Wimkje, as Japke de holle er foarhalt, den ken se nou den nionken my foar mevrouw spilje. Hwet tink je, scoe se der slaeh Jen ha\'? Wimkje.
Nou asjeblieaft lanheare. Hia is er foar in \'e widse
lein. Mar it is in best fanke menhear! As menhear Harke den letter foar stalfeint of koetsier nimt, wul ik jimme arbeidster wol wilde. In elts gefal — ik luk- wenskje jimme fen herten. 01 o! hwet scil dit nys truch it gea fleane. Moses.
Taar heb je gelijk in. Hwent dat een eenvoudig land- meisjen, tot landsvrouwe wordt verheven, is zeker, sedert den jongenheer Izaük met het watermeisken Re- |
|||||
|
78
|
|||||
|
becka geëngageerd is komen te worden , geen grosmaal
in \'t leven gezien, nochte gehoord, nochte gebierd. Remmert.
Der scil je wol gelik in ha keapman, mar Wimk mat üs sisse hwet er in de hutte harde wilst hia hier wier. Wimkje.
Ja, wilst ben er strünjeijers up it hiem end in de hutte
west, ik seach er yet in skim fen du se ta de hutte ütstowden. Ik ben se yet efternei west, sleat oer sleat in , renst nel sa hast net, mar ik koe se net wei\' by , end du\'k wer in de hutte kaem, o! allerougrislikst, du seach ik earst hwet er bard wier. Sa ha se it bislach üt de poat wei in de panne mei fet geiten, end der is en strow fen bakt, end siuch hier (Wimk nimt it lid fen de beslachpoat) sa\'n raere sitsewinkel ha se in \'e be- slachpot bruid. (It selskip giet bare nciskierich urn de poat hinne slean, d\' iene efter d\' oare ducht er in greep in end kriget hwet.) Remmert.
Kriminikes hwet leit der in? Siuch is oan, en rin-
kelbel. (Hy heldert er mei.) Harke.
End ik hab al in trompet. (Hy blaast er up.)
Saepke.
Siuch in flach! (Hia rullet it (lachje üt en oar: (\'t is
in flach fen Nederlan) mar och hea, dy is net droech, ef er klibhet bloed oan. Siuch min hannen wirde read, it wier oars sa\'n moaye flach — mar bloed er oan! dat griist jin. Moses.
Taar heb je gelijk in; een vlag met bloed beflekt
is een treurig stik. Maar ik heb hier wat moais! (Moses fint in wile sliepmutse in de poat.) |
|||||
|
79
|
|||||
|
It Selskip.
In sliepmutse fordild, nou wirt it yet malder. Moses.
Ik zal hem maar eens up zetten! (Moses ducht it.)
Lanheare.
Der steane letters up keapman. (Tjin Japke dy neyer
oan Moses stiet) hwet stiet er up dy mutse Japke F (Mo- ses halt Japke de holle ta en Japke lest:) Japke.
sVoor de dienst in Neêrlands Indie." Moses.
Nah, die \'s prachtig, en niet van gistere. Lanheare.
Misschien fen Ulespegel! Lolke.
Ik hab al in fluite. (Ily fluilet er up.) Lykeltsje.
En och hwet hab ik hier ? in lyts berne himtsje, o f
ougrislik hwet is \'t raar. (Hia loaitse wakker.) Wimk.
Dat mat de frou Saap ef Japke mar forearje.
Japke.
Nou den mast dou dit mar ha, in moai litsberne
mutske. (Hia stnit it Wimk ta, der wirt freselik lake.) Lanheare.
Siuch nou is, ik fin wrichtich in snoeimes, hwet is \'t fremd! Remmert.
Ja dat is jou wol fremd menhear, mar folie lanhea- ren renne er altiid mei in \'e han, end alle fiif jieren wirt it up ny slipe. |
|||||
|
80
|
|||||
|
Lykeltsje.
Ja en ik sis, end dat ha\'k altiid sein, den snoeye se sims
up it libben um ou. Lanheare.
Ja, mar de boeren matte ek -wol is upskerpe wirde, ef hia wirde de rayen lik, dy sels net wite werum dat se waexje. Moses.
Maar hwet is dit ? Kijk eens ! (Moses hellet in lits
pakje ut de poat foar il liueht, dat er al ütrollet en üt- falilet, sa dat it in greate lape wit pompier wirt, end derüt humt in bril to foarsldn. It hiele selskip slacht er oanducht up. Saepke.
Frede hwet in greate wite lape, siuch der stiet
hwet op. (Hia wiist nei ien fen de huken). Moses. Waar? Ja zeker. (Ily ken \'t net lese.) Och keik jy
er eens hear lanheare, \'t. is vast griesks of latijns. Lanheare.
Der stiet: Ken je \'t fine frieun ? Set oars
Disse bril mar up je noas. Lykeltsje.
Nou ! nou ! hwet is \'t in merakel! Remmert.
Hwet is sa\'n merakel ? Lykeltsje.
Dat de lanheare suks latyns sa mar gled lise ken. Moses.
Dat de boeren et verstane, wil frou zeggen, maar stil, ik zal de bril maar eens upsetten. (Mei geest- drift). Waarachtich ik vind et 1 zien je ? Keik daar staat et. «Nederland anno 1901." |
|||||
|
81
|
|||||
|
Remmert.
End der stiet neat up, fy dat is ek al fremd. Japke. (Dy truch in huke up to
tillen er truch siucht). Siuch der stiet fen bennen hwet in. Moses.
Je hebt gelijk, jonge jiffrou. O het is deidelijk; taar zien je \'t: »Kaart van het Duitsche rijk." Nah ! taar sit hwet achter, wat zegt u mijnheer lanheare ? (Mo- ses teert it pompier up). Die \'s aerdich! Harke. Hwet sit der efter keapman ? Hwet bitsjut it ? Moses.
Dat bitsjiut, dat Neerland in 1901 met de bril ge- zocht moet worden, en alleen zal te vinden zijn in het groote Duitsche rijk. Zien je ? nou begreip je wat het zegt geannexeerd te zijn. Ze hebben Neerland niet gestolen, niet plat geschoten, niet veroverd — maar geannexeerd. Zonder te vragen of \'t paste en naar ge- noegen was, zijn w\'y opgelost in het Duitsche rijk, om er de lasten en lusten van te dragen. Harke. Nou ik sis den mar plaen ut, as dat den sa mar mei stille trumme ta gean ken, den hab ik er gjinfor- stan mear fen. Hwet divel nou, wy habbe mei oranje oan \'t head altiid in ègen hushalding hawn, en as se der in ein oan meitse wulle den scille se sjen dat er yet Friske stiifkoppen benne. Hwet sisse jou lanheare? Lanheare. Ja Harke, hwet scil ik er folie fen sisse. It unt- brekt Neerlan oan iendracht. Wist men de gouden frede tsjinstber to meitsen ta heil fen \'t algemien , truch up alle wiisen nuttige kennis end wolfeart ïinder alle stan- nen to forsprieden, den scoeden wy de sterkste dik ef daem meitse keune tsjin oer-utheemske hearskippye. 6
|
|||||
|
82
|
|||||
|
Mar mei harrewarjen oer godstsjinst en skoale, wer fen
neat oars as sucht nei \'t raasterskip de drieufeer is, slope wy us sels, en giet — frees ik — Neerland yet in twadracht, — ta spot fen Europa — to sink. Lolke.
Ei fy lanheare, end skielk min swager, der wulle
wy it beste fen hoopje. Remmert.
Hier is to minste yet in poat fen oerfloed. (Hy kri-
get in hanfol ulevel tsjes ut de poat. Saepke.
Ja, end siuch hier is. (llia het in hanfol koekjes).
Lanheare. (Ducht ek in taest in
de beslachspoat en kriget er ek in han/ol swiete kaue ut.) Der in poat fen oerfloed is, tsjinnet it us woldiedich to
wesen , kuin oan, ien ! twa ! maïs ! (Hy smit de lekker- uye under de taskouers). Moses.
Patent, exellent! Dat kan nu heeten annexeeren te
laten. (Moses ducht ek sa.) De oaren.
Ja ! Ja ! to mar , dat benne kugels fen frede , Paf!
(Ek hia saye hiar lekkemye oer \'t folts.) Lanheare.
Sa struit de natür har milde jifteu nou alle dagen oer it menskdum. Hu dwaes dat men er nen tankber bruknie fen makke. Japke.
Den seille wy truch wiiser to wesen, in goed foar- bield jaen. Wimkje.
Mar mei dat al as \'t up is, is \'t dien. End sa is \'t hier |
|||||
|
88
|
|||||
|
ek. De poat is leach, en deademansfinger is \'l ein
fen de grap. Lanheare.
In foarbield foar us allegeare.
Lykeltsje.
Mar frieunen, mei al dy grappen end al dy wille,
mat ik jimme sisse dat ik er mal fen ben, dat wy disse fremde stoarje joun bilibje masten. It wier ef it my up \'e lea lei, dat er sa hvvet fulchje scoe. tlwent ik sis, end dat ha \'k altiid sein , as \'t alles sa moai rent den kumt er wer in slaeh up. Ik scoe jimme joun sa ütstrike, end sa swiel ünthelje up smoarkoeken , end och och, nou is \'t sa allermoeilikst mistribele. Ik ben der mal fen dat \'s wrichtich wier. Lanheare.
Ei dat is neat Lykeltsje. (Hy slacht de earm urn Jap-
ke end giet mei har up side foaroan up it toaneel stean). Ik wit wol hwet dat wy lieaver ha as smoarkoeken. (Hy pattet Japke). Japke.
Ja mem, end ik ek wol. (Lolke end Saepke qeane
tsjinoer de lanheare oan d\' nare side up it toaneel. Ilarke mei Wimk der e fier ek. Hia dwaene lik as lanheare end Japke, en sisse ek sa) : Wy ek wol! wy ek wol ! (Rem- mert nimt Lykeltsje end giet der mei oan de side, by lanheare stean sa dat de fiouer pearen nou in langwerpich fiouerkant ulmeitse.) Remmert.
Wel nou as jimme, jimme der mei treaslgje kenne ,
wy wite it sels ek wol. (By pattet Lykeltsje ek.) Moses yet altiid mei de sliepmntse up \'e
holle, end de bril up \'e noas, giet non in 7 midden cfter de beslachpoat stean, end siungt. |
|||||
|
81
|
|||||
|
(Wiise: Gij vergt my dat ik zingen zal.)
Het leve als men \'t wel beschout,
Is al een wonderstuk.
Den een die vrijt, den andere trout,
Maar ik zit in den druk.
Ik ben een ongelikkig man,
Omdat ik niemand zoenen kan.
l)ie vrouw noch meisjen heeft op zij
Een ongeluk is hij.
Koor.
Hij is een ongelukkig man
Die vrouw noch meisje zoenen kan, Die vrouw noch meisje heeft op zij , Een ongeluk is hij. Moses.
Toen Adam nog lag in zijn krib
Te slapen op het dons,
Kroop mevrou Eva uit zen rib — Maar Adam zei: allons 1
Na dat hij met haar had gevrijd, Al ware ik ook zes ribben kwijt, Al was \'t om seuven ook te doen, Ik gaf ze voor een zoen. Koor.
Toen hij met Eva had gevrijd ,
Was Adam wel een ribbe kwijt, Maar was \'t om zeven ook te doen , Hij gaf ze voor een zoen. Moses.
Dus weegt het vrienden u soms zwaar,
\'t Geeft altijd geen pleizier, Verbindt u dan tot hem en haar,
Zoo als deez\' lieden hier. |
|||||
|
85
|
||||||
|
Want waar dat een alleen voor zwicht,
Dat dragen twee te samen ligt En wonen vrees en zorg in \'t hart — Een kus verdrijft de smart. Koor.
"Want waar dat een alleen voor zwicht
Dat dragen twee te samen ligt. En wonen vrees en zorg in \'t hart, Een kus verdrijft de smart. Moses.
Is soms uw beurs hoeveel ge ook dcet,
Als deez beslachspol leeg.
Wel hem die van zijn vrouwtjen zoet, Tot troost, een zoentjen kreeg.
Hij is een regt gelukkig man, Die vrouw of meisje zoenen kan. Neem zoo gij kunt de proef er van, Je kunt er vast op an. Kooh.
Hij is enz. As er foar nippen %eirt, giet Mozes up de eflergroun en
kumt Remmert foar, end siungt: Wiise : Laat ons saam in onsen kring.
Koe moarn end joun in min gesin,
Jimme sinnen flye. \'k Hoopje der men \'t skikke ken, Scil men se ek sa krye. Koor.
|
||||||
|
Traderatraldera enz.
|
||||||
|
86
|
||||||
|
Lanhears net to strang end stiif.
Riuchtute end brave joden , Remmerts Nyboers mei it wiif Mei jimme bern end boden. Koor. (As Joaren).
Libje soun end libje lang,
Frolik oer de miete.
Nucht oan \'t wirk jowt fleur de sang,
Hwa ken \'t siungen litte.
Koor. (As foaren).
Ut.
|
||||||
|
[W\'
|
||||||
|
Pi? %é> _2r ^/
|
||||||||
|
/
|
||||||||
|
P A T S J E S.
EARNSTIGH GRAPPICH SANGSTIK
fen de skrieuer feu : In moarti end in jonn by Remmerl
Nyboer end sin gesin. PRIJS ÏO CENTS.
|
||||||||
|
Dit zangstuk eigent zich , om na de opvoering van
bovengenoemd blijspel te worden gezongen. |
||||||||