-ocr page 1-

		o toen
		B R.1871.I.17-
		\\

-ocr page 2- -ocr page 3-

		mm p l Zyf 77? en &>l f^y/t^^^CjC
		tn/
	(fa*
		v0i ^ fêdetiAu^ $L^i^^

-ocr page 4- -ocr page 5-

		SPOORWEG TUSSCIIEN EMMEN EN ROS WINKEL.
		Op een tijd dat er over het oude Drenthe een spoor- weg in exploitatie is gebragt is het niet onaardig te verne- men, dat er reeds in \'t begin der vorige eeuw en veel vroe- ger een spoorweg is geweest op een punt van Drenthe, waar men dien het minst zou verwachten, op een bodem daarvoor het minst vatbaar, tusschen Emmen en Boswinkel, welk traject de podagristen in hun geestig reisverhaal, naar het- welk ik verwijs, \') en palanquin op een wan zeggen te heb- ben gemaakt. Maar deze spoorweg was niet van ijzer maar van ijs. Het veen tusschen Emmen en Boswinkel was vooral in vroegere tijden niet te passeeren; om nu echter leem uit het Weerdinger holt naar Boswinkel te brengen en ook om andere voorwerpen te kunnen aanvoeren, werden er twee ondiepe greppels evenwijdig aan elkander gemaakt op den afstand van wagensporen in het veen en werden die greppels zoo veel mogelijk met water gevuld. Wanneer in den winter die greppels genoegzaam vast bevroren waren, vormden beide ijsbanen aldus een\' spoorweg van Emmen naar Boswinkel, waarover men zeer geschikt met den wagen kon rijden. In de boerkist of boerschrien van Boswinkel, zijnde de bewaarplaats van de stukken en papieren der inarkte of \') Drenthe in vlugtige en losse omtrekken geschetst door drie poda- gristen, Kóevcrdcn 1844, II, bl. 26.

-ocr page 6-

		2
		raarke, \') vond ik twee stukken van 1711 eti van 1736 betrekkelijk dien spoorweg, waaruit blijkt, dat er nog al belang in gesteld werd. Als eene curiositeit deel ik die hier mede. Twee volraaghten van Boswinkel, als Jan Ilaasken en Jan Alberts, hebben ons Scholts en buuren, die waeren de E. Wolter Warners en Mr. Hendrick Gerrils versogt om haerent wege of uijt naam van het gantze Carspel van Ilos- winkel te besightigeu haar spoorweg gaande van lloswinkel op Weerdinge, waarover sij des winters gewoon zijn haar Liem uit Weerdinger holt te halen eu hebben wij bevonden , dat dezelve, van Weerdinge off en so oostwaerts of veenwaarts in nae lloswinkel en bijnae een quartier uur gaants met veen gruppen waer doorgegraven, kunnende echter nogh onder- scheijdentlijck gezien worden, waer dat deselve heene gaet, gelijck sulks ook bij die van Weerdinge, aldaer voor het grootste gedeelte praesent zijnde, weide angewezen, en hebben wij alsdoen ook bevonden, dat de spoorwegh gemelt ten Oosten van het boeckweijten land waer door gegraeveu met eene llooffsloot lopende uijt liet suiden dwars door de spoor- wegh noort waers in, bij al hetwelke die van lloswinckel oordeelden zeer beuaedeelt te zijn, dewijl haer spoorwegh, die sij voor ondenckelijke jaeren vry hadden gebruickt daardoor werde onbruickbaar gemaekt, gelijk sulx bij de Eygenaeren van Weerdinge daer praesent zijnde en genaemt Willem Jolinge, Gerrit Jolinge, Geert Elckinge, Jan Roelofs Elckinge, Hendrik Elckinge beneffens eenige meijeren niet is ontkent, maar zijn hijr over in voegen onderschreven ten overstaan van ons scholtes en buuren geaccordeert, dat die van Weerdinge in het toecoemende somer 1711 de gruppen, gaande door den, spoorwegh so verre sullen inslighten, dat in den spoorweg twee wagens malkanderen obvieërende ten volle konden pas- seeren. Edogh sal de boven geroerde Hoofdsloot mogen verblijven, mits dat die van Weerdinge daar over tot ge-
		\') In de oudste tijden was er ook eene landschnpskist, waarin do papieren der landschap bewaard werden, zooals bepaald was in een „ordel van 58 (1458) toe pinxtcren tho Rolde," van welke kist ieder dingspil een sleutel had, „welke een yegeliek sol medebrengen toe S. Magnus tho Anloe omme darmede tho doen dat den Lande noet is." Verder werd toen bepaald, dat ieder dingspil zijn sleutel op ieder lotting zou medebrengen, terwijl do Ktten van het dingsspil XX Rinsgulden boete lieliepen als de sleutel niet gebragt werd.

-ocr page 7-

		3
		bruick eu coinmoditeit van die van Eoswinkel een syl of dam moeten leggen en vnderholden, hebbende ook die van Weer- dinge beloofft dat zij voor het comende de spoorwegh niet weder zullen doorgraeven maar tijdelijks in het graeven van boekweijten groepen of anders een tree acht a tyn wedersyts daar off blijven: dat dit alles aldus in onse bywesen is ge- passeerd sulks blijkt uyt onser naemen verteijckeningen ge- daan op den 20 Eebruary 1711. (get.) Hugo Emmen. (get.) Wolter...... ......Gerrits Schoolmr. tot Emmen. Ter instantie van de marktgenooten van Roswinkel heb ik ondergeschreven Scholtus, neffens twee getuigen, geërfdens in de markte van Emmen, die waren de E. E. Harmen Stratensmits en Roelof Hendriks Cremer het wester-ende van den spoorweg bezien, en bevonden, dat er een stukswegs bovens de bovenste watersloot an weerskante van den spoor- wegh het veene los gehouwen en so verre in den spoorwegh dat dezelve op vele plaetsen boven een tree niet breedt is. Dat er eene stuks weegs hoger na het veen in twee groepen, schuins tot an den spoorweg gegraven zijn, waar langs het water uit den spoorweg kan en moet afloopen, loopende hierboven nog eene derde groepe tot omtrent aau den spoorweg eu vervolgens eene ende weegs der bij langs. Voorts dat de olden spoorweg door de marktgenooten van Weerdinge hierbij praesent zijnde ons aangewezen ten eene maal onpassabel is, zijnde daar turfkuilen door gegrae- ven op het wester-ende na an het veld; vervolgens hebben de boeren van Weerdinge ter praesentie van mij Schultus en voren genoemde getuigen an de Ette Willem Haasken ende Jan Alberls als gevolmagtigden van de Roswinkelsen belooft de Roswinkelsen aanstaande somer, so verre \'t sy gehouwen of gegraven, een sligte weg te zullen maken en een goede stoepe over de bovenste watersloot: dus gedaan, versochte acte daarvan afgegeven op den 10 Januarij 1736. (get.) C. W. Emmen. Scholtes. Harmen Stratensmits. R. Hendriks Cremers.
		Mr. l. oldenhuis gratama. Assen , Aug. 1871.