-ocr page 1-
fc* UOT&              BR..1876-TT.12-
-ocr page 2-
-ocr page 3-
f.v*,
/P7P K/*
\'
. •
Prijs 10 Cents,
AAN DE LEDEN
DER
�3490312
-
AMSTERDAM.
T. KOUWENAAR.
.
1876.
.
-ocr page 4-
\'
-ocr page 5-
Aan de Leden
der Nederlandsche Hervormde Kerk.
Het is ter liefde van de groote, zedelijk-godsdienstige
beginselen, die wij als Christenen en Protestanten hebben
voor te staan, dat wij ons tot u wenden.
Zullen wij den voortgang dier beginselen bevorderen
en hun heilzamen invloed helpen aankweeken, dan behooren
wij toe te zien dat niets vreemdsoortigs ^e verdringe of
verduistere.
Ook en inzonderheid als leden van onze Kerk hebben
wij daartegen te waken, en dat vooral, waar het de vast-
stelling geldt van de voorwaarden waarvan het lidmaat-
schap onzer Kerk afhankelijk wordt gemaakt.
Wij meenen dat juist in dit opzicht de besluiten van de
laatstgehouden Vergadering onzer Synode een hoogst ge-
vaarlijke strekking hebben;
Vergunt ons in de eerste plaats de zaak in het kort voor
u toe te lichten.
In het Reglement op het Godsdienstonderwijs, vastgesteld
door de Synode van het jaar 1861, wordt omtrent de be-
vestiging der lidmaten het volgende bepaald:
»De bevestiging van lidmaten heeft plaats in eene daar-
voor bepaalde godsdienstoefening, bij welke hun de volgende
vragen ter beantwoording worden voorgesteld :
-ocr page 6-
•>*-
A
In tegenwoordigheid van God en van zijne gemeente
vraag ik u:
Vooreerst: Belijdt gij te gelooven in God den Vader, den
Almachtige, Schepper des hemels en der aarde, en in
Jezus Christus zijnen eeniggeboren Zoon, onzen Heer, en in
den Heiligen Geest\'?
Vervolgens: Zijt gij des zins en willens hij deze belijdenis
door Gods genade te volharden, de zonde te verzaken, te
streven naar heiligmaking en uwen Heiland in voorspoed
en tegenspoed, in leven en in sterven getrouw te volgen,
gelijk aan zijne ware belijders betaamt 1
Eindelijk: Belooft gij tot den bloei van het Godsrijk in
het algemeen en van de Nederlandsche Hervormde Kerk
in het bijzonder, mot opvolging van hare verordeningen,
naar uw vermogen volijverig mede te weiken \'.\'
Na de toestemmende beantwoording van deze vragen,
worden zij plechtig en met gepaste toespraak tot lidmaten
verklaard."
In een volgend artikel wordt hieraan nog toegevoegd :
«Niemand treedt in de rechten aan het lidmaatschap
verbonden, dan die, na afgelegde belijdenis, als lidmaat is
bevestigd."
Ofschoon deze bepalingen waren opgenomen in een »der
voor de geheele Kerk verbindende reglementen," bleef er
in het gebruik, dat van de daarbij voorgeschreven vragen
werd gemaakt, groote vrijheid heerschen. Predikanten van
de meest verschillende richting; deden die vragen meer of
minder gewijzigd, al naar hunne overtuiging in verband met
de behoefte der gemeente dit medebracht.
Vóór ongeveer twee jaren evenwel werd tegen één onzer,
die zich als gewoonlijk wederom dergelijke vrijheid had ver-
oorloofd, deswegens een aanklacht ingediend, die hem van-
-ocr page 7-
5
wege liet rechtsprekend Kerkbestuur op eeue veroordeeling
te staan kwam.
Naai\' aanleiding hiervan richtten meer dan 400 predi-
kanten tot de Synode van hetzelfde jaar een adres, waarin
zij, ook afgezien van ieders persoonlijk oordeel over den
inhoud der bedoelde vragen, er nadrukkelijk tegen opkwamen,
dat deze, als gebiedend voorgeschreven letter, de vrije uiting
der geloofsovertuiging zouden belemmeren. Zij verlangden
dat de bevestiging van lidmaten een zuiver godsdienstig
karakter zou dragen; dat daarentegen de toekenning van
hef lidmaatschap aan de aanneming zou worden verbonden
en dat hierbij geenerlei leerstellige belijdenis zou worden
afgevraagd, maar alleen de verklaring : dat men als lidmaat
der Nederlandsche Hervormde Kerk wil medewerken lot
haar doel, de bevordering van bet Godsrijk.
Door de Synode van 1875 werden daarop eenige wets-
veranderingen ontworpen en voorloopig aangenomen, die,
hoewel niet geheel, toch meerendeels aan het verlangen van
adressanten tegemoet kwamen.
Mochten wij ons alzoo vleien met de hoop op een bevre-
digende oplossing van onze bezwaren, de Synode rfescsjaars
heetl die boop verijdeld. Zij verwierp niet alleen de voor-
loopig aangenomen bepalingen van de Synode des vorigen
jaars, maar ook tal van bij haar ingediende nieuwe voor-
stellen, strekkende om langs anderen weg hetzelfde doel te
bereiken;
Zoowel de bepalingen omtrent de aanneming als het
bovenvermelde voorschrift omtrent de bevestiging van
lidmaten zijn alzoo onveranderd gebleven, met dien verstande,
dat liet letterlijk verbindende van het laatstgenoemde
voorschrift, naar de bedoeling van het hoogste Kerkbestuur,
voortaan niet in twijfel mag worden getrokken, aangezien de
-ocr page 8-
6
Synode het voorstel om het gebruik van de bevestigings-
vragen vrij te laten, uitdrukkelijk heeft afgewezen.
Wij behoeven u nauwelijks te wijzen op het hoogst be-
denkelijke van den toestand waarin wij nu gekomen zijn.
Reeds heeft een aantal predikanten verklaard de bedoelde
bevestigingsvragen niet te kunnen doen.
Zich van de bevestiging te onthouden kan hun uit den
aard der zaak slechts voor betrekkelijk korten tijd mogelijk
zijn ; terwijl zich ter anderer zijde laat voorzien, dat afwij-
king van het voorschrift der wet, zoo al niet immer, dan
toch in vele gevallen, toepassing van de kerkelijke tucht, en
dus ten slotte zelfs ontzetting van het ambt voor hen ten
gevolge moet hebben.
Intusschen, het geldt hier niet in de eerste plaats de rech-
ten en belangen uwer voorgangers — het geldt uwe rechten,
het geldt het belang uwer kinderen, het belang van de
geheele gemeente.
Hebben wij tot dusver te vergeefs uwe zaak bij de Sy-
node bepleit, thans is het uwe roeping voor u zelven en
het uwe op te komen
Waar onze Kerk van de tot haar toetredende leden in-
stemming eischt met de voorgeschreven letter van een leer-
stellige belijdenis, zullen velen van haar terugblijven, of,
indien zij wenschen toe te Ireden, worden afgewezen. Geen
vrome gezindheid, geen oprechte belangstelling in onze Ne-
derlandsche Hervormde kerk kan hun baten^ingeval de voor-
geschreven belijdenis hun bedenking baart; en ook wie zelven
in deze bedenkingen niet deelen, zullen veeltijds aarzelen
door hun toetreden den schijn op zich te laden, als zouden
zij den bestaanden belijdeiiisdwang alzoo mede willen hei-
pen schragen.
-ocr page 9-
7
Wij vertrouwen dat gij met ons iedere bepaling uit onze
Reglementen verwijderd wilt zien, die de vrije uiting en
de vrije ontwikkeling der geloofsovertuiging in ons midden
zou onderdrukken of belemmeren, en dat wel in de eerste
plaats, waar het de toetreding van nieuwe leden betreft en
met deze de toekomst van onze Kerk en de godsdienstige
behoeften en belangen van het onder ons opkomend geslacht.
Wij hebben de vrijheid genomen een Adres aan de Synode
te ontwerpen, hetwelk wij u toezenden met het dringend
verzoek om u op deze of soortgelijke wijze tot het hoogste
Kerkbestuur te willen wenden en zoovelen mogelijk in uwe
gemeente tot deelneming aan dien stap te bewegen.
Inzonderheid zal dit de taak zijn van kerkeraden en ker-
keraadsleden die met onze zienswijze instemmen.
Wij moeten u daarbij ten sterkste aanraden, bij uwe
Adressen een aan de Synodale Commissie gericht verzoek
te voegen, dat zij de Synode te dezer zake in buitengewone
vergadering samenroepe, opdat, waar om tal van redenen
een spoedige beslissing noodig is, het anders onvermijdelijk
langdurig uitstel vermeden worde.
Aangenaam zal het ons zijn indien alle door u geteekende
Adressen worden ingezonden bij den voorzitter of een der
secretarissen van het hieronder genoemde Comité, opdat zij
door dezen worden bezorgd ter plaatse waar het behoort en
wij alzoo kennis mogen dragen van geheel den uitslag
waarmee gij ons opwekkend woord zult hebben willen be-
kronen.
Nog eens, het betreft hier niet: weinig beteekenende vor-
melijke voorschriften; neen, het is te doen om de erkenning: dat
geen leerstellige bepalingen, maar zedelijk-godsdien-
stige beginselen de reden van bestaan en de levenskracht der
-ocr page 10-
8
gemeente zijn en dus ook geheel hare regeling en allereerst
de voorwaarden van toetreding moeten beheerschen; het is
te doen om de erkenning\': dat de waarheid en de wasdom
van het geloof slechts gewaarborgd zijn, als het, ademende
in de lucht der vrijheid, zich mag uitspreken bij een iegelijk
in zijn eigen taal.
Zullen wij sterk zijn, ook en met name tegenover het
dreigen en drijven der Ultramoutanen, dan behooren wij
nimmer onze kracht te zoeken in hetgeen wij bij hen ver-
oordeelen.
Moge het blijken, dat velen uwer nadrukkelijk willen
getuigen tegen iedere heerschappij der letter, die zich kant
tegen het recht en de macht van den alleen levendma-
kenden geest.
Predikanten der Nedertandsclie Hervormde Kerk,
den
17den October 1876 Ie Amsterdam vergaderd,
Namens de Vergadering,
haar Comité :
Ph. K. HUGENHÜLTZ, Voorzitter.
H. P. BERLAGE. Ie Secretaris.
F.  C. A. PANÏEKOEK, 2e Setretaris.
H. VKENDENBERG, Gz
W. ÜE MEIJIER.
G.   G. CHAVANNES.
J. G. R. ACQUOY.
Johs. HOOYKAAS HKRDERSCHEE.
N. C. BALSEM.
J. P. BRUINWOLÜ RIEDEL.
J. VAN LOENEN MARTINET.
-ocr page 11-
B IJ L A G E N.
i.
Concept-Adres van Gemeenteleden aan de Synode.
Wij ondergeteekenden, lidmaten der Nederlandsche Hei-
vormde Kerk, kennis genomen hebbende van de besluiten
Uwer jongste Vergadering in zake de aanneming en beves-
tiging van lidmaten, hebben met diep leedwezen ontwaard,
dat niet alleen de door de Synode des vorigen jaars voor-
loopig aangenomen bepalingen, maar ook alle bij U inge-
diende voorstellen strekkende om ruimte te geven aan het
in onze Kerk bestaande verschil van denkwijze, door U zijn
afgewezen.
Wij oordeelen dat door deze Uwe besluiten de verkregen
rechten van tal van leden onzer Kerk schromelyk miskend
zgn en dat, wat meer is, de vrye uiting en de vrije ont-
wikkeling der geloofsovertuiging\' in ons midden er ernstig
door bedreigd, ja reeds feitelijk belemmerd wordt.
Hoe zeer dit het geval is, kan blijken uit de verklaring
door een deel onzer predikanten te dezer zake bij U in-
gediend.
Wij kunnen niet anders dan als een eenig man opkomen
tegen al wat het groote doel van onze Kerk, de aankwee-
king van vrije vroomheid in den weg staat; wij rekenen
-ocr page 12-
10
het een eersten plicht van ons Kerkbestuur, iedere bepaling,
die leden of leeraars aan eenigerlei formulierdwang zou
onderwerpen, uit onze kerkregeling te verwijderen.
Met name stellen wij hoogen prijs op de godsdienstige
indrukken, die de toetreding tot de gemeente bij hare nieuwe
leden kan teweegbrengen, en wij willen die door geenerlei
bindende of dubbelzinnige leerstellige verklaringen, in één
woord, door niets dat naar letterdienst zweemt, verstoord zien.
Wij verzoeken U daarom, voor alles en onverwijld de
voorwaarden van het lidmaatschap onzer Kerk in dier voege
te regelen, dat niemand mag worden buitengesloten die
verklaart, dat hij, als lidmaat van de Nederlandsche Her-
vormde Kerk, wil medewerken tot haar doel, de bevorde-
ring van het Godsrijk; zoodat het aan ieders geweten blijft
overgelaten te beslissen of hij met zijne denkwijze tot de
genoemde Kerk kan behooren.
*
-ocr page 13-
II.
Naamlijst der dienstdoende Predikanten ter vergadering:
van 17 October 1876 tegenwoordig:.
L. Mees, Deventer.
A. J. Oort, Meppel.
J. K. Koch, \'s Hertogenbosch.
^,
W. de Meijier, Wormerveer.
W. Bax, Zierikzee.
O. Geerts, Gorredijk.
H. Worst, Epe.
J. C. van Slee, Oostzaan.
A. C. J. van der Kemp, Spankeren.
J. T. Joosting, Hees.
J. H. L. Bouman, Kolhorn.
A. G. van Hamel, Rotterdam.
E.   J. VV. Koch, Middelburg.
H. P. Berlage, Amsterdam.
J. G. L. Nolst Trenité, Utrecht.
H. Steenberg, Amsterdam.
A. G. Beede, Nieuw Vennep.
F.   C. A. Pantekoek, Amsterdam.
J. D. Tilanus, Oosterhout.
^ J. D. H. van Setten, Hugowtard.
Ph. R. Hugenholtz, Amsterdam.
,
N. A. van Wijk, üfew.
F.  P. J. SibmacherZijnen, Middelb.
G.   van Kossem, Rossum.
G. E. Bron, <fe» Helder.
J. Prins, Nieuwendam.
L. H. Slotemaker, Arnhem.
B.  ter Haar Bz., Nijmegen
W. van Dam, Ilpendam.                "
A. W. van Kluijve, Schermerhorn. «—
A.  Bruining, Etershem.
H. de Lang, itetf*.                            -*
C.   Rogge, Waterlandskerkje.             *"
H. A. van der Meulen, Kwadijk. --
J. G. W. Krol, ZW»M«\\
T. Modderman, Az., Amsterdam. *~
B.  C. J. Mosselmans, Groningen.
W. Schepper, Leiden.
J. Hoek, Kampen.
J. G. R. Acquoy, Zatt-Bommel.
A G. Jans, Westzaan.                        ^-
J. van Konijnenburg, Uoogeveen.
A. G. Pareau, ^»«« Paulowna p.
J. W. Kramers, Leeuwarden.
J. van Witzenburg, Zaandam.           -^
M. A. Perk, Amsterdam.                      -^
G. J. van Lakerveld, Helmond.
M. Corstius Jr-, Steenbergen.
-ocr page 14-
12
B. D. van Starckenborg van
Straten, Welnu m.
J. P. Bruinwold Riedel, Waaxem.
D. André de la Porte, Almelo.
M. Wijt. Beetsterzwaag.
J. Herderschee. Scliellinkhout. ^*
Joh. Hooykaas Herderschee,
[Nijmegen.
J. J. L. Luti, Middelburg.
A.   H Glaasen. Eg-mond Binnen. .—
\\t. G. IiOUAards, Ooslerwijk.
M. A. N. Rovers, Kcdichem.
.1. (!. Singels, AToo^ «/</ #«t«M. -—
H. Immink, Bergen.
                         
G. G. Steynis, Abbenbroek.
W. 1). van Leeuwen Uoojmkamf.__
(Heemskerk.
5.
van den Bergu, Zaandam. ~-
D. S. Niermbijer, Uilwierda.
W. N. WOLTBEINK, Wy\'/i: 00» .&!«. -~~
J G. Boon, Beverwijk.
                      ^_
H. H. Kvers, Sappemeer.
R. J Koning, Limmeu.
                      >•*""
W. Mulder, Westgraftdijk.               —•*
Manta Rutgers van der Loeff,
(Barchem.
H van Woudenberg Hamstra,
(Ogen en Magen.
(J. G Chavannes Leiden.
B.   Jelgersma, Gz„ Oudkarspel. -^
J. van VVaning Bolt, Weerselo.
L. G. ten Bruggenkate, Oosthuizen. ^-
J. ü. Benit, Warder.
                        __
A. ten Have, Middelie.                    ~*
F. Lieftinck, Kimswerd.
A. RüTGERS VAN DER LjOEFF.
Haastrecht.
J. J. van Hille. Zaandam.
Th. van Berkum, Oude Niedorp.
L van \'t Sant, Oterleek.
A. B. van der Vies, Breda.
N. C. Balsem, Laiigezwaag.
P. E. H. UoDEI, BlENFAIT, Tilburg.
I\'. J. ter Plegt Jk...
(Si. Anloniepolder.
F.   W. N IIugenuoltz. Santpoort.
G.   VAN DüYL GH\'Z.,
(Broek in Waterland
A. de Joode, Callaiilsoog.
G. G. M enz el, 7«^e«.
A. J. Berman, Watergang.
Nanning Tydeman, Scharwoude.
J. F. Strickek, Amsterdam.
J. H. Hooijer, Dordrecht.
M. G. Muller, Zuidzijpe.
J. C Tol, iSÏ. Michielsgestel.
D. G. M. Roldanus, \'sHerlogen6oioh.
.!. van Loenen Martinet. Zwolle.
S. 1). J. H. Kkol, Z,(M.
A. R. Blok, Berlicum.
W. C. van Manen, Zierikzee.
C. DE Hou,, Bedijkte Schermer.
A. M. Venker, Koedijk.
M. J. Adriani, Brouwershaven.
.1. Mus, Oudenbosch.
H. E. Stenfkrt Krolse, OW.
P. Th. VVielandt, Akersloot.
W. H. Stenfert Kkoese,
(Nieuw Heivoet.
-ocr page 15-
43
T. B. Granpré Molière, Weesp.
J. A. van Ketel, Orosthnuen..
S. Fsseniüs Greeff, Dordrecht.
H. J. Groenman, Graft.
J. Wiarda, Edam.
0. Beijers, Ellewontsdijk.
!). W. Schuuring. Haringcartpel.
W. Hoevers, \'.« Gravenhage.
S. Steenmeuer, Petten.
H. A. (J. Denier vak der (jon,
Zoeterwoude.
A.   W . van Wijk,
Krimpen ald IJisrl.
J. W. P. Feith, Beemiter.
F. H. Repeuus, \'s Gravenmoer
S. Baart de la faille, Blokker.
P. A. Riedel, Wijdenen.
W. M ijsberg, Purmerende.
J. van Loon, Egmond aam Zee.
P. Steen, Dordrecht.
J. L. PORTUIJN DROOGLEEVER.
Tholen.
H. U. Meijboom, Veendam.
M. Buus, Noordschorwoude.
H. Prins de Jong, Zaandam.
K. F. Ternooy Apel, Amsterdam.
H. Vrendenberg, «fe# Helder.
J. A. Prins, Abrfc Zwaag.
W. Schuurman, Spaarndam.
P. M. Kellervan Hoorn, Dordrecht.
H. Roodhuijzen, ZaU-Bommel.
C.   Maas, Zaandijk.
J. H. L. Terwogt, Nieuwen hoorn.
D.  Post, 0«/e Schild.
B.  U, Hahhema, afe Cocksdorp.
A. F. van der ?CHEER, Appelscha.
A. Barbnbrugh, rfe Jï/j/p.
J. C. T. Bussingh de Vries,
Terheijden.
S. P. Heringa, Zuidscharwoude.
.1. 0. van Gorkom, Culemborg.
W. H. Mirandolle, Culemborg.
II. P. Schim van der Loeïf,
liergen op Zoom..
J. M. Assink Calkoen, Sloterdijk.
J. A. Schultz, Uitgeest.
A. E. van Deinse, Assendelft.
A.  C. W. Calkoen, Nieuwe-Niedorp.
W. M. de Vries, Ouddorp.
,1 Bruinwold Riedel,
Oldeho\'lspadt.
.1. H Lamping. Scherpenzeel \\ Fries/.).
.1. O. van Schermbeek. £!fa/.
H. G. Hagen, Leiden.
.1. A. Bruins, Aartsicoud.
E.   G. Hoefer, Blarikum.
P. G. te Winkel. Rotterdam.
H. Muntendam, iWizafe.
W. Mekking, Donkerbroek.
M. J. Mees, Barendrecht.
F.   Haverschmidt. Schiedam.
J. H. van der Palm.
Houtrijk en Polanen.
.1. Knappert, Leiden.
K. G. F. W. Ham. /Jo*/;eo/>.
J. A. F. v. d. Meer vanKuffeler.
Nieuwveen.
J. W. van Hoogstraten. Winkel.
H. J E. van Hoorn, iöoow.
J. Verweij Jz., Rijswijk.
B.   C. M. Boot, &»<.
P. H Hugenhoi.tz Jr . Amsterdam.
-ocr page 16-
14
A. G. van Anrooy, Kampen.               J. H. Heidenrijk, Tiel.
W. A. Kuipéri, Overlangbroek.             L. Slotemaker, s\' Heerenberg.
H. Timmers, Knollendam.                     E Laurillard, Amsterdam.
A. Carlier, Deurne.                           G. F. G. J. J. Oollins, Rotterdam.
Voorts waren nog tegenwoordig :
de HH. P. T. Vigelius ) D ... .
I Predikanten
F. J. J. Prins \\ in
H. Knottnerus J Oost-lndië,
de emeriti predikanten
J. G. Schuuring.
L. Bouman.
P. Peaux.
A. H. van der Hoeve.
C. M. Vós,
en, als genoodigden, de Hoogleeraren
A. Kuenen,                                   W. Moll,
L. W. E. Rauwenhopf,                W. Muurling.
Hierby zij nog vermeld, dat op 43 October te Leeuwar-
den reeds een vergadering  gehouden was van moderne Predi-
kanten uit de Noordelijke  provinciën, bestaande uit de HH.
J. P. Bruin wold Riedel,                  M. E. van der Meulen,
A. F. Eilerts de Haan,                    D. T. Uden Masman,
N. C. Balsem,                                     F. Lieftinck,
J. F. Corstius,                                   J. E. van Iterson,
F. van Leeuwen,                               J. A. C. F. Revel,
M. Wijt,                                            M. Niemeijer,
A. van Dam,                                       J. F. L. Muller,
A. M. Bokma db Boer,                      J. J. Oudegeest,
J. Reitsma,                                         N. van der Tuuk Adriani.
J. D. C. Koen,                                   J. Jansonius Keilstra,
D. O. de Haas,                                   J. W. Kramers,
W. J. H. van der Zwaag,                  A. Wassenbergh,
J. P. Escher,                                     J. M. Bakhoven,
-ocr page 17-
15
M. N. RlNGNALDA,
M. Swijghuisen Reigers berg,
J. J. SWIJGHUISEN ReIGERSBERG,
J. B. WEERMAN,
J. KuTSCH LOJENGA,
H. Blankstein,
D. W. L. Offerhaus,
H. Damsté,
A. S. Carpentier Alting.
Namens deze samenkomst werd den 17d,n October een
advies ter tafel gebracht, in hoofdzaak overeenstemmende
met de besluiten der Vergadering.