|
rAm Itóóz^
|
|||||
|
BFL.187Ö.I.8.
|
|||||
|
ADRES
|
||||||
|
AAN DE
|
||||||
|
ALGEMEENE SYNODE
DER
NEDERLANDSCHE HERVORMDE KERK
OVER DE
f ettelijke reielii van tot tetoer tor
KERKELIJKE GOEDEREN EN FONDSEN DOOR
L. OVERMAN,
Lid van het Provinciaal Kerkbestuur van Zuid-Holland en
Predikant te Spijkeniste. |
||||||
|
BRIELLE. — J. J. HOFSTEDE. —
|
||||||
|
. i \'1 I *
|
|||
|
ADEES
|
|||||||
|
AAN DE
|
|||||||
|
ALGEMEENE SYNODE.
|
|||||||
|
Snelpersdrukkerij van J. J. HOFSTEDE te Brielle.
|
|||
|
r
|
|||||
|
ADRES
AAN DE
ALGEMEENE SYNODE
DER
NEDERLANDSCÜE HERVORMDE KERK
OVER DE
lettelüta replim van liet tater der
KERKELIJKE GOEDEREN EN FONDSEN DOOR
TL,. O^EVRMATST,
Lid van het Provinciaal Kerkbestuur van Zuid-Holland en
Predikant te Spijkenisse. |
|||||
|
BRIELLE. — J. J. HOPRTEDE. — 1878.
|
|||||
|
SPIJKENISSE, Juni 1878.
|
||||||||
|
Aan
de Algemeene Synode der Ned. Hervormde Kerk. |
||||||||
|
Mijne lieeren !
|
||||||||
|
Dat het beheer der kerkelijke goederen en fondsen
in de Ned. Hervormde Kerk nog altijd in treurigen toestand verkeert, tot heden alle wettelijke regeling mist en dagelijks meer om verandering en verbetering roept, daarvan is zeker in de eerste plaats de Synode overtuigd. Het is daarom, dat de ondergeteekende de vrijheid
neemt voor deze gewichtige zaak de aandacht van uwe Hooge Vergadering te vragen en aan Haar oordeel een voorstel te ontwerpen, dat, naar zijne bescheidene mee- ning, tot eene gewenschte oplossing van het moeilijk vraagstuk kan leiden. Het zal voorzeker niet noodig zijn de urgentie der
regeling van het beheer te betoogen In het jaar 1874 (Svnod. Handel, bl. 104 v. v.) bracht eene Commissie te dezer zake bij monde van den Hoogleer. Doedes een rap- poit uit, waarin o. a. gezegd wordt: „Zien wij de zaak der regeling van het beheer thans bij ons ter tafel ge- bracht, zij verschijnt daar nagenoeg in denzelfden staat, als waarin zij het vorige jaar bij de Synode ter tafel kwam. Niets wezenlijks is veranderd, dan alleen dit, dat de verwarring, waaraan een einde moet gemaakt wor- den, alweder toegenomen is en de noodzakelijkheid om handen aan het werk te slaan, alweder meer dringend geworden is; zoodat de zaak, die ten vorige jare ge- acht kon worden met luide stem om afdoening te roe- |
||||||||
|
6
|
|||||
|
pen, thans zonder overdrijving gezegd mag worden met
nog luider stem om afdoening te schreeuwen. ... Er is zooveel gerapporteerd, gerefereerd, gedelibereerd en gediscussieerd ever de regeling van het beheer der ker- kelijke goederen, dat wij met het thans gegeven over- zicht meenen te kunnen volstaan, om dan nu ook te adviseeren tot eene afdoende kloeke daad: de voorloopige vaststelling van een Reglement, zonder alweder aan een Synodale Commissie op te dragen, het met hareconside» ratiën en haar advies bij de Synode des Volgenden jaars ter tafel te brengen. Mijne Heeren, het is meer dan tijd, dat er tot de verzending van een voorloopig vastgesteld Reglement aan de daartoe aangewezen Colle- giën worde overgegaan. Er is overvloedige aanleiding om te wijzen op het waarschuwend woord: „Deliberante Senatu perit Saguntum." Deze Commissie diende dan een ontwerp van Reglement in, dat met eenige wijzigingen, door de Synode voorloopig werd aangenomen. Op de Synode van 1875 (Synod. Handel, bl. 153 v. v.) kwamen de consideratiën en adviezen der Provinciale Ker.sbestu- ren en Classicale Vergaderingen ter tafel, die voor het meerendeel ongunstig luidden, terwijl ook de Provinciale Colleges van Toezicht, het algemeen College van Toe- zicht en de meeste Kerkelijke administratiën, waarvan consideraties waren ingezonden, zich tegen de nieuwe organisatie van het beheer verklaarden. De Synode heeft daarop gemeend het voorloopig aangenomen Reglement te moeten intrekken en besloten het Algemeen College uit te noodigen tot de benoeming van 5 leden, om met even zoovele leden der Synode eene vereenigde Commissie uit te maken, om beiden, het College en de Synode van advies te dienen, hoe tot eene algemeen verbindende regeling te genaken. Op de Synode des volgenden jaars (Synode-Handel bl. 103 v. v.) werd mededeeling gedaan van het advies dezer vereenigde Commissie, dat zich in deze woorden laat samentrekken: De Commissie durft niet aanraden nieuwe pogingen te doen, om bjj |
|||||
|
7
|
|||||
|
eene zuivere, algemeen geldende kerkelijke verordening,
het beheer der kerkelijke goederen bij de gemeenten te regelen of een toezicht daarop in te stellen, maar ann- nemelijk komt het haar voor, dat de Synode, onder verw\'jzing van den onzekeren toestand, waarin dat be- heer verkeert, en naar de omstandigheden, die daartoe aanleiding hebben gegeven, beproeve of de Hooge Regee- ring is te bewegen aan de Kerk de behulpzame hand te bieden. Acht de Synode dit ongeraden, of blijft het zonder gevolg, zij spreke dan openlijk het beginsel uit van de autonomie der gemeenten in zake het beheer van hare goederen, dat bij het Algemeen Reglement van 20 Juni 1870 ten grondslag ligt, steune door haren in- vloed de organisatie, die daarbij is ingevoerd en make gebruik van de bereidwilligheid van het Algemeen Col- lege om ter bevordering van het belang der Kerk in overleg te treden." Na uitvoerige beraadslaging besloot daarop de Synode
de Regeering om eene wet te verzoeken, opdat, door aanwijzing van het wetgevend gezag in zake van het beheer, eene vaste, voor de geheele kerk geldige, rechts- grond voor de regeling van en het toezicht op de ker- kelijke administratiën verkregen worde. \\an den Mi- nister van Justitie werd een adres in dien geest ver- zon !en. Het antwoord van den Minister (Bijlage v. d. Synod. Handel. 1877 bl. 135) bevatte de vermelding van het bezwaar, „dat de Kerkgenootschappen in casu van lieverlede met gewone zedelijke lichamen gelijk waren gesteld, en deswege de bevoegdheid der Wetgevende macht om zich alsnog in de zaak van het beheer te mengen, zon moeten worden betwijfeld" , en behelsde de verklaring, dat ,/de vraag of in den tegenwoordi- gen stand van zaken, de rechtsgrond , waarop de re- geling van het beheer der kerkelijke goederen en fondsen in de gemeenten kan gebouwd worden, bij de wet kan en moet worden aangewezen en daardoor op do vrijheid van inrichting en beheer, welke de wet van 1853 heeft |
|||||
|
8
|
|||||
|
verzekerd ten aanzien van het Nederlandsch Hervormd
Kerkgenootschap, moet worden teruggekomen , ontken- nend moet beantwoord worden." Als grond voor die meening voerde de Minister aan , ,/dat de Staat dan reeds aanstonds zou teruggaan tot vóór 1853, mis- schien tot vóór 1848, door op kerkelijk terrein tredende, bij de wet en alzoo in het hoogste res- sort uitspraak te doen en wellicht alzoo te beslissen over den eigendom der kerkelijke goederen en fondsen van één kerkgenootschap. Wilde die wet in de uitvoe- ring niet falen, zij zoude eene poenale sanctie moeten bepalen tegen degenen, die van de nu eens verleende vrijheid van inrichting en bestuur gebruik makende, zich aan de over het beheer der kerkelijke goederen en fondsen naar aanleiding dier wet te maken kerkelijke bepalingen niet zouden onderwerpen". Ofschoon dus de Minister beslist weigerde zulk eene wet te ontwerpen gaf hij evenwel de verzekering, dat „mocht de Synode hem nog eenige punten willen aangeven, tot welker uitvoering, zonder aan de verleende vrijheid te kort te doen , van Regeeringswege zou kunnen worden mede- gewerkt , ten einde eene regeling van dat beheer te bevorderen, hij die gaarne vernemen en met al den ernst overwegen zou, welke dat gewichtig belang in zoo hooge mate verdient." Over deze missive van den Minister werd rapport uitgebracht door eene Commissie (zie Synod. Handel 1877 , bl. 53 v. v.), die concludeerde tot het voorstellen aan den Minister van eene zooge- naamde gelegenheidswet ter nadere omschrijving van de bestemming der kerkelijke goederen , van welk rap- port een afschrift werd gezonden aan den Minister van Justitie met het verzoek om aan het daarin met een- parigheid goedgekeurd advies gevolg te geven. De Synode des vorigen jaars besloot het antwoord van den Minisier af te wachten en zoo dat op het tijdstip der najaarsvergadering van de Synodale Commissie nog niet mocht zijn ingekomen , daarop aan te dringen , en in |
|||||
|
9
|
|||||
|
ieder geval pogingen te blijven aanwenden, opdat de
Regeering er toe kome in zake het beheer der kerke- lijke goederen te doen wat van hare bevoegdheid is en door het belang der Kerk geëischt wordt. Inmiddels was een nieuw Kabinet opgetreden en de
Heer van Lynden van Sandenburg als Minister van Justitie vervangen door den Heer Mr. H. J. Smidt, en welk antwoord deze op het adres der Synode heeft gegeven, zal aan Uwe Hooge Vergadering door de Synodale Commissie medegedeeld zijn. Uit de beraad" slaging evenwel over de Staatsbegrooting 21 December 1877 in de Eerste Kamer gevoerd , blijkt (Bijblad, vel 21 en 22), dat de Minister wel heeft te kennen ge- geven te zullen overwegen, of eene wet op de zooge- naamde stichtingen ontworpen kan worden, maar er even- min als zijn ambtsvoorganger aan denkt het beheer der kerkelijke goederen en fondsen in de Nederlandsche Hervormde Kerk te regelen of door eene speciale wet de bestemming er van aan te wijzen. De stand der quaestie is op dit oogenblik aldus ,
dat de Synode van de Hooge Regeering tusschenkomst verlangt tot regeling van het beheer der kerkelijke goederen , terwijl de Regeering zich daartoe onbevoegd blijft verklaren. Intusschen blijft de toestand van het beheer zooals hij was en rijst met aandrang de vraag: kan en mag die zoo voortduren ? Bij de beantwoording van deze vraag is het voorzeker gemakkelijker te zeg- gen wat niet raadzaam schijnt, dan aan te wijzen wat wèl gedaan moet worden. Uit het historisch overzicht der pogingen , die aangewend zijn, om tot eene voldoende regeling van het beheer te geraken, schijnt te moeten worden afgeleid: lo. dat het niet raadzaam is voor de Synode langer
aan te dringen bij de Hooge Regeering ter verkrijging va,n eene zoogenaamde gelegenheidswet. Na de duide- lijke en ondubbelzinnige verklaringen van twee opvol- gende Ministers, kan wel geen twijfel bestaan, of alle |
|||||
|
10
|
|||||
|
aanzoeken daaromtrent zullen worden afgewezen op grond
dat de Staat onbevoegd is. Het laat zich niet verwach- ten, dat hierin verandering komen zal. 2o. dat het geen aanbeveling verdient , als de Synode
zich ten doel stelt het beheer in alle bizonderheden te willen regelen , gelijk zij dat in het jaar 1874 bij af- zonderlijk Reglement heeft gedaan. De consideratiën en adviezen van de Provinciale Kerkbesturen , van de Classicale Vergaderingen , van de Provinciale Colleges en het Algemeen College van Toezicht deden genoeg- zaam zien , welk een ongunstig onthaal die regeling in de Kerk had gevonden. Het Bestuur der Kerk heeft nooit veel invloed op het Beheer geoefend en is daar- van altijd gescheiden geweest. En ofschoon , nu de Staat de regeling van het beheer aan de Kerk heeft overgelaten , de Synode , op grond van art. 65 al. 2 van het Algemeen Reglement, volkomen bevoegd moet geacht worden bepalingen voor te stellen ten aanzien van het beheer , zoo mag toch niet over het hoofd gezien worden , dat indien een afzonderlijk Reglement op het beheer langs wettigen weg tot stand kwam , dit dan zou zijn ontworpen , voorloopig aangenomen en vast- gesteld door den overwegenden invloed der Predikanten, die tot heden zoo goed als buiten het beheer stonden. Deze omstandigheid vooral schijnt voldoende den weer- zin tegen bedoelde regeling bij de Kerkelijke administra- tie te verklaren. \'óo. dat het niet geraden is voor de Synode over het
hoofd te zien hetgeen omtrent zedelijke lichamen in het Burgerlijk Wetboek, 3de boek, lOden titel is bepaald, nu volgens het gevoelen der Regeering en naar ver- schillende uitspraken der Rechterlijke macht de Neder- landsche Hervormde Kerk ook als een zedelijk lichaam beschouwd moet worden. Intusschen blijft de vraag op beantwoording wach-
ten wat wèl zou gedaan kunnen worden , om tot eene bevredigende oplossing van de beheersquaestin te gera- |
|||||
|
11
|
|||||
|
ken. Naar het schijnt, ligt nu , na al wat voorafge»
gaan is, de weg voor de Synode afgebakend. Zij besluite namelijk zoodanige veranderingen te bren-
gen in het Algemeen Reglement, als waardoor aan het beheer der kerkelijke goederen en fondsen in de Ned. Hervormde Kerk een wettige grondslag kan gegeven wor- den; zij roepe eene Algemeene Commissie van Beheer in het leven als een zelfstandig lichaam , niet onderge- schikt aan, maar onafhankelijk van de Synode ; zij make van Hare bevoegdheid gebruik, haar bij Art. 65 al. 2 van het Algemeen Reglement, bij Art 1 van dl Wet tot regeling van het toezicht op de onderscheidene Kerk- genootschappen, en bij Art. 1697 van het Burgerlijk Wetboek verleend , niet om in alle bizonderheden , gelijk in het jaar 1874 , het beheer te regelen , maar om eene wettige , algemeen geldende regeling mogelijk te maken ! zij spreke, naar het verlangen van het Algemeen College van Toezicht , in het Algemeen Reglement , „openlijk het beginsel uit van de autonomie der gemeenten in zake het beheer harer goederen;" zij late aan de Algemeene Com- missie van Beheer over het ontwerpen van grondbepalin- gen omtrent de bestemming der kerkelijke goederen en fondsen , de waarborgen tegen misbruiken , het verband tusschen Bestuur en Beheer, de bevoegdheid, werkzaam- heden, duur van zitting der leden van de Provinciale Commissie van Beheer en der Algemeene Commissie van Beheer, om die , na eerstgenoemde Commissies gehoord te hebben , aan de goedkeuring der stemgerechtigde mans- lidmaten te onderwerpen, opdat zij, zoo de meerderheid der uitgebrachte stemmen er zich vóór verklaart, als vastgesteld worden beschouwd. Ten einde deze regeling mogelijk te maken, worde
in het Algemeen Reglement deze overgangsbepaling op- genomen: „Totdat hierin door de stemming van de stemgerechtigde manslidmaten verandering zal zijn ge- bracht, blijven, bij het in werking treden dezer bepa- Jingen, de Kerkvoogden en Notabelen in iedere gemeente |
|||||
|
12
|
|||||
|
hunne betrekking bekleeden, en treden op als Provinciale
Commissies van Beheer en als Algemeene Commissie van Beheer de alsdan fungeerende Provinciale Colleges van Toezicht en het Algemeen College van Toezicht.\' Eindelijk worde een voorschrift gegeven in de
overgangsbepalingen voor het geval, dat Kerkvoogden weigeren mochten de stemgerechtigde manslidmaten op te roepen tot het in werking brengen dezer organisatie. Het zij den ondergeteekende vergund aan Uwe
Hooge Vergadering eenige weinige Artikelen voor te dragen, op deze beginselen gegrond: Art. 65 al. 2 van het Algemeen Reglement vervalt
en in plaats daarvan worde gelezen Abt. 66.
De administratie der bijzondere Kerk-, Pastorie-,
Custorie- en andere Gemeentefondsen en goederen jvordt in de Nederlandsche Hervormde Kerk gevoerd, onder toezicht van Provinciale Commissies van Beheer en van eene Algemeene Commissie van Beheer, door Kerk- voogden en Notabelen in iedere gemeente, gekozen door de, volgens dit Reglement, stemgerechtigde manslid- maten. Art. 67.
De leden der Provinciale Commissies van Beheer en
der Algemeene Commissie van Beheer worden gekozen uit Kerkvoogden of uit degenen, die Kerkvoogden ge- weest zijn in eene Hervormde Gemeente. Art. 68.
Het beheer wordt gevoerd in iedere gemeente naar
een plaatselijk reglement, waarvan het ontwerp door de thans bestaande Colleges van Kerkvoogden en Notabelen voorgesteld en door de stemgereehigde manslidmaten vastgesteld wordt. Geen plaatselijk reglement mag in |
|||||
|
13
|
|||||
|
strijd zijn met de grondbepalingen omtrent het Beheer,
die kracht van wet hebben bekomen. Art. 69.
Grondbepalingen omtrent de bestemming der kerke-
lijke goederen en fondsen, de waarborgen tegen mis- bruiken , het verband tusschen Bestuur en Beheer , de bevoegdheid , werkzaamheden , duur van zitting der le- den van de Provinciale Commissies van Beheer en der Algemeene Commissie van Beheer worden door laatst- genoemde Commissie , na de Provinciale Commissies gehoord te hebbeu , ontworpen en aan de goedkeuring der manslidmaten onderworpen. Zij worden als aangenomen beschouwd, als de
meerderheid der stemgerechtigde manslidmaten , die hunne stem uitgebracht hebben , er zich vóór verklaard heeft. Abt. 70.
Iedere gemeente is vrij in de regeling van het be-
heer harer kerkelijke goederen en foi.dsen, maar tot het doen en ter visie leggen van hare jaarlijksche re- kening aan daartoe opgeroepen manslidmaten verplicht. Art. 71.
Bezwaren tegen deze rekening en alle overige ge-
schillen over het Beheer worden in eersten aanleg door de Provinciale Commissie van Beheer en in laatste instantie door de Algemeene Commissie van Beheer beslist. Overgangsbepalingen.
Art. 72.
Tot hierin door de stemming der manslidmaten veran-
dering zal zijn gebracht, blijven bij het in werking tre- den dezer bepalingen , de Kerkvoogden en Notabelen in iedere gemeente hunne betrekking bekleeden , en treden öp ala Provinciale Commissies van Beheer en als A1- |
|||||
|
14
|
|||||
|
gemeene Commissie van Beheer de als dan fungeerende
Provinciale Colleg -s van Toezicht en het Algemeen Col- lege van Toezicht. Art. 73.
Blijven Kerkvoogden eener gemeente in gebreke de
manslidmaten opteroepen tot het inwerking brengen dezer organisatie, langer dan 3 maanden nadat zij daartoe door de Algemeene Commissie van Beheer uitgenoodigd zijn, dan worden de manslidmaten tot dit doel opge- roepen door den Kerkeraad of door eene Commissie uit zijn midden. Art. 74.
In gemeenten , waar geen Kerkvoogden en Notabelen
zijn , zal de verkiezing van Notabelen plaats hebben 3 maanden nadat de grondbepalingen omtrent het beheer , in Art. 6y bedoeld , in werking zullen getreden zijn. Deze verkiezing geschiedt onder leiding van het Col-
lege , thans met het beheer belast, of bij gebreke of weigering daarvan , door eene Coaimissie van drie leden uit den Kerkeraad. De gekozen Notabelen vereenigen zich binnen veertien
dagen na hunne benoeming tot het verkiezen van Kerk- voog^en. Ofschoon dit voorstel, zooals het daar ligt , zeer zeker
zijne bezwaren heeft en de ontwerper er van zich de moeilijkheden niet ontveinst, die het veroorzaken kan , zoo meent hij toch , dat het , zoo noodig gewijzigd en verbeterd , den weg opent, om tot eene bevredigende op- lossing der moeilijke beheersquaestie te geraken. Het sluit zich bij hetgeen rechtens bestaat aan ; bedoelt ver- eeniging met het Algemeen College van Toezicht, aan welke organisatie zich meer dan öüü gemeenten der Ned. Hervormde Kerk hebben aangesloten ; geeft aan de A1- gemeene Commissie van Beheer de noodige zelfstandigheid en rechtsmacht; maakt een wettige regeling van het beheer zoo gemakkelijk en geleidelijk mogelijk ; doet in geen |
|||||
|
15
|
|||||
|
enkel opzicht te kort aan de autonomie der gemeenten ,
die zoogenaamd vrij beheer hebben gekozen , omdat de door de Algemeene Commissie van Beheer te ontwerpen grondbepalingen aan de goedkeuring der manslidmaten onderworpen worden en mankt een einde aan de onze- kerheid der slembevregdheid in zaken van beheer. Wat geschieden moet , wanneer het Algemeen College
van Toezicht weigeren mocht op te treden als Algemeene Commissie van Beheer, daaromtrent is in de overgangs- bepalingen geen voorschrift gegeven , omdat uwe Hooge Vergadering, mocht het denkbeeld in dit voorstel vervat , ingang vinden, over de verandering in het Algemeen Reglement tegelijk met de consideraties der Provinciale Kerkbesturen en der Classicale Vergaderingen , zeker ook wel het advies inwinnen zal van het Algemeen College van Toezicht, en deze veranderingen ongetwijfeld niet definitief zullen worden vastgesteld , als niet de zekerheid verkregen is van medewerking der Provinciale Colleges van Toezicht en van het Algemeen College van Toezicht. Ten slotte veroorlooft de ondergeteekende zich de op-
merking, dat in verband met dit voorstel, Art. 13 van het Algemeen Reglement aldus zou kunnen uitgebreid worden , dat achter het woord :„ Besturen , " de woorden gevoegd werden: „en de Colleges en Commissies van Beheer." En hiermede onderwerpt de ondergeteekende zijn adres
aan de wijsheid van Uwe Hooge Vergadering met den wensch, dat het Haar moge gegeven worden eene af- doende regeling van het beheer der kerkelijke goederen mogelijk te maken, terwijl hij de eer heeft Haar te ver- zoeken de betuiging zijner Hoogachting te willen aan- nemen en hij zich van Haar noemt den gehoorzamen dienaar
L. OVERMAN. |
|||||