DISPUTATIO JURIDICA

JUSTITIA E T ÎU RE:
Addü.i. &:2.Iib. i.înftk.

SECONDA:
^ u Ä M
F. D. O. M.

Sus p K AE s I D I o
Fin CUrïfsimi,

D. BAULI VOET, Juris in llluftri

-AcademiâUltrajeainâ Proférons ordmarii.

Fublkè ventilandam propotiit,
EliasvanWEERDENBCJRCH

Ad dim 14. Martïii horis moqmßitis.

ultrajecti.

Ex Officinâ Johannis à Waefberge,
An NO cla b c Lv.

Trudentifsimo SpeFldtijsimoque Vko,
D. SIMONI van WEERDEN3URCH,
Praitori in Woudenberch & ^{enfwou h, Pa-
renti mèo filiali obfeqnio in 3éternum co-
lendo profequendo :

N E.C NON

Clarifsimis Bo^Hfsimifque Firis,
D. PAUL O VOET ]. a D. Ejufdemque
facultatis in Illuftri Acad. UltrajeCt. Profeffori or-
dinario, prxfidi meo honomndo:
D. D A N1 ELI B E R K RIN G E R O, LJV.M.

PhilofophiïePraaicae atque Eloquentie in Illüfti»
Acad. Ültraj. Profeflbri ordinario:
ü T E. T
Reverendoy Pietate ^Docfrind
D. PETRO POXLlONlO,Paftori inEcdefia
qnx Chrifto in Woudenberg colllgitur,vigilantif-
fimo, de me ftudiifque mcis bene merito & indies
mercnti.

D B N I u E
Erudms ac ormtifsmiis luvenihus,
D. SAMÜ^ELI van DIëïsT S.S.Theol.Candidato
Contubernali meo.

D. ABRAHAMO de WYCKERSLOOT
juris ftudiofo,commiiitoninieo fuaviffimo:

Hmc difputationem fabtnip
Offero

Elïas van "Weerdemburgh» Refi.]

D I SP VT AT I O J U R I D I C A;

D E

JUSTITIA ET JURE.

Ad tit. I. 8c 2. lib. X. Inftit.

s E c V D A,

THESIS I.-

J Uae difficultates naturam Juriïpruden-
\' tis Ipeétaot thefibus fuperioribus fue-
runt explicata;. Sequuntur hse, qua cir-
ca juris tria prsecepta, ƒ. 3. Infî. jufi. &
jur. propofita, ab interpretibus paffim
moveri folent. Ubi quidem id venit in
difquifitionetn , Anne tria prîccepta fint
juris , id eil: aequitatis atque legum praecepta, an potius
juris difciplinae, id eft jurifprudentiae fundamenta? Refpon-
deo, licetabfurdum non fit ftatuere tria juris praîcepta, el-
fe communes juftitias régulas,fecundum quas vita noftra
dirigenda : non iffiprobabilis tarnen illa mihi viia fenten-
tia,quaejurifprudentis haec ftatuit efle fundamenta, feu
principia, è quibus cetera artis noftr« prsecepta, tanquam
conclufiones aut hypotheles deducuntur,& ad qux referri
poffuntatquedebent. Idqueprobatur argumento
& §. 7. & ult. InH.juH. & jur. Cum enim totoillo titulo
nonnifi de juftitia atque jure, id eft juris arte agatur, Pactus
innot.ibid. Sic Ut appellatione juris ibidetn jurisprudentia
d^fignetur ; & ideo juris dicantur prsecepta tit. non

improbabiliter ilia tria jurifprudentise principia elTe ftatu-
- untur. Accedit , quod omnis difciplina five ca fit ars, five
fcientia, certa & generalia contineat principia, per quœ fin-

B a gula

gula^ quaî in illâ difciplina tradunbr expîîcarî I acdemon-
ftrari oportet. Cunique praeter tria juris prxcepta genera-
lia nulla alia dentur,eaartisjufis effe principia, tenendum
eft. Bocer^Ujf, iJißut-1. », i j. Bejold^commentM /. lo./.I,
tit.l.D,n.lO.&feqyrurmfer.NucLjur. controv. Ith, xxontr*
^,dijféntire videfur Bacchov* ad TreittLdtJh.i.TheJ, j,/.«.

II.

An vero nonnifi tria dcntur juris prsecepta difquîrîtur ?
Dicendum,licet innumera , &infinitaqnis facile admiferic
prseceptajin jurifprudentia, & corpore juris contenta j ut
qus non tantum toto tit.D.de Keg.juriSi fed & in ceteris ju-
ris libris tt^ànxxtmaii.LReguia^.D\', j»r.

fdB.ignor. Rubric a V.tit.de diverf Reg.f nr.andq.FaherfCu\'
j actus Branch.,dliique m init.D. Reg.jur. Quia tamen rjon nifi
tria juris prscepta in § 3 .jufi /. 10, ;«re,enume-

rantur. Ëaq.ii^funt generaüffima principalia,ad quaïcxte-
raomnia facilî negotioreferriqueunt:atque-jürisuniver-
fifihero compleâiunturjimo civilem Philofophiam :fruftra
eorum numerus à nonnullis augetur. Coraf. adl.to.D^jit^,
& jur.Befold.FVurmfer.loc.cit.Bebio commtâd inH.hoc tit.

in. ■

Quo igitur referredcbebit, vcrusde Dcolenfus, reâuf-
que in eundem cultus ? Lz.D.juß. & jur, Refpöndeo, licet
totum hoc naturje judicium de Deo,ejufque cuitu fit ad-
modum infirmum, & poft lapfum obfcuratum nimium
nifi verbo revelato illuminetuuquia tamen nullam gentera
adeo feram efle conftat,cujus méntem non imbueritahquis
numiniscultus: ifque etiam adcivilem & cxternampoli-

tiam pertineat :adeoquc& jurigentium alcribatur divinus
cuhüs.Li.ß.^<L2.D.jufi.& jure: atque tria juris pracepta
fint communes animinoftri notiones,3deoque jurisnatur«
feu gentium prirasevi dubitandum non eft , quinadalt-
quodjiftorum triuni rcferridebcat divinus cultus.Etnonin-
commode referetur vel ad primum pr^ceptu: honeHe mven-
inmeffe : cum nullus honeile vivere fit diccndus, nifi pie &

lanâic

lanöe cum Deo vivat, ne quid vitii perpetret. CorafJn l.

veletiammeojudiciojad tertium : ^uum
cmque efje frtbuendumy Secundum iliud Chrifti,: trihueC^-
fan, qu<e Caftris , & Deo ,qu<ßDei, Idque colligo argum,
/.2. jP\' jure ,in quänoftium in Dcuro,in ferapubli-

cam> in proximum officium defcribitur. Accedit & hjcc ra-
tio,quod ea dilciplina, cujus tria enumerantur prsEcepta,di-
vidatur in publicam & privatam. §. ult.Infl jufl.^ur, cumque
fub publica contineaturinDeum religio,earn fubtribus pr§-
ceptiscontentam oportuit,/. i»$,z.DJiift,&jurJiße}it.Bald,
ittcomm.ad§,^.Infi.jufi.& jur. J[mef,cAf.confcJih.<^. cap. i.n,
iPi DiihttatBacchov.adTreHtlerumdifp.i.TheßiJ.a.

IV.

Verum annon ad pauciora tria juris pra:ceptarevocari
poflent ? Refpondeo , etfi permulti ita velinc j quod vel
primum prxceptum , vel tertium aliquo fenfu compleda-
tur omnia. Hottom.comm.adtit.Infltt.juH,&jw.Batchov.ad
TeutlJoc.dt.iAmeßloc.cit. Quia tarnen tria juris enumeran-
tur prarcepta, & quidem diltinfta,aliud iabalio non conti-
neri verius eft. §. 3. jur. infl. & jurJ,io.D.eod,Beß>idrBocer.
Frnrmler.loc,ctt.

V.

Verum quo referenda erunt juris prsecepta ? Sunt qui
ea reterri volunt ad illud Chrifti •• Quodvis ut tthifacimt ho -
mnes, idemfac ipßs. Inter quos eft CorafJoc,cit.Yemtn ma-
Cum enim illo pracepto tantum defignetur, quid iit
^oftri officii in ordine ad proxim-a,non in ordine ad Deum,
nolmct ipfos j qnibus tamen non cKigua juris pars
°^cupatmrjille pra?cepto juris przceptanon contineri,verius
p. Cod.Sacrof.Trhiit.& 1.1 i.in ink A-

eaexpreflicenfcnt illoPauli z.adConntkj.v. z, J^mi^-
^ nertnnem Ußmiis , neminem irAu^mmnsl
Verum cum & omnia etjam noariS;
proximum defigncnt, & afecundo juns^pra-
F^^eshaurianturjtriacxlininre nö potcrum.Pottläsea ad

ß 3 , " jus

jus naturale tria referenda effe cenfeo. Jrgum.Li^z.-^.D.ja-
Hit.& jure. Cumque priecepta decalogi pleraqueTint juris
naturae, ad ea baud incommode tria juris pr2ECepta,ut quae
funtjuiris naturäJ, referridebcbunt. Cumqucdecem verba
ideo etiara hominibus fint prsfcripta, ut bonefte vivant,
proximumnon l3edant,fuuni cuiquetribuant, eoque ten-
dant omnes leges naturae ; facile colligitur ad decalogum
prxcepta noftra non incommode ordinäri. Coraf.loc.cie. j

VI. ■

Ad qus tarnen prscepta decalogi referantur juris prae-
cepta,multum difquiritur ? Relpondeo, licet omnia deca-
logi prsecepta fint de jure naturalt (intellige hominum}
prster quarto praecepto comprebenfum diei determinatio-
mm.u4tnefltï.c.i.n,zj.C\'if.confc.Coraf.lQc.cit. Qma tarnen
vix ullœ reliquiae, ioio nullte poft lapfum in bomine fuper-
funt, ê quibus, vel quae fecundo , vel quae decimo decalogi
prxcepto continentur, erui poffent, nifi fpeciali accedente
gratiâ .atque jntelleârum illuminante ; cenfcrem tria juris
praceptamoralemlegemexceptistribus prœceptîs.fecun-
do, quarto, & decimo , exhaurirejadeoque ad csetera deca-
logi praecepta efle referenda, c^rg.l. jur.

Etiam non min us inquiritur,quo referendum prxceptun»
de non ff viendo in femet ipfum ? Videtur nonnullis id ip\'
fum hauiî incommode referri ad prinium juris prjecepturt"
in quantum eoprsefcribitur , ut quis congruenter (us viva"^
natura. H€nning,VV\'egner.comment.<idinfi.juH,^ jur,\'?to\'
babilior tarnen ea fcntentia , qus iftud pr^ceptum, ad i^\'
cwnànmx dz nemmem Udendo,teie<t, Proxiraum enim
dere praecepto fecundo prohibitum eft. Et cum quifquc ü\'
bi ipfi fit proximus, maximaque fi; hominis ad feipfum C\'
gnatio : eodem etiam pracepto feipfum Ixdere prohibituî\'\'
cenfebitur. Argum. Li.D.juß.^\'jur.FVurmßrJoc.cit.n.if
Bocer.loc.cit,n.l6. Vi II.

An vero tria juris prxcepta fint oppofica & ab invic^"\'

ài0

diftind3,& quomodo explicanda ut (int diftinâ:a , non una
oamium eft opinio ? De quibus omnibus vid( ri pote-
runt, Donell. Cuj\'^^oy^f Bocer. Befold, Wmmfer., Alnqite iht-
dent cttati. Breviter fic fencio, baud incommode primum
praeceptum fpcétare hominein in ordine ad (emetipfum , in
quantum squum eft eum congruenter vivere luç nature,
îsjjfi enim priasordinetur ad femet ipfum,non commodead
humanâ ordinaripoteric focietatem.Iuftitig quippevirtus ad
quam tria juris prçcepta collimant,fuo eciam modo ad reâi-
tudinem & perfeftionem babentis ordinatur,5fi\';o àd /nfite.
îit,jufî.& jttr.Hoetom.loc.eod.diif.Bacchov.eod\'loco. Etiam ejî
^mefloe.eit.n.i^.Uon timen ideo improbaverim eo-
rum fencentiam qui primo juris prsecepto earn boneftatem
exprimi ccnfent quse in fpecie accepta , ei quod licitum
eft,opponitur./. i^^ Li^-j.D.Reg.jur.Baro adInji.jujl.&\'jur.
BMmn Henning.FVegner.ihid. Ht ratio generalis e ft, quia
.nifi boneftas primo contenta pracepto ita explicaretur, ni-
hil lecundo & tertio relinquitur, quod tamen ell contra ex-
preffa verba jT-l./»/?./?./;>.Alterû juris przccptura ipeétabit
perfonam cujufque,quam ipfum violari vetat. Siye ejufdem
tecum fitconditionis,fivediverfë,five fit perfonaafiena,fi-
ve propria>five proximi nomine veniatjfive alteriusoomine,
nihil refert. Q.uo etiam fenfutertium juris prxceptum cx-
plicandum efle ftatuo. Hâc tamen adhibitâ diftinâionei
quod illudconfiftat in omittendojhoc incommittendoj II-
lud negative,hoc pofitive efferatur.Neque enim cenfeojfe-
<^undum tantum ad corpus,tertium ad bona referendum e(-
fe,fed promifcue quoad corpus,famami,bona,duo poftériora
efle accipienda. jur.Ahtev hic corn-

niuniterftatuunt omncs,vixullo quod fcianj nobifcum len-
tiente. IX.

Unde colligîtur tertium juris ptxce^tûmyfmm cmque tri-
^«frif,aliter hoc in loco,aliter in juftitiç ante data dennitio-
ne efle accipiendufti.Cum hic ipecialem,ibi generalem fen-
ium admittat. Alioqui juftitiam ante dcfinitam non o-

mnia

mnia juris prscepta, verum non nifi tertiu refpicerct. Alio-
qui etiam juftitia partiçularis non univerfalis f uiftet défini-
ra, contra quam anceaftatuimtis. DiJf,BQcer.loc.cit.n.l^.&
ly.Zoeßad^tiJfiß.juB.C^ jur.

X,

Sed anne reâe tria juris pra;cepta cnumerata, à triplici
Jurifconfijlti officio dicuntur eftedefuropta ? Ita quidem
nonnulli velintâ qui ficftatuunt, jurifconfiiltum in tribus
occupatum cfie oportere j ut honefte vivat, ut alteram
nonisedat.utluutn cuique tribuat. Imo fecundum pra^ce-
ptam,ai(èrii}n non Udere , adeo coardant, ut non ad cui (uis
civis,rcd proprie ac lpeciatim,ad jurifcorilulti officium, qui
cum altero litem habet, rcfcratur.//o;/3w.fOfMw. Infltt. juß,
& jure.in inst. Vitinn minusreóle. Cura enim j ara non in
fingulas perfonas. fed generaliter conftituantur, adeoque
omnesobligent.prœlertimea qus iuntjuris
nature. Adeoque juris ignorantia , 5c quidem univcrfalîs,
regulariter uaicuique noceat. !.^anmit.D.jiir.&fxB.ignor,
ha:c cria jnrispraîcepca, ut pote juris univerfalis ad omnes
pertinerc, oranefqueobligare, o^ ortebat. Beßld.addJ. 10.
D.lusî.& jur.n\'.ir-Wurmfer.loc.cit.n.^\'^.

XL

An itidem hs:c tria juris pirjccepta , reftè dicentur eflè oppofita
qasedam repaguia, tribus iliisfuriis, Libidini, Iri«, Avariti«, quarum
concitatione&impetu, nifi ratione coërceantur, in omne virium
prsecipites agamur, uti vaît.Baldain. ad ifiß. -^.h.tit. fie ut compe-
fcatur libido, fi honeHie vivatur, iracoërceatur, fi nemo l^edatur,
cupiditas feu avan\'tia refrenetur, fi cuique fautn reddacur ? Ita qui-
dam veiint, adInßitS.5:\\uß.&)iite.Baldum.Coraf.in l.io.D.eodMi-
hi licet ingemofa vidsaiur effî triam juris prseceptorum explicatio,
vericati tamen minus congrua videtur. Neque enim tribus tantum
in focietate victis, fed aüis multis , fuis pr<ec;eptis obviatn rte feiet
jurifconfalcus. Q^iid quod fraadibus atque mendaciis hominutn
jure civili paiîîtrj obviam eatur : licet ea nec libidinis , nec ir^e , nec
avaritisB nomine ^miQomm\\^x$.\\o Jnßit.fufp.tutor.(:§ curat.§.i9-
-.t-^Jnfi.däion.

FINIS,