AcademiaUltrajedinä Profefforis ordinarii,
Publkè ventUmdam proponit,
ARNOLDUS ä KERCKRaet Uitrajeöinuy.
Mdim 28. Martiiihora prM ^omeridkna.

D. ABRAHAMO ä KERCKRAEDT
J. II. D. inclytx Urbis Tra)eä:inx Sena-
tori & ejufdem Cur ix Scabino digniffi-
mo, parent! meo,filiali amore femper pro-
fequendo.

D. GUILIELMO de GRUYTER
J.U. D. hujus Civitatis Trajeiflinae Sena-
tori^ eiufdemque Curiïe Judici confultif-
fimo, fiimmo mihi quoad vivam honore
prol^quendo.

a PAULO VOET J.Ü.D. ejuf-
demque facultatis in illuftri Academia
Trajeä:inä ProfefTori ordinario, Prsefidi
meo quam plurimum honorando colen-
do.

Ixi tria juris pr^cepta finem jurifpru-
dentiajjid eft,juftitiam refpiccre,eao3que
compledi. Verum hinc anxie inquiri-
tur annc omnia qua: in hbris juris civi-
lis continentur,traditis praeceptis cogrua
fint,nc ut ne quidem in minimis illis ad-

concefferim,omnium gentium inflÄtut3(Rempublicam ex-
cipio Judaeorumjut qua? Deum habuit legiflatorem)mores,
leges,fi in unum conferantur, nequaquam efle cum Roma-
norum legibus, & inftitutis, prudentia, asquitate, pondéré,
ubertate ullo modo comparanda, F\'l\'^efembec.D.jufî,& jur.
n^j, Quia tamen nullum jus civile fic traditur, utomne
jus naturale contineat, ut omnia vitia cohibeat, ut omnium
virtutum adionesprxcipiatatque hifce nominibus imper-
fe<äionemcontineat.iÄwefcafconfc.Uh.<^.t.i,n,26. Reli-
gio mihi fuerit id aflerere, quod jus civile Romanorum in
""Uis à tribus juris prseceptis dcfledat..^»/^. MAtth, in fuis

Et quidem in fpecie examinatur, Anne à primo juris prç-
cepto defleâ:at concubinatus ? Refpondeo, Etfi non nega-
verim conniventibasquafioculisnonnollamalain republi-

ca tolerarî poffe , qus citra grande everfionis refpublic®
periculumtolli non poflent : ^quia tarnen concubinatus de
jure civiliaWolute fuerit probatus j nec ut resilJicita legi-
busdamnatus, modo fecundum, de jure civiii débita requi-
fita, quis habeat concubinam : adeoque in multis juflo ma-
trimonio concubinatus compareturj ut ne quis earn habeat
concubinam,quam uxorem habere non potefl ; ne quis du-
as fimul habeat cócubinas,uti nee duas üKOtes.L^.D.concu-
hin.l. i^i^.D,v,/jgnif.Novell,i^.c,\').Cujac.par.cod,de concuh.
Et nonnifi obhqjfuerit taxatus,jus civile hacin parte minus
honefta fovere dicendum eft. is/izttyx.iocor.communxlajf.z.
c.io.n,z.BejfoU.adl,io.D.juH,& /«r,w.i5.Et ratio eft,quia
omnis prohibita Dei verbo copuladamnanda cfl, quocun-
que nomine appelletur. Danaus Ethic.Örifï.hh. 2-^.14. Ve-
rum qu2 copula jure civiii fie permittitur, ut permittendo
approbetur , nulla ratione damnatur, Adeoque copula
quaepiam inhonefta , jurecivili non damnatur. BefoldAAoc.
Sic utaudiendi non fint, qui volunt leges civiles concubi-
natumifubquadam diflîmulationetantumperroififile, non
veroapprobafTe, contra exprefTos in jure textus,
Conctth.& Novell. ï2.cap.conftderemui, DifT.hic Bullaus difp.de
tribusgener.jur.Pracept.n.iWurmfer.NucL jur.contr.
M.i.n,i%.&fiq,Olernann.inprafat.Adjintio.GijfaTt.

An veto jure civili noviflîmo concubinatus antea perroif-
fus,fi non probatus latis,improbetur,inquiri fielet ? Ita qui-
dem citati. Ve-
rum fine allo fundameïito. Praetcrquam enim quod No-
rell, 18, etiamnumprobetconcubinatum, ne una quidem
adduci poteritnovelU, quâ concubinatus videatur efTcjaut
fublatus, autimprobatus. Cuj uC\'Parat.D.0" Cod.de Concub.
Hanon.àpfp.it fo»?r,/«r.ffl.y.jS«^./of.f;>.Neque obûat Novel,
Leon.^i.E^ quippe tants auâ:oritatis non eft, ut Juftiniani
Nov.abrogare valeat. IV.

permiffione rccedat jus Canonicum, quasftio non.inele-
ganseft? Refpondieo, ita forte illi vefint , qui juris cano-
nici aqûitatem qnoad fingula tueri conantur, quibus etiam
accedunt jutifconfulti nonnulii Germani. VVurmferus Ole-
mmmsy H\'^nonius loc. antea citatis contrarium tamen te-
nendum eft perc.qui c.Chriftian£\').difl.-^/^,c.folet,-^z,
^»rf/ï.a.Aflipulantur 7reutler,\'üol.2-difp.i6. thef,:^, Bullaus
loc.eit. Neqne audiendus eft Pacius in ifag. X). de concubin^
Multo minus Zoef.D\'eod.n. i. 2.quiad canonesallegatos,
fed pcrquam inepte refpondere conantur, quo juris cano-
nici autoritatem tueantur.

Nec minus prsceptohoneftatis repugnant permiffiolu-
panarium, conjundionummerctriciarum. I. Ancillartim i\'j.
J).h^red.PetJ.^.D,cond.ol> turf em cauf. Licet enim nonnun-
quam licite mala tolcremus, in quantum id agimus inviti,&
coaâii :non tamen nos oportet mali extirpationera negli>
gere,nin extirpante poteftate careamus. Non tantum non
lunt facienda mala,ut inde eveniant bona,fed ne quidem ita
funtpermittenda , ut înde major pcccandi arripiaturocca-

graifari finamus. l.j.Cod,Sfeaat,e^cac. Enenckel.Bar.dePrt\'
w7,/.i.f,8.».i8. DïG.Glofin can. inter ofera deffopfil. Olem,
uinton% Bulldoc.cit.Tholof.i^Je Refubl.c.i.

Uti & prïcepto honeftatis minus congruura effe videtur,
quod in lervilis conditionis homine adeo accurata pudicitia:
ratio non exigatur, uti id lecundumD. D. definitumin /.
^«^e adultmum.Cod.^dlJulde e^ditlt.ld qaippe juri nature
adverlatur , quo paringenuorum& fervorum ratio,iniis
committcndis aut omittendis, qu« juri naturae fant con-
traria. Adverfatur etiam juri divino , quo inter liberum &
fervum nulla diftinâio.Gd/rf/\'.j.x\'.iS. Idqueexferte paret
ex CO,quod à Mofe (criptum Exod. 21, v. S. Ubi dominus
jubeturancillam fuam, Û ei placuerit,legitime conjugio
l^bere,. non tamen eà abuti. Sicut alii id minus licere fit di-

ctnd{Xtn.DAn.Ethfe.ChrtfiJ.i.e,i/^.p,nifiiio,tiï, Quam
parte juscanonicum civili prseferendum eft, quod ftatuit,
nonidcirco diverfam effe fornicationem, fi mulier fit pul-
chra aut deformis, ancilla aut ingenua, paupercula an opu-
ienta ,fed qualifcunque ea fucritjUnam effe fornicationem.
can.fur.autem.i^.quafi.ó,

Ütrum verofecundo jurisprxcepto repugnet/.
jr.4.D.^^/f^.>45\'»»/.difputatur ? RefpondeOjid non videri.
In didis quippe legibus agitur de cafu, quo quis femetip-
lum tuetur adhibito moderaminc inculpatse tutelae. Quod
&jurinaturali. Argum.jurJ,i,§.i\'j.D,vi&
vtarmat.öcDmao. EfheJ.\'^.v.ig, Ëtjuricanon.f.yi/ar.ij,
^»rff?.:i.congruumac conveniens eft. Cravett. conf, lip,0-
iemann.BHÜ.loc.ctt. DllT. pro parte Co»».to»ïjM./«r.f/W./.I.

Sed quid cenfendura de cafu l.^^CodMIegJuUAdultXi-
bi apud adulterum no(3:u deprehenfus adulter, impune oc-
cidi poteft ? Refpondeo , licet jus civile non peccet, quod
venia dignum cenfeat eum, qui juftum dolorem tempera-
re non potuit; Olemanndoc. \'cit. non tacnen in confcientia e-
um fatis tutum efle cenferem , qui vel adulterum, vel uko-
rem fimul cum adulteroin adulterio deprehenfos occiderit.
Remediaenim prodita funt jure civili, quibus quifque, fi
periculum in mora non fit, ofFenfse illatae petat reparatio-
r^Qm.mt.InHit, ^B\'m, /. i ^ 7. D.Reg.jur.l. i z. ƒ. ttlt.1,13.
D.quod met.cauf.tot.tit. Cod, Ne qaistnfuacauf.jud.Dan. £•
thtc. Chnfl.lth.z, cap.I Jl8o.

Tertio jurispraecepto an contrarietur ufucapio & prae»
fcriptio ,ardua non tantum inter Jurifconfultos fed&The-
ologos eft contentio, aliis eam in totum auferentibus, aliis
cum moderamine eandem admittentibus. Ut dicam quid
bic fentiaro, id priEmitti velim propter ufucapionem &

li\'\'
w

I i;

j -1

ri t

!!l!

prîefcriptîonem bono publico introdudam, ut /ocordia
quorundam puniretur, atque litium quondam effet finis /.
i.DVfue.l.^.D. Profuo. juri civili nihil eflfe impu-
tandum. Neque enim velmagisilli prxceptofuumcui^ue
trihue , hac ratione adverfatur , quam fi cujuldam
fcelerati bona fifco applicet, aut condemnato teftamenti
faâionem denegct. Ut enim ha;c ipfadamnafunt,qu£Bquis
fua culpa fentit : ita & in ufiicapionum materia, quod uni
fua res auferatur, & alteri jufl:a de caufâ applicetur,injufti-
tia non eft. Hœmnms in qu£fi. loc, cit. autorefque ibidem
citatique. Bnllms Olemannus loc.eit, Neque jus ufucapionis
in genere,feu praclcriptionis novum eft, aut folius juris ci-
vilis inventuin J verum à Deo ipio animishominum infî-
tum, ut loquitur Martyr comment, in cap, 11. judic. Rtthr.de
prafcnpt. Et inquit,idem author eo jure utitur /efhta adver-
fus iAmmonitas, Nos fojfedimus annos trecentos banc terram.
Qjüd\'ergo tit adver fus nos tumultiuris, & nobis negoùumfa-
celfis ? Niß tempus aliquod Ha.tueretm, intra, quodrepeti respof-
fèntj & non ultra, dominvA rerum omnium effent incerta j id au-
tem à rebus humants vehementer ab horret, Haâenus Martyr..
Sed an non peccabitin confcientiâ.qui prïeicribit & ufuca-
pit rem alieoamidqi invito dominoPRelpondeo^^licet hac in
parte Jus canonicum quoad ufucapientem & prxfcribentem
juri civili praelatum velim : quod illud nonnifi in initio re-
quiratbonam fidem,etiam quandoque ne quidem in initio
44- §. Î. D. I^fucap, l.pen, §. i. Cod. Praß, 3 o ^annor, Sneidvvin.
<tdinfi.h,inprmc. Hoc vero etiam tempore mediojcum mu-
la fides fupervenieiis ufiicapionem interrumpat. c.
de Praßrift. Adeoque in confcientia cum peccare fit dicen -
dum,quiintra legibus prsfcriptaufucapionum tempora a«
liquando eft in mala Çtàç.AieUnton.Epit.PhiLMarALDanms..
£thiC.ChriHJ,i.c. 15 a 3 5. Si tamen tempore finito refcif •
cat rem ufucaptam plene,alteriusfuifl\'e, noneftinjuftusa-
lienç reipoffefl\'or, neque ad reftitutionem in confcientia
tenetur. Contra quam vult e/^we/i caf.confc. lib.<^,c. 41.».
J Neque enim magispeccabit.quam fi rem alteri pœn«

péremptioniscontradlum.intercedente traditicneacquirat, Neque
enim rem alienam invito domino tenet, quse aliéna elïè définit ut
qaae lege(fijpremâ rerum noftraram modttaxtïce,^. uh.jvß.quifui vel
alten /«r.)iïcdirponente,aIteti in paenam ablata.mihi veto iradita eft.\'
Neque etiam invito domino ea res eenfetur detineri.qn» confenfu
dominitenen\' dejure prjefumitur; quo longa taciturnitas, exnegli-
gentiâ orta, confcnfui sequi valere,receptu m eft./.z8.Z?. V.ßgnif. Pi-
nell.ad Juth. nißtriemdle.n. \'i^.iSfeq.Cod.bon.matern,Ferez, Cod,
quibuiCPt eaaf.major.reßit.n.x\'^u

An itldem tertio jarisprsecepto adverfentur in pretiocircumven-
tiones de quibus in/i 6. A M«£>r,à nonnullis inquiritur?Ä«/5\'. Wur-
mfer.Olem.loc.cit.Befold.adl.iQ.D.juß. ig jur. ibidemque citati aa-
tores.Refpondeo.autagiturde inaequalitate aliquâ tolerabili & tno-
dicâ, quam in contraduemptionis evitare eft impofilbile.cum qui-
Übet animo lucrandi hunc inear contradum, Aut de lïefione im«
modicâagitur.quaequedimidium juftipretii excedit.Pofteriori ca-
fii circumventip in pretiofacit non quidetn comraaum eflenullum,
refcindi tarnen ex l. z. Cod.de refcmdendà vend.Buü.loc .c/ï. Priori ca-
fu.aot dolofe & fraudulenter quis efiicircumventus.aut non. Si do-
lofe & fraudulenter, fic ut evidens interveniat firaus Sl dolus vendi.
ditioris aut emproris, redditut contraitus bonas fidei ipfo jûre nul-
lus. l.fidolo, Cod. Refc. vendit. Bronch. Enantioph. cent.x.aßert.^i,
Quod fi reipfa fiat IxRo, & incuriâ contrahentium, non dolofè non
fraudulenter, dicendum licitum eflè contrahentes invicem circom-
venire. ld eft, haud necellum eft exadam illam & mathematicam
pretii aequalitacem anxie nimis & fcrupulofe obfervare.Cum fi paulo
niajotis vel prctii vilioris prœtextu refcindi deberet quivis contra-
ftus à quo dolus malus abeflet, jam nulli in repablicâ firmi contra-
dus exifterent; adeoq; litl\'nm nullus unquam finis eflèt ; quibus ta •
men minuendis leges funt intentas /. 5.Z).Pro fuo. fVwnfer. Beßld.
loe.cit. Non tamen id ita accipi velim ac fi leges ülae civiles, qa«
contraftumcum circumventione faâum confirmant, iftiusinsequa-
litatis citra dimidium jufti pretii faâ^s fint apptobativœ 5 cura tan.
tum fint petmiflxvas talis circumventionis pcoptec contraduum ne-
celfitatem. Non enim juftificant, fic loquar, talem contradlum, fed
tolerant,fed eum relinquunt jure naturae,& divino.in foto confcien-
tisejudicandum. Amefxaf.confc,ltb.%.cap.^î..n.î i.Adeo ut legibus
civihbus hâc in parte non obftet locus Pauli î.adIheßaL^.v.6. Et
quia prohibât omnem circumventionem dolofäm & ftauduIentä.Et
quia dicit quid in foro poli obtinere debeat, non quid in foro foU
legibuspermitt2ntibus fiat. vid. Mynßng.centßngul.obJ.^.
9.10. ir.fs? cent.6.obf.^^.n.ult.GotLin not.aà l. xx.h.uh.D .loc.Everh,
Sp^echan.^u.jur.cent. 1 daß. i t.qu.x^.Pcrez.Cod dol,maln.\\.

Cjifl M14
/