Adtit. I. 2.1ib. i.ïnftit.
QUARTA.
u A M.
SuB Presidio
Fin cUrifsimi,
D. PAULI VOET, Juris in Illuftri
Academia Ultrajeainâ Profefforis ordinarii.
Publtcè ventiUndamprofonit,
ELIAS à WEERDENBURGH ^^oudenb. Ultrajcd.
/
y
O^d diem l6.Seftemb.hora locoquefilitis.
ultrajectî,
Ex Officinâ Johannis à WaeCbergc,
m. dc. lv.
Qlarifsimis] Qonfultifsmifque
V I R 1 S,
D. PAULO VOET LU.D. Ejufdem-
que Facültatis in ijluftri Acädemiä Traje-
)e6i:ina Profeffori ordinario^ Prgefidi meo^
quam plurimum honorando.
D. lO H ANN I vander HEYDEN
I.U.D.
D. GERARDO BERCHEYCK I.U.D.
Curiae Ultrajedtinge Provincialis Advö-
- catis difertiflimis.
Herne Difputationem
-ocr page 3-Ad tit. I. & 2. lib. I. Inftit.
QUARTA.
THESIS L
Xplicatis Juris praeceptis, fequuntur variée
juris, (ut eft vel lex , vel facultas fe/e in le-
gem dift\'undendi) divifionçs, Gcneraliffi-^
ma mihi hsec cR,\', qua jus dicitur aliud èfle
Dei, aliud creaturarum. Jus Dei, non mihi
hic eft jus divinum,, utiîid paffim abinter-
prctibuspro^S^ïfro ulurpatar, BoneÜti^com"
mnt.^.Beßld.comment.adLi.D. jufi. & jure. Verum eft tale
jus fecundura quodDeus lemetipfum obligat, vel quafi,in or-
dine ad crcaturarura, vel etiam lui ipfius direâioneçi. Eftque
vel naturale velpofiti vum. IIlud,quod citra divinaî naturœ ab-
negationem aliter atque aliter iele habere nequit. Cujus ju-
ris expreffioeft primum decalogi prasceptum. NonW« Deos
aliénas in conJjpeBu meo, Ejusquippe contrarium liante fuae na-
tura perfedione Deus mandarc non poteft. Hoc quod cum
iit conlequenter ad divinam voluntatem, tale eft, ut ejus con-
trarium citra perfeaioms lux natura praejudicium Deusfta-
tuere valeat. Quale eit prsceptum quartum, & lextum &c.
decalogi« Poffet enim fi vellet Deus tarn nonum vel decimum
quemque diemcuhui fuo nobis defignare , quam fcptimuro.
PoiTet,etiam mandare, utquis filium fuum innocentera occi-
dtit. Jus crcatutarum eft, quando creatuva pi\'oprie rationalis,
adaliam fic eft ordinata, ut vel earn obliget, velab eâ oblige-
E 2 tur.
-ocr page 4-tur. Eftqae veî Aagelicum velhumaaum. Deillohk mihi
non eft ferme .• neque enim in una hic focietate conftituti An-
geli & homines,neque cum iis nobis quid commercii eft. Jus
icaquehumanum nobis eft confiderandum, quod inter homi-
Jiem& hominem fibiiocum vindicat. Sive hominem aato-
rem agnofcat five non, parum refert. Ne^ue enim ab efficien-
te juris caufa hxc defumpta eft divifio,in jus Dei, & creatura^
rum.
Ea propter ad intelleaum majorem fontium juris, examî-
näda divifîoiila juris generalis,quam habet Amefius Caf.confc,
ejufquefequaces. Partiunturjusin generein divi-
num & huma.ium. Illud appellant, quod Deum agnofcit au-
torem, hoc quod hominetn. Verum minus accurate meoju-
diciOi Cum enim nihil ßt à légitima inter homines poteftate
conditum autconftitutum , quod non fit conformiter red«
rationi, naturae legi, Sacrae Scripturae conftitutum. Neque
quidpiam inter homines jufturo,nifi quod vel ibi praefcriptmn
vel non prohibitum feu permiffum, vel per modum conclufi[-
onis, vel hypothefeos aut fpecialis determinationis inde deri-\'
vatum« Cumque quod aliunde fic derivatum,i<i unde deriva-
tum eft, pro caufa , principio, fundamento » thefi ,agnofcat.
Sequetur, orone jus humanuro,fi nomen juris mereaturfredra
quippe ratio eft anima legis; à jure naturali, quod autori cita-
to jus divinum appellatur, ortum defumere, adcoque origine
Infpeda divinum effe appellandum. ^
II K
Jus huraanum, de tjuohie es profeffo agendum, dividituc
in publicum & privatum. ttlt. fuß. ju^. & jur. Ubi fefe of-
fert ilia quaeftio. Utrum ne Tribonianus hie ipfum jus,an ve-
ro jurifprudentiam partiaturin duas partes, autfpecies ? Po-
fteriusaffirmantnonnulli, quihujusftndii, duas faciunt par-
tes, duaspofitiones. DoneU.z.comm.cAp, i.€orufm tit.Di juff,
& jur. Befold.comment. adl-l - D. juft, & jur. ». 11. Alii hujus
difciplinae duo faciunt rerura genera, de t^uibusloquatur,pu-
blicum
t-
blicum jas &privatum, quod deutroqueagat Jurifconfurtus*
PUcentinus ad§.uU.infi.jufi.&\'jur. fequitur Bacchov.i-
Itd. Malim ego jus accipere vel pro lege vel pro fdcultate,id-
que partiri in publicum & privatum,divifione defumpta ä ma-
teria feu objedo circa quod lex verfatur & cui potiffimum
profpicit. Jus etenim publicum defioitur, quod ad ftatum
rei,(id eftReipublicg,uti legit Rtevard.varior.^.c.iz.^lXovaz-\'
naefpeäat- Privatum, quod ad fingulorum pertinet utilita-
tem. §.ult,j»fi.juB. & jur, VVurmf, mei, jur. contr, Uh, i ,tit. u
contr.
Sed quo referendum jus facrum, quod in 12. Tabulis, ter-
tiam juris fpeciem conftituit. Refpondeo illud annumeraci
debere juri publico, quod in facris,in facerdotibus, in magi-
ftratibus confiÜit.L i.§. z. D.jufi. & (ure. Befoldi VVurmfn, loc,
cit, Atqueitanon ohj^ntl.z^.Cod.Sacrof.Ecclef.Olcman. Pro-
(sm,ad Antinom,CffM.ipß Gt^m.dtjp, i. i S. .
V.
An vero certa ratione publicum jusprivato fitprspofitum
difquiritur ? Mihi non videtur hgc qu^eftio tanti momenti t
cum cenfeam ordinisnullam habuiffe rationemTribonianum,
verum tantum prout res incidebat Publicum jus Privatoprie-
pofuiffe. ld tamen facile concefTerim, etiam rationes reddi
polfe, cut jus Publicum Pri vato fit prselatum.Etenim dignius,
quale ;us Publicum,indigniori, quale privatum pra:ferendum»
Et utilitati publica» cedit privata. Prsterquam quod dicen-
dum>eniat, jus Publicum ante privatum civile initium habu-
ifle,uti id contra Connan, i ,cQmm.^.tmtw,LycUmjinemhri^.E\'
dog.^U
VI.
An autem hodie, poftquam lege Regia jus pubficum
in Principem tranflatumeft^confequentei: & publiei privati-
que juris differentia fit aboIita, non inutiliter difquiritur? Re-
Ipondendum eft. Licet jus pubUcum, poftquam ftatus popu-
iaiis ia Mooarchicum tranflatus eft, multum fucrit iro^muta .
■ " F tus.-;
-ocr page 6-tus: cum ut publicam fpecbatftatumieomutatoi & ipfum
mutari fit neceffum./^/^ejembec.Pdrat^D.jufliÜ\' /«f.«. 14,Non
tamen ideo in totum lege Regia fublatum efle affirmari pote-
rit. Nequeenim ubi nullum jus Publicum {upereft ,regnum
crit, fed mera confufio, fed Tyrannis. Neque amplius ullum
jus privatum fupererit. Cum lege Regia tam Hujus atque il-
liusdifpoficioPrincipifitconcefla. Neque hoc autillud,aut
utrumquefimul animo perdendi , fed cuftodiendifideliter,in
Princtpemfittranflatum, $.6.jufiitf»r.nat. Gent.civil.l.i.D,
conHit.Pnn€ip.Befold.loc.cit.DiJf.R£vArd.Ub.<i,var,CiP. iz.
Quasftio etiam agitata fatis eft, Anne jus publicum ex prse-
ceptis naturalibus, gentium , civilibus, etiam fit colleäum ?
Refpondco, id effe affirmandum. <!^rgnm,l.i. D. luFt. & lur.
tiult.DJegati:on.§,2.inft.j(ir. nat.Gent.l.D,5& jm. Acce-
clit& ratio. Si enim quod in totuni ä naturali & Gentium
jurerecedit, juris nomen non meireatun l.6,D.pifi.& jur.ne-
que jus publicum jus erit fed licentia, fed Tyrannis, nifi rcda
rationcjufuque gentium honefto fit introdudum. Qmd quod
etiam in brutis animantibus veftigiapermulta juris public! ap-
pareant, ut in apibus, regem fequehtibus, eiquefidelitatem
exhibentibüs;gruibus acicra inftruentibus, atque volando or-
dinem litterarum obfervantibus, fi pericula metuant, cufto-
desexponentibus,quiproomniam dormientium vigilet in-
columitate, & qu2enon aliade formicis huc ex hiftorias natu-
ralis fcriptoribus tranfcribi poffent, Dumn»D.jHfl,&jur.ca^p,
$,GtfanJtfp. I. mfiit.n.iQ,zi,adThef,Z,Befold. FFurmfer:loc,
cit. Diß. Cujac. tn not.h. FFefembec.Par.D.jui\'i. & jur. LycUm.
fro parte, hb. j.Memhr. Eclog.^i.^.i.Bacchov, ad^^.jufl.jitfi^
& jHr.Bocer,cUß,l.dtff.z.n.%.
Sedqu£E ratio eft, qubd nonnifi de jure privato fe adurum,
dicat ? Forte quia ä parte potiori fit defumenda denomina-
tio. Necjue enim inftitutiones tantum, fed & tota fere Jufti-
niaiii legiflatio in jure privato explicando confumitur. Ratio
ratio-
fSS^
rationis eft, quod de rebus privatis lites fint frequentiores,
quam de negotiis publicis. Duarefi.cap, juf{.& jur. Psx-
terquaÄ, quod dicendum fit inftitutiones, quae funt legitimjE
fcierya^ prima clementa, juris publici perplexis difputationi-
J^dSonerandas non eflre,utpote tyronibus juris minus congru-
\'€ntes.^rg.§,z.fnfltt.jußit.& jur.Net ohB.tit.mflit.de Puhl.jud.
fatisfacit enim Imperator. §.«//. tituU ejufdem,
Sequitur altera juris bominum divifio,in naturale,gentium
& civile, Neque enins banc fub priori^ aut vice veria, com-
prehendi, licet ex invicem conftent, atque dependeantjafTere-
repofTum. Sedanjus, quod eflars boni & aqui, in naturale
gentium & civile, tripartiatur, difquiritur ? Mihi id non vi-
detur probabile. Non enim nifi una efl juris fcientia ,definita
f,l.infl.jufi.& jur. Eaque non naturalis,aut[gentium eflap-
pellanda, fed acquifita,fed ab hominibusfapientibus CqnfU-
tuta. Ejufque fontes, prsEcepta,funt jus naturale,gentium,ci-
vile. Adeoque per jus intelligo, jufium, regulam, legem, ve!
natura, vel gentium, vel civitatis. Be]old.loc^cit*n.i^,
Ut vero plana fint omnia quse fpeÄant divifionem tradi-
tam, antequaro fingulas ejus partes explicem, opere pretium
me faóèurum exiftimavi, fi ubi plerique &Scholafl:ici,& juris-
confulti meram tradunt confufionem, diflinélionem tradide-
to inter jus naturale Dei & jus naturale bominum. Qux nifi
accurate fervetur, quale jus abfolute immutabile,quale abfo-
lute mutabile,decidi non poterit. Gavendum itaque\'ne quif-
piam cum Scholafticis, quos etiam fequitur Arne f. llk 4. Caf.
Co»/.5.e4/,i, confundatjus naturale, cum jure divino.Neque
enim omne jus divinum efl jus naturale, cum etiam detur a-
liquod jus divinum pofitivum. Nec omne jus naturale eft di-
vinum; cum quoddam jus naturale fit bominum .Neque ergc
jus naturale bominum, eft jus naturale divinum i licet forte
in quibufdam cum eo conveniat.^ Diftindio itaque inter u-
trutn<iue hoc eft, jus naturale Dei feu divinum,eft prorfusim-
muta..
-ocr page 8-mntabile , ncqucullarapätiturrelaxatiooem aut difpen fado-
nera, nullo etiara in cafu. Eoque pettinent illa divina effata
& pratccpta j Deum gloriam fuam alteri non dare j Deum non
poffe remittere peccata citra faiisfadionem Deum non pöffe
creaturam rationalem abfolvere ä dependcntia Phyfica, aut
morali, id eft ä naturali cultu, fibi exhibendo. Jus vero natu-
rale hominum ,quod fimpliciter in jure appellatur jus natura-
le) quoad nonnulla prajcepta, eft juris divini pofitivi, liberri-
mi; adeoque Sc ä Deo, qui lupranaturam,fupra legem immu-
tari poteft, fic utejus oppofitum , citra contradidionem vei-
le qüeat. Quo refero,legem csremonialemac torenfem Mo-
faic3ro,qua talem,magnamque legis moralis partem.Cujus le-
gis moralis licet nulla pars fit juris pofitivi humani, adeoque
ab hominibus licet fuprema poteftate prasditis mutarineut!-
quam poffit,magna tamen pars eft juris divini pofitivi. Ita ex.
gr. de monogamia, de gradibus nuptiarum prohibitis, de po-
teftate magiftratus, de dominiorum diftindionibus,de homi-
cidio, quK funt apud nos juris naturalis immutabilis, non fic
ftatuit Deus ex juris neceflitate, fed pro hberrima voluntate,
fic ut quandocunque id aliter ei vifum fuerit, routare poflït.
Poteft & ha;c differentia fervari. Quod jus naturale hominum
eos obliget,quia eft lex manifeftita, infcripta omnium cordi -
bus, ut fic reddantur inexcufabiles. Non vero onine jus divi-
num hominibus eft manifeftaturo , nifi in quantum in leges &
praecepta fefe diffundit»quo nomine non antequam fit homi-
nibus manifeftatura,hcet aparte Dei tale jus fit, eos obligabit
ad obedientiam. Paria quippe lunt, non effe & non apparere.
Neque leges quempiam obligant, nifi in notitiam earum
venire poffit. l.i.§.^.D.Ortgm.jur* funt enim humanorum
aftuum regulaï,qu«nondiriguntnifi appIicatjB. Cenfentur
vero applicataïfi iis fulBcienterpropofitae, quibus feruntur,
cum ad incognitum nemo teneatur,
tiHm.xo. COROLLARIA RESPONDENTIS.
ƒ. ^nPrincep iegihusfitfohm\'i Neg,
//. ^n venditor pr^eciß teneatur rem venditam traderc} Aff,
ULz/in Commmts Errorfaetat lus > Neg,
li- V
■ I
ff \'ïï