J^ U A M
Sub Praesidio
r/W Clarifsimi^
D. F A ULI V O E T , Juris in lluftri
Academia UltrajeainaProfefforis ordinarii.
Publicè ventiUndm froponit t
AUGUSTINUS STEYN Harlemo Batavus.
AidUm hm hor is locoque folitis*
UtTRArECTI,
Ex Officina Johannis ^ Waefbergc^
M, DC. LV.
GraVtfs mo fConfuhifsimo y SpeSlatifsimoque
F I R Oy
D. J A C O B O STEYN, Reipublicae
Harleiïienfis Senatori, nec non ejufdem
Reipubl. ä Secretis, Parend meo omni
amore 6c honore quo ad vivam colendo.
U T E T
releherr\'misy^ eruditioneconfpkuis Viris
D. PAULO VOET J. ü. D. eiuf-
demque facultatis in Illuftri Academia
Trajeäina ProfeiTori ordinario, Prsefidi
meo quam plurimüm honorando.
D. DANIELI BERGKRINGE-
R O 5 L. A.M. Philofophiae Pra£i:icae, at-
que Eloquentiae, in illuftri Acad.Trajed.
Profeflbri ordinario.
Hocce exercitium luridkum
fiudiorumprimitiasy
Submiffe offero & infcribo
AUGUSTINUS STEYN
Ad tit.I.& 2.lib. I. Inftit
CL u I N T A.
UIA Juris naturalis definitio ab Ul-
pianotradita nonexiguam patitur dif-
ficultatem, ideo in eâ explicanda et-
\'iamnurn inhaerebo; & quidem prxter
fcrupulosiupcriori motos difputatione
alios qui fuperlunt attingam. Inter quos
exiguus non eft,quodUlpianus fuâ fini-
tione omniaindiftinâeanimaliacontineatjadeoqj etiabrU"
ta. Unde quasfîtum, quâ ratione brutis animantibus juris
appellatio conveniat ; cum quemadmodum in bruta non
cadit injuria. tot.tit.InH.& Dtg,Si qu^dr. pauper.fecife die At. ita
net jus cadere fit dicendum. Habitus enim & privatiover-
fantur circa idem fubjedum, ut de quo negatur privatio,
de eodem etiam negetur habitus intt. Infîit. libertin. Everh,
in Topic, a, Pnv. ad Habit, Accedit quod ut rattonis, ita &
juris bruta fint expertia : in quantußi jus eft ipfa lex vim o-
biigandihabens. Refpondeo, jus naturalenon uno accipi-
endum efle m odo. Quandoque enim in leg ibus noftris,pro
lege naturae accipitur, pro communibus honeftatis princi-
piis qua: omnibus innatafunt hominibus, & quidem folis.
%.l,tnfindnftit, Siquadrup.Pa»p.feci{f,dic, Quo etiam refpi-
cit iL^po^\' PuhL Rom. I.V. 15. Gentes opus legis ßriptum in
eordibus £enere. Et alibi Ambrof. Lex gemma eil tuturahs &
fcripfd stidturalis in mde yfcripU in Uhulis, Quandoque ta-
rnen non adeo proprie, (ed magis abufive, jus naturale pro
inftindu & inclinatione aliqua naturali accipitur, cujus be-
neficio, quia fecundum legem natur«,certo quodara refpe-
du agere videntur bruta. Praeterea fenfualem aliquem ha-
bent difcurfum , quam aeftimativam Philofophi appellant.
Ideoq; fecundum analogiä {eu finiilitudinem brutis jus ali-
quod naturale inefle dicitur, Quod tamen non legis nata-
rf veniet nomine,fedpraecepti;hocenim paulo largius acci-
pitur, quam ipfa lex. Prsceptum enim apud latinos etiam
monitum defignat, vi obligandi carens. Lex autém vim o-
bligandi continet, a ligando fic dida^ Quod vero per jus
natura: tantum prjEceptumnatur« citra vim obligandi hic
inteliigat Ulpianus,coIHgitur pattim ex antecedentibos,
partim exconfequentibus. ld enim quodin/.i.D./«//. ör
j«r. appellat jus naturae, antea natutae prasceptum appella-
verat. Etquseexempla juris naturïE inlequentibusd.i.ver-
bis fubjungit, non ad leges {unt referenda, led ad inftin-
dum, impetum, incitamentum naturae. Neque enim jus
naturale ad maris & fcemina; conjundionem^ad^liberorum
procreationem quem obligat juris necefficate, verum mo-
nendoincitat & inftigat. init.InU Jur.NAt.Gent.civ. 1.1. JD,
JuH.& jtir. Q^oetiam feniu apud probates feriptores li\'Jn
feu mores, virtutes& vitia tribuunturbrutis.
fim tn htÜor. <tyimm.Pde 4pihm /. 11 .cap, 5. quod maxime^
inquit, mirum eH^ mores hahent, Et Virgil.
— Totmfque ex ordinegenttSy
Mores & Hudia & populos &pralia dicanui
Et Hor At % Efi tn juvencis, ek tn eqms patrum virtus. Et Epi^
fhaniiis de brutis loquens. f?« j >0^\'^ «-dJi
Sicutineptus fit Valla grammaticus,
quielegant, ^.cap» 48.cenfuram immerito ftrinxit in Ulpia-
num, quafi, brutiseandem juris rationem, quje in homines
& ut in homines cadit,tributam velit. Ravard. i.var.cap.1.
\'^thenaus CaJmhn.cap.ißJibt Up. mhi ^A^Coraf adl. uD
m.
-ocr page 5-Uîi.& jiir,BoeerXUfiJtfp.ljn.6. Connan.comm, jur, civil.
Ifhi .caf,6.n.\\,Merend. Contr, jur. Uh. i.cap.i.n.i ).Hemic,
Ern.Catbol.jur.cap.^.in mit.dijf.expart. VFurm[er. Nitel. jur.
contr.lih. i.tit,2.Befold,in deUh, jur. & ad tit. D. juß.Ct jur.n,
20,
Non inepta hic itaque diftindio potius, quam divifio ju-
ris nature tradi poterit, quod aliud fit omnium aniraaHum
commune, aliud hominum proprium. Arg.in{t./nfî.juïi.jur»
junB.^.iJnfî.St quadrup.Pauper. Ut illud inftinâû, & incli-
nationem fignet naturalem, hoc vero redam rationem. In-
epta tamen illa mihi vila divifio , qua jus naturale quod eft
hominum difpefcitur in id, quod eft afquitatis unum , & u-
tilitatis alterum. Ac fi illud hoc unum fpeâtet.ut lande >
pie acjufte vivamus. Hoc ut commode &idon«e. Neque
enim ha!Cduo Iunt oppofita, verum fubordinata. Et hone-
ftatem non ex utilitate,aut commoditate,verum hacc omnia
exhoneftate metimur. Nulla enim utilitas aut commodi-
tas eft juris naturaî, (eu rationi naturali congrua, nifi quae
principiis nititur honeftatis, & «quitatîs. Cum id demum
juftum in natura , quod honeftum, non prsecifis quod utile.
Neque enim in eâdem (ede perpetuolocari poterunt,& ho-
neftum bonum,& bonum utile : cum quandoque etiam no-
ftro cum damno honeftati & pietati ftudendum fit. Quid
quod honeftas fuadeatDei honorem publico, & publicum
bonum privato , praferenduro efle. Quod quid aliud eft ,
quam pietati operam dare, pofthabito proprio commodo./,
2./«»f?./.3.D,/«fif.^/»r. ZoeßD.juß.& jur.n.z^, Henric,
Ernß.loc,cit. Difl". Hohles tnhatu de cive^ in Hat.Uhert» Ex
parte Coonan.Comnt.jur.civiUih,i.cap.6,n.^.
Verum anne jus naturale hominum, cum jure gentium
fit confundendum, ambigitur? Id enim prima fronte ftatu-
endum eflfe, velhiac colligi poterat, quod CJlpianus in /. i,
B.iuH. & jftr$ & Juftinianus 1» §. i JnHitJur,Nat»Gent.ctv,
. AI de
lege natura fub nomine juris gentium videatur egifle. Di-
cenduro tamen, non efle jus naturale hominum, cum jure
gentium confudendum. Non quidem nego, aHquando in
latiori fignificatu fub jure naturali comprehendi jus gen-
tium,& primasvum,& fecundfvum.§.i x.junB.^.lJ\'jufi.Rer,
dtviß& ^./^z.vendtU.InHit,eod.Ll.D.tnfl.&jtirJ.\'^hD,De-
pof.L\'^i,D.£mp(tConmh.Hic tamen ea confundi, fic ut lub
juregentiticótineatuc naturale,id veropernego.Quidquod
jus Romanum privatum dicatur éffe colledum exprasce-
ptis naturaltbus, gentium, & civilibus. ^ur.ii»
DW.certum indicium jus naturale , etiam ut defignatra-
tionem naturalem, & continet principia honeftatis, (ex iis
enim colledum eft jus civile) juri gentium & civili hic
contradiftingui. Verum dixerit quifpiam. Jus naturale ho-
minum.eft quod naturalis, ratio inter ornnes hoxnines con-
ftituit; & id iplum etiam appellatur jus gentium.ƒ. t./»ƒ?,>.
!ur,NAt.GentiLcivd.Ll.DJuH,& /»»".Relp.jus naturale mi-
hi eft, quod reda ratio inter omnes hominesdidat. Quod
fi inter gentes conftituatur, & apud omnes populos, faltem
moratiores pera:quecuftodiatur, vocabitur jus gentium,
quafi quo jure omnes gentes utantur.§.i./»/?./«r. nat.genf.
Civil, ünde manifefta diftindio inter utrumque jus, natura-
le, & gentiü. Quod illud quidem reda dicetratio, non ideo
tamen apud omnes pera:que cuftodiatur. Hoc vero apud
gentes receptum, fic ut eo utantur, Accedit quod nifi hac
rationediftinguerentut jus naturale &r gentium , necefl\'um
eflet confundi civile cum naturali & gentium , cum
jus naturale,etiamjus gcntiutnincivitatero fit receptum:
quod tamen in quantum in civitatero receptum eft jus ci-
vile denominatur. Textus expreflus eft./, i, v. Sic enim &
jus. InjlitM, Inr, Nat» Gent. Befold. ad Li. D. jufi. & jur. ».
cl.jHr.contrJtb.i.tit.i.contr.2,, Merend,jw.contrAdf.z.cAp.i,
n.i-jtnfin.&n.i^.i^.
IV.
An autem jas naturale fic immutabile,an partim mutabile,
partim immutabile, in ambiguo pofitum eft ? Refpondeo,
Quia jus naturale eft uniforme, & ex ante prolatis juri
gentium ac civiii contra diftinguitur,illudefle immuta-
bile. Reda enim ratio in bomine eft uniformis , nun-
quam variat, nec earn immutare poteft homo j ut cujus di-
Ipofitioni non fubjacet. Cumque ratio illa reflia fit ipfum
jus naturale, & hoc immutabile efife, colligitur. %.fen,InHitt
jur.nat.gent.InfiJeg.AgnAt.tmeLArg.%,z. v. Ergofena-
fus, InHtt.VJufr,Merend.jur.contr.Ith.I.e.z.n.6. Befold.jur.de\'
lih.dd lib. I.Pand.n.J.Conn.Comment, jur.civtl.loc.ctt.n. 5. 6.
Negandum tamen non efl, quin in hypothefi quandoque
variet, quin ejus efFeâus impediatur, quin naturg author,
hoc jus naturale,ut eft hominum,immutare & in thefi pof-
fit. vid. Lycl^m. ultim. Memhr.EcL^ i.Pac.Enant.c. l.q.z.
Bronch.cent. I .afert.^. Grot. Introd.junfp. Holl.Uh.i.part. 2.
B4cchov,iidtit.InH,jur.nAt.Getit.Bocer,tUd. Rever. Paren-
tem dtfp.de lure & pMitio, Dei, ^Zflr.Infi.Mor. torn, j.Ith. 6.
û.zi Molmde luH.tom. 1. dtlput./^.trAB;. i.
Supereft ut difpiciamus, quaenam huic juri naturae fint
adferibenda? An matrimonium ? Id affirm and um , per
textum exprefiumiwxmt.lnîi.jw.nAt.l.x.DJuH.O\' jur. ISlon
quidem ut vagum defignatconcubitum, fed utconjumâio-
nem cum affeétu gratia procrcandi defideratam.Neqj enim
promifcuam commixtionem fuadet inftinâus naturf,ne.»
cjue diâat reda ratio-, Genef î. v.xl.O" %%.LSAnt.6. Di\'
v$nMßtt\' Schntidvv.imt.Inß.deNupt.CorafadLi.D
pr.n.j.S. DifT. Connün.comm.jur.Civil.ltb. l.c,6i n. ïo. Ole-
mann.Phefdt.àd antin. Gtffan.Befoldm.Z i M Ll\\JD.juß,& Jur,
Henric.Ernfi.tnCathoijur.cap^^.Â.tê\' \' ^
, VI.
- - An itrdem liberorum procreatio, amorSr edûcatio? I-
äQ^idkendüm.initJnßit.jur.Na.Gent.CfviU.i. D.jufl. &
/«r.Naturalisquïppe ftimulus hortatur ad eorum procrea-
tionem,educationcmjin tantum,ut (i liberis alimenta denc-
gemus eos nccare videamur , ne dicam in propria fazvire
vifcera, prsefertimfinon habeant, undecxhibeantur././i^f»
rorum §.uln.D.F»ßgnif,Lunic.§.taceaf ? Cod. Rei Fxor, jiSl,
l.^.\') .D.»y^gnofc.Gr Alen£i,lib.Lult,Cod.Alend,üb,$,-j. mftit,
NoxaLl.iße. quod Met,cauf yîrifîot,!, Poht.c.i,& j. Phj/fc»
ult.Xenoph.tn^Ï. Cyr.lib,l.Corafloc.ctt.n.^.Bocer. CUjf.iJtfp,
2.0.8. Ut hac in parte improbandum fit jus civile, ut pote
juri natura adverfum, dum inceftuofis alimenta non debe-
ri, complexu.CodAncefî.Nupt. Neque
enim id potuir,aut debuit. init,tnflit. junBo §. i i.jur. Nat,
Gent.civdArg,%.i%v, Ergonecfenati4S.VtfÏ.rfitfr.^i2.J),reg,
■jur.l,^. D. <L^gnofcdih. Ut potius hic laudanda fit aquitas
juris canonici, quam etiam mo/es fequuntur. Secundum
quam ex inceftu prognatos libères, parentes alere tenen-
tur. c, cumhaberet.<^.X, de eOf<jui dux.itt matr,qudpoll. GaiLl^
obf.%% .BuUJe trtb.Gener.jur.Prétc.in addit.n.^.Eùz.m\\m^tQm
bandi quarundamfsminarum mores, qua poftpofitana-
turç lege ,affeftu repudiato, proprio? Ldare liberos dede-
cori effe cenfent. Parum memores , quod majus fit partum
fanguincin uteroaluiife,quam jam natum laâe nutrire.Pa-
rum memores,Deum & natura non fruftra eas uberibus or-
naflTc. Parum memores Sc ladis alimoniam nonnihilad in-
genii fimilitudinem conferre. Parum memoresâfthacrati-
oneaffedum deminui,Si quid non.Contra omnia jura divi-
num & naturale & civile. Quod fuadent exempla piarum
fceminarum,fuadent rationes allatae,ruadet jus cWilcJ.pem
Cod.Patnpoteîi.gloJf.& Gothefr.ibid.Gell.noä.tyitticMb.i i,e,
i.Ttraquell.deNobt/it.c.2o.n*\'J9\'^ feq, ubi etiam diffidentes
allegat.5<rr«f^.^.i 15.1»Tac, Qerm^O" i^grtcol.Bocer.loc,cit^
■fh
ni - >
ill l; • N
^v i
S