DÏSPUTATIO JURIDICA
D E
O C T A V A^
Et quidem
DE LEGE REGIA.
A M
Sub Presidio
Viri Chrißmiy
D. PAULI VOET, Juris in Illuftri Aca-
demiä ültraje£tina Profeflbris ordinarii
Vublïce ventiUndm proponit
JOHANNES NADANYI Ungarusj
. Ad dim i6* Juniij hom locoque folitis.
É
U L T R A ] E C T I ;
Ex Officina Johannis ä Waesberge,
Anno cb b c tviii.
D. FRANCISCO R E D EI, dekis R h e d eIIIu-
flriffimi TranfilvaniaePrincipis Confiliariointimo,Co-
mitatuum ßihor &c Maramoros Comitifupremo,
Domino ac fautori fibi perpetim colendiffïmo.
U T E T
D. NICOLAO ZOLYOMII, Libero Baroni in
Valda Hunyad Kreki &c. Domino fibi fiim-
mis honoribiis in sternum colendo.
• C N
Generofo ac ^ere ISLobilißmo Firo
D. GREGORIO LOVEI, IlluftrifllrnjE Tranfyl-
vanix Principis Arcis, & Prafidii MunkacsieksisCa-
pitaneo fupremo . Domino ac Affini mihi quoad vi-
vam honorando.
Generoßßimis ac V\'te TSloh\'ütßtmis Firis
D. MARTINOBOLDVAI llllilnchti comi-
D. STEPHANO virginas <tatm Bihorienfis
Vice Comiti äignißmo, huic itlußrißimi Frincipis Tranfylva-
nia bonorum Fifcalium per Hungariam Dire^ori^c, Dominis
fummis honoribm in Mernum venerandis
Hoc exercitium Academicum
■ \' \' , ] OH AHN ES NADANYI
■ Refp,
OntempUnti mihi multis, acmagnis nowinihus eve-
I henàam dltis nâtAm hominum naturam^Viri Magni-
j fid & Generofißimi, nori aliam virtutetn vehe?nen-
t tor em ejfe memoria prodit, quam qu^ non unim ßn-
gularis ufu, fed omnium pene mortalium aviditate tenetur, Vbi
enim omnia tanto or dine a virtute difpoßta,ut nufquam vel mi-
nim^pMicorumcuradeponatur Jmdem egregie humanis re-
hui nattiraconfuluijjeanimadvertimm. Mirabilis mundi corn-
pagesfingulis fere rationum monumentis in id confluer e fat agit,
ut cum Tbi omnia à futnmo imis , ab uno plurimis k Deo fingulis
tribuuntur, eam Imdem toti Orbipr£ponamm ex cujm deßderio
ßngulißngulasvirtutes J cunBicunUa rermn documenta ex\'
peBamus, H^c eH viva qutsdam effigiesfortifsimorum ^rte
& CMarte quorumque virorum, ii quondam pro faluîe "Patria,
reb^fquefratrumingenHammodecertarmii ,ßngulaque incom\'
m,oda,ßbi modofuifque profmt^ incolumitatequefuorumpotian-
tur ffpernere intenderunt, ut mn nißiis viverent, qnibus vi-
vereprimi eorum officii ejfe comperti funt. Him magna nomi-
num fimuUchrat hinc rerum graviorum perpetuos fedtatores
ab initio mundm in apricum proâuxtt, Himglorioßßimm Ma-
cedo Orbis terrài domitor tandem Berculem fuperare intendenst
non peri^acidas aut Bereutem,, fed ab ipfo protinus lovedi-
vind flirpis riginem ajferuitores quidem magni exempli, fed
quia virtus nihilomitttt in expertum & t£dio laboris advilita-
tem fui compelli non nifi ignavorum eß^ hi anitni magna quaque
ardua {quid enim love majus^ haud graviter attentarunt,
Hunc Hannibal rerum Dominos fundensfuganfque; Scipiogen-
tis Africänd deviBor, unde adhuc cognomine ^^fricani fw-
perbit, T^ec tamen propria efl hac laus prifcoruminon He^oris,
mn chilis & Fompeji Crafsique potentia mßro perinde fecu-
lo communis, Lepiài atqué Cdntonii arma, miverfe poßeritati
relief a. Bm vera ejfe \'veßr^z vir tut es teßantur, <vos eßis
Reipub. face belloque âefenfires potentifsimï, & non folum ar-
mis decorat amfed & legibus armat am\\ut SacratiÇsimo Principi
loqui in votis eU)cußoditis Remp.Et haClartfsimi charifsimiqi
mei Fri&ceptoris {cujus prBelara in me mérita ubi enarrare ve-
limfiripttonis rnodu egrediar neceße efi) lucubrationes non niß
^eßro nominegeBirepoffunt, aqumn enim efi ut in quorum fo-
roquotidiehujußnodijußitia ^(f uit^tïs effectus contempla»
mur, apud eos voluntas jus fuum cuique tribuendi p>edem ßgat.
Et certe veßra humanitas & benevolentia qua me ipfum ample-
xi eßis ab initio idem probant, ut nonmfi ingr atitudinis macu»
lam incur rat cujus animis ea intermoritur, Vivite Viri Magni\'
fici, & Generoftfsimiadannos Tießoreos, ér Remp. cujus ha-
cfenus rationesfolicitercuraßis ulterius curate, & me amplify
ßmorum mminum veßrorum devotum aßertorem veßra hu\'
mmitate, benevolentia fovete,
Veftrorum nominum Ampliflimoruni
vevotifimm Cui\'tor
Johannes Nadanyi
-ocr page 5-DE LEGE REGIA,
T H E s I s I.
Us in republicà libera triplex efat,Lex,plebif-
citum, éiconfultum fenatus. Poftmutatârei-
publicf formam/olûmodo Principisconftitu-
tio jus eratjutpote cujus folius eft legem ferre,
eamque interpretari. Verum quia omnis illa
poteftas lege Regia in Principem dicitur tranf-
lata, ideoantequaagatur de Principisconftitu-
tionibus, RegU natura erit explicanda. Et quia haec juris ma-
teria fatis eft intricata. propter diifentientiam autorum opiniones
multipliées, operas precium mefaClurumexiftumavi, fîprimitus
varias legis Regiœ acceptiones protulero. Ne aliter fubambîguâ
legis regime acception«, obfcurus efte videar, neque quis fit con-
troverfiçftatus,innorefcatfatis. Eam itaque intueorvelutdi^a
regia abautore, velut ita appellatà contenta materia, ideftàRe-
ge,quoddeRegeejufqueagatpoteftate, Neque hae leges nobis
erunt confimdendae, ut quae multis modis difcriminentur. Illa
quippe populi confenfu non femper lataeft ; hase vero ab ipfo lata
populo. Illaeft, quam rex tulit ad populum, & quidem fupec
populo J haec vero, quam populus tulit fuperjureregis. Sicutil-
lâ defignetur Regis in ipfum populum imperium, hâcpopuliin
omnes poteftas ,,etiam ante tran/lationcm ejus poteftatis inipfum
regem. De illâ lege Regia,feu potius Regiislegibus, numero
plurali, in jure non femel fit mentio. Olim ,mmuRegia/làcHy
uiiinterpretorjlegCa à Regelata, omnesgubernabantur,/, i.
A3.. d §.
-ocr page 6-T>,ong.jur. Et po^rcgm leges difl;«) quas regsg tulerunt
adpopulum. i,D.eod.l, 2, D.Mmu.mfer*CHjac.^,\\i, adtït,
D. eod.
Qu^vero jR^^j^diaaeftabautore, potifïïmum jam explican-
dum. ^od ut fiatcommodiffime, earn fecundum varia tempora
confiderabo: utqü Antiqmjßmayut media, utNova. Antiquiffimahx
Regia autoribus appellata, qu£ lata efl,ineuntc regnum Romulo,
primo Romanorum rege j adeoque fimul cum urbe nata, Hottom*
de leg. pop. Rem.
Nom appellata,quae in imperio Declinantelocum habet, ad-
eoque ea erit, qua non tam poteflas abiblura in imperatorem
tranffertur, quam quidem ejufdem potefias iimitatur, adeoque
tanquam frfnis acretinaculis fïfjitur, coërcetur ; neilli idomne
iiceat,quodlibuerit. Qualisefl: illacapitulatiocaefarea, qus in
imperio Germanorum locum habet. de l Keg. Gcmmor,
Media Regia, non tantum, quod de Regno five imperio
Principis agat,fed etiam de poteüate ä populo in principem tranf-
lata. § 6. Inftit. jur. nat. Gent. dv.l, ï. »" init. D Conft. ?rinc. §. y.D.
concept, digeft. Adeo uc fine fundamenco pro Icgz Regia Rhemniam
iuh^\\tua.nt Alciat. inl. bonacivit.n. I, jD. &dubitanter Co-
raf.6.Mtfc,c.S.n,2.
V.
Hsec eadem dïÜ3,lex Augufti, H- ^anumijf, Auguftum Privi-
legium . l. unie. §. antepen. Cod. cad. Toll. Lex imperii, /. j. Cod. Teftam,
EamqueficabinitiodiaamfuifTe,nonregiam, idqueadinvidiam
nominis evirandam, probabiliter colligitur ex illo Dion. 1. 5-5.
übiitalatinè: CafarquamvisRomulinomenvehementerappetebat, ta-
men quum fentiret hincfe fufpe^um, affeäati Regni fieri, eo om\'ißo, Augu^
ftus, quaß hominis natura amplior ipfe cognominatus eß. Et poft. Ai
huncitaque modum ratione eorum nominum, quoin populari civitatis fiatu
ufurpamur, omnem totius rei puHic<&poteftatem accipiunt\'.ac regtm etiam,
njfi
-ocr page 7-niß quod inviJiam mminù vitm. Quo cum facit illud Mnal r
mnregrto, necdiâaturâ, fedPrincipünomitieconßitutam fmffe Rempubli-
cam, & Annal. Tiberius tvibunitiam Drufo petebat. id fummi fa-
fiigti vocabulum Augußm repperit, ne regis aut dtäatoris nomen aßumeret,
AC tamen appellatione aliqua cater a Imperia pramineret.
Hu/us Regiç legis verba,çneç tabuîç(non marmoreae, utinon-
^nulli cenfuerunt)incifa,non nifi fecundum parte ultimam, Georg.
Iabr:hAntiq.i.qmm imperitum vulgus quondaPontiiPilatifen-
ten tiä continerecredidit,Anton. Augufi. dial,Antiq.àpÂn BafîUcâLa-
teranenfî extare commuai ter ftatutum. Anton. Auguß. d.i. Hottom.de
l\'^^./îo/j.Eow.Licetverofîmilior Eccardiopinio,quidijp. pec.de leg,
i?f^.hocIegis Regif monumentîî è Laterano in Capitolium rra nf-
latum, ibidemqueetiamnumhodie extare, & alfervarifcribit,
VIL
Circa hanc Eegiam legem quaefitum.anea unquam fueritîatua ?
Refpondeo , licet Co»»^« > i* comm, 16, aliique ftatuant : eam
îatam à populo nunquam fuifle ; verum à poftremis imperatori-
bus,ut ficaliqnamfu| Tyrannidi legem obtenderent : at ta-
nien quia non facile, hiftoriœ împeratorum fides, ut & autori-
tates jurifconfultorum, in corpore juris occurrentes,funt convel-
lendae, nifi manifeftioribus probationibus contra veritatem
multa fcripfiffe convincantur, non video, cur non eam legem
quondamlatamfuiire.fîtadmittendum,§.6.l«^;f,/«r.K4^\'. Gent, ci-
vüd.z.%M-ïi.Crig.juY.l.i\'tninit.D.conßit.Princip.§.6. D. Concept.L
unie. D.deof. Praf. Prator. Strabol, 17> Dion. lié. 5 3. Ammian.Marcell,
/i^.i4.j).ii,cujus aliquot locapoftmodumproferenda,neque enim
in jure fine Hiftoricoium autoritate decidendi quaeftio,qu0e poti-
smumhiftoricà ni-titurfide.Argum.5 2. vendit. Nec
quicquamobftat,quodHittorici iUius temporis legis Regiaemen-
tionemnullam faciant, uti qui contrarlum tenent, alTerunt. Et
quia,interillosnonnullihaud latenter, illius legis contentumex-
primunt. Et quia, id affirmant tot fidedigni jurifconfuki, qui
aevo Augufti proximi. Et quia argumsmum ab autoritate dc-
fumptum, non habet negative.
Quœ-
-ocr page 8--Quœfîtum amplius An faltem quae de lege Regia in jure dicun-
tur non ad Romanos fed potius ad jus regiumà Samuele propo-
fitum fint referenda. Ira quidem velit Vukejus, quem réfutât
Buüdm in difp, de Trtb, Gener,jur. Precept, ». i o.quia nullo fund®-.
memo nititur. Neque enim lexRegia, cum jure Regio à Samuele
defcripto, eftconfundenda. Probabile enim Romanos de illoju-
re Regio Samuelis,diu ante ereüum principatum lato,ne quidem
per fomnium cogicaffe. Prœterquam quod lex iUa Regia Roma-
norum vere fuerit lex, cum jus Regium Samuelis, non lex, fed
confuetudo,fed modus Regis fît nuncupandus. Sic enim vocabu-
lum Mifpath.quod in textu Hebrseo occurrit, i Sm, i i,in aliis
fcripturae locis ufurpatur.Itai. s-i^w.i.m/.ij.Improbatafiiiorum
Elijconfiietudo. Et i. Sam. 27. verf. 11. fraudulentum Davidis fa-
üum, Mifphat appellatur. Diffent. Tbobf. de Republ. l, 24. c. 7.
I. Accedit, quod eveniente principatu, populum Romanum
jusillud, de quo diu ante in Palaeftinl verba fecerat prop he ta I-
fraëliticus, ob igare nullo modo incaeperit. Quid enim juris e-
rat judasis , in illas Gentes quas nunquam fubegerant ? cumqu«
caeterae leges Ifraelitarum Romanum populum nunquam oWi-
gaverint, quo jure, haec regia lex eum obligaveric, non vi-
deo: cum omninm legum in ordine ad obligationem, unafit ratio«
Quid quod ne quidem nos obligent legesâ Judaeislatf, qui ta-
men in Republicà degimus Chriftianâ, tantum abeft,ut Romanis,
& quidem Gentiiibus, eas latse dicantur. Befold. ad tit, D, confi,
Princip. Amef, lib. j. f;,/. confc. c. r« 7. :zepp, leg, Mofaic, l, r,
f. fl, XI*
Verum non minor inter autores diffenfus eft quando ea
fuerit lata ? Aliieam ad imperium Romuli referri poffe cenfenr^
ut quo tempore alicui legiregiae locum fiiiffe ex/ir./. t^fta-
tur Bottom, loc.,cit. Verum ea fententia mihi videtur effe im proba-
bilis. Ceffaviffet quippe ipfalex Regia, imo in totumfuiffetfub-
lata, poft fublatum vetuftius regnum, fic ut qu« poftmoduni
diceretur renovatanon tam revocataeffet dicenda, cum non ea-
dem,quam alia quae de novo condita»
Alii, legibus antiqiiioribus de quibus Ckef, 3. de legïhmi cam
feruntacceptam,quibus Confulibus idem jus quodregibüsvide-
tur\'effe cributum. Verum& hoe perperam.Licet enim iiiis legibus
diftumfic j Confutes nemin\'fparento: Quodper incuriamad iz.Ta-
bul. ïzktt3efoldJoc,m. Attamen non id de populo, ad quem à
Confulibus«ratprovocatio,quam dealüs magiftratubus quibus
Confules non fuberant, eft accipiendum.
^ Alii ante Augufti tempora, Julio Caefare imperante, legem re-
giam latam fuifte tenent. Alii eam primitus, (inter quos eft etiam
Zas.adl,i D,rö»i?./\'»\'i»(;.)Vefpafiani têporibus obtinuiffe,volunt.
Verum cum illi omnes abundehiftoricorumautoritatibus refuté-
tur,dicam,quidhicfentiam,idq;multisteftimoniis firmatum ibo.
ld quidem verum, quod ante Augufti tempora legis regiae pla-
citaobtinuerint, eaque incaspta ferri, cum folus propemodum
omnia pro lubituadminiftraret Julius Csfarj nonduni tamen cä
lata, forte quia regis fpeciefolusimperiopotiri voluit Caefar,
quod tame minus felicirer fucceffir. Hoc ipfum fatis innuunt Sue-
tonii verba in Jul. Caef. unus ex eo tempore omnia in repuUicâ, ad ar-
bitrium adminiftravit : utmnnuUi urbanorum, cum quid per jocum teBandi
gratiâfignarentj mn Cafare & Bibulo, fed lulio & Caf are ahum fcriberent,
bis eundem Proponentes, nomine atque cognomine. utque vulgo mox
ferrentur h\'i verfus,
Nö« Bibulo quicquamnuper J fed Ci&farefaßum eft:
NamBibulopericonfulemlmemini.
Adde, Novijfmedubium an ipfo volente, obtata pro roftris ab Antonh-
confute,regni infignia. Teft. Ilor. lib.^.c. 2, Vaterc.Ui, Dion.libr.
44. Quae forte ratio, quod fub initium legis Regiae,-uti ea
proftat, Julii Caefaris fafla fitmentio. Vid. eam cditamapud
jlottom. loc, cit,
Etiam negari non poterit,quineadê fuerit renovata temporî-
bus VefpafianijClapmJib 2.c. 1Arcan, domin, Revera tamen
& quidem folemniter fuit lata, Augufto imperante,idq; eodem an-
nuente, quo populo Romano elTetgratior,velut per manus ab eo
fufceptoimperio F/om.4 c. 3. Guil Onciac,quafi,jur. Thil. 2d.
Idque confirmaturpartim/, 14. infn, D,M^««»iif»ubiappell3-
B tuE
-ocr page 10-tur lex Augußi, Partim ratione, quia fub Augufto demum Rei"
public^ forma mutata,& ad Monarchtcumftacum tranilata,fic u^
idipfi conceffum, ucfolusrempublicamadminiftraret.
Sub Augufto quippe, funt verba Herodiani iatinè tranf-
hta, Romanofumpotentiaaämiusarl/imumeßdevolataJ.i.ininit. Et
poßqudm hellatum ad ASi\'mmy omnium poteßatem in mumconferrifpa-
cü interfuit. Ta it.Hiftor. i, Neque enim aliud difcordamis patm re-
medium fuit, quam ut ab unoregemur. Idem Annal. i. Et quinoftrani
fenteniiamdilucideconfirmateft D\'on Cafßus, cujus verba eolu-
beritius thefibusinfereredecrevi, Islib. 53.p mihi495. tranf-
latus, ita dilferentem introducit Auguftum \'Sihil aliud eß, quod po-
tius pudicem, am quo magis glor ier, quam quod regiam poteßatem is a
Vobis datam{).os\\\\xnm de lul. C3&f!)repudiavit, & ego earn habensde*
pom. Scidem Hiftoricusinfeq.p. 5ro3. ubi perorapit {kiU Augu-
ftus J multis eum verbis precati funt, ut film imperit fummam gereret,
multifqurs, quibus id ei perfuaderent adduäis argumenta, eo tandem compw
ierunt, utprincipatum folmgereret, Cui addatur locus ejufdem auto-
ris, p. 507. quem Leunclavius fupplevit. HocpaäoomnepopuUfe
natufqueimperiumadAugufiumtranfnty abeoqueperfeäa Monarchia Ra-
manmum initiumaccepit. Ex quibus teftimoniisabunde patet, quo
tempore lex regia fuerit lata, lu Sequentibus agendum de iis
qu« magis ex jure civili, quam exhiftoricis funt decidenda, fic
tamen utomnibus controverfiisrcgiam legem fpeftantibus, &hi-
ftoricis rationibus aliquisfitreliftus locus, mrmfer.nuU,jur^
c0ttr.libr.i\'tit,z.contr,^
Imprimis quaeritlir, aquo lexilla Regia fuerit latafPopuIum
i^mtuliffecolligitur iis allegationibus,quibusprobatumfuit,
legem Regiam unquam latam fuilfe.Neque enim Rex fibi legem
tulit,nequein fe omne jus ipfs tranftulit, quod ejustranfferen-
di nullam habu«it poteftatem. Aut fi ullam unquam habueric,
cam Ut a populo fibi conceffam vindicaverit. §,quodPrimtpi. inflit,
de jut, nat* Gem* & civil, U i. P. depriric, Confiit, Autores fuperius alle^
Finis
-ocr page 11-XI,
Finîsâutem & fcopus diâf legis fuit faliispopuli feu unîverfîta-
tis, h|c faltem p rophafîs,hic prçtextus.Licet,fiverumloqui licear,
lubido dominandi fuerit intencio nonnullorum. Eadem refertur
fuifle occafio conftituendi Scnatu, eumq; vice populi confulendî.
§. Senatm confinflit, jur.nat. Gent, & civili. z.^.S.D.de Orig.jur.Scilicet
intereat Reipublieç ut uni popukis fubeifet.EtDifcordantis patriç
non aliud remedium eratjquam fi abunoregeretur.T^fir. AnnaLi,
XII.
Occafîofortelat^elegîsfuit metusjfuereminç. Certum enim
populum, velpotiusfenatum vice populi fungentem, eoadaäum
fuiffepotentiâ nonnullorum ; adeoque armor um formidine coa-
äum, ut in unum omnia conferret. Teftatur Aof Sueton. in Augufl,
cap. i6. Idem quod Clapmarm ex aliis fenfit in traftatu de Arcan,
Imperii lihi 2, cap.
Unde quœfîtum, utrum hoc fadumtcneat, aut jus in pofte-
rum faciat quo populus in principem fua tranftuliffe dicitur? Re-
ipondeojlicet forte refcindi poüir, quod ita geftum eft,-quia tamen
aliquis ibi fuit confenfus, uti teftatur Die», loco fuperius allegato,
contraâum inter Principem & populum tenere dicendum eft.
Arg. £xcepîj.ii.§,\'î\'& infin.D, ^odMet.cauf.geß^
XIV.
Quid fi tamen Princeps populum vi eo adegerit, & quidem
contra proteftantem, vel occulte, vel propalam ;anne etiamnum
taliconventioni, autcontraâuiftare tenebitur, adeoque Principt
fubjeaus erit ? Refp. licet de fafto fubjefius fit dum forte armis
fubigitur, non tamen de j ure fubeffetenetur, quod nullus populi
in fubjediionem fuerit confenfus. In tantum etiam ut quacunque
occafïoneimpune )ugumillud,modovirium fatis habeat.abjicerc
valeat. Argum l.6.$.ult. D. Acquir.vel omm,hmd, Argum.^.io.lnßit,
de Rer, divifNec obß.%, jy.jrinit. eod,
XV. ^
Sed qu£efituni, quale jus in Principem fit collatum? Refpon-
deo, ld omne qugd antea populus, aut Senatus habuiuSic ut non
tâïntum popülusfijum patrimonium regendum Prindpî permî-
km^mivult Ammian, Marcell. Hifior.libr i^» Verum etiaai hoe
ipfum 5 ut omnibus praeeffet, in quantum populo perfuafum fuit,
reipublicœperunum confulidebere. l.z.ï.ii,deOrig-jur:Dm.p,
■mihi. 498.
XVI.
Undequaefitum, utrum populus Imperatori tantum omnem
poteftatem communicaverit 5 an etiam à fe prorfus abdicaverit ?
Refpondeo, licet Duarenus<ï«?m.p. de conflit, Princ. cap.i. pofte-
riusneget^ argumsnto l, de quibtu D.de leg. vidQtut tamen contra-
riumde;ureciviliefleprobabilius.Praefertimfiloquamur dema-
jeftate perfonali.^.Fn»«/)«»/ pUcita. Inflit,jur. nat.Gent.civ. Leges e-
nimpafïimutuntur verbo & tranflationh. Lult. Cod de leg,
i. i^Cod.crimi».Sacril.l.ult.Cod.defent.&interloc.judic.l. i y Cod de
veterijur, enucleand. Placent. Inïiit, adtit> de jur,nat,Gent.civ,Carp:^n
Ml.Reg.GemM,cap. i.feä, î.num.zo,
XVIL
An igitur penes Senatum poftmodum ullum jus; ulia poteftas
remanfit? Refpondeo, nonnifi umbratilis^ vel fimulacrum ali-
quod poteftatis , idque Principe connivente. l. z. d. Cónft.
Princ.mv. 10^. in init,— /, p, D. de leg. l. 8. Cod. eod. l. qmfquis, f.Cod,
Adl.lulim Maje(lat,Di9n.p.nMi- 498. 507 infln,
XVUI.
. An ibidem confuetudini tum temporis ullus locus relidus? ld
non videtur. Si enim conluetudolegem imitatur, & jus eft, & le-
gis halwt vigorem. Nec in ftatu monarchico populi fi t legem fer-
re, verum folius Principis, Confequitut manifeftè , confuetu-
dinisin impetio nullam efle vim » nifià Principe fueritappro-
bata. S.jusnmfcriptum.inflit.jur.nat. Ge\'nt.civiU.ult, Cöd,deleg.ci\\iQ
i^kto l,z,Cod,qUiȧt hng^conf,
,v . XIX. . . .
Verum ,an poftquam omnis illa populi poteftas in Principem^
eft tranAata,legum vinculis Principem exemptum dicemusRe-
fpondeo,ita quidemyelint ipfi Principes quibus forte plebifcitum
Athenienfeplaceret,ut quidquid Rex Demetrius ^ulElTet, illud
\'SC
-ocr page 13-Sc apad Deos fas, & apud homines jas effet. Idem ex pafte înnuc-
revidentur, omnes illae fententiae & phrafes,quae adulationibus
plenae,legibus nonnullis civilibus continentur^ quafq; principes
ad fuum arbittium effinxerunt.S. ult.Inßit.quibiuMod.teßam,infirm,
Lii,D.deleg,l,ult.Cod.deleg,l,i,Cod,SacrU,
Attamen per omnia id verum non effe, etiam ex leg, civilibus
coll\'gi poteft. /. digna vox. Cod. de leg. v\'id» DoneU, i, comm. 17. Dan,
Ethk. Chriflitk.z. cap. 11. Batchov.ad §. ult. infiit. Quibus mod. Teft,
inprm, Speckhan, i.q.71, Bar bof. coll. in Cod. ad. l. 4. Cod. de leg. ibi-
demque innumeri, Ut tamen audiendusnonfit\'C«/rffwo^/\'.i5r.f,
30. é\' obf. 26. cap. 3 Qui tantum legibus caduceariis & paenariis
Principem velic effe folutum, aut aliquibus juris folemnibus.
Id enim Principinon competit, vi poteftatis fuprema?, fed exfîn-
.gulafi quodam beneficio Augufta quippe talibus gaudet privile-
giisjlicet non habeat legibus folutani poteftatem. U ^i,D,äe leg^
Befold. oicon. jm. tit, 4. ük.i. P. q. 7. ibidemque varii,
Verum quis fenfus iftorum verborum , quod Prindpiplacuit,
legis habere vigorem^. Qu^ verba exttant</.§.6.j»/ifif.^/. i,DdeCon^
fiit. Princip, An autoritatis legiflatoriae diminutionem defigna-
bunt ? Non equidem. EtquiaPrincipieademconceffa fuitpote-
ftas, qa^srât populiU.^. infitt. D.deoßc. Prator. Igitur verepotuit
leges condere. /. ult. cod- de leg. Er quia ea verba referuntur ad Prin-
cipis placita, poftquamei legum ferendarum poteftas eft tributa.
d.i. i. Etquialocisallegatis,eaPrincipisplacita, qu£e
legis vigorem habere dicuntur, leges ejfe citra dubitationem afferi-
tur. Uc halluctnetur Perezius, qui placita Principum tantafuiffe
cenfetjutrappellarilegesmeruerinr. Quafi/ideoduntaxat dicantur
legis habere vigorem. Pere7. tit. Cod. de legibus num. z,
Sed quid de fignabunt illa verba d. §. 6.& d. /.r.\'quibus di-
citur, ei & in eum populum fuam poteftatem tranftuliffe ? U-
trum emphatice accipienda? fic ut populus Principi & in
Principem fuam tranftulerit poteftatem ? Refpondeo, non vide-
turt Nequsenim t^m foret emphafis quam pleonafmus, Praeterr
qua quod non vîdeatuf probable,\'popuîum fie oftendere voIuilTe
fuam obnixam in Principem voluntatem, utiidperperam vulc
BACchov. ad d. 6.inftit.Utïum potius per vocem ei dcfignabimus
imper^toreni} & per vocem, iplum populum ? Ira efFefliu
infpeöo dicendum videtur, Poteftas enim Principi collaca non
tantum in Provinciales, &fubjeüos populo Romano, fed & in
ipfum populum Romanum.Neque hinc abfurdus oritur fenfus,fi
diçamus in ipfum populû principi data effe poteftatem. Prçfertim
cum aliter fruftra pofîtûfuiffetvocabulura fi, Cui non obftat, quod
elegantie repugnare videatur, pronomen non reciprocum,prore-
ciproco ufurpari : praefertim cum id in jure infrequens non effe ex
variisjurislociscolligatur. /. 22. inPrinc. D.de leg, 3. 17,
S. ult. D. Recept. Arbitr, Dion.p. mihi, 499. Theophil, ad d. §. 6, Inftit,
Duaren. Cap, r. de pote fi, Princ, Coraf. ad. d.Li, Baro ad d. L i. D,
Frincip. ConHit.
Quod fi per eum, defignemus ipfum Principe? Non videtur ille
fenfus admittendusi Abfur^um quippe effet alicui dare potefta-
tem, quam ipfe adverfum fe utatur. Prasterquam quod illam po-
teftatem , fic conceffam, non acceptaffent Principes, ut qui potius
abfolutumfpiraflent imperium. Nec infuperquis fibi jus dicere
autimperarevalear, /. 51. D.de Recept. Arbitr. /.40. in fin, D. fidei
commif.libertod.y.^.% infin.D, don. inter vir, & uxor. Be fold, Oiconom,
jur. ad tit, D. Conflit. Vrincip.
I.
TT^w negleBo invent am amittit ^mrtam Fâlciâiam, an &
^ Trebellianicami non item,
Codicillos nemo facere foteß niß qui & teßmmtum,
Nr-
-ocr page 15-III. ,
2^gotmumgeßor pr^Hat culpam levifsmam
Film families qui creditori pecumammutuatus Contra Sctum
CMacedonianum folvit pecurtia. conßimptaßt , mn datur
fAtripecuniäi conditio,
V.
in omnihus ludidis tarn puhlicis quam privativ ex ore Duorum,
aut triumteßiumfirmüm erit omne verhum Hinc neceßaria
i requiri in caußs adverfm nohilem quinquaginta tefies ad mi-
\\ nimum poBquam a loco faäi fcekris fefubripuit, eß contra o-
\\ mnia^ jura.
Mandans aliquem vulnerari ^ßmandatarius occidit, non tene-
tur leg e Corn. Deßcariis.
VII.
Fidejujfor ohligans feut princip ahm debitor em amittit bemß"
dum ordinvs,
Turtum ßneAffeBufurmdi.noncommïttitur.
-ocr page 16-7{obilifsimum luvenem,
D £
Lege Regia Summa cum Laude dijputantem,
QUidmediMufatAceSytSinti^opulayls honorem
C^minihus celchr^rc Sacm > Quèm tota So^
rormn •
Thefptadum pia turba colit i T^eana canendo.
Q{umpe morain, laudes pergas cumülare Troph^eis,
lane igitur magniproles generofa Parentis !
Nunc animum variis doélum Virtutihus impie.
Iufliti(e fit cura tibi ^ Furiata malorum
Qimina contemnas : monitifque ïnüïkepaternlsy
Tannona terra tibi caufas curafqüe Vtri les
Laeta dat, ergo redux vives tranquillus ad annos
lSlefloreos.^?z.tnx, Fr^^ri, chatifque l^ropinquis,
IM Mekt temi Cymlagratulahmdus :
NICOLAUS. J. TETSI