|
yv\\W\\ \\\\8tfO
|
|||||
|
B. oct
3387
|
|||||
|
1
|
||||||
|
•.
|
||||||
|
.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
L
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\' -
-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
HOOGDUITSCH-NEDERLANDSCH
|
||||||
|
EN
|
||||||
|
NEDERLANDSCH-HOOGDUITSCH
|
||||||
|
WOORDENBOEK
|
||||||
|
HOOGDITITSCH-NEDERLANDSCH
|
|||||||||||||||||
|
LN
|
|||||||||||||||||
|
NEDERLANDSCH-HOOGDUITSCH
|
|||||||||||||||||
|
WOORDENBOEK,
|
|||||||||||||||||
|
DOOR
|
|||||||||||||||||
|
Dr. C. A. X. G. F. SICHERER,
Leeraar aau liet Gymnasium en aan de Hoogere Burgerschool te Leiden,
|
|||||||||||||||||
|
K.N
|
|||||||||||||||||
|
A. O. AKVELD,
l\'rivaal-doccnt te «otterdam.
|
|||||||||||||||||
|
HOOGDUITSCH-NEBERLANDSCH.
|
|||||||||||||||||
|
LEIDEN.
1). NOUTHOVEN VAN UOOR. |
|||||||||||||||||
|
1)111 k VAN 11. XUUTIIUM.S VAN GUUR, IK LBIOCK.
|
|||
|
VERKLARING DER VERKORTINGEN.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Bordp. Bord papierwerker, Pap-
penmacher.
Borst. Borstelmaker, Harsten- binder.
Boscbw. Ilosibwezen, Forstwesen. Itouwk. Bouwkunde, Haukunsl.
Iiincini.il. Roveiiualuurkiiiide, Meta-
physik.
Brand. Branderij, Brunnlwein- brennerei.
Ui.II Ürilleuin.iker, lirtllenma- cher.
Br. Brouwerij, Braueret. bijv. uw. Bijvoeglijk naamwoord,
Adjecliv.
bijv. en b. Bijvoeglijk naamwoord en bywoord, Adjeclir.
mul Adverbium.
B. v. Bij roorbeeld, :um Bei- spie/,
bijw. Ilijwourd, Adverbium. bijwoord. Bijwoordelijk, nebenw6rl-
lich.
bijz. Bijzonder, besonders. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Derjeniye, degene.
Dal is, dat wil zeggen, das
keiszl.
Dichtkunst, Poesie. Didactiek, ..n.lei «i|-- kunst, Uidaktik.
Dierkunde, /ooloyie. Dikwijls, manchmul. Dioptriek, doorzichlkuu- de, Bioptrik.
Diplomatie, Diplomatie. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
der).
d. i. Dicfatk.
Did. Dierk.
dikw. Dioptr.
Uipl.
Doorz.
Draad ir.
Dr.
Drieh.
Droogsch.
Drukk.
Drijfw. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
\\.u\'dewerklahl lek, Fayea-
cefabrik.
Aardkunde, Geologie. Aardrijksbeschryving,6°e- oyraphie.
Algebra, Alyebra. Apotheker, Aiiolhekers- kunst.
Artillerie, Artillerie. Azijnmaker, Essiybrauer. B.
Bakker, Hacker.
|l..l-|.i\'l, Ballspiel. Batistrabrikaiil, Hatisl[u- brikant.
Bedrijveuil werkwoord. Verbum activum.
Bedrijvend en onzijdig werk woord, Verbum ar.-
Iirnin u/ir/ ii,-iihum.
Beeldliouwerij, Bildhaue- rei.
Behanger, Tapezierer. Bergwezen, bergbonw, Herybau.
Betrekkelijk voornaam- woord, I\'runomen rela- tivum.
Bewerking der ertsen of scheikunde, Melallur-
gte.
Bezittelijk vooriiaam- woord. Pronomen ;ios-
iettumm.
Hil|.irl-|.i,l, llillardspiel.
Bleekerij, Bleicher. Blikslager, Blechschmicd. Bloemist, lllumenydrtiier. Bloemruikenuaker, Strauszmacher.
Boekbinder, Boekbinder. Boekdrukker, Buchdruc- ker.
Boekhandel, Buclihandel. Bontwerker, Kürtchner. Borduurwerk, Stickerei. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Aard.
Aardk.
Aardr. Alg.
A|iotb. Art.
Azijnm. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
49
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Doorziclilkuiide, Perspek~
tiv.
Druad trekker, Draht ziener Draaier, Drechsler. Driehoeksmeting,\' Triyo- mimetrie.
Droogscbeerder, 7WA- scherer.
Drukker, Drucker. Drijfwerkmaker, Ciselier. E.
Kugeland, Enyland.
Eenige, einige.
Een of ander, irgend ei»,
(eine).
In de eigenlijke beleekc- uis, im eigentlichen
Sinne.
In de eigenlijke en figuur- lijke beleekenis, im
eigentlichen und bild-
licheit Sinne.
Elkander, etnander. Enkelvoud, Sinyular. En zoo voorts, und so weiier.
fc\'luus, iels. Evenwicht (leer van bel), Slatik.
F.
Fabelleer, Mythologie.
Fabriekwezen, Fabrikue-
sen. Figuurlijk, in defiguurlij-
ke lieleekeuis,/ijurfn li, im /iyürlichen Sinne. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Rak.
B*Up. Batist.
In.Ir. WW.
bedr.euo. ww Behang.
Bcrgw. betr. vournw.
Bew. d. erts. bez. voornw. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
K.
een.
e. o. a. eig.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Cent. Centime, Centime.
i .hii hui. Cbiroinantie,waarzeggerij
uil de handen, Cliiro-
maatie. D.
D. Duilschland, Deutschland.
Ham. Dauispel, Damenspiel.
Dausk. Banskunsl, Tanzkunst.
Darm. Darinsnaren maker, 7*arm-
saitenmucher.
datj. Dasjenige, licigene ideelw. Ileelwoord, Participium.
deg. Degene, derjeniye.
|Delfst. Iiclf-l.ilk.iii.lc, Mineralo-
yie.
\\diej. Diejenige, degene. \\demj. DmjemgenA d uon.
denj. Denjemyeu. J
dong. Dengenen, demjenigeu of
denjemgen.
den* Deuzelveu, demstlben of denselben.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
eig. lig.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
elk.
enk. & elw.
Kvenw. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Bilj.
Bleek.
Bliksl.
Bloem.
Bloeinr.
Boekli.
Boekdr. Boekh.
Buiilw.
Bord. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Fabelt.
Fabr. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Bg.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
VERKLARING DER VERKORTINGEN.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VI
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Fin. Financiewezen, Finanzwe-
sen.
F. Frankrijk, Frankreich. G.
Gal. Galanteriewarcn, bijou-
teriên, Schmuckarbei-
ter. g. R. Geestelijk reebt, geistli, ches Recht.
gem. Gemeen, laag, niedriy. gemeen*. Gemeenzaam, [amiliar.
Gen. Geneeskunde, Arzneiwis-
senschaft.
Ger. Gerechlsstijl, Gerichts- tlyl.
Gescli, Geschiedenis, Geschichle
Gesctautg. Geschulgieter, Stückgie-
szer.
Geslacbtsrekenkunde, Ge-
nealogie.
Geweermaker, Riicksen- macher.
Gewicht, Gewicht. Gewoonlijk, geuöhnlich. Gezichtkunde, Optik. Gieterij, Gieszerei. Glasblazer, Glasblaser. Glazenmaker, Gluser. Godgeleerdheid, Theolo- gie.
Godsdienst, Religiën. Gordelinaker, Gnrtler. Gouddr..adtrekkcr, GoU- spinner.
Goudinakerskunst, Mclu- mie.
Goudslager, Cnldschlager Goudsmid, Goldschmied. Graveur in sleenen,Sfuin- tchneider.
Grotwerkuiaker, maker van schelpwerk, Grot- lenmacher. Gymnastiek, Gymnastik. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iem. Iemand, iemand, jeman-
den.
iems. Iemands, jemands. i. g. bet. In de goede beteckenis
im gaten Sinne.
i. gr. si. In grappigen stijl, in der komischen Schreibart
11/ IJzerhaudelaar, ijzerkra* mer, Eisenuaaren-
handler
Uzeih. In ijzerhultcn en dergelg ke smclterijen gebrul*
kclijk, Hütlenwesen.
i. k. bet. In de kwade betcekenis, nu schlechten Sinne.
Indig. Indigobereider, lndigbe- reiter.
Inli. Inhoudsmaat, lnhalts- maasz.
Inslr. Instrumentmaker, lnstru- menlenmacher.
it. Item, insgelijks,ook, ttem |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
J. (J. Jezus Christus, Jesus
Christus.
Jacht». Jachtwezen, Jagdwesen. J. geseb. Joodsche geschiedenis,
jüdische Gescltichte.
iem. Jcmand, I ,
\'. , , } iemand.
jemn. Jemanaen, \\
jents. Jemands, iemands.
Juw. Juwelier, Juwelier.
Juweelz. Juweelzelter, Edelsteiif
fauer.
K.
Kaard. Kaardenmaker, Kardat-
schenmacher.
kaars. Kaarsenmaker, Lichtzie- her.
kaart. kaartenmaker, Kartcnma- cher.
kamm. kammeiimaker, Kamm- macher.
kans. st. kanselarijstijl,Kanzleistijl.
kast. kiisteuinaker, Kastenma-
cher.
kath. katholieke godsdienst, katliolische Heligion.
keg. Regelspel, Kegelspiel. hi-i kil. Kerkdienst, Liturgie.
kerk. Gcsch. kerkelijke geschiedenis,
Kirchen- Gescltichte.
kleerni. Kleermaker, Schneider. klokk. Klokkengieterij, Glocken-\'
gieszerei.
knoop. kuoopen maker, Knopf-i macher.
kok. kok, gaarkok, Garkoch. \\ kolcnbr. Kolenbrander, Kohlen-\\
brenner.
kookk. kookkunst, Kochkunst. Koperg. kopergietcr, Gürtler.
Kopcrsl. Koperslager, Kupfer-
schmied.
korenin. korenmaat, Kontmuusz. | |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
inn.Handelaar in lijn linnen,
Weisizeughundter. Handel, Handel. Ilandschoe u maker, Hand- ichuhmacher.
Heelkunde, Chirurgie. Hetgene, dasjenige. Hetzelve, dasselbc. Hoedenmaker, llutma- cher.
Hoefsmid, llufschmied. Holland. Holland. Horenwerker, Jlomarbei- ler.
Houthakker, Holzhauer. Houtvlot (schipper op een), Holzflöszer,
In de Heilige Schrift, in der Heiligen Schrift.
Huishoudkunde, Haus- wirlhschafl.
Hulpwoord, Hiilfszeit- wort.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VERKLARING DER VERKORTINGEN.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vu
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spekh. Spekhandelaar, speksla*
ger. Speckltindlèr.
Sp. Spel, Spiel. Spieg. Spiegelleer, Katoptrik.
Spiegelm. Spiegeltnakerij, spiegel-
gieterij, Spiegelgiesze-
rei.
Spin. Spinner, Spinner. Spoorw. Spoorweg, Kisenbahn.
Spor. Sporen, stijgbeugels enz.
(koopman in), Sporer.
Spraakk. Spraakkunst, Grammatik. Spr. Spreekwoord, Sprichwort.
st. Sterk of ongelijkvloeiend.
stark of nnregelmdszig.
Staalh. Staathuishoudkunde, Slaatswirthschaft.
Steenb. Steenbakker, Ziegelbren- ner.
Steenh. Steenhouwer, Steinhauer, Marmorschneider.
Sterrenk. Sterrenkunde, Astronn- mie.
Sterrenw. Sterrenwichelarij,4s/roio- gie.
Stijfs. Stijfselmaker, Stdrkema- cher.
Straatm. Straalmaker, Pflaslerer. Student. Studententcrm, Sluden-
tenausdruck.
Stuk. Stukadoor, Stuccaturer. Suikerb. Suikerbakker, Zucker-
bdeker.
Suikerr. Suikerralfiiiaderij,Z«cAer- siederei.
syn. Synoniem, in heteekenis verwant, synoniem.
T.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Pluimm. Pluiramaker, Feder-
schmucker.
Pompm. Pompmakcr, Pumpenma- cher.
Pors. Porseleinfabriek, Porzel- lanfabrik.
Pott. Pottenbakker, Töpfer. Prentk. Prenlenkooper, Rilderkrd-
mer.
Prov. Provincialisme, Provincia- lismus.
Pruikm. Pruikmaker, Perrncken- macher.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
N.
Nieuwerwetsch, ncu.
Naaister, Ndlierin. Naaldenmaker, Nadler. Nagelsmid, Nagelschmied. Natuurkunde, Physik. Natuurlijke historie, Na- turgeschichte.
Niet gebruikelijk, nicht gebrduchlich.
Nieuwe geschiedenis, neue Geschichle.
Neologisme, nieuwe uit- drukking, Neologtsmus.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
n.
Naai.
Naald.
Nag.
Nat.
Nat. hist.
n. g.
n. Gesch.
.Vol.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Onzijdig, neutrum.
Oude geschiedenis, alle Gesichte.
Omberspel, L\'Itomberspiel. Onbepaald, unbeslimmt. Onbepaalde «ijs, Infiniliv. Onbuigbaar, ouverander- lijk, indeclinabel.
Onpersoonlijk werk- woord, Verbum imper-
lonale.
Onregelmatig, unregel- mdszig.
Ontleedkunde, Anatomie. Oogheelkunde, Augenheil- kunsl.
Opzichter over de water- leidingen, !irunnen- meister.
Orgelmaker, Orgelbauer. Organist, Orgelspieler. Oudheidkunde, Atler- thumskunde.
Overtreffende trap, Super- lativ.
Onzijdig werkwoord, Ver- bum neutrum.
Oude o[ vroegere wijsbe- geerte, alle Philosophie.
P.
Papiermaker, Papierma-
cher.
Passementwerker, Borten- viirker.
Pasteibakker, Pastelen- backer.
\\lunt- en penningkuode, Numismatik.
Perkamentmaker, Perga- menlmacher.
Persoon, Person. Persoonlijk voornaam- woord, Pronomen per- sonale.
Physiologie, Physiologie. Piketspel, Picketspiel. Planeerder, polcerdei ,l\'la- nirer.
Plantenkunde, Pflanten- kunde.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o.
o.C. ümb.
onbep. onb. w. onb. onp. ww.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Onllk.
Oogh. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
s.
Salp. Salpeterzieder, Salpeter^
sieder.
Schaaksp. Schaakspel, Schachspiel. Schcd. Schedelleer, Phrenologie Scheed. Schecdcnmaker,ScAeiden-
macher.
Scheepst. Scheepstiminerwerf, Zim- mcrplatz.
Scheepv. Scheepvaart, scheepsterm, Schi/ffahrt oder Schif-
lerausdruck.
Scheik. Scheikunde, Chemie. Scheldw. Scheldwoord, Schimpf-
wort.
Scherm. Schermkunst, Fechlkunst Scherts. Schertsend, ironisch.
Schild. Schilderkunst, Malerei.
Schipp. Schipper, Schilfer.
Schoenm. Schoenmaker, Schuhma-
cher.
sch. Gel. Scholastische geleerdheid Scholastik.
Schoolt. Schooltaal, Schulsprache, s. k. Schoone kunsten, schone
Minste.
Schoonschr. Schoonschryven, Kalli- graphie.
Schrjjfw. Schrijfwijze, stijl, Schreib- art.
St. Sint, heilige, Sanct. Slot. Slotenmaker, Schlosser.
Sin. Smid, Schmied.
Smelt. Smelter, Schmelsarbeiler.
Spa. Spanje, Spanten.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Opz.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Org.
Organ.
Oudhk.
overlr.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. Wijsb.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Pap.
Pass.
Past.
1\'enn.
Perk.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pers.
pers. Toornw.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ph,
Pik. I\'lan.
l\'l.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VERKLARING DER VERKORTINGEN.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VIII
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tr. g. Trooisch gewicht, Livre
Tournois.
Tninb. Tuinbouw, Cartenbau. tusscli. Tusschenwerpsel, lnler-
jeclion.
1. z. Te zamel), beisommeri, zu- sammen.
u.
Uildr. Uitdrukking, Ausdmrk.
Uilr. Uitroep, Ausrvfung.
Uurw. Uurwerk», horlogemaker,
Uhrmaclter.
V.
*. Vrouwelijk, femininum.
Valk. Valkerij, Falknerei.
Vcea. Veearts, Thierarzl.
Verg. Vergulder, Vergolder.
vergr. Vergroolcndc trap, Com-
paraliv.
verh. si. Verheven stijl, liobe Schreibart.
verk. Verkeerdelijk, bij mis- bruik, irrlhnmUch.
verkl. Verkleinwoord, Diminu- tivum.
Verl. Verlakker, Lackterer. veroud. Verouderd, all.
Vert. Vertinner, spiegelbeleg-
ger, Vertinner.
Verv. Verver, Fdrber. verzam. Verzamel woord, Sammel-
ivnrl.
Verz. Verzilverear, Vertilbtrer. Vest. Vestingbouw, Fcstungbau.
Vijl. Vijlenmaker, Feilcnhaner.
Vissch. Visscherij, Fischerei.
Vlecschh. Vlecschhoiiwcr, h\'leischer.
voegw. Voegwoord, Conjunction.
Voerm. Voerman, Fuhrmann.
Vog. Vogelaar, vogelvanger,
Yogelslcller.
Volkst. Volkstaal (behoorende tot de), pöbelhaft.
|
Voornaamwoord, Prono-
men. Voorsnijder, nitsnijdcr
uitknipper, Ausschnei- der. Voorzetsel, Praposition.
Vuurwerker, vuurwerk-
maker, Feuerwerker. w.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
voornw.
Voorsn. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z.
Zie, Sieh.
Zaakbeheer, Adminislra-
tion.
Zadelmaker, Sattler. Zedenleer, Sitlenlehre. Zeemtonwer, Sdmisch- gerber.
Zeepzieder, Seifensieder. Zeewezen, zeevaart, See- uesen.
Zekere, gewisser en ge- wisse. Zelfstandig naamwoord, Substanliv.
Zelfstandig en bijvoeglijk naamwoord, Substanliv
und Adjectiv.
Zevenmaker, Sicbmacher. Zijdehandel, Seidenmanu- faclur.
Zonder meervoud, ohne Plural.
Zonnewijzersktinst, Gnn- monik, Sonnenulir kunst.
Zoutmijnen (betrekking hebbende op de), Sali-
nennesen.
Zoutziedcr, Salzsieder. Zuiveraar, Ablreiber. Zonder voorwerp, vnbe- dingt.
zwak of gelijkvloeiend, schwach of regclmdszig.
Zwaard veger, Schwerl- feger.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
z.
Zaakb.
Zad.
Zedenl.
Zeemt.
Zeepz.
Zeew. zek.
zelfst.
zelfst.enbijv.
Zevenm.
Zijdch. z. m.
Zonnew.
Zoiitin.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
voorz.
Vunrw. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zoutz.
Zuiv. z. voorw. iw.
Zwaardv.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Duidt de letter of de lel»
tergreep aan, waarop
de nadruk valt.
Dcutet den Buchslabeu oder die Silbean,wetclu
den Tnn hal.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ges.
|
Ges.
|
Ges. 508
|
|||||||||||
|
Sr, es geschieht mir Onrecht, mij geschiedt
onrecht, ik word verongelijkt; mir gc- schiehl damit ein Gefalten, mij doet men daarmede een pleizier, een genoegen; es ist ihm Recht -, hij heeft het wel ver- diend, hem is recht geschied; es sotl ihm nichls -, er zal hem niets gebeuren, hy behoeft of heeft niets te vreezen; ich icusste nicht, wie mir geschah, als $; ik wisl niet wal mij gebeurde, wedervoer, wat mij overkwam, hoe ik het had; ach.\' was ist mir •\'/, wat is mij overkomen!; 2. geschieden, plaats hebhen, plaats vin- den, verwezenlijkt worden; das kann nicht oltne grosze Kosten -, dat kan zon- der groote kosten niet gedaan wolden; ei isl sn gut als -, hel is zoo goed als gedaan; (Spr.) -c Dingen sind nicht zu (indern, gedane zaken nemen geen keer. aan gedane zaken is niets te veranderen, te verhelpen; ra - en Dingen muss man das Beste reden, gebeurde dingen moet men nemen zooals zij zijn, er niet over klagen; ich kann es nicht • lassen, ik kan hel niet toestaan, veroorloven; es ist darton -, het is er mede gedaan; (fig.)es ist urn ihn -, het is met hem gedaan, hij is dood, zijn rijk is uit. Gescheid, (-(e)«,mv.-*)o. graan- niaat, J van een Maller, \\ schepel o.
Geschelde, (-s, mv. Geschelde) o.
gedarmte o., de darmen in. mv., inge- wanden o. mv., ingewand o. Gesche_i(d)t, (-«r, -*/) bijv. en b.
verstandig, schrander, wijs, slim, vour- zichlig; -c Anlworl, verstandig, schran- der; er isl nicht recht -, hij is niet recht wijs, hij is een weinig malende; seienSit • und kommen Sie, wees verstandig, wees
niet kinderachtig; -heit v. verstandig* heid »., verstand o., schranderheid, bc- schcidenheid, voorzichtigheid, schcrp- zinnigheid v. Geschelle, (-s) o., z. m. gesehei,
schellen, geklink, klinken o. Gescbelte, (-J) o.,z. m. gescheld,
schelden o. Geschenk, (•(«)», m\\,-e) o. (fig.)
geschenk, cadeau o., gift \\.;jemn. ein - machen, een geschenk geven; jemn. ein • nut etw. machen, schenken, ten ge-
schenke geven; etw. zum - bekommen, krijgen, ontvangen; it. reisgeld o., leer- penning m. (aan reizende handwerk»" icden).
Geschgnke, (-s) o.,z.in. geschenk,
gedurig schenken o. Geschenk-geber, (-ben, mv.
ber) m., -in (-nen) v. hij, zij, die een
geschenk geefl.schenlier, donateur m.,
donatrice v.; -nehmer in., —in v. hij, zij
die een geschenk ontvangt, aanneemt.
Gescherre, (-s) o., z. m. gekrab,
krabben, schrapen o. Gescherze, (-.«) o., z. m. gescherts,
schertsen o. Gescheuohe, (-s) o.,z. m. schuw
maken, bang maken, verdrijven, jagen o. Geschejier, (s) o.,z.m.geücbaur,
schuren o.
Gescheut, {-er, st) byv. en b.,
Z. gescheidtT |
|||||||||||||
|
•schwung ni. ijver in., naarstigheid, werk
zaamheid v. in den handel; stille*.stil- stand m. van zaken, kwijning v.deshan- dels; stube v., Z. -zimmer; slunde v uur o. voor hel gewone werk; stijl m handelsstijl m.; -tag m. dag voor de ge- wone werkzaamheden, werkdag m.; -lrd ger in. (Dipl.) zaakgelastigde, ambassadeur in ;-. (Hand.) zaakbezniger, zaakwaame mer, expediteurm.\\•unternekmungi.be zigheid v.; (Hand.) handelsonderneming v.; -unlerredung v. gesprek, onderhoud o. over zaken; -verbindung v. handels verbintenis, handelsbetrekking ».; in — stelten, tieten, met elk. handelen, gaan handelen, handelsbetrckkking aauknoo- pen; -verhandlting v. verhandeling v. over zaken, afdoening »., afdoen o. eener zaak; •rerkehr m. handelsverkeer o., handels- betrekking v.; -vcrrkhter m. zaakwaar- nemer in.; -cerstand in. verstand o., ken- nis v. van zaken; -cerwuller, -rerweser in. zaakgelastigde, bestuurder m. eener zaak, procureur in.; • reruallung, -vcr- ucsuiig v., Z. •führung; -voll bijv. nw. druk, bezet, veel zaken of veel Ie doen hebbende; -zimmer o. kantoor, bureau o., werkkamer v.; -zivang in. dwang ro. welke werkzaamheden oplegt; •itreig m. tak in. van zaken, soort v. van zaken. Geschgker, (s) o., i. ro. gestoei,
stoeien o., vroolijlilieid v. Gesch&le, (s) o., z. Dl. schillen,
pellen, geschil, gepel o. Geseh&ll, (-(e)s) o., z. m. geschal,
"\'•klink, klinken o. Gesch&mig, (-er, si) bijv. en b.
beschaamd. Gcscbanze, (s) o., z. m„ Z.
schamen. Gesch&rfo, (s) o., z. m. gesnij,
snijden o. Geseharre, (s) o., z. m. gekrab,
gekrabbel, krabben, krabbelen, gesch raap, schrapen o. Geschatze, (-s) o., z.m. schatten,
op prijs .stellen, waardeeren o. Geschailder, (-s) o., z. m. ge-
huiver, huiveren o. Geschatte, (-s) o., z. m. gekijk,
kijken, gegaap, gapen o.
Geschaufel, (-j) o., z. ui. gc-
schoiïel, schoffelen o. Goschaukcl, (-s) o., z. in. ge-
schommel, schommelen, wiggelen o.; (van een schip), schommelen, bewegen o.; (van een wagen), schudden, slooten, horten o. Gcschaum, (•(«)#, mv. -«) o.
schuim o. Geschaume, (s) o., z. m. ge-
schuim, schuimen o. Gosohehon, (es geschtehl, es ge-
schah, geschehen) o. onp. ww. our. ge- beuren, geschieden, voorvallen, plaats hebben, wedervaren, plaats vinden; es isl ein Unglfick -, er is & gebeurd, er heeft & plaats gehad; es wint nicht mehr mul nicht «eniger -, er zal niet meer of minder plaats hebben; mtu auch - mag, wat er ook moge gebeuren; es kann -, duss <jr-, het kan gebeuren, het kan zijn |
|||||||||||||
|
•bchn v. beroepsleven o.; •besorger m.
zaakwaarnemer m.; (Hand.) consigna- taria m.; -bcsorgung v. zaakwaarneming v., behandelen o. of behandeling v. van jem«. zaak of zaken; -belraute in. zaak- ;.ri isligdi ni.; -bezirk ro. werkkring m.; -6«cAo. koopmans-schuldregister, rekc- ningenboeko.j-rfro/ijm.drang in., drukte v. der zaken; -eifer ro. ijver m. in de zaken; -eifrig bijv. nw. ijverig in de za- kcn, vlijtig, naarstig; -crfahren bijv. nw. ervaren in het waarnemen van zake\'!, ue- oefend in den handel; -er[ahrenheil v. ervarenheid v. in de waarneming van zaken, oefening,geocfendheid,routine, v.; •fach o. vak o., soort v. van zaken;-/dAi$ bijv. nw. geschikt om zaken naar Ie nc- raen, geschikt voor den handel; -fahig- keil v. geschiktheid v. voor de zaken; •ferlig bijv. nw. vlug, vaardig, knap, han- <lig; -(trligkeit v. vlugheid, vaardigheid, handigheid, knapheid ».; -fleisz in., Z. •eifer; -frei bijv. uw. zinder bezigheid, vrij van bezigheden; -freund m. vrieml ni. van bezigheid; it. handelsvriend,cor- respondent m.; -führer m. zaakbezorger, agent m.; \'2. leider, bestuurder in. ceiicr zaak; 3. (Hand.) zaakwaarnemer, fac- loor, agent, volmacht hebbende, bestuur- Jer m. van zaken; — sein, de zaken be- sturen; -führung v. zaakbezorging, zaak- waarneming v., agentschap o., adini- iiistratie v., commissariaat, bestuur o.: •gang in. loop, gang in. der zaken; it. (in iaken), gang, loop ui.; einen — machen, uitgaan voor zaken; •geilt m. neiging v. voor. lust m. tot bezigheid; ii. heer- bellende geest in. bij het verrichten van zaken; -genoss in. deelgenoot in. in eeiie zaak, compagnon in.; -gespracho. bijeeu- komst, conferentie v. voor zaken; -</e- «andlheil v. bekwaamheid, oefening v. ni de zaken, routine v.; -lielfer in. hcl- pcr ui. in de zaken, Z. -genoss; -herr Dl. |Hand.) eigenaar in., hoofd o. van een . handeisjhuis.chef in.; -kenntniss v. ken- nis v. van, bekendheid v. met zaken; •klugheit v. verstand o., doorzicht v. ui zaken; -kreis ui. werkkring in.; das liegt auszer se inent —, dal ligt bui- len zijn werkkring; -kunde v. kennis v. van. bedrevenheid v. in zaken; \'kundig hijv. nw. bekend met, bedreven in de zaak, der zaak kundig; -kunsl v. ge- schiktheid v. tot het waarnemen der zaak; •leben o., Z. Geschaflleben; -leilung v. leiding v. eener zaak, Z.-führung; -lcule Mv. lieden m. inv., die zaken doen,han- delslieden, handelaars DJ. mv.; -local o. kantoor, magazijn, pakhuis, bureau o.;-/os \'\'ijv. en b. ledig, werkeloos; -mann m. man \'». van zake,:, handelsman, handelaar m.; mónnisch bijv. en b. als een man van \'aken; •milde bijv. nw. moede, vermoeid »»n zijne bezigheden; -ordnung v. rege- ling v. der zaken; (in cene vergadering). reglement o.; -reise v. reis v. voor zaken, handelsreis v.; -reisender va. reiziger m. voor zaken, handelsreiziger m.; -rouline *. bekendheiil, bedrevenheid, ervaren» \'"\'id v. in zaken, routine v.; sache v. I\'erocpszaak, auiblszaak, handelszaak v.; |
|||||||||||||
|
t)06 Ges. Ges. Ges
|
|||||||||
|
schen ons bestaat geen band van Triend-
schap meer, wij willen niets meer met elk. te doen hebben, Z. scheiden. Geschiedenheit, v. oneenigbeid,
verdeeldheid v. Geschiesze, (s)o.,z.m.geschiet,
schieten o.,losbr8nding r. van geweren, geweervuur o. Geschilder, (-«) o., z. ro. gcscbil-
der, schilderen o. Geschjlf, (-(e)«) o., z. m. riet,
rietveld o. Gesch immer, (s) o., z. m. ge-
schitter, schitteren o. Geschimpfe, (s) o., z. m. ge-
schimp, schimpen, schelden o. Geschirr,(-(e)i,mv.-e)o.(Landb.)
gereedschap o., werktuigen o. mv.; (Zec- w.) schcepsloestel m., zeüen, louwen o. mv. &; (fig.) mit eigenem -e kommen, met eigen rijtuig o.; (lig.) aus dem -e kommen, van zijn stuk geraken, zijn be- wuslzijn verliezen; jem. aus dem -ebrin- gen, iem. verlegen maken; it. Z. Wagen- geschirr; 2. vaatwerk, kcuken- of kook- gereedschap o., polten en pannen mv.; (licschutg.) bouteu goot v„ door welke het gesmolten metaal in den vorm loopt. Geschirr-brett, (-(e)s, mv.-er)
o. (Knokk.) pottenplank, bordenplank, kastplank v.; -biinle v. luigborstel ni.; •geld o. (Leeuw.) geld o. in plaats van paardciidiensten; -holz o. timmerhout o.; •kimme m. mv. (Wev.) weverskam in., schering v.; -kummer v. gereedschaps- kamer v., Z. Gerdlhkammer; -macher m. (Wev.) kammaker m.; (voor paarden), zadelmaker m.;-mcis/erm. (Zeew.) tnig- mecster in.: (Krijgsw.) luigmcesler, wa- gemnecster m.; it. (hij postwagens), ge- leider,conducteur m.; -ordnung v.regle- ment o. op het lakcnwevcn; schreiber m. schrijver m. voor hel vaatwerk; -lri- ger m. (Wev.) kaïndrager, schcriiigdra- ger m. Geschl&bber, (•*) o., z. m., Z.
Gesch Upper. GeschlftCht, bijv. en b. (w. i.
gebr.) rank, slank, dun, week; -es Holz, buigbaar, weck, zacht, laai; -es Leder, zacht, lenig; ein Volk - machen, gedwee, onderdanig maken, beschaven. Geschl&chte, (-s) o., z. m. gc-
slacht, slachten o. Geschlgfe. (s) o., z. m. geslaap,
slapen o. Geschlage, (s) o„ z. m. slaan,
kloppen o. Geschlgngel, (s) o., z. tn. ge-
kronkel, kronkelen o., kronkelende be- weging v.; il. iets kronkelends o. Geschlgnk, bijv. en b. slank.
Geschlankheit, Geschlan-
kigkeit, v., Z. Schlankhcit. Geschlabbe, (•*) o., z.m.geslab,
slabbcu o. Geschlarfe, (•*) o., z. m. geslof,
slod\'cn o. Geschlecht, (-(e)s, mv. -er) o.
geslacht o., soort v., ras o., stam in., familie v., groep m.; - der Thiere, der P/tanzen, dierenrijk, plantciirijk o.; 2. |
|||||||||
|
Geschicht-buch, (-*ueA(e)s,
inv. -bicher) o. geschiedkundig boek, geschiedboek, jaarboek o. Geschichtoben, o. (verkl.) gc-
scliiedenisje, verhaaltje o., vertelscltje o., anekdote v. Goschichte, (-n) v. geschiedenis
v., verhaal, voorval o., gebeurtenis, histo- rie r.;das isl dii-, ditisdegeschiedenis, de zaak v., het feit o.; das sind alle -n, oude histories, dingen die al lang ge- beurd, voorbij zijn; wuiiderbare, sellsame -, wonderbare,zeldzame,zonderlinge ge- scbiedenis, gebeurtenis v.; einc fatale -, noodlottige, hoogst onaangename gebeur* tenis v.; 2. zaak v., ding o.; ivas hul dien die • gekuste!\'\', nat heeft dat ding ge- kost \'t; schafte dir die game - rom Halse, schuif de gehcele zaak, den gehcclcn last van uw hals; die Frau hal ihre -n, hare zaken v. mv. (menstruatie); .". saroen- hangeude reeks v. van gebeurtenissen en bet verhaal daarvan, geschiedenis vl geschiedverhaal o.; eine rührende -,tref- fendc, roerende geschiedenis v.; -n für Kinder, geschiedenissen v. mv., verhalen, vertelsels o. mv. voor &; der Held der -, de held van de geschiedenis; i. alte,mitt- lere, neue -, geschiedenis, historie v.; Lehrbuch, Uandbuch der -, geschiedenis; die biblische, heilige -, de Bijbelsche gc- schiedenis; - der Philosophie, Malhema- tik, des Handels d/% geschiedenis; darüber schwcigl die -, daarvan zwijgt de ge- schiedenis, meldt de geschiedenis niets: 5. nalürliehe -, natuurlijke historie, /.. Naturgeschichte; eine dumme, hassliche -, onaangename, leelijke geschiedenis, on- aangenaam voorval o.; (irun.)eine schone-, eene mooie geschiedenis, een mooi ding o. Geschichten-artig, bijv. nw.
naar geschiedenis gelijkende, volgens de geschiedenis; -burh o. boek o. met ge- schiedenissen, vertellingen; - trager,—in, verspreider m., verspreidster v. van ver- telseltjcs &, kwaadspreker m., kwaad- spreekster v. Geschicht-forscher, (schets,
mv. scher) m., \'t,. Geschichlsforschcr; -gelchrtc(r) ro. geschied kcnner,geschied- kundige m.; -gemalde o. schilderij v., die eene geschiedenis voorstelt, historie- stuk o. Geschichtlidl, bijv. en b. gc-
schiedkundig, volgens de geschiedenis; •keil v. gesebiedkundigheid v. Geschicht-maler, (-lcrs, mv.
• Ier) m. hislorieschilder, schilder m.die gesrliiedknndigc stukken voorstelt;-tna- lerei \\. histnrieschilderen o.; —miiszig bijv. en b., \'t., gcschichtlicli; siiulc v. ge- denkznil v. met de geschiedenis van iem. of van oen feit er op; schreiber m. gc- schiedschrijver, kroniekschrijver m.; sthreibutig v. schrijveno.eencrgeschic- denis. Goachichts-erz\'ahlung, v.ge-
schiedkundig(e) vertelling v., verhaal o., gesch ii\'dvei haal o.; -forscher m. geschied- vorseber in.; -forschung v. geschicdvor- sihing T., onderzoek o. der geschiedenis, historische studie v.; -freund m. vriend, |
|||||||||
|
liefhebber, minnaar in. van geschiedenis;
-gelehrle(r) ro. geschiedkundigen).;-oe- mdlde o., Z. Geschichtgemdlde; \'kalender in. geschiedkundige of historische alma- nak v.; -kenner, -kundiger m. geschied- kenner, gesch edkundige m.: -kunde v. geschiedkunde, studie v. der geschiede- nis; \'kundig bijv. en b. geschiedkundig, ervaren in de geschiedenis; -kvnst v. kunst v. om over geschiedenis te schrij- ven; -maszig bijv. nw. geschiedkundig, historisch; ~la[el \'.geschiedkundige ta- fel, historische tafel v.; -umstand in.. Z. -zug; -uissenschaft v. geschiedkundige wetenschap v., Z. -kunde; sug va. ge- schiedknndige trek m., historisch ge- val o. Geschiek, (-(e)s, mv. -e) o. her-
haald sturen o.; 2. geschiktheid, gcpast- lieid, orde, beschikking, overcenstcm- ming v.; alles das hal kein reckles -, dat alles past niet bij elk.; etui. in\'s • brin- gen, in orde brengen, regelen, schikken; ciner Sache ein - iu geben vissen, weten te schikken, te regelen; 3. geschiktheid, handigheid, knapheid, vlugheid v.\\wenig - zum Tanse, geschiktheid v., aanleg m.;
i. lol, noodlot o., bestemming v.; sein böses - hal ihn dazu verleilel, zijn hooze geest ni., ongelukkig lot o. &; ein • Col- les, beschikking, besliering of besturing v., \'t,. Yerhangniss; (Bergw.) crlshou- ilende aderen v. mv.,mijngangen rn.mv.; hier brechen dia edelslen -e ein, hier be- ginncu aderen van het edelst metaal. Geschicke, (s) o., z. m., Z. Gc-
schick (1). Geschicklicb, (-er, -sl) bijv. en
b., /.. geschickt; -keil v. geschiktheid, be- kwaamheid, handigheid, behendigheid v.; 2. aanleg m., talent o. Geschickt, (-er, -(.e)sl) bijv. en
b. geschikt, bekwaam, in staat, goed, deugende; er ist zu nichts -, hij is tot niets in slaat, nergens toe geschikt; ich bin lieulc nicht dazu -, gestemd, in staal; sich zu etir. - machen, zich in staat slel- len, zich bekwamen of bekwaam maken; zur Ahrcisc - sein, gereed zijn om, op het punt staan van te vertrekken; it. lot iets in staat,bekwaam; ein -er,sehr-er Mcnsch, bekwaam, knap; beide sind gleich -,cven knap; -er Ttnzer, knap, vlug, behendig: - in Sprachcn, Kunsten, bekwaam, knap,
ervaren; 2. -c Arbeil, goed gemaakt werk o.; -e Anlworl, gepast; dieser Wundarzl hal keine-eHand, heeft gcene vaste hand, is niet handig; auf eine-e\'. Art, behendig, bekwaam, knap, met talent o„ mot juist- heid, mol behendigheid; \'heil v., \'t.. Ge- schicktlichkeil. Geschiebe, (-s) o., z.m. geschuif,
schuiven o.; 2. (Bergw.) delfstoffen m. mv., die van hare oorspronkelijke plaats losgerukt en afgeschoven zijn; (van eene rivier), keisteentjes, kittelsteentjcs o. mv., die de rivier mcdegevoerd heeft. Geschiebe-blöcke, m. mv. on-
regelmatige blokken m. mv.; -fnrmalion v. lagenvonning v. Geschieden, bijv. nw. gescheiden,
onecnig, verdeeld; wir sind -e Leule, lus- |
|||||||||
|
Ges.
|
Ges. 507
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Ges.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
orde, bonworde v.; 4. (van spijzen),
smaak in., smaken o.; eincn angenehmen, fibcln - haben, een aangenamen.leelyken smaak hebben, lekker, leelijk smaken; 5. eincn übeln - int Munde haben, een lce- lijken, tuilen smaak hebben; II. bijv. nw., Z. schmackhaft. Goschmackler,Goschm&ck-
ler, (-ters, mv. -ler) m. hij, die een fijnen smaak heeft, fijnproever, fijntong, lekkerbek m. Geschmtioklich, (-er, -st) bijv.
en b. lekker, smakelijk. GeschmacklOS, bijv. en b. sma-
kelnos, zonder smaak, laf, onbeduidend, zouteloos; -e Brühe, flauw; (lig.) zonder smaak, zonder sierlijkheid, onbevallig, ruw, lomp; -lo\'igkeit v. (van spijzen), flauwheid v.; (van eene rede), lafheid, onbeduidendheid ».; 2. (van een per- soon), ruwheid, lompheid,ongemanierd- hcid, flauwheid v. Geschmftcknerve,(-n)v.smaak-
lenuw v. Geschm&oks-empflndung,
v. gewaarwording v. door den smaak; •har in. heer m. van smaak; \'kunde v. kennis v. van den smaak, acsthetica v.; •kundig bijv. nw. kennis van den smaak bezittende, aeslhetisch; -lehre v. leer v. van den smaak, aeslhetica v.; -lehrer iu. acstlietiker in.; -lehrigbijv. en b.acsthe- lisr.h; -organ o. (Ontlk.) orgaan, werk- tuig o. van den smaak; sinn in. zintuig o. van den smaak; (fig.) schoonhcidszin m., gevoel o. Voor het sihoone; -urtheit o. oordeel o. in zjken van smaak; it. oor- deel o. van smaak, zonder kennis der gronden, waarop het berust; -verderbcr m. bederver iu. vau den (goeden) smaak; •verderbniss v. bedorvenheid v. van den smaak; -vernünfller m. hij, die over den smaak redeneert; -uiirzchen o. (Ontlk.) tepel m., wrat v. op de tong; -werkieug o. werktuig o. van den smaak, smaak- orgaan o.; -uidrig bijv. nw. strijdig met den goeden smaak; —keil v. «algclyk- heid, wansmakendheid *\'., gebrek o. aan, strijdigheid v. met den smaak; -wUien- srltifl v., Z. -lehrc. Geschmackvoll, bijv. en b.
smaakvol, vol bevalligheid, sierljjk, be-, vnllig, prachtig, netjes; ein -er Ansug smaakvol, netjes, keurig. Geschm&dder, (-.«) o., z. m. ge-
klad, kladden o. Geschmahe, (-s) o., z. m. sma-
den, schelden, beschimpen o. Goschmiilo, (-«) o.,z.m. gesmaal,
snialen o. Geschmatze, (-«) o., ?.. m. ge-
Ismak, smakken o.; it. gekus, kussen o. Geschmauche, (-s) o., z.m.ge-
smook, smoken o. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
tot voortteling; -unlerschied m. verschil
o. van geslacht; -urkunde v., Z. -brief; •verschiedenheit v. verschil o. van ge- slacht; -uappen o. geslachtswapen, fami- liewapen o.; -icissenschafl v., Z. -kunde; •wort o. woord o., dal een geslacht aan- duidl; (Spraakk.) lidwoord o.; -zeichen o. geslachtstceken, geslachtsmerk n.; it. Z. -organ. Geschloiche (-«) o., z. m. gc-
sluip, sluipen o. Goschlcif, (-(e)s,mv.-e) o.(Jacht-
w.) ingang m. van, toegang m. tot een hol. Geschleife, Geschlenker,
(-j) o., z. m. geslijp, onophoudelijk slij- pen, gesleep, sleepen o., Z. schleifcn. Geschlpramo, (-j) o., z. m. ge-
bras, brassen, onmatig eten en drinken o. Geschlopp, (-(e)s, mv. -e) o. na-
sleep in., gevolg o., nutteloozc, hinder- tijkc bagage v.; (van een kleed), sleep in.; (Jachtw.) sleepaas o.: (flcrgw.) sa- mengcsteld slangwerk o. Geschleuder, (-s) o., z. m. gc-
slinger, slingeren o. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
das manninlit, wtibliehe -, geslacht o.,
sekse, kunne v.; (Spraakk.) geslacht o.; 3. das menschliche -,hel mensctacljjk ge- slacht, menschdom o., alle menschcn m. bit.; 4. er ist der lel:Ie seines -es, van rijn geslacht, familie, stam; nahe in das • heirathen, een(e) bloedverwant(e) hu- wen, trouwen met een lid van de familie; it. se in games • bis in\'s dritle Glied, zijn gehecle geslacht, al zijne afstammelingen ni. tnv. tot in bet derde gelid; adeliges, vatneisches -, adellijke familie,patriciërs m. mv.; game - er ausroJ/tn, geheele ge- klachten families uitroeien o. Geschlgchter, (-ters, mv. -ler)
in. patriciër ni.; —in v. patricische vrouw v. Geschlecht-lich, bijv. en b. gc-
slachts-; it. naar het geslacht, volgens het geslacht, aan een geslacht, een stam eigen; (Nat. hisl.) aan eene soort, een geslacht, een ras eigen, soortelyk, spe- cifiek; -los bijv. en b. geslachtsloos, zon- der eigen geslacht; (Spraakk.) onzijdig. Geschlechts-adel, (-«) m.,z.m.
geslachtsadel, familieadel m.; -ailer ui
geslachlsouderdom., een derde o. eener eeuw, duur in. van een geslacht; -arl v. (Nat. hist.) eigenschap »., die aan een geslacht eigen is, familieaard in.; it. ge- slacht o., familie v., ras o., soort v.; •baumm.,Z. Stammbaum;-beschreiberm., \'t. Genealog; -bcschreibung v., Z. Genea- logie; -beugung v. (Spraakk.) geslachls- buiging, verbuiging, (Inclinatie v.: -brief m. geslacbtsrcgister o., stambrief m.; -fnrf«nov.geslachlsuitgangm.;-/aA/jbijv. nw. een geslacht hebbende; -fall m. ge- slachtsuilgang,tweede naamval m.; -folge v. opvolging v. der geslachten, graad m.; 9, Z. -aller; •forscher m.,Z. Genealogist; •glied o. lid o. eener familie of vau een geslacht &; 2. Z. Zeugungsglicd; -gul o. stamgoed, familiegocd, fldei-commis o.; •hülle v. (PI.) zaadhulsel o.; -kunde v. geslachtkunde v., Z. Genealogie; -kundi- ger m., Z. -forscher; -lehre v., Z. Genca- logie; 2. (PI.) leer v. der geslachten; -/ei/er v. opvolging v. der geslachten; •liebe v. gcslachtsliefde v.; -hnie v. gc- slachtlijn, familie v., graad m.vanblocd- verwantschap; -los bijv. en b., Z. ge- schlechllos; -lusl v. mingenot o., vlecsche- lijkc gemeenschap o.; \'2. Z. -tricb; -namc ui. geslachtsnaam, familienaam m.; (PI.) geslachtsnaam, soortnaam m.; -nrgan o. geslachtsorgaan, teelwcrkluig o.; -regi- ster o.geslachtsregister.familicrcgislcr o.; •rcife v. manbaarheid, geschiktheid v. tol roortteling; sdule v. genealogische zuil, zuil v. met de namen van een ge- slacht er op; schmcichelei v. gevlei o., vleierij v. wegens de sekse; -geschwister >• afstammeling m. van een zelfde ge- slacht; stamm m. stam m.;it. stamboom, geslachtsboom m.; sgstemo. (PI.) stelsel o. van verdceling in familicn, stelsel o. van l-innaeus; -lafel v. geslachtstafel v., ge- slacbtsregister o.; -lag m. familiedag, dag in., waarop eene familie bijeenkomt; •theil m. geslachtsdeel, te«ldeel,seh*am- dcel o.; -lrieb m geslachtsdrift, drilt v. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
52
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Geschliesze, (-s) o.,z.m.sluiten,
•\'uitwerk o. GeEChliflfön, (-er, -st) bijv. nw.,
Z. schleifen; it. geslepen, beschaafd, lijn; it. behendig; -hetl v. fijne beschaving v., goede, beleefde manieren v. mv. Geschlinge, (-») o., z. m.(Jacht-
w., Kookk.) strot m. met long;2. vlecht* werk o. Geachlingel, (-j) o., z. m. in elk.
slingeren, slingerwerk, vlechtwerk o. Geschlitz, (-«, mv. -e) o. insnij-
ding, keep v. Geschlitze, (-«) o., z. ro. »pen-
snijden, inkepen o. Gescblitzt, bijv. nw. (PI.) diep en
onregelmatig getand. Geschlgtter, (-s) o., z. m., Z.
schlottcrn; it. slik of slijk o. Gescbluchze, (-s) o., z. m. ge-
snik, snikken o. Geschluoke, (-j) o., z.m.gcslok,
slokken o. Geschlummer, (-s) o., z.m.ge-
sluimer, sluimeren, gedommel, dommc- len o. Goschlumper, (-s) o., z. m. ge-
slomp, slompen o. Geschlungen, (-.«) o., z. m., Z.
schlingen. Geschlürfe, (-j) o., z.m.geslurp,
lurpen o. Gosohmnchto, (-.t) o., z. m. ge-
smacht, smachten, vurig verlangen o. Geschm&ck,(-(e)s,mv.(w.i.gebr.)
Gcschmarke) in. smaak m.; der - ist ver- schiedun, de smaak is verschillend; - an elw. finden, smaak vinden in; dies isl nicht nach scincm -, dit is niet naar zijn smaak, dit bevalt hem niet; 2. (tig.) schoonheidsgevoel o., smaak in.; eincn feinen, gcbildcten - haben, een lijnen smaak hebben; Manu von -, man van smaak. il. (vanzaken),bevalligheid,sier- lijkheid v., smaak m.; 3. soort, manier v., stijl, smaak in.; gothischer -, stijl in., |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Geschmaiise, (-.«) o., z. m.
|
«e-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
ismiil, smullen o.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Geschmecko, (•>) o., z. m.
|
ge-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
proef, herhaald proeven o.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
; Geschmeichel, (-«) o., z. m.
|
ge-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
vlei. vleien, liefkoozen o., liefkoozingen
v. mv., streelcn o. Geschmeide, (-s, mv. Ge*chmei-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
508 Ges. Ges. Ges.
|
||||||||||||
|
Geschrecke, (-i)o.,z.m. schrik-
ken o. Geschrei, (•(•)*) o., z. m. ge-
schreeuw, schreeuwen o.; ein - erheben, geschreeuw aanheffeu, een schreeuw,een gil geven; es erhob sich ein alliiemeines-, .er verhief zich een algemeen geschreeuw. in ein laules - ausbrcclien, luid beginnen te schreeuwen; 2. schreeuw, kreet, gil at.; (van ili\'ii liaan), gekraai o.; (van den ezel), gebalk, balken o.; (Dg.) klacht v., geschrei, klaaglied o.; - des Volks, kre- ten m. mv.; viel - vnn el», machen, veel beweging, veel ophef maken van; (Spr.) viel • und wenig Wolle, veel geschreeuw en weinig wol; 3. gerucht o.; in das - kommen, in opspraak geraken; sich int - \'uringen, zich in opspraak brengen, zich over de tong doen gaan. Geschreibe, (-s) o., z. m. ge-
sohrijf, scbryreu o. Geschreibsel, (-«e/i,mv.-»«/)o. schiij\\eiij v., In ablielsch lift, knoei werk o.
Geschreireich, bijv. nw. »aar-
over veel geschreeuw is, veel gesproken
word t. Geschreite, {-s) o., z. ui. geloop,
gestap, loopcu, slappen o.
Geschrieben, bijv. nw.,Z.<cAm-
ben.
Geschrill, (-(e)i)o., z. m. gekre-
kel, geluid o., dal de krekel maakt; (flg.) gelirijsch. genil o. Geschröpfe, (-«) o., z. m. zetten
o. van koppen, aftappen o. van bloed;
(lig.) afzetten, afpersen o. Geachrot, (-(e).«, mv. -e) o. (van
groote dieren), balzak, klootzak ui., Iieuisje o. Goschrgte, (-«) o.,z.m.,Z.scln<i-
ICH.
Geschühe, (-s, mv. Gesehühe) o.
schoeisel o., schoen m.; (Valk.) snoer o.
Gescliuppe, (-s) o.,z. in. geschop,
schoppen o.
Geschuppt, bijv. uw. geschubd.
niet schubben voorzien; 2. van schobben ontdaan, geschubd, geschrapt.
Geschür, (•(«)«) o., z. m. (Giet.)
aangezet (jzerschuiin o. of ijzerslakkeu
v. mv. GeschÜl\'6, (•») o., z. III. gestook,
stoken o. Goschurre, (-s) o., z. in. gekra».
geglij, krassen, glijden o. Geschutte, [-t, mv. Geschutte) o.
puin o., puinhoop in.; (Bergw.) gemeng- de lagen v. mv. Geschtittel, (-s) o., z. in. geschud,
schudden o. Geschutter, (-«) o., /.. m. geda-
|
||||||||||||
|
Gesehnappe; 2. gedurig borrelen, jenever
drinken, pimpelen o. Geschnarcho, (-j) o., z. m. ge-
snork of gesnurk, snorken of snurken o. Goschnarre, (-s) o., z. m. gesnor,
snorren o. Geschnatter, (-j) o., z. m. (van
ganzen), gesnater, snateren o.; (flg.) ge- babbel, gewauwel, geklets o. Geschnaube, Geschaufe,
(-t) o., z. ni. (van paarden) gebries,
briesen, gesnuif, snuiven o. Geschnauze, (-«) o., z. m. ge-
snnit. snuiten o. Geschneide, (-s, mv. Geschtuide)
o. (Jachtn.) slagpcn, slagveer v.; il.snij- den o. Geschnippel, Geschnipper,
(•s) o., z. in. gesuippcr, gescheur, snip- peren, scheuren o. aan snippers. Geschnitten, bijv. nw.,Z. s(:/inci-
ien. Geschnitze, {•$) o., z. m. gesuij,
snijden o., Z. Schnitzucrk.
Geschnörkel, (-s) o., z. m.,\'/..
schnörkeln. Geachnuder, (-«) o., z. in. ge-
snuif, snuiven o. Geschnüfifel, i-s) o., z. m. ge-
snuflcl, snuffelen, iiapluizcn, doorzoe- ken, riiikiienzen o. Geschnupfe, i-s) «.. i. m. ge-
snuif, snuiven o. Gesehnupper, (•»•) o., z. m., Z.
Geschnüffel. Geschnüre, (-»j o., z. m. gerijg,
rijgen, snoeren o.
Geschnurr(e), (-(e)* o., z. m.
gesnor, snorren o. Geachöpf, (-(e)s, mv.-e) o. schcp-
sel, voortbrengsel o.; ein lebend/ges -, schepsel, wezen o., creatuur r.; (van de verbeeldingskracht), gewrocht o.,scbep- ping v.. voortbrengsel o. Geschcjpfchen,o. (verkl.)schep-
sellje, klein wezen, voorwerp o. GeschopfO, (->) o., z.m. gesehep,
scheppen u. Gescböpft, bijv. uw. (Nat. bist.)
een kam of eene kuif hebbende. Geschoren, bijv. nw., Z. scheien.
Goschoss, (-.s, mv. -e) o. schol,
geschotcne o., pijl in., werpspies v.; it. schiettuig, geweer, kanon, vuurwapelio.; 2. (Landb.) opgeseboteue, opgekomenc, spruitje o.; 3. (.lig.) (van een huis),ter» dieping v. bijv. Erd -, benedenste ver- diepiiig; i. (veroud.) belasting v., im- post lil. G0SChQ3S-bar, bijv. en b. belas-
tingscliuldig;—keil v. belastingschuldig- hcid v. GesehQ38en, bijv. nw. (Ttiinb.)
gescholen; dieser Salat isl -, is doorgc- schoten. Geschl\'iigo, (-s, mv. Geschrdgc)
o. latwerk o.; it. raslerwerk o., afslui- tiug v. door latten. Geschramme, (-s) o., z. m. gc-
scbraui, schrammen o. Goschraubo, (-s) o., z. m. ge-
schroef, schroeven o. |
||||||||||||
|
de)o. (veroud.) gesmeed «eik, \\jzerwerk
o., ketenen, boeien, snuisterijen v. mv.; 2. versiersel, kleinood, juweel o., byou- lerieo, galantcricu v. mv.; -handel m. handel in. in byoulerien,galaulerici.\'han- del ni.; -handlcr m. juwelier, galanterie- handelaar in.; •kindleri» v. juweliersler, galanlcriénhaudclaarsler v.; -kdslchen o. juweelkislje o.; -maclier m. snuistcrijeii- makcr DJ., Z. -handler. Gesehmeidig, {-er, -st) bijv. en b. "M Eisen, Gold,smeedbaar, buigzaam;
•es Leder, zacht, lenig; •eltuthe <j\\buig- baar, laai; (Bergir.) -et Er;, gemak- kclijk te smelten; -e» Geslein, geniakke- lijk te bewerken; einen -en Leib Huben, - sein, buigzaam, slap zijn; (Hg.) hau- dcliiaar,gedwec,loe?cvend;-Ac</ v.smecd- baarheid v.; (van eeue roede), buigbaar- beid, taaiheid v.; (van het karakter), buigzaamheid, gedweeheid, handcll.aar- heid v. Geschmeisz, (-«, mv. -«; o. (w.
i. gebr.) drek, stront in., uitwerpselen, excrementen o. mv.; it. (van vliegen), drek, slrnnl in.; (lip\'.) ongedierte, gc- spuis, gebroed, geboefte o. Geschmeisze, (-.<) o.. /. m. ge-
smijl, smijten o.
Geschmelze, [•$) o., z. ui. ge-
smell, smelten o.
Geschmetter, (-s)o.,z. m. «ekla-
ter, gekletter o.; (van trompetten), ge-
schal, geraas o ; (van kartetsen), geknal, knallen o. Geschmiede, (-«) o., z. m. sme-
den o. Geschmiege, (-«) o., z. in. doen
sluiten of passen. Geschmiere, (-s) o., z. ui. ge-
smeer, genrijf, smeren, «rijven o., wrij- ving v.; 2. geklad, kuoeiwerk, rotfelwerk o., knoeierij v. Gesehminke, (-s), o.,z.m.blau-
kctlen, geblankel o. Geschmirgel, (-j) o., /.. m. ge-
inook, smoken o.
Geschmolle, (-s) o., z. m. gepruil,
pruilen o.
GeschuiQlzen,!iijv.iiw.,Z.s(7imt\'/-
ZCIt.
GeBchmuck, (-(e)i) ui., /. in.
(w. i. gebr.) Z. Schmuck. Goachmücke, (-«) o.,z.m.tooien,
opsieren, getooi o. Geschmunzel, (-j)o.,*.m.mees-
muilen, glimlachen o. Geschnabel, (-«) o., z. in. (van
duiven),trekkebekken o.; (van personen), telkens zoenen of kussen o. Geschnjibelt, bijv. nw. (Pl.)sua-
\\el- of bekvormig. Gosclmukc, (-s) o., z. m. gebab-
bcl, snakerijen vertellen o. Geschnalze, (-«) o., /.. in. geklap,
klappen o. (met de tong.) Gaschn&ppe, I-s) o., z. in. gc-
suap, gepraat, gebabbel, snappen, pralen, babbelen o. Geschnappig, (•«•, -st) bijv. uw.
«napachlig, babbelachtig, praatziek. Geschnappse, (-s) o., z. m., Z. |
||||||||||||
|
2921
|
||||||||||||
|
ver, geschud, daveren, schudden o.
Goschütü, (-es,mv. -e) o. geschut
o., Miiirmoiid ui., artillerie v.; grobes -, grof, zwaar geschut o.; gezogenes -, ge- trokken ges\'hut, kanonnen, geweren o. mv.; kleines -, licht geschut o.; dat •auf- fiihien, eene batterij aanleggen; (Zecw.) mil - i\'ersehen, met geschut voorzien; (Valk.) Z. Getck&ke. Geschütz-heer, (-(e)s, mv. -«)
o. artilleriekorps o.; -kunst v. geschul-
|
||||||||||||
|
(les.
|
||||||||||||||||||||
|
Ges. 509
|
||||||||||||||||||||
|
Ges.
|
||||||||||||||||||||
|
Gesohwjsterliebe, v. broeder-
lijke liefde, liefde v. lusseben broeders, zusters, broeders en zusters. Geschwistricht, bijv. »»•„ Z.
rerschwislerl, verwandt.
Geschwitze, (-s) o.,z.m. gezweet,
zweeten o. GeschWQÜen, bijv. en b. gezwol-
len,opgezwollen,opgezet; (PI.) knobbelig; •heit v. gezwollenheid, opgezwollenheid, dikte, opgezelbeiil v. Geschwöre, (-s) o., z. gezweer,
gevloek, zweren, vloeken o. Gechworene, (-n, mv. -») m.
gezworene ni.; Gericht der -n, \'£. Ge-
schnornengericht; ein -r bei einer Innung, ovephoofdman 111. Gesoh wornen-gericht, (-{e)s,
mv. -e) o. rechtbank v. van gezworenen; it. vergadering v. van beëedigden, jury v.; - lisle v. lijst, opgave v. der go/.wo- rencn. Gesehwül, (-er, -sl) bijv. en b.
zwoel, zoel. Geschwulst, (GesckmMile) v. ge-
zwel o., blaar, buil v. Geschwülstig, (-«r, -st) bijv.
nw. opgezwollen,opgezet; it. niet een ge-
zwel behept. Gesehwulstkraut, (-kraui(e)s,
mv. -kr<luter) o. knllekeiiskruid, knaap- jeskruid o. Geschwür, (-(e)s, mv. -e) o.
zweer v., ettcrgezwel o., etterbuil, ver- zwering v. Geschwürig, (er, -st) bijv. en b.
(w. i. gebr.) eene zweer hebbende, met zweren behept. Gesechst, bijv. nw. in zes verdeeld;
II. o. zelfst. (Sp.) zeskaart, zesde v. Gesegel, (-i) o., z. m. gezeil, zei-
len o. Gesegnen, (gesegnele, yesegnet)
bedr. ww., Z. segnen; Gotl gesegne es euch!, wel bekome bel u! Gosohe, (-s) o., z. m. gekijk, kij-
ken o. Gesehne, (-s) o., z. m. gehunker,
hunkeren, verlangen o. Geseife, (-s) o., z. 111. gezeep, zee-
pen, met zeep insmeren o. Ge3eige, Geseihe, (-«) o.,z.m.
ezijg, zijgen o. Gesell, (-en, mv. -cn) 111 , Gosel-
lin, (-nen) v. gezel, makker, genoot, knecht, compagnon, deelhebber, kame- raad m., gezellin, genoote, deelhebster, kameraad v.; (flg.) (bij ambachten), knecht, bediende m.; zum -en gemachl werden, (van leerlingen), knecht worden; (llergw.) die -cn, deelhebbers m. mv.; (flg.) mensch, kerel, vent, klant, guit m.; |
||||||||||||||||||||
|
geschililll,geschil oll, gesclucollen)o. ww.
onr., Z. schwelkn. Geschwemme, (-s, mv. Ge- schwenime) o. gespoel, spoelen o.; (ge-.
meenz.) overslrooming v.,waiervloed m. Geschwenke, (-«) o., z. m. ge-
zwenk, gezwaai, zwenken, /.waaien o. Gesrfrwind, (-er, -(e)sl) bijv. en
b. gezwind; ein -er Hole, ving, ijverig, naarstig; diese Vhr gehl ju -,gauw,snel, hard; (Muz.) in -er Bewegung, snelle, haastige beweging, allegro; it. ein menig, sehr, duszerst -, een weinig, zeer, uiterst snel, allegretto, presto, prestissimo; -rc- den.e$.vend/°,snel,gauw, schielijk, haastig; - lemen,gemakkelijk, spoedig,gauw,snel; er ist ein -er Kop f, hij leerl heel spoc- dig, vlug, gemakkelijk; mache -, haast 11 wat!; komm -I, kom gauw, gezwind!, maak haast!, haast ut; it. ich icussle nicht, nas ich - sagen sollle, ik wist niet wat ik zoo gauw, zoo dadelijk zcg- \'-tii moest. Geschwindigheit, v. snelheid,
vlugheid, haiisligheid.ganwheid v.,spoed
ia.;-der Sprache, welbespraaktheid,rad- licid v. van long; (van een antwoord), gepastheid v.; (van den polsslag), snel- hcid r.j (Schild.) - in der Hand, vlug- heid v. van hand; etic. in der - machen, in baast. Geschwindigheitsmesser,
|
||||||||||||||||||||
|
kunde, artillerie, genie v.; 2. vuurwerk-
ktmsl v.; -pferch o. gescbulperk o.; -pforlev. (Zeew.) geschutpoort v.; -probe i. geschulproef v., beproeven o. van het «eschnl; -richlung v. richten o. van hel geschut;seil o. kanonrecp ia.;-wagenm. t>esciiulwagen Dl.; -warler m. artillerist in.; -weile v. gesrhutwijdte v., kaliber o.; •icesen o. artillerie v.; -zug 111. artillerie- trein m. Geschwachte, (-n) v. verkrachte,
zwangere, bezwangerde v,, Z. schnachen. Geschw&der, (-dcrs, mv. -der)
o. (Krijgsw.) escadrono.,ruitcrijv.,troc- uen m. iuv., bende v., troep, hoop m.; (Zeew.) afdceling v. der «looi, smal- deel o. Geschwaderftihrer, (-rcrs,mv.
•rer) m. bevelhebber, aanvoerder 01. van een escadron, smaldeel &. Geschwanke, (-s) o.,z.m. wan-
kelen o. Geschwanze, Geschwanzel,
(-j) o., z. 111. kwispelslaarlen o.; (lig.) gevlei, pluimslrijken o. Geschwar, (-(e)«, mv. -e) o., Z.
Geschwür. Geschwarm, (-(e)s, mv. -e) o.
zwerm, troep, hoop m. Geschwarme, (-s) o.,z. m. zwer-
uien. vliegen o. bij /.wennen. Geschw&tZ, (-es, mv. -e) o. ge-
babbel, gekakel, geklets, gewauwel, ge- snap, gepraat o.; diese Rede ist nur ein elendes -, gebabbel; 2. wer hal diesis - nufgebraclil?, praatje o. Geschwatze, (-«) o., z. m. ge-
snap, snappen o. Gesohwatzig, (-er, -st) bijv. en
b. babbelaclitig, snapachtig, praatzuch- lig; ein -er Mensch, babbelachlig, praal- acliiig; ein -es Weib,babbelaarster, snap* achlige vrouw v.; -keit v. babbclachlig- lii\'iil. babbelzucht, snapachligheid v.; it. Z. Geschiedlz (2). Gaschwefel, (•*) o., z. m. gezwa-
vel, zwavelen o. Geschweife, (-«) o., z. m. zwcr-
ven, zweven o. Geschweige,liijw. laat slaan, verre
van, veel minder dan; ich Ihale es nicht als Freund, - deun als Feind, ik deed het niet als vriend, veel minder nog als vij- and; ich habe ihn nicht gesehen, • denn uespmehen, veel minder; ich kenne ihn nicht, - dass ich ihn tiebe, wel verre van \'tem te beminnen, kende ik hem zelf* niet. Geschweigen, (geschwieg, ge-
schwiegen) o. ww. onr. (veroud.) einer Sache -, zwijgen van, niet spreken over, met stilzwijgen voorbijgaan; seiner Laslcr s« -, om niet te spreken van &; 2. bcdr. ww. doen zwijgen, doen zwichten, tot \'wijgen brengen, den mond sloppen, bc- vredigeu. Ge3ohweisze, (-«) o., ?.. m. ge-
zweet, zwcelen o. Geschwelge, (-J,mv. Geschieelge)
0. zwelgen o., zwelgcrij, lage uilspal- üng, liederlijkheid v. Geschwellen, (<*« geschmillsl, er
|
||||||||||||||||||||
|
(sas, mv. -ser) va. sn
|
10
|
elheidsmeter,
|
||||||||||||||||||
|
tachyineter m.
Geschwind-kutsche, (-») v.
snelwagcn m., diligence v.; -marsch m. (Krijgsw.) snclmarsch, versnelde pas, tred 111.; schliissig bijv. en b. voorbarig in het besluiten; schrcibckunst v., -schrei- ber iü.,\'/,.Schncllschrcibekunsl<$-; schrift v. snelschrifl o., sleuographie v.;-schritl m. (Krijgsw.) Z. Schnellschrilt; schuss m. siirl-vin.il o.; stick o. snelsluk o. (Mnz.) allegro, presto o. ;-wagen m.snel wagen m. Geschwindol, (-s) o., z.m. dui
zelen o. Geschwinge, (-s) o., z. m., z.
schicingen.
Geschwirr(e), (-«) 0., 1. m. ge-
snor, snorren o.; (van kogels), gesnor, voorbij* liegen o.; (van krekels), gezang o. Geschwister, (-s, mv. (!eschwi-
sler) o. broeder m., zuster v., gewoonl. broeders, zusters, broers en zusters; alle seinc - simt hier, al zijne broeders, zus- Iers, broeders en zusters &; leibliche -, eigen of echte broeders, zusters &;-von der Kuiter, van dem Valer her, halve broeders, zusters &, broeders, zusters van eene moeder, van eenen vader (niet van denzclfden vader of dezelfde moe- der). Geschwisterkind, (-(e)s, mv.
•er) o. broerskind, zusterskind o., volle neef ru. of nicht v.; er ist mil meinem Valer,mit meiner Multer-, hij iscen volle neef van &; Ander -er,jachtemeven en ach» ternichten mv. Gesohwisterlich, bijv. en b
broederlijk,zusterlijk,als goede broeders, zusters, broeders en zusters. |
||||||||||||||||||||
|
(Scherts.) ein saiiberer •!, een mooie
kerel!; ein schlauer -, sluwe gast, kerel, vent m.; er ist ein undankbarer -, mensch, kerel m. Gesellen, (gesellte, ge.elll) bedr.
ww. tol gezel, makker, kameraad geven; 2. Brcller zusammen -, vcrecnigen, sa- menvoegen; II. wed. ww. sich zujemn. -, zich vereenigrn, zich verbinden, zich as- sociéeren; sich mit jemn. -, zich doen |
||||||||||||||||||||
|
SI O Ges.
|
|||||||||||||
|
Ges.
|
Ges
|
||||||||||||
|
vergezellen van; (lig., Spr.) Z. gleieh;
seine Feinde gesellten sich wider ihn, zijne vijanden vereenigden, verbonden zicb tegen hem. Gesellen-bau, (-(*H mi. -e)
in. (Mijnw.) mijn v., waarin slechts wei- nig (minder dan acht personen) werken; •bier o. bier o. lot onderling gebruik der knechts; -bralen m. gebraad, maal o.,dal een leerjongen den knechts moet geven; •fischen o. gemeenschappelijk visschen o.; -jahre o. mv., Z. -zeil; -lebeno.leven o. als knecht; -luhn ni. loon o., verdienste v. van een knecht. Gosollonschaft, v. stand m. van
gezel, kneebt &; 1. Z. Geseltenzeil; 3. (verz.) compagnieschap v., al de deel- hebbers te zamen. öesellen-stand,(-s«a«rf(«)s,mv.
•slinde) m. stand in. van knecht; -weise bijw. — arbeiten, als knecht &; -zeiehen o. teeken, kenmerk o. van deelhebber &; •teil v, gczellentijd, tijd m., dien een handwerksman als gezel doorbrengt. Gesgllig, (-er, -st) bijv.en b. gezel-
lig.gaarnc met anderen verkeerende; -«r werden, gezelliger worden, meer aan ge- zelscbap gewennen; -keit v. gezelligheid, minzaamheid, neiging v. tot geineen- schappelijk verkeer;Hang zur—.neiging v. tot het gezellige leven, trek m. totge- zelligheid. Gospllman, (-mannes, mv. -m<ïn-
ner) in. jachthond in. Gesollschaft, (-en) v. gezelschap
o., vereeniging v., genootschap o., ven- uootschap, deelgenootschap, compagnon- schap v.; mil jemn. in - treten, in ge- meenschap, gezelschap & treden, zich verbinden, zich associëeren met, eene compagnieschap aangaan; in - steken, verbonden, geassocieerd zijn met; 2. ge- zelschap o., omgang m., omgaan, verkeer o.; jemn. - leistra, gezelschap houden, blijven bij; lassen Sie uns in - dahin gehen, laten wij er te zamen heengaan; seine - ist mir zuwider, ik houd niet van zijn gezelschap, zijn bijzijn o., zijne te- genwoordighcid v. bevalt mij niet; 5. vereeniging v., meuschen m.mv.,volko.; er hal immer -, hij heeft altijd gezelschap, er zijn altijd meuschen bij hem; - geben, gezelschap houden; -cn geben, soinSes geveu; es ist • bei dem Minister, er is bezoek o., er zijn tnenschen bij; in die - gehen, aus der • kommen, in de vergade- ring, sociëteit, club komen, de verga- dering, het gezelschap.de sociëteit, club v. verlaten; geschlossene -, besloten ge- zelscbap, sociëteit, club; gemischte -, ge- mengd gezelschap, gemengde vereeni- ging, vergadering v.; nollen Sie von der • sein?, wilt gij van de partij v. zijn, wilt gij mede doen, medespelcn?; 4. gelehrte -, geleerd genootschapo., academie,maat- schappij v. Gesellschafter, (-iers, mv. -ter)
m., -in, (-«c«) v.gezelschaphouder m., gezclschaphoudster, jufvrouw v. van ge- zelschap; er ist ein guter -, bij is een goede gezelschaphouder, gezelschapper, een aangenaam persoon iu een ge- |
zelschap; it. Z. Handlungtgesetlsehafter.
Gesellsohaftlich, bijv. en b.ge-
zellig, gezelschappelijk; -er Verein, ge- nootschappelijke vereeniging v., gezel- schap o., club v., casino o.; -leben, in gezelschap leven; 2. Z. gesellig; -keit v. gezelligheid, geschiktheid v. voor den gezelligen omgang, voor het maatschap- pelijk leven. Gesollschafts-bank, (-banken)
v. bank v. van eene vennootschap; -bühne v., Z. -theater; -contracl o., Z. -vertrag; •dame v. jufvrouw v. van gezelschap, ge- zelschapsjufvrouw v.; -geisl m. gezellig- beid, gezellige inborst v.; it. geest ui. van bet gezelschap; -gemilde o. sehil- derij v. met figuren; -glied o. lid o. van een (besloten) gezelschap; (Hand.) ven- noot, deelgenoot, compagnon in., lid o. van een handelshuis; -handel in. handel- maatsishappij y.;-handlung v.compagnie- schap v.,deelgenootschap o.; -haus o. h uis o.,zaal v.& vooreen (besloten) gezelschap, eene societeit;-/för/>er m.corporatie »., ge- zelschap, genootschap o., kring ig.;-lmi m. gezelschapskring, gezellige kring, kring m., vereeniging v. van bekenden; •lied o. gezelschapslied, vroolijk lied o.; •maler ui. schilder m. van schilderijen met flguren, die gezelschappen schildert; •name ui. (Hand.) naam m. der maat- schappij, eener vennootschap, flrma v.; •rechnung, -regel v. (Rek.) gezelschaps- rekeuing v., gezelschapsregel in.; spiel o. gezelschapspel, gemeenschappelijk spel o.; sprache v. taal v., toon m. der con- versatie, van het gezelschap; •stick o., Z. -gemilde; •tindtki v. gezellige kout in.; -tanz in. gezelschapsdans in.: -thea- ler o. liefhehherijlooneel o.; -lon va. toon ui. vau het gezelschap; •trieb m. zucht v. naar het gezellige leven, naar ge- zelligheid; -verderber in. spelbederver, vreugdestoorder m.; -vertrag ta. maat- schappelijk verdrag o.; -wappen o. zegel, cachet, wapen o. van een gezelschap, ge- nootschap,van eene maatschappij; -widrig bijv. en b. strijdig met het maalschap- pelijk recht; •zimmer v. gezelschapska- mer, ontvangstzaal v. Ges@llu.ng, (-en) v. vereeniging,
associatie v.; it. /.. gesellen. Gesen, (-s, mv. Cesen) in., Z.Alant.
Gosetido, (-«) o., z. m. gestuur,
zenden, sturen o. Gosondcto, der, ein Ges@nde-
ter, (-n, mv. Gesendele,die Gesendelen) m. afgezant, afgevaardigde m. Gesgnge, (-s) o., z. m. gezeng,
zengen o. Gesenk,(-(e)s,my.-e) m. (Wijnb.)
aflegger m., loot v.; (Vissch.) gewichten o. mv.; (Slot.) stempelm.; (üergw.) houw- ijzcr, houwgat o.; it. benedenste ofdiep- ste mijnput m.; - verschütten, de noode- looze holten dichtwerken; -ambosz m. aanbeeld o. met holten; -hammer va., Z. Senkhammer. Gesetz, (-es, mr. -e) o. (veroud.)
(van een lied), vers, couplet o., strophe v.; 2. (teg.) regel m., statuut, reglement, voorscb rift, bevel o.,wet v.; (K erk. Gescb.) |
I. Canon; jemn. -e vorschreiben wollen,
de wet willen voorschrijven, willen beve- len uvei ;sic/i tlw. zam - machen, zich iets tot eene wet, een plicht maken; za einem -e werden, wet worden, lot wet verheven worden; • des Schonen, dei- Kunst, regel in., voorschrift o.;3. (ver- zarn.) wetten v. mv., wetgeving, wet v. Gesetz-aufseher, (sehers, mv.
seher) in. opziener m. der wet; -ausle- ger va. uitlegger m. der wet; -ausleguny v. uitlegging v. der wet, wetsverklaring v.; -blatt o. bekendmaking v. der wet; -buch o. wetboek o. Gosgtze, (-s) o.t z. m. zetten, gp-
zet o. Gesetz-entwurf, (-wurf(e)s,mv.
•würfe) m. ontwerp o. van wet, wets- ontwerp o.; -erklirer va., \'L. -ausleger; •erklürung v., Z. -auslegung. Gesetzes-kraft, ». wetskracht,
kracht v. van wet; einer Verorduung -
geben, kracht van wet geven, sanction- neeren; -haben, wetskracht bezitten, als wet gelden; -widerspruch, -widerstreil m. tegenspraak v., strijdigheid v. der wet. Gesetz-falscher, (sehers, mv.
•seher) va. vervalscher m. der wet; -fitl- schung v. vervalsching v. der wet(ten); •feind m. vijand m.derwet(ten);-/reumi m. vriend m. der wet(ten); -gebend bijv. uw. wet(ten) gevend; —e Versammluny, wetgevende vergadering; -geber m. wet- gever m.; —in v. wetgeefster v.; -gebung v. wetgeving v.;it. wetten v.mv.;—shaus o. huis o. der wetgeving;—srath m. wei- gevende raad ra.; -göttin v. (Fabell.) godin derwetten, Erinomia v.;-/;kh./c v. kennis v. der wel(ten); -kundig bijv. en b. wetkundig. Gesetzlich, (-er, -st) bijv. en b.
wettig, wettelijk; -e Ehe, wetlig, voor de wel gesloten; -e Liebe, wettig, geoor- loofd; -keit v. wettigheid, wettelijkheid v. Gesetzlichmaohung, v. wetti-
ging v., wettigen o. GesQtz-los, bijv. en b. wetteloos,
zouder wel; (lig.) ongekunsteld,ongere- gcld; -losigkeit v. wetteloosheid, teugel- loosheid, ongebondenheid, anarchie v.; •maszig bijv. en b. wettig, rechtmatig, overeenkomstig de wel(len); it. door de wet voorgeschreven, legaal; —keit v. wet- ligheid, rechtmatigheid v.; -prediger m. prediker m. der wet; il. zedepreeker ui.: •predigl v. strenge preek v.; (lig.) strenge berisping v.; -rolle v. wetsrol v.; -samm- lung v. verzameling v. derwet(ten), wet- boek o.; slürmer va. verkrachter m. der wet; -«Jürmu«jv. verkrachting v. der wet(ten). Gesetzt, bijv. en b. (fig.) (van den
prijs), gesteld, bepaald, vast;zur-en Zeil, op den bepaalden, vaslgestelden tijd; \'2. (van het gedrag), bedaard, ernstig, ge- regeld; ein -er Mann, ernstig, ingeto- gen; ein -es Wesen, bedaard, ernstig; 3. ondersteld, vermoed; -er Fall,onderstel- ling v.; II. voegw. gesteld, ondersteld, aangenomen; -heil v. bedaardheid v., ernst in. Gesetz-tafel, (-n) v. tafel v. der
|
|||||||||||
|
Ges.
|
Ges. ij II
|
||||||||||||||||||
|
Ces.
|
|||||||||||||||||||
|
wet; -iiberlreter ui. overtreder m. der
wet, misdadiger m.;-übertrelung v.ovcr- treding v. der wet; serlelier in., -vtrle- l:ung v., Z. -überlreler $•; -vollzieher, .rollstrecker v. uitvoerder ra. der wet: •volhiehung, •volts!reckung v. uitvoering v. der wet, welsvollrekking v.; -ividrig liijv. en b. onwettig, tegen de wet; it. onrechtmatig, onrechtvaardig; -widrig- ke\'U v. onwettigheid, onrechtmatigheid ».; -i«>ano in. wettelijke dwang, dwang in. der wet. Geseufao, (-s) o., z. m. gezucht,
gekerm, gesteeu, geklaag, gejammer, zuchten, kermen, stenen, klagen, jam- meren o.; it. klacht v., zucht ut. Gesicht, (-(e)J, mi. -er) o. ge-
zichl o., vermogen o. om Ie zien; ein kurses - hul/en, bijziende zijn; e/«>. zu • bekummen, te zien, onder de oogen krij- gen; jem. nicht aus dem - lassen, uit hel oog verliezen; eltv. aus dem -c vertieren, uil hel oog verliezen, niet meer letten <>!>, niet meer denken om; geit mir aus dem -e, ga heen, pak u weg, kom niet ouder mijne oogen; er darf ihm nicht mehr ror das - kommen, hij durCt niet meer ouder zijne oogen komen; sichjemn. in das - stellen, zich voor iem. plaatsen; etic. im -e haben, op het oog hebben, bedoelen, ten doel hebben; nach dem -e kaufen, op het gezicht, na gezien te heb- ben; 2. gelaat, gezicht, voorkomen, aan- sezicht o.; jemn. in\'s - sehen,\\n hctaan- geziebt, onder de oogen zien; von -eken- nen, van aanzien kennen; (lig.) jemn. elw, in\'s - sagen, in het gezicht zeggen, zeggen daar iem. persoonlijk bij tc- genwoordig is; ich sah es ihm ani -c an ik zag het wel aan zijn gezicht; jem. tin snures • machen, een zuurofboosgezicht trekken; die Falschheil sichl ihm aus dem •e, de valschhcid ziel hein uit de oogen, is op zijn gelaat te lezen; sein - in Fatten legen, zijn gezicht in de plooien zetten; tin langes\'- machen, een lang gezicht zetten; -er machen, schneiden, gezichten trekken; il. dieses - ist mir ncu, dat heb ik nog nooit gezien; (Gcwcerin.) (aan geweren &), vizier o.; 3. (uiv. Gesichle), gezicht o., ingebeelde verschijning v., verschijnsel, vizioen o.; -e se/uoi, gezich- len, verschijningen zien. Gre3ichtOhen,o.(verkl.)gezii:litje
bakkesje, klein, aardig, lier gezicht o. Gesichts-aclwe, (•») v. gezicht.
as »,; -ausdruck in., -bildung v. uit\' drukking v. van hel gelaal, physionomie v.; •keirug in. gezichtsbedrog o.; •bildo. portret o.; -bildung v. uitdrukking v.vnn het gelaal, gezichl o.; \'Matter »., -bbït lerchen o. gezichtpuist, pnisl v., puistje o. in hel gelaat; -blödigheil v. zwakheid v. van gezichl, gczichlszwakte v.; -btut- nder v. bloedader v. des gelaats; -deuler m. gelaatkenner, gelaat kundige in.; -deu lung v. gelaalkunde.physiognoinoniek v.; •empfindung v. gewaarwording v. door hel gezicht; -ende o„ 1. -kreis; \'falieT.riin Pel ut. in het gelaat; -fallig bijv. nw. gerimpeld iu het gezicht; -farbe v. ge- laatskicur v.; -fehler m. gebrek o. aan |
hel gezicht; -feld o. (van een verrekij-
kei), gezichtsveld o.; -ftache v.gezichts- vlakle v.; (Onllk.) oogbecn, wangbeen o.; •forschcr m., -forschung v., Z. •deuler $•; -hiigel m., Z. Sehhügel; -knorheu m. gczichlbeen o.; -kreis in. gezichtskring, horizon, gezichtcindcr m.; (Aardr.) ge- zichteinder,horizon(t) in.; (fig.)gezichls- kring m., veld o. van waarneming; seinen — erweitern, zijn gezichtskring uitbrei- den; das liegt anszer seinem —e, dat ligt builen zijn gezichtskring, zoover ziel bij niet; it. daarover kan hij niet oordee- len, zoo ver strekt zijne kennis Biel; sich in seinen — /inden, zich oriênlce- ren; -krcisbild o. panorama o.; -kunde v. gelaatkunile, phvsiognomiek v.; -kundi- ger m. gelaalkundige, gelaatkenner in.; lilnge v.gezicbtslengle v.; (Teek.) lengte
v. van het gelaat; -lehre v. gelaatkunde v.; -lehrer m. gelaalkundige m.; -leser in. elaatkenner m.; -linie v. gezichlslijn v.,
gelaatstrek in.; (Vest.) (van een bol- werk), voorkant m„ face v.; (Gez.) ge- zichtslijn v.;-ma/er m.porlrelschilder m.; muskei v. (Ontlk.) gelaalspier, oogspier
v.; -nerce v. gezichtszenuw v.; -pfeife v. voorpijp v.; -pulsader v. (Ontlk.) ge- zichts.polsader v.; -punkt in. (lig.) ge- zichtpunt o.; (Gez.) gezichtspunt, oog- punt, punt o. van waarneming; -rose v. {(Jen.) roos v. in hel gezicht, belroos v.; •schlagader v. (Onllk.) slagader v. des gezichts; schuier: m. aangezichlspijn v.; schtciehe v.gezichtszwakte,zwakheid v. van gezicht; seite v. gelaatzijde, zijde, v., kant m. van het gelaat; — (van een huis), voorste o., voorgevel m ; sinn m. zintuig o. des gezichts, oog o.; slrahl in. (Gez.) gezichtsslraal m.; stick o. gezichl, landschap o.; -tauschung v. op- tisch bedrog o., illusie v.; -verdunk(e)- lung v. gezichtsverduistering v.; -ver:er- rung v. vertrekking v. van het gelaal; \'ivahrsager in. gezichts waarzegger m.; •wahrsagerei v. waarzeggerij v., waar- zeggen o. uit het gelaal; •weile v. ge- zichlswijdlc v.; -mnkel ra. gezichtshoek in.; •wurf ra. mijnen v. dit.; sug in. gelaatstrek ui. Ge3icker, (-s) o., z. m. gezgpel,
zijpelen o. Gesiede, (-«) o., z. m. gekook,ko-
ken o. Gesiebent, bijv. nw. -c/a/i/,gc-
t.il o. dal door 7 deelbaar is. zevcnvouil o.; 2. o. (Sp.) zevenkaart v., zevende v. Ge3iegel, (-s) o., z. m. gezegel,
zegelen o. Gasims, (-es, mv. -c) o. lijst, ven-
slerbank. lambrizeering v., (van een schoorslccn), schoorsteenmantel m. Gosims-gliod, (-(e)s, mv. -er)
o. gedeelte, deel, liil o. eencr lijst; -hubel in. lijslcuschaaf v.; -kachel V. kachel v. met eene lijst; -klammer v. lang slnk v. ijzer of hout om hel lijstwerk vast ie houden; slein in. (Mels.) kraagsteen, schoorsteen mantel m.; -u/ir v. horloge o. in eenc lijst; il. pendule v. Gasinde, (-s) o., i. m. bedienden
m. en v.mv.,lieden,dien abodcn,dieusl- |
knechlen in. mv., dienstmeiden v. mv..
all sein - fortschicken, al zijne bedien- den ontslaan, wegzenden. Gesinde-amt, (-amt(e)s, mv. nmter) o., -bureau, (\'bureaus, mv.
bureau) o. kantoor o. van dienstboden; bier o. keukenbier, bier o. voor de be- dienden; -brod o. keukenbrood, brood o. voor de bedienden; -essen o. eten, voed- scl o. voor de dienstboden; -diebstahl m. diefstal in. van een dienstbode; -kost v. voedsel, eten o. voor de dienstboden. Gosindol, (-dels) o.,z.m. gespuis,
g.\'boefle. \' gemeen, gepeupel, jan hagel.
rauw; schorremorrie o.; allerlei -,aller-
lei gespuis, jan-rap en zijn maat; hcrren-
loses -, woest, ruw volk, straatvolk o.
Gesinde-lohn, (-(e)s m., z. m.
loon o. voor dienstboden, dienslboden- loon o. Gosindo-ordnung, v. reglement
o. voor dienstboden; saai m. zaal v. der dienstboden; stube v.,2. simmer; -tafel v. tafel v. voor de dienstboden; -rerord- nung v., Z. -ordnung; -weinm. dienatbo* |
|||||||||||||||||
|
C9D
|
|||||||||||||||||||
|
iwijn. wijn ui. voor de die
|
03
|
nstboden,
|
|||||||||||||||||
|
slechle wijn m.; seugnissbuch o. gelui-
genbockje o. van dienstboden; simmer o. bodenkauiei\', kamer v., vertrek o. voor liensthoden. Gosinge, (-s) o., z. m. gezing,zin-
gen o. Gesinne, (s) o., z. m. gepeins,
peinzen o. Gesjnnen, (gesann, gesonnen) o.
wvv. our. willens zijn, voornemens zijn, van plan ilyv.\'ich biti nicht gesonnen hin- zugehen, ik ben niet van plan, voorne- inens, ik heb geen plan &; wat sind Sie gesonnen :u tltun?, wat zijl gij voorne- mens Ie doen? Gosinnt, bijv. en b. gezind, voor-
nemens; gut gegenjeni. - sein, welgezind zijn jegens, gunstig zijn; feindlich gegen jemn. - sein, vijandig gezind zijn jegens; ei» Iren -er Freund, gelrouwe vriend; viterlich gegen jem. - sein, als een vader liefhebben; sie sind gleich -,van hetzelfde gevoelen, dezelfde meeuing toegedaan; to hui ich -, dat is mijn gevoelen, mijne meeninguTist fran:ösisch -,hij is fransch- gezind, hij houdt het met de Franschen; «in koniglich, kaiserlich -er, koningsge- zinde, keizersgezinde, aanhanger in. van de parlij des konings, des keizers, ko- nings-, keizers-vriend m. GosinnUUg, (•«») v. gevoelen o.,
gezindheid, meeuing, bedoeling v., in- zicht o., denkwijze ».; seinc • iindern, van gevoelen, van meeuing veranderen; er hal gute -en fnr Sie, hij is u zeer ge- negen, heeft goede bedoelingen met u; edle, erhabenc -en, gevoelens o. mv.; 2. plan, voornemen o., meeuing,bedoeling v.; ioas ist Ihre •?, wal is uw plan, wal zijt gij voornemens te doen? Gtssinmmgs-los, bijv. nw, ka-
rakteiioos,onstandvastig,wispelturig,ver- .indeilijk; -losigkeit v. karakterloosheid, onstandvastigheid, wispelturigheid v.; •tuchtig, •volt bijv. nw. flink, ferm,moe- dig, oprecht. |
|||||||||||||||||||
|
Ges.
|
|||||||||||||
|
512 Ges.
|
|||||||||||||
|
Ges.
|
|||||||||||||
|
Gesponnen, Z. spinnen.
Gespgrne, (-s) o., z. m. sporen,
aansporen, aanzetten, aanvuren o. Gespött, (-(e)»\') o., z. m. gespot,
spotten o., spotternij v.; sein - miljemn. Ireiben, den spol drijven met, voorden gek houden; 2. spot m., spotternij, bespotting, satire v.; 3. voorwerp o. van spotternij, spot m.; sich zum -e machen, zich belachelijk of bespottelijk maken; ein - aus elic. machen, iets belachelijk, bespottelijk maken; zum -e dienen, ten spot verstrekken, tot speelbal dienen. Gespotte, (-s) o., z. m. gespol,
spotten, gekscheeren, voor den gek hon- den o. Gespöttel,(-s) o.,z. ni., Z. Gespbll.
Gesprach, (•(«)«, mv. -e) o. ge-
sprek, onderhoud o., kout m.; it. twee- spraak, samenspraak v.; die -e Plalo\'s, samenspraken v. inv., gesprekken o. mv., dialongen m. mv. van l\\; e/w. in ein - cinkleideu, in den vorm van een gesprek, cene samenspraak, dialoog, inkleeden; 2. praatje, gerucht o.; es gehl das -,dass <ĥ, er gaat een praatje, er loopt een gerucht; it. voorwerp, onderwerp o. van een ge- sprek; mm -c der Stadl werden, het on- dertverp worden van aller gesprekken, over aller menschen tong gaan. Gesprachig, {-er, -sl) bijv. en h.
spraakzaam, minzaam, veel houdende van praten, gaarne pratend; it. bespraakt, wel ter spraak; -keil v. spraakzaamheid, min* zaamheid, bcspraakthcid v. Gespr&eh-lich, bijv. en b. in sa-
mcnsprakcn,in den vorm of bij wijze van gesprekken; -los bijv. en b. onspraak* zaam, niet veel pratende; it. niet veel wetende te praten; -losigkeil v. onspraak- zaainheid, slechte conversatie v.; -sam bijv. en b., Z. geepriehig; samkeil v., Z. Gespriichigkcil. Gesprachs-buch., (•buch(e)s,
mv. -bücher) o. bock o. inden vorm van gesprekken of samenspraken; -dichlung v. gedicht o. in den vorm van gesprek- ken; -form v. vorm m. van gesprekken; •gcgensland m. onderwerp o. van het ge- tonn in. van het spiek; -lon ra. dagc- lijksch verkeer o., gemeenzame toon m.; -i(\'eis»bijw.bij wijze van\'gesprckken of sa- menspraken, in samenspraken ofgesprek* ken; -zimmer o. spreekkamer, spreekzaal v., sproekvertrek o. Gespreohe, (-s) o., z. m.spreken,
gepraat, praten o. Gcsproito, (-s) o., z. m. nitsprei-
dcn. uitbreiden, spreiden o. Gespreize, (-s) o., z. m. wijd-
bcens slaan o.; (fig.), Z. spreizen (2).
Gespronge, (-s) o., z. m. laten
springen o.; 2. (Bcrgw.) springen o. van hel crls; - in einem Stollen, sprong m.; (Ilouwk.) hellend dak o. Gespringe, (-.«) o.,z. m.gespring,
springen o. Gospritzo, (-s) o., z. ui. gespuit,
spuiten o. Gespross, (-e<) o., t, m. spruiten
ui. en v. mv., afstammelingen, nakome- lingen in. en v. mv. |
|||||||||||||
|
Ge"ippe, (-t) o. of Gesipp-
sehal\'l, v. bloedverwantschap \\.
Gesjppt, bijv. nw. verwant, ver-
maagsrhapl. Gcsittet, bijv. en b. irohl, iibel -er
Mensch, van goede, kwade zeden, manie- ren; 2. welopgevoed, beschaafd; it. wel- voeglijk, beUmelijk; -es Volk, beschaafd volk; eine Piation • machen, beschaven; tin -es belrugen fatsoenlijk gedrag o.; •heil v. beschaafdheid, betamelijkheid, welvoeglijkheid v. Gositzc, (-s) o. gezit, zitten o.
GeSÖfF» (-(e)s, mv.-c) o. (genieenz.)
geznip, zuipparljj v.; it. (geineenz., i. k. bet.) zui]isel o., drank ui. GeSQnnen, bijv. nw. voornemens,
Z. gesinnen. Gesgrge, (-*) o., z. m. zorgen o
GcsQtt, (-(e)s) o., z. m. kooksel,
gekookt veevoeder o. Gespaho, (-s) o., z. m. spieden,
bespieden o. Gespalte, (•>) o., z. m. gekloof,
klooveu, splijten o. Gospann, (-(e)s, mv. -e) m.mak-
ker, kameraad, metgezel,deelgcnoot,com\' pagnon m.; (Gesch. van D.) graaf, palts- graaf in.; II. (-(e)s, mv. -e) o. span, ge- span, stel o.; ein schönes -, span o (paarden); 2. (Ketclm.) bos m. koperen platen. Gespannschaft, (-en) v. raak-
kerschap, kameraadschap v.; in - reisen, in gezelschap, met elk.: 2. (genieenz.) helper m.; 3. graafschap, gebied o. van een paltsgraaf in Hongarije &. Gesp&nnt, bijv. nw. gespannen, Z.
spannen; it. bijv. en b. sie sind sehr -mil cinander, er beslaat oneenighcid tusschen hen, zij zijn zeer koel jegens elk., slaan op geen goeden voet met elk.; 2. gcspan- nen, voortdurend, onophoudelijk; -eAuf- merksamkeit, voortdurende; -e Eruar- lumj. gespannen, levendig; -heil v. ge- spannenheid, spanning v.; (lig.) spau- uing, oneenighcid, koelheid v.; (Gen.) spanning v. Gespare, (-s) o., z. m. gespaar,
gegaar, sparen, opgaren o. Gesparr, (•(«)«. mv. -e) o. (van
een dak), spant, spanwerk o. Gcsparro, (-s) o.,z.m.,Z. Gesperre.
Gesparsam, {-cr, -sl) bgv. en b.,
Z. sparsam. Gespasse, (-s) o., z. m. gescherts
schertsen, gekschecren o., gekscheerde, rij v. Geape, (-«) v., Z. dlspe.
Gespoichel, (-i) o., z. m. gczee-
ver, zeeveren o. Geapeie, (-s) o., z. m. gespnw, gc-
spoeg, spuwen, spoegen o.; it. braken, gebraak o., braking v., Z. spelen. Gespeiler, (-s) o.,z.m.,Z.speilern
Gespeise, (-«) o., z. ra. spijzen
spijzigen o.
Gespende [-s) o., z. m. uitdeelen
geven,schenken, besteden o. Gesponst, (-(c)s, mv. -er) o
spook, spookbeeld, spooksel o., verschy- niug, hersenschim v.,vizioeno.;it.geest- |
versch jjning v.; er siehl uut, icieein -, hij
ziet er uit als een geest, als een lijk; (lig.) er siehl überall -er, spoken. zwa- righeden, gevaren, hinderlagen; 2. (Nat. bisl.) vampyr, bloedzuiger m., groote Noord-Amerikaansche vledermuis v. Gespenster-artig, bijv. ™ b. spookachlig; •ersclieinung v. spookver-
schijuing, geestverschijning v.; -furclit v. vrees v. voor spoken; •getchichle v., •geschichlchen o. spookgeschiedenis v., vertelscllje o. van spoken; (genieenz.) fabeltje, vertelscllje, oiide-wijvcnpraatje o.; -glaube ni. geloof o. aan spoken; •glüubig bijv. nw.aan spoken geloovende; •heaschrecke v., Z. Gepenst (2); -rcich o. spokeurijk, rijk o. der spoken of geesten; 2. bijv. nw. rijk aan spoken; stande v spookuur o.; (gewoonl.) middernacht in.; •süchtig bijv. nw. die overal spoken meent te zien; .Ihier o. spookdier o., suuitaap m.; -lraum m. droom in. van spoken. Gespenstisch, (•er, on meitien -)
bijv. en b. spookachlig, lijkachtig; -c Züge, lijkachtig. Gespens t-kiifer, (-fers,mv.-fer)
m. spookkever m.; -lhier o., Z. Gepen- slerlhier. Gesperrbaum, (-baum(e)t, mv.
•biiume) in. (Zecw.) knie v., kniehout kromhout, buikstuk o. Gesperr(e), (-s) o., z. m. tegen-
stribbeling v., tcgeiisland, weerstand in.. verzet o., weigering v., Z. slrduben; 2, belemineren, verstoppen; - machen, be- lemmeren, beletten; 5. (van een dak) spanning v., spanten o. mv., kap w, 4 (aan boeken), slot, sluitwerk o., sloten o. mv.; it. (van een horloge), pal ra.; ISoekb.) raam, frisket o. Gesperrmacher, [-chers, mv.
cher) ui. slotenmaker ui. Gosporrt, (-er, -sl) bijv. nw. be
perkt, belemmerd. Gospicko, (-s) o., z. m. spekken o.
Gespieene, das,(-») ,Gespiee-
nes, (-»)o.,z. m. braaksel, oilbraaksel o Gespiele, (-«) o., z. m. gespeel
spelen o.; 2, (-n, mv. -n) m. speclgc- nool, speelmakker, speelkameraad, boe- zemvriend, vriend m. der jeugd. Gespielia,(-ncii)v.spcelgenoot(e)
vriendin v. der jeugd. Gespielschaft, v. vertrouwde
vrienden m. mv. Gespiesze, (-«, mv. -n) va. spie v
Gespilde, (-s, mv. Gespilde) o.
z. m. of Ge3pilderecht, (•(«)» mv. -e) o. (Gei.) recht o. van naasting. Gespinne, (-s) o., z. m. gespin,
spinnen o.; grobes -, spinwerk o.
Gespinnst, (-(e)s,mv.-e) o.spin-
sel, spinwerk o.; das - a» diescr Wolle, bet spinsel, gesponnene; Wolle ion [einem •e, fijngesponncn wol; 2. spinwerk, net o.; il. spinneweb o.; it. (van zijdewor- njen), tonnclje o. Gespitze, (-.«) o., z. m. spitsen,
punten, gepunt o. Gesputter, (-s) o., z. m. splintc-
reu, splijten o. |
||||||||||||
|
Ges.
|
Ges. Kl.">
|
||||||||||||||||
|
Ges.
|
|||||||||||||||||
|
Gestecke, (-j) c, z. m. «teken,
gesteck o. Gestehen, [gestand, geslanden)
bedr. ww. onr. bekennen, belijden, toe- geven; - Sie mir die Wahrheit, beken mij, leg mij & open; - Sic dass es nicht billig isl, dass <f\', beken, geef toe; khge- stehe es, ja, ik beken het; II. o. ww. stremmen, stollen, stijf of dik worden; (van melk), dik worden, ineenloopen. stremmen, holten; die Lufl macht das Feit -, doet & stollen; gestandene Milch, gestremd; gestandenes Blut, geronnen. Gestehle, {•$) o., z. m. gesleel,
slelen o. Gesteige, (-s) o„ z. m. geklim,
klimmen, stijgen o. Gesteiger, (-.«, mv. Gesteiger) o.
gesteiger o., steigeren o. Gestein, (-(e)s.mv. -e) o. (Bergw.)
grootc steenmassa v., Z. Gebirgsart; 2. steenen in. mv.,aantal o. steenen; it. edel- gesteente o. Gestein-arbeit, (-en) v. (Berg-
w.) arbeid m., werken o. om bel steen los Ie krijgen; -karte v. (Kaarl.) kaart v. zonder liguren; -kunde v. delfstof- kunde, steenkundc,mineralogie \\.;-lehre v. leer v. der delfstoffen, bergstofkunde v.; -rcich o. delfsloffenrijk, rijk o. der delfstoll\'cn, mineraalrijk o. Gestell, [-[e)s, mv. -e) o. stelling
v., voel m.; (van cene tafel), poolen m. mv.; (van een wagen &), geslel o.; (om te dragen), stelling v.. rek o.; (van eene bron), rand, randsteen, deksteen m.; (Vissch.) gezette netten o. mv.; (lig., Jachtw.) \'I: Geslinde; (Sm.) (aan den hoogoven), smeltkroes, gietkroes m.; •macher m. stelmakerm.;-siei» m.(Sm.) hardsteen o. voor de hoogovens. Gestempel, (•«) o., z. m. gestem-
pel, stempelen o. GestePP, (•(«)•\') o., z. na. ach-
ter steek, sliksteek m.; it. gestik, stik- kcu o. Gestera, bijw. gisteren; - Morgen,
- Abend, gisteren morgen,gisteren avond;
- Nacht, van nacht, dezen nacht, gisle-
ren nacht; mn - über acht Tage, gisteren over 8 dagen; (lig.) nicht ron - sein, niel van gisteren zijn, niet piepjong; it. niet dom of nnnoozel zijn. Gesternt, bijv. en b. gestemd, vol
sterren; -e Nachl, gestemde nacht, door sterren verlichte, heldere nacht; 2. (Boek- b.) met een sterretje gemerkt; 3. Z. be- sternl. Gesteuer, (-s) o., z. m. gestuur,
sturen o. Gestjchel, (•*) o., z. m. geprik,
gepik, prikken, o., prikkeling, steking v.; (fig.) steken (onder water) geven o. Gestick, (-(e)») o., z. m. gestik,
stikken, borduren o.; 2. (-(e)s, mv. -e) o. borduurwerk o. Gestiebe, (-s) o.,z. m ,1. Gestube.
Gestiefelt, bijv. en b. gelasrsd, met
laarzen, laarzen dragende. Gestielt, bijv. en b. met een steel,
een steel hebbende; (Wapenk.) gesten- geld. 33
|
|||||||||||||||||
|
Gostaltniss, (-e) v. voorkomen o.,
schijn m., gesteltenis v. Gestaltsverwandlung, v. ver-
andering v. van gedaante, gedaantever- wis*eling, nietamorphose v. Gostaltung, v. vorming,schikking
v„ \'/.. gestalten; 2. Z. Gestalt. Gestommel, (-s) o., z. m. ge-
stamel, stamelen, gestotter, stotteren o. Gestampfe, (-s) o.,z.m. gestamp,
gestoot, stampen, stoolcn o. Gestiinde, (-s) o. (Jachtw.) poo-
tcn m. mv., handen v. mv. (van roof- dieren). Gostandcn, Z. geslehen.
Gostandig, bijv. en b. einer Sache
• sein, Z. geslehen. Gistsjndigen, [gestandigle, ge-
stdndigl) bedr. ww. (Rechlsw.) beken- uen, erkennen, gestand doen, belijden. Gu-itandnisH, [-es, mv. -e) o. be-
kentcnis, belijdenis \\.;jemn. ein - enl- reiszen, iem. eene bekentenis afpersen, door geweld brengen lol bekentenis. Gostatlge, [-s, mv. Gesldnge) o.
afsluiting, omtuining v. van staken, ras- terwerk o.: (Walerw.) stangen v. mv.; (Jachtw.) Z. Geneih; -gesleuer o. be- lasting v. tot onderhoud van bet stang- of rasterwerk. Gestank, (•(«)\') ni.. z. ia. slank
in., kwade reuk ra.; (lig.) kwade naam ra., heruchlheid v. Gestanker, (•») o., z. m. gesnuf-
fel, gesnor, snuffelen, snorren o.; it. twist
verwekken o. Gostapol, (-s) o., z. m. stappen
gestap o.; it. geslapel, stapelen o. Gest&rke, (•») o., z. m. stijven,
sterken o. Gostattbar, gcstattlich, bijv.
uw. aanneembaar, aannemelijk, ontvan- kelijk, geldig, toe te staan, geoorloofd. Gest&tten, [gestallete, gestatte!)
bedr. ww. jemn. elw. -, loestaan, ver- oorloven; jemn. allen Willen -, in alles toegeven. Gostattond, bijv. nw. (fier.) be-
voegd makend,machtigend, bevoegdheid gevende. Gestftttung, v„ Z. gestalten; it.
toestemming v., verlof o., concessie v., octrooi o. Gcstiiubc, (-s) o., z. m., Z. stitu-
ben; 2. (Kolcnbr.) kolenstof v., houts- kolengruis o. Gestuubor, (-s) o., z. in. slof-
fen o. Gostaucho, (-s) o., z. m. stoolen,
zetten, duwen, gesloot, geduw o. Gestajlde, (-s, mv. Geslaade) o.
struikgewas o., struiken m. mv., krcu- pelhout o.; (Jachtw.) nest, hol, valken- nest o. Gestaune, (-s) o., z. m. verba-
zing v. Gestaupo, (-s) o„ z. m. geeselen,
met eene roede slaan, gejeescl o. Gostoehe, (-j) o., z. m. gesteek,
steken o. GestSCk, (-(e)s, rav. -e) o., Z.
Besleck. |
|||||||||||||||||
|
Gesprudel, (**) °-. * m.geborrel.
borrelen o.; 2. borrelend, stroomend wa- ler o., fontein v. Gesprühe, (-J) °-. z- \'»• gespat,
spatten o.; it. wijdbeens slaan, zich breed maken o., Z. spreiten. Gespucke, {•$) o., z. m. gespuw,
gespoeg, spuwen, spoegen o. Gospulo, (•») o., z. in. gespoel,
spoelen o. Gespüle, (•*) o., z. ra. gespoel,
gewasch, spoelen, wasschen o. Gespülicht, (•(«)*. mv. -«) o.
spoelwater o., spoeling ï., Z. Spülichl. Gespürö, i-s) o., z. m. speuren,
sporen, zoeken, gezoek o. Gesselblume, (-n) v. (|»|.) klein
scbelkruid, spierklierkruiil, lepelblad o. Gestachel, (-s) o., z. m. steken
aanprikkelen, aansporen o. Gestade, (-s, mv. Gestarte) o. oever
m., strand, boord o., kust v.; -/os bijv uw. oeverloos, onmetelijk; -erschülterer in. (Kabell.) Neptunus m., die met zijn |
|||||||||||||||||
|
il
|
59
|
netand de oevers doet schudden.
|
|||||||||||||||
|
Gest&hle, (-s) o., z. m. stalen,
barden, plombeeren o. Gestalle, (-s) o., z. m. stallen o.
Gestuit, [-en) v. gestalte, gedaan-
te v., vorm m., voorkomen o., gesteld- lieid, wijze v.; einc Arznei in - der Billen nehmen, als & gebruiken; einem Dinge die ersle - geben, vorm m.; schön von - schoon van gestalte, van vorm, welge- vormd; das Abendmahl unler beiden -en genieszen, gedaante (brood eu wijn); it der Snrhe eine - geben, goed voorkomen uiterljjk n.; die Sachen haben keine 9ite -, de zaken zien er niet best uit; eine andere - geivinnen, eene andere gc- daante, een ander voorkomen krijgen, van gedaante veranderen: das isl die - ier Sachen, zoo zien & er uil, dat is de gesteldheid k; gleiclier -,vandenze\'f- den vorm, eveneens, gelijk; salcher -, op zulk eene wijze, manier; wekker -?, hoe- danig, op welke w|jze?; 2. persoon m., lichaam o., lichaamsgestalte v., voorko- men o. Q-estftlten, (gestallete, gestaltct)
bedr. ww. vormen, maken, een vorm ge- \'en; die Nalur gestalte! den Leib, geeft een vorm; wie isl sie gestaltct\'!, hoe ziet Z|j er uit?; ein uiohlgcstalletcr Mann, wei- gemaakt, goed gevormd; (veroud.) beiso 9eslulleten Sachen, als de zaken zoostaan °\' \'fin; 2. wed. ww. sich -, een vorm, eene gedaante aannemen, zich ontwik- kelen. Gestalten-heer, (•(«)*, mv. -e)
°- heir o. van verschijnselen; -reich bijv. en b. rijk in gedaanten, veel gedaanten vertonnende. Gest<ig, bijv. en b. eene gedaante,
e«n vorm hebbende. Gestalt-los, byv.eo b. zonder ge-
uaaule, vormloos; it. misvormd, wanstal- »g, ouder gee;» gedaante voor te stellen; \'\'osigkeit v. afwezigheid v. van, gebrek °- aan vormofeene gedaante, vormeloos- Je.\'d v.; 2. misvorindheid, wanstaltig- |
|||||||||||||||||
|
Ges.
|
|||||||||||||
|
514 Ges.
|
Ges.
|
||||||||||||
|
Gestift, (-(c)s, mv. -e) o. slich-
ling v., gesticht o. Gcstimme, (-s) o., z. m. geslcm,
stem me n o. Gestirn, (-(e)s, mv. -e) o. sterren
v. mv.; 2. gesternte,sterrenbeelil o., ster- rengroep m.; 3. - des Tages, zon v.; - der Nacht, maan v. Gestirn-diener,(-nti s,mv.-nci)
m. sterrenverecrüer, sleraanbidder in.; •dienst m. sterrendienst tn., sabeismeo.; •ein/luss in. invloed in. der sterren; -fir- miy bijv. nw. Z. stern förmig; -forscher tn. sterrenkundige in.; -forschung v. sler- renkunde ».; -a/a»3 m. glans m. der sterren; -/icw o. sterrenheir, heir o. der sterren. Gcstirnig, bijv. nw. met sterren
voorzien. Gcstirn-kunst, v. sterrenwiche-
larij v.; -miiszig bijv. en b. in de sterren gegrond; -nacht v. heldere nacht ra.; •stand m. stand m. der sterreu. Gestirnt, bijv. nw. een voorhoofd
hebbende; 2. Z. gesternt. Gestimung, (-en) v., "L. Gestirn-
stand. Gostgbor, (-s) o., z. ni. gestuit,
stuiven o.; it. \'£. stiibern; il. stof, stuif* sel o., Z. Schneegestóber. GcstQChor, (-s) o., z. ni. gepeu-
ter, gepor, peuteren, porre» o. GostQCkc, (-s) o., z. m. van een
stok voorzien, staken of stokken zet- tcn o. GostöckO, (-s, mv. Geslöcke) o.
verdieping v. GestQhn(e), (-(e)s) o., z. m. ge-
steun, gekerm, gezucht, stenen of slcti- nen, kermen, zuchten o.; it. klachten, zuchten v. mv. Gcstolpcr, (-s) o., z. ui. gestrui-
kel, struikelen o. GestQpfe, (-s) o., z. m. stoppen,
gestop o. Gestgppel, (-s) o., i. m. (i. k. bet.)
hoop in., opeenhooping v.; it. verzame- ling v.; ein - non angeführten Stellen, eene menigte, massa, rommelzooi v. GestQFÖ, (-s) o., z. in. storen, hiii-
deren.gehinder o. GestQSze, (-s) o., z. m. gesloot,
stooten o. Gestösze, (-s) o., z. m. (vanbran-
dend hout), gekuop, geknapper, knappc- ren, knappen o. Gestotter, (-s) o., z. m.gestotter,
gestamel, stotteren, stamelen o. Gestrafe, (-s) o., z. m. aanhou-
ileud straffen, straf geven o. Gostrahle, (-s) o., z. m. geslraal,
stralen o. Gestrahit, bijv. nw. met stralen.
Gestrampel, (-s) o., z. m. ge-
trappel, gclrippel, trappelen, trippelen o Gestr\'allbe, (•*) o., z. m. gespar-
tel, spartelen o., tegcnstribbeling v. Gestr\'aubholz, {•holtes, mv.-/iö/
zer) o. steun, stut, schoor in., schoor- hnut o. Gestraiich, (-(e)s, mv. -e) o
struikgewas, kreupelhout o., struiken ra |
iv.; 2. struik in., struikgewas »., hees-
ter in. Gestrauchel, (-s) o., z. m. ge-
struikel, struikelen o. GestrgCke, (-s) o., z. m. gerek,
rekken o. Gestreckt, bijv. en b. gestrekt,
gerekt, in de lengte. Gestreiche, (-s) o., z.m.gestrijk,
strijken o. Gestreichel, (-«) o., z. m. gc-
strecl, streden, liefkoozen o. Gestreife, (-«) o., i. m. schampen,
chrammen o. Gestreift, bijv. nw. gestreept, met
itrepcn; (l\'l.) met ribbctjes,gegroefd,ge- streept. Gestreng(e), (-(«)r,-»<) bijv. en
b. gestreng,streng,straf, \'l.streng; (titel.) er tfcir, Gestrenge lieer; Euer-en, Edel- gestrenge. Gestreue, (-s) o., /.. m. gestrooi,
strooien o. Gestrichel, (-s) o., z. m. met
streepjes teekenen, strepen, gestreep o.
Gostrichon, bijv. nw. met streep-
jes, gestreept; (van eene maat),- volt, Z. streichen. Gestrick(e),(-(c)s,mv. Gcslrkke)
o. breien, breiwerk o. Gestriegel, (•*) o.,z.m.,Z. strie-
gein. Gestrig, bijv. nw. van gisteren; der
•e Tag, die -e Nacht, de dag vau gistc- ren, gisteren nacht. Gcströh, (-(e)s) o., z. ui. stroo,
meststroo, voederstroo o. Gostrorae, (-s) o.,z. m.geslroom,
stroomen, vlieten o. Gestrudel, (-s, mv. Gestrudel) o.
jebruis, geruisch, gemurmel, gedwarrcl, gcborrel o.; it. bruisend water o. Gestrunkt, bijv. nw. met een
stronk. GestrÜPP(e) (-(e)s) o., z.m.laag
struikgewas o. Gestübe, (-«) o., z. m. stof, kool-
stof o.; (Sm.) pleister o. van gestampte kolen. Gestübe-kammer, (-«) v.stof-
kamer v.; -pochwerk o. stampmolen m. voor het kolenstof. Gestüber, (-s) o. (Jachiw.) vo-
;elstront, drek ui. Gestijtberand, (-rani(e)s, mv.
riinder) in. rand m. vau gestampte kolen. G68tÜCk, (-(e)s, mv. -e) o. stuk,
stuk geschut, kanon o.; der /tonner der •e, het gedonder der kanonsttikken. Gestübl, (-(e)s, <»"• -«) <>• 8e"
stoelte o., stoelen, zetels m. mv., banken v. mv.; it. stel o., poolen m. mv. Gestümper, (-s) o.,z.m.gcsium-
pcr, getob, gesukkel, sukkelen, ongeluk- kig werk o.; (in het lezen),gestotter o. Gestunden, (geslundete, gcslun-
det) bedr. ww. (Ger.) jemn. die Beiah- lung -, uitstel geven met. Gestundung, v. uitstel o.
Gestürme, (-s) o„ z. m.gcstorm,
stormen, woeden o. GestÜrzt, bijv. nw. (Wapenk.)
|
omliggend, omvergeworpen; (Hl.) ach-
terwaarts omgebogen. Gestüte, (-s, mv. Geslitte) o. stoe-
lerij, paardenfokkerij v. Gestüt-garten, (-gartens, mv.
•gdrlen) m., Z. Gestüte; -haus o. stoe- lerijgebouw o.; -hengsl m. sloeterijhengst ra.; -/ien- m. bezitter m. cener stoeterij, paardenfokker m.; -meister ra.directeur, bestuurder m. cener stoeterij; slute v. stoelerijmcrrie v.; -verwaller m., Z. •meister. Gestütze, (-«) o., z. m. gestut,
stutten o. Gesuch, (-(c)s, mv. -e) o. ver-
zoek, aanzoek, request o., bede, petitie v.; mil eincm -e abgeiciesen werden, met zijn verzoek afgewezen worden, nul o|i het request krygen. Gesuche, (-s) o., z. m. gezoek,
zoeken o. Gesudel, (-s) o.,z.m.gemors,mor-
sen o., morserij v.; it. geroffel, gebrabliïl, brabbelwerk o. Gosummo, Gosummse, (-s)
o., z. in. gegons. Gesümpfe, {-s, mv. Gcsnmpfe) o.
moerassige streek v. Gesund, (-er, -st) bijv. en b. ge-
zond, frisch; skh - erhalten, zijne ge- zoudhciil bewaren; au Leib mul Seele -, gezond naar 4; wieder- werden, herstel- len; ist er wieder •?, is hij weder gezond, genezen, hersteld ?; in -cn Tagen daclilt kli nicht daran, in gezonde dagen, toen ik gezond was; leben Sie-, bleiben Sie-I, vaarwel!, gezondheid !; (Hcclk.) in\'s -e Fleisch sett nciden, gezond, niet door ziekte & aangedaan; 2. (lig.) der -e Menschen- versland, die -e Vernunft, gezond ver- stand o.; -e Antworl, verstandig; 3. ge- zond, de gezondheid bevorderende, heil» zaam; -es Wasser, gezond; dies ist dir nicht -, dat is niet goed, gezond voor u; - ohnen, eene gezondewouing.eenevoor de gezondheid gunstige woning hebben; (lig.) das ist ihui -, dat is eene goede les voor hem, dat, kan hem geen kwaad; il. hij heeft het wel verdiend, hij heeft zijn verdiende loon. Gesund-bad, (-ftarf(e)s,mv.-(«ï-
der) o. gezondheidsbad o.; -brunnen m. geueesbron, gezond heidsbron v.; — trinlten, de li.nl n gebruiken. Gosundon, (gesundete, gesundet)
o. ww. (w. i. gebr.) \'L.genesen. Gesundheit, (•en) v. gezondheid,
welvarendheid v., welzijn o.; wieslehtes urn Ihrc-?, hoe gaat het mctuwegezond- heid, hoe vaart gij?; (van hout),gezond- heid.gaalhcid v.: 2. (vau de lucht), ge- zondlicid, dienstigheid v., gunstig zijn o. voor de gezondheid; 3. ;«r -, op uwe gezondheid!, gezondheid !; (bjj hel nie- zen), gezondheid, God zegene u, wel moge het n bekomen!; jems. - trinken, op iems. gezondheid, op ieras. welzyn o. drinken; eine • uusbringen, een toast m. uitbrengen, instellen. Gesundheitlich, bijv. nw. van
de gezondheid, de gezondheid bevor.de- rende. |
|||||||||||
|
Gel. 5 IK
|
|||||||||||||||||
|
Gel.
|
|||||||||||||||||
|
Gel.
|
|||||||||||||||||
|
Winter-getreide;harles of glalles -, bard
koren.B. v. tarwe, rogge en $ersl;weiches of rauhes -, haver v.; - itn Stroh, koren, graan o. in de halmen. Gctreide-acker, (-ackcrs, mv.
•ackcr) m. korenveld, graanveld o.; it. bouwland o.; -arl v. graansoort v.; -arten v. mv. graangewassen, granen o. mv.; -bun in. korenbouw,landbouwm.;-boden Dl. korenveld, graanveld o.; 2. (Landh.) koreuzolder m.; -brand m., Z. Brand; -einfuhr\\. (Hand.) invoer m. van gra- nen; -cssig m. korenazijn m.; -fehmcn :n. korenmijl v.; -fcld, -fild o. korenveld, graanveld o.; •fuhre v. rijden o. van ko- ren; it. voer o. koren; -grube v. onder- aardsebe graanbergplaals v., graankelder m.; -güllr v., Z. Fruchlgülle; -halle v. korenbeurs v.; -lmlm in. korenhalm, grnanhalm m.; -handel m. graanhandel, koreuhandel, handel m. in granen; -hand- Ier in. graanhandelaar, graankooper of koopman m.; -haufen in. hoop m. koren, koreninijt v.; -haus o. graanpakhuis o., korenzolder, graanzolder m.; -kaslen in. graan kast, graankisl v.;-/a«d o. ,7.. •boden (1); it. land o., dal veel koren of graan oplevert; -nvikler m. korenmakelaar, ma- kelaar ni. in granen; -miklerei v. ver- koop in. in hel klein van koren; -mangel m. gebrek o. aan, schaarschheid v. van koren; -markl m. korenmarkt, graan- markt ».; -masz o. korenmaat, graanntaal v.; -messer m. graanmeter m.; -mühle v. graanmolcn, korenmolen; il. wanmolen m.; -pacht m. graanpaebt, koreupaebt v.; •preis m. graanprijs, korenprijsm.;—zel- lel in. bericht o. der graanprijzen; -reic/i bijv. en b. vruchtbaar in koren, ovcr- vloed hebbende van graan, -reinigen o. wannen; -reiniguiigsmachine v. wanma- chine v.; sack m. korcuzak m.; sperre v. verbod o. van uitvoer van koren; •Iheuerung v. duurte v. van koren; -wage i. korenschaal v.; -wagen in. korenwagen m.; -uenden o. (I.andh.) korenverschie- ten o.; -wender in. korcnvcrschieler in.; -zeh(e)nle m. korenliend(e) v.; it. Z. •pacht; -zins ra. interest in. in koren, korenlins ra. Getrenne, (-«) o., z. m. (Naai.)
gelorn, tornen, losmaken o. Getrgnnt, bijv. nw., Z. -trennen;
2. hijw. gescheiden, afzonderlijk; \'keil v. scheiding, afscheidiug v. Getrgte, (-s) o., z. m. treden, ge-
|
|||||||||||||||||
|
Getheile, (-.«) o., z. m. dcclcn, ge-
deel o. Gcthere, (-s) o., z. m. geteer, te-
ren o. Gethrgnt, bijv. nw. op een troon
gezeten, getroond. Gathue, (-s) o., z. m., Z. thun; 2.
gedoe, gehuichel, geveins o. Gethürme, (-s, mv. Gclhf<rme)o.
opstapelen, geslapel o.; it. opgestapelde o., stapel in. Getigert, bijv. nw. getijgerd, met
tijgervlekken, gevlekt;(Hand.) -erTabak, gespikkeld. Getippe, (-s) o., z. m. tippen, ge-
lip, tikken, getik, even aanraken o. Gotobo, (-s) o., z. m. geraas, ra-
zen o. Getgdte, (•») o., z. m. dooden o.
GetQIl(e), (-(e)s)o.,z. m. klinken,
geklink o.; it. klanken, lonen m. mv., geluid, geraas, geschreeuw o. Getgppelt, bijv. nw. gekuifd,cene
kuif hebbende. Getprkel, (-s) o» z. m. geluimel,
tuimelen o. Getose 0f Getose, (--, mv. Ce-
töse of Getose) o. geraas, leven, gewoel o.; (van den donder), geraas o.; (van de zee), gewoel, woelen, woeden o.; (van den wind), geraas, gesuis o. Getrabe, (-s) o., z. m. gedraaf,
draven o. Getragen, bijv. nw. (Muz.) gedra-
gen, niet Ie snel, matig langzaan). Getraide, o., Z. Gebeide.
Getraller, (-s) o., z. m. geneuvie,
neuriën o. Gotrampol, (-s) o., z. m. getrap-
pcl, trappelen o. Gotrandol, (-s) o., z. m. gesuk-
kel o., besluiteloosheid, dralerij, lalrac- rij v. Gctrank, {-(e)s, mv. -e) o. drank
in., drinken o.; (Gen.) drankje o.; das • der Giller, drank, neclar m. Getranke, (-s) o.,«. in. drenken o.
Getrappel, (-s) o., z. m. gctrap-
pcl, trappelen o. Getratsch, (-es) o., z. m., Z. Gc-
plapper.
Getrajien (sich), (getraute, ge-
Iraul) wed. nw. het wagen, durven; ich gelraue mich nicht dorlhin, ik durf daar niet te gaan; gelrausl du dien dessen?, ziel gij kans dit te doen ?; leer möchle sich \'s -, wie zou dat wagen ?; ich gelraue mir (mich) damil zu Stande zu kommen, ik vertrouw, geloof zeker; ich gelraue mir (mich) nicht, ihn darttm zu billen, ik durf hem &. Getrauer, (-j) o., z. ra. getreur,
treuren o. Getrajlfel, (-s) o., z. m. gedrop-
pel, droppelen o. Getroiime, (-s) o., z. m. gedroom,
droomen o., droomerij v. Getreibe, (-s) o., i. m. beweging,
aandoening v.; das - der Welt, hel ge- woel o. Getreide, (-j, mv. Geheide) o.
\'koren of koorn, graan o., Z. Sommer-, |
|||||||||||||||||
|
Gesundheits-amt, (-amt(e)s.
mv. -ëmler) o., Z. -ralh (1); -allest, —al o. attest, bewijs, gelnigschiift o. van gezond heiil, door den geneesheer afgegeven; it. Z. •pats; •bad o.,-brunnen m., Z. Gesimd-bad $•; - beamter m. offi- cier m. Tan gezondheid; -chocolade v. gezond heidschocolade v.; -flancll m. gc- zondheid v., flanellen gordel m.; -gang m. wandeling v. voor de gezondheid; •glas o. glas o., waaruit men drinkl om een loasl uit te brengen; -gnllin v. (Fa- bell.) godin v. der gezondheid, llygia of Hygieia v.;-Aauso.,Z. Geneshaus; -knndc v. kennis v. van hetgeen tol de gczond- beid behoort; -knndig bijv. en b. wal lot de kennis der gezondheidsleer behoort of daarop betrekking heeft; •lehrc v. ge- zomlheidslecr, leer v. der gezondheid; •lehrer m. die de gezondhcidsleeronilcr- wijsl; -lehrig bijv. en b., Z. -l:uudig; •pass m. bewijs, getuigschrift o. van ge- znnilheid; -pflege v. zorg v. voor de ge- zondbeid; -polizei v. gezondheidscom- missie v.; -probe v. Ieg- of proeftijd in. van uil besmette plaatsen komende sche- pen of personen, quarantaine v.; -rafh in. gezondheidsraad m., gczondhcids- commissie v.; 2. lid o. van de gezond» heidscommissie; it. officier m. van ge- zn idheid; -rcgel v. leefregel m., dieet o.; 2. (verzam.) gezondheidsleer v.; schein in., Z. -pass; -la/]el va. gezondheidstaf o„ gezondheid v.; -trinken o. drinken o. op de gezondheid; -zustand m. gezond* heidstoesland, slaat in. der gezond- Md. Gosund-machung, v. genezing
».; -s«in o. gezonde staal m.; -aasscr o. geneeskundig water, mineraal water o. Gosunkon, bijv. nw. gevallen, ge-
zonken, diep gevallen; il. diep, laag. G-esurr(e), (-(e)s) o.,z.m. gesnor,
snorren o. G-etftdel, (-s) o., z. m. berispen o.;
it. berisping, bestraffing v. G-etftfel, (-s) o., z. m. tafelen, aan
tafel zitten, eten o. Getafel, (-s) o., z. m. beschieting,
lambrizeering v. Gotandol, (-s) o., z. m. gebcu-
zel, beuzelen; it. spelen, gespeel o,; il. stoeien, gestoei o. Getanzo, (-s; o., z.m. gedans, dan-
sen o. Getappe, (-s) o., z. m. gegrijp,
prijpen, tasten, voelen o. Getast, (•#«) o., z. m. tastzin m.,
gevoel o. Getaste, (-s) o., z. m. lasten, vo:-
len, getast o. Getauche, (-s) o.,z. m. duikeno.
Qötajife, (-s) o., z. m. gcdoop,
\'loopen o. Qetajimel, (-s) o., z. m. gctui-
mel. gebuilel, tuimelen, builelen o. Qetajische, (-i) o., z. m. gcruil,
ruilen o.; (i. k. bet.) gekwansel, ge- schacher o. Getausche, (-s) o., z. m. mislei-
Jen, te leur slellen, verschalken o. Gethan, bijv. nw., Z. tiwn.
|
|||||||||||||||||
|
6
|
|||||||||||||||||
|
stap, slappen o.
Getreu, (-er, -(c)st) byv. en b. ge-
trouw, trouw, trouwhartig; etw. zu -en Handen übergeben, getrouw, veilig; it. -c Abschrifl, getrouw, nauwkeurig, juist; •csltekcnnlniss,oprecht,openhartig; (ge- meenz.) das isl sein -er, dat is zijn gelrouwe vriend, zijn boezemvriend; - dienen, getrouw; -heil v. getrouwheid, Irouw v. Getreulich, bijv. en b. getrouw(e-
lijk), Z. getreu; it. - und ohue Gefahrde, te goeder trouw. Getriebe, (-s) o„ z. m. (van de
golven, van ebbe en vloed), beweging v.;
(flg.) ;van iiii.\'iisclien),drijven o.; 2. drijf» |
|||||||||||||||||
|
Gew.
|
||||||||||||||||||
|
Gev.
|
||||||||||||||||||
|
516 Gel.
|
||||||||||||||||||
|
Geviertheile, (-<) o., z. m., z.
Geviertel.
Goviort-raasz, (-e$, mv. -e) o.
vierkante maat, vlaktemaal v.; -meile v. vierkante mijl f.j -morgen m. vierkante morgen in.; schuh in. vierkante voet in.; -wurzel v. vierkanlsworlel, tweed? machtswortel, quadraatwortel ra.; -zahl v. vierkant getal, vierhoekig getal, tweede macht v., quadraat o.; -zoll m. vierkante duim m. Gevögel, (s, mv. Gevögel) o. ge-
vogelte o., vogelsoorten v. mv.; wildes -, wild gevogelte o., wild o. Gowiichs, (-es, mv. Gewachse) m.
gewas o.; eigenes -, (van wijn) eigen ge- was o.; heuriges -, van den oogst van dit jaar; Reben von besonderem -c, van bijzon- deresoort v.; 2. gewas o., plant, vrucht v., voortbrengsel o.; fremdes -, vreemd ge- was; 3. uitwas in.; 4. worpm.,aitspiuit- sel o.; ein Hohr von einem -e, van een jaar, met een uitgroeisel o. Gewichs-beschreiber, (-bers,
mv. -ber) m. beschrijver ra. der gewas- sen; -beschreibung v. beschrijving v. der gewassen. Gewachschen, o. (verkl.) ge-
|
||||||||||||||||||
|
Getusche, (-«) o., z.m. niet Oost
indischen inkt teekenen, wasscheu, ge wasch o. Getute, (-s) o., z. :n. getoet, toe-
ten o. Getzen, (-s, mv. Gctzen) in. gerste
koek m. Geübt, (-er, -(e)st) bijv. en b. gcoe-
IimiiI. bedreven, knap, behendig, ervaren; •er Spieier, geoefend, knap; -er Schülze Soldat, geoefend; -er Wundarzt, ervaren, knap; in seinem Fache - sein. knap, be- kwaam; -heit v. geoefendheid, bedreven- beid, knapheid, behendigheid, bekwaam- hcid, ervarenheid v.; (van de vingers), vlugheid, geoefend beid v. Gourthcile, (-s) o., z. m. beoor-
deelen o.; it. gehekel, gevit, hekelen, vitten o. Geuse, (-n, mv. -«) m. (Gesch.)
(schimpnaam.diein 1566 aan de verbon- den Nederlaudsche edelen gegeven werd), geus m. Gevatter, (-s, mv. Gevatter) m„
-in, (-nen) v. gevader ra., peet, peet- oom m., peettante v. (tegenover de ouders van het ten doop gehouden kind); (ge- mcenz.) geestelijke ouders mv.; jem. zu • bitten, verzoeken om peter, meter te
zijn, tot peter, meter kiezen; stelten, een kind onder den doop houden; 2. vriend ui. Gevatter-bitter, (-ters, mv.
ter) m. die iem. verzoekt peetoom of
peettante te zijn; -brief m. brief m.,
waarin iem. tot peetoom of peettante
verzocht wordt.
Gevatterschaft, (-en) v. g«va-
derschap, peetschap o., geestelijke maag- schap of verwantschap v.; dies isl meine erste -, dit is de eerste maal dat ik peet- oom, peettante ben; 2. peetooms eu tan- tes, peter en meter. Gevatterschm us, {-es.my.-e)
in. doopmaal o. Goviittors-louto, mv. personen,
die peters en meters zijn; -maun ui., Z. Gevatter; stück o. doopgeschenk o., 2. petenstreck ui. Geviere, (s, mv. Geviere) o. vic-
rendeelen o.; 2. Z. Gevierle; (Bergw.) vierkante opening v. Geviert, bijv. en b. in vieren of in
vier deelen verdeeld; -e 7.ahl, vierhoekig getal o.; it. vierkant getal o., tweede macht v. van ecu getal, quadraat o.; (Slerrenk.) der -e Schein, stand in. van twee planeten, die 90 graden van elk. verwijderd zijn. Gevierte, (-s, mv. Gevierle) o. vier-
kant,quadraalo.,viKrhockm.;(Stcrrcnk.) stand in. van twee planeten, waarbij zij 90 graden van elk. verwijderd zijn; in\'s • bringen, in het vierkant, in hel qua-
draal brengen, met zich zelf vennenigvul- digen, tot de tweede macht verheffen; (Sp.) vierkaart, vierde v.; (Bockdr.) quadraat o. ter breedte van ten minste 3 of 4 ci,fers. Geviertel, (-s) o., z. m. viercn-
deelen, in vieren verdeden o. Goviert-elle, (-n) v. vierkante el
v.; -fusz m. vierkante voel. |
||||||||||||||||||
|
rad o.; it. drijven, drijfwerk o.; il. drijf-
wiel o.; (van een horloge), veer *.; it. machine v.; (lig.) - der menschlichen Thatigkett, drijven o., drijfveeren, be- weegredenen v. mv.; (van hel wer«ld- slelsel), hewegende kracht, beweging v. omloop m.; 3. (Ilcr.w., stut, steun, schoor in., kunstwerk o, Gotriobe-pfahl, (-pfahl(e)s,mi
•pfahle) in.steunpaalm.;scheibev.drijf- radscliijf ».; stock m. drijfradspil v. Getrieben, bijv. nw., Z. treiben.
Getriller, (s) o., z. m. lremblee-
ren, trillingen maken o.; (Mn/., roulade v., Z. Irillern. Getrinke, [•$) o., z. m. gedrink,
drinken o. Getrippel, (s) o„ z. m., Z. trip-
peln. Getrockne, (-s) o„ z.m.gedroog,
drogen o. Gotryddel, (s) o., z. m. getroe-
tel, troetelen o. Gotrödol, (s) o., z. m. gezammel,
aarzelen, weifelen o. in het nemen van een besluit, besluiteloosheid v. Getroffen, bijv. nw., Z. treffen.
Gotrompoto, (-s) JV, z. ra.trom-
petlen, op de trompet blazen o. Getröpfel, (-s) o„z. m., Z. trbpfeln.
GetrQSt, bijv. en b. moedig.gerust;
sprechen Sie - uut ihm, spreek gerust, zonder schroom met hem; -en Huthes sein, goeden moed hebben; -! nur -\', goeden moed!; ein -es Herz, gerust; •sterben, gerust, zonder vrees, zonder angst, gelaten; 2. nicht • sein, van zijn stuk zijn. Getrösten (sich), (getröstete, ge-
tröstet) wed. ww. sich einer Sache-,z\\ch getroosten, geduldig of met goed ver- trouwen afwachten; ich getroste mich seiner Hülfe, ik vertrouw, ik reken op &; it. Z. trosten. Getrgtze, (-s) o., z. m. gepoch,
pochen o. Gctrüniiner, [-s] o.,z. m. puin-
hoopen in. mv., puin o. Getrumpfe, (-s) o., z. m. troe-
ven, gelroef o. Getuche, (-s, mv. Ge(neAe)o.lin-
nenwaar v.,doek o. Getummel, (-s) o., z. m. aan-
houdende beweging v., gejaag, gewoel, haasten o. Gotümmol, (s) o., z. m. geraas,
leven o., oploop m., tumult o.; - der Stadt, beweging, drukte v., gewoel o.; (flg.) sich durrlt das - dringen, door de menigte heendringen. Getünke, (-i) o„ z.m. gewit, wit-
ten o. Gotunko, (-«) o., z. m. doopen,
tippen, gedoop, getip o. Getüpfe, (s) o.,z. m. met de punt
van iets aanraken, aantippen o. GetUpfel, (-s) o., z. m. stippelen
spikkelen, gestippel, gespikkcl o. Getlipfte, Getüpfelte, (-s, mv.
-n) o. spikkel, moesje, spikkeiwerk o.;j 2. (Schild , ürav.) spikkelen, spikkel werk o. |
||||||||||||||||||
|
8
|
||||||||||||||||||
|
wasje, vruclitje o., kleine vrucht v.
GrOWiichson, bijv. en b. berekend,
geschikt, mans genoeg, in staal, opge- wassen, Z. ivachsen. Gew&Chs-erde, v. teelaarde v.;
haus o. oranjerie v.; warmes —, broei- kasl v. Gew&chsig, bijv. nw. gewassen
hebbende, voortbrengende. Gewachs-kunde, v.kruidkunde,
botanie v.; -kundiger in. kruidkundige, plautcnkenner ui.; -laugensalz o. potasch v., loogzout o.; -lehre v. plantenleer, leer v. der planten of gewassen. Gew&chslein, o. (verkl.) Z. Ge-
wachschen. Gewachs-reioh,(-(e)s) o. pian-
tenrijk o.; II. bijv. nw. rijk in gewassen,
in voortbrengselen van het plantenrijk; sammler in. kruidlezer m.; sammlung v. verzameling v. van gewassen. Gewackel, (-s) o., z. m. wagge-
li-n, wankelen, gewaggel, gewankel o.; 2. geschud, herhaald schudden o. Gowijff, (-(e)s) o., z. m. (Jachtw.)
verdedigingsmiddelen o. mv., slaglan- li\'ii, klauwen in. mv. Gewahr, bijw.yem., e/M.\'. • teerden,
gewaar worden, bemerken, bespeuren, ontdekken, zien; den Feindol des Feindes • teerden, ontdekken; er wurde bald die List -, merken, bespeuren. Gowiihr, (-en) v. verzekering, ze-
kerheid, veiligheid v., waarborg m.; fiir jem.,ettv.\' leisten, borg blij ven, zich ver- autwoordelijk stellen, instaan, aanspra- kelijk zijn; die - eines Gutes of non etw. übernehmen,de verantwoordelijkheid voor & op zich nemen; der Verkaufer leistet die -, staat in, is aansprakelijk voor t; (Kechlspr.) die • leisten of angeloben, zich verbinden om & voort te zetten; (Bergw.) Z. schein; 2. «in Gut in seiner - haben, in het bezit zijn van, onder be- |
||||||||||||||||||
|
Gew. 517
|
|||||||||||||||||||||
|
Gew.
|
Gew.
|
||||||||||||||||||||
|
m. (Krijgsw.) Ober-, £ener«/-,kapitein-
|
|||||||||||||||||||||
|
rusting hebben; in seine - nehmen, onder
|
schrijden,overtreden;einerS/e//e-anfAun,
|
||||||||||||||||||||
|
zijne hoede v., onder zijn toezicht o
nemen. II. (-(e)s, mv. -e) o. grond ra., die is
afgestaan om er e. o. a. te vestigen. Gewahrbrief, (-(e)s, mv. -e) m(Rechtspr.) akte »., brief in. inhoudende
de afgifte of overgave in bezit van, cre- dielbrief in. Gowahron, (gewahrtc, geirahrl)
bedr. ww., Z. geuahr werden. Gewahren, {gewahrle, gewahrt)
bedr. en o. ww. (veroud.) etui. -, fiir ttw. -, instaan voor, borg blijven voor, zich aansprakelijk of verantwoordelijk stellen roer; jemn. seinen Schaden -, voor schade vrijwaren, de schade vergoeden; 2. eine lliilr, cin Gesuch -, toeslaan, inwilligen; 3.A\'u/.en, Vortheil-,aanbrengen; Vergnü- gcn -, verschaffen, geven; II. o. ww.jem - Jassen, laten begaan, niet hinderen, niet beletten. Gewahrer, (-rers, mv. -rer) m.
(Rechtspr.J borg, waarborg m. Gewahr-gebühr, (-en) v.,
"groschon, m. (Uergw.) loon o.voor het bewijs van aandeel in eene mijnont- ginning. Gewahr-leister, -leistorin,
borg m. en v., hij of zij, die borg blijft; 2. waarborg m.; -leislnng v. waarborg m., zekerheid v. Gewahrsam, (-(e)s, mv. -e) m.
«n o., Gewahrsame, (-«) v. (Rechts- w.) etw. in seine(n) -(e) nehmen, onder lijne hoede nemen; 2. in sichere(n) -(e) bringen, in verzekerde bewaring, in vei- lifheid v. brengen. Gewahrschaft, v., Z. Gewahr.
Gewahrscb aftssioherheit,».
zekerheid, veiligheid, bewaring v.; it. veiligheid v., waarborg m. Gewahrschein, (•(«)*, mv..«)
m. schriftelijk bewijs o.; -(s)mann m., Z. -leister. Gewahrung, v. voldoening, vcr-
•ulling v., toestaan o.; eincr Hitte - lci- *\'e», voldoen, toestaan, inwilligen. Gewahrzeit, v. (Bergw.) bczittijd,
Hl\'1 ui. van het in bezit nemen. Gewalde, (-j) o., z. m. bosschen,
"ouden o. mv. Gewaldrecht, {-{c)s, mv. -e) o.
"oschrecht o.
Gewalke, (•*) o„ z. m. walken,
vollen, gewalk o. Gewalle, (-s) o., z. m. gewei, wel-
ien, opwellen o. Gewalt, (-en) v. geweld o., hevig.
"•ld, onstuimigheid v., dwang m.; - des \'jassers, geweld, kracht v.; mit -, met Wweld, met dwang; it. met kracht; -brau- (hen, geweld gebruiken; jemn. - anthun, geweld aandoen, gewelddadigheid ple- Seij jegens; der - weichen, voor het ge- y • ^e 6r°olere macht v. wijken; einem wdchen - anthun. et-n meisje schenden, ""e eer rooven; sich - anthun, zich ge- Weld aandoen, zich zelven dwang opleg- *e»; il. sich selbsl - sm/bu«, zich te kort Uo*n, een zelfmoord begaan; einem Ge- |
een zin verdraaien; mir geschieht -, men
pleegt geweld jegens mij; -schreien, hulp roepen ; (Rechtspr.) weerspannigheid , weerbarstigheid,ongehoorzaamhetd,con- lumacie v.; 2. geweld o., groote kracht v.; eine Thüre mit - erbrechen, öffnen gcweld;mi7 aller - schreien, uit alle macht; (fig.) mit aller -, met alle geweld, vol- strekt, onwillekeurig, het koste wat het wil; (lig.) er hat eine - Geld 4". hij is schatrijk, heeft eene massa gelds, 3. macht v., gezag o.; nnumschrdnkle -, gezag; das steht nicht in sein r -, dat staat niet in zijne macht, dat mag, kan hij niet; jemn. • zu ttw. ertheilen, de macht geven, iem. machtigen, volmachtgeven; it. macht v., gecstelijk(en) invloed m., gezag o.; - lifter ettc. haben, macht, gezag hebben: it. invloed hebben, vermogen; die - der Musik, het vermogen o. &;ein Land un Ier seine - bringen, onder zijne macht bren- gen,bemachtigen,onderwerpen;rfie Zunge, eine Sprachein seiner - haben, zijne tong eene taal machtig zijn, meester zijn van; i gezag o., overheid v., overheidspersonen m. mv.; die bürgerliche -, overheid; je setzgebende-. wetgevende macht, het wet\' gevend lichaam o.; die drei -en im Staat. de drie machten v. mv., standen m. mv.; die himmlischen, hhllischcn -en, machten v. mv. Gcw»lt-amt, (-am/(e)j,mv. -am-
ler) o. ambt o., waaraan groote macht, veel gezag verbonden is; -anmaszung v. overweldiging v.; -brief m. volmacht v., machtbrief m.; -durst m. zucht v. noar macht; -führer m., Z. -haber, -geber m. lastgever m.; —in v. lastgeefster v.; •ge- richt o. gerecht o. voor aangedane ge- welddadigheid; -haber m., —in v. macht- hebhende, gelastigde m. en v.; (fig.) machthebhende,dictator m.;it.Z. Bevoll m/tchligter; -handlung v. gewelddadig- heid, geweldenarij v.; -Aerr m. rechter in. in zaken betreffende gewelddadighc den; 2. geweldenaar,overweldiger,dwin- geland, tiran, despoot m.; ö. (Rechtsw.) Z. -geber; -herrisch bijv. en b. despotiek, gewelddadig; •herrschafl v. despotisme o., dwingelandij, overweldiging, tirannie v.; -herrscher m., Z. -herr (2.). Gewaltig, (-er, -st) bijv. enb. gc-
wcldig, krachtig,sterk; - schreien,gewei- dig, verschrikkelijk; (fig.) -er Liirm, Slurm, verschrikkelijk, verbazend, ont- zeltend, hevig; -e Hilze, verschrikkelijk; • böse, geweldig, uitermate, uiterst; er betriigt sich -, hij bedriegt zich zeer; - rcich, verbazend, onlzeltend, geweldig; sich ein -es Ansehen geben, een groot air aannemen; das ist eine -e Sache, eine -e Dummhett,Aal is eene groote zaak, groote domheid; 2. machtig; die -en der Erde, de machtigen, de aanzienlijken. Ge Wijl tigen, {gewa It igte,gewü It igt)
bedr. ww. bemachtigen, meesterworden; (Bergw.) das Wasser -, meester worden, beteugelen; alle Herggebiude -, weder openen; 2. - of gewaltigen, Z. bevoll- mdchligen. |
generaal-geweldiger, prevoost-generaal
m.: 2. Z. Schar (richter. Gewaltiglich, bijv. uw., Z. ge-
wollig. Gewaltigung, v., Z. gewaltigen;
•skoslen mv. (Bergw.) kosten m. mv. voor het beteugelen van het water. Gewalt-lüstern, bijv. nw. he-
geerig, verlangend naar macht, heersch-
zuchtig; -lüslernheit v. begeerigheid ».. verlangen o. naar macht, eerzucht, heerschzucht v.; -rauft in. overweldiging, overmeestering, bemachtiging v.;-raufter m. overweldiger, geweldenaar m.; -rich~ ter m. rechter in. in zaken betreffende gewelddadigheden. Gewaltsam, (-er, -sl) bijv. en b,
gewelddadig, geweldig,met geweld;» Aan- deln, auf eine -e Art verfahren,e,evn\\AAa- :lig te werk gaan; die sten Uittel amcen- den, de gewelddadigste middelen aan wcn- den;•kcitJ. gewelddadigheid,onstuimig* heid, hevigheid ?., geweld o.;—env.mv. geweldenarijen v. mv. Gewalt-schritt, -streich,
(•(«)*, mv. -e) m. gewelddadige slap m„ handelwijze »., stout stuk o.; sucht v. on- matige eerzucht.heerschzucht v.; süchtig bijv. nw. heerschzuchtig; -thiter, -lhite- rin, geweldenaar in., geweldenaarster v.; •thétig bijv. en b., Z. -sam;—er Mensch, geweldenaar m.; —es Verfahren, geweld- dadigheid, geweldenarij v,; —es Beneh- men, onrechtmatig, onbillijk; —handeln, Z. -sam; —e Verhaftung, gewelddadig, onrechtmatig; -thaligkeit v. geweldadig- heid, onrechtmatigheid v.; -lrager m, zaakgelastigde, gevolmachtigde ui.; -zcl- tel m., Z. -bric[; -zug m. overhaaste marsch, overijlde tocht in. Gewijlzo, (-s) o., z. in. gewals,
walsen o. Gewalzo, (-j, mv. Geualze) o. ge-
wentel, wentelen o.; it. wentelend voor- werp o. Gewand, (•(<)«, mv. Gewdnder) o.
voor kleederen), stof v., laken o.; it. leed, gewaad o., kleeding ».; (Schild.) raperie v.; die Gewdnder gut darstellen, ene schilderij goed drapeeren; 2.(Wijng.) fleidingssloot v. Gewand-bereiter, (-ters, mv.
ter) m. wolkaarder m.; •darstellung, malerei, -:eichnung\\. (Schild.) draperie, oorstelling v. van de kleeding & der ge- childerde figuren. Gewande, (-s, mv. Gewande) o.
Bonwk.) herstelling v. van een muur oor het diep inbrengen van andere lcencn. GewaOden, (gewandele, gewande!)
edr. ww. (Schild.) eine Figur -, drapee- en, de kleeding voorstellen van. Gewanden, (-.«) o.,z.m. zwerven,
onddwalen, ronddolen o. Gewand-fall, (-falles,mv.-fallc)
. (I.eenw.) geval o., waarbij de land- cer des overledenen diens beste kleed rft; -hindler m., Z. Tuchhandler; -haus . lakenwinkel in., lakenmagazijn ».;•/».« |
|||||||||||||||||||
|
s".e . anthun, eene wet schenden,over-
|
Gewaltiger, (-liyers, mv. -/ioer) | bijv. en h. ongekleed; -macher m., Z.
|
||||||||||||||||||||
|
518 Gew. Gew. Gew
|
||||||||
|
Tuchmacher; -maler m. draperieschilder
m.; •materie v. drapeeren o.; -rechl o. rechl o. om de kleederen te erven van den overleden leenman; schneider m. (I\'rov.) Z. Tuchhdndler; schuilt m. Ia- kenhandel, verkoop m. van laken bij de el. Gewandstein, (-(e)s, mv.-e) m.,
Z. Gewande. Gewandsweise, liijv. nw. (ge-
meenz.) kwansuis, In schijn, naar het schijnt of voorkomt; it. voor den vorm. Gew&ndt, {-er, -(e)sl) bijv. en b.
behendig, ving, Z. geschmeidig; -er Ar- beilcr, knap, ervaren, handig; —er Ver- stand, gezond; -e Schreibart, gemakke- lijk; -es l\'ferd, vlug. behendig. Gewandtheil, (•(«)*• mv. •\') m-.
Z. Gewaiidfall.
Gewandtheit, r. behendigheid,
vlugheid, handigheid v.; it. bekwaam» heid, knapheid v.; (van den stijl), gc- makkclijkheid v.; - im Umgange, ge- inak o., losheid v. Gowar.dung, v., Z. gewonden; 2.
kunst v. om de figuren te drapeeren. Gewanke, (-.«) o., z. m. gewan-
kel, wankelen, wiggelen o. Gewante, (s) o., z. m., Z. Ge-
wende. Gewanten, (geivantete, gewantet)
Z. gewonden. Gewarme, (s) o., z. m. gewarm,
warmen o. Gewarne, (s) o., z. m. \\vaarschu-
wing v.; it. waarschuwen o. Gewarte, (s) o., z. m. gewacht,
wachten o. Gewartcn, \', dartele, gewartet)
bedr. ww., m. /(., Z. erwarten; 2.o.ww., m. h. waarnemen, iema. plaats vervangen. Gcwiirtig, bijw. nw. wachtende op,
verwachtende; jem. of einer Saclie -, L. geaarten. Gewartigen, (gewartigtc, gewnr-
ligl) o. ww., m. h. wachten. Gewasch, (-cs, inv. -e) o. gewasch,
wasschen o.; (lig.) gebabbel, geklets, ge- praat, gesnap, gewauwel o. Gewascho, (-s) o., z.m. gewasch,
wasschen o. Gew&schig, [•er, si) bijv. n b..
Z. geschudtzig. GeWÖSSer, (-s, mv. Gcwdsser) o.
wateren o. mv., water o., golven, baren v. inv.; (van een land), wateren, rivieren en meren. Gew&sser-beschreiber, (-bers,
mv. -ber) in. waterlicschrijver m.; -be- schreibung v. waterbeschrijviiig v.; • kunde v. walerkunde ».; \'kundiger ni. water- kenner m. Gewatschel, (-s) o., z.m.gewag
gel. waggelen o. Gewfibe, (-s, mv.o"ettefo;)o.«even,
gewcef o.; durchsichtiges -, doorschij uend, los weefsel; - der Adern,eines Mat les, weefsel o., aderen v. mv.; 2. weefsel, vlechtwerk o.; (Onllk.) zellichtes -, cel weefsel o.; (lig.) ein- ton Lügen, aaneen- schakeling, opeenstapeling v. Gewebe-ühnlich, -artig.bg*
|
||||||||
|
nw. weefsclachtig; -baum m. spanboom,
weversboom m. Gew@hr, (•(«)*)• mv- •«) °- (J»cht-
w.) (van het wilde zwijn), slagtanden in. mv., verdedigingswerktiiigcn o. mv.; it. wildopjager, drijver m.; 2. geweer, wapen, verdedigingswapen o.; mit • ver- selten, wapenen; jemn. das - entnehmen, het geweer o.&; (Krijgsw.) geweer, mns- ket, roer, vuurrocr o.; in\'s-tieten,onder de wapens komen; im -e, unter dem -e slehcn, onder de wapens slaan, in dienst staan; das-strecken, het geweer, de wa- pens neerleggen, zich overgeven; in\'s • rufen, onder de wapens roepen. Gewehr-bude, (-n) v. gewecr-
(makers)winkcl m.; -[abrik v. geweer- fabriek v.; -[euer o. geweervuur o.; gallerie v., Z. saai; -gerecht bijv. en b. —er Jager, met het geweer wetende om te gaan; -hammer m. geweerhamer m.; Iiandler m. geweerhandelaar, handelaar, koopman in. in geweren; -kammcr v. ge- weerkamer v., Z. saai; -kisle v. gewe- renkast, gewerenkist v.; -krcuz o. ge- weerkruis o.; -magazin o. geweermaga- zijn o., geweerwinkel m.; -mantet in. (Krijgsw.) gcweeiinaiitel m.; -manufak- tur v., Z. -fabrik; -mücke v. geweer- mik in , mikijzer, mikpunt o.; -probe v. geweerprocf v., prolieeren o. der geweren; pyramide v. geweerpiraii.ide v.; -riicken in. gewcerschraag v.; -saal m. geweer- kamer, geweerzaal, wapenkamer v.; it. wapeiimagazijn, arsenaal o.; same v., Z. Gewalirsame; schloss o. gewcerslot o.; sihmicd m. geweermaker, wapensmid m.; schmiede v. geweermakcrij v.; schrank in. geweerkast v., gewcerrek o.; - tragen o. dragen o. van bet geweer (eene straf). Geweidicht, (•(«)«, mv. -e) o.
van het hert), gewei o., horens m. mv.; das - abwerfen, het gewei verliezen; 2. rijswaard m. Geweiger, (s) o., z. m. geweigcr,
weigeren o. Geweih, (-(c)s, mv. -e) o., Z.
Geweidicht (1). Geweile, (-s) o., z. m. loeven,wij-
len, verwijlen o. Geweise, (s) o., z. m.gcwijs,wij-
zeii, aanduiden o. met den vinger. Geweisze, (•») o., i. ra. gewit,
witten o. Geweile, (-s) o., z. m. doen gol-
veu, wellen, gegolf o. Gewende, (-s) o., z. m. gedraai,
draaien o.; (Landb.) wending v., keer m.; dn - machen, keer in.; 2. morgen o lands, vierkante roede v.; 3. wat gewon* den is of wordt; cin - Schnallen, ge- draaide lok. krul v.; ein • I\'ferde, Och- sen, span o.; (Jachtw.) de met het gewei afgestooten takken m. mv. Gewgndig, (-er, si) bn>. en b
behendig,vlag,handig, knap; (gemeeoz.] levendig, vroolijk; -keil v. behendigheid, vlugheid, handigheid, knapheid, leven digbeid, vroolpheid, opgeruimdheid v. Gewerbe, (-«, mv. Gewerbe) o.
werven o.; 2. draaien, gedraai o.; (Onllk.) |
gewricht o., wervelbeenderen o. mv.; 3.
boodschap v., Z. Auftrag, Geschift; i. beroep, bedrijf, ambacht o., hanteering, nering v.; wal treibt er für ei» •?, «at doel bij van zijn beroep, welk beroep oefent hij uit?; sich ein • mit etw., au.s etw. machen, ergens een beroep, eene broodwinning van maken; ein - mit etw. treiben, ergens in handelen; 5. (verzam.) handel m. en nqverheid v., verkeer, ver- tier o.; das - liegt darnieder, handel en nijverheid kwijnen. Gewerbe-ausstellung, (-en) v. tentoonstelling v. van nijverheid; -bein
o. wervelbeen o.; •freiheil v. vrijheid v. om een beroep uit te oefenen, vrijheid v. van nijverheid; -gcld o., schoss, steuer v. belasting v. op de beroepen, patent- belasting v.; -haus o., Z. Gewerkhaus; •recht o. recht o. om ecu beroep uit Ie oefenen. Gewerber, (-bers, mv. -ber) m.
beroepsman, ambachtsman, iiijverheids- iiian, werkbaas in. Gewerb-flei8Z, (-es) m. nijver-
heid v.; — des Ackerbaues, des Handels, der Fabriken, landbouw-, baudels-, fa- briek-nijverheid v.; -flcis:ig bijv. nw. nijver, ijverig, werkzaam, arbeidzaam; •führend bijv. nw. een beroep uilocfe- nende; -hafl bijv. nw. een beroep uil- oefenend, voordeelig; -haus o. fabriek v„ Z. Gewerkhaus; -kunde v. technologie, bedrijfskunde, bedrijfsleer v.; -kundig bijv. en b. bedrijfskundig, technologisch; •kundiger m. bedrijfskundige, tecbno- loog m. Gew@rb-lich, bijv. nw. van de
beroepen, bedrijven, van den handel, het beroep of ambacht betreffende; -los bijv. en h. ncringloos, zonder beroep of bedrijf; losigkeit v. ncringloosheid v.;-rccA( o., Z. Gewerbcrecht;-reicltbi}V. eu b.nering- rijk, rijk inberoepen, bedrijven,bedrijvig. Gewerbsam, {-er, -tt) bijv. en
b. nijver, werkzaam, vlijtig; -er Ort, nij— ver, plaats waar veel nijverheid bestaai, veel handel en vertier is; -keit v. nijver- beid v. Gewerbsarm, bijv. uw. arm aan
nijverheid, weinig vertier hebbende; -cs Land, stil, iloodscb. Gewerb-schein, (•(«)», mv.-e)
in. vcrguiiniiigsbrief m. ter uitoefening van een beroep, patent o.; schule v. school voor de nijverheid, ambachls- school, induslrieschool v. Gewerbs-lehre, v., z. Gewerb-
kunde; •maan in. nijverheidsman, he- drijfsmau, industrieel, handwerksman m. Gewerb-stadt, {stadie) v. fa-
briekstad v.; stand m. stand in. der handwerkslieden, staal m. der fabrieken, hnudwerksstand m.; -steuer v., Z. Ge- ieer6i/eM;-s^o//\'m.slofo.benoodigdv.tot de werkzaamheden van een beroep; -lreibend bijv. nw., Z. -fi\'ihrend;•veteno. berocps- wezen, fabrickwezen o., nijverheid, in- dustrie v. Gewerbs-wissenschaft, (-en)
v., Z. Gewerbkunde; -zweigm. tak m.van nijverheid. |
|||||||
|
Gew. Gcw. Gew. 519
|
||||||||||||||||
|
cene klok), gewicht o.; (van eene deur),
tegenwicht o. Gewichtig, (-cr, -st) bijv. en b.
•e Dukaten, de volle zwaarte hebbende; •e Waarc, wichtig, zwaar, veel wegende (lig.) gewichtig, belangrijk, ernstig, in- vloedrijk; -es Wort, gewichtig, belang- rijk, veclbcleekenend; -keit v. wichtig- heid v., gewicht o., zwaarte v.; (fig.) gewicht o., gewichtigheid, waarde, ver- dienste v., Z. Gewicht (fig.). Gewicht-kunst, v. weegkunst,
wcegkunde, slalica ».; -los bijv. nw. licht, niet zwaar; (fig.) onbeduidend,on- belangrijk, niets heteekenend; -losigkcil v. lichtheid v., licht zijn o.; (fig.) onbe- dnidendheiil, onbelangrijkheid v„gebrek o. aan waarde, aan verdienste; (van een bewijsgrond), zwakheid v.; -macher m. gewichtenmaker, balansmaker m. Gewichts-abgang, (-(e)s) m.,
z. m. gewichtsverlies, inwegen o.; -ab- nahmc v. vermindering v. van gewicht, gcwichtsslijting v.; •ausschlagm.doorslag m., overwicht o. Gewichtschnur, {scimüre) v.
(van cene klok), ketting in., koord o. waaraan de gewichten hangen. Gewichts-lehre, v., z. -kunst,
•mangel m. gebrek o. aan, te kort o. in hel gewicht; -nole, specification v. op- gave v. van hel gewicht. Gewicht-stange, (-n) ». (van
koordedansers), tegenwicht o.,balanceer- slok m.; stein va. weegsleen m.,steencn gewichl o.; -lrager m. (Sm.)blaasbalgs- hefboom m.; -voll bijv. en b. het volle gewicht hebbende, zwaar; (fig.) belang- rijk, gewichtig, erustig; \'Wissenschaft v„ Z. -kunst; •teicheno. (Muntw.) gewichts- leeken o., stempel m. op zilver, gewichts- stcmpvl m. Gewickel, (-«) o., z. m. gewikkel,
wikkelen o. Gewiege, (-«) o., z. va. gewieg,
wiegen o. Gewiegt, bijv. nw. ervaren, bedre-
vcn, knap; il. /.. teiegen. Gewierig, bijv. en b. (vcroud.)
gewenschl, naar wensch. Gewild, (-(e)s)o.,z. m. wild, stuk
o. wild. Gewill(e)t, gewilligt, bijv. nw.
(onb.) willens, geneigd, voornemens; - sein. geneigd, voornemens, vau plan zijn, hel voornemen hebben; isl er - es zu thun\'f, is hij geneigd, vau plan het te doen? Gewimmel, (-«) o., z. m. gewe-
mel, gewoel, wemelen, heen en weder huipcn o.; 2. menigte v„ gewoel o. Gewimmer, (-s) o., z. m. gekerm,
|
en venster-banden), hengsel o.; il. ver-
binding v., gewricht o.; (fig.) doolhof o. Gowinde-bohrer, (-rm, mv.
-rer) m. groote boor, draadboor v.;-eisen o., Z. Mühleisen; -fenster o. draairaam o. Gewindsel, (-s) o., z. m. in de
windsels doen. Gewillke, (-s) o„ z. m. gewenk,
wenken o. Gewinn, (-(e)s, mv. -e) m. win-
nen, gewin o.; 2.gewonnenc, verkregene, verworvene o., winst, opbrengstv.,voor- deel o.; »ur auf-schen. slechts naar winst zien; einen kleinen - machen, een winstje maken; - bringen, voordeel aanbrengen; (Bergw.) - an Kupfcr dj", opbrengst t. van; um des -es von einigen Gulden wiirdc er, om & te verdienen; auf gcmeinschaft- lichen • und Verlust, op gemeenschappe- lijke risico, legen gelijk aandeel in winsl en verlies; 3. (Sp.) winst v., gewonnene o.; mil seinem -e spiclen, spelen met hetgeen gewonnen is; mil seinem -e fort- gehen, met de winst wcgloopen; 4. prijs in., premie v. Gewinnantheil, (-(e)s, mv. -e)
in. aandeel in. deel o. van de winst. Gewinnbar, bijv. nw. winbaar.
Gewinn-begierde, v.,z. sucht;
•bringend bijv. nw. winstgevend, voor- declig. Gewinnen, (geuann, geuonnen)
I edr. ww. bereiken, komen aan,geraken lol: das Vfer durch Schuimmen -, al zwemmende & bereiken; 2. verwerven, verkrijgen, verdienen, erlangen; seinen Vntcrhalt -, verdienen\', viel Obst -, krij- gen, inoosten. inzamelen; (Bergw.) Erz -, krijgen; Metall aus Erzen -, krijgen, halen, trekken; eine Sladt -, overwin- nen, zich meester maken van, bemach- tigen; die Oberhand -, krijgen: eine Schlacht -, winnen, de overwinning be- halcn in; (fig.) jem. -, sein Herz -, ge- winnen; e(ie. über jem. -, de overhand behalen op, hel afwinnen van; jem. Heb -, iem. liefkrijgen, liefde opvatten voor, genegen worden; Knospen -, knoppen krijgen, uil botten; Aehren -, schieten; Augen -, (van hoornen), uitbotten; Ge- schmack an etw. -, smaak krijgen in; einen gulen Ausgang -, goed ailoopen, wel slagen; ein andcres Ansehcn -, er anders beginnen uit te zien; das Ansehen - als ob $; schijnen, hel aanzien krijgen van;das Meisterreeht -, bekomen, krijgen; jem zum Gevatter -, iem. overhalen om peeloom te zijn; II. o. ww., m. h. winnen, verdienen, voordeel hebben, pro- fileeren; an etw. -, winst behalen hij, winnen op,profiteeren aan,voordeel trek- |
|||||||||||||||
|
Gewerb-th\'atig, bijv. nw. nijver,
ijverig, werkzaam; -lhdligkeil v. nijver- lieid v.; -treibctid bijv. nw.,Z. -führend die —en Classen, de nijvere klassen v. vui.,handwcrkssland m.; -vere:n m.han- ilelsvereeniging v.; 2. ambachtsvereeni- ginp v. Gewerf, (-(e)s, mv. -e) o. (Jachtw.)
1. GeuüH\'. Gewerfe, (-s) o., z. m. werpen o.
Gewerk, (-en, mv. -en) m. wer
ker, werkman m.; (Bergw.) mijnwerker in.; il. deelgenoot, acliehnuilcr ni. in eene mijn; II. (-(e)s, mv. -e) o. werk o.; (van eeu molen), gangwerk o.;2.fabriek, inanufacliiur v.; 5. gilde o., ambac hls verecniging, werkvereeniging v., Z. Ge- rerkschofl. Gewerken-dien?r, (-n*r«, mv.
•ner) in. (Ilergw.) mijnwerker, arbeider
ni. voor een dcelgenoilschap; -kux m. aandeel o. in eenc mijri; -prvbirer in. be- pmevcr in. van bet erts; schicht v. (Bergw.) arbeid at., laak v., werk o., eens mijnwerkers; -tag m. vergadering v. van eenc arbeidersvereeniging, van een gilde; il. (Ilergw.) vergadering v. ilcr aandeelhouders i:i eene mijn. Gewerker, (-Jwt, mv. -kcr) m.
fabriekarbeider in.; il. fabrikant m.
Gewerl:-Il\'.ras, {-hausel, mv.
•hamer) o. fabriek v., manufactuur v., werkhuis o., uijverheidsinrichting v.; •hnlz o. werkhout, timmerhout o. Gewerklich, bijv. en b. wat lol
een beroep, eene fabriek & behoort, Z. geirerksnmszig. GewerkSChaft,v.(verz.im.) deel-
hebbers, acliebouders in. mv. in eenc uiiju. Gewerks-herr, (-n, mv. -cn) m.
fabrikant ra., hoofd o. van eenc inrich* lnig van nijveriieid, raanufacluricr m.: •mistig bijv. en b. fabriekmatig, als in fabrieken; —e Arbeit, fabriekwerk o„ fabriekarbeid in.; stad! v. fabriekstad v. Gewette, (-s) o., z. ra. wedden,
gewed o. Gewetze, (-s) o.,z. n. gewet, «et-
ten o. Gewiohse, (•») o., i. in. smeren,
gesmeer o. Gawjcht, (-(e)s. mv. -e) o. ge-
wicht o., zwaarte ».; - of das - halten, zijn gewicht houden, de volle zwaarte] hebben; voll, gut - geben, goed gewicht teven, ruim wegen; es hall au - einen Kent ner, hel weegt een centenaar; sehr \'"\'»\' - [allen, zwaar zijn, veel wegen, ge- wicht hebben; ein - von 100 I\'fund, een gewicht o. van 100 pond, ecu honderd* ponder dj.; nacli dm -e Itaufcn, bij h i gewicht; schwer -, groot gewicht; ieicht \'i klein gewicht; (fig.) gewicht, belang "•. belangrijkheid »., invloed ra..aanzien "•; eine Suche, ein ilann ion -, man & \'»n gewicht; ein - auf clw. legen, be- laog stellen ui, gewicht bechteu aan; it. aandringen op, slaan op; Worle olme -, zonder gewichl, belang; das - in der Sclireibarl, kracht v., krachtige o.; 2. ge- "ichl, stuk o. gewicht; (Uurw.) (vau |
||||||||||||||||
|
61
|
||||||||||||||||
|
ken van; von jemn. tm Spiele -, winnen;
er wild dadurch sehr -, bij zal er veel bij winnen, veel voordeel mede behalen; das •de Loos, hel lot, waarop de prijs valt; (fig.) geuonnen Spiel haben, gewonnen spel hebben, zeker zijn van zijne zaak; \\jemn. geuonnen Spiel geben, gewonnen spel geven, gelijk geven; 2. (z. voorw.) iu zijn voordeel veranderen; it. vermeer- deren, winnen in; an Deullichkeit-, win- nen in; meine Freude geuinnt dadurch |
||||||||||||||||
|
geklaag, kermen, klagen o., kla
|
�435
|
agtonen
|
||||||||||||||
|
ui. mv.
Gewinde, (-s) o., z. m. winden,
gewiiid, draaien, gedreai o.; 2. kluwen, klosjc, gestrengd, windsel o.; (van bloe men), kroon, guirlande v.; (aan een de gengevcsl), greep m.; (van cene schroef), draad ra.; - am Steuerruder, roerhaak, vingerling in.; (aan doozen &), scharnier o.; (aan de masten), raars ».; (aan deur- |
||||||||||||||||
|
Gew.
|
|||||||||||||
|
520 Gew.
|
Gew.
|
||||||||||||
|
dal vermeerdert &; bei jemn. -, in de
gunst komen van, zich de gunst verze- keren van. Gewinnet", (-mrs, mv. -ner) m.,
-in, (-nen) v. (in het spel), winner m., winster v., winnende partij v.; it. o«er- minnaai m ; it. lot, briefje o., waarop de prijs valt, winnende nommer o. Gewinn-gieiig, (-er, -st) bijv.
en b. wiuzuchtig, begcerig naar winst of voordeel; -haken ra. (Ilergw.) haak m. om de boor uit het gat te halen; -karlt v. winnende kaart, kaart v„ waarmede men wint; •loos o. lol o., waarop de prijs valt, winnende lot of nommer o.; -los bijv. nw. zonder winst, zonder voordeel; -luJ v. winzucht, zucht v. naar winst, b»- geerte v., verlangen o. naar winst; -rech- nung v. win>t- en verliesrekening v.; -reich bijv. nw. groole winst gevende, rijk aan winst, winstgevend, voordeclig, veel winst & opleverende. Gewinnat, (-es, mv. -e) o., Z.
Gewinn (3). Gewinn-sucht, v. zucht, be-
geerte v., verlangen o. naar winst &; •siichtig bijv. nw. winzuebtig, begeerig naar winst, baatzuchtig, inhalig; —keil v., Z. siicht; -lheil m. (Hand.) aandeel o. in de winst; it. dividend o.; — und Verlustconto o. winsl- en vcrliesreke- mng v.; -ro//bijv.en b. voordeelig, winst- gevend. Gewinnung, v,, Z. gewinnen; it.
(van wiji.), opbrengst v., oogst m.; (Delfst.) opbrengst v., het opgedolven erts o.; (Scheik.) verkregene o. Gewinsel, (-s) o„ z. m., Z. Ge-
trimmer. Gewinst, (>es, mv, -e) m. winst
\\., voordeel o.; il. prijs m. Gewippe, (*s) o., z. m. gewip,
wippen o. Gewirbel, (-s) o., z. m. (van de
Irom), geroffel, roffelen o.; (van leeuwe- rikken), gezang o. Gewirk, (-(e)s, mv. -e) o. werk,
weven, geweef o.; 2. weefsel o.; 3. (van bijen), honigraten v. mv., Z. Gewebe. Gewirr, {-{e)s, mv. -e) o. gewar,
verwarren o.; 2. harrewarrerij, mengel- moes, wanorde, onorde v., chaos m.; (van een slot), werk o. Gcwischo, (-s) o., z. m. gewisch,
geveeg, wisschen, vegen o. Gewisper, (-s) o., z. m. gefluister,
Duisteren o. Gewiss, (-it, -est) bijv. en b. vast,
zeker, niet wankelend, stevig; einc -e Hand haben, eene vaste, onveranderlijke hand hebben; (Schild.) -er Pinsel, vast, Hink, ferm; - schieszen, zeker, vast,juist; ffig.) das ist iIdii -, dat is hem toever» trouwd; (gemcenz.) Sie sindmir-genug, ik verlaat mij geheel np u; il. ik zal mij aan u houden; wenn er Alles verloren hal, ist ihm sein Hans - genug, houdt ofliccft liij zynhuisnogover; 2. (van inkomsten), vast, zeker, bepaald; kein -et Brod haben, geen vast inkomen hebben; (van de woon- plaats), vast, onveranderlijk, beslendig; sein Gewiss»! haben, een geregeld, vast |
|||||||||||||
|
inkomen hebben; it. een bepaald trakte-
mcnl hebben; um ein Geuisses eins wer- den, zich omtrent een bepaalden prys verslaan, het eens worden over; 3.zeker, vast, gewis, stellig, bepaald, onlwijfel- baar, positief, authentiek; -g/au6ew, vast; (van de hoop), vast, stellig, onwankel- baar; ciner Sache - sein, zeker overtuigd; seiner Sache - sein, zeker van zijne zaak zijn, overtuigd zijn van te zullen slagen; -e Veberzeugung, zeker, bepaald, vast, geheel; man ueisz noch nichls Geuisses, men weet nog niets met zekerheid, heelt aog geene zekerheid; so viel ist -, dass d/-, zooveel is zeker, bepaald, zooveel of dit slaat vast, dal &;jem. - machen, ge- rnslstellen, verzekeren, iems. twijfel weg- nemen, opheffen; 4. zeker, onbepaald, algemeen, onbeschrijfelijk, niet juist aan te wijzen; sic hal ein -es Etuas, das $•, zij heeft een zeker iets, ik weel niet wat &; ich [ühle ein -es Missbehagen, zeker; ein -cs Vorgefuhl, zeker, onbestemd; ein •er Graf, einc -e Dame, een zekere graaf, eene zekere dame, onbekend, vreemd; ein -cr Hensch redcle mich geslern an, een zeker iemand, een onbekend per- soon; ll.bijw. zeker, bepaald,stellig, vast, ongetwijfeld: er kommt -, hij komt be- paald, stellig, vut; glaubcn Sie es ? ja •\'., ja zeker, stellig!; ganz -, volstrekt, zon- der fout, bepaald zeker; il. vermoedelijk, waarschijnlijk; Sie wolllen uns - übcrra- scben, waarschijnlijk, zeker; Sie wollen - einc Iteise machen?, gij wilt zonder twijfel eene reis doen. Gewissen, (-s, mv. Gewissen) o.
geweten, gemoed, gewisse o., conscicn- tie, inwendige kennis v., inwendig ge- voel o.; ich (rage Sie auf Ihr -, op uw- geweten af; mit gutem -, met een goed, gerust geweien; shalber zu elw. vcrbun- ien sein, gewelcnshalve, volgens zijn ge- weten &; ein gutes, reines - haben, goed, gerust, zuiver geweten hebben, zich niets te verwijten hebben; ein Verbrechcn auf sein - laden, zijn geweten belasten, be- zwaren niet; das - einschlafern, zijn ge- weten in slaap wiegen; wider besser Wis- senund -,tegen beter weten;ttufmtin-l, bij mijn geweten, op mijne eer!; daslauft gegen mein -, dat strijdt tegen mijn ge- welen; 2. gewetenszaak, bedenkclijkheid v.; sich ein - aus elw. machen, tol eene gewetenszaak maken. Gewjssenhaft, (-er, -(e)st) bijv.
en b. nauwgezet van geweten,teeder, ge- moedelijk, eerlijk: einen Vcrtrag - hallen, nauwkeurig, nauwgezet, in alle opzichten. Gewissenhaftig, (-er,-st) bijw.,
Z. gewissenhafl; •keil v. nauwgezetheid, gemoedelijkheid, eerlijkheid, oprecht- hcid v. Govvissen-los, bijv. en b. gewe-
lenloos, oneerlijk, onoprecht, onkicsch; ein —es lietragen, gewetenloos, oneer- lijk, schurkachtig; er handelt auf eine —e Art, laag: er ist — genug um d/\\ hij is gewetenloos, I: ag genoeg &; -losigkeil v. gewetenloosheid, laagheid, onkiesch- heid v. Gewissens-angst, (-«naste) v.
|
|||||||||||||
|
gewctensangst in., gewetenswroeging v.;
•biss m. knaging, wroeging v. van het geweien,zelfverwijt o.; -[all m.,-fragei. gewetenszaak, gewetensvraag v.; 2. punt o. van geweten, twijfelachtig punt o.; •freibeit v, gewetensvrijheid v., vrijheid v. van geweien, van godsdienst; -freund m., -führer m., Z. -rath; •furcht v. vrees v. voor (de knagingen van) het geweten; •gericht o. rechtbank v. van het gewe- ten; it. Z. Schtcurgerichl; -gesetz o. wet v. acs gewetens; -handlungy.handeling, daad v. volgens het geweten; -heirath v. huwelijk o. volgens het geweten; -herr- schafl v. heerschappij v. over het gewe- len van anderen; -lehre v. leer v., die over gewetensvragen uitspraak doet; -lehrer of -löser in. casuïst, godgeleerde m., die over gewetenszaken uitspraak doel; •pflkht v. gewetensplicht, plicht m. des gewetens; -ptüfung v. gcwetensonder- zoek, onderzoek o. des gewetens; -punkl m., Z. -fall; -rath m. raadgever m. in gewetenszaken, geestelijke vader of raad- gever, casuïst; it. biechtvader Ti.; -richter m., Z. -ralh; 2. Z. Geschivorener; -rüge v. kuaging, wroeging v. des gewetens, gewetenswroeging v.; -ruhe v. gerust- heid v. des gewetens, inwendige vrede Dl.; •rültrung v. vermurwing v. des har- ten, inwendig berouw o.; sache v. ge- wetenszaak v.; das ist eine — für mich, dal is voor mij eene gewetenszaak, mijn geweten verplicht mij er loe; schlaf m. slaap m., sluimering v. des gewetens; scrupel m., Z. -zueifel; \'trieb m. aan- drang m. des gewetens, inwendige aan- drang m.; -6bung v. oefening v. van het geweten, beoefening v. der gewetens- plichten; -unr«/ie v. onrust, ongerusl- heid v. des gewetens; -u>Achter m. waeh- ler, bewaker m. van het geweten; -zwang m. gewetensdwang, zedelijke dwang m., onverdraagzaamheid v.; -zicei/\'e/m.zwa- righeid v. des gewetens, gewetenstwijfel m.; swinger m. beroover m. vandevrij- heiil des gewetens. Gowisscrmaszen, bijw. eenigs-
zins, in zekeren zin, eenigermate. Gewissheit, v. vastheid, zekerheid
v.; 2. onveranderlijkheid, vastheid, be- paaldheid v.; (van inkomsten), zeker- heid v., bepaald zijn o.; • in den Enl- schlüssen, vastheid, vastberadenheid v.; 3. zekerheid, juistheid v.; 4. eene zekere zaak zelve; jemn. wegen elw. - geben, zekerheid »., stellige of juiste inlichting v.; il. iem. voor iets borgspreken, zeker- beid, vastigheid geven voor; nut - ion etic. sprechen.me.l zekerlieid.met bepaald» heid, als van eene bepaalde zaak &; ich •nhchte gern - haben, ik wenschte wel zekerheid te hebben. Gcwisslich, byw. zekerlijk, ge-
wisselijk, bepaald, stellig. Gewitter, (s, mv. Gewitler) o.
onweder o., donder, storm m.;ein schreck- /icnes-.verschrikkelijkonwedcro.,orkaan m.; it. bliksem in., weerlicht o.; das - hal eingeschlagen, de bliksem is ingesla- gen; bom - erschlagen werden, van den bliksem gelroffen worden; (fig.) van den |
|||||||||||||
|
Gew. 521
|
|||||||||||||
|
Gew.
|
|||||||||||||
|
Gew.
|
|||||||||||||
|
lisches -, hemelgewelf o.; 3. (Ontlk.)
schedel m. Gewglbe-bock, {-bork(e)s, mv.
•böcke) m. hoog m., boogronding v.; •krone v. gewelfkroon v.; -pfeiler m. ge- welfpijler m.;-sieinm.gewelfsteen, wulf- steen m. Gewglk, (*(«)*• mT- "*) •• wolken
v. mv.; it. menigte, massa v., hoop,drom m., wolk v. Gewolkflug, (-(lug (e) s,m v. -ftüge)
m. vliegende, voorbijtrekkende wolken v. mv. Gewglkig, (-er, si) bijv. en b.
bewolkt, met wolken. GeWQlkS-nacht, (-nachte) v.be-
wolkte nacht, duistere nacht m.;it.don- kere hemel m., donkere wolken v. mv. GeWQlle, (s) o., z. m. (Valk.)
haren o. mv., vederen v, mv., wat de roof- dicren weer onverteerd uitwerpen. Geworben, geworden, Z.tier.
ben, werden.
Gewgrfel, (-s) o., z. m. geschop,
schoppen o., Z. worfeln. Gewgrfen, Z. werfen.
Gew\\JCher, (-s) o., z. m. gewoe-
ker, woekeren o. Gewuchs, (-«, mv. Gewiekte) o.,
Z. Gewicht. Gewühl, (-(p)i) o., z. m. woelen,
gewoel, wroeten, gewroet ,o.; (fig.) ge- woel o., beweging v., oploop m.; das - des Lebens, het gewoel o. Gewunden, bijv. nw., Z. winden.
Gewünsche, (.») o., z. m. ge-
wensch, wenschen o. Gewi^rfel, (-s) o., z, m. gedobbel,
dobbelen o. Gewürge, (-s) o., z. m. worgen of
wurgen, dooden, slachten o., slachting v.; 2. (Volkst.) hevige en moeilijke bra- king v. Gewürk, (-(e)s, mv. -e) o., Z.
Gewirk. Gewürm, (-(c)s, mv. -«) o. ge-
wormle o., wonnen m. mv.; (fig.) ge- broed, gemeen, schorremorrie, canailleo. Gewürmt, bijv. nw. verwormd,
verteerd, vermolmd. Gewürz, {-es, mv. -e) o. kruid,
toekruid o., kruiderij, specerij v.; - an elw. Ihun, iets kruiden, toebereiden. Gewürz-artig, bijv. nw., Z. ge-
whrzhafl; -beulel va. kruidenzak, zak ui. met of voor specerijen; -bn\'ihe v. krui- densaus v.; ohne —.ongekruid, onopge- smukl, natuurlijk; -büchse v., Z. -lade; •cssig m. kruidenazijn io.,-fteisch o. ge- kruide vleeschspijs v., ragout o.; -ge- wölbe o., Z. -Aram; -aurAe v. ingelegd agiirkje o. Gewtirzhaft, (-er, st) bijv. on
b. kruidig, speccrijachlig, geurig. Gewürzhaftigkeit, v. kraidig-
heid, spcccrijachtigheiil v., kruidige of geurige smaak, reuk m. 4. Gewürz-handel, (-s) m., z. m.
handel na. in specerijen, kruidcnhandel, specerijhandel m.; -handler ro. hande- l.i.n m. in kruiden, specerijhandelaar, kruidenier in.; •handlung v. kruideniers* |
|||||||||||||
|
ilonder getroffen; (.1g.) - der Leiden-
sthaflen, hevigheid, onstuimigheid »., peweld o.; polilisches -, onweder o.; 2. gevaar, ongeluk o., ramp v. Gewitter-ableiter, (-iers, mv.
•Ier) m., Z. Blilzablciler; \'beschadigt bijv. uw. door het onweder beschadigd; -jtumme v. bliksem m.; -fliege v. storm- vlieg v.; -furcht v. vrees v. voor het on- weJer; -gedanke m. vreeselijke gedachte v.; -gewölk o., Z. •wolken; -guss m. on- neersbui v. Gewitterhaft, [-er, -(e)»i) l>\'jv-
en h. onweerachtig, een onweer voor- spellende of aankondigende; -e Lufl, Z. Cewilterluft. Gewitter-hiromel, (-mels, mv.
•mei) m. onweerslucht v., stormachtige hemel m.; -lufl v. onweerslucht v. Gewittern, (geititterle,gewitlerl)
onp. ww. donderen, onweeren. Gewitter-nacht, (-nachie) v.
onweersnacht m.; it. door een onweder of een storm veroorzaakte duisternis v.; •regen m. onweersregen m., donderhui v.; -n\'ich bijv. nw. van veel onweders vergezeld; schaden m. door het onwe- der veroorzaakte schade.onweerschadev., nadeel o. door het onweder veroorzaakt; -scAij/(m.donder,doiiderslag m.; sehauer iu.,Z. -regen; schuier bijv. en b. dampig, zoel als voor een onweder; —e Lufl, dampige, zoele, stikkende lucht; schnül bijv. nw. zoel als voor een onweder; schwüte v. zoellieid v. ten tijde van een onweder; slange v. bliksemafleider rn.; stim v. voorhoofd o., waarop de toorn te lezen is; slrom m. regenstroom m. bij ecu onweder, stortbui v.; slurm m. storm m.bij een onweder; -vogel m.slorm- vogel m.; -voll bijv. nw. vol onweders; •wind m. stormachtige, hevige wind, onweerswind m.; -wolke v.onweerswolk, donderwolk m.; •xuckeno. weerlichl o. Gewitzel, (s) o., z.m. laffe scherts
v., zotleklapm., kwinkslagen vertellen o. Gewit zigt, bijv. en b.,Z.wilzigen.
GeWQge, (-s) o., z. m. golven o.;
it. golven, hevige aandoeningen v. mv. GeWQgen, (-er, st) bijv. nw. met
den öen nv., genegen, toegenegen, gun- stig, welwillend; jemn. - sein, genegen zijn, gunstig gezind zijn jegens; bleiben Sie mir ferner -, ik beveel mij verder in of verzoek u verder om uwe gunst; •heil v. genegenheid, gunst, welwillend» heid, welgezindheid v.; 2. verplichting, beleefdheid, goedheid v. GewQhnen, (gewohnie,gewohnl)o.
""., m. *\'. etne(r) Lebensari -, wennen, pcivuon worden, zich gewennen; endlich gewohnl man Alles, eindelijk gewent men aan alles, wordt men overal aan gewoon; fs in einem llause, an eincm Orle of Klima gewohnl werden, gewennen, ge- woon worden aan, zich gewennen; icA oin gewohnl zu -, ik hen gewoon,gewend, net is mijne gewoonte &; des Klimas gc- uuhnl .sein, gewoon, gewend zijn aan; wir sind es nichl anders gewohnl, wij zijn net niet anders gewend; das bin ich an ihm schon gewohnl, dal ben ik van hem |
reeds gewend, ik verwacht niets anders
meer van hem; macht, wie ihr es gewohnt seid, doet zoo als gij gewoon zijt; nach seiner gewohnten Art, op zijne gewone manier; (Spr.) jung gewohnl, all gethan, jong gewend, oud gekend of gedaan. Gewonnen, (gewöhntc, gewohnl)
bedr. ww. jem. an elw. -, gewoon doen worden, doen gewennen; ein Kind -, /. enlwöhnen; (van dieren), temmen, tam maken; it. ein l\'/erd, einen Vogel -, ge- woon maken aan, dresseeren, africhten; er hal sie nach seinem Kopfe gewohnl, hij heeft haar naar zijn zin gewend; 2. wed. ww. sich an elw., jem. -, zich gewcn- rii\'ii aan; er isl an Hilze gewohnl, hij is gewoon, gewend aan warmte. Gewohnheit, (-en) v. gewoonte
v., gebruik o., routine v.; aus - elw. Ihun, uit gewoonte &: das i I so seine -, dat is zoo zijne gewoonte, dat is hij zoo ge- wonn; die • bringt es so mit sich, het gc- bruik &; auszer - kommen, in onbruik geraken, uit de mode geraken; er hal die - viel zu sprechen, hij heeft de gewoonte, is gewend &; sich etui. zur - machen, zich iets tol eene gewoonte maken, zich ge- wennen aan; das isl bei uns zur - gewor- den, dat is bij ons eene gewoonte gewor- den; ein» • annehmen, eene gewoonte aannemen; die hcrgebrachlen -en eines Landes, de zeden v. mv. en gebruiken o. mv. Gewghnheits-menscb., (-cn,
mv. -en) m. meusch m., die nooit van zijne gewoonte afgaat; -reeA/ o. gewoon- hcidsrecht o.; zeden v. mv. en gebruiken o. mv.; sunde v. zonde v. uit gewoon- le; -thierchcn o. dier o. dat van zijne ge- woonte nooit afwijkt. Gewghnlich, [-cr, si) bijv. enb.
gewoonlijk, gewoon, gebruikelijk, door- gaand, allcdaagsch, gemeen, ordinair; -e Ausdrücke, gebruikelijk, gewoon, alle- daagsch; urn die -e Zeil, op den gewonen tijd; das geschieht -, gewoonlijk,gemeen- lijk; wie -, zoo als gewoonlijk, naar ge- woonte; es isl ihm - schlimmzu urtheilen, hij is gewoon, het is hem eigen, het is zijne gewoonte; -er of Tisch-Wein, ge- wone, allcdaagsche, tafelwijn m.; das -e Essen, der -e Tisch, gewoon,allcdaagsch; 2. alledaagsch, middelmatig, min, nietig; •e Gcdanken, allcdaagsche, triviale ideen; -er Mensch, gewoon, alledaagsch, niets bijzonders; er isl über das -e er Aaien, hij is boven het alledaagsche verheven; •Ari/ v. gewoonheid, gewoonlijkheid, laagheid v.; (van het verstand), middelmatigheid, geringheid v. Gewghnt, bijv. nw. gewoon, ge-
wend, Z. gewöhncn. GewQhnung, v. gebruik o., ge-
woonte v., gewennen o.; (vaneen kind), Z. Enlwühnung. Gewglb-ahnlich, -artig,bijv.
nw. gewclfvormig, gewelfachlig,gewelfd;
•bogen in. boog in. van een gewelf; -bruch m. (Onllk.) schedelhreiik v. GeWÖÏbe, (-s, mv. Gewölbe) o. ge-
welf nf wulf o., welven o.; 2. Z. Speisc-. Kaufmanns-, Waaren-gcwölbe; himm- |
||||||||||||
|
Ö22 Gez.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Gez.
|
Gic.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
winkel in.: •kommer v. kruidenmagazijn
o.; -kram va. kruidenierswinkel in.: \'2. handel m. in specerijen; •trdtnerm.klein- Iiandclaar in. in specerijen, kruidenie nt.; -kramerin v. kruideniersier v.; -ku- ./)<\'// m. kruidenkoek, gekruide koek, specerij koek m.; •kümmet tn. venkelkor- rel v.; -lade v. kniidendoos,specerijdoos t.; -laden va., Z. -kram; -münle v. krui- dcrijniolen ro.; •mgrtlie v., z. m. Spaan- sche of lange peper v.; -nagetcin o.,Z. -nelkc; •nSgelkoralle v. kruidnagelkorrcl v.; -nelke v. kruidnagel m. Gewtlrznelken-baum,
(-ftoum(e)s, uiv. •baume) in. kruidna-
geltiootn m.; -öl o. kriiidnagelolie, nagel- olie v. Gewüxz-reich, b(j». en b. rijk in
kruiderijen, zeer kruidig, geurig; sack m. kruidenzak, kruidei ijenzak in.; -sück- Irm o. kruidenzakje o., pop \\.;-schachlel v., Z. -iade; -sieb o. kruiderijzecf v.; •slaude v. slruikklaver, plelea v.; steiu Dl. inirresteeu in.; strandt in, kruide* rijslruik, meloenslruik m.; -waaren v. mi. kruiderijen, specerijen v. niv.; -uciw in. kruidenwijn, gekruide wijn in. Gewüthe, (-s) o., z. va. woeden o.
Geyen, Geyer, & Z. Cei«r d\\
Geziekt, bij», nw. getand.
Geziih, (-(e)s, nu. -c) o. gereed-
scbap o., werktuigen o. niv.; -kaslen m. gereedschapkast v. Gezahlc, [-s) o., z. m. betalen, vol-
doen o. Gezijhle, (-s) o., z. m. gelei, lel-
len o. Gcziihnolt, bijv. nw. geland, uil-
getand, zaagsgewijs. Gez&nk, (-(e)s, mi. -e) o. krakee-
leu, twisten, gekrakeel, getwist, gekijf o.; ein schreckliches - anfangen, vreese- lijk beginnen te krakeelen, te sehreeu- wen, te kijven, een vreeselijk leven bc- ginnen te maken. Gezapte, (-s) o., z. in. getap, tap-
pei o. Gozappel, (-j) o., z. m. getrappel,
gespartel o. Gozaser, (•») o., z. in. vezelen o.
GezajU, (-es, \'niv. -c) o., Z. Gezah.
Gezauber, («») o., z. m. getoover,
toovcren o.
Gozaudcr, (-«) o., z. in. gedraai,
gezauiinel, geleuier, gezeur, laulerfan- ten o. Gezaxtm, (-(e)s, mv. -t) o. getuig
o., tuigage v., tuig o. Gezause, (-s) o., z. m. getrek,ge-
pluk, trekken, plukken u. Gezechc, (-s, mv. Gczeche) o. gc-
zuip, zuipen o., zuipparlij *.; it. dron- keuschap v. Gezghnt, bijv. en b. betrekking^
lielihendc op liet getal tien. Gezeichne, (-«) o., z. m. getee-
ken, leekenen o.
Gezeidel, (-s) o., z. in. honing uit
de korven snijden, melken o. Gezeige, (««) o., z.m.tooneti,aan-
wijzen, aantuoneu o. Gezeit, (-en) ». (Zeew.) lijd, ware
|
Ijjd DJ.; il. getij o.; 2. (mv.-eii) (Kalh.) j(van pennen), bereid; (van gewcerloo-
gclijden o. mv., biduren o. mv.; -cn6urApen), gelrokken.
o. getijboek, brevier o. Gezucht, (-(e)s) o., z. in. (vcr-
Gezelt, (-(e)s,mv. -e) o.lenlv.; in zaui.) ras, geslacht o.; 2. (i. k. bel.) ge-
-en vohnen, in teuten wonen; 2.(Ontlk.) broed, gespuis, gemeen, grauw o. zijdclingsclic hersenholte v. der dieren; Gezucke, (-s) o., z. m. getrek, • biniin ni. &, Z. Zeltbaum. trekken o. Gezgrre, (-s) o., z. m. heen en Gezucker, (-s) o., z. m. suikeren,
weer trekken, rukken en plukken o. \'gesuiker o. Gozqtcr, (-.«) o., z. m., Z. Zelcr-\\ Gezüngel, (-«) o., z. m. de long
geschrei, heen en weer bewegen, met de tongspe- Gezeug, (•(«)*) •»••*• ni.,Z.CMdA;|len; (fig.) lekkernij v.
•kasten in., Z. Zeuqkaslen; slcuer v., Z.{ Gezupfc, (-s) o., z. m. gelrek,gc- Gestüngesleuer; •itrccke v.galerei v. door pluk, trekken, plukken o. welke eene waterleiding loopt; —nort GezUPfte, (-s) o., z. m. pluksel o. ui. galerei v., dwarsgang ui. GezÜme, (-.«) o., z. ni. boos wor- Geziefor, (•*, mv. Geziefer) o., Z. den. toornig worden o.
Vngeziefer. j Gezw&cke, (-s) o., z. m. geknijp, Geziefer-kenner, (-»«n, mv. geplaag, knijpen, plagen o.
•ner) in. iiisecleukenner va.; • kunde \\„\' Gezwange, (•$) o., z. m. klem- •kundiye ui., -lehre v., •lehrer m., •Ichrig men, nijpen, persen, geklcm, genijp, ge- bijv. nw., \'L. Ziefer-kundige dj\\ pers o. Geziege, (-r, -st) bijv. en b.! Gezweifel, (-s) o., z. in. getwy-
(Uergw.) smeedbaar, hamei baar, plcl- fel, twijfelen o. baar. GczweigC, (-s) o., z. ro. (verzam.) Geziehe, (•») o.,z.m. gclrek,trek- lakken in. mv.
ken o. Gezweigt, bijv. nw. getakt, lak- Gezielc, (-s) o.,z.m,mikken,doe- ken hebbende,
len o. Gezweit, bijv. en b. gedubbeld, uil Geziemen, (geziemte. geziemt) o. Iwee eenheden samengesteld, twcelallig;
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
2402
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
en onp. ww„ in. h. helanieii, voenen, (PI.) gspaanl, |>aarsge«ij3geplaatst,dob-
passen, helanielijk zijn; es geziemt Kin\' bel; •« Wurzel, dubbele ui; 2. Z. gedop- dern zu schueigen, bet betaamt kinderen]/W/. Ie zwijgen, kinderen behooren te zwij-; Gezwicke, (-s) o., z. m. geknijp,
gen; eiwem ckrluiten Hunne geziemt es knijpen o. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Gezwiefacht, bijv. nw„ Z. gc-
doppelt. Gezwirne, (••\') o.,z. m. ge-tweern, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
nicht, so zu handeln. past, voegt &; leben
wie es seinem Stonde geziemt, past, voegt overeceiikiniit niet: 2. wed. ww. sich • |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
passen, bclaiu :i; es geziemt sich nicht,Itweernen.
hel past niet, is niet bctauielijk: wie es\\ Gezwitscher, (-s) o., z. in. ge-
sich geziemt, zoo als het behoort, be-!kweel, gekwelter, kweelen, kwetteren o. taainl. Gezwungeil, bijv. uw. gedwon- Geziemend, bijv. en b. passend,!gen, genoodzaakt, verplicht; 2. (lig.)
helanielijk, behoorlijk, wclvoegelijk; die niet vrij, gemaakt, geaffecteerd; •keiti.
Ehre, verschuldigd; sich - fr«/raoe«,|gedwongeiilieid v., dwang in.; 2. (lig.)
betamelijk, welvoe;^lijk, ordentelijk, be- gemaaktheid, geaffecteerd beid v.
leefd, zooals het behoort. Gibr<arschwalbe, (-n) v.
Geziemlich, (*er, -sl) bijv. en b., zwaluw v. in de straat van Gibraltar.
Z. geziemend. Gicht, (-en, (Volksl.) -er) v. jicht, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Geziere, (•») o., z. va. gemaakt-|rh
|
26
|
euoiatischep(jn,rbeumatiekv.;(Oen.)
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
beid, gekunsleldbeid, gezuchlbeid, ge-ljiclil. gewiicblspijn ».; - on den Handen,
vcinsdbeid v. handjicht ».; - on den Fützen, voeljicht Geziert, {"ir, •{e)sl) bijv. en b. »., voeleuvel, podagra, pootje o.; - au den
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
eniaakt, gekunsteld, gezocht, geveinsd,
voorgewend, gewaand; -heit v., Z. Zte- rerei. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Knieën, knicjicbl »., gouagrao.;/liegende,
laufenie, reiszendc •, vliegende, loopende jicht; ldhmende-, verlammende jicht; |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Geziinaier, (-s, mv. Getimmer)Yi» den Haften, heupjichl; (Volkst.) in
o. liinnierwerk, getimmer, houtwerk o. \\-er ter/allen, an -ern sterben, sluipen Gezirkel, (-s) o., z. m. passen,1 krijgen, aan stuipen sterven; 2. ((jict.)
afpassen, gepas o. \'(van jleu oven), plat, vlak o.; it. laag »., Gezirp, {-{e)s) o.,z. m.geljilp,ge- schicht m., hoeveelheid v.crls of metaal,
sjiip, tjilpen, sjirpen o. die men Ie gelijk in den oven werpt; il. Gezi.sehe, (-«) o., z. in. (vanslan- oven-slorlgat o.
gen &), gesis, sissen o.; (!i;;.) nitfluiting, Gicht-abkigerung, ». (Gen.) uitjouwing v., uitjouwen, gelluit o.; 2. kalkachlige aangroeiing v.t kalkacbtig Z. Gezischel. gezwel o.; -uder v. beupader v.; -anfall |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Gezischel, (•»•) o., z. m. geiiuis-
ter, lluislereii u.;2. influistering,fluisle- riug v. Gezitter, (-s) o., z. m. sidderen,
beven o. Gezogen, bijv. uw., Z. ziehen; it.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
ui. aanval ui. van jicht; -artig bijv. eu b.
jichtaebtig; -{becr)baum va. zwarte bes- seboom m.; -bee,c v. zwarte (aal)bes v.; •beerslrauch m. zwarle-besseslruik m.; •binme v., Z. Schlüsselblume; -bnden in., Z. Gicht (Giet.); •bruch in. verlamming |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Gif. 527,
|
|||||||||||||||||
|
Gic.
|
Gie
|
||||||||||||||||
|
Giebsen, (giebsle, gegicbst) o.ww.,
ui. /\'. uiueielijk ademen of ademhalen, gijpen. Giek-baum, [-baum(e)s, mv.
•batime) m. (Zeew.) giekboom m.,groote mast in. van eene oorlogssloep. Gieke, (-n) v. sloofje o., kleine
stoof v. Gieksegel, (-gcls, mv. -gel) o.
giekzeil o., derde zeil o. van eene oor- logssloep. Gienaffe, (-«, mv. -n) m.,Z. Gnhn-
affc. Gienen, (giente.gcgient) bedr. »w,
Z. gdhnen. Gien-flsch, (-es, mv. -e) ai.,
-maul, (-maul(e)s, mv. •miuler) o. tamlvisch m.; -muschel v. tandmossel v. Giepsen, Z. giebsen.
Gier, (-er, -sl) bijv. en b. gretig,
Z. gierig. Gier, (-en) v. gretigheid, begeeri;;-
heiil, hevige begeerte, zucht v., lust in. Gier-blick, (•(*)«. mv. -e) m.
gretige blik m.; -briicke v. gierbrug v.; •ile v„ Z. Begierdé. Gieren, (gierle, gegierl) o. ww.,
ui. h. nach, auf etic. -, hunkeren, vurig verlangen, gretige blikken slaan op. Gierenziegel, (,-gels, mv. -gel)
in. (Leid.) gierende dakpan v.
Gierfalk, (-en. mv. -en) m. gier-
valk, IJslandsche valk ui. Gierig, (-er, -sl) bijv. en b. nach
elw. -, begeerig, hunkerend, gretig; (in het eten), gretig, gulzig, happig;-elllicke auf eine Fran werfen, begeerlijk; -!<eil v. begeerlijkheid, gretigheid, bappigh id v.; (in het eten), gulzigheid, vraatzucht \\.; (Zed.) begeerlijkheid, helustheid v. Gierlinr:, (-(e)s, mv. -e) m. be-
gecrig mensrii ui. Giersah, Z. Gerseh.
Gic\'- :chwclbe, (-n)»., Z.Mauer-
tchwalbc; •tiegel ui. driehoekige tegel m. Gie"3-bach,(-AacA(e)s,mv.-6«c/i<;)
in. stroom in.,storlheek v.,stortvloed m.; •bad o. stortbad o.; -bank v.gielbank v.; •beektn o. lampetkom v.; —knorpel m. kraakbeen o. van het strottenhoofd o.; —musket m. (Ontlk.) bekervormige spier v.;-4/«Ao.gietplaat v.;it. geslagen plaat- ijzer o.; -bogen m. (Giel.) staafvorm m.: • bucket m. gietkrocs m. Gieszel, (-s, mv. Giessel) m. giet-
pijp, giethuis v. Gieszen, (goss, gegossen) bedr. ww.
onr. gieten, storten; Wasser in seinen Wein -, gieten, doen; (lig.) Z. Wasser; Oei HM Fcuer -, Z. Oei; jemn. elw. in die Schuh -, Z. Schuhe; auscinem Gefassein ein anderes -, gieten, overgieten, nitslor- ten; Brühe auf den Tisch -, storten; (Giet.) linu. Blei, Teller -,gieten, smel- lea;Kanonen,Gheken, Gipsfiguren,Wachs- lichlc d/- tierden gegossen, worden gego- ten; gegottene, Arbeit, gictwerk o.; (dg.) zum Lieben isl er nicht gegossen, hij is niet gemaakt om Ie beminnen; Alles silzl wie gegossen, (van kleederen),als aan liet lijf gegoten; 2. o. ww., m. h. besproeien, begieten; man hul schoii gegossen, bego- |
ten; (lig.) verspreiden, in ruime mate
medcdeelen, Z. sich ergieszen; it. hard regenen; es gieszl, het regent dal het giel, het stortregent; II. wed. ww., Z. sich ergiezen. Gieszer, (-s, mv. Gieszer) in. gie-
ler, gietersbaaa m.; \'2. Z. Gieszkanne. Gieszerde, v.gielaardc, polaarde v.
Gieszerej, (•«») v. gieterij, plaats
v. waar gegoten wordt; it. gieten o., gie- tersarheid m. Gieszlohn, (•(«)*) m. gietersloon
o.; ï. gietloOD o. Gieszerz, (-es, mv. -e) o. gieterts,
brons o.; -fass o. gieter Bi., gielcrlje o.; it. Z. -kanne; -fieber o. gicterskoorls v.; •jlasche v, gielerspersslok m.; -form v. vorm, gietvorm ra.; -haus o., •hitte v. gielhuiso.,gieterij v.; -kammer\\. (Munt- w.) gielkauier v.; -kanne v. gieter m., gietkan ».; (Nat. hist.) zcevink m.; —nkiiorpet m. (Ontlk.) Z. -beckenknor- pel; -kasten m. (Org.) gielraain o.; -kelle v. gietlepel, gieterslcpcl in.; -kcssel m. (Org.) gielketel m.: -kopf m. gieterkop m.; -kriicke v., Z. -kaslcn; -kunst v. gie- terskunsl, gietkunsl v.; -lade\\.,\'L.-bank; •toch o. gielgat o., vormopening v.; \'2. hellende goot v., door welke bel gesmol- len metaal in den gietvorm vloeit; -ló/fel in., Z. -kelle; -meister m. gietmecsler, gielersbaas ni.; -mergel m. gietuicrgel v.; • melall o. gielinelaal o.; -modell o., Z. •form; -muller v. matrijs, matrijsmoeder o.; -ofen m. gieloveu m.,-p/oiinev.giel- pan >.; -platle v., Z. -lafel; -prcssc v.,Z. •Ilasche; -packel m., Z. -buckel; -rahm, •rulunen ra., Z. •buten; -rinne v. goot- sleen Dl,; -röhre v. giethuis, gielpijp v.; •sand in. giclerszand jn.; il. Z. •mergel; •scliaufel v. gietschop v.; -*7ei« m. giet- steen, opgelost graniet o.;\'2. gietvorm in. met geelkoperen platen; •tafel v. (Spleg.) gietlafel v.; •tiegel in. (Wask.) gieltegel ra.; -/isc/i m. gieltafel v.; •triehter in., Z. -/ocA (2). Gieszung, v., Z. gieszen; 2. (lig.)
Z. Krgicszung. Giesz-vogel, (-vogels, mv.-vogel)
m., ZT Wendehals; -uaare v., Z. Guss- uaare; -werk o. gictwerk, gieterswerk o., gieten o.; -zange\\. gieterslang v.; -zapfen at. giettap in.; it. blok o. lood of tin, zalm ra.; \'Zellet m. (Uoekdr.) opgave v. der te gieten lettervormen. Gietau, (-(e)s,mv.-if)o.,Z. Geilau.
Giffel, (-«) v., Z. Gaffel.
Gift, (•£•») v. gift, gave v.,geschenk,
present o.; durch - and Gabenjem. ge\' winnen, door giften of geschenken iem. winnen, Z. Milgifl. Gift, (-(e)s, mv. -e) o. gif of gift,
vergif, venijn o.; (van eene slang), venijn o.; jem. mil • löilten, vergeven, door ver- gif om het leven brengen; elw. mit - ver- mischeii. hcslrrnlic», vergiftigen, met ver- gif vermengen, bestrijken; it. rottenkruit o.,aisenikm.;2. (Gen.) kwade slof, smet- stof v., venijn o.; 5. venijn n„ verborgen haat,wrok m..boosaardigheid v.;il.hevige toorn m., kwaadaardigheid, woede ».; - umi Gulle speien, vuur en vlam spuwen. |
||||||||||||||||
|
v.; -brilchig bijv. nw. verlamd,lam, kreu-
pel; •brüchigkett v. verlamming, lamheid ».; -brüeke v. (Giel.) Irap m., brug v. naar het storlgat; -bühne v. (Giel.) stel- lage v. om bij hel slortgal te komen. Gichten, (gichtete.gegichlet) bedr.
uw. pijnigen, knellen, pijn veroorzaken. Gichtorisch, bijv. en b. jichtach-
lig, podagraachlig; 2. (Volkst.) kramp* achlig, krampaardig, sluipachlig; -e Be- icegung, krampachtige beweging, stuip- trekking v. Gicht-fieber, (-bers, mv. -ber)
o. jichlkoorls v.; -fluss m. jichlziiiking v.; -liaus u. (Giel.) oveumoud m.; -Aei- lend bijv. nw. jichl genezende. Gjchtig, (-er,-st) bijv. en b. jich-
tig, met jicht behept, aan jicht lijdende. Gjcht-knoten, [\'tent, mv. -ien)
ui. jichtkuobbel in.; -kolik v. jicbtkoliek o.; -körner o. mv. jichlkorrels v. mv.; • krank bijv. nw. aan de jicht lijdende; •kranke (tier, die), jichllijder in., jicht- lijderes v.; -kraut o. jichlkriiid o.;-lciden o. lijden o. aan jicht, jichtpijn v.; -masz o. (Giet.) kolenmaat v. bij de hoogovens; •materie v., Z. stoff; •millet o. jicbt- middel, midilel o. tegen de jicht; -mor- cliel v., Z. Horchel; -papier, •pflaster o. jichtpapier o., jichtpieisler v., diapalm v.; -)>ille v., •pulver o. jichlpil, jichl- pocier, pil, poeier v. tegen de jichl; -rose v. pioenroos, piuksterroos v.; -riibe v., Z. laanrnbe; schmerz m. jichlpijn, jichl- sinarl v.; schwammm. stinkende morille ».; slolf at. jicblstof v.; stück o. waud- sleeu ui. aan den tegenovergestelde!! kant van het o\\engal in ovens; -{a/fef m.jicht- laf, gezondbeidstaf o.; -wasser o. jicht- waler u.; -wurz v., Z. Diplam; -zellel m. bericht o. van den geneesheer omtrent de jicht. Gickem, (giekerte, gegickert) o.
ww. ginnikeu, grinniken o. Giebe, (-n) v. draadwindcr in.;
(Wev.) scheerraam o., weversboom 111. Giebel, (-s, mv. Giebel) m. gevel,
gevelmuur, tuilmuur in.; 2. sieraad o. boven deuren en vensters, fronten o.;". Crov.) huis o.; 4. toppunt o., \'/.. Gipfel; 5. (Nat. hist.) post v. (een viscüje). Giebel-bruch, (•braeli(e)t, mv.
•brüclie) m., Z. Gipfelbrueh;-daeko.%t~ veldak o.; -feld o. gevel veld o., timpaan |
|||||||||||||||||
|
87
|
|||||||||||||||||
|
°-; \'fouter o. gevelvenster, venster o. in
den gevel; -ftirmig bijv. eu b. tuilgevel- vorniig,spilstoeloopend;(\\Vapeuk.)trap- vorinig; -haus o. huis o. met een tuil- gevel; .toch o., Z. •feiuter; -mauer v. gevelniuur, luitgevel in.; sduie v., Z. \'tpits; schoss m. grondbelasting v. der huizen iu de stad, belasting v. op de vensters; schualbe v., Z. Haussclucalbe; •seile v. gevelzijde v.; -s;;imj of spitze v-spits v.; (Itouwk.) gevelspits, tuil v.; •iranil v., Z. -mauer; -ztmmer o. vlie- ri"g v.; -z\'mne v., Z. -spilzc; -zms Dl., Z. •schots. Gieben, (-t, mv. Giebcn) m., Z.
Giebel (Nat. hist.). Giebigkeit, (-en) v. (Rechlsw.)
belasting v., impost m., accijns ru. |
|||||||||||||||||
|
524 Gif.
|
|||||||||||||||||
|
Gim.
|
Gip.
|
||||||||||||||||
|
Gift-abtreibend, bijv. nw. gifi-
afdrijvend; —es Millel, Z. Giftarznei; •apfel m. giflappel m.; —baum m. gifl- appelboom,manschenilleboomn).; -arznei v. giftmiddel, giftvcrdrijvend middel, tegengift o.; -bars(ch) m. (Nat. bist.) giftbaars, vanijnige zeebaars m.; -baum in. vernisboom m.; 2. vergiftige sumak, vergiflboom m.; -becher in.giftbeker in.. •beere v. giflbes v.; -bcnelzt bijv. nw. met gift bevocbtigd; -beulel m. giflblaas v., giftzakje o.; -bisscn m. giflbrok in.. vergiftigd stuk o. clen; -blase v„ -blas- chen o., Z. -beutel; -blume v. vergiftige bloem v., giftbloem v.; -blut o. vergif- tigd bloed o.; -blülhe v. vergiftige bloe- sem m.; -bohne v. vergiflboon v.; -dampf m. giftdamp m.; -dunst m. schadelijke damp m.; -eidechse v. gecko m. Gifter, (-s,mv. Gifter) m. (veroud.)
Z. Geber. Gift-erz, (-es, mv. -e) o. vergiftig
erts, arsenikerts o.; -esche v„ Z. Fimiss- bawn; -essig m., Z. I\'eslessig; -fang m. plaats v. in den oven, waar de arsenik zich aanzei; it. giflschoorsteen m.;•fin- gig bijv. en b. smelslof of venijn licht opnemend; -farbe v. vergiftigde verf v.; -/S«A m. vergiftigde visch m.; .gefiiss o. vat o. met vergif; .geschtiollen bijv. nw. van vergif opgezwollen; .getrankl bijv. nw. van vergif doortrokken; -gewiichs o. giftplant ».; -hahnenfusz m. waterranon- kel v.; -hauch in. gifladem, pesladem m.: •haucheml bijv. nw. gifladcinend; \'heil in. wolfsworlcl m.,nionnikskap,aconie v.; -hirschling m. roode paddenstoel m., dennenzwam o.; .hand m. stekelbaai, zuigervisch m.; -hütle v. gifthut v. Giftig, [-er, -sl) bijv. en b. giftig,
vergiflig, een vergif bevallend; -e Lufl, besmettend, schadelijk; (lig.) hevig ver- toornd, woedend, razend; - teerden, boos worden, toornig worden;-cZunge, venij- nig, giftig, lasterlijk: -e lieden, boosaar- dig; -keil v. giftigheid, besmettelijkheid, scliadelijklicid f.; (flg.) boosaardigheid v., toorn m., drift v., woede v., wrok ni. Gift-kamm, (-kamm(e)s, mv.
-kimme) m., giftkam m.; -kies m. (Berg- w.) Z. Mistpickel; -knbalt in. giflkoball o.; -koch, -kocher m. giftmenger m.; •kothcrei V. giftmengen o.; -knrn o. gift- korrel v.; -kraut o. giflkruid o., gift- plant v.; -kugel v. giftbal m.; .kunde v., Z. •Ichre; -kunst v. kunst v. om vergif- ten te bereiden; -latu>erge v. tegengift o., orvietaan m.; -bhre v. leer, kennis v. vau de vergiften; -los bijv. en b. zonder vergif; -magnet m., Z. Schlangenstein; •rnehl o. zinkkalk v., ovcngalmei v., spodiuni o., roltenkruit o.; 2. giftaarde, vergiftige aarde v.; -mischen o. giftmen- gen o.; -mischer, —in, giftmenger m., giflincngster v.; -mischerei v. giftmen- gen o.; -mitlel o., Z. -arznei; -mord m. vergiftiging v., moord in. door vergifti- ging; -nuss v. giftnoot ».; .pfeil m. ver- giftigde pijl m.; .pflanze v. giftplant v.; -p(lasler o. gifipleisler v.-, -pille v. gift- pil v.; 2. vergiftigde pil v.; .pilz m. ver- gifligde paddenstoel ui.; .pulver o. gift-I |
|||||||||||||||||
|
poeier o.; 2. vergiftigd poeier o.; .regen
in. regen ni. met honigdauw; -reich bijv. en b. zeer vergiftig, veel vergif bevat- tend; -roche v. (Nat. bist.) stekelrog, pijlslaart m.;-schlangev. vergiftige, venij- uige slang v.; schteamm in., Z. •pils; il. wolfsveest m.; -spilze v. vergiftigde punt v.; staude v. giflstrnik m.; stein m. giflsleen, bezoar m.; (Bergw.) Z. -kies. stojf m. giflstof v.; sumach m., Z. •baum; -lrank m. giftdrank, vergiftige drank in.; -tropfen m. giftdroppel m.; • Irunken bijv. nw. dronken van vergif;
.poll bijv. en b. vol vergif, vol venijn; il. vol boosheid of boosaardigheid, Z. giftig; .wasser o. giftwaler, vergiftigd water o.; -ivende v. (|\'|.) witte zwaluw- wortel m.; -uidrig bij», nw. legen ver- gif, de (uit)werking van vergif vernie- tigend; —es Vittel, tegengift o.; -«or/ o. toornig woord o.; -tvurz(cl) »., Z. • tiende; -zahn ui. gifttand in.
Gigagen, (gigagte,gegigagl) o. ww.
snateren. Gigant, (-en, mv. -en) m. rens m.
Gig&ntisch, (-er, am meisten -)
bijv. en b. reusachtig, verbazend groot, kolossaal. Giks, alleen in er teeis; weder.noch
Gaks davon, hij weel ergeene jota, vol- strekt niets van, Z. Gaks. Gilb-beere, (-n) v.,Z. Gelbbeere;
•blunic v. wille reseda, ververswouw v. Gilbe, (-n) v.,Z. £elte;i. (Bergw.)
oker in., geelaarde v. Gilben, {gilbte, gegilbl) o. ww., in.
/i., Z. gelhen. Gilben-blume, (-«) v. plant v.,
waaruit gele verf getrokken wordt; -kraul o., Z. -hlume. Gilbicht, bijv. en b., Z. gelblich.
Gilbig, bijv. en b. geel.
Gilbkraut, {-kraul(e)s, mv.-krau-
ler) o., Z. -blttme. Gilblicht, bijv. en b. geelachtig.
Gilblichen, (-chens, mv. -c,hen)
o. (Nal. hist.) Z. Gieóe/ (Nat. hist.). Gilbling, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Goldammer. Gilbwurz, (•irürze) v., Z. Gelb-
tcttrz. Gilde, (-») v. gezelschap, genool-
schap o., vereeniging v.; 2. Z. Zunft. Gilde-bier, (-s, mv. -c) t>. gilde-
bier o.; 2. vereeniging, bijeenkomst v., gezelschap o. om bier te drinken; -brief m., Z. Zttnftbrief; -bruder m. gildebroe- der in., lid o. van een gilde; -haus o. gildenhuis o.; .knecht m. gildekncchl m.; •meister m. gildemeester m. Gildenscbaft, ... Z. CiWe.
Gilft, (-(e)s) m„ z. m. (Bergw.)
met goud en zilver vermengd zwavel- zunr ijzer o. Gilge, (-n) v., Z. Lilie.
Gillenstcin, (-(e)s, mv. -e) m.
(üelfst.) met kwarts vermengde groen- achtige schiefer, schiefersteen o. Gimpol, (-s,mv. Gimpel) m. blocd-
vink, goudvink, botvink m.; (dg.) lom- perd, domkop, onnoozele, zot, dwaas m. Gimpf, (-«, mv. -e) m. (Knoop.)
|
liskoord, snoer o.; -müMe r. snoerrad o-
Gingang, (-{e)s, mv. -e) m. gin-
gang o. Ginseng, m., Z. Kraftwmzel.
Ginst, Ginster, m., Z. Genster.
Ginsterkapern, mv. bloesems m.
mv. der brem. Gipfel, (-j, mv. Gipfel) ro. top
ni., kruin, spits v.; (van een berg), top, kruin; (van eene rols), kam ui., punt v.; I\'l. top ui., spits v., uiteinde o.; die • der lliurne nblinnen, boomen toppen; (fig.) toppunt o., hoogste trap ui. Gipfelbrueh, (-bruch{e)s, mv.
•broche) m. (Boschw.) breken o. der toppen; it. breuk, spleel v. in den top. Gipfelchen, o. (verkl.) topje,
kruintje, spitsje o., Z. Gipfel. Gipfel-fórmig, bijv. en b., Z.
gipfelstandig Gipfclig, bijv. en b. toppen heb-
bende, met een top; ztrei -, drei •, met twee, drie toppen. Gipfeln, {gipfelle, gegipfell) bedr.
»». puntig maken, eene punt maken aan, Z. zuspitzen; (PI.) gegipfell, getopt; 2. o. en wed. ww. den hoogsten top of graad bereiken of bereikt hebben. Gipfel-reich, bijv. en b. veel top-
pen hebbende; (Boschw.) kroondragend; •saai v. tallooze menigte toppen m. mv.: •spitze v. uiterste punt v.; s\'ïndig bijv. en b. aan de punt slaande; steinm. steen in. die het uiteinde (I). v. van een gevel) uitmaakt, tuitsteen in. Gips, (-es, mv. -e-) m. pleister o.;
(Delfst.) gips o.,walcrhoudende zwavel- zure kalk v.; mit - überziehen,bep\\e:\'\\slercu. Gips-abdruck, {-druck(e)s,m\\.
•drucke) m. afdruksel o. in gips; -abgusz ui. afgietsel o. in gips; -amvurfm. pleis- ter o.; -arbeit v. slukadnorwerk, pleis- lervrerk o.; -arbeiter m. stukadoor, gips- werker, pleisterwerker o.; -arlen v. mv. gipssoorten v. mv.; .arlig bijv. en b. gipsachlig; -bereiter m., Z. -brenner; •bildo. pleisterbecld, gipsbeeld o.; -blume v. gemeen gipsspaath o.; -brci in. pleis- terdeeg, gipsdeeg o.; -brenner in. gips- brander, gipsbercider m.; -brennerei v. gipsbranderij v., gipsbranden o.; -bruch m. gipsgroevc v.; it. pleislerkuil, gips- knil m.; -büsle v. buste v., borslbeeld o. van pleister of gips; -decke v. gestuka- doorde zoldering v„ plafond o.; -druse v. gekristalliseerd gips o. Gipsen, (gipste, gegipst) bedr. ww.
pleisteren, met pleister of gips bedekken, |
||||||||||||||||
|
17
|
|||||||||||||||||
|
plafonneeren; II. bijv. nw. gipsen, van
gips of pleister. Gipser, (-s, mv. Gipser) m. gips-
werker, pleisleraar,stukadoor m.; 2.gips- gietcr m. Gipserde, »., l. m. gipsaarde v.
Gipsern, bijv. nw. gipsen, van gips
of pleister. Gïps-fass, {-fasses, mv. .fasser)
o. gipsvat o.; -figur v. beeld o. in gips; •lorm v. gipsvorm, pleislervorm m.;-jc- birge o. gipsgebergte o.; .gieszer m., Z. Gipser (2); -grube v. gipskuil m.;-haltig bijv. en b. gips bevallend; -kalk m.gips- |
|||||||||||||||||
|
Gla. 525
|
|||||||||||||
|
Gla.
|
|||||||||||||
|
Git.
|
|||||||||||||
|
o.; (Schild.) glans m., schitterend licht
o., levendigheid v. Glanz-assel, (-n) v. (Nat. hist.)
gele steenmot v.; -auge o. halfpanw m. (e n avondvlinder); -band o. geglaceerd lint o.; -bank v. (Hoed.) glanslafel v.; • beraubt bijv. nw. van glans beroofd,
dof; -bemet bijv. nw. mei (veel) glans bedekt; -blalt, -blitllchen o. klatergoud o., foelie v.; -blende v. (Delfsl.) zwnvelver- binding v. van bruinsteenmetaal; -bürsle v. glanshorstel ui.: •canlille v. dun, plat en schitterend canlille o.; -duft m. blin- kende damp ui.; it. dauw m.; -dursttg bijv. nw. begeerig naar glans en luister. Glanzo, »., z. m. (Man.) glanzen,
gcglans o. Glanzen, (glanzte.geglanzt) o.ww.,
m. A. glinsteren, blinken, schitteren, schijnen: (van kleuren),glinsteren,schil- tereu; (van metalen),glinsteren,blinken; •de Augen, glinsterend, fonkelend; -de Luflerscheinung, helder,schilterend,lich- tend; lig.) die Tuqendglinzlim Unglücke noch mehr, schittert, blinkt uit;-d« Ver- mógen, glinsterend, schitterend,aanzien» lijk; -de Eigenschaft, Schönheit, Gesell- schuft, schitterend; in Gesellschaft -, schitteren, uitblinken; em -des Elend, Joor luister verborgen of bedekte armoe- de; (Spr.) Z. Gold; 2. bedr.ww. glanzen; Papier -, glanzen; Leder, Sliefeln -, glim- mend maken, doen glimmen; geglanzler ofglasirter WanrfscAuA.glacé-handschoen in.: II. o. zelfst., Z. Glanz. Gl&nzer, (s, mv. Glanzer) m.glan-
zer, polijster m. Glanz-ordo, v. aardschuim o.; -erz
o., Z. Glanz (2); -erhellt bijv. nw. glaus- rijk;-e"6/aue v.schitlerendblauwo. ;-farbe v.schitterende kleur \\.;-farbig bijv.en b. eene schitterende kleur hebbende; -lirniss in. glansvernis o.; -geber m., Z. Glanzer; •gebirge o. schitterend, glinsterend ge- bergte o.; -gefieder o. schitterende vede- ren v. mv.; -gefilde o. heerlijke velden o. mv.; -gefunkel o. schillerend gefonkelo., pracht v.; -gesicht o. schitterend gezicht o.; -gestim o. schitterend, glinsterend, fonkelend gesternte o.; -gewebe o. schit- terend weefsel o.; -gewimmel o. glansge- wemel o.; -geiciilk o. schitterende wolken v. mv.; .gold n„ Z. FlitlergoM; -gras o. (PI.) kanariegras, glansgras o.; -hammer in. glanshamer, polijsthamer m.; -hand- schuh m., Z. Glacé-Handschuh;-hellb\\)i. en b. schitterend; -höhe v. schitterende hoogte v.; -Aorn o. glinsterende toetho- ren m. Glanzig, (-er, si) bijv.enb.glan-
zend, blinkend, schitterend, lichtend, glanzig. Glanz-k\'afer, (-/e«. mv. -fer) m.
glimkever m.; 2. glimworm ra.; -kohall Dl. glimmend kobalt o.; -kohle v. glim- mendc kool, steenkool »., blinker Dl.; •korduan m. glimmend marokleder o.; • kugel v. glanskogcl m.; «ieder o. glanzig
leder, verlakt leder o.; \'Icinwand v. ge- mangeld, geglansd, gegomd linnen o.; •licht o. schitterend licht o.; -los bijv. en b. zonder glans, duister, donker; it. |
|||||||||||||
|
v., vrouwenhaar o.; -erker m. balkon o.;
-(arn m. (PI.) bastaardvaren o.; -fensler o. tralievenster o.; —aus hölzernem Git- teneerk, jaloezie v., zonnehlinil o.; -/Ï» - mig bijv. en b. tralievormiu, tralieachlig, getralied, gevlochten; (Ontlk.) sponzig; •gang m. getraliede gang m.; -Aorn o. (Nat. hist.) gekroonde horenschelp v. Gitterig, bijv. en b. getralied, tra-
liën hebbende, met traliën. Gitter-kafer,(-*a/ers,rav.-t-fl"/\'<?r)
m. traliekever m.; -laube v. prieel o. van staken; -leinuand v. (Man.) kanefas o.; •loge v. (Tooneelk.) door tralies afge- sloten of met tralies voorzien zijnde loge v. Gittern, (gitlerte, gegillerl) bedr.
ww. traliën, van tralies voorzien; gegit- lerle Arbeil, traliewerk o.; (Wanenk.) gegillerl, getralied, met getraliede sta- ven; (van stoffen), met ruitjes. Gitter-schnecke, (-n) v., Z.
hom; schrank in. traliekast, getraliede kast v.; schwamm m. I.intaarnvnrmige paddenstoel m.; spath m. traliespaath o.; slange v. slang v. in traliewerk; slock m. traliemaat v„ traliemaatstok m.; slulil m. traliestoel m.; -lhor o., -lhüre v. traliedeur v.; -venus v. (Nat. hist.) tralieschelp v.; -u-alze v. (Nat. hist.) nel- vormige rol schelp v.; -weise bijw. getra- licd, traliesgewijs; -werk o. traliewerk, vlechtwerk o.;-.«m m.tnlietnin m.,ge- vlochten haag v. Glace-Handschuh,(-scAi»A(«)s,
mv. schuhe) m. glacë-liandschoen, ge- glansde, geglaceerde handschoen m. Glacis, (onb.) o. (Vesl.)veldborsl-
wering, glooiing v., glacis o. Gladiator,(-s,mv.-e«) m.zwaard-
vechter, kampvechter, gladiator m. GladiatQrisch, bijv. nw. als een
zwaardvechter &,opde wijzedorzwaard- vechters. Golahrko, (-n) v. (Nat. hist.)
schar v., kleinste maar smakelijke schol- soort. Glamme, (-n) v. grensscheiding v.
Gl&ndel, (-«) v. klier v.
Glandor, (-s, mv. Glander) m., Z.
(inlander; II. (-n) v. ijsschol V.; it. glij- baan v. Glandern, (gtanderte, geglanderl)
o. ww. glijden, slieren op het ijs. Glanz, (-i\'.«, mv. Gldnze) m. glans
m., schitterend licht o., pracht v., luister, praal, roem ui.; (van eenestof), glans m.. schijnsel o.; rfieje Farbe hal den -, iAre» - verloren, heeft haren glans verloren, is dof geworden, verscholen; einem Huif. Zeuge den - geben, glanzen, glans bren- gen op; dein Holze, Marmor den - geben, glanzen, polijsten; it. dem Stalde -, glan- zen, briiinceren; den * benehmen, den glans benemen, ontglanzen, dof maken; (lig.) glans, luister m.; der - der Schön- heil, glans, luister; er hilt viel auf &us- zern -, pracht, praal, statie v.;iArScAronrt giebl ihrer Schdnheilnochmehr«Juister; der - seines Namens, luister, roem m., bekendheid, beroemdheid v.; 2. (Delfst.) zwavellonil o., loodglans ui., glazuurerts |
|||||||||||||
|
kalk v.; -kelle v. ui pst roffel m.; -kapf ra.
gipskop, pleisterkop m.: -kraul o. (PI.) gipskruid o., gipsphnt v.; -kryslall in., Z. -druse; - malerei »., Z. Frescomalerei; •marmor ui. kunstmarmer, gipsraarmer o.; -»u\'/W o. gemalen gips o.; gegrabenes —, zeer fijne gipsanrde t.; .mergel in. gipsmergel v.; -mörlel m. pleisferkalk v.; •mühle v. gipsmolen m.;-mi<//erm.gips- maler m.; -o/en ru. gipsoven m.; sache v. gipswerk, pleisterwerk o.; sand ui. gipszand, pleisterzand o.; schaufel v. gipsschop, pleisterschop v.; schlager m. gipsklnpper, pleisterklopper in.; sinter ra. pekrisi nlliseerd gips, gips, gipssteen o.; -spo/A Dl. gipsspaath o.;-s(ein m. gips- ileen, gipsachlige steen m. en o., albast o.; stasier m., Z. schlager; -lisch m. gipstafel v.; -überzug m. pleister o., be- kleeiling v. met gips, bepleistering r. Gipsung, v., Z. gipsen.
Gips-waare, (-«) v. gipswaar v..
pleisterwerk o., voorwerp o. in gips of pleister; -wand v. gipswand ?., bepleis- terile muur m. Giratï\'o, (-n) t. (Nat. hist.) giraffe
»., kameelpardel ui, Girall, (-(f)s, mv. -e) o. (Geweer-
ra.) Z. Dralle. Girant, (-en, mv. -en) m. (Hand.)
laslgever, endossant, endosseur m. Girasyl, (-(e)s, mv. -e) m. (Juw.)
kattenoog o., sterrestecn ui. Girftt, (-en. mv. -en) m. overdra-
ger, overschrijver m. van een wissel,en- dosseur m. Giriren, {girirte, girirt) bedr. ww.
(Hand.) einen Wechselbrief -, overdra- gen.overscbrijvcn.endosseeren; in Blanco -, in blanco endosseeren; girirte Secunda, gcèndosseerde secunda-wissel m. Giro, (-j) o., z. m. (Hand.) (van
wissels), endossemenl o., overschrijving, overteekening, overdracht v.: sein - geben, Z. giriren; - in Blanco, oningevuld en- dossement o.; -oaniv.(Hand.) girubank v. Girondisten, ui. mv. (Oesch. van
t\'-) girondijnen, gematigde republikei- nen m. mv. Gjrren, (oirrle, gegirrl) o. ww.,m.
A. (van duiven), kirren, koeren; (Hg.) zuchten, klagen. Gjrrung, v., Z. girren.
Girsch, Z. Gersch.
Gis, o. (nnb.) (Muz.) gis, g-mol;
•moll, g-mol mineur. Gischen, (gischte.gegischl) o. ww.,
Z. gdschcn. Gischt, (-es, mv. -e) o., Z. Gascht.
Gissen, [gisstc, gegisst) bedr. en o.
ww., m. A. gissen; (Zcew.) de vaart be- rekenen, het bestek opmaken. Gissung, v. gissing v., Z. gissen.
Gitau, ( •es, mv. -e) o., Z. Geitau.
Gitter, (-s, mv. Giller) o. tralie-
u\'«\'ii, tralieraam o., tralie v., balustrade \'•i hekwerk, hek o., afsluiting v.,leuning ».. rooster m.; 2. (Nat. hist.) nelvormige "apslak v. Gitter-artig, bijv. nw., Z. -/a--
[»\'9; -bett o. traliebed o.; -blecha. tralie* bll- o.; (PI.) melkkruid o., melkdistel |
|||||||||||||
|
Gla.
|
|||||||||||||||||||
|
526 Gla.
|
|||||||||||||||||||
|
Gla.
|
|||||||||||||||||||
|
de.?; in. glasachtige schnrl m., glasachtig
|
v.; -galle v. glaszout o., doorschijnende
|
||||||||||||||||||
|
dof, mal; (Hg.) stil, zedig, onbekend
|
|||||||||||||||||||
|
-hsig!:eit v. donkerheid, glanzeloosheid
v.; (Gg.) zedig, «lil, ingetogen leven,on- bekendheid v.; -marmor m. glanzig mar- mer o.; -massa v. hoeveelheid v. glans; 2. (Hoed. &) glans in.;-mceio.overvloed 111. van glans; -pallasl in. schitterend pa- leis o.; -papier o. glanzig papier, gesali- neerd papier o.; -pappc v. glad, glanzig karton, bordpapier o.; -periodc v. schit- lercnd tijdvak o.; — der französischen Lilera/«r,goudentijdvak;-pressfv.(Man.) glanspers ».; •reuk bijv. en b. glansrijk, schitterend, prachtig, vol glans; -roM o. glansrood, Kngelsch rood o.; •ruu in blinkroet o.; scheller m. slijf linnen,ge- wast linnen o.; schrift v. blinkend schrift o.; seile v. glanzige kant in. of zijde v. spalh in. oligistisch ijzer o., glans- sleen o. Glanzstahl,(-s/a/i/(c)s,rav.-s/\'jA/e) in. glansslaal, glansijzer, polijststnal o. Glanz-stein, (-(e)s, ui. -e) m
Z. Spiegclglunz; •licht v. zucht v. om Ie schitteren; süchlig bijv. en b. Degeerig om te schitteren; -taffel o. blinkend, glau- zig laf o.; -lrunken bijv. nw. door glan? verblind; -umgürtel, -umslrahllbijï.nw. door glans omstraald; -vogcl in. (Mat. bist.) Amerikaausch boomkruipertje o., glansvogel m.; -coll bijv. en b.,Z.-rcic/i; •tcarmc v. warmte v. van een glanzig lichaam; -wechselni bijv. en b. afwissc- lend in glans; -tceg in. schitterende baan v.; -uichsc v. glimmend poeier, schoen- smeer o.; •ivolke v. schitterende wolk v.; •uurm m. goudworm, glansworm ui. Glanz-zahn,(-;a/m(e)s,mv.-:a/i-
ne) m. (Itoekb.) polijslland m., bruinecr- steen in., -staal o. Gli.in.zung, >., Z. Glanz.
Gliiphiaeh, bijv. nw. geschikt tot
beeldwerk, glaphisch. Glarboc klein, o. (PI.) »tiefmoe-
dertje, driekleurig vmnllje o.
Glas, (-t\'s. in v. Gluser) o. {{las o.;
attf - mulat, glasscliililcieu; das-bren- Hf», gb>s branden; 2. (san eeue koels), raam o., ruit ».; drinkglas, glas o.,bokaal, beker in.; aiis einem rollen, au» cotlem -e Irinkcn, uit een vol glas ilrinken; ei» • Wasser, een glas (vol) water; «in -voll, een glasvol; ein volles - trinken, volle G laser zubringen, zutrinken, hoordovol- letjes nemen of drinken; (gemeenz.) aern in\'s - gucken, van de llesch houden; ;u Hef in\'s - gucken, te diep in het glas kij- ken, te veel drinken; 3. (Iloefsm.) (in het oog van paarden), glas o. Glas-abdruck, [-druck(e)s, mv.
•drucke) in., Z. -paste; -achat m. glas- agaat m. en o.; -achlig bijv. en b., Z •arlig; -achligkeil v., Z. -artigkeil, •ahnlich bijv. en b. glasachtig, glasvor* nut:, op glas gelijkende; ~amianlh in glasachlige ainiant in.; -apfel ni. glasap. pel m.; -arbeil v. arbeiden, werken o in glas. glasarbeid in., glaswerk o.; il (aan een huis), glaswerk, glazenmakers- werk o., ruilen v. mv.; -arlig bijv. en b. glasachtig; it. verglaasbaar; —keil v. glasachligheid, verglaasbaarheid v.; .as- |
sbest o., \'/.. -amianlh; -asche v. glas
sch, soda ».; -auge o. glasoog, glazen kristallen oog o., (van een doode). lasachtig oog, dof oog o.; (Hoefsm.) lasoog o.; -augig bijv. en b. glasoogig, met glasoogen; -bim v.ijspeerv.; -blasen glasblazen o.; -bliiser m. glasblazer
m.; —eisen o. glasblazcrsijzer o.; -bla- scröhrev. clasblazerspijpv.; -biitzsloff m. electrieke stof v., welke door hel wrijven van gla< verwekt wordt; -boden m. gla- zen of glasachtige bodem m.; 2. bodem m. van een glas; -bohrer m. glashoor v.; •brucli in. gebroken glas o., glasbrenk v. •bürsle v. kannewasscher in. Glijschön, o. (verkl.) glaasje,klein
glas o. Gl»S-cylinder, (-ders, mv. -dcr)
in. (Glasbl.) geblazen glascilinder m.; •deciel m. glazen deksel o.; 2. glasdek sel, deksel o. voor een glas; -dtamanl in. onechte diamant in.; •cdelslein in., Z. •slein;-egcl m. doorschijnende hloedzui- gur ui.; -elektricilat v. glasachtige of posi- licve electriciteit v.; -eleklrisch bijv. nw. clectro-posilief, wat zich naar de koper- pool der Voltasche batterij richt. Gliiseln, (gliiselte, gegldselt) o. ww.
(Scherts.) pimpelen, veel drinken. Glaser, (-s, mv. Glaser) m. glazen-
inakcr in. Gl&ser-arbeit, (•<•») v. giazen-
niakcrs-ai\'beid m., -werk o., g!azenma- ken o.; -blei o. glaslood o. Glaserdo, v. glasaarde v.
Glaser-diamant, [-en, mv.-cn)
m. glazenmakersdiamant in.; -geselle, •jungc in. glazeninakcrs-knccht, •joagen in.; -gewerk o., Z. •lunfl; \'handwerk o. glazenmakershandwerk, beroep o. van glazenmaker, glazenmaken o. Gluscrin, (-nen) v. glazenmakers-
vrouw, vrouw v, van een glazenmaker. Glusorkitt, (-(c)s) m„ z. m. gla-
zcumakers-stopverf v. Glaser-klang, (-(e)s) m., z. m.
klinken, geluid o. van glazen; -korb in.
glasmand, glazenmand v. Glasermeister, (siers, mv. -ster)
m. meester-glazenmaker, glazenmakers- haas m. Glaiern bijv. en b. glazen, van
glas; 2. ((intik.) glasachtig; (lig.) -es Auge, glazen oog o.; it. Z. Glasauge. Glaser-racke, (-«n) v. glazen-
rek o. Gliisorz, (-es, mv. -e) o. glaserls
glasachtig of zwavclachlig erts o.; schwirze v. zwart zilvererls o. GlasQrzunft, (-:ünfle) v. glazen-
makers gilde o. Glas-faden, (-fadens, mv. -faden
of •ftitten) m. glasdraad m.; •fabrik v. glasfabriek ».; -farbe v., Z. -grün;-farbig bijv. en b. glaskleurig; -fenster o. glas- venster, glasraam o.; -feuchligkcil v. (<Intik.) glasachtig vocht, glasvocht o.; •flasche v. glazen llesch ».; •fluidum o. glasachtige vloeistof v.; -fluss m. glas- vloed in.; 2.vloeispaalh o., -jorm\\. glas- vorm in.; •frilte v. glasmengsel o„ fritte |
erkoolznurde soda v,; 2. (Giet.) glasgal
v., glassr.huim o.; 3. middelste ruit v. in en rond dakvensler; -gallcrle v. aard- elei, aardblnem v., nostoch m.; -gehause o., Z. -glocke; -gemalde o. schilderij v. np glas; -gemenge o., Z. -frille; -geralh- schaft v. (Nat.) glazen instrumenten, werktuigen o. mv.; -geschirr o. glaswerk o.; it. Z. -werk; •gewerk o., Z. •hitte; •glanz m. glasglans, glans in. van glas; •glocke v. glazen klok v., glasstolp v.; •granate v. onechte granaat m.; -gri\\\\ m. (Glasbl.) ijzeren staaf v. om de glasslof op Ie lichten; -grün bijv. en b. glaskleu- rig, glasgroen; (Uelfst.) glasachtig,door- zichtig; 2. o. zclfst. glasgroen o., glas- kleur v.; -hafen m. (Glasbl.) glaspot m.; •hommer m. glazenmakershamer m.; •handel in. glashandel, handel m. in glas of glaswerk; -hindler, —in, glashande- laar, glaskooper, handelaar ui.. hande- laarsler v. iu glas, glashandclaarsler f.; harmnnika v. (Muz.) harmonica T.,gla- zen muziekinstrument o.; -harl bijv. en b. zoo bard als glas, broos als glas; -haus o., Z. Gctrachshaus; -haul v., -hiiullein o. (Ontlk.) kristallijnen oogvlies o.;-na«l- staar v. (Oogk.) onechte grauwe staar v.; -hell bijv. en b. zoo helder als glas, doorschijnend, doorzichtig; •honig in. doorzichtige honing m.; -hülse v., Z. Harlriegel; -hülle v. glasblazerij, glas- hut v. Glasicht, (-er, si) bijv. nw. glas-
achtig; (l)clfst.) doorzichtig, glasachtig: es Leder, hard, taai; -er Weizen, glas- achtig, helder. Glasig, bijv. en b. uil glas bestaan-
de, glazig, Glasigel, {-gels, mv. -gel) m., Z.
Glasegel. Glasiren, (glasirle. glasirt) bedr.
ivw. 1\'orcellan -, verglazen; Holz <ĥ -, vernissen; (Past., Man., Schild.) glacee- ren: glasirler Weiten, gepelde tarwe. GlftS-kalk, (-(e>) m., z. in., Z.
-oa(/e,(l); -kasse v. (Tuinb.) broeikas, serre v.; -kasten m. glazen kast ».; 2. glaskast, glaskisl v., bulfel o.; -kirsche v. knapkers, morel v.; -li// m. glaslijm v. en o.; -knopf m. glazen knop, knoop m.; •knlben m. glazen kolfv.;-/to/)/"m.(Berg- w.) bloedsteen, rood en bruin ijzersieen o.; •koralle v. glaskoraal v.; (Nat. hist.) doorschijnend celkoraal o.; -korb m. (Glasbl.) glasmand, mand v. glas;it.gla- zen mandje o., glazen schotel in.; 2. gla- zeiimand v.; 5. mandje o. met glazen; •körper in. glazen lichaam o.; -kram m. glaswinkel, glashandel in., glaskraam v.; •kramer m., Z. -h<htdler; -kraut o. (PI.) zeevenkei, zcepetersclie v.; 2.muurkruid o.; 3.middagsbloem v.,ijskruid o.; -kugel v. glazen bol, kogel, glaskogel ni.; vul- kanische —, lavaglas. IJslandsch agaat o.; •kupfererz o. glasachtig kopererts o.; \'la- den m. glaswinkel ui., glasmagazijn o.; •lampe v. glazen lamp v.; •latente v. gla- zeu lantaren v.; -lava v. glaslava, glas- achlige lava v.; -lcuchtc v., Z. -laterne; •linse y. glazen lens v., telescoopglas o.; |
|||||||||||||||||
|
Gla. 527
|
|||||||||||||||||||||||
|
Gla.
|
Gla.
|
||||||||||||||||||||||
|
tcn; Tm h -, glanzen, likken; Niknadeln
-,g!elten. Glatter, (s.mr.Glatler) m.,-ill,
(-nen) v. glanzcr, polijster m., glansster, polijsster v.; 2. (werktuig) Z. Gliltbein. Glattermühle, (•») r., z. Giati-
inühle.
Glatt-factor, (-lors, mv. -toren)
m. bediende m. voor den verkoop van het glit; •fiissrhen o. glitvaatje o. Glattfoile, (-n) v. zoetvijl v.
Gliatt-frischen, (-s) o. (Giet.)
glit frisschen, versmelten o. van glit tol lood; -gasse v. (Giet.) glitgoot v.; -ge- triebe o. polijstmolcn, kalandennolen m.; •glas o. glansglas o. Glatt-haang, bijv. nw. pladha-
rig, met glad haar; -bai m. gladhnai m. (een zeehond). Gliitthakort, (-kcns, mv. -ken)
ra. glithaak m.; it. glcthaak m. Glatthalsig, bijv. nw. gladhalzig,
met gladden hals. Glatthammor, (-kammers, mv.
•hommer) m. slethamer, polijsthamer. Glftttheit, v., Z. Glatle.
Glatthobel, (-kobels, mv. -hobcl)
m. (Meub.) zoetboorschaaf v. Glattholz, i-holzes, mv. -hölzer)
o. likbont.glethoiit o.; (l\'l.) gladhout o., een üostindische boom. Glatthorn,(-Aoni(e)s,m v.-Ayrner)
o. gladile kinkhnreu in. Glfttt-hom, (-/i"r;i(e)s,mv.(-Aör-
ner) o. polijsthoren, likhoren m. Glattigkeit, t. gladdigheid, glad-
heid v. Glatt-kammer, (-n) v. polijst-
kamer v.; -keule v, polijst- of bruinecr- land in ; -kolben m. polijstkolf v., po- lijsikogel m. Glftttkopf, (-kopf(e)s, mv. -köpfe)
ui. klompvisch, zeehaas o., gladkop m. Gl&tt-kugel, (-«) v., Z. Ghti-
keale, Glallglas. Glattleibig, bijv. nw. glad van lijf.
Gl&tt-linnen, (-s) o., z. m. glans-
linnen o.; -maschine v. glansmachine v., hruineerwerktuig o.; -mükle v. kalan- lermolen m., draaimangel v.; (Past.) glitmolen in. Glatt-nabel, {-bcls, mv. -bel) m.
gladde korfjesschelp v.; -pfennig m. glad- de of afgesleten penning m. Glijtt-plattO, (-n) v. (Pap.) ka-
landcrplaat v. Glfttt-rahe, (-n) v., Z. -n>cAe;
-rai m„ Z. socke; sandig bijv. en b. glad van rand; -roc/ie m. (Nat. hist.) gladde rog m.; -rücken in. (Nat. hist.) |
|||||||||||||||||||||||
|
•moeken o. glasmaken o., glasmakcrij v.;,- der Zikne, glazuur, email n.; (Schild.)
|
|||||||||||||||||||||||
|
glazuur o., lichte doorschijnende kleur v
Glasuren, (glasiirle, glasurl) bedr. |
|||||||||||||||||||||||
|
•macher ra. glasmaker, glasblazer, fabri
kant m. in glas; —kunst v. kunst v. om |
|||||||||||||||||||||||
|
glas te maken; -malen o., Z. -ma/crci; ww., Z. alasiren
|
|||||||||||||||||||||||
|
Glasurer, (-rers, mv. -rcr) m. glan-
zer, glaceerder, verglazer m. Glasur-erde, v., Z. Glaterde; wasser o. glazuiirwater o.
Glas-vergoldung, ». glasvcr-
gnlding v., verguldsel o. van glas.op glas; •iradre v. (verzam.) glaswaar »., glas- werk o.; \'icand v. glazen wand in., gla- zeu pui, glaspui v.; — eines Salons, spie- gels m. mv.; -weidc v. waterwilg ni.; werk o., Z. -waare; \'2. (aan een huis), glaswerk, raamwerk o., ruiten v. mv.; wurz v., Z. -kraut; -zahre v., Z. -(ro- p/c»; -zange v. (Glasbl.) glastang v.; •zeolith in. glasachtige schuin)* of bruin- steen o.; sticker m. kandijsuiker v. GltttSCher, (s, mv. Gldtschcr) in.
Z. Glelscher. Glatt, (glatler, gldll(e)st) bijv. en
h. glad, ellen, vlak, gepolijst; - moeken, glad, effen maken, polijsten; -es Eis, glad ijs; es isl sehr - :k gehen, glad,glibberig; (lig.) (van de oppervlakte des waters), effen; -es Kimt, glad. niet harig, zonder baard; -e Haut, glad, lijn, niet behaard; •e Worle,liefelijk, vleiend, indringend; -t\' Zunge, geslepen; der Wein geht • hinun- ter, zachtjes, zeer gemakkelijk; die Haar e - tragen, glad, uitgestreken; ciin\'ii Hut
- bürsten, glad borstelen, opstrijken;
antiegen, vlak, juist; (Naai.) - anslechen, glad aantrekken; -er Zeug, Alias, Sam- mel, -e Lcimcand, glad; (l\'l.) kaal, glad onbehaard, zonder vezels; (gcineenz.) - abkauen, vlak, juist; -wegtcknciden,g\\aA vlak; Alles - aufessen, alles opeten zon- der iets over te laten; clw. - tergenen, glad vergelen, geheel en al vergeten; - neg, glad weg, Hink weg, in eens af; stichts, volstrekt niets, hoegenaamd niets. Gliittahle, (-n) v. schoenmakers-
bros, glelbros v. Gl&tt-bar, bijv. en b. polijstbaar,
gletbaar. Glatt bar tig, bijv. en b. baarde-
loos, zonder baard. Glftttbein, (-(e)j, mv.-e) o.glct-
been, gietijzer o. Glatt-bl\'atterig, bijv. en b. glad-
bladerig, rnet gladde bladeren; -biickse v. (Jachtw.) gladde, niet gegroefde bus v.; -bult m., -biitle v. schol v., Ëlvchot v. GliittO, (-n) v. gladheid, gladdig-
beid, elfenheid, gelijkheid v.; (Bergw.) glit o.; gelbe, teeisze -, goudglit, zilver- glit o. Grlattois, (-es) o. ijzel m.; (lig.) auf
- lühren, een strik spannen, op glad ij
voeren. Glattoison, (glatlciste, geglatteisl)
onp. ww. ijzelen. Glatt-oiscn, Glattoison, (-«-
sens, mv. -eisen) o. gietijzer, polijstijzer o.; it. Z. I\'liitteisen-(stakl). Glattoa, (glatlele, gegliiltel) bedr.
ww. glad maken, gelijk, effen maken,po- lijsten; Marmor -, polijsten; Silbergc schirr -, glanzen, poetsen;(Bockb.) glel- |
|||||||||||||||||||||||
|
•maler m. glasschilder m.;it. Ï.Sckmclz-
maler; -malerei v. glasschildcren o.; it. schilderwerk o. op glas; •man» m., Z. •handler; •matte v. glasmassa v.. fritle v., gesmolten glasmengscl o.; -meer o. (fig.) kristalzec v.; -melil o. glasmeel, glaspoeier o.; •meister m. eigenaar m. eener glasfabriek of glasblazerij; 2. niees- lerknecht,opzichter:n. ineene glasblaze- rij; -mcsserm. glasmeter m.; -messkunsl v.glasmectkunst.glasmcelkuiHlc v.;-nn<n v.glasgroef.glassponning v.;-o/enm.glas- oven in.; -papier o. geglansd papier o.; •potte v. indrnksel o. op glas; 2. gefnrb- Ie—, gekleurd glas o.; -pech o.,Z.Berg- theer; -perle v. glazen parel, onechte pa- rel v.; -platlc v. plaatglas v.; -ponelUn o.doorschijnend porreleino.,Rcaumursch porcelein o.; •putter m.,Z. -blascr; -quarz ra. glasachtig kwarts o.;-ra//menm. glas- raam o.; -riï«mer ra., Z. •biirste; -raule v. glasruit v.; •rinde v. glazuur o.; -ring m. glasring, glazen ring m.; -rökre v. gla zen buis of pijp v.; -ruthc v.slasroeilc v. salz o. glasachtig zout o.; it. Z. -galle (I); sand m. glaszand, zand o. om gla: te maken; \'2. glaszand, fijngestampt glas o.; -sr.lz m., Z. Frilte; schauni m. glas- schuim o., Z. -galte (\'2); scheibe \\. glas. schijf, glazen schijf v.; (voor ramen) ruit, glasruit v.; scherbe v. glasscherf v. stuk o. glas; scherc v. (Glasbl.) glas- schaar v.; schtacke v., Z. -galle (\'2) •tchlange v.,Z. Blindschleiche; -tchlcifen o. glasslijpen o.; schleifer ui. glas-slijper, •snijder m.: il.brillcnslijperm.;-si7im.i/: o., Z. -galle (I); 2. Z. -treuf; -te»meb m. zoiilasch v., aschzout o., soda v. •sckmelzer m. glassmelter m.; schuwt in., Z. •galle; sclincider m.. Z. schiet fer; \'tekort m. (Uelfst.) bijlsleen in.; •schrank m., sekrankchen o. glazen kast »., kastje o.; 2. kast v., kastje o. voor glaswerk; schürer ra. (Glasbl.) stoker m.; sekieeisz in., Z. -galle. G1&SS9, v. met goud- en zilverdraad
doorvlochten zijde v. Crly/s-soifo, v. bruinstccnmetaal o.,
mangaan o.; selenit in. kunstmatigglas- achtig gips o.; silberer: o., Z. -erz; spath m. glasspaalh o.; spiel o. glas- haruionica v.; spinnen o. glasspinneu o.; spinner m. glasspinner m.; spinnerei v-. Z. spinnen; stein m. glassleen m.; *- \'•. -fluss, -edelslein; -ttempel m. glas- stempel, stempel tn., merk o. eener glas- blazerij; stiefel m. glazen trommel v. pr?"er perspomp; stock m. glazen bijcn- »orf m.; streifen ra. strook v. glas; -fa/W »• plaat v. glas; •lafeln v. mv. glas o. in e\'\'" vak met glazen ruiten; •Ikeil m. Klasdeel o.; -lhriine v.,Z. -tropfen; -thüre "• glazen deur, spiegcldeur T.; Schrank ""\' —n, glazen kast v.; -tiegel, -topf m "• -hafen; -triiger m. glaskoopman m.; \'Irn9 ra. glastrog m.; •tropfe» ra. glas\' \'raan, glasdroppcl m. Glasur, (-cn) v. glazuur, vernis o.;
|
|||||||||||||||||||||||
|
glad rug m., g
|
5
|
ladde zeeslak v.; 2. vale
|
|||||||||||||||||||||
|
kever m.; samig bijv. nw. gladzadig,
met glad zaad. Glatt-scheide, -sohieno,(-n)
v. (Schoenm.) likhout o.; schicht v. (Giet.) glitlaag v. Glfttt-schild, [-{e)s, mv. -e) m.
(Nat. hist.) gladdesliiipkeverm.;-sc/(/et- fen o. gladslijpen o.; schleifcr m. glad- slijper, polijster ra.; soklev. gladde long v. (visch). Glfttt-Stahl, (stahl(e)t, mv.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Gla.
|
|||||||||||||
|
Gla.
|
|||||||||||||
|
828 Gla
|
|||||||||||||
|
vertrouwen, krediet o.; Waaren auf -
geben, op krediet geven; jemn. • geben, lem. krediet geven, verleenen; 3. (Godsd.) geloof o.,godsdienst, eerediensl in.; der • an Goll, geloof aan of in God; der chrislliche -, bel christelijk geloof, de christelijke godsdienst; sirA zu einem - bekennen, een geloof hebben, omhelzen; ness -s ist er?, van welk geloof is hij, van welken godsdienst?; seinen - i>er- liiugnen, vom - abfallen, zijn geloof ver- zaken, van hel geloof afvallen; den - an- dern, van geloof veranderen, een ander geloof aannemen; 4. geloofsbelijdenis v geloorsbegrip.geloofsformuliero.; (Kath.) symbnlum o. of 12 artikelen des geloofs; it. credo o. Glauben(s)fest, bijv. en b. vast,
standvastig in het geloof. Glaubens-abfall, (-(e)i) m
-absage v. afvalligheid v. van het ge- loof;" ablrunnige m. geloofsvcrzaker, af- vallige in.; •ahnlichkcit v. gelijkheid v van geloif; -iinderunggeloolsverandering v.; -arlikel m. geloofsartikel o.;-bedrüc- kung v. verdrukking v. van hel geloof; •he/ehl m. bevel o. in geloofszaken; -fce> kennlniss o. belijden o. van het geloof; sein — ablegen, geloofsbelijdenis v.; 2. geloofsformnlier o., Z. Glauben (ö); -be- schirmer, -beschützer m. beschermer m van hel geloof; -botem. geloofsbode, ver- kondiger in. des geloofs,zendeling,apos- tel m.; -bruder m., Z. -genoss; -buch o geloofsboek, boek o. des geloofs; -bund m. geloorsverbonil.evangelischverbond o.; •druck in. geloofsdwang m.; -dünkel m. verwaandheid v. op zijn geloof; -eid in. geloofseed m.;-ei/erm. geloofsijver, gods- dienslige ijver m.; übertriebener —,over- dreven geloofsijverm„ dweperij, dweep* zucht v., fanatisme o.; -eifererm. ijveraar m. voor het geloof, vrome, godvruchtige in.; (i. k. bet.) dweper, kwezel in.; •eiferig bijv. nw. ijverig, ijverend voor het geloof, godvreezend, godsdienstig, vroom, godsvruchtig; -enlsagang v., Z. •absage; -feind m. vijand m. des geloofs; •flüchtling, -fliichtige m. vluchteling m. voor het geloof; •formeli. geloofsformu- licro.; -freiheit v. vrijheid v. van gods- dienst; -frucht v. vrucht v. des geloofs; •gclehrs imkeit v. dogmatische godge- leerdheid v.; -gcnoss ui. geloofsgenoot m.; •gericht o. rechtbank v. voor godsdienst- zaken, gcloofsrechtbank, inquisitie v.; •gcsellschaft v. geloofsvereeniging v.; gleichgültigkeil v. lauwheid,onverschil- ligheid v. in het geloof; -grund in. ge- loofsarlikel o.,geloofsgrond m.;2. grond- slag m. des geloofs; il. Z. -lehrc; -held ni. gcloofshcld, voorvechter, verdediger m. des geloofs, martelaar in. voor hel geloof; -heuchler m. huichelaar in. in hel geloof; -irrthum in. dwaling v. des ge- loofs, geloofsdwaling v.; •irrthümer ver- breiten, valsche leerstellingen v. mv. ver- spreiden; -kampf ra. strijd m. vooi het geloof, godsdienstige strijd m.; \'krieg in. geloofskrijg, godsdienstoorlog m.; -lehre v. geloofsleer v.; 2. leerstellingen v. mv., dogma o.; it. godsdienslleer »., boek o. |
over den godsdienst; -lehrer ni. onder-
wijzer in. in de geloofsleer godsdienst- onderwijzer m.; it. schrijver m. eener geloofsleer; -lehrig bijv. nw. leerstellig, dogmatisch; -lehrling ra. geloofsleerling ui. eu v., cathechisant an.; -los bijv. nw. zonder geloof, twijfelzuchlig; -losigkeit v. twijfelzucht v.; •meinung v. geloofs- begrip o.; -menger m. die verschillende geloofsbegrippen trachl te vereenigen; • mengerei v. vereenigen o. van versehil-
Icnde geloofsbegrippen; -muth ra. moed ra. van het geloof; -neuerer m. invoerder in. van nieuwigheden in het geloof, neo- loog; -opfer o. slachtoffer o. voor hel geloof, martelaar m.; -panicr o. ge- loofsstandaard m.; das — in einem Lande aufpflanzen, hel kruis, het chris- tendoin & invoeren; -partci v. geloofs- partij, sekte v.; -pflichl v. geloofsplicht m.; -probe v. onderzoek o. naar hel ge- loof; it. proef v., bewijs o. van zijn geloof; •prüfung v. gcloofsonderzoek, onderzoek o. naar hel geloof; -punkt in. geloofspunt o.; -raserci v. dweepzucht v., fanatisme o.; it. daad v. uit fanatisme; -regel v. geloofsregel m.; -rcich bijv. nw. vol ge- loof, vol ve.trouwen; -reiniger m. her- vormer m.; -reinignng v. hervorming, verandering, verbetering v. in godsdien- sligc zaken; •richter in. geloofsrechter, inquisiteur m.; sache v. geloofszaak ».; •satz in. geloofsartikel o., leerstelling v., dogma o.; salzung v. geloofsartikelen o. rav., dogmatiek v.; schalz m. schal des geloofs, geloofsschat m.; schw&rmer ra. dweper, drijver m.; ((Jesch. van E.) puritein m.; schwürmerei v. dweperij v.,drijven, dwepen, fanatisme o.; (Gesch. van E.) puritanisme o.; schwester v.ge- loofsgenoot(e) v.; •scrupelra.,Z. -zweifel; •sondcrling ui. afgescheidene in.; streit in. geloofsstrijd m., Z. -kampf; slreiler ra., Z. -held; 2. dissident, scheurmaker m.; streiligkeil v. strijdigheid v. in ge- loofszaken; slück o. geloofsstuk. stuk o. des geloofs; stürmer m. geloofsstormer ra.; stürmerei v. geloofsslormerij v.; • überliiufer m. proseliet, afvallige m.,die
van geloof verandert; -untersuchung r., Z. •prüfung; -verbessercr m., -verbesse- rungv.,7.. •reiniger,reinigung; -verbreiler m. uitbreider van het geloof, zendeling ui.;. Knili.) missionaris in.; -verbreitung v. uitbreiding v. van het geloof; -vereini- ger ra. die afwijkenden in geloofszaken tracht te vereenigeu; •Vtreinigung v. ver- ceniging v. in het geloof, -ecrfassung v. godsdienstig stelsel o., staat m. des t;e- loofs; •verlcugnung v. afval m., van het geloof, geloofsverzaking v.; -vertheidiger ra. geloofsverdedigcr m.; -verlheidigung v. verdediging v. des geloofs; —skunst v. kunst v. om hel geloof Ie verdedigen: •verwandte m. en v„ Z. -genoss; -voUn( glaubeneoll bijv. en b. vol geloof; -tw- schrifl v. geloofsvoorschrift o., Z. •regel; wahrheit v. geloofswaarheid v.; -marm
bijv. en b. ijverig in hel geloof; \'Wörme geloofsijver tn.; -werber in. proselieten* maker in., die anderen overhaalt om een ander geloof aan Ie nemen; -werberei v. |
||||||||||||
|
•stahle) in.glelstaal,bruineerslaal,polijst-
staalo.;-s(ano«v.glansstnk,polijststok in.: slein in. glanssteen, bruincersteen m.; •slube ï.,Z. -kammer; •titeh m. glanstafel >.; -werkzeug o., Z. -maschine; -zahn m. polijslland in.; it. wolfstaiid m. GlattZÜngig, bijv. en b. glad van
long, rad van tong, vleiend, lierkoozend, zoetsappig, Heemend; -keil v. vleierij, lleemerij, zoetsappigheid v. Glatze, (-n) v. kale plek v. op het
hoofd; er hal eine —. hij heeft eene kale plek op het hoofd, i\'i\'ii kaal liinifd; kunstlicht -, geschoren priesterkruin, tonsuur v (Volksl.) kaalhoordo.;2. (Ontlk.) ruimte v., alstand m. lunchen de wenkbrauwen Glatzig, (-er, -st) bijv. en b. kaal
met een kaal hoofd, een kaal hoofd heb- beude. Glfttz-kopf, (-kopf(e)s, mv. -kö-
pfe) m. (Volkst.) kaalkop m., kaal hoofd o.; -kópfig bijv. en b., Z. glatzig; •pfaffe m. priester m. met eene geschoren kruin. Glau, (-er, -(e)s\') bijv. en b., Z.
heil, lieiter; 9. Z. scharfsichlig; -augig bijv. nw., Z. glau (2). Glailbbrüchig, bijv. en. b. trou-
weloos, eeilbreukig, valsch, ontrouw. Glaubon, (glaubte.geglaubt) bedr.
eu o. ww. gelooven, voor waar honden of aannemen, geloof slaan, vertrouwen; für gewiss -, als zeker aannemen; jenin., e/w. -, gelooven, vertrouwen; ich glaube es Ihnen auflhr Wort; ik geloof u, ver- trouw u, verlaat my op uw woord; an Heien -, gelooven, geloof slaan of hech- ten aan; - Sie seinen Versprechungen nicht, geloof, vertrouw & niet; etw. -, anctiv gelooven, voor naar aannemen; er muss daran -, hij moet er aan gelooven, hij moet het doen ol hij wil of niet; 2. an Unslerblichkeit, an Gott -, gelooven; an eine ewige Gerechtigkeit -, gelooven, re- kenen op, vertrouwen; anjem. -, geloo- ven in; 3. gelooven, mecnen, van inee- ning zijn, denken te zijn, wanen; sich schuldlor -, overtuigd zijn van zijne on- schuld; es ist :u -, dass ^, men kan dcn- ki\'ii. nagaan; er giaubl sich verrathen, hij waant zich verraden, gelooft, meent, denkt dat hij verraden is; ich glaubte, Sie spriichen mit mir, ik dacht, meende dat gij met mij spraakt. Glaube(n), (-(n)s) z. m. geloof,
vertrouwen o.; - on jem., uu etw. haben, gelooven in; eiuer Sachc, einer Persnn - schenken.beimessen, geloof slaan aan, ver- trouwen stellen in; er verdient -,keinen -, hij verdient alle vertrouwen, geen ver- trouwen, men kan hem wel, niet gelooven; das verdient keinen -, dal verdient geen geloof; das gehl über allen -, dal gaat alle geloof, vertrouwen Ie boven; das findet keinen -, dat vindl geen geloof.dat wordt door niemand geloofd; sich urn allen - bringen, zich zelven het vertrou- wen benemen; dazu gehort cin starker -, daartoe behoort een sterk geloof; 2. ver- trouwen, geloof o.; etw. auf Treue und - annehmen, op goed geloof; er halt weder Treu noch -, hij heeft geene eer in hel lijf, komt zyn woord nooit na; (Hand.) |
|||||||||||||
|
Gle.
|
||||||||||||
|
Gle. 529
|
||||||||||||
|
Gle.
|
||||||||||||
|
ruiter m.; it. schaar v. van vier of vijf
ruiters. Glgfenor, Glefenbürger,
Glofonroiter, in. lausruiter m. Gleich, (•(«)«, mv. -e) o. (Ontlk.,
PI.) Z. Gelenk. Gleich, (-cr, -st) bijv. en b. gelijk,
overeenkoinslig, gelijkelijk, even, derge- lijk, dezelfde, hetzelfde; zu -er Zeil, te \'elijker tijd, te gelijk; an Sland einandcr -, gelijk; -e Falie, dergelijke, zulke ge- vallen; run -em Verdienste, van gelijke, even groote verdienste; -er Art, Natur, Beschaffenheil, van gelijke, dezelfde boe- danigheid k. homogeen, identiek; - ma- chen, vereenzelvigen, onder een begrip brengen; -er Meinung miljemn. sein, met iem. van hetzelfde gevoelen zijn, zich verstaan mei; -es Sinnes miljemn. sein. eensgezind zijn.harmonieeren -er Gestalt, Weise of Mossen, op dezellde manier, ge- lijkerwijze; -es tnil -em vergelten, kwaad met kwaad, goed met goed vergelden, met gelijke munt belalen; ein -es Ihun knnnen, hetzelfde eveneens kunnen doen; unter -en Vmslinden, in dergelijke om- standigheden; jemn. • kommen, sein, ge- lijken, evenaren; in -em Werth stehen, (van munten), pari staan,dezelfde waarde nebben; eine Sache pon -em Werthe.eene zaak van gelijke waarde, equivalent o.: - weit ron einander abslehend, even ver van elk. verwijderd, evenwijdig, geljjk» loopend; von -em Vmfange, van denzelN den, gelijken omvang; non -em Maszeund Gewiekte, van dezelfde maat en hetzeirde gewicht, even groot en even zwaar; das itt • nel, juist even veel, dat is hetzelf- de; das isl mir - vief, dat is mij onver- schillig, dal is mij hetzelfde; (gemeenz.) ik draai er mijne hand niet voor om; dus gill mir - vie/.dat is mij om het eveu.\'dal is mij onverschillig; -als ob, • als tcenn, even alsof; - einem Donnerschlage, als es i5i mir Alles -,onverschillig, hetzeirde; (Spr.) - und - gesellt sich gern, soorl zoekt soort; seines -en, zijn gelijke; er isl meines -en, hij is mijn gelijke, van denzelf den raig of stand als ik, niet boven mij verheven; über seines -en, boven zijne indijken verheven; ohne -en, zonder ge- lijke, zonder wederga, weergaloos; sich • bleiben, zich zelve(n) gelijk blijven altijd dezelfde zijn, niet veranderen; (van horloges), gelijk gaan; (van menschen), standvastig zijn, niet van gevoelen ver- anderen; il. niet van voorkomen veran deren; - halten, - behandeln, gelijk, even eens; ;\'emn. - geachlel werden, gelijk ge- acht worden met; - setzen, - stellen, (van personen), gelijk stellen; sich jemn. - achten, stellen, zich zelve ji) gelijk ach ten, stellen met; • Ihun, gelijken, ge lijkkomen, evenaren; mil -en Füszen springen, met de voeten tegen elk. spi in- gen. met beide voeten te gelijk springen; jemn. • laufen, schreiben, even hard, gauw, snel, schielijk als; in -< Theile, in gelijke, even groote deelen; -en Ge- iiiinn of Verlust, gelijk, even groot, even- redig; die Strafe muss dem Verbrechen \' sein, evenredig, overeenkomstig met; |
||||||||||||
|
preselietenmaken o., proselietenmakerij
*.; -werth bijv. uw. geloofwaardig; -wil- lig bijv. nw. bereidwillig om te gelooven: •wissenschaft f. geleerde kennis v. tan bel kerkelijk geloof,godgeleerdhcid,theo- logie v.; -wissenschafllich bijv. nw. tolde kennis van het kerkelijk geloof behoo- rende of daarop betrekking hebbende, theologisch; -tvor{ o. kernspreuk, zin- spreuk v.; 2. (Godg.) uitdrukking v. •oor het geloof; -wuth v. fanatisme n.; •wülhig bijv. nw. dweepachtig, fanatiek; -:ank in. geloofstwist m ; -zeuge in. ge- loofsgetuige, bloedgetuige, martelaar m. voor hel geloof; -zun[t v. (Scherts.) sek- te, godsdienstige gezindte v.; -zünflelei v. sektengeest m.; •zunfller in. lid o. eener sekte, die met seklengeest besmet is; -:uam/ in. geloofsdwang in.; -zweifel in. geloofstwijfel m., twijfelen o. in ge- loofszaken; -zweifier in. twijfelaar m. in het geloof; -zwist ui., -zwistigkeit v., Z. -5/rei/. Glaubersalz, (-ct)o.,z. m. glau-
berzoul o., zvavelzure soda v., Engelsch zout o. Glajubhaft,Glaubhaftigkeit
v., Z. glaubwürdig, Glaubwürdig keit. Glaubig, (-er, -st) b(jv. en b., Z.
aber- ,leichl-gliubig;\'ï. geloovig,een ge- loof belijdende; it. zelfst. ein -er, der -e, die -en, een geloovige, de geloovigen: (Kalh.) katboliek(en); 3. -es Gebet, ge- loovig, vol geloof, vol vertrouwen; -es Vertrauen, geloovig, onbeperkt verlrou- wen. Glaubiger, (-gert, mv. -ger) m.,
—ill, (-nen) v. schuldeischer, crediteur m., schuldeischeres v. Glaiiblich, (-er, -st) bijv. en b.
geloofelijk, geloofbaar, geloofwaardig, te gelooven; das scheint mir nicht -, dat schijnt mij ongeloofelijk; esist - dass dj\\ hel is mogelijk, denkbaar, waarschijn- lijk; -keit v. geloofelijkheid, mogelijkheid, waarschijnlijkheid, geloofwaardigheid v. Glajibwillig, (-er, -st) bijv. enb.
bereidwillig om te gelooven; -keit v. be- reidwilligheid v. om te gelooven. Glaubwürdig, (-er. -st) bgv. en
b. geloofwaardig, geloofbaar, geloofelijk; •es Zeugniss, geloofwaardig, authentiek; •keit v. (van eene daad), waarschijnlijk- heid, mogelijkheid; (Godg.) geloofwaar- dighcid v.; (van eene oorkonde),geloof- waardigheid, authenticiteit v.; (van een geschiedschrijver), geloofwaardigheid v. Glauoh, bijv. en b. (I\'l.) grijsgroen,
zeegroen, wil- of blauw-acbtig groen; •er Gang, onvruchtbare mijngang, die weinig oplevert; 2. (gemeeoz.) glad.net, ««rdig, Her, helder; -es Gesicht, glad ge- richt; .herd m. (Giet.) effen haard, vloer "••; (Vog.) klein vogelnest o. Glaucin, (-j) o., z. m. (Scheik.)
groeuzuur o., glaucine v. Glajikopf, {-kopf[e)s, mv. -kip(e)
°>-, Z. Kahlkopf. Glgde, (»») v. (Landb.) armvol v.
gemaaid koren, schoor v. Glflfe, (-n) v. (veroud.) lans, spies v.
Glefon, (-«, mv. Oefen) ui. laas-
|
• machen, gelijk maken, gelijkvormig
maken; einen -en Galopp gehen, (vaneen paard), in gelijkmatige» galop; - geilen, evenveel waard zijn,dezelfde waarde heb- hen; • laulen, eensluidend zijn, hetzelfde geluid geven of vormen;/\'rmn. - sehen, hetzelfile voorkomen hebben als.gelijkeu op; das Leben isl einer bühne -, het leven gelijkt op, heeft veel overeenkomst mei een schouwspel; 2. gelijk, glad, ellen, recht; - machen, gelijk, glad, elfen ma- ken, vereffenen; dem boden » machen, gelijk maken met; (lig.) ein Haas f * machen,geheel, tot den grond toe afbre- ken; - werden, gelijk, effen, glad worden; der Erde -, gelijk mei den grond; dem Wasser -, waterpas; -hobeln, himmern, klopfen, glad, gelijk schaven, kloppen; •er Bndcn, gelijk, effen, vlak -er Faden, gelijke draad, die overal even dik is; -es Itnhr, glad riet, zonder knoeslen; (lig., gemeenz.) (w. i. gebr.) recht, billg\'k; ein -cs Urtheil [allen, een billijk, recbl- vaardig oordeel vellen; II. bijw. aanstonds, oogenblikkelijk.
dadelijk, terstond ;2.Z.sogleich; - anfangs, van het begin af; • nachher, onmiddellijk daarna; das habe ich - gedacht, dat heb ik dadelijk gedacht; er war nicht - da, hij was niet dadelijk daar; er isl - (eben) jetzl gekommen, zoo even, pas; es ging Alles - bester, als &, alles ging beter,zoo- dra &; es wird - drei Uhr d> schlagen, het zal aanstonds drie uur slaan; willst du es mir - sagen?,zult gij bet mij eens dade- lijk zeggen \'.\' lil. voegw. wenn -, ofschoon, hoewel,
alhoewel; «enn er - jung isl, ofschoon, alhoewel hij jong is; und wenn - jeder- mann wider mich mire, zelfs als iedereen tegen mij zou zijn; uarW ihr - mein Bru- der, al waart gij ook, zelfs al waart gij mijn broeder. Gleich-abstandig, bgv. nw. op
gelijken afstand staande, even ver ver- wgderd, evenwijdig, parallel; -keit t. evenwijdigheid v.; -achsig bijv. nw. met gelijke assen; -ahnlich bijv. nw. op elk. passend, gelijkvormig; -ahniichkeit v.ge- Igkvorjiigheld v.; -allerig bijv. uw. even oud, van denzelfden leeftijd of ouder- doin; -armig bijv. nw. gelijkarmig, met gelijke of even lange armen; -artig bijv. nw. gelijkaardig, gelijksoortig, van den- zelfden aard, van dezelfde natuur, homo- geen, identiek; -artigkeit v. gelijkaardig» heid, gelijksoortigheid v.; -bedeutend bijv. nw. dezelfde beteekenis hebbende, gelijk beteekenend, synoniem; -bedeuiung v., Z. -deuligkeit; -bein o., Z. Gelenkbein; •belrag m. gelijk bedrag o.; -bleibend [sich), bijv. nw. gelijkblijvend, onver- anderlijk; (lig.) standvastig,\'onverander- lijk, onwrikbaar; -breit bgv. nw. even breed; -bürlig bijv. nw., Z. ebenbürtig; •deulig bijv. nw., Z. -bedeulend; -deu- ligkeit v. gelijkheid v. in beteekenis, zinverwantschap v.; -denkend bgv. nw. van dezelfde meening, van hetzeirde ge- voelen, gel ijkdenkend. Gleiohe, (-n) v. gelgkheid, effen-
heid, eenvormigheid, eenparigheid, ge- 34 |
|||||||||||
|
530 Gle.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Gle.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Gle.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
lijkvormigheid, gelijkmatigheid ».; - der\\
fage tind Kuchte, nachtevening ».; (Sm.) dus Eisen in seine rechte - bringen, Ae\\ ijzeren staven recht maken; einem Erd- reich die - geben, geljjk, glad. effen ma- ken; (van linnen), gelijkheid, gladheid ».; 2. overeenkomst v.; 3. (flnllk.) be- weeglijk gewricht, gelid o., knok, kneu- kei of knokkel m.; (Gen.) jicht v., rheu- matiek v. Gleich-eck, (-(e)s, mv. -e) o.
(Meetk.) figuur v„ lichaam o. met gelijke hoeken; -eckig bijv. nw. gelijkhoekig; •emp/indend Itijv. uw. gelijk gevoelend, overeenstemmend; -empfunden bjjv. nw. van een gelijk gevoel getuigende. Gloichon, (gtich,geglkhen) o.ww.
our., m. //. gelijken, gelijk zijn,evenaren, overeenkomen, gelijkvormig zijn; ein Ei gleichl dem anderr., eieren gelijken op elk., hebben denzeirden \\onu;jemn.un Grisze -, gelijken, evenaren; ich möchle ihm nicht-, ik zou niet op hem willen gelijken; das gleicht ihm gar nicht, dat gelijkt niet op hem, dat is hij niet; it, dat is niet van hem te verwachten; II. beilr. ww. gelijk maken, doen overeen- stemmen, doen evenaren; eine Wage, Gewiekte -, gelijk maken; 2. einen Weg -, gelijk muken, effen maken,glad maken; das Eisen -. recht, gelijk maken, gloii- inaken; 3. Z. vergleichen; III. wed. ww. sich -, zich zelve(n) gelijk blijven, zich zelve(n) gelijken; it. elk. gelijken. Gleichentfernt, bijv. nw. even
ver verwijderd, op denzeirden afstand. Gleicber, (-s, mv. Gleicher) m.
(Slerrenk., Aardr.) middellijnv.,evenaar ui., evennachtslijn v.; 2. (Sm.) gelijkma- ker in. (werktuig). Gleicher-gostalt, -maszen,
-weise, bijw., Z. gleieh. Gleicher-höho, v.evenaarshoog-
te v. Gleich-ewig, bijv. nw. mede.
eeuwig, geljjkeeuwig; ~ewigkeit v. mede- eeuwigheid »., gelijke eeuwige duur m.; •falls bijv.nw.,Z. ebenfalls; -farbig bjjv. nw. van dezelfde kleur, gelijkkleurig; •farhigkeit v. gelijkheid v. van kleur. Gleichfausten, (faustete gleieh,
gleichgefauslet) bedr. ww. einen Hut -, gelijk strijken, glad strijken. Gleich-flieszend, bijv. nw., Z.
•UlufigT •fiilgler m. mv. (Nat. hisl.) ge- tykvli\'iiuelige insecten o. mv. Gleich-formig, bijv. nw. geljjk-
vorinig, eenvurniig, overeenkomstig; 2. • machen, gelijkvormig maken, deuzelf- den vnrm geven; a\'if -e Art, op eenerlci wijze, op eene en dezelfde manier; diese Arbeit ist den Mndell -, gelijkvormig, overeenkomstig; (Hand.) - buchen, vor- tragrn of noliren. voorconform teekenen; •keit i. gelijkvormigheid, overeenkomst |
Idenzelfden rang; -geltend bijv. nw. ge-
lijkwaardig, gelijke waarde hebbende, van dezelfde waarde; -gesaitet bijv. nw. ge- lijk gestemd; -gesinn( bijv. nw. gelijk gezind, van hetzelfde gevoelen, van de- zelfde meening; 2. immer — sein, altijd van dezelfde meening zijn. onverander- Ijjk van gevoelen; -gestaltct bijv. nw. van dezelfde gestalte of gedaante, geljjkvor- mig, conform; -geslalligkeil v. gelijkvor- migheid v.; -geslemmt bijv. nw. gelijk gestemd, gepast; -gestimmt bijv. nw. overeenstemmende in toon, eenstemmig, unison; (fig.) Z. -gesinnt; 2. Z. ange- messen;-gelheilt bijv. nw. in gelijke dee- len verdeeld, gelijkelijk verdeeld, Z. •theilig. Gleichgewicht, (-(e)s) o., z. m. evenwicht o.; inner Sache das - geben, in
evenwicht brengen; die Lehre vom -e, de leer v. van het evenwicht, statica v.: (fig.) jemn. das - halten, iem. hel hoofd bieden; seine Tugenden halten seinen Lastern das -, zijne deugden wegen op &, Z. halten (3); (van staten),evenwicht n„ gelijkheid v. van macht; (Zeew.) bal- last in., tegenwicht o.; (Schild.) alge- meene harmonie v. in de samenstellende deelen van een schilderstuk. Gleichgewichtler, (•/*«, mv.
•Ier) m. koordedanser ui.; -in v. koor- dedanseres v. Gleichgewichts-kunst, v. we-
lenschap, kennis v. van de wetten van
het evenwicht; it. koordedanserkunst, balanceerkuust v.; -lehre v. evenwichls- li\'i\'i\', leer v. van het evenwicht, statica v.; -punkl in. zwaartepunt o.; slange v. tegenwicht o., balanceerstok m.; -ventil o. evenwichlsklep v. Gleich-gradig, bijv. nw. geljjk-
gradig, van gelijke graden. Gleichgiiltig, (•«•, -s() bijv. en
b., Z. -geltend; (Spraakk.) zinverwant, van gelijke betcekenis, synoniem; 2. on- vcrschillig, onbeduidend, waaraan niets gelegen is; es ist mir-,ob er kommli^, hel is mij onverschillig, ik geef er niet om &; er ist mir gans -, hij is mij geheel on- verschillig, ik stel volstrekt geen belang in hem; 3. onbeduidend, onbelangrijk, niets beteekeneml, zonder waarde; 4. (van personen), onverschillig, zorgeloos, lus- teloos, koel; geqen Alles -, onverschillig, ongevoelig voor; jem. - behandeln, on- verschillig, koel, zonder deelneming of belangstelling. GleichglÜtigkeit,v. gelijkwnar-
|
dachten), eenparigheid v.; (van stem.
men), gelijkheid v., gelijk getal of aantal o.; - tn Belohnung des Verdiensles, ge- gelijkmatigheid v.; 2. Z. Aehnlichkeit; 3. (van den grond), gelijkheid, elfenheiil, vlakheid v.; (van een boom), gladheid v. Gleichheits-ft,eund,(-(e)s,mv.
•e) ui. voorstander, vriend m. van gclijk- beid; -lehrer m. leeraar m. der burger- lijke gelijkheid; -zeichen o. (Alg.) gelijk- heidsteeken o., teeken o. van gelijk- heid (=). Gleichheitzen, {heilzle gleieh,
gleichgeheitzl) bedr. ww. (tilasbl.) het vuur op gelijken warmlegraad houden. Gleich-herzig, bijv. nw. gelijk
van hart; -hoch bjjv. nw. even hoog, van dezelfde hoogte; (PI.) gelijk van toppen; •jahrig bijv. nw. gelijk van jaren, van denzelfden leeftijd; it. van hetzelfdejaar; •kiemer m. mv. (Nat. hist.) visschen m. mv. met gelijkvormige kieuwen; -klang ui. gclijkluidendheid v.; (Muz.) eenklank in., unison o.; -kldngig bjjv. nw.gelijk- luidend.eensklinkend;\'klingend bijv.nw., Z. -laulend; •kommend bijv. nw. (van zaken), tegen elk, opwegende, gelijk* slaande; dem Geainn —, nabjjkomende, gelijkstaande met; -!dndisch bijv. nw. uit, van hetzelfde land; -lang bijv, nw. van gelijke lengte, even lang; —zptig bijv. nw. gelijk langljjdig, even langdu- leml, isochrnnisch; -lauf m. evenwjjdig- heid v. Gloichlaufon, (du Idufst gleieh,
er bluft gleieh, lief gleieh, gleieh gelau- fen) o. ww. onr. gelijk loopen, evenwij- dig, op denzelfden afstand loopen; -d, evenwijdig, gelijkloopt\'ml, op denzelfden afstand. Gleich-lauflg, bijv. nw. evenwij-
dig, parallel; (Spraakk.) regelmatig, ge- lijkvloeiend; -laufigkeit v. evenwijdigheid v.; (Spraakk.) regelmatigheid \\.\\-launig bijv. en b. altijd in dezelfde luim, van gelijken aard, van dezelfde inborst: -laut in. eensluidendheid »., gelijke klank m.; |
|||||||||||||||||||||||||||
|
(Spraakk.) gelij
|
7524
|
klnidcmlhcid v.; (Muz.)
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
overeenstemmend geluid, akkoord o.;
•laulend, -laulig bijv. nw, gelijk luidend, eciiskliukend, eensluidend, hetzelfde gc- Ionl gevende; 2.—e Wörter, woorden,die geluidliiidend zijn, maar in beteekenis verschillen, homoniemen o. mv.; (fig.) van dezelfde strekking, eensluidend,con- l\'orin; -liegend bijv. nw. gelijk liggend of gelegen; -linie v., Z. Gleicher; •macher in. gelijkmaker in., bij, die gelijk maakt, afbreekt. Gleichmaohung, v. gelijken, lij-
ken, gelijk maken, ellen maken o.; die - der Gtücksgüter, gelijkmaken, gelijkelijk vcrdeelen o.,gelykmaking v.; - der Erb- theile, gclijkmaking, vereffening v. Gleichmasz, (-es)o.,z.m.gelijk-
matigheid, gelijkheid, overeenkomst, evenredigheid v. in afmeting, symclrie v„ 2. evemnaligheid, eenvormigheid v. Gleiehmaszig, (-er, -st) bjjv. en
b. gelijkmatig, regelmatig,ge regeld,over- eenstemmend.symetriek; 2. evenredig, in dezelfde verhoud ing; - forlschreilen, ge- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
d
|
84
|
igheid, gelijkheid v. van waarde; 2. (van
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
eeuc handeling), onbeduidendheid, ge-
ringe bcteekenis v„ weinig belang o.; 5. (van personen), onverschilligheid, zor- gelooshcid, ongevoeligheid, koelheid ».; •spunkl ui. (Nal.) indifi\'erenliepunl o. Gleich-haltung,v.>!elnkachliiig,
gelpe behandeling v., Z. gleieh; -ham- mer m. plethamer m. Gleieh heit, v. gelijkheid, nvereen-
komst, eenparigheid, eenvormigheid v.; Freiheil und -, vrijheid en gelijkheid: - des Gemiithes und Gcschmackes, over- eenkomsl, overeenstemming v.; (van ge- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
v.; 2. een
|
18
|
vormigheid, eentonigheid v.;
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
•fiihtrnd bijv. nw. geljjk gevoelend.
Gleich-geartet, bijv. nw. gelijk
geaard, van ili nzelfden aard, van dezelfde soort; -gefühl o. (w. i. gebr.) overeen» stemming v. van gevoel; -geleil o. vcr- eeniging v., congres o. van vorsten van |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Gle. Gle. Gli. 551
|
|||||||||||||||||||
|
Gleisze, v. (PI.) dolkruid o.; 2. Z.
Tretpt. Gleiszen, (gliss, geglissen) o. ww.
onr.. in. h. (w. i. gebr.) Z. glanzen; (fig.) doen dwalen, aan het dwalen brengen, op een donlweg brengen, misleiden; (van ondeugden), merkbaar zijn, zichtbaar zijn, doorschemeren, den schijn hebben; |
|||||||||||||||||||
|
regeld, gelijkmatig; il. Z. ihnlich,gleich-
falls; -keil v. gelijkmatigheid »., Z. Gleichmasz. Gleich-messend, bijv. nw. mei
Hezelble maat melende,gelijkmatig; -mes- serm., Z. Gleicher; -muth in. gelijkmoe- |
stellung v. (Rechtspr.) Z. snachung;
— der Verdienste, gelijkstelling v. Gleicbstimmig.bgv.en b.(M»z.) overeeiisleinmeml,harmonisch; Tonnerk-
ztuge - machen, doen overeenstemmen; it. (IK\'.) Z. einslimmig; -keil v.overeen- sleimniug, harmonie ».; (lig.) overeen- stemniing, eensgezindheid v. Gleioh-stimmung, v. (Muz.)
overeenstemmen, een harmonisch geluid vormen o.; 2. akkoord o.; slrich ui. ge- lijke streep, rechte streep of lijn v.; 2. gelgkstrijken o.,gelijkslrijking \\.;sylbig bijv. nw. van een gelijk aantal .etlergre- pen; -theilend bijv. nw. gelijk(elijk) ver- deelende; (Kek.) —eZahl,opgaand, geene rest la\'.cnd getal o., gemeene deeler m.; •Iheiler m., Z. Gleicher; it. dee\'cr m die opgaat; -lheilig bijv. en b. gelijkdee- lig, in gelijke deelen verdeeld, opgaand •Ion in.. Z. -laut; -lönend bijv. nw., Z. •lautend; -umkreisig bijv. nw. gelijkmid di\'lpunlig, een zelfde middelpunt heb- bende, concentriek. Gloichung, v. gelijkmaking »., Z.
gleichen; (fig.) - der Lasten, gelijke ver- deeling v.; (Alg.) gelijk maken o.;; (Vest.) Z. Glacis; serde v. aarde v., grond m voor een dijk, eene straal &; slehre v stelkunst, leer v. der vergelijkingen slehriq bijv. nw.slelkunstig, algebraïsch slinie v., Z. Gleicher; srechne\' m. slel- kunstenaar in.; scerhdltniss o vergclg» king. verhouding, evenredigheid v. Gleich-viel, bijw. even veel, bet-
zelfde; \'geiten, evenveel waard zijn; ei ist —, uer es (Au/, het is onverschillig, einerlei; -wage v., Z. Wasserwage; •weit bijv. nw. even ver, op denzelfden afstand gelegen; it. evenwijdig, parallel; •weite v. evenwijdiïheid v.; -werth bijv. nw. gelijkwaardig; -wichtig bijv. nw., Z. schwer; (fig.) van helzellde belang, even belangrijk; -icie bijw. en voegw. gelijk, als, even als; sic leben — im Himmel mit einander, als in den hemel, als engelen met elk.; er liebl einen — den onrfe.n even zoo, Z. mie, sowie; -a>ink{e)lig bijv en b. gclijkhoekig; -wink(e)ligkeil v.ge- lijkhnekigheid v.; -ti>irisend bijv. nw. (Werkt.) gelijk(elijk) werkend, dezelfde kracht uitoefenende; it. gelijk, te gelijk werkende; -teo/i/ bijw. eu voegw. er ist reich una — tjf er nicht zufrieden, toch. echter, evenwel, niettegenstaande, niet- temin; -worl o. woord o., dat dezelfde beteekenis heeft, synoniem o. Gleiohzeitig, bijv. en b. gelijk*
lijdig, van deiizelfib\'n lijd; it. te gelijk plaats hebbende; -e Hewegung, Untcr- ricftl, gelijktijdig; 2. (I)ichtk.) -e Sylben, twijfelaclilig, nu eens lang, dan eens kort, naar de dichter verkiest; •keil v. gelijk- lijdigheid v.; (vau personen), lijdge- nootschap v. Gleioh-zeitler, (\'Iers, mv. -fer)
in, tijdgenoot in.; siehhammer m. plet* hamer in.; -i« bijv. nw., Z. geradezu; saeigig bijv. nw. (PI.) gelnktakkig, met gelijke lakken. Gleis, (•(«)», mv. -e) o. en m.,spoor
o., Z. Geteise. |
||||||||||||||||||
|
74
|
|||||||||||||||||||
|
digheid, eenstemmigheid, gerustheid ».;
ttw. nul—ertragen. gelijkmoedigheid, kalmte v.; den Tod mit — ertvarlen, met kalmte, koelbloedigheid, gelatenheid f.; •müthig bijv. en b. gelijkmoedig, kalm, gelaten, onverschillig; -müthigkcil v., Z. •mulh. GLoiehmuths-lehro, v. leer v.
aergelijkmoedigheid.sloicismeo.; -lehrer m. leeraar m.der gelijkmoedigheid,sloi* cijn m. Gleioh-nacht,(-n4cAle) v.nacht-
evening v.; -nachllich bijt. nw. nacht- eveningsch.tolde nachteveningen behoo- rcnde of daarop betrekking hebbende; •namig bijv. nw. gelijknamig, van den- zelfden naam; (Hek.) gelijknamig,den- zelfden noemer hebbendc.gelijknoemerig; (S|iraakk.) denzelfden naam dragende, homoniem; -namigkeil v. gelijknamig heid v., Z. -laut. Gleichniss, (-«, mv. -e) o. ge-
lijkenis, vergelijking, zinspeling, zinne beeldige voorstelling v.,zinnebeeld o.; it. Z. Ihldniss; -rede v. gelijkenis, gelijke nisrede, parabel v.; -weise bijv. en b. bij wijze van parabel of gelijkenis; -wort o. woord o., dat eene gelijkenis bevat, Z Gleichniss. Gleich-ofen, {-ojens, mv. s/en)
in. oven m. met schoorslukken; -paarig bijv. en b. gelijkaardig, gelijkslachli^, gelijksoortig; -reslig bijv. nw. eene ge- lijke rest, een gelijk overschot overla- lende. Gleichsam, voegw. alsof, als het
ware, om zoo te zeggen, nagenoeg. Gleichsamen, (gleichsamte, ge-
gleichsaml) o. ww. zich van het woord gleichsam bedienen. Gleieh-schatzung, v., Z. -hal-
tung; schril o. langwerpige teerling m.. lichaam o. of figuur v. door zes paralle- logrammen ingesloten, parallelopipednm o.; schenk(e)lig bijv.en b. (Nal.hist.) ge- lijkvoetig; (Meetk.) aan tweezijden gelijk. Relijkbeenig, gelijkribbig; srhenk(e)lig- \'"\'\'< v. gelijkbeenigheid, gelijkribhigheid *•; •tchrill m. gelijke tred in.; 2. (Uichtk.) spondeus m.; schaebend bijv. en b. in evenwicht; it. besluiteloos; schuier bijv. en b. even zwaar, hetzelfde gewicht heb- kende; 2. even moeiclijk. Gleichseitig, bijv. nw. (Meetk.)
gelijkzijdig, gelijkkantig, met gelijke zij- den; (fig.) -eFreundschaft wederzijden, «ederkeeng; -keit v. geljjkzijdigheid v.; (fig.) — der Liebe, wederkcerigheid v. Gloiah-sotzung, v., Z. stellaag, •tinn in. (van woorden),gelijke,dezelfde beteekenis v.; il. gelijke gezindheid,over- eensleinming, eensgezindheid v.; il. Z. •mulh; sinnin bijv. nw. (van uildruk* kingen), dezelfde beteekenis hebbende, synoniem; (vau personen), van dezelfde meeuiug zijnde, eensgezind; a.l.-mulhiy; |
|||||||||||||||||||
|
62
|
|||||||||||||||||||
|
-e Miene, verleidelijk, bedrieglijk, leu-
genaclilig, huichelachtig, geveinsd. Gleisz-hammer, (-«ammers,mv.
• hammer) m., Z. Glanzhamr.-.er.
Gloi-izling, (-(e)s, mv. -e) m.
(Nat. hist.) waterweegluis v., rugzwem- iiict m. Gloiszner, (-ners, mv. -ner) m.,
-in, {-nen) v. huichelaar, veinzer, vein- zaard in., huichelaarster ».; (fig.) schyn- vrome, kwezelaar m., kwezelaarster v. Gleisznerei, v. huichelarij, vein-
zerij, dubbelhartigheid, valschheid v.; (fig.) schijnvroomheid, kwezelarij v. Gleisznerisch, (-er, am metsten •)
bijv. en b., Z. heuchlerisch. Gle_iszwurm, {-wurm(e)s, mv.
•würmer) m., Z. Glühwurm.
Gloitbahn, (-en) v. glijbaan, sul-
lebaan v. Gleiten, (glitt, gtglilten) 0. ww.
|
|||||||||||||||||||
|
4
|
|||||||||||||||||||
|
onr., m. ». glijden; (fig.) dieser Wein uill
nicht -, glijdt niet erg, is niet zacht; (fig.) (van eene beek), auf Kieseln -, voorl- slroomen; 2. (Kijk.) «lijden, uitglijden, uilglippen; aas den Handen -, (van een glas &), uitglijden, ontglippen; 3. m. n. auf dem Eise -, glijden, sullen. Gleitung, »., Z. o/ei/en.
Gleitventil, (-(e)s, mv. -e) o.
(Werkt.) schuifklep v. Gle3te, v., Z. Glasurerde.
GletSCher, (-j, mv. Glelscher) m.
ijsberg, glelsc\'ier m„ ijsvel I o., ijsbed- iling v.; -reise v. reis v. naar de glet- schers; salz o. zwavelzuur magne- sium o. Gleve, & Z. Glefe.
Gliadin, (•») o., z. m. (Scheik.)
eigen bestanddeel van de kleefstof. Glied, (-(«)t, mv. -er) o. (Dnllk.)
Z. Gelenk; (lig.) 2. lid o.; (mv. sr) leile- iii;iten, leden o. mv.; starke -er haben, sterke leilematen hebben; er kann kcin • rühren, hij kan geen lid verroeren of bewegen, is lam; miinnliches -, minlijk teellid o., roede v.; - am Finger, lid o.; (fig.) • einer Familie, lid, Z. Mitglied; it. graad ra. van hloedverwautschap.gelid o.; bis ins dritle umi vierte -, gelid, ge- slacht o., graad ni.; mit jemn. im vierlen •e verwondt sein, in den vierden graad verwant zijn mei; (Krijgsw.) rang m., gelid o., rg v.; das erste -, het eerste, voorste gelid; (Alg.) (van eene vergclij- king), lid o., lenn in.; (PI.) stoppel m., ge<leelte van een halm lusschen twee ge- ledingen; (Reil.) (van eene sluilrede), term ra.; (van eene rede), deel, lid, ge- deellc o.; (van een verdrag), artikel o., bepaling v. Gliedbad, (-(iarf(e)j, mv. -bider)
o. (tien.) bad, baden o. van e. o. ». lichaamsdeel. |
|||||||||||||||||||
|
Gli.
|
||||||||||||
|
532 Gli.
|
||||||||||||
|
Glo.
|
||||||||||||
|
rakruid, sterleverkruid o.; -i<mobu>. uw.
zoo lang als een lid van een vinger; -tich bijv. en b. wederzijds(ch); -los bijv. en b. zonder leden of ledematen, ongeleed, nnbewerkluigd; -masz o. lid o., lederoa- ten o. mv.; salbe v.. Z. Gliedermlbe, schwamm ra. sponsgezwel o.; sldrkend bijv. en b., Z. Giiederstdrkend; slein m. versteeniug v., die naar een menschelijk lid gelijkt; -wasser o. lid water o.; —suchl v. lidwalerzucht v.; -weich o. jichtkruid o.; -«eise bijw., Z. Gliederweise. Glimo, (-«) v. (\\al. hisl.) Z. En-
gerling. Glimm, (-(e)s,mv. -e) m. vonk v.,
sprankje o.; 2. bijv. nw. gloeiend, ge- glommen. Glimmen, (glomm, geglommen) o.
ww. onr., m. A. glimmen, een zwakken glans, een dof schijnsel werpen; 2. glim- raen, branden zonder vlam te geven; (Hg.) smeulen; II. o. zelfst. glimmen o., lang- zame verbranding v. Glimmer, (-i) o.,z.m. schemeren
o., schemering v.; 2. glimmer, mika o. Glimmer-artig, bijv. en b.glim-
raerachlig, schemerachtig; -blaltchen o. gliiumeiblaadje o., glimmerschilfer o.; erde v. (Bergw.) glimmeraarde v.;-Aa/- lig bijv. en b. glimmer bevattende, mika bevattende. Glimmerig, bijv. en b. scheme-
rend, een dotten schijn werpende; 2. Z. glimmerarlig; it. glimmerhaltig. Glimmer-kafer, [-kafers, mv.
•krifer) m. (.Nat. bisl.)zandlooper,(?lim- kever na.; -kalk m. (Uelfst.) mika- of glimmerachtige kalk v.;-nteroe/m.inika- of gliinmerachlige mergel v. Gliramern, (glimmerle, geglim-
merl) o. ww., m. A., Z. flimmern. Glimmer-sand, (-es) ra. mika-
ofglimmerzand o.; schilfer ui. mika- of gliminerlei v. Glimpf, (-c.«) ui., z. in. zachtheid,
matigheid, inschikkelijkheid, loegeveud- hjid v. GlimpfliOh, {-er, st) bijv. en b.
zacht, matig, inschikkelijk, toegevend; speechen, met gematigdheid, zachtzin- nig spreken. Glinstern, (glinsterte, geglin-
stert), of Glinzen, (glinzte, geglin:!) o. ww.,
Z. glanzen. Glinzerspath, (•(«)\') ">•. z- ">••
Z. Glrinzspalh. Glipp-auge, (-s, mv.-n) o.schalk-
achtig oog o. Glippen, (glipple, geglippt) o. ww.
glippen, glijden. Glistem, (gUiterte, geglislerl) o.
ww. schitteren, glinsteren. Glitsch, tussch. roets!
Glitsch, (-es, mv. -er) ra., Z. Hah-
nenkamm. Glitschbahn, •><•«., Gli tache,
(-n) v. glijbaan, sullebaan v.
GlitSOheisen, (-eiJ«ns,rav.-cisen)
o., Z. Hamme. Glitschon, (glilschle, geglilscht)
o. ww. glijden, glippen;das Glasglilschte |
||||||||||||
|
Glieder-band, (-band{e)s, mv.
• barnier) o. band in., ligament o.; -bau
m. bouw on., gestel o., gesteldheid v.; slarker —, sterk, gezond gestel o., ge- zonde inborst ».; (Hg., Red.) samenstel- ling, aaneenschakeling v. van verschil\' lende deelcn eener rede; -bild o. beeld o. met ledematen, pop, ledepop i.;-binse v. lidbies, bies v., riet o. met geledin- gen; -brand m. versterving v. van een lid; -docke v., Z. -puppc; -farn m. mv. (I\'l.) geslacht o. van paardeslaarlplan- ten; -fuge v. geleding v., lid, gewricht o.; -geist m. (tegen de jicht), jichtwaler o.; -geschwulsl v. gezwel, opzwellen o. der ledematen; -gicht »., Z. -krankheit •haken in. (Touwsl.) haak m. met gele- dingen; (Tuinb.) - hülse v. boon v., die uit twee helften bestaat. Glioderig, bijv. mv. geleed, lede
maten hebbende. Glieder-kette, (-n) v. schalm-
ketting, schakelketen m.; -kitzel m. zin- nelyke kitteling ».; •knöchet m. mv kootje o.; •korallt v. lidkoraal o.; \'krank bijv. en b. jiebtaebtig; —keil v. jicht, lidziekle ».J -kraut o., Z. Gliedkraut; • lahm bijv. en b. lam, verlamd; -lih-
mung v. lamheid v.; -los bijv. en b., Z. gliedlos; -mann, m. ledcinan in., ledepop v.; -masz o. verhouding v, der leden; •memrli m. mensch in. als een wezen met leden. Gliedern, (gliederte, gegliedert)
bedr. ww. van leden voorzien; fein ge- gliedert, met fijne leden, Z. gliederig; (PI.) gegliedert, geleed, met gewrichten of geledingen; gegliedcrte Körper, be- werktuigd, gearticuleerd. Glieder-puppe, (-n) v. pop v.
met beweegbare leden, draadpop, lede- pop, marionettc v.; -reis:en o. pijri v. in de leden, rheumatiek v.; salbe v. zalf v.; •sali m. periode v.; schmerz m.pijn, smart v. in de leden; 2. Z. -reiszen; scliuamm m.,Z. Gliedschwamm;-schwere v. zwaarte, vermoeidheid v. in de leden; •tchwinden o. vermageren, uitteren o., uitputting v.; •spnnnrn o. kramp v. in de leden; sterkend bijv. en b. verster- kend voor de leden, tonisch; -lhiere o. mv. (Nat. hisl.) gelede dieren o. rav.; •Ion m. gearticuleerde toon in. Gliedorung, ». (Spraakk.) schei-
ding v. der verschillende leden in eene rede, interpunctie v., plaatsen o.ofplaat- sing v. der scheiteekens;(van eene rede- voering), verdeeling, schels v. Glieder-wa8ser,(-serj, mv. .»«•)
o., Z. Gliedieasser; -weh o. pijn v. in de leden, jichtpijn v.; 2. rheumatiek v.; •viein m. jichlwijn ra.; -weise byv. en b. bij wijze van leden, lidsgewijs; (Krijgsw.) in of bij gelederen; -zucken o., -zuckung v. trekking v. of trekken o. der leden, krampachtige beweging, sluiptrekking v. Gliedig, byv. nw., Z. glieiierig.
Gliêd-kraut, (-kraul(e)s, mv.
•krauler) o. jichtkruid o., plant v. tegen de jicht; il. wonderkruid o.; Si. betonie v.; 3. andoren v.; i. behen ».; 5. wal- kruid, walslroo o.; 6. welriekend raege- |
uut seiner Hand, het glas glipte uit ol
ontglipte aan Sc. Glitschig, (-er, si) byv. nw., Z.
schlüpferig.
Glitzern, (glilzerte, geglitzerl) o.
ww., Z. glimmern. Globosit, (-en, mv. -en) m. (Nat.
hist.) ronde, als gedraaide sch«lpver- steening v., globosiet in. GlQbus, (oub., mv. Globen) m. bol
ui., rond lichaam o., kloot ui. Glöckchen of Glöckloin, o.
(verkl.) klokje, belletje, schellelje o., oengel in.; it. kleine klokketoren m.; wildes -, klokjcsbloera v., klokje o.; -lon ra. toon in., geluid o. van een klokje; (Org.) orgelregister o. van samenstem- inende klokjes. GlQCke, (-n) v. klok, bel v., ben-
gel m.; -n auf die Melonen setzen. me- loenen onder glazen o. mv. of klokken v. rav. zetten; (Spr.) etw. an die grosze • schlagen, hingen, iets aan de groote klok hangen, openlijk bekend maken; die - ist über ihn gegossen, zijn val is beslist; 2. (Uurw.) klok v., klank m. der klok; die • schldgl zehn, de klok of het slaat tien uur; ira.ï ist die •?, hoe laat is het 1; 3. (Nat.) klok, glazen stolp v.; (PI.) bloem- kroon v., kelk, klok *.; (Jachtw.) patrij* zenuet o.; (Naai.) tonnetje o.; it. rond strijkijzer o.; (Bouwk.) vaas v. van het Corinthisch kapteel in den vorm eener omgekeerde klok. Glgekeln, (glöekelte, gegtöckelt) o.
ww., m. A. (geraeenz.) bengelen, klin- ken; 2. bedr. ww. luien. Glgcken-apfel, (-apfels, mv.
•apfel) raramelappel, roode kalvyn appel in.; -balken m. klokkebalk ui.; - birney. klokvonnige peer v.; -blume v. klokvor- mige bloem v.;(PI.) Z. Glockc;2. Ackelei; 3. Z. Zaunwinde; —n mv. (PI.) klok- bloemachlige planten v. mv.; -blümig bijv. nw. met klokvormige bloemen; •blülhig bijv. en b. met klokjesvormige bloesems; -bügel in. bengel ra. eener klok; •drukt m. klokdraad m.; -cr;o. (Uelfst.) klokspijs v., metaalmengsel van koper en zink, brons o.; -förmig bijv. en b. klokvormig; (PI.) klokjesvnrmig; -galgen in., Z. sluhl; -garn o.,Z. liIneke (Jacht- w.); -gehause o., Z. stubc; -geliute o. klokgelui, luidenofluieno.der klok(ken); •getön o., Z. -klang; -getóse o. klokge- brom, gebeier o.; -geivicht o. gewicht o. eener klok; -gieszer in. klokkengieter; •gieszerei v. klokkengieterij v.; -gut o., Z. speise; -hammer ra., Z. •kluppel; it. (aan een uurwerk), hamer in.; -haus o. klokkenhuis o. Gloekenist, (-en, mv. -e») in.
klokkenist, klokkespeler, beieraar ra.
Glgoken-klang, (-(e)s) m., i.
in. klank ui. der klokken, klank ra.gelijk die eener klok; -klöp[cl, -klöppel m. kle- pcl m. eener klok; -kolbe ra., Z. -balkcn; laaie v. harmonica v.; -lauter in. klok- kenluider in.; -leislev. kloklijst v.;-mdnn- chen o. klok v. inden vorm van een raan- netje; ^mantel m. klokmaniel ia.; -masz o. (Klokg.) klokkemaat v.; -melall o.,ï- |
|||||||||||
|
Glü. 533
|
|||||||||||||
|
Glü.
|
|||||||||||||
|
Glo.
|
|||||||||||||
|
Glückeswahn, (-(e)«) m. ge-
waand geluk o. Glückhaft, (-er, -j<) bijv. en b.,
Z. glücklich. Gluckhenne (-n) v. klokhen v.,
Z. Bruihenne; (Slerrenk.) pleiaden. Glücklich, (-er, -st) bijv. en b.
gelukkig, voorspoedig; er ist noch-davon gcknmmen, hij is er nog gelukkig afge- knmen;- spielen, gelukkig; -e Heisewün~ schen, goede reis wenschen; -e Stimmung, gelukkig, gunstig; elw. zur -en Slunde thun, ter goeder ure, op den geschikten lijd; -er Weise, gelukkigerwijze, bij ge- luk; 2. voorspoedig zijn, geluk hebben; u-erilf ich so-sein, Sie zu sehen,z»\\ ik het geluk hebben, zoo gelukkig zijn &; -keit v. gelukkigheid v. Glücksal, (-(e)s) o., z. m. (ver-
oudj Z. Glückseligkeit. Glücks-bahn, (-en) v. weg m.
van het fortuin; -ball m. speelbal m. des geluks of van het fortuin, gelukskind o.; •baum m. (PI.) geluksboom m.;-bolem. celuksbodc m.; -bolschaft v. blijde bood- schap, aangename tijding v.; -bude v. loterijkraam. Glückselig, (-er, -sl) bijv. en b.
gelukkig, gelukzalig, welzalig; 2. stra- leml, glanzend, schitterend; -keil v. ge- luk o., gelukzaligheid v.; 2. voorwerp o. van, reden v. tot geluk; das isl seine grösszle —, dat is zijn hoogsip geluk. Glückseligkèits-fiihig, bijv.
nw. vatbaar voor het hoogste geluk; • Mire v.lcc\'r \\. der gelukzaligheid; -lehrer
m. eudaiinnnisl m. Glucksen, (glucksle, gegluksl) o.
mv., Z. glucken. Glüoks-fall, (-fall(e)s, mv. .(al.
Ie) in. gelukkig toeval o., buitenkansje, fortuin o., gelukskans ».; -gabe v. gave van het fortuin, des geluks; -göltin
v. geluksgndin, godin ». des geluks, For- tuin v.; -gul o. goed o. des geluks, goed o., bezitting v. aan het toeval verschuU ligd; 2. mv. -güter, goederen o. mv. van het fortuin; -hafen m., Z. -topf; .haube v. (Heelk.) helm m.; -jöger in., Z. -riller; -ja$erei v. jacht v. op, naja- gen o. van goederen: -kind o. geluks kind o., onder een gelukkig gesternte geboren mensch, soldaat m. &; -mann in., Z. .kind; -minnchen o., Z. Alraum; lul: m. gelukskind o., van arm rijk ge- worden mensch, parvenu m.; .prophelin waarzpgsler v.; -rad o. rad o. van
hel fortuin, rad o. van avonturen; 2. (in loterijen), lolrad o.; il. orakel o. (boek); •ritlcr m. geluksridder, gelukzoeker, avonturier m.; -rulhe v., Z. Wünschel. ruthe; sohn m., Z. -kind; -tonnev., Z. slem; spiel o. kansspel, hasardspel o.; • spinne v. geluksspin \\.;sprung m. sprong
m. op goed geluk; sland m. ruime nm- slaniligheden o. mv„ welstand m., for- tuin o„ voorspoed m.; stern m. (Ster- renk.) gelukkig gesternte o., ster v. van iems. geluk; slosz in. (Hilj.) gelukkige stool in.; -slunde v. gelukkige uur, ge- lukkig oogenbhk o.; -lag in. dag in. des geluks, gelukkige dag m.; sopfm. lolbos |
|||||||||||||
|
Glgtze, (-n) v. (gemeenz.) Z. Glolz-
auge. GlQtzen, (glotzte, geglotzt) o. ww.
m. h. groote oogen opzetten, staren, Z anglolzen. GlQtzer, (-s, mv. Glotzer) m. (ge-
meenz.) die groote oogen opzet, gaper m. Glu, Z. Gluck.
Gluchzen, (gluchzte, gegluchzt)
o. ww.,m.i,Z.glucken;2.Z.schluchzen. Gluck, (-(e)j, mv. -e) m. geklok,
klokken, kloekloek o.; (van de hen), - machen, klokken, kakelen. Glück, (-(e)s, mv. -e) o. geluk, wei-
zijn o., welstand ui., welvaart »„ voor- poed in., goede uitslag m., welslagen o.; er hal von - zu sagen, dass <$•, hij kan van geluk spreken, het is een geluk voor hem; zum -e, zu gulem -e, zu allem hal er d/-, bij geluk, gelukkig; man dat f von - sagen, men mag van geluk spreken, het is een geluk; er ist, er sitzl im -e. hij is recht voorspoedig; (bij eene onder- neming), jemn. • wünschen, geluk, voor spoed wenschen; jemn. zu eincm Amle • wünschen, geluk wenschen, felicilee- ren;/«nn, zum neuen Jahre - wünschen geluk wenschen, felicitceren, nieuwjaar wenschen; - zu.\', viel * auf den Weg!, goede reis!; (liergw.) - auf!, wees ge- groet!, goeden dag! (bij mijnwerkers en jagers); Goll gebe-dazu!, Godschen- ke er Zijn zegen over; it. gunstig toe- val, buitenkansje o., fortuin v.; das - hal sich getvendet, de fortuin heeft zich gekeerd, de kans is verkeerd; es isl eiu bloszes -, hel is een bloot toeval; alles auf das - ankommen lassen, alles op hel geluk laten aankomen; 2. voortdurende welvaart ï. of welstand m., fortuin o.; sein - machen, fortuin maken, rijk wor- dcn; das • dieser Welt, hetgeluk,degoe- dercn o. mv. dezer wereld; (Spr.)je drger der Schalk, je besser das -, gekken krijgen de kaart; es komml Alles auf Zeil und - oii. het komt alles aan of is afhau- kelijk van lijd en geluk; mehr • als Ver- stand haben, meer gelukkig dan wijs zijn: it. geluk o., gelukzaligheid v.; sein - in etui. setzen, zijn geluk stellen \\n;einguter König ist des Vol.\'iei -, een goed kon\'ng is een geluk voor een volk; 3. lot o.. for- luin, geluk o.; das • lacht of lachull ihm, hel geluk lacht hem toe, het gaat hem alles voor den wind; sein gules, bases -, zyn goed gesternte o., zijn goede, bonze geest m.; dcm - im Schooszesilzcn, altijd voorspoedig zyn; (Spr.) met den helm geboren zijn. Glück-begabt, -bekrönt,
bijv. en b. gelukkig, voorspoedig, met goeden uilslag bekroond. Glucke, (-n) v., Z. Gluckhenne.
Glucken, glucksen, (gluckte
of gluckste,geyluckt of geglitcksl) o. ww., in. h. klokken, kokkelen, kakelen. GlÜCken, (glackte, geglückt) o. en
onp. ww., in. li. eu s. gelukken, voorspoe- dig zijn, slagen, een goeden uitslag heb- ben; alles, nichtsglückt ihm, alles, niets gelukt hem, hij slaagt in alles, in niets, Z. gelingen. |
|||||||||||||
|
.spette; -netz o. kloknet o.; -papier o.
klokpapier o.; -p(effer m. groote peper r. van Jamaica; -quast in., *quislchen o. klokkoord o.; it. klokvormige kwast m.; .rund in. klokrand in.; -ring m. klok- ring, klepelring Dl.; saum in., Z. -rand; schlag m. klokkeslag, klokslag m.; au/\' ,/cn — kommen, op klokslag, niet het slaan der klok, juist als de klok slaat; (Klokg.) dikte v. van den rand eener klok; schwamm m. klokvormige padden- stoel in.: schwengel m. klokzwengel m.; it.Z. -klippel;-seil o. kloktouwo.; speise v. brons o., klokspijs v.; (Uelfst.) klok- metaal o.; spiel o. klokkenspel, speel- werk o. eener klok, carillon o.; 2. klok- kenspel, wat het carillon speelt; spieier m., Z. Glockenist; •strang m., Z. seil; slube v. klokkenhuis o„ klokkenkamer v.; stuhl m. klokkesloel m.;it. (bijslag- uurwerken), steun m. van den bamer; -lau o„ Z. seil; -taufe v. (Kath.) doo- pen o., zegening, inwijding v.eener klok; •Ihaler m. klokdaalder m.; -(Aier o. po- lijp v. in den vorm eener klok; -lhurm ni. klokketoren in.; -thürmchen o. klok- kelorenlje o.; -ton in. kloktoon, toon in. eener klok; -lreler m., Z. -lduler; -walze v. harmonica v.; -welle v., -zapfen m. klokboom m.; -zicher m„ Z. -lüuler; •zieralh in. versiersel,sieraad o. aan eene klok; -zug m. trekken o. aan de klok; 2. Z. seil; it. schelkoord o.; 3. (Org.) Z. spiel. Glpckner, (s, mv. Glöckner) m.
klok(ken)luier of luider m.,- 2. koster, kerkbewaarder in. Glockrose, (-n) v., Z. Garlen-
fappel. Gloms, (-es) in.,z.m. dikke melk v.
Glorie, v„ z. m., Z. Huhm; 2.
(Schild.) mv. -en, hemelsluk o., glorie v-, voorstelling v. van den open hemel met zijne bewoners; it lichlkrans,straal- krans in., glorie v. Glgrie-reioh of glorroich,
glorwürdig, (-er, st) bijv. en b. luislerryk, roemrijk, roemwaardig. Glossar(ium), (-s. mv. Glossa-
rien) o. verklaringswoordcnbnek, woor- ilenboek o., waarin duistere, vreemde of °uile woorden verklaard worden, nale- Zln8 »., glossarium o. Glossator, (-.iuv, -en) m. nitleg-
6er, verklaarder, kanlleekenaar m. Glgsse, (-n) v. uitlegging, verkla-
r,,lg, opheldering, aanleekening, kant- leekening, noot v.; eine Sammlung von \'"< Z. Glossarium; -n machen, nilleggcn, «Phelderen, verklaren; (Hg.) (i. k. bet.) "ijlende of scherpe criliek, bedilling, berisping v . ,jj,er anes _„ maciic„3 alles bedillen, op alles vitten. Glossenmacher, (-cAers, mv.
"«♦«O m., Z. Glossator. Glöt(h)e, (-«) v. (gemeenz.) Z.
GlatL. Glotzauge, (-j, mv. -n) o. (ge-
meciiz.) uitpuilend oog, koeienoog o. GlQtzaugig, bjjv. en b. met uit-
Puilende oogen, groote uitpuilende oogen «ebbende. |
|||||||||||||
|
534 Glü.
|
|||||||||||||
|
Glu.
|
Gna.
|
||||||||||||
|
t.; -umslinde m. mv. gelukkige, ruime
omstandigheden v. mv., geluk o., wel- slaml, voorspneil m.; -urne v., Z. -lnpf; •iiahn in. ingebeeld of denkbeeldig ge- luk o.; -uechsel m. lolverwisseling v„ keeren of omkeeren o. van het forliiin; •uendc v. lotswisseling v., keerpunt o. des geluks; -wurf m. gelukkige worp m.; sirkel va., Z. -rad; -zug m. geluk- kigc trek m. Gluck-voll, bijv. en b. hongsl
gelukkig, hnngst voorspoedig; -weissa- gend bijv. nw. geluk voorspellend. Gli.ickwii.nsch, [-wunsches, mv.
•Küniche) m. match m. voor lems. ge- luk, gelukwensen in., gelukwenschinp, felicitatie v.; jtmn. seinen - abslallen, iein.gelukneiisehen,felicileeren;-scArci- ben o., Z. Gluckuünschungsschreiben. GlUckwUnscben, o., Z. Gl&ck-
wünschung.
Glückwünscher, (schers, mv.
scher) ni., -in (-nc«) v. gelukwen- scherm.. gelukwensrhsler v. Glückwunschung, (-ni)v.ge-
lnkwensihing, felicitatie v.; 2. Z. Glftck- uunsrb; sxchrriben n. felicitatiebrief m. Glüh of gluh, bijv. en b. vurig,
gloeiend, "rum. Z. glnhend. Glühbalken, (-kens, mv. -ken)
m. (van den oven), gloeibalk in. GlUhS, v. gloeihitte, gloeiing v.:
(Scheik.) gloeihitte, gloeiing »., gloed m., ignitie v.; (Giet.) metselwerk o., waarop de gloeihalken rusten. Glühen, (ghihie, geglühi) o. »».
m. A. gloeien, t"t kalk en asrh verhran-
den; (flg.) geheel in vuur zijn; das Eisen, der O/en gliihl, gloeit, is gloeiend rood: eine Stad\' uil .den Kuqeln besehieszen. met gloeiende kogels besehielen: eine Wunde mil einem \'den Eisen brennen, branden: (flg.) M isl eine -de Hilze, hel is gloeiend, stikkend heet; er glftlil ant ganzen Lrihe, hij gloeit over het geheele lichaam: ffir eliv. -, gloeien, ijver heb ben. ijveren: rnr7nrn-,gloeien van toorn: [ür elw.-.glo»ien.van liefde blaken voor. iem. vurig beminnen: (fis.) -de Liebe gloeiend, vurig; -de Einbildungskrafl levendig, vurig; -de Augen, fonkelende II. beril*, ww. Eisen -, gloeien, doen gloeiend worden, laten rood worden Asche -. verbranden. GlUh-farbe, (-n) v. eloeikleurv.
•fener n. gloed m.; (Giet.) gloeivnnr o. •hilze v. gloeihitte v.: -lirhl o. gloeiend licht o.: -mauer v. gloeimuur m.; -nfen m. glneioven m.; -p[anne v. gloeipan ?., pan v., pol m. om het zilver in te laten gloeien; -rnsl m. (Miit\'lw.) gloeirnn«ter m.; snnd m. gloeizand o.; scharhlel t. (Gnudsl.) gloeidonsje o.; span m. (Scheik.) zwart ijzernxyde o.: •Iojbt., •ISssrlien o. (Scheik.) gloeibakje o. GlÜhunK. v. (van het ijzer),gloei-
ing v., Z. glühen; 2. Z. GlUhe; 3. (van de zee), lichten o. Glüh-wachs,(-e«) o.,z.m.(Verg.)
gloeiwaso. en v.: -tcein m. heete wijn m.. bisschop m.; \'Wind m. heete wind, Si- rocco in.; -u>urm m. glimworm m. |
|||||||||||||
|
Glumecke, (-n) v. (PI.) z. Bach.
bunge.
Glumin, (-er, si) bijv. en b„ Z.
(rü6e. Glumm, (-(e)s) m., z. m. drek,
stront oo,; it. smeulend vuur o. Glupauge, (-s, mv. -n) o. gluip-
ong, gluipend oog o. Glupen, (gluple, geglupl) o. ww.,
m. h. gluipen, ter sluik zien, scheel zien. Gluper, (-.«, mv. Gluper) m. glui-
psr m. Glupisch, glupsch, \'-it, am
meislen -) bijv. en b. gluipend, gluipe- ng, glaipacblig, geniepig, geveinsd. Glut, (-en) v.. Z. Gluth.
Gluten, (s, mv. Glulen) o. (Schei-
k.) lijmslnf, kleefstof, plantenlijm v. Gluth, \'-en) v. gloed m., groot vuur
o., hevige warmte, hitte v., houtskolen v. mv.; (lig.) gloed in., vuur o., vlam v.; die - der Holle gloed, groot vuur; die - des Krieget, hitte v. Glath-anfachend, bijv. en b.
den gloed aanblazend; -ange o. gloeiend
nog o.; .ausbruch m. uitbarsting v. van gloed, vuur; -ausslrömung v. uilslroo- ining v. van den gloed; -baum m. boom m. geschikt voor brandhout; -belastel bijv. nw. door hitte gekweld; -berathel lujv. nw. rood van den gloed; -blick m. gloeiende, vurige, fonkelende blik in.; •dampf m. gloeiende damp in.; -deckcl in. vuunloniperm., vuurstolp v.; -empfin- dung v. gloeiende gewaarwording v. Gl u t hen-s trom, (slrom (e)s,m v.
slrónie) m. gloeiende stroom m.; -gusz ui. vuurslroom m. Gluth-esse, (-n) v.,Z. GUihofen:
•farbe v. vnurklenr v.;-oe/üA/o.gloeiend gevoel o., vuur o., gloed ra. der gewaar- «ording; -geloder o. gloed m., gloeien o., hoogste graad m.; -geiz m. gloeiende be- aeerte v.; -oraus m. verwoesting v. door de vlammen: -hauch m. verzengende adem, gloeiende adem m.; -hauchend bijv. nw. gloed ademend; -kessel m., Z •pfanne; -kohte v. gloeiende kool v. •kuss m. gloeiende, warme kus m.; -/o: bijv. en b. zonder vuur; -meer o. vuur- zee v.; -messer ui. hitte-, warmtemeter, py/nmeter m.; -pfanne v. vuurpan v. kolenknmfoor o.; -rad o. vuurrad o. -rn/A bijv. nw. gloeiend rood; -rölhe v uloeiend rood o.; srhaufel v. kolenscho| v.; schoosz m. gloeiende schoot m.: schuanger bijv. nw. met gloed bczwan- ïerd; schuang m. gloeiende zwaai m silz m. gloeiende zetel m.; sprfihenrf liijv. nw. vuur brakend, spuwend; sprüh er ui. vuurspuwende berg, vunrspiiwer. vulkaan m.; slaub m. gloeiend slof o. •slrahl m. gloeiende straal in.; slrom m. vuurslroom in.; slurm m. verwocs- lende storm m ; slürze v„ Z. -deckel; • Ihron m. gloeiende troon m.; -lod va indergang m. door vuur; -lrunken bijv. nw. gloeiend van harlslochl: -umrölhet bijv. nw. gloeiend rood; -voll bijv. en b \'.\'loeiend: (fig.) vol vuur; -irtnd m., Z. Glükwind; sange v. oveuijzer, gloeiijzer |
|||||||||||||
|
o.; \'zerstirung v. verwoesting v.dooreen
hevig vuur. Glycerin, (-j) o. (Scheik.) olie-
zoet o., oliesuiker v. Glycinerde, v. (Scheik.) zoet-
aarde, herilaardc, glucincaarde ».; salze o. mv. glnrinezouten o. mv. Glycirrhizin, (-«) o. (Scheik.)
zoethoulsmker v.
Glykpnisch, bijv. nw. (Dichtk.)
glijkonisch. Glyptik, v. snijknnst, kerf-, gra-
veerkunsl v. in lijue steenen. GlyptOthek, (-cn) v. kabinet o.,
verzameling v. van gesneden steenen. Gnabbcln, gnabbern, {gnab-
helle, gegnabbell, gnabberle, gegnabberl) o. ww. knagen, knabbelen, knauwen. Gnaddern, (gnadderle, gegnad-
iert) o. ww. schreien, janken. Gnade, (-n) v. genade, gunst,goed-
heid v.; bei jemn. in - sein, slehen, in gunst staan bij; vonjems. - leben, leven van iems. weldaden; auf - arbeilen, werken zonder daggeld of loon Ie bepalen; (Krijgs- w.) sicA auf - und Ungnade ergeben, zich op genade en ongenade overgeven; Gotl gebe seine • dazu. God schenke daaraan Zijn zegen; bei jemn. wieder zu -n, in -* kommen, weer in iems. gunsl treilen, bij iem. in gunsl komen; haben Siedie-zu befelilen, dass, wees zoo goed te bevelen; (Godg.) rfie-, de genade; dusHeichder-, rijk o. der genade; 2. gunst, giinslhe- tniging »., guuslbeloon o., goedgunslig- heid, welwillendheid v., gunstbewijs o.; sick eine -, sich elw. zur - ausb-.llen, eene gunst vragen; kann ich die - (Ehre) haben?, mag ik de eer hebben 1;erueistn Sie uns diese -, sta ons die gnnsl toe, bewijs ons die gunst; 3. genade, begena- diging v. (eens misdadigers), gratie v.; - der Schuld, vergeving, vergiffenis v.; jemn. • angedeihen lassen, iem. genade verlcenen, begenadigen; - /ilr Hecht er- gehen lassen, goedertierenheid v. in plaats van rechl gebruiken; urn - bil\'en,omge- nade smeeken, vergiffenis vragen; 4. (li- lel) Euer-n.lhresi, mijnheer, mevrouw, jufvrouw; -flehend bijv. nw. om genade smeekend. Gnaden, (gnadele.gegnadet) o. ww.
(w. i. geb.) genade bewijzen, genadig <ijn; onoii\' uns Galt, Goll gnade dir. God zij nut, u genadig! Gnaden-act, (-(e)s, mv. -en) m„
-acte, (-n) v. (Flechtsw.) genade ver- leeneu o.,begenadiging v.;scineRechnung durch die —e beschlossen halten, (van ge- fnilleerden), ontheven worden van de beschuldiging van bankbreuk; -begabt bijv. nw. van de genade of met genade begaafd; -bclehnl bijv. nw. een genade- leen hebbende; .belohnung v., Z. -/oAn; •beruf m. (Godg.) goddelijke roeping, roeping v. tot de genade; -bezeigung v. gunstbewijs, bewijsn. van gunst, genade, goedheid, welwillendheid v.; it. Z. Gna- de; -bier o. onbelast biero.;-AiWo. won- derdoend, miraculeus beeld o.; -blick va. genadige blik, gunstige blik m.; -brief va. octrooi, patent o., vrijbrief va.; 2. |
|||||||||||||
|
Go!. Ü55
|
||||||||||||||||
|
Gno
|
||||||||||||||||
|
Gna.
|
||||||||||||||||
|
Gnome, (-n) v.gedenkspreuk, lecn-
spreuk v., grondstelling v.,grondregel Dl. Gnpmikor, (-kers, mv. -ker) Dl.
/.edclccraar, schrijver m. van leensprcu- ken &. Gnpmisch, bijv. en b. leenspreo*
kig, in den vorm van leenspreuken k. Gnompnik. v. kunst v. om sler-
renkiimlige wijzers Ie maken, zonnewy- zer-kunst of kunde v. GnPSticismus, (onb.) (Kcrk.Ge*
sch.) m. leer v. der gnosliekers. Gnpstiker, (-kers, mv. -ker) m.
(Kerk. Gcsch.) geheimkenner, godswij- ze, door goddelijke openbaring verlichte chrislen-wijsgeer, gnoslieker m. Gnu, (-cs, mv. -e) m. (Nat. hist.)
gnoe, herleslier m., herlepaard o. Gnug, Genüge, Z. genug, Genüge.
Gnurren, (gnurrte, gegnurrt) o.
ww., Z. Anurren. Gpbc, (-n) v., Z. Gründling.
Gpckclhahn, (-hahncs, m\\.-héh-
ne) m. haan m. Gpdeleisen, (-eisenj, mv. •eisen)
o. (Sm.) waschijzer o.; 2. gesmeed en geslempeld ijzer o. Göding, & Z. Gauding.
Gögler, {s, mv. Gögler) m., Z.
Buchfink. GQhre, Göhre »., Z. Gahre.
Göhrer., 4 Z. gihren.
Gokelgut, (-(e)s) o., z. m. (Berg-
w.) geilegen vitriool, witte vitriool o., zwavelzuur zink o. Gol&nder, (-derj, mv. -der) m.,
Z. Eitvogel. Gold, (-(e)s) o., z. m. (Bergw. mv.
•e of -er) goud o.; feines -. fijn, zuiver goud; ungemiimlet\' of - in Slangen,goud in baren; gemahlenes -, gemalen goud; Keilt -, wil goud, platina o.; in - arbei- len, in goud arbeiden: tn - bezahhn, mei goud (stukken) belalen; mil - vberziehen, vergulden; das - vertieren, hel verguldsel o. verliezen; - reuken, goud wasschen, gouilzaiid o.; zum Fluss gebraehles -, vloeibaar goud, gesmollen goud:-macAra, (i. k. bet.) - knehen, goud maken, den steen der wijzen zoeken; 2.gond,goiulstuk o.; das ist nu hl mil • zu bezahlrn, nuf- luwagen, dal is met geen goud te betalen, is onbetaalbaar; er isl nirhl mil • zu be- zahlt\'ii, hij is goud waard, is een zeer verdienstelijk man; (Spr.) es isl nicht alles -, ti\'fls glanzl, \'t is al geen goud wat blinkt; im -e bis über die Ohren stelten, lot over de ooren in liet goud zitten: und wenn sie tn -eingefassl «aVf.al wa* zij met goud beslagen; (fig.) gouden vaatwerk o., gouden schotels m. mv. &: man speist bei ihm auf -e, men eet bij hem met goud;das- ihrerHuare, derAehren,goai\\- geel o., goudgele kleur v. Gpld-ader, (-n) v. (Hergw.) gond-
|
||||||||||||||||
|
stuhl m. verzoendeksel o.;-/o/c/v. nacht-
maalstafel v.; (Kalh.) communie(bank) v.; -lermin m., Z. -zeit; -thaler m. ge- nadegeld, pensioen, gagement o.; -lhron ui. genadelroon, troon, zetel ui. der ge- nade; • lisch m., Z. -lafel; -verheiszung v. belofte v. der genade, Goddelijke be- lofte v.; -voll bjjv. en b. genadevol, vol van genade; -\\cahl v. (Godg.) genade- keus, voorbeschikking v.;-irup^enn.door gunst verkregen wapen o.; -ucrk o. ge- nadewerk o.; -wirkung v. werking v.,in- vloed ui., uilwerking v. der genade: •wohllhcl v. gave, gift v. der Goddelijke genade; seiehen o. genadeteeken, teeken o. der genade; seichnung v. teeken o. der genade; -zeil v. tijd m. der genade. Gniidig, (-er, si) bijv.en b. gena-
dig, gunstig, goedertieren, barmhartig; ein sehr -er Herr, genadig, minzaam; der Fürsl sprach sehr - mil ihm, minzaam: Goll sei uns •\'., God zij ons genadig!, met ons!; der -e Goll, de genadige, barm- liartige God; ein -er Bliek, gunslig, ge- nadig; der -e Wille Gotles, goederlieren- heid v.; 2. (lilel), der -e Herr, mijnheer de baron &; -e Frau, -es Fraulein, me- vrouw, jonkvrouw v.; sier Herr, gena- digc Heer; allerster Honig!, Sire!; der König, mein allerster Herr, die Königin. meine allersle Frau, de koning mijn uieesler, de koningin, mijne meesteres, gebiedster; Scine bvrchlaucht haben si erlaubl, zijne lloorlnchligheid heeft zicli verwaardigd, hel heeft Z. I). behaagd; 3. uoederlieren, toegevend, niel streng; -e Slrafe, genadig, niet streng, zacht, ge- > ing; noch - daron kommen, er genadig afkomen, niel veel moeite, kosten heb- ben, geringe straf krijgen; es - miljemn. moeken, iem. genadig, toegevend behan- delen; mm lit es -, spaar mij een weinig. Gngdiglich, bijv. en h../. gnüdig,
Gnarreil, (gnarrle, gegnarrt) Z.
gnaddern. Gnassen, (gnassle.gegnassl) n.ww.
(van hel geluid, dal een mes & maakt bij liet doorsnijden van een zacht lichaam). Gll&ttern, {gnallerle, gegnillcrl)
liedr. ww. viuen np, bedillen. Gnatzo, Gnatzo, v. hoofdzeer o.,
uitslag ui., Z. Grind. Gnatzig, (-er, si) bijv. en b., Z.
griudig. Gneisz, [-es, mv. -e) Dl. (Itergvv.)
gneis ui., eene uil veldspaath, kwarts en in ik a beslaande rotssoort; -block ui. rots- blok o. Gneisze, ». dolkruid o., Z. Gleisze.
Gnoiszicht, bijv.en b.gneisachlig.
Gnoiszig, bijv. eu b. gneis bevat-
lend. Gniede(l)a, (gniede(l)le, gegnie-
de(l)l) ln\'.lr. ww.Iikken.glellen,polijsten. Gmod(el)stoin, {-es, mv. -e) m.,
Z. Glaltsleui. Gnirrcn, {gnirrle, gegnirrl) o. ww.,
Z. gnaddern, guurren. Gnom, (-fn, mv. -en) m.aardgeest,
berggeest, kabouter m.,aardiuanne!jeo.: -in v. vrouwelijke aard- of berggeest, aardwijfje o. |
||||||||||||||||
|
(van feu veroordeelde), genadebrief, brief
m. van gratie; •brodo. genadebrood, ge- kregen brood o., aalmoes \\.\\das— essen, genadebrood elen, van aalmoezen leven; jimn. das — geben, iem. genadebrood ge- ven, voedsel geven voor niet, (lig.) ehtcm ïferde das — oeoen.een paard, dat oud en gebrek kigis.nog onderhouden; 2.(Godg.) ilagelijksch brood o.; it. hemelsch brood, brood o. der engelen, II. Sacrament o. des altaars; -lirunn m. bron v. van ge- nade; (fig., gemeenz.) minerale bron v.; •bund m. (Godg.) nieuw verbond, ver- bond o. der genade; -einfluss m., -ein- wirkung v., Z. -irtrin«fl; -erlheilung v. gunst v., gunslbevtjjs o.; (Godg.) mcde- deeling v. der Goddelijke genade; -frisl m. tijd in. der genade; •gabei. genadegift, gilt v. uil niedelijden.gratilicalie v.; (God- g.) gave v. der genade; -gehalt m., -gell o. pensioen, jaargeld o. zonder dat men dienst verricht; -geschenk o. geschenk o. uit genade, gunst v.,Z. -gabe; -gesuch o. verzoek o.om gratie;ein — einreichen.een verzoek om gratie indienen; -groschen m. gedenkpenning m., medaille v.; 2. Z. •sleuer; -gut o. (Godg.) goed o. der ge- nade; 2. -güler o. mv. goederen o. mv., die men door e. o. a. gunst in bezit heeft: •hand v. (Godg.) genade v. Gods, hand v. Gods; -heimsuchung v. werking v. der genade: -jagd v. jacht v., die men door gunst bezit; -jahr o. genadejaar, jaar o. der genade, jaar o. onzes Heeren; it. — der Wiltwen, jaargeld, pensioen o.; it. vrijjaar, jaar o. waarin men is vrijgesteld van belasting &; (J.Gesch.,Kalh.) jubel- jnar, jaar o. van genade; -kaslen in. kasl v., waarin atlaatgelden & bewaard wnr- den ; -kette v. eerekeien m.; -kirehe v. kerk v. uit genade toegestaan; •krafl v. kracht v. der genade; -kraut o. genade- kruid, klein-vingerhoedskruid o., Gods- genade v.; -leh(e)n o. genadeleen, leen o. dat men door cene gunst bezit; •lichl o. licht o. der genade. Goddelijk licht o.; -lohn m. genadeloon, loon o. dat men ontvangt zonder den dienst daarvoor Ie verrichten; 2. (i. k. bel.) geringe, nie- tige belooning v.; sneisler ui. meester m. uil genade of door gunst in een gilde opgenomen; -mittela. genademiddel, red- middel o.; -ordnung v. (Gndg.) orde «. «Ier genade; -ort m. (Kalh.) plaats v. *aar een miraculeus beeld is; -pfennig m., Z. -groschen; -plalz m., Z. -or/; •auell in., Z. -brunn; -reich o. rijk o. der genade; 2. bijv. en b. genaderijk, vol van genade; -rilter m. genaderidder m.; •ru/\' m., Z. -beruf; sache v. zaak v. van lunst, genade Sc; schalz m. genadeschat *., Z. -gul; schein in. genadebewijs o., scliijn m. van genade; siegel o. genade- zegel, zegel o. van een genadebrief; sotd o. pensioen o.; söldner m. gepensioneer- de, onvermogende m.; sonne v. genade- zon, zon v. van genade; spende, spen- duno v. genade verleencn o., uitdeeling v. v»n gunsten; stand m. staat m. van ge- n»de; sleuer v. genadegift v.; slimme *• geuadesteiu, slem v. der genade; slosz "\'• genade-stoot, -slag, doodslag ui.; |
||||||||||||||||
|
5
|
||||||||||||||||
|
ader v.; (Ontlk.) speeuader, guldenader
v.; —gefósse o. mv. speenadervalen o. mv.; -adler ui. vergulde arend of adelaar m.; (Nol. hist.) koningsareiid m.; -afler m., Z. Früblingsfliege; -ammer v. (Nai. hist.) gniidleeuwerik, geelvink. oiinlaan in.; -omsel *., Z. -drossel; •anilriek m |
||||||||||||||||
|
836 Gol.
|
|||||||||||||
|
Gol.
|
|||||||||||||
|
Gol.
|
|||||||||||||
|
gewicht o. van goud; 2. goudgewicht,ge-
wicht o. om goud te wegen; -geutinn m. goudwinning v.; •gewirkt bijv. nw. met goud doorwerkt; -ge:figelt bijv. nw. met een gouden teugel; -oier v. gouddorst in., begeerte v., verlangen o. naar goud; -glanz m. goudglans, glans ra. van goud; -glin- zend bijv. nw. van goud schitterend; \'glitle v. goudgli t o.; 2. zwavelkies, ijzer- kies o.; -gleich bijv. en b. aan goud ge- lijk, op goud gelijkend; —es Melall,sp\\as- bek o.; •glimmer m. gondglimmer m., goudgele mika o.; -gölze in. (van gierig» aards), afgod ui.; -granat m. goudgra- naat m.; -gras o. geel lavendelgras o.; •graupchen o., Z. -korn; -gries m. goud- zand o., met goudkorrels vermengd z-nd, Z. -kies; -grube v. goudgroef v.; (fig.) bron v. van rijkdom; — der Gelehrsam- keil, schat in.; -orön bijv. en b. groenen als goud blinkende; -grund m. (Schild., Beeldb.) goudgrond m.; den — auflra- gen, goud opleggen; (Man.) gouden grond in.: 2. dal o. met goudrivieren; -gulden, •gulden in. goudgulden, acht en twintig in.; -hiinr o. gouden haar, venushaar o.; 2. (PI.) mottekmid o.; 3.Z. Guldenhaar; •haarig bijv. nw. blondharig, met gou- den haar; -hafer m. (Landb.) gele haver v.; -hihnchen o. gekuifd winterkoninkje o.; 2. goudhaantje o., kleine gouden tor v.; (PI.) boterbloem v.,geleveldanemone v.; -haltig bijv. en b. goud bevattend, met goud vermengd; -handel m. goud- handel m.; (fig.) goudmarkt v.; -harder m. (Nat. hist.) goudvisch m.; -Aarnisc/i m. gouden of verguld harnas o.; 2. (Nat. hist.) groote prachlkever m.; -haufen m. goudhoop, hoop ui. goud; -hell bijv. en b. blinkend, klaar als goud; -horn o. gouden horen, horen m. des overvloeds; •hornerz o. goud bevattend borenerts o. Ggldig, bijv. en b., Z. golden.
Gold-kafer, (-kafers. mv.-AoYer)
m. goudkever m.; it. Z. -hihnchen (2); • kalk in. (Scheik.) verkalkt goud, door gloeiing met zuurstof verbonden goud o.; it. goudkalk v.; (Bergw.) fijngestampt of gemalen goud o.; -karausche v. post v. (een vischje); -karpfen m. goudkar- per m., Z. -fisch; -kehlchen o., -kehle v. (Nat. hist.) goud koeltje o.; -kiesm. goud- zand o., met goud vermengd kiezel o.; •kind o. dierbaar, lief, aanvallig kind o.; -kissen o. goudkussen o.; -klang m. hel- dere klank, goudklank m.; -kleid o.gou- den kleed o.; -kluft v. (Bergw.) goud- groef v.; -klumpen m. goudklomp m.; it. klomp ra. goud, hoop m. goud; -knöpf- chen o. gouden knoopje o.; -koch, -kocher m. goudmaker, alchimist m.; -kochend bijv. nw. goud makend; -kochkunst v. goudmakerij, alchimie v.;-M«iom. goud- koning m.; -kopfm. (Nat. hist.) gouds- bek in.; 2. vlieg v.metgoudachtigen kop, goud kop m.; -korn, -körnchen, -körnlein o. goudkorrel v„ \'korreltje o.; -krdhe v. blauwe kraai v.; .krölze v. (Goudsm.) goudschrapsel m., afval m. hij het goud- wasschen; -kraut o. kruiskruid o.; -krone v. gouden kroon v.; 2. gouden kroon v. (een muntstuk); -krystalle m. mv.zout- |
|||||||||||||
|
verguldsel o.; -<i/>/W m. pippeling, lief—
desappel m.; -arbeH v. gondwerk, goud- smeden o.; -arbeiler m. goud werker, goudsmid in.; -au/lösung v. goudoplos- sing, vloeibaar goud, drinkbaargoud o.; 2. goudverf v.; .auge o. (Nat. bist.) kleine duikelaar m.; 2. goudvisch m.; 3. stink- vlieg v.; -ausmüniung v. goudmunten o.; -ausziehung v., -auszug m. (Bergw.) uitsmelten o. van goud; -bach ui. goud- beek, beek v. waarin goudzand gevonden wordt; -bad o. (Scheik.) goudbad o.; •Aan-e v. baar goud, goudstaaf \\.;-barsch va., Z. -bör$; -baum in. goudboom m. in Ethiopië; -beblüml bijv. nw. mei gouden bloemen; -bedach(e)l bijv. nw. met een gouden dak; -bedeckl bijv. nw. met goud bedekt, verguld; •begitrde v., Z. -gier; •behangt bijv. nw. met goud behangen; •belaubt bijv. nw. met goudgeel loof be- dekt; -berg m. goudberg, hoop m. goud; 2. goudberg, berg m., waarin goud ge- vonden wordt; -bergamolte v. goudgele bergamot v.; -berguerk o, goudmijn v.; •beryll m. goud berilsteen m.;-beschu>ingt bijv. nw. met gouden vleugelen; •leutel m. goudbeurs, beurs v. vol goud (stuk- ken): -blall, -blatlchen, -blaltlein o. goudblaailje, bladgoud, geslagen goud o.; (PI.) sterappelboom m. Goldblatt-Elek trom eter m.
electrometer in. met gouden bladen. Göld-blech, (•(*)*, mv. -e) o.
plaatgoud o.; -blick m. glans m., glin- steren o. van het goud; -blume v. (Mod.) gouden bloem v.; 2. (PI.) goudsbloem- achtige plant v., goudsbloem ».; -blumig bijv. nw. met gouden of gele bloemen; •bock m. (Nat. hist.) goudgele steenbok m.; -börs m. goudbaars m.; -börse v., Z. •beulei, (Nat. hist.) bundelvisch m.; •borsle v. chrysiet m., goudglit o.; -borlc v. gouden boordsel, galon o.; -brussenm. goudbrasem, goudvisch m.; -braun bijv. en b. goudbruin, kastanjebruin; -bronze v. verguld brons o.; -bruch m„Z.-grube; •buchslabe m. vergulde letter, gouden letter v.; -butte v. (Nat. hist.) platdijs v.; -dinle v. goud inkt m.; -distel v. gele distel v.; -draht m. gouddraad o. en in.: —mühle v. gnuddraadmolenm.;—zieher m. gouddraadtrekkerm.; -drosseh. (Nat. hist.) goudlijster, goudgele lijster v.; •druck m. gouddruk ra.;-dufl m. gouden damp ui.; -durchwirkt bijv. nw. met goud doorwerkt; rdursl ra., Z. -gier; -ecke v. (Nat. hist.) gestreepte zeebarbeel m.; •eiche v., Z. \'baum; -eidechse v. goud- gele hagedis v. Golden, bijv. en b. gouden, van
goud, uit goud bestaande; -e Kelle, Uhr, gouden ketting, gouden horloge; einBuch mit -em Schnitte, vergulde snede; (fig.) •e Scnne, Sterne, schitterend, blinkend; -e Locken, goudgeel; 2. veel waard zijn- de, groote waarde hebbende, gouden, gulden, gelukkig; die Zeil ist -, goud waard, zoo kostbaar als, kostbaarder dan goud; die -e Zeil, de gouden, gulden tijd: das e- Zeitalli-r, gouden eeuw; -e Toge, gelukkige dagen; die -e liuhe, gelukkige. aangename rust; (gemeenz.) -es, goldi- |
ges Kind, Z. Goldkind, Goldsohn; der -e
Junge, beminnelijk, lief, bevallig; er ist noch • gegen ihn, hij is nog duizendmaal beter dan; 3. prachtig, schoon, heerlp, mooi, kostelijk; -er Spruch, kostelijk, heerlijk schoon; die •<• Hochzeit, gouden bruiloft, vijftigjarige huwelijksvereeni- ging; jemn. -e Worle geben, de schoonste beloften doen; (Spr.) dem ftiehenden Feinde muss man eine -e Brücke bauen, den vluchtenden vijand moet men de vlucht zoo gemakkelijk mogelijk maken; (Tijdr.) die -e Zahl, guldengetal o.; die •e Regel, guldenregel, regel m. van drieën; (Gen.) die -e Ader, Z. Goldader. Gold(en)-golockt, bijv. nw. met
gouden lokken; -liaar o., Z. Goldhaar; -klar bijv. en b. zoo helder als goud; goudgeel,van goud schitterend; -lhroncnd bijv. nw. op een gouden troon gezeten. Gcilder, (-j, mv. Gölder) m. goud-
wasscher m. Ggld-erdo, v. goudaarde v.; -erz
o. gouderts o.; —wurzel \'t. Amerikaan- sche braakwortel m.; -fabrik v. gondfa- briek v.; -faden m. gouddraad o. en m.; (Nat. hist.) Z. -ecke; -falb bijv. en b. goudgeel; -farbe v. goudkleur v., goud- geel o.; it. goud o.; -farben, -farbig bijv. en b. goudkleurig, goudgeel; —e Haare, goudgeel, blond haar; -fasan ra. goud- lakensche fazant m„- -(eilicht o. goud- vijlsel o.; -/inger m. ringvinger m.; -/ink m. goudvink m.; -/irniss m. goudvernis o.; -/isr// m., -fischchen o. goudvisch ui.. goudvischje o.; it. kleine rivierbaars m.; -/ischer m. goudvisscher m.; -fischerei v. goudvisscherij v.; -/liege v. (Nat. hist.) gouden tor v.,goudkeverm.,goudhaantje o.; -/limmer m. goudloovertje o.; -(litler m. klatergoud, bladgoud o.; 2. (Nat. hist.) gouden tor v.; -föhre, -(orelle v. goudforel v.; it. Z. •brassen; -/rauv.uit- muntende vrouw v.; -frueht v. gouden vrucht v.; -fuchs m. goudvos, goudgele vos m.; -führend bijv. nw. goud met of bij zich voerend; -fusz m. goudvoet m., sperwer m. aan de Hudsonsbaai; -gang m. (Bergw.) gnudader v.; -geblümt bijv. nw. met gouden bloemen; -gjfleckt bijv. nw. met gouden vlekken; -geftügelt bijv. nw. met gouden vleugels; -gehall m. (Bergw.) goudgehalte o., allooi o. van goud; it. (Muntw.) gehalte, allooi o.; (Goudsm.) gewicht o.; -gehörnt bijv. nw. met gouden horens; -geier m. lammer- gier m.; -gekrönt bijv. nw. gekroond met een gouden kroon; -gelb o. goudgeel, citroengeel o.; 2.bijv. nw. goudgeel, goud- kleurig; -gelockl bijv. nw. met gouden lokken; —es Mddehen, met goudgele, blonde lokken; -geringelt bijv. nw. met gouden krullen; -gcsehiebe o. (Bergw.) goud bevattende aarde v.; 2. gouderts o., goudkorrels v. mv.; -geschirr o. gouden vazen v. mv.; -geschirrl bijv. nw. met gouden gereedschap voorzien; -geschlei- erl bijv. nw. met een gouden sluier te- dekt; -geschmückt bijv. nw. met goud gelooid, versierd; -geschuhet bijv. nw. met gouden schoeisel; -gestickl bijv. nw. met goud gestiktj-oeincni o.goudgewicht, |
||||||||||||
|
Gol. 537
|
|||||||||||||
|
Gol.
|
Go!.
|
||||||||||||
|
lievertje, neen, ventje o.; specht to. (Nat.
hist.) goudkleurige specht m.; spinner m. goudspinner m.; —in v. goudspin- ster v.; spilze v. gouden kant m.; slab m. gouden staf m.; stange v„ Z.-6arre; staub m. goudstof, goudpoeier o.;slem m. goud bevattende steen, goudsteen in.; 2. goudgele rotssteen m..edelsteen,goud- steen, chrysoliet m.; 3. Z. streichslein; i. Z. striemer. Gyldstornblümlein, o. (PI.)
klein srhelkruid o. Gold-Sticker, (-kers, mv. -*«r>
—in, (-nen) v. goudstikker m., goud- stikster v., hij of zij, die met goud bor- duurl; stickerei v. borduren o. met goud; stojfm. goudstof v.,goudlaken o.; sto/- fen bijv. en b. van goudslof; strahl m. gouden straal ra.; slreichnadel v. toets- naald v.; streichslein ro. toetssteen m.; slreifen m. gouden streep, vergulde streep, goudkleurige streep v.; slreifig bijv. en b. met goudkleurige strepen; strich m. (Nat. hist.) brasem m. met overlangschegoudstrepen.goudstriem ro., salpa, sarpa v.; striemer m. (Nat. hist.) purperbrasem m.; stück o. (w. i. gebr.) stuk o. goud; 2. goudstuk,gouden iiitint- stuk, stuk o. gouden geld; il. gouden ge- denkpenning in., medaille v.; in —en bczablen, met goudstukken belalen; (ge- meenz.) Z. slofl; stufe v. stuk o.goud- erts; sucherm. goedzoeker m., Z.samm- ler; -talk m. (Bergw.) goudgele talk v.; •leig m. gonddeeg o.; -teppich m. met goud doorwerkt tapijt o.; -tinclur v. (Scheik.) goudtinctuur,goudoplossing v.; •linie v. goudinkt, goudgele inkt m.; •lochter v., -töchterchen o. (verkl.) lief— ste dochter v., liefje, engeltje o.; -lonne v. goudvaatje o.; -tresse v. gouden lis v., goudgalon o.; mil —n beselzt, met goud gegalonneerd; -tressenguss m. galongie- ten o.; -troddel v. gouden troetel m., Z. •quasi; -tropfen ui. gouddroppel in.: (Apotb.) mengsel o. van zontzuur en zwavelether; -luch o. (Delfst.) gewoon goudlaken o.; -überzug m. goudbeklee* ding v.; -umlroddelt bijv. nw. met gou- den kwasten behangen; -umzogen bijv. nw. verguld; -verbramt bijv. nw. met goud omzet; -versetzung v. vermenging v. van hel goud; -vilriol m. (Scheik.) zwavel- zuurgoud o.; -ii»oare v. goudwaar, gouden waar v., gouden sieraad o. Goldwaarenhsmdel, m. goud-
smidswinkel, handel m. in goudwaren, in gouden werken of sieraden. Gold-wage, (-n) v.goudschaal ».,
goudschaaltje o.; (fis.) seine Worle au/ die — legen, zijne woorden op een goud- schaaltje leggen, afmeten, met veel om- zichligheid spreken; -«<ïJcnev.gondwas- schen o.; 2. Z. seife; 3. gnudwaschma- chine v.; -uascher m. goudwasscher m.; •uasser o. guldewater o.; Danziger —, Dantziger brandewijn m.; .weide v. gele wilg, tecnwilg m.; -wein ui. goudgele wijn m.; -weinslein m. (Scheik.) wijn- steenzuur goud o.; -werk o verguld lof- werk o.; -uespe v. goudwesp v.; .wirker m. brocadewever, goudlakenwever in.; |
|||||||||||||
|
den regen m.; —pfeiftr m. goudgroene
pluvier m.; •reich bijv. en b. rijk in goud; —er Zeug, rijk, prachtig; -reif ra. gou- den ring m.; -reiher m. (Nat. hist.) goud- gele reiger m.; -renetle v. (Tuinh.) gele reinette v.; -ring m., Z. -reif; -rose v. zonnekruid o., goudroos ».; -röschen o. (verkl.) goudroosje o.; sosenfeder v. (PI.) osbekia v.; -ro/A byv. nw. goud- kleurig; -rölhlich bijv. nw. naar goud- kleurig zweemende;-ru/Aev. (PI.) goud- roede v.; -ruthenbaum m. bosie v.,goud- roedenboom m.; saai m. vergulde zaal v.; safran m. knalgoud o.; salbei v. f PI.) goudgele salie v.; salpeter m. (Scheik.) goudsalpeter o.; salz o. goud- zout o.; sammet m. goudkleurig fluweel o.; sammler m. goudverzamelaar m.; sand m. goudzand o.; 2. goud bevattend zand o.; sauer bijv. nw. (Scheik.) goud- zuur; -sat<re v. (Scheik.) goudzuuro.; schalchen o. (verkl.) Z. schale; sehale v. goudschaaltje o.; schatz m. gouden schat m.; schaum m. goud o. in blaad- jes, goudschuim, onecht goud o. GQldscheiden, (scheidele gold,
goldgescheidel) ncdr. ww. goud afzonde- ren, goud zuiveren. Gold-scheider, m. (Bergw.)
goudscheider in., zuiveraar tn.;scheide- wasser o. salpeterig zoutzuur o.; schei- dung v. scheiden, afzonderen o. van het goud; schlacken v. mv. goudschuim o., goudslakken v. mv.;schlagxn.,1.-blatt; —arfer v.(Heelk.) speenslagaderv.;—loth o. (Goudsm.) goudsoldecr o.; schlager m. goudslager, goudplettcr m.; 2. goud- slagershamer in. Goldschlnger-form, (-en),
-haut, (-haule) v. goudslagersvlies, goudvlies o.; -papier o. goudpapier o. Gold-schloiho, (-n) v. goud-
kleurige zeelt v.; schlich in. gebroken goud o.; schmelzer m. goudsmeltcr ui.: schmied m. goudsmid ui.; (Nat. hist.) zwarte kever m. met goudgele vlekken; it. Z. -fliege. Ggldschmieds-arbeit, (-en)
v. goudsmidswerk o.; -erde v. goudsmids- aarde v.; -gesell m.goudsmidsknecht in.; • tumuli) v. goudsmidsgilde o.; -junge m. goudsmidsjongen, gondsmidsleerling ui.: •krdlze v. afval m. van goud; -kreide v. goudsmidskrijt o.; -laden ro.goudsmids- winkel m.; -o/en m. goudsmidsoven m.; •icaare v. goudsmidswaar v., Z. -arbeit; scichen o. goudsmidsmerk o. Gold-schnitt, (-(e)s, mv. -e) m.
(Boekb.) goudsnede, vergulde snede v.; schrötling m. (Muntw.) soudplaalje o. om te munten; schuianz m. (Nat. hist.) goudstaarl m.; schwefel m. (Scheik.) goudkleurige spiesglanszwavel v.; —kies o. (Bergw.) met goud vermengd zwavel- kies o.; sec m. gouden meer o.; seife v. goudwasscherij v.; silber o. verguld zilver o.; sinter m. (Bergw.) kalkachtige met goud vermengde bergstof v.; sklai-c m. slaaf in. van het goud; sohn ui. (ge- meenz.) lieve jongen, liefste zoon m., vertroetelde, verwende knaap m., bedor- ven kind o.; nein, sohn, söhnchcn.neen |
|||||||||||||
|
/utir goud o.; -tup/>ro. schijngoud,half-
goud, spinsbek o.; •kuste v. goudkust f.; •lachs rn. goudzalm m.; -lack m. goud- lak il./. -/!rnm;2.goudglassleen,goud- steen m.; 3. muurbloem v.; -fannm.plat gouddraad o.; —schlager m. gnudsliigar in.; -/uiirf o. goudlando.;-/asurv.blauw- spaath o.Jazuliet o.Jazursteen m.;-{aucA- j/i\'i» in. (Delfsl.) lichtgroene agaat,chry- sopras m.; -lauler bijv. nw.onvervalscht, zuiver; -lauterno. (Met.) goudlouteren, verfijnen o. van goud: -lebererz o. lever- kleurig gouderlso.; -/erfero.goudle(d)er o.; —maler m. wie op goudleer schil- dert; -legirung v. alliage o. in goud,goud- mengsel o.; -leim m. goudlijm »., goud- soldeersel o.; it. borax m., Z. Berggrün; .leisle v. gouden lijst, vergulde lijst ».; 2. azuurkleurige loopkever m.; -lellen m. goudhoudende potaarde v.; -licht o. gou- den licht o.; -/Wic v. goudlelie i.;-lockig bijv. nw., Z. •gelockl; -lölhen o. goud- soldeersel o.; -lumpcn m. mv. goud o. in stukken; -/u/fe v. (Bergw.) haard, bak in. om gouderts te wasschcn; -macherxa. goudmaker, alchimist m. Goldmacherei,Goldmacher- kunst, v. goudmakerij, goudmakers- kunst, alchimie v. Ggld-makler, (•Utn, mv.-kler)
m. goudmakclaar, wisselaar m.; -mann ui. uitmuntend man, degelijk man m.: (gemeenz.) —, -mannchen, ventje, hartje o.; •marder m. goudmarter, Kanadaschc wezel m.; -markasit m. zink o.; -masse v.goudmassa,massa, hoeveelheid v. goud; •maulwurf m. goudgele mol m.; -maus v. (Nat. hist.) zeernps, zeemuis v.: -meer o. overvloed m. van goud; -merle v., Z. •drossel; -messer o. (Boekb.) verguld- mes, goudmes o.; -milz v. gele steen- breke v.; -mine v. goudmijn, goud be- vattende mijn v.; -munde m.(Nat. hist.) goudmond m.; -milnze v. goudmunt v., goud geld o.; 2. gouden gedenkpenning m. of medaille ». Ggldner, (-s, mv. Goldner) m., Z.
Goldwascher. Ggld-niederschlag, (-(e)j) m.
goudhezinksel, bodemstof v. bij het goud- smelten; -oxyd o. goudbevattend oiyde, goudoxyde o.; —salz o. zout o. gevormd door eene zoutvatbare basis vereenigd met goudoxyde; -oxydulo. eerste goud- oxyde o.; -pallast in. prachtig paleis o.; •puppe v. verguld bordpapier o.; -papier o. goudpapiero.; -plalscher m.,Z.schla. ger; -platte v.; -platlchen o. (verkl.) gou- den plaat v., goudplaatje o.; .platten o. goud-pletten o.; -pldller m. goudpletter "••; —«n v. goudpletster v.; -pras m„ Z. •lauchslein; •probe v. goudproefv.,goud- \'oets m.; 2. beproeving v.,onderzoek o.van n«l gouderlsj-pu/ne» o. goudpoeierof poe- der o., stofgoud o.; -punkl ni. gouden punt ••! (Nat. hist.) prachlkever m.; -puppe v. (Nat. hist.) goudgele pop v.; -purpur ra. (Scheik.) goudpurpero.;-aiiuri m.goud- «warts.goud bevattend kwarts o.;-guas/(e) v\' gouden kwast, met goud bewerkte kwast m.; -rabe m. raaf v. met een goud- glanzige kleur; -reoen ro. (Vuurw.) gou- |
|||||||||||||
|
Göl.
|
|||||||||||||
|
558 Göp.
|
|||||||||||||
|
Got.
|
|||||||||||||
|
•uirkerei v. brocadeweverij v.; -wolf m
gewone wolf m.; 2. gnndwolf, jakhals m.; •inirm m. glimworm ni.; il. Z. -maus: •wursel v. (Nat. bist.) groot schelkruid o., wilde of roode lelie, berglelie v.; -nurA v. onverzadelijke gouddorst m.: -zahn m. (Bergw.) gedegen goud o. in staven; (Oelfst.)goudtand m. (eenschelp- dier); -:nin m. gegoten baar v. goud; •zange v. goudtangelje o.; -zieher m., Z. Golddrahtzieher; -zovf in. (I\'l.) Z. -haar (2). Golf, (-(e)s, mv. -e) m. golf v.,zee-
boezem m., baai v., Z. Meerbusen. Gplkrabo, (-it, mv. -») m., Z.
Goldrabe. Goll, (-(e)s, mv. -e) m.,Z. Mutfink
GöUe, (-n) v. plas, poel m.
Ggllen, (-s, mv. Götlen) m., Z.
Gö7/e. Ggller, (-s, mv. Go/(cr) m. kraag
shalsboord m.; il. buis, wambuis o.; (Nat. bist.) groene specht m. Gol8Ch,(-M,inv.-<) m. bombazijn o.
Gglze, (-«) v. mug v.
GQadel, (-n) ». gondel v„ plat
overdekt vaartuig o.; (bij luchtballons), schuitje, bootje o.; (Dclfsl.) Neptunus- schelp v. Ggndel-fahrer, -führer,
(-rers, mv. -rer) m., Z. Gondelier.
Gondelier, (-s, mv. -e) m. gon-
delschipper, gondelier m.; il. Iuchtreizi- ger m. Gpndelschiffer, (-/ers,mv. -/er)
m., Z. Gondelier. Gondelierlied(chen), o. gon-
delierslied(jc), gondelliedje o.
Ggnnen, (gónnte, gegiinnt) bedr.
ww. jemn. eltr. -, gunnen, niel benijden; jcmn. e/«\\ nicht -, niet gunnen, benij- den; ich gönne es ihm. ik gun bet hem, ik ben blij dat hij het heeft, hij heen hel wel verdiend, mag het wel hebbeii;>emn. alles Gute-. iem. alles goedsgaanoa;/Mm. jrin Umjlück -, zich verheugen in iems ongeluk; niemanden etw. -, op iedereen naijverig zijn; er gönnl mir nicht das ge- ringste Vergniigen, hij gunt mij niet bel minste gennegen; 2. vergunnen, veroor- looven, loestaan; - Sie mir einige liuhe. gun mij een oogenblik rust, sla mij & loc; - Sie mir die Ehre Ihres Besuches, laai mij & genieten. Gönner, (-s, mv. Gónner) m.,-in,
(-nen) v. beschermer, begunstiger m., beschermster, begunstigster v.; machtige - bei Hofe habea, veel voorspraak heb-
ben bij. Gcmnersehaft, v. bescherming v.;
it. beschermers m. mv., beschermsters v., begunsl gers m. en v.mv.; einegrosze - genieszen, veel, machtige beschermers
beblien. Gonyometer, (•/«?, uu. -ter) m.
hoekiiicier, gonionieterm.;zum- gehürig, tot de lioekiiieliug behoorende of daarop betrekking hebbende, gnnionietrisch. Gonyometrie, v. boekmeetkunst,
boekmeetkuude, gunioineirie v. Göpel, (•*, mv. Giipet) m. (Uergw.)
hefboom m., windas o.; 2. spits of pun- |
|||||||||||||
|
nichls \'sagen f, volstrekt niel, geens-
zinsMiiji; um Goltesivillen nicht!, om Godswjl, in Gods naam doe het niet!; bei •!, - iiris» es.\', - isl mein Zeuge!, bij God, God weel hel, God is mijn ge- tuige. Ggtt-ahnlioh, bijv. nw.Gode ge-
lijk, gelijk aan God; (lig.) goddelijk, uit- neinend; -ahnlichkeil v. gode gelijkheid, goddelijkheid, goddelijke natuur ».; -bc- geistert, met God vervuld, door God be- zield; -bekenner m. deist m.; -belohnt bijv. nw. door God beloond; -beseligl bijv. nw. door God zalig gemaakt; -ehrcnd bijv. nw. God vereerend. Gottor, m. mv. goden m. mv., god-
beden v. mv.; -abend in. heerlijke avond in.; -adel m. hoogste adel m.; Shnlich bijv. nw. heerlijk, voortreffelijk; -bahn v. verheveu baan ».; -balsam m. heerlijke balsem m.; it. slaap m.; -begünsligt bijv. nw. door de goden begunstigd; -bekr/if- ligt bijv. nw. door de goden bekrachtigd; •bescheid m. godspraak »., orakel o.; •bild o. beeld o. van een God; 2. godde- 1 ijk wezen o.; -bildung v. goddelijke vor- ming v.; -blick m. verheven blik m.; •blume v. (I\'l.) godenbloem v.; -bote m. bode ni. der goden; (Kabcll.) Mercurius in.; \'brod o., Z. speise; -brücke v. regen- bong m.; -burg m. godenburcht m.; •dichlung v. godenverdichting, fabelleer, mythologie v., goden verdichtsel o.;-ciicns/ m. dienst m. dergoden; -enlsprotten bijv. uw. van goddelijken oorsprong; -entzüc- kung v. hooge male v. van verrukking; -erns( in.goddelijke ernst m.; -erzeugung v. afkomst der goden; •ertengungtkhre leer v. van den oorsprong der goden,
theogonie v.; -fabel v. mythe, fabel, go- lenleer v.; -fesl o. godenfeesl o.; -[euer o. goddelijk vuur o.; -^orm v. schoone vorm m., gedaante v.; -freude v. god- delijke, hemeUche vreugde v.; -funken n. goddelijke vonk v. Gottorgoben, bijv. nw.gndsdieo-
slig, gelalen, onderworpen aan Gods be- velen, vroom: -heit v. godsilienstigheid, omlerworpenheid, gehoorzaamheid v.aan Gods bevelen, gelatenheid, vroomheid v. Ggtter-geboren, bijv. uw. van
goddelijken oorsprong; -gebol o. gebod o.
der goden; -geburl v. leer v. van de wor- ling en afstamming der goden, theogonie
v.; -gedanke m. verhevene,gelukkige ge- dachle v.; -geisl m. verheven geest m.; •geliebt bijv. uw. door de goden bemind; •genoss in. genoot in. der goden; -gericht o. godengericht o.;2.godenspijs v., heer- lijk gericht o.; -geruch in. (I\'l.) wijnruit v.; -geschenk o. godengeschenk, heerlijk geschenk o.; •geschichle v. geschiedenis v. van een god of goden, godenleer v.; geschick o. lol o., waaraan de goden
onderworpen zijn: il. lol o., dat de goden opleggen; -geschlccht o. godengeslacht geslacht o. der goden; 2. goddelijk geslacht, verheven geslachl o.;-gestalt v. goddelgke gedaante v., God ui.; -gelrank godeodrank, heerlijke drank m.; -ge- iiuil v. macht v. der goden, goddelijke macht v.; -gtauz m. goddelijke glans m-: |
|||||||||||||
|
tig dak o., bedekking v. boven bet windas
voor den ingang van mijnen. Gopcl-bohn, (-en) v., -herd,
(-(e)s, mv. -«) m. (Bergw.) loopbaan, loopplaats v. voor de paarden, die het windas in beweging brengen; -hund m. tegenwicht o. aan het windas; -kelle v. hvfketen, windaskclling dj.; -korb in. pil v. waarom bel louw loopt; -kreuz o. timmerwerk o. waarop hel windas rust; kunst v. kunst v. om op te winden door middel van paarden; -pferd o. paard o. dat het windas in beweging brengt; -plalz in.. Z. -herd; -rad o. windasrad o.; -seil o. windaslouw o.; spille v., steg va.. Z •kreuz; -lonne v. ton v. van een windas; •Ireiber m. hij, die paarden bestuurt bij een windas. Gorge, (-n, mv. -n) m. (doopnaam)
George; \'2. sul, prul, onnoozele vent m. Gorggne, v. (Fabell.) Gorgone v.
Gorl, (-(e)s, mv. -«) m. (Naai.) lis.
koord o., lis, lus v. Ggrlein, (-leins, mv, -lein) o. sui-
kerwortel m. Ggrlspitze, (-n) v. koordhout o.
Gösch, (•«*, mv.-e«) m., Ggsehe,
(-n) v. (Zeew.) bocgspnetvlag v.
Ggsehe, (-n) v. (Volkit.) mond,
groote mond, muil, bek in. Ggse, v. bier o. van Goslar.
GÖ36, (-n) v. voorn, voren v. (een
visch.). Göspo, (-n) v., Z. Gaspe.
Ggsscben, (-s, mv. Gösschen) o.
(Hand.) gros o., 144 stuks. Ggsse, (•«) v. (Kookk.) gootsteen
in.; (Bergw.) goot v.,goolgato.;(Slraal- m.) goot v., riool o., waterleiding v. Ggssenstein, (•(«)*, mv. -e) m.
gootsteen ui.; (Slraalm.) steenen wand
in. in eene goot of een riool. Ggstlinger, {-gers, mv. -ger) m.
Zec.v.) achtponder m. Ggtbisch, bijv. en b. Ijothisch, op
Gotische wijze. Gott, (-(«)s, mv. Gótter) ui.God m.,
opperste wezen o., schepper m. van hel heelal; Ihr Göl Ier!, gij, o. goden!; die idnischen Göller, de heidensehegoden,
afgoden m. mv.; von - und Itechlsuegen, mei recht, van rechtswege; zu-scliuij- ren, een eed doen, zweren; - habe thn selig!, God zij zijne ziel genadig; ach, dass sich - erbarme!, ol God zij ons gc- nadig; - .ii\'i Dank, Gode zij dank; -sei gedankt, gelobl, God zij geloofd, gedankt; • helft,Mf\'t, (bij het niezen), wel moïc hel u bekomen. God zegene u; it. (een groet), God beware, behoede u!; - unïsie dich, gritsz dich •!, (gemeenz.) goeden dag! hoe vaart gij?; - gesegne es, jGod \'chenke daaraan zijn zegen; it. (bij hel eten), eet smakelijk, wel moge hel ube- komen; - befohlen, adieu, vaarwel; uioll- te -.\', behaagde bel den hemel!; - gebe es. God geve hel!; wills -, so - vilt, zoo God het wil; vergetle es -,lohn es-, Got~ les Lohn!, God vergelde bel,God zegene u er voor; o -, tras seh\' ich, o God, goede God, lieve Hemel!, &; bewahre, behüte .\', God beware tu|j!; behüte -!,er durfte |
|||||||||||||
|
Got.
|
Got. 559
|
||||||||||||||||
|
Göt.
|
|||||||||||||||||
|
-gleich bijv. nw. een god of goden gelijk,
goddelijk; -gleiche v. gelijkheid v. aan goden; -glück o. geluk o. der goden, bui- tengewoon geluk o.; -gott ui. god m. der goden, opperste god, Jupiter m. Gotterhaben, bijv. nw. goddelijk
verheven; it. lot (Jod gericht. Götter-hand, (-handc) v.goden-
hand, hand, macht v. der goden; -haus o. tempel m. voor een of meer goden, goilslempel ui.; it. verblijfplaats v. der goden, lichaam o.; -herrlichkeit v. god- dclijke heerlijkheid v.; -höhe v. verhe- venheid v. der goden; it. godenberg m.; •insel i. godeneiland o.; -jugend v. god- delijke of eeuwige jeugd v.; -jüngling m. jeugdige god m.; -kennlniss v. kennis v. der goden; -kind o. godenkind, kind o. iler goden; -könig m. koning in. der goden, Jupiter m.; -königin v. koningin v. der goden, Juno v.; -kost v. godenspijs. go- denkosl v.; -kraft v. kracht v. der goden, goddelijke kracht v.; -kraul o. anilirosi;i- kriiiil.druivenkruid.godenkruid o.;-kreis m.,Z. -rersammlung; -kühnheit v. verme- telheid v. van een god, groote onver- saagdheid v.; -kunde v. kennis van de goden; -lcben o. godenleven, leven o. gelijk dat der goden; -khre v. godenleer. Tabelleer, mythologie v.; -lehrig bijv. en b. mythologisch; -lusl v., Z. -wonne; •macht v. macht v. der goden, verheven macht v.; -mahl n. godenmaal o.,goden- tafel v.; -mdhrchen o. fabel, fabelleer v.. godenvertelling v.; -oper v. op de fabel- leer of de godenleer gegronde opera v.; •pracht v. godenprachtv.;it. uitstekende pracht v.; -ralh m. raad m. der goden; •rathschluss m. raadsbesluit o. der goden •rtich bijv. nw. rijk in goden;2.o.zelfsl. godenrijk, rijk o. der goden; -riese m. goileureus in.; -sache v. gndenzaak v. -«i,oe v. mythe, fabel, godenvertelling v.: •schaft v. waardigheid v. van een god it. godendom o.; schiag m. slag m. van de goden; schluss m., Z. -rath.ichluss: •schuur m. godeneed m.; selig bijv. en b. hoogst gelukkig, eeuwig zalig: -selig- keit v. hoogste geluk o., eeuwige zalig- heid v.; sitzw.goilenzelel,hemel,Olym- pus, Ida m.; snhn m. godenzoon, ïooii m. der goden of van een god; speise v. |
|||||||||||||||||
|
o. alles wat de goden betreft, godenleer
vereering v. der goden; -wohnung v. go- denverblijf o.; -ironne v. verheven genot o., goddelijke wellust m.; -<corto. goden- woord, goddelijk woord o., Z. spruch; •zetchen o. teeken o. van de goden; -zeit v. godentijd, fabelachtige of mythologi- sche tijd in.; 2. heerlijke tijd, gulden- lijd m. Gpttorzeugt, bijv. nw. door een
god of godenpaar voortgebracht. Gotterziol, (-(e)s, mv. -e) o. go-
dendnel, doel o. der goden. Gottes-ackerjf-act-ers.mv.-dcier)
mi. godsakker, doodenakker in., begraaf- plaats v., kerkhof o.; -baum in. gods- boom, caraobooin m.; -bild o. beeld o. Gods; it. zinnebeeld o. van God; -bote m. godsgezant, apostel m.; -6rusf v. borst v. Gods; -diener in. dienaar in. Gods: •dienst m. godsdienst in., godsvereering v., eeredienst m;,freien — haben,vrijheid v. van godsdienst genieten; hausltcher, Privat —, huiselijke godsdienstoefening v.; gemcinschaftlicher —, gemcenschap* pelijke, openbare godsdienstoefening v.; Kalh.) dienst in. GQttesdienstlich, (-er,-st) bijv.
en b. godsdienstig, den godsdienst bc- trefi\'end, vroom, godvreezend, godvruch- tig; •kelt v. godsdienstigheid, vroomheid, Rodvreezendheid, godsvrucht v. Gpttes-ordo, ». Gods aarde, de
aarde v.; it. heilige land o.; -fahrt v.be- levaart v.; -ftamme v. goddelijke vlam v.; it. bliksem m.; -\\riede m. godsvrede m., onschendbaarheid v. van alle lol den g«ds- dienst aangestelde personen; -[urcht v. godsvrucht, gndvreezendheid,vroomheid v.; -[ürchlig bijv. nw. godvruchtig, god- vreezend, vroom; -fürchligkeit v., Z. •furcht; -gabe v. gave v. Gods, geschenk o. van God; it. natuurlijke hoedanighe- den en eigenschappen v.mv.;2. Godsgavi\' v., kerkelijke inkomsten v. mv.;-oetare- rin v. moeder Gods. moederv. van Chris* lus. de H. Maagd, Maria; -gefühl o. ge- voel o. der godheid, goddelijk gevoel o.; •geist in. Ginls geest, goddelijke geest ui.; •gelahrtheit v., Z. -grlehr.iamkeit: •gi\'ld o., Z. •Qroirhen; -gelehrsamkeil v. godgeleenlheid.lheologie v.;-gelehrt bijv. nw. godgeleerd, ervaren in de theologie. theologisch; 2. m. zelfsl. —er, godge- leerde, theoloog m.; -gelehrtheit v., Z. •gelchrsamkeil; -gericht o. Godsgericht. laatste gericht of gerecht o., jongste dag m.; 2. oordeel, gerecht o. van God; -ge- schlechl o. godengeslacht, goddelijk ge- slacht o.; •glauben m. geloof o. aan of in God; -grmde v. genade v. Gods, godde- lijke genade v.; vort —n, door Gods ge- iiiuli\', door de genade God», bij de gratie Gods; (Hl.) ooievaarsbek m.;-$nfdo.goud o., dat men voorgeeft uit Inchtzoutwater te verkrijgen, goudgeld o.; -groschen in. godspenning, goospenning m.; -haus o. godshuis o., tempel in., kerk, kapel v.;2. abdij v., klooster o.; •hausbund in. di»- irict, o. waarin het bisdom Chur ligl; •hausleule mv. kloosteronderdanen, bc- woners m. van eeue abdij; -hausplleger |
m. ontvanger, beheerder m. van de in-
komsten eener kerk, kerkmeester in.; •hülfe v. Gods hulp v.; 2. (PI.) andoren m.,malrowe \\.;-jdmmerlich bijv.en b.gods jammerlijk;-ti/iTm.Onzes-lieven-Heers- beeslje, zonnekever in.; \'kasten m. ar- menkasv.; -kenntnis v. kennis v. van God; • knecht m. dienaar m. Gods, geestelijke
in.; -kuh v. koe v. ten dienste van de dienaren der kerk; (Nat. hist.) — of -küh- lein o. Onzes-lieven-lleers beestje o.; •kunde v., Z. -kenntniss; -lamm o. lam o. Gods, Jezus Christus; (Kath.) lam o. Gods, Agnus Dei; -lislerer m. godslas- teraar, heiligschenner m.; —in v. gods- lasteraarster v.; -Visterlich bijv. en b. godslasterlijk, heiligschendend; -tastern o., •lasterung v.godslastereno., godslas- lering ».; -laugner m. godloochenaar, atheïst m.; —in v. godloochenaarster ».; •liugnerei v. godloochenarij v.; -laugne- risch bijv. en b. godloochenend, van een godloochenaar; -laugnung, v.godlooche- nen o., Z. -ldugnerei; -lehen o. kerkelijk leen o.; -lehre \\. leer v. van God, god- geleerdheid, theologie v.;-lehrerm. gnds- dienstleeraar, godgeleerde m.\\-lehrtg bijv. eu b. godgeleerd, volgens de godgeleerd» lieid;-/ieoc v. liefde v.Gods;-(o/in m.Gods- loon, Godloon o.; —! habt —!, (gemeenz.) God loone hel u; anjem. einen — tier- dienen, een liefdewerk verrichten jegens; • miuin in. Godsman, godgeleerde in.;
•mord m. godsmoord m.; •mürderuch hijv. en bij godsiiioordcud; -ih»i« in. Gods naam, naam m. Gods; in —n, es vet/, in Gods naam, om Godswil dan!; -no/ur v. goddelijke naluur v.; -pfennig m., Z. -groschen; -pferd o.,Z. Heupferi; •rathschluss in. raadsbesluit o. van God, goddelijk raadsbesluit o.; -rechl o. ker- kelijk recht o.; -reich o. rijk o. Gods, godsrijk o.; 2. Gods heerschappij v.; sohle v. (Zoulm.) voor de armen bestemd zout water o.; -sohn m. zoon m. Gods, Gods- znon in.; it.Z. Galtersohn;-stimmeV.Gods slem, goddelijke slem ».; -thal v. daad v. Gods, goddelijke daad v.; -tisch m. iiac.hlmaalslafel, heilige tafel v.; :ti —e geiten, aan tafel gaan, tot de heilige tafel naderen, cominunireeren, ten hoogtijd liaan; -tischrock in. n.ichtmaalsrok m.; •thum o., Z. Ileligion; -töchter v. mv. liefdeznslers v. mv.; •urlheil o., Z. -ge- richl (2); -verachler m. godverzaker, goddelooze m.; -verachtung v. ongods- diensligheid, goddeloosheid ».; -vereh- rung v. godsvereering v„ godsdienstig- heid v.; 2. Z. •dienst; •vergeutn bijv. en b., —heit v., Z. goitvergesien d/v -»er- theidigung v. verdediging v. der godheid; -icaAr/i«i/v.goddelijke waarheid v.;-weis- heit v.Gods wijsheid,goddelijke wijsheid v.; -uett v. wereld, aarde v., heelal o.; •icort o. (H. S.) Gods woord, woord o. Gods, Heilige Schrift v., Evangelieo.,By- bel m. GQtt-geadelt, bijv. nw. van of tot
ii"d geadeld; -gebaul bijv. nw. door een God, door goden gebouwd; -gebilde o. goddelijke voortbrengsel o., goddelijk beeld o.; -geboten bijv. nw. door God ge- |
||||||||||||||||
|
21
|
|||||||||||||||||
|
godenspijs v.; 2 Z. -kraut;-spiel n.%ni-
delijk spel o.; -sprurh m. godspraak v., orakel o.; spur v. spoor o. der goddc- lijkheid; slimme v. godenstem v.; (fig.) Goddelijke stem v.; strahl m. goddelijke straal m.; streil m. godenslrijd, strijd, \'wist m. der goden; stuttde v. uur o. \'an genot; -tafel v. godenlafel v.; (fig.) heerlijke tafel v.; -that v. godendnad v.; Cg.) verheven daad v.; -/Aumo.goden- doni o., goden m. mv.; it. goddelijkheid, godenleer v.; .lisch m., Z. -tafel; -trank ">• godendrank, nectar m.; -trdumend bijv. nw. van goden droomend; -unschuld \'• godenonschuld v.; -verehrung v. ver- «ering v. der goden; .verfnlgt bijv. nw. door de goden vervolgd; -versammlung \'• kring ni„ vergadering, bijeenkomst v. der goden, godenkring m.; -icein m. go- dendrank, godenwijn, nectar m.; -msen |
|||||||||||||||||
|
Gra.
|
|||||||||||||
|
Gra.
|
|||||||||||||
|
$40 Got.
|
|||||||||||||
|
den verleend; -versöhner m. verzoener
met God, Middelaar, Verlosser, Zaligma kerm.; -versöhnt bijv. nw. met God ver- zoend; -verworfen bijv. nw. door God of de goden verworpen; •«.•tirdig bijv. en b God of de Goden waardig. Götzo, (-n, mv. -n) m. afgod m.
afgodsbeeld o»; (Fabell.) gewaande god in., valsche godheid v.; (fig.) Geld ist sein -, geld is zijn god, hij offert alles op aan het geld. Götzen-altar, [-lar{e)s,mv.-tare
of -tare) m. afgodsaltaar o.; -bild o. af- godsbeeld o.; -diener m. afgodendienaar, heiden m.; -dienst in. afgodendienst m.; hiuii m. aan een afgod toegewijd, heilig bosch o.; -haus o., Z. -tempel; -holz o., Z. Weisipappel; -kirche v., Z. -tempel; opftr o. afgodsofler, offer o., offerande v. aan een afgod; -pfaffe, -priester m., afgodspriester in., priester m. van een valschen god; -lempel m. afgodstempel, tempel in. voor een afgod, voor valsche goden; -u-ald in.,Z. -hain. Gouache, v. schilderen o. met wa
terverf; -maler m., •malerei v., •gemalde o. schilder m., schilderen o., schilderij v. in waterverf. Gouvernante, (-n) v. gnuver-
neursvrouw, gemalin v. van een land- voogd; (Gesch.) landvoogdes v.; 2. op- voedster en onderwijzeres v. derkiuderen in een huishouden, huisopvoedster,gou- vernante v.; it. huishoudster v. Grab, (-(e)s, mv. Graber) o. graf
o., groeve v., kuil in., hol o., begraaf- plaats v.; einen Todlen zu-etragen,graf- waarts dragen, begraveu;mi/eineriei<;Ac :u -e gehen, een lijk vergezellen; ein Ge- heimniss mit sich in\'s -nehmen, met zich in het graf nemen; er sielit aus als uenn er schon im -e gelegen halte, hij ziet er uit als een lijk; das - Chrisli, das heilige -, het graf van Christus, het Heilige Graf o.; (fig.) bis zum -e, bis in\'s - gelreu sein, tot aai. hel graf, tol in den dood; er sleht am Bande des -es, hij staat op den rand van het graf-.über das - hinaus, tot aan gene zijde van het graf; in den Wellen sein - /inden, in de golven zijn graf, den dood vinden, omkomen. Grabahnlich, bijv. nw. grafach*
tig, op een graf gelijkende. Grabbelll, (grabbelte, gegrabbell)
bedr. ww., Z. krabbeln. Grabdumpf, bijv. nw. vochtig als
een graf. Grabe-fusz, (-fuszes, mv. -füsze)
m. (Nat. hist.) graafdier o., graafkever in.; -gesang m. lijkzang ui.; •gesellschaft v. hegrafenisgenootschap, begrafenis- fonds o. Grab-einfassung, v. hek o., hei-
ning, afsluiting v. om een graf; -eisen o. (Grav.) Z. scheit, stichel. Grabe-kelle, (-n) v. (Tuinb.)
sleekschop v.; -kraut o., Z. Grabkraut;
•land o. spitgrond, omgewerkte grond m. Graben, (-s,uiv. Graben) ro.gracht, sloot v.; einen Acker mil einem - umge- ben, eene gracht, eene sloot maken om; (voor een gebouw), foudaioent-onlgra- |
ving v.; (van een molen), loop, water-
loop in.; (Bergw.) - in einem Gange, hol o.; (Vest.) nasser, trockener -, gracht v. met, zonder water; (fig., Spr.) er ist
noch nicht über den -, hij is nog niet builen gevaar, hij is nog niet over den
berg.
Graben, [du grdbst, er gribt, jru6
gegraben), bedr. ww. onr. einen Brunnen, graven, delven; Schdtze -, opgraven; im Boden -, graven, woelen, delven; zehn Schub lief -, graven; etui. in die Erde -, begraven, verbergen; nach Wasser-,gra- ven om water te krijgen; einen Berg -, doorgraven, doorboren; (fig.) jemn. eine tirube -, een kuil graven; sich in die
Erde -, zich begraven, zich in den grond verbergen; 2. Torf -, steken; Wurzeln -, opgraven, blootgraven, ontgraven; im Garten - lassen, spitten, delven, graven; 3. (Grav.) graveeren, gritTelen; in Erz, Slein, Marmor, Holz -, graveeren, snij- den; (fig.) diesz sei in sein Herz gegra- ben, dat zij in zijn hart gegrift. Grabón-absteigung, v. (Vest.)
pad o. van een bedekten weg naar de
gracht; -böschu::g v. (Vest.) contrescarp
damm m. (Vest.) steenen beer m.,
die bet water in de gracht moet houden;
(Aller m. slecht soldaat m.; -leitung v.
afleiding v. des waters; 2. waterleiding v.; -macher m. graver, doodgraver, del- ver, grondwerker m.; -mauer v. (Vest.) buitenmuur m.dervestinggrachl;-scAere v. (Vest.) tangwerk o., lenaille v.;-sfei- ger m. opziener m.eener kunstgracht.der waterleidingen &; -übergang m. (Vest.) gang in, overgang m. over eene gracht; winkel m. grachthoek in.; -zteher in.
sloolgravcr, graver m.; -zug m. richting v. eener sloot of gracht &. Graber, (-s, mv. Graber) m. gra-
ver, spitier, doodgraver, delver, grond- werker, mijnwerker m.; 2. (Nat. hist.) grai\'fdier o., graafkever m.; it. mineer- worm m. Graberaupe, (-n) v. bladgraver
m. (eene rups). Graber-gerueh, (-(e)s) m. graf-
lucht v.; •in v. graafster, delfster, spil- ster v.; -nacht v„ Z. Grabesnacht;-schauer in. huivering, siddering v. hij graven; stille v., Z. Grabesslille;-weide v.lreiir-
wilg in.; -wüsle v. ledige woestijn v. Grabes-dunkel, (•*) m., i. m.,
Z. -nacht; -gerüst o. stelling, stellage v. op een graf; -gewölbe o. grafgewelf o.; hügel m., Z. Grabhügel; -lu[l v. graf-
lucht v.; -lüftig bjjv. uw. grafluchl be- valtende; -nacht v. duisternis v. des nachts, dikke duisternis ».; it. (fig.) graf o., dood m.; -rachen m. graf o.; -rand m. rand m. des grafs; -ruhe, stilte v.des grafs; schlummer m. sluimering v. in hel graf; stille v. stilte v. des grafs,doo- delyke stilte v.; slimme v. stem v. uit bet graf, stem v. des doods; -lurli o., Z. Grabtuch. Grabethiere, o. mv. (Nat. hist.)
graafdieren o. mv. Grab-fest, (-es, mv. -e) n. begra-
fenisfeest o.; •ftiege v. grafvlieg v.; -folger |
||||||||||||
|
boden; -gedanke in. goddelijke gedachte
».; -gefdllig bijv. en b. Gode gevallig aangenaam, godgevallig; -gegeben bijv, ow. door God gegeven; -gelassenheil v, godgelatcnheid,onderwerping v. aan God; •geliebl bijv. nw. door God bemind; -ge- pflegt bijv. nw. door God ingesteld; -ge^ tandt, -gesendet bijv. nw. door God ge- zonden; -geschenk o. geschen k o. van God .godengeschenk o.; it. heerlijk geschenk •o.; -gesegnet bijv. nw. door God gezegend; •getreu bijv. eu b. Gode getrouw; -geudhlt bijv. nw. uitverkoren; -geweiht bijv. nw. Gode gewijd; -glaube m. geloof o. aan God; -gldubige ui. geloovige, deïst in. -gleich bijv. nw. aan God gelijk; -heil o. geurig wonderkruid o.; it. Z. Braun- murz. Gptthcit, v. godheid,goddelijkheid
v., goddelijk wezen o.; it. God, God-zelf m.; 2. (mi. -ra) god in., godheid v.; •laugnend bijv. nw., Z. goltesldugnerisch; •nahe bijv. nw. Gode nabij, gelijk; -voll bijv. nw. goddelijk. Göttin, i-nen) v. (Fabell.) godin
v.; (Üichtk.) beminde, geliefde, enge lin v. Ggttl\'augner, m., &, Z. Gottes-
idugner. Göttlich,(-er,-s/) bijv.en b.godde
lijk-.die-en ScAri/ïen,heiligeSchrifl,gods dienstige boeken; das -e Anselien, (van een boek) kerkwettigheid. canonicitcit ».; -e Tugenden, goddelijke deugden v mv.; - leben, gesinnl sein, godsdienstig, vroom; (fig.) verheven, heerlijk. prach- tig, verrukkend, bekoorlijk; -er Gedanke. verheven; -e Schönheil, verrukkend; -er Verstand, uitmuntend, engelachtig; -er Geruch, heerlijk; -e Gegend, schoon, be koorlijk; Sie singl, tarnt -, verrukkend, prachtig; -keil v. goddelijkheid. godde- lijke natuur v. GQtt-liebe, v.,Z. Gollesliebe;-lie-
bend bijv. nw. godlievend. GQtt-los, (-er, -(e)sl) bijv. en b.
goddeloos, ongodsdienstig; die —en, de goddeloozen, de boozen, slechte men- scben, zondaars m. mv.; er ist ein —er Mensch, slecht mensen; (Godg.) mensch m. zonder God, atheïst in.; -losigkeit v. goddeloosheid, ongodsdiensligheid ».; 2. (mv. —en), boosheid v.; -mensch m. (Godg.) godmensen m., Jezus Christus; 2. (fig.) goddelijk wezen, verheven we- zen o., aardsche god m.; -na/ic »., Z. Gottheitnahe; der seibemns, d ui vel, satan m.; selig bijv. en b. godzalig, vroom, deugdzaam; —en Andenkens, zaliger ge- dachtenis; seligkeil v. vroomheid, god- vruchtigheid, godzaligheid v.; —slehre v. leer v. der godzaligheid; sühner m. verzoener in. met God; •vereimgung v. vereeniging v. met God; -verflucht bijv. nw. door God vervloekt: -vergess in. witte andoren m.; -vergessen bjjv. nw. godver- gelen, Z. -/os; -vergessenheit \\.,Z.-losig- keil; -verhasst bijv. nw. door God of de goden gehaat; -verheiszen bijv. nw. door God of do goden beloofd; -verlossen bijv. nw. door God of van de goden verlaten; •verlinken bijv. nw. door God of de go- |
|||||||||||||
|
Gra. 541
|
||||||||||||||||||||
|
Gra.
|
||||||||||||||||||||
|
Gra.
|
||||||||||||||||||||
|
Gradation, v. opklimming v.;
(Spraakk.) trappen m. mv. van vergelij king. Gr ad-bogen, (-bogens,m v.-bogen)
m. s\'raadboog in.; (Zeew.) poolshoogle- meter m.; it. Z. Winkelmesser; -buch o. (Zeew.) graadboek o.; -eintheilung v. verdeeling v. in graden; -folge v. opeen- vnlging v. der graden; -(lügter ui. mv. (Nat. hist.) rechtvleugelige insecten o. mv.; -hobel m., Z. Gralhobel. Gradjr-dach, (-dacA(e)j. mv.
•ddcher) o. gradeerdak o.; -eisen o. (Beeldh.) gradeerijzer o. Gradiren, (gradirte, gradirl) bcdr
ww. gradeeren; (Zoutw.) tot den ver- eischlen graad laten verdampen. Gradir-faSS, (-fasses, mv. -fas-
ser) o. gradeervat o.; -haus o. (Zoutz. gradeerhuis, lekhuis o.; -herd m. gra- deerhaard m.; -/ei/erv.(Bergw.) graden- schaal v.; -pfanne v. gradeerpan v.; -röhre v. gradeerbuis, gradeerpijp v.; -wage v vochlweger, areometer in.; -uasser o gradeerwater, tot den vereischten graad gebracht water o.; -werko. gradeerwerk o., Z. -hau$. Grad-leiter, (-n) v. schaal v.; -ler
m. smeltjongen m.; -messer ra. graad- meter in.; -messung v. graadmeling v., meten o. der graden: sing ui. graadring m.; sparren m. (Tiinm.) hoekspar v.. hoek- of graadbalk in. Gradual, (-(e)s,mv.-e)o. (Kath.)
trapzang, korte tusschenzang in. onder de Hf. Mis, graduale o. Graduiren, (graduirte, graduirt)
bedr. ww. mei een academischen graad bekleeden, proraoveeren, gradueeren. Graduirter, (-len, mv. -te) m.
gegradueerde in., wie meteen academi- schen graad bekleed is. Graduirung, v. toekennen o. van
een graad, gradueeren o. Grad-wage, (-n) v. graadwaag
v.; -icei.v<> bijw. graadsgewijs, in graden; il. langzamerhand, allengs, trapsgewijs. Graf, (-e«, mv. -en) m. graaf m.
Grafeding, (-(e)s, mv. -e) o. (ver-
oud.J gravengerecht o. Grafen-bank,(-Mnic) v.(Gesch.
van I). gravenbank v.; -hof m. grafelijk hof, hof o. van een graaf; -krone v. gra- venkroou v.; 2. titel, rang m. van graaf; sitz in. gravenzctel m., woonplaats v. van den graaf; -jfamlm.gravensland in., waardigheid v. van graaf; -tag in. gra- vendag,dag m. waarop de graven samen- komen; -titel ui. titel m. van graaf, gra- |
v., leed o.; eor - sterben, van verdriet
sterven. Gramatello, (-n) v., Z. Garnelle.
Gramelei, (-en) t. (gemeenz.) Z.
Grimlichkeit. Gramoln, (gramelte, gegramelt) o.
ww., m. h. verdrietig, gemelijk, knorrig zijn. Gramen(sich),(ordm«e,oeordmO
wed. ww. tiéer etw. -, zich bedroeven, zich kwellen, bedroefd, verdrietig wor- den; diese Nachrichl grimt mich, bedroeft mij, uiaakl mij bedroefd, veroorzaakt leedwezen; sich, zu Tode -, sterven van verdriet, van verdriet wegkwijnen. Gram-erfüllt, bijv. en b., Z.
-voll; -gebleichl bijv. nw. van hartzeer
verbleekt. Gramhaft, gramig, gra-
misch, bijv. en b., Z. gramlich. Gramier, (-lers, mv.-ler) m.,-in,
(-nen) v. knorrepot, brompot m. en v. Gramlich, (-cr, si) bijv. en b.
gemelijk, verdrietig, ontevreden, onver- genoegd, misnoegd, knorrig; -keit v. ge- melijkheid, verdnetelijkbeid, untevr«- denheid, misnoegdheid, knorrigheid v. Gramling, (•(«)«, mv. -e) m., Z.
Grimler. Gramlos, bijv. en b. zonder ver*
driet, zonder hartzeer, wel te vreden. Grammatik, [-en) v.spraakkunst,
spraaklcer v. Grammati(kali)sch, bijv. en b.
spraakkunstig, de spraakkunst betref- fende, daartoe behoorende, taalkundig, volgens de taalregels. Grammatiker,(-fi&m,mv.-<i*«-)
in. taalkundige, spraakkunstenaar, taal-
leeraar ui. Grammatist, (•<•«, mv. -en) m.
leermeester ra. in de eerste beginsalen der taal, taalleeraar ui. Grampel, (-n) v. wolkam ui.. kras-
borstel m. Gram-SUCht, v. ontevreden aard
in., knorrigheid v.; sUchtig bijv. nw. tot gemelijkbeid geneigd; -voll bijv. en b. hoogst verdrietig, vol verdriet. Gran, Gran, (-(e)s, mv. -e) o.
(gewicht), grein o.; 2. o. zelfst. een twee honderd acht en tachtigste deel van een mark. Granadin, (-(e)s) o., z. m. Fran-
sche z>\'ijdeslofv. tot het maken vanzwarte kant, grenadine o. Granat, (-(*)*, mv. -e of *en) na.
granaat, bloedsteen in., 2, Z. Granatap- fel; 3. Z. Granate. Granatapfel, (-apfels, mv. -ipfel)
m. granaatappel m.; -baum m. granaat- appelboom in.; schalt v. granaatappel- schil v. Granat-baum, (-baum(e)s, mv.
biume) in.. Z. Granatapfelbaum; -berg m. granaatberg m.; -blüthe v. granaat- bloesem m.; -blüthfarbe v. kleur v. van den granaatbloesem; -branntwein va. gra- naatbrandewijn ui. Granate, (-n) v„ Z. Granat (1);
2. Z. Granatapfel; 3. (Art.) granaatko- gel, braiid- of spriugkogel ui., grauaat v. |
|||||||||||||||||||
|
m. lijkvolger m.; -gedanke m. gedachte
v. aan het graf, aan den dood; -gefildeo. grafveld, kerkhof o.; -gerüst o. katafalk m.; 2. stelling, stellage v. op of bij een graf; -gesang in., Z. -lied; -gestalt v bleeke gedaante v.; -gewölbe o. grafge- welf o.; -höhe v., -hügel in. graflieuvel m., hoogte v. van of op een graf; (fijt.) Z. Grab; -kifer m., Z. Aaskifer; -kleid o. lijkgewaad, Ijjkkleed o.; -kraut o. al\' sem ui.; -krug in. lijkbus v.; -legung v begraven o., begrafenis v.; it. in het graf legging t. van J. C; -lied o. graflied o., lijkgezang o., lijkzang m.; -hs bijv. nw. onbegraven; -mal o. grafieeken, gedenk- teeken o. op een graf, mausoleum o.; •tiiciszcl m. (Grav.) Z. •ttiehel: stacht v., Ü. Grabesnacht; -plalte v., Z. slein; •rede v. lijkrede, rede v. op het graf Z. Uichenrede; siule v. grafzuil v.; •schaufel v. (Tuinb.) schoffel v.; it. Z. •schal; scheit o. schop, spade v.; •schicht v. (Bergw.J schofttijd in. van mijnwerkers; schrift v. grafschrift, op schrift o. op een graf; stilte v. begraaf- plaats v., kei khof o.; unterirdische onderaardsebe begraafplaatsen, catacoin- ben r. niv.; slein m. grafsteen, deksteen m. op een graf; stelle v„ Z. stilte; •slichel m. graveerstaal o., graveernaald v.; stilt bijw. zon stil als in het graf. doodsch, stil; stille v„ Z. Grabesstille; •slumm bijv. en b. zoo stom als bet graf; •tafel v.,Z. slein; -lhal o. begraafplaats v. in een dal; -thier o. hyena in.; it. Z. Grabethiere; -tucha.lijkkleed, doodkleed o.; -verlanjend bijv. en b. naar het graf \'erlangende. Grabung, v„ Z. oraien.
Grab-verletzer, (-t:ers, mv.
•tier) o. grafschender in., die bet graf ontheiligt; -verletiung v. grafschending v.; -zeichen o. grafteeken, gedenkleeken o. op het graf. G-rachel, (-n) ». angel m.
Gracie, (-r.) v., Z. Grozie f.
Graeiös, (-er, -(e)st) bijv. en b.
bevallig, aanvallig, liefelijk, lieftallig, nnn- zaam, bekoorlijk, beleerd, voorkomend, innemend, gracieus. Graeisiren, (gricisirte. gricisirt)
o. ww. Grieksch spreken; 2. zich van Grieksche woorden bedienen. Graoismus, {\'mus, mv. -mcn) o.
Grieksch taaieigen o., eigenheid v. der Grieksche taal, hellenisme o, Gracit&t, (-en) v. kenmerkende,
voorbeeld o. van Grieksche taal; 2. hel- lenisme o. Grad, (-(e)j, mv. -e) m. trap, slap
">., trede v.; il. graad ra.; (fig„ Wisk.) ?raad m.; t» -e eintheUen.ia graden ver- deelen; 2. min of meergrooteuitgebreid- Je\'d; (van warmte 4), graad m.; im Mchsten -e, in den hoogsten graad, op "et hoogste punt, op den hoogsten trap; y*n 4" iw hichsten -e, volslagen gek; (Geslachlr.) graad m., gelid o.; 3. eere- l\'ost, graad m.; einen • annehmen, erhal- \'"\'. graad, titel m. Grad-abtheilung, v. verdeeling
\'• m graden, graad verdeeling v. |
||||||||||||||||||||
|
n
|
5
|
titel in.; -würde v., Z. stand.
|
||||||||||||||||||
|
Grafln, (-nen) v. gravin v.
Graflich, hijv. en b. grafelijk, van
een graaf, als graaf, in hoedanigheid van graaf. Grafschaft, (-en) v. graafschap
o., grafelijk gebied o. Gram, (grdmer, grdmst) bijv. en b.
jemn. - werden, sein, boos, toornig wor- den op, haat opvatten jegens, iem. ver- foeien. Gram, (-(«)s) ra., z. m. hartzeer,
verdriet o., droefheid, droefenis, smart |
||||||||||||||||||||
|
Gra.
|
|||||||||||||
|
Gra.
|
|||||||||||||
|
542 Gra.
|
|||||||||||||
|
Gras, (-cs, mv. Graser) o. gra-planl,
grassoort v., grasgewns o.; it. gras, kruid o.; gemeines -, gewoon gras, weidegras; sich auf das - legen, op hel gras gaan liggen; Leinewand auf - legen, op het gras, op het veld, te bleeken leggen Och- sen in das - Ireiben, naar de weide; drij— ven; er hort das - tcachsen, hij kan het gras hooren groeien, hij verstaal de kunst; in das - beiszen, in het gras, in hel zand bijlen, omkomen. Gras-atfo, (-n, mv. -n) m. leelijk,
mismaakt mensch, baviaan m.; -ahrchm, •altre v. (PI.) grasscheulje, grashalmpje o., grashalm ra., grasaar v.; -anger m. weide, vetweide v., grasland o.; -art v. grassoort v.; -arlig bijv. en b. grasach* leg, grasvormig, als gras; —e Pflanzcn, grasachtige planten v. rav.,grasgewassen o. mv.; -bank v. zodenbank v.; • olatl- sauger m. (Nat. hist.) graskennes o.; •hlume v. (PI.) grasbloem »., madeliefje, zeegras o.; 2. grasanjelier v.; -boden m. grasgrond in.; it. gras o , zode v.; it. Z. •kammer; -bringend bijv. n>v.grasvoort* brengende; -bürger m. builenburger m.; •butler v. grasboter, weiboter v. Graseben, o. (verkl.) grashalmpje,
grasscheutje, grasje o. Grasebene, (-n) v. grasvlakte v.;
(in Amerika), savane v. Grüseln,{(/rdselle,gegriiselt)o.v,*.
(Jachlw.) grazen, gaan grazen. Grasemagd, (•mdgde)\\.,Z. Grat-
magd. Grasen, (grasle, gegrasl) o. ww.
grazen, hel gras afcten, afweiden;2.gras maaien; - gehen, gaan maaien; 3. (Art.) die Kugel grast, gaat rakelings langs het gras. Graseplatz, (-platies, mv. -pldtze)
in.. Z. Gras/leek. Graser, (-s. mv. Graser) va., -in,
(-nen) v. maaier, grasmaaier m„ gras- maaister v. Graserei, v. grasmaaienn.;2. gras,
weiland o., weide v., afgemaaid gras o., grasgrond m. Gras(es)-grün o., -farbe, »•
graskleiir v., grasgroen o.
Gras-farbe, v. grasklcur ».; \'feli
o. grasveld, grasland, weiland o., weide v.; -fleck va., Z. -[eld; 2. grasperk o., grasvlck v.; -[ressend bijv. en b. gras- etend, kruidetend, -frosch m. Iandkik- ker, kikvorsch m.; -futler o. grasvoeder o.: -[atterung v. grasvoedering v., voe- dereu o. met gras; -gartcn va. omheinde weide v., afgesloten weiland o. mei de rechten van een tuin; 2. tuin in., waarin •ilechls gras groeit; -gefilde v. grasveld o.; •grim bijv. en b. grasgroen, zoo groen als gras; -hnhnchen o. (Nat. lust.)groene pop v. van de grasni|\'s; -htitm r.)., -lvi- ring m. groene haring, te vroeg gevan* gen haring ui.; -hauen o. gras.naaien o.; •huns n. burgergevangenis v., gyzeling v.; -hecht m. jonge snoek m., snoekjeo.; •herr in. roodschaar v„ eene snort van schel .isch; -lurschm. mager hert o.; -hof in. grasplein o., waarop men vee laat wei- deu; -hopfen in. weidebop v.; -huhn o. |
|||||||||||||
|
Granitzer, (-lzert, mv. -lzer) m.,
Z. Grenzsotdat. Granne, (•») v.angel, borstel, baard
m. van korenaren; 2. (van zwijnen), ste- kel in.; (van katten), baard ra.; 3. (PI.) naald v.; (aan pijnboomen), speld* of naaldvormig blad o. Grannen, (arannfe, oeorann()bedr.
ww. van angels voorzien; gegrannl, van angels of baard voorzien. Grannen-artig, bijv. nw. (PI.)
angelachtig, angelvonnig, baardvormig; •los bijv. en b. (PI.) zonder angel, zon- der baarden. Granrccht, (•(«)»,mv.-e) o. recht
o. om schepen te onderzoeken. Grans, (-ej, mv. -e) m. steven m.,
punt v. Granuliren, (granulirte, granu-
lirl) bedr. ww., Z. körnen. Granze, (-n) v. wilde rosmarijn m.
Granze, (-n) v., Z. Grenze.
Granzer, (-s, mv. Grdnzer) va., Z.
Grenzsoldal. Granzel, (s, mv. Granzel) o., Z.
Kringel. Grapel, (•#, mv. Gripel) m. span
o.; smichtig bijv. nw. ter lengte van een span. Grapen,(-J,mv. Grapen) m.(Giet.)
gegoten pot m. Grapen-braten, (-bratens, mv.
•briten) m. gebraad o. in een pol; -gie- szer m. pottengieter m.; -gut o. (Giet.) potspijs v. Grapbik,v. kunst v.omdoor schrift
of leekens e. o. a. voor te stellen. Graphisch, bijv.en b. doorschrift-
teekens voorgesteld of uitgedrukt,schrif- telijk, door figuren opgehelderd, beschrij- veml, leekenend. Graphit, (-en, mv. -en) va. pot-
looderts, zwart teekenkrijt, grapbiel o. Grapbometer, (-ters, mv. -ter)
va. hoekmeler, graphometer m. Grapp, (-(c)s, mv. -cn) m. krap,
meekrap v.j mil - f&rhen, met krap of meekrap verven, krappen; Inner -, mee- krappoeder o., meekra,i v.; geschitter -, geschilde meekrap v. Grapp-artig, bijv. nw. meekrap*
achlig; -bereiler m. mcekrapliereider m.; •brithe v. (inee)krapverf, meekrapsous v.; -darre v. (mee)krapcesl m. Grappen, (grapple, gegrappt) o.
ww., Z. grapsen. Grapp-farber, (-bers, mv. -ber)
in. meekrapverver in.; -(drberei v. mee- krapververij f., krappen o.; 2. meekrap- ververij, plaats v., waar met meekrap geverfd wordt; -mühle v. meekrapmolen in.; -roth bijv. en b. mcekraprood; 2. o. zelfst. roode verf v. uit meekrap bereid, meekraprood o.; schau f tl v. roerschop v. voor de meekrap; slampe v., Z. -mühle; -u>ur:et v. meekrapworlel m., meekrap v. Grapse, v. (V\'olksl.) ela: in die-
gebcn.wH te grabbelen gooien; 2. (Votkst.) toegrijpen o., gaps v., grabbel in. Grapsen, {grapste.gegrapst) o. ww.
(geiueenz.) loegrjjpen, pakken; 2. grab* beleu. |
|||||||||||||
|
Gran&ten-baum, (-baum(e)s,,
mv. -baume) in., Z. Granatbaum; -birne\\ v. granaalpeer v.; -erj o. granaaterls o.; •hagel va. (Art.) granaathagel m.; -wm/ m. granaatzand o., allerkleinste grana- ten ». mv.; -lasche v. grenadierslasch, granaattasch v.; •trein m. (Apoth.) kwee- appelwijn m.: scerfer m. grenadier ra. Granat-felsarten, ». mi. gra-
naalrotseu ». mv.; -fluss va. onechte gra- naat tn.; -haltig hij v. nw. granaat bevat- ten de. Oranatillholz, (-es) o., z. m.
ebbenboul o. met roodachtige aderen. Granat-kern, (•(«)*. m». --) m.
(PI.) granaolkeni, granaalpit v.; -iti</e( v. granaatkogel, brandkogel, springkogel m., granaat v.; saft m. granaalsap o.; schale v. granaatschil v.,Z. -apfelscnale; schuur v. granaten ketting in., -*trop in. granaatsiroop v.; -s/ein ra. granaat- steen, granaat m.; 2. granaalrols v.;-t>oac/ in. granaat vogel, granaatvink ta.;-wa$ser O., Z. -braniilicein. Grand, (-(e)-. niv. -«) m. keizand,
kiezelzand, grof zand o.; 2. (Bergw.) met fijngeslagen kwarts vermengde vette aar- de v.; 3. (Br.) gistkuip v.; 4. (n.Gesch.) (in Spanje), groote, grande m. Grandenbeere, (-n) v.roode hei-
debes, vossebes v. Grandezza, (onb.) v. waardig-
heid v. van grande of hoog-adellyke in Spanje, grandezza v.; 2. (fig.) deftigbeid »., ernst m., statigbeid v. Grandicht, grondig, bijv. en
b. met gruis, kiezelzand of kiezelsteentjes vermengd. GrandiQS, bijv. en b. groot, ver-
hevcn,indrukwekkend, majestueus, gran- dioos. Grand-mehl, (•(«)*) o. grof meel
o.; -orl in. grinlplaals v.; stein m. gra- niet, granietsteen o. Grangel, (-ï, mv. Grangel) ra.
(Giet.) stuk o. gesmolten koper. Grangel, (•», mv. Grangel) m., Z.
Grendel. Gran-gewicht, (•(«)«• mv. -e)
o. greingewiebt o., in greinen verdeeld gewicht o., zilvergewicht o. Granjren, (oranir/e.oranirf) bedr.
ww., Z. körneln. Granit,(-(e)s,mv.-e)m.,Z.Gran<f-
stcin. Granit-artig, bijv. en b.graniel-
ach tig, graniet vorm ig;—er Afar/nor, half- graniet o.; — bemalen, hel graniet met verven nabootsen; -boden va. graniet- grond ui. Granitell, (•») m., z. m. (Delfst.)
halfgramel, soort van grijs, kleiu-korre- lig graniet o. Granit-folsen, (-tens, mv. -sen)
m. granietrots v.; -(i)rmig bijv. nw. gra- nielvormig; -gebirge o. granietgeberg- te o. Granitin, (-*) o., t. va. (Delfst.)
met vreemde beslanddeelen vermengd graniet, pegmatiel o. Granitsand, (-(e)j) va., I. m.
granietzand o. |
|||||||||||||
|
Gra.
|
Gra. 543
|
||||||||||||
|
dra.
|
|||||||||||||
|
Gras-wachs, (-es, mv. -e) m., Z.
weide; -v>agen in. graswagen m.; -webe
v„ Z. Sommerfaden; -iceher va„ï.-huhn;
meide v., grasveld o.; -« uchs m. groeien
o. van het gras; 2. Z. -weide; -wurm in.
grasworm in.; it. Z. Spultcurm; -wurzel
kweekgras, hondsgras o.; -zcichen o.
bewijs o. van den eigenaar aan degenen, welke het recht gepacht hebben om gras uit de bosschen & te halen. Grütchen, Gratlein, o. (verkl.)
graatje o., kleine graat »., Z. Unie. Gr&te, (-n) v. (Nat. hist., Ontlk.)
graat ».; (Vest.) kam, samenloop in. van de hoeken van een bedekten weg; (Ontlk.) uitstekend gedeelte van het scheenbeen, het schouderblad &; die -n herausnch- men, de graten uithalen, outgraten; er hangt nur noch in seinen Graten, hij is niet meer dan een geraamte; (Lakenw.) lakenmerk o. Grateisen, (•eisens, mv. -eisen) o.
(Kuip.) beitel ra. om de hoepels gelijk te maken, hoepmes o. Grat(h), (-(e)s, mv. -e) m. rug-
gegraat v.; (van eene degenkling, eene rots, van een gebergte), spits v„ uitste- kend gedeelte o.; einem Schermesserden - nehmen, een scheermes aanzetten, scberp- te v. geven; (Meub.) messing, randlijst v.; (Boschw.) vuilnis o. Graten, (-s, mv. Grdlen) o., Z.
Gralschcn. Graton-flsch, (-es, mv. -e) m.
gratige visch m.; -los bijv. en b. zonder graten. Grathobel, (-hobels, mv. -hobel)
in. ploegscbaaf v., veerploeg m., messing en ploegschaar v. GratiflcatiQn, (-en) v. gift, toe-
laag v., geschenk o., gratificatie v. Gratig, (-er, -st) bijv. en b. gratig,
met graten; (flg.) onvriendelijk, scherp, korzelig. Grat-sago, (-n) v.sponningzaagv
Gratsch-bein, (-(e)s, mv.-e)o.
Z. Gratscher. Gratscho(l)n, (grdtsch(el)tc, ge-
qrdtscli{el)t) o. ww. (gemeenz.) ile bee- nen wijd van elk. zetten; it. met de beeneu wijd van elk. loopen, wijdbeens loopen sch rij beenen. Gratscher, (-s, mv. Gratscher)
m. die zijne beenen wijd van elk. zet. GratSChig, bijv. en b. de beenen
ver van elk. zettende. Grat-sparren, (-rens, mv. -ren)
in. (Tiinin.) hoekspar v., graalbalk m. •thier ii. kleine rosachlige gems v. Gratulant, (-en, mv. -en) m. ge-
lukuens\'lier, Micileerder m. Gratulation, (-en) v., Z. Glück-
wünschuny. Gratuliren, (gratulirte, gratulirt)
o. ww. jemn. zu el ie. -, gelukwenschen, felicileeren met, Z. glüchuiünschen. Gratzgarten, (-gartens,mv.-gir-
len) iu. moestuin in. Grau, bijv. en b. grauw, grijs; -cr
Mnnch, Kianciskaner monnik; - werden, grys worden; (flg.) grijzen, oud worden; darüber losse ich mir keine -en Haare |
wachsen, daar hen ik niet bang voor, daar
bekommer ik mij niet om; die -e Vorieit, de oudsle tijd m . de hooge oudheid \'.; (Scheik.) -er Nicht, zinkkalk v., oven- galmei, tutia v.; 2. o. zelfsl. grijs, grauw o., grijze, grauwe kleur v.; 3. in. zelfst. afgrijzen o., hekel, afkeer ra. Grau-augo, (-s, mv. -n) o. grauw
oog o.; 2. grauwoog m., persoon met grauwe oogen; -dugig bijv. nw. grauw- oogig, grauwe ooge.i hebbende; -bart va. (gemeenz.) grijsbaard, grijsaard, veteraan in.; -bdrltg bijv. nw. een grijzen baard hebbende; -behaart bijv. nw. grijshaarig; •blau bijv. uw. grijsblauw; -braun bijv. nw. grijsbruin; -braunsteinerz o. grauw of grijs bruinsteeneils o.; •blinden o. Grauwbunderland o. Grauehon, (-chens, aiv. -ehen) o.
(gemeenz.) grauwtje o. Grajie, Grane, v. grijze kleur».;
(lig. • grijsheid »., ouderdom ui. Grauel, (-.«) m., z. m. (gemeenz.)
Z. Grauen; 2. Z. Grauel. Grauel, (-s, mv. Grducl) in. af-
grijzen o., diepe afkeer, afschuw m.,ver- foeiing v.; 2. gruwel, voorwerp o. van afgrijzen; das ist mir tin -, dat is mij een gruwel, ik ijs er van; jemn. ein - sein, verfoeid, veracht worden door iem., eeu gruwel zijn. Granel-gestalt, (-en) v. afschu-
welijke gedaante v.; -jahr o. gruwelijk jaar o. Graueln, gr\'aueln, (grauelte.ge-
grauelt of grduette, gegrduell) Z, grauen (2). Graueltag, (-(e)j,mv.-«)m.gru-
welijke dag, bloedige dag in. Graiiel-that, (-en) v. gruwel-
daad, gruwelijke, afgrijselijke daad ».; •verwirrung v. gruwelijke verwarring v.; •voll bijv. nw., Z. grdulich. Grauen, (graute, gegraut) o. ww.,
in. A. grijzen, grijs worden; (lig ) af; der Tug graute, toen de dag aanbrak, bij het aanbreken van &; 2. - of grausen, o. ww. onp., m. h. gruwen, ijzen, afkeer, afschrik hebben van; 3. bang zijn, vrec- zen; es graul ihm tor der Arbeit, hij heeft een afkeer van den arbeid; es grau{s)l mir vor dieser Speise, ik walg, heb een hekel aan &; esgraut mir.uenn ich daran denk*, ik sidder, schrik, ijs, huiver als &; ilim graut vor Gespenslern, lii.i is bang voor &; II. o. zelfst. huivering v., schrik in., ontsteltenis v. Grauonhaf t, grauen voll, bijv
nw., Z. grdulich. Grau-erle, (-n) v. els, elzebooo
m. met witachtige bladeren. Grajierlich, (-er, -st) bijv. en b.
gruwelijk, schrikbarend, verschrikkelijk, ijselijk. Grauern, (grauerte, gegrauert) o.
ww., Z. grauen (2). Grau-falke, (-n, mv. -n) m. mui-
zevalk, buizerd m.; -farben, -farbig hyv. nw. grauw- of grijskleurig, grjjs, grauw; .jink m. grauwvink m., ringmosch v.; •fuchs iii. vos m. uit Virginië; -gelb bgv. nw. grjjsgeel; -gelockt bijv. nw.grijs, met |
||||||||||||
|
grashoeno.; -hummel v. grashommel, vale
bij v.; -hüpler m. grashupper, sprink- h.inn ui. Gr&sicht, bij», en b. -er Gt-
schmack, grasachtig, met gras overeen- komenile. Grasig, bijv. en b. grazig, begraasd;
•er Weg, met gras begroeid. Grasig, &, Z. grdsslich.
Gras-isop, (-(e)s) m. (PI.) wilde
hijsop Dl.; -jungc m. jongen m., die op de paarden past; -kdfer m. graskevcrm.; •kammer v. grashok o.; -keim m. gras- kiem, halmkiem v.; -keimig bijv. en b. (Br.) halmkicmen schietend; -korb 111. grasmand v.; -land o. grasland o.; it. Z. •plalz; -lauch in. bieslook o.; -liufer in. wachtelkoning m.; -/erfer o. (PI.) water- mos o., conferve v. Gröslein, o. (verkl.) Z. Grdschen;
(Jachtw.) spoor o. van het hert in het gras; (Nat. hist.) Z. Grdsslein. Gras-linde, (-n) ». waterlinde v.;
•magd v. meisje o., dat gras snijdt voor het vee; -maheno. grasmaaien n.; -mdher m. grasmaaier m.; (Nat. hist.) Z.-raupe; •meer o. uitgestrekt grasveld o.; -meier ra. (Bergw.) horizontaal gat o. in eene mijn, om haar te doen springen; -meise v., Z. Kohlmeise; -melze v. (Nat. hist.) waternimf, jutter v.; •mücke v.grasmosch of musch v.; -nelke V. gransanjelier v.; •nelkenmeier ra. (Hl.) sterrebloem v. slerrenmuur m., vogelsterrenkruid o.; •peppel v.,Z. Gdnsepappel; -pferd o. gras- paard o.; 2. Z. •hiipfer; -pilz m., Z.fiir- kenpili; -platz m. grasperk, grasplein groen o.; (in eene gevangenis), binnen, plaats v.; -raupe v. grasnips v.; -reicA bijv. en b. grasrijk, met veel gras bedekt \'eel gras voortbrengende. Grass, bijv. en b., Z. grdsslich.
Gras-sammler, (-lers, mv. -Ur)
ra. (Lamlb.) kruideulezer in.; schere v grasscliaar v.; schmclterling m. gras- nwsch of mnsch v.; schmellei. windhalm m.; schnecke v. grasslak,aschgrauwe slak T-; •schneiden o. grassnijden, grasmaaien o.; •tchnep m. (Nat. hist.) slak v.zonder huisje, naakte slak v.; sense, sichel v, zeis v. Grassiren, (grassirte, grassirt) o
ww.(gemeenz.) (vanziekten),heerschen, woeden. Grass-lein, (-leins, mv. -lcin) m.
(Nat. hist.) kleine vlasvink m. der wjjn- iwrdeo. Grasslich, (-er, -j/) bijv. en b.
akelig, afzichtelijk, onooglijk, ijselijk, fchrikkelijk; -keil v. akeligheid. leelijk- "e"\'. ijsclijkheid, schrikkelijkheid v. Grass-ling, {-(e)s. mv. -e) m.
(Nat. hist.) grondel, grondeling m.; 2. ("!•; uitlooper m. van den wijnstok. Gras-specht, (-(e)s, mv. -e) m.
groenespecht m.; •sperling m.,Z. •mücke; •stoppel v. grasslnppel m.; -s/iïcfc o., Z. •Phlz; .laf/et m. laf o. van uit planten pelrokken garen; -tuch o. pakdoek, pak- ""nen, graslaken, graslinnen o. Grasung, v. grasmaaien o.;2.gras-
\'eld, grasperk o., weide v. |
|||||||||||||
|
Gre.
|
|||||||||||||
|
Gre.
|
|||||||||||||
|
544 Gra.
|
|||||||||||||
|
wreed,onmeedoogend, onbarmhartig, on
menschelijk, barbaarsch; -er Mensch, -es Thier, wreed, woest; ein -er Tod, wreed verschrikkelijk; (Scherts.) hardvochtig it. (Volkst.) buitengewoon, gruwelijk vreeselijk; -e Kalle, hevig, verschrikke- lijk; ichwar - erschrocken, hevig, uilersl; • keil v. wreedheid, onuieedoogendheid, onbarmhartigheid , onmcnschelijkheid barbaarschheid; 2.wreede trek m.,wree de daad ».; -lirh bijw., Z. grausam. Grau-scheekig, bijv.enb.grauw
of grijs gevlekt; schimmel in. grauw- schiminel m.; it. Z. Grauchen; schuarz bijv. grauw zwart. Grausen, (grausle, gegraast) o.ww.
huiveren, rillen, trillen, gru wen, Z.omucn Grausenhaft, grausenvoll,
bijv. nw., Z. grauenhaft. Grau(s)erlich, (-er, st) bijv. en
b. gruwelijk, vreeselijk, ijselijk,verschrik- kelijk; e$ wird mir hier ganz -, het be- gint mij hier huiverig te worden, deze plaats doet mij huiveren. Grausig, (-cr, si) bijv. en b. gru
nelijk, vreeselijk,ijselijk, verschrikkelijk. Grauslich, (-er, st) bijv. en b.
gruwelijk, huiveringwekkend. Gran-specht, (-(e)s, mv. -e) m.
spechtinees, boouimees v.; slein m. (Bouwk.) Z. -werk. Grauter, (-s,mv. Grauter) m.looier
en leertouwer m. Grau-thier,o„Z.Craui\'/i«H;-/iïc/it\'r
m. grof-lakenwever m. Grauung, ». afgrijzen o., afschrik,
afkeer in., walging v.; man kann nicht ohne • ttaian denken, men kan er niet aau denken zonder te ijzen. Grau-wacke, (-n) v. met schie-
fer en mika vermengd kwarts o.; -ueis; o. grtjsachtig wit, grauw wit o.; -werk o. (Pelt.) bontwerk o. van Siberische eekhorenljes, petit-gris o.; (Bouwk.) bloksteen m.; -werkschere v. bontwer- kersschaar v. Graveur, (-s, mT.-e),Gravirer,
(-.v, mv. Gravirer) m. plaatsnijder, gra- veerder, graveur m. Graviren, (gravirtc, gravirt) bedr.
ww. graveeren, snijden, plaatsnijden, grif- felen, insnijden, uitsteken; 2. (Kechtsw.) betichten, verdenken, beschuldigen, te lastleggen; slark gravirt, zeer verdacht. Gravit&t, (-«n) v. (fig.) deftig-
lieiil, ernstigheid v„ ernstig, deftig uiter- lijk, voorkomen o. Gravitatisch, bijv. en b. ernstig,
deftig, met een ernstig gelaat. Grazie, (-n) v. (Fabell.) gratie, be-
valligheid v.; die drei -n, de drie Gratiën of Bevalligheden (Aglaia, Tbalia en Eu- phrosyne); (fig.) bevalligheid, sierlijk- beid, netheid v. Grgbe, (-n) v. (Nat. hist.) zilver-
duiker ui.; •nhaute v. mv. vellen o. mv. der zilverduikers. Greep, {•(*)$, mv. -«) m. (Zeew.)
loefhouder, onderstul m. van de scheg, bilstuk o. Grogorianisch, bijv. nw. Grego-
|
|||||||||||||
|
grijs haar, -golderz o. (Bergw.) grijs of
grauw gouderts o.; -grün bijv. nw.grijS\' achtig groen, grijsgroen, zeegroen; -haa rig bijv. en b. grijsharig, grijs; (fig.) oud; •hafer m. grijze haver t.; -hanfting m (Nal. hist.) wilde of berg-vlasvink m. •heit v. grauwheid, grijsheid v.; -kehl- chen o. grauwkeeltje o.;-*fapnev.kever mossel, zeesleep v.; -kopf m. grijskop m. grijshoofd o.; it. grijsaard m.; 2. (Nat. hist.) grauwkop m„ kleine grauwe eend v.; it. torenvalk in.; -köp/ig bijv. mv.mel een grijs hoofd, met een grauwen kop. Grajllich, bijv. nw. grauwachlig,
grijsachTig; 2. Z- grasslich; 3. Z. furchl- sant. Graulich,(-er,-s/) bijv. en b.gru-
weiijk, ijselijk, verschrikkelijk,afschuwc- lijk, vreeselijk; 2. (gemeenz.) verbazend verschrikkelijk, bovenmatig; - fluchen saufen, vertieren, vreeselijk, verschrikke- lijk; -e Kalle, schrikbarend, bovenmatig; -keit v., Z. Grösslkhkeit. Grau-meise, (-n) v.grauwe mees
f.; -meischen o. (verkl.) kleine of jonge grauwe mees v.; -nacken m. kleine grau- we meeuw v., grauwnek iu. Graun-betaubt, bijv. nw. van
schrik bedwelmd; -gebilde o. schrikbeeld o.; -geröchel o. vreeselijk gereutel o.; •heil bijv. nw. vreeselijk helder; -helle v. vreeselijke helderheid v.; -kluft v. vreeselijke kloof v.; -nachtv. vreeselijke, ijselijke nacht v.; schlachl v. vreeselijke slag m.; -lag m. vreeselijke dagm.;-/Aa/ o. akelig dal o.; -lhal »., Z. Griuellhat; -voll bijv. en b., Z. griulich. Graupchen, o. (verkl.) (Bergw.)
gruisje o., Z. Graupe. Graupe, (-n) v., Z. Graupelerz;
(Fabr.) Z. Graupenlasur; (Hand.) grut, gort v„ gepelde gerst of larwe v.; -n machen, de gerst pellen; 2. mv. -n, gruis, bagelgruis o. Graupelerz,(-«s) o. (Bergw.) fijn-
gestampt erts, gruis o. Graupeln, v. mv., Z. Graupe (2).
Graupeln, (gr&upelte, gegraupell)
o. ww. onp. als fijne bagel nedervallen, stofhagelen. Graupeln, [graupelte, gegraupell)
o. ww. onp., m. h., 1. graupeln ww. Graupen-gang, (-gang(e)s, mv.
•gdnge) m. grutlerij v., grutinolen m.; •grülze v. grut v.; -kobalt m. gruisko- balt, grauw of grijs kobalt o.; -mühle v., Z. -gang; -lasur v. helderblauw gruis- koper o.; schleim m. gerslenslemp m.; sprung m., slückeo. mv. erlsstukken o. mv.; suppe v. .\'grultensoep v., gort, gort- pap v. Graus, bijv. en b. (Dichlk.) Z.grass-
lich. Graus, (-es) m., z. m., Z. Grauen;
2. (Hand.) gruis o., afval m., uitschot o.;
3. (bouwk.) puin o., afbraak v.; in Slaub
und - zerfallen, in een puinhoop veran- deren; II. bijv. en b. schrikkelijk, vreese- lijk, ijselijk. GraU8al,(-(e)s,mv.-«) o.afschuwe-
lijkheid, ijselijkheid, scbrikkelijkheid v.
Gransam, [-er, si) bij\\. en b.
|
riaansch, door paus Gregorins XIII in-
gevoerd . Greif, (-(e)*, mv. -e) m. (Fabell.)
griflioen m., verdichte vogel, half arend en half leeuw m.; 2. grijpgier, grijpvo* gel, lammergier, baardgier ro; 3. con- dor m. Greif-bar, bijv. en b. grijpbaar,
vatbaar Ie grijpen; (fig.) bevattelijk, klaar, helder, duidelijk; -bretto. (Inslr.) Z. Griffbretl. Greifen, (grijf, gegriffen) o. ww.
onr., m. h. grijpen, vallen, voelen; nach elw. -, grijpen; nach dem Hu\'e -, naar zijn hoed voelen, grijpen, de hand slaan aan; an etw. -, voelen; ;« den \\\\ aften, zum Gewehre -, de wapens, hel geweer opvallen; (Mn/.) falsch -,inzetten,into- neeren; jemn. in die Haare -, iem. bij hel haar pakken; zur Feier -, de pen opne- men, gaan schrijven; den Puls -, voelen; jemn. unter das Kinn -, de kin streelen; (fig.) in seinen eigenen Hitsen -, zijn ge- welen onderzoeken, de hand in zijn eigen boezem steken; (Werkl.) »n einander -, in elk. vatten; (van het anker), houden; jemn. an\'s Leben, an die Ehre -, leins. leven, eer aanranden; jemn. an\'s Her: -, iem. in zijn zwak aanlaslen; jemn. tn\'i Amt -, iem. in zijn ambt vallen, iem. onderkruipen; )eron. ih\'j Handwerk -, met iem. concurreeren; jemn. unter die Arme -, grijpen, pakken, vatten; zueinem Uittel -, een middel te baat nemen; urn sich -, de handen in het rond slaan; (lig.) zijn invloed gebruiken, verwoesting om zich verspreiden; überall urn sich -, (van hel vuur), overal vatten, uitbreken; (van den oorlog), immer weiier urn sich -, zich meeren meer verspreiden; zur Strafe -, straffen, straf loepassen; zum Ernste -, ernst gebruiken; oerne -, graag toe- grijpen, niet zeer eerlijk zijn, kromme vingers hebben; II. bedr. ww. grijpen, vallen, pikken, vangen, nemen, aanlas- ten, aangrijpen, aanvatten, aanhouden, zich meester maken van; (Mn/.) einen Ton -, grijpen; mit Fingern, mit Hin- den -, aantasten; man kann es mit den Handen -, dat is duidelijk, klaarblijke- lijk.men kan het als het ware wel voelen; III. o. zelfst., Z. Eingreifen, Ergreifen. Gri/f. Greif-geier, (-ers, mv. -er) m.,
Z. Greif (2); -holz o. handvat o. van ver- schillende werktuigen of gereedschappen. Greiflg, (-er, st) bijv. en b. grijp-
aebtig, wie of wat gemakkelijk grijpt;
er Baum, boom m. dien men met beide
armen omvatten kia; •esotgri/jigesGarii,
gelijk, effen.
Greifklaue, (•») v. klauw m.
Greiflioh, (-er, st) bijv. en b.,Z>
greifbar. Greif-musohel, (•») v., -mu-
schelstein m.,Z. slein; -pferd o. (Fabell.) gevleugeld paard o. mei een griffioens* kop; schnabel m. grifDoenschelp v.; -ü\'- kei m. buikpasser m. Greinen, {greinle, gegreinl) o. ww.
grijnen, knorren, huilen, morren; it. Z. grtnsen; 11.o. zelfst. gegrijn, geschreeuw, |
||||||||||||
|
Gre.
|
||||||||||||||
|
Gre.
|
545
|
|||||||||||||
|
ItI\'I,
|
||||||||||||||
|
m. van op de grenzen gelegen landerijen,
grensheer m.;-Ao/jo.grenstoscho.;-A«<;e/ m. heuvel m.opde grenzen; 2.Z.-haufen; irrung v. verschil o. omtrent de grens- scbeiding; -jager m.,Z. schülze; -kelle v. (Krijgsw.) Z.-cordon; 2. lijn v.langs welke de grenskanloren voor de belastingen zich bevinden; -kommissar ui. kommies m. voor de regeling der grenslijnen; -land o. grensland o.; -linie v. grenslijn, grens- linie v.; (fig.) grens v., uiterste uiteinde o.; -los bijv. nw., Z. grenzenlos; -malo„ "i. -zeichen; -mauer v. grensmuur ui., messer in., Z. schelder; -nachbar m. grensbuur, naaste buurman in.; 2. be- woner ra. van een grensland, nabuur m.; •nachbarschafl v. nabuurschap v.; -orl m. grensplaats v„ Z. -dorf, •stadl; -pfahl n). grenspaal m.; -platzm., Z. -orl; -punkl m. grenspunt, uiterste punt o.; -rechl o. grensrecht o.; -recess m., Z. -vergleich; saaie v. grenszuil v.; scheider m. grens- meter, grensscheider, aanwijzer m. der grenzen; it. Z. Landscheider; —aml o. ambt o. van grensscheider; scheidungv. greusscheiden, aanwijzen o. der grenzen; 2. grensscheiding, grens v., Z. Grenze; schloss o. grensslot, slot o. op de gren- zeu; schülze m. greusjager m.; soldal m. grenssoldaat m.; sperre v. versper- ring v. der grenzen; sladt v. grensslad, slad v. op de grenzen; stein ra. grens- steen m.; —selzung v. plaatsen,zetten o. der grenssteenen; streit ra., streilig- keil v. twist in., oneenigheid v., verschil o., strijd m. om de grenzen; strom in., Z. -fluss; -thierchen o., Z. Aufgusslhier- chen; -lruppcn mv. grenstroepen m. mv.; eergleich.-i\'crlrag m.vergelijk, verdrag o. omtrent de bepaling der grenzen; -wache v. grenswacht v.; -wdchler ra., Z. schii- Ize; -wall m. grenswal m.; -uappen o. grenswapen o.; -wasser o. grenswater o.; •weg m. grensweg, weg m. langsdegrens; -uehr v. slagboom in., barrière v.,greus- verdediging v.; -wehrvertrag m. verdrag o. omtrent de grenzen, barrière-tractaat o.; -teildpret o. (Jachtw.) wild o. dat op de grenzen gevangen wordt; -zaun m. grensheinin :, grenshaag v.; -zeichen o. grensteeken o.; -zoll m., Z.Eingangszoll; -:ug m., Z. -besichligung. Grepe, (-»,mv. -n) in. turfschop v.
GrgSSling, (-(e)j, mv. -<;) m., Z.
Grissling. Gret, (•(«)«) o., z. m. (Wev.) beeld-
werk o., Z. bild. Gret(h)e, Gretih)el, Gret (h)-
chen,verkorting voorMargarelhefiriel, drietje. Greuel, (-*, mv. Creuel) m., Z.
Gr duel. Greuper, (->) m., z. m. (Bergw.)
erlskorrels v. mv. ter grootte van eene noot. GretlS, Z. Graas.
Griebe, (•») v. (Kookk.) kanen v.
mv., kanenbrood o. Griebs, (-es, mv. -e) m. klokhuis,
kruis v. (van een appel). Grieche, (-n, mv. -n) m. Griek,
bewoner, inboorling m. van Griekenland. 35 |
||||||||||||||
|
gehuil o.; 2. geknor, knorren o., kwade
luim v. Greiner, (-J,mv. Greiner) m., -in,
(-n«i) v. grijner, huilebalk m., grijnster v.: 2. knorrepot, brorapot in. en v.; 3. (Nat. hist.) veldleeuwerik m. Grois, bijv. en b. grijs; -es Haar,
grijs haar; (Dg.) -es Aller, hooge oo- dcrdom m., zeer gevorderde leeftijd m. Greis, [-es, mv. -e) m. grijsaard,
oude, bejaarde man m.; 2. (Berg»\'.) kei- zand, kiczelzand,«rof zand o. Greisen, (greiste. gegreist) o. w\\v.,
m. A. grijzen, grijs worden, grijs haar krijgen. Greisenalter, (s) o. grijsheid v.,
hooge ouderdom m. Groisin, (-nen) v.oude vrouw.grijze
vrouw, vrouw v. met grijs haar. Greis-grau, bijv. nw. licht grijs;
•heil v. grijsheid v. Greiszen, (greiszte.gegreiszl) bedr.
ww. (Bergw.) klooven, splijten. Greiszwitter, [s) m., z. m. met
schiefer of leisteen vermengd tinerts o. Greling, (-(e)s,mv.-c) m. (Zeew.)
greling in., dunst kabeltouw o., paarde- lijn v. Grell, (-er, -st) bijv. en b. scherp,
schel, fel; -e Auqen, helder, doordrin- gend, scherp; ssFeuer, helder; (Schild.) -e Farbe, bard, schel; it. -es Licht, fel, helder, schel; das -e, hardheid, harde, scherpe kleur v.; (lig.) -e Slimme, schel, doordringend, scherp. Grell-augig, bijv. nw. scherp of
helder van oogen; -heil v. scherp- heiil, schelheid; hardheid v.; (Schild.) hardheid, scherpte v.; (fig.) overdrij- »ing v. Greman, (-j, mv. -e) m. spon-
turf v. Grempo, (-n, mv.-n) m., Z. Crem-
pel. Grempel, (s) m., z. in. kleinhan-
\'l"l m.; it. oude en afgesleten kleeren en meubelen, vodden v. mv.; it. Z. Gerüm- Pel; 2. Z. Grempler; -markl m. vodden- markt v.; •werk o. voddcrij v„ vodden v. mv. Gremperei, (-en) v., Z. Grempel-
verk; it. kleinhandel m. Grempler, (-s, mv. Grempler) m.
oildrager, oude-kleerenkooper m. Grenadier, (-{e)s, mv. -e) m.gre-
"\'dier, keursoldaat m. bij de infanterie; (veroud.) granaatwerper m.;-hauplmann \'"• kapitein m. bij de grenadiers; -mülze \'• grenadiersmots v.; -lasche v. grena- dierslasch, granaattasch v. Grronatillholz, (-e») o., i. at., Z.
Granadillholz. Grendel, (s, mv. Grendel) m. (aan
een ploeg),dissel,disselboom m.;\'2. gren- \'\'\'li knip, grendelboom, sluitboom, slag- ""om m.; -baum m., Z. Grendel; -ketle \'• (Landb.) ploegkelting m.; -weide v. \'\'"\'""••m band m. in plaats van den ploeg- kelting. Grengel, [s, mv. Grengel) m., Z.
Grendel (1. 2); 2. (Past.) krakeling m. Greniss, (-e». mv. -e) m. (Bergw.) |
achtste deel o. van een aandeel in een
bergwerk. Grensel, (s) m., z. m., Z. Por-
lulack. Grgnsing, (-(e)s) m., z. m. (Pi.)
ganzekruid, vossekruid o.; it., Z. Brenn- kraut. Grenz-acker,(-ac*ers,mv. -Acker)
m. grensakker m.; -aufseher ra., Z. -be- rciler; -bach m. grensbeek v.; -baum m. grensboom, boom m. op de grens; -be- fesligung v. bevestiging, versterking v. der grenzen; 2. Z. -feslung; -bereilen o. bewaken o. der grenzen; -bereiler in. grensopziener.grensjager, grenskommies, gendarme m.; -berich tigung v. zetten of aanwijzen o. van grenspalen; -besichli- gung v. bezichtiging v., nazien o. der grenzen; -bewohner m. grensbewoner m.; bezeichnung v. aanwijzing v. der gren- zen; -beziehung v.,Z. -besichligung; -bild o., Z. -gotl; •brücke v. scheidingsbrug, grensbnig v.; sordon m. grenskordon o., troepen v. mv. op de grenzen; -damm, deich m. grensdijk m.; -dorf o. grens- dorp, dorp o. op de grens. Grenze, (-n) v. grens v., uiterste,
uiteinde o.; (Hg.) die -n überschreiten, de grenzen overschrijden; sein Ehrgeiz hal keine -n, is grenzenloos; 2. grens v., grenspaal, zoom, rand, kant in., boord o.; an der - liegend, op de grens; die -n eines Hauses, de belendende perceelen o. mv. Grenzen, (grenzte.gegrenzt) o.ww.,
m. h. an etw. -, jrenzen, raken aan, lig- gen naast; England und Schollland - an das Meer, grenzen aan, worden bespoeld door; der Garlen grenzt an das Haus, ligt naast, achter, paalt aan het huis; (fig.) seine Liebhaberei grenzt anNarrheil, zijne liefhebberij grenst aan dolheid. Grenzen-gebirge, {-birgcs, mv.
-4iroe) o. grensgebergle o. Grenzen-los, bijv. en b.grenzen-
loos,zonder grenzen of grens, onbeperkt; (van de macht Gods), onbeperkt, grcu- zenloos, oneindig; das -e Weltmeer, on- metclijk; das -e Elend, uiterste ellende. Grenzer,(-s,mv.Grenzer) m. grens-
bewoner m.; it. Z. Grenzsoldal; it. een van de uit enkel soldaten bestaande bc woners van de landstreek langs de Oosten ryksch-Turkische grens. Grenzen-losigkeit, v. grenzen
loosheid, onbeperktheid, oneindigheid onmetelijkheid v.; -rechl o. grensrecht o. Grenz-festung, (-«n) v. grens
vesting, versterkte plaats v. op de grens; •/leek ra. grensstuk o.; •fterken tn. grens- plaats v.; •fluss m. grensrivier v.; -forst m. boscb o. op de grenzen; -försler m. houtvester m. op de grenzen; -farche v. grensvoor, voor, sloot v. op de grenzen •gebirge o. grensgebergle o.; -gegend v. grensstreek, grensprovincie v.; -gemein schaft v. aangrenzen o.; -goll m. (Kabell.) grensgod.god Terminus;-oraéen m.grens sloot v.; -gul o. leengoed, goed o. op de grenzen; -haufen ra. grenshoop, grens heuvel m.;-Aauso. grensbaiso.; -Acrr m. beer m. van de grenslanden; il. eigenaar |
|||||||||||||
|
Gri.
|
|||||||||||||
|
Gri.
|
|||||||||||||
|
546 Gri.
|
|||||||||||||
|
el», int -e hiibeii, iets beet hebben, be-
kend zijn met, het verstaan; 2. (Instr.) greep v., toets m.; einen falschen - Ihun, verkeerd aanslaan; ein voller -, een vol akkoord o.; die -e einer Guilarre, de gre- pen v. mv.; (aan eene deur), knop in.. (fig.) Z. Handgriff; mil lisligcn -en um- gehen, listig te werk gaan, list gebrui- keu, Z. Kunslgriff,.". handvol v.; (I.andh.) zwad, zwadde, zwade v.; (Itoschw.) span o.; i. (Valk.) klauw m.; (Hoefsm.) voor- kant :n. van het hocfljzer, kalkoen m.; 5. handvatsel o.; aan eene kruik &), oor o.; (van een degen), greep m., gevest o. Griff-blatt, (-A/a/i(e)s,mv. -blat-
ler) o. (Muz.) vingerzetting, applicaluur
v.; -brell o. (van eene viool), tastbordo.;
van een klavier), toetsbord o., clavia-
luur v.
Griffchen, o. (verkl.) Z. Griff; -
Tabak, snnif|e o.
Griffel, (•*, mv. Griffel) m. griffel
o., graveernaald v.;it.graveerijzero.,gra- veerstifl, elsnaald v.; 2. (PI., Ontlk.) slijllje o.; (Nat. hist.) priem- of stijlvor- mig uitsteckfel o. Grjffel-baum, (-baum(e)s, mv.
•baume) m. judasboom m.; -beere v„ Z Prciszelbeere; -förmig bijv. en b. griffel* vormig; (Ontlk.) —er Forlsalz, pricm- of stijlvormig uitsteeksel o.; -{hornzun genbein)muskel m. (Ontlk.) prieinlong- beenspier v.; -loch o. (Ontlk.) tot het slijl- en lepelvormig uitsteeksel van hel slaapbcen bebooreud gat o.; -los bijv. en h. (I\'l.) grifl\'elloos, zonder griffel of stijl tjes; 2. zelfst. —e, geslachllooze planten v. mv.; schiefer m. schrijfsteen, leisteen m.; schlundmuikel m. (Ontlk.) priem- tongspicr v.; -zungenbeinmuskelm. (Ont Ik.) priemtongbeenspier v. Grifflg, bijv. nw., Z. greifig.
Grjff-loch, (•loch(e)s<m\\.-löcher)
o. (Muz.) vingergat o.; -lribel m. greep- drijver m.; -tvechsel ra. (Gymn.) verwis- selen o. der handen; \'tuinde v. greep- winde v. Grillchen, o. (verkl.) Z. Cri//e.
Grille, (-n) v. (Nat. hist.) krekel
ra.; 2. zeckrekcl m.; (lig.) gril, grap hersenschim, kuur v., kwinkslag m.; uas für cine-wandelt ihn on?, wat voor eene kuur krijgt hij nu?, wat krijgt hij nu in het hoofd ?; -n int Kopfe haben, -n fangen, grillen, miiizeunesten in het hoofd heb ben;*irA-N macAen.zich hersenschimmen vormen, op zonderlinge gedachten ko men, zich onnoodige zorgen maken. Grjllen, [griUle, gegrillt) o. ww.
grillen of kuren hebben. Grillen-fang, (•(«)*) m., -f an
gerei,v. (Scherts.) grilligheid, zwaar-
moedigheid, korzeligheid, kwade luim v •fanger, —in, zwaarhoofd, grillig mensch, man in., vrouw v.; (Volkst.) zotskap, gek m., gekkiu v.; -fdngerisch bijv. nw. gril- lig, zwaarmoedig; -fresser in., Z. Maden- fresser; -haft bijv. en b.grillig, eigenziu- nig; —er Einfall, zonderling; •haftigkeil v. grilligheid, eigenzinnigheid, znnder- lingheid ».; -krank bijv. enb. zwaarraoe- dig, droefgeestig, ingebeeld ziek; -krank- |
heit v. zwaarmoedigheid, droefgeestig-
heid v.; -muschel v., Z. Kafermuschel; •plan m. wonderlijk, zonderling, grillig, ongerijmd plan o.; spiel o. melancholie spel o.; sucht v. zwaarmoedigheid v.; •süchlig bijv. nw., Z. krank; -verlreiber m. opvroolijker, lijd verdrijver na.; -tterk o. (Schild.) grilwerk o.,zonderlinge figu- ren v. mv. Grillig, grillisch, bijv. en b., I. grillenhaft.
Grimasse, (-n). v. vreemd, leelijk
gebaar o., gezichtsverlrekking v., grimas
y.;-nmacher,—in v. gezichtentrekker m„
trekster v., grappenmaker ra., -maak-
ster v.
Grimm, (-(e)«) m. woede, grim-
migheid, gramschap v„ toorn m., razernij v.; seinen-anjemn. auslassen, zijtte woede koelen aan; 2. Z. grimmig. Grimm-beschiiumt, bijv. nw.
schuimbekkende van woede; -darm in. (Ontlk.) aarsdarm m. Grimdarms-band, (-band(e)i,
mv. -bande) o. (Ontlk.) aarsdarmbauil in.; •cnlzündung v. aarsdarmontsleking v.; •gekröse o. kronkeldarmscheil o.; •klappt v. aarsdarniklep ».; schlagader v. aars- darmslagader v.; \'tcasser o. windbre- kend water, aarsdarmwater o.; -zelle v. aarsdarmcel v. Grimmen, (grimmte, gegrimml) o.
ww., in. A., Z. ergrimmen; 2. onp. ww. M grintml mich int Douche, ik heb buik- pijn, pijn in het lijf; II. o. zelfst. kramp \'. in hel lijf, buikpijn. Grimmgramsen, (grimmgram-
ste, gegrimmgramst) o. ww. de spleen hebben, hypochonder zijn. Grimmig, (-er, -st) bijv. en b.
grimmig, toornig, woedend, razend, ver- graind; -es Thier, woedend; - werden, woedend, bcvig vertoonrd worden; (lig) •e Kiille, hevig, nijpend; -er Scltmer:, hevig, razend, ongehoord, onbescbrijfe- lijk; •ktit v. grimmigheid, verwoedheid. woede, razernij v.; (van de koude), lie- vigheid, gestrengheid v.; (van den storm), hevigheid v. Grimmiglich, bijv. en b. grim-
mig. Grind, (-(e)s, mv. -e) m. (Heelk.)
roof, korst, schin v., schurft, hoofdzeer o.,uitslag m.; (bij kleine kinderen),dauw- worm ra.; den - haben, een zeer hoofd hebben; (Jachtw.) kop ra. van een hert; (I\'l.) mos o. Grindel, (-s, mv. Grindel) m.. Z-
\'Grendel, Grind-hand, (-hdnde) v. ruwe of
schurftige hand ».; -holz o. pylhout, zwari elzenhout o. Grindicht, (-er, -j() bijv. en l>-
schiiiflachtig, hoofdzeerachtig. Grindig,(-ei,-s«) bijv. en b. schnrf-
tig, zeer. Grind-kopf, (-kopf(e)s, mv. -köp-
fe) m. zeer hoofd o.;it.schurftkop, klets- kop m.; -kraul o. (PI.) kruisworlel m.. kriiiskruid o.; 2. schurftkruid o., \'I- •wurz; 4. aardrook in., duivekervel »•\' rabe m., Z.Mandelkrihe;-talbi v.schurft- |
||||||||||||
|
Griechisch, bijv. nw. Grieksch;
•es Feuer, Grieksch vuur; (PI.) -ei Heu, fenegriek o., Grieksch hnui o.; 2. das -e of die -e Sprache, het Grieksch, deGrieksche taal; -aussehend bijv. nw.Grieksch schij- iieinli\', een Grieksch voorkomen hebben- de; -kalholisclte Kirclie, Grieksche kerk. Griechsaule, (-») v., Z. Griessattle
(2).
Griechelhuhn, (-huim(e)s, mv. •huhner) o.. Z. Ilirkhultn.
Griel, (•(«)*. mv. -e) m. (Nat. hist.)
bastaardnachtegaal in., grasmosch f.; •trappe v. (Nat. hist.) dwerglrapgans v. Gries, (-es, mv. -e) m. grof zand,
keizand, wijnsteen, gruis o., steentjes o. mv.; 2. gekorreld larwe- of rijslmeel o.; (Heelk.) graveel, steengruis,nierenwee o.; tuit - behaftet, aan graveel lijdende. Gries-asche, v. wijnstcenasch,
weedasch v.;- bart m. jichlkruid o., wilde angelika v. of engelworlel m.; -brei m. gortpap v.; -docke v. (Mol.) kleine zuil v. Grieseln, (grieselle, gegricsell) o.
ww. korrelen, griezelen, in gruis ncder- vallen; 2. Z. gratiën (2), gruwen. Griesen, [gricste, geghesl) bedr.
ww. grutten, tot gort malen. Gries-gram, (-{e)s, mv. -e) m.
(gemeenz.) grommigheid, knorrigheid, kwade luim v.; 2. brompot, knorrepot, brommer m.; II. bijv. en b. grommig. knorrig, zuurinuilig; -gramen o. ww., m. A. brommen, knorren, grommen, zuur- zien, in kwade luim zijn; -gnïmisclt bijv. nw., Z. -gram (II); -hdrig bijv. en b. plakkig; —e lVo//c, harde, verwarde wol v.; -holz o. uierhout o.; 2. keelkruid o.; •horst in. zandbank v.; -huhn o. zand- hoen o., zecpatrijs in. Griesicht, griesig, bijv. en b.
gruisachtig, grnizig, gortig. Gries-kleie, v. (Bak.) grint v.,
grof meel o.; -koch m. (Kookk.) gortkoek m.; -kolik v. (Gen.) gravcclkramp v., graveelkoliek o.; -krampf m, Z. -kolik; •kraul o. bijenkruid, hijcnblad, melisse- krui I o., honigbloem v.; -kuchen in., Z. •koelt; -mehl o. gruttenmeel.gortmeel o.; 2. grof meel o.; •siiule\\. (van een molen), hoekstijl in., krikkemik v.; 2. (Landb.) (aan den ploeg), kouterhout o.; semmel t. grulbroodje o. Grieszen, [grient», gegrieszt) o.
ww. huiveren, rillen. Gries-sieb, (-(e)s,mv.-e)o.grim-
zeef v.; stange v. stok in., waarvan zich
de opziener bij steekspelen bediende om het teeken te geven tol het einde van den strijd; slein m. niersteen, graveel- sleen, bittersleen m.; suppe v. grutten* soep v.; -«ürlel m. Iioofdnpziencr m. bij een tournooi- of steekspel; •wasser o. gra veelwaler, water o. legen het graveel; •merk o. zuilwerk aan watermolens, Z. •situle (I); -uurzel v. (PI.) graveelwor tel m. Griff, (-(e)» mv. -e) m. greep, hand-
greep in., grijpen, aangrijpen o.; eincn in ttw. Ihun, een greep doen in; - eines Habichls, grijpen, pakken o.; (gemeenz.) tl*, am -e haben, op het gevoel kennen; |
|||||||||||||
|
Gro.
|
Gro.
|
||||||||||||
|
Gr... S47
|
|||||||||||||
|
men), den groei des jaars duidelijk too-
nend; -kammer v. (l.akenb.) kaarder m. der kamwol. wolkaarder in.; -klieber m. kuiper m„ die de duigen uit het ruwe werkt; -kohle v. grove kool o., stuk o. steenkool; -körnig bijv. nw. grof (van korrel). Gröblich, {-er, -st) bijv. en b. een
weinig grof, lomp; -es Tuch, een weinig grof; 2. (lig.) grof, erg;- sündigen, groo- telijks, erg; sich - t\'rren, grootelijks dwa- len, een ergen of grooten bok schieten, eene lompe fout begaan. Gröbling, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Grobian. Grpb-maler, (-lers, mv. -Ur) m.
kladschilder m.; -meiszel m., Z. Stdmm-
eisen. Gröbs, (-cs, mv. -e) m., Z. Griebs.
GrQb-Sandig, bijv. en b. kiezel-
achtig, steenachtig, met gruisof grof zand vermengd; schmied m. grofsmid, hocf- smid m.; 2. (Nat. hist.) hamervisch m.; •schröüg bijv. nw. grof; schwanger bijv nw. hoog zwanger; sinnig bijv. nw. grof van zinnen, dom, lomp, stompzinnig; •sinnlich bijv. nw. zinnelijk; speisigbjjv. nw. (Bergw.) grof van steen; slrahlig bijv. nw. (Bergw.) grof van straal; -thie- risch bijv. en b. hoogst dierlijk: -uild- (pret) o. (Jachtw.) grof wild o.; -wollig bijv. nw. grof van wol. Groden, (-s, mv. Groden) m. gras
o. aan de buitenste helling van een dijk; 2. door het water gevormd grasachtig eiland o. Grölen, (grölle.gegröll) o. ww. krij-
schen, bulken, schreeuwen. Gröler, (-s. niv. Groter) va. krij-
scher, schreeuwer m. Groll, (-(e)s) m., z. m. wrok, wre-
vel m., ingewortelde haat m., hevige vij- andschap v.; er lassl seinen - nicht fahren, hij is een wrokkig, haatdragend mensen. Grollen, (grolltc, gegrollt) o. ww.,
m. h. jemn., mit jemn., auf jem. -, boos zijn.wrokken.haat koesteren jegens,haat- dragend zijn; 2. (van den donder). rom- melen, rollen. Grollhaft, (-er, -*() bijv. en b.
wrokkend, wrokachtig, wrevelig, haat- d ragend. Grgmmeln, (grommelte, gegrom-
melt) o. ww. rommelen. Grönlandfahrer,(-ren,mv. -rer)
va. (Zeew.) groenlandvaarder, walvisch- vaarder DJ.; 2. walvischvaarder m. (een schip). Groot, (-(e)s, mv. -e) va., Z. Grol.
Gropp, (-en, mv. -en), -flsch,
(-es, mv. -e) m. rivierbaars m.; it. post v. (een vischje). Groppe, (-«) i- (v«n een paard),
kruis, achterste, achterdeel o. GrQSChel, (-J, mv. Gröschel) o.
eene kleine munt, ter waarde van een paar centen. Gryschon, (-«, mv. Groschen) m.
groschen o. (eene munt = 5, elders G cents); (fig.) stuiver m., sommetje o., som •brod o. brood o., dat een groschen kost; stüeka. grosebenstuk, jroschen o. |
|||||||||||||
|
Grosz, (gröster, grösz(es)t) bijv. en
b. groot, veel ruimte beslaande; ein -er Mann, lang; der Garlen ist 4 Morgen -, is & groot, beslaat Sc, heeft eene oppcr- vlakte van Sr, er ist um einen Kopf gröszer als ich, hij is een hoofd grooler dan ik; -er Berg, hoog, verheven; icie - ist die Ent- fernung?, hoe groot is de afstand \'t, hoe- ver is het van hier?; ein -er Buchslabe, groole, kapitale letter, hoofdletter v.; -er Fluss,groot,breed; (fig.) -e Augen machen, groote oogen opzetten, geheel verwon- derd, verbaasd zijn; die-e Zene, de groote leen van den voet; der Flus\' wird -, de rivier wasl; gröszer machen, vergrooten, vermeerderen; - werden, (van kinderen), groeien, groot worden; sein gröszerer Brudcr, zijn grootste, oudste broeder; - ziehen, opvoeden, grootbrengen; 2. groot, aanmerkelijk, aanzienlijk, hoog; •e Anzahl, groot; -e Summe, groot, aan- merkelijk, aanzienlijk, hoog; -e Gesell- schaft, groot, talrijk; der -e Ilaufen, de groote hoop, het gemeen, het gepeu- pel; ii» -en handeln, in hel groot hande- len; etw. im -en ausführen, iets op eene groole schaal doen; 3. (fig.) grool, sterk, uiterst; wie • war sein Erstaunen, hoe groot 4; etw, gröszer machen als es ist, grooter maken, vergrooten, overdrijven; mit -en Kosten, groot, aanzienlijk; mit •er Mühe, met groote, veel moeile; mit der gröszten Anslrengung, met de groot- ste, uiterste inspanning; -er Mann, groot man, uitstekend man; -e Tugenden,groot, verheven; einen -en Verstand besitzen, verheven; -es Laster, groot, schandelijk; -er Kunstier, Gelehrter, groot, beroemd; •er Spieier, Betrüger, groot, grof; (bij- naam), Alexander der -e, de Groote; it. groot, belangrijk, gewichtig; es ist noch eine -e Frage, nb d/-, het is de vraag nog; (Scherts.) das ist etw. -es, dat is wat moois; it. voornaam, groot, aanzienlijk, rijk; die -en dieser Welt, des Beichs, de grooten, de aanzienlijken, de rijken; die -e Welt, de groote wereld, de rijkdom, de mtnschen van aanzien; -denken, handeln, edel, verheven; auf -em Fusze leben, op een grooten voet leven; - Ihun, pochen, pronken, bluffen, den heer uithangen; sich mit etw. - machen, zich verheffen, ver- hoovaardigen op; (Volkst.) niclil -, nicht sehr auf etw. achten, niet veel ophef ma- ken van, niet veel ophebben met; If. - of Grösz, o. onb., z. m. (Hand.) gros o., 144 stuks; ein - Knöpfe, gros, twaalf do- lijn, 144 knonpen. Grosz-achtbar, bijv. nw. groot-
achtbaar; -achtel o., Z. -oclav; -achtel- form, -achlelgrös:e v. groot-octavo for- maat o.; -adcrig bijv. nw. groote aderen hebbende; •admiral va. groot admiraal m.;-a/mero<zWm.smeltkroesm.vanGrosz- almerode; -almosenier va. grootaalmoc- zenier m.; •iltern va. mv. grootouders m. mv., grootvader en grootmoeder; -arlig bijv.enb.grootaardig, grools(ch),trotsch, verheven, plechtig; —keil v., z. m.groot- aardigheid, grootschhcid, trotschheid, verhevenheid; -auge o. groot oog o.; it. grool oog, persoon m. met groote oogen; |
|||||||||||||
|
i»\\( i.; -uurz(tl) v. (PI.) wilil patik o.,
<churflwortel in. Gringcl, (-i, mv. Gringel) va., Z.
Kringel; 2. Z. Grengel. Grinitsch, (-es, nu. -e) m. (PI.)
terneene brem v., bezem kruid o. Grinsen, grinzen, (grinsle of
ijrinzte, gegrinsl of gegrinzl) o. ww. een leelijk gezicht zetten, de tanden laten zien, grijnzen; 2.o. ww., m. h. beginnen te smelten. Grinsenhaft, bijv.cn b. grijnzend.
Grinser, (-j,mv. Grinser) m.,-in,
(.nen) v. grijnzer m., grijnssterv. Grippe, v. (Gen.) griep v.
Grisseln, (grisselle, gcgrissell) o.
ww. griezelen, huiveren, rillen. Grob, {gröber, gröbst) bijv. en b.
prof, zwaar; -es Geschut;, grof, zwaar; •es Geld, grof $eU\\;diegröbsteKleit.f:ro[- sle zemelen v. mv.; -esBro<l, roggebrood; •er Zurker, grove sii\'ker; -es Tuch, -e Leinwand, grof; -e Haal. ruw, ongelijk; •e Gesichlszüqe, grove, ruwe gclaatstrck- ken; - von Gliedern, grof, ruw, plomp, lomp, zwaar; aus dem -en of Gröbstcn arbeilen, das Gröbsle von etiv. tcegnehmen, uit het ruw werken; au? dem Gröbslen uaschen, uit het eerste water wasschen; •e Arbeil, grof, ruw, zwaar werk; (fiï.) •e Lüge, grove, onbeschaamde lengen; •er Irrtlium, -er Fehler, grove dwaling, groote, lompe fout; 2. ruw, lomp, onbe- «liaafd, onbeleefd, onwelvoeglijk, slecht opgevoed; -es Itetragen, onbeleefd, onge- manierd, onwelvoeglijk; -e Sillen, ruw; jem. - behandeln, - gegenjem. sein, grof liehandelen.onbeleefd zijn jegens; er macht t\' zu -, hij maakt het te grof, te erg, te bont; 3. -e Slimme, Sprache, grof, ruw, liard; 4. (Bergw.) -e Gdnge, gemeenerts, erts o. van weinig waarde. Grob-draht , (-draht{e)s, mv.
•drahte) m.grove draad m.;it.grofdraado. Grob-drahtig, bijv. nw. grof van
draad. Grobdrahtzieher, (-ziehcrs, mv.
•JieAer) m. grofdraadlrekker m. Gröbe, v. (van laken Sc), grofheid
«rofte v.; it. Z. Grnbneil. Grob-fadig, bijv. nw. grof van
draad, grofdradig, grof; -faserig bijv.nw. grofdadig, met grove vezels; -feite v. grove vijl, raspvijl v.; -gedackl o. (Org.) orgelspel o. van 16 voeten;-geslreiflbijv. nw. met grove of breede strepen; -ge- "•\'At o., Z. Groszgewicht; -gliedcrig bijv. ,lw. grof van leden; -grdn o. sterke Lyon- Mn> zijdestof v.; -haarig, •héren bijv. \'Iw- met grove haren; -hdusern o. een kaartspel o.; -hautig bijv. nw. grof van h"id, ruw van huid; -heit v. grofheid, \'"rapheid, ruwheid v.; (van hken),grof- ^e\'d; (van de slem), grofheid, ruwheid, hardheid v.; (van zeden), ruwheid,onbe- \'choftheid, onwelvoeglijkheid, ongema- "\'erdheid v.; 2. (mv. —en) v. lompe zet ">•. onbeleefdheid v. Grgbian, {-{e)s, mv. -e) m. (ge-
jjjeenz.) lomperd, vlegel, kinkel, boereu- \'wkel, botmuil, lummel m. GrFQb-jahrig, bjjv. nw. (van boo-
|
|||||||||||||
|
Grö.
|
Gro.
|
|||||||||||||||||||||||
|
348 Grö.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Gröszorn, (gröszerle, gegröszert)
bedr. ww., Z. vergröszern. Grösze-sucht, v. zucht v. naar
grootheid. Grpsz-eutorieh, bijv. nw. met
groote uiers; -fdhnrichm. eerste vaandrig, grontvaandrig m.; -falk m. sakervalk m.; •leldherr m. opperveldheer, groot maar- schalk in.; -fittig, -flügel m. fregatvogel m.; -fürst in., —in v. grootvorst, groot hertog m.,groolvorslin, groothertoginv.; •fürstenthum o. grootvorslendom o.; •fürsllich bijv. nw. grootvorstelijk, als een grootvorst, van een grootvorst; -garn o. groot werpnet o.; -garlner in. groote tuinman m.;-geaugt bijv. uw. grootoogig: •gefühl o. verheven gevoel o.; -gcgtiedert bijv. nw. grof van leden; -geisl m. groote geest m.; -gesinnt bijv. nw. van eene ver- hevene denkwijze; -geslalt v. groote ge- stalte v., kolossus m.; -gestaltig bijv. nw. groot van gestalte, kolossaal; -gewerb o. fabriek v.; -geieerblich bijv. nw. fabriek- matig; -gewicht o. brutogewicht o.; -glic- derig bijv. nw. grof van leden; -günstig bijv. nw. (w. i. gebr.) hoogst gunstig; •handel m. groothandel, handel m. in het groot, grossierden] v,; -hdndler m. groothandelaar, handelaar m. iu helgroot, grossier in.; -handlnng v. groothandel in.; -heit v. grootheid, verhevenheid, groo\'.e manier v., Z. Grösze; -herr in. groote heer, Sultan in.; -herrisch bijv. nw. op de manier van een grooten heer; — leben, thun, als een groot heer leven, hau- delen; -herrüch bijv. nw. van den groo- len heer; -herzig bijv. nw. groolharlig, edelmoedig; -herzigkeit v. grootbartig- heid,edelmoedigheid v.; -her;ng ui.grool- hertog m.; —in v. groot-hertogin v.; it. vrouw v. van een groothertog\', •herzoglich bijv. nw. groothertogelijk; -herzoglhutn o. groothertogdom, gebied o. v»n een groothertog; •hofmeislcr in. opperhof- ineesler in.; —in v. eerste hofineesteres v.; -hörnig bijv. nw. groothoornig, met groote horens; -himdcrl o. groothonderd o. (1\'20); -inquisitor in. groot-inquisi- ii\'iir ni. Groszirer, (-rers, mv. -rer) m., Z.
Grosz hand Ier. GrQSZ-jahrig, bijv. nw. meerder-
jarig, mondig; —keil v. meerderjarigheid .; •kammerer, -!;ammcrherr in. grool-
f opperkameraar, opperkamerheer in.;
kanzler in. groot-kanselier m.; -kind o.
|
Grpsz-lippig, bijv. en b„ Z../,./.
zig; -macher m. pocher, zwetser, praler, pronker m.; -macht v. groote mogendheid v.;-machlig bijv. nw.grootmogend, groot- machtig; \'2. (gemeenz.) zeer groot, ver- bazend, reusachtig, kolossaal; -magd v. opperste meid ».; -malerei\\. groote ma- nier v., schilderen o. van groote stukken; •mama v. grootmoeder, grootmama v.; •marschall m. groolmaarschalk, opper- maarschalk m.; -maschig bijv. nw. met groote mazen; -maul o. grootmuil, groot- bek m., groote bek ui.; il. Z. sprecher; 2. (Nat. hist.) Herzische kinkhoren m.; •mautig bijv. nw. een grooten bek of muil hebbende; (flg-) pochend, zwetsend; it. brutaal; -meister in. grootmeester ui.; —sckafl,—thumo. grootmeesterschap o., waardigheid v. van grootmeester; -menseh m. groot mensen ra.; -mögend bijv. nw. grootmogend; (titel in II.;, boogmogend, Z. hochmögend; -mogul m. groote inogol m.; -mundschenk in. opperschenker m.; -muth v. grootmoedigheid, edelmoe- digheid, grootheid v. van ziel;;\'em. mit — behandeln, ieiu. grootmoedig, edel-
moedig behandelen; -miilhig bijv. en b. grootmoedig, edelmoedig; (Scherts.) sehr —wahrhaftig .\',het is waarlijk wat moois!; — na jemn. handeln, edelmoedig hande-
len jegens; -mülhigkeit v. grootmoedig- heid v., Z. •muth; -multer v. grootmoeder v.; -mutlerlieh bijv. nw. groolraoederlijk, als grootmoeder; -nase v.grootneus, groote neus in.; -neffe in. achlerneef in.; -nichle v. achteinichl v.; -notarius m. grool no- laris in.; -oclav o. groot octavo o.; (Org.) basbroinmer m., broinregisler o.; -o/jizier m. der Ehrenlegion, groot-officier m.\\ nltrim in. oudoom in.; -oAr o. grooloor
o.; (Nat. hist.) langoor in., vledermuis v. met lange ooren, -öhrig bijv. nw. Iang- iorig. lange, groote ooren hebbende, -papa
m. groolpapa, grootvader in.; -pcnsiomr m. (Gesch. van H.) grootpensionnaris in.; •prahler m., -prahlerei v., Z.-sprecher$; •prahlerisch bijv. nw. pocherig,zwetsend; •prior in. opperprior m.; -profosz in. (Krijgsw.) groot-provoost m.; -re[eren- darius rn. grootreferendaris m.; -nchler m. opperrechter m.; (in K.), opperste ge- rcchlsbeambte van een district en aan- voerder der ridderschap, drost, landvoogd, •enechal m.; -richtermann in. assessor m.; sihalzmeister m. opperschatmeesler ui.; schlachter in. gioot slachter, slager iu. die in hel groot verkoopt; schnibler m. diksuavel, dikbek in.; schreier m. schreeuwer, grootbek m.; schuppig bijv. nw. mei groote schubben; schwerttriiger in. grootzwaarddrager in.; •seeherr rn. hoofdadiniraal in.; secretarius m. groot- secretaris in.; seite v. breede of groote zijde, hypolhenusa v.; •siegelbemahrer ni. grootzegelbewaarder m.; -sinn rn. edel- |
|||||||||||||||||||||||
|
2. (Nat. hist.) ossenoog m. (een visch);
•dugig bijv. nw. grootoogig; -avantttr v (Hand.) bodemerij v.; -bickig bijv. nw. bolwangig, met bolle wangen: -ballei v groot baljuwschap o.; -banker m. die de vrijheid heeft zijne waren in ecne open- lijke kraam te verknopen,Z. Bankmeisler, •base v. oudtante v.; -bass m. groolcbas, cnntrehas v.; -baurh m., -bduchig bijv. nw., Z. Dickbauch d/v -bauer m. boer m. die paarden houdt; -beerig bijv. nw. groote bessen dragende; -beimg bijv. nw met groote, lange beenen; •bevollmach- ligle m. algemeen gevolmachtigde ni. •binder rn. kuiper m. van groot vaatwerk; •blatterig bijv. nw. grootbladerig, met groote bladeren; -blech o. geslagen ijzer o.; -blumig bijv. en b. met groote bloe- men; -bogig bijv. nw. niet groote bogen; • bothschaft v. buitengewone boodschap zending v.; -bolhschafler m. buitenge- woon gezant m.; -brüstig bijv. nw. met eene sterke borst; -commenthurm. groot- comoiandeur rn.; -connetable m. (Gesch. van K.) gcrechtspersoon m. belast met ile handhaving der onle bij volksverzame- lingeu, konstabel na.; -denkend bijv. nw edeldenkend; -ding o. stadsgerecht o. (te Breslau); -dutzend o., Z. Grosz II. Grösze, (-n) v. grootheid, grootte
v., omvang m.; (van een lichaam),grootte v.; (van eene stad), uitgestrektheid, op- pcrvlakte, grootte v.; (van een bol), in- houd ra.; ein Stern ersler -, van de eer- ste grootte; (lig.) er ist ein Narr von ersler -, hij is een gek van de eerste soort; 2. grootte, uitgebreidheid, uilgc- strektheid v.; (van het verstand), uitge- brcidheid v.; (van een hartstocht), kracht v.; (van eene onderneming), belangrijl;- heid v.,gewicht o.,oinvangra.,uilgebreid- heid v.; (van de vriendschap), vurigheid v.; (van pijn), hevigheid v.; (van eene misdaad),grootheid v.;3.grootheid, vci- hevenheid, beroemdheid v.; (van de ziel), groolhciil, adel ui.; (van een naam), bi— roemdheid v.; 4. (VVisk.) grootheid v., omvang in.; •fnrscker m., Z. -lehrer. Groszelbeere, (-n) v. (Tuinb.)
aalbes, aalbezie v. Gröszen-lehre, v. wiskunde v.:
•lehrer m. wiskunstenaar m.;-lehrig bijv. en li. wiskunstig, volgens de wiskunde. Gi-psz-clterlich, bijv. nw. van de
grootouders, als de grootouders; -ellern mv., Z. •tiltern. Gröszen, (gröszle, gegröszt) bedr.
mv. groot maken, groot doen worden. Grö3zen-forscher, (-scAtrs,iiiv.
•scher) m. wiskunstenaar m.; -forschung v. wiskunde v. GrQsz-enke, (-«, mv. -n) m. bo-
venkiieihl in.; \'enkel in. achterkleinzoon m.; —in v. achlerkleindochler v. Gröszen-lehrer, -lehrig, Z.
Grösze-khre d/-; -reihe v. reeks v. van
grootheden. Grosz-ente, (-n) v. wilde eend v.
Groszentheils, bijw. grooten-
deels, voor het grootste gedeelte, meest, iiii\'eslal. Grpszerfeils, (-») v. kamviji v.
|
||||||||||||||||||||||||
|
345
|
||||||||||||||||||||||||
|
kleinkind o., kleinzoon ra., kleindochter
v.; •kUltev. grootkliskruido.:\'knecht m. meesterknecht, opzichter, onderbaas in.; (Zeew.) kardeelskuechl, marszeilsschoot- knecht ui.; \'knochig bijv. uw. knokkig, met grove knokken; -komlhur in., /.. ommenlhur; -knpfm., -köpfig bijv. nw.,
Z. Dickkopf d/v —spinner m. geoorde rups v.; -kreuz o. (van eene ridderorde), grootkruis o.; -kiichenmeisler m. opper* keukenmeester m.; -lappen in. (Nat. bist.) diklip v., eene slak; -lefzig bijv. en b. met groote lippen; -leibig bijv. nw. dik, dik buikig. Gröszlich, bijv. nw. een weinig
groot. |
||||||||||||||||||||||||
|
aardigheid, edelmoed
|
45
|
igheid, grootheid v.
|
||||||||||||||||||||||
|
van ziel; sinnig bijv. en b. edelaardig;
sohn ui. kleinzoon ui.; sonne v. groote
zon v. Gro3zspreohen,(d«spricAs/jrosj.
er sprichl grosz, sprach grosz,groszgespro-
chen) o. ww. uur., iu. h. grootspreken. |
||||||||||||||||||||||||
|
Grü. 549
|
|||||||||||
|
Grü.
|
|||||||||||
|
Gru.
|
|||||||||||
|
Grüblerisch, (•er, am meislenA
bijv. en b. muggezifterig, geneigd tot haarklooven. Grübling, (•(«)*• mv.-e)m.roode
kalvijn, kalviel, appel m. uit Nnrmandië: 2. morille v. (een paddenstoel); 3. trnf-
fel m. Grude, ». gloeiende asch v.
Gruden, (grudele, gegrilde!) bedr.
ww. (Zoutz.) hel stroovuur aans\'oken, opstoken. Grudenhaus, (-hauses,mv. -hau-
ser) m. (Zoutz.) stookhnis o. Gryder,(-s,mv. Gruder) m. (Zoutz.)
stoker m. Grudenflache, (-«) v.. z. CrflA-
netz.
Gruft, (Grüfle) v. kuil m., hol o.,
aroeve v.; 2. graf o., groeve, begraaf- plaats, grafspelonk v.; it. (in eene kerk), onderaardsche kerk v., crypte o.; unfer- irdisrbe -, catacombe v.; -gewölhe o. graf- gewelf o. Grühe, (-n)v. (Vissch.)jongevisch
v. ter bevolking van vijvers. Grübnetz, (-«,mi. -e) o. (Vissch.)
dicht net o. om jonge teelvisch te vangen.
Grummeln, (grummelte, gegrum-
mell) o. ww. rommelen, geraas maken. Grummet, (-s) m., z. m. etgrocn,
nagras, nahooi o. Grummet-boden, (-bndens mv.
•baden) m. zolder m. voor het nalinoi &;
•butler v. etgroenboter v.; -ernle v. oog- sten o. van het nahooi, maaien o. van .Ie tweede snede: -hcu o. nahooi o.: -ii\'ie»e v. grasland o., dat meer dan eens afge- maaid wordt. Grün, (-er, -st) bijv. en b. groen;
•es Blcierz, groen; -belauhle Bdume, met eroen, loof beladen: der-e flnsen.de groene zode, het gras; - anmalen, anstreirhen, groen verven; - fürben, groen verven: ein •es Rasenbell, groen grasperk: -er Wnld, groen woud o.; (Hg.) Z. gelb; 2. groen, ver«ch; -es Hnlz, groen, levend; -e Waare, verse lic waren, groenten v.mv.;-esFleisrh, wild; (fig.^ er kann au f keinen -en Zireig kammen, hij slaagt nergens in, er gaat hem niets voor den wind: (gemeenz.) er isl mir qnr nicht -, \'iij houdt niels van mij, hij heeft iels lecen mij; lich • machen, zich Ie veel vrijheid veroorloven, de palen Ie builen paan, Z. mausig. hcrausnehmen; 3. groen, onrijp: -e Trauben. yrnene drui-
ven; (Glashl.) -e Hfille, gieterij v. voor gewoon glas; -e Asehe. Vlaamsch blauw o.; der -e Dnnnerstag, Wille Donderdag; einem • sein, iem. genegen zijn: anjems. •er Seite. aan iems. groene zijde; II. o. zelfst. Grftn(e). groen o., groene kleur v.: 2. groen, gras o.; in\'s -e sleehen. nunr groen zveemen: sirh in\'s - selzen, op het gras, in het itbs gaan zitten: das Vieh in\'s -e eintreiben, naar de weide brengen; 3. groen o., groenten v mv. Grün-auge, o. (Nat. hist ) groen-
oog o.: -Augig bijv. nw. groennogig, groene oogen hebbende; -barl m. groene baard, groenbaard m.: -bauch m. vlinder m. of wesp v. met groenen buik; -beere v. groene bes, groene aalbes v.; -heinchen |
|||||||||||
|
gleuf v.; (fig.) jemn. eine - grnben, iem
een kuil graven, een strrk spannen; (Jacht- w.) hol o.; (Bergw.) mijnpnt m.; 2. graf o., groeve v.; das bringl ihn var der Zeil in die -, dal veroorzaakt hem den dood; 3. (Ontlk.) hartkuiltje o.: -im Kinne, in den Wangin, kuiltje, putje o.; (PI.) honig- kelk, boni(n)( bak m.; (Art.) Z. Galle. Grübeleit (-«>) ». getob, tobben,
peinzen, haarklooven, nadenken: sich mil en abgeben,z\\cb met haarklooverijv. be- zighnnden. GrÜbel-haft, bijv. nw.zwaarmoe-
lig, tobberig; -knpf m. (gemcenz.) Z. Grübler; -kranker m. hypochondrisl m.; •krankheit v. hypochondrie v. Grübeln, (griibelle, gegrübelt) o.
ww. wroeten, graven, krabben; 2. kuiltje* in den grond maken; it. knikkers in kuil Ijes werpen; 2. peuteren, nadenken, pein zen, tobben; immer in der Nase «.altijd in & peuteren: (Gen.) -der Sehmerz, bijtend, snijdend: (fig.): ergrühelt fiber alles nach hij zoekt alles na, peinst over alles, ook de nietigste dingen; -der Weiser, onder zoekend. Gruben, (grubte,gegrubl) bedr.ww.,
Z. grnben; (Hnschw.) omhakken: (Jacht w.) in kuilen vangen. Gruben-arbeit, ». mijnwerk o
arbeiler m. mijnwerker m.; -iufsland
m. opgave v., rapport o. omtrent eene mijn; -."/«n m. mijnwerk o., mijnontgin- ningv.; -baum m. (Pap.) hakken m. mv.: -beil o. groefbijl v.; .bericht m., Z. -auf- stand: -biber m. (Nat. hist.) eenzaam levende bever m.;-blendev. mijnwerkers lantaarn v.: -dünqer m. mest m. uit den kuil: -ende o. (Wijng.) loot v., afzetsel in een kuiltje; -erz o. mijnerls o •fahren o. in- en uitgaan o. van de mijn: gebaude o. inijnputten m. mv., mijn
openingen v. mv., mijngangen m. mv. •gezdh o. mijnwerkersgereedsrhap o, •hnlz o. hout o. ten gebruike der mijn- werkers: -h iller m. mijn war liter m.; -junge m. mijnwerksjongen m.; .killet m. mijn- wcrkerskiel v.; -kleidn. mijnwerkerskleed o.; -kleine o. hijeengezamelde afval m. der ertsen: -knhlc v. kleine houtskool v.: • köliler m. fabrikant, koopman in. bron-
der m. van kleine houtskolen; -knmpass m.mijnwerkerskompas o.: -lampe,-laterne v. mijnwerkerslamp, mijn\'anlaarn v.; it. veiligheidslnmp v., lamp v. van Davy: • licht o. mtjnhimp. mijnwerkerskaars v.:
•pnlrer o. ertspoeier. fijngestampt erts o.: scherper m., Z. •tscherprr: srhlarke v. afval m. van erts. ertsslakken v. mv.: •steiger m. opziener m. over de mijnwer- kers; -tasrhe v. mijnzak m.: •tseherperm. mijnwerkersmeso.: .wasser o. groefwaler. mijnwaler. walero. uit een kuil: -zeug o. mijnwerkerskleeding v.; -jho m. meting, afmeting v., meten o. eener mijngroef. Grubig, (-er. •»\') bijv. en h. met
kuilen of kuiltjes, pulten, hollen &; (PI.) sponsachlig, vol zichtbare poriën. Grubler, (-lers, mv. -ler) m..-in,
(-nen) v. haarkloover, m.. haarklnof- ster, v., zwaarhoofd, muggezifler, tobberig mensch in. |
|||||||||||
|
pochon, snoeven, zwetsen,zich verheffen.
Grosz-sprecher,—in,grootspre-
ler, pocher, snoever, zwetser m., groot- spreekster, pochster, snoefster v.; -spre- cherei v. grootsprekerij.pocherij, snoeverij v., gezwets o.; sprecherisch bijv. nw. groolsprekend, pochend, snoevend;slabc m. groote letter v.; stadt, groote stad v.; stadter, —in, bewoner m., bewoonster pener groote stad; -stridtisch bijv. nw. eigen aan groote sleden, grootsteedsch; stallmeislerm. grootstalmeesterm.;-su/- tan in. sultan, groote Heer m.: -lanle v. gronllanle,oudtante v.; •lausendo. groote duizend o. (1200). Grösztontheils, hijv.nw.,Z.orö-
szenlheils. GrQSZ-that, (-en) v. groote daad,
dappere, edele daad v.; -lhatig bijv. nw. groote daden verrichtende; -thiier,-lhue- rei, -thuerisrh, -lhun, Z. sprecher d/V •lachlerv. kleindochter y.; -traubig bijv. nw. met groote druiven; -truchsess m. grootkeukenmeester m.; -lürk m. groote heer m.; -urenkcl, —in, achler-arhter- klcinzonn m., "kleindochter v.; -vater m. grootvader m.: -ratersbruder m. oudooci m.-. •raterschivester t.oudtante».;•M\'er» lich bijv. en h. grootvaderlijk, als (ten) grootvader: -vatermeinung v. vnorvnder- lijke raeening v.: -vatersluhl ra. groot- vaderssloel m., zorg v.; -vatertanz m. laatste dans m.; -rerkauf m. verkoop m. in het groot; -Wrarm. (Kath.) groot- vicaris m.\' •vierlelo., -viertelfarm,-mer- telgrasze v. groot octavo o.;-feje/m.groole vogel m.; -vngt m. oppervoogd m.; -tw- schneider m. oppervoorsnijder m.:-uahl- herr m. groot keurvorst m.: -waibel m. oppergerechtsdienaar m.; -wnnslig bijv. nw. düilij\'ig. dik: -weideirerk o. (Jacht- w.) wild o., dat tol de groote jacht be- hoort; -uürdcnlrclger m. grootwaard ig- heidshekleeder m.: -irurzelig bijv. en b. met groote of sterke wortels. Grotesk, bijv. en b. grillig,zonder-
ling, wonderlijk, grotesk. Grotesken, v mv. onnatuurlijke,
vreemdsoortige figuren, grotesken v. mv.: •maler m. groteskenschilder m.; -malerei v. grnteskenschilderen o.; -ldnzer m. pol- senmaker, hansworst m. Grot, i-es, mv. -e) o. groot o.
Grötchen, o. gros o., Ui stuks.
Grgtte, (-«) v. grot v., hol o., spe-
lonk v. Grgtten-arbeit, v. groiwerk ».:
•arbeiler, -kflnstler, -macher m. grot- werker m.; siiule v. grotzuil v.; -eerzir- rung v. grolversiering v., grotversiersel o.; -irerk o. grot- en waterwerk o. Grottier, (-t, mv. -e) m. opziener
ni. over het gr»t- en waterwerk. Grotzen, (-s, mv. C.rotzen) m. rug
m. van een pels. Gruasche. ». (Giet.) asch v. van
\'troo en kalk, welke niet deugt voor pot- asch k. GrUbchen, o. (verkl.) kuiltje
groefje, gleufje, kloofjeo.,Z. Grube;(Sp.) kuiltje, putje o. Grube, (-n) v. kuil m., hol. gat
|
|||||||||||
|
Gru.
|
|||||||||||||||||||
|
850 Gru.
|
Grü.
|
||||||||||||||||||
|
richter, grondlegster, stichtster, oprichl-
ster v. Grund-erde,v. (Delfst.) oorspron-
kelijke aarde, grondaarde ».; -erfahrunf v. ondervinding v. waarop men zich ver- latei, kan; -erkenntniss v. eerste kennis v.; -erschütlernd bijv. nw. den grond doende daveren, wat den grond doel schudden; -erso. gronderls, oer o.; - f aden m. (Wev.) schering v.; (lig.) voornaamste oorzaak »., grond in.; •fihigkeil v.hoofd- talent o.; -falsch bijv. en b. doorvalsch, door eu door valsch; -farbe v. oor«pron- kelijke kleur ».; 2. gromlkleur, hoofd- kleur v.; -faser v. (Onllk.) dun, fijn v.;zellje o.; -faul bijv. uw. (geineenz.) iiilui, door eu door lui; -fehler in. hoofd- gebrek o.; -feld o. (Schild.) grond m.; -fesl bijv. nw. hecht, zeer vast; —es Eigenlhum, onroerend goed; -feste v. grondveste v., grondslag dj.; -feuchlig- keit v.oorspronkelijk vocht o., ingebeelde vloeistof v. voor bet levensbeginsel in den mensen, Z. Lebenssaft; -/irniss in. eerste laag v. vernis, eerste vernis o.; -fisch m. grondviseh in.; it. Z. Gründling; -fluche v. gioudvlakte, basis v.; •flulh v. water o.; -fohre, -forelle \\. groote forel v.; •forrn v. grond vorm, oorspronkelijke vorm in., gedaante v.; (Spraakk.) grondvorm m.; (Schild.) vorm ui. voor den grond; (Krist.) oorspronkelijke vorm m.; -garn o. grondnel o.; -gebirge o., Z. Gangge- birge; -geizig bijv.nw. (gemeenz.) hoogsl gierig, uiterst gierig; -geld o. kapitaal, fonds, geld o., middelen o. mv.; -gelehrl bijv. nw. grondig geleerd, door eu door geleerd; -gerechligkeil v. recht o. op een grond, heerlijk recht o.; 2. grondrecht o.; -gerechtsame m. mv. grondrechten o. mv.; •gericht o., Z. -gerechtigkeil (2); 2. landelijk gerechtshof o., landelijke recht- bank v.; -gescheidt bijv. nw. hoogst ver- uuflig, door en door knap; 2. Z. -kra[l; •geselz o. grondwet o., constitutie v.; •gesetzlich bijv. nw. grondwettig; •ge- stalt v., Z. -form (Krist.); -gewalt v. oppermacht, souvereiniteil v.; -grabe»m. fondeeringsleufv.;-</ur/m. (Zad.) grond- gordel m.; -gut, -g(ttig bijv. nw. (ge- meenz.) door endoorgoed, uiterst goedig, zeer goedaardig; -/iour o. (Iloed.)grond- haar o.; -haken ui. grondhaak, harpoen in.; -hase ui. haas in., die zich in lage streken ophoudt; -hebel, m. voornaam - ste hefboom m.; (fig.) hoofdoorzaak v., hiioldiuidilel o.; -hechl m. groudsuoek m.; -hefe v. bezinksel, zetsel o., neder- slag iu. iu eene vloeistof; -heil ui. guich- heil, guicbelheil o.; 2. Sint-Janskruid o.; 3. bcrgpelerselie v.; -herr m. eigenaar, heer m. van een grond, grondheer m.; •herrin v. eigenares v. van een goed; herrlich bijv. en b. den grondheer toe- komend of eigen. Grundherrlichkeit, (-en) of
Grundherrschaft, v. eigendoms- m hl o. over den grond; 2. recht o. van den grondheer; 3. grondheer, eigenaar m., eigenares v. van een grond. Grund-hieb, (•»)», mv. -e) m.
(Vijl.) grondstreek v. eeucr vijl; -hobel |
|||||||||||||||||||
|
slag m., basis ».; 2. (Spraakk.) onder-
werp o.; -bein o. (Onllk.) grondbecn o.; •bedingung v. grondvoorwaarde, hoofd- voorwaarde v.; -besits ui. grondbezit, grondeigendom o.; -besilzer m. grond- eigenaar, grond bezitter ui.; —in v.groud- bizilster.grondeigeiiares v.; -bestundtheil o. groudbeslanddeel,hoofd beslawldeel o.; •belt o. (Waterb.) rijswerko., bekleeding v. van eene afdauimiiig; -bild o. oorspron- kelijk beeld o.;-(ii\'i «(e) v. aardappel m.; it. eetbare knol in. van zonnebloemen; -blei o |
|||||||||||||||||||
|
o. (Nat. bist.) groenpootje o., waterhoen
o. met groene pooten; -bekraulerl bij», nw. met groen bewassen, begroeid; -be- schilft bijv. nw. met groen riet bedekt; •blatterig bijv. en b. met groene bladeren of blaadjes; -blau bijv. en b. grocnblanw, groenachlig blauw; 2. o. zclfst. zeegroen o., zeckleur v.; -hleiers o. oorspronkelijk phosphorzutir lood, vlokkig looderts o. Grund, (-(c)-\', mv. Grimde) m. (van
een water, een vat &), grond, bodem m., diepste, laagste o.; bis auf den - aus- Irinken, tol op den bodem leegdrinken: (Zeew.) sandiger -, zandige grond in.; IU -e gehen, ten gronde gaan,zinken, ver- zwolgen worden door het waler; (lig.) om komen.ongelukkig vorden:jem.zu-erich- ten iem. ten gronile richten, arm maken; (Zeew.) auf den-sloszen, tegen de» grond jtooten; i» den - bnliren, in Jen grond boren, schieten; (lig.) auf den - gehen nauwkeurig onderzoeken; emer Sucheauf den - kommen, eeiic zaak doorgronden: von - des Hersens, der Seele,uil het diepsl 4. van ganscher harte: 2. giondstuk o., lauderij v., land o., grond in.; ei» inage- rer, sandiger -, magere, zandige grond das isl auf meincm - und boden, dat i: op mijn grond, op mijn gebied; liegende Gründe, vaste goederen o. mv.; in den - legen, meten, landmeten; (van een dal), diepte, laagte v.; (van eenc schilderij), grond, achtergrond m.; it. (voorde kleu ren), laag v.; den - anflragen, de grond- verf opbrengen, in den grond zeilen; (Wapenk.) - des Schildes, veld o., grond in.; (Hoekdr.) degel m.; (van een ge bouw), grondslag m., rondamenl o.; den • legen, den grond leggen; ehv. aus dem
-e eerstellen, iels iu den grond, grondig kennen; ton - aus böse, gul, door en door slecht, goed; ron - ons heilen, geheel en al; die ersten Gründe einer Wissenschaft, de eerste gronden, (grond)beginselen o. mv. &; im -e hal er Recht, iu den grond der zaak, eigenlijk; er isl im -e ein ehr- licher Mann, hij is een door en door eer- lijk man; der - der Beuegung, oorzaak v„ grond iu.; 3. grond in., beweegreden, rede, oorzaak v., motief o.; nichts ohne - glauben, zonder reilen, zonder grond; aus uelchem -e Ihut er es?, om welke reden, waarom &; (Wijsbeg.) grond m., rede, norzaak v.; 4. grondsop, bezinksel o. Grund-abgabe,(-H)v.,/.-s(eucr,-
•ablass in. ondcraardsche waterleidingv.; •angel v. groudangel ui., poer x.;-angeln o. peuren o.; •anschlag m. berekening v. van de kosten voor den grond van ceu gebouw; •artikel m. grondarlikel o.; \'bal- ken in. grondbalk, legger m.; (Uouwk.) slikhout o., kesp v.; (van een dam),dam» plauk v.; (van cene kraam), grondbalk in., bedding ».; (Zeew.) tiisschemlek o.; il. kiel \\.\\ ~bass Dl. grondbas, die[ie of zware bas m.; -bau m. leggen o. van den grondslag, fondament o., grondslag m.; • baum m., Z. -balken; (Wev.) Z. Carn-
baum; (Zeew.) kiel v.;-/«\'Ji«jmiov.grond- voorwaarde, hoofdvoorwaarde v.;-begier- de i. oorspronkelijke begeerte v.; •beyriff m.grond begiip.groinlileiikbeeld opgrond- |
|||||||||||||||||||
|
d
|
3422
|
ieplood o.; -bo\'nrer m. grondboor, aard-
|
|||||||||||||||||
|
boor v.; -bolzenm. (I.oodg.) gietvorm m
voor pijpen; -borste v. (I\'l.) hark v.; -böse bijv. nw. iloorslechl, door en doorslecbl; •bosheit v. groote slechtheid v.; -brav bijv. nw. doorbraaf, door endoor braaf; •breit o. (Art.1 richlplank v.; -brief m grond brief m.; it. Icenbrief m.; -bruchm. gromlbreiik v.; -brüchig bijv. nw. ongc- grond, zwak, nietig; •brühi v.,Z. suppe, •buch o. groudboek. kadaster o.; -capital o. grond kapitaal, vast kapitaal o.; -charak Ier in. hoofdkarakter o.; -damm in. (Wa terb.) groiidilam in.: -dienst in. leen dienst m.; -ebene v. effen, gelijke vlakle v.; •ehrlieh m. dooreerlijk, door eu door eerlijk; •eichelw aardaker v.; -eigen bij nw. den grond eigen; -eigens;hafl v. hoofdeigenschap, wezenlijke eigenscha| v.; -eigenllium o. grondeigendom, vasl goed, onroerend goed o.; -eigenlhütner m. grondeigenaar m.; -eigenthümerin V. grondeigenaies,grondeigenaarster v.;-e<- genlhumsrechl o. recht o. van eigendom op den grond; -einkommen o., inkomsten ». mv. aan een grond verbonden, opbrengst v. van een grond; -cis o. grondijs o.; der Fluss geht mit —, de rivier, het ijs isaau het kruien; -eisen o. (Heelk.) lenlijzer o.; (Grav.) grondbeitel m. GrÜndol, (-s, mv. Gründel) in
Gry.ndel, (-n) v. (Vissch.) grondel in.; (Landb.) ploeghoofd o.; (Slot.) Z. Grendel. Grimden, {gründele, gegründet)
bcdr. ww. gronden, groiidveslen, stich- len, den grond leggen; ein Hans -, de grondslagen leggen van; (fig.) ein Reich -, gronden, groiidveslen, slichten; sein Gh\'tck -, den grond leggen lol; seine Mci- nung auf etu: -, gronden; (Schild.) iein- uand -, gronden, de grondverfopbrengen op; Holz, cine Maner -, gronden, met grondverf besmeren, in de grondverf zet- ten; (Grav.) eine Platte -, afkrabben (liockb.) die Fransbande -, het kalfslcder weeken; (Meub.) ein Breit -, met de groef-plocgschaaf schaven; 2. o. ww. een grond hebben, berusten; lief -. diep zijn, een diepen grond hebben; (Spr.) Z.slill; 3. wed. ww. sich -, zich gronden op,steu- iii\'ii op, afgaan naar; it. gegrond zijn op, leunen op, rusten op; (Rechlspr.) sich auf eine lange Verjahrung -, zich gron- deu, zich beroepen op. Grundentwurf, (-u-urf(e)s, mv.
•wurfe) m. eerste ontwerp o., schets, grondteekening v. Gründer, (-s, mv. Gründer) m.,
-in, (-nen) v. grondlegger, stichter,op- |
|||||||||||||||||||
|
Grü. 551
|
||||||||||||||||||||
|
Gru.
|
||||||||||||||||||||
|
Gru
|
||||||||||||||||||||
|
pe v. groml «op o.; (Zeew.) water o. in een
schip; (fig.) grauw, gemeen o., heffe v. des volks; sylbe v. stam m., voornaam- ste lettergreep v.; -takelage v. (Zeew.) ankertouwen o. mv.; -talje v. (Zeew.) roertakel m.; -tau o. (Zeew.) toriitouw o., keertakel m.; -lext m.oorspronkelijke tekst in.; •theil m. gronddeel, bestand- deel, element o.; (Scheik.) hoofdbeginsel o.; -lheilung v. grondverdeeling v.; -/on m. (Muz.) grond loon, hoofd loon m.;»/r«i bijv. nw. door en door getrouw; -trieb m. grondtrek m„ voornaamste drift v„ instinct o.; -übel o.oorspronkelijk kwaad, voornaamste kwaad o. GrUndung, v. (Schild.) grond m.;
2. stichting, vestiging, grondlegging v.; seisen o. (Grav.) sleekjjzer o.; sfeier v. viering v. der oprichting &. Grund-unterschied,(-(e)s,mv.
-e) m. voorname onderscheid o.; -ursa- che v. grondoorzaak, hoofdoorzaak, voor- naamste oorzaak v.; -verbesserung v.gron- dige verbetering v.; -verdunk(e)lung v. (Schild.) verdonkcren o. van den grond; •verfassung v. grondwet v., oorspronke- lijke inrichting, regeling v.; it. gesteld- heid v. van den grond;-tw/assun9srecA/o. recht o. ora zich eene grondwet te ver- schallen; \'Vermogen o., Z. -kraft; 2. ka- pilaal.fondso.;—sbuch o.hypolheekboek o.; -verpfandiing v. hypotheek, verpan- ding v. van vaste goederen; —spapiereO. mv., —sschriflen v. mv. hypotheckakten v. mv., obligatie v.; serpfandungssache v. hypotheekzaak v.; -verpfandungsschein m. Iiypotheekbewijs o.; -verpfandungswesen o. hypotheken v. mv.; serschiedenheit v. hoofdverschil o.; \'wacht o. maagdewas, ruw of geel was o.; -uage v., Z. Wasser- trage; •ucigekunst v. nivelleerkunst v.; •ivriger m. nivelleur, waterpasser m.;-«in- gung v. nivelleeren o.; -<cahrheilv. grond- waarheid v.; -u<irme v. grondwarrnte, latente warmte v.; -wasser o. grond wa- lero.; -ieeidev. (PI.) dwergwilg m.; -uerk o. (van een molenrad), houtwerk o. van de waterborden; 2. (I.eisn.) grondwerk o., onllastingsbiiis v.; -aesen o.oorspron- |
||||||||||||||||||||
|
menging v. der eerste bestanddeelen;
•mortel m. (Mets.) grondmnrlel v.;-nei- gung v. natuurlijke neiging v., oor- spronkelijke begeerte v.; -obrigkeit »., Z. •herr. Gründgnnerstag, (-(e)s, mv.
-e) m. Witte Donderdag m. Grund-pfahl, (-pfahl(e)s, mv.
•pfahle) m. grondpaal, grondbalk m.; •pfandpapiere o. mv., -pfandschriflen v. mv., Z. -verpfündungspapiere;-pfandsache v., Z. -verpfandungssache; -pfandschein m., Z. -verpfdndungsschein; -pfanduesen o., Z. -rerpfandungsieesen; -pfeiler m. grondpilaar, grondbalk m.; (fig.) steun m.; \'pflaster o. estrik, vierkante vloer- steen, plavuis, estriken vloer ni.: -platte v. grondplaat v., grondvlak o.; (Boekdr.) degel m.: -quelle v. eerste bron, hoofd- bron v.; -rebe v. waterloot v.; 2. Z. Cun- dermann; -rechnungsart v. (Rek.) de vier hoofdregelen m. mv.; -rechlo.,Z. -gerech- tigkeil; 2. wezenlijk recht, grondrecht o.; •rechllich bijv. nw. door en door rechl- schapen; -reoe/ v. grondregel m., grond- slelling, algemeene wet, grondwet v., beginsel o.; -regisler o., Z. •buch; -reirh bijv. nw. schatrijk, uiterst rijk, zeer rijk; •richtig bijv. nw. doorendoor juist; -riss m. schets v., plan, ontwerp, bestek o.; (fig.) — der Erdbeschreibung, gronMre\\t- ken m. mv.,grondbeginseleno. mv.;-ruAr v. (I\'rov.) aan den grond raken,stranden, schipbreuk lijden o.; 2. Z. Slrandrecht; sats m. grondstelling v., grondbeginsel, axioma o.; die salze der Slaatskluqheil, stelregels m. mv.; sitzlich bijv. nw. uit beginsel, als stelregel aangenomen: sauer o. zuurdeeg o.; söule v. grond- zuil v.; (fig.) fundament o.; schafte m. mv. kellingschaften v. mv.; schelm in. doortrapte schelm m.; schlecht bijv. en h. door en door slecht; srhoss m., Z. sleuer;schuldv. hypothecaire schuld v.; schnelle v. (Bouwk.) legger, grondbalk in.; see v. (Zeew.) ondiepte v.; sichel v. bndemzeis, waterzeis v.; sicher bijv. nw. grondvast, zeker, veilig, waarop men zich verlaten kan; sicherheil v. vastheid van den grond, hypothecaire zekerheid v.; silbe v. wortellettergreep v.; sitz m. (Zad.) stijf linnen, gewast, grof linnen; sohle v., Z. -lade; sprache v. grond- taal, moedertaal v.; 2. grondtaal, oor- spronkelijke taal v.; spruch m. teksl m.; stein m. grondsteen,fnndamentsteen m.; (Bouwk.) (onder eene zuil), zuilvoet m.; 2. (Bergw.) oorspronkelijk kwartsachtig steen o.; —legung v. eerste steenlegging v.; stelle v. bewijsplaats v., bewijs o., grondstelling v.; sleucr v. grondbe!as- ting ».; slimme v. grondstem v., bas in.; stoff m. grondstof v.,element o.; (Schei- k.) basis, grondstof v.; (fig.) voornaamste onderwerp o.; slrich m. (Schoonschr.) grondtrek, voornaamste haal, neerhaal m.: (Schild.) grondtrek m., schets v.; stück o. vast goed, onroerend goed o.; 2. goed, land, stuk land o., landerij v.; stilte v.grondsteun,steun m.; it.grond- laag v., fondament o.; subslanz v. voor- naamslezelfstandigheid v.,Z. stoff; sup- |
||||||||||||||||||||
|
m. groef-ploegschaaf t.; -holde m. slaaf,
lijfeigene m. die tot den grond behoort; •holt 0., Z. Faulbaum; il. grondhout o.; •idee v. gronddenkbeeld, hoofddenk- beeld o. Grundiren, (grundirle, grundirl)
bedr. ww. (Schild.) Z. gründen. Grundir-mossor, (sers, mv.
•ter) m. waslepcl na. Grund-irrthum, (-thum(e)s,
mi.-thümer) m. hoofddwalingv.; -kdnlel o. Bergw.) ontlaslingsbuis v.; .karpfen ra. grondkarper m.; -kenntnissv. grond- kennis v., eerste gronden m. mv., eerste beginselen o.mv.;-*e//ev.(Wev.) grond- schering ». —nfaden m. draad ra. van de crondschering; -köder m. grondaas o.; •krafl v. grondkracht, eerste kracht, voornaamste kracht v.; -kugel v. (Vuur- w.) waterbol m.; -lade\\. (Bergw.) grcnd- balk in., grondhout, slikbout o. Grundlage, (-») v. (Bouwk. )grond-
slag in., fondcering v„ fondament o.; (Scheik.) basis, grondstof v.; (fig.) basis t., beginsel o., grond, grondslag in. Grundlagerholz, o. (Bouwk.)
elkander kruisende balken m. mv., fon-
deering v., fondament o. Grund-last, (-en) v. grondlast m.:
•luut(er) m. (Nat.) voornaamste geluid o.; (Spraakk.) grondklank, klinker m.; it. zelfklinker m.; -lauine v. berglawine v.; .leger m. grondlegger, stichter, op- richter ra.; \'legung v. grondlegging, op- richting, slichting v.; (fig.) gronden in. mv., beginselen o. mv.; -lehre v. grond- leer v., grond m. der leer, gronden m. mv., beginselen o. mv.; 2. kort begrip o. voor beginnenden; 3. bovennatuurkun- de v. Gründlich, (-«r, si) bijv. en b.
grondig, door en door, niel oppervlakkig; i» etw. -e Kennlnisse haben, grondige kennis hebben van, grondig bekend zijn niet; elic. - behandeln, grondig, niet np- pervlakkig; -e lleilung, geheele genezing; 2. -es Urtheil, grondig, gegrond; -er He- iceis, grondig, degelijk, diepgaand, hei- der; -keit v. grondigheid, degelijkheid, helderheid v. Gründling, (•(«)*, mv. -e) m.
(Boschw.) kromhout, kwastig en gebo- gen hout o.; 2. (Nat. hist.) grondeli-g, smeerling ra., bermpje o.; sreuse v. (Vissch.) fuik v. Grund-linic, (•») v. (Teek.)
grondlijn, basis v.; 2. schets v., grond- trek m.;-/osl)ijv. en b. grondeloos,zonder grond; —e Tiefe, grondeloos, onpeilbaar, —er Weg, ondergelonpen, onbruikbaar door den regen; (Bouwk.) —es Gebaude, niet stevig, geen voldoenden grondslag hebbende; 2. (fig.) ongegrond, zonder Êrond; —e Verleumdung, grondeloos; •losigkeit v. grondeloosheid, onpeilbaar- neid v.; (van een weg), onbruikbaar- hcid, onbegaanbaarheid v.; (van eene hcwering), ongegrondheid v.; -lnlh o. (Zeew.) peillond o.; -r»auer v. grond- niuurm.;-meinunjv.gronilstellini!,hypo- Ihesis v.; -meiszel m. (Zwaardv.) grond- neilel m.; 2. Z. -eisen (2); -mischung v. |
||||||||||||||||||||
|
kelijk wezen, gro
|
90
|
ndbeginsel o.;das — der
|
||||||||||||||||||
|
Dinge, het wezenlijke,eigenlqkeo.; (Red.)
onderwerp o.; -uidrig bijv.nw.nietover- eeukomstig met of geschikt voor den grond; -uissenschaft v. grondwetenschap v.; (Wijsb.) bovennatuurkunde,metaphy- siek v.; —Uch bijv. nw. metaphysisch, betrekking hebbende op de bovennatuur- kunde; -wort o. (Spraakk.) grondwoord, stamwoord o., stam m.; 2. Z. -begriff; sahl v. grondtelwoord, hoofdtelwoord, bepaald telwoord o.; sapfen m. grond- tap, bodcmtapm.;-Je/"i(t\'m.gronillieiide v.; -zins m. grondcijiis m.; —herr m. grondcijusheer, grondheer ra.; —monn ra. grondcijnsplichtigem.,iem.diegrond- cijns betalen moet; -zug m. grondtrek, hoofdlrek m.; (Schild.) schets v.; -zun- genmuskel m. (Ontlk.) aftrekkende tong- spier v. Grüne, v. groenheid t., Z. Grüno.
zelfst.; \'2. (Bergw.) kopergroen, Spaansch groen o. |
||||||||||||||||||||
|
582 Gru.
|
|||||||||||
|
Guc. Gül.
|
|||||||||||
|
Gruppon, gruppiren, (jrupp/e,
gegruppt en gruppirte, gruppirt) bedr. ww. grnepeeren, in een hoop samcnplaatsen Gruppenweise, bijw. in groepen,
bij groepen, groepswijze. Grus, (-es) m.. z. m. gruis, puin o.,
afval in.; 2. fijn zand,slrooizand,sdiuur- zand o.; 3. (in bijenkorven), vuil o. Gruse, v., Z. Gnïne.
Gruseck, (-(c)s, mv. -e) m. (Nat.
hist.) groene kabeljauw in. Gruseln, (gruselte, gegruselt) o.
ww., Z. grausen. Grusicht, bijv. en b. gruisachtig.
Grus-kohle, ». gruiskool».; sand
m. gruiszand, grof zand o. Grusz, (-es, mv. Grüsze) m. groet
in., begroeting, groetenis v., compliment o.; metden, sagen Sie ihm viele Grüszevon mir, groet hem hartelijk voor mij, doe hem de complimenten van mij; englischer -, groetenis \\. des engels; (Kath.) Wees gegroet o.; (Zeew.) saluut o. Grüszon, (grüszle, gegriuzl) bedr.
ww. groeten, begroeten, salueeren; - Sie i/m ron mir, groet hem van mij, doe hem het compliment van mij; er lasst Sie rietmat -, gij moet de complimenten, de groele hebben van; Gotl grüsze dich (gemeenz.) goeden dag, goeden avond, Z. Gjll;jemn. mit dem Hitte -, groeten den hoed afnemen voor; sei mir gegrüszt wees welkom, ik groet u. Grüszer, (s, mv. Grüszer) m. be-
greeler m. Grusz-formel, (-n) v. term m.
van begroeting; it. begroeting ».; -gebol o. groet m., groetenis v.; -reic/i bijv. en b. rijk in begroetingen. Grüszzeit, (-e«) v. (Jachtw.) tijd
in., waarin het jagen verboden is. Grützbrei, (-(e)j,mv..e)m.grut
tenbrij v. Grütze, (-«) v. grut, gort v.; (flg.)
-im Kopf haben, dom zijn; (Spr.) (van iets onaangenaams), wie schmeckt die blaue •\'!, hoe smaakt u die peer? GrÜtze-frau,(-en)v.grutlcnvrouw
v.; -hafer m. naakte haver v.; -handelm gruthandel m., grulterij v.; -handlcr m. grutter dl; —in v.gruttenvrouw \\.;-jöckel m. (Bergw.) groene vitriool v.; \'kopf m. (». i. gcb.j domkop, domoor, botterik, idioot m.;-mann o)., Z. •handler;-mühle v. grut molen m.; -müller m. grutmo lenaar, grutter ni.;-s/am;i/ev.gruttenbak m.; suppe v. grutleDsoep v.; -topf m. gruttenpot m.; -uursl v. gortworst v. Gryphit, (s, mv. -c) m. (Delfst.)
versteend schelpdier o. van schuitvor raige gedaante, griflioenschelp v. Guaiackbolz, (-es) o., z. m.(Pl.)
pokhout o. Guardian, Guardein, (•(«)»,
mv. -e) m. gardiaan, opperste in. (be- waardcr) van een klooster. Gubst, (-e) v. wilde geit v.
Guck-auge, (s, mv. -n) o.
(Scherts.) oog o., kijker m., kijkoog o. G]}Clie(l)n,{guck(cl)te,geguck(el)t)
n. ww. (gemeenz.) kijken, loeren; ju lief ins Glas -, te diep in het glaasje |
kijken, zich bedrinken; (fig.) zichtbaar
zijn, te voorschijn komen, uitkomen; das Schnupftuch guckl aus seiner Tasche, zijn zakdoek hangt uit zijn zak. Gucker, (s, mv. Gucker) m. kij-
ker, gaper DJ.; 2. kijkglas o., bril m., lorgnet o., kijker m.; 3. Z. Guckloch; 4. (Nat. hist.) sterrenkijker, zeepaap,hoog- kijker ui. (een visch). Guckert, (-(e)j, mv. -e) m. (Bak.)
deegschrapper m. Guck-fenster, (sters.my. ster)
o., Z. -loch; -glas o. kijkglas, lorgnet o., bril m. Guckuck, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Kuckuck. Guck-kasten, (stens, mv. sten)
m. kijkkast v„ rarekiek m.; -loeho.kijk- gal, kijkvenstertje o.; -roAr o. kijkbuis v., verrekijker m.; -rübe v. lange raap v. Güdsc, (-n) v. guds v.,holle beitel m.
Guoridon, (-s, mv. s) kandela-
ber m. met drie armen. GugOl, (-n) v. (veroud.) muts, pet
v.; -hopf m. (I\'rov.) tulband m. (een ge- bak). Gutl, (-(e)s, mv. Guhle) m.(Prov.)
Z. Hahn. Gubr, v. (van bier &), gisten o.,
gisting v.; 2. (Bergw.) goer v. GUhrig, (-er, st) bijv. en b. broos,
bros, licht breekbaar. Guillotine, (-n) v. valbijl, guil-
lotine v. Guillotiniron, (guillotinirte,guil-
lolinirt) bedr. ww. onthoofden doormid- del van de valbijl, gnillotineeren. Guinoafahror, (-rers, mv. -rer)
in. schip o. dat ter kust vanfiuinea vaart. Guinee, (-«) v. fMunlw.) guiniev.
Guirlande (-n) v. guirlande v.,
festoen o. Guitarre, (-n) v. (Instr.) gitaar,
Spaanscbe citer v. Gulden, (s, mv. Gulden) m. gul-
den, florijn m. GUlden, (-s, mv. Gulden) m.. Z.
Gulden; 2. bijv. en b., Z. golden; -baitm ui. kopalboom, storanboom, rmberboom in.; -groschen m. geldstuk van 16 Gro- srhen; (bij de Saksische berglieden), daalder m.; -klee m. (PI.) weideklaver v.; -leberkraut o. (PI.) nagelkruid o., inaartwortel m.; steinbrech m. gulden* sleenbrcke, rolskers v.; -icerA^o. Neuren- berger waar v.; •wundkraulo. (PI.) goud- roede v. Guldenzettel, (•<«*», mv. -tel)
ui. bank biljet o. ter waarde van een gulden. Güldonzunge, (-«) v. bladvor-
migetweeschalige mossel f. Guldisch, bijv. en b. (Bergw.) Z.
goldhaltig. GüUe, (-n) v. (Prov.) Z. Pfütze.
Gült-bar, -bauer, &. Z. zins-
bar dj: Gülte, (-n) v. rente, grondrente v.;
it. (veroud.) schuld, betaling v. eener schuld; -brief in., -buch o. &, Z. Zins- brief tf. Guiten, (gültete, gegültet) o. ww.
(veroud.) de rente betalen. |
||||||||||
|
Gruwen, (grünte, gegrünt) o. ww.,
m. h. groenen, groen worden, met groen of gras bedekt worden; (flg.) - und bttlhen, gedijen, tieren. Grünfaulbaum, (-baum(e)s,mv.
•Mume) m. (PI.) altijd groen keelkruid o. Grün-flnk, (-«i, mv. -en) m.
(Nat. hist.) grondviiikm.;2.Z.-sr7i«aii;; •frdnkisch bijv. nw. van een wijnstok, die groene druiven draagt; -füszchen, •füszcl o., Z. •beinchen; -füszig bijv. en b. met groene voeten of poolen; -gelb bijv. nw. grnenachtig geel; (Gen.) look- groen; -gestrcift bijv. nw. met groene strepen, groen gestreept;-/mn,7inj m.,Z. schaam; -holz o. be>-gpijn(boom) m. Grünigkeit, v. groenbeid v., groen
o.; it. groente v. Grünitz, (-es, rar. -e) m. (Kat.
hist.) krnissnavel m.; 2. (I\'l.) gemeenc brem v.. bczemkruid o. Grün-kehlcben, (-chens, mv.
•cheti) o. (Nat. hist.) groenborstje o.; it. kolibrie m. cnel groenen hals; -kohl m. boerenkool v.; -kopf m. groenkop m., lijster v. met groenen kop; 2. groene merel v.; -krahe v. (Nat. hist.) blauwe kraai v.;-Arai(/o.,z.m. (PI.) kool,groente v.; -land o. grasland o., weide v., wei- land o.; -laubig bijv. en b. met groen loof bedekt, groen, frisch; it. met groene priêelen. Grünlich, bijv. en b. groenachtig;
(Gen.) groenkleurig; -blau, -gelb, -grau k, groenachtig blauw, geel, grijs. Grünling, (•(«)«, mv. e) m. (Nat.
hist.) Z. Grünfink; it. sapperdegroentje o. (een visch); (i\'l.) brem v., priem- krnid n.;(Scherts.) 7 .Griinschnabel (fig.). GrÜn-l\'OCk,(-roc<(e)s,mv.-röcAe)
m. (gemcenz.) groenrok m., een in het groen gekleed persoon, jager m.; -röckig bijv.nw. een :roencn rok dragende; -rostig bijv. nw. koperroestig, kopergroenkleu- rig: -rt/sse/ m. (Nat. hist.) groenbek m.; •satire v. (Scheik.) groenzuur o.; schild m. (Nat. hist.) groene schildkever m.; sehilfig bijv. nw. met groen riet be- grocid; schlichl bijv nw. —es Gcslein, grauwakke v.; schnabel, schnabler in. (Nat. hist.) groenncb m.; (fig.) nieuwe- ling, onervarene m.; (Student.) groene m.; schuanz m. (Nat. hist.) groenstaart m.; srhnarz b.jv.nw. groenochtigzwart; span m. Spaansih groen, kopergroen o.; 2. (PI.) gewoon bremkruid o.; —essig, —geisl in. kopergroenzuur o.; --krystall m. azijnzuur koper o.; —spiritus m., Z —essig; specht m. groene specht m.; sperling m. (Nat. hist.) tweekleurige musch uit Bahama; stein m. (Bergw.) groen aardachtig ijzer o., groensteen m.; strt\'iftg bijv. en h. groen gestreept; -uur- zel v. gewone aardrook Du., duivekervel v. Grunzen, (grumte, gegrunzt) o.
ww. (van zwijnen), knorren, brommen, groi.imcn. Grunzochs, {-en. mv. -en) m.
(Nat. hist.) koe v. uit Tartarijc. Gruppe, (-n) v. (Schild.) bijecn-
geplaalste, bijeen hehoorende beelden o. mv., figuren v. mv., groep v. |
|||||||||||
|
Gun.
|
|||||||||||||
|
Gür.
|
|||||||||||||
|
Güs. 553
|
|||||||||||||
|
Güitherr, (-n, nu. -en) m. cijns-
beer m. Guitig, (-er, st) bij», en b. geldig,
voldoend, gangbaar, wettig; -et Akten- stück, voldoend, authentiek; (Rechts».) - maclien, für • erkldren, doen gelden; -c Münze, gangbaar. Gultigen, (gültigle.gegülligt) bedr.
ww., Z. guitig machen. Gültigkeit, v. geldigheid, gang-
baarheid v. Gültigmachung, »• geldig ma-
ken, doen gelden, voor echt verklaren o., legalisatie v. Gummi, (s) m. gewoonl. o., z. m.
gom, droge plantenlijm v.; urabisches -, Arabische gom; - Bdellium, bdelliumgom v.; -clasticum v. gomelastiek, elaslieke, veerkrachtige gom, vederbars v.;- Kopal, kopalgom, labhars v. Gummi-artig, bijv. en b. gom-
achtig, gommig; -baum va. goinboom m. Gummicht, bijv. en b. gomgc-
vend, gombevattend. Gummig, bijv. en b. gomgevend,
gombevattend. Gummi-gutt(a), (s) o., z. m.
guttegom, geelhars, blinkende gomhars v.; -haUig bijv. en b., Z. gummig; -harz o. gomhars ».; -lack m., Z. -gult. Gummiren, (gummirte, gummin)
bedr. ww. gommen, met opgeloste gom bestrijken. Gummi-stoff, (-(e)s, mv. -e) m.
(Scheik.) gnmstor, eigenlijke gom ».; •tragant m. dragantgom v.; -tvachs o. gomwas o.; -icasser o. gomwater o.; 2. (Man.) gomwater, met gom vermengd water. Gundel-kraut, (-kraul(e)s, mv.
•krauter) o. wilde tijm, veldtijm, kwen- del m., onzer-lieve-vrouw-bedstroo o.; •rebe v. (PI.) aardveil o., hondsdraf m. Gundor mann, Gunderan,
Gunderlunze, m. (PI.) Z. Erdepheu; 2. Z. Erdwinde (PI.); 3. Z. Kirtchitop. Günke, (-n) v. (Prov.) vrouwen-
mantel in. GUnsel, (-s, mv. Güntet) m. (PI.)
kruipend berenoor o. Gunst,(mv.zelden Günsle,Z. Guntt-
foiceis, in bijwoordelijke uitdrukkingen Gunsten) v. gunst, begunstiging, gena- de, goedgunstigheid, bevoordeeling v., funstbewys, gunstbetoon o., goedwil- lifiheid, genegenheid, beleefdheid v., dienst m.; jemn. eine - erweisen, eene gunst bewezen; die - eines Obern gewin- "fi, genegenheid; Aier geht Alles nach -, \'•ier gaat alles naar gansVjemn.zu seinen ""> einnehmen, iem. voor zich innemen, een gunstig denkbeeld doen opvatten; "\'rt urn jems. • bcwerben, iems. gunst lrachlen te verwerven; in -en stehen, in Rinst staan, begunstigd worden; zu -en ,Sn\': ten gunste, ten voordeele van; it. *• Oumtbezeigung; 2. mit Ihrer -, mit \' \'« reden, met uw verlof, met nw wel- "emen. Gunst-bemühung, -bewer-
6Ung, v. gunstbejag o.; •beieigung v. k\'unstbetoon, \'gunstbewijs o.; jem. mit |
—en überhiufen, iem. met gunsten, gunst*
bewijzen overladen; -brief m. gunstbrief, verlofbricf,vergunningsbriefm.;-erscn/ei- chung v. (i. k. bel.) Z. -bemühung. Gunstig, (-er, st) bijv. en b. gun-
stig, genegen, toegedaan, voordeelig; der Himmel isl uns -, de hemel begunstigt ons; jemn. - sein, iem. genegen, toege- daan zijn, begunstigen; (lig.) -e Gelegen- heit, gunstig, geschikt; - auslegen, op voordeelige wijze; -er Leser, goedgunstig, toegenegen. Günstling, (-(e)s, mv. -e) m.
gunsteling, begunstigde, lieveling, be- schermeling m.; (flg,) - des Glückcs, ge- Inkskind m., Z. Liebling; -in v. gunste- liug(e), begunstigde v.; schaft v. staat in. van een begunstigde. Gunstschein, (-(e)j, mv. -e) m.,
Z. Gunstbrief.
Gurgel, (-n) v. keel v., gorgel m.,
strottenhoofd o.; it. strot \\u.;jemn. die - abschneiden, iem. de keel of den hals afsnijden; (gemeenz.) Alles durch die • lagen, alles door de keel jagen, al zijn geld verkwisten aan eten en drinken; (lig.) jemn. das Metser an die • telzen, iem. het mes op de keel zetten. Gurgel-ader, (-n) v. keeladerv.;
•iicino. keelbeeno.; -hahn m. (Nat. bist.) bosebhaan m.; -klappe v. keelklep v.,keel- lelletje o., huig v. Gurgeln, (gurgelte.gegurgelt) bedr.
ww. gorjelen;2. wed. ww. sich-, gorge- len, zich de keel of den mond spoelen; 3. o. ww. gorgelend zingen. Gurgel-schnitt, (-(e)s, mv. -e)
m. luchlpijpsnede v.; -uaster o. gorgel- water o. Gurke, (-n) v. (Tuinb.) komkom-
mer m.; kleine -, agurkje o.; (lig.) die Zeil der sauren -, Z. Gurkenzeit; sich -n herautnehmen,z\\ch vrijheden veroorloven. Gurken-beet, (-(e)s, mv. -e) o.
komkommerbed o.; -fdtscheno.Voxakom- mervaatje o.; -förmig bijv.enb.komkorn- mervormig; -frucht v.komkommervrucht v., 2. pompoenachtige vrucht v.; -hobel m. komknmmerschaaf v.; -kern m. kom- knmmerpit v.; -kraut o. (PI.) bornagie, borragie v.; -maler m. kladschilder m.; •ranke v. komkommerrank ».; salat m. komkommersla v.; -same(n) m. komkom- merzaad o., Z. -kern; -topf m., Z. -fis- schen; -walze v. (Delfst.) komkommer- schelp v.; -zeit v. (Scherts.) slappe lijd, komkommertijd in. GuiTÖ, (•») v- slechte merrie v.,
knol in.; 2. gemeen vrouwspersoon. Gurren, (gurrte, gegurrt) o. ww.
(van duiven), kirren, koeren;2.Z.Anurren. Gurt, (-(e)s, mv. -en) m. gordel,
gordelriem, singel m., ceinture v.; il. draagband, draagriem m., kruizeel, belp- zeel o.; -betl o. singelbed o.; 2. (Bouwk.) plint o. Gürtel, (-s, mv. Gürtel) m. gordel,
gordelriem in., ceinture v.; (dg.) einem Madchen den - lösen, een meisje beslapen; 2. (Zeew.) schoot m., spantouw o. der zeilen; 3. (Aardr.) gordel m.Juchtstreek, zone v. |
||||||||||||
|
Gürtel-assel, (-n) v. gordeldier
o.; -förmig bijv. nw. gordelvormig, als een gordel; (Krist.) omgordeld: -ketle sleutelkelting m.; -kraut o., Z. Barlapp; •los bijv. en b. gordelloos, zonder gordel; (lig.) schaamteloos; -ring m. gordelring m.; schnalle v. gordelgesp m.; schnecke v. gordelslak v.; schwamm m. (PI.) met eenmiddelpunlig gekleurde banden melk- achtig zwam o.; spange v. gordelhaak m., Z. schnalle; -lhier o. (Nat. hist.) gordeldier, pantserdier o.; -wirbelbein o. gordelwervel m. Gürteln, (gürteltc, gegürlell) bedr.
ww., Z. gürlen; einen Baum -, van een boom den bast in het rond afschillen. Guiten, (gurtcte, gegurtet) bedr.
ww. gorden, omgorden, aanporden; etn Pferd -, singelen, opsingelen; 2. wed. ww. sich-, een gordel omdoen, zich porden. Gurt-gehenk, (-(e)s, mv. -«) o.
draagbard in.; -haken m. gordelhaak m.; •kamm m. gordcl- of singelkam nu. Gürtler, (-s, mv. Gürtler) ra. gor-
delmaker, gordelkoopman ui.; 2.Z.Ge(4- gieszer o. Gurt-los, bijv. en b.ongcgord,zon-
der gordel; -riem m. gordel, gordelriem m.; (PI.) hanekamm.;-rinom.gordelring m.; schnalle v. gordelgesp m.; schraube v. gordelschroef v.; simt m. (Bouwk.) lijst v. om een gebouw tusschen twee verdiepingen; -irerko. bepleisterd plint o. GllSS, (-es, mv. Gtïsse) m. (Giet.)
gieting v., gieten, gietsel o.; Figur von einem -e, van een gietsel; (fig.) ein Werk aus einem -e, als uil een stuk vervaar- di^d, een afgerond geheel; (Letterg.) ein - Buchslaken, gietsel o.; (Br.) water o. voor één brouwsel; 2. stortregen, plas- re?enm.;3. Z. Gussslein;(Zeew.) luikgat, luik o. GuSS-abdrUCk, (-druck(e)s, mv.
•drücke) m. (Boekdr.) gietafdruk m., cliché o.:—verferligung v. rietafdrnkken maken, clicheereu o.; -arbeit v.gietwerk, gieten o.; -blei o. gietlood, gesmolten of gegoten lood o.; -eisen o. gegoten :jzer o.; it. (Giet.) geus, gicteling m.; -eisern bijv. nw. van gegoten ijzer; -form v. piet- vorm m.; -loch o. (Giet.) gietgat o., hei- lende goot v. waardoor het gesmolten metaal in den gietvorm vloeit; -mann m. spekruimer m. hij de walvischvangst; •mündung v. fonleinmond m.;-ffl«//erv. (Letterg.) matrijs.melaalm neder v.;-Mjen m., Z. Gust (2); -röhre v. bovenpijp v.; slahl in. gegoten slaalo.; steinm.goot- steen m.; -ieaare v. gegolen ijzerwerk o.; •wacht o. gezuiverd was o.; -u<erk o. ge- goten werk o. Gust, i-er, -ett) bijv. en b. (Landb.)
onvruchtbaar, gust, geit, Z. gril. Guste, (-n) v. (w.i.gebr.) (Landb.)
braaklanil.braakveld o.;it. braak liggen o. Güstekohl, (-(e)s, mv. -e) m.
bruine kool v. Güstor, (-s, mv. Gütter) m. zeeblei
v., wilbaars m. GÜStling, (-(e)s, mv. -e) ra. gust
dier o. GUstpflUgen, {p/lügte g&tt, gust\'
|
|||||||||||||
|
Güt.
|
|||||||||||||||
|
Gut.
|
|||||||||||||||
|
554 Gut.
|
|||||||||||||||
|
de goederen o. mv., landerijen v. mv.
ein - anbauen, een goed bijbouwen; lit- gende Güter, vasle goederen; (Spr.) Z. crwerben; Habe und -, have en goed, be- zittingen v. mv., roerende en onroerende of vaste goederen; sich mit Leib und - verpfanden, met lijf en goederen borg blij- ven; (Hand.) die Güler abladen,(\\noap)vn- ren v. mv. lossen; unlen verzeichnetes -, hieronder aangegeven goederen;irdenes aardewerk o.; bestes -, eerste soort v.
van tabak in Maden; (l.andb.) die Uienen sind reich an -, hebben veel honi(n)g. Gut-achten, (-s) o., z. m. oor-
deel o., meening v., gevoelen, advies, goeddunken o.; rechlliches, thtologischcs meening v., gevoelen o.; irtzlickes bericht, rapport o.; (Hand.) gevoelen o. der kooplieden in handelsgeschillen: artig bijv. nw. goedaardig, goedig, van eene goede inborst; (Gen.) -arlige Blal- lern, niet kwaadaardig, niet besmettelijk, niet gevaarlijk; -arligkeil v. goedaardig- heid, goedheid, goedigheid v.; (Gen.) niet gevaarlijk zijn o.; -befinden o. (van een persoon), gezondheid, welvaar! v., wei- stand in.: it. goedvinden o., Z. -ackten, •dunken; -beralh m. (PI.) waterweeg- bree v. met groote bladeren. Gütchcn. o. (verkl.) klein goed,
eigendom o., kleine bezitting v. Gutdenkend, bijv. nw. welden-
kend, welgezind o. Gutdünken, (-s) o.,z. m.,Z. Gui-
achten; nach meinem -, volgens mijne mecning; nach Ihrem -, zoo als u goed- dunkt: folgen Sie Ihrem eigenen; volg uwe eigene meening, handel naar uwe eigene overtuiging. Gute, (der, die, das). Z. Gut; 2. v.
kiinliTJiiïvruHu, kindermeid, bonne,gou- vernante v. Güte, v. goedheid, goede hoedanig*
heid,deugdelijkheid, geschiktheid v.;(van lucht, water &), goed zijn o.; (van zilver &), allooi o.; (van paarlen), echtheid, waarde v.; (van grondstellingen), deug- delijkheid v.: (van het hart), goedheid, goedhartigheid v.; 2. goedheid, goeder- tierenbeid, menschlievendlieid, wclwil- lendheid, minzaamheid, vriendelijkheid, aangenaamheid, deugd v.; der Weg der-, de weg der goedheid, zachtzinnigheid; etw. in - ausmachen, in der minneschik- ken; sage es in der -, zeg het uit eigen beweging, zonder dat men u noodzaakt; (Rechtsw.) der - pftegen, caiie schikking voorstellen; jem. mit • überkilufen, met goedheid, vriendelijkheid overladen; wol- len Sie nicht die - haben, mir <f\\ wilt gij \'niet zoo goed zijn &. Gutedel,(-dels;m\\.-del) m. (Wijn-
g.) witte, zeer zoele druif v.; -wein m. peterseliewijn in. Guton, (gulele.gegutel) o. ww. (ver-
oud.) goed zijn, gned worden, beleren. Güton, (gülete, gegület) bedr. ww.
(veroud.) goed maken.in der minneschik- ken; il. vergoeden.
Güter-abtretung.v. (Rechispr.)
afstand m. van, afslaan o. van de goede* ren eens schuldenaars ten voordeele "" |
|||||||||||||||
|
naam; dit Guttn, ie gegoede lieden; das
e tlivn, het goede doen; er hat das -, dass er niemals lügl, dal goeds heeft hij, dat hij &; das-t an der Sache ist, dass 4\', het goede &; it. (Scherts.) het mooi- stc, fijne van de zaak &; 2. zachtzinnig, toegevend, vreedzaam, inschikkelijk; -es von jemn. reden, goeds zeggen van; seien Sie doch so - und sagen Sie mir, wees zoo goed, heb de goedheid, doe mij het ge- noegen mij te zeggen; (geroeenz.) du -es, liebes Kind. du dauersl mich, lief Li;.il. arm kind, ik beklaag u;-erFreund,goede vriend, welwillende, toegenegen vriend; ich verbleibe Ikr -er Freund, ik blijf altijd uw goede vriend; 3. (Hand.)rfieser Kauf- mann ist - d/-, is goed, solide, heefl veel krediet, geniet een groot vertrouwen;mit seinem -en Willen, met zijn goeden wil; in -er Anzahl, in groolen getale; es ist ein Jakr, dass d/\\ het is wel een jaar, ruim eenjaar geleden &; II. bijw. (uitdrukking van tevreden
heid), er ist da-, hij is daar goed, wel bezorgd!; recht •!, schon •!, goed zoo genoeg!; 2. genoeg, voldoende; es ist -, het is genoeg; it. Z. kurz; 3. zeer wel; es isl hier - angebracht, het is hier zeer wel &; er musste so - warlen als ich, hij was evenzeer verplicht te wachten als &: das isl eben so - als, dat is even goed als; es ware eben so - gewesen, het zou even goed, voldoende geweest zijn; es ist so - als geschehen, het is zoo goed als ge. heurd, het is even goed alsof het ge- benrd was; er ist so - als todl, hij is zoo goed als dood; 4. goed, licht, gemakke lijk, zonder moeite; er kat - lachen, hij heeft goed lachen, hij kan licht lachen 5. für etw. atjem. - sein,- steken, goed- spreken, borg blijven, aansprakelijk zijn ich kabe 100 Thaler bei ihm - ik heli & van hem te goed, hij is mij & schuldig; wie viel haben Sie -?, hoeveel hebt gij te goed?, hoeveel komt u toe ?; jemn. etw. in Hecknung zu - schreiben, iom. creili- tecren voor; das so// Ihnen zu • gehen dal hebt gij nog te goed; (Sp.) jemn. - geben, iem. voorgeven; - machen. goed maken, vooruitgeven; jemn. elw.zu - hal- ten, ten goede houden, vergeven; sich etw. zu - tb mi, zich te goed doen, flink gebruik maken van; sich auf etw. zu - thun, zich iels laten voorstaan op, roe- men, pochen op; etw. - tlmn, (van plan ten), goed doen, voorspoedig opgroeien, gedijen; it. (van meuschen), zijn plicht doen, zich goed gedragen: dus Kind will nicht - thun, is ongeduldig, wil niet or- dentelijk zijn; bei einander- thun, in vre- de, in goede verstandhouding, eensge- zind met elk. leven; nicht mehr - thun (van de oogen &), verzwakken, afnemen Gut, (-(e)s, inv. Güler) o. goed o.; -tr
des Leibes, der Seele, goederen;2. eigen dom o., bezitting v.; er bcsilztviele Güler. viel Geld und -, vele goederen o.; [akten des -, roerend goed o.; it.onroerend goed, huis. Umi) &; ein Mann der viele und schone Güler besitzt, een man rijk in goederen; einadeliges -, een adellijk goed kasteel, slot o.; die Güttr indiesem Dorfe |
|||||||||||||||
|
gepflügt) bedr. ww. na bet braak liggen
roor de eerste maal beploegen. Out, (vergr. tr. besser, overtr. tr.
btsl) bijv. en b. goed; ein -es Aussehen halten, er goed uitzien; -es Wetler, goed weder o.; das stekt ihm -, dat staat hem goed; (lig.. Scherts.) dat staat hem mooi; das ist - zu essen, dat is goed om te eten, dat kan gegeten worden; hier ist - sein, het is bier goed; sich einen -en Tag machen,een dag aangenaam doorbrengen, een goeden dag hebben; es - haben, -e Tage haben, bot goed hebben, een goed leven leiden; er hal es sehr • bei d?\\ hij heeft het zeer goed &; wat gibt es -es Neues?, wat is er voor nieuws?; 2. goed, vroulijk, opgeruimd; -es Mulhes, -er Dinge. sein, vroolijk, opgeruimd, wel te moede zijn; 3. gewcnschl, gunstig; -es Zeichen. goed, gunstig; -en Tag, Morgen, Abend!, goeden dag, morgen, avond!; gehl es -.\', gaat het goed, naar wensch, zijt gij wel ?; es gehl, sleht -, het gaat goed; seine Sachen steken -, zijne zaken gaan, staan goed: es lasst sich mit dem Kranken • an, de zieke bevindt zich wel; es ist -, dass du kommst, hel is goed dat gij komt, gij knmt juist van pas; 4. goed, aan de bestemming beantwoordend; -es Hrod, -er Wein, goed, van goede hoedanigheid; -er Weg, goed, gebaand, begaanbaar; -es Gemalde, -er Dichter, goed; tr hat einen gulen, nalürlicken Verstand, hij heeft een gezond verstand; es muss - sein, men moet zich er mede vergenoegen; es mag • sein, es ist schon -, wel nu,het zij zoo!; lossen tcir es sein!, laat ons er niet meer van spreken!; etw. - keiszen, iets goed- keuren; nicht - keiszen, niet goedkeuren, afkeuren, bedillen, berispen; einen Fehler u-ieder - machen, herstellen; einen Belei- iiglen wieder - machen, weer tevreden stellen, genoegdoening geven; wieder - werden, weer goed worden, niet meer boos zijn; sie sind sich wieder -, zij zijn verzoend met elk.; -e Perlen, echt; 5. goed, juist, zonder fouten, nauwkeurig, zuiver; - deulsch sprechen, goed Duitsch spreken; it. onberispelijk; ton -er Her- kunft, aus einem -en Haute sein, vangoe- den huize, van goede afkomst; 6. groot, lang; -e Anzahl, -es Theil, groot, aan- zienlijk; -e Zeit, goede, lange lijd; 7. goed, nuttig, heilzaam; -e Arznei, heilzaam; diese Spei.se ist für Sie -, is goed, nuttig voor u, zal u goed doen; jemn. - sein, nicht - sein, genegen zijn, niet genegen zijn; -es mit Bösem vergellen, goed met kwaad vergelden; II. (in zedelijken zin) goed, eerlijk, deugdzaam, rechtschapen: hoiu ist das •?, waartoe dient dat, waar is dat goed voor?, es ware besser, Sie schwiegen, het ware beter, het zou beter zijn dat &; es wird-scin, wenn Si» es ihm \'agen, hel zal goed zijn; im -en of in -em aus einander gehen, als goede vrien- den scheiden; jemn. etw. in -em sagen goedschiks, met zachtheid; it. uit belang- stelling in hem; jemn. -e Worte gehen zoele broodjes bakken bij, vleien; it. door |
|||||||||||||||
|
8
|
|||||||||||||||
|
zachtheid of vleiende woorden trachten te
lerkrijgen van; der -eName,Ruf,de goede |
|||||||||||||||
|
Haa. 55S
|
||||||||||||||||||||
|
Ha.
|
||||||||||||||||||||
|
Haa.
|
||||||||||||||||||||
|
den boedel; -antchlag m. begrooting,
schatting v. van een landgoed; -ballen m. haal v. koopwaren; -beschauer va. visi- Inir in.; -besilzer m. grondeigenaar, be- zitter, eigenaar in. van goederen; -beslaler ra. expediteur, comroissionnair, bij, die goederen voor anderen bezorgt, verzendt 4; \'besteller va., Z. -besldter; -brief va.. \'L. Fruchlbrief; •expedilion v. verzenden o.,verzendingv. vangoederen.expediliev.; •gcmeinsrhaft v. gemeenschap v. van goe- deren: -bundel m. handel in. in landgoede- ren; -kanf in. aankoop m. van landgoc- ren; -leger m., Z. -packer; -los bijv. nw. arm; -masse v. bezittingen v. mv.; -pac- Acr in. goed e re n pakker m.; -pfleger m., Z. -verlreter; -posl v. bagagewagen,goe- derenwagen ui.; -reicA bijv. nw. rijk in goederen; schaffner m., Z. -bestaler; •selig bijv. nw.,Z.-reicA,-i/einro. grens- sleeu m.; slücke o. mv. goederen, land- ïoederen o. mv.; -lransport m.(Spoorw.) vervoer, vervoeren o. van goederen; -ver- stnder in., Z. -besldler; -versicherung v. verzekering v., verzekeren o. van goede- ren; -verlreler m. verzorger, raadsman, plaatsbekleder in. in het beheer van goe- ileren; -uage v. waag, openbare weeg- schaal v.; -uagen m. gcederenwagen in.; -«\'rarA"erm.,Z.-patAer,wuc/m.(Spoorw.) goederentrein m. Guterz, (-cs, mv. -e) o. rijk erlso.
Grütevoll, bijv. nw. goedig, gocd-
liartig, vol goedheid. Gut-fertiger, (-gers, mv.-oer) m.,
?.. Gütcrbeslater; -findrn o., Z. -bejinden; •/isch in. makreel m.;-jcorMni/e< bijv. nw. (ioed gegrond, solide; -gelaunt bijv. nw. goed of wel gemutst, goed geluimd, in goede luim; -gesinnl bijv. nw.goedgezind, welgezind; -glnubig bijv. nw. rechtge- loovig, orthodox; -h<ibtn o. (Hand.) te sraed, toekomende, verschuldigde o., uit- Maaude schuld v., saldo o., rest, winst v., crediet o.; 2. te vorderen schuld v.; •beiszen o. goedkeuring, toestemming, vergunning v., verlof o.; au( Ihr —, vol- gens uwe bekentenis; -heiszend bijv. nw. goedkeurend; (Rechtsw.) bekrachtigend; 2. bedr.ww.goedkeuren;-Aei/v.,Z. Güle. Gutherzig, (-er, -st) bijv. en b.
|
Gutti, (-j) o., Z. Gummigult.
Gutti-baum, (-baum(e)s, mv.
-6au»ie) m. gomboom, gomharsgevende boom m.; 2. hertshooi, Sint-Janskruid o.; -pftunze v. goinplanl v. GutturaU bijv. nw. lot de keel of
den strot behoorende;-6urA*<a6eni.keel- letter v. Gutwillig, (-«\\-j<) bijv.nw. goed-
willig, bereidwillig, dienslvaardig, vrien- delijk; er ist ein lïuszerst -er Mensch, hij is uiterst gocdwillig, goedig, toegevend; • elw. Ihun. gewillig, zonder dwang, uit eigen beweging, gaarne: -keit v. goed- willigheid, gewilligheid, dienstvaardig- lieiil, bereidwilligheid v. Gutzer, (s, mv. Gulzer) va. (ver-
oud.) Z. Guekloch. Gymnasiarch, {-en, mv. -en) m.
(Oudh.) hciofd n., opziener m. van een gymnasium, nymiiasiaich m. Gymnasiast, Gymnasist,
(-en, mv. -en) m. leerling in. van een gymnasium. Gymnasium, (-i, mv. Gymna-
sien\'t o. gyiiiuasium o.,latijnsche school v. Gymnast,(-ra, mv.--n) m.(Oudh.)
leermeester in. der gymnastiek bij de (Iriekcn, onderwijzer m. der kampvech- ters, gymnasl ui. Gymnastik, v. kunst of leer ».
der licliaainsoefeuiiigeii, gymnastiek v. Gymn(ast)isch, bijv. en b. Ii-
chaainsoefeneiid, krachloefeueud, tot de
strijdsclioo! of de lichaamsoefeningen be- hoorende, gyiiinastisch; -e Vebungen, lichaamsoefeningen, gymnaslische oefe- ningen. Gymnosophist, (-en, mv. -en)
in. (Oudh.) naaklgaande wijze, gymno- sophist m. Gynacgum, (s, mv. Gynaceen) o.
vrouwenverblijf o. Gyn\'akokratie, v. vrouwenregee-
ring, pantofl\'elrci:eeriiig v. Gyromantie, v. kringwaarzeggerij
v., waarzeggen o. door hel rondgaan in een kring. Gyps, in., Z. Gips.
Gyrophftg, (-en,mv.-en) m. Iand-
looper ui. |
|||||||||||||||||||
|
goedhartig, goedig, toegevend, inschik»
keiijk; -r Laune, goede luim; er ist ein -er Narr, hij is een goedbloed, een goed- hartige ziel; -keil v. goedhartigheid, goe- diglieid, toegevendheid v. Gütig, [-er, -s() bijv. en b. goedig,
goedertieren, zachtmoedig, toegefelijk, inschikkelijk;»*) -erFürs/, g<iedig,z.acht- moedig, goedhartig; jtm. - aufnehmen, met goedheid, vriendelijk, welwillend; die -c iVo/ur, weldadig: er nar sn - micli <ƒ\'. hij was zoo goed, had de goedheid, de vriendelijkheid 4; mil Ihrer -en Er- laubniss, met uw verlof, ;net uwe ver- gunning; seien Sie sn -, mir zu sagen, v/ees zoo goed, heb de goedheid 4; -keit v. goedertierenheid v., Z. Güle. Gut-launig, bijv. nw., Z. -gelaunl.
Gütlich, (-er, -sl) bijv. en b.min-
nelijk, in der minne, goed, vriendelijk; -er Vergleieh, minnelijke schikking; -er Vermittler, vriendelijk; jen. -bchandeln, toegevend, met zachtheid behandelen; sich - Ihun, zich te goed doen. Gut-müthig, bijv. nw., -mü-
thigkoit, v., Z. -herzigkeit; sagen o.
goedspreken, instaan, borg blijven o.; sager in. borg, gnedspreker in. Gutsbesitzer, (szers, mv. Ww)
m. grondbezitter m.; -in v. eigenares v. van landerijen. Gut-schreiben, o., -schrift,
v. (Hand.) credit o. GutS-herr, (-n. mv. -en) m.heer,
eigenaar m. van een landgoed, landheer m.; •kerrenreeht n. eigeuaarsrecht o.; -herrschafl v. eigenaar ril. of eigenares v. van hel dorp, van een landgoed; -pflich- lig bijv. ii». dienstplichtig aandenland- hecr. Gut-sprechen, o„ -sprecher
ui.. Z. sagen; steuer v. belasting v. op
landgoederen. Gutta-percha, v. gutta-percha v.
Guttatirn, bijw. droppclsgewijs, bij
droppels. Gut-that, (-eu) v. goede daad,
v.; -thüter, —in, weldoener m., weldoen- ster v.; -thatig bijv. nw. weldadig, wei- doend, heilzaam; -thaligkeit v. welda- digheid v. |
||||||||||||||||||||
|
H.
|
||||||||||||||||||||
|
H, (A\'j of A, mv. A\'j of h) o. h, (achl-
"e letteren zesde medeklinker); 2. (Muz.) "\'• h; fin Stück aus -, een stuk uit of in »; -dur, -moll, b-dur, b-tnoll. Ha! liissch. ba!, o!, oei.!; - simt Siei
*"!, ha, ha ! zjjl gij daar?; -! -! wir haben |
||||||||||||||||||||
|
Löicen, Pfeides d\\ manen v. mv.; die
langen -e eines Schueines, borstels m. mv.; (Looi.) das-einer llaut, uahaar o.; (eines -, dons o.; oraue -e, grijze haren; krauses -, kroes haar; (Spr.) krause -e, krausc Sinne, krulhaar, gekrulde zinnen; |
||||||||||||||||||||
|
i/i», ha, ha!, zie zoo! wij hebben hem.
Haal, Z. Ilahl.
Haar, (-(e)«, mv. -e) o. (van dieren
en mensenen),baar o.; diese l\'ferde haben nicht einerlei -, hebben niet dezelfde soort van haar; das lange • am llalse des |
||||||||||||||||||||
|
Haa.
|
|||||||||||||||||||
|
Haa.
|
|||||||||||||||||||
|
556 Han.
|
|||||||||||||||||||
|
ren; -gras o. (PI.) haargras o.; -gürtel
in. haren gordel in.; -hammer in. haar- hanier in.; -handel in. haarhandel, han- del in. in haar, paardenhaar &: -handler, —in, handelaar m., handelaarster v. in haar, haarkooper m., baarkoopersvrouw v.; -hanbei. pruik v„toertje o.; -hemd o. haren kleed, ruw haren hemd, boelhemd o.; -holz o. vezelig houl o. H^aricht, bijv. nw. haarachtig, op
haar gelijkende. Haarig, bijv. en b. harig, met haar
bedekt, ruw, gehaard: -er Mensch, harig, niet haar begroeid; -e llrusl, behaard, Z. lang -, kurz-haarig; (I\'l.) harig, vezelig; -c Aeltre, vezelig, met baarden; \'keil v. bangheid, bedaardheid, ruwheid v. Haar-kalk, (•es) m„ z. m. haar-
kalk v.; -kamm m. baarkam, kam in.; •kappe v., Z. -haube; -kies in. haarvor- iiii. zwafelig ijzer o.; 2. nikkelzwavel- verbiuding v.; -klauber in. haarkloover, uil| luizer, vitler m.; 2. (i. k.bet.) rruik- unker ui.; -klauberei v. haarklooverij v.; •klein bijv. nw., Z. -dünn; 2. bijvv, (fig.) — erzahlen, haarlijn, in de geringste bijzonderheden, van stukje tol beetje ver- tellen; -köcher in. (Nat. bist.) zeekoker ui.; -kogel v. pruik v.; -ko;net v. staarl- sler, haarster, baardslerv.;-io/)/\'m.haar- kapsel o.; —wurm in. haarkopworm m.; •krankheil v. haarziekte, 1\'oolsche vlecht v.; i. Z. Kop/grind:3. haarziekte, lriehia- sis v.; •kranz m. haarkrans m., tonsuur v.: -kiatisev., Z.-bau,-krauser,-krdusler ui. kapper, pruikmaker, friseur m.; -trriu- seln o. kappen, friseeren o.; -kraul o., Z. rruueiikiaul; -krone v., Z. •kranzt\'i. (PI.) haarkioou, vederkroon v.; -kugel v., Z. •buil; -künstler in., Z. -krdusler; -kupfer o. baarvoriuig koper o.: -lara v. haar- vonuig lavaglas o.; -locke v. haarlok, lok v.; -los hi|v. en b. haarloos, zonder haar, kaal, giad; —er Kopf, kaal; —et Kinn, baardeloos; das Scheeren aus dem —. eciste schei ing v.; -mantel in. haarman- lel, kanidoek ui.; •malralze v. paarden- baren matras v.; -maul in. haarmuil in. (een zeedier); -meA( o. haarpoeier o.: •messer o. baaimes o.; -milbe v. baar- worm ui.; -moos o. haarmos o.; -mörlel ui., Z. -kalk; -mülze \\.,Z.-haubc;-nadel v. haarspeld, haamaald v.; -neslel v. haarband m.; -nelz o. haarnet o.; (PI.) haarvurinig ineengevlochten vezels v. mv.; -öl u. haarolie v.: ^pastele v. haar- paslei v.; -jiflanze v. haarplant v.; -pinsel ui. Iiaarpenseel o.; -plüsch m. pluis, lang- harig irijp, duffel o.; -pommade v. pom- maile v.; -puder o. haarpoeiern.:-/>u/fev. baardot m.; -pulver o., Z. -puder; -putz ui. haartooi ui.; -pulzer m., Z. -krausler: •putteri» v. kapster ».; -qualle v. (Nat. bist.) zeeuelel ».; -rauferm. (Looi.) haar- slok, haaruitlrekker m.; -reiber m. haar- lap v.; -11111J m. haren ring. ring in. van baar; 2. ring in. met haar, baarring in.. -rö/irc v. haarbuisje o.; •sack m. haanak, zak m. met haar; il. Z. -beulel; salbe ». haarzalf, puiiimade v.; salz o. baarvor- inige aluin v.; -tchaber m. (Looi.) haar- schaver ui., schaafmes o.; -«-A<ir m. (PI.) |
|||||||||||||||||||
|
zenkogel m.; -band o. haarband m.; 2.
slrijkband m.: -bander o. mv. ((intik. met haartjes bezette beenuilwasm.: -bau m. opmaken o. van het haar, frisuur v.: •baum m. slangen boom, slaiigendorenm.: -beerei. framboos v.; -beize\\,ontharend middel o.; -bcreiter m. haarbereider, prmkmaker m.; -besen m. haarborstel m.; -betl o. haren matras v.; -beutel m. haarzak, haarbiindel m.; (fig.) sich einen — Irinken, zich een roes drinken; —per- rücke v. zakprutk v.; ~binde v. haarband m., haarbandje o.; -birke v. berk, berke- boom m. met neerhangende takken; -btiil- lerig bijv. en b. niet haarfijne bladeren; •bleiche v. haarhleekerij v.; •bleicher m. haarbleeker ro.; -blume\\. (I\'l.) haarblnem v.; -boden m. haargroud m.; -bolle v. knol v.; -bolzen ui. (Landb.) haarhamer m. om de zeis te scherpen; -bralen in. (Jachlw.)acblerlendeslak. hilsiuk o. (van hel wilde zwijn); -breil bijv. en b. haar- liju, haarbreed; Nat. bist.) als een paar- leiihaar, haarbreed, haarlijn; 2. o. zelfsl. haarbreedle, breedte, dikte, fijnheid v. van het haar; (fig.) um kein— ronelie. abiieichen, geen haarbreed, niets,niet het minst afwijken van; -breile v. haarbreedle, breedte v. van hel haar; -bruch in. haar- Invuk v.; •bugel ui. haarijzer o.; •burtle v. haarborstel m.; -busch. -buschel m. haarhos in., haarlok v„ kuif v.; Hkkel mil dem —, Itikel mei de kuif; -decke v. haren deken v.: -dick bijv. nw. baardik, ter dikte van hel haar; -drossel v. (Nat. In-I.) rosachtige lijster v. van Caroliua; •drute v. haarfijn samcnzelsel o. van kristaltakken in rotsspleten; -diinn bijv. nw. haarduu, zou dun of los als een haar; (Onllk., I\'l.) —e Fasern, Z. •fater;•aten o. (Looi.) schaalijzer o. om de huiden van het haar Ie ontdoen; (l\'riiikiu.) haar- ijzer, krulijzer o. Haaren, haren, (huarle, gehaarl
en hdrle, geharl) o. «w, in. A., it. wed. ww. sirh-, zijn afbel haar verliezen, ver-j haren; (van pelswerk), uitvallen; 2. bedr. ww., Z. abharen; 5. bijv. uw. haren, van haar, uil haar vervaardigd; il. behaard, met haar bedekt. Haar-crz, (-es, mv. -e) o. baar-
vorintg erlso.; •ra/tin. raagbol m.;-faden in. (I\'l.) haat krans in.; -/all in. uitvallen o. van hel haar; -farbe\\\'. haarkleur, kleur v. van het haar, bruine kleur v.; -[aser v. haarvezel v.;-/\'«st,rcAe«o.liaarvezellje, lijn vezeltje o. aan planten en aan de poolen van herten &; •fiiserig bijv. uw. (Hl.) vezerig, haarlijn; •federn v. mv. Iiaarvurmige vederen v. mv., .lons o.; -fein bijv. eu b. haarlijn, uiterst lijn,liju- (jes; (fig.) ein —er Unlerschied, haar- liju, zeer gering, bijna niet merkbaar; -/i/: in. fijn vilt o.; -jiscli ui. (Nat. bist.) haarvisch ui.; •jltcklt v. haarvlecbl v.; \\\\\'\\.) zeer lijn mos o.; (Geu.) haarworm m.: -flechler, —in, haarvleclileri;i.,haar- vlecbUler v.; -förmig bv. nw. haarvor- inig. 2. dunsachlig, wolachtig; -föcmig- kcil v. haarvormigtieid v.;-(/e/,asso.haai\'- vaalje o.; -yeslirn o. baarsier ».; -yold o. gedegen goud o. in den vorm van ha* |
|||||||||||||||||||
|
(flg.) irh tierde mir keine granen ~e da
rum wachsen lassen, ik zal er peen grijze haren om krijgen, daar bekommer ik mij weinig om.eigene, falscht -e, eigen, valsrh haar; f remde-e,pmik; (Sterrenk.) das • der Hcrenke, haar; sirA die -e rou- fen, zich (van wanhoop) de haren uit het hoofd rukken; bei dieser Erziihlung stelten mir die -e zu berge, rijzen mij de haren te berge; jemn. in die -e wollen, iem. Ie lijf willen; einander in den -en liegen, plukharen, vechten, kijven; den Leulen die -e zusnmmenknfipfen, de men- schen tegen elkaar ophitsen, in het har- nas jagen; einen Ben eis bei den -en herbei- zielien bij de haren er bij sleepen;(Hergw.) Er: bei den -en kriegen, vinden; einander in die -e kommen, tich an den -en herum- tavsen, elk. bij het haar pakken, pluk- haren: (fig., gemeenz.) er hal-e lassen mussen, hij heeft er heel wal hij laten zitten, hij heeft er veel bij verloren; ein • in elir. /inden,iets vinden.dat iem. den |
|||||||||||||||||||
|
lu
|
3
|
st beneemt; mil llaul umi -, met huid
|
|||||||||||||||||
|
en haar. geheel; er hal -eaufden Zdhnen,
hij heeft haar op zijn tanden, hij is moe- dig: (gemeenz.) hij durft, is voor een klein gerucht niet vervaard, laat zich niet np zijn leenen trappen; sie hal kein-van ihrer Maller, zij gelijkt volstrekt niet, in niets op hare moeder: -e spatten, klnu- bcii, hnarklnoven, iets met kleingeestige nauwkeurigheid verrichten; jemn. kcin - kriimmen, niet het geringste leed aan- doen; es isl kein gutes - an ihm, er is geen greintje goeds in hem, hij deugt niet, is een rechte deugniet; kein gules - an einem lassen, iem. uitschelden, dat er geen goed haar aan blijft: (gemeenz.) uitmaken vooral wat lee ijk is; auf ein - schieszen, juist schieten, op een haar na raken: es hiingl an einem - of Harchen, hel hangt aan een haartje, aan een zijden draadje; es fehll nirhl ein - breit daran, er mankeert geen haartje aan; urn ein -, bei einem -, np een haartje, bijna, haasl; um ein • ware er um sein Leben gekom- men, het scheelde geen of maar een haar. of bij was gedood geworden; 2. wat naar haar gelijkt; (van planten), draadjes o. mv., vezels v. mv.; (Boschw.) der Hügel steilI in - en, is geheel met hout begroeid; (van hoornen), takken en bladeren; 3. (Looi.) ilie kant van de huid, waar het haar gezeten heeft; - und Aas, haar- en vleesi\'hzijde, huiten- en binnenkant; \'i. (I.akenb.) - und Grund des Tuches. linker en rechterzijde, goede en verkeerde kant; das Titrh aus den -en ruuhen, kaarden; aus den -en scheren, voor de eerste maal scheren; (Hiel.) auf die -e Ireiben, tot op een haar zuiveren. Haar-abscheeren, (~«) o., i.t».
scheren, haaneheren o.: -ader v. haar- ader,haarhuis v.; -a/termoaso. (I\'l.) haar- mos n.; -alaun o., Z. t\'ederalaun; -ame- Ihyst ui. baaramethist m.; -angel f.haar- angel in.; -arbeil v. haarwerk o.; -aufsalz m. baartoer m.; -auficickeln o. in papil- lollen zetten; •au/ii ickler ui. papillollen- zelter m.: -ausfallen o. (Gen.) uitvallen o. van het baar; -ballen m.haarbal,gem- |
|||||||||||||||||||
|
Hal).
|
|||||||||||||
|
Hal). 557
|
|||||||||||||
|
Una.
|
|||||||||||||
|
bos m.; 3. ein schoner —,een mooi hoofd
met haar; •ttwltt in. haarwrong v., toertje o.; 2. gevlochten haaro.. vlecht v.; -wurm m., Z. -milbc;-wurz v. (Hl.) waterlelie, zeeroos, zecbloem v.; -icurzel v. haarwor- lel m.; 2. (PI.) harige, vczelige wortel m.; sange v., singlein o. haartang »., krul- ijzer o.; seoüth m. vezelige schnini- of bruinstcen m.; -zeug o. haartuig, haar, haren goed o., haren slof v.; sierde v., Z. -pulz; -zirkel in. haarpasser m.; sits (Hand.) half geperkt laken o.; sopf m. haarbos ui., haardof in.; sotlev. baardot v.; sollig bijv. nw. langharig, gehaard; suiebel Hl., Z. -uurzel. Habbegierig, (-cr, st) bijv. uw.
hi\'bgierig, hebzuchtig.
Habe, (-n) v. have »., fortuin o.,
goederen o. mv., eigendommen in. mv., bezittingen v. mv.; fahrende -, roerend goed o.; \'liegende -, onroerend goed, vast goed; Hab\'und Gut verpfdnden, have eu goed verpanden. Habeas-Corpus-Acte, v. (in
E.) wet v. tot inhechtenisneming, welke
het verhoor van den gearresteerde bin- uen 24 uren beveelt. Habedgnk, m. (oub.) Z. Dank-
tagung. Habogeist, (-es) na., z. in. heb-
zuclit, hebzuchligheid v. Haben, (du hasl, er hat, ich halte
ich hitbe gehabl) bedr. ww. onr. hebben vasthouden; in der Hand -, in de hainl hebben; kast du Geld?, hebt gij geld?; ein Kind auf den Armen -. hebben, hou- den: Geld bei sicli -. geld bij zich, op z.ik hebben, voorzien zijn san; jem. an of bei der Hand -, houden; hier hasl du Geld, hier hebt gij geld, hier is geld; (flg.)efiff. bei der Hand -, iets onder handen, bij de baud hebben, onder de oogen hebben (geineeuz.) (vaneeneoiiaaiigenamezaak) da hasl du es, daar hebt gij het nu, ik heb bel u wel gezegd; il. dat i9 juist wat gij verdient, gewild hebt; da hust du dein Theil, ziedaar uw deel; 2. hebben, beval ten, inhouden; in sich -, (van een huis, eene stad &), bevatten; 3. hebben, be- zilli-n. in bezit of in eigendom hebben •Ier Mensch hat einen Karper und eine Seele, heeft, is begaafd niet, bezit; ein galesHerz -,eeu goed hart hebben, goed hartig zijn; Recht -,gelijk hebben; Geduld -, geduld hebben, geduldig zijn; ich mu Geld -, ik moet geld hebben, ik heb & uoodig; Glück -, gelukkig, voorspoedig zijn; (fig.) er hal el ir. von seinem Valer, hij heeft &; elw. an sich -, ivas d/-, iets in, over zich hebben S; er hat die Ge- wnhnheit, hij heeft de gewoonte, is ge- woon; (gemeenz.) er hat esandenAugen, hij maukeerl, heeft iets aan Scjem.neben stch -, iein. tol deelgenoot, helper&beb- ben; jem. über siclt -, iem. boven zich hebben; vor sich -, voor zich, voor oogen hebben; (lig.) wen meinsl du vor dir zu ?, wieu meent gij voor (u) te hebben; 4. ondervinden, gevoelen, maken; eine grosze Freude -, gevoelen; Hanger, Dursl », hebben; icA habe nicht i dagegen, ik |
zie of heb ik gaarne, dal bevalt mij; et».
ai» Griffe, om Gefühle -, al tastende vin- deu; irli hab\' es, jelzl hab\' ich es, nu heb ik iiet, nu beu ik er; (Spr.) hab\' ich ist besser als halt\' ich, een vogel in de hand is beter dan tien in de Inchl; 5. uut heb- ben, voordeel genieten van; n«j habe ich davon?, wal heb ik daaraan, welk voordeel heb ik daarvan ?; ich habe nichls an dieser IVaare, ik verdien, win niets bij &; eine Hitte an jem. -, iem. iets te vragen, te verzoeken hebben, een verzoek hebben aan; el», von jemn. -, hebben, geërfd hebben van;ü. kiygen, bekomen, hebben, zich, verschaffen; es ist nicht melir zu -, hel is niet meer te krijgen, te koopen; für Geld ist alles zu -, voor geld is alles te koop(en), te krijgen; (ge- meenz.) ich will es sn -, ik wil het zoo hebben, ik verlang hal zoo; 7. »u lcben-, een voldoend inkomen hebben, een 11111I- del van bestaan hebben, kunnen leven; ich habe llinen zu melden, ik moet u &; das hal etic. zn sagen, hal el», auf riek, dal heeft wat te zeggen, te beteekcneii; es hal niclils zu sagen, het heeft niets te be- doiden, beteekenl niets; er könnle es nicht besser -, hij kon het niet beur hebben, zou niet gelukkiger kunnen zijn; er hat gul billen, warlen d/\\ of hij al bidt, wacht k; II. wed. ww. sich-, zich gedragen, zich aanstellen, \'/.. sich benehmen; (fig.) ju, es hal sich wohl, het lijkt er ook naar; 2. onp. ww. es hal keine Etle, het beeft geen baast, hel behoeft zoo gauw niet; es hut keine Nolh, het heeft geen nood, er is geen gevaar bij; damil hal es gute Wege, daar ben ik niet bang. bezorgd voor; it. dat gaat goed; damit hal es seine Richligkeit, dat is geheel in orde; (Scherts.) es hat sich was zu lachen, er is niets belachelijks; III.o. zelfsl. (Hand.) das - und Sollen, te goed en schuldig, credit en debet. Habenichts, (-es, mv. -e) m.
(Scherts.) arme duivel, arme drommel m. Haber, (-.<) m., z. va., Z. Hafer.
Haberacht, (-(e)j. mv.-e) in. hij,
ilie altijd gelijk wil hebben, betweter, vitler. bedilal ra. Habereohten, (habereclitete, ge-
haberechlel) o. ww. (veroud.) haarkloo* ven, vitten, overal wat op te zeggen heb- beu. gelijk willen hebben. Haberechtarei,»., Z. Rechtha-
berei.
Haberrohr, (-roAr(e)s,mv. -r«Are)
schalmei v. Habgeist, in., Z. Habegeist.
Habgier, »., habgierig, bijv. nw., Z. Habsuch!, habsuchltg.
, Ia bh aft, bijw. einer l\'ersoit, eines
Dii.ges - werden, in zijne macht krijgen, iu handen krijgen, in bezit krijgen. Habicht, (-(e)s, mv. -e) m. (Nat.
hisl.) havik, duiven valk m., (PI.) getak- te, eelbare paddenstoel in.; samem., Z. Wal Isa me. Habiehts-fang, (-es) ra., z. m.
haviksvangst v.; it.haviksklauwen m. mv.; 2. Z. -Aor6; -/Iieue v. roofvlieg v.; -korb |
||||||||||||
|
wolfsklauw m.; scharf bij», nw. (ge
ineenz.) (van een mes), haarscherp, zeer scherp; (flg.) zeer juist, nauwkeurig, fijn sterk: — beweisen, uiterst nauwkeurig; — üfter etui. her sein, iets fluks onder- nemen; 2. scherp, bijtend; scheilel in. kruin m. van het hoofd; schere v. haarschaar, kappersschaar v.; it. schaal v. om de huiden van haar te ontdoen: schlnchtig bijv. nw. (Veea.) dampig: •schleife v. haarstrik m.; 2. haarlint o.; schminke v. haarwatertje o.; schmuck in., Z. -putz; schmücker m., Z. -krdus- ler; schneiden o. haarsnijden, haarkui| pen o.; sc.\'meider m. haarsnijder, kapper ui.; schncpfev. kleine poelsnip v.;-scAn«r v. haarsnoero..haarstrik m.;2. (I\'ruikin.) Z. -ftechle; 3. (Heelk.) Z. •teil; schopf m. haarbos m.; schuppe v. klipvisch in.; schappen v. mv. droge schurft o, •schar v. haarsnijden, haarknippeu o. 2. kruinschering, tonsuur v.; sctiuamm m. (I\'l.) poederachtige paddenstoel in.; •schwanz m. zeester v.; schuarte (Ontlk.) baarvlies o. van den schedel; •schwarze v. haarkleursel o.; schivefel m. natuurlijke liaarvoruiige zwavel ».; schueif in.staart m.eener komeet;scide v. (Zijdeh.) inslagzijde v.; •seilo. (Ileelk. haarsnoer o., dracht v., seton in.; seite v. haarkant m., nerf v.; sieb o. ham, zeef, haarzeef v.; —boden in. baren bodem m.; —stuhl m. weefgetouw o voor haren zeven; sieder in. haarkoker, pruikmaker m.; sitber o. haarvormi zilver o.; sohle v paardenharen zool v.; •spatl m. haarspleet v.; it. haarziekte v., waarbij het haar splijt; spalier in. (lig.) haarkloover, vitler, bediller in.; spallerei v. haarklooverij, vitterij v.; spange v Z. -nadel; spalien o. mv. (Uoekdr.)zecr fijne tusscheniuimte v.;spiesz m.,Z. -bol- zen; spilze v. punt v. vaneen haar,haar- [>unt v.; staab m., Z. -puder; slem m. haarslecn m.; slem m. haarster, s(aart- ster, komeet v.; stickerei v. borduurwerk o. met haar; strang in., Z. -sci/; 2. (I\'l.) varkensvenkel v.; slrich in. haarslreep, fijne streep ».; stulzer va. kapper m.; system». (Ontlk.)gezamenlijk lijfbaaro.; •Ihiercheno. (Nat. bist.) haarvormig iu- fusiedierlje o.; -thurm in. hoog opgekruld haar o.; -(our v., Z. sut/salz; -lragend hijv. nw. (PI.) met haar begroeid, harig, vezelig; -tresse v. haarvlecht v.; \'trommel ». (I\'ruikm.) haarlrommel v.; -tuch o. paardenharen weefsel o.; (Br.) Z -zeug; (Hand.) kalmink o.; (Kookk.) zeef, teems \'• van paanlenhaar; (I\'ruikm.) haardoek m.; -n/n«acAse» bijv. nw. behaard, harig: •"erwicklung v. verwarring, wanorde v. van hel baar; -eilriol lil. haarvormige vitriool o.; -wachs m. pommade, haarwas *•; (Ontlk.) peesv.,spieruiteindeo.,geel- haar o.; -weide v. echte leenwilg ui.; •weise bijw. haarsgewijs, haar voor haar; •wickel v. krul v., krulpapiertje o., papil- \'°l v.; mit —ii verseken, in de papillotten zetten; -wild o. (Jaehlw.) harig wild o.; •wirre v., Z. -krause; -wisch m. (Boekdr.) haren kussentje o.; -wuchs va. haargroei, groei in., groeien o. van het baar; 2. haar- |
|||||||||||||
|
heb er niets tegen; das habe ieh gern, dat\' 111. mami, kast v. of net 0. waaronder men
|
|||||||||||||
|
Haf.
|
|||||||||||||
|
Had.
|
|||||||||||||
|
558 Hac.
|
|||||||||||||
|
kinderen), hakkelen, stamelen; 2. aan-
hangen. Hacken-knopf, (-knopf(e)s,mv.
•knöpfe) m. (PI.) duizendknoop v. (een slrnik); -leder o. (Schoenm.) hakledero.; •schar v. (PI.) wilde spinazie v.; stück o. hielstuk o.; -treter m. lakei m. Hacker, (-s, mv. Hacker) ra., Z.
Fleisch -, Hols-hacker. Hacker, (-s, mv. Hoeker) m„ Z.
Hickerling. Hackorig, bijv. nw. met korte
stijve haren bezet; 2. hakkelig, stotterend. Hackerling, (•(«)•. mv. -«) m.
hakscl, snijdsel, gehaktslroo o.;-schnei-
der, stroosnijder m.; it. Z. Philisler. Hackcrlings-bank, (-btnke),
-lade, (-n) v. snijbank v., snijbak in., snijkist v.; -mühle v. hakselmolen m.; •schneider m. hakselsnijder m. Hackerlohn, (-(e)«) m., z. m.
bakloon o. Ilackot, v., z. m. verhakken o. van
den wijngaard. Hack-hopfen, (-s) m., z. m. (PI.)
hop v., die tweemaal gehakl en eenmaal gctnesl is; -kloti m., Z. -block; -messer o. hakmes o. Hacksch, (-es, mv. -c) m. beer
in., mannetje der tamme varkens; (fig.) vuilbek in., morspot m., zwijn o. Hackschor, (-s, mv. Hackscher)
m., Z. Hacksch (fig.), Hackscheit, o., Z. Hakscheit.
Hackschcn, (hakschle, gehack-
schet) o. ww. vuile taal uitslaan, ge- meene woorden zeggen. Hacksel, o., ?.. m., Z. Hickerling.
Hackstock, {-stock(e)s,mv..slöc-
ke) m., Z. Hackblock. Hackup, in., z. m. mengsel o. van
kaassoorten voor arme lieden op het brood. Haddig, (-e)s) m. wilde vlier v.
Hadel, (-n) v. (PI.) rist, bloemcn-
of vrnchtenrist v. Hadel, (-s) o., z. m. (Bcrgw.) het
beste van gestampt en gewasschen erts. Hadelgras, (-grases, mv. -graser)
o. in bundels groeiend gras o. Haddem, [hadderle, gehadderl) o.
ww., Z. hadern. Hader, (*#,m.-n) m. lomp v.,lap m.,
vod v.;2. (-s) m.,z.m. twist m.,oneenig- heid v., verschil o.; -balg m., Z. Haderer; •buch o. twistboek, protocol o. Haderer, (-rers,mv. -rer) m. twist-
ziek mensch, twistzoeker, twiststokerm.; 2. slagtand m. van een wild zwijn. Hader-geist, (-e«) m.,z. m.twist-
zieke aard m., inborst v.; 2. Z. Haderer;
•gericht o. ondergerecht o. voor geringe twisten; -gern Dl., Z. Haderer. Haderhaft, -ig, (-er, -st) bijv.
nw. twistziek. Hader-hatze, (-n) v. twistzieke
vrouw v.; .lade v. lompenkist, vodden- la(de) v.; -lump(en) m. lompen v. mv„ vodden v. mv.; .lumpenmann m. vod- denkooper, voddenraper m.; -messer o. (Pap.) lompenmes o. Hadern, [haderte, gehaderl) bedr.
ww. twisten, krakeelen, kgven, twist zoe- |
|||||||||||||
|
ken; urn nichts -, om niets,omeeneklei-
nigheid twist zoeken. Hader-sammler, (-/er.v,mv.-;er)
m. lompengaarder, voddenraperm.;-ia/( bijv. nw. het twisten moede; schneider m. Inmpensnijder tn.; sucht v. krakeel- zucht v.; süchtig bijv. nw., Z. -haft; suppe v. (Pap.) hakkepap v. HafolcheD, Hafeloin o. (verkl.)
potje o., kleine pot m. H&fen, (-s, mv. Hafen) m. pot, hak
m.; ((ilasbl.) smeltkroes m.; 2. (Zeew.) haven v.; innerer -, bassin o.; (fig.) in sicherem - sein, in veilige haven, in vei- ligbeid, geborgen, goed bezorgd zijn. Hafen-anker, (-kers, mv. -ker)
m. havenanker o.; -aufsehcrm.,Z. •mei-
ster; -bake m. havenbaak v.; -baum m. havenboom, slnitboom m. eener haven; •beuahrcr m. havenwachler m.; -binder m. rondreizend ketellapper m.; -butte v. v. polvorm in.; -damm va. havendam m.; -deckel m. poldeksel o.; -gast m. havengasl in., schip o., dat eene haven binnenloopt; -gebühr v. haventol m.,ha- vengeld o.; -geld o. havengeld o.; -inspec- tor va., Z. -meister; -kette v. havenketling v.; \'leuchte v. havenlicht o.;-/o» bijv. nw. zonder haven; -meister m. havenmeester, havenopziener m.; -«rdnung v. haven- reglement o.; -ort m., Z. stadt; -pflame v. apenboom, baohab m.; -plali va., Z. stadt; -raumerm. havenruimer, bagger- molen in.;-raum«nov.verbreedeno.eener haven; schlupp m. sluiphaven, vlucht- haven v.; spesen mv., Z. -gebühr; stadt v. havenstad, zeehaven v.; -wand v., Z. -cfamm; -zall va., Z. -geld. Hafer, (-s) m., z. m. haver v.; tau-
ber ; windhaver, vloghaver v.; -wilder -, wilde haver; der - sleht gut, de (te veld staande) haver staat goed; (lig.)rfer • sticht ihn, hij is dartel, brooddron- ken; (Volksl.) de broodkruimels ste- ken hem. Hafer-acker,(-ocfan,mv.-óicfcer)
m. haverakker m.; -irnte v., Z. -ernte; •arlig bijv. nw. haverachtig; -baum. ha- verteell v.; -bier o. haverbier o.; -birne v. haverpeer v.; -blüthe v. haverbloesem m.; -boden va. havergrond m.;2. (Landb.) haverzolder m.; -brei m. haverbrij v., haverpap v.; -brod o. haverbrood o.;-rfi- stel v. (PI.) scharen- of sikkelkruid o. Haferei of Haverei, (-en) v.
(Zeew.) averij, haverij, schade v. aan schepen en hunne lading; kleine-, kleine, geringe averij v.; - erleiden, haverij heb- ben, schade lijden. Hafor-ornto, (-n) v. haveroogst
m.; -feld o., Z. -acker; -gras o. Turk- sche weit v.; -gries m., -grülsey. haver- gort v.; -grül2suppe v. havergortpap v.; •gulle v., Z. sins. Haferirt, bijv. nw. (Hand.) be-
scbadigd, averij bekomen hebbende. Hafer-kaffe, (•(*)*) ° • z- m.ha-
verkaf o.; \'kasten m. haverkist v.; -kastner in. opziener m. over de haverkist; -kiste v., Z. \'kasten; -korn o. haverkorrel v., havertje o.; -kur v. haverkour, genezing v. door middel van haver; -latlig ui., Z. |
|||||||||||||
|
eene duif & zet om een havik te vangen;
•kraul o. havikskruid o.-.-nasev. haviks- neus, papegaaienneus m.; -nest o. haviks- nesl o.; -neli o. haviksn»t o.; schnabel m. havikssnavcl ro„ slein m. haviks- sleen nj.; -vögel m. mv. vogels m. mv. die tol het geslacht van den havik be- hooren H&big, bijv. nw. hehgraag. heb-
zurhlig, inhalig, schrnkkig. Habilitiren, (habililirle, habili-
lirl) bedr. «". (Rechtsw.) bevoegd of gewettigd maken, wettigen, habiliteeren; 2. wed. ww. (Schoolt.) sirA -, bewijzen van bekwaamheid geven om het profes* soraat uit te oefenen. Habilitirung, v. (Rechtsw.) be-
voegdmaking, wettiging, habilitatie v.; 2. (Schoolt.) bewijs o., proeve, van be- kwaamheid tot het uitoefenen van het professoraat. Ilabit, (-«, mv. s) m. kleed v.,
kleeding v , gewaad o. Habschaft, v., Z. Habseligkeil.
Habselig, bijv. uw., Z. reich;-keit
v. bezitting, have t., goederen o. mv., fortuin o.; (Scherts.) pakkage, bagage v.; das isl seine ganze —, dal is al wat hij bezit, dril is zijn geheele rijkdom. Habsucht, v. hebzucht, hebzuch-
ligheid, begeerlijkheid v. Habsüchtig, (-er, si) bijv. nw.
hebzuchtig, begeerig; -keil v., Z. Hab-
tueht. Haehc, (-n, mv. -n) m. kerel, vent,
vlegel m.; it. vrek m. Hachieht, (-«r, si) bijv. en b.
vrekkig, inhalig. Hachel, (-n) v. angel m.; it. korte
mantel m. Hachse, Hachse, (-n) »., Z.
Hoekse.
Hacht, (-(e)», mv. -e) m., Z. Ha-
bkhl; 2. (-en) v., Z. Haft; it. lis v. (van linnen op de bleek); -gerichlo.,Z.Halt- gericht. Hack, {-e)s, mv. -e) tn. hak, houw
m.; (fig.) - und Pack, Jan Rap en zijn maat. Ha-ck-balkon, {-balkens, mv.
•balken) m.,Z. Heckbalken; \'bank v. hak- bank v.; -beil o. bijl,hakbijl \\.;-blockm. hakblok m.;-bord o. (Kookk.) hakplankje o.; 2. (Muz.) hak(ke)bord o. HftCke, (-n) v.hakken, houwen,ge-
hak o.; einem Weinberg die - gebcn, een wijngaard snoeien; 2. hak in..houweelo.; mit der - aufhacken, hakken, behakken; (fig.) der - einen Stiel /inden, een uil- vluchtje, een middeltje vinden, ergens eene mouwaan passen;3.(Schoenm.) hak v., hiel ui. Hackoison, (-sens, mv. -sen) o.
hakijzer o. Hackel, (-n) v. handbijl v.
Hacken, (hackte, gehackt) bedr.
ww. hakken, pikken; (Kookk.) hakken, bouwen; gehackte* Fleisch, Gehacktes, gehakt (vleesch) o.; Hols -, hakken. klnoven; 2. einen Acker -, met de hak omwerken, hakken; einen Weinberg -, •pbakken, melde bak loswerken; II.(van |
|||||||||||||
|
Hag.
|
Hag. 539
|
||||||||||||||||||
|
Haf.
|
|||||||||||||||||||
|
landgoed is bezwaard met ft; die Schuld
haftet auf seinem ganzen Vermogen, de schuld doel zijn 4 nau; ich hafle dafür ik blijf borg daarvoor, ik sta er voor in Haftenblei,(-(e).-)o.,z.m. ((ilaz.)
hecbtlond o.
Haftgold, (-(e)s, inv.-er) o. hand
geld, onderpand o., waarborg in.; it. sleu telgeld, sluitgeld o.; -gerichl o. kleine rechtbank v.; -meiszel m. ((leweerm.) haflbcitel in.; -pfcnnig m.,Z. -geld;-worl o. voorzetsel o. Haftung, v. waarborg.\' borg m.,
garantie v. Hag, (•(«).«, mv. -e) m. haag, heg
afsluiting,omheining ».; 2. struik, haag- struik in.; 3. bosebje, bosch o. Hag-apfel, (-apfels,ia\\\\ -ripfel) m
haagappel, wilde appel m.; 2. Z. Hage- butie; -apfelbaum m. haagappelboom m.; •art tn.. Z. Hagerfalk. Hagbar, bijv. en b.omheinbaar. af-
sluilbaar, wat afgesloten kan worden; -es Gul, Ie verdedigen. Hage, (-n) ». houten hamertje o.;
2. veiligheid, verzorging v.; it. genoe- gen o. Hgge-baum, (-baum(e)s, mv
•bdume) m. jonge, uit zaad voortgeko* men boom m.; -bereiter m. boschw.ich ter m. Hagebuche, (•») v. (PI.) jok*
li\'iniii, bagebenk ui.
Hagebuchen, bijv. nw. van jok-
boombout, hagebeuken(hoiilen); (fig.) ein -er Mensch,groote lomperd,botterik, stijf mensch m. Hagebuttbirne, (-n) v. (PI.)
mispelpecr v.; -nbaum m. mispelpere boom m. Hagebutte, (-n) v. hondsroos,
egelantierliezie, rnzebottel v. Hagebutten-latwerge, (-n) v.
(PI.) hondsroos v.; -rose v., Z. Hagrose,
slrauch m. (PI.) wilderozcnaar,egelan- tierstruik m. Hagobuttsehwamm, (*(•)»)
in., z. m. hnndsrnzespous v., egelantier- appel in. Hage-dorn, (-es, mv. -e) m. haag-
doorn of bagedoorn m., Z. Weiszdorn; 2 Z. Hagebullenslrauch; -drüse v„ Z. Heck- drüse. H&geholz, (-es) o., z. in. haag
hout, hoogstan.mig hout o. Hageiche, (-n) v. haageik(eboom)
groene eik m. Hageichel, (-n) v. baagcikel m.
H^gel, (-j) in., z. m. hagel m..ha
gelbui v.; (gemeenz.) dass dich der -i Hlilz und -, (een vloek,overeenkomende met wat bliksem!, voor den donder &!; (om te schieten), hagel m., schroot, lood o.; eine Flinte mil * laden, met schroot of hagel laden; 5. Z. Hahnentritt; i. Jan Johann -, Hans -, gemeen, gepeupel,
janhagel o. Hagel-ableiter, (-/er.(,mv. .ter)
in. bagelallcider ra.; -rficA/ bijv. en b. in menigte, zoo dicht als hagel; die Schlage pelen * auf ihn, hij ontving eene nagel- bui ft; -fleck m. (PI.) binnenste navel in. |
of kern v. eener zaadkorrel; •gans v.
meeuwgans, hagelgans, wilde gans v.; •geschoss o. sleensliik o.; -geschuulsl v. gezwel o. in den vorm eener hagelkor* rel; -guss m. hagelbui v.; -A-nrnm.hagel- korrel v., hagelsleentje o.; (Oen.) hagel- korrel v., een klein rond gezwel aan het ooglid; -kugel v. (Art.) met schroot ge- vulde holle kogel ui., kartets v. Hagoln, {hagelle, gehagetl) o. ww.,
m. h. hagelen; es hagelt, het hagelt, er valt hagel; (Tig.) es hagelle l\'rüget auf ihn, hel hagelde stokslagen voor hem, hij ontving eene hagelbui van klappen; II. o. zelfst., Z. Hagel. Hagolsehadon, (-s) in. door den
hagel veroorzaakte schade, hagelschade v.; er hal • erlillen, de hagel heeft bera schade berokkend. Hagelscb aden versie ho-
rungsgesellschaft, (-cn) v. ver* zekenugsiiiaalschappij v. of genootschap
o. tegen hagelschade. Hagel-schauer,(-ers,mv.-«-) m.
hevige hagelbui v.; schlag m. hagelslag in., hagelen o.; 2. Z. schaden; schrot o. (Jachlw.) eendenhagel in.; stein m. hagelsleen m., hagelkorrel v.; slrom m. hagelslroora m.; slurm va. hagelstorm in.; -tceisz bijv. en b. hagelwit, zoo wit •ds hagel; -wettir o. donderstorra m. met hagel, geweldige hagel m.; -uolke v. ha- gelwollt v, H&gemahl, (-(«)«, mv. -e) o.lan-
delijk gerechtshof, gerecht o. in veld- zaken. Hagen, (s, mv. Hagen) m.slier m.
Hagen, hegen, (hdgle.gehdgt en
liegle, yehegt) bedr. ww. omsluiten, om- heinen, met eene haag omgeven,afschut* len; gehegte Wiese, met eene haag om- zette weide; das Wild -, niet schie- ten, sparen, overhouden, bewaren; (lig.) jem. bei sich -, eene schuilplaats ver- leenen, verbergen, behoeden, beschut- ten; einen I\'lan -, koesteren, voeden, overleggen; Freundschafl, Feindschaft gegen Jem. -, koesteren, iem. genegen, vijandig zijn; einen Zweifel -, koesteren; seinen Hass -, blijven houden; Irrthüner -, behept zijn met; eine grosze Meinung von sich -, hebben; (gemeenz.)jem.-und p/legen, voeden en verzorgen; 2. Gericht -, houden, zitting houden, recht spreken. Hagen8chwanz,(-sr/m\'a".M,mv.
schuanze) ra. bullepees v.
Hage-prunk, (-(e)s, mv.-e) m.
fat, pronker in., modepop ra. Hager, {-er, st) bijv. en b. mager,
bleek, ontdaan, afgevallen; -er Hals,\\aug, slank; -e Arme, mager, schraal. Hager, (-s, mv. Hager) m. zand-
|
||||||||||||||||||
|
Hu/tallig; -malz m. havermnnt o.; -mann
in. (Nat. bist.) hooiwagen, langpool in.; •mark o., Z. -tcurzel; -mehl o. havermeel o.; -milch v., Z. -uurzel; -tnu: o.. Z. -4rei; -nudeln v. niv. vermicelli v. in ilcn vorm van haverkorrels; -pflaume v., Z. schlehe; -ricke v. kauw v.; -roliro. stroo* halm m.; 2. herdersllnit, panfluit f.; -mse v. duinroos v.;2.duinrozestruik na.; •rückc v. zaad kraai v.; saat v. haver* zaad o., haverzaaien o.; -ja-t m. haver* zak m.; schlehe v. vroege pruim v.; it. vroege prnimeboom in.; schleim m. ha- vernal o., haverpap v.; schreckei. krekel m.; schrot m. havergort \\.;\'-seim in., Z. schleim; spreu v. haverkorrelv : slop- pel v. haverstoppel m.; slroh o. haver* stroo o.; slück o. haverland o.; suppe v. haverpap v.; -lrank m., Z. schleim; •ueilic v. (Kath.) havenvijdingv.; -wurzel v. boksbaard m.; -zins m. hajercijns m bavertiende v. Haflf, (•(«)»• m,- "0 "• 8°\'fi -*a\' *•>
(veroud.) zee v., meer o., zeeboezem m.; -damm, -deich ni. zeedijk m.; -dorn m. zeekruisdonrn m. Hftfner, (-s, mv. Haftier) m.,-in,
(-nen) v. pottenbakker m., pollenbakster. pottenbakkersvrouw v. Hftfner-arbeit, V. pottenbakken
potlenbakkerswerk o.; -errf«v.poltenbak- kersaarde, polaanle v.; •handwerkn. pot* tenbakken o., poltenbakkerij v.; •meister m. pnltenbakkersbaas m.; seheibe v. pot* tenhakkerswiel o.; -uerkstall v. polleu- bakkerswerkplaals, pollenbakkeiij v. Haft, (-(e)s, mv. -c) m. houden
kleven o., steun m.; die Sache hal keincn -. die zaak heeft niets zekers; 2. haak ring, houvast m.; (lïeweerm.) haft of schaft v.; (Wijng.) stroo.breiband, bind- teen o. Haft, v., z, m. (van een persoon)
inhechtenisneming, aanhouding, gevan- genneming, hechtenis, gevangenis, op- sluiting v.; jem. in gefdngliche -, zur • kringen, iem. gevangen nemen, aanhou- den; in die * gerathen, in de gevangenis geraken, gezet worden. II.(-(e)s, mv. -e) o. (Nat. hist.) dag-
vliegen v. mv., haft, oevcraas o.; 2. Z Heft. Haft-befehl,(-(e)s,mv.-e) m. be-
vel o. tot inhechtenisneming; -beschwerde v. dienstbaarheid v., dwangarbeid m.; •brief m., Z. -bcfehl. Hftftchen, o. (verkl.) haakje o.,
kleine haak m.; (Geweerm.) Z. Haft (Glai.) Z. Haftenblei. Haftdolde, (-n) v. (PI.) wilde
kervel, klitkervel v.
H&ftel, h&fteln, hiifton, Z
Hef lel f.
Haften, (haftete, gehaflel) o. ww.,
"i. h. houden, kleven, hechten, haken; daran haf lel es, daaraan hapert het; (flg.) on etu: -, gehecht zijn.verklcefilzijnaan; M haftet ihtn ein Fehler an, hij heeft een Kebrek, is behept met; es haftet nichts oei ihm, wat men ook zegge, het is ver* Reefsche moeite, hij bekommert zich om niets; o - Schulden auf iiesem Gute, dit |
|||||||||||||||||||
|
eil
|
9
|
andje o., zandfilaat v., duin o.
|
|||||||||||||||||
|
Hage-reis, (-es, mv. -er) o., Z.
Lassreis; -reiler m., Z. -bereiter. Hager-falke, (-n, mv. -n) m.
mille, uioeielijk af te richten valk m. Hager-gericht, (-e)-, mv. -«)
o. gerecht o. uil leenheeren bestaande;
gut o. boerderij v. waaraan zekere dien-
sten verbondeu zijn; -herr ra. beziltar,
eigenaar, beer m. van eene boerderij,
|
|||||||||||||||||||
|
560 Hah. Hah. Hak.
|
|||||||
|
kapoen, Itapuin, gesi:eden haan m.: (ge-
meenz.) es wird kein - darnach krihen, geen haan zal er naar kraaien, niemand zal er iets van weten; er ist der - im Korbe, liij is de lieveling van allen; jemn. einen rnlhen -aufdas Hans of das Dach setzen, iems. huis in brand steken; (Bouwk.) windwijzer, haan m.. haantje o.; (Ge- weerm.) haan m.; den - einer Flinte span- nen, au/ziehen, den baan spannen; (Sal- p.) afloopkraantjeo. onder aan eene knip (aan een vat &), kraan v., sleutel m. (•iiet.) die -en, Hdhnc of Hdhncn, vnl- tukjes o. mv. Hahn-balken, [-kens, mv. .te»)
im.. Z. Hahnenbalken; -bieger in. haan* huiger m.; -bohrer m. kraanbnor v.;-4rei —lehm m. (Hiel.) leembrij v.; -buche •büchen, Z. Hagebuche d/v -bulte v., Z Hagebutte. Hahnchen, o. (verkl.) haantje o.,
kleine, jonge haan m. Hahnohütchen, o. spilboom m.
Hahnen, (hahnte, gchahnt) o. ww.
de horens opzetten; 2. bedr. ww. totho- reudrager maken. Hahnon-balken, (-kens, mv.
•ken) in. hanebalk ui.; -bart in. lel o. van een haan; -ei o. hanenr i, klein ei o.; •eisen o. (Geweerm.) hanevoet m.; gel- ber -, boterbloem v.; (Zeew.) -füsze m. mv. zwicbling ».; mil —n befesligen, zwichten, zwichting maken; -fiillerer ui. hanenvoeder m.; •gejecht o. hanenge- vechl o.; -gchnuse o. (Bergw.) kraan- huisje o.; -geschrei o. hanengekraai o.; -A"i/i\' v„ -hödlein o. (I\'l.) papenhout o., appelpompoen in.; 2. kornoelje v.;5.ege- lantierbes, haagbes v.; -hodenbaum m. papenhoutbnom in.: it. -hödleinstrauch in. kornoeljebnom.wielboom in.;it.honds- roos v., egelantierstruik m.; -hiitchen o. egelanlierbes, haaghes ».; -kamm m. ha- nekam m.; 2. (Onllk.)Z. Kamm; 3. (PI.) hanekain in., luiskruid o. Hahnenkamm-druso, (•") v-
(llelfst.) naar een kam gelijkende zwa- velzure hariel m.; -kies o. zwavelkies m. in den vorm van een hanekam; -klee in., Haltnenkammchen o. (PI.) spurrie v., klavergras o. Hahnen-kampf, (-kampf(e)s,
mv. -kampfe) m., Z. -gefecht; -kopf m., Z. -kammklcc; -lied o. hanc(n)gekraai o.; -p[au m. pauw m. onder de hoenders; •pfötclien o., Z. -hode; -pfote v. (Zeew.) doodshoofdblok o.; — an der Besahn, piekeval o.; -plan in., Z. Hahngefechts- kampfplatz; -port m. (Zeew.) Z. -pfotc, ruf, schrei m., Z. -geschrei; schritt m. hanetred in.; sporn in. banespnor o.; (PI.) haarwortel in.; stein m. haansteen m.; \'trilt m. hanelred m., treedsel o.; (PI.) rood guichbeil o.; •wahrsagerei v. haanwichelarij, haanwaarzeggerij v. •uecker of Hanewackel m. nntbijl o. der nachtloopers. Hahn-federn, v. mv. haneveeren
v. mv.; -l>sch m. (INat. hist.) waterjuffer. waternimf v. (een visch); -gefeclilS\' kampfplatz m. plaats v„ perk o. waarin een hanengevecht plaats heeft. |
H&hnker, (-s, mv. Htknker) m.
zwerm m. die op een verlaten bijenkorf gezet wordt. Hahn-port, (•(«)», mv. -e) m.
(Zeew.) Z. Hahnenpfote; -rei m. horen- drager, man eener ontrouwe vrouw, m.; zitm—inuchrn,horens opzetten, tot ho- rendrager maken. Hahnreischaft, v. horendrage>
rij v. Hai, (-«j, mv. -e), -flsch, (-m,
mv. -e) in. haai m.; —zdhne m. mv. tongstecnen, versteende haaietanden m. mv.; 2. Z. Hag. Hain, (-(e)», mv. -e) bosch, woud,
krcupelbosch o.; 2. - of Freund Hain, de Dood, vriend Hein m. Hain-altar, (-tar(e)s, mv. -ldre)
m. woudaltaar o.; -buche, -bulte v., Z. Hagebuche 4f; -gebirge o. woudgebergle o.; -geflüster o. gelispel o. van den wind in een bosch; -gesang m. boschgezang, Unilsch L\'ivan;\' o.; -geslaude o. bosch- slruiken ui. mv.; -;iföno.boschgeluido.; —*/\'*\'"\'" o. boschgod m.; -hecke v. wilde rozestruik in.; -hnlz o. hout o. dat ge- spaard wordt; -rauch m. veendamp m.; schaub m., Z. Hdgewisch; sicdler m. kluizenaar in. in een woud; -thal o. dal o. in een bosch; it. boschrijk dal o.;-volk o. boschbewoners m. mv., volk o. dat in bosschen leeft. Hairoche, (-n, mv. -r.) m. (Nat.
bist.) haairog, spitsmuil m. Haiternessel, (-n) v.kleine.bonte
netel v. Hakchon, (-chens, mv. -chen) 6.
haakje o.; mil dem - slricken, haken; (Tuinb.) haakm.;(Spraakk.)afkappings- teeken o., apostrophe v.; (fig.) ein - auf jem. haben, een pik, wrok op iem. heb- ben; - stich m. lanibnereersteek in., haken o.; stickerei v. haken, haakwerk o. Hakeisen, (sens, mv. -»en) o.
haakijzer o.; it. haakje o. H&kekamm, (-kamm(e)s, mv.
•kdmme) m. (Timm.) huekspar v.,hnek- of graalbalk in. Hakol, Hakel, bijv. en b., Z.
hdk(e)lig. Hakel, (-s, mv. Hikel) o. haakje
it. vuil o., drek m. Hakel, (-n) v. hekel, afkeer in.
Hakol-arboit, (-en) v. haakwerk,
haken o.; -c/i:.\'ii o. persoon m. melmaai* heenen. Hakelel, [-en) v. hekeling, plagerij,
stekelachtige rede v. Hakol-hufe, (-n) v.,Z. Hakenhufe.
Hak(e)lig, (-er, st) bijv. en b.
hakig, met haken voorzien; (Nat. hist.) stekelig, netelig, met stekels; (fig.) van zaken), moeielijk, netelig, bedenkelijk, keurig, vies, prikkelbaar, kitteloorig,on- gemakkelijk, lastig;-es Onlernehmen,\\te- denkelijk; -keil v. kittelnorigheid, keu- righeid, viesheid, prikkelbaarheid v. H&keln, {hdkelte, geh&kell) bedr.
ww. haken, aanhaken, tot zich trekken; (van de kat), krabben; (Naai.) haken, tamboereeren; 2. wed. ww. sich -, elk. plagen of tergen, steken geven. |
||||||
|
waaraan diensten verbonden zijn: -hufe
v. hoeve t. van 60 morgen; -junker m., Z. -herr. Hagerkoit, v. magerheid, bleek-
heid, schraalheid v. Hager-mann, (-mann(e)s, mv.
•manner) m. bezitter m. van een met diensten verbonden leengoed. Hagern, {hagerte, gehagerl) o. ww.
vermageren, mager worden, vervallen. Hagerosc, (-n) v. haagroos, wilde
roos v. Hftger-reeht, (-es,mv. -e) o.recht
o. van cenc uit leenheeren beslaande rechtbank; snule v. (Jachtw.) paal in., zuil v. ter aanduidingder verbodenjachl. Hageschau, v. schouw v., nazien
o. van heggen &. Hagesehlag, (schlag(e)s, mv.
schldge) m.dcel o. van een bosch, waar niet gehakt wordt. Hagcstolz, (-en, mv. -e of -en) m
oude vrijer, vrouwenhater, ongehuwde manspersoon m. Hagestolzenrecht, (•(«)», mv.
•e) o. recht o. tot in bcslagneming der goederen van een ouden vrijer na zijn dood. Hagestolzin, {-ncn) v. oude vrij.
ster, ongehuwde vrouwspersoon v. Hagostolziat, (-(e)s) o., z. m
oiide-vrijerslcven o., ongehuwdestaatm. celibaat o. Hage-torf,(-(e)s,mv.-e)m.liclile
turf v. Hage-wald, (-»aM(«)i,niT.-«KU
der) ui. afgesloten bosch of woud o. waarin niet gejaagd mag worden; -wasser o. afgesloten water o., waarin niet ge vischt mag worden; -tt\'cidcv. eigen weide v.; (Hl.) groene wilg m.; -wiese v. grns- veld o., waarop geen vee mag gedreven worden; -wild o. hertenkamp o.; •wiscli in. bos m. strno of takken, ten teeken dat een akker niet gebruikt, een grasveld niet geweid mag worden &; -:ril v. lijd uu. waarin het jagen, visschen & verbo- den is. Hagling, (-(e)s, mv. -e) kleine
blei v. HagTOSO,(-n) v. wilderoos,honds\'
roos, egelanlierbloem v. Haha, (onb.) o. (Bonwk.) opening
v. in een tuinniuur door eene buiten gracht beveiligd om een vrij uitzicht te geven, sloot, gracht v. in plaats van eene heining. Hfther, Heher, (-*.mv. Hdherea
Heher) m. nieerkol m., ekster v. Hahl, bijv. nw. (veroud.) verbor-
gen, heimelijk; il. glibberig, glad; II. (-es, mv. -e) o. geheim o. Hahlen, {hahlte, gehahll) o. ww.
glibberig zijn, glippen, med<-geven; 2 bedr. ww. bedekken, verbergen. Ilahn, (-{e)s, mv. -en of Hahne) m
mannetje o. van vogels; (van kippen) haan m.; wiilscber -, Trulhahn, kalkoen, sche haanm.;- ohne SeAu\'onz.ongestaarte baan,Perzische baan m.;straupiger,strup piger -, Straub; ruige, wollige, gekrul- de, Friesche haan m.; verschnittener -, |
|||||||
|
Hak. Hal. Hal. 561
|
|||||||||
|
Hacker, (-s, mv. Haker) m. arme
boer ra., die met den haakploeg werkt, haakploeger, keuter m. H^ker, (-s, mv. Bikar) m.,Z. Eber.
Hakergut, (-gut(e)s, mv. -güter)
m. goed, land o., bezitting, hoeve v. van een boer, die met den haakploeg werkt. Hakicht, bijv. en b. haakachtig, in
den vorm van een haak. Hakig, bijv. en b. hakig, met haak-
jes, met stekels. Haklig, bijv. nw., Z. hakclig.
Hakscheit,(-(e)s,mv.-e)o. (Zout-
z.) balk m., welke de zoutpannen draagt. Hakse, (-n) v. kniebuiging v., knie-
boog in., haze, hespe v. Hakzapfen, (-pfens, mv. •/>/*«)
ra. I\' i in in ; haakpin, pen v., baaktap ui.,
welke twee stukken hout in rechte lijn samenvoegt. Halali, (onb.) o. jagerskreet m. als
het hert tot het uiterste gebracht is; • blasen, het teeken daarvan geven met den horen. Halb, halben, halber, voorz.
(met den 2en nv.) halve, wegens; Freund- schaft -en, vnendschapshalve, uit vriend- schap; seiner Jagend -, met betrekking tot, ten opzichte van, uit aanmerking van; seines Bruders -en, wegens of voor zijn broeder; seiner .\\achldssigkeil -en, voor zijne achteloosheid; Gewissens -er, gewetenshalve, om zijn geweten niet te bezwaren; Wunders -er, om er een won- der van te maken. Halb, bijv. en b. half; ein -esPfund,
een half pond; eine -e Elle, eene halve el; ein -er Tag, een halve dag; eine und eine -a Elle, anderhalve el; ein und ein -es l\'fand, anderhalf pond; -ein UhrMittags, om half een, te half een \'s (na)mid- dags; - zwei Vhr, half twee; diese Uhr chldgt ganze und -c Stunden, slaat heel en halfslag, slaat de heele en halve uren; hal es- geschlagen?, is het al half &ge- slagen?; ein -es Brod, een half brood, de helft van &; ein -es Duizend, een half dozijn, zes stuks; ein -er Ton, Z. -/on; - gefüllt, half vol; ein - rothes und - weiszes Kleid, half rood en half wit; ein Zeug • von Wolle und • von Seide, ein - seidener und - wollener Zeug, half wollen en half z ij il c ii stof; die -e Zeil, de helft van den tijd; bis au/ den -en Weg, de halve weg; Weges, halfweg; der -e Mai d/\\ half
Mei Sc; bis on den -en Leib, tot op het halve lichaam of lijf; - Wasser und - IVein, half water en half wijn; etw. - tion einander scheiden, iets door midden, midden door deelen, in twee helften scheiden; il. - und - theilen; - erhabene Arbeil, half verheven beeldwerk; - erAa- benes Glas, plat-bolvormig; zweiist - vier, twee is de helft van vier; (Stcrrenk.) der •e Mond, half verlichte maansebijf; (Wa- penk.) der -e iïond, halve maan; (l\'l.) der \'t Hut eines Pilzcs, het halve hoedje 4; (Zeew.) das -e Verdeck, halfdek o.; der-e Ring, haudvatsel o.; (Schild.) -e Farben, Z. Mtltelfarben; -e Kehllinie, halve keel, Z. anderlhalb. drillhalb <ƒ•; (flg.) die -e Trauer, halve rouw, licble |
|||||||||
|
Hakel-nadel, (-n) v. haaknaald
i., baakje o. Hakelpfahl, (-pfahl(e)s, uit
•pfahle) in. kruispaal m. Hijkel-stahl, (-slahl(e)s, mv.
siahle) in. klemhaak 111., draaiijzer o. Hakolwerk, (-(e)s, m». •\') o
truispaalwerk o. H&kelzeug, (•(«)«, m*. -e) o
baakgereedschap o. Haken, (-s, mv. Haken) ra. ha:ik
in.; (Landb.) haakploeg m.,zooveel land als met één ploeg in zekeren tijd be- Imiiwil kan worden;die - mn Wagebalken liaakm. .haakje o.; (Gevieerm.)Z.-büchse; (Bouwk.) houvast, balkbaak, binthaak, trekhaak m.; (W\'ag.) - au den Deichseln, ili9selhaak,lemoenhaak m.;(Heelk.)haak, oplichter ra.; (Leid.) - eines Ziegels, neus iu.; (Kantw.) haak m., punt ».; (Bergn.) afwijking v. van een mijngang; Tunv.i englischer -, haakje o.; (Drukk.) letter- haak in.; (Hoefsm.) die -, Z. -:ilnie; (Zeew.) (van een anker), vleugel 111. (Slot.) haak 111. om sloten open te ste- ken, looper in.; (Draai.) klemhaak m. (Hoekb.) slot o. aan een boek; (fig.) die Sache hot einen -, de zaak is niet rich tig, er scheelt wat aan; (Spr.) er schuilt •al achter. Haken, (hakte, gehakt) bedr. ww.
haken, aanhaken, vasthaken; einen Keker *, met den haakploeg ombouwen; 2. o *«\'., ni. h. da hakt es,daar schort het,daar \'it de knoop; .". wed. ww. sich -,stollen. Hakon-armmuskol, (-s, mv.
•») m. (Onllk.) haakarmspier v.; -band o. deurhengsel, scharnier o.; (Ontlk.) ravenbekspier v.; -bein o. (Ontlk.) haak- heen o.; -blatt, -blech o. haakpl.ialje o.; •block ui. haakblok o.; -bohrer in. haak- hoor v.; -btilzen m. Iiaakbout m.;-büchse v. (Geweerm.) haakbus v.; -förmig bijv. ii«\'. haakvonnig; -fortsatz in. (Ontlk.) baakvorraig uitsteeksel o.; -haue v. haak- spade v.; -hufe v. maat v. van 15 roeden; •kernbeiszer m. (Nat. hist.) kernbijter, kernvink m.;-knochenta.,7.. -bein;-kopf \'n. haakkop ui.; -kreuz o. haakkruis o.; •kugel v. kogel m. met haken; -lachs m. Iiaakzalm, mannetjes zalm m.; -mörser "•. haakmortier m.; -nadel v. haaknaald, "aakspeld v.; (Art.) ruimuaald v.; -nagel \'». baakspjjker m.; -pfiug in. haakploeg ">.; -p/lügen o. bebouwen o. met den haakploeg; -pulver o. kruit, buskruit o. voor haakmortieren; -rad o. (Uurw.) schakelrad o.; -rein bijv. nw. geslaclit, «hoon aan den haak; -richler in. boe- renrechler m.; schar v. haakploegschaar v-; scheibe v. haakschijf v.; schlüssel \'"• haak, haaksleutel m.; eine Thiire mil «nero — aufmachen, eene deur opensle- \'\'\'\'i; •schutte in. haakbusschutter in.; •spanje v. agraffe v.,gesphaakm.;-spiesz ra- harpoen m.; -s(ocA m. haakstok m.; \'hagend bijv. nw. haakdragend, met ha- *">; (P|.) mei hoekige vezels; -wendung \'• omkeering v. met den haak; -uurm °- stekelige worm m.; -zahn m. (Hoef- \'W.) haak, land m. van een paard in het \'yfile jaar; -ziegel m. ha:ikpan v. |
|||||||||
|
rouw; das -e Gelaat, halve geluid; ein -er
Beiceis, balf bewijs; (Zeew.) -er Wind, breede, ruime, bakstagen wind, bakslag- wind; nur mil -em Ohre horen, slechts met \'"ii halfoor luisteren, niet zeer op- lettend zijn, afgetrokken zijn; die Sache nur - Ihun, de zaak maar half, ten halve doen; sicA nur - ausdriicken, zich maar half, ten halve, niet geheel verstaanbaar uitdrukken; it. de helft (van zijne ge- dachten achterhouden; (gemeenz.) weder • noch ganz of gar, goed noch kwaad, koud noch warm; - und -, half en half, matig, tusschen beide; es ist - und - ge- rathen, het is bijna, zoo wat, zoo zoo, ten naasten bij gelukt. Halb-abendbrod, [-brod(e)s,
mv. -brode) o. (Kath.) lichte, geringe spijs v. ter vervanging van hel avond- eten op vastendagen; -a//e m. spookdier o., snuitaap m.; -amtlich bijv. nw. half officieel; -anhungend bijv. nw. (l\'l.) half saamgegroeid; -armel m. halve mouwv.; 2. overmouw, losse mouw v.; -arl v. halfsoort, ondersoort v.; -allass ra. half zijden all :s o., satinade v.; .bad o. half had o. (tot aan het middellijf); -band m. (Boekb.) halve band ra.; -baryt m. kool- zure zwaaraarde v.; -bas, -bassist m. \'Mn/, diepe tenor, hooge bas. baryton m.; \'balzen m. halve batzen (2 Kreuzer); •baiter m. halve boer, boer m. die slechts een half span ploegpaarden heeft; -baue- rei v., Z. -pacht; -berline v. korte, half open wagen in., halfkoets v.; -bier o. dun bier, slecht bier o.; -bild o. half- beeld, borstbeeld o., buste v.; -bildsaule v. borstbeeld o.; -bildung v. halve bcscba- ving v.; -blume v. halfbloem v.; .blutpferd o. paard o. van gemengd ras; -bruder m., Z. Stiefbruder; -bürlig bijv. nw. uit twee huwelijken;—er flruder.halve broeder m.; •cadenz v. (Muz.) halve stemval m., halve zangmaat v.; -chaise v., Z. -berline; -cy- /im/iT ui. Iialfeilimier ru.;-i\'i//ini/n\'.w7/ bijv. en b. half cirkelvormig; -damast m. half- damast o.; -deckllügel m. halfvlengel- deksel o.; \'deckfiügler in. mv. (Nat. bist.) insecten o. mv. met halve schilden of vleugeldeksels; -diele v. halve deel v.; •dislisch bijv. en b. (Krist.) in eene rij staande; -doppelt bijv. nw., Z. -gcfüllt; -dornmuskel m. (Ontlk.) ruggemergspier v.; \'dukaten in. halve dukaat ra.; -dunkel bijv. nw. half donker, half verlicht: 2. o. zelfst. schemering v., half donker o.; •durchmesser m. halve middellijn v„ radius, straal m.; -durchsichtig bijv. nw. half doorschijnend, half doorzichtig. Halbe, (-n) v., Z. Halllc.
Halb-edelatein, (-(e)s, mv. -e)
m. half edelgesteente o., agaat in.; -eime- \'riq bijv. nw. van een halven emmer, een halven emmer inhoiids hebbende; -ein- geschlafen bijv. nw. half ingeslapen, in- gesluimerd; -eirund bijv. en b. half eirond, half ovaal; (Ontlk.) das —e Fensler, heup- beengat o.; -eisen o. (Steenh.) beitel m. met breeden scherpen kant; -ellig bijv. nw. half elsch, van eene halve el (breed &). Halben, voorz., Z. fmUi.
36
|
|||||||||
|
Hal.
|
||||||||||||
|
Hal.
|
||||||||||||
|
S62 Hal.
|
||||||||||||
|
chen; \'hüutig bijv. nw. (Ontlk.) half den
aard eener huid hebbende; -heit v. half- beid, onvolledigheid, halve zaak v.; 2. halve maatregel m.; \'hemd o. half hemd, overhemd o.; it. halfhemdje o., chemi- srlli: v.; -holz o. gekloofd timmerhout o.; \'hüfener m., Z. -bauer; -hundert o. half honderd, vijftigtal o. Halbig, bijv. uw. matig, redelijk,
middelmatig, tamelijk; -e Gesundkeit,re- delijk; -es Glück, matig; (Art.) die -en, de ooren o. mv. eener bom &; (Mol.) ci- linders m. mv,, walsen v. mv. in een stampmolen. Halb-insel, (-n) v. schiereiland
o.; —bet:ohner m. schiereilandbewonur in.; \'invalide m. onvermogende m., die de belasting niet kan betalen. Halbiren, (halbirle, halbirt) bedr.
ww. in twee gelijke deelen of helften verdeelen, midden doordeelen, halveeren. Halbirung, v., Z. halbiren.
Hiilb-jahf, (-(c)s, mv. -e) o. half
jaar,semestero.,zes inaanden;-,/Ï!/ing bijv. nw.haiïjarig.wat een halfjaar duurt;-;dAr- /i<7i bijv. nw. wat ora het half jaar plaats beeft, halfjaarlijksch; -kifer ra. bastaard* houtmot v.; -kaninehen o. varkenkonijn o. in Amerika; -kapaun in. half-gesne- den kapoen m.; -karlaune v. (Art.) vier en twintig ponder m.; -kennlniss v. halve kennis, onvolledige kennis v.; -klappe v. doornachtige slaapbol m., zilverkruid o.; •knecht m. halve knecht, halfwas m.; -kopf m. onkundig mensch m.; -köp/ig bijv. nw. weinig verstand hebbende; -kosl v. halve kost m.; -kraft v. halve kracht v.; -kreis m. halfrond o., halve cirkel m.; •kreuz o. half kruis o.; -kreuzer m. halve kreuzer ra.; 2. halfkruisridder m.;-kugel v. halfrond o., halve bol m.; -kugelför- mig, -kugelig bijv. nw. halfrondachtig, naar een halfrond gelijkende; -kugelluifer m. zoiiuekever m., Ouzes-lieven-IIecrs- haantje o. ;-kugelrund bijv. nw. half kogel- rond; -kulsche v. halve knets v.; -laken o. halllinncii o.; -lang bijv. nw. half zoo lang als gewoonlijk; -/orre v. half mas- ker o.; -laut m. (Spraakk.) halfklinkcr in.; 2. bijv. en b. halfluide; -lauter ra. (Spraakk.) l.-laul; -ledero. half le(d)er o.; -lehen o. half leen, leen o. tegen rente; • leimvand v. half linnen o.;-/ei/erv.halve ladder v.; -leulc mv., Z. -mann (2);-lich bijv. nw. half; -licht o. half licht o„ schemering v.; \'lind bijv. nw. (Goudsm.) —e Feilc, zoetvijl v. Hiilbling, (-(e)s,mv.-c) m.(Munt-
w.) heller m.; (lig.) mensch m., die het- geen hij wezen moest slechts ten halve is. Haib-lob, (•(«)») o., z. m. halve
lof, dubbelzinnige lof in.; \'tonner m„ Z. -bauer;-mann m.gcsnedene.ontmnnde ui.; 2. (-mann(e)«, inv.-fenle) m. pachter m., d ie voor de halve opbrengst woont;-masj- Pasche v. halve-maalsllesch v.; -masl v. beukeikelm.,bcukiiootv.;2.vetmestingv., voederen o. met benkeikels; -mos/iobijv. en b. beuken; —e Waldangen, beukcn- woud o.; -mehl o., Z. Mitlelmehl; -meier m. kleine of halve pachter in.; -meister in. halve meester, eigenaar in. voor de\' |
helft; \'mensch m. halfmensch, ceotaurus
ra., een monster, half mensch, half paard; 2. onbeleefd, onbeschaamd, onbeschoft, ruw mensch m.; -messer m. (Meetk.) halve middellijn v.,iialve diameter, radius, straal m.; - mul allo. half metaal o.; —probe v. half-metaalproef v.; -mönch ra. halve monnik in.; -w«il m. halve maan v., \'L. halb; —fórmig bijv. nw. halvemaanvor- mig; —schneckev. halvemaanschoren in.; (Kuip.) gebogen duig v.;—winde v.halve- maanwinde v.; -multer v. stiefmoeder v.; it. schoonmoeder v.; -narbig bijv. nw. met eene halve i.erf; -neues o. (Jachtw.) sneeuw v., die \'s morgens smelt, -ofjicielt bijv. nw., Z. -amtlich; -ojfen bijv. nw. half geopend; -ohr o. (Nat. hist.) kam- mossel, kamscbelpv. met ongelijke ooren; •opal m. half-opaal m.en o.;-pacht v.pacht v. die in de halve opbrengst bestaai; •pachter m., Z. -mann (2); -par<m. helft v.;—!, (bij het vinden van iels), de helft voor mij!, half mijn!; -pergamenl o. half perkament o.; -p(eilerm. (Bouwk.) halve pilaar in., stut, schoor ra.; -pleri o. (PI.) scherp patiko.;-p/under m. half- ponder in., stuk o. van een half pond; •pfündig bijv. nw. halfpondsch, van ecu half pond; -pomeranze v. basterd-oranje- appel m.; —nbaum m. _basterd-oranje- boom m.; -porphyr m. halfporfier o.; •porzellan o, steengoed, onecht porce- lein, aardewerk o.; -prismatisch bijv. nw. half prismaachlig; -puppe v. halve pop v.; -reif m. (Zeew.) kalf o., ezels- hoofdbeugel in.; (aan eene wagenas),as- scheen v.; 2. bijv. en b. balf rijp, ten halve rijp; -reinhanf m. derde soort van Russische hennep ra.; -ring ra. (Loodg.) Ii ml», houvast, ijzeren ring m. vooreene goot; (Meetk.) halve cirkel m.;—fortui} bijv. en b. half-ringvormig; -ruderschijl o., Z. -galeere; -rund bijv. nw. halfrond, half cirkelvormig; siule v. (Bouwk.) halve zuil v.; -sclure v. (Scheik.) znur- stofverbinding v., oxyde o.; schar m. bataljon o.; scharlach m. half scharla- ken; schatten ra. (Sterrenk.) half scha- duw v., zwak licht o. bij eclipsen merk- baar; (Schild.) halfschaduw v.; scheik\' v. halve schijf v.; scheid o. (veroud.) hein v.; scheidewand v. (PI.) helftscbei- ding v.; schelm ra. halve schurk ni.; -sc/itócA(!obijv. av/.,\'i.-schldgig;schlal m. halve slaap m.; schlag m. (Gen.) een- zijd igeberoerte, verlamming \\.;schlagin bijv. nw. halfslachtig, basterd; schleier m. presenning v., geteerd zeildoek o.; schlummer m.halve sluimering y.;sckrei- lig bijv. nw. (Muz.) chromatisch, met halve schreden op- en af-gaande; schock o. dertigtal o.; schuh m. pantoffel v„ muil ra., slof v.; schuldig bijv. nw. h»rï schuldig; schürig bijv. nw. half ge- schoren; it. —e Wolle, geschoren, toen de wol eerst half volwassen was; •schwf ster v. halfzuster, stiefzuster v.; U- schoonzuster v.; sehen o., Z. -sichtig- keil; -ielme v., Z. Stütze, Sinus; sehnig bijv. nw. (Ontlk.) hair peesachtig; •teii\' v. halfzijde v.; seiden bijv. nw. halfzÜ\' \'den, half uit /.ijdn geweven; \'Seite \'• |
|||||||||||
|
Heiben, (halbte.gehalbl) bedr.ww.
Iialveeren, midden doordeeleu. Halb-ongol, (-gels, mv. -gel) ra.
halve engel in., uitstekend mensch m. naar lichaam en ziel; -ente v. duiker, kuifduiker m. Halber, vuur/.. Z. hall).
Halber, (-s, mv. Halber) m. halve,
de helft v. van eene munt. Halb-erbö, (-n, mv. -n) ra. halve
erfgenaam, erfgenaam m. van de helft; •erhaben bijv. uw., Z. hall). Halberling, (-(«)j, mv. -«) m.
bastaard m., halfbloed in. Hftlb-facherig, bijv. nw. met
halve vakjes; -farbe v. halve tint, half- tint, middelkleur v.; -(assslabe m. mv. halve duigen v. mv.; -fenster o. half- venster, bastaard venster o.; -fisch m. half- visch ra., tong, bot v.; -fischig bijv. nw. half visch; -jlach bijv. nw. half vlak; •flache v. (Schild.) halMak o.; -/lüchsen bijv. nw. balf vlassen, half uit vlas be- slaande; -flechsig bijv. nw. nw. (Ontlk.J met eene andere eene gemeenschappe- lijke vlecht vormende; —er Muskei, voor bet scheenbeen gelegen oplichtende spier v.; -jleck m. (Schoenra.) halve achterlap m.; -flosser ra. Iialfvinnige goudvisch m.; -/Iuj m. (Wapenk.) halve vlucht v., vogel in.metéénuitgespreidenvlerk;-/I«o(e)/ij bijv. nw. halfvleugelig; -fiügler in., Z. •deckjlügler; -franz(band) va. (Boekb.) half-Fransche band, half lederen band m.; 2. half ingebonden werk o.; -franz- scharlach in. (Schild.) balf scharlaken o.; •freiheit v. halve vrijheid v.; •/ruehl v. halfkoreu o.; -fuchs m. Noordameri- kaansebe waschbeer ra.; 2. civetkat v.; •fuderig bijv. uw. een balf voer of vee- der uitmakende; -galeere v. galjoot v„ kleine of halve galei v.; -gamaschen v. mv. slobkousen v. mv.; -gar bijv. nw. half gaar; -gefiedert bijv. nw. (PI.) zij- delings ingesneden als eene \\eer;-gefültl bijv. nw. (PI.) enkel, half dubbel; \'ge- kocht bijv. nw. half gekookt, niet gaar; •gelehrsamkeit v.half-geleerdlieid,schijn- geleerdheid v.; -gelehrte(r) m. half- geleerde, gewaande wijsgeer, schoolvos m.; -gerechtigkeit v. halve gerechtigheid v.; \'gerinae o. (Giet) goot v. uit twee planken bestaande; \'geschichte v. half fabelachtige geschiedenis v.; \'geschöpfo. misgeboorte v.; -geschoss o. (Bouwk.) opkamertje o., insteekkamer, halfverdie- ping v„ entresol ra.; -geschwisler rav„ Z. Sliefgescliwister; -gesell ra. halfwas in.; -gesicht o. profiel, zijaanzicht o.; •gelheill bijv. nw. (Wapenk.) in twee helften verdeeld; -ge\'reideo. mankzaad, raasleluin o., half tarwe, half rogge; -ge- viert bijv. nw. half in het vierkant; -ge- ucndel bijv. nw. half gekeerd; (fig.) half ontrouw geworden; -gneiss m. halfgneis in.; -gold o. halfgoud, spinsbek o.; -golt ra. halfgod m.; •gollheit v. halve godheid v.; \'(jöttin v. halfgodiu v.; -grandstein, •granit in. half graniet o.; -griflig bijv. nw. (Boschw.) Z.-fui/erii/;-gu/o.meiig- sel o. vau half tin en half lood; -harze\' o. kristalbarso.env.;-/ias«ui.,Z.-A<iNi/i-! |
||||||||||||
|
Hal.
|
Hal. 563
|
||||||||||||||||
|
Hal.
|
|||||||||||||||||
|
Ilullgr, (-en, mv. -en) m. (Zoutz.)
zoutwerker 111. Hallynk, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Halunk. Halm, (-(e)s, mv. -c) m. halm in.,
slroo o., baksel o.; it.duinhelm iu.,heliu- plant v.; das Gctrcide steht noch auf dein -, is nog in de halmen; auf dein - vcr- kaufen, zoo als het te veld staat. Halmchen, (verkl.) o. halmpje,
strootje, scheutje o.; (gemecuz.) jemn. das - durfh das Maul stretchen, vleien, llikllooien, honing om den mond suie- ren; - ziehen, om liet kortste of langste strootje trekken. Halmdach, (-dach(e)s, mv. -da-
chcr) o. strooien dak, strooien hut v. Halmen, (halmle, gehalmt) o.ww.
halmen schieten. Halm-früchte, v. mv. graan-
soorten, grassoorten v. mv.; -hutle v.,Z. •dach; -knolcn m. halmknoop 111.; -lese v. nalezen o.: -leser 111., -in v. uaJezer 111., nalecssler v.; -motte v. halmmot v., witte worm ui.; -pfeife v. schalmei >.; -rübc v., Z. Sloppelrübe; schneidema- schine v. stroo-snijmachinc v. Halogen, (s) o., z. m. (Scheik.)
zoutstof, zoutvormende slof v., chloor o. Halometer, (-ters, mv. \\-tre) m.
zoulmetcr m. Halonen, v. mv. kringen m. mv.
om zon of maan, lepelkriugcn m. mv. Halotechnie, -lurgie v. kunst
v. om zout te bereiden. Hals, (-es, mv. Hdlse) m. hals, nek
111.; vn -e sterken bleiben, in de keel l>lij- ven steken; ons dem -e ricchen, uil den mond rieken, een slinkenden adem heb- ben; einen bösen • haben, een ontstoken hals hebben; .we hat einen schonen -, zij heeft een mooien hals; jemn., sich den - brechen, den hals, nek bleken; jemn., sich den - abschneiden, den hals, nek afsn ij- den; jem. beim -e [assen, kriegen, bijden kraag nemen; jemn. urn den - fallen, om den hals vallen, omhelzen; 2. (lig.) aus eollem -e schreien, luidkeels schrecu- v.en; aus vollem -e lachen, lachen dal men schatert, schateren van het lachen; jemn. einen Bechttstreit an den • werfen, iem. een proces aandoen, een rcchtsge- ding beginnen mei; jemn. Unglück auf den - wünsehen, iem. een ongeluk loe- wcuschen; etw. am of auf dein -e ha- ben, iets op de schouders, den rug, leu zijnen laste hebben; sich el», auf den - ziehen, zich iels op den hals halen, zich Sc berokkenen; jemn. auf dem -e silzen, über dem -e liegen, iem. lastig vallen, lasl veroorzaken; jemn. Leute über (auf) den • schicken.iem. niciischen op zijn dak slu- ren; jemn. über (auf) den - kommen, iem. onverwachts op het lijf vallen,iem. over- vallen; sirAeinePcrwn, etw. vom -e schaf- fen, iels van den hals schuiven; über - und Kopf, over hals en kop, in de grool- ste haast; es kann ihn den - kosten, es geht ihm an den -, hel kau hem het leven kosten; 3. (van eene llescli), hals m.; (Onllk.) (van de blaas, van de baar- moeder), hals 111 ; (van eene viool &), |
|||||||||||||||||
|
v. ertswasschen, verkrijgen o. van erls
uit het schuim. Halen, (halte, gehalt) bedr. ww.
(Zeew.) Z. anholen. Hglfte, (-n) v. helft v., half geheel
ü.; nni die - gröszer, theurer,als der andere, de hclfl groolcr&; die Kosten zur-tragen, de helft van de kosten, de kosten voor de helft dragen; die gröszte -, de grool- ste helfl; mitjemn. zur - gehen, meliem. samengaan, samendoen; in mei -n ge- theilt,gehalveerd; (Kechlspr.) Verlelzung über die -, beschadiging v. van meer dan de helft; (fig., gemcenz.) - of Ehe-, wederhelft, vrouw v.; aufder - des Weget, op de helft van den weg, halverwege;bit auf die-füllen, ball vullen, balf vol doen; bis zur - leer, half ledig, half vol; in die - niederkommen, een half voldragen kind ter wereld brengen. Helften, (halftelc, gehalflel) bedr.
ww. (w. i. gebr.) Z. halbiren. Halfter, (-n) v. halster, halter in.;
das 1\'ferd air ft die - ab, hel paard werpt den halslcr af; (fig., Heelk.) - of -binde v. kinverband o.; -chen o. (verkl.) hal- slerlje o. Hftlfter-geld, (-(e)s, mv. -er) o.
halstergeld o.; -kappe v. halsterkap v.; •ketle v. halslerkelting |m.; \'lang bjjw. zonder verantwoordelijkheid, uit de hand; •leine v. halslenicm 111., leireep v., hal- stertouw 0.; -/oc/i o. halstergat o. H&lftern, (lialfterte, gehalflert)
bedr. ww. ein Pferd -, halsteren, den balster aandoen. H&lfter-riemen, (-mens, mv.
|
|||||||||||||||||
|
(Boekdr.) halve bladzijde,kolom v.; -sei-
tig bijv. nw. aan of van eene zijde,-sicA- ligkeil v. (Gen.) halfzichligheid ».; (Sler- renk.) half zichtbaar zijn o.; -si7frcro.|>la- lina, wit goud o.; spanner xa.,Z.-bauer; sparren m. (Bouwk.) halve spar v.; stadtchen o. vlek o.; starre v. ((Jen.) zinvang m., catalepsic v.; stiefel ui. halve laars v., laarsje o., hotline v.;(Too- ueelk.) steltscboen m., broos \\.\\slrauch ra. (PI.) heester ui., slruikje o.; strumpf i,i. halve kous, onderkous v.; • stünder in. wat een hall\' uur duurt; (fig.) lange volzin in.; stündig bijv. uw. van een hall uur; stündlich bijv. nw. hnlfuurscb, oin liet halve uur, wat elk half uur ge- schiedl; -lagig bijv. nw. van oen halven dag; (lig.) kort; -teufel ra. hulvc duivel in.; -theilig bijv. nw. (Wisk.) in twee gelijke deelen verdeeld; nach eincm —en Yerhdltnisse, in reden der vicrkan- tcn of tweede machten; -thier o. half- dier o., diermensch m.; -todl bijv. nw. half dood; -lon va. (Muz.) halve toon in.; •traver m. halve rouw m.; -lriücr m. (Muz.) halve triller, mordant m.; -tuch o. hnlllaken, kazimiero,; -umgedrcht bijv. nw. (Krist.) half gekeerd, half omgc- «end; —e Gestall, twcelingskristal o.; •verdeck o. (Zeew.) balfdek o.; -vernunft v. half verstand o.; -rers o. hall vers o.; •teller m. halve neef, verre blocdver- want m.; -vieh o. halve kudde v., welke Jeu herder toebehoort; (fig.) zot, lom- |ierd, domoor m.; -vogel m. kleine lijs- Ier v.; -voll bijv. nw. half vol, half gevuld; -wach bijv. nw. half wakende, half wakker; -wagen m.caleche.cabriolet \'.; -wahrheit v. halve waarheid ï.j -wege l\'ijw. matig, middelmatig, gebrekkig, la- melijk, halfweg; •werk o. half dagwerk ».; -ici/i/ bijv. nw. half wild; -wissen o., \'•• •gelehrsamkeit; •wiiur m. halfweler, «hijngeleerde m.; -«\'i«OTi v. halfwete- r<j, valsche of schijn-gelccrdheid v., Z. •gelehrsamkeit; -witz m. valsch vernuft "., (lauwe aardigheid v.; -icichtig bijv. IIB\'. halfwassen; -zeolith m. bruinsteen- inengsel o.; -zevg o. (Pap.) lompcnslof \'•; —kasten m. lompenstolkist v.; -ziegel \'n. halve pan v.; -zimmer o. insleekka- "•«•, opkamer, hangkamer v.; -zirkel m. halve cirkel m.; —fórmig bijv. nw. balf- tirkelvormig; diese Berge erheben sick —f&rmig, deze bergen verheffen zich in den vorm van een halven cirkel; -*ir *eht4 bijv. nw. een halven cirkel vor- mende. Halcygnen, m. mv.ijsvogcls m.mv.
Hald, (-er, -(e)st) bijv. en b. steil,
sdiuin oploopend. H(jlde, (-n)v.sleilte,schuinte, hel-
\'"K v„ Z. Berg -, Thalhalde; (Bergw.) lluop ni. afval van erts; (ttg.) jem. auf •* - setzen, iem. misleiden, beetnemen, dupecren. Halden, (haldele, gehaldel) o. ww.
sle" zijn, oploopen, hellen. Hulden-sehlacko, (-n) v. erls-
^huini o.; sturz m. recht o. om hel ^huim op eene plaats te brengen; il. de \'"""({plaats v. voor ijzeiseliuim; •wiuhe |
|||||||||||||||||
|
37
|
|||||||||||||||||
|
•men) m. halsterricm m.,Z.-leine;-ring
m. halsterring m.; •slrick m., Z. -leine. Kaljth, (-(e)s, mv. .e) m. (Delf-
st.) zeeoor o., oorvormigc, eeuschalige schelp v. Hall, (-(e)s, mv. -e) m. (van klok-
ken), klank ui., geluid o., toon 111. Hall, (-(e)s, inv. -e) o. zoulmijn v.
Hallage, (-n) v. magazijngeld,
marktgeld o. HallbuXSCh, (-burschen, m\\.-bur-
sche) m. (Zoulz.) zoutwerker m. Halle, (-n) v. overdekte plaats ».;
(van eene kerk), voorhof, voorportaal o., vestibule v.; (Hand.) hal, verkoopzaal v., magazijn o., winkel, bazar 111.; (Giet.) kolenloods v.; (Bergw.) Z. Halde. Halleluja, onb. o, (II. S.) lofzang
111., alleluja o., looft den Heer!. Hallen, (haute, gehallt) o. ww., m.
h. klinken, geluid geven, weerklinken. Hallengeld, (-(c)s, mv. .er) o.
marktgeld, staangeld, standgeld, kraum- geld o. Halier, (s, mv. Baller) m., Z.
Heller. Hall-fahrt, (-en) v. zoutvervoer
o.; .forst m. bij eenezoutmijnbehoorend bosch o.; -graf m. opziener m. over de zoulwerkcn; •hom m. jubelhoreu m.; -;\'o/ir o. jubeljaar o.; -leule mv. zout- werkert m. mv.;-m<?is/er m. opziener m. over de zoulwerkers. Ilallüh! tussch. holla!, komaan!,
welaan! |
|||||||||||||||||
|
564 Hal.
|
Hal.
|
||||||||||||||||||
|
Hal.
|
|||||||||||||||||||
|
Halster, (•#, mv. Halster) m. hall
iiiinl o.; 2. draagband ui., bretel v. Hals-tuch,(-«uc«(e)s,mv.-(iicnCT)
o. halsdoek m.; il. das v.; —einlage v. met baleintjes voorzien stuk o. linnen, dat men in de das wikkelt om die meer stevigheid Ie geven; —ring m. dasgesp m.; uhr v. dameshorloge o. Hal8Ung,(-en)v.,Z.ffaije(Jachtw.j
Hals-verbrechen, {shens, m».
chen) o. halsmisdaad, misdaad »., die met den dood gestraft wordt; -«\'c/i o. halspijn, keelpijn ».; -wirbel m. halswer- vel in.; -u\'urzel v., Z. -kraut; -zange v. (Naald.) buigtang v.; -zapflein o. strot- klep v., keellellelje, keel- of luchtpijp- deksel o.; -zierde v., Z. schmuck. Halt, (-{e)s, mv. -e) ra. stilhouden,
halt o.; - machen, hall houden, stilhou- den; 2. (Muntw.)gehalte,allooio.;3. (van een woord), duur ui.; 4. (van een ding), houvast, steun in.; it. duur m., vastheid»., dieser Xagel hat keinen -, houdt niet, i< niet stevig genoeg; (flg.) Z. Hallaag; 5. bijw. (Volkst., in plaats van halte ick), er ist - eiii Bauer, hij is maar een boer, {wat kunt gij beters van hem verwach- teu?); er isl - zu jung, (wal zal ik er u van zeggen ?) hij is maar te jong; die Sache ist - so, zoo is de zaak, niet an- ders; 6. •!, hall! boud(l) stil!, houd.i op!; it. -! o\'-aufl, slil!,beweeguniet!; •bindcheno. (Oallk.) houdband m.,klein ligament o. Haltbar, (-<r, st) bijv. uw. (van
eene vesting), houdbaar, verdedigbaar; (van kleuren), niet verschietend, stand- houdend, duurzaam, blijvend; nicht - sein. spoedig verdwijnen, verkleuren, versehie- teu; -c Enlschuldigung, geldig, aanne- in.\'lijk, •er Grand, houdbaar, degelyk;2. duurzaam, stevig, solide; -keit v. (van kleuren), duurzaamheid v., standhouden o.; (Vest.) houdbaarheid, verdedigbaar- beid v. Halte, (-«) Z. Hulde.
Haltekind, (•(«)«. mv. -er) o.
houkind, pleegkind o. Halten, {du hiltsl, er hall, hielt,
gehulten) In-dr. ww. onr. houden; «(«\'< mil, in der Hand -, houden, vaslhebben; jem. an of bei der Hand -, aan of bij de baud hebben; in den Armen umschlun- gen -, in de armen houden, omvatten; fin Kind über die Taufe-,een kind ouder den of ten doop houden; (üg.) jem.beii» Worle-, aan zijn woord houden; jem». die Slange -, weerstand bieden, weer- staan; jem. kurz -, (Volkst.) jemn. den Daumen auf das Auge -, iem. kort bou- ili\'ii, den duim op het laadgat houden; jemn. ein Bein -, (lig.) iem. het beeulje zetten, doen vallen; sich gerade, aufrecht -, staan, rechtop staan; einen, der [allen ii til. -, iem. houden, ophouden, tegeuliou- deu; hult et den Dieb /.houdt den dief !;;«»• in den Schranken -, binnen de palen bou- den; ich halte Mühe.micli, meine Thranen u -, ik bad moeite om & te weerhouden; den Alhem -, inhouden; sein Wasser «" sich -, ophouden; eine Sladt eingeschlos^ sen -, ingesloten houden, blokkeereu; "•\' |
|||||||||||||||||||
|
bals m.; (Tan een kanon), balsband m.,
kanonkraag in.; (aan eene zuil), hals m.; (van het anker), hals ra.; (van een zeil), bals; den - zusetzen, de halzen toezellen, de zeiltouwen aanhalen; der • des Stages, kraag m., oog o. van hel slag; die Gezeit bricht den -, het gelij is voorbij; (aan een deurhengsel), hals 111. Hals-ad.er,(-n) v.balsadcrv.;-am-
bosz in. (ketelm.) halssambecld o., tas ui.; -band o. halsband in.; (Waterw.) Z. •eisen; -bein o. balsbeen, kropbeen o.; •besetz o., Z. -bund; ~binde v. balsdoek m., das v.; kohe —, winterdas v., neus- verberger m., cacbe-nez in.; -blulader v. halsbloedader t.; —forlsatz m. verlen- ging t. van de halsbloedader; —grube v. groef v. der halsbloednder; —loch o. opening v. door welke de halsbloedader afdaa\'t; -braten in. halsstuk o.; -brdune v. (Gen.) keelontsteking, keelvernauwing v.; nervóse, faulige—.besmettelijke kcel- ziekte v.; -breche v. halsbrekend werk o.; -brechend bijv. nw. halsbrekend, ge- vaarvol; -brett o. (Wev.) halsplankje o.; •bruch m. breken o. van den hals; -brü- chig bijv. nw. (Rechtsw.) grootelijks schuldig, crimineel; -bund in. balskraag in., halsboord ui.; •bürge m. borg m. in eene halszaak, die met zijn leven borg blijft; -bürgschafl v. borgtocht ui. in eene halszaak. Il^lschon, o. (verkl.) halsje o.,
kleine, magere hals in. H&ls-dreher, (-m, mi. -er) m.
draaihals, balsdraaier m.; -drüsev. (Onll- k.) halsklier v. Halse, (-n) v. (Jacbtw.) halsband,
ring ui.; (van paarden), haam, gareel o.; 2. (Zeew.) -n, bals, schoot in., smijt v.; zwischen zwei -n [ahren, mil o/lenen -n segeln, met een gesprongen schoot varen. Halseigen, &, bijv.nw., Z, leibei-
gen $•; schaft v. recbt o. van recblsuil- oefening en troepenwerving. Halsoisen, (-sens, mv. -sen) o.
halsijzer o.; 2. (YValerb.) halsijzer o. om de draaiposten der sluisdenren. Halsen, (halsle, gehalst) bcdr. ww.
jem. -, omhelzen, om den hals vallen; 2. o. ww. (Zeew.) de halzen toezelten, de spantouwen aanhalen. Hals-entzündung, (-e») v .keel
ontsteking v.; -feisel v. (Iloefsm.) keel droes in., halsklieren v. mv. der paarden; •fistel v. balsflslel v.; \'/losser in. (Nat. bist.) visch in. met halsvinnen -gard in. gat o. aan boord voor lijnen of touwen; •gat o. (Zeew.)halsklamp m.;-ge/lechto. (Ontlk.) halsvlecht v.; -gehünge, -gehenk o. halssieraad o., halsketting ra.; -gericht o. halsgerecht, gerechtshof, gerecht o rechtbank v. voor crimineelc zaken; 2. rechtsgebied o. van zulk een gerechls- hof; -gerichtsherr m. halsrccbter ui. •gerichlsordnung v. strafwetgeving v. •geschmeide o., Z. -gehinge; -gescliuulst v. halsgezwel, keelgezwel o.; it. kropge* zwel o.; (Rijk.) (van paarden), wurg, worg ui., keelontsteking \\.;-gcschuiir o. keelzweer v.;-gickt v. halsjicht v.;-aiüA\' tAr» o. kuiltje o. vau den bals, uekbolte |
v.; -haar o. halshaar, nekhaar o.; (bij
dieren), manen v. mv.; -harnisch ui., /. •stück; -haut v. halshuid v.; —blutader v. halshuid-bloedader v.; —nerce v. zenuw v. der balshuid; -hemd o. nauwsluitend borstrokje, borslhciudjc o.; -herr in., Z. •gerichtsherr; -huhn o. (Leenw.) hoen o. van den lijfeigene. Halsing, Hijlsing, {-{e)s, mv.
-e) m. strop in. Hals-joeh, (-(e)s, mv. -e) o. (voor
ossen), halsjnk o.; -kuppe v. halskap ».; •kelle v. halsketting m„ halssnoer o.; •klammer v., Z. -eisen; -klampe v., Z. •gat; -klaue v., Z. -cisen; -knebel m. knevel in., dwarshout o. aan den bals van honden of varkens; -knopf m. hals- knoop, knoop in. aan het halsboord; -kno- ten m. (Ontlk.) halsknoop in.; -kopfpuls- ader v. strolslagader ».; • koppel v. (Zad.) halskoppel o.; -kragen m. balskraag in., boordje o.; -krankheilv. balsziekle,kcel- ziekte v., Z. -ueh, -braune; (Rijk.) keel- droes in.; -krause v. das, stropdas »., halsdoek ni.; -kraut o. (I\'l.) klokje o.; blauet —, graso.metluchtvaten;2. mui- zedooru in., tongblad,tongkruid o.;-/an- zette v. lancet o. voor de snede van het slokdarmshoofd of de opening van het spijskanaal, pbaryngotoom m.; -lilze v. halslmoi\'d.i\' o. H&lsling, (-(e)j, mv. -e) ui., Z.
Halsing. Hals-mandel, v. (Ontlk.) aman-
del ui., keelklier v.; -muskel in. (Ontlk.) halsspier v.; -nerve v. halszenuw v.; -ofen m.\'.nin buiten gestook te oven m.;-pulsader v. halsslagader v.; -rec/i/ o., Z. -gericht, • riemen m. halsricm in.; (Rijk.) halsrieui keelriem m.; -ring m. halsring, bals- ketting ra.; -röhre v. keelpijp, keelbuis v., slokdarm m.; -rose v., Z. Herbslrose, •sache v. halszaak, crimineele zaak v. •schelle v., Z. -eisen: schild in. borst- schild, bortharnas, balsschild o.; 2. - of schildlein o. (bij insecten), borstschild o.; schlagader v. (Ontlk.) halsslagader v.; schleier m., Z. Brastschleier; schiet f e f. dooreenvlechtiug v. van vaten in den hals;it.halsstrook v.,halsstrik m.;schloss o., Z. schaalle; schmuck in. halssieraad o.; schnitblcr m. mv. (Nat. bist.) hals snaveligcii m. mv., vogels wier snavel uit den hals schijnt Ie komen; schaalle v. halsslootje o., halsgesp in., slot o. van een halsketting; schuur v. halsketting ui., halssnoer o.; schwindsuchl v. hals- tering, keeltering v.; seil o. halszeel o. starre v. (Gen.) stijve hals, stijve nek in.; (lig.) halsstarrigheid, koppigheid v.; •slarrig bijv. nw. (lig.) halsstarrig, kop- pig, hoofdig, eigenzinnig; —keil v. hal |
||||||||||||||||||
|
slarrigbeid, koppigheid, eigcu
|
8
|
ziuiiigheid
|
|||||||||||||||||
|
v.; slimme v. (Muz.) gedwongen üooge
stem, faussetstem ».; strafe v. halsstraf, doodstraf, straffe v. des doods; bei —, op Straffe des doods; streif, slrich m. bals- strook v., halsstreek v.;-srü<:io.(Vleesch- h.) halsstuk o.; 2. (aan een harnas), bals stuk o.; (van eene kuip),rand m.; suchl v., Z. -bnïane; -talje v, (Zeew.) hals talie v. |
|||||||||||||||||||
|
Ham. S68
|
||||||||||||
|
Hal.
|
||||||||||||
|
Hal.
|
||||||||||||
|
sich tn der See -, bet ruime sop houden;
3. (van zaken, zooals vruchten ft), goed blijven, overgehouden kunnen worden; (van wijn), goed blijven. V. o. zelfsl., Z. Haltung.
Halter, (-s, niv. Halter) m. hun-
der, houvast, steun m., handvalsel o.; (Heelk.) tangelje o.; 2. Z. Buchhalter, Erhaller; 3. Z. Halter. Halter, (-s, mv. HalUr) m. ver-
gaarbak 111.. bewaarplaats »., Z. Fisch -, Wasser-halter; (Vissch.) vischschuit v., boot v. met eene kaar. Halter, bijw. (Prov.), Z. Halt (5).
Haltorgeld, haltorn, Z. Half-
lergeld Sf. Halt-hammel, (-hammels, mv.
hammei) m. hamel in. dien men voor een ander in den kost beeft. Haltig, bijv. en b. (alleen in samen-
stellingen), inhoudende, bevattende; -keit v. vatbaarheid »., inhoud 111. Halterkahn,(-*aAn(*)*,mv.»AdA-
ne) m. boot v. met eene vischkaar. H<-kette, (-n) v. (Wag.) dis-
selkelting in.; -kind o. houkind, kind o. dat men voor een ander in den kost heeft; •lamm o. lam o. van een schaap dat men voor een ander in den kost heeft; -los bijv. nw. onhoudbaar, onverdedigbaar; •losigkeil v. onhoud baarheid ».; -nagel 111. houspijker, boul m.; -ritt va. bery- den 0. der landwegen voor de openbare veiligheid; schaf o., schöps m. schaap o., hamel m. voor een ander in den kost zijnde; seil o. lijn o. waarmede de lei- dekkers zich bij hun arbeid vastbinden; (Zeew.) Z. -lau; stalt, statlev. (Jachl- w.) plaats v. van bijeenkomst; -tau o. houtouw o., houder, bezaansbras in.; -ton m. aangehouden toon m. Haltung, v. houden o.,houding v.;
(van de pen, bet lichaam &), houding v.; - des Landtages, houden o.; - eines Tagebuches, houden o. van een dagboek, journaal o.; «luie die - eines Tagebuches, zonder een dagboek of journaal te hou- ili\'d; (van eene courant), abonnement o.; (van eene belofte), houden, nakomen o., vervulling v.; (van vee), houden,fok- ken o.; (Schild.) die -, schemering v.; eine gute - haben, (vanschilderstukken), goed afgewerkt, goed opgeval; dic-einer Schilderung, de loon ra.; 2. - des Leibes, houding t.; (lig.) 3. diese Maucr hal keinc -, stevigheid, vastheid v., steun ra. Halt vieh, (-(e)s) o., z. m. vee o.,
dat men voor een anderden winlerover- houdl. Halunko, (-w, mv. -») m. ellen-
deling, smeerlap, schelm m. Halweg(e), Z. halbig.
Ham, Z. Hamm.
Hama, bijw. op eens, levens.
Hamachat, Hamachatstig-
mit, m. Egyptische jaspis m. Hamadryade, (•») v. (Fabell.)
boomnimf v.
Hamatin, (-«) o., z. m. (Scheik.)
bloedstof v., blauwhoulrood o. Hamatit,(-fn, inv.-iii) in. (Delfst.)
bloedsteen, rood- en bruinyzersteen 111. |
||||||||||||
|
Cebaude -, (van eene zuil), houden, ou-
dersteunen; (Muz.) die Slimme auf einer Sylbe -, aanhouden; sich gefasst -, ge reed, voorbereid, gevat zijn; ein Kind ,-ttr Schule -, naar de school zenden gehalten sein, gehouden, verplicht, ge- dwongen, genoodzaakt zijn: sein Hans reinlich -, schoonhouden; das Seinige :u Rathe -, sparen, ontzien; Buch, Rech nung -, boek & houden; das Gesinde gut ..onderhouden, voeden, behandelen; .«<<7i «arm -, zich warm houden, kleeden; lialh ., raad plegen; der Markt wird gehalten, ile markt wordt gehouden, beeft plaats, er is markt; Silzung -, zitting houden cine Versleigerung -, eene verkooping honden; eine Predtgt, eine Rede -, hou iten, uitspreken; Schule -, school hou den, onderwijs geven; Stunde -, les ge- ven; das Abendmahl -, (Kath.) hoogtijil houden, communiceeren; it. het avond maal houden, ter tafel gaan; eineMahlzeit -, houden; Mittagsruhe -, een middag- slaapje, een dutje doen; Ta/W-, houden gasten ontvangen; Gottesdienst -, gnds- ilienstoefening houden; eine Schlacht leveren; sein Wort -, zijn woord honden; rinen Kauf -, houden, als gedaan erken nen; Euer Wort in Ehren gehalten, op nvt noord van eer; so will ich es gehalten keten, zoo wil ik het, zoo zal het ge beuren, zoo moet men het doen; ich halte die Bank, ik houd, heb de bank liie Gebote Goites, das Geuit -, onder- houden, nakomen, naleven; Ostcrn - Pascben houden; die Faslen -, vasten, de vasten onderhouden; die rechte Bahn -, houden, volgen; gute Ordnung -, haud- haven; eine Rolle -, blijven spelen, in acht nemen; den Tact -, houden, in acht nemen; (Schild.) die Lichter sind wohl gehalten, het licht is goed aangebracht; reinen Mund -, het geheim bewaren; it. het stilzwegen in acht nemen: Wache -, «acht houden; er halt es mit Keinem, hij behoort tot geene partij; jems. Partei •1 iems. partij houden, het gevoelen dce- len van; - Sie es wie Sic wollen, doe zoo als gij wilt; Vieh, Hühner -, houden, fok- >en; Kutsche und Pferde -, houden; Haus, «*f ; huishouden; Kostganger -, pensio- "aircs, kostgangers houden; Freundschaft ">il jenm. -, vriendschap houden, vrien- (\'en zijn, op een vriendschanpelijken voet \'taan met; eine Zeitung -, geabonneerd z\'j" op, lezen; ein Tagebuch -, dagboek houden; jem. hoch -, viel au(jem.-, iem. achten, in eere houden, veel achting hch- hen voor; wie hoch - Sie diese t/Ar?, op hoeveel schat gij ft, hoeveel denkt gij dat j» waard is; etw. auf sich -, zich zelven hoogschatten; für wen - Sie mich, voor wien houdt gij my, waarvoor ziet gij mij aan?; eine Festung für unuberwindlich -, \'oor onoverwinnelijk houden, achten; ich jj«fte iAn für einen ehrlichen Mann, ik houd hem voor &, ik geloof dat hij een \'"lijk man is;elio. für eine Ehre, Schande "> houden voor, beschouwen; er AieJZ es nicht für gut, zu &, hij hield het voor JW goed, vond het niet goed; ich halte dafür, dtss ft, ik houd het er voor; .Sie |
mir es zu Gute, houd bet mij ten goe
de, neem bel mij niet kwalijk, duid het mij niet euvel; was sollman davon •?, wal moet men daarvan gelooven, denken?, Z. halt (5). II. o. ww. en bedr. ww. onr. balt hou
den, ophouden, stilhouden; der Kutschee mussle -, stilhouden, blijven staan; hall, Kulscher!, houd stil, koetsier!; die Kut- sche halt vor dem llmi.se, houdt stil,blijft staan; uir hiellen in D., wij hielden stil, wij bleven eenigen tijd in D.; (Krijgsw.) hall houden,halt maken; inne • imLcsen, stilhouden, ophouden, niet voortgaan, rusten; 2. an etw. -, houden, verbonden zijn aan, gehecht zijn aan, niet losgaan, niet loslaten; il. auf o( ubcr etw. -,be- waken, lellen op; er halt schr aufseine Ehre, hij staal zeer op zijne eer; auf Wohlanstandigkeit -, letten, in acht ne- men; üfter die Beobachtung der Gesetze -, waken; auf etw. -, gehecht zijn aan prijs stellen op, belang stellen in; «11/ Traume -, geloof slaan aan; 3. ich halte ilühe an mich zu -, ik had moeite mij in Ie honden, mij te weerhouden; i. (Zeew.) See -, het ruime sop houden; bei dem Winde -. bij den wind aanhouden; 5. in. h. (van hel ijs), houden, kunnen dragen, bestand zijn tegen; diese Stiefel - Was- ser, zijn bestand tegen hel water, zijn waterdicht; dieses Seil wird nicht -, zal niet houden, zal breken; die Farbe -, kleur houden, niet verbleeken, niel ver- schielen: (fig.) Farbe -, standvastig zijn, getrouw zijn, niet van gevoelen verande- ren; das Wctler wird nicht -, hel weder zal niel aanhouden; (Muz.) die Slim- mung nicht -, niet vast van toon zijn, zakken; das Futter hall nicht Slich, laat los; (lig.) Slich -, steek houden, beproefd zijn; 6. inhouden, bevallen; dieses Fass hdll so und so viel, houdt &. beeft & inhouds; der keker hall 10 Morgen, is & groot; der Zenlner Erz halt so viel Silber, bevat; 7. einander das Gleichgewicht -, evenwicht maken met, tegen elk. opwegen; (fig.) im Gleiclige- wichl -, tegen elk. opgewassen zijn, Z. Gleichgewicht. III. (i. k.bet.,gemeenz.) eswirdschwer,
hart -, bet zal moeielijk gaan, het zal heel wat moeite kusten; woran hdll es, dass ij\'.\', boe koml het dat &?, waaraan schort of hapert het dal &?. IV. wed. ww. sich an etw. -, zich hou-
den, zich vasthouden, zich vastklampen aan &; (fig.) nicht wissen an wen, woran man sich - soll, niet weten waaraan men zich houden moet, waarop men te reke- nen heeft; sich einer Sache wegenanjem. -, zich houden aan, zich beroepen op, er voor aansprakelijk maken; sich an sein Wort -, zich aan zijn woord houden, zijn woord nakomen; • Sie sich rechts, houdt u aan den rechterkant; 2. sich sauber gekleide! -, zindelijk gekleed zijn; sich wohl -, zich goed gedragen, zich goed houden, zich goed verdedigen, zich on- dersebeiden; sich -, (van eene vesting), weerstand bieden; sich in einer Festung -, zich verdedigen, zich niet overgeven; |
|||||||||||
|
Ham.
|
Hm ii.
|
||||||||||||
|
566 Hiim.
|
|||||||||||||
|
Hammer-flsch, (-es, mv. -e) m.
hamervisch m.; -/ormi\'g bijv. en b. ha- mervormig; -gcrüstc, -geslell o. (Sm.) hamerstellage v., hamertoestel o., hamer- machine v.; -hai m. (Zeew.) hamerhaai m.; -haube v. achterste o. van een hamer, klauw in., pen of pin v.; -haue v. kui- persdissel m.; (Mijnw.) moker, breck- hamer m.; -hcrr m. eigenaar m. van een hamcrwerk, van eene smederij; -hütlev. grofsmedcrij v., Z. -<verk; -kalk m. harde kalkachtige aarde v.; -kopf m. kop m. van den hamer. Hammerling, (-(e)s, mv. -c) m.
(Prov.) grappenmaker, hansworst, harle- kijn in.; 2. (Scherts.) vilder, honden- slager, beul m.; 3. kaboutermannelje, bergmannetje o.; 4. (Nat. hist.) Z. Gol- dammer. Hammer-loch, (-loch(e)s, mv.
•löcher) o. hamergat o.; -meiszel m. kla-
maaiijzcr o.; -meister m. opziener m. van een hnmerwerk; •miihle v. hamermolen m., Z. -werk; -müller m., Z. schmied; •muschel v. hamermossel v. Hümmorn, (hammerte, geham-
merl) bedr. ww. hameren, kloppen, met een hamer bearbeiden; das Gold dünn -, pletten; etw. gerade, recht, glatt -, klop- pen, slaan; kalt -, kond smeden; 2. o. ww., m. A. zich bewegen als een bamcr, kloppen. Ha.nmor-ordnung, (-en) v.
verordening v. voor de smederijen; -pfinne v., Z. -haube; -pickel m. kophouweel o.; -rad o. hamerrad, rad o. dat de(n) lui— mer(s) in beweging brengt; sehlacke v. ijzerschuim o.; schlag m. hamerslag ui.; (Muntw.) stempelen o.; 2. (Sm.) ijzer- schilfer o.; (Scheik.) ijzcroxydulc-zout o., Z. sehlacke; schlagreeht o. recht o. om eene ruimte van anderhalven voet tusschen twee muren teeischen;-scAmi<.\'d m. smid ra. in een hamerwerk, hamcr- smid m.; stahl m. (Giet.) wolf, vosm.; stiel m. hamersteel m.; strandt m. ba- merstruik iu.; stretch in. ruimte v. van anderhalven voet tusschen twee muren; • lastenspiel o. piano v.; -werko. hamer werk o., fabriek, werkplaats v. waarin de metalen uiet hamers bewerkt wor len; —sbesitzer m., Z. -herr; -wurf m. hamerworp m.; -zunge v. hamertang v.; zeichen o. hamerteeken, vlammen o. van boomen met een hamerslag. Hammit, (-(e)s, mv.-e) ra. (I)elf-
st.) Ammonshoren, ammoniet ui. Hammling, (-(e)s, rav. -e) m. ge-
snedene, ontmande, gecastreerde, cas- traat m.; it. gesneden dier, gelubd dier o. Hamorrhoidal, bijv. nw.de aam-
beien betrcfl\'end. H\'amorrhoidal-beschwer-
den, v. mv. aambeienpijn v.; -knolen in. mv. aambeien, spenen v. mv.,guldene ader v.; -kolik v. aambeienkotiek o. Hamorrhoiden, v. mv. aambeien,
spenen v., guldene ader v., aderspattige gezwellen o. mv. van den endeldarm. Hampelmann, (-mann(e)s, mv.
minner) m. bordpapieren ledemannetje o., draalpop v., hansworst m. |
|||||||||||||
|
Iliimpoln, (hampelte, gehampelt)
o. ww. zich bewegen, slingeren. Hampferling, Hampfling,
(-(e)s, mv. -e) m., Z. Hünfling, Hdm- merling. Hampftel, (-«) v. handvol v.
Hamster, (-s, mv. Hamster) m.
hamster, veldrat v.; (fig.) veelvraat, gu|. zigaard m.; -fang m. hamslcrvangsi, hamsterjachl v.; •[anger m. hamster- vanger m.; -fell o. hamstcrvel o.; -gri. ber m. hamstergraver in., Z. -finger; •höhle, -röhre v. hamstergang m., ham. sterhol o. Hamstock,(-s/ocA"(e)s,mv.-s(óc<y
in. watrrstok in. Hanaper, (-pers, mv. -per) o.
(Volkst.) schatkist v., fiscus m. Hanbutte, (-n) v. (PI.) jokbooni,
hagebeuk, witte beuk, wielboom in. Hand, (Hande) v.hand ».; dierecktt,
linke -, de rcchter-, linkerhand v.; dit flache -, de vlakke hand; die hohle -, holte van de hand; die verkehrte -, de bovenkant der hand; eine -voll, eene bandvol v.; i« beiden Handen gleiche Gc- ii iukIIheil haben, rechtsch en linksch zijn. de beide handen even goed kannen ge- bruiken; mil eigener -, met eigen hand: zu eigenen Handen übergeben, persoon- lijk ter hand stellen; jent. bei der - hat- ten, <m der - führen, bij de hand houden, aan de hand leiden; jemn. die - reichen. bieten, icra. de hand reiken, helpen^em». die • drücken, iem. de hand drukken; mit dem Degen in der -, met den degen in de hand; sichdie - of die Handegebet, (bij een koop &), elk. de hand geven, den koop toeslaan; beim Schreiben die • führen, de band houden; - m -, hand aan hand; etw. aus den Hinden tegen,uit de handen leggen, neerleggen; mit dei Handen arbeiten, handenarbeid verrich- ten; mil den Handen (echten, gebaren maken met de handen, gesticuleeren;ei« man eine - umwendet, ehe man die-vm- dreht, voor men /.ijnr hand heeft omgc- draaid, in een oogwenk; sich eine Persol ii ii die linke -, zur linken - antrauen, mei de linkerhand huwea, een morganatiscli huwelijk aangaan; dieser Maler bekommi eine schwere -, deze schilder beginl grof, dik, al te lijvig te schilderen; eini geübte, fertige-zu etw. haben, handig, gc- oefend.vlug zijnin;(Valk.) Ilitndu, pmilrn klauwen m. mv.; (fig.) mit beiden Hdndet zugreifen, met beide handen toeslaan: mit vollen Handen geben, met volle han- den, ruimschoots, mild geven; gebundem Heinde haben, de handen niet vrij heb- ben, gebonden zijn; die lelzte - on ei\' Werk legen, de laatste hand leggen aan: jemn. die -, hülfreiche - bieten, an dit ;/(•//(\'«, ii\'in. helpen, behulpzaam zijn;dit an jem. legen, de bard slaan aan; - o» sich selbst legen, de hand aan zich zelven slaan, een zelfmoord begaan, zich hel leven benemen; die - vonjemn. abziehen, de hand aftrekken van, zich niet meer bemoeien met, aan zich zelven overla- ten; die - in etw. haben, die Hinde mi\' int Spiele haben, de hand, in iets, in het |
|||||||||||||
|
Hgm-brei, -buche, -butte,
Z. Hahnbrei &, Hagebutte.
Hamchen, o. (vcrkl.) Z. Hamen;
il. armenzakje o. Hameie, (-n) v. hamei v., hek o.
Hamoino, (-n) v. staketsel o.; it
Z. Hameie. Hamen, (-s, mv. Hamen) ui. (Vis-
sch.) kruisnct o.; (Jachtw.) patrijzen- net o. Hamen, (hamlcgehamt) bedr. ww.
met een kruisnet visschen. Hnmf lich, (-er, si) bijv. en b
(Prov.) groot, sterk, stevig. Hamisch, (-er. am meisten -) bijv.
en b. boosaardig, kwaadaardig, kwaad- willij.\': - amlegcn, boosaardig. Hamm! husch. hem!, hum!
Hamm, (-(e)s, mv. -e) m. bosch
o., tuin m., heining, weide v.; it. poel m. Hammo, (-n) v. wade v.; it. bont
varkenspoot m., ham v.;2. (Landb.) ach- tcrste deel eener zeis. Hammei, (-s, mv. Hammei) m. ha-
mei, gesneden ram m. Hammel-braten, (-braicns, mv
• bratcn) m. gebraden hamelvleesch o.;
-brühc v. hamelsous v.; -bruit v. hamel- borst v.; -bwj m. hamclscheiikel m.;-fell o. hamclvelo.; -fetto. hamelveto.;-/l<:isc7i o. hamelvleesch o.; -geschlingeo. hamel- afval,\' hamelomloop m.; -jahrling m., Z -lamm o.; -keule v. hamelbout m.; -knechl m. bamclhoedcr m.; -möhre v. (PI.) pas- tinak v. Hammeln, (hammelte.gehammclt)
bedr. ww. die Limmer -, lubben, snijden Hammel-polz, (-es, mv. -e) m
hamelpcls v.; sack m. maag v. van het schaap gevuld en gekookt; schale v. halve hamelbout m.; schlegel m., Z. -keuk, •lalg m. hameltalg v., hamelvet o.;-vier- tel o. vierde o. van een bamelbout; •tours/ v. hninclworst v. Hammen, (hammte,gelinmmt)beii
en o. ww. houwen, slaan, snijden. Hammen, (-s, mv. Hammen) m.
gerookte ham v.; -bein o. hambeen o. Hammer, (-s, mv. Hümmer) m
hamer m.; (aanecne deur), klopper, ha- mer ra.; (gein.) dass dich der •!, de dui vel haal u; 2. (Ontlk.) (iu het oor), hamertje o.; (Sm.) smeedhamcr, mo- kcr m.; (Jachtw,) dijstuk o., bout m. bil v. (van ecu zwijn); (Nat. hist.) ha- mer m., T-vormige schelp: (Uurw.) ha- .....i Iji\' o., slaghamcr in.; (Muz.) slemha-
mor in.; (van een klavier), hamertje o.
Hammer-ambosz, (-es.mv.-e)
in. aambeeld of aanbeeld o.; -arbeiterxa.
smid m. die met den moker arbeidt; •auge o., Z. -loch; -axt v. (Zeew.) kale- faathamcr m.; -bahn v. vlak o. van den hamer. H\'ammerbar, bijv. en b. hamer-
baar, plctbaar; -keit v. hamerbaarheidv. Hammerbeil, (-(e)s, mv. -e) o.
hamcrbijl v.; (Zeew.) Z. -axt.
Hammercnen, o. (verkl.) ha-
mertje o., kleine hamer ui. Hammerer, (s, mv. Hilmmerer)
m., Z. Hammerarbeiter. |
|||||||||||||
|
Han.
|
|||||||||||
|
Han.
Hand-ambosz, {-es, inv. -e) va.
handaambeeld of aanbeeld o.; -anlegung v. aan het werk gaan, beginnen o., on derneming v.; (Rechlspr.) beslaglegging f.; -arbeil v. handenarbeid in.. hand- werk o.: it. Z. -(rohnc; 2. —en mv. handwerken o. mv.; -arbeiler m. hand- werkcr m.; —in v. handwerkster v.; -ar mei m., Z. •krauie; -arzneil:unsl v. heel- kunst of kunde v.; -aufleyung v. (Kath.) oplegging v. der handen; -ausdruck m. gebaar o. met de hand; -ausgabev. zak- uitgave v., klein formaat o.; -balg m handblaasbalg m.; -ball ir. bal in. der hand, palm v.; -ballen in. (Ontlk.) af. trekkende spier v. van den duim der hand; -band o. (Ontlk.) handhand m.; •barte v., Z. -beil; -baum m. hefboom ni.. stok in. uit den kaapstander; -bec- ken o. handbekken o., waschkom v.; -beil o. handbijl v.; -bcngel m. jongen m. die reeds hand aan hel werk kan slaan; -be- salz o. handboordjco.;-6<.iijcrm.(Ontlk.) buigspier v. van de hand; •beulier m. (Nat. hisl.) dier o. van het phalanger* geslaclit; -bewegung v. beweging v. der hand, Z. -ausdruck; -bibel v. Iiandbijbel, zakbijbel m.; -btbliothek v. handbihlio- Iheek v.; -biclung v. handreiking, hulp v., bijstand m.; -bild(n)er m., Z. -leiter (Muz.); -binde v., Z. -besatz; -blakcr m. handblaker m.;-blatto. (Maai.) handlul>- bc \\.;-b!ech o. (Zeew.) hand ijzer o.; -bock in., Z. -ramme; -bogen in. handboog m.; 2. (Ontlk.) boog ui. der hand; 3. gebo gen hengsel o.; i. zakboog, kleine boog m.; -bohnc ï., Z. Feldbohne; -bohrer ro handboor v.; -breit bijv. nw. handbreed, zoo breed als eene hand; -breile v. hand breedte, breedte v. der hand; (l\'l.) won derboom, kruisboom m.; -brett o. (Mets.) kalkplankjc o.; -brief m., Z. schreiben; •briefchen o. briefje, biljet o.; •buch o. handboek o., handleiding v., overzicht o. •b&chelchcn o. handboekje, zakboekje o. — für lleisende, reisgids, reiswijzer m. •bücherei v„ Z. -bibliothek; -büchse v bandbuks v.; •bügelxa. (vaneen geweer) beugel in. Handchen, o. (verkl.) handje o.,
kleine, lieve hand v. Iland-eompass, (-es, mv. -e)
m. haudpasser in.: -decke v. kleine deken \\.; (Kijk.) paardedek, dekkleed o., scha- brak v.; -dienst m., Z. -frohne;-diensler m., Z. -fröhner; -drill m. zaaiplocg ra.; •druck ra. handdruk in.; -eimer m. (ge- wone) emmer m.; -eisen o. handijzer o., handboei v. Hando-klatschen,-klopfon,
-.v; o., z. in. handengeklap, klappen in de h. uilen, applaudissement o. Handül, (-«, uiv. Handel) ra. twist
ra., oneenigl jid, rechtszaak »., proces, pleidooi o., rechtsstrijd in., rechlsge- ding o.; einen schlimmen -auf demllalse haben, met eene leclijke zaak te doen hebbeu; jemn. aus dem - helfen, iem. uit de verlegenheid helpen; angelegter -, overeengekomen zaak ».; ich will kruien haben, ik wilgeeneoneenigheid; Handel
stiften, suchen, twist stoken,twist zoeken; |
|||||||||||
|
567
|
|||||||||||
|
Han.
«pel hebben, belrokken zijn ia;die Hinde
ui den Schoos legen, (gemeenz.) diellande in den Saek, in die Tasche slecken. wer keloos blijven, met de handen over elk. paan zitten; alle Hinde voll zu Ihun hu- hen, zijne banden vol hebben, overladen zijn met bezigheden, tot over zjjneooren in het werk zitten; seine milde - au ft hun, zijne milde hand openen; jemn. die Hinde tersilbern, schmieren, door geld omkoo- pen; reine Hinde halen, schoone handen hebben; (Spr.) Z. uaschen; einem Mad- elien die • geben, een meisje de hand ge- ven, huwen; dieses Werk hal Hinde und Füsze, is geheel afgewerkt, volmaakt ;emn. etw. an die - geben, iem. handgeld, een onderpand geven; it. ictsaandehand geven, ingeven; auf seine eigene -, op zijn eigen handje of houtje, uit eigen beweging; sich auf seine eigene - setzen eene eigen zaak beginnen, zich vestigen jem. auf den Hinden tragen, op de han- den dragen, vurig beminnen; etw. aus den Hinden lassen, laten vallen; aus den Hinden geben, uil de handen geven,zich ontdoen van; etw. nach der -kaufen,ver- kau/en, uit de hand; bei ihm gehl alles aus der - in den Mund, het gaat alles bij hem van de hand in den tand; aus der -, aus freier - verkaufen, uit eigen bewe- giug, vrijwillig; bei der - sein, bij de hand zijn, tegenwoordig, niet ver af zijn; etw. an, bei der - hallen, bij de hand, ter*be- schikking hebben; etw. in den Handen haben, in zijne band, in zijne macht heb- ben; man kann es mit Handen greifen liet is hoogst duidelijk; eine Arbeit untcr den Hinden haben, onder handen heb\' ben, bezig zijn aan; es ist mir ttnler der -, unter den Hinden wcggekommen, het is onder mijne handen weggeraakt; sich unter der - erkundigen, ondershands on- derzock doen naar; von der - gehen, goed gaan, goed van de hand gaan; etw. zur • legen, in handen geven; unter Hinden, unter die Hinde geben, in handen geven toevertrouwen; zu Hinden kommen, ter hand gesteld worden, toekomen; zuHan- den stellen, ter hand stellen, ovcrhandi- gen; (Sp.) vor der - sein, voor de hand zitten; hinter der - sein, achter de hand zitten; (Bergw.) die -, de rechterhand; it. zur • arbeilen, ijverig, vlijtig werken; (Zeew.) - über -, hand over hand; 2. kant m., zijde v.; Imker -, rechter -,lin- kerkant, rechterkant, links, rechtsj/emn. rechter - gehen, aan iems. rechterzijde S\'an; 3. macht v.; jem. in der - haben, ;|,ni. in zijne macht hebben; sich injems. Handen befinden, in iems. handen, of lucht zijn; 4. aus der erslen -, uit de eerste hand; in guter-, in goede banden; \'on hoher -, von hohen Handen, van hoo- ger hand, van aculiiigswaardige zijde; (Uenw.) die todle -, de doode hand;i/te obere -, de opperste macht, de souverein m-; die unlere -, ondergeschikte, leen- i»n m.; 5. eine schone • schreiben, mooi ^cbryven, eeue mooie hand schrijven; b. nor der -, voorshands, voorloopig; nach der -, naderhand, daarna, later, vervolgens. |
|||||||||||
|
nul jemn. Hindel an/angen, twist ma-
ken, ruzie zoeken met; Hindel mit jemn. haben, twisten met, (van jongens), vecb- len met; einen • tor Gericht brin- gen, eene zaak voor het gerecht bren- gen; 2. koop m.; er hal einen guten - getroffen, hij heeft een goeden, mooien koop gedaan; mit jemn. im - stelten, han- dclen met; jemn. den - aufsagen, den koop opzeggen; einem andern in den - fallen, iem. onderkruipen; der - ist rich- txg of sic sind -s eins geuorden, de koop is gemaakt, zij hebben den koop geslo- len; (fig.) zij zijn bet eens geworden; - in Bausch und Bogen, aanbesteding v.; 3. (Hand.) handel, koophandel ra., be- drijf o., nering, negotie, trafiek v.; -im Grossen, im Kleinen, handel in het groot, in hel klein, groothandel, kleinhandel m.; - treiben, handel drijven, nering of negotie doen; - uut Edelsteinen, handel in. in edelgesteenten; rerbolenen - treiben, smokkelen; (fig.) sic Ireibl mit ihren Reizen -, zij verkoopt hare liefde voor geld. Handelbar, bijv. nw. handelbaar,
onderworpen, gehoorzaam. Handelkraut, (-kraut(c)s, mv.
kriutcr) o., Z. Hindleinkraut. Handelmachor, —in, twist- zoekcr, twiststokcr in., twistslookster, twislzoekstcr v. Handeln, (handclte, gehandclt) o.
ww. handelen, doen, werken, te werk gaan, zich gedragen; gut gegen jem -, goed handelen jegens; so handelt man bei ihm, zoo gaat men bij hem te werk; wider jems. Bcfehl -, handelen; 2, han- delcu over, spreken over, loopen over, behandelen; seine Bede handelle von der Freundschaft, handelde over, liep over, behandelde, had & lot onderwerp; 3. marebandeeren; urn el ir. •.(bijeen koop), dingen; genau, Kreuzer urn Kreuzcr -, niets toegeven; er lisst nicht mit sich -, hij laat niets korten of vallen, heeft vaste prijzen, laat niet afdingen; er lasst leieltl mit sich -, hij is zeer handelbaar om te koopen; mit sich - lassen, handel baar zijn. gemakkelijk te voldoen zijn; nicht gut mit sich - lassen, raoeielijk te voldoen, onhandelbaar zijn; 4. nach Indien, Spa- nien -, handel drijven op of met: mit Seide -, handelen, handel drijven in; im Groszen, im Kleinen -, in het groot, in het klein handelen, handel drijven, ver- koopen; Il.jonp. ww. es handelt sich um. het betreft, er is sprake, quaestic van; III. o. zelfst., Z. Handlung. Handols-abgabo, (-«) v. rccbl
o., belasting v. op koopwaren; -adresbuch o. handelsadresboek o.; •agent in. han- delsagent in.; -akademie v. handelsaca- demic, handelsschool v.; -amt o. han- delsraad o., kamer v. van koophandel; •angelegenheit v. handelsaangelegenheid, handelszaak ».; -anwalt in. zaakgelas* ligde, procuratiehouderm.; -aufseher m. gevolmachtigd agent m. van een staat om bij eene vreemde natie de handels- belangen der zijne voor te staan, han- delsopzichter, consul m.; -ausschuss m. |
|||||||||||
|
Han.
|
|||||||||||||
|
Hau.
|
|||||||||||||
|
568 llan.
|
|||||||||||||
|
o. handelsstelsel o.; -larief in. handels-
tarief o.; •thaligkeit v. werkzaamheid v. in den handel; -theilnehmer va. deel- genoot, deelhebber m. in een handel, venuoot m. Handelstifter, (-ters, mv. -ter)va.
—in, (-nen) v. twiststoker m., twist- stookster v., stokebrand in. en v. Ilandels-tractat, (-(e)>,mv.-e)
m., Z. -vcrtrag. Handelsueht,v.iwistzuilit,twisi-
ziekte v. Handelstlchtig, (-er, si) bhv.
en b. twistziek. Handels-unternehmnng,
{•en) v. handelsonderneming v.; -usar.- zen v. mv., Z. -gebrauch; -verbindung v. vennootschap, handelsvereeniging v.; 2. hondelsverbiiilenissen,handelsbetrekkin- gen v. mv.; -verbot o. handelsverbod o.; -terderber m. bederver m. van den handel, kladder ui.; -verein va., Z. -ver- bindung; deulscher—,overeenkomst,ver- eeniging omtrent deDuitsche tolrechten, Zollverein o.; -verfall m. verval m. van den handel; -verhaltniss o. handelsbe- trekking v.; -verkehr m. handelsverkeer o.; -verlrag va. handelsverdrag, handels- traktaat o.; -verualter m. factoor, zaak- waarnemer m.; -rericaltung v. zaakwaar- nemen o.; -volk o. handeldrijvend volk, handelsvolk o.; -vorrath va. voorraad m. van koopwaren; -waaren v. mv. koop- mansgoederen o. mv., koopwaren v. nv.; •weg ra. handelsweg m.; -weise v. wijze v. van handelen; -wesen o. handel in., wezen o. des handels; -wissenschafl v. handelswelenschap v.; -:eitung v. dag- blad, nieuwsblad o. voor den handel; •zug va. handelslocht m., karavaan v.; •ziceck ui. handelsdoel n.;-;«w/in. hau- delstak m. Hando-spiel, (-(e)s, mv. -e) o.
handenspel o.; 2. gebaren o. mv., gesti- culalie v.; sprache v., Z. Fingersprache; •waschen o. handenwasseben o.; (Katli.) (onder de H. Mis), handcnwasscliing v.; •werk o. handenwerk o. Hand-fackel, (-n) v.(hand)fak-
kel v.; -fahrt v. (Bergw.) afdalen o. langs ladders; -fass o. waschkan ?.; 2. giet- bekken o., draagton v.; -fiustelva. (Mijn- w.) handmoker m.; -feile v. bandvijl v.; •fessel v„ Z. -eisen; -fest bijv. nw. sterk in de hand, pootig; —e Leute, sterke, stevige, kloeke mannen; einen Dieb—ma- chen, vastzetten; -feste v. handvest o.; •festung v. vastzetten o., vastzetting v.; •feuerspritzev. hand brandspuit v,; -fliche v. vlak o. van de hand, vlakke hand,palm v. der hand; -flachenzu;eig m. tak m. van de handspiereu; -flechse v. (Ontlk.) vezel v. der handen, handspier v.; -flechsen- spanner va. spanner in. der handspier; •flechte v. (Gymn.) samenvouwen, ineen- vlechten o. der handen; -(örmig bijv. en b. handvormig; -friede m.vrede ui., ver- bod o. tot het begaan van feitelijkheden; •frohne v. persoonlijke leeiidienst, leen- dienst m. die met de hand verricht moet worden; -fröhner va. leenman ui. die tot perso nlijken of banddienst verplicht is; |
|||||||||||||
|
schap v.; .mi-A rm einer — trennen, uit
eene vennootschap uittreden; die ostin- dische —, de Oostindische compagnie v.; •gesellscbaflcr m., Z. -genoss; 2. m. mv. deelhebbers, deelgenooten in. mv. in eene vennootschap, compagnons, ven- nooten m. mv.; -gesct: o. har.delswet ».; •gesetzgebung v. handelswetgeving v.; •gewicht o. koopmansgewicht, licht ge- wicht, handclsgewicht o.; -geuölbe o. koopmanspakhuis, magazijn o., bazarm. •hafen m. zeehaven v.; -haus o. handels- huis, koopmanshuis o.; -herr m. hande- laar, handeldrijver, koopman, trafikant in.; 2. hoofd o., patroon,eigenaarm.van een handelshuis; -kerrschafl v. heer- schappij v. in den handel; it. Z. -herr; •innung v. koopmansgilde o.; -institut o. hnndelsinrichting v., handelshuis o.; 2. Z. schule; \'interessen o. mv. han- dels belangen o. mv.; -jude m. handels- jood, jood m. die handelaar is, joodsche koopman in.; -kammer v. kamer v. van koophandel; -kenntnisse, -kunde v. haii- delskennis, kennis v. van, bekendheid v. met den handel, handelswetenschap v.; •kürschner m. koopman, handelaar m. in huiden; -land o. handelsland o.j -lehr anslalt v., Z. schule; -lehrling m. leer Mug m. in den koophandel; •leute va.mv., Z.-mann;-maklerva. makelaar m.;-minn in. handelaar, koopman, trafikant m. •marine v. handelsmarine v.; -markt va. Z. -platz; -minister m. minister m. van koophandel; -minislerium o. ministerie o. van koophandel; -nation v. handels- volk, handeldrijvend volk o.; -neid in broodnijd m. (onder kooplieden); -orl va., Z. -platz; -plan in. handelsonderneming v.; .plat: ra. handelsplaats.handeld rijven de plaats, koopstad v.; -patron in., Z. -/ierr; -politik v. handelspolitiek, staat- kunde v. in den handel; -privilegium o. Z. -recht; -project o., Z. speculation •rath, m. handelsraad in.; 2. lid o. van het handelsgerecht; •recht o. handels recht, recht, voorrecht o. in den handel; 2. handelsrecht o., handelswelten v. mv, rechtsgeleerdheid v. betreffende den han del; -reichtliümer ui. mv. handelsrijk dommen in. mv.; -reise v. handelsreis, reis v. om handelszaken; -reisender va. handelsreiziger m.; sache v„ Z. -amie- legenheit; 2. proces o. in zaken van koop- handel; schift o. konpvaardijschip o.; schilfer ra. koopvaardcr, koopvaardij- kapitein m.; schifffahrt, v. koopvaart koopvaardij v.; schneider m. koopman en klee(de)rmaker m.; schreiben va., Z. -4rte/V-scAufev.handelsscboolv.;-si<:Aer- heit v. crediet o.; 2. veiligheid v. des handels; -soro<; v. handelszorg v.; sperre v. belemmering v. des ham!els, verbod o. om (zekere) waren in- \'f uit te voe- ren; (Gcsch. van F.) continentaal stelsel; o.; slaat in. bandeldrijvende staat in.; 2. handelsstand in.; stadt v. handels- stad, koopstad \\.\\ stnnd in. liamlrU-laiiil in., kooplieden m. mv.; 2.koopmanschap v., stand ra. van koopman, handel in.; sich dem—widmen, zich aanden handel wijden; stroszey. handelsweg m.;systemi |
|||||||||||||
|
commissie v., comité o. Tan handelaren;
•bedienler m. koopmansbediende m.; •bedrückung v., Z. -druck; -be(lisscner m., Z. -bedienler; -bedürfnisso. handels- behoefte v.; -berichl va. handelsbericht o.; -betrieb va., -bctriebsamkeil v. han- delsbe/ighcden T. mv.; -bcziehungen v. idv. hamlclsbetrekkingen v. mv.; •bilaiu v. balans v.; -brauch m. handelsgcbruik, koopmansgebrnik o.; -bricl m. koop- mansbriif, handelsbrief m,; it. Z. Kauf- brief; -buch o. koopmansboek, handels- hoek.kantoorbock o.; (Rechtsw.) register protocolboek o.; -bund m. handclsver- bond o.; -bündniss o. handelstraktaat o.; •capita! o. koopmansgeld, haudelskapi- taai o., fondsen o. mv. Handclschaft, v., z. m., Z. Han-
del (3); 2. Z. Handelsland. Handelschaftlich, bijv. en b
den handel betredend, van den handel. Handels-collegium, {-giums,
mv. -gien), -COÜCÜ, (-(e)s, mv. -e\' o. handdsjierecht o., handelsrechtbank v.; -compagnie v. handelsvereniging v., handelsgezelschap o., compagnie v.;-«m- cession v. koopmanspatent o.;-consorlen, m. mv.. Z. -genoss»n; -consul in., Z. -a\\i\\seher; -courier m.handelskocrierm. •crise v. handelscrisis m.; -depulalion v afgevaardigden m. mv. voor den handel of koopmansstand; -deputirler in. lid o. van een handelsgerecht; -dictiondr o koopnianswoordciiboek, woordenboek o. voor den handel; •d:enerna.,Z. -bedienler •direclor ui. directeur m., hoofd o. eener handelsverccniging; 2. president, voor- zilter m. van het gilde der kooplieden •druck m. belemmering v. des handels; •enluurf m. speculatie v.; -entwürfe ma- chen, speculeeren; -fach o. handelsvak koopmansvak o.; -/!r»ia v. handelshuis o.; 2. handelsfirma v.; -flollc v. handels vloot, koopvaardijvloot v.; .frau v.koop- vrouw, liaiidelaarster v.; -lreiheil v. han- delsvrijheid, vrijheid v. van den handel: 2. handelsvoorrechl o.; -freund ui. han- delsvriend, correspondent in.; 2. last- gever, volmaclilgever, principaal, com- mittent in.; -garlner ui. warmoezier: groenboer m.; -gcbrauch m., Z. -brauch, •gcldlntc m., Z. -genoss; •gegenstand m. voorwerp o. van handel; -gehülfe m., Z. •bedienler, -genoss; -gcist m. koopmans- geest, handelsgeest m.; 2. geest m., ge- aardheid v. van de markt;-o<;izm.koop- mansinlialigheid v.; -genoss in. dcclge- noot, medehelper, medearbeider m. in eene handelszaak, compagnon, vennoot, haudelsgenoot va.; •yenossenschaft v., Z. •gesellscltdft; •geographic v. handelsaard rijkskundc v.; -gerechtigkeit, •gerecht\' same v., Z. •recht; -gericht o. rechtbank v. van koophandel; 2. uit de kooplieden gekozen rechters in. mv. die uitspraak doen over geschillen in handelszaken; •geschaft o. handelszaak v., handelshuis o.; —e treiben, handel drijven, hande- len; -gescbichte v. handelsgeschiedcnis, geschiedenis v. van den handel; -gesell m., 1. -yenoss; -gesellschafl v. handel- maatsebanpij, vennootschap, compagnie-I |
|||||||||||||
|
Han. Han. Han. 560
|
|||||||||
|
Hand-kase, {-kises, mv. -kase)
in. handkaas v.. kaasje o.; -karren in. handwagen, kruiwagen m.; •kaufm. koop ui. uit de hand; 2. koop, handel ra. in het klein; 3. handgeld o.; -klammcr v., Z. -ei$en; -klappe v., Z. -blatt; .klapper ui. handklapper m., klaphnulje o., casla- gnette v.; -klatschen o., Z. Handeklat. schen; -kloben in. handschroef v.; -knopf m.; Z. Handeknopf; .kompass m. mijn- kompas o.; -tor6 m. hengselmand v.; 2. schelpvormige beugel m. van een gevest; \'körbchen o. hengselmandje o.; -krampel m. mv., -kratzen v. mv. handkaarden v. mv.; -krause v. (Naai.) handlub \\.;-kübel m. tobbetje o.; -tunsl v. werktuigelijkc kunst v.; -künstig, -künstlick bijv.en b. werktuigelijk; -künstler m. werktuig- kundige in.; -kuss m. handkus m.; -lang bijv. nw. eene hand lang, zoo lang als eene hand. Handlangen, [handlangte, ge-
handlangl) o. ww. handlangen, dagloo- ner zijn, helpen, opperman zijn; II. o. zelfst. hulp v. Handlanger, {-gcrs, mv. -ger)
in. handlanger, daglooner, sjouwerman m.; (Mets.) opperman m.; (fig.) hij.diehij iets (kwaad) behulpzaam i$\\-arbcit v.dag- loonerswcrk, sjouwerswerk, oppermans- werk o.; it. bijwerk o.; -in v. handlang- sler, helpster v. Hand-laterno, (-n) v. handlan-
taarn v.; -leder o. (Schocnm.) hand- le(d)ero.;-/e/tfno.erfclijkleeno.;2.grool leen o., leen o. dat ook op eene vrouw kan overgaan, dat men rechtstreeks van den leenheer omvangt. Handlein, o. (verkl.) Z. Hiïnd-
chen. Handlein-kraut, (-kraut(e)s,
mv. -krauler) o. (PI.) vingervormige eereprijs ra.; -wurzel v., Z. Knabenkraut. Hand-leiter, (-ters, tav.-tcr) m.,
—in, (-nen) v. leider, leidsman, gids m., leidsvrouw, leidster v.; -leiter v.hand- ladder, kleine of draagbare ladder v.; 2. (Muz.) handvormer, handleider, chiro- plast m.; -leilung v. handleiding, leiding v., onderricht o. Handler, (-s,mv. Handler) m. han-
delaar, koopman m., Z. Eisen-, Korn-, Obst-, Wein-hündler. Handlerisch, bijv. en b. eenban-
delaar eigen, als een handelaar. Handlerzug,(-suo(e)s,mv.-iflje)
in.. Z. Ilandelszug. Handleuchte, (-n) v.,Z. \'laterne;
•leuchter m. blaker, handblaker m. Handlich, (-er, -st) bijv. en b.
-er Stein, van middelmatige grootte; r/io ser Hammer ist nicht -, niet gemakkelijk te hanteeren; es ist mir nicht -, ik ben er niet bamlig in, het gaat mij niet vlug van de hand; 2. dieser Mann ist noch -, han- delbnar, niet moeielijk te voldoen; 3. bil- lijk, rechtmatig; 4. - übergeben, eigen- handig, in handen. Handling, (-(e)s, mv. -e) ra. ko-
raalzwam o., geitenbaard m. Hiind-linio, (-n) v. lijn v. der
hand; -lohn m.loono.voorhandendieust; |
|||||||||
|
•füghobel ni. (Meab.) veerploeg ra.,
ploegscbaaf t.; -/ï//irerni. (voor blinden), gids, geleider m.; -galopp in. (Rijk.) kleine galop in.; -;/««/ in., Z. -plerd; •gebrauch in. gewoon gebruik o.; die Xujjo&c fitter Schrift zum —e, uitgave in zakformaat o.; -gehörn o., Z. -geueih; •geld o. handgeld o., godspenning m.; 2. (Krijgsw.) handgeld, aanbrenggeld o.; 3. (Volkst.) fooi v., fooiljco.; -gelenk o. ge- wrichl o. der hand; -gelöbniss o. hand- trouw, belofte v. afgelegd door het geven van de hand.Z.-iretie; •geltei.schcpem- raer m.; -gelübde o., Z. -gelöbniss; -ge- mein bijv. en b. handgemeen; — werden, handgemeen worden, aan het vechten ra- ken;-jemenjeo.vechterij v.,gevecht,vech- len o.; -geschmeide o. handversierscl o.; (lig.) Z. -eisen; •getcehr o. klein geweer o., musket o.; 2. blank wapen o.;-geweih o. kroon v. der horens van een hert &; •gicht v. (Gen.) handjicht v.; -gichtig bijv. nw. handjichtig; -gichlisch bijv. nw. naar handjicht gelijkende; -gift o., Z. -geld (Volkst.); -giflentag m. dag m. waarop (te Osnabrück) de raad op nieuw gekozen wordt; -glied o. lid o. der hand, gewricht o. der hand; -glocke v. hand- klokje o.; -göpel m., -graf m. rechter m. in handelszaken; -grafenaml o. ambt o. van handelsrechter; (te Weenen), ont- vanger mi. der belastingen op koopwaren; •granate v. handgranaat v.; -greiflich bijv. en b. handtastelijk, zeer duidelijk, tasl- baar, voelbaar, merkbaar; —e Lüge, tast- bare leugen v.; —e IVaArnet/en, duide- lijk; etiv. — machen, duidelijk maken; —keit v. handtastelijkheid,duidelijkheid v.; -griff m. handgreep, greep m.; eitten — thun, een greep doen; 2. (Krijgsw.) hanteeren o. der wapenen; (fig.) behen- digheid, vlugheid, handigheid v.;erkennl die gehirigen —e nicht, hij is niet ge- oefend in die zaak, niet vlug er in; 3. (van een degen), greep dj., gevest o.; (van een emmer), hengel m.; (aan een koffer), handvalsel o.; 4. Iiandindruksel ».; -guc- ker m. handkijker, handwaarzegger m.; •guckerei v. handkijkerij, handwaarzeg- gerij, chiromantiek v. Handhabe, (-n) v. handvalsel,
oor o. Handhaben, (handhabte,gehand-
habl) bedr. ww. «in Werkzcug -, hau- teeren, gebruiken, omgaan met; (hg.) die Gesetze -, handhaven; die Gerechtigkeit -i uitoefenen, verzorgen; jem. bei seinen Hechten -, handhaven in. Handhabung,v.handhaving,han-
teering »., Z. handhaben, Handhaft, (-er, -s<) bijv. en b.
(Ger.) handtastelijk, klaarblijkelijk, dui- delijk. H%nd-haken,(-A«tois,mv. -ha-
ken) ui, (Zeew.) enterhaak m.;-hammer in. vuisthamer m.; -haspel in., Z. -ueise; •hebe v., Z. -habe, -grifj; -hoch bijv. nw. eene handbreed hoog; -hülfe v. (Rijk.) steun m. voor de hand. Handig, handig, (-er, -st) bijv.
en b. handen hebbende, met handen; 2. handig, behendig, haastig. |
•lm hijv. en b. bandeloos, zonder han-
den; -löse, -losung v. leengeld o. Haridlung, (-en) v.handeling.daad
v.; schlechte -, slechte daad; eine- des Glaubens, der Demuth, daad, handeling, akte v.; 2. (Tooneelk.) in diesem Schau- spiele ist viele -, handeling, levendigheid v.; 3. (verzam.) z. m. handel, koophan- del m.; die - treiben, handel drijven; 4. winkel m., pakhuis, magazijn, handels- huis o.: eine - errichlen, een handelshuis oprichten. Handlungs-angelegenheit,
[-cn) v.. Z. Handetsangelegenheit; -orl v., Z. Htindelswcise; -avsdrvck m. koop- mansterm m., in den handel gebruike- lijke uitdrukking v.; -bedienle m., -buch, •gericht o., -gescllschafl v., -gesetz o. &, Z. Ilandels-bediente d/-; -inhaber m., Z. Handelsherr; -kunde v. klant m.; -name in. handelsfirma v.; -unkosten v. mv. on- kosten m. mv. in den handel; —conto o. onkoslenrckcning v.; -«or( o., Z. -aus- druck, -zueig m. handelstak m. Hand-mal, (-(e)sjmv. -malc,md-
Ier) o. tecken, litteeken o., vlek v. in de hand; 2. (veroud.) trouwbelofte, hand- belnfte v.; it. gerecht o., welks leden een eed moesten doen; it. de eed m. zelf; •mangel »., Z. •rotte; -tnrïusrneno. (Ont- Ik.) palmspier v.; -messer o. handmes o.; (I.cderb.) slootmes. schaafmes o.; -mör- ser m. handmorticr m.;-tnu//\'m. hand- iimf v.; -muli /e v. hand linden m.; it.vuisten v. mv.; -wuskel m. handspier v.; -ochs m. linker os m.; -orgel v. hnisorgel o.; •pelschaft o., Z. siegel; -pfahl m. kleine paal m.; -pferd o. mak paard, handpaard o.; 2. hijhandsch paard o.; -pjlicht v. verplichting v. door baudslag; -prcisc v. handgewricht o., nahand, achterhand v.; -presse v. handpers v.; -protzwagen m. (Krijgsw.) door menschen getrokken voertuig o. voor geschut, sleepwagen m., trikebalv.; •pumpev.handpompv.;-pum- per m. pomper ui. aan eene handpomp; •püster m. hond blaasbalg m.; -queder m., Z. -besetz; -qvehle v., Z. -tuch; -rdder m. (Bergw.) zeef v. om het erts te was- schen; -ramme(l) v. (Straatm.) straat- stamper in., handhei v.; .register o. bij- zonder register o.; -reibe v. rasp v.; -r«- chung v. (fig.) handreiking,hulp v.,steun m.; den Armen — thun, de armen onder- steunen; -reu/<T ra. handzeef v.; -ronr o., Z. \'büchse; -rolle v. handmangel m.; •ross o., Z. -pferd; -rücken m. nmge- keerde hand v., rug ra. van de hand; —band o. band ra., ligament o. van het bovenste der hand; -ru/ir ;v. stok, steel m. van eene karwats; sügc v. handzaag v. Hundsam, (-er, -st) bijv. en b„
Z. handlich. Hand-saum, (-saum(e)s, mv.
•saume) m. handzoom m.; scharwerk o., Z. -(rohne; scheibe v. (Lakenb.) hand- schijf v., krasijzero.;scheidung v. (Berg- w.) uitzoeken o. der ertsen; schein m. (Hand.) quitantie v.;-scne//ev.,Z.-etJe»i; 2. Z. -glocke; schlag m. handslag m.; 2. slaan o. met de hand; mit einetn—e ver- sprechen.den—oe6en,(nun,plechtigbelo- |
||||||||
|
Han.
|
||||||||||||
|
Man.
|
||||||||||||
|
570 Han.
|
||||||||||||
|
bruik o. der ambachtslieden; -bursch n
handwerksgezel m.; -frau v.handwerks- mansvrouw, vrouw v. van een ambachts- man; -gebrauch m.,Z. -brauch; -gelehrter va. geleerde m. van beroep; 2. geleerde m. die zijn onderhoud verdient doorzijnc kennis; -genoss va. ambaebtsgenoot, be- roepsgenoot m.; -gerath o., Z. -zeug; •gesell m. helper m. bij een beroep; it. Z. •bursch; -grusz m. groet ra. der hand- werkslieden; 2. bulp, ondersleuning v. die men verschuldigd is aan reizende ambachtslieden; -hcrr va. hoofdman in van een gilde; -;\'unoem.leerjongen, leer- ling m.; -kunde v. handwerksleer, be- roepsleer, technologie v.; -kundig bijv. en b. technologisch; -lade v. lade, kasv. van een gilde; (flg.) vergadering v. van de oudsten van een gilde; -lehre v., Z. •kunde; -lehrig bijv. en b., Z. -kundig; •leute mv. handwerkslieden, ambachts- lieden m. mv.; -monn m. handwerks- ni.iii. ambachtsman, arbeider in.; -maszig bijv. nw. als een handwerk; (fig.) werk- tuigelijk; it. gemeen, laag, vuil; -meister va. baas m.; -neid m. broodnijd m.;-sie- gel va. gildezegel o.; -triebm. wcrktnig- lijkheid v., instinct o.; -vcntandler va. lid o. van een gilde; -volk o. ambachls- volk o.; -zeug o. gereedschap o.; -zunft v. gilde o. van ambachtslieden. Hand-winde, (-n) v. handwinde
v.j-icör/eriucA o. handwoordenboek,zak- woordenbock o.; -tuurze( v. wortel m.der hand; —knochen m. handwortelbeen o.; •zeichen o. pennetrek m., voorletters m. mv. (in plaats van de handteekening). paraplu1 o.; scichnung v. handteeke- ning, naamteckening ».j -ziehen o. trek- ken o. met de handen; sirkel m. band- passer m.; -zuber m., Z. -kübel; -zug m., Z. Federzug; sünder m. lontstok m. Hanf, (-(e)s, mv. -e)m.hennep,ken-
nep v.; mannlicher of samenlragender -, mannelijke of zaaddragende hennep,zaai- ling m.; weiblicher of blumenlragcndcr -, vrouwelijke of bloemendragende hennep; fein gehechelter -, gehekelde hennep. Hanf-acker, (-ackers,m\\. -dcker)
in. hennepakker in., hennepveld o.; -bau va. hennepbouw m.; -bereiler,—in, hen- nepbereider m „hennepbereidster v.;-6rc- che v. hennepbraak ».; -brecher va. hen- nepbraker m.; -6rernm«n/ev.,Z. -breehe; •darre v. hennepeeslen o.; it. hennep- eest ui. Hanfen, bijv. en b. van hennep,
hennepen. Hanf-erz, (-es, mv. -e) o. steen-
vlas o.; -feld o., Z. -acker; -fink va., Z. Han/ling; -garn o.hennepgareno.;-Aann m. zaadhennep in., zaailing in.; -liiindler. —in, hennepverkoopei\', hcnncphande- laar in., hennephandelaarster, hennep- verkoopster v.; \'ha hel v. hennephekcl m.; -heede v. werk o., afval va. van gc- hekeldcn hennep; -henne v. gelling v. Hiinfin, (-nen) v., Z. Fimmel.
H(jnf-kamm, (-kamm(c)s, mv.
•tamme) m. grove hennephekelm.;-*orn o. hennepzaad o.; -kraut o. vlaskruid, vrouwenvlas o.; -leinwand v. henneplin- |
||||||||||||
|
in. die met de band weeft; -tag in. dag
in., waarop de banddienstcn worden ver- richt; -taste v. (Muz.) bandtoets in.: 2. toetsenbord, klavier o.; -teller m., Z. •flache; -lhater m. (veroud.) iemand die op hecter daad betrapt wordt; -lhiilig bijv. nw., Z. handhafl. Handthiren, Z. hanliren.
Hand-treue, t. handtrouw.belofte
v. door het geven van de hand; -trom- mel v. handtrommel, tamboerijn v.;-tuch o. handdoek, waschdoek m.; -vergrosze- rungsglas o.handkijker in.; -verköufer m. kleinhandelaar m.; -versilberung v. om- kooping v.; -vogel m. handvogel m.;-roll v. handvol v.; -H.ii//e v. draagbaar wapen o.; -Kagen in. handwagen,kruiwagenm.; it. rolwagen, mallejan m.; -uahrsager m. hand waarzegger m.; -uahrsagerei,-uahr- sagung v. waaneggen o. uil de (lijnen der) hand, handwaarzeggerij, chiroman- tiek v.; -icalke v. handwalkmolen m.; •wanne v. bandkuipjeo.; sassero. hand- water, water o. om er de banden in te wasschen; -weber m„ Z. stuhlueber; -uechsel m. (Hand.) wisselbrief, wissel ni.; 2. Z. schuldschein; -tceise v. band- haspel v.; -iieiser m. handwijzer, weg- wijzer, leidsman, gids m.; it. Z. Weg- ueiser. Handwerk, (-(c)s, mi. -e) o.
handwerk, ambacht, beroep o.\\jem.zu einen» - thun, iem. op een ambacht doen, een ambacht laten lecren; welchet - treibt er?, welk ambacht, berocpoefent hij uit?; er treibt das Schneider-, bij is kleerma- ker van beroep; ein Gelehrter torn -,een geleerde van beroep, van professie; etw. zum -e machen, een beroep maken van; eine Sache als -, smaszig treiben, iets werktuiglijk, machinaal verrichten; (ge- mecuz.) vom -e sein, van het gezelschap zijn, lol de vereeuiging behooren; 2. gilde o., vereeniging v. van werklieden, arbeidersvereniging v.; das-ansprechen, grüszcn, lieden m. mv. van het gilde om eene gift aansprel en; it. bedelen; das - machen, de meesters bijeenroepen om een verschil uil te maken; das - milhat- ten, tot hel gilde van eene andere stad behooren; in das - [reien of heiralhen, met de dochter vrijen, huwen van iem. die hetzelfde beroep uitoefent; - halten of das •hallen, mei het gilde vergade- ren; dus - erheben, zijn logies betalen. Handwerker, {s, mv. Hand-
uierker) m. handwerksman, arbeider m.: •compagnie v. (Krijgsw.) afdeeling,com- paguie v. der werklieden; -nerein m. arbeidersvereniging, vereeniging v. van handwerkslieden. Handwerkerei, v. werken o. als
een handwerksman, om den broode. Handwerkerlich, bijv. en b. als
van een handwerksman, werktuiglijk. Handwerks-abgeordne-
te(r), (-ten, mv. -len) m. afgevaardig- dc m. bij of van een gilde; -iillesler m. oudste, overman m. van een gilde; -arbeit v. werk o. van een ambachtsman; -or/i- kel in. artikel o. van een gilde; -bote in. bode in. van een gilde; -brauch in. ge- |
||||||||||||
|
ven door de band Ie geveu; 3. (lis:.
plechtige verzekering, belofte, verbintenis v.; it. betuiging van vriendschap; -schla- gel va. houten banier, klophamer m.: schlagend bijv. nw. in de handen slaan- de; schmitzm.zweepslag m.opde hand; schraube v. handschroef v.; it. hand- boeischrocf v.; —slock va. kleine schroef, bankschroef v.; schreiben o. eigenhan- dig doch niet in het oorspronkelijk ver- zonden brief m. Handschrift, (-en) v.handschrift,
schrift, schrijven o.; das ist von seiner - of seinc -, ich erkenne seine -, dat is zijn schrift, dat beeft hij geschreven, ik her- ken zijn schrift; 2. handschrift, manu- script, geschreven boekwerk o. &; 3. schuldbekentenis, hand, onderteekening v., bewijs o.; ich habc seine -, cene schrif- tclijkc verklaring van hem. Handschriftlich, bijv. en b. ge-
schreven, schriftelijk, eigenhandig; elic. - millhcilcn, schriftelijk; ein Werk - be-
silzen, geschreven, in schrift, in manu- scripl; 2. der -e C/auiijei-.schuldcischer m. wiensrecht op een handschrift steunt; sich - :u etiv. verp/lichlen, zich scbrif- lelijk verplichten. Handschuh, (-es, mv, -e) m.
handschoen m.; 2. strijdhamlschoen in.; jemn. den- hinwerfen, iem. den (strijd)- li.-iinlscliii.il toewerpen, tot den strijd uitdagen. Handschuh-halter, (-iers, mv.
•Ier) ui. elastiek o. voor handschoenen; -leder o. handscboenle(d)er o.; -leim m. haudscboenlijtn, lijm v. uit den afval van handschoenen: -macher in. handschoen- maker m.; —arbeit v. handschoenenma- ken, handseboeumakerswerk o.; -mache- rei: v.Iiandschocnmakerij v.;-machergesell m. handschoeuniakerskuecht in.; -mache- rin v. haudschoeumaakster v. Handschumachor-laden,
(-laden, mv. -liiden) in. liandschoeuma- kcrswiukel m.; -meisler m. handschoen- makersbaas in.; -tvaare ï. baiidschoenen in. mv.; -werk o. handschoenenfabriek »., handscliocuenmaken o. Hand-schuldschein, (•(«)«,
mv. -e) in. schuldbekentenis ?., wissel m. aan eigen order; schwürmer m. (Vuur- w.) zwermer m.; -sehne\\. (Oullk.) pees- vlics o. der hand; scife v. zeep v. om de handen te wasseben; seile v. linkerzijde v.; -sicb o. kleine zeef v.; -siegel o. bij- zondcr zegel,persoonlijk zegel o.; spuien in. kleine spade v.; speichev. kleine koe- voet m.; spiel o., Z. //undespie/; (Instr.) toetsen in. mv.; spies: va. haudbraad- spit o.; sprache v., Z. Fingersprache; spritsev. handspuilv.;-i(\'amu/ev. kleine stamper m.; stein m. (Bergw.) stuk o. erts, ertsstaallje o.; (Delfst.) handvor- mige stalakliel of druipsteen in.; slock m. handschroef v.; slrecker in. (Ontlk.) uitstrekkende handspier v.; slreich ui., Z. schlag; (gemeenz.) — hallen, iem. uithuwen; 2. (Krijgw. en lig.) aanslag m., overrompeling, verrassing v.; einen — versuchen, een aanslag doen; slufe v.
(Uergw.) Z. slem; sluhlweber m. wever |
||||||||||||
|
Han.
|
Han. 571
|
||||||||||||
|
Han.
|
|||||||||||||
|
uen o.; -liderung v. omhulsel o. van den
hennep.
Hanfling, (-(e)i, mv. -e) m. vlas-
vink in. Hanf-mannchen,». (PI.) groote
bremraap v.; -meise v. boschmees, kleine koolmees f.; -mühle v. henncpzaadmo- len m.: -nessel v. hennepnetel v.; -öl o. hennepzaadolie v.; -p/lanze v., Z. Hanf; •rattfe v. benneprepel, repelkam m.; -reibe v. hennephraakmolen in.; -röslc ». rot- liug v.; 2. plaats v. waar men denhenne|- te rotten legt; same ni. hennepzaad o.; •schwinge v. hennepbraak v.; schwinger m. hennepzwingelaar in.; -snl o.,slrick m. uit hennep vervaardigd louw o.; spin- neret v. hennepspinnen o.; slungel m. hennepstok, stoppel m.; -ieaare v. hen- nep in., hennepwaar v.; -würger in., Z. •manneken. Hang, (-{cs, mv. Hangc) m. hel-
ling, schuinte, v.; it. gebogen vlak o.; (lig.) der - zum Bösen, neiging,geneigd• beid v., trek m.; eiwit starken - zum Spiele Itaben, neiging v, lot het spel heb- ben. Harige, (-n) v. bangriem, draag-
ricm in.; (Tuiiih.) afbellend, naar de zon gericht tuinbed o.;il.Z./Mnan<;;(Zeew.) -« der Sleckpforlen, poortbengselso.mv. Hange-backon, v. mv. (ge-
meenz.) hangkoonen.hangwangen v. mv.; •bandage*. (Heelk.) draagband m.;-bank, llangelbank v. hangbank v.; (Bergw.) plaats v. waar men de manden & leeg- stort; -bauch m. hangbuik in.; -bétl o., Z. •matte; -birke v. berk, berkeboom m. met neerhangende takken; -blall o. haug- blad o.; 2. kaaplelie, kaapsche alïodil v.; •bolzen m. hangbout m.; -brücke v. hang- brug v. Hange-bügel, (-je/s, mv. -gtl)
w. losse stijgbeugel m. Hange-dohno, (-n) v. hangslrik
m.; -eisen o. hangijzer o. Hange-garn, (-(e)s, mv. -«) o.
(Jachtw.) hanguet o.; -haut v. neerhan-
gende huid v.; -haulig bijv. uw. met cenc neerhangende huid. Hango-kappo, (-n) v. (Bergw.)
ring m. aan den bak; -kette, Hdngekctte v. fuikketting m;,-kluft v.(Bergw.) schui- ne, schecve mijngang in.; -kompass in. hangkompas o. -kutsche v. hangkoets v. Hengel, (-s, mv. Hdngel) m. ge-
wricht o., geleding ».; (Scheepst.) hel- ling v. Hange-lampo, (-n) v. banglamp,
kerklamp v. H&ngel-birke, (-«) v., Z. Han-
gebirke; -birne v. peer v. met langen steel; (figj —n essen, opgehangen worden. Hange-leuchter,(-/crs,mv.-ier)
in.armkroonv.,kroonkandelaar, luster m. Himgeln, {hingelte, geltdagelt)
bedr. ww. (Zeew.) langsde kusten varen en daarop handel drijven, kustvaart drij- ven. H^nge-matte, (-n) v. hangend
bed o.; (Zeew.) hangmat, kooi v.; -mür- ser m. haugmortierm.; -muskel m. (Ont- lk.) schortspier, optrekkende spier v. |
Hijngenswerth, bijv. nw. han-
genswaard. Hangepfahl, {-pfahl(e)s, mv.
-pl<ihte) m. bangpaal, draaipaal in.; il. galg v. Hiingor, (-s, mv. Hanger) m.(Zec-
w.) hanger m.; 2. hangblad o.; -block m. (Zeew.) hangblok o. Hangeriemen, (-mens, mv.-me»)
m. hangriem m. Hangesaule, (-n) v. (Timm.)
ondernokbalk m. Hangeschaufol, (-n) v. hang-
schop v. Hyjlgeschloss, (schlosses, mv.
schlösser) o. hangslot o.;-sci/o. (Jachl- w.) leitouw o., koppel m.; —AunsJ v. perspomp v.; -s/ocA:m. (Vleeschh.) hang- stok. baak m. Hangcstück, (-(e)s, mv. -e) o.
(Pap.) tweede goot v., die het water op het rad brengt. Hiingestuhl, (-siuAf(e)s, mv.
stuitte) m. (Pap.) hangstoel m. om het papier op te drogen. Hange-tiseh, (-es, mv. -e) in.
bangtafel v.; -ten9c v. (Waterw.) water- pas j.; -wand v. hangmantel m. (vaneen schoorsteen); -warze v. hangwrat v. Hang(e)weide, (-n) v. treur-
wilg in.
Hange-werk, (-(e)s, mv. -e)
o. hangend werk o.; —sbrückc v., Z.
-6rücAe. Hang-fisch, (-es, mv. -c) m. ge-
droogde visch, stokvisch m. en v.;-nau- ttg bijv. nw., Z. hnngehdulig; -kappe v., Z. Hangekappe. Hangsel, (-s) o., z. m. het gehan-
gene o., snuisterijen v. mv. die men tot sieraad aan een horloge hangt, chari- vari v. Hangiibung, (-en) v. (Gymn.)
hangoefening v, Hanko, (-n) v. heup v.; ein Pferd
auf die -n setzen, op de beupen zetten; •lein o. paardeveulen o.; -meier in. han- nekemaaier, grasmaaier m. Hankenknochen, (-chens, mv,
•chen) m. heupbeen o. Hijnker, (-j, mv. Hanker) m. bijen-
korf m. waarin het werk is gelaten voor een nieuwen /umi. Hannig, (-er, st) bijv. en b. (ver-
oud.) Z. handig. Hanreschbaum, (-baum(e) s,ra v.
•büume] m. sperwerbezicboom m. Hans, (-ens, mv. -en) m. (Volkst.)
Jan, Hans in.: - ohne Sorgcn, Jan Zonder zorgen; - in allen Gassen, straallooper, bemoeial m.; - hinter der Matter, vrees. achtige, bloodaard m.;- P/riem, betweter m.; (Scherts.) die groszen -en, de groote Hanzen, de rijken, de groolen of aan- zienlijkeu m. mv.; 2. ((iesch.) hanzever- bond o. Hansehen, o. (verkl.) Hansje,
Jantje; - im Keiler, (gemeenz.) dreu- mes, dwerg, klein duimpje; (Spr.) v« - nicht lernl, lernt Hans nimmer, wal Jantje niet leert, leert Jan nooit, jong gewend oud gekeild. |
||||||||||||
|
Hangen, {du hengst,er hangt,hing.
gehangen) o. ww.onr., m. h. hangen, op- gehangen zijn; der Hut hangt an eincm Nagel, de hoed hangt &; sein Mantel hangt bis au/ die Erde, hangt tot, raakt aan den grond; dicZügel seines Pferdes - las- sen, loslaten, laten hangen; dieser llund hal -dc Oltren, isl scbön behangen, af- tiangcnde, neerhangende ooren; die Klet- ten - in den Haaren, hangen, blijven ste- ken; (lig.) der Baum hangt voller Frichle, is beladen met; sie hing an seinem Hulse, zij hing aan zijn hals: derBlutegel hanget [est, de bloedzuiger vat; (lig.) er hangt mir immer ant Halse, hij is altijd aan mijne zijde, is mij altijd tot last; er blieb nut seinem Kleide -, hij bleef & hangen, haken; sein Kleid ist - geblicben, zijn kleed is blijven haken; dieseFldchehangt of hangt, helt, loopt schuin op; die Maner hangt nach der Seile, hangt over; den Kopf - lassen, laten hangen; (lig.) den Kopf, die Flügel - lassen, neerslachtig zijn; an einander -, aan elk. gehecht zijn; die Glieder einer Keltc - an ei na mier, zijn verbonden aan elk.; eine an einander -de Geschichle, eenc samenhangende, door- loopende geschiedenis; (lig.) seine Kin- der - sehr an ihm, zijn zeer aan hem gc- hecht; am Irdischen -, gehecht zijn aan. liefde hebben voor; ich ueisz, icoran die Sache hangt, ik weet wat aan de zaak mankeert; ific Sache hal lange gehangen, bleef lang onbeslist, heeft lang gehan- gen; es hangt blos an ihm, het hangt slechts van hem af; (Spr.) er wei$i, «o et hangt und langt, hij weet het fijne van de zaak; die Sache hangt vor Gericht, is aanhangig; (Bergw.) dus -de, afdak o., overdekking v. van den mijngang; 2. helling v.,Z. Hang; 3. (Dg.) Z. Anhüng- lichkcit. Hangen, (hangle, gehangt) bedr.
ww. die Flügel, Ohren -, laten hangen, neerslaan; den Kopf -, buigen, laten ban- gen; (Volkst.) das Maul -, pruilen, een leelijk gezicht zetten; it. seinen Mantel an einen Nagel -, ophangen; (Mg.) den Mantel nach dem Winde -,den huik naar den wind hangen,met alle winden draaien; einen Mantel um sich -, omhangen; eïm. in die Sonne -, iets in de zon, te drogen & hangen; einen Vorhang vor das Fenster -, ophangen; (fig.) etw. an den Nagel -, aan den kapstok hangen, verwaarloozen, opgeven; einen bieb an einen Baum -, ophangen; sein Her: an etw. -, hart heb- ben voor, gehecht zijn aan; (Bergw.) das Had -, in beweging brengen; it. (z. voorw.) hout & in de mijn laten zakken; 2. wed. ww. sich an einen Baum -, zich ophangen; sich un etw. -, (in een ge- vaar), zich houden, zich vastklampen aan; der Slaub hangt sich an, blijft han- gen; (fig.) er hangt sich überall au, hij blijft overal aan hangen; sich an ein Mddchen -, hangen, gehecht zijn, zich verslingeren aan; II. o. zelfst. hangen, ophangen o., gehechtheid, genegen- heid v. Hangenagel, (-«aoe/s, mv. \'na-
gel) m. bangspjjker in. |
|||||||||||||
|
Har.
|
|||||||||||||||||||
|
872 Har.
|
Har.
|
||||||||||||||||||
|
Harben, (-s) m., x. m. kamelot»
achlige stof v. Hiirchen, H&rtein, o. (verkl.)
haartje, kort, lijn, dun baar o., Z. Haar. Hard, (•(«)»• ™v. -e)m. gemeente-
weide v. Harde, (-n) v. (in Denemarken)
district, baljuwschap o.; •nvogt m. dis- Irictscommissaris, baljuw m. Harder, [s, mv. Harder) m. har-
der m. (een visch). Hardhölzer, o. mv. (Bergw.)
dwarshoutcn o. mv. Haren, [harte, geharl) o. ww., Z.
Aoaren. Haren, bijv. en b. baren, van haar,
paardenharen, van paardenhaar. Haren, bijv. en b. haren; -es Hemd,
kleed, haren hemd, boethemd. Harfe, [-n) v. harp \\.;aufder-
spielen, op de harp spelen; (Landb.) droogschuur v. Harfen, [harfte, geharft) bedr. en
o. ww. (veroud.) op de harp spelen. Harfcnen, [harfente, geharfenl)
bedr. en o. ww., Z. harfen. Harf(e)ner, [-ners, mv. -ner),
Harfenist, [-en, mv. -en) m., Z. Harfenspieler. Harfenett, [-es, mv. -e) o. harpje
o., kleine harp v. Harfen-gelispel, -getön,
(-(e)s) o.,/..in. harptonenm. mv.;-klang m. harpklank, harptoon m.; -lispet ra., zacht harpspel o.; -madchen o. harp- speelster v.; -muschel v. harpschelp v.; 2. Z. Notenschnecke; saite v. harpsnaar v.; -schlager m. harpenaar, harpspeler 111.; schlüssel 111. harpsleutcl 111.; schule v. harpschool v.; sohn m. loonkunslc- naar, dichter, zanger 111.; spiel o. harp- spel, bespelen |o. der harp; spieier m. harpspeler 111.; stück o. harpstuk, stuk o. om op de harp te spelen; slurm m. zwaar harpspel o.; -lon m., Z. -klang; -uhr v. speelklok v. niet hurplonen;-2U9 m. harpenspel o. Harfnerin, [-nen) v. harpspeeU
ster v. Harig, bijv. en b. (Zeew.) die Luft
ist -, het land verschijnt boven de wol- ken. Haring, (-(e)s, mv. -e) m. (Nat.
hist.) harint; in.; gerauchetter -, bokking m.; eingepöckeller -, pekelharing in.; vol- Ier -, volle haring m.; (liegender -, vlie- gende visch m. Haringer, (s, mv. Haringer) m.,
Z. Hiiringkrümer. Harings-bauch, [-bauch[e)s,
mv. -bauche) in. baringbuik 111.; 2. in- gewand 11. van den haring; (Og.) ledige buik in.; -hlick m. flikkering v. der ha- ringscliubben; -bool o. haringschuit v., baringjager ra.; -brühe v., Z. -lake; 2. (Kookk.) haringsaus v.; -bude v. hariug- ki,1,1111 v.; -büse v. haringbuis v.; -\\ang 111. haringvangst v.; 2. Z. -zeil; -fingcr\\ ra., Z. -/ischer; -fass o. barington v.;\' |
•fasschen o. haringvaatje,haringtonnetje
o.; -fischcr m. haringvisscherm.; -fische~ rei v. haringvisscherij o., Z. -fang; -[rau v., Z. -hökin; -höke, •hökin, haringman, haringverkooperm.,haringvrouw,haring- verkoopster v.; -jiger m. (Zcew.) ha- ringjager m.; -könig ra. (Nat. hist.) roode zeebarbeel m.; -kopf m. haringkop m.; •kramer, —in, Z. -hökc <ƒ•; -lake v. ha- ringpekel \\.;-meve of -meye\\.grijze zee- meeuw, haringmeeuw v.;-mi/cAv.hora v., haringmelk ».; -nasev.platneusm.;-nd: o. haringnet o.; -öl o., Z. -thran; -pae- kei in. haringkakerm.; -pastete v. haring- paslei v.; salal m. haringsalade of ha- ringsla v.; salzer m. haringzouter m., Z. -packer; schift o., Z. -büse; seelet. lage ziel v., gemeen mensch m.; spaher 111., Z. -boot; 2. loods in. opeene haring- buis; -lhran m. haringtraan v.;-/onnev., Z. -fass; -ueib o., Z. -hökin; -zeicheno. baringteeken o.; seil v. baringtijd, lijd m. voor de haringvisscherij. Harke, (-n) v. hark v.
Harken, (harkte, geharkt) o. ww.
barken, opharken. Harkenkiste, (-n) v. (Bergw.)
groote houten hark v. Harker, (•», mv. Harker) m. har-
ker, hooiharker m. Harkevoll, v. harkvol v.
Harlekin, (-(c)s, mv. -e) m. har-
lekijn, hansworst, grappenmaker, pot- senmaker m.; 2. (Nat. hist.) mistkever, |
||||||||||||||||||
|
Hftnse(e),». (Gesch.) hanze, hanza
v., hanzeverbond o. Hanseatisch, bijv. nw. verbon-
den, lot de hanze behoorende. Hansegrafon, m. mi. (te Bre-
men) twee overheidspersonen m. mv. die uitspraak doen in twisten over grond tussclien bureo. Hansel, (s) o., z. m. scharre-
bier o. Hunsol-bank, (-banke) v. snij-
bank v.; -becher m. tafelbekcr, berke- meier, hcnsbekerm.; -groschen m.vreeui- denbclasting.liend v.aan kerk en klooster. Hanselmannchen, o., Z. Gau-
kelmannchen. T3.&rxséln,(hanselle,gehansell) bedr.
ww. (Prov.)y«w. -, in een gezelschap op- nemen; 2. tergen, kwellen, plagen, sar- ren; 5. (Zeen.) doopen, ontgroenen. Hiinsolung, v. voor den gek I1011-
deno.; (Zeew.) doopeno.(onderdelinie). Hgnse-Stadt, [stadie) v. hanze-
stad v.; -gerichl o. gerecht o. over han- delszakeu. H^nsgraf, (-en, mv. -en) m. (Gc-
sch. van li.) hansgraaf 111. Hans-narr, (-en, mv. -en] m.
grappenmaker m.; -wursl m. hansworst, polsen maker, polichinel, clown m.;—ma- szig bijv. en b. hansworstachtig. Hanswurstentanz,(-/anzcs,mv.
•tanze) m. hansworstendans m. Hanswurststreich, (-(e)s, mv.
-e) m. hansworslenslreck m., pots,poets, klucht v. Hantircn, (hantirte.hantirl) bedr.
ww. hanleeren; der Stein tasst sich nicht gut -, is niet te banteeren; 2. o. ww., m. h. im Hause zv, - haben, te doen heb- ben, bezigheden hebbeu; 3. das Volk hantirt enlsetzlich, maakt een verschilk- kelijk geraas. Hantirer, (-rers, mv. -rer) m.
mensch ui. die een bedrijf uitoefent, werkman, ambachtsman in. Hantirung, (-en)v. (Yolkst.) han-
leering v., beroep,bedrijf,werk,ambacht; eine - Ireiben, een beroep uitoefenen. Haperig, (-er, st) bijv. en b. ha-
perend, haperig, stotterend; (gemeenz.) hier geht es sich -. het is hier moeielijk om te gaan; (fig.) erpredigte -, hij slol- terde, haperde onder zijne preek. Hapem, [haperle,gehapert)o.ww.
oDp. (gemeenz.) haperen, stotteren,blij- ven haken; es hapert, es hapert mit der Sache, het (de zaak) gaat niet geregeld, vlot; vioran hapert es?, waaraan hapert het?; da hapert es, daar zit de knoop. Happ, (-(e)s, mv. -e) m. hap, beet
m.. bete v. Happchon, o.(verkl.) hapje.beetje
o.; (lig.) poosje o. Happen, (-s, mv. Happen) m., Z.
Happ, Happen, (happle, gehappt) o. ww.
happen, bijten, toebijten. Happig, {-er, •»!) bn>. nw. hap-
pig, gretig, gulzig; -keit v. happigbeid, gretigheid, gulzigheid v. Har! tussen., Z. holt.
|
|||||||||||||||||||
|
kortwiek m.; (PI.) harlekijnssta
|
71
|
ndcl-
|
|||||||||||||||||
|
kruid o.
Harlekinade, (-n) v„ Z. Harle-
kinsposse. Hurlokinente, (-n) v. ringeend
v. van Tcrre-ncuve. Harlekinette, (-n) v.(Tooneelk.)
colombinc, minnares v. van harlekijn. Harlekinsklcid, (-(e)j.mv.-er)
o. harlekijnskleed, zonderling uit ver- scliillende lapjes vervaardigd kleed o. Harlekin-specht,(-(e)s,mv.,-e)
111. kleine bonte specht 111.; spinne v. spin v. nu 1 lange gevlekte voorpoolen. Harlokins-posso, (-n) v. hans-
worslenstreck in,, pots, poets, klucht v.; •tanz m. pantalondans.harlckijnsdansm. Harling, (-(e)s, mv. -e) m. (PI.)
hjpoiis v. Harm, [-{e)s) m., z. m. verdriet,
hartzeer o., smart, droefheid, droefenis v„ leedwezen o. Harmatton, (s) m.,z. 111. (Zeew.)
stikwniil, harmattan in. Ilarmbock, (-bock[e)s, my.-böc-
ke) m., Harme, (-n) v., Z. Hirmel. Harmei, (-n) v.,of-ftrau( o.,-rai(/e
v. (PI.) wilde ruit, harmala v. Harmei, (s, mv. Hirmel) m. gei-
tebok, ram 111. Harmolin, (•(<•)•<) o., z. in., Z.
Hermelin. Harmon, (hirmte, gehërmt) bedr.
ww. verdriet veroorzaken, bedroeven, mistroostig maken; 2. wed. ww. sich -, zich bedroeven, verdrietig worden. Harm-froi, (-er, si) byv. nw.
gernst.tevreden, vergenoegd .zonder zorg; |
|||||||||||||||||||
|
Har.
|
Har. 573
|
||||||||||||
|
Har.
|
|||||||||||||
|
steking v.; -gefiss o. pisvat o.; -geist ra
(Scheik.) pisgeest in., Z. Salmiak; -glas o. pisglas o.; -pries m. (Gen.) graveel o.; -gueker (gemeenz.) m., Z. -arzt;-hafl bijv. nw., Z. -arlig; -haul v. pisvlies o.; (aan de nageboorte), pisvlies, worst- vlies o. Harnisch,(-(e)»,mv.-e) m. harnas,
pantser o.; den - anlcgen, bet barnas aan- schieten, zich wapenen; (fig., gemeenz.) tem. «n - jagen, icm. boos maken, drif- tig maken, in het harnas jagen; in - ge- ralhen, boos worden, driftig worden, opvliegen; 2. (Zijdew.) (aan den wcef- stnel), weeftoestel o.; (Bergw.) over- dekte gang m.; der Gang führl einen glalten -, het erts laat gemakkelijk los; 3. (Nat. hist.) gordeldier, schildinsect o., schildvisch ra. Harnisch-brett, (-(e)s.mv.-er)
o. (Wev.) raam o. boven een weefgC\'
louw, tablet o. Hurnischen, (harnischte, gehar^
nischl) bedr. ww. harnassen, een harnas aandoen. Harnisch-feger, (-jers,mv.-aer)
m. harnasveger m.; -jisch m. schild- visch, pantservisch in.; -/muio.luighuis! arsenaal o.;-heberm. (Zijdew.) oplichter m. der kettingdraden; -kammer v. har- naskamer v.; -litze v., Z. -heber; -macher m. wapensmid, harnasmaker m.; -meisler m. tuigmeester ra.; -reiter m. kurassier ui.: slein m.; harnassteen m. Hftm-kolben, (-kolbens,mv.-kol-
ben) in. (Scbcik.) zijpglas o.; -kraut o. (PI.) breukkruid o.; 2. vronwenvlas, wild vlas o.; 3. geurige wouw, tuinreseda v.; •lassen o., Z. -/tuis; -leiler m., Z. -gang; 2. (Heelk.) Z. -zapfen; -millel o. pisaf- drijvend middel o.; -platz ui. waterplaats, plaats v. om te wateren; -rühre v. pis- buis v. Harnröhren-drüse, (-«) v.pis-
buisklier v.; -enlzündung v. pisbuisont\' steking v.; schnitl ra. pisbuissnede v. • wulsi v. pisbuisgezwel o. Harn-ruhr, (-en) v., Z. -flutii
•salz o. (Scheik.) piszout o.; sand m.
graveel o.; salz ra. (Gen.) zaksel, bezink- sel o. in de pis; sauer bijv. nw. (Scheik.) •satires Salz, piszuur zout; siure v. (Scheik.) piszuur o.; schau v. piskijken o., piskijkerij v.; schmerz m. pijn v. op hel water; schneller m. pisversnelleiide spier v.; schuur v. blaasband m.; slein m. blaassteen m.; sloff m. pisslof v.; strang m., Z.-sc/inar;-s/reni/ev.moeie- lijke waterloozing v., moeielijkheid v. bij het wateren; -lreibend bijv. nw. pis drijvend; -verhaltung v. pisophouden o., pisophouding v.; -eerstopfung v. pisop stopping v.; -wahrsager m. waarzegger m. uit de pis; -weg va., Z. -gang; -werk- zeuge o. mv. piswcrktiiigen, pisorganen o. mv.; -wi«tie v. (Gen.) moeielyke wa terloozing, koude pis, droppelpisv.;-u;o/(e v. wolkje o. in de pis; sapfer m. blaas- peiler, pisaftapper, cathelcr m.; -zwang m. moeielijke waterloozing v. Harpeggiren, {harpeggirle, hac-
peggirt) o. ww. (Muz.) arpeggio\'s maken, |
arpeggeeren, de tonen van een akkoord
snel aanslaan of spreken. Harpeggirung, »., Z. harpeg-
giren. Harpun,(-s, mv. -en) m.nf Har-
puno, (-») v. (Zeew.) harpoen m., werpspies v. met weeibaken; die -e vier- fen, den harpoen uitwerpen. Harpuniron, (harpunirle, harpu-
nirt) bedr. ww. einen Wall/isch -, har- poeneeren, met den harpoen werpen. Harpunirer, (-wj, mv. -rer) m.
harpoenier m. Harpye, (-n) v. (Fabell. en tig.)
boos wijf o., harpij v.; 2. (Nat. hist.) Braziiiaansche gier ui. Harrass, (-cs, mv. -e) m. (Hand.)
ras o., gekeperde /vullen of zijden stof, waarvan men geen wol of haar ziet. Harre, v. (veroud.) lengte v., duur,
lange tijd m.; in die -, ten langen laatste; in die - kommen, eindelijk toch komen. Harren, (harrte, geharrt) o. ww.,
m. n. wachten, het uithouden; auf Golt -, vertrouwen, hopen. Harsch, (harscl^r, harschest) bijv.
en b. bard en ruw, guur, onaangenaam. Harsenen, (harschte, geharscht)
o. ww., in. s. hard ol ruw worden, be- vriezen. Harst, (-es, mv. -e) m. woud, bosch
o.; it. harde, krakende sneeuw v. Hart, (harter, harl(e)st) bijv. en b,
hard, vast, weerstand biedend; -es Holz. hard hout; -es Fleisch, stevig; -er Wein, •es Wasser, it. -e Ausdrücke, Aussprache, hard; es ist sehr • gefroren, het heeft zeer hard, sterk gevroren; -e Eier, hard (gekookt); dieses Brot ist zu - gebachen, te hard, te sterk; -e Speise, hard,moeie- lijk te verteren; diese Speisen liegen - im Magen, liggen als een steen in Sc; 2. •e lliiitl. hard; -es Geld, grove munt v.; •er Thaler, thaler m. in stukken van een daalder; (Bergw.) -es Blei, Z. Harlblei; • machen, hard maken, harden; - werden, hard worden, zich barden; (flg.) -er Schluf, diep; -e Slim haben, een hard, stevig hoofd hebbeu; er hal einen -en Kop f, hij heeft een hard hoofd, is zeer koppig; it. leert zeer moeielyk; 3. ein -es Leben, hard, taai; -es Hcrz, hardvoch- tig, ongevoelig, gevoelloos; man hal ihm sehr - begegnet, men heeft hem zeer hard- (vochtig) behandeld; er hall seinc Kinder sehr -, hij is zeer streng jegens &; er hal ihm viel -es gesagt, bij beeft hem veel harde, beleedigende woorden ge- zegd; -c Zeilen, duur; es wird - hallen, het zal moeielijk zijn of gaau; mit -er Mühe, met zeer veel moeite; es komml uur - an, es geht mir - ein, het valt mij zeer zwaar, moeielijk; diese Zahlung filll mir -, raoeieljjk; einen -en Leib- of .V/u/iI- gang haben, moeielijk afgaan; ein -es Gehör haben, een hard, slecht gehoor hebben, hardhoorig zyn; 4. (Muz.) .« Tonarl, bard, majeur; (gemeenz.) .«» Wetler, ruw, onstuimig; (gemeenz.) -er Slreil, groot; -er Kamp/, hard, raoeielyk te bislissen; die Krankheil hal ihn-mil- genommen, heeft hem zeer verzwakt, erg |
||||||||||||
|
•los bijv. uw., Z. -frei; -loses Leben,
zorgeloos, onbezorgd; 2. onschuldig, on- noozel, oprecht; -losigkeit v. vergenoegd- heid, tevredenheid, gerustheid v.; 2 op- rechtheid, onschuld, onnoozelheid \\. Harmonie, v. (Muz.) klankineen-
stemming, samensmelting v. Tan ver- schillende akkoorden, nrellaidendheid, harmonie v.;(flg.) Z.Einlracht; (Bouwk.) overeenstemming, eenvormigheid, har- monie, symetrie v. Harmonie-gesetze,o.mv.(Muz.)
wetten v. der harmonie, derwelluidend- heid; -lehre v. leer v. der akkoorden; •messer m. harmonie- of wclluidendhcids- meter in.; snusik v. orchesto. van blaas- instrumenten. Harmonik, v„ z. m. harmonie,
netenschap, theorie, leer v. van de ak- koordenverbindingen. Harmgnika, (Harmoniken) v.
(Muz.) harmonica v. Harmoniker,(-niteM,mv.-niter)
ui.. /.. Harmonist.
Ilarmoniron, (harmonirle, har-
monirt) o. ww. overeenstemmen, een akkoord vormen, overeenstemmen met de leer der welluidendheid; 2. (van per- sonen), overeenstemmen,eensgezind zijn, gued met elk. kunnen omgaan, harmo- uièeren. Harmonisch, (•er,ammeisten-,)
bijv. en b. welluidend, overeenstem- inend, samenstemmend, harmonieus; -e Knochennuht, harmonische bcenverecni- gin?; (Wisk.) -es Verhiltniss, liarmoni- sche evenredigheid. Harmonist, (-en, mv. -en) m.
meester m. der harmonie, bekwaam toon* zetter of componist m. Harrnvoll, bijv. en b. vol droef-
beid, treurig, smartelijk, ellendig. Ham, (-(e)s, mv. -e) ra. pis, urine
».; der bodensatz im -e, hel bezinksel, zaksel o. &. das Hecht nach -, dat riekt naar pis; dcn- lassen, wateren, zijn water loozen, pissen. Harn-artig, bijv. nw. pisachlig,
naar pis riekend of smakend; -artige Sake, piszouten; -arzt m. (i.k.bet.) pis- kijker m.; •beh&Uer in. pisglas o., pisbak ui.; -beschauung v. onderzoeken o. der pis; 2. piskijkerij v., piskijken o.; -6e- schwerden v. mv. ziekte, ongesteldheid v. van de piswegen; -blase v. pisblaas v. Harnblasen-entzündung,».
ontsteking v. der pisblaas; -fluss ;n. pis- v|oed m., slijmwateren o.; -muskel m. pisblaasspier v.; • steinkrankheit v. sleen- ziekte v. der pisblaas; slülpung v. oro- keeren o. der pisblaas. Hi±rn-brennon, o., z. m. brand
\'"• op het water; -bruch in. blaasbrcuk, walerbreuk v., breken o. van het water "f de waterblaas; -deuter, -doctor at., \'L. •arzl. Harnon, (harnte, geharnt) bedr.
\'t o. ww. wateren, zijn water loozen; (Volksl.) pissen. Hajrn-fluss, (-/lusses, mv. -flüsse)
">• pisvloed m.; -gang m. pisleider, pis- *eg ni.; —tiitzundunu v. pisleideront- |
|||||||||||||
|
lias.
|
|||||||||||||
|
Har.
|
|||||||||||||
|
574 Har.
|
|||||||||||||
|
Harzer, Harzer, (-s, mv. Har
zer of Hirzer) ra., Z. Harzscharrer; it. traag mensch. Harzer, (•*, mv. Harzer) m., -in,
{-nen) v. bewoner m., bewoonster v. van het Hartsgebergte. Harz-galle, (-n) v. ring m. in
dennenhout waarin hars zit; -gebendhij\\. nw. harsgevend, hars bevattend; -gebirge o. Hartsgebergte; -gegend v. streek v. m hel Hartsgebergte; -holz o. barsbevat- ti\'iid hout o.; it. bosch o. van boomen, die hars bevallen; -hydrat o. (Scheik.) harshijdraat o., met water verbonden hars o. en v. Ilarzicht, bijv. nw., Z. harzahnlich.
Harzig, bijv. en b. hars bevallejid;
sich - machen, zich mei hars bezoedelen. Harz-kappe, (-n) v. harskiel m.;
-kdst m. kaas v. welke in het Harls- gcbergle wordl gemaakl; -klee va. jo- di\'iilijin v.; -kohle v., Z. 1\'esch -, Glan:- ko!tle; -kraut o. kruid o. van hel Harts- gebergtc; (l\'l.) haarkruid o. met gras- achtige bladeren; -kuchen in. koek m. van uitgekookt hars; -kuh v. koe v. op het Harlsgebergte; -lüge v. groole, onbeschaamde leugen, aartsleugen v.; •maler m. wasschilder m.; -malerei v. wasschilderen o.; -messer o. harsmes o.; •mesle v. harskorf m.; -pflanze v. plant v. die hars bevat of op hel Hartsgebergte groeil; -pol m. (Nat.) negative of hars- achtige pool v.; -reizen o., Z. -riss; -rei- szer m., Z. scharrer; -riss in. inzameling v. der hars; 2. openen o. der boomen om hen van hars te ontdoen; salbe v.(Apo- tb.) kunstzalf v.; schaben o., Z. -riss; •schaber, scharer m. werkman m. die de boomen van hars ontdoet, harsinza- melaar in.; sehlacke v. (Giet.) slakken v. mv. van eene ouderwetsche gieterij; seife v. harsachtige zeep v.; stadt v. stad v. in het Hartsgebergte; stein in. Spaansch krijt o.; -tanne v. harsboom, hars bevallende denneboom in.; -wasser o. harswaler, gomwater o.; mil — be- strichen, gommen; -iceide v. weide v. op hel Hartsgebergte; •uindc v. gomwinde v. Hasardiron, (Uasardirte, hasar-
dirt) bedr. ww. wagen, op hel spel zet- len, in de waagschaal stellen, riskeeren, aan het toeval overlaten. Hasardspiel, (-(e)s, mv. -e) o.
basardspel, kansspel o. HaJChon, (hasehle, gehasekt) bedr.
ww. vangen, grijpen, vatten,pakken; (van eene kat), die Miuse -, vangen; einen Vogel -, vangen; einen Dieb -, vallen, gevangen nemen, grijpen; (z. voorw.) nacA ela. -, streven, trachten; (fig.) den Augenblick -, aangrijpen; nacli witzi- gen Einf&llen -, zoeken, jacht maken op & Hascben, o. (verkl.) haasje o.,
kleine, jonge haas in. Hascher, (-s, mv. Hischer) m.ge-
rechlsdienaar, dievenleider, agent m. van politie. Haschj.ren, (haschirle, haschirl)
Hdr. ww. (Juw.) snyden,insnijden, snij- werk maken op. |
|||||||||||||
|
Hartlich, bijv. en b. een weinig
hard, hardachtig; dieser Wein schmecht -, zunrachtig. Hartling, (-(e)s,mv. -e) in. (Giet.)
harde slakken v. mv.; 2. Z. Herling. Hart-loth, {-{c)s) o., z. ra. hard
soldeer o.; -mangun m. hard.\' mangaan m.; •mdulig bgv. nw. (Kijk.) hardbitlig; (van menschen), onl)eteiigclbaar, mocie- Iijk te regeeren; -mduligkeil v. hardbil- tigheid v.; (lig.) onheleugelbaarheid v.; •meisiel m. koubeitel m.;-me/o//o. hard metaal o. Hartnackig, (-*r, -st) bijv. en
b. hardnekkig, halsstarrig, hoofdig,slijf- hoofdig, koppig; er besteht - auf seiner Meinung, hij staat stijf op zijn stuk; - behauplcn, halsstarrig, hardnekkig, stok- stijf volhouden; (fig.) -e Krankheil, hard- nckkig, moeielijk te genezen; -keil v. hardnekkigheid,halsslarriglieid,slijfhoof- digheid, koppigheid v. Hartnagel, (-nagels, mv. -nagel)
in. spijker m. met platten kop. Hartpulver, (-s) o., z. m. hard-
poeier, poeier o. om de vijlen te harden. Hart-riegel, {-gels, mv. -gel) m.
keelkruid o.; 2. roode kornoeljcboom m.; •rindig bijv. nw. hard van korst, hard- korstig; (PI.) mei harden bast; -roje v. mosroos, muskaatroos v.; sclialig bijv. nw. (Nat. hist.) hard van schaal;schalig bijv. nw. (I\'l.\'i hard van schil, Z.-rituiig. Hartschier, &, Z. Hatschier.
Hart-schlachtig, bijv. nw., Z.
herzschlachtig; schlagig bijv. nw. door slagen gehard; schiagloth o., Z. -loth; •sehnig bijv. nw. met harde pezen; -sein o. hardheid o.; -sinn,-sinnig,Z.-nackig- keit <fv spath o. (Delfst.) veldspaath o.; •stein m. steenachtig geoxydeerd ijzer o.; -stich m. (Giet.) lepel m. vol vloeiend koper; stüek o. eene ronde knobbelige plaat v. koper. Hart-tonne, (-n) v.hardlon, hard-
kuip v. Hartung, v., Z. hirten.
Hartwasser, (-i) o., z. m. bard-
water, koelwater o. Hart-werk, (-(e)s) o.,z.m. (Tin-
neg.) hetgeen bij het tinsmeltcn in den oven blijft; -uurm, genieene blindslang, glasslang v. Harz, (-es) m. Harts, Harlsgeberg-
te o. Harz, (-m, mv. -e) o. hars o. en
v., gom v. Harz-ahnlich, bijv. en b. hars-
achtig, op hars gelijkende; -baum in. harsboom, gomboom v.; bewohner, —in bewoner m. of bewoonster v. van het Hartsgebergte; -bulter v. boter v. uit het Hartsgebergte; •eichel v. korte ronde eikel m.; -electricitdt v. harsachtigeclec- tricitcit v. Harzelig, (-er, -st) bijv. nw. kle-
vcrig, vastklevend als hars. Harzon, (harzte.geharzt) bedr.ww.
bars inzamelen; it. de boomen van hars zuiveren; einen Baum -, de bars trekken uit &; 2. o. ww. hars opleveren; it. kle- ven. |
|||||||||||||
|
aangedaanen; - auftreten, met zwaren,
loggen tred; jemn. - zusctzen, sterk aan- pakken; • bedringen, ten uiterste; -be- drdngtes Gemülh, door kommer & over- stelpt; II. bijw. - um Wege, vlak,onmid- dellijk, juist. Hart-au, (-*s) o., z. m., Z. -heu;
•blei o. lood o. dat van het zilver geschei- den wordt. Harte, v., z. in. hardheid, hard-
vochtigheid v.; dem Stahlc seine- beneh- mrii, hel staal louteren, zachler maken, de hardheid ontnemen; (van het lichaam), hardigheid, ongevoeligheid, ruwheid ».; - des Herzens, hardvochtigheid, onge- voeligheid v.; - der Gemüthsart, ruwheid v.; (van wetten), gestrengheid v.; (van grondstellingen), strengheid v.; -dcsLei- bes beim Stuhlgange, hardlijvigheid ».; (vai: een arbeid), moeielijkheid, ruwheid v.; 2. |uiv. .«) v. harde zaak v., hard ding, iets hards o.; (Gen.) verharding v., eelt o.; (Zed.) harde zaak; (in eene schilderij), hards, harde deelen o. mv. Hiirtolhou, (-es) o., Z. Hauhe-
chel. Harten, (l.artete, gehartel) o. WW.,
m. f. hard worden, verharden. Harten, (hdrlete, gehMel) bedr.
ww. harden, hard maken; den Stahl d/- -. harden. Harter, (-s, mv. Hartcr) m. har-
der m. Hart-erz, (-er, mv. -e) o. kwart-
sig kopererts o.; -fteischig bijv. nw. hard- vleezig; -floss o. ruw ijzer o., waarvan staal gemaakt wordl; -flüg[e)lig bijv. nw. hardvleugelig, met harde vleugels; -ge- sinnt bijv. nw. ongevoelig; -haarig, -harig liijv. nw. hardbarig, hard haar hebbende; •hüute v. mv. (Nat. hist.) schildpad ?., visch m. met harde huid; -hiutig bijv. nw. hardhuidig.eene harde huid hebben- de; (lig.) Z. schtagig; -heil v.,Z. Harte; •herzig bijv. nw. hardvochtig, onmee- doogend; —keit v. hardvochtigheid, on- meedoogendheid, ongevoeligheid v.;-Aeu o. (Landh.) Sint-Janskruid o.; -hobelm. ruighoorschaaf, rabalschaaf v.; -holz o. hard hout o.; -hörig bijv. nw. hardboorig, moeielijk hoorende; —keit v. hardhoo- righeid v.; -/111/S0 bijv. nw. hardhoevig, harde hoeven hebbende. Hartigkeit, »., Z. Harte.
Hartiglich, bijv. en b. hard.
Hart-klamm, (-klamm(e)s, mv.
•klamme) m. (Bergw.) harde rotssteen m.; -klemmig bijv. nw. zeer hard; -klin- gend bijv. nw. hard klinkend; -kopf m. (gemeenz.) hard hoofd o., harde kop ni.; (lig.) koppig, stijrhooldig mensch, stijf- kop m.; it. hardleerende m.; -köp/ig bijv. nw. hardhoofdig, een hard hoofd hebben- de; 2. stijfhoofdig; 3. hardleerend; -kö- p/ioici/v.hardhoofdigheid, hardleerend- heid v.; 2. stijfhoofdigheid, koppigheid v.; -korn m. hard koren o.; -lehrig bijv. nw., Z. -lernig; -leibig bijv. nw. hard- l(jvig; -leibigkcit v.hardlijvigheid v.; (lig.) taaiheid v.; -lernig bijv. nw. (gemeenz.) hardleerend, moeielijk begrijpende;—keit v. hardleereudheid v. |
|||||||||||||
|
Has.
|
Has. 575
|
|||||||||||||||||
|
Mas.
|
||||||||||||||||||
|
Haschspiel, (-(e)», mv- -«) °
krijgertje o.
Hase, (-n) m. haas in.; (Spr.) da
liegt der-im Pfeffer, daar zit de knoop; (lig., gemeenz.) ein -, furchlsamer - «reesachtig mensch, lafaard, bloodaard ui.; it. domoor, botterik rr. (Sterrenk.) ile haas m., sterrenbeeld o. van het zui- delijk halfrond. Hasebastian, (-e)s, mv. -e) m
srappenmaker.polsenmaker, leuteraarm Hasel, Hasel, (-«, mv. Hasel of
Hasel) m., Z. Hdseling. Hasel, (-«) v. (PI.) hazelnoot v
liazelnolenboom in. Haselant, [-en, mv. -en) m. (ge-
meenz.) grappenmaker,potsenmaker,dar- tele, vroolijke snaak, kwant in. H&sel-busch , (-busches, mv.
•büsche) m. hazelnotestruik m.; 2. ha- zelaarsbosch m.; -eiche v. late eik m. Iliisolor, (-s, mv. Hdseler) in., Z.
Haselant. Hasel-eulo, (-») v. (Nat. hist.
hazeluil na.; -gebirge o. (Bergw.) met zoutzuur vermengde polaarde v.; -gebüsch o., Z.-busch (2); -geflügel o. hazelhoen- dcrs o. in v.; •gerte v. hazelnotenroede v.; -holz o. ha2elnotenhout o.; it. hazel- notenbosch o.; -huhn o. hazelhoen o. (Delfst.) hazelhoen o. (een schelpdier); •k&tzchen o. hazelnotenkatje o.; -kraut o. bazelwortel ui., mansoor o.; -maus v hazelmuis, veldmuis v. Haseliron, (haselirle, hasehrl) o.
ww.leven maken,stoeien.grappen maken. Hasoln, h&seln, bijv. nw. hazel-
noten, van hazelnotenhout. H&seln, (haselte, gehasell) o. ww.,
in. /(. schertsen, dartelen, grappen ma- keu, stoeien; 2. bedr.ww.plagen,foppen. Hoselnuss, (-nüsse) v. hazelnoot
v.; 2. hazelnoteboom m.; -artig bijv. nw hazelnootachtig; -farbe v. hazelnoten- kleur o.; -öl o„ Z. Haselöl; slrauch ro., \'I.. Hasel. Hasel-öhrloin, (-leins) o., z. m.
londerzwam, vmirzwain o. en v.;-ö(o. hazelnotenolie v.; -ratse v. groolehazcl- muis v.; -ruthe v., Z. -gerte; slrauch in.,Z. Hasel; -u)urm m.,Z. Blindschleiche; •ieurz(e) v. hazelwortcl m.; —bitier o., —kampher m. (Schcik.) kamferachtige nlkaloide v. uit den bazelwortel. H&sen.-adler, (-adlers,nvi.-cdler)
\'il. (Nat. hist.) zeearend, vischarend, heenbreker m.; -ampfer m., Z. Sauer klee; -appel m. Duitsche renet v., Hors \'lorfer appel m.; -arl v. (Nat. hist.) ha- zenras o.; (fig.) hazenaard m., vreesach- tigheid v.; er ist rechter —, hij is een rechle bloodaard; -arlig bijv. nw. haas- acht ig; -auge o. hazenoog o.; 2. (Gen.) hazenoog o., gebrek der oogleden, waar- u\'j zij in den slaap geopend blijven; (PI.) "agelwortel m.; -balg m. hazcvel o.;-bange \'>ijv. nw. zeer bang, uiterst vrcesachlij es ist ihm —, hij is erg bang; -beize v. (,r!ilL.)|iazenjachtv.iiietroofvogels;-ftra- \'*N m. gebraden haas m.; -brod o., Z. •ohr; -fahrte v. hazespoor o.; -fell o., Z. \'balg; -felt o. hazevet o.; -fleiscli n. ha- |
ze(n)vleesch o., haas in.; —gebackenes
o., Z. -pastete; -fusz m. hazepoot m.; (fig.) onbezonnene, onbesuisde, hansworst in.; it. lalaard, bloodaard, vreesachtige m.; 2. (PI.) hazepoot m., weideklaver v. 3. (Nat. hist.) witte patrijs m.; it. witte vos m.; -füszig bijv. nw. (gemeenz.) hansworslachtig; 2. laf, bleu of bloode vreesachtig; -futler o. haze(n)voeder o.; 2. (Pelt.) hazebont, bout n. van hazevcl; -garn o. hnzennct o.; -gehagc o. wild- baan v. voor hazen; -geier m. konings- wouw m.; -geil m. (PI.) bremv., priem- kruid o., ginst v.; -oroso.,Z.-o/ir;-Aaar o. hazenhaar o.; -haft bijv. nw. haas- achtig; (fig.) Z. zaghaft; 2. grappig dartel, vroolijk, snaaksch; -heide v., Z -«ei/;-/;erjo.hazenharto.;(fig.) schroom- valligheid, vreesachtigheid v.; ein — ha ben, vreesachtig, benauwd zijn; -hetze v„ Z. -jagd; -horde v. hazenhorde v.; -hund m. hazewindhond, hond ui., die op de hazenjacht afgericht is; -hürde v., Z. -horae; -kasten m. hazenkist v., ha- zenverblijf o.; -kitzchen o., Z. Hasclkatz- chen; -klee m., Z. -fusz (PI.); gelber —, gemeen wondkrnid o.; -klein o. hazepe- per v.; -kohl m. bazekool, hazelatuw, hazesalade v.; •kopfm. bazekopm.; (fig.) zot, hansworst, dwaas m.; -kothm.,-lor\' beeren v. mv. hazenkentel v., bazestronl m.; -lab m. maag v. van den haas; -lager o verblijf o. vaneen haas -lattig m.hazela- tnw v.; -/ippe v., Z. scharte; -maul o. hazemond, hazebek in.; (fig.) Z.scharte; (Nat. hist.) tarbot v. zonder stekels: -maus v. Javaansch konijn o.; -nesl o. hazenncst o.; -nelz o., Z. -garn; -ohr •nhrlein o. hazenoor o.; (PI.) hazenoor o.; it. Z. Haselöhrleiu; 2. (Drukk.) Z. Gdn- seauge; 3. (Zeew.) emmerzeil, latijuzeil o.; -panier, -panner o. (fig., gemeenz.) dus — ergreifen, het hazepad kiezen; •pappel v. hazepappel v.; -pastete v. ha- ze(n) paslei v.; -pfeffer au, Z. -klein •pfötchen o. (verkl.) hazepooljeo.;-p/b/e v. hazepoot m.; (PI.) Z. -fusz; -pföllein o. hazepootje o.; -pilz in. paddenstoel m. in den vorm van een liggenden haas; -riicken m. hazerug m.; scharte v.haze- lip v.; schartnaht v. (Herik.) hazelip- naad ui.; schlaf m. hazeslaapm.; (Gen.) den — haben, met geopende oogen sla pen; schmalz o., Z. -fetl; schrot o. ha zenhagel m.; (fig.) mit — geschossen sein, grappig zijn; schwarz o., Z. -klein; sprung ui. hazesprong m.; (Jachtw.) hazespoor o.; it. hazekoot v.; -spur v., Z. -fahrlc; stöszer m., Z. -adler,-geier; slrauch m., Z. -lallig; -wilz m. zot, hansworst, dwaas, grappenmaker; 2.gek, onbeschaamde ui.; -zwirn in. garen o. voor hazennetten; it. Z. -witz. Haserei, (-en) v. gekkerny v., grap-
penmaken o. H&sin, (-nen) v. wijfjes haas m.
Haspe, Haspe, (-n) v. duim,
haak in., hengsel o., kram v.; it. grendel m.; (Bergw.) harpocn,haakm.;(Vuurw.) Z. Itinghaspe. Haspel, (-s, mv. -n) m. (Wcv.)
haspel ra.; (Bergw.) spil v.; (Zeew.) |
windas o., kaapstander m.; (fig.) over-
haasi mensch ni. Haspel-arm, (-(e)s, mv. -e) m.
haspelarm m.; -buum m. spilboom m. Hasp(el)er, [-ers, mv. -er) m.,
-in, (-nen) v. haspelaar, haspelknecht in., haspeltueid v. Haspel-gerust, -gostell,
(-(c)s, mv. -e) o. (Bergw.) toestel o. waarop de spil rust; (Wev.) haspelstel- lage v.; -habe v. haspelkruk v.; -horn o. (Bergw.) spilkruk v.; -knecht m. (Berg- w.) spilknecht in.; -kreuz o, haspelkruis o.; -ma.schine v. Iiaspelinachine, draai- machine v.; -meisler m. haspelmeester ra.; (Bert,w.) opziener ra. over de spil- knechts. Haspoln, (haspelle.gehaspell) bedr.
ww. Garn -, haspelen, winden; 2. eine Last -, ophijschen, met een windas op- halen; II. wed. ww. (fig., gemeenz.) sich aus ctw. Iieraus -, zich uit eene moeie- lijke zaak redden. Haspel-pumpe, (-b) v. haspel-
pomp v.; -rad o. spilrad, haspelrad o.; •ramme v. haspelhei v.; stilte v. has- pelblok o.; -welle v. haspelboom m.; •winde v. (Bergw., Zeew.) stang m. van den kaapstander; -«!Mri v. (PI.) zeeajuin, blauwe stcrrenbloem v.; -zieher m., Z. knecht. Haspen, (haspte, gehaspt) bedr,
ww. (Bergw.) met ijzeren haken be- vestigen. Haspen, m. mv. ijzerwerk o. van
deuren. Haspennagel, (-nagels,my.•na-
gel) in. hengselspijker m. Hasphaken, (-hakens, mv.haken)
ui. duim ra. in een deurstijl. Haspler, &, Z. Haspeler.
Hasplete, (-n, mv. -n), Hasp-
ling, (-(e)s, rav. -e) m. streng v. ga- riii, opgewonden streng v. garen. Hass, (-es) in., z. ra. haat, tegenzin,
afkeer, nijd m.; -gegen jem. of etw. em- pfinden, iera., iets haten, een afkeer hebben van; - gegen jent. fassen, haat opvatten jegens; - au/ sich laden, sich zuziehen, zich den haat op den hals halen; ihr - ruhl auf ihm, haar haat rust op hem, zij haat hem. Hasse, (-n) v. (Vleeschh.) hespe
v., hieltje o.; 2. (veroud.) kous v.zonder voel. Ilassül, (-s, mv. -n) m., Z. Hdse-
ling. Hijssel, (s, mv. Hassel) m. (ver-
oud.) leelijke vent, boeman m. Hassen, (hasste.gehasst) bedt. ww.
jem. -, haten, wrok, een afkeer heb- ben van; das Laster -, haten, veraf- schuwen. Hassens-werth, -würdig,
|
||||||||||||||||
|
bijv. nw. ha
|
99
|
telijk, verafschuwenswaardig.
|
||||||||||||||||
|
Hasser, (s, mv. Hasser) m., -in,
(-nen) v. hater m., haalster v., vijand m.,vijanden v.; sie ist eine -injeder Freude, zij haat, is eene vijandin van alle vroolijk- heid. Hasserfullt, hijv. nw.haat koeste-
ri\'inli\' of voedende. |
||||||||||||||||||
|
576 Hau.
H»ssig, (-er, st) bijv. nw., Z. ge-
hissig. Hasslich, (-er, st) bijv. en b.
Ici\'lijk, misvormd, akelig, naar; s Hinde haben, leelijk, vuil, morsig, smerig; (flg.) •er Mensch, leelijk, akelig; eine -e Hand- lung, leelijk, gemeen; es ist sehr - au ihm, dass «J-, het slaat bem zeer leelijk; -es Betragen, leelijk, gemeen, schande- lijk, schandalig; -keit v. leelijkbeid, inisvormdheid, hatelijkheid v.; (flg.) ge- uieenheid, laagheid v. Hassling, {-(e)s, mv. -e) in., Z.
Haseling. East, v., z. m. haast »., spoed m.,
ove.rhaasting, overijling, drift v.; -kopf m. opvliegend mensch, driflkop in. Hasten, (hastete, gehastel) o. ww.
haast hebben, haasten; 2. wed. ww. sich -, zich haasten, zich spoeden, spoed ma- ken, ijlen. Hastig, (-cr, st) bijv.en b. haastig,
spoedig, met spoed, met overhaasting: • laufen, haastig; (fig.) ein ~er Kopf, Z. Haslkopf; -keil v, haasligheid, over- haasting, overijling v.,spoedlm.,tegroote levendigheid r. Hastung, v., z. Hasi.
Hatsehelchon, o. (verkl.) troe-
telkind o. Hütscheln, (halschelte, gehat-
schell) bedr. ww. liefkoozen, troetelen, toegeven, bederven. Hatschier, (-(e)s, mv. -e) m.lijf-
wachter m. te paard, hellebaardier in.; •hauptmann m. kapitein m. der lijfwacht te paard; -\\rache v. wacht v. der helle- baardiers. Hattstatt, (statte) v., Z. Hall-
statte. Hatz, {-en) of Hatze, (-n) v.
(Jachtw.) jacht v. met windhoiideu, drijfjacht v.; it. gevecht o. van jacht- honilen met wilde dieren; (tig.) eine -e llwnti, troep in. jachthonden. Hatze, (-n)v. (Nat.hist.) ekster v.
Hatzeschirni, (•(«)«, mv. -e) m.
(b\\j diereugevechten), vrijplaats, veilige plaats v. Hatz-hund, (-(e)s, mv. -e) m.
winilliiind in.; -ler m. meerkol m.; •schirm in. schuilplaats v.; .strick m. strik in. van een jachthond. Hau, (-(e)s, mv. -e) m. houw, slag
in.; (Boschw.) nmhouwcn, vellen, hut omgehouwene nf omgehakte o. Hau-ambosz, {-es, mv. -e) m.
vijliianilii\'i\'lil o.; -axt v. hakbijl v.; -bank v. hnuwbank, hakbank v., hakblok o.; •bar bijv. nw. Iiouwbaar. Haalbonen, o. (verkl.) mutsje,
kapje o.; il. kuifje o. Haube, (-n) v. muts, kap, kuif v.;
eine - aufselzen, eene muls opzetten; (fig.) ein Midchen tinier die - bringen, uil- huwen, aan den man brengen; jemn. auf der - sein of Bitten, iem. flink, scherp in het oog houden, op de hielen, achterna zitten; ich habe ihn, sie auf der -, hy, zij zit mij al lijd op de hielen; (Ontlk.) (bij kinderen), helm in., lamsvlies o.; (Homvk.) helmdak o., koepel m.;it. vvr- |
||||||||
|
Hau.
heven gedeelte o. van een kerkkoor, (PI.)
(van zaad), zaadvlies, zaadhulsel, zaad- huisje o.; (Jachtw.) net o., zak m. om liassen te vangen; (Kolcnb.) bovenste o., kruin v. van een koolhoop; (Scheik.) (van eene distilleerkolf), deksel o.; (van een mes), beslagring m.; (Valk.) kap v.; (van eene kink), bovenstuk o.; (Nat.hist.) huif, kuif v.; (Vissch.) wijdmazig net o., dat men voor de opening van een ander spant. Haubeere, (-«) v. meclbes v.
Hajlbel, o. (verkl.) Z. Hiubchen.
Hajibel-lerche, (•») \\.,Z.Hau-
benlerche; -ueise v„ Z. Haubenmeise. Hajlbeln,(Aöu4e;/e,33ndu4e«)bedr.
ww. einen Falken -, eene kap opzetten; (Hg., gemeenz.) jem. -.den mantel uitve- gen, flink doorhalen, berispen. Hajlben, (haubte, gehaubt) bedr.
ww. jem. -, eene kuif, muts of kap op- zetten; (Nat. hist.) gehaubler Vogel, met eene kuif, eene kuif hebbende; (PI.) ge- limilil, omvliesd, door een vlies omgeven. Hauben-adler, (-adlers, mv. .ad-
Ier) in. kuifarend ni.; -band o. mutsen- lint, mulsenband o.; 2. teugel in.; -blul- fink m. (Nat. hist.) Z. -fink; solibri m. (Nat. hist.) gekuifde kolibrie m.; -draht m. karkas v.; -drossel v. kuiflijster v.; •eisen o. (Mess.) vormijzer o.; -ente v. kuifeend v.; -[alk m. gekuifde valk m.; •fasan 111. kuiffazant m. uit Cayenne; 2. groote gekuifde Indische duif v.; -jink 111. kuifvink 111.; -p.or m. mutsenfloers, zeer dun krip o.; -flügel m. (Mod.) kuif- veer v.; -hiher m. gekuifde meerkol in.; •handel 111.. Z. -kram; -HSndler m. 11111I- senkoopman m.; —in v.mutsenverkoop- ster V.; -henne V., -AuAn o. gekuifd hoen o., gekuifde ben ».; -kernbeiszer m. ge- kuifde diksnavel m.°, -könig m. gekuifd winterkoninkje o.; -kopf m., Z. stock; •kram 111. rautsenwinkel, mulsenhandel 111.. mulsenkraam v.; -kramer m. 11111I- senkoopman m.; —in v.mutsenverkoop- ster v.; -kreuzschnabelm.gekuifde kruis- snavel 111.; -kukuk in. gekuifde koekoek m.; -lerche v. kuifleeuwerik m.; -macher m. mutsenmaker in.; —in v. mutsen- maakster v.; —zunft v. mutseumakers- gilde o.; -meise v. kuifmees v.; -merle v. kuifmercl v.; -nadel v. mutsenspeld v.; •netz o. mutzennetje o.; (Vissch.) Z. Haube;-pagageim.kuifpapegaai ni.;-per/- I111I111 o. gekuifd parelhoen o.; -reiher 111. gekuifde reiger in.; srltm hlcl\\. inm- sendoos ».; schleife v. mutsenstrik m.; specht m. gekuifde specht m.; steckerin v., Z. -machcrin; steiszfusz m. gekuifde aarsvoet in.; stock m. mutsenbol ra.; slreif, strick in. strook v. aan eene muls; -taube v. mantelkraai v.; -taucher m. (Nat. hisl.) kuifduiker m. Hallberg, (-(e)s, mv. -*)m.hooi-
berg m.; (Prov., in Sleeswjjk), boeren- woning v. Hailbicht, bijv. nw. op eene muls,
op eene kuif gelijkende. Haubitze, (-n) v. (Art.) houwit-
ser 111., granaatkanon o.; 2. granaat, bom, houwitser-granaat v. |
Hau.
Haubitzgranate, (-n) v. (Art.)
Z. Haubitze (2). Haublook, {-block{e)s, mv.-Atóo
ke) m. hakblok o., Z. Haubank. Hauch, (-(e)s, mv. -e) m. adem,
ademtocht in., lucht v.; it. wind, klank m.; der letzle - des Lebens, de laatste adem(tocht), de laatste snik ui.;2. adem in., ademen o.; der - macht, dass das Glas anlauft, de adem maakt dat &; (Spraakk.) einen Buchstaben mit einem •e aussprechen, eene letter aanblazen; (Veea.) vo\'.bloedigheid v. HajlCh-blatt, (-blatl(e)s, mv.
•blatter) o. (ünllk.) luchtpijpdeksel o,; •buchslabe m. keelletter v. Halichon, {hauchte, gehauchl) o.
ww. blazen, ademen, waaien; II. bedr. ww. (Spraakk.) aanblazen, aspireeren; gehauchler Buchslabe, Z. Hauchbuchstabe; 2. (flg.) Leben in einen Körper -, inbla- zen; diese Hoffnung hauchte ihm Muth in die Seele, blies hem £ in, moedigde hem aan; 3. jemn. einen Weingeruch in die Nase -, inblazen, inademen; Wohlge- rüche -, verspreiden, uitademen; 4. (flg.) Freude, Wollust -, ademen, genieten. Haiich-forelle, (-«) v. forel v.
uit den Donau; \\-luul m. keelgeluid o.; •louter iu., Z. \'buchslabe; seichen o. (Spraakk.) aanblazingsteeken o.; schar- fes —, spiritus asper m. Hajl-degen, (-je«s, mv. -gen) m
houwdegen 111., blinkend zwaard o.; 2. houwer, sabelknechl m.; (Qg.) alter -, oud soldaat, oude krijger m.; (i.k.bet.) snoeshaau, vechtersbaas m. Hailderer, (-rcrs, mv. -rer) m.
huurkoelsier 111.; 2. bolderwagen, snor- wagen 111. Halldem, {hauderte, gehaudert) o.
ww. (veroud.) huurkoetsier zijn, iijlui- gen verhuren; il. met een snorwagen rij- den; il. in het klein verkoopen. Haiie, (-n) v. hak v.; (Berg.) hou-
ten hamer 111.; (Mo!.) molenijzer, jjzero. dat den looper draagt en omdraait. Hallen, (hieb, gehauen) bedr. ww.
onr. houwen, slaan; ein Kind mit der Rulhe -, slaan; (gemeenz.) jem. hinter die Ohren -, om de ooren geven; jem., nach jemn. mit dem Sdbel -, houwen, hakken; jem. mit der Reitpeitsche in\'s Gesicht -, slaan; jemn. eine Wunde in den Kopf -, houwen, bakken, klooven; urn sich -, om zich hecu houwen, !iak- ken; jemn. einen Arm vim Leibe -, hak- ken, houwen, slaan; einen Zweig von einem Baume -, hakken; (gemeenz.) jem. krumm umi lahm -, iem. armen en bee- neii kapot slaan; die Feinde in Stücke, zu Slücken, in die Pfanne -, iu de pan hakken; (flg., gemeenz.) über dieSchnur -, zich te buiten gaan in het uitgeven van geld; (Spr.) es ist weder gehauen noch geslochen, het heeft slot nech val, is een ware warboel; Holz -, bakken, vellen; (Vleeschh.) Fleisch -, afhakken; (gemeenz.) jem. in die Bank -,zur Fleisch- bank -, in stukken houwen; it. over den he- kel balen; (Jachtw.) (van wilde zwijnen), een houw of beet doen; (Veea.) ein -des |
|||||||
|
Hau. «77
|
|||||||||||||||||||||
|
Man.
|
|||||||||||||||||||||
|
Hftu.
|
|||||||||||||||||||||
|
voerder, bevelvoeider m.; il. (in samen-
stellingen), het voornaamste, belang- rijkste. Haupt-abschied, (•(«)i,nr.-<J
m. (Gesch. van II.) voornaamste vonnis o.; -abschnill m. hoofdafdeeling v.; -ab- ichl v. hoofddoel o.; -ader v. (Onllk.) hoofdader v.; -aierlass va. aderlating v. aan het hoofd; -allar m. hoofdaltaar, hoogaltaar o.; -an(ührer m. hoofdaan- voerder, opperbevelhebber m.; -ange!e- genheil v. hoofdzaak v.;-angriff m. hoofd- aanval m.; -anker m. grootc ankero.;-<in- siehl v. hoofdlcnkbeeld o.; -anslifler m. hoofdaanlegger, belhamel m.; -anlriebm. voornaamste drijfveer v., aandrang m.;2. gewichtige reden v.; -arbeil v. voornaam- ste werk, hoofdwerk o.; 2. belangrijk werk, groot werk o.; -arm m. (van eene waterleiding ft), hoofdarm, hoofdtak m ; v\'van eene rivier), voornaamste arm of lak m.; -armec v. voornaamste leger o.; |
|||||||||||||||||||||
|
Erde urn den Slamm des Weinslocks herum
-, met de hak omhoopen; (PI.) gehiufle Bldller, Blitmen, Aehren, dicht bijecn- groeiend;jeA«f«/y*tV«je>i, opeetigehoopl; (fig.)ScAuMen -,opeenstapclen,1\'doen ver- meerderen^, wed.ww.sirA -,aangroeien, vermeerderen, zich ophoopen, zich ver- zamelen, grooler worden; die Summehul sich gehiufl, is aangegroeid, toegenomen. Hanfen-drüsen, v. mv. in een
vliessamengehoopte klieren v. mv.;-weise bjw. hij hoopen, bij troepen, hoopsgewijs, troepsgewijs, in menigte. Haufig, (-er, si) bijv. en b. over-
vloedig, ruim, menigvuldig; die Schwal- ben kommen schon -, in menigte; diese Waare findel man sehr -, er is overvloed |
|||||||||||||||||||||
|
Sehwein, oud wild zwijn o.; die Katze
\'fml mil derPfolenacheinerAfaus.sleekt Jen poot uit, sla.it naar ft; die Vogel - mil der» Schnabel, pikken; (Kijk.) (van jiaanlen), in die Eisen-, trappen; 2. Sleine ., houwen, bchakken; (Bergw.) Erz -, loshakken; (llcelilli.) in Marmnr -, uit- hoiiwen, uithakken,beitelen;einen .Vamen il Marmor -, uitliouwcn, graveeren;/Vi- kn -, si-herpcn; ein Grab in einen Felsen -, uithouwen, uithollen; II. wed. WW. i\'uh mil jemn. -, met de sabel veehlen met; sich durch die Fcinde -, zich met •Ie sabel een weg banen door ft; (Bergw.) <icli -, afbrokkelen, breken. Hajier, (-s, mv. Hauer) m. (Jachl-
iv.) ui wild zwijn, everzwijn o.; (Berg- iv.) houwer, mijnwerker m.; 2. Z. Hau- Jegen; (Jachtw.) Z. Hauzakne; (Gord.) priemm.; (Grav.) graveerijzero.; (Zeew.) <al>el v., degen m. Haiier-arbeit, (-«t) v. houwers*
iverk o., mijnwerkersarbeid m.; -bewa/f- -iel bijv. nw, met slagtandpii gewapend; •geldo.,Z. -lohn;-glncke\\. bergklok, klok i. die de mijnwerkers waarschuwt; -lnhn in. loon, geld o. voor liet ombouwen of vellen; it. houwersloon, mijnwerkersloon \'i.; schicht v. (Bergw.) houwersschoftlijd u.; schilling m. belasting v. opde l:iii<- iuiur van een schelling per mark; steg in. (Bergw.) houwerspad o. Hauer-glocke, »., -steg,m,.,Z.
Hiuerglorke d/.
Hajlfchen, o. (verkl.) hoopje o.,
kleine hoop m., kleine verzameling v.; I.andb.) Gelreide in - zusantmen legen,
" «chooven binden. Haufe, (-ns, mv.-n) m.,Z.Banfe». Hanfeln, {hdufeltc.qchnufclt) bedr. iviv. aan hoopjes zetten, in hoopjes ver- de-len: 2. Z. aufhdufeln. II lufcn, (-s, mv. Haufen) m.hoop,
\'lapel m., ophooping, verzameling v. gcineenz.) er hal einen • Geld, hij bulkt
im het geld; auf einen - legen, in einen • sammeln, op een hoop leggen; das Ge- t\'tiie in - schuilen, op hoopen werpen; \'\'«•. über den -stoszen,ncrfen,omwerpen, omverwerpen, omgooien; (lig.) vcrnie- \'igen; über den- /\'allen, over elk. vallen; (lig.) vervallen, achteruitgaan; jent. über den . schieszen, neerschieten; ein-gtü- hender Kohlen, een hoop; ein - aufge- irlzter Bücher, stapel m ; llolz in • sel- *•», bijstapels plaatsen, opstapelen; (lig.) " - /liegen, bij troepen; ein - V\'o/t.v, lion;» ro., menigte v.; ein - liauern, troep m.; \'" - herein kommen, bij menigte, met hoopen, bij troepen; sirA in • versam- \'neln, zich in troepen verzamelen; der yiste -, der gemeine -, de groole hoop, \'" getneene volk, gepeupel, gemeen; es
""I ilem gröszlen - halten, het met de ,|prkste partij hotulen. Haoifen, (hnufle,gehiiuft) bodr.ww.
"I\'l\'oo pen, opstapelen, bijeenbrengen,ver- ["^rderen; Dinge auf cinander -, slape
e". hoopen; Geld -, opstapelen, verga
^"\'•gthiufle* Mail, geheel volgestapeld;
Miufl messen, met volle maat meten;
"EVaV urn die Pflanzen -,ophoopen:die |
|||||||||||||||||||||
|
4782
|
|||||||||||||||||||||
|
van &, deze waar is zeer menigvuldig; -e
Thranen vergieszen, een stroom ft;2. -er Gebrauch, menigvuldig, dikwerf, her- haald; -e Beispielc, vele voorbeelden; - sein, • vorkommen, dikwijls, menigmaal, menigvuldig; -keil v. overvloed m.,over- vloedigheid v.; 2. menigvuldigheid v. Iliiufung, v. opeenhooping,ophno-
ping, opstapeling v., hoop, stapel m.: 2. vermeerdering v.; - des Blules, opeen- hooping, congestie v. Hailfwerk, (-(e)s, mv. -e) o.
(Bergw.) hoop m., massa v.; (Scheik.) ophoopsel, samenhoopsel o. Hall-geld, (-(c)s, mv. -er) o.
houwgeld, houwloon o.; -hammer m. (Bergw.) breekhamer ra.; -hechetf.(PI.) prangwortel na., stangkruid o., ossehrc- ker m.; -holz o. hakhout o.; 2. Z.-block. Hanig, bijv. nw., Z. haubar.
Hauk, (-(e)s, mv. -e) m. (Veea.)
vliezige uitwas in in den ooghoek, huig v.; -enblall o. (PI.) muizedoren m., tongblail o. Han-klinge, (-«) v. bouwkling
kling v.; -klolz m., Z. -block. Haul, (-(e)s, mv. -e) m. haal o.;
•baunt m. haalboom in. Hall-land, (-hnd(e)s, mv. -ldn-
der) o. gerooid land; -lnnder na. eigenaar at. van een gerooid land o.;—dor f o. dorp o. van gerooiden grond; -ldnderei v., Z. -ldndergnl; -landcrgemeine v. gemeente v. van eigenaars van gerooide gronden; •landergul o. goed van een eigenaar van gerooid land; -ldnderhof m. woning v. vaneen eigenaar van gerooid land; -mei- nzel m. klopbeitel in.; \'mester o. hak- mes o. Haupt, (•(«)«. mv. Hlupler) o.
hoofd o., kop m.; mil enlblószlem -e, blootshoofds; (lig.) den Feind aufs - schlagen, geheel verslaan, eenc volledige overwinning behalen op; 2. zu -c, ant -e des Belles, hoofdeinde o.; (Wapenk.) (van het schild), kop m.; (vaneen berg), lop in., kruin v.; (Kookk.) (van eene kool), kop m.; 5. die gekrönlen of hohen Hdupler, de gekroonde hoofden, vorsten, souvereinen; ein granen, ehrtcürdiget -, een eerwaardig grijs hoofd; (Student.) bemoosles -, oud student; achlzig Rï<ip- ler Rindeieh, 80 stuks: 4. - der Kirche, hoofd o., overste m.; (van een land ft), hoofd o.; (van een leger), hoofd o., aan- |
|||||||||||||||||||||
|
49
|
|||||||||||||||||||||
|
2. aanzienlijk leger, hoofdleger o.; -ar/i-
kel m. hoofdartikel o.; -arznei v. limit 1 - middel, middel o. tegen hoofdziekten; 2. hoofdmiddel, voornaamste middel o.; -asl m. hoofdtak m.; -aufgebol o. lichting v. in massa; -aufsland m. voornaamste op- stand m.; -augenmcrk o. hoofddoel, voor- naamste oogmerk o.; -axe v. (Wisk.) hoofdas v.; -balken m. hoofdbalk m.; •balsam m. hoofdbalsem in.; -bando.,7,. • binde; 2. hoofhand, voornaamste band m.; -bass m. (Muz.) grondbas, diepe bas m.; -baslei v. hnofdbaslion o.; -bal- terie v. hoofdbatterij v.; -6an m. hoofd- gebouw o.; 2. groot, aanzienlijk gebouw o.; -baum m. groote of zware boom m.; •befahrung v. hoofd bezoek o., hoofd - inspectie v.; -begebenheit (.voornaamste gebeurtenis v.; \'begriff m. hoofdbegrip, algemeen begrip o.; -berichl m. hoofd- bericht, voornaamste bericht o.; -berufm. hoofdberoep o.; •bescln\'tfligung v. hoofd- bezigheid v.; -beschwerde v. hoofdpijn, pijn v. in het hoofd; (Ger.) voornaamste bezwaar, hoofdbezwaar o.; -beslandlheil in. hoofdbestanddeel o., -belrachtung v. voornaamste beschouwing v.; -belrag m. voornaamste kosten m. mv., hoofdsom v.; -beweis m. hoofdbewijs o.; -bild o. borstbeeld o., buste v., kopstuk o.; 2. Z. -gemdlde; -binde v. honfdband m.; die Künigliche -, diadeem m.: 2. (Heelk.) hoofdband m., hoofdwrong v.; it. voor- naamste band m.; -btschofm. voornaam- ste bisschop, aartsbisschop m.; -bille v. hoofdverzoek o.; -blulader v. hoifdhlocd- ader v.; 2. voornaamste b\'oelader v.; •bogen in. voornaamste boog m.; 2. hoofd- boog m.; -bahrer m.schedelboorv.; -brett o. hoofdplank v.; -brief m. voornaamste bi icf of stuk o.; -buch o. hoofddoek, voor- naomstc boek o.; (Il.md.) grootboek o; •buchstabem. hoofdletter, kapitale letter v.; -hnnd in., -bilndniss o. hoofdverbond \'o ; -damm m. hoofddam, boofddijk in.. i-dilmpfung v. inrichting v. ter vnorko- ming van liet naklinken; -decke\\. hoofd- deksel, kapse! o., hoed m., muts v.; •d>icA m., Z. ilamm; -dichler m. groot dichter m.: •drilie v. klier v. op hel boofd- 2. |
|||||||||||||||||||||
|
Hau.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Hau.
|
||||||||||||||||||||||||
|
I la 11.
|
||||||||||||||||||||||||
|
578
|
||||||||||||||||||||||||
|
akkers elk. ontmoeten; -gliiubiger in.
voornaamste schuidcischer ui.; -glied o. voornaamsle lid of deel o.; -gotlesdienst m. hoofdgodsdienst m.; -graben m. hoofd- gracht v.; •gretae v. rijksgrens, hoofd- grens ».; -grind iu. hoofdzeer o.; -gruml m. hoofdgroud ui.; 2. grondbeginsel o. (van den godsdienst),grondslag in.,basis v.; —p/citer m. grondslag, grond balk in —satz m. hoofdgrondbeginscl o.;—zins m. hoofdcijus in.; -gut o. hoofdgoed, voornaamste goed o.; it. Z. -geld; -haar o. hoofdhaar, haar o.; -hafer v. ha vel v. van den boer aan den landheer; -hahn ui. hoofdkraan ».; -hammer va. voornaam* sic hamer in.; •handel ui. voornaamste handel ra.; -handlung v. hoofdhand ling v.; it. voornaamste handelshuis o.; •haring va. groote haring m.; • hecht in groote snoek m.; •heer o. hoofdleger o.; •hindernis! o. hoofdbelelsel o.; -hirsch in. (Nat. bist.) groot hert o. van 8 of meerjaren; -hol: o. (Timui.) hoofdbalk m.; 2. (Uergvv.) slut, schoor in.; -hu[e v. volledige hoeve v.; •hüfncr in. pachter ui. die eene volledige hoeve bezil; -huhn Z. Ilalshuhn; -inhalt m.hoofdinhoud, voornaamsle inhoud m.; -jagd v., -jagen o. groole jachtpartij v.; -karn til. (lterg- w.) (aan betrad van een kunstwerktuig), hoofdroede, hoofdstraalroede v.; -kar- pfen in. zeer groole karper in.; -karle v. (Aardr.) algemecne kaart, hoofdkaarl v.; il. groot spel o.; -kirche v. hoofdkerk, domkerk v.; -kissen o. hoofdkussen o.; •klage v. (lier.) hoofdklachl v., voor- naamslc eisch in.; 2. hoofdbeschuldiging, grove beschuldiging v.; -klager m.voor- iiaamsle eischer in.; • klang va., Z. -lon; •knoten in. voorname knoop in.; -knht va., Z. Kopfkohl; -kornet m. koriander m.; •kranktteit v. ernstige, voornaamste ziekte v.; 2. hoofdziekle, :\'.iekle v. van of in hel hoofd; -kreuz o., Z. -arm; it. zwaar lijden, kruis o.; -kunst v. hoofd- kuust, voornaamste kunst v.; -lade v. voornaamsle kas v. van ecu gilde, hoofd- kas v.; -/</a(ro.lioofdlegurplaalsv., hoofd- kwartier o.; •laschu v.hoofdlasch x.;-lusler o. heerschcude ondeugd, voornaamste |
Haupt-linie,(-») v.(Vest.) hoofd-
linie v.; (Bergvv.) hoofdrichting v. (van een mijngang); -lilze v. hoofdlis v.; -/oj bijv. nw. hoofdeloos, zonder hoofd; (lig.\' (van ecu leger &), zonder opperhoofd, zonder aanvoerder; -lüge v. hoofdleugen, grove leugen v.; -lust v. voornaamsle genoegen, buitengewoon vermaak o.; it. •luilbarkeit v. voornaamsle vermakelijk- heid v.; -manyel UI., Z. -fehler; -mann m. hoofdman, aanvoerder, kapitein in.; •mannin, -mannsfrau v. kapiteinsvrouw v.; -mannschaft v. kapiteiuscliapo..graad, rang m. of waardigheid v. van kapitein, hoofdmanschap o.; 2. hoofdliedcn. kapi- leins in. mv.; il. gebied o. vaneen hoofd- man; -mannsstelle v. boofdmansplaats, kapileiusplaats v., |>ost iu. van kapitein; •rnanual o.(Org.) hoofdklavier o.;-mor»- segel o. grool marszeil o.; -masl m. groole mast m.; -mauer v. hoofd muur m.; die —n eines Gebaudes, de buitenmuren m. mv.; -merkmal o. hoofdkenmerk o.; •miethsmann m. eerste huurder m.; -mi- nengang m. hoofdniijngang, hoofdgang ra.; -mittcl o. huofdmiddcl o.; 2. (tien.) middel o. legen hoofdpijn &; it. vonr- naaiiiste of eerste geneesmiddel; -muste- rung v. voornaamsteuionslcring \\.\\-nach- druck m. voorname nadruk in.; -nagelu\\. hoofdspijker m.; -narr va. grootste gek ra.; -neigung v. hoofdueiging, voornaam* ste neiging v.; -nenner m. (Kek.) hoofd- noemer, algemeene noemer in.; -nieder- lage v. (Hand.) hoofddcpolo.; (Krijgsw.) gehecle nederlaag v.; -note v., Z. -toit; it. hoofduota ».; -ort ui. hoofdplaats v.; •person v. hoofdpersoon, aanzienlijk per- soou in.; (van een gedicht), held m.;(l>i| een opstand), aanvoerder, leider lil.; (van een genootschap), hoofd o.; -pfahl ui. huofdpaal iu.; -p(arre v. hoofdkerspel o.; •pfeiler m. hoofilpilaar va.; -pflasler u. ((I mi.) hoofdpleisler v.; 2. voornaamste pleister v.; -p/lockm.hoofdpen s.\\-pforir v. hoofdpoort v.; -pfnslen in. hoofdslijl in.; -pfültlm.,Z.-potster;-pilte v. hoofd- pil v.; -planel ui. hoordplaueel, planeet v< van de eerste orde; -polster o. hoofd- kussen o., peuluw v.; -post in. hoofdpost v.; —a»if o. lioofdpostkanlooro.;-potlc» m. (Hand.) (in eene rekening), hoofd- posl m.; -;)ia»iicv.hoofdprciniev.,hoog- ste prijs ra.; -prrdigt v. voornaamste preek v.;*p;ei.« iu. hoofdprijs,eerste prij*. hoogste prijs in.; -prietter va. hooge- priesler, opperpi lester, aartspriester in-; •priesterwürde, •pricsta schaft v. aarls- prieslerschap o.; -priesterrersammlung »\'• vergadering v. der kardinalen; -proilukl o., Z. -erzeugniss; (Wisk.) hoofdprodiiki o.; -pulcer o. hoofd poeier o.; •pumpc1- hoofdpomp v.; -punkl ui. huofdpiiul o.: die vier —e des llimmels, de vier hoofd- windstreken v. mv.; (lig.) das ist der — bei der Sache, dal is bel voornaamste &: 2. (l)oorz.) Z. Autjenpunkt, Gesichlspunkl; •pulz iu., Z. Kopfputz; •quartiero. hoofd- kwartier o.; -quelle v. hoofdbron, voor- naaiiiste bron v.; -querbalken m. hoofd- dwarsbalk m.; -rudo. hoofdrado.;-r«e«" ui. aanvoerder ID. der opslaudeliugeu. |
|||||||||||||||||||||||
|
hoofd klier, voornaamsle klier v.; -eid
va. hoofdeed, beslissende eed m.;-eigen- schaft v. hoofdeigenschap v., hoofdken- inerk o.; -cinfahrt \\.,-eingang Dl. hoofd* ingang, voornaamsle ingang m. Happtol, (-s, mv. Ilauptel) o.
(Bergw.)Qjngewasschen en gestampt erts u.;2. (verkl.) hoofd je.klein hoofd,kopjeo. Hauptcl-kohl, (•(«)», mv -e) m.
kropkool v.; -salal in. kropsalade v. Hiinpteln (sich), [hiuplelte,ge-
hduptelt) wed. ww. (van salade), krop- pen, in kroppen groeien. Haupt-ende,(-enrf<;s,mv.-e»i(f(;)o.
hoofdeiude, boveneinde o.;-endzueck in., Z. -zueck; *trbt m., -crbin v. voornaaui- ste erfgenaam, universeelc erfgenaam in. en v.; -erzeugniss o. hoofd voortbrengsel, voornaamste voortbrengsel o.; \'fabel v. (vaneen gedicht), hoofdfabel \\.\\-fach o. hoofdvak o., hoofdklasse v.; 2. (van een persoon), specialiteit v., fort o.; die Geschichle ist ~em —, is zijn hoofdvak, hij is cene specialiteit in &; -falme v. hoofdvaandel o.; -fall m. voornaamste geval o.; 2. (Lcenw.) dood m. van den opperleenlieer; il. dood in. van den leen- inati; 3. recht o. van een heer om uil de nalatenschap zijns leenman! liet beste stuk huisraad voor zich te nemen; -fang va. voornaamste vangst v.; -farbe v. hoofd- kleur, grondkleur v.; •feder v. voornaam* ste veer v.; -fehler m. hoofdgebrek o.; 2 groot gebrek o., groote misdaad v.; it. groote fout ».; -feind m. voornaamste vijand in.; -festung v. voornaamste ves liug v.; -ffj«r v. voornaamste figuur ».; •fitze v. omslaan o. van den draad; -//iv- ken m. voornaamste vlek v. en o.; -flügel in. voornaamste vleugel m.;-//iissni. ziu- king v. in hel hoofd; 2. hoofdrivier, voor- uaamsle rivier v.; • f rage v. hoofdvraag, voornaamste vraag \\.;-freude\\.voornaam- sle vreugde v.; •führer ni. hoofdaan voer- der m.; • fin f te m. hoofdquint v.; •galeere v. werkelijke galei v.; -gung m.ï.oofdgang voornaamsle gang ui.; (Uergvv.) hoofd- gang in., hoofdader v.; -gasse v. hoofd- straat v.; •geblinde o. hoofdgebouw,voor- uaamstc gebouw o.; 2. hoofdwacht v.; •gebirge o. hoofdgeberglc o.; -ycbrechen o. hoofdgebrek o.; -gedanken in. hoofd- gedachte, voornaamste gedachte ».; •oe- fahr V. voornaamste gevaar o.; -yefalle o. mr. voornaamste inkomsten v. mv.; •gegend v. hoofdslreek v.; -gegensland in. voornaamste voorwerp o.; (van een proces), hoofdzaak v.; -yeld u. Iioofdgehl o.; it. hoofdsom ».; -gelcit o. voornaam* stc geleide o.; -gemiilde o. voornaamsle schilderij v.; •gemcine v. hoofdgemeenle v.; -genuss in. voornaamste genot o.; •gericht o. hoofdgerecht o., hoofdspijsv.; •geschafto. hoofdbezigheid v.;-gcsclwsso. voornaamsle verdieping, eerste verdie- ping v.; •geschwutsl v. hoofdgczwel o.; •gesiclttfpunkl in. voornaamste oogpunt o.; •getimte o. hoofdlijsl v.; il. kornis, kroonlijst v.; -gestall v. hoofdfiguur v.; •gestell o. (van een paard), hoofdstel o.; •gevier o. voornaamste timmerwerk o.; •gewende u. plaais v. waar verscheidene |
||||||||||||||||||||||||
|
ondeugd v.; 2. groole ond
|
4
|
eugd v.; -laut
|
||||||||||||||||||||||
|
in. hoofilklank, „ïcdcklinkcr in.; -lauler
ui. hoofdkliukcr in.; -lehen o. Iiuufdlccii o.; •tchentvaare v. leeiischaltiug v. bij den dood van een leenman; -lehenzins m. hoofdleeiicijus ui.; -lehre v. hoofdleer |
||||||||||||||||||||||||
|
v.; 2. groiidleerste
|
37
|
lling v.; -lehrer in.
|
||||||||||||||||||||||
|
hoofdonderwijzer ra.; -leidtraijender Dl.
rouwdragende in.; -teine v. bovenlijn v. (van een net); -leiler in. (Muz.) hoofd- schaal v.; -leilung v. bijzondere leiding v.; -leute mv., Z. -munn; •lichl o. voor* naamsle lichl, lioofdlicht o.; (Schild.) laglichl, zonlicht o.; •liedo. voornaamsle lied o.; it. voorzang ui. Hauptling, (*(«).. mv. -e) m.
aanvoerder in., opperhoofd o.
HajiptlingS, bijw. mei hel hoofd
vooruil, hals over kop. Hauptlingsherrschaft, v. re-
geering v. van kleine vorsten; 2. oligar- chie v. |
||||||||||||||||||||||||
|
Hau. i.70
|
||||||||||||||||||||||||
|
lïilll.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Ilïlll.
|
||||||||||||||||||||||||
|
lielhaiucl m.; -rechnung v.hoofdrekeiiing
v.; —sari v. (Rek.) hoofdregel m.;-rechl o., Z. -reyel t. hoofdregel, algemeene regel m.; •register o. hoofdinboud in., algemeen register o.; it. hoordboek o.: \'Mn/.) preslant m.; -reif m. (Knip.) sluithoepel m.; *nihe v. (Wapenk.) bo- fenslnk o. va neen schild;-reisev.lioofd- reis v.; •religi«nr. hoofdgodsdienst, voor- naamste godsdienst m.; -reparulur v. voornaamste herstellingen v. niv.; -rheder 01. (Zeew.) hoordreeder in.; -riegel m (Art.) frontkalf o.; -ring m. voornaamste ring m.; 2. valhoed in.; -rit$ ni. hoofd- scheur ï.; 2. (Bouwk.) (van een ge- bouw), algemeene leekening v.; -roUe v. (Tooneelk.) er spiell die -, hoofd- rol v.; il. hij is de hoofdpersoon, held m.; -runde v. (Krijgsw.) algemeene ronde v.; •rütlung v. stelling, steigering v.; •tocht v. hoofdzaak, voornaamste zaak v.; elw. su seiner — machen, \'L. -beschnf- ligung; zitr — kommen, tot het eigen* lijke der zaak komen; •tichlich bijv. en b. hoofdzakelijk, voornaamste; die—sten Wahrheilen der Jieligion, de voornaamste Sc; darauf kommt es hierbei — an, duar* op komt het & hoofdzakelijk, voorname lijk; man wird ihm — empfehlen, men zal hem voornamelijk, hoofdzakelijk; Ihun Sie das, — aber tf-, voornamelijk,bovcn* il; salat m. kropsalade v.; summelplalz m. voornaamste bijeenkomst v.; sdnger in. voornaamste zanger, eerste zanger m.; —in v. eerste zangeres v.; -salz m. hoofd- stelling v„ thesis v.; — (van eenerede). hoofdonderwerp o.; (Muz.)—eines Ton- slücks, motief o.; - saulc v. hoofdzuil v •schacht v. diepste mijnput m.; —richt (mv. -en) v. hoofilgang in.; schaden iu. hoofdschade, voornaamste schade v •schanze v. hoofdschans v.; schelm m. voornaamste schelm, gauwdief m.;-scAi// o. admiraalschip o.;schildo. (Wapenk.) hoordschild o.; schlacht v. hoofdtreH\'en o., hoofdslag m.; schlagaderi.hoofdslag* adcr v.;2.voornaamste slagader \\.;schluss m. (Muz.) slot o.; schiüssel m: hoofd sleutel, looper m.; schmerz m. hoofdpijn »-, pijn v. in het hoofd; schmuck m. hoofd tooisel, hoofdsieraad, kapsel o.; König licher—, kroon v., diadeem ui.; schrift v. oorspronkelijk schrift o.; 2. voor- naamste geschrift, hoofdwerk o.; schrift- steller m. voornaam, klassiek schrijver m.; schuld v. hoofdschuld o.; schuldner m. hoofdschuldenaar m.; schuley. voor- uaamste school v.; schur v. (w. i.gebr.) kruinschcring, tonsuur v.; 2. (Landh.) die — der ScAa/e.lenleschering v.; schüt- lelndbijv. nw.hoofdschuddende; schwein »• (Jacblw.) groot varken, e ver/wijn o. van meer dan vijfjaren; (dg.) zeer vuil mensch m.; schwierigkeit v.hoofdzwarig- heid,voornaamste zwarigheid v. schwinge v. hoofdvleugel m.; segel o. (Zeew.) hoofdzeil, groot zeil o.;-j«(ev.(Miinlw.) beeldzijde v., kruiszijde v.; 2. voornaam- *te zijde v.; (Bouwk.) voorzijde v., voor- gevel m.; siech bijv. nw. (Veea.) ziek aan den kop; sitz m. hoofdzetel m.,resi- denlie v.; sohle v. hoofdzooi v. van den |
ploeg; sorge v. voornaamste zorg v.;
spass in. voornaamste grap v.; spieier in. groot, voornaam speler in.; 2. ban- kier in.; sprache v. hoofdtaai v.;il.moe- dertaal, slamtaal, grondtaal v.; spielerin v. voorname speelster v.;spruch ui. voor- naamste spreuk, uitspraak v., axioma o.; (uit een geschrift),beslissend gezegde o.; 2. Z. •urtheil; stadl v. hoofdstad v.; |
uaauisle poort, hoofdpoorl v.; -tkürt ».
hoofddeur ».; -ton m. (Muz.) hoofdtoon, grondtoon m.; •Ireffjn o., Z. schlacht; 2. dus — of Mittellreffen, het voornaam*
sle deel o. van hel leger; -treiben o. al- gemeene drijfjacht v.; -lreppe v. hoofd- trap, groole Irap v.; -trumpf m. (Sp.) matador in.; -lugend v. hoofddeugd ».; •tummler m.,Z. -ldnzer; -übel o. hoofd- kwaal v., \'/j.-krankhcit; 2. grootste kwaad o.; -uhr v. hoofd/ounewijzer in.; -umlockt bijv. nw. gelokt; -umriss in. algemeene omtrek,voornaamste omtrek a\\.;-umstand m. voornaamste omstandigheid v.; -un- lerscheidungsmerkmal o. onderscheideud hoofdkenmerk o.; -unlerschied m. hoofd- verschil o.; •urheberva. voornaamste oor- zaak ».; -urkunde v. voornaamste oor- konde v.; -ursache v.hoofdoorzaak,voor* naamsle oorzaak v.;2.Z. -grund; -urtheil o. beslissend vonnis, boofdvonuis o.; 2. Z. Kndurlheil; -veiitcl o. hoofdwiudklep v.; -ceranderung v. voornaamste veran- dering v.; 2. belangrijke verandering v.; •cerbrechen o. groole misstap m.; 2 hoofd- misdaad v.; -cermöyen o. voornaamste vermogen o.; it. Z. -geld; -vergnügen o. voornaamste genoegen o.; -verralh m., Z. Hochverrath; -versehen o. grove fout, il waling v.; 2.boofdmisslagm.;-ro//ro.uit- inuntend volk0.,-vorslellungs.voornaam* stc voorstelling v.; -uorurlheil o. voor* uaamste vooroordeel o.; -wache, -waclit v. hoofdwacht v.; •wakrhtit v. hoofd- waarheid, voornaamste waarheid v.;-it\'a// m. (Vest.) hoofdwal ra.; •irand v. sterk* ste wand m.; Jie vier •uundt eines Ge- bdudes, de vier muren in. mv.; -waiser o. hoofdwater o.; —suchl v.hoofdwater- zucbt \\.;-weg m. voornaaniste weg.hoofd* weg m.; -aeh o. hoofdpijn, pijn v. in hel hoofd; -werko. hoofdwerk, voornaamste werk o.; 2. klassiek werk o.; 3. (Org.) hoofdwerk o., preslant in.; -wind ui. hoofd wind m.; —klappe v., Z. -venlel; •wirbel va. kruin v. van het hoofd; -u>ir- kung v. voornaamste werking v.; •mssen- schafl v. voornaamste wetenschap v., Z. Grundivissenschaft; -wohnung v. voor- naamslcverblijfplaals,residentiev.,hoofd- verblijf o.; -worl o. voornaam woord, hoofdwoord o.; (Spraakk.) zelfstandig naamwoord o.; allgemeines— wort, (al)- gemeen zelfstandig naamwoord o., soort- naam ui.; -wunde v. hoofdwoud, wond v. aan het hoofd; 2. gevaarlijke wond v.; 3. ergste wond v.; -u>urfm. voornaamste
worp ui.; -wurzel v. hoofdworlel m.; ahl v. hoofdgetal o.;—uorl o. (Spraak-
k.) hoofd tel woord, bepaald telwoord o.; zeichen o. voornaamste Iceken o.; (Geu.) |
||||||||||||||||||||||
|
slddter, —in, in
|
5
|
woner ui., inwoonster
|
||||||||||||||||||||||
|
v. der hoofdstad; •lUdtitck bijv. uw. van
de hoofdstad, betrekking hebbende op eeue hoofdstad; slamni in. hoofdslam, voornaamste stam m.; 2. (Hg.) Z. -geld; slande m. mv.algemeenestaten,Slalen- Generaal in. mv. van een land; stander in. (Tiinm.) hoofdstander, hoofdstijl m.; slürkc v. voorname sterkte, groote kracht v.; in der Geschichte hal er seine —, de geschiedenis is zijne hoofdzaak v., zijn fort o.; stdrkend bijv. nw. hoofd verster kend; starkung v.hoofdsterking v.;sla- lion v. voornaamste station,hoofdstation- o.; stein in. hoofdstcen, hoeksteen, legger m.; stelle v. voornaamste plaats v., eerste rang ui.; (Wapenk.) boveneind o.; 2. (in een geschrift), voornaamste stelling v.; •steiler v. hoofdschatting v., hoofdelijke omslag Dl.; slimme v. hoofdslem, hooge slem v.; it. Z. satz; stock in., Z. -ge- schoss, -block; il. -geld (2); -s\'o//\' m. hoofdslof v., voornaamste bestanddeel o.; (lig.) voornaamste ouderwerp o., hoofd- slof v.; stollen va. (Bergw.) hoofdgang, voornaamste mijngang m.; -strahl in. Iioofdstraal m.; strasze v. hoofdstraat, voornaamste straat v.; it. groote weg in.; (in cenestad), voornaamste straat, hoofd- straat v.; die —n, de voornaamste stra* li\'ii; stretch in. beslissende slag in., meesterstuk o.; 2. (getneenz.) meester- trek, slimme zet in.; slreichen o. (Berg- w.) voornaamste richting, richting v. naar eene hoofdstreek; streichend bijv. nw. recht doorgaande; strich va. voorname streek v.; 2. hoofdstreek v.; slrom m. (Scheepv.) midden o. van den stroom: slück o. (aan een ledikant), hoofdeneind o.; 2. Z. Kopfslück, 3. (Tooneelk.) voor- naamste stuk o.; (iu een wapen), voor- naamsle deel o.; —e des Christlichen Glaubens, grondwaarheden v. mv., hoofd- punten o. mv.; (van eene rede), afdee* ling v., hoofdsluk, deel o.; (in een boek), afdeeling »., hoofdstuk o.;-sluhlui. voor- ii.i11n- stoel m.; il. Z. -geld; slurm ui. hevige storm in.; (krijgsw.) algemeene storm, aanval in.; stülse v. voornaamste stul, schoor in.; (lig.) voornaamste steun in.; (Meetk.) sinus lotus m.; •tucht v. (Veea.) hoofdziekle v.; (Gen.) vosziekte »., uitvallen o. der haren; süchlig bijv. nw. met vosziekte behept; (Veea.) Z. siech; summe v. hoofdsom v., totaal o.; 2. \'£. -geld; sündc v. hoofdzonde v., Z. Todsünde; -lag iu. voorname dag, ge wichtige dag m.; •tdnser, —in, eerste danser in., danseres v.; 2. groole danser, danseres, -/<jm o. hoofdtouw o.; -theilsa. voornaamste deel o.; il. deel o. van liet hoofd;-/Aei/ne/i mer,]—in.hoofddeelneiner in., hoofddeelnecmster v.; -thor o. voor- |
||||||||||||||||||||||||
|
leeken o. aan
|
1
|
het hoofd, scbedelleekeu
|
||||||||||||||||||||||
|
o.; (Slerrenk.) hoofdteeken o.; -zeich-
nung v. voornaamste leekening v.; -zeile v. (ürukk.) Iioofdrcgel.voornaamsle regel m.;-3üi7ti\'<w/o.(Spraakk.) eigenlijk werk- woord, zelfstandig werkwoord o.; -zeuge m. voornaamste getuige m. ;-ziel o. hoofd- doel, voornaamste doeleinde o.; 2. grool doel o.; sier(de) v. hoofdsieraad,hoofd- tooisel o.; 2. voornaamste sieraad o.; •zins iu. groudrente v.; soll ui. voor* |
||||||||||||||||||||||||
|
Hall.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
580 Hau.
|
Hau.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Vogels, vogelkooi v.; (Sterrenk.) (van de
zon), huis, leeken o.; (van de planeten), standplaats v.; den Himmel in Hauser abtheilen, den hemel in huizen afdeelen. Hans-ahre, (-«) i.,Z.-fl*r;-iltter
v. lamme ekster m.; -allnr in. huisaliaar o.; -andachl v. huiselijke god«diensl- oefening v.; -anzug ui., Z. •kiekt; •apo- |
||||||||||||||||||||||||||
|
naamsle tol, hoofdlol m.;-zoller in. hoofd-
tolgaarder m.; -zug ra. hoofdlrek m.; (van eene letter), voornaamste trek. haal 10.; (Bergw.) (van een mijngangj, hoofd- richting v.; ii. aaneenschakeling v. van mijnen; it. van gieterijen; (Spoorw.) hoofdtrein, voornaamste trein m.;-zweck in.. Z. -ziel; •twtig in. hoofdtak, voor- naamsle tak in. Haus, (-es, mv. Mauser) o. huis.
woonhuis o., woning v., gebouw o.; - des Heirn, hel huis des lleercu. Godshuis o., tark v., tempel in.; - umi Hof haten, metterwoon gevestigd zijn; (lig.) mi\' iler Tktlr ui\'s • fatten, met de deur in huis vallen, plotseling met zijne zaak bc- Kinnen; 2. woning v., woonhuis, verblijf o., verblijfplaats v.; er kommt nie uus 4em -e, hij komt nooit buiten, zit altijd te buis; zu -e sein, te huis zijn; ich ha\'ie tAn nic/ii zu -e angelrojfen, ik heb hem niet te huis gevonden; sie huben ihn aiu threm -e gejagl, zij hebben hem uil hun huis gejaagd; nirgends zu -e sein, geen vasl verblijf, geene eigenlijke woonplaats hebbeu, geen onderkomen hebben; Hriefe ton -e bekommen, van huis. van zijne la- inilie; in Frankreick zu -e, geboren in ¥.\', er isl bei uut trie zu -e, hij is bij ons zoo goed als te huis; nach -e gehen, naar huis, naar zijne woning gaan: ick sehne wielt sehr nach -e, ik verlang sterk naar huis; con ~e kommen, van buis komen: )em. von - und Hof Ireiben, iem. uit zijne bezittingen verjagen; - und Hof vcrlas- sen, zijne woning verlaten, zijne bczit- liugen onbeheerd achterlaten: (lig.) in tiner Sache zu -e sein, te huis zijn in. bekend zijn met &; mil seinen Gedanken nichl zu -e sein. afgetrokken, verstrooid zijn; er isl nicht tiohl zu -e, niet best bij zijn verstand; dm Rennlhier isl in den nordlichslen Uindern zu -e, bowoonl &; ilieses Geicfirhs isl blos im ketsten Him- melslriche zu -e, groeit, wast alleen &: tin Schelm, ein :Varr ion - ons, voor gek in de wieg gelegd, een volslagen gek; er hut ie du nut zu -e bleiben kunnen, hij zou daarmede wel hebben kunnen wegblij- raa, dal wel hebben kunnen laten; 3. (fig.) huis, staiuliuis, geslacht, gezin o., familie v.; mil scinem ganzen -c,niel zijn geheele gezin o.; der Sohn torn -e, de zoon des huizes; das - Oeslerreich, bel huis, slamhnis van O., hel 0.islenrijk- sche huis o.; ein adeliges-, adellijk huis i. huis o., huishouding »., huiswezen o.: sein - einiichlen, zijn huishouden in- richten; gul - hallen, goed huishouden. zijn huishouden goed besturen; sie he- sorgt ihr -,zij belast zich met haarhuis- |
||||||||||||||||||||||||||
|
wonen; hier hausl ein böser Geist, hier
woont &, houdt een & zijn verblijf; 2. eene eigene huishouding hebben, gehuwd zijn; er hausl schon lange, hij is reeds hing gehuwd, heeft reeds lang zijne eigene huishouding; 3. (van vijanden), razen, woeden, huishouden: - uie unsinnig, als een dolleman huis houden; der II imt haust fttrchterlich, woedt vreeselijk; iru.s hausl sn arg im Ho/e?, wal maakt er zulk een leven &? HauS6n,(-s,mv.Hanscn)nf-fl8ch,
(-es, mv. -e) m. groote steur m.; -blase v. vischlijm v.; -rogen m. kaviaar m.; •slein m. slcurbeznar m. Haus-ente, (-n) v. tamme eend v.
Ilituseror, (~rers, mv. -rer) m.,Z.
Huusirer, IliiUSOrn, {hduserte, gehauserl) a.
ww. van huis tot huis gaan, /.. hausiren. Hajis-erziehung, v. huiselijke
opvoeding v.; -ettle v. gewone uil, ka!-
ii11 m.; -fensler o. huisvensler o.; -fliege v. huisvlicg v.; -/i«r v. voorhuis o., ves- lihnle v., voorportaal o.; -frau v. huis. vrouw, vrouw v. van het huis; it. huis- vrouw, echtgenoot v.; \'2. Z. -hülterin; •freund in. huisvriend m.; -frieden in. huiselijke vrede m.; —sbruch m. storen o. van den hniselijken vrede; -gebacken bijv. nw. huisbakken, te huis gebakken; —es Itrod, Z. -brod; -gebrnnch in. hui- selijk gebruik o.; 2. gebruik in hnis,hiii- selijk gebruik o.; so . iel als ick fürmeinet: — bedarf, zooveel ik voor mijn huishou- den noodig heb; -gefieder, -geflilge\' o. tam gevogelte o.; -geisl m. huisgcest m.; •geld o., Z. •miethe; -gcnoss, —in, huis- genoot m„ hiiisgennol(e) v.; 2.—en rav. hiiisgeunoten, leden o. mv. vaneen huis. gezin; 3. \'/,, -gesinde; -qenossenrechl o. recht o. der huisgciiooteii; -gennssenrolle v. lijst v. ilcr lijfeigenen; -genossenscha[l v. betrekking v. der hnisgennolcn; 2. huis- gezin o.; 3. bedienden m. mv., knechl- schap v.; -gertilh o. huisraad o., meube- leu o. mv.; -qeschafl o. huiselijke bezig- heid v.; sie verstekt die —e gut, zij k:u> goed huishouden; •geschichle v. gcschie- dcnis v. van een huis; -gesellscltafl v. huisgenootcn m. en v. mv.; it. huiselijke omgang m.; -gesessen bijv. nw., Z. -sits- sig; -geselz o. huiselijke wel, bijzondere wet v.; -qesinde o. gezin o., hnisgenno- ten, bedienden m. en v. mv.; •gewando., Z. •kteid; •gewekr o. huisgeweero.; -oie- bel in. gevel m. van een huis; -glocke v. buisklok v.; -glück o. huiselijk geluk o.; -goll m. huisgod m.; -gollesdienst m. huiselijke godsdienst ui.. Z. •andackt; •gitie m., Z. -goll; it. beeld o. van een huisgod)•grille v.heimpjeo.; -habm., Z. •hallam); -hdbiq bijv. en b. huishoude- lijk; •linbtich bijv. uw. huiselijk; •knfl v., Z. -arrest; -hahn m. hnishaan m.; •kalt m., Z. •kaltung, Hiiushalton of Haus halten, (du kêïltt Hans, er hill Haus, hielt Haus,
hausgehallen) o. ww. onr., m. h. het huishouden waarnemen: setne Schiresler halt thni Haus, zorgt voor zijn hnis- hoiiden; 2. huishouden, besparen: ver- |
||||||||||||||||||||||||||
|
0604
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Iheke v. huisapolheek v., bijzondere apo-
theek ».; -arbeit v. huiswerk o., huise- lijke arbeid m.; -arm bijv. nw. arm ge- boren, door en door arm; •urn ui., Z. -flur; -arresl m. huisarrest o.; er isl im e, hij heeft huisarrest, mag zijne woning niet verlaten; -artitlerie v. biiisarlillerie v. (ie Weenen); -arzenei v. huismiddel o.; —kasten na., Z. •apolkeke; •backen bijv. nw., Z. -gebacken; -—brod o., Z. •brod; ~backer m. broodschieter in.; •bal- ken in. huisbalk m.; i\'om —-en einen He- senslock maclten, iets kostbaars gebruiken om iels geringer* uit te winnen; -baum. bouwen o., bouw ui. vaneen huis;-Auum in. boom in een standermolen; •beambte ra. huisbediende, huisknecht m.; -bedarf ui. benoodigdheden v. mv. voor het huis, ouoiitbeerlijkste o.; -bedienlc(r) in.huis- bedieude, huisknecht in.; •besilter in., ~in v. huisbezitter, eigenaar m., eige- nares v. van een huis; -bellel m. bede- len o. langs de buizen, bedelen o. van huis tot huis; -beltler ui. bedelaar m. aan de huizen; —in v. hedelares v. aan de huizen; •bibUotnek v. huisbiblinllieek v.; biene v. luj v. uil een korf; -bicr o. eigen- gebrouwen bier o.; -blase v„ Z. Hausen- blasc; -brauch m.. Z. •gebrauck;•brenner in. vliegeml hert o.,sclialebijleriH ,-brief ui. koopbrief m. van een buis; -brod o. Iiiiisbakkeu brood, cigengebakkcii brood o.; il. brood o. voor de keuken; buch o. huisboek o.; -büffel in. (fig., geuieeiiz.) zoiidcnbok m. ui ecu huis, dnivelsloe- jager in.; •bnrtcke m. loopjongen ni.: 2. jong student nu. die niet een ander sln- dent op eéne kamer woont; -cajielle v. huiskapel v. Hauschen, o. (verkl.) huisje, klein
huis o. Hauschlag, (-schlag(e)s, rav.
•schlnge) ra., Z. Gehau; il. scherpe groef v. in een molensteen. Hiius-dieb, {-{e)s, mv. -e) m.
huisdief in.: •diebttahl m.huisdieverijv.; •diele v., Z. -jlur; -diener m. huishe- diende, huisknecht in.; —schaft v. be- dienden in. en v. mv.; •draeke in. (Hg., gemeenz.) sie ist ein wahrer -, huisdraak in.; -durchstichting v. huiszoeking v., -e/irc v. eer v. van hel huis, honneurs; die — muchen, rellen, de honneurs waar- nemen; \'2. Z. -frau; •ehrn in., Z. -flur; •eigenthümer, -eigener m. eigenaar in. van een huis; -einbrecher ra. inbreker in. iu een buis; •emrichlung v. inrichting v. van een huis. Hausoln, (hauselle, gehïusell) o.
ww. (I.audh.) het huiswerk doen. Haus-elster, (-n) v., Z. •alsier.
Ilutsüil, (hausle, gehautt) n. ww.,
m. n. (veroiid.) huizen, wonen, zijn ver- blijf honden: mil einander -, bij elk. in- |
||||||||||||||||||||||||||
|
C�C
|
||||||||||||||||||||||||||
|
bonden, zij neemt zelve bare huishouding
waar; sie huil -, zij neemt het huishnii- ilen waar: sein • bestellen, zijne zaken regelen; (Hg.) beslelle dtnn dein -, be- reid u voor lot den dood; mil seiner Zeil gul • hallen, zijn tijd goed besteden,goei |
||||||||||||||||||||||||||
|
verdeelcn; ">. (H
|
1
|
and.) ein gules, tickern
|
||||||||||||||||||||||||
|
-, goed, zeker, solied huis, handelshui\'
•o.; 6. (lig.) verblijfplaats v. van dieren |
||||||||||||||||||||||||||
|
5
|
||||||||||||||||||||||||||
|
hol o.; (van eene slak), huisje o., schel|
v.; (van een schildpad), schild o., • eine: |
||||||||||||||||||||||||||
|
Hau. 581
|
|||||||||||||
|
Hau.
|
|||||||||||||
|
Hau
|
|||||||||||||
|
nunftig -, zgne inkomsten wijselijk be-
sluren. Haushalter, Haushalter,
[•Iers, mv. -ter) m., —in, (-ncn) v. huisliuiider m., huishoudster v. Haushalterisch,haushaltig,
bijv. en I). huishoudelijk; • ieben, huis- houdelijk. spaarzaam, zuinig; - Hervallen, goed besturen; (lig.) tehr - sein milder Zeil, spaarzaam zijn met *, -keil v. huis- houdeiijkheid v. Haushaltiseh, bijv.en b.,Z./«n<s-
halleusch. Haushaltung, v. huishouding v.;
2. huishouden o., de huishouding waar- nemen o.; 5. huishouden, gezin, huisgc- zin o.; itarke -, groot, talrijk gezin, groul huishouden; eine - aiifaityen, zich vesti- gen, huwen; es liohncn vier -cnindusem Huuse, er wonen vier huishoudens, ge- zinnen in dat huis. Haushaltungs-buch, (-6u-
ch(e)s, inv. -biicher) o. huishouiibock
o.; il. buck o. over de huishouding; -ge- wlidfl o. huishoudelijk werk o.; -kunst \\. huislioudkunde v.; -muszig bijv. nvv. overeeiikoiuslig de huishouding; -regcl v. regel ui. voor de huishouding; sache v. huishoudelijke zaak v.; sorge ï. huis- lioudclijke zorg v.; •mttentchaft v. huis- houdkunde v. Halls-hommel, (•hummels, uiv.
•harnmel) ui. schaap o. dal men vetmest; (lig.; huishen v., iem. die altijd te huis lil; -hennc\\., Z. -huhn; -herr m. huis- heer, eigenaar ui. van liet huis; 2. Z. •valer. Hausherrenrecht, (-(e)s, mv.
-ej o. huisrecht, recht o. van den huis- heer. Haus-herrin, (-e«) v. huisvrouw,
eigenares \\. van het huis; -herrsckaft v. opperheerschappij v. in huis; 2. lieer m. of vrouw v. van hel huis; die — isl aus- iiegangen, mijnlieer en de jufvrouw of mevrouw zijn uilgegaau; •hocli bijv. nw. Iiuishoog, zoo hoog als een huis; (Hg.) zeer hoog, verbazend hoog; -ho(mcister ui. huismeester, hofmeester ui.; (Gesch. van V.) Iiofiiieier.major-doiiiiism.; -liuhn u. lam I.....n o.; -huitd ui. buishond in. HausU\'en, (huusirte, hausirl) o.
mw., in. It. van huis lot huis bedelen; \'nil Slahlaaaren - geilen, langs de hui- \'eu gaan; (geuieenz.) leven maken, ge- i\'nas maken. Hausirer, (-rers, mv.-rer) m. kra-
mer, marskramer in. Hausir-handel, (•<) ra., z. m.l
^iraalhandel m„ niarskrauicrij v.; — tretbcn, waren langs de deuren veulen;| •kusten in. iiiarskraaai v. Hausirung, ï., Z. hausiren.
Haus-jungfer, (•») v. docb-
ler v. van den huisbeer; \'i. \'L. -hal- \'erin; .kaler m. (iNat. Iiist.) kloppcr- \'j«i horloge o.; \'kalender in. huisaima- "•k ui.; -kaninchen o. tam konijn o.; •kaniler ui. huiskanselicr rn.; -kapelle v. "uiskapel v.; -kaplan ui. huiskapelaan \'i-J -kusse v. kas v. voorde huishoudelijke \'"Waven;—ngeldo. geld o. voor dehuis- |
houdingskas; -kalze v. huiskat \\.;-kauf
ui. koopeu o.,koop in.van een hu\\s;-keller. kelder in. van een huis; -kelincr in. op- pcrkcldennecsler m.; -kirchev.huiskerk, slotkerk v., huiselijke godsdienst m.; •kleid o., -klcidung v. huisgewaad o., huisjas v., négligé o.; •knecht m. huis- kueclit m.; •komtur m.coiiimaiidenrschap o.eenerhuisorde; •königinv. huisvrouw, viouw v. des huizes; -kost v, gewone kost ra.; -krcuz o. huiskruis o., huiselijke zorgen v. mv., huisplaag v.; -krieg m. oorlog in. tiissclicn twee vorstelijke hui- zen; 2. (lig.) huiselijke twist m.,oneenig- heid v., huiskrakeel o.; -kront v. kroon v. van een vorstelijk huis; -lamm o. Iie- veling ui.; •lalcrne v.huislanlaren,gang- lanlareu v.; -taub o. I\'i. huislook o.; -/ai«7i ui. (I\'I.) Z. -/ani; (Tuinb.) prei v.; -leben o. huiselijk leven o.; -lehrc v. leer v. van hel huiselijk leven; -lehrer ui. huisonderwijzer, gouverneur in.; —in v. Iiuisonderwijzeres, gouvernante v.; • lehrei stelle, stand m. betrekking v. van h uisouderwijzer, huisonderw ijzcres;-/cn- rerschufl \\. gouverneurschap o., slnnd ui., betrekking, plaals v. van huisonder- w ijzer. Hauslein, o. (verkl.) huisje, klein
huis o. Hansleinwand, v., t. m. linnen
o. van eigen gesponnen garen, huislin- neu o. Hausler, (-s, m\\.Hausler) m.dor-
peliug, huurder m.; il. daggelder, kleine boer, kater ui. Hausleute, mv., Z. Mielhleule.
Hauslich, (-er. -st) bijv. en b.
huiselijk, huishoudelijk; das -e Leben, het huiselijk leven; die -en Sorgen, de huiselijke zorgen; -er Friede, huiselijke vrede; -es Feit, huiselijk, huishoudelijk feest, familiefeest o.; -es Weib, huishou- delijke vrouw; 2. spaarzame vrouw; -cs Mahl, eenvoudig, gewoon; 5. sich - inc- der/assen.zioh inellerwoou vesiigen; \'keil v., z. in. huiselijkheid, liuishoudelijk- heid v. Hausling, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Hausler, Haus-lüge, (-«) v. leugen v. om
best wille; -lutl v. huiselijk genoegen o.; - moeken bijv. nw. eigen gereed; -machl v. macht v., gezag o. in huis; -madchcn o. dienstmeisje, kindermeisje o., kame- nier v.; -muyd v. meid v. van liet huis, dienstmeid, dienstmaagd v.; -mann in.. Z. \'(jenoss; 2. -ivirlh; 3. Z. -herr. Hausmanus-kost, »., Z. Ilaus-
kost; -lkurm in. luren ui. waarop een toren wachter woont. Haus-marder, {•der; mv. -der)
ni. huisinarler m.; -mark v. (I\'I.) var- kensveukcl v.; -marschall in. huisuiaar- schalk ui.; -nasse v. door eigenaars van buizen Ie betalen aandeel o. in dijkgelden; -masl(ung) v. velmcsting v.opslal;-maus v. huismuis v.; -meisler in., —in v., huismeester in., huisuieesteres v., con- cierge iu.,deurwachtersvrouw v.; -miethe v. Iinreu o. van een huis; 2. huishuur v., hiiiirpcnningeu in. mv.; •miltel o. hoia- |
middel o.; •motie v. huismol v.; •mühlc
v. draagbare molen rn.; -mutler\\. huis- mocder v.; (flg.) goede huishoudster v.; •mültcrlich bijv. cu b. Iiuismocderlijk, als of van cenc huismoeder; •mülzc t. huismulsje o.; -nalh v. gewone naad m. gewone wijze v. van naaien; -ordnung v. huiselijke orde v.; -orgel v. huisorgel o.; •otter v. waterslang v.; -pastelc v. (Stu- ilenl.) vrouw v. van den huisbaar,ploer- tin o.; \'Pfuffe m. (i. k. bel.) Z.-kaplan; •philisler m. (Sludenl.) huisbaas, ploerl m.; -ploge v., Z. -kreuz; •plan m. plan o. van een huis; il. plan o. eener huis- houding; -plalz in. huisplaals v.; 2. Z. •ftur, •postille v. bundel m. leerredenen voor hel huisgezin; -prediger, •prietler m., Z. •kapclan; -pump v. borg of cre- diet o. van een student bij zijn huis- baas; it. voorschot o. voor zaken van dagelijksche behoeflen; -ra/A m., Z. •geriilh; -rallc, -ratze v. huisral v.; •raumung v. verhuizing v.; it. plunde- ring v.; •recht o. huisrecht, recht o. in zijn eigen huis: -reucl v., Z. Houthal\' Ittngireael; -regimenl o. bestuur o. van hel huishouden; -riegelm. boomofgren- del m. di i\' huisdeur; -rock m. huisjas v.; •sache v. Iiuiszaak v.; -saste in. gczeleu burger m. die een eigen huis beeft; -sis- sig bijv. nw. gezeten, eeneigen huis heb- bende; — «ei», een eigen huis hebben; schabe v. sluipkever ra.; 2. gewone kak- kerlak m.; sclialz m. schat m. van of voor het huis, huisschal m., particulier vermogen o. van een vorstelijk huis; •tchlachten o. slachten o. in huis; •schuchter nx. huisslachterm.; schlange v. ringslang v.; schlüssel m. hnissleu- tel m.; schmuck m. kroonjuweelen o. mv.; schneidcr m. huiskleerraaker m\'. il. (i. k. bet.) knoeier m.: 2. huis- mcesler, conciërge m.; Z. -vcrKaller; •sclioss o., Z. steuer; schuhe m. mv. huisschoenen, panloll\'els in. mv.; schulc v. school v. aan huis; schuster m. huis- schoenmaker, gewone schoenmaker m.. schualbe v. huiszwaluw v.; schwamm in. huiszwam, duivclsbrond o.; schwein o.huisvarken.lam varken o.; •schwellev. drempel in. des huizes; segen m. huise- lijkc zegen, voorspoed m. in huis; (lig.) kindereu o. mv., kroost o. Haussen, (hausste, gehautsl) o.
ww. (v.n varkens), spelen. HftUSZen, bijw., Z. auszen.
Haus-setze, (-«) v. stuk o. wyn-
gaard vóór het huis; •tillend hijv. nw. Iiuisziltend, Z. •tutti}; sorge v, hiiis- zorg. zorg v. voor het huishouden; speise v., Z. -kosl; spelling in. huismusch of mosch v.; -spin«t\'v.huisspin v.;-jpracnc v. rechtbank v. voor lijfeigenen in VV\'est- phalen; staat ni. huishouding v., be- kosliging v. der huiselijke benoodigd- hedeu, ~sland in. hiiiselijke slaat ra.; in den — Irelen, in een huishouden gaan; il. huwen, trouwen; -sleucr v. belasting v. op de huizen; 2. geschenk o. dal brui- loflsgaslen in de huishouding geven; -j/rei( m. huiselijke Iwisl m„ oneenig- hcid v. |
|||||||||||
|
S82 lliiu.
|
||||||||||||
|
Hel).
|
||||||||||||
|
Ili.ii.
|
||||||||||||
|
Haussuchung, v. huiszoeking v.;
- Ihun, huiszoeking doen, het huis door- zoeken; sbc/cli! n. bevel o. tot huiszoe- king; einen — ertussen, bevel geven tot het doen van huiszoeking. HaUS-tafel, (-n) v. (indencatc-
chismus), plichten v. mv. van, voorschrif- ten o. mv. omtrent den huiselijken slaat; •taube v. hiiisduif v.; (lig.) torenwach- ter m. Haustempel, (-pels, mv. -pel) m.
houwstcmpel o. Haus-tenne, (-n) v., Z. -(tur;
•leufel m. (llg.J huisduiveln).,huisplaag m. en v.; er, sie ist ein wahrer—, hij, zij is een(c) rechte huisplaag; -/Aicr o. huis- dier, tam dier o.; -lhoro. poort v. van een huis; -lhiire v. huisdeur v.; -thür- kramer m., Z. Hausirer. Haustock, (-(stock(c)s,mv. -slöc-
l;e) m„ Z. Haubtock. Haus-trank, (-lrank(e)s, mv.
•franke) m., Z. -lrunk; -trauer v. huis- rouw, familierouw m.; -lrauung v.lrou- wen o. aan huis; -trunkm. gewone drank, huisdrank m.; -truppen v. mv. huistroe- pen, troepen m. mv. van een vorstelijk huis; die Königlichen —, het koninklijk huis o.; -luch o., Z. -leimcand; -lugend v. huiselijke deugd v.; -lyrann m. huis tiran m.; -übel o„ Z. -kreuz; -uhr v. buisklok v.; -unke v., Z. schlange; 2. huispad v.; (lig.) thuisblijver, tbuiszit- term.,lhuisblijfster,lhuiszitslerv.;-i)a/<r in. huisvader, vader m. van een l)<iisgc- zin; -vcrbrauch m. huishoudelijk ver- bruik o., huishoudelijke uitgaven v. mv.; •verstand m. gewoon, alledaagse!), ge- zond verstand o.; -verlrag m. koop- of huurcontract o. van een huis; it. ver- drag o. tusseben de leden van een huis- gezin;-t>cnwi/(erm.hiiisbcsluiirdor,huis- meester, intendant m.; 2. huisbewaarder conciërge in.;—in v.huishoudster,huis- besluursler v.; -verwaltung v. huisbe- stunr, bestuur o. der huishouding; -vieh o., Z. -/Aier; -vogel m., Z. -geflilgcl; it Z. Stubencogel; -cogl m., Z. -verwalter; it. Slockmeister m.; -voglei v. gebied o., woning v. van den huismeester; -wanze v. wandluis v. die zich voornamelijk in buizen ophoudt; -vappen o. familiewa pen o.; -warme v. betrekken o. van een nieuw gebouwd huis; it. (veroud.) terug kecren o. naar huis; -wdsche v. gewoon wasebgoed o.; -weibo„ Z.-frau,-wirthin •weiblich bijv. en b. van eene huisvrouw • niesen o. huishouden o., huishouding v., huiszaken v. mv.; das — einrichlen, (uitren, het huishouden inrichten,waar- nemen; -wiesel v. huiswezeltje o.; -uiirlh in. huiswaard m.; 2. gastheer, eigenaar in. van het buis; 3. man, echtgenoot in.; —in v. huiswaardin,\'gastvrouw, vrouw, echtgenoote v.; -wirthschaft v. buisbe- stunr o., huishouding v.; -ivurz(et) v. (PI.) grosse —, Z. -laub; kleine— klein huislook, vaisch nieskruid; -zehenl in. huistins in.; -zeuge ui. buisgenoote als getuige; -zins rn. huishuur v.; -zucht v. huiselijke straf, straf v. in huis. Ililllt>, {Haute) v. huid v., vel o.;
|
||||||||||||
|
die - schauert mir, ueim ich f, ik sid-
der, ik krijg eene rilling over het lijf als &; der Esel hal cine dictie -, huid v., vel o.; einem Thiere die - abziehen, ecu dier villen, de huid afstroopen; zwischen - und Fleisch, tusseben de huid en hel vlecsch; (van uien), schil v., velletje o., (PI.) vlies o.; mil einer - überzogener Stengel, met een vlies omkleed; (flg., gomeenz.) er ist nichls als - und Knochen, de beenderen steken hem door het vel, hij beeft vel over been; man möchte aus der-1\'altren, hel is om des duivels Ie wor- Jen; seine - wohlfeil. theucr verkaufen, zijn leven veil hebben, zijn leven duur verkoopen, zich niet, zich dapper verdc- digen; bis auf die - nass werden, doornat worden; er steekt in keiner gulcn -, hij steekt in geen goed vel, is niet gezond; jemn. auf die - geben, recht auf die • greifen, flink afiossen;sicA seiner - uehren, zijn leven verdedigen; mil ganzer of Aei- ler • davon kommen, er heelhuids afko- men; mil der -, mil seir.er - bezahlen, mei zijn leven boeten; es gilt seine-,\\\\el is om zijn leven ledoen;seine-zu Harkte Iragen, zijn leven weggooien, zich aan hel gevaar blootstellen; ein Schelm in der -, eine lose -, een doortrapte schurk in.; die - juckt ihm nach Schliigen, hij hunkert om klappen; auf der faulen • liegen, luieren, luibakken; jemn. die • voll lügen, iem. wat wijsmaken; jemn. die • voll schlagen, iem. de huid vol slaan; jemn. die • fiber die Ohren ziehen, het vel overde ooren ha\\en;einegute,ehrhchc -, eene goede ziel o.; 2. (Onllk.) vlies, vel o.; 3. (Looi.) Haute bereilen, huiden, leder bereiden; aus fremden Hinten ist gul Riemen schoeiden, van andermans leer is goed riemen snijden; 4. (op de melk), vlies, vel o.; (van boomen Sc), bast m., schors, schil v. Haut-ausschlag, (-(e)s) m.,«.
in. huiduitslag m.; -bltttader v. huid- bloedader v.; 2. ader v. onder het vel. Hautbois, Hautboist, (-c«,
mv. -en) in., Z. Hoboe, Hoboisl. Hatitchon, o. (vcrkl.) velletje,
vliesjc, schillelje o.; -arlig bijv. eu b. vliesvormig, vliesachtig. 11a uteultur, v., z. m., Z. Haul-
pflege. Hautdeckflügler, [-lers, mv.
•Ier) m. (Mat. iiist.) insect o. met vlie- zige vleugeldeksels, bladluis v. HautdrUse, (-«) v. huidklier v.
Hautelisse, (-«) v. met schoone
figuren doorweven tapijt o. H iuteln, (hSutelle.yehrtulelt) bedr.
ww. outvliezen, ontvellen; einen Hasen -, villen, afstroopen. Hallten, (hautete, gehdutet) bedr.
ww. het vel, de huid afslroopen, aftrek- ken; 2. wed. ww. sich -, vervellen. Haiit-entzündung, v. huidont
steking v.; -fullen v. mv. rimpels m.mv. in het vel; -farbe v. huidkleur, kleur, gelaatskleur, lint v.; -fdrbestof[m.k\\eur- slof v. waarvan de kleur der huid afhangt b. v. bij de iNegers; -floszer rn. vliesvin* nige visch rn.; •flugel m. vliesvleugel in.; |
flügeter m. vliesvleugelig insect o.;-/Iü-
gelig bijv. mv. vliesvleugelig; -form v. (Goudsl.) de vliesvorm m., 550 vliesjes, tusschen welke de goiidblaadjcsgeslagen worden; -fresscr m. vel kever, pelskever m.; 2. mv. geslacht o. der vel- of pels. kevers; -fruchl v. vliesvrucht v. Haptioht, bijv. en b. vliesachtig,
huidvormig, lederachtig; (Gen.) (van bloed), dik, taai; (PI., Delfsl.) vlies- achtig. Haoitig, bijv. en b. vliezig, meteen
vlies of een^ huid bedekt; -es Fleisch, vliezig; (Nat. hisl.) -e H\'eic/i/Atcrc,slijm- dieren, soort van boofdclooze weekdie- ren o. mv.; (PI.) gevlicsd, met een of meer vliezen; (hX) -e Milch, melk met een vlies er op. Hauting, (-(e)s, mv. -e) m. (Nat.
bist.) spitssuiiit in. (een brasem). Hajut-jucken, (-s) o., z. m. jeu-
king, jeukte, kreweling v., jeuken o. der huid; -kd\\cr in., Z. -fresser; -keim m. vlieskiem v.; -kleie v. (Gen.) afschilfe- ring v. der huid; 2. zemelachtigc huid- uitslag in.; -krankheil v. huidziekte v.; lappen in. afhangend vel, stuk o. vel, vlies o.; -lehre v. huidleer v.; -los bijv. nw. zonder huid, ontveld; -mduslcin o., Z. -musket; -muskel in. huidspier v.; nerve v. huidzenuw v.; -öfjnung v.ope- niug v. der huid; -pftege ;. zorg v. voor de huid; -reinigung v. reinigen o. der huid; -röthe v. roodheid v. van de huid; Gen.) roos v.; schmiere v. kleverig vocht o. dat door de klieren tusschen de vclhuid en de eigenlijke huid wordl afgezonderd; die Drüsen, in welchen die abgesondert wird, lalkklieren v. mv.;
•schnabler m. mv. (Nat. bist.) vogels m. mv. wier bek met huid overtrokken is; schnecke v. slekelslak v.; -übel o.,Z. ausschlag; -wassersucht v. huidwater- zncht v,; -wurm in. huiilwnriu in.; -:irri\'i in. tak der hoidzenuwen. Hauung, v., Z. Aanen.
Hau-werk, (-(<0«, mv. -e) o.
(Bergw.) rotskiomp in., ertsmassa v.;
znhne in. uiv. (vuu wilde zwijnen),
slagtanden m. mv.; -zinn o. dikke lin-
nen plaat v. om knoopen uit te slaan.
Haverei, v., Z. Haferei.
Haversack,(-Sttc/;(e)i,mv.-s<i(;te)
in. haverzak, knapzak, ransel m. Hay, Hayfisch &, Hayn &,
Z. Hai f. Haz, Z. Hatz.
Hazel of Hatzel,(-») v. pruik,
baarinuts, haurkap v. He of Iloh\', tnssch. bc!, ei!, o!,
och f, ach!; was uiürden Sie dazu sagen, -! • wat zoudt gij daarop zeggen, lie!, boor eens!; he of A«?, Iie?, wat belieft?, wat zegt gij ?; Ae of he da!, komml daher.\', he, hei daar I; Ae, he, he!«(lm <)" •\'. ha, ha, ha\'. Hebamme, (-«) v. vroedvrouw v.
Hobammen-anstalt, (-en) >..
-institut, (-(e)s, mv. -e) o. kraaiu- zaal, inrichting v. voor kraamvrouwen: •kunst v. vroedkuude, verloskunde v.; •lohn in. vroedvroiiwloon o.; stuhl ni. kraamvrouwensloel in. |
|||||||||||
|
Hec. 583
|
|||||||||||||
|
Hec.
|
|||||||||||||
|
Heh.
|
|||||||||||||
|
vlas-hekel Hl.; durch die - ziehen, heke-
len; grnbe - mm flaiife, hennephckel m.; (fig.) jem. durch die - ziehen, in der - haben, icm. over den hekel halen, door- halen. Hechel-bank, {-banke) v. hekel-
bank v,; -frau v., Z. Hecblcrin, •kamm m. (PI.) naaldkervel v.; -kramer m. hc- kclkramer m.; -macher, •manu in. hekel- maker, hckelkoopman m., Z. Hechter. HQQhélri,{hechtltc,gchechelt)bedr.
ww. Flachs -, hekelen; aus dem Groben -, door den grofsten hekel halen; wat bcim - abfillll, werk o.; (fig.) jem. -, Z. Hechel. Hechel-schorz, m., -schrift,
{-cn) v. hekelschrift o., salyrc v.; sluhl m. he!<elstocl m., hooge hekelbank v.; • ueib o., Z. -frau; -wcrg o. werk o.; •zalm m. hckclland m.; •timmer o. hc- kelkamer v. Hechler, (-s, mv. Hechter) m.
hekelaar m.; it. vitter, spotter; -i» v. hckelaarsler v.; it. vitsler, spotster v. Hechse, (-n) v., Z. Hackse.
Heehsel, Hacksel, o., z. Hac-
kerling.
Hecht, {-{c)s, mv. -c) snoek m.; 2.
Z. Strolnh, Kerl, Bengel. Hoeht-angcl, (-n) v. snockhaak,
haak, hoek m. voor de snoekvisscherij; —i/ra/i( m. hoekdraad o. voordesnoek- visschcrij; -apfel in. ramboersappel m.; •bars, börs, -bdrsling m. snoekbaars m.; •blau bijv. nw. snockblauw; -brühc v. snoekwatcr v.; il. saus v. die men bij snoek gebruikt; -brul v. jonge snoek ra. ter bevolking van vijvers. Hechtchen, Hechtlein, o.
(vcrkl.) suockje o., kleine, jonge snoek m.; (Kookk.) kleine baksnoek in., krul- snoekje o. Hecht-grau, (-(e)«, mv. -e) u.
snoekblauw o., blauwachtig grijs o.; •griln o. blauwachtig groen o.; -kiefer m. snoekkieuw v.; -Aö/iio in. gele snoek m. met zwarte vlekken; -kopf in. snoeks- kop in.; -kraut o. (PI.) duizendblad o.; -reiszer o. snoekzouter m.; "2. ver- kooper ui. van gezouten snoek; •satt m., Z. •brut; schimmel in. snoekschim- mel m.; schuppe v. snoekschub ».; schicanz m. snoekstaart ra.; sleber v. snoekslever v.; smilch v. hom v. van snoek; -suppe v., Z. -brühe; -leich in. snoekvijver m. Heek, {-{e)s, mv. -e) o. hek o.,
schutting, tralicdeur, omheining v. van wer\'i; (Zeew.) achterdek o., spiegel m. Hock-apfol, {-apfels, mv. ~apfel)
in., Z. Heckenapfel; -balken tn. hekbalk in.; -bool o. hciiboiit v.; -bord o. hek- boord o.; -ilrüse v. krop m., kliergezwel o., halsklicr v. Hocke, (-«) v. paring, samenvoe-
ging v. bij paren; it. broeden of broeien o.; 2. broeit(jd in.; 3. broeikooi, hroei- plaats v.; i. ei ie - Vogel, broeisel of broedsel, nest o. Hoeko, (-«) v. hek, heg, haag v.;
bei der - sein, bij de hand zijn; \'2. Z. Buschwerk; -mnn:e v. geluksraur.t v., |
|||||||||||||
|
Heb-arm, (•(«)*, mv. -c) m. hef-
lioom, hefboomsarm m., wippcrljc o.; •arzl na. vroedmccslcr, verloskundige in. IlqbO, (-n) v. hetgeen opheft of op-
lehcvcn wordt; \'2. belasting, helling v.; ï. hefoffer o.; dorschloon o. Hfibe-balken, {•balkent, mv.
•balken) in. kraanbalk in.; (aan ophaal- liruggen), wip v.; -baum m. hefhoom, hevel, h.mdspaak, meiboom m.; -bockm. kraan v., bok ui.; -daumen in., Z. Hebarm; •eisen o. koevoet m.; (Ucclk.) heflang v.; ~gabel v. hcfgaffcl v.; -nerüst o. hcf- luig o., windas o., kraan v.; -griff m. Iiandvatsel, oor o. Hgboison, {sens, mv. -*e») o., Z.
Hebceiten. Hgbe-kopf, (-kopf(c)s.mv.-knpfe)
in., Z. Ilebarm (I); -tort ui. langwerpig ronde draagmand v.; -korn o. koorn o. als pacht of belasting in betaling gcgc- ven, tiendkoorn o.; -krahn m. kraan v. Hebei, (-s, mv. Hebei) m.hevelm.;
(Bak.) zuurdeeg o., gist v. Hebe-lade, (-«) v. winde v.,wind>
as o.; -lalle v., Z. Hebarm; -leiler, hcf-
boom m.; "2. dommekracht, kelderwinde. «inde V.; -leule m. mv. ontvangers, in- ners m. mv. der belastingen &. Hebeln, (hebelle, yehebell) bcdr.
ww, met zuurdeeg doorkueedeu; \'2. o. ww. beuzelen, spelen. Hobolzoug, (-(e)s, tnv. -e) o., Z.
Ilebi-eug. Hebekunst, v. vroedkunde, ver-
loskiinilc v. Hebo-mahl, (-(c)s, mv. -c) o.
Tiniin.) feestmaal o. der timmerlieden
•ds het dak op liet huis ligt; -maschine
i. hefboom m., werktuig o., machine v.
"in op te heffen.
Hobon, {hob, gehoben) beiir, *»w.
onr. eine Lasl -, opheffen, oplichten, op- tillen; ei» wenig in die Höhe -, lichten, beuren; Jas Wasser in ilie Hiiiie -, op- voeren; den Arm in die Hïihe -, opheffen, optillen; die Ftu.h hebt die Schijje, welene \'tuf dem Schlamme sitsen, optillen, lich- ten, vlot doen worden; au/\'s Pferd -, op het paard helpen; jem.oom Pferd» -, icm. van het paard helpen, lichten; aus dem Sattel -, iem. den voel, uit den zadel lichten; wis dem Wagen, Saehen <J- -, helpen; mit einem Heber Wein aus dem rasse -, hevelen; ein Hans -, optrekken, hooger maken; aus der Taufe -, ten doop honden; einen Schat!-,opgraven; (lloek- dr.) die Form aus der Preste -, wegne- men, (Hijk., z. voorw.) dieses P\'erd hebt leohl, loopt goed; (lig.) dieser Gedanke bebt die Seele, verheft, beurt & op; es hebt iuch zum Ureenen, ik geviel neiging tot braken; "2. die Steuern -, heffen, innen; Schw\'ieriglteiten.Z \'>eifel-, opheffen,-.veg- iieinen; ei \'en Slreit -, beslechten, ver- effenen; Einwiirfe -, uit den weg ruimen; "chcinbarc Widersprüche -, ophelderen; Hebei -, opheffen, wegnemen, uitroeien; \'etne Krankheit is gehoben, zijne ziekte is geweken, hij is genezen van &; .1. der Put: hebt das gnte Ansehen noch mehr, doet uitkomen, verhoogt; die Slimme, |
den Ton -, verheffen; II. o. ww. onr., m.
A. slaan, vast zijn; III. wed. ww. sich -, (van een luchtbal), zich verheffen, op- stijgen, rijzen; scine Brusl hebt sich, zwell op, verheft zich; (Kijk.) ei» Pferd, das sich wnhl hebt und selzt, dat goed op de poolen slaat; (fig.) sich empor -, zich oprichten, zich verheffen, tot fortuin, heerschappij geraken; sich -, (van den prijs), rijzen; die Figuren • sich schön hertor, komen mooi uit; IV. o. zelfst., Z. Hebung. Hebe-nagel, {\'nagelt, m\\.-migel)
mi. klinkhaak, klinknagel m.; (in slaande uurwerken), lichter in. aan den hefboom; •nagelrad o., Z. -rai/; -pumpc v. pcrs- pomp v.; -punkl m. hefpunt o.; -opfcr o. offerdier o. Heber, (-s, mv. Heber) m. hefboom
m.; (Ileelk.) heflang v.; (Onllk.) oprich- tende, optrekkende spier v.; (Nat.) hevel ni.; -barometer m. hevclbarometer m.; •förmig bijv. un b. hevelvormig. Hfibe-ring, (-(e)s, mv. -e) m.
(Art.) poinleerring m.; schmaus m., Z. -maht; schutter v. (II. S.) schouderstuk o. als offer; -seil o. (Art.) hefloiiw o.; spiegel m. rad o. van eene eleclrisecr- inachine; (VVapenk.) steeiiwerptuig o.; statige \\.,l.-eisen; -latze v., Z. Hebarm; • tuch o. (Jachlw.) valnet o.; •winde v. winde, kelderwiiidc, dommekracht v.; it. Z. -zeug; -zange v. (Sm.) groote lang m.; -zanglein o. (Ileelk.) heftangetje o.; •zapfen in., Hebarm; -zeug o. hefluig o., hefmachine v., hefgercedschap o., dom- inukrachl, vijzelschroef, kelderwind v.; —tau v. kabellouw o. Heb-kunst, v. vroedkunde, ver-
loskunde v.; -lade v., Z. Hebelade; -lich bijv. en b. tilbaar. Hebling, (•(«), mv. -e) m., Z.
Hebarm. Heb-meister, {sten, mv. ster)
in., Z. -arzl; -opfer o. (II. S.) hefoffero. Hebraer, (-s. mv. Hebnïer) m.
ilebreër. Jood, Israëliet in. Hebr&arn, hebrai3iren, {hc-
briierle, hebriert en hebraisirte, hebrai-
tirt) o. ww. Ilcbreeuwsche laaleigenhe- dcu gebruiken. Hebraischjbijv.en b.Hebrceuwsch,
wat de Hebreen betreft; die -e Sprache, dus llebnïische, de Hebreeuwsche taal, het Hebrceawacu o.; •<; Spracheigenheil, llebreeuwscli taaleigcn, hebreismc o. Hebraismus, (-»iu«, mv. -men)
in. Hebreeuwse!! taaieigen, hebraïsme o. HebschUssel, (-n) v.waterschep-
per in. Hebung, v. hellen o., helling v.;
urn die - dieser l.ast zu bewirken, om & te kunnen oplichten; \'2. (van belaslin- gen), heffen o., helling, inning ».; 3. (Ked.) (van de stem), verhelling v.; i. verheffing, verhevenheid, boogie v.; 5. •en mv., Z. Einkünfle, Steuern. Hebungs-beamter, (-/e«, mv.
-/-\'// m. (rui.) ontvanger in. der belas- tingen; -kammer v. belastingkantoor o.; it. domeinkamer v. Hechel, (-«) v. hekel, hennep»,
|
||||||||||||
|
Hef
|
|||||||||||||
|
Hte.
|
|||||||||||||
|
S84 Heel.
|
|||||||||||||
|
Hodel, (s, mv. Hedel) o. bovenste
laag v. van gewasschen erts; -heerd 111. waschhaard m. voor het kort geslageu erts. Heden, bijv. nn. van werk, van
grof linnen gemaakt. Hederich, (-(e)*, mv. -e) m.(l\'l.)
wilde rammenas ».; 2. maagdejalui, he- rik 111.; il. muurraket, wilde raket v.; rotiier -, rood patieiitiekruid o. Hcdonismus, m. (onb.) epicu-
: isme o., dat het zinnelijk genot als bet hoogste goed beschouwt. Heede, (-h) »., Z. Hede; it. Heide.
Heer, (-(e)s, m. -c) o. (Krijgsw.)
leger,heiro.; (van toeschouwers),schaar, menigte v., drom, hoop, zwerm m.; (van vogels), zwerm in.; dus himmtische -, het hemelsch heir o.; das wilde of wü- lliende -, woedend, razende leger o., spokenheir o., de wilde jager 111. Heer-abtheilung, -arm, Z.
Heeres- f; -bann 111. algemeene oproe- ping v.; 2. heil ban 111.; it. straf v. wegens liet niet voldoen aan die oproeping; -be- icegung v., Z. •schwenkung; -biene v. roof- bij.roofvlieg v.; -brand in. bij dag zicht- liaar verschieten o. der sterren. Heerd,(-(e)s,mv.-i;)m.,Z.//errfo/.
Heerde, (•<•) v. schaar, kudde,
drift v. Heeren, (heerle,geheerl) bedr. ww.
(veroud.) met een leger bedreigen; in troepen verdeden; 2. verwoesten, 100- ven. Heeres-abtheilung, (-en) \\.
legcrafdeeling v.; -beuegung v. beweging,
manoeuvre v. van het leger; -jlurlil v., Z. Heer/lucht; -folge v. (Leeuw.) Z. lleer- bann; \'krafl, -machl v., Z. Heerkraft; •mengt v. menigte v., leger o.; -zucht v. militaire lucht v. Ileer-fahne, (-«) legervaan v.,
vaandel o.; -(ahrl v. veldtocht, heir- tocht oj.; -/lucht v. (w. i.gebr.) desertie v.; -fluchlig bijv. nw. veldvluchtig; — werde::, desertccren; \'/luchtigerin. deser- teur ui.; -/lügel 111. legervieugel m., Ilauk v.; •fülirer 111. heirvorst, aanvoerder, be- velhebber, generaal 111.; -fürsl 111. heir- voerder.heirvorsl m.; -gans v. aschgrauwe reiger 111.; 2. walerhoen o., koet v.; •gvpuck o. legerbagage v.; -geriilh o. Icgcrtuig o.; -getcetle o. (veroud.) wa- peurusting, uilrusting v. voor den oor- log; il. recht o. van den oudsten zoon oui uitrusting te erven; -huufc ra leger- bende, colonne, afdeeling v. troepen, di visie, brigade v.; -holz o. blauwe kraai in.; -horn o. krijgstrompet »., klaroen v.; •krafl v. talrijk leger o.; -kuh v. voor- aangaande koe v.; -kutsche v. rijkoetsv.; •lager o. hcirleger o.; it. legerplaats v., kamp o.; -ling m., Z. Herling; -lisle v. opgave, lijst v. van hel leger; -macht v., Z. -kra/l; -meitler va. (Ridd.) groot- meester m. eeuer ridderorde als aan- vo\'irder; 2. bevelhebber 111.; -meisler- schafl v., \'ineisterthumo. groolmeester- schap o.; 2. commandeurschap, bevel- liebberschap 0.; -moos o. paardeslaart m., schaafgras o.; -pauke v. leger- |
|||||||||||||
|
pauk ï.; -pauhei m. legerpauker ui..
•pfeid o. legerpaard o.; -pfühl m. veld- liril o. des vaders bij de uitrusting be- hooreude; -raucl> m., Z. -Höheraucli; •raupe v. trekriips v.; -reihe v. in slag- orde geschaard leger; saule v. colonne, afdeeling v.; schar v. legerschaar, heir- schuar v.; die himmlischen —en, de hc- melsche heirscharen; schatz ia. krijgs. kas v.; il. pand, handgeld o.; schau, schauung v. wapeuschouwing, monste- ring, parade, revue v.; schild 111. (ver- oud.) wapenschild o. van den adel; it. ridderorde v., adel m.; schnepfe v.poel- s.;ip v.; schwenkung v. beweging, uia- noeuvre v. van een leger; spilze v. leger- spits v.; 2. leger v. dat puntig uitloopt; steuer v. oorlogsbelasliug v.; slrasze v. heirweg, groole weg ui.; 2. Z. Huupt- strasze; slrom m. hoofdstroom 111.; -theil in. legerafdeeling,brigade v.;•th.ilführer ra. brigadegeueraal m.; -rerderber ui. bederver ui. des legers; •terpfiegung v. verzorging v. van een leger; —samt o. veldcommissariaat o.; -eolk o. krijgsvolk o.; -wagen ra. legerwagen, krijgsvvagen 111.; il. district o. dat iu vroegeren tijd een krijgsvvagen leveren moest; (Ster- reuk.) groole beer ui.; -weg ia.,Z. slras- ze; -11 umi m.,Z. -raupe;-zugai. marscli, legerlochl m.; it. leger o., legertreiii m„ expeditie v.; •zwang 111., Z. -bann. Hgfe, (-11) v. (van bier), droesem
in., gisting v.; (Scheik.) bezinksel, zak- sel o.; (van wijn), moer, heffe v.; eine r\'lüssigkeit con der - abgieszen, van heffe, droesem of moer reinigen, klaren; (lig.) bis uuf die - uuslrinkcn, lot op den bo- dem ledigen; er wird die - daoon liinken mussen, hij zal er de noodlottige gevol- gcii van moeten ondervinden; mil seinem Gelde uuf die - kommen, uuf der • ritzen, zijn geld opgemaakt hebbeu; 1/11/ - dei Volks, de heffe v. des volks, gemeen, grauw o. Hefel, (-«) v. (Wev.) helft v. van
eene lis. Hefenbrod, (-(e)s, mv. -e) m.
brood o. met gist, gezuurd brood o. Hefener, (-«r»,m».•ner) m.gist-
kooper m., koopman ra. in gist,gisthan- delaar ra. Hefen-flecken,(-/t«ns, mv. -ken)
m., Z. -tln ilehcti: -kuchen 111. gezuurde koek 111.; stück o., -leig m. gezuurd deeg, zuurdeeg o.; -theilchen o.gist- i\'eellje o. * Heflcht, bijv. en b. droesemachtig.
gislachtig, uaar gist riekend of smakend, drabbig. Heflg, (\'er, st) bijv. en b. gistig,
droesemig. Heft, (-(e)s, mv. -en) o. (van een
mes), hecht, handvatsel, beft 0.; (van een degen), gevest o.; (Hg.) das - in Handen huben, het heft in handen heb- ben, in de macht hebhen, kunnen han- delen zoo men wil; it. het roer in handen hebben; 2. afdeeling v., stuk, schrijfboek o., bundel m.; 3. baak in. Hefte, (-n) v. (Wijnb.) het binden
o. van den wijnstok aan staken; it. stroo- |
|||||||||||||
|
gelukspenmng m„ valsche munt v.; it.
bespaard geld o. Heckon, (heckte, geheckt) bedr.
ww. (van vogels), broeien, uilbroeien (van hazen &;. jongen; Zdhne -, krijgen Hecken, Z. Hoeken.
Heckon, Z. hacken, beizen, slcchen
Hecken-apfel, (-apfelsm\\.-ap-
fel) ui. haagappel m.; • baum ui. haag-
boom, boom in. in eene heg; it. haag- struik m.; "//.v/v v. kruisbes v.; •binder m. heggenmaker in.; -feuero. (Krijgsw.) liraillcunuur o.; -ouny m. door heg- gen afgezette laan v.; •gefvcht o. lirail- leursgevecht o.; -liolz 0. keelkruid o. •hopfen m. heggehop v.; -kafer m. mei- kever m.; -kerbel m. (PI.) wilde kervel v.; -kirsche v. hondskers v.; 2. wilde kerseboom, dwerg-kerseboom m.; -krie- cher in. (i\\at.hist.) haagvlinder m.j-rose v. wilde roos, egelantieiroos v.;2.honds- 10 is v.; -ja»ie m. (I\'l.) stekende brem v.; -rulhcr m., Z. schncider; schere v heggeschaar v.; schlunge v. haagslaug v.; schmalzerm.,Z. -vogel; schnarre v. wachlelkoning in.; schneider va. haag snijder 111.; •gichel v., Z. schere; -sprin- ger m., Z.-cogel; slrauch m. Iicggestruik m.; sogel, -«enzel m.blauwegrasmusch v.; -ueiszling 111. witte spannevogel m. •Kick» v. (I\'l.) wilde wikke v.; •windel hegninde v.; -wilue v., Z. -vogel; -zaun m. heg, haa? v. Hookorling, (-(e)s, mv. -e) in.
Z. Hackerling. Hockorschuss, (schusses, mv.
•ichüsse) 111. gebrek, o., oueffeiie plaats v. in zijden weefsel. Heek-feuer, {•feuen,mv.-feuer)
o. (Krijgsw.) Z. Ileckenfeuer; \'flujge v (Zeew.) bekvlag.spiegelvlag \\.;-groschen, •gulden m. wisseldaalder 111.; 2. valsch geld o.; -herberge v. gemeene, verdachte herberg, kroeg v.; -holz, Iteckenhol: o.: Z. Harlriegel. Heckicht, heckig of bu-
schicht, buachig, bijv. en b., Z. Busch 1}. Heek-jagen, (-oe«s, mv. -gen)
o. jagen o. in heggen, vruchteloozejacht v.; it. verboden jacht v., ongeoorloofd jagen o ; -jager m. slrooper, wilddief m. •lauge v. (Scheik.) moederloog \\.\\-mann- chen o. dukalenkakkerlje o., geld broeder na.; -münze v., Z. -groschen; 2. maken o. van valsch geld; -münzer 111. valsche munter m.; -mutler v/gemeeuz.) vrucht- bare moeder, kinderrijke moeder v.; •pfahl 111. hekpaal m.; -pfennig ai., Z. •groschen; santé in. stekeude brem v •schnurre v., Z. Heckenschnarre. Hpckso, (-«) »., Z. Héckte.
Hecksel, o., Z. Hackerling.
Heek-stapel, (-n) v., Z. -pAaA/,
•sluizen v. mv. (Zeew.) Iioekstutlen 111. mv.; -thuler m., Z. -groschen; -zeil v. broeitijd in., Z. AruN, Lei/o, Paarzeil. Heda! tussch., Z. //e.\'; -! aufge-
machl! komaan, doe open. Hede, (-n) v. werk o., afval ui. van
hennep, vlas &; (lig., gemeen*.) drade- rig, vezelig vleesch o. |
|||||||||||||
|
Hei.
ten boom m.; -bereiler in., Z. Hagebe-
reiier. Hogcl, (-s, mv. Hegel) m. knip-
mes o. Hegemonie, v. opperbevel o.,
recht o. van aanvoeren in den oorlog, hegemonie v. Hegon, (heyle, gehegl) bedr. \\vw.,
Z. hagen. Hegereiter, {-lers, mv. .Ier) dj.,
Z. Hagereiler. Hegire, v. tijdrekening v. der Ma-
hoiiiedaneii, hegira v. Hggling, (-(e)s, mv. -e) va., \'t.
Hinlinff. Hgher, [s, mv. Heller) in. (Nat.
hist.) meerkol v.; 2. ekster in. Ilehl, (-(e)s) m. en o. (onb.) ver-
bergen, verhelen, beinantelen o., verbor- genheid,geheimhoud iiig,achterhoudeiid- heiil v.; ohne • tpreehen, gestehen, open- hartig; (gemeeuz.) er hal es kein-, macht daraus hein -, hij verbergt het volstrekt niet, windt er geenc doekjes om, wil hel wel weten. Hehlen, \'kekUe.gekekll) bedr. ww.
etw. -, verbergen, verhelen, iieniantelen; einen Diebttahl -, helen, \'/.. rerhehlen. Hehler, (-s, mv. Ilehler) ui., -in,
(-nen) v. heler in., heelster v., hij, zij, die gestolen voorwerpen koopt of ver- bergt; (Spr.) der • ist wieder SlehUrr,i\\e heler is zoo goed als de steler. Ilehlingon, l-!jw. (Volkst.) hei-
melijk, in het verborgen, ter sluik. fiehr, bijv. en b. verheven, heilig,
eerbiedwekkend, groolsch, henielsch. Ilohro, Hphrheit, ». heiligheid,
verhevenheid v. Hehr-licht, (-{e)s, mv. -er) o.
verheven licht o.; -messe v. hoogmis, plechtige mis v.; -ranch ui. veeiidamp in., mist in. op zee; •tkttm o. (Kath.) Allerheiligste, II. Sacrament o. Hei,Heida, Heisa.tusseh.rrisch
op, toe maar, vroolijk; - lustig.\', kom aan!, mued geval! Heidblitzen, (•*) o., z. m. zomer-
braud m.
Heide, (-«, mv. -«) m. heiden, af-
godcndieiinar ui.; (lig., geuieenz.) wie ein - fluchen, vloeken als een ketter. Heide, (-.i) v. heide, steppe, wil-
deruis v.; _\'. heiland o„ heigrond m. Hejde-bereiter, (•<«•», mv. -ier)
ui. rijdende houtvester, veldwachter m.; •besen m. Iieidebezein in.; -biene v. hei- debij v.; -blume v. heidebloein v.;-blitm- chen o. heidebloeinpje o.; •bliithe v. heide- bloesem in.; "2. bloeien o. van de heide- planten; \'boeketten o. boekweilgast m.; •brei ui. boekweitepap v.; -busch in. hcistriiikcn in. mv., heideplanlen v. mv.; ein mit — bedeckter Landilrich, beide- slreek v. Heidechse, (-«) v.,\'/.. Eidechse.
Heide-deich, (-(e)«, mv. -«) m.
hcidijk m.; -fencli ut., Z. -korn; -flachs m. vlaskruid, wild vlas o.; -luller o. hei- |
||||||||||||
|
Hei 585
hoekweitegorl v.; -hahn m., Z.-oe/Iiioe/,
-hunig m. heidehoning m.; -knechl m. houtvestersknecht m.; -korn o. boekweit v.; -kraut o. hcidekers v., klein peper- kruid o. Heidel, (-n) v., Z. Heidekraul.
Heide-land, (-land(e)s, mv. -/ou-
der) o. heiland o.; -lallig m. wilde latuw
v.; \'Idufer m., Z. -knechl. Heidelbeer-bus ch, m., -s tau- de, v.,-8trailCh, m., Z. Ileidelbeerc.
Heidelbeere, (-n) v. boschbes,
bosebbezie, mirtcbezie, blauwe bes v.; 2. mirtetezieslruik m. Heidelbeer-kamm,(-*anim(e,.v, mv. -kimme) ai. boschbessenkam m. Heidel-blume, (-«) v. immer-
groen, ituizendschoon, lliiweelbloem v.; -brei m. hoekweitegorl pap v, Heidelorche, (-») v. kuifleeu-
wcrik in. Heidel-gries, n., -bahn, m.,
Z. Heidegriet <j ; \'icinde v. wilde boek\' weit v. Heiden-bekehrer, [-rers, mv.
•rer) 111. bekeerder m. der heidenen,zen-
deling 111.; -bekehrung v. bekeering v. der heidenen, missie, propaganda V.; \'bienkraut o. moederkriiid o.; -bild o. af- godsbeeld o., afgod m.; -dreck m. kin- derpek o. Heidenelke, (-«) v. veldanje*
lier v. Heiden-geld, (-(e)s, mv. -er) o. driftgelil o.; 2. (gemeenz.) dus koste!
mich ein —, dat kost mij verscbrikke- lijk veel geld; -glaube m. geloof o. van een beiden; -haar o. haar o. van pas- geboren, of eig. van nog ongedoopte kin- deren; -haut v. nerf v. op het hoofd van pasgeboren kinderen; -isop in.,Z. -dreck; •krieg 111. oorlog 111. met de heidenen; • land o. land o. der heidenen; -leben o. leven o. der heidenen; 2. [(gemeenz.} leven o. als heiden; -lehrer m., Z. -be- kehrer; -meise v. kuifmees v.; -reich o. heidens.ch rijk o.: 2. (IN.) laschkruid o.; •rellig m. veldtasch, berglasch v. Heidensehaf t, v., Z. Heidenthum.
Heiden-schmuck, (-(e)s, mv.
-e) m. wilde resida v.; sille v. heiden* sche gewoonte v.; -sladl V. heidensche stad ».; \'tempel m. heidensche tempel, afgodsteuipel 111. Heidenthum, (•(«)») o., z. m.
heidendom o.
Heiden-vorhof, (-*o/"(«)., mv.
\'hüfe) 111. heidensch voorhof o.; -aund- kraut o. heidensch woudkruid o.; -zeit v. tijd in. der heidenen. Heide-partie, (-«) »• heide v.,
heiland o.; -pfrieme v., Z. Genster; 2. Z.
Heidenreich; 7>. \'I. -jchwamm; -rauch
m. veendampm.; -reilcr m.,Z. -berciler.
Heiderich, (-(*)*> mv. -e) m.,Z.
Ilcderich.
Heiderling, (-(e)«. mv. -») ni.,
Z. Hetdescliicamm.
Heide-rose, (-«) v. wilde roos,
hondsroos v.; schaf o. heidescl.aap o.; schwanint ui. paddenstoel 111. op de hei- de; \'Scliaarm in. bijen/.werui m. op de |
||||||||||||
|
knul, bjndteeii o.; il. wat dient ouiaan-
een te hechten. Ileftoison, (-eisens, mv. -eisen) o.
(Glaz.) hechlijzer o. Heftenen, Iloftloin, o. (verkl.)
haakje, pennetje, stiftje o.; 2. schriftje, deeltje o. Heftel, (-s, mv. Heftel) m. (Jacht-
w.) pin of pen v. in hel midden om de nekken of tenten vast te steken. Hgftel-eisen, [sent, mv. -sen)
(i., Z. Hefteisen; -hakeit ui. haakpin v.; •macher in. hakeumaker, speldeninaker in., Z. Sadler. Hefteln, {keflelie, gekeftelt) bedr.
n». aan de pinnen vjstirinken, vaslha- ken; (Jachlw.) die Tücher -, aan de ba- ken hangen. Heften, [heftete, gekefte!) bedr.
\\v\\v. hechten, spelden, haken, nagelen; rins Bandschleife an ein Klcid -, hech- tcn; (Heclk.) eine Wunde -, hechten, naaien; (Naai.) mit Keilen Slichen of eertoren -, rijgen; (Boekb.) innaaien; (lig.) seine Augen auf et». -, vestigen, slaan; seine Gedanken auf ela\\ -, geves- tigd houden; die Weimlöcke -, aanbin- ilen, bevestigen. Hgfter, (-s, mv. Hefter) m. werk-
luig o. om gesmolten glas te dragen. Hgft-fadeil, (-fadens,ntv. • f aden
of -iiilcti ni. hechldiaad ui.: \'kaken m. (Bnekb.) naaihaak in., spie v. H@fCig, (-«r, -$t) bijv. en b. hevig,
heftig; -er Wind, hevig, sterk; der ttind blies -, bevig, verschrikkelijk; -er liegen, hevig; -er Storm, hevig; -es Getcilter, verschrikkelijk; -e Hitte, groot, buiten- gewuon; -er Hungcr, geweldig, hevig; •er Durst, hevig, brandend; -er Schmerz, hevig; -e Begierde, vurig; -er Zorn, he- vig; stek • ertürnen, erg, verschrikkelijk boos worden; in einem -en Tone, heftig; - lachen, uitbarsten van hel lachen,scha- lerlacben; er isl sehr -, driftig, opvlie- gend; -er Mensch, driftig, hartstochtelijk; •e Aeuszerungen, heftig; er kal e lic. -es in seiner Aussprachc, iets drifligs, ouslui- migs; -lieben, hartstochtelijk; speechen, begehren, vurig; •keil v. hevigheid, on- sluiiniglicidv.;(lig.) levendigheid,drift v. Heftiglich, bijv. eu b., Z. heftig.
Heft-korn, (-korn(e)s, mv. -kör-
**r) o. sluittap m.; -kraul o. (PI.) Ieeu- wenvoet m.; -lade v. (Iloekb.) uaaipers, naaibank v.; -lalle v. (Mijnw.) klauw m. Hgftler, (-s, mv. Heftler) in. haak-
\'Irager in., wcderdooper in. Heft-los, bijv. en b. zonder hecht
ol heft; -macher in. Iiechtenmaker m.; •nadelx. (Boekb.) hechlnaald v.;-/i//as/fr "• (Heelk.) hechtpleister v.; •pulver o. heebtpoeier o.; scharte v. hecht o. aan net snoeiuies; schnur v. hechtsnoer o., "echtdraad in.; -span m. wilgen bast m. om de hoepels mede te omwinden; stift ». hechtslift v.; slrick ui. (Uergw.) jouw o. waarmede bergwerkers hout vasl- "inden; -weise bijw. bij aflevering; -zwirn ">-. Z. .(aden. n; -baum in
iBo^cbw.) jonge, uit zaad vnorlgespro- |
||||||||||||
|
16
|
||||||||||||
|
degras, heidevoeder o.; -gebüsch, -ge-
slrüuch o„ Z. -busch; -tje/lügel o. boseh- liiian, korhaau in.; -grieso., -gri\'tlze v. |
||||||||||||
|
Hei.
|
||||||||||||||||||
|
586 Hei.
|
Hei.
|
|||||||||||||||||
|
toedienen; it. heilig verklaren, zaligspre-
keu, canoniseeren; 5. voor heilig hon- den, in cerc honden, heiligen; deinfiamc teerde geheiligt, uw naam worde gehci- ligd; den Sonnlag -, heiligen, vieren. Heiligen-bein, (-(e)s, mv. -«)
o., Z. -gebein; (Ontlk.) Z. heilig; -bild o. heiligenbeeld, beeld o. van ecu hei- lige; \'blende v. (w. i. gehr.) nis v. waarin een heiligenbeeld staat; -buch o.legende v.; -dicnst m. vereering v. der heiligen; •dufl m. geur in. van heiligheid; •freuer m. (gemeenz.) schijnvrome, huichelaar m.; -gcbeino. beenderen o. mv.,gebeente o. van heiligen, rcliqniccn v. mv.; -oe- schicltte v. geschiedenis van een of mcei heiligen, Z. -buch; -geslall v. gestalte>. van een heilige; -glans ni., Z. schein; •güter o. mv. kerkelijke, geestelijke goe- deren o. mv.; -haus, -hiiuschen o. htiis o., kapel v., kerkje o. waarin het beclil van een heilige staal; -hof m. heilige plaats, gewijde plaals v.; -hol: o. pok- hout o.; it. Z. Silberpappel; -krcitz- schnesler v. zuster v. van het Heilige kruis; -mdrchen o. vertcbeltje o. van een heilige; -pfennig m. (I\'enn.) hlikniuul. holiiiunt v.; -p/lan;e v. (I\'l.) cypres- kruido.;•pfleger m. kerkrcntmeesler\'in.: •pulsader v. heiligbeenspolsader v.;-<aje v. overlevering v. van ceiie beiligcnge- schieil«nis,lcgendev.:-scAei\'im.(Schild.) glorie v., stralenkrans m., zacht schijn- sel o.; soltle v. (Zoulz.), Z. Goltessohk; wnche v. week v. die op het feest van een heilige volgt, octaaf o. Heiligerkux, (-en) v. (Bergw.)
vrije taak v., vrijwillige arbeid m. Heilighaltung, v. (van een voor-
schrift), inachtneming, nakoming, nalc- ving v.; (van een verdrag), naleving v.; (van feesten), vieren »., viering v. Heilig-heu, (•(«)») o., z.m. spor-
rie v., klaverhooi o.; -holz o., Z. //>i»- gcnholz. Heiligkeit, v. heiligheid, vr.io!ii-
hciu, reinheid v.; im Gerticheder- ster- ben, in den geur van heiligheid sterven: 2. Se, -. Zijne Heiligheid, de l\'aus. Heiliglich, bijv. en b., Z. heilig.
Keilig-maehend, bijv. nw.
(Godg.) zaligmakend; -mncher Dl. hei-
ligmaker m.; -maclntng v. heiligmaking v. Heiligsprechen, (du spi ichst hei-
lig, er spricht heilig, sprach heilig, heilig\' gesproehen) bedr. ww. onr. zaligsprc- ken, heilig verklaren, canoniseeren. Heiligsprechung, v. heiligver-
klaring, canonisatie v. Hciligthum, (-thum(e)s, mv.
•thfuner) o. heiligdom o., heilige, ge- wijde plaats v.; 2. heilige, gewijde zaak v.; (lig., Kath.) overblijfsel o. van een heilige, reliquie v.; elte. tcie ein - vt" tvahren, alt eenc reliquie &. Hoiligthum ,-kastcn, (stens.
mv. sten) in. rcliquieénkasl v.j -rattb. rituber in., Z. Kirchenruub d\\\' scltiinder in lieiligschenner ui. Heiligung, v., Z. Heitigt.tachung;
2. Heiligsprechung; 3, Weihung; i. Hei- lighaltttnu. |
||||||||||||||||||
|
heide; stekt v. heidezicht v.; siebt o. zeis
v. om hei af Ie snijden; -tor( m. heiturf v Heidholz, (-holzes, mv. -hölzer)
o. jukplnnk v. Heidü, tussch. wip, hop!; •gehen,
verloren raken. Heidicht, bijv. en b. heiachtig, op
eenc heide gelijkende. Heidig, bijv. nw. hei bevattende.
Hoidin, (-nen) v. heidin, heiden-
*che vrouw v. Heidnisch, bijv. en b. heidensch,
als een heiden, van beidenen; alle -c \\öl- ker, heideiidom o.; 2. (lig.) ongcloovig. goddeloos, schandelijk, slecht; ein -e.< Leben. heidensch,goddeloos leven; - leben. als heiden leven. Heiduck, (-en, mv. -cn) m. hei-
duk, licht gewapend voclsoldaat m. in Hongarije; it. livreibediende Dl. Heie, (-n) v. hei v., heiblok o.,stem-
per, straalslainpcr m. Heien, (heile, gelteil) bedr. ww.
heien, inslaan, instampen. Heikel, beikelig, bijv.
hdkel <Jr*.
Heil, bijv. en b. heel, niet bescha-
digd, ongewond; it. genezen, hersteld, gezond; ein Geschwür atts-er Haut, van zelf opgekomen; aus -er Haut sterben. zonder uitwendige wond; mil -er Haut liavon kommen, heclshuids er af komen, ongedeerd; seine Wunite uird -, geneest; 2. (s) o., z. m. heil, geluk, welzijn, wei- varen o., voorspoed m.; sein - versnellen. zijn geluk beproeven; jemn. alles Gli\'ick unii • tcünschen, alle mogelijkcn voor- spoed & wenschen; (üodg.) das - der Seelen, eeuwig geluk o., gelukzaligheid *.; der Weg des -es, de weg des gelnks, ter zaligheid; 5. lossen. - dem Knnige!, leve de koning!; -dem Volke, teekhes dj% heil het volk, gelukkig het volk &. Heiland, (•(«)«, mv.-e) m. redder,
bevrijder, verlosser in.; (H. S.) Messias, Heiland, Zaligmaker, Verlosser m. Heil-anstalt, (-««) v. geneesin-
richliiigv., hospitaaio.; 2. clinische school v.; -art v. geneeswijze v.;-bado. gcnees- bad. gezondheidsbad o. Heilbar, bijv. en b. heelhaar, gc-
neselijk; -ketl v. geneesbaarheid v. Heil-blatt, [-blalles, mv. -bliiller)
o. walerro.it, weiderail v.; -bock m. ge- sneden bok m.; -bringend bijv. nw. heil- breugend, heilzaam; -bringer m. heil- aanbrenger, verlosser, redder in.; -brun- nen m. geneesbron v.; -btitt in., -bulte v. heilbot v. (een viscb). Heilen, (keUte, geheilt) bedr. ww.
ein Fass -, (veroud.) repareeren, her- stellen; 2. etne l\'erson, eine Wuittle -, genezen, heelen; -des MUM, geneesmid- del o.; (lig.) jent. an of voneinent Irrlltum -, genezen, terugbrengen; 3. ein I\'ferd |
||||||||||||||||||
|
Heil-erbe, (-n, mv. -n) m. crfge-
naam m. des heils; -erfullt bijv. nw. heilbrengend; -froh bijv. en b. zeer blij- de, uiterst verheugd, ten toppunt van vreugde; -geber, —in heilaanbrenger ra., heilaanbrengsler v.; .gelander m. mv. loodsen m. mv.; -goll m. God ra. der geneeskunst,Esknlaap; -götlin v. Hygiëa, godin v. der geneeskunst; -gttrke v., Z. Ralsamap/el; -holder, -holunder m. wilde vlier v. Heilig, (-er, st) bijv en b. heilig.
voorbeeldig, onberispelijk, zuiver, rein; der -e Golt. die - Drcieinigkeit, der -e Geisl, heilig; (Gesch. van f.) der -e Geislnrden. de ridderorde van den Mei— ligen (leest; die -en Engel, de heilige engelen: die -e Familie, de Heilige fami- lie; der -c l\'auliis, die -c Anna, heilig; die -en Oerier besuchen, de heilige, ge- wijde plaatsen bezoeken; ein -es Leben, heilig, vroom; -e Gedanken, Werkt, goed, vroom; -e Itelracltlung, vroom, gods- dienstig; 2. die-c Ribcl, die-e Schrift, die -en Rücher, de Bijbel, de Heilige schrift, de heilige boeken; der -e Valer, de Heilige Vader, de l\'aus; der -e Slultl, de Heilige stoel, Pauselijke stoel; das-e Gericht, de inquisitie; die -e Wnche, de Goede week; das -e Oei, de heilige "lic; die -cn Schriftsteller, de gewijde schrij- vers; die -e Geschichle, de gewijde, bij- belsche geschiedenis; der -e Abend, avond m. voor een feestdag, heiligavond ui., vigilia v.; (gemeenz.) der -e Chrisl, Kerstmis, Kerstfeest o.; it. kerstgeschenk o.; er hal das mm -en Christ bekom- men, hij heeft dat voor kerstgeschenk gekregen; das -e Jaltr, jubeljaar o.; - spreehen, heilig verklaren, caiioniseeren; - hallen, als heilig vereeren; 3. (lig.) -e
Stille, domlsch, plechtig, verheven; -e Dittge, gewijd, verheven; -cs Recht, hei- lig recht; elte. - verteuhren, zorgvuldig; sein iVorl - hallen, trouw; - glattbt er alles, wat man ihnt sagl, hij gelooft alles, als een evangelie; elie - verspreclteu, plech- tig; ich schtcöre Ihnen -, bei allem, was - it, bij al wal heilig is; i. (Onlk.) das
-e Rein, hel heiligbeen o.; (1*1.) -e Geisttoitrz, engelwortel m., angelica v.; -es Holz, pokhout o.; -e /\'/!a«re,cypres- krnid o.; (Gen.) das «e Ding, roos, bel- roos ».; II. o. ruif,.. Kath.) Sanctns o. (een gebed). Heilige, der, ein Heiliger,
(des, eines Heiligen, mv. Heilige, die
Heiligen) DJ. heilige, gelukzalige m.; die Gemeinschafl der -n, gemeenschap der Heiligen; (lig., gemeenz.) ein wunder- licher -T, zonderlinge kerel; 2. o., z. in. iets heiligs, heilige zaak v.; das - mil dein llnheiligen vermengen, het hei- ligc &. Heiligen, (heiligte.geheiligt) bedr.
ww. (Godg.) heilig maken,heiligen, ver- heerlijken; die -de Gnade, de heiligina- kende genade; geheili\'jter Ort, geheiligde, heilige plaals; der Ziceck heiligt nicht die Uittel, heiligt, rechtvaardigt; 2. eine Kirche -, wijden, inwijden, consacrce- reu; einen Risrltof -, wijden, de wijding |
||||||||||||||||||
|
-, snijden, lobben, ru
|
71
|
inen;II. o. ww., it.
|
||||||||||||||||
|
wed. ww. sich -, genezen, herstellen; leine
Wande heill, geneest; (lig.) Jugendfelt- ler, die stelt ton selbst -, waai van uien ongemerkt verbeten. Heiier, (-«, mv. HeUer) m. gene-
ter, redder, verlosser in.; il. ruin ui. |
||||||||||||||||||
|
Hei.
|
Hei. 587
|
||||||||||||
|
Hpi.
|
|||||||||||||
|
Heil-jahr, (-(e)s, m\\.-e)o. (ver-
oud.) jaar o. onzes Hecren; -krafl v. gc- neiende kracht, geneeskracht v.; \'kraftig bijv. en b. (w. i. gebr.) geneeskundig, jenezcnd; -kraul o. geneeskruid o.;(l\'l.) piiichheil, guichelheil, muurkruid o.; it. Duitsche berenklauw m., heclkruid o.; •kraulleino. berenoor o.; -kunde v. heel- kunde, geneeskunde, chirurgie ».; -kun- diij bijv. en b. (w. i. gebr.) de heelkunde verstaande; 2. heelkundig; -kunst »., Z. •kunde; •kiinstlcr in. heelkundige, chi- rurgijn in. HeillOS, [-er, -st) bijv. en b. heil-
loos, erg, ondeugend, goddeloos; -er Mensch, slecht; -e Musik, akelig, naar. erbarmelijk; -er Wein, Weg, slecht, naar; •e l\'ferde, akelig, ellendig; - singen, mi- serabel, slecht. Heillosigkeit, ». slechtheid, bc-
ilnrvcuheid, onzedelijkheid, erbarmelijk- heid v. Heil-ro eister, (-«j«m, mv. sier)
in., Z. -künsller; -methode v., Z. -art;
•mitlel o. geneesmiddel o., artsenij v.; Ichre v. artsenijleer, kennis v. der art •
senyen;-monal in.(w.i.gc!)r.)Kerstmaand v., December ui.; -ort m. badplaals ».; •ji/lanze v., Z. -kraul; -p(laster o. ge- ueespleister, heelpleister \\.;-plan ni. gc- ueesplan o.; -quelle v., Z. -brunnen. Ge* sundbrunnen; -salbc v. geneeszalf v., bal- sein m. Heilsam, (-er, st) Mjv.enb.heiU
zaam.Jieelend,weldadig, nuttig.dienslig; -i\' Nahrung, Luft, gezond; -es Had, ge- zond, heilzaam; (lig.) nuttig, voordeelig, vruchtbaar; -er /(a/A, heilzaam: -keit v. heilzaamheid, gezondheid ».; (lig.) voor- deel, nul o. HeilauSSChusS, (schusses, mv.
•schutte) in. vereeniging v. lot algemeen welzijn. Iloilsclimiod, (-(e)s, mv. -e) m.
hoefsmid m. die tevens veearts is. Heils-glaube, (-«s) va., z. m. (w.
i. gebr.) geloof o. des heils; it. ware ge- loof o.; -gul o. (Ilodg.) goed o. der ge- iia(!e;-mi//e/o.genadeiiiiddelo.;-orrfnunj v., Z. Gnadeordnung. Heil-statte, (-«) r. heilige plaats
v.; stoft m. genezende stof v.; —skunde, slehre v., Z. -miltellehre; -lrunk m. geueesdrank Dl., drankje o. Hoilung, v. heelen, genezen o.,
heeling, genezing v.; 2. belerschap v., herstel o., herstelling v. Heilungs-art, -kunst,-mit-
tel, o., \'/.. Heiiart #; -lubsal o. gene-I /•euile lafenis v.; -miltel o.,Z.Heilmittel; \'Suft 19. genezend sap o.; -wesen o. ge- uezen o. Heil-verfahren, (-«) o., z. m.
(\'Jen.) behandeling v. van zieken of wun- \'len; -eolt bijv. nw. heilbrengend; -iear- \'"J bijv. nw. (veroud.) heilbrengend, ?ezond; -wasser o., Z. -brunnen; -uis- \'enschafl v., Z. -kunde; -tcurzel v. (IM.) "lanlswurtel ui.; 2. wilde maluwe, heemst v-; 3. onechte nardus v.; j. torineulil- kraid o.; —taft m. panaxgom v. Heim, bijw. naar huis, tehuis,huis-
|
Heim-fahrt, (-en) v. reis v. naar
huis, terugtocht m.; bei seiner —, bij zijne terugkomst; -fall m. (Oer.) aan- bevalling v., overgang m., overerving, devolutie v., loe\'allen o. bij overlijden, terugvallen o. Heimfallen,(e« falll heitn.fiel heim.
heimgifallen) o. ww. onr. toevallen door sterfgeval, overgaan, terugvallen. Heim-fallig, bijv. en h. tocval-
lend, overervend; —keil v. toevallen, overerven o.; -fallsrechl o. reeb\' o. van toevalling, lerugvalling, • in overerving; •feld o. veld o. dat onder den rechlsban des dorps behoort; -führung v. terug- voeren o., terugvoenng v.; (van eene bruid), naar de woning brengen o.; -gang m. terugkeer m.; (fig.) dood m., over- lijdcn o.; -geraid, -gercuth o. grens v. \\an bet bosch tot hoe ver het gerooid mag worden; -hufe v„ Z. -feld; -hüfner in. bezitter m. ecner binnen de grenzen van een dorp & gelegen hoeve. Heimisch,hijv.nw. huiselijk.vau de
geboorteplaats, vadcrlaudsch, inheemseb; •e Tauben, tam; -e Thiere, tamme die- ren, huisdieren; in einem House • sein, te huis zijn; it. Z. heimallkh. Hcimkehr, v. terugkeer m., naar
huis, naar zijn land terugkeeren o.,terug- tocht in. Heimkehren, (kehrle heim, heim-
gckehrl) o. ww., in. s. terugkeeren, we- derkeeren; it. in zijn vaderland, iu zijne geboorteplaats terugkomen. Heim-krank,bijv. en b. het heim-
wee hebbende; -kuh v. stalkoe v. die slechts de gemeenteweide in hel dal & bezoekt; -kunst v. terugkomst v., weder- koinen o. in zijne geboorteplaats &. Heimlich, {-er, st) bijv. en b.
huiselij!., vertrou .velijk. stil, kalm, zacht; es isl da so -, es wird da sn -, aange- iiaaui. prettig, rustig, men is daar zon thuis, zoo op zijn gemak; -e: Wctter, stil; •e Nacht, stil, liefelijk; 2. geheim; •« Gemach, Z. Ablrilt; die -en Theile des Leibes, de schaamdcelen o. mv.jsieseAen einander -, in het geheim; - seufzen, heimelijk; sich - entfernen.iiegschleichen, heimelijk, ter sluik; - unterhundeln, hei- melijk, in het geheim, afzonderlijk; ei gehl immer - zu Werke, hij doet alles ter sluik; elw. - hallen, verborgen hou- den, verbergei; - Hum. geheimzinnig handelen; (i. k. bel.) ein -er Anschlag, geheim, heimelijk, bedekt; -e Wa/fen, verborgen; jemn. - nachslellen, hcirae- lijk; -e Ehe, heimelijk gesloten; - Aeira- llien, in het geheim; -e Liebeshundel, heimelijke niinnarijen; -e Simden, ge- heime zonden; die -e Siinde, geheime zonde v., zclfbevlekking v., ouauismc o.: das -e an den Tag kringen, hel geheim aan dei: dag, aan het licht brengen; «it •er Vogel, lam gemaakt. Heimlichhaltung, v., Z. Yer-
heimltchung.
Heimlichkeit, ». (van eene
plaats), stilte, aangenaamheid v.; 2.
(van eene zaak), geheime, verborgene o., heimelijkheid ».; .">. geheime zaak. |
||||||||||||
|
waarls; jizA • begeben, naar huis gaan;
tem., eine Person - begleiten, naar huis brpngen, geleiden; - érinoen.tc huis bren- gen, medebrengen; - eilen, naar huis snel- len; -enlbietcn. terugroepen; die Braul •/Miren, medevoeren, mrdenemen; jem. elir. -geben, mede naar hnis geven; it. teruggeven; (gemeenz.) ich «ill es ihm schim •geben, ik zal het hem wel betaald zetten; -gehen, naar huis gaan; -gehen :u seinen Viilern, sterven, tol zijne vade- ren wederkeeren; \'holen, terughalen, Z. •führen; •kammen, terugkomen; it. weer in zijn vaderland komen; jemn. -lcucb- tcn, iem. (die huiswaarts keert) uitliet)* ten; it. (fig., gemeenz.) een uitbrander geven; -reisen,ien weg naar zijn vader- land hernemen; it. van eene reis terug- keeren; jem. sagen, Z. -entbieten; ttw. - sagen lassen, bij iem. aan huis laten zeggen; •schicken,terugzenden,liMr huis zenden; (Hg.) wegzenden; sirA - sehnen. naar zijn vaderland verlangen, verlangen om in het vaderland lerug te keeren; jemn. elw. stellen, geheel overgeven aan, /.ich verlaten op; icA stelle es Innen ganz -, wie &. ik laat het geheel aan u over. gij kunt er mede handelen zooals gij wilt, Z. anheimstellen; jem. mil Wie. suchen, iem. met iels strall\'en, bezoc- ken; das Vieh von der Weide -treiben, naar den stal terugvoeren, drijven; jemn. elw. •zalilen, terugbetalen, teruggeven; •ziehen, terugtrekken, op weg zijn naar zijn vaderland. Heimat(h), {-en) v. vaderland,
vaderlijk huis o., geboorteplaats v., gc- boortegrond m.. woonplaats v„ verblijf n. Heimat(.h)lich, bijv. en b. aan
het vaderland, de ouderlijke woning, de geboorteplaats herinnerend, er hij be- hoorend; it. eigen aan, geboortig, vader- landsch. Heimat h -los, bijv. en b. zon-
der vaste woonplaats.zonderhuisvestiiig, vreemd; (lig.)zwervend, verlaten; -rec/i( o., Z. Ileimrechl; schein m. bewijs o. van de geboorteplaats, pas m.; -irett v., Z. Ileimalh. Heim-buch, (-bueh{e)t, mv. -6i<-
cher) o. wetboek o. voor het platte land; •bürge in. burgemeester, rentmeester in.; (op een dorp), dorpsschout m. Heimbürgen-amt, (-amt(e)s,
mv. -dmter) o., —schaft v. ambt o., waardigheid v. van burgemeester & ten platten lande; -gericht, sitzen o. vergn- dering, zitting v. der veldrechters, veld- gerecht o. Heimchen, o., Hoime, (-n) v.
(Nat. bist.) sprinkhaan in., heimpje o„ krekel m. Heimeln, [htimelle, geheime-U) o.
ww. het vaderland & gelijken, daaraan herinneren; 2. heimwee ondervinden. Helmen, (heimte, geheimt) bedr.
ww. herbergen, naar huis brengen; 2. einen I\'latz -, omheinen, met eene haag insluiten; 5. o. ww. wonen, te bnis zijn. Heimer, (-s, mv. lleimer) m. bur-
ger in. van de plaats; it. gere<:htsdie- naar in. |
|||||||||||||
|
Hei
|
|||||||||||||||||||||||
|
Hei.
|
|||||||||||||||||||||||
|
588 Hei.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Hoint, bijw. heden, van daag.
Hcintel, (-n) v. boschbezie v.
Heinz, ( ss, mv. -e) o., Z. //ei«-
rich; 2. (Scheik.) fornuis o., oven in. mei onderscheidene afdeeliugeu; 3. (\\Va- lerb.) scheprad o.; 4. trekos ui. Iloinzo, (-n) v. bij v.; 2. kruishou-
teu o. mv. om houi te drogen. Heinzel-bank,(-fe.«/.e) \\.(lluis-
li. snijbank, trekbauk v.; (Kuip.) schiet- beilel ui.; 2. Z. Zichbank; -mannchen o. kabautermaiinctje o., kobold m.; I\'l. alruinworlel in., alruin v. Heinzen, (heinzte, geheinzl) o. ww,
hooi op kruishouten drogen. Heinzenkunst, v. pijpen v. mv.,
pompwerk, scheprad o. Heinzenlein, o. haagdorenbos ».;
•sdorn in. haagdoreu m.
Heinzseil, (-{e)s, mv. -e) o. kct-
ling in. aau het scheprad; (Sin.) blaas-
balglouw o. Hoirath, (-en) v. huwelijk o.,echt
in., echtverbiuleuis, echlvereeniging v.; ungleichc -, ongelijk huwelijk, uiishu- welijk o.; - zur linken, au] die linke |
|||||||||||||||||||||||
|
verborgenheid v.; i. (veroud.) verlo-
ving v. HeimlOS, bijv. ié\\v.,Z. heimathles.
Heim-rath,(-ra/A(e)s,uiv.-ra(Af)
ni. heemraad m.; -rccht o. recht o. van een inboorling, domicilierechlu.;2. recbl o. van inboorling,naturalisatie v.;—sbrief in. oorkonde »., welke hel inboorlings- recht inhoudt; -reise v. terugreis v., terugkeer m.; -ritl in. terugtocht m. te paard &, terugrit in.; -rufm. terugroe- ping v.; schar v. landweer v. op hel dorp; il. grenzen v. inv. van het dorp. Heimschlagen, [du tcktigii heim,
er schlagt heim, schlug heim, heimge-
stillagen) bedr. ww. om. jemn. eine ge- kaufle Sache -. veruieligeii, te niet doen. Heim-schlagung, v. vernieti-
ging v.; •selig bijv. nw.. Z. heimlich (1);
schaal, Z. schar; siech bijv. nvv.,Z. •krank; steuer v. bruidsschat m., hu- welijksgoed o.; — geben,\'/.. heimslcuern. Hoimsen, (heimste, geheimsl), Z.
einheimsen. Heimsteuern, (sicuerte heim,
heimgesteuert) bedr. ww. een bruidsschat geven, een uitzet of huwclijksgood geven. Heimstrasze, (-«) v. weg m. naar
huis. Heimsuchen, (suchteheim,hcim-
gesuchl) bedr. ww. (veroud.\' jem. -, bezoeken, een bezoek brengen; (11. S.) bezoeken; ein Land -, bezoeken, kostij- ilen, straffen; dieses Land islmilderl\'est heimgesucht worden, is bezocht; II. o. zelfsl. (veroud.) bezoek o. Heim-sucht, v., l.-weh; suchung
v. (w. i. gebr.) bezoeking, verschijning v.; — Maria, Maria-boodschap v.;2.be- zoeking, kastijding, slraf v. Hoimtücko, (-n) v. boosheid V.,
|
m. brief m. van oproeping, oproeping»,
brief in.; it. maanbrief, bedelbrief m. Heischen, (heischle, geheiuhl
bedr. ww. vragen, verzoeken; il. eisenen, vorderen. Heischesatz, (satzes, mv. salze,
in. (Wisk.) vereischte,vorderingv„pos- tulaal o. Heiser, (-er, st) bijv. en b. hccscli,
schor; -keit v. heeschheid, schorheid v.; 2. zware verkoudheid v. Heiss, (-er, -esl) bijv. en b. heel,
warm; es isl sehr -, hel is zeer warm, ei« Eisen • machen, heel, warm maken, brennend -, glühend -, heet, in den -e- sten Sommer lagen, in de w armste zomcr- dagen; -er Erdslrich, warm, heet; es itl mir sehr -, ik ben zeer warm; es teinl mir so -, ik word zoo warm, heel; - essen, warm eten; -e Bullrr, -ei Blei, gesuiol- ten; (Zeemt.) die Felle • machen, in de zweetkist, zweelkuil brengen; yGiel.) der Ofen geht -, wordt heet; (lig.) -« rAra- nen tceinen, hecte tranen &; jemn. du Holle - machen, hel iem. warm maken, iem. Iiel vuur aau de schenen leggen. •es Gefecht, heet, hevig; er hal ihm iiic> sledend heiss mitgelheill, hij heeft hel hem heet valide naald verteld; -es Blal, warm bloed; sein Blul uird -, zijn bloed begint te koken, hij wordl driflig; -e.< Verlangen, -er Wunsch, -e Andacht, vurig; • lieben, vurig, innig. Heisz-blütig, bijv. uw. warm
bloed hebbende; (lig.) warm, driftig,op- vliegend; -brücltig bijv. OW. door Warmte bros te maken; -dursl m. (w. i. gebr.) hevige dorst ui. Heiszen, (hiess, geheiszen) bedr.
ww. heeleu, noemen;«ie heiszt man diesc 1\'fianze?, hoe noemt men, hoe heel?; jem. Du -, Z. dulzen; er hiess ihn eineu r\'legel, hij noemde hem, schold hem voor É; jem. Freund -, noemen, behandelen als; jem. icillkommen -, welkom heeleu. verwelkomen, groeten; ich keuze Sic nillkommen, wees welkom!; (gemeen!.) jem. kurz und lang -, allerlei beleedigui\' gen toevoegen; ettr. gul -, goedkeuren; (gemeenz.j Jas heisze ich schlafen, dal beet, noem ik eerst slapen; il. das heisze ich enten gulen Freund, dat noem ik eerst &; 2. gebieden, gelasten, bevelen; jem. schieeigen -, iem. gebieden te zwij- gen, hel zwijgen opleggen; heiszet ih» hereinkommen, zeg hem, beveel hem, dat hij binnen koml; wer hal euch das gc- heiszen\'.\', wie heelt u dat gelast?; II. o. ww., in. h. heeleu; ich heisze N., ik heel N.; ene - Sie?, hoe beet gij?, hoe is u« naam?; ivic heiszt dieses auf Deatsch\'!. hoe heel, dat b\'l, hoe noemt men dat?; die Sprachlehre, das heiszt of das isl, dat is, dat wil zeggen, belcekenl; was soll das •\'!, wat moet dal beleekeneu?; das uill wenig -, dat wil niet veel zeggen, heeft niet veel, heefl weinig te beteeke- lii n; il. dal is van geen belang\\;dasheiszl (0 viel, als c)\'\\ dal wil zooveel zeggen als &; Aier heiszt es uohl recht, hier heet het te recht, mag men te recht zeggen; III. o. ww. oup. es heiszt, der Krieg |
||||||||||||||||||||||
|
Hand, huwelijk met de linkerh
|
3
|
and, iuur-
|
|||||||||||||||||||||
|
gaualisch huwelijk; eine gule - treffen,
een goed huwelijk doen; (Spr.) - in File bereul man mil Weile, vroeg getrouwd, lang berouwd. Heirathen, (heiralhete, geheira-
Ihel) bedr. ww. huwen, trouwen, een huwelijk aangaan mei; sie wollen tich -, trouwen; (lig.) er hal blos ihr Geld ge- heiralhel, hij heeft haar alleen getrouwd om haar geld; 2. o. ww. huwen,trouwen, zich in den echl begeven, een huwelijk aaugaau; rcicli -, een rijk huwelijk doen; unler scinem Stande -, beneden zijn stand trouwen, een inishuwelijk aangaan. Heirathor, (-s, mv. Heirather) ni.
trouwer in. Heiraths-antrag,(-(ruo(e)s,mv.
•trage) m. huwelijksaanzoek, huwclijks-
voorslel o.; •brief m. trouwbrief in., hu- welijksakte v.; \'Contract in., Z.-iertrag; •bureau o. (Scherts.) huwelijkskauloor o.; -erlaubniss v. verlof o. om te lrou- weu; -fdlug bijv. nw. huwbaar, :uau- baar; -yedanke in. gedachte v. aau lrou- wen; -gut o. huwelijksgoed o., Lruiils- schal in.; -kuppler ui. koppelaar ui., \'/.. stiller; -lust v. begeerte v. om te trou- wen, trouwlusligheid ».; -luslig bijï. nw. trouwziek; -macher ui., Z. stifter; •jiunkl ui. huwelijksartikel o.; schein m. ver- lofbrief in. om te trouwen; -spiel o. (Sp.) manage o.; -sii[ler, —in, hij, zij, die eeu huwelijk tol stand brengt, kop- pelaar in., koppclaarster ».; sliflung v. lot sland brengen, slichten o. van een huwelijk; •unluslig bijv. uw. afkeerig vau hel huwelijk; -eerspreehuiig v. trouw* belofle v.: -verlrag m. huwelijkscoulract o.; -cei ,-undl bijv. uw. door hel huwt— lijk verwant;• verwandlscliuft v. verwant- schap v. door huwelijk; -wappen o. hu- welijkswapeu, blazoen o. Heisa, nf Heisza! tussen., Z.
Heida. HeiSCh, bijv. en b.,Z. heiser; -brief
|
|||||||||||||||||||||||
|
kwaadwilligheid »., d
|
46
|
ubbelhartigheid,
|
|||||||||||||||||||||
|
valschheid,arglistigheid, boosaardigheid,
trouweloosheid v.; 2. verraderij v., arg- lislige, leelijke daad v. Heiir.-tückisch, bijv. en b. boos,
snood, verraderlijk, arglisti.\', boosaardig;
-er Slrcich, geineen, leelijk; -es Yer- fahren, verraderlijk gedrag o. Heimwandern, [wanderte heim, heimgeiranderl) o. ww., Z. heimzichen.
Heimwarts, bijv. en h.dieser Weg fuhrl u/i.v -. huiswaarts, naar huis, naar hel vailerland. Heim-weg, (•(«)». »»• •«) a>.
terugweg, weg in. naar huis, terugtocht
in.; sich auf den — begeben, zich op den terugtocht begeven, naar huis gaan; -weh o. heimwee o., verlangen o. naar huis &; • zahtung v. terugbetaling V, Heimzen, Heinzen, (-«, mv.
Heimzen, Heiazen) in. korenmaat v. =
l Dresdener schepel. Heimriehen, (zog heim, heim\'
ge:nyen) o. ww. our. naar huis, naar hel
vaderland teruggaan. Heimzug, [-zug(e)s,mv. -züge) m.
terugtocht, terugkeer m. naar zijn vader- land &. Heinrich, (•(«)», mv. -e) m. (1*1.)
der gule -, sloize -, algnede gauzevoet m.; dm böse -, glaskruid, bingelkruid o. |
|||||||||||||||||||||||
|
Hel.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hel.
|
Hel.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
589
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
held, oorlogsheld, zeeheld 111.; fin - im
Spieten, groole speler, held in &; darin isl er ein groszer -, daarin is hij een grootc held, daarin munt hij boven an- deren uil;2. (I)ichtk., Tooneelk.) hoofd- persoon, held m.;S.-dei Glaubens,njar- lelaar, verdediger m.; (fis.) kampioen, I kan^echler m. Helde, (-«) v., Z. Fessel, Halte,
I Stapel. Helden-alter, (-s) o., z. m. hel-
di\'ni ijil m.; -angetichl o. heldengezicht o.; -anstand in. hcldenvoorkomen o.; •arm m. heldenarm m.; -bahnv. helden- baan v.; -bild o. lweld o. van een held; •bliek 111. blik m. van ecu held; -brie[ m. (Lelterk.) beldcnhrief ra.; •bruder in. genoot ra. van een held. broeder m. die een held is; -buch o. geschiedenis v. der heldendaden van e. o. a. held; "2. heldendichten o. mv., heldenboek o.; •dichter, —in, dichter m.. dichteres v. van een heldendicht, heldendichter m.; •dichllich bijv.n\\\\.,7..-gedichtlich;-dich- lung v. heldendicht o.; -drang m. drang III. Van l\'i\'ll held; -/\'\'lhi\'l\\. Iicldellsprnokjc
o.; -frau v. heldin v.; •fükrer 111. aan-
voerder in. van belden; -galte v. man in. eener heldin; -gattin v. vrouw v. van een held; \'gedicht o. heldendicht, epos o.; •gedichllich bijv. nw. als een helden- dicht, episch; -geist 111. heldengeesl m., |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-ruhm 111. heldenroem in.; saai 111. hel-
denzaal v.; sage v. overlevering v. van een held; sanger ra., Z. \'dichter; schar v. heldenschaar, heldenrij ».; -schauspiel o., Z. -spiel; schritt 111. tred m. vaneen held; it. heldendaad ».; •schuert o. hel- denzwaanl o.; seele v. heldenziel v.; it. held 111.; -sinnm.,7,.-geist,-muth;spiel o. krijgsspel, spel o. voor de helden; 2. heldenstuk, heldendrama o.; sprache v. heldenlaal ».; (fig.) krachtige taal, l)uit- sche taal ».; staat 111. heldenstaat 111.: •sladt v. heldenstad v.; -siurA bijv. en b. sterk als een held; sliirke v. helden- sterkte v.; stirn v. voorhoofd o. vaneen held; it. held in.; slück o. heldendaad, grootc daail v., heldenstuk o.; -thal v. heldendaad v., heldenstuk o.; (i. k. bet.) laffe, gemeene & handelingen. Heldenthum, (-(e)s) o., z. m.
heldenmoed in., heldhaftigheid v.; \'2.
helden tijd 111. HeldenthUmlich,bijv. nw.held-
harii^\', heldmnedig; -keit v. heldhaflig-
heid v. Helden-tod, (-(e)s) m..z. m. hel-
leldood m.; den — sterben, den helden- lood sterven,als een held sterven; -tugend v. heldeiideugil, heldhaftigheiil v.;-tater m. vader m. van helden; -votk o. helden- volk o.: -weg m., Z. -bahn; -ueib o. heldin, dappere, heldhaftige vrouw f.; wurger m. overwinnaar, dooder m. dei- helden, heldendooder m.; -zeit »., Z. alter; -zorn m. toorn ra. van een held; zug 111. helilentocht ra.; it. heldentrek in., kenmerk o. van een held. Heldin, (-nen) v. heldin, krijgs-
haftige, heldhaftige, moedige vrouw,ama-
zone v.; •nenbrief m. heldinnebrief m.;
iiisr/i bijv. en b. heldhaftig, als eene
heldin.
Helene, v., -nfeuer, o. (Zeew..
Nat.) Sint-Elmusvuur. vreévuur o.; • nkraut o. (PI.) alant. alantswortel 111. Hülenit, (-en, mv.-en) m. (Delfsl.)
zonuesleen ui. Helf-arm,(-(e).ï,rav.-e)m.(Volkst.)
helper m., behulpzame hand v.; (fig.) ijzeren arm m.; -auf m. (Volkst.) bed- ilekwast ni.; it. hulpmiddel o.; -brief m. gerechtelijk verzoek o. om hulp. Helfchen, (-.«, mv. Helfchen) o.
tiende deel o. eener kan, potje o. Helfen, (du hilfsl. er hitft, half,
qeholfen) o. ww. onr., m. A. helpen,nul- lig zijn; aii/cr/fa/AAi//\'/, goede raad helpt; int hdjl wider das Zahnweh, dal helpt, is dienstig; Miltel, das wider alle Krank- heiten hitft, algemeen geneesmiddel; wozu kann das •?, waartoe kan dal dienen\'?; was wird ihm das -\'!, wal zal hem dat helpen, baten?; das hilft zu nichls, ftr nirhts,(\\al helpt niets, baat niets;Aier hilft Mies nichls, da isl nicht zu -, hier baal niets meer, het is niet meer te verande- ren; jemn. wieder zu seiner Gesundheit -, Ie gezondheid wedergeven; es isl ihm licht mehr zu -, hij kan niet meer ge- \'lolpen worden, er is voor hem geene hulp meer; der Arzl, die Arznei hal ihm geholfen, geuezen; es hal ihm nichls ge |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
terde bald angehen, men zegt, hel ge-
ncht wil; (gcmeeiu.) et heiszt fnr gc- tia d>. men verzekert. Heisz-geliebt, bijv. nw. vurig
liemind; -gralig bijv. nw. (Bergw.) inoeielijk te smelten; (Prov.) dor, on- .rtichlbaar; -hunger m. hevige honger, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
C�$B
|
hondshoiiger, geeuwhonger m.; (lig.) er
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\\elmil — fiber diese Bücher her, hij wierp
nch op deze boeken alsof bij ze ver- binden zou; \'hungerig bijv. en b. hevi- ten honger hebbende; —er Menscli,gn\\- ligaard, vraat m.; (Jachtw.) —er HunJ, hongerig; (fig.) — nack etw. sein, he- jeerig; - uusiercisterne v. ((Jen.) heel- water ontvanger m. Heister, Hestor, ra. jong, buig-
uiam rijsje o. Heister, (-n) v. heisier, ekster m.;
•borke v. ei kei.schors v.; -ei o. eksterci ".; (fig.) kwakerij, «napzuclit v.; -feisler in. hij, die het druk heen met beuzelin- ien, bezige leeglooper m.; -Ao/jo.eikei:- liniil o.; -rindc v., Z. -borke. Heiter, (-er, -tl) bijv. en h. helder,
klaar, doorschijnend; -er Tag,-es Wetter, helder; -er Himmel, helder, onbewolkt; • teerden, helder worden, ophelderen;das Heller wird -, hel weer klaart op; (lig.) opgeruimd, vrnolijk, luchtig; -e Laitnc, vroolijk; sein Gesuhl wurde -, vcrvroo- \'ijkte, klaarde op. Heitere, v. opgeruimdheid, vroo-
lijkheid v.; il. heldere lucht v. Heiterkeit, v. vroolijkheid, opge-
niimdhoid, helderheid v.; seine flienc
\'lïszt - cin, boezemt vreugde in; allge- "ïeine -, algemeene vroolijkheid, nlge- ween gelach o.; 2. doorschijnendheid v. Heiterloch,(-/ocA(e).v,mv.-/ö<;Acr) "• lichtgal, ilakvensler o. Heitern, (heiterte, qeheilerl) bedr.
ww. vroolijk, opgeruimd maken, npvroo- lijken, \'A. aufheilern; "2. wed. ww. sich -, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
heldhaftigheid v., h
|
7409
|
eldenmoed 111.; -ge-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ralh o. heldenwapenen o. inv.; -gesawj
m. heldendicht, heldcnlicd o., heiden- zang m.; •getckichle v.heldengeschiede- nis v.; -geschlecht o. heldengeslachl o.; •gestade o. plaats, streek v. door helden beroemd geworden, oever m. van een helilcnland; -gettatl v. beldeugestalte ».; •grnsze v. heldengroolheid, heldhaftig. lli\'lil V.
Heldenhaft, (-er, -(e)st) bijv.
nw., Z. helden-maszig, heldenmiithig. Helden-hand, {-hinde) v. hel-
denliand ».; -haufe mv. heldendrom ra.; •haupt o. hoofd o. van een held; \'heer o. heldeiileger, leger o. van dappere raan- nen; -herz o., Z. -mulh; -herzig bijv. nw.een hcldcnhartbezittende; •jugend\\. heldhaftige jeugd, heldliaftigejongeling schap v.; -jungfrau v. heldhaftige maagd v.; -]üngling m. heldhaftige jongeling m.; -kraft v. heldeukrachl v.; -kranz m. heldenkrans m.: -kühn bijv. nw. held- haftig, zoo dapper als een held;-kültn- heit v. koenheid v. van een held; -lauf m. heldenloopbaan v.; -lebcn o. helden- leven o.; -l,vd o. heldenlied o., krijgs- zang m.,cpos o.; -mddchen o. heldhaftig meisje o.; -mdnnlich bijv. en b. manne- lijk, als een held m.; -mitzig bijv. en b. heldhalflig, als een held; -mSnigkeit v. heldhaftigheid v., heldenmoed m.;-miene v. heldenblik m.; -mulh m. heldenmoed m.; -mi<th,g hijv. en h. heldhaftig, held- rnoedig, dapper, onverschrokken, stout; — denken, grootmoedig.alseen helil;-no- turv. heldeniiatnurv.;-f)a«ro.heldenpaar, paar 0. helden; -npera v. heldenopera v.: •reicA h\\)v. nw. rijk in helden; -rolle v. (Tooneelk.) heldenrol, zeer zware rol v.; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
8
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van de lucht), opklaren, Z. aufheilern,
\'rheilern. Heiter-nessel, (-n) v. braudnc-
lel v.; sinn m. opgeruimdheid, vroolijke
lemming v. Heizbar, bijv. en b. verwarmbaar;
"*» \'/.immer, verwarmd kunnende wor- \'lpn, kamer met sclioorslecn(en); -keil »• verwarmbaarheid v. Heizel,(-s,mv.Weiie/) m.jongstier-
kalf n. Heizen, (heizle, geheizl) bedr. ww.
"\'arm stoken, heet stoken, verwarmen; \'<<\'« Slubennfen -, stoken, laten branilen; etn&mmer -, verwarmen, stoken in. Heizer, (-«, mv. Ileizer) m., -in,
•nen) v. stoker m., slookster v.; •weit "-£ lleizenn. Heiz-loch, (-loch(e)t,mi. -l«cher)
"j \'\'""kg.il o.; -or( m.stookplaals, vuur- I\' *M» v„ haard m.; -rrtArev.stoomhuis v. Seizung, v., Z. heizen; \'2. brand-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
inl,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verwarming v., brand m.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
TT _............B \'•* "•»\'"» \'»•
. "•Qkatombe, (-«) v. nHcr o. van
"\' runderen. , Hektik, hektisoh, Z. Schwind- <«rht 4-.
**eld, (-en,uiv. -en) in. held, krijgs- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hel
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hel.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
590 Hel.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vaardigheid v.; -umri v. (PI.) onechte
nardus in. Helft, {-(e)s, mv
|
Hell-aufseher, (-sehers, mv.
•setter) at., X. -bewahrer; -üugig bjjv. \\en b. met heldere oogen; -beuahrer m. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
holfen, dass <)•. het heeft hem niet ge-
holpen, gebaat; hier hilft kein Billen, hier helpt geen bidden, hier helpt geen |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
/..
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lieve vader; jetnn. aus der Cefahr, .Vo/A
-, helpen, redden, verlossen, bevrijden; jetnn. in der Nnlh -, helpen, bijstaan; - Sie mir vnn f; bevrijd mij, verlos mij &; jemn. mil seiner Fürsprache, mit Geld, mtt seinem Vermogen -, helpen, te hulp komen; er weisz sith nicht zu ralhen, noch zu -, hij weet niet meer wal te doen, hij weel geen raad meer; man hil/l riek, ir ie man kann, men helpt zich zoo goed mogelijk uit de verlegenheid; er ueisz sich schon zu -, hij weet zich il te hei- pen; wem nicht zu ralhen isl, dem iü auch nicht zu -, wie naar geen goeden |
Ilelgon, (-j, mv. Heigen) in
BelgeUin. Helgelein, (-leins, mv. -lein) o.
heiligenbeeldje, prentje o. Helger, Z. Elger.
Helicit, (-en, mv. -en) m. (Delfsl.)
versleemle aard- en tuinslak v. Helikon, (-s) m., z. m. (Fabell.)
muzenberg, miizenzetcl, zangberg, Heli- kon ui. Helikoniden, v. mv. (Kabell.)
muzen, bewoonsters v. mv. van den He- likon. Heliocentrisch, bijv. nw. (Ster-
reuk.) zonueiniddelpunlig,gclijkmiddel- punlig met de zou. Heliolatrie, v., z. m. tonnediensi
in., zonsaanbiddtng v.
Heliometer, (-metert,mi. -metcr)
in. zonnemeter, heliimeter in. Helios, eig. zelfst. in. zon »., zon-
negod, l\'hoebus m. Holioskpp, (-(e)s, mv. -e) m.
(Sterrenk.) zonnekijker ui., zouueglas o. Heliotrop, (•(«)*. m»- -e)o.(PI.)
wraltenkruid o., zonnebloem v,;2. jaspis in. van blauwachtig groene kleur met roode stippen, kattenoog o. Helix, (-es, mv. -e) m. schroef v.,
schroefvormige streep v. om eene zuil Heil, (-er, -sl) bijv. en b. (van het
geluid), hel, helder; -c Slimme, helder luidelijk, schel; die Glocke tönl -, hel\' Ier, hel, schel; mit -er Slimme rufen, luidkeels, schel; das macht einc -e Stun- me, dat maakt de stem helder; -es Ge- lichter, schaterlach; (Spraakk.) scherp lang, open; 2. (van het licht), helder, klaar, levendig; -es Licht, belder, schil lerend; -e Nacht,helder;-esFeuer, schil lerend, helder; -es Wetter, helder; -es Bier, helder, klaar; der Mond scheinl helder; dieses Licht brennt nicht -, hei- der; es fangt an - zu teerden, het beginl helder, licht, dag te worden; es isl -er Tag, bet is klaar dag; bei -em Tage, op klaar lichten dag; 3. (van kleuren), hil- der; (Boschw.) eine -e Holzung, dun open; 1. schitterend, flikkerend, lich- lend; -ur Körper, lichtend; it. blinkend glad; it. doorzichtig, doorschijnend; -er Himmel, helder,doorzichtig; (fig.) klaar, helder, duidelijk; it. helder ziende, door- dringend; (fig.) etw. in ein -es Licht slel- len, in een helder daglicht stellen, dui- dclijk maken; er isl ein -er Kopf, er hat einen-en Verstand, bij is een heldere kop, heeft een helder verstand; die -e Wahr- heil, zuiver, naakt; die -en Augenblicke eines Wahnsinnigen, heldere oogenblik- ken; - sehen, helder, duidelijk, juist; - denken, juist, onpartijdig, helder; 5. (Volkst.) heel, geheel; in -en .Haufen kommen, bij heele troepen &; -e Augen, helder, schitterend; das -e von einer Flüssigkeil abgieszen, eene vloeistof kla- ren. Heil, (-(e)«, mi. -e) o. (Zeew.) hel
v., bok o. voor louweu «n blokken. |
Zeew.) hclbewaarder m., opziener m.
ver de hel; -blmt bijv.nw.helderblauw; bliek in. heldere blik in.. scherpzinnig- heid v.; -braun bijv. nw. helder bruin, licht bruin; -butle v. heilbot v. Heli-denkend, bijv. nw. heldpr-
denkend, schrander; —er Kopf, schran- der; -dunkel bijv. nw. licht en donker, hair duister; 2. zelfst. nw. (Schild.) bruin, clair-obscure o. Hglle, v., z. m. helderheid, klaar-
beid, doorschijnendheid v.; (vau een ge- luid), helderheid v.; (van wapenen &), blinken o., luister, glans ui.; etw. an der • betrachten, bij den dag; die - fillt von oben herah, hel licht &; 2. helder, licht. verlicht voorwerp o.; (Schild.) licht o., lichte kleuren v. mv.; 2. (Goudsm.) poeier o. waarmede men het goud eene lichte kleur geeft; 3. verborgene plaats v. Hellebarde of Hellebarte,
(-n) v. hellebaard m.
Hgllebarden-eisen, (•eisent.
mv. -eisen) o. hellebaard-ijzer, -gevest
o.; -gatler o. hekwerk o. met halve pie- ken; -kraul o. (PI.) kornielje v.; schaft v. hellebaardschacht v.; -lrager m. ol Hellebardier, (-«, mv. -«) m.
hellebaardier ui. Helleborus, nnli. )uo.,z. m.n.....
kruid o.
Hellen, [hellte, gehelll) bedr. ww.
verhelderen, vervroolijken; (Goudsm.\' das Gold -, eene lichte kleur geven; (lioschw.) das-deeinesBaumet.de kruin, de top &; 2. wed. ww. sich -, verhelde- ren, opklaren. Hellenisch, bijv. en b. Helleniscu.
Grieksch. Hollonismus, (-es, mv. Hellenis-
me) ui. Grieksch laaleigcn o., hellenis- me o. Hellenist, (-cn, mv.-en) in. kennel
m. der oud-Grieksche taal, voorstander m. der Grieken, hellenist ui. Hellenistisch, bijv. nw. van de
Hellenen of Grieken, Hellenisch.Griekscb. Heller, (-s, mv. Heller) m. (Hand.)
heller, halve penning in.; das isl keinen - teerth, dat is geen cent, niets waard; bi< auf den let: ten -, bei • und Pfennig, lot op den laatsten cent; ich selze den letzlen - daran, ik waag er mijn hulsten cent aan; keinen rolhen - huben, geen rooden cent bezitten; (Muntw.) twee en dertigste deel o. van een lood. Hellcr-arra, bijv. nw. zeer arm
doodnrm; -gewicht o. gewicht o. van een heller, 512 per mark; (Muntw.) proef- gewicht o.; -hure v. gemeene hoer v.; •karg bijv. nw. vrekkig, zuinig; -nadei v. enkele speld v.; -iins in. geringe in* terest in. Hell-farbig, bijv. nw. licht vau
kleur; —e Haare, blond; -fuchs m.licb- te vos m.; -gelb, -grau, -grün bijv. n». licht geel, licht grjjs, licht groen; -Aooris/ bijv. nw. blond, met licht baar; •hafen m., pot, ketel m. in den oven gemetseld. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
raad luistert is niet te h
|
13
|
elpen; ich konnle
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
mir nicht -, ich mussle es sagen, ik kon
hel niet helpen, nalaten, ik k.jemn. von etw. -, iem. iets doen verliezen; jemn. vom Brode -, van zijn bestaan beroovcn; Alles hilft zu seinem Glücke, alles spant samen om hem gelukkig te maken; Goll helft. God zegene u, beware u, zij mei u!; so «a/ir mir Goll helfe!, zoo waar helpe mij God!; hilf Gollo(eniger Golt!, o God!, goede God!; 2. jetnn. bei einer |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Arbeil -, ihm arbeilcn -, h
|
10
|
elpen; jemn.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
aufstehen -, helpen opstaan, ophclpen;
einem auf die Beine -, op de been, aan den gang helpen; einandnr gegenseilig -, helpen,bijstaau;/emn. :useinem Glücke-, bijdragen tot, toebrengen aan; jemn. zu Brode, zu einem Amte -, aan brood, aan een ambt helpen, brood & verschaffen; zum Bechte -. rechl verlecnen; jemn. tlarnii -, helpen ontvluchten, iems. vlucht begunstigen; helfel\'., help, help!; Sie - mir da auf das rechte Wort, gij brengt, helpt mij daar op het rechte woord Jemn. aus dem Traume -, iem. uit den droom helpen, iem. op de hoogtederzaak bren- iien; jemn. auf die Sprünge -,iem. op het spoor helpen; II. o. zelfsl., Z. Hülfe. Hglfenbein, (-s) o., i. m. Z.
Klfenbein.
Helfer, (-s, mv. Helfer) m. helper,
ondersteuner, genoot in.; 2. altaarhel- per, diaken m.; (I\'rot.) tweede geeste- lijke in.; -aml o. adjuiiclsaml o.; (Kerk. Gesch.) diakonaat, diakenschap o. Helfei\'in, (-nen) v. helpster, dia-
konesse, kerkedienares v.; it. vrouw v. van den tweeden geestelijke.\' Helfer-knecht, (•(«)*, mv. -e)
in. onderknecht ui.; satz va. hulp- pomp v. H^lfershelfer, (-fers, mv. -(er)
m., -in, (-nen) v. (i. k. bet.) helper, genooi m., helpster, genoote v., hand- langer in., medeplichtige m. en v.j 2 beulsknechl m. Helf6rstab,(-s\'a*(<0s\'mv- -*Ube)
ui. sleun, staf m. Helf-geld, (-(e)s, mv. -er) o., Z.
Hülfsgeld; -recht o. (w. i. gebr.) recht o, vau executie, van publieke verkooping; • rede v. (Hechtspr.) uitvlucht v„ voor- wendsel o., exceptie f.; -reich bijv. nw., Z. Hülfreich; -willig bijv. nw. bulpvaar- dig, bereid om te belpen; —keil v.hulp- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hen. 591
|
|||||||||||
|
Hem.
|
|||||||||||
|
Hel.
|
|||||||||||
|
halfrond o.; (Scherts.) -n, billen m. mv.;
spharisch bijv. en b. halfbolroud. Hemistich, (-(e)s, mv. -e) of
Hemistichium, (-chiums, mv.
•chicn) o. half vers o. HemmlQckstange, (-n) v.scheer-
lingdeu iu. Hemmeisen, (-eisens, mv. -eisen)
o. slremijzer, reinijzer o. Hemmen, (hemmle.gehemmt) bedr.
ww. stremmen, verhinderen, beletten, stuwen, tegenhouden, sluiten; den Lauf des Westers, it. (lig.) der Sicge -, tegen- houden; ««en Wagen, ein Had -, tegeu- houden, remmen; (lig.) Thrdnen-, weer- houdeu; jems. Zorn -, inhouden, belel- leu, verhinderen;it. stillen,doen bedareu; die llede -, storen, inhouden; it. (Heelk.) de spraak, het spreken beletten; dasBlul -, ophouden, doen ophouden; -de Kraft, inwerkend, tegenwerkend. Hommer, (-s, mv. Hemmer) ui.
(Uurw.) pal in. vau een horloge. Hemmerling, (-(e)s, mv. -e) m.
(Iluish.) vierde gedeelte o. van een ap-
pel, geschikt om gebiaden te worden; 2. (Nat. bist.) Z. Ammer. Hemm-feder, (-n) v., z. Hem-
mer; -/isc/i in. schildvisch, zuigervisch in.; -gabel v. stuilgallel v.; -kette\\. rem- ketling ui.; 2. (aan eeu paardenbil),span- kettiug m.; it. ledereu broek v. Hemmniss, (-es, mv. -e) o. iiiii—
dernis v., beletsel o., verhindering v.
Hemmschuh, (-(e)s, mv. -e) ui.
remketting, uijpcr in. Hemmung, v. tegenstand in.. le-
genwerking v., beletsel o., hinderpaal m.; 2. (vau het bloed), stilstand ui., strem- ining v.; 5. (Geweerm.) rust v.; (Uurw.) pal, lichter ui. Hemmungs-rad, (-rad(e)s, mv.
•rader) o. (Uurw.) lichlerrad o.;sprueh in., •urtheil o. opschortend vonnis o. Hgmpelmann, {-mnnn{e)s, mv.
•miinncr) m., Z. Ilampelmann. Hempeln, (hempelte, gehempelt)
o. ww. haperen; it. hinderen,strompelen. Hengel, (-s, mv. Hengel) m., Z.
Benkei. Hengst, (-es, mv. -e) rn. hengst
in., mannetje o. van het paard en paar- denaardige dieren, als ezels, zebra\'s; (lig.) een geil mauspersooii; 2. haspel, zwingel in., hamiegat o.; 5. haak ui. waaraan men iets ophangt, optrekt &; (lig.) bul, bok m. Hengstchen, Hengstlein, o.
(verkl.)hengsljeo.,kleine,jonge hengst in. Hengst-fohle, (-n) v.,-füllen,
{•fiillens, mv. - fatten) o. hengstveulen o., mannelijk veulen o.; -geld o. hengst- geld, dekgeld o.; -mann in. hengsleboer in., opzichter in. der stoeterij. Hgnkel, (•», mv. Henkei) m. (vau
een vat &), oor, hengsel, haudvatsel, eog o. Henkelchen, Henkeleiu, o.
(verkl.) bengeltje, oortje, oogje o. Henkel-dukaten, {•lens, mv.
•ten) ui., Z. stück; -ftasche v. Qescb v. met eeu oor; -form v. oorvorm m.; -gt- |
|||||||||||
|
kruid o.; -kühler in. toestel m. om den
helm van den distilleerketel te vcrkoe- len, inoorkop m.; -(enen o. helinlceu o.; • los bijv. en It. Iielmloos, zonder helm; •muschel V, schildmossel v.; -mütze v., \'/.. •kappr, -nasc v. neusplaat v., ueus- sluk o. aan een helm; -pocke\\. versteende zeeeikel m.; -reif m. helmioedjeo.; -rosl m., Z. -giller; schieber in. vizier o. van den helm; schlange V. helmslang v.; schmied ui. hcliusmid ui.; schmuck m. hclmsieraad o.; spitte v. punt v. van den helm; (Bouwk.) spits v. van het dak, nok v.; slange ï. slang v. van den weer- haan op eeu koepeldak; slock in. (Zee- w.) helmstok in., roerpen v.; sttaus: in. Iielmsieraad o.;stul: m. heliusicraden o. inv.; -taube v. kapperlje o.; -umflal- terl bijv. nw. met een helmbosch ver- sierd nw.; •vitier o. vizier o. van den helm, helmviziero.; -ueidericho).blauwe weegbree v.; -wulst m. gevlochten krans in. (in een wapen); -zeichenn., sieralh sierde v. Z. schmuck. IIclo.o, (-«, mv. -n) m. heloot,
Sparlaausche slaaf m.; -nlhum o. Spar- laansclie slavenslaud ui., belotisiuc o. Hem!, lusscli. (als men niet goed
gehoord heeft), hé!, wat belieft u! 2. hum, nabootsing vau het hoesten. Hemd, (-(e)s, mv. -en) of Hem-
de, (-s, m. -n) o. hemd o.; das -weclt- seht, ein anderes - anziehen, een ander, schoon hemd aandoen; mi -,tm bloszen -c, in het hemd, bijna naakt; er hal niclth als das -, er hal kein gutes - auf dem Leibe, hij heeft nauwelijkseen.geen hemd aan het lijf; jem. bis aufs - aussiehen, (lig.) ieiu. tot op zijn hemd uilkleedcn, van alles berooven; (Spr.) das - isl mir na her als der Hoek, het hemd is nader dau ile rok. Hemd-armel, {-mels, mv. -mel)
ra. hemdsmouw \\.;-bieselm. hand boord- je o. • Hemdenen, o. (verkl.)hcmdjeo.,
„lem, kort heinil, half hemd o. Hemdenadel, (-n) v., Z. Bemd-
nadel.
Hemden-hals,(-Au/s«s, mv. -hal-
se) m. hals m. van een hemd; schuilt
in. snijdeu o. van een hemd; it. snede v van eeu hemd. Hemd-kleid, {-kleid{e)s, mv.
•kleider) o. hemdskleed, kleed o. iu den vorm vau een hemd; •kttopf m. heinds- kuoop ui.; it. knoop m. aan den kraag van een hemd; -korbiu.vaurmaadv.;-kruycn in. hemdskraagin.j-irauscVheindsboord o., inanclieltev.;2.borststrook v.,geplooi- de kraag in. iu eeu hemd; -leinwand v., •linnen o. hemdelinneu, shirting o.; •na- del v. borstspeld v.; -preischeno. hemds- boord o.; schaalle v. hemdsgesp v. schlitz in. borstgat o. vau eeu hemd schuilt in., Z. Heiiidenschnitt; spange v. hemdsgesp V. Hemhasten, [ktmkatlele, gehem
haslct) o. ww. (Prov.) naar den adem bijgen. Hemi-sphüre, (•*) v. halve bol
of kloot, halve bemel- of aardbol in., |
|||||||||||
|
Heilig, {-er, st) bijv. en b. dor-
stig, uitgedroogd; 2. vermoeid, moede; •keil v. groole dorst ut.; 2. vermoeid- hciil, kraehteloosheid r. Helling, v. helling, schuinte v.
Hell-kopf, {-knpf{e)s, mv. -kópfe)
in. helder hoofd o., schrandere kop lil.; •meister m. opziener in. bij het koolzaad dorschen; -pfei/e v. (Org.) schellluit v.; -mlh bijv. nw. licht rood; schreier m. goud vink in.; sehen o. (Gen.) heldcr- /.ieudheid v.. somnambulisme o.; (lig.) scherpzinnigheid v.; -schenil bijv. uw. (lig.) scherpzinnig, helderziend; setter in. helderziende m.; —in v. (Gen.) hel- derziende, somnambule v.; seherei v. helder/-icn o., helderzichtigheid v., som- uambulisiue o.; sichtig bijv. nw. helder- ziend; (Hg.) scherpzinnig; skhtiykeil v. helderziendheid, scherpzinnigheid v.; • thran in. klare, heldere traan in.; -um- schienet bijv. uw. gepantserd, in schitle- lende wapenrusting gekleed. Hgll-weg, (-(c)s, mv. -e) m. hel-
lende weg ui.; -weisi bijv. nw. helder wit, sneeuwwit. Helm, (•(«)*. mv. -e) m. hecht o„
steel m.; it. kap, stolp v.; (vaneene bijl), steel m.; (aan het anker), helmstok ui.; 2. Ui,lil. helm, stornihoed m.;3. (Wa- l\'i\'iilv.\' helm in.; (Ontlk.) helmm.,lams- vlies o.; ei» mit eincm -e geboreues Kind, met een helm geboren; er ist gut unterm Helm terschen, hij heeft veel hersenen, verstand; (Uouwk.) (van een gebouw). koepel m., koepeldak o.; (PI.) (van eene bloem), helm in.; Blnme mit einem -e, Z. -blume; (Dist.) helm m. Helm-biene, (-») v., Z. Drohne;
•bindt v. (Wapenk.) helinslrik m.;-blu-
me v. helmbloem v.,duiuhelui m.;-busch in. helmpluim v., helnibo; in.; -dach o. koepeldak o.; -decke, pronkdcksel o. in hel wapen; il. versiersel o. om of van den helm; «eisen o. (Sm.) aambeeld o. voor hel smeden van bijlen, dilijzer o. Helmen, {helmie, gehelmt) bedr.
ww. eine Axl -, een sleel maken aan; tin Wappen -, van een helm voorzien; jem. -, den helm opzetten. Heimer, (-s, mv. Heimer) m., Z.
Hiltueg. Helm-orschüttoriid, bijv. nw.
op den helm slaande; -feder v. helmve- der »., Z. -busch; -(ensler o., Z. -gitler; •fiirmig bijv. en b. helmvorinig;—eMu- me, helmbloem; -geuölbe o., Z. -dach; •giller o. helmgat, vizier o.; -hut m. bcluihoed, helm in., c\'?que v„ scha- ko v. Hplmig, bijv. nw. met eeu helm
voorzien. Helmintbiasis, v. (Gen.) door
wormen veroorzaakte aandoening v. Helmintholith, (-en, mv. -en)
ui. (I)elfsl.) wonnsteen m. Helm-kamm, {-kamm{e)s, mv.
•kimme) in., Z. •busek; -kappe v. helm- kap v., ledereu heliu m.,overtrek ui. vau de srhako. Helm-kopf, (-kopf(e)s,mv.-lMpfe)
iu. gehelmd hoofd o.; -kraut o. schild- |
|||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||
|
592 Hep.
|
Her.
|
|||||||||||
|
Hepatit, (-en, mv. -en) m. (I)elfsl.)
leverslcen, hepatiet m. Hoppe, (-n) v., Z. Hippe.
Heppelein, o. (verkl.) geitje o.;
(fig.) aankomend meisje o. Her, bijw. hier, daar, naar mij heen,
naai - loe, hierheen; komml -, hiet • \'., kom hier, hierheen!; Ain und -, hier en daar, heen en we(d)er; von dort -, ron oben -. t\'on unten -, van daar, van boven, van beneden; von Abend -, van hel wcs- len: ito ist (komml) sie •?, waar komt zij van daan?; sie komml weit, von Wei- tem -, zij komt van eenc afgelegen plaats; hin und • githen, heen en weder gaan, slingeren; hinterjemn. - gehen, iem. vol- gen; hint er jemn. - sein, iem. achterna zitten, vervolgen; über jem. - sein, zich op iem. werpen; man rieth hin und -, men gaf zich aan allerlei vermoedens over; 2., Versprechen hin, Versprechen •!, beloofd of niet beloofd, dat is hetzelfde; nur - damit, geef maar op; da, die Hand-!,a» Ie hand er op!; immer -! irh erwarle euch, kom maar voor den dag; .1. nehen jemn. - gehen, naast; II. die 7.eil-, scderl eenigeu lijd; es isl schon einige Jahre -, hel is & geleden; ton Allers -, van oud- !ijds,van oudsher; (fig., Spr.) er isl nichl «ei/-, hij is van geringe, lage afkomst: heser Wilz isl nichl weit -, beteekent niet veel, heeft niet veel om het lijf. Herab, bijw. naar beneden; -, non
oben -, van boven naar beneden; der Berg, ten Strom -, den berg & af. Herabarbeiten, (arbeiiete herab,
hcrabgearbeilel) naar beneden bezorgen,
brengen; 2. wed. ww. sicA -, met moeite naar beneden komen. Ilerabaugeln, (augelle herab.
herabgeiiugell) o. ww. naar benedenzien, naar beneden toelonken. Herabbammeln, -baumeln,
-buinuiolri, (bammelle, baumelle,
bummclte herab, herabgebammetl, herab- gebaumell, herahgebummelt) o. ww. naar beneden hangen, heen en weer slingeren. Herabbannen, {bannle herab,
kerabgebannt) bcdr. ww. naar heneden bannen. Herabbegeben(sich), (begab
herab, herabbcgeben) wed. ww. naar be-
neden gaan, afdalen, neerdalen. Herabbekommen, [bekam her-
ab, herabbekommen) o. ww. onr. naar beneden halen, krijgen, reiken. Her8bbemtihen,(6em«A/j herab,
herabbemüht) bedr. ww. jem. -, over- balen, moeile geven om naar beneden te komen; 2. wed. ww. .«icA-,zich de moeite geven om naar beneden te komen. Herabbcton, (beleleherab. herab-
gebelet) bedr. ww. den Segen Golles au/ sich -,afsmeeken, afbidden; jem. -, bid- den mui neer te dalen. Herab bost ellen, (bcstellle herab,
herabbesleitl) bedr. ww. beneden be stellen. Herabbeugen, {beugle herab,he r
abgebeugl) bedr. ww. neerbuigen, naar beneden buigen; 2. wed.ww. sirA -, zich buigen, zich vernederen. |
Herabbowegen, (bewegte herab,
herabbetregl) bedr. ww. naar beucden bewegen, schuiven, trek ken; 2. wed. ww. sich -, buigen, zich vernederen. Herabbicgen, (kog herab, herab-
gebogen) o. ww., m. A. en s. naar bene- den buigen, trekken, drukken; herabge- bogene Aeste, Stengel,omgebogen; 2. wed. ww. sicA -, (van een weg), alloopen en zich krommen. Herabbinden, (band herab, her-
abgebunden) bedr. ww. onr., Z. abbin- den. Herabbitten, (bat herab, herab-
gebelen) bedr. ww. onr. verzoeken naar beneden te komen, afsmeeken, afbidden. Herabblasen, (du bliiszl herab,er
bldszl herab, blies herab, herabgeblasen) beilr. ww. onr. naar beneden blazen, af- blazen; 2. o. ww., ni. A. van de hoogte blazen (op den horen). Herabblicken,(McA7eAcraft,Aer-
abgcblickl) bcdr. ww. nederzicn, naar beneden zien, den blik naar beneden wer- pen; (fig.) medelijden hebhen met, ge- nadi.\' zijn voor. Herabblinken, (blinkie herab,
herabgeblinkl) bedr. ww. onr. naar be-
ucden stralen schieten. Herabblitzen, (blilzleherab,hei--
ab\'^eblilzl) o. ww. (van den bliksem), naar beneden schieten; 2. bedr. ww. door den bliksem naar beneden geslagen, ge- meten worden. Herabbrausen, (brausle herab,
hcrabgebrausl) bedr. ww. van boven komen aanbruisen, aandruisen; il. met getier, geraas naar beneden storten,slor- men. Horabbrechon, (dn brichsl herab.
er brichl herab. brach herab, herabgc- brochen) bedr.ww.onr. naar beneden ruk- ken; 2. o. ww., m. A. afbreken en neer- vallen, naar beneden slorlen, ineenstor- tcn. Horabbringen, (bruckle herab.
herabgebrarhl) bedr. ww. onr. naar be- ncden brengen, bezorgen; (fig.) jem. in seinen Vermögensumstinden -, vernede- ren, het krediet ontnemen; einen Baum vellen.
Herabbückon(sich), (bückte
herab, herabgebückl) wed. ww.zich voor- nverbuigen. Herabdammern,(rfammer/e Aer-
ab. Iierabgeddmmert) o. ww. schemerend neerdalen. Herabdrangen, (dringle herab,
herabgedrangt) bedr. ww. naar beneden dringen, drukken, duwen; 2. wed. ww. sicA -, naar beneden dringen. Herabdrehen , (drehle herab,
herabgedrahl) bedr. ww. afdraaien, af- schroeven, draaiend afbreken. Horabdringon, (drang herab,
hera\'jgedrungen) o. ww. onr. naar bene- den dringen, met moeite naar bcnedeu komen. Herabdrühnon, (dröhnle herab,
herabgedröhnt) o. ww. mei dreunenden slag naar beneden vallen. Ilerabdrüeken, (drilekte herab.
|
|||||||||||
|
fiss o. vat o., vaas v. mei een oor of
handvatsel; -A»i7> m. Iiengsclroand v.; •krug m. kruik v. mei een oor. \'B.Qnkeln,(henkelle,gelienkell)bei\\r.
ww. van een hengsel, oor enz. voorzien. Henkel-napf, (•(«)*. ""\'• -«) ,n-
nap. kom v. mei een oor; -sch«ssel v. schotel m. mei liaudvalsels; slück o. inuntsluk, geldstuk o., gedenkpenning m. mei een uor; •losse v. kopje o. mei een oor; -lhaler m., Z. slück; -lopfm. pot ei. mei noren. Henken, Jienkie.gehenki) bed r.ww.
hangen, ophangen; e/n Gehenkler, ge- hangene: 2. wed. ww. sicA -, zich op- hangen, zich door ophanging hel leven benemen. Henkenswerth, bijv. uw. han-
genswaard, waard om opgehangen Ie
worden; -er Mensch, galgcbrok m. Ilenker, (-s,mv. Beuker) u.seherp-
rechter, beul, beulsknecht ui.; unter of ra» -s Hand sterben, door beulshandeu slerven; sein eigener - werden, zicli van het leven berooven; (fig.) sein eigener - sein.zich zei ven kwellen, pijnigen;* Volkst.) der •!, ei, der -.\\ dass dich der -.\', wal duivel!, wal bliksem!, wat drommel!; der - hole!, de duivel hale u !; gehl zum \'!, hoi\' eucli der-!, loop naar den duivel!; ich (rage den • danach, ik geef er den duivel, den drommel,de weerga van; dar- aus teerde der - klug, daar kau geenc kal uil wijs worden; das laugl den - nicht», dat deugt volstrekt niet; (gem.) dat deugt geen bliksem; ieas-s!, wat duivel, wat bliksem!, wat drommel!; (fig.) wreed- aard. woest mensch in. Henker-beil, (-(e)s, mv. -e) o.
beulszwaard ».;-blockm. blok o. waarop
iem. hel hoofd wordl afgehouwen. Henkerei, »., Z. Scharfrichlerei.
Honkerfrist, (-en) v., Z.Galgen-
frist; -yeld a., Z. -lohn. Henkorisch, bijv. nw., Z. Acn-
kersmaszig. Henker-lohn, (-(e)s) m„ z. m.
beulsloon o.; -lust v. wreedaardigheid v.; -mahl o., -mahlzeit v. galgemaal o.; (fig.) laatste gerecht o.; -maszig bijv. en b. als een beul; (lig.) alscen tiran, wreed; schwert o. beulszwaard, zwaard o. der gerechtigheid. Henkers-frau, {-en) v. beuls-
vrouw, vrouw v. van den schcrprcchter; •knecht in. beulsknecht m. Henkerstrick, (-(e)s, mv. -c)
iu. galgstrik m. Konno, (-n) v. hen, kip v.; ge-
haubte -, kuifhen v.; junge -, kuiken o.; (van huisvogcls), wijfje o.; 2. (Hl.) [et Ie -, berenoor o. Hennegat, (-(e)s, mv. -e) o.
(Zeew.) Iiennegat o.
Hennen-biss, (-es, mv. -e)
•darm, (-darm(e)s, mv. •darme) m. Z. Ilühner-biss, -darm. Hennehutten, (hennehutlele,ge-
hennehutlel) o. ww. (Hrov.) huiveren kippevcl krijgen. Hopati.soh, bijv. uw. lol de lever
behoorend. |
||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Her. 595
|
||||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Herabgaffeln, (gaffelle herab,
herabgegaffell) bedr. ww. met de vork, gaffel naar beneden halen, krijgen. Her&bgaffen,(9aflïe\'iera6, herab-
gegaffl) o. ww., m. h. met open mond naar beneden kijken, staren. Her&bgeben, (du giebsl herab,
er giebl herab, gab herab, herabgegeben) bedr. ww. onr. afgeven, naar beneden toereiken, van boven aanreiken; 2. wed. ww. (lig.) sich -, zich vernederen. Horabgobioton, (gebot herab,
hcrabgebolen) o. ww. onr., m. h. van bo ven naar beneden zijne bevelen geven; it. bevel geven om naar beneden te komen. Her&bgehen, (ging herab, herab-
gegangen) o. ww. onr., m. s. naar bene\' den gaan, loopen; (van een venster) uitzicht geven op eene benedenplaats; 2. es gehl nichl herab, bet gaat niet weg. Ilerabgeigen, (geigle herab,her-
abgegeigt) bedr. ww. afspelen, door zijn vioolspel naar beneden doen komen. Herabgieszen,(9<ws herab, herab
gegossen) bedr. ww. onr. naar beneden gieten. Herabglanzen, (glamte herab,
herabgeglanzt) o. ww., m. A. naar bene- den schitteren, den glans van boven naar beneden doen vallen. Horabgleiton, -glitschen,
(glitl herab en glilschle herab, herabge^ glitlen en herabgegMschl) o. ww., ra. s. en A. naar beneden glijden, afglijden. Herabglimmern, (gltmmerle
herab, herabgeglimmerl) o. ww., Z. Aer- abblinken. Her&bgreifen, (grift herab, her-
abgegrijjen) o. ww. onr., m. //. naar iets in de diepte reiken; 2. bedr. ww. naar bc- neden rukken, afrukken. Herabguckon, (guckle herab
herabgeguckl) o. ww., m. h., Z. herab- blicken. Herabhaben, (hatle herab, hei
abgehubt) bedr. ww. onr. naar beneden gehaald, ten onder gebracht hebben. Herabhageln,(Aaje//e hcrab,her-
abgehagcll) o. ww., m. A. en s. ncderha- gelen, door den hagel afvallen. Herabhakeln, herabhaken,
(hakelte herab, herabgehakell en hakte herab, herabgehakl) bedr. ww. met de vork of gaffel naar beneden halen; 2. af- I ui ken. Herabhallen, (hallte herab, her-
abgehalll) o. ww. naar beneden kliu- ken. Herabhangen, (du hangst herab,
er hangt herab, hing herab, herabgehan- gen) o. ww. onr. afhangen, naar bene- den hangen, hellen; -der Fels, afhan- gend; (PI.) overheMen, overhangen; -der Stengel, overhangend, gebogen; -e Bac- ken, haugwangen v. mv. Herabhangen, (hangte herab,
herabgehangt) bedr. ww. lager hangen, laten hangen. Herabharken, (harkte herab,
herabgeharkl) bedr. ww.afbarken. Horabhauon, (hieb herab, herab-
|
||||||||||||||||||||||||
|
herabgedrückt) o. ww. met dreunenden
slag naar beneden vallen. Her&bduften, (duftete herab, her-
abgeduflet) o. ww., m. A. haar beneden «eur verspreiden; 2. geur verspreiden- Je nederdalen. Ilcrubdürfon, (durfIe herab, her-
abgcdurft) o. ww. in de diepte dur- ven nederdalen, wagen naar beneden te gaan. Heraboilen, (eilte herab, herab-
geeill) o. ww., ra. h. en s. naar beneden ijlen, snellen, vliegen. Her&bergieszen, (ergoss herab,
herabergossen) bedr. ww. onr. van boven naar beneden gieten; 2. wed. ww. sich -, neervloeien, zich neerstorten, neer- stroomen. Herabfahren, {du fahrsl herab.
er fahrlherab, fuhr herab, herabgefahren) o. ww. onr., m. s. afrijden, afvaren, naar beneden rijden, varcn;2. bedr. ww. Ilolz vom Berge -, afrijden, afvoeren. Her&bfahrt, v. nederdalen, af-
Jalen o. Herabfallen, (du fallsl herab, er
(lilll herab, /iel herab, herabgefallcn) o. »\'\\v. onr., m. s. naar beneden vallen, afstorten, zinken. Herabfeuem , (feuerle herab ,
herabgefeuert) bedr. ww. afschieten, naar beneden vuren. Herabfinden, (fand herab, hcrab-
ge/unden) o. ww. onr. den weg naarbc- neden vinden. Herabflammen, ((lammie herab,
herabgeflamml) o. ww., m. A. en s. ne- Jervlammen. Herabflattem, (flallerle herab,
htrabgeflallerl) o. ww., m./i. naar bene- Jen fladderen. Herabfliegen, (ftog herab, herab-
\'je/logen) o. ww. onr., m. s. en h. naar beneden vliegen, ijlen. Herabfllehon, (floh herab, herab-
y/Io/ien) o. ww. onr., m. s. naar bene- \'len vluchten, eene schuilplaats zoeken. Herabflieszen, (fioss herab,herab-
ye/lossen) o. ww. onr., ra. s. naar bene- \'len vloeien, loopen, stroomen, afvloeien, alloopen. Herabflimmern, (flimmerie hcr-
"\'. herabgeflimmerl) o. ww., Z. herab- winten, Herabflöszen,(/Iös3f<! herab, her-
Wtfiênt) bedr. ww. Holz -, laten af- Jr\'jven, afvoeren. Herabflöten, (flötete herab,herab-
yeflöiet) bedr. en o. ww.,Z. herabblasen. , Herabflüchten, (flüchtete herab, licrabgeHüchlet) o. ww. beneden een loe- Jlucht?oord zoeken; 2. bedr. ww. onder "et vluchten naar beneden bezorgen. Herabfluthen,(/lu/Ae/e herab,her-
""9\'fluthet) o. ww., m. s. naar beneden
8o|ven, stroomen, afvloeien, afdreven.
HerabfiAhren, (führle herab, her-
9\'führl) bedr. ww. afvoeren, naar be-
"eaen voeren, leiden.
Herabfunkeln, (funkelle herab,
|
qehauen) bedr. ww. onr. afbouwen, af-
hakken, neervcllen; (z. voorw.) een slag van boven naar beneden toebrengen. Herabheben, (hob herab, herab-
gehoben) bedr. ww. onr. afnemen, af- beuren, allichten; 2. naar onder reiken. Herabholfon, (du hitfsl herab,
er hilft herab, half herab, herabgehol- fen) o. ww. onr., m. h. afhelpen, naar beneden helpen. Herabhetzen, (hetzle herab, her-
abgehetzl) o. ww. naar beneden jagen. Horabhoulen, (heulte herab, her-
abgeheult) o. ww., ra. A. afhuileu; 2. m. s. huilend afkomen. Herabhinken, (hinkte herab,her-
abgehinkt) o. ww., m. A. naar beneden hinken. Ilerabholen, (holle herab, herab-
geholl) bedr. ww. naar beueden halen, afhalen. HerabhÜpfen,(Aup/"/e herab,her-
abgehüpfl) o. ww., m. h. en s. naar be- neden huppeleu, springen, dansen. Herabjagen, (jagle herab, herab-
gejagt) bedr. ww. naar beneden jagen, drijven, vergaren; it. de jacht beneden vervolgen; 2. o. ww„ m. A. naar bene- den jagen, rennen, ijlen. Herabhu(t)schen, (hu(t)schte
herab, herabgehu(l)scht) o. ww.,Z. herab\' glitschen. Herabkammen, (kammtc herab,
herabgekamml) bedr. ww. naar beneden kammen. Herabkarren, (kante herab, her-
abgekarrl) bedr. ww. op eene kar naar beneden voeren. Herabkehren, (kehrteherab,her-
abgekchrl) bedr. ww. naar beneden ve- gen, afvegen, wegvegen. Herabklettem, (klellerle herab,
herabgeklettert) o. ww. naar beneden klauteren, afklauteren. Herabklimmen, (klomm herab.
herabgeklommen) o. ww. onr.,Z. herab- kleltem. Herabklimpem, (klimperle her-
ab, herabgeklimpcrl) bedr. ww. afspelen. Herabkollem, (kollerle herab,
herabgekollcrt) o. ww., m. A. naar bene- den rollen, buitelen. Herabkommen, (kam herab,her-
abgekommen) o. ww. onr., m. s. naar be- ueden komen, afkomen, vervallen; (Hg.) verliezen, schade lijden, in armoede, el- lende, verval geraken, vermageren; erist sehr herabgekommen, hij is zeer verval- len; dieses Haus kbmml tdglich mehrher- ab, vermindert, vervalt, gaat achteruit. Horabkonnon, (ich Aan» Acra6,
du kannst herab, er kann herab, konnle herab, herabgekonnl) o. ww. onr., m. A. naar beneden kunnen. Herabkriechen, (kroch herab,
herabgekrochen) o. ww., m. s. en A.naar beneden kruipen, klauteren. Herabkriegen, (kriegte herab,
herabgekriegl) bedr. ww. narr beneden halen, krijgen, er af krijgen. Herabkunft, v. afkomen o.
Herablacheln, (lichelle herab,
38 |
|||||||||||||||||||||||
|
k.1
|
bg
|
efunkelt) c
|
. ww. naar beneden von-
|
|||||||||||||||||||||
|
en, nedervonkclen.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
Her.
|
||||||||||||||||||||||||
|
894 Her.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Horabnöthigon,(\',^/i igte herab
herabgenölhigt) bedr. ww. noodzaken om naar beneden te komen. Heraborgeln, (argelle hcrab,her
abgenrgetl) bedr. ww. door orgelspel naar beneden doen komen; it. eentonig op zeggen. Herabpacken,(/iarf/e/iera(i, htr-
abgepack\') bedr. ww. lager pakken; (fig.)
packl euch herab!, gauw naar beneden maak dat «ij naar beneden komt. Herabprligeln, (prügelte herab
hcrabgepriigelt) bedr. ww. naar beneden ranselen; it. afranselen. Herabpurzeln, (purzelte herab,
herabgepurzell) o. ww., m. I. (gemeenz.) naar beneden buitelen, afbuitelen. Herabranken (sich), (rankte
herab, herabgerankl) wed. ww. naar be-
ueden ranken. Herabrasen, (raste herab, herab-
gerast) bedr. ww. door geraas naar bene- ilen doen komen; 2. o. ww. razend naar beneden komen, doen afkomen. Herabrasscln, (rassclle herab,
lierabgerassell) o. ww., m. s. naar bene- den stommelen. Herabrauschen, (rauschte her-
ab, herabgerauscht) o. ww., m. II., Z. herabbrausen. Herabrechen, (rechte herab, lier-
abgererhl) bedr. ww., Z. herabliarkcn. Horabrodon, (reile\'e herab, her-
nbgeredel) o. ww. van boven naar bene- den spreken. Herabregnen, (regnete herab,
berabgeregnel) o. en onp. ww. neder* regenen. Herabreichen, (reiehie herab,
herabi/ereicht) bedr. \\\\\\\\.,\'/..herablangen.
IlorabrOiSOtl, (reisle herab. her-
abgereisl) o. ww., in. *. nederdalen, af- dalen, afreizen, naar beneden reizen. Herabreiszen, (rins herab, her
nbgerissen) bedr. ww. onr. jemn. den Hul nm Kopfe -, afrukken, aftrekken. Herabreiten, (mt herab, herab\'
gerillen) o. ww. onr., ra. s. en h. naar |
gerufen) o. ww. onr., m. A. van boven
toeroepen naar beneden te komen; er rief mtch in den Hof herab, hij riep mij loe dat ik & moest komen. HerabrutSChen, (rutschtc herab,
herabgerutscht) o. ww., m. s., Z. Aera4- glilschen. Hcrabf aboln, (sabeHc herab, her.
abgesabell) bedr. ww. afbouwen, afslaan met den degen. Horabsagen, (sagle herab.herab.
gesagl) bedr. ww. naar beneden zeg- gen. Herabsauseln.-sausen, (stu-
selle of sauste herab, herabgesausetl of
herubgesausl) o. ww., m. A. en s. naar beneden suizen. Herabschaben, (schabte herab,
herabgeschubt) bedr. ww.afschaven, weg- schaven. Herabschaffen, (schuf herab,
herabgescha/fen) bedr. ww. onr. naarbe- neden bezorgen. HerabSChallen, (schallle herab.
herubgcscltullt) o. ww., m. A. naar bene- den klinken, van hoven loeklinken. Horaoschauen, (schaale herab.
herabgesebaul) bedr. ww.,Z. herabsehen. Herabschauern, (schauerte her-
ab, herubgeschauert) bedr. ww. doenne- lertrilleii; \'2. o. ww., m. s. neertrillen. Horabscheinen, (schien herab,
herabgeschtenen) o. ww. onr., m. s. naar beneden schijnen, stralen, schitteren; 2. bedr. ww. (van de zou), door te schijnen lo^n smelten, afvallen. Herabscheren, (du schierst her-
ab, er schierl herab, schor herab, hcrabge-
schoren) bedr. ww. onr. wegscheren, af- scheren; 2. wed. ww. sicA -, zich naar beueden scheren. Herab3chouchen, (schcuchte
herab, herabges heuchl) bedr. ww. naar beneden jagen, afjagen. Herabschicken, (schickle herab,
herabgeschickt) bedr. ww. naar beneden zenden; (fig.) afzenden, heenzenden. Herabschieben, (scAoé herab,
herabgeschoben) bedr. ww. onr. naarbe*
lieden schuiven; \'2. o. ww., in. s. afglij- den. Horabschiolcn, (schiclle herab.
herabgeH-hiell) o. ww., m. A. scheel, lef sluik naar beneden zien. Herabschieszen, (sehoss herab,
herabgesrhossen) bedr. ww. onr. afsehte*
ten,naar beneden schieten, omverscliie- l"ii; eincn wülhenden bliek -,uiar beneden werpen; \'2. o. ww., in. s. zich naar be" neden werpen; (van roofvogels), neef\' sclnelen. HerabSChiffen, (schiffle herab,
herabgeschill\'l) o. ww., in. A. afvaren;\'i- bedr. ww. Waaren -, met scheepsgele- |
||||||||||||||||||||||||
|
herabgelilchell) o. ww. grimlachend neer-
zien. Ilerablachen, (lachte herab, hcr-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
abgelarhl) o. ww. b
|
28
|
chenil neerzien.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Herablallgen, (langle herab,her-
abgelnngl) bedr. ww. in de lengte uil- breiden. Ilcriiblangeil, (lungleherab, her.
abgelangt) o. ww., ra. h. lot beneden toe reiken, naar beoeden hangen;2.bedr. ww. van boven naar beneden toereiken, toesleken. Herablassen, (du lostest herab,
er lasst herab. lies; herab, herabgelas- ien) bedr. ww. onr. allaten, nederlalen, naar beneden laten, laten zakken; (lig.) eiii\'. t\'om Preise -, laten vallen; "2. wed. ww. sich • an einem Stricke, zich lalcn zakken, allaten; (lig ) zich gemeenzaam maken, zich minzaam gedragen, zich vernederen; sie war so gnadig, sich zu einem Cesprache tuil ihm herabzulassen, zich verwaardigen, wel willen toestaan; it. sich ju ilem Cesichtskreise seiner Schü- ler -, afdalen, zich schikken naar. Herablassend, bijv. uw. min-
zaam; -er r\'ürst, minzaam, vriendelijk Herablassung, v.,Z. herablassen
(lig.) minzaamheid, vriendelijkheid, ne- derigheid, gemeenzaamheid, inschikke- lijklieid v. Herablaufen, (du liiufsl herab,er
laaft herab, lief herab, herabgelaufen) o ww. onr., m. s. naar beneden loopen (van waler), naar beneden loopen, af- loopen, afvloeien; (PI.) -des Ülull, aan den stengel alliopend. IlerablogOIl, {legle herab, herab\'
gelegl) bedr. ww. lager leggen. Herableiem, (leicrle herab, her-
abgeleiert) bedr. ww. eentonig zingen. Herableiten, (leilete herab. her-
abgeleilel) bedr. ww. naar beneden lei- den, adelden. Herablenkeil, (lenkle herab,her-
abgelenki) lieilr. ww. afsturen, naar be- nedcn sturen. Herableuchten, [Itueh iele hera U.
herabgeleuchtel) bedr. ww. jemn. die
Treppe -, aflichten, naar beneden lich- ten. Herablocken, (Inckle herab. her.
abgelukt) bedr. ww. naar beneden lok- ken, overhalen naar beneden te gaan. Herabmachen, (machte herab.
hcrabgemachl) b\'\'dr. ww. naar beneden
doen gaan, doen dalen; \'1. wed. ww.sicA -, naar beneden gaan, afdalen. Horabmögen, (</« magsl herab,er
mag herab, machte herab, herabgemochl) o. ww. onr. beueden moge . Herabmüssen, (i\'cA muu herab,
du muist herab, er muss herab, mussle herab, herabgemussl) o. ww. onr., ra. h. naar beneden moeien gaan. Herabnehmen,((/un/m>n.«/AeraA,
er nimml herab, nahm herab, herabge-
nommen) bedr. ww. onr. afnemen, op- nemen, iregnemeo. Herabnehmung, v., Z. hcrab-
nehmen; die - Chrisli ton» Kreuze, de af- nrniiug v. |
|||||||||||||||||||||||||
|
D0C
|
|||||||||||||||||||||||||
|
beneden rijden, afrijden.
Herabrennen,(rannfenei-a6, Aer-
abgerannl) o. ww. onr., m. s. afrenneu, naar beneden rennen. Herabrieseln,(riese//e/ie™6.Aer-
abgeriesetl) o. ww., ui. h. afvloeien, af-
stmoinen, naar beneden ruisiheii;\'2.bedr. ww. ilour vloeien afbrokkelen. Herabringeln (sich), (ringelie
herab.herabgeringelt) wed. ww, naarbe* leden krullen, krullend nederhaiigeii. Ilorabrinncil, (ramt herab. her-
abgeroHiieii) o. ww. onr., in. s. afslroo- inen, afvloeien. Horabrollon, (rallte herab, her.
abgerolll) o. ww., ui. A. naar beneden rollen; \'2. bedr. ww. Sleine -, al rollend ifwerppii, (iloen) afrollen, Herabrücken, (rückleherab.her-
abgeruckl) bedr. ww. naar beneden trek keu, rukken, afrukken; \'2. o. ww., in. v. en A. naar beneden trekken, inarchee- ren. Herabrufeu, (rief herab, herab\'
|
|||||||||||||||||||||||||
|
9
|
|||||||||||||||||||||||||
|
genheid naar beneden bezorgen.
Herabsahimmern, (schimmertt
herab, herubgeschtmmerl) o. ww., m. *•
iieei\'sclieiiiereu. Herabschlagen,(\'/»j«Atóo.!fAer-
ab, er schlagt hernb, scblug herab, herab\'
gesrhlagen) bedr. ww., Z. absehlagen. Eerabschlangeln, (schlangtW
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
Her. 595
|
|||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
ww. sich vom Pferde -, afspringen, zich
afwerpen. Herabschwirren,(s< hu irrte her- ab, herabgeschwirrl) o. ww., m. s. naar
beneden snorren. Herabsegeln, (segelle herab, her-
abgesegeil) o. ww., m. s. en h. afzeilen, afvaren. Herabsehen, (du siehst herab, er
sieltl herab, sah herab, herabgesehen) o. ww. onr., in. h. naar beneden zien; (lig.) aufjem. -, met minachting neer- zien op. Herabsehnen (sich), (selmte
herab, herabgesehnt) wed. ww. hunkeren om af te komen. Herabsein, (war herab, herabge-
iresen) o. ww.onr., m. s. er afzijn, bene- den zijn. Ilorab.-ondon, (sandle herab, her-
abgesandt) bedr. ww. onr., Z. herub- schicken. Horabsenken, (senkte herab, hcr-
abgesenkl) bedr. ww. doen nederdalen, doen afdalen. Hcrabsetzen, (setzte herab, her-
abgesetzl) bedr. ww. lager zetten; (Og.) einen Ueamlen -, in rang verminderen; ien Preis -, verlagen; Münzen -, in waar Ie verminderen; Sleuern -, verminderen; einen Thaler au f einen Gulden -, lot de waarde van een gulden brengen. vermin- deren; jem. in der öffenllichen Meinung u minachting brengen; eine Sache -, ver- lagen; 2. wed. ww. ,mi7i -, zich verne deren. Herabsetzung, ». vermindering,
afzetting, verlaging v.; (van den prijs;, vermindering v.; mit -der Preise verkau [en, met rabat verkoopen. HerabSingen, [sang herab, her
abgesungen) bedr. ww. afzuigen; 2. o. ww., ni. I. zingend afkomen. Horabsinken,isK»/.//cru(/,//(7\'j//
gesunkenj o. ww. onr., in. s. naar beneden zinken; (lig.) dalen, minder worden; 2 zijn krediet, aanzien, gezag, zijne aeh- tiug verliezen, zinken; wie lief kannman -, hoe diep kan men zinken, zich verla- geu; II. o. zelfst. verlaging v„ val m vermindering v.; (lig.) zedelijk verval o., ontaarding, demoralisatie v. Herabsprechen,(i/u sprkhst her-
ab, er sprichl herab, tpruch herab, herab
gesprochen) bedr. ww. uur. van hoven naar beueden spreken. Herabsprengen, {sprengle herab
herabgespiengl) bedr. ww. naar beneden doen springen; 2. o. ww., in. s. naar be- nedeu springen. Herabspringen, (sprang herab,
herabgesprungen) o. ww. onr., ui. ». naar beneden springen. Herabapntzen, (sprilzte herab,
herabgcsprilil) o. ww., ui. s. afspuiten, afspatteu. Herabstarron, (stante herab
herabgestarrt) o. ww., ui. h. naar bene- den staren. Herabstechen, (du tticksi herab.
er slicht herab, slach herab, herabgi
stochen) o. ww. onr., ui. h. van boveu |
|||||||||||||
|
naar beneden steken; 2. bedr. ww./em.
mm Pferde -, steken, afsteken; den Ring naar beneden steken, afsteken.
Herabstecken,(s/ecA/e/i«rafc,Aer-
abgcsteckl) bedr. ww. naar beneden sle- ken. Herabstehen, (stand herab, her-
abgestanden) o. ww. onr., m. h. afslaan, naar beneden treden; 1. tienen Sie herab, a lager slaan. Herabstehlen, (du stiehlsl herab,
er sltehlt herab, slahl herab, herabge- slohlen) bedr. ww. onr. afslelen; 2. wed. ww. sich -, naar beneden sluipen. Herabsteigen, (slieg herab, hcr-
abgesliegen) bedr. en o. ww. onr. zu jemn. -, afstijgen, afdalen; den terg of oom Berge -, afslijgeu, ahlalen. Herabs tollen, (slellle herab,her-
abgeslelll) bedr. ww. lager plaalsen. Horabstimmen, (slimmte herab,
herabgeslimml) bedr. ww. die Suilen -, lager stemmen; (lig.) z\'jne aanspraken matigen,op minder boogen toon spreken; die Krafle -, doen afnemen; die Slimme -, doen dalen; die Leidenschaflen -, locn bedaren; 2. wed. ww. sich -, zich ontspannen, zich verpoozen; (lig.) moe- deloos worden; sich zu jems. Einsichlen -, zich richten naar. Herabstolpern, (stolperle herab,
herabgeslolpert) o. ww., m. s. afslrom- pelcn, naar beneden strompelen. Herabstoszen, (du siöszest her-
ab, er slöszt herab, sliesz herab, herabge-
sloszen) bedr. ww. onr. naar beneden slootcn, afsloolen. Horabstrahlen, (slrahltc herab,
herahgeslrahll) o. ww. afstral-n, nedcr- stralen. llorabstreichon, (slrich herab,
herabijestrichen) bedr. ww. onr. afstrij- ken, nederstrijken, naar beneden strij- kcn. Herabstreuen, (streule herab,
herabgeslreul) bedr. ww. uederstrooien, naar beneden strooien. Herabströmen, (sinmie herab,
herabgeslröml) o. ww., m. s. naar bene-
den stroomen, afslroomen, afvloeien; Thraneu slrömlen ihr die Wangen herab, stroomden langs; (lig.) naar beneden stroomen. Herabstürmen, (sl&rmte herab,
herubgeslarmt) o. ww., m. s. nederstor- iiien; 2. bedr. ww. stormend of woedend naar beneden brengen. Herabsturz, (-es) m., z. m. ne-
derslnrtiug >.. val m. Herabsttlrzen, (siürzie herab,
herabgeslürzl) o. ww., m. j. naar bene- ilen storten, vallen; (van roofvogels), Z. Iierabscliicszen; 2. bedr. ww.;cni.-,iiaar beneden storten, werpen; 3. wed. ww. sich -, naar beneden snellen. Herabtanzen, (lanzle herab, her-
abgelanzt) o. ww., in. A. afdansen, naar bc u-den «lansen. Herabtaumeln, (taumelte herab,
kerabgetaumtU) o. ww., in. s. naar bene- den tuimelen, afluimelen. Herabthun, (thal herab, herab.
|
|||||||||||||
|
herab, herabgescM&ngelt) o. ww., m. s.
iia.ir beneden kronkelen. Herabschleichen, (tcklick her- ab, herabgewliiichcn) o. ww. onr., Dl. s.
naar beneden sluipen, ter sluik naar be- neden gaan. Hurabschloifen, (schleiflc her-
ab, lierabijeschleifl) bedr. ww. afslcepen, naar beneden sleepen. Herabschlendern, (scklenderlt
herab, herabgeschlcndert) o. ww., in. s.
naar beneilen slenteren, dwalen. Herabschlenkern, [tcMenkerie herab, herabgeschlenkerl) bedr. ww., Z.
herabschlendern. Herabschleppen,(sc/i/ev>;>.\'e/jer- ab, hcrabgeschlcppl) bedr. ww., Z. her-
abschleifen; 2. wed. ww. sich -, met moeite afgaan, naar beneden gaan. Herabschleudern, (schteuderie
herab,lierabgescbleuderl) bedr. ww. neer- slingeren, neersmijten, naar beneden wer- pen, neerstorten. Herabschlüpfen,(sr.\'i/«n/\'/eA«--
üli, herabgeichlüpft) o. ww., m. h. naar beneden sluipen, ongemerkt naar bene- den gaan. Horabschmeiszon, (tehmiss her-
ttb, herahgeschmissen) bedr. ww. onr., Z. herabteerfen. Herabschmottern, (schmetlerte
herab, herabgeschmellerl) o. ww., m. s. naar beneden smakkeu; 2. bedr. ww. neersmakken. Herabschroion, (schrie herab,
herabgeschrien) o. ww. onr., m.A. naar beneden sclireeuwen. Herabsehrciten, (schril! herab.
herabgeschrttten) o. ww. onr., in. s. naar beneden slappen. Herabschurren, (schurrte herab,
lierabgeschurrl) o. ww., in. s. naar be- neden srharrelcn. Herabsehütteln,(srAiï//e(/r/icr-
ab, lierabgeschütlett) bedr. ww.afschud-
Jen, door schudden doen afvallen. Herabschütten,(scA«ncte herab,
herabgeschütlet) bedr. ww. naar bene- Jen gieten; 2. o. ww. afvloeien, afslroo- fflen., Herabschwanken, (schuankie
herab, herahijeschuankt) o. ww., m. s.
naar beneden waggelen, afwaggelen. Herab3chwarmen, (schwarmie
herab, herabgeschuSrml) o. ww., in. s.
naar beneden zwermen of stroomen. Herabschweben, (schwebte her- "b. heraligeschuebt) o. ww. naar bene-
oen zweven. Horab3chwemmen,(scA«\'emm/f
herab, herabgeschwemmt) bedr. ww.doen
«drijven. Herabschwenken, (schwenkie herab, herabgeschwenkl) bedr. ww. naar
"eneden zwaaien; 2. wed. ww. sich -, naar beneden zwenken. Herab3ohwimmen, (schwamm
"trub, herubgeschtvammen) o. ww. oor.,
"ti e" \'*\' \'"""" De,le\'\'K" zwemmen.
Herabsch wingen, (scAiranu her- ,". herabgeschtvungen) bedr. ww. onr
"*»t beneden slingeren, slooleu; 2. wed |
|||||||||||||
|
596 Her. Her. Her.
|
||||||||
|
beneden wandelen, reizen, gaan, af-
gaan. Herabwanken, (wankte herab
herabgewankl) o. ww., Z. herabwackeln. Herabwarts, bijw., Z. herunler-
wirts. Herabvvaschen, (du waschest her
ah, er wischt herab, wusch herab, herab\' gewaschen) bedr. ww. onr. afspoelen. Herab watscheln, (watschelte
herab, herabgcwatsehelt) o. ww., m. s., Z. herabwackeln. Herabwehen, (wekte herab, her-
abgeieeht) o. ww. naar heneden waaien; 2. bedr. ww. afwaaien. Herab weisen, (wiesherab,herab-
gewicsen) o. ww. onr., m. h. naar bene- den wijzen, een tecken geven om naar beneden te komen. Herabwerfen, (du wirfst herab,
er wirft herab, war f herab, hcrabgeieorfen) bedr. ww. onr. naar beneden werpen, gooien; jem. vom Pferde -, afwerpen. Herab winden, (wand herab, her-
abgewunden) bedr. ww. onr. met de ka- trol afwinden, naar beneden winden; 2. wed. ww. sich -, naar beneden kronkc- kelen; ein Fuszsteig windel sich den berg herab, daalt al kronkelende langs den berg, slingert zich naar beneden. ilertibwmk.en,(winkte hcrab,her-
abgeicinkt) o. ww., m. h. naar beneden wenken, wenken om beneden te komen; 2. bedr. ww. beneden wenken. Herabwirbeln, (wirbclle herab,
herabgewirbell) o. ww., m. s. naar bene- den dwarrelen, draaien. Herabwogon, (wogle herab, her-
abgewogt) o. ww., m. s. naar beneden golven. HerabWOllen, (ich wilt herab, du
willsl herab, er will herab, wollle herab, herabgewollt) o. ww.onr.,m. h. naar be- nedeu willen gaan. Herabwünschen,(iciïnscAa-Aer-
ab, herabgewünscht) bedr. ww. locwcii- schen (van den hemel), wenseben dal iets op iem. afdale; 2. wed. ww. sich - zich er af wenschen. Herabwürdigen, (würdigteher-
ab, herabgewürdigl) bedr. ww. in min- achting brengen, verlagen, vernederen, lager zetten, lager stemmen. Herabwürdiger, (-gen, mv.
-ger) m. lasteraar in., die vernedert, in minachting brengt. Herabzerron, (zerrte herab, her-
abgezerrl) bedr. ww. naar beueden trck- keu, aftrekken. Herabzieheil, (zog herab, herab-
gezogen) bedr. ww. onr. aftrekken, naar beneden trekken; Vorhdnge -, neerhalen, neerlaten; (lig.) in minachting brengen; 2. o. ww. met een stoel naar beneden trekken. Herabzischen, (ziuhtt herab,
herabgezischt) o. ww., m. s. ibissen. HerabZittem, (zitterte herab, her-
abgezittert) o. ww., m. s. afrollen, sid- |
||||||||
|
gethan) beilr. ww. onr., Z. herabbringen,
herabnehmen. HorabtobOll, (loble herab, herab-
gelobl) o. ww., m. s. met geraas of ge- lier afkomen, naar beneden komen; 2. m. h. naar beneden razen (van boven), razend spreken. Horabtünon, (tönle herab, herab-
getönl) o. ww., m. h. afklinken, naarbe- neden klinken (van boven). Herabtorkeln, (torkelte herab,
hcrabgelorkell) o. ww., m. s. naar bene- den tuimelen, vallen, rollen. Herabtosen, (loste herab, herab-
getost) o. ww., Z. herabtoben. Herabtraben, (trabte herab,her-
abgetrabt) o. ww., m. s. afdraven, naar beneden draven. Herabtragen, (du tragst herab,
er tragt herab, trug herab, herabgclragcn) bedr. ww. onr. afdragen, naar beneden dragen. Herabtraufeln, herabtran-
fen, (trdufelle en traufle herab, hcrab- getrdufcll en herabgetraufl) bedr. ww. druppel voor druppel laten vallen, uit- stortcu; 2. o. ww., in. s. naar beneden druppelen, druipen. Herabtraumen(sich),(/raum/e
herab, herabqelriiimt) wed. ww. droo- iiii\'i; dat men naar beneden gaat. Herabtreiben, (trieb herab, her-
abgetrieben) bedr. ww. onr. naar bene- den jagen, drijven. Herabtreten, (du triltst herab,
er trilt herab, Irat herab, hcrabgetrelen) o. ww. onr., m. s. afgaan, aftreden, naar beneden treden; 2. bedr. ww. aftreden, afschoppen, aftrappen, naar beneden trap\' pen. Herabtriefen, -tröpfen,
-trÖpfeln, (triefte herab, herabge- triefl en tröp[(el)le herab, herabge tröpf(el)t) o. ww. neerdruppelen, neer druipen, afdrnppelen. Herab trippelen, (trippelte her-
ab, herabgetrippeit) o. ww., m. s.aftrip- pelen, naar beneden trippelen. Herab trotten, (trotlete herab
hcrabgetroltet) o. ww., ui. .«., Z. hcrab- traben. Herabwachsen, (du wüchsest
herab, er wiichsl herab, wuchs herab, herabgeuiachsen) o. ww. onr., m. s. naar beneden groeien. Herabwackeln, (wackelle herab
herabgewackcll) o. ww., m. s. naar bc- neden waggelen. Herabwagen(sich), («ij/c/«t-
at, herabgewagl) wed. ww., Z. herab- Uürfen. Herftbwallen, (wallte herab,her•
ahgciralll) o. ww., ui. s. naar beneden trekken, in optoebt ter bedevaart trek- ken; 2. (van het haar), neergolven, in golvingen neervallen. Herabwalzen, (wikte herab, her-
abgewiilzt) bedr. ww. naar beneden wen- telen, afwentelen, afrollen. Herabwandeln, -wandern,
{wandeltc en wanderle. herab, herabge- wandelt on herabgewantiert) o. ww. naar |
derend of waggelend afkomen, of naar
beneden komen. Horabzwiingen, (zwangte herab,
hcrabgezwüngt) bedr. ww. met geweld afpersen; it. naar benedan dringen, druk- ken. Herabzwicken, (zwickle herab,
herabgezwickt) bedr. ww. afslaan. Her abz wingen, (zwang herab,
herabgezwungen) bedr. ww. onr., Z. /ier- abzwangen. Herackem, (ackerle her, herge-
ackert) o. ww., m. s. komen aanploegen; 2. bedr. ww. herwaarts ploegen. Horaldik, v. wapenkundc, heral-
diek v. Heraldiker, (-kers, mv. -ker) ra.
wapenkunilige, wa,ienkenner m. Heraldisch, bijv. uw. wapenkun-
dig, tot de wapenkunde behoorende. Herall) hijw. bij, nabij, dicht bij,
nader; nur-!, kom maar wat nader, dich- ter bij!; 2. naar boven. Horanarboitoii, (arbeitete heran,
herangearbeilet) bedr. ww. aanwerken, al werkende naderen. Horanbaniicn, (bannle heran,
hcrangebannl) bedr. ww. herwaarts ban- 11011.
Heranbeben, (bebte heran, heran-
gcbebl) o. ww., m. s. bevende naderen. Heranbegeben (sich), (begab heran, heranbegeben) wed. ww. naderen.
Heranbekommen, Ju-kam her-
an, heranbekommen) bedr. ww. herwaarts krijgen. Heranbemühen (sich), (be-
miihti: heran, heranbemühl) wed. ww. trachten te naderen. Heranbeugen, (beugte heran,
herangebeugl) bedr. ww. aanbuigen,her- waarts buigen. Heranbewegen, (Uwegte heran,
heranbewegl) bedr. ww. herwaarts be- wegen; 2. wed. ww. sich -, naderen. Heranbilden, (bildele heran, her-
angebitdet) bedr. ww. aankweeken, ont- wikkelen, opvoeden. Her alibi t ton, (bat heran, heran-
gebclen) bedr. ww. jem. -, verzoeken nader te komen. HeraiibLascn, (du bliisest heran,
er bliisl heran, blies heran, herangebla- sen) bedr. ww. herwaarts blazen, aan- blazen. Heranblitzen, (blitzte heran,hcr-
angeblitzt) o. ww. herwaarts bliksemen. Heranblühen,(6/«/»teAera», her-
angcbtühl) o. ww., m. h. beginnen te bloeien, te ontluiken; (lig.) groot wor- den, zich ontwikkelen. Heranbrausen, (brauste heran,
herangebruust) o. ww., m. s. aanbrui- sen, bruisende naderen. Herunbrechen, (du brkhst her-
an, er bricht heran, lunch heran, heran- gebrochen) o. ww. onr., m. »., Z. an- brechen. Heranbringen, (brtuhte heran,
herangebracht) bedr. ww. onr. etw. -, aanbrengen, bijbrengen. Herandammern, (dammer te hir- |
|||||||
|
Her 597
|
||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||
|
Herankunft, v., z. m. aankomst,
nadering v. Heranlanfen, (langte heran, hcr-
angelangl) bedr. ww. aanreiken. Heranlassen, (du trissest heran,
er lassl heran, liesz heran, herangelasscn) bedr. ww. onr. laten naderen. Heranlatifen, (du Inufst heran,
er lauft heran, lief heran, herangelau- fen) o. ww. onr., m, s. aanloopen, aan- nellcn, naderen. üoranlegen, (legle heran, heran-
gelegt) bedr. ww. nailer leggen. Heranleiten,(/ei/e\'<; Acran,fterun-
geleitel) bedr. ww. aanleiden, herwaarts leiden. Heranlenken, (lenkteheran, her-
angelenkt) bedr. ww. herwaarts sturen. Herallleuchten,(/cnrA/e/eAeran,
herangeleuchtct) o. ww. herwaarts lich- tcn. HeranlOCken, (hekte heran, her-
angelocklj bedr. ww. aanlokken. Heranmuchen, (machte heran,
herangemaclit) bedr. ww. aanmaken,doen naderen; 2. wed. ww. sicA -, naderen, er aan gaan. Heranmögen, (irA mag heran,
du magst heran, er mag heran, mochte heran, herangemochl) o. ww. onr. wil- len naderen, de begeerte hebben om te naderen. Heranmüssen, (ich muss heran,
du musst heran, er muss heran, musstc heran, lieiangetntisst) o. ww. onr., m. s. nader moeten. HeranQanen, (nahte heran, her-
ingcnahl) o. ww., in. s. naderen, nader komen, aannaderen; der -de Tod, de na- derende dood. Herannöthigen, (nülhigte heran,
herangenóthigt) hedr. ww. herwaarts dringen, noodzaken herwaarts te ko- lllrll &.
Herattpacken^nacA/e heran,her-
angepackt) bedr. ww. herwaarts pakken. Heranprasseln, (pratselte heran,
herangcprassetl) o. ww., m. s. herwaarts knetteren, knetterend naderen. Heranpurzeln, (purzelte heran,
herangepuTZelt) o. ww., m. s. aanbui- telen. Heranranken (sich), (rankte
heran,heraiigerankl) wed. ww. herwaarts
ranken. Heranrasseln, (rassellc heran,
herangcrassell) o. ww., in. s. rammelend naderen, aanrommelen. Heranraue\'.ien, (rauchte heran,
herangeraucht) o. ww. herwaartsrooken. Heranrauschen, (rausehle her-
an, heramjerauscht) o. ww., m. s. niet geruisen naderen, aandruisen. Heranreehen, (rechte heran, her-
angerecht) hedr. ww. aanharken.
Heranregnen, (regnete heran,her-
aitgeregnetj o. ww. onp. herwaarts rege- neu. Heranreichen, (reichte heran
herangereicht) bedr. ww. aanreiken. Heranreifen, (reifte heran, her.
angereift) o. ww., m. j. aaurijpcu, be- |
||||||||||||
|
an, herangeglilschl) o. ww., m. s., Z.
herangleilcn. Hèrangreifen, {griff heran, her-
angegrilfen) bedr. ww. onr. aangrijpen. Heranhaben, (du Aas/ heran, er
hal heran, halte heran, herangchabl) bedr. ww. onr. herwaarts hebben, er aan hebben. Hcranhageln, (hagctle heran,
herungcliagell) o. ww. onp., m. A. en s. herwaarts hagelen. Heran-hiikeln, -hakon, (M-
kclte heran, herangehakclt en hakte her- an, herangehakl) bedr. ww. aanhaken. Heranhangen, (hnngtc heran,
hernngehangt) hedr. ww. nader hangen.
Heranharken, (harkte heran,
heriingeharkl) hedr. ww. aanharken. Heranhauon, (hicb heran,heran-
gehauen) bedr. ww. onr. aanbouwen, aanslaan. Heranheben, (hob heran, heran-
gehoben) hedr. ww. our. aanbellen. Heranholfen, (du hilfst heran,
er hilft heran, half heran, herangeholfen) o. ww. onr., in. h. aanhelpcn. Heranherrschen, (kerrschte
heran, herangclicrrsckt) o. ww., m. s. met macht ol\' geweld naderen. Heranhetzen, (hetzte heran, her-
angehel:!) bedr. ww. aanjagen. Heranhinken,(Ai/i t/e A<v-an,AiT-
angehinkl) o. ww., m.s. aa;ihinkeu, hin-
kendc naderen. Heranholen, (holte heran, hcran-
geholt) bedr. ww. aanhalen. Heranhüpfen, [hapflt heran,
hcrangehupfl) o.ww.,m. s. aar.buppelen.
Heranhutschen, (hutschte her-
an, herangehulsckt) o. ww., ui. s. aan-
lijden. Heranjagen, (jagtc heran, heran- gejagt) o. ww., ui. s. aanjagen, jagende naderen; ü. bedr. ww. aanjagen. Ilcrankammen, (kammtc heran,
hcrangekiimml) hedr. ww. aankaminen. ner»nkarren,(*orr/eAeran,A#r-
angekarrl) bedr. ww. met eene kar aan-
voeren. Horaaklettorn, (klelterlc heran,
herangekletlert) o. ww., ui. ». aanklau- tereu. Heranklimmen, (klomm heran,
herangeklummen) o. ww. onr., m. s.aan-
kliiiunen. Heranklingen, (A7a>io Acran,
lierangeklungen) o. ww. our., m. s. klin-
kenile naderen. Heraukollern, (koUertc heran,
herangekolterl) o. ww., m. s. aanrollen. llerankommen, (kam heran,
herungekominen) o. ww. onr., ni. s. aan- kunieu, naderen. Herankönnen, (konntc herai:,
herangekonnt) o. ww. our., in. s. her- waarts kuiiiieii. Herankriechen, (kroch heran,
herungekrochen) o. ww. onr., m. s. aau- kruipeu, kruipende naderen. Herankriegen, (kriegtc heran,
herangekriegt) bedr. ww. herwaarts krij- gen. |
||||||||||||
|
an, herangedémmert) o. ww., m. s. aan-
breken, beginnen te breken. Herandarnpfen, (dampfte heran,
herangedampft) o. ww., m. s. berwaarls dampen. Herandrangen, (dringte heran,
herangedrtingt) beiir. ww. en wed. ww. sich -, herwaarts dringen, aandringen. Hor androhen, {dichteheran,her-
angedreht) bedr. ww. aandraaien, nader bij draaien. Her&ndringen,(rfraH<?/ierafi>Aer-
angedrungen) o. ww. onr., m.s.aandrin- gen, al dringende naderen. Herandröhnen, (dröhnle heran,
herangedrihnt) o. ww., m.s.aandreuneu, dreunend naderen. Herandrücken, (drücktc heran,
herangedrückt) bedr. ww. aandrukken, naderbij drukken. HerandÜrfen, (d.ir/Ve Acran, Acr-
angedurft) o. ww. onr., m. h. herwaarts mogen komen. Heraneilen, (eilte heran, hcran-
geeilt) o. ww., m. s.zioh her«aartsspoc- den, toesnellen, toeschieten. Horallfahron, {du fdhrsl heran,
ei ftilirl heran, fuhr heruit,herange/ahren) o. ww. onr., in. t. aanrijden, rijdende naderen; 1. bedr. ww. aanvoeren, her- ttaarls rijden. Horanfallcn, (du fiiltsl heran, er
filll heran, jiel heran, herangefaltcn) o. ww. onr., in. i. aanvallen, vallende na- deren. Heranfeilen, [feille heran, her-
ainjcfeilt) bedr. ww. aanvijleu. Heranfeuern, (feuerle heran, her-
tngefeuert) o. ww. herwaarts vuren, vu- rcude naderen. Heranfindon, ({and heran, her-
angefunden) bedr. ww. herwaarts vinden. Heran Haltent, (flulterte heran,
herangeflatterl) o. ww., ui. s, herwaarts lladderen, aautladderen. Horanfliegen, (ftog heran, her-
ange/logen) o. ww. onr., ui. s. aanvlie- geii, vliegende naderen. Heranüielien, (ftoh heran, heran-
\'je/lolten) o. ww.,in.f.herwaarts vlieden. Herauflieszen,(//ossAerurt,//<;ruH-
\'jefiossen) o. ww. onr., dj. s. herwaarts boeien, vlietend naderen. Horailflöszün, {/löszlcheran, her-
«ogellöszt) bedr. ww. aanvlolten, her- waarts vlotten, doen aandrijven. Heranfluthen, (ftulhete heran,
nerangeftuthel) o. ww., ui. s. aaustioo- "l*o, loeslrooinen, stroomend naderen. Heranführen, (fültrle heran, ker-
"ngeführt) bedr. ww. aanvoeren, er hij1 brengen, medebrengen. Horangohen, (ging he.an, her-
""yegungcit/ o. ww. onr., m.s. herwaarts gaan, afgaan. Herangieszen, (°<>« heran, hcr-
"ngegossen) bedr. ww. onr. herwaarts
gieten. Herailgleiten, (glitl heran, her-
"\'"jegUlUn) o. ww. our., m. s. aanglij- \'\'*«, glijdende uadcren. Heranglitschen, (glihchte her-
|
||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||
|
598 Her.
|
Her.
|
|||||||||
|
herangesprungen) o. ww.onr., m. j.aan-
springen. Heranspritzen, (spritzte heran,
herangespritz t) bedr. en o. ww., m. s. herwaarts spuiten. Heranstecken, (steckte heran,
herangesleckt) bcdr. ww. nader steken. Heransteigen, (stieg heran, her-
angestiegen) o. ww. onr., m. s. nader klimmen, stijgen. Herunstellen, (slellte heran,hcr-
angestctlt) bcdr. ww. nader stellen. Her&nstolpern, (stolperte heran,
herangcstolpcrt) o. ww., m. s. aanslrom- pelen. Heranstoszen, (stiesz heran,her-
angesloszen) bedr. ww. nader slooten. Heranstrahlen, (strahlle heran,
hcrangcstrahll) o. wvi., m. A. en s. aan- stralcn. Heranstreichen, (strkh heran,
herangestrkhen) bedr. ww.onr. aanslrij- ken. Heranstreuen, (streute heran,
herangestreut) bedr. ww. herwaarts strooien. Heranströmen, (stromte heran,
herangeslrömt) o. ww., rn. s. aanslrnomen.
Heranstürmen, (stürmle heran,
herangetlilrmt) o. ww., m. s. aanslor- nien. stormend naderen. Heranstürzen, (stürzte heran,
herangesturzt) o. ww., in. s. herwaarts snellen, slorlen; 2. bedr. ww. herwaarts storten. Herantanzen, (tanztcheran, her-
angelanzl) o. ww„ m. h. en s. aandansen, dansend naderen. Herantaumeln, (taumelte heran,
herunyetuumcll) o. ww., m. s. tuimelend naderen, vallen, aantuimelen. Heranthun, (/Aa.\' heran, heran-
gelkan) bedr. ww. onr. herwaarts ma- keu, brengen, doen; it. er aan maken, doen. Herantoben, (toble heran,keran-
getnbt) o. ww., in. I. razend of tierend naderen, aanrazen. Herantorkeln, (torkelle heran,
herangetorkeltj o. ww., m. s., Z. heran- laumeln. Herantosen, (loste heran, heran-
gelosl) ». ww., in. s., Z. herantoben. Heran trabon, (Irabte heran. her-
angelrabt) o. ww., ni. s. aandraven. Horautragcn, (du Iragst heran,
er Inigl heran, trug heran,hcrangelragen) hcdr.ww. onr. aandragen, nader bij dra- gen. Herantraufe(l)n, (irauf(el)ie
heran, herangelriiuf(el)l) o. ww., m. h. herwaarts droppelen. Her&ntrau,fen,(<iau/ïeAcran,Aer-
angelraufl) o. ww., m. s. aaudruipen. Herantreiben, (trieb heran, her-
angetrieben) bedr. ww. onr. aandrijven, nader bij drijven. Her&ntreten, (du Irillst heran,
er trilt heran, tral heran, herangetrelen) o. ww. onr., in. s. aantreden, aanstap- pen, nader treden. Horantriofon, (lioft heran, kcr-
|
||||||||||
|
heran, herangeschlendert) o. ww., m. s.
aanslenteren, slenterend naderen. Heranschlenkern, (schlenkerte
heran, herangeschlenkert) bedr. en o. ww., m. >. aanslingercn. Heranschleppen, (jrAtepp/e Acr-
an, herangsschlepjit) bedr. ww. aanslce-
peu, nader sleepen. Heranschleudern, (schleuderte heran, herangeschleudert) bedr. ww. her-
waarts slingeren, werpen. Heranschmettern, (tckmetterte
heran, herangeschmetlerl) o. ww., m.s. aaiismakken: il. ratelend naderen;2. bedr. ww. herwaarts gooien. Heranschmieren, (tckmierte
heran, herangeschmiert) bedr. ww. aan-
smeren, aanklailden. Horanschrciben, (schriebheran,
herangeschrieben) o. ww. onr.,ni. h. aan- schrijven. Keranschreiton, (schritt heran,
herangeschritten) o. ww. onr., m. s. ko-
men aanslappen, herwaarts stappen, mei groole stappen naileren. Heranschütteln,(scAü//e//c Aer-
oii, herangeichültell) bedr. ww. her- wacrts schudden. Horansehwanken, (schwankte
heran, herangeschwankt) o. ww., m. s. wankelend naderen, aauwaggclen. Heransjhwarmen, (tckuirmte
heran, herangesiliuarmt) o. ww., m. s. herwaarts zwermen, stroomen. Heranschweben, (tekweble *er-
an, kerangcschwebl) o. ww., m. s. zwe-
vend naderen, aanzweven. Ilorans ch wc mmen, (schwenimle
heran, herangeschwemml) bedr. ww. her- waarts voeren. Heransehwingen, (schu-ang her-
an, herangeschwungen) bedr. ww. aan- zwaaien; 2. wed. ww. lick -, aansprin- gen. Heranschwirreii,(scA«>irWeA<!r-
an, herangeschwirrt) o. ww., m. s. ko- nien aaiisniirreii. Heransegeln, (segelle heran, her-
angesegett) o. ww., in. s. komen aanzei- len. Heransehen, (du siehst heran, er
sicht heran, sah heran, herangesehen) o. ww. onr., m. A. herwaarts zien. Heransein, (ich bin heran, du bist
heran, er ist heran, nar heran, lwrange-
neten) o. ww. onr., m. s. er aan zijn. Heransenden, (tendete heran, herangesendet) bedr. ww., \'£. heran-
schickcn. ILeri&TlsetzeTl,(setzlehcran,heran-
geselzt) bedr. ww. aanzetten, nader bij zeilen. Hei\'ansinken, (sank heran, heran-
gesunken) o. ww. onr., in. *. herwaarts zinken. Heransollen, (sotlle heran, heran-
gesntli) o. ww. er aan zullen, moeten. Heransprengen, (sprengte heran,
herangesprengt) o. ww., m. s. komen aanjagen, aanrennen; 2. bedr. ww. Iier- waarls doen springen. Heranspringen, (sprang heran,
|
||||||||||
|
ginnen rijp te worden; (fig.) zelf ont-
w ik kelen. Heranreiszen, (rissheran,heran-
gerissen) bcdr. ww.onr. aanrukken,her- waarts rukken. Heranreiten, (rilt heran, heran-
geritlen) o. ww. onr., m. s. aanrijden. Heranrcizen, (rcizle heran, hcr-
angereizl) bedr. ww. aanzetten om te naderen. Iloranrennen, (rannlehcran,her-
gerannt) o. ww. onr., m. s. herwaarts loopen,rennen,aanrennen. Heranrieseln,(riesc//eAciaH,Acr-
angeriesetl) o. ww., tn. s. herwaarts rui- schen, aanruischen. Horanrinnen, (rann heran, her-
angeronnen) o. ww. onr., m.s. herwaarts vloeien, aamloeicn. Heranrollen, (rollte heran, her-
angerollt) bedr. ww. aanrollen, doen na- der rollen; \'2. o. ww., m. «. aanrollen, rollend nadelen. HeranrÜcken,(rNcA7e Aeran,A«r-
angerückl) bedr. ww. dichter bij schui- ven, aanschuiven; 2. o. ww., m. s. en A. aanrukken, aankomen, naderen. Heranrudern, [ruderle heran,
hcrangeiudert) o. ww., m. s. al roeiend naile en, aanroeien; 2. bedr. ww. her- waar ts roeien. Heranrufen, (rief heran, heran-
gerufen) bedr. ww.onr. herwaarts roepen. HoranrutschCn, (rulschte heran,
hcrangcrutscht) o. ww., m. s.aanglijden. Heransauseln, (sduselte heran,
herangesiiusell) o. ww., m. s. suizend naderen. Heranschaffen, (schaftte heran,
herungachaftl) bedr. ww. onr. nader brengen. Heranschauen, (schaulc heran.
herangeschuul) o. ww. herwaarts zien. . Heranschaufeln, (tekaufeUe
heran, herangeschaufell) bedr. ww. mei de sihn|i nader brengen. Heranscheinen, (schien heran,
herangeuhienen) o. ww. onr. herwaarts schijnen. Heranscheuchen, (scheuchie
heran, herangescheucht) bedr. ww. aan- drijven. Heranschicken, (schickle heran,
herangeschickl) bedr. ww. herwaarts zen- dcn. Heranschieben, (schob heran,
herangeschoben) bedr. ww.onr.aanschui-
ven, herwaarts schuiven. Heranschieszen, (schoss heran,
herangeschossen) bedr. ww. onr. aan-
schieteu; 2. o. ww., m. s. aanschieten, Heranschiffen, (schiftte heran
herangeschiftl) o. ww., m. s. aanvaren met een vaartuig naderen. Heranschleichen, (schlich Aer-
an, herangeschüchei) o. ww. onr., m. s.
komen aansluipen, langzaam naderen. Heranschleifen,(srA/e//\'/eAer<in,
herangeschleifl) bedr. ww.aanslcepen.it.
er aan slijpen; 2. o. ww. (schlift heran, heranaeschliften) komen aanglyden. Heranschlendern, (schlenderte |
||||||||||
|
Her.
|
Her. 599
|
|||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||
|
hcraufgebrausl) o. ww., n). s.naar boven
bruisen, opwaarts bruisen. Heraufbringen, (brachte herauf,
heraufgchrachl) bedr. ww. onr. naar bo- ven brengen, opbrengen. Heraufdammern, (dimmertc
herauf, heriiiifgedümmerl) o. ww., m. j.
schemerend opkomen of aanbreken. Heraufdampfen, (dampfie her.
auf, heraufgedampft) o. ww., m. h. en s. naar boven dampen. Heraufdrangen, (dr/ingtc her-
nuf, heraufgedrangl) hedr. ww. naar bo- ven dringen, omhoog dringen. Heraufdringen, (drang herauf,
heraufgedrungen) o. ww. onr., m. s.naar boven dringen. Heraufdröhnen, (dröhnte her-
auf, hcraufgedröhnt) o. ww., m. h. en s.
opdreunen, naar hoven dreunen. Heraufdrücken, (druckte her-
auf, heraufgedrückl) bedr. ww. naar bo- ven drukken. Heraufduften, (duflelc herauf,
heraufyeduftet) o. ww. naar boven gen- ren, den geur opwaarts verspreiden. Heraufdürfen, (durfie herauf,
heraiifgeilurfl) o. ww., m. h. durven op- stijgen, naar baven mogen gaan. Heraufeilen, (eilie herauf, her-
aufyeeill) o. ww., m. h. en s. naar boven ijlen, nmhooz snellen. Herauffahren, (du fahrst herauf,
er führl herauf, fuhr herauf, heraufqe-
fahren) o. ww. onr., m. s. oprijden,naar hoven rijden; den Fluss -, opvaren; 2. bedr. ww. opbrengen, oprijden. Heraufiallen, (du filUt herauf, er fiillt herauf, fiel herauf, heraufgefal-
len)n. ww. onr., m. s. opvallen. Herauffeuem, (feuerle herauf
heraufgefeuert) bedr. en o. ww. naar bo- ven vuren. Heraufflnden, (fand herauf, her-
aufgefunden) bedr. ww. onr. naar boven vinden; 2. wed. ww. sich -, den weg naar boven vinden. Heraufflammen, (flammle her.
nuf, hcrc.ufgeflamml) o. ww. opvlam- men, omhoog vlammen. H3raufflattern, (flatterte herauf,
heraufgclhllerl) o. ww., 111. s. 0|>l)adde-
ren, oiiihcioL\' fladderen, Herauffliegen, (/big herauf, her.
aufgifloqen) o. ww. onr., m. s. opvliegen. Herauffliehen, (/I"A herauf,her.
aufgeftohen) o. ww. onr., m. .«. naar bo- ven vlieden. Heraufflimmern, (fiimmerie her-
auf, heranfgrflimmerl) o. ww. naar bo- ven llikkereu, opflikkeren. Heraufïlüchtcn, (fiüchleie her.
auf, herüitfge/lürhlel) hedr. ww. naar
boven brengen; 2. o. ww., in. s. naar boven vluchten. Heraufführen, (fnhrlc herauf,
heraufge/uhrl) bedr. ww. naar boven voeren, omhoog brengen, leiden, opvoe- re:i. Herauffunkeln, (funkdie her.
auf, lierattfyefunkell) o. ww. opvonke-
len, naar boven voukelen. |
||||||||||||||||
|
Heranzischen, (zischte heran
herangezisrht) 0. ww., m. s. aansissen sissend naderen. Heranzittern, (zillerle heran
herangeztltert) o. ww., m. J. sidderend naderen, aansidderen. Heranzug, (-(e)s) m., z. ra. aan-
toehl m., nadering v. HeranzUrnen,(zfirn(eAeran,Aer-
angezürnl) o. ww.,m.s.toornig naderen. Heranzwangen, (zwangte hcran,
herangezuangl) bedr. ww.,Z. hciannalhi- gcn. Herauf, bijw. op, opwaarts, naar
boven, omhoog; nur -!,opi»aar!, alhoo- ger!; sie kommen ron dort -, zij stijgen van dien kant naar boven. Heranfackem, (ackerlc herauf,
heraufgeackerl) bedr. ww. opwaartsploe- gen. Heraufarbeiten, (arbeiicie her-
auf, heraufgearbeilel) bedr. ww. naar bo-
ven werken, opwerken. Heraufaugeln, (üugellc herauf,
hcranfgeüugelt) o. ww., m. h. naar boven lonken. Herailf bannen, (bannte herauf.
hcraufgebannt) bedr. ww. naar boven bannen. Heraufbegeben (sich), (du
begiebst herauf. er begicbl herauf, begab herauf, herau/bcgebcn) wed. ww. zich naar boven begeven. Heraufbekommen,(Mram her-
auf, heraufbeknmmen) bedr. ww. onr.
naar boven krijgen, omhoog krijgen. Heraufbemühen (sich), (be-
miihle herauf, heraufbemühl) wed. ww.
zich naar boven begeven, trachten om- hong te komen. Herauf bestellen, (beslellie her-
unf, herau/beslelll) bedr. ww. boven be-
lellen. Heraufbeugen, (beugle herauf,
hcraiifgebeugl) bedr. ww. ophingen, om- hoog buigen. Heraufbewegen, (bcvegie her-
|
||||||||||||||||
|
angetroffcn) o. ww. onr., m. s.,Z. heran-
traufen. Herantrippeln, (Irippcllc heran.
herangclrippcll) o. ww., ra. s. aandrib- bclen. Herantröpfe(l)n, (t>-öpf{el)ie
hcran, herangetröpf(el)l) o. ww.,l.her-
anlniufen. Herantrotteil, (Irollelc heran,
herangelrnllel) o. ww., m. s. aanilraven. Heran«vachsen, (du uachsesi
heran, trwichtI hcran, icuchs heran, her-
angcwachsen) o. ww. onr., m. s. prooi worden, volwassen worden; (lic.) ont- wikkelen, ontluiken; mi -des Madchen. aankomend meisje. Heranwackeln, (wackellc heran,
herungeuackell) o. ww., m. s. aanwagge- len, waggelend naderen. Heranwagen (sich), (wagie
heran, herangcivagl) wed. ww. zich her»
waarts wagen, wagen herwaarts Ie komen. Heranwallen, (aallle hcran, her•
angen-alll) o. ww., m. s. aangolvcn.
Heranwalzen, [u&lzte heran, hcr-
angeualzl) bedr. ww.aanwentelen, nader bij wentelen. Herauwandeln, (wandclte hcran,
liermitjciiandcll) o. ww., m. s. aankomen, naderen. Heranwandern,(iranrf<Tf<.\'/icran,
herangewandcrt) o. ww., m. s. herwaarts
komen. Heranwatlken, (u-ankle heran,
herangeuunkl) o. ww., in. s. aanwag- gcleu, waggelend naderen. Heranwatscheln, (uaischclie
heran, herangewatschctl) o. ww., m. s., I.. heranwanken. Heranwehen, (vehlc hcran, her-
angeiechl) o. ww., m. t. aanwaaien. Heranweisen, (iries heran, her-
angemicsen) bedr. ww. onr. herwaarts «ijzen. Heraiiwerfèn, (du uirfsl heran,
er tcirfl heran, uitrf heran, herangcunr- (en) bedr. ww. onr. aanwcrpen, dichter bij werpen. Her&nwinden, (wand hcran. her
ingewanden) bedr. ww. onr. aauwinden, nailer bij winden; 2. wed. ww. lick -, herwaarts kronkelen. Heran Winken,(ii\'in/c/e Arr«ff, Aer-
angcirinki) bedr. en o. ww. hierheen «enken. Heranwogen, (icogle heran, hcr-
angewogl) o. ww., in. s. aaiigolven, aan- \'troomen. Heranwollen, (««* uillh cran,du
mlhl heran, er icill heran, irollle heran,
herungeicnlli) o. ww. onr. er aan willen; it. hierheen willen. Heranwünschen,(i(\'hNsr/i/eA<T-
<w, luratigetiünschl) bedr. ww. herwaarts
«enschen. Heranzeigen, (zcigte Iteran, her-
Wjejrigt) bedr. ww. hierheen wijzen. Heranzerren, (lente heran, her-
ongezerrl) bedr. ww. herwaarts rukken. Heranziehen, (zag heran. keran-
gezogen) beilr. en o. ww.onr., m. s. her-
waarts trekken. |
||||||||||||||||
|
80
|
||||||||||||||||
|
nuf, keroufbeweyt) bidr. ww. Daarboven
bewegen; 2. weil. ww. sich -, zich naar
boven bewegen. Heraufbiegen, (bog herauf. her~
mi/, herauf gebogen) bedr. ww. onr. op. buigen, opwaarts buigen; 2. wed. ww. sich -, zich omtinng buigen. Heraufbitten, (bal herauf, her.
nufgchelen) bedr. ww. onr. boven ver- zoeken, verzoeken boven te komen. Heraufblasen, (\'\'u M*»*»/ her-
nuf. erblnsl herauf, blies herauf, herauf\' gebtasen) bedr. en o. ww.onr. naar boven blazen, omhoog blazen. Heraufblicken, (bliekie herauf.
heraufgeblickl) o. ww., in. h. naar boven zien, opwaarts zier., den blik opwaarts slaan. Herauf blinken, (blinklc heraut,
heraufyeblinkt) o. ww. naar boven schit- teren. Heraufblitzen, (blitzie herauf,
hcruufyehlilzl) o. ww. uaar boven blik-
seinen, schitteren. Horajlf brausen, (hrauslc herauf.
|
||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||
|
600 Her.
|
||||||||||||
|
auf, heraufgekammt) bedr. ww. opkam
men, omhoog kammen. Heraufkarren, (kante herauf,
heraufgekarrl) bedr. ww. met eene kar naar boven voeren, opkarren. Heraufkehren, (kehrte herauf,
heraufgekehrl) bedr. ww. naar boven keeren, opkeeren. Heraufklottern, (kletlcrlc her-
auf, herauf gekletter!) o. ww., m. s. op- klauteren, naar boven klimmen of klau. leren. Heraufklimmen, (klomm her-
auf, herauj geklommen) o. ww. onr., m. J naar boven klimmen, omhoog klimmen opklimmen. Her auf klingen, (klang herauf,
heraufgeklungen) o. ww., m. h. (van ge luiden), opklinken, zich verheffen, ko- mi\'ii tot. Heraufkollern, (kollerle herauf,
heraufgekollert) bedr. en o. ww., m. s. naar boven rollen. Heraufkommen, (kam herauf
heraufgekommen) o. ww. onr., m. s. op- komen, boven komen; den Berg -, boven op & komen; den Fluss -, (van schepen) opvaren. Heraufkönnen, (ich kannher-
auf, du kannsl herauf, er kann herauf, konnte herauf, heraufgekonnt) o. ww. onr., m. A. op kunnen, kunnen opkomen. Heraufkrahgn, (krikte herauf,
heraufgekruhl) o.ww. naar boven kraaien. Heraufkrieehen, (kroch herauf,
heraufgekrochen) o. ww. onr., ra. s. op- kruipen, naar boven kruipen. Heraufkunft, v., z. m. opkomst,
bovenkomst v. Herauflangen, (langte herauf,
hcraufgelangt) bedr. ww. opreiken, op- steken. Herauflassen, (du Idssest herauf,
er Itisst herauf, liesz herauf, heraufgelas- sen) bedr. ww. onr. naar boven laten, oplaten. Herauflaufen, (du laufsl herauf,
er lauft herauf, lief herauf, heraufgclau- fen) o. ww. onr., m. s. oploopeo, naar boven loopen, rennen. Herauflegen, (legte herauf, her
aufgelegl) bedr. ww. naar boven leggen, er op leggen. Heraufleiten, (leitetekerauf, her-
aufgeleitet) bedr. ww. opleiden, naar bo- ven leiden. Herauflenken, (lenkte kerauf,
heraufgelenkt\') bedr. ww. naar boven sturen. Heraufleuchten, (leuchlete her-
auf, heraufgeleuchlet) o. ww. naar boven lichten, oplichten. HerauHockeu, (lockle kerauf,
keraufgetockt) bedr. ww. boven lokken. Horauflodorn, (loderle herauf,
heraiifyelodert) o. ww., m. i. opvlammen. Herauf) nachen, (machte herauf,
heraufgemacht) bedr. ww. naar boven maken; 2. wed. wv/.sich -, zich naar bo- vcn begeven. Heraufmüssen,(i(/i»ius< herauf,
du munt kerauf, er muss herauf, musste |
||||||||||||
|
herauf, heraufgemusst) o. ww. onr. naar
boven moeten. Heraufnehmen, (dunimmslher.
auf, er nimmt herauf, nahm herauf, her- aufgenommen) bedr. ww. onr. opnemen, naar boven opnemeu. Heraufnöthigen, (nöthigte her-
auf, heraufgcnölhigl) bedr. ww. nood- zaken naar boven te komen. Heraufpacken, (packte kerauf,
heraufgepackt) bedr. ww. naar boven pak- kf n; 2. wed. ww. sich -, zich naar boven pakken. Heraufprügeln, (prügelte ker-
auf, keraufgeprügelt) bedr. ww. naar bo- wii ranselen, slaan. Heraufpurzeln, (purzelte kerauf,
hcrau/gepurzell) o. ww., m. s. buitelend naar boven komen. Heraufragen, (ragle herauf, her-
aufgeragt) o. ww. naar boven reiken, steken. Herauf ranken (sich), (rankte
herauf, heraufgerankl) wed. ww. naar boven ranken, omhoog ranken. Heraufrasseln, (rasselle herauf,
heraufgerasselt) o. ww., m. s. naar boven rammelen, oprammelen. Heraufrauchen, (rauchte her-
auf, keraufgerauckt) o. ww. naar boven rooken. Heraufrauschen, (rausekte her-
auf, heraufgerauscht) o. ww., m. s. naar boven ruischen. Heraufrechen, (rechte herauf,
heraufgerechl) bedr. ww. opharken, naar boven harken. Heraufreichon, (reickte kerauf,
keraufgereicht) bedr. ww. opreiken. Heraufreisen, (reitleherauf,her~
aufgercist) o. ww., in. s. opreizen, naar boven reizen. Heraufreiszen, (riss kerauf, ker-
aufgerissen) bedr. ww. onr. naar boven rukken, trekken. Heraufreiten, (rilt herauf, ker-
aufgeritlen) o. ww. onr., ui. s. oprijden, naar boven rijden. Heraufrennen, (rannle herauf,
heraufgerannl) o. ww. onr., m. s. naar boven rennen, oprennen. Heraufrollen, (rollte herauf\', her-
aufgcrotlt) bedr. en o. ww., m. s oprol- len, naar boven oprollen. Heraufrücken, (rückte herauf,
heraufgerükt) bedr. en o. ww., m. s.naar boven rukken, opruk ken ;rüc4enSie /Aren Stulil ein wenig -, zet uw stoel een wei- uig dichter bij; 2. o. ww., m. A. rücken Sie herauf, ga daar omhoog staan. Heraufrufen, (rièf herauf, her-
aufgerufen) bedr. en o. ww. boven roe- pen. Heraufrutschen, (rutschte hcr-
auf, heranfgcrulschl) Z. heraufgteilen. Heraufsagen, (sagte herauf, her-
aufgesagl) bedr. ww. naar boven zeggen. Heraufsauseln,-sausen,(sdu-
selte herauf, heraufgcsduselt en sauste herauf, heraufgesaust) o. ww., ni. A. en ». omhoog suizen. Heraufschaflfen, (schuf herauf,
|
||||||||||||
|
Heraufgabeln, (gabelle kcrauf,
keraufgegabell) beilr. ww. met eenegaf- fel of hooivork omhoog steken. Ileruufgafï\'en, (gaffle kerauf,her-
aufgegafll) o. ww. naar boven gapen. HeraufgebOll, (rfu giebst kerauf,
er giebl herauf, gab herauf, heraufgcge- ben) bedr. ww. onr. opgeven, naar boven reiken, omhoog geven; 2. laten afgeven. Herajifgehen, (ging herauf, her-
aufgegangen) o. ww. onr., m. s.naar bo- ven gaan, klimmen. Heraufgieszen, (goss herauf,her-
aufgegossen) bedr. ww. onr. opgieten. Heraufglanzen, (glanzte herauf,
heraufgegldnzl) o. ww., m. h. naar bo ven schitteren, glinsteren. Heraufglimmern, (gümmerie
herauf, heraufgeglimmerl) o. ww. op- flikkeren. Heraufgreifen,(9n7r>ierau/\',Acr-
aufgegri/j\'en) bedr. ww. onr. opgrijpen. Heraufgrünen, (grünte herauf
heruufgegrünt) o. ww., m. s. groenen, opwassen, opgroeien. HeraufgUCken, (guckte herauf,
heraufgrguckl) o. ww. opkijken. Heraufhakeln, -haken, (hn-
kelte en hakle herauf, heruufgekakcll en heraufgehukl) bedr. ww. met haakjes of haken naar boven trekken, ophaken. Herauf hangen, (hangte herauf,
heraufgchdngl) bedr. ww.ophangen,naar boven handen. Herailfharken, (harkte herauf,
heraufgeharkt) bedr. ww. opharken.om hoog harken. Heraufhauen, (hieb herauf, her-
aufgehauen) bedr. ww. onr. naar boven houwen, slaan. Heraufheben, (hob herauf, hcr-
nufgehobcn) bedr. ww.onr. opheffen, om- hoog heffen. Heraut helfen, (du hilftl herauf,
er hilfl herauf, half herauf, heraufgchnl- fen) o. ww. onr., m. s. naar boven hcl- pen, omhoog belpen, ophclpcn. Heraufhetzen, (hetzie herauf,
heraufgehelzl) bedr. ww. naar boven ja- gen. Heraufhinken, (hinkte herauf,
heraufgehinkl) o. ww., m. s. naar boven hinken, opbinken. Herauf holen, (holte herauf, her-
aufgehotl) bedr. ww. boven halen, op- halen. Herauf horen, (hörteherauf, her-
aufgehört) bedr. ww. hooren opklin- ken. Heraufhüpfen, (hüpfte herauf,
heraufuchüpfl) o. ww., m. s. ophuppe- len. naar boven huppelen. Heraufhusten, (hustete herauf,
hcraufgehuslel) bedr. ww. ophoesten, hoeslende uitspuwen. Herauf hu t schen, (hu(t)schte
herauf, heraufgehu(l)tckl) o. ww., m. s. naar boven jlijden. Heraufjagen, (jagle herauf, her-
aufgejagt) bedr. en o. ww., m. s. naar boven jagen, opjagen. Herauf kammen, (kimmte her-<
|
||||||||||||
|
Her.
|
Her.
|
||||||||||||
|
Her. 601
|
|||||||||||||
|
heraufgetchaffen) bedr. ww. onr. boven
bezorgen, opbrengen. Horaufschallen, (schallle her-
nuf, heraufgeschalll) o. ww. naar boven klinken, omboog klinken. Heraufschauen, (schaute hcr-
auf, hcraufgeschaut) o. ww. opzien, naar boven zien, omhoog zien. Heranfscheinen, (schien herauf,
lieraufgeschienen) o. ww. onr. naar bo- ven schijnen, omhoog schijnen. Heraufschercn (sich), (schor
herauf, heraufgeschoren) wed. ww. onr. zich naar boven scheren. Heraufscheuchen, (schevchte
herauf, heraufgescheucht) bedr. ww. naar boven jagen. Heraufschicken, (schickte her-
auf, heraufgeschickt) bedr. ww. boven zenden. Heraufschieben, [schob herauf,
heraufgeschoben) bedr. ww. onr. naar boven schuiven, opschuiven. Heraiifschielen, (schielie her-
nuf, heraufgeschiell) o. ww. naar boven lonken. Heraufschieszen, (schoss her-
auf, heraufgeschossen) bedr. ww. onr. naar boven schieten, omhoog schieten. Horaufschiiï\'en, (schiftte herauf,
heraufgeschi/ft) bedr. en o. ww., m. s. opvaren. Horiiufschimmorn,(u7/imwiir-
le herauf, heraufgeschimmert) o. ww. naar boven schitteren. Heraufschlangeln, (schlangelie
herauf, heraufgeschldngelt) o. ww., m. s. naar boven kronkelen. Horaufschloich en, (schlich her-
nuf, hcraufgeschlichen) o. ww. onr., m i, naar boven sluipen, opsluipen. Heraiifsehlendern,(jc/i/ender/e
herauf, heraufgeschlendert) o. ww., m. s. naar boven slenteren, omhoog slenteren Heraufschlenkern,(s<;A/enA<;r/e
herauf, heraufgeschienkert) bedr. ww opslingeren, naar boven slingeren. Heraufschloppen, (schleppte
herauf, heruufgeschleppt) bedr. ww. op- sleepen, naar boven sleepen; 2. wed. ww sich -, zicb met moeite naar boven be- geven. Horaufschleudern, (schleuder-
te herauf, heraufgeschleuderl) bedr. ww naar boven slingeren. Heraufschlüpfen, (tchlüpfu
herauf, heraufgeschlüpft o. ww., m. s. opsluipen, naar boven sluipen. Horaufschmeiszen, (schmiss
herauf,heraufgeschmissen) bedr.ww.oiir, Z. herauf werf en. Herauftchreien, (schrU herauf,
ueraufgeschriecn) bedr. en o. ww. onr. naar boven schreeuwen. Heraufechütteln, (schattelte
herauf, heraufgeschWell) bedr. ww. op- schudden. Heraufschütten, (schüttele her-
"«/. heraufgeschiitlet) bedr. ww. op- Rietcn. Heraufechwanketi,(scAi«aiiA/e
herauf, heraufgeschwankt) o. ww., m. s. |
|||||||||||||
|
wankelend naar boven komen, wanke-
lend opkomeu. Heraufschwarmen, (sclmarm-
le herauf, heraufgeschuarmt) o. ww., m. s. opzwermen. Heraufschweben,(sc/iice(i/<r her-
auf, heraufgeschuebt) o. ww., m. s. naar boven zweven, zich langzaam verheffen. Heraufschwellen, (schwoll her-
auf, heraufgeschuollen) o.ww. onr.,m.s. opzwellen. Heraufschwommen, </i\'rmw- te herauf, heraufgcschieemmt) bedr. ww. naar boven doen drijven. HerausfschwenkeTi,(sc/iK\'eN4-(e
herauf, heruufgeschuenkt) bedr. ww.op-
zwenken; 2. wed. ww. sich -,naarboven zwenken. Hernufschwimmon, (schicamti
herauf, heraufgeschuommen) o. ww.onr., in. s. tegen den stroom opzwemmen, naar boven zwemmen, drijven, opzwemmen, opdrijven. Heraufschwingen, (schuang
herauf, heruufgeschuungen) bedr. )ww
onr. naar boven zwaaien; 2. wed. ww. sich -, er op springen. Heraufechwirren, (schuinte
herauf, heraufgeschuirrl) o. ww., m. s. naar boven snorren. Heraufsegeln, (ttgelle herauf
heraujgesegelt) o. ww., ui. s. opzcilen. Heraufsehen, (du siehst herauf,
er sieh t herauf,sah herauf, heraufgesehen) o. ww. onr.,in.s.opzien,naarbovenzien. Heraufsehnen (sich), (sehnte
herauf, lieraufgesehnl) wed. ww. naar boven verlangen, verlangen boven, er op te zijn. Heraufsein. (ich bin herauf, du
bist herauf, er ist herauf, uar herauf, heraufgewesen) o. ww. onr., m. s. er op zijn, boven zijn. Heraufsenden, (tendeleot sandte
herauf, heraufgesendel of hcraufgesandt] bedr. ww. reg. en onr. opzenden, omhoog zenden. Heraufsetzen,(jc/:/eAeroii/\',Aer-
aufgesetzt) bedr. ww. erop zetten, naar boven zetten. Heraufseufzen, (seufzte herauf,
heraufgeseufzt) o. ww. opzuchten. Herajlfsingen^Stfno/ieroa/-, her-
aufgesungen) bedr. en o. ww. onr. op- zingen. Horaufsollon, (sollteherauf, her-
aufgesotlt) o. ww. erop zullen, moeten. Herajifsprechen, (du sprichst
herauf, er sprichl herauf, sprach herauf heraufgesprochen) bedr. en o. ww. onr opspreken, naar boven spreken. Heraufsprengen, (sprengte her-
auf, heraufgesprengt) bedr. ww. doen opspringen; 2. o. ww., m. t. naar hoveu galoppeeren. Heraufspringen, (sprang her-
auf, heraufgesprungen) o. ww. onr., m. s. naar boven springen. Herajifspritzen,\' >/ ritzle herauf,
heraufgespritzt) bedr. en o. ww. naar bo- ven spuiten, omhoog spuiten. Heraufstarren, (stante herauf,
|
|||||||||||||
|
heraufgestarrl) o. ww. naar boven sta-
ren, omhoog staren. Heraufstecken, (sterkte herauf,
heraufgcsleckl) bedr. ww. naar boven steken, omhoog steken. Heraufsteigon, (stieg herauf,her-
aufgestiegen) o. uw. onr., m. s. naar bo- ven stijgen, omhoog stijgen, zich ver- heffen. Heraufstehlen, (dn stiehltt her-
auf, er slieh\'t herauf, slahl herauf, her-
aufgeslohlcn) bedr. ww. onr. stelen en naar boven brengen; 2. wed. ww. sich -, naar boven sluipen. Heraufstellen, (stellte herauf,
heraufgestellt) bedr. ww. naar boven stellen, plaatsen, omhoog plaatsen. Heraufstimmen, (stimmte hcr-
auf, hcraufgestimml) bedr. ww. hooger stemmen. Heraufstolpern, (slotperte her-
auf, heraufgestolperl) o. ww., in. s. naar boven strompelen, omhoog strompelen. Heraufstoszen, (stiesz herauf,
heraufgestoszen) bedr. ww. onr. opstoo- ten, naar bovc:i stoolen. Heraufstrahlen, (strahlte her-
auf, heraufgestrahtl) o. ww. naar boven stralen, omhoog stralen. Heraufstreichen, (ttrieh her-
auf, heraufgeslriechen) bedr. ww. onr.
opstrijken. Heraufstreuen, (slreute herauf,
heruufgeslrenl) bedr. ww. naar boven strooien. Heraufströmen, (sirümte her-
auf, herauf geslröml) o. ww., m. s. op-
stroouien, omhoog stroomen; i. bedr. ww. doen opstroomen. Herauistürmen, (starmtc her-
auf, heraufgeslürmt) o. ww., ra. s. op- stormen, naar boven stormen; 2. bedr. ww. met geweld naar boven drijven. Heraufstürzen, (slürzle herauf,
heraufgestürzl) o. ww., m. s. met ge- weld naar boven komen; 2. bedr. ww. met geweld naar boven dringen. Herauftanzen, (lanzte herauf,her-
aufgctanzt) o. ww., m. s. opdanseu. Herauftauchen, (tuuchte herauf,
heraufgelaucht) o. ww. boven (het water) komen op duiken. Herauftaumeln, (laumelle her-
auf, heraufgelaumelt) o. ww., m. s. naar boven tuimelen. HeraufthUÜ, (thut herauf, her-
aufgelhan) bedr. ww. onr. er op doen. HerauftOben, (tobte herauf, her-
aufgelobt) o. ww., ra. s. met geraas op- komen, naar boven komen. Herauftönon, (tante herauf, her-
aufgelöni) o. ww. opklinken, naar boven klinken. Hsrauftorkeln, (torkelle herauf,
heraufyetorkelt) Z. herauftaumeln. Herauftosen, (toste herauf, her-
aufgetostj\'i. herauftobcn. Herauf traben, (trabte herauf,
heraufgetrabi) o. ww., m. s. naar boven draven, omhoog draven. Herauftragen, (du tragst herauf,
er tragt herauf, trug herauf, heraufgtlra- |
|||||||||||||
|
602 Her.
|
Her.
|
Her.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
gen) bedr. ww. onr. opdragen, omhoog
dragen, naar boven dragen. Herauftraufe(l)n, (irauf(el)te lierauf, heraulyetrauf(el)l) bedr. ww. er
op droppelen, bij droppels er op gielcn Herauftraufen, {Iraufle herauf, heraufgelraufl) o. vvw.,m. s. er opdrui- pen. bij druppels vallen op. Herauftreiben, [trieb herauf,
heraufgetrieben) bedr. ww. onr. opdrij-
ven, omboog drijven, naar boven drij- ven. Herauftreten, (du iriiist herauf, er trilt herauf, trat herauf, heraufgctrc
ten) o. ww. onr., m. s. optreden, naar boven treden. Herauftriefen, (troffherauf, her- aufgelroflen) Z. herauftraufen.
Herauftrippeln, (Irippelle her-
auf, heraufgelrippell) o. ww., in. s. op- dribbelen. Herauftröpfe(l)n, (tröpf(tl)ie
herauf, heraufgctröff(el)t) bedr. ww.,
Z. herauftruufeln. Herauftrotten, (Irotlele herauf,
herau/gelrnllel) o. ww., in. s. opdraven. Herau.fwach.sen, (du w&chsest
herauf, er itdchat herauf, wuchs herauf,
heraufijewachscn) o. ww. onr., in. s. op- groeien, groot worden. Heraufwackeln, (wackelte hcr-
auf, herattfgewackelt) bedr. en o. ww., m. *. opwaggelen, omboog waggelen. Herauf wagen (sich), (wagte
herauf, hcrau/gewagl) wed. ww.zich naar boven wagen, zich er op wagen. Heraufwallen, (wallte herauf,
heraufgeuiallt) o. ww., in. s. naar boven golven, opgolven, omhoog golven. Heraufwalzen, (wdlzte herauf,
heraufgewulzl) bedr. en wed. ww. sich; oprollen, 0| wentelen, naar bo.en rollen. Heraufwandern, (wanderlc her-
auf, hcruufyewandert) o. ww., m. s. op-
wandelen, omhoog wandelen. Heraufwanken, (uankte herauf,
heruufgewanltt) o. ww., ra. s., Z. herauf• warkelu.
Heraufwarta, bijw. opwaarts,
naar hoven, unihno^.
Heraufwatscholn, (wat schelle
herauf, heruufyewalschell) o. ww., in. s..
Z. heraufwackeln. Her a,Utwehen,(wehle herauf, her-
aufgei. ehi) o. ww., m. s. opwaaien, om- houii waaien; 2. bedr. ww. doen op- waaien. Heraufweisen, (vim herauf,her.
aufgewieten) bedr. ww. onr. opwijzcii, naar boven wjjzen. Heraufwerfen, (du wirfst her-
auf, er wuft herauf, war f herauf, her au/- gewnrfen) bedr. ww. opwerpen, omhoog werpen, er op werpen. Heraufwinden, (wand herauf,
heraufge» unden) bedr. ww. opr. opwin-
den. Omhoog winden; 2. wed. ww. sich -, naar boten kronkelen. Heraufwinken, (vinkte herauf,
heraufyewinkt) bedr. ww. naar boven wenken, wenken om hoven te komen. Herajlfwinseln,(u>injett« herauf,
|
uitkrijgen, uithalen; (bij betalingen), te-
rngkrijgen; 2. el». -, uil krijgen, kunnen |
||||||||||||||||||||||||||||
|
heraufgewinselt) o. ww. kermende tonen
naar boven laten hooren. Heraufwirbehl,(wir6c</e herauf,
hcraufgeiiirbelt) bedr. en o. ww., m. s. naar hoven draaien, omhoog dwarrelen. Herauf wogen,\'ifoo/c herauf, *«••
aufgenoyt) o. ww., m. s. naar boven
golven. Heraufwollen, (ich wilt herauf,
iu uiltsl herauf, er wilt herauf, wollle
herauf, luraufgewolll) o. vvvv. onr. naar boven willen, naar boven willen gaan. Heraufwühletl, (wahlle herauf,
Hcraufgeujühll) bedr. ww. opwroelen; opwoeien. Heraufwünschen, (wümchte
herauf, heraufgewünschl) bedr. ww. naar
bover. wenschen; 2. wed. ww. sich-, zich boven wenschen. Heraufzeigen, (zeiyte herauf,her-
aufgezeigt) bedr. ww. opwijzen.naar bo- ven wijzen, wijzen naar boven te gaan. Heraufzerren,(;t\'T/e herauf,her-
aufgeierrl) bedr. ww. naar boven nikken. Heraiifzischen, [lüchfe herauf,
heraufgezischt) o. ww., in. «.eropsissen. Horauf^iehen, (zog herauf, her-
aufgezngcn) bedr. ww.onr.omhoog trek- ken, o| trekken; 2. o. ww. das Heer ziehl den ISerg herauf, trekt & op; Wolken zie\' hen herauf, verheffen zich. Heraufzwangen, (zwüngte her-
auf, heraufgezwangt) bedr. ww. in, ir hu- ven dringen, persen. Horaugeln, (augclle her, herge-
iiugell) o. ww. herwaarts lonken. Heraus, bijw. uil, naar buiten; zur
Stadl -, de stad uil; - ilamit!, voor den dag er mee, spreek !,geef over!; - mil der Sprnche!, spreek maar!, zeg maar op!; - aas der Slubc!, voort!, de kamer int!; •! zu den Waffen\\, Ie wapent; - mil der FuthteU, de sabel uit de scheedeI; von innen -, van binnen naar buiten; er wohnt torn -, hij woont aan de voorzij- de; cinc Krankhcit von innen - keilen, door inwendige behandeling genezen; f rei, gerade, rund -, ronduit, rondborstig; zum Hanse •!, de deur uit! Heralisackern, (nekerte heraus,
herausyeuckert) bedr. ww. uil ploegen. Herausarbeiten, (arbeiteit her-
aus, herausgearbeitet) bedr. ww. uilwer- keu, door «erken verkrijgen, uithalen; icir brauchlcn lange, bis «ir uns heraus- gearbeitet, wij hadden lang werk om er ons uit te werken; 2. wed. ww. (lig.) virA ons einer Verlegenheil -, zich uil & werken, helpen. Herausaugeln, (tugelie heraus,
heransgeaugell) o. ww. er uit lonken.
Herausbannen, (bannle heraus,
hcrausgebannl) liedr. wiy,. uitbannen. Herausbegeben (sich), (du
beyiebst heraus, er beyiebl heraus, beyab
heraus,herausbegeben) wed. WW. onr. uit • gaan. buiten gaan.
Herausbeichten, (beieklelt her-
aus, herausyebeichlel) bedr. ww. opbiech- ten, rniiiluit bekennen. Herausbekommen^Ae/iim her-
aus, herausbekommen) bedr. ww. onr. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
uit
|
3
|
halen; 3. (lig.) ontdekken, ontlokken,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
afpersen, Z. herausbringen.
Herausbemü.hen,(6e\'nii/i/e her- aus, hcrausbemühl) bedr. ww. jent. -,
overhalen om uil te gaan; bemühen Sie sich doch nicht heraus,doe toch demoeile niet om uil Ie gaan; bemühen Sie sich ein wenig l.eraus, kom een weinig buiten. Herausbestellen, (bestellie her-
aus, herausbestcllt) bedr. ww. jent. -, Dit. noodigen zich op eene zekere plaats te bevinden, bestellen om ergens builen (de stad) te komen. Herausbetteln, (beitelte heraus,
herausgebellell) bedr. ww. door bedelen
verkrijgen; 2. wed. sich -, door bedelen er uil komen, uit & bedelen. Herausbewogen, (bewegte her.
aus, heransbewegt) bedr. ww. buiten- waarls bewegen; 2. wed. ww. sich -,zich naar builen bewegen. HeraUSbilden, (bildele heraus,
heruusgebildel) bedr. ww. er uit maken. HeraUSbitten, (bal heraus, her-
ausyebeteu) bedr. ww. onr. jent. -, ver- zoeken buiten te komen. Herausblasen, (du blisest hcr-
aus, er blust heraus, blies heraus, heraus-
geblaien) bedr. ww. onr. er uit blazen; 2. o. ww., m. h. naar builen blazen. Herausblicken, (blickie heraus,
herausgebtickt) bedr. ww., Z. heraut\'
sehen. HerallSbrausen, (brausle heraus,
herausgebraust) o. ww., m. h. er uil bruisen; 2. in. s. naar builen stuiven, vliegen; 3. bedr. ww. met drift uilspre- ken. Herausbreohen,(du brkhsther-
aus, er brichl heraus, brach heraus, her-
uusgebrochen) bedr. ww. onr. Steine aus einer Mauer -, uitbreken; 2. o. ww., m. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
s. uitbreken, uitbarsten, he
|
7
|
enbreken;rfai
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Wasser isl herausgebrochen, doorgebro-
ken. Herausbrennen, (brannie her- aus, heraitsgebrannl) o. ww. onr., in. h.
losbramleii; 2. in. s. das Holzirerk isl mit- ten herausgebrannl, uitbranden, weg- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
hraudeu; II. heilr. ww. er uit lir
|
3
|
and-n,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
door vuur wegnemen, door brand er uit
jagen. Herausbringen, (brachle heraus,
kerausgebracht) bedr. ww. onr. uiibreu- gen, er ml brengen, builen brengen; den Gefangenen -, wegbrengen, wegvoeren; 2. einen Sagel -, Z. herausbekommen; jent. aus seinem /immer -, doen heen- gaan, . builen voeren; dus En aus der Grube -, omboog brengen; (lig.) eine Hechnung -, in orde brengen; eine Auf- galie -, oplossen; ir.h brinye da keincn Sinn heraus, ik vind er geen zin in;ftön- nen Ste den Brief •?, ontcijferen; durch Fragen etic. -, uitbrengen, ontdekken, uitvorschen, Ie weten komen, eruit krij- gen; ein Geheimnss -, ontdekken, te we- len komen; ein Geslandmss uu! Gewalt vonjemn.-, afdwingen, afpersen; er konnte kein Geld von ihm -, krijgen; ein Wort -. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
Her. 605
|
|||||||||||||
|
HerailSflnden, (fand heraus, her-
ausgefunden) bedr. ww. onr. vinden,on- der vele andere herkennen; den rechten Weg -, vinden, uitvinden; 2. wed. ww. sicA -, den weg vinden, een uitweg vin- den, terecht komen; (lig.) tich nicht - können, geen uitweg vinden, niet wijs kunnen worden uit. Herausfischen, (fischle heraus,
herausgefischl) bedr. ww.eruitvisschen; (lig.) die Schnillen aus der Suppe -, uit- visschen, opvisschen; eine tiachricht -, uitvisschen, uitvorseben. Herausflattem,(/Ia»er(e Acraiu,
herausgeflatlert) o. ww., m. s. er uit (ladderen, weglladderen. Herausfliegen, (flog heraus, her-
ausgeflogen) o. ww. onr., m. s. er uil- vliegen, wegvliegen. Horausfliohen, (flohheraus, hcr-
ausgeflohen) o. ww. onr., m. s. er uit vlieden, wegvluchten. Herausflieszen, (floss heraus,her-
ausgeflossen) o. ww. onr.,m. s. uitvloeien, uitstroomen, uitloopen. Herausflüchten, (flüchieie her-
aus, hcrausgeflüchlel) o. ww., m. s. er uit vluchten, wegvluchten. Herausfluthen, {fluthele her-
aus, herausge/lulhel) o. ww., m. s. met groote golven uitstroomen, uitgolven, met den vloed uitloopen. Herausfoderil, (foderte heraus,
herausgefodert) bedr. ww., Z. herausfor- dem. Heratisfoderer, (-rers,mv. -rer)
in. uitdager, opeischer in. Herausfordern,(/br«W\'c Aer««s.
heruusgefordert) bedr. ww. den Ueber-
schuss -, opeischen, vragenjem. aus dem Hause -, uililagen, tarten er uit te ko- knmen;;i,m.Jum2it,ciAttmp/e-, ten twee- strijd uitdagen; auf Pistolen, auf den Degen -, op & vragen. Herausforderer,(-rcrj,mv.-rer) m. uitdager, opeischer m.
Herausforderung, v. uitdaging.
opeisching v., eiscli in.
Herausfrcssen, (du frissest Aer-
aus, er friss! heraus, frasz heraus, her- \'lusgefressen) bedr. ww. onr. ein Sliick aus einem Kdse -, (van eene muis), uil- vreten; der llund hal alles herausgefres- ten, eruit vreten,leegvreten; II. wed. ww. «ir/i -, (gemeenz.) dik worden ten ge- vnlge van veel eten; 2. zich er uitredden door & te knagen, te vreten. Herauafühlen, (fühlte heraus,
herausgefilhll) bedr, ww. door het gc- voel ontdekken, uitkiezen. Herausftihren, (fuhrte heraus.
herausgeführt) bedr. ww. ein Pferd -, uitvoeren, medcuemen; (Uergw.) mede- voeren, uit de mijn inedenemen. Herausgabe, (-n) v. teruggeven,
wedergeven o., teruggave v.; (van een boek), uit ave, editie v., druk m. HeraUSgabeln, (gabelle heraus,
herausgegabelt) bedr. ww. met eene gaf- fel of vurk uilsteken, uitnemen. Herausgaffen, (gaffte heraus, her-
ausgegaffl) o. ww. er uit gapen. |
|||||||||||||
|
uitbrengen, niten, spreken; ich konnle
das nie ton ihm -, ik kon het nooit van hem te weten krijgen; ich have es heraus- gebracht, dass man mir meine Bitle be- willigte, ik heb het zoo ver gebracht, gedaan gekregen. HerausbringUTig, v. (van erts
4), Z. herausbringen; 2. (vaneengeheim &), ontdekking, uitvorsching v. Ilorausbrudeln, (brudelle her-
aus, herausgebrudclt) o. ww., m. A. uit- sparlelen, er uit springen. Herausdampfen, (dampfte her-
aus, herausgedampfl) bedr. ww. doen uitdampen; 2. o. ww., in. s. uitdam- pen. Herajisdeuten, (deutete heraus,
herausgedeutel) bedr. ww. uitleggen, ver- klaren. Herausdonnern, (donnerle her-
aus, herausgedonnert) bedr. ww. (fig.) Worle -, met eene donderende stem uilen; 2, o. ww. met donderend geraas uitko- men. Herausdrangetl, (drdngte her-
aus, herausgedrangl) bedr. ww. er uil dringen, naar builen dringen; 2. wed. ww. sirA aus der Menge -, uildringen, zich heendringen door. Herausdreheil, (drehle heraus,
hertutgedreht) bedr. ww. er uit draaien. Herajisdringetl, (drang heraus,
herausgedrungen) o. ww. onr., ra. s. naar buiten dringen, er uit dringen. HerausdrUcken, (drücklt her-
aus, herausgedrückt) bedr. ww. den Safl aus einer Cilrone -, uitdrukken, uitdu- wen. Herausduften, {duflele heraus,
herausgeduflel) o. ww. uitdampen. HerajlSdÜrfen, (durfte heraus,
herausgedurfl) o. ww. onr., m.A. durven uitgaan; 2. er uit mogen, mogen uilgaan. uitinogen. Herauseilen, (ei(/e Aeraus, hef\'
ausgeeilt) o. ww. zich er uit spoeden, naar buiten snellen, ijlen. Herauseitern, (eilerle heraus.
herausgeeilerl) o. ww., m.s. er uit elte- ren; 2. bedr. ww. doen uitelteren, al< etter laten uitvloeien. Herausfahren, (dufahrst heraus.
er fiihrl heraus, fuhr heraus, heruusge- [altren) o. ww. onr., m. A. uilvliegen. uitspringen, uitschieten, uitbarsten; aus dem Rnhre -, (van een kogel), uilvlie- gen; 2. zum Hause -, uitschieten, uil- vliegen, uilsnellen; (Rergw.) aus der Grube -, uitkomen; 3. (fig.)zonderover- leg spreken; es ist ihm ein Ausdruckher- ausgefahren, er is hein & ontsnapt; es <st mir nur so herausgefahren, hel is mij ontglipt, ontvallen, Z. enlfahren; 4. uil- rijden, naar buiten rijden, varen; II. hedr. w«. in een wagen, schip naar buiten brengen, vervoeren. Herausfallen, (du [illsl heraus.
tr fallt heraus, (iet heraus, herausge[al- \'e«) o. ww. onr., m. s. uitvallen, naar buiten vallen. Herausfeuern, (feuerte heraus,
hrausgefeuerl) o. ww. er uit vuren. |
Herausgeben, (du gi(e)bsl her-
aus, er gi[e)bl heraus, gab heraus, her- ausgegeben) bedr. ww. onr. er uit geven, geven door; Itreller, Mehl, Eier <J- -, ge- ven, afgeven; «in Pfand -, teruggeven; cinen Geiszel -, uitleveren; er gibt nichts mehr heraus, hij geeft niets meer terug; 2. dem beiahlenden Geld -, teruggeven ; icA kann llinen nicht -, ik kan u niet teruggeven; 3. ein Buch -, uitgeven, in druk geven, publiceeren;tverai6( die Zei(- schrifl heraus?, wie geeft & uil, wielaat & drukken. Herausgeber, (-s, mv. Heraus-
geber) m. uitgever m.; -in, v. uitgeef- ster v. HeraUSgehen, (ging heraus, her-
ausgeganger.) o. ww. onr., m. s. uitgaan, naar buiten gaan; beim -, bij hel uilgaan; do« einem timmer auf die Slrasze -, uil- zien op; das gehl zu weit heraus, dat gaat te ver, springt te veel naar buiten; diestr Nagel gelit nicht heraus, gaat er niet uit, gaat niet los; (fig.) mit der Sprache -, vrij uit, openhartig, zonder omwegen spreken, voor den dag komen. Herausge3talten,(ocs(a;(e/cAer.
aus, herausgvstallel) Z. Herautbilden, Herausgieszen, (goss heraus,
herausgeyossen) bedr. ww. onr. er uit
gieten, uitstorten; aus einem Gefasse in ein anderes -, overgieten. Herausgraben, (du grabst her-
aus,er grabl heraus, grub heraus, heraus-
gegraben) bedr. ww. onr. uitgraven, gra- vend uithalen. Herausgreifen, (griff heraus,
herausijegrilfen) bedr. ww. onr. er uit grijpen; 2. de handen uitsteken om te grijpen. Herausgucken, (gucklc heraus,
heruusgeguckt) bedr. ww. er uit kijken; :um Fcnster -, uit & kijken.zien;aus der Tasche -. uitkomen, uitsteken. Heraushaben, (du hasl heraus,
er hal heraus, halte heraus, haauvye- babl) o. ww. onr. terug hebben;icAmuss so viel -. ik moet & terug hebben; icA muss ilni aus dem Gefdngnisse -, er uit hebhen; (fig.) jetzt habe ich es heraus, uu heb ik hel er uit, nu ben ik erachter, weet ik het. Heraushacken, (hackte heraus,
kereusgehackt) hedr. ww. uithakken. Herajishakeln, -haken, (bd-
kelle heraus, herausgehakell en hakte
heraus, herausgchakl) hedr. ww. uitha- ken, met haakjes uithalen. Hor uishallon, (Aa//te heraus,her-
ausgehalll) o. ww. er uil klinken, gal- men. Herajishalsen, (halsle heraus,
herausgehalsl) bedr. ww. uit den hals brengen, met moeite uitspreken. Heraushalten, (du hatlsl heraus,
er halt heraus, hielt heraus, herausgt- hallen) bedr. ww. onr. die Hand zum Fenster-, uithouden, uilsleken. HeraUShangen, (du hdngst her-
aus, er hangt heraus, hing heraus, her- ausgehangen) o. ww. onr., m. A. er uit hangen, uithangen; was hangt ihmzur |
||||||||||||
|
604 Her. Her. Her.
|
||||||||||||||
|
Taschc heraus?, wat bangt, steekt er uit
zijn zak? Heraushangen, (hdngte teren*,
herausgehangt) bedr.ww. uithangen, bui- ten hangen: Muslerkarten -, buiten han- gen, uitstallen, ten toon hangen. Horausharken, {harkte heraus,
herausgeharkt) bedr. ww. er uit har- ken. Heraushauen, (hieb heraus, her-
ausgehauen) bedr. ww. onr. uitbouwen, er uit houwen; (lig.) cm Hegiment -, be- vrijden; 2. wed. ww. sich mit dem Sabel -, zich er door heen hakken, zich een weg banen. Herausheben, (hob heraus, her-
ausgehobeu) bedr. ww. onr. er uit hef- fen, uitnemen, uittillen; (lig.) doen uil- komen; dicsc Farbe hebt ihr Meid sehr heraus, doet & zeer uitkomen. Heraushelfen, (du hilfsl heraus,
er hilfl heraus, half heraus, herausgc- holfen) o. ww. onr. er uit helpen; (lig.) jem. aus der Nolk -, helpen, uitredden. Heruushetzen, (hetzte heraus,
herausgehetzt) bedr. ww. er uit jagen, opjagen. Heraushinken, (hinkte heraus,
herausgchinkl) o. ww., m. h. er uit hin-
ken. naar buiten hinken. Herausholen, (holle heraus, her
ausgehnlt) bedr. ww. er uil halen, er uit krijgen; holen Sie es heraus, haal hel er uit. Heraushüpfen, (hüpfle heraus,
herausgehüpfl) o. ww., m. j. er uil hup» pelen. Heraush listen, (hustete heraus,
herausgehuslet) bedr. ww. Blut -, uit- hoeslen, ophoesten, uilbraken. Heraushu(t)schen, (ku(t)schte
heraus, herausgehu(t)schl) o. ww., m. h.
er uil wippen. Herausjagen, (jagle heraus, her-
ausgejagt) bedr. ww. er uil jagen, naar builen jagen; 2. o. ww., m. s. imstark- sten Galnpp -, er uit jagen, naar buiten jagen. Herauskammen, (kammle ltcr-
aus, herausgekdmmt) bedr. ww. er uil kammen. Herauskarren, (karrle heraus,
herausgekarrt) bedr. ww. met eene kar er uit brengen. Herauskehren, (kchrle heraus,
herausgekehrt) bedr. ww. er uit vegen, borstelen; \'2. die innere Seile eines Klei- des -, biiileuwaarts keeren; (fig.) dit rauhe Seite -, gestrengheid gebruiken, zich ruw aanstellen. Herausklauben,(A/auA/i\' heraus,
herausgeklaubl) bedr. ww. uitpluizen;
(fig.) uitpluizen, navorschen, door na- denken vinden. Herauskleiden, (kleidele heraus,
hcrausgekieidet) bedr. ww. uitrusten, kleeden, uitdossen; 2. wed. ww. sich -, zich uitdossen, 1. sich herausputzen. Herausklettern, (kleiicru her-
aus, herausijekletterl) o. ww., m. s. en A.
er uit klouleren. Herausklimmon, (klomm her-
|
||||||||||||||
|
ren, ontlasten; 2. wed. ww. sich -, zich
uitlaten, zich verklaren, Z. auslassen. Herauslaufen, (du laufst heraus,
er lüufl heraus, lief heraus, herausgelau- (en) o. ww. onr., va. s. er uit loopen, weg- loopcn; 2. Z. hcrausflieszen. Herauslauschen, (lauschte her-
aus, herausgelauschl) bedr. ww. Iuistc- rend ontdekken, afluisteren. Herajlslecken,(/ect(e/iero«s,/ier-
ausgelcckt) bedr. ww. er uit lekken. Herauslegen, (legte heraus, her-
ausgelegi) bedr. ww. er uit leggen, bui- ten leggen, uitstallen. Herausleiten, (leilete heraus,
herausgeleitel) bedr. ww. er uil leiden, naar buiten leiden. Herauslenken, (lenkte heraus,
herausgelenkt) bedr. ww. er uit sturen; il. er uit draaien; 2. o. ww., ui. h. aus dem Wege -, afwenden van. HeraUSlesen, (du liesesl heraus,
er liest heraus, lus heraus, heruusgclcsen) bedr.ww. onr.die Wieken aus ienErbsn -,eruit lezen, uitlezen, uitzoeken;2.uil- kiczen, Z. auslesen; .1. lezend onthouden; it. vinden; er ttussleallerleiausdemBuche heraus zu lesen, hij wisl alles in hel boek Ie vinden, verbeeldde zich,dal er allerk\'i lusscheii de regels te lezen was; II. n. ww. lezend den samenhang verliezen. Herausleuchten, (leuchtete lw-
aus, herausgeleuchtel) o. ww. er uil lich- ten, uitlichten; 2. de lichtstralen naar buiten werpen; er leuchtetemirzum 7.im- mer heraus, hij lichtte mij de kamer uit. Herausloben, (lokte heraus, her-
ausgelobl) bedr. ww. (gemceuz.) boven mderen prijzen, verheffen, roemen. Herausloeken, (toekte heraus,
herausgelockl) bedr. ww. er uil lokken;
(fig.) ein Geheimniss aus jemn. herauszu- locken suchen, zoeken uit te hooien, aan hel pralen Ie krijgen. HeraUSlodem, (loderte heraus,
herausgeloderl) o. ww., m. A. mm Kantine -, uiivlainnien; (van de vlam), er uit slaan. Ilcrauslügen (sich), (log her-
aus, herausgelogen) wed. ww. onr. zich door eene leugen er uit heipen. HeraUSmachen, (machte heraus,
herausijemarhl) hedr. ww. er uit maken, wegmaken, uitmaken, uitvegen; eincn Flecken aus einem Kleide -, uitmaken, doen verdwijnen; 2. wed. ww. sicA -, zich er uit maken, uitgaan, heengaan; (ge- ineenz.) zich uil de vo\'ten maken. HerausmÖgen, (icA mag heraus,
du magst heraus, er mag heraus, mochte heraus, herausgemocht) o. ww. onr. er uil mogen, er uit willen. HerausmUhen, (mihte heraus.
herausgemüht) bedr. ww. met moeite er uit krijgen; 2. wed. ww. sich -, zich moeite geven om eruit te komen, er met moeite uitkomen. Herajismüssen, (du musst her-
aus, er muss heraus, musste heraus, her- ausgetnusst) o. ww. onr., in. A. verplicht zijn er uit te gaan, er uil moeien; es must heraus, was ich auf dem Henen |
||||||||||||||
|
aus, herausgeklommen) o. ww. onr., m.
s. er uit klimmen. Herausklopfon, (klopfle heraus,
herausgeklopft) bedr.ww. er uil kloppen; eincn Nagel aus elw. -, uitkloppen, uil- slaan. HerausklUgeln, (klugclie her-
aus, herausgeklügelt) bedr. ww. door na-
denken & vinden, op eene spitsvondige manier ontdekken of zich verbeelden, ontdekt te hebben. Herausknirschen, (knirtchie
heraus,herausgeknirschl) bedr. ww.knar-
seml er uit krijgen. HeraUSkOChen, (kochle heraus,
herausgekochl) Z. auskochen. Herauskollern, (kolkrte heraus,
herausgekollcrl) Z. heruusrollen. Herauskommen, (kam heraus,
herausgekommen) o. ww. onr., m. s. er uit komen, buiten komen; da kommt er gerade zum llause heraus, daar komt & uit; kommen Sie :u uns heraus, kom eens naar ons toe; die Munten kommen heraus, |
||||||||||||||
|
komen uit, on
|
90
|
tluiken; 2. (vaneen boek),
|
||||||||||||
|
uitkomen, verschijnen, het licht zien; 3.
(van zaken), uilkomen, ontdekt worden, aan den dag komen; iicnn das heraus- komml, als dat uitkomt, ontdekt wordt; i. die Itechnung kommt gerade heraus, komt uit, sluit; die Summe kommt nicht heraus, komt niet uil, gaal niet op; il. das kommt avf eins heraus, dal komt up een en hetzelfde neer; das kimc schijn heraus, dat zou mooi uitkomen, dat zou wat mooi\'s zijn; dabei kommt nichts her- aus, dal dient, leidt tol niets; was kami dabei -?, er zal niet veel te verdienen vallen. Hei\'aUSkbnnen. (ich kann her-
aus, du kannst heraus, er kann heraus, konnte heraus, herausgekonnt) o. ww. onr.,m.A. er uit kunnen, er kunnen uil- gaan &. Herau9krachzen,(tnï(;/i;/e/ier-
ane, herausgekrachzt) bedr. ww. uitkrij-
schen. Herajiskratzen, (kratite heraus,
•rausgekralzl) bedr. ww. uitkrabben.
Herauskreisen, (kreiste heraus,
herausgekreist) o. ww., m. s. er draaiend1 uitkomen, er uil draaien. Herauskriechen, (kroch heraus,
herausgekrochen) o. ww. onr., m. s. er uit kruipen. Herauskriegen, (kriegte heraus,
herausgekriegl) bedr. ww., Z. herausbe- kommen, herausbringen; 2. met geweld er uit halen. Her aus lil C hen, (lachte heraus,
herausgelnchl) o. ww. luid lacben, uit- schateren. Horaushingen, (langte heraus,
herausgelangt) bedr. ww. aus der Schub- lade -, uitnemen, uithalen; 2. o. ww.,m. h. er uit reiken, uitreiken; ich kann nicht so weit -, reiken. Herauslassen, (du lassest heraus,
er lasst heraus, liesz heraus, herausge- lassen) bedr. ww. onr. er uil laten, uil- laten, builen laten; Gefangene -, loslalen; Wein -. aftappen; seinen Zum -,bol vie-\' |
||||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
Her.
|
Her. 605
|
||||||||||||
|
Herausquellen, (du quillst her-
aus, er qutllt heraus, quoll heraus, her-
ansgequollen) o. ww. onr., m. s. er uit borrelen; Blut quoll aus seiner Wunde heraus, borrelde, sprong, gutste uil &. Herauaquetsche, (-«). Her-
auaquetach form,(-eH) v.(Goudsl.) kleinste vorm na. der goudslagers. Herauaragen, (ragle heraus, her-
ausgeragt) o. ww., m. h. uitsteken, er uit steken. Herauaranken, (rankte heraus,
herausgcrankl) o. ww., m. h. er uit rati- ken. Horausrasen, (raste heraus, her-
ausgeraslj o. ww., m. ». razend uitko- inen, razend voor den dag komen; 2. bedr. ww. razend voor den dag doen ko- men. Herausrasseln, (rasselle heraus,
herausgcrassell) o. ww., m. s. erromme- lend uilkomen. Herauarauchen, (rauchte her-
ausjterausgerauchl) o. ww., m. h. er uit rooken; ein Dampf rauchl da heraus, er komt rook uit daar. Herauaraufen, (rauftc heraus,
herausgeraufl) bedr. ww. uitrukken, er uit trekken. Herauarauachen, (rauschteher-
aus, Iterausgerauschl) o. ww., m. s. met
geruisen er uil komen. Herausrauapern, (rausperte her- atts, herausgerüuspert) bedr. ww. opris-
pen. Herausrechen, (rechte heraus,
herausgerecht) bedr. ww. er uit barken, uilharken. Herausrecken, (rechte heraus,
herausgerecht) bedr. ww., Z. herausslrec- ken. Herauareden, (redete heraus,her-
ausgeredel) o. ww., in. h. mitjemn. zum Penster -, door & met iem. spreken; (rei -, uitspreken; 2. bedr. ww. door zijne gesprekken of door woorden bewegen, om er uit te komen, uil te gaan; 5. wed. ww. sich -, zich er uit praten, vrijplij- ten. Herauareichen, (reiehle heraus,
herausgereicht) bedr. ww. toereiken, toe- steken; 2. o. ww. er uit reiken. Herauareisen, (reiste heraus, her-
ausgereist) o. ww„ in. s. er uil reizen, uitreizen. HeraUSreiSZen, (riss heraus, her-
ausgerissen) bedr. ww. uitrukken, uil- rooien, er uil trekken; die Baunie mit der Wurzel -, boomen uitrukken; jemn. enten Zalm », uittrekken; (\\\\%.) jem. aus der Noth -, helpen, redden; einen l\'alien- len -, doen herstellen; 2. wed. ww. sich -, zich er uit redden; sich nicht mehr -, (van een zieke), niet meer herstellen. Herauareiten, (rilt heraus, her-
ausgerillcn) o. ww. onr., m. s. er uit rij- di\'ii, uitrijden. Horausrennen, (roun\'e heraus,
hcrausgerannt) o. ww. onr., m. s. er uil loopen, er uit rennen. Herausretten, (rettele heraus,
herausgcrellcl) bedr. ww. uit een govaar |
redden; 2. wed. ww. sich -, zich er uit
redden. Herausriesoln, (rieselte heraus,
herausgerusell) o. ww., m. s. eruitbor- relen. HcraUSl\'innon, (rann heraus,her-
ausgeronnen) o. ww. onr., m. s. er uit vloeien, er uit stroomen. Herauaröcheln, (mchelte her-
aus, hcrausgcröchell) bedr. ww. roche- lend uitbrengen, uitwerpen. Herauarollen, (rollteheraus, her-
ausgerolll) bedr. en o. ww. er uit rollen, naar builen rollen. HerauarUcken, (rückie heraus,
herausgertickt) bcdr. ww. er uit rukken; 2. o. ww., m. s. (Krijgsw.) uitrukken; (lig.) mit dem Gelde -, opdokken, voor den dag komen; mit der Sprache -, zich verklaren, voor zijn gevoelen uitko- men. Herauarufen, (rief heraus, her-
ausgerufen) bedr. ww. onr. jem. -, naar buiten roepen; au f die Slrasze -, roepen en verzoeken buiten te komen; emen Schauspieler -, terugroepen, door geroep nogmaals doen oplreden; 2. o. ww., m. h. zumFenster -, roepen door; (Krijgsw.) te wapen roepen. Herauarupfen, (rupfie heraus,
herausgerupfl) bedr. ww. uittrekken,
uitplukken. Hoi\'aussagen, (sagte heraus,her-
ausgesagt) bedr. ww. openhartig zeggen, bekennen, niet veinzen, uilzeggen, op- zeggen, verklaren. Herauaaauaen, (sauste heraus,
hcrausgesaust) bedr. en o. ww. er uit suizen, ruischen. Herauaachaffen, (scha/fte her-
aus, herausgescltall\'t) bedr. ww. onr. naar buiten brengen, vervoeren, er uit halen, wegnemen, wegmaken; einen Flecken -, uitmaken; Wasser, Schlamm aus einem Graben -, uithalen; etu: aus der Grube -, uithalen, voor den dag brengei:. Herausschallen, (schallte her-
aus, herausgeschalll) o. ww., m. h. (van geluiden), er uil klinken, buiten klinken. Herauaacharren, (scharrte her-
aus, hcrausgescharrt) bedr. ww., Z. aus- scharren. Herauaachauen, (schaute her-
aus, herausgeschaut) o. ww., m. h. zum
Fenster -, uitkijken. Herajiaachaumen, (schaumte
heraus, herausgeschuumt) o. ww., m. h. ir uit schuimen, als schuim er uit vloeien. Heraji88cheinen,(scAjeH/ieroiis,
herausgeschienen) o. ww. onr., m./i. naar buiten schijnen; (van stralen) doorheen schijnen. HerauBacheren (aich), (schor
h»raus, herausgeschoren) wed. ww. onr., Z. herauspacken. Herauaacheuchen, (scheuchte
heraus, herausgescheuchl) bedr. ww. er uit jagen, uitdrijven. Herauaschicken, (schickte her-
aus, herausgeschickt) bedr. ww. er uit zenden. Horausachiebon, (schob heraus,
|
||||||||||||
|
habe, het moet er uit; es muss heraus,
het moet gezegd worden; liugnc.i Sie nicht linger, es ..muts heraus, het moet er uit, gij moet hel bekennen. Herausnehmen,\'</« nimmst hcr-
aus, er nimml heraus, nahm heraus, her- ausgenommen) hedr. ww. onr. er nil nemen, uitnemen; enten Zahn-, uittrek* ken; ein Kind aus cinem Institul -, weg- nemen, van daan nemen; 2. sich -, (bij het eten), zich bedienen; (flg.) sich :u viel -, zich te veel vrijheid veroorloven, vrijpostig zijn. HeraUSnieaen,(nics/e/jeraus,Aer-
ntisgeniesl) bcdr. ww. er uit niezen, uil- niezea. Herausnöthigen, (nr,thigieher-
.jus. herausgenöthigl) bedr. ww. nood- zaken om er uit te gaan. Horauspackon, (packte heraus,
herausgepackl) bedr. ww.uitpakken, ont- pakken; 2. wed. ww. sich -, zich weg- pakken, zich uit de voeten maken. Herausplatzan, (platzle heraus,
licrausgcplatzt) o. ww., m. h. er uil ber- sten; (fig., gemeenz.) plotseling met iets voor den dag komen; er plalzte heraus, plotseling zeide hij; mit einem Gelachlcr -, uitbarsten van het lachen. HeraUSplaudern, (plauderte her-
nus, heraitsgeplaudert) bedr. ww. elw. -, verklappen. Herauaplumpen, (plumpie her-
aus, Iteruusgeplumpt) o. ww., m..«. eruit ploffen, er uit stommelen, er met een plomp uitspringen; (lig.) onhandig, lomp mede voor den dag komen, eene lompe Tont begaan. HeraUSpOChen, {pochte heraus,
lierausgepochl) bedr. ww., Z. herausklo- l>fen;einen Schauspieler -,door geklop & dwingen om te voorschijn te komen. Herauspoltern, (polierte heraus,
Iterausgepotlert) o. ww., m. h. met gc- ilmis, getier voor den dag komen, er uit \'allen; (fig.) mit elw. -, woest, ruw voor den dag komen; 2. bedr. ww. die Kcs- set-,glad kloppen; (fig.) cttr. -, met drift uitspreken; seinen Zoru -, bot vieren; it. \'\'"•• -, met geraas naar buiten smijten, stooten. Herauapreisen, (pn\'cs heraus,
herau.sgepriesen) bedr. ww. onr. roemen, grootclijks prijzen. Herauspressen, (pressie heraus,
herausgepressl) bedr. ww. er uit persen, *. herausdrücken; (tig.) elw. vonjemn. -, alpersen, Z. erpressen. Herausprügeln, (priigelle her-
m\'s, hcrausgeprügell) bedr. ww. er uit ranselen, er uit slaan. Herauapumpen, (pumpie heraus,
herausgepumpl) bedr. ww. Wasser aus dem Schifte -, uitpompen. Herajiapurzela, (purzclle heraus,
l,l!\'ausgepurzett) o. ww., m. s.er uit bui- \'den, uilbuilclen. Herauaputzen, (puizte heraus,
h\'rausgeputzt) bedr. ww. opschikken, •ooien, opdirken; 2. wed. ww. sich -, zich opschikken;wie er sich herausgeputzt \'"»\'.\', wat heen hij zich opgedirkt! |
|||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||
|
606 Her.
|
Her.
|
|||||||||||
|
ausgespieen) bedr. ww. onr. uitspuwen,
al spuwend uitwerpen; wieder -, over- even, braken. Heraussperren, (sperrte heraus,
herausgesperrl) bedr. ww. buiten zetten, belellen binnen te komen. HeraU9Spinnen, (spann heraus,
herausgesponnen) bedr. ww. onr. er uit spinnen; (lig.) er uit te voorschijn bren- gen, er uit halen. H;rau3sprechen, (du sprichsi
heraus, er spricht heraus, sprach heraus, herausgesprochen) o. ww. onr., m. h.wie karnt er so •?, hoe kan hij zoo spreken?; das war aus dem Herzen herausgespro- chen, dal was uit het hart gesproken; das isl mir aus dem Herzen herausge- sprorhen, dat is gesproken zoo als ik ge- daan zon hebben; tollcs Zeug -, gekke laai uilslaan, uitflappen. Heraussprengen, (sprengieher-
aus, heruusgesprengt) bedr. ww. er uit doen springen; 2. o. ww. uitspringen, wegspringen, er uit rennen. HerajlSSpringen, (sprang her-
ius, hcriusgrsprungen) o. ww. onr., m. s. er uit springen, uitspringen, naar bui- tcn springen; (Hg.) jem. in die Augcn sch lagen, dass das Feuer herausspringl, dat hel vuureruitspringt;2.eruitsprin- gen, losspringen; es isl cin Slück aus diesem Glasc herausgesprungen, er is & uitgesprongen. Herausspritzen, (spriizie hcr-
aus, herausgesprilzl) o. ww., m. s. er uil spuilen, uilspuilen; 2. bedr. ww. er uit spuiten, door inspuiting uitdrijven. Heraussprossen, (sprossie her-
aus, herausgesprossl) o. ww., m. s. uil- spruiten, uilkoinen, onlluiken. Heraussprudeln, (sprudelle her-
aus, herausgesprudelt) o. ww., ra. A. er uil bruisen; 2. bedr. ww. schuimend, bruisend uitwerpen; (fig.) Worle -, een vloed van woorden spreken; Schellworle -, in menigte uitbraken. Herajisstafflren, (siajfirte her-
aus, heraussta/firt) bedr. ww., Z.heraus- putzen. Horausstarron, (slarrte heraus,
heruusyeslarrt) o. ww. er uil staren. HeraUSStecken, (steckle heraus,
herausyesteckl) bedr. ww. er uit steken. HeraUBStehen, (stand heraus,
herausgeslunden) o. ww. onr., ra. h. uitslaan, uilsteken, vooruitsteken; dicse Mauer sleht zu weit heraus, slaat te veel vooruit; wie scine Augen -\\, wat staan zijne oogen vooruit!; die -den Theile eines Gebnudcs, de vooruitstekende dee- len Ik: die Knochen stelten ihm heraus, de beenderen steken hein door het vel; il. slehen Sie ia heraus!, kom daar bui- tcn -i;i-in. Horausstehlen, (du sliehlsl her-
aus, er sUehll heraus, slahl heraus. her- ausgtstohlen) bedr. ww.onr.;emn. liie Ta- baksdose -, uil den zak stelen; (lig.) elw. aus einem Buche -, afschrijven, stelen uil; 2. wed. ww. licA -, zeer zachtjes of slil- leljes wegsluipen, er uil sluipeu, zicb heimelijk uit du voeten maken. |
||||||||||||
|
herausgeschoben) bedr. ww. onr. er uit
schuiven, uitschuiven. Herausschiclen, (schielte her-
aus, herausgeschiell) o.ww.eruitgluren. Herausschieszen, (schoss her-
aus, herausycschossen) o. ww. onr., m. h. zum Fensler -, uitschieten, schieten door; aus der Ader -, er uil schieten, uil- gutsen; aus der llnhle -, uitschieten; 2. bedr. ww. eine Ladung aus einem Ge- weltre -, uitschieten; l\'feile -, afschieten. Herausschiffen, (tchiffte heraus,
herausgeschi/fl) o. ww., m. A. en s. uil de haven & varen, er uil varen; 2. bedr. ww. er uit varen, met schip vervoeren. Herausschimmern, (scAim-
merte heraus, hcrausyescltimmert) o. WW.,
m. A. door heen schijnen. Herausschlagen, (du schliigsi heraus, er schliigl heraus, schlug heraus.
herausgeschlagen) bedr. WW. onr. er uil slaan, wegslaan, door slagen verdrijven; Feuerauseinem Kiesclsleine-,slaan;einen l\'flock -, er uil slaan,kloppen; den Uegcn aus der Hand -, slaan; (lig., gemeenz.) was wird er dabei •?, wat zal hij daarop winnen, daarmede verdienen? Herausschleiehen,(h\'/i/ii/i her-
aus, herausgeschlichen) o. ww. onr., in. s. it. weJ. ww. sich -, er uit sluipen, naar builen sluipen. Herausschlendern, (schlender-
te heraus, herausgeschtenderl) o. WW.
m. s. er uil slenteren. Herausschlenkera, (schlen- kerle luraus, herausgeschlenkerl) bedr.
ww. er uit slingeren. Herajisschleppen, (sMcpptc heraus, herausgeschleppl) bedr. ww. er
u;t sleepen, naar builen sleepen; 2. wed. ww. sich -, er mei moeile uitkomen. Heraussehleudorn, (tchleu- derte heraus, herausgeschleudert) bedr.
en o. ww. er uit slingeren. Herausschlüpfen, (schlüpfh
heraus, herausgeschliip/l) o. ww., m. s, er uit sluipen, wegsluipen; aus der Hand -, uil de hand glippen. Herausschmeiszen, (tehmiti
heraus, Iterattsgeschmtssen) bedr. ww.
onr., Z. herausiverfen, Horniissehmückon,(.sï7/»iiïr7,7c
Aeraus, heiausgeschmückl) bedr.ww.dooi opscliikken doen uilkoinen. Herausschneiden, (schniither-
aus, herausyeschiittlen) bedr. ww. onr
er uit snijden; «in litall aus einem Buche -, uitsnijden. Herausschöpfen, (schnpfle her
aus, herausyeschipfl) bedr. ww. er uil scheppen, uitpuilen. Herau3ssohreien, (schrie her-
aus, herausyeschrieen) o. ww. onr., m. h turn Fensler -, uit & schreeuwen; 2. bedr. ww. uitschreeuwen, naar builen schreeuwen. Hor.iusschreiten, (schrilt hcr-
aus, hcrausyeschrttten) o. ww. onr., m. i. er uil slappen. Herausschütteln, (schütlelle
heraus, herausgeschutleU) bedr. ww. er uit schudden. |
Heraussch ütten, (schütteleher-
aus, herausgeschüllel) bedr. ww. er uit gieten; clw. aus dein Becken -, uitgieten, uitstorten. Herausschwanken, (schwankie
heraus, herausgeschwankl) o. ww., m. s.
er uil waggelen, naar buiten waggelen. Herausschwarmen,(scAifdrm(c heraus, herausgeschudrmt) o. ww., m. s.
er uit zwermen, slroomen. Herausschweben, (schu ebte her-
aus, hercusgeschwebl) o. ww., m. s. er zwevend uit komen. Herausschwellen, (du schwillit heraus, er schwilll heraus, schwoll heraus,
herausgeschivollen) o. ww. onr., m. s. er uit zwellen; (Heelk.) (van een gezwel), er uit zweren. Herausschwenken, (schwenkic heraus, herausgeschuenkl) bedr. ww. er
uil zwaaien; 2. wed. ww. sich -, er zwaaiend uit komen. Herau3schwimmen,(sc/ii«omm
heraus, hcrausgeschivomtnen) o. ww. onr., in. Ii. en ». er uit zwemmen, er uit dry- ven. Herausschwingen, (schwang
heraus, herausgeschwungen) bedr. ww.
onr. er uit zwaaien. Heraussehwirren, (schwirrie heraus, herausgeschwirrl) o. ww., m. s.
er uil snorren. Herausschwitzen, (sekwitUe
heraus, herausgeschwitzl) o. ww., m. h uilzweelen. Eeraussegeln, (segelle heraus
hcrausyesegcll) o. ww., m. s. en A. aus dem Hafen -, uilzeilen, uilstevenen. Heraussohon, (du siehsl heraus
er siehl heraus, sah heraus, herausgese- hen) o. ww. onr., m. A. er uit zien, uit zien. Heraussehnen (sich), (sehnie
heraus, herausgesehnt) wed. ww.verlan-
gen er uit te komen, reikhalzende ver- langen om er uil verlost te worden. HeraUSSein, (ich hut heraus, du
bisl heraus, er ist heraus, u-ar heraus herausgeivesen) o. ww. onr. er uit zijn, uit zijn; (van bloemen), ontloken zijn; (lig.) aan het licht zijn. Heratusondon, (scndele heraus
en sundlc heraus, hcrausgesendel en her- nusgesandt) bedr. ww. our. en reg., Z. Iicrausscliicken. Herajlssetzen, (selze heraus, hcr-
ausgeselzT) bedr. ww. er uit zetten, uil- zeilen; (lig,) doen uilkoinen. Herausseyn, Z. heraussein.
Horaussingen, (sang heraus.
herausgesungen) bedr. ww. onr. opzin- gen. Horaussinkon, (sankheraus,her-
ausgesunken] o. ww. onr., m. J. er uil zinken, er uil zakken. Heraussollen, (tnllte heraut, her •
ausgesolll) o. ww., in. h. er uil moeten, er moeten uitgaan. HeraïHspazieren,(J^o:ier/e her-
aus, herausspazierl) o, ww., ra. s. er uil wandelen, naar buiten wandelen. Herausspeien, (spie heraus, her-
|
|||||||||||
|
Her. 607
|
|||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
Herauswalzen, (walzte heraut,
herausgewalzt) bedr. ww. naar buiten rollen, wentelen, er uit rolllen. Herauswandeln, heraus-
Wandem, (wandelle heraus, heraus-
gewaudelt en uanderte heraus, herausge- uamlerl) o. ww., m. s. als landverhui- zer, pelgrim vertrekken, in den vreerade gaan. Herauswanken, (nankleheraus,
herausgenankt) o. ww., m. s. er uit wag- };elen, wankelen. Herauswarts, bijw. naar buiten,
builenwaarts. Herauswaschen, (du waschest
heraus, er tvdscht heraus, wusch heraus,
herausgeuaschen) bedr. ww. our. er uit wasschen, door wasschen uithalen; die Wüsche aus der Lauge -, uitwasschen; (lioekdr.) die Farbe von den Formen uie- der -, de vormen met den borstel af- loogen. Herauswatscheln, (waischelie
heraus, herauigewaltchell) o. ww„ m. s., Z. herausiranken. HeraUSWehen, (uehte heraus,
lierausgewehl) bedr. en o. ww. er uit waaien. Herausweichen, (wich heraus,
heraitsgewichen) o. ww. onr., m. s. (van een muur), uitwijken, afwijken, uil de richting gaan. Herausweinen, (weinte heraus,
herausgeiceinl) bedr. ww. uilwcenen,/effi. -,dii.ir weenen van zijn stuk brengen. Herau^weisen, (wiesheraus, her-
ansgeincseii) bedr. ww.onr.er uu wijzen. Herauswenden, (mndete her-
aus, herutisyeiceiidet) bedr. ww. naar bui-
len wenden; 2. wed. ww. sich -, zich naar builen wen len, keeren. Herauswerfen, (duwirftt heraus, er lüir/l heraus, narf heraus, herausge-
ttorfen) bedr. ww.onr. er uit gooien, naar builen werpen, gooien, smijten; den Bal- last aus einem Schiffe -, uitwerpen, over boord gooien. Herajiswickeln, (wkkelte her- aus, herausgeirickell) bedr. ww. er nil
wikkelen; 2. wed. ww. (lig.) sich aus einer Sache -, zich behendig omtrekken aan, zich losmaken van. Herauswinden, (wand heraus,
heraiisgeu linden) bedr, ww.onr. met eene kalrol uit winden, er uit krijgen, mlhy- schen; 2. wed. ww. sirh aus etui. -, zich er uit wikkelen, zich er nil redden. Herauswinken, (wiukic heraus,
herausgcwtnkl) bedr. ww. een wenk,
een leeken geven om naar builen te ko- men. HeraUSWirbeln, (wirbelle her-
aus, herausgewirbelt) bedr. en o. ww., in. .\'. er uit draaien. Herauswischen,(i(\'i.scA(eftcraui,
herausgeivischt) bedr. ww. er uil wis- schen, uilwisschen, uitvegen; 2. o. ww. (lig.) wegsluipen. HoriiVHWOgon, (wngle heraus,
herausgewogl) o. ww., m. h. er uil gol- ven. Herauswollen, (wollie heraut.
|
|||||||||||||
|
Heraussteigen, (siieg heraus
herausgesltegen) o. ww. onr., m. s. aus\\ der Kutsche -, uitstijgen: «tis iiem Heitel $ -, uitstappen; zum Fensler -,door het venster uitklimmen. Herausstellen, (stellie heraas,
herausgesl ellt) bei!"-, ww. er uit zetten;
i. weil. ww. lick; buiten paan staan; (lig.) ten toon stellen; es hal sich her- ausgeslellt, dass <ƒ", het is gebleken. HeraU88tolpem, (stolperle her-
aiis, herausgeslolperl) o. ww., m. s. er uit strompelen. Herausstoszen, (du stöszest hcr-
aus, er slöszl heraus, stiesz heraut, her- ausgesloszen) bedr. ww. onr. er uit sloo- ten, er uit duiven. Herausstottern, (sioiierie her-
aus, herausgestotterl) bedr. ww. uitsla-
melen, stamelend uitspreken. Herausstrahlen, (strahlte her-
aus, herausgeslrahll) o. ww., m. s. er uil
stralen; ons den Wolken -, uitstralen. Herausstrecken, (ttreekte her-
aus, herausgestreckt) bedr. ww. uilslrek-
ken; die Zunge -, uitsteken. Herajisstreichen, (sirich her- aus, herausgeslrichen) bedr. ww. onr.er
uit strijken, uitstrijken; die tallen -, uil- strijken; (fiV.) jem., elw. -, roemen, prij- zen, opvijzelen;seineWaaren -,opheme- leu. prijzen. Herausstreuen, (tlreule heraus, herausgeslreut) bedr. ww. uitstrooien,
verspreiden. Herausströmen, (strömie her- aus, herausyeslröml) o. ww., m. s. er uil
stroomen, uilslroomen, uitvloeien; (fijt.) • der Worle, vloed m. Horuusstiirmen, (stürmie her-
ans, heratugeslürml) o. ww., ia. s. er uil stormen, stormend of met gelruis er uit komen, er uit ijlen, vliegen; 2. bedr. ww. stormend of met gedruis er uit bren- gen. Heraussturzen, {stante heraus.
herausgesliirzt) bedr. ww. er uit storten.
uitwerpen; turn Wagen -, uitwerpen, uil- gooien; 2. wed. ww. sich -, er met ge- weld uitgaan, zicli er uit werpen; 3. o. ww. er uil storten; it. plotseling of met geweld er uit gaan. Heraussuchen, (suchte heraus.
hcrautgetuchl) bedr. ww. er uil zoeken, er uil kiezen. HeraUStanzen, {tanzle heraus,
herausgetaiizt) o. ww., m. ft. er uil dan- "\'o, uitdunnen, naar builen dansen. Heraustaumeln, (taume\'ie her-
ons, herausgelaumelt) o. ww., in. *. er uit tnimi\'len. Har tusthun, (Ihal heraus, her-
ausgelhan) bedr. ww. onr. er ml doen, er uit zeilen; die Hand aus der Tasche -, «ilhülen. H3raU9toben, {lobte heraus, her-
ausgelohl] o. ww., na. s. met gedruis er nit komen; 2. bedr. ww. mei gedruis er uil brengen. Heraustönen, (lönte heraus, her-
tusgeitnt) o.ww., Z. herawitehaUen, HerajlStorkeln, (lorkelleheraus.
|
herausgetorkell), o. ww., Z. herauslau-
meln. HeraUStOsen, (toste heraus, her-
ausgetosl) o. ww., Z. heraustoben. HeraUStraben, (Irable heraus,
herausgetrabt) o. ww., m. s. er uil dra- ven. Heraustragen, (du trügst heraus,
er tragt heraus, trug heraus, herausgctra-
gen) bedr. ww. onr. er uit dragen; zum Hause -, uitdragen. Heraustraufe(l)n, (trauf(cl)te heraus, herausgctr<tuf(el)t) bedr. ww. er
uit droppelen, ilroppelsgewijs er uit gie- ten; 2. o. ww., m. h. er uit droppelen, droppelsgewijs er uit vloeien. Herausitraufen, (traufte heraus,
herausgelmu(l) o. ww., Z. herauslrau-
fcln (o. ww.). Heraus treffen, (du triffsi heraus,
er tri/ft heraus, Iraf heraus, herausge-
trollen) bedr. ww. onr. te midden van andere zaken herkennen, vinden. Heraustreiben, (trieb heraus,
heransgelrieben) bedr. ww. onr. er uit
drijven,er uit jagen, uitdrijven; das Yieh -, uit ilc weide drijven; böse Sdfle aus dein Körprr -, uitdrijven. Heraustreten, (du tritist heraus,
er trilt heraus. trui heraus, herausgetre-
len) o. ww. onr., m. s.eruit treden,naar builen gaan: (Hrclk.) uitgaan, uilpuilen; (van cene rivier), buiten de oevers lre- den; aks ciner Gcselhchafl -, uittreden, ophouden lid te zijn; (Schild.) uilko- inen, uitsteken; 2. bedr. ww. er uit lre- den, er uit lonpen; einc Thüre -, er uil treden, intrappen; jemn. die Eingewcidc -, door eene trap doen uil komen. Heraustriefen, (trofj htraut,her-
ausgelroffen) o. ww. onr., m. s. uitdrui* pi\'ii. uitilroppeleii. Heraustrinken, (trank heraus,
herautgel runken) bedr. ww. onr. elw. aus einem Clase -, een ge.leelle van hel voelil uitdrinken. Herajistrippeln, (trippelte her-
aus, herausgelrippell) o. ww., m. s.eruit dribbelen, naar builen dribbelen. Herausströpfeln, heraus-
tropfen, (tiöpfelle heraut, herausge- Iröpfell en Iropf Ie heraus, herausgclropfl) o. ww., m. h„ \'L. heranslriefen. Herajistrotten, (tntlele heraus,
hernnsgelioltel) Z. herauslraben. Herauswachsen, (d-i marhtetl
heraus, er wrichsl heraus, ivuchs heraus, herausgewachsen) o. ww. onr., in. s. er uit wassen, er uil groeien; (lleelk.) zirh omwikkelen; (van een uitwas), grooler worden, uilgroeien. Herauïwackeln, {wackelie her-
aus, heruusgeieackell) o. ww., tn. s. er
uil waggelen, naar builen waggelen, Herajuwagen, (wagte heraus.
herautyeaagt) wed. ww. sich -,zich wa- gen, hel wagen om uit te gaan. HeraU9Wallen, (wallle heraus,
herausgeiealll) o. ww.,m. s. er uit golven. HeraU3Walzen, (tcalzte heraus.
herausgewalit) bedr. ww. Gelreide -, Z. auswalzen. |
||||||||||||
|
608 Her.
|
||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||
|
herausgewollt) o. »«.. m. h. er uit wil-
len, naar buiten willen; (fig.) nicht mit der Sprache -, aarzelen om er voor uit te komen, zich te verklaren, de waarheid te zeggen; it. nicht -, niet voor den dag willen komen. HeraUSWÜhlen, (wühlte heraus,
herausgeuülilt) bedr. mr, er uit wroe- ten, nilwoelen, uitgraven; it. ontblooten, opdelven. Herauswünscben, (u-ünschte
heraus, herausgeuünschl) bedr. w\\v. wen- schen dat & er uit komt, er uit wen- schen. Herauswürgen, [tcürgte heraus,
herausgeuürgt) bedr. ww. (gemeenz.) met moeite voor den dag brengen; seine Worte -, uitstotteren. Herauswilthen, (uüthete her-
aus, herausgewiithet) o. ww., m. s. er
woedend uitkomen. HeraUSZahlen, (zahlle heraus,
herausgezahlt) bedr. ww. uitbetalen, af- betalen, terugbetalen; den Veberschuss einer gegenseiligen liechnung -, uitbeta- len. Hcrauszeigen, (zeigle heraus,
herausgczeigl) bedr. ww. er uit wijzen. Herauszen, bijw. (veroud.) Z.
drauszen. Herauszerren, (zerrte heraus,
heransgezerrt) bedr. ww. er uit rukken. Herausziehen, {zog heraus, hcr-
ausgezogen) bedr. WW. onr. er uit trek- ken, uittrekken, uitrukken, uithalen; den Degen aus der Scheide -, uittrekken; eincn Eimcr aus dem Brnnnen -, uitha- len, uittrekken; den I\'fropf auseiner Fla- sche -, uittrekken; Biume milder Wurzel -, ontwortelen; die Ladung aus einer Flinte -, een geweer ontladen; ein tand d/- wieder -, losrukken; den Geisl aus etw, -, uittrekken; (lig.) jem. aus eincm schlimmen Handel -, uitredden, uithel- pen; 2. wed. ww. (Krijgsw.) sich aus der Feslung wieder -, uittrekken, uit- gaan uit; sich aus etw. -, zich afma- ken van; 5. o. ww. uittrekken, weggaan; it. met pak en zak vertrekken, vcrhui- zen. Horausziehung, v., Z. keraui-
ziehen.
Herauszisehen, (zischte heraus,
herausgczischl) o. ww., m. s. er uit sis- sen, er sissend uitkomen. Herauszupfen, (zupfte heraus,
herausgezupft) bedr. ww. uitrukken, uit- plukke.i. uitpluizen. Herauszwangen, (zwangte her-
aus, herausgezwiingt) bedr. ww. er uit dwingen, er uil dringen. Herbabbeln, [babhellc her, her-
gebabbelt) bedr. ww. uitbabbelen, pra- ten, voortsnappen, albabbelen. Herbannen, (bannle her, herge-
bannt) bedr. ww. hier heen bannen. Herb(e), (-(e)r.-st) bijv. en h.-er
Wein, zuur, wrang; -er Safl, bitter; (lig.) •e Gemüthsart, onvriendelijk, norsch, knorrig; -es Gesichl, zuur, onvriende- lijk, somber; -e Worte, hard, cnaange- naam; er Schmerz, bitter, hevig. |
H©rbe, v., z. m. wrangheid, zuur-
heid, bitterheid v.; (fig.) onvriendelijk- heid, norschheid, knorrigheid v. Herbegeben (sich), (du bcgiebst
her, er begiebl her,begab her, herbegeben) wed. ww. onr. zich hierheen begeven, zich hierheen vervoegen. Herbei, bijw. er bij, hierheen,her-
waarts, dichter bij, nader hier. Hcrboibomühon (sich), (be-
mübte herhei, herbeibemüht) wed. ww.
zich de moeite geven van nader bij te komen, van te naderen, herwaarts ko- men. Herbeibringen, (brachte herbei,
herbeigebracht) bedr. ww. aanbrengen, bijbrengen. Herbeichten, (beichtete her, her-
gobeichtct) bedr. ww. opbiechten. Herbeidrangen(sicb.),(drano/e
herbei, herbeigedrangl) wed. ww. zich er bij dringen, zich beijveren om naderbij te komen. Horbeieilen, {eilte herbei, her-
beigeeilt) o. ww., m. h. toesncllen, toe- ijlen, aansnellen. Herbeifahren, (du fshrit herbei
er fiihrl herbei, fuhr herbei, herbeige-
fahren) bedr. ww. onr. aanrijden, aan- varen, op een rijtuig, in een schip aan- brengen; 2. o. ww., m. s. in een rijtuig, schip aankomen, komen aanrijden, aan- varen. Herbeifliegen, (/log herbei, her-
beige/logen) o. ww. onr., m. h. en s. aan- vliegen, toeschieten, herwaarts vliegen: (fig.) jemn. zu helfen -, te hulp snellen. Herbeiflieszen, ((loss herbei, her-
beigeflossen) o. ww. onr., m. «. aan- vloeien, toevloeien. Herbeiflüchten, (flüchletc her-
bei, herbeigejlüchlel) o. ww., m. s. her- waarts vluchten, Herbeiflihren, (fahrte herbei
hcrbeigeführl) bedr. ww.aanvoeren,aan- brengen; die IVaaren ju Wasser, auf der Achse -, aanvoeren, bijbrengen; (fig.) veroorzaken, aanleiding geven lot; Vebcl -, veroorzaken, aanbrengen, na zich slee- pen. Horboiführung, ».. Z, herbei-
fiihren. Herbeigehen, (ging herbei, her-
beigegangen) o. ww. onr., ni. s. naderen, er bij gaan. Herbeihinken, (hinkte herbei,
herbeigehinkt) o. ww. komen aanhinken. Herbeiholen, (holle herbei, her-
bcigeholl) bedr. ww. aanhalen, gaan ha- len, aanbrengen; (Zeew.) ein Eiland -, trachten te naderen. Herbeihumpeln, (humpelle her-
bei, herbeigehumpelt) o. ww., m.s. ko- mi\'ii aanstrompelen. HerbeihUpfen, (hüpfle herbei,
hcrbeigeliüpft) o. ww., m. s. en h. aan- huppelen, huppelend naderen. Herbeijagen, (jagte herbei, her-
beigejagt) o. ww., ui. s. aanjagen, aan- rennen; 2. bedr. ww. aanjagen, jagend bijcendrijven. Horboikarren, (karrte herbei.
|
|||||||||||
|
herbeigekarrt) bedr. ww. op eene kar
aanvoeren. Herbeikommen, (kam herbei,
herbeigekommen) o. ww. onr., m. j. aan- komen, er bij komen, naderen. HorboikiJnnon, (ich kann her-
bei, du kannsl herbei, er kann kerbei, konnle herbei, herbeigekonnt) o. ww.onr., m. /i. er bij kunnen komen, kunnen na- deren. Ilorboikriochen, (kroch herbei,
herbeigekrochen) o. ww. onr., m. s. ran- kruipen, er bij kruipen, komen aankrui* pen. Herbeikunft, v. aankomst, na-
dering v. Herboilassen, (du lassest herbei,
er lasst herbei, liesz herbei, herbeigelas- sen) bedr. ww. onr. toelaten, er bij laten komen, laten naderen. Horbeilaufen, (du laufst herbei,
er lauft herbei, lief herbei, herbeigelau- (en) o. ww. onr., m. s. aanloopen, toe- loopen, toesnellen, komen aanloopen. Herbeileiten, (leilete herbei,her-
beigeleilet) bedr. ww. aanleiden. Herbeilenkon, (lenkle herbei,
herbeigclenkt) bedr. ww. herwaarts stu- ren, leiden. Herbeilocken, (locktekerbei, her-
beigelockt) bedr.ww. aanlokken;die Tau-
ben -, herwaarts lokken. Hcrbeiinachon (sich), (machte
herbei, herbeigemacht) wed. ww. (ge- mcenz.) naderen, er bij komen. Horbeimögen, (ich mag herbei,
du magsl herbei, er mag herbei, mochte herbei, herbeigemacht) o. ww, onr. er bij willen komen, willen naderen. Herbeimüssen, (ich muss herbei,
du musst herbei, er muss herbei, mussle herbei, herbeigemusst) o. ww. onr., m. h. (gemeenz.) er bij moeten zijn, er bij moeten komen; er muss herbei, hij moet er bij zijn; das Geld muss herbei, hel geld moei er zijn; der Schlüssel muss herbei, de sleutel moet er z\\jn, gevonden worden. Herbeinahen, (nahteherbei, her-
beigenahl) o. ww., m. h. naderen, nader bij komen. Herbeinöthigen, (mtligie her-
bei, herbeigenöthigl) bedr. ww. dwingen, noodzaken, overhalen om er bij Ie komen. Horboipacken, (packle herbei,
herbeigepackt) bedr. ww. er bij pakken, herwaarts pakken. HerbeiprUgeln, (prugelte **r-
bei.hcrbeigepriigelt) bedr. ww. herwaarts slaan, ranselen, gccselen. Horbciqualen, (qudlte herbei,
herbcigequalt) bedr. ww. kwellen om her- waarts te komen. Herbeirasseln, (rasselte herbei,
herbeigerassclt) o. ww., m. h. komen aanratelen, aanrammelen. Herbeirauschen, (rauschle her-
bei, herbeigerauscht) o. ww., m. s. aan- ruischen, komen aanbruisen. Herbeireiszen, (riss herbei, her-
beigerissen) bedr. ww. onr. er by slee- pen, sleuren, trekken. |
||||||||||||
|
Her.
Herbeisollen, (sollle herbei, her-
beigcsollt) o. ww. onr. herwaarts of hier- heen zullen, mnclen. Herbeisprengen, (sprengie ker-
bei, herbeigesprcngl) o. ww.,m.s. komen
aanrennen, aanjagen; 2. bedr. ww. snel doen naderen. Herbeispringen, (sprang herbei,
herbeigespru:igcn) o. ww. onr., tn. s. ko- incn aanspringen, toespringen. Herbeistehlen, (stahl herbei,her-
beigcslohlen) bedr. ww. onr. stelend aanbrengen; 2. wed. ww. sich -, er bij sluipen.\' Herbeistolpern, (stolperte her-
bei, lierbeigestolpert) o. ww., m. s. her- waarls strompelen. Herbeistoszen, (sties; herbei,
herbeigesloszen) bedr. ww. onr. aan- stooten. Herbeiströmen, (stromtc herbei,
herbeiyeströmt) o. ww., ni. h. en s. toe- stroomen, in menigte aankomen, aan- stroomen. Herbeistiirmen,(s(iïrm/e/icrici,
herbeigestiirml) o. ww., m. s. met groot
gedruis naderen; 2. bedr. ww. met gc- weld herwaarts voeren. Herbeistürzen, (stnrzte herbei,
herbeigestiirzl) o. ww., m. s. toeschieten,
komen aanvliegen, tocsnellun; 2. bedr. ww. toestorlen, er bij storten. Herbeitanzen,(/a«;/i\'/ierii«,/ier-
bciijelanzt) o. ww., in. s. dansend nade- ren. Herbeitaumeln, (taumelle her-
bei, herbeigetaumelt) o. ww. tuimelend naderen, aauluiinelen. Herbeitorkeln, (torkelte herbei,
herbeigetorkelt) o. ww., Z. herbcilau- \'nclii. Herbeitraben,(<raM<; herbei ,her-
beigelrabt) o. ww., m.A.aandrijven,aan rennen. Herbeitragen, (trug herbei, her-
bcigelragen) bedr. ww. onr. aandragen bijeenbrengen. Horbeitreiben, (trieb herbei
herbcigelrieben) bedr. ww. onr. aandrij- ven, al jagende doen nadere;;; it. inza- melen. Herbeitreten, (tral herbei, her-
beigetrelen) o. ww. onr., m. s. toelrc- den, naderen. Herboitrippeln,(/n/>/)W/t\'AtT4e
herbeigelrippelt) o. ww., m. s. komen aandrib beien. Herbeitrotten, (trottete herbei,
herbeigetrottel) o. ww., Z. herbeitraben. Herbeiwackeln, (wackelle her-
bei, herbeigewackcll) o. ww., m. s. wag- gcleud naderen. Herbeiwagen (sich), (wagte
herbei, hcrbeiijeicagl) wed. ww.zich bcr-
waarts wagen. Herbeiwalleil, (waltle herbei,her-
beigeuallt) o. ww., ra. s. aankomen, hcr- waarls komen. Herbeiwalzen, (walzte herbei,
herbeigewalzt) bedr. ww. aanrollen, al rollend nader bij brengen. Herbeiwandem, (teanderte her-
|
||||||||||
|
Her
|
||||||||||
|
609
|
||||||||||
|
Her.
Herbeireiten, (rilt herbei, her-
heigeritten) o. ww. onr., in. J. komen nntirijden. Herbeirennen, (rannlc herbei,
herbeigerannt) o. ww. onr., ra. s. aaureu- ui\'ii, komen aanvliegen. Herbeirücken, (riekte herbei,
herbeigeriickt) o. ww. komen aanruk- ken, naderen; 2. bedr. ww. aanschuiven, bijschuiven. Herbeirufen, (ritf herbei, her-
beigerufen) bedr. ww. onr. er bij roepen.
herwaarts roepen, roepen om Ie komen. Herbeirutsehen, (rutsekte her-
bei, herbeigerulscht) o. ww., nu. s. aan- Slijilen. HerbeiSChaffen, (schaftte herbei,
herbeigcschaftt) bedr. ww. lalen komen, aanbrengen, vergarenjeine Summe -, bij— tenbrengen, vergaren; Materialien -, aan- voeren; Betceise -, bijbrengen, aanvoe- IVII.
Herbeischeren (sich), (schor
herbei, herbeigeschoren) wed. ww. onr.
zich herwaarts begeven. Herbeischieben, (schob herbei, herbeigeschoben) bedr. ww. onr. aan-
sehniven, bijschuiven. Herbeischieszen, (sclwss herbei,
herbeigesekotsen) bedr. en o. ww. onr., in. s. er bij schieten, toeschieten. Herbeischiffen, (schiftte herbei,
herbeigeschiftt) o. ww., m. s. komen nan- \'aren, aanzeilen. Herbeischleiclien.,(s(\'/i/ic/(/i6T-
\'»i\'i, herbeigeschliclien) o. ww. onr., m. s. komen aansliiipen, al sluipende naderen, lanslnipen, er bij sluipen. Herbeischlendern,(scA/i\'nJiT/i"
herbei, herbcigesclilcnderl) o. ww., m. s.
aanslenteren. Herbeischleppen, (sckleppie herbei, herbeigeschleppl) bedr. ww. aan-
«leepen, bijeenslecpcii; 2. wed. ww. sich •i met moeite aankomen. Herbeischwanken, (tchmanku herbei, herbeigescliicankt) o. ww., m. h.
ei> s. komen aanwaggelen, waggelend, wankelend naderen. Herbeisch warmen, (tchmii mie herbei, hcrbeigeschieürml) o. ww., m. s.
loeslroomen, komen aanvliegen. Herbeischweben, (sr/i«cft/f/ut-
bei, kerbeigetekwebt) o. ww., m. s. ko- ln\'ii aanzwcven, met luchligen tred na- deren. Herbeischwimmen, (ichwamm
berbei, herbeigeschuommeii) o. ww. onr.,
In- «. en s. komen aanzwcnouien,aandrij- »en. Herbeischveirren, (icktcirrle
yurbei, herbeigeschwirrt) o. ww., m. s.
k"">en aansnorrcu. Herbeisegelll, (segclte herbei,her-
\'fgesegelt) o. ww., ra. h. en s., Z. her- \'"\'•\'chiften. Herbeisetzen, (eeltte kerbei,ker-
"^lesetzt) bedr. ww. er bij zetten, aan- letten. Herboiseufzen, (seu/zle herbei,
"tHigcseufzt) bedr. ww. met een zucht "" «ich wenken. |
||||||||||
|
bei, herbeigewandert) o. ww., ra..». her-
waarts komen, reizen. Horboiwankon, (rankte herbei,
hcrbcigeuankl) o. ww., m. h. en s., Z. herbeischiranken. Herbeiwatscheln, (wattckelle
herbei, herbeigeualschelt) o. ww., m. s.
waggeleud, met logge schreden naderen. Herbeiwinkon, (winkle herbei,
berbeigeuinkl)hcdr.w\\\\. tot zich wenken. Herbeiwollen, (voute kerbeijker.
beigeieolll) o. ww. onr. hierheen willen, er bij willen komen. Herbeiwiinschen, (wünschte
herbei, herbeigcwünscht) bedr. wtw.jem. -,wenscheu dat iem. er bij zij, komc. Herbeizerron, (zerrte herbei, hcr-
beigezerrl) bedr. ww. met geweld her- wiarts trekken. Herbciziohon, (zog herbei, her-
beigezogen) bedr. ww. onr. er bij trekken, er by halen, tot zich trekken; Vogel <ĥ durch Lockspeisen -, tol zich trekken, lokken; it. Z. herbeilocken; (fig.) einen Heueis bei den Haaren -, er bij sleepen, er bij halen; 2. o. ww., m. s. aantrekken, herwaarts trekken. Horbokommon, (bekamher,her-
bekommen) bedr. ww. onr. hier krijgen, van daan krijgen; wo solt ich es denn •?, waar zal ik het van daan halen, van waar zal & ? Herbellen, \'bellle her, hergcbellt)
bedr. en o. ww. blalTen. Herbemühen, (bemühle her, her-
bemüht) bedr. ww. met moeite doen na- deren; ich wollte ihn nicht -, ik heb hem de moeite niet willen veroorzaken om te komen; 2. wed. ww. sich -, zich her- waarts begeven. Herben, (kerkte, geherbl) o. ww.
bitter, wrang zijn; 2. bedr. ww. wrang ui\' bitter maken, verbitteren, zuur maken. Herberge, (-n) v. verblijf, nacht-
verblijf, onderkomen, logies o.; jemn. - geben, iem. nachtverblijf geven, herber- gen; in einem llause eine - finden, verblijf, onderkomen vinden; 2. herberg v., kroeg m., logement o.; eine - erreichen, eene herberg, een logement bereiken; seine - bei jemn. nehmen, zijn logies, zijn intrek, zijn verblijf nemen; sich bei jemn. eine - aasbillen, nachtverblijf verzoeken van, verzoeken dal iem. in zijn huisopneme; wir fanden nirgends mehr eine -, wij kon- den geen logement & meer vinden; 3. (van ambachtslieden), logement en vergader- plaats van het gild, waarde kas bewaard wordt, reizende handwerksgczellen ont- vangen en de zieken verpleegd worden. Herbergen, (kerbergte,tekerbergl)
o. ww., in. h. zijn verblijf hebben of hou- den, gelogeerd zijn, logeeren; 2. bedr. ww. jem. -, herbergen, huisvesten, huis- vesling geven; (fig.) koesteren, voeden. Herberger, (-«, mv. Ilerberger)
m. herbergier, waard, kastelein, logc- menthoiider m. Herberglich, bijv. nw. op eene
herberg gelijkend; it. gastvrij, vooreen onderkomen geschikt. Herbergs-mutter, (•matter)».
39 |
||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||||||
|
610 Her.
|
|||||||||||||||||
|
mesling v.; -mcssev. najaarsmis,najaars*
kermisv.; -monat m. herfstmaand v.,Scp- tcmber m.; ((lescli. van f.) wijuniaaiiil v.; -morchel v. hcifstniorillc v.; \'morgen m. herfstninrgeii 111.; \'nacht v. herfslnachl in.; —gleUhe v. herfst*, najaars*nacht- evening v.; —sturn. m. storm 111. in ecu herfslnachl of omtrent de najaars*nachl* evening; -nebcl in. herfstnevel in.; -obst o. herfstvruchten, najaarsvruchten, late vruchten v. mv.; -oriinung v., Z. -brie[; •pflame v. herfslplant v.; -punkt m. (Slerrenk.) herfstpunt o.; •reisev, na* jaarsreis v.; -ro*e v. (PI.) herfstroos, ro- zcinalve v.; -rölhe v. herfstmeekrap v.; •saat v. winterkoren, herfslzaad, winter* zaad o.; safran 111. najaarssallraan v.; -salz ui., \'/,. \'brief; schein m. nieuwe maan iu September; (Slerrenk.) Iieifst- slaud 111.; schmaus in. maaltijd 111. bij gelegenheid v;.i. den wijnoogst; schnec 111. najaarssiieenw v.; sonne v. herfstzon, najaarszon v.; stand ni. verblijf o. vaa hel wild in den Herfst; sturn» m. na- jaarssloi\'in.herfsistoriu m.; -lng ffl.herfst* dag 111.; 2. dag 111. van deu wijnoogst; •truffel v. Iierfsllruflel v. Herbstung, v. oogsten, inoogsten,
o., oogst 111., inzameling v. van druiven, wijnoogst m. Herbst-wasserbirno, (*>») v.
herfslwaterpeer v.; •weller o. herfst* we(d)er, najaarswe(d)er o.; 2. gewoon we(d)er o. gedurende den wijnoogst; •itiete v. iu Augustus gemaaide weide v.; •teint. m. herfslwind, najaarswind m.; -ivi/(ertiaov,,Z.*«<e</er;-*eicAeno.herf9t- tcekeu o.; \'teil v. herfsttijd, Herfst 111., najaar o.; 2. lijd in. voor deu wijnoogst; •zeiltose v. (l\'l.) herfsltijloos v. Herbuchstaben^friif/t.ï/uA/e Acr.
hergebtichstiibt) of
Herbuchstabiren, (buehtlabirlt
her, herbiichslabirl) bedr. ww. spellen, spellend opzeggen, stotterend voorlezen. Hercules, (oub.) ni.(Fabell.) Her*
ules in.; (lig.) uiterst sterke man 111. Hercules-Iaifer, {\'kafen, m\\.
•kn/er) in. (Nat. bist.) herculeskeveriii.; •keule v. (l\'l.) klaverbladerige hercules* boom, tamlpijiiboom 111.; 2. knotsvor* inige kalebas v.; schnecke v. purperslak v.; -intr: v. (l\'l.) witte zeeroos v. Herculisch, bijv.cn b.als een hcr-
cules, reusachtig sterk. Herd,(-(e)s,mv. -c) m.haard.vaur*
haard in., stookplaats, haardstee v.; (flg.) huis o., hiiishouiliiig v.; (Zccw.) kora- buis v.; (lig.) dijenen * haben, een eigen huishouden hebben; er hal neder /V11C\' noek *, hij heeft geen thuiskomen; (Spr.) Z. eigen; fiir seinen * fechlen, voor zijn vaderlantl strijden; (Sn:.) smidsbaard, vuurhaard m.;den- abwarmen, den haard warm stoken; il. smeltkroes m.; (Vog.} plaats v. voor vogelvangsl; il. vogel* baan, vinkenbaan v.; (Walerb.) onlUs- liiigskaiiaaln.,-biiis v..groeve v.; (Ilergw.) kroes 111. voor ertswasscherij; (Zccw.) regeling v.; 2. (Nat.) brandpunt, mid" delpunt o.; (lig.) - einer Yerschwörnng, brandpunt, iiiiddclpuut o. |
|||||||||||||||||
|
Ilorbrummen, {brummle her
hergebrumml) bedr. ww. ein Lied\', broni* mend voordragen; 2. o. ww. herwaarts brommen; it. brommend naderen. Herbst, (•*», mv. -e) m. Ilerfsi m.
najaar o., heiTsllijd in.; schoner, kaller -
mooi, koml najaar; (lig.) i\'n • seines Le- bens sein, op een leeftijd, die den oinJer* dom onmiddellijk voorafgaat, herfst ui. iles levens, klimmende jaren; 2. Z. f\'rnle, Weinlcse. Herbst-abend, {\'{e)t, mv. -e)
in. herfstavond m.; •adonis ui. herfst* adonis v.; •arbeil v. herfst werk o., herfst* arbeid m., -astcr m. herfstasler v.; -birn v. herfstpeer, winterpeer ».; -blall o. herfstblad, verwelkt blad o.; -blumc v. herfslbloem, najaarsbloem v.; \'brief in. wettelijke bepaling, verordening v. om- trent het begin van den wijnoogst; -bulle, •bülle v. wijnkuip ui.; \'butler v. na* jaarsboler v.; -eis o. hcrfstjjs o. HQrbsteln,{hci bsteHe.gclterbslelt)
o. ww., m. A. (van bet weder), herfst* achlig worden. Herbstelspiel, (-(e).<, mv. -c) o.
dobbelspel o. met zes dobhelstcenen.
Herbsten, {herbslele, geherbslel)
o. ww., m. h. (Wijng.) druiven plukken; 2. Z. eriilcn; 3. onp. ww., Z. herbsteln. Herbst-feier, v., z. m.,-ferien,
v. mv. hciïstvuconlic, nojaarsvacantie v.; •fieber o. najaarskoorts v.; -//11/A v. na- jaarsregen m.; •frucht v. herfstvrucht, late vracht v.; •getchirr o. gerccdseha| o. voor deu wijnoogst; -geslirn o.(Sler- renk.) weegschaal v. Hprbsthllft, bijv. en b.,Z. herbst\'
lick. Herbst-herd, (-(e)*, mv. -e) m
(Vog.) herfsl-viiikeliaan v.; -heu o. na- hooi, nagras, cl groen o.; •holzung v. |
|||||||||||||||||
|
herbergierster, waardin, kasteleines v.;
•tater m., kastelein in ecne Herberg (3). Ilgrbestollen, (bcslellle her, ber-
beslelll) bedr. w\\v. laten komen, hicrbe- slellen, onlbicücn. Herbeten, {belele her, hergebclel)
bedr. ww. das Valer unser -, geheel op- zeggen; it. gedachteloos arhidden, een- tonig voordragen, opdreunen. Herbetteln (sich), (belltlle her,
hergebetlell) wed. ww. albedelende aan* knmen. Herbcttcn, (betlele her, hergc-
bellel) bedr. ww. iemn. -, een bed op- slaan voor; man soll t/m of ihm da -, leggen, een bed plaatsen. Herbeugen, (beugle her, herge-
beugl) bedr. ww. aanbuigen, overhingen. Herbewegen, {beuegte her, her-
beuegl) bedr. ww, herwaarts bewegen. Herbheit, Herbigkeit, v., Z.
Ilcrbe.
Herbiegen, {bug her, hergebogen)
o. ww., Z. herbeugen. Herbinden, [hand her, hergebun-
den) bedr. ww. aanbinden, verbinden aan. Herbitten, (bal her, hergebeten)
bedr. ww, onr. uilnoodigen, verzoeken om te komen. Ilorbla.son, {blies her,hergeblasen
bedr. ww. onr. herwaarts blazen; (Muz.) cir. Slückchen -, afblazen; 2. o. ww. der Wind blüsl ton diescr Seite her, blaast van &. Herblechen, {blethle her, berge
biecht) bedr. ww. opdokken, belalen. Herblich, bijv. nw. een weinig
«rang, wrangachtig, Z. herbe.
Herblickon, {blikte her, herge-
blickl) o. ww., \'i. hersehen. Herblinkcn, {blinkte her, hergc-
blinkt o. ww., in. //. herwaarts blinken glinsteren, schitteren; nas blinkt da toni Cebirge her?, wal schittert daar van hel gebergte ? Hgrblinzen, {blinite her, hergc-
blinit) o. ww. herwaarts lonken. Herblitzen, (blitzte her, herge-
blitzl) o. ww. herwaarts stralen. Hgrblöken, {blokte her, hcrge-
blökl) o. ww. herwaarts blaten; 2. bedr. ww, blatend voordragen. HQrbrandeil,{brandeleher,herge
brandel) o. ww., in. s. gelijk cene braii\' ding naderen. Hgrbrausen, {brausle her, berge
brausl) o. ww., m. h. al bruisende na deren. Herbreiten, (breitete her, herge\'
breilel) bedr. ww. herwaarts uitbreiden,
uitspreiden. Herbringen, {bracht» her, herge
bracht) bedr. ww. onr. ein lluch -, hier brengen, aanbrengen; einen l\'reiind -. incdebrengcn; einen Beueis -, aanvoeren; her gebracht, (van gewoonten), uit vroc* gerc tijden herkomslig, overgeleverd; her- gebracktei Hecht, Yorurlhctl, oud. Herbrüllen, {brüllle her, hergc-
brüllt) bedr. ww. uitbrullen; 2. o. ww. herwaarts brullen; it. brullend naderen. |
|||||||||||||||||
|
(Iloschw.) houth
|
77
|
akken o. in hel najaar
|
|||||||||||||||
|
o.; •htthn o. hoen o. dat de landheer iu
den Herfst ontvangt; it. hoen o. dal iu den Herfst is uitgebrocid; •hgacinlhe v. late hyacint v.; -laub o. herstblad, droog blad, verwelkt blad, herfst loof 0.; -leute va. mv. wijnlczers ui. mv. Herbstlich, (-er, •»<) bijv. en b.
herfslachtig, nojaarsnclilig, koel, vanden Herfst; -e Wilterimg, herfslachtig weder o.; - teerden, (van bladeren), geel wor* deu, verwelken; (van bloemen), verwel* ken, verllensen; (van vruchten), rijpen, rijp worden; (van den hemel), Uevelach* tig worden; (van de lucht), koel worden; (van hel hoofdhaar), grijs worden, grij* zen; (van deu leeftijd), klimmen; -keil v. Iierfshehtiglieid V. Herbstling, (-(e)*, mv. -c) m.
herfslvriichl, late vracht, najaarsvriichl v.; (Zoo.) dier o. dat in deu Herfst gebo* ren is; (PI.) hladzwain o., eetbare aga* riek v. Herbst-löwenzahn,(-:a/i«(e)s,
mv. -zahne) 111. herfslleeiinelind 111.;
-luft v.herMlucbt, najaarslncht v.; \'tuil, •luslbarkeil v. berfslvcruiaak o.
Herbstm\'aszig, bijv. en b., Z.
herbstlich. Herbst-mast,(-m\'/i7e) v.najaars*
|
|||||||||||||||||
|
Her. Gil
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hereinbrausen, (brausie kerein,
hcreingebrausl) o. ww., m. h. binnen- sluivcii, binnenstormen, bruisend inval- len. Hereinbrechen, (braek kerein,
kereingebrotken) o. ww. onr., m. k, bin- nenbreken, inbreken, mei geweld biiinen- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Herdschaufel, (-n) v. (Sm.)
haardschop v.; schilling in., Z. -geld; schlich m. (Giet.) gebroken en gewas-
schen haardslik o.; 2 het beste haardslik o.; schmied m. haardsmid in.; stange v. (Hak.) ovenhaak in.; slein m. haard- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Herdiimpfen, (dümpfle her, her-
gedampft) o. ww. dampen. Herdammern, (d&nmerte her,
hngedimmerl) o. ww. aanschemcren.uit de verte naderen. Herd-asche, (-n) v. baanlasch
v.; (liict.) ccrslc loodsclinim o.; -baum m. haardboom m.; -blech o. haardijzcr o.; -blei o. haard lood o.; \'bralt o. baard- |.l;mk V.
Hgrde, (•») v. kudde v.;(fig.) kud-
de, gemeente v.; (Scherts.) - von Kin- Jern, troep, zwerm in.; -begiilcrl bijv. BW. rijk in vee. Hordoekon,[deckle hcrjicrgcdeekt)
hcdr. ww. dekken. Hgrdehammel, (\'kammelt, mv.
•Iitmmel) m., Z. Lcilhammel. Hordeisen, (•eisens, mv. -eisen)
o. haardijzcr o., Z. Herdstange. Herdenken, (dachtc her, herge-
dachl) o. ww. oor., ra. h. denken aan; ob er zu uns - tcird?, of hij ann ons zal denken?; 2. hedr. ww. zich voorstellen, tegenwoordig denkeu; uir denken ilinuns her, wij slellcn ons voor hem te zien. Herden-reich, bijv. uw. rijk in
kudden, in vee; -rolt bijv. nw. vol kud- keu; -ircisc bijw. troepsgewijs. Herd-fink^-cH.uiv.-t\'H) m.(Vog.)
lokvogel m.; -llitth v. (liergw.) haardslik o.; -frischen o. hersmclling v. van hel loodglit; •geliall in.zilvero. in het baard- lood; -geld o. baardgeld, schoorsleengcld o.; 2. (vcroud.) kosten in. mv. van een crimineel proces; 3. geld o., dal de koo- pcr, builen de koopsom, als bedongen geschenk voor de vrouw of dochter van den verkooper gcefl; -glas o. Iiaardglas o.; -hammerin. haardhamerm Herdichten, (dichtste her, ketst\'
dichtet) bcdr. ww., Z. herdenken. Herd-korn, (-korn(c)s, niv.-/,ör-
ner) o. (Sm.) haardkorrel v.; -kugcl v. ((jiel.) haard kogeltje o.; -liffel in. asch- schop v.; (Giet.) baardlepel tri.; -ochsm stier m. Hgrdonnem, (dnnnerle her, her-
gcionnert) o. en hedr. ww. donderen. Hgrd-platte, (-«) v. vnurplaatv.
nm den haard, haardplaat v.; -probe v. haard proef v. Hgrdrang, m. aandrang m.
Herdrangen (sich), (dringle
her, hcrgcdriingl) wed. ww. aandringen, nader dringen. Herdrauschen, (driutekle her,
hergedrduseht) (l\'rov.) Z. herrauschen.
Herd-recht, (-(e)s, mv. -c) o.
haard recht o.; 2. Z. - geld; -ring in. haard ring in. Hordfingon, (drang lier, hergc-
drungen) o. ww. onr., m. s. aandringen. Hordrohon, (drohle her, herge-
droht) o. ww. dreigen, zich dreigend vertoonen. Herdröhnen, (driknte her, hcrge-
dröhnl) o. ww., in. h. en s. aanjreunen, dreunend naderen. Herdrlicken, (dmckie her, her-
gedrückt) bedr. ww. aandrukken; er hal mich hergedrückl, hier geduwd. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
>l\'i|| III., -OICIIC\' »., ... -J/HU, -OIIIVI; 1.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(llergw.) wasebkamer v.; -trunk m. zil- dringen; (lig.) (van den nacht), invallen;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(van water), binnendringen; (van den
vijand), invallen, een inval doen; (van een storm), uitbarsten, losbarsten; über |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vcrblaa-jcs o. op het loodglit
Herdudeln, (dudelie ker.kcrged»
dell) o. ww. (i. k. bet.) Z. dudeln (2) |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Horduf ten, (dafielc her, herge- jern. -, (van hel ongeluk), iein. overval
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Icu.
Hereinbrennen, (brannic hcr-
ein, licreingebrannl) bedr. en o. ww. onr. er in branden, van binnen branden. Hereiabringen, (bracklekerein,
hereingebrachl) bedr. ww. onr. binnen* brengen, inbrengen. Hereindammern, (ddmmerte
kerein, hcreingedimmerl) o. ww. binnen schemeren; 2. bedr. ww. als cene schc- incriug in iets werpen. Hereindampfen, (dampfte her-
ein, hereingedampfl) o. ww., m. s. bin- iiendampcn. Hereindrangen, (dré ngle herein,
hereingcdiiinijl) bedr. ww. binncudiin- geu; 2. wed. ww. sich unter den Uebri- gen -, zich indringen, binnendringen, zich een weg openen om & door ie ko- meii. Hereindringen, (drang herein,
hereingedrungen) o. ww. onr., m. s. in- dringen, binnendringen. Hereindrohen, (drohle herein,
kereingedrohl) o. ww. dreigend inzien. Hereindrüeken,(ii/\'«c/./e herein,
liereinijedritckt) bedr. ww. indrukken, iusloolcn, iubuigen. Hereinduften, (duflele herein,
hereingedu/letj o. ww., m. h. geur naar binnen verspreiden, er in dampon, geu- ren. «. Hereiadürfen, (durfIe kerein,
hereingedurfl) o. ww. onr., m. h. er in of binnen mogen gaan; man durf nichl herein, uien mag er niet inkomen,de toe- gang is verboden. Hereineilen, (tilt* herein, herein-
geeill) o. ww., rit. s. naar binnen snellen, er in snellen, binnen ijlen. Hereinfahren, (fukr herein, ker-
eingefahren) bcdr. ww. onr. op een wa- gen of cene kar binnenrijden, mei een schip binnenbrengen; 2. o. ww., in. f. binnenkomen, binnenvaren, biunenrij- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•luflel) o. ww., m. k. zijn geur versprei-
den. Herdurch, bijw. (w. i. gebr.) er
door. Hfirdürfen, (durfle her, hcrgc-
durft) o. ww. onr.,m. h, kunnen of ino- gen naderen. Herd-VOgel, (-vogcls, m\\.-cögcl)
in., Z. -fink; 2. in hel nesl gevangen vo- gel; -;ins in., Z. -geld. Horüilcn, (eiUt her, kergeeill) o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
77
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww., m. .v. aanijlcn, aansnellen.
Herein, bijw. naar binnen, binnen*
waarts, binnen, er in. Hereinarbeiten, (arbeiiete hcr-
ein, hereingearbeilel) bcdr. ww. binnen werken,er in werken. Hereinbammeln, (bammeUe
kerein, hcreingcbammcll) o. ww. naar binnen hangen. Hereinbannen, (bannle kerein,
liercingcbaniil) bedr. ww. binnen ban- nou. Hereiabegeben (sich), (begab
kerein, hercinbegeben) wed. ww. onr. zich naar binnen begeven. Hereinbekommen, (beham her-
ein, hereinbekommen) bcdr. ww. onr. bin- uen krijgen. Hereinbemühen, (bcmuhie ker-
ein, hereinbcmultl) bedr. ww.;cwi.-, vcr- zoekcu binnen te treden; 2. wed. ww. sich -,de moeite doen of nemen ombin- nen te gaan; wollen Sie sich - \'t, wilt gij binnentreden? Hereinbe3tellen, (bestellte her-
ein, hereinbestellt) bjdr. ww. jeu.-,ver-
zoeken, laten weten of aanzeggen om binnen te komen. Hereinbetteln (sich), (betielle
kerein, hereingebcllelt) wed. ww. beJe- leuile binneb komen. Hereinbitten, (hal herein, her-
eingebelen) bedr. ww. onr, binnen ver-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zoe
|
\' n-. i i , •• •!, •! i\\ • il....... 11 II, II - . i l i il.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hereinblasen, (blies herein,her• den; (lig.) snel binnenvliegen; die Kugil
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eingeblascn) bedr. en o. ww. onr. naar
binnen blazen. Hereinblicken, (kliekte herein,
kereingebliekl) o. ww., tn. h. naar h:n- ncn zien, een blik er in werpen, het hiu- neiHtc zien, inzien. HereiablinkeD, (blinkte herein,
hereingnblinkl) o.ww., m. h. inschijnen, instralen, inblinkcu; tum Fentter -, door het venster het licht, de stralen schie- ten. Hereiablitzen, (bliliie herein,
hereingeblilzl) bedr. en o. ww.inbliksc- men, binnen bliksemen of stralen. |
fukr ditrelt dat Fentter herein, vloog door
hot raam naar binnen. Hereinfallen, (fel herein, ker-
eingefallen) o. ww. onr., in. s. binnen- valleu, biiiiicnstiirte.i; (Gez.) invallen. Hereinfeuern, (feuaic herein,
kereingefeuerl) o. ww., m. h. naar bin- iicn schieten, het vuur naar binnen rich- len Her einflnden (sich), (fan d her~
ein, hereingefanden) wed. ww. onr. deu weg er in vinden, deu ingang vinden. Hereinnammen, (/lammie her-
ein, hcreingeflamml) o. ww. invlainiutn. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
612 Her.
|
Her.
|
|||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||||
|
Hereinflattern, (flaiierie hercin,
hereingeftalterl) o. ww., m. s. erin Had-
deren. Hcreinfliegcn, (flog hercin, hcr-
eingeflogen) o. ww. onr., m. s. er invlie- gen, naar binnen vliegen. Hereinfliehen, (fl«h herein, her-
eingeftohen) o. ww. onr., m. s. binnen vlieden, naar binnen vluchten. Hercinflieszon, [/loss herein, her-
einge/losscn) o. ww. onr., m. s.naar bin- nen vloeien, vlieten, stroomen, binnen- slroomen, invloeien. Hereinflimmern,(//imm<T/e/iei-
ein, hereingeflimmert) o.ww.inllikkcren. Hereinflüchten, (flüehlele hcr-
cin, hercingelliichlcl) beiir. ww.naarbin- nen bergen; 2. wed. ww. sich -, bin- nenvluchten, binnen eenc schuilplaats zoeken. Hereinfluthen, (fluihctc herein,
hereingefinthel) o. ww., m... als een vloed binnen komen, met groote golven bin- ni\'ii stroomen; 2. bedr. ww. als mei een vloed binnen brengen. Hereinführen, (fnhrie herch,
kereingeführl) bedr. ww. binnenvoeren, binnenleiden; il. voorstellen; It\'aaren -, invoeren. Hereinfunkeln, (fuukelie hercin,
hcreingefunkcll) o. ww., in. h. invonke- len, een vonkelenden glans naar binnen werpen. Horoingabcln, (gabelle herein,
hereingcgahclt) bedr. ww. mei eenc vork of ga Hel binnenbrengen. Ilercingeben, (gah hercin, her-
eingegebcn) bedr. ww. onr. binnengeven, binnenreiken; Wasser -, overgieten, laten instroomen. Hereingehen, {ging herein, hcr-
eingegan(jen) o. ww, onr., in. s. binnen* gaan, er ingaan; 2. binnen eene plaats |
||||||||||||||||||
|
cingehalil) o. ww. naar binnen klin
ken. HoroinhangOn, (hing hercin, hei-
eingehangen) o. ww. onr. inhangen. Hereinb\'tingen, (hingle herein
hercingchangl) bedr. ww. binnen ban- gen. Hereinharken, (harkte herein
hcreingeharkt) bedr. ww. binnen har- ken. Hereinhauen, (hieb hercin, her-
eingehaucn) bedr. en o. ww. onr. binnen* slaan, inhonwen. Heroinheben, (hob hercin,herein-
gchuben) bedr. ww. onr. erin lillen,beu- ren, lichten. Heroinhelfen, (half herein, hcr-
ingcholfen) o. ww. onr. binnen belpen, er in helpen. Hereinhetzen, (helste herein,her-
cingehelzl) bedr. ww. er in jagen, bin- ncii jagen. Horeinhinken, (hinkte herein,
hereingeliinkl) o. ww.,m. s. binnen hin- ken, er in hinken. Hereinboleil, (holle hercin, her-
eimjeholl) bedr. ww. er in halen, binnen alen, binnen brengen, inhalen. Hereinhüpfen, (hüpfie herein,
hereingehiipfl) o. ww., m. h er iu bun- pelen, binnen huppelen, huppelend bin- neiikomen. Hereinhmt)schen, (hu(t)schle
herein, hereingchu(l)schl) o. ww., ui. s.
binnenglijdeu. Heroinjagon, (jaglc herein, her-
eingejagl) bedr. en o. ww., ui. s. binnen jagen. llcreinkammon, (katnmic her-
ein, heretngekaniml) bedr. ww. inkam- inen. Hereinkarren, (kante herein,
hercingekunl) bedr. ww. binnen kruien,
ui eenc kar binnen brengen. Hereinkehren, (kehrte hercin,
hereingckchrl) bedr. ww. binnen vegen.
Hereinklettern, (klcttcrie hcr-
ein, hcrcingcklctlerl) o. ww.,in. s. inklau-
tereu, binnen klauteren. Hereinklimmon, (klomm hercin, hercingei.hmincii) o. ww. onr., m. s. in-
klimmen. Hereinklingeu, (klung hercin,
hereingcklungcn) o. ww. onr. inkliiiken, naar binnen klinken. Hereinkollern, (kollerle herein,
hcrcingckollert) o. ww., m. s. binnenrol* Isn, er in rollen; 2. bedr. ww. binnen rullen. Hereinkommen, [kam herein,
hercingekommen) o. ww. onr., in. s. bin* ueiikiiineii. Hereinkönnen, [komte herein,
hereinyekonnl) o. ww, onr., in. s. er iu kunnen, binnen kunnen. Hereinkriechen, (krach hercin,
hereingekiochen) o. ww. onr., m. s. er in kruipen, binnen kruipen. Hereinkrücken, [kriekte hcr-
ein, hcreingekrhckl) o. ww., ui. s. met krukken, uicl ecu slok binnenkomen; 2. bedr. ww. met eene kruk binnen trekken. |
Hereinlücheln, (lachclle herein.
hereingelachell) o. ww. met een glini- lach inzien. Heroinlachen, (lachte herein,her~
eingelachl) bedr. ww. lachend inkijken,
lachend naar binnen zien. Hereinlangen, (langle herein,
hercingclnngl) o. ww., m. h. reiken tot, lang genoeg zijn; dieses Seil langt nicht bis in das Zimmer herein, reikt niet lul in; it. de hand binnensteken; 2. bedr. ww. jemn. el ir. -, naar binnen reiken, iureiken, naar binnen geven. Iiercinlassen, (liesz herein, her-
ingelassen) bedr. ww. our. binncnlateii, inlaten, luimen laten gaan. Hereinlaufen, (lief herein, ker-
•ingelaufen) o. ww. onr., in. s. inloopcn,
biiineuloopen, binnenvloeieii; in \'s Meer
, uilloopen, zich storten in; das Wasser
lief zum Fenster herein, liep hel venster in.
Hereinlegen, (legtc hercin, her-
mjelegl) bedr. ww. inleggen, iuplaatscn, binnen leggen. Hereinleiten, (leitelt hercin,hcr-
ngeleilet) beilr. ww. binnen leiden, in- leiden, de leiding leggen tot in. Hereinlenken, (lenkte hercin ,hei -
cingelcnkt) o. ww., m. h. naar binnen varen, rijden; 2. bedr. ww. naar binnen leiden, sturen. Hereinleuchten, (leuchiele hcr-
ein, hereingeleuchlel) o. ww., m. //. hel licht lot binnen werpen, inschijncn, in- slrulen; jemn. -, lichten om binnen te kunnen komen. Hereinlocken, (locklt herein,her-
•ingelockl) bedr. ww. binnen lokken, in- lokken. Hereinmacben, (machte hercin,
hercingematht) bedr. ww. er iu inaken;
wed. ww. siih -, zich naar binnen bc-
ven.
Hereinmögen, (machte herein,
hercingeniDchl) o. ww. onr., in. h. er in willen, lust hebben om naar binnen te gaan. H.oreinmü8sen, (mussle herein,
ia, hcreingemussl) o. ww. onr., m. //. binnen moeten, gedwongen zijn naar binnen te gaan. Hereinnehmen, (nahm herein,
hereingenommen) bedr.»w.onr. innemen, naar binnen brengen; jem. zu sich in den Wagen -, opnemen. Hereinnöthigen, (nöthigie her-
etn, hcreingenöthigl) bedr. ww. noodza*
keu om binnen Ie gaan; il. binnen noodi- geu, nitnoodigen om binnen te komen. Horeinpacken, (tackle herein
kcreingepackl) bedr. ww. er iu pakken; 2, wed. ww. sich -, (gemeenz.) zicb naar binnen pakken. Hereinprilgeln, (prügelle hcr-
!M, hereingcyiriigcll) bedr. ww. naar biu-
nen ranselen. Hereiupurzeln, (purtelle herein,
hereingepurzelt) o. ww., in. s. er in bui- telcn. Hereinragen, (ragle herein, her~
eingcragT) o. ww. naar Linnen reiken, steken. |
|||||||||||||||||
|
vin
|
4
|
den; dicse Leute gehen nicht alle in
|
||||||||||||||||
|
tien Saai herein, vinden niet alle eene
plaats, kunnen niet nllc &. Heroingioszeil, (gnss hercin, hcr-
eingegnssen) bedr. ww. onr. er in gieten. Hereinglanzen, (glanzte herein,
hercingeglanzl) o. ww.,in.A.erinscliitle-
ren. Hereingleiten, (gliit herein,hei••
eingeglitlen) o. ww. onr., in. s. eringlij- den, naar binnen glijden. Hereinglitscben, (glitsehle hcr-
ein, hcremgeglilschl) o. ww., m. s., Z.
hereingleiten. Hereingreifen, {grill hercin, her-
eingegrifl\'en) o. ww. onr. erin grijpen, naar binnen grij|ien; 2. er in werken, ingrijpen. Hereingucken, (gurkte heiein,
hercingetjuckl) bedr. ww., Z. hercin- sehen. Hereinhaben, (halte herein, her-
eingehubl) bedr. ww. onr. binnen heb-
bcn. Hereinhageln, (hagelie herein, hereingehiigcll) onp. ww., m. h. inhage-
len; es hagelt in\'s Zimmer herein, bel h.igell in &. Horeinhallen, (hullie hertin,her- |
||||||||||||||||||
|
Her 615
|
|||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
Hereinsehen, (sah herein, her-
eingesehen) o. ww. onr., in. h. naar bin- ncn zien, inzien, inkijken. Horoinsehnon (sich), (sehnle
herein, hereingesehnl) wed. ww. verlan- oii binnen te komen. Ilereinsein, (tear herein, herein-
geiccsen) o. ww. onr. er in zijn, binnen zijn. Horoinsondon, (sandle herein,
hereingsandl) bedr. ww.onr., Z. herein- schicken. Heroinsenkon, (senkte herein,
hereingeienkt) bedr. ww. er iu laten zinken. Horoinsingon, (sang herein, her-
eingesungen) bedr. en o. ww.onr. erin zingen. Hereinsinken, (sank herein, her-
eingesunken) o. ww. onr., ui. t. er in zinken. Hereinsollen, (sollte herein, her-
eingcsoltt) o. ww. onr. er in zullen, bin- ni\'ii zullen, moeten binnengaan. Hereinsprechen, (sprach her-
ein, licreingcsproehcn) bedr. en o. ww. er in spreken. lloroinsprcngon, (sprengte her-
ein, hereingesprengt) bedr. ww. doen in- springen; 2. o. ww., dj. s. naar binnen jagen, ijlen, rennen. Hereinspringen, (sprang herein,
hereingesprungen) o. ww. onr., m. s. bin- ueu springen, er in springen. Hereinspritzen, (tpritile herein,
hereingespritzl) bedr. ww. uaar binnen
spuiten; 2. o. ww., in. J. biiinenspuiten, biuneuspatten. Hereinstarren, (stante herein,
heieingestarrl) o. ww., ui. ft. er in sla- leu, uaar binnen staren. HereinstOCken, (steckle herein,
ereingesleckt) bedr. ww. binnen steken, er iu steken. Hereinstehlen (sich), (staht
erein, hereingesluhlen) wed. ww. onr. binnen sluipen. Uereinsteigen, (stiegherein,her-
eingestiegen) o. ww. onr., m. s. iu klim — men. Heroinstellen, (stellte herein,her-
eingeslcltl) bedr. ww. er in stellen, in-
plaatsen, uaar binnen brengen, in bewa- ring geven. Hereinrtolpern, (stolperte her- ein, hereingeslolperl) o. ww., m. s. bin-
ui-ii strompelen. HereinstOSzen, (sties: herein,
hereingesloszen) bedr. ww.onr.instoolen, doorstoolen, binnen stoeten. Hereinstrahlen, (ttmhlte herein,
hereingeslrahlt) o. ww. instralen, iu- schijuen. Hereinstreichen, (sirieh herein,
hereingestrichen) bedr. ww. onr. binnen strijken, instrijken. Heroinstreuen, (tlrevte herein,
hereingcstreul) bedr. ww. instrooien.
Hereinströmen, (strömte herein,
hereingeströint) o. ww., m. s. binnen stroomen, binnen vloeien. Horeinstiirmen,(si/(n«ieft»rein,
|
|||||||||||||
|
Hereinschielen, (schiclie herein,
hereingesckielt) o. ww., m. h. inglurcn, naar binnen gluren. Hereinschieszen, (schoss herein,
hereingetchouen) bedr. ww. onr. er in
schieten, binnenschieten; 2. o. ww., ra.
. naar binnen vlie en, storten; (van bel
water), instormen. instroomcu.
Hereinschiffen, (schi/Jte herein,
hereingetchijfl) bedr. en o. ww. binnen aren, te scheep binnen komen, binnen brengen. Hereinschimmern,(s(7iimmei ie
herein, hereingetchimmert) o. ww. in- schijnen, Bauw licht naar binnen werpen. Hereinschlagen, (schlug herein,
hereingetchlagen) bedr. ww. onr. den Hall hier -, naar binnen slaan; (Uergw.) die Winde -, doen springen met den ha- iner. Hereinschleichen,(<c/i/ic/i her-
•in, hereingeschlichcn) o. ww. our., it.
wed. ww. sich -, binnensluipen. Hereinschlendern,(sc/i/em/ci ie
herein, hereingesehlenderl) o. ww., m. s. binnen slenteren. Hereinschlenkern,(si7i/cHA-iTfe
erein, hereingeichtenkert) o. ww., m. s. binnen slingeren. Hereinschleppen, (uhteppte
herein, hereingeschleppt) bedr. ww. naar binnen sleepen, iiisleepeu; 2. wed. ww. sich -, met moeite, sleepvoetend binnen komen. Herei.nschleudern,(si/i/eni/erie
herein, hereingeschleuderl) bedr. en o. ww., in. ft. en s. binnen slingeren, in- werpen. Hereinschlüpfen,(sr///\'i;i/\'\'i\'\'\'«i--
em, hereingeschlüpft) o. ww., ra. s. bin- ueii sluipen. Hereinschmeiszen, (schmlss
herein, hereingeschmissen) Z. hercinwcr-
(en. Hereinschmettern,(srA»ii:iiiT!e herein, hercingeschmetlert) o. ww., ra. s.
n kletteren, klateren; 2. bedr. ww. binnen werpen. Hereinschraien, (schrie herein,
hereingeschricn) bedr. en o. ww.onr. iu- selireeuwt\'ii, naar binnen schreeuwen.
Hereinschreiten, (schril t herein,
hereingeschritten) o. ww.onr., in. s.bin- nen stappen. Hereinschütteln,(sr/iHiie/ie/HT-
ein, hereiiigeschullelt) bedr. ww. er in schudden, naar binnen schudden. Hereinschütten, (schattete her-
ein, hereingeschütlet) bedr. ww. er in gieten.
Hereinschwanken, (schrankte
herein, bereingeschwankt) o. ww„ in. t.
naar binnen waggelen. Horeinschwarmen, (sehwirmte
herein, hereingeschicnrmt) o. ww., m. s.
binnen /.wennen. Heroinschweben, (schicebte her-
ein, hereingeschuebt) o. ww., ui. s. naar binnen zweven. Hereinsegeln, (tegelle herein,her-
eingesegelt) o. ww., ui. s. binnen zeilen,
razeilen. |
|||||||||||||
|
Hereinranken, (rankte herein,
hereingerankt) wed. ww. sich -, binnen ranken. Hereinrasaeln, (rasselle herein,
hercingerasselt) o. WW., m. s. binnen ram- uielen, ratelend naar binnen komen. Hereinrauchen, \'rauehle herein,
liereingeraucht) o. ww. er in rooken. Hereinrauschen, (rautchie hcr-
tin, heremgerausehl) o. uw., ra. s. rui- schend binnen komen. Hereinreeheil,(reeA/e/iereiii,/ier-
eingerecht) bedr. ww. binnen barken. Hereinregnen, (regnete herein,
hereingeregnel) onp. ww., m. h. iurcgc- iiiMi. naar binnen regenen. Hereinreichen, (reiehle herein,
hereingereieht) bedr. ww. zum Fenster -, binnenreiken; einen Dolch -, inreiken, insteken. Hereinreiszen, (riss herein, her-
tiugerittcn) bedr. ww. onr. naar binnen trekken, sleepen. Hereinreiten, [rilt]herein, herein-
geritlen) o. ww. onr., m. s. naar binnen rijden. Hereinrennen, (rannte herein,
hereingerannt) o. ww. onr., m. s. naar binnen rennen, ijlen. Hereinrieseln, (rieselle herein
hereingeriesell) o. ww., 111. ft. invloeien invlielen, iiikaldiclen. Hereinrinnen, (rannherein, her-
eingeronnen) o, ww. our.,Z. hereinflietien. Horeinrollen, (rottte herein, her-
eingeroltl) bedr. en o. ww. naar binnen rollen, inrollen. Hereinrücken, (riekte herein,
liereingerückt) bedr. ww. naar binnen
rukken, schuiven; 2. o. ww., in.s. inruk— ken, iumarcheeren. Hereinrufen, (rief herein,herein-
gerufen) bedr. en o. ww. binnen roepen inroepen. Hereinrutschen, (rultchte her-
en, hcrcingcriitseht) o. ww., ra. s. er in glijden.
Horoinsiiuseln, -sausen, («<i n-
selle herein, hercingesüusell en sauste her- tin, heteingesausl) o. ww. insuizen. Kereinsehaffen, (schuifte herein
htreingeuha/fl) bedr. ww. inbrengen, naar binnen brengen; Waarcn inden Hof -. binnen bezorgen. Hereinschallen, (ichall te herein
hereingetchaüt) o. ww., in. h. iukliu- ken. Hereinsohauen, (ichaute herein
hereingetchaüt) o. ww., ra. h.,Z.herein- sehen. Horeinseheinen, (tchien herein
bcreingeschienen) o. ww. oor., ra. h. in-
«chijnen, naar binnen seliijnen. Hereinscheuchen, (scheuthu
herein, hereingescheucht) bedr. ww. btn- uen jagen. Hereinsehicken, [schickte *«••
ein, herciitgeschickt) bedr. ww. binnei
sloren, binnen zenden. Hereinschieben, (schob herein kercingeschoben) bedr. ww.onr. inschui-
•en, biniieuscliiiivcn. |
|||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||
|
614 Her.
|
Her.
|
|||||||||||
|
hcreingestürmt) o. »•»., m. s. met groot
gedruis of stormend binnenkomen, bin- nenslormcn; 2. beilr. »». inet geweld ol gedruis binnen brengen. Hereinstürzen, (starzte hertin,
hcreingeslltrzl) o. ww., in. s. binnenslor- ton, binnen stormen, binnen vallen; (lig.) in das \'/.immer -, mei geweld binnen ko- men; 2. bedr. ww.jem. -,binnen duwen, werpen, stnotcn. Hereintanzen, (tamtc hercin,
hereingetanzt) o. ww., m. s. dansend binnen komen. Hereintaumeln, (laumelle her-
tin, hereingelaumell) o. ww., in. s. en h. binnen wankelen, waggelend, tuimelend binnengaan, binnen tuimelen. Herointhun, (//ia/ hercin, hcrcin-
gclhan) bedr. ww. er in doen. Hereintoben, (loble herein, her-
eingetobt) o. ww., m. s. met geraas, ge- tier biuiicnkomcu, binneustiiiren; it. in. h. met drilt er in spreken. Herointönen, (/<öi/e herein, her-
cinijetiint) o. ww,, ui. h. iukliukeii. Hereintorkoln, {torkelle hercin.
hereingelorkelt) o. ww., m. s. binnen waggelen. Hereintosen, (loste herein, her-
eingelost) Z. hereinloben. H.err-intrab3n,(liableherein,hcr-
eiugelrnbt) o. ww., ui. s. binnen draven. Hereintragen, (Irug herein, her-
eingelragen) bedr. ww. our. indragen, binnendragen. Hereintraufo(l)n, (irüuf(el)te
herein, hereingetrüuf(et)t) bedr. ww. in* droppelen. Hereintraufen, (trtmfie herein,
hereingelraufl) o. ww., a. s. indroppe* leu, inlekken. Hereintreiben, (trieb herein,her-
ieingelrieben) bedr. ww, our. binnen drjj* vcil, indrijven. Hereintreten, (trui hercin, her-
eingelrclen) o. ww. out*., m. s. binnen* I redui!, intreden. Hereintriefen, (treff herein, her-
eingetroflen) \'L. hereintraiifeln. Hereintrippeln, (Irippelle her-
ein, hertingelrippelt) o. ww., m. s. in- dribbelen. Hereintröpfeln, (trtyfelte her-
ein, hereinyetröplclt) \'/.. heicintraufeln. Hereintrotten, (irottttc herein,
hereingelrollel) o. ww., m. s. binnen draven, indraven. Hereinwachsen, (michs herein,
hereingewachsen) o. ww. our., ui. s. in- wassen, ingroeien. Hereinwackeln, (uackelie her-
ein, hereingewaekell) u. vvvv., in. s. wag* gelend binnen gaan, binnen waggelen; 2. bedr. ww. waggelend binnen breu* gen. Hore_inwagen (sich), (magie
herein, hereingewayt) wed. ww.zich biu- ueu wagen, liet wagen binnen Ie gaan. Hereinwallen, (uallte herein,
hcreuujeuatlt) u. ww., m. ». binnen gol*
ven. Horeinwiüzen, (wikte herein.
|
htreingewilit) bedr. ww. binnen vvcnte-
len; 2. wed. vvvv. sich -, binnen rollen. Hereinwandeln, (trandellt her- ei», hcieinijeiiandelt) o. ww., m. s. bin-
urn wandelen. Hereinwandern, (uamlerie her-
ein, hcreimjcnanderl) o. ww., m. s. bm- neu reizen Hereinwanken, («ankie hercin.
htreingerrankt) o. vvvv., m. s. met wan- kelende schreden binnenkomen. Hereinwarts, bjjw. naar binnen,
binnenwaai is. Hereinwatscheln, (tcatuhtlie
herein, hereingettatichelt) o. vvvv., m. s.
met logge schreden binnen komen, aan* j ukken. Hereinwehen, (tcchic herein,lur-
cingctcehl) o. vvvv., m. h. binnenwaaien; uelch ein Wind weht :um Fensler herein \'., waait door & naar binnen!; *2. bedr. vvvv. naar binnen doen waaien. Hereinweisen, (nies herein, hcr-
eingetciesen) bedr. ww. our. binnen wij- zen. Hereinwerfen, («arf\' herein, her •
cingeunrfen) bedr. ww. our. iuvverpen,
insuiijteii, binnen werpen. Hereinwinden, (wand herein,her-
eingeuunden) bedr. ww.our. binnen win- den; "2. wed. ww. tich -, binnen kron- keleii. Hereinwinken, (winkte herein,
hereingeicinkl) o. vvvv., io. h. binnen wen- keu, een wenk geven om binnen Ie ko- inen. Hereinwirbeln, (wirbelte hercin
hereimjeiiirbclt) o. vvvv., til. s., it. bedr
vvvv. binnen dwarrelen. Hereinwogen, (toglehereiu,her-
eingeieogl) o. ww., ui. s. binnen golven, binnen stroomen. Hereinwollen, (woltie herein.
hereiinjenolll) o. ww. our., m. h. er iu
willen, naar binnen willen. Hereinwünschen, (wünschte herein, hereingeuünzcht) bedr. ww. er iu
wenseben; \'2. wed. vvvv. tich -, weuscheu binnen te zijn. Hereinzeigen, (zeigle herein,her-
eingezeigl) bedr. ww., Z. hereinweisen. Hereinzerren, (terrteherein, her-
cingezerrt) bedr. vvvv. met geweld in- trekken, binnentrekken. Hereinztehen, (zog herein, her-
cingezogen) bedr. ww. our. intrekken, naar binnen trekken, naar binnen slee- pen; \'2. o. vvvv., m. s. i» die Studt -, met een stoet komen aantrekken, intrede bou- den, binnenrukken;it. eeu nieuw buis be- trekkeu. Hereinzischen, (zischte herein,
hereingeziseht) o. vvvv., m. s. er in sissen. Hereinzwtingen, (zwangle her-
cin, hercingezwingt) bedr. ww. er in per* sen, met geweld naar binnen dringen; jem. -, dwingen om binnen te koiueu. Hereinzwingen, (zwang herein,
hcreiiigezuuiiijen) bedr. ww.our.,Z.Aer- einzniingen. Herentgegen,\'/.. hingegen,
Hererzahlen, (erzahlte her, her-
|
crziihlt) bedr. ww. in alle bijzonderhc-
den vertellen; (Volkst.) optellen, opsom- mcn. Hgrfabeln, (fubcltc her, hergefa-
helt) bedr. ww. iets fabelachtig* ver- lellen, sprookjes, onwaarheden opdis- schen. Herfabuliren, (fabulirlt her,her-
fubulirl) bedr. vvvv., \'/.. hcrfabeln. Ilorfaeheln, (fdchelle her, herge-
fiehell) bedr. ww., Z. herfachtn. Horfachen, (fachle her, herge-
fnchl) bcdr.ww.beenblazen.heenwaaieD, beensuizen. HeTfahren.,(fiilirlier,lter<jeftthren)
o. vvvv. onr.,m. s. aanvaren, heenvareii, heenryden, aanrijden; neben deni Ufer -, langs varen;\'2. mit der Hand hberdus Ge- sieht\',overheen strijken; hier is/ die Ktigel hergefahren, bier is & overheen gestre* ken; (gemeenz.) überjem. -,iem. overval* leu, toesnauwen; mit Voriiiïrfen -, niet verwijten overladen; \'2. bedr. ww. Ilntz -, aanvaren, aanbrengen. Hprfail.cn, Hiel her, hergifaütn)
o. ww. our., in. v. heen vallen, er op val- Icn; iiber el».;iets overvallen; überjem. -, iem. overvallen, aanvallen, op liet lijf vallen. Hprfaseln, (faseltt her, hergefu-
sell) bedr. ww. bazelen. Hprfasson, (fasste her, hergefussl)
bedr. ww. vatten. Hprfegen, (fegte her, hergefegt)
bedr. ww. herwaarts vegen. Hprfeuern, (feuerle her, herge-
(euerl) o. ww., in. h. nuf jem. -, vuren. Hei\'Hcdeln, (licdelte her, herge-
fiedelt) bedr. \\v\\\\. opspelen. Hgriinden, (fand her, hergefunden)
bedr. ww. our. den weg herwaarts vin- den. Ilprllaramon, (/lammie her, her-
geflamml) o. ww. hierheen vlammen. Hurllattorn, (fiatlerte her, her-
gejlalterl) o. vvvv., in. s. nanfladderen. Hgrfliegen, {/log her, hergefiogen)
o. ww. our., ui. 6\'. aanvliegen. Hcrliichcn, (lloh hcrjiergeflolien)
o. ww. our., ui. s. herwaarts vlieden,aan- vlieden. Hprflieszen, (//os.« her, hergc/los-
sen)o. ww. onr., m.s. herwaarts vloeien, aanvloeien; (lig.) das [lieszt aus eincm bozen Herzen lier, dat komt niet uit eeu goed hart; da (tittten alle unsere Ucbel lier, daaruit vloeien & voort, ontstaan, nemen bun oorsprong. Hprflimmern, (flimmerle her, hcr-
ge/limmerl) o. ww. aanllikkeren. Hprflöszen, (/löszte her, herge-
jlószt) bedr. ww. aaiivlotteu. Hprflöten, (flölele her, hergeflötel)
bedr. ww. op de Huil blazen.
HerflÜChten, (jluchlcle her, her-
ge/lüciilet) bedr. ww. iu veiligheid llier* lieeu brengen; \'2. o. ww., in. s. herwaarts vluchten. Hoi\'llllthcn, (fluthete her, herge-
fluthet) o. ww., m. s. aanvloeien, aan- strooiuen. Herfo(r)dern, (fo(r)dtrte her.
|
||||||||||
|
Hor
|
Her 61li
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
liergefo(r)dert) bedr. ww. dagvaarden
voor, terugvragen, lerugeischcn van. llcrfolgon, (folgte her.hergefolgl)
o. ww., ru. i. volgen, hierhee.i volgen. Herfragen (sich), (fragte her,
Itergefragl) wed. ww. al vragende hier komen. HerfÜhlen, (fühlle her, hergc-
/iihll) o. ww., m. //. voelen, al tastende hier komen; fikkien Sie einmal her!, voel maar eens hier! Herflihren, (fültrle her, hergc-
liihrt) bedr. ww. aanvoeren, herwaarts voeren, hierhrengen; (lig.) diesz istes, nas nüch herfiihrl, dit voert mij hier- lieen. Herfunkeln, (funkelte her, her-
gcfmtkell) o. ww. herwaarts vonkelen. Herfür, \'/.. hervor.
Hergaffen, (gapte her, hcrgega/fl)
o. ww., in. h. hierheen gapen. Hergang, (•(*)*• mv. Hergange)
ui. nadering, komst, reis v., verloop o.,
gang in.; bei seiném -e, toen hij hier kwam; nach mehrcren lliu - mij Hergingen, na verscheidene malen heen en weergegaan Ie zijn; er hal den llingang für den -ge- habl, hij kon heengaan zoo als hij geko- iiicn was; (lig.) der - einer Sache, toe- dracht v. Hergangeln, (güngelte her, her-
ijegüngell) bedr. ww. herwaarts leiden. Hergeben, (gab her, hergegeben)
liedr. ww. onr. geven, overgeven, ter band stellen, aangeven, opgeven, leveren, ver- scbaHen; gib her!, geef over!, geefhier! sein 1\'feril -, verkoopen; (lig.) seinen Kamen dazu -, leencn. Hergebracht, bijv. nw„ Z. her-
bringen, Hergegen, bjjw. \'/.. hingegen.
Hergehen, {ging her, liergcgangen)
o. ww., onr.. m. s. komen, naderen; gek her!, kom bier!; 2. over iets heengaan; das Walser ging über ihn her, ging, liep & over hein heen; es gekt nicht gans iiber den Tisch her, groot, lang genoeg zijn om |
Horgciszoln, (geiszelleher,herge-
geiszell) bedr. ww. herwaarts geesclcn Hergoleiton, [geleitele her,herge- leilet) bedr. ww. hierheen geleiden, lier waarts geleiden. Hergerathen, {gerieth her,her ge
rathen) o.ww.onr., m. s.hierkomen,er in slagen hier te komen. Hergieszen, (gnss her, hergegos-
sen) bedr. ww. hierheen giclen. Hergirren, [girruher, h.rgcgirrt)
o. ww. kirrend naderen, herwaarts kir- ren; 2. bedr. ww. kirrend uilen. HerglUnzcn, (glansle her, herge~
glimt) o. ww., m. h. zijn glans her-
waarts verspreiden, mei glans naderen.
Hergleiten, (glitt her, hergeglil\'
ten) o. ww. onr., m. s. aanglijdcn.
Herglimmen, (glomm her, herge-
glummcn) o ww. onr. glimmen, Herglimmem, (glimmerte her,
hergeglimmert) o. ww.,\'/.. herglimmcn. Herglitsohen, (glilschte her, ker-
geglilscht) o. ww. aauglijden. Herglotzen, (glotztc her, herge-
|
Herhammern, (hammerte her,
hergehSmmert) o. ww. hierheen hameren; 2. bedr. ww. vaslhamcren. Ilorhangen, (hing her, hergehait\'
gen) o. ww. onr., m. h. hierheen hangen, afhangen. Herhangen, (hangle her. hcrge-
hangt) bedr. ww. hierheen hangen. Her harken, (harkte her, herge\'
harkl) bedr. ww. hierheen harken. Herhaspeln, (haspeite hcr,herge-
huspclt) bedr. ww. haspelen. Herhauehen, (hauchti her, her-
gehauchl) bedr. en o. ww. hierheen ede- men, blazen. Herhauen, (kieb er, hergehaucn)
bedr. ww. onr. hierheen slaan, houwen, afranselen. Herh\'aufen, (hiufte her, kcrge-
hav(l) bedr. ww. ophoopen. Horhobcn, (hnb her, hergehobcn)
bedr. ww. onr. aandragen, aantillen. Hgrheften, (heftele her. hcrgehe(-
tet) bedr. ww. hierheen vastmaken. Herheiszen, (hicss her.hergchei-
(sen)bedr. ww. onr. bivclcn herwaarts of hier te komen. Herhelfen, (half her, hergeholfen)
o. ww. onr.jemn. -, hierheen helpen. Herhetzen, (helste her Jhergehetst)
bedr. ww. herwaarts jagen. Herheulen, (heulte her, hcrge-
hcull) bedr. ww. huilend voordragen. Herhinken, (hinkte her, hcrge-
hinkt) o. ww., m. h. aanhiuken, ber- waarts hinken. Herholen, (halte her, hergeholl)
bedr. ww. van daan halen; j\'eni. -, hier- halcn; tint Sacl.e -, bijbrengen; (fig.) seine Grindt sehr weit -, zoeken. Herhorchen, (korehleher, herge-
horchl), -hÖren, (hörle her, hergchiirt) o. ww., m. //. hooren, luisteren; horchen Sie her, kom eens luisteren. Hprhuinpeln, (kumpelleher, her-
gekmiipell) o. ww., m. f. aanhoinpelen. Herhüpfen, (hüpftc her, hergc-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
glotzt) o. ww. met uit
|
22
|
puilende of opge-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
palkle oogen kijken.
Hprgraben, (grub her, hergegra- ben) liedr. ww. onr. herwaarts graven. Hergrapson, (gra^ste her, hergc-
grapsl) o. ww., Z. hergreifen. Hergreifen, (gri/f her, hergcgrif-
fen) o. ww. onr., m. /(.hierheen grijpen, herwaarts grijpen. Hergrinsen, (grintte her, herge-
grinsl) o. ww. grijnzend herwaarts zien.
Hergrunzen, (grunUe her, herge-
grunzl) bedr. ww. met cenc ruwe
slem voordragen.
HergUCken, (guckte her, herge-
guckl) \'/.. kersehen. Hergurgeln, (gurgelte her, herge
gurgell) bedr. ww. gorgelend zingen. Herhabon, (halte her, hergehabt)
bedr.ww.onr.(gemeenz,) vandaan heb hen, ontvangen hebben,gekregen heb hen; va ick das herhabel, waar ik hel |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
& teplaatin dehierRaatlick,bei
hei |
van daan heb?, hoc ik er aan kom?;«o
• ?, waar zou ik het van daan |
hüpft) o. ww., m. s. aanhuppelen, hup-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
46
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pelenil naderen.
Herhuschen, (huschte her, hergc-
huschl) o. ww., ui. f. herwaarts kruipen, glijden. Hering, (-(c)s,n\\v.-c)m.,Z.Haring.
Herirren, (irrle her, hergcirrl) o. ww., m. h. komen aaiulwalen. Herisie, v., Z. Kirsci. Herjagen, (jagle her, hergejagl) o.
ww., m. s. aanjagen, aanrennen; 2. hcdr. ww. hierheen jagen, herwaarts jagen. Herjammorn, (jammerte her, heT\'
gejammer!) bedr. ww. mclccneklagcnde slem voordragen. Ilorjauehzon, (jauchzle her,her-
gejauchzl) bedr. ww. met gejuich voor- dragen. Herkarren, (karrle her, hergekarrt)
o. ww., in. s. op cenc kar naderen, aan- karren; 2. bedr. ww. niet eene kar aan- voeren. Herkehren, (kehrle her, hergc-
kehrl) bedr. ww. herwaarts vegen; 2. wed. ww. lick -, zich herwaarts wenden. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
19
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Herhackeri, (hackte her, hcrgc-
huckt) bedr. ww. hierheen hakken. Hgrhageln, (hagclteher, hergeha-
Heser Schlacht ging es sehr schar f\'geil) oiip. ww. hagelen, ging het duchtig of geducht ioe;eie| Herhakeln, (hakcile her.hergeh i- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ymges dabei hert, hoe ging het daarbij keil) bedr. ww. haken.
t»e?; hier gekt es her, wie im Kriege, heil Herhaken, [kakte her.hergehakl)
Raat hier loe als &; i. es ging scharf bedr. ww. haken.
\'iber den Wein her, het ging duchtig erj Herhallen, (Italltehcr.hergehallt)
langs met den wijn; min gekt es über o. ww., in. h. uit de verte klinken, her-
mich her, nu word ik onder handen ge-1 waarts klinken, weergalmen.
nomen (met verwijlnigen of scheld woor-j Herhalten, (hielt her, hergehal-
die Hand -, aan-
bieden, toesloken; 2. o. ww., m. h. voor- houden, aanbieden; (3g.) dulden, lijden, uitstaan; er muss immer -, bij heeft altijd |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dr
h
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hete Prage gehort nicht her, behoort hier) wat te verduren; er mussle-, hij beeft het
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
niet ie huis, is hier te onpas.
Hergeifem, (gei/erte her. herge
geifert) bedr. ww. woedend uiten. |
lootje moeten leggen, men heeft den spot
met hem gedreven; sie werden • mussen gij zult er voor moeten boeten; »iei» |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hergeigen,(.</ri</ie ker,hergegeigt) \\Heutel hal sekreeklieh • missen, ik beb
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww. op de vioolspelen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bed
|
moeten opdokken.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||||
|
616
|
|||||||||||||||
|
ein hergelaufener Kerl, verloopen mensch,
vagebond , avonturier m. Horlogen, (legle her, hergelegl)
bedr. ww. bier leggen, beenleggen, neer- leggen. Herlehren, (lehrle her,hergclchrl)
bedr. ww. leerend voordragen. Herleiem, (leiertc her, hergcleicrl)
bedr. ww. op de lier spelen, eentonig voordragen; 2. o. ww., m. s. langzaam naderen. Perloihon, (lieh her, hergcliehcn)
bedr. ww. "ui\', uitleeucu, te leen geven, voorschieten. Herleimen, (leimteher,hergeleiml)
bedr. ww. lijmen. Hcrlciton, (leileteher,hergeleihl)
bedr. ww. heenleiden, herwaarts leiden; dicses Wasser *ird hergcleilel, wordt bier- heen geleid; Wasser ton einerQuelle-,a{- leidcn, afvoeren; (lig.) ein Wort -,aflei- der, einen Satz aus einemandern-,aüei- den; eine Fotgerung -, afleiden, trekken, oiitlccnen aan. Herleitung, »., Z. herleiten; il.
waterleiding v., afleiding v.; (Spraakk.)
afleiding, etymologie V, TLQTlenk.en,(lenkleher,hergelenkt)
bedr. en o. ww. herwaarts sturen. Herlesen, (las her, hergelesen)
bedr. ww. onr. oplezen, voorlezen; 2. gc- dachteloos, werktuiglijk aflezen. Herleuchten, (leuchlete her,her-
geleuchlel) o. ww., m. h. hierheen stra- leu, herwaarts lichten;leuchleeinmalher, licht eens hierheen. Herliefern, (lieferte her, kergelie-
fert) bedr. ww. hier leveren, ter plaatse leveren. Horling, (-(e), mv. -e) m. zure,
wrange, onrijpe druif v. Hgrlispeln, (lispelle her, hcrgeli-
spelt) bedr. ww. fluisterend voordragen, uitspreken. Herlitze, (-n) v. (PI.) kornocl-
je?. Herlitzenbaum, (-baum(a)s,
mv. -baumc) m. koruoeljcboom m. Herlocken,(/ocA(e her, hergeloekt)
bedr. ww. hier lokken, aanlokken, heen- lokken. Herlodern, (loderte her,hergelo-
icrl) o. ww. herwaarts vlammen. Herlügen, (log her, hergelogen)
bedr. ww. our.jemn. elw. -, voorliegen. Hermachen, (machte her, hergc-
machl) bedr. ww. (gemeenz.) man mass da eine Treppe -, maken, inrichten; 2. wed. ww. sich -, zich herwaarts begeven; sich überetie. -, aan het werk gaan,zich druk maken met; sich über eine Pastele; aanvallen op; sich Aberjem. -, aanvallen, overvallen. Hermandad, V. broederschap v.;
Gesch.) politiedienaurs m. mv. derin- qnisilie. Horinaphrodit, (-en, mv. -en)
m. iemand m. die de heide geslachten schijnt te hebben, hennaphrodiet ui. Hermarsoh,(-«s,mv. Hermirteke)
m. heenmarsch m., heenreis, reisT.hier- heen. |
|||||||||||||||
|
Hgrkeulen, (keulte her, herg*
huil) bedr. en o. ww. met eenc knots herwaarts slaan. Hprkitten, (kittete her, hergekil-
lel) bedr. ww. lijmen. Hgrkleben, (kleble her, herge-
klebt) bedr. ww. plakken. Herklecken, {kleekte her, herge-
kleckt) bedr. neerkletsen. Herklecksen, {klecksic her, her-
geklecksl) bedr. ww. neerkladdcn. Horklottorn, (klettcrtc her, her-
geklctlerl) o. ww., m. s. klauteren. Herklimmen, {klomm her.hergv
klommen) o. ww. onr., m. s. herwaarts klimmen. "H.sfklimpern,(,klimperleher,her-
geklimpert) o. ww. (i. k. bet.) slecht (op de piano) spelen. Hgrklingeln, [klingelle her, her-
geklingvll) o. ww., m. h. klinken, ber- waarls klinken. Horklingen, (klang her, herge-
klungen) o. ww. onr. herwaarts klinken. Herklopfen, (klopfle her, herge-
klopfl) bedr. en o. ww., m, h. aanklop- pcii, herwaarts kloppen. Herknallcn, (knallte her, herge-
knalll) o. ww. knallen, schieten. Ilgrknion, (kniele her.hergilmiet)
o. ww., m. h. neerknielen, hier knielen; kniel herl, kniel hier neder. Herknöpfen, (kniipfteher, hcrge-
knipfl) bedr. ww. knoopen. Ilcrkollcrn, {kollerle her, herge-
kotiert) bedr. ww. herwaarts rollen, aan- rollcn; 2. o. ww., ra. s.aanrollen,rollende naderen. Herkommen, (kam her, herqe-
kommen) o. ww. onr., in. s. hier komen herwaarts komen, naderen; komm her, komm her ;u mir, kom hierheen, kom hij mij; ich komme gerade von ihm her, ik kom onmiddellijk van hem van daan; ich komme gerade vom Essen her, ik kom zoo van hel eten af; (tig.) Iiergekommcner Ge bruuch, 1. hergebracht; 2. herkomslig zijn, gesproten zijn, afkomstig zijn, af- stammen, arkomen; ion gulen l.eulen afstammen; 3. diese Krankheit komml von der Vnmaszigkeit her, komt voort, spruit voort, ontstaat; ron teem komml Hese Nachrichl her, van wien is & af komstig. II. o. zelfst, aankomst, nadering, reis
v.; das - ist ihm verboten, het is hem ver- boden te komen; (lig.) gebruik o., ge. woonle, herkomst, usance v.; ein alles - een oud gebruik\', 2. afkomst, afstamming familie v.; er isl von gulcm -, hij is van goede afkomst, familie. Ilorkömmlich, bijv. en b. her-
komstig, gebruikelijk, overgeleverd, vol- gens gewoonte, oud; dies isl bei uns so -, dat is zoo het gebruik, de gewoonte; 2. das -e, oude gewoonte v. Herkörnen, (körnle her, herge-
kórnt) bedr. ww., Z. hcrlockcn. Herkrachen, (krachie her,herge
|
|||||||||||||||
|
kracht) o. ww., in. s. kraken, krakcud
overvallen. Herkrachzen, (krSduleker,ker~ gekrachzl) bedr. ww. krijschend voordra-
|
|||||||||||||||
|
gen.
Herkr\'ahen, (krikte her, hergc
kriht) bedr. ww. met eene kraaiende stem voordragen. Herkrallen, (kralllc her, herge-
kralll) bedr. ww. bierliceu krabben; 2. met de klauwen herwaarts trekken. Hgrkramen, (kramtc her, herge
kramt) bedr. ww. uitkramen, voor den dag komen met. Herkratzen, (kraltle her, herge-
kralzl) bedr. ww. herwaarts krabben krassen. Herkreischen,(A™scA(e/i<T,/icr-
gekreischl) \'L. herkrachzen.
Perkriechen, (kroch her, hergc
krochen) o. ww. onr., m. h. en s. her waarts kruipen, kruipende naderen, aan kruipen. ITorkriogCn, (kriegtc her, herge
kriegt) bedr. ww. (gemeenz.) Z. herbe kommen. Herkritzeln,(A-n/rW/e her, herge-
kritzelt) o. ww., m. h. auf ein Papier - ueerkrabbelen, neerkladden. Herkrümeln, (kr&melte her,her-
gekrümelt) bedr. ww. kruimelen. Herkrümmen,(to-H»im/c«cr,/ier-
gekrümmt) bedr. ww. herwaarts buigen; 2. wed. ww. sich -, zich overhingen. Herkunft, v. aankomst, afkomst
».; 2. afkomst, familie, afstamming v., oorsprong m. Ilorkutschcn, (halschle her, her
gekulicht), horkutschiren, (kut- schirte her, herkulschirl) o. ww., m. s. komen aanrijden, heenrijden. Herlabbern, (labberte her,herge\'
lubbert) bedr. ww. (Volkst.) uilbraken. Herlaeheln, [tichelle her, herge-
lichell) o. ww., m. h. gegenjem. -, iera. lachende aanzien, glimlachend aanzien; die ihm -de Hoffnung, toelachen. Herlachen,(/ac/iJe«er,flerne/tfc/f/)
o. ww., in. h. lachende aanzien. Herladen, (lud her, hergeladen)
bedr. ww. onr. hier noodigen, uitnoodi- gen om te komen; 2. herwaarts laden. Hgrlagem, (lagerle her, hergela-
gerl) bedr. ww. herwaarts legeren. ITprlitllen, (taille her, hergelallt)
bedr. ww. stamelend voordragen, voor- stamelen. H$rl&ngen,(langtehcr,hergclangt)
o. ww., m. h. reiken lot, lang genoeg zijn voor; das langt nicht bis zu mir lier, dat reikt niet tol bij mij; er kann nicht -, hij kan zoo ver niet reiken; langen Sie ein- mal her, voel maar eens hier; 2. bedr. ww. toesteken,aanreiken; langen Sicmir das Ituch her, reik mij dat bock eens aan. Herlassen, (liest her, hergelasscn)
bedr. ww. out. laten naderen, binnenla- ten, toelaten. Horlatschen, (tatschteher, herge-
latseht) o. ww., m. s. aansjokken. Herlaufen, (lief her, hergclaufcn)
o. ww.onr.,m. s. hcciiloopcn, toeloopen; |
|||||||||||||||
|
Her. 617
|
||||||||||||
|
Her.
|
Her.
|
|||||||||||
|
nieder, herniedergestiegen) o. ww. onr.,
Z. herabslcigen. Herniederstrahlen, (sirahlie
hernieder, herniedergeslrahlt) Z. herab- struhlen. Herniederströmen, (sirömie
hernieder, herniedergeslrüml) Z. herab-
slrömen. Herniederstürzen, (stürzte her-
nieder, hemiedergestürzl) bedr. WW. et».
-, nederstorlen, nederwerpen; 2. o. ww. naar beneden storten, nedervallen,neer- ijgen. Hernöthigen, (nöthigte her, her-
genölhigl)bedr. ww. hier noodigen. nood- zaken om hier te komen. Herodes, m. eig. zelfst. Herodes;
(gemeenz.) das danke dir -\\, dat danke u de weerga! HerQisch, bijv. en b. heldhaftig,
moedig, heidmoedig; (o. Gesch.) •cZeit, heldenlijdvak o.; -es Gedicht, helden- dicht, epos o.; -er Vers, hexameter m.; (Schild.) das -e Fach, hel heldengenre o.; (Gen.) -e Matei, sterk, krachtig; (fig.) buitengewoon groot, krachtig, sterk als een held. Herold, (-(e)s, mv. -e) m. heraut,
wapenboüe m.; 2. gezant, parlementair m.; 3. (Nat. hist.) meerkol v. Heroldin, (-nen) v. verkondigster,
bodin v.; (Nat. hist.) zwaluw v. Herolds-amt, (-amt(e)s. mv. -
dmlcr) o. post m.. ambt o. van heraut;- 6i/<f o., -figur v. (Wapenk.) herautsbeeld o.; •huis! v. wapenkunde, heraldiek v.; •mantel, -rnctm.heraulsinantel,-rok ro.; •slab m. staf m. van den heraut; -uürde v. waardigheid v. van heraut. Herons-ball, -brunnen, m.
(Walerb.) tafelfoutcin v. van lleron.
Herorgeln, (orgeltc her, hergeor-
geit) bedr. ww. op het orgel spelen, af- spelcn, opdreunen. Heros, (-, mv. Heroen) m. (Fabell.)
zoon mi. van een god of van eene godin, halfgod m.; 2. held, groot krijgsman m. Herpacken, (packle her, herge-
packl) bedr. ww. neerpakken;3. wed. ww. sich -. nader komen, herwaarts ko- men. Herpap(p)em, (pap(p)erlc her,
hergepa(p)perl) 1. herplappern. Herpeitsehen, (peitichle her,
hergepeilscht) bedr. ww. herwaartszwec-
pen, door zweepslagen noodzaken hcr- waarls te komen. Herpflanzen, (pjlanzle her, her-
gepflanzt) bedr. ww. hier planten; 2. wed. ww. sich -, zich neerzetten. TlQrpic)£.en,(liickteher,hergcpickl)
o. ww. pikken. Herpinseln, (pinteUe her,herge-
pinselt) bedr. ww. schilderen. Herpissen, (pissle her, hergepisst)
o. ww. neerpissen. Herplappern, (plapperlc her, her-
gepbtpperl) bedr. ww. aframmelen, af- snappen, werktuiglijk opzeggen; sein Wissen -, uitkramen. Herplatschen,(p/atscA/c her,her-
gcplalschl) o. ww., m. s. neerplotTcn. |
||||||||||||
|
herwaarts neigen; 2. wed. ww. sich -,
zich herwaarts neigen. Hernennen, (nann(c her, herge-
nannl) bedr. ww. onr. opnoemen, aan- halen. Hernicken^nicfc/e/ifr./iiTjcniiA/)
o. ww. toeknikken. Hernieder, bijw. ne(d)er, naar be-
ncden.
Hor n icder-blicken, (btiekte her-
vetter, hemiedergeblickl) o. ww. ne(d)er- zien, ne(d)erstralen. Hemiederblitzen, (blitzte her-
nieder, herniedergeblilzt) o. ww., in. s. uederbliksemen. Herniederbringen , [broekie
hernieder, herniederyebrachtj bedr. ww.
naar beneden brengen. Hemiedereüen, (eille hernieder,
herniedergecill) o. ww., m. s. uaarbenc- ilen ijlen, snellen. Herniederfahren, (/«Ar hemie-
der, hemiedergefahren) bedr. ww. onr.
naar beneden brengen, varen, rijden; 2. o. ww., in. ». afrijden, snel naar beneden dalen, storten; auf etic. -, ucdcrvallen, neerschieten. Herniedergehen, (ging hemie- der, hermedergegangen) o. ww. onr., m
*. naar belleden gaan, afdalen. Herniederkommen, (kam her-
niedcr, herniedergekommen) o. ww. onr.
naar beneden komen, afdalen, afval- len. Herniederlacheln . [taehelie
hernieder, herniedergeUchell) o. ww., Z. herublaclieln. Herniederlassen, (lies; hcmie-
der, herniedergelassen) bedr. ww. onr.
neerlaten, laten vallen; 2. o. ww., m. h. afdalen, naar beneden komen. Herniederrauschen, (rautehte
hernieder, hcrniedergeransclit) o. ww.,m.
(. naar beneden ruischen. Herniederrieseln, (rietelte her~
nieder, herniedergerieselt) Z. herabrieseln.
Hem iederrollen, -rumpeln,
(rollle hernieder, hernicdergerollt en rum-
pelte hernieder,herniedcrgerumpell) budr. en o. ww. naar beneden rollen. Herniederschauen , (schaute hernieder, hernicdergeschaut) bedr. ww.,
Z. herniedersehen. Herniederschweben, (schwtb-
Ie hernieder, hcrniedergeschwebl) Z. her-
abschtreben. Herniedersehen, (sah hernieder,
herniedergesehen) bedr. ww. onr. neder» zien, naar beneden zien. Herniedersenden, (sandte htr-
nieder, lierniedergcsandl) bedr. ww. onr., Z. hcrabsenden. Herniedersenken, (senkie her-
nieder, herniedergesenkl) bedr. ww., Z.
herabsenken. Herniedersingen, (sang hernie-
der, hemiedergesungen) bedr. ww. onr. naar beneden zingen. Herniedersinken,(sanfc n<.T»i<:-
der, herniedergcsitnken) o. ww. onr., m. s. nederzinken. Herniedorsteigen, (slieg her-
|
||||||||||||
|
Hormonen, (-s, mv. Hermchen)
o. (Nat. hist.) wezeltje o. Hernio, (-n) v. (o. Gesch.) \'l.ller-
metsdule. Horincekorn, (meckerleher, her-
gemeekerl) bedr. WW. mei ecne bevende slem, blatende voordragen; 2. o. ww.ko- incii aanldaten. Hermel,(-s,mv.Wi\'r»ic/)ni.of-rau-
t6j(-») v. (PI.) roomschc kamille v. Hermeiden, {neldele her, herge-
neliiel) bedr. ww. melden. Hermelin, (-(e)j,mv.-e)m.(\\Va-
peuk., I\'clt.) hermelijn, hennelijnvel o.; 2. (Nat. hist.) wilachlig peel paard o. niet rosse manen; it. krckeltje o.;3.iem. van eene leere kleur. Hermelin-kragen, (-kragens,
mv. -kragen) m. met hermelijn gevoerde kraag m.; -mantel m. hermelijnen mantel in., Z. Hermelin (Nat. hisl.) Hermessaule, (-«) v. (o. Gesch.)
Ilermeszuil v.; it. Mcrcuriusbeeld, ller- mcsbeeld o. Hermessen, (masz her, hergemes-
sen) bedr. ww. onr. hierheen meten. Hermestcn, (mestele her, hergc-
mettef) bedr. ww. mesten. Hermotik, v., z. m. wetenschap v.
van de omzetting der metalen, Z.AIchy- mic. Hermetisch, bijv. en b. (Alen.)
hetgeen op de goudmakerij betrekking lieert; (Scheik.) luchtdicht, hermetisch Hermeneut, (-en, mv. -cn) m.
uitlegger, verklaarder, tolk m. Hermeneutik, v., z. m. uitle
kunde v. Hermodattel, (-n) v. (PI.) ber-
modadel »., hartworlc! iu. Hor mögo n, (moehle her,hergemochl) o. ww. onr., in. h. lust hebben om te ko- men. Hormummoln, - murmeln,
(mummelle her, hergemummelt en mur- meite her,hergemurmell)heAv. ww. mom- pelen, voor zich heen prevelen, afprevc- len. HermÜSSen, (mussle her, herge-
mussl) o. ww. onr., m. k. herwaarts moeten; der Svhlüssel muss wieder her, moet gevonden worden, terecht ko- inen. Hernach, bijw. daarna,vervolgens,
later, dan; nicht lange -, niet lang daar- na; einen Tag -, later: den Tag -, den dag daarna, den volgenden dag; unit -T, en dan?, wat gebeurt er ilan. Hornagoln, (nagelte her, hergena-
geil) bedr. ww. spijkertn, nagelen. Hornahen, (nakle her, hergenahl)
bedr. ww., Z. herannalvm. Hornahün, [nahle her,hergenahl)
bedr. ww. naaien. ITorruihmon, (nahm her, hergc-
nommen) bedr. ww. onr. nemen, van daan nemen, krijgen; (f.g.) den Beweis !\'"n etm. -, onllecneu aan putten uil; 2. jem. -, onder handen nemen, doorhalen, mishandelen. Herneigen, (neigte h-r,hergeneigt)
bedr. ww. den Kopf gegen itw. of jem. -, |
||||||||||||
|
618 Her.
|
Her.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Herplatzen, (plalzlc her, herge-
plalzt) o. ww., m. s. bersten, sprin- ge». Herplaudern,(/i/aiirfi\'i Ie her, hcr-
geplaudert) bedr. ww. verlellou. Ilorpllimpcn, (plurtple her, ker-
gepluntpl) o. ww., u. s. ncerploinpen, neer|ilolfeu. Hgrprallen, (prallte her, herge-
prallt) o. ww., m. s. neerstuiten. Herpredigen, (predigle her, her-
gepredigl) beilr. ww. op een zalvenden toon voordragen. Herprügeln,-pufFen, (prügelie
her, hergeprügelt en puffte lier, hergepu/ft) bcdr. ww. herwaarts slaan, dolTen. Herpurzeln, (punelle her, herge-
purzell) ii. ww., m. s. neerbuitelen. Herpusten, (puslele her, herge-
puslel) bedr. ww. herwaarts blazen. Herquaken, (guakle her, herge-
ijuiikt) bedr. ww. niet eene kwakende stem voordragen. Herqual-men, [qualmlr. her, lter-
geguattnt) o. ww., m. s. walmen. Herquicken, (guickte her, herge-
guickl) bedr. ww. met eene piepende stem voordragen. Herr, f-n of -en, inv. -e«) ni. heer,
meester, baas m.; - eines lluuses, Gulcs, heer. eigenaar: f van een dorp &), heer. laodheer m.; - der Welt, heer, meester, schepper m.; it. God m.; sic wilt - tm llause sein, zij wil haas zijn; 2. - lifter elw. sein, meester zijn, kunnen beschik- ken over; - zu Wasserundzu Lande, nifes- ter, gebieder m.; - iiber seine (Utre) Lei- dcnschuflcnsein, zijne (hare) hartstocht ten beheerschen; iiber jem. of elie.- wer- i/en,bemachtigen, overmeesteren, meester worden onderwerpen,4en onder brengen; 3. der - der Heerscharen, Heer,God in.; der - aller -en, ile Heer der heeren; der König, mein -,meln allergn<ïdiysler-, mijn geëerbiedigde koning; der Kaiser isl ein machtiger -, vorst in.; (van een bedien» de), meester m.; (van een paard &), meester, eigenaar m.; die -e« wn l\'atla- menle, ile heeren in. mv.; sein eigener - sein, Z. eigen; die grotten -en, «legroote heeren, de grooten, de rijke,aanzienlijke lieden; den -n spielen, den heer spelen, uithangen; (Spr.) grotte-en Itaben lange Arme, groole heeren hebben lange armen; it. ein guler, ulier -,een goede,oude man in.; ein - von geslcrn, een van arm rijk geworden man, parvenu ui.; i. (als titel), - L., Mijnheer \\..;der- Craf, Pfurrer, Mijnheer de graaf, predikant; Ihr - Valer, Mijnheer uw vader; Utre-en Briider, Mijne heeren uwe broeders;AocA- mögende-en,Hoogmogeiide Hoeren; der - Marl in, de Heer Martin; jeder - fitltrte seine Dame, iedere heer, cavalier &; 5. tmser -, geistlicher -, onze pastoor of do- miné; Ij.(vaneen gezin,een handelshuis), hoofd o.; (van een handwerk), haas, pa- troon ui.; seinen -u vertassen, zijn dienst verlaten. H§rraffen, (ro/J<« her, hergeraffl)
bedr. ww. hijeenrapen. Herranken, (rankte her, herge-
|
rankl) o. ww. en wed. ww. sieh -, her
waarls ranken. Horrtiscn, (raste her, hergerasl) o.
ww.. ui. s. komen aanrazen. Herrasselll, (rasselte her, herge
rasselt) o. ww. aanramioelen, rammelend naderen. Iloi\'i\'auchcn, (rauchle her,herge-
raucht) o. ww. rooken. Herrauchem, (ra ut\'hertelt er,hcr-
geriiueherl) bedr. ww. rooken, hewie- rooken. Herraumen, (riiumle her, herge
raiiml) heil r. ww. herwaarts ruimen. Herruuschen, (rauschleher, her
|
lijn hout; •brodo. fijn brood, witte brood
2. voedsel, onderhoud o.; — essen lijn brood verdienen in den dienst van een ander; - diener , m. heerc- kiicchl, lakei m.; 2. gerechlsdieiiaar, bo- de m.; (Tig.) kruipend, laag persoon, vleier in.; -diensl m. dienst m. bij een heer; 2. heerendiensl, leendienst m.; it. landdienst in.; -essett o. lieerenden o., du- rc, lekkerekost m.; -fuslnachl v., Z. sonn- lag; -fressen o. (genieenz.) Z. -essen; •garten m. tuin in. van den (leen)heer; •gebdek o. hecrengehak o.; -gebot o. hc- vel o. van den heer, bevel o. van booger hand; -gefiille o. mv.heerenrechten o. inv., inkomsten v.mv. vainleii(land)heer; •geheiss o., Z. -befehl; -gelder o. mv. geldelijke inkomsten v. mv. van een land &; -gcschenk o. (Zoutin.) zout water o. ten voordcele der ai beidersjit.geschenk o. aan de ambtenaren; -gitlden in. hoflins, beerengiilden ni. (480 Heller); -gülte v. inkomsten v. mv. van een goed &;-gunst v. guns!, genade v. van den heer; -hand v. hand, weldaad, machtv.van aanzieu- Iijken; it. macht »., gezag o. van den heer; — gehl ttureh\'t game Land, koniu- gen hebben lange armen: -hatts o. hce- renhnis, aanzienlijk huis; 2. — of -hof m. kasteel, slot o., woning f., paleis o. van den heer. Herren-kirsche, (-n) v. kor-
noelje v.; -knccht in . Z. -diener; -korn
koren o. voor den heer; -krank- heil v. groole lui\'s ziekte v., po- lagra o.; -kitmmcl m. heerenkoiiiijno.; •leben o. heerciileven o.; ein — fithren, leven als een heer, een gemakkelijk leven leiden;> lach».(Landb.) gat o. voor den ploegboom; -los o. zonder dienst, hee- renloos, zonder meester, buiten diensl:(i. k. hel.) — es Gesindel, verdachte lieden, stiaalloopers, leegloopers m. inv.; — es |
||||||||||||||||||||||
|
gerauscht)o. ww. mei geruiscb
|
1
|
herwaar!
|
||||||||||||||||||||||
|
trekken, naderen, aanruischen.
Herrchen, o. (verkl.) heertje o.,
jonge, kleine heer ni.; 2. heertje o., fat, gek, kwast ui. H§VreGhen,(rcchtelicr,liergcrccht)
bedr. ww. aanharken. Herrechnen, (rechnete her, her.
gerechnel) bedr. \\\\\\v. voorrekenen, opre- keuen; an tien Fingern -,op zijne vingers tellen; (hg.) jemn. seine Fehler -, optel- len, opsommen. Herreclinung, »., Z. herrechnen;
it. optelling, opsomming v. Herrecken, (rechte hcrjtergereckl)
bedr. ww. toereiken, toesteken. Herreden, (redeteher, hergeredet)
bedr. ww. spreken. Herregnen, (regncle her, herge-
regnet) o. ww. regenen. Hgrreiben, (rieb her, Itcrgerieben)
bedr. ww. onr. wrijven. Herreichen, (retchle her, herge-
reichl) o. ww., in. It. overreiken, reiken tot; das rcieht nicht her, dat reikt niet lot hier toe; 2. bedr. ww. die Uand-, toe- reiken, toesteken, overgeven; reich die Hand her, geel\' mij de hand. Herreimen, (reimte her, ltcrge-
reintt) bedr. ww. voorrijmen. Herreise, (-«) v. reis v. herwaarts;
die llln- umi Herreise, heen- en terug- reis v.; attf der - ruit I\'aris, op de reis van Parijs hierheen, hij (mijne) terug- komst uit l\'arijs. Herreisen, (reisle her, hergerelsl)
o. ww,, in. ». herwaarts reizen. Herreiszen, (riss her.hergeritsen)
bedr. ww. onr. herwaarts rukken, trek- ken, sleepen; jem, hin- and -,heeiieu weer sleepen. Herreiten, (rilt her, hergerilten)
o. ww. onr., ui. s. komen aanrijden, her- waarts rijden. Hgrreizen, (reizle her, hergereizt)
bedr. ww. hierheen lokken, herwaarts lokken. Herren-apfel, (-apfels, mv. -dp-
fel)ui.priiiscnappel in.;-arbell v.(l.eenw.)
heerendiensl, leendienst in.; -arbeller m. iem.die beerendiensten verricht;(Bergw.) mijnwerker in. iu daghuur; -bank v. ((jesch. van D.) ridilerbank, heereiibank v.; -bauch m. burgemeestersbuik m.; -be- feltl ui., Z. -gebot; -bier o. prinsen hier, zwaar hier o.: -birne r. beerenpeer, lafcl- peer v.; -bretl o. (Meub.) plank v. van |
||||||||||||||||||||||||
|
3
|
||||||||||||||||||||||||
|
Cal, onbeheerd goed; -meister m., Z,
Heermeister, -papier o. damespapier o. Horrennen, (rannle her, herge-
rannt) o. ww. onr.,in. i.aanrennen,aan- ellen.
Herren-pfarre, (-«) v- collatie
v.; -;ii/: m. eetbare paddenstoel iu.; -rechl
o. heerlijk recht, recht o. van een heel\', eigendomsrecht o.; schenke t. heeren- herberg v.; schicht v. (Hergw.) Iand- mijii, koninklijke mijn. Ulijn v. van den heer; scltnclder in. kleermaker in. voor heeren; schttcpfe (.poelsnip i.;-schwamm m., Z. -yilz; -s:tz m. verblijfplaats v., woonhuis o. van den heer, Z. -haus (2); \'o/(/e v. (Zoutm ) aandeel o. zout water ten voordeelederlinanciekamer; sonntag in. Zondag in. viorde vasten; speist: v., Z. \'-esscn; stand in. rang, stand ui. van den heer, ade\'stand, hooge adel in.; 2. Z. sttthl; stutte v. vertrek o., kamer v. van den heer; i:. raadskamer i,\\ sttthl in. zetel in. voorde aanzienlijken, stoel iu. voor den heel; -tufel v. tafel v. van den heer; 2. kostlure maaltijd iu.; -tag in dag in. des Heertn, Zondag m.; (genieenz.) feestelijke da,\' m.; -lisch iu., Z.-lafel; -vngeltn.,\'A.iolzhaher; -tcasser; o. vijver in. van den heer; -weg ui. weg iu. van |
||||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||||||||
|
Her. 619
|
||||||||||||||||||||||
|
Jen heer; -weiher m., Z. -wasser; -wein
in. heerlijke wijn m.;-zechcv.,Z.-sclticlh. HerrgOtt,(-(e).<)m.,z.ra.(gcnieenz.J (iod, (Jod de Heer in.;unser-,dcr -, Onze lieve lieer, de goede (Jod; 2. tus ch.-!, goede Ciod !; -bürllein o. gewone nagel- bloem v.; •knoeken in. reliquie v.; -sk&h- lein , -vögelchen o. onzes-lieven-Ileers- heeslje o. Hgrrichten, (richlele her, herge-
richtel) hedr. ww. aanrichten, oprichten, inrichten, in orde hrengen. Herriechen, (roc/i kerjiergeroeke»)
o. ww. onr. herwaarts rieken; it. riechen Sic cinnial her, ruik eens hier; (lig.) er hal kaum kergeroeken, hij is nauwelijks of pas hier. Hgrrieseln, (riesclleher,hergerie-
sell) o. ww. herwaarts droppelen. Herrig, bijv. en h., Z. zwei; drei-,
dtulsckkerrig. Herrin, (-nen) v. meesteres, dame,
mevrouw, gebiedsier, patrones v. Herrisch, bijv. en b. (i. k. Let.)
beerschzuchtig, aanmatigend, meesler- achtig, truisen, gebiedend; in einem -en Tont, op een gebiedenden, mcesteracbli- gen toon. Herritt, (•(*)*. \'nv- -e) ">• ril ">•
herwaarts.
Herrlein,(-s, mv. Ilerrltin) o.(vcr-
oud.) das kleine -, het kind o., de jonge heer in. Herrlich, (-er, -st) bijv. en b..Z.
dculsclt -, landes-, obcrherrlich; 2. heer- lijk, voortreffelijk, uitstekend, uiluiun- lend, prachtig; -es llaus, prachtig, rijk; •er Wei», heerlijk, lekker, uitmuntend; •es Leben, heerlijk, prachtig, bekoorlijk; -e Tage haben, rijk leven, een bekoorlijk, vreugdevol leven heUbun; eine-e Aussichl, bekoorlijk, heerlijk, verrukkend, prach- tig; das isl -, dat is heerlijk, prachtig; -e Nuturgaben, zeldzaam; tin -es Land, hekoorlijk; eitt -er Mtnsth, uitmuntend, uitstekend, edel, verheven. Herrlichkeit, v., heerlijkheid,
voortreffelijkheid v., rijkdom m., weel- de, pracht v., roeui in., glorie v.; (van de zon), pracht v., glans in.; - Golles, heerlijkheid, glorie v.; 2. die - über tin Land, heerlijkheid, oppermacht v., op- pergezag o., souvereiuiteit v.; tin Gal mil allen seinen -en, met al zijne hecr- lijkheden, inkomsten; die forsleiliche -, jachlrechl o., Z. Forslregal; i. (tilel)Sei- "<•\' -, zijne heerlijkheid, zijne Hoogheid v-; 5. heerlijkheid, heerlijke zaak,pracht v-; alle diesc -en, al die heerlijke zaken; it. isl das n ir Ui eine - ?, welkeeue vrcug- de! welkeen genot! Herrnhuter , (-ters, mv. -icr)
"i.,-in, {-nen) v. hernhutter ui., Mora- vische broeder in., Moravische zuster, hernhuttersche i.;-gemcine i. herunut- tergemeente v. Herrollen, (roltle her, hergerolll)
"• ww. Iiecurolleu, aanrollen, herwaarts rollen. Herrschaffc, (-en) ï. heerschappij
v-. gezag o., macht v., beheer o.: unler Jems. - slehen, ouder iems. heerschappij, |
beheer staan; die - der Meere, überdas
Meer, heerschappij, macht v., gebied o.; jcm. der - entsclzen, afzetten; unler seine - bringen, seiner - unlerteerfcn,onderzi}- ne heerschappij brengen, aan zijn gezag onderwerpen; die t\'rau fülirl die -, de vrouw is de baas; - über sich telbsl,ie\\(- bebeersebing v.; 2. behcerscher, vorst, meester, heer m., meesteres, mevrouw, jufvrouw, vorstin v., hoogste overheid v.; die - eines Landes, de overheid v.,ko- ning, prins &; die - eines Gales, de heer, eigenaar, bezitter ni., bezitster, eigena- res, vrouw v.; isl cm e - zu Uausel, is Mijnheer, Mevrouw te huis; die junge -, de jonge heer m.. de jonge jufvrouw v„ de kinderen o. mv. van den heer &; it. wtlchtr - gehort dieser Wagen?, aan welken heer, aan welkefamilie&?;e»«ind (remde -en angeknmen, vreemden in. mv.; die Magd hut alle li Wochentint neue -, een nieuwen dienst; die höchslen -en, vorstelijke familie v.;3.gebied,rechts- gebicd o., jurisdictie v.; (van een edel- man), heerlijkheid v.; i. (Volkst.) meine -cn !, Mijne Meeren en Dames! Herrschafte(l)n,(/ier.«7i«/7e(/)-
le, geherscliafle(l)l) o. ww. lie heer, den
baas spelen. Herrsehaftlich, bijv. en b. tot de
heerlijkheid hehoorend, van den heer, van den vorst; der -e Uefehl, het bevel van den vorst; 2. heerlijk, heerschappc- lijk, vorstelijk, koninklijkji/ie-e» Gefitte, beerschappelijke inkomsten; 3. aan den meester beboorend, toekomend. Herrschafts-name, (-«, mv.
-») m. ainbtstitel m.; (Godg,) attribuut o.;-recht o.heerschappelijk rechl,domein- recht o.; -wappen o. hcerschappclijk wa- pen o. Herrsch-amt, (-ami(e)s, mv. -
iimler) o. bediening .waardigheid v.,ambt o. van een heer, heerschappij, macht v.; •begierdc v. heerschzucht, veroverings- zuchl, eerzucht v.; -begierig bijv. nw. beerschzuchtig, eerzuchtig, veroverings- zuchtig v. HerrSChelei, (-e»)v.kleingeestige
zucht v. om te heerschen, den baas te spelen. Hgrracheln, (htrrtchtlle, gchcrr-
schell) o. ww. kleingeestig regeereu. den baas willen spelen. TLQrraclaen.,{herrschlc,gcherrscht)
o. ww., ui. h. heerschen, macht uitoefe- ueu, regeereu, besturen, bevelen,eischen; •de Macht, uitvoerende inuclit; (fig.)iuW Leidenschaften -, beheerselieu, in toom houden, In bedwang haaien; -dtLaster, Meinung, Leidenschaft, -der Geschmack, •de Seuehc, heerschend, legeerend, in zwang zijnde; -dt Heiig ion eines Landes, heerscheiide godsdienst; il.dieses Vnrur- theil herrschl noch bei vielen Menseken, heerscht nog &; in seinen Heden herrschle Sanftmuth, straalde door; in seincinAn- lugeherrschle Armulh,zijne kleeding ver- ried. Hgrrscher, (-s, mi.Herrscher) ui.
heerscher, gebieder, meester, vorst, bc- stuurder m. |
|||||||||||||||||||||
|
Horrscher-bindo, (-n) v. dia-
deem v.; -blick m. gebiedende, bevelende blik in. van den meester. Herrscherei, (-en)v, aanhoudend
heerschen o. en zucht v. om te hcer- schen. Herrscher-familie, (-n) v.
dynastie, familie v. van een vorst;
•gebot o. bevel o. van den vorst; -ijebund o. bijlbundcl m., fasces; -geisl m., Z. Ilerrschgeist; •gewall v. onbeperkte macht, souvereiniteil v. Herrscherin, (•nen) v. behecr-
scheres, vorstin v. Herrscher-ling, (•(*)*. mv. -e)
in. beerschzuchtig iiieusch, aristocraat
m.; -lust v. Iicerschzucht v.; -machl v. vorstelijke macht v.; -mienev. voorkomen o. van een vorst; -plalz va. plaats v. van een gebieder;•reick o. rijk, koninkrijk o.; -ruf ui. bevel o. van een vorst; seelc v. vorstcnziel v.; -sinn in. heerschzucht,eer- zucht v.; 2. bekwaamheid v. in liet regce- ren; -slab in. schepter m.; •sucht v., Z. llcrrschsuchl;-lhron UI. vorstentroonm., Z.-stuU;-lon m.toon in.van een gebieder; •wille in. wil m. van dentorsl;-willhühr v. willekeur v., despotisme o.; -uorl o. gebiedend woord o.; -ziigelm. teugel m. des bewinds. Herrsch-gebiet, (-(e)s, mv. -e)
o. gebied o. waarover iem. heerscht; -geist in. heersebzuchtige geest in.; •gewall v., Z. Herrschergewalt;-$uchti. heerschzucht v., despotisme o.; -süchtclei v. hecrsch- zuchl, dwingelandij v. Herrschflüohteln,(AerncAsöcA-
telte.geherruhsuchtell) o.ww.den dwin- gcland willen spelen. Herrsch-süchtig, bijv. en b.
heerschzuchtig, eerzuchtig, verovering3- zuchtig; —keil v.,\'/.. sucht. Herrschung, v., Z. herrseken; it.
hcersching, macht v. Herrsch-verstandig, bijv. uw.
bekwaam in het regeereu;-nu(/i v.dwiu- gelandij v.; -wiilherich m. dwingeland, tiran, despoot in.; (Volkst.) bloedhond in.; •wülhig bijv. uw. dwingelaudsch. Ilprrü\'jken, (rückle her, htrgc
rückt) bedr. ww. aanschuiven, bijschui- ven; 2. o. ww. aanrukken, naderen; ritcktn Sie her, kom wal nader. Herrudem, {ruder Ie her, hergeru-
dert) o. ww., ni. h. en s. aanroeren. Herruf,(-(c)s) m., z. ui. herwaarts
roepen o. Herrufen, (rief her, hergerufen) o.
ww. onr.,m. h. Derwaarts roepen, lot zicb roepen; 2. bedr. ww. jtm. -, hier roe- |
||||||||||||||||||||||
|
81
|
||||||||||||||||||||||
|
peu, oproepen.
Herrühman, (ruhmlc her, herge-
rühmt) bedr. ww. roemend optellen. Herrühren, (rührle her, hcrge-
rührl) o. ww., m. h. con elw. -, afkomen van, zijn oorsprong hebben van, voorlko- iiiru uit. ontstaan van; daeon riihrl unser Glilck her, daaruit komt & voort; das ruhrt von seiner Nacnldssigkeit her, dal komt van &, dal is hel gevolg van &. Herrutscheil, (ruttekte her, her-
|
||||||||||||||||||||||
|
gerutscht) o. ww., ui. J. aaug
|
1
|
lijdeii.
|
||||||||||||||||||||
|
620 Her.
|
Her.
|
|||||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||||||
|
Hers\'aen,(s«e(eAer,Aerjesdei)bedr.
ww. ui. iv.iiiii-n. Hersagen, (sngte her, liergesagt)
bedr. ww. Verte -, opzeggen; (lig.) uit- k ramen, Hersagung, \'., Z. hersagen.
Horsïiusoln, (tiuselte her, herge-
sauselt), -sausen, (sausle her, herge- sausl) o. ww., in. I. en h. aansuizen; 2. bctlr. ww. met gesuis herwaarts voe- ren. Herschaben, (schabte her,herge-
schabl) bedr. ww. scliaven. Herschaffen, (schaftte her, hcr-
geschajfl) bedr. ww. aanschaffen, hij- eenbrengen, ter plaatse bezorgen; r/ia//" ihn her, her ;u mir, breng hem hier, bij mij; icosvllich Geld •\'., van daan krijgen! Herschallen, [schallte her, herge-
schallt) o. ww. herwaarts klinken. Herschauen, (tchavle hcr,herge-
schaul) bedr. ww„ Z. hersenen. Hgrschaufeln, (schuufeltc her,
Aery«<7i« u/W/) bedr. ww.herwaarlsschof-
felen. Herschaukeln, (schaukelte her,
hergeschaukelt) o. ww., m.s.komenaan- schommelen; 2. bedr. ww. herwaarts schommelen. Herscheinen, (schien her, hcrge-
tchienen) o. ww. oor., m. h. herwaarts schijnen; ein Lichl schien gegen uns her, scheen naar ons Ine. Herschenken, (schenkteher, her-
gescheukt) bedr. ww. schenken. Herscheren(sich), {schor hei.
hergeschoren) wed. ww. onr.,Z. herpac- ken wed. ww. Herscheuchen, [tcheuehte her,
hergescheuchl) bedr. ww. aanjagen, hcr-
waarts jagen; die Hühner vor sich -, uil- jagen. Herschicken, [schickic her, her-
geschickt) bedr. ww. herwaarts zenden, hierheen zenden, laten komen. Herschieben, {schob her, herge-
schoben) bedr. ww.onr.aanschuiven, her- waarts schuiven, H@rschielen, (schielle her.herge*
schielt) o. ww. herwaarts lonken. Herschieszen, {schoss her, hergc-
schossen) o. ww. onr., m. /(. hierheen schieten, herwaarts schieten;2.m.s. toe- schieten, tocsncllen; er schoss n ie ein I\'feil gegen uns her, hij school & naar ons loc; II. bedr. ww. hierheen schieten, hcr- waarls schieten; 2. (lig.) Geld :u elie. -, voorschieten, leeuen. Herschiffen, (schiftte her, herge-
schijfl) o. ww.herwaarts stevenen, varen; 2. bedr. ww. aanvaren, te scheep aan- brengen. Herschimmern,(sc/ii»i»ier/e/ifr,
hergeschimmerl) o. ww. herwaartsschij-
ncn. Herschlagen, (schlug her,hergc-
schlagen) o. ww. onr., m. h. herwaarts slaan; 2. bedr. ww. hierheen slaan; schla- gen Sie Jen Halt her, sla & hierheen; 2. manmusshier einen Nagel-, inslaan. Horsehliingoln, (schldngelleher,
hergeschl\'ingelt) o. ww., in. s. en wed. |
ww. sich -, hierheen kronkelen, herwaarts
kronkelen. Herschleichen,(scAfi<:A her, hcr-
geschlichen) o. ww.cu wed. ww. hierheen sluipen, aansluipen. Herschleifen, (schleifte her,her•
geschleifl) bedr. ww. aansleepen, hier-
heen sleepen. Hersehlendern, (scklenderteker,
hergeschlcndert) o. ww., in. s. komen aan*
slenteren. Herschlenkern, (tehlenktrte her,
hergeichlcnkert) o. ww., m.s. aanwaggc- len. Herschleppen, (schlepple her,her-
gesrhleppt) bedr. ww., Z. herschleifen. H$TSChle\\l&em,(schlcutlertchtr,
hergetchleuderl) bedr. en o. ww., m. s. aanslingeren. Herschlüpfen, (schlüpfte her,her-
geschlupft) o. ww., Z. hcrschleichen. H©rschmeiszen,(s<;/iraiss/ii\'r,/ier-
geschmissen) bedr. ww.onr. aanwerpen, herwaarts smijten, gooien, werpen. Herschmettern, (schmellerte her,
hergeschmellerl) bedr. ww, herwaarts
werpen, klateren. Herschmieren, (schmierte her,
hergeschmiert) bedr. ww. fineren. Hersehnattorn, (tehnatterleher,
hergesehnatlert) bedr. ww., Z. herphp- pern. Herschnauben, (schnauble her,
hergeschnaubt) o. ww. herwaarts snuiven. Hcrschnoion, (schneite her, her-
geschneil) o. ww. onp. herwaarts sneeu- wen. Herschnellen,(si7/He/(/e her, her-
geschnelll) bedr. ww. herwaarts werpen. Herschrauben, (schraubte her,
hergetchraubl) bedr. ww. hier schroeven. Hgrschrecken, [tchreekte her,
hergeschreckl) bedr. ww. duur schrik ber- waarts drijven. Herschreiben, (schrieb her, het\'
geschrieben) bedr. ww. onr. hierheen
schrijven, neerschrijven, ontbieden; er hal einen Brief hergeschrieben, hij heeft & hierheen geschreven;2. wed.ww.(lig.) |
hergeschivdrmt) o. ww.,m. A. komenaan-
zwermen, toestroomen. Herschwatzon, {schwalzte her,
hergeschiealzl) o. ww., m. h. voorsnap- pen, voorpralcn, babbelen, doorpraten. Hgrschweben, {schiceble her,her•
geschwebl) o. ww., m. s. herwaarts zwc- vcn. Herschwellen, (schuoll herfier.
gcschtcollen)o. ww.onr., m.s. aanzwellen. Herschwemmen, (tehwemmtt
her, hergeschwemml) bedr. ww. herwaarts
drijven. Herschwenken, (schwenklc her,
hergeschwenkt) bedr. ww. herwaarts zwaaien, zwenken. Herschwimmen,(scAiiaiHHi her,
hergeschuommen)o. ww.onr.,m.s.komen aanzwrmuicn, aandrijven. Horschwingen, (schnang her,
hergeschwungen) bedr. ww.onr.herwaarls zwaaien. Herschwirren, {schuinte her,
hergeschuirrt) o. ww., m.s. herwaarts snorren, vliegen. Herschwung, (-(e)s, mv. Ber-
schn iinge) m. herwaarts zwaaien o., zwaai m., zwenking v. hierheen. Horsegein, (segelle herjiergesegelt)
o. ww., in. h. komen aanzeilen. Hersenen, (sah her, hergesehen)o.
ww. nur.,m. h. hierheen zien. Hersehnen(sich), (schnte her,
hergesehnl) wed. ww. bierheen verlangen, verlangen herwaarts Ie komen. Hersein,(tnir//er.Acrfleu cscn)o.ww.
onr., Z. uloher; 2. vanhier geboortig zijn, van daan zijn, afkomstig zijn;5.überetm. -, ergens mede bezig zijn, zich druk ma- ken niet; hinter jenin. -, iein. achterna zitten; hinter etw. -, op iets uit zijn. Hersenden, (sandlc her, herijc-
samll) bedr. ww. onr., Z. herschicken. \'S.Qraea.\'k.en,{senklcher,hergcscHkt)
bedr. ww. herwaarts aflaten, laten zak- kea. Hersetzen, (sclzlc lier, hergeselzt)
bedr. ww. hierheen zetten, herwaarts plaatsen. Herseufzen, [scufzlc her, herge-
scufzt) o. ww. met een zucht hierheen verlangen; 2. bedr. ww. etic. -, zuchtend hier wenschen. Herseyn, Z. hersein.
Hersingen, [sang herjhergetungen)
bedr. ww. opzingeu, afzingen. Hersitzen, (sas; her, hergesessen)
o. ww. onr., in. h. hier gaan zitten. HerSOllen, (soltle her, hergesollt)
o. ww. hierheen zullen, moeten. Ilorspiihen, (spdhte her, hergc-
spahl)o. ww.met spiedende blikken hier- hcen zien. Horspoion, (spie her, hergespicn)
bedr. en o. ww. onr. hierheen spuwen. ITorspielen , (spielte her, herge-
|
||||||||||||||||||
|
�$ A
|
||||||||||||||||||||
|
sich -, komen uil, ontstaan uil, afkomstig
zijn van; uo schrcibt er sich hert,waar is hij van daan?; das schrcibt sich voifi eie- len Trinken her, dat komt van &. Herschreien, (uhrie her, hergc
schrien) o. ww. onr., m. h. herwaarts schreeuwen; 2. bedr. ww. etw. -, voor- schreeuwen, toeschreeuwen. Herschroten, (schrolele her, her-
geschrote!) bedr. ww. nederlaten. Herschuppen, (tehuppte her,her-
gcschuppl) bedr. ww. herwaarts schop- pcn. Herschuppen, (sehüppte her,her~
geschüppl) bedr. ww. met de schop her-
waarls brengen. Herschütteln,(sc\'"ï\'/e//eAer,/ie,--
geschütlelt) bedr. ww. herwaarts schud- den, herwaarts gieten. Herschwanken, (tchmankte her,
hergcschieankl) o. ww., m. s. komen aan- waggelen. Herschwarmen,;scAi™rm(c her.
|
||||||||||||||||||||
|
56
|
||||||||||||||||||||
|
spiell) bedr. ww. opspelen.
Hersprechen, (epraeh her,herge-
sprochen) bedr. ww. onr., Z. hertogen. Herspreiten, (spreitete her, her-
getpreitel) bedr. ww. ncerspreiden. Hgrspringen, (sprang her, herge-
|
||||||||||||||||||||
|
Her. Her Her. 621
|
||||||||
|
Hertippen, (tipple her, hergetippl)
o. ww., m. s. herwaarts tippen. Hertoben, (tobte her, hergetobt)
o. ww., m. h. en s. met gedruis nade- leu. Hertönen, (lönte her, hergeliinl) o.
ww. herwaarts klinken. Hertorkeln, (torkelle her, herge-
torkelt) Z, hertaumcln. Hertosen, (loste her, hergetost) Z.
hertoben, Hertragen,(trug her, hergetragen)
liedr.ww.onr.hierliecudragcn,aandragen. Hertrager, (-s, mv. Hertriiyer)va.
aandrager m.; -in v. aandraagster v. Her trager ei, v., Z. herlragen.
Hgrtrappeln, (trappelle her, her-
gelrappcll) o. ww., m. s. komen aantrap- pelen. Hgrtrappen, (Irappte her, htrge-
trappt) o. ww., m. s. aantrappen. Hertraufe(l)n, (trauf(el)le her,
hergelrauf(el)t o. ww., in. h. en s.drop- pelcn. Hertreffen,(Iraf her, hergetroffen)
o. ww. onr., m. h. herwaarts treilen. Hertreiben, (trieb her, hergelrie-
ben) bedr. ww. onr. herwaarts drijven, hierheen jagen; 2. o. ww. aandrijven; ein Sliick llolz trieb gegen das Sehiff her, dreef tegen & aan. Hertreten, (Irat her, hergetreten)
o. ww.onr., m. s. herwaarts treden, stap- pen, naderen; trilt her un.i siehI, kom iiier, zie! Hertriefen, (trof her, hergetroffen)
o. ww. onr., m. h. en s. herwaarts drop- pelen. Hertrillem, (trillerle her, herge-
trillert) bedr. ww. voorneurièn. Hertrippeln, (trippelte her, her-
gelrippeit) o. ww., m. s. aandribbelcn. Hgrtrollen, (trolllc her.hergetroUt)
o. ww., in. f. komen aanwaggelen. Hertrommeln, (trommelte her,
hergctrommell) bedr. ww. optrommelen. Hertrompeten, (trompetele her,
hergctrompelet) bedr. ww. op de trompet blazen; 2. o. ww., in. i. onder trompel- geschal komen. Hertröpfeln, (Iröpfelte her, her-
getröpfelt) of Hertrotten, (trottete her, herge-
trotlet) o. ww., m. s. aandraven. Hgrtummeln, (tummelte her, her-
getummetl) o. ww., m. «. haaslig nade- ren. Hertuten, (lutele her, hergetulet)
bedr. ww. toeten, blazen. Herüber,bijw.herwaarts,van gind-
sche zijde, naar dezen kant, van den over- kanl.nver, erover. Herüberbemühen(sich),(6i-
tnühte herüber, heruberbcmüht) wcd.ww.
zich de moeite geven om naar hier over Ie komen. Herüberbestellen,(»cs/eWe/ier-
itber, herüberbestellt) bedr. ww. her-
waarts bestellen. |
||||||||
|
herstel o.; (den.) herstel o., herstelling,
genezing, beterschap t. Hersteuern, (steuerte her, herge-
steuerl) o. ww., m. ft. herwaarts sturen, richten. Ilorstickcn, (stickie her, herge-
stickl) bedr. ww. slikken, borduren. Herstieben,(s(o6 her, hcrgesloben)
Z. herstauben. Herstieren, (stierte lierjiergeslierl)
o. ww. herwaarts staren. Herstolpern, (slolperte her, her-
gestnlpert) o. ww., m. h. komen aanstrom- pelen. Hgrstopfen, (stopfte her, herge-
stopfi) bedr. ww. hierheen stoppen. HerstOSZen, (sliesz her, hergesto-
s:en) hedr. ww. onr. herwaarts slooten. Herstottern, (slot Ier te her, herge-
stoltert) bedr. ww.finf/fci/e-,stotterend, stamelend voordragen. Herstrahlen, (strahlte her,herge-
slrahlt) o. ww. herwaarts stralen. Hgrstreben, (streble her, herge-
slrebl) o. ww. streven hier Ie komen. Herstrecken, (streckte her, herge-
sireekt) bedr. ww. die Hand\',toesteken, uitsteken; Geld; voorschieten. Herstreiehen, (strich her,herge-
ttrichen) bedr. ww. onr. Salbcaufelie.-, strijken, smeren; 2. heenstrijken; da streicht ein Hase her, daar snelt een haas voorbij; er slreieht hinter ihr her, hij zit haar op de hielen; auctie. -, langs strij- ken; etnen lluben luchtig -, voor de bil- len geven. Herstrich,(-(e)s)m.,z.m.,Z.Ai"r-
streichen; streek m. hierheen;\'2.0.zelfsl. terugkomst v. (der trekvogels.) Herströmen, (siriimie her,hergc-
slriiml) o. ww., m. s. nanstrnoineu, her- wanrls vloeien; (fig.) in tnciiigle tocloo- pen. Herstrudeln, (slrudetle her, hcr-
gestrudelt) o. ww., m. s. aanstroomen, aandwarrelen. Herstürmen, (stürmte her, her-
geslürmt) o. ww., m. h. en s. slortnend naderen; 2. bedr. ww. met storm aanvoc- rcn. Ilersturz, (-es) m.,z. m. herwaarts
vallen o. Horstürzon, (stürzle her, herge-
stürzl) o. ww. of wed. ww. sich -, Z. hcrfallen; sich über etw. -, op iets aanval- leu. Hersudoln, (sudelle her, hcrgesu-
delt) bedr. ww. ncerkladden. Hertanzen,((an:/f her.hergetanzt)
o. ww., m. (. herwaarts dansen, dansend naderen. Hertappen, (lappte her.hcrgelappt)
o. ww., tastende naderen. Hertasten,(/as(e/eft«-,ftfroe/aj(W)
o. ww. herwaarts lasten. Hortaumoln, (laumelte her, her-
getaumelt) o. ww„ ui. s. aautuiinelen. Herthun,((Aa//ier,/itToe//ian)bedr.
ww. onr. bier doen, zetten, leggen. |
||||||||
|
sprangen) o. ww. onr., m. s. komen aan-
springen. Herspritzeil, (spritzte her,herge-
sprilzl) bedr. ww. herwaarts spuiten. Hersprudeln,(spr«i/<;//t\' her, her-
gesprudelt) bedr. en o. ww. herwaarts borrelen, spatten. Hersprühen, (sprnhte her,herge-
sprüht) bedr. en o. ww., m. ft. en s.her- waarls spatten. Herspucken, (spuckle her, her-
gespuckl) o. ww., Z. herspeien. H©rstacheln, (slac helle her,herge-
slachell) bedr. en o. ww. herwaarts ste- kcn. prikkelen. Horstiunmeln, (slammelle her,
liergestammetl) bedr. ww. afstamelcn, stotterend,stamelend opzeggen, voorsla- melen, stamelend uitbrengen. Herstammen, (slammte her, her-
geil (imml) o. ww., in./.afstammen,ont- slaan.zijn oorsprong hebben van.ontleend zijn aan; (Spraak k.)afgeleid zijn, afkomen, afstammen; die-den Wörler, de afgeleide woorden. Herstammung,v.,Z./iersfflmmcii;
\'_\'. afkomst, afstamming v.,oorsprong m.,
bron v.; (Spraakk.) afstamming, allei- clingv. Herstapeln, (stapelte her, herge-
stapelt) n. ww., m. s.aanstappen , bier- been stappen. Hgrstapfen, (stapflc her, herge-
slapft) o. ww., m. ». herwaarts slappen. Hgrstarren, (starrle her, herge-
starrt) o. ww. hierheen staren. H@rstauben, (staubte her, hergc-
slaubt) o. ww., m. A.ens. hierheen slni- ven. Hgrstechen, (stach her,hergesto-
chen) o. ww. onr., m. h. herwaarts stc- ken. Herstehen, (stand her, hergestan-
deii) o, ww. onr. hierheen slaan. Herstehlen (sich), (stahl her,
liergeslohlen)vtei\\. ww.otir.nierhccn slui-
pen.lersluik herwaarts gaan, komen. Hgrsteigen, (afleg her, hergestie-
gen) o. ww. onr., in. /(.herwaartsstijgen, opklimmen. Hgrstellbar, bijv.nw. herstelbaar,
wat hersteld, gerepareerd kan worden; (ficn.) geneesbaar, geneeslijk. Herstellen, (slellleher.hcrgestelll)
hedr. ww. hierheen stellen, zetten, plaal- sen; 2, ein alles Haus -, weder ingoeden staal brengen, herstellen, verbeteren, re- pareeren; it. wieder-, herstellen, reparcc- fen, in den vorignn slaat terugbrengen; ein Gemiilde wieder-,\\a den vorigen staal l|rengen,reslaureeren;(L.inilh.)rie/is/ü»i- *u wieder -, telen; (Scheik.) ein Metall leieder -, tot den vrocgeren slaat of toe- stand brengen; (Krijgsw.) herstelt! cuelt \'., herstelt!; (Cen.) wieder -, herstellen, ge- nezen, gezond worden; wieder hergestelll fin, genezen zijn, hersteld zijn, beter zijn. Hersteller, (-s, mv. Hersteller)
<n., Z. Wiedei hersteller. Herstellung, v., Z. herstellen; il
herstelling, restauratie, verbetering v., |
||||||||
|
622 Her. Her. Her.
|
|||||||||||||||||
|
Herüberbetteln(sich), (hei-
lelle herüber, hcrütiergebellell)\\\\et\\.vi\\\\
bedelend herwaarts overkomen. Herüberbeugen,((>e«!//c/ierri/icr,
herübergebeugl) bcdr. ww. naar dezen kant overhingen. Herüberbowegen,(\'w«vj^/icr-
übcr, herüberbeucgl) bcdr. ww. hcr- waarls over bewegen. Herüberbitten, (bal herüber,
herübergebelen) bcdr. ww. onr.jem. -, verzoeken over te komen; clti:. -,vcrzoc- kcn dat & overgezonden worde. Herüberblasen, {blies herüber,
herübergeblasen) bedr. WW. onr. naar
dezen kant ovcrhlazcn. Herüberblicken, (blickie her-
über, herübergcblickl) o. «w. van den overkant herwaarts zien. Herüberblinken, (blinkie hcr-
über, herübergeblinkl) o. ww. naar dezen kant blinken. Herüberblitzen,(\'\'/i.\':/e/ienï6(;r,
herüberyebltlzl) o. ww. n;iar dezen kant bliksemen. Herüberbrausen, {brauste her-
über, herübergebratut) o. ww., m. h. en s. naar dezen kant bruisen. Herüberbringen, (brachte her-
vbcr, hernbergebrarhl) bcdr. ww. onr.
naar bier overbrengen. Herüberbrücken, (brüekleher-
über, herubergebrückl) bedr. ww. dooi eene brug met dezen kant verbinden. Herüberbücken (sich), (bück-
le herüber, herübergehftckt) wed. ww. n.iar dezen kant overbukken. Herüberdrangen(8ich),(i/r\'/«j- le herüber, herübcrgcdrangl) wed. ww. dringen om herwaarts over te ko- mcn. Herüberdringen, {drang her-
über, herübergedrungen) o. ww. onr., in.
s. herwaarts oicrdringcn. Herüberdrücken, (drüekle her-
iiber, lierübergedrückl) bcdr. ww. her- waarts drukken. Herüberdürfen,(i/nr/\'/t\' berüber.
hcrübergedurfl) o. ww. naar dezen kant
mogen. Herübei\'duften, [dufiete heri-
ber, herübergednflel) o. ww. lot naar hier ruiken. Herübereilen, (eilie herüber,hcr-
übergeeill) bedr. ww., m. s. herwaarts, naar dezen kant ijlen. Herüberfahren, (fnhr herüber,
herübergefahren) o. ww.onr., m. s.naar dezen kant overvaren, rijden. Her über fallen, [fiel herüber, her-
ubergefallen) o. ww, onr., m. s. naar
dezen kant vallen. Herüberfeuern, (feuerle herüber,
htrübergefenerl) bcdr. en o. ww. naar dezen kant vuren. Herüberflnden (sich), (fond
herüber, heriibergelunden) wed. ww.onr.
den weg naar dezen kant vinden. Herüberflammen, {/lammie hcr-
iber, herübergeflamml) o. ww. naar
dezen kant vlammen. Herübcrflattorn, {flallcrtc her- |
|||||||||||||||||
|
über, herübergeflallerl) o, ww., m. s.naar
dezen kant lladdcrcn. Herüberfliegen, {/log herüber,
herübergeflogen)o, ww. onr., in. s.naar dezen kant vliegen. Herüberfliehen, (floh herüber,
heriiberge/lohen) o. ww. onr., in. s. naar |
|||||||||||||||||
|
HerUberhutschen, (hutschu
herüber, hcrübcrgehulsehl) o. ww., m. $,
naar dezen kant glijden. Hertiberjagèn, (jagle herüber,
herüberyejagl) bcdr. en o. ww., m. s. naar dezen kant jagen. HerUberkarren, (kante herüber,
herübergekarrt) bedr. ww. naar dezen kant kruien. Her überklettern, (kleiierie her.
ü\'ier, hcrübergcklellerl) o. ww., m. t. hcr-
waarts overklauteren. Herüberklimmen,(A/omm Aer-
über, herübergektommen) o. ww. onr.,ni. s. herwaarts ovcrklimmcn. Herüberkollern, (kolierie her-
über, herübergekollerl) bcdr. en o. ww„
in. j. herwaarts rollen. Herüberkommen, (kam herüber,
hcrübergekommen) o. ww. onr.,m.t.ber- waarts overkomen. Ilcruborkónncn, (konnie hcrü-
ber, hert:beigeknmil) o. ww. onr., m. s. overkunnen. Herüberkriechen, (kroch her-
über, herübergekrochen) o. ww. onr., m.
i. naar dezen kant overkruipen. Herüberkriegen, (kriegie her- über, herübergekriegl) licdr. ww. naar
dezen kant krijgen. Herüberlaeheln, (Uehelie her-
über, herübergelichell) o. ww. naar dc- zeu kant laehen. HerUberlangen,(/<i»9(f/<cnïfo\'r,
her übei gelang I) bcdr. en o. ww. naar dezen kont overreiken. Herüberlassen, (liesz herüber,her-
übergel(issen)\\mir. ww. onr. naar dezen
kant overlaten. Herüberleiten, (Iciieic herüber,
licr\'ïbergeleilcl) bcdr. ww. naar dezen
kant leiden, voeren. Herüberlenken,(/eii/,7e/ier/V«Y,
herübergelenkl) bedr. ww. naar dezen
kant sturen. Herüberleuchten , (leuehiele
herüber,kerübergeleuchtet)\\>eAr.eao.vtw. |
|||||||||||||||||
|
7
|
|||||||||||||||||
|
dezen kant vlieden, vluchten.
Herüberflieszen, {(loss herüber,
hcrüberge/losse») o. ww.onr., in. s. naar
dezen kant vloeien, stroomen. Herüberflimmern, (jiimmerie herüber, herübergcflimmerl) o. wiv. naar
dezen kant llikkercn. Herüberflüchten, (fiüchicie hcr-
über, herübergefluchtel) o. ww., m. s. en wed. ww.;sic/i -, naar dezen kant vluch- len; 2. bedr. ww. naar dezen kant her- gen. Herüberfluthen,(/!n\'A(!(c herü-
ber, herübergijlulhel) o. ww., in. s. naar ilezeu kant vloeien, stroomen. Herüberführen, (führtc hero-
ber, hcrübergeführt) bedr. ww. naar dezen kant voeren, bergen. Herüberfunkeln, (fmkelie her-
übvr, herübergeftmkcll) o. ww. naar dezen kant fonkelen. Herübergeben, {gab hei über,her-
übergegebcn) bcdr. ww. onr. naar dezen kant geven. Herübergehen, {ging herüber,
herübergegangen) o. ww.onr., m. s.her-
waarts overgaan. Herübergieszen, (gass herüber,
herübergegosun) bedr. ww. onr. hcr- waarts overgieten; 2. wed. ww. sich -,er over storten. Herüberglanzen, (glanzie her-
über, herübergeglintt) o. ww., m. h. en i, naar dezen kant schitteren, glanzen. Herübergreifen, (».-i// herüber,
heribergegriffen) bcdr. cno.ww.onr.naar dezen kant nvergrijpen. HerUbergucken, {gucUc herü-
ber, herübergcguckl) o. ww. naar dezen kant kijken. Herüberhallen, (hallle herüber,
herübergehalll) o. ww. herwaarts ovcr- klinkeu. Herüborhangen, {hing herüber,
herübergvliuii!icn)o.\\\\\\y.ni\\r.,-ïiü.ïXgen, (hingte herüber, herübergehingl) bedr. ww. naar dezen kant hangen. Herüberheben,(//o/i/icnï4i.T,/icr-
übergehoben) bedr. ww. onr. naar dezen kant helle», lillen. Herüberhelfen, (half herüber,her-
übergchnlfen) o. ww. onr. naar dezen
kant helpen. Herüberhinken,(/iiH\'.7e/ienïfcer,
heriiberijehinkl) o. ww., m. s. naar dezen kant hinken. Herüberholen, (holle herüber,
berübergehnll) bedr. ww. naar dezen kant overhalen. Herüberliören, (lune herüber,
herübergehürl) bedr. ww. lot hiertoe hooien. HerUberhüpfen, (hüpfu herü-
ber, herübergehüpft) o. ww.,m.s.naar dezen kant huppelen. |
|||||||||||||||||
|
10
|
|||||||||||||||||
|
naar dezen kant lichten.
HerÜberlOCken, (locUle herüber,
hcrübergelockl)\\>eir. ww. naar dezen kant lokken. Herüberlodom, (loderlc herü-
ber, herübergclodcrl) o. ww. naar dezen kant vlammen. Herübermachen,(«iflrA/e /»«•«•
ber, herübergemacht)\\)ei\\r. ww.herwaarts
overmaken, brengen, krijgen. IlerUbormögen, (mnehle herü-
ber, herübergemorhl) o. ww. onr. naar dezen kant willen. Herü.bermü9sen,(«iiiss/f hetü-
ber, hcrübergemussl) o. ww. onr. er over moeten, verplicht, genoodzaakt zijn her- wanrls over te gaan. HerUbernöthigen, (nSihigle
herüber, herübergenölhigl) bedr. ww. noodzaken herwaarts over Ie ko- men. Herüberpacken, (packle herüber,
herübergepackl) bedr. ww. naar dezen kant pakken. Herüberprügeln,(pn!oe;/e her-
|
|||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||
|
Hor.
|
Her. 625
|
|||||||||||
|
Herüberscheuchen, (scheuch te
herüber, hcrübergcscheucht) bedr. ww. naar dezen kant jagen. Herüberschicken,(scAic«7c her-
iiber, herübergeschickt) bedr. ww. naar dezen kant zenden. Herüberschieben, (schob her-
über, herübergeschnben) hedr. ww. onr.
naar dezen kant schuiven. Herüberschielen, (tckielte her. über, herübergeschiett) o. ww., m. k.
naar dezen kant loeren, Herüberschieszen, («cAo.ss/i<>r-
über, herübergeschossen) bedr. en o. ww.
onr., m. h. en s. naar dezen kant schic- len. Herüberschiffen, (tckiffn her-
über, hertbergesehifft) bedr. en o. ww. naar dezen kant varen, voeren. Herüberschimmern, (schim.
merte herüber,herübergeschimmert)o.ww.
naar dezen kant schijnen. Herüberschleichen, (schlich
herüber, herübergeschlichen) o. en wed. WW. onr. naar dezen kant sluipen. Herüberschlendern, (schlen-
derte herüber, herübergeschlendert)o.ww.,
in. s. naar dezen kant slenteren. Herüberschlenkern, (schlen-
kerle herüber, kerübcrgeschlenkert) bedr. ww. naar dezen kant werpen. Herüborschleudern, (schleu-
derlt herüber, lierübcrgeschlcutlert) bedr.
ww. naar dezen kant slingeren. Herübersehlüpfen, (schlüpfte
herüber, kcrübergeschlüpft) o. ww., m.s. naar dezen kant sluipen. Herüberschmeiszen, (schmiss
herüber, heriibergeschmissen) bedr. ww.
onr. naar dezen kant werpen, gooien, smijten. Herüberschreien, (schric her-
über, herübergeschrien) bedr. en o. ww. onr. naardezen kant schreeuwen, Herüberschreiten,(w/in\'/< her-
über, herübergtsckrilten) o. ww. onr.,m. s. naardezen kant stappen.
Horüberschütten, (sckütlete
herüber, herübcrgeschüllel) bedr. ww.
naar dezen kant gieten, storten. Herüberschwanken, (tehmank- Ie herüber, herübergeschwankt) o.ww.,m.
i. naar dezen kant waggelen. Herüberschwarmeii,(sr/ii(\'«r»i- te herüber, ktrübtrgttckwArmt) o. ww., in. s. naar dezen kant zwermen, stroo- in e u. Herüberschweben, (tckmbte herüber, herübergeschwebt) o. ww., m. s.
naar dezen kant zweven. Herüberschwanken, (se kwenk-
te. herüber, herübergeschwenkt) o. ww.
naar dezen kant zwaaien: 2. wed. ww. sich -, naar dezen kant zwenken. Her Ubersch wi m men, (tehma m m herüber, herübergeschwommen) o. ww.
onr., in. s. naar dezen kant zwemmen. Herüberachwingen, (schwang herüber, herübergesekwungen) bedr. ww.
onr. naar dezen kant zwaaien; 2. wed. ww. sich -, naar dezen kant springen. Herüberschwirren, (sekwinte
|
||||||||||||
|
fiber, hcrübergeprügelt) bedr. ww. naar
ilczen kant slaan, ranselen. Herüberpurzeln, (purzeltc hcr-
tiber, herübcrgepurzelt) o. ww., m.s. naar dezen kant buitelen, tuimelen. Herüberragen, (ragtc herüber,
berübergeragt) o, ww. naar dezen kant reiken. Herüberranken, (rankte herü-
ber, herübcrgerankl) o. ww. naar dezen
kant ranken. Herüberrasseln, (rasseltc kert-
ber, herübergcrassell) o. ww., m. s. naar dezen kant ratelen. Herüberrauchen, (rauehteher-
über, herübergerauckl) o. ww. naar de- zen kant rooken. Herüberrauschen, (rauschu
herüber, heriibergcrauscht) o. ww., m. s. naar dezen kant rnischen. Herüberreichen, (rekhic hcrü-
ber, herübergcrekht) bedr. en o. ww. naar dezen kant reiken. Herüberreiszen, (riss herüber,
berübergerissen) bedr. ww. onr. iiaarile-
zen kant nverrukken, trekken, sleuren. HerüberTOiten,(r««/ier«6er,Acr- Ubergeritlen)o. ww. onr., m. s. naardezen kant rijden. Herüberrennen, (rannie herü-
bcr, berübergerannt) o. ww. onr., m.».
naar dezen kant rennen, ijlen, vliegen.
Herüberrieseln, (rieselte herü-
ber, herübergerieselt) o. ww., in. s. naar dezen kant rui-clicu, vloeien, loopen. Herüberrinnen, (rann herüber,
heriibergeronnen) o. ww. onr., in. s. naar dezen kant loopen, vloeien, stroomen. HerÜberrollen, (rolllc herüber,
hcriibergerolll) bedr. en o. ww. naar deze zijde rollen. Herüberriicken, (rüekie hcrü-
ber, hcrübergerilckl) bedr. en o. ww., in. s. naar deze zijde rukken. Herüberrufen,(rie/\'/iiTH6cr,//iT-
übergerujen) bedr. en o. ww. naar deze
zijde roepen, Herüberrutschen, (mtschte
herüber, hcrübergerutschl) o. ww., m. s. naar dezen kant glijden. Herübersagen, (sagte herüber,
herübergestigt) bedr. ww. herwaarts over- zeggen. Herübersauseln, (musette her-
über, herübergesüuselt),-sausen, (sau-
Ut herüber, herübcrgesaust)a. ww., m.A. en ». naar dezen kant suizen. Heriiberschaffen, (sc/m/pe ker- über, herübergeschnjft) bedr. ww. onr.
naar dezen kant brengen, voeren. Herü.berschallen.,(.<c/ia/Me her-
\'tber. herübergeschaUt) o. ww. herwaarts klinken. Herüberschauen, (tekaute her-
"ber, berübergeschaut) o. ww. naardezen
kant zien. Herüberscheinen, (schien her- fiber, herübergeschienn\\)o. ww. onr.naar
dezen kant schijnen. Horüber8cheren(sioh),(sr/ior
herüber, keriibergeschoren) wed. ww. onr. zich naar dezen kant scheren. |
herüber, keriibergeschwirrt) o. ww., m. s.
naar dezen kant snorren. Herübersegeln, (segelte keriber, herübergesegelt) o.ww., m. s. naardezen
kant zeilen. HerUbersehen, (sah herüber,ker-
ühergesehcn)o. ww. onr. naar dezen kant
zien, terugzien. Herübersehnen (sich), (sehntc herüber, hcrübergcsehnl) wed. ww. ver-
langen naardezen kant te komen. Herübersein, («ar herüber, ker-
übergeivesen) o. ww. onr., ui. s. naar dezen kant zijn. Herübersenden,(sana7e Aerüder,
herübergesandt) bedr. ww. onr. naar
dezen kant zenden. Herübersetzen, (setztc herüber,
herübergesetzl) bedr. ww. naar dezen kant zetten. Heriibersinken, (sank herüber,
herübergcstinken) o. ww. onr., in. s. naar
dezen kant zinken. Herübersollen, (soiite herüber,
herübergesollt) o. ww. na.ir dezen kant zullen, moeten. Heriibersprechen, (sprach her.
über, herübergesptochen) bedr. en o. ww.
onr. naar dezen kant spieken. Herübersprengen , (tprengte
herüber, herübergesprengt) bedr. ww.
naar dezen kant doen springen; 2. o. ww., ui. s. naar dezen kant rennen. Herüberspringen, (sprang ker-
über, hcrübergesprungeit) o. ww. onr., in. s. naar dezen kant springen. Herüberspritzen, (tprUztcktr\'
über, berübergespritzt) bedr. en o. ww.,
m. s. naar dezen kant spuiten. Herüberstarren, (starrte kerü-
bcr, berübergestarrt) bedr. en o. ww. naar dezen kant staren. Herüberstehlen, (ttahl herüber,
hirübergesloklen) bedr. ww. onr. naar dezen kant stelen; 2. wed. ww. sick -, naar dezen kant sluipen. Herüborsteigen, (slieg herüber,
herübergestiegen) o. ww. onr., m. s. naar dezen kant stijgen. Herüberstellen, (stellte herüber,
herübergestellt) bedr. ww.naardezen kant stellen, zetten, plaatsen. Herüberstolpern, (ttolptrte her-
über, herübergeslolpert) o. ww., m. s.
naardezen kant struikelen. Herüberstoszen, (ttiess herüber,
hcrübergestoszen) bedr. ww. onr. naar dezen kant stooten. Herüberstrahlen,(«/raA//e Aer-
über, herübergeslrahtl) o. ww. naardezen kant stralen. Herüberstreichen, (strich ker-
über, herübergestriehen) bedr. ww. onr. naar dezen kant strijken. Herüberstreuen, (streute hert.
ber, lierübergeslreut) bedr. ww, naar dezen kant strooien. Herüberströmen, (strömte hcr-
über, herübcrgcstrümt) o,ww., m. s. naar dezen kant stroomen, vloeien; \'2. bedr. ww. naar dezen kant doen stroomen. Herüberstürmen, (ttumttker-
|
|||||||||||
|
Her.
|
Her.
|
||||||||||||||
|
624 Her.
|
|||||||||||||||
|
Herüberwerfen, (warf herüber,
herübergeuorfen) bedr. ww. onr. naar
dezen kant werpen, gooien. Herüberwinden, (wand herüber,
lierübergcirunden) bedr. ww. onr. naar dezen kant winden; 2. wed. ww. «VA -, zich naar dezen kant kronkelen. Herüberwinken, (winkte herü-
üer, herübergewinkt) bedr. ww. wenken naar dezen kant te komen. Hertiberwirbeln, (wirbelte her-
über, herübergeuirbelt) bedr. ww. naar
dezen kant slingeren; 2. o. ww.,m.s. naar dezen kant draaien. HerÜberWOgen, (uogte herüber,
herübergeuogt) o. ww., m. s. naar dezen kant golven. Herüberwollen, (wollte herüber,
herübergewolll) o. ww. onr. naar dezen kant willen. Herüberwünschen, (wünschte
herüber, herübergewünschl) bedr. ww. naar dezen kant wenschen. Herüberzeigen, (zeigte herüber,
herübergezeigt) bedr. ww. naar dezen kant wijzen. Herüberzerren, (zerrte herüber,
herübergezerrt) bedr. ww. met geweld naar dezen kant trekken. Herüberziehen, (zog herüber,
herübergezogen) bedr. en o. ww. onr., m.
s. naar dezen kant trekken. Herüberzwangen, (zwtngie her-
über, herübergezwiitigt) bedr. ww. met geweld naar dezen kant brengen. Iloriim, bijw. om, in bet rond; nm
das Hans, urn die Sladt -, om, rondom; die Gegcnd urn die Stadt -, de omstreken v. mv. der stad; rings -, rund -,rondom; auf dem Tisch uud rings -, op en rond de tafel; die rings • liegenden Oerter, de om- ringende plaatsen; in derRundc,im Kreise -, in het rond, rondom; d(a)rum-,daar omheen; 2. urn die Ecke der Slrasze - ge- hen, den hoek ft omgaan; 3. den Kopf zu jemn. - drehen, wenden, richten naar; i. hier und dort -, hier en daar; allenthal- ben -, overal, aan alle kanten; in der Ge- gend -, in de omstreken, in den omtrek; unter einander - liegen, verward door elk. liggen; 5.<x muss da - wohnen, hij moet daaromtrcnlwonenjeswaruniMAn t/Ar -, het was tegen 10 uur. Hcrumïiugoln, (augelte herum,
herumgeangell) o. ww. rondzien, rond- k ijken. Hcrumbalgen (sich), (balgte
herum, herumgebutgt) wed. ww. vech- |
|||||||||||||||
|
über, herübergcslürmt) o. ww., ra. s. naar
dezen kant stroomen, stormen;2. bedr. ww. naar dezen kant drijven. Herüberstürzen, (stürzte hcru-
ber, heriibergeslürzl) o. en bedr. ww. naar dezen kant storten. HerÜbertanzen,(fan;*? herüber,
herübergetanzl) o. ww., m. s. naar dezen kant dansen. Herübertaumeln, (taumelte her-
über, herübergetaumelt) o. ww., m.s.naar dezen kant tuimelen, waggelen. Herüberthun, (/Aa/ herüber,her-
übergethan) bedr. ww. onr. naar dezen kant doen. Herübertoben, (tobie herüber,
herübergetobl) o. ww., ra. s. naar dezen kant razen. Herübertönon, (tante herüber,
herübergetönl) o. ww. naar dezen ka:it klinken. Herübertorkeln, (torkelte her-
über, heriibcrgetorkell) o. ww., m.s. naar dezen kunt tuimelen. Herübertosen,(/os/e Aertii<T,Aer-
übergelnst) Z. herübertoben. Herübertraben, (trabte herüber,
herübergetrabt) o. ww., si. s. naar dezen kant draven. Horübertragen, (trug herüber,
hcrübergetragen) bedr. ww. onr. naar dezen kant dragen. Herübertrippeln, (trippelte hcr-
über, lierübcrgelrippelt) o. ww., ra. s.
naar dezen kant dribbelen. Herübertrotten, (trottetc herü-
ber, herübergelroltet) o. ww., m. s. naar dezen kant draven. Heruberwachsen, (wuchs hcr-
über, herübergewachsen) o. ww. onr., m. s. naar dezen kant groeien, wassen. Herüberwackeln, («ackelte her-
über, herübergeicackelt) bedr. en o. ww., ui. s. naar dezen kant waggelen. Herüberwagon (sich), (teagte
herüber, herübergewagt) wed. ww. zich naar dezen kant wagen. Hertlberwallen, (waltte herüber,
herübergeuallt) o. ww., m. s. naar dezen kant golven. Herüberwalzen, (walztc herü-
ber, herübergewalzt) bedr. ww. naar dezen kant wentelen. Herüberwandeln , (wandelte
herüber, herübergewandelt) o. ww., ra. s. naar dezen kant wandelen. Herüberwandern, (wanderte
herüber, herübcrgeicandert) o. ww., m. s. naar dezen kant reizen. Herüborwankon, (wankte herü-
ber, herübergewankt) o. ww., ra. s. naar dezen kant wankelen. Herüberwatscheln, (watschel-
te herüber, herübergeualschelt) o. ww., m. s. naar dezen kant sjokken. Herüberwehen, (wehte herüber,
herübergeweht) o. ww., m. A. en s. naar dezen kant waaien; 2. bedr. ww. naardc- zen kant doen waaien. Herijberweisen, (wies herüber,
herübergewiesen) bedr. ww. onr. naar dezen kant wijzen. |
um, herumbemüht) bedr. ww.;>m.-,ver-
plicbten, noodzaken, verzoeken rond te komen; 2. wed. ww.siVA -,de moeite doen om daar langs te komen. Herumbestellen, (bettellte hcr-
um, herumbestelll) bedr. ww. jem. -,be- stellen er om te komen. Herumbettcln, (bettelle herum,
herumgebettclt) o. ww. bedelen, rond be- delen. Hcrumbeugen, (beugte herum,
hcrumgebeugl) bedr. ww. er om buigen; it. aanbuigen, naar dezen kant buigen;2. wed. ww. sich -, zich buigen en omgaan. Herumbewegen, (beiregte her-
«m, herumbewegl) bedr. ww. er om be- wegen, er om draaien; 2. wed. ww. sich -, er om draaien, zich bewegen om. Herumbiogon, (bog herum, ber-
umgebogen) bedr. ww. onr.erom buigen, ombuigen; 2.o. v/w.umeineSlraszenecke -, den hoek eener straat omslaan. Herumbieten,(fto/Afrnni,/ien«m-
geboten) bedr. ww, rond presenlecren. Herunibinden,(4aHrf hcrum,her-
umgebunden) bedr. ww. onr. erom bin- den. Herumbitten,(4a( herum,herum-
gebelen) bedr. ww. onr. verzoeken erom te komen. Herumblattern, (blatierte hcr-
um, herumgebliilterl) o. ww., ra. h. om- bladeren, heen en weer bladeren. Heruinblicken, (blickle herum,
herumgeblkkt) bedr, v/w.,Z.herumsehen. Herumbreiten, (breitele herum,
herumgebreitet) bedr. ww. er om uit- spreiden. Herumbringen, (brachteherum,
herumgebracht) bedr. ww. onr. omheen brengen, krijgen, naar deze zijde brcn- gen; er kann den Wagen nicht -, hij kan den wagen niet omkeeren; (Hg.) er ist nicht herumzubringen, over te halen om te komen; l.jcm. -, van gcdachteofgevoc- len doen veranderen, tot andere gcdach- ten brengen. Ilerumbubcn, (bubte hcrum,her-
umgebubt) o. ww. m. A. een liederlijk leven leiden. Herumdenken, (dachte herum,
herumgedacht) o, ww. onr., m. A. heen en weer denken, nadenken,overpeinzen;iicA einen Ring urn die Erdkugel -, denken, zich verbeelden, zicb voorstellen dat er & om is. Herumdr\'angen(sich), (dring-
te herum, herumgedrangl) wed. ww. «VA urn jem. -, heen en weer dringen. Horumdrohon, (drehte herum,
herümgedrehl) bedr. ww. omdraaien, ronddraaien; die Augen im Kopfc-,roui- draaien; den Schlüssel zwcimal -, om- draaien; 2. lerugkeeren, omkeeren; (lig.) jemn. die Wortc im Munde -, iems.woor- den verdraaien; II. wed. ww. sich -,im Kreise -, omdraaien, ronddraaien; (lig.) urn diesen l\'unkt drehl sich die Sache herum, op dit punt draait, komt ft neer. Herumdringen, (drang herum,
hcrumgedrungen) o. ww. onr., m. >. om- been dringen, ronddringen. |
||||||||||||||
|
66
|
|||||||||||||||
|
li\'ii, pluliharen, kloppen.
Herumbegebon(sich), (begab
herum, herumbegeben) wed.ww.onr.om- been gaan, rondgaan; it. wenn Sie sich ein menig - wollten, als gij een weinig wildet rondgaan, daar langskomen. Herum beiszen(sioh) ,(Aiss Aer-
um, herumgebissen) wed. ww. onr. van zich afbijten, elkander bijten, samen twisten. Herumbekommen,(fte*oni her-
um, herumbekommen) o. ww. onr.,Z.Acr- umbringen. Herumbemühen, (bemühte her-
|
|||||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
Her 625
|
|||||||||||||
|
H«r.
|
|||||||||||||
|
um den Hul herum, gaal tweemaal om
den hoed heen; im Kreise -, rondgaan, rondloopen, ronddraaien; das Rad geht nicht mehr herum, gaat niet meer rond draait niet meer; in der Sladl;bijdragen inzamelen, de ronde doen; es geht Alles mil mir im Kreise herum, allcsdraaitmet mij rond; das geht mir im Kopfe herum, dal gaat mij door het hoofd;i»i Garten im Zimmer-, rondloopen; (fig.) es geht ein Gerucht herum, er loopt, gaal een ge ruchl; es gehen Krankheilen herum, er heersenen ziekte»; seine Augen - lassen, zijnen oogen den kost geven, overal goed rond zien. Herumgieszon, (jossAerum.Aer
umgegossen) bcdr. ww. onr. Wasser um einc P/lanze-, gieten; IVasser imlimmer -, rouJgieten. Herumglotzon, (glotzte herum,
herumgeglolzt) o. ww. rondkijken. Herumgreifen, (griftherum,her-
umgegri/fen) o. ww. onr. er om grijpen rondgrijpen. Herumgucken, (guckte herum,
herumgeguckt) Z. heruntsehen. Herumhandeln, (hundelie her
um, hcrumgchandell) o. ww. allerwegen handel drijven. Horumhangon, (Ainj herum.her
umgehangen) o. ww. onr., m. A. er om hangen; 2. hier en daar hangen. HurumhHngeu, (hangleherum
hcrumgehangl) bcdr. ww. erom hangen hier en daar ophangen. Herumhauen(sich), (hieb hcr-
um, herumgehauett) wed. ww. onr. (met de sabel) om zich heen slaan, vechten. Herumhinken, (hinkte herum
herumgehinkt) o. ww., m. s. rond hiu- ken. Horumholon, (holte herum, her-
umgeltolt) bedr. ww. er om halen, hier halen; (fig.) Z. herumbringen; 2. jemn. tuchtig -. doorhalen, hevig berispen. Herumhorchen, (horchleherum,
herumgehorchl) o. ww., m. A. überall, an den Tliiiren -, rond luisteren. Herumhöron, (Aörie herum, Aer-
umgehört) o. ww., m. A. rond hooren.na elk. aanhooren. Ilcrumhudeln, (hudelle herum,
herumgehudelt) bedr. ww. jem. -, plagen, rondjagen. Herumhüpfen, (h&pftc herum,
herumgehüjifl) o. ww., m.A. rondhuppe-
len, rondspringen, er om huppelen. Horymhuschon, (huschle her-
um. herumgeltusclil) o. ww., m. s. rond- pringen, rondloopen. Herumjachte(r)n, (jachie(r)te
herum, hcrumgejachle(r)l) o. ww., m. s. rondloopen, rondvliegen. Herumirren, [irrte herum, her-
umgeirrt) o. ww., m.A.ronddwalen,nm- dwalen; (van vluchtelingen),ronddwalen, ronddolen, voortvluchtig zijn; (fig.) mil jeinen Gedanken -, ronddwalen. Horumjagon, (jagte herum, Aer-\'
|
|||||||||||||
|
umgejagt) o. ww., m. A. um das Hans -,
rondjagen; die Reiterei jagte um einen Hftgol herum, reed, draafde om; «n der Ebene-, rondloopen, ronddraven;2. bedr. ww. jem. -, naloopen, in het rond jagen; 5. wed. ww. sicA -, rondvliegen. Herumjauchzen, (jauchzte her- um, herumgejauchzl) o. ww., m. s. jui-
chend rondloopen. Herumjuboln, (jubelte herum,
herumgejubelt) o. ww., m. t. met gejubel rondloopen. Herumkasteien, (kasteite her-
um, herumgekasleiel) wed. ww. sicA -, zich dan hier dan daar kastijden. Herumkehren, (fteArie herum,
herumgekehrt) bedr. ww. er om keeren; it. omwonden. Herumklaffen, (klaffte herum,
herumgcklaffl) o. ww. rondblaffen. Herumklettern, (kleiterte hcr-
um, herumgeklettert) o. ww.,m. A. om- klauteren, rondklauteren. Herumklimmen, (klomm her-
um, herumgek lommen) o. ww. onr.,m.». omklimmen, rondklimmen. Horumknixen, (knixte herum,
herumgeknixt) o. ww. in het rond bui— gen. Herumknüpfen, (kntpfle her-
um, herumgeknüjifl) bedr. ww. er om Itnoopen. Herumknütten, (kniutete her-
um, herumgeknüllet), Z. herumslricken.
Herumkommen, (kam herum,
herumgekommen) o. ww. onr., m. s. om- komen, rondkomen; um die Ecke -, den hoek omkomen; (fig.) ich kann mit mei- nen Rcsuchen nicht •, ik kan met mij- ne bezoeken niet klaar komen; 2. sagen Sie thm, er solt ein wenig -, dat hij eens b|j ons komc; 3. er isl Keil in der Welt herumgekommen, hij heeft veel van de wereld gezien, heel wat landen be- zocht.groote reizen gemaakt. Herunikönnen, (konnle herum,
hcrumgekonnl) o.ww.onr. erom kunnen. Herumkosten, (koslele herum,
herumgekoslel) bedr. ww. rond proeven. Herumkramen, (kramte herum,
herumgekrumt) o. ww., m. A. rnndpak- ken, heen en weer pakken, overal uit— kramen. Ilorumkrouzon, (kreuzte herum,
herumgekreuzt) o. ww. rondkruisen. Herumkriechen, (kroch herum,
herumgekrochen) o. ww.onr.,m. A.rond- kruipen, kruipen om; 2. rondkriiipcn.zich kruipende hier en daar heen hegeven. Herumkriegen, (kriegle herum,
herumgekriegl) bedr. ww., \'l.herumbrin- gen. Herumkugeln, (kugelle herum,
herumgekugell) bedr. ww., Z. Aertimica/- zen. Herumküssen, (küsste herum,
herumiieküssl) o. ww.roiidkussen. Herumlagern (sioh), (lagerte
herum, herumgelagert) wed. ww. um einen Raunt -, gaan liggen om, rond; 2. um eine Stadt -, legeren, belegeren. Herumlangen, (langte herum,
40 |
|||||||||||||
|
Herumdürfen, (durfle herum,
\\erumgedur[l) o. ww. onr. er om mogen. Herumeilen, (eilieherum, herum-
•leeill) o. ww., m. s. rondspoedcu. Herumessen, (asz herum, herum-
ycgcssen) o. ww. onr. rond eten. Herumfahren, (fuhr herum,hcr-
itmgefahren)o.«w .onr.,m.s. um die Sladt-, rondvaren, rondrijden; ein wettig in der Sladl -, rondrijden; seine Sachcn- lassen, rondslingeren; mi/ den Handen -, heen on weder slaan, zwaaien. Ilorumflndcn (Sich),(/\'a»rfA«r-
um, herutngefunden) wed. ww. onr. den weg hui iels vinden. Hcrumflattorn, (flalterle herum,
lierumgeflalterl) o. ww., m. A. rnnddad- !i ivii, omheen fladderen; bei allen Mad- chen-, allen meisjes liet hof maken. Herumfliegen, {/log herum, her-
umyeflngen) o. ww. onr., m. A. rondvlie- gen.er omheen vliegen; (fig.) scine Augen (liegen überall herum, hij ziet naar alle kanten mud. Horumflieszen, (flossherum,her-
\'tmgeflossen) o. ww. onr., m. s. om iets heen vloeien, erom vloeien, rondvlocicn. Herumforschen, (forschic her-
uffi, herumgeforschl) o. ww. rondvragen
Hcrumfrago, v. omvraag, rond-
vraag v.; als es lur • kam, toen het in \'HI1- of rondvraag iiivam. Herumfragen, (fragle herum,
herumgefragl) o. ww., in. A. rondvragen, i>j> de rij afin rondvraag brengen; «fctT- <// -, overal rondvragen, onderzoek doen. Herumfressen, (frasz herum,
herumgefressen) o. ww. onr. rondvreten. Herumfuchteln, (fuchlelle her-
um, hrrumgcfuchlell) hedr. »».;cm. - klappen geven met het plat van de sabel \'«il den Hinden in der Luft -, Z. herum- fahren; 2. wed. ww. sich -, met elk >echten. Herumflihren, {führlt herum,
l\'erumocführl) hedr. ww. rondleiden, er um voeren; (fig.) einen Graben um einen Carlen -, rondleiden; einen Fremden in \'Ier Sladl -, rondleiden; (fig.);\'em.it\'irfer Hase -, iem. bedotten, misleiden, bedrie- Sen, beetnemen. Herumgabeln, (gabelle herum
he\'umgegabelt) o. ww. met de vork rond* steken. Herumgaflfen, {gaffle herum, her-
"\'ngeyafl\'l) o. ww., m. A. rondgnpcn,rond- slaren. Herumgangeln, (gangelle her-
"\'», lieritnit/egiinyelt) bcdr. ww. aaneenen lp|band rondleiden. Herumgaukeln, (gaukelie her-
"ii, herumgegaukell) o. ww., ra.s.rond- Soochclen, goochelend rondgaan. Herumgeben, (gab herum, ltcr-
\'"ngegeben) bcdr. ww. onr. roudgeven, °P de rij afgeven; ein Gericht -, rondge- \'"II, doorgeven; die Harten -, geven. Herumgehen, (ging herum, her-
v-mgegungen) o. ww. onr., m. s. um die ad< -. rondgaan, rondloopen, omheen
*a,n; (fig.) (van eene gracht), oinsinge- lei>. omgeven; dieses Bandgeht ztveimal |
|||||||||||||
|
Her
|
|||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
626 Her.
|
|||||||||||||
|
Horumnothigcn, (nölhigte her-
um, hcrumgenölhigl) bedr. ww. noodza- ken er om te gaan, er om te komen. Herumpacken, (packic herum,
herumgepackt) bedr. ww. er om pakken; 2. wed. ww. sich -, Z. herumschcren. Herumpatschen, (paischte her-
um, herumgepalschl) o. ww., m. A.cn s.
im Knlhe -, rondloopen. Herunipeitschen,(7iei7sc///e/i<T-
um, herumgepeilscht) bedr. ww., Z. her- umprügeln. Herumpflanzen, (p/lanzte her.
um, hcrumgepflanzl) bedr. ww. om & planten. Herumplacken, -plagen
(sich), (plackte herimi,herumgcplacklof plagtc herum, herumgeplagl) wed. ww. zwoegen, sloovcn, zich afbeulen. Horumpoltern, (polterte herum,
hcrumgcpoltert) o. ww., m. s. rond tic- ren, stommelen. Herumprasseln, (prasselle her-
um, herumgeprassell) o. ww., m.s. rond- kraken. Herumprügeln, [prigelte herum,
herumgeprügell) bedr. ww. rondslaan;2. wed. ww. sich -, vechten, plnkharen. Herumquïilen (sich), [quitte
herum, hcrutngequail) bedr. ww.ziebbe wegen, veel moeite doen om & heen te komen; 2. wed. mv/.tich; zich aftobben afbeulen. Herumquerlen, [querlte herum,
herumgequerlt) bedr. ww. dooreen roe- ren; 2. o. ww., in. s. ronddraaien. Horu.nrassoln, (rasselle herum,
herumgerassell) o. ww., m.s. eromram- melen, ronilrnmmelen. Herumrathen, (rieth herum.her
«mjertt?/icn)hedr.ww.onr.in het rond ra den, rondraden; it. überall -, van het een op het andere raden. Herumreichen, (reichle herum,
hcrumgercicht) bedr. ww. den Uecher -, rondreiken, op de rij af toesteken; 2. o. ww. groot, lang genoeg zijn om te rei- ken. Horumrei.sen, (reisle herum,her-
umgereisl) o. ww., m. s. um ein Land - rond reizen, omreizen; im Lande -,rond- reizen,overal heenreizen; er isl ueil her- umgereisl, hij beeft heel wat gereisd, rondgereisil, omgezworven. Herumreiszen, (riss herum,her•
umgerissen) bedr. ww. onr. er om trek ken, rukken; das l\'ferd -, met een ruk omkeeren, omdraaien; 2. heen en weer trekken, sleuren; II. wed. ww. sich mil jemn. -, vechten, plnkharen. Ilcrumroiton, (ritt herum, hcr-
umgeritten) o. ww. onr., m. s. omrijden rondrijden. Hérumrennen, (rannte herum
hernmgerannt) bedr.ww. onr., Z.herum- laufen. Herumrollen, (rollte herum.her.
umgerolll) o. ww. om & rollen; tm \'/.im
mer -, rondrollen; wie ihmdie Augen im Kopfc -, hoe rollen hem de oogen in het hoofd. Herumriickon, (rückie herum |
|||||||||||||
|
herumgerückl) bedr. ww. om & heen rnk-
ken; it. nmrnkken, been eu weer rukken; 2. Z. hcrumdrehen; II. o. ww.zich schik- ken om. Horumrufon, (rief hcrum,herum-
gerufen) hedr. ww.onr.rocpen om er om te komen; 2.o.w w.rondrocpen.omroepcn. Herumrühren, (rührle herum,
hcrumgeriilirt) bedr. ww. omroeren. Herumrutschen, (rultthtt her.
um, herumgerulschl) o. ww., m. s. om & liecu glijden, heen en weer glijden. Herumrütteln, (rülleile herum,
herumgcrültelt) bedr. ww. omschudden, hotsen. Herumsagen, {sagle herum, her-
umgesagl) bedr.ww.c/ic. bei seinen Freun- den -, rondzeggen. Herumsauseln,-sausen,(.«!/i<-
selle herum, hcrumgcsa\'u,scll en sauste
herum, hcrumqcsausl) o. ww,, m./i.ronil- suizen, om & heen suizen. Herumschaffen, (uhoffle her-
um, herumgeschafjt) bedr. ww. erom bezorgen. Herumschauen, (tchauteherum,
hcrumgeschaut) bedr. ww., Z. herum.
sehen. Herumscheren, [schor herum,
herumgeschoren) hedr. ww.onr., it.weil. ww. sich -, Z. herumbegeben. Herumscherzün, (scherzle her-
um, herumgescherzt) o. ww. in het rond schertsen. Herumscheuchen, (seheuehte
herum, herumgescheuchl) bedr. ww. om
& heen jagen, rond jagen. Herumschicken, (schkkiehcr-
um, herumgeschickt) bedr. ww.rondzen* den, om & heen zenden; 2. de ronde laten doen in; .".rondzendcn.doencirculeeren; 4. bei seinen Frcunden -, rond zenden;"), bieren daar heen zenden. Herumschieben, (schob herum.
herumgeschoben) bedr. en o. ww. om & heen schuiven, omschniven, rond schm- ven. Herumschielen, (schielle her-
um, herumgeschielt) o. ww. omgluren, rondglurcn. Herumschieszen (sich), (tehos:
herum, herumgeschossen) wed. ww. op
elk. vuren, duelleeren; 2. o. ww. om zich heen schieten. HerumSChiffen, (schi/fte herum.
heriimgesclii/p) o. ww., m. A. en s. um elu\\ -, om & heen varen; (Zeew.)nm ein Vorgebirge -, omzeilen; 2. im Meere -. rondvaren; 3. een tochtje doen te water. Herumschlagen,(wA/u0 herum,
htrumgesehlagen) hedr.ww.onr.ein Tuch um ettc. -, omslaan, omdoen, omwikke- len; den Mantel um sich -, omslaan; 2. wed. ww. sic/i mil jemn,; vechten, plnlt- haren. Herumschleichen, (schlich her-
um, herumgeschlichcn) o. ww. onr.. m.s.
om & heen sluipen, rondsluipen. Herumschlenderer, (-rers,mv.
•rer) m. rondlooper, slentcraar m. Herumschlendern,(s<-/i/e»irfer(i\'
herum, herumgeschlenderl) o. ww., m. h. |
|||||||||||||
|
herumgelangl) o. w\\v., m. h.dieseSchüs-
tel langt nicht herum, reikt niet rond, is niet voor iedereen voldoende; 2. bedr. WW. etw. hinter jemn. -, aanreiken om iem. heen, achter iem. om aangeven; it. Z. herumreichen. Herumlarmen, (larmie herum,
herumgeiarml) o. ww„ m. s. met getier rondloopen; "2. m. h. overal tieren. Herumlassen, (liesz herum, her-
umgelassen) bedr. ww.onr.laten omgaan. Herumla.ufen,(/ie/\'\'"\'r,"\'\'.\'\'eru"1-
gelaufen) o. ww.onr.,m.s.tt»i das Haus -, rondloopen, om Sc heen loopen; (van een rad), rondloopen, in het rond gaan; in der Stadl -, rondloopen. Herumlaufer, (-/du/>r»,mv>tou-
/er)m.,-in, (-nen) v.rondloopcr,strnat- looper m., rondloopsier, straatloopslerv. Herumlauschen, (lauschie her-
urn, herumgelauschl) o. ww. rond hooren. Herurnlcgen, (legtc herum, her-
umgelegt) bedr. ww. rondleggen, leggen om; Truppcn in die Dörfer -, in het rond leggen, legeren; da und dort -, hier en daar leggen, verstrooien; 2. wed. ww. (Krijgsw.) sich urn die Sladt -, zich le- geren. Herumlenken, (lenkte herum,
herumgtlenkt) o. ww., m. h. herwaarts sturen, om & heen sturen; it. doen om\' keeren, terngkeeren; (lig.) terugsturen. Herumliegen, {lug herum, her
umgelegen) o. ww.onr., m. s. rondligpen, om & heen liggen; die -de Gegend, de omtrek m., omstreken v. mv,; die -den Dörfer, omringend; 2. hier en daar ver- spreid zijn, verstrooid liggen; -lassen rondslingeren; rfiese Papierc sind langein seinem Zimmer hcrumgelegen, hebben & rondgeslingerd. Herumlocken,(/o<:A-/e/ienim,/«T-
umgelockt) bedr. ww. herwaarts lokken. Herumlungern,(/nnser/e herum
herumgelungerl) o. ww. rond bedelen, be- delende rondzwerven. HerummacheiL, (machte herum,
herumgemacht) bedr. ww. (gemeenz.)om- doen, ommaken, omwikkelen; 2. wed. ww. sich -,\'/.. herumbegeben. Herummanschen, (manschte
herum, hcrumgcmanschl) bedr. ww. om- woelen, omwrncten, morsen. Herummischen, (mischie her-
um, herumgemischl) bedr. ww. dooreen mengen. Herummögen, (machte herum,
herumgemocht) o. ww. onr.. Z. herum- uiollen. Ilcrummüsscn, (mussle herum,
herumgemusst) o. ww. onr. er om moe- ten. Herumnarren, (norrle herum,
herumgenarrt) bedr. ww. als een gek rondsturen; 2. wed. ww. sicA-, allerlei zolternijen aanvangen. Hcrumnohmon, (nahm herum
herumgenommen) bedr. ww.onr.rfe» Man- tel -, omdoen, omnemen; 2. eineSache-, van alle kanten bekijken; (Scherts) jem. -, doorhalen, berispen; it. hedillen, den gek steken met. |
|||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||||
|
Her.
ronddraaien; (Krijgsw.) sich-, omzwen-
ken, omdraaien, omkeeren. Herumschwimmen, (scüuamm
herum, herunigeschuommen)o.\\\\vr.onr.,m. h. rondzwemmen, om & heen zwemmen; 2. man siehl Wallfische an der Kuste -, rondzwemmen; (van een wrak van een schip), ronddrijven. Herumschwingen, (schwang
herum, herumgeschuungen) bedr.ww.onr. rondzwaaien, omzwaaien; 2. wed.ww sich -, zich omdraaien, omkeeren. Herumschwirren, {schuinte
herum, kerumgeschwirrl) o. ww., m. s. omsnorren, heen en weer snorren. Herumsegeln, (segelte herum,
herumgesegell) bedr. ww.,Z. herumscfiif- fen. Herumsehen,(sa/i herum, herum
gesehen) o. ww. onr., m. h. omzien, het hoofd omwenden; 2. rondzien. Herumsenden, (sandlc herum,
herumgcsandl) bedr. ww. onr. rondzen- den. Z. hlTUmschicken. HeruWSetzen,(.«e/:/c herum,hcr-
umgeselzt) bedr. ww. Slühle um clu: -, om & heen zetten, plaatsen; II. wed. ww. sich um ette. -, gaan zitten om, zich zet- tcn rond. Herumseyn, (war herum, her-
umgeuesen) o. ww. onr. (gemcenz.) om- gewend zijn, er om zijn, er om heen zijn; it. er itl schon herum, hij is reeds klaar, heeft zijn weg reeds afgelegd; (van den tijd), om zijn, voorbij zijn, verloopcn of vervlogen zijn; (lig.) um jent. -, om icm. heen zijn, in zijne nabijheid zijn. Herumsingcn, (sang herum,her-
umgesungen) o. ww. onr., m. h. zingen, rond zingen; 2. in het rond zingen, op zijne beurt zingen. Herumsitzon, (sasz herum, her-
umgesessen) o. ww. onr., m. h. om &zit- ten, in een kring zitten. Herumsollen, (solllc hcrum,her-
umgcsnllt) o. ww. erom moeten. Hcrumspühon, (spalttc herum,
hcrumgcspahl) o. ww. rond spieden. Herumspazieren,(s^aiieric/ier-
um, herumspaziert) o. ww. ronilwaiide* len; um ein llaus -, om & heen wande* ten. Herumspielen, (tpielte herum,
herumgcspiell) o. ww. rond spelen, spe- len om;2.in bet rond spelen, beurtelings spelen. Herumsprengen, (sprengie hcr-
um, herumgesprengl) bedr. ww. Wasser-,
rondgieten, om & sprenkelen, rond spren- kelen; (fig.) jent. in der Stadl -, doen rond springen, rond jagen; 2. o. ww., m. s.om & heen rennen, rondrennen, rond- jagen; it. rondrennen, ronddraven. Herumspringen, (sprang her-
um, herumgesprungen) o. ww. onr., m.s. rondspringen, omspringen, om & heen springen; (fig.) übel miljemn.;om$pna- gen, iem. slecht bejegenen, behandelen. Her umsp ritzen, (sprilz Ie herum,
herum gcsprilzl) bedr. ww. om & heen spuiten; it. rond spuiten; 2. o. ww. van alle kanten uitspringen, uitspruiten. |
|||||||||||||||
|
Her.
rondslenteren, om Scheen slenlercn.rond
loopen. Horum.tchloppon, {ichltpple
herum, herumgcschleppl) bedr. ww. om & lieei) sleepen, rondsleepen; 2. mede <lcepen:;>m.au/\'rfem Boden -, rondslce pen; (fig.) jent. überallmil sich -, mede- sleepen. lier umschleudern, {schleudcrte
herum, herumgeschleuderl) bedr. »•»•. om & heen slingeren, rondslingeren. Horumschlingeln, (schlingelle
Iterum, herumgeschlitigcll) o. ww, rond- ilrentelen, leegloopen, lanterfanten. Herumschlingen, (schlang her-
m, hcrumgeschlungen) bedr. ww. onr.
cin Band um die llaare -, omslingeren, omnïkkelen;2. wed. ww. sich um eincn liaum -, kronkelend omgaan, kronkelen om. Herumschlottern, [sehloiiertt
herum, herumgeschlollerl) o. ww., m. h. en s. los omhangen; 2. rondloopcn. Herumschmarotzen, (schma-
rolzte herum, herumgesrhmarotzt) o. ww.
Iiij iedereen, van huis tot huistafel schui- men. Herumsehmausen, (schmausic
herum, herumgeschmausl) o. ww. rond brassen. Horumschmciszen, (sekmitt
herum, lierumgeschmissen) bedr. ww. onr.,
Z. Iierumwerfen. Herumschmiegen, (schmiegie
herum, herumgeschmiegl) wed. ww. sich -, zich er om vlijen. Herumschmieren, (schmierte
herum, herumgeschmierl) bedr. ww. er om smeren, rond smeren. Herumschnüffeln, (teknü/fellel
herum, herumgeschnü/fell) o. ww. rond snuffelen. Herumschreiten, (tchriit her-
um, herumgeschrillen) o. ww. onr., m.s. om & heen gaan, rondloopcn. HerumSCllÜren,(.<c//«r/e herum,
herumgeschürt) o. ww. im Feuer -,poken, porren. Herumschütten, {ichillele her-
i"», herumgeschültel) bedr. ww. om & heen gieten, storten; 2.hicrendaarnccr- gieten. Herumschw\'armen,(sfA«arm/e
herum, herumgeschwirml) o. ww.. m. h. rondzwerven, ronddwalen, rondslenteren; "• bij zwermen rondvliegen; (lig.) er schuarmt int ganzen Lande herum, hij zwerft het ganschc land door. Herum8chwarmer,(-merj, mv.
•>»er) m. zwerver in. Herumschweiten, (schweifie
herum, herumgetchweift) o. ww., m. h. rondslenteren , ronddwalen , zwerven; (\'Jntlk.) das -de Nencnpaar, zwervende zenuwen; (Gen.) -der Ilheumalismus, vhegendejicht v.; (fig.) mit den Gedanken *. seine Gedanken • lassen, ronddwalen. Herumschwenken, (tckwenkle
herum, herumgeschwenkl) bedr.ww.rond- 1 raaien; II. o. ww.,m.s.um die Ecke -,om den hoek nmzwenken,omdraaien;ll.wed. |
|||||||||||||||
|
6J27
|
|||||||||||||||
|
Horumsprühen, (sprühte herum,
herumgcsprühl) o. ww. icie dieFunken-, in het rond spatten, rondspatlen,om & heen spatten. Her umstankern,; s/.ïh/„t/,- her-
um, herumgestankert) o. ww., m. s.über- all -, rnndsnufielen, schommelen. Ilerumstapeln , -stapfen ,
(stapelle herum, herumgeslapell en stapfle herum, herumgeslapfl) o. ww., m. s. om & heen stappen, rond stappen. Herumstarren, (siarrte herum,
herumgcslarrl) o. ww. rond staren. Herumstauben, (staubte herum,
hcrumgeslaubt) o. ww., m.«. in het rond stuiven. Herumstiiubern/sM\'Hicr/e her-
urn, herumycslaubert), Z. herumslöbern. Herumstehen, [stand herum,her-
umgeslanden) o. ww. onr., m. h. in een kring staan, om & heen staan; 2. in bet rond staan, hier en daar verspreid zijn; wie das Alles herum slehl, wat slaat alles hier verward. Ilerumsteigen, >>i>y herum,her-
umgesliegen) o. ww. onr., m. s. rond klimmen. Herumstellen,(s/e///cAerum,Aer-
umgeslelll) bedr. ww. plaatsen om, om- heen plaatsen; it. hier en daar plaatsen; 2. omsingelen, omringen, in het rond plaatsen. Herumsteuern, (sleuerle herum,
herumgeslcuert) bedr. ww. in het rond sturen, Z. hcrumschiffen. Herumstieben, (tloiherum,her-
umgeslnben) Z. herumstauben. Herumstieren, (slierte herum,
hcrumgeslierl), Z. herumstarren. Hemmstöbern, (sloberlc herum,
hcrumgeslöberl) o. \\rvi. rond zoeken, schommelen; (van vederen),inrfertw/,/-, rondsluiven; it. Z. herumslnren. Herumstören, (störte herum,hcr-
umgestórt) bedr. en o. ww. snuffelen, bladeren; im Feuer -, poken, porren. Horumstoszon, (sliesz herum,
herumgesloszen) bedr. ww. onr. metsloo- ten in bet rond drijven, om& heen stoo- len, omstnoten, heen en weer stooten; tcir uurden tuchtig herumgesloszen, wij werden geducht heen en weer geduwd, omgehost; it. aan alle kanten stooten. Herumstreichen, (strich herum,
herumgeslrichen) bedr. ww. onr. Leim um elw. -, omslrijken, om & heen strijken, rondslrijken; II. n. ww., m. h. en.«.rond- zwerveu, romldwalen, ronddolen, rond- loopen; •der Heltler, rondloopende bede- laar, Z. Landstrcicher. Herumstreicher, (-chers, mv.
•cher) va. zwerver, stronper m., -in v. zwerfster v. Herumstreifen, (streiftc herum,
herumgestreift) o, ww., m. h. en s., Z. herumstreichen. Herumstreiten (sich), (striit
herum, herumgestrilten) wed. ww. onr. miljemn. -, rondvechlen,twisten, kijven. Horumstrouen, (streute herum,
herumgeslreul) bedr. ww. rondstrooien, uitstrooien, verspreiden. |
|||||||||||||||
|
«w.
|
|||||||||||||||
|
sich auf einem Fusse -, omdraaien,
|
|||||||||||||||
|
628 Her Her. Her.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Herumstricken, (siricku forum,
herumgestritkt) o, ww., m./i. ronilbreien; 2. omheen breien. Herumströmen,(sincn/c herum.
herumgeströml) o. ww., m. s.om-aroo- men, heen en weer stroomen. Herumsucben, (suchie herum,
herumgesucht) bede ww. überall; rond- toeken, aan alle kanten zoeken, snufle- len. |
& heen rijden; 2. bedr. ww. ein Vferd -,\'um, herumgenucherl) o. ww. woekeren,
laten zwenken, allerlei bewegingen roa-lzich woekerend verbreiden.
ken; (lig.) teint Leut»\', aan hel werk ,1 Herumwühlen, (wühlle herum,
aan den pang houden; 3. wed. ww. sichtherumgewübll) o. ww., m. //. om & woe-
-, dan hier, dan daar zijn, druk in de|leu, wroeten.
weerzijn; (»ankinderen), au/dem Spiel~\\ ileruinz\'ahlon, (zahlle herum,
plati -, luslij, vroolijk aan bel spelen IherumgeiAhlt) bedr. ww. rond betalen, op
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sich mil dem Feinde -, schermulse
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de rij af betalen.
Herumzanken (sich), sankte
herum, herumgezankl) wed. ww. met elk. twisten, kijven. Herumzausen, (zaustc her-
um, herumgezaust) bedr. ww. heen en
weer trekken, schudden, rukken en pluk- ki\'ii. Herumzeigen^-fii/\'e herum,her- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zijn,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
len.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Herum wagen, (wagle herum,her-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Herumtartzen, {lanzte herum,\\umge\\ragt) wed. ww. sich -, het wagen er
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
htrumgelanzt) o. ww., m.A. omheen dan
sen. in het rond dansen; 2. im Zimmer - ronddansen. Herumtasten, (tastele herum
herumgel asiel) o. ww., m. h. attfetw. - rond tasten. Herum tti tscheln, (lat schelle her-
um, herumgclitschell)o.WW.rotidvoelen, tasten, strijken. Herumtraben, (trabte herum,
herumgetrabt) o. ww., m. A. oindraven, om & heen draven; in der Stadt -, rond- draven. Herumtragen, (bugherum, her-
umgelragcn) bedr. ww. onr. om & been dragen; it. ronddragen; etw.mil sich-, omdragen; falsche Sachrichlen zum Ycr- kauf -, rondbrengen; den Ktingclbeulcl -, rondgaan met. Herumtrappeln, (trappelle her-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
om te komen.
Herumwallen, (wallle herum,
herumgewalll) bedr. ww.,Z. hcrumwan- dern. Herumwalzen, (walste herum
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\\herumgewolit) o. ww. om Sr. heen walsen.\\umgczeigl) bedr. ww. den weg om& wij-
Herumwalzen, (witste herum,izcn, randwijzen, hierheen wijzen; 2. o. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
herumgewiilzl) bedr. ww. omwentelen
rondom rollen, om & heen rollen; 2. naar il. ii anderen kant rollen; II. wed. ww. sich auf dem Grase, im Belle -, rollen; (flg.) sich in Laslern -, in de ondeugd baden. Herumwandeln,heruniwan- dern, (wandclte of wanderle herum, her-
|
ww. herwaarts wijzen.
Herumzerren, (zen ie herum,her-
umgezerrt) bedr. ww. niet geweld omi tre\'iken. heen en weer trekken. Herumziehen, (zog herum, her-
umgezogen) bedr. ww. onr. trekken om; einen Graben urn ein Feld -. omtrekken; it. ;>»i., etw. im Zimmer -,bierheen trek" |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
umgewandcll of herumgeuanderl) o. ww., ken, lieen en weer trekken; (tig.) jen. -,
m. h. om & wandelen; il. heen en weeriirjel belolten, valsche hooppaaien;er umi wandelen; des Aor/i/s im Schlafe-, wan-I Si? auch mit der Besuhlung •, op de lange |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
delen, nachlwandelaar zijn.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
jhnan houden, lang laten wachten; jem.bei
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Herumwanken, (wantte herum, der Nase -, iem. vnor den gek honden;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
uw, hcrumyelrappell) o. ww., in. s. om&iherumgeuunkl) o. ww. wankelen om,heen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I. o. ww. ui\'; die Sladl -, trekken om,
rondtrekken; 2. er iet schon in der ganzen Sladl herumgezogen, hij is de peheele stad reeds ronilgetrokkeu, heeft reeds in alle stralen &. gewoond; 3. im Lande, in der Welt -, roudlnopcu, zwerven, rnnd- trekken: -de Völker, nomadische, zwcr- vende volken; -de Schanspieler, rondrei" zend. Herumzotteln, (zoltelle herum,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en weer wankelen.
Horumwaten,(«\'a/«/« herum,her-
umgeualel) o. ww., m. s. om & waden rond waden. Hei\'umwatscheln, (watschellt
herum, herumgeaatschell) o. ww., m.s rondsjnkken. Herumwehen, (wehte herum,her-
umgeivehl) bedr. ww. omwaaien. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
heen trappelen.
Herumtratsche(l)n, (iriisch(el)-
te herum, herumgclralsch(el)t) bedr.
ww. rondbabbelen. Herunatreiben,((n>6Aci«m,.\'jer-
umgetrieben) bedr. ww. onr. omdrijven,
ronddrijven, rondjagen; die Mühlrdder -, doen omdraaien, bewegen; 2. o. ww. ronddrijven, rondzwalken; 3. wed. ww. sich -, rondzwerven, omdwalen, rond- liinpen: ((ig.)u\'O treil/l er sichgegeniiarlig herum\'/, waar loopt hij toch?, waar zit bij dan toch?, waar houdt hij zich thans op?; sich in schlechlen Gesellschaften -, bezoeken, zich ophouden in. Herumtreten, (Iral herum. hei-
umgelrelen) o. ww. onr.. in. s. ineen kring gaan slaan, zich scharen nm, om & treden; 2. naarde andere zijde treden; trelen Sie herumi, kom hierheen! Herumtrinken, (irank herum,
herumgelrunken) o. ww. onr., m. h. in het rond drinken, op de rij af drinken, de flescli laten rondgaan. Herumtrippeln, (tripprtie her-
um, herumgelrippell) o. ww., m. h. om & heen trippelen, rondlrippelen. Herumtrödeln, (tmdelte herum,
herumgetrödelt) o. ww., m. h. ronddren- lelen, rondslenleren,lanterfanten. Herumtrödler, (-«. ">"- Herum-
trtdler) m. drentelaar, lanterfanter m.; -in v. ilrenlelaarster, lanlerfantster v. Herum trollen, (Irollle herum.
herumgetrolll) o. ww., m. ». rondzwer- ven. Herumtrotten, (trollele herum,
herumgelroliel) n. ww., m.s.ronddragen. Herumtummeln,(i«»»iW/«/iiT-
um, herumgelummelt) o. ww., in. /*. om |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Herumweisen, (wiesherum, her- herumgezollell) o. ww., m. s. ronddreii-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
umgewiesen) bedr. ww. onr., Z. herum-
igen.
Herumwenden, (wandie herum,
herumgewandt) bedr. ww. onr. omwen- den, oiukeeren, omilraaieii. Herumwerfen, (warfherum,her-
umgcworfea) bedr. ww. onr. om & wer- pen, omwerpen; (Itijk.) das Vferd •.om- wenden, omkeeren;2. Kleider im Zimmer -, rond werpen; 3. wed. ww.sich imBelle -, zich heen en weer werpen, wenle- len. Herumwickeln,(«irW/c herum,
herumgewickelt) bedr. ww.om & wikke» len, inwikkelen, inrollen, omheen rollen; ein Lippclien urn den Finger -, wikkelen: 2. wed. ww. sich -, zich wikkelen. Herumwinden,(irandAenim,/icr-
umgenunden) bedr. ww. onr. omwinden, winden om; 2. wed. ww. sich urn die Biiume -, zich winden om. Herumwinken, (vinkte herum,
herumgewinkl) bedr. ww. wenken un te- rug Ie komen. Herumwirbeln, (wirhelte herum,
herumgewirbell) bedr. ww. omdraaien,
ronddwarrelen. Horumwollon, (woltte herum,
herumgewolll) o. ww. weerom willen. Herumwuchern, (teucherte «er-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
telen.
Herumzupfen, (zupfle herum,
herumgczupfl) bedr. ww. heen en weer trekken. Herunter,bijw. naar beneden, neer,
af, van boven naar beneden (in de nch- ting waar de spreker zich bevindt); *M oben -, van boven naar heneden; roni Felsen -, van de mts af; gerade -, lood- recbl naar beneden; den Hut - !, mit dem llute -!, hoed af!; - vom l\'[erde\\, (stijg, kom) van het paard af!; - mil dem Bed- ner\\, «eg met den redenaar.spreker! Herunteraugeln, (dugeUe her-
unter.herunlergeiugelt) o. ww. herwaarts, naar beneden lonken. Herunterbammeln, (bammelte
herunler, lierunlcrgebainmett) o. ww. hei-
w,aarts, naar beneden beieren. Herunterbannen, (bannie her-
unter, herunlergehannl) liedr. ww. hei-
waarts, naar beneden bannen. Herunterbegeben (8ieh),(6i-
gab herunler, herunlerbegeben) wed. ww.
onr. zich herwaarts, naar beneden begc- ven. Herunterbekommen, (bekom
herunler, herunterbekommen) bedr. ww. onr. herwaarts, naar beneden krijgen. HerunterbemUhen (sich.),
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hor. 629
|
|||||||||||||
|
Her.
|
Her
|
||||||||||||
|
Herunter-schloiehon,
•schlendern, -schlenken, •schleppen, -schleudern, •schlüpfen, -schmeiszen, Z. herabscbleiilien &.
Herunterschmettern,(seAmet-
terle herunter, herunlergeschmellert) o.
ww., in. s.met gekraak herwaarts neder- stortcn; \'2. bedr. ww. nederwerpen. Herunterschneiden, (schnitt herunler, herunlergeschnitlen) bedr. ww.
onr. afsnijden, wegsnijden. Herunter-schreien, -schrei-
ten, -schütteln, -schtitten, •schwanken, -schwarmen, •schweben, -schwemmen , •schwenken, -schwimmen, •schwingen, -schwirren, -se- geln, -sehen, Z. herab$chreien &. Heruntersehnen, (sehnte her-
unler, herunlergesehnt) bedr. ww. hier
naar beneden verlangen; 2. wed. ww. sich -, verlangen hier naar beneden te gaan. Ilerunter-senden, -senken,
• sein, -setzen, -sinken, Z.herab- senden &.
lloruntersinken, \'sank herunter,
herunlergesunken) o. ww.onr.,tn.s.neer- /inki\'ii; il, neerdalen, zinken. Herunter-sollen.-sprechen,
•sprengen, -springen, -spri- tzen, -8tarren, -stechen,-stec- ken, -stehlen, -steigen, -stel- len, "Stimmen, -stolpern, Z. herabsollen &.
Ilorunterstören, (stnrte herun-
ter, heruntergeslnrt) bedr. ww. naar be- neden schommelen. Herunterströmen,( strómte her-
unter, herunlergeslröml) o. ww„ m. ».af-
stroomen, naar heneden stroomen. Herunterstürmen, (ttürmte herunter, herunlergestürml) o. ww., m.
b. en t, hier naar beneden stormen; 2. bedr. ww. stormend herwaarts, naar be- neden brengen. HerunterstUrzen, -tanzen,
•taumeln, -thun, -toben, -tö- nen, -torkeln, -tosen,-traben, •tragen, -traufeln, -traufen,Z. herabslilrzen &.
Heruntertraufen, (Mufte her-
\\unler, herunlergelrnuft) bedr. ww. in
|droppels laten neervallen. Herunter-treiben, -treten,
•triefen, -trippeln, -tröpfeln, •trotten, -wachsen, -wackeln, •wagen, - wallen, -walzen, •wandel n, -wandern, «wan- ken, Z. herabtreiben &. Herunterwarts, bijw. benerlen-
waarts, naar beneden. Herunter-watscheln, -we-
hen, -weisen, -werfen, -win- den, -winken, -wirbeln, -wo- gen, -wollen,-wünschen,Z.Aer- abwatscheln &.
Herunterwürgen, (inirgte her-
unter, heruntergewürgt) bedr. ww. wor- gend naar beneden brengen. Herunterzaubern , (zauberte
|
|||||||||||||
|
bemühle herunter, herunlerbemüht)ited.
»«\'., Z. Iterabhemühen. Herunterbestellen, (bestellte
herunter, herunlerbettelU) bedr.ww.ber- uaarls, n:<ar l>ene<len beslellen. Herunterbeten, (&</rie herunter,
heruntergebelet) bedr. ww. afbidden, bid- ilen, npdreunen. Herunterbeugen, herunter-
bl6gen, (bog hentnter, heruntergebo-
:)tn of bt? igle herunler, heruntcrgebeuyl) bcdr. ww. herwaarts, naar beneden bui- gcn.
Herunterbilden, (biUete herun-
Itr. lierunlergebildcl) bedr. ww. vormen,
dnch in geringer hoedanigheid &. Herunterbitten, {hut herunler,
herunlergebelen) bedr. ww. onr. verzoe- ten beneden Ie komen. Herunterblasen,(M(es herunler,
berantergeb!aten),Z herabblasen. Herunterblick, (•(«)», mv.-e) iu. blik in. naar beneden.
Herunterblicken, (blickic her-
mier, herunlergeblickl)o. ww. herwaarts, i i,ir beneden zien. Herunterblinken, (blinkie her-
mler, heruntergebtinkt) o. ww.herwaarts, naar beneden hiinkeu. Herunterblitzen,({>\'i\'i/eA<TH»-
ler, herunlergeblilst), Z. herabblilzen,
Herunterbrausen, (bruusiehcr- imler, hcrunleryebrausl) o. ww., m. *.
hierheen, naar beneden bruisen. Herunterbrechen, [braeh her-
«nkr,heruiilergebrochcn),\'/..herabbrechen.
Herunterbringen, (broekie her\'
anter, heruuteryebruclil) bcdr. WW. onr.,
Z. kerabbringen; (fig.)/>ni. -, inmiuach- ting brengen, doen dalen, vallen; (van ziekten), jem. -, iloeu vervallen; it. ver- innen. Herunterblicken, [backte her- \'\'«Ier, heruiiteryebüc.kl). \'L. herabbücken.
Herunterdenken, (dachie her-
«nier, heruulergeitachl) o. ww. onr. zich
ii gedachten naar beneden verplaatsen. Herunterdonnern, (donnerle herunler, herunlergedomtert) o. ww. ne-
«ler donderen. Herunterdrangen, (drungtt
\'i<-\'runltsr,herunleryedrdngt),Z.herabdrdn- Herunter-dringen, -drüc-
«n, -dürfon, -eilen, Z. herab. irinqen &. Heruntererben, [erbie herunter,
\'"\'runiergeerbt) u. *»•„ ui. h. en wed.
•*. $ieh -, overerven. Herunter-fahren, -fallen, Z. nrabfahren *.
Herunterfeilschen, (feihchie
\'\'"•\'nier, herunlcrgefeilschl) o. ww. af-
"\'»gen. Herunter-feuern, -flnden,
-nammen, -flattern, -fliegen, -niehen, -flieszen, -flimmern, \'juichten, -fluthen, -fiihren, ;iunkeln, -gabeln, -geben, Z. \'«\'abfeuern Sc.
^Heruntergehen, {ging herunler,
"vnlergegangen) o. ww. onr. naar h«- |
neden gaan; (lig.) (van prijzen Sc),dalen,
iager worden. ilcr tin ter-gioszen, -gloit en,
-glitschen, -gucken, -haben, -hallen, Z. herabgieszen Sc.
Herunterhandeln, (handelte
herunler, heruntcrgebandell) o. ww., m.
h. afdingen. Herunterhangen, (h&ngte her- unler, herunlergehiinylj bedr. ww., Z.
herubhnngen. Herunter-hangen, -harken.
•hauen, -heben, -helfen, -he- tzen, -hinken, -holen, Z. herab- hingen Sc.
Herunterhorchen,(/iorrA/<rAt\'r-
unler, hermilergchorcbl) o. ww. naar he-
llcdcn luisteren. Herunterhören, (hirie herunter,
lierunleryehnrt) o. ww., Z. her.mterhor-
chen. Herunter-hüpfen, -hutschen,
-jagen,-kammen,Z.//e™i/iiï;i/e»&.
Herunterkanzeln, (kanzclte herunter, herunlenjckanzelt) bedr. ww. van den kansel preekeu, berispen, door- lialen. Herunter-karren, -kehren,
•klettern, -klimmen,-kollern, •kommen, -können, -kriegen, •lacheln,-langen,-lassen,-lau- fen, Z. herabkarren Sc.
Herunterl\'autern. (liuterle her-
unter, heruiitcryeldulert) bedr. ww. den
Zeug -, (Hoed.) zuiver kloppen. Herunterlegen,-leiten,"lon-
ken, Z. Iierablegen Sc. Herutlterlesen, (las herunter,her-
unleryelesen) bcdr. ww. onr. die Federn vom Hocke -, wegnemen; it. etne Seite in eineni Buchc -, allezen van hoven naar beneden. Herunter-leuchten.-locken,
Z. herablocken Sc.
Heruntermachen) (machte her-
unter, herwtlergemachl) bedr. ww. Gar-
dtnen -, naar beneden laten; (lig.) jitn. -, doorhalen, kapittelen; it. belasteren. Herunter-raahen, -mögen,
•mussen, -nehmen,-nöthigen, •packen, -prasseln, -prügeln, •purzeln, -rasseln, -rauschen, •rechen, -regnen, -reichen, z. herabmnhen &.
Herunterreiszen, (riss herunler,
hcrunlergcrissen) bedr. ww. onr. naar be- neden trekken, rukken, afrukken; (Hg.) jem. -, Z. heruntermachen. Herunter-reiten, -rennen,
•rieseln, -ringeln, -rinnen, -rollon, -rücken, -rufen, -rut- schen, -sabeln, -sagen, -sau- seln, -aa-.sen , «schaffen , 1-schallen , -schauen,-schei- nen, -scheren, -scheuchen, •schicken, -schieben, -schil- len, -schieszen, -schiffen, •SChimmern, Z. herabreilen Sc.
Herunterschlagen,(scA/nj her-
unter, heruriiergeschlauen) bedr. ww.onr. naar beneden slaan; Nüsse -, afslaan; 2. o. ww. naar beueden vallen, storten. |
||||||||||||
|
630 Her. Her. Her.
|
||||||||||
|
herunter, herunlcrgezaubert) bedr. ww.
herwaarts, naar beneden looveren. Heruutor-zeigon , -zorrcn,
Z. herabzeigen. Herynterziehen, (209 herunter,
heruntergezogcn) bedr. ww. onr. naar be- neden trekken, aftrekken;den Hut -, af- zetten; \'2. o. ww., m. s. op eene lagere verdieping gaan wonen. ITerunter-ziachen , -zwan-
gen, Z. herabzischen &. Hervgr, bijw. te voorschijn, voor
den dag, uit, naar buiten. Hervgrsrbeiten, (arbciteie her-
vor, htrvorgearbeilct) bedr. ww. voor den dag brengen, te voorschijn brengen, aan het licht brengen, uithalen, uittrekken; feu. unter seinem Vfcrde -. uithalen; 2. wed. ww. sich -, zich met inspanning er uit werken, er boven op werken. Hervoriiugeln, (dugeite henor,
henorgeaugelt) 0. ww, lonken. Hervorbannen, (bannte hervor,
hervorgebannl) bedr. ww. te voorschijn bannen, door looverwoorden te voorschijn doen komen. Hervgrbegeben (sich), begab
hert\'or, henorbegeben) wed. ww. te voor- schijn komen. Hervgrbekommen,(6eiam *«r-
i\'or, hervorbekommen) bedr. ww. te voor- schijn brengen. Hervgrbemühen (sich), [be-
mühte henor, hervorbemubt) wed. ww. voor den dag komen, zich vertoonen. Hervgrbewegen, (bewegte her-
vor, henorbeicegt) bedr. ww. te voor- schijn doen komen; 2. wed. ww. sich -, voor den dag komen. Hervgrbitten, (bat henor, her-
vorgebcten) bedr. ww. onr. verzoeken voor den dag te komen. Hervgrblicken, (blickte hervor,
hervorgebltckt) 0. ww., m. //. van achteren
zien; 2. (van de zon), hinter Wolken-, te voorschijn komen, voor den dag komen verschijnen; hinter den Cardincn -, ach- Ut& uitkijken; (dg.) zich vertoonen. Hervprblinkon, (blinkte hervor,
henorgeblinkt) o. ww. van achter blin- ken. Hervgrblühen, (btühte hervor,
hervorgebtiïht) o. ww., m. h. beginnen te bloeien, ontluiken, uit den knop ko- men. Hervgrbrechen, (bruch henor,
hervorgebrochen) o. ww. onr., m. s. uit- breken, doorbreken; (van den vijand), onverwachts uit de hinderlaag storlen, beginnen te verschijnen; (van eene beek), ontspringen; (van eenebloem),ontluiken, uitkomen; (dg.) (van hartstochten), ui t- barsten. Hervgrbringen, (broekie henor,
henorgebrachl) bedr. ww. onr. te voor- schijn brengen, voor den dag brengen; (fig.) (van dieren), leien, voortbrengen; (van (iod), doen ontstaan, scheppen, voortbrengen; 7W-, voortbrengen,doen hoora>. Hervgrbringung, »., Z. hcnor-
brinqen; it. voortbrengsel v., opbrengst |
v.; skraft v. voortbrengende kracht v.
scheppingsvermogen o. Hcrvyrdummern, (ddmmerle
henor, henorgedammert) o. ww., m. h. schemerend voor den dag komen. Hervgrdampfen, (damp/te her-
vor, henorgedampft) o. ww., m. h. dam- pend verschijnen, als damp zich vertoo- nen. Hervgrdeute(l)n , (deute(l)te
hervor, henorgedeute(l)l) bedr. ww.door uitleggen voortbrengen. Hervordriuigen, (drdngte her-
tor, hercorgedrangl) bedr. ww. vooruit- dringen, te voorschijn dringen, doen tv voorschijn komen, uitdrijven; 2. wed. ww. sich -, zich een weg banen; (fig.) sich überall -, zich op den voorgrond plaatsen, zich indringen; (gemeenz.) haantje de voorste zijn. Hervgrdringen, (drang hervor
henorgedrungen) o. ww. onr., m. s. uit- dringen, voorwaarts dringen, met moeite voor den dag komen; (van het water) doordringen. Hervgrdürfen, (durfte henor,
hervorgetlurfl) o. ww. onr. voor den dag
mogen komen. Hervgreilen, (eilte hervor, hervor\'
geeilt) o. ww., in. t. snel voor den dag komen. Hervgrfahren, (/uhr henor,her-
vorgefahren) 0. ww. onr., m. s. in of met een rijtuig verschijnen, voorkomen. Hervgrfallen, (/ielhenor, hervor-
gefatlen) o. ww. onr., m. s. vooruit val- len. Hervgrfeuern, (feuerte hervor,
henorgefeuert) o. ww., m. s. vureudver schijnen. Hervgr flammen, ((lammie her
vor, hervorgeflammt) o. ww., m.s. vlam- nicrnl verschijnen. Hervgrflattern. (flatterte henor,
hervorgeflattert) o, ww., m. s. fladderend voor den dag komen. Hervgrfliegen, (flog hervor, her-
vorgeflogen) o. ww. onr., m. s. voor den dag vliegen,vliegend tevoorschijn komen. Hervgrflieszen, (floss henor,her-
vorgeflossen) o. ww., m. s. voorvloeien. Hervgrflimmern, (fiimmerte hcr-
vor, hervorgeflimmcrl) o. ww. flikkerend voor den dag komen, verschijnen. Hervgrfluten, (ftulete hervor,her-
vorgejlutcl) o. ww., m. s. vloeiend voor den dag komen. Hervgrführen, (fnhrte henor,
hervorgefithrl) bedr. ww. te voorschijn leiden. Horvgrgobon, (906 henor, htr-
vorgegeben) bedr. ww. onr. uitsteken, aangeven. Hervgrgehen, (ging hervor, her-
vorgegangen) o. ww. onr., 111. 1. uitgaan, voor den dag komen, uitsteken, uithan- gen, verschijnen; (fig.) het gevolg zijn, volgen, blijken; daraus gehl hervor, daar- uit volgt, blijkt; it. Z. hervorragen, her- vorslehen. Hervorgliinzon, (glinzte hervor,
herrorgegliinzt) o. ww., m. h. schijnen |
door, zich met glans vertoonen, uitblin.
ken; (Hg.) -dc Eigenschaften, uitstekend, schitterend. HcrvorglOiten, (glitl hervor,her-
vorgeglitten) of hervgrglitschen,
(glitschte henor, hervorgeglitscht)o.ww., rn. >. glijdend te voorschijn komen, ko- men aanglijden. Hervgrglühen, (glahte henor, hervorgcgtüht) o. ww. gloeiend voor den
dag komen. Hervgrgucken, (guckte henor,
henorgeguckt) o. ww., m. s., Z. henor- sehen. Hervgrhakeln, (hakelte hervor,
henorgehakclt) en nervgrhaken, (hakte henor, hervorgehakl) bedr. ww. met haken te voorschijn halen. Hervgrhallen, (hallte henor,
henorgehalll) o. ww. klinken. Hervgrharken, (harkte hervor,
henorgeharkt) bedr. ww. met de hark te voorschijn halen. Hervgrheben, (hob hervor, l:er-
vorgehoben) bedr. ww. onr. doen uitko- men, bewijzen, doen gelden; (fig.) den i,7\',\'<: -, verheffen, doen uitkomen; du- durch uird ihre Schönheit nur noch mehr hercorgehobcn, verhoogd; (Schild.) riw Figur -, doen uitkomen; 2. wed. ww. (fig.) sich -, omhoog verschijnen, zich verheffen. Hervgrhetzen, (hetzte henor,
henorgehelzt) bedr. ww. opjagen. Hervgrhinken, (hinkte henor,
henorgehinkt) o. ww., m. s. komen aau- hinken. Hervgrholen, (holte hervor, her-
vorgcholt) bedr. ww. voor den dag halen. Hervgrhüpfen, (hüpftt henor.
hervorgehüpft) o. ww., m. s. huppelend voor den dag komen. Hervgrhutschen,(Au(scA/eAcr-
ror, henorgehutscht) o. ww., m.s. komen aanglijden. Hervgrjagen, (jagle hervor, her-
vorgejugl) bedr. ww. opjagen. Hervgrjauchzen, (jauchzteher-
vor, hervorqejauchzt) o. ww., m. J. jlli\'
chend te voorschijn komen. Hervorkeimen, (keimte hervor.
hervorgekeiml) o, ww., m. h, ontkiemen, ontluiken, voorden dag komen. Hervgr kommen, (Aam hervor,
henorgekommen) o. ww. onr., m. h. W voorschijn komen, verschijnen, zich ver- toonen; (van planten), ontluiken, uitko- men; it. uitspruiten; diese Quclle komml da uieder hervor, zichtbaar worden. Hervgrkönnen, (konnte hervor,
hervorgekonnt) o. ww. onr., m.A. voor len dag kunnen komen. Hervgrkrieehen, (kroch henor,
ervorgekrochen) o. ww. onr., m. s. te voorschijn kruipen. Hervorliicheln, (lacheltehervor,
ervorgeldchcll) o. ww. lachend opzien, en vriendelijk gelaat toonen. Hervorlangen, (langte hervor,
ervorgelangt) bedr. ww. voor den dag alen. Horvorlasson, [Keu henor, her-
|
||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
Her.
|
Her. 631
|
||||||||||||
|
torgelassen) bedr. ww. Ie voorschijn laten
komen. Hervgrlaufen, (Kef hervor, hcr-
torgelaufen) o. ww. onr., m. s. vooruit- loopen; 2. uilloopen. Hervorleiteil, (leilele hervor,her-
torgeleilet) bedr. ww. te voorschijn leiden. Hervgrlenken, (lenkie hervor,
hervorgelenkl) bedr. ww. te voorschijn sturen, vcrtooneu. Hervorleuchten, (leuchtetehcv
tor, hervorgeleuchlet) o. ww., m. A. Iich- len uil, stralen uit; il. een schijnsel iver- pen; (lig.) die GrószedesSchöpfcrslcuch- let aus seinen Werken hervor, blijkt, ver- toont zich, schittert; 2. onp. ww. blij- ken, zich openbaren. Hervgrlocken,(/ocfcte/imw,A<;r-
rorgelockl) bedr. ww. te voorschijn lok- ken, uitlokken. Hervormachen, {machte heroor,
hervorgemacht) bedr. ww. maken dat & te voorschijn komt; 2. wed. ww. sich -, vuor den dag komen, zich vertoonen. Hervgrmögen, (mochte hervor,
hervorgemacht) o. ww.onr., m.A. te voor- schijn willen komen, willen uitgaan. HerVQrmÜhen, (muitte hervor,
hervorgemühl) bedr. ww. met moeite voor den dag brengen. Hervgrmurmeln,(m«rme/(f/ier-
tor, hercorgemurmell) bedr. ww. mom- pelen. Hervgrmüssen, (musstc hervor,
licrvorgcmusst) o. ww. onr., m. A. voor «len dag moeten komen. Hervgrnehmen, (nahm hervor,
hervorgenmnmen) bedr. ww. onr. voor
den dag halen, brengen, uitnemen. Hervgrnttthigen, (nöthigtt her- vor, hervorgeniilhigl) bedr. ww. uoodza-
keu voor den dag komen. Hervgrpacken, (packte hervor, hcrvargepackl) bedr. ww. uitpakken.
Hervgrprangen, (prangte her-
tor, hervorgeprangt) o. ww. met pracht verschijnen. Hervgrprügeln, (prügelte her-
tor, hervorgepriigelt) bedr. ww. eruit slaan, vooruit slaan. Hervgrquellen, (7110///ie/Tor,Aer-
torgtquolUn) 0. ww. onr., m. s. uithorrc- Icn, ontspringen, opwellen. Hsrvgrquerlen, (querlie hervor,
hereorgequerll) o. ww., m. s, draaiend te voorschijn komen. Hervgrragen, (ragte hervor, hcr-
vorgeragt) o. ww., m. A. uitsteken boven &„zich verheffen; dieser Baum ragt zwei Fusz über die Maner hervor, steekt £ bo ven den muur uit; urn einen Fusz über die andern -, langer zijn, grooter; das Schloss ragt über alle lliuscr Aeiiw.stcekt boven & uit; die -den ï\'Aci/e.uitspi ingend vooruitstekend; (l\'l.) -de Bbitter, uit- springend; (fig.) uitmunten, zich verhef fen, in hel oog loopen; -der Kopf, uitste kend vernuft; -de Verdienste, uitstekend. Hervgrragung, 1.,\'/.. hervona-
gen; (llouwk.) vooruitsprong m.;(Ontik.) uilwas in. Hervgrrauchen,(ro«cA/c hervor
|
hervorgeraucht) o. ww. als rook uitko-
incn, opstijgen. Hervorrauschen, (rauschteher-
vor, hervorgerauschl) o. ww., m. h. rui- scheud voor den dag komen. Hervgrrecken, (reckle hervor,her-
vorgereckl) bedr. ww., Z. hervorstrecken. Hervgrreichen, (nicht* hervor,
hervorgeretcht)l>edr. ww.aanreiken,over- reiken, toesteken; 2. o. ww. herwaarts reiken. Hervgrreiszen, (riss hervor, her-
orgerissen) bedr. ww. onr. uitrukken. Hervgrreiten,(ri"Aeri\'or,Aeriior-
geritten) o. ww. onr., in. A. komen aan- rijden. Hervgrrennen, (ranntc hervor,
hertorgcrannl) o. ww. onr., 111. s. in een en te voorschijn komen. Hervgrrieseln, (rieselte hervor,
hcrcorgerieselt) o. ww., m. A. ruischend te voorschijn komen, opborrelen. Hervgrringen(sich), (rang her-
vor, hervorgerungen) wed. ww. onr. met
moeite te voorschijn komen, doordringen. Hervgrrinnen, (rann hervor,her-
•orgeronnen) o. ww. onr., m. s. al stroo- mende te voorschijn komen. Hervgrrollon, (rollte hervor,her-
vorgerollt) o. ww., m. s. herwaarts rol- len; 2. bedr. ww. rollend te voorschijn brengen. Hervgrrücken, (riekte hervor,
hervorgerückl) bedr. ww.vooruitschuiven, vooruilslooten; 2. o. ww., m. s. voor- waarls rukken, voorlrukken, vooruitruk- ken. HLerVQTTUfeTl,(rief hervor, hcrvor-
gerufen) bedr. ww. our.jem. «.herwaarts roepen, oproepen; 2. (fig.) voortbrengen, veroorzaken,doen ontstaan; Kriege-,op- wekken, doen ontslaan; Schwierigkeilen -, opwerpen, veroorzaken; das Fieber -, doen ontslaan. Hervgrrutschen, (rutschte her-
vor, hervorgerutschl) o. ww., m. s. her- waarts glijilen. Horvgrschaffen, (scha/fte her-
vor, hervorgeschufft) bedr. ww. met moeite bijeen brengen, voor den dag ha- len; unter dem Schutte -, uithalen.opdel ven. Hervgrschallen, (schailte her-
vor, hervorgeschallt) o. ww. herwaarts klinken. Hervgrschauen, (schaute hervor
hervorgeschaut) o. ww. er uit kijken (Wapenk.) -d bijv. nw. uilstekend.voor uitspringend, wat er uit kijkt. Hervgrscheinen, (scAien hervor,
hervorgeschienen) bedr. ww. onr., Z.her- vorleuchlcn. Hervgrscheuchen, (scheuchte
hervor, hercorgescheuchl) bedr. ww. op- jagen. Hervgrschieben, (scAo* hervor,
hcrvorgcschoben)\\)eAv. ww.onr. herwaarts schuiven. Hervgr3Chielea,(scAifl(eAenor,
hervnrgeschicll) o. ww. gluren. Hervgrschieszen, (schoss her-
vor, hervorgeschossen) o. ww.onr.le voor- |
||||||||||||
|
schijn schieten, ijlen; unter dem Tische\',
uitschieten; 2. uitkomen, uitschieten; 3. uitkomen, ontkiemen, ontspruiten. Hervgrschiffen, (schi/fte hervor,
hervorgeschifft) o. ww., ui. s.komenaan- zeilec. Horv grs chimmer n, (schimmer-
te hervor, hercorgeschimmert) o. ww.uit- blinken, schijnen. Hervgrschleichen, (schudt
hervor, hervorgeschlichen) o. ww. onr., in. s. voorden dag sluipen. Hervorschloppon, (schlejiple
hervor, hervorgeschteppt) bedr. ww. voor- waarts sleepen, voor den dag sleepen; 2. wed. ww. sicA -, met moeite verschy- nen. Hervgrschleudern, (schleuderte
hervor, hervorgeschleudcrt)bedr.wvt.iooT- waarts werpen. Hervgrschlüpfen, (schlapfte
hervor, hervorgeschlüpfl) o. ww., m. A. te voorschijn sluipen, glippen, sluipend te voorschijn komen. Horvprschmciszcn, (scAmiis
hervor, hervorgeschmissen) bedr. ww.onr. herwaarts smijten, werpen, gooien. Hervgrschreiten, (schritt her-
vor, hervorgeschritten) o. ww. onr., m. s. voor den dag stappen. Hervgrschwanken, (schwankte
hervor, hervorgeschwankt) 0. ww., m. s. wankelend tevoorschijn komen. Hervgrschweben, (schwebte her-
vor, hervorgeschtcebl) o. ww., m. s. zwe- vend verschijnen. Hervgrsch wellen, (schwollher-
vor, hervorgeschwollen) o. ww. onr., m. j. opzwellen, zich verheffend te voorschijn komen, uitpuilen. Her v grschwimmen, (schwamm
hervor, hervorgeschwommen) o. ww. onr. zwemmend voor den dag komen. Hervgrschwingen, (schwang
hervor, hervorgeschwungen) bedr.ww.onr. herwaarts zwaaien; 2. wed. ww. sicA -, zich vertoonen, zich onderscheiden. Hervgrsegeln, (segelte hervor,
hervorgesegelt) o. ww., m. s. herwaarts zeilen. Hervgrsehen, (sah hervor,hervor•
geschen) o. ww. otir. opzien, uitkijken. Hervgrsein, (war hervor, henor-
genesen) o. ww. onr., m. s. verschenen zijn, zichtbaar zijn. Hervgrsetzen, (setzte hervor,her-
vorgeselzt) bedr. ww. voorwaartszetlen, voor oogen zetten. Hcrvorsollon, (solUe hervor,her-
vorgesoüt) o. ww. te voorschijn moeten komen. Hervgrsprechen, (sprach her-
vor, hervorgesprochen) o. ww. onr., m. A. spreken van achter &, uiten. Hervgrsprieszen, (sprois Aemor,
hervorgesprossen) bedr. ww. onr., Z.Aer- vorsprossen. Hervgrspringen,(sprano hervor,
hervorgesprungen) o. ww. onr., m. s.voor den dag springen; (Bouwk.) uitspringen, uitsteken, een uitstek vormen; -der Win- kel, uitspringende hoek; (lig.) in hel oog |
|||||||||||||
|
Her
|
Her
|
|||||||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||||||||
|
632
|
||||||||||||||||||||||
|
sich dttrch etw. -,zich onderscheiden, uil-i Hervorwinken, (winkte hervnr,
munten. \\hervorgeuinkl) bedr. ww. met een wenk Hervortönen, (tönte hervor, Afr-,doen verschijnen, wenken om voorden
vorgetönt) o. ww. uitklinken. dag te komen. Hervgrtorkeln, (turltelte hervor,| Hervgrwirbelll,(iiirbelte hertor,
hervorgetorkell) o. ww., m. s.,Z. hervor-.hervorgeuirbett) bedr. ww. voorwaart* laumeln. dwarrelen. Hervgrtosen,(toste henor,hervor- Hervgrwitzeln, (wilzelte hervor,
getost) o. ww., m. s, met gedruis voorIhervargarilzelt) bedr. ww. met gczorlitc |
||||||||||||||||||||||
|
vallen; doraus springt htnur .daaruit lilijkl,
volgt. Hervgrspritzen,(»prir;/e herwr,
hervorqespritzi) o. ww., m. «.uitspruiten, uitspringen; 2. bedr. ww.uitspruilcn,uil- werpen, uilstorlcn. Hervorsprosson, (sprossle her-
tor, hervorgesprosst) o. ww., m. t. ont- springen, uitspringen, ontstaan; (fig.)ge- boren worden. Hervorsprudeln, (sprudelleher-
tor, hervorgesprudell) o. ww. uilborrelen aitwellen. Hervgrsprühen, (spruhie her-
tor, hertorgesprühl) o. ww., ui. «. spat- ten. Hervprslochen, (siach hertor
hervorgestocheit) o. ww. our., ra. h. uil- steken, uitspringen; it. Z. hervorsprossen (Schild.) (van eene kleur), unterdenan- dfn -, uitsteken, uitkomen, de overhand hebben; (tig.) zich onderscheiden,schil teren, uitmunten, in het oog vallen; w« Werk hal tucht» -des, niets in het oog vallends; -de Eigenschaft, uitstekend. HervQrstehen, (stand hervor,her
torgestanden) o. ww. uur., in. h. vooruit- slaan, vooruitsteken; -d bijv. uw. (Tl.) vooruitspringend, uitstekend. HerVQrsteigen, {slicg hertor,her-
voi gestiegen) o. ww. onr., ui. «.opstijgen, oprijzen. Ilervyrstoszen, (sticsz hertor,
hertorgestoszen) bedr. ww. onr. vooruil- slooten, vouruilduwen. Hervorstrahlen, (strahlte her-
tor, hervorgestrahlt) o. ww. schitteren, naar builen stralen schieten. Hervgratrecken, (streckte her-
tor, hervorgestreckt) bedr. WW. den Fusz -. vooruitsteken, uitsteken, uitstrekken. Hervgrströmen, (strömte hervor,
hervorgestrómt) o. ww., m. h. en s. te voorschijn stroomen, uilslruomen.iume- nigle uilstroomen. Hervprstürmen, (stürmtc her-
tor, hervorgestürmt) o. ww., m. «. snel te voorschijn komen. Hervgrstürzen, (sttirste hervor,
hertorgestürzt) o. ww., m.«. vooruitstor- ten, plotseling te voorschijn komen. HervorsUChen, (suchte hervor,
hervoryesucht) bedr. ww. uitzoeken, op- zoeken, voor den dag halen; ((ig.)Griïnde -, zoeken, met moeite bijeenbrengen; Handel -, twist zoeken. H.ervQVta.Hzeil,(lanztehertor,her-
torgetanxt) o. ww., in. I. dansend optre- den. Horvortauehen, (tauchle her-
tor, hervorgelaucht) o. ww., m. s. oprij- zen; 2. bedr. ww. boven brengen. Hervgrtaumeln, (taumelle her-
tor, hervorgetaumelt) o. nvv., m. s. tui- inelend te voorschijn komen. Hervgrthun, (that hervor, hervor-
gethan) bedr. ww. our. doen uitkomen voor den dag brengen, toonen; (Au» Sie die Hand da hervor, steek de hand uit, laat & zien, loon de hand; 2. wed. ww. sich -. verschijnen, zich vertoonen; sich in llw. -, uitmunten, zich onderscheiden; |
||||||||||||||||||||||
|
den dag komen.
|
geestigheid voor den dag brengen.
|
|||||||||||||||||||||
|
Hervgrtraben, (trabteh tnwjker- Hervgrwollen, («ollie hervor,her-
vorgetrabl) o. ww., m. «. in een drafver-\\vorgeuollt) o. ww. onr. te voorschijn nf schijnen, vonruildraven. voorden dag willen komen. Hervgrtragen, [trug hervor,her-\\ Hervgrwünschen, (wünschte
vorgelragen) bedr. ww. onr. aandragen. Aenw, herrorgeuiinscht) bédr. ww. hier Hervgrtreiben, (trieb hervor,her- wenschen.
|
||||||||||||||||||||||
|
Hervgrzaubern, (zauberte her-
vor, henoigezaubert) bedr. ww. te voor- schijn Inoveren. Hervgrzeigen,(*eiff(eAeriw,Aer-
vorgezeigl) liedr. ww. toonen. Hervorzerrent(ïeiTf<fAeiïor,A«r-
vorgezerrt) bedr. ww. met geweld her- waaiis trekken. Horvorzcugon, (zeugle hervor,
herrorgezeugt) bedr. ww. voortbrengen. Hervgrziehbar, bijv. (Nat.bist.;
wat uitgetrokken, uilgehaald kan worden, uil rekbaar. Hervgrziehen, (zog hervor, her-
vorgezogent bedr. ww. onr. etw. aus der Tasche -, uithalen, voor deu dag halen, uittrekken; (lig.) jcm. aus dem Staube -, verheffen; etw. -, aan den dag brengen, bekend maken; 2. o. ww., m. s. voor- waarls trekken. Hervgrzupfen, (zupfte hervor,
Aertorje«u/>/7)hedr.ww.trekkend te voor- schijn brengen. Herwackelll, (wackelte her, her-
gewutkell) o. ww., m. .n. aanwaggelen. Hgrwagen (sich), (wagte her,
hergeiragt) wed. ww. zich hierheen dur- ven begeven, wagen hier te komen. Horwallcn, (iniH/e hcr,hergewallt)
o. ww., in. >. aankomen. Herwalzen, (walzte her,hergewalzt)
o. ww., in. s.hierheen walsen,annwalsen.
Herw\'alzeTl,(ualzlcher,heryeualzt)
bedr. ww. aanrollen; 2. wed. ww. sicA -,
rollende naderen.
Hprwandeln, (icandelte her, her-
gcwaadell) o. ww., m. A. en s. hierheen wandelen; neben einander -, naast elk. voortloopeu. ITer\'.vandern, (icandvrte her,her-
geuanderl) o. ww., ra. s. en A. hierheen trekken. Hgrwanken, (icanktc her, herge-
wankt) o. ww., m. s. aanwankelen, hier- hecu waggelen. Herwiirts, bijw. herwaarts, hier-
heen. Herwatscheln, (walukelle her,
hergetvatschell) o. ww., ra. s., komen aansjokken. Herweg, (-(e)s, mr. -e) in. weg
m.,reis v. hierheen; au( dem -, op (zijne) reis hierheen Herwetten, (wchte ker.kergewekt)
|
||||||||||||||||||||||
|
vorgelrieben) bedr. ww. onr. uitdrijven,
doen uitkomen, voortdrijven; (Schild.) Z. hervorheben; 2. o. ww., Z. herrorspros- sen. Hervgrtreten, ((rat hervor, her-
vorgetrelen) o. ww. onr , m. s. verschij- nen, uitkomen, te voorschijn komen,voor den dag komen; aus dem Gebüsclte, kin- ter der Thiire -, voortreden, tevoorschijn komen; aus dem Gliede -, voortreden; (lleelk.) uitlreden;(Ontlk.)voo; ::itsprin- geu, uitzakken; (Üouwk.j uitspringen; (Schild ) (van figuren), uitkomen, voor- uitkomen. Hervgrtribbeln, (tribbelte her-
vor, hervorgetribbelt) o. ww., m. s. drib-
belend verschijnen. Hervgrtrotton, (trotlete hervor,
hervorgetroltet) o. ww., in. s., Z. hervor- traben. Hervgrwachsen, (wuchs hervor,
hervorgetcarhsen) o. ww. nor., m. ». op-
groeien, opwassen; (van planten), uitko- uien, ontspruiten, ontkiemen. Hervgrwagen(sich),(«a9/c/ier- i\'or, hervorgeuagl) wed. ww. het wagen te verschijnen. Hervgr wallen, (valltc hervor,
hcrcorgettallt) o. ww., m. s. in menigte te voorschijn komen Hervgrwalzen, (w&lxte hervor,
harorgewalzt) bedr. ww. voorwaartsrol- len. Hervgrwanken, (waakte hervor
hervorgewankt) o. ww., in. s. wankelend voor den dig komen Hervgrwatsctaeln, («altckeUe
hervor, hervorgcicatschell) o. ww., m. s. jokkend verschenen. Hervgrwecken, (weekte hervor,
hervorgeweckt) bedr. ww. opwekkend of aanblazend te voorschijn doen komen. Hervgrwehen,(HcA(e hervor,hcr-
vorgeicehl) o. ww., m. s. en bedr. ww herwaarts waaien. Hervgrweisen, [mie* hervor,her•
torgeuiiesen) bedr. ww. onr. etw. aus der Tasche -, uithalen, Ie voorschijn brengen en tonnen. Hervgrwerfen, (uar f hervor,her-
vorgeuorfen) bedr. ww. onr. opwerpen, herwaarts werpen, gooien. Hervgrwinden, (u-and hervor,
\'iervorgewunden) bedr. ww. onr. loswin- |
||||||||||||||||||||||
|
den; 2. wed. ww. sich -, te voorschijn o. ww., m. A. aanwaaien, herwaarts
kronkelen. Iwaaien; 2. bedr. ww. hierheen waaien; |
||||||||||||||||||||||
|
Her. 6*3
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Her
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zu -en nehmen, iets zeer ter harte nemen,[hartvormig sieraad, hart, hartje o.; ein
zich zeer bedroeren over; das gehl mirIgoldnes - um Halse tragen, een gouden sehr zu -en, dat gaal mij aan het hart,\'hart &: (Sp.) harten v.: in - Aaien, har- doet mij zeer; das - irirdihr brechen, dat \'ten (als troef) hebben; in - sptelen, in zal haar hel hart doen breken; ein - oc-lhartenspelcn;(Sterrenk.)A"(ir/*s-,eensler- tcinncn. /a/iac», iems. hart, iems. liefde v. renbeeld; (Dierk.) das essbare -, Cardiuin winnen; er isl ihm an\'s • genachsen, hij\'edule. bemint hem boven alles;(gemeenz.) hij is Herzader, (-n) v. hartader v.; 2.
zijn hartlap; das • hüpfl, springt ihm tor mv. -n, kroonslagaderen v. mv. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der Wind wehle ein Blall Papier her,
dce<l & hierheen waaien. Herweisen, (wies her, hergewiesen)
bedr. ww. onr., Z. herzeigen. Herwenden, (wandie her, herge-
uandt) bedr. ww. onr. hierheen wenden, heenwenden; 2. wed. ww. sich zu of ge- gen jemn. -, zich wenden naar, overbni- gen. Horworfon, (warf her, hergewor-
fen) hi-dr. ww. oor. hierheen werpen, hceuwerpen; sich fiber jem. -, zich op lem. storten. Herwieder, bijw. (veroad.) weer
hier. Hfirwimmeni, (r immer/r Aer,A*r-
geuimmerl) bedr. ww. k\'agend of ker- mend uitbrengen; it. jammerend, lreu- rend. klagend hierheen komen. Hgrwinden, (wandher,hergewun-
den) bedr. ww. onr. hierheen winden; 2. wed. ww. ticli -, herwaarts kronkelen. ! |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
HQTZ&M.en,{zahlte her,hcrgezahlt)
bedr. ww. voortellen, neertellen, uitbe- lalen. Herzahlen,(za/i/le hcr.hergezhhlt)
bedr. ww. tellen, optellen; it. opnoemen, Z. herreehnen. Herzahlung, v., Z. herzahlen.
Herz-allerliebst, bijv. nw. (ge-
raeenz.) liefste, allerliefste. 7..atlerliebsl;
•arzenei v. harlslerkende artsenij v., hartversterkend middel o. Herzaubern, (zauberte her, her-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Frciide, het hart klopt hem van vreugd
2. gemoed, gevoel0.; eintheilnehmendes, uciches, hartcs-,deelnemend, weck,hart- vochtige inborst v.; ein Mensch ohne-, gevoelloos mensch; er besitzt meingan- zes -, hij bezit geheel mijn hart; die Sprache des -ens reilen,vom -en weij,rnm\\- weg, openhartig, met gevoel spreken; nas vom -en kommt. geht zum -pn,wat uit hel hart komt, gaal tol het hart; (Spr.) wet» das - vall isl, dess geht der Mund über, waar het hart van vol is, gaat de mond |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van over; sein - muf der ï.nnge habcn of gc:auberl) hedr. ww. door tooverijdoen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hier komen.door heloovering te voorschijn
brengen, onverwachts voor den dag brengen, maken. Herz-ausdehnend, bijv.nw. het
harl verruimend, opbeurend; -batken m.,
Z. -muskel; -balsam ni.levenshalsem,ver- sterkemle balsem m.;-bandelm.,\'l.•beu- tel; -bnum m. gemeene Mokjesbooin m.; 2. harsbnom. roode pijnboom m.: -beben n. hartklopping v.; -beino.,Z.Hirsrhbein- •bcklemmung v. benauwdheid, beklemd- heid v. van het hart; \'beklommen bijv. nw. beklemd van hart; -beschwerdev.be- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Herwinken, (ninkle her, herge-\' tragen, het hart op de long dragen, op
winkl) bedr. ww. wenken hierheen te ko-cecht zijn; trA hannes nicht fiber\'\'s-brin- racii, 2. o. ww., m. k. herwaarts wenken. \\gen, ik kan het niet over mijn harl krij- Herwinseln, (rintelteher, herge- gen, ik kan er niet toe besluiten; sein
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
uinselt] bedr. ww. steunend uiten.
Herwirbeln, (mrbelte her, herge-
nirbell) o. ww.,tn.s. aandraaien,al dwar- reiende naderen. Herwogen, (icogle her, bergenogl)
o. ww., m.s.aangolven, golvend naderen. Herwölben (sich), (wslbte her,
hcrgewölbt) wed. ww. zich als een gewelf hierheen ui 1*1 rekken. HerWÖlken, (wölkle her, herge-
uótkt) o. ww. als eene wolk naderen, in menigte herwaarts komen. Herwollen, (wollle her, hergewoUt)
o. ww., m. h. hierheen willen; irenn Sie an diesen l\'lalz -, als gij hier wilt gaan |
ror Andern eersrhlieszen, ongevoelig,
onverschillig zijn jegens; ein - zujemn. haben, hart hebben voor, genegenheid v. hebben voor: ein - :n jemn. [assen, ver- trouwen o. stellen \\a;nachseinem-en,i6ó als hij hel wenscht.i\'on gunzem -en, van ganscher harte,volgaarne; rnn-eni Grand, von Grund des -ens, uit den grond van het hart; mm -en qern,gaarne,met graag- tc; aus dein -en heten, vurig bidden; von -cn schlechl, door en door slechl;«A4men Sie sich in Ihr - I, schaam(t) n!; sein-er- heben, zijn hart verheffen; man kannNie- mand in\'s - sehen, men kan niemand in het hart, in de ziel v. zien: das thul mir |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
n
|
49
|
auwdheiil, heklenidheid v.: (gemeenz.)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
misselijkheid v.; il. gemoedshezwaaro., -
betrilbt bijv. nw.diep hedrocfd;-M/cAen. •bcltlein o. harlkussentje o.; -beutel m. harlzak m., hartvlies o. Herzbeutel-entzündung, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zitten.
Herwünschen, {nüntehte her,
|
im -en weh, dat doet mij innig leed; e/K\'.\'hartvliesonlsleking v.; -irasser o. hart-
auf dem -en haben, iets op het hart heh-\'water o.; -nassersucht v. waterzucht v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van hel harlzakje; -3ireto m. aderlak in.,
die naar den harlzak loopt. Herz-bewegend, bijv. nw. hart-
roercuil, treffend, aandoenlijk; -beuegung v. beweging v. des harten, aandoening, ontroering v.-, .blall o. (PI.) harledeksel o., zaadlob r.; (fig.) (gemeem.) er.sic isl mein —, mein -bldtlchen, hij, zij is mijn liefje, mijn harllap;2.borstbeen, midden- rif o.; 3. (Sp.) harten v.; -A/a//eriobijv. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hergcwnnschl) bedr. ww. wenste hebben.
Herwurf, (•(«)«, mv
m worp m. hierheen. |
ben; sein - aussrhütlen, zijn harl uitstor
ten; 3. moed m., onverschrokkenheid, HerrSrfe)\\koelbloedigheid v.; wieder - fassen, moed (vatten; das gab ihm -, ilal schonk hem |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Herwiithen, (willhele her, herge.- moed; das-enlfielihm, (Volkst.) /ï?/ ihm
u\'üthct) o. ww., m. s. woedend naderen.\\indie Hosen,iie moed ontzonk hem;/as- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Herz, { -ens, mv. -en) o. hart o.;
jemn. den Dokh in\'s - stoeten, iem. de» ilolk in het harl sloolcn; solangemirdas • im Leibe schlttgt, zoo lang ik leef; ein Kind unter dem -en Iragen, een kind on- der het hart dragen, zwanger zijn; das isl mir ein Stich in \'s -, das zerreiszt,durch- bohrl mein -, dat verscheurt, doorboort mij hel hart; jemn. das - schuier machen, iem. bedroefd, benauwd maken; das liegl mir zentnerschwer auf dem -ei.dat weegt mij als lood op het harl; es aard* ihr uhwach um \'s -, zij geraakte van haar |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sen Sie sick ein •!, schep(t) moed !; ein
- fateen, de stoute schoenen aantrekken; 4. geweten o.; f rage dar fiber dein eigenes -, ondervraag daaromtrent uw eigen harl, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
geweten; 5. persoon m. zelf; sich a//e-en|nw. (PI.) met hartvormige bladeren: -
btume »., \'blümchen, -blümlein o. (PI.)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\'l
\'ste, edelste o.; -brand m. (Veea.) kanker
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
e
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lief, liefje, mijn schal; das -rtm-enreis-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sen, de beminden scheiden; Narcissus,das \'m. in het harl; (fig.) knagende smart v.;
- des Tiberius, lieveling, gunsteling; 7. it. woede v.; -l>raune v. hevige rotkoorts
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\'terreittend;
bruier m.. Z.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
borst v.Jem. an sein - drücken, aan hel\'
hart, aan de horst, tegen denboczemj |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
• brechend bijv. nw.
•ArucA in. harlbreuk |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
stuk, viel in zwijm, in onmacht; es wird
\'nir enge nm\'s -, hel wordt mij benauwd um het harl; sein - isl volt, zijn harl is vol; mir wari warm um\'s-, ik werd bewo- gen, aangedaan; speechen, wieesje.mn.um lias - isl, openhartig spreken, zeggen zoo als men hel meent; wie isl es dir um\'s-l, |
drukken; 8. hel binnenste, het midden\\Herzensbruder;-bubeca. (Sp.)narten boer
o.;iw-eii Frankreichs,\\n het midden van m.; -bftndet m., 7,. -bandel.
f.; das • eines Heeies, kern v.; (van eeneI Herzchen, (-«, mv. Herzrhen) o.
schijf), middelpunt o.; (van bloemen en\'hartje, klein hart o.; 2. (gemeenz.) mein
planten), hart o.; (van eene pomp), zui-|-, mijn hartje o., mijn schat m„ mijn
ger in : (van een mast),tong v.; (van\'liefje o.
eene klok), slagwerk o.; [van een gesp).I Herz-dame, (-n) v. (Sp.) harten
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hoe gevoelt gij af; das - wollle mirdabei beugel m.; (Wapenk.) (van een schild) \'vroow v.; -daus o. harlen-aas o.; -drüc-
springen, bersten, het hart zoude mijjmiddelvlak o.; 9. hartvormig voorwerpUen o. beklemdheid v. van hart; -drüse •laarbij gebroken hebbeu; tieh etw. tehr\'o.; (Rak.)harlvorniiggebakn.;(Goudsm.)\'v. (Outlk.) harlklier v.; -durchbohrend |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
634 Her.
|
Her.
|
||||||||||||
|
gen —, rechter hartshelft v.; -haul v.
hartvlies o.; -hautchen o. hartvliesje o.; auszere —, Z. -beutel; mittlcre —, mid- delste hartvlies o.; innere—.inwendig hartvlies o.; -höhle v., Z. \'kommer, -vor- kammer; -horn o., Z. -lute. Hgrziehen, (zog her, hergezogen)
bedr. ww. onr. dichter bij trekken, heen- trekken; 2. o. ww., 111. i, naderen, kooien aanrukken, heen marcheeren, zich vesti- gen; 3. wed. ww. sic/t-, zich uitstrekken. Herzielen, (zielte her, hergeziell)
0. ww., m. A. bierheen mikken, heen- schieten; (fig.) heenwijzen, heenduiden. Ilorzig, (-er, -st) bijv. en b. gevoel-
vol, liefderijk; 2. hartelijk, harlig, innig, lief; 3. (gemeenz.) mein -es Kind, Hüd- chen, lief kind &. Herz-innig, -inniglich, bijv.
en b. innig, diepgevoeld, vurig, uit den grond des harten; — jem. lieben, vurig, uit den grond des harten beminnen; • keiti. hartelijkheid v. Herzischeln, (zisehelte her, her-
gezischeil) o. ww. heen duisteren; 2. bedr. ww. duisterend opzeggen. HerziSChen, (zischte her, herge-
zischl) o. ww. heensissen, hcenblazen, heensnorren. Horz-kiimmer, (-n) v. harteka-
mer v.; -kirsche v. bonte kers, Spaansche kriek v.; -klappe v. (Onllk.) hartklapvlics o.; -klee m. zure klaver v.; -klopfen m. harlklopping v.; -knnchen m. (Gen.)ver- beeuing v. van het harl; -knorpel m. (Onllk.) \'L. -blatt; -kolbe m., Z.-sprosse, •stengel; -kohl,m. kabuiskool, kropkool v.; \'künig m. (Sp.) bartenkoning, harten heer ra.; -krankend bijv. nw. hartkren- kend; -kraut o. (PI.) Z. •gespann;2.hart- kruid o.; -lappchen o„ Z. -oAr; -/auft 0. (Uouwk.) hartvormig lofwerko.;-lecrunj v. uitstorting v. des harten; -lehre v. (Ontlk.) leer v. van het hart; -leido., Z. llerzeleid. Hgrzlich, (-er, -st) bijv. en b. har-
lelijk, oprecht, eerlijk, welgemeend; ieh freue miclt -, ik verheug mij hartelijk, oprecht; er meinl es - gut mit mir, hij meent het oprecht met mij, is mij van harten genegen; ich thue es • gern, ik doe het van barle gaarne; - fac/ie», hartc- lijk; (gemeenz.) schlechl, ellendig, zeer slecht, erbarmelijk; •keil v. harlelijk- hcid, oprechtheid, eerlijkheid v. Herz-lieb, bijv. nw. (gemeenz.)
van harte bemind, hartelijk geliefd, —f. —sle Muller, zeer geliefde moeder; (ge- meenz.) (bij kinderen), lief; -liebchen 0. (gemeenz.) geliefde, beminde v., liefje o.; •los bijv. en b. (Nat. bist.) zonder harl; (fig.) gevoelloos; 2. bloodaardig, laf,vrces- achlig; -losigkeit v. (Nat. hist.) ontbreken o. van het hart; (fig.) gevoelloosheid, koelheid v.; 2. lafheid, bloodaardigheiil, moedeloosheid v.; -muschel v. (Delfst.) hallmossel v.; —slein m. hartvormige versteende zeeëgel m.; -muskeln m. mv. hartspieren v. mv.; -;nutter v., Z. Her- :ensmutter;-nageliu.(\\\\ag.)as v.van een wagenstel; -nugend bijv. nw. hartverte- reu 1; -/icne v. hartzenuw v.;—ngeflecht |
|||||||||||||
|
bijv. nw. bartgrievend; -durchdringend
bijv. n\\v. hartverschcureii(l;-rfui\'cAsc/iHei- deml bijv. nw. hoogst treurig, hartver- scheiirend. Herzeichnen, {itichnete hcr,her-
gezcichnet) bedr. ww. leekenen. Horzeigen, (zeiglc her, hergezeigt)
o. ww. herwaarts wijzen, loonen;2.bedr. ww. zeig her, laat zien. H@rzeindringend,hijv.nw.hart-
roerend. üerzcleid, (-(e)s) o., z. ni.
harleleed, groot verdriet o.; er Ihul mir alles mógliche - an, hij doet mij ai hel mogelijke verdriet aan. Hqi\'ZOll, (herzie, geherzl) bedr.ww.
aan het hart drukken, licfkoozen, kus- sen. Horzcn-ass, (-asscs, mv. -asse)
m. hartenaas o.;-bandiger ra.,7,.-zdhmer; •blatt o.,-/)«4eni.,-(/umev.,-i/aiism.(Sp.) \'L. Ilerz-blall &;-er/reu?rni.hartvcrvroo- lijker v.; •fünger ra., —in v. hij, zij, die hel hart bo«it, hartcdief ra., geliefde ra. en v., minnaar ra., minnares ».; -fange- rei v. koketterie v.; -fesslcr,—in,7..-fan- ger, -fangerin. llorzengcnd, bijv. nw. het harl
vernauwend, grievend, treurig. Herzen-könig, (-(e)s, mv. -e)
m. (Sp.) harlen koning, heer m. Herzens-andacnt, v.,z. m.ver-
heffing v. des harlen, godsvrucht v.; •angst m., beklemdheid v. des harten; •ausdruck in. uitdrukking v. van het ge- voel; -bangigkeit v.,Z. -angsl; -bcichtcj. biecht v. der geheimste gedachten; -blick m. blik m. in liet hart; -blut o., Z. Herz- blut; -bruder m. geliefde broeder m.; •brüdcrchen o. geliefd broerljc o.; (fig., gemeenz.) lieve vriend m.; -dieb m.har- tedief in.; -ergieszung v. uitstorting v.des harlen, ontboezeming v.; -erguickung v. innige, hartelijke vreugde, hartverkwik- king v.; -falte v. verborgenheid v. des harten; -frau v. geliefde vrouw, door- goede vrouw v.; -freude v., Z. -erquic- kung; 2. (PI.) boschlelie v.; -freund ni. harlevriend.hartelijkgeliefde vriend,boe- zemvriend m.; —inv. boezemvriendin v.; -froh bijv. nw. innig, hartelijk verheugd, verblijd; •fülle v. innigheid v., diep ge- voel o., liefderijke deelneming, volheid v. des harlen; -gcbet o. stil gebed,hartelijk, vurig gebed o.; -gcdanke m. geheime ge- dacbte v.; •gelust o, hartelust, vurige wensch m., begeerte v.; -glaube m. ge- loof o. des harten; (Godg.) waar geloof o.; -grund m.grond m. van het hart; aus —, met al mijn harl, volgaarne;-9«ihijv. nw. goed van hart; (gemeenz.) dood- gocd; er ist mir -, van harte gene- gen; -güte v. goedheid v. van hart, goed harligheidv.;. harm m.,Z.llerzleid;-junge, m. (gemeenz.) geliefde jongen, zeergoede jongen m.; -kind o. (gemeenz.) geliefd kind, goed kind o.; -künigin v. koningin, meesteres v. van iems. harl; •kummerm. harleleed o.; 2. geheim verdriet o.; -kün- diger m. harlenkcnncr m.; —i«v.harte- kenster v.; -leerung v. uitstorting v. des harlen; -lust v. hartelust m., innige, har- |
telijke vreugde; nach —, naar hartelust;
ich liabe meine —an ihm, ik stelal mijne vreugde in hem; (gemeenz.) eine—, in- nige vreugde v., bijzonder genot o.;-m(ï<i- chen o. geliefd meisje o.; 2. doorgoed meisje o.; -mann in. geliefde man m.; 2. doorgoede raan m.;-meinung v. ware mee- ning v.;2. seine—sagen, zijne ware mce- ning, oprecht of openharligzijn gevoelen zeggen; -mensch m. geliefd mensch,door- goed mensch ra.; •muiter r. geliefde moe- der v.; -110II1 v. groote nood m.; -qualv. zwaar lijden o.; -reue v. oprechl, waar berouw, leedwezen o. des harlen; -ruhe v. i lui Ik. stilstand 111. van het hart tus- -i\'!icii twee polsslagen; 2. gerustheid v, des harten; schlag in. slag m. van het hart; •schwester v. geliefde zuster, goede zuster v.; seufzer m. zucht v. die uil het diepst van het hart koml; soltn m. ge- liefde zoon, goede zoon m.; sprache v. laai v. van hel hart; -tochter v. geliefde dochter, goede dochler v.; -lon m. har- lelijke toon m.; -lrosl m. hartelroost m.; •tater m. geliefde vader m.; •wahrheit v. zuivere waarheid v.; •wil bijv. nw. har* telijk; -ueh o., Z. Ilerzleid; -willig bijv. nw. zeer gewillig; -wonne v. genot o., vreugde v. des harten; -uunsch ra.wensch ui. des harten, hartewensch 111.; nach —, naar hartelust; -uurm m., Z. Ilerzuurm, •ziihmer, —in, bartelemraer ra., harle- lemsler v., hij, zij, die het harl boeit. Herz-entströmend, bijv. nw.
uil bet hart k ïincnd; -entzündung v. harl-
ontsleking, ontsteking v. van het harl;it. hartkwaal v.; -crbillerl bijv. nw.meteen verbitterd hart; -erbse v. blaaserwl,Oosl- indische erwt v., wondererwl v.; -erfreu- end bijv. nw. harlvcrblijdcnd, hartver- kwikkencl; -crgrcifcnd bijv. nw. harlroe- rend, aandoenlijk; -erhebend, •erhöheml bijv. nw. hartverhctïend, verheven. Herzerren, (zehte her,hergeierrt)
bedr. ww. hierheen trekken, sleuren. Herz-erschütternd, bijv. nw.
treilend, roerend, schokkend; -fell o., Z. •beult!; -fiebcr o. hartkoorts v.; -finger m. ringvinger m.; -fiirmig bijv. en b. hartvormig; (Delfsl.)—ei-S(ei«,vcrsteen- de hartmossel f.; -frcssend bijv. nw.kna- gend, wroegend, grievend,harlversi:heu- rcnd;-/reimrf m.boezemvriend m.;-fromm bijv. nw. goedhartig; •geblüt o., Z.-blut; •geschwuüt v. harlgezwel o.; -gespann o. (Oen.) flauwte v., hartewee 0.,drukking v.; (PI.) hartckruid o.; -gesperro.,Z,.-ge- spann; •gewicht o. polijp v. in het hart; •gewinnend bijv. nw. innemend, indruk makend; -gras o. hondsgras o.;-or«fcev., •grnbehen o. hartkuillje o., holte v. der maag, epigastcr 111., kuiltje o. van het hart; -gut bijv. nw., Z. -fromm. Herzhaft(ig), (-<r, -st) bijv. enb.
moedig, stout, onverschrokken, man- moedig, onversaagd; - machen, aan- moedigen; -kcil v. onversaagdheid v., moed m., onverschrokkenheid, manmoe- digheid v. Herz-hiilftO, v. half hart v.,harts-
helfl ».; Aarlen —, hartshelft v. met den groolen slagader, linker hartshelft; Lun- |
||||||||||||
|
Hes.
|
Het. 655
|
||||||||||||
|
Her.
|
|||||||||||||
|
hols een tuin met gouden appelen be-
woonden. Hesperidin, (-s)o.,z.m.(Schcik.)
reuk- en smaaklooze stof v. uil het vlec- zige deel der oranjeappelen eu citroe- nen. Ilcsporisch, bijv. nw. hesperisch,
westelijk. Hesperus, (onb.) m. avondster v.;
(Kalh.) vesper m. Hessel, [s, mv. Hesset) of Hes-
seling, (-(c)s, mv. -c)m., Z. Ha" teling. Hotiiro, (-n) v. lichlekooi, hoer v.
Hetorodox, bijv. nw. vreemdlee*
rig, dwaalleerig, onreclilzimiig, vrijdcu- Ikcnd, heterodox. Heterodoxie, ». onrecbtiinnig-
Ibeid ?., dwaalgeloof o., heterodoxie v.
Heterogen, bijv. nw. ongelijksoor-
!lig, uil verschillendebestanddeelen be- staaude, niet bij elk. passend.
Hetorogenit\'at,\'. vrceindsoortig-
hcid, ongelijksoortigheid v.
Heteroklitisch, bijv. nw. onre-
gelmatig, van den regel afwijkend. Heterozetgse, (-«) v.strikvraag v.
Hetmann, (•(«)*) m., z. m. hct-
nian, hoofdman in. der Kozakken. Hetts:iulo, (-n) v. voorpoot m. van
het wolkammersraam. Ilotzbalin, [-en) v. plaats v. waar
men de honden ontkoppelt en op het wild loslaat; it. baan v. om gevangen dieren dood te jagen, te laten vechten. Hetzbold, (-(e)s, mv. -e) in.lief-
hebber in. van de lange jacht; (gemeenz.) twiststoker m. Hetze, (-«) v. drijfjacht, lange jacht
v.; auf die - geiten, ter drijfjacht gaan; (lig.) angsl, schrik m.; in der - sein, in angst zijn, in het nauw zitten; was habt ihr [ür einc • ?, welk een leveu !; 2. slrijd- perk, worstclperk o., kampplaats ».; 3. (Jachtw.) troep m. jachthonden; it. (ge- incenz.) cinc - Kinder, troep m., menigte v. kinderen; i. (Nat. hist.) eksler m. Hetzen, [helzle.gehetzt) bedr. ww.
jagen, vervolgen, hitsen, opjagen; Haten, Hirsche -, jacht maken opjagen; il.«nen llasen, llirsch ., doodjagen; cinen Ochsen -, afdrijven, moede jagen; (flg.);\'em. -, geen rust laten; 2. die llunde auf das Wild -, loslaten; die Hunde aufjem. -, aanhitsen; (lig.) mit den Bunden gchetzt sein, van alle markten te huis zijn; it. on einander -, tegen elk. in hel harnas jagen; II. o. zelfst., Z. Hetze, Hetzjagd. Hotzor, (-s, mr.Betzer)ta.(Jachtw.)
jachtknecht in.; (lig.) opslokcr,lwiststo- kcr m. Hetz-garten, {-gnrlent, mv.-odr-
len) m. jachlplaats, jacht v.; il. Z. Hetze; •hans o. huis o. waar men de honden op- houdt voor de dryfjacht; -hund m.jacht- honl, bulhond in., Z. Mrenbeiszer; -jagd v. drijfjacht, lange jacht v.; -/osbijv. nw. (jachtw.) ontkoppeld; — machen, onl- koppeleu; •peittche v.jachtzweep \\.;-platz m., Z. -bahn; -riemen in. koppelriem m., koppeltouw o.; schirm in. beschutting v. voor de jachthonden, struikgewas o. om ze te verbergen; strick ui., seil o. Z., |
|||||||||||||
|
zugeführt) bedr.ww.aanvoeren.herwaarls
voeren. Horzug, [-zug[e)s, mv. -zügc) m.
reis v., marsch m. herwaarls.aautocht in. Hejzygehon, [ging herzu, herzu-
gegungen) o. ww. onr., m. s. aangaan. Herzuholen, [holle herzu, herzw
geholl) bedr. ww. er bij halen. Ilorzukommcn, / /»\' herzu, hcr-
zugekommen) o. ww. onr.,in.«.herwaarts komen. Herzukönnen,(A\'o«iifc/ier:u,Aer-
zugekonnt) o. ww. onr. hierheen kunnen. Hcrz\\,llas?en, [liesz herzu,herzu-
gclassen) bedr. ww. onr. er bij laten. Herzulegen, [legte herzu, henu-
gelcgl) bedr. ww. hierheen leggen.
Herzunahen, [nuhte herzu,hcrzu-
genahl) o. ww., m. s. aannadereu, loe- snellen. Herzunöthigen,(n«/Ai(//e/ieni(,
herzugennllngl) bedr. ww. noodzaken o:n
hierheen ie komen. Herzurennen, [rannle herzu.her. zugerannt) o. ww. onr., in. I. aanren-
nen. Herzuschleppen,(sc/i/c/)p/e her-
zu, herzugeschleppl) o. ww. aanslepen; 2. wed. ww. sich -, langzaam naderen. Herzusinken,(sant herzu,herzu-
gesunken) o. ww. onr., in.s. herwaarts zinken, zakken. Herzutreten, [Iral herzu, her;u-
gelreten) o. ww. onr., Z. herzunahen. Herzutreiben, {trieb herzu, he>-
zugelrieben) bedr. ww. onr. aandrijven. Herzuwagen, [wagle herzu, her-
zugcwagl) o. ww., m. f. loestiooaien,aan- stroomen. Herz-verein, [-[e)s, mv. -c) m.
vcreenigiug v. van harten, vriendschap, liefde v.; - volt bijv. nw.hartelijk, volge- voel, vol uitdrukking, innig, teedcr;-trarm bijv. nw. zoo warm als het hart, uit het warme hart komende;•wassero.,Z.-beu- telwasscr; 2. hartwatcr o.; 3. harlster- kend water o.; -wasiersucht v.harlwaler- zucht v.; •wek o. hartpijn, pijn v. aan het hart; 2. (gemeenz.) harleleed, verdriet o. Herzwingen, [zwang her, hcrge-
zwungen) bedr. ww.onr. met geweld bier- brengen. Herzwltschern, (zwitteherle her,
hergezwilscherl) bedr. ww. kwelen, neu- rièn. Ilorz-wundo, (-«) v. wond v.aan
het hart;(ng.)doodelijkverdrieto., kren- king \\.;-wurm m.harlworm.uitwas m.aan het bart;2.knaging,wroegingv.;-«iuri(</) v. hartworlel m.; -zerdrückcnd. -zcr- malmcnd, -zerrciszend, -zerschuciden<l bijv. nw. hartverscheurend, hartvcrplct- terend,grievend;-:crj(icdeniHav.(Oiitlk.) ontleding v. van het hart. Iloscholrochcn, [shens, mv.
chen) m. grootc hark v., waarmede men naharkt. , Heschor, v., z. m. (Gen.) huig v.
IIospc, (-«) v., Z. Batpe, Hüspe.
Hespcridc, (-n) v. (Kabell.) (ge-
ooul. mv.) Hesperiden, nimfen v. mv.
die aan den westelijken rand des aard-
|
|||||||||||||
|
o. hartzenuwilecht v.; -ö/[nend bijv. uw,
tot het hart sprekend, gevoelvol, warm. Herzog, (-(e)j, inv. -e) m. her-
tog m. Herzogin, (-nen) v. hertogin v.
Herzoglich, bijv. en b. herloge-
lijk; - leben, hertogelijk, als hertog. Herzogs-hut,(-\'iu/(<0s.n\'v.-/"ï\'<;)
in. herlogshoed m.; -manlel ui. hertoge- lijke mantel in. Herzogthum, [-lhum[e)s, mv.
• Ihümcr) o. hertogdom o. Herzohr, (-(f)s,mv.-en) o.,-öhr-
chon o. bartlapje o., voorkamer v. van hel hart. Horzottoln, (zotlelte lier, herge-
znllell) o. ww., m. s. komen aanwagge- len. Herz-pflrsich, (•(«)*, m».-e) m.
•pfirsche, (-«) v.hartvormige perzik ui.;—baum m.hartperzikboom m.;-pochen o., Z. -klopfen;-polyp m.,7..-gewüchs;-pul ter o. harlpoeiero.;-rad,o.(Uurw.)lweede rad, middclrad o. (in een slagwerk); -rö/ire v. uil het hart loopende groole slagader v.; -rührend bijv. nw., Z. -be- weyend; sack in., Z. -beulel; same m., Z. -erbse; saugader v. zuigader v. van het hart; schild m. (Wapenk.) harlschild o.; sclilachlig bijv. uw. (Veea.) korlade- mig, dampig; —keil v. (Veea.)Z.-«/i/aj; in. slaan, kloppen o. van het hart; it. Z. •klopfen; 2. (Veea.) aamborsligheid v.; schlagig bijv. nw.aan hartschuddinglij- dend; schneidcnd bijv. nw., Z.-zerschnei- dend; -spunn m., Z. -gespann; sprnsse v. (I\'l.) hartspruit v.; slarkend bij\\. nw. hartslerkend, bemoedigend; slarkung v. harlvcislerking,opwekking v. van levens- krachten, verkwikkende drank m.;2.be- moediging v., troost m.; stern m. harl- vormigc steen m.; (Nat. bist.) Z. -mu- schetslein;stelle v. (Wapenk.) raiddelvak o. van een wapenschild; stengel m., Z. sprosse; stosz m. genadeslag in.; it.bit- tere, doodelijke krenking v.;(flg.) das hal iktn den — gegeben, dat heeft hem ge- heel en al ongelukkig gemaakt; -lute v. (Delfst.) dambord o. (eene schelp met hartvormige vlakken). Ilcrzu, bijw. er toe, er bij, er heen,
op deze plaats, van dezen kant, nabij, Z. herbei. Herzu-begeben (sich), {begab
herzu, herzubegeben) wed. ww. zich her- waarls begeven. Ilürzubcwcgon, [bewegte herzu
herztibeuegl) bedr. ww. herwaarts bcwe- gen; 2. wed. ww. sich -, herwaarts ko- men, naderen. Herzubrausen, [brausie herzu,
bcrzugebrausl) o. ww., in. s. aanbrui- seii. Horzudriingen, (drdngte herzu.,
herzugedrangl) bedr. ww. en wed. ww. *iclt- herwaarts dringen. Herzudringen,(dranj herzu,her-
zugedrungen) o. ww. onr., m. s. aan- dringen, herwaarts dringen. Herzueilen, {eillc herzu, herzuge-
eill) o. ww., in, s. toesnellen, aansnellen. Herzuflihren, [führteher:u,her-
|
|||||||||||||
|
Hex.
|
|||||||||||||||||||
|
636 Heu.
|
|||||||||||||||||||
|
Heu.
|
|||||||||||||||||||
|
•riemen: -teit v. jachttijd m.; -jwinger
m. afgesloten jachtplaats v. Heu, {-(e)s) m. hooi o.;-ma<Ac»,Z.
henen; das auf einer Wiesc gewonnenc -, Z. Heugeuinn: (l\'l.) qriechisches -, fene- griek o., Grieksch hooi o.; hartes -, \'L. Hartheu. Heu-arnte, (-n) v.,Z. -crnte:-barn
v„ Z. -buchl; -baum m. (l.ondb.) boom m. om het voer hooi te honden; \'binder m. hosselen binder m.; -blume v. bloem v. welke in den hooitijd bloeit; -boden m. |
Heu-raufe, (-n) ». hnoiraif v.
Heure, v„ Z. Heuer.
Heu-reohen, (-chens, mv. -chen)
m. hooihark v.; -rechl o. recht o. om te hooien. Heuren, (heurle,geheurl)Z.heuern.
Heuristik, v. kunst v. van uitvin-
den. Heu-same, (-n«, mv. -n) m.hooi.
zaad o.; ichwedischer —, wilde spurrie v.; •scheibe v., Z. -liaufen; schein in. nieuwe maan v. in Juli; scheune. scheuer v. hooischuur v.; schlag ra. hooiwinning v.; -schober m., Z. -haufen; schoppen, schuppen m., Z. scheuer; schrecke v. sprinkhaan m. Heuschrecken-baum, (-
baum(e)«,mv.-6rf«me)m.gemeeiie locusl- I.jiiiii m.;2. Amerikaansche bnonenstruik m.; 3.gemeene of valscheacaciahoom m.; •ester m. sprinkhaaneler m.; •grille v. (Nat. hist.) hoomkrekeltje o.; sprung ra. sprinkhaansprong ui.: •tvoiie v., -iug ra. zwerm m. sprinkhanen. Heu-seil, (-(e)s, mv. -e) o. touw
o. om het hooi ie binden; sense v. zeis v.; stengel m., Z. -fehm; stock m., Z. schober; speicher m.,Z. -boden. Heut(e), bijw. heden, vandaag.dag
van heden, huidige dag; -frük of •Mor- gen, van morgen, dezen morgen; - Mittag. van middag, heden middag; - Altend, hc- den avond, ilezen avond, van avond; i>on - an, van heden af, van vandaag af; ich
kenne ilm nicht erst seil-, ik ken hem langer dan sedert vandaag; - ju Vage, tegenwoordig, in dezen lijd; von - fiber urhl \'lage, van daag over achl dagen; - den ganzen Tag,den geheelen dag; zwi-
Uchen - und morgen, lusschen vandaag en morgen;lieber-, als morgen, hoe eer-
der hoe liever; - mir, morgen dir, ieder zijne beurt; heute rotli, morgen todt,alles is vergankelijk. TIcutig, bijv. nw. heden, heden-
ilaagsch, huidig,tegenwoordig geschie- dend; der -e Tag, de huidige dag; auf -e Art, nach der -en-4r/, nnardehedendaig- sche mode: -es Tages, tegenwoordig, in onze dagen. Heu-VOgel, (-rogeh. mv. -cóqel)
m. bijenwolf.bijeneter m.; 2. hooivlinder rn.: -wage v. schaal v. om hooi te wegen; •wagen m. hooiwagen m.; -werhung v., Z. -gewinn; •u>i7»ev.hnoiweidev.,-;eA»- te m. booitiende v.; -zeit v. hooitijd va. Hexagdrisch, bijv. nw. zesvlak-
kig, leerlingvormig, kubisch. Hexaedron, (-(e)s, mv. Hexae-
dra) n. zesvlak o., dobbelsteen, kubus, teerling m. ricxaotnoron, (-merons,mv.-me-
ra) werk o. van zes dagen, zesdaagsche schepping, week v. iloxagon, (•», mv. -«) m. zes-
hoek m. Hexameter, (-ters, mv. -ter) m.
zesvoetig verso., hexameter ra.
Hexametrisch, bijv. nw. tot den
hexameter bebnoreude,zesvoetig. Hoxandrisch, hijv. uw. (PI.) met
zes meeldraden voorzien, zeshelmig. |
||||||||||||||||||
|
brief m„ huurcontract o., huurcediil v.;
(Zecw.) charteparlij v, Heuerer, (-s, mv. Heuerer) m.
huurder, pachter m. Heuer-feld, (-(<0«, mv. -cr) o.
huurveld o.; -garten m. huurtnin m.; (Zeen.) bevrachter m.; -gelreide o. in graan betaalde pacht v.; -gul o. huurgoed o.; -haus o. huurhuis o.; -jahr o. hnur- jaar o. Heu(e)rig, bijv. en b. te huren; it.
van diFjaar: der -e «nrf der fernige Wein, |
|||||||||||||||||||
|
hooizolder m , hooimijt v.-. -bachl v.hooi- de wijn van ilit en van het vorige jaar
|
|||||||||||||||||||
|
Heuer-korn, (•(«)•<) o., z. m., Z.
-gelreide\\ -kutsche v. hiiurkoels v..huur-
rijluigo.; -tanda. huiirland o.; -leulem. mv huurders, huurlingen, pachters m. inv.; ./ir/i bij», en b. Ie huren; (gewoonl.) te huur. Heuerling,(-(e)s, niv.-c)m.visch,
vruchten & van dit jaar, wat in dit jaar geboren, gegroeid is; 2. \'L. Micthsmann. Heuermann, {-manncs,m\\.-leule)
\'/,. Mielhsmann. Heueril, [heutrtt, geheuert) bedr.
ww. huren, pachten, in huur nemen; il. huwen. Houwen. HeuemtO, (-u) v. hooien o.,hooi-
lifiuw, hooitijd, hooioogst m. Heuerschilling, (-(e)«. mv. -e)
in. huurpenning m., hiinrv. Heuerwiese, (••) \'.huurweide v.
Heuet, (-(e)«, mv. -c) m., Z. Heu-
ernle. Heu-fehm, (-(e)s, mv.-e«),-fai-
men, of -feimen, m. hooioppcr m., hooimijt v.; -fieber o. zomerkoorts v.;
•[ulier o., -fiitlerung v. hooivoedcr o.; •gabel v. hooivork, hooigaffel v.; -ijewinn in.hooien, hooi maken o.; it. opbrengst v. in hooi vaneene weide;-gun>p«rm.sprink- haan m.; -hiichel, •uechel in„ Z. Ilauhe- chel; -haufen m. hoop m. hooi, hooioppcr ui., hooimijt v.; -kuppe v., Z. -haufen, •land o. hooilandn.; -/cincv.wagentouwo. Heulen, (heulle, geheull) o. ww.,n>.
h. (van wolven, honden.winden), huilen; (van kinderen), huilen, sieren, schreeu» wen; (Spr.) wtr unterden Wölfcnisl.muss mil -, men moet huilen met de honden, met welke men in hethnsch is. Heuler, (-s, mv. Heuler) m. huiler,
greiner m.; (Nat. hist.) roode brulaap, huiler m. Heulkreisel, (•«/*, mv. -sel) m.
hrnintol v. Heu-machen, o., \'/.. heuen;-ma-
|
|||||||||||||||||||
|
hoek m.: -bithne v., Z. -boden; -lmnd o.
bos m. hooi. Heuch, (-(e)s) m., Z. Ilesclier.
Heuchel-bube, (-n, mv. -«) m.
huichelaar, veinzer, schijnheilige, kwec-
zelaar, femelaar m.;-4us;ev.huirhelach- tige, schijnheilige boete v., geveinsd be- rouw o.; -chri*l m. valsche christen m. Heuchelei, (-en) v. huichelarij,
veinzerij, schijnheiligheid v Heuchei-farbe, (-n) v. valsche
kleur v.; -freund in. valsche vriend m.;
•freundschnfl v. valsche vriendschap, ge- veinsde vriendschap v.; -glaube(n) m. schijngeloof o. Heuchelhaft, Z. hciieblcrisch.
Heuchel-hülle, (-») v. bnichcU
achtig gewaad o.; -liebe v. geveinsde liefde v.; -n>ann m. huichelaar tn. Heucheln, (heuehelle, geheuchelt)
o. ww., m. h. huichelen, veinzen, den schijnheilige spelen, schijnvroom zijn; er heuchell nicht gegenmich, hij veinst, hui- chelt niet jegens mij, handelt zonder om- wegen; 2. hedr. ww. voorwenden, voor- geven, veinzen; Liebe, Freundschuft -, voorwenden. Heuchel-rede, (-n) v. huichei.
ar.hligc rede v., geveinsd gesprek n.;-reue
v., Z. -busze; -schein m. bedrieglijke schijn m.; •Ihal v.huichehlaad v.;-lhnïne v. krokodillentraan, geveinsde traan m.; •merk o., Z. Heuchelei, -wnrt o. htiichel- achtig woord o. Heuchlor, (s, mv. Heuchler) ra.
huichelaar, veinsaard, schijnvrome,«chijn- heilige, kweezelaar, femelaar m.; -in v. huichelaarster schijnvro.ne. kwezelaar- sler, femelaarsler v. Heuchlor-bande, t-n) v. hoop
m. huichelaars.
Heuchlerisch, bijv. en h. huichel-
achlig, schijnvroom, geveinsd, schijn* heilig. |
|||||||||||||||||||
|
Heudrüse,(-n) ».halsgezwel,klier-Uher, —in, hooier,grastnaaier m., hooi-
|
|||||||||||||||||||
|
ster v.; (Nat. hist.) Z. -<iogel; -inagazin
o. hooizolder m., hooischunr v.;-mahd v. hooien n.; it. hooiland o.; -mïhen o. hooien o.; it. hooitijd m.;-mdherm. gras- maaier m.: (Nat. hist.) Z. -vogel;-markt |
|||||||||||||||||||
|
gezwel o.
Heuen, \'heute,oeAeii/)o.ww.hooien,
het hom inzamelen. Heuer, (-n) v, (van een huis &),
huur v., huurpenningen tn. mv.; (vaneen |
|||||||||||||||||||
|
land &),huur, pacht v.; (van dienslhn- in. hooimarkt v.; -meister m. hooimees
den), huur v.. loon o.; in - walmen, in\'ler m.; -monal m., -momi m. honimaand een huurhuis wonen;2.bijw.nw.dit jaar;|v., Juli m.; -mnl\'e v. elzenvlinder m. 3. bijv. nw. (van dieren),getemd. lam,| Houno, (-n, mv. -n) tn., Z. Hint. afgericht, mak; il. Z. geheuer. | Heu-OChs, (-en, mv. -en) in. os, Heueracker, (-»,mv. Heueracker)\\bade\\ m.; (flg.)lompe kerel m.;-pferio.,
m. huurakker m.. pachtland n. Z. schrecke; (Nat. hist.) juffer v. Heuer-brief, (-(e)s mv. -«) m.J Heuratnen, (hturaihete, geheu-
•COntract, («(«)», mv. -e) m. huiir-lralhet) bedr. ww. (veroud.)Z.A«ra//ien. |
|||||||||||||||||||
|
Hie. 657
|
||||||||||||||||||
|
Hie.
|
||||||||||||||||||
|
Hie.
|
||||||||||||||||||
|
einen -, mit einem-e, in eens, op een-i Ilieran, bijw. hieraan, hieriu, in
|
||||||||||||||||||
|
Hexangular, bijv. nw. zeshoekig
|
||||||||||||||||||
|
maal; es setzte -e, ervielenklappcn;(lig.)|deze plaats; 2. hierin, er in; -lirgt Alles,
geben, iem. een lik uil de j hierin is alles begrepen; - ist nicht iu pan, een scherpe iet geven; ieh versleheidenken, hieraan is, behoeft men niette diesen -,ik voel die steek; (fig.,gemeenz.) denken; - wirdman sehen, bieraan, bier* einen - haben, een nat zeil hebbeu, half uit &; - ist viel gelegen, hieraan is veel dronken zijn; it. halfgek zijn; 3. verdie-igelegen; - kehreich tnich nicht, hieraan |
||||||||||||||||||
|
Hexo, (-n) v. heks, loovcrheks,too-
veres v.; (Scheldvv.) heks, tooverkol,hel- jleveeg v., kwaadaardig wijf o.; sic ist eine böse -, zij is eene heks, ecne feeks; it. (i. g. bel.) du kleine-\\, kleine heks!; 2. (Nat. hist.) geitenmelkerm.; 3.eeneslak, |
||||||||||||||||||
|
ping v. door een houw ontstaan; er hal
einen • im Gericht, een lilteeken; man sichl nochjeden - imBaum, iedereu houw; die -e in einer Feite, kepen v. mv.; i. (Itoschw.) omhakken, vellen o.; freien - haben, hel recht hebben om Ie vel-
len. Hiebei, bijw., Z. hierbei.
Hieber, (-s, tav. Hieber) m. slag-
zwaard o. Hiebevor, bijw. voor dezen. vroe-
ger. Hiebig, bijv. en b. (van hoornen),
houwbaar. Hiebwunde, (-n) v. houwwond,
wond v. ten gevolge van een sabelhouw. Hiedurch, bijw., Z. Iticrdurch.
Hief, (-m, mv.-e) m.(Jachlw.)sein
o. met den jachthoren, jachlgcschrceuw o.; einen - tkun, het sein geven met den jachthoren. Hiefe, (-n) »., Z. Bagebulle, Hahn-
bulle. Hiefhom, (-horn(c)s, mv. -hör-
ner) in. (Jacbtw.) jachthoren, waldbo- ren m.;-riem(en) in.jaclilliorenriein m.; stosz in. (Jachtw.)Z. Hief. Hiefür, hiegegen, hieher,
hiehin, bijw., Z. Iiierfür &.
Hieke, (-«) ». (Bergw.) zwavelkies
pyriet, steen in. waarinerlsgevonden wordl. Hiel, (-(e)s,mv. -c) m.(Zeew.)(van
een scliecpsinasl), voetstuk, onderstuk of llieling des Kicls, hiciing v.; - of Hieling der Spanten, ronding v. der huik- stukken of leggers. Hielandisch,bijv.iiw.hicrlamlsch,
uit dit land, hier te lande. Hielen, (Aiett«,jeMe/<)o.»w.(Zeew.)
met den achtersteven zinken, hellen, bielen. Hiemen, (hiemle, gehieml) o. ww.
kuchen, dempig zijn, met de borst pic- peu Ilioi» i i, h ion aoh ,hicn iichst,
hionobon, hicnobst, hienie- don, Z. hiermil &. Hier, bijw. hier, alhier, op deze
plaats; - ist er, hier is hij; - isldas Haus hier is, ziehier; ist er •?, is hij hier\'.\'; dieses lirod -, dit brood hier; der \'bei\' geschlossenc Brief, de hier, in dezen in- gesloten brief; - amvesend, hier tegcn- woordig; - isl ein Wald, dort o(da ein Berg, hier is &; - in dicser Welt, hier op aarde, hier beneden; ich bin - und dage uesen, ik ben hier en daar geweest; - bin ich andcrer Meinungjn dit opzicht.hier omtrent; - irren Sie sich, hierin; - ist nicht zu schenen, hier valt niet te schcrl- sen, het is hier de plaats niet om &; 2. op dit nogenblik bij deze gelegenheid - hielt er inne, bij deze woorden.
Hierab, bijw. van hier, hieraf. |
stoor ik mij niet.
Hiërarch, (-en, mv. -en) m.aarts*
priesler m., geestelijk opperhoofd o. in de Grieksche kerk, hiërarch m. Hiërarchie, v. kerkelijke regee-
ringsvorm m., kerkrcgcling, heerschap- pij. hiërarchie v. Hiërarchisch, bijv. en b. tot de
hiërarchie of priesterlijke macht behoo- reude, kerkelijk. Hieratisch, bijv. nw. priesterlijk.
Hierauf, bijw. hierop,daarop;ich
anluorle -, ik antwoord hierop; - bin ich tuersl bedacht, hierop &, dat is mijne eerste zorg; 2. daarop, er op; erkannsich - verlossen, daarop &; ich wette-,ik wed
dat het zoo is; 3. daarop, daarna, vervol- geus; - unlworlele er, hierop &. Hieraus, bijw. hieruit, van hier;
con - sehen, van hier, hier van daan; von - melden, van hier, uit deze plaats; 2.
(Hg.) - erhellt, bieruil blijkt; -siehlmun, hieruit. Hierauazen, bijw. hier buiten.
Hie(rjbei, bijw. hierbij; - ist zu
bemerken, hierbij valt op te merken; -ist treiter nichlszu Ihun, hieraan is verderft; es blcibl -, es mag - bleiben, hierbij blijft het, het zij zoo; lassen Sie uns - steken bleiben, laat ons bet hierbij laten; 2. ne- vensgaand, terzelfder lijd, hiernevens; ich sende Ihnen -, hiernevens. Hie\'r)d\\jrch, bijw. hierdoor; er
uird - geilen, hij zalhier.door deze plaats doortrekken; 2. - wird er aufgeirachl tierden, dut zal hein boos maken; - it\'er- den trir Zeil gewinnen, daardoor. Hierein, bijw. hierin; - geht der
Wein nicht, hierin &; - menge ich mich nicht, hierin &, hiermede bemoei ik mij niet; - willige ich nicht, hierin slem ik niet toe, Z. darein. Hie(r)fur, bijw. hiervoor; - kann
ich nicht, dit is mijne schuld niet. Hie(r)gegen,bijw.hierlegen,daar-
tegen; - hate ich nichts, biertegen heb ik niets. IIie(r her, bijw. bierheen, her-
waarts; - kommen, hierheen, herwaarts; der eine -, der andere dorthin, de eene hierheen &; (fig.) Ais -, lot hiertoe, tot op dit oogenblik, tot zoover; Ais - sind tvir, lot zoover zijn wij gebleven; 2. Z. daher. Hie(r)herwarts, bijw.herwaarts.
Hierhin, bijw. hierin, hierheen;
bald -, Ittild dorthin, nu hierheen, dan daarheen. Hierjnnen, bijw. hierin, in deze
plaals; it. in dit opzicht; - j(em>neicA mit ihm überein, in dit opzicht, hierom* treilt &. Hierlandisch, bijv. nw. van dit
land, van deze streek. Hie(r)mit, bijw. hiermede, bier- |
|||||||||||||||||
|
troclnis magus.
Hexen, (hcxle, gehext) o. ww.m.
h. tooveren, heksen, tooverij gebruiken, bespreken; er kann -, hij kan tooveren; (fig.) wonderen doen. Hexen-bann, (-(e)s) m., z. in.
belooveriug, bezwering v.,tooverban ui.; •baum m. kriekehoom ra.; -buch o. too- verbnek o.; -brul v. heksengebroedsel o.; •butler v., Z. Drachenbutler; it. loover- boler v.; -ei o. (PI.) zachte morille v.; •fakrt v. tocht m. der heksen naarden lilocksberg; •fall m.heksenprocesn.;-fcsl o. heksenfeesl o.; \'finger m.(Dclfsl.)vin- gervormige belcmniet m.; -formel v., Z. •spruch; -gelag o. heksenfeesl o., hcksei>- inaaltijil in.; •geickichle ». toovergeschie- denis, heksengeschiedenis v., sprookje o.; • karle v., Z. spiel; -kessel in. heksen* ketel m.; -kraut o. heksenkruid, loover- kruid o., alruin m.; 2. gekronkelde rein- varen v.; -kreis m. tooverkring, loover- cirkel m.; -kunst v. tooverkunsl v.; 2. zwarte kunst v.; •minnehen o. alruin in.; •mehl o. wolfsklauw m.; •meislerm.hek- senmeesler m.: (geineenz.) er isl kein -, hij is geen heksenmeester;-proAe v.vuur- proef, waterproef v.; -processm. heksen- proces o.; -ri// m.,-ri\'ise v., Z. •fahrl; •snbbalh m. heksensabbat m.; -segen m. Iiekscnzcgen; it. \'L.spruch; -snie(o.(Sp.) loo»erkaarlen v. mv.; \'tpruch ni.toover- spreuk v., looverforniulier o.; slich in. looversteck in.; slrang ui. (I\'l.) duivels* uaaigaren o.; \'tam m. heksendans in.; •werk o., Z. Hcxerei; \'teeten o. alles wat de heksen betreft, geschiedenis v., leven, werken o. der heksen, heksenwezen o.; --iin/J v. heksengilde, vereeniging v. der heksen. Hgxer, (-j, mv. Hexcr) m. heksen*
nieesler, tooveuaar.diiizendkunstenaar m. Hexcroi, (-en) v. hekserij, toove-
narij v.; 2. tooverkunsl, goochelkunst v„ goochelloer m.; - (reihen, looveren,zich met loovenarij ophouden; (Spr.) das int \'""ir -, dal is geen heksenwerk, dal is geene kunst. IIÜ, tussch., (bij hel lachen), hi, Ai,
*\'!, hi.hi, hil 2. Z. HA. Hiatus, m. niib. gaping v„ luaal o.
Hibridrisch, bijv. nw. tweeslacb-
tig, baslaardsuortig, onecht; -es W\'orl
baslaardwoordo. Hick, (-(e)s. mv. -e) m. bik m.
Hjcken, {kickte, gekickt) o. ww.
hikken, pikken. Hidroti3ch, bijv. nw. zweetdrij-
veinl. Hie, bijw. hier, alhier.
Hieb, {-(e)s, uiv. -e) m.(Schcrmk.)
bouw.sloot.slag a\\.;au(- umi Slich fechlen, bouwen en steken; 2. klap v., slag.slool ui.; ein - mit einem Sdbel, sabelhouw m \'«• - mit den Ziihuen, knauw m.; auf |
||||||||||||||||||
|
Him.
|
||||||||||||||||||
|
Ilim.
|
||||||||||||||||||
|
658 Hie.
|
||||||||||||||||||
|
Hift, Hifthorn, o., Z.BUf,Hief-
hom. Hjlfe, Z. Hülfe.
Hiltrof, (-s, mv. -e) m.(Nal. hist.)
gouilmerel v. Himbeerapfel, (-o#,nu. -a>-
fcl) m. (Tuinb.)roodekalvijnappel,fram- boosappel m. Himbeere, (-n) v. framboosv.; 2.
(Nat. bist.) Z. Hinibeerschneckc. Himbeer-eis, (•«») o., z. m. fram-
hozenijs o.; -essig m. framhozenazijn m.; •gefrornes o., Z. -cis. Himbeer-kaltschale, (-«),
•marthe, (-n) v. frambozensla T.;-/a( werge v. franibozcnstroop v. Himbeer-meth, (-«,mt. -*)m.
frambozenmede v.; soft m. frambozen-
sap, frambozen nat o.: schnecke v. (Nat. bist.) gestreepte 8lekclkevcrm.;-"/aiiaV v., strandt ni.frambozeiislruikm.;-iras- ser o. framhnzenwater o., Z. soft; -wein m. frambozenwijn m. Hjmmel, (•», mv. Uimmel) m.hc-
mcl m., uitspansel, hemelgewelf o.; un- tcr freiem - scliiafcn, onder den hlooten hemel slapen; am wesllichen -, aan den westelijken hemel, in het westen; den • beubachlen, waarnemingen doen; (II. S.) die t\'esle des -s, uitspansel, firmament o.; 2. hemel, troonhemel m.;- am/fe//,be(!- hemel m.: .". dampkring ni., lucht v., wolken v. mv.; 4. hemel m., luchtstreek v., klimaat o.; 5. hemel m.,paradijs, ver- blijf o. der gelukzaligen; (Kabell.) goden- verblijf o., olympus m.; in den - kommen, in den hemel komen; il. <ïod; der Zon des -s, de toorn des Memels, van C.od; iem -sci Dank, Aan Hemel,Uodc zij dank: der - weisz es, de hemel, God weet bet; ui»(</e«) - s willen, Ihun Sie das nicht\'., om \'s Hemels wil, om tJods wil, doe dat niet!; - undHolle!, hcinel en hel!; swt- scben - und V.rde schweben, tusschenhe- mcl en aarde, in de lucht zweven; er isl wie rom - ge/allen, hij is als uit den he- iiii\'I. uit de lucht gevallen; trenn der • einjüllt, sind alle l.erchen gefangen, als de hemel valt zijn alle mosschen dood. Himmelab, bijw. van den hc-
mel af. Himmelan, himmelauf, bijw.
hemelwaarts, ten hemel op.
Himmel-athmend, bijv. nw.het
hoogste geluk genietend; -augeo. hemel- hlauw oog o.; it. hemelsch oog o.;-augig bijv. nw. hlauwoogig, vol geestdrift, mei een oog vol zaligheid; - begcislerl bijv. nw. door God bezield .verrukt, ten bemcl geheven; -benachbart bijv. nw. hemcl- hoog; -bell o. hemel m. van een bed,lc- ilikant o. met hemel; -4/au bijv. nw. be- |
ten; -cnlslürzend bijv. nw. uit de lucht
vallend; -erhoben, bijv. nw. in den hemel verheven; -erringend bijv. nw. den hemel verwervend; -crschütlerer m. zeermach- tige, welke den hemel doet beven; -er- srhiitlernd bijv. nw. den hemel doende beven; -erz o. (I)clfst.) in de bovenste aardlaag zichtbaar erts o.; -faden m. berfstdraad m.; -/aAr/ v. hemelvaart v. Himmelfahrts-blume, (-n) v.
mclkkruid o., kruisbloem v.; -festo. he- mclvaarlsfcest o.; -lag m. hemelvaarts- dag m.; it. Z. llimmelfahrt, -woc.he v. hemelvaartsweek v. Him)Qol, farbe, v., -farben,
bijv. nw., Z. -blaue, •blau;-flug m.vlucht v. naar hoven; -funke v. hemelschevonk v. van den geest, geestdrift m.; •gallci., Z. -dill: -geboren bijv. nw. van hemel- sche afkomst; -geburl v. goddelijke af- komst v.; -gesandl bijv. nw. vanden he- mel gezonden; -gesandle(r) m. hemclge- zant m.; •günzend bjT. nw. zeer glans* rijk; -gucker m., Z. sgurker; -haul v. (Zad.) lederen overtrek o. vanden rij- tnigbemel; -heilcr bijv. nw. zeer helder, opgeruimd; -hoch bijv. nw. hemelhoog; (lig.) jem. — bitten, hemel en aarde hc- wegen; -klar bijv. nw. zoo klaar als de hemel, zeer klaar; -kulsche v. koets v. mei een hemel; •mild bijv. nw. hemelsch zacht. HiirmjOln, {himmelle, gehimmeil)
o. ww., m. /i. bliksemen, weerlichlen; 2. in de lucht rondvliegen; it. ronddwalen; ï. sterren; i. den vrome uithangen; II. bedr. ww. eine llctlladc -, van een hemel voorzien. Himmel-ntigel, m. mv. hemel»
spijkers m. mv.; •nah bijv. nw.,Z.-AocA; raiim m., Z. -sraum; -reich o. hcmel- rijk o.; (fig.) das isl sein —, hoogstcge- luk, grootste genot o.; -rein bijv.nw.zoo rein als de hemel; -ring m. regenboog m. Himmels-achse, (-n)v.asv.der
aarde; -angel m. aard pool v.; -angesicht o. hemelsch aangezicht o.; -bahn v. he- mclbnan >.; -band o.hemelschc hand m.: •begeislerung v. hemelscbe verrukking v.; •bekrieger m.hcmelslormer m.;-beschrei- ber m. hemelbeschrijver m.; -beschrei- bung v. hemclheschrijving v.; -besen m. (Zeew.) noordwestenwind m.; -bewohner ui. hemelbewoner m.; —in v. hemelhe- woonslcr v.; -bild o. hemelsch beeld o.; it. ster v., sterrenbeeld o.; -blatt o., •blmne v. nosloch m., hemelblocm v., Z. Erdblume; -bliue v„ Z. Himmelblöue; •bogen m., Z. -getrölhe; 2. hemelboog,re- genhnog m.; -bote m. hemelbode m.; -braul v. bruid v. des hemels, non v.; •brand o., Z. Ilimmelbrand; •breile v. (Sterrenk.) hemclsbrcedte v.;-brado., Z. Ilimmelbrod; -burg v.hcmelbiirchtm.: •burger m. hemelburger, hemelling m.; —in v. hcmelbewoonster v.; —schaft v. hemelbiirgerschap o. Hjmmel-schiff, (-es. mv. -e) o.
overdekte gondel, ark v.; •schlüssel m- sleutel in. des hemels; (l\'l.) sleutelbloem v.; -»i7n\'i« bijv. nw. heerlijk schoon; |
|||||||||||||||||
|
nevens, nevensgaand, hierdoor; was wol-
Irii Sie - machenl. wal wilt gij hiermede doen? Hie(r)n&ch, bijw. h\\tn»;niemand
wird - /ragen, hierna;rif//ferfj<-A-!,ricbl u daarna, hierna. Hie(r)naehst, bijv. en l>. hier-
naast, ilichl bij, naast dit, hiernevens, hierna; - isl noch :u bemerken, hierbij, bovendien &; 2. onmiddellijk er na; ich wilt - daron reden, ik zal er onmiddellijk over spreken. Hie(r)neben, -nebst,bijw.bier
naast, dicht hij, hiernevens; - mussman, bovendien. Hie(r)nieden, bijw. hier beneden,
hier op deze aarde. HierQb, bijw., Z. hierüber,
Eierodulen, m. mv. tempclslavcn
in. niv. Hieroglyphe, (-n)v.beeldschrift -
letler, beeld«chnflfiguur, hieroglyphe v. Hieroglypliisch, bijv. nw. zin-
nebeeldig. raadselachtig, in beeldschrift
uitgedrukt, hieroglyphisch, in hicrogly- phen. Hierophftllt, [-cn, mv. -en) m
opperpriester m. van Ceres. Hieroskopie, v. waarzeggerij v.
uit de offers. Hierothek, (-en) v. (Kath.) hei-
ligenkast, hosliekast, monstrans v. Hicrscin, (-s) o., z. m. hier zijn
o., tegenwoordigheid v.; wahreml seines -s, gedurende zijn verblijf alhier. Hie(r)selbst, bijw., Z. dasclbsl
Hierüber, bijw. hierover; - gelit
der Weg, hier gaat & over; 2. (fig.) daarover; - ward er böse, hierover, hier- om; denken Sie - nacli, denk hierover eens na. Hierum)u\'jv\'\'-n\'crom\'n\'crom\',c|,";
. isl er gefahren, bier is bij om gereden; 2. (fig.) hierom, hierover; bekümmerl pueh - nicht, bekommert u hierover niet. Hierunten,bijw.hicronder,hierna.
Hierunter, bijw. hieronder, onder
dit; 2. (lig.) - steekt jem.anders, iem anders zit daar achter. Hie(r)von, bijw. hiervan, er van;
- weisz teh nicht.*, hiervan weet ik niets, ik weel er niets van; wasdenken Sie •\'!, wat denkt gij hiervan? Hierwider, bijw. hiertegen, \'.\'..
dawider. Hie(r)ZU) bijw. hierbij, daarbij; -
kommt noch, dass &, hierbij komt nog, wat meer is; - habe icli keine Lust, hierin heb ik geen lust, geen zin; er taugl nicht -, hij deugt hiertoe, hiervoor niet. Hierzwischeil,bijw.hierlusschen;
|
||||||||||||||||||
|
0007
|
||||||||||||||||||
|
-ist ein groszerUnterschied,\\\\ierUisscnen
b; der Itaum -, de tusschcnruimle. üicsclbst, Z. Itiersclbst.
Hiesig, bijv. en b. (al)hicr zijnde,
op deze plaats geschiedend; -es Gewicht, van deze plaats, uit deze streek. Hieven, hiew jder, Z. hiervan &.
Hiez, (-es, mv. -e) m. pocsv.(naan) om eene kal te roepen.) HieZUt 1" Itierzu. |
nielblauw, azuur; 2. o. zclfst. hemcl-
blaaw o., blauwe hemel in.; — messerm. (Nat.) cyanometer m.; -bltiuev. hemels blauw o.; •brand o.,Z. Wollkraul; -breme v., Z. Himbeere; -brodo. (H.S.)hemclsch brood, manna o.; -brütend bijv. nw. over den hemel nadenkend, peinzend;-rfi// ui. Z. Ilaarslrang; -em|iorbijw.hemelwaarts; •entfernt bijv. nw. ver verwijderd; -enl sprosien bijv. nw. uit den beniel ontspro |
|||||||||||||||||
|
Him. Hin. Hin. 659
|
|||||||||
|
- und ttertewegung, slingering v.; - und
her überlegen, van verschillende kanten bezien; *o-,zoo al, tamelijk; ich bin so - damit zuf rieden, op die manier neem ik er genoegen mede; it. auf alle Falie -, in elk geval; auf sein Wort -, opzijn woord; 2. verstreken, voorbij, op, versleten; die Zeit ist -, de tijd is voorbij; 3.es istnoch lange bis da -, het duurt nog heel wat, staal nog in de verte, is nog ver af. Ilinab, bijw. van den sprekenden
weg naar beneden, van boven naar bene- den; - mit ihm\\, weg met hem, naar be- neden!; den Strom,denBerg-,t\\enstroom & af, stroomaf. Hinabbeugen, (bog hinab,hinab-
gebogen) bedr. ww. onr. naar beneden buigen. Hiniibbringen, (brachle hinab,
hinabgebrachl) bedr. ww. onr. naar be- neden brengen. Hin»bdÜrfen,(d«r/\'/e hinab, hin-
obgedurfl) o. ww. onr., m. h. naarhene- den mogen. .Ilinaborbon, {crble hinab,hinab-
geerbt) bedr. ww. ovcrerven, nala- ten. Hin&bfahren, {fuhr hinab, hinab-
gefahrvn) o. ww. onr., m. «.afvaren, naar benedon varen, rijilcn; den Strom -, af- varen; 2. bedr. ww. in een rijtuigof schip naar beneden brengen. HinaWahrt, v. afril m.; (zeew.)
afvaart v. Hinabfallon, (/iel hinab, hinal/-
gefallen) o. ww. onr., m. h, naarbeneden vallen. Hinabflie&en, (jlog hinab. hinab-
gcflogen) o. ww. onr., m. s. naar beneden vliegen. Hinabflioszon, (floss hinab, hin-
abi^e/lnssen) o. ww. .onr., m. s. afvloeien, naa r beneden vloeien, vlieten. 1 linabfiihron, [fuhrlehinab,hin-
abgefiiltrt) bedr. ww. afvoeren, afleiden, naar beneden doen gaan. Hinabgehen, [ging hinab,hinab-
gegangen) o. ww. onr., ra. s. naar bene- den gaan. Hinabhangen, (hangle hinab,
hinabgehangt) o. ww., m. h. afhangen, naar beneden hangen. Hinabhorchen, -hören,
[horchte of hiirte hinab, hinabijehorcht of
hmabgeluirt) o. ww., m. h. naar beneden luisteren, hooren. Hinabkommen,(iaiH hinab.hin-
abgeknmnten) o. ww. onr., m. «.afkomen, naar ben»den komen. Hing bkriechen, (krach hinab,
hinabgeki achen) o. ww. onr., m. s. naar beneden kruipen. Hing, bl\'ingen, (langte lünab,hin-
abgelangt ) bedr. ww. naar beneden rei- ken, toe»,teken; 2. o. ww., m. h. tot be- neden, op den grond reiken, raken; ich kam so « eit nicht -, naar beneden rei- ken. Hinab \'lassen, (lier. hinab, hinab-
gelatsen) In >dr. ww. onr. aflaten, naar be- neden laten . Hinab; taufen, {lief hinab, hinab-
|
|||||||||
|
schreiend bijv. nw. hemeltergend,onge-
hoord; schuertel o. zwaardlelie v. Himmels-duft, (-dufi(e)s, nu.
-dfi[te) m. hemelsche geur m.; 2. dauw m. des hemels. Himmel-segen, m. zegen ra. des
Hemels. Himmels-erschütterer, m.,Z.
Himniclerschütterer; -fadcn m., Z. Ilim- melfaden; -fcnsler o. hemel m.; \'feilt v. uitspansel, firmament o.; 2. as v. deshe- raels, van de aarde; -feuer o., -/lammc v. vuur o. des hemels, bliksem m.; 2. he- melsche verruLking, geestdrift y.,-freude v. hemelsche vreugde, hemelvreugd v.; •fruchl v. uitstekende vrucht v., heerlijk gevolg o.; -funke m. hemelsche vonk v.; •gabe v. hemelgave v.; •gefühlo. Iiemelsch gevoel o.; -gegcnd v. hemelstreek, lucht- slreek, windstreek v.; die — nehmen, suchen, zich orienteeren; il. Z. slrich; •geist m. hemelsche geest m.; -geisz, •ziege v. watersnip, rietsnip v.; -gersle v.groolkorrclige gerst v.;-gcschöpfo. he- melsch schepsel o.; -geslall v. stand in. des hemelsch; -gewölbe o. hemelgewelf, uitspansel o.; -glanz m.hemelschcghins m.; it. glans der licmellichainen;-$fcfrAer m. evenaar, equator m.; -glücko. he- melsch geluk o.;-glul v., Z. -feuer;-goll m. God in den hemel, -göl:e m. afgod in. des hemels; (Fabell.) beeld o. vanden God des hemels; -gucker m.sterrenkijker m.; -gürlel m. (Sterrenk.) luchlslreckv., klimaat o., hemelgordcl m.; -haus o. hc- melruim, uitspansel o.; (Sterrenk.) huis o. (een sterrenbeeld); -lteei o. hcmclheer o.; -heilre ». heldere lucht v.; -himmelm. hemel m. der hemelen; -höhe v. hoogte v. des hemels, poolshoogte v.; -jagerin v. godin v. der jacht; -jungfrau v. hemel- schc maagd v.; -jüngling m. hemelsche jongeling, engel m.: -karle v. hcmel-, sterrenkaart v.; -kerze v. lichtende ster v.. hcmcllicht o.; (PI.) Z. Wollkraul;-kind «- kind o. des hemels; (fig.) schoon kind i-: -könig m. koning m. des hemels, Jezus Christus m.; (Fabcll.) Jupiter m.; -kö- i>gin v. koningin v. des hemels, de II. Maagd Maria; (Fabell.) Juno v.; •knrn o. Egyptisch koren o.; -kosl v. godenkost m., ambrosia v.; -krafl o. hemelsche kracht v.;-Ar(.\'ism.hemelkringin.;-/;ujf/ v- armillairsfecr v.; -kugel v. hemelbol m., hemelglobe v.; —karle v.hemelkaart \'•; -kundc v. sterrenkunde v.; -linge v. (Aardr.) !engte v.; -/<iw/ïn.hemelloop in.; •lehrev. hemelkunde, uranologic ».;-W- \'«• v. (H. S.) ladder v. van Jacob; -liclit •• hemellichl, licht o.; 2. hcmcllicht o., *\'er v.; .lied o. hemclslicd o.;-lohn m. loon o. des hemels, heerlijk loon o.; -lu/l !• \'eer fijne, zuivere lucht v., ether m.; 2- vrije lucht o.; -lusl v., Z. -freude; 2. \\"%-) zuiver genot, waar genoegen o.; •macht v. macht des hemels, hemelsche macht v.; -mehl o. bedorven mcelachtig ï\'ps o.; \'milde v. hemelsche zachtmoedig» beid v.; -nalur v. hemelsche natuur v.; •Vlerd o., Z. Heupferd; 2.Z.Libelle;~pforte *• hemelpoort v.; -po/ m. heraelponl v.; •punkl m. Iii\'ini\'lpuiil, zenith o.; it.nadir |
o., voelpnnt o.; -rund in. geziclileinder
m., horizont m.; -raum m. hemelruimte v.; -rufer, —in, die den hemel aanwijst; •ruhe v. hemelsche rust, gemoedsrust v.; saai in. hemelzaal v.; sasse m. hemel- burger m.; -saule v. bcmelzuil v.;-scluïs- sel m., Z. Ilimmelschüsscl; scbweisz m. korianderzaad o.; schitesler v. zuster v. des hemels; -secle v. hemelsche ziel v.; sohn m. zoon ra. des hemels; speise v. godenspijs v., Z. -kosl; it. avondmaals- brood o.; (Kalh.) II. Sacrament o.; -sp«r v. (Jachtw.) hooge spoor o.vaneen Jicrl; •stengel m. (I\'l.) kleine genliaan r.; 2. kruiswortel m.; stille v. hemelsche rust v.; slimme hemelsche stem, «tem v. van den hemel; straszev. wegm.des hemels; slrich m. hemelstreek, luchtstreek v.;\'.2. breedte v.,klimaat a.\\sturm m. (Fabell.) bestorming v. des hemels; slürmcr m. (Fabell.) reus m., Titan; (fig.. Scherts.) groot, sterk man, reus, beid m.; -slür- merei v.,Z. slurm. Himmelstein, (•(•)«. mv. -c)m.
luchtslccn m.; (Juw.) hemelsblauwe saf- fier m. Himmels-thau, (-(e)s) m., z.m.
dauw rn. des hemels; 2. (I\'l.) manna o.; -tln\'ir(e) v., Z. -pforte; -tnchter v. doch- ter v. des hemels, hemclbywoonster v.; -lrank m. nectar, godendrank m.; -trost m. hemelsche troost in.; •unschuld v.hc- melsche onschuld v.; -vagen m. (Ster- renk.) wagen, beer m.; (I)ichtk.) wagen m. vanApollo; -wegm.,Z.-ëlraize;-woh- nung v.woning v. des hemels; -uonne v„ Z. -freude; -zeirA*nn.(Slcrrenk.)hcmel- teeken, sterrenbeeld o.; 2. (Jachtw.) Z. spur; -zell o., Z. -gewölbe; -zicgc v., Z. •geisz; -zirkel m.,Z. -kreis. Himmel-tragend , bijv. nw.
(Fabell.) den hemel dragend; \'tragerm. (Fabell.) bij. die den hemel draagt. At- las m.; 2. steun m., kolom v., drager m. van een prachthemel; -trunken bijv. nw. van hemclschen wellust vervuld;-voll bijv. iin. vol hemelsch geluk, een hemelse\',) geluk schenkend. HimmelwartS, bijw.Z./iimmc/a It.
Himmelweit, bijv. nw.hemels-
hrced, zoo ver alsde hemel verwijderd is; - ton einander, hemelsbreed, oneindig. Himmlisch, bijv.cn b. hemelsch,
goddelijk, zalig; die -en Zeichen,Z.Him- mclszeichen; (fig.) verheven, buitenge- woon, schoon, verrukkelijk, goddelijk; -e Cedanken, hemelsch; «eAYAön/ieiJ,ver- rukkend; 2. (Scherts.) bekoorlijk, prach- tig; .1. (Kalh.) die-enSchueslernMauixe zusters, nonnen v. mv. der orde van Ma- ria-boodschap. Himpelbeere, (-n) v., Z. llim-
bcere.
Himt, (-(c)s, mv. en) m. kwarl
schepel o. Hin, bijw. heen, van hierhenen(van
den spreker af); rechts -. links -, rechts, links; nachjener Seile, nachdem Flusse-, naar dien kant heen &; u» dem Haiise -. langs het huis; - damil\\, weg daarmede!; • und her geiten, heen en weer gaan; - undher bewegen, heen en weer slingeren; |
||||||||
|
640 Hin. Hm. Hin.
|
|||||||||||
|
gelaufen) o. »». onr., m. ». naar hene-, Hinabtroibon, (ineb hinab,hin
denloopen, stroomen, abgelrieben) bedr. ww. onr. naar beneden Hinabpeitschen, -prügeln, drijven,jagen.
(peitschle lunab, htnabgepetlscht en prü- Hinabtrinken, (trank hinub,hin- geile Itinab, hinabgeprügell) bedr. ww. abgelrunken) bedr. ww. onr. opdrinken uu-t (zweep)slagen naar heneden drij-|inznigcn. |
Hinaufführen, (führie hinauf,
hinaufgcführt) bedr. ww. naar boven ge- leiden, voeren. Hinaufgehen, (ging hinauf, hin-
aufgegangen) o. ww. onr., m.s. naarho- ven gaan, zich naar boven begeven, op- gaan; (Hg.) zich uitstrekken lot, zijn oor- sprong hebben in. Hinaufheben, (//««hinauf, hin-
aufgehoben) bedr.ww. oplichten, ophcf- fi\'ii, helpen nm bovenop Ie komen. Hin auf hel feu, (half hinauf,hin-
anfgeholfen) 0. ww. onr., m. s. ophelpen, helpen om er op Ie komen; jem. aufs Pferd -, op hel paard helpen. Hinatlfkarren, (karrle hinauf,
hinaufgekarrl) o. ww. naar boven lijden; 2. bedr. ww. op de kar, op den kruiwa- gen naar boven brengen. Hinaufklettern, (kleiterte hin-
auf, hinaufgeklellert) o. ww., m. h. en ».
omhoog klauteren. Hinaufklimmen, (klomm hm-
auf, liinaufgcklommen) o. ww. cnr. naar boven klimmen, omhoog klimmen. Hinaufkommen, (kam hinauf,
liinaiifgekommcn) 0. ww. onr., m. s. bo-
veu komen, er op komen. Hinaufkriechen, (kroch hinauf,
hinaufgektochen) o. ww. onr., m. \'1. en s. naar boven kruipen. Hinauflangen, (langie hinauf,
hinaufgelatigl) bedr. ww.uaarboven toe-
reiken, toesteken; 2. o. ww. tol bo»en- aan reiken, laug, hoog genoeg zijn. Hinauflassen, (liesz hinauf, hin-
aufgelassen) bedr. ww. onr. naar boven laten gaan, oplichten. Hinauflaufen, (lief hinauf, hin-
aiifgelaufen) o. ww. onr., in. s. naar bo- ven lonpen. Hinauflegen, (legie hinauf, hin-
aufgelegl) bedr. ww. boven leggen.
Hinatlfleuchten, (leuchlelehin-
auf, hinaufgcleuchlel) bedr. ww. naar boven lichten, met licht naar boven ge- leiden; 2. tol bovenaan verlichten. Hinaufreiten, (riu hinauf, hin-
aufgerit ten) o. ww. onr., in. s. naar boven rijden. HinaufrUcken, (rückle hinauf,
hinaufgerückt) bedr. ww. hoogerop, naar boven zeilen, schuiven, plaatsen; 2. o. ww., 111. h. en ». naar boven trekken, hoogerop gaan zitten; il. de hoogle be- zcllen. Hinaufschaffon, (scha/fle hin-
uuf, hinaufgeschaffl) bedr. ww.naarbo- ven brengen, bezorgen Hinaufschifien,(schiffte hinauf,
hiuaiifgeschifjl) o. ww., rn. h, en s. op- varen, opzeilen, Z. Hinauffahren. Hinaufschwingen (sich),
(schwung hinauf, hinaufgeschuungen) wed. ww. onr. de vlucht nemen om zich te verheffen; sich aufs l\'ferd -, op hel paard springen; sich iu Ehrenslellen -. zich vim hellen lot; (z. voorw.) carrière maken. Hinatlfsehen, (sah hinauf, hin-
aufgesehen) o. ww. onr., m. A. opzien, omhoog zien. |
||||||||||
|
Hinabwagen (sioh), (wayie
|
|||||||||||
|
Hinabrasen, (raste Itinab, hinab-
gcrast) o. ww., in. h. alseen razende naar helleden gaan. Hinabreichen, (reichie hinab,
hinabgeretchl) bedr. en o. ww.,Z. Ainai-j
/0119e». Hinabreisen, (rcisle hinab, hinab
gereisl) o. ww., m. s. naar beneden rei zen. Hinabrinneil,(rann hinab,hinab
geronnen) o. ww. onr., Z. hinabflieszcn. Hinab i\'ollcn, (rollle hinab.hinab
gerolll) bedr. en o. ww. naar beneden rollen, wentelen, afrollen. Hinabrufen, [rief hinab, hinab-
gerufen) o. ww. onr., in. h. naar beneden roepen; 2. bedr. ww. etu:-, naar beneden toeroepen. Hinabschauen, (schauie hinab
hinabyescltaul) o. ww.,Z. hinabsehen.
Hinabschlagen, (schlug hinab,
hinabgeschlagen) bedr. ww. onr.afslaan, naar beneden «laan. Hinabschlangeln, (schlangelie
hinab, luiiubgesclildngelt) o. ww. en wed.
ww. sich -, afkronkclen, naar beneilen kronkelen. Hinabschlucken, (tehluekte hinab, hinabgeschluckt) \'/.. hinabscltliir
fen. Hinabscb.lürfen,(scA(ii/7\'c\'\'i"
ab, hinabgeschlitrft) bedr. ww. naar bc
nedeii slokken, opslorpen. Hinabschwimmen, (uhwonm
hinab, Itinabgeschwonimen) o. ww. onr..
ui. h. en s. naar beneden zwemmen. Hinabsehen, (sah hinab, hinab
gesehen) o. ww. onr., ui. h. naar beneden zien. kijken. Hinabsenkon, (senkleliinab,hin-
abgesenkl) bedr. ww. naar bencilen laleu, doen nederdalen, neerzinken;den Blick-, 111 de diepte slaan. Il inab.inkcn, (sank hinab, hin-
abgesunken) o. ww. onr., m. s. naar be- neden zinken, zakken, op den bodem zakken. Hinabspringon, {sprang hinab,
hinabgesprungen) o. ww. onr., id.s. naar beneden springen. Hinabsteigen, {stieg hinab, hin-
abge\'liegen) o. ww. onr., DJ. s. naar be-
nedeii gaan, afslijgen. Hinabstoszen, (sliesi hinab,hin-
abgestoszeni bedr. ww. onr. naar beneden slnolen. duwen, afstooten. Hinabströmen, (strümle hinab,
k\'mabgetlrtmt) o. ww.. 111. h. en t. naar beneden stroomen, vloeien. Hinabstürzen, (startte hinab,
hinabgesliirzi) heilr. ww. naar beneden «allen, storten. Hin ab tragen, (Irug hinab,hinub-
gelragen) bedr. ww. onr. naar beneden dragen, afdragen. |
hinab, hinubgewagt) wed. ww. naar bene
den, in de diepte durven gaan. Hinabwarts, bijw. naar beneden,
benedenwaarts, Z. abaarls. Hinabwerfon, (war f hinab, hin-
abgeworfen) bedr. ww. onr. naar beneden werpen. Hinabwinden, (wand hinab,hin-
abgewunden) bedr. ww. onr. naar bene- den winden. Hinabziehen, (log lunab, hinab\'
gezogen) bedr. »». onr. naar beneden trekken; 2. o. ww., 111. s. in eene lager gelegen streek &gaau wonen; (Spoorw.) met een trein naar beneden gaan. Hinalter n, (alle(r)le hin,hin-
gealte(r)l o. ww., 111.s.oud wordeu;(fig.) wegsterven, verwelken. Hinan, bij», heen, naar,naar heen,
tot aan; zum Himmel -, naar ilcu hemel; den berg -, bergop; -!, frisch, mulhig - !, komaan!, vooruil! Hinanreichen, (reichie hinan,
hinaiigereichl) o. ww., nj. h. reiken lol aan. Hinanstoigen, (slieg hinan, hin-
angesliegen) o. ww. onr., m.s. stijgen lol, klimmen lot. Hinarbeiten, (arbeilelc hin, hin-
earbeilel) o. ww., m. k. auf etw.-, zich ten doel stellen hij hel werken; 2. zijn best doen om eigens te komen. Hinauf, bijw. van den sprekenden
weg naar boven, omhoog, opwaarts; da dort -, daar boven; den Fluss -, de ri-
vier op; co» unie» -, van omleren op, van beneden naar boven; et sind zehn Stufen is -, het zijn tien treden lol boven op. Hinaufarbeiten (sich),(ar4ei-
ele hinauf, hinaitfgearbeilel) wed. ww.
ich er op werken, zijn hesl doen ombo- en te komen. Hinaufbegeben (sich),(*eo<ii
inauf, hinaufbegeben) wed. ww. onr.,Z. inaufgehen. Hinaufbegleiten, (begleiiete
inauf, hinaufbeglcilel) bedr. ww. naar oven (bc)gelciden. Hinaufbinden,(6a«(iAinai(/\',/iin-
ufgebunden) bedr. ww. onr. opbiuden, ovenop hinden. Hinaufbringen, (broekie hinauf,
inaufgebraclil) bedr. ww. onr. opbren-
en,naar boven brengen. Hinaufdampfen, (dampfle hin-
uf, hinaufyeddmpft) bedr. ww. dieSegel m Maslbaumc -, opgeien Hinauffahren, (fukr hinauf,hin-
ufgefahren) o. ww. onr., 111. s. opvaren, prijden; den Stram -, opvaren; 2. bedr. w. met een schip of rijtuig naar bovei: ervoeren. Hinauffliegen, (flog hinauf, hin-
ufgeflogen) o. ww. onr., m. A. en s. op- liegen, naar boven vliegen. |
||||||||||
|
Ili,
|
Hin. 641
|
|||||||||||||||||||||||
|
Hin.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Hinausführen, (ffthrte hinaus,
hinausgcfiihrt) bedr. ww. naar buiten geleiden, brengen, voeren; (Hand.) uil- voeren, exporteeren; (fig.) Z. ausfttltren Hinausgehen, (ging hinaus, hin-
ausgegangen) o. ww. onr., in. s. uilgaan naar builen gaan, zich naar buiten begc- ven; (lig.) über einen Auftrug -, zijnen lasl te buiten gaan; das gekt itber scine Kruflc hinaus, dal gaat zijne krachten te boven; 2. das Ztmmer gcltl auf die Slrasze hinaus, gaal, komt, ziet uit op; 3. auf eltc. -, iels op hel oog hebben; das gehl ueit -, dat gaat ver; über etu: -, de gren zen te builen gaan, overdrijven. Hinau8greifen,(9n7)r/ii«aiis,Ain-
ausgegrijfen) o. ww. onr. de handen uil- steken om te tasten, te grijpen. Ilinaushobon, {/tob hinuus, hin-
|
||||||||||||||||||||||||
|
hinaus, hinausgepackt) wed. ww. (ge-
meenz.) zijne biezen pakken, heengaan. Hinauspeitschen, (peitschte hinaus, Innausgepcitscht) bedr. ww. mei
zweepslagen verdrijven, wegslaan. Hinausprügeln, (prügelle hin-
nus, hinuusgcpritgelt) bedr. ww. melsla- ^en verdrijven, heenjagen, uitdrijven. Hinausreichen, (reichte hinaus,
hinausgereicht) o. ww., m. s., Z. hinaus- langen; das reichl ;u ttetl hinaus, dat steekt te \\er \\ooru\\V, damit werden uir nicht -, dat zal ons niet genoeg zijn,daar- tnedc zullen wij niet toekomen;das reichl iiber seine Krafle hinaus, Z. hinausgehen; 2. bedr. ww. die Hand zutn Fenster -, uitsteken door. Hinausreisen, (reistehinaus,hin-
ausgereist) o. ww., m. s. eene plaats ver- laten, in den vreemde trekken. Hinausreiten, (riti hinaus, kin-
ausgeritten) o. ww. onr., m. s. uitrijden, naar buiten rijden. Ilinausronnen, (rannte hinaus,
hinuusgcrannl) o. ww. onr., m. s. naar builen rennen, vliegen, ijlen. Hinausrücken, (rückle hinaus,
hinausgerückl) bedr. ww. naar buiten chuiven, stooten, vooruitbrengen; 2. o. ww., ra. i. in hel veld rukken, zijne slel- ling verlaten, naar buiten trekken, uil- rukken. Hinausschaffen, (scha/fte hin-
aus, liinausgeschaffl) bedr. ww. naarbni-
len verzorgen, vervoeren, doen heengaan; jem. turn llause -, uitjagen; 2. zicb ontdoen van. Hinausscheren (sich), (schor
hinaus, hmausgeschoren) wed. ww. onr., Z. liinauspacken (sich). Hinausscheuchen, (scheuchte
hinaus, htnaustjeschcuchl) bedr. ww. door vrees doen verlaten, door vrees verjagen. Hinausschicken, (sckUkle hin-
aus, hinausgeschickl) bedr. ww. uilzen- den, wegzenden, Daarbuiten zenden, be- vel geven om te vertrekken. Hinausschieben, (schob hinaus,
hinatisgcschoben) bedr. ww. onr. naar builen schuiven, uitschuiven; (fig.) e/v. , Z. cerscltieben (fig). IlillaU^solllagOn, s,7W»y niwk,
Itinattsgesclilagen) o. ww. onr. uitslaan, naar builen slaan; (fig.) hinten und t\'oru tegenstribbelen, zicb verzeilen, weer-
spannig zijn; 2. bedr. ww., Z. kinausprü\' gein. Hinausschleichen,(«c/i/ic/iAiH-
aus, hinausgeschlichen) o. ww. onr., m. |
||||||||||||||||||||||||
|
Hinaufsteigen, (siieg hinauf,
liinaufgestiegen) o. ww. onr., m. s. naar boven slijpen, opstijgen, opklimmen;cine Letter -, beklimmen, opgaan; auf ciner keiler -, opstijgen, opklimmen. Hinaufstimmen, (stimmte hin-
attf, hinaufgeslimmt) bedr. WW. opwin-
den, hnoger plaatsen; (lig.) Anspriiche -, grootere aanspraken maken; 2. o.ww.den toon, de snaar uooger stemmen; 5. wed. ww. siclt auf einen garissen Ton -, groo- tere aanspraken maken. Hinauftragen, (trug hinau[,hin-
attfgelragen) bedr. ww. onr. naar boven dragen. Hinauftreiben, (trieb kinou/,Mn
atifgelriêben) bedr. ww. onr. opdrijven,
opjagen, doen stijgen; (lig.) den Preis - opvoeren, opjagen, doen stijgen. HinaufwartS, bijw. opwaarls,om-
hoog, naar boven, Hinaufziohen, {zog hinauf, hin
nufgezogcn) o. ww. onr., m. s. naar bo- »en trekken, eene boogere verdieping & gaan bewonen; 2. bedr. ww. naar boven trekken, optrekken, ophalen. Hinaus, bijw. van den sprekenden
weg, uit, naar buiten; rorn-, voor uit; -! - mit ihm, tuil euch\'., weg met hem, n; ia -, daar uit; ich ireis: niehl ito -,ik kan den uitgang niet vinden; it.(fig.) ik weet niet waar te beginnen, wal te doen; cin Theil hier -, tier andere dort -, de een hier, de andere daar uit; 2. ulier die bc stimmte Zeil -, builen den bepaalden tijd; teer das Grab -, tot over hel graf. Hinausbauen, (baulehinausjiin
attsgebaut) bedr. ww. uitbouwen; auf die Slrasze -, in de straat uitbouwen. Hinau9begeben (sich), (begab
liinaus, hinausbegeben) wed. ww. onr.,Z. Iiinausgehen. Hinausbegleiten, (begleitcte
itintius, hinausbegleilel) bedr. ww. naar «uiten vergezellen, uilgcleide doen, mede- gaan naar buiten. Hinausbringen, (brachte hinatu,
hinausyebraclil) bedr. ww. onr. naar bui-
len brengen, dragen. Hinausdenken, (dachle hinaus,
"inaitsgedacht) o. ww. onr.,m. h. denken aa\'i hetgeen buiten, ver af is, zijne ge- dnchten over het vcrlcdenc, de toekomst Wen gaan; «o denkt er hinaus?, waar «eiikt hij aan?; hoch -,groolschcplannen hebben; er denkt treiter hinaus, zijne ge- \'lachteu gaan verder. HinajUSfahrenjC/u/ir hinaus,hin-
a]lxg.\'f altren) o. ww. onr., m.s. naar buiten \'Oden, varen; iiber cin Vorgebirge -, eene kaa|i omzeilen; mit einem Hattsc ;u weit ", lever naar voren (in de straal) bouwen. Hinausfallen, (fel hinaus, hin-
"usgefallen) o. ww. onr., m. s. uitvallen, "aar buiten vallen; jhhi Fenster -, uil het unster vallen. Hinausfliegen, (flog hinaus,hin-
\'"\'ge/logen) o. ww. onr. iiitvliegen, naar \'\'uilen vliegen. Hinausfliohon, (/lol, hinaus,hin-
""sgeflohen) o. ww. onr., m.s. wegvluch- le», naar kuilen vluchten |
||||||||||||||||||||||||
|
ausgeltoben) bedr. ww. onr. min
|
23
|
|||||||||||||||||||||||
|
18
|
||||||||||||||||||||||||
|
naar builen lichten.
Hinajisholen, (holte hinaus, lün-
ausgeholt) bedr. ww. uithalen, naar bui- len halen. Uiliausjagon, (jagte hinaus, hin-
ausgcjagl) bedr. ww. naar buiten jagen heenjagen; 2. o. ww., m. A.en i.Daar buï- ten vliegen, rennen. Hinauskommen, (kam hinaus
hinausgekomiiien) o. ww. onr., rn. s. naar
builen komen,uitkomen; (fig.) daskommt auf Eins hinaus, dat komt op hetzelfde neer, daarin is niet veel verschil. Hiaauskönnen, (konnte hinaus,
liinausgekonnl) o. ww. onr. naar buiten
kunnen, er uit kunnen. Hinauslangon, (langte hinaus,
hinausgctantjl) bedr. ww. naar builen reiken, toesteken; 2. o. ww., ra. /i.uitstc- ken, de hand naar buiten steken; (fig.) voldoende zijn, lang genoeg, hoog genoeg zijn om te bereiken; über e/«\'.-,overtref» feu, te boTcn gaan, racer dan voldoende zijn. Hinauslasscn, (lies; hinaus,hin-
ausgelassen) bedr. ww. onr. uitlaleii.naar buiten laten, laten uitgaan; (fig.) eine Gelegenheil -, laten ontsnappen. Hinauslaufen, (lief hinaus, hin-
ttusgclaufcn) o. ww. onr.,m. s. uitloopen, naar builen loopen; 2. das laufl auf Eins hinaus, Z. hinauskommen; die Sachemird auf nirhls -, zal op niets uitloopen. Hinajislogen, (legte hinaus, hin-
ausgclegl) bedr. ww. uitleggen, builen leggen; an die Sonnc -, in de zou leggen om Ie drogen. Hinauslesen, (las hinaus,hinaus-
gelesen) bedr. ww. onr. uitlezen. Hinausleuchten, (kuekletekin-
aus. hitiaitsgelcuchlet) o. ww., m. It. naar buiten stralen, schijnen; i.jcmn. -, uil lichten, naar buiten lichten. Hinausmachen (sich), (machte
hinaus, hinausgemathl) wed. ww. (ge- meenz.) zich haasten ora naar buiten te komen, zich wcgpakken, zich uit dcvoe- ten maken. Hillausmüssen, (musste hinaus,
hinausgemusst) o. ww. onr., m. It. naar buiten moeten, moeten weggaan. Hinauspacken (sich), (packie
|
||||||||||||||||||||||||
|
586
|
||||||||||||||||||||||||
|
f. naar builen sluipen, ontsnappen.
Hinausschleifen, -schlep-
pon, (schleifle hinaus, hinausgcschlcifl en schleppte hinaus, hinuusgcschleppt) bedr. ww. naar buiten sleepen. Hinaussöhlenkern,-schleu-
dorn, (schienkerte hinaus, hinausge- schlenkcrt en schleuderle hinaus, hinaus- geschleudeii) bedr. ww. naar buiten wer- pen, slingeren. Hinausschmoiszen, (schmiss
hinaus, hinausgeschmissen) bedr. ww. onr., Z. hinautwerfen. 41
|
||||||||||||||||||||||||
|
Hin.
|
||||||||||||||||||||
|
Hin.
|
||||||||||||||||||||
|
642 Hin.
|
||||||||||||||||||||
|
Hinauswollen, (wollte hinaus,
hinausgewolll) o. ww. onr., m. A.uil wil- len, naar buiten willen gaan; 2. AocA -, groote aanspraken maken, groote plan- iiimi hebben; (gemeenz.) den beer uit- hangen; 5. wo tctll das noch hinaus?. waar zal dat op uilloopen; icA seAe scbon, uo er, «\'O das hinauswill, ik zie wel wal hij wil, wat hij op hel oog heeft, waartoe dat dient. HinaUSZiehen, (zog hinaus, hin-
ausgezogen) bedr. ww. onr. uittrekken; (Tig.) op de lange baan schuiven; einen l\'rocess -, rekken. Hinauszwingen, (zwang hinaus,
hinausgezwungen) bedr. ww. onr. nood- zaken om uit te gaan. Hinbegeben (sich), (begab hin,
hinbegeben) wed. ww. onr. zich begeven naar, gaan naar. Hinbetteln (sich), (betielic hin,
hingebellell) wed. ww. bedelende reizen
naar. Hinbiegen, (bog hin, limgebogen)
bedr. ww. onr. heenbuigen, overbuigen; 2. wed. ww. sicA -, zich buigen naar, zich krommen. Hinbindon, (band hin, hingebun-
den) bedr. ww. onr. verbinden aan. Hinblick, (-(e)s, mv. -e) in. blik
m., zien o. naar; (fig.) der - nuf einc besscre Y.ukunfl, uitzicht, verschiet o., hoop v. Hinblicken, (blickte hin, hinge-
blickl) o. ww.,m. h. den blik werpen op, het oog slaan naar. Hinblühcn, (blühle hin, hinge-
blüht) o. ww., rn. A. verwelken, verblee- ken, uilbloeicn; (lig.) zijn glans, zijne schoonheid verliezen. Hinbringon, (brachte hin, hinge-
bracht) bedr. ww. heenbrengen, brengen naar; (fig.) die Zeil -, doorbrengen, slij- tcn; sein Leben kümmerlich -,een koni- mcrlijk leven leiden; (gemeenz.) sein Ver- mógen -, verkwisten, doorbrengen. Hjnbrüten, (brütelc hin, hinge-
brfilel) o. ww., m. A. sombere gedachten koesteren, in sombere gedachten verzon- ken zijn. Hinde, (•») v., Z. Hindtn.
Ilindockcn, (deckle hin, hinge-
deckl) bedr. ww. ein Tischtuch -,leggen, uitspreiden. Hindehnen (sich), (dehnte hin,
hingedehnl) wed. ww. zich uitstrekken; 2. Z ausdehnen. Hindenken, (dachle hin,hinge-
dacht) o. ww. onr., m. A, denken aan, ergens over denken; uo denken Sie hin, wat denkt gij, wat verbeeldt gij u toch?; 2. bedr. ww. icA denkc mir Sie nach l\'aris hin, ik verbeeld mij u te 1\'. te zien, dat gij te P. zijl; 3. wed. ww. ricA oh einen Ort -, zich op eene plaals denken, zich verbeelden te zijn. Hinderlich, (-er, ~sl) bijv. en b.
hinderlijk, lastig, in den weg staand, tegenwerkend, belettend; - sein, binder- lijk zijn, in den weg slaan, hinderen;)tm. in, on, i« elw. • sein, hinderen; es geht ihm -, hij leefl armoedig, kommcrlijk; |
•keil T. hinderpaal rn.. beletsel o.,belem-
mering v. Hindern,(Ain(ier(e,aeAtnder;)bedr.
ww. jem. -, hinderen, beletten, tegen- werken, tegenhouden, lastig zijn, in den weg staan; jem. in seinen Absichlen -, in den weg slaan, tegenwerken, dwarsboo- men; icA will es nicht -, ich willnichls-, |
|||||||||||||||||||
|
Hinajisschreien, (schrie hinaus,
hinausgeschrien) bedr. en o. ww. onr. schreeuwen uil; zum Femter -, uil & schreeuwen, roepen. Hinausschwingen, (schwang
hinaus, hmausgesclm tingen) bedr. ww. onr. naar builen zwaaien, slingeren. HinaUSSehen, (saA hinaus, hin-
ausgesi\'licn) o. ww. onr., in. h. naarbni- ten zien, uilzien, zum Fensler -, uit & zien. Hinaussetzen, (utitekinaui,kin-
ausgeselzt) bedr. ww. builen zetten, ten toon spreiden, uitstallen; (tig.) ueiter -, uitstellen, verschuiven, verdagen; 2.wed. ww. sicli vor das Haus -, gaan zitten; (flg.) sich fiber elw. -, zich & overheen zetten, zich niet storen aan. Hinajussein, (war hinaus,hinaus-
gewesen) o. ww. onr. buiten zijn.uitzijn; 2. (lig.) ueit fiber etw. -, verheven zijn boven; er ist über alle Scham hinaus, hij beeft alle schaamte afgelegd; dariiber bin irh hinaus, daar ben ik overheen,dat kan mij niet meer schelen. Hinaussollen, (sollle hinaus,hin-
ausgesolll) o. ww., m. A. moeten uil- gaan. Hinaussperren, (sperrie hinaus,
hinausyesiierrl) bedr. ww. buitensluiten, uitsluiten. HinajlSSpielen, (spielle hinaus,
hinausgespiell) bedr. ww. (fig.) elw. in die Weile -, op de lange baan schuiven. Hinausstehlen, (siahl hinaus,
hinausgestohlen) bedr. ww. onr. ergens uitstelen;2.wed. nw.sich -,zich heimelijk naar builen begeven, wegsluipen, verdwij- nen. Hinausstellen, (siellie hinaus,
hiiiausgestvllt) bedr.ww.,Z. hinaussetzen. Ilinausstoszon, (sliesz hinaus,
hinausgesloszen) bedr. ww. onr. uitstoo- ten, naar builen sloolcn,uildrijven,voort- jagen. HinaUSthun, {\'.hal hinaus, hin-
ausgethan) bedr. ww.onr.uitnemen,weg- nemeu, uitdrijven. Hinaustreiben,(/rie6AiMous,/ii/i-
ausgelricben) bedr. ww. onr. uildrijvcn,
naar buiten drijven; das Yieh -, uit de weide drijven, naar buiten drijven. Hinauswagen sich), (wagie
hinaus, Itinausgeiragl) wed. ww. wagen naar buiten te gaan, zich builen het huis ft wagen. HinaUSWartS, hijw. naar buiten
buitenwaurls. HinaUSWeisen, [nies hinaus,hin-
ausgewiesen) bedr. ww. onr. jemn. den Weg zum Dor/e -, den weg & wijzende»!. -, de deur wijzen, aan de deur zetten 2. (z. voorw.) wo hinaus ucist die Wet- terfahnel, naar welken kant wijst &. Hinauswerfen,(i<\'ar/7(i«aus,AiH-
ausgeuor/en) bedr. ww. onr. uitwerpen naar builen werpen, gooien, smijlcn jem. zur Thüre -, iem. de deur uitwcr- pen, mtgnoien. Hinauswischen, (wischle hin-
aus, hinuusgewischt) o. ww., m. J. (ge- meenz.) wcgsnappen. |
||||||||||||||||||||
|
ik verzet mij er niet tegen, ik wil
|
86
|
het niet
|
||||||||||||||||||
|
tegenwerken; /Ar Mantel hindert Sienur,
hindert u slechts. Hindomiss, (~es, mv. -e) o. hin-
dernis, tegenkanting, belemmering v., beletsel o., hinderpaal, wederstand m.; •e ans dem Wegeraumen, hinderpalen m. rnv.; die -eimmenschlichenLeben,moe\\e- lijkheden v. mv., tegenspoeden m. mv.; es ist ein - dazwischen gekommen, er is een kink in den kabel gekomen;;cmn.ein • of -e in den Weg legen, iem. tegenwer- ken, moeielijkheden verwekken. Hindouton, (deulete hin, hinge-
deutel) o. ww., m. A. aanwijzen, wijzen; 2. (fig.) aanwijzen, toespelen, te verslaan willen geven. Hindin, (-nen) v. hinde, herle-
koc v., wijfjesherl o. Hilldlaufte, ». wilde cichorei v.
Hindonnern, (donnerlc hin, hin-
gedonnert) bedr. ww Je».-, verpletteren, als met een donderslag neerslaan; 2. o. ww. in de verte als donder weerklinken, ratelen. Hindorren, (dontc hin, hinge-
dorrt) o. ww., Z. verdorren.
Hindrang, (-(e)s) m., z. m. aan-
draiig m. Hindrangen, (drangte hin, At»-
gedrdngt) bedr. ww. heendriugcn, heen- drukken; 2. wed. ww. xii h -. mi-i inspan- ning voortdringen, dringen, vechten om ergens te komen. Hindringen, (drang hin, hinge-
drungen) o. ww. onr., in. s.heendringen, vooruitdringen. Ilindruckon, -drücken, Z.
andrücken &.
Hindudeln, (dudelte hin, hinge-
dudelt) bedr. ww. (gemeenz.) einLied- clien -, neuriën. Hindurch, bijw. door, doorheen;
hier -, dort -, hierdoor, daardoor; durch den Wald.die f\'eldcr-,a\\oor;Z. den ganzen Tag -, den geheelen dag door; die ganzc Zeil -, gedurende den geheelen tijd. Hindurch-arbeiten, -bro-
chen, -dringen,-reiten,-schif- fen, -springon, St.,Z.durch-arbei- len &. Ilindürfen, (durfte hin, hingc-
durft) o. ww. onr., m. A. verlof hebben er heen Ie gaan. Ilinoilon, (cille hin, hingeeilt) o.
ww., m. >. hecnijlen, beenvliegen, heen- snellen. Hinein, bijw. in, binnen, er in, naar
binnen; lief inden Wald-, ver, diep in het woud; bis nach Afrika -, tol in A.; -! nur •!, binnen!, binnen maar!; inden Tag - leben, als vroolijk Fransje, onbe- zorgd leven; in den Tag - reden, in het wild pralen; in den Tag - handel» • |
||||||||||||||||||||
|
Hin. 643
|
||||||||||||
|
Hm.
|
||||||||||||
|
Hin.
|
||||||||||||
|
Ilinoinpriigeln, (prügeltehinein,
hineingeprügelt) bedr. ww. door slagen noodzaken om binnen te gaan; (fig.) Z. einpriigeln. Hinoinreibon, (rieb hinein, hin-
eingericben) bedr. ww. onr., Z. einrei- ben. Hinoinrücken, (rückte hinein,
hineingerückl) belr. ww. indrukken, in- stooten, inschuiven; 2. o. ww., m. A. in- rukken; in ein Land-,binnenrukken,een nval doen. Hiueinrufan, (rief hinein, hinein-
gemfen) bedr. ww. onr. jem. -, binnen- roepen, roepen oin binnen te gaan; 2. o. ww. zur Thiire, in\'s Zimmer -, naar bin- nen roepen, schreeuwen. Hineinsaufen, (soft hinein, hin-
eingeso/leii) bedr. ww. onr. (Volkst.) op- zuipeu, opslokken, inzwelgen. Hinoinschafien, (schaffle hinein,
hineingeschaffl) bedr. ww. naar binnen brengen, bezorgen, invoeren. Hineinschiobon, (schob hinein,
hineingeschobcn) bedr. ww. onr. naar binnen schuiven. Hineinschiffen, (schiffle hinein,
hineingeschiffl) o. ww., m. A. en s. naar binnen varen, invaren; 2. bedr. ww. in- varen, inzeilen; Waarcn -, met een schip naar binnen brengen. Hineinschlagen, (*cA/uj hinein,
Itincingeschlugen) bedr. ww. onr. inslaan, inkloppen, Z. einschlagcn. Hineinschleichen (sich),
(schlicli Hinein, hineingeschlichen) o. ww. en wed. ww. onr. naar binnen sluipen. Hineinschlucken, -schlür-
fen, -schmeiszen, &, Z. eintehhte- ken &.
Hinein-schrauben, -schüt-
ten, bedr ww., Z. einschrauben Sc. Hineinsenken, (senkle hinein,
hineingesenkl) bedr. ww. laten inzakken, indompelen; eine Leiche in das Grab -, doen nederdalen, nederzinken. Ilinoinsinkon, (sank hinein,hin-
eingesunken) o. ww. onr., m. s. inzinken, inzakken, verloren gaan. Hineinsperren, (sperrle hinein,
hineingesperrl) bedr. ww. insluiten, op- sluiten. Hineinstampfen, (siampfiehin-
cin, hineingestampft) bedr. ww., Z. ein- s tamp feit. Hineinstechen, (stadt hinein,
liineingeslochen) o. ww. onr., m. h. inste- ken, inboren; (Zeew.) in die Sce-, in zee steken. Hincinsteckon, (sleckle hinein,
hinemgesleckl) bedr. ww. insteken, in den zak steken, inden grond steken, vast- stcken. Hiiicinstohlon (sich), (stahl
hinein, hmeingestohlen) wed. ww. onr. sleelseewijze binnensluipen, Hineiasteigen, [stieg hinein,hin-
eingesliegen) o. ww. onr., m. i. instygen; 2. >« einen Hrunnen -, neerdalen. Ilinoinstopfon, (slopfie hinein,
hineingeslop/t) bedr. ww. instoppen, vol- sloppen. |
||||||||||||
|
-, opkroppen; 2. o. en wed. ww. sich -,
invreten: das Scheidewasser frissl {sich) in das Eisen hinein, vreet in. Hincinführon, (fahrle hinein.
hineingefülirl) bedr. ww.binnen geleiden, binnenvoeren. Hineingehen, (ging hinein, hin~
eingegangen) o. ww. onr., m.s. ingaan; lief in den Wald -, iliep in het woud in- gaan; (fig.) der Sack istgrosz gcnug, es gehen zuei Scheljei hinein, er gaan £ in; leichl -, (van laarzen &), aangaan. Hineingerathon, (gerieih hin-
ein, hineingerathen) o. ww. onr., in. s. inraken, invallen; (fig.) ineinen Handel -, in twist geraken, komen. Hineingreifea, (griff hinein.hin-
ingegriffen) o. ww. onr., m. ft. ingrijpen inlasten. Hinoinholfen, [half hinein, hin-
eingehulfen) o. ww. onr., in. ft. binnen helpen, er in helpen, binnenbrengen,bin- nenkoinen. Hineinholen, (holte hinein, hin
eingeholl) bedr. ww. binnenhalen, inlia len. Hineinjagen, (jagte hinein, hin
eingejagl) bedr. ww. binnenjagen, hin nendrijven; 2. o. ww., in. ft. en ». naar binnen rennen. Hineinkriechen, (kroelt hinein
Itineingekrochen) o. ww. onr., m. ft. en s inkruipen, naar binnen kruipen. Hineinlangen, (langle hinein,
Inneingelangl) o. ww.lot inliet binnenste reiken, lang genoeg zijn om binnen te dringen; 2. bedr. ww. na3r binnen toe reiken, toesteken; die Hand -, insteken. Hineinlassen, (lieu hinein, hin-
eingetassen) bedr. ww. onr. binnen laten, inlaten, laten binnengaan, komen. Hineinlesen (sich), (las hinein,
hincingelescn) wed. ww. sieft in einltuch -, zich door lezen eigen maken, zich ge- mcenzaam maken met. Hineinleuchten, (leuchttle hin-
ein, hineingeleuchlel) o. ww.,m. A.lichl- slralen naar binnen werpen, schieten; 2. bedr. ww.jem. -, naar binnen lichten. Hineinlockon,(/ocA7t\'Ai«(.\'in,Ai;i-
eingelockt) lic Ir. ww. naar binnen lokken, inlokken. Hinoinmischon, (mischle hin\'
ein, hineiiigemischt) bedr. ww, inmengen, vermengen met; 2. wed. ww. sicA in einen Handel -, zich mengen in, zich be- moeien met. Ilineimnögon, (mochle hinein,
hineingemoclil) o. ww. onr., m. A. lust, zin hebben om naar binnen te gaan. Hinoinmüsson, (musslc hinein,
hineingemussl) o. ww. onr., m. A.er in moeten, verplicht, genoodzaakt zijn bin- iicn te gaan. Hinoinnohmon, (««Am hinein.
hincingenommen) bedr. ww. onr. inne- men; in seinen Wagen -,opnemeu,mede- nemen; in sein Hans -, in huis nemen. Hineinnöthigen, (mthigie hin-
ei», hineingenöthigl) bedr. ww. dwingen, noodzaken om binnen te gaan; it. ver- zoeken binnen te gaan. |
||||||||||||
|
Jwaas, zonder nadenken handelen; (ge-
meenz.) sich in das lier: • schamen, zich schamen. Hineinarbeiten, (arbeiieie hin-
nn, hineingearbeilet) bedr. ww. inwer- keo; eine Oeffnung -, inboren; eincn Na- <;el -, inslaan, indrijven; 2. wed.ww.sirA ., zich inwerken, met inspanning ergens indringen; (lig.) Z. einarbeilen. Hinoinbannon, (bannle hinein,
hmeingebannl) bedr. ww. door bezwering insluiten, inbannen. Hinoinbauen, (baulc hinein, hin-
eingcbaut) bedr. ww. inbouwen, bou- wen in. Hineinbegeben (sich), (begab
hinein, hineinbegeben) wed. ww.onr.naar binnen gaan, naar binnen traden, zich naar binnen begeven; sich weit in einen Viald -, diep indringen in; in einen Meer- busen -, invaren. Hinoiubellen, (betile hinein, hin-
eingebelll) o. ww., m. h. naar binnen blaffen. Hineinbinden, (bandhinein,hin-
eingebunden) bedr. ww. onr. inbinden, inlasschen, invoegen. Hineinbringen, {brachle hinein,
liineutgebrachl) bedr. ww. onr. inbren- gen, ingeleiden, doen ingaan; (lig.)jemn. in den Kopf -, in hel hoofd praten. Hineindenken, [dachie hinein.
Iiineingedachl) bedr. ww. onr. denken te zijn in; 2. wed. ww. sich m etw. -, zich met de gedachte gemeenzaam maken, in Jen geest doordringen, zich eigen maken, zich verplaatst denken in; sich in eine Holle -, zich eigen ma ken; denken Sie sich i\'i seine Lage hinein, denk u eens in zijn toestand verplaatst te zijn. Hineindrangen, -dringen,
•drüclten, Z. eindringen &.
Hineindürfen,(dur/7fi/i;>!eiB,AiH-
eingcdurft) o. ww. onr. verlof hebben om binnen Ie komen. Hincinoilen, (eillehinein, hinein-
geeill) o. ww., m. ft. en s. binnenijlen, binnensnellcn. Hineinerstrecken(sich),(cr-
tlreekle hinein, hineinerslreckl) wed.ww. tot in het binnenste reiken, zich uitstrek- ken. Hinoinosson, (asz hinein, hinein-
gcgessen) bedr. ww. onr. (gemeenz.)naar binnen slaan, verslinden, opslokken, gul- zig eten. Hineinfahren, (fuhr hinein, hin-
eingefahren) o. ww. onr., m. s. binnen- rijden, binnenvaren; 2. binnen stuiven binnen vliegen. Hincinfallon, (fiel hinein,hinein-
üefallen) o. ww. onr., m. s. invallen; in nne Schlinge -, inloopen. Hinoinflechton, (flocht hinein
hineingcflocltlen) bedr. ww. onr. invlech- len. Ilinoinflioszon, (//<>« hinein,hin-
ringe/losscn) o. ww. onr. invloeien, in- stroomen, zich storten in. Hineinfrosson, (/raszhinein,hin-
\'ingefressen) bedr. ww. onr. (Volkst.)Z. hneinetsen; (fig.) einen Verdrutz in sich |
||||||||||||
|
Hin
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ilin.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
644 Hin.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hergang, gaan en komen; den - für den
Hergang haben, even zoo goed kunnen heengaan als komen; Chrisli -, Heinel- vaart v.; (fig.) dood m., overlijden, af- sterven o. Hingangeln, (gangelte hin, hin.
gegangell) bedr. ww. aan den leiband heenleiden. Hingeben, (yab hin, hingegeben]
bedr. ww. onr. geven, weggeven;2.over* geven, overlaten, afstand doen van, laten varen, prijs geven; II. wed. ww. sich -, zich overgeven. Hingebung. v., Z. hingeben; 2.
[ü%-) overgave v., afstand doen o., opof- feriug, berusting, zelfverloochening v. Hingedenkon, [gedachte hin,hm-
gedacht) o. ww. onr., m. h. deuken aan; •2. denken te vertrekken naar. Hingegebenheit, v. overgave v.,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hineinstoszen, (sties: hinein, heenvaren; mit der Handüberetw. -, hccn-
hineingeftoszen) bedr. ww. oor. insloo- [strijken; (fig.) nachlassiq iiber clie.-, ten, induwen; die Thiire -, iusloolen, in- heenloopen; it. heengaan, weggaan, zich trappen, .verwijderen; fuhre hin, uitleiden!, weg Hineinströmen, {strömlehinein, met &.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en) v. heenreis v.,ver-
trek, weggaan o.; ffi«- h/k/ Herfahrt, gaan en komen, hcen- en weergaan; au/ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hineingeslrómt) o. ww. instroonien, bin-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nenstroomen
Hineinstürzen, (slSrtle hinein |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hineinges\'lurzt) o. ww. en wed. ww. in\'» jeiner - «ac/i England, op zijne reis v.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
D6D
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zimmer -, instormeii, biiiiieiistonii<;ii,in-:iiaar; (lig.) dood m., overlijden, afstcr-
vallen; sic/t in i/as .Veer-, zich werpen ven o.; (Jachtw.) spoor o. in; in den \\bgrund -, zich storten in; 2. H.infall, (-{e)s, mv. Hinfdlle) m. bedr. ww. instorten, inwerpen. val tn., instorting v.; (Hg.) verzwakking, Ilineintauchen, {luuchte hinein, zwakheid v.
hineingetaucht) bedr. ww. indompelen,! Hinfallen, {/iel hin, hingefullen) indoopen. o. w»\'. onr., m. s. neervallen, neerstor- Hineinthun, (Ihal hinein,hinein-\\wn; riicklings -,achterover vallen; (fig.)
gethan) Tiedr. ww, onr. indoen, bijdoen, afvallen, vervallen, verminderen; it.zwak, doorheen doen; (fig.) einen Bliek -, bouwvallig worden; II. o. zelfst., Z, Uin- slaan in. (all; (tien.) Z. Fallsuchl; (Vcea.) kolder Hineintragon, (Irug hinein, hin-lm.; (Valk.) vallende ziekte v. der valken
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
onderwerping, onderworp
|
43
|
enheid, t>erus-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^ing v., Z. Hingebung.
Hingegen, voegw, daarentegen,in-
j tegendeel, maar. Hingelien, {ging hin,hingegangen)
o. ww, onr., ra. s. heengaan, weggaan, zich begeven; gen\' hin tm/\'rieden, ga heen &; wo geht dieser Weg hin\'!, waarheen gaat, voert &; (fig.) hecnloopen, uilloo» pen; wo gehen Ihre Wünsche Ai»?, waar ioopcu & uil?; (van den tijd), vervhe- gen, voorbijgaan; jas kannso-,doorgaan; elie. - lassen, laten doorgaan, door d\' vingers zien; er uird dir\'s nicht uugi" slraft - lassen, hij zal hel niet ongestraft laten passeeren, het u wel betaald zet- leu; it. es geht in E inent hin, het g.wt in eene moeite door; (fig.) sterven, over- lijilen; der, die lliiigegaiigene, de ovcrli" dene in, en v. Hingehören, {gehorte hin, hingr-
hörl) o. ww., in. h. ergens losbehooren; iiogehört tlies kin\'!, waartoe behoort dit\'\', waar moet dit geplaatst worden? Hingeiszeln, {geiszelie hin, hi»-
gegeiszell) bedr. ww. door geeselslagen dwingen om er naar toe te gaan. HingGlangen, [gelangle hin,liu-
gelangt) o. ww., m. s. heenkomen,heen- raken, komen tot. Hingeleiten, {geleitetc hin, htn-
geleilel) bedr. ww. jem. -, beengcleideu, uitgeleide doen. Hingerathen, [gerieth hin, iii«-
gcrathen) o. ww. onr., m. *. toevallig.
onverwachts komen aan, in; (gemeenz) overvallen; icoislcr -?, waar is hij gebit" ven\'!, waar zit h ij?, wat is er van hem ge- worden. . Hingieszen, {goss hin, hingegot- sen) bedr. ww. onr. hceugielen; (lig )
in\'s Gras hingegnssen, uitgestrekt. Hingleiten, [glill hin, hingeglil\'
ten) o. ww. onr., m. s. heenglijilen,weg- glijden, hcenglippen, heeiischiiiveii. Hingrameil, (grintte hin, hingf
grimt) bedr. ww, (gemeenz.) seine Tage -, iu verdriet doorbrengen, slijten. Hinguckon, {guckte hin, hingf
guckl) bedr. ww., Z. hinsehen. Ilinlnibon, (halte hin, hingehabl)
bedr. ww. onr. ontvangen hebben; Sie |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hinfallig, (-er, -st) bijv. en b. in-
vallend, instortend, broos, bouwvallig, zwak; (fig.) broos, vergankelijk; -c Ce- tundheil, zwak; uil umi -, oud en ge- brekkig; •keil v. bouwvalligheid, zwak- heid, broosheid v.; die -keilen des Miers, [ebreken o. mv.; (fig.) onstandvastigheid, onbestendigheid, vergankelijkheid v. Hinfaseln, (faselle hin, h\'mgefa-
sell) bedr. ww. prevelend opzeggen; 2.o. ww. voortprevelen; it. raaskallen. Hinflnden,(/\'ii/ii/ kinjhingefunden)
o. ww. onr., il. wed. WW, sich -,den weg vinden naar. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
__._____i i„i_ ...... ___ :_.i«.»..
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eingetragen) bedr. ww. onr. indragen
binnendragen. Hineintreiben,(/n>(> hineinjtin- eingelrieben) bedr. WW. onr. indrijven,
binnend rijven. Hineintreten, (/ra/ Ainein, Ain-
eingelreten) o. ww. onr., m. s. intreden, binnentreden. Hineintrinken, (irank hinein,
hineingetrunken) bedr. ww. onr. gulzig drinken, inzwelgen. Hineintunken, [lunkte hinein,
hineingetunkt) bedr. ww. indoopen,door-
weeken. Hineinwagen (sich), (wagie hinein, hineingenagt) wed. ww. wagen
binnen te komen, zich er in wagen. Hineinwarts bijw. binnenwaarts.
Hineinwerfen, {icarf hinein,hin-
eingeuorfen) bedr. ww. onr. inwerpen,
binnenwerpen. Hineiuwirken, (uirkle hinein,
hiucingeuiikt) bedr. ww. er in werken, er in weven. Hineinwischen, (witthte hinein,
hineingeuischl) o. ww., Z. hineinschlei\' ehen. Hineinwollen, [wollie hinein,
hineingenollt) o. ww. onr., m. h. naar liinnen willen, willen binnengaan. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hinfliegen, (//oo hin, kingefiogen)
o. ww. onr., m. s. Iieeuvliegen, wcgvlie-
gen; (lig.) voorbijvliegen, snel voorbij- gaan. Hinfliohen, {floh hin, hinge/lohen)
o. ww. onr., m. s. heenvlucblen, onlvluch- ten; (Jachtw.) wegt-ckken; (fig.) (van den tijd), vervliegen, voorbijgaan. Hinflieszen, {/loss hin, hingejlos-
sen) o. ww. onr., m.i. heen vloeien, heen- vlieden, wegvloeien; (fig.) (van den lijd), voorbijgaan, heenvliegen, vervliegen. Hinflüchten, (flichtele hin, hin-
gejhiclilel) o. ww. wegvluchten. Hinfluthen, (jluthete hin, himje-
lluthel) o. ww., in. //. wegvlieden, weg- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hineinziehen, {zog hinein, hin- vloeien.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eingezogen) bedr. ww. onr., Z. hineinloc-
ken; den \\Yagen\\in die Sladt -, naar binnen trekken, inhalen, insleepen; (lig.) jem. in elw. -, inwikkelen, heirekken; i. o. ww. intrekken, den intocht houden; it. zich vestigen. Hineinzwangen, [iwingle hin- em, hineiiigczicangl) o. ww. en
Hinoinzwingen, {zwang hinein,
hineingezicuiiijen) o. ww. onr. met ge |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
HinfQrt, bijw. voortaan, in hel ver-
volg. Hmfristen, (frislele hin, hinge-
frislet) bedr. ww. opschuiven, uitstellen, verschuiven. Hinfühlen, (fahlte h in, hiuge-
fühll) bedr. ww. heenvoelen, tasten, grijpen; (fig., gemeenz.) op den tand voc- len, polsen, onderzoeken. Hinfiihren, (fuh He hin, hinge
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
weid naar binnen dringen, drijvcn,dwiu- fiihrl) bedr. ww. heenvoeren,wegvoeren
gen om binnen te komen; eincm etic. -, heenleiden. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dwingen om in te nemen, Ie eten, te
drinken. Hinfahren, {fuhr hin, hingefoh-
ren) bedr. ww. onr. met een rijtuig of
schip naar toevoeren, rijden, varen; mein |
HinfUro, bijw. (veroud.) in bet
vervolg, voortaan.
Hjnfusz, i-fitszcs, mv. -füsze) ru.
(PIJ wilde anjelier v. Hingaffen, (eo/f/e hin, hingegafft)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
KmtckermUSie -,er naartoerjjden;2.o. o. ww., m. h. ga
ww., m. i. heeuvaren, heenrijden, weg- Hingang, (-gang(e)s, mv. .gdnge)
varen, wegrijden; langs dein Lande -,!m. heengaan, vertrek o \'der Hin • mi
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
llin.
|
Hin.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Hin.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
645
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Hinlaufen, (lief hin, hingclaufen)
o. ww. onr., m. s. hcenloopen,heensne!- len, heenstroomen; (Zcew.) einen Bugel l\'ïngs an der Segelstangc - lassen, aan- slaan; 2. zich richten langs, den loop uit- strekkcu langs; (fig.) wegloopen, voort- loopen. Hinlebcn, (leble hin, hingelebt)
o. ww., m. h. (gemeenz.) voortleven, bij den dag voortleven, zijn leven doorbren- gen; sorglos in den Tag -, als vroolijk Kransje leven. Hinlegen, (legle hin, hingelegt)
bedr. ww. hcenleggeii, neerleggen, weg- leggen; die Trailer -, afleggen; elv. auf den Sothfall -. besparen; 2. wed. ww. sich -, gaan liggen, zich nedcrleggen; il. gaan liggen zoo lang als men is; sich krank -, ziek worden, bedlegerig wor- ilen. Hinlehnen, (lehnle hin, hinge-
leluil) bedr. ww., Z. anlehnen. Hinleihen, (Helt hin, hingeliehen)
bedr. ww. onr. iiitleencn, in leen geven; 2. verhuren, iu huur afstaan. Hinleiten, -lenken, (kitetehin,
Itingcletlel en leiiktchin,hingelenkt)beir.
ww. heenleiden, heensturen, geleiden naar. Hinlesen, (lashin,hingelesen)bedr.
vwv. onr. (i. k. bet.) voorlezen; etie. uur so -, aflezen, afrabbelen. Hinleuchten, [leuchlele hin,hin-
geleuchlet) o. ww., ui. h. het licht heen- houden. Hinliefem, (lieferte Itin, liinge-
liefert) bedr. ww. verschaffen; (fig.) on- gelukkig maken. Hinmachen, (machte hin, hinge-
machl) bedr. ww. es -, (gemeenz.) er aan verbinden; (fig.) das ist so hinge- maclit, dat is zoo maar, slechtweg gc- maakl; 2. wed. vwv. sirft -,cene plaats naderen,zich er heen begeven. Iliinnalcn, (malle hin, hingemall)
bedr. ww. (i. k. bel.) voorlkladden, af- kladden; 2. Z. hinkritzeln. Hinmarsch,(-»i«rscftcs,mv.-mnr-
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Hinknallen, (knallte hin,hinge-
knutlt) o. vwv., m. h. uitbarsten, losbar- sten, voortkiiallcn; das knnltt his :ti uns liin, dat klinkt lol ons heen; 2. schieten naar. Hinknie(e)n, (knicle hin, hin-
gekniet) o. ww., m. ft. ncderknielen, te voel vallen. Hinkommen, (Aam hin, hinge-
kommen) o. vwv. onr., in. s. heenkomen, hcenraken, geraken lol, komen aan; ich
kamme nirgends A/«,ik ga niet uit, ik zie niemand; (lig.) iro ist er, ito isl meiiie Ultr hingekommen ?, wal is er van & ge- worden, waar is & gebleven? Hinkönnen, {koiinte hin, hinge-
konnl) o. ww. onr., m. h. kunnen heen- gaan, er heen kunnen gaan. Hinkosen, (koste hin, hingekosl)
o. vwv. heensloeien. mallen. Hinkrallen, [krallle hin, liingc-
krullt) bedr. vwv. heengrijpeii, pakken, de klauwen inslaan. Hinkrankeln,(ATdiiAe/[fAi«,ftin-
gekrinkell) o. ww., m. It. heensiikkelen,
voortsukkelen, ziekelijk blijven. Hinkrieehen, (kroch hin, hingc-
krochen) o. ww. onr., in. s. heenkruipen, voorlkruipen. Hinkritzeln, (kritselle hin, »in-
gekrilzeh) o. ww., m. //. vnorlkrabhelen. Hinkrümraen(sich), (krinnmie
hin, hingckrüniml) wed. ww. (vaneen weg),kronkelend voortgaan,blijven krom- men. Hinkunft, v. aankomst v.
Hinkiinftig, bijw. voortaan, in
het vervolg. Hinkutsch(ir)en, (kulsck(ir)te
Itin, hingekulscht ol hinkutschirt) o. ww., in. ft. er heen rijden. Hinladen, (lui hin, hingelader.)
bedr. ww. onr. oproepen, dagvaarden; 2. o. ww. belasten. Hinlagern (sieh), (lagcrie hin,
Itingelagert) wed. vwv. zinh legeren, zich
neerleggen, zich uitstrekken. Hin.l&Tlgen.,(langt,liin,liiiigelaiigl)
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
„iben ihre Slrafe hin, zij hebben Iniu
•traf beet; uie veil huben uir noch hint, ie ver is het nop van daar?; uir Itaben
cli eine Stunde hin, hel is nog een uur
ïer. Hinhalten, (hielth iii.hing •hallen)
kdr. ww. onr. voorhouden, aanbieden; i. )em. -, onderhouden, bezig houden, ui den gang houden,ophouden, den lijd Im\'ii verliezen, niet beloften paaien, aan lc sleur houden. Hinhangcn, (hing hin,hiiigehan-
/e») o. ww. onr., in. ft. overhangen naar; lig.) neiging gevoelen tol, overhellen naar. Hinhangen, (huiigle hin, hinge-
Uugt) o. ww., in. Ii. hangen aan of te gen. Hinhauehen, (imuchte hin, h\'w
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
C$4B
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
itliaiichl)». ww.ademen,blazen,waaien;.!.
bedr. ww. wegblazen. Hinhefton, (heflcte liin,hingelief-
Itl) bedr. ww. er aan verbinden; einen /rug alt einen andern -, verbinden. Hinhelfen, (half liin.hingeholfcn)
v. vwv. onr., ui. //. weghelpen, voorlhel- |n\'ii, helpen om er te komen; jeiiin. -, voorthelpen, bijstaan, hulp vcrleenen; (Volksl.) einem -, ten ondergang bren- iieu; 2. wed. vwv. sich klimmerlich-,zich iicljirii.
Rmhotzen,(liciztc liiiijiingclictit)
Wr. vwv. die Hunde -, voortjagen, aan- liilsen. Hinhocken, (hoekte hin, liinge-
It\'ickl) o. vwv., in. h. (neer)liurken. Hinholen, (holle hin, hingeholl)
k\'dr. ww. afhalen enhcenbrengen,heen« leiden. Hinhorchen, -hbren, (kwekte
liiu, Itingeliorchl en liörle hin, Itingeliört)
o. ww., m. /(. luisteren naar, voortluiste- ren. hl injagen, (jagte hin, hingejagl)
". ww., ui. h. hecurennen, heensnellen; -. bedr. ww. hcenjagen, heeiidrijven. Hinkauern (sich), (kanenelint,
Itingekanert) wed. ww., Z. hinhocken. Hinkehren, (keUrle hin, hinge-
<\'»/) bedr. vwv. beenwonden, hecnkee- len; 2. wegvegen, heeuvegen. Hinken, (hinkte, gehinkt) o. vwv.,
"). It. hinken, mank gaan, loopeu; ein "enig -, een weinig mank loopeu; lloelsm.) (vaneen paard), ein Kenia mit \'inent t\'usze -, trekken, kreupel gaan; lig.) der -de Bolt, de hinkende bode, wl ergste; hier hinkt elir., hier hapert "at aan,sleektofschuiltietsachter;(fig.) (van ceu vers), hinken, mank gaan; it. n Itinkt mit ilini, seint Suchen -, zijne «ken gaan slecht. Hinkeulen, (keulte hin, hinge-
\'"•\'«/() bedr. vwv. met de knots slaan
"aar, op.
Hinkhinken, (liinkliinkle, ge-
"ikhtnkl) o. ww. aan beide zijden mank
au, loopeu; ^lig.) veranderlijk, wispel*
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
o. vwv., 111. h. er komen, lang genoeg zijn sclte) 111. heenmarseh m.
om & te bereiken, uitstrekken tot; il.vol-l Hinmarschiren,(maisc/ii>(e/ii/i, loende zijn, toereikend zijn; 2.bcdr.ww. hinmarsehirl) o. ww., 111. h.ens. heen- jemn.etw,-, aanreiken, toesteken, toerei» trekken, trekken naar, iiinrcheeren naar. ken. Hinmartern, (marterle hin, lim- Hinlanglich, bijv. en b. toerei*\\gemarlert) bedr. ww. dood martelen,fol-
kend, voldoende, genoeg; er hul ein -es teren. Vermogen, hij heeft een voldoend, toerci- Hinmessen, (mos. Iiin,liittgemes-
kend vermogen;•keilv„z.m.toereikende, jen) bedr. vwv. voortmelen. voldoende o.; — eines Mensehen zueineml Hinmetzeln, (inelzclteliin,hingc- Antle, vereischte o., noodige bekwaam* Imetselt) bedr. ww. vermooiden,ombren- heid v. gen. ilnoden. HialaBBen, (lieszhin, hingelassen)\\ Hinmögen, (mochle hin, hinge-
hedr. ww. onr. laten gaan, toelaten, ver- mocAf) o. wvv.onr. lust hebben erheen oorloven; 2. wed.ww. •icft-,zirh vestigen, te gaan; ich mag nicht kin, ik bood er Hinl\'issig, bijv. nw., -keit v., Z. niet van om er heen te gaan.
nachlassig Sc. Hinmurmeln, (murmelle hin, Hinlatschen, (latschte hin, hin-Ihingemurmelt) o. ww., in. h. (van eene
ijelalsclil) o. ww. heeuwaggelen, heen- beek), vootlmiirmelen; 2. (gemeenz.) slenteren, leuteren; it. ijdele praat uil-|sein Gebet -, aframmelen, mompelen. slaan. Hiüinüssen, (mussie hin, hinge- Hinlauf, (-(e)s) m., z. m. Ioopm.lm.uss/) o. ww. our., m. h. heen moeten,
naar, loopeu o. naar; 2. (I\'l.) Z. /.«u/\'-\'verplichl zijn er heen te gaan. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
luriB
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
zijn.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Ilinklingen, (W0119 hin, hinge-
\'•limgen) o. vwv.,onr., 111./(.klinken naar, "•enklinken. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Hinnach, bijw. daarna.nadcrhand.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
krant.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Hin.
|
Hin.
|
|||||||||||||||
|
646 Hin
|
||||||||||||||||
|
Hinrudern, (ruderte hin, hinge-
rudert) o. ww., m. A. roeien naar, heen. roeien; 2. bedr. ww. in eeneboot.inecne schuit vervoeren naar. Hinrufen, (rief hin, hingerufen)
o. ww. onr., ui. A. heenroepen, schreeu- wen; 2. bedr. ww.;\'eni. -,er heen roepen. HinrutSChen, (rulschle hin, hin-
gerutscht) o. ww. heenglijden, beenschui- ven. Hinsagcn, (sagte hin, hingesagt)
bedr. ww. overbrengen, melden; il. (ge- rneenz.) voor zir.h heer. praten, zeggen. Hinsch, Hintsch, (-es) m.,z.m.
(bij het rundvee), aauiborsligheid v., ge- kuch o. Hinschaöen, (schoffie hin, hin-
geschalfl) bedr. ww. heenbrengen,vervoe- ren, wegbrengen, heen bezorgen. Hinschaiïung, v. vervoer, trans-
port o. Hinschauen, (schaule hin, hinge-
schaal) o. ww., in. A. zien naar, kijken naar. Hinscheid, (-es) m., z.m.overlij-
den o„ dood m. Kinschoiden, (schied hin, hinge-
schieden) o. ww. onr., m. s. verschuilen, overlijden, sterven. Hinschoinen, (schien hin, hinge-
schienen) o. ww. onr., m. A. er schijnen, schijnen naar; die Sonne scheinl auf Sit hin, de zon schijnt juist op u. Hinscheren (sich), (schor hin,
hingeschoren) wed. ww. onr.(Volksl.)er heen gaan; 2. sich -, wegloopcn, weg- sluipen, zich wegpakken. Hinscherzen, (schente hin, hin-
gescherzt) o. ww., in. h. al schertsende (den tijd) doorbrengen. Hinschicken, (schickle hin, hin-
geschickt) bedr. ww. heenzenden, weg- zenden; eine lliltschrift anjemn. -,afzen- den; eine Commission -, afvaardigen; hin und herschicken, heen en weer zenden. Hinschieben, (schob hin,hinge-
schoben) bedr. ww. onr. heenschuiven, schuiven naar; (Damsp.) dam slaan. Hinschieszen, (schoss hin, hin-
geschoszen) o. ww.onr., m.A.hccnschie- len, schieten naar, op *; 2. heensnellen. heenijlen; II.bedr. ww. eine Kugel-,heen- schieten, heenvuren;2. Geld-, voorschic- ten, Z. herschieszen. Hinschiffen, (schiffte hin, hinge
schiffl) o. ww., m. A. heeuvaren, heen- zeilen; 2. bedr. ww. met een schip heen- brengen. Hinschlafen, (schlief hin, hinge
schlafen) o. ww. onr. in slaap vallen; i (fig.) ontslapen, sterven. Hinschlagen, (schlug hin, hinge\'
schlagen) o. ww. onr., m. A. slaan naaf\' op &; 2. m. s. (gemeenz.) geducht neer- vallen, neerploffen; II. bedr. ww.de»ba» -, wegslaan, hecnslaan. Hinschlangeln (sich), (schün-
geile hin, hingeschlangelt) wed. ww. zien hecnkronkelen, heenslingercn. Hinschleichen, (schlich hin.hin\'
geschlichen) o. ww. onr. en wed. ww.sit" -, heenslnipen, wegsluipen. |
||||||||||||||||
|
gerauschl) o. ww., m. h. met geraas voort -
gaan, heenruischen. Hinraumen, (rdumte hin, hingt-
rciuml) bedr. ww. wegruimen,opruimen, oppakken. Hinreck.eil,(reckte hin,hingereckl)
bedr. ww. toereiken, toesleken; das Ohr -, toesteken. Ilinrcden, (redele hin,hingeredel)
bedr. ww. (gemeenz.) hccnpralen,door- babbelen. Hinreichen, (reiclile hin, hinge-
reichl) bedr. ww. aanreiken, toesteken, toereiken; 2. o. ww. lang genoeg zijn om er te komen; ich kann nicht -, ik kan er niet komen; it. voldoendezijn;100 Thaler reichen nicht hin, zijn niet voldoende; des Vermogen haben, voldoend inkomen hebben; -d von elw. unlerrichtet sein, vol- doende, behoorlijk. Hinreichlich,bijw.,Z.AinMna/icA.
Hinreise, (-«) v. heenreis v., ver-
trek o.; bei der -, toen & vertrok; die Hin - und Herreise, het gaan en komen. Ilinroiscn, (rciste hin, hingereist)
o. ww., m. s. heenreizen, vertrekken. Hinreiszen, (riss hin.hingerissen)
bedr. ww. onr. medesleepen, met geweld voortsleepen, wegsleepen; (fig.) sich von Ausschu ei fangen - lassen, zich laten ver- voeren; sich von der Ceuohnheil - lassen, medesleepen; seine Zuhórer -, in verruk- king, geestdrift brengen. Hinreiszend, bijw. en b.wegslee-
pend, verleidend; -es Beispiel, verleide- lijk; -es Vergnügen, verrukkend; schón, verwonderlijk, verrukkend. Hinrciten, (rilt hin, hingerilten)
o. ww. onr., m. s. heenrijden, er heen draven. Hinrennen, (rannle hin, hinge-
rannl) o. ww. onr., m. s. heensnellen, heenvliegen. Hinrichten, (richtele hin, hinge-
richtet) bedr. ww. ergens heenrichten, heenwenden, heeiskeeren; 2. (gemeenz.) in het verderf storten,ongelukkig maken; |
||||||||||||||||
|
Hinnahen (sich), {nahte hin,
hingenahl) wed. «w. naderen. Hjnnahcn, (ndhlchln,hingenöht)
bedr. ww. naaien aan. Hinnahme, v. (van cene zaak),
wegnemen, ontrooven o., ontrooving v.; it. aanneming, ontvangst v.; (flg.) dood m., sterven o. Hinnchmcn, (nalim hin, hinge-
nommen) bedr. ww. oiir. aannemen, in ontvangst nemen, ontvangen, opnemen; (fig.) Gollhalihn hingenonnnen, heeft hem opgenomen, lot zich geroepen; it. voor lief nemen, opkroppen; er mussle dieses geduldig -, hij & voor lief nemen, zich laten welgevallen; (gemeenz.) in zijn zak steken. Hinneigen,(neij/e hinjiingencigt)
bedr. ww. heenneigen, heenbuigen,over- buigen; 2. o. ww., m. h. genegen zijn tot, overhellen, besluiten ten gunste van; it. niet ver verwijderd zijn. Hinncn, liijw. hier, hier binnen;
von • gehen, van hier gaan, vertrekken: non - scheiden mussen, sterven, van de aarde weggaan. Hinnicken, (nickle hin, hinge-
nickl) o. ww. heenwenken;/emn. -, toe- knikken, toelachen. Hinnieder, bjjw. naar beneden,
bergaf. Hinnüt higen, (nöthigle hin, hin-
genölhiyl) bedr. ww. dwingen er heen te gaan, heendry\'en. Hinopfcrn, (opferle hin, hingeop-
fert) bedr. ww. opolferen. Hinpnckcn, (puckle hin, hinge-
packt) b"dr. ww. er bijpakken, bijvoegen; 2. Z. hinscheren. Hlinpas8en,(j>asstehin,hingep<isst)
o. ww., in. /i. passen, met elk. overeen- stemmen. Hinpeitschen,(/wi<scA/eAin,Ain-
gepeilscht) o. ww., m. h. met de zweep slaan; 2. bedr. wv/.jem. -, door zweep- slagen nooilzaken om daar te gaan. Einpflanzen, (pflanzte hiii, hin-
gepflanzl) bedr. ww. daar planten. Hinplappern, -plaudorn,
(plapperle hin, hingeplapperlenplaudeitc hin, hingeplauderl) o. ww., m. h. (gc- meenz.) ter loops vertellen, uitflappen. Hinplumpen, {plumpte hin, hin-
geplumpl)o. ww., m.s. ncerplollen,zwaar neervallen. Ilinprügcln, (prügelle hin,hinge-
prügrlt) bedr. ww. door slagen noodza ken om heen te gaan. Hinpurzeln, (purzelte hin,hinge-
purzell) o. ww., Dj. j. (gemeenz.) neer- tuimelen. Hinraffen, (ruftte hin, hingera/ft)
bedr. ww. wegnemen, opnemen, mede- nemen; (lig.) (van den dood), wegmaaicn, ontnemen, ontrukken, wegrukken. Hinranken, (rankte hin, hinge-
rankl) o. ww. hecnslingeren, heenkron- kelcn. Hinrasseln, (rasielte hin, hinge-
rassett) o. ww.ratelend,kletterend heen- stuiven, heenvliegen, heenrijden. Hjnrauschon, (rauschte hin,hin-
|
||||||||||||||||
|
8891
|
||||||||||||||||
|
3. ter dood brengen, lerechtslclleu; mit
dem Schwerle hingerichtet werden, ont- hoofd worden. Hinrichtung,(-cn) v. terechtstel-
ling, doodstraf v. Hinriechen, (rocA hin,hingcrochen)
o. ww. onr., m. h. ruiken; (fig. gemeenz.) erhattekaum hingerochen.hij is pas hier; (Volkst.) hij komt pas kijken. Hinrieseln, (rtesclte hin, hinge-
rieseil) o. ww., m. A. hcenkabbelen,kla- terend hecnslroomen. Hinriss, (-es, mv. -e) m.aardstor-
ling. instorting v. van den grond. Hinrollen, (ro///c hin, hingerollt)
bedr. en o. ww. beenrollen, voortrollen, voortwentelen. Hinrötheln, (rölhelle hin, hinge-
röthett) bedr. ww. met rood krjjt ont- werpen, schetsen. Hinrücken, (rückte A in, hinge-
rückl) bedr. ww. heenrukken,heenschui- ven; 2. o. ww. heentrekken, heenmar- cheeren; naher zu jemn. -, naderbij schuiven. |
||||||||||||||||
|
Hin. 647
|
|||||||||||||||||
|
Hin.
|
|||||||||||||||||
|
Hin.
|
|||||||||||||||||
|
Hinschleifen, (schleifte hin, Ai»-
leschleift) bedr. ww. heensleepen, op de ~leJe vervoeren; 2. eine Kante an ein Messer -, slijpen. Hinschlendern,(scA/enr/«r/e/(/n.
hmgeschlcnderl) o. ww., m. A. heenslen- leren, voortbeuzelen, mei ledigloopen doorbrengen. II inschlcnkcrn, (schlenkcrte hin,
hingeschlenkert) hedr.ww.heenslingeren, heen werpen. Hinschleppen,(srA/epp/eAi\'ii,Ain-
geschleppt) bedr. ww. sein Leben -, slee- pende, knmmerlijk doorbrengen; elw. -, 1. hinschleifen. Hinschleudern,(scA/eurfeWf hin,
hingeschleudert) bedr. en o. ww., Z. hin. schlenkcrn; eine IVaarc-.onder de waarde verkoopen. HinBChlÜpfen,(sclilüpflehin,hin-
geschlüp(l) o. ww., m. s. heensluipen wegsluipen; (fig.) überetw.-, heenglijden; (Moz.) leichl fiber eine Nole -,even doen hooren. Hinschmachten, (schmachlele
hin, bingeschmachtet) o. ww., m. A. ver- sroarhten, verkwijnen, wegkwijnen. Hinschmeiszon, (schmiss hin
liingeschmissen) bedr. ww. onr., Z. Ai»- werfen. Hinschmettern,(scAme»er/e/nn,
liingesehmellerl) bedr. ww. heensmijten, heenwerpen; 2. o. ww. neervallen, neer storten, neerploffen. Hinschmieren, (schmierte hin.
hingeschmierl) o. ww. voortkladdcn, voorl knoeien. Hinschnattern, (schnattertc hin,
hingeschnatlerl) o. ww. (i.k. bet,) voort - praten, voort kletsen, voort babbelen,dnor- kakelen. Ilinschnaubon, (schnob hin.hin-
geschnoben) o. ww. onr. snuivend heen- snellen, voortsnniven; (fig.) vertoornd hccnloopen. Hinschreiben, (schrieb hin, hin-
geschrieben) bedr. ww. onr. nacA Ham- burg -, naar H. schrijven; e/w. ohne Be- dacht -, neerschrijven, opkrabbelen. Hinschiïtton, (schiittete hin,hin-
geschüttet) bedr. ww. heenstortcn, stor- len op &. Hinschwatzen, (schwalzte hin,
hingeschwalzl) bedr. ww., Z. hinreden. Hinschwimmon, (schwammhin,
hingeschwommen) o. ww. onr. hecnzwem- nien, zwemmen naar; imfcr dem Wasser -, voortzwemmen. Ilinschwinden, (schwand hin,
hingeschwunden) o. ww. onr. verdwijnen, minder worden, afnemen; (fig.) verijdeld worden. Hinsehwingen(sich),(scAHa»9
hin,hingescbicungen) wed. ww,onr. heen-
liegen naar, zich heenwerpen, wegsnor- ren. Hin.8cb.wung, (-(e)s, mv. Hin-
schwünge) m. zwaai m., beweging v.der- waarts; (fig.) ontboezeming, uitstorting, vervoering v. |
|||||||||||||||||
|
Hinsohon, [sah Ai», hingesehen)
o. ww. onr., in. A. heenzien, den blik richten, het oog slaan naar. Ilinschnon (sioh), (sehnte hin
hini/esehnl) wed. ww. verlangen, wcn- schen ergens te zijn; sich nach el»., nach /emn. -, verlangen naar, wenschen weer te zien. Hinsoin, (war hin, hingewesen) o.
ww. onr. (gemeenz.) weg zijn, heenge gaan, vertrokken zijn; er isl Ain, hij is weg, is er heen\'gegaan, er naar toe; 2. (fig.) Z. Ain. Hinsenden, (tandte hin, hinge-
sandt) bedr. ww. onr., Z. hinschicken. Hinsetzen, (setzte hin, hingesetzl)
bedr. ww. elw. -, lieenzetlen, neerzetten, wegzetten; 2. wed. viw. sich • undschrei- ben, gaan zitten schrijven. IIinsouf7.cn, (seufzle hin,hinge-
seufzt) o. ww., m. A. nach jenm. -, vurig verlangen; 2. bedr. ww. ganze Nachtc -, zuchtende doorbrengen. Hinsicht, [-en) v. blik m. naar;
(fig.) betrekking v.,opzicht,gezichtspunt o.; in, nul - au f ihn, seine Verdienste,mei betrekking tot, niet het oog op; injeder -, in ieder opzicht, in alle opzichten, in elk geval. Hinsichtlich, hinsichts.bijw.
met betrekking tol, ten opzichte van,met het oog op. Hinsinken, (sank hin, hlngesun-
ken) o. ww. onr, m. s. beenzinken, neer- zinken, neervallen, neeizijgen; ersankan ilire Britst hin, hij zonk neer &; 2. ter aarde vallen, neervallen; it. in Ohnmacht -, in onmacht vallen, llauw vallen; huil -. dood neervallen, sterven, bezwijken. Hinsitzon, (sasz hin, hingesessen)
o, ww. onr., in. h. gaan zitten, plaats De- men, zich neerzetten. Hinsollon, (sollte hin, hingesollt)
|
Hinstrecken, (streckte hin, hin-
gestrekt) bedr. ww. uitstrekken, neer- strekken; 2. (van een kogel ),jem.-, neer- vellen, neerwerpen, op den grond werpen, dooden; der Tod bat ihn hingeslreckl, hij viel dood neder; 3. wed. ww. sich auf das Gras -, zich uitstrekken, gaan lig- gen. Hinstreichen, (strich hin,hi»ge-
strichen) bedr. ww. uitbreiden, uilsprei- den, neerspreiden; 2. o. ww. (vanden tijd), voorbijgaan, voorbijvliegen, voor- hijsnellen, verstrijken; an elw. -, heen- strijken, langs & strijken; (l)ansk.) sanft auf dem Boden -, even den grond raken. Hinstrich, (-(e)s, mv. -e) m.slag
m., streek v. naar; 2. (van vogels), neer- strijken, vertrek o. Hinströmen, (slrömle hin, hin-
gestrnml) o. ww. heenstroomen, heen- vloeien, stroomen naar. Hinsturz, (-es, mv. Hinstürze) m.
vallen o. naar, val ui. naar. HinstUrzen, (startte hin, hinge-
stfirzt) o. ww., m. s. heenstorten, heen- ijlen, neervallen op, een geduchten val doen; er isl mil dem Pferde hingestürzt, omgevallen; 2. bedr. ww. neersmijten, neerwerpen, neerstorten, omwerpen. Hinsudeln, (sudelte hin, hingesu-
dcll) bedr. ww. vnortkladden. HinsUndigOn, (sündiglehin,hin-
gesündigt) bedr. ww. in zonde voortleven, voortzondigen; auf Cnade -, voortzondi- en iu de hoop op genade. Hintan, bijw. achteraan, bet laatst,
ter zijde. Hintandeln, (landelle hin,hinge-
tindell) bedr. ww. (gemeenz.)die Zeil -, verbeuzelen; 2. o. ww. voortbeuzelen. Hintanfügen.,(/H.u/eAinjan,Ai!>J-
angefügl) bedr. ww. er bij voegen. Hintansotzon,(.v/:/cAi/i/a>i,Ai«(-
|
||||||||||||||||
|
ww., m. A. (gemeenz.) ergens heen
moeten gaan. Hinsprecben, (sprach hin.hingc
sprnclien) bedr. ww. onr., Z. hinreden. Hinspringen, (sprang hin,hingc-
sprungen) o. ww. onr., m. s. heensprin- gen, springen naar, op &; (gemeenz.) ich will geschwind -, ik ga er onmiddellijk heen. Hinstcckon, (steckte hin, hinge-
sleckl) bedr. ww., Z.einstecken. Hinsteblen, (stahlhin, hingesioh-
len) wed. ww. sich -, Z. hinschlcichcn. ~H.iriatellen,{stelllehin,hiHgeslellt)
bedr. ww., Z. hinsetzen. Hinsterbon, (starb hin, hingestor-
ben) o. ww. onr., m. s. langzaam sterven, wegsterven, bezwijken; (gemeenz.) fiber etw. -. sterven voor dat & voltooid is. Hinstolporn, (stolperle hin, hin-
gestolpert) o. ww.,m.s. (gemeenz.)heen- strompelen, strompelend voortgaan; 2, struikelen en vallen. Hiustottern, (slotterte hin,hinge-
slollerl) bedr. ww. (i. k. bet.) stotterend uitspreken, voorlstamelen. Ilinstrobon, (strebte hin.hinge
|
|||||||||||||||||
|
angeselzt) bedr. ww.achteraan plaatsen,
verwaarloozen, verzuimen; alle Rticksich- ten -, ter zijde stellen; seine Pflicht -, verwaarloozen; ich sehe mich hiebeihint- angcselzl, ik zie mij hierin verongelijkt. Hintansetzung, v. verwaarloo-
zing, verongelijking v., verzuim o.; mil - der Schicklichkeit, miskenning v.; mil -
der Gesctze, met veronachtzaming v. &. Hintanstehen, (stand hintan,
hinlangestandcn) o. ww. onr., m. A.ach» terstaan, den minsten rang, de minste plaats innemen, voorbijgezien worden; - mussen, moeten wijken, moeten onder-
doen. Hintanstellen, (slellle kintan,
hinlangeslelll) bedr. ww., Z. hintanse- tzen. ILinta,TlZOll,(tanztehin,hingetanzt)
o. ww., m.A. heendansen, dansende hcen- gaan. Hjntappen, (tappte hin, hinge-
tappt) o. ww., in. A. in den blinde voort- lasieo, den weg vinden. Hintasson, (tasste hin.hingetassl)
bedr. ww. optassen, opstapelen. Hintaston, (tastele hin, hingeta-
slel) bedr. ww. heentasten, beenvoelen, heengrijpen. |
|||||||||||||||||
|
"H.ixiseg6lllt(segeltehin,hingesegell)\\strebt) o. ww., m. A. zum7Aele-,streven
bedr. eno.ww.,m.A. ens.,Z.Ai\'n«Ai//c».lvoorlslrevcn, trachten te slagen. |
|||||||||||||||||
|
Hin.
|
|||||||||||||||||||
|
Hin.
|
|||||||||||||||||||
|
648 Hin.
|
|||||||||||||||||||
|
omlaag; elw. • schlucken, inslikken, op-
slokken. III. bijv. en b. van achteren; -e Seite,
achterzijde v., achterkant m.; •sterWin- kel, uiterste hoek; (Krijgsw.) stesGlied of •er Mann, laatste gelid o., opsluiler m. van hel gelid; das vordersle zu -sl ofrfa.s •sic zu vorder il kchren, het achterste voor brengen, zeilen &. Hinter-achse, (-n) v. achleras
v.; -backe v. (gemeenz., Zeew.) bil v.; •baiim m. (Wev.) kettingboom m.\\\'bein o. achterbeen o., achterpoot m.; (fig.) nuf die —e Irelen, sich auf die —e slellen,o\\i de achtcrpoolen gaan staan; (fig.) zich verzeilen, zich verweren. Hinterbleiben, {hiicb hinier,hin-
lergeblieben) o. ww. onr.,m.».achterblij- ven; (fig.) overleven; dieHinlcrbliebenen de overgeblevenen, nagelaten betrekkin- gen; (fig.) (van zaken), achterwege blij ven, nagelaten worden. Hinterbringen, {brachtc hinier,
hintergebracht) bedr. ww.; elw. -, ach- lerbrengen, naar achler vervoeren. Hinterbringen, (hinierbraehle
hinlerbrucht) bedr. ww.;e/ir.-, overbren-
gen, melden, verklikken, aanbrengen, in hel geheim onderrichten van. Hinterbringer, (•gers, mv. -ger)
m. overbrenger, verklikker, aanbrenger, spion m.; -in v. aanbrengster, vcrklik- stcr v. Hinter-brust, (•brütte) v. (N
bist.) achterborst v.; -bruslsliick o. ach- lerboislstuk o.; -bug m. achterschenkel in.; -bühne v. achlerloonecl n., achter grond m.;-r«s/i7/o.(Zecw.)achterkastecl, halfdck o.; it. (genicenz., Scherts.) bil- len v. mv., achterwerk o.; -deck o., Z. •verdeelt. Hinterdrüeken, (druckiehinier
hinlergedrückt) bedr. ww. drukken ach- ler, duwen achter; 2. met geweld inslik ken. Hintere, (-n of Hintern, mv. ffii»-
teren) m. achterste o., billen v, mv., kont va., gal o.; auf den btoszem -n, op de blootc billen; einem Kindc den -n hanen, gerben, een kind voor de billen geven; 2. bijv. nw. achterste, laatste. Hinter-ebbe, V. laagste stand m.
der eb; -eisen o. (Ilocfsm.) hoefijzer o. van den achterpoot. Hinteressen, {asz hinier, hinler-
gegesien) bedr. ww. onr. naetcn,opslok- ken. Hinter-faden, [-fadens, m\\.-fa-
den of -[aden) m. (Wev.) achterdraad va.; •fuhrle v. (Jachtw.) lichte sporen v. mv.; 2. spoor o. van de aebterpooten; •flagge v. vlag v. op het paviljoen; -fleck va. hakleder o.; •flilgel m. achtervleugel m.; -/n>so.(ltouwk.)achterfriesv.;(Art.) sieraadsband m. Hinter-fusz, [-futxes, m\\.-(us:e)
in. achtervoet, achterpoot in.; mit den - füszen ausschlagen, niet de achlerpooten slaan; (It ijk.) sich auf die -füsie stellen, op de achlerpooten gaan slaan; cinl\'ferd |
Hinterfür, bijw. achterste voren,
het achterste voor, verkeerd. Hinter-gallerie, (-«) v. (Zeen.)
achlergalerei v.; -jan</m. (Jachtw.)spoor o. uit het woud; 2. schikking, aanleiding v.; it. misleiding v.; -gebirge o. laatste bergen m. mv. van een kelen; (BergvtO achterste gedeelte o. van eene mijn; •gegeild v. diepst o. van eene streek &; (Ontlk.) achlerstreek v.; (Schild.) groml m.; -gehdse o. achterstuk o. van een haas.) Hinter-gefass, -geschirr,
(-(e)s, niv. -e) o. keelgat o.. staart- ricm in. Hintergehen, (ging hinter, hin-
lergegangen) bedr. ww. onr. gaan ach-
ler, achler ingaan. Hintergehen, (hinterging, hin-
iergangen) bedr. ww. jcni. -,misleiden,om den tuin leiden; durch Sthmeicheleien -, om den tuin leiden; den Richter -, mis- leidcn Hinter-geschühe, o., Z.Mnter-
leder; •geschivadero. (Krijgsw.)(van eene
vloot), achterhoede v.; -geslelt o. ach Ier- stel, achterstuk o.; (van een paard), ach- terzadel, boog m.; -glied o. (Ontlk.) ach- terlid, gelid o.; (Krijgsw.) achterste gelid o.; (Meetk.) gevolg o., gevolgtrekking v.; •gransm. (Schecpv.) achterdek o.; -grund m. achtergrond m.; (fig.) teer ueisz,ivasin der Zeilen —e schtumnicii, wal in de toe- komst verborgen is; •gurl m. baud ni.om de kruitkamer van een kanon; -haar o. haar o. op het achterhoofd, nekhaar o.; it. chignon o. Hinterhaben, (halte hinter, hin-
tergcliabl) o. ww. onr. (gemeenz.) opgc- slokl hebben, verloren hebbcn;(fig.)ach- tcrslaan. Hinterhalb, bijw. achter, op den
achterkant, aan de achterzijde. Hinterhalt, (•(«)*• In?- -e) m-
(Scheik.) achterblijfscl, overblijfsel o., door of met het goud achtergebleven zil- ver o.; (Zoutin.) het soortelijk minst zware; 2. (Krijgsw.) hinderlaag v.; i(.ach- tergebleven afdeeling v., reserve-korps o.; sich in • stellen, legen, in hinderlaag gaan liggen; im •» taiiern, een oog in hel zeil houden; (fig.) einen - haben,nog eene toevlucht v., verborgen middel o. heb- ben; (Volksl.) een achterdeurtje o. heb- ben; it. ondersteund .geholpen, beschermd worden; 5. (fig.) achterhoudendheid, tc- rughoudiiig v., voorbehoud o.; er halim- mer etiv. im -e in seinen Reden, verber- gen, schuilhouden, achterhouden, in re- serve houden; ohne -, zonder nevcnge- dacble v., bijoogmerk o. Hinterhalten,(Ain/erAie/(,Ainf«r-
halten) bedr. ww. onr.acbterliouden,ont- houden; den l.ohn -, onthouden; (lig.) jemn. etw.-, verbergen, verhelen, verzwij- gen; er hal nicht gelernt zu -, hij kan niet veinzen. Hinterhalten, [kielt hinter, hin-
tergchullen) bedr. ww. onr.achlerhouden, verbergen, schuilhouden. Hintorhaltig, bijv. nw. bedekt,
geveinsd, terughoudend, achterhoudend. |
||||||||||||||||||
|
Hintaumeln, (laumelle hin, hin-
gelaumell) o. ww., m. A. hcenlnimelen, liiiiiirli\'inl heengaan. Hinten, bijw. achter, achtcrann.hel
laatst; - bleiben, achter Wijven; - im Zuge, achwrgaan, in het laatste gelid; - im tuclie, aan het eind van, achteraan in &; - im Munde. achter in den mond; ton -,
van achler(en); die Lasl liegt zu weit -, te veel naar achter, naar het eind; (van paarden &), - labm sein, aan de achter poolen, van achteren; -jem. aufsilzcn haben, achter zich (op het paard) heb ben; einem Ilriefe elw. - anfiigen, aan hel eind van & bijvoegen; sich - anschlieszen. zich van achteren, aan hel laatste gelid aansluiten; -aus, van achteren;-ai/sflc hen, achter uitgaan, aan deachlerzijde &; lias Haus hal -aus einen Gorten, aan den achterkant heefl &; •ausof-hinaiisiioh- nen, aan den achterkant, achter, •drein, •nach, achteraan, daarna, er na; -nach gehen, achteraan loopen; er kornuit im- mer -, hij komt altijd achteraan, het laatst. Hinter, voorz. (met den 3™ nv.)
achter, na; - dem of -tn HauM.achlerhel huis; - einem Itusche herrortreten, achter & Ie voorschijn komen; (Sp.) - der Hand sitzen, achter de hand zitlen;(gemccnz.) - der Thitr(e) Abschied neAmen,stilletjes
heengaan; er hal es - den Ohrcn, hij heefl ze achter de mouwen, is een huichelaar; das hal elic. • sirh, daar steekt, schuilt wat achter; er thal es - mir, - meinetn Rücken, hij deed hel achter mijn rug, in mijne afwezigheid, zonder dat ik het wist; (fig.) - elw. sleckcn, ergens achter steken, de verborgen aanleiding, oorzaak zijn; ich wilt irissen tras - ihm steekt, ik wil welen, wat hij kan, ik zal hem eens aan den pols voelen; - ihm steekt nicht riet, er zit niet veel bij hen; 2. (met den i\'n nv.) - den Yorhang treten, achter &; - sich gehen, achteruitgaan; - sic/i tenen
achter zich zien, omzien; er kann u-eder- sich, noch vor sich, hij kan noch vooruit, noch achteruit, kan heen noch weer; (gc- meenz.) jemn. - die Ohren sehlagen,\\cm. om de ooren slaan; • jems. Sprnngc kom- men, achter ieins. daden komen; sich - jemn. siecken,zic\\\\ verbergenachler,(flg.) de verantwoordelijkheid laden op; - elic. kommen, ergens achter komen, iels ont- dekken; - das Licht fiihren, misleiden, bedriegen, dupeeren; sich elic. - die Ohren schreiben, aanleekenen, noteeren; seine Sachen gehen - sich, gaan achteruit; es icill mit ihm neder - sich, noch vor sich, hij & blijft op eene boogie, gaal & niet voor- of achteruit; 3. (mei den 3M nv.), • tinander gehen, achler elk., de een ach- ter of na den ander; rier Wochen • ein- ander, achler elk., achtereen; - einander W9, achtereenvolgens; - jemn. hcrlaufen, iem. naloopen; den h\'cind - sich haben, achtervolgd worden door &; - sich her- ziehen, na zich &; (fig.,gemeenz.)->c»in. her sein, iem. achterna,op de hielen zit- len, vervolgen; - einer Sache her sein, eene zaak vervolgen, voortzetten. II. bijw. (gernceiiz.) naar beneden,naar
|
|||||||||||||||||||
|
mit ueisz gczcichnelen -füszen, w
|
04
|
ilvoet
|
|||||||||||||||||
|
in.; (fig.) platvoet in.
|
|||||||||||||||||||
|
Hin. 649
|
|||||||||||||||||
|
flin.
|
|||||||||||||||||
|
Ilin.
|
|||||||||||||||||
|
Hintersass,!(-sasscN,mv. sassen)
ra. achterleenman m.; 2. kleine boer, keuter, onderhoorige in. Hintersassengut, (-o«/(e)*,iiiT.
•güter) o. goed o.vanecnachlerleenman; it. goed o., bezitting, hoeve v. van een kleinen boer. Hinter-sattelholz, (-holzes,mv.
•hölzer) o. (Wag.) (van een wagen), dwarshout o. dot de beide hoornen van het gareel verbindt; satz m. (Hcd.)ach- tersle, laatste term m., stelling v.,besluit o.; schanze v. (Zeew.) achterverschan- sing v.; schenkel ra. achterbout m.;sclii/] o. achterste schip o.; (Zeew.) achterschip spiegel m.; schinken ra. ham m. van
hel achterdeel; schlagel m. (van een wild zwijn),achterste,gat o.; (van een schaap), bout ui. Hinterschleichen, (hinier-
schlich, hinlerschlichen) o. ww. en bedr. ww. onr. verrassen, overvallen. Hinterschleichen, (schlich hin-
ter, hinteryeschlichen) o. ww. oor., m. s. (gemeenz.) sluipen achter. Hinterschlingcn, (schlang hin-
ter, hinlergeschlungen) bedr. ww. our.en Hintersehlucken, (schluckte
hinter, hinlergeschluckl) bedr. ww. (gc-
.......ii/.\' opslokken, inslikken. Hinter-schraube, (-n) v. (Ge-
weerni.) staartsebroef, kulas v.; segel o. (Zeew.)achterzeil,bczaanszeilo.;-scif« v. achterkant va., achterzijde v.; seitcn- lakel o. (Zeew.) takelwcrk o. van hetach- terschip; sieuler m., Z. sass. Hintersinnen (sich), (hmter-
sann, hinlersonnen) wed. ww. onr. zich hel hoofd verwarren, het hoofd beneve- lcn. Hinter-sitz, (-es, mv. -e) m.ach-
terste zetel m., achterbank v. (in eenrij- luig); span m. (Zoulm.) achterste plank v. Hinterspatig, (-er, si) bijv. en
b. (Lakenb.) van ongelijken draad,onge- lijkdradig. Hinter-sperrhölzer, o. mv.
(Wag.) a^hlerdwarshouten o. ww. aan den kap van een wagen; spill o.(Zecw.) marszeilsschootknccht m.; sporn ra. (Verg.) haak ra. van ijzerdraad om twee te soldeeren slakken bijeen te houden; sprung m. (Wcv.) achleruitsprong m.; slab m, (liouwk.) aslragaal ra., middel- sluk o.; stdnder m., Z. staude; stdndig bijv. en b., Z. stellig; stapfen m. ach- terstijl, achterpoot m.; staudev.achler- |
|||||||||||||||||
|
Hinterhaltung, v. houden, ach-
tcrliouden o. Hinter-hand, (-/i«Hrfc)v.(Ontlk.)
achterband v.; (Yeea.) achterdeel o. van het paard; (Sp.) achterhand \\.;in der— silzen, die — haben, aan de achterhand zitten, het laatst spelen; -haujil o. (Onllk.) achterhoofd o. Hinterhaupts-adergang, m.,
Z.-blulleiter;-bein o.achlcrhoordsheen o.; •blulader v. achlerhoofdsbloedader v.; • blulleiler m. achtcrhoofdshloedgangm.; •buekel, •hoeker m. achterhoofdskiiohhel m.; -knochen ra., Z. -bcin; -loch o. gal o. in het achterhoofd; •muskel m. achter hoofdsspier v.; -naht\\.achterhoofdsnaad m.; -»enev. achterhoofdszenuw\\.,-rand in (Onllk.) rand, kant m. van het achter- hoofd; schlagader v. achterhoofdsslag- ader t.; •Iheil m. (Onllk.) deel o.van hel achterhoofd; -zueig m. tak m. van de achlerhoofdsader. HinterhauS,(-/ia«SfS,niï.-/(aHier)
o. achterhuis o. Hillterher, bijw.achterna,achlcr-
aan, later;jemn.- (/f/ieH,aclileraaii loope» elv. • bcdauern, te laat.er na.daarna.later Hinterherschruffen,
•setiruppen, (sehruffle en schrupple hinlerher, hinleihergeschruffl en -gc- schruppt) bedr. ww. (Dr.) polijsten, glad maken. Hinter-hof, (-hof(e)s, m\\.-höfe)
m. binnenplein o., binneuplaal3V.;-iam- mcr v. achterkamer v.; -kaslell o.,\'/.. •caslell; -keule v. (Vleeschh.) bout, ach- terschcnkel m.,Z. steriel; -klaue v.ach- lerklauw, achterpoot m.; -kralle v., Z. •klaue; -kopfm., Z. -haupt. Hinterkriechen, (kroch hinicr,
lünlergekrochen) o. ww. onr., m. s. (ge- raeenz.) achterkruipen, achterin kruipen. Hinter-laden, (-ladens, mv.-/<i-
den) ui. achterwinkcl m.; il. achtcrluik, achlerblind o.; -lage v. (Rechtsw.)borg- tocht in., pand, depot o., cautie v. Hinterlage, (-en) v. gedeponeerd
goed o. Hinterlass, (-wsses, mv. BMer-
lasse) m., Z. Nachlass; (Jachtw.) (van herten), achterblijven o. van het spoor der achlerpootcu hij dal der voorpooten. Hinterlassen, (hinlerliesz, hinler-
lassen) bedr. ww. onr. jemn.einAnden- kun -, achterlaten; er hal es so -,hij heeft hel zoo bevolen voor zijn vertrek, voor zijn dood; er hal mir -, ich sollte &, hij heeft mij belast; Vermogen, Schulden -, nalaten, als erfenis nalaten; die -en Pa- piere Lessings, nagelaten werken van L .; He -en, de erfgenamen, achtergebleve- nen, overlevenden m. en v. mv.; 2. o. ww. (Jachtw.) een kort en licht spoor heb- ben. Hintcrlassen, (Hen hint er, hin-
leryelussen) bedr. ww. onr. (gemeenz.) achler lalen doorgaan, ingaan;\'i.(vanecn gezwel in de keel),nic/((i-, niets inlaten, belellen ietsin te slikken. Hin tor lassen schaft, (-en) v.
aalalcnschap, erfenis v. Hinterlast, (-en) v. (op een wa-
|
gcn),achterlast in., vracht v.dieachterop
ligt. Hinterlastig, bijv. nw. (Zeew.)
van achteren overladen. Hinter-laterne, (-«) v. (Zeew.)
spiegellautaren v.; -lauf m. (Jachlw.) achtcibccn o., achlerpool in. Hinterledor, (-s)o.,z.m.(Schoen-
m.) hakleder, hielsluk o. Hinterlegen, (hinlerlegle, hinler-
legl) bedr. ww. in depot geven,terbewa- i\'iug geven, neerleggen; Geld -,deponee- ren; hinlerlegle» Gut, Z. Hinterlage. Hinterlegen, (legte hinler,hinler-
gelegt) bedr. ww. achler leggen, achter neerliggen. Hinterleger, -in, hij of zij die
& in bewaring geeft, die deponeert. Hinterlegung, v., Z. Hinterlage.
Hinterleib, (-(c)s, mv. -er) o.ach
lerlijf o., achterste gedeelte o. van bet lichaam; it. Z. Ilmtere. Hinterleik, (-(e)s, mv. -e) o.
(Zeew.) ouderlijk o.
Hinterlist, (-e«) v. valschheid v.
arglist m„ bedrog o., trouweloosheid kunstenarij v. Hintérliften, (hinterlislete, hin-
leritstei) bedr. ww. bedriegen, mislei den. Hinterlistig, (-er, -st) bijv.en b.
valsch,arglistig, bedrieglijk, trouweloos; - :u Werke gelien, Z. hinlerlisten; -kcit v., Z. Hinterlist. Hinter-locke, (-n) v. lok,haar
lok, krul v. van hel achterhoofd; -luck v.(Zeew.) achtcrluik o.;-ma/m ui achter- man, volgman ni.; (Krijgsw.) soldaat m. in het opsluitend gelid, (Sp.) speler ni aan de achterhand; kit ist nwin — ?,wïc speelt er na mij?; 2. (fig., Zeew.) schi| o. dal een ander volgt; it. lichter in.;(Mg.) borg m., hulp v.,bijstandm.;-maslin.be- zaaumast m.; •mittelsperrhölzcr o. mv (Wag.) opstaande achlerstijlcn m. mv. eencr koels; -naA(v.achlemaad m.;-nie- derlass ra. (Jachlw.) spoor o.deracbler poolen van een zwijn; -pfanne v.(Zoutm.) achterste pan v.; -pferdo. achterste paard, lemocnpaard o.; -pflicht v. (Schecpv.) achterkajuit v.; -pforte v. achterpoort v. •pfote v. achterpoot in.; •quartier o (Schocnm.) \'I. -leder; 2. achterste wijk achterste woning v.; -rud o. achlerrad achterwiel o.; -rasl v. achterste rustv. in een gewecrslol; -raufwolle v. wol v. van het achterste van de kaard. Hinterreden, (hinterredete, hin-
tcrrcdel) o. ww. kwaadspreken. Hjnterreihe, (-n) v. achterste rij,
achterste linie v., achterste gelid o. Hinterrennen, (runnie hinter
hintergerannt) o. ww. onr., ui. s. (gc- tncenz.) achterna loopen, achterna snel- Ie n. Hinterrücken,(r«cA/i/ii«to,/ii»-
tergerückt) bedr. en o.ww. achlcrduwcn achlerrukken. HinterrUoks, bijw. van achleren,
in den rug, rugwaarts; it. verraderlijk; (fig.) - meiner, achter mijn rug, buiten mijn welen, in mijne afwezigheid. |
||||||||||||||||
|
4255
|
|||||||||||||||||
|
sle zuiltje o., achterste stander m.
II in torst ellen, (slellte hinter,hin-
lergestellt) bedr. ww., Z. hinlerlreiben. Hinterstellig, bijv. en b.(\\\'olkst.)
vervolgend, arglistig; 2. leruggaande,ach- terstallig; -e Gelder,achterstallige gelden; 3. elw. -machen, verijdelen. Hinter-steven, (-ven$, mv.-w)
m. (Zeew.) achtersteven ui.; sikh m. (Naai.) nasteck m. Ilintcrstrcichen, (slrich hinter,
hintergestrichen) bedr. ww. die Haare -, naar achleren strijken; 2. ede. -, meteen streep(je) er achter merken. |
|||||||||||||||||
|
Hin.
|
|||||||||||
|
Hin.
|
|||||||||||
|
650 Hin.
|
|||||||||||
|
hinübergelangt) o. ww. tol aan de over-
zijde reiken, lang genoeg zijn; 2. bedr. ww. ii38r de overzijde toesleken. Hinüberlasson, (liesz kinüber,
hinübergelassen) bedr. ww. our. erover- heen laten, naar de overzijde laten. Hinüberlaufen, (lief kinüber,
kinübergelaufen) o. w w. onr., m. s. naar
den overkant loopen, overheen loopen;2. (van eene brug), de beide oevers verbin- den, lonpcn tot. Hinüberlegen,(/e9/e/iini/ier,Ai»-
übergelegl) bedr. ww. er overheen leg- gen. Hinüborroichon, (reichte kin-
über, hinübergereickl) o. ww., m. A. tol aan den overkant reiken, zich uilstrek- ken lol den overkant; 2. bedr. ww. das Teller über den Tisck -, overreiken, naar den overkant toesleken. Hinüborschieszen, (sckosshin-
über, kinübergesekoszen) bedr. ww. onr. overheen schieten, tot aan de overzijde schieten; 2. o. ww. naar den overkant ijlen, snellen, schieten. Hinüberschwimmen,
(schaamm kinüber, hinüberyesekuommen)
o. ww. onr., m. A. en $. overheen zwem- nii\'ii, naar den overkant zwemmen. Hinübersetzen, (selzte kinüber,
hinübergeselzt) bedr. ww. aan den au- leren kant brengen, zeilen, plaatsen; 2. o. ww. über einen Fluit», overzetten; über den Gruben -. overheen springen. Hinüberspringen, (sprang hin-
über, hinübergesprungen) o. ww. onr., m. A. en s. overheen springen, oversprin- gen. Hinübersteigen, (stieg hinüber,
kinübergestiegen) o. ww. onr., m.s.over- heen klimmen. Hinüberwerfen, (warf kinüber,
kinübergeworfen) bedr. ww. onr. over- heen werpen, naar den overkant werpen. Hinüber wollen, (uollle kinüber,
kinübergewollt) o. ww. onr., m. A. (ge- meenz.) er overheen willen. Hinüberziehen, (zog kinüber,
kinübergezogen) bedr. ww. overheen trek- ken; it. wikkelen in, onder een overtrek verbergen; 2. o. ww., in. s. overtrekken, naar den anderen kanl trekken. Hinum, bijw. omheen, in dien zin,
dat de lijn, waar langs de beweging plaats beeft, eerst aan bel einde krom loopt. Z. kcrum, umkin. Hinunter, bijw. naarbcneden.naar
omlaag; zur Treppe -, die Treppe -, den Irap af; die Treppe - teken, den trap af- gaan; -mit ihm\\, weg met hem!, naarbc- neden met hem !; -bringen, naar beneden brengen; -essen, opslokken; -fallen, naar beneden vallen; -ftieszen, naar beneden vloeien, afvloeien; -kel[en, naar beneden helpen; (fig., gemeenz.) dieser Arzt kilfl vielen Kranken -, helpt & naar het graf; jagen, naar beneden jagen; -macken, (gemeenz.) sicA scknetl die Treppe -ma- eken, zich gauw den trap afmaken; m\'li li ng f ii, scblucken, Z.-essen;-sckauen, •seken, naar beneden zien, kijken; 2. Z. hinabsckauen&;-seynof-sein,(%emeeni.) |
|||||||||||
|
m., draagster, brengster t.; (fig.) «in
Hin-undHertrager aanbrenger, verklik- ker m. Hintreffen, (traf kin, kingetroffen)
o. ww. onr., m. k. an\'s Ziel -, raken. Ilintreibon, (trieb kin, kingetrie-
ben) bedr. ww. onr. gegen etw. -, heen drijven, heenjagen, heenstooten; 2.o.ww. drijven naar. Hintreten, (Iral kin, kingelreten)
o. ww. onr., m. s. heenstappen,gaan;»io« sickt nicht, ito man kintritt, waar men gaat. Hjntritt, (-(e)s) m., z. m. (fig.)
dood m., overlijden, afsterven o. Ilintsch, (-(e)s) m., z. m. (Veea.)
bevangenheid, stijfheid v.; (PI.) - of •kraul o. bitterzoet o. Hintummeln, (tummellekin,kin-
gelummelt) o. ww., m. k. zichheenspoe- den, zich haastig er heen begeven;2.bedr. ww. haastig doen heengaan naar. Hinüber, bijw. overheen, naarden
anderen kant; den Fluss -, aan dcnandc- reu kant. aan den overkant. Hinüberbreiten, (breitele kin-
i\'iber, kinübergebreilet) bedr. ww. over-
heen spreiden, dekken. Hinüberbringen, (brackte kin- über, ktnübergebraekl) bedr. ww.onr.naar
de overzijde brengen, overheen brengen. Hinübcrcilen, (eillekinüber.kin-
i\'ibergeeilt) o. ww., m. k. en s. heenijlen, heensnclleu, naar den anderen kant ijlen. Hinüberfahren, (fulir Hinüber,
liinübergefakren) bedr. ww. onr. naar de overzijde varen,rijden, brengen,overhcen- brengen;;em. über den Fluss -,iem.ovcr- zellen; 2. o. ww., m. s. naar den anderen kanl varen, rijden. Hinüberfahrt, v. overvaart v.,
overtocht m. Hinüberfliegen, (ftog kinüber,
kinübergeflogen) o. ww. onr., m. s. over- heen vliegen, naar den anderen kant vlie- gen. Hin überflieszen, (/loss hinüber,
hinUbergeflossen) o. ww. onr., m. s.over- t.....ii slroomcn, overheen vloeien, vlieten. Hinüberführen, (fnkrte kin-
ilber, kiniibergefukrt) bedr. ww.naarden overkant voeren, brengen, geleiden; jem. über einen Fluss -, iem. overzetten,over- varen. Hinübergang, (-(e)s) m„ z. m.
overtocht rn. Hinübergehen, (ging kinüber,
kinübergegangen) o. ww.onr.,m.s.over- heen am, naar de andere zijde gaan, overtrekken. Hinüberheben,(Ao4Ainüfter,/iin-
übergehoben) bedr. ww. onr. overheen lillen, overheen beuren. Hinüberhelfen, (half kinüber,
kinübergekolfen) o. ww. onr., m. k.jemn.
-, overheen helpen, naarde overzijdehel- pen. Hinüberkommen, (kam kin-
über, hinübergekommen) o.ww.onr.over- heen komen, naar de overzijde komen, oversteken. Hinüberlangen, (lungtekinüber,
|
|||||||||||
|
Hinter-strich, (-(e)s, mv.-e)m.
afkappingslceken o., apostrophe v.;-slube v. achterkamerv.,achlerverlrek o.; stück o. achterstuk, achterste gedeelte o., staart m.; 2. (Zeew.) achterslekanono.;-s/i«M ra. (Slol.) krammetje o. in een slot, dat de schoof of tong vasthoudt; -lau o. (Zeew.) achterste kabel, kaliel m. van den achtersteven, spiegelkabel in.; • theil o. achterdeel, achterste gedeelte o., ach- terkant m.; (van een schip), spiegel m (gemeenz.) achterste, gat, o., kont m., billen v. mv.; auf das — [allen, op de billen, opzijn gat vallen; (Schoenm.) Z. •leder; -lhor o., -lkür(e) v. achterdeur v.; (lig.) sich das of die —ojfen erliatlen, een slag om den arm houden, eenachter- deurtjeopenhoudeu;-(re//eno.(Krijgsw.) achterhoede v. Hintertreiben, (kmiertrieb, Ai»-
lerlrieben) bedr. w\\v. oar.jem.»,dwars-
boomen, tegenwerken; (lig.) eine Sache -, beletten, verijdelen.doen mislukken; Vn- terhandlungen -, afbreken; l\'lünc -, vcr- ijdcleu.iii duigen doen vallen. Hintertreiben, (trieb kintcr,km-
tergetrieben) bedr. ww. onr. naar achter drijven, duwen, llintortfillkon, (l««l : killier,kin- tergetrunken) bedr. ww. our. opdrinken,
inzwelgen. Hinter-tross, (-et, mv. -e) m.
legerlros m.; il. achterblijvers, slroopers m. mv.; -lilekitek bijv. en b. verraderlijk, valsch; \'Verdeck o. (Zeew.) dek o. van de schans, schansdek, kuildek,achterverdek o.; -vier tel o. achterschenkel v., achter- bont rn.; -wage v. zwenghout o., zwengel m. waaraan de stengen der rijtuigen wor- den vastgemaakt; •ragen in. achterste wagen m.; -wand v. (Tooncelk.) achter- grond m., achterwand m. van het too- ncel. Hititorwiirts, bijw. achterwaarts,
naar achteren; - sehen,achtcrwaarlszicn; - anfalten, van achteren, in den rug &; (lig.) heimelijk, op den achtergrond. Hjnter-zange, (-n) v. (Meub.)
tweede schroef v. aan de schaafbank; -zeug o. (Zad.) staartricm m. van den zadel. Hinterziehen, (zog kinler,kinler-
gezngen) bedr. ww.onthouden,lerughou- den, achterwege houden, verdonkeren; 2. o. ww., m. s. in hel achterste gedeelte van een huis wonen. Hintcrziehung, v. terugtrekken
o.,rouwkoopm.;((ig.)verijdeling,d\\vars- boouiing v. Hinthun, (Ikal kin, kingetkan)
bedr. ww. (gemeenz.) heendoen, heen- zetten, hcenplaatsen, heenbezorgen. Hintoben, (loble kin, kingetobl)o.
ww., m. Ii. woedend er heen gaan. Hintrachten, (tracktele kin,
kingetrachlel) o. ww., m. A. Irachtcn er heen te gaan, zijn best doen om er heen te gaan. Hintragen, (trugk in.kingelragen,
bedr. ww. onr.heendragen.hccnhrengen, er heen voeren. Hintrugor, -in, drager, brenger
|
|||||||||||
|
Hin.
|
Hin. 651
|
||||||||||||
|
Hin.
|
|||||||||||||
|
door het onweder neerslaan, rerplettc-
ren, omverwaaien. Hin wieder, hinwioderum,
bijw. opnieuw, van voren af aan; \'2. voegw. daarentegen, Z. wieder. Hinwischen, (wischte hin, hin-
gewischt) o. ww., m. s. (lig., gemeenz.) leicht über ette. -, heenstappen,zich niet bekommeren om.zich niet veel storen aan. Hinwissen, (wuute hin, hinge-
tvussl) o. ww. onr., m. h. weten waar- heen; ich weisz nirgends hin damit, ik weet daarmede geen weg. Hmwollen,(wolllenin,hingewotlt)
o. ww. onr., in. A. erheen willen, er heen denken te gaan; «o wollen Siehinl, waar wilt gij heen?; ich weisz, wodieshinuill, ik weel wel, waar dit heen wil, wat dit beteekent, wat men hiermede bedoelt. Hinwünschen(sieh),(K ümchle
hin, hingeiriinsclil) wed. ww. wenschen
ergens te zijn; sich zujemn. -, wenschen te zijn bij. Hinwurf, (-(e)s, mv. Hinwürfe)
in. worp m.; 2. losse schets v., plan,onl- werp o. HinwUrgen, (würgte hin, hinge-
würgl) bedr. ww. worgen of wurgen,oni- brengen. Hinz, (-es, mv. -e) m. (gemeenz.)
kater m., mannetjeskat v. Hinzanlen, (zahlte hin, hinge-
zahll) beilr. ww. betalen,uitbetalen;eine Summc nach London -, zenden, remit- tceren. Hinzahlen,(:\'i/i//e hinjiingezihlt)
bedr. ww. neertellen, voortellen. \'H.inza\\iaen)(zaustehin,hingezaust)
bedr. ww. heensleuren, heenlrekken. Hinzoichnen,1\'.-!\'/r/ihi7i\' hin,hin-
gezeichnel) bedr. ww. etw. nur so-,neer- leekenen, losweg leekenen, neerschrap- pcn. Hinzeigen, (zeigle hinjiingezeigt)
o. ww., ni. h. wijzen naar, duiden naar, betrekking hebben op; wozcigt die Wet- lerfahne hin \'/, waar wijst & heen\'! Hinzerren, (zerrle hin, hingczerrl)
o. ww., Z. hinzausen. Hinziehen, (zog hin, hingezogen)
bedr. ww. onr. heenlrekken, Irekken naar, tol; (Gen.) ein Vebel auf einen be- stimmlen Ptatz -, heenlrekken, aftrek- ken naar; (flg.) sich zu jemn. hingezogen fithlvn, zich tot icra. getrokken voelen, genegenheid gevoelen voor; in die Lange -, uitrekken; sein Leben -, kommcrlijk doorbrengen; 2. o. ww., m. s. heeutrek- ken, heengaan, vertrekken; zijn verblijf gaan vestigen in; ziehet hin in Friedcn, gaat heen in vreda; anderswo -, ergens anders heenlrekken, zijn verblijf gaan vestigen. Hinzielon, (zielte hin, hingeziclt)
o. ww., m. h. auf etw. -, doelen, mikken; (lig.) bedoelen, op het oog hebben; ich weisz, uo Sic -, ik weet wat gij bedoelt. Hiuzotteln, (zottelte hin, hinge*
ottell) o. ww. heendraven, heendrente- len, heenslentereu. Hinzu., bijw. naar & toe; 2. bij, toe,
bovendien. |
Hinzubauen, (baute hinzu, hin-
zugebaut) bedr. ww. bijbouwen,eenhuis & vergroolen. Hinzubegeben,\'//cy«/i//i/i;i(./iin-
zubegeben) o. ww. onr., Z. hinbegebcn. Hinzubekommen, (bekam kin-
;u, hinzubekommen) o. ww. onr., m. h. toekrijgen. Hinzubitten, (bat hinzu, hinzu-
gebvlen) bedr. ww. onr. verzoeken leko- men; 2. noch mehrere Frcunde -, er bjj verzoeken, erbij uilnoodigen. Hinzubringen, (brachte hinzu,
hinzugcbrachl) o. ww.onr., Z. hinbrin- gen. Hinz\\idenkOO.,(dachte hinzu,hin-
zugcdacht) bedr. ww. onr. er bij denken, in zijne gedachte er bijvoegen; 2. sich das Vebrige -, er bij denken, zich verheelden, zich voorstellen, gissen. Hinzudichten, (dichtele hinzu,
hinzugedichlet) bedr. ww. er bij vemn- nen, vermeerderen en verbeteren. Hinzudrangen, -dringen
(sich), (diingle hinzu,hinzugedrdngt)
wed. ww. en (drang hmzu, hinzugedrun- gen) wed. ww.onr. zich er hij dringen, al dringende er hij komen; (fig.)zich in- dringen, zich opdringen aan. Hinzueilen, (eilte hinzu,hinzu-
geeilt) o. ww., in. s. er heen snellen, er heen ijlen. Hinzufügon, (füglehinzu, hinzu-
gcfüijt) bedr. ww. er bij voegen,toevoe- gen aan; il. bijzetten. Hinzufügung, v., Z. hinzufugen;
il. toevoeging, bijvoeging v. Hinzul\'uhron, (fiihrtehinzu,hin-
ugefiihrt) bedr. ww. voeren naar, leiden tot; 2. er bij brengen. Hinzug, (-(e)s, mv. Hinzüge) m.
hcentocht in., heenreis v.; it. verhuizing v.; 2. Z. llinscheid. Hinzugang, (-(e)«) in , z. m. na-
dering v. Hinz\\igohen, (ging hinzu,hinzu-
gegangen) o. ww. onr., m. s. gaan naar, er naar toe gaan, zich er heen begeven, naderen. llinzugchöron, (gehorte hinzu,
hinzugeliört) o. ww., m. h. er toebehoo- ren. er een deel van uitmaken. Ilinzugioszen, (goss hinzu, hin-
ugegossen) bedr. ww. onr. tocgieten,bg- gieten. Hinzukommon,(\'>\'"» hinzu,hin-
zugekommen) o. ww. onr., m. s. er bij- komen, naderen, er komen; 2. bijkomen, bijgevoegd worden, zich voegen bij; eine Schwierigkeit kam noch hinzu, kwam er nog bij, er overviel &. Hinzukönnen, (konnte hinzu,
hinzugekonnt) bedr. ww., Z. kinkönnen. Hinzukriechen, (kroch hinzu,
hinzugekrochen) o. ww. onr., m. h. en s. erheen kruipen, er naar toe kruipeu. Hinzukunft, v., z. m. bijkomen
il, bijkomst, medewerking, hulp v., toe- doen o. Hinzulassen, (liesz hinzu,hinzu-
gelassen) o. ww. onr., Z. hinlassen. Hinzulanfen, (lui hinzu, hintu-
|
||||||||||||
|
beneden zijn; er itt schort -, hij is al be-
neden, al weg; die Sonne ist -, de zon is onder(gegaan); eine Leiche in\'s Grab - senken -, naar beneden laten,doen dalen; •treiben, naar beneden drijven, jagen; Z. hinab, herunler, Hinwagen (8ich), (wagte kin,
hingewagt) wed. ww. wagen, ergens been durven gaan. Hin wallen, -wandeln,-wan-
dern, (uallte,wandelleoUcandertehin, hingewallt, hingewandell of hingen anderl) o. ww., m. h. en s. heenlrekken, heen- wandelen, heenzwerven. Hinwanken, [mankte hin, hingc-
wankt) o. ww., m. h. en s. heenwaggelen. Hinwarts, bijw. naar eene plaats
been; - bcgegnete er mir, op den weg daarheen &. Hinweg, (-(c)s,rav. -e) m. heen-
reis v., heenweg, weg m. er heen. Hinweg, bijw. weg, voort, lerng;
- von hier\'., weg van hier!; - von mirl, weg van mij!; - mil curh!, weg met u!, verwijdert u!; -[allen, (lig.) (van ecne zwarigheid), wegvallen; -huschen, weg- snappen; (Hg.) «éér etiv. -huschen, los over & heen loopen, zich er overheen zetten; -nehmen, wegnemen; (lig.) Goll hal ihn -genonimen, God heeft hem tot zich genomen, geroepen,-ra/few,wegvoe- ren, wegsleepen, wegrukken; scheiden, heengaan, vertrekken; (lig.) sterven, overlijden; setzen, wegzetten, ter zijde zetten; (lig.) sich über das Gerede der Leute setzen, zich over & heenzettcn, zich niet bekommeren om, storen aan; •taumeln, heenwaggelen\', -wenden, om- wendeu,afwenden. Hinweg-führung, v. heenvoe-
ren, wegvoeren, wegleiden, transport o.; -lassung v. ontslag o.; 2. weglating, uit- lating v. Hinwehon, (wehlehin, hingeweht)
bedr. en o. ww., m. //. heenwaaicn. Hin weisen,(wies h in, h ingeiviesen)
bedr. ww. onr. ;>m. auf den rechten Weg -, den weg wijzen, aanwijzen; anjetn. -, heenwijzen, verwijzen; 2. o. ww., m. h. duiden, doelen, betrekking hebben op; (Spraakk.)-desF«rwor(,aanwijzend voor- naamwoord o. Hinwelken, (welkte hin, hinge
welkt) o. ww., m./i. verwelken; (dg.)ver kwijnen, sterven. Hinwenden, (wandte hin, hinge-
wandl) bedr. ww. onr. heenwenden; 2. wed. ww. sich -, zich wenden naar;(fig.) zich wenden tot, zijne toevlucht nemen. Hinworfcn, (warf hin, hingewor-
fen) bedr. ww. onr. heenwerpen, weg- werpen, weggooien, op den grond & wer- pen; (lig.) etw.aufdas Papier -, op hel papier gooien, in haast neerschrijven; ein Wort -, loslaten, laten ontvallen, einige Züge -, eene vlugge schets maken; 2. wed. ww. sich -, zich laten vallen.opden grond gaan liggen; sich vorjemn. -, zich op de knieën werpen voor. Hinwettern, (wetlerte hin, hinge-
vsettert) o. ww. voortgaan met onweeren; (lig.) vloekend heenrenncn; 2. bedr. ww. |
|||||||||||||
|
Hir.
|
|||||||||||||
|
Hir.
|
|||||||||||||
|
652 Kin.
|
|||||||||||||
|
Hinzywalzen, (ualzte hinzu, hin-
ziigeuiilzl) bedr. ww. erbij rolleu,rollen
naar; 2. o. ww. rollend naderen. Hinzuwandern, (teandtrle hin-
zu, hinzuijevandert) bedr. ww., Z. hin- icnndirn. Hinzuweben, [webte hinzu, hin-
zugeuebt) hedr. ww., Z. anueben. Hinzuwerfen, («urf hinzu, hin-
zuyeteorfeii) hedr. ww. onr. er bij ".ver-
pen. er bij gooien. Hinzuzahlen, (ziihllc hinzu, hin-
zugezuhll) bedr. ww. er bij lellen. Hiobs-post, (-ch) ï. (gemeenz.)
jobstijding, kwade tijding v., ongeluk- kig nieuws o.; -lhriine v. (l\'l.) jobs- traan v. Hippe, (-«) v. zeis v., sikkel in.,
snoei mes o.; 2. oblie v., eierkoek in.; 3. geit v. Hippol, (•») v„ Hippelchen,
o. (verkl.) Z. Hippe (2 en 3).
Hippen-backer, {-ktrs, uu
•her) ui. obliebakker m.; -eisen o. wa-
felijzer, oblieijzer o.; •junge m. obliejon* gen, jongen in. die oblieën verkoopt; -krü- >"er, —in, -triger, —in, obliekoopman in.,oblievrouw v.,bij, zij die oblieën ver- koopt; il. (lig.) zeisdrager, dood m.; -uerk o. ijdele, nietige, nietsbediiiJeude zaak v. Hippi^trik, v., z. m. paarden* nrlsenijkunde V.
Hippodrom, (-(e)ï, mv. -e) m.
paardenren m,, renbaan v. Hippogryph, (-en, mv. -cn) in.
(Fabell.) gevleugeld paard o„l\'egasus in. Hippokratisch, bijv. en b. van
Hippocrales. Hippokras, (onb.) in. eene soort
kruidenwijn, hippocras in. Hippocratisch, (Gen.) -es Ce-
sichl, hippocratisch gezicht, eigenaardig veranderd gelaat o. van een stervende. Hippokrene, (-«) v. (Fabell.)
bengslebron, muzenbron, dicblerbrou v. HippopQde, (-h) v. paardepool
ui.; il duivrlspoot, duivel m. Hippolog, (-t\'/i, mv. -en) paarden*
kenuer m. Hippolith, (-(e)s, mv. -e) in.
(Uelfsl.) paardesleeii ui. Hirn, (-(e)«, mv. -e) o. hersenen
v. mv., hersengeslel, herscniiierg, brein o.; (lig., gemeenz.) gezond verstand o.; im -e verrückt sein, niet heel wel bij hel hoofd zijn, een klap van den mallemolen weg hebben; was ist dir dureh\'s • ge [altren?, wal is u iu liet hoofd geko- meuV; 2. die kant m. van een plank of balk, waar de draden dwars doorgezaagd zijn; über.vor - sügen, dwars doorzagen. Hirn-anhang, (-(e)-) III.. Z. 111.
(Oiillk.)aanliaiigselo.der hersenen;-ai\'»i bijv. nw. onnoozcl,dom;-aiiaen6/u(aa>r v. oogheelkundige liersenbloedadcrv.;-ta/- ken m. ecltaclitig gedeelte o. der berse* nen, hersenhalk in. waardoor de heide halfronden der groole hersenen samen- hangen; —tchlagadcr v. slagader v. van len hersenhalk; -beseliinner iu. (Ileelk.) hersenbeschermer m.; -blasentturm m. |
|||||||||||||
|
blnasworm m. in de hersenen; -blat!,
•bttltchen, -bl<ittlein o. naad m. van hel bekkeneel, opening v. op bel hoofd van nog zeer jonge kinderen, fontanel v.; •blutader v. hersenhloedader v.; 2. tot de kleine hersenen behoorende bloedader v.; •bnhrer m. (Ileelk.) schedelhoor v„ tre- paan in.; 2. tangvoriiiig werktuig o. lot saiiieudriikkiiig des schedels bij mneie- lijke geboorten; -brecher m.,Z. -reiszer: \'bruch m. (Gen.) bersenbreiik v.; -brucke v., Z. -knnten; -briilen o. stille waanzin* nigheid v.; -brülig bijv. nw. waanzin* nig, krankzinnig; 2. razend, woedend; •ileekel m„ Z. schale; -einschnitl m. (Ontlk.) hersenholte v.; —schlagader v. slagader v. in de hersenholte; -ende o. uiteinde o. van een dwars door de aderen afgezaagd stuk hout; •enlzündunij v.her- senonlsleking \\.;-erschütterung v.hersen- scbndding v.; -fell o., Z. •haut; -felt o. hirsenvet o.;-/IdcAev. oppervlakte v.van den schedel, herseuUak o.; •geburl v., •gespensl o. hersenschim, gril v.; -je- spensliseh bijv. nw. herscnschimmig,gril- lig; -gewebe o., Z. -geburt; -geuï>lbc o. hersengewelf o.; -grille v. (Kat. bist.) haslaard-kanarievogel ia.; 2. spechtinees, boommees v.;-grundschlagader v.(Ontlk.) wiggebeen o.; -/ian/ v., -hiiulcben o. (Ontlk.) hersenvlies o.; fesle of obere—, bard hersenvlies o., iiieniiix v.; mittlere —, spinnewebsvlies, derde hersenvlies o.; untere —, dunne of zachte hersenvlies o. Hirnhaut-bruch, (-trucB(e)»,
mv. •brilche) ni„ \'/.. Hirnbruch;-enlzün- iung v. hersenvliesontsteking v.; -schlag- ader v. (Ontlk.) slagader v. van hel her-
seuvlies. Hirn-höhle, -kammer, (-n)
v. (llnllk.) herseiikast, hersenholte v.; •keiler v. (Ontlk.) Iicrseiidriikker m. van Herophile; -klappe v. hersenklapvlies o.; •klop/en o. kloppen o. der hersenen; •knoten in. hersenknoop in., brug v. van Varolius; -krank bijv. nw. pijn in de hcr- si\'iien hebbende; 2. krankzinnig, waau- zinoig; •krankkeit v. hersenlijden o., on- gesleldheid v. der hersenen; 2. krank* zinnigheid, waanzinnigheid v.; -kitehlein o., Z. sehnille; -lappen m. (Ontlk.) her- seukwahhe v.; -lchre v. (Gen.) benen* leer, hoofdlecr v.;2. scbedelleer,schedel- kunde v. i: irnleiil. o. (verkl.) kleinste ach-
lerhelft v. der hersenen; 2. achli rbrein, iniiiderhrein o., achlerherseneii, bijher- scuien, kleine hersenen v. mv.; -entzün- dung v. ontsteking v. der kleine hcr- seni\'ii; sschenkel in. heen o., steel in. der kleine hersenen. Him-leiste, (•») v.,7..Ilninleisle;
\'los bijv. en b. hersenloos, verslandeloos, dom; (dg.) onbesuisd , onnadenkend, onbezonnen; -losiijkeil v. (Oullk.) ber- senloosheid v.; (lig.) domheid, onbe* dachlzaamheid, onbesiiisdbeid v.; -mark o. hersenmerg o.; -masse v. berseu- massa v.; -pfanne v„ Z. schale; -reiszer m. slechte wijn ni.;-roiim. (Veea.) droes m., snot o.; schüdel m. bekkeneel, her- senbekken o., hoofd\'chedel, schedel m. |
|||||||||||||
|
gelaufen) o. ww. onr., m. s. tocloopen
toesnellen. Hinzulegen, [legle hin:u, hinzu
gelegl) hedr. ww. er bijleggen, erbijvoe gen, bijleggen, toevoegen, Hinzulocken, [lockle hinzu,hin
zugehckl) bcdr. ww. er bijlokken, doen koTiien. Hinzumachen,hinzunahen,
o. ww., Z. hinntachen, hinnuhen. Hinzureiten, [rilt hinzu, hinzu
gerilten) o. ww. onr., m.j.er heen rijden, er naar loe rijden. Hinzurücken,(nïcA7eAini«,Ain
zugerilckl) o. ww., m. Ii. en s. byschui ven, aanrukken, zich voegen bij. Hinzuschiffen, -schleichen,
o. ww., 1. hinschiffen, Hinzuschreiben,(«/niW< hinzu
hinzugeselirieben) hedr. ww. onr. bij\' schrijven, toevoegen. Hinzuschreiten, (sekritt hinzu.
kinsugesrkrillen) hedr. ww., Z. himuge- hen, hingelien. Hinzuschütten, \'sckatlete kin-
zit, kinzugesehnllel) hedr. ww. er bij gie- len. er hij storten. Hinzuschwimmen, (tchtramm
hinzu, hinzugeschirommen) o. ww. onr., m. h. en s. naar & toe zwemmen; 2. al zwemmende naderen. Hinzusetzen, (selzte hinzu, hin-
zugeselzl) bedr. ww. bijvoegen, tocvoe* gen, bijzetten, vervolgen, voortgaan:ffig.) mi/ finem Wort, selzle er hinzu, in een woord, voegde hij er bij; (fig.) Z. hinzu- fügen. Hinzuspringen, (sprang hinzu,
kimugesprungen) o. ww. onr., m. s. toe- springen, toesnellen, naderbij springen. Hinzustellen, [slellle hinzu.hin-
Tiigeslelll) hedr. ww. naderen, naderbij zeilen, er hij zetten. Hinaustoszen, (stiesz hinzu,hin-
zwjetloszen) hedr. ww. onr.voortduwen, vonrsionten; 2. o. WW. zich voegen bij. Hinzuthun, (/Aa/ hinzu, hinzu)ie-
than) bedr. ww. onr. igomeenz.) er bij- doen, bijvoegen, bijleggen, bijdoen, hij- tellen; II. o. zelM. bijvoeging v.; (fig.) ohne jems. -, zonder ienis. toedoen,zon- der iems. medewerking v. Hinzutragen, (Irmj hinzu,hmzu-
gelragen) bedr. ww. onr. er bijdragen, er bijbrengen; 2. bijzetten, bijdoen, bij- plaatsen. Hinzutreiben, (trieb hinzu, hin-
zugetrieben) hedr. ww. onr. drijven naar. doen voortgaan naar. Hinzutreten, (irat hinzu, hinzu-
getreten) o. ww. onr., m. *. toetreden, naderen, zich er bij voegen; (lig.) dceliic- men in, zich vereenigen met, zich aan* sluiten hij. Hinzutritt, (*(<•)•) m.,z. m.,Z.
himulrelen; it. toetreding, deelneming v. Hinzuwachsen, (uuehs hinzu.
hinzugeuacltsen) o. ww. onr., m. s. zich door den groei vereenigen mei, er bij- grocien. Hinzuwagen, («oo/e hinzu, hin-
lugewagl) o. ww., Z. hinuagen. |
|||||||||||||
|
Hir
|
655
|
|||||||||||||||||||
|
Hir
|
||||||||||||||||||||
|
Hir.
|
||||||||||||||||||||
|
polei m. wilde polei v.; -re/i o. Afrikaan-
schc reebok m.; -ruf m., -pfei[e v. boren in., Iluit v. om het geschreeuw van het bert 11a te bootsen; -rutlie 1. teellid o., roede v. van het hert; schale v.klauw ra., |
||||||||||||||||||||
|
kleurig;" -feiste v. (Jachtw.) hertcntijil
m. (van den oogst tot Si. Jacob); -/i«A 11. (Nat. bist.) groeuvink ra.; -fusz m.. Z. -lauf; \'fuller o., Z. -ivurz; -gallerle v. berlshoorngelei V.; -gang ra. (van een paard), galop m.; -garn o. jacht net o. oor herten; -garlen in. hertenpark o.: •geiise o. grazen o. van het herl; -gelos o. drek m., mest in. van bet herl; -gercchl bijv. nw. (Jachtw.) volgens de regels op de hertenjacbl; \'geschrei o. hertenge- schreeuw o.; -geueih o. horens m. inv. van een herl, gewei o.; —koralle v. ster- koraal o.; \'gewicht o., Z. -geueih o.; -gras o. (PI.) hertshoorn o.; -giinzel m. hen- nepbladci ig leverkruid o.; -hals m. ber- lenhals ra.; (Kijk.) paard o. niet dikken bals; \'hclsig bijv. nw. met een herlen- bals, mei dikken hals; -haut v. buid f., vel o. van het hert, hertsieder o.; \'heil o., Z. \'tvnrz; -hen o. witte gentiaan v.; -I10- ilen v. mv. teelballen 111. mv. van hel herl; •hol{lun)der in. (PI.) watervlierhoom m. 2. bergvlierboom in.; -Aoni o., Z. -gc- ticilt; 2. hertshoorn of hertsboren in o.; —6ai;m m., Z. Uirtchbaun. Hirschhörnern, bijv. en b. uit
hertshoorn bestaande, hertshoornen. Hirschhorn-fleehte, v., z. m,
IJslandsche mos o.; -geisl m. (Scheik.) herlshoorngecst m., geest m. van herls- lioorn; \'kiifer m. bronsgrijze kever ia.: 2. L. Hirschküfer; -öl 0. (Scheik.) herls- hoornolie v.; satz o. (Scheik,) hert booruzoiil o.; -zinke v. pen, pin v., nagel in. van hertshoorn. Hirsch-hund, (-(e)s, mv. -e) m
voor de hertenjacht gedresseerde hond m.: -jagd v., -jagen o. hertenjacht v \'kiifer 111. vliegend hert o.; -l:alb o. jong hert o.; \'kameel o. kameelschaap, lama o.; -kasten m. hut v.; -katzev.,7,.-litclis -kciile v. achterbout m. van een bert •klauc v. klauw iu„ voorste gedeelte o. van den pool van een hert; -kleem. lever kruid o.; -kohl 111., Z. -mangold; -knlben ui. (Jaclilw.) knobbel in. aan de boren! van het hert; —baiim m., Z. -baum —wasser o. kuobbclwaler o.; -kopf ra herlekop in.;(\\Vapenk.) herleschedel ra., gewei o. van een herl met een stuk van den schedel; -knlh m., Z. -getos; -krankheil v. herteziekte, klem v.; -l;reuz o., Z. •bein; -kugel v. maagsteen m. van het herl; -kuh v. hertekoe, hinde v.; -lager o. leger, verblijf 0. van hel hert; \'lullig m. boefblad o., braiidlatuw v.; -hu[ m. (Jachtw.) hertepoot in.; -leder o., Z •haitt; -ledern bijv. nw. hertslederen van hertsieder. Hirschling, (•(*)«, mv. -e) m.
Z. Ilirsrhbrunsl (2). Hirsch-losuDg, v., Z. -gelos;
•liichs 111. losch, liux in.; -miihrc v.pasti- nake v.; -mangnld in. (PI.) groot long kruid o.; -melde v., Z. -mangold; -m»hre v. (PI.) paslinak v.; -mün:e V. (PI.) wilde polei v. ;-netz o., Z. -gurn; -niere v. hertenier v.; -park m. herte(n)parko.; •pastele v. hertcpaslei v.; -peterlein o. peterselie v.; -plan m. (Jachtw.) vlakte, plaats v. waar de herten samenkomen; |
||||||||||||||||||||
|
Hirnschadel-bein, (•(«)*. mv.
•e) o.. 7..-knochen; -beinmark o. (Onllk.)
Junne laag merg o. lussohen ile platen Tan hel bekkeneel, tafelscheidsel o.: •bruch m. schedelhreiik v.; -fuge v. (Onllk.) schedelnaad m.; -haul v. bek- keneelvlies o.; •knochen m. tafels v. mv. van het bekkeneel; -lclnc v., Z. Ilirn- lehre; -nahl v., Z. -fugn Hirn-schalo, (-«) v.,Z.-tehidel;
—nmoos o. schedelmos o.: scheidewand \\. doorschijnende hersenscheiding v.: scliellig bijv. en b. duizelig, gek, dol; stillag m. tak in. van beroerte, gcraakt- heiil v.; —ader v. (Onllk.) herscnslag- ader v.; srhnille v. sneedje o. brood met kalfszwezerik; schnelle v., -schnel- Ivr m. knip, slag m. voor den neus schwiele v., Z. \'balken; -seile v. (Tim- in.) mergzijde V., mergkant m.; spall m. hersenspleet v.; -spuk m., Z. -geburt; •süchlig bijv. uw., Z. -krank; -lakak m. snuiflabak v. tegen hoofdpijn; -toben o., Z. -nulh; -tall bijv. mv., Z. •vülhig; •trichter m. (Ontlk.) trechtervormige hersenholte r.,\'trechter m.: -rerrückl bijv. mv., Z. •walliig; -iceh o. hoofdpijn *.; •icirbel m. verward hoofd o.; -icund bijv. uw. krankzinnig, waanzinnig; -irunde v. wond v. in de hersenen; -irursl v.(Kookk.) vleeschworst, ccrvelaatworst v.; -«cu//i v. hersenontsteking v. gepaard met ra- zemij; il, razernij v., razen, woeden o. •trüthig bijv. nw. waanzinnig, krank- ziunig. Hirsch, (-es, mv. -e) ra. hert o.
ein einjiihriger -, eenjarig hert o., ree- bok ra.; capilaler -,ond hert o.; fünfjilt riger -,ein -,der sein drilles Gehiirn au/ge\' setzl hal, vijfjarig hert; schlechl jagdbarer, • von acht of zehn Enden, hert, waarop nog niet geschoten mag viordca;jagdbarer of gut jagdbarer -, van mehr ah zehn Enden, hert, waarop gejaagd mag wor- deu, hert in zijn zesde jaar; 2. logemenl o. het hert; er lagirl im wciszen -, in het wille hert; 3. fliegender -, vliegend hert, l.ucanus cervas; 4. hout o. lot »er»aar- diging van iiistruraeuten, ingelegd werk & dienstig. Hirseh-artig, bijv. nw. herlach-
lig; -baum ra. sumak- of sinakboom, looiersboom m.; -bein o., Z. -tauf; -be- zoar m., Z. -kugcl;-bisamm.,Z.-lliriine; •bock m. bok ra., mannetje o. van het bert; 2. mnll\'eldier, wild stecnscliaap o.; 3.groote steenbok m. uit Amerika; -braun bijv. uw., Z. •farbeu; •brunfl, -brunst v. (lacht.) hroustiijd m., ritsigheid v. van bet hert; 2. (PI.) stinkende morille v.; il. Z. \'truffel; -brusl v. borst v. van het hert; -bürsche v. hertenjaclit v.; -i/orn m., Z. Kreuzdarn; -eber m. (Nat. bist.) hertezwijn, ludiaanseh zwijn 0. Hirschen, (hirschle, gehirschl) o.
ww. wegloopen, desertccren. Hirsch-fahrte, (-«) v. spoor o.
van hel herl, hertespoor o.; -fdngcr m.
harlsvanger m , kort jachtmeso.;— kap- pel v. koppel m. van den harlsvanger; •farbe v. vale, rosse klcnr v.; -farben,\\ -/ar6ijbijv.nw.rosachlig,roodvaal,hert-! |
||||||||||||||||||||
|
voorste gedeelte van
|
61
|
den poot van het hert;
|
||||||||||||||||||
|
schtdgelm.£.-keute;-sehröterm.v\\ie$ena\\
hert o., lucanus cervus; schuit in. spoor o. van hel hert, aan den pool van hel herl ge- droogde sneeuw v,; schuaden in. herte* laarl in.; schivanim 111., Z. -brunsl,
truffel; scliuanz m., Z. schuaden; 2.
PI.) wilde vlier v.; scliueis: 111. (Jaclilw.)
herlebloed o.; it. bloed o. van hel ge- wonde hert met brood en melk als maal voor de houden; sprung in. herlesprong in., bielbeen o. van het bert; -slein ra., \'t. \'kuget; -thier o. of Slierhirsch ra. ba- bal, herlebutTel ra.; 2. naar hel herl ge- lijkend dier o.; -thrine v. hertstraan 111.; •truffel v. hertelrullel v.;-wildbrel o. wild- braad o. van een hert; it. h;rl, reebok ra., hinde v.; -«o//\' in., Z. -luchs; -uundkraut o., Z. \'Mee; -ieurz(el) v. groote wilde of bergpeterselie v.;2. zwarte gentiaanv.; 3. toorts v.; \'Zahie v., Z. -lhrane; -ziege v, wijfje o. van den hertebok; 2. berlekoe v.; -ziemer m. achterlendesluk, bilsluk o. van het herl; 2.\'/.. -rullie; -zunge v. berlelong \\.;2. (PI.) of—nkraut o. sleeu- varen v., miltkruid o. Hirse, (-«) v„ Hirsen, (s, mv. llirsen) 111. gierst v.; wilde-,Z. Hlulliirse.
Hjrse(n)-brei, v. gierstebry v.;
-fieber o. koorts v. met gierstvormigeo uitslag; \'fnrmig bijv. nw. gierslachlig, gierslvorraig: -torn o. gierslkorrel v. Hirsen-acker, (-«c/.ws, mv. -ac-
ker) 111. gierslveld o ; -buu in. gierstboow ra.;-6rei v.,Z. Hirxebrei; -driise v.(Ontlk.) gierstvormige huidklier v.; -feld o., Z. •acker, -(ieber o., Z. Ilirsefieber; -)iiik in. groeuvink m.; -flcclUe v. gierstvormige huiduitslag in.; -förmig bijv.nw.,Z.r/ir- seförmig; -ge/lccht o., Z. \'flechte; -gras o. gierst, gierstplaol v.; -grülze v„ Z. •brei; -knauer ra., Z. slampfcr; -korn o. gierslkorrel v.; (tien.) vorming v. van kleine gierslacbtige blaasjes in de Ion- gen; (Dellst.) gierstrormig horenlje o.; —arlig bijv.nw.gierstkorrelachlig;(tien.) —e Tuberkeln.Z. -kom (Geu.);\'körnicht bijv. nw. gierslkorrelaclitig; —e Oriise, Z. -driise; -p[riemcr m. (gemcenz.,i. k. bet.) gortelelder, vitler, pluizer, haar- kloover, bedilal, muggezifteriu.; slampfe v. gierstmolcii ra.; slampfer ra. gierst- pcller m.; -cogel 111., Z. -jink. Hirt, (-en, rav. -en) m. herder,
schaaphoeder m.; (lig.) geistliclier -, zielenherder, geestelijke, pastoor, predi- kaut in. II ir ton, (hirlete, geliirlet) o. ww.
(in Zwitserland) herder zijn, hel vee hoeden, Hirton-amt, (-amf(e)j, mv.-«m-
ler) o. bei dei sambt.ainbt o., betrekking v. van herder; (lig.)arabl o.van zielenherder; •art v. levenswijze, manier, gewoone v.t Jer herders; -bnef ra. herderlijke, bis- schoppclijke brief in.; -dichlart v. her- lersdichl o.; \'dichter ui. dichter m. van |
||||||||||||||||||||
|
Hoc.
|
|||||||||||||
|
Hit.
|
|||||||||||||
|
634 His.
|
|||||||||||||
|
onstuimig, boos; nicht so •!, niet zoo
driftig, haastig!, zacht wat!; -es Pferd, vurig; it. ritsig, brandig, loopscb, geil; die Hilndin ist -, loopsch; (Sm.) -eEisen- steine, smeltbaar ijzererts; 2. warmte- gevend, brandig; (Gen.) -e Krankheit, hevig, vurig; -es Fieber, vurig, hevig; it. jjlend; -e Gelranke, verhittend,geestrijk; •e Speise, verwarmend; -keit v.. z. m. warmte, hitte v., vuuro.,drift v.,onslui- migheid v. Hitz-kopf, (-knpf(e)s, mv. -köpfe)
m., Z. hitzig(er Kopf); -köpfig bijv. en b. driftig, oploopend, vurig; -mittel o. verwarmend (genees)middei o.; -monal ra. maand v., waarin de grootste hitte heerscht, Juli, Augustus m.; \'pocken v., Z. \'blatter. Ho!, hohy! ofho! ho! tussch.
ho, ho! Hobel, (-.v,niv. Ilubi\'l) in. schaaf v.;
die Spane ans dem Maule des s thun, de krullen uit de schaaf halen; (Geweerm.) justeervijl, zoetvijl v.; (Boekb.) Z. Be- schneidehobcl; (Wev.) lemmet, schaaf- mes o.; (Tinneg.) mantel m., bovenste helft v. Hpbol-bank, (-bdnke) v. schaaf-
bank v.; (Kuip.) kuiperssebaaf s.;-binde v. (Ilcelk.) verband o. met 18 koppen; •diamant m. (Glaz.) diamant m.; \'eisen o. schaaf v., schaalijzer o.; (Kuip.) dissel in.; -förmig bijv.enb.schaal\'vorinig;(PI.) disselvormig; -gehduseo. houto.vaneene schaaf; \'kasten m. (Uockb.) bak in. voor afgesneden papier, snipperbakm.; -l,lingc v., Z. -cisen. Hobeln, (hobelte, geliobelt) bedr.
ww. schaven, met de schaaf bewerken, disselen; glult -, gladschaven; (fig.) jem. -, beschaven, ontbolsteren, beschaafd maken. HQbel-span,(-s/>a»(e)i,mv.-sp(2ne)
m. spaander v. bij hel schaven, krul v.; spanbinde v., Z. Hobclbindc; spanpapier o. afsnijdsel o., snipper v. HQboe, (-n) v. hobo v.; - spielen,
btasen, de hobo bespelen. Hoboist, (•<•», mv. -en) m.hoboïst
in., die de hobo bespeelt. Hoch, (höhcr, höchst) bijv. en b.
hoog, verheven; das Hausislsehr-,hoog; hoher Berg, hoog; - auf einem Berge, bovenop, op den top &; holtes, - gelege- nes Land, hoogland o.;- springen,/liegen, hoog vliegen; (Zeew.) das Meer ist -,die Se» geht -, de zee loopt boog, staat hol; holte Flulh, hooge vloed; auf der holten Sec, in volle zee; in die holte See fahren, het ruime sop kiezen, in de open zee va- ren; - of dicht beim Winde segeln, dicht onder den wind &!; - in der Kultl!, (Zeew.) omhoog!, in het want!; holte Slim, hoog voorhoofd; eine hohe Schut\' ter haben, een hoogen schouder hebben; hunderl Fusz -, hoog, ter hoogte van; (Giet.) hoher Ofen, hoogoven m.;(Bergvv.) hohes Gebirg, (Uoschw.) hoher Wald, Z. •tcald; (Krijgsw.) Gewehr •!, omhoog!; (lig.) noch • am Tage, op klaarlichten dag; die Sonne stehl schon sehr -, staat reeds zeer hoog; cv ist hoher Tag, het is |
|||||||||||||
|
het herdersleven,idyllendichter m.;-fesl
o. herJersfeesl, landelijk feest o.; -flöte v. herdersfluil, hcrderspijp v.; 2. (PI.) waterweegbrec v.; .gedicht o. herdersge- dicul o., herderszang m., idylle v.; -ge- hage o. afsluiting v., perk, park o. voor hel vee; .gericht o., I. slab; .gesang ra. herderszang ra., idylle v.; .gesprach o. samenspraak v. van herders in dichtmaat, ecloga v.; -gott m. (Fabell.) herdersgod. Pan m.; -göllin v. (Fabell.) Pales, godin v. der herders. Hirtcnhaft, (-er, si) hij», en b„
/.. hirlenmaszig. Hirten-haus, (.hauses, mv. -hau-
ser) o. herdershuis o., herderswoning v.; -hund m. herdershond m.; -hiltte ï. her- dershut v.; •kitlel m., -klcid o. herders- kiel v., herderspak o.; -knabc, -jungc va. herdersknaap m.; 2. herdersjongen, zoon ni. eens herders; \'lager o. herdersleger o.;\'tebeno. herdersleven.herderlijk leven, nomadenleven, aartsvaderlijk leven o.; •lied o. herdcrslicd o., idylle v.; -lohn m. herdcrsloon o.; -los bijv. en b. herder- loos, zonder herder; (Hg.) zonder pas- ( toor, zonder predikant; it. verlaten, zonder opzicht; -lusl v. herdersver- maak o.; -madchen o. herdersmeisje o.; 2. meisje o., dochter v. eens herders; •mistig liijv. en b. herderachtig, als een herder; (lig.) op de wijze der herders; •pfeife v., Z. .flöte; -rohr o. herdersfluil \\.,Z.-flöte; sackelta.,\'/.. -lasclic; schau, spiel o. landelijk schouwspel o., pastorale v.; schuil m., schutte v. koren o. in plaats van loon aan den herder; spiel o., Z. scliausptcl; slab m. herdersstaf in.; (fig.) bisschopsstaf ra.; stand ra. herdcrssland tn.; stick o. (Tooneelk., Muz.) landelijk stuk o., Z. spiel; -tasche v. herderstasch v.;2. (PI.) beursjeskruid o., grachlvaren v.; -volk o. herders- volk o., nomadenvolk o.; it. berdersstam m.; .welt o. herderlijk leven, herders- volk o. Hirtig, (-er, st) bijv. nvv. gcmak-
kelijk om te hoeden. Hjrtin, (-n«i) v. herderin, herders-
vrouw \\.\\junge -, Z. Hirtenmadchen. Ilirtlioh, bijv.enb. herderlijk, lan-
delijk, arcadisch. Hirzin-fett, (-(e)s) o., z. m. bok-
ke(n)vet o., bokke(n)talk in., hircinev.; sauer bijv. nw., —es Salz, hircinezuur zout o.; sturen, hircinezuur, bokkevct- /iinr 0. Hisso, (-n) v. windas o., katrol v.,
takel, kaapstander in. Hissen, (hitste, gehisst) bedr. ww.
(Zeew.) Iiijschen. opwinden. Hiss(en)block, (-block(e)s, mv.
•hliicke) ui. talie v., takel m. Hiastau,(-(e)s, mv. -e)o. (Zeew.)
klomp, waterman, staanman m., kles- sing v. Hist, lussch. histl.d. i. linksl;-und
holt, links en rechts. Histologie, Histolographie,
v. beschrijving, leer v. van het cellen- weefsel. Historchon, (-s, mv. Hislèrchen)
|
o. geschiedenisje, vertelseltje, historietje
o.; it. gebabbel, praatje, sprookje n. Histgrie, (-n) v. geschiedenis, his-
lorie v., geschiedverhaal o.; -nbuch o. geschied(cnis)boek, boek o. over de ge- schiedenis; -malerm. historieschilder m.; •nschreiber of Historiker, (s, mv. Historiker)
m.geschiedschrijver.geschiedkenner, ge- sctiicdvorscher m. Historiograph, (-en, mv. -en)
m. geschiedschrijver m. Historisch, bijv. nw. geschicd-
kundig, historisch, volgens de geschie- denis. Histrigne, (-n) v. (o. Gesch.)
panlomimist, hansworst, kunstenma- ker tn. Hitschol, (•») v. vlier, vlierbes v.
Hitz-blaschen, o., -blase, v.,
•blatter, (-n) v. vurig puistje, pokje, weetplekje o.; (Gen.) bitlepuistje o.; •bliilig bijv. nw. (Nat. hist.) warm bloed hebbende; (fig.) driftig, oploopend, op- vliegend; —blütigkeil v. oploopendhcid, pvliegendheid, drift v.; -butter\\.*vae\\l- boter, reuzel v. Uitzo, (-s) v. hitte, warmte v.;
(Giet.) flieszende of Schuieiszhilze,i\\oei- hilte v.; die - der Sonne ist sehr grosz.es ist eiree grosze -, het is zeer warm: (lig.) - haben, warm zijn; (van wijn, kruiden), prikkelen, heet zijn; (Gen.) vliegende hitte, voorbijgaande roodwording v. van het aangezicht; (fig.) drift v., vuur o., levendigheid v.; - der Jugend, vuur o., levendigheid, voortvarendheid v.; in - gerathen, in vuur, in drift geraken, diïf- tig worden; in der ersten -, in de eerste drift; das ist in der ersten - geschehen, dat is in eene opwelling van drift ge- schied; mit - sprechen, met drift, met vuur, driftig sprekeu; etw. mit - unter- nehmen, vurig, met vuur; mit - arbeilen, met vuur, met ijver, ijverig; die - oer- lieren, von der - nachlassen, verkoelen, verflauwen; (fig.) das Ding wird - haben, dat zal mocielijk gaan; ohne -, koelhloe- dig, wel doordacht; (fig.) des Tages Last uni - tragen, de hitte, demoeielijkheden des daags verduren; (Jachtw.) rilsigheid, hitte v.; (liak.) eine - Brod, baksel o., oven m.; (Waterb.) zwanzig Sc lila ge in eincr - thun, (bij het inheien van palen), twintigmaal achtereen; -messer m. warm- temeter, vuurmeter, pyrometer m.; -mes- sung v. vuurmetiug v., meten o. der warm- legraden. Hitzen, (hitzle, gehilzl) bedr. ww.
verhitten, verwarmen, tot een hoogen warmtegraadbrengen;2.o.vvw. (veroud.) heet zijn, gloeien. Hitzig, (-er, -ji) bijv. en b. heet,
gloeiend, warm; -es Blut, warm; -eHim- melsgcgend,heel; eine• Leber haben, (fig.) veel dorst hebben, veel houden vandrin- ken; (Sm.) .es Eisen, gloeiend; (fig.) verhittend, driftig, overijld, onstuimig; •er Kopf, driftkop; etw. - angreifen, drir- tig, met drift, met vuur; - auf etw. sein, verbitterd zijn op; -sprechen, driftig, met drift; is ging da sehr - zu, hevig, heftig, |
||||||||||||
|
Hoc.
|
Hoc. 658
|
|||||||||||||||||||
|
Hoc.
|
||||||||||||||||||||
|
hoogstens, ten hoogste; etw. - aufneh-
men, zeer gevoelig zijn voor; etw. - em- pfmden, kwalijk opnemen; - und Iheuer cersickern.Uoo% en duur verzekeren; - und tkeuer ichwören.hoog ert duur.bijkrisenbij kras bezweren; bei hoher Straf e, op strenge traf; lich - versündigen, zich zeer be- zondigen; es - brittgen, bet ver brengen, ver komen; etw. Jem. sehr . kallen, hoogst roemen, veel ophef maken van; - empfeh- len, ten zeerste; stek - vcrwundern, uiterst verrast, verwonderd zijn; - bedauern,diep betreuren; - erfrettl, zeer verrukt; köcltsl etend, allerellendigsl; in höchster Eile, in de grootste haast; au/\'s Höchste, op zijn hoogst, hoogstens; aufs Höchste treiben, lol hel uiterste brengen; wenn es aufs llöcksle kommt, hoogstens, als het tot hel uiterste komt; rfas//iir/js/e, hoogsle,[hoog- ste punt, maximum o.; (gemeenz.)/nicAsJ nötltig, hoogst uoodig, volstrekt nood- zakelijk; das Höchste, was ich tb nu kann, al wat ik doen kan; it. das gehl ja - her!, dal gaat hier vroolijk loc. Hochachtbar, bijv. uw. hoog-
achtbaar, zeer geacht. Hochachton, {acklete koelt, hoch-
geachlet) bedr. «f, jem, -, hoogachten, hoogschatten, achting toedragen. HQChachtUng, v. hoogachting,
achting v., eerbied m. Hgchachtungsvoll, bijv. nw.
vol hoogachting, eerbiedig, met de meeste of grootste achting. Hgchadelig, bijv. uw. hoogedel,
doorluchtig, van boogen adel. Hgchaltar, (-/ar(e)s,mv. -lare of
•lire) in. (Kath.) hoogaltaar o. Hochamt, (•aml(e)t,mi. -dmler)
o. K.11 li.i hoogmis, gezongen mis v. HQChanseb.nli.ch, bijv. nw.zeer
aanzienlijk. HQChaUgig, bijv. en b. trotsch,
uit de boogie neerziend. llgehbegabt, bijv. uw. zeer bc-
gaafd, mei schoone hoedanigheden be- gaafd. HQChbeglUckt, bijv. nw. zeer
gelukkig. HQChbegÜnstigt, bijv. nw. zeer
begunstigd, met gunsten overladen. |
Hgchbetrübt, bijv. nw., z. kock-
bekftmmert. Hgchbewaldot, bijv. nw. met
hoog huutgewas begroeid. Hycliblau, bijv. nw. helder blauw,
hoog blauw. Hgehbootsraaun, (-mann(e)s,
mv. •leute) va. (Zeew.) opperboolsman m. Hgc hbord, (-es, mv. -e) o. (Zeew.)
hooggeboord schip, linieschip, fregat- schip o. Hgchbordig, bijv. nw. hoogge-
boonl; -es Sclti/f, Z. Hockbord. Ilychbrandend, bijv. nw. hoog
opschuime.id, hoog gistend; (Zeew.) met hooge branding. Hgchbrüstig, bijv.nw. eene hooge
borst liebbende,hoogborstig;(lig.) trotsch, hoogmoedig. Hgchbunt, bijv. nw. (Hand.) zeer
gemengd. Hgchbuschig, bijv. nw. met
hooge kruinen, met hooge pluimen voor- zien. Hychbusig, biiv. nw. met boogen,
vollen boezem. HQchdero, bijv. nw. (terend.)
hoogsldeszclfs; - Hefeklen zufolye, inge-
volge Hoogsldeszclfs bevel. Hychdoutsch, bijv. nw. Hoog-
diiitsch; die -eMttndart, het lloogduilsch o.; •meister m., Z. Ilocltmeisler. Hgchdiesolben, voorn. boogst-
dezelve; - werden erluuben, hoogstdezelvc
zal veroorloven, mijnheer of I Kd. zal ft. Hochdruck, (•(«)*) m., z. m.
(Werkt.) hooge drukking v.; -karle v. kaart v. mei opgewerkte vlakken &; - mascltine v. machine v. met hooge druk- king. Hgchebene, (-«) v. hoogvlakte v.
Hgchedelgeboren, bijv. en b.
(vcroud.) hoogwelgeboren, doorluchtig. Hy chohrw ürdig, bijv.nw. hoog-
eerwaardig; -cr Herr!, Ew. Hockekrwür- denl, hoogeerwaarde Heer!, Hoogeer- waarde! Hychoigen, bijv. nw. ineigenpcr-
soon, hoogst eigen. HQChepOt, (-s) o.,z.m. hutspot v.
Hgchempflndung,(-e«)r. hoog
|
|||||||||||||||||||
|
volle dag; - hinaus wollen, groole plan-
nen in het hoofd hebben, groote aanspra- ki\'ii maken; er ist • am Brelte, hij slaat li""_\' aangeschreven, in een goed blaadje; - aufkorchen. groole ooren opzetten, met verwondering luisteren;2. (Muz.) hoog, helder, scherp; höhcr slimmen, hoogcr stemmen, den loon hooger nemen; (lig.) Z. spannen; (Schild.) hoog, schitterend, scherp; hohes Kolk, hoogrood; hoheFarbe, hoog, fel; it. helder; 3. (lig.) es ist holte Zeil, die höchste Zeil, het is hong tijd, er is geen tijd te verliezen; hohes Aller hooge ouderdom, gevorderde leeftijd: jem. - leben lassen, jemn. ein l,ebe- brtn- gen, drinken op Je gezondheid ft van; (Gcslachtsr.) höher hinaufsleigen, hoo- ger opgaan; das hohe Mlcrlhum, de hooge oudheid, lang verloopeu tijd; (Krijgsw ) drei Haan -, drie man hoog; h. hoher Preis, hoog, aanzienlijk; wie -kommt ihm dieses Buch zu stenen?, hoc boog komt hem dit boek te staan?, boeveel kost hem &?; - ansetzen, - einkaufen, hoog, duur; wie • verkaufen Sie das\'!, voor hoeveel &?; (fig.) einenDienst - anrechnen. groot voornaam, zeer, hoog aangeven; (fig.) ein hohes Spicl, grof,aanzienlijk; spielen grof, oid veel geld spelen; (Hond.) der Geldkuri stekt -, gehl hoher, staal hoog rijst; 5. hohe Schute, hoogeschool, mii- versileit v.; die höheren Wissenschaf ten, hoogere; haltere Geometrie, hoogere meetkunst; holier Verstand, voornaam uitnemend, buitengewoon; holte Mtene, groot air; it. trotsch, hoogmoedig voor- komen; das höchste Gut, bet hoogste, beste, edelste, opperste goed; das Hohe, verhevene; das höchste Weien, het hoog- sle, opperste wezen, God; ein kohei Feit, hoog, groot, plechtig; (Godsd.) die holte Woche, de Goede week; (Kath.) die Ito/te Messe, das holte Amt,Z. Ihckamt; der holte Allar, \'£. Hockaltar; (H. S.) das kolte Lied, Hooglied o.; diehöhere Sckreib- arl, verheven stijl; (Kechtsw.) kokc Ge- riclttc, crimineel gerechtshof; koket Ver- breclten. grove, criinineele misdaad v.; holte otedleMe!altc,cile\\; (Jacbtw.) hohes Wildbret, groot, hoog wild; holte laad, groote jacht; it. holte of schwerc Titcher, |
||||||||||||||||||||
|
Hochbeherzt,bijv. nw.zeermoe-gestemd gevoel o., verrukkiug, bezie
|
||||||||||||||||||||
|
groote netten; hoher Stand, Hang, hoog,
verheven, aanzienlijk; auf liohem Fttsze leben, op een groolenvoet leven, den heer spelen; der holte Adel, hooge adel m.; die holten Kronbedienlen, dignitarissen, offi- cieren m. mv. des konings; (j.Gesch.) der Iwke Priester, boogepriester m.; ein holtesSlift.Z.Bockslift; koket Geschlccht, doorluchtig, aanzienlijk, oud; eine holte Person, aanzienlijk; in koker Person, in eigen persoon, persoonlijk; mtt eigener koker Hand, met eigen hand; wollen Ste \'"ir die hohe Gnade erweisen, groote gunst; Hohe und Niedrige, grooten en kleinen, aanzienlijken en geringen; Z alterhöchst, hochedeljtochfürtltich, hoch- ara/lick; 6. in holtem Grade stolz, in hooge, groote mate, zeer, uiterst; »»» Hickiten Crade/>riyciia,hoogst,uiterst,indcgrool- ste mate; der höchite Grad, overtreffende trap, superlativus in.; wenn et - kommt, |
||||||||||||||||||||
|
dig, zeer dapper, onverschrokken.
HQChbeinig, bijv. nw. met hooge
beenen, mei lange poolen; (Hg.) duur, kommerlijk, armzalig. HQChbejahrt, bijv. nw. hoog be-
jaard, zeer oud. HQchbekUmmert, bijv. nw.zeer
bekommerd, diep bedroefd, uiterst mi — lroost ig. HQChbolobt, bijv.\',nw. (veroud.)
hooggeprezen. Hochbeschlagen, byv.nw.(Vee-
a.) op het punt van te jongen. Iloehbetagt, byv. nw., Z. koek\'
bejahrt. Houhbetraut, bijv. nw. zeer vcr-
trouwd, verlrouwelijk, intiem. Ilyehbetrotïon, bijv. nw. hoogst,
zeer verwonderd, diep getroffen. |
||||||||||||||||||||
|
Hochcntzückt, bijv. nw. zeer
verrukl, hoogst verrukt. Hocherfahren, bijv. nw. hoogst
ervaren, zeer bekwaam. Hocherfreut, bijv. nw. zeer ver-
heucd, uiterst verrukl. HQcherhaben, hocherho-
ben, bijv. nw. zeer verheven, hoogst, zeer hoog; i. (Beeldh.) -e Arbeit, hoog- verheven. Hgcherleuchtet, bijv. nw. zeer
verlicht. Hgchersprieszlich, bijv. nw.
(w. i. gebr.) zeer voordcelig, hoogst nuttig. Hgchorw\'ahnt, bijv. nw. boven-
vermeld, bovengenoemd. Hgcherzürnt, bijv. nw. hoogst
vertoornd, uiterst verbitterd, boos. |
||||||||||||||||||||
|
656 Hop. Hoc. Hoc.
|
|||||||||
|
-sange)m. hooglied, plechtig, verheven
lied o., ode v„ psalm m. Hoehgcsiiult, byv. nw. met hooge
zuilen. Hgchgeschatzt, bijv. nw. hoog
geacht.
HQchgescheitolt, bijv. nw. met
hoogeu kruin, ecu hoog voorhoofd heb- bende. Hpchgeschmack, (-e)sm.,z.m.
fijne smaak in. HQChgeschürzt, bijv. nw. met
opgenomen kleedcren, licht gekleed; it. tot het werk gereed. Hgchgescliw\'anzt, bijv.nw. met
hooggedragen staart. HQchgesegnet, bijv. nw. hoog- gezegeud, hooggeloofd.
Ilochgosinnt, bijv. nw. hoog gc-
stemd.edcl gezind, edclmoedig;2. trotsch, hoogmoedig. Hgchgespannt, bijv. nw. hoog
cspanneii, overdreven, aanmatigend. HQehgestellt.bijv. nw. (fig.) hoog
geplaatst, met een aanzienlijk ambt be- kleed, voornaam. Hgchgestirnt, bijv. nw., Z. Iwch-
gescheilelt.
HQChgestlihl, (-(e)s, mv. -c) o.,
Z. Emporkircke. HQChgethürmt, bijv. nw. met
hooge torens, koepels voorzien; (fig.) hoog opeengestapeld. Hpchgewachsen, bijv. nw. -es
Fcld. met hoog staand koren &. Hgchgewasser, o. mv. (Zeew.)
zwelling, rijzing v., \'wassen o. (des wa- ters). Hpehgowild, (-(e)s) o., z. m., Z.
HochiHU. Hochgewitter, (•tert, mv. -ler)
o. onweder, hevig onweder o. HgchgCWÖlbt, bijv. nw. met een
hoog gewelf, met hoogen boog voorzien; van diereu), bultig. Hgchgewürzt, bijv. nw. sterk
gekruid; (fig.) een groot genot vcrschaf- fende. Hgcbgraf, (-en, mv.-<m)ni.rijks-
graaf m., Z. Oberrichtcr. Hgchgraflich, bijv. van den rijks-
graaf; Seinc, Utre -c Gnatlen, Mijnheer de Graaf, Mevrouw de Gravin. Ilpchgrün, bijv. nw. hooggrocn,
donker groen. Hgchhalbgeschlagen,bijv.nw.
(Goudsl.) door toevoeging van koper sterk
gekleurd. Hgchhalten, (hielt lioeh, hochgc
hallen) bedr. ww. onr., Z. hochachten. Hgchhausig, bijv, nw. met vele
verdiepingen, hoog opgetrokken. Hgchheilig, bijv. nw. hoogheilig,
allerheiligst. Hgch.her,hijw.vnnde hoogte af; 2.
(lig.) van hooge, aanzienlijke afkomst. Hgchherzig, bijv. nw. hooghar-
tig, fier, edel, edelmoedig; -keit v. hoog- hartigheid, fierheid, grootmoedigheid v., zieleadel in. HQOhholz, (-(e)s) o., z. m. (van
een boom), takken m. mv. |
Hpchhprn, (-horn(e)s, mv. -hör.
ner) m. hoogfiuil, hobo v, Hgchhüfner, (^ners, mv. -ner)
m. (Leeuw.) proost m. van een ieen; (lleclilsw.) bijzitter m. in eene recht- bank. Hgchjahrig, bijv. nw. zeer oud,
bejaard. Hgchkamm, (-kamm(e)s, mv.
•kimme) m. (Kamin.) kam m. Hgchkettig, bijv.nw.(Wev.) met
loodrechten ketting geneven. Hochklingcnd, bijv. nw. luiil-
klinkend; (fig.) -cr Titel, deftig, statig, voornaam; -c Rede, hoogdravend, ge- /.wollen. Hgchkraft, (-kri[te) v. macht,
overmacht, bovenhand v. Hgchkraut,(-/.raH((e)s,mv.-iröu-
ler) o., Z. Dille. Hgchland, (-land(e)s, mv. \'tin-
der) o. hoogland, bergland o. Hgchlander,(-ders, mv. -der) m.,
-in, (-nen) v. hooglander m„ bewoner in., bewoonster v. van een hoogland, berg- bewoncr m. Hgchlautend, bijv. nw., l.hoch-
klingend; (Jachtw.) -er Hund, hard blaf- fend. Hgchlautig, bijv. nw. hooglui-
dend, hoogklinkend, hoog gestemd. Hpehlehrer, (-rers, mv. -rer) m.
hooglceraar, professor m. Hgchleuchter, (-ters, mv. -ter)
m. (I\'l.) witte maluwe v. Höchlich, bijw. zeer, hooglijk,
uiterst; - erfreut, ten toppunt van vreugde; sich - vergehen, zich grootelijks misdra- gen. Hpchlied,(-(c)s, mv. -cr) o.boog-
licd o., feestzang ui. Hgchlöblich, bijv. nw. (titel van
kleine sleden en hunne verlcgenwoordi- gers), hoogloll\'elijk, zeer loffelijk. Hpcbmahi, (-maltl(e)s,mv.-mah-
ler) o., Z. Hochgelage. Hgcbmaul, (-mou/(e)ï,mv.-m4u-
ler) m. (Nat. bist.) zalm m. Hgchmeister, (-s, mv. Hoeh~
meisier) m. grootmeester m. Hgchmeisterthum, (-«) o., z.
m. grootmeesterschap o., waardigheid v. van grootmeester; 2. aan een groot- meester onderworpen gebied o. Hochmosso, (-n) v.,Z. llochamt.
Hochmögend, bijv. nw. hoog-
mngend; Utre -en of Hochmögenlieilen, Hunne lloogmogende (Heeren). Hpchmuth, (-s) in. hoogmoed m.,
Irolschhcid, verwaandheid, aanmatiging v.; (Spr.) - komml vor dein Falie of wenn aufgehl, gehl Gliicli unler, hoogmoed
komt voor den val. Hpchmüthig, (-cr,\'St) bijv.nw.
hoogmoedig, trolscb, verwaand aanma- tigend, gebiedend; - teerden, trotsch wor- den, zich verhoovaardigen. Hgchmuthsteufel, (-feh, mv.
-fel)m. hoogmoed,hoogmoedsduivel m.; der - ist in ihn gefahren, hij is hoog* moedig, trotsch geworden. |
||||||||
|
Hgchfahrend, bijv. nw. irotsch,
tier, heerschznchtig, hoogmoedig, ge- biedend. Hpchfahrt, v., Z. Ihffahri.
Hpchfarbig, bijv.nw. hoogklcui ig,
hoog van kleur, scherp. Hochfeierlich, bijv. en b. uiterst
plechtig, zeer feestelijk. Hpchfliegend, bijv. nw. hoog.
vliegend, ecne hooge vlucht nemend; (van den stijl), hoogdravend, gezwollen,bom- bastisch; -er Geisl, groote geest, groot vernuft; -e Geianken, verheven;-ePlüne, groolsch, eerzuchtig. Hochflieger, (-s, tav. Hocliflicger)
in. (Nat. bist.) vliegende visch ra. Hpchfürstlich, bijv. nw. door-
luchtig; £"«\'. -e Durchlaitrht, Uwe dooi- luchtige Hoogheid. HQChgam,(-(e)s,mv.-e)o. (Jacht-
w.) vogelnel o. Hpchgeachtet, bijv. nw. hoog
geacht, zeer geacht. Hpchgebietend, bijv. nw. -er
Hcrr! grootinachtig, hoog gebiedend, Z. hochmögend. Hpchgebirge, (-ges, mv. .ge) o.
hooggebergte o. Hpchgeboren, bijv. nw. hoogweb
geboren, weledel, van aanzienlijke ge-
boorte; -er Grof! Mijnheer de Graaf. Hgchgedaeht, bijv.nw.,z./iocAcr-
u\'iilinl. Hochgeehrt, bijv. nw. zeer ge-
eerd; -er, -csterHerr!, teer geëerde, wei- edele Heer. Hochgeftihl, (-(e)s, mv. -c) o.,
Z. Hncliemp/iiidung. HQChgehÖmt, bijv.nw. met lange
horens. Hpchgeistig, bijv. nw. hoog ge-
slcmd, verheven gezind; (fig.) afgelrok- ken. Hpchgclug, (-(e)s.mv.-e) o. ban-
ket, prachtig feestmaal o. Hgchgelahrt, bijv. nw., z. hoch-
gelehrt. HQChgelb, bijv. nw. hoog geel,
scherp geel. Hochgelehrt, bijv. nw. hooggc-
leerd, zeergeleerd. HQChgelobt, bijv. uw. hoog ge-
loofil, hoog geprezen, gezegend. Hochgenoigt, hgchgeneig-
test, bijv. en b. zeer genegen, zeer ge- nadig, goedgunstig. Hpchgenuss, (-nusses, mv. •nüs-
se) in. zielsgcnot, uitgelezen genot o., zielevrcugde v. Hgchgepriesen, bijv. nw.hoog-
geprezen, Z. hoe.hgelobt. Hgchgericht, (-(e)s, mv. e) o.
hooggerechl, hoog gerechtshof o.,gerechl o., rechtbank v. die uitspraak doet over leven en dood, crimineel gerechtshof o.; 2. galg, schandpaal m., schavot o., plaats v. der terechtstelling; 3. (Vog.) lijster- strik, lijsterboog m.; sherr m. lid o. rechter m. van een hooggcrecht. HQChgeruch, (-nif/i(c)s, mv
-riic/ie) m. sterke, welriekende geur m. Hochgesang, (-sang(e)s, mv
|
|||||||||
|
Hoc. 6K7
|
||||||||||||||||||||
|
Hoc.
|
||||||||||||||||||||
|
Hoc.
|
||||||||||||||||||||
|
Hgchschule, (-n) v. uoogeschool,
universiteit, academie t. Hochschüler, (s, rav. Hochschü-
ler) m. student, leerling m. eener hoo- geschool &. Hochschulterig, bijv. nw. hooge
schouders hebbende, hoog geschouderd. Hpchschuss, (schusses, mv.
schiisse) m. schot o. in de lucht, schot o. dat langs den rug van het wild trijkt. Hgchschwanger, bijv. nw.hoog
zwanger, de bevalling nabij. Hgchschwanz, (schwanies. mv.
schwanzc) m. gestreepte purperslak v. Hgchsegelfisch, (-es, mv.-e)m.
lansvisch m. |
||||||||||||||||||||
|
rader, landverrader in., Iandverraad-
ster v. Hgchverr\'atherisch, bijv. nw.
van hoog verraad, als een landverrader. Ilgch verstandig, bijv. nw. zeer
verstandig, hoogst vernuftig. Hgchvieh, (-(c)s) o.,z. m. rund-
vee o. Hgchwache, (-n) v. op een
berg & geplaatste schildwacht ra.; 2. seinvuur o., uitkijk m. op de bergen. Hgchwald, (-wald(e)s, mv. -u><U-
dcr) m. hoogstammig woud, bosch, hout o. Hgchwarte, (-n) v., Z. Hoeh-
waehe. Hgchwasser, (sers, mv. -»er)
|
||||||||||||||||||||
|
ïlochnasig, bijv. nw., Z. hoch-
müthig. Hochnöt hig, hgchs tnö th ig,
bijt. nw. hoognoodig, hoog noodzakelijk, zeer dringend, onvermijdelijk. Hgchnothpeinïich, bijv. nw.
•psllalsgericlit, hoogste crimineele recht- li;iiik v. Hgchoberlich, hgchober-
koitlich, bijv. nw. (veroud.) van wege ie hnoge overheid geschiedend. Hochofon, (-ofens, mv. -ö/en) m.
hoogoven ra. Hochpflaster, (sters, mv. sier)
n. hoog liggende straatweg, steenweg m. Hgchpflicht, (-en) v. eerste,
|
||||||||||||||||||||
|
duurste plicht m.
HQChpreislich, bijv. nw. (ver-
|
||||||||||||||||||||
|
Hgchsel, (-s, mv. Hiichsel)m.(van o. hoog water o., vloed m.; 2. hooge
|
||||||||||||||||||||
|
een bijenkorr), verhoogingsstuk o
Hgchselig, bijv. nw. wijlen, zali-
ger; der -e König, wijlen de koning, de overleden koning, de koning-zaliger. Hgchsinn, (-(e)s) m., z. m. ver-
heven gezindheid v.; 2. (i. k. het.) trot- schc gezindheid v. Hochsinnig, bijv. nw., Z. heek\'
herzig. Hgchsitz, (-es, mv. -e) m. verhe-
veu zetel, troon m. Hgchsprecher, (siiers, mv.
•citer) in.grootspreker, bluffer, pocher m.
Höchst, liijw. hoogst, zeer, buiten-
gewoon, Z. hocli; aufs -c, hoogstens, op
het ergst, uiterste.
Hgchstammig, bijv. nw. met
hoogen stam; einjunger -er llaum, jonge, hoog opgeschoten boom; ein -er Wald, Z Hochwald. Hgchstapler, (-s, mv. Hoch-
slapler) m. bedelaar, landlooper m. Hgchstens, bijw. hoogstens, op
zijn hoogst, op zijn meest. HgcllStift, (-(e)s.mv.-er) o. dom
kapittel, bisdom o.; skirc/te v. kerk v. van hel domkapittel, kathedraal v. Hgchstimme,(-n)v.(Muz.) hooge
stem, sopraan v.; it., Z. Ihchsinger. Hochsti\'ctszo, (-«) v. groote heer
weg, straatweg in., hoogstraat v. Hpehstrobond, bijv. nw. ecr-
zuchtig, ver gaande Hgchthat, (-en) v. groote daad,
heldendaad v. Hgchtönig, bijv. nw. scherp ge
stoten (van klinkletters). Hgchtrabend, bijv. nw. (Rijk.)
een harden, zwaren Ired hebbende; (tig.) hoogdravend. Hgchtrotzend, bijv. nw. wecr-
spannig, zicli stout verzettend. Hgchverbrechen, {-chens, mv.
•chen) o. hoogverraad, landverraad o., majesteitsschennis v. Hgchverdient, bijv. nw. zeer
waardig, zeer verdienstelijk, van groote verdienste. Hgchvermögend, bijv. nw.
hoogmogend, zeer machtig, veel ver-
raogend. Hgchverrath, (-(e)a) m., z. m.
hoogverraad o. Hgchverrather, -in, boogver
|
||||||||||||||||||||
|
mul.) hoog loffelijk, hoogachtbaar,
Hochpriester, (sters, mv. sier)
in. (bij de joden), Hoogepriester, oppcr- priester m.; der römische -,de Ifoomschc hoogepriester, paus m. Hgehpriester-amt, -thum,
»., -Wlirde, v. hoogepricsterambt, hoo- vepriesterschap o., pausschap o. Hgchpriesterlich, bijv. nw.hoo-
gepriesterlijk, pauselijk. Hgchpiirpurn, bijv. nw. konings-
purperen. Hochrandig, bijv. nw. met hoo-
:cn rand, een hoog boord hebbende. Hgchrelief, (-s, mv. s) o. bol-
lond opgewerkt stuk, haut-relicf o. Hgchroth, bijv. nw. hoogrood,
<chel rood, karmozijn rood; (l\'l.) bloed- kleurig. HgchrUcken, (-kens, mv. -ken)
in. ruggestuk o.; 2. (Nat. bist.) /.alm m. met rooden rug; it. slak v. zonder lan- den; (PI.) witte kal(e)bas v. Ilochrückig, bijv. nw. een hoo-
gen rug hebbende; 2. bultig, krom, een bolt hebbende. Hgchrund, bijv. nw. bolrond,koe-
pel vormig. Hgchründe,Hgchrundheit,
v- bolrondheid v., kocpelvorm m. Hgchsanger, (-gers, mv. -gcr)
in. (Mm.) lenorzanger, sopraanzangerm. Hgchschaftig, bijv. nw. met hoo-
8e schacht, met hoogen steel. Hgchschaftig, bijv. nw.,Z.AocA-
hltig. Hgchschatzbar, bijv. nw. zeer
>ebtings waardig Hgchschatzen, (schuizic hoek,
nochgetehittt) bedr. ww., Z. hocliachten; boehgttck&tlter Freund!, zeer geachte vriend | Hgchschauer, (-s, mv. Hoeh-
ichauer) ra. sterrenkijker m.;(Nat. hisl.) grootoog m. (visch uil Suriname). Hgchschenkelig, bijv. nw. met
\'">"ge poolen. Hgchschlaf, (-(c)j) ra., z. ra.
\'omnamhtilisme o. Hgchschmuck, (-«j, mv. -e) m.
feestgewaad, galakleed, ornaat o. Hpchschollig, bijv. nw. (van den
\'rond), vet, vruchtbaar, met dikke klui- len. |
||||||||||||||||||||
|
wateren o. mv.
Hgchweg, (-(e)s, mv. -e) m.
aangehoogde weg, straatweg m, Hgchweise, bijv. nw. hoogwijs,
zeer wijs. Hgchwerth, bijv. nw. hoog waar*
dig, zeer waard of kostelijk. Hgchwichtig, bijv. nw. zeer g«-
wichlig, zeer belangrijk. Hgchwild(pret), o.,z.m.(Jacht-
w.) groot wild o.
Hgchwohl-odel, -cdclgobo-
ren, -ehrwürdig, bijv. nw., Z. hocliedel dj\\
Hgchwohlgeboren, bijv. nw.
hoogwelgeboren, weledel; Eutr-I, hoog- welgeboren Heer! Hgchwürde, (-n) v. aanzien*
lijke betrekking v., prelaatschap o. Hgchwürden, hgchwürdig,
bijv. nw. hoogecrwaardig, hoogwaard, eerbiedwaardig; Euer-!, -er!, hoogeer- waarde lieer, Uwe Eminentie v. Hgchwürdige, Hgchwür-
digste, (-s) o., z. m. (Kalh.) Hoog- waardigc, Allerheiligste, H. Sacrament o. des Altaars, Hostie v. Hgchzange, (-n) v. (Sm.) groote
tang v. Hgchzeit, (-en) v. bruiloft v.,
huwelijk o., feesltijd, hoogtijd m.; - muchen, liaben, hallen, bruiloft houden, vieren; cine - geben, bruiloftsfeest o, geven; auf eine - gchen, ter bruiloft, naar cene bruiloft gaan; 2. hunelijks- voltrekking, huwelijksplechtigheid v., huwelijk o. Hgchzeit-band, (-band(e)s.mv.
•blinder) o., Z. Braulband; -bett o. bruidsbed, huwelijksbed o.; -biller m. hij. die tot de bruiloft uitnoodigt; •brief m. uitnoodiging v. tot eene brui- loft; -ceremonien v. mv., Z. -gebriiuehe. Hgchzeiter, (-ters, mv. ter) m.
bruidegom m.; -in v. bruid. Hgchzeit-fackel, (-«) v. bn-
welijksfakkel v.; -feicr v., -fesl o. brui- loft v., bruiloftsfeest, huwelijksfeest o.; •gast m. bruiloftsgast, genoodigde m. op eene bruiloft; -gebrüuche m. mv. hnwclijksplechtigheden v. m.; -gedichl o. bruiloftsgedicht, bruiloftslied o., hu- welykszang ra.; -geprange o. bruilofts- pracht v., bruiloflspronk ra.; -gesang 42 |
||||||||||||||||||||
|
658 Hoc. Hof. Hof.
|
|||||||||||||||
|
trekking v. aan het hof; -antcall m.,Z.
•adcokal; -apollieke v. apotheek v. van hel hof, hof-apotheek v.; -apolheker m. »po- thekei in. van het bof; -arbeit v. arbeid v. voor liet hof; 2. leenarbeid m.; -ar- beiler m. arbeider in., ilie voorliet hof werkt; 2. hij, die leendiensten verricht; -arl v. wijze v. van doen aan het hof; il. hoffelijkheid, fijnheid, geslepenheid v.-. •arzl 111. bofarls, lijfirls, geneesheer ni. aan liet hof; -backer m. bakker m. aan het hof; •bdekerei v. bakkerij v. van hel bof; 2. horbakkers m. mv.; -barbur in, barbier m. aan hel hof; -bauaml o. op- zichl o. over de bofgebonweu; \'baucr na. landbouwer, landman, boer m.; -hedien- ter m. hofbediende m.; 2. lakei m.; rfir sómmlltehen—n, hofstoet m.; -bedir- ,ung v., Z. -aml; -befehl m. bevel o. van bet hof; -befreil bijv. en b. vrij; -Je- sekeid 111. besluit, antwoord o. van hel hof; -bihliothckv. hof bibliotheek v.; -bi- bliolhckar m. hofbibliolhecans m.; -bier "f Herrenbier o, goed bier, heerenbiero.; •bildkiiiter m. beeldhouwer m. voor hi\'l hof; -b»ltcher 111. kuiper m. aan bet hof; •brunch m. gewoonte v. aan hel hof, hof- gebruik o., etiquette v.; -brnd o. brood o. voor bel hof; 2. — cvseu, in den dienst van een vorst, van het hof zijn; 3. Z. Frnhnbrnd; -bucli o. boek, register o. der leendiensten; 2. hofregisler, boek, regis- ler o„ lijst v. der hofbedienden, -»«c/i- drucker ui. hofboekdrukker m.; -bueb- huiler 111. boekhouder in, aan hel hof; •buchhandler in. hofboekhandelaar 111.: •burg m. residenlieslol, vorstelijk paleis o.; •capellan in., Z. -kapellan; -rnsse v. civiele lijst v. van hel hof; \'Cavalier m. edelknaap m. aan het hof, page, bove- ling in.; \'ceremonie!o„ Z.-brunch; -cir- kei in.. Z. -zirkel; \'Commission v. coni- uiissie v. van hel hof; \'Compliment 0. compliment o. van het bof; (lij;.) ijdele betuiging v. van genegenheid, vriend- schap &; \'condilor m., \'Conditorei v., Z. •zuckerbicker, -zuckerbilekerei; -dame f. hofdame v.; (Nat. hist.) hladluisvlieg v.. /,. Perlfliege; \'degen 111. korie degen 111.: •dichter 111. bekroonde dichter m.; •</"• ner 111., Z. \'bedienler; it. Z. -bnuer;-die- nerschalt v. bedienden ns.mv. van het lief: • diensl 111. Iiofdiensl.dienst m.aan het hof; 2. im —e steken, iu dienst van het hal zijn; 3. leendienst m.; -ding o., Z. -\'/<" ritkl; -drescher ni.dorscher in. voor het hof; -einkiiufer m. bij, die voorliet hol inkoopt. Höfalej, (-«) v. (i. k. bet.) lalTi\'.
lage vl\'ienj, llikllioierij v. Hgfea, höfela, hofle, gehnfl en
luifelle, gekofell) ". ww. (Volkst.) hof houden, resideeren, leu hove gaai; it* Damer -, het hof maken; 2. bedr. «ff. jem. -, icin. aan eene plaats, aan een goed helpen, huisvesting geven. Höf(e)ner, (-*. "\'v Hti/(e)»er) m..
|
|||||||||||||||
|
Hgekerblatt, (•*/«// (c)s, mv.
•bléller) o., Z. Haukenblall. Hgckerehen, (-cheiu,mi. -chen) o. (verkl.) bultje, knobbeltje o.
HÖCkericht, bijv. uw. als een buil,
bultig. Höckerig, (-cr. si) bijv. en b.
bultig, gebocheld.wietTcn; -er Weg, hob-
heiig; (l\'l.) -e Wttrtel, knobbelig, knoes- tig; ((lra«.) s Linien of \'/.iigc, korte triI — .tropen met slippen vermengd; (OoiIk.) der -c Tlicil der Leber. bultig, met knob- bcls bezet; (lig.) -e Scltreibarl, slootend. Hgckerkoralle, [-en) v. sierko-
raal v. en o.
Höckem, (köckerte, gehöckerl) o.
ww., Z. hoeken. Höcker-ochs, (-en, mv. -en) m.
(.Nat. hist.) buiïelos, bisonos in.; -lra-
gend bijv. nw. bultig, huilerig, een bult dragend. Hgckespiel, (-<) o., z. m. (Sp.)
bok. bnk! sla vast, haasje-over o. Hode, (-«) v. teelbal, zaadbal,klooi
111.; die -n ausscluieiden, snijden, lubben; (van menschen), snijden, caslreeren. Hgdoln, hgdeln, (kodelte, geko
iell, en ködelle, gekndell o. ww. klein handel dryven, rondveulen. Hgden-abweichung, v. ver
plaatsing der leel- of zaadballen; -balg 11. (Ilntlk.) klootzak, balzak m.; -brucli 11. balzakbreuk, darmbreuk v.; -förmiy bijv. nw. kloolvonnig: -gesekiruht v. ((jeu.) opzwellen o. van een of twceleel- lallen; •haal v., •hUulchen o, (Ontlk.) Iiuidspier v. van den balzak; •kern 111. Ontlk.) inwendige o. van den balzak -/crau/o.(l,l.)st»udelkruid o.; -leitslrang n. (Onllk.) zaadsireng i.;-los bijv. nw, gesneden, gelubd, ontmand, gecastreerd, zonder teelballen," ~masse v. zelfslandig. lieid v. der teelballen; -n»n»Ae/in.(Onllk.) eaadbalspier, schortspier v. der teelbal* en; saek m., Z. •baby, —scklagader v. klootzaks-slagader v.; s/rang m., Z. •leitstrang, Hodometer, (s, mv. Hodometer)
in., Z. Odometer, Hof, (-(e)s, mv. M«/e) 111. (van een
buis), opeu plaats, binnenplaats v., plein, binnenplein o., hof in., Z. to<-, Hinter- , llaliaer-hof; (lig., Sterrenk.) kring 111. om de maan &; it. kring 111. om de borst- tepels; 2. boerenplaats, hoeve, pacht- lioeve, boerderij v.; ein ndeliger -, huis o. eensedelmans.Z. Herrenkof; zu-e die- ten, leendienst, heerendiciisl verrichten; ein Dorf mn so viel Hüfen, uil & boeren- |ilaalsen, boerderijen bestaande; 3. (van een vorst), hof, verblijf o.; an den -,nt •e geken, naar het hof gaan; er itt bei -e, hij is aan hel bof; der ganze -, het ge- heele bof &, degansehebufstoet 111..alde leden van het vorstelijk gezin; (llechlsw.) hof, gerechtsliofo.; (lig.) jemu den - m«- chea, i...... bel bof maken. Hpf-acker, (-ackers, mv. -dckcr)
in. land, veld o., akker m. eener boer- derij; it. van een leenheer; -adookat m advocaat in. van liet bof; -a<)enlm.agenl m. van hel hof; -aml o. bediening, be- |
|||||||||||||||
|
m. hiiwelijkszang m., bruiloftslied o.;
•geschenk o. briiiioflsgeschcnk, huwe- lijksgeschenk o.; -gcuand o. bruiloft** gewaad, brniloflskleed, bruidskleed o.: •gn\'l m. huwolijksgod, god in. des hu- wclijks, Hymen m.; -haus o. hruids- huis o.; •kleid o., Z. -geuand; -knsleu mv. bruiloDskofsten m. inv.; -krnnz 111 bruiloflskrans, bniidskrniis in.; -kuehen m. hrmloftskoek m.; -kultche v. bruids- koels ».; -teutr 111. mv., Z. -n«s/. Hochzeitlieh, b(jv. nw. tot de
bruiloft behoorend; - gekleide/, als eene bruhl, als een bruiilegom. Hochzeit-lied, (•(«)», mv. -er)
n„ Z. -gesainj, •gedicht; -nwlil o. brui\'
loftsmaal o.; -maszig bijv. nw., Z hachzeitlich; •muller v. moeder v. der bruid, van den bruidegom; -nuelil v. bruidsnacht, eersle nacht m. na de hu- welijksvollrekking; -;wnr o., Z. Ilrnul- paar; -predii/l v. Iiuwelijksprcek v.; •rerfe v. huwelijksrede, bruiloflsrede v.-. •redner m. bij die de hruiloTls- nf I111- welijksrede houdl, reilenaar m. bij de voltrekking des huwelijks; -rulsrker 111. helasling v. aan den grondeigenaar om op den bruiloflsdag Ie voldoen; saai 111. bruiliifNza.il v.; schieter in. bruidssluier m.; schmaus m. bruiloflsparly v., Z •nialil; sckmuckin. bruiloflslooi,bruids- tooi m,; spiel o. bruiloftsspel o.; -lag m. bruiloflsdag m.; -lan: m. bruiloft*. dans m.; sater in. vader m. der bruid; 2. hij, die de bruiloflskosten betaalt; •verse ra. mv., Z. -gediehl; -irein 111 bruiloftswyn irj.j -woehe v. bruiloflsweek, huwelijksweek v. Hochzuehrend,hoehzuver-
ehread, bijv. mv. hooggeëerde. Imch-
geebrl. Hgck, {-{e)s, mv. -c) o. koestal 111.;
2. (Zeew.) beestenhok o„ Z. Sckafhock: •auge o. (Volkst.) spion, bespieder, ver- rader in. Hocke, (-n) v. (I.andli.) hoopje o.
van IS schooven; 2. hoogte v., heuvel m.;(Geweerm.)rugm.;(Tikt.) • of Hucke einer Reihe, hoek in. Hockeln, {hockelle, gelmrkelt) o.
ww. np den rug dragen, nemen. HQCken, (koekte, gehoekt) bedr.ww.
die Carben -, 111 schooven ZHlenJem. -,np den rug nemen; II. o. ww. a«fjem.-, op den rug klimmen,stijgen; 2.hukken.zich krommen; ineinem Winkel -,neergednkei zitten; (lig., geujeenz.) immer :u llaus, -, te huis zitten, achter de kachel zitlcu Hocken-blatt, (\'blaii(e)», mv
\'bUttter) o., Z. Raukenblall; -[rtm v. -u\'ci6 o., Z. linke; -pflug m., Z. Ilaken-
pfluq. Hoeker, [s, mv. Hacker) m., -in
(-ne«) v. (I.andb.) bij die schooien bij- eenzel: (Zeew.) Z. Hacker; (fig.) huis. zittende man m., vrouw v. Hoeker, (-»,mv. Hoeker) m.hoogte,
verhevenhei,! v.; (Ilcclk,) knobbel, nil- was, bult, bochel in.; einen - liaben, een bult hebben, gebocheld zijn; (.Nat. bist.) kiiobhcligheid, bullerigheid v.; (van een Kameel), bult m. |
|||||||||||||||
|
Z. Hu [ener; (Leeuw.) Ie
|
7085�059
|
eiidieuslplich-
|
|||||||||||||
|
tige m.
Hóferei, v., Z. Höfelei.
Hofetat, (-(e)s, mv. .e) m. civiele
lijst v. van bel hof. |
|||||||||||||||
|
Hof. 6S9
|
|||||||||||
|
Hof.
|
|||||||||||
|
Hof.
|
|||||||||||
|
loos, zonder hoop, wanhopend, hulpe-
loos, reddeloos; er liegt — darnieder, zijn toestand is hopeloos, hij is ongeneeslijk; •reicli, -10II bijv.cn b. vol hoop, vol vcr- wachting; ein -vollcr Sohn, veelbelovend. Hof-folge, (-n) v. verplichting v.
om hel hof Ie volgen; il. \'/.. -dienst (3); •fourier m. fourier m. van het hof; -frau v.(l.cenw) leenplichlige vrouw v.;-/><lii- tein o. hofjuffer, hofdame v.; •freiheit v. rechlen o. mv., vrijheid v. van het hof: 2. rechtsgebied o. van het hof; 3. vre- des verdrag o.; -freund m. vriend m. van hel hof; 2. (i. k. bet.) laffe vleier, hoof- sche vriend m ; -freundscliafl v. vriend- schap v. aan hel hof; -friede m.,Z. -(rei- heil (3); -fulterambt o. opzicht o. over de voedingsmiddelen van hel hof; -ful- termeisler m. opzichter, opziener m. over de voedingsmiddelen van het hof; -giirlner m. hoftuinman, tuinier,tuinman m. van het hof; -gebrauch m.,Z. •braueh, •gefolge o. gevolg o. van het hof, hofstoel m.; -gernth o. lamlbouwgcrccdschap o.; it. bagage v. voor de hofkcuken; •geriehl o. hofgerecht o., hooge raad m. Hofgorichts-advokat, [-en,
mv. -en) 111. advocaat m. bij den hoogen raad; -assessor, -beisitzer m. bijzitter,as- sessor m. in den hoogen raad; -ralh m. raadsheerm. iu den hoogen raad. Hpf-goschmeisz , (-cs, mv. -e)
o. (1. k. bet., flg.) hofgespuiso.; -gesinde o. bedienden m. en v. mv.; 2. boeren- knechls en meiden; •gewehro ,7..-wchr; •gliick o. fortuin v. die uien aan hel hof maakt; -grafm. paleisgraaf, paltsgraaf m.; -gunst v. hofgnnsl, vorstengunst v.; •gul o. domein, kroongoedo.; it. bij eene heerlijkheid behoorendc boercnplaals v. Hof halten, [hielt hof, hof gehal-
ten) o. ww. onr. hof houden, residceren, verblijven. Hgfhaltung, v. hofhouding, re-
sideutie v., gevolg o. van een vorst, hof- sloet m. Hgf-handwerker, (-kcrs, mv.
•ker) in. handwerksman m. aan het hof; •hüusler m. tot leendienst verplichte boer m.; -herr m. eigenaar m. van een adellijk goed; -kieb m. leendienst in. om te maaien, te hakken; den — leisten, maaien, hakken alsIcendienst;-/iöri9 bijv. nw. en b. lol een hof, een adellijk goed behoorend, daarvan afhankelijk, er aan leenplichlig; -hund m. waakhond,wacht- hond in.; il. hond m. van het hof, van den vorst; (Jachlw.) hond ra. van den jacht stoet. Hofiren, (hofirte, hofirl) o. ww.
hof houden, feestvieren, banketecren; 2. Z. Hof(machen); 3. zijn gevoeg doen, kakken. Hoiisch, bijv. en b. hnofsch, naar
de zeden & van hel hof; (lig.) stijf, valsch, gcmaakl, geveinsd, huichelachtig. Hof-jager, (-gers, mv. -ger) m.
jager m. van den hofstoet, hofjagcr m.; •jdgerei v. vorstelijke jachlstoet m.; 2. woning v. van den hofjagcr, jagershof, jagershuis o.; —meister m. opper-hof- jager 111.; -jude m. jood iu. van bet hof; |
2. door het hof begunstigde jood m.
•jungfer v. hofjuffer, hofdame v.; -junker in. holjonker, edclknaap m. aan het hof; •kammcr v. domcinbmtunr, financieel be- stuur o. van het hof; — ra/A m. raads- man m. in het domeinhestiiur; -kanzlei v. hofkansclarij v.; -kan:ler m. hnfkan- selier m.; -kapellan m. hofkapelaan m.; •kapelle v. hofkapel, kapel v. van het hof; 2. hofkapel v., hofinuzikantcn m. mv.; •kasse v. kas v. van hel hof; -kasscnver- waller m. schatbewaarder, kassier m. van het bof; -keller m. kclder(s) m. (mv.) van het hof; -kellcreiv. schenkkamer v. van het bof; -kellermeisler, ~keltner m. schenker m.aan hel hof; -kind o.(l.eenw.) kind o. van leenplichlige ouders; -kirche v. hofkerk v.; -knechl m. knechl m. van eene heerlijkheid; it. leenplichlige knecht; -knch m. bofkok m.; -kriegsrath m. krijgsraad van het hof; -küche v. hof- keuken, keuken v.van hel hof; 2. opzicht o. over de keuken. HQfküchen-amt,(-amr(c).«,mv.
Smler) o., Z. Hofküche; -meister m.op- perste opziener m. over de hofkeuken; •schrcibcr 111. schrijver m. voor de keu- ken van het hof; •uhreiberei v. kantoor o. voor de hofkeuken. Hof-küfer, (-fers, m\\.-fer) ro.,
Z. -bollcher; • kunst v. kunst v. van den hoveling, kunst v. om zich aan het hof slaande te houden; -künsle v. mv. kui— pcrijen v. mv. van hel hof, hofcabalen o. mv., hofiulriges v. m.; -lager o., Z. •hal- tung; -lakai va. hollakci m.; -land o. heerlijk land, domein o.; -lasler o. on- deugd v. van hcthof;-/ecicrm.(i.k.bet.) lage vleier, kruiper ra. aan bel hof, krui- pende hoveling m.; -lehen o. bolleen o.; •leute mv. lieden m. mv. van het hof, hovelingen m. mv., Z. •mann; (l.eenw.) aan leendienst onderworpen lieden,lecn- plichligcn m. mv. Hijflich, (-er, -st) bijv. en b. hof-
felijk, beleefd, vriendelijk, voorkomend, verplichtend, fatsoenlijk; - gegen Frauen- simmer.hoflelijk, galantjj\'emn. - begegncn, vriendelijk, minzaam, beleefd ; ich danke Ihnen -,-sldafiir,\\k dank uzeer;(Bergw.) •eZeche, -es Gebirge, veelbelovend; -keit v. hoiïelijkheid, beleefdheid, vriendelijk- hciil, fatsoenlijklieid v.; 2. bewijs o. van beleefdheid, beleefdheid y.;jemn.—en erweisen, beleefdheden v. mv.; er sagte mir viete —en, aangename, vriendelijke woorden, complimenten o. mv. Hgflichkeits-bezeigung,(-e») v. belcefdheidsbcluiging v„ compliment o.; \'brief m. belecfdbcidsbrief ra. Hgfüng, (-(f)s, mv. -e) m. hove-
ling ra.: (i. k. bet.) vleier, lage kruiper m.
HQflingsbrauch, {-braur.h(e)s,
mv, -brauche) m. hofgebruik o., eti-
quette v.
Hgf-luft, i-Hiflc) v. (fig.) honuchl
v., loon ro. van bei hof, sfeer v., denk- wijze v. van het hof; -magd v. dienst* meid v. op eene boerderij; (Leenw.) aan leendienst onderworpen meid v.; \'maler m. schilder ra. van het hof; -manier v., Z. -or/; -mann (mv. •leute), hoveling, |
||||||||||
|
Hof-fahig, bijv. nw. het recht be-
zitlend om aan het hof te verschijnen; •fahigkeit v. recht o. om aan het hof te verschijnen; -/afc/orm. zaakgelastigde m. aan het hof; - f alkenmeister m. valkenier m. aan het hof; -farbe v. kleur v. der li- vreiklceding aan hel hof. HQffart, or Hoffahrt, v. hoog-
mocd, trots, ijdele opschik m., hoovaar- dij v.; - muss Zwang leiden, wie netjes ge- kleed wil zijn moet ook den last er van dragen. Hofifartig, of hQffahrtig, (-cr,
-m) bijv. en b. hoovaardig, hoogmoedig, irotscb, opgeblazen: der -e, trolschaard, hoogmoedige; - einhergehen, eene hooge borst zetten, als een pauw daarheen slappen. Hoffartsschwanz, (•tehwanxet,
mv. schwanze) m. (Volkst.) modegek
modepop, kwast m. HQffen, (koffie, gchafft) hedr.cn o.
ww., m. s. hopen, verwachten, tegemoet zien; er hoffl zu gewinnen, kommen :u kunnen, hij hoopt & ; wir durften nicht mehr - dicses Gliick zu liaben, wij durf\' den niet meer hopen, verwachten; nuf elw. -, iels hopen, verwachten; - Sic er trerde es Ihun \'t, verwacht, vertrouwt gij?; 2. (gemeenz.) (van zaken, die men niet wenscht), ich will nicht -, dass er es Ihun teerde, ik hoop niet &; uir wollen nicht-, ilass er slirlil, «ij willen niet hopen dat bij sterft, wij hopen maar dat hij niet sterft; mus habe ich da noch zu -, uas kann ich do • \'!, wat heb ik daar nog te hopen, wat kau ik daar nog verwachten?; nuf Gotl, die Vorsehung, jem., jems. <llück -, vertrouwen, hopen, vertrouwen stellen in. HolFontlich, bijv. en h. vermoe-
Jelijk, waarschijnlijk, zoo als te hopen, Ie verwachten is; er wird es - Ihun, hij zal het hoop ik wel doen, hij zal het waar- schijnlijk, vermoedelijk, ongetwijfeld doen. Hoffer, (-s, mv. lloffer) m. hij die
hoopt. HQf-fest, (-es, mv. -e) o. feest o.
aan hel hof, gala o.; -fiscal m. fiscaal m. van het hof; -fisch m. visch v. voor hel hof. —haus o. vischvijver m. van het hof; —knecht, -fisclier m. visscher m. van bel hof; — meister m. opzichter m. over de visscherij van hel hof. Holïïiung, (-en)\\. hoop,verwach-
ting v.; sich auf elw. - machen, op iels hopen, iels verwachten; scine - auf elw., auf jem. bomen, setzen, zijne hoop stellen op; - fassen, - schöpfen, hoop krijgen, verwachting hebben; die - hegen, de hoop koesteren; (gemeenz.) scine- isl zuWas- scr geworden, zijne hoop is in rook ver- vlogen; ich lebe der -, dass er, ik koester nog de hoop, ik hoop nog &; guler-sein, zwanger zijn, in gezegenden staal ver- keeren; die - seinerFamilie sein, de hoop, verwachting v.; (Spr ) - lassl nicht zu Xchanden werden,de. hoop misleidt niet; (Aardr.) das Vorgchirge der gulen -, de kaap de Goede Hoop. Hotfaungs-los, bijv. en b. hope-
|
|||||||||||
|
Hof.
|
Höh.
|
||||||||||||
|
660 Hof.
|
|||||||||||||
|
plichtigen; it. verzameling, lijst v. van
rechterlijke beslissingen; 3. recht, voor- recht 0. van het hof; auf— bewilligen, door cene bijzondere gunst inwilligen; •reile v. hofstede, hoeve v. met loebchoo- ren; -richler m. rechler m. van het hof, president m. vaneen gerechtshof; -rolle\\. hofrol.rol v. die icm. aan liet hof speelt; 2. (Leenw.) rol, lijst v. der leendiensl* plichligcn; schalzmeisterm. schatmees- ler in. van bel hof; schenk 111. hofsclieiikcr ra.; schlnchter m., Z. -metzger; -schlos- ser m., schneider in. slotenmaker, kleer- maker m. voor het hof; •schöppe v.sche- pen, assessor ra. bij hel hofgerecht; schram in. lage vleier, kruipende hove- ling m.; schrciber m. schrijver ui.bjj het gerechtshof; schrcincr in.schrijnwerker, meubelmaker m. voor het hof; •schutter in. schoenmaker m. van liet hof; secrc- liir m. secretaris ra. van het hof; -sUbcr- kommer v. zilverkamer v. van hel hol; silberkammcrer m. opziener, opzichter m. over de zilvcrkamer; sille v. manier, gewoonte v., gebruik o. aan hel hof, eti- quctle v.; sitz m. residentie v., zetel m. van het hof; speise v. (Rechtspr.) spij- zen v. mv. ten voordeele cener adellijke weduwe\', -spracbe v. taal v. van bet hof, hoftaal v.; (lig.) stijve, gemaakte taal of spraak v. der hovelingen, taal v. der groote wereld; slaat va. schitterende hofhouding »., schitterende staal m.; 2. hofsloet m., gevolg o.; —sliste v. lijst v. van het gevolg; stadl v. hofstad, resi- dentieslad v.; -„tutl v., Z. -raum ; 2. -, •stattc\\.,\'£.-reite; *.\'/..studt; (Zoiitin.) vergaderbak m. vanzoulwaler; statte V., Z. stalt; stelle v. plaats, betrekking v. aan het hof; 2. (in U.) geheime raad m.; •lag m. dag waarop de leendienst moest verricht worden; 2. (Leenw.) hofdag, dag ra. voor de Iceiiplichtigen; 3. gala- dag, feestdag m. aan het hof; -tapezierer m. tapijtweiker m. van het hof; -thealer o. hoflhcatero.,hofschou»burg m.;-thor o., •thüre v. hofpoort, koetspoort, deur v. van de binnenplaats; -lon m. toon m., gebruiken o. rav. aan bet hof; -lrac!it v. hofkleeding, hofkostiium 0.; -lrauer v. hofrouw in.; •trompeler in. hoflrompel- ter, trompetter ra. van liet hof; -rieh o. vee o. van eenc hccilijkheid;-i;oj/ m.(Leenw.) opziener in.van hel verblijf des leenheers; -wehr{ung) v. inboedel in., huisraad o. eener landhoeve; -ueise v., Z. -brauch; -irafto.(Leeiiw.)tot leendienst verplichte vrouw v.; •welt v. groote wereld v., aan* zienlijkcn, hovelingen 111. mv., omgeving v. des vorsten; -widrig bijv. nw. strijdig met de gewoonten aan het hof; -wirlh- schafl v. hofhuishouding v.; —skasse v. kas v. voor de huishouding aan hel hof; —srath m. hofraad m. voor de huishoii- ding; —sschreiber Dl. schrijver ra. voor de huishouding van hel hof; -tvorto. be- leefd, vriendelijk woord, compliment o.; •zeituny v. horcourant v.; -zirkel in. hof- kring m.; es ist heule —, er is bedeu party, soiree v. aan hel hof; -zuckerbiic- ker 111. suikerbakker ra. voor het hof; zuckerbickerei v. suikerbakkerij v. voor |
het hof; -zteang m. (Leenw.) dwangrecht
o., dwanggcrechligheid v., Z. Bauern- zuang; 2. etiquette v. van bet hof. Hoge, v., z. m. vreugde, vermake-
lijklieid, pret v.; (lig.) verpleging, ver- zurgiug v. Hghe, (-«) v. hoogte, verhevenheid
v.; 25 l\'usz -, 25 voel hoog; eon der -des Felsens, van boven, van den top 4; - der Sonne, zonshoogte v., zonsafstand in.; (Sterrenk.) - of 1\'olhöhe, poolshoogte v.; (Mcelk.) (van ecu driehoek &), hoogte ».; (Zeew.) hoogte, nabijheid v.; auf der • eincr Inscl sein, ter hoogte van, in de nabijheid van &; die - eon einem ¥orge- birge haben, eene kaap aan de windzijde vouiiiij varen; 2. hoogland 0., hoogte v.; (van een boom), i« die • uachsen, om- hoog groeien; in die - sleigen, gehen, opstijgen, omboog gaan, zich verheffen; in die - gehen, (vanden barometer),stij- gen; (van den geldkoers), rijzen, liooger worden; (van levensmiddelen), f\'ra die - gehen, in prij^ stijgen, duurder worden; sich in die - scholingen, omhoog vliegen; (fig.) vooruitgaan in de wereld, fortuin maken; sich im Uelte in die - richten, overeind gaan zitten; in dit • se/ien,oui- hoog zien, naar boven zien; den Kopf in die • uerfen, bet hoofd omhoog houden, cene hooge borst zetten; 3. (Zeew.) -des Meercs, ruimte v.; die - gewinnen, in bet ruime sop komen; (Aardr.) hoogte v.; 4. (lig.) hooge graad m.,hoogte \\.\\-der Tint, der Slimme, hoogte; (gemeenz.) diese Sangerin hal eine schone -, heeft eene hooge stem; (van kleuren),sterkte, leven- digheid v.; (van den geest), onderschei- ding, verheffing v., adel m.; (van rang), hoogte; auf gleicher - mil jemn. slehen, op dezelfde hoogte staan, denzelfden raug bekleeden als; non seiner - herabslürzcn, van het toppunt zijner macht neeival- len. ilyheit, (-e«) v. hoogheid, verhe-
veuheid, grootheid v.; - des Geistes, ver- licffiug, grootheid v.; Reichthum, - und Ehre, rijkdom m., aanzien o. en eer v.; 2. hoogheid, heerschappij, hooge waar-
digheid, souvereiniteit ».; Lande»; ge- bied o., grondgebied o.; Aier ist l\'reuszi- sebe -, het is hier l\'ruisisch grondgebied; 3. jemn. den Tilel - geben, den titel van
Hoogheid geven;Seine Königiiche -,Zijne Koninklijke Hoogheid, (Z. K. H.); Seint - der Croszherr, Zijne Hoogheid. Hoheit-la8terung,-schmah-
Ung, V. (w. i. gebr.) majesleitsschen-
nis v.; -{s)recht o. vorstelijk recht o. Hohelied, (•(«)«, mv.-er) o. hoog-
lied o. HÖheil, (höhle, nehöht) bedr. ww.
boogen, verhoogen, ophoogen. Ilohcnau, [-(e)s, mv.-e) o.groot-
te soort van Doiiauscbepen. Hijhen-kreis, {•es, mv. -e)m.,Z.
messer; • lootse m. loods m,diedcsehe- pen tot zekere hoogte iu zee brengt; •messer m. almeler, hoekmeter, holome- ter, pautometer m.; 2. hoogtemeter m., astrolabium o.; -mmnno v. hoogteme- ting v., meten o. der hoogte; -raucn m- |
||||||||||||
|
hof bediende, hofmeester, aan het hof ver-
honden bediende ra.; (fig.) man m. van de wereld,fijn beschaafde m.;2.(Leenw.) aan leendienst onderworpen man in.; 3. proviandmeester, spijsbezorgcrm.;-m<ïn- nisch bijv. en b. als een hoveling; -murk v. grondgebied, district n. cener heer- lijkheid; 2. laag gerechtshof o. eener heerlijkheid; —slicrr m. lid o., raads- heer m. in zulk een gerechtshof; -mar- schalt m. hofmaarschalk m.; —aml o waardigheid v. van hofmaarschalk; il. bureau o. van een maarschalk; -maszig bijv. nw. op de wijze van het hof, vol- gens de etiquette; -medicus ra. gcnecs- heer m. van het hof; -meierm. hoefpach- ter, bruiker, hoevenaar m.; -meiller in. Z. -meier; 2. -richler; 3. hofmeester hofmeicr, intendant in.; (Gcsch. van K.) hofmeier, major-domus m.; 4. (Zeew.) onderkapitein, eerste stuurman m.; 5. opvoeder, onderwijzer, gouverneur m.; (fig.) bedilal, vitter, schoolmeester m., hij die zich het recht aanmatigt van op alles aanmerkingen te maken ; er macht den —, hij heeft weer wat te zeggen, hij is weer aan het vitten; -meislerei v. boerderij, landhoeve, meierij v.; 2. (i. k. bet.) knorrigheid v., vilten, bedillen o HQfmeistergehalt, (-(e)s) m.,
z. ra. gouverneursloon, salaris, trakle ment o. van een hofmeester. Hofmeistorin, (-sen) v. gouver
iiaiile, opvoedster v.; 2. opzichtster v. over de huishouding, de melkerij &. HQfmeisterisch,hQfmeistor-
lïch, bijv. en b. als een gouverneur schoolraeesterachtig; (lig.) villend, be- dillend, doorhalend. HQfmeistorn, (hofmeisterle, gc-
hofmeistert) o. ww. (gemeenz.) gouver- neur, schoolmeester zijn; 2. bedr. en o ww. (i. k. bet.) villen, aanmerkingen maken, bedillen, berispen. Hofmeisterstelle, (-n) v.plaats,
betrekking v. van gouverneur. Hgf-metzger, {-gers,inv.-ger)m.
slager, slachter, spekslager m. voor het hof; -mus»fcusiD.hofmuzikant m.;-nan m hofnar ta.\\-officianl m.een van hel diensl- doend personeel o. aan hel hof; -parle v. partij v., aanhangers m. mv. van het hof; -pauker, -pfleifer in. pauker, 1I111I- speler m. van helliof;-pJa/:m.,Z.-raum; •poet na. dichter m. aan het hof; -posa- menlirer 111. passementw erker m. voor bel hof; -postaml o. postkantoor o. vnu het hof; -pnsttneister m. postmeester in van hel hof; -prdlat m. hofprelaat, hof- geestelijke ui.; -prediger in. hofprediker m.; \'profosz m. provoost m. aan het hof; •quarlieramt o. kwartierkamer v. van het hof;•quarliermeister m. kwartiermeester m. aan het hof; -rontm.,Z. -künstc; -ruth 111. hofraad m.; 2. raadsman m. van he hof; -ralhin v. raadsvrouw v.van hel hof; il. vrouw van een hofraad; -raum 111. bin nenplaats v., plein, voorhof o.; -raule v. averuit v., Z. Slabwurz; -rechnung v, staat in., lijst v. der uitgaven van het hof; •recht o. hof recht, recht o. om leendieu- sten te vorderen; 2. recht o. der leen- |
|||||||||||||
|
Hoh. 661
|
||||||||||||||||||||||
|
Höh.
|
Hoh.
|
|||||||||||||||||||||
|
spaath o,; spiegel m.|holle spiegel m.;
|
||||||||||||||||||||||
|
vcciidamp m.; sinn m. (Scbedell.) zin-
|
||||||||||||||||||||||
|
Hghl-erhaben, bijv. nw. hol-
|
||||||||||||||||||||||
|
tuigo. van ijdelheid, van trotschheid;2.
neiging, geneigdheid v. tot hoogmoed; .rcrhaltniss o. verhouding v. der hoogte; (Miiz.) interval o.; -zirkel in.,7,. •nutter. Hohepriester, [slers, mv. sier)
m., Ilochpricstcr. Hohl, (-er, -st) bijv. en h. hol, le-
dig,leeg; (van de wangen &), ingevallen; (van de oogen),hol, diep, dof;\'klingend, -tonend,hoi klinkend; (l\'l.) hol; -erSten- gel, holle stengel; (lig.) -cr Magen, hol, ledig; es isl mir • im Magen, ik heb een leege maag, ik heb honger; - gesch!if- feu, hol geslepen, concaaf; - machen, uithollen, nilboren; - schlagen, bol slaan; einc - gepragle llenkmiinze, hol gestcni- peld; die -c Hand, de holle der hand; au/ iler -en Hand pfeifen, oo de vingers Huilen; der -c ie/4, ledige buik; (Zeevv.) die See gelil -, gaat hol; (lig.) hol, dof, ijdel,niets bctcekciiend; -e Slimme, liol, dol; -er Kopf, ledig, onwetend, dom. Hohl of Holl, (-(c)s, mv. -c) o.
(Zeew.) (van bet «chip), hol, rnim o., holle, diepte v. van hel ruim. Hghl-ader, (-«) v. holle Ievcr-
ailer v.; -ast iu. holle tak ui.; -uuge o.
diepliggend, ingevallen oog; 2. - of •augig hijv. im. met ingevallen, diep liggende ougeii; -backe ui. hij, die ingevallen wan- gen beeft; (Volkst.) losbol m.; -bdckig bijv. r.w. met ingevallen, uitgeteerde wan- gen; -*on m. (Uouwk.) onderbouw, kei- der ui., gewelf o. onder hel gebouw; •beere v. framboos ï.; -beU o.holledU\' sel v. Hghlblutader, (-») v., z.lhlil- ader; -rinne v. voorhof 111. der bolle lever
ader; sack 111. rechter voorhof m. van |
verheven, bolrond; •feile v. ronde vijl
halfronde vijl v.; -fensler o. gewelfd venster o.; -fliile v. (Org.) Iluit v. in het orgel; -gang in. nolgang, gewelfde gang m. in de kazemat; -jfrmneo.(Berg- vv.) waterbak m.; •geschliffen bijv. nw. holgeslepcn,concaaf;•getchvUr o. (Gen.) pijpzweer, fistel v.; 2. holle zweer v.; 3. bol o., spelonk v.; -gieszcn o. bolgietcn o.; •ylns o. holgeslepcn glas o. Hghlhand, (•Imndc) v. holte v
iler hand; -baml o. ringvormig ligament
o. der inidilelhaiid; -bogcn 111. de twee
lagaderen v. mv. der middel band;/lacher
—, doorborende spieren v. mv.; tiefer
—, doorboorde spieren v. mv. der mid-
delhand; -fingcrsiieitc m. uitstrekkende
vingerspier v.; •flache ligament o. der
buigpczeii van de vingers; •mutkel m.
vierde palnispier v.; -netz o. netvormig
weefsel o. der band; seilc v. bol o. van
de band; -uinkel m. holte v. van de
palm der hand; sueig 111. adertak 111. in
de holle der hand.
Hghl-baring, (-(e)s, mv. -e) m.
ledige haring m.; -liaue v. kuipersdissel m.; -/iei/ v. leegheid, begioselloosheid, v.; -hippe(l) v. peperbuisje o.; -hobel 111. holschaaf v.; -kelile v., •kehkhen o. uil- gegraven iiiijnwerk o., groef, insnijding v.; —nhobel m. groefschaaf v.; —nslahl in. (Dr.) draaierswcrkluig o. om groe ven te steken. Hohlig, bijv. en b. vol gaten, vol
groeven, of holligheden. Hghl-kirsche, (-«) v. vogelkers
1.; -klmge v. uitgeholde kling v.; •knopf
in. holle knoop m.; -kopf m. (geineenz.) Z. Dummkopf; •köpfigkeil v. lompheid |
slab m. (Heelk.) blaaspeiler, pisaftap-
per in.; stdhler m. (Dr.) hoorndraaiers- ijzer o. om kogelvormen te draaien; stampfer m. (Hoed.) stamper, vorm- stamper 111.. vormbout o.; slein m.,Z. •ziegei, -taube v. ringduif, houtduif v.; •texel v., Z. \'deitchtet; -treppe v. wen- teltrap m.; -triebmasz o. deelschijf v. der horlogemakers. Hohlunder, Z. Holunder.
Hghlung, Hghlung, \'-en) v.
holligheid, holte, groef v.; \'2. bol o., spe- lonk v.; 3. uitholling, uitgraving ».; i. tochlwind m. Hghl-waare, (-n) v. hol glas-
werk o.; -uagen m. (Bergw.) wagen m. met een erlslrog; -wangig bijv. nw., Z. -backig; -ueg m. Jiolle weg m.; 2. (Krijgsvv.) ravijn o., bergengte v.; •Kerk o. (Leid.) pannenwerk o., met houttegels bedekt dak o.; -wurz(el) v. (l\'l.) aardrook m., duivekervel v.; -zahn m. (Heelk.) bolle, aangestoken tand ni.; (Hoefsm.) middelste tand m. van een veulen; 2. barstaardhennep 111., bast- aardvlas o.; 3. (l\'l.) stach(e)licher —, doornachtige brandnetel ».; -zange v tang v. met holle poolen; siegelm. holle dakpan, nokpan, vorstpan ».; —muschel v. reuzenschelp v.; -zirkcl m. passer m. met naar buiten gebogen beenen. Ilohn, (-(e)s) m.,z. m. spot, smaad,
boon 111., beleedigiog, bespotting v.,iro- nie v.; beiszendcr -, bijtende spotj/emn. s/)re<7ir«,helcedigen, honen, trolseeren;
fiir Lolui, stank voor dank.
Hghnon, (hühnte, gehöhnt) bedr. w. honen,beschimpen, beleedigen,sma-
en, bespotten, Z. spotten. |
||||||||||||||||||||
|
de holle leverader.
Hghl-bohrer, {•rert, mv. -rer)
111. lepelboor, zwikboor v.; 2. drijlijzer o.; \'brille v. holgeslepen bril m.; -deich- tel of -deiszel v., Z. -bett;-ilocke v. (I)r.) draaibooin, klauw m., spil v.; -driisen v. mv. (Ontk.) smeerklierljeso.niv.;-me;i 0. (Sm.) bol ijzer o.; (Meob.) guts v., stcekbeitel in. Hohle, (-«) v„ Z. llöhle; it. Hoh-
tung, llolilweg. Hghio, (-n) v. hol o., holte, hol-
liglieid v.; (Onllk.) bekken o., gevvrichts- holle v.; il. gang in., beursgezwel o.; die - in der Hand, de holte v.; 5. grot v., hol "., spelonk v.; ein Land mil vielen -n, grotten v. mv.; (Hergw.) grot v., holle weg 111., diep dal o. Horden, (liöliltcgehölilt) hedr.vvw.
uithollen, uilgraven, onderniijuen. Hghlen, bijv. uw., Z. holen.
Hghlen-aiï\'e, (-«, mv. -n) m.
chifflpausé, Alrikaaiischc boschiaensch in.; -Mr va. beer in. uit de voorwereld; •beieohner in. holbewoner, grotbewoner ui.; -bicr o. in deu rolskelder opgelegd bier o.; -eii/e v. in grotten of holen ver- Wyt houdende uil m.; -cogel m. vogel ui\', die zich iu holen ophoudt. Hghler, (s, mv. Höhler) m. hij,
die in den grond graaft, graver m.; 2. rolskelder m.; -bicr 0., L. Uöhlenbier. |
Hghner, (-s, mv. llahner) ta. be-
leediger.smader, bespotter ia.,Z. Spotter. Höhnerei, v., Z. Hoh». Hghngelachter, (-s) o., z. m. honend gelacb, spottend lachen, belee- ligend gelach, o., beschimping, bespot- ting v.; jemn. mit einem - empfangen, met beleedigend gelacb &; zum - werden, het voorwerp der bespotting worden, voor deu gek gehouden worden, uitge- lacben worden. Hohngezisch, (-es) o., 1. m. hn-
nend gelluit, uitfluiten o., Z. Hohnge- Idchlcr. Hohnisch, (-er, ammeisten-) bijv.
en b. honend, beschimpend, bespottend, beleedigend, ironisch, kwaadwillig, met verachting; - Idcheln, Z. hohnldcheln. Hohn-lache v., -lachen, o.,
Z. Ilohnijclachter. Hghnlacheln, (liohniachelie,
geholinldcliell) o. ww., m. h. bonend, onbeschaamd, spottend lachen, grijnzen, zonder reden of minachtend lachen,grim- lachen. Hohnlachon, {hohnlachte, gc-
holinlaclit) o. ww., m. h. bonend, onbe- sebaamd, beleedigend lachen, uitlachen, uitjouwen. Hghnlacher, —in, domme, on-
beschaamde lacher, grijnzer, spotter m„ lachster, spotster v. |
|||||||||||||||||||||
|
domheid, onwetendheid v., zwak hoofd
o.; -kriihc v. boutkraai v., zwarte specht m.; -kreisel m. bromlol v.; \'teugel v. holle kogel in., bom v.; -lauch in. prei v.; -leiste v., Z. -kehle; •linte v. leus- glas, convex brilleglas o.; -musz o. in- houdsmaat v.; -meitiel m., Z. •eiten; (tjoudsm.) hol beiteltje o. voor drijf- werk; •münze v. legpenning m. van dun metaal, aan de voorzijde bol en aan de keerzijde hol; -ohr o. (Ilelfst.) groot zee oor o.; -pfei/\'c, •quinle v., Z. -llöle;-ring m. tafelring m. om hcete schotels op te zeilen; -rinne v., Z. -kehle; •röhre v. tcekbeitel DJ.; -rührig bijv. en b. Iislel- achtig, pijpzvveeraclilig; -rückig bijv. nw. (Kijk.) hoi van rug, met ingevallen rug; •rund bijv. uw. bolrond, rond uitgehold, concaaf; -ründe, -rundung v. ronde I10I- lighcid v.; sdule v. holle zuil v., holle cilinder m.; schicne v. (Spoorw.) rail v., spoorlcgger 111. over een viaduct; schleifen o. hol slijpen o.; sclinabcl m. (Nat. bist.) holsnavel, Braziliaansche lc- pelaar 111.; schniibler in. (Nat. bist.) pepervretcr, toekan m., Uraziliaansclie specht m.;->cAnau*«v.(Nat.hisl.)zwaard- visch m.;selzerm. (Vuurw.) holle vuur- slok m.,holle vuurpijl v.;-sonrfev. (Ileel- k.) hol lancet o.; spatel ui. (Tuiub.) plantenstcker in., spalen m. (Tuinb.) bolle spade v,; spath in. (üelfst.) I10I- |
||||||||||||||||||||||
|
662 Hol.
|
Hol.
|
Hol.
|
||||||||||||||||||||||
|
Höbnlich, (-er, st) bij», en b.,
\'L. hóhnisch. Hphnnecken, (hohnncckte, ge-
hohnneckt) bedr. v/v/.jem. -, uitjouwen, uiltarleu, met bitteren spot vervolgen, sarren. Hohnneckerei, (•«•«) v., Z.
Höhncrei.
HQlin-rede, (-n) v. smaadrede,
schiroprede v., beleedigende woorden v. mv., Z. Hohn; schrift v. spotschrift, sinaadsciinfl o., Z.Spollschrift;sprache T. honende taal, bijlende laai v.,smade- lijke woorden, schimpwoorden o. mv.; sprer.her, —in, spotter m., spotster v.: sticht, -wuth v. onzinnige neiging, zucht v. tot smaden, honen, Irolseeren. Höhnung, »., Z. höhnen, Hohn.
Hohnwort, (-uor/(e)s,mv. .icorle
en -uirter) o.beleedigend woord,schimp- wooid o. Hoho! lussch (gemeeuz.) ho ho!,
ba ha! Hghr, (-(c)s, mv. -e) o. (Leeuw.)
belasting v. van een leengoed. Hgja(h)nen, (hoja(h)nte, geho-
ja(h)nl) o. ww., m. //. bulken,geeuwen, gapen. HQJen, (hojete, geliojet) bedr. ww.
vleien, ilikllooieu. Hgke of Hgke, (-h, mv. -n) in.
marskramer, koinenijsman, vettewaiier, uildrager m.; 2. fruitverkooper m.; 3. (-n) v., Z. Hökerfrau. Hgker, (-s, mv. Höker) m.,Z. Hóke.
HQke(r)n, {hók(er)le, gehók{er)t)
o. ww. kleinhandel drijven, vettcwa- rierswaren verkoopen. Hökerfrau, (-e»),Hgk(er)in,
(-nen) v. kleinhandelaarsler, rondvenl- ster, uildraagster v.;2. fruitvrouw f. Hijkerisch, bijv. nw„ Z. höker-
mistig. Höker-kram, (-(«)s, mv. -e) m.
uitdragerij v.;2.—ot\'laden m. winkel m. in vruchten, visch, vette waren; -lein o. belasting v. der kleinhaudelaarseu mars- kramers; -masiig bijv. en b. vrekkig, woekerachtig, tot den kleinhandel be- hoorend; (fig.) kleingeestig. Hgker-waare, (-n) v. waar.visch,
vrucht, vette waar v.; (gemeeuz.) kra- merij v., victualiën v. mv.; -weib o., Z. -[rau. Hokus-pokus, (onb.) m. en o.
of -Streich, (-(e)s, mv. -e) m. (ge- ini\'cnz.\' tooverkunsl, goochelkunst, goo- chelarij t., bedrog; -maehcr m, gooche- laar, tnovenaar m. Hola! Z. holla.
Holbo, (-n) v., Z. Holm.
Holber, (-n) v., Z. Himbecre.
Hold, (-er, -(e)st) bijv. en b. gun-
stig, genegen, toegedaan, lief, bevallig, minzaam, minnelijk; jemn.-sein, vriend- schap gevoelen voor, genegen zijn; er ist Umi nicht -, hij is hein niet genegen, (tig.) -es Gluck, goedgunstig; das Gliick ist ihm -, de fortuin is hem gunstig; sei- ncm llerm Ireu umi - sein, trouw en ge- negen, onderdanig zijn. HQlde, (-n, mv. -n) m. minnaar.
|
vriend, beminde in.; 2. (-«) of Holdin,
(-»en) v. minnares, vriendin, geliefde v. Hglder, of -rose, (-«) v., Z.
Holunder. Holdschaft, v., Z. Liebschaft
Holdselig, {-er, st) bijv. en b.
Z. huldreich; 2. bevallig, bekoorlijk, ver- rukkend; -er Bliek, verrukkend; -es We- sen, bevallig, lief; -es Miidclien, lieftallig lief, beminnelijk, bekoorlijk; -kcit v., z. ui. bekoorlijkheid, bevalligheid, vriende- lijkheid, genegenheid, licflalligheid v. Hglen, [holle, geholl) bedr. en o.
ww. door eene holle trekken, winden (Bcrgw.) hol\'an!, haal aan !, trek op!; (Zeew.) ophijschen; den Anker zit llause • of einhalen, opwinden, inhalen; et* ii\'icli sich -, tot zich trekken, naar zich toe halen; (fig.) Athem -, adem halen scheppen; 2. balen, afhalen, bijbrengen Brod, Wasser -, halen; «ra» Hollen Sic hier, dort •?, wat wilt gij hier halen,wal koml gij hier zoeken 1;Bier - lassen, la- ten halen, zenden om; man hal mich geholl, men heeft mij gehaald, afgehaald: die Braut heim -, inedeiiemen naar de gemeenschappelijke woning; (Jachlw.) (van honden), halen, bijbrengen; (lig.. gemeenz.)dassdichder llenker.der Teufel hole!, de duivel hale u!; der llenker sotl ilin (oSmich) -,hol ihn (of mica) der Teufel, de duivel hale u, (mij); 3. dus Schinipftuch aus der Tasche -, halen, trekken; hei ihm isl niclils zu -, bij hem valt niets te halen, te verdienen; (ge- ineenz.) da sind uur Schldge :u -, daar kan men slechts klappen krijgen, daar valt uiets te halen dan klappen; sirlieinrn Schnupfen -, eene koude vatten, op den hals halen. Hglfter, (-«) v. pistoolholster,
pisloolkoker m.; 2. (Nat. bist.) Z. lklf- lermuschel. Hglfter-kappe, (-«) v. holster-
kap v., ovcrleer o., overtrek m. van den helster; -macher m. bolslcrmaker, ga reel- luigmaker in.; -musrhel v. zeeslak,zee- mossel. kaïnmossel v. Holk, Hulk, (-en, mv. -en) m.
(Zeew.) hoeker, lichter m. Hglker, (-s, mv. Holker) ui. heler
m.; - uni Folker, heler en steler ru. IIoll, (-(e)s, mv. -e) o. (Zeew.) Z.
Ilohl. Hglla! tussch. hola!, hei!, maak
open!, terug! Hollander, (-s, mv. Hollander)
in. bolermakcr, kaasmaker, pachter in.; 2. cilindermnlen, loinpenstamper ui.: 3. (Zeew.) haaksleek m.; (Aardr.) Ilul- laoder, Nederlander iu.; -in v. boler- maakster, pachtster v.; it. Ilollandsche vrouw v. Hollanderei, (-en) v. melkerij,
kaas- en botermakerij v. Hgllandisch, bijv. en b. llol-
|
|||||||||||||||||||||||
|
• e Schule, Ilollandsche of Nederlaudsche
school v.; (!ig.) zindelijk, eigenaardig. Hgllandsgauger, (-gcrs, mv. •ger) m. hannckemaaier, grasmaaier m. Hglle, v. hel, onderwereld v.; in die - kommen, in de hel komen, verdoemd zijn; jemn. die - heisz machen, dcor be- dreigingeii met de hel verschrikken; (Volksl.) het vuur aan de schenen leg- gen; (Kabell.) Z. Unleruell; (lig.) dit\' - im Busen Iragen, angst m., wroeging, woede v. in hel hart hebben; diesesHaiu isl eine - für mich, dat huis is mij eene hel, eene hoogst onaangenaam verblijf; 2. (Giel.) gloed m.; (Kleerm.) hel v., gat o. in de kleermakerslafel v.; - in e uier Stube, hoekje o. bij den haard, bij de kachel. Hollen-angst, [-angslc) v. vrees
v. voor de hel of voor den duivel; (hg.) |
||||||||||||||||||||||||
|
3
|
||||||||||||||||||||||||
|
doodsangst m., vreesclijke benauwdheid
v.; -ausbrul v. helsch gebroed, satans- volk o., helsche uitvinding ».; -brandm. (lig., gemeeuz.) verdoeuieling m., dui- velskiud o., hellebrand, stokebrand m., helleveeg v.; -braten m. hapje o. voor den duivel; \'brul v. duivelsgebroed, hel- gehroed, satansvolk o.; -bund m., -bünd- niss o. verbond o. met de hel; 2. (fig.) helsch verbond,duivelsverbond o.;-drache in. (Kabell.) helsche draak m.; il. (lig.) (van een vrouwspersoon), draak, helle- veeg v.; (Nat. hist.) naam van een ver- gifligen worm in Zweden en Lapland; fuhrt v. ncderdaling v. ter helle; -feuer
o. helsche vuur o.; -jtamme v. helsche vlam v.; -fluss m. (Fabell.) helsche stroom, Styx, Cocytus Acheron, Fhle- gelou Du.; -fürsl m. helsche vorsl, Plu- to, duivel ia.; -geboren bijv, nw. in de hel geboren, helsch; -gegend v. helsche streek v.; -geier m. helsche gier in.; •grist in. helsche geest, duivel, dcinou in.; -geslalt r. duivelsche gedaante v., afzichtelijk voorkomen o.; -geslank m. gemeenz.)duivelschestank m.;-gtiüchl
o., Z. -brul; -goll m. (Fabell.) god m. der hel, Z. • für il; •göllin v. godin v.der hel, l\'roserpiua v.; -gollheil v. (Fabell.) helsche godheid v.; -hecr o. helscheheir o.; -heisz bijv. en b. (gemeenz.) ver- schrikkelijk heel; -hitze y. helsche warmte, helsche hitte v.; -hund ni. (Kabell.) helhond, hond m. der hel, Cerberus m.; (fig.) helhond, ellendeling in.; -kind o. ellendeling, slecht menscb m.; -krüche v. helleveeg v.; -kunsl v. helsche kunst, duivelskuusl »,; it. ver- focielijke streek in.; -macht v. helsche uiilchl v.; -marler v. helsche pijn, mar- leling, foltering v.; (fig.) wreede pijn. ondraaglijke pijn v.; -maschine v. (Vunr- w.) helsche machine ».; -ül o. olie v.uit de Indische pijuappelkern; -pein v„ \'L. marter; -pforte v. poort v. der hel;
pfuhl m. helsche poel m., helsche duis-
ternis ».; -plan in. helsch plan, duivelsch ontwerp o.; -qual v., Z. -pein; -rachen in. muil in., kaak v. der hel;(fig.) tutti"" spuwende krater ta.; •richter m. (Fabell.) een der drie rechters m. mv. der hel, Minos, Aeacus, Itadeinanthus; schmer: |
||||||||||||||||||||||||
|
landsch, van of uit
|
57
|
Holland; it. Neder-
|
||||||||||||||||||||||
|
lamlsch; -er Kiise, Ilollandsche kaas; -,
auf -e Art, op zijn Hollandsch, op de wijze der Hol la nders;(Nal.hist.) schee ps- sloep v., schippertje o., alft v. (schelp- dier); -e Mühle, windmolenm.;(Schild.) |
||||||||||||||||||||||||
|
Hol. 665
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hol.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hol.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ra., Z. -pein; -stein m. helsche steen m.:
strasse v. weg m. naar ile hel; -lhnr o.. Z. •pforle; -lrank in. helsehe drank m .uiichler ui., Z. -hund; -wdrls h{jw. naar de hel, Ier helle; -tcuth v. helsche woede duivelswnede v.; -5"/:/\' m. (I\'l.) lang ve- zelig mos o.; il. vossestaart in.; -zteany in. uitdrijving v. der helsche geesten. HblÜSCh, hijv. en I). helsch,af-
schuwelijk, verfoeielijk; -e Geister, hel- sihe geesten; -« f ener, -er S<htnerz,-er Slem, Z. Höllen-fener «f*; -e Thai, af- schrikwekkende daad v.; -er Gedanke, helsche,duivelsche gedachte; (gemeenz.) es ist • heisz, verschrikkelijk, afsebuwe* lijk: - (Indien, afsc huwelijk. Hollunder, (-s, mv. Ilollunder)
m., Z. Hol nader. Holm, (-«, mv. -e) in. (Timm.)
dwarsbalk in.; (aan brugeen), juk o.; \'2. heuvel in., hoogte v.; 3. (Zeew.) schceps- werf v.; •major in. havenschout in. Holocaustum, (•«/«»», uiv.-s/e/i)
o. geheel verbrand brandoffer o. HolOtOIlie, (-«) V. (Gen.) ver-
stijvende kramp v. Holothurie, (•») v. (Nat. hist.)
naar een worm gelijkend slraaldicr, ho-
lolhurie v. Hglper, (-s, mv. Ilot/icr) m. (in |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Holz, (-es, mv.//oker)o.hout o.;i<ei-
ches of weiszes -, zarles -,wit hnut, zachhuilt; hurles -, hard boni; slurkes -, ge- innd. gaaf hout: geringe* -, dood houttakjes o. mv.; obyeslandenrs-.i\\uoi\\ bonifrisrites -, gezond boni; rumlet -, rond» hout: betrhlagenet -, rechtnpgaand houtbehauenes -, herechtknnt hout; einirileh\' mom -, sluk hout, ilal maar één wankar.l heefl; krommgewarhsenes •.gehntren hout: (gemeenz.) er itl ein snlrher Klnlz, dus* man • auf ihm harken kömite. hij is een I. een domoor, een sul; yi,fiïllles-,pe- veld hout, hakhout o.; • marken, boni hakken; unlerirdisrhei -, steenkool v.: (Tuinh.) (van hoornen), in\'s • sehiesien, wild opgroeien: (I\'l.) limit o.; (Scheik.) hnutstof v.; (Timm.) dieses - ist sttirk r/enno,dil I1011I&; (Sehoenm.) diettölzer. hiel in.; (Sp.) kegels ni. mv.; (Schermk.) paal, galü in.; 2. - snen.anpflanzen, bon- inen m.mv.planten:3.wond,hosch,boschj" o.; i/i\'s - fahren, naar he! bosch rijden, om hout te halen; hnrh nnfgesrhnssenes -, hoog opgaand hout: (Jachtw.) ju - zie- hen, naar het bosch gaan; ein Wildprei 11 - schirszen, een dier zoodanig kwel- en dat het nog kracht genoeg beeft on in het bosch te komen: (Spr.) nir/i/ jedes - giebteinen Bol;, alle hout isgeen |
tn. wilde-pereboom m.; -blöszer. (Bosch-
w.) niet met boomen begroeide plaats; v.; -bock m. hnnlen paard o., steiger m., «telling v.; 2. haardijzer, vunrijzer o.; (Nat. bist.) steenbok m.; 3. boomlnis, hoiidenluis, scbapenluis v.; \'1. teek of |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
liek v.; -boden m. h
|
7283
|
oiilslapel, hontzol-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
der m.; 2. (P.oschw.) voor de houlleelt
geschikte grond m.: -bohrer m. avegaar m., zwikboor v.: (Nat. bist.) houtworm in.; -brnme -brahnc. v. onderhout o. van een bosch. kreupelhout, slriiikhout o., Vorholz; -bravn bijv. nw. honlbniiii, geelachtig bruin; -brohne v., Z. -brame; bühne v., Z. -lioden; -bund m., -bündel o. bosje o. boul, takkebos m. HOlzchen, o. (verkl.) houtje,
spaanije o.: \'2. boschje o., hoschage v. Hglz-deich, (-(e)s, mv. -ej m. loor hout beveiligde dijk m.; -deubc v., \'/.. -diebslahl; -dickc v. dikte v. van bet hout; -dieb in. houtdief m.; -diebstahl ui. houldiefslal m.; it. (Kecbtspr.) ge- siolen hout o.; •ding o., Z. •gericht; •drerhsler m. houtdraaier m.; -druck m. Iioutdruk m., xylograpbic v.; -drurker- kunst v. houtdrukkunst v.; -einschlager m.. Z. -aufsetzer, Hglzeln, (hölzclte.gehölzclt) o.ww.
:iaar hout smaken, rieken. Hglzelofen, (-ofcns, mv. -öfen)
111. ((iict.) smeltoven in. op een boom- stronk. Hulzen, (holste, geholzt) o. ww.,
111. ft. (Jachtw.) in een boom klimmen; (van eekhorenljes), van bonm tot boom springen; 2. hout hakken, hout inzame- leu; II. beilr. ww. met hout bekleeden; (Hak.) den Of en -, vol gooien met hnut &; III. o. zelfst., Z. Boliung, Holzscblag 2); 2. vervoer o. van het hout, naar bnis brengen o. van hel hnut; 3. stuk hout o„ Z. Holtwand. Holzen, bijv. nw., Z. hölzern. Hglz-erbe, (-n, mv. -n) m. eige- naar, erfgenaam in. van een bosch; -erb- tchafl v. erfenis v., eigendom o. vaneen bosch; -eide v. aarde v. van vermolmd hout, plaulaarde v. Hólzermesser, (sers, mv. -eer)
o. (Sehoenm.) krom schoeumakersmeso. Hglzem, bijv. en b. bouten, van hout, uil hout vervaardigd; (lig.) -er Mcnsel., houterig, linksch, stijf; -er Ton, ilof; dus schmeekl -, houterig, (lauw. Hglzernagel, (•nagels.m v. •ndge l)
111. schoenmakers-pinnelje, spijkertje 0.; •rand m. rand mi. van den hak. Hglz-ersparniss, (•«) v., Z.
sparang; -essiy 1:1. Iioutaziju m., hout- zuur o. Hglzessig-ather, -geist, m,
geest 111., ether ra. van hoiilazijii; -ofcn (Scheik.) oven ra. ter bereiding van |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
een weg), oiiel\'.\'enlieid, holle v.; 2. huil
schok, stool m., struikeling v. Hglpericht, hglperig, (-er
•si) bijv. nw. hobbelig, oneffen,ongelijk; (van liet voorhoofd), gerimpeld; (flg.) -e Sclireiburt, builend, slootend. Holpum, {liolperle, geholperl) o.
ww.,ui. «. schokken, horten, sloolen; es holperI, het schokt; (lig.) hel is stoo- tend, onaangenaam voor hel gehoor; it. stotteren, stamelen. Hglsche, (-n) v. bonten klompm.
Holster, (-s, mv. Hulster) o. reis-
zalf ui., valies o. Hglterpolter, bijw. holderde-
bolder, hals over kop, kop over hol. Holunder, (-s, mv. Uolvnder)
in. (I\'l.) vlier v., vlierstruik tn.; 2. wilde vlier, Spaansche vlier v. Holunder-baum, (-baum(e)s,\\
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tmmerhout; - in den Waldlrayen.mon-
nikenwerk doen. water in de zee dragen Hglz-abfall, (-(e)s) m., z. m. blokje,houtje o.,spaanders m.mv.;-ume/sr v. boschmier v.; •otnianlh in, houtach- tigc asbest m.; -amt o. houtvesterschap o.; -apfet 111. wilde appel m.;—baum m. wilde-appelboom m.; -arbeiler 111. hout- snijder, bontdraaier in.: —nr»i bijv. en b. (van eeue landstreek), lioularni.ariii aan hout, weinig hout voortbrengende; -arl v. bontsoort v.; -arlifi bijv. en b. hout- achtig; (Scheik.) —er Stoft, hoiitslof v.: •asbest m., Z. -amianlh; -atche v. hout- asch v.; (lig., gemeenz.) unyebrannte—, stokslagen in. mv.;-ast in. (Tuinh.) moe- deiiak, dikke boomtak Dl.; •aufteker m. opzichter 111. over de liosschen; -aufse- tzer 111. (Iloschw.) hoiitineler 111.,bij,die het Imut in vamen stapelt; •ou/iuy ui. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mv. -baume) in., Z. Ilolunder; •bette v. werktuig o. om hel hout op te halen
ilierbes v.; -hliillerwasser o. aftreksel o.\\-auslader m. bontlosser m.; -uusler v. van vlierbladeren; •blülhe v. vlierbloe-IZ. Baumausler; -ausiedscher in. bij, dit sein m.; •blillhessig m.,Z. •estiy; -blüllt- j hel vlot hout aan wal brengt; -w< v. I101H- wassero. vlierhlnescmwalero.; •biielisci. bijl v.; -(w/i« v. met boul bestrale we;\'. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
klakkehus v., proppenschieler m.; -cssty
iu. vlierazijn m.; •hols o. vlicrhuiit o.; •küchlein o. vlierkockje o.; •talieerge v. vliersiroop v.; •tMnnchen o. duikelaar u. vou vlierbout; -mnsz »., Z. -lat.ier- ije; -piippe v., Z. -inanncheii; •röhre v„ •rihrchen o. vlierpijpje o. klakkebusje |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
houtstraat v.
Hglzbar, bijv. uw. (Iloschw.) hak-
haar, Ie hakken, Ie lioüweu. Hglz-bau, (-[e)s, mv.-t) m.aan-
kweeken o. van hout, houlleell v.; 2. houten gebouw o.; -buuer 111. houtliak- r, hoiilverkooper ui.; -beai:ite(r) in.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
0.; 2. (Uergw.) viierbouten buis v. ofIambtenaar 111. bij ile houtvestcrij;-6e-
ronkgat o.; -safl va., Z. -latwerge\\\\nilller ui., •behdliniss o. houtzolder m.; |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•schmumm in. vlierpsddcnstoel 11:., Ju- -6ewe v. bijtvoch: e. om hout Ie klcu-lbrandig hoiitzuur.
dasoor o.; sprilze v. vlierbus, klakkehus ren; -biege v, houtstapel in., houtmijl v.;j Hglz-fanköl, (•») v. dennenfak- v.; slande v., stoek, slrauch m. vlier-l-êieHe v. bonlboorvlieg v.; -bil,ta. hou-jkel v.; -fallen o. houtvellen, houlhak- struik 111.; •thee m. vlierthee v.; •Iraube\'ten beeld o.; -biltlner m. hnulsuijder.jkeii o.; -faller ni. houthakker m;,-farbe v. tros m. vlierbessen, vlierbes v.; •wat* boutgraveur in.; —kunst v.houlgravecr- v. hoitlkleur v.; -farbiy bijv. nw. houl- ser o„ -aein in. vlierwaler o. kunst v.; •binder iu. (Zouliu.) lakken» klearig, vaal; -fater v. houtvezel v.; IIoliitik.0, (-\'i, mv. -n) ni., Z. bossen-binder, -maker m.; -birne v.\\-fSule, -faalniss v. verrotting. vennol-
Halunkc. wilde peer v.; it.Z. Würsbirne; —nbaum\\m\\u$ v., bederf o. van hel bout; -feile |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hol.
|
Hol.
|
|||||||||||
|
664 Hol.
|
||||||||||||
|
rijk, met veel geboomte; —er Meiier,\'/..
ferlig; -rciszcr m. spanenmaker in.; •richter m. rechter, assessor m. in liet bosebgerecht; 2. Z. -messer; -rusz ra. boutroet o.; -rutsche v. helling v., hel vervoer o. van het hout van de her- gen; sache v. houtwaar v., houten voorwerp o.; 2. twistgeding o. voor de boulvcsterij, klacht v. bij de rechtbank voor het boschwezen; -safl m. houlsnp o.; sage v. houtzaag,handzaag v.;-sügcr m. houtzager m.; sagemühle v. hout- zaagrnolen m.; samen m.houtzaad,boom- zaad o.; sammlung v. verzameling v. van hout; siiure v. boutzauro.;•scharrc v. harsmes o.; scheit o.,Z. -biege; -schie- ber m. (Dak.) ovenroerstok, krabber m.; schijf o. houtschip o.; schiene v. bou- ten wagenspoor o.; schlag m. vellen o. van hout; 2. recht o. om hout te vellen; 3. gebied o. van dal recht; schldgel in. heiblok o., bonten knots v.; (Landb.) vlegel m.; schlager m. houthakker m.; it. \'£. -hauer; schlagung v. paalwerk o. voor een zeedijk; schiet f er, schleiszcr, schuchter in., Z. -rciszer; schneiik- kunst 1. kunst v.vanplaatsnijdeninhoul, gravceren o. in hout; schneiderm. plaat- snijder, graveur m. in hout; schna- derei v., Z. schneidekunst; schnei- dergerüsl o. plaalsnijderswerkhank v.; schnepfe v. woudsnip v.; sclmitt in. houtsnede, gravure v. in hout; 2. hout- snede, plaat v. naarecncgravureinhoul; Ausgabcmit —en, houtsneden, houtsncc- platen v. mv.; scltnilzcr ni.hij,dieallcr- lei houtsnijwerk maakt,beeldhouwerm.; schnitzerei v., schnilzwerk o. houtsuij- werk, beeldhouwwerk o.; -si7io(icrm.,Z. -/iOM/en,-*c/ioppcnm.houtstalm.;-sc/ir(i- gen va. maat v. voor een vaam hout; schraube v. houlschrocf v.; schreiber in.sclirijver m.bij de houtvcsterij;-si.7irei- betag m., Z.-tag; schreier m.,Z.•hiher; schuit m. klomp m., holblok o.;—baim m.Virginische.onechte kurkeik ui.;—ma- cher m. klompenmaker n\\.;schuppen in., Z. schoppen; -sc/iicor(ev.(Timm.) wan- kant in. aan een stuk hout; schwarz bijv. nw. zoo zwart als hout; schwemme v. inrichting, plaats v. voor het vlotten van hout; selzer va., Z. -au(setzer; sieb o. uit gespleten bazelaarsroeden gevlochten zeef v.; spalier va. houtkloover m., Z- •hacker; span va. boutspaan v., spaander m.; sparküche v., Z. Sparküche; spar- kunsl v. kunst v. om het bout uit te spa- ren; sparofen m., Z. Sparofen; sparumj v. houtsparen, zuinig zijn o. met bont; speller ra., Z. spalier; sperling m. hotil- miiscb v.; spinner m. houtworm, boom- worm ui.; spliller ui. spaander,splinter m.; stull va. houtstapel ra.; sldtte v., Z. -lagcr; staub m. zaagsel o.; -s/einm- dclfhout, versteend hout o., houtsteen in.. 2. houtachtigedelfstofv.; 3.Z.//orn- slein; —kohle v. aardpekachtig \'hout o.; stich va., ï. schuilt; slolfm. (Scheik.) houtstof v.; slosz m. houtstapel ra.; 2. brandstapel m.; slumpen, stumpf W- afgeknotte ofafgehakte boomtronk,stoni|\' in.; -tafel v. houten tafel v.; -tag ta. |
||||||||||||
|
woudkeverm.;-Aammer v. gesloten hout-
zolder in.; -kauf m. koopen o. van hout; •kirsche v. kriek, vogelkcrs v.; -kirsch- baum m. kriekeboom ui.; -knecht in. boschwachler m,;-knopfmacherva. knoo- penvormdraaier in.: -kohle v. houtskool v.; -krahe v. boutspecht m.; 2. blauwe kraai v.; -Anr v. (geraeenz.) genezing v. door afkooksels van hout, houlkuur v,; kux m. (liergw.) gedeelte o. van de mijn, dat aan den vorst wordt afgestaan voor het verschaffen van hout; -lack m. houtlak o.; -ladcr m.houlladerm.;-((i9«r o. houtmagazijn, boiitpakbuis o., hout- werf v.; -land o. houtrijk land, bosch rijk land o.;-laus v.houtluis v., dooden- kloppertje o.; -lege v., Z. - boden, - lag er; leger m., Z. -messer. Hcjlzlein, (-s, mv.//ci/2/cin)o.stuk
o. hout, h\'iutje o.; (lig.) • vier f en, aan- leiding ge\\en. Hglz-leite, (-n) v. met hout he-
groeidehelling v. vaneen berg;-/en7ie v. Z. Heidelerehe (2); -iesc v. houtsprok- kelen o.; -macher m.,\'/.. -hucker; -made v., Z. -wurm; -magazin o. houtpakhuis houtmagazijn o.: -malerei v. schildering v. op hout; •mangel in. gebrek o. aan hout, schaarsheid v. van hout; -man~ gold in. klimop o., maagdenpalm v.; -mark(ung) v. grenzen v. mv. van een boscb; -marker m. bewoner m. van een boschdislrict; -markt in. houtmarkt v.; 2. houtverkoop m.; -masz v. houtmaat v. it. houten maal \\.;-masl(ung) v. kruiden bladeren o. mv., gras o. &. waarmede het vee of wild zich voedt in het bosch; it. het mesten o. met &; Schweine ty in die — thun, in bet bosch laten grazen; -meltl o. zaagsel, wormmeel o.; -meise v. hout mees v.; -meisler m., Z. -bock; -mess, •messen o. vademing, vaming v., meten o. van hout; -messer m. houtmeter m. vaam m.; it. Z. -aufsetzer; -milbe v (Nat. hist.) luiiil mol v.; -mist m. slrooisel o. van loof, bladeren onder het vee; -moos o. boomraos, boomseburft o.; -mosaik v. (s. k.) Iimiiinin/.iirk, inlegwerk o. van hout; •musehei v., Z. sperling; -nagel in. houleii pinnetjeo.; 2. schoenmakers- spijkerlje o.; -nischel v., Z. -muschel, •nülzung v. bebou «ving, aaukweekinf exploitcering v. van hel boscb; -ofcn in. (Glasbl.) oven ui. tot het drogen van hel hout; -opal in. houtachtige opaal m.; -ordnung v., Z. Forstordnung; •papier o. van krullen gemaakt papier o.; -pfeife v., Z, Uohl/löte; -pflasler o houten bestraling v.; -pflasterung v. be- straten o. met hout; -platle v. bouten vlakte v.; -platz m., Z. -lager; -preis m. houtprijs. prijs m. van hel hout; -puppe v. houten pop, ledepop v.; (lig.) stijf ge- regen meisje o.; -raspel v., Z. -[eile; •raupe \\.,\'£.-bohrer;-rechen m.(Scheepv.) Z. blossrechen; •rechnung v. rekening v over gekocht of verkocht hout;-rec/i/ o. Z. Boliungsrtehl; -rechtler m. hij, die hel recht heeft hout te vellen; -register o. register, kadaster o. voor den houthau- del; -rcich bijv. nw. houtrijk, veel hout opleverende; —es Gut, houtrijk, bosch |
||||||||||||
|
v. Iioutvijl. houtrasp o.; -fertig bijv. en
b. (Kolenb.) cin —er Meiier. gereed om ontstoken te worden; it. goed opgesta- peld; -feuer o. houtvoor o.; -firnisz va. Iioutveriiis o.; -jlinl in. kwartsachtig houtagaat m.; -flös:e v. houtvlot, vlot o.; •flöszen o. houtvlotten, houtvaren o.; •ftöszerva. houtvlotter ra.; -flölei. (Org.) zacht ilnitspel o.; -förster m. houtves- ter, boschwachler m.; -frei bijv. nw. vrij brand hebbende; jem. — hallen, brand- vrij houden, van het benoodigdc hout voorzien; -fresser va., Z. -bohrer; • f revel m., Z. -deube; -frevler va., Z. -dicb; frohne v. leendienst m. om hout te rij den; -fuhre v. voer o. hout, vracht v. hout; il. houtvervoer o.; cine — thun hout vervoeren; 2. eine —, houtvoer o., houtwagen m.; -gebund o. bosebje o. hakhout; -gedingc o. houtcontract o. overeenkomst v. omtrent hetleveren van hout; 2. Z. -gerkhl; -gefdtle o. mv. in komsten v. mv. van een bosch; -geistm., (Scheik.) Z. sdure; -gelünge o. totaan- bouw van hout bestemde grond, bosch- rijke grond m.; -geid o. geld o. om hout te koopen; it. opbrengst v. van verkocht hout; -geile v. breede houtschuit, jol v.; •gerecht bijv. en b. bedreven, ervaren knap in de houlveslerij of het boschvve- zen; -gerechtiykcit v. recht o. om hout te vellen, eigendomsrecht op een bosch; •gericht o. houtvcslersgerecht, markge- recht o.; -geuachs o. houtgewaso.;-jic- bel in. (liouwk.) houten gevel a\\.;-glil- tche v., Z. -rutsche; -gölte v., Z. -gelle, •graf m. opziener ui. der bosschen; 2 oppeiboutveslerm.;-3ra/sr/ia//v.opper- boulveslerschap o.; 2. opzienerschap o over de bosschen; 3. gebied o. van een opperhoutvesler; -grdserei v. (Landh.) weiden o. in een bosch: 2. weiderecht o. in een bosch; -graupe v. (Bergw.) zilverhoudend erts o. op lakken gel ij kend; -grund in. grond m., die geschikt is voor de houtteelt; 2. bosch, bosch land, plantsoen o.; -gritndungv. (Schild.) schilderwerk o. op hout; -hacke v., Z •axt; -hacker m., Z. -hauer; 2. (Nat hist.) booinkruiperlje o., pimpelineesv.; •M/Mr m. (Nat. bist.) blauwe kraai v., meerkol in.; -hahn ui. boschhaan, kor haan m.; -haken ui. ( Tnniu.) Iipak.houl\' haak in.; -handel m. houthandel in.; •handler m. houthandelaar, houlkooper in.: -hase ra. bosebhaas ui.; -hau ui., I. •schlag (3); -hauer m. houthakker m. •haufen ui. stapel m. hout, hoop m. hout; •heher m.,Z. -haher; -heie \\.,\'£.schla- gel; -henne v., Z. -huhn; -herrm. (Zout- m.) olficicr m., die het hout uitdeelt; -hof ra., Z. -lagcr; it. -markt; -höke m. houl- kooper, houthandelaar m.;-/m/ino.bosch- hen v., korhoen o.; 2. hazelhoen, steen- hoen o.; 3. zwarte specht in. Holzicht, bijv. en b. houtachtig
houterig, op hout gelijkend. Holzig, (-er, -st) bijv. en b. hout-
rijk, li >sclirijk; it. uit hout gemaakt,met bout bedekt. Holz-küfer, (\'[en, mv. -fer) m.
Z. -bock; 2. houtworm, houtkever m.;3 |
||||||||||||
|
Hon. 665
|
|||||||||||||
|
Hom.
|
Hon.
|
||||||||||||
|
•geruch m, honigreuk m.; •geschmack
m. honigsmaak m.; -geschKulst v„ -ge- schicür o. (Heelk.) honiggezwcl o.; -ge- uirk o., Z. scheibe; -gras o. (PI.) honig- gras o.; •giille v., Z. -zins. Hgnighaft, bijv. nw., Z. bonicht.
Honig-kelch, (•(*)*. mv. -e) m. (PI.) Z. -gefass; -klee m. hanekam m.; kikler m. met honig vermengd aas o.; kuchen m. honigkock m.; 2. Z. scheibe; -bücker of -küchter m. kockbakker m.; •kuckuk m. honigkockoek m.;-lecker m. valsche lilcnr v. van het was; -leim m. (Verg.) honiglijm v.; -lesc v. honigsnij- den, inzamelen o. van den homp; -kippc v. (PI.) onderste lipvormig bloemblad o.; 2. -(n), zoele mond m.; (fig.) zoete woorden o. mv., flikllooicrij, strooplik- kerij v.; -(oc/i o. honigcel v.; -lippen v. mv. zoete woorden o. mv.,zoetvloeiende taal v., (likllooicrijeii v. mv.,zoclcmond m.; -malirte v., Z. scheibe; -maulo.w\\e veel van honig, van zoetigheid houdt; (fig.) snoeper m.; -muntt m. honigmond m.; 2. (fig.) Z. -lippen; -nucht[alter v. wasvlinder m.; -öl o. (Apoth.) honigolie v.; \'pfeifc v. celletje, honigbuisje o.; •pilaster o. (Iloefsm.) honigpap, houig- zalf, honigpleister v.; -reich bijv. nw. honigrijk, veel honig opleverende; -ross o., Z. scheibe; safl va. Iionigzecm, vocht o. naar honig smakend; 2. Z. -essig; (PI.) honigsap o.; sammler, —in, hij, zij, die den honig inzamelt; saugcr m. (Nat. hist.) vliegenvogel, kolibrie m.; scheibe v. houigraat v., honigkoek m.; schimmel m. geelachtig, grauw paard o.; schmetlerling in. en o. pauwfazant in.; schnilte v. sneedje o. brood met honig; schuppe v. (PI.) klein bladerig bestand- deel o. van de honigcel; seim m. honig- zeem o.: slein ui. honigsleen m. HQnigstein-krystall, (•(«)*.
mv. -e) m. bonigstcenkristal o.; -pulver o. honigsteenpoeier, honigsteengruis o.; •saucr bijv. nw. —es Salz, honigstcen- zuur zout o.; -sanre v. (Schcik.) honig- steenzunr o. Honig-süsz, bijv.en b.honigzoet,
zoo zoet als honig; —e Worte geben, vlei- end, flikflooiend spreken, zoete woordjes zeggen; süsze v. honigzoet o.; -tafel v., Z. scheibe; -lanbling m. rosachtig blad- zwam o.; -thau m. honigdauw in.; -/"/\'/ m.honigpot m.;-tragcnd bijv.nw. honig voortbrengende, honigdragend; -lrank m. honigdrank in., honigwater o., mede v.; -wabe v., Z. scheibe; -wasser o. ho- nigwalcr o.; -webe v., Z. scheibe: -ieerk- zeug o. (PI.) honigkelk, honigbak m.; •wicke v. wilde, gele wik(ke) v.; -icortc o. mv. zoete, vleiende woorden o. mv.; •zehntc m. honigtiend, in honig betaalde tiend v.; -zelle v. honigcel v.; -zins m. pacht v. in honig te voldoen; it. belas- ting v. op den honig. Ilonorant, (-en, mv. -en) m.
(Hand.) acceptant m., degene, die een wissel betaalt voor een ander. Honorar, (-s, mv. -e), Hono-
rarium, (-riums, mv. -rien) o. sala- ris, loon, honorarium o., bezoldiging v. |
|||||||||||||
|
houtdag, dag m. om hout te kappen, te
holen; 2. dag in. om hout te verzenden; •lavbe v. houtduif v.; -laubengrau bijv. nw. aschgrauw; -laxe v. hontbelasting v.; 2. bepaling v. van den prijs van hout; •thee in., Z. -trank; -tlicer in.en o. hout- teer v.; -lrage v. berrie, draagbaar v.; •trager m. houtdragcr m.; -lrank m. (Apoth.) houtdrauk in., afkooksel o. van hout; -trift v., Z. -mast; 2. z. m. recht u. om in een bosch te weiden; -uhr v. houten klok v. Holzung, (-en) v. houtsprokkelcn
o., veiling v., vellen o. van hout; 2. hout, bosch, houtwerk, paneelwerk o. Holz-verband, (-{e)s, mv. -e)
m. (Heelk.) houtverband o., spalken v. mv.; -verbindung v. (Bouwk.) houtver- binding,houllasch \\.;-verbrauchm.hout- verbruik o.; •Dcr/iOii/\'m.hontvcrkoopni., verkooping v. van hout; -verwaller m. opziener m. der bosschen; 2. opziener in. der houtwerven; -cerwaltung v. be- hecr, bestuur o. der bosschen en wcr- ven; -vogel m. woudvogel m.; -torrath m. houlvoorraad, voorraad m. hout •icaare v. houtwaar v., houten gereed- schap, voorwerp o. van hout; -icadcl m. gunstige lijd in. voor bet houtvellcn; •wagen m. houtwagen m.; 2.houten wa- gen in.; -wand v. houten beschot o.; 2. (Waterb.) houten bekleeding v., paal- werk o.; -wanze v. houtluis v.; -icürler m. boschwachter m.; -weg m. weg m naar het bosch; 2. weg m. in een bosch •weichsel v., Z. -kirsche; -weide v. weide v. in een bosch;-wellev.,Z.-bund; -werk o. houtwerk, hout, timmerwerk o.; -we- sen o. alles wat op de houtvcsterij bc- trekkiog heeft, boschwezen o.; -ieespe v. houtwesp v.; -iourni m. houtworm ra.; 2. houtluis v.; -zapfen m. houten prop v.; -zeil v., Z. -wadel; -zetlel m. (Hoschw.) houtbriefje o.; -zinnm. hout- achtig tin o.; —stem m. houtachtig tin- erts o.; \'Zunder tn. uit verrot hout gübrande tonder o.; -zwcig m. hout- tak m. Iloinilotik, v., z. m. kanselwei
sprekendheid v. Homiletiker, (-kers, mv. -ker)
ui. kausclrcdenaar in. Homiletisch, bijv. nw. op de kan-
selwclsprekeudheid betrekking hebbcu- de; -es Handwerk, beroep o. van redenaar predikant. Homilie, (•») v. leerrede, predi-
katic, preek v.; -nsammtung v. verzanie- \'ing v. van leerredenen; -nschreibcr m. schrijver m. van leerredenen. Homocentrisch, bijv. en b. ge
\'ijkiniddelpuntig, hetzelfde middelpunt hebbende. Ilomogon, bijv. en b. gelijksoor-
l|g. van dezelfde richting of stemming, geestverwant, homogeen. Homogeniteit, v, gclijkaardig-
»eid, gelijksoortigheid, homogeniteit v. Homolog(isch), bijv. nw. gc-
\'ijkluiilend, gelijknamig, dezelfde betec- konis hebbende. HomolOgation, (-en) v.gerech-
|
telijke bevestiging, bekrachtiging, homo-
logalie v. Homologircn, (homologirtc, ho-
mologirl) bcdr. ww. gerechtelijk bcves- tigen, bekrachtigen, homologecren. Homonym(isch), bijv. nw., Z.
homolog. Homonymip, v. gclijkluidend-
ln\'iil, gelijknamigheid v. Homöoputh, (-en, mv. -en) m.
aanhanger m. der homccopalhie,gences- heer m.. die de homoeopathie volgt, ho- mocopath ni. Homeopathie, v. geneeswijze v
welke bij zieken juist die middelen tegen cene kwaal aanwendl, welke haar hij ge- zonden doen ontstaan, homoeopathie v. Homeopathisch, bijv. nw. vo
geus de homoeopathie, betrekking heb- bende op de homoeopathie, homceopa thisch. Ilonieht, (-er, am meisten -) bijv.
en b. als honi(n)g, op honi(n)g gelij kend; (Hg.) zacht, vleiend. Honig, (-(e)s) m., z. m. honing
of honig m.; dies schmeckt noch -, dit smaakt naar honig, honigachtig;-6aucn, bijen houden, zich met de bijenteelt af geven; (dg.) vleilaal v., zoete woordjes o. mv.; - im Mundc umi GalleimHerzen honig in den mond en gal in het hart, geveinsd, huichelachtig; (Spr.) teer sieh zu • macht, den benast hen die Fliegen al te goed is buurmans gek. Honig-apfol, {-apfels,mv.-üpfcl)
m. paradijsappel m.; -artig bijv. en b honigachtig; 2. Z. -farbig; -bar m. ho- nigbecr, bruine heer m.; -bau m. bijen- teelt v.; -bauer m. bijenhouder, ijmkei m.: -taum m. (Landh.) holle boom in., waarin zich bijen ophouden; (PI.) Z. •blume (2); -bcluilter m. hnnigvuto., ho nigkuip v.; (aan bloemen),honigkelkm.; •bchiillmss o. broekje o., aan de achter poolen der bijen, drijvende was o. en v. •bcreiter m. honigbereider m., werkbij v.; -biene v. honigbij, werkbij v.; -birne v. suikerpeer v.; -btase v. honigblaasje o.; -blume v. honigbloem; 2. (PI.) meli anthe; -branntwein m. honigbrandewijn m.; -brod o., Z. schnilte; 2. zoet brood honigbrood o.; •brühe v. honigsaus v.; •dacht m. (Nat. hist.) honigdas m.;-decke v. honigzoete korst v.; -domm.o(-erbse v. vrucht v. van den booncboom; 2. •erbsenbaum m. booneboom m.; -drüse v. honigklier v.; -essig m.honigazijn in,, azijnmede v.; -farbe v. honigkleur v •farben of -farbig bijv. nw. honigkleu- rig; -fladen m., Z. -kuchen; 2. schnilte; 3. scheibe; -flecken m. honigvlek v.; 2. zwartvlekkige huiduitslag m.; •fressend bijv. nw. honigvretend; -fresser m. mv. (Nat. bist.) honigeters m. mv., geslacht van dunsnavelige vogels; -gabelv. honig vork v.; -garten m. bijentuin, tuin m. met bijenkorven; -gefass o. honigvat o.; 2. pot m. honig; (PI.) honigkelk,honig- bak m.; -gehren o., Z. scheibe; -gelb bijv. nw. honiggeel, zoo geel als honig; geile v. (Conf.) honigkuip v.; •geiler m. bij, die de pachtsom betaalt met honig; |
||||||||||||
|
Hör.
|
Hor.
|
||||||||||||
|
666 Hop.
|
|||||||||||||
|
»., Z. -keim; slanqe v. hopstang v.
(lig., Volkst.) sie isl eine—, lang, mager persoon, boonenstaak m.;-steckel,stichit ui. poolsluk, pool ijzer o. om galen in il hopstangen te boren; -zup[en ui., Z. •haupt; \'Zieke v. groote hopzak m. Hops, (-cs, mv. -e) in. (gemeenz.)
luchtsprong m. Hopsa! tusscli., Z. hop.
Hopsen, (hopste, gehopst) o. ww.
(gemeenz.) springen, luchtsprongen ma- ken, huppelen. Hopser, (-.s\\ mv. llopser) in. (ge-
meeuz.) springer, danser ui.; 2. Z. llops- ivaher. Hops-tanz, (-es, mv. -e),-wal-
zer, (-zcrs, mv. -zer) in. (gemeenz.)
hopsadans, huppeldans, wals, galop m.; 2. (Muz.) galop ui., wals m. Hora, {Uwen} v. (Kabell.) lijdgo-
din v.; 2. (Kath.) die - siugen, hora zingen, Hgrbar, bijv. en b. hoorbaar, vcr-
staanhaar, duidelijk. Horbel, (-n) v. (Nat. hist.) water-
boen o.; 2. (fig.) oorvijg v., Z. Ilorche. HQrchbrunnen,(-6r«\'i»(\'H.v,mv.
•brniuien) m. (Mijnw.) mijnput, wal-
kehler, luistergang m. Horchö, (-«) v. luisteren, hooren
o.; (gemeenz.) sich aufdie- stellen, gaan afluisteren, op de loer gaan staan; 2. oor- veeg, oorvijg v. Hprehen, (horchtc, gehorchl) o.
ww., ui. h. luisteren, mul inspanning hooren; aufeliv. -, luisteren naar;an der Thiire -, aan de deur luisteren, den lui- sterviuk spelen; 2. Z. gehorchen. Horcher, (-s, mv. mv. llorcher)
ui., -iD, (-nen) v. luisteraar, luister- vink ui., luisteraarster v.; it. spion, be- spieder, nieuwsgierige in.; (Spr.) der - an der Wand hort scine eig\'ne Schand, wie aan de deuren luistert hoort dik* wijls zijne eigene schande. Hgrch-gang, (-gang(e)s, mv.
-yamje) m., Z. Ilorche;-haas, -hüuschen, \'hiiuslein o., -hütle v. (Mijnw.) luister- kamertje o. om de klok te hooren slaan; schivester v. (Kath.) zuster, nou v., die de wacht heeft; -winkcl m. luisterhoek m., luisterhoekje o. Horde, (-«) v. (Mand.) horde v.,
teenen vlechtsel, vlechtwerk o.: 2. horde v., zwervend volk o. of volkstam in.; - Wilde, horde, bende v.; eine - lidubcr, bende v., troep in. Hordenweise, bijv. en b. bij hor-
den bij troepen of benden. Horen, v. mv., Z. Hora.
Horen, (hörle, gehort) bedr. ww.
hooien, luisteren, toeliiisteren, alluisle- ren; - Sie, ivetch vin Ldrm!, hoor eens, luister eens! &;aufetui.-, luisteren naar, toeluisleren; ich wilt doch -, was an der Sache isl, ik wil wel eens hooren, ver- neincn; (gemeenz.) - Sie einmal, huor eens, luister eens; 2. gut, übel; hooren, een goed, slecht gehoor hebben; nur halb -, verstaan; er hort nicht ivoltl, hij is een weinig hardboorig; 3. einenSchatli -, hooren, door het gehoor verncmeu |
|||||||||||||
|
ic/t höre ihn kommen, ik boor &; (ge-
meenz.) ich habe es mil meinen eigenen Ohren gehort, ik heb bet zelf (met eigen ooren) gehoord; er Unit als höre er nicht\'s, hij houdt zich alsof hij niets hoort, hij houdt zich dool; ich habe ihn tingen,et\' ziihlcn -, ik heb hein hooien zingen &; icli habe es sagen -, ich habe es ton dem umi item gehort, ik heb hel hooien zeggen; ich babe es von • sagen, vorn Hörensagen, ik heb hel van hooren zeggen; i. eine l\'redigl -, hooren, aanliooren: eineMesse, die Beiclite -, hooren; die Mulhemalik bei jenin. -, den cursus volgen van; 5. sich - lassen,zich laten hooien;sich aufeinem Tontcerkzeug - lassen, een instrument bespelen; luss •!, laat eens hooren !, zeg op!; er liisst nichts mvhr von sich -, hij laai niets meer van zich hooren, men hooit niet meer van hem spreken; das liisst sich -, dal laat zich hooien, is te begrijpen, spreekt van zelf; man wird bulil -, ob <\\, men zal weldra welen, hooren, vernemen; irran man ihn reden hort, so sollle man glaubcn éj~, als uien hem hooit spreken, zou men zeggen;ic/i höre von allen Setten, dass d/% ik hooi1 van alle kanten, men vertelt mij overal; (fig.) jent. -, auf jem. of aufjems. Ilalli -, naar iein. of iems. raad luisteren; Colt, höremein Gelet.\', verhoor!; G. (z. voorw.) Z. horchen; II. o. zelfsl. gehoor, hooien o., oplettendheid v.; (fig.) es isl ihm - umi Seheu vergangen, hooren en zien ver- ging hem, hij werd geheel ontsteld,ont- hutst. Hörensagen, (-s) o., z. m. (ge- ineeiiz.) hooren zeggen, gerucht, praatje
o.; vom - wissen, van hooren zeggen weten, Hörer, (-s, mv. Wörer) m., -in,
(-nen) v. hoorder, toehoorder ui., hoor- deres, toehoorster v. Hörgast, (-es, mv. -e) m. toeval-
lige, voor een enkelen keer aanwezige toehoorder, liospitaut m. Horig, bijv. (in samenstellingen),
hoorend; (lig.) aanhoorig, lijfeigen, Z. gehörig; -keit v. aanhoorigbeid v. Horizont, (-(e)») m.,z. m. hori-
zon(t), gezichteinder in.; (lig.) das gehl uber meinen -, dat gaal mijn versland, bevattingsvermogen o. te boven.dat be- grijp ik niet. Horizontal, bijv. en b. vlak, wa-
terpas, horizontaal. Horizontal-flache, -linie, ».
horizontaal vlak o..waterpaslijn \\.;-schass
in., Z. hernschuss; -wage v., Z. Wasser\' wage. HÖrkammer,(-») v.spreekkamer
v. voor de leden der rechtbank, verhoor- kauier v. Horlitze, (-«) v. (I\'l.) kornoelje
v.; (Nat. bist.) wesp v. florlke, (-«) v. liguster, rijnwilg in.
Hom, (-(e)«, mv. Iliirner) o. (van
dieren), horen, voelhoren m.; (lig., ge- tncenz.) jemn. die llörner bieten, zijne horens laleu zien; sich die Hörnerablau- fen, zijne vroegere woestheid afleggen, uitrazen, mak worden; Uörner tragen of |
|||||||||||||
|
Honoris, bijv. uw. en b., \'L.ehrcn-
Itafl, ansliindig. Honorat, (-e»,mv.-e»)m.(H»nd.)
degene voor wien een wisselbrief betaald wordt; 2. hooggeplaatst geestelijke m. HonoratiQren, m. mv. voor-
naamste, deftigste bewoners eener stad, notabelen m. mv. Honoriren, (honorirte, honorirt)
bedr. ww. (Hand.) emen Wechsel -, aannemen te betalen, voldoen, honoree- ren; 2. vinc Arbeit -, vergelden, behoor- lijk beloonen. Honortage,ui.inv.(IIand.)respijt-
dagen m. mv. Hop(p)! tusseb. hop. hop!, spring
op!, hopsa !; 2. Iie!, he daar!, pas op!: 3. (gemeenz.) -he!, -hei! sa!, bop, hop!, vronlijk op!, hopsa ! Hppfen, (-v) in., z. in. Ii»p, hop-
planl v.; das Hier mil - kochen, (tem Biere - yebeii ,\\>"\\< \\» licl bier doen; (Spr.) es isl - umi Malz an ilim verloren, hel is nutteloos werk, verloren moeite hem Ie verbeteren; (Spr.) het is boter aan de galg gesmeerd, den moriaau gewas- schen. HQpfon, (hopfte, gehopft) bedr.
ww. das Bier -, hoppen, de noodige hop hij hel brouwen doen. Hopfen, (hopfte, gehopft) o. ww.
springen; (Spr.) das isl gehopft, uie ge- sprungen, dat komt op heizelfde neer, dat is 200 breed als het lang is. Hopfen-acker, (-ackers, mv.
•licker) in. hopveld, veld, land o. ge-
schikt voor den hopbouw; 2. hopakker m., hnpland o.; -bau m. hopbnuw in., hopknltniir v.; -banm in., \'/.. •hainbuche; •berg in., Z. -garten; -biltero. (Scheik.) hopbilter o , Inpiiline v.; -blall o. hop- blad o.; -bliilhe v. boppebloesem m.; • boden in., Z. -acker (l); 2. hopzoldei in.; -bralime v. hopiank v.; -durre v. hopeesl, mnuteest m. Hopf(e)ner, (-s, mv. Uopf(e)ner)
in.. Z. Hopfengirtner. HQpfen-ernte, (-«) v. bopoogsi m., inzameling v. der hop; -eule v., Z.
•nachtvogel; •fdchser m. afzetsel, stekje o. eener linpplant o.; -(elii o., Z. •acker; •yarlen m., Z. -acker (2); •giirtner in. bopliouwer m., die bop aankweekt;-hain- bnehe ra.hophoom.hagebeuk m.;-haupl o. boppebloesem m.: (Tuinh.) kegelvormige bloemspits v.; -hefen v. mv. gist, hier- gist v.; 2. Z. -biltcr; -kcim in. of —dien o. scheut v. van hop, hopspruitje o.; •klee in. klaver v. met hoppcbloesems; •kktte v. klis »., kliskruid o.; -korb m. (Ur.) hopzifter m., hopmand v.; -mehl o. meclachlige dauw m.; \'nachtvogel m. bopvlinder m.; -öl o. hopolie v ;-pllanzc v. hopplant v.; -ranke v. hopsteugel in.; 2. Z. \'brahme; —nleimvand v. linnen o. uil hopranken vervaardigd; —npapirr o. papier o., dat uit hopranken vervaardigd is; -rei<7i bijv. en b. veel hop opleve- rende; — es Hier, met veel hop; stick m. hopzak in.; silat in. bopsalade v.;seide v., Z. Flachskraul; seihe v., Z. -korb; -seilo.,Z. \'brahme; •spargeliu.,-sprosse |
|||||||||||||
|
Hor.
|
||||||||||||||||||
|
Hor. 667
|
||||||||||||||||||
|
Hor.
|
||||||||||||||||||
|
haben, Hahnrei sein, horendrager zijn;
/win. Hörner aufsclzcn, iems. vrouw on- irouw maken; II. (lig., Fabelt.) das-des Ueberflusscs, horen ui.; 2. (Muz.) horen ui.; das - blasen, op dun horen blazen; (lig., i. k. bel.) mit jemn. in ein-blasen onder ééue deken liggen; 5. hoorn ol horen o.; von -, van hoorn, hoornen; III. (lig.) (van bergtoppen),uitstekende punt v., top ui.; il. voorgebergte o., kaap v.; il. Hörner ciner Siiye, horens, blad- houders ui. uiv.; Hörner eines Allures, horens;Hörner des Modes, horens; (Hak.) L. -alle. Hgrn-achat, (-(e)s. niv. -«) m. boornagaat ui. en o.; -u//\'e m. (Bak.)
gebakje o. niet twee horentjes;-u»i4us: ni. boreiiaanbeeld o.,speerbaak m.,aanbeeld o. met twee punten; \'ihnlich bijv. eu h. hooruachtig, op hoorn gelijkende;-ur beil v. hoornwerk o.; -ariei/erm. hoorn werker, hoorudraai.r ui.; -urlig bijv. en b. booriiacblig; (tien.) vereelt; -band o. (Ilockb.) wil perkameiilen, lederen band ui. (van een boek); -bass m. (Org.) ho- reiibas m.; •baum m.jokbooiii.hageheiik 111.; -becher 111. drinkhoren 111.; -bci:e v. (Schild. &) uitbijten o., uilbijting v. van het hoorn; 2. vloeistof v. om hoorn te doen uitbijten; -bereiler 111. hoornberei- der in.; -berg m., Z. stein; -biiiser in. Iioreublazer 111.; -blutt o. horenblad o.; •blei o. zoutzuur lood o.; -blende v honriibleii\'le I.; -bock in. (Nat. hist.) bok 111. met horens, ram m.;-bogenm.,-brett o. (Zoutw.) opbaalplaukje o.; -buche v„ Z. -baum. Ilórnchen, o. (verkl.) borenlje,
voelhorenlje o. Ilorn-dose, (-n) v. hoornen doos
v.; -drechsler, -dreher m. boorodraaier in.; -durchfiule, -durchfaulniss v., Z. -faule;-eis o. (Uelfst.) vezelachlige kool- zure kalk v. Hornen, (hornte, gehoml) o. ww.,
111. h. op den boren blazen. Hörnen, (liömle, gehint) bedr.
ww. (w. i. gebr.) horens opzetten, I10- rens opsteken tegen; (l\'l. &) geltörnt, gehorend, met horens; (fig.) gehörnter Mond, wassende maan v.\\ gehörnter Ehe- inann, horendrager 111.; 2. (van herten), sich -, de horens afwerpen, 5. (van bok- ken), einander -, met de horens stooten, vechten; 4. op den horen blazen. Hornen, hgrnern, bijv. en b.
hoornen, uil hoorn bestaande. Horner-klang,-schall,(-(e)4)
ui., z. 111. boreugeschal o.; schnörkel in. (Nat. bist.) klein kieuwdeksel o.; scliorf m. leverkruid o.; scltwamm m.,7,.Keul- schwamm; -tragend bijv. 11 w. horens dra- gend, horens hebbende; \'trager 111. elk dier, dat horens of voelhorens heeft; il. Z. Hornschlange; (flg.) horendrager, man m., wiens vrouw de huwelijkstrouw ge- schonden heeft. Hgrn-erz, (•(«)< mv- **) °- nooru-
achtig zilvererls o., zoulzuur zilver o.; •eule v. steenuil, berguil, gehorende uil in.; -farbe v. boornkleur v.; it. horcn- verf v.; -farben,-furbiy bijv. en b. hoorn- |
||||||||||||||||||
|
spleet v. in den hoef; -kli"i/lig bijv. nw.
met gekloofden hoef; -knnpf 111. hoornen knoop in ; -koralle v. boorukoraal o.; •kraul o. Iioornkruid,vogelkruido.;-iu- chen m., Z. -a/fe; -kümmel in. (l\'l.) kar- weizaad o.; \'2. wilde koulijn m.; -lulerne v. hoornen lantaren v.; -/eini 111. perka- mentlijm v.; -leisle v. (Meub.)dwarslijst v.; \'lerche v. (Nat. bist.) horenleeuwe- rik m.;-leuchlc\\. lantaren v. mei hoornen ruilen;-messer o. (Kamni.) Iioornincs o.; •meiev. hek o. met eene poort aan weers- zijden; -mohn 111. gehorende slaapbol m.; •p/lanze v.. l.-koralle;-platte\\. hoornen plaat v.; -pomeranze 1., -porpligr ui. poilier o. op hoornsteen; \'preste v. (Kamni.) katumakerspers, hoornpers v.; \'Uuecksilber o. zoutzuur kwikzilver o.; •ratpel v. hoornrasp, hoornvijl v.;-ni7i- ler 111. (Kam 111.) werktuig o. om het hoorn Ie persen en Ie vormen; -rose v. (l\'l.) wilde roos, elegantieroos v.; -?albe v. hoefzalf v.; samen,—scltwamm m. (PI.) melde v., huoriizwaiii 111.; 2. hooruzaad o.; -salz in. (Jachtw.) koord versiersel o. om den jachthoren; 2. (Mn/..) stuk o. voor den horen; \'Schein 111- nieuwe maan v. in Februari; schiefer 111. hoornlei v.; selilanye v. horenslang v.; \'sclilnss in. (Keil.) gehorend besluit, dilemma o.; •scltnabet m. (Nat. hist.) horensnavel 111.; schnteke v. zeehoren 111.; 2. hoekige rots v.; sclirol o. (Kamni.) hooruvijlsel o., afval m. van hoorn; silber o. kool- zuur zilver o.; —erz o., Z. -erz; sohle v. (Hoefsm.) hnornzool v.; spatie v., Z. •kluft; spallig bijv. nw., Z. -klüftiy; -spun m., Z. schrot; sp\'tlze v. punt v. van een horen; 2. stuk, eind o. hoorn stalt, stilt v. (liergw.) ruimte v. bij de kruk van den hoornhaspel; stein m. bazall o.; —breccie v. rots- of bergkie* zelmarmer o.; —kryslalt 111. valsch kris- lal o. van kwartsagaal; —porphyr m., Z. •porphyr; —uacke v. bergkiezelwak o.; •slrauch 111. (l\'l.) koruocljeboom in.; •tliier o. gehorend dier, horeiulier o.; •trager 111., Z. Hörnerlrayer. Hyrnung, (-(e)s, mv. -e) m. Fe-
bruan in., sprokkeluiaand v.; sblume v. sneeuwklokje o.; \'hecht 111. snoek 111., die in Februari kuit schiet. Hgrnussen, {kormuste, yehor-
nusst) o. ww., Z. hornigeln; 2. (I\'rov.) sneeuwen, stormen. Hgm-vieh,(-(e)s) o.,z.m. horen-
vce 0., horenvoeters in. mv.; —zins ni. cijns in., belasting v. op hel liorciivec; toget 111. casuaris in., Z. Casuar; -uand . (Hoefsm.) reiiwand, hoefzijde v.; -icerfc o. (Vest.) horenwerk, buitenwerk o. met iwee halve bolwerken; -uissmuth m. hoornachtig bismuth o.; -zuhn in. (Nat. hist.) tantliorcn 111.; -zange v. (Kauiin.) groole kamiiiakcrslaii gv.; -zungenmdut- cheit o., \'Zungenmuksel m. hoorntong- spier v. Horgpter, (-s, mv. Horopter) m.
geziihlslijii v., vizier o. Horoskgp, (-(e)s, mv. -e) m.
(Sterrenk.) uuraaiiwijzer fa.; (fig.)pla- neetlezing v. |
||||||||||||||||||
|
kleurig; -/v#«ƒ<• v. (Veea.) bloedvink DB.;
•feilt v. (Hoefsm.) hoornvijl v.; -felsm. koraalsleeurols,hoornsleenrots v.;—slcin 111., Z.-stein;-lcsselv. of—so. (Jachtw.) jnchthorenriem 111.: \'facit 111. uaaldvisch, zeeëeuhoorn in.; -flint o. (Hergw.) kie- zelachtig schilfersteen o.;-//ó/;o. (Iterg- w.) laag v. van bergsleen, vuuisteen, basalt; -flügel 111. (Nat. hist.) vleugel- deksel o., boveuvleugel \\si.;-(lügtlig bijv. en b. —is Insekl, scbildvleugelig; -/ïir- miy bijv. en b. horenvormig; -fruchl v., Z. -same; -fusz ni. hoef, hoornachtige klauw ni.;-füsziy bijv.enb. met hoeven; •gtslein o., Z. stein; -glu.ser:o.,7..-erz: •gold o. slecht goud, goud o van 9J ka- raat; -grijl 111. hoornen bechl o.; -harl bijv. eu li. zoo hard als hoorn; \'haspel 111. (liergw.) windas o., katrol v. Hgrnhaut, (•hduie) v. eelt o.,
vereelting, boornacbtigebuidv.; (Oogh.) hoornvlies o.; -blaller ir. cellzweer v.; 2. waterblaasje o. in het oog; -brueh m. (Ileelk.) breuk v. van het hoornvlies ».; •enlzündung v. boornvliesontsleking, •fistel v. (Oogh.) hoornvIiesBslel v.; •flecken 111. wille vlek v. op het hoorn- vlies van het oog; •gesckteür o. (Oogh.) witte oogvlek v., zweerlje o. op het oog; enyes und tiefes—, Z. -lrdublein. Hgrnhauticht, bijv. en b. eelt-
|
||||||||||||||||||
|
achlig, a!s eell, op
|
5
|
hel hooruvlies gelij-
|
||||||||||||||||
|
keude.
Hgrnhautig, bijv. en b. cellach*
tig, niet hooruvlies, eelt bedekt; •keil v. eeltachtigheid, vereeltheid v., hoornach- tigheid v. der huid. Hornhaut-messer, {sers, mv.
•ser) in. (Ileelk.) werktuig o. ter door- steking of doorsnijiliug van hel boorn- vlies; \'nagel in. (Gen.) nagel, vleugel in. op het hooruvlies van het oog; schuilt m.(Hcclk.) doorsnijiliug v.van hel hoorn* vlies; slich 111. (Ileelk.) doorsteking v. van bet hooruvlies; -lruublein o. boorn- vlieszweerlje o.; -trübungen, -verdunke- lungen v.inv. ondoorschijnendheid,don- kerheid v. van hel hooruvlies: -verwach- sung v. vergroeiing v. van hel hooru- vlies; -eorlatl 111. druifgezwel, druiven- oog o. Hornhecht, (-(e)s, mv. -e) m.
(Nat. hist.) suaper, uaaldvisch m. Hgrnicht, bijv. nw. als hoorn, op
hoorn gelijkend, \'/.. hornarlig. Hgrnig, bijv. uw., Z. ein-, zwei-
hörnig. Hgmigeln, {hormyelte, geltorni-
yell) o. ww. (I\'rov.) beugelen, balspel spelen. Hgrniss, (-e) v. horzel, paarden-
vlieg v. Homist, (-e«,mv. -e»)in. hoornist,
ho\'enblazer m. Hgrn-jagd v.,-jagen,o.(Jacht-
w.) horeiijachl v.; -kifer m. eeuhoor-
nige drekkevcr m.; -kamm in. hoornen kam 111.; •kirsclte v. kornoelje v.; -klam- mer in. hoorn krainnietje o.; -klampe v. (Zecw.) klamp m. met horens; -klappe v„ Z. \'klammer; -klee 111. {stecnklaver, peulklavcr v.; \'kluft v. (Veea.) scheur, |
||||||||||||||||||
|
668 Hos.
|
|||||||||||
|
Hot.
|
Hüb.
|
||||||||||
|
ken; gehos(e)le Tauben, met veeren aan
de pooten. Hoson-band, (-band[e)s, mv.
•barnier) o. broekband in.; 2. kouseband m.; (Gesch. van E.) der Orden vont —e, orde v. van den kouseband; 3. (Nat. bist.) Z. Strumpfhosen; -bund iu. broek- band in., reinlurc v.; -butter v. vaatjes- bolcr, touboler v.; -jUcker m. broeklappcr m.j 2. (Nat. Iiist.) vierjarig wild zwijn o.; —inv. broeklapsterv.; -gurle v., -giirlel ni„ Z. -bund; •halfler o., •Iicber m., Z. •trager; -klappe v. brockklep v.; -knopf m. broekknoop m.; -koch in. draagiïem, schoiiderrieui in.; -lalz m., Z. •klappe; •latifen o. (in lleieren), wedioop in. waarbij Iwee loopers ieder met één been in dezelfde broek sleken; -los bijv. en b. zonder broek; der —e, sans-ciilollc; nestel »., Z. -band; sackm..\'i.-lusche; sehlilz m. gulpje, splilje o. in eene broek; schaalle v. broekgesp v., kousc- band in.; schneider ui. broekenmaker in.; seu/zer in. (Volkst.) poep, wind m.; spreizer in. selderij v.; stricker ui. kou- enweverin.,-lascltev. broekzak \\a.\\-lra- ger in. draagband m., bretcl v.; -zeug in. broekstof v. Hospes, (onb.) m. gast, gast vriend,
huisvriend ui.; il. kastelein, waard, hos- pes in. Hospitul, (-(i\')4\', mv- Hospililer)
o. gasthuis, ziekenhuis, hospitaal, iaza- rel o.; 2. bijv. nw. gastvrij. Hospital-arzt, (-arstes, mv.
lirzle) in. geneesheer :n. in een zieken- huis &; -braml in. hospitaalbrand m.; meister in. huismeester ui. in een iie- kcuhuis, hoofdopzichter, directeur m. in een hospitaal A; sehiff o. (Zeevv.) bospilaalscbip, ziekenschip o.; -certcal- ter in. bestuurder, huismeester m. iu een ziekenhuis; -vorsleher m., Z. -fiieï- tier. Hospitant, (-eu, mv. -en) m. bij,
die als vreemdeling of gast eene voorle- zing aanhoort, een college bijwoont. Hospitiren, (hospitirte, hospilirl)
o. ww., m. h. (Schoolt.) de openbare voorlezingen bijwonen gedurende eeui- gen tijd. Hospitium, (s, mv. Hospitien),
IIosp va, (-es, mv. -e) o. klooster o., herberg v., logement o. Hospodar, (-(e)J, mv. -e) m.hos-
podar, vazalvoist iu. vau Turkije. Hospodar&t, (•(«)», mv. -e) o.
waardigheid v. van hospodar, hospodar*
schap o. Hossepossen, (hossepossle, ge-
liosseposal) bedr. ww. heen eu weerstoo- ten, schommelen, hossen. Hostie, (-«) v. (tjodsd.) brood o.,
bij het avondmaal, gewijde ouwel v., Hoog waarde o., Hostie v.; (Kalh.) Seg- iiung der -, consecratie v.-, die - in die Höhe keken,de hostie opbellen; -ngefdss o. (Kalh.) hostiekastje o., hoslievaus, ciborie v.; -nkdu$eken o. sakraments- huisjc o., tabernakel m. Hotel, (-s, mv.-s) o. groot heeren-
buis, aanzienlijk woonhuis, paleis, groot |
|||||||||||
|
openbaar gebouw, hotel o.; it. logemeni,
[hotel o. Hott! tussch. bot!, rechts!;-fakren
nollen, rechts willen wenden;- und har, rechts eu links. Hgtte, (-«)v. draagkorfm.,draag-
uiaml »., Z.Bulle. Hotten, (bottele, gehotlel) o. ww.
(Volkst.) gaan, loopen, voortgaan, voor- uitgaan; (lig.) es uill milder Sache nicht -, de zaak wil niet lukken, vlotten. Hottentottenfeige,(-H) v. (Pi.)
vrucht V. van den middiigshloem.
Hgttentotts-fisch, (-es, mv..«)
in. rooile zec- of goud brasem m.; -galzc m. (Nat. bist.) sprinkhaan iu. aan de kusten der Middellandschc Zee. Hottonie, (-n) v. (I\'l.) walerdui-
zenilblad o. Hgtze, (•») v. wieg »., schommel
m.; 2. gedroogde vrucht v., Z. Hulsel. Hotzel, (-») v., Z. Ilolze; (Og.)
- of •mihinchen o. mager, schraal man lil., geraamte o. Hotzelig, (-er, si) bijv. nw. gc-
rimpeld, ineen gekrompen. TlQtze(\\)n,(hol:(cl)te,gchotz(cl)I)
bedr. ww. wiegen, schommelen, heen en weer schudden; 2. o. ww., Z. hulzeln, scbrumpfen. HQUris, v.mv. jonge eeuwig sehoone
vrouwen v. mv. in het Turkschc paradijs, houris v. mv. Hu! hu hu! (tussch.) uitroep vau
schrik, ha! HÜ! (tussch.) links! ha und holt,
links eu rechts. Hub, (-(e)s, mv. Iliibe) m. oplil-
len, oplichten, opbellen o., optilling, op- lichting, opheffing v.; (fig.) einer Sachc den • geben, den eersten sloot geven, aan den gang maken; 2. (bij handwerken), schiften, scheiden, uitzoeken o., schif- liug v.; 3. (Werkt.) lichting v., hoogste punt o. vau lichting; il. Z. Aushub. Hube, (-«) v. (Landb.) Z. Hu/e; 2.
kuip v., ton m. Hubel, (•», mv. Uitbel) m. (tJict.)
mengtrog m. Hüb(b)el, (-s, mv. Iliib(b)el) in.,
Z. Bilgel; it. Hoeker; 2. (I\'l.) binnenste navel m. vau sommige zaadkorrels. Hüb(b)elchen, o. (verkl.) \'i.
Uitbel.
Hübelicht, (-er, si) bijv. eu b.,
Z. hugelicht. Ilübcn, bijw. (gemeenz.) hilbm
umi driiben, hier en aan den overkant, Z. diesseils. HübSCh, (-er, -est) bijv. en b.
hupsen, lief, mooi, aangenaam, prettig, bekoorlijk, beleefd, bescheiden; -er Hul. hupsch, vlug; das stehl -, vlug, sierlijk; •eAuffükrung, goed gedrag; (fig.) -e Ge- legeiiheit,goed,gunstig;oe/i/ - nach Hatise. ordentelijk; rerhalle dich - ruhig, wees nu terdeeg stil; - artig sein, heel zoel zijn; - Geld eerdieuen,aardig, Hink geld erdienen; das ist nicht -, dat is niet lief, mooi, dal slaat leelijk; -heil v. Iief- heid,aardigheid, vlugheid, vroolijkhcid v. Hübschen, {itübschte, gthabicht)
|
|||||||||||
|
Horrend, (-er, si) bijv. en b. ver-
schrikkelijk, ijselijk, afgrijselijk. Horribel, bijv. dw. en b. afgrijsc-
lijk, horribel. HQrridoh, tussch. (Jachtw.) hoe
zee! halloh!)
Hör-rohr, (-roAr(e)s, mv.-rtf/ire)
o. hooi buis v.,sprcckhoreti m.;2. (Gen.) borsthoortuig o.,hoorbuisv., stelhescoo) m.; saai m. gehoorzaal v.; sage v„ sagen o. gerucht, mondeling berichte, Z. Hirenscyen. Horst, (-es, rav. -e of -en) m
Horste, (-«) v. struikgewas, riet-
gewas o., Z. Geilhoul; 2. boschje o.; 3. nest o. eens roofvogels; (lig.) burcht m., kasteel o. Horsten, (liorstele, gekorste!) o.
WW., m. It. (Jachtw.) nestelen, een nest bouwen; 2. wonen. Hörstube, (•») ». gehoorzaal v.,
auditorium o. Hort, (-[c)s. uiv. -c) m. (veroud.)
rots v„ rotsblok o.; 2. veilige plaats »., toevluchtsoord o., schuilplaats v.; (lig.) hoop v., steun in., besclieniiing, tue- vliiclil v.; 3. verborgen schat, begraven schat in. Horte, (-«) v. Z. Hürde.
Hör-trichter, (-ters, mv. -icr)
in., \'/.. -mlir; -tceite v. bereik o. van het
gehoor, afstand m. waarop iels gehoord kan worden, gchoorwijdic v.; •werhzeug o. (Ontlk.) geboorwerktuig, gehooror- gaan o.; 2. geboorwerktuig, klankver- sterkend werktuig o.; -zeuge m. oorge- luige m.; •zimtner o., Z. slubc. Hosche, (-n) v. houten koker,
trechter in.; (Schocnm.) afval in. van hel leer, ilie lot verhooging vau de leesl gebruikt wordt. Hgschen, [Imschle, gehoschl) o.
ww. glippen, glijden; 2. bcdr. WW. door een trechter storten, gieten; (lig.) uit- joiiwen, bespotten. Höschen, o. (verkl.) broekje o.,
kleine korte broek v.; 2. onderste be- kleediug v. van den vlasworlel; (Org.) orgelpijp v. uil een mengsel van liu en lood bestaande; 3. mv. (bij bijen), aan de achterpooten klevend was o. Hoso, (-n) v. kuipje, tonnetje, tob-
betje, vloolje o., Z. Bullerkote; 2. (.Nat.) boos, waterhoos v.; II. (gewoonl. mv. -»), broek v.; lange -, lange broek, Loven- broek v., pantalon m.; seine -n liegen nicht gut an, zijne broek zit niet goed; die -n hinunter (hun, de broek afslroo* pea;seine trau hal ilie-n an,zijne vrouw beeft de broek aan, is baas; das llcrz ist tltm in die -n ge/allen, het hart, de moed is hem iu de schoenen gezakt; die -n des Fedeniehes, stuit v.; (fig.,gemeeuz.) sic sind ztcei -n eines Tttches.iij zijn lie- den van hetzelfde slag; (lloefsin.) beeu- pijp v. van hel paard tusschen knie en koot. Hoseln, (hoselie, geh/lselt) o. ww.,
ui. h. (van bijen), den honig binnen- brengen; 2. heilr. ww. Z. hosen. HQSen, {hoste, gehost) bedr. ww.
iu de broek steken, cene broek aantrck- |
|||||||||||
|
Huf.
|
Huf.
|
|||||||||||||
|
Hüh.
|
||||||||||||||
|
669
|
||||||||||||||
|
(Nat. hisl.) gehuft, hoeven hebbende;
gehufle Thiere, cenhocvige dieren o. mv.; 5. o. ww., m. //. achteruitslaan; it. hoeven hebben; \'i. achteruitgaan, tc- ruggaan. Hüf(e)ner, (-s, mv. Höf(e)ner)
in. boer, landman in., die 30 akkers land bezit, hoevenaar ra. Hufen-geld, (-(c)«, mv. -er) o.,
Z. sleuer; -gericht o. dorpsgerechl o.
over misdaden op het platte land bed re- ven; 2. gebied o. van een dorpsrechter; •groschen m., Z. sleuer; -gut o. hoeve, boerderij v. van 30 akkers, -haber, -hafer in. belasting v. in haver aan den grond- eigenaar Ie betalen; -meisler in. ontvan- er m.der pachtgelden of belastingen op de hoeve; -pfcnnig in., Z. sleuer;-rcchl o. recht o. van den eigenaar om van den pachter te erven; sichler m. dorpsrech- ter, dorpsschout in.; schosz m.,\'/..sleuer; schtag m. in akkers verdeelde lande* rijen v. mv.; it.Z. Iliifsclilug (Z);sleuer v„ -;ins m. grondbelasting v., cijns in., schatting v. Hufer, (-s, mv. Hufer) ra. dier o.
mei hoeven, b. v. Einhufer, eenhoevig dier, paard St. Huf-erschütterung, v. afval-
len, opdrogen o. van bet hoorngedeelle van den hoef; •förmig bijv. en b. hoef- vnrmig; -giingcr m. hoclloopcr m„ dier o., dat op de hoeven loopt; •geschwür o. boefzweer v.; -liamtncr m. (Hoefsm.) oefhamer m. Hviflg, l\'\'jv- nw. niet hoeven voor-
zien. Huf-knotig, bijv. nw. knoestig
aan den hoef; -kraul o. Jerichoroos v.; lallig, -laltich in. hoefblad o.,brandla- tuw v.; -nagel m. boefnagel, boefspjjker m.; it.onde Hongaarschewijnm.;—eisen o. (Hoefsm.) spijkenual in., ijzer o. mei gaten tot hel vormen der spijkerkoppen, riiumer m., -raspelv. ijzeren schopje o., rasp, vijl v. om den boel te zuiveren; schaden m. kwetsing v. van den hoef; schlinj in. hoefslag, beslag, beslaan o. van een paard; 2. hoefslag, slag in. mei len hoef; 3. spoor o., stap ra. van een paard; 4. bebouwbaar land o.; schmied m. hoefsmid m.; stempel ra.. Z. Ilufci sendorn. Hüft-ader, (-n) v. (Ontlk.) heup
ader v.; -bein o. henpbeen o.: (Ontlk.) stuitbeen, staarlbeen o.; 2. Z. Dam Silz -, Schum-bein; —loch o. hciipbcen- gal o.; —muskei m. sluitspier v.;—nerei m. sluitzenuw v.; -blatl o., Z. -bein • blulader v. heupader v. Hüfte, ("") v- heup, schoft v.; (van
een schip), windvoering v. Hüften-latam, bijv.nw. lendelam,
ontheupt, ontwricht; -musket m. heup- spier v.; sohn m. (Fabelt.) Ilacchus m. uit de heup van Jupiter geboren. Hufthier, (-(e)s, mv. -e) o. (Nat.
hist.) gehoefd dier, dier o. met hoeven. Hüft-hom, (-hom{e)s, mv. -/tór-
ner) m. jachthoren m.; -kunchen m., Z •bein; -lahm bijv. nw., Z. hüftenlahnr •nerv m. heupzenuw v.; -pfanne v. heup- |
||||||||||||||
|
holte v.; -pulsader, schlagader v. (Gen.)
heup-polsader v.; schmerz m. heiippijn, pijn v. iu de heup; stück o. (Vleeschh.) lendesluk o.; -cerrcnkung v. heupont- wrichling v.; -weh o. heupjicht v., Z. •schmerz. Huf-zange, (-«) v. (Hocrsm.)
hoeftang, hocfsinidstang v„ -zuang ra. volvoetighcid v.; den — bekommen, vol- voetig worden; -zwnngig bijv. nw. vol- voelig. Hugcl, {•») v. (Suikerb.) kring m.
aan de vormen. Hügel, (-s, mv. Ilïigcl) m. heuvel
m., hoogte v.; (van zand &), hoop m.; (van mollen), molshoop m.; (Aardr.) dlcenslaande hoogte v., heuvel, bergtop in.; (aan hel lichaam), knobbel, bochel, bult ra.; kleiner - auf der Haut, puisl v.; \'IN.) knobbel m. Hügölab, bijv. naar beneden, af-
waarls, benedenwaarts, den heuvel af. Hugelauf, bew. naar boven, op-
waarts, den heuvel op. Hügelchon, (verkl.) heuveltje,
knnhbcllje, bochellje, bultje, puistje o., Z. Ilügcl. Hügalförmig, hügelicht,
bijv. en h. op heuvels, knobbels gelijkend,
heuvelvormig. Hügelicht, hügelig, bijv. en b. heuvelachtig, met heuvels, knobbels
bedekt. Hügeln, (hiigelle, gehügell) bedr.
ww. hoogen, ophoogen; 2. wed. ww. Hch -, zich als een heuvel verheffen. Hügel-rohr, (-n>Ar(e)», mv.
•röhre) o. heuvelriel o.; sücken m. heu-
velrug in. Hugonott, (-en, mv. -en) va.,
in, (-«en) v. hugenoot ra., hugcnoo- te v. HuganQttisch, bijv. en b. van de
hugenoolen, op de wijze der hugciiooleu. Hu(h)! lussch. o!, sjoeg !, hu!
Huber, f-», mv. Huher) m. uil m.
Huhn, (•(«)*, mv. Iliihner) m. (Nat.
hist.) hoen o., kip, hen, huishen v.; Ilühner hallen, kippen, hoeders houden; uelsches, indiantsches -, kalkoen ra.; junges -, kuiken o., Z. Hühnchen; - mit einem Federbusche, kiiiflioeu o., kuifheu v.; (kookk.) rftts cerlorne -, soorl van hutspot v.;3. (Jachtw.) patrijzen in.mv. Hühnchen, o. (verkl.) hoentje,
kippelje, kuiken o.; fettes -, kapoen o. Hühner-aar, (-oar(f)s,mv.-aie)
m., Z. -geier; •abend in. partij v. van bruid en bruidegom op den avond vóór het huwelijk; -arlig bijv. en b. hocnder- achlig, lot het boendergeslacht behoo- rend; -auge o. eksteroog o., likdoorn m. Hühneraugen-baum,
(-froum(e)», mv. -biiume) in. likdoorn- boom in.; -beere v. likdoornbes v.; -ope- rateur, schneider m.likdooriisnijder m.; •pftasler o. likdoornpleisler v.; salbe v. likdonrnzalf v. Hühner-beize, (-n) v. patrij-
zenjacht v.; -biss m. (PI.) vogelkruid, inuiirkruid, rauizenoorlje o.; •blindheit «.blindheid v. der kippen; -bltnd bijv. |
||||||||||||||
|
bedr. ww. opsieren, opschikken, versie-
ren, mooi maken; 2. o. ww. mooi worden. Hubziihlor, (-lcrs, mv. -ler) m.
tan een sloomwerktuig), slnilklink v. Huch, (•(*)*, mv. -c) m. forel v.
Hiicheln, (huchclle, gehuchclt) o.
uw. achter ilen zakdoek lachen, bedekt lachen, gichclen. Iltiche, (-«) v. rug, bochel m.;
•pack, op den rag, op den schouder. Hucke, (-n) »., Z. Hocke.
Huckelloch, [-U>ck(e)t, mv.
•locker) o. (kolenb.) rond gal o. om
lucht door te laten trekken. Hückeln, [hückellc, gehückell) o.
ww. strompelen, voorlspringen, liïn— kende voortgaan. Hucken, (huckle, gehucht) o. ww.,
/. hoeken. Huckepack, hijw. (gemeenz.)
- tragen, op den rug, op den schouder. Hucker, (-s, mv. Hucker) in., Z.
Hoeker; 2. /,. Huker; schei! o. (Kolenh.) gronte houlstapel in. Hudel, (-*,mv. Iludel) m.,Z. tnm-
l\'tn; (lig.) vod o., kleinigheid, beuzeling »., verknoeid werk o.; Z. Lump. Hudelei, (-en) v. knoeiwerk, brnd-
ilelwerk, verknoeid werk o., knoeierij, kladdert! v.; 2. plagerij, kwelling v. Hud(e)ler, (-*. mv. Uud(e)ler)
in. knoeier, kladder, slecht werkman, slumper m.; 2. plagcr, kweller, onrust- stoker m. Hud(e)licht, (-er, st) bijv. nw.
verknoeid, verbroddeld. Hudeln, (hudelle, gehudell) bedr.
ww. verknoeien, verbroddclen,vertroele- len; etw. obenhiv, -, zeer oppervlakkig afwerken; 2. kwellen, plagen, lastig val- len; sich von jemn. - lassen, laten mis- liaudelen, plagen. Hudel-VOlk, (-s) o., z. m. ge-
meen volk, gepeupel, janhagel o.; -wisch in. schuurlap, wrijllap m. Huf, (•(e)s, mv. -e) m. hoof, boef-
klauw in.; abgelrelener, abgenutzlcr -, afgesleten hoef m.; Thiere mit qespulle- nem -e, Z. zaeispaltig; 2. hoclijzer o. Huf-abfall, (•(«)«) ni., z. m. af-
vallen o. van den hoef; -bein o. hoef been ".; -beschlay in. beslag, hoclijzer o. llufo, (-n) v. stuk o. I.iiidhoeve,
maal v., gerooid bosch, open veld van 30 akkers. Ilufcisen, (-cisens, mv. .etsen) o.
hoefljzer o.; einem t\'ferde - aufschlagen, een paard beslaan; in Gestuit eines s, in den vorm eens hoefijzers; (Volkst. üg.) sie hal cin - verloren, zij is hare eer kwijt. Hufoison-dorn, (-dorn(e)s, mv.
•diner) in. vormijzero., houvast, klauw, spil, doorslag, stempel m.; -förmig bijv. uw. hoefijzervormig; -kraul o. hoefijzcr- kruid o.; -na.se v. (Nat. hisl.) hoefijzer- neus m. (vledermuis);\'pull o. rond uit- gesneden lessenaar m.; -sack m. hoef- sinidszak ra.; slab m. hoefsmidsijzcro.; •lisch m. rond uitgesneden tafel v. Hufen, (hufle, gehuft) bedr. ww
Z. behufen; 2. mei een hoef voorzien; |
||||||||||||||
|
Hfil.
|
Hul.
|
|||||||||||
|
670 Hni.
|
||||||||||||
|
HuiGn, (huitc.gehuiet) o. ww. haas-
ten. spoeden, ijlen. Huk, (-es, mv. -e) m. of Huke,
(-n) v. (Zeew.) punt, spits v., voorge- liergte o.,kaap r.;(Visch.) hoek m.;(Gen.) huig v. Huke, (-n) v. (Tikt.) hoek m., Z.
llorke. Huker, (-«, tav. Huker) m. (Zeew.)
hoeker m.; -lmnl o. hoekersloep v. Huid, v., z. m. genegenheid, wel-
wilicudlieid, gunst, genade v.; jem. mil - behandel», met welwillendheid, goed- heid &; jemn. seine - schenken, genegen- beid, gunst; 2. hoog aanzien o., guust- beloon o., bescherming v.; ieh empfnhl mich seiner -, genade v.; die • Gallet genade. Huld-blick, (•(«)», mv. e) m.
genadige.viïendelijke.welwillcndchlikm.
Hulden, [huldete, gehuldel) bedr.
ww. genegen zijn, liefhebben. Huld-geatalt, (-e«) v. vriende-
lijkc gestalte, liefelijke verschijning v.; ijiiilin v. (Kabell.) Gratie v.; (lig.) bc- iniunelijk meisje o. Huldig, bijv. nw. verplicht te hul-
ligen, tronwpliclilig, leenplichtig. Huldigen, (huldig/c, gehuldigl) o.
ww., in. h. jemn. -, huldigen, hulde bc- wijzen, trouw /.weren, als meester erken* nen; dem Geselze -, gehoorzamen; dein schlechten Ceschmacke -, navolgen; den Yortirlheilen -. toegeven, geloof schen- keu aan: der Wahrheit -, hulde doen, bekennen; eincr Meinung -, overeen» temmen met; jemn. -, trouw zweren, leenplichtig zijn; riner [alschen Gnllheil , aanbidden. Huldigung, v. huldiging, trouw-
zwering v.; die - leisten, Z. huldigen; (lig.) hulde v., eerbied m.,bewondering, goadkciiring, adhesie v. Huldigungs-brief, (-(e)s mv.
•e) m. huldigiiigsbrief in., huldiging**
ooikonde, -aktc v.; -eid m. eed m. van inhuldiging, eed m. van getrouwheid; feicr v. inliuldigiugsfeest o., plechtig- heid v., dag m. der inhuldiging; -feier- tichkeit v. inhiildigiiigsplechtigheid v.; fest o., Z. -feier; -fnrmel v. inhilldi* gingsformulier o.; -jro.se/ie» m. gedeuk- penuing v. der inhuldiging; -lehen o., Z. I.ehenwnnre; -münze o., Z. -groschcn; •lag ui. dag in. der inhuldiging. Huldin, (-ncn) v.,Z- Huldgbtlin.
Huld-reich, (-«r, -st) bjv. nw.
rijk aan bevalligheid, gratie; (fig.) gena- dig, goedgunstig, goederlieren, liefdevol; -reiz m. bevalligheid, schoonheid,gratie v.; -ro// bijv. nw., Z. -reich. Huif, (-e«) v. kussentje o. onder
het gareel van ecu trekpaard. HUlfbogiorig, bijv. nw. hulpbc-
geerende. verlangend naar hulp &. Ilülfo, (-«) v. hulp v., bijstand m„
ondersteuning, meilcwerkiug v., sleun in.; jemn. zu - eilen, kommen, te hulp snellen, komen; jemn. - /ets/en, iem. hei- pen, bijstand, hulp verleenen, onder- slenneu; jem. um-bitlen,flehen,\\em.om hulp smeeken; -, urn - schreien, -, urn -, |
:u - rufen, om hulp roepen; zu -.\',h«lp!
help!; mil Col les -, met Gods hulp; einer Feslung zu - kommen, te hulp ko- men, ondersteunen: (fig.) jems. GedAchl- nisse zu - kommen, iem. helpen herinne- ren; mil - der Nacht, onder begunstiging v. &; mit - eines llrecheisens, met lie- hulp van; mit seiner -, met zijne hulp; (Ger.)gereclitelijkehanclbieding.cxeciilie v.; die - thun, een vonnis len uilvoer leggen, brengen: ei« Urlheil, auf welchet - geleislet werden muis, vonnis, arrest o.;
- leisten, hulp verleenen, bijstand hie-
den; in sein Gut isl die - wirklich ergan- gen, zijn goed zal gerechtelijk verkocht worden; (Hijk.) die -, al wat de rijdpr doel tol besturing van zijn paard, toom m., sporen v. mv., stem v., knieën v. mv. &; - mit den Sehenkeln, met de knieën (het paard) aanzetli\'n;rfie - geben. (een paard) besturen; (Volksl.) ange- bolnc - bal keinen Lohn, aangeboden diensten zijn zelden welkom; 2. persoon m. die hulp verleent, hulp m. en v.,hei- per in., helpster v.; 3. hulpmiddel, red- middel o. Hijlfentblöszt, bijv. nw. holpc-
loos, van hulp verstoken, Z. hül/los. Hülferuf, (-(e)s, mv. -e) m. gc-
sclueeuw o. om hulp, hulpgeschreeuw o., noodkreet m. Hülf-fertig, (-er, -st) bijv. en b.
hulpvaardig, bereid om Ie helpen, he- bulpzaam, dienstvaardig; -teister m. bel- per in., hulp v.; 2. redder, beschermer, gedienstige geest in.; -leistung v.hulp v„ biilpbeloon o. Hulflich, bijv. en b. (veroud.) Z.
hitlfrcich. Hülf-l0S, (-er, -cst) bijv. en b.
hulpeloos, verlaten, zonder hulp, hulp- behoevend; der—e Zustand, hulpeloos. - lassen, verlaten, zonder hulp achter-
laten; -losigkeit v. hulpeloosheid »., hul- pelooze toestand m.; -rede v. uitvlucht, voorwendsel o.; -reic/i bijv. nw. hulp- vaardig, behulpzaam, dienstvaardig,lief- dadig; —e Hand leislen, de behulpzame hand bieden; (Volkst.) een handje helpen. Hülfs-adresse, (•») v. (Hand.)
adres o. in geval van nood; -aml o. be-
trekkingv.van hulpredikcr,adsislenl,ad- junctm.; -anlage v. ondersleuniiigsfonds o.;-ar»t m. (Uergw.)steunarm m.;-armee v. hnlpleger o.; -o«/Iaje v. (Ger.) bevel o. tol gerechtelijke haudbieding, execu- tie; -aussagewort o., Z. •teilwort; -bah» v. (Spoorw.) zijweg, zijtak,neventak m.; •band o. (Ontlk.) bijbehnorend ligament 41.; -bcamler m. auiulshelper, adjunct, bnlppredikcr m.; -bcdürftig bijv. nw. hulpbehoevend, behoeftig,arm; —keil v. hulpbehoevend beid, behoeftigheid, be- hoefte, armoede v.; -begri/f m. leidende gedachte, hoofdgedachte v.; -bischof in. coadjutor, amblsh\'ilper, benoemde opvol- ger in. van een bisschop, wijbisschop, sufTragaat m.; -Ulle v. (Ger.) tweede verzoek o. bij afwijzing van het eerste; •boot o. reddingboot v.; -brief m. (Ger.) gerechtelijke volmacht v. tot handbie- ding, executie v.; -bueh o. hulpboek 0.; |
|||||||||||
|
nw. (gemeenz.) kippeblind; -bratcn in.
gebraden hoen o.; -briihe v. hoendersoep, kippensoep v.; -brusl v. kippeborst v.; •darm m., Z. -biss; -diebm. (genieenz.) kipppnilii\'f, l.oenderdief, kuikendief ra.: 2. (Nal. bist.) wezel v.; it. Z. -geier; -ei o. hneuderei, kippenei o. Hühnerer, (-r«M, mv. -rer) m.
hoenderverkooper, poelier m. Hühner-fang, (•(«)*) m-. z- m-
patrijzenjacht v.; -[&nger m. jager in. mei het palrijzennel; -/M«r v. kippeveer v.; •fleitch o. kippe(n)vleesch o.; -/ra« v. hoendorverknnpsler.poelierster ».;•/>«• >erm.,Z, •geier;-fricasseeo. sloofsel o.van jonge hoemlers; •f&hler m., Z. -tasler; -garn o. palrijzennel n.; -geitr m.hom- dergier, wouw in.; -gesckleeht o. hoen- dergesLiclit o.; •geschrei o. schreeuwen o. der kippen, gekakel o.; 2. Z. -ruf; •halm m. haan, huishaan tn.:-hamtn m., Z. -jani; -hamlel m. hoedcrhandel m.; •hindler, -hindlerin,Z. Hiihnerer,-frau; •haus o. kippenhok, hoenderhok o.; -hof m. plaats v. waar hoenders en anderge- vogelle gehouden wordl; -hnnd m. pa- trijshond m.; -birl, •hitter in. hoender- hoeder in.; -jagd v. vogeljacht v.; -t/ce, -/;o/i/ m. kwendel v„ wilde lij:n m.; •korb in. hoedermand v.; 2. kippenhok, knikenbok o.; -lagero. (Jaclitw.) wijk- plaats v. der patrijzen; -iaus v. hoender- lui* v.; -leder o. fijn schape(n)ledcr o.; -/ei7cr v. hoenderiek o.; -mann m., Z. •hindler; -markt in. hoendermarkt ».; -mi/cA v. (I\'l.) vogehnelk v., veldajuin m.: 2. (Kookk.) dooier in. van een ei mei watereu suiker; -misl m. hoender- mest, kippendrek m.; -ncst o. hoender- nest o.; -netz o., Z. -gam; -nudler m. hoendervetmester m.; -pastelei. kippen* pastei v.; -raule v. lenle-veronica v.; -rn/\' m. (iarhtw.) gekraai o. der palrij- zen; 2. (Vog.) loklluitje o.; schrot o. (Jaclitw.) hoenderbagel m.; •schwamm in., Z. -Jiss; -s/u// ui., Z. -haus;slange v. roest v., roeststok in„ hocuderrek, kippenrek o.; -tleige v. kippenhok o.; \'2. Z. -leiler; slopfer ui.,Z.• nudler; •laster m. (Scherts.) keukeiiklaiiwcr, bemoeial, janhen. jaugal m.; -lreppe v., Z. -leiler; •trilt in., Z. -darm; -cich o. gevogelte o.; -rojfi m. mv„ Z. -gesclilcchl; -uon< m. poelier in.; 2. hij. die belast is met de ontvangst van de belasting op het ge- vogelle; • udrler, —in, hij, zij, die belast is met de verzorging van hel gevogelte; •iceh o. keelgezwcl o„ krop m.; (oneig.) kinkhoest in.; -ueib o., Z. -fratt; -weihe v., Z. -geier; -uicke v. Syrische wik(ke) v.; -ieurz(el) v. (PI.) kraanvogelbek m.: •zehnl(e) m. tiend v. in gevogelte; -ruo o., Z. -garn; -;ins m. cgns in., belasting v. op het gevogelte; -zucht v. vetmesten o. van hoenders. Huhu, (-s, mv. -s) m., Z. V\'au.
Hui! lussen, bc!, heisa!, schielijk!
flink!, voort!; -!da war er fort, en meteen, op eens was hij weg; 2. m.zelfsl. in einem -, in een oogwenk, in een oogen- blik, op eenmaal. |
||||||||||||
|
Hun. 671
schouderdoek m. (onder het miskleed).
Humin, (-s) o., z. m. grondstof v.
der puntaarde, homilie v. Hummel, (-s, mv. Hummel) m.
stier m. Hummel, (-u) v. (Nat. bist.) hom-
mei m.,hi>mmelbijv.;rftet0i/(/e-, homaar v. (wesp); (lig.) eine wilde -, wildzang m., wilde meid v.; 2. Z. Sackpfeife; 3. eene Poolsche citer v. met twee sn.i- ren; 4. (Org.) brompijp v. Hummelbass, (-«( mv. -e) m.
(Muz.) brombas m.
Hummel-fanger, (-qers, mv.
-ger) va. hommelvanger m.; -malte V.,
•schmetlerling m. hommelvlieg v. Humme;l)n, (humm(el)le, ge-
humm(cl)l) o. ww., m. b. brommen, gonzen. Hummer, (-s, mv. Hummer) m.
(Nat. bist.) hummerm„groolezeekreeft m.; 2. (Zeew.) - der Branulange, hnm- mer of homlier m.j -qalo. (Zeew.) hom- berg;.! o.; •schil] o. hiimmerschip, schip o. voor de hiiinuiervangst. Humor, (-»,mv. -e) in.stemming,
gemoedsstemming, luim v., humeur o.; 2. vroolijke inborst v., grappige zei m., geestige aardigheid v., humor ui. Humorist, (-en.mv.-en) m.(Gen.)
aanhanger in. van hel liumoraalsysteem; 2. luimig, lijn schertsend schrijver, bu- morisl ui. Humoristisch, bijv. nw. (r,cn.)
de vochten of sappen betreflend, daaruit
voortkomend, humoraal; 2. (fig.) Iui- mig, geestig, lijn schertsend, vol humor, humoristisch. Hump, (-(e)s, mv. -e) m. of
Humpe. (-n) v., Z. Hnmpen.
Humpelmann, (-ma»»(e)*, mv.
•leute) ui. speelman m. Humpeln, (humpelle, gehumpelt)
o. ww., ui. h. hinken, mank loopen. "_ lliimpoln, [humpelle, gehumpelt)
o. ww. slordig werken, knoeien, hrah- belen. Humpen, (-*. mv. Hnmpen) m.
slomp v., afgehouwen, afgehakt, afge- kuot stuk o.; il. groole kruik v., beker ui., bokaal v„ kopje, kommetje o., groole drinkkom, nap v. Humpler, (-«, mv. Humpler) m.
hinkende in.; (fig.) knoeier, stumper m. Humsen, (humsle, geliummst) o.
ww., m. h. gonzen, brommen, snorren, snorken; 2. neuriën. Humus, (onb.) m. poot-, tuin»,
mest-, teel-, dam-aarde v.;2. Z. Humin;
•axyd o., —s\'ture v. (Scheik.) hunius- zuur o.; —sauer bijv. uw., —es Sa/r, liuinuszunr zout o. Hund, (•(«)*. ™v- me) m. hond m.,
Z. Dacht; Ham-. Helz-, Hnf-, Hiihner-, Jat)i-, Leil-. SehSfer-, Schnnsz-, Spür-, Wasser; Wind-hand; junge -e nerf en, (van eene leef), jongen; (Jachlw.) eine Koppel -e, een koppel honden; die -e aufmunlern,anhelzen,i\\K houden aanhil- seu; (Spr.) Z.begraben;er bat nicht enten - aiu dem Ofcn zu heken, hij bezit geen cent, hij is zoo arm als Job; tlamit lackl |
||||||||
|
HOI.
•construelion v. (Mcetk.) hulplijnen v.
mv.; -erbietung v. aanbod n. van hulp, ondersteuning, hulpaanbieding v.; -gebnl o., Z. -auflagc; -geld o. (der.) gerechts* Uslcnm. mv.;2. (Fin.) peldclijke oh<I«t- steuning, subsidie ».; •qenoss ui.,Z. Uun- itesi/ennss; -glicd o. orgaan o.; •grund in. bijkomend bewijs o.; 2. (lier.) onder- beschikt argument o.; •heero„Z. •armer; •kasse v. hulpkas v., fonds o. lot onder* «teuning der armen; 2. hulpkas, hulp* bauk, hijbank v.; 5. reservekas T., reser- vefonds o.; -kennlniss v. voorhereidende kundigheid, hulpwetenschap v.; -kirclie v. holpkerk, noodkerk, bijkerk v.;-JUaoe v. ondergeschikte (aau)klacht v.;-krenz o., Z. -arm; -krieg in. oorlog m., die voor nf met een bondgenoot gevoerd wordt, hulpkrijg in.; -taul m.(Spraakk.) mede- klinker in.; 2. ingeschoven klinker m.; •leistung v., Z. Haljleislung; •linie v. (Meelk.) hulplijn v.; -macht v. verbon- dene mogendheid v , geallieerde v.; -ma- scliine v. (Spoorw.) hulpmachine v.; •millelo. hulpmiddel, redmiddel n.;((!en.) hulp-, geneesmiddel o.; (<ïer.) onderge- schikl middel o.; -nerv(e) in. (Ontlk.) hiilpzenuw v.; -nole v. (Mu/.) hnlpnoot, üevennoot m.; •predtger m. hulppredi- ker m.; -quelle v. hulpbron v.,bulpmid- <lel o.: -reclil o. recht o. lol executie,tot handbieding; -riegel m.(Mijnw.) il wars- grendel in. tiisscben dedeurstijlen: -satz m. (Red.) hulpterm m., ontleend bewijs o., hulpstelling v., lemma o.; sleuer v., Z. -geld; -slimme v. (Muz.) begelei- dende slem, vulstecn v.; stolt-n m.(Berg- w.) walcr.ianbrengeiide neiengilerij v.; -lag in. dag m. beitemd voor den huur- of leendienst; •thürstntk m. (Ilergw.) stijl ui. tiisschen de deuren m een mijn- gang; -lnn in. (Mn/..) hoogetonn m.voor eene tiilling; -truppe v. hulptroep n».; •rcrein m. veveeniging v. tot hel ver- leenen van hulp; -volk o., Z. -lruppe; •volhlreckung v. ((Ier.) handbieding, executie v.; -wisset>schaft v. hulpwetcn- scliap, voorbereidende wetenschap v.: •uort o. holpwoord, verklarend woord o.; 2. -, -zeilu!0rt n. hulp(werk)woord "•; -:ivunq in. (lier.) Z. -rnHslreckung. HüifWUrz, {-inïrze) v. witte ma-
luwe v.; 2. heemst v., kaasjeskruid o. Hulk, (-(e)j, mv.-e) in. (Scheepv.)
Z. ttolk.
Huil, (-es, niv. -e) in. met grasbe-
dekle hemel in.
Hullblatterig, bijv. uw. (PI.)
mei kleine blaadjes om den stengel bezet. Hiillch8n,o. (verkl.) vlie«je,zaad-
vliesje o., Z. Halte; 2. (IN.) bijhulscl, dekblaadje o. Hülle, (-n) v. bekleeding v„ be-
kleedsel,omkleedsel, kleed 9.,mantel in., draperie, verkleed ing, vermomming v.; (Hand.) kist v., emballage v.; (IN.) om- kleedsel, hulsel, vliesje, zaadvliesje o.; (>Nat. lust.) huidvlies, vliezig bekleedsel o.; (van eene rups), pop v., tonnetje o.: (lig.) schijn in., voorwendsel o., dek- inantel in., masker o.; die • der Nacht, hulsel o., duisternis v.; das nahm ihm\\ |
Hum.
die - PM den Augen, dat nam hem den
sluier m., de schillen v.mv. van de oogen. dal deed hem de oogen opengaan; die - und Falie haben, overvloed hebben; die slerhlirhc -, hel stoffelijk overschot o. Hylle, (•») v. vronwemnls v.; 2.
huwelijk o. Hullen, {hallte, nehallt) bedr. ww.
hullen, inliiillen, inwikkelen, bedekken, verbergen; das Gcsichl in das Srhnupf- laeh -, verbergen; (Nat. hist.) gebülll, L\'emanteld; il. (IN.) omhuld, met een hulsel voorzien; 2. wed. ww. siclt in seinen Mantel -, zich hullen, zich wik- kelen. Hüllen-förmig, bijv. en b. (PI.)
hulselvnrmig, vliesvormig; -gcld o. ge- schenk o. der jonggetrouwden aan ilc nieuwe familie; -las bijv. nw. oiilliuld, ontbloot, open, ongesluierd; (IN.) zonder hulsel, zonder vlies; (fig.) onverbloemd, onverholen; slandig bijv. nw. (van Moe- men), liggende op, opkomende uil het bekleedsel; -lhicrc o. mv. (Nat. hist.) genianlelde dieren o. mv. HüU-katZCh011,o.(verkl.)schaal-
Ije, dopje o.; -krlcli m. algemeene kelk m., gezamenlijke ilekhlaadjes o. mv. hij de bloemen der synanlherien: —[iirmuj bijv. nw. kelkvnrmig. Hülse, (-h) v. (PI.) schil, peul v.,
dop, hulster ui.; (Werkl.) scheede, scluifl of schacht v., koker m.; (Geweerm.) kartels v., patroon o., kardoes v.; ó. (PI.) buist, steek pal in m. Hülscii, (hültte, yenBW) bedr. ww.
hullen, van een hulsel voorzien; 2. pon— len, doppen, afschillen; II. o. ww. de schillen verliezen; III. wed. ww. sich -, zich vail een hulsel voorzien. HUlsen-artig, hijv. nw., Z. hal-
ücht; -baum in. gemeene locuslhoonim.; 2. hulst, sleekpalui in.; -beerev.hulst- bes v.; •fruchl v, peulvrucht, peul, dop- erwt, groente v.; 2. peulvruchldragende plant v.; —urtig bijv. nw., Z. hülsichl; •gewiekt o. peulvruchldragendeplanl v.; •malle v. (Nat. hist.) pop v.; -pflanze v., Z. •qewachs. Hülsicht, bijv. en li. tot de peul-
vrueblen behoorende, op peulvruchten gelijkend. Hülsig, bjjv. en b. van eene peul
voorzien, pculvruchleu dragend. Hum, hm! tussch, hem!, hm!,
hei!, heidaarI Humatl, (-er, -sl) bijv. en h. men-
schelijk, den inensch eigen; 2. Z. men- tchenfreimdlich. Humanisiren, (humaniiirle, hu-
manisirl) bedr. ww. beschaven, verfijnen, ineuschelijker maken. Humanist, (-cn, mv. -cn) m. be-
oefenaar in. der humaniora of oude lel- leren. llumanitsit, v„ z. m. mensche-
lijkheiil, uieiischheid v.;2.Z. Mensclien- freunlliclikeil. Humbug, (-«, mv. -s) m. opsnij-
derij v., bluf iu.; il. afzelterij v. van liet publiek. I Humorale, (-», mv. -») o. (Kath.) |
|||||||
|
Hun.
|
|||||||||||||
|
Hun.
|
|||||||||||||
|
672 Hun.
|
|||||||||||||
|
- Thaler, honderd, een honderdtal; vor
- Jaltren, 100 jaar geleden, voor 100
jnren; 2. (-s, mv. -e) o. honderd, hon derdlal o., honderd stuks; bei -en ver kaufen, mei honderden; Geld anstcilien zu 5, zu G vont -, legen 5 of ü van hel honderd, ten honderd, tegen 6 percent; (Vnlkst.) das-mul Tausend,kleinenicel- kluiljcs o. mv. Hundert-armig, bijv. en b. hon-
derdarmig, met 100 armen; -augig bijv. en b. honderdoogig, met 100 oogen; \'blallig, -blallerig bijv. en b. houderd- bladerig, met 100 bladeren. Hunder(s)tel, (-(c/s, uit. -iel) o.
honderdste, honderdste gedeelte o. Hunder(8)tens, bijw. ten bon-
derdsle, iu de honderdste plaats. Hunderter, (-iers, mv. -ter) m.
(Itek.) honderdtal, honderdvoud o.
Hunderterlei, bijw. hondcrder-
lei, honderderbande, van honderd soor- ten; durüber isl — :u sagen, daarover is heel wat te zeggen. Hundert-fach, -faltig, hij?.
en b. honderdvoudig; das—eeincrZaltl,
honderdvoud o.; \'füsxig bijv. en b.hon- derdvoetig, met honderd voeten of poo- ten; -glied(er)ig bijv. uw. (van een ketting), met honderd schalmen; -gra- dig bijv. nvv. bonderdgradig; -liindig bijv. uw. honderdhandig, met honderd handen; -haupl o. (I\'l.) walendislel, kruisdislel v.; \'kauptig bijv. nw., Z. \'kiip/ig; \'hert m. honderdman m., lid o. van eene uit 100 leden bestaande over- heid, centumvir m.; -lierrscliafl v. waar* digheid v. van honderdman of cenlum- vir; it. raad m., gerecht o. der honderd- mannen; \'jdhrig bijv. en b. honderd- jarig, van honderd jaar; der —e Kaleit- der,eeuwig* of altijddurend; (o.Gesch.) —e Felle, eeuwspelen o. mv.; -jdbrlicli bijv. nw. alle honderd jaren geschieden* de; -kopf m., Z, -haupt; \'köpfig bijv. en b. met 100 koppen of hoofden; -mal bijw. honderdmaal, honderd keeren; — und aber —•, honderd- eu nog eens hon derdinaal; 2. bij honderden, bij honderd- lullen; -malig bijv. nw. honderd keer geschiedende; -mann m.,7..-herr;-m<iu lig bijv. nw. met 100bekken,Z. -züngig; -namig bijv. nw.honderdnamig, met 100 namen; -opfer o. offer o. van 100 dieren; \'pfünder ni. (Art.) honderdponder m.; \'pfündig bijv. nw. honderd pond we- gende, lionderdpondsch; sdulig bijv. nw. hooderdzuilig, met 100 zuilen. Hundert(st)e, (-«, mv. -n),der, die, das, honderdste; (lig.) das • ins
Tausendsle mengen, werfen, warlaal uil- slaan, alles door elk. halen. Hundertthorig, bijv. nw. met
honderd poorten. Hundertweise, bijw. bij honder-
den, bij honderdtallen. Hundertzüngig, bijv. nw. (van
de Kaam), met honderd monden. Hunde-sauer, bijv. nw. (van een
arbeid ft), uiterst moeielijk; schelle v. hondebelletje o.; -scheu bijv. nw. bang voor honden,schuw voor honden; scltlag |
m. doodslaan o. der bonden; schlager
ni. hondenslagcr, beulsknecht m.; 2. Z. •warter; schlechl bijv. nw. uiterst slecht, zeer slecht; seiche v. (gem.) honde(n)pis v.; 2. (I\'l.) prieinkruid o., brem v.; stalt ui.. \'L. -haus; steuer v.hondenbelasting v.; -lrab m. hondcdraf, kleine draf in.; •wacltc v. (Zeew.) hondenwacht v.; 2. bewaking v. door honden; -wiirter m. hondenoppasser m. Iliiudin, (-ne«) v. teef v., wijfjes-
houd mi. II indtsch, (-er, ara metsten •)
bijv. en b. als een hond; (flg.) hondsch, laag, gemeen, onbeschaamd; it. slaafsch, kruipend; -cs Lachen, gedwongen, bil- tere lach, spotlach; ( o. (ïeseh.) die -en Wciscn, de hondsche, cynische wijs- gecren. Ilund-magor, bijv. nw. zoo ma-
ger, uitgeleerd als een hond; -nagel m. stang v. van den in een molenrad loo- penden hond, Hunds-affe, (-h, mv. -») m. hon-
dekop, aap m. met een hondekop; -ap(tl m. alruinwortel m.; -arbeil v. (Jachtw.) africhting v. van een hond; (flg., ge- meenz.) hondenwerk o.; -auge o. hon- denoog o.; (I\'l.) hoiideuoog.vlooiciikruid o.; (fig.) nijdige, onbeschaamde blik ui.; it. onbeschaamd mensch m.; "duaijbijv. nw. met hondenoogen; -baum in. (I\'l.) hondskers v.,2.wegedoorn,kruisdoom m. Hundsbeer-baum,-strauch,
in. wilde kornoeljeboom, -struik in.
Hunds-beere, (-«)v.keelkruid-
bes v.; 2. Z. Ileckenkirsche; 3. wege- doornbes v.; 4. watervlierbes v.; 5. keel- kruid o.; -bengel ui. luiaard, leeglooper m.; den — slechen, luieren, lanlcrfantcii, leegloopen; -biss m. hondebeet in.; 2. (I\'l.) tijloos v.; -blaller v. (Gen.) honds- blaar v.; -blitnte v., Z. \'kamille; ~blülhe v. vlooieukrnid o.; -bock m. gevlekte steenbok m.; -braul v. ritsigc, loopsche leef v.; -brod o. hondenbrood o.; -bube in., Z. \'junge; -dachs in. bunsing, das in.; \'dille, -distel v., Z. \'kamille; -dreck m. honde(n)drek, honde(n)stront in.; •feil o. hondevcl o.; -/e"o.honde(n)vel o.; \'/lechte v. leverkruid o.; -fliege v. hondevlieg v.; -folt m. (gem.) schelm, smeerlap, hondsvol m.; 2. (Zeew.) klein louw o. met eene slropkous aan het einde, hondsvol m. Hundsfótter, (-ters, mv. \'ter)
Ui., Z. Ilundsfott (1).
Hundsfótterei, (-en) v. schel-
merij, bedriegerij v., gemeene, lage slreek v. Hundsföttisch, (-er, am ntcislen
-) bijv. en b. (gem.) schelmachtig, ge- inecu, laag, als een hondsvot. Huuds-gorocht, (-er, -(e)j()
bijv. nw. (Jachtw.) kennis hebbende van honden, bedreven in het verzorgen van honden; -gier v. geeuwhonger na.; -gras o. hondsgras o., hondsgraswortel m.; •ourAe v., Z. -kürbis; -haar o. honden- haar o.; (fig.) —e au/legen, hondenhaar op eene dollehondsbeet leggen, d.i.hulp legen een kwaad zoeken daar, van waar |
||||||||||||
|
man keiiien • aits tlem O f en, dat helpt
niet, daar vordert men niet mede; auf ilen- kommen, vervallen, zijn krediet ver- liezen, lot armoede geraken; verrufen sein wie ein bunier-, bekend zijn als een bonte hond; ieie -e und Halzen lebcn, leven als de hond met de kal, zeer oneenig leven; «ie ein begossener -,druipstaartend, moe- dcloos, neergeslagen; (i. L. het.) -!,hnnd !, hondsvot!,ellendeling!; it. bloeddorstig, hebzuchtig mensch.; (Sterrenk.) Jer grosze -, de groote hond m.; 2. (Bergw.) reinkelen in.; (Kuip.) jlioepelband, hoe- pel m.; (tier.) follervverktui? o.; (Nat. hist.) der (liegende -, vliegende houd in., eene vledermuis v.; 3. honderdtal o.; (van turf), 70 manden v. mv.; (Landui.) J morgen m. Hund-baum, (-baum(e)s, mv.
•baume) m., Z. Ilundsbaum. Hündehon, o. (verkl.) hondje o.,
kleine, jonge hond m. Hund-dachs, {-es, mv. -e) m.,
/. Hundsdaehs. Hunde-arbeit, v., Z. Hundtar-
beil; -a)i v. hoiidensooit v., hondenras,
hondengeslacht o.; 2. gewoonten v. mv. der honden; -arlig bijv. en b. bondach- lig; 2. (lig.) als een hond, naar de wijze der houden, hnndsch; -bellen o. geblaf, blaffen o.; -bell o. (gemeenz.) gemeen, slecht bed o.; (Bergw.) die ïeche lieg! int —, is in een akelige» toestand;*brod <J- o., Z. Ilundsbrod; -doclor m.honden- dokter m.; -ende o. (van een touw),strop in.; \'feilo., Z. Ilundsfell; -fello. hondc- vct o., hondereiizel v.; -fock v. (Zeen.) val m. van het groote stagzeil; \'fretten o. hondeneten o.; (lig., i. k. het.) Z. •mahlzeit; -(uhrer in. hondenlcider m.; •fuller o., Z. \'fretten; -gebell, -gebeller, •gekloft o. hondc(n)geblaf, hondc(n)ge- bas, honde(n)gckcf o.; -geld o. (gc- meenz., i. k. bet.) spotprijs m., beuze- ling, kleinigheid v.; fürein—verkaufen, voor een spotprijs &;-geschlechlo. hon- dengcslacht o.; \'halsband o. hondenhals- liaml m.; -haus o., -hülte v. hondenhok o.; 2. (Zeevv.) hnnlen kap v. over een scheepsluik; -junge in. bondenoppasser m.; (lig.) deugniet, schelm m. van een jongen; -kctle v. honde(n)ketting m.; -klüj>pel m. hondenkluisters v. hiv.;-/uucA o., Z. Hundsknoblauch; -laterne v. stok, knuppel in.; -laus v. hondc(n)liiis v. HÜDdelü, (hündellc, gehnndell)o.
\\vw.,m./i. (gemeenz.) als een hond krui- |ien, zich laaghartig aanstellen. Hunde-lOCh, (-loch(e)s, mv. -lü-
rher) o.,Z.-haUt; (i. k. bet.) ellendigege- vangenis v.; it ellendig vertrek o.; -los bijv. en b. (gem.) das ist so - nicht, dat is zoo dom niet; -mahlzeil v. (lig.) hon- de(n)maal o.; -«c/i/o.meel o. voorhon- den; \'Tnilch v., Z. Hundsmilch; -narr\\a. hondengek m.; -peitsche v., Z. IIitndspeit- sche; -peilseher m. hondcnslager m. •pfeife \\, (Jachtw.) hondenlluilje o.; •pint m. (Zeew.) spits loeloopend eind o. (van een louw); .ribbe v. (PI.) weeg bree v. met lancelvormige bladeren. Hundort, lelw;honderd; - Mann,
|
|||||||||||||
|
Hun.
|
Hur. 673
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hun.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hondstand, scherpe hoektand in.; (Beeld *
h.) scherp beeldhouwersijzer o.: (l\'l.) bolplant v.; sóhnig bijv. nw. (Landh.) —e Lammer, van eenjaar, met nielklan* deu; -zorn o., Z. Eberaurz; -zungc v. tong in. van den hond, hnudetoiig v.; (l\'l.) hnndstong v.; (Nat. hisl.) honds* long v. (visch);->vi»$erm. hondenhok o. Il ii h nc, (-n. mv. -n) m. buiten*
gewoon groot en sterk man, reus; die himnielsliirmenden *», de Titanen, Gi- ganlen. Hunen-bett, -grab,o.,-stein,
in. hiiuiiebed o., oude begraalplaats v. van reu/en. Hünen-gestalt, (**») v. reus
arhtige geslalle v.; -kleid o. hunnen- kleed, doodkleed o. Hunger, (s) m., z. m. hongerm
- haben, Inniger hebben, elcn verlangen:
il. «arA elir. - haben, naar iets verlan. gen, begeerig zijn; - /eiden.hongerlijden ror - of s sterben, van honger sterven; der - siehl ihm ztim Fensler heraus, d honger ligt hem np het gezicht; (Spr. - ist ein scharfes Schuert, honger is een
scherp zwaard; il. - ist der beste Koch honger is de heslc saus; 2. hongersnood in., schaarschheid v.,gebrek o.aan voed- sel; es ist ein graszer * im Lande, er lmTsilii groote hongersnood;(fig.)vurig erlangen o., zuchl v., ilorsl u .; - nacA
licichthum, verlangen, zucht, dorsl. IIl.liigcr-as7.ig, bijv. en b. hon-
gerig, vraatzuchtig; -bliimchen o. (l\'l.) peperkruid o., gele woekerbloem v.; •blunie v. vcldgoiidsbloem v.; -brunnen m., Z. -quelle; -gestalt v. hongerig voor- komen o.; -harkc v. fijne hark o. om de laatste halmen bijeen te brengen op het stoppelvehl; (fig.) hulpmiddel o. in hou* gersnood. Hunger harken, (hungerharkle.
gehungerhurkt) o. ww. (gemeenz.) de
laatste halmen op een stoppelvehl bijeen- harken. HungerhOCke,(-»)v-vóórdc liend binnengebrachte schoof v. Hungerig, (-er, si) bijv. en b
hongerig, uitgehongerd; - werden, hon- ecrig worden, honger krijgen; - sein, hongerig zijn, honger hebben; -er Magen, Mensch. hongerig, uitgehongerd, naar i-ten verlangend, - aussehen, uilgchon* gerd; ichbinso-.dassich die Leuleanj\'at- ten niikhte. ik heb zoo\'n honger dat &; (Valk.) -er Falke, onverzadclijk; (fi |
kigheid ¥.; -ling m. vroeg rijpende maar
slechte druif v.; -los bijv. en b. geen honger hebbende, zonder eetlust; -losig- keil v. gebrek o. aan eetlust. Hungem, (hungerle, gehungerl) o.
en onp. « w„ m. II. honger hebben, hon- Ker lijden, hongerig zijn; ich hungi-re, nnch liungerl, es hungeil tnich, ik heb honger; midi hungeil danach, dat begeer ik, wensch ik te eten; (lig.) daarnaar verlang ik, daar heb ik lust in;0/7 - müs- sen, honger lijden, vasten; sein Gesinde • lassen, laten honger lijden, slecht te eten geven. Hunger-pfarre, (-n) v. pastorij
waarheen een geestelijke wordt ge-
zomlen tot boeledoening; il. armzalige, armoedige pastorij v.; -pfate ». armoede, bi hoefle v.; die —n saugen, gebrek, bon* |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
liet is uitgegaan, B. v. wijn drinken, om de
katterigheid te Yerilrijven;-Aaim.zeehnnd m.; -hode v.,-ht>dchen, -hüdleino. teelbal m. van den hond; (PI.) Z.-biss; 2.slandel- kruid o.; \'hanger ni., Z. \'gier; -hund hij». nw., Z. -gerechl;-igelm.opeen hond ge- lijkende egel in.; -kamillei. paardebloem, slinkende kamille v.; -kelle v. houde* ketling m.; -kirsche v. hondskers, dui* veUkersv.; -i\'nerA/m.hnudeiikuerht m.; • knolilaurh o., Z. -laurh; -kohl m. glas- kruid .bingelkruid o.; 2. hondsgras,honds- kruid o.; -Ao/>/ in. houdeknp in.; Z. -u//i\'; 5. zeehond in.; 4. grnole vledcrmnis v : j. Z. schlange; 6. Z. Leinkiaut, Löuen- maul, Oronl; -kolh m., Z. -dreck; (l\'l.) wild buskruid o.; -krampf in. kramp- achtig vertrekken o. van den mond naar een oor; -krankheil v. hondenziekte v.; -kraut o., Z. -AoA/,- -kuppel\\. (Jacht* w.) koppel o. honden; -kürbis v. wilde komkommer v.; -lallig m. paarden* bloei.1, hondsroos v.; -lauch va. hnnde* knofiook o.; -lnu(er m. mijnwerker in. die den hond stuurt; -laus v. hondc* luis v.; 2. hondevlieg V.; -leder o. hon* deuleder o.; -ledern bijv nw. honden* lederen, van hondeiileder, -leilnngei Dl. (liergw.) scliarnierpen v.; -lode v. hcin- denhaar o.; -magcr bijv. nw., Z. A«nd- mager; -maul o. honilemnil, bek in. van een houd; 2. (Nat. hist.) veldvledermins >.; -meise v. kleine koolmees v.; •mM v. (l\'l.) ganzevoet m.; -milch m. melk v. van de teef; (l\'l.) Z. Eselskrutll; -mons o., Z. -flechle; -nii"<rfebijv.nw.zoomoede als een hond; -nogel m., Z. -leitnagel •nögelchen o., Z. •nelke; -nase v. hoinle- neus m.: (fig., Volkst.) eine — haben, een hnndeneus, een zeer fijnen reuk heb- ben; -nelke v. zeepkruid o., zeepkruid- wnrlel m.; -ohr o. hondenoor o., ronde onrvormige parelschelp; •part m. (Nat. bist.) once, onra v.; •peiltche v. honden- zwecp v.;-peterlrin o.,•pcteriilie v. kleine scheerling v.; -pjtaume v. groote blnu«e pruim v.; -raule v. hondsruil v.j -rerAf o. (Jaehtw.) gedeelte o. van het wild voor de honden bestemd; -ring m. (Berg* *.) halsband m van den houd; sippe v. honderib(be) v.; 2. (l\'l.) Z. Humh- rippe; -rose v. hondsroos v.; sube v., Z. -kirsche (2); -n./*e r. (l\'l.) honds* roi\'ile »., aluinzaad o.; saltel m. marler- r"ps v.; schat» m. (Pl.)hnndsscheede >•; schirm m., Z. Hetttchirm;schlange \'. honilsslang v.; schlepper in., Z.-/«u- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
6
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ger lijden; •pulrer o.poeier o. legen den
honger, hongerpoeier o.; -quelle v. put in., bron v., die slecbls in natte jaren water oplevert; •rechen m., Z. •harkt. Hungerrechen, [hungerrechte,
gehungerrechl) o. wn.,Z. hunger harken. Hungers-noth, v. hongersnood
m.,<chaarschheid v.,gebrek o.aan levens- middelen. Hunger-stelle, (-«) v. ambt o.,
plaats, betrekking v.,waarin men sterft
van den honger, ellendig ambt o., ge- liugc betrekking v.; slrafe v. slrafvas- len v.; -thurm m. toren m.,die bestemd is om iem. van honger te doen sterven; tod m. hongerdood m.; den — sterben, en hongerdood of van honger sterven; •luch o. zwarte allaarbekleeding v. in de vasten; (fig., gemeenz.) a»; -e -ooe-,ge- brek, honger lijden; -uanst m. (Scherts.) Iikbuik. dikzak in. Hunken und Bunken, m. mv.
(gemeenz.) (mets dan) bol en been o.
Hunton, bijw. hier beneden.
Hunz und Kunz, m. (gemeenz.)
Jan en alleman m. Hunzen, (huntte, gchunzt) bedr.
«w , Z. schimpfen. Hüpfen, {In\'ipfle, gehtipft) o. ww.
in. s. huppelen, {terugspringen;; tf inen Zoetig -, springen; aufeinem Iteine , huppelen, hinken; dieser Hall hiipfl icht, springt niet terug; vor Fnude -, pspringen, dit -den Inseklen, Z. Ihipfen 2); 2. m. h. sie huben gehupft und ge- prungen, zij hebben niets gedaan dan esprongen en gedanst; sein Herz hiipfl hm vor Freude, zijn hart springt op van |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fer; schnauze v., Z. -nase; die Igel mil\\\\. k. bet.) das lasst so -, konimt sa-her
\'Ier—, Z -igel; stalt m.,Z.llunrlestalt;\\aus, dat is zoo min, zoo nietig, zoo
\'lernm. (Slerrenk.) hondsster».,Sirins armzalig; - nach elte. sein, Ihun, be-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vreugd.
Hüpfepferd, (•(*)*. mv. -e) o.
sprinkhaan in.
HUpfer, (-s, mv. llüpfer) m.sprin-
gcr, huppelaar m., 2. (Nul. lust.) sprink* haan dj.; (Visch.) stekelbaars m.; 3. (ge- meenz.) einen — machen, een sprong doen, springen. Höpfpferdchen,o.(verkl.) stok*
paarilje o.
Hürcheln, {hirchtllt,gehürchtlt) o. ww., ui. Ii. rochelen, reutelen,snorken.
HUrchen, o. (verkl.) hoertje o.,
jonge hoer v. Hürde, (-n) v. horde v., leenen
43 |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
geeng zijn, dorsten, verlangen naar;
(gemeenz.) es gehl sehr * bei ihm her, hij leeft zeer sober; -keit». hongcrighciil v„ Z. Hunger. Hunger-korn, (s) o., z. m.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
"i.; slrick in. hnndenslrik m.; -lage m
"iv.hondsdagen m. mv.; —minde m.mv koele winden, elesinischc winden m.mv. \'Ibeil m., Z. •rechl; -/o<im. (l\'l.) wolfs- w"rlel m., monnikskap ».; -hab m. hon* |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dedrar i
|
veilchen o., -riole v. reuke- brandig koorn o.; -kraul o. wild paiien^
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
tiekruid o.; 2. Z. -blume; 3. driekleurig
viooltje o.; \'kur v. hongerkuiir, genezing v. door dieet; -lcider m. hongerlijder, arme drommel m.; il. gierigaard, vrek, onverzadelijke in.; -leiderei v. honger lijden o., armoede v.;2.gierigheid, vrek* |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
°os wild viooltje o.; sogl m., Z. Hun-
aetcirtrr; 2. bondcnslager m.; -tcinde v. (l\'l.) hnndswiiide v.; -würger m. (l\'l.) \'wlsmelk v., wnudmecster m.; 2. Z. fnaue/; il. Slernmws; -uulh v. honds- \'lolheid v.; stekt v., Z. -laus; sahn m. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hus.
|
Hut.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
674 Uur.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vlechtsel o.; (toot schapen), afsluiting.z. m. horrenvolk, hoerengcspuis o.;
v. uil ineengevlochten takken, perk o.;\\schmuck m. wellustige opschik m.; -soAa -n avfschlagen, eene afsluiting makenden, hoerezoon 2. in die - Irciben, Z. hürden. |
Husaren-anzug, (-zug(e)i, mv.
-»yc) ui. huzarenkleeding v.; -mtni)
bijv. en h. als een huzaar, op zijn hu-
zaarsch; -mütze v. huzareiiiuls v.;-oiers/
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hürden,(A«rrf<\'/e, of/itiraV/Jo.ww./ren te tietalen hebben; slirne v. hoeren-!ni. overste
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kolonel in. bij de huzaren;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gezicht, gemeen, onbeschaamd, vvellusligj-o^ïrier in
voorkomen o.; -slrafe v. hoereslraf v.;|huzarepels
stick, (verkl.) -sJi<c<cAe/io.hocrcstreek
tn.; -lhrancn v. mv. hneretraiieu m.niv.;
•volk o., Z. -pack; -weib o. ontuchtige
vrouw, hoer v.; -weten o., Z. -leben;
•winkel m., Z. -kram; -wirlh m. hoeren
waard, koppelaar m.; •wirtkin v. hoeren
waardin, koppelaarster v.; -irirlhscliafl
v. koppelarij v.. bedrijf o. van hoeren
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
huzarenollicier m.; -pelz m.
v., ilolmanlel m.; -pferdo. d o.; •regiment o. huzarenre- sabel ui. huzaresabcl v.;•sul- ui. ) Ini2aarszadel m.; stiefel aars v.; .taschev. huzure(sa- . ! tussch. rrl.!; -!</u nar er
oogwenk, plotseling was hij l!,stilt, Z. bst. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ui. h. eeue omheining, afsluiting maken
2. bedr. ww. die Scliafe -, in het perk jagen; gehiirdetes Land, land, dat niet schapenmest gemest is. Hürden-draht, (-draht{e)s,m\\.
•drahle) m. Ijzeren draad werk, grol ijzer- draad o. voor horden; -gerle v. wilgen- teen v. tol het vlechten van horden: •lager o. veld o. omheind met horden, perk o.; -pfahl in. paal m. mei vlecht» |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Huseh,(-es,iiiv.-e)m.ufHusche,
(-n) v. onverwachte, schielijke beweging;
v.; seinen • nehmen, een zwi.ai nemen: \'1. «rm. au f den • besuclien.iem. voor een kort nogenblik bezoeken; etu: unlerm • lliun. met nverbaasting; 3. onverwachte regen- bui v , Z. Hegenschauer; 4. slag, klap in.; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
werk; schlag m. maken o. v»neeneom- waard(in); 2. hoereleven o.; — treiben
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
heining, afsluiting »., perk o.; 2. recht
o. lol omheining; -wand v., Z. Hürdung (2); -ueide v., Z. -gerle; -werk o., Z. Hürdung (2). Hürdler, (-s, mv. Hürdler) m.
Silezische vuerman m. mei een uiande- wagen. Hürdung, (-e») v.,Z. schlag (I);
2. (\\Vaterb.) gevlochten rijswerk, pc- breid leeuwerk o., krib(be) ».; (I\'l.) slinkende -, hondsmehle v. Uure, (-n) v. hoer, lichtekooi, aan
onlucht prijsgegeven vrouw, publieke vrouw, hoereerster, lioeleerster v.; (gemeenz.) zur - muclien, tot hoer maken; zur - werden, hoer worden, zich aan onlucht overgeven;2. (I\'l.) nao kende -, tyloos v.; slinkende -,slinkende melde v. Hurei, v., Z. Hurerei; 2. tussen,
roep der herdersom het vee op de weide bijeen te drijven. Huren, (hurte, gehurl) o. ww., m.
h. hoeren, hoereeren, ontucht plegen; - und buben, (Volksl.) hoeren en snoeren; (van vrouwen), een hoereleven leiden, zich aan ontucht overgeven. Huren-art, (-en) v. hoerenge-
slacht, hoerenras o.; -augen o. mv. (Volksl.) hoerenoogen o. mv., geile blik m.; -balg m. hoer v.; 2. bastaard in.; •bliek m., Z. -augcn; -bock m. (Volksl.) aller —,oude bok,wellusteling m.;-gas- se v. hoerensleeg v.; -geisl m. geesl m. van boerderij; -ycsehleclil o., Z. -arl; -gesindel o., Z. -puck; -gesprich |
een boerenhuis houden. hoerenwaard(in
zijn; -wurz v. mannelijk varenkruid o.; •zins, -zoll in., Z. steuer. Hurer, (-l, mv. Hurcr) ui. iuit iu\'li-
lige, hoereerder, hoerenjager, hneren- looper, echtbreker m. Hurerei, (-en) v. hoererij, ontucht
v., hoereeren o.; -treiben, hoereereu, Z. huren. Hurerisch, bijv. en b. hoerachlig;
•er Mann. Z. Hurenjager; -es ueibo. on- luchtige vrouw,hoer v.;-er Umgang,nnge- oorloufd, onwettig, wellustig; - leben, hoereeren. Huri, (s) v. schoone maagd v. in
hel Mahoniedaanschc paradijs. Hljrisch, bijv. en b., Z. hurerisch.
Hurkind, (-(e)s, mv. •er) o. hoe-
rek ind, natuurlijk kind o., bastaard ui. en v.; 1. (Urukk.) halve regel DJ. in het begin van eene bladzijde. Hürlein, o. (verkl.) Z. Hürchen.
Hurli burli, bijw., Z. hollerpol-
ler. Hurnigeln, [humigelle, gehumi-
gell) o. ww. bibberen van koude; 2. nnp. ww. hagelen;3. bedr. ww. gevoelig plagen. Hurr ofhurreltussch. roef!, rrl!;
—! fin anderes Dild, rrl leen ander stuk. HuiTfth! tussch. hoera!, hoezee!
Hurren, {hurrle, gehurrt) o. ww.,
m. h. brommen, gonzen, kletteren; (Sp.) den bal slaan, met den bromlol spelen; 2. gauw gaan, snorren. Hurt, (-(i\')s, mv. -e) in. (veroud.)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
il. vechtpartij v.;
Schiil lelfrost. Huschelej,
pervlakkig werk o.
Hüschelig, b
|
koude rilling v., Z.
•e») v. haastig en op- haastig, vluchtig. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
oppervlakkig,
Hüscheln, Z. hnschen (1).
Huschen, (huschte, gehuschl) o.
ww., ni. «. (gemeenz.) sluipen, wegglip* pen; (li;!.) iiber elw. lim -, vluchtig over» heenloopen; II. bedr. ww. jent. -, klappen, oorvijgen geven; l.etw.—,mel eene vaart wegnemen, wegkapen, Z. $/i- bilzen. Huschig, bijv. nw., Z. hüschelig.
Hüsing, (-(e)s, mv. -e) o. (Zeew.1
huizing, warling, wnirlnig v., lwee- draadsch gareu o. Huss! tussch. jagerskreel ter aan-
duiding dat men hel wild ziet. Ilussii\'.h. ! tussch., Z. hurrah!
Hussa(h)en,(A«isa/iie,ue/i««sa/(/)
o. ww. (gemeenz.) hoera,hoezeeschreeu- weu, vreugdekreten uiten, juichen,ju- belen. Hussit, (-en, mv. -en) in. (Kerk.
Gesch.) hussiet, aanhaliger m. van Huss. Hüsteln, {hüslellc, gehihlell) o.
ww., m. A. (gemeenz.) kuchen,een wci- uig hoesten, een weinig verkonden zijn. Husten, (huslete, gehustel) o.ww.,
ui. A. hoesten, kuchen; (Volksl.) ir/i werde dir elw. -, ik dank u wel, ik doe er niet aan. II vis ten, (-s, mv. Hutten) in. hoest,
kuch ni., hoesteno.; der blaue -, kink- hoesl m.;alter,schuindsiichtigcr-, veroii- derde leringlmest m. Husten-fieber, (-bers, mr.-ber)
hoest in. vergezeld van koorls; -krauto.
Iioefblad o.; \'kuchen m., -küchlein o. (Apoth.) hoeslkoekje o.; •stillend bijv. nw. hoestslillend; -wur:el v., Z. -kraul. Hut, (-(e)s, mv. Wiïie) m. hoed m.. hoofddeksel o.; ein spilziger -, steek v., punthoeil in.; den - ablegen, den hoed afzetten; aVu - herutüerl, hoed af!; de* • vorjemn. abziehen, den hoed afnemen; oA»e - of -ab gehen, zonder hoed, blools- hoofds; riiien - über den Stock tcMagen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. (Volksl.) hoerenlaal, gemeene, vuileIlans, speer ?.; 2. stoot, hort m.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
taal v.; -gewinn in., Z. -lohn; -handii\\
m., \'handwerk o. beroep o. van hoer, publieke vrouw zijn; -haus o. bordeel. boerenhuis o.; (gemeenz.) publiek huis o.; •hengst m. (gem.) Z. -jager; -her- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hurten, (hiirlete.gehurtet) o. ww.
(Gymn.)met een aanloop een stool geven. Hurtig, (-er, -st) bijv, en b. v»ar-
dig, snel, vlug, spoedig; >er JfentcA,ving, behendig, handig; fein -, heel gauw!; -
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
berge v„ Z. -Aaus,-;\'\'ïoerm.hoerei]jager.lin Geschifte», ving; es gehl ihm - ronder
hoerenlooper m.: -kind o., Z. Hurkind;\' Hand, hel gaal hem vlug. Hink,ferm van •knecht m., \'L.-jiger; -kram m. hoeren* jue hand; warA -.\', (gemeenz.) haast u!, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gauw!; (lig.) -er Kopf, vlug; 2. tussch.
gauw!, haastig wat!; -keil v. vaardig- dig, vlugheid v., spoed m.; — der Zunge, radheid v.; — des Leibei, vlugheid, buig- zaainheid v., Z. Schnelligkeit. Husar, (•en,n>v.-en) m. (Rrijgsw.)
huzaar, lichlgcwapend ruiter in.; (ge- iueenz.)er, sic isl ein wahrer-,een echte huzaar, een dragonder vaneen wijf; (Spr.) •en beten urn den Krieg, der Doctor um\'s Fieber, ieder zoekt zijn voordeel. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
boel, liocrenwinkel m.; -krankheil v. hoe
renziekte, venusziekte v.; -kraut o., Z •iiur-; -kuss m. wellustige, geile kus ra. •leben o. hoereleven o.; -liebe v. hoere- liefde v.; il. geile liefde v.,minnepret v.; •lied o. (gemeenz.) hoerenlied, gemeen, vuil lied o.; -list v. hoerclist in.; -lohu m. hocrenlnon o., verdienste v, eener hoer; -maul o. (gemeenz.) hocregezichl o.; il. hoerentaal, hoerenpraat v.; -nesl o. boerennest, boerenhuis o.; -pack o.. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hat. 675
|
|||||||||||||
|
HOI.
|
II Mi.
|
||||||||||||
|
Hut-fabrik, (-en) v. hoedenfa-
briek, hocdenmakcrij v.; -fedcr v. pluim v., vederhos m.; -filz m. vilt o. voor hoe- den; -form v. hoedebol, hoede vorm in.; •[ulier, -füllerlein o. kap v. ineen hoed; •fulleral o. hoededoos v.; il. hoeden- overlrek o.; -ijeld o. of llülgeld o., Z. Hiilergeld; •gerechtigkeil v. weiderecht o.; -gestell o. bodem m. van den hoed; •gürlet ut., Z. schuur; •handel Dl. hoe- ilenwinkel,handel in. in hoeden; -h<indtei fn.hoedenkoo per, hoedenmaker m.;-/iu«.s o. (liergw.) gereedschaphuis o.; -kanle v. kant ui. van een hoed; -kappc v. kap v. van den hoed; -ktunker ui. groole kwast m. aan een koord; -knopf iu.\\\\oe- ileknoop in.; -kopf in. hoedevonu in.; •krimpe v. omgebogen rand m. van een hoed; -krat:e v. hoedeiimakerskaardc v.; •kreuz o. kruinmutsje, kruinkapje o.; 2. kruis o. om den hoed op te hangen; •leder o. hoedeulcder o.;-lilze v.,\'i.-band;-lohn ui.. Z. Hülerhhn; -los b(jv. en b. zonder hoed, bloolshoofds; 2.zonder hoede,zon- der opzicht of bescherming. Hutmacher, -in, hoedenmaker.
boedeiifabiikanl in., hoedeumaakster v. Hutmacherei, ». (w. i. gebr.) Z.
llulinatherhanduerk; il. liul/ubrik. Hutmacher-gesell, (-e«. mv.
•en) DJ. hoedeniiiakersknecht m.;-/iuin/-
uerk o. hoedenuiaken o., hoedeiimakerij v.;-innunav.hoedenmaker8gildeo.;-iu)u/ v. hoedenmaken o., Iioedeninakerskunsl
V.; -nadel v. hoedenmakerskaard v.; •ueikstaltv. hoedcnmakerswerkplaats v. Hut-mann, [-tnann(e)t.tav.-leu-
le) m. oppasser, huisbewaarder m.; il. herder, veehoeder ui.: -inuiiu[aklur v., Z. -fabrik; •ntaschev.,Z. -schleife;-rand m. rand m. van den hoed;aY« — nicder- biigeln, den rand vau den hoed platstrij- ken;-cino m., Z. •eisen; -rose v.kokarde v.; schachlel v. hoede(n)doos v. HÜtSChe, (-«) v. voelbankje o.
Hutschea, (hulschle, gehutschl)
o. ww. (gemeenz.) Z. rulschen. Ilüt-.schlcife, (-n) v. hoedeslrik
DJ., kokardc v.; •schnulle v. hoedegesp, gesp v. aan den hoed; schuur v.,Z.-band; 2. leiband m.; schwamine in. mv. (IM.) paddestoelen m. mv.,dieeenzoogenaani- deu hoed hebben; spange v. haak lil., gesp v. aan den hoed; slajhrer m., Z. slutzer; slaffircrei v. garnituur o. van den hoed; stampei m. hoedenslempel in.; slein m. grcnssleen m. der weiden; stock m., Z. •form; -sliilpe\\.,\'Z. -kram- pe; slutzer m. hij,die hoeden opmaakt, versiert. Hüttchen, o. (vorkl.) hutje o.,
kleine Imt v., Z. Hülle. HÜtte,(-/i) v. hut.lenl «., licht ge-
bouw o.,barak v.,B.v.Slroh-,Fischer-Köh- terliülle; - des Sliftes, Sliftshülle. Ia- bernakel o.; 2.(fig.) die zerbrechlichc - unseres Kuipers, het broze lichaam; 3. (Zeew.) hul, kampanje v.; i. werk- plaats v., Z. Glas; Kalk-hillle; (Bergw.) (jzerhul, (ijzer)gieterij v.;5. betimmering v. der mijngangen. Hütten-after, (-«) o., t. m.
|
|||||||||||||
|
een hoed op den vorm brengen; (PI.)
(van een paddenstoel), hoed m., hoedje o.; (Sclieik.) deksel o., Z. Finger-, Ucht- linl; ein • Zucker, brood,stiikerhrood o.: (Spraakk.) - of Hülchen o. samenlrek- kingslecken, scherp loorleeken o.; (Mg., «eineenz.) viele Küpfe unler einen • brin- tjen, doen overeenstemmen; es fehll Hun unler dein -e, er isl unler liem -c nichl richtig, het is niet pluis hij hem, hij heefl een klap van den mallemolen »eg; - in der Hand, gehl durchs game Land, mei beleefdheid komt men hel verst, niet don hoed iu de hand komt men door hel gansene land. Hut, v., i. m. hoede, bescherming
v., opzicht o.;etu:,jem. in seiner-haben, omler zijne hoede, bescherming houden, het opzichl hebben over; sich auf seinc - stellen, op zijne hoede zijn; 2. post in., «acht v.; (lig.) auf seiner- sein, auf der • sein of stelten, op zijne hoede zijn, op wacht slaan; 5. /. Wuche; i. aan leuis. hoede toevertrouwd district, gebied o. slaande onder opzicht van; 5. eine - van Scha feu ój; kudde v.; 6. Z. Heide; • und Trifl haben, recht o. hebben om ledoen grazen, weiderechl o. Hut-affe, (-n, mv. -n) in. (Nat.
bist.) hoedaap.Cbineesche aap m.;>0and o. hoedband, kwast m., lis v., koord, lint o. om een hoed; -besulz o. hoed- boordsel o.; -blume v., Z. tiulteiblunie; •bugel in. hocdvatsel o., greep v. van ilen hoed; -bürsle v. hoedeiiborstcl in. II(\' tcheil, o. (verkl.) hoedje O.,
kl\'ine hoed in. HütdenPfennig, m.(gemeenz.)
diiileiiiliel, vrek m.
Hutebock, (•(«)*) m., z. ni.blin-
dcniaiinetjesspel o. Hütochinit, (-en, mv. -eu) m.
puntige vcrsleemle zeeëgel in. Hüt(e)fass, (-fasses, mv.\'filter)
o. viachkaar v. Huteisen, (sens, mv. sen) o.
hoedijzer o. Hüten, {hülete.gehiilet) bedr. ww.
jent. of eine Sache -, bewaken, bescher- uien, opzicht houden over, jent. ror elw. -, behoeden, hoeden, beschermen, be- waren; 2. wed. ww. sich -, zich in acht nemen, zich wachten,opzijuchocdezijn: sich tor jent»., vor etu\\ -, zich wachten voor, op zijne hoede zijn voor, uil den weg gaan voor; - Sic sich daeonzuesten, wacht ii wel, neeu u in acht k; hitle dich eor Schlügen, pas op, wacht n voor &; dus Haus -, te huis blijven; das heil, U\'is Z immer -, het bed, de kamer hou- den, niet verlaten; (Landh.) Sehafe -, hoeden, in de weide drgven, laten grazen. HütentÜt,(-en,iuv..e»)m.(Volkst.) piskijker, kwakzalver m. Hüter, (-J, mv. Huler) m., -in,
{•tien) v. hoeder, wachter, «aker in., hoedster, wanksler v.; (van vee), herder, hoeder m.; jem. :um • über elw. setzen, hel opzicht geven over; (l)rukk.) klnp- l\'er m.; 2. hoedenmaker DJ.; ,-geld o., •lohn m. herdersloon o.; -grulze v. hoe- denmakerskaarde v. |
|||||||||||||
|
(Giet.) afval m. van het gietwerk; -aml
o. bestuur o. eener ijzergieterij; -arbeit v. arbeid in. in eene ijzersmelterij; -ar- beiter in. knecht, arbeider m. iu eene ijzersmelterij; -buu m. bouwen o. van bulten, opslaan o. van tenten; 2. werken o. in de ijzersmelterij; -beamler, -bedien- ler m. opzichter, ambtenaar, bediende in. iu eene ijzcrsmellerij; -beuohner, —in, hutbewoner DJ„ bulbevvoonsler v., bij, zij die in eene hut woont; -deck o. (Zeew.) Z. Hülle; •faklor m. boekhou- der in. in eene ijzersmelterij; -gast m. Lei-w.) zceoDicier m., die in de kam- panje woont; •gebiude o. ijzersmelterij v., gebouw o. ecuer ijzersmelterij; -ge- kriilz o. (Ilergw.)schuiin o., afval m. van erls; -gericht o. mijiigereclit o.; it. ge- bied o. eener ijzersmelterij; -gezah(e) ii. gereedschappen o. mv. eenerijzergie- terij; -herr in. eigenaar m. eener ijzer- sniellerij; -Ao/m.plaats v. bij eene ijzer- smellerij; —gekratz o., Z. -gekratz;-hun- derl o. (tilasbl.) vierde deel o. van een oventol; -kul:e v. loodziekle, lering v. der mijnwerkers; 2. (tilasbl.) glasschuim, glaszout o., glasgal v.; -knuppschufl v. al de werklieden m. mv. in eene ijzer- gieterij; -koslc-t mv. uitgaven o. mv. eener sincllerij; -kunde v. schei- kunde v. der ertsen, wetenschap v. der suielthtiltcn, kennis v. vjn de be- werking der metalen, metallurgie, me- taalkunde v.: \'leute mv. werklieden, ar- bciders m. mv. in eene smellerij; • niann m.. Z. -aibeiler; 2. kenner v. van meta- len, erlss(.lieikundige,ei\'lsiiilsmelter,me- lallurg m.; •minnitch bijv. uw. tot de melaalkumle behoorend; •meitier m.bc- èedigd opzichter m. eener smellerij; -nicht(s) o. wit, metaalachtig roet o. in den schoorsteen eens smellovens, spo- <1 ui iu o.; •ordnung v. reglement o. voor smellcrijen; •puleer o., ï. •nicht; -railer m. boekhouder m. eener gieterij; -rauch ui. rook ui.eener hut; il. rook ui.van een smelloven;2.wille aisenik m.;gclber—, oprement o., gele arsenik m.: grauer —, zinkkalk, ovcngaluici v., spodium o.; rolher — ,roode zwavelarsenik m.;-reoe v. (Vog.) op- en neerhalen o. van den lok- vogel bij eene vogelvauge^hul; schrei^ ber m. schrijver, boekhouder in. eener sincllerij; •ticdlerm., Z. Einsiedler;sohle v. grondvlakle v. eener nnellerij; span in. houten bord o. tol hel opleekeiien der tinsteeiisoorlen; steigerm. meesler- gielcr m.; -lauscnd o. (ijlasbl.) vierde o. van duizend stuks; •venealler m. op- zichler, bestuurder, directeur, admini»- Irateur m. eener ijzcrsn.ellerij; -togl m., Z. -meisler; •vortlel.erm.,Z. •veru ulier; • unchler DJ. waker m. bij eene smellerij;
• wdscher m. erlswassclier m.; -uerk o.
gieterij, smeltciij. smederij v., gieten, smellen o. met alles wal daarbij behoort; •reten o. smellerijeu, gieterijen v. mv.; •wissenschaft v., Z. -kunde; •zeichen o. stempel m., merk, kenteeken o. eener gieterij; •zenlner in. gielerscenlenaar o.; -iinn o. zuiver tin, berglin o. HUtter,(-«, mv.Huiler) m. wach-
|
|||||||||||||
|
Hyp
|
||||||||||||||||
|
Hyd.
|
||||||||||||||||
|
Hyd.
|
||||||||||||||||
|
676
|
||||||||||||||||
|
Hydriod-sauer, -saure, v., Z.
Hydrojodinsauer dj-.
Hydrobromsaure, v. water-
hondend bromiumzuur o. Hydrochlorinsauer, bijv. -es
Salz, chlnorwatcrslofzuur zout o. Hydrochlorinsaure, (-n) v.
jchloorwaterstofzuur o. Hydrocyansauer, bijv. nw. •«•
|
Hydrotechnik, ». waterbouw.
kunst v., Z. Hydraulik. Hydrotechnisch, bijv. en b. tot
de waterbouwkunst behoorende, daarop betrekking hebbende. Hyetometer, (-tcrs,mv.-ter)n\\.
regennieler, regenwijzer, hyetometer m. Hygiea,Hygiaa, ». (Fabell.) go-
din v. der gezondheid, Hygiea v. Hygiënisch, bijv. nw. de gezond-
heid of de gezondheidsleer betreffende. Hygrametor, (-l«rv, mv. -ter)
m. vochlmeler, vocht weger m. Hygroeudiometer, (-ters, mv.
•Ier) m. Iuchlgehalteuieler,luchtzuiver- heidsmeter m. Hygrometer, (-tcrs, mv. .ter) ra.
vochtigheidsmcter, lnchlvochtmeler,hy- grometer m. Hygrometrisch, bijv. nw. tot
den luclitvochtmeter en zijn gebruik be- hoorende. Hygroscop, (•(«)*, mv. -«) m.,
Z. Hygrometer.
Hylotheisten, m. mv. vereerders
m. mv. der wereldziel. Hymen, (-s, m\\ Hymen),(Fabell.)
huwelijksgod, Hymen m.; (Dg.) echt in. huwelijk o..bruiloft v.;2.o.(Onllk.)inaag- devlies o. Hymeniius, (onb.,mv. Hymenaen)
in. bruiloftslied o. Hymne, (-n) v. lofzang m., loflied
o.; 2. geestelijk lied, christelijk kerklied o., hymne v. Hymnarium,(-.s, mv.Hymnarien)
o. geestelijk gezangboek o. Hymnen-buch, (-buch(e)s,m\\.
•bücher) o. gezangboek o., verzameling v. van lofzangen; -dirhtcr ui. hitlii\'ddu li- tcr, lofzangsclirijver m.; sammlung v. verzameling v. van lofzangen; sinyer in. hymnenzanger m. Hymnologie, (-«) v. leer v. of
leerboek o. over de literatuur van het geestelijk lied. HymnUS, (onb.) m., Z. Hymne.
Hyperbaton, (-*. mv. -e) m.
(Spraakk.) orakeering v. der woordvol- ging, inversie v. Hyperbel, (-n) v. (Red.) over-
drijving, vergrooting. grootspraak v.; (Meetk.) dwarse of schuin: kegclsnede, hyperbool v. Hyperbolisch,bijv. en b.(Wisk.)
van den vorm der hyperbool; (flg.) over- dreven, overdrijvend, vergroolend, hy- perholisch. Hyperboli8ir6D, (liyperbolisirle,
hyperbolisirt) o. ww. overdrijven. Hyperboloide, (-«) v. (Meetk.)
naarde hyperbool gelijkend lichaam o., hyperboloide v. Hyperboraisch, bijv. nw. noor-
ilelijk, in het hooge Noorden levend of groeiend, noordsch; (lig.) midderuach- telijk, ruw, onbeschaafd, Hyperboreer, (-s, mv. Hyperbo\'
reer)m.bewoner in.van hctNoorden;(flg.) zonderling, ruw, onbeschaafd raenscb m. Hyperboreisch, bijv. nw., /
hyperboraiich. |
|||||||||||||||
|
ter, waker, opziener m. eener smelterjj.
HüttOte, (-«) v. (Bergw.) draag-
korf-vol v. Hüttler, (-s, mv. Hiitller) m. hut-
bewoner, kenter m. Hüttlich, bij», nw. op eene hut
gelijkende, eigen aan eene hul. Hüttner, (-s, mv. Hfittner) m.,Z.
Hülller. Hut-trossc, (-«) v. zilveren of
gouden hoedband m., galon o.; -lroddel v. groole kwast m. aan het koord van een hoed; -überzug in. lederen, wasdoe- ken nf taffen overtrek m. van een hoed. Hutung, (-en) v. hoede, weide,
drift v. HUtung, v. wacht, bewaking v
Hutungs-gerechtigkeit, v.,
-recht o. weidereclit, recht o. om te laten grazen. Hut-zeichen,[-chens, mv. -chen)
o. teeken, kenteeken, merk o. van een hoed; -zvrker m. broodsuiker v. Hutzkopf, (-kopf(e)s, mwköpfe
m (l\'rov.) spaarpot m. HUwelig, (-er, -st) bijv. en b.
borstelig, ruig, ongekamd. Huy! tussch., Z. hei.
Hu(t)zel, (-n) v. gedroogde vrucht
v., appel ui., peer v. &; (fig., gemeenz.) rimpelig, verschrompeld persoon m.; (Volks!.) - Pulzel, klein kind o. Hu(t)zelig,(-er, -W)byv. nw.(ge-
meenz.) Z. runzlicht. ILXJ.(t)zeln,{liull)zelle,yehu(t)zetl)
o.ww.(gemeenz.) rimpelen,inkrimpen,in- drogen; 2. bedr. ww. klein snijden, kort snijden, hakken. Hu(t)zelwasser, (-«n,mv.-«r)
o. (Volkst.) watersoep v., slechte koffie v., schotelvvater o. Hyacint, (-(«)»,mv..*) m.(Delfst.)
hyacint m., oranjegeel of goudkleurig elelgesleeuten.,olijftopaas,goudsteen in. Hyacinthe, (-n) v. (l\'l.) hya-
cint v. Hyacinthen-aloe, (•»)». mecl-
blocm v.; -twiebel v. hyacintbol no. Hyacinth-farbe, v. hyacint-
kleur v., goudgeel, oranjegeel o.; -farben, -farbig bijv. mv. hyacinlkleurig, oranje- geel, goudgeel; -fluss m. nagemaakte hyacint in.van glas; -granal m. hyacint- granaat o. en m. Hyaden, v. mv. (Slerrenk.) een
sterrenbeeld, de hyaden v. mv. Hyalith, {-)e)s, mv. -e) m. g!as-
steen, bazallglas, lavaglas o. Hyder, (-«) v. (Nat. hist.) Indi-
sche waterslang v.; (Sterrenk.) water- slang v. (een sterrenbeeld); (Fabell.) zc- venhnofilig monster o., hydra v. Hydrat(e), (•(«)*. \'nv- _e) °-
(Scheik.) waterverbinding v.,hydraat o. Hydraulik, »., z. in. leer v. van
de beweging en den druk der vloeistof- fen.waterkuusl, leer v. derwaterwerken, wtlerlcidingkunsl, waterbouwkunde v. Hydraulisch, bijv. en b. tot de
walerleidingkunsl, tol de waterwerken behoorende, hydraulisch. Hydriijtik, v.walergeneeskuiide v.
|
||||||||||||||||
|
Salz , blauwstof-waterstofzuur zout,
blauwzuur zout o. Hydrocyansaure,(-«)v.blau»-
stofwaterzuur o., blauwzuur o.
Hydrodynamik, v. leer v. der
waterkracht, leer v. van de beweging en het evenwicht der vteeistoOcn, hydro- dynamiek v. Hydroelqktrisch, bijv. uw. hy-
dro-eleclrisch, eleclrisch in het water. Hydrogen,(-s,mv.-e)m.(Scbeik.)
waterstof v. Hydrograph, (-en, mv. -en) m.
waterbeschrijver, zeekaarlenvervaardi- ger, hydrograaf m. Hydrographie, »., z. m. »aier-
besclirijving, sauienstelling v. der zce- kaarten, hyilrngraphie v. Hydrbgraphisch, bijv. nw. tot
de walcrbeschrijving behoorende, hydro- graphisch; -e Harte, zeekaart, zeevaarl- kundige kaart, stroomkaart v. Hydrojodinsauer, bijv. nw.-«
Salz, indium-waterslofzuur zout o.
Hydrojodinsaure, (-n) v.iodi-
um-waterstofzuur o. Hydroljth, (-(e)«. mv. -e) in.
(Delfsi.) walersteen m. Hydrologisch, bijv. en b. de
waterlccr betreffend, hydrologisch. Hydrometer, (-ters, mv. -ter)
m. watermeter, hydrometer m. Hydrometrie, v. watermeet.
kunst v. Hydrometrograph, (-en, mv.
•en) m. werktuig o. ter bepaling dei hoe-
veelheid water, die in een bepaalden lijd verdampt, hydrometrograar. Hydrop&th, (-en, mv. -en) m.
walerdokter, hydinpaal in. Hydropathie, v. waicrgenecs-
kumle, hydropathie v. Hydrophan, bijv. en b. door in-
spuiting doorschijnend wordende; 2. (-(c)s, mv. -e) m, (Delfsi.) waleroogo., hydrophaan m. Hydrophobie, v. walervrees,
hondsdolheid, houdswoede v, HydrophQbisch, bijv. en b. met
walervrees behept. Hydrophgr, (-en, mv. -en) in.
waterdrager m.; it. urne, vaas v. Hydro i meumatisch, bijv. nw.
bestemd, dienemlc om gas onder water op te vangen, liydropneiimalisch. Hydrostatik, v. waterstands-
leer. waterweegkiiude, hydroslatica v. Hydrostatisch, bijv. en b. op de
waterweegkiiude belrekking hebbende, daartoe behoorende, hydrostatisch. |
||||||||||||||||
|
I.I.-. 677
|
||||||||||||||||||||
|
Ich
|
||||||||||||||||||||
|
I.ll
|
||||||||||||||||||||
|
Hyperkritik,(-e») v.overstrenge
kritiek v.,overslreng kunstrechter,aarts- bcrisper, aarlsviller, allebedil in. Hyper-orthodox, (-en, mv,-en)
m.ovenlreven rechlzinmgc,slrengortho- Jox mcnsch m.;m.;-o;-/Woxiev.ovcr- dreven rechtzinnigheid, orthodoxie v. Hyperphysisch,bijv.en b.boven-
zinnelijk, Iiiaimiii.iIiiuiyk. Hypersthenio, v. (Gen.) boven-
malige slerkle v. van alle levensverrich- luigen, ziekelijk verhoogile levenskracht, livpersthenie v. Hypersthenisch, bijv. en b.
overkiachlig, uit ile grunie sterkte of kracht voortspruitend. Hypnobat, (-e»,mv. -en)m.slaap-
windelaar m. Hypochgnder, (-ders, mv.-der)
iu., Z. Hypochondrisl. Ilypochondriaeus, (onb.) m.,
/.. Hypochondrisl. Hypochondrie, v. (Gen.)onder-
lijfsziekle, millzuchl, miltziekte v.,bink-
zenuwlijilen o.; (fig.) zwaarmoedigheid, droefgeestigheid, gemelijke gemoeds- stemming, hypochondrie v. Hypochondrisch, bijv. en i>. |
miltzuchtig, aan onderbuiksaaiidoenin-
gen lijdende; (fig.) droefgeestig, zwaar- inoedig, wonderlijk, ingebeeld ziek. Hypochondrist, {-en, mv. -en)
in. miltzieke, millzuchtige m.; (fig.) zwaarmoedig, droefgeestig mensen, in- gebeohle zieke. Iirpocoudrist m. Hypothekiren, (hypothekirie,
hypothektrt) bedr. ww. als hypotheek of
onderpand stellen, als kusting doen in- schrijven. liypothpk, (-en) v. gerechtelijk
beschreven onderpand, pandrecht o., pandbrief, grondhrief m., kusting v., plicht m., hypotheek v.; Geld auf - auf- nehmen, geld op hypotheek nemen, lee- nen. Hypothckarisch, bijv. en b.
pandrechtelijk, recht o. van hypotheek gevend of hebbend, de hypotheek be- trelfend, hypothecair. Hypothekarius, (onb., mv.-e;:)
m. hypotheekhouder, schuldeisclier m. op vast pand. Hypothekenbuch, (-buch(e)s,
mv. -bücher) in. hypotheekhoek, bypo- theekregis\'er, pandbnek o. Hypothekschuld,(-en)v.pand-
|
|||||||||||||||||||
|
schuld, met pandrecht voorziene schuld,
hypothecaire schuld f. Hypothenuse, (->i) ». (Wisk.)
scbiiiiische of langste zijde v.eens rechl- hoekigen driehoeks, lijn v. tegenover den rechten hoek, hvpotenusa v. Hypothese, (-n) v. onderstelling,
ten grondslag gelegde stelling, vooron- der.-.telling, voorwaardelijke stelling, hy- pothesis v. Hypothetisch, bijv. en b.op eene
onderstelling berustend, onderstellend, aangenonieu.gcslehl.voorshandsals waar beschouwd, hypothetisch. Hypsometrie, v. hoogtemeting
»., hoogte melen o. Hysop, (-s) m., z. m., Z. Isop.
Hysteralgie, t„ Z. Hysterie.
Hysterie, v. vrijsterziekte, iuoe-
derplaag, moederkwaal, opstijging v. van de baarmoeder. Hystorik, v.,Z. Hysterie.
Hysterisch, bijv. en b. de moeder-
plaag "f vrijsterziekte betreffende, uil de vrijsterziekte ontslaan, hysterisch. Hysterolith, (-en, mv. -en) m.
moedersteen, venussteen, hysterolith tn. |
||||||||||||||||||||
|
I.
|
||||||||||||||||||||
|
I, (/of I\'s, mv. / of I\'s) o. (negende
letter van het alphabet), i v.; 2. tussch. (?emeenz.) he !, hm!, ho!; - nu!, wel nu dan!; - nun, mach\'s sein, welnu, bel zij zoo!; -! dass duit!, o!, o. wee!; -, denke doch!, he, wie zou dat gedacht hebben. I, v., Z. Eibe.
Ia! tussch. ia, hel hulken van een\'
ezel nabootsende. I&h(n)en, {iah(n)le, geiah(n)t) o.
"*. balken als een ezel. I^mbe, (-n) v. jambus m. (vers-
voet eu versregel). ïbe, (-n) v., Ib onb au in,
(•baum(e)s, mv. -baume) m. yp, ijpe- boom in. ïben-blatter, o. mv. of -laub,
°. klimop o., Z. Epheu. Ibidem, bijw. aldaar, opgenoemde
plaats, op dezelfde plaats. . Ibis, (onb.) m. (Nat, hist.) ibis, Nfllreiger m. Ibisch, (-es, m\\.~e) m.,Z.Eibisch.
Ibsche, (-n),Ibschgeisz, (-en)
»< steengeit, klipgeit v.
Ich, voorn, ik; - Endesunterzeichne-
\'er> ik, oudergeleekende; hier bin -,hier ""i ik; - sage, - behaupte -, ik voor mij |
||||||||||||||||||||
|
Ieh-sprecherei, v. gewoonte v.
om van zich zelve(n) te spreken; sucht
v. zelfzucht, eigenliefde r., eigenbelang o.; \'tuchtig bijv. nw. zelfzuchtig, eigen- belang zoekend. Ichthyograph, (-en, mv. -en)
in. visschenbeschrijver, ichlhyograaf in. Ichthyographie, v. visschenbe-
schrijving v. Ichthyographisch, bijv. nw.
tot de visschenbesebrijving behoorende, iebthyographiseb. Ichthyolith, (-en, mv. -en dj.)
versteende visch, vischslecn, afdruk in. van een visch in leisteen. Ichthyolog,(-en,niv.-e«)m.visch-
kenner, vischkundige, ichthyolong m. Ichthyologic, v. leer v. van de
visschen, vischkumle v. IchthyolQgisch, bijv. nw. de
visschenleer betreffende, tot de viscb- kunde behoorende. Ichthyophag, {-tn, mv. -en) tn.
vischeter m.; -en m. mv. vischelend.van visch levend volk &. Ideal, (-(c)s) o. denkbeeldig we-
zen, model, toonbeeld, ideaal o.; ein - von Schönheit, een model, ideaal &; 2. denkbeeldig, hersenschimmig, als be- |
||||||||||||||||||||
|
zeg, ik beweer; -, der - ihnkenne,W,&ie
hem ken; icenn - nicht geaesen vare,als ik er niet geweest nas; II. o. zelfsl. ik, eigen persoon, persoonlijkheid v.; mein zteeites -, mijn ander, tweede ik; er Hebt sein - sehr, hij bemint zich zel- ven zeer, beeft zeer veel eigenliefde; 2. (VVijsb.) das -, persoonlijkheid v., ik o.; ". belang, eigenbelang o , zelfzucht v. Iche(l)n, (ich(el)te,gcich(el)l) o.
ww. zich op den voorgrond stellen, zijn eigen belang zoeken, slechts van zich zelve(n) spreken. Iuhhoit, v. (VVijsb.) zelfbewuste
persoonlijkheid, eigendommelijkheid v. van karakter, ik o. Ichler,(-i, mv.lchler) m.,Z.Selbst-
süchtiger. Ichnoumon, (-s, mv. -e) ro. (Nat.
bist.) icbneumonm.,spoorwezel,l>hara- onsrat v.; 2. sluipwesp v., spinnendoo- der m. Ichnograph, (-en, mv. -«i) ra.
grond teekenaar, planteekenaar in. Ichnographie, v. grondteeke-
ning, planteekening v., plan o. (van een gebouw). Ichnographisch, bijv. en b. tot
de grond- of planteekening behoorend. |
||||||||||||||||||||
|
III.
|
|||||||||||||
|
678 Idi.
|
Ihr.
|
||||||||||||
|
botterik, onnoozele bloed, stompzinnige,
idioot mi. Idiotikon, (-s, rav. -e) o. woor-
denbnek o. van dialecten of tongvallen. Idiotismus, (onb., mv. Idinlis-
tnen) m. eigenaardigheid, eigenheid, eigenaardige uitdrukking ».; (Gen.) stompzinnigheid, onnoozelheid v., idio- tisme o. Idpl, (-(e)s, mr.-c) m. afgod m..
afgoilsheeld o. IdUS,m.mv.idusm.;(o.Gesch.)de 15\'
van Maart, Mei, Juli en Ocloberendel.3\' van de andere maanden. Idyll, (-(e)s, mv. -e) o., Idylle,
(-n) v. herdcrsgeilichl o., herderszang in., idylle v.; -dichler m schrijver m. van herderszangen, idyllendichter m. Igel, (-s, mv. lycl) m. (Nat. hist.)
egel, zwijnegel in., stekelvarken, ijzer- varken o., bloedzuiger m.: 2. (Kookk.) spijs v. uit lever samengesteld; 3. (I\'l.) eikehlopjc o.; it. dopje o. van de beu kenoot, van de kastanje. Igel-aloe, (-n) v. (PI.) opgerolde
aloé v.; -artig bijv.nw. (Nat. bist.) dicht bezet met stekels, egelachtig; -/SscA m zeecgel m.; 2. Z. schneckc; -huf in. ge- zwel o. aan de kroon van een paarden- hoef. Igelicht, bijv. en b. cgclachtig
stekelig. Igelklette, v. (Hl.) gewone klis,
stekelkroon v. Igoln, {igelle, geigett) bedr.ww.sle-
ken, prikken, branden. Igelschnecke, (-n) v.ze?siakv„
zeeégel m.
IgelS-huf, (-(e)s,mi.-e) m.(ltijk.)
kwaal v. van den paarileuboef, waarbij het haar zich opzet gelijk de stekels van een egel; •klee m. stekelige spurrie v.; knospe, -kolbe v., -kop[ m. (PI.) egels- kop in.; -kraul o. wilde komkommer v. Igelstein, (-(*)s,mv.-e)m. vcr-
steende zceëgel in. Ignatiusbohne, (-n) v. Igna-
tinshoon v. Ignition, v. scheikundige, chemi-
sche verbranding, v\'erkalking v. Ignorant, [-cn, mv. -en) m. weet-
niet, domoor, domkop m. Ignoriren, (ignnrirte, ignorirl)
bedr. ww. verwaarioozen, nalaten, ver- nnachtzainen, doen als of men & niet kent; 2. niet welen, niet kennen,onkun- dig zijn; 3. (i. k. bel.);\'em. -, voorbij- zien, houden alsof men & niel kent. Ignosciren, (ignoscirte, ignoscirl)
bedr. ww. vergeven, door de vingers zien, toegeven. Ihm,(3env.vanerencs)vnornw.hem,
aan hem.aan het, er aan,Z.er,»;2.(toleeu mindere), aan u, u, aan jou,je. Ibn (4e nv. van er) voornw. hem,
het; ich sehe -, ik zie hem; wenn ich - sprechen kann, als ik hem &; Z. er; 2. (lol een mindere), aan u.u.aan jou. Ibnen,(3\' nv. van Ji\'cin het mv. en
van 57e), voornw. hun, aan hen, haar, aan haar; il. u, aan u. Ihr, (3\'- nv. van sie) voornw. haar,
|
aan haar, Z. sie; 2. (tot een mindere),
aan u, u, aan jou, je, gij, jij. Ihr, (mv van du) voornw. gij,
eijliedcn; komml herbei, - Knaken.\', komt jongens !; - habl den Fehler gemachl, gij, gijlieden &. Ihr,ihre,bez. voornw. haar,hare; -
Garlen, haar tuin; - llnus, haar huis; -i Tochler, hare dochter; -e P/erde, hare paarden; (gemcenz.) nicht unsere Magi kat es geschen, sondern der Nachlburin •e, maar die van de buurvrouw; 2. (van meer personen nf zaken), hun, hunne; - Valer, -e Muller, hun vader, hunne
moeder; (gemeenz.) nicht unsere Kinder haben es gelhan, sondern der Nachbun -e, niet &, maar die van onze buren; 3. - Herr Valer, mijnheer uw vader; -e
Frau Muller, me(juf)vrouw uwe moeder; -e Fraulein Tdchter, mejufvrouwen uwe dochters. Ihrem, ihren, Z. ihr.
Ihrcn, (ihrle, geihrl) bedr. ww., Z. ihrzen. Ihre(n)t-halben, -wegen,
-willen, bijw. om harentwil, harent-
wege: it. uwentwege, om nwent wil. Ihror, (2\'nv.vansie en Sie)vnornw.
van ha,ir;it.van o.tcie viel Kinder bat sie? sic hal - vier, zij heelt er vier; es sind • nurzu vielc.er zijn ermaaral Ie vceljsie
spnllct -, zij spot met n, lacht u uit. Ihrige, (der,die. i/as; hcz. voornw.
(van eene vrouw), de hare. hel hare; sie bal das - gelhan, zij heeft hel hare ge- daan, zij heeft gedaan wal zij kon; sie verlangt nur das -, zij begeert slechts haar eigendom, wat haar toekomt; die -n, hare bloedverwanten, haar gezin; 2. (van meer personen), de hunne, de hare. het hunne, het hare; sie sind um alt das • geknmmen, zij hebben alles verloren wat
zij bezaten, Z. eurige. Ihro, voornw. (verend.), - Majesliil
sind ausgefahren. Hare Majesteit is uil- gereden. Ihrzen, (ihrzlc, geihrzt) bedr.ww.
met ihr aanspreken. Ikpnisch. bijv. en b. nagemaakt,
levensgroot, gelijk. Ikonodulon, in. mv. aanbidders
m. mv. van (afgods)beelden. Ikonoklastie, v. beeldstornjerij
v., beeldenstorm in. Ilitnb, (-.ï) o., /. ai.klimop, eiloof
Il on, (i/te, sei//) bedr. ww. (Kamm.)
die Hnrnschrole -, met de kamuiakers- schaaf bewerken. lier, (-s, mv. Her) m. (Kamm.) als
eene S gebogen kammakers schaaf v., schraapijzer o. Ilge, (-«) v., Z. Lilie.
Ilk, Illing, (-(e)s, mv. •<•) m.,
bunzing in. Illanke, (-n)v. (Nat. hist.) grond-
forel v., adelvisch m. uit den lliju. Illogal, bijv. en b. onwettig, on-
rcchtmalig, wederrechtelijk. Illegalit&t, (•en) v. onwettig-
heiil, onrechtmatigheid, wederrechle- lijke daad v. |
||||||||||||
|
staand gedacht wezen of voorwerp, af\'
getrokken denkbeeld o., hersenschim v. droom ra.; hnbes Glürk iil nur ein -, is slechts een denkbeeldig wezen, bestaat slechts in ile verbeelding. Ideal(isch), bijv. en b. denkbeel
dig, hersenschininiig, als bestaande gc- dacht; 2. als verheven model dienende, verheven; -eSchönheit,denkbeeldig, ver- beven. Idealismus, (onb.) m. (Wijsb )
stelsel o. van hen, die in God de aan- schouwing zien van alles, stelsel o. van hen, die beweren dat men dedingenal- leen dooreten denkbeelden of verstands- begrippenen niet door de zinnen kan ken- nen.stelscl o. van hen,die aan de uitwen- dige voorwerpengcenerleizelfstandigheid toekennen, idealisme o. Idealist, (-e», nu. -c/i) in. aan-
hanger in. van het idealisme,idealist m.; it. dronmer. dweper m. Idealitftt, (-en) v., Z. Idcal (2).
Idoc, (-(\'\')")v.denkbcelil,verslanils-
begrip o., voorstelling, gedachte v.; fixe -, vaststaand,nverheerschend denkbeeld; 2. meening, verbeelding v., gevoelen o., gedachte v. Idepll, bijv. en b., Z. ideal(isch).
Idct(o nhaft, bijv. en b., Z. ide-
alisrh. Idee(e)n-kreis, (-es, mv.
•e) m. kring m., van denkbecl- den;-w6i»rfimo v. verbinding v.,samen- l.ang m. der begrippen &;-iit//v. denk- beeldige, hersenschiramigc wereld v. Idcmist, (-en, mv. .en) m. ja-
broer in. Identiflc jren, (idenlificirte, iden-
lificirl) bedr. ww. gelijk maken, onder één begrip brengen, vereenzelvigen; 2. wed. w«. sich -, zich eigen maken met. zich vereenzelvigen, Idpntisch, hijv.en b. gelijkbetee-
keneml. overeenstemmend, in hetzelfde denkbeeld begrepen,eenzelvig; (Alg.)-e V\'erylcicbiing, vergelijking v., die voor alle waarden der daarin voorkomende letters doorgaat, identiek. Identitat, v. overecnstemming,ge-
Ipheid, gelijkvormigheid,eenzelvigheid, identiteit v. Idioelektricit&t, v.niei gelei-
dende electneiti\'il v. Idioelektrisch, bijv.nw. op zich
zelf elei\'trisch, niet geleidend. IdiographiSCh, bijv. en b. eigen-
handig, zelf geschreven. IdiQm,(-(e)s,niv.-e)o. (Spraakk.)
eigenaardigheid, cigendommelijkheid v., dialect o., tongval in. Idiopathio, v. (Gen.) eigenlij-
digheid, plaatselijke ziekte v. van een lichaamsdeel. Idiopatisch, bijv. en b. eigenlij-
dig, idiopalisch. Idiosynkrasio, ». eigenaardige
menging v. der hcslanddeclen van het organisme, ten gevolge waarvan een on- overwinnclijke afkeer voor zekere phy- sieke indrukken beslaat. Idiot, i-en, mv. -en) m. domoor,
|
|||||||||||||
|
Inip. 679
|
|||||||||||||||||
|
luim.
|
|||||||||||||||||
|
1111III.
|
|||||||||||||||||
|
Illegitim, bijv.e» b.niet wettig er-
kend. Illimitirt, bijv.dw.onbeperkt,on-
lircirnsil. onbepaald. Illing, Z. Uk.
ïlliquid, bijv. nw. (Haml.) niet
voldaan, niet verzekerd, niet vereffend. Illisign, {-en) v. kneuzing, in-
drnkking v. Illuminat, (-en, mv. -en) in. lid
o. van het geheime genootschap der licht broeders, licblridder in. Illuminatign, (-«i) v. verlich-
ting. feestverlichting, iHumiliatie v. Illuminiren, (illuminirle, illumi-
nirt) bedr. ww. die Sladt -, verlichten, illumiiieeien; cinen Saai -, verlichten, lirht aanbrengen in; (Schild., Grav.) ei» Kupfer -, afzetten, kleuren; nuch ilem Leben -, de natuurlijke kleur geven; 2. (Scherts.) illuminirl sein, wat te diep in het glaasje gekeken hebben. Illuminirer,(-s, mv. Illuminirer)
in. feestlichlbrander m.
Illustratign, (-e«) v. (Grav.)
tiuschen den tekst geplaatste figuur, plaat v., illustratie v. Illustriren, [Uliulrirle, illusiriri)
bedr. ww. (Grav., Boekdr.) met platen, Insneden den tekst geplaatste honlsnee- fignren versieren, opluisteren, illuslree- ren; eine illuslrirle Zeitung, een geillus- treerd nieuwsblad, nieuwsblad o. met figuren tusschen den tekst. Ilme, (-n) of Ilmbaum,
(-baum(e)s, mv. Ilmbilume) m. wilde
olin(booui) m.; -nholi o. olinhout o. Ilse, (-n) v. (Nat. hist.) elft id.;
(persoonsnaam). Elsje, Betje o. en v. Iltenschnocko, (-n) v. rolschelp,
toot v. Iltiss of Iltis, (-es, mv. -e) m. en
o. bunzing of bonzing in.; -falle v. bun- zingval in. Tltseheit, (-(e)s, uiv. -e) o. arm
in. van den ploeg. lm, (voor in ilciii ..in den, in de, in
het; - Wasser, in het water; - Sommer, in den zomer; - Frühling, in de lente; f\'all, dass $; ingeval; - Augenblicke, - .Vu,in een oogenblik, in een oogwenk. Imaginar, bijv. en b. ingebeeld,
veriiieend.denkbeeldig, hersenschimmig. Imam, of Iman, (•*, mv. -s) m.
Turksche priester, iman m. Imber, (-j) m„ z. m., Z. Ingroer.
Imb(is)8, (-es, mv. -e) m. gering
maal o.; it. ontbijt, nchlendmaal o. Imborsiren, (tméorsirie.imiorsir/)
bedr. ww. inkasseeren, opstrijken. Imbroglio, (-s, mv. -s) m. ver-
wikkeling, verwarring v. Imgleichen, Z. ingleichen.
Im(mjliameil,(-s,mv./mHi/iame;i) ni. Iirukk.\' rondseltouw o., rondsel- riem m. Im(m)ismahl, (-(e)s, mv. -e) o.
|
houdelijk, onafgebroken; — beschdftigt,
onophoudelijk, zonder ophouden; -:u bijw. altijd, immer; —essen,altijd maar eten; 2. lussch. —!, voort maar, vooruit maar! Immhamen, (-mens, mr. -men)
ui.. Immi, (•*, mv. Immi) o.,Z. Im- hamen 4. Tmmissign, (-en) v. (Rechtspr.)
in bezilstelling v. Immittels(t), bijw. envoegw.in-
middels, inlusschen, terwijl dat. Immittiren, (immittirte, immit-
tirt) bedr. ww. (Rechlspr.) jem.-, ge- rechtelijk in het bezil stellen. Immker, (-s, mv. Immker) ui., Z.
Imker. Immobilar, bijv. nw. onbeweeg-
lijk, onroerend, vast. Immobilien, o. mv. onroerend*
of vaste goederen o. mv.; 2. (Hand.)vasle fondsen o. mv. Immoral(iseh), bijv. nw, onzc-
delijk, slecht, zedeloos. immoraliteit, (-en)v.onzedelijk-
heid, zedeloosheid, zedelooze daad v. Immunitat, (-en) v. vrijdom m.,
vrijstelling v. (van belastingen &). Impanatign, v. verandering r.
van het lichaam in brood. Impass, Inpass, (-es, mv. -e)
ui. (in het wbistspel), slag m. meteene lage kaart. Impastiren, (impaslirtc, impa-
tlirt) bedr.ww. ein Gemalde -,met lijvige vcrfschil\'lereii,vctaanzellen;(Grav.)pun- ten en lijnen goed dooreenmengen. Impastirung, »., Z. impastiren;
(Mets.) melseltras »., pleisterkalk ra. Imperativ, (-{e)s, mv. -t) m.
(Spraakk.) gebiedende wijs v. Imperator, (-s, mv. -en) m. kei-
zer, imperator m. Imperfect, (-(e)s, mv. -«) m..
Imperfectum, (-s.mv.Imperfecte) o. (Spraakk.) onvolmaakt verleden tijd, betrekkelijk tegenwoordige tijd in., im- perfectum o. Imporial, (-(e)s, mv.-e)m.groote
Russische gouden munt = 22]golden; Sp.) kaartspel o. dat veel heeft van het piketten met twee personen; 2. eene reeks op elk. volgende kaarten in dal spel, imperiale v. Imperial, bijv. en b.keizerlijk, van
den keizer. Imperial-folio, -papier, o.
papier o. van het grootste formaat, iui- pcriaal o.; spiel o„ Z. Imperial (Sp.); •wasser o. blanketselwater o., sterke brandewijn m. Impertinenz, (-e«) v. onbe-
schaumdheid, onbeschoftheid, onbehoor- lijkheid, ruwheid, lompheid v. Impetrant, (-en, mv. -en) m.
eischer, klager m. Impetrat, (-en, mv. -en) va. be-
klaagde, aangeklaagde, gedaagde, be- sclmlili\'jde m. Impfanstalt, (-en) v. (openbare)
inrichting v. voor de koepokinenting. Impfarzt, (-arztes, mv. -drzle)ta.
|
||||||||||||||||
|
marinirl) bedr. ww. in zeewater leggen,
inzouten, met eene pekclsous toeberei- den, marineeren. lmmatcrialiti.it, v. onsto!l\'elijk-
heiil v., geestelijk aanzijn o. Immateriell, bijv. en b. onsfof-
felijk, geestelijk. Immatrieulatign, v. als lid
inschrijven o., toelating, inschrijving v. als student. Immatriculiron, {immatricu-
lirle, immalrieiilirt) bedr. ww. als lid in schrijven, op de rol brengen; skh — las te», zich laten of doen inschrijven als student. Imme, (-n) v. bij ».; it. bijenzwerm
m. Immediatisiren, \'imnudiaii
sirle, immediatisirt) bedr. ww. onmid-
delbaar van het hoogste gezag afhanke- lijk maken. Immodiatstadt, (stadie) v.stad
v. met eigen rechlsgebied.
Immcn-fresser, m., -haus, o.,
Z. Bienen-fresser &; -nest o. wespennest
o., eene soort van gebak met rozijnen; •wolf m., Z. Bicneniintf. Immer, bijw. altijd, immer,steeds,
aldoor, voortdurend; fnr -, au/ -, voor altijd; - «»rfenii/,allijd en eeuwig, voort- durenil, zonder ophanden; 2. van dag tol dag, iederen dag, dagelijks; er ivird - reirher, hij wordt van dag tol dag rijker; sein Gaicht nimml - mehr ab, voortdn- rend; sie uird - schoner, niet den dag, van dag tot dag; es gehl - schlimmcr,hcl \'-M.il hoe langer hoe slechter; 3. altijd,in ieiler geval, in elk geval, hoe liet ook zij. toch; es bleibl - wahr, dass, het blijft in ieder gevnl, loch waar &; so reicli er - sein mag, hoe rijk hij ook zij; wer of was da - uolle, wie of wat bet ook zij, die, dal &; die Sache isl doch - ernsthaft, in elk geval, in allen gevalle; 4.oi.ophoude- lijk, voortdurend, bestendig, zonder op- houden; er sagt -, er habe hein Geld, hij zegt altijd, onophoudelijk dat&; 5. lang; iro er doch - bleiben mag, waar mag hij toch zoolang blijven; 6. (teekeii van aan- inoediging), kom, vooruit; gehl, fahrl - lul, kom maar!, vooruit maar!; (teeken van toestemming), er mag es • /lörcn.hij mag het wei hooien, laat het hem maar hooren; (teeken van onverschilligheid), er l.ann - kommen, laat hem maar komen, hij mag komen. Immer-dar, -fort, Z. immer,
•grün bijv. nw. altijd groen; 2. o. zelfsl. Tl. bladvlicsje o. aan den binnenkant tusschen bet blad en den steel; 2. huis» looko.,domlerbaardm.;3.klimop,eiloofo.; 4. palm, palmboom ra.; 5. maagdenpalm v., maagilenkruid. wintergroen o.; -liin bijw. voortdurend, altijd; er mag es — /A«r), hij mag het in allen gevalle doen; er kann • kommen, laat hem maar komen, hij kan in allen gevalle komen, Z. immer -; •kult v. (Leenw.) koe v., die bestemd blijft voorden leenarbeid; -mehr of im- mer mehr, meer en meer, hoe langer hoe meer; 2. (stopwoord), Z. doch, wohl; • wahrend byv. en b. voortdurend, onop- |
|||||||||||||||||
|
71
|
|||||||||||||||||
|
«ene landmaat van 60 roeden.
Imker, (-s, mv. Imker) m. bijen-
houder, ijmker ui. Imkerei, (-en) v. bijenteelt v.
Immariniren, (immarinirte,im-
|
|||||||||||||||||
|
In.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
hik
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
680 Imp.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Improvisator, (-.«, mv. -en) m. Thater - Gold, 100 thalers in Rond; im
onvoorbereid redenaar of dichter,impro- höchsten Grade, in den hoogstengraad.in usateur m. de hoogste male; - Aiisehung, inaan- Improvisiren, (improeisirte, im- zien;il.nte! hel oog op; - Ermangelung, bij
prwirtrt) bedr. en o. ww., m. h. onvoor- gebreke van; - Ernst, in ernst, met ernst; bereid, voorde vuist voordragen,uitspre- - der Thai, in der daad; im Ailgemeinrn, |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
geneesheer in., met de inenting belast.
Impfen, (impfle, geimpft) bclr.
ww. einen Baum -, enten; 2. (Ileelk.) die Blallern, Kuhpocken & -, inenten, vacrineeren. Impfer, (-s,mv./m/>/er)m.(Tuinb.)
enter m.: 2. (Ileelk.) Z. Impfarzt. Impfling, (-(e)s, mv. -e) m. hij,
die ingeënt wordt. Impf-reis, (-«, mv. -<r)o. ent-
grille! ».; slamm in. teenten boomstam m.; •stofj m. entstof, vaccine, koepok- slof v. Impfung, v. enting, inenting, vac-
einatie v. Impfwunde, (-n) v. (Ileelk.)
wond v., die gemaakt wordt voor de in- enting; (Tninb.) gemaakte spleet of vuor- bereiile plaats v, voor de enting. Impietat, (-en) v. gebrek o. aan
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ken, imprnviseeren.
Impuls, [-es, mv. -e) m. stootm.,
beweging v„ die een lichaam aan een ar.- der niedeileelt. aamlrang, schok in. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
in het algemeen; mi Grunde, in den
grond; im Gvten, goedschiks, als vriend; - Allem, in alles. II. (met den 4"" nv. bij eene beweging),
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Imputabel, bijv. nw., Z. zurech- - das Ilaus. den Garten gehen; in den
nungsfnhtg. Ims, Z. Imbiss.
ImsG, Z. Amcise. In, voorz. (met den o" |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
rost), in, binnen, naar, te; -der Küche, in boeien slaan; in \'s Bell gehen, naar bed
in de keuken; - einem Buche blallern, ingaan; (Hg.) - sich selbsl gehen, lol na- een boek &; - dem (im) /immer, in dedenken, tot inkeer komen, nadenken; kamei; - dei Hand hallen, in ile hand &; 2. (de uitgebreidheid hetrellemle - Europa, in Europa; - Indien, inludiê;\'zu-anzig Fusz - die Höhe, 20 voet hoog, |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
eerbied.
Implicito, bijw. mede onder ver-
staan, er onder begrepen; it. ingewik- keld,eronder gewikkeld. Implorant, (-en, mv. -ew) m..
-in, (-nen) i. (Heehlsw.) eischer, kla- ger m., eischeres, klaagster v. Implorat, (-en, mv. -en) m.,-in,
(-nen) v. (Heehlsw.) verweerder m.,ver- weersler v., gedaagde, beschuldigde m. en v. Imponderabilien, o.mv.(Nat.)
onweegbare stolTen of zelfstandigheden v. mv. Importiren, (imponirle,imponirt)
o. ww., m. h.jemn. -,op icm. een ge- weldigen indruk maken, waaraan hij zich niet onllrekken kan; er imponirle mir selir, hij maakte dat ik zeer legen hem opzag; -ii. Z. imposant. Import, (-(e)s, mv. -e) ra.(Hand
invoer til., impnrlalie v. Importatign,»., Z. Import.
Importiren, (impartirle, impor-
lirl) bedr. ww. invoeren, inbrengen,bin- ncn voeren. Importirung, v., Z. importiren.
Import. Imposant, (-er, -(e)st) bijv. nw.
ontzag verwekkend,indruk makend, im- posaril. Impost, (-en, mv.-en) m. belasting
v., invoerrecht o., impost m.;2.(Bouwk.) uitstekende lijst v. of rand m., waarop de boog van een gewelf rust, kamper, impost m. Impotent, bijv. nw. (Gen.) aan
mannelijk onvermogen lijdende. Itnpofenz, \\. onvermogen, voorn,
mannelijk onvermogen o. Impragniren, (impragnirte, im-
pragnirt) bedr. ww. (Scheik.) Z. an- sclttt-angern. Improssario, (-s, mv. -s) m. di-
reclinr in. eencr opera, onderneaier m. van publieke vermakelijkheden. Imprimatur, (-s. mv. -«) o.ver-
giinning v., verlof o., toestemming v.om te drukken, gegeven door de censuur. Improvisatign, (-e«) v. voor ile
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
- l\'uris, in, te Parijs; - ganz Paris,
in geheel P.; Stadie « F., steden in F.; hier im Grünen, hier in het groen.op hel gras; - der Gefangenschaft, indege- vangenis; Sckmmen im Halte,pijn inde keel, keelpijn ».; treil - der Welt herum- gekommen sein, heel wal gezien, veelge- reisd hebben; im Meeresgrttnde, op het diepst, op den bodem der iee;im Wagen reisen, in een rijtuig; es stand ihm eine Thrdne im Augc, hij had eene traan in het oog; - der Ferne. in de verte; - der Nahe, in de nabijheid; Geld - der Tasche kaken, geld in den zak, op zak, bij zich hebben; - einer Familie, in eene familie (lig.) jemn. im Kopfe herumgehen, iem. bezighouden; jemn. im Wegesein, in den weg staan,hinderen;elw. imSmnehaben iets in den zin hebben, voornemens zijn; - kttrzer Zeil, • Kurzem, binnen kort(en
lijd); er u-ird • zwei Slunden da sein, hij zal binnen een paar uren daar zijn; - der Schlachl bei W., in den slag bij \\V.;(fig.) (een toestand, voorn, een gcmnedsloe- stand te kennen gevende), im Zorne, Sorgen, - Itulie, im Gange sein, toornig, bezorgd, gerust, aan den gang zijn; ich bin nicht im Slande, ik hen niet in staal; im Wachen, wakende; im Sc lila /\'en,in den slaap, slapende; - einer glücklichenLage, in een gelukkigen loesland; - Vertegen- heit, - der Ertcartung, in verlegenheid, in de verwachling; - der Vernunft ge- grilndet, gegrond op; es ist kein Leben ihm, er is geen leven in hem. hij is dood; im Besilze sein, in het bezit zijn, Z. Bautck, hanen &; im Belle sein, Ie bed liggen; im Schneisze des Angesichls, in het zweet des aanschijns; lief* Schulden, diep in schulden; im Degen, im Mantel gehen, een degen, een mantel dragen; im Getrehr stelten, in het geweer &; 2. (hel voorwerp te kennen gevende, dat het doel of de stof van een loesland uitmaakt), in, van, uit; - elte. bestehen, beslaan uil, beslaan in; Ferligkeil im Spieten haben, knap zijn in A; sich im Stngen t\'tlien,/.ich «efenen in &; - ihm habe ich alles rer- laren, met hem i; 3. door middel van, in den vorm van; - Btldern redcn.flgunr |
ter hoogte van &; 3. (den lijd betreden-
de), lief • die Nacht, diep in den nacht; er geht in\'s neunle Jahr, hij gaat in zijn negende jaar, hij is bijna negen jaarnud; 4. - Besil: setzen, nehmen, in hezilslel- len, nemen; - sein Yerderben rennen, in zijn verderf loopen; - seinen Schut: nehmen, in, onder zijne bescherming ne- men; 5. - Holz arbeilen, in houl werken; lilttiiien • einen Slrausz binden, tol een ruiker binden; - Schlachlordnung slel- len, in slagorde stellen; H. ein Stiickin\'s andere, hel een door hel ander, door elk.; (fig ) - den Tag hinemleben, bij den dag leven, leven als vroolijk Fransje; - die Leier singen, den zang melde luitacconi- pagneeren; - die Fluchl schlagen, op de vlucht slaan. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
0
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Inarticulirt, bijv. nw. onduide*
lijk, onverstaanbaar, onuitgesproken. Inaugural-disputation,
-8Chrift v. inwijdingsrede, disserla- lie v. Inbegriff, (-(e)s, mv. -e) m. in-
begrip, totaal o., som v.; (fig.) geheel o.; - aller Künsle, kort begrip o.&; -,kurier
- eines Buches, korte inhoud m.,uittrek-
sel o.; nul -, met inbegrip, er onder be- grepen; 2. (vemml.) Z. Umfang. Inbehalten, (behiell in, inbehal-
ten) bedr. ww. onr. inhouden, bevallen, houden, terughouden. Inbehaltung, v. (van een onder-
pand), terughouden, inhouden,achter- houden o. Inbetraeht-nahmo, -zie-
hung, v. in overweging nemen o. Inbrunst, v. innigheid, levendig-
heid v., geestdrift, ijver in., vuur o.;mit - ,lieben, innig, hartstochtelijk bemin-
nen. Inbrünstig, (-er, -sl) bijv. en b.
innig, vurig, met geestdrift,hartstochte- lijk; -e Liebe, hartstochtelijk;-<?/4«d«rAl, innig, vroom; - beien, vurig; - In-ben. innig, hartstochtelijk; -keit v., Z. In- brunit. Inburger, (-J, mv. Inburger) ra.
bewoner in. eener slad, die hel burger- recht heeft. Inbusen, (•*, mv. Inbusen) m„ Z.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
vuisl, onvoorbereid uitgesproken rede, lijk spreken; - Golles Samen, in Gods
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
voordracht, improvisatie v
|
Inaam; - seinem Namen, in zijn naam; iOOlIngarn.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ind. 681
|
||||||||||||||||||
|
I.mI.
|
||||||||||||||||||
|
Inc.
|
||||||||||||||||||
|
Incrustiren, (inr.ruxtirle, incru
stirl) beilr. ww.,Z. bckru*ten. Inculpat, {-en, mv. -en) ra. be-
scliuldigde, aangeklaagde m. Incumbentie, (-») v. verplich-
ting v., plicht in. Incunaboln, o. mv. eerst gedrukte
boeken & ui. Incurabol, bijv. uw. onhcilbaar,
ongeneeslijk. Indolt of Jnlett, (-(e)«, mv. -e)
m.. tijk v., veeren kussen o. zonder over- trek. Indom, voegw. dewijl, inlnsschen.
terwijl, gedurende, namelijk; - er sa sprach, terwijl; - er au f der Reiseist, ter- wijl, als, nu Sc; - ich Ihnen schreibe, ter- wijl, nu, opliet oogenblik dal; -er ilm bei der Hand nahm, terwijl; 2.daardoor,dat; man lieilleiltn,-man ilim lVeinoa».daar- door, dal, door dat; 5. dewijl, omdat: i\'h kann es nicht versprechen. - ich nicht iceisz, dewijl, daar, omdat; i. Z.sogleich. Independent, (-en, mv. -en) m.
(Gesch. van E.) lid o. van de sekte der
iiulepenilenlen. Independentismus, (onb.) m. leer, sckle v. der uulependcnten.
Indess of indessen, voegw. en
bijw. inlusschen. terwijl, voorloopig; -
Sie hier sind. terwijl, nu; ich icill mir • die Zeil lertreiben,inlusschen, onderlns* schen; er kam - an, hij kwam inlusschen. indien tusschentijd aan; 2. echter,even- wel, noglans; das Uebel is grosz, - muss man, evenwel, noglans, niettemin. Index, (-(c)s, mv. -e) m. wijsvin-
ger ui.; it. inbond ui. van een boek; 2. lijst v. van verboden boeken, index m. Indian, (-en, mv. -en) m„ Z.
Trtilhahn. Indianor, (•*, mv. Indianer) in.
Indiaan, oorspronkelijke inwoner van Amerika. Indicativ, (-(e)s, mv. .<•) m.
(Spraakk.) aantoonende wijs v. Indicium , (-s, mv. Indiciën)
o. (Kechtsw.) blijk o., grond m. van vermoeden, aamluiding v , kenleekeno.; •beueis in. bewijs o. door eene reeks van voorbeelden. Indiër, (-s, mv, Indiër) m. Indiaan,
bewoner m. van lodié, Hindoe m. Indigo\', [-s) m.,z. m. indigo v.,
indigoldauw o., indigoplant v.; (Hand.) Z. ludig(o)blait. Indig(o)-bereiter, (-ters, mv.
•ter) in., "fabrikant, (-en, mv.-cn) ui. indigobereider, indigofabrikant m ; -blau o. indigo, indigoldauw o ; 2. bijv. nw. indigoblauw; -fabrih\'v. iniligofabrick v.; \'küpt v. kuip v. om met indigo te ver- ven. indigokuip i.;-p/lanze v.,Z.lndiy(o); •pflanzer m. indigoplanlerm.; -pflanzung v. indisinplanlage v. Indigenat, (-(e)s, mv. -e) m. in-
bnorlingsrechl, geboortereclil, burger- recht o. Indigostion, (-en) v. verstop-
pinK v., indigestie v. Indignation,(-en)v. verontwaar*
diging v. |
Indigniren.(i<irfi9niric,iH\'ii9»irij
bedr. ww. veronlwaardigen. Indisch, bijv. en li. Indisch, van of
uit Indiê; -e Leinirand, Indisch, Ooslin* disch; -es Kom of Mail, Onslinilisch ko- ren o., mais v.; -es linhr, Onslinilisch riet, bamboes o.; -e Kresse, Ooslindische kers v.;-e Rebe, Indische windeofslnicr- plant v.; (Nal. hist.) -er Spinnenftsclt of •er Teufel, koekvisch m. Individualisiron, (individuali-
sirte, individualisirt) bedr. ww. op een enkel, afzonderlijk voorwerp overdragen, als een op zich zelf staand iels heschon- wen. Individualisirung, v., Z. inrfi-
i\'irfiia/is/rcn.il.beschouwing v.opzich zelf,
beperking v. tol een enkel wezen. Individualitat,(-en) v.eigenaar-
digheid, liij/nnderlieid, persoonlijkheid, individualiteit v. Individuell, bijv. en b. tot een
enkel wezen behoorend, eigen, aan een enkel voorwerp eigen, slechls op een per- soon passend, afzonderlijk, elk voor zich, persoonlijk: - betrachten, Z. individuali- liren; -r Belrachlung, Z. Indivtdualisi- rung. Individuum, (-s.mv. Individuen)
n. ondeelbaar ding, wezen o., eenzijdige, alleenstaand persoon in., indivudn o. Indolent, (-er, -(e)it) bijv. nw.
onverschillig, Iraag. Indolenz, v. onverschilligheid,
zorgeloosheid, luiheid v. Indossat, (-en,mv.-en) in.(Hand.j
houder m. van een wisselbrief, geêndos- seerde m. Indossant, {-en,mv.-en) va. over-
drager m. van een wisselbrief, endos- sanl ui. Indossement, (-(e)s, mv. -e) o.
overdracht v. van een wissel,endosse- inriit o. Indossent, [•**, mv. -en) ra., Z.
Indossant. Indossircn, (indossirte, indossirt)
bedr. ww. (Hand.) eincn Wechsel -, aan een ander ter betaling overdragen, cndos- seeren. Indossirung, v., Z. indossiren,
Indossement. Inducien, v. mv. wapenstilstand
in.; 2. door de wet toegestaan uitstel o. tot betaling van schulden. Induct ion, (-en) v. opmaking v.
van een besluit uit liet bijzondere op het algemeene, inductie v. Indulgonz. (-c«)v. kwijtschelden
o. van straf; il. aflaat m. Indulgiren, [iniulgirle,indulgirl)
o. ww. jemn. -, iein. met verschooning behandelen, door de vingers zien, toe- geven. Indult, (-(\')i. mv. -e) m.gunst-
brief, vrijbrief m., gunstbewijs, uitstel o. Industrie, ». kunslvlyt,nijverheid,
industrie v., beroep, bedrijf o., hantee- ring v. Industrie-actien, v. mv. door
de nijverheid voortgebrachte actiën v. mv.; -ausstetlung v. iiijverheidslcntoon- |
|||||||||||||||||
|
IncameratiQn, (-en) v. inlijving
r. in h«t pauselijk dninein. Incarceriren, (incarcerirte, in-
tarcerirt) lipdr. »«., Z einkerkern. Incarnat of-roth, bijv. nw.hnog-
.111,1, hoog vleeschkleurig, rozerood; .farbe v. vleeschkleur v., rozerood, hoog- nilll O.
Inearnatigil, v. vlecschwording,
ocnschwording v. Incasso, (nnh.) o. (Hand.) inkas-
jeeren o., inkasseering \\.;das-besorgen, innen, inkasseercn. Incidonz, (-en) v. (Nat.) inval-
ling. satnenvalling v.,inval m.,aanraking, onlmoeling v.; -winkcl va. invalshoek, hoek in. van inval. Incipient, (-en, mv. -en) m. be-
ginner, beginnende, aanvanger, leer- ling in. Incision, (-e«) v. (Heelk.) insnij-
Jing, snijding, snede v.; slanzelte v. in- smj(diug3)meso.; -sschere\\. insnijdings- scliaar v. InclinatiQÜ, (-en) v., Z Piiiqwig.
Incliniren, [inelinirle, inrlinirl)
o. ww. overhellen, neiging hebben lot. Inclusjv(e), bijw. er onder be-
grepen, met inbegrip van.medegerekend. Incognito, (-s) o.,z. m. verbergen
i. van naam of sland, in-cognitoo.; das • beuahren, het incognito bewaren; -reisrn.onbekend,ondervreemden naam, incognito. Incolat, (-(e)s) o.,z. m.(Rechtsw.)
lanneming v. van een vreemdeling als inboorling, naturalisatie v. Incommodiren, (incommodirte,
mcommodirt) bedr, ww, lastig vallen, overlast aandoen, hinderen, kwellen. Incompetenz,(-e«)v.onbevoegd-
hcid, ongerechtigheid, incompetentie v. Incongruonz, (-en) v. ongepasl-
|
||||||||||||||||||
|
heid, onb
|
D7C
|
etamelijkheid v.
|
||||||||||||||||
|
Inconsequenz, (-c«) v. strijdig-
hcid v. met eigen beginselen, eigen tegen-
opraak, nngplijkheid, inconsequentie v. Inconstitutionele bijv. en b.
""grondwettig, strijdig met de grond- »ei. Inoorporiren, (incnrporirle, in-
\'orporirt) bedr. ww. inlijven, in een lichaam & opnemen. Incorporirung, v. inlijving, ver-
eem^ing, opname v., Z. incorporiren. Incorrect, (-er, •(«)</) bijv. en b.
onnauwkeurig, onjuist, gebrekkig; -heit \'• onnauwkeurigheid, onjuistheid, ge- Wekkiuheid v. Incourant, bijv.nw.(Hand.)slechl
°f nioeielijk te verknopen. Incriminjren, (ineriminirle, in-
"iminirl) liedr. ww. voor strafbaar hou- \'«ii. voor slrafschuldig beschouwen. Incroyabel, (-«, mv. ->) m.,Z.
titrbengd; 2, eengronledriekantehoeil., Incrustftt, (-en, mv. -en) m. in-!
•fgen,overtrekken o. met steen,omkor-i n"\'g, overkorsting v. |
||||||||||||||||||
|
Inj.
|
|||||||||||||||||
|
682 Inf.
|
Inli.
|
||||||||||||||||
|
Inhafen, (-s, mv. Inhafen) m., I.
Binnenliiifrn. Inhaftiren, [inhaftirlt, inhaflirt)
bedr. nw. gevangen zetten, in degevan- genis werpen, gevangen nemen. Inhaftirung, v., Z. inhafliren; il.
gevangenneming, gevangenzelling v. Inhalt, (-(e)j, mv. -e) m. inhoud
m., innerlijke ruimte v.; il. overzicht, kort begrip o.; (van eene rede, van een brief), inhoud m.; (van een gesprek),on- ilerwerpo.; (van eene klacht), inhoud ra.; kurzer - eines Hut hes. inhoud, kort over. zicht o.; 2. oppervlakte, ruimle v.; tin l\'ark von hundert Morgen -, oppervlakte, inhoud; (van een vat), inhoud in. Inhalten,(\'/ie/Mn,i«oc/ia//en)l)edr.
ww. onr., Z. einhtillen, innehallen; 2. enl hallen. Inhaltreich, (-er, -si) bijv. en Ij.
rijk aan inhoud, gewichtig,leerrijk, veel
belangrijks bevallende. Inhalts-angabe, -anzeige, (-n) v., Z. -terzeirhniss; •sthrer bijv.
nw. (fig.) diepzinnig, gewichtig, veel be- leekenend; -verzeichnisso. inhoud m.,iu- houdsnpgave v. Inhtirent, bijv. uw. aanhangend,
|
|||||||||||||||||
|
Information, (-en) v. onderwijs
o., onderrichting v.; il. inlichting v. Informator, (-s, mv. -en) m.nn-
dernijzer.h ii isonderwijzer.gouveriienrm. Informiren, [informirle, infnr-
mirt) bedr. wvt.jem. •, iem. onderrieh- len, onderwijzen: it. elte. -, navrant doen. Infusign, (-en) v. ingieling,opgie-
liug, inspuiting v.; sthierchen o. mv., Z. Infiisorien. InfusQrien, o. mv. (Nat. hist.)
inlnsiediertjes, opgielseblierljes o. mv.;
•erde v. lot de vorming der iufusiedier- Ijes behoorende aarde v. Ingarn, (-«) o., ?.. m. vlechtgaren,
binnenste gedeelte o. van een net. Ingber, &. Z. Ingtver.
Ingebaude, (-.«, mv. ingebaude)».
gebouw o. binnen de muren van een fort, Z. Einbntt. Ingefiedar, (•») o., z. nt. bedvee-
ren v. mv.; it. horlogeveeren v.inv.,drijf- werk o. Ingeheim, bjjw. in het geheim,
heimelijk, onder vier oogen. Ingomcin, bijw., Z. insgemein.
Ingenieur, (-s, mv. -e) m.krijgs-
houwkundige, krijgshouwmeester, inge- nicur m.; -cnrps o. korps o. ingenieurs; • kunst v. vestingbouwkunde, genie v. Ingezauch, (-«) o., z. m. inge-
wandenn. mv.
Ingloichcn, bijw. (verood.) ins-
gelijks, evenzon, eveneens, gelijkelijk; - hal er mtr gesagt, cvenzoo, ook Ik. Ingredignz, (-en) v. bestanddeel,
mengsel o. Ingrimm, (-(e)s) m„ z. m. ver-
kropte woede v., wrok BI., grimmigheid v., wraakzucht v.; 2. Z. Crintm. Ingl\'immig, bijv. nw., Z. grimmig;
il. innig gebeten, woedend, doorendoor kwaadaardig. Ingriin, (•(«)«, mv. -e) o. (PI.)
kleine maagdeiipalm v.; 2. meelkruid o., meel bloem v., dievekruid o. IngUSS, (-es, mv. -e) m. (Munlw.)
«laafvorm in. Ingwer, (-») m.,z. m. gember ».;
letitsrlier -, aron of arum, kalfsvoet in ; gelber -, geehvorlel, Indische saffraan in., kurkuma v. Ingwer-koralle, (-n) v. vinger-
vormig slerkoraal o.; -kraul o. peper- Kruid o.; -musz o. gemtiermoes o.; -ö/o. ccinberolie v.; •slein m. kalkachlige har- de pnlaarde f.; -pflanze v. gemberplant v., gemberslruik in.; -wttrzel v. gember- wortel m. Inhaben, (halte in, ingehabt) bedr.
ww. oor., Z. innc(haben). Inhaber, (-s, mv. lnhaber)m., -in
(•tien) v. bezitter, eigenaar, houder m., bezitster, eigenares,houdster\\.;unrerhl- masztger -, unrechlmiszige -in eines Gutes, onrechtmatige beziller, bezitster; (van een wissel), houder m., houdster in.; (van een regiment), opperhoofd o., bevelhebber, bevelvoerder, kolonel tn.; (van een handelshuis), eigenaar in., Iniofil 0.
|
|||||||||||||||||
|
stelling, tentoonstelling v. van nijver-
heid; -riller m. gelukzoeker. industrie- ridder Dl.; -lteibend hijv. nw. zich o|> de nijverheid toeleggende, een I) roep, be- drijf uitoefenende; -zneig in. tak ni.vir nijverlieiil. Industriöf, (-er, -esl) bijv. en b.
vlijtig, bedrijvig, noest, nijver, kunstig, kunstvaardig, vernuftig, vindingrijk, geestig. Ineinander, bijv. nw. in elkander,
Z. etnnntler. Infallibel, bijv. en b. onfeilbaar,
niet aan dwaling onderhevig. Infallibilititt, v. onfeilbaarheid,
onvat baarheid v. voor dwaling. InfallibiliSt, (-en, mv. -en) in.
aanhanger, verdediger m. van het leer- stuk der Pauselijke onfeilbaarheid. Infant, (-er, -st) bijv. en li. schan-
delijk. eerloos, gemeen, laag, snood. Infamie, (-en) v. eerloosheid,
schande, schandvlek, schanddaad, ge- meeiiheul, snoodheid, laagheid v. Infant,(-™.niv.-en)m.(in Spanje),
kroonprins, infant m. Infantagien, ». mv. jaargelden o.
mv. >an den infant of de infante in Spanje. Infanterie, v. voetvolk o., infan*
terie v., voeiknechten, soldaten m. mv. te voel: leichle -. lielilc infanterie. Infanterist, (-c»,mv. -e»i) m.soi.
daal m. te voet, voelknecht, infanterist,
fuselier m. Infanticida, (-s, mv. -s) m. kin-
dermnordi\'iiaar, Herodes m. Infantin, {-nen) v. (in Spanje),
kroonprtnses, infante v. Infel of Inful, (-n) v. mijter, bis.
scliopsinuts v. Infeln, infuliren, {infeite, gein-
feit of infuhrte, in/uürt) bedr. wiv. tot bisschop benoemen, wijden,de bisschops. muts schenken; gein feller of infulirler Abt. melde bisschoppelijke waardigheid bckleedc, gemijterde abt. Inferien, v. mv.dooilenofferso.mv.
voorde zielen der afgestorvenen.
Inflciren, [injicirte, infi,irt) bedr.
ww. besmetten, aansteken, verpesten, vergiftigen. Inflojrung, v. besmetting,aauste-
king, verpesting, vergiftiging v., Z. infi- eiren. Innnitesimabereclmung, v.
differentiaalrekening v.
Inflnitiv, (•(«)«, mv. .<;) m.
(Spraakk.) onbepaalde wijs v.
Inflammatign, (-«) o. ontsie-
king. inll Miiiiiiilie v. Inflammatorisch, bijv. nw., Z. ent?ünillich.
Influenz, (-cn) v., Z. Einfluss; 2.
gemeenschap v.; ~tragen m.correspondee- rend rijtuig o., dat op zeker punt vanden weg de daar aangekomen reizigers op- neemt en verder brengt. Influenza,v. aanstekende verkond-
heid, griep v. Influircn, (influirte, i«/luiiV)bedr.
ww., Z. beein/luszen; 2. (van postwagens 4), correspondeeren. |
|||||||||||||||||
|
aanklevend, on
|
12336874
|
afscheidelijk, inherent.
|
|||||||||||||||
|
Inhuren7,, v. aanhangen, aankle-
ven o., aaiihangighcid, inherent ie v. Inhariren, (inhirirte, inhdrirt) o.
ww. aanhangen, aankleven. Inhibiren, [inhibirle, inhibirl)
(Her.) bedr. ww. verbieden, ontzeggen. Inhibition, v. (Üer.) verbod o..
ontzegging, opschorting v. Inhibitorium, (-s, mv. Inhibitf
rien) o. (Cer.) verbod n., ontzegging v. Inholz,(-es, mv./)i/iö/zer)o.(Zeew.)
inhiiul o. Inhuman, (-er, -sl) bijv. nw.
niet inschikkelijk, onvriendelijk, on- heiisch. Inltninanitat, v. onwellevend\'
beid, oiiheuscliheid v. Inigiton, m.mv. Jezuïeten m. m>-
naar Irngo, den bijnaam van l.ovola. Initialbuchstabe, (-n)\'v.hoo(d-
leller, beginletter v.
Initiale,(mv. -«) v. (Schoonschr.)
hoofdletter, beginletter, voorletter, kapi- tale letter v. Initiative, (-n) v. inleiding, npe-
ning v., recht o. om Ie beginnen; die • ergreifett, hel eerst een voorstel doen, van het recht om voorstellen ledoen ge- bruik maken, het initiatief netnen, den eersten stap doen. InjOCtion, (-en) v. inspuiten o.,
inspuiting, opspuiliug, injectie \\.;-shalttt m., sröhre v. inspuilings-kraan, buis v. Injuriant, (-en, mv. -en) m-
(Rechtsw.) beleediger, lasteraar m. Injuriat, (-en, mv. -en) W-
(Itechlsw.) beleedigde, belasterde m. Injurie, (-n) v. beleediging, kren-
king v., laster m. Injurion-klago, (-n) v. aan-
klachl v. wegens laster; ~process m. pn>* ces o. wegens laster. |
|||||||||||||||||
|
Inn. Iin[. Ins. 683
|
|||||||||||||||||
|
geklaagde, beschuldigde 111.,die verhoord
wordt; (tier.) delinquent m. Inquisitipn, (-en) v. (C.esch.van
Spanje), geestelijk gerechtshof, gelonfs- imi ler/.nek o., geestelijke rechtbank, in- uuisilie v.; 2. (Ger.) onderzoek, ver- hoor o. Inquisitor, [•*, mv. -en) m.
(Kerk. (jesch.) geloofsonderzoeker, ket- terrechter, inquisiteur m.; 2. een tor, curculio inqnisitur. Inquisitorisch, bijv. nw.,lerin-
qnisilie of den ini|iiisitcur eigen; it. scherp onderzoekend, scherp verhoo- rend. Ins, (voor in das), Z. in.
Insass, (-en, mv. -en) m.(l.eenw.)
ingezetene, burger m. Insbesgndere, bijw. in het bij-
zonder, inzonderheid, vooral, voorname» lijk. Inscenesetzung, Insceni-
rung, v. (Tooneclk.) inrichting v. voor hel looneel, voorbereiding v. voor eene looneelvoorslelling, voorn, als zij voor de eerste maal plaats heeft, mise en scène. Inschlicht en -schlitt, (-(e)s)
o., z. m., Z. Unschlitt. Inschrift, (-en) v. opschrift, in-
schrift, randschrift, bijschrift o. Inschriftenkunde, v. kennis v.
der oude opschriften, knust v. om & te verklaren. Inscribiren, (iwteribirlt, interi\'
birl) bedr. ww. inschrijven, als student & aannemen. Inacriptign, (-en) v inschrijving,
toelating v.. Z. inscribiren. Insect, (-(e)s. mv. -en) o. insect,
gekorven dier o.; -en mit harten, langen Ftiiqcldeckcit, schildvlengelige insecten; -c« mit beslanblen Flügcln, slofvleuge- ligc insecten; -en mit rier pergamenlar- ligen, diirchsirhligen Flügeln, vliesvlcu- gelige insecten. InsgCten-artig, bijv. nw.insecl-
achlig, inseclvonnig; •frettend bijv. nw. inseclenetend; -fresser ra. mv. (Nat. bist.) insecleneters m. mv.; -kenner m., Z. -kundig(er); -kunde, •lehre v. insec- lenleer, kennis v. der insecten, natuiir- lijke historie v. der insecten; -kundig bijv. nw. bedreven in de insectenleer; —er m. inseclenkeniier.entouiologislm ; •sommier rn. inseclenverzamelaar m.; •samnilung v. inseclen»erzaineling v. InsectolQg, (-en, mv. -en) in., Z.
Inseclenkuniliger. Insel, (-n) v. eiland,door walerom*
ringd land o.; kleine - of -chen, eilandje, klein eiland o. Insel-bewohner, (-«erj, mv.
•ner) m.,—in,(-»<"\') v.eilander,eibnd- bewoner m., eiland bewoonster»\'.; -gruppe v., •haufen m. eilandengroep v.; -meei o. eilandenzee v., archipel m.; dus grieelti- srhe—.de (ïricksche zec.Kgetsche zeev.. Archipel in.; -reuh bijv. n*. veel eilan- den bevattende; -reicltn.,staal m.eilan- denslaa\'l in., uil eilanden bestaand rijk o.; -rnlk o.,Z. -*laut; il. eilauders,cilaiid- |
|||||||||||||||||
|
Injuriös, bijv. en b., Z. ehren-
rührif), Injuriron, (injnrirte,injurirt)be.i\\r.
ww. :(ii\'i\'. beleedigcn, krenken, laste- ren. Inlage, (-«) v., Z. Einlaqe (2).
Inland, (-(e)J, rav. Inlander) o.
binnenland o. Inlander, -in, inlander m., be-
wouer in., bewoonster «.vanhel biunen-
I.muI, inboorling m., inboorhnge «. Inlandisch, bijv. nw. inlandsen,
biuuenlandsclr, -e Getrachte, Thiere, in- liimlseh: -c Manie, nationaal. Inliegen, {lag tn, ingelegen) o.ww.
onr., m. h. en s. inliggen, ingesloten zijn. Inliegend, bijv. nw. inliggend,in-
gesloten, nevensgaand; das -e Schreiben, de ingesloten brief. Inling, (-(e)s, mv. -e) m. middel*
ste lettergreep v., ingeschoven letter v. Inmarker, (-i, mv. Inmarker) m.
hij. die binnen de grenzen of het gebied eens dorps woont. Inmjttels(t), bijw. inmiddels,
iniildellerwijl, indien tnsschenlijd. Inne, bijw. in, midden in; milten
-, gerade -, Ie midilcn wd; jemn. seinen Lnhn - behallen, inhouden, te- ruthonden, achterhouden; - bleiben, in huis, Ie huis blijven; elie. - liaben, iels bezitten, in bet bezit zijn van; eiiw Pro- t\'in: - hahen, bezet houden;eineSpraclie, Wissenschaft - hahen, kennen, bezitten. verslaan; - werden, te weten krijgen, vernemen, begrijpen. Innehalten, (hielt inne, inurne-
halten) liedr. ww. onr. inhouden,binnen- lir.mlen. in huis houden; ein Kind -, bin- uen houden, te huis houden; imLaufe-, ophouden, stil houden;mit einerZnhlung -, ophouden, niet voortgaan, opschorten; 2. wed. ww. sich -, te huis blijven, niet uil gaan. Innen, bijw. binnen, in, van binnen,
inwendig; cm - beqaemes Gebaude, in- wendig; - fanl, van binnen rot (vaneen •ippel It. v.); das Geriiusch ist -, kommt "on - heraus, is binnen, komt van I1111- nen. Innen-haut, (-haute) v. (Ontlk.)
biiiiieuhuid v.; (van liet harl), inwendig v\'ies o.; (I\'l.) inwendig vruclithiilsel o.; |
|||||||||||||||||
|
het binnenste ft; das-,Innersleder Erde,
het binnenste; das • der Nulur, het we- zen; auf das - sehen, op het harl zien; int -n denkt steunders, in haar hart dcuM zij anders; int Innersten des Knnig- reichs, in hel hart; in\'s - eines Landes schicken, naar het binnenste vaneen land zenden; (Hor.) Minislerium, Departement des Intiem, ministerie, departement o. van hinncnlamlsche zaken; (flg.) das -, hel inwendige, zieleleven o. Innerhalb,v"orz.(inetdni2" nv.)
in, binnen, van binnen: - der Stadl, bin- nen, in de stad; - der liaum eines Ge- baudes, - der Matter», binnen ile muren: 2. - drei Togen, binnen; - einer Stunde, binnen een uur. Innerlich, bijv. en b. inwendig,
van binnen, innerlijk; »e Hilte, inwen- dig; - uar er gut bescha/fen, inwendig: •er Kricg, inwendig, binnenlandse!»; -er Zn-iespall,tweestrijd mei zich zel»e(n):-er Hang, inwendige neiging v.; -keit v.in- wendige o., inw\'rnilighciil.inr.erl\'ikheid, innerlijke gesteldheid v.; 2. eigenschap v. van het gemoed. Innostohen, (stand inne, innege-
standen) bcilr. ww. onr. (van schalen), in evenwicht zijn. Innewerden, (word inne, innege-
worden) bedr. ww. onr.,Z. inne(werdeii). Innig, (-er, -st) bijv. en b. innig,
diep, hartelijk, oprecht, welgemeend; (van de vreugde), levendig; (van hel ge- bed), innig, vurisi; (van de liefde), op- rechl, hartelijk, innig;-erFreititJ,intiem: •st überseugl, innig; -sl gerührl, leven- ilig, diep; -keit v. innigheid, harlelijk- heid, oprechtheid v„ levendig gevoel o.; 2. levendigheid, leederheid,innigheid v., vuur o. Inniglich, bijv. nw., Z. innig.
Innuiron, (innuirle.innaiil) bedr.
ww. een wenk geven, aanduiden, loe- spelen. Innung, (-en) v. gilde o., vereeni-
ging, broederschap \\.; il. • von Geiehr- ten, gelehiie -. faculteit, acadeuiiev.;(vau notarissen), broederschap v. Innungs-brief, (-(e)s, mv. -e)
m. gildebrief 111., privilege o. van een
gilde; -geld o., •pfennig m. bijdrage v. als lid van een gilde; •gliedo., •verwond\' ler m. lil o. van een gilde; •srhtnaut 10. |
|||||||||||||||||
|
•veil v. (w. i. gebr.) gedachten v. mv. gildeinaal, gildefeest o.; schreiber in
(\'er ziel. schrijver m. hij een gilde ft; -versamm- |
|||||||||||||||||
|
Inner, voorz., Z. innerhalb.
Innere, bijv. nw. inwendig.binnen; \'Ier - Theil dei Stadl, hctinwendige,bin-
"cnsie; das innersle Gi mach, liet incest verborgen vertrek; - Kraft,inwendig,in- "erlijk; - Güie.-rWerlh, innerlijk, wer- Ivelijk, wezenlijk; der -e ltallt,Aiissehuss, "fïevaardigden m. mv., couiitee o.; der \'Zustand eines Menschen,der - Mensch, \'Ie inwendige &; die innersten Gedanken, verborgenste, geheimste gedachten v. |
|||||||||||||||||
|
lang v. vergadering v. van een gilde.
inoculatign, Inoeulirung,
(-en) v. inenting v., enten o. Inoouliron, (inoculirte, inoculirt)
bedr. ww. enten, inenten. Inquiront, (-e*, mv. -cn) m.
rechter m. van instructie, officier m. van instructie; (i. k. bet.) inquisiteur in. Inquiriron, (inquirirte,inquirirl)
bedr. ww. einen Angeklagten -, o.ider- vragen, verhooreu. een verhoor doen on- dergaan; 2. o. ww., m. It. een onderzoek instellen; (Itechtspr.) onderzoeken, in- formeeren. Inquisit, (-en, mv. -en) m. aan-
|
|||||||||||||||||
|
�964
|
|||||||||||||||||
|
"•*•.; ||. o. zelfst. binnenste, inwendige o.;
\'las - der Stadl. het inwendige, binnen- ste; er ist nicht recht gesund in seinem \'nnern, hij is inwendig niet goed gezond; •\'ai - of InneriteeinesWeldes, hel diepst, |
|||||||||||||||||
|
Ins.
|
|||||||||||||
|
684 Ins.
|
Int.
|
||||||||||||
|
liri) bedr. ww. in dienst stellen, aanstel-
len. instellen, installeeren. Instandig, (-er, -st) bijv. en b.
dringend, aanhoudend, ernstig, innig, vurig; -e HUI e, dringend, vurig; auf das •sie anhalten, innig, levendig,dringend •keil v. dringen o., aandrang, nadruk m.. vuuro. Instanz, (-en) v. (Oer.) eisch in.,
aanzoek o., vervolging v. voor eene bur- grrlijke rechtbank, rechtsvordering, in- stanlie v.; ers!e -, laagste gerechtshof o, eerste instantie v.; höihsle -, hoogste ge rechlshof, laatste instantie; in ielzier sprechen, een vonnis uitspreken voor de hoogste rechtbank, vonnis spreken in het hoogste ressort; ron der -entbundcnwer- den, vrijgesteld maar niet vrijgesproken worden. Instanzenzug, (-(e)s) m., t. m.
loop in. van een rechtsgeding in verschil- lende instantiên. Instohen, (stand in, ingestanden)
o. ww. onr. te wachten staan, nabij zijn, Z. beeorslehen. Instengraber, (-bers, mv. -ber)
m. graveur, houtsnijder m. Inster, (-s,mv./«s/er)m.(Vleeschh.)
dikke, vette darm in. gedarmle.ingewand o., darmen m. mv., pens m. Instinkt, (-(e)s, mv. -e) m. in-
stinct o., natuurdnft v.; -arlig, -miszig bijv. en b. inslinctmalig, onwillekeurig, volgens natuurlijke aandrift. Institueren, [instiluirte, institu-
irt) bedr. ww. instellen, vestigen. Institut, (-(c)s, mv. -e)o. inrich-
ting, stichting, vestiging v., opvoedings- huis, instituut o..kostschool v.,pensionaat o.; musikaliscltes -, conservatoire o. Institutipn, (-en) v.stichting,in-
stelling, inzetling v. InstruCtiQn, (-en) v. onderwijs,
onderricht o.; 2. -en, lastbrief m., voor- schrift, bevel o., order, instructie v. Instructiv, bijv. uw., Z. lehr-
reirA. Instruiren, (instruirte, instruirl)
bedr. ww. onderrichten, onderwijzen; 2. (Gcr.) einen l\'rocess -, ter behandeling voorbereiden, instrueeren. Instrument, (-(e)s, mv. -e) o.
werktuig, gereedschap, gerei, kunstge- reedschap, kunstwerkluig, speeltuig, in- strume :l o.; 2. (Her.) akte v., titel m. Instrumental, bijv. nw. tot de
speeltuigen behoorend, door speeltuigen voortgebracht, instrumentaal. Instrumentalmusik, v., z. m.
muziek v., die met speeltuigen wordt uitgevoerd, instrumentaal muziek v. Ins t r uinentation, Instru-
montirung, v. verdeeling v. van een muziekstuk oniicr de verschillende speet- luigcn, instrumentatie v. Instrumentenmacher, (-chers,
mv. -cher) m. instrumentmaker, vervaar- diger in. van kunstwerktuigen; it. vei- vaardiger m. van muziekinstrumenten, piannmaker & m. Instrumentiren, (instrumen-
tirte, instrumenlirt) bedr. ww. (Muz.)
|
|||||||||||||
|
bewoners m. mv.; -welt v. archipel na.,
Polvnesiê, Australië o. Inserant, (-en, mv. >m) m. inzen-
der, plaatser m. eener bekendmaking of advertentie. Inserat, (•(«)•«, m».-e) e. opfre-
zonden, ingezonden artikel, ingezonden stuk n., advertentie, annonce v. In8eriren,(m.wir(e,i«.wir/)bedr.
ww. inzenden, doen plaatsen (in een dag- blad &). Insert. (-(c)s, mv. -e) m. unster v.
Insertipn, (-en) v. inzenden o.,
inzending, plaatsing v., opnemen o.;-sge- biiltren v. mv. kosten in. mv. van plaal- sing eener advertentie v. Ins-gohcim, bjjw., Z. ingeheim;
•gemein bijw. gemeenlijk, gewoonlijk, meestal; 2. of -gesamml bijw. geza- menlijk, allen te zomen; tich — zuelw. verbinden, zich gezamenlijk, onderling Sc. Insiogel, (-s, mv. Insiegel) o. zegel,
cachet o., stempel m.; (Jachlw.)spooro. Insignien, v. mv.onderscheidings-
leekens, eereteekenso.mv., rijkskleinoo- diên v. mv., insignien o. mv.; -des llei- ches, rijkskleinondiêfl v. mv.; it. edelge- sleenlen o. mv. der kroon. Insinuatign, (-en) v., Z. Ein-
schmeiclilung; 2. Ewblaswg;Z. dagvaar* ding, wettige kennisgeving, insinuatie v. Insinuiron, (insinnirle.insinuirt)
bedr. wit.jtmn.elw. -, gerechtelijk doen toekomen; 2. (van mecningen, gevoe* lens), op eene fijne manier doen ingang vinden, aanpraten; 3. wed.ww. sicli bei jemn. -, zich indringen, door vleierij in lems. gunst weten te komen. Insitipn, (-en) v. enten o., enting,
inenting v. Inskunftigo, bijw. in de toe-
komst, loeminstig, in het vervolg. Insofern, Z. fern.
Insolvent, bijv. en b. onvermo-
gend om de schulden Ie betalen, insol- vent; sich - erklciren, zich insolvent ver- klaren; -erkldrung v. insolvent-verkla- ring v. Insolvenz, v., z. m. onvermogen
o. om zijne schulden te betalen, insolven. tie v.; in den Zustand der - geralhen, bankroet gaan, failliet gaan; -erklarung v. failliet verklaring.irisolvcnl-verklnring v. Insonderheit, »., insondors,
bijw., \'£. besonders. Inspectign, (-en) v. onderzoek,
nazien o., inspectie v. InspgCtor, (•*, mv.-en) m.onder-
zoeker, opziener, opzichter, schouwer,in- specleur m.; —in v. onderzoekster, op- zieneres, inspectrice v.; it. vrouw v. van een inspecteur. Inspiciren, (impicirle, inspicirl)
bedr. ww. inspecleeren, onderzoeken, in oogenschouw nemen; der -de Officier, de oriloiinaiis ui. Inspiration, (-en) v. ingeving,
in.ipiralie v. Inspiriren, (inspirirte, inspirirt)
bedr. ww. jemn. et». -, iem. iels inbla- zen, ingeven; 2. Z. begeislern. Installjron, (inslallirte, mstal-
|
voor speeltuigen componeeren of zetten*
onder de speeltuigen verdeelen. Instrumentjst, ( -en, mv. *en)
m. beoefenaar in. van een of meer speeU luigen, speeltuig- of instrumenlbespe- ler m. Insul, (veroud.) Z. Insel.
Insulaner, (-s, mv./«jn/aner) m„
-in, (-nen) v. eilandbewoner m.,eiland- bewoonster v. IiiHtiliirisch, bijv. nw. een eiland
betreffend, daartoe behoorend. Insurgent, (-cn, mv. -en) m. op-
standeling, oproerling,muiter, muiteling, insurgent in. Insurrection, (-*>i) v. opstand
m. Intaglio, (-s, mv. s) m. diepuit-
gesneilen edelgesteente o. Integral, bijv. en b. geheel vol-
tallig, volkomen een geheel uitmakende. Integral-grösze, (••)*.(Wiik.)
integraal,integrale groot beid \\.\\-rechnwiij v. integraalrekening v.; 2. het berekenen o. der integrale grootheid. IntOgriren, (integrirle, integrirt
bedr. ww. geheel, voltallig, volledig ma- ken; (Wisk.) de integraal berekenen,in- legreeren. Integritftt, v. onschendbaarheid
v. van het geheel, integriteit v.; it. ze- delijke reinheid, onbedorvenheid, on- schuld v. Intellectuell, bijv. en b. verstan-
delijk, tot het verstand behoorend. Intelligent, bijv. nw. verstandig,
schrander, vlug. Intolligenz, \'-en) v. verstand,
inzicht o., geest m.; 2. redelijk schepsel o.; 3. bericht o., annonce v. Intclligonz-blatt, (-blatt(e)s,
mv. -btdtter) o. advertentieblad o.; •comptoir o. advertentiebureau, kantoor o. voor advertenlien. Intendant, (-en, mv. -en) in.eer-
ste opziener of opzichter, beheerder, be- stuurder m. van iems. huis, zaakvoer- der m.; (Krijgsw.) betaalmeester m. Intendantur, Intcndanz, ».
opzicht, toezicht, beheer, bestuur o. Intonsitat, Z. Inlensieildt.
Intensiv, bijv. nw. eene hoedanig*
heid in hoogen graad bezittend, inner- lijk, door inwendige kracht sterk wer- kend. Intonsivitat, v. innerlijke kracht
en werkzaamheid v. Intercastal, bijv. nw. tusschen de
ribben liggend; -nerv in. tusschenrib- zenuw v. Interdict, (•(*)«, mv. -«) o. ker-
kelijk verbod o.,grooleban in..interdict o.; eine Sladt mit einem • belegen, een inter- dict uilspreken over. Interessant, bijv. en b. belang*
rijk, gewichtig. Interesse, (-n) v. belang, voordeel
o., deelneming v.; 2. (tin.) die -n, de interesten, renten m. mv. Interessgnt, (--n. mv. -en) m.be-
langhebbende, deelnemer m.; 2. (Ger.) deelhebber ui. |
||||||||||||
|
Int.
|
|||||||||||||||||||||
|
lod. 685
|
|||||||||||||||||||||
|
Int.
|
|||||||||||||||||||||
|
tusschenvoeging; (Bek.) tusschenvoe-.
ging, inlassching. v. Interpoliren, {inlerpolirle, inter-.
polirl) bedr. ww. door lusschenvoeging.j inlassching vervalschen;(Rek.)tusschen- voepen, interpoleeren. Interpret, (-(e)s, mv. -e) m. uil-
legger, tolk m. In terpunction, -puncta-
tign, v. zetten o. der rust- of leestee- kens, interpunctie, punctuatie v. Intcrpungiren, (inierpungirie,
inlerpmigirl) o. ww. leesteekens zetten, iulerpiincteeren, punctueeren. Intorstitium, (-li«nu, mv.-tien)
tusschentijd, speeltijd m. tusschen de
lessen; (Mn*.) toonsafsland in. Intorvall, (-(e)s, mv. -e)o.(Muz.)j
lusschenruiinlev., toonsafsland m.,hoog- leverhouding v. van twee tonen, inler-\' val o. Intervenient, (-en, mv. -en) m.
tiisschenkomeud persoon, lusschenper- soon in.; 2. (Hand.) tiissclieupcrsoon, endossant m. Intervoniren, (inlenenirle, in-
lervemrl) o. ww., in. h. lusschenbeide komen; 2. (Hand.) aan een ander adres- seeren, endosseeren. Intervention, (-e«) v. tus$chen-
komst, bemiddeling ».; 2. (Hand.) en-
dossemeul o. van een derden persnon. •sacie v. (Hand.) akte v. van bemidde- ling, van tnsschenkomsl; sprolesl m. protest o. door tnsschenkomsl. Intestat, bijv. en b. zonder tesla-
nieni. zouiler uiterste wilsbeschikking. Intestaterbe, (-n, mv. -n) m.
natuurlijke erfgenaam in. Intim, (-cr, si) bijv. en b. innig,
hartelijk genegen,vertrouwd, vertrouwe- lijk, intiem. Intitnititt, (-cn) v. innigheid, ver-
irouwclijkheid, vertrouwdheid, intimi- teit v. Intolerant, (-w, -(e)st) bijv. en
b. onverdraagzaam. Intoleranz,v. onverdraagzaamheid
v.; it. geest ra. van onverdraagzaam- heid. Intonation, (-en) v. loonaange-
ving v., aanhef ui., inzetten o. van een gezang. Intoniron, (inlomrte, intonirt)
bedr. ww. (Muz.) inzetten, aanheffen,in- loneeren; (lustr.) stemmen, in toon zet- ten; (Hcd.) eine Silbe -, den klemtoon laten vallen op; (Spraakk.) Z. belonen. Intrado, (-n) v. (Muz.) inleiding
v., voorspel, preludium o.; 2. -n mv. in- koin-.li ii v. mv., rente v. IntransitiV, bijv. nw. (Spraakk.)
niet overgankelijk, intransilief;(vcroud.) onzijdig. Intricat, bijv. nw. ingewikkeld,
verwikkeld, verward; -c Stekt,ingevvik- kelde, mneieljjke, netelige, kiesche zaak. Intrigruant, (-er, -(e)sl) bijv. nw.
arglistig, geslepen, vol listen en streken, intrigant, Z. rankesüchtig. Intriguo, (-«) v. list, arglistig\'
heul, listige kunstgreep v., sluwe streek! |
|||||||||||||||||||||
|
m., kuiperij v., heimelijke aanslag m.,
intrige v.: 2. (Tooneelk.) intrige v., Z. VeruicMung. Intriguiren, (inlriquirte, intri-
guirl) o. ww., m. h. mei slinksche slre- keu, draaierijen omgaan, kuiperijen ma- ken, kuipen, konkelen, intrigeeren. Invalid, bijv. nw. verminkt, voor
den dienst ongeschikt; it. onvermogend, zwak, krachteloos. Invalide, (-n, mv. .«) m. zwak,
ziekelijk,gebrekkig, voorden krijgsdienst onbekwaam geworden man, verminkte, invalide ui.; -nhauso. invalideiihuis o. Invalidiren, [intalutirtt, mvali-
dirl) bedr. ww. (Gcr.) ongeldig of krach- teloos maken, ouiverslooten, invalidee- ren. Invectjve, (-n) v. hatelijke uil-
val in., boosaardige toespeling v.,schimp in., scheldwoord o. Inventar(ium), (•«, mv. lmen-
larien)o. boedellijst, boeilelbeschrijving,
lioedelopschrijving v , inventaris m. Inventions-horn, (-*om(e)s,
mv. -hórner) o. (Muz ) klephoren, cor- uel a piston ui.; -trompcte v. kleptrom- pet v. In ven t iren, (invenlirle. invenlirl)
n. ww., m. Ii. boedel beschrijven, eene boedellijst opmaken, een inventaris op- maken; 2. uitvinden. InvcntiQs, bijv. en b. vinding-
rijk. Inversign, (-en) v. (Spraakk.)
omzetting, verandering v. van de gewone volgorde der woorden, inversie v. Inventur, (-i\'i) v.boedelbescbrh>
ving v., opmaken o. van den inventaris,
inventarisatie v. Invostitur, (-e») v. plechtige in-
zetting v. in hel bezit ceuer vvaardig- heid, bclecning, wijding, bekleeding, in- vestituur v. Involvjren, (involeirle, invohirt)
bedr. ww. in zich sluiten, bevatten. Inwartig, bijv. nw. inwendig, in-
wonend; 2. bijw., Z. einuirts. Inwarts, bijw. naar binnen, naar
binnen geLeerd, binnenwaarls, Z. ein- tearts. Inwendig, bijv. en b. inwendig,
innerlijk, naar bi unen;( lig.) der -eMtnsch,
de inwendige mensch; 11. (-es) o., z. m. inwendige, binnenste o. ïnvohnen, (uohnlein.ingeuohnt),
|
|||||||||||||||||||||
|
Intorosson-rechnung, f. in-
tereslrekening v.; -ttagend bij», nw. in- terest opbrengend. Interesseren, (intcretsirle, inte-
ressirl) o. ww. belang inboezemen, belang wekken; das Uuch inlercssirt ion Anfang biszu F.mie, houdt de helang- slclling gaande; 2. bedr. vvi.jem. für etw. -, belang doen stellen; 3. wed.vvvv. sirh für jem., sich für elw. -, part ij trekken voor, belang stellen in, zijn best doen voor. Interessjrt, bijv. nw. belang heb-
beml, deelhebbend, betrokken, zelfzuch- lig, baatzuchtig. Interferenz, (-en) v. (Gez.) we-
derzijdsche werking v. van samenkomen- (1* lichtstralen. InterfOlÜren, (inlerfoliirte, in-
lerfoliirl) bedr. ww. (Boekb.) mei pa- uier doorschieten, papier voegen tus- schen. Interim, (-s, mv. -s) m. tusschen-
lijd, vnorloopige toestand, voorlonpige maatregel m.; (Geselt, van D.) tusschen- regeering v., interim o. Interimjstisch, bijv. en b. voor-
loopig, provisioneel, voorshands, tijde* lijk. Interims-bescheid, (-(e)s,mv.
-. m. provisioneel, voorlonpig vonnis o.; •bücher o. rav. voorlonpige boeken o. mv.; -ministter m. tijilelijk, voorloopig minister, minister m. ad interim; •regie- ruig v. tusschenregeering, voorlnopige regeering v.; schein m. (Hand.) voor- loopig bewijs o,;-uni[orm v.alledaagsche Meeding v., klein tenue o. InterjectiQn, (-en) v. (Spraakk.)
lusschenwerpsel o. Intorlincar, bijv. nw. lusschcnre-
gelig, tusschen de regels geplaatst. Interlocut, (-(<0«, mv. -c) o.
tusschensprnnk v., voorloopig vonnis o. Interlunium,(-s.mv./«/cr/ujiien)
o. week v. van nieuwe maan. Intermezzo, (-s, mv. -s) o.(Too-
|
|||||||||||||||||||||
|
35
|
|||||||||||||||||||||
|
neelk.) tussclienspcl, tusschenstiik o.,
tusschenvoorstelling v. Intermittirend, bijv. nw.(C.en.)
tusschenpoozeud, beurtelings, afgebro- ken. Intern, bijv. nw. inwendig, van
binnen; 2, inwonend. Intemjren, (inlernirle. internirl)
bedr. nw. Soldaten -, in hel binnenland \'•"iie verblijfplaats aanwijzen, internee ren. Internist, (-cn, mv. -cn) m. in
wenilig zieke m. Internuntius, (onb.) m. buiten
gewoon pauselijk afgezant, internun- \'ius m. Interpellatign, (-en) v. vraag
\'• om ophehlering of verklaring, inler. Pellalie v. Interpelliren,(in(erpe//ir(e,tn/er-
Pellirt) bedr. ww. in de rede vallen; it "tl opheldering of verklaring vragen, in- \'"Pelleeren. Interpolation, (-en) v. verval*
"\'\'\'ing v. door inlassching, invoeging |
|||||||||||||||||||||
|
Inwohner, (-s, mv. Inwohner) m.
|
|||||||||||||||||||||
|
&, Z. einuohiien &.
|
|||||||||||||||||||||
|
Inzicht, Inzucht v. beschnldi-
ging, belichling v., hoon m., Z. /n;n- rie. Inzichtgericht, (•(«)«, mv. -e)
o. kantongerecht o. over belecdiging, laster&. InZWlSChen, bijw., Z. indessen.
iQd, (-(e)s, mv. -e) o. (Scheik.)
iodiuin o.; -eisen o. Si. ioilium-ijzer o.; •hullend bijv. nw. iodium houdend,iodi- iiiu bevattend. Igdig, bijv. nw. -e Sdure, iodium-
zuur o. Iodin(o), {•») o., z. m. Z. Iode.
|
|||||||||||||||||||||
|
Irr.
|
||||||||||||||||||||
|
Irr.
|
||||||||||||||||||||
|
686 Irm.
|
||||||||||||||||||||
|
Ironie, (-n) v. bedekte spol m.,
spoilernij, .Ijne scherts, ironie v. Ironisch, bijv. eu h. schertsend,
spottend, ironisch. Irr, bijv. en h.,Z. irre.
Irrational, bijv. nw. (Wisk.) on-
ineelliaar, met betrekking tot de eenheid, iiiel volkomen door een geheel ofgebro- ken getal uit te drukken. Irrationalgrösze, (-n) v. on-
ineelbare grootheid, grootheid v. waar- van de wortel niet in een geheel getal uitgedrukt kan worden. Irrationell, bijv. en b. onredelijk,
onzinnig. Irrbeere, (-«) v. (PI.) belladonna,
wollkcrs, groote uachlscliade v. Irre, bijv. eub. verdwaald, verdoold,
onzeker; -r Gang, onzeker, onvast; - gehen, faltren, reilen, verdwalen, verdo- len, verdwaald raken;- sein, verdwaald zijn; in Ansehung der Wcllgcgenden • werden, in de war raken; jem. - fiihren op een dwaalspoor brengen, helpen;(lig.) dwalen, zich vergissen, in dwaling ver- keeren, het mis hebben, l.irren; er isl tm Ko/\'fe, hij is niet wel bij hel hoofd; reden, wartaal uitslaan, bazelen, rnaskal- len; il.(van zieken),ijlenyem. - tnarhen iem.verlegen maken, in de war brengen van zijn stuk brengen ^as Gelösedutnaclil mich -,brengt mij inde war.brengt mij van mijn sluk; - tierden, in de war raken,niet welen waaraan zich Ie houden; irh tierde ganz - an ilim, ik begrijp hem niet meer, ik begrijp zijn gedrag niet. Irre, (-«) v. verkeerde weg, dwaal-
weg in., dwaalspoor o., dwaling v.; inder • gehen, heruingehen, /au/en, dwalen, heen en weer loopen, drentelen; 2. (w.i. gebr.) doolhof in., labyriulh o.; 5. (-«, mv. -n) ui. krankzinnige m. Irreführen,Irregehen,o.dwa
len o., dwaling V.
Irreführer, {-rers, mv. -rer) m.
verleider, bedrieger, slechte gids in. Irregulier, bijv. en b. ouregelma
lig, mei volgens of afwijkend van den regel. Irreligigs, (-er, -esl) bijv. en b.
oiigodsdicnslig, goddeloos, met den gods- diensl strijdig. Irreligiositat, v. ongodsdienstig-
heid, goddeloosheid, strijdigheid v.me den godsdienst. Irremachen, (-s) o., z. m. wan-
onlelijklieid, wanorde, verwarring v.
Irren, (irrle, geirrt) o. ww., m. h.
dwalen, dolen; im Felde Iterum -, rond- d walen, ronddolen; ohne Heimatli-,zon- der huisvesting rniidloopen, geen tehuis hebben; -der Ititler, dolend; (fig.) -der bliek, ronddwalend; übcrall mit seinen Gedenken herum -, overal ronddwalen met; 2. zich vergissen, in de war zijn; Jedermann kann -, (Spr.) - ist mensch- lith, dwalen is menschelijk; in einer liechnung -, abuis hebben, fout hebben, zich vergissen; lassen Sie sirh dass nicht -, bekommer u daarom niet, laat u dat niet in de war brengen;i<7i«i//</iiA«if/i/ -, ik wil u niet storen (in uw werk) \\erlAtit |
sieh nichts -, hij laat zich niet in de war
brengen,van zijn sluk brengen;3.(Volksl.) ergeren, Z. druern; ihn irrl die Fliegc an der Wand, hem hindert, hij wordt boos over; II. wed. ww. tick -, Z. irren (2); sich in der Zeil, in der l\'erson, in einer Walil -, zich vergissen in. Irrenhaus, {-hau$es, mv.-Arfwser)
o., gekkenhuis, krankzinnigengesticht o. jrrereden, (-s) o., z. m. wartaal
uitslaan, onsaiuenhaugendc taal praten, ijlen. Irresein,(-s) o. verstaudsverbijste-
rinj;, ijlhoofiligheid v. Irr-fahrer, (-rers, mv. -rer) m.
dwalende, dolende reiziger m.; -fahrl v. zwerftocht in., oindoling v.; •;;««;/ m dwaalspoor o., verkeerde weg ui., dwa- lingv.;2.doolhofm ,labynnlo.; (OutIU.) (in hel oor), doolhof m.;-gebaude o. doolhof m.; -geding o., Z. -lehen;-geisl in. dwaalgecsl m.; 2. ronddolende ver- beelding v.;3. Z. •glüubiger; -gcslint o., Z. slern; -gcuinde o. (w. i. gebr.) dool- liul in., labyrint o.; -glaube m. dwaliii): v. van hel geloof, dwaalbegrip, dwaalge- loof o., ketterij v.; -glöubig bijv. en li. dwalend in het geloof, ketlersch; —sein, |
|||||||||||||||||||
|
Iodin wassers toiï\'sauro , ».
iodium-Halerstofzuur o. Iodiren, (iodirle, iodirt) bedr.v, w.
mei ioilimii verbinden. iQd-kalium, (-s) o.,z.m.iodiiiin-
pntassium, gjolasclimelnal o.j -melalle o. mv. iodium-verbiiidingen v. mv.niel me- lalen; •quecksilber o. lodiiim-kwïkzilvcr o.; sauer bijv. nw.,—es Sali, iodinrn- zuiir>zout;-id\'urev.iodiumzuuro.;-*c/m\'(.\'- felanlimon ui. iodium-zwavelverhinding mei ariliinonium; sldrkemehlo. iodium- hars o.; -litiklur v. (Apolh.) oplossing v. van iodiuiii in alcohol. iQüisch, liijv. mv. Ionisch, van of
uil loiiig, volgens de Ionische bouworde; -e Saule, Ionische zuil mei cilindervorm mig kapiteel; 2. volgens het .Ionisch di- alect. Ipecacuanha, (-*) v. braakwor-
lel, pingeel wortel m.
Iper, (•») v. ijp, ijpehoom in.
Ips, (-es, mv. -e) m., Z. Gips.
Ipsjsmus, v. zelfzucht, eigen-
baat v. Irdcu, hijv. en b. van aarde, aarden,
uil narde vervaardigd; -e Schiissel, aar- den schotel. Irdisch, bijv. en b. aardsch, we-
reldsch, uit stof geboren; -er Mensch, wereldsch niensch, bewoner der aarde: (fig.) wereldsch, zinnelijk mensen; 2. das -e, het aardsche, wcreldsche o., goederen o. mv. dezer wereld; -heil v. aardsche, wcreldsche aard ui. Ircnaen, v. mv. vredezaugen m.
mv. Irgcnd, bijv. en b. ergens, mis-
schieu, bij toeval, toevallig, cenig, een of ander; - «o, -tvoliin,ergens; -teolter, van waar; irenn es - möglich tcare.alsdul eens ooit mogelijk «are; - ein, • einer, - eine een of ander, eenc of andere; il. geen een; - ein btich, e. o. a. boek; -elic, (gemeenz.)
- tras, iels dal &; kennen Sie - jem., der\'/,
kent gij iem., die; o/me- einiye Keslen. zonder de minste kosten, geheel koste- loos; isl - einscltöncres Land?,\\s er ergens &?; ticnn mir - etw. yefdlll, so isl es,als mij iets bevalt &;hatman-etw.schonere» gesehenl, heefl uien ooit &; es isl kein Menscli, der nicht - felilen sollle, er is nie- maii I, die nooit zondigt; 2. teer - an- slandig isl, lliul das nicht, wie maar ecnigszins fatsoenlijk is,die &; «o - Vn- sinn gemachl uird, isl er dabei, overal waar dolle streken uitgehaald norden, daar &. Iridium, (-«) o., z. m. (Scheik.)
iridium o. (een metaal); -oxyd o. iridi* uiiM\'Mile o.; -oxydul o. tweede iridium- oxyde o Iris, v. (Fabell.)lris v., godin van
den regenboog; 2. regenboog m.;(ünllk.) ring in. aan den oogappel, iris in.; (Nat hisl.) schoiinevlinder in.; (PI.) irias v. Irl, (-«i) v. (I\'rov.) weide, drccl
streek v. Irmensaule,Irminsaule,(-n)
v. Iruienzuil v., beeld o. van den krijgs- god of van een held bij de oude Saksers il. beeld o. van Araiiuius. |
||||||||||||||||||||
|
dwale
|
79
|
n in hel geloof; —keil v. dwaalge-
|
||||||||||||||||||
|
loof o., uiirei-hl/innigheid v.; -haus,-en-
Imiis o. gekkenhuis o., krankzinuigeiige- slicht o.; -hausler,—in, gek m., krank- zinnige m. en v., gekkin v. Irridiren, (irridirle, irridirl)beir.
ww. uitlachen, bespotten. Irrig, {-er, -st) bijv. en b. dwalend,
vergissend, onjuist, verkeerd, valsch; da sind Sie ganz -, -er ileinung, daarin ver- gist gij u; -er Wcise, bij vergissing. Irritiren, (irrilirle, irrilirl) bedr.
ww. prikkelen, tergen, Z. reizen. Irr-kopf, (-ko]if(e)s, mv. -kópfe)
in. krankzinnige, gek in.; -köpfig bijv.nvt. gek, verward, krankzinnig. Irrkreisen, (kruiste irr,irrgekreisl)
o. ww. dolen, ronddolen, ronddwalen. Irr-lauf, (-(e)»)ai.,z.m.(w.i.gebr.)
dwaalweg in., dwaalspoor o., dwaling v.; 2. Z. \'fahrt; -laufer ra.. Z. Landlaiifer; -leh(c)n o. (Leeuw.) recht o. van aan- vaarding op hel eersl openvallend leen; •lehre v. onrechtzinnig geloof o.,onrecht* zinnige leer, ketterij v.; -lehrer m. on- rechlziiinig geloofsleeraar, ketlersch leer- aar m.; •licht o. dwaallicht, Sint-Elms- vuur o.; (Vniirw.) waterzwenner,water- kogel in.; (fig.) bedrieglijk licht, valscb licht o.; -ling m. dwalende, banneling, /werveling m.;-ifad m.,Z. •weg;-predigc in. ketterse h jii\'edikrr,on rechtzinnige pre- dikant in.; -rcde v. waanzinnige, ousa- menhangende rede v.; -sal o. (veroud., Z. •Ilitim, Wahn. Irrsam, (-er, -st) bijv. en b. licht
dwalend, licht te verwarren. Irr-Stem,(-(c)s,mv.-e)m.dwaal-
slcr, komeel v.; -lhum (mv. -lliümer) m. dwaling, afdwaling, vergissing,onwaar- heid, font v„ abuis o.; i« — eer [allen M eenc dwaling vervallen, zich vergissen; — nu Namen, vergissing v. inden naam; da isl «in— voryegunyen, daar heeft eenc |
||||||||||||||||||||
|
Jac. 687
|
|||||||||||||||||||
|
Ja.
|
|||||||||||||||||||
|
Ja.
|
|||||||||||||||||||
|
m. (Nat.) isnleerstoel m., isoleerbankje o.
Isolirung, v., Z. isoliren; it. afslui*
ling, isnleering, isolatie v. Isop, (-(e)s) m. (IM.) hysop f.
jsopen-öl, (-(e)J, mv. -e)o.hysop-
olie v.; stengel m. hysopslengel m. Isothermen, v. mv. lijnen v. mv.
op den aardbol, welke getrokken gedacht
worden over plaatsen, die denzelldenge- middelden warmlcgraad hebben, isother- men v. mv. Isothormisch, bijv. nw. op de
isotlieruieii betrekking hebbende. Israeljt, (-en, mv. -en) in. Israëliet
m.; die -en, de Israëlieten m. mv., kinde- ren Israels, Hebreeuwen in. mv., Juodsche nalie v., de Joden ui. mv. Isthmisch, bijv. nw.(o. Oesch.)
die -en S/iiele, Kampfspiele, isthmische, Knrinlhische spelen o. mv. Isthmus, (onh.) m. landengte v.
ïtaliaQer,(-ners, iuv.-ncr)m. Ilali-
aan m., Ilaliaausche man m.; -in v. Ila- liaansche vrouw v. Italieaisiren, (italienitirie, iia-
lienisirl) bedr. ww. verilaliaanschcn.zicb
van Italiaansche zegswijzen bedienen. Item, bijw. insgelijks, desgelijks,
idem; Z. dessyleicken;{\\o[ksl.) • esktlft, kort\'im dat helpt. Itinerarium, (-s, mv. llinerarien)
o. reisboek o., reisweg in., reisbeschrij- ving v., reisverhaal o., wegwijzer m. Itzig, bijv. nw., Z.jelzig.
ItZO, itzt, bijv. nw., Z.jettt.
|
|||||||||||||||||||
|
iergissing,een abuis plaatsgehad;(Godg.)
I. -lehre; jemn. seinen — benehmen, aus seinem —e helfen, uil de dwaling hei- pen; seinen — einseken, lijnt dwaling in- ziei\', erkennen dat men gedwaald beeft; •>. onachtzaamheid, achteloosheid v.,ver- zien o., vergissing v.; — im Recknen.fnnl v., aliuis o.; — in der Zcilrecknung. f"iil v. in &,anachronisme o.; •thtmtichbij*. en li., Z. irrig, Irrung, (-en) v. dwaling, vergis-
sing v., misverstand o.; 2. (gei..ecnz.) twist in., verschil o., oneenigheid v. van gevoelen. Irr-wahn, (-{c)s) m., 2. m. ver-
keerde meening v., verkeerd begrip, voor- uordcel o., idee fixe.bijgcloufn.: •neg in. dwaalweg, verkeerde «eg 111.; auf einem —e sein, opeen dwaalweg zijn, dwalen; auf —e yeralken, op dwaalwegen, ver- keerde wegen komen; (lig.) de» — of nuf —en gcken, afdwalen; 2. Z. -yang; •wisch m., Z. •licht, Irte, (-n)(I\'rov.)gelng o., betaling v.
aan den kastelein; it. Z. Zeche. Irten-gesell, (-en, mv. -en) m.
meesterknecht in.; -meisler 111. kastelein herbergier m. Isabell, (-(e)s, mv. -en) m. izabel
in., izahelkleurig paard; 2. (-.«) o., z. tn. of -farbe v. licht geel, geelachtig wil, bruinachtig geel n., izabel kleur v.; -far- ben, -farbig bijv. nw, izahelkleurig; —es tferd, Z. Isabell. Isagorie, (-n) v. voorbereidende
wetenschap v. |
IsatinsUuro, (-n) v. (Scheik.)isa-
tineznur o. Isegrimm, (-(e)s, mv. -e) m. (in
de fabel), wolf m.; 2. (fig.) knorrepot, broiupni, izegriin m. Isel, (-5) in. dennennaaldenmesl
m. Isen-grind,-grimm,(-(e)s,mv.
•e) m. (I\'rov.) veldleekeno.derZuricher
slagers; (Nat. bist.) halve leeuw, grijp- vogel m. Isenkraut , (-krattt(c)s, mv.
•kriiuter) o., Z. Eisenkraut. Isis, v, (Kabell.) Isis, Maan v.; Tafel
der Isis, Isislafcl v. Islam, Islamismus, (onh.) m.
Islam 111., Mahnmedaansche godsdienst
m. Island-flecbte, v., -moos, o.
(11.) IJslandsch mos ». Islandiaches Moos, Z. Island-
mom.
Isochrgmisch, bijv. nw. gelijk
lauglijdig, even lang durend, gelijkdu- rend, isnchninisch. 1 Isolatign, (-en) v. afzon.lering,
lisoleeriug v. Isolator. (-s, mv. -en) m. (Nat.)
afscheiding*», afzonderingssloei, isoleer- stoel in., isoleerbankjeo., isolator, niel- gcleider in, Isoliren, (itolirle, iso/iri)bedr.ww.
afzonderen, afscheiden, verlaten; (Nat.) van alle verbinding met geleidende voor- werpen afsluiten, isoleeren. Isolirschamel, (-mels, mv.-mel)
|
||||||||||||||||||
|
J.
|
|||||||||||||||||||
|
J, (JoU\'s, mv. J or/\'s)o.(10c letter
van het alphabeth j v. Ja, bijw. ja; - antuorten, ja antwoor
den, bevestigen; - freilich, wel jn, ja ze- ker, stellig, ongetwijfeld; - uakrkuftiy, irahrlick, ja waarlijk; - gen iM.ja zeker; til - freilich, wel zeker, natuurlijk, dat spreekl immers van zelf; nun • doek, "el ja,ongetwijfeld, zeker; (na ceuconl- keniienile vraag), ja, ja wel, welja; ist e\' nicht gekommen? 0 -, wel ja, wel ze- *\'f; 0 -, er isl es, o ja, hij is hel; Sie lagen • und ich nein, gij zegt van ja, en jk van neen; ich glaube -, ik geloof van Ja; bei - undnein, in een woord, zeker, stellig; tnit • beanluorlen, bevestigen; - :u elf.sagen,toestemmen in;ef sagl zuAllem •• hij zegt op alles ja; (gemeenz.) hij is e«n jabroer; - nirken, door hoofdsrhud- ,;i|i.- bevestigen, van ja knikken; 2.cer- yissen Sie es doek • nicht, vergeet het |
|||||||||||||||||||
|
toch vooral niet, bid ik u; kommen Sie
\'doch • recht friili, kom toch vooral heel vroeg; sagen Sie es- nicht, zeg het toch \'niet; Ihut es - nicht, doe het Inch niet, ik waarschuw u; - ras noch mekr ist. ja, \'vrat meer is; - nianbeliatiplct snyar, dass, ja, men beweert zelfs; geken Sie n ie kt aus? Es reynet ja, gaal gij niet uil? Het re- genlinitners;ic7is«(//f cs-.ik zeidehet im- uiers;ei - doch.11 er das a/auAfe,och,wie zou dat nu gelooven; uenn es denn - sein muts, als hel dan toch wezen moet;3. -? solldas uakr sein?,ei?zou hel waar zijn?;-so.rfa halte ich mich bnldgeirrt, hel is waar ook, \'ik zon mij haast vergist hehhen;(/a.« ist- ganz kerrlick!, nu dat is heerlijk !; 4. -, tras ich Ihnen sagen wollle, o ja, a propos, dat is waar ook, wat ik 11 wilde zeggen; II. o. zelfst. ja o. bevestiging v.; mi\' einem - bcanticorten, met ja beanl- woorden, bevestigen; sein • dazugebcn. |
;Z. Jawort; bei- und Neint, op mijn
woord! bald - bald nein sein, ongestadig, wispelturig zijn; - imrf amen sein, vast van karakter, consequent zijn. Jgbruder, (««, mv. Jabrilder),
Jaherr, (-»i, mv.-e») m. jabroer ra., hij die op alles ja en amen zegt. Jacent, bijv. nw. liggend, verlaten,
zonder meester. Jacb, bijv. nw., Z.iüke.jtihiornig.
Jacht, (-en) v. jacht, jachtsebip o.;
{•Uring m. jaagharing m. j Junhtern, {jachtertcgejachlerl) o. ww.. Z. jackern. Jaohttaufo, v. nood\'loop, doop m.
in nood. Jackchen, (vcrkl.) o.jakje.buisje,
rljpigfjeo. 1 Jackc, (-n) v. buis, wambuis, vest,
Jak o., hanssop m.;;\'enm. die - roltschla- gen, geducht afranselen. |
||||||||||||||||||
|
688 Jag.
|
Jag.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Jag.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
JftCkel, (•«, inv. Jackel) m. en o.
vogel verschrikker m.;( Sm.)groolesniids- hamcr m.; \'2. kruik v. met grooten buik. Jackern, {jackerle, gejackerl) o
ww. (gemeen?..) lieren, gelier maken, stueieu en lachen; il. jakkeren, hard ie paard rijden. Jacob, (-s, mv. -e) in. Jacoh, Jaco-
bns ui.; (geineenz.) das ist der a//c-,dal is de oude slenter, sleur. Jacgbi, (-j) m., z. m.,Z.Jacolislag.
Jacobiner, (-s, nw.Jacobiner) 111.
(Gesch. van K.j J.icnhijn, overdreven voorstander m. der volksregeeiïng. Jacobiner-gesellschaft, (-en)
v. vereeiiiging v. van voorstanders der volksregeeriiig; -klubb m. Jacobijneu- i\'lllll V.
Jacobinisch, bijv. en b. jacn-
bijusih, uiterst gehecht aan de volksre- geering. Jacobinismus, (onb.) m. partij
v. en gevoelens o. mv. der Jacnbijueii, overdreven vrijhcidszuchl, vrijheids- woede v. JaCObit,(-e«, niv.-en)m. navn|j;e-
ling m. van den II. Jacnbus, jacobict m. Jacobs-apfel, {spiets, mv. -ap-
fel) in. Sinl-Jacobsappcl, B|i|iel, aardap-
pel ui. die met Siul-iacnh rijp is; -birn v. Sinl-Jacnbspeer v.,- •btutne v. (I\'l.) Sinl-Jacobs-kruid o., bloem v.; -bruder m., Z. Jacobil; -kraut o. Indische anje- lier v.; 2. Z. -blume; -lauch m., Z. Hohltauch; -tilie, •nariiite v. (PI.) Sinl- Jacohslclie ».; -muxehel v. Siul-Jacobs- sclielp, alikruik v.; slab in. pelgrims- slaf in.;\'2. (Zeen.) pnolshoogleinelcr in.; strasze v., Z. Milchstrasze; -lag m.Sinl- Jacnb, feestdag m. van den II. Jacobus: •Kiese of Jacobswiete v. weide v„ wei- land o. dal tegen St. Jacoh gemaaid wordl; •ziiicbel v., Z. Ilnhtlatich. Jactanz, v. snoeverij, pocberij v.
Jact ui\'i (•en) v. verlies o., schade
v„ nadeel o. Jiido, (-»)v., Z. Ilillcr.ilein.
Jagd, (-«) v. jachl, vervolging v.,
iiii/.iiii\'ii o.; atifjem., au/ elw. - muclien, jachl maken op, nasporen, vervolgen; 2. gelier, rumoer, geraas, luinull, leven o.; was isl das fiir eine • !, wat is dat voor een geraas!, welk een gelier!; (Ilansk.) lijpas, chasse m.; 3. jacht v.; Iiolic -, groole jachl; niedre -, kleine jarhl; i. de knnsl v. om Ie jagen; 5. jachlrechl o., jachl v.; 6. gescholen wild o., vangst v. van de jarhl; 7. Z. •betirk; 8. jngersloel ui., jagergevnlg o.; (lig.) veel getier ma- kende personen m. mv.; (Fabell.) die «iiWc-. wodansrli heiro., dehelscheIrocp m.: (Zeew.) Z. Jacht. Jagd-amt, (-amt(e)s, mv.\'&mler)
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
jaagd te mogen worden; 2. jachlrechl o.
Jagd-bauer, (-n, mv..«) m., Z.
•frólitier; -beamler, -bedienler m. jacht*
|
3. aandeel o. van de jacht voor den \\eet-
beer; -rechllich bijv. nw. volgensdewet- leii der jachl, overeenkomstig de jacht. wellen; -rnj,iht. jachtduinen! o.; -reiler m. jager in. Ie paard; \'revier o., Z. -fc-. «>/r; -hm7.\' iii. jacliirok m., jachtkleed o., jagersrok m.; -rohr o. jachlrnern., Z. •/linie; sache v. zaak v.betreffende de jachl; snule v. jachlpaal, grenspaal ra. van eene jacht; -schif[ o., Z. Jacht; •srhirm in. jachlprieel o.; •schtillen m., Z. Iteniischliltai; schtoss o. jachlslol o.; •schmied m. jachtsinid, hnefdsmid in., die den jachlsloel vergezelt; schneider ui. maker, vervaardiger m. van j»chl- kleederen; schreiber va. schrijver m. bij een jachlbesluur; -si/2 in. jachthuis o.; •spiel o. jachtspel o., jacht v., jagen o.; •spiesz in. jachtspies v.; slein m. jacht- <leen, grenssleen in. eener jacht; sliefetn in. mv. jachllaarzen v. mv.; stock m.ja- gersslok in.; -strick m„ Z. h\'alhlnck; stücko. (Muz.) jachllied, stuk o.muziek voor den jachlhoren; 2. (Schild.) jaclil- stuk o., schilderij v. die eene jachl voor- stelt; 3. (Zeew.) die stücke, stukken o. mv. geschut op den voorsteven; -lag ra. dag m. voor de jachl, waarop gejaagd mag worden; (Leeuw.) dag m., waarop de jachl-heerenilienst verricht moet worden; -lasche v. weitasch, jagerstasch v.; -teufel m. (Zeew.) klein zeil o. aan den vlaggeslnk; -/uc/i o., -liirh-r o. mv. net(Ien) o. (mv.); -uhr v. jachlhnrloge o.; -wagen m. jarhlwagcn ni„ rijtuig o. voor de jachl, -wescn o. jachlwezen o.,al wat lot de jacht behoort; -:ell o. jacht- tent v.; -zeil v. jachltijd m.;-zevg o. jachlgereedschap o.; -zink, staken m. jachlhoren in.; sug m. jachlsloel in.; 2. nillocht in. op de jachl; 3. een span o. paarden. JiigoloinO, (-n) v. jachllijn v.;
•levfet m. (I\'l.) Sinl-Jansknid o.;-/roj; m. sleeptros m., sleeptouw o. Jagen, {jagle, gejagl) o. ww., m. *.
en s. jagen, draven, ijlen, rennen, ga- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
63
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
bediende m.; die —n, de jachlstoel m.;
•berechligt bijv. nw. gerechtigd lol jagen; •bezirk o. jachl »., jachtdisliicl, jachl- Bcbied o.; 2. voor de jacht afgesloten plaals v.; -bolzen m. wigvormige houten pin v.; •biücke v. jachlbrng v.; -eaealier in., Z. -junker; •dienerschafl v. jachl- stoel m., jachlgevnlg o.; -diensl in., Z. umi (2); -edelkaube in. page m. van den lachtsloel; -eisen o., Z. -spiesz; -erlaub- niss v. vergiiniiiug v. om Ie jagen, verlnf •i. lol jagen; -fnlk m., Z. Edel/alk; -fiskal in. liscaal m. van de jachl;-/Im/ev.jachl- geweer o.; -ftur v. vlakte v. om in te jagen, Z. -bezirk; -fnlge v. (Leenw.)ver- plichting v. om den leenheer op de jachl ie volgen; \'2. jachlgevolg o., jachlsloel in.; 3. Z. -[rohne; -freund in. lielheblier in van de jachl; (Scherts.) jager, Nem- rod m ;-/rci\'c/ir,.jaclitinisdrijfn.;-/>o/ini\' v. jaclilhceiendieiist m.; -frnhner m. die jachlliecrenilienslen moet verrichten; •aam o., Z. -nelz; -gehiige o. jachlperk, jachtveld o., Z. -bezirk; -geld o. geld o. waarvoor men de jaclilheereinlieiislen xfkoopt; -geralh o., Z. -zeug; -gereebl bijv. nw. in de jacht bedreven; "2. naar Ie regels der jachl; -gereehtiijkeil v., Z. -rechl; -geschoss o. jachl wapen, jacht ge- weer o., buks v.; -gesrhrei o. jachlge- sclnceiivv o., jachlkreten m. mv.; -geuand o., Z. -kleid; -göltiti v. (Fabell.) godin v. der jachl, Diana v.; -gren:e v. grens v. eener jachl; \'halsband ni. halsband m. voor de jachl; \'handwerk o. jagershand* werk o.; -ltaus n. jachthuis n.; 2. ver- blijfplaals v„ verblijl o. der jachthonden; •hief o. blazen, slnnten o., sloot in. op den jachlhoren; -imf m., Z. Jagerhof; \'hom o. jachlhoren ui.; -hund in. jnehl- bond in.; -hündin v. wijQes-jaclithond m.; \'hul m. jachlhoed m.; -junkcr rit. edelknaap m. Ier jacht; -kanzki v. jacht» kanselarij v.; -karle ». jachtakte v., ver- gunning v. om Ie jagen; -kleid o. -klei- dung v. jachtkleed, jagerspak o., jachl* kleedilig v.; -k»abe in., Z. -edelkvabe; •kreis m., Z. -bezirk; \'kundig bijv. nw., Z. -gerecht; -latifrr m. looper, boodschap» per in. hij den jachlsloel; •lellen o. leen» jarhirerbl o.; -leiilett\\. mv., Z.-frnliner; •liebhaber m., Z. -freund; -lust v. zin, lusl ni„ neiging v. voor de jachl; 2. — of •luslburkeil v. genol, vermaak o. inde jachl; -mandut o„ Z. \'korte, •mansrhaft v. jachlgevolg o., jachlsloel m.; -messer o., Z.Weidetnesser; -nifi/.ev.jachtmiiisv.; |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
9
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
loppceren; das Pferd jagle wil ihm dat on,
vloog met hem weg; (lig.) i»n Lesen, Stagen -, zich overhaasten; 2. bedr. vvw. aus dem Zintmer -, jagen, venliijvcn, Z. srheuchen; atis dem l.ande -, jagen, ver- drijvpn; eine Magd aas dem Dienste -, wegjagen; Spirszrtilhen -, spilsrneden ihien loopen; in die Flttcht -, op de vlucht jagen; jenin. den Degen in den Leib -, sloolen; sein Vermogen dtirrh die Gurgel -, door de keel jagen, doorbrengen, ver- kwisten, verdrinken, verzuipen; sich eine Ktigcl dtirrh den Kopf -, zich een kogel door den kop jagen; seinem Gegner eine Sf •, voor den kop schieten; inllarnisclt , in hel harnas jagen, verbilleren; (van den wind), den Sloub in die Lu ft -,doen vliegen; ein ander -, voortjagen, naloo- pen; das Essen hinein, hinunter -, met nvcihaasling elen; ein I\'ferd 2u Tnde •• doodrijden; 3. das Wild\', jagen,najagen, vervolgen, jacht maken op; atif Buren -, jacht maken op; II. o. zelfst. jacht v., jagen o.; die Bauern missen aufs -. sind au f dem -, moeien, zijn op de jacht;(fig- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
• nelz o. ja
|
36
|
chlnet, jagersnel o.; \'Orden m.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
jagersorde, Sinl-Huberlsorde v.; -ord-
nung v. jachtnrder v.t reglement o. op de jacht; \'page m.,\'/..-edelknabc;-parlie v. jachtpartij ».; ~p[eife ». jachlltiiilje, jagersfluilje o.; -pferd o. jachtpaard. paard o. voorde jacht; \'pfortei. j«rbt- poort, poort, deur v. in een jachlperk; •posten m. jachlpnsl m.; -pntver o., Z. bürschpiilver; -rath in. raadsheer m. hij den jachlsloel; -m7ii o. rechl o. om Ie jagen, jachlrechl o.;2. jachlreglemento.; |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. jachlbesliiur, d
|
832614
|
eparlemeiil o. voor de
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
jachl; \'2. plaats, betrekking v„ post m.
bij den jachlsloel; -atizuy m., Z.-kleid; •buhn v. jachl »., plaats v. waar gejaagd mag worden; il. jachlrechl o., Z. Wild- ba lm. Jagdbai*, bijv. uw. te jagen, Ie ver-
volgen; -er lltrsih, Z. Hirsch; \'keil v. jaagbaarheid, hoedanigheid v. van ge- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jali.
|
Jab. 689
|
||||||||||||||||||
|
Jali.
|
|||||||||||||||||||
|
Jahling(s), bijw., Z.jah (2. 3).
Jahn, (-(e)s, mv. -e) m. (Landb.)
zwade, zwad, streek, rjj v.; (Wjjng.) ver- deeling v„ strookje land, kreupelhout o.; in -en of jahneni.eise, achter elk., in rijen. Jahnen, jijhnen, (jahnle,gejahnt
en jnhnte, gejahnt) o. ww. (I\'iov.) Z. galmen. Jahnweise, bijw.,Z. Jahn.
Jahr, (-(e)s, mv. -e) o. jaar o.;
laiifend-t -, loopende jaar; dictes -, in diesem -e, dit jaar, van dit jaar; ein -in\'t andere, het eene jaar door hel andere; ro» - zu -, van jaar tot jaar; das neue -, Z. Nebjahr; • aus, • ein, het geheclcjaar door, jaar in, jaar uil; it. ieder jaar; im - 1815, in het jaar 1815; ein Ft\'erfe/-, een vierendeeljaars, trimester o., drie maanden v. mv.; ein halbet -, een half jaar, simestero.; drei \\iertcl-, drie vie- rendccl jaars, negen maanden; fibers -, over een jaar; - für -, alle -e, jaarlijks, jaar voorjaar; scil - und Ta/j, sedert jaar en dag, ongeveer een jaar geleden; (fig.) sedert lang, eeuwen lang geleden; seinc •e bei Jemandttehen,de(ver\\i\\\\cUic) leer- jaren bij icm. doorbrengen; (tier.) - und Tag, jaar en dag, Z. Schalljahr; 2. mv. ein Mann vun seinen -en, van zijne jaren, van zijn leeftijd, ouderdom m.; einc iVilttce ton minieren -en, van middel- baren leeftijd; in jüngeren -cn, in jon- gere jaren; vor sein m • en sterben, voor zijn lijd, in vroege jeugd sterven; er isl in tci- »en besten -cn, hij is in zijne beste jaren, in de kracht, in den bloei zijns levens; bei seinen hohen -en, opzijnhoogen lecltijd; bei -en, op gevorderden leeftijd, bejaard; er ist bei seinen •en, hij is meerderjarig, is oud genoeg, is geen kind meer; vul den • en, bei reifem -en, met de jaren, op rijperen lccflijd;2.-c am liaumc, kring, jaarkring in., Z. Jalirswuchs. Jahr-anloihe, (-n) v. jaarlijk-
sihe allossi,ig v. der rente van een ge- leeud kapitaal, annuïteit v.; -arbeit in. werk o. van eenjaar; 2. werk o. van het jaar; -arbeiler m. werkman, arbeider ni., die per jaar betaald wordt; 2. Z.-gctelle; • begüngniit o., Z. Jahretfeier; -bneh o. jaarboek o., kroniek »., almanak in.; —tchreiberm. kroniekschrijver m. Jahren,jahren (sich), (jahrlt,
gejalirt en jalirle, gejahrt) onp. ww. een
jaar worden, een jaar geleden zijn; (ge- meenz.) es uird sich bald -, het zal wei- dra een jaar geleden zijn. Jfthres-feier, v. viering v.,vieren
o. van den verjaardag; I.Z.Neiijalirsfcst; •feld o. (Landb.) land, veld o., akker m. dat, dieeik jaar bebouwd wordt; -fett o. jaarfeest, verjaringsfecsl o.; •folgc v.op- ccnvolging v. der jaren, tijdrekcnkiindige orde v.; -frist v. lijd m„ uitstel o.van een jaar; nach —, na verloop o. van eenjaar; die Sichsiche —, I jaar C wekenen 3 dagen; -lauf m. loop m. van het jaar; -ring va., -zeil v., Z. Jahrsring. Jahr-fünf, (-(e)s, mv. -c) o. (w.
i. gebr.) tijdperk o. van vijf jaar, lustrum o.; •fünfzig o. tijdperk o. van 50 jaar; |
|||||||||||||||||||
|
•gang in. jaar o., loop ui. van het jaar;2.
(van een dagblad &), jaargang m.;5. (Wijng.) gewas o.; -gang Predigten v. mv. preken v. mv. voor iederen Zondag van het jaar; -gebung v. handlichling, meerderjarigverklaring, mondigverkla- ring v.; -gedachtnist o., Z. Jahresfeier; •gebult m., -geld o. jaargeld o. Jaarwedde v., jaarlijksch inkomen, pensioen o.; •ge- richt o. jaarlijkse!) gerechlshofo.; -gcscll in. haiidwcrüsman, knecht in., die per jaar gehuurd wordt; it. die zijne leerjaren doorbrengt; •gewacht o. jaargewas o., oogst in.; 2. (IM.) eenjarige plant v., ge- was o. van een jaar; -htiiiderlo.eeavt v. Jtihrig, bijv. en b. van een jaar, ja-
rig, een jaar oud; es isl nun -, het is nu een jaar geleden, Z.jihren. Jahr-knecht, (-(c)s, mv. -e) m.
knecht m..dic voor eenjaar in dienst ge- nomen is; (Zoutm.) bronknecht m.; -A«- ni\'i in. schutleikoiiing in. Jatarlich, bijv. en b.jaarlijks(ch),
per jaar; -es Einkommen, jaarlijksch, per jaar, gedurende een jaar; er bezahlt so viel -, jaarlijks, per jaar, in het jaar; 2. alle jaar geschiedend, jaarlijks(ch); -cs Fesl, jaarlijksch feest, jaarfeest o. Jahrling, (-(e)e, mv. -e) m. een-
jarig dier o.; 2. hij die één jaar in dienst geweest is of geleerd heeft; -siorim.een- jarige ram in.; 2. bok m., die zijn eerste horens krijgt. Jahr-lohn, (-(e)s) m., z. m„ Z.
•gehall; •markt m. jaarmarkt, kermis v.; •pacht m. jaarlijksche pachl(som) v„ jaarlijkscbe huur v.; -pichter m. die ft voor een jaar gepacht, gehuurd heeft; •rechnung v. lijdrekenkundig stelsel, re- kenen o. der jaren; 2. lijdrekening v.; 3. jaarlijksche rekening v.; -reihe v. rij, reeks v. vanjaren, verloop o. van jaren; •rente v. jaarlijksche interest m. of rente v.; -ring m. (I\'l.) ring m., die zich jaar- 1 ijk» om de schors vormt, jaarcirkel in., Z. -uuchs (I); schaar v. reeks v. van jaren, uitstel o., termijn in.; schuss in., Z. -«iif/is (2). Jahr(0)S-fall,(-/\'a»(e)j,mv.-/"d;/e)
m. ophouden of beginnen van een proces na een jaar; -lag m. verjaardag, verja- ringsdag, jaardag m.; -vierlel o. kwar- taai, vierendeeljaars o.; -ncchtel m. ver- wisseling v. des jaars. Nieuwe jaar o.; •zeil v. jaargetijde, seizoen o.; —kreit v. (Slerrenk.) jaargelijsnede, koluur v.; •uhr v. horloge, uurwerk o., dat éénmaal per jaar moet worden opgewonden. Jahrtausend, (-(e)s, mv. -«) o.
lijdvak o. van duizend jaar. Jahrte, (-n) v. roede, garde v.; it.
teen, lengtemaat v. van 2 vadems. Jahrvifir, (-(e)», mv. -e) o. (o.
Gesch.) lijdvak o. van vier jaar, Olym- piadc v. Jahrweise, bijw. jaarlijks,per jaar.
Jahr-weide, (-\'i) v. gemeentewei-
de v.; •wuchs in. op den basl groeiende, wat op den bast groeit; 2. scheut m.,ge- was o. van eenjaar; -:nhl v. jaar(ge)tal o.; it. jaartelling, tijdrekening v.; türki- tchc —.jaartelling v. der Turken, hed- 44 |
|||||||||||||||||||
|
vas für rm Rennen und »!, welk een
haast!; nach Glücksgütern -, najagen o. Jager, (-s, mr. /ajer) m. iem. die
up iets jacht maakt, B. v. .\\mts-, Anec- dolen -, Huren -; 2. jager m.; it. Iiefhcb- ber m. van dcjaclit; 3. (Krijgsw.) jager |
|||||||||||||||||||
|
ni.; i. bediende m. in jagersk
|
39
|
leeding,
|
|||||||||||||||||
|
palfrenier m.; 5. jager in. van eene
Irekschuil; 6. marechaussee m., Z. l.andjilger;T.(Zecvi.) haringjagcr m., ha- ringbuis v.; it. slagzeil o.; (Spr.) essind nicht alle -, die das Hom blaten, hel is al geen goud, wal blinkt; il. het zijn niet ;ille koks, die lange messen dragen. Jager-bursche, (-n, mv. -n) m.
jagersbnrsl, jagersjongen m.; -chor m. \'\\\\»t..) jagerkoor o. Jagerei, (-cn) v. jagen o., jagerjj
v.; 2. jagers in. mv., jagcrstoel m.; 3. Z. hïgerhaus; i. (lig.) gedraaf o., nutteloos been en weer draven o. Jager-garn, (-«, mv. -e) o., Z.
lagdntlz; -geschots o., Z.Jagdgetchott; •hans o„ -haf m. jachthuis, jagersbuis "., jagerswoning v.; • hom o., Z. Jagd- lioin. Jügcrin, (-«e«) v. jageres, jaagster
r.; 2. Jagersvrouw v. Jiigcriseh, bijv. uw., Z. jdger-
miitzig. Jagcr-junge, (-«, mv..») m., Z.
• biirsche; -kleid o., Z. Jagdkleid; -kncchl
in. jngcrsknerht m.; -kuntl v. kunstv.om te jagen, jachl v.; il. mv. -kuntte v. ja- gersslrcken m. mv.; -malilzeit v. jagers- maaltijd in ; •mantel in. jagersmantel ir,.; 2. (Nal.hist.)oorvormige mantelschelp ».;
•inaszig bijv. en b.als een jager, een jager eigen, toekomend; -mei.«/erm.jagerniees- ter m.; -messev. in baast gelezencmisv. •orden m., Z. Jagdnrden; -rechlo.jagers- recht, jagersvoorrechl o.; 2. jachtrecht, geld o. voor de vergunning om ie jagen; 3. gescholen wild o. als aandeel van den
jager; i. (van bonden), hnndedeel o.; ,*i boete v. voor eene verkeerde jachluit- drukking; ->iistung v. jagersuitriisting v.; •tchirm m. hinderlaag, ruslplaats v. des jagers; 2. Z. Jaqdspiesz: sprachc v. jagerstaai v.; stiick o. jachtnet o. voor wilde zwijnen; •tatche v., Z. Jagdlatche; •zeug o., Z. Jagdzeug; 2. Z. Jachlrn- slung. Jah nl\'jiiho, (-(e)r, mv. -st) bijv.
en b. snel, schielijk, driftig, opvliegend; - laufen, snel, vlug, hard; 2. plotseling eensklaps, onverwachts; eines -en Todes sterben, plotseling sterven; -er Einfall, losse inval m.; 3. fluks, spoedig opko- mend; 4. -er Hügel, steil, sterk hellend snel dalend; (Vnlkst.) je -er, detlo un- nöher, hoe meer haast, boe minder spoed. Jahc, v., z. m. haast,overhaasting v.
• det Gcmülhet, opvliegendheid, drift
heftigheid, snelheid v.;2. steille, sterke helling v.; die - des Rheinfalls,de steile val m. Jaherr, (-<n, mv. -en) m., Z. Ja-
hruder. Jahlich, (-«r, -»i) bijv.en b„ Z.
Uk. |
|||||||||||||||||||
|
690 Jam.
|
Jap.
|
Je.
|
|||||||||||
|
schra of begin t.; — in tinem Brieft,
jaarget.il o.; —vers o. jaartalver», j:eUl- ven, lijilvers, chronogram o.; -j«A(e)n(i) o. tiental o. jaren, lijdvak o. van lOjaar; •teil v. (Kalh.) jaargetijde o., misoflero. voor afgestorvenen; it. Z. Jahrtsfesl, Jahrslng; sirkel in., Z. -uuchs. Juh-taufo, (-n) v. noocldoop.doop
m. in nood; •:orn m. plotselinge toorn m.; 2. drift, oploopendheid, opvliegend- heid v. Jfthzornig, (-er, si) bijv. en b.
driftig, oploopend, opvliegend. J&kal, (-{e)s, mv. s) m., Z. Gold-
wolf (2). Jalftp(p)e of -nwinde, (-n) v.
(PI.) jalappe, jalappeplant v., jalappe- worlel in.; -nhar: o. jalappehai\'sn.;-nuur- zet f. jalappeworlel in. Jalfern, (jalferte, gejalfert) o. ww.
keffen, builen. Jalge, (-«) v. (Scheepv.) jol v.
Jalke, (-n) v., Z. mie.
Ja Ion, (-J, mv. -e) m. (Krijgsw.)
•fsleekpaal, bakenstok m., ricblvaanljeo. Jalonneur,(-s,mv.-<>)m.(Krijgsw.)
jalonneur ni., hij die bij het optrekken door een richtvaanlje de vleugelpunten aangeeft. Jalo n n ir en, (jalonnirtejalonnirt)
bedr. uw. (Krjjgsw.) eene richting door jalonneurs, door richtvaanljes aangeven. Jalousie, v., I. m.jaloerschheidv.,
naijver ui., ijverzucht, afgunsligheid, af- gunst.waugunst, jaloezie v.; 2. (Ilouwk.) (mv. -en) v. zonneblind, tralievensler o., jaloezie v. Jalpern, (jalperte, gejalpert)o.vw.,
Z. jalfern. Jamaica-holz, (-«) o., i. m.
minste soort van braziliehout o.; -pfeffer m. Jainaicn-peper v.,veldkomijn in. Jamaicin, (s, mv. -*)o.(Scheik.)
zoulvatbare basis v. in de schors der goffrea van Jamaica ontdekt, jamaicinev. Jamfco, (-n, mv. -n) m. versvoelm.
die uit eene korte en eene lange letter- greep beslaat, jambus ui. Jambisch, bijv. en b. jambisch.
Jambus, (onb.) m.,Z. Jambe.
Jammer, (s) m-, *• m. gekerm,
gejammer o., klachten v. mv., klagen,ge- zurlu o.; 2. ellende »., ongehoord lijden, ongeluk o., nood, ramp m.;- des Krieges, ellende v., rampen m. mv.; es ist - umi Schade, schade, hel is ecuwigjainmer;?. medelgden, meiedongen o.; es isl ein-, das ju sehen of :u sehen, dass d\\ bet is bedroevend om te zien. Jammer-anblick,(-(e)i,mv..«)
m. ellendig looneel, bedroevend gezicht o.; •briiiymd bijv. nw. ongeluk, onheil aanbrengend; -belastel bijv. nw. onder ellende gebukt, door ongeluk neergeto- gen; -gesang ni. treurzang, klaagzang lykzang in.; -geschrei o. jammerklacht v., jammerkreet m.; -klage v., Z. Wehklage; •krank bijv. nw. ziek doorellendeof ver- dricl; •leben o. ellendig, ongelukkig le- ven. Jammerlich, (-«r, si) bijv. en
b. jammerlijk, ellendig, droevig, bartver- |
•cheurend, deerniswekkend, vreeselijk,
verschrikkelijk; - ermorden, jammerlijk; • mishandeln, verschrikkelijk, vreeselijk. wreed; 2. (Scherts.) medelijdenswaardig, beklagenswaardig, armzalig, ellendig; er smul *, ellendigjammerlijk, slecbt; •keil v. ellende, armzaligheid v. Jammer-lied, (-(e)», mv. •«•) o.
treurlied, klaaglied o., Z. -gesang; -mude bijv. nw. doodjnoede, afgetobd, onder ellende gebukt. Jammerling, (-(e)j, mv. -«) m.
erbarmelijk mensrh, ellendeling m. Jammern, (jammerte, gejammer!)
o. ww., m. h. über e\'te. -,jammeren, kla- gen, treuren, kermen; -des Geicimmer, klagend, treurend; 2. bedr. ww. medelij- den wekken, medelijden inboezemen; er jammert mich, hij boezemt mij medelijden in; sein Etendjammerle mich, deed mij aan, trof mij; 3. onp. ww. es jammert einen, zusehen, bet is treurig,bedroevend &; 4. o. zelfst., Z. Jammer. Jammer-nacht, (-nöcA/e)v.on-
gelukkige, noodlottige, droevige nacht m. Jammerns-wurdig, -werth,
bijv. en b. beklagenswaardig,betreurens- waardig. Jammer-stand, (stand(e)s,mv.
slande) in. ellendige toestand m.; -lag in. ongelukkige, noodlottige.droevigedag in.; -llial n. (lig.) tranendal, treurig ver- blijf o.; -ton m. klagende.droevige toon m.; -voll bijv. en b. jammervol, jaminer- lijk, ellendig, betreurenswaardig, onge- lukkig, noodlottig; er siehl — mis, hij ziel er ellendig ml;—er Tag,—e Nacht,Z. Jammerlag d/-; seit v\'. ongelukkige,droe- vige, ellendige tijd m. Jamseler, (-i, mv. Jamseler) m.
huilebalk, klager, kermer m. Jan, (•(<)», mv. -e) m. (Tikt.) jan
m.. naam der beide bakken van het lik— lakhord;-/iageJ,janhagel,gemeen,grauw, gepeupel o. Janein, (-i) o., z. m. weifelen o.
lusschen ja en neen. Janen, {jante,gejanl)o.ww.(Prov.)
Z. galmen. Janitschar, (-ct. mv. -en) m.
janitsaar, Turksche soldaat in. Janitscharen-Aga, (•*, mv. s)
m. nga m., opperhoofd o., aanvoerder, bevelhebber ui. der janilsaren; snusik v janitsarenmiiziek, Turksche muziek v. Jynncr, Jenner, (-j, mv. Janner,
Jenner) m. Januari m.,Louwmaand v Jansenismus, (onb.) m. (Kerk.
Gesch.) leer v. van Cornelius Jansen of Jansenius, jansenisme o. Jansenist, (-en, mv. -en) m. aan
hanger m. van de leer van Jansenius, jansenist m.; die - en mv. de jansenisten in. mv., oudbisschoppelijke klerezy v. Jansenistisch, bijv. en b. volgens
de leer van Jansenius, jansenisliscb. Japanisch, bijv. en b. Japanscli,
van of uil Japan; Si l\'orzellan, Japansch porselein; -e Erde, katsjoe o., Japansche aarde v. Jappen, (jappte, je;\'app<)o.ww.hap-
pen, naar luebt nappen, ademen, hijgen. |
Jarb,(-(()i, mv. -?)m., kaaivarmni.
Jargon, (s, mv. s) m. jargon,
koelerwaalscb o., brabbeltaal v. Jas, (onb.)m. (Sp.) jas.lroefboern).
Jasmin, (•(«}*, mv. -e)m.jasmijn,
jasmijnboom in.; wilder -, wilde jasmijn, seringebnom in. Jasmin-blüthe, v. jasmijnbloe-
sem in., jasmijnbloem v.; -laube v. j»s- mijnpriPel o. Jasmineen, v. mv. (PI.) jasmijn-
planten v. mv. Jasmin-öl, (•(*)», mv. -e) o.jas-
mijnnlie f.; slande v. jasinijiistruik ni. Jaspachat, (-(e)j. mv. -<) m., Z.
Jasfiisachal. Jaspiren, (jaspirtc, jaspirt) bedr.
ww. jaspiskleurig beschilderen, marme- ren. Jaspis, {-es, mv. -e) m. jaspis m.en
o.; gcblümler -, veelkleurige, gebloemde jaspis m.en o. Jaspis-achat, (-(e)s, mv. -e) m.
jaspis-agaat in. en o.; -art v. jaspissoort v.; sirlig bijv. en b. jaspisachtig; -farbig bijv. en b. jaspiskleurig; — anstreichen, Z. jaspiren; -haltig bijv. nw. jaspis be- vallend;-ony.r ofJasponyxm. onyx-jaspis m.; -opal m. ovaalkleurige jaspis in.. •porphyr m. purperkleurige jaspis in. Jast, (-*s) in., z. m. afschaafsel, af-
schrapscl, onreine o. van de kaas. Jast, (-es) ni. en Jast v., z. in.
haaslighcid, drift, overijling ».; 2. gisting v., schuim o. Jasten, (jtistete, gejistet) o. ww.
zich druk maken, haasten, vliegen. Jatrophasaure, (-n) v. (Scheik.)
krotonzunr o. Jauch, (-ei, mv. -e) o.jauchart,
jaucherl, juk o., morgen m. lands (eene maat). Jauche, v., Z. Gauche.
Jauchert, (•(*)*, mv. -e) o., Z.
Jauch. Jauchen, (jauchle, gejaucht) bedr.
ww. wegjagen, voortdrijven, verdrijven. JaUChzen, (jauchzte, gejaucl.:t)
o. ww., ui. h. juichen, jubelen, vréugde- kreten slaken; 2. o. zelfst. gejuich, ge- jubel o. Jauchzer, (Voikst. Juchzer),
(-.v, mv. Jauchzer) ra. gejuich, gejubel o.,
juhclkreel m. Jaueln, (jaueltc, gejaucll) o. ww.
(van honden en katten),kermen. Jtvulon, (jaulte, gejaull) o. nw., Z.
jaueln. Jaiiner, (-», mv. Jauner) m., l-
Gavner. Jawort,(-(e)s, mv.-e)o.jawoord o.,
toeslemming, beloflev.; einem Mannedas - geben, beloven met hem te trouwen.
Je! tussch. hel, wel!,ei!, heereje!; - u-as isl das?, he, wat is dat; - mei»
Colli, och, lieve God!; -nun,sogebl dann, wel nu, ga dan; nun-\\meinetuegen, wat mij aangaat; II. -, bijw. • und -. (veroud.) Z. immer; Ü.-und-,suweilen. nu en dan, van lijd tot tijd, somtgds; 3. von • her, van oudtijds, van vroeger; er war von - her mein Freund, hij was se- |
|||||||||||
|
Joc. 691
|
||||||||||||||||||
|
Jes.
|
||||||||||||||||||
|
Jem.
|
||||||||||||||||||
|
Jesuitisch, bijv. en b. jezuietisch.
rolgens de leer ft der jezuïeten. JOSUS, (Jesu, Jesujesum en Jesu$)ta.
Jezus, zaligmaker, heiland, verlosserm.; - Christus, JezusChristus; Buch - Switch,
Prediker m.. Salomo\'s boek o. Josuschrist(us)wurzel, (-n)
v. (PI.) varenkruid o., pteris v. Jetzig, I• ijv. en b. tegenwoordig, nu
geschiedend, aanwezig; -e Mode, legen- woordig, hedendaagsch; - er Geschmack, hedendaagsch. JetZO, bijw., Z. jetsl.
Jetzt, bijw. nu, up het oogenblik, op
dit uur, thans; - ist er da, nn is bij daar; ich habe ihn eben -, erst - verlossen, ik heb hem zoo even, pas &; -, eben -, op dit uur, op dezen tijd; - gleich, op het oogenblik, oogenblikkelijk, onmiddellijk, dadelijk; von - an, van dit oogenblik af, van heden af; Ihu es lieber - als sp&lerhin, doe het liever nu dan &; 2. nu eens, dan eens, dan weder; sie sterben alle, - dieser, - jener, nu eens deze, dan weer gene; 3.
thans, toen; II. o. zelfst. tegenwoordige tijd ui., tegenwoordige o. Jfitztmalig, bijv. nw. en voornw.,
Z.jelzig. Jgtztmals, bijw. nu, op dit oogen-
blik, thans, tegenwoordig. Jstztwelt, v., z.m. tegenwoordige,
hedendaagsche wereld v. Jotzund, Jetzunder, bijw.
|
||||||||||||||||||
|
iemand anders, een ander; is Uopfl, es
schellt -, er wordt geklopt, gescheld; cm geteisser -, een zeker iemand, zeker per- soon; ist auch -, der nicht uüstle?, zou er iemand zijn, die niet wist?; me -Böses nachsagen, nooit van iemand kwaadspre- ken. Jonor, jono, jonas, voornw. die,
dat, gene; - Weisesagt, zeker wijsgeer ft; it. jene Frau, die vrouw, gene vrouw; - machte es anders, zeker iemand, zoo iemand &; auf - Seite, aan gene zijde, Z. jenseils; in - Welt, in jenem Leben, in de andere wereld, in een ander leven; jene, wclche vor uns lebten, diegenen, welke &; bald dieser, bald -, nu deze, dan gene; nicht dieses Buch will ich, sondern jenes, niet dit boek. maar dat &; diese ist schoner, aber jene ist reieher, deze is schooner, maar die of gene is &; weder diese, noch jene, noch deze, noch gene, noch de een, noch de ander; on jenem Ort, op gene, gindsche plaats; an jenem (den jüngslen) Tage, op dien, den jongslen dag;je»e frohen Gefühle, die aangename gevoelens; dieser und -, deze en gene; dass dich die- ser und -l, dat u de duivel hale, de duivel haleu. Jonseit(s)f voorz. (metden2" nv.)
en bijw. aan gene zijde, aan de andere zijde, aan den anderen kant; (lig.) in het eeuwige leven; - des Berges, aan de andere zijde van; die Yölker -desMeeres, aan den |
||||||||||||||||||
|
dert lang mijn Triend, wij warenoudtijds
vrienden; 4. - sim und xwei, twee aan mee, bij tweeen, paarswijze; - Einer urn den Andern, beurtelings, de een na den ander; 5. ooit, immer; teer hut - so elw. gehort!, wie heeft ooit zoo iets gehoord?; wenn irh • eintcillige. als ik er ooit in toestem; III. voeg», naar, - nachdem, al naardat; - nachdem er gelaunl ist, al naardat hij gemutst is, het hangt af van zijne luim; kus/ du es Ihun? - nachdem, dat ligt er aan, dat hangt er van af; 2. - un.l mehr, of - langer, • menr, hoelan-
;er hoe meer; - langer, - schlimmer, hoe langer, hoe slechter; - mehr man hal, - mehr uillman Aaien, hoe meer men heeft, hoe meer men begeert; - eher, - besser of - eher, • lieber, hoe eer hoe beter, hoe
eer hoe liever; - mehr d/% desto weniger, hoe meer ft, des te minder &: sieislum <o schoner, - bescheidener sieisl. zij isdes ie schooner, naarmate zij bescheidener is; 3. Z. Jelnngerjelicber (PI.) Jodonfalls, bijw. in elk geval, in
ieder geval, in allen gevalle, hoe het ook zy. Jedor, j©do, jedes,voornw.ieder,
elk, elke, al wie; - Tag, jede Nacht, jedes Haas, iedere, elke dag, nacht, ieder, elk huis; jedes Dinges Anfang, het begin van elke zaak; 2. alle, al wie, iedereen; jedem Gerechligkcit wiederfahren lassen, ieder- een, elkeen; jedem rfajSeini\'je.ieder(een) het zijne; die Zeche macht aufjeden so riet, het gelag bedraagt & voor ieder. Jodcrhand, jgderloi, (onb.)
bijv. nw. allerlei, allerhande,allerlei soort van. Jeder-mann, (-j) m. (veroud.),
manniglich, m. voornw. iedereen, elkeen, ieder. Jodormannsfreund, (-(e)s, mv.
-e) m. allemansvriend m. Jöderzeit, bijw. ten allen tijde, bij
iedere gelegenheid, altijd. Jodosmal, bijw. telkens, telken-
male, iederen keer; diese Vorschrifl habl ihr • iu befnlgen, telkenmale; - emp/ing er mich freuwllich, telkens, iederen keer. Jodosmalig, hyv. nw. telkens,
beurlelingsch, naar de omstandigheden voorkomende; die -e Bescha/fenheit, de hoedanigheid, waarin zich & telkens be- vinden; der -e Besitzer dieses Hauses, de telkens afwisselende ft. JedQCh, voegw. even wel, toch, maar,
echter, iuinsschen, niettegenstaande, hoe het nok zij. Jodwodor, jgglichor, voornw.,
2. ieder. Jclangerjoliobor, (-bers, mv.
•ber) o. (PI.) kamperfoelie v.,hoelanger- hoe«liever o.; 2. bitterzoet o. Jejun, bijv. nw. nuchteren, mager;
(flg.) laf. Jelle, (•») v. jol v.
Jemals, bijw. ooit, mettertijd; hal
man - gesehen?, heeft men ooit gezien? Jomand, (-(e)») voornw., z. ui.
iemand, eenig mensen, zeker persoon; ist • da?, is er iemand ? weder irh noch - anders, noch iemand anders; somt -, |
||||||||||||||||||
|
anderen oever &; Lander - der Afaaj.aan! (veroud.) Z.jettt.
|
||||||||||||||||||
|
jQWOilig, bijv. nw., Z.jedesmalig.
Joch, (-(e)s, mv. -e) il. (gemeenz.)
(mv. Jöcher) o. juk o.; on das - ipan- nen, in het juk spannen; ein • Ochsen, koppel, span o.; (flg.) das - der Sklanerei, het juk o. der slavernij, verdrukking v.; unler dem -e sein, dienstbaar zijn, in slavernij zijn; an cinem schweren -c zie- hen, een hard, ongelukkig lot verdragen; i. (VValerb.) -einer Brücke, paalwerk o., boog, draagboom ra.; 3. (Bergw.) slut, schoor, steunbalk m.; it. bergrug ra., bergkruin v.; Haupl; hoofdketenm.; Neben-, zijtak m.;4 (Zeew.)juko.,steun- balken m.mv.,sleunhouteno. mv.;5.(r.G.) unler dem -e durchkriechen lassen, onder het juk laten doorgaan; 0. Z. Jauchert. Jgchart, (-(e)j, mv. -r) o., Z.
Jauchert. jQch-bein, (•(«)*, mv. -e) o.
(Onllk.) jukbeen o.; —nalh v. jukbeen-
verbinding v.; -beladen bijv. n». gebukt onder het juk, de verdrukking; -bogcn m. wangbeen o.; -brücke v. brug v. op jukken. Jgehen, (jochie, gejochl) bed\', ww.
Ochsen -, in het juk spannen, inspannen; (flg.) verdrukken. jQCh-fisch, (•et, mv. -e) m. (Nat.
hist.)hamervischm.;-/br/sa/zm.(Ontlk.) voortzetting, verlenging v. van het juk- been: •geier m. gemzengier in.; -holi o. jukhnat.d warshout o.;-musftWm.(Onllk.) jukbeenspier v.; -ochs m. werkos, trekoi m.; \'pfahl in. (VValerb.) heipaal in.; •rebe T. aan dwarsstangen kronkelende wyngaardrank v.; slier in., Z. -ocht; •trager m. (Waterb.) kiel v., draagbalk |
||||||||||||||||||
|
den amleren oever, aan den overkant;
- der Alpen befindlich, aan gene zijde der Alpen; - des Grabes, aan gene zijde &;(z. voorw.) in de andere wereld. Jensoitig, bijv. nw. aan gene zijde
gelegen, aan genen kant, aan de overzijde, aan den overkant; das -e V/er, de over- kant in.; -e Bewohner, Lander, aan den anderen oever wonend, gelegen. Jorbon, (-.\', mv. -e) m. springhaas,
kangeroe m. Jeremiade, (-n) v. klaaglied o.,
gedurige en lastige klacht, jeremiade v. Jorichoroso, (-n) v.jerichoroosv.
Jerusalems-apfel, [-apfels,mi.
•apfel) ra. koekocksappel m.; -artischnke v. aardappel in.; -blume v. koekoeksbloem, vuurhloem v.; (lig.) brandende liefde v.; •salbei v. boomsalie v. Jesmin, (\'J, mr. -e) m., Z. /as-
min. Josuit, (-en, mv. -en), Jesujter,
(•», mv. Jesuiien) in. jezuïet, geestelijke m. van de orde der Jezuïeten. Jesuiten-collegium, (-giums,
mv. -gien) o. college, gezelschap, genooi- schap o. der jezuïeten; -kloster o. jezuïe- tenklooster o.; -orden m. jezuïetenorde, orde v. der jezuïeten; -puleer o. jezuïeten- poeier, kinapoeder o.; -rausch m.; (ge- meenz.) einen —haben.een weinigdron- ken zijn; -riuschlein o. (gemeenz.) (bij het drinken), een aardig snorretje o.; •schiile v. jezuïetenschoul v., Z. \'Collegi- um; \'thee ui. thee v. van Mexico of Pa- raguay. Jesuitin, (-nen) v. jezuïetin, je-
zmetesv..non v.van de orde der jezuïeten. |
||||||||||||||||||
|
•lul..
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jon.
|
Jud.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
692
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jonke, Junke, (-n) v.jonkv.,
Chineesch vaartuig o. Jonquille,(-n) v. (PI.) welriekende
narcis, tijloos, joukielje v.
Joseph-blume, (-») v. (Pl.)ge-
woue boksliaard Hl.
Jgsepherlein, (-(e)s, mv. -«) of
Jgsephskraut, (-kraui(e)s, mv.
•krnuler) o. boonenkruid o. Jpsophstab,ni. dubbele witte nar-
cis v. Jot, (-s, mv. -s) o. (Spraakk.) j v.
Jota, (-s. mv. -s) o. jota v.,negende
letter van het tïriekschcalphauet;2.(fig.) da darf kei» - fehlen, er mag geen stipje a.m ontbreken; dayehtkein-dacon,&aar- van gaat niets ar. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dag m.; -tam m. jubeldans, feestdanstn.,
• Ion m. juichtoon m.; -voll liijv. qw. vol vronlijkheid, vol gejuich. Jubilate, (->i, mv. -/i) in. derdu
Zondag na Paschen. Jubilaum, (-s, mv. Jubitden) o.
jubelfeesl, jubileum, jubilé o., \'£. )ubel- jalir. Jubilircn, (jubilirle, jubilirl) o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m.; -ieitde ». (Landh.) wiepband,worst-
band m. Jgckel, (-«, oit. JocM) m. deug-
niet, sukkel, domkop, Jacob ui. Jöekel, (-t) o.,z. n>.(Betgw.) drop-
sleeuachlig ijzei vitriool o.; -gul o., Z. Jtekel. Jydol, (-J, mv. Jodel) m. schreeuw,
kri\'i\'i in., gezang o.; 2. (Volkst.,i. k. bet.) straatjongen, gemeene jongen m. Jgdeln, (jodelle, gejndell) o. ww.,
in. h. langs de straat schreeuwen, zin- gen. joelen. jQdlor, (-s, mr. Jndler) m.dic langs
den weg zingt, joelt; 2. Z. Jauchzer. Johannis, ». (oub.) Sl.-Jan, Sint-
Jansfee<t o., 24 Juni. Johannis-apfel, (-apfels. mv.
•dpfel) in. Siul-Jansappel, paradijsappel m.; -beere v. aalbes, aalbezie v., 7..-becr- slranch. Johunnisbeer-milbe, (-n) r.
aalbessenworui m.: stijl m. aalbcssensap o.; strandt w. aalhessestruik m.; \'trein m. aalbessenwijn m. Johannis-berg, (•(«)*, mv. .*)
m. Sinl-Jaiisberg m.; -blallo. Siul-Jaiis-
blad o.; -blume v. (PI.) gele ganzebloem, boterbloem v.; -blul o. (ÏSat. hisl.) Pool- sche bladluis v.; -trorfo. Sint-Janshrood o.; —baum m. Sinl-Jansbrnodboom m.; -fest o. Sint-Jan(sfeest) o., \'24 Juni; •fever o. Sinl-Jansvuur o.; -fliege v. •gleimchen o. gliinuorinpjc o.; -gürlel m. Sint-Janskruid o., bijvoet in.; 2. Z Gauchheil; -kafer m., Z. •gleimchen; 2. Junikever m.; -kraul o., 7..-yiirlel;-liefe v. gewijde liefdedrank m.op Sint-Jan; •mis» v. Sint-Jaiisiioiil v.; -nl o. Sinl- Janskrnidolie v.; -yfirsche v. Sinl-Jans- perzik v.; -pflanzc v., Z. •kraut; -roggen in. Siut-Jausrogge v.; -seqcn m. (Kalh.) huwelijkszegen m.;2.np Sint-Jan ge» ij- de wijn m.;-/aam.Siiit-Jansdag m.,fcesl o. van Sint-Jan; -lopfm. met kaarsjes bestoken bloempot m.; -lrauhj v. (verkl.) •hdubchen, •Iraublein o. aalbesje o., kleine aalbezie v.; -lrunk m. wijden eu drinken o. van den befdedrank voor |> >s gehuwden; \'Vedel m. (I\'l.) geilebaard in.; •wurm in., Z. \'jlicge; -uurzel v. wortel in. van mannelijk varenkruid. Johanniter, (•«, mv. Jnhanniler)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww., m. A. jubelen, juichen, vruolijkzijn,
feest vieren. Juch, Juchhe, Juchhoi,
Juchhoisa, tussch. hoezee, hoera. Jucbart, [-{e)s, mv. -e) m., Z.
Jtiuch. Juehheien, (juchhcite, gejuchlieU)
o. ww.jii.A. (Volkst.) Imezee: hoera roe- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Joumal, (-(e)s, mv. -e)o.(Hand.), pen.
Z. Tagnburh; 2. Zcilschrifl. i Jucht, (-en) v. of -masz, (-c«. Journalisiren , (journalisirte, mv. -e) o. (Sm.) kolenmaal ».; 2.juchl-
jnurnalisirl) hedr. ww. (Hand.) in hel leder o., Kussisch leder o. journaal of dagboek inschrijven, boe- Juchten, bijv. nw. juclillcileren. ken. van juclitleder. Joumalistik, v. dagbladpers v., Juchzen, (juehzte,gejuchzt)o ".«.,
dagblad" of tijdschrift wezen o., journa- \'/.. jnuchzen. listiek v. Juck, (-(e)s, mv. -e) m. aanloop, Jovial, (-er, -s(), Jovialisch, sprong m.; ini -, in een oogenblik.
(-er,-e«/)bjjv.en b.blijgeestig.blijmoedig, Juoken, (Juckle, gejuckl) o. ww , lustig, vroolijk, prettig, opgeruimd, ui. h. jeuken, jukken, kriewelen, prik- joviaal. ken: es juckl ihm am Arm, il. die llaut, Jovialit&t, v. blijgeestighcid, blij- der llttckeljuckt ihm, hij heeft jeuk aan,
moedigheid, opgeruimdheid, vroolyk- zijn arm & jeukt; 2. hedr. ww. jem. -, beid, jovialiteil v, jeukte, prikkeling veroorzaken; es juckl Jubel, (-s) in., z. m. gejubel, ge- mich am Arm, mijn arm jeukt; 3. wed.
juich, vreiigdehedrijfo..vreugdekreet in.; ww. siek -, Z. kruizen. (lig.) vroolijkhcid, luidruchtigheid, Jücken, (jückte, gejückt) o. ww., vreugde v. Z. jurken. J\\jbel-braut, (-braute) v. vrouw Jucksof Jux,(-w)m.,z.m.(Volkst.)
v. die haar gouden bruiloft viert v.; (aan handen, Moederen &), onreinheid •firöulegam ui. man m., die zijn gouden v., vuil o., smerigheid v.; 2. (i. k. hel.) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
7
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bruiloft viert. woeker m„ woekerwinst »., smokkel m.;
Jubelei, (-en) v. ongepast, over- - of Schmus machen, Z.jucksen (1);3.
dreven gejubel, feestvieren o. overgeschoten brokken in. mv., opge- Jubel-feier, v., -fest, (-es, mv. warmde spijzen v. inv.;.4.jokkernij,grap,
•e) o. jubelfei\'sl, jiihilëuin o.; 2.gouden scherts v. bruiloflslcest.halve-eeiiwfcesl o.;-freude Jycksen, (jueksle, gejucks(e)l)
v. luidruchtig? vronlijkheid v.; -gesang beilr. ww, smokkelen, sluipen,woekeren; m. jubelzang m.; 2. gehang, lied, gedicht 2. schertsen, jokkeruij, grappen maken; o. ter gelegenheid vaneen gouden brui- 3. Z. jauchzen. lofl; -geschrei o. jubelkretcn Dl. mv.,ge- Jucksig, (-cr, -st) bijv. en b. vuil,
jubel, gejuich o.; \'greis m. grijsaard m., onrein, onzindelijk, smerig, die zijn jubileum viert, jubilaris in.; Jucks-passer , -sammlcr , •hochzeil v. gouden bruiloll.v.; -jalir o. (-er#, mv. -*r) m. hij.diedeovergescho- jiihcljaar, jubileum o.; -kiinig m. koning ten brokken inzamelt, in., die zijn jubileum viert; -laul in.. Z. Juduisircn, (judaisirle, judaisirl) •geschrei; -lied o., Z. \'gesang; -messe v. o. ww. als jood doen handelen, als jood mis v. lijdens of ter gelegenheid van het handelen. juhile; -münzc v. gedenkpenning in. Judaismus, (onb.) m.jodendom,
eener heuglijke gebeurtenis). judaïsme o. Jubeln, (jubelle, gejubelt) o. ww., Judas, m. (lig.) Judas in.; (lig.)
Z. jubilircn. verrader, valschaard, huichelaar m. Jubel-paar, (-(«)i, mv. •<•) o.ju-! Judas-baum, (-iaum(e)i. mv.
helpaar, paar o., dat de gouden brmlofll-dauroc) in. judasboom m., wild Johail-
viert; \'prediger m. predikant ui. dieeenjniskiuido.;-aWnm.kruisdoren,Chrislus- vijfligjang feest viert; \'predigt v. preek doren ol.; -grusz n. judasgroel. verra- v. Ier gelegenheid van een feest, feesl-jderlijke groet m.; -kuss m. Judaskus preek, feeslpredikalie ».; \'friesler m.jm.; \'Ohr o., \'Schicamm va. (PI.) Judas- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m. Mi
|
15
|
ilthee/.er ridder, ridder 01. van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Rhodus, Sinl-Jansridder m.; -orden m.
ridderorde v.van Sint-Jan; -ordensmeisler m. groolmeester m. van de ridderorde van Sint-Jan; -riller m., Z. Jnhanniler. jQ(h)len, (jo(h)lte, grjo(h)tl) o.
ww., in. h. (Volkst.) joelen, huilen, bal- ken. schreeuwen. JollblOOk, {-block{e)s, mv.-blöcke)
m. karuaatblok o.; -lau o. karnaat- tonwo. Jolle, Jylle, (-«) v. (Scheepv.)
jol, lichte roei* en zeilboot v. Jonas-flsch, (•**, mv. -c . -hai,
(«e», mv. -en)m. reusachtige haai,Jonas- visrh m.; -kiirbis m. kalebas f. Jonathan, (»*, mv. -e) m.intieme,
zeer vertrouwde vriend m.; Brüder-, de Noord\'Amerikanen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
priester m. die een 50jarig feest viert
•rede v. feestrede v.; \'sang m., Z. -oe- sang; schmaus m. feestmaal o.; \'lag m. feestdag, dag m. van bet jubileum; 2. vroolijke. heugljjke, gedenkwaardige |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
oor o.
Jude, (-m, mv. -«) m. Jood ra.; der
ewige -,de wandelende jood;2.((lg.)woe-
keiaar, bedrieger, scbacberaar ni..
(Volkst.) -n l\'nhrrn, in angsi verkeeren
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
.1 ml Jug. Jun. 693
|
||||||||||||||||||||||
|
Juden-zins, (-et, mv. -en) m.,Z.
•tcucher; it. Z. steuer; -zopf ui. Pool- sche vlecht, haarziekle, plica v. Juderei, (•») v. uil hangen o. van
den jood, schacherij, woekerg v.; it. jo- denboel v. Judica, (onb.) v. voorlaatste Zon-
dag m. voor Paschen. Judicaturbunk, (\'banke) v.
rechtbank v. van koophandel. Jüdin, (-nen) v. jodiu, joodsche
vrouw v. JUdisch, bijv. nw. joodsch, jood-
achlig, jodinachlig, als eenjood; -eSpra- che, Joodsche laai, llehreeiiwsche laai; -i/eu/.<cA,ji>od<ch-diiitsch,joden-diiit«ch; \'t Zinse, -er Wildier, Z. Judentiucher; • handel», joodsch, als een jood; - reden, joodsch, llehreeuwsch pralen. Juften, Juftenleder, l.fuckt.
Juffers, v. mv. juffers v. mv.,
sclieepsuiasten Dl. mv. Jligelbeere, (-n) v. mirlenbes v.
Jugend, v„ z. m. jeugd, jonkheid,
jongelingschap v., jonge jaren o. mv.. |
gemoed hebhen, onschuldig zijn; -ke\\t v.
jonkheid v. Jugend-lust, v., Z. -freuden;
-sc/in//env.inv.werkjes,geschrifleno.mv. voor de jeugd; schriftsteller m.kinder- schrijver.schrijvcr m. van kinderwerkjes; spiel o. spel o. voor dejengd,ki:iderspel n.;sliïrke \\ .,Z.-krafl ;streich ui jeugdige streek in., jeugdige onbezonnenheid ».; •simde v. zonde v. in dejeugd begaan; •laumcl m. je\'igdige onbezonnenheid, on- besinsdlieid, onstuimigheid v.; -traum in. dronin m. der jeugd; -itell v.de wereld v.in hare wording; 2. jeugd »., Z. Jugend (2); zeil v. jeugd, jonkheid v., tijd m. der jeugd, jeugdige leeftijd m.;—vertreib m. vermakelijkheid v. voorde jeugd, kinder- prel v. Jujuba, v., z. m. (PI.) roodeborsl-
hezie, jujube v. Jul, (-(e)s) m., z. m. jool m., feest
o., prei v. Julen, fjulte, gejult)o.ww.jubelend
feestvieren. Julop, (-s, mv. -e) m. (Gen.) koel-
|
|||||||||||||||||||||
|
bezorgd zijn; 5. lange baard ui.; i. niaal-
lijil ui. zonder vleesch. Judelei of JUdelei, (-e«) v. schacheren o., schaclierij, afzellerij v„
woekerhandel m.; 2. Joodsche laai, uil- spraak v.. Joodsril dialect o. Jude(l)n, jüdeln, (jude{l)le,ge-
jade{l)l enjüdelte, gejüdell) o. ww., ui. h. den jood uilliangeii, woekeren, scha- cheren; 2. met een Joodschcn tongval spreken. Juden-apfel, (-apfels, mv. -*p/W)
m. jodenappel, citroen ui. van de groot*
ste soort; -art v. jodenmanier v.; nacli —, op jodenmanier, zoo als dejnden;-6«- zar m. jodenwinkel, joilenbazar m.;-be- kehrer m. jodenbekeerder, zendeling m. onder de joden; -docke v., Z. •kiretke; •dom m., Z. Judasdorn; -eid m. joden- eed m.; -fcder v. (PI.) roer.iruid o.; •fisch m., Z. Hamiierfisch; -/Vauv.jodin, Joodsche vrouw v.; il. vrouw v. van een jood; -gasse v. jodenslecg, jodenstraal. Jodenwijk v.; -gemeine<i.,Z.Judensihaft; •genosse ui., -genosiin v. jood m.,jodin ».; -gesichl o. jodegezichl o.; -harz o. jodeiilijui v., jodenpek o.;-A<W» o. joden- huis o.; -lieUer in. (!ig.) das isl keinen — werlk, dat is geen cent waard; -hul in. joilenhoed in.; (I\'l.) zinkmid o., gele of wilde balsamijn m.; -kirchhuf ra. jo- denkerkhof o.; -kirsche v. jodenkers, bo- berelle v.; il. kornoelje v.;2. — of—bauw m., —staude v. jnilenkerscbooin in.; il. |
||||||||||||||||||||||
|
levenstrijdperk o., dm op de kindsheid drank in.
|
||||||||||||||||||||||
|
Jlllianisch, bijv. en h. Juliaansch;
•er Kalender, de dooi Julius Cesar inge- voerde tijdrekening, Juliaansche tijdre- kening. Juli(US), (onb.) m. Juli iu„II001-
maand v. Julius-kafer, (-kafer$,mi.-ki-
fer) ui. bonte duuikeier in.; -töser ui.
groole zilveren muiit v. ter waarde van omtrent 3.60 gulden; -pfirskh m. vroege perzik in.; -lraube v. vroege blauwe druif v. Jllllo, (-n) v.jol v.
Jumarre, (-«), Jumard, Ju-
mar, (-(e)s, mv. -e) in. in ui los, osezel 111., fabelachtig muil-paard, muildier o. Jung, (jünger, jüngsl) bijv. en b.
jong, jeugdig; -er Hensck.jnofe mensch; it. jongeling m.; »e* Blut, jong, jeugdig bloed; in -en Jahrcn, in de jeugd; •« Henne, -es llitlinchen, kuiken o.; -er Lóue, jonge leeuw, welp 111.; -es r\'leisch.versch, zachl vleesch;-es Bier, jong,versch;(Spr.) - geaolint, alt gethan, jong gewend, oud
gekend; wieder - werden, verjongen; sich - kleiden, als een jong mensch; das Uisst
sehr -,dal verraadt te veel de jonkheid, Z. Junge,jü»ger,jnngst;5 (vandenlijd), jong, pas geleden, nieuw, pas. JungO, {•», mv. -«) m. jongen,
knaap 111.; er isl kei» - mehr. hij is geen kind meer; loser, leichlferliger, mulhicil- liger -, knaap, dengniel. guit. losbol m.; 2. leerling, leerjongen m.; it.Z. Lau/junge; II. (das Junge, ein Jungcs, mv. Junge, die Jongen) o. jong dier, jong, pas geworpen dier o., jonge vogel m.; (van paarden), veulen o.; (van kippen),kuiken o.; (van leeuwen), welp in.; -n uerfen of setzen, jongen werpen, Z. junge»; -n moeken, voorlieten; (Volksl.) j»? hal schon ein s, etw. s, zij heeft al een kind; Thier, das lebendige • zur Welt bringt, zoogdier o.; dit Huiler und ihre -n, de moeder, de oude en hare jongen;2. (mv. •n), jongelieden ui. en v. mv., jongen ui. |
||||||||||||||||||||||
|
olgl lente v.des levens;/V«7icsfe -, zarle
-, vroegste jeugd; blakende -, bloem v., schoonste tijdperk o. der jeugd; in der lllüllte der -, in den bloeider jaren;(fig.) man spurt diesem Weine $• die • an, men proeft, bemerkt wel dal & nog jong is; 2. jongelieden, jongelingen in. mv., jonge dochters v. mv., jeugd ».; (Spr.) - hal keinc Tugend, kinderen handelen als kin- deren, kinderen moet men wal toege- ven. Jugend-alter, (-.*) o., z.m.jeng- dige leeftijd in., lente v. des levens.jeiigd
v.; -a»miilh v. bevalligheid,aanvalligheid v. der jeugil; -bliithe v. blos, bloei in., schoonheid, frischheid v. der jeugd; •braul ui. drift, onbezonnenheid v. der jeugd; •fehler in. jeugdige nalalig- heid, onbezonnenheid v., misstap in. uil gebrek aan ondervinding; •feuer o. jeugdig vuur, vuur o.derjuUgd,»oort- vaiendlirid, drift v.; - f renden v. mv.ver- iiiakelijkliedeii v. mv. der jeugd;•freund — in, vriend in., vriendin v. der jeugd;2.
schoolkameraad ra., vriend m., vriendin van iems.jeugd;-[iille\\.krachl,frisch-
hi\'id, schoonheid v. der jeugd;-ge[ahrle, •gefthrtin, speelkameraad, spceluiakkcr m., speelgenoot ui. en v.; -gemütlt o. jeugdig gemoed o.; -ge»0ss,—in,\'/..-ge- fuhrle; -gi>ttin v. godin v. der jeugd, Hebe; -lntze »., Z. •feuer; -jahre v. jeugdige leeflijd m., jeugd v„jongejaren v. mv.; •kroft v. kracht v. der jeugil, jeugdige krarhl v. Jugendlich, bijv. en b. jeugdig,
jong, wat de jeugd eigen is; -es Aller. jeugdige leeflijd; -e .Vunlerkeit, vroolyk- heid der jeugd; -e Arbeit, werk van de jeugd; -e Uebereilnng. oubezonneiiheid v. der jeugd; 2. bloeiend, frisch, groen, jeugdig; il. lichtzinnig, onbezonnen, nn- besuisd, onbeslendig; er siehl noch sehr - aas, hij ziel er nog zeerjonguil;-(Aun,
zich als een jong inensch voordoen, ge- dragen;ein -es Gemuth haben,eeu jeugdig |
||||||||||||||||||||||
|
korn
|
2281
|
oeljeboom m.;-f<j»(io. Jood scheland,
|
||||||||||||||||||||
|
beloofde lam]. Kauaan o.; -leim in., Z.
-harz; -nadel v., Z. -j(cin (\'2); •namein. jodennaain, Joodschc naam in.; -mmj v., Z. fimpernuss; •palmer. blad o.vanden dwergpalraboom; -pappel t. jodeninaluwc v.; «pec/i o., Z. -harz. Judenschaft, (-e«) v. jodenge-
uieeule v.; it. Joodsche verecniging ».; (Scherts.) jodenwijk v. Judenschaftlich, bijv. nw. be-
Irekking hebbende op eeue joodsche vcr- eenigwg. Juden-SChule, (-en) v. joden-
school v.; il. Z. \'tempel; sihulz in. be- scherining v. der joden; —geld o., Z. sleucr; spies: m. (lig.) niit dem —e laufen, woekeren, woekerhandel drijven, schacheren; spraihe v. jodenlaal v.,jood- sche tongval in.; stadt v. joodsche stad, door joden bewoonde slad ».; 2. joden- wijk v.; slein m. (Üelfsl.) verslecndp zeeëgel m.; 2. spitzigef —, slekel m. van |
||||||||||||||||||||||
|
een egel;•«fetier v. belasting v.,d
|
92
|
iejoden
|
||||||||||||||||||||
|
nelalen moeien,joden belasting i.;stras;c
v., Z. -gasse; -lempel m. joodsche tem- pcl in., synagoge v. Judenthum, [s) o., z. m. joden-
dom, judaisme o. JUden-viertel, (-<e/s, mv. -tel)
o. jodenwijk v., jodenkwarlicr o.; -ieeih- rauch m. jodenwierook v.; •wucker m., "*«m in. interest in., die den joden is toegestaan; 2. jodenwoeker, hooge inle- rest in. Judenzcn, (judenzle, gejudenzt)o.
ww. denken, handelen, zich gedragenals een jood. |
||||||||||||||||||||||
|
Jun.
|
||||||||||||||||||||||||
|
694 Jun.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Jun.
|
||||||||||||||||||||||||
|
mv., kinderen o. mv., jeugd v.; (Spr.)
ti ie die Allen sungen,so zuitschern die -n zoo de ouden zongen, piepen de jongen. Jungen, (jungle, gejungl) o, ww.,
ni. A. jongen, jongen werpen, voorltelen Jüngen, (jungle, gejüngt)beór.v;\\\\.
verjongen, weer jeugdig maken. Jungenarbeit, v. werk o., arbeid
m. van een leerjongen, jongenswerk o. 2. kinderwerk, prulwerk o. Jungenhaft, (-cr, si) bijv. nw
jongensachtig, kinderachtig; it. kwajon< gensachtig; it. leerjongensachtig. Jungen-jahre, <>. mv. jongensja»
ren, leerjaren o. mv.; -leben o. jongens- leven o.; it. leven o. als leerjongen;-posse v., streich ra. jongensslreek, guiten- streek in., baldadigheid v.; stand in stand m. van (leer)jongen; steiger in (Bergw.) opziener in. over de jongere mijnwerkers. JUnger, (vergr. lr»p van jung) bijv.
en b. jonger, jeugdiger; er ist urn zehn Jahre - ah ich, hij is tien jaar jongerdan ik; der -e Bruder, jongere broeder; PH- niusder -e,P.dejongere;((ig.)-eZ«i7unj, Kachricht, jonger, nieuwer, minder lang geleden; -er Kise, jonger, verscher; 2. (s, mv. Jünger), leerling,aanhanger in.; (H. S.) jonger, discipel m.; (fig.) - der Wissenschaft,beoefenaar m.;(lland.)le«r- jongen in., die zijn leerlijd hecfldoorge- bracht. Jüngerschaft, v. stand, staat in.
van leerling &. Jungfor, (-n) v. juffer, vrijster v.,
meisje o., maagd v.; sie ist noch eine -, zij is nog een joug meisje, maagd; alle -, oude vrijster;(iig.)diesefcs/unoij/\'io<:A-, is nog nooit ingenomen;2.meisjeo.uit den burgerstand, jufje o.; 3.(in de aanspraak), mejufvrouw ».; 4. meid, maagd, dienst- meid, dienstmaagd, kindermeid, bonne, kamerjurvrouw v.; 5. (Ger.) blok, waar |
||||||||||||||||||||||||
|
maagdenvlies o.; \'hert o. (Delfst.)maag-
denbart o. (een schelpdier); -honig m. maagdenhonig, zuivere honig m.; 2. ho- nig m. van werkbijen; •hopfen m. maag- denhop v. Jungferiren, (jungferirle.jung-
ferirt) o. ww.de jufvrouw uithangen.zich kleeden, zich gedragen, gekleed gaan als eene jufvrouw; it. eener dame het hof maken. Jungferirer, (s, \\a\\Jungferirer)
in. vrijer, minnaar, beminde in. Jungfer-kafer, (-kafers, mv.
•kafer) m., Z. Itarienkafer; -kamm m. Z.Nadelkerbel; -kind o.onnatuurlijk kind onecht kind o., bastaard m, en v.; -lcin o., Z. Jüngferchen Jüngferlich, bijv. nw., z.y«no-
fraulich; 2. (Scherts.) maagdelijk,maag
derein, zedig, ingetogen, kuisrh; -essen, met kleine stukjes, beetje voor beetje eten; • Irinken, met kleine teugen drin ken; -keil v. maagdelijkheid, ingclogen- lliiil V.
Jangfer-magd, (-migde) v. ka-
menier »., sluw dienstmeisje o.; •milch v. maagdenmelk v.; -nadel v. zeer kleine speld v. Jungforn-apfel, (-apfels, mv.
•upfet) m. maagdenappel m.; -bienen v. mv. eerste zwerm ra. bijen uil den korf; •erde v. gezuiverde aarde v.; -/ieber o., Z. -krankheit; -finger m. ringvinger m.; •glas o. (I)elfst.) spiegelsleen o. en in.; gold o. gedegen goud. Jungfernhaft, bijv. en b„ Z.
jungfriulich. Jungforn-hiiring, (-(e)s.mv.-e)
m.hariiigm.vandeeerslevangsl;-Aau(cA<:n o. maagdenvlies o.; .honig m.maagdenho- nig.eerste.beslehonig in., .humt m.schoot hondje, juffersbondje o.; -hopfen m. eer- steling in. van de hop in het eerste jaar; •kind o., Z. Jungferkind; -kloslero. non |
ment o.; ->i/lanme v. veellakkige prmme-
boom m.; -quecksilber o. of -quuk o., Z. Jungfernquccksilber; -raub m., Z. Jung- fernraub; sauber m. schaker, on lvoer- der m. Jungfersohaft, v. (Volkst.) Z.
Jungfrauschafl. Jungfor-schwarm, (-jcAuar-
m(e)s, mv. schwürme) m. zwerm m., menigte v. meisjes; 2. (Landli.) eerste zwerm m. bijen van een korf; schaefel m. zuivere zwavel v.; stand in., Z. Jung. fernsland; -labak m. kleine tabaksplant v. met hartvormige bladen; •vilriol ra. zuivere vitriool o.; -wachso. maagden- was o.; •trein m. maagdenwijn, voorloop in., wijn m. die uit de perskuip vloeit voor dal de druiven geperst zijn; (PI.) vijfbladerig klimop o. Jungfrau, (-en) v. maagd, jonk-
vrouw jonge dochter v.;üde/ije-,adellijke dame, jonkvrouw v.; die • Maria, die heilige -, de H. Maagd Maria; (Sterrenk.) die -, das Zeichen der -, maagd v. Jun gfrauon klos ter, (slosiers,
mv. -klósler) o., Z. Jungfernklosler. Jungfraulein, (-leins, mf.-fem)
o. meisje o., kleine of jonge jonkvrouw v. Jungfraulich, bijv. en b. maag- delijk, jonge dochterachlig; -er Kran:, bruidskrans ni.; (lig.) rein,zuiver, kuisch, zedig, bescheiden, beschroomd; \'keil v., Z. Jungfrauschafl; (lig.) onschuld,rein- heid, onbedorvenheid, zedigheid,ingeto- geuheid v. Jungfraulicht, (s) o., z. ra.
nieuwe maan v. in September. Jungfrauschaft, v. maagdelijk-
heul v., maagdelijke stand of staat m.;it. maagdom in.; einem Madchen die • neh- men, een meisje onleeren, de uiaagde- lijkheid ontnemen. Junggesell, (-en, mv. -en) m.
jonkman, vrijgezel in.; er ist noch ein reiner -, hjj is nog louter leerjongen; 2. jongste knecht in. Junggesellen-lobon, o.,
Stand, m. staat in. van vrijgezel, on- gehuwde staat m. Junggesellenschaft, v. onge-
huwde slaat in., Jungheckor, (-kers, mv. -ier)ra.
(Nat. hist.) periet m. met gelen bek. Jungheit, v.jonkhcid,versril beid v.;
(van bier),verscliheid v.;( van het vleesch), verschheid, malschheidv.; 2. Z. Jugend. Jungknocht, (-(e)j, mv. -e) m. onderknecht m. Jüngling, (-(e)s, mv. -e) m.jon-
geling, joiikii.an, aankomende man in.: |
|||||||||||||||||||||||
|
misdadigers aan vastgesmeed worden; die, nen klooster o.; -knechlia. saletjonker in.;
eiserne -, eenmartel-enmoordtuigo.; it. (i. k. bet.) vrouwengek, meisjesgek m.; |
||||||||||||||||||||||||
|
kerker m., gevangenis v.; (PI.) nackte
\'L, Zeillose, Herbsllilie; - im Grünen juffertje o. in het groen, nigella v.; (Nat. bist.) steltvogel, stelllooper, watervogel in.; - aus Numidien, kraanvogel m.; it. glazenmaker in., juffer v. (een insect); (Zeew.) rondhoulen o.mv.,juffersv.mv. (Straatm.) stamper, handslamper m. juffer v.; (Schéik.) soort van trechter; (Mol.) beste soort van molensteenen. Jungfer-iahre, (-n)v.(Sterrenk.)
aar v. der maagd (eene ster); -nlaum m. onvermengde, zuivere aluin m.; -(n)an- ligua v. (Boekdr.) klein romein o.;-biene v. werkbij v.; -birne v. maagdenpeer v. •blei o. gedegen lood o.; \'bogen in. dic- vekrnid o. Jüngferchen, (verkl.) o.juffertje,
meisje, jufje o. Jungfer-erde, v., z. m. (Scheik.)
zuivere, onbeploegde aarde v.; -finger in. ringvinger m.; -gold o. gedegen goud, onvermengd goud o.;-jijr(c/m.maagden- gordel m.; -haar o. (PI.) wilde gerst v.; • haring m. (Vissch.) haring m. van de «eiste vangst; -htulchtn o. (Üntlk.) |
krankheit v. bleekzucbt, vrijsterziekte
opstyging v. der baarmoeder; -kram m. maagdenkrans ra.; (fig.) maagdelijkheid v., maagdom ui.; -kraul o. zinkruid o.; 2. Z. Barlapp; -krone v.maagdenkroon v.; •lecker m., Z. -knecht; -ledero. (Pl.)deeg, mengsel o. vun wille maluwe;-mi/cAv.,Z. Jungfermilch; -nadeli., Z.Jungfernadel; •narr m., Z. -knechl; -nelke v. Virginische anjelier v.; -ó7 o. zuiverste, fijnste boom- olie v.; -quecksilber o. zuiver, in vloei- baren toestand gevonden kwikzilver o.; •raub in. maagdenroof m., schaking.ont* voering v.; -rede v. (Pol.) eerste rede v |
|||||||||||||||||||||||
|
van een redenaar in eene vergadering;|er ist kein • mehr, hij is geen kind meer,
regisier o. (Org.) viervoetig fluitregister hij is de kinderschoenen ontwassen. |
||||||||||||||||||||||||
|
o ; schrift*.(Boekdr.) wegnonue,kleine
druklelter v.; schule v. jonge-jufvrou- wenschool, school v. voor jonge jufvrou- wen, meisjesschool v.; stand m. maag- delijke staal, ongehuwde si aal in.; suchl v., Z. krankheit; -volk o. (gemeenz.) meisjes o. mv., jonge dochters v. mv.; swinger m., Z. -kloster. Jungfer-ól, (-(e)s, mv.- e) o., Z.
Jungfermil; -pergament o. zuiver perka- |
Jünglings-altor, o., z. ra..
•jahre, o. mv. jongelingsjaren o. mv., ouderdom, leeftijd in. van den jongeling; • blnme v. Ouweelbloem, duizendschooii v.; •hitxe v. vuur o., drift v. van den jongeling, Jung-mann, (-mannes, mv. •min-
ner) in., Z. Jüngling; it. jong gehuwde man m.; 2. — of •meister ra. jongste gil- debroeder m.; 2. (w. i. gebr.) jonge |
|||||||||||||||||||||||
|
Jup.
|
Jus.
|
Jux. 695
|
||||||||||
|
Justirer, (-«, mr. Justirer) m.
werkman m.,die de verschillende deelen van een voorwerp of werktuig pas maakt, ineenzet, vereffenaar, samenvoeger, ijker, meter m. Justir-feile, (-n) v. justeervijlv.;
•uage v. goudschaaltje, muntscbaaltje, justeerschaaltje o. Justiz, v., z. m. recht o.,rechtvaar-
digheid, gerechtigeid v., rechtsprekende overheid v., gerecht, gerechtshof o., rechtbank, justitie v. Justiz-amt, -collegium,
hof m., -kammer v. rechtbank v., gerechtshof o., college o. van rechters, raad m. van justitie; -beamler m. be- diende in. hij de rechlliank; il. officier van justitie; -kamlci v. kanselarij v. van het gerechtshof; -mini.«/erm. minister m. van justitie, zegelbewaarderm.; -ministe- rvon o. ministerie o. van justitie; -mnrd m. gerechtelijke moord m.; -p/lege v. rechtspleging, rcchtsbedeeling v.; -rath m. raadsheer m. in het hof, in derecht- bank; •sarhe v. rechtszaak v.;-vcrweige- rung v. rechtsweigering, niet ontvanke- lijkheid v.; -uesen o. rechtswezen o., al wat op de rechterlijke macht betrekking beeft of er toe behoort. Justgrium, (-j, mv. Juslorien) m.
(Leiterg.) vereffenaar m. Juwel, (-s, mv.-en)m.ofJuwele,
."") v- juweel, gezet edelgesteente o., kostbare steen in., kleinood o.; (mv.) kleinooden, sieraden o. mv., kostba3i°he- den v. mv. Juwelen-bUrste, (-n) v. steen-
zeltersborstel m.; -handel m. handel m.
in edelgesteenten, juweelhandcl in.; •handler, —in, juwelier m., juweliersler v., bandelaar m., handelaarster v. in edel- gesteenten; -kifer m. keizerskever m.; •kastchen o. juweelkisljeo.; •kimsllrrm. steenzetter m.; -laJen m. juwelierswin- kel in.; -ring in., Z. Diamanlring; •schmuckm. juweelen tooisel, diamanten tooisel o.; -uhr v. borloge o. met edelge- steenten versierd. Juwelier, (-s, mv.-e) m., Z.7u»«-
lenhandler. Juwelier-arbeit, (-«n)v.steen-
zetten, juwelierswerk o.; -fritnj/ v. kunst v. om edelgesteenten te zetten; -laden in., Z. Juuelenladen. Juxtapositign, (-en) v. aanzet-
ting v., aangroei, aanwas m. van buiten. |
||||||||||||
|
van den Jupiter, god m. des hemels; (Sterrenk.)
Jupiter ra. (eene planeet). Jupiters-bart, (-bart(e)s, mv.
•barte) m. (PI.) zilverblad o,; -blume v. jupitersbloem v.; -fisch m. jupitervisch ui.; -mond, satellit, -trawant m.maan »., satelliet, trawant, wachterm. vandepla- nei\'t Jupiter. Jura, o. mv. de rechten o. mv.,
rechtsgeleerdheid v. Juramgnt, (•*, mv. -e) o. eed m.,
eedzwering v. Jur&t, (-™,iiiv. -m) of Jur&tus,
(onb.) in. gezworene in., lid o. eener
jury. Juratgrisch, bijv. en b. ondereede
beloofd, dooreen eed verbonden. JuratO, bijw. dooreen eed, onder
eede. Juratyrisch, bijv. en b., Z.;\'ura-
terisch. Juri of Jury, (-en) v. (Ger.) jury\'
v., gezworen gerecht o.,rechtbank v. van! gezworenen. Juridisch, bijv. en b. gerechtelijk,
krachtens of volgens de wet, met het recht overeenstemmende. Juris, bijw. rechtens,krachtens,vol-
gens de wet. Jurisdictign, (-e»)v-recntsn>acht
v., rechtsdwang m., rechtsgebied o., ju- risdiclie v. Jurisprudenz, v. rechtsgeleerd-
heid, rechlskunde, wetenschap v. van de rechten en wett:n. Jurist, (-en, mv. -en) m. rechtsge-
leerde, advocaat, jurist ui.; 2. student m. in de rechten, jurist m. Juristerei, (-en) v. (Scherts.)
rechtsgeleerd raengelmoeso. Juristisch, bijv. en b. aan rechts-
geleerden eigen. Jus, (onb., mv. Jura) o. recht o.,
rechtsgeleerdheid v., rechten o. mv. Just, bijw. (Volkst.) juist, van pas,
precies, zoo even, te rechter tijd. Justiflciren, (justificirte, justifi-
cirl) bedr. ww. einen MisselhAter-,ret\\i- ten, vonnissen,het vonnis uitspreken over; eine Rechnung -, vereffenen, liquidceren; 2. rechtvaardigen, wettigen, volkomen vereffenen. Justiren, [juslirte, juslirt) bedr.
ww. juist en gelijk maken, richten, wa- terpas maken, tot de juiste maat, het juiste gewicht brengen; (Muntw.) jus- teeren; (Boekdr.) in formaat brengen; (Letterg.) vereffenen. |
||||||||||||
|
meester, jonge bias, zoon
meester des huizes. Jiingst, bijv. en b. onlanoiet langgeleden; -geboren, jongg•vcrwichenen Sonntag, laatstlededag.
JUngSte, (der, die, das) b(vergr. trap van jung), jongsl(eSohn, die - Tochter, das - Kind, dste zoon &; (dg.) laatst; die -n Blaatste brieven; der - Tag.das • Gde jongste dag, het jongste gereclaatste oordeel.
Jüngatonsdüngsthin.l\'Z.jüngst.
Jung-thier, (•(«)*, mv.(Jachtw.) wijfj<-s-hinde v.; •we(.Nat. hist.} gestreepte huisjesslak
Junior, (-j, mv. -en) m.jjongste in.
Juni\'US), (onb.) m. Junimermaand v.; im -, in (de maand•kafer in. junikever in.
Junke, (-n) v. (Zeew.) jChineusch vaartuig o.
JUTlker, (-s, mv.Junker) mheer, jonker, jonge edelman, zooneen edelman; it. baanderheer m.;(w.) vaandrig, vaandeldrager m.;( Sclandelijk edelman in.; (Jachtw.) -(van kwartels), niet naar de lbooren, zich niet laten vangen; 2.uit Marburg.
Junker-birne, (-«) ». (Tmuskuspeer, ronde, uivormige Zorav.; -blume v. vroege gentiaan v.
Junkorhaft, junkerJUnkormaszig, bijv. en b.ridjonkerachtig, als een jonker, adel
Junkerherrschaft, v.schappij v. van den adel.
Junkerjron, junkern,nrte.junkerirt en junkerle, gejunkww. den jonker of jonkheer speleals jonkheer voordoen.
Junker-leben,(-i) o., z.kerleven, leven o. als jonkheervroolijk leven o.; •stand m. standjonkheer, adelstand m.
Junkerthum, (•») o., z.Junkerherrschaft.
Juno, v. (Fabell.) Juno,godiaarde.
Junta, (Junlen) v. (in Spanjemissie, overheid, junta v.
JUP(P)0, (-n) v. buis,wambulijf o.
Jupiter, (-j) m., z. m. (F
|
||||||||||||
|
Kaf.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kaf.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
696 Kab
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
K< >.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gedeelte, deel, lot o.; - Wein,aandeel,ge-. Kilfer-ente, (-n) t. kleine zilver-
deelle, lot o. duiker m.i-jescA/wA/o.kevergeslachlo.,
Kabel-WOise, bijv. en b. bij kave- keversoort v.; -larve v. pop v.;-/aus,
lingen, bij gedeelten, bij\\olcn;-geschla-\\-mitbe v. keveimijt, kevermade v,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
K, (Kof Ks, mv. Kof A\'s) o.(elfde
letter van hel alphabet) k v. Kaa of Kah, (•«»)• Kaue, (-»)
v. (Bergw.) kate, hut, barak v., afdak o. Kaback, (-s,m v. -e) m.,Kabacke
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
genes Tauwerk, dubbel gedraaid touw
|
•musehei v. kevermossel, zeesloep v.;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
werk; -uiese v. verlote, in kavelingen
verdeelde weide v. Kabestan,(-(<;>,mv.-<?)m.(Zeew.)
kaapstander in., gangspil, ankerspil v. Kab is, in., Z. Kopfkohl.
Kabbalist, (-en, mv. -en) m., Z.l Kabolzen, (kabolzte, gekabolzt) o. |
•raupe v. keverrups v.; schnecke v.
wolfsmuil m. (eene schelp); schröterm, blauwe garnaal v.; -wttrz(el) v. groot klierkruid o. Kaflf, (-(e)s, mv. -e) o. (I.andb.)
kaf o., Z. Spreu. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ofbiekro
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Cabbalist.
Kabbalistisch, bijv. en b.,
Cabbalislisch.
|
wvv. geraas maken, stommelen.
Z.j Kachoctisch, bijv. en b. kwaad, sappig, ziekelijk, sukkelend. |
Kaffo en Kaffe(e), (s-) m„ z.
m. kollie v.; -trinkcn, koffie drinken:
2. Z. K<i((e{e)baum.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kabbajl, (-en) v. kijfachtigwijf o.;1 Kachel, (-n) v. kachel v.,kookpot KaiFee-aufaatz, (satzes, mv.
(Volkst.) vischwijf o. ra.; it. ovengat o.; (fig.) eine alle -, (i. k. -satze) in., Z. -zeug; -baum m. koflic-
Kabbcl, bijv. nw. (van golven),|bet.) oude vrouw v., die zich als een boom m.; -bcsuch m. kollievisitev.\\-bit-
brandend, schuimend, hooggaand. Ijong meisje kleedt; 2. (Nat. hist.) boom- Ier o. (Sclieik.) koffiebilter o.; -bohne v.
Kabbcln, (kabbelte, gehabbelt) o.\'luis v.; 3. (Stcenb.) klinkerm.,oïensteen kollieboon v.; -braun o., Z. -farbe; 2.
ww. (Zeew.) (van golven), kabbelen, m.; -furm v. (I\'ott.) pannevorm m.; kolliekleurig, kofliebruin v.; -brenner m.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
branden, schuimen; die See kabbelt, de
zee schuimt, verheft zich; it. kibbelen kijven. Kabbelsee, (-n) v. hooggaande (Delfst.) kasjolong, melkwitte halfvcr-
zee, onstuimige zee v. weerde chalcedoon, ondoorzichtige Kabbes, in., Z. kopfkohl. jkwartsagaal m.
Kabel, (-n) v. ol(-s, mv. Kabel)\\ KachelQt, (-(e)*, mv. -e) m. ca-
in. kabel m., kabeltouw o.: 2. kaveling v., cbclot, kazelot, polvisch m |
koffiebrander m.; it. Z. •trommel; -brett
\'o., -brickenm. koffieblad, schcnkblado.;
-bruder m. liefhebber m. van koffie, kof-
fiedrinker m.; -erbsc v. grauwe erwt v.;
•farbe v. kofflekleur v., donkerbruin, koffiebruin o.; -garlen m. koffietuin m.; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-gerftthc, •geschirr o., Z. -zeug; -hauso.
koffiehuis o.; auf of in das —gehen.imt hel koffiehuis gaan; -kanne v. koffiekan v.; -kessel ui. koffieketel m.; -lcoch in., Z. schenk; -kocher m. koffiekan v., Z. • topf; -lampe v. koffielamp v.; -/ö//V,/m- koffielepel m., koflielepellje o.; -milhlc v. koffiemolen m.; -pauke v. of -röschei m., Z. -Jroni»Mi7;-p/!a/tJunov.koffieplan- tage v.; sack m. koffiezak m.; -sal: m koffiedik o.; schale v., schalchen o. kof- fiekopje o.; schenk,—in, kofficschenker m., koffiezetster v.; schenke v. koffie- buis, schofthuis o.; schutter in., Z. •trommel; schwesler v. koffiedrinkster, liefhebster v. van koffie; (gemeenz.)bab- belaarsler, konkelaarster v.; seiche v.,Z. •trichter; sieder m., Z. schenk; slo§ m„ Z. -bitler; surrogat o. middel o,dat de koffie vervangt, koffiesurrogaat o.; •tasse v., Z. schale; -teller m. koffieblad o.; -ticgel m. oven m., kachel v. om koffie te branden; -tisch in. koffietafel v.; -lopl m. koffiepot, -ketel m., -kan v.; -trani m. koffiedronk in., koffie v.; \'trichter m. koffiefiltrcer \\.;-trommel v.koffielrominel v.; -tüte v. (Delfst.) bruine toethoren m.; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kachelung, (-cn) m., Z. Kache
long. Kachexie, v., z. m. kwaadsappig"
heid, ziekelijkheid v. Kack. bijv. nw. naakt, bloot, zon-
der veeren. Kacke, v. (Volkst.) drek m., kin-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aandeel, gedeelte o.; eine - Wein, eene
kaveling, parlij v. &; 3. rente-uitdeeling v., dividend o. Kabel-aar, (-en) v. (Zeew.) ka-
belaring v., touw o. zonder eind, waar- aan de ankerkabel bij bet anker-lichleu wordt bevestigd, tweeduimsch, drie- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
duimsch kabeltouw o.; -gam o. kabcl-derkak m., vuiligheid v
garen, kabcllouw o.; -gal o. kabelgat j KaCken, (kackte, gikackt) o. ww.
o.;-/io/c o.in kavelingen afgedceld hout o\'(Volkst.) kakken; (fig.) in die Hosen -,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kabeling, (•(«)*. mv. -e) m. ka-
veling, afdeeling v., gedeelte o. Kabeljau, Kabliau, (-(e)s,mv.
-c) m. kabeljauw m. Kabeljau-fanger, -flscher,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
55
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d zijn; ich willdir was-, ik
zou je bedanken, dat doe ik nooit. Kackerlaker, (-s,mv. Kackerlaker)
in., Z. Kakerlak. Kaddig, Kaddik, (•(«)«, mv
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•jager, m. kabeljauw-vanger,-visscher -e), -beerstrauch, {strauch(e)s
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m.; -leber v. kabeljauwslever v.;—thran
m. kabeljauw-levertraan v. Kabel-kleid, (-(e)s, "»»• -«0 °-
bckleeding v., omwindsel o. van den ka- bel tegen het schuren; -lilnge v. kabel- lengte v. (120 vademen). Kabeln, (kabelle, gekabell) o. ww.,
in. /(., Z. (ver)losen; 2. bedr. ww. bij lo- |
mv. strüuche) m. jeneverboom,jenever
struik in. Kader, (-s, mv. Kader) m. (ver-
oud.) dubbele kin, onderkin v. Kaduciren, (kaducirle, kaducirt)
bedr. ww. voor vervallen verklaren; ver- benrd verklaren. K&fer, (-j, mv. Kófer) m. kever m.,
tor v |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
len, kavelingen verdcelen.
Kabel-raum, (-(c)s, mv. Kabel-
rdumc) i:i., Z. -gat; seil o.kabeltouwo., kabel in.; -tanz m. schippersdans,kabel- dans m.; -tau o., Z. seil. Kabolung, (-cn) v. verkooping
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
K\'afer-art, (•«») \\.,Z.-getehlechl;l-wirlh m. waard m. in een koffiehuis,
artig bijv. nw. keverachtig, kevervor»jkoffiehnishonder m., Z. schenk; -i«ijo. mig; -blume v. (I\'l.) eene soort van lwee- koffiegoed, koffiegcreedschap o. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kaflch, Kaflcht, Kafig, (•(")»•
mv. -e) in. kooi, vogelkooi v.; in eincn •
setzen, Ittuii, in eene kooi zetten; (fig.) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
blad o., keverophrys v,
Kaforchen, (verkl.) o. kevcrlje, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verdeeling v. bij het lot; 2. kaveling v„ lorretje o., kleine kever m. of tor v
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(f) Woorden, die niet onder K gevonden worden, zoeke men onder i\'..
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kal. 697
|
||||||||||||
|
Kah.
|
||||||||||||
|
Kai.
|
||||||||||||
|
Kaiserling, (-(e)s. mv. -e) m.
nietswaardige keizer m.; 2. aanhangerm. van het keizerschap; 3. (Hl.)bloedzwam, sleutelbloem v. Kaisern, (kaiserle,gekaiserl) bedr.
ww. (Volksl.in Königsberg),ontgroenen, [jonassen, inwijden. Kaiser-pftaume, (-u)v.(Tninb.)
jkeizerspruim v.; -papier o. imperiaal- papier o.; -recht o. keizerlijk recht o.; \\-reich o. keizerrijk o.; salal m. dragon v., keizerskruid o., keizerssalade ».; \\-schnilt m. (Heclk.) keizersnede v.; .schtcamm m.. Z. Kaiserling; staal m., \'<Z. •reieh; schrift v. (Boekdr.) grool- iniiii\'in o.; -lhee m. keizerlhee, mauda- jrijiithcc v.; -lhum o. keizerrijk o.;2.kei- zersebap o.,Z. •uürde; •titelta.keizers- titel, litcl m. van keizer; •vogel ra. ade- laar m.; (in oorlog), veblteeken o„ ade- laar m.; 2. (Nat. hist.) glazenmaker m.; •uahl v. keizerskeuze,verkiezingv.eens keizers; -tcasser o. keizerwaler o.; -uorl o. keizerlijk woord o., plechtige beloflc v, van den keizer; •itirde v. keizerschap o., keizerlijke waardigheid v.; -irurz v., Z. Meisteriiurz; -zahl v. (Tijdr.) tijd- kring in., tijdvak o. van 1ö jaren, indictie v.; 2. hoofdgeld o. Kaistein, (-(e)s, mv. -e) m.stukjes
o. mv. rotskristal, chalcedoon m. Kajüte, (-n) v. (Zeew.) kajuit,
kooi,slaapplaatsv.; untere.grosze-,groole kajuit ». Kajüten-junge, (-»,mv. -») m.
kajuitsjoiigen,scheepsjongenm;-pasjajier m. passagier ra., die eene kajuit bewoont aan boord. Kakadu, (-s,mv.-s)m.kakketoe v„
gekuifde witte papegaai m.; •fink in.ge- kuifde vink m.; -kamm m. of •musehei v. napslak v. Kakelbxint, bijv. en b. kakelbont,
zot gekleurd, met zonderlinge of veel dooreengemergde kleuren. Kakoln of kakorn, (kakelle, ge-
kakelt of kakerle, gekakert) bedr. ww., Z. gackern. Kiikelll, (kakelle, gekakel!) 0, ww.
babbelen, snateren, praten, kletsen. Kakerlak, (-en, mv. -en) m.(Nat.
hist.) kakkerlak in.; 2. albino, mensch m. met roode oogen en wil haar. Kakodamon, (-en, mv. -en) m.
kwelgeest, kwade geest, kwelduivel m. Kakophonie, (-n)v. wanklank m.
Kaland, (-{e)s, mv.-e)m.vereeni-
ging v. van Kalandsbrüder, Katandsher- ren, \'m de middeleeuwen, die eiken eer- sten Maandag in de maand.(am Kalnnds- tage) in hunne vergaderzalen (Kalands- hauser) onder deftige maaltijden (AP«- landschmause) bijeen kwamen. Kalander, (s, mv. Kalander) m.,
Z. Gclander. Kalb, (-(e)s, mv. Kdlber) o. kalf,
kalfje o.; (van hcrlcn&),reekalfo.;(Spr.) das - in\'s Auge schlagen; iero. erg belee- digen, in zijne zwakke zijde aanvallen; (Volksl.) ein - maclten, braken, overge- ven; it. mil einem f remden -e pRügen.mel eens anderen kalf ploegen, pronken met |
||||||||||||
|
m. h. beschimmelen, met kaamsel bedekt
worden, bederven. Kahmig, bijv. nw. met schimmel,
kaamsel bedekt, gekimd. Kahn, (-(e)s, mv. Kahne) m. boot,
schuil, sloep v., bootje o.; (Delfsl.)schip- pertje o. (eene slak); 2 Z. Kahm; 3. (Zoulz.) trog m. Kalm-bar, bijv. nw. met schuiten
bevaarbaar. Kahn-bein, (•(«)«, mv. -e) o.,
K&hnchen, Kahnlein, (verkl.) o. been o. aan den haiidwortel, enkel m.;
•richt v. eikeboom m. Kahnen, {kalmte, gekalml) o. ww.
in eene boot, in eene sloep varen. Kahn-förmig, bijv. nw. schuit-
vormiï, sloepvorinig; -(ührer m. schuit-
voerder, schip|ier m.; -gcld o. geld o. voor liet varen met eene boot, veer- geld o. Kahnig, bijv. uw., Z. kahmig.
Kiihn-schnccko, (-«) v. (Nal.
hist.) waterslak v. Kai, (-es, mv. -e) in. (Zeew.) kust
v., kant in.; (gewoonl.) kade of ka v.; 2. onilerdijk m.; -amt o., -gebühren v. mv., •geld o., speten v. mv., -10II in. kade- geld o. Kai, (•(«)») o., z. m. vcendamp m.
Kaib, (-s, mv. -e) o.(l\'rov.)krcng o.
Kuiken, (-s, mv. Kaiken) m., Z.
Dohle. Kftïman, (-s, mv. -ne) m. (Nat.
hist.) kaaiman, alligator m. Kaimeister, (sten, mv. -»/er)
m. kademcester, kaaimeester, haven- mceslcr m. Kaisor, (-s, mv. Kaiter) m., -in,
(-nen) v. keizer m., keizerin v.; die —in Muller, de keizerin-moeder, moeder v. des keizers; der Türkiiche -, de keizer van Turkije, sultan in.; der Russische -, de Itussisclie keizer, de czaar DJ.; (fig.) «m des -s Bart slreilen, om eene nietig- heid twisten; auf den alten • hinein te- ben, verteringen maken, zouder aan de betaling te denken. Kaiser-apfel,(-up/Ws, mv. -apfel)
m. keizersappel m.; -blume v. keizers-
bloem v.; -böhme v., Z. -groschen;-burg ra. keizerlijke burcht ui., keizerlijk slot, kasteel o.; -fisch m. (Nat. hist.) Japsnschc keizervisch m.; -gelb o. gele delfstof v.; •geld o. (Gesch. van D.) keizergeld, geld o. met het keizersbeeld er op gemunt; •groschen m. keizersgroschen o., munlje van 3 kreuzers waarde; -A»us o. keizers- huis, slamhuis o. des keizers; -krone v. keizerskroon v. Kaisorlich, bijv. en b. keizerlijk;
Ihre -e Majesteiten, Hunne Keizerlijke Majesteiten; die -en Truppen, de keizcr- lijkc troepen, troepen des keizers; 2. kei- zerlijk gezind, van de partij des keizers, imperialistisch; - gesinnt sein, keizerlijk gezind zijn; 3. prachtig, vorstelijk, rijk; - leben, een vorstelijk leven leiden, als een keizer leven. |
||||||||||||
|
gevangenis, naowe en donkere plaats v.;
(gemeenz.) koffer m. Kafiller, (-s, mv. Ka/iller) m. vil-
derm. Kafillerei,(-en) v.vilderij v., villen
o.; 2. vildershuis o., vilderswoning v.; it. beroep o. van vilder. Kaftan, (-(e)s, mv. -e) m. kaftan
m., Tnrksch staliekleed o. Kafter, (-s, mv. Kaper) o. of
KafterchoD, o. klein vertrek o.,
kooi v. Kag, (-(e)s, mv. -e) in. (Zeew.)
kaag v., riviervaartuig o. Kah, (-en) v., Z. Kano.
Kahl, (-er, -it) bijv. en I). kaal,
naakt, bloot; -er Knpf, Z. Kahlkopf; -es Am», baanleloos; -machen, kaal maken, ontblooten, plukken, van liet haar, van de vederen ontdoen; - werden, kaalwor- <len, hel haar verliezen; -geschorner Knpf, kaalgeschoren hoofd; -erRock, kaal,afge- slclen, versleten; sich - marhen, (vanla- ken), kaal worden; •er Fels, naakt; -«r lierii, dor, met niets begroeid; -eC,egend, dorre, vlakke, eentonige streek; -er Rahmen, zonder sieraad, vlak; -e Wiesen, kaal; - ausselien, kaal, naakt; -er Fleek im Walde, open plek; (Zeew.) -cs Schijf, afgetoigd;-(.\'r#anwi,kaal,bladcrloos;(fig.) ein Vaar -e Groschen, nietig, onbedui- deml, niets beteekenend; -e Ausrede, cl- lendig, ijdel, onbeduidend; - bestellen,er kaal afkomen; -cr Menseli, laf, lusteloos; •es Lob, magere loftuiting; -e Anltcort, koel, droog; das komml • heraut, dat is al heel mager, nietig, akelig. Kahl-after, [-ters, mv. -ter) ;.i.
(Nal. lust.) stekelbaars ra. uit Kanada; •backen m. (Nat. hisl.) merel v. met ka- len bek; -barl m. (Nal. hist.) sajou, kapu- cijncraap m.; 2. slangcnvisch in., baard - inanneljc o.; 3. roode zee barbeel m.; •bauch m. (Nat. hist.) naaktbuik m. (visch);2. Iint- ofbandvisch m.;-blille- rig bijv. nw. met onbehaarde bladeren; •flecktg bijv. en b. (I.akenb.) met kale vlekken; -flHgel m. kalander, kolenworm in.; -fusz m. (Nat. hist.) grootc hertog in. met onbehaarde pooien; -grind m. hoofdijzer o. dat de vossenziektc aan- duidt; -hals m. (Nat. hist.) gier m. met onbehaarden hals;-lieil v.kaalb.eid,naakl- heid v.; (I\'l.) ouhehaardheid v.; (vaneen berg), naaktheid, onvruchtbaarheid ».; (van eene tegenwerping), ijdelheid, nic- tigheid, onbeduidendheid v.; -kopf m. kaalkop m.; it. kaal, armoedig gekleed man; (Nat. hist.) gierm. met kalen kop; 2. Braziliaansche ooievaar in.; 3. schild- pad in. met kalen kop; -kraut o. land- wortel m.; -nvluscr m„ Z. Kalmauser; •ohr o. Amerikaansche egelm.; sücken m. naaktrug in. (visch); schiranzm. zecnaald v. zonder slaarlvinnen; 2. pur- peralak v. zonder staart; schwünzig bijv. nw. niet naakten of onbehaarden «taart. Kahm, (-es) m., z. ui. (op vloei-
stotl\'en), schimmel v., kaamscl o., kim v., bederf o. Kahmen, (kahmle,gekalimt)o.vivr.,
|
||||||||||||
|
698 Kal. Kal. Kal.
|
|||||||||
|
andermans veeren; dat - auslassen, zich
aan vrnnlijkheid overgeven; (Zeew.)ver schansdek o.; 2. (lig.) onervaren, dwaas kind, groot kind o.; - Mosis, een goede stil; das - anbelen, bel gouden kalfaan- bidden, de rijken vleien; die Kuh nut sammt dem - hekommen, eene zwangere trouwen; der Kuh das • abfragen, het hemd van hel lijf vragen, onophoudelijk vragen. K-ilbchen, Kalblein,o.(verkl.) kallje o.
Kalbo, (-«) v. tweejarige koe v.,
die nog niet gekalfd heelt, vaars v, K&lben, (kalbte, gekalbl) o. ww.,
in. h. kalven, een kalf werpen; (lig.) dwaasheden uitkramen. Kalbor-braton &, m., Z. Kalbs-
bratcnf; -brissel, -bröschen o.,Z. Kalbs- drüse. • Kalberei, (-*n) v. kinderachtig*
beid, dwaasheid, dartelheid v.;2. (gem.) gekalf. cebraak, braken o. Kalber-fang,(-/,a/ij(e)j,mv.-/<i\'i-
ge) m. (Jachlw.) stool, steek m. op de
borst; -gekröse, -geschlinge o., Z. Kaibs- gekrötc; •hufl bijv. en b. dwaas, dartel, kinderachtig: 2. — nemen, als een kalf: •kropf m. (PI.) wilde kervel v.; -magen m. kalfsmaag ».; it. Z. Kalbslab; -milch v., Z. Kalbsmilch. Kalbern, (kdlberte, gekalbert) o.
ww., m. A„ Z. kalhen;%. dartelen, rollen, stoeien; 3. (Volkst.) overgeven, braken, kalven, kotsen. Kalborn, bijv. en b. (w. i. gebr.)
van een kalf; -es Fleiscli, kalfsvleesch. Kalber-nase, (-n) v. (Pl.)alpen-
bloem v., leeuwenbek m.; -preis va., Z. Kalbsdrüse; -rasz bijv. nw. (van de koe), naar een kalf of kalveren verlangend,on- roslig; schere v., Z. -kropf; stosz m. kalfsschenkel m.; -?/rei(7fm. domme,on- noozele, moedwillige streek in.; -tule v. (Nat. bist.) kegelschelp, kalfsloethoren ui.; -:nlm in. kalfstand in.; (Ilouwk.) tandsnede v„ kalfstand, zwaluwstaart m. Kftlb-fell, (-(e)i, mv. -e) o.kalfs.
vel o.; (fig.) trommel \\.;-fleischo. kalfs- vleesch o.; —klischen o. mv. worstje O.; -lachs in. roode zalm in.; -pastele v. kalfspaslei v.; schnille v. snede v. kalfsvleesch o.; gespiekte,gedampfle —, gespekt en gesmoord kalfsvleesch,fiic.\'ii>- dean o.; -talg m. kalfsvel o. Kalb-leder, (•») o., z. m. kalfs-
le(d)er o.; in — einbinden, (Boekb.) in
kalfsleer binden: -ledern bijv. nw. kalfs- lederen, van kalfsle(d)er; -luchs m.losch m. van de grootste soort; it. karakal, stippenlynx in. Kalbs-auge, (-j. mv. -n)o.kalfs-
oog, groot oog o.; (lig., PI.) ossenoog o.; 2. (Nat. hist.) kalfsoog o. (eene slak); •augig bijv. nw. met kalfsoogen, groole oogen hebbend; -bi\'ini\\„7.. -fusz; •braten m. kalfsgehraado.; -bröschcno.,Z. -drüse; •brühe v. knlfsbnuillon m.; \'brast v.kali\'s- borst v.; -dru.se v. kalfszwezerik in.; •fust ni. kallspoot, kalfsvoet m.;(PI.) kalfsvoet m., madehelje, ganzebloempjco.; -gekröse o, ingewand o. van een kalf; •gtUnge, |
|||||||||
|
•gelünge, -getehlinge o. afval, omloop m.
van een kalf; •haut v. kalfshuid »., Z. Kalbfell; -lum o. kalfshersenen v. mv.; •isnp in. (PI.) boonenkruid o.; -keutev., Z. schlögel; -klöschen o., Z. Kalbklnschen; •kopf in. kalfskop m.; (lig.) domkop in.. kalf o.; -lab o. kalfsleh f.j -luclis in., Z. Kalbluchs; -liinge v. kalfsloug v.; -magcn in., Z. Kalbermagen; -maul o. (PI., Vleeschh.) kalfssnuil m.;-mi/cA v. kalfs- zwezerik in.; -nase v.kalfsneus, leeuwen- bek in.; -nierenbralen m. gebraden kalfs- nieren v. mv.; -pergament o. kalfsperka- inenl o.; schale v. halve kalfsnier v.; sclitagel m. kalfsschenkel m.; -vierlelo. vierde deel o. van een kalf; -wurst v., Z. • klöschen. Kalbzeit, v. (Jachlw.) tijd m.
waarin de wijfjesherlen kalven, kalver- i ij il m. Kale in ir en, (kalcinirte, kalcinirl)
bedr. ww., Z. culciniren. Kalcinirofon, i-ofens.mi.-öfen)
in. (Glashl.) caleineeroven in. Kaldaunen, v. mv. ingewand,gè-
larnile o., pens v.; -höke, -liökin v., •kramer, —in, pensman in., pensvrouw markt in. pensmarkt v.; sieder m
Z. -kramer. Kalekut, (•«», mv. -en). Kale
kutsche Hahn, kalkoensche haan in. Kalende, (-n) v. belasting v. in
vruchten aan den dorpsgeestelijke. Kalgnder, (-s, mv. Kalender) m.
almanak, tijdwijzer, dagwijzer, kalender in.; -machen. peinzen, broeden, smeden (fig.) almanakken maken, wcervoorspel- lingcn doen; er hat einen - un sich, hij voelt aan zijn lichaam welk weer het wordt; -macher m. (fig.) alman:ikschrij- ver, -maker m.; -rechnung v.tijdrekening v. van den almanak, stijl in.; nette, alle —, nieuwe of liregohaansche, oude of JnliaaiiM he tijdrekening, stijl. Kalgscho, (-n) v. kales v.. licht,
open reisrijluig, postrijtuigo.,postwagen ui.: hallir -, chais v. Kalfacter, (•*, mv. Kalfacter) m.
stoker in., Z. Etnheizer; it. oppasser in. van verscheidene lieer, i,; 2. flikflooier, spion, aanbrenger, verklikker m. Kalfactorn, (kalfacterle, gekal-
facterl) bedr. ww. flikllooieu, opstoken, aanbrengen, verklikken. Kalfat-bank, (-bdnke) v. kalfaat-
bauk v.; -butle v. kalfatersketel in.; •doeken v. mv. kalfaatdok o.; -eisen o. kalefaatijzer, breeuwijzer o. Kalfater(er), (-j, mv.Kalfotcr(er)
in. kalfeteraar, kal(e)fater, breeuwer o. Kalf^ter-axt, (-iïxre)v. kalfaal-
ijzer o.; •geritst o. kal(e)faatstelling v.; •haken in. raven bek m. (eene soort van tang); -iunge va. kal(e)faaljongen m. Kalfatorn, (kalfaterle,gekalfalert)
bedr. ww. (Zeew.) kalefateren,kalefaten, breeuwen. Kalfaterwerg, (-{e)s, mv. -e) o.
breeuwijzer, kalefaatyzer o. Kalfftthammer, (•hammert, mv.
•himmtr) in. kalafaathamer m. |
Kal gen, (-t, mv. Kalgen) o. (Boel-
dr.) galg v., stut m. voor bet opgeslagen frisket eener drukpers. Kali, (-») o., z. m. (Scheik.) plan.
tenloogzout o., potasch, soda ».; salpeter -, salt -, sehwefelsaures -, salpelerzure, zoutzure, zwavelzure potasch. Kali-alaun, (->) m., z. m. met
aluinaarde vermengde potasch v.; -basis r., Z. Kalium; •cyanid o. verbinding v. van blauwstofmet pntascll. Kalif, (-Ms, mv. -en), Kaljfe,
(-n, mv. -n), Kaliph, (-en, mv. -en) m. kalif, Mahomedaanscb geestelijk en wereldlijk vorst m. Kalifat, (-[c)s, mv. -e) o. kalifaat
o., waardigheid, regeering v. der eerste opvolgers van Mahomed. Kalifenwürde, v. waardigheid v.
van kalif. Kali-flUssigkeit, -lauge, ».
vloeibare potasch v.; -hijdrat o. met wa-
ter verbonden potasch v.,potasch-hydraat o.; -melalln., Z. Kalium. Kalinch en, Kalinker, (•», mv. Kalinchen, Kalinker) of -bauiD,
{-baum{e)s, mv. -baume) m. witte haze- laar in.; -beere v. hazelaarbes v. Kali-pflanze,(-n)v., -strauch,
(-slruuch(e)s, mv. strduche) m. soda-
kruid,zoutkruido.;-sa/:eo. mv.(Schcik.) zout o. met polaschbasis; schwefellebtr v. zwavelverbimling v. met potasch; •sei/e v. potaschzeep, zachte zeep ».; • tinctur v. potaschtinktuiir v. Kalium,(-«,mv.Xa/ien)o.(Scheik.)
potaschmetaal, pniassiuui o.;-hyperoj-yJ, -oxyd o.eersle.tweede potassiumoiydeo.; •iodid o. verbinding v. van iodium met potaschmetaal. Kalk, (-(e).v, mv. -e) in. (Scheik.)
kalk v.; -brennen, kalk branden; elw.in- verwaitdeln, tu - brennen, tot kalk bran- den; gelbschter -, gebluschte kalk;tin;e- löschter -,ougebluscbte kalk; 2. (Uelfst.) kalkachtige steen o. en m.; ungebrannter -, koolzure kalk ».; •". (Mets.) kalk,mor- tel v., pleislero.; »n( • Aeu>er/\'en,bepleiste- ren; 4. (o. Scheik.) asch v., poedero.als overschot eener lang voortgezette gloeiiog der metalen. Kalk-ablagerungen, v. mv.
(flelfst.) kalkafzetting, verkalking v.; dhnlich bijv. nw. kalkachtig.op kalk ge- lijkende; -alabaster m. kulkuchlig albast o.; -anstrich, -anwurf in. bepleistering v.; -arbeit v. werken o. in de kalk; -arse- niksalto. kalk-arseiiikzuurzouto.; -arti1 bijv. nw. kalkachtig; •arlujkeit v. kalk* achligbeid v.; .Sscher m. (Looi.) loog- kuip ».; it. looierskalk v.; -<iscAern o., Z. arbeit; •oacAo.(Suikerb.)koelbak,koud- waterbak m.; -bad o. kalkbad o.; bank v. houten bak m. tot kalkblus- schen; -beschlag m., Z. Mauertalt;-bette v., Z. -bank; -beule v. eelt o., vereelting v.; -bildung v. kalkvorming ».; -blutht v. kalkblocm v.; -boden m. kalkgrond m-; borax m. (Scheik.) kalkachtige borat m.; \'brand m. kalkoven in.; \'brennen o. kalkbranden o.; -brenntr m. kalkbrandef .; -brenneret v. kalkbrauderij v.; -bruch |
||||||||
|
Kal.
|
Kal.
|
Kal. 699
|
|||||||||||
|
o. steenkalkgroef »„ Z. Sleintrueh;
•brühe v. (Looi.) kalkwaler o.; -drusen v. mv. (Delfsl.) kalkachtig spaalh o.; •düngung v.bemesting v.,bemesten o.mel kalk. Kalke, m. mr. (Scbeik.) kalkstof-
fen v. mv. Kalken, (kalkte, gekalkt) bedr.ww.
in kalk leggen; (Landb.) Gelreide -, kal- ken, inkalken, in kalkwaler weeken; Leder -, in kalkwitter weeken; (Mets.) pleisteren. Kalk-erde, »., i. m. kalkaanie,
kalkaclitigeaarde v., grond m.;2.(Bergw.) berglaag v.; 3. (Scbeik.) kalkslof, kalk ».; -erdig bijv. nw. kalkaardig;-erzeugung v„ Z. -bildung; -essigsalz o. (Scbeik.) kalk-azijnzuur zout o.; •fasso. kalkval o., kalkton v.;(Mets.) trog, kalktrog in.; •fels in. kalkrols v.;-/ï«7i(ev.(l\'l.)kalk- achtig korstmes o.; -flecken m. kalkvlek v.;-/7ins in. edele schorl.aschaantrekker in.; -gebirge o. kalkgebergle o.; -grube v. kalkgroef v.; (Looi.) looiput in.; -;;«.w in. aanstrijken, ilichtgielen o. niet kalk; •haken in. kalkklauw, kalkstok m.; -halliy bijv. nw. kalkhoudend, kalk bevattend, met kalk vermengd; -norn/Wj ra.(Bergw.) kalkachlige rots- of bergkiezel m.; •hut in. (Hoed.) witte hoed in.; •hülte v., Z. "dreiinerei. Kalkicht, bijv. nw., Z. kalkdhnlich;
•schmecken, naar kalk smaken. Kalkig, bijv. nw., Z. kalkhaltig; 2.
met kalk bespat of bemorst. Kalkiren, (kalkirte, katkirt) bedr.
ww. natrekken, aftrekken, doortrekken, overnemen, calqueeren. K&lk-kasten, (stens, m\\. sten)
in. kalkkist »., Z. -6an*; -Ae//ev.(Mets.) truweel o., troffel v.; •köcher m.kalkoven in.; -kochsal: o. zoutzure kalk \\.\\-kra\\il o. gipskruid o., gipsplant f.; -krücke v. roerstang m. bij het kalkblusschen •krystall in. gekristalliseerde koolzure kalk v.; -fctïM m. kalkbak m.; -/auoe v kalkwaler o.; -leber v. zwavelhoudende kalkaarde ».; -loch o., Z. •grube; -ldscher ui. kalkblusscher m.; -malerei\\.schilde ring v. op natte kalk, frescoschildering ».; -men/ o. fijne kalk, gezifte kalk v.;-mer l\'l ro. vette kalkachlige aarde, kalkmer gel v.; -milch v. kalkwaler o.; -mèrlelm. kalkmortel v.; •mühle v. kalkmolen in •nulde v. (Mets.) kalkbak, kalktrog m.; •ofen m. kalkoven m.; il. Z. •brennerei; •il o. kalkolie ».; -;iu/.- m. bepleislering v- met kalk; -rahm m.kalkroom m.,kalk- 1 lies o. op de oppervlakte van kalkwaler; •toste v., -iast in. kalklaag v.; it. Z. •brand; \'Salpeter m. kalksalpeter v.; •\'a/j o. kalkhoudend zout o.; il. zuring» -«Qr zout o.; sand in. (Delfst.) kalk- \'and, kiezelzand o.; —hallig bijv. nw. kalkzandhoudend, met kalkzand rer- oiengd; —Jfein m. grauwwakke v., zand- sieen, biksteen m.;-tcAau/Wv.kaikschop v-; scheel m.zwaarsteen, kalkzwaarsleen ••! \'schilfer ra. kalkscbilfer o.; schlot ">• hol o., bres v. met kalk gemaakt; \'leife v. (Scheik.) kalkzeep v.; • sint er ra., Z. -rahm; spaih m. kalkspaath o.; |
•«dure v. kalkznnr o.; staub m., Z.
•mehl; slein m. kalksteen m.; (Giet.) vloeispaath o.; —bruch m. kalksleenlaag v.; —klopfer ra. kalksleen-klop|ier,-bre- ker m.; \'Streicher m. (I\'erk.) stijfselbor- stel in.; -theil ia. o(\'theilchen o. ka\\k- deel(tje) o.; -lonne v„ Z. -[ass; -tropf- stein m. verkoolzuurde kalk \\.\\-tiinche v. kalkwaler o.; -titriol in. zwavelzure kalk v.; -uasser o. kalkwaler o.; -wein- stein ui. kalkachlige wijnsteen m.; -weitse v., Z. \'tünche; -irurf m. pleisterkalk, be- pleislering v. Kallen, (kallte, gekalll) o.ww.blnf-
fen, keilen; it. pralen, snappen, vertel- len. Kalligraph, (-en, mv. ~cn) m.
schoonschrijver, kalligraaf m. Kalligraphie, v., i. m. schoon-
schrijfkunsl.kalligraphie v.,schoonschrij- ven o. Kalligraphisch, bijv. nw. op de
schoonschrijfkunsl of het schoonschrij- ven betrekking bobbende. Kalm, (-(e)s, mv. -e) m. (Zeew.)
kalmte, stilte, windstilte »., si il «re- der o.; 2. bijv.nw. kalm, stil, rustig, be- daard. Kalmank, (•(e)s, mv. .e) m., Z
Calamank. Kalmauser, (-sers, mv. -ser) m
(gemeenz.) drooraer, gluiper, kwezel schijnheilige m.: 2. vrek, gierigaard in. 3. vitter, uiuggezifler, zonderling, pe- danl in. Kalmauserei, (-f«) v. menschen-
schuwheid, kwezelarij, schijnheiligheid v.; 2. vitlerij, pedanterie v. Kalmausem, (kalmauser te,gekal-
mausert) o. ww., in./i. droomen, gluipen schijnheilig zijn; 2. vitten, muggezif- ten; il. gierig, vrekkig, zijn. Kalmen, (kalmte, gekalmt) o. ww.
m. h. (Zeew.) (van het weder), stil,rustig bedaard zijn. Kalmuk, (-(e)s) m., z. m. (La-
kenk.) kalmuk, haardoek, langharig doek o. Kalmus, (onb.) m., z. in. kalmoes
o.; 2. mangwortel, kalmus in., lisch v Kalomel, (s) l. mv. o. kalomel o.
Kalorimetrie, (-n) v. warmie-
meting v. Kalt, (killer, kall(e)sl) bijv. en b
koud, koel; -<;r Wind, koud, koel; -e Füsze, koud; es ist -es Wetter, koud, koel, frisch; es ist - in seinem Zimmer, koud; •wohnen, een koud, koel verblijf hebben; (Nat.) koud makend, afkoelend, verkue* lend, verfrissebend; erul-erNalur,koel; (Bergw.) den Ofen • machen, • Ihun, koud maken, verkoelen, afkoelen; (lig.) koud. verst(jfd; etui. • essen, koud eten; it. zonder vuur of warmte gemaakt; • schmieden, koud, niet in het vuursme- den; -e schale, koude schotel;it.wijnsoep in.; -er Schlag, bliksemslag in., die geen brand veroorzaakt; es ist mir -, ik ben koud; ich bin durch unddurch door en door koud; es lief mir - über die Haut, er liep mij eene rilling over bel lijf; is ging mir • auf, ik hui- |
verde, ik rilde; (Dg.) ik sidderde, ik
beefde; (fig.) jem. - machen, dooden; -es Fieber, -er Schweisz, -er Brand, koud; 2. (lig.) onverschillig, lusteloos, koel; er blieb - dabei, koud, koel, gevoelloos, ou- verschillig; nul -em Blute, in koelen bloede, koelbloedig; er grüszle wis -, koeltjes; sie sind - gegen emander, zij zijn koel, met hartelijk &; -c Liebe, koel, niet hartelijk; -e Beschreibung, dor; -er Wils, flauwe aardigheid; -bleiten, zijne onverschilligheid behouden, ongevoelig zijn. Kalt-blasig, bijv. nw. (Bergw.)
uioeielijk te sinellen; •blüter ui. dier o. met koud bloed, tweeslachtig dier o., amphibie v.; -blülig bijv. nw. koud bloed hebbende, met knud bloed; 2. (lig.)koel- bloedig, onverschrokken, koeltjes, koel, niet hartelijk, drong, bedaard; —keit v. koelbloedigheid, onverschilligheid, be- daardbeid, rust ».; -bruch in. (Sm.) broosheid, sprokkigheid T.; -brüchig bijv. nw. broos, sprokkig. Kal te, v. koude, koelte, koelheid v.;
- des Wassers, koude, koelheid; - der Jah\'eszeit, koude, frischheid v.; wisse, trockue -, natte, droge koude; sich gegen die- vericahren, zich legende koude wa- penen; die • nimml :u, sleigt, de koude, koude weersgesteldheid v.; die - Idsst nach, falll, de koude vermindert, het weer wordl zachter; vor - starren,zitlern, verslijven, sidderen, rillen, Z.erfrieren; (lig.) onverschilligheid, lusteloosheid, gevoelloosheid, koelheid ?.; mit - ant- Korlen, koeltjes antwoorden; jent, mit - behandeln, onverschillig; etui. mit - an- sehen, koelbloedig aanzien. Kalten, (kaltele, gekaltet) o. ww.,
ra. s., Z. erkallen. Kalten, (kdltete.gekdllel) bedr.ww.
koud maken, verkoelen, koelen, koude veroorzaken; (Nat., Gen.) verkoelen. Kalter, (-s, mv. Kaller) ca., Z.
Keiler. Kalt-freundlich, bijv. en b. af-
gemeteii, koel beleefd, koel vriendelijk, stijf; -gierig bjjv. nw. (Delfsl.) zwavel» houdend; -gicht v. verkoudheid, zinking v., rhumatiek o.; -grdlig bijv. nw. (Sin.) door de koude eeneglasachlige kleverig- beid verkrijgende; -gründig bijv. nw. (Landb.) vochtig en vet, op kouden grond liggende; •gründiykeit v. (vanden grond), koude, vochtigheid v.;-hans in. verklikker, verrader, aanbrenger m.; herzig bijv. nw. koelharlig, koel, onge- voelig, onverschillig; -herzigkeil v. (flg.) ongevoeligheid, onverschilligheid, koel- hartigheid v.; -hiflich bijv. nw. koel be- leefd, stijf, afgemeten; -lager o. zonlkeet v., waarin niet meer gewerkt wordl. Kaltlich, (-cr, -st) bijv.en b. koel,
frisch, een weinig koud, kouwelijk. Kaltling, (-(e)s, mv. -e) in. koud,
ongevoelig, koel raensch in. Kalt-meiszel, (szels, mv. ssel)
ra. goed verstaalde slotenmakersbeitel, koubeitel ra.; ^pressen o. (Kabr.) glanzen o. der stoffen door persen; -presser in. glanzer, werkman na„ die aan de sloffen |
|||||||||||
|
700 Kam.
|
Kam.
|
Kam.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
den persglans geert; schale v. koude vla
f.; il. koude wijn- of biersoep v., koud schoteltje o. Kftltschen, (kültschte, gekaltsihet)
o. WW. keilen, blaffen. Kalt-schlaehtcr, l-lers, mv.
•ter) ui. vilder m.;-schlagambosz m.ko- perslagersaanheeld o.: •tchmied m.(Sm.) bnnkwerker in.; il. koperslager, ketcltap* pcr m.; -tilbcro. verzilvering v. mei wijn- steen en zilverkalk; -sinn in. koelheid, gevoelloosheid, onverschilligheid v.; •sinnig liij v. en b. koel, gevoelloos, on- verschillij; er hhrte es — an, hij hoorde hel koel, onverschillig aan; •sinnigkeit v„ Z. -sinn; •raiserkur v. kotid-waterkuur, genezing, geneeswijze v. door middel van koud water; -irasserheilanslall v.inrich* ling v. «oor de walergeneeskunde;-re» o. afwisDeler.de koorts v. Kalv.inisch, kalvinistisch,
bijv. en b., Z. caliinisch. Kamasche, (-«) v. slopkous v.;
•nmaeher in. slopkousenmaker in. Kameel (-(e)s, niv. .*) o. kameel,
kemel m.; . mil zivei llóckern, kameel; - mil einem Hoeker, dromedaris m.; -in v. wijfjeskeinel m.; 2. (Zeew.) kameel in., scheepslichler m.;it. zwaarscheepslouw, kabeltouw o. Kamool-bock, (-bock(e)s, mv.
•böcke) in. Indische, opeen kameel gelij- keudeantilope v.j-édriüei/i o.zwarte bast* aard-lioklor v„ hout bokje o.; -/!i\'c</ev.ka- mcelvliegv.; • führerm.,Z. •treiber, -gurn, •haar o. kaïncclgaren, kemelshaar. ka- meelshaaro.; 2.haaro.van deAngorageil; • Aa/sin.kemelhals, kameelhalsra.; 2.(1*1.}
Onzer-lievc-vronwe bloempje o.; —fliege v.,Z. -flie<je; -hdren bijv. n w. kemelsharen, uit kemels-garcn of haar bestaande; • hiiienerXeug, barkan o.; •hengst m. ka-
meelhengst, mannetjes kameel in.; -heit o. keuielshnoi o., welriekende bies v.; • hom o. (Nat. bist.) kameel in.; -kuh v.
wijfje o. van den kameel, vvijljesk.uneel 10.; -laus v. kameelsluis v.; -leopard ui. slaiigenhuid v. (een schelpdier); •motte v., \'L. •spinner; -parder m. knineclpardel in., giraffe v.; -raupe v., spinner in. vlas* doller v., vliegeukruid o.; strausz in. (Nat. hist.) Afrikaansche struisvogel in.; •stroho., Z. -Ae«,-2.groole bies v.;-slule v., Z. -kuh; -treiber in. kemelilrijver in.; •wirter m. kcmelhoedcr, kcmeldrijver in.; •stege v. I\'eruaaiische kameel m., lama v.; 2. Angorageit v. Kamerad, {-en, mr. -en) va., Z.
Canierad. Kamienke, (-«) v. heks, schoor* sleenheks v.
Kamille, (-n) v. (I\'l.) kamille v.
iniieilerki\'unl o.; braune -, adonisroos v. stinkende -, koedille, houdsdistel, padde* bloem v. Kamillen-artig, bijv. »w. ka*
milleachtijj; •blume v. kamillebluem v. •essenz v., -it o., -thee in. kaïuillelhee v., aftreksel o. van kamillen, kamillen* olie v.; -trank in. kamillendrauk in. • wasser o. kamillen water n.
Kamjn, (-(e)j, mv. -e) as. en o
|
schoorsteenhaard in., schoorsteenpijp v.;
2. schoorsieen, schoorsteenmantel in.. stonkplaats v.; (gemeeiiz.) hoekje o. van den haard, haard m.; am • silzen, in hel Hoekje van den haard zitten. Kamin-aufsatz, (-satzes, mv.
•siilze) m. schoorsteeiisiernad o.,al wal op den sclioorsteen(inantel) staat;-bcsen ui. schoursteeiiliezein in.; •brell o. plank v. over deii schoorsteen; •*£*>" m. schonr* steenhoek in.; •fegerin.schoorsteenveger \\n.\\-feuer o. scboorsleenvutir o.; -ge!U<i. schoorsteenbelasling, belasting v. op de haardsteden •.•i/cruf/ie o. liaardstcl.stook- gereedschap o.; •gesims o. kroonlijst v. boven den schoorsteen; •giller o. vuur* sclierui o.;-haken m.schoorsleenliaak ui.; •kappe V. (Ilouwk.) schoorsleenkap v.; •mantel m. schoorsteenmantel in.; -o[en in. schoorsteenoven in.; -pl«lle v. schoor* steenplaal,haardplaat v.;-rö7irev.schoor- |
kuifde hagedis v.; -eisen o. bikbeitel in.
Kammelkamm, {-kamm(e)s,mi.
•kiimme) in. lijnste baarkam m. Kauimeln, {kammelle,gehimmelt)
bcilr. wvv. die Wolle -, voor de laatste maal kaarden, kammen. Kammen, (kimmie,gekimml)Mt.
ww. die Haare -, kammen, iiitkaminen; IVo//e -, kammen, kaarden, met den kam bewerken; gekümmte Wolle -, gekaarde wul, knardwol; (Timm.) Z. JriMini-»;(flg.) jent. -, doorhalen, den mantel uitvegend, wed. wvv. sich -, zich (hel haar) kam- inen, het haar opmaken, zijn lullet ma- ken. Kamtncr, (-h) v. kamer v„ vertrek
o.; (Arl.) (van een houwitser &). kruit* kamer v.; (in een zadel),holte v.; (Onllk.) Z. Augenkammer, llerzkamnier,(iai\\ü\\\\.) nellen o. mv., strikken m. mv.; 2. (ge- woon!.) kamer, hiiish<>udkamer,slaapka- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
sleenliuis, slookbnis v ; -rosl m. schoor-!iiicr,inaiigelknmer,rninmelkaii>crv.;!(\',ez.)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
sleenrooster m.;-riu; in. schonrsteenruetj,/unAi(rof\'irts/ere-.donkere kamer,cli.\'
|
36
|
nnl>n
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
o.; (Teek.) roetzwart, roetbruin, bister:obscure v.; (Hilj.) holte v. in bet laken;
•schirni m. schoorslecnscherm,haard* (l(echlsw.)Z. Hof-,Jusliz-,Rentkammer; |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
scherm, viiiirscherm o.; -sims m.,Z. -ge
sims; -spiegel m. schoorslecnspiegel in.; •slück o. schoorsteenstuk o.; •Icppich m. schoorsleenkleed, haardkleed, kleedje o. voor den schoorsteen; -thür V. voorge- schoven deur v. van den schoorsieen; vorsetzer in. Spaansche wand m., vuur*
scherm o.; •winkel m., Z. -ecke; -zange v. lang, viiurlang v. KamifiQl, (-(e)s, mv. Kamisöler) o
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
il. vergaderkamer, vergaderzaal».;(Hol.)
kamer, eerste, tweede kamer v. (der volksvertegenwoordigers); (Wijnb.) ge- deelle o. van een wijnberg; (Waterli.) ruimte o. lusschen twee sluisdeuren, sluiskamer, sluis v. Kammor, (-s, mv. Kdmmer) in.,
—in, (-«en) v komnirr. kaarder m., kaardster v., Z. Wollknmmer. Kammer-advocat, (-«a, mv.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
I1111-, -cii\' 111. ail vocaal, procureur ni. bij de re-
kenkamer; -amt u. betrekking, beiliening v,,auiht o. bij de rekenkamer, hel depar- leiiieul van !iiiaiiciëii;2.geineenlebestnur o.; 3. gebied o. van eenc rekenkamer &; •anuatl in., Z. •adroeal; -archio o. ar- chiefo. van de rekenkamer;-(xi«(io.l>ainI 111. om de kruilkainer van een kanon; -beamte(r) in. ambtenaar, bediende m. bij de rekenkamer; -becken o. waterput 111.; \'bedienler m. kamerdienaar m.. 2.Z. •beamler; -bedienung v.,Z.-atnt;-bezirk o. departement, gebied, beheer 0. van de rekenkamer &; -bole m. bode in. bij e.o. a. departement, bij de eerste, tweede ka- mer; -biichsc v. (Arl.) sperwer m. (een kanon); -capelle v. kapel v.;2.Z.-m«M°z- Ki.immorohon.Kiimmorlüin, o. (verkl.) kamertje, vertrekje o., kleine kamer v.; it. hokje, heimelijk gemak 0. Kammer-collegium, (-giums. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
borslrok, hemdrok m., overvcst
kamizool o. Kamm, (-(c)s, mv. -Kimmekam, haarkam ui.; enger, treiter;nawijde kam:(\\Vev.) Z. -blatt; it. -lilzkam, lop in., hoogste punl o.; (Ves
Ier brusltrehr, kap »., bovendeel o.;bedeekien Wegs, kam, samenloop inboeken: 3. (van hoenders), kam, hkam in.; Ilnhn nut einem schonen•,k(van een paard), manen v. mv., nekui.; (van een schorpioen),slekelsin.(Onllk.) kam m.(van helzeefbeen);(der * schwiltt ihin, hij begint het h
ip te steken, wordt hoos, driftig; i.een sleutel),kam m.,baard in.;(lustr.)m.; (Werkt.) - an lladern, kamm.,lawerk o.,tanil in.; (Sin.) remseboen, r
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
54
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
schop m.; (Timm.) ineenvalliiig v.;stekelkroon v.,zeevenkei v.; (Iland.)owicht o., overmaat v.; (Vissch.) zeg
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ireknet, sleepnet o.;( Wijnb.) steelm. van mv. -oie/i) o. dcparleiiieut o. van (inaii-
een druiventros; (Zevenm.) bouten leien, rekenkamer v.; -coi«missorius »• raam o. Icommissaris in. der rekenkamer; -concert Kamm-artig,bijv.nw.kamachtigJo\'. (Muz.) hofconcerl o.; -eonsulenl(«-
kamvorinig; -bank i.,ï- -brelt; -iio/Aeii,;consullecrend advocaat m. bij de reken- •baum m. (iu soijinoleiis), kambalk m.;ikamer, consulent m. bij &; -copisl in. •blall o, weverskam in.; 2. (Nat. hist.) kopiist m. bij de rekenkamer, -dame v. kamblad o.; •blume v. kamille v.;-ftoArfr|kamerjufvrouw, eeredame v.; -degen ni. 111. zwikboor v.; -braten m. gebraden ribjslaalsiedegen, galadegen, korte degen in.; v.; -brell o. (llonlw.) bontwerkersbauk\\-dieucr in.kamerdienaarm.: -direclorta. of-plank v.lolhetkaminenennitsnijden^direcleur m. der rekenkamer; -lnr/ \'o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
briiclt m. doorbraak v.aan den kam ol
lop van een dijk; -bürsle v. kamborslel 111.; -dose v. kamdoos, kapdaos, toilet- doos v. Kamm-eidoehHO, (-n) v. ge- |
dorp o., dat ecu domein is.
Kammerei, (-e«) v. (verz.)kamer
v., al de kamerleden o. mv.; il.gemeen!**\' ontvanger 111., bestuur o. der rekenkamer; 2. kantoor o., zilliugzaal v. der kamerle- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kam.
|
||||||||||||||||
|
Kam.
|
||||||||||||||||
|
Kam. 701
|
||||||||||||||||
|
naar ui., it. bode in. bij de rekenkamer;
•lakei in. kamerdienaar, lakei m.;-latlc v prieel o.; -teltin o. domeinlecn o.; -/en/e mv., Z. -beamtc, • bediciiter. Kaïumerling, (-(c)s, mv. -c) m.
(veroud.J Z. Kammercr; 2. (Scherts.) Z. Kammerhcrr, hummeniiciier;5.(\'m Home), kamerling in. Kammer-m\'adchen, (-chens,
mv. -clien) o., -magd, (-migdc) v.ka- ineniersler v., kamermeisje o., \'L. -jung- [er; -musik v. kamermuziek v., 2.(verz.) vorstelijke kapel v., muziekgezelschap o. eens vorsten; -musil,us va. miizickaul in. eener hofkapel. Kamm^m, (kammerle.gekammerl)
bedr. ww. in kamers, vakken, klassen verdeden. Kammer-p\'achter, (-p6ehten,
mv. •pacliler) in. pachter m. van domein* toederen; •prósidcnl m. president m. van Ie rekenkamer; •prokurator in, procureur m.bij de rekenkamer; -ralh m raadsheer m.hij derekoiikaincr;-n>A/erm.voorzitter president in.van het kamergerecht;-»ocne v.,Z.6\'aiHera/sac«e;-s«H!/rrni.ka meizanger in.; il. zanger in. hij de hulkapel;-sf/i/iïssi7 in. kaïiiersleulel, sleutel m. eener kamer, 2. sleutel m. eens kamerheer*; 3. (Art.) steensluksleiitel m.; schreiber,-sekrettn m. secretaris, schrijver in. bij de reken- kamer; -schuld v. doraeinscliiild ».; spie- gel m. kamcrspiegel, spiegel in. in eene (slaap)kamer; 2. (van de lading van een kanon), prop v.; it. (van cenc batterij), bedding v.; spicl o., \'t. -mutik; stücko kaïnerslnk o.; sluhl in. gemakstoel m. 2. ziekensloel, vouwstoel m.; slyl in kamerslijl m.; -la.ee v. aanslag in. vandc ekenkatner; -thiirc v. kamerdeur v.; tisch m. huishoiidlafcl v.;Wonm.(Muz.) gewone loon m., stemming v.; -lopf m., Z. -becken; \'trailer v. halve rumv in. -/iic/i o. kaïnerdoek o.; -roglei in.baljuw- schap o. van het domein; -wagcn m.gronte (vorstelijke) bagagewagen in., rciskoels v.,- it. hruidskoets v.; •teeg m. pad o., weg m. door den wijnberg; -ucib o. kamenier \\.;\'-uerko. (Tiiinb.) staak, sleunpaal m. voor jong boomgewas; -icesen o. flnoncie< wezen o.; \'Wissenschaft v., Z. Cumeraliu -zahlmeister m. betaalmeester m. van de belastingen; 2. algeinecue betaalmeester m. bij de rekenkamer; -ziel o. (Gesch. van H.i belasting v. derrijksstenden voor de rekenkamer te Wclzlar; 2. termijn ui. van de betalingen bij de rekenkamer; -zose v., Z. •jungfer. Kamm-f&rn,(-(c)s)in.,z.m.bloci
end varenkniid o.,druiveiivarcn,walerva- ren v.; -felt o. mancnvet, halsvet o. •/lassen v.niv. kaïnvinuen ».mv.;-frïrmig bijv. nw. kanivorinig.kiiifvormig; • f ut ter, •fulleral o. kamscheetje o.; -oain o. gc- kamd garen o.; -gras o. kamgras o., ha- nekam m.;-//aar o. haar o. uu de manen; it. mv. in den kam gebleven baar o.; •kaken m. (Ontlk.) nek m..achterstege- dcelle o. van den hals; -hebelm.,—breit o. (Nev.) hefboom in., die den kam op- licht; -//ni o. hooi o., dat op de toppen der bergen groeit; -AewjrArer/!-ev.sprink- |
||||||||||||||||
|
den; it. ontvangerskantoor o.; 3. gemeen-
iekas v., gemeente-inkomsten t. mv. Kammerei-dorf, (-dorf(c)s,mv. •iirfer) o. tot een domein behoorenil
dorp o.; -gefülle o. mv. inkomsten v.niv. raiilieldomeinbesluur.vaiiceiicgcmceiile, jeineente-bclasliugen v. mv.; -yerichl o. ->\'.......nle-ivi lilli.iuk v.; -gut o. domein- goed, goed o. eener gemeente; •kasse v. landskas, sladsk.is, gemeentekas, thesau- rie v. Kammereinkünfte, ». mv. in-
komsten, renten, belastingen v.mv.eener rekenkamer. Kammerei-rechnung, (-en)v.
.ciniciilerekeiiiiig, rekening v. van de
llicsaiirie; schreiber m. schrijver, grif- ficr m. bij de rekenkamer. K&mmerer, (-s, mv. Kimnterer)
bewaardcr.opzichler, opziener,custos in., vvan een museum;, Z. Kunst-, Silber- kmmerer; 2. (van een p.deis),intendant, inspecteur, administrateur in.; papslli- clicr -, kamerling m.; Cardinal -, kardi- iiaal-kamerling in.; 3. lid o. van de re- kenkamer, opzichter in. der domeinen, Ibesaurier m. Kammer-fest, (-es, mv. -e) o.
huisflijk leest o. aan het hul\'; -fiskal Dl.
fiskaal in. van de rekenkamer;-/««ricr in. schrijver, luiirier m. bij de rekenkamer; •frau v. kameijiifvroiiw».; furslliclte—, kamenier, kanierjuffer v.;-/Vdu/ein o.jon- .i\' hofdame, kaïiicrjiilter v.; -giinscheno. kamenier »., kauierkalje. kamermeisje \'i.; •gebiiude o. kamer, rekenkamer v..it. Joiiieiiigebuuw o.; -yefalle o. mv. domci- neu o. inv.,slaatsinkonisleu, liuauciénv. mv.; .gericht o. hoogste rechtbank v., hooge raad in. Karamcrgerichts -beisitzer,
(-i:er«, mv. -lzer) in. assessor m. bijden lioogen raad; -bolc m. bode in. bij den iioogen raad. Kammer-gesch\'aft, (-(e)s, mv.
•e) o. zaak v. betreffende de financiën;
•graf m. (in Oostenrijk), hoofdopzichler ui. over de niynen; -yut o. doineingocd, domein o.; -keiduk in. Iieiduk in als kanicrbediende; •ketter m.bij.dieile ka- mers verwarmt; -herr m. kamerheer m.; \'herrin v., Z. -frau; il. vrouw, cchlge- nonl(e) v. vaneen kamerheer Kammcrhorrnschlüsscl,
{sets, mv. .«/) m. sleutel m. van een kamerheer. Kammer-hund, (•(«)», mv.-<)
m. huishoud, schoothond in.; -husar m. |
haan m., •hul: o. (Wev.) krom spanhont
o.; -/101 ii n.kamspriet v.;2.zaadtnr,knaag- tor v.; -kdfer m. vliegend hert o.,schale- hijter in.; -kiefer 111. kamschelp. kainmos- el v.; -kiemer in. diero. met kamvor* niigc kieuwen; -kies m. kamvonnig zwa- veüuur ijzer o ; -kraul o. kleine ganze- voet m.; -/ai/e v. (Wev.)lade v.,aanslag- kam m. van den weversspoel; -lerche v. kuifleeuwerik m.; 2. slijravisch in. Kummling, (-(e)s, mv. -<) m.
wol v..ilie iu den kaniachlcrhlijrt; -scide v. (Zijdeh.) vlukzijde v. Kamm-litze, (-«) v. (Wev.)kam-
koord o.: •mackcr in. kammeumaker m.; •masekine v. komwerkluig o.; -muscbcl v. kaïnmossel v.; —stein m.kainstecn 111., versteende kamschelp v.; -muskel uv schaambeenspier v.; -poll in., Z. -topf; • rad o. kamrad o.; -raupc v. kamrups v.; •reiher m. kamreiger ni.; -hcklcr 111.ijzer o. om de tanden der kammen recht te maken; •rücken 111. (Nat. hisl.) soort van «lijmvisch m., Iilennitis ocellaris; -sage v. k.imniakerszaag v.; •tchachlel v. kam- (inen)doos v.; -schafl v. steel m.derzij- ileweverskammen; sckalc v. (Bergw.) kalkhoudende, aardpekachlige klei v.; •scheidc v. (Ilelfst.) iiiesscheetle v. Kammschneidemaschine,
(-/i) v., Z. huminsdge.
Kamm-schraube, (-n) v. wol-
kaïniiicrsschroef ».; -schuam m. kam- staart m.; •selzer m. kaardenmaker m.; •span m. (kamiii.) hooruspaan v., afval 111. van hoorn; spint m. mv. kauispaan* ders v. mv.; slab m , Z. schaft; stein 111., Z. -niusclielslein; stern 111., Z. •schil an;; strich 111. doorhalen,strijken o. met den kam; stick o. (Vlccschh.) nckstuk o.; stürzung v., Z. -bruch;-lopf in. (Wolk.) kolcupan v. om de kammen te wannen; •vcnus v. (Nat. bist.) venus- kam m. (schelpdier); -vielfutzm. (N»t. lust.) pluiiiibospolyp in.; -iio//ev.(La- keiib.) lijn gekaarde wol, sajet v.; -zahn 111. land m. van een kaïu.kanuncpoot m.; •zueckc v. kleine spijker in. Kamp, (-(e)s,mv. -A\'uHipe)o.kamp,
afgesloten veld, boscho.; Kiimpan, (-s,mv.-e)m.(Scheepv.)
kampanje v. Kampi.tno, (-n) v. klok, glazen
klok v.; (kantw.) kant m. met klokvor- mige versierselen. Kampo, (-.v, mv. -n) m. (Vcroud.)
kampvechter, wakker krijgsman, kampi- uen ui.; 2. wild zwijn o. Kampeisen, (sens, mv. -.?en) 0.
kam m., kaarde v,
Kampcl, (-s, mv. •Kdmpcl) m.
kam 111., kaarde v. Kampelei, (-cn) v. (gemecnz.)ge-
kihbel o., twist 111., dispuut o., kleine on- ecuigheid v. Kampoln, (ktwtpeUe, gckdmpclt)a.
ww., m. h. kibbelen, kijven, twisten, schelden. Kampf, (-(e)s, mv. Kampfe) ro.
strijd, kamp, kauipslrijd m., gevecht o.; zum -e fordern, kcrausfordern, uitdagen; einen • mit jemn. Kagen, een kampstryd |
|||||||||||||||
|
35
|
||||||||||||||||
|
huzaar m. als kamerbediende.
Kammerier, (-s, mv. -e) m.
slolbewaarder in.
Kammer-jager, (-gcrs, mv.-gcr)
m. jager, lijfjager in. als bediende; 2. (Scherts.) ratten vaiiger.mmzen vanger m.; •junyfer v. kiniM\'ijufvrouw, kamenierv. karjerineisje o.; sunker ui. jonker, edel- knaap m.;-kapelle v.Alolkapel.familiekapel v;il. (Muz.)vorslelijkinuziekkiirpso.,ko- "inklgkekapel v.; -kassev. vorstelijke ka y\'\',\'kalicheno.,Z.\'gansclien;-ke>intiiisse\\. \'-H .,/../\'»»ic™/c;-/.i/i;/irui.edi\'lküaup.pai;r *•; -knecht m. kamerknecht, kamerdie |
||||||||||||||||
|
Kan.
|
|||||||||||||
|
Kan.
|
|||||||||||||
|
702 Kam.
|
|||||||||||||
|
groeide kamp m.; •welle T. kanirarlo.van
een molen. Kampher, Kanal &. Z. Cam- pher $:
Kamphom, {kampherti, gekam-
phcrl) bedr. ww.kamferen, met kamfer bestrooien. K&ndel, (-») m., i. m. (verond.)
wijukan v.; (Volkst.) bei - und Andel.mel Trijntje en Wijntje. kaudol-baiim, (-baum(e)s, mv
•Munie) m. (Pi.) Spaansche vlier,sering v., seringeboom m.; -beere v. meelbloem v., wilde wijngaard m.; -blüthe v. serin- gebloesem m.; -wiede »., Z. -beere; 2. kerseboom in.; it. trosje o. kersen; -iu-- ker m. kaudijsuiker v. Kaneel, (••) m., z. m. kaneel o.,Z.
Zimmel. Kaneie, (-n) v. wilg m., teen, gar-
de v. Kanjnchen, (-chens, mv. -cAen)
o. konijntje, kim ijn t).;das Halbkaninchen,
Z. -.IIC1US.
Kaninchen-bau, (•(*)«, mv.-e)
ui. konijnenhol o., konijnenberg m.;-be- hallniss o. konijnenhok o.; -berg m. ko- nijneuberg m.; -eule v. (Nat. hist.) ge- ineene grauwe of wouduil in.; -fall v.ko- nijnenval v., konijnensliïkm.;-oar(<!nm., •gehage o. grasperk, ingesloten plekje o. voor konijnen; -grubev., Z. -bau;-haare o. mv. konijnenhaar o.; -AoA( o., -höhle v„ -hügel in., Z. -buu; -jagd v. knnijuen- jacht, koilijiienvang t v.; -jüger in.konij- nenjager, koiiijiienvangcr m.;2. wezel ».; •kasten m. konijnenhok n.; -mansv.niar- mol, bergrat v., mormeldier o.; -uarder ui. opzichter m. over cene konijneufok- kcrij; -ueibchen o. wijfje o. van het ko- nijn; -uiesel o., Z. -jager (2). Kanker, (-s, mv. Kanker) m.(w. i.
gebr.) spin v., spinnekop in.: 2. (aan hloeinstcngels), bederf o.; slem m.(Nat. hist.) dier o. van hel spinnengeslacht. Kimno, (-n) v. kan, kruik »., pol
ui., Z. Ciesz-, Wasser-kanne; it. glas o.; (llergw.) kuipje, tobbetje o.; (Sm.) pijp v. aan den blaasbalg; 2. kan v., liter m. (maat). Kanrichcn, Kannlein, o.(ver-
kl.) kiinuetje, kruikje, kleine kan v. Kannofas, o., \'£. Cannevass.
Kannel, (-«) o., z. m.,Z. Cannel;
stein ui. kaneelkleurig erts o. Kannon-birne, (->i) v„ Z. Würz-
birne; -bürste kannenborstel. glasborslcl in.; -deckel m. deksel o. van cene kan; •gieszer m. tinnegieter m.; (fig.) ->o/i/i- «rAer —, die zonder genoegzame kennis van zaken over staatkunde redeneert,po- lilieke tinnegieter in.; -gieszerei v. (Scberts.) zonder behoorlijke kennis over staatkunde redeneeren. Kannegieszorn, (kannegieszerle,
gekannengieszerl) o. ww. (Scherts.) op bekrompen wijze over politiek redenee- ren, tinnegieten. Kannen-glUok, (•(*)•) o.,z.m.
lesschen o. van den dorst; -kraul o. (PI.)
paardestaarl m., scbaafgras o.; •mast o. kannemaat v.; -«Ar o. oor o. eener kan; |
|||||||||||||
|
mrt iem. wagen; - mil Lamtn, steekspel
o.; - mil Fauslen, vuistgevecht o.: (dg.) warsteling v.; der letzte -, doodstrijd m.: «5 Aal manchen - gekoslel, hel heeft heel wal strijils, heel veel moeite gekost; mil sieh selbst in • geralhen, met zicli zel- ve(n) in tweestrijd komen; 2. (Pro».) (van visscheii), kieuw, vischkieuw v Kumpf-arboit, (-e») v. heete
strijd m., inspanning v. van den strijd; -begier(dc) v. strijdlust in., oorlogszuch- ligheid v. K&mpfen, (kampfle, gekampfl) o.
ww., in. A. strijden, vechten, kampen, Z. bekampfen; av( Leib und Leben, of ou/ Leben und Tod -, vechten op leven en dood; (van herten), vechten, elk.stooten; (fig.) mi» dem Tode -, worstelen; it. in doodsougst verkceren, den doodstrijd strijden; mil sich selbst -, in strijd zijn, in tweestrijd zijn; 2. bedr. ww.(Dichtk.) einen tchueren Kampf -, een zwaren strijd strijden, een hevigen strijd door- staan. Kampfer, (-s, mv. Kampfer) m.
strijder, vechter in.; (in een kampspel), k.iinpvechter, worstelaar ni.; (o. Gesch.) kampvechter, athleet m.; (Hidd.) kamp- vechter, voorvechter, kampioen in.; 2. (lionwk.) impost in. Kampf-errungen, bijv. nw.door
strijden of worstelen verkregen; -fahig bijv. nw. voor den strijd geschikt.strijd- taardig, effectief; —e Truppen, effectief; •ferlig bijv. nw. strijdvaardig, gereed tot den strijd; -gefahrte, -genoss m. sliijd- inakker, krijgsmakker, wapenbroeder in ; -geftlde o. slagveld,strijdveldo.;il. wor- stelperk o.; -gchülfe m. medehelper in. in den strijd; -geprüft bijv. nw., Z. -oe- wohnt;-gesang in. krijgsgezango,, strijd- zang in., krijgslied o.; -geschrei o. oor- logskreet m„ kiïjgsgcschreeuwo.; •geselt m., Z. •gefahrle; -geli~tmmel o. verwar- ring v., gewoel o. van den strijd, krijgs- gewoel o.; -geicnhnt bijv. nw. aan den strijd gewoon, beproefd in den slrijd,ge- hard in den strijd: -gierig bijv. en b. krijgzuchtig, strijdlustig; -hahn in. voor het vechten afgerichte haan, kemphaan ro.; (fig.) vechtersbaas, twistzoeker, on- ruststoker m ; i Nut. bist.) kemphaan, zeepauw m.; it. kemphaantje o. (eene slak); -jageno. gevecht o. van wildedie- ren; -tusl v., Z. -begier; -luslig bijv. nw. strijdlustig, krijgszuchtig; -ma(a)l o. wonde v. in den strijd opgedaan, httee- ken o.; -platz in. strijdplaats,kampplaats v.; it. renperk, worslelperk o.; -preis m. belooning v., palm, prijs m.deroverwin- nlng; \'recht o. recht o. om te strijden, te vechten; 2. wel v. op het vech- ten, krijgswet v.; -richler m. rechter, scheidsrechter in. in den kampslrijd nT over den kampstryd; -rosz o. slrijdroso.; •schule v. gymnasliekschool v.; schwerl o. strijdzwaard o.; spiel o. kampspel, openbaar spel o.; (Kidd.) sleekspel,tor- nooispel o.; -übung v. oefening v. in het vechteu; -«dr(el m., Z. Criesuartel; •weide v. witte wilg, teenwilg m.; it. af- gesloten weide v., met kreupelhout be- |
•plumpe », (PI.) gele waterroos, zeeroos,
zeebloem, plomp v.; -tri<ier m. kannen- drager m.; -uetsc bijw. bij de kan, bij kannen, kansgewijs; -zmn in. kannetin. lin o. Kanon, (•$, mv. -e) m., Z. Canon.
Kanonade, (-n) t, beschieting v.
met kanon, kanonvuur o., kanonade v. .".Kanone, (-n) t. kanon o., vunr- mond in., stuk geschut o.; gezogcne-,ge- trokken kanon;mi( "it besclueszen,Vmon- neeren; (Uurw.) pijp, spil v. om de as; (Volkst.) rijlaars v. Kangnen-ball, (-ball(e)s), mv.
•balie) ui., Z. -kugel; -baum in. slan- genboom, Surinaamsche vijgeboom m., •bereich m. bereik o. van het geschut.van een kanon, Z. -ueite;-bool o.kanonneer- boot v.; -bürslc v., Z. •tcischer; -donner m. kanongebulder o.; -erreich in., Z. -weile; •fest bijv. en b. bomvrij; •feuer o. kanon- vuur o., kanonnade ».; •fieber o. vrees v. om te vuren, angst m. voor het gevecht, lafheid v.; • fut ter a. (Krijgsw.) kanon- voering v.; -gul o. kanonbrons, kanon- metaal o.; -he(e)rd m., Z. -tcall; -keller ui. bomvrije kelder in., kazemat v.; -ku- gel v. kanonskogel in.; -ladung v. kanon- lading, kardoes v.; -lauf m. loop m. van het kanon; -/>>//W in. kardoeskoker, laad- lepel in.; •metall o., Z. -gul; -pjerch in. artilleriepark o.; -pulier n. buskruit o.; -roAr o. kauonbuis ».; -schiff o. schip o. dat kanonnen aan boord heeft; it. Z. -6oo/; schlag m. lont v.; schuss m. ka- unnschol o.; einen — ueil, ten kanon- schot verwijderd; —u-eite v. gcschuts- wijdte v.; speise v.,Z. -guli.;-sliefelm. rijlaars v., kurassiersstevel m.; -tcoif m. Iialterij v.; -aeite v„ Z. —schussiceile; •wischer m. kanocwisch v. Kanonier, (•», mv. -e of Kanonie-
rer) in. kanonnier, gescbutsoldaat m. Kanonieren, kanonen, (ka-
nonierte, kanonierl of kanonle, gekanonl) o. ww., in. A. kanonschoten wisselen, met het kanon schieten, kanouneeren. Kanonier-kammer, (-n) v.
(Zeew.) kruilkamer v.; schluppe v., Z. Kanoneerbool. Kangnweite, v. afstand m. van
een kanonschot, dracht v. van een kanon, kanonwijdte, geschulswjjdte v, Kant-apfol, (•apfels, mv. Spfel)
in. kalvijnappel in.; -beitel m. kanlbei- lel m.;M-birne v., Z. Würzbirne. Kantchen, o. (verkl.) kantje,
hoekje o., Z. Kante. . Kante, (-\'0 t. kant, rand m., scherpe zijde v.,hoekm.; (vaneensteen), kant m.; die scharfen •en eines Sleines abschlagen, de scherpe kanten m. mv.; 2. boord, zoom lil.; (Modeh.) kant, franje, blonde v.;( Zeew.) kuslv.,strand o.,oever ni- Kanteln, (kanlelle,gekantell)aeóT.
ww., Z. kanten (2). Kanten, (kanlete, gekante!) bedr.
ww. einen Stein -, afkanlen, kantig ma- ken; it. kantelen, rollen; ei» Fast -, op zijn kant zetten; 2. kantelen, omkante- len, op den kant zetten; (Juw.) in ruil* jes slijpen. |
||||||||||||
|
Kap
|
||||||||||||||||||||
|
Kap.
|
||||||||||||||||||||
|
Kan.
|
||||||||||||||||||||
|
705
|
||||||||||||||||||||
|
Kaporn-brühe, v. kapperaausv.;
•gcicachse o. mv. (I\'l.) kapperstruiken m. mv.; -Tindei. kapperbast, bast m,schors v. van den kapperboom; slrauch m.kap- perstruik, kapperboom m.; -tunke »., Z. •brühe. Kapiniren, (kapinirte, kapinirl)
bedr. ww., Z. kapaunen. Kapnomantie, »„i. m. waarzeg -
gerij v., waarzeggen o. uit den rook. Kaponircn, (kaponirte, kaponirt)
bedr. ww., Z. kapaunen. K;ippchon, o. (verkl.) kapje, ka-
lotje o., Z. Kappe; (I\'l.) wandliiizeukruid. maagdenkruid o.; 2. papenbout, kardi- naalshout o. Kappo, (-n) v. (van een oven).kap
v., mantel m.; (boren eene rij palen), bintbalk ni., kap v., zadel in.; (van een dijk), rug, kam m.; (Scheik.) (van een retort), deksel o., kap v.; (Naai.) (in kousen), hiel m.; (Schoenm.) (op schoe- nen), neusledero.; (van een dissel), be- slag o.; (van een geweer); kolfplaat v.; (Vest.) bedekking ».; (Art.) kapje o.,kap v. op het zundgat van een kanon; (aan schoorsteenen), kap f.: (Kijk.) kap v., kaproen v., deelvanhetroondstuk.dat ilen stangstoot omvat; (van bloemen), kapje o.; (aan koren), dopje, graanbulsel o.; (van vogels), kap v.; 2. kap v.; Manie, nut einer -, mantel m. met eene kapf kapmautel m.;(van monnikcii),monniks- kap v.; (van vrouwen), kap, kaper v., hoofdsluier m.; (Kleerm.) bekleedsel o., overtrek ui., kieltje, buisje o.; 3. hoofd- deksel o., pet, muts, kap v., Z. Regen- kappe; i. (Mat. hist.) bastaardmos» *el v.; (Spr.) -n machen keine Mön- che, het kleed maakt den man niet:</feicAe Hrüder gleiche -n, gelijke monniken, ge- lijke kappen;)emn. eine -:uic/inei(fen,ieiD. iets lelaald zetten. Kappoln, (kappelte,gekdppell) bedr.
ww., Z. kappen. Kappen, {kapple, gekappl) bedr.
ww. ütriinipfe. Stiefel -, een hiel aanzet- len; (Jachlw.) den Falken -, de kap op- zetten; (gemeenz.) jem. -, kapittelen, iloorhalen, hevig beknorren.berispen.den mantel vegen; 2. Baume -, kappen, hak- ken, toppen; (Zeew.) den Mast, das An- kertau & -, kappen, afhakken,lossnijden; i.jem, -,snijden,ontmannen,castreeren; Ihihne -, kapoenen; gekapple Henne, ge- treden hen v.; II. wed. ww. sich -, (ge- meenz.) twisten, kijven; il. eene kap & opzetten, zich van eene kap & voorzien; (van den haan), treden. Kappen-blatterig. bijv. nw.nwi
kapvonnige blaileren; -btume v. kapbloem v.; -eiscn o. (Bergw.) ijzeren beslag o., hoepel m.; -förmig bijv. en b. kapvormig; •jraJ o. onkruid o.; -hüllein o. wilde Turksche lelie, berglelie v.; snachcr m. pettenmaker, inutscnmaker m.; -manlel in. kapmanlel m.; -mo/m m. (PI.) helm- Idoem v., duivekervel v.; ~mönch in. ka- pucijncr monnik, Franciscaner monnik in.; snundslück o. kaproen v., mondstuk o.; \'musket m. (Onllk.) kapspicr v.; -n*nn< v. kapucijner non »., Francisca* |
||||||||||||||||||||
|
•MMshcerschappij, willekeurige beer»
schappij v. van de kanselarij; -lehtn o. kanselarijleen o.; •maszig bijv. en b. aan de kanselarij eigen, volgens de kanselarij; —es Schreiben, schrijven o., brief m. in kanselarijstijl; -obloten v. mv. beste ou- wels v. mv.; -papiero. best schrijfpapier, kanselarijpapier o.; -posen v. mv. beste schrijfpennen; -ralh m. raadsheer m. bij de kanselarij; \'register o. register o. van de kanselarij; segislralur v. griffie v.van de kanselary; sass m. onderdaan m. van een kanselarijgerecht; siszig bijv. en b. onderdauig, onderhoorig aan een kansc- larijgcrecbl; schreiben o. schrijven o., brief in., order v. van de kanselarij; schreiber m., Z. Kan-flitst; schrift v. kanselarijschrift, groot schrift o., groote letters v. mv.; siegel o. kanselarijzegel o.; stijl m. kanselarijstijl; it. stadhuis- stijl m.; -verwalter m. bestuurder, direc- teur m. eener kanselarij; •veruandter ui.. Z. -beamter. K&nzellied, (•(«)», mv. -er) o.
vers, gezang o., dat men zingt vóór de preek. Kanzelliren, (kanzellirte, kanzeU
lirt) bedr. ww. doorhalen, voor nietig verklaren. Kanz(el)list, (-en, mv. -en) m.,
Z. Kanzelist. Kanzelmaszig, bijv. m b. preek-
stoelachlig, preekachlig. Kanzoln, (kanzclte,gekanzelt)beilT.
en o. ww., Z. abkanzeln. Kanzol-pult, (-es, mv. -e) o. kan-
sellessenaar, lessenaar m. op den preek- sloel; -rede v. kanselrede, predikatie, preek v.; sedner in. kausclredcnaar m.; spruche v.kanseltaal v.; (fig.) prekerige taal v.; sprung m. afkondiging v. van de liuwelijksgeboden; -ton in. preekloon m.; im —e sprechen, preken; -tuch o. kansel doek m.; -ulir v. walerutirwerk, kansel- mirwerko.; sertrag m. uitspraak v.van den kansel. Kanzler, (-s, mv. Kamler)m.,-in,
(sten) v. kanselier ui., kanseliersvrouw v.; stelle, -wiirde v. waardigheid v.,post in , ambt o. van kanselier. Kaylin, (-s) o., z. m. (Dclfst.)Chi
neesche porseleiuaarde v., kaolin o. Kap, (-es, mv. -e) o.,Z. Cap; 2. Z.
Caporei; (Zeew.) ezelshoofd o. Knptuin, (s, mv. -e) m. kapoen,
kapuino.,gesneden haan m.ter vetmesting; (fig.) gi\'stiedene, ontmande, gelubde, castraat ui. Kapnunon, (kapaunte, gekapaunt)
bedr. ww. kapoenen, snijden, lubben, castreeren, jonge haantjes snijden. Kapi*unen-brühe,v.bouillon m.
van kapoenen, kapoenhouillon m.;-brust v. kapoeneborst v.; -huiit v. (Ilandsch.) kapocnevel.dun schapenieder o.;-peinm, maagsteen m. van oude kapoenen. Kape, (-n) v. (Zeew.) das Schift
hall gut -, zeilt goed bij den wind. Kaper, (-n) v. (I\'l.. Kookk.) kap-
parslruik, kapper in.; wilde -, wilde of valsche kapperslruik in.; deutsche -, wa ter^oudsbloem v. |
||||||||||||||||||||
|
K»nten-brett, (•(*)», mv. -«r)o.
keukenrek o. voor potten en ander ge- reedschap; -khid o. kanten kleed o..kan- ten doek m.; •kraut o. waterden m.; •nadel t. kantnaald; -saumra.(W\'apenk.) «malle kartelrand m.; seile ». kanlzijde f.; -luch o. zakdoek in. met een rand; it. kanten (zak)doek m.; •:mrn m.kant- garen o. Kanthakon, (-kens, mv. -fren) ro.
zelhaak, dreghaak m.: •hom o. (Nat. bist.) Braziliaansche zijdestaart m. Eantharide, (-n) v. Spaansche
vlieg, trekpleister, cantharide v. Kantig, (-er, -sl) bijv. nw. kantig
boekig, met kanten, scherp, puntig; -be- hautn, kantrechten; •* Fruchl, boekig; •e Cestall, boekig. Kant-ring, (-(e)j. mv. -e) m.
(Timm.) groote ijzeren ring m. met een haak om met een herboom balken om te keeren; ~rettig m. gewone ramenas v.; •tckuh ro. knoet m.. hondenzweep v.; •tttcker m. kandijcuiker v. Ktinzol, (-n) v. kansel, redenaars-
stoel, preekstoel m.,preekgestoelte o.; it. leerstoel, stand m. der godgeleerden; die - betreten, het spreekgestoelte betreden op den preekstoel komen, den kansel be- treden; von der - cerkündigen, van den kansel bekend maken, afkondigen. Kanzol-andacht, (-en) v. preek
v. overeen godsdienstig onderwerp. pre- dikatie ».; •beredsamkeil v. kanselweU sprekendheid v.; 2. talent o. van preken. Kanzelchen. o. (verkl.) kleine
kansel in., preekstoelljc o., Z. Kanzel. Kanzel-deckel, (-*e/*-.mv. -M)
\'ii. klankbord o. van een preekstoel. Kanzoloi, Kanzloi, (-e«)v.kan
selarij, zitplaats v. van het gerechtshor; 2. kanselarij »., gerechtshof o.; 5. kanse larij v„ kantoor, bureau o., minis- lerie o.; - der austearligen Angelegen- |
||||||||||||||||||||
|
heiten, ministerie o. van buit
|
15
|
cnlandsche
|
||||||||||||||||||
|
zaken.
Kanzel-geschwatz, (-«) o., z.
m. zeilepreken, gebabbel o. van een pre- dikant; -hwiwel, -hut m., Z. -deckel. KanzfO Hst, (-en) mr. -en) m
schrijver, ambtenaar Dl. bij de kanselarij. Kanzelloi, (-en) v., Z. Kanz{e)tei.
Kanz(eljïei-amt, (-amt(e)s.mv.
•amler) o. kanselarij v., Z. Kanzelei (3) •archiv o. archief o. van de kanselarij •arcAtfar m. archivaris m. derkanselarij; •beamler m. ambtenaar mi. bij de kanse- larij; -bote m. bodem, bij de kanselarij; •buchstabe m. groote letter v., naar eene drnklelter gelijkende; -decret o.decreet, besluit o. van de kanselarij; -diener in. bediende m. bij de kanselarij; -dinle v. kanselarijinkt in.; -direktor in. directeur ro., hoofd o. van de kanselarij; -feder- spulen v. mv. kanselarijpenncnv.mv.;-gr- aiiAr v.schrijfloonen o.niv.,onkostenv.mv. \'an de kanselarij, griffiekosten v.mv.; -v- (illea.mi.,Z.-gebühr;-geisl Ul.kanseloi ij- geesl m.; •gerithi o. kanselarijgereclil o.; •gerichtshof in. hof, gerechtshof o. van \'\'\'\' kanselarij; -ju/o. goed o. dal uileene kanielarq voortspruit; -htrrtchaft v. |
||||||||||||||||||||
|
Kar.
|
|||||||||||||||||||||
|
704 Kar.
|
Kar.
|
||||||||||||||||||||
|
KardusO, (-n) r. kardoes m.,stuk-
patroon o.; it. - of -nkiste v. (Zeew.)pa- Iroonkist v. Karpchol, (-h) v. (Nat. hisl.)
zwarte kraai v. Karfailgel, (-angels) m., z. in
(in koren), roest ra. Karfunkcl, (-«, mv. Karfunkel)
m., Z. Carbunkel. Karg, (-er, \'Sl) bijv. en h. karig,
zuinig, al te spaarzaam, inhalig, gierig, vrekkig, schriel; (lig.) -nn Worlen, karig in wo3iden, niet veel sprekend; -es Lob, magere, geringe lof; -eHesrhreibung,ma- gere, onbeduidend, niet veel beteekenend. Kargcn, (kargle. gekargt) o. ww„
in. h. karig, spaarzaam, zuinig, gierig, vrekkig zijn, sober leven. Kargcr, (-s, mv. A"arocr)m. hij die
sober leeft, karig, zuinig, spaarzaam is, gierigaard in. Kargheit, »., z. m. karigheid
|
|||||||||||||||||||||
|
karaat o.; -gewichlo. karaatgewiebt,klein
giiiidsmidsgi\'wii\'hl o. Karatig, karatig, bijv. en b.
karaathoudeiid, karaten bevattende; acht- zehn -et Gold, 18 karaalsch goud, eond \'o. van IN karaten. Karatirung, (-c«) v. vermenging
v. van goud met zilver, koper of zilver en koper. Karatur, v., z. m. (Schcik.) alli-
lage o., vermenging v. van goud en vuur. Karausche. (-n) v. sleenkarper I ;n., Z. Slrundt;araiischc. Karauschen-fisch, -karp-
fen, ;n. baslerdkarper m.; -irurm m.
kieuwworm in. Karavane of
Ka.rawa.no, (-«) v.karavaan v.. ge-
• zelschap o. reizende kooplieden, rcisgc- Izelschap o., pelgrimslrein m. Karavanserei of Karawanse-
rei, (-en) v. karavaanverblijf o., herberg |v. voor eene karavaan, karavanserij v. Karbatsche, (-«) v. karwats, rij-
Izweep v. Karbatsehbauer, (-b, mv. -n)
m. hoer in. niet een ellendig inaiidcnwa* jgenlje o. KarbatSChen, (karbultchle. ge-
\'karbalschel) liedr. ww. jen. -, met de zweep slaan; (lig.) rossen, drillen. Karbo, (->i) v. karwei v., witte ko-
i tl ij 11 in.: -kraiil o., Z. Schafgarbe. Karbukel, (•*, mv. Karbimkel)
in., Z. Carhunkel. Karch, (-(e)s, mv. Kirche)m.\\snge
kar v., bierwagen, ndwagen in. Kftrcheln, [kerchelte, gckarchell)
o. ww. reutelen, snorken. Karcher, (-«, mv. Karchcr) m.
voerman, karreman in. Kardamome, {•») v. (I\'l.) kanlc-
mnn v.; grosse -, liiiineesche peper v.
Kardatsehe, (-n) v. roskam in.:
2. (Man.) kaarde v. Kardatschen, (kardatschic, ge.
kard&ttchel)bcdr. ww.roskammen; Welle kaarden.
Kardatschen-draht, (-drah-
t(e)s, in v. •drahle) in. kaarddraad,
ijzerdraad o. om kaarden te maken;-/ii(- ler o. kaard beslag o.; -haken in. kaard- haak in.; \'leder o. kaardleder o.; -macber in. kaardeninaker m.; -litch in kaardta fel, kaardhank v. Kardytscher, (-.«, mv. Kardai-
sclier) in., -in, (-fien)v. kaardeninaker, wolkaanler in., kaardsler v. Karde, (•») v. (I\'l.) Z. .distel;
spanisclie -, Spaanschc artisjok v.; 2. (I.akenl).) kaarde v. Kardeel, (•(«)«. mv.-e) n.(Zeew.)
boegseerlijn, treklijn v., kardeel o.;-6/orA- m. karileelblok o. Kardeele, (-n) v. traanvat o.
Karderj-ausstecher, (-chers
mv. slier) ni. kaardkam m.; \'distel y distel.wevcrsdislel v.;-/,r«K;//o/zo.kaard- hout o.; \'rüumer ra. wolkaanler, laken- rouwer m.; selzcr in. kaardenzelter m. Kardone, (•») ». Spannsche arti
sjok v. |
|||||||||||||||||||||
|
lier non v.; it. Z. -laubc; -pfeffcrm. Oui-
neesche peper v.; sobbe t. (Nat. hist.) kaprob m.; stein m. versteend bnor- schelpdicr o.; stempel m. k.ipslempel in.; slock m. hniilen scheen t. om degebar- slen suikrrbrooden bijeen Ie bonden; •slnr: in. dykbreok, doorbraakT. vaneen dijk of weg; -laubc v. kapduif, wille nou v.; -lattclicr ra. kuifdiiiker ra. uil Virgiiiië; •wurm in. (Gen.) ilarmwoiin m. Kapper, (-.v, inv. kapper) ui. (bij
de ualuschvaarders uit (irociil.ind),spek- snijder in. Kspp-fenster, (slers, mv.ster)
o. dakvensler o.; -//11/ o. ruw geslepen diamanten in. inv., -halin ui., \'t.. Kapaiin; it. (gemeenz.) bonze haan m.; -hulm o. kapoen o., jong gesneden en gemest hoen o. Kapp-hühnerhof, (-hof(e)s,
mv. -höfe) m. plaats v. om hoenders vel te mesten. Kappi, (-s, mv. -s) o. (Krijgsw.)
solilaleiiiniits, kepi v. Kappis, (onb.) of -kraut, o. ka-
buiskool v., Z. Kopfkohl. Kapp-kragcn, (-gens, mv. -gen)
ra. knpkraag v.; 2. kapucijner in.; -lal:en in. kaplaken o.; -/o<7i o., Z. -fensler; • messer o. snoei mes o.; -nahl v. in- geslagen naad m.; -rnck m. van ach- ter tnegenaaidc rok m. voor kinde- ren; same m. zaad o. v.m kabuiskool; slüriung v., Z. Kappenslurz; -laul>c v. Z. Kappenlauhe; -veide v. dikwijls ge- hakte wilg m.; -;anm in. neiisnijper ra.; •ziegel m. kaplegel in. Kapsel, (•») v. (verkl. Knpselehen)
o. blikken bus, botaniseert rommel v.. doosje, buisje o., scheede v., scheetje o.; (I\'l.) zaadlinisje o.; (Oullk.) omgevend vlies o., beurs, blaas v. Kapsel-artig, bijv. en b. wal tot
een koker, zaaddoos,hulsel, buisje.schecde
& behoort, zaadhiiisachtig, vliesachtig: •band o. (t)ntlk.) gewrichtsband, baud in. van den bovenarm, het sleutelbeen; -ba- rometer m. barometer ra. niet vergader- bakje o.; -beere v. benrsvruchl v.; \'kunst v. (Walcrb.) zuigpomp, perspnmp v.; staar m. (Oogh.) slaar v. met een vlies; •tragend bijv. nw. eene zaaddoos heb- bende; — e I\'flanzen, zaaddoos dragende planten v. mv. Kapson, (kapsle, gekapsl) bedr.ww.
kapen, wegnemen, stelen. Kapsperling,(-e)s,mv. -e) m., Z.
Capsperliug. Kaput, bijv. en b. (Sp.) er macht -,
haalt al de slagen;- leerden, geen slag ha* len; (lig ) kapot, gebroken, aan stukken, verbrijzeld; it.vermoeid.afgeinat,lijdende, dood. Kapwoin, (-(e)j,mv. -c)m. Kaap-
sche wijn in. Kar, (-(c).s, mv. -e) o. (Prov.) kerf,
groeve, kist v.; 2. korf,schotel m.; il.ko- renmaat, inelkmaal v. Karacke, (-n) v. (Zecw.) karak,
kraak v., I\'orlugeeseh vrachtschip o. Karat, (-«, mv. -e) o. (fioud«m.)
|
|||||||||||||||||||||
|
2107
|
|||||||||||||||||||||
|
sclirielbeid, zuinigheid, vrekkigheid,gie-
righeid v. Karglich, (-er, -rl) bijvv. -lebcn,
sober, karig, schriel, zuinig,behncftig,ar- moedig, kommcrlyk; 2. bijv. en b. een weinig karig, zuinig, sober; -e Mahlzeil, sober; -keil v., Z. Kargheit. Karls-kirsche, (-«) v. kornoelje
v.; \'i-ogel in. blauwkeeltje o, Zweedsche
nachtegaal m.,-zepler m. luiskruid o. Karmelit(er), t. Z. Carmelit 4\'.
Karmusz, (-es, rav. -e) m. (inap-
pelen), klokhuis o. Karniesz, (-es, mv. -e), (verkl.
Karnieszclien) o. (liouwk.) kornis, kroon- lijst v.; (Art.) lantband m. vandenstoot- boilem;5. (Meuh.) holle lijst v. Karniesz-blei, (-es) o., z m.
((ïlaz.) kornislood n.;-eiseno.,Z.-hobel; •gesimse o. (Bouwk.) van een architraaf voorziene kornis o.; -ho bel m. (Meuh.) plnegschaaf, lijstschaaf, hieloief o.; -löth- brell o. (Glaz.) smellplniik, snldeerplank sage v. (Glaz.) loodzaag y.;scliraube v. koniisschroef v.; slahl ra. (Draai.) |
|||||||||||||||||||||
|
ronde, bolle b
|
82
|
eitel ui., guds v.
|
|||||||||||||||||||
|
Karn.iffelmeiszel, (szels, mv.
szel) ni. blikslagersbeitel m.
Kamiflfe(l)n, (karnifl(el)te, ge-
karniff(el)l) bedr.ww. knijpen, karnuf- felen, knullelen, kneiikcleii, op de kneu- kels slaan; 2. o. ww. kaartspelen met \'S kaarten. Karniffelspiel, (ss, mv. -«) o.
kaartspel o. met 48 kaarten.
Karmkel, (-s, mv. Karnikel) o.,
Z. Kaninchen. • Karnmilch, v.,z.m.karnomclk,ge-
karnde melk v. Karoline, (-n) v. (Bilg.)karambo-
lespel o. Karpei, v., Z. AVirpie.
Karpfbhen, (verkl. )o. karperljc o..
kleine jonge karper m. Karpfen, (•*, mv. Karpfen) m. kar-
per, karpervisch m ; kleiner, juiiger -, Z. Karpfcheii; 2. mv. visschen m. mv. van het karpergeslncht. Karpfcn-be; halter, (-/«rj,mv.
• ter) m. karperkaar v., karpervijver BI.;
|
|||||||||||||||||||||
|
Kar.
|
|||||||||||||||
|
Kas. 705
|
|||||||||||||||
|
Kar.
|
|||||||||||||||
|
Karaten, (karstete, gekarilel)bedr.
|
kleurder m.; -malerei v., z. in. kaarten
|
||||||||||||||
|
•brut ». jonge, minder dan éénjarige kar-
|n\'rs in. uit.; - karausche v., Z. Karausche; •könig m.karperkoningin.;-Arau/ o.dui- zendblad o., Z. Schafgarbe; -mauto., schnauze v. karperbek in.; -.«a(; ui.. Z. -6ruf; sprung m. karpersprong m.;-s(eii karpersteen m.; -leich, -ueiher m. kar- [jervijver m.; .juaje v. (Slot.) pinnetje, •itifije o. Karphologio, v. plukken o. aan
ile dekens (van waanzinnigen). Karpie, »., z. m. pluksel o., wiek
»., uilgerafeld linnen o.; -bauschlein o. prop v. van pluksel; schraube v.(Heelk.) hersenbalk m.; -wdlger in. (Heelk.)wiek, plukselvlecht v. Karpiren, (karpirle, karpirt) bedr.
ww. bedillen, bespotten, hekelen. Karpolit(h), (-en, mi. -en) m.
(Nat. hist.) versteende karper, karper- <leen m. Karpologie, v., z. m. vruchten-
leer v. Karre, (•») v. kruiwagen m., kar,
vuilniskar, stortkar v.; (Ger.) sur - rer- urtheilen. tol kruiwagenslraC, dwangar- beid veroordeelen; 2. draagbaar v. op rollen; 3. (Bergw.) kar, karvol v. Karren, {karrle, gekarrl) o. ww„
m. h. den kruiwagen trekken; (Ger.) dwangarbeid verrichten, tot kruiwagen- straf veroordeeld zijn; 2. (gcineenz., i. k. het.) langzaam voortgaan, voorlsukke- len; II. bedr. ww. op den kruiwagen of de kar vervoeren. Karren, (s, mv. Karren) m„ Z.
Karre; 2. kar, handknr v.; (lig.) on einem scheeren - ziehen, eene moeielijke laak li.\' vervullen hebben; (Landb.) ploeg- bnnkje o., ploegslok m.; (Goudsl.) mes o. urn de goudblaadjes vierkant Ie snij- den; (Boekdr.) sled;, kar v. Karren-baum, (-baum(e)s. mv.
•bnume) va. lenioen o.; -bauer m., Z. Karrner;-büchse\\. ganzenrocro.;2.(Art.) orgelgeschut o.; -führer in., Z. K&rrncr; •gabel r. langboom m.; -gaul in. karre- panrd o., knol m.; -gc(angener m. tolden kruiwagen veroordeelde, galeiboef m. •geslell o. karrebak m.: -kasten va. pers- slede v.; -lade kar \\.;-kohte v.karkolen v mv.; -lader m. karrelader m.; -laufer m (Bergw.) kruier m.; -macher m. karren, maker, kmiwagenmaker in.; -nagel in karrenagel, karrespijker Dl.; -rad o. rad wiel o. eener kar, karrewiel, kruiwagen\' wiel o.; salbe v. wagensmeer o.; schie- oerm.kruierm.;-«:/iieiienv.mv.(Boekdr.) laileschcnen v. rav.; seilo. karretouwo.; steg m. (Bergw.) ijzeren kruiwagen- band m.; -j(ra/c v.kruiwagcnslraf,galei- straf, vcslingstraC v.; slrafling m., Z. •ge/angener; -luch o. wagenklced,dek- kleed o. op een kruiwagen &; -wagen inkruiwagen.handwagen m.;-zapfen iii.mvkruiwagenlap ut. Karrhaken, {s, mv. Karrhaken)
m. (Laiulli.) hak v. oprollen. Ky-rrner, (-*i mv. Kdrrner) m.kar-
reman, voerman, kruier ui. Karst. (»«, mv. -e) m. hak v., nou-
weel o.; (Hijnw.) breekijzer o. |
|||||||||||||||
|
ww. houwen, hakken, met het houweel
bewerken. Karsumpel,(-s)in., z.m.(Volkst.)
jan en alleman. Kart&tsehe, (-n) v. kartets v.,ge-
weerpatroon v. Kart&tschen, (kartatschte, ge-
kartdlschel) o. ww. met kartetsen schie- ten. Kartatschen-bUchse, (-n) v.
kartetskoker, kardoeskoker in.; -fasser ro. kardoeskoker m.; -feuer o. kartets- vuur o.; -futter(al) o., Z. -fasser; -hülse v. kardoeskoker ui.; -kasten in. pandek- selo.; -kugel v. kardoeskogel m.; schuss ui. kartetssebot o.; -zieher va. laadle pel m. Kartaune, (-n) v. (Art.) grof ge-
schut, zwaar geschut o.; game -, achten- veerligponder m.; halbe -, vierentwin- lig ponder m.; 2. kartonnen, hnrdpapic ren doos v.; -npulver o. buskruit o. Karte, (-n) v. (Sp.) kaart, speel-
kaart v.; -n spieten, kaartspelen; ein Spiel -n, spel o. k.iarten; die -n mischen, de kaart (iloor)schudden; die-n abheben,»!- nemen; die -n geben, geven, kaart geven; die - vergeben, vergeven; auf seine-pas- si\'ii, op zijne kaart passen; fine - umschla- gen, aufdecken, omslaan, blootleggen; -n, auf die man halt, hamlkaartcn; -n, die midi dem Geben übrig bleiben, slokkaarten v. mv.; er Hebt die -n, hij houdt veel van kaartspelen; -n legen, stillagen, de kaart leggen, uit de kaart waarzeggen; (Spr.) jetnn. in die - teken, iem. in de kaart kij- ken; (fig.) iems. plan doorgronden; 2. landkaart, zeekaart, adresknart, spijs- kaart, balkaart v.; (lig.) eine abgelegte eene afgedane zaak; aua einer - spie- len, geineene zaak maken; eineabgeredele -, een afgesproken werk; 3. (Gesch. van E.) die grosze -, charter o., grondwet, oorkonde v., (Hand.) kaartpapier, staal- boek o., Z. Musier: (lig.) eineangetegle-, een overlegd, beraamd plan o., doorge- sloken kaart v. Kartel, (-«, mv. Kartel) o., Z.Car-
tet; •tch\'ffo., Z. Cartelschi(f. Karton, {kartete. gekartel) o. ww.,
in. /». kaarten, kaartspelen; 2. de kaarten schudden; II. bedr. ww. (lig.) ein Spiel, etw. nut einander -, beramen,overleg- gen, samenspannen. Karten-bosuch, (-(e).v, mv. -e)
ui. bezoek o., visite v. door middel van een kaartje; -bild o. figuur v. op de kaart; 2. leelijk portret o.; -blatt o. kaart v., kaartcblad o.; -gebcn o. (Sp.) kaart ge- ven o.; -geld o. speelgeld o.; 2. betaling v. voor het spel, inzet, pol m.; 3. das — geben, betalen; -haus, -hduschen, o. knar- leiihuis.kaartenhuisjc o.; -könig m. heer koning m. in hel kaartspel; (fig.) papie- ren, nietige koning m.; -kunst v. kunst v. om kaart te spelen; -künste\\. mv.kun- slcn v. mv. met de kaart; •kintlUr m. goochelaar, kunstenaar m. met de kaart; •kunststiick o. kunstje o. met de kaart •macher in. kaartenmaker m., -macherei v. kiarlenlabriek ».; -maler m. kaarten- |
kleuren o.; (Schild.) kladschilderen o.;
minnchen o. kaarlen mannetje, papie-
ren mannetje o.; -papier o. kaartenpa-
pier, karton o.; -presse v. kaartenpers v.;
•sammlung m. verzameling v. van (land)
kaarlen; schlag m. (van een gooche-
laar), volle v.; schlager, —i« waar-
zegger in., waarzegster v. uil de kaart;
spiel o. kaartspel o.; spielen o. kaart -
spelen o.; spieier m. kaartspeler m.;
siamm m. pot, inzet m. bij hel kaarl-
pel; stecher m. graveur m. van land-
schappen, kaarten; stempel ui. kaarlen-
slcmpel m.; 2. stempel m. van de kaart;
3. stempelen o. der kaarten.
Karthaune, v., Z. Kartaune.
KartQfiEel, (-«) v. aardappel m.
KartQifel-acker, (-ackers, mv.
•acker) ni.Z. -boden; 2. aardappelenveld
o.; -{an)bau m. aardappclentecll v.; -bo- tten m. voor dcaarilappelenteeltgeschikle grond m.; -brannluein m. brandewijn m. uit aardappelen gestookt; -brod o. aard- ppelenbrood o.; -ernte v. aardappelen*
oogst v.; 2. rooien o. der aardappelen, rooilijd in.; 3. gerooide aardappelen m. mv.; -feld o., Z. -acker; -grube v. aard- ppelcnkuil m.;-fuselm.,Z. -brannlwein;
•klosz ui. (Kookk.) aardappelhol m.; •krant o. aardappelstengels in. inv.,aard- appelloof o.; -mehl o. aardappelmeel o.; • nase v. (gemeenz.) stompe, roode neus m.; -p(lanze v. aardappelplanl v.,aard- .ippeNlruik m.; -pfliig in. aardnppel- plueg m.; salat va. aardappels^lade v. Karve, (-n) v., Z. Kartie. Karvielwerk, (•(«)«, mv. -e) o. karviel m„ karvielwerk o.; (Zeew.) nut -
aufbnsen, met karvielwerk ophoeren. Kas, (-es, mv. -e) va. (I\'ap.) paar-
ilenl\'.aren raam o. Kaschen, Kaslein, o. (verkl.)
kaasje o., kleine kaas v. Kase, (-s, mv. Krise) va. gestremde
melk v., kaas v., kaasje o.; Srhueizer, Hollander -, Zwitsersche, Hollandsche kaas; 7\'exe/ -,T"Xelsche kans; griincr -, groene kaas,Z.Kriuter-, Kali -, Sthaf- kise; 2. (fig.) (van eene artisjok), stoel m., vlcezig gedeidte o.; il. Z. •kuhl; 3. Z. Augenbuller; i. (bij kinderen) een hoopje zand met een vingerhned gevormd; 5. kluit m. aarde aan de wortels, b.v. vaneen omgewaaiilen boom. Kase-artig, -annlich, bijv.nw.
kaasachtig, naar kaas gelijkend; -baum in. kaasboom ui.; -blume v. wimlbloem v., keukenkruid o.; -bohrer va. k;ia<boor v., kaassleker m.; -brecher va. houten kaasmes o.; -bude v. kaaswinkel, kaas- handel m.; -butter v. kaashoterv.;-uVaen m., Z. -brechcr; -fladen va., Z. •kuchen; •farm v. vorm m. van eene kaas; 2. kaas- vorm m.; -förmig bijv. nw. kaasvormig, in den vorm eener kaas; -[rau v. kaas- vrouw v., kaasverkoopsler v.; -gailen m. kaashnis o., kaasznldcr m.;-gcbackeneso. kaasgebak o.; -geld o. kaasgeld, geld o. voor of van de kaas; -gülie v. kaasbelas- ting \\.;-hundcl in. kaashandel m.;-hdnd- ler, —in, kaashandelaar ui.. kaasbande- 45 |
||||||||||||||
|
706 Kas.
|
||||||||||||||
|
Kas.
|
||||||||||||||
|
Kat.
|
||||||||||||||
|
laarster v., koopman in., koopvrouw v.in
kaas; -haus o. kaashuis o.; -höke, -horde •hurde v. kaaskorf, korf m. om kaas te drogen; -hnker, -kramer m. kaaskramcr n/., Z. -handler; •hiitiche v. (gemeens.) draagbare slede v.; -Aü/(ev.kna«hut,vet weiderswoning v.; -l:ammer v.kaaskamer v.; (Zeen.) kaasliok o.; -kitt m. pollen- bakkersdeeg o.; -koltl m. bloemkool v. •korb in. kaasmand v., kaaskorf m. •kram m., Z. •hdndlcr; -Ara«io.boonen- kruid o.; -kuchen m. kaaskoek in., kaas- taartje o.; -lab o. kaasleb v.; -laden m. kaaswinkel m.; \'lager o. kaaspakliuis o. •/eirnm.kaaslrjm \\.;-madev.kaasivorm m. mijt v.; -markt m.kaasmarkt v.; -meise v blauwe mees, kaasmecs v.; -mcllel v. af- schraapsel o. van de kaaskorst; -miclhe •milbe v. kaasmijt v., kaasworm m.: •milch, -molkcn v. kaaswei v.; -molle v., Z. -made; -mutter v. kaasmaakster v. Kitsen, (küsle, gekiisl) o. ww„ m. h.
it. wed. ww. sich -, verkazen, stollen, stremmen, tot kaas worden, den kaas- vorm aannemen; 2. bedr. ww. doen stol- len; il. kaas maken. K&se-napf, (-(e)s, mv. -c) m.
kaaspot m.; 2. Z. -form; irdencr — mit Löchern, aarden polje of biezen korfje o. om de kaas te doen mhli uipen; -oxydo. (Scheik.) kaasaebtig oxyde o.; -pappel v. (PI.) kleine maluwe \\.;-presse\\.,-presser m. kaaspers v.; -rindc v. kaaskorst v.; •sauer bijv. nw. (Scheik.)—esSafc,kaas- zuur zout o.; satire v. kaaszuur o.; -ste- cher m., Z. -bohrer; stein m. ruwe dia- mant m. K&se-topf, (-topf(c)s, mv. -löpfc)
m. kaaspot m.; -lule v. (Nat. hist.) toot v„ kaasvormig schelpdier o., bombax ceiba; -ttasscr o.kaaswei v.,kaaswatero.; •wurm m., Z. -made; -wochcn v. mv. wittebroodsweken v. mv.; -zins m., Z. •gulle. Kasicht, bijv.enb.kaasachtig;(flg.)
- aussehen, er naar, bleek uitzien. Kasig, bijv. en b. kaasachtig, kazig,
kaas bevattend. Kaspar, (-s, mv. -n) m. (Nal.liist.
wachtelkoning m. Kasperle, (-», mv. -») m. (Too-
neelk.) poppenspel o., grappenmaker,
hansworst, hasper m.;2.hij, die hetpop- penspcl vertoont. Kasperschmalz, (-w) o., z. m.
flikllooierij v.; it. Z. Flansen. Kasso, (-n) v. kast, kist, geldkist
v.; 2. geldvoorraad in., gereed geld o., specie v.,beschikbaar geld o.,kasv.;3.( van een staat), schatkist v.; (Toonep\'k.) bu- rean, pl.iatskantoor o.; die - führen, de kas houden. Kasson-amt, (-amt(e)s, mv.
•imler) o. kassiersambl o.; 2. kas, ont- vangst v.; -beratiber in. landskashcsteler, landsdiefm.; -twraubung v. verduistering v. van landspenningen.landskasbesteling v.; -besland m. stand m., bedrag o. van de kas, saldo, overschot o.; -bclrug m., Z. \'beraubung; -bctriiger m., Z. -berau- |
||||||||||||||
|
ning t.; -dieb m., Z. -berauber; -dicb
stahl m., Z. •beraubung; -führer m. kas houder m.; -führung v. kashouden, be heer o. over de kas; •fuhrung v. kas hou den, houden o. der kas; -geldo. gangbaar geld o., gangbare munt ».; 2. kasgeld,ge- reed, beschikbaar geld o.; -gewichlo. goudschaaltje o., balans v.; -mün:e v.,Z. •geld; -rechnung v. cassarekening v.; schein m. aanwijzing v. tot betaling uit \'s lands kas, kasbiljet o.; sturz m. on- derzoek, nazien o., inspectie v. der kas; •unl er stichting, -vergleichung v. balans v.; -verualler m.. -veruallung v.t Z. -[nh- rer <J\\ Kassier, (-.«, mv. -e),Kassirer,
(•», inv. Kassirer) in. kassier, kashou- der m. Kastanie, (-«) v. (PI.) kastanje v.,
kastanjeboom m.; gros:e,cdlc,essbare-, tamme kastanje; trilde,unessbare-, wilde kastanje v.; (Nat. hist.) gestreepte dric- hocksschelp v.; 2. \'L. Kastanicnbraun. Kastanicn-apfcl. (-apfels, mv.
-apfel) m. kastanjeappel m.; -baum m. kastanjeboom m.; -braun bijv. nw. kas- lanjebruin, kastanjeklenr v.; -ciche r. ijzerhout o.; -geliölz o., Z. -holz; -ltaar o. kastanjebruin haar o.; -ltolzo. kastan- jehoul o.; -land o. grond m., land, ter- rein o. geschikt voor knstanjeboomen; mehl o. kaslanjcineel o.; -pllanzung v. kaslanjcbnomgaard in., kastanjeboschje o.; -raupe v. kastanjerups v.; -rose v., Z. •eiche; scliale v. kaslanjeschil v.; -uald m. kastanjewoud o.; -ualdchen o. kleine kaslanjehoomgaard m., kaslanjeboschjeo. Kastellen, Kastlein, o. (verkl.)
kastje, kisljc, koffertje o.; (Onllk.) Z. Kasten; (Nat. hist.) forelaclitig schelp- dier o. Ka,stG, (-n) v. (o. Gesch.) stam m
kaste v., afgesloten stand m. Kastoicn, (kasteite,gekasleiet)bedr.
ww. kastijden, tuchtigen.; 2. wed. ww. sich -, zich kastijden, zich zclfonlberin gen opleggen. Kasteiung, (-e«) v. kastijding,
tuchtiging v. Kasten, (-.«, mv. Kasten) m. kasl,
kist, lade, schatkist, geldkist v.; tn den- legen, sperren, in de kist,kast wegslniten, in dcu koffer m. sluiten; \'Onllk.) (van de landen), tandkas v.; (11.S.) -!Soach\'s, de ark v. van N.; (Org.) orgelkast v.;(van eenc koels), bak m.; (Mets.) metselaars- bak m., gereedschapbak tn.; (Slot.) slot- kast v.,scheidingplaat v.; (Tuinb.)broei- kas v.; 2. bocrenknt, deel, schuur v., (lig.) kas, ontvangst v. Kaston-amt,(-arote, mv. -dmter)
o. ontvangerskantoor o., waardigheid v., ambt o. van ontvanger; -blech o. (Slot.) Z. Kasten; -deckel m.dekstuk,bovendeel, deksel o. van ecne kast. kist &; -dritse v. (Ilelfst.) gekristalliseerde koolzure kalk v.; -gcrathe o. mv. huisraad o., meubelen v. mv., keukengereedschap o.; (tier.) eigen of bijzonder goed o. der vrouw; gericht o. kaslengericht o.;-/wrm.(van eene stad &), ontvanger, thesaurier ui.; 2. (van eene kerk), bestuurder m. der |
gelden, beheerder, administrateur m.; 5.
(van eene vruchtenkast), eigenaar,mees- ter m.; it. Z. Almosenpflcger; -herrschaft v. heerschappij v. van zekeren stand of van zekere kaste; -karren m. kruiwagen m.; -knccltt m. (Volksl.) Z. -Acrr (3); •kunst v. kunst v. om met emmers of schepraderen te werken; -macher ra. kas- tenmaker, kistenmaker, kollèrinaker m.; •meisler, -pjlegcr m., Z. -herr; -rand m. schuine knnt in. ecner kast &; schtosso. kaslslot, kislslot, koHerslot o.; schreiber Bi. schrijver m. bij de thesaurie».; stamp! m. (.luw.) stampijzer o. om de stecnen te vatten, te zeilen; stange v. (Bergw.) zware stut, schoor m.; -verwalter m., \'t. •herr; -vogt m. (van een klooster), onl- vanger, thesaurier m.; 2. Z. -Asrr (2); •vogtei v. beheer o. der goederen eener kerk &; -uerk o., Z. -kunst. Kastel\', (-s, mv. Kastcr) m. vormer
ui. in pijpenbranderijen. Kastner, (-s, mv. Kaslner) m., 1.
Kastenherr. Kgstor und PqIIux, m. Sint-
Elmsvuurtje o.; (Sterrenk.) tweelingen in. mv. KastrQl, (-{e)s, mv. -c) o., Z. Cas-
scrole. Kasiüir, (s, mv. -e) m.,Z. Casuar;
baum in. (PI.) kasuaarboom in. Kat, (-cn) v. (Zeew.) penter, kaf-
looper m.. kat v. aan den kraanbalk. Katadioptrisch, bijv. nw. (van
hel licht), schijnbaar naderend,vergroo- lend. Katakustik, v., z. m. (Nal.)terng-
kaalsingsleer v. der geluiden, leer v. van den weerklank. Katakustisch, bijv. nw. katakus-
tisch, volgens de terngkaatsingslcer of daarop betrekking hebbende. Katalektisch, bijv.en b.(Dichtk.)
onvolledig, afgebroken, geschonden. Katalepsie, v. (Gen.) zinvang m.,
calalepsie v. Kat al optisch, bijv.en b. door zin-
vang getroffen, daarmede behept ofdaar- toc behoerende. KatalQg, (•(«)*. mv. -e),Kata-
logUS, (onb., mv. Katalogen) m., Z. Cutalog. Katapult, (-{e)s, mv. -e) o.
(Krijgsw.) krijgswerptuig o., katapult v. Katarakit, (-(e)s. mv. -c) ui. wa-
terval m.; (Oogh.) grijze, witte staar v. Katiirrh, (-s, mv. -«) m., Z. ca-
(arrA. Katarrh itlisch, bijv. nw. zinking\'
aclilig, uit verkoudheid voortvloeiende. Katastrophe, (-n) v. onlknoo-
ping v„ ongelukkige ailoop in., treurige wending, omkeer ui., groole ramp in. Katochoso, (•»), Katochisa-
tion, (-en) v.,Z. Katechelik. Katcchet, (-e», mv. -cn)m.ge-
loolsiiuilerwijzer, catechiseermeester in. Katochotik, v. onderwijs o. door
vragen en antwoorden, gcloofsonderwijs o., christelijke leering, catechisatie »., catechismus m. Katechetisch, böw.vraagsgewüs.
|
|||||||||||||
|
ber; •bitiel o. kasbiljct, bankbiljet o.;
•bueh o. kasboek o.; -con/o o. cassareke» |
||||||||||||||
|
Kat.
|
Kat. 707
|
|||||||||||||||||||||
|
Kat.
|
||||||||||||||||||||||
|
karwats v.; 3. (fig.) ïalschaard, valsch
persnon m., trouwelooze ui. eu v. Katzel. (-s, mv. Katzel) o. (PI.)
katje o.; -kraut o. hazenvoet m., vcld- klaver v. Katzcln, (kalzelle, yeA«/.-e//)o.ww.,
m. h. jonge katten werpen, jongen; (lig.) als kallen rondsluipen. Katzen, (kalzle, gekalzl) o. ww.,
m. h. (liuuwk.) met haken omverhalen, afbreken; 2. (Sp.) kaatsen. K&tzen-art, (-en) v. katlenge-
slachl o., kaltensoort v.; it. kallenaard m.; -arliy bijv. nw. katachtig,op de wij- ze der kallen; (lig.) valsch, verraderlijk, trouweloos; -augc o. kaltenoog o.; 2. (Üelfst.) kaltenoog. kwartsagaat u.;-au- gig bijv. nw. kaltenoogen hebbende; -bal- ilrian m. (PI.) wilde valeriaan v.; -balg ui. kallevel o., kallenhuiil v.; -balken m„ Z. Hahnenbalken; -balsam ui. (PI.) kal- lekruid, ainberkriiiil o.; •bankcheii o. (in kloosters), verhoorbaukje o.; -barl m. knoei, snorrebaard in.; -baueh ni. kalte- buik m.; 2. (Nat. hisl.) porceleiiischelp v.; -blci o., Z. -glimmer; •blume v. (PI.) woudanemoon v.; -btut o. (PI.) genees» krachtig ijzerkruid o.; •buckel ni. honge rug in. van de kal; (lig.) chick— marken, flikflooien, katlepooljes geven, stroop- likken; (geiiieenz.) buiging v., rompli- uienl o. Katzenbuckeln,(/.-af.-e»AHc/,Wte,
gekalzenbuckell) o. ww. (i. k. bel.) bui- |
||||||||||||||||||||||
|
indischer -, Indisch beschilderd doek,
sits o.; bunier -, gekleurd katoen. KattUH-binse,(-n) v. kaloengras,
wolgras o.; -dieb m. (Nat. hist.) vliegen- vanger m.; -drucker m. kaloenilrukker m.; •druckerei, -fabrik v. katoendrukkerij, katoenfabriek v. Kattynen, bijv. en b. katoenen,
van kaloen. Kattun-fabrikant, (-en, mv.
•en) in. kaloenfabrikaut ui.; -form\\.,Z.
Grundjorm (Kunstt.); •leinwand v. ka- toenen lijnwaad o.; -nadelv. lakenspeld, dikke korte speld v.;-papiero.sitspapier, sits o.; -presse v. katoenpen v.; stcin m.kaloensteen m.; -weberm.katoenwever, spinner in.; -ueberei v. katoenweverij, katoenspinnerij v.; -uolle v. kaloen o. katoenwol v.; 2. (PI.) katoenstruik, ka toenboom in. KatZ-anker, (\'ankers, mv. -anker
m. (Zeew.) kat v., klein anker, bijanker o.; \'buhn v. kaalsbaan v. Katzbalgen (sich), (kaïzbalgte.
gekatzbalgl) wed. ww. (gemeenz.) vech- len, plukharen, links en rechts of in hei honderd slaan. Katz-balger, -in, vechter m„
vechlsler v., plukhaarder m., twisler,
kibhelaar m., twislster, kibbelaarstcr v.; \'balgerei v. vechtpartij v„ gekibbel o.; -ball m. kaatsbal ui.; -block in. (Zecw.) pciitcrblok o. om betopgewondenanker vasl Ie maken. |
||||||||||||||||||||||
|
gespreksgewijs, in vragen en antwoorden,
catechetisch. Katechisiren, (kalechisirle, ka
techisirt) bedr. ww. Kinder -,onderwij- zen door vragen en antwoorden of ge- sprekken, in den godsdienst onderwij- zen, catechiseeren, den catechismus lce- ren. Katcchismus, (onb., mr. Kale-
chismen) in. geloofsvragenboek o., cale chismus m. Katechumene, (-n, mv. -n) m.
geloofsleerling, catechisant ru.
Kategorie, (-n) v., Z. Categorie.
KategOriBCh, bijv. en b. bepaald
stellig, juist, beslissend, onvoorwaarde. lijk, rond, ronduit, zonder omwegen, ca. tegnrisch. Kater, (-s, mv. Kater) m. kater m.,
mannelje o. van de kat. Katharincn-alaun, (-s) m., z.
m. sodazoul o.; -birnc v. groole bruin ge spikkelde peerv.;-0f<iniev. (Pl.)leeuwen- bek, kalfssnuit m.; 2. juffertje o. in het groen; -p/lanze v. pruim v. van Brignole in Provence, Kathartin, (-s) o., z.m. (Scheik.)
buikzuiverend beginsel o. der seneblade- ren. Katheder, (-s, mv. Katheder) o.
spreekgestoelte o., katheder m.;-heldm. (Schoolt., Scherts.) Hink spreker, rede- naar ID. Kathedralkirche,(-n) v.hoofd-
kerk, domkerk, bisschopskerk, calhe- draal v. Kathete, (-n) v. (Meetk.) cathe-
lus ni., loodlijn v. op eeue andere of op een vlak. Katheter, (-s, mv. Katheter) m.
(Ileelk.) hlaaspeiler, pisaftapper, pislei- dcr, kal heler m., sonde v. Katheterismus, (onb., mv. Ka-
Iherismen) in. inbrenging v. van den
cal heler in de waterblaas, blaaspeiling, pisariapping v. Katholicismus, (onb.)m.
Rooiiisch-Catlioiiek geloof, algemeen ge- loof o., leer v. der Koomsch-Katholieke kerk. Katholik, (-en, mv.-en) m.,-in,
(•ten) v. lioomsche, Itoomschgezinde, Katholiek of Catholiek in. en v. KathQlisch, bijv. en b. Katholiek
of Catholiek.Hoomschgczindi-e/ïi\'/ivion, Hoomsch-Kalholieke godsdienst,Z. A/- tholicismus; alle -en Lhnder, al de Kalho- lieke landen; -e4ccA(7ici/,rechlgeloovig- heid v. der Roomsch-Katholiekc kerk, calholicilcit v. Katholisjren,(/.a//io/i.?ir/e,to//io-
lisirl) bedr. ww. lot Katholiek maken; il. den Katholiek uithangen. KatQptrik, v. (Gez.) spiegelleer,
leer v. van de wedcrkaalsende lichlstra- \'en, spiegelpcrspeclief o., caloplriek v. KatQptriSCll, bijv. en b. volgens
de spiegelleer, op de spiegelleer betrek- king hebbende. Kattun, (-(e)s, mv. -e) m. kaloen
o., katoen-linnen o., katoenen slofv.; toher.mgedruckter -, ongedrukt katoen; |
||||||||||||||||||||||
|
Kijtzchon, K&tzlein, o.(verkl.) gingen, cnmplinipnlcn maken
|
||||||||||||||||||||||
|
Katzen-darm, (\'darm(t)t, mv.
•dunne) 111. (PI.) kattedarm 111.; -dreck in. kalle(n)drek, katte(n)stroiit m.;-eier o. mv. (i\'l.) lelie v. der dalen, meibloem v., leverkruid o.; -erz o. ouechl (zilver)- erls o.; -eule v. katuil in.; 2. processie- rups V.; -fell o., Z. -balq; -[elt o. kal- le(n)vel o.; -ftsrk 111. zeekal v.; -fleder- maus v. rosachlige Ainenkaansche vle- dennuis v.; -fusz 111., Z. -pfnte (I); 2. guich(el)lieil o.; -geschlecht o. kallenge- slachto.;-0e«7irri\'o.katte(n)geschieeuw, miauwen o.; •gezicht o.kallengeziehl o.; |
||||||||||||||||||||||
|
katje, poesje o., jonge, kleine kat ».; 2.
(PI.) katjes v. mv.; il. ringkas »., ztad* kelk m.;q/pri«cA» •.metaalader r. in lei- steen; -blülher, -lriigerm. inv.(PI.) I1011- erige.bladerloozc planten v. mv., welker bloemen als zoogenaamde kaljcs slaan. KatZO, (-«) v. kal, poes v.; die Kt-
Izin, wijfjeskal, poes v.; zahme-, huiskat v.; wilde -, wilde kat w.junge -,jonge kat v., kalje o.; brasilianische -, Amei i- kaansche veelvraat m ; it.Z.7ïjer; grosze. anierikar.ische -, ]inuia, kaguar m.; jlie- gende -, vliegende kal; it. roodc Amcri |
||||||||||||||||||||||
|
kaansche vlederiuuis v.; Wtirf junger -n. 2. (PI.) Iienncpaelel v.,- -</lus o. Mixco
|
||||||||||||||||||||||
|
katteilrachl v., neslvol o. jonge kallen
(Spr.) eine - im Saek kaufen, eene kat in den zak koopen; der- den Speekbefchten. den vos op de kippen laten passen; die gebrühte - scheul auch kalles It\'nsser.een ezel stoot zich geen tweemaal aan dcn- zelfden steen; wie die - um den keuzen Brei herumgelien, als de kat om den hee- leu brij draaien, willen maar met durven; sie leben wie Ilunde und -n, zij leven als de houd en de kat, zeer oncenig; nVr- die Schelle anhangen, de(r) kat de belaan- doen; II. (Kunstt., Uouwk.) haak,doun- haak m.; (Hord.) Gcld-, geldnein m., gordel in.metgcld;(Bergvv.) kallengoud, katlenzilver o.; (Vest.) borstwering v.; Krijgsw.) storinram, mortier m., kalv.; it. slecnsluk, kamerstuk o.; (Sp.) kaals- bal m.; (Zeew.) kat, zweep v.;it. katte- spoor o., zwaar hout, liggende over de zaadhoulcn en buikdeling van het schip; it. Z. Kalzanker; das Boot vor eine • legen, aan een klein anker leggen; 2. zweep. |
||||||||||||||||||||||
|
nsch glas o.; it. — of -glimmcr 111. nnka,
glimmer, katlegoud, kattezilvero.; gel- ber —, gele mi ka, katlegoud o.; ueiszer •ijlimmer, wille inikn, kallezilver o.; -yuld o.. Z. \'glimmer; 2. gom v. uit den kerseboom; •grau. bijv. nw. grijs als de kallen: •igelm. (PI.) bastaardleverkruid o.; •jammer in. (gemeenz ) ongesteldheid v. als een gevolg ecuer slempparlij, kat* terigheid, misselijkheid v.; -kcrbel ra. (PI.) Z. Erdrnuch; -kieset m. glasachtig, vormeloos kwarts o.: -klar o., Z. -glim- mer; -klaue v. katteponl, katleklauw in.; 2. (I\'l.) Z.-pfole; ö. (Speld.) zeer kleine speld v.; -klee in. (PI.) wondkriiid o.der boeren; it. bazenvoet m., veldklaver v.; gelber—, gele klaver v.; -kop( m.kalle* k»p 111.; (lig.) ilmnoor,domkop,ileuguiet 111.; 2. (Art.) kleine mortierm.;3.(Zeew.) sleekyzer o. van hel windas; i. (Slot.) school, tong v. van een slot; -knrn o. wilde gerst v.; •kruul o., Z. •bahum; 2. Z. •minze; 3. wilde valeriaan v.; 4.paar- |
||||||||||||||||||||||
|
Kau.
|
Kau.
|
||||||||||||
|
708 Kau.
|
|||||||||||||
|
leren; 3. (Nat. hist.)kalknensrhe haan m.
Kaudorei, (-en) v. (Prov.) kleine
viilc handel, lorrenwinkel m.,schachc- ren o. Kaudem, (kauderle. gekaudert) o.
ww., m. h. (Prov.) schacheren, woeke- ri\'ii. lompen zamelen; (van hanen),kink- ken, kokkelen; (fig.) onverstaanbare taal spreken; II. n. zclfst.. Z. Kaudcrei; 2. ge- klok, gekokkel, gekakel o.; 3. Z. Kattder- uelsch. Kauderwalsch, Kauder-
welsch, (onb.) o., il, bijv. en b. —of •es Zeug, koelerwaalsch; -e Sprache,koc- lerwaalsc h o..onverstaanbare ,geradhraak- le taal v.; (gt\'inecnz.)- sprecheno(schica- tzen, kroinlongcn, brabbelen, koelercn, koeterwalen; -er SchwSIzer.-cSchuützcr- in,hrahhclaar tn.. brabbelaarstcr v..krom- tnngm. en v. Kauo, (-n) v. kooi, vogelkooi v.,
gat o.; 2. (I.andh.) (van een schaapstal), lage heining v.; 3. (Bergw.) Z. Kaa; 4. (Zeew.) hul v. op het achterdek, Kauon, {kante, gekaut) hedr. ww.
kauwen, kiiahlielen, knagen, bijten. Kauem, (kauerle, gekauert) o.ww.
en wed. ww. sicli -, (Volkst.) ineenzit ten. op de hurken zitten. Kauorn, (kfiuerle.gekduerl) o.ww.
aarde rijilen, niest rijden. Kauf, (-{e)s. mv. Knufe) m. knop,
aankoop, inkoop m.; es sind t iele Kauft gescliehen, er is veel gekocht of verkocht; das nare ein guler - für Sie, een goede, mooie koop; es steht, liegl zu -,hel staal ligt \'e koop, is te koop; 2. verdrag o omtrent koop of verkoop; [ester -, vaste konp m.; elie. durch • an sich bringen door knop krijgen, koopen; auf den \'ge- ben, op den koop toegeven, boven den koop geven; (fig.) leich\'en -es danon- kommen, er goedkoop afkomen; 3. ver- konpsprijs, verkoop m.; bessern -cs teer- den, gnedkooper worden,afslaan;Kitufe und Schtiige, gewone prijs m.; auf - han dein, koopen, inkoopen, tegen vasten prijs koopen, Z. uohlfeil; 4.gekochteo„koop* waar v.; (Spr.) - brichl Mielhe, koot breekt huur. Kauf-anschlag,(-jcn/aj(e)s,mv.
schlüge) ra. schatting, waardeering, taxatie v.; 2. aanknndigingsbiljeto.cener verknoping; -arbcil v. koopwerk,opkoo[i gemaakt werk o. Kauf bar, bijv. nw. koopbaar, veil-
haar, wat gekocht of verkocht kan wor- den. Kauf-begierde, v., z. m. koop-
lust m., knnpzucht ».; -bcgierig bijv.nw. koopziek; -brief m. koopbrief m., koop- conlracl o.; -buch o. koopboek, hypo- Iheckboek o.; 2. (Hand.) koopboek, in- koopboek.ickening-coiiranlbock o.; -con- Iract m., Z. -bricf. Kalifüti, (kaufle,uekaufl)bcAr.\\vvt.
knopen, aanknopen, door koop verkrijgen; diese ll\'nare ist nicht zu -, is niet te knop, Z. Bausch; ein Pferd zu - geien, verkoopen; ein Aml -, knopen, door geld verkrijgen; (Sp.) Karlen -, koopen, ne- men; 2. Z. lausthen;S. Z. erwerben; 4. |
(z. voorw.) Z. handeln; II. o. zelfst. koo-
l\'cn n., knop in.; (van geestelijke ambten), koopen o. van &, simonie v.; (Spr.) man miisj -, irenn Markt ist, men moet van de gelegenheid gebruik maken, het ijzer smeden terwijl het heet is. Kaufer, (-s, mv. Kiufer) m., -in,
(-nen) v. knoper. verkooper, koopman, klant m., koopster, verkoopster, koop- vronw v.; - herbeilocken, koopers lokken; rfa:n finden sich immer -, dal vindtaltijil koopers, daarvoor zijn altijd koopers; Waarc ohne -, zonder vraag; sind Sie - daron?, wilt gij dat koopen.», hebt gij daar zin in? Kaull\'ahror, {-rers, mv. ser) m.
koopvaardcr, handelaarm.terz.ee; (Zecw.) koopvaarder in., koopvaardijschipo ; 2, kapitein m. van een koopvaardijschip. Kauffahrtei, v. (Zeew.) koop*
vaantij v., koophandel m.; 2. zeehandel m.; -flottc v. koopvaardijvloot, handels- vloot v.; schijf o. konpvaardijschip n., koopvaarder m. Kauf-frau, (-en) v. (w. i. gebr.)
Z. Kaufmanntn; -geld o., koopgeld o., koopprijs, inkoopsprijs m.; 2. handgeld n.; •gcrichl n. kamer v. van koophandel, handelsrechtbank,rechtbank v. van konp- handel; -gier v., Z. -begierdc; -glatte v. (Bergw.) loodglito.dat verkocht wordt; •gut o. koopwaar v.; -hallev. koopzaal, verknopzaal v.; -handel m. koophandel in.; -hanilohn m. maaklonn.arbcidslnon o.; il. Z. -lchen; -haus o. verkoophiiis. veniliihuis, entrepot, magazijn o.; it. waag v.. tolhuis o.; -Aivr in. groothan- dclaar, principaal in.; -karle v. (Sp.)gc- kochte kaart, kaart v., die nog gekocht kan worden, reprise v.; -kühn bijv. nw. (Bergw.) diese Zcche macht —, lokt veel koopers, aamleclhoudcrs, maakt koop- ziek. Kaufl\'ache, {-n)w vlak o., waarop
de spijs vermalen wordt. Kauf-laden, (-ladens,mt.-l&den)
in. winkel in., magazijn o., kraam v.; •Ichen o. verkocht leen o., leen o. dat aan naasting onderworpen is; —teaaren v. mv.leengoederen o. mv., die verkocht kunnen worden; -leinteand v. knoplinncn n.; -leutc mv., Z. Kaufmann. Kauflich, bijv. en b. donrkoop.len
gevolge van een koop, te koop, bij aan- koop; 2. omkoopbaar, veil; - ftherlassen, verknopen; - an sich fcriaaen.aankoopen; •keil v. nmkoopbaai hcid v. Kiajlfling,(-(c)s,mv. -e) m.gckochl
kind o.; it. slaaf m. Kouf-lust,v.,z.m.kooplust in.,zucht
v\'. om te koopen; -luslig bijv. nw. koop- ziek, gaarne koopend. Kaufmann, (-(e)s, mv. Kaufleule)
m. koopman, handelaar m.,mv. kooplie- den m. mv.; • im Groszen, groolhande- laar, grossier m.; -i»i Kleinen, kleinhan- lelaar m.; verdorbener -, hankeroelierm.: (Volkst.) Kaufleule, geschuinde Leute.eea koopman moet bij de hand zijn. Kaufmannin, (-nen) v. koop-
vrou», handelaarster v.; 2. vrouw,echt- genoot t. van een koopman. |
||||||||||||
|
deslaart m., schaafgras o.; 5. vezelige
hysop v.; •leben o.taai leven,kattelcven o.; dn — kaben, een hard leven hebben, veel te verduren hebben;-/ie4ev.kaUcnlieulc, apenliefde ».; *2. (PI.) Z. -««r;e; -loch o. kaltc(n)gat, kal te(n) poortje o.;-luchs m. losch of linx m.; •magen m. (PI.) wille papaver v.; -melall o.,Z. -glimmer; •münze*. (PI.) neppe v., kallenkruid o.; •musik v. kallengeschreeuw, miauwen o.; (gemcenz.) katlenmnziek, ketclmuziek v.; -ohr o. (Leid.) kaltcnnoro., dekpan v. in den vorm van een kallenoor; -öhr lein o. (PI.) Z. Bischofsmütze; -parder m. panlerkal v., serval m.; -pelerlein o luinscheerling, kleine hondspetersclie v.; •pfote v., -pfötchen o. kaltepoot m.,kaf lepoolje o.; (fig., PI.) kattepoot m.; 2. guichelheil o.: 3. papenhout o., kardi naalsmuls v.; 4. twechuizig roerkrnid o.; 5. muizenoor o.; 6. gewone leenwenvoel m.; -rücken tn. kallerug m.; 2. (Zeew.) kromming v. van de schcep«!;iel; saphir m. kallensaffierm.cn o.; scheu v.vrees v voor, afkeer m. van kalten; 2. bijv. nw. afkeerig van, bang voor kutten; • %chlau bijv. nw. slim, loos als eene kat; schlau heit v. slimheid, sluwheid v. der kat; schwanz m. kaltestaart m.; 2. (PI.) Z. •münze; (fig.)rfen—slreichen,flikflooien, vleien, honing om den mond smeren: —gras o. kanaricgras, glansgras n.: •schueif m. (Pelfst.) zwavelzure baryt m.; seiche v. katte(n)pis v.; -silber o., Z. -glimmer; spath m. gekristalliseerde zwavelzure kalk *.; -sprung m. katte sprong m.; (fig., gemcenz.) es ist nurein — bis dahen, korte afstand, een slap m.; •slein m„ Z. -glas; sier: tn.,Z. schuanz; (fig.) Z. -kraut (4); (Zecw.) ankerboei louw o.; 2. nachtvlnm v.; Tau mit einem —e, kaltestaart m.; -tiger m. tijgerkat v.; -tisch m. bankje o. voor kinderen muzikanten; -lraube v. bijtend huislnok o.; -vngel m. (Nat. hist.) «liegenvanger tn. uit Canada; •wedel in.. Z. -schwanz; •welt m. steur m.; -nol f tn. losetinflinx in.; •wurzel v., Z. -kraut (3); ~ztlgel m.. Z. schaam; sunge v. sagrjjn, segrijn (leder) o. KatzfailgOIl, {/ing kal:,kal:gefan\'
gen) o. ww. onr., m. h. (fig.) bot vangen, vergeefsche moeite doen, in de lucht grijpen. Katz-haken, (-kens, mv. -ken)
m. (Zecw.) penterhaak, kathaak m.; •lüufcr m. (Zeew.) katlonper m.; -ro//c v„ Z. -block; sparren, sporen m. mv. (Zeew.) katlcspooro. Kau(e), (-en, mv. -en) m., \'L. Kaa.
Kauclie, (-«) v. gevangenis v.,
kerker m.; (Oen.) kuch, hoest m., ge- kuch n. Kauchen, (A«iic/i/e,octaiic/i/)bcdr.
ww. (w. i. gebr.) Z.Aodte»(2),*flue»(2). Kauchonmeistor, {slers, mv.
ster) m. gevangenbewaarder, cipier m. Kaudelweide, (-n) v. meelhoom,
wilde wijngaard m. Kauder. (.», mv. Kauder) m. en o.
spinrokvnl v., spinrokken o.: 2. werk o., afval m. van gehekeld vlas om te kalefa- |
|||||||||||||
|
Keg. 709
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kan
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kan.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kaufmannisch, bij», en b. een, KBUl-kopf,(-%>/\'(e)j,mv. -köpfe)
koopfriaii eigen, gaarne handel drijvend, m., Z. -börs (2); 2. posl v. (vis-jh); winzuchlig, tol den handel behoorendj-ci-Aró/e v. kikkcrvischjeo., jonge kikvorsch Ausdrtuke, handelslermen in. mv.; -e|m.; -padtie\\.,Z. -(rosch; -quappe v„ Z. •börs; steinm. (Bergw.) slijkerig, mod-
derig ijzcroxyde o. Kaum, bijv. en b. nauwelijks, ter-
nauwernood;- kann er le»en,h(] kan ter- nauwernood, nauwelijks lezen; icA kann es - melir aushallen, nauwelijks, bijna; er bringl sich - fort, hij heeft moeite om te leven; das wird - sein kinnen, dal zal Ij ij ri a niet kunnen, zeer tnoeielijk zijn; 2. zoo even, uu eerst, juist, pas; er war - fort, als $-, nauwelijks was hij weg, hij was pas weg of &. Kau-mittel, (-lels, mv. -lel) o.
(Gen.) kauwmidde! o., kauwartsenij v.; •muskelm. (Ontlk.)kauwspierv.; —nervc v. kauwspierzenuw v |
K;iuzen, (kauztt, gekauil) o. en
ww. hokken, in gedoken houding zitten; Z. kauern. Kauzeule, (-n) v., Z. Schleicher-
eule. Kawacko, »., i. ui. barnsteen o.,
amber m. Kay of Key &, Z. Kai.
Kazike, (-n, mv. -n) in. kazike in.
(lilel der voormalige vorsten in Mexico, l\'eru). Kebs(e), dirne, -frau v.,
-W6ib o. (veroud.) bijzit »., bijwijf o., bijslaap, boel, hoer v.; -ehe v. onwettige samenwoning v.; -kind o. onechl kind bastaard m.; sohn m. onechte zoon, natuurlijke zoon in.; -tochter v. naluur* lijke dochter v.; -mann m. man m. van eeuc bijzit. bijslaper, boel m. K@bsen, (kebsle, gekebst) bcdr.ww.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Fd
-h•k
dil
•
•
h
v
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kaupo, (-n) v. (veroud.) kuif ».;2. tol bijzit maken; 2. jem. -, cene bijzit
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wölbe o. magazijn, pakhuis o., winkel m.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Inoemcn; il. als bijzit behandelen; II. o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Prov.) bies v., riet o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•gul o. koopwaar v.; -junge m. koopmaus.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
jongen, winkeljongen m.; -laden in., Z
Kou/laden; stand m. koopmansland
|
Kaupelei, (-en) v. (Prov.) ruilen WW, nut jemn. -. int-t icm. onwellig sa-
il. ruiling, schacherij v.;2. hedriege- menwonen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Keek, (-er, st) bijv. en b. vlag,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
handelstand m.; -thater m. koopmans- rij v., bedrog o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kaupelcr, (-*, mv. Kaupeler) m.,
-in, (-nc«) v. (I\'rov.) ruiler, ruilebuiler, schaclieraai\' m., riiilslcr, ruilebuitsler v. Kaupelll,(Aa«;«//e,oe*a«pe/()bedr
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
flink, ferm, moedig;2.driest,stout,stoul-
innedig, vermetel; er ist uohlso- of-je- nug, es :u thun, hij is vermetel genoeg 4; •er Slreich, stout, gewaagd; er is/-, hij is |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
daalder in.; •trutire v., Z. -gul.
Kauf-pïatz, (-plalz(e)s, mv. -///u-
tze) m. koopplaats, marktplaats v.; -preis m. koopprijs, verkoopprijs,gewonc.rnaikl- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww. (Prov.) ruilen, verruilen, sch»che-[moedig, dapper; ich bin nicht to -, ik
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
prijs m.; -rechl bijv. nw. gutund—,(van
wijn), onvervalscht; schilling m. k«op- prijs m.; 2. godspenning m., slrijkgeld, handgeld o.; (I.cenw.) recognitie- of ranlsoenpenningen m. mv.; schlug in. toeslag in. van den koop, verkoopiug, auctie ».; schots m. rechl o. op ieco- ?nilie- of ranlsoenpenningen; smle v. (Zoulm.) niet in werking zijnde, ver- kochle zoutmijn v.; spiel o. (Sp.) pikel- spel o.; sladt v. koopstad, handelstad v.; sucht v. koopzuchl v., kooplust in.; siiclttig bijv. uw. koopziek, koopzuchtig; •eertrug m., Z. -brief; -ueise bijv. en b., Z. kauflich; •wertk m. waarde o. bij koop of verkoop, koopwaarde v.; -uerlii,-unr- dig bijv. nw. waard orn te verkoopen; settel in. aanplakbiljet o. van de ver- kooping; 2. verkoopbrief in., verkoop- akle v.; sug in. recht o. van voorkoop, benadering. Kaugebiss, (-ei,mv. -e)o.(Hijk.)
knuwgeliil, drinkgebil o., waterto.iin rn.
Kaukamm, Kauchkamm,
\\-kamm[e)s, mv. -kdmme) m. (Bergw.)
gespleten bijltje o. om spijkers uil Ie halen. Kajll-arSCh/-cs,mv.A\'uuJ<ïrscA<Oni.
rond achlersleo.; 2. Z. -huh»; il. -[rosch; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
durf, waag het niet; greifel - :u, neem
maar weg, grijp of lasl maar toe, geneer u niet; -er mnchen, aanmoedigen, moed inspreken; 3. vrijpostig, onbeschaamd; ein -er Junge, ein -es Wort, eine -e Zunge, Z. frech; (Schild.) -e Farbe, le- vendig, vronlijk. Kecke of Keckbeit, (-en) ».
stoutheid, driestheid, onverschrnkken- heid v., moed in.; 2. onbeschaamdheid, vermetelheid v.; 3. stoute, verinctele,on- beschaamde handeling v. Keep, (-e) v. (Zeew.) keep, groef,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ren.
Kaupenpflug, [-p(lug(e)s, mv.
•pflügc) m., Z. Wiescnhobcl. Kaupfeffer, (-«) m„ z. m. kauw.
peper, betel v. KallSCho, (-n) v. (Zeew.) kousv.,
ijzeren ring m. in een touw. Kauscher, bijv. nw. (J. C.) over-
eciikouistig de joodsche wet op betelen; 2. iu orde, zoo als hel behoort te zijn; es ist bei ihm nicht -, het is bij hem niet richtig. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
59
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kausticitfct, v. (Scheik.) brand.
kracht \\„ etsend, invretend vermogen o.; 2. (lig.) bijlende spotzucht, hekel* zwin v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
KallStisch, bijv. uw. (Scheik.)bij- jsleuf v. in een scheepsblok.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Icnd, brandeud, invretend, scherp
Kautabak, (-«) m., z
tabak, pruimtabak v. Kaut, (-(e)s, mv. -e) in. (Prov.)
ruil ¥., /. Tuusch. Kajlt6,(-n)v.(geineenz.) kuiltje o.;2.
(Naai.) streng v. garen; 3. leem o. met stroo veriueiigd; 4. Z. Köte; 5. Z. Kaul- barsrli. Kautorisiron, (kuulerisirle, knu-
lerisirt) bedr. ww. branden, etsen, uil— |
Keeper-band, (-band(e)s, mv.
l-Mndir) o. gekeperd band, lm! n.;-.«um-
inet m. gekeperd lluweelo. Keering, (-(e).«,mv. -e) m.(Zeew.)
mast hok o., keering v. Keffer, (s) in., z. m. (iMfst.) kor-
relacblig liiierlso.; (Bergw.) ovenkraan v.; (Zoulm.) - of -rad o. rad o., dat men al loopeude laat draaien; (Schcepv.) bootje, schuitje o.; (Werkl.) galg v. om op te lillcn;(Zeew.) lichter m.;(Boschw.) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•bars m., Z. -börs; ~bcere v. witte wijn-i branden, doodbranden.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kruisbalk m.
Kegel, (-«, mv. Kegel) m. (Sp.)
kegel m.; ein Spiel -, kegelspcl o.;-jpie- len, kegelen; riele • uerfen, veel kegels |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kautschor, (-.«, mv. Km., Z. Cautscher.
Kauz, (-es, rnv. -« of Sdm |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gaardbes
|
v.; -börs m. kleine rivier-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
baars v.
Kaulchen, (-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
inv. Kdulchcn) o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(verkl.) rond keislceiitjc o., knikker in.;jslccnuil in.; (lig.. Scherts.) a/ter, ehrli
mit . spielen, knikkeren. ener -, oude, eerlijke vent m.; wunder- Kaule, (-n) v., Z. Kugel; il. Grube.Jichcr -, rare vent, wonderlijke snaak in.;
Kaul-frOSCh, (•froiches, mv.\'lisliger, durchtriebencr -, doorslepeu
•frösciïe) ui. kikvorselischot o., jonge schelm, schurk m.; reichcr -, rijkaard, kikvorsch m.; -haupt o„ Z. -bdn; it. duilendiel\' m. -*o/>^(2); .hithno. hoen o., kip v. zonder Kiiuzahn, (-:ahn(e)s,m\\.sahne)
Staart. lm. maallanil III. Kaulicht, bijv. nw. rond, bolach-\' Ktiuzchon, Kauzlein, o. (ver-
\'ig, kogelvormig. jkl.) uiltje o., kleine, jonge uil m. |
omgooien; alle neuen -, al de negen ke-
gels; (Spr.) zieischen - und Kugel kom- men, in de klem geraken; (Jaclitw., van hazen), einen • moeken, sich kegeln, op de aciilerpooten staan, om te luisteren; 2. uithangbord o. in den vorm van een kegel, Z. Hierzeichtn; 3. een korl, klein, ineengedrongen persoon m.; it. kind o.; Kind und -, groot en klein o., het geheele gezin o.; nicht huid nmii -, kni.l noch |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Keh.
|
|||||||||||||
|
710 Keg.
|
Keh.
|
||||||||||||
|
gekristalliseerde koolzure kalk v.; spiel
o. kegelspel o.; spieier m. kegelaar m.; stand m., Z. -platz; slein m. (Nat. hist.) kegelvormige versteende zeeêgel m.; -s/«/i/ m. (Pass.) zijdewcverssloel, wol- weversstoel m.; -liseh m. kegeltafel v. voor kinderen; -tragenti bijv. nw. (PI.) kegelvormige vruchten dragend: -tute v. rolschelp, toot v.; -venlit o. (Spoorvv.) kegelvormige schoorsteenkap v.; -weizen m. gezwollen tarwe \\.;-wurf m. kegel worp m.; den — muehen, een kegel om- werpen; -:ug va. (Wev.) weefgetouw o. om patronen te weven. Kofflcr, (-s, mv. Kegler) m., Z. Ke-
gelxpieler. Kehl-ader, (-n) v.keelader,strot-
ader v.; •amhnsz ni. koperslagersaamhceld o. om randen te kloppen; -bnlken rn. hnofilhnlk, hintlialk m.-.-bauch/Inszer m. (Nat. hist.) keelvinnigen m. rnv.,visschen, wier buikvinnen onder de keel geplaatst /.ijn; -bohrer in. (Meub.) holle boor v.; •bruten m. (van liet wild), de stronken v. mv. vleesch aan den hals; -briune v. keelziekte, groep v.; -brett o. plank v.om liet lijstwerk, dat gegroefd moet worden, vast te zetten; -bucbslabe m. (Spraakk.) keelleller v.; -deckelm (Outlk.) strot- lapje o., huig v.; -drüse v. huigklier v.; 2. keelklier v. Kehle.(-n) v. (verkl.Kehlchen,
o.) keel v., voorste gedeelte van den bals;
suli die - durchschnciden. zich den bals afsnijden; (fig.) jemn. das Messer an die - setzen, iem. bet mes op de keel zetten geene keuze laten; it. luchtpijp v.; das schnürle mir die • zu, dat neep mij de keel dicht; uus voller - lachen, singen <p, recht hartelijk lachen, zingen t.etw. in die unrechte - bekommen.iu bel verkeerde keelgat krijgen, inslikken; sich die - schmieren, zijne keel smeren, zijne keel nat maken; alles duich die • jagen, ver- drinken; 2. (van dieren), hals en borst, II. v. Rolhkehlchen o. roodborstje o.; 3 stem v.. slemgeluid o.; helle -, heldere slem; dieser Slinger hal eine gule-,goede stem; 4. holle, goot, groef, sleuf v. (Ontlk.) Z. Kniekehle; (liouwk.) nok m. (aan zuilen), Z. Hnhlkehle; 4. (Jachtw.) kwartelnet, leeiiwerikennet o. Kehleinstrich, (•(«)«, mv. -e)m.
(Ilergw.) gegroefde sint,schoor m. Kehlcn, (kehlte, gekehlt) bedr.ww
elw.-,groeven, uitgroeven,uitholen: einen Fiseh -, de ingewanden uithalen, schoon- naken. Kehlendrüse, (-n) v. halsklierv
Kohl-floszcr, (-sjcrs,mv.-sjer)m.
(Nat. bist.) duikerhoen o., soort vanplu vier; it. kleine trapgans, dwergtrapgan v.; -hammerm. (Slot.) ploeghamer.vorm hamer m.; -hnbel m. ploegschaaf v.;-/»o/j Z. -einstrich; 2. Harlriegcl. Kehling, (-(e)s, mv.-e) m.(Hand„
Vissch.) gekeelde visch, kabeljauw m. Kehl-knopf, (-knopf(e)s, mv.
knópfe) m. (Outlk.) Z. -koyf; (PI.)
steenbreke v.; it. -, -knorpel, -knoten,
knpf m. (Ontlk.) keelkopm., larynx t.,
strottenhoofd o.
|
Kehlkopf-cntzündung, (-en)
v. ontsteking v. van hel strottenhoofd; •haut v. strottenhoofdsvlies o.; -nervem. slrotli\'iihnofdszeniiw v. Kohlkopfsast, (.astes, mv. •iste)
m. slrnllenhoofdsader v. K©hlkopf-schlagader,(-n)v.,z.
Kehlkopfsasl;schuindsucht v. uitdroging, uiltering v. van het strottenhoofd. Kolil-krnut, (-kraul(e)s, mv.
•krduler) o. (PI.) Z. Halskraul; 2. mni- zendnren m., tniigkruid o.; -/(iu(m.keel- klank m.; -lauler m.,Z. -buchstobe; •leisle v. gegroefde lijst, leest v.;-/i»iev.(Vest.) halve keel v.; -punkt m. (Vest.) keelpunt v.; -riemen m. keelriem m., keelhand m.; •rinne v. dakgoot, gegroefile goot v.; • sparren m. nokspar v.; slcin m., Z. •zicgel; stiefel 111. mnskelierslaars v.; slosz m„ Z.-W«ie;2.Z.-AoAc/;3.(Mnz.) nitstnoting v. door de keel. keelgeluid 0.; •stiick o. hals-luk o.; suchl v. keelonl- steking v..hij welke de lijder als een liij— gende hnnil de long mt den mond laai hangen; (van paarden), wurg, worg v. Kghlung. v., Z. Kchlhobcl.
Kehl-winkel, (-kels, mv. -M)m.
(Vest.) keelhoekm.;-«urzm.(PI.)zwarle waterlelie, zeebloem v.; -z/ip(lcin o. huig v., keellellelje o.; -zeug o. holle heitelm. om te groeven; siegel m. nokpan v. Xohr, (-e«) v. (veroud.) omkeer,
terugkeer m., omwending v., Z. kehren; 2. maal o.; - urn -, keer om keer;
3. (w, i. gebr.) rij, beurt v.; er halle die
-, hij was aan de beurt; in die • kommen, op zijn tij il klaar komen; 4. (w. i. gebr.) partij, toer ».; auf der rorigen -, hij het laatste partijtje; 5. richting v„ weg m.; ausder -fahren, uitwijken; das liegt ganz nas der -, dat heeft er niets hoegenaamd mede te maken. Kehrab, Kebraus, (onb.) m.
laatste dans in.; (flg.)besluit o.;-machen, een einde maken; jemn. den - geben,ma- chen, iem. wegjagen; zum - kommen, ko- ineii. als het haast gedaan is. Kehr-besen, (sens, mv. sen) m.
bezem, stoffer m.; -biock m. gijnblok o.; •biirsle v. borstel, schuier m. Kehren, (kehrte, gekehrl) o. ww.,
ui. t. zich omkeeren, omwcmlen, terng- keeren; nach Hause -, terugkeeren, gaan; (dg.) in sich -, tot zich zelve(n) inkee- ren, zich in gedachten verdiepen; in sirh gekchrte Gemüthsarl, ingetogenheid v.;2. bedr. ww. wenden,draaien,richten;/emn. den Ri)cken-, iem. den rug loedraaien;rfas Obersle zu unterst -, het onderste boven zetten, omgooien; elw. - «nrftrenden.iets wenden en kceren, van alle kanten bc- zicn; hin und vieder -, heen en weder draaien; (fig.) elw. zum Besten -, ten beste wenden, uitleggen;3. wed. ww.sicA an elw. -, zich aan iets sloren, zich bezig- houden met, zich laten gelegen liggen aan; sich an nichls -, zich nergens om bekommeren, zich aan niets storen, ncr- gens om geven. Kehren, (kehrte,gekehrl) bedr.ww.
vegen, wegvegen, schoonvegen, reinigen; as Zimmer ist gekehrl, is geveegd, aan- |
||||||||||||
|
kraai; (Ontlk., van het paard), been o.,
gerekend van den schenkel tot de knie; 4. vizier o. van het kanon; 5. (Hergw.) drijfrad o.; fi. (Iloekdr.) letlersoorl v., corpus o.; 7. (Uurw.) (van een horloge), kettingspil v.; 8. (fieweerm.) het pen- nelje o. niet het zundgat, «aar hel slag- hoedje op komt te zitten; 9. (Aardk.) bcrgkegcl m.; 10 (Slot.) hengsel o.;ti.Z. Helmbusch; 15. (Meetk.) kegel m.; ein gemier, schiefer -, reclile, scheeve kegel; 13. (Nat. likt.) Z. Kegelschnecke; 14. (Pass.) klosm., spil v.; 15. hoopm.drek, drol m. Kegel-achse, (-n) v. (Meetk )ke-
gclas v.; •adjr v., Z. Bugader; •Hhnlich hijv. en l>. kcgplachtig, op een kegel ge- lijkende; —e Hgur, kegelvormige gc- daante, afgeknolle kegel m.; -arlii\\ hijv. en h., Z. -nliiiUilr, •aufsetzer m. jongen m., ilie de omgeworpen kegels op/.et, ke- geljnngen in.; -bnhn v. kegelhaan v.; •biruc V. wilde peer v.; -lilase v. kegel- vorniige slak v., lulia conoidea; \'breit o. keirelplaok v. Kegeler, (s, mv. Regeler) m.,Z.
Kegrhpieler. Kegel-figur, (-en) v. kegelrnr-
mige figuur, gedaante v., kpgelvnrmig lichaam n.; -fnrm v. kegelvorm m., Z. •figur; -fürmig hijv. en b. kegelvormig, de gedaante of den vorm eens kegels heh- bende; -fruchtig bijv. en b. met kegp|- vonnige vruchten; -fuszm. (Ora.)kegel- vormige voet of poot ni. aan hel orgel; -geld o. kegelgeld, geld o. voor het ke- gelen; 2. opbrengst v. eener kegelbaan; •gestuit v., Z. •fignr. Kegelicht, Kogclig, bijv. en b.
Z. keaelfürmig. Kegel-kasse, (-«) v.parlij v.kegel:
2. Z. .geld; .kugel v. kegelb\'al in.; 2. (Viinrw.) kegelvormige kogel m.;-linicht bijv. nw. gelijkend op de kegelsnede. pa- rabolisch; -linie v. kegelsnede, parabool v.; •linig bijv. en b. door de kegelsnede beschreven, gevormd door eene parabool; •tnusrhel v. kegelschelp v. Kpgeltl, (kegelle, qekcgcll) o. WW.,
in. h. kegelen, met kegels spelen; (Spr.) iccr • ir///, mus* aufselzen, niets voor niemendal, zonder moeite heeft men niets; sich müile -.zirh moede kegelen; 2. bedr. ww. eine Kasse, I\'artie -, eene partij ke- gelen; 3. wed. ww. sich -, rollen, zich wentelen; (Jachtw., van hazen), op de achlerpnoten slaan; 4. \\\\.gekegeller Helm, met een hos versierde helm,Z.Helmbusch. Kegel-platz,(-r\'"\'-T(\'s.|llv--\',\'«\'J\'\')
m. kegelplaals, kegelhaan v.; -rada. ke-
gclvonnig rad; schieher m. kegelaar m., die met kegels speelt; setting in. snort van kegelspcl o. voor kinderen; schnübler m. (Nai.hisi.) kegelsnavel in.; schnecke v. hnrenschelp, kegelschelp v.: 2. toot v„ kinkhoren m.; schnilt m. (Meetk.) ke- gelsnede v.; .linie v. door de kegelsnede beschreven lijn, ellips v.; ./in;j bijv. en b. langwerpig rond, ovaal; •sclinur v. (Zijdeh.) tniiwo.dcrzijdeklnssen;-sc/iii» ni., Z. spiel; il. Z. -bahn; schieamm m. kegelvormig zwam o.; spath m. (Delfst.) |
|||||||||||||
|
Kei.
|
Kei.
|
Kei 711
|
|||||||||||||||
|
geveegd; den Slaub aus den Kleidern -,de
klcedcren borstelen, nitborslelen, afhor- slelen; (Spr.) jeder kehrevor seiner Thttre. elk bcmoeie zich met zijne eigene zaken; (Ze»w.) die See -, eene dreggc over den zeebodem laten slepen. Kohrfrau, (-en) v. schoonmaak*
stcr v. Kehricht, Kehrig, (-(e)s) o.,
z. m. opveegsel, wegvcegsel, vuil, vuil- nis o. Kehricht-fass, (-fasses, mv.
•frisser) o. vuilnisbak m., vuilnislon v.; -haufe(n) m. vuilnishoop m.; •kafcr m. drekkever m.; -kaslen, -l:nrb m. vuilnis- mand v., Z. \'fans; •rinkel m. hoek m., plaats v. om vuil neer te werpen, vuilnis- hnek m. Kehr-kleid, (-(e)s, mv. -er) o.
sleepjapoo, sleepjurk v.; -naqel m.
(Scheepsb ) houten pin of pen v. om hel watergal dicht te slaan voor het schip van stapel loopt; -rud o. (Waterb.) rad o., dat naar beide zijden kan afloopen; •ruder o. voorroer en achterroer, sluur- roero.; salpeter m. salpeter o., dat men tan vochtige muren & inzamelt; -seile v. keerzijde, ommezijde v., rug m.; statige v. (Smed.) keerslang m. Kchrt, (onb.) - machen, omkeeren,
omkeer maken, zich het achlcrsle voor draaien of kecren. Kehrtau, (-(e)s, mv. -e)o.(Zeew.)
booMtoQw o Kohrung, v„ Z. Gchrung.
Kehr-wand,(-u\'anaV)v.(VVaterb.)
binnenzijde v. eener sluis; -u ieder in. (gemeenz.) zak m., straat v. zonder uit- g.ing, doodlnnpende of blinde straal of sleeg v., slop o.; -uisch m. stotter, veger m.; (Hak.) ovendweil v.; -zehnt[e) m. korcnliendrechln.,korentiend \\.;-zehnt- herr of -zehnleinnehmer m. korentiend* heffer m.; •teite v. terugkomende, her- baalil wordende (vers)regelm., refrein o. Kcib, (-(e)s, mv. -e) m. (veroud.)
|
ziek; it. schimpend, scheldend, aanblaf-
fend. Keil, (-(e)s, mv. -e) m. wig, kegge,
plug v.; (Spr.) au/" einem groten Ast gehort ein grober -, weerspannigheid maakt eene strenge behandeling noodza- kelijk; (fig.) ein — Brnd, ecu homp m.. dik stuk o.; ein - Buller, klomp ni.: (Hergw.) wigvormig stuk o. steen: (Bouwk.) sluitsteen m., sluitstuk o.; (Spoorw.) spie, spij, luns v.; (Timm.) wig v.; il. zwaluwstaart m.; (Hoekdr.) slnilhoul, sluilijzer o.; (Zcevt.)die kleinen I-e, neiilen v. mv. van den ankerstok.
Keil-arsch,(-arsrAes.mv.-arscAe) \'m. (Nat. hisl.) hoen o. zonder staart;
•bein o. (OutIk.} wigheen o.; -berg m. (DelM.) wigvormig sleenzoul o Keilbein-flügel, (-gels, mv. .gel)
m. (Oullk.) vleugelvormig wigbeen o.;
•("rtsalim. vleugelvormig uitsteeksel o of voortzetting v. van het wigheen; •kikker m. wiubeenknobbcllje o.; •Ao7<- le v. nigbcenholle v.; -liorn o. \\vig- beenlioren m.; •kieferspalte v. wïgbeen- Spleelje o. Kailberg, (-(e)s, mv. -e) w.
(Bergw.) wigvormig stuk o. rots; 2. (Zoiilm.) wigvormig steenzouto. Keilchen, o. (verkl.) wiggeije,
wigje o.. Z. Keilt.
Kcilon, (keilte, gekeill) o. ww.wig-
vormig zijn; 2. wed. ww. sirA-, (Bergw.) wigvormig loeloopen, ilunner worden; II. bedr. ww. inslaan, indrijven, met eene wig splijten, Z. einkeilen; 2. -, ons fin- ander -, splijten, klooven, klieven; tl». \\fetl -, met wiggen bevestigen; 3. (Stu- dent.) jent. -, afrossen; il. werven, voor zijn gezelschap trachten te winnen. Keiler, (-s, mv. Keiler) m. bij die
wiggen inslaat; 2. (Jacbtw.) wildzwijnn. Koilerei, (-<m) v. (Studeut.)vechi-
parlij. kloppartij v.
Kejl-faustel, (•stelt, mv. stel)
o. spils toeloopende hamerm.; -[örmig bijv. uw. wigvormig, -forlsatz Dl., Z. •beinfnrtsatz: -haeke v. wigvormig hoti- weel o.; -liaken in. wulp, welp m.. plu- vier v„ niminerzat m.;-hammer m., 7.. •fuuslel; \'haue v. (Mijnw.)rolshotiweelo. Kejlhauengebirge, (-ges, mv.
-ge)n. (Bergw.) gebergte o., dat mei bet houweel ontgind kan worden. Keil-hauig, bijv. en b. (Bergw.)
—es Geslein. niet het houweel Ie hewer- ken, Z. •kauengebirge; -holz o. met de wig gekloofd hout o.; -Aorn o., Z. -bein- horn; -kraut o. (I\'l.) sleenbreke v.; •nieiszel in. (Slot.) slolenmakerssiiijbei- ilel m.; -rolle v. wigvormige rol v.; schrift ;v. dun loeloopend schrift,spijkerschrift .o.; schivan: m. haring in. met wigvor- migen staart; 2. ijsvogel, duikerkoning jm.; schuanzig bijv. nw.oen wïgvormigen jstaarl hebbende; spitze v. (Vest.) mei liet houweel uilgehakle lijn v. i Keilspitzen, (keilspilzte, gekeil- \\spitzel) o. ww...... h. (Vest.) met het
houweel eene lijn uithakken.
Keil-stein, (•(«)», mv. .e) m.
(Itouwk.) sluitsteen m., sluitstuk o.; |
stück o wigvormig stuk, sluitstuk o.;2.
(Art.) wigvormig kanon o., dat van ach- leren geladen wordt. Keim, (-(*)«. mv. -e) m. kiem,
spruit, wordende vrucht v.; 2. embryo o.; 3. (flg.) bron, aanleiding v., ontluiken, •nlstaan o., oorsprong ui., beginsel o., oorzaak v.; der erste - der Li\'be, de eerste kiem, het eerste gevoel o.;etnc l.eidenschafl, eirten Aufsland im - er- slicken, in de kiem smoren. Keim-bildung, v. kiemvorming
v.; -hluwe v. gele immortelle v.; -boden m. vriichlliodein m., zaadhulsel o. Keimen, (keimte, gekeimt) o. ww.,
m. h. kiemen, ontluiken, ontstaan, ont- sprniten, uilbotten, uitkomen; 2. (van kiemen), uitkomen, opkomen, zich ont- wikkelen; -de Liebe, opkomende liefde. Keim-fleck, (-cn, mv. -en) m.
(IM.) binnenste navel m. of korrel v. van sommige zaadkorrels; -flüstigkeil v.lams- vochl,kinderwalero.;-/ViirA/ v.(l\'l.)kiem- vriichl \\.\\-gang m.(l\'l.)navelstreng v.,na- velsnoero.; -jr«iev. (I\'l.) navel m-^ceken o. van de zaadstreng: -hdufchen 0. (I\'l.) kiemstof v., kiemmeel o.; -Aau( v. kiem- liulsel.zaadhulsel o.,-knollen, •kunten in. (PI.) kiemkorrel v.-, -korn o. (I\'l.) (van mosplanlen), zaadje o.; -loeh o. (I\'l.) kleine zaailvliesopening v.; -monut 111. Maart m., Lenlemaand v.,April m., Gras- maand v.; \'pflame v. kiemplanl v.;-;>uJ- ver o. (PI.) rond, alleenstaand lichaampje o.op zekere varenkriiiden; -suct m. kicm- zak, vruclilzak, emhryozak 111.; spalh m, gekristalliseerd schuim» of bruinsleeno.; •Ihier o. kiemen voortbrengend dier o.; • voll bijv. nw. vol kiemen;-trarj«v.kiem- wrat v., kiempuislje o.; -zeit v. tijd ca. voor het ontspruiten,«ilbotieu &. Kein, keine, keiner, koincs,
bijv. nw, geen, geene, niet een, niet eene; - Freund, geen (enkele) vriend; -e
Muiter, geene moeder; - Kind. geen kind; ith halleda -e einzige tergnügle Slunde, ik had daar geen enkel genoeglijk uur; - Mensch ist rein, niemand, geen mensch
is zonder vlek; es ist - Hans, tvorin man, er is geen huis &; 2. voorn, geen mensch, niemand, niet een: -er hal es mir gesagt, niemand &; -er von //inen.niemand van 11; ich kennc -en, -e f on diesen lierren,Da- men, ik ken niemand, geen een(e) &;-er zweifel! daran, niemand &; sagen Sit is -em, zeg hel aan niemand, aan geen mensch;tit -ergekommen?, iserniemand gekomen?; 3. geen, volstrekt geen; er kat •e Kinder, hij heeft geene kinderen; er hal -e h\'ratt, hij beeft geene vrouw, is uiet gehuwd; er hal - Geld mehr, hij heeft geen geld meer; ir hal -e Aeltern, zijne ouders zijn dood; gib ihm Brod! Ich habe -es, ik heb bet niet; das ist -e Kunst, dat is geene kunst, dal is niet moeielijk; irA habe -e Schuld daran, dat is mij- ne schuld niet; er hal ihm -e Sorgfalt erzeigl, hij heeft voor hem geenczorgge- dragen; - Uitleid haben, geen medelijden hebben; das ist einc Sladt, und - Dtirf.en geen dorp; ich bin aurh - Narr,\\k ben ook niet gek; es isl gerade - Genie, het |
|||||||||||||||
|
lijk, do
|
00127665
|
od lichaam, aas o.: (flg.) schelm,
|
|||||||||||||||
|
dciigniel m.; -geier m. aasgier m.
Kcibling, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Keib. Keich, (-(e)s, mv. -e) m. (veroud.)
aauiborsiigbeid v., astbma o.,Z. Ilruslbe- ktentmuttg. Keiche, (-n) v. (veroud.) gevangc-
nis v., ker\'ter m. Keichen, (keichte, gekriekt) o.ww.,
T. keiiclien.
Koichhnston, (-s) m.,z. in.kink-
hoesi m. Keif, (-(e)s,mv.-e) m. enKeife, v.
(Volkst.) gekijf, geschimp, schelden, Iwisten, kijven o. Koifon, (keifle en kijf, gekcifl en
gekilfen) o. ww. reg.enonr.,m. h. kijven, -\'•liinipi\'ii, schelden, knorren, bram- men. Keifer, (•». mv. Keifer) m„ -in,
(-nen) v. k ijver, kijfziekman m.,kijfziekc vrouw, kijfslcr v. Keiferei, (-cn) v. kijfpartij v.
Koiflsch, bijv. en b. kijfachtig,
Iwislzoekeud; -tr M;MSc/i,kijfzi«k,lwisl- |
|||||||||||||||||
|
Kei.
|
||||||||||||
|
712 Kei.
|
Ken.
|
|||||||||||
|
is ook geen vernuft; das war -üblerEin-
f fi II. die inval was niet kwaad; 4. • einiiges Mal, Z. I: f in mul.
Keinerlei, bijv. nw. (onb.) geencr-
lei, volstrekt geen; auf - Weise, op gee- nerlei wijze, volstrekt niet, geenszins. Keinerseits, bijw. rangeene zijde,
van geen kant. KeineswegS, bijw. geenszins, vol-
strekt niet, hoegenaamd niet. Keinmal, bijw. nooit, nimmer,
gecne enkele maal; (Spr.) einmal ist -, eenmaal is geen maal. Kcinseitig, (-er. -j/)bijv.nw.on-
zijdig, neutraal, onpartijdig, niet party- dip; -e Macht, onzijdige mogendheid v.; •keil v. onzijdigheid, onpartijdigheid v. Keipeln, Z. keifeln.
Kelch, (-(e)s, mv. -e) m. beker,
kelk, drinkbeker m.;auseinem-etrinken, uit een beker drinken; (1*1.) kelk m„ kelkbloem v.; (fig.) der • des Leidens, kelk des lijden*, lijdenskelk m. Kelch-artig, bijv. nw. kelkachtig,
bekerachtip, hekervnrmig; -balg m. (PI.) kelkhnlsel, bloemhulsel o.; -lmlglein o. kelkvliesje o.; -bldltchen n. kelkblaadje o.; -blühend bijv. nw. kelkbloeiend, met kelkbloemen; -blume v. kelkbloem v.; 2. specerijstruik. meloenstruik m.; Pflanzen mit —n. kelkbloeiende planten; -deckel m. kelkdeksel o.; it. (Kath.) patene v„ deksel o. van den miskelk. Kelchen, {kekhte, gekekhl) bedr.
ww. met een kelk voorzien; gekelcht, een kelk je hebbende. Kfilch-feige, (-n) v.vijgje v.met
een bijkelkjc; -flechte v. trechtervormig korstmos o.; -ff>rmig bijv. en h. kelkvor- mig: —er Schwamm, bekerzwam o.; -[ut- ler{al) o. bckerdoosje, kelkdoosje o., doos v. voor een kelk; -glas o kelk,roe- mer, bokaal m.-. -heide v. (PI.) kelkvor* mige hcidestruik m.; -hüUe r. kelkhul- sel o. Kelohlcin, o. (verkl.) kelkje, bij-
kelkje o. Kelch-loS, bijv. nw. (PI.) kelkloos,
zonder bloemkelk; -mcthode v. (PI.) op den kelk gegronde plantenvenleeling, kelkniethodc v.; -i»<«> o. kelkmos o.; •narbe v. (PI.) kelknaad m., kruin, holle v. tegenover ilen steel; schüsselschen o kelkvormig schoteltje o., Z. •ieckel, •schwamm m. bekerzwam o.; schuingel m. bekerdohk v.; spelzblume v. in een benrsje of bast gehulde bloem \\\\;-stacheln v. mv. kelkdoren m.; slandig bijv. nw. (PI.) op den kelk «taande; •teller o., Z. •deckel; -turh o. kelkdoek m.; it. (Kath.) banddoek m. waarmede de priester den kelk uitveegt; saunblume v. kelkvormig haartuos o. Kglle, (-n) v. lepel, potlepel m.;
tssen, i.\'iij die - gicbl, eten wat de pol schaft; die • nicht ander Pfanne kleben lassen, vlug werken; (Kaars.) scheplepel m.; (Giet.) smeltlepel, scheplepel m.; (Mets.) truffel v.. truweel o.; (Tuinb.) schop, tuinschop v.; (Zeew.) hnosvat o., zwabber m.;(inZwitserland),melkii.aat v. Keilen, [kellte, gekellt) o. ww. met
|
een lepel nitscheppen; it.uitden poteten;
2. (Prov.) achteruitslaan. Keiler, (-s, mv. Keiler) m. kelder,
wijnkelder, spjjskelder m.; 2, Schweiier -, Zwitserscbe winkel m.; il. Zwitsersche restauratie v.;3.wijnkelderm.;erhal einen vorzüglichcn -, hij heefteen goeden wijn- kelder, houdt ergoede wijnen op na; i. Todlen-, grafkelder m.; it. catacombe v.; 5. Z. Kellner. KeUer-aasel, (-n) i.,l.-wurm;
•beere v., Z. -halt (2); -6ier o.biero. uit de kroeg of herberg; -Airne v. kelder- peer v. Kellerchen, (verkl.) o. keldertje
o., kleine kelder ra. Kollcroi, (-en) r. kelder m. van
den vorst, hofkelder m.; 2. Z. Keil- nerei. Keller-esel, (-esels, mv. -esW)m.,
Z. •wurm; -fensler o. keldcrvcnsler, kel- dergal o.; -feucht, -/risrAbijv. nw. voch- tig, frisch als in den kelder;-/iteoe v.kel- dervlieg v.; -geschnss o. kelderverdieping v., kelder m., kelderwoning \\.;-gewölbe o. keldergewelf o.; -hals m. toegang m. lot den kelder, keldergang m.; 2. (PI.) kleine laurier, peperbooni m., vijfvin- gerkruid o.; —körner o. mv. l.evant- schc bessen, vischkorrels v. mv.; -ha[ m., Z. Kölnhof; -junge, -knechl m. kelderjongen, keldcrknecht in.; -kraut o., Z. -hals (2); -laden in. kelderluik o.; it. Z. -loch; -lager o. sieun m. van een fust; -laus »., Z. -wurm; -lehen o. genot o. van een vorstelijken kelder; -leiter v. kelderladder v.; -loch o. keldergat o.; •tuft r. kelderlucbt r.; -mddchen o., •magd v. kelilermeid v., Z. Kellnerin; •meister m. keldermeesler, bottelier m.; •mielhev. kelderhiiur v.;-raum ra.ruimte, uitgestrektheid v. van een kelder; 2. ge- deelte o. van den kelder aan den huurder afgestaan; -ratte, -ratze v. kelderrat v.; •recht o. kehlerrecht o.; schabc v„ Z. •wurm; -sehlüssel ro. kcldersleutel in.; •spinne v. keldcrspin v.; .schreiber ui. kelderschrijvcr m.; stube v., slöbclien o. kehlerkamer »., kelderkamerlje o.; il. spijsk.imer, drinkkamer v.; -lhür(e) v. kelderdeur v.; -wechsel m. (Hand.) be- leefdheidshriefje o.; -wirth m. kastelein m. van een wijn- of bierkelder, herber- gier, kroeghouder m.; -wurm m. (Mat. hist.) duizemlbeen, duizendpoot m., pis- sebcd v.; -irurz v. waterlelie v.; •litum. kelderhiiur v. Kellner, (-J, mv. Kellner) m. bot-
telier, keldermeesler, hofmeester DJ.; it. knlhVhuiskuucht, kellner, bediende m.in een logement. Kellnerin, (-»<m) v. bottelierster,
keldermeesleres, huffetjiifvrnuw v. Kellnhof, {-hof(e)s,m\\. -hbfe)m.,
Z. Knlnhnf. Kellschlacke, {•») v. (Giet.)
zinkstokken v. mv. KelOtomie, v„ z. m. (Heelk.)snij-
en, nperecreu o. van ecne breuk. Kelp, i-(e)s) o.,z. in. (Hand.) zeer
harde weedasch, steensoda v. Kelt, (-(t)s) m., z. ra. grof wollen
|
|||||||||||
|
Schotsche stof ».; it. Schotsche man-
tel m. Kelter, (-n) v. pers, wijnpers v.;
eine - voll, persvol v. (druiven); it.pen- huis o.: die Trauben auf die - bringen, de druiven in de pers leggen. Kcltcr-bann, (-(e)s, mr. -e) m.
voorrecht o. van eeue pers te mogen hou- den: -baum m. persboom in. Kelterer, (-s, mv. Keltertr) m.per-
ser, druiventrapper m. Kelter-fass, (•fasscs.mv.-fisser)
o. perskuip v.; -gesang m. (Oudh.) kel- deriied, wijngaardenierslied o.; -haus o. pershuis o.; -herr m. bezitter m. van hel recht om eene pers Ie houden; -kasten in. perskasl.perskisl v.; -knecht m. per- ser, druiventrapper ra.; -Ued o.,Z.-ge- sang; -lohn ra. persloon o.; it. Z. -zins; •meister m. hy die het toezicht over het persen heeft. Keltem, (kelterte, gekcllert) bedr.
ww. die Trauben -, persen, trappen. Kelter-ordnung, (-en) v. ver-
ordening, wel v., reglement o. op hel persen; -rechl o. rechl o. van persen, recht o. om eene pers te houden; 2. Z. •zins; -satz m., Z. -bann; schraube v. perssebroef v., perssleutel m.; -schreiber m. schrijver m. bij het persen; -treler m., Z. -knecht; -wein in. belasting v. in wijn te voldoen; il. geperste wijn, most m.; • zins ra. belasting v. voor het recht tol het houden eener pers; -zuber in. bouten nap of bak m. bij de pers. Kelzen, (kelzle, gekelzt) o. ww.
gillen, nnoileloos schreeuwen, keffen. Kemenatfi, (-«) v. (veroud.) slaap-
kamer v., vrouwenvertrek o.: 2. woon- huis o. binnen den riugmuur van den burcht. Kenden, (kendete, gekende!) bedr.
ww. stokeu, met hout verwarmen. Kender, (s.mv.Kender) m.schoor-
steen, haard in. Kenderkehrer, (-rers, mr. -rtr)
ca. schoorsteenveger in. Kengel, (-s, mv. Kengel) m. (ver-
oud.) penueschacht v., Z. Kul. Kennbar, bijv. en b. kenbaar, te
kennen, kenneliik, blijkbaar, Ie herken- nen; -er Unlerschied, kenbaar, merkbaar, in het oog vallend, niet te verwarren; •bezekhnen, duidelijk aanwijzen; -keit v. kenbaarheid, duidelijMieid, blijkbaarheid v., onderscheidend kenmerk o. Kennelkohle, (-n) v. eannelcoal,
iteenkoleu v. mv. uit Killienny. Kennen, (kannte,gekannt) o. ww.
"in., m. h. kennen, kennis hebben, een denkbeeld hebben van, bekend zijn met, onderscheiden; von Person, dem Geskhl. dem Namen nach -, van persoon, van ge- zicht, bij naam kennen; jem. - lemen, leeren kennen, kennis maken met; nieht -, niet kennen, onbekend zyn mei, geene kennis hebben aan of van, Z. erkennen, misskennen, verkennen; er kennt (eine /.eu/e,hij kent zijn volkje, weel met wie(n) hij Ie doen heeft; jem., eine Person,Sache - lehren, doen kennen; den Gebrauch der Kartcit -, kunnen kaart spelen; eine |
||||||||||||
|
Ker. 713
|
|||||||||||||
|
Ken.
|
Ker.
|
||||||||||||
|
Munlw.: gekerkt, getand; (Ontlk.) ie-
kcrbler Muskei, gekorven spier v. Kerben-fügung, (-e») v.(Tim-
m.) keepverbinding v., zwaluwstaart m.; -ra.ni/ o. (Nat. hisl.) dier o. met gekor* ven bek; -muschel v. (Nat. bist.) mossel v„ tweeschalig schclpdiero. Kerber, (•», mv. Kerber) m. (i. k.
bet.) vinolkrasser. kcrmisvedelaar m. Kerb-holz, (-halzcs. mv. -hölzer)
o. kerfhoul o., kerfstok m.; es geht avf ein neues —, dat gaat op eene nieuwe rekening; es geht bei ihm alles aufs—, hij neemt alles op rekening, op krediet; an ein — reden, laten opschrijven; m/ item — steken, in het krijt staan, geld schuldig zijn; (Bergw.) ertsschilfer o.; (Wev.) lat v. met nagels of pinnen om de stof aan op te hangen; •holzig bijv. en ti. kerfhoutaebtig, gekorven, ingekeept. Kerbig, bijv. nw. vol kerven, vol
kepen, gekerfd. Kerbling, (-(e)s. mv. -e) m.,Z.
Kerbholz. Kerbmesser, (-sers. mi. -ter) o.
kerfmes o.; schnitl m. kerf, insnijding, kerfsnede v.; -»/oc/; in.. Z. -holz; -thier ij. gekorven dier,inserlo.; -ueho.(Veea.) ::iekle v. in den klauw van ossen &;-zahn in. (PI.) getand blail o.; -zdhnig bijv.nw. (IM.) geland, gekerfd; it. uitgesneden; •zette! m. ingesneden briefje o. Kerbmilben, v. mv. (Nat. hist.)
kleiuvleugelige insecten o. mv.
Kerf(e), (-n) v., Z. Kerbe.
Kerken, (kerkte, gekerkt) o. ww.
pruilen, brommen. Kerker, (-s, mv. Kerker) m. ker-
ker in., gevangenis v.; in den - «erfen.\'w den kerker, in de gevangenis werpen. Kerker-fleber, (•*«•., mv. -ber)
o. vochtigheidskoorts, gevangeniskoorls v.; -haft v. gevangenschap v„ arrest o.; •meisl3r, —in, gevangenhewaarder.cipier in., gevangenbewaarster, cipiersvrouw v. Kerkem, (ieritw/e,!/c*«-*?r/)liedr.
ww. in den kerker werpen, gevangen zet- ten, kerkeren. Kerkerthurm, (-thurm(e)s, mv.
• thürme) m. gevangenistoren, toren,ker- kertoren ui. Kerkner, (-J, mv. Kerkner) m„ Z.
Kerkermeister. Kerl, (-{e)s, mv. -e of -s) m. kerel,
vent, baas m.; it. knecht, jongen m.;eAr- licher, braver -, kerel, man, veol; lieber, herrlicher -, flinke jongen, ferme jongen; lastiger -, lustige, vroolijke klant m.; ganzer -, vastberaden man, flinke vent;2. (i. k. bel.) das ist mir ein schoner -, dat is me een vent in.; was «UI der - ?, wal wil die vent.die kerel?;sehlechter,nichts- aürdiger -, schelm, schavuit m.; 3. (Volksl.) manskerel, man of vrijer m ; sie mit ihrem -, zij en haar vent, man of vrijer. Kerlcben, (verkl.) o. kereltje,
ventje o., jongen m. Kermes, (-*«n) v. kermis »., Z.
Kirmes.
Kermes, (onb.) io. kermes o., cochenille v.; nut . fnrben, mei co-
|
|||||||||||||
|
Sprache -, kennen, verstaan; seinen Vor
Iheil -, begrijpen, naardeeren; Colt -, bennen, begrip hebben van; 2. kennen, eerbiedigen, in acht nemen; er kenntkrin Cesels, keine Pftichl, hij weel va» geen mi\'I &, hij lioiult. sloort zich aan&;keine Gefahr -, geen gevaar kennen, op geene gevaren lellen; 3. herkennen, bespeuren, doorzien, onderscheiden; er isl so mager, dass man ihn nicht mehr kennt, dal men hem niel meer herkennen kan; II. wed. ww. sich -, zich zelve(n) kennen, zich zelve(n) bewust zijn; sich selbst -lcrnen, zich zclve(n) leeren kennen, kennis krij- ren van zich zelve(n); sich nicht mehr -, zich zelve(n) niet meer kennen, zich zel- ve(n) niet meer bewust zijn, geen mees- ter van zich zclve(n) zijn; it. builen zich zelve(n) zijn; III. o. zelfsl. kennen o., kennis v., begrp, verstand o.; 2. Z. Kenntniss, Kennung. Kennens-werth, -würdig,
(-er, -st) bijv. en b. kennensvvaanlig. waard urn bekend, geleerd, onderzocht te worden. Kenner, (-s, mv. Kenner) in., -in,
i-nen) v. kenner ra., kenster v.; - HM Alterlhiimern, oudheidkenner, oudheid» kundigc m ; - nm Münzen, penningkun* dige in.; tlnron ist er -.dat kenl hij,daar- van heeft hij kennis, daarop verslaat hij zich. Kenner-auge, (-«, mv. -n) o..
•bliek, (-(e)s, mv. -e) in. oog o., blik
ni. van den kenner, kennersoog o. Kennerei, v., z. m. (i. k. bei.)
dwaze zucht v., betweterij, oppervlakkige kennis v. Kennerhaft, bijv. en b. kundig,
als een kenner.
Kenneriseh, bijv. en b., Z. ken-
nerhaft. Kennerling, (•(«)•«, mv. -é) m.
gewaande kenner m., hij, die voor een kenner wil doorgaan. Konnermiono, (-n) v. uitdruk*
king v., gelaat o. van den (gewaarden) kenner. Kennern, (kennerte, gekennert) o.
ww. den kenner spelen; überelw. -, iets critiseeren. KennerSChaft, v. degelijke keu-
nis, bekwaamheid v. om juist Ie oordee- len. Kpnntlich, &, Z kennhar.
Kenntniss, (-e) v. kennis, kunde,
bekendheid v., begrip o.; zujems. - ge- langen, Ier kennis komen van; - vnn eliv. nehmen, keunis nemen van, onderzoek doen naar;/em. wm etui. in - setzen, be- kend maken mei; 2. weienschap, knn- digheid, kunde v.; -e haben, bekend zijn n,el, knap, bekwaam, geleerd zyn; i\'iele •e besitzen, uitgebreide kennis hebben, zeergeleerd zijn; er ist mehr in der; als •» der Ausübiing, hij is beier bekend niel de theorie dan met de practyk. Kenntniss-arm,(-«rmer,-drmil)
"ijv. uw. onbekend met, onwetend, on- kundig, niet onderwezen, bekrompen; •begierig bij», nw. leergierig, bcgecrig "aar kennis; -/o» bijv.uw.,Z. -arm;-reich |
bijv. nw. geleerd,veel kennis,uitgebreide
kennis hebbende, Kennung, (-en) v. kennis»., Z.
Erkcnnung; 2. (Veea.) (aan paarde* tanden), boon v., ring in. van ouderdom; ein Pferd, das die - noch hal, een paard, dal nog leekenl; 3. (Zcew.) - des Landes, teeken o. van land, oever m.,kenning v.; i. (Jachlw.) spoor o., voetstappen ro. mv. van het herl, waaraan men ziel hoe om! en hoe groot bet is. , Kenn-zahl, (-tn) »., \'£. -zi(fer;
•zeic.hen o. kenteeken, leeken, merktee- ken, herkeuningsleeken, blijk o.; 2. (Hl.) onderscheidend kenmerk o.; 3. (Gen.) herkcmiingsleeken, verschijnsel o.,waar- aau men eene ziekte herkent. Kennzeichnen, (kennzeichncle,
qekennzeichnel) bedr. nw. kenmerken, merken, met een leeken voorzien, onder- scheiden; 2. kenschetsen, karaklorisee- reu. Kenn-ziffer, (-n) v. (Wisk.)tec-
ken, merk o.; il. (van logarithiuen),cijfer
o. der eenheden, wijzer, exponent ui.; •jiij in. kenmerk, onderscheidend ken- teekeu o.; it. riaaincijfer o. Kenster, (-s, mv. Kenster) m. (1*1.)
iniagelboonipje o., mispel v., maretak ui. KentO, v., z. in. (Lakenb.) scheer-
wol v. Kenten, (kenlete, gekenlet) bedr.
ww.,Z. kenden, Kontorhaken, (-kens, mv. .ken)
in. (Zeew.) kenterhaak m.
Keiltem, (kenlerle, gekenterl)\\ieir.
ww. (Viascb.) den Watlfisch-,omdraaien, kenteren, kantelen; 2. (Zcew.) omslaan, enteren, kapseisen of kopseisen. Keper, (-s) m., z. in. (Man.) ke-
per, keperwerk, schuins doorgeweven werk o. Kepem, (kcperle, gekeper!) bedr.
ww. einenZeug -, keperen, schuins door- weven; gekeperter Zeug, gekeperde stofv., keper o.; gekeperter Barchenl, gekeperd bombazijn o. Keraunometer, (-iers, mv.-/»r)
bliksemmeler m. Kerb, (-(e)s, mv. -e) o., Z. Kerbe.
Kerbbeil, (-m, mv. -e) o. (Zcew.)
handbijl, scheepsbijl v. om kabels te hak- keu. Kerbe, (-n) v. kerf, keep, insnijding
v.; den l\'feil in die - legen, den pijl in de keep leggen; (Timm.) inkeping, inspon- ning, invoeging v.; mit einer - fügen, in eine - einpassen, inkepen, insponnen, in- voegen; (lloefsm.)plooi v., rimpel m. aan \'hel gehemelte van een paard; (Munlw.) \'randwerk, kabclwerk o.; mit - versehen, runden; (Tninb.) in die - pfropfen, in hel eutgal steken. Kerbel, [-s) m., z. m. kervel v.
Kerbel-kern, (-e«, mv. -e) m.
i(PI.) wilde kervel v.; -kohtm. krnlkool, spruilkonl, boerenkool v.j -kraut o. ker- vcl v„ kervelkrnid o.; -saw.\' m. kervel- zaad o.; snppe v. kervelsoep v. Kerben, (kerbte, gekerkt) bedr.ww.
kerven, iukerven, kepen, inkepen; (Tninb. tanden, randen, iusnjjden; (PI., |
||||||||||||
|
714 Ker.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ker.
|
Kes.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
chenille verven; (Delfst.) mineralischer-,
karlhni/.er poeder of poeier o. Kermes-baum, (-baum(e)s, mv.
•baume) m., Z. •eiche; -bcere v. (.Vil. Iiisl.) Z. Kermes m.; 2.(P\\.)zucimönniger -, scharlakenbezie, Ameriknansche kcr- mtstiezie v.; 3. Z. scharlach; -beersaff m.,Z. •latrerge; -eichc\\.coehenitlebooni m.; -taluerge v. met kermes gekleurde en leer smakelijke tafcllikeur v.; -schurlarh va. kermes i>. uit Prnvence, scharlaken- korrel v.; -vurm in. cochenillevvnrm in. Kern, (•(«)», mv. -e) m.(PI.) zaad-
korrel v., kern, pit v.; (van liet hnntj. binnenste, liart o.; (Hg.) der • der Sarbe. het voornaamste, het wezen o. van ilr zaak; der - des Heerel.de kern van hel leger, ile beste troepen; (Art.) - de* Cf schiilies, ziel ».; ant dem -e srhieszeii, waterpas schieten; (Hoefsin.) Z. Keimung; il. Kerbc; (Slot.) slotcnmakersslempel in.; (Giet.) inwendige o., kern v.; (Org.) re\' |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
darel v. der vrouwen; -fretter m., Z.
•beiszer; -[risch bijv. nw. verseh, geheel versch; -frucht v. steenvrucht, kern- vrucht v.; •gedicht o. kernachtig gedicht o., krachtige poëzie v.; -gehduse o.kern- huisje, klokhuis o.; -gersle v. geineene gerst v.; -qerle v. keelkruid o.;-geschiitz o. inwendig, van boven en beneden even wijd geschut o.; -gespinnsl o. (Pass.) goud* of zilverdraad in..waarvan de zijde een weinigilnorschijnt;-;/i\'S/a//>.(llelfst.) gedaante v. van eene pit, grond vorm in.; •gesuild bijv. nw, (van bout), geheel gaaf, gezond; —er Mensrh, sterk, kloek, krachtig, door en doorgezond; -gülle\\. maan belast ing v.; -gul bijv. nw. goed.l gezond in het hart, gaaf van pit: it. (ge |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verbonden zijn; schallen m. dikke of
dichte schaduw ».; schril o. hout o. uit het binnenste van den stam; •srbulc v. boouikweekerij v.; schuil m. (Arl.)wa- terpas schot o.; schuinden o. (Hoefsin.) verdrogen o. van den hoef van paarden; sprache v. kernachtige, krachtige, oor- «pronkelijke taal v., krachtige woorden o. mv.; spruch va. kernspreuk. kernacli- lige spreuk v.; sluhl va. best staal, meest volkomen staal o.; stamm in. uil laad, uil eene pit gctceble stam of boom in.; 2. gezond, slerk stamhout o.; stangt v. (IJiel., Art.) ronde ijzeren slang v. als kern in den gietvorm, in een kanon; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
stechen o. (Veca.) a
|
C1D
|
derlating v. aan het
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eheniclte of den bek van een (aard;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
neeiiz.) uitmuntend, uitgezocht; 2. o.\\-slrin m., Z. Knrnerslem; slück o.
/.elf-i. kernachtige, wezenlijke o.; il. Z.|(Beeldh.) gebeeldhouwde pilkern ».; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•trappen v. mv. keurbende v., beste, uil-
gezochte soldalen m. mv.; -(ur/i o. nil- miiiilend, dik. Wollig laken 0.; •rerkchrl bijv. uw, (Krist.) vervormd, verkeerd van |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
traare.
Kernhaft, (-er. -s/)bijv.nw. kern-
ncitig, pittig, krachtig, furscli; (van pa- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ene pijp), prop v.; (van pier), sterk
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gisier o.; (i
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kernhafiigkeit, v. kernachtig.
heid. pilllgheiil, forschlieid v.
Kern-haus, (-»au«e«,mv.-n\'<liiw)
o., Z. •ijehmise; -haul v. (I\'l.) zaadk»r-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
een paardenhoef), levend vleesch o.;- urn
OrhscH, borst v., borstvleesch o.;(Hoed.) villdoek in., die de lot vilt geslagen wol scheidt: (Itergw.) korrelig, fijn erts o.: |
kristallen; •terralhtnd bijv. mv. de kern
verradend; -volk o. uitgezocht volk o., keur v. van bel volk; -uaaie v. nitmun- lende koopwaar v., Z. -gul; •irachler m. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(llelfsl.) hard melaa! o. met schelpiii- relvlies o.; -A»/z o. hart o. vaneen boom,
druksel; (Led.) nerf v.; (Glaz.) (aan ieu- liarthnul o.; il. goed boul o.; 2. pijuboo- sterlood), hart o.; il. Z. -mehl; (Jaclitw.) menhont o. vleesch o., dal aan de houden gegeven\' Kernicht, bijv. nw. op eene kern, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zaadhulselkever, korenworm va.;-veibo..
Z. •{ra»; \'trein m. uitmuntende wijn m.; -uerk o. (Uergw.) mijn v. met onregel» mnlig loopeuile gangen; -tcdle v. harde, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wordl; supfen, na alloop van de jacht pil. korrel gelijkend. krullende wol v. van den nek en rug van
aan de honden het onhruikbaargedeelle Kernig, (-er,-sl) bijv. nw. vol pil-lhel wild; -icor/ o. kernachtig woord o.;
van bet vleesch voorwerpen, ten, vol korrels; -e Fraehl, pitvruclil.\'-zfi^ va. (Visscli.) schooue vangst v.; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kern-apfel, {-apfels, mv. •dn/W) steenvrucht; -es Gel reide, vol korrels;-es
|
upfen o. (Jachlw.) uitsnijden en ver-
ileelen o. van hel houdedeel. Kersei, (s. mv. -e) m., Z. Kirsei.
Kersenreife, v. (w. i. gebr.)». goml merel v.
Kerographie, v., z. m. wasscbil-
derkunsl v.
Küroplastik, v.,z.m.wasboetscer-
kuiist v. Kerzchen, (verkl.) o. kaarsje o.,
kleine, korte, dunne kaars v. Korzo, (-«) v. kaars, velkaars,
waskaars v.;2. reukhalleljc,reukkaarsje o.; 3. (I)ichlk.) lichtend voorwerp, licht o., fakkel v.; -n dei Firmament», lirhlen o. inv. des hemels; i. (Ileelk.) catlie- ter m. Kcrzenbccrbaum, (-baum(e)s,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kalvijnappel in.; \'2. appel m. om te llolz. Z. Kernbnlz; •e* r\'teisch. Z, Kem-
drogen; •arbeit v. meesterwerk, uiliniin-j/ieisrA; (lig.) kernachtig, krachtig, flink, teud werk, meesterstuk o.; •artig bijv.{degelijk; -e Rede, kernachtig, pittig, nw.knoestig, moeielijk te klonven;-ds/ij| Kgrn-inhalt, (•(\')». mv.-e) m. bijv. nw. (Tninb.) (vanboouien), delak-\'hoofdbestanddeel o., hoofdzakelijke in- ken uil het hart lalende voortspruiten; houd in.; •tammer v. (Pi.) blaasvormig •ausdrurk rit. krachtige, lliuke, manlijke, sapvaalje o.; -kapsel v. (I\'l.) keruhulsel keruaclilige uitdrukking; •auslerv.oester,o.; —kranz m. keriihulselkransin.,-kraul v. met pnrperachtige draden; -fteiMerm. o. belieu v.; -luuqe v. sterkste loog ».; 2. (Nat. Iiist.) koiubijler, dikbek.kerseviuk jloog V. van de sterkste vitriool; -leder o. ni.; 2. zaadlor, knaaglor v.; -bohrer ra. leder o.- van de beste soort; -lehm m. eikenkever in.; -branntwein m. brande- (Giet.) kernaarde, aarde v.oro hel inwen- wijn in. op kersen, of andere pitten ge-!dige der vormen Ie bekleeden. Kernleinkraut, (•(«)*) o., z. m.
brenkkrnid o. zonder vezels.
Kern-leinwand, »., z. m. sterk linnen, uitmuntend linnen o.; -los bijv.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kerndeutsch, bijv. nw. echt
Duitse!), zuiver Duilsch |
uw. zonder kern, zoader pil,zonder kor-lmv. .hunne) m. washooin in.
reis; (lig.) zonder waarde, zonder in houd,! Kerzen-beere, (-n)v.(PI.)wasch-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kornol, (-s, mv. -c) o. (Nal. hist.) zwak. melig; •maan, stunten m. Ilinke, I boom bezie, bes, vrucht v. van den was-
taling of teling m., kleine eendvo- stevige man, iiiensch in., keur v. derlbaom;,-garn o. kaarsenkatocn o.\\-gerade gel in. jiiiauuen of iiienschen. iimii, inensch in.ibijv nw. recht als eene kaars; .gieszer Kernen, (kernte,gekernt)bedr.ww.,|van den echten stempel; -musz o. (Lel-lm. kaarsenmaker in.; -hdndler m. koop-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z. auskernen; 2. das Blei -, korrelen, | terg.) maatstok m. om de letter te rich
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iiliii in. in kaarsen, kaarseiiliandelaar ui.;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
klein of fijn maken; 3.(Landh.)boleien;ll
wed. ww. sich -, stollen, Stremmen; (van |
ten; -mehl o. bloem v. van meel: -milch -kraul o., Z.Köiiigskruul;-lichl o. kaars-
v. karnemelk ".; -nbsl o.,Z. -/\'ruc/i/;2.|liclil o.; snacherm.,Z.-gietter; sckaeh- vvihle boom in. om daarop te enten; 3.1 lel v. kaarsenkisl, kaarsendoosv.;.>cA;ia vrucht v.t die opeen wilden boom geénl in.. Z. •liehl; spitte v. eind, eindje o. isof groeit; •raupt v. raps v„ die het hart kaars; stiel m. profijten je, stompje o. van kool & doorknaagt; sechl o. bijv.en!kaars; strauch m., Z. -beere; -lrager m. b. (Art.) juist in hel iniildcn geboord;\'(Kalh.) kaarsdrager in., die met eene •reieh bijv. uw. vol korrels, vol pitten; waskaars voorgaat; 2. fakkeldrager m.; sack m.zak m. met vruchten pillen, (bed* •verte*/m. verkoop m. bij de uitgedoofde warmer); salz o. sleenzoul, bergzoullkaars; -iccihe v. (Kalh.) wijding v. der schacht v. hemd o., bekleedingsiniiur (kerk)kaarsen, Vrouwendag m., Maria- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
melk), boteren.
Kerner, (-s, mv. Kerner) va. (Re-
lelg.) ilrilpriem in. Kern-faul, bijv. nw. (Tulnb.) in
het hart verrot; -fdulniss v. verrolbeid
v. in het hart; -fesl bijv. nw. zeer vast, slevig; -feuer o. keriivuui\', tniddelpili)ts- vuur o.; \'fieitek o. bard, levend vleesch o.; it. Z. llruslkern/leiscli; -form v. oor- spronkelijke vorm in.; -förmig bijv. nw. pilvoruiig, keruvoriuig; -/\'/un v. bloem, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van een hoogoven; schülig bijv. nw. Lichtmis o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(van bout), waar de ringen los aan elk.\' Kgscher, {s, mv. Kescher) m.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kes.
|
||||||||||||||||||||
|
Kei.
|
Kei. 71S
|
|||||||||||||||||||
|
(Vissch.) vangnet, ambernet o.; 2. am-
bervisschcr m. Kospo, (-h) v. (Zeew.) buiksluk o.
van \'\'\'\'iii\' boot. Kessel, (•*, mv. Kessel) m.(Htiish.)
ketel, waterketel, bomketel m.;eiterner-, ijzeren ketel; kupfvrner -, koperen kelel, waterketel, theeketel m.; (vareen vijver), kom,kolk v.,bassin o.;(Silik<rb.)Ar«i/er-, spoclval o.; (Kalh.) wij water bak in.; (Ilouwk.) vaas v. van het Korimisch ka- pileel in den vorm van eene omgekeerde kink of kolk; (Art.) ruimte v., welke de mortier inneemt; (van het geschut), Z, Kern; (Jachtw.) (van het wilde zwijn), leger o., schuilplaats v.; (Ilergw.) kom, dnorhergen ingesloten vallei v.;( VValerb.) kom, kolk v., bassin o.; it. Z. -lach (2); (van een secreet), pul m.; (van een vonr- spnwenden berg), kraler m.; (Salp.) fusl n. voor het eersle salpeterziedsel; (Spr.) der • schilt den Ofenlnpf,i\\e pol verwijl den ketel, dal hij zwart is; - halten auch Ohren, kleine potjes liebhen ook ooren. Ke,ssol-asche, v.. z. m.pntasch v.-.
•batlerie v. ruimte v., welke de mortier
inneem!; -beerc v., Z. Mnnsbeere; • bcreiler in. kelctmaker in.; -bier o. gewoon bier, tafelbier o.; •Mlirerk o. (Vest.) hn| bol- werk o.; •bambe v. ketelboin v.; -bruucii o. brouwsel o. voor eigen gebruik; 2. recht o. om voor eigen gebruik te mogen brouwen: -braun bijv. nw. bruinrood, koperkleurig, kopermod; II. o. zelfst. (Kelelm.) brnineeraarde r.;2.fijn koper- slag o ; 3. knperklenr v. KeSSelCheil, (verkl.) o.kctclljeo.,
kleine kelel m., Z. Keitel; (Nat.) (aan den barnmelerlinis), bolleljeo. Kess(6)ler, (-s, m». Kess{e)ler)m.
ketel maker, koperslager m.; -arbeit v. ketclniakerij v., kelelmakcn o.; -waare v. koper»erk o., koperwaar v. Kessel-fang, (-(e)«) m., z. m.
(Rechlsw.) godsgerecht o., waarbij men in een ketel mei kokend waler moesl tasten; \'ftirker in. kelellapper m. Kea8elflicker-ranzeii,-saek,
m. ketellapperszak m.: (fig.) -gesindel.
•volk o. kelellapper», bedelaars m. mv Kessel-fórmig, bijv. nw. ketel-
vonnig: -aeld o. (Volkst.) smokkelen o. der meiden & bij den inkoop voor de keuken; -gevfilbe o. koepelvormig, rond gewelf o.; •gri/fm., Z. -fano; -hafen m. (in de kindertaal), hel v.; \'haken m. ke- telhaak m., hangijzer o.: •jagen o. bijeen- d rij ven o. van hel wild in eene kom; 2. jacht v. op wilde zwijnen; -/aii/°in.(Art.) geschiilkamer v.; il. loop m. van een bomketel; -loeh o. (Kelelm.) gat o. in \'len ketel; 2. (van een vijver), vischgat o.; -mor/ienn., Z. Kesteler; -meisler m. (Lakenb.) badwachter m., die het op- zicht heeft hij de kuip, waarin het laken geverfd wordt. Kpssolri, (kessellc, gekessell) bedr.
ww. (Kelelm.) uithollen, den vorm van een kelel geven, ketellappen; die l.uft-, zuiveren, ververschen, 2. wed. ww.iïcA -, den vorm van een ketel aannemen; (van den grond), inzakken, wegzinken; |
||||||||||||||||||||
|
it. zich in het rond uitbreiden, tiitstrek-
ken, zich ronden; (Volkst.) klelleren, rumoeren, heen en «eerdraven; it. kie- zers nmkonpen. Kessel-pauke, (-n) v. keleltrom,
pauk v.; -plulte v. ketelplaal v.; -rusz m. kelelroet o.; schlager ni.. Z. Kesteler; •tehlevte v. (Walerb.) ketelvormigesluis v.; •tchtnied m.,Z. Kesscler; ->iet o. dijk m. in den vorm eener halve maan; •ttein in. (Delfst.) kalkvnnning v. op den bn- di\'iii van waterpuiten, pompen &; -thal o. kelcldal o.; -luch o. in den kelel of aan bet stuk geverfd laken. Kgsser, (-s, mv. Kesser) m. vanger,
angel m.: 2. barnsleenvisscher ro.; (in l\'iiliisclikokerijen), Inogknip v. Keste, (-«) v. (I)ichlk.) kastanje v.;
2. (Hoefsm.) (bij paarden), voelgal. wrat v. Kustenbaum, {-baum(e)t, mv.
•bivme) m. kastanjeboom m. Kestgne, (-n) v. kaslanje v.
Ketschen, (keltehte, gekeltehl)
bedr. w w. sleepen, trekken, verslijteii,iif- il racen, Kettehen, (verkl.) o. kellinkje o.
Kgtte, (•») v. kelen, kelling m.;-»
und Bande, boeien en kluislers in. mv.; lem. in - legen, iu boeien leggen, slaan; elw. in - /cocn.aan den kelling legger, vastleggen: vi>ntlcr-hsnwchen,losmaken: (l.anilm.)Z.Mcss/.\'r//e,,(Zcew.)-rfer Masl- Imume, piillingen v. mv.. rustij/ers o.mv. van het want; die -n urn Hiinitel, kuonpen ui. mv. der aangeregen bonnet; (fig.)ge- vangensch.ip, slavernij v.; seiwe -n rer- brechen, bet juk afwerpen, zijne boeien verbreken; die -nderLiebe,band m.;-vnn Ungliicksfiillen, reeks, aaneenschakeling v.; (van bergen), bergketen in.; (van troe- pen), rij v., cordon o.; (Jachtw.) eine • llebliühnrr, vlucht v., koppel o.; (I)ansk.) rij v.; (Man.) kelling in., schering v. Kottol, (-n) v. kellinkje, knipje,
haakje o. Kettel-haken, (-hakent, mv
•haken) m., Z. •nadel; \'herig bijv. nw kilteloorig, lichtgeraakl; -holt o., Z • nadel; •matchev. (Muts.) maas, ketting- maas v. Kettelll, (kcllelle, geketlell) bedr.
wvv. Seile -, met een knoop vastmaken, aaiiknonpen: 2. met een kellinkje ofket- tiug vastmaken, met den kellingsleek verbinden. Kettel-nndcl, (-n) v. (Muls.)
mnashniitje o. Kfitten, (kettele,gekeltet) bedr.ww.
jem. -, keienen, kluisteren; elw. -, aan een ketting verbinden, vastleggen, Z. ankelten, verkelten; (fig.) au eine Person of Arbeil gekellet sein, slerk gehecht zijn, innig verbonden zijn; einen an $ich;»aa zich verbinden. Ketten-ahnlich, -artig, bijv.
nw. keltingachtig, als een kelling of ke- en, Z. •förmig; -anker m. (Zeew.) ket- linganker o.; -arbeil v. keltingvverk o.; •banduurm m., Z. -iiur»i; -baum ui. (Wcv.) ketlinghonm m.; -blume ». Ieen- wcnland in.; -bruch dj. (Rek.) rijbreuk, |
kettingbreuk v.; -faden m. (VVev.) ket-
lingdraad m.;-feicr v. (Kath.) Sint-I\'ie- lersbauden in. mv., H. Petrus in de ge- vangenis; -fisch in. kellingvisch, koffer- visch in.; -fnimig bijv. nw. ketlingvorniig, als een keten; -garn o. (VVev.) ketting- garen o.; -gelenk, •glied o. schakel v., ring m. van den kelling; -huml in. ket- linghond, vastliggende bond in., boeren- hond, bulhond m.; •korallet. keltingvor- uiig pijpkoraal o.; -kugel r. (Art.) kel- lingkogel m.; -leimen o. kelling lijmen, verbinden, vastklinken o.vanden ketting; •linie v. (Arl.) kettinglijn v.; •Ineke v. (I\'ruikiii.) kcllingkrul v.; -/«.» bijv. nw. van den ketting losgemaakt, bevrijil,ont- ketend; •maeher m„ Z. Keil Ier; -»alh m. (Naai.) kelliiignaad, kellingsleek in.; •natter v. slang v. van Carotina, kelling- slang v.; -panzer m. panlserrok m.,panl- siThcmd o., maliënkolder m.; •pumpe v. (Zeew.) kellingpomp v.; •reehnung v. kellingrekcning v., •regelt, keltingregel ui ; -ieim m. kettingrijm o.: -ring m.kel- lingring m ; 2. ring m. aan het eind van een kelling; •rnlle v. (Ilontw.) houlen | rol v. van bel horduurraain; -rulhe». (VVev.) keltingrnede v., ketlingslok m.; •trhlatt o. kellingslot o.; schluss m. (Red.)ketlings|niirede, klimmende si uil- rede v.; sehmied m. keltingsmid m.; •schuur v. (Knoop.) kellingkoord o.; •seide v. ketlingzijde, getwijnde zijde v.; •slab m. (Meelk.) ketlingslok m.;-s/ein m. knitsteen, ooln-lh m.; 2. Z. -knralle: slich m. (Naai.) kellingsleek m.: 2. (Zeew.) ketlingknoop m.; -s/ocA- m.(Zij- jdeh.) kellingslok ni.; shafe v. vesling- Uiraf, galeislraf v.;•Ml bijv.nw. zoo dol, [dal * aan den ketting gelegd moet wor- den; •triller m.(Muz.) aanhoudende tril» Ier in.; -werk o. (I\'assem.) ketlingwerk, als een kelling gevlochten, geweven, ge- bloemd werk o.; 2. ketenen, boeien ni. mv.; -icHii« m. kellingworm m.; -zugm. (Kouwk.) kelluiglrek in., sieraad o. van veelvormig gevlochten lijnen. Kotter, (-s) in., z. in. zandsteen in.
en o.; -reim in. kettingrijm, eindrijm o.; •rutlic v., Z. Kellenrulhe. Kettler, (-J, niv. Kelller) m. ket-
tingmaker, haken en oogen-vervaardi- ger m. Kotzer, Kützcr, (-s, mv. Keizer,
KiiHer) m. (Lakenb.) klos m. vol garen. Kotzer, (-s, mv. Keizer) m..-in.v.
ketter, onrechlzinnige, ougeloovige m., ongeloovige, kettersche vrouw v.; 2. |
|||||||||||||||||||
|
schelm, o
|
�2C
|
ndeugd, deugniet m.; il.armer
|
||||||||||||||||||
|
-, arme drommel, hals m.
Ketzerbueh, (•lmch(e)t, mv.
•biiclier) o. kettersch boek o. Ketzorei, i-en) v. ketterij,ongelno-
vigheid, onreclitzmnigheid v., dnaulbe- grip o.; 2. kettersch leerstuk o. Ketzer-eifer, (-s) m.onverdraag-
zaamheid, vervolgingszuchl v., ijveren o. legen keilers; -gerichl o. keilergerecht o., inquisitie ».; •haupl o. ketierboofdo., stichter m. eener kettersche gezind- lieid v.: •hemd o. niarlelaarshemd o. Ketzorisch, bijv. nw. keltcrsuh,
|
||||||||||||||||||||
|
716 Keu.
|
Kie.
|
Kie.
|
|||||||||||||||||
|
•baume) m. kuischboom m.. -heit v.
kuisenheid, reinheid, zedigheid, eerhaar- heid, maagdelijkheid v.;-/.ra«io. kruidje» roer-mij-niel o.; -lammslrauch in., Z. baum; -sai„cn m. wilde peper »\'. Keutel, (»., mv. Keutel) in. vist h-
rechl o., vischplaats v., recht o., plaals v. om te visschen; 2. - of -nel: o. beun- zak m. Koutor, (-s, mv. Kenter) ui. doller
m., iiiaiincljesduil v. Kibbeln, {kibbelte, gekibbelt) o.
ww. (Prov.) kibbelen, twisten, kijven, schelden. KibitZ, (-es, mv. -e) in. (iN\'al. hisl.)
kievit ui.; 2. pluvierduiker m.; 3. spoor» vogel, lausvogel in.; -blume v. kievits» bloeui v.; -ei o. kievitsei o.; (Uelfst.) ge- slrecptc zecnoot v.;2. dambord o. (eene schelp), Kicher, -erbse, (-«) v. sisser m.,
grauwe erwt v.
Kichern, [kiiherle, gekicherl) o.
ww. grinniken, in het geheim lachen, in zijn vuistje lachen. Kicken, (kickte, gekickt) bedr. ww.
slek"n, bijlen, stoolen, schoppen. Kickern, {kickerle, gekickert) o.
ww., Z. kicken; 2 kakelen, kraaien; 3. Z. gackern. Kicks, (-es, mv. -e) m. (Hilj.) mis-
stool m.; 2. iiiislukle slag, stoot m.:(fig.) misslag, bok in.; fine» - machen, 7..kick- sen. Kicksen, (kicksle, gekicksl) o. ww.
(Itilj.) iiiisstooten; (lig.) misslaan, mis» stoolen, een bok schieten. Kiefe, (-«) v„ Z. Kiefer;\'2. t-rwle-
schil v. Kiefel, (-j, mv. Kiefel) m„ Z. Kie-
fer(ll\\). Kiefen,(Aie/re,oe/ii\'<7\'/)o.«w.(Prov.)
Z. kaufen; 2. keifen; -fusi in. (Nal.hisl.) diiUMou v., eenoog o.;\'prickev.,•mum in., Z. l.irferuurm. Kiefer, (-«) v.. Z. Kieme; 1. (PI.)
wilde pijnbooin in.; schotlische -, Schot» sche, rooile pijnboom in.; rauhc, nortia- merikanisclie -, witte pijnbooin m. uit Canada; II. (•*, mv. Kiefer) m.kake» bei\'ii o.; (Onllk.) kinnebak, onder- kaak v. Kiefer-ast, (-<Mi*«, mv. »<.»/») ui.
(Onllk.) lak in. van deonderkaak; -lmum in,,\'/.. Kiefer (\\);-blnlader v. kinnebaks» jaderv.; •drüie v. (Onllk.) kiunehaksklier v.; -drüsenblutadcr v. bloedader v. in de kinuebaksklier; •drüstntchlagader v.slag- ader v. in de kinuebaksklier; -ftiiche v. (Onllk.) vlak o. van de bovenkaak; 2. kinncbaksvlak o.; -förmig l.ijv. nw.knak» vormig, kinncbakvnrmig; -[nrlsatz in. (Onllk.) verlenging v. van het kakebeen; •gehölz o. pijnbunmenhnach o.; -höhle v. kaakholte ».; -loclt o. (Ontlk.) gal o. van het kiiiuebakslieeii; -marderm.,7,.Baum- marder; -maul o. (Nal. hist.) schildvleu» gelig insect o. met viei vleugels. Kiefermuskel, (-j, mv. -») m.
(Onllk.) kinnebaksspier v.; -btulader v., Z. Kieferblutader. Kiofern, bijv. nw.pijnboomenuou-j
|
|||||||||||||||||||
|
ten, van pijnboomenhout; -ei Bok, pijn-
boomeiihoiit o. Kiefem, (kicferle, gekiefert) bedr.
ww. van haken toorzien; gekiefert,haken hebbende. Kiefer-pilz, (•«, mv. -e)m.oran-
jegele, eetbare paddenstoel m.; —tcaldm., \'L. Kieferyehölz. Kiefer-pulsader, -schlaga-
der, (-n) v. kinnebakspols", -slagailei
v.; ->iiii./iu. (Onllk.) rand ui. van hel ka- kebeen; -tcitc v. kant in. van het k»ke- bcen; -uald m., Z. -gehöl:; -ueide\\.gele wilg(cbooin)m.; -iiurm m.pünbuomworm in.; -zai\'fen in. pijn(bnom)appe! ni. Kieferzungenbein-mu8kel,
(-J, mv. -n) in. (Onllk.) tougbeenspier v., die van de maaltamleu uitgaat; -nerre m. tongbeenzeiiuw v., die van de maol- landon uitgaat. Kieke, (-n) v. blikken of koperen
sloof, vuursloof v. Kiek-in-den-Topf,m.(Volksi.)
keukeupiel, polkijker ni„ kijk-in-ile-
pnt in. Kiek-in-die-Welt, iu.(Volkst.)
onervaren jong mensen, wijsneus m.,die pas knin! kijken. Kiel, (-(<)», mv. -e)m. penueschachl
of schaft v.; geschnitlcner -, vermaakte
pen v.; -e, (aan klavieren), penneschaclit- jes o. mv.; (lig.) stijl in., schrijftraiil iu.; miinnlicher -, krachtige stijl; 2. (Zeew.) (van een schip), kiel v.; it koebrug >\'., i wee.Ie verdek o.; (PI.) schuitje, schut* vorniig blaailje o. onder aan eene bloem: (Tuinb.) bol, knol ui. Kiel-bett, (•(«)», mv. -en) o. bed
o. mei grove ongespleten veeren; -bock m. bok m. zonder horens. Kielen, (kielle.gekiell) o. ww. vee-
ren krijgen; dieser Vogel kielt, krijgt vee- ren; II. bedr. ww. ein Kloeier -, hepen- neii, niet pennenschachljes voorzien: (Zeew.) ein Sclii/I -, eene (nieuwe) kiel geven; (Nat. bist.) gekiell, schuitvorniig; 2. Z. kiellmlen. Kiel-flügel, (-.oe/«, mv. -gel) m.
vleugelschroef v.; -förmig bijv. en b. kielvormig, schacht vorniig; (PI.) schuil- vormig; -frosch in., Z. Frouh$chnetke; it. /\'Vosr/iMurai; -fuge v. (Zeew.) spnn- niug v. langs de kiel; -yung m. kielgaiig in., g.iarboord o., zandslrook v. legen de kiel; -geld o. aukergeld, ankerrechl o.; -Acrr ui. scheepskapilcin, schipper ui. Kielhalen, (kielhalie, gekielhali)
bedr. ww.,Z. kielhalen. Kielholen, (kielholle, gekielkill)
bedr. ww. kielhalen, overzij wenden om te kielen; 2. einen Malrosen -, kielhalen, van de ra doen vallen, onder het schip doorhalen. Kielig, bijv. nw. (van vogels), met
schachten voorzien maar nog geene vee- |
|||||||||||||||||||
|
dwalend; -eLehre, kettersche leer, dwaal»
leer ».; das -e in einem Buche, ketter- achligheid v. Ketzer-jager, (-jigeri,mi.-jèjer) in. vervolger m. der ketters; -macher m.
hij, die iem. voor ketter wil doen door- paan; -macherei v. gewoonte, zucht v.van icm.als ketter te behandclen;-"i»i*/fi\' in., Z. -haupl; -mül:e v. inarlel.iarsmuts v. Ketzern, (ketzerle, gekelterl)o.mw. kctlersch zijn, kettersche leerstellingen toegedaan zijn; 2. bedr. ww. vooreen kei- ter verklaren, verketteren; it. plagen, schimpen; (Prov.) Fleisch -, roosten; 3. (Hergw.) eiiic Wand -, splijten. Ketzer-richter, (-/e«, mv.-.er)
m. ketterrcchler, inquisiteur, ondervra. ger in.; schrift v. keltersch schrift rp., kettersche brochure v.; slifter m., Z. •haupl; sunfl v. kettersche vereeniging v., keltersch genootschap o. Keubel,(-«,mv. Keubel)m.{titrfW.)
Z. Sub. KeUChen, (keuchle, gekeucht) o.
ww., m. A. hijgen, naar adem hijgen,bul- ten adem zijn; (van paarden), snuiven, blazen; 2. kuchen, hoeslen; (Veea.)dam- pig zijn. Keucher, (-J, mv. Keucher) m.,
-in, {-nen) v. hij, zij die hijgt t; 2. kucher ui., kuchster v. Kouchhustcn, (-stens, itjv.-./mi)
m. kinkhoest m. Keuern, (keuerte, gekeuerl) bedr.
ww. (Walerb.) Erde -, aan den dijk kruien. Keute, (-n) v. knots v., knuppel,
knoeslstok ra.; (Spr.) jeder Schrifer lobt ttine -, elk meent zijn uil een valk te zijn: (van een mortier),stamper m.; (Jachtw.) paal, staak in.; (lioekdr.) wrijfkolf v.; (Looi.) stok m. om de huiden te slam- pen, roerstuk m.; (van paarden), dijbeen o.; (Kookk.) bout ui.; (Volkst.) grobe -, lompeiil ni.,grof,ongemanierd nienschm.; (PI.) (van paddenstoelen), knots-ofkolf- vnrmige paddenstoel; (l)elfst.) knolsvor- mig schelpdier o. Keulen, (keulte.qekeutl) bedr. ww.
jem. -, met eene knots slaan, sloolen; etw. -, stampen, verpletleren. Keulen-förmig, bijv. nw.knots,
vormig, als eene knots, als een kuuppel.it. bont, knoestig, knotsig; -kürbiss in. (Delfst.) berknlesknots v. (ecu schelp- dier); \'lahm lendelam, outhenpt; -fialmv v. (PI.) palmboom m. van de Kaap «Ie (ioedelloop; -scheide\\. (Nal.hisl.)knots- vonnige scheede v.; sclilag in. slag m. met de knots, knuppelslag in., schuamm m. koraalzwam o., gcitebaard m.; -wurm m. woekerende knotsvormigc paddenstoel m.; -uurz t. witte waterlelie v. Keuier, (•», mv. Keuier) m., Z. Kei-
Ier. Keulf örmig, keulieht, Z. keu-
lenförmig.
Keusch, (-er, -est) bijv. en b.
kuisen, rein, onbevlekt, zedig, eerbaar; •e Jungfrau. onbevlekte maagd;-e Liebe, eerbaar; -es Herz, kuisen, onbevlekt. Keusch-baum, (-Aatim(*)j, mv.
|
|||||||||||||||||||
|
ren h
|
84
|
ebbende.
|
|||||||||||||||||
|
Kiel-klotz, (-«,mv. -e)m.(Zeew.)
kielklos m., slemphoul o.;-ATo;i/\'ui.krnp
m., kropgezwelo.; 2. misvormd, onrustig kind o.; -lichter in. (Zeew.) kiellichter. ponton ui.; -eei /// o. kielrecht, haven- geld o.; -rücken in. buitenhuid v. van het |
|||||||||||||||||||
|
Kin.
|
|||||||||||||||||
|
Kie.
|
|||||||||||||||||
|
Kie.
|
717
|
||||||||||||||||
|
Kiffen, (kiftte, gekiftl) Z. kei-
fen. Kikel, (s) o., z. m., Z. Kakel.
K.\\ii.em,(kikerte,gekikert)Z.kickern.
Kilb, Z. Kirm.es.
Kuch, Z. Kirchc.
Kille, (-n) v. (Zeew.) kil. geul.
slaak f., eng kanaal o. JLi\\ien,(kUUe,gekiUt)a.vw.(7,ee*i.)
killen, slaan: die Segel - tassen, killen, slaan, fladderen (zonder dat de wind ze vuil). Kilt, (-(«)*> mv. -e) o. rokje o. der
Bergscholten; 2. (I\'rov.) nachtelijk be- zoek o. van een vrijer bij zijn meisje. Kilten, (kiltele, gekiltet) o. ww.
s nachts uit vrijen gaan, naar hel meisje gaan. Kimme, (-«) v. top m., punt, kim
v., scherpe kant m.; (van een val), ger- gel, raml m.; 2. (van een schip),kant ui., die hel water rankt; il. luchtspiegeling, opdoeningv., gezichteinder, horizont m.; (Wev.) inkerving v. Kimmeisen, (sent, mv. -jen) o.
kimijzer o. Kimmen, (kimmte, gekimmt)beir.
ww. (Kuip.) die t\'dsser -, kimmen, ger- gelen: 2. inkerven, inkepen. Kimm-gang, (-gang(e)s, mv.
-gange) m., \'i. -planke; -ltobetm. (Uleab.) kiinsrhaaf. kerfschaaf, groefschaaf v.; -/.-cii/e v. (Kuip.) houten hamer in.; •planke v. kimplank, dekplank \\.;schlag in. (Knip.) Z. Kimme. Kimmung, v. (Zeew.) Z. Kimme.
Kimm-weger, (-gers, mv. -ger)
ni. (Zeew.) sluitplank v., kiinweger m.; •weide v. nware teenen rand m. eener mand. Kind, (-(e)s,mv. -er) o. kind o.;Mei-
iie.«-,klein,joiig kind o..zuigeling m.en v.; mein liebes -, (tol een meisje), lief kind, kiudlief o.; armes -, arm schaap o.; ein schönes -, (van een meisje),een hefkind, een lief meisje o.; kleines, niedliches -, popje o.; (in het moederlijf), vrucht v., embryo o.; unzeiliges -, niet voldragen kind;" ein - au der brusl, ein sdugendes -, zuigend kind, zuigeling m.en v.;un»iün- diges -, minderjarig kind o., pupil m. en v.; -er und skinder, kinderen en kinds- of kleinkinderen o. mv.; it.de naneven, nakomelingen m. mv.; sie gehl mit dem •e, zii is zwanger, verkeert in zwangeren staal; (fig.) er ist ein IVi>ner-,(gemeenz.) hij is geboortig uit Weenen; er ist ein - des Todes, hij is een kind des doods, is zeker verloren, hel is met hem gedaan; (fig.) sie ist ein - an Vnschuld, z\\j is zoo onschuldig, onnoozel als een kind; er ist kein -, e» ju glauben, hij is geen kind,dat hij het gelooven zou; er ist kein - mehr, hij is geen kind racer; seid kein-,betragt eucli nicht wieein -, wees niet kinderach- tig, gedraag u niet, stel u niet aan als een kind; t\'on - auf, van kind af aan, van jongs af; (Spr.) Z. A\'arr; (llichlk.) (van een dier), jong o.; (van de verbeelding), kind, voortbrengsel o., schepping ï. Kind-bett, (-(e)«, mv. -«n) o.
kraambed, kinderbed o.; tn\'i - kommen. |
|||||||||||||||||
|
vermengd water o.; -gebirge o. kiezel of
keisteen bevattend gebergte o.; -yip* m. zwavelzure kalk v.; -glas o. kiezelglas, flintglas o.; •kallend, -haltig, bijv. nw. kiezelhoudend, keisteen bevattend; -hart hijv. en b. zon hard als een keisteen, zoo hard als een kei; (fig.) ongevoelig,bard- vochtig, gevoelloos. Kieselig, bijv. nw., Z. kieshalligM.
vol kiezel, vol keisteen. Kiesel-kalk, (-(e)s) m.. z. m.
kwartshoudende kalk v.; -klumpen m.
puddingslcen, werpslcen, keisteen in., kei in.: -kupfero. met kiezel vermengd koper(erts) u.;-mehlo fijngemalen kei- sleenen, kiezelgruis o. Kieseln, (kieselte, gekietelt) o.ww.
onp. hagelen, ijzelen; es kietelt, bet ijzelt, liet hagelt. Kiesel-sand, -sandstein, m.
kiezelzand. gruis o.; saucr bijv. nw.
(Scheik.) kiezelztmr; siïurc v.(Scheik.) kiczelzuur o.; schiefer m. toetssteen m.; sinter m. tol eene massa samengehoopl glasachtig kwarts o., kieselachtigc drop- slcen m.; spalk m. witte, straalachtige hnorublende v., sterschorl m.; stein m. keisteen, kiezelsteen m.; -tuft m. luf- steen m.,Z. •sinter. Kieseit, (kor, gekosen) bedr. ww.
onr. kiezen, verkiezen, uitzoeken; il. proe- vcn; 2. (Zeew.) einen llafen -, binnen- loopen in; die Itdumte -, bet ruime sop kiezen, in volle zee varen. Kies-erde, v., z. m. grauwakke v.,
zandsteen, biksteen ni., biksleenpocier >.;
•frucht v., Z. -apfel; -gang m. (in een tuin &), grindpad o.; -grube v. (Bergw.) zandgroeve v.; 2. vuursleengioeve ».; •grund m. zandgrond, singekrond in.; |
|||||||||||||||||
|
«chip van de kiel lot aan de waterlijn;
•schuein o., -$ch\'iinne v. kolsera m., • i.mIIiiiiii o., legenkiel ».; -tau 0. kiel- Iniiw o.; -überzug tu. looze kiel ». Kielung, v., Z. iie/en; 2.helling v.,
waarop men schepen haalt om ze Ie kale- falen. Kiel-wasser, (-«) o., ?.. m. kiel-
«ater, zog o,; -irerfcn. (I\'l.) bolgewassen, kuolgewassen o. mv. Kieme, (-n) v. (van visch), kieuw
v., ademhalingsweikluig n. Kiomcn-dcckel, (-kels, mv. -kel)
ui. kieuwdeksel o.; -haut v. kieuwvlies o.; •öffnung v. opening v. van de kieuwen; •viriel m. kieuwwrrvel m.; -vurm m. kiciiwworm ra. Kiemer, (-.«, nu. Kiemer) m. dier
i).. dal kieuwen heeft; 2. (w. i. gelir.) kuiper m. van groot vaatwerk. Kien, (•(«)*) m-, I. m. harsachtig
lionl. pijnlioiit li.:\'2. /. -span. Kion-t\'.pfol, (-a/./W«, mv. -<ïpfel)
m.pijnappel m.; -baum m.,l.Kte[er(\\\'\\.); •bohrer m., Z. Horkcnkafer; il. paarache kever m. Kiener, (s, mv. Kiener) m.hij.ilie
pijnbooinenlinnt levert; 2. knlenbran- iler m. Kien-fackel, (-«) fakkel v. van
pijnlinul; -fdhre v.. Z. -baum; -fresser m. pijnbnnmvliug v.; -harz o. pijnbnombars i).; -Ao/r o., Z. A\'ien. Kienicht, kienig, (-er,-tt) bijv.
en b. harsachtig, vol hars, bars oplcvc-
rende. Kicn-öl, (-(e)s, mv. -e) o. pynolie
v.; -post v. wilde rosmarijn m.; •rauch, •rus: m. rookzwart, zwartsel o.; span m. spaander m. van pijnlinul, die hran- Jende voor kaars dient: stock m. stam m. van den pijnboom; (Zuiv.) klomp m. gezuiverd erts o. Kiepe, {•») v. draagkorf m.,drang-
niand v., mamlje o.; 2. strooien hoed m.; •wette bijw. met of in mandjes.in draag» korven, bij korven. Kieper, (-i, mv. Kieper) m. kuiper
m., Z. Kiper;i. (I.akenb.) Z. Keper. Kiepern, (kieperle, gekiepert)heir.
ww., Z. kepern. Kies, (-cs, mv. -e) in. grof zand,ke-
gelzand, keizand, kiezclzand, gruis o.; (Bergw.) zwavelijzer o., viiuistcen in. Kies-ader, (-n) v. (Bergw.) kie-
\'elader, ij/.erzwavelader, vuiirslecnaderv.; •ihnlich, -arlig bijv. en b. kiezelachlig, \'unrsleenachtig; -apfel ra. ronde vuur- «teen, ronde klomp m. zwavelijzer; -bach m beek v.,welker water kiczelzand bevat; •ball m., Z. •op/ie/; -bnden m., Z. -grund. Kiesel, (s, in v. Kiese/) m.keisteen,
kiezel, vniirsleen m., gruis o.; (Scheik.) !•• Kicselerde. Kiesel-achat, (-(e)s, mv. -e) m.
kiezelagaat o. en m.; -artig bijv. en b. \'Delfsi.) kiezelachlig, keisteenachlig; •congtomerat o., \'L. -klumpen; -erde v. (Scheik.) kiezelaarde v.; 2. (I)elfst.) kie- Z|,laarde v., kiezelgrond m.; -fels v.,Z. •karnfeh; -feuchtigkeit v. (Scheik.) kie- "laidiiige vloeistof v„ met kiezelaarde |
|||||||||||||||||
|
0616
|
|||||||||||||||||
|
• haltig hijv. en b. kiezelhoudend, kiezel
bevattend. Kiesicht, kiesig, bijv. en b. als
keisteen, als grind, gruisachlig; (Bergw.) Z. kieshallend. Kies-kugel, v., -kloa m..-kü-
golchon, o., Z. -apfet; •kupferer: o wit kopcrerts o.; -lauge v. (Bergw.) kie- selloog v., cementwaler o.; -nicre v. (Bergw.) langwerpige viiursteeuklompen m. mv., korrelvormig zwavelzuur ijzer o ; •ofen m. smcltoven m. voor kopergruis; •plat:, -rogcn m., Z. -niere; :tand m.,Z. Kies; schale v. (Bergw.) zwavelijzerkorst v.; -tranbe v. dropsteenvnrmige druip* steen m.en v.; -truhc v.(W\'aterh.)mct kei- steen gevulde bak ra. om te doen zinken; -ueg m. grindweg ra.; -würfel m., Z. •niere; -zeche v. (Bergw.) afdeeling v. cener mijn, waarin vunrstecn gevonden wordt: -iiemer, •zimmcr ra. mijnwerker m.. die geheel alleen eene vuursteenmijn bewerkt. Kieze, (-n) v. (Bergw.) steengrnis-
bak m.; 2. kistje, kastje, korfje, mandje o.; 3. kat v. (een vaartuig). Kiezel, (-j, mv. Kiezel) m. fijne
zeef v. Kifif, (-(e)s) m., z. va. run v., eike-
bast in. Kiffe, (-n) v. slechte, benauwde
woning v., krot, hok o. |
|||||||||||||||||
|
Kin.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
718 Kin.
|
Kin.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
in het kraambed, in de kraam komen,be-
vallen, verlost worden. Kindbetterin, (-nen) v. kraam-
vroiiw v.; •fiebcr o. kraainvrouwekoorls v.; 2. mclkkoorts, zngkoorls v. Kindbetter-reinigung, (-en)
v. natuurlijke zuivering v. der kraam- vrouwen na hare bevalling, kraam vloed m.; \'Suppt\' v. kraanivrniiwesoep v. Kindbettfieber, [-ben, mv. -bcr)
o., \'/.. Kindbellerin/uber.
Kindchen, Kindlein, (verkl.)
o. kindje, jong, klem kind o. Kindel-bier, (-e.«.m v.-e) ,-mahl, (-es, mv. -e) o. doopmaalo.; -markt,-tag
m., Z. Kindermarkl ^-. Kindoln, (kindellt, gekindcll) o.
ww., m. Ii. kinderen krijgen, baren, be- vallen; 2. kinderachtig zijn, zich gedra- gen, beuzelen, spelen als een kind; it.(op tien feestdag van de onuoozele kinderen), geschenken geven. Kindelvator, (-vaters, mv. -vater)
m. doopvader, peler m. Kinder-alter, (•») o., i. m.,Z.
Kindesatler; -ammc v. minne, zoogmoe-
der v.; -arbeil v. bezigheid v. voor kin- deren; 2. kinderwerk, benzelachlig, ge- makkelijk werk o.; •blaltern v. mv. kin- derpokken v. mv., kinderziekte v.;-r>rei m. kimlerpnp v.; -brut v. (gemeenz.) kindervolk, kleine volk, jonge volkje o.; -dieb in. kinderdier m.; -diebslahl in. stelen o., diefstal m. van een kind; -dulle v. melkglas, znigglas o.; it. dol v. Einderei, (-«0 »• kinderaehtig-
heid v., kimlerstreek m. Kinder-feind, (•(«>, mv. -e)
in. vij.nnl in. van kinderen, wie niet van
kinderen hondt; -figuren v. mv. (o. Wa- peuk.) figuren, voorstellingen v. mv.vau kinderen, kinderbeeld o., genius m.; -frau v. kindermeid, bruine v.;2. vroed- vrouw, kindervronw *.; •frennd m. kin» dervriend,vriend tn.van kinderen ;-/i\'ovi»i bijv. nw. onschuldig, onnoozel als een kind; -geld o. kindergeld, geld o. voorde kinderen; -geschrei o. kindergeschreeuw, schreeuwen o. van kinderen;-gestallen\\. mv., Z. -figuren; -hafl hijv. nw., Z. kindisch; -hdndel m. twist m., oneenig- heid v., verschil o. tusschen kinderen; •haube v., -haubchen o. kindermuisje, bakkerljc o.; -hemdo. kinderhemd, kin- derhemdje o.; -htistcn m. kinderhocsl m., hoesten o. van of als een kind; 2. kink- hoest m.; -kirsche v. mei kers \\.;.klapper m. rammelaar in., kinderspeelgoed o.: •kleid, -kleidrhen o.,-kleidung v.kinder- goed o., kinderkleedmg v., kinderkleeren |
Kinderlein, o. (verkl.) Z. Kini-
eken. Kinder-liebe, v., i. m. kinder-
lieble, liefde v. voor kinderen,ouderlijke, vaderlijke, moederlijke liefde v.;2.kin- derliefde, kinderlijke liefde v.; -lied, •liedehen o. kinderliedje, wiegeliedje o.; •los bijv. nw. kinderloos, zonder kiude* ren, gcene kinderen hebbende; •losigkeil v. kinderloosheid v.,geene kinderen heb- ben; •midchen o., -magd v. kindermeisje o., kindermeid v., Z. -frau; -mahrchcn o kindersprookje, verlelseltje o.; -mdn- lelchen o. kindermanleltje o., pelerine v.-, •markt m. kersmarkl v.,Sint-.Vicolaaso.; • melker m., Z. Nachlschualbe; -mord m. kindermoord m.; der Bethlehemititche—, de kindermoord van Kethlehem; 2. (I\'l.) /.evenboom m.; -mörder, —in, kinder- nioorder m., kinderniorirdenares v., hij, zij, die een kind om het leven brengt; •mubme v. kinderoppasster, min v.;-mi</- ler v. moeder v. van kinderen, moeder v., die veel kinderen heeft; 2. goede, liefhebbende moeder v.; 3. vroedvrouw, baker v.; • mnlze v., Z. -haube. Kindern, (kinderle, gekindert) o.
ww. (gemeenz.) Z. kindein (2). Kinder-narr, (-en, mv. -cn) m.
kiniJergek. grnole kindervriend m.;-nar- rin v. kindervriendiu v., zij, die veel van kinderen houdt; -pech o. (Gen.) maan- sap,uitwerpselo.Taneen pasgeboren kind; •peilsche v. kinderzwcep v., zweepje o.; •pfeife v. kinderfluitje o., trompetje o.; •pochen v. mv. kiuderpukken v. mv.,kin- derziekte v.; -possc\\.,7.. Kinderei;•pulver r». slaappocder o. voor kinderen; -raur>m. kinderroof m., Z. -diebstahl; -rduber m. kinderroover m„ Z. -dieb; -rein bijv.nw. /no zuiver, zoo onschuldig als kinderen; •roei in., •rdekehen o. kinderjark v., kin- derrokje o.; -rn//e v., Z. -pulrer; schub in. kinderschoen ra.; die—e verlieten ha- ben, den kinderschoenen ontwassen zijn, geen kind meer zijn; die —e abtegen, auslreten, auszielien, de kinderschoenen uittrekken; schuit v. kinderschool,lagere school, bewaarschool v.; -sinnm. kinder- lijkheid, ongekunsteldheid, ongcveirisd- lieid v.; •tergen v. mv. kinderznrg v.; •spiel o. kinderspel o.; (fig.) kleinigheid, gekheid v., kinderwerk o., beu/ding v.: —lachen,—«naren v.mv.,—werk,—zeug o. kinderspeelgoed o.; spntt m. bespot- ting v., speelbal ui. van kinderen;-.<pracAe v. kindertaal v.; sterben o. kindersterfte, sterfte v. omler de kinderen; slreicli m. kinderstreek m.; it. kinderachligestreek in., kinderachtigheid v.; slubev.kinder- kamcr, speelkamer v. voor kinderen; sluhl m. kinderstoel m.;(Volkst.) knk- stoel m.; slühlchen o. kinderstoeltje o.; •lag m. (Kath.) feestdag in. van nnnno- zele kinderen, 28 December; -tand in., Z. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
kleine wasch v.; -tcelt v. kinderwereld
v„ runner, wijze v. van zijn en handelen der kinderen; 2. jonge volkje, kleine volk o„ kinderen o. mv„ kinderwereld v.; •wiege v. kinderwieg v.; (PIJ wijndniif v.; -werk o., Z. Kinderei; it. Kinderspiel- uaaren; -:uchl v. opvoeding v. van kinderen, pedagogie v.; it. kinder- lin lil v. Kindes-alter, (-«) o., z. m. kin-
ilerlijke leeftijd in., jeugd, kindsheid ».;
•beine o.mv.,ron—nan.van kindsbeen af, van de vroegste jeugd; •dientl m.diensl m. uit kinderlijke liefde, uit kinderplicht; • kunt o. kleinkind, kindskind o.; it. na-
komeling m.;- kinder er/eécn.zijnekinds, kinderen of kleinkinderen zien geboren worden; it. er isl mein—, hij is mijn kleinzoon; -liebe v. kinderlijke liefde, kinderliefde v.; -mord m. kindermoord in.; •mörder, —«n, Z. Kindermörder <ƒ%• • notli v. barensnood m.; -p/lichl v. kin-
derplicht, kinderlijke plicht m.; -rechlo. recht o. van een kind, kindsrecht, kin- derlijk recht a.;slatl i.,an —annchmen, als knul aannemen; -thnt in. kindsge- dcelte, erfdeel o. van een kind. Kind-haft, bijv. nw., Z. kindisch;
• heit v. kindsheid, vroegste jeugd v.;
(fig.) wieg, bakermat v„ oorsprong m. Kindisch, (-er, am meislen -)bijv.
en b. (i. k. bel.) kinderachtig, onbeznn- nen,onberaden,onnoozel, niets beleeke- nend, als een kind; -e Thai,kinderachtig; er hal eine -c Freudc daran, bij verheugt zich daarover als een kind;-erjtfii/Awi/ie, kinderlijke moedwil rn., baldadigheid >\'.; sich - stellen, bctragen, gebarden, zich kinderachtig, als een kind gedragen,aan- slellen, voordoen. Kindlein, (verkl.) o. kindje, jong,
klein kind o.; (fig.) oogappel m.; (I\'l.) scheutje o.; 2. zoulniaai v. Killdlich, (-er, si) bijv. en b.
kinderlijk, eenvoudig; -e /./e4e,kinderlij- ke liefde; -e Gesinunuoeii,kinderlijk, van een kind; 2. eenvoudig, ongekunsteld, ongeveinsd, oprecht, openhartig; -keilv. kinderlijkheid v., gevoelens o. mv. van kinderlijke liefde, kinderlijk gedrag o.; 2. eenvoudigheid, ongekunsteldheid, onge- vcinsdheid, oprechtheid, openharlig- heid v. Kjndschaft, v. aanneming v. sis
kind, recht o. van aanneming, kindschap o., verhouding v. van het kind tol de ouders. Kinds-heberin, (-nen) v.vrocd-
vrouw v.; -hebung v. verlossing, beval- ling v.; -koch m. kinderpap v.; -kopf m. kinderkop m., kinderhoofd o.; (fig.)kin- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
3986
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
o. mv.; -korb m. kindermiind, viiiirniaiid
v.; -kram m., Z. -ieerk; •krankheil y.km- derziekle v.; -kreis m. kinderkring m.; •leken o. kinderlecn o,;-lehre v.(kinder)- leering, catechisatie v., catechismus m.; — hallen, kinderleering houden,ca- techisalie houden; -tchrer,—in, leeraar, onderwijzer m.t onderwijzeres v. van kin- deren, kinderleeraar m.; 2. catechiseer* meester m.; -leichl bijv. nw. gemakkc- lijk, licht voor een kind, bevattelijk voor kinderen. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
derlijk verstand o.; it. kinderach
|
05
|
tigheid
|
||||||||||||||||||||||||||
|
v.; seien Sie kcin —, wees niel kinder*
achtig, wees nu geen kind; •magd v., Z. Kindermagd; -noth v., Z. Kindisnoth; in •nóthen, in barensnood, in arbeid zijn; •pech o., Z. Kinderpech; -laufe of Kind- laufe v. kinderdoop m., doopen o. van een kind; -wassem.; (Hen.) kinderwater, lamsvocht o.; -icug o. kinderkleeren o. mv.; it. Z. Wickelieug. Kindtauf-fest, (-cs, mv. -e) o..
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
•spieUerk; -taufe v. kinderdoop
|
04
|
, doop
|
||||||||||||||||||||||||||
|
m., doopen o. vau (pasgeboren) kinderen;
•trommel m. kiiiderlronunel v.; •cogt m. voogd in. over kinderen; -uagen m., •wagclein o. kinderwagen in., kinderwa- genlje o.; -warlerin v. kindermeid, kin- deroppassler v.; -w&sche v. kinderwasch, |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Kir. 719
|
|||||||||||||
|
Kip.
|
Kir.
|
||||||||||||
|
-schmaus, (-schmauses,mi.\'Schmau-
si) m. doopfeest, doopmaal o. Kink, (-(e).«, m». -e) m. (Zeew.)
kink, kreuk »., valscbe slag of draai in. in een touw. Kinkerlitz, (-m, dit. -«) m., Z.
Fliller.
Kinkhom, (-(e)s. mv. -hnrner)o.
Mn/.\'; kornet »., kinkliorcn, walilhoren in.; 2. (I)eirst.) blaas-, toet-, kinkhoren in., horenschelp v. K inkhustcn, (-s) m„ z. m., Z
Keichhusten. Kinn, (-(e)*, m». -e) o. kin v.
doppeltes -, omlerkin, zware kin, dubbele kin ¥.; (van een panrd &), benedcnmnil m., kin ?.;(Bouwk.) uitstek,af<Jak,druip- Jak o., driiiplijst v.; (Zeew.)Z.-Aoctenm. Kinnbacken, (-kens, mv. -ken)
m. (Zeew.) voorsteven, knie v. Kinnbacken, ». mv. kinnebakken
v. mv., kakebeen o. Kinnbacken-ahnlich , bijv.
iiw.kinneliakvormig, in den vorm van of gelijkende op een kakebeen; -bein o. kinnebaksbeen, kinnebakken,kakebeen o.; •canal m. onderste kinnebaksbolte v.; •drüsen v. mv. kinnebaksklieren v. mv.; •fleisck va. (van een zwijn), kinnebaksham v.; -yrube v. kinnehaks- holte v.; -höhle v. groole slijmholle v. van het kakebeen; -knochen m., Z.-bein; •musket m. kaakspier v.; -:dAnt> m. mv. kinnebakstanden in.mv.; -zicang m.kramp v. iu het kakebeen. Kjnn-band, (-band(e)s,mv.-ban-
der), -bleoh, (-(e)«. mv. -e) o. (aan (en helm), kinband in., kinijzer o.; (aan »cn toom), kinband o.; -barl m. baard m. (om de kin); -btïschetm. (Ontlk.)kin- spier v.; -grübclicn; -griiblrin o. kuiltje o. in de kin; -hafenm. kinhaak m.;-kette i. kinkelting m.; •ketlenkappe v. neus- nijper, pranger m.; -la<te v., Z. -backen (».); -loch o. onderste kaakholte v„ kin- fat o.; -muskel m. kinspier v.; (van de long), kaakbeenstnngspicr v.; -nalh m. (Ünllk.) beenverbinding v. der kin; -reif m., Z. -kelle; «riemen m. dubbelesprmg- teugel m.;-sacka\\. (vanschapen), water- zak in., walergezwel o.; -tuch o. kindoek m.(aan een iiniiitensltiier);-ZHnaefi(Aeiii)- muskel m., Z. • muskei. Kinnchen,Kinnlein,n.(verkl.)
kinnetje o. Kino, (-j) o„ z. m., Z. -gummi;
•buum m. Indische krapplant v„ nau- klea v.; -gummi m. (Apolh.) kino, kino- gom v. Kinschwurzel, (-») v. (PI.) sa-
faziinkriiid o., baarwortel m.
Kintschelbeere, (-«) t. (PI.)
troskersehoom ui.
KiQsk, (-(e)«, mv. -e) m. Turksch
tuinhuisje, tentje, knepellje o. Kjpfe, (-«) v. (veroud.) top m.,
spits, rots v.; (Bouwk.) gevel m. Kippo, (-n) v. gevaar o. van te v»l-
\'en, wip, sleilte, steile plaats v.; auf der- *tchen, op het punt van te vallen; (flg.) °P hel punt zijn van ongelukkig te wor- den; 2. moederschap o. |
Kippeln, (kippelte, gekippelt)beAr.
en o. ww„ m. h. Münze -, snoeien; it.ver- miiiken; 2. wed. ww. sich -, twisten kibbelen, kijven. Kippen, (kippte, gekippl) bcdr.ww
einen Slein -, opwippen, aan een kant op- lichten, op den kant zetten: (Zeew.) den Anker -, kippen; (Mnntw.) -undwippen. afsnoeien, verminken; 2. o. ww. wippen, op het punt zijn van te vallen, het even- wicht verliezen; il. struikelen, vallen,om- slaan; mil dem Slulile -, omvallen. Kipper, (-s, mv. Kipper) m., - unrf
Wipper, geldsnoeier en versmeller in. Kipperei, (-en) v. geblsuoeicrij v.,
geldsnoeien o.; 2. bedriegerij v., woeker m.; -geld o. gesnoeid geld o.; it. valsch geld o. Kippem, (kipperle.gekipperl) bedr.
ww. (Lakenb,) Z. kepern. Kipp-geld, (-(e)s, mv.-er) o., Z.
Kippereigeld; -karren m. slorlkar, wip- kar v. Kirch-bau, -dieb, &. Z. Kir-
chenbau dj\'; -duch o. kerkdak. dak o.
eener kerk; -dorf o. kerkdorp, kerspel- dorp o. Kirche, (-i?) v. kerk v., Christen-
tempel m., kerspel o., parochie V,; bischöfliche -, bisschoppelijke kerk,hoofd- kerk, cathedraal v.; 2. kerkdienst in., godsdienstoefening, preek, 11. Mis ».; man Idulet ;ur - of in die -,men luidt voor den dienst, de H. Mis; es isl licule -, er i* vandaag kerk, er wordt dienst gedaan; er kam unler der -, onder kerktijd; rot der -, voor ile kerk, voor de preek, voor de II. Mis; 3. kerk »., christenen in mv., kerkgenootschap o., geloovigen in. mv.; 4. geestelijkheid v„geestelijk gezag, kerkelijk gezag o., kerk v.; sti ei lende strijdende kerk; (Volkst.) ;> tui lier der je u citer ion Co//, hoe dichter bij de kerk. hoe verder van God; il. hoe dichter bij Home, hoe slechter Christen. Kirchel, (-s, mv. Kirchel) m.
(Uergw.) Z. Kirsrhel. Kircben-ablass, (-lasscs, mv.
•Iiissc) in. aflaat m.; -ngendc v„ Z. -ori/-
nung; -dllester in. kerkvoogd, diaken m. aml o. kerkelijke bediening v.j it. ker- keraad m., kerkbeslunr, bestuur o. der kerkelijke goederen; • bann in. kerkelijke ban ni., ex-cninmiinicatie v.; inden — tlmn, inden (kerkelijken) ban doen, ex- communiceeren; ein mit dem — Belegler, mm. die in den ban is, geêxcomniuni- ceerde m.; -bau m. bouwen o., stichting v. eener kerk, kerkbouw va.; den—zu rentallen habcn, het bestuur hebben over een kerkbouw; —kasse v. kerkelijke kas beamter va., Z. -diener; -besuch m bezoeken o. der kerk, visitatie v. dei kerk, kerkbezoek o.; -block va. armenbus v. in de kerk; -braueh va. kerkelijk ge- hruik o., plechtigheid v. in de kerk,ritus, eeredieust in.; -6uc/io.kerkboek,gebeden- boek o.; 2. boek o., dat de verschillende kerkgebruiken behelst, ritueel o., Iitliur- gie v.; 3. register o. eener parochie of kerkelijke gemeente; -bus:e v. boete v. aan de kerk te voldoen, kerkelijke boete, |
boete v. door de kerk opgelegd; -convent
o., Z. -gericht; -dieb,-diebstahl m., Z. •rauber, -raub;-dienerm. geestelijke,be- dicnaar m. der kerk; 2. Z. Kirchner; •dienst in. kerkdienst, kerkelijke dienst in., kerkelijke bediening v.; 2. Iithurgic v., kerkelijke dienst in., kerkgebruik o., ri- tus in.; -diensltirh bijv. en b. bclrekking hebbende op nf heliooremle tot den kcrk- dienst; -diensller va., Z.\'knecht; ~ein- künfte v. kerkelijke inkomsten v. mv.; •fabrik v. bewaarplaats v. der kerkschat- ten; -fabne v. banier v., vaandel o. der kerk; —ntidger m. kerkvaandrager m.; •[alk m. torenvalk m.: -fenster o. kerk- raam o.; -fest o., Z. Ktrrhmesse; 2. ker- kelijk feest, door de kerk ingesteld feest o.; -fluch va., Z. -bann; -freilieit v. vrij- heid v. eener kerk; -friede m. eensge- zindbeid v. onder de leden der Kerk; 2. kerkelijke vrede m.;3. onschendbaarheid v. der Kerk en der geestelijke personen, recht o. van schuilplaats inde kerk; -gdn- ger, —in, kerkganger m., kerkgangster v., hij, zij, die dikwijlsnaar de kerk gaat; er isl ein fleisziger —, hij is een vlijtige kerkganger, gaat dikwijls, druk naar de kerk; -ycbaude o. kerkgebouw o., kerk v.; -gebel o. voorbede v.inde kerk,open- baar gebed o.; rorgeschriebcne —e, litur- gic v.; —buch o. kerkboek, gebedenboek it. Z. -iuc/i (2): -gebict o. kerkelijk gebied, diocees o.; -gcbot o. kerkelijk ge- bod, bevel o., gebod, bevel o. van de kerk; •gebruuch va., Z. •brauch; Buch, uelches die -gcbrauche ent ha II, ritueel o.;-ge(iu o. kerkval, gewijd vat o.; -gelien o. gaan u. naar de kerk, kerkgaan,kerkbezoek o.; •geld o. kcrkgeld o.; -geldem.,J..-kasse; •einkünfle, -gemein(d)e v. kerkelijke ge- uieenle, parochie v., kerspel o.; -gemcin- schaft v. kerkelijke gemeenschap v.,aan- deel o. in de neldaden der Kerk: -ge- prangc o. kerkelijke plechtigheden v.mv.; •geralh o. kerkgéreedschap o., kerk vaten, kerksieraden o. mv.; -gcrechligkeil v., •gereclilsame o. niv. kerkelijke rechten, voorrechten o. mv„ onschendbaarheid v. der Kerk; -gerichl o. geestelijk gerecht o., geestelijke rechtbank,consistorie v.; •gesang in. kerkelijk gezang o., kerkgang in., Z. -lied; •getchenk o. geschenk o., gift v. aan cene kerk; -gescliichle v. ker- kelijke geschiedenis geschiedenis v. der Kerk; -geschuorner in. lid o. van een kerkbestuur, beheerder m. der kerkgoe- deren; -gesetz o. kerkelijke wel, geeslc- lijke wel v.; —buch o. kerkelijk wetboek o., canon m.; •gewnhnhcit v., Z. -brauch; •glaube va. kerkelijk geloof, geloof o. der Kerk; -glied o. lid o., lidmaat in. eener kerk; -gut o. kerkelijk goed, aan de Kerk bchoorend goed o.; -ha[t bijv. en b. als eeue kerk, kerkachlig; -haupt o. hoofd o. iler Kerk, Paus, patriarch m.; •jahr o. kerkelijk jaar o.; -talender va. kerkelijke kaleader, kerkelijke almanak in.; -kasse v. kerkekas, kas v. der gemeente; •kisten o. kerkekussen o.; -kncchl m. kerke- knecht, assistent van den koster, onder* kostsr m.; -kreis m. ring m., parochie v„ kerspel o.; -knr v. (Uergw.) kerkelijk |
|||||||||||
|
Kir.
|
|||||||||||||||||||
|
720 Kir.
|
|||||||||||||||||||
|
Kir.
|
|||||||||||||||||||
|
Kirchen-vater, (-vaters, mr
•vdter) m. kerkvader, beheerder m. der
kerkgoederen; 2. kerkvader in.; -verdch- ter in. kerkversmader m., hij.diedeKerk veracht; 2. die zich verzet tegen de Kerk; •verbesserer in. kerkhervormer m.;-i>*r- betscung v. kerkhervorming, reformatie v.; -verordnung v. kerkelijke verordening, kerkelijke wet v.; •versammlung v.kerk- vergadei ing v„ concilie o.; it. synode v.; •verwaller m., Z. -geseliKorner; -visita- tion v., Z. -betuch; -vogl m., Z. -knccht; •vorsteher in., Z. -allester; —amt o. koslerambt.kosterschapo.; -i<riscv.keil- wijze v., kerkzang m., kerkinelodie v.; •weten o., Z. -lhum; -zelleliu- geboorte- lijst, tronwlijst, slerflelijst v.; it. briefje o., waarop de preekbeurten zijn opgege- vcn; -tucht v. kerkelijke tucht v. Kirch-eule, (-n)v. kerkuil, toren-
uil m.; 2. kleine uil ui.; -fahrl v. plcch- lige optocht m., processie v. naarde kerk; it. rijden o. naar de kerk; il. Z. spiel; frnu v., Z. Kirchenpatronin; -gang m.
kerkgang, bruiloftssloel in. bij bet gaan naar de kerk ;2. (vaneane kraamvrouw), kerkgang m., voor de eerste maal na de bevalling naar de kerk gaan; 5. gang in., pad, gangpad o. van de kerk; geuölbler galerij v. in de kerk; -giinger, —in, Z. Kirchengdnger $•; -gcnoss m. lid o. van hetzelfde kerspel, parochiaan in.; genostin v. lid o. van hetzelfde kerspel,
parochiaan \\.;-herr m.,Z.Kirchcnpalron; 2. pastoor, godsdienstleraar, predikant in.; -hofm. kerkhof o., plaats v. om de kerk; 2. begraafplaats v., doodenakker ii., kerkhof o.
Kirchlich, bijv. en b. kerkelijk,
behoorende lol, belrekking hebbende op Ie kerk, overeenstemmend met de be-
ginselen, de waardigheid der kerk, gees- lelijk, godsdienstig, eanouiek;tn -crHin- skht, met betrekking tot de kerk, iu kerkelijk of geestelijk opzicht. Kirch-meister, (-s\'crs,mv.-s/er)
in., Z. Kirchenaltesler; -mesjcv.kerkinis v., feest o. van kerkwijding; 2. kennis, lorpskermis v.; -mcisprediyt v. patroon* feest o. der kerk; -messschmaut ui. maal o., maaltijd ui., prei o. bij gelegenheid van hel patroonfeest der kerk. Kirchncr, (-j, mv. Kirchner) m.
koster, misdienaar m.; —«n v. kosleres, kostersvrouw v. Kjrch-rechnung, (-e»i) v.kerk-
rekening, rekening v. der kerk; schwalbe v. groole zwaluw, muurzwalnw v.;spiet o. kerspel o., gemeente v., gebied o.ccner kerk, parochie v.; —kirche v. kerk v. van een kerspel, parochiekerk v.;-sprenueim. rechtsgebied .ressort o. van de kerk of van den geestclijke,kerspel,bisdom,dioceeso, stand,sluhl m„Z. Kirchenslandtf.stock m.kerkbus, arinbus v.; -lag ra. kerkdag feestdag, hciligdag ra.; -thüre v, kerk- deur v.;-(nurmm. kerktoren in.;—spilze v. kerktorenspils v.; -uhr v. kerkklok v. -iio(er m., Z. Kirchenaltesler; 2. Z. Kir- chenvater; -un; in. weg m. naar de kerk; •weihe T. kerkwijding, inwijding v. der kerk; 2. — of \'Weihfeit o., Z. -m»te;dit |
|||||||||||||||||||
|
aandeel, aandeel o. der kerk ineeue mijn;
•lehen o. kerkleen, kerkelijk leen o.; 2. Z. -tatz; -lehre v. kerkleer, godsdienst- leer, geloorslcer v., dogma o.; -lehrer in. kerkleeraar m.; 2. Z. Religionslehrer; it. Z. -valer; -licht o. waskaars v.; (lig.)ver- lichling v. der Kerk; -tied o. kerkelijk lied, kerkgezang o.: -maut v. kerk muis f.; (Volkst, Spr.) hungrig uie eine —, zoo arm als Job; -musik ». kerkmuziek, kerkelijke muziek, gewijde muziek v.; •ordnung v. wel v., reglement o. der Kerk; it. kerkelijke tucht, liturgie ?., rilueelo.; il. kerkgebruik o.; -i>alron,—in, patroon in., patrones »., bescliermheiligc m. en v. eenerKerk; -pfleycr in., Z. -geichworner; •postille v. kerkbijbel, bijbel in. tan den voorzanger; -probsl in. kerkprnosl in.; •rath in. kerkeraad m , consistorie r.; 2. lid o. tan den kerkeraad m.; 3. kcrkbe- stuur o.; 4. lid o. van het kerkbestuur; •rathlich bijv. en b. lolden kerkeraad of het kerkbestuur behoorende of daarop betrekking hebbende; -raub in. kerkroof in., heiligschennis v., diefstal in. van kerkgoederen; -rduter m. kerkroover, kerkdief, heiligschcnderm.; —in v.kerk- roofster, dievegge v. van kerkgoederen, heiligschendsterv.; sauberitch bijv.cn b. heiligschcndeiid; •rechnung v. rekening v. van liet beheer der kerkgoederen; •recht o. recht, voorrecht o. cener kerk; 2. kerkelijk recht,canoniek recht, recht o. van de Kerk; -rechlliclt bijv. en b. bc- trekkiug hebbende op of behoorende lot hel kerkelijk recht; -rcgierung v., -regi- ment o. kerkelijk bestuur o.; 2.bisschop- pelijk bestuur o., hiërarchie v.; -register o., Z. -buch (3); -rock m. lijfrok m. der geestelijken, soutane v.;-r«/"m. afkondi- ging v. in de kerk, kerkelijke roep m.; il.beroepingv.vaii een predikanl;-.«ac/i;v. kerkzaak, kerkelijke zaak v.;-sdnger m. kerkzauger,zanger ui. in dekcrk;-ja(jm. rechto. van benoeming derambtenaren in de kerk.rcchl o.van collatie v.; salzung v., Z.-ordnung;-schaffner m.nnt vanger m.der kerkelijke inkomsten; schalt in. kerke- lijke schat, schat in. der Kerk; schein m. doupaltest, trouwattest, uittreksel o. uit de kerkregislers; •tchmuck at. kcrk- sieraad o.; schutz m. bescherming v. eener kerk. patroonschap o.; siegel u. kerkelijk zegel o.; sit: in., Z. stuhl; •spaltung v. scheuring v. in de kerk: •sprache v. tnal, uitdrukking v. der kerk; staal m.kerkelijke staat. Pauselijke staal, staat in., dien een geestelijk opperhoofd bestuurt; stand m., Z. stuhl; steuer *. kerkelijke belasting v„ kerklasten ni.inv.; stil m. (Muz.) kerkelijke stijl, kerkstijl m.; stock ra. armbus, offerbiis, ofl\'erkist v.; slrafe v. kerkelijke straf, straf v. door de kerk opgelegd; •stuhl in. plaats »., stoel m., bank v. in de kerk. Kirehenthum, (s) o.,z. m.kerk-
wezen o., alles, wat op de Kerk en de geestelijkheid betrekking heeft, kerke lijkc instellingen, leerstellingen v. niv.. inrichting v. der kerk; 2. (i. k. bet.)mis- bruiken o. mv. in de kerk, heerschzucht v. der Kerk. |
|||||||||||||||||||
|
kalle , H. Michielsraarkt ».; -teil v.
kerktijd m., tijd m„ uur o., waarop de kerk aangaat, de dienst begint. Kiroh ofKiree, (-(e)J.mv. Kireh
of Kiree) m. (I\'rov.) winlermanlel m., manleljas v., schanslooper m . reis- kleed o. Kirmos, (sen), Kirmse, (-n)
v., Z. Kirchmesse. Kirnon, (kirnte,gekirnt)Z. körnen.
Kirncr, (-«, mv. Kirner) m., Z.
Körner. Kirrc, (-r, si) bijv. enb. lam.mak,
gelemd, gedwee, toegevend, gcmeen- zaam, eigen, omlerworpen; -e Taube. tamme of makke duif;ein Thier - machen, tam maken, temmen; - werden, gedwee worden; (fig.) buigzaam, onderworpen, gedwee, onderdanig worden. Kirre, (-n) v. tortelduif v.; (I\'l.)
spurrie v.; 2. (fig.) zachtaardigheid, ge- Iweeheid v. Kirren, {kirrte, gekinl) bedr. w\\v.
ein Thier -, temmen, tam maken; 2.lok- ken, aanlokken. Kirr-eule, (-n) y. katuil, nachtuil,
geineene, grijze uil m.; -hakn m. knor- hann, zeebarbeel m. |
|||||||||||||||||||
|
Kirrhcit, v., z.m. zachtaard
|
45
|
igheid,
|
|||||||||||||||||
|
gedweeheid, makheid v.
Kirr-mewe, (•») v. aschgrauwe,
zilverkleurige meeuw v. Kirrung, v. lokken, aanlokken o„
Z. kirren; 2. lokplaats v.; 3. lokspijs v„ aas o. Kirsch-allco, (-n) v. laan v. van
kerseboonien, kerselaan v.; -baum ra. ker- sebooin in.; tutter —, morelleboom m.; —Iiolz o. kersenhout, kerseboomhoiit o.; •beitzer ra. (Nat. hist.) dikbek, kersen- dief m.; •blümchen o.(l\'l.)kleine ganzen- liloem v.; •hranntwein in. kersenbranile- wijn m„ ratafia, kirsch v.,kersenwaler o. Kirsche, (-n) v. kersv.; 2. kerse-
boom m. Kirschel, (•») m., z. m. (f)elfst.)
gekristalliseerd glasachtig kwarts o. Kirschenbaum, (-4a«ro(e).»,mv.
•bdume) rn., Z. Kirschbaitm $. Kirsoh(en)-garten, {•gartent,
mv. -gdrlen) m. kerseboomgaard m.;
kuchen m. kersenkoek m.; -pflaume v.
galnoot, behennoot v., myrobalanus m.;
—nbaum in. myrobnlaanboom in.
Kirsch-farbe, (-n) v. kersekleur
v.; -fink ra., Z. -beiszer; -geisl ra., Z. -brannlwein; -gummi m. of -harz o. ker- senhoulliars o.; -isop m.,Z. Hctdenisnp; wilder —.kleine wildehasilikumo.;-M/cr m. kersenkever m.; -kern m. kerse- pit v. Kirschlorbeor-baum, (-bau-
m(e)t, mv. -bdume) m. kerslaurier m.; •blattcr o. mv. bladeren o. mv. van den kersluurier. Kirachlorbeorc, (-n) v. kerslau-
rier, laurierkers v. Kirschlorboor-öl, (•(*)». mv.
•e) o. olie v. uit de laurierkers; •matter o. laurierkersenwater o. Kirsch-moth, (-(e)s) m., z. m.
kersenmede v.; •muMof Kirschenmuttm. |
|||||||||||||||||||
|
Kla
|
Kla. 721
|
||||||||||||
|
Kit.
|
|||||||||||||
|
Kittor, (-s, mv. Killer) m. hij, die
met cement werkt, Z. kitten; 2. (Nat. hist.) doffer m., mannctjesdiiif v. Kittordö, v., z. m. vulkanische luf-
steen o. Kittem, (kitlerle, gekillerl) bcdr.
ww., L. kichern. Kitt-stabchen, o., -stock, m.
(Juw.) ccmenthoulje o. KitZO, (-«) v. (verkl. Kilzchen,Kilz-
lein) o. katje, poesje o., jonge kat v.; 2. jonge geit »., gcitebokje o. Kitzel, (-s, mv. Kitzel) ra. kitte-
ling, prikkeling, jeuking, kricweling ».; 2. prikkeling, aangename, wellustige ge- waarvvoi dingen v. mv.,geheime drift v.;3. lustm., belustheid v., trek m.;der-slicht ihn, bij is belust, beeft trek; er wirdihm den • verlreiben, bij zal hem den lust laartoc wel doen verliezen, hij zal bet hem wel alleercn; i. geheime, inner- lijke vreugde v.; -husten m. kriewel hoest m. Kitzelig, (-er, -sl) hijv. en b. kit
tclig, jeukerig; (lig.) -er tlenscli, killel- oorig, lichtgeraakt; it. netelig, stekelig gevaarlijk; -er Fall, netelig geval, verle- geilheid v.; •keil T. kitleligbeid, jeukc- righeid v.; 2. kitteloorigheid, lichlge raaktheid, neteligheid, stekeligheid v.; it. gevaarlijkheid v. Kitzeln, [kitielte, gekilzell) bedr.
ww. jan. -, kiltelen; (lig.) die Sinne slrcelen, vleien, aangenaam aandoen; die Obren -, aangenaam zijn voor; 2. oii| ww. es kilzelt micA.ik hehjeuk; (üg,) ik gevoel lust, heb trek; es kilzelte ihn, dat stak hem, hij werd er door gevleid;}, wed ww. sich -, boos worden, toornig worden it.zich verheugen, gestreeld worden. Kitzler, (-s, mv. Kiltier) m. kitte-
laar m., hij die kittelt; 2. (Ontlk.) kitlc-
laar in., vrouwelijke roede v., clitoris m.
Klabastern, klabachen,
(klabaslcrlc, gcklabastert en klabachle,
qeklabaclil) o. ww. stampend, huppelend rondloopen. KLiek of klacks, tussch. -, da
lag es, plof, bons, daar lag het; II. {-es. mv. Klacke) m. (w. i. gebr.) scheur, spleet v., harst ui.; 2. vuil o., vuilnis v. en o. Kliickc, (-«) v., Z. Klack II.
Klacke, (-«J v. oude koe v., oude
knol in. Klacken, kl&cken, (klaekle,ge-
klackt en kliekte, gekliekt) o. ww. kra- ken, breken, bersten, scheuren; 2. klad- den, morsen, vuil zijn. Kladatsch! tussch., Z. kloek.
Kladde, (•») v. (van een schrift),
klad o., schets, minuut v.; (Hand.) klad boek o. K\\%,dderi,[khddele.gckladdet)huAr.
ww. kladden, morsen, in bet klad schrij ven; (Hand., i. k. bet.) de klad inbren gen, onder den prijs verknopen. Klallbn, (kloffie, qeklafft) onp.ww.,
m. \'(., Z. krachen; 2. Z. bersten; 3. (van planken), openslaan, wijd van een zijn; eine -de Wunde, gapende wond v.; 4 |
Klaffen, {kloffie, geklaffl) o. ww.,
m. h. keilen; (Jachtw.) aanhoudend blaffen; (flg.) schreeuwen, klappen, le- vi\'ii maken. Klafienkraut, (•(*)*) o., z. m.
(l\'l.) kleine palm v., klimop o. Klaffer of Klaffer, (-«, mv. Klaf- fer of Klaffer) m. keiler, hond m.,dieon-
ophouilelijk keft; (Jachlw.) brak m. met bangooren; (fig.) -, —tn, keffer, kIjver, zwetser, verrader m., kefster, kijfster v.; (l\'l.) banekam m. Klatlmusehcl, (-n) v. zich ope-
neude lelschelp v. Klafter, (-n) v. vadem, vaam m.;
zwei "B lief, twee vademen diep; - llolz, vaam in.; nach -n messen, vademen; it. //"/: nach -n messen, hout in vamen sta- pelen; Sleine in -n aufselzen, op hoopen zetten, lassen; -holz o. vaamhout, braud- houl o. Klafterig, bijv. nw.een vaamhou-
dend, een vaam lang, hoog. Klaftermasz, {-es, mv. -e)o.vaam,
vadem m.; 2. Z. Klaflerrakmen. Klaftern, [kltfterte, gekiaflerl)
bedr. ww. liruchstcine -, opstapelen, las- seu; llolz -, vademen, in vamen zetten; 2. vademen, met den vadem meten. Klafter-rahmen, (-mens, mv.
•men) m. maat v. voor brandhout in de havens, houten schraag ui. of raam m. van een vaam iuhnuds, hoiitinaat v.; •schal o. houtslapel m. van een vadem inhouils; schlag ui. brandhout, hakhout o.; it. bakken, houwen o. van brandhout; schlager in. houthakker m.; -selzer m. hij, die het hout in vamen zet; slock ui., Z. -rahmen. Klagbar, bijv. en b. aan te klagen,
reden tol klagen gevend; •trFall, proces- zaak v.; 2. - anbringen, machen, aankla- cn, voor de rechtbank of het gerecht aanklagen; (rlechlsw.) - werden, aankla- gen, eene klacht indienen, een proces aangaan. Klage, (-n) v. klacht v., geklaag,
gekerm, geschrei, gejammer o.; seinc -n corbringen, khigen, klachten uiten; (ga- nicenz.) leedwezen betuigen, condolee- ren; laule -n erheben, luide klachtenaan- hellen; - urn evien Verlust, klichl v., ge- jammer, treuren o.; it. condoleance v., rouwbeklag o.; 2. klacht, reden v. tot klagen, bezwaar o.; -« über jem. erheben, führen, klagen over; 5. (Hechlsw.)klacht, aanklacht, beschuldiging v., proces o., zaak v., cisch m.; eine • gegenjem. an- stellen, anhangig machen, eene klacht in- dienen legen, iem. ecu proces aandoen, voor het gerecht dagen, eene zaak aan- bangig maken; mil seiner - abgeitiesen uerden, zijn cisch ontzegd, in zijneisch niet ontvankelijk verklaard worden; (Spr.) - füllt nicht den Magen, klagen baal niet; (Volkst.) die - antegen, in den rouw gaan. Klage-bold, (-(e)«, mv. -e) m.
twistzoeker m., hij, die gaarne proce- deert; -brief m. brief m. vol bezwaren, vol beschuldigingen; -dkhter m. dichter, vervaardiger m. van klaagliederen; -en- 46 |
||||||||||||
|
kersenmoes o.; -perle v. parel v. ter grootte
cener kers; -pftrsche v. of -pfirsich in. kersperzik v.; -roth o. kerserood, kerse- kleur v.; 2. bijv. nw. kersrood, zoo rooil als cene kers, kerskleurig; -sa(t m. ker- se(n)sap o.; saurev. kerszuiiro.; -schnel- ler in., Z. *fink; -s(ein m. kersesteen ra., kersepit v.; -s(ie/m. kersesteel m.;\'tuppe v. kersensoep v.; -lorle v. kersentaart v.; •engel m., Z. Golddrossel; -wald m., -waldchcno.,Z. Kirsch(en)garten;-wasser o., Z. -geist; •weichsel v. morel v.;-ueiH in. kersenwijn m.; -;ei/ v. kersentijd m. Kirsoi, (-s) o.,z. m. (Hand.) karsaai o., soort van stramien, dikke, gekeperde wollen stofv. Kisschen, Kisslein, o. (verkl.)
kussentje o. Kissen, (-s, n. Kissen) o. kussen
o., peuluw of peluw v.; -bezug,-überzug m., -ziehe, -zügc v. kussenovertrek o., kussensloop v. Kistenen, Kistlein, o. (verkl.)
kistje, kastje, koffertje o. Kiste, (-n) v. kist, kast v., koffer
m.; kleine -, Z. Kislchen; (l\'l.) tuinbed o.; (voor lastdieren), dekkleed o.; (voor specerijen), ceroeii ro.; in eine -, in -n pakken, in kisten pakken. Kisten-damm, (-damm(e)s, mv.
•d\'imme) m. kisting v., kistdam m.; •deckel m. deksel o. eener kist; -fegerin v. verkwistende, veel uitlonpciule huis- vrnuw v.; •füllung v. bruidschat m., uit- zet o.; -holz o. kislenhoiil, lindenlioul o.; •mncher va. kislcnmakcr, kastenmaker, kotrermaker m.; il. aanlegger m. van luinbedden; -p/and o. draagbaar onder- pand o.; -rosinen v. mv. kistrozijncn v. mv. Kister, (-s, mv. A\'is/<-r)m.schraap-
ijzcr o. om de slakken van gesmolten mclaal af te slaan. Kistler, Kistner, (-s,mv. Kistlcr,
Kislner) m., Z. Kislenmacher. Kits, KitZ, {-e) v. (Zecw.) kits v.,
klein Engelsch vaartuig met verdek en twee masten. Kitschbaum, (-baum(e)s, mv.
•biiume) in. Iroskerseboom tn. Kitschcn, (kilscltle. gekilsch(e)l)
o. ww. tegen elk.slooten; (Bilj.) caram- boleercn. Kitt, (-(e)s, mv. -c) m. tras o., ce-
ment, leem o., lijm, slopverf v.; it. slop- hars o., maagdenwas o.; (Sclieik.) kleef- de«g o., klcefslor v. Kitte, (-n) v. (Jachtw.) zwerm m.
menigte v. patrijzen &; 2. Z. Kilt; 3. (Tniiib.) Z. Quitte. Kittel,(-s, mv.Ju\'HW)n.kicl m.,slal-
jssv., rok m.; it.Z. /ac*e;(Volkst.)er \'">\' <te» • umgekehrl, bij heelt zijn rok om Bekeerd, hij is van geloof veranderd. Kittelchen, o. (verkl.) (van vrou-
weu), korsclje, kcu.-slijf o.jil.Z Jackthen. Kitten, (-v, mv. Killen) m. scheur
v-, barst m., spleet v. Kitten, {kitlcle, gekitlel)bedr. ww.
(Mets.) in tras of cement leggen, met «ment bestrijken, cementen; (Ueeldh.) |
|||||||||||||
|
\'Umien, iin\'tkleefdeeg of slopverf besmeren. Z. srhwalzen, plaudern.
|
|||||||||||||
|
722 Kla.
|
Kla.
|
||||||||||||||||
|
Kla
|
|||||||||||||||||
|
dttng of Klagcndung v.,-/a//of Rlagfall
ui. voorwcrpsnaamval, vierde naamval, accusatief m.; -frau v. klaagvrouw, ge- buurde schreister v.; -gedirht o. of -ge- sang in. treurzang, klaagzang m.,klaag- lied o., elegie v.; -gesehrei o. gejammer, gekerm, klagend geschreeuw o.;-gewand o. rouwgewaad, treiirklccd o.; -grund m. reden v. tot aanklacht, reden v. tul Uu- gen; (Rechlsw.) punt o. van aanklacht; • hans o. sterfhuis, huis o. van rouw; •hut in. klaagtoon, klaagzang m. Klagelei, (-en) v. aanhondcinl,
noodeloos geklaag, gekerm, gejammer, gebedel o. Klage-libell, (-(c)s, mv. -e) o.
schriftelijke klacht v.; -lied o. klaaglied, treurlied o.; it. elegie v.; (i. k. bet.) klaaglied, gejammer, gejank, geklaag o.; die —er Jeremia, de klaagliederen o. mv. van Jeremias. Klagcln, (klagelte,geklagell)a.\\tv!.,
m. h. onophoudelijk, noodeloos klagen, zwarigheden opperen. Klag(e)-los, bijv. en b. (i. k. bet.)
zonder klacht, zonder morren, stil; (Rechtspr.) jent. — stellen, den eisch toewijzen, voldoen aan de aanklacht; —stellung v. toewijzing v. van den eisch; •lustig bijv. nw. twistziek, pleilziek, pleilznchtig. Klagen, (klagte, geklagt) o. ww.,
m. h. klagen, jammeren, zuchten, treu- ren; trus haben Sie zu • ?, wal scheelt er aan?, waarover hebt gij Ie klagen?; um einen verslorbenen Freund -, jammeren, treuren, weenen over; -dc Slimme, kla- gend; 2. überjem., elu. -,klagen,zich be- klagen, reden tol ontevredenheid hebben, klachten inleveren; jemn. seine A\'oM -, iem. zijn nood klagen, zijn verdriet & Ie kennen geven; vor Gericht -,eeneklacht inleveren; uider, gegen jem. -, -rf gegen jem. tinkommen, cene klacht,aanklacht, beschuldiging inleveren, iem. aanklagen, een proces aandoen; auf Ehesclieidung -, een eisch instellen tol cchtschei- ding; II. wed. ww. jemn. etw. -, kla- gen, zich beklagen over; der Obrigkeit eine Saclie -, voor de rechtbank brengen; III. wed. ww.sich -,(\\o\\k<>[.)7..beklagen wed. ww.; 2. sich zu Tndc.sicli krank -, sterven, ziek worden ten gevolge van hel klagen, zich dood, ziek klagen; IV. o. zelfst. klagen,jammeren,kermen, treuren o.; gehcimes -, gemor, morren o, Klagenswerth, [-er, -(<?)s/)bijv.
nw. beklagenswaardig, belreurer.swaar- dig, droevig, jammerlijk. Klag(e)punkt, (-es, mv. -c) m.,
Z. Klagegrund. Klager, (-s, mv. Klager) m., -in,
{•nen) v. klager, eischcr, beschuldiger, aanklager m., klaagster, beschuliligster, aanklaagster, cischeresse v.; - sein, als - gegen jem. auftreten, als eischcr & op- treden, eene klacht indienen tegen; ico kein - isl, da ist aurh kein Itichler, waar geen klager is, is ook geen rechter; (Spr.) der - hal wohl.wenn der I\'raltler nuretw. hitte, klager geen nood, bluffer geen brood. |
Klagerede, (-n) v. (Rechtsw.)
klucht v., eisch in.; il. plcit.pleileu o.; 2. Z. Grabrcde. Klagerei, (-en) v., Z. Klagelei.
Klagerisch, bijv. en b. van den
eischcr, op den eischer heirekking hoii- bende; der -e Aniiall, advocaat van den eischer of der cischeresse; elic. - rorbrin- gen, zijne aanklacht inleveren, indienen; 2. klaagzick, tot klagen of klachten gc- neigd. Klage-ruf, (-es, mv. -e) m. kla-
gend gesekreeuw, geklaag, gejammer o.; •sachc v. proces o., zaak v., pleit, geding o.; sünger in., Z. •dichter; -schrift v. (Rechtspr.) aanklacht, beschuldiging, akte v. van beschuldiging; slimme v. klagende stem, klacht v.; -ton m., Z. -laul; •weib o., Z. -frau; -zcit v. termijn m. van aanklacht; it. treurige tijd in. KlaglicU, [-er, -st) bijv. en b.kla-
gend, jammerend, aandoenlijk; -c liriefc, vol klachten, vol jammerkreten; (i. k. bet.) jeremiaden v. mv.; - thun, klagen, jammeren, kennen; 2. heklagelijk, be- treurenswaardig, beklagenswaardig, cl- lendig, treurig, armzalig, deerniswek- kend; ein -cs Ende nehmen, een treurig einde nemen, ongelukkig eindigen; ein -cs Muchwerk, ellendig,armzalig; -keil v. (i. k. bet.) treurigheid, beklagens\\vaar- digheid, ellende v., ongelukkige o. Klameieisen, (-ci»ens,mv. -eisen)
o. (Zeew.) k.ili\'l,i,iibiji v., kalcfaatijzer o. Klameien, (klameile, geklameil)
bedr. ww. (Zeew.) kalefaten, kul(e)fa- teren. Klamm, {-er, -sl) bijv. en b. (w. i.
gebr.) (van schoenen&),nauw,knellend; (Rergw.) (van goud &), Z. Klammgold; (van de sneeuw), samengepakt, vast;-c Winde, klam, verstijfd, verkleumd, koud, nat, stijf; 2. (van geld &), zeldzaam, schaarsch, Z. klemm; das Kom ist -, hel koren is schaarsch, er is weinig &. Klamm, (-(e)s) m., z. m. (Gen.)
kramp v. op de luchtpijp; (Landb.) vcr- brand koren o. Klamm, (-es, mv. -e) o. engte,
bergengte, sjiieit, kloof v. Klammer, (-n) v. baak m., kram
v., houvast m.; kleine -, haakje, kram- inelje o.; (aan muien),anker o.;(lim>kdr.) kleinhoiilje, nijpetïje o.; (Spraakk.) haakje o.; (Vnurw.) vuuryzer o., vuurhok m.; (Rouwk.) gording v., bindbalk m. voor de koppen der heipalen, kesp v.; (Pap.) houtje o. om de vellen vast te zetten, houvaslje, kiiijpertje o.; (om een schoor» steen), ijzeren band m.; (aan schepen), schotbont m. Klammer-erbse, (•») v. groote
suikererwl v.; -haken vu. (Timin.) klem- haak m.; (Zeew.) dreg of dregge, anker- dreg v.; •kirsch m. vlieger m. Klgmmern, {klammerte, geklam-
merl) bedr. ww. vastkrainmeu, vastha- ken, met haken of krammen bevestigen, Z. an-, ein-, um-klammen; 2. wed. ww. sich -, zich vastklemmen. Kl&mmer-sack, (sack(e)s, mv.
sicke) ui. waschvrouwenzak in. met |
klemhoul jes; salz m. tussebenzin, vol-
zin in. lussclien twee haakjes; -sparren m. (Rouwk.) sleekbalk in., steekplankv.; •strandt ui. klimnpplanl v., klisstruikm. Klamm-gallig, (-er, -st) bijv.en
li. (Rergw.) (van sleenen), zeer vast, zeer hard; 2. (Oen.) galachtig, klieng; —es Gold of -golda. massief goud;-fó//nj bijv. nw. zeer licht, nauwelijks een halt ons wegend. Klampe, (-n) v., Z. Krampe.
Klampcrer, (-s, mv. Klampcrer)
m.hij.die in buis alles maaktofrepareerl, knutselaar 111. K111 n 1 ])er 11, klampcrle,gekldmpcrl)
o. ww.,Z. klimpern. Klampner, (-s, mv.Klampncr)m.,
Z. Klempner. Klang, (-cs, mv. Klinge) in. klank,
loon 111., geluid, weergalmen, klinken o.; - von sich geben, klank van zich geven, geluid geven; ohne Sang und - bc- graben, zonder de minste plechtigheid; (Spr.) ohne • und Gesang abziehen, met de noorderzon verhuizen, heimelijk ver- trekken; 2. (lig.) goede naamm., be- kendheid, befaaindlieid v.; einen guten - haben, een goeden naam hebben. Klaug-bodcn, (-bodens, mv. -bö-
den) 111. (Inslr.) klankbodem rn.; -en/e v. of Klinger m., Z. Quackentc; -[usz m. voetmaat, versmaat v.; -lehre v. leer v. van bet geluid, geluidsleer, acustiek v.; •lein in. vlas o. met openspringende klap- vliezen; -lici o. klinkdicht, sonnet o.; -/oc/i o. galingat o.; -los bijv. nw. zonder toon, zonder geluid, klankloos,stom, stil, zwijgend; •nachahmend bijv. en b. klank» uaboolsend; -nachahmung, -nachbildung v. klanknabootsing v.; 2. klankwoord o.; •reich bijv. en b. rijk aan klanken,zange- rig, welluidend, harmonisch; stem ta. weerklinkende steen m.; stufe 1. (Muz.) interval ni., toousafslaud m.; -vo!l bijv. en b. welluidend, vul klinkend,Z. •reich; •wort o., Z. •nachahmung (2); il. wei- |
|||||||||||||||
|
39
|
|||||||||||||||||
|
luidend, luid uitgesproken woord o.
Klapf, Klapp, (-(c)s, mv. -c) m.
klap, slag, sloot 111. Klapfen, (klapflc, geklapfl) o.ww.,
Z. klappen. Klapp und klar, bijw. kant en
klaar. Klapp-bank, (-bünkc) v. vouw-
hauk, slaapbank v.; -buum in. (I\'l.) In- dische noicboom m., justilia v.; •bakt, •boje r. (Zeew.) kegelvormige, vasllig- gende drijfton v.; -bolzen in. mv. rust- ijzerso. mv., welke in het boord zijn gc- klouken; -bord o. zelboord o., maslbals, zetgang m. Klappchen, Klapplein, o.
(veikl.) klepje, dekseltje o.; it. oniboord-
sel o.; (Untlk.) klepje, vliesje o. Klappo, (-«)v.klapm.,klepv.;(vonr
een duivenhok), siagm.; (aanecnevouw- bank), klep v., blad o.; (aan een kleed), omslag ui., omboordscl, boord o.; (van een sloomwerktuig), klep, schuif v.; (Onllk.) (aan de aderen), vlies, klapvlies o.;(van schoenen), bovenleer o.; Fliegen; vlicgenklep v.; (Spr.) mit tiner - of |
|||||||||||||||||
|
Kla. 723
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kla.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ma.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
want v.; -hoh o. eiken duighout o.; -liul klaren; (Mess.) blank maken, polijsten;
m. klaphned tn. 2. wed. ww. sick -, opgehelderd wor- Klappicht, bijv. nw.np eenc klep\'den, duidelijk worden, zich opbelde*
gelijkende, klepachlig. Ircn. Klappig, bijv. nw. (I\'l.) met klap-i Klarfiidig, bijv. nw.los van draad,
vliezen, van een klapvlies voorzien, dun van diaad. Klapp-laterne, (-«) v. zaklan* Klarheit, v. klaarheid, helderheid,
laren, kleplanlaren v.; -miit:e v. klap* doorschyuendbeid v.; (van goud),zui- niuts v.; -ohr o. (Ilijk.) hangnor, loboor verheid v.; (van een draad), fijnheid,los- o., merrie v. met hangooren; -rose v., Z. heid v.; (lig.) helderheid, duidelijkheid, Klapferrose. [scherpzinnigheid, begrijpelijkheid v.; Klap(p,\'S,(-e>\', mv.-e) m.,Z.Klapp; (van de slem), helderheid v.; (van een
2. lussen, llap!, klets!; -! da kast Ju bewijs), duidelijkheid V.;\'2. helderheid e»\'»».\', llap, klets, daar hebt gij er een! iV., liclil o. Klap(P;3en,(klap.p sle.gektatp)psl)\\ Elariren, (klarirte, t/arirf) o.ww.,
[o. ww., ui. II. klappen, geraas maken; 2. ui. /». (Zee».) uitklaren, zeilree maken; een likje geven, klappen geven, slaan dal;\'2. hedr. ww. ein ScluH\' -, uitklaren, bij bet klapt. bel tolkantoor aangeven, declareeren. Klapp-stiefel, (-s, mv. -») m.| Klar--haus, (-iiauses,mv.-kauser)
|hooge laars, rijlaars, kaplaars v.; -stuhl\'o. plaals v. waar mende metalen zuivert;
ui. klepsloel,keik«torl m.;-/i«7i m.klap* -kestel ui. (Suikerb.) zuiveriugskelel, lafel, tafel v. melhangbladeii.haiignnr nijrattineerketel ui. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Klatsclie zicei Fliegcn trejfen, Iwec vliegen
in één khip slaan. Klappon, (klappte.geklappl) o.ww.,
ra. h. klappen, een klap geven, met een klap. mei gedruis neervallen: Jas klappl niclil, il.il i;.i;ii niel, dal klinkt niet; rf»« Verse * niclil, rijmen niel, zijn met we!- luiilend; mit der Peilsche -, klajipen, knallen; mit den Züknen -, klapperen, klappertanden; auf-, in Jie Holte-, op- >|aan, neerslaan. Klappen-ahnlich, liijv. nw., Z.
•[ürnuij; -fnler v. klep»eer v.; -fèrmitj
liijv. nw. klepvormig; (Onllk.) vlirsvor- inig: •kandsrliuli in. klephandsclmen in., mnlje o.; -hnrn o. (Mn/..) klephorcii 01.; •krant n. (I\'l.) slaugekrutd o., walcraron in.; •roek m. jas v. net omslagen; •srkneeke v. halremaonshoren in. (een schelpdier); stiefel m. kleplaars v.. •Irompelei. kleptrompelv.; •ventitoMep, buis v. Klapper, (*») v. klapper, ramrae* l.iar, ratel in., klep »., klap, klapper in.;
\'2. (van den nachtwacht), klapper in.: Jaeliiw.) klaphoulje, klapbeentje o.;
Mnz.) klaphniilje, klapperlje «., easta-
gnelle v,; (Kaliell.) Z. •bleek; (van eene slang), klapper, ratel m.; (I\'l.) hauekam in., laschkiilid, taschjfskrilid n. Klapper-apfel, (-apfeh, mv.
•ip(el) in. ki.ipper.ippel, kalvijnappcl tn.; •baum in. klapperboom, kokosboom m.: •Iiein i>. geraamte o,; (lig.. Scherts.) de Jood in.; •blech o. (Kabell.) sUler of sistrum o., oud «Egyptisch speeltuig der l*i<-prieslers;-6«c/jjev.,Z.X/a/«c/iiiilcAj<«; •ili\'irr Jjijv. nw. (gemeen/.) zon mager als een geraamte; •hoU a. klephniilje n., ««lagnelle ».; •jagd v. klepperjaclil, drijfjacht v.; -muna in. klapperman m.; il. Z. •bein; -maul o. rammelaar, babbe* laar, kletser, klapper m.; il. babbelkous, nuninelaarster v.; •mühlei. klepmulenlje °-. klepiiinleii in.; (gemeen/.) ilic Man! SeA/ uieeine —, haar tong lijkt Hel een \'lepperinolen. Klappern, [klapperle, feklappert)
"• ww., m. h. mit Jen Tellern -, raiome* li\'ii, gedruis maken; mit den Thalern -, rommelen, rinkinkelen;mildefl Zalmen -, »l> p peren,klappertanden; (van ooievaars). Meppen; (van molens), klepperen, rale- l*n; (fig.) . gehort zum Handwerk, rillen boorl hij de koorts. Klapper-nuss, (•»£>«*) v. pim*
I"\'i\'.....)t, kl.ippernnol v.; -natler v. k!ap-
Peradder, rateladder v.; -rose v. klaproos
\'.; •sclilanue v. ratelslang v. Klapperschlangen-blume,
\'•i -kraut, o„ -wurz, v. melkkrnid |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Klarlich, bijw., Z. klar.
K!ar-machen, -halten, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Klar, (-er,
ter), klaar, helde
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
hijv. en li. (van vva-
srhijnend.zuiver; |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
st]
\',doi |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
I.ufl, helder, (lig.)/a -en undin triben\\klartn;die lliemen-, in de hoogle of oia*
Tagen, in vroolijke en iu treurige dagen: hoog houden. Hein *abtiehen.klaren; (Apolh.,Scheik.)| Klarmachung, v. verduidelQ* - marken, \'t. klaren; - verden, helderjking, uitlegging v., bewijs o.; (van wyu),
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
worden, klaren; (lig.) •cnoHanleinWein
einsekenken. Binkweg zijn gevoelen te kennen geven; il. (van goud),zuiver.lijn, enkel, onvermengd, unvervalscht; (van wol), fijn. (van doek),los,doorschijnend; •is Melil, bloem, meelldoem v.; -er Sai peter, gekristalliseerd; -e Slimme, helder zuiver; (lig.) klaar, duidelijk, begrijpc lijk, verstaanbaar, juist, huilen Iwijfel zeker; Jas isl - am Taue, dat is ton klaar als ;e dag; Jiese Saclia ist mtr nicht mij niet duidelijk, begrijp ik niel; • ma- clien, ophelderen, duidelijk maken, in arjlpelijk maken, doen begrijpen; eine Hechimng —-, in orde brengen; \'2. helder doordringend, helderziend, scherpziend; .ï. (Zeew.) klaar, gereed, ongehiililerd - machen, Z. klaren; sich - niaclien, ziel
gereed maken om uil Ie zeilen; Jas Tan fahrl -, loopt geregeld af; i. -e o. zelfsl. hel heldere,duidelijke, begrijpelijke,ver- slaaubare o. eener zaak; (fig.) elw. in\'s -e setzen, ophelderen, duidelijk maken.yem. nberelie. in\'s-esetzen,iem. iets iluidelijk ]maken, ophehlereu, aan hel verstand
brengen, doen begrijpen; in\'s - kammen, beginnen te begrijpen, duidelijk wor- den. Klar, (-(e)s) o., z. in. (Hand.) ka-
merdoek, batist o. Klar-augig, bijv. nw. (w.i.gebr.)
heldere oogen hebbende; - dilster bijv. nw. van Iwee kleuren. Kl^re, v., z. in. (Ketelm.) schculje
o., waterstraal in. Klare, (-«) v. helderheid, fijnheid,
ilmirschijnendheiil,zuiverheid v.; (Giet.) Z. KUrstaub; "2. (Volksl.) Z. Starkmekl. Klaren, (klarte, ijeklart) hedr. ww.
(Zeew.) klaren, losmaken, gereed hou- den; Jie Ankerlaue -, afrollen;die Segel-, klaren. Klaren, (klarte, gcklarl) hedr. ww.
Hem -, klaren, helder maken, Z. ui- |
klaren o.; (van eenc rekening), nazien,
vereffenen u.; (van eene schuld), afdoen o., afdoening, lii|indalie v. Klar-peisig, bijv. uw. (van h>od-
glans), ml tijne dohbelsteenljes of kor-
reltjes beslaande. Klar-staub, (-(o)j) m. (Giet.) gezuiverde aseh v. of gestonteu heeuen
o. mv. om smeltkroezen aan Ie maken. Klasse, &, Z. Classe.
KlatvO^rig, (-er, -sl) hijv. nw.(w.
i. gebr.) (van hel haar), verward; (van spijzen), door elk. gekookt; (van kleede- reii), gescheurd, slordig; 2. slijkerig, modderig, vuil, bespat, morsig; (van de oogen), drachtig, loopend, elterig;(lig.) ellendig, ongelukkig, armzalig. Klatscll, hijw. klitscli -, klets, klets;
2. (•es, mv. Klulsche) m. zweepslag,klap m.; (vande zweep), klappen o. Klatschbüchse, (-n) v.proppen*
si nieter ui., klapbus v.; (lig.) Z.Klalsch-
maiil. KlatSChO, (-n)v.plak v.,vliegenklap
m., Z. Fliegenklahche; (Spr.) Z Klappe; (fig., i. k. bet.) StaJl-, Z. Élalsckmaul. JLl&taÓti.On,(klatschle,gektalsch(e)l) o, ww., ui. II. kletsen, plassen; esreynet, Jass es klalscliI, hel regent dal hel giet; mit Jen Handen -, in de handen klappen; es wurje allgemein geklatsekl, er werd algemeen geklapt, geapplaudisseerd; (lig., i. k. het.), Z. plaudern; II. hedr. ww. jrmn. lieifall -, zu -, toejuichen, applau* disteeren voor; 2. etie. wieder -, over* brengeu, bekend maken; III. o. zelfsl. klappen, geklap, handgeklap o., loejui* ehing v.; (lig.) Z. Ktatsclierei. Klatschor, (**, mv. Klalseher)m„
-in, (-nen) v. hij, zij, die in de handen klapt, loejuicber in., loejuichster v.; 2. babbelaar, klelser m., babbelaarsler.bab* belkoiis, praatzieke vrouw v.; \'2. (Nat. bist.) draaier ui. (eene duif). |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
24
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
°i nielkbloein, kruisbloem v. uit Vir»
gïriie. Klapper-SChuld, (-en) v., Z.
tlUlerickuld; schnle v. (PI.) klapper- zaad o., rammelaar in.; ~spielo.,7..-uerk; •dirken m., Z.stock; sleinm. (liergw.) ""endsslceu, adelaarsleen m.; stock m. Vilhout o.; slorchm. (kleppende) ooie- "»r in.; \'latene *., Z. •maul. Klapp-handschuh,(-sr/m/i(e)j,
"u- •schalie) ui. klapbaudscboen ui., |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
724 Kla.
|
KIe.
|
KIe.
|
||||||||||||||||
|
Kleb(e)rig, (-er, -sl) bijv. en b.
lijmhoudend, met lijm doortrokken;(fig.) Z. kleben; 2. kleverig, klevend, metkleef. stof besmeerd; das -e, Z. Kleb(e)rigkeit. Klcb o rigkoit, v. kleverigheid
v.; 2. kleefstof v. Klcborkloo, (•«) m., z. m. Z.
W\'ickenklee. Klebe-roggen, (-s) m., z. m.
(Landb.) kleefrogge v.; -ruthe v. met vogellijin bestreken slokje o., roede v.; •schrift v., Z. •blatt; schuamm m. kle- verigc paddenstoel m.; spinde! v. (Dr.) pin, pen v„ tap m.; -werk o. (Scheik.) kleefdeeg o., kleefstof v.; 2. Z. Kleibe- icerk; -wurz v., Z. Fdrberrölhe; -zettel va. aanplakbiljet, affiche o. Kleb-koralline, (-n) v. woeke-
rend blaaskoraal o.; -werk o., Z. Klebe- werk. Kleek(s), (-es, mv. -e) va. vlak,
vlek, inklvlak v.; Ihnlcn -, inklvlak ».; (lig.) jemn. einen -anhdngen,belasteren, belakken, een lak opleggen. Klpckon, (kleckte,gekleckt) o. ww.,
m. Ii. kladden, vlekken, morsen, knoeien, brodilelen, vlakken maken; die Feder kleckt, spat, Z. beklecken; 2. (Volkst.) voldoende zijn, genoeg zijn; 3. oogsten, opbrengen. Kleckbuch, (-buch(c)s, mv.
• bücher) o. kladboek o. Klockor, (-s, mv. Klecker) m.
kladder, knoeier, kladschilder ui. Kleckerei, (-en) v. geklad, ge-
mors, geknoei, knoeiwerk o. Kloekig, bijv. en b., Z. klecksig.
Kleck-papier, (-(e)s, mv.-«) o.
vlüri|ia|iirr, kl:nl|i.i|iii\'i\' o.; -.m huhl v. 1,1.i.l-
scliiild, kleine loopende schuld o. Klecksen, Kleckser, Z. klec-
ken <$~. Klgcksig, bijv. en b. geklad, be-
vlekt, gemorst, geknoeid. Kleckwerk, (-(e)s) o., z. m.
slecht werk, knoeiwerk, broddelwerk o. Klee, (-s, mv. -e) m. (I\'l.)klaverv.;
rother -, roode klaver, hopklaver »\'. |
||||||||||||||||||
|
Kliitschorei, (-en) v. gebabbel,
gepraat, geklets, gesnap o., kwaadspre- kendheiJ, babbelarij v. Kl&tsch-form, (-en) r.drukplaat
v., afgietsel o.; -geschichte v. praatjes o. mv.,geklets,gesnapo.,oude-wijvenpraaijes o. inv., geklap o., achterklap m.; -gesell- schafl v.babbelpartij v.,oude-vrouwenge- zelschap o.; (van boenders), geka- kei o. Klutschhaft, bijv. nw., (Volk-t.)
klatschig, bijv. iiw. praatziek, bab- belziek. Kl^tschhaftigkeit, t. praat-
ïucht, babbelzucht v. Klatsch-kessel, (sets, mv. -ttl)
va. (Suikerb.) klutsketel m.; -maul o. (i. k. bet.) babbelaarsier, praatzieke vrouw v.; -rose v., Z. Klapperrose. Klatschrosenfarbig, bijv. uw.
klaprozenrood, hoogrood. KlatSCh-Stuhl, (-stuhl(e)s, mv.
•slühle) m. praatstoel ru.; -raupe v., Z. Klatscher (2). Klatschthümlich, bijv. nw., Z.
klalschhaft. Kl&tterig, bijv. uw. klonterig,kle-
verig, nat; (lig.) slecht. Klatzo, (-h) v. (Bergw.) slampmo-
len in. zonder dak; 2. Z. Giatze. Kluube-bühre, (-n) v. (Bergw.)
zuiveringstafel v.van hetertsjit.uitzoeken o. van liet erts; (Lakenw.) pluistafel ?.; -hammer in. sorteerhamer m.; -junge m. jongen m. met liet uitzoeken van het erts belast. Klauben, (klauble, geklaubl),
klaubeln, (klaubelte,gekldubelt)\\>ci\\r. eu o. ww., m. h. uitzoeken, zuiveren, schiften, sorleeren; an einem Knochen -, kluiven, knagen, knabbelen; (lig.) eruird wasdaran zu - finden,pluizen,uitzoeken, navorschen; 2. met deu klauw, met de hand opnemen; it. opgraven, uitdelven. Klaubcr, (-j, mv. Klaubev),
Klaubloi\', (•j.mv, Klaubler) in., -iri, (•net:) v. uitzoeker,zuiveraar,pluizerm., uitzoekster.zuiveraarsler, pluisster v.; 2. (Nat. hist.) grijze of blauwe specht ra.; |
||||||||||||||||||
|
Z. steuer; •hammer ui. kalfaathamerm.;
•bieb m. krab v., klauw, slag ui. met den klauw; -hom o. (Jachtw.) jachlhoren m.; •steuer v., -lhaler, -zehnle m. belasting v. op het vee, hoefgcld, klauwgcld o. Klauor, (-s, mv. Klauer) m. kalfa-
terer, klauwhamer m.; (Nat.hisl.)klauw- dier o. Kluuhammer, (-hammers, mv.
•hammer) m., Z. Klauenhammer. Klouig, bijv. nw. niet klauwen,met
hoeven, gespleten, met nagels. Klause, (-n) v. (Aardr.) bergengte
v.; 2. eenzaam verblijf o.; 3. (van een kluizenaar), kluis, cel v.; 4. (Bergw.)wa- terput m.; 5. slot o., sluis v., poort v.; G. vuurtang v. Klausenbewohner, Klaus-
ncr, {-ners, mv. -ncr) m. kluizenaar, kluisbewoner, hermiet m. Klave, (-«) v. stapel m. kloofhout. Klavier, (-s, mv. -e) o. klavier o., piano v., vleugel in.; (aan den wevers- stoel), haak m. Klavier-planke, (-n) v. laken
wcversplank v. met een haak om hel te scheren laken vast te houden. Klebaustcr, (-n) v. kleefoester,
aan de rots klevende oester, pareloester v. Klübo, (-n) v., Z. Flachs-seide, kraul. Klebe-blatt, {-blall(e)s, mv.
blaller) o., Z. -zellel; -feuer o. (Art.) zundpijp v.; -garn o. (Vog.) Ieeuweri- kennel o.; -gras o. (PI.) klecfgras, klit- gras o.; -geldo. hypotheek, huisschuld v.; -kraut o. klis v., kliskruid, klcef- kruid o.; 2. bergeppe v., seselikruid o.; 3. klein kliskruid o.; -kugel v. haakkogel ra.; •lappchen o. pleisterlje o.; (lig.) laster m., kwaadsprekerij v.; (gemeenz.) jemn. - anhdngen, iem. belasteren, een lak opleggen. Kleben, (klebte, gcklcbt) o. ww.,m.
h. kleven, aanhangen, blijven vastzitten, houden; -des /\'//us/fr,kleefpleister,liecht- pleister; (lig.) opzijn stuk staan, onver- zeltclijk zijn; ander Welt -, gehecht zijn |
||||||||||||||||||
|
an dem Irdischen -, gehecht zijn,aankle- (Sp.) klaveren v. mv.; (Mijnw.) drie
|
||||||||||||||||||
|
(i. k. bet.) schra|ier, vrek m.
Klauborci, (-en) v. zuiveren, uit-
zoeken, schiften o. Klajibig, Klaubicht, (•(«)«,
mv. -e) o. (Bergw.) uitgeschoten, slecht erts o. Klauder, (-n) v., Z. Beuk.
Kluuo, (-«)». klauw, hoef, poot ra.; (van vossen &), poot ra.; (van rundvee), poot, hoef m.; (lig.) jem. m seinen -n hahrn, ii\'in. in zijne macht hebben; seine -ni« etw. schlagen, ergens zijne klauwen in slaan, zijne hand slaan aan; (Tuinb.) klauw m., hark v.; (Wijng.) Z. Gabel; (Zeew.) ankerklauw m. Klauen, (ktaule, geklaut) bedr. en
o. vtw. met de klauwen, nagels aangrij. pen, met klauwen, nagels voorzien; 2. Z. kalfalern. Klauen-beschlag, (-m) m., z.
m. boefijzers o. mv.; -fell, schmalz o. iet o. uit de pooteu van groot rundvee; •fSrmig bijv. nw. klauwvormig; -geld o., |
ven; diescr Schimpf, dieser Flecken wird
ewig an ihm -, kleven, rusten; das un schuldige Blut klebl an seinen Handen, onschuldig bloed kleeft aan zijne handen: er UMI gern elic. an den Fingern -, hij heeft kromme of lange vingers, is niet eerlijk; 2. bedr. ww. vastkleven,plakken, lijmen, hechten. Klebe-nelke, (-n) v. vlieg<ravan-
ger in.; -netz o., Z. -garn; -pflaster o., Z. Hellp/laster. Kleber,(-s, mv. Kleber)m.(Jachtw.)
kleefstof, lijmstof v.; 2. (Lakenb.) Z. Klavier; 3. (I\'l.) 4/aner -, Z. Klebekraut. Kleberanftchen, o. (verkl.)(aon
brood), wecke zijde, kruimzijde, binnen- zijde, zijde v. langs welke een brood in den oven tegen een ander gelegen heeft; Brod ohne -, zij korst v. Kleberheu, (-(e)s) o., z. m. kla-
verhooi o. Kleb(e)richt, (.er, •»/) bijv. en
b. kleverig, lijmachtig, als lijm. |
dubbele mijn v.
Kleg-acker, (-ackers, va\\.-acker)
va, klavervcld o.; -bau m. aankweeken, houwen o. van klaver; -blall o. klaverblad o.; (Mijnw.) driedubbele mijn v.; (fig., Scherts.) drietal o., klaverblad o.; ein — herzticher Freundc. drietal o. ware vrienden; er bat cin tierbldlteriget - ge- funden, bij is een gelukskind, beeft een klaverblad van vieren gevonden, een on- verwacht geluk gehad. Kleeblatt-förmig, bijv. en b.
klaverhladvormig, in deu vorm van een klaverblad; -nase v. (iS\'at. bist.) Ameri- kaansebe vledermuis v.; -Jujm.(Bouwk., Beeldh.) klaverhladvormig sieraad o. Klee-blume, -blüthe, (-n) »•
klavcrbloem v.; -bube ra. (Sp.) klaveren boer m.; -busch va. (PI.) hulst va.;-dame v. (Sp.) klaveren vrouw v.; -daus m- klaveren aas v.; -[arbe v. klaverrood o., kla verkleur v.; -feld o. klavervcld o.; •futter o. klaver v.; -heu o. klaverhooi o.; |
||||||||||||||||
|
KIe 725
|
|||||||||||||||||||
|
KIe.
|
|||||||||||||||||||
|
KIe.
|
|||||||||||||||||||
|
•handler m. kleerenkoopman in.; it. uit
drager in.; -kammer v. kleedkamer, klee renkamer v.; -kdmmcrer m. kamerheer on.; -kaslcn m. klecrenkasl, garde-robe v.; -kram m. kleerenwinkel m.; -krimer m., Z. •hiindler; -laus v. grootc kleeren- luis v.; -leinwand v. voeringlinnen o.; •tnacher m. kleermaker m.; it. snijder m.; -macherin v. kleedermaakster, naai- sler v. van japonnen &; -markt m.oude- kleerenmarkt v.; -mode v. mode v. voor kleedcren; -matte v. klcercnmot v.;-narr m. kleerengck, pronkziek jongmensch, pronker.saletjonker m.;-ordnung v.rege- leoienl o., wet v. op de kleeding; -pracht v. klecderpracht v.; -rechen m. kleeren- rek o., kapstok m.; schabe v.,Z.-mo//e; schmuck m. kostbare, prachtige klee- ding v., opschik, tooi m.; schrank m., \'L. -kaslen; -tracht v. kleederdrachl, mode v.; -tröJel m„ Z. -kratn; -lriidler m., Z. -hSndler; —in v. kleerenkoopster v.; —bude v. uitdragerij v., uildragers- winkel m.; -verleiher m. hij, die kleeren in leen geeft; serwahrer m. kleerenbe- waarder m.; -vorrath m. kleercnvoor- raad, voorraad m. kleeren, garde-robe v.; -zimmer o., \'L. -kammer. Kleidkeule, (-«) v. houten hamer
m. tot het bekleeden van touwwerk. Kleidung, (-en) v. kleeding v.,
pak o. kleeren of kleederen o. mv.; (Schild.) beklecding, draperie y.;glcich förmige,vorgeschriebcnc -, uitrusting.uni form v.; die -en verschiedener Völker, kleederdracht v., cosluum o.; 2.(Wapen sm.) monteering, montuur v. Kleidungsstück, (-(e)«, mv.
-e) o. kleedingstuk, kleed o., jas, broek v. &; 2. -c o. mv. kleeren, klee- deren o. mv. Kloio, (-n) v. zemelen v. mv., zc-
melmeel o.; (Gen.) schilfers v. mv.; (Spr.) icer sich mischl under die -,den fressen die Saue, waar gij mede verkeert, daar wordt gij mede geëerd; 2. (Looi.) oog v. Kleien-artig, bijv. nw. zemelach-
lig, op zemelen gelijkende; (Gen.) schil- ferachtig; -beize v. looiersloog v.; -bier |
•er Krieg, strooptochten m.mv,van kleine
legerafdeelingen; -e Montirung, kort.niet lang, klein; - schreiben, klein schrijven, kleine letters schrijven; - llotz, »ehakt hout, brandhout, kachelhout; -e Wische, kleine wasch v., kindergoed o.; - machen, klein maken, verdeelen, in stukken snij- den; - Geld, klein geld, pasgeld o.; -es Wildprei, klein wild; -ej Wasser, laag; das Wasser wird wieder -, het water zakt weer, wordt laag; (gemeenz.) von-auf, van jongs af, van de kindsheid af; -er Bruder, kleine, jongere broeder; 2. (vol- gens de menigte, het aantal), gering, klein, min, onbeduidend; eine -e Geselt\' schaft, klein, gering, onbeduidend; trots ihrer -en Zahl, ondanks hun klein,gering getal; -en liath, Ausschuss, klein com- mitlee; -es Einkommen, gering; ein - wenig, ein ganz - wcnig, een klein weinig, een beetje; eine -e Zeil, een korte tijd; vor einer -en Weile, een weinig tijds ge- leden; 3. niets beteekenend, gering, van weinig waarde, nietig, onbeduidend; -e Strafe, gering; in\'j -e gehen, in bijzon- derheden treden; -er Verstand, klein, geri ii l\'.oii beduidend,al ledaa gsch.be krom- pen; -er Geist, onedel, laaghartig, ge- meen; - denken, niet zeer edel, gemeen denken, lage, onedele gedachten koeste- ren; -e Seele, lage ziel; - von jemn., ww ctw. denken, gecne groote gedachte heb- ben van; es geht - bei ihm her, hij leeft op zeer gcringen voet; haben Sie nur eine e Geduld, heb maar een weinig ge- uld. Klein, (-(e)s) o., z. m. kleine been-
deren o. mv. en andere kleine stukken van geslacht vee; (l.andb.) de van de schooven afgebroken aren v. mv. Klein(e),{der,die,das)het.de kleine,
geringe, nietige; sie hal ein s, zij heeft en kleintje, een kind; 2. o. das isl ihm ein s, dal beteekent niets voor hem, is voor hem ecuc kleinigheid;im-n handeln, in het klein handelen; (Schild., Beeldb.) bijzonderheid v., kleine figuur v., klein beeld o.; iu\'l - of im -n malen, in hel klein, miniatuur schilderen; über ein s, in een oogeubiik, na een weinig tijds,bin- |
||||||||||||||||||
|
•könig m. (Sp.) klaveren heerof-koning
m.; -meister m. vilder m., Z. Abdec- ker; -meislerei v. woning v. van Jen vil- dcr; -rolh o. (PI.) klaverrood o.; salzo. klaverzuurzout o.; samen m. klaverzaad o.; sauer bijv. nw. klaverzuur; satire m. klaverznur o.; slaude v., slrauch m. spurrie, Spaansche klaver ï.; -zug m.,Z. Kleeblaltzug. Klei, (-(e)s, mv. -e) m. klei v.,lecm
o., mergel v. Klei, v„ Z. Krdlze.
Klei-acker, (-ackers, mv. •acker)
in. kleiakkcr, klcigroml ra.; -balken m. grondbnlk m. in eene sluis; -beize v., Z. Kleienbeize. Kleiben, (klcible, geklcibt) bedr.
ww. elie. an die Wand -, plakken, lijmen vastkleven; 2. o. ww., m. h. kleven, hou- den. Kleiber, (-s, mv. Kleiber) m. boe-
rcnmelselaar m.; (fig.) kladder, knoeier m.; -lehm m. pleislerkalk v., klei v. mei stron o. Kleibewerk, (•(«)*, mv. -e) o.
metselen o. met stroo en kalk, pleister- werk, leemwerk o. Kleibig, {-er, st) bijv. en b., Z.
kleb{e)rig, zahe. Kleibschnitt, (•(«)*, mv.-e) o.
((iiet.) wnlscbaar v. Kleid, (-(e)s, mv. -er) o. kleed o,
kleeding v„ kleedingstuk, gewaad o.; sümmtlichezumAnzugegehiirige-er, klee ding v.; abgelcgle -er, gedragen kleede- ren o. mv.; siimmtiiche -ereiiwr l\'ersnn cardc-robe, kleerkast v.; seint -er anzie- hen, ausziehen. zich klcedcn.zich ont- kleedcn, zijne kleeren aan -, uittrekken; (Spr.) das - macht den Mann,-ermachen leute, kleeren maken den man; it. jeder friert, nachdem er -er hat, ieder krijgt wat hem toekomt; 2. kleed o., jas v., rok m., japon v.; 3. (Wapcnk.) vnrm m., uiterlijk o., draperie v.; 4. das tnrkische -, goud Ia ken o.(eene appelsoort) ;(Zeew.) Z. Segelkteid. Kleidchen, Klcidlcin, o.(vcr-
kl.) kleedje o., rokje, jurkje o., Z. Kleid. Kleiden, {kleidele, gekleide!) bedr.
|
|||||||||||||||||||
|
nen korl; bei -m, langzamerhand, allengs;
3. v. zelfsl., Z. Kleinheit. Klein-aderig, bijv. nw. kleine
nderen hebbende, met kleine aderen; -u7iriu bijv. nw. (PI.) met kleine bloem- aren; -arbeiterm„ Z. schmied; -auge o. (Nat. bist.) kleinoog o., kazelot v. met kleine oogeu; -dugig bijv. uw.kleinoogig, met kleine oogen; -backer ra. winkel- bakker, in hel klein verkoopende bakker ra.; -bass ra., Z. Bratsche; -bauer m., Z. Hatbbauer; -beerig bijv. uw. met kleine bessen; -bild o. klein beeld, klein portret, uiiniaiuurjx.it M i «.; -binder m. kuiper in. van emmerseulobben; •bldtlerig,-blaltig bijv. uw. met kleine bladeren, kleinbla- derig; -btumig bijv. nw. kleinbloemig, met kleine bloemen; -bndenrad o. derde rad o. in een uurwerk; -bogenform v. (Boekb.) klein-folioo.; -bohnig bijv. nw. met kleine booncn; -braune v.Kuhlander ui., eene soort van rooden wijn; -denkend |
|||||||||||||||||||
|
ww. klecdcn, bekleeden, van kleedcien
voorzien, kleeren aantrokken; eine* Attar, eine hanzel -, bekleeden, drapceren;(flg,) fine Büchsc, Ftinte -, monleereu; 2. diese Farbe, dieses Kleid 4\' kleidet Sic \'jut -, slaat, zit, past; il. o.ww. das klei- del gut, il,il staal goed; 3. wed. ww. sic/i ., zich kleedcn, zijne kleeren aan- trekken; sich veu -, zich in een nieuw pak steken, nieuwe kleeren aantrekken; (lig.) die Xalur kleidet sich in den schönsten Farbenschmuck, tooit zich. Kleider-affe, (•», mv. -n) m.
(Nat. bist.) langbecn, slanke aap m.; •burchent m. bombazijn o.; -banm m. plalaanboom m. uit Virginié; -besen m. kleerbnrslel, klcerenschuierin.; •breito., \'\'• •rahnien; -buch o. boek o. overklee- deren, kostuumboek o.; -bürste v., Z. •besen; -gemach o., Z. -kammer; -bakcn \'n. kleederhnak m.; -handH m. kleeren- |
zemelenbier o.; -brod o. zemelhrood o.
-mehl o. zetnelmeel o.; slein m. weeke zwarte tufsteen ra.; suchl v. huidziekte v., dauwwonn m.; -wasser o. zemclwa- ter o. Kleier, (s, mv. Klcicr) m.slooten-
graver, slootenmaker m. Kleierde, v. kleiaarde v., klei-
groml ui. Kleiicbt, bijv. nw. kleiachtig; 2.
zeuielachlig, op zemelen gelijkend; it. schilferachtig. Klciig, bijv. nw. kleiig, klei bevat*
tend, met klei vermengd; it. zcmelachtig, met zemelen vermengd. Kleiland, (-(«)j, mv. Kleilander)
o.,Z. K\'.eiacker. Klein, (-er, st) bijv. en b. klein,
van weinig uitgebreidheid, van geringeu omvang, gering, nietig, niet groot; -er Wunsch, gering, nietig; einesehr-e W\'oh |
||||||||||||||||||
|
handel in.; it. oude-klcerenhandel m.; nung haken, klein gehuisd zijn;(Krijgsw.)
|
|||||||||||||||||||
|
726 KIe.
|
KIe.
|
||||||||||||
|
KIe.
|
|||||||||||||
|
bijv. nw. bekrompen, kleingeestig, bc-
pcrkl van verslantl; -drahtzielier ra.ijzer draadlrekkcr in. Kleine, (der,dic,rfai),kleine,kleinljc
o., \'L. hlein(e). Klein-eisen, (sens, mv. sen) o
stukji\'s o. mv. ijzer. Kleineln, {kleinelte,gekleinell) o.
ww. naar kleinigheden zoeken of grijpen kleingeestig denken; il. verminderen, af- nemen; 2. bedr. ww., Z. kleinen. Kleinen, (klcinlc, gekleinl) bedr.
ww. klein slaan, kort slaan, in stukken slaan. Klein-enke, (-n, mv. -n) m.jon
gen in. tot hulp van een bediende; -erz o. (Bergw.) klein geslagen erts, gruis o •farber v. verver m. in het klein, die slechts kleine stukken verft; -farberci v. verven o. van kleine stukken: -flosscr n>. (Nat. bist.) visch m. met kleine vinnen; •[rankische m. wijn m. uit Meissen; -/u- gig bijv. en b.t —keil v„ Z. gcringfügig <ƒ•; -füszig bijv. nw. kleinvoelig, met kleine voelen of poolen; -füszler ia. dier o. met kleine poolen; -gcdachl va. (Org.) spel o. van vier voelen; -geist tn. klein- geeslig persoon, bekrompen mensch, sul na.; •geisterei v. bekrompenheid, sulach- tigheid v.; •geislerisch, -geislig bijv. en b. kleingeestig, beperkt,bekrompen;•ge- malde o. miniatuurportret o.; -gcwehr- feuer o. geweervuur o.; -gbiubig bijv.uw. kleingeloovig, lafhartig, vreesachtig; -gliubigkeit v. kleingcloovighcid v.,klein geloof o., gemis o. aan geloof, aan zelf- verlrouwen, lafharligheid, vrcesnchltg- licid v.; -gliederig, -gegtiedcrt hijv. nw. mei kleine ledematen, klein geleed; it. (van ketens), met kleine schalmen;-ofóci- fctn o. (PI.) halskruidaeblig klokje o.; •gut o. (Art.) te dun gegoten kanon o., klein geschut o.; 2. kleine waar v., klein ijzerwerk o.;•halsig bijv. nw.rael kleinen, korlen hals; -handelva.kleinhandel,han- dcl, verkoop m. in liet klein; -handlerm. kleinhandelaar in.; (Scherts.) kruidenier, komenijsman in.; -baring m. kleine ha- ring m.; -beide v. brem v. Kleinheit, v. (van een val), klein-
heid v., kleine inhoud m.; (vaneen veld), weinig uitgebreidheid v.; ((jen.) (van den polsslag), geringe merkbaarheid v.; - des Geistes, beperktheid, bekrompen- beul, onbeduidendheid v. Klein-herr, (-en, mv. -en) m., Z.
Slulzer; -hcrztg bijv. nw. kleiunioedig, kleinhartig. een weinig laaghartig; -bun- derl o. (Hand.) ronde som v. van hon- derd, juist honderd, rond honderdtal o. Kleinigkeit, (-en) v. kleinigheid,
nietigheid, beuzelschtigbeid, onbedui- dendheid, geringheid v.; niedliche-en, aardige kleinigheden; eine - kannibn aufbrmgen, om eene kleinigheid wordt hij somwijlen bons; a/fcr/iund -enkaufen, alierh\'i snuisterijen, kleinigheden k«open: tcerlhlose -, beuzeling, beuzelarij v.; die •en in einem Kunstitcrke, kleine stukken, kleine deelen o. mv.; dan ist Htm eine -, dal is eenc kleinigheid voor hem, dallell hij hijna niet, daar geeft hij niet om; |
sich mit -en beschiftigen, ziel; met bcu-
zelarijen ophouden. Kleinigkeits-geist, (-es, mv.
•er) m. zucht v. naar kleinigheden, vit- tcrij, haarklooverij, zanikachtigheid v.; •hischcr, -jager, -kramer m. uildrager, pluizcr m.; (fig.) viller, haarkloovcr, zaniker, pcilnnt m.; sticht v„ Z. -geisl. Klein-jahrig, bijv nw. (Boschw.) met kleine, zwakke ringen, weinig ge- wassen; -kafer m. spekkever, veldke- ver m. Kleinkinder-bewahranstalt,
(•en), -SChule, (-k) v. bewaarschool, klein-kinderschool v. Klein-klieber, (-bers, mv. -bcr)
m. (Kuip.) duigenmaker, duigensnijder, kuiper m.; -knecltlra. kleine knecht, half* was m.; -kohle v. slecnkolen, kachelko- len v. mv.; -körnig bijv. nw. mei klein korrels; -krabbe v. kleine kreeft m.; • kreuz o. kleine aardlor v. Kleinlaut, {-cr, -st) bijv. en b.
tcruedergeslagcn, ontmoedigd, moede loos, neerslachtig; - werden, moedeloos worden, den moed verliezen;-scin,vleicn, flikflooien, zoele broodjes bakken; - «»- chen, den moed benemen, ontmoedigen, vernederen, ter neerslaan. Kleinlich, (-er,sl) bijv.nw.klcin,
zwak, min, leeder, tenger; van -er Ge- stalt, van niet zeer groote, vanklcinege- slalte; 2. kleingeestig, aan kleinigheden ehcebt; 3. niclig, laag, onedel, gemeen;
das ist so -, dal is zoo nietig, zoo min; keil v. nietigheid, onbeduidendheid,
kleingeestigheid v. Klem-maler, (-lers, mv. -ier) m.
miniatuurschilder m.; -malerei v. mi- niatuurschilderen o.; -mascltig bijv. nw. mei kleine magen of openingen; mtiuler in. kleininond ui. (een snoek);
miiulig bijv. nw. mei kleinen moud.met
kleinen bek; -meisler in. pronker.pocher, fat, kwast m.; •meistern o. ww. op klei- nigheden aanmerkingen maken, vitten, zaniken, haarklooven; -mcsser o. micro- ineter, kleinmeler m.;-»iu{/tv.kleinmnc- digheid, neerslachtigheid, moedeloos- heid, lafhartigheid v.; -müthig bijv. en b. kleinmoedig, neerslachtig, moedeloos, lafhartig; — machen, —teerden,Z.klein- laul; •mülhigkeit v., Z. -mulh; -narbig liijv.nw. met kleine, fijne korrels; -octat< o. klein-oclavo o. Kleinod, (-es, mv. -e of -ien) o.
kleinniül o., juweel, edelsteen ra., parel v., juweelen sieraad o.; (lig.) koslbaar- heid v„ kostbaar pand o., kleinood o.; diese Provinz ist ein - der Krnne, parel v. aan de kroon; (Vleeschh.) lenilesluk, kleingoed, klein vleesch o.; (Wapcnk.) figuur v. van ecu dier of ander voorwerp loven een wapenhelm, lofwerk o.; 2.
(veroml.) koopprijs, prijs m. Kloinodien-handel, (-s) m.,z.
m. juweelhandel, hvouleriehandel m.; handler m. juwelier m.; -kislcheno.ja-
weelkastje, byouteriekistje o. Kle.in-rü8ter, v., z. m. (PI.) pa-
peuhout o.; 2. mastboom, ahornhooui in. uit Nourd-Aiuerika; schmelzerm.ondn- |
||||||||||||
|
smclterm.; schmied m. kleinsmid.epge.
smid, slotenmaker m.; it. hij die klein gereedschap vervaardigt; —sarbeil, —suaarc v. ijzerwerk o., spijkerwerk o.; scbreiber m. (w. i. gebr.) kleinschrijver m., hij die zeer klein schrijft; (Nat.hist.) Z. -kiifcr; schuppig bijv. nw. met kleine schubben; silber o. (Verg.) zilver o. in blaadjes van 25 in een boekje; 2. plalina o.; sinn m. kleingeestigheid, bekrom- penhcid v.; specht m. boomkruiprrljc o.; speisig bijv. nw. (Bergw.) fijn ge- korreld; spilzig bijv. nw. met kleine punten; slabe in. kleine letter \\.;stiid- Ier, —in, inwoner m., inwoonster v. eener kleine provinciestad, burgerman- netje, burgervrouwtje o.; (lig.) bekrom- pefl man ra., vrouw v.; it. ploert m.; sttidlerei v. manieren, gewoonten v.mv., vonroiirdeelen o. mv., bekrompenheid, eenzijdigheid v. aan inwoners van kleine stetlene\\gea;-stadlisch bijv. nw.(i.k.bet.) kleinsteedsch, burgert ijk,bekrompen,nie- lig, onbeduidend; it. ploertig;-(ausenrfo. (Hand.) rond duizendtal o.; -ultrmacher va. horlogemaker m.; -vieh o. kleinvcc o.; -vierlel o. klein kwarlvelvorm m.; -vogl va. (Zontm.) opzichter, aanwijzer in. in ecne zoutraijn; -waare v. galante, riewaar v., galanteriewerk o.; -zactig bijv. nw. (Jaclitw.) knobbelachtig; das —c, knobbel m. op den kop van herten; •larkichl hijv. nw. (Jachtw.) Z. •zackig; •ziemcr m. kleine lijster v. Kleische, (-u) v. kleine schol,
schar v. Kleister, (-s, mv. Klcister) m.pap,
lijmpap, meellijm v., stijfselo.;2.(Zecw.) werk o. Kleister-aal, m., -alchen, o.
stijfseldiertje, aaltje o. (in stijfsel &); •fresser va. bakkerskever, mcelwnrm m. Kleist(er)ig, (-er, st) bijv. nw.
pappig, lijmig, kleverig. Kleistern, (kleistcrte, gckleislcrl)
bedr. ww. plakken, lijmen, stijfselen, kleven; Papier auf etw. -, lijmen, plak- kcn. Kleister-schrangelchen,o.,Z.
alcben; -tiegel va. (Boekdr.) stijfselkora
v„ slijfselbak ra.;-piHsc/m.stijfselkwast,
lijinkwast ra.; -lopf va. stijfselpol, lijm-
pol m.
Klcram, (-er, si) bijv. en b. nauw,
eng, gedrongen, klemmend; (fig.) (van geld), schaarsch, zeldzaam; 2. tnoeie- lijk, hard, benauwd, beperkl, noodlottig. Xlpmmehon, Klemmlein, o.
(verkl.) houvastje, knijpcrlje, tangetje o, Klemme, (-n) v. nijptang, schroef,
klem v., nijper m.; (Hoefsm.) neiisnijper, pranger m.; (Aardr.) engte, straal v.; (Krijgsw.) lansriem, ophouder of drager ui. van de lans; (fig.) raoeielijkc toestand m„ moeielijkheid v„ nood m.; in der • sein, in de kiem zitten, in verlegenheid zijn; in die - Ireiben, in hel nauw bren- gen, verlegen maken; (Krijgsw.) ingeslo* ten, ouisiugclil zijn; nun ist er in der -, aa zit hij vast, in de klem; Geld; schaarschheid v.; (tien.) drukking, be- uauwdhuid v.; 2. nadruk in., kracht v. |
|||||||||||||
|
Kli.
|
|||||||||||||||||
|
KIe.
|
|||||||||||||||||
|
Kli. 727
|
|||||||||||||||||
|
keltje o., klismot v.; •specht in. boom-
kmipeitje o.; -$lungev. (Vog.)lijmstang, lijmrnede v. Kletter, (-a, mv. Kletter) m., -in,
(-nen) v. (Lakcnb.) wolpluizer m„ wol- plnissler v. Klettereisen, (-eiseni,mr. -eisen)
n. klauterspoor o.
Klgtterer, (-J. mv. Kletterer) m.
klanleraai\', kliiiiiner in. Kletter-fU8Z,(-/"«s:cs, mv.-füsze)
in. (Nat. bist.) klaulerpoot, poot m., die geschikt maakt tol klimmen;-füszighip. uw. met kliuipoolcn, met gebaarde tee- nen; -kalie v., \'L. Kletterer. Klettem, {klellerle, gekletter!) o.
ww., ui. h. en s. klauteren, kliinmen;(PI.) •de Geniiclise, klimplanten v. mv. Klgtter-stange, (-n) v. cocagmv
masl in.; -royel in. klinivogel, vogel m.,
die langs boomen £ opklimt. Klettieht, klettig, bijv. en b.
bedekt met kliskruid;2. alskliskruidaan- k levend, Kictt-wcido, (-n) v. wilg m. met
rnsmarijuliladeren; -tcurz v. kliswortel m., /.. Kiel Ie. Kleuder. (-n) v. (gewicht), steen
in., 2 I kilogram of pond. Klibbern, (klibberle, geklibberl) o.
ww. van koude bibberen. Klieken, (kliekte, gekliekt) bedr.
ww., Z. klecken. Klicker, (-s. mv. Klicker) m.leem-
pleisier, leemkalk »., knikker in. Klickcrn, (klicker te, geklickcrt) o.
ww. met leemkalk bepleisteren; 2. kmk- keren, mei knikkers spelen. Kliebeisen, (-eisens, mv. -eisen)
o. klnolt)/er o. Kliebel, {•*, mv. Kliebel) m. mast,
masil......n in., masthout o. Klieben, (klieble, gekliebl) bedr.
ww. klooven, klieven, splijten; 2. o. ww. splijten, bersten of barsten; \'kluppel in. groote kolenbrandersknuppel in. om de ruimte voor hel in brandsteken van de li<>111 in ijl te houwen. Klima, (onb., mv. Klimata) o. kli-
maal o., luchlgesteldheid v. Klimateriseh, bijv. en b. -es
Jalir, Irapjaai\', klimiiieiiil jaar o.
Klimatisch, bijv. en b. tot hei
klimaat belioorei.de of daarop belrekking belilienile.
Klimatologie, v. leer v. der lucht-
sl reken.
Klimino, (-n) v. klimplant v.
Klimmen, (klmmn, geklommen)
bedr. ww. nnr., Z. kluulern. KUmmstag, (•(*)», mv. -e) o.
(Zeew.) groolstag o. Klimperei, v„ z. m. gebeier.geloi,
klinken o. (van klokken). Klimpern, (klimpei Ie. gekimpert)
o. ww., in. h. klinken, geluid geven, beieren; 2. auf Glasern -, klinken, rani- uielen; nul tlcm Gelde -, raiunieleu; auf dem Klaeiere -, hameren, likken, een loon doen hooreu; II. bedr. ww. ein Stilckckeii -, op ellendige wijze afspelen, I aframmelen. |
|||||||||||||||||
|
Klommoison, (sens, mr. sen) o.
klcuiij/ern., bankschroef v. Klemmen, [klemmte, geHemml)
beilr. ww. kif rurnen, drukken, Samen- drukken; 2. wed. ww.sicA -,dichlinecn- driniien, zich Memmen. Klemm-fall, (-s) o., z. m. toe-
sland in., waarin geene keus overblijft,
verlegenheid, moeielijkheid, ongelegen- beid v.; -hnki\'i m. klemhaak m.,schroef v. K\'.ommig, (-er, -st) bijv. uw. (van steenen), hard, vasl, moeielijk te vin- den. Klemp(e)ner, (-s, m\\.Klcmp(e)-
ner) in. blikslager, kleinsmid, b\':kken- slaper, blikwerker m. Klemp(e)ner-arbeit, (-en) v.
blikslagerswerk, blik werk o.; • bleek n. ilnn verlind ijzerblik <>.; -liandueiko. blikslogershandwerk o., blikslager^ v.: •iianre v. blikwaar v.; (voor kinderen), speelgoed o. Klomporn, (klempcrle.geklemperl)
o. ww., in. h. klinken, rammelen, geluid maken; it. klclleren; au f den Ambosi -, slaan. Klenke, (-«) v. bosje o. haar in
een borstel. Klonken, (klcnklc, geklenkl) bedr.
ww, (verond.) (Wijng.) de nnniitle knn|ipcn nf iwijgen wegnemen of afsnij- den. Klenker, (-s, mv.Klenker)m.(\\er-
oud.) (Nal. hi*t.) knoppenvreler in.; 2. wegnemer, afsnijderm.deronnnUe knop- pen nf twijgen. Kleppe, (•») v. lijmroedev., Iijm-
slok m. Kleppe(r)n, (klepp(cr)te. geklep-
p(er t) o. ww. draven, galnppeeren. Klepper, (-«, inv. Klepper) m.klein
rijpaard o., hit v., klepper m.,telpaard n.; it. renner, klepper m.; (lig.) harddrawr, |
|||||||||||||||||
|
Klingadler, (•adiem, mv. .ailer)
m. zeearend, vischarend, beenbreker ra. Klingbar, (-er, -sl) bijv. nw. bel-
der, klinkend, weerklinkend, ramme» lend. Klingbolzen, (-:ens, mv. -ien)
ui.. Z. Klinkbnlzen. Klinge, (-n) v. [van een mes, eene
sabel &). kling »., lemmet o.; 2. zwaard o., degen m., lans v.; (Schermk.) die • binden, niederschlagen, de lans neerslaan; (lig.) jent. eor die - fordern, tot een duel (np den degen) uitdagen; mit der • au>- maclien, met een duel uitmaken; lifter die • springen lassen,it\\eri\\e kling ja^en,doo- deu; nicht bei der - bleiben,\\M\\ zijn onder- werp afdwalen, uitweiden; 2. (veroild.) ravelijn o., loopgraaf ».; it. dal o., val- lei v. Klingel, (-n) v. klokje, schelletje,
belleije o.; mit der - laaien, de bel laten paan; 2. Z. Knnuel. Klingel-beutel, (-beutels, mv.
•betitel) in. armeiizakje, armenbakje o.;
—trager of —hen m. hij, die met het armenzakje rondgaat, diaken, collectant m.; -draht m. schelkoord, ijzerdraad o. met belletjes; •miihre v. (Tuiub.) suiker» wortel in. Klmgeln, (ktingelle, geklingell) o.
ww., ui. h. doen klinken, schellen, bel- len, luiden of luien; au der Schelle -, trekken. Klingel-sack, (-sack(e)s, mr.
saike) m., Z. -beulel; -schnur T., Z.
driihl. Klingen, (klang.geklungen) o.ww.
onr„ ui. h. klinken, klank neven, weer* galmrn, weerklinken; die Glüser • lassen, laten klinken, rammelen, rinkinken; das khngl liohl, uohl, übel, dal klinkt hol, goed, slecht; mil-dem Spiete, met slaande trom, met muziek; -de Miinze. klinkende munt, haar of gereed field, specie v.;i/iir msammen -, overeenslemuien, met elk. overeenkomen; gar nicht ol srhlecht zu- sammen -, met overeeiisleuiuien, niet harmoniseren; 2. hart ., klinken, ge- luid geven; uohl -d, (van de stem), welluidend, helder, liefelijk; (van verzen), welluidend, vloeiend; (van de ooren), jemn. -, tuilen; 3. mit den Zimbeln -,op de cimbaal speten; mit den Glnsern -, klinken, aanstooleii; \\\\.o.ir[l<l.,Z.Klung; (van de ooren), getuit, gesuis o.; (in een klokkenspel), gelieier o. Klingon-nieto, (-n) v. klinknn-
gel, klinkhoiil in.; •prnbe v. klinkproef v.; -sclimtcd in. iwaardveger in.; •slahl in. degenstaai o.; -sloik ui. smkdegen m. Klinger, (•«, ni». Klingtr) ui., Z.
Quakenle. Kling-feedicht, (-(e)s, mv. -e)
o. klinkdicht, sonnet o.; -klnng in. kliu- ken o. der schel, der glazen, gerinkinkel o.; (lig.) slechte muziek v.; 2. benzellaal »,; il. rijmelarij v., zoulelooze taal v., groots woorden o. mv. zouder /.in;spicl o. spelen, spel o. op instrumenten; stem m. (IVIfst.) klanksleen m. Klinik, »., i. m. praclische heel-
kunde v., Z. Climkum. |
|||||||||||||||||
|
45
|
|||||||||||||||||
|
looper m.; 2. (Nat. bist.) dikbek in.; 3.
vogelverschrikker in., klepnrdenlje o. Klepper-dürr, hij», nw. zoo ma-
gcrals een knol; -lchen o. (Leenw.)klep-
perleen o.; -mann in. (Leeuw.) leenman in., die een klepperleen bezit o.; •sultel in. pakzadel in.; slall in. stal in. voor treki\'aarden. Klepsel&um, (-(«)s> mv- -<0 °-
olielampje o. Kle>ebusch,(-e«,mv Klesrbüiche) m. peul v., bast of schil in. van peul-
vruchten; 2. hulst m. Klette, (•») v. (I\'l.) klisv.,kliskruid
o.; (Spr.Wem», eine - anhiingen, iem.een lak opleggen, zwart maken, kwaadspreken van; -2. hoomkrekellje o.; sicli tcie eine - aiihiinijen, iem. np den voel overal vol- gen, (ipcn ongenblik verlaten, als een» klis (gewoonl. als een klit) aan het lijf bannen. Klgtten, [klellcte, gekletiet) o.ww.,
m. h. rfie W\'olle -, pluizen. Kletten-gras, (-jraj«, mv.-o/d
ser) o. klitgras, kleefgras o.; -kerbel in. wilde kervel v.; 2. klilkervel v.; •knnpf, "top/ m. klisknop n.; -kraut n. buskruid o.; \'2. hennepbladerig leverkruid o.; 3 kleine boudstoiig v.; •motte v. booiukrc* |
|||||||||||||||||
|
728 Kli.
|
Klo.
|
KI...
|
||||||||||
|
Klopf, (-(e)s, mv. -e) m. klap, slag
m. met de hand. Klopf-arbeit, v. (Bergw.) klop.
werk o., losslaan o. van het erts met den handhamer; -bank m. (Pap.) klopbank v.; -bretl o. (I)rukk.) dresseerplank v.; •danim m. zodendijk in. KlQpfe, (-n) v. klem, engte v„ ge-
drang o.; (Landh.) uitgedorschte schoof v.; (Speld.) werktuig o. om de spelden te brieven. Klöpfel of Klöppel, (-s, mv.
Klöpfel of Klöppel) in. klopper, hamer, tamper m.; 2. knuppel, beugel m.;3.(aan eene kink), klepel m.;4. tromnielslokm.; 3. Z. Kliippelholz; 6. klosje o. bij het kantmaken. KlQpfeln, (klöpfelle, qeklöpfell) o.
ww., in. h. kloppen, zacht kloppen of tikken; 2. Z. klöppeln. Klgpfen, {klopfle, gcklnpfl) o. ww.,
m. h. kloppen, slaan, stoeten, duwen; on die Tliüre -,op de deur kloppen; man hal gektopfl, er is geklopt; (van het hart), jemn. -, doen kloppen, trillen; in die Hande -, Z. klalschen; jemn. aufdicBac- ken -, slaan; 2. bedr. ww. den Flachs -, slaan, hekelen; (Sm.) eben -, glad klop- pen, slaan; (gemeenz.) jem.-,slaan, klap- pen geven; jemn. au f die Finger -, tik- kcn,kloppen;(Ryk.)etnen /7cHj.«/-,rninen; (Jachlw.) das Wild aus den Bisrlien -, door kloppen of geklop verdrijven; (van het hart), kloppen. Klopfer, (-«, mv. Klopfer) m. (ge-
meenz.) klopper, afrosser, vechter m.; (Jachlw.) wildopjager, drijver m.; 2. (Werkt.) klopper, hamer m.; (aan eene deur), klopper m.; (Looi.) stamper, beu- ker, klopper ui., heukspaan v.,knuppel m.; (OutIk.) Z. Daumenkleppel; (Mand.) Z. Klopfhammer; (Nat. hist.) Z. Holzwurm. Klöpferling, (-(e)s, mv. -e) m.
kalvijuappel in.
Klgpf-fechter, (-ters, mv. -ier)
m. viiistvechler, bokser, voorvechter m.; (fig.) twistzoekerm.; -fcchterei\\. vuist- vechten, boksen, vuistgevecht o.; -ge- tehrte —, twistgeschrijf, dispuut o.; •feclilerhandschuh m. strijdhandschocn in.; -ftsch m. stokvisch m. en v.; (fig., Scherts.) die — e, slagen, klappen m.mv.; erwird—e Mommen.hij zal klappen oploo- pcn;-oaiH o. lampenkatnen, lampekousje o., pit v.; -hammcr m.(van eene deur),ha- mer, klopper m.; (Sm.) moker m.;(Looi.) beuker, stamper, klopper, klnphamer m.; •hengst in. kiophengsl m.; -holz o.klop- per, stamper ni.; (Iloekdr.) dresseerhout o., knuppel m.; \'jagen o. klopjacht,drijf- jacht v.; -kdferm. (Nat. hist.) kloppertje o. .(een boor- of houtkever); -keule v., Z. -hoh; -pulvero. wolfsklauw in., gor- delkriiid o.; -ring m. klopper in. (aan eene deur), ring ra. Klgpfsee, (-n) v. bolle zee v.
Klopf-stein, (-{e)s, mv. -e) m.
(Schoenm.) klopsteen m.; -werk o., Z. •ar heil. \' Klöppel, (-s, mv. Klöppel) m. klos
in., spil ».; (aan den hals van den bond), knuppel rn.; it. Z. Klöpfel. |
||||||||||||
|
Klinkbolzen, (-bolzcns, mv.-io(-
zen) in. (Zcew.) klinkbont, klinknagelm. Klinke, (-n) v. (van eene deur),
klink v., klinkjc o., luikklink, Irekklink v.; 2. (Zcew.) - of der Klink,omgeslagen spijkerkop m.; (Wev.) klink m. Klinken, [klinklc, gekluikt) o.ww.,
Dl. h. op ili\' klink (eener deur) slaan; 2. (Zcew.) die Spieker of Bolzen -, klinken, omslaan. Klinkon-bloch, (-(e)s, mv. -c)
o. klinkplaal v.; -hnken m.klinkhaak m.; •schalt m. klinkklopper m.; schloss o. klink«lnt o. Klinker,(-«.mv. Af/mAer)m.(Mels.)
klinker, gebakken steen, ovensleen m.; (Zppw.) misleen, stopsteen m. Klinker-weise, bijw. (Zeew.)op.
eengeklouken; -werk o. (Zeew.) opeen- pekb.nken bociplankcn v. mv.;2. (Wev.) Z. Klinke. Klinkschön, bijv.nw. hcldcr,zui-
ver, doorschijnend, doorzichtig. KUnse, (•») v., Z. Ritte, Spall.
Klinseln, (klinselle, gektinselt) o.
ww. (Pro».) Z. uinseln. Klipp, (-(e)s, mv. -e) m. (Vnlkst.)
slae. klap ni., knip m. voor den neus. Klippchen, o. (vcrkl.) klapje o.,
Z. Klipp. Klippdachs, (-dachses,mv.-dach-
se) m. ba*taardmarmot v. van de Kaap. Klippe, (-n) v. klip, rols, steile
rols v.; it. uitstekende punten v. mv.; (Zeew.) hlinde -, blinde klip, klip onder water; (Mnnlw.) Z. Ktipptng; (fig.) hin< derpaal in., hindernis, moeielijkheid v. dreigend gevaar o. Klippol, (-s, mv. Klippel) m„ Z
Kluppel.
Klippen-bOCk, (-bnck(e)s, mv.
•böcke) m., Z. Steinbock; -daclis in., 7. Klippdaclis; -mch, -voll bijv. nw. vol klippen. Klipper, (-s, mv. Klipper) m., Z.
Klempner. Klipperklein, bijv. nw. bijzonder
klein, zeer nietig, uiterst gering, boogst weinig. Klippern, (klipperte, qeklippert) o.
ww. geraas maken, leven maken. KHpper-stecken, m., -werk,
o., \'/.. Klippstecken $: Klipp-flsch, (•«». mv. -c) m.
(Hand.) zooleusch, labberdaan m.; 2. (Nat. hist.) klipvisch, gestreepte lipviscb m.: -liom o. kli\'phoreii m. Klippicht, bijv. nw, op klippen ge-
lijkeml, vol klippen. Klippig, (-er, -sl) bijv. en b. klip-
ichlig, vol klippen, met punten bezet. Klipping, (-(e)s, inv.-c) m.nooil.
munt v. Klipp-kanne, (-k) ». kan v. met
bonten deksel; -klapp o. (van een los hoefijzer &), klappen, kletteren o.; -kle- ber m. napslak v.; -kram m. winkel, han- del m. in snuisterijen; -krilger m. kroeg- bouder, herbergier m.; -maus v.klipmuis v.; •meisier in. laagste hulponderwijzer, onderwijzer in. van kleine of jonge kin- deren; •münze v., Z. Klipping; -ro.«e v. |
zeeanemoon, zeenetel v.; schenke v.
kleine kroeg v.; schliefen m.,Z.Klippen- dachs; schnecke v. lijgerhuis o. (een irltelpdier); schuld v. kleine, onbcdni- dende schuld v.; •schule v. kinderschool* tje o., laagste klasse v.cenervolksschool; •slecken m., Z. Klapperstecken; •torf m. zwarte turf tn.; -uerk o. kinderspeelgoed o.,snuisterijen, prullen v.mv.;2.(Mnntw.) hamerslag ui., hamermachine ».; -zeist m. (-es, mv. -e) m., Z. -maus. Klirr! tussch. krak!, krik, krak!
Klirren, (klirrte, geklirrt) o. ww.,
m. /(.kletteren, rammelen, kraken, tegen elk. stoolen, rinkinken; tiiit den Waffcn kletteren; mii den Cldsvrn -, Z. klin- gen. Klistier, (-(c)s, mv. -e) o., Z.
Klyslier.
KlitQTis, (-sen) v. (Ontlk.) kitle-
laar m., vrouwelijke roede v. KlitSCh, tussch., Z. Klalsch.
Klitsch, (-e$, mv. -e) m.vlek,vlak,
klad v.; (van boter), klets v.; (fig.)smet, vlek v., laster m. KlitBOhen,(klilschle,geklitsch(e)t)
o. ww. kletsen, klappen, klinken, klappen geven, Z. klalschen. KlitSChig, (-er, -$t) bijv. nw., Z.
glitschig; 2. (van brood), niet uitgcbak- ken, klel-ig, kier. Klitter, (•*, mv. Kliller) m., Z.
Klccks; -buch o., Z. Kladde; -gold o. kla- lergoud o.; schuld v. kleine, loopende schuld, kladschuld v.; (Volkst.) pofrn Kloak,(-(e)s,mv.-e)o.orKloake,
(-n) v. riool o., goot v.; (Landh.) niesl- poci m. Klöbchen,KlQblein,o.(verkl.)
bosje, hoopje, krammetje, kalrolietje o., Z. Kinben. Klobcoiseil, (-eisens, mv. -eisen)
o. ijzeren liock in. Kloben, (-s, mv. Kloben) m. bos,
hoop in., handvol v.; (Landb.) zwad, zwade v.; (Slot.) kleuihaak ui.. hand- schrocf v.; it. kram v., ankcrbonvasl o.; (aan eene deur), schnolplaatv.; (Kergw.) lang, nijptang v., klemhaak in.; it. acht- vormige schalm of schakel v. van een ket ling; (Werkl.) takel in., talie, katrol v., windas o.; - ohnc Holle ot Scheibe,i\\ooi\\ hoofd, doodshonfdblok o.; (van eene waag), schaar v.; (Vog.) vogelknlp m.; (Uurw.) koperen staander in., waarop de onrust van een uurwerk draait; (Kuip.) kloofliont o. Klgben of klgben, (któble of
werk o., waarbij de katrol gebruikt wordt
trijswerk o.; -deichscl\'\'„gaffeldissel, <luh- bele dissel v.; -glied m., Z. Kloben; -halz o. kloofhoul, hakhout o.; -hülle v. hul v van een vogelaar; -macherm. blikmaker m.; -ring m., Z. Kloben; sage v.forneer- zaag v.; seil o. slroploiiw o., strop m, Klöber, (-j,mv. Klöber) m. kloover
hoiitklonver, bombakker in. Klonz, (•es, mv. -e) m. wig v.,
houten nijpertje o. |
|||||||||||
|
Klo.
|
|||||||||||||
|
Klu. 729
|
|||||||||||||
|
KI».
|
|||||||||||||
|
KlÖppel-arbeit,(-en) v.spilwerk o.;
2. mei den klos bewerkt weefsel o.;-arbei- lerin., —in, werkman m.,werksterv.aan eene spil; -garn o. kanl-, klos-garen o.; -holz o. klos m.; -kissen o. kanlkussen- tje o.; (Pass.) trenskussen o.; -klavicr o. üeensch spinet o.; -ladev. kantladc v. of lal|e o. Klgppeln, (klöppeltc, geklöppell)
hcJr. ww. kant maken, met den klos we- ven; geklnppclle Borlen, passement o.; 2. cinen llund -,ecn knuppel aandoen. Kloppel-nadol, (-n) v. kantnaald
v.; -pult o., Z. -lade; -suckm.,Z.-kissen; schelt o. (Boschw.) blokje o.; seide v. kanUijile v.; -zwirn m.,Z. -garn. Klgppfisch, (tl, mv. -e) m., Z.
Klopffitêh. Klöppler, (-s, niï. Klöppler) m.
kantnerker m.; -i« v. kanlwerkster v., Z. Klöppelarbeilerin. Klopps, (tt, mv. -c) m. (Kookk.)
gebakt o. Klosraarie, (-n) v. non, geeste-
lijke zuster v. Klosz, (-cs, mv. Ktösze) m. (van
sarde), kluitje, hoopje o., aardkluit m.; ,\'imiIiii. i zonlsteen o.; (Kookk.) (van vleesch), balletje o.;/«nu/ic/if*r-,worstje o.; (van deeg), klontje o.; (fig.) sukkel, lummel, onnoozele kerel m.; (Volkst.) er isl tin dummer und unbcholfener -, hij is een nngelikle beer. Klöszchen, o. verkl. vleeschbaU
letje o. Klosz-dcckel, (\'kelt, mv. -kel)
m. (Volkst.) slechte hoed m. Kloszig, bijv. en b. kluitachtig,
deegachtig, klonlerig. Kloster, (-s, tav.Klöcter)o.klooster
o.; in\'s - gehen, in een klooster gaan, monnik, non worden; in\'s - sterken, in het klooster doen; 2. (verzam.) kloosler- leven, monnikenleven o.; it. afzonde- ring v. Klgstor-tiuf hebung. v. ophef-
fing v. der kloosters; -beere v. kruisbes, klapbes v.; -bngen m. klooslergcwelf o.; (Bouwk.) Gnthische gewelfkrommiug v. uit 2 eirkelbogen van tiO graden samen- gesteld; -brauch m. klooslergebrnik o.; •brudcr m. kloosterbroeder, monnik m.; it. Icekebroeder ni.; -bühel m. heuvel ui. bij het klooster; -fleisch o. (gemeenz.) es ist ihr kein — gewuchsen, zij heeli (.\'oen nonnenvleesch, is niet geschikt voor het klooster; -[rau V., -fraulein o. geesle- lijke zuster, non v.; it. priores v.; -gany in. kruisgang m. in het klooster, met traliën afgesloten; -garn o., Z.-mt\'m; "9<trtm ni, kloostertuin m.; •gebdude o. kloostergebouw, klooster o.; 2. tot een klooster bchoorend gebouw o.; •gelior- *am m. klooslergehoorzaainheid v.; •geislliche(r) m. monnik m., die den dienst van geestelijke waarneemt; 2. kluostergeestelijke, reguliere geestelijke \'!)•; -gelehrsamkeit v. kloosicrgelcerd- hdd v.; -gelübde o. kloostergelofte v.; •Qenieine, -gcseltscbaft v. kloostcrgezcl- schap, gemeenschap v. van kloostcrlin- gen; 2. kloostergeinecnle, tnlccnc kloos- |
perkte ruimte; -beute v. uit een blok hout
gemaakte bijenkorf m. Klptzchen, Klötzlein, o.(ver-
kl.) blokje, klasje, bouten hamertje o.,Z. Klotz. Klytze, (-n) v. gedroogde peer v.
Klotzcn, (-s, mv. Klotzen) m. lor
v., vod o., bcuzcling, onbeduidende, nic- tige zaak v. Klotzen, (klotzle, gcklotzt) o. ww.
staren, dom kijken, verbaasd opzien. KlQtz-erbse, (-n) v. groolc erwt
v.; -holz o. slomp m.,blok o. hout o.; 2. hout o. in blokken; 3. blokhout, stam- hout o. Klgtzig, bijv. nw. (gemeenz.) -er
Mergel, korrelig; (van een persoon),star- nogend.groolcoogen opzettende; (Volkst.) lomp, onbehouwen; 2. Z. kloszig. KlQtz-kalk, (-(e)s) m.,z. m.grove
kalk v.; -köpfig bijv. en b. (fig.) dom, lomp; —keit v domheid, lompheid v.; •michel m. jongen m., die te laat in de school koml;-mó>ir/im.harrevoeter,mon- nik m. op klompen, koordbroedcr m.; •miihle v., Z. Klalze; -pressc v. blokpers v.; -pumpe v. blokpomp v.; -scbuh m. klomp, bouten klomp DO.; (fig.) lompe, slepende gang in.; -uagen m. rolvvagen, balkenwagcn m. Klpwen, (klöwte, gektiwl)bedr.mw.
einen Diamanten -, splijten, verdeelen. Kllib, (-(e)s, mv. -e) m. (Bergw.)
lang v., tangetje o. om de gebroken slak- ken uit den oven te halen. Klub(b), (-s, mv. -s en -e) m.club,
sociëteit, vereenigiug v., gezelschap o. Klüber, (-s, mv. Kluber) m. vrek,
gierigaard m. Kluderer, (-s, m\\\\ Kludercr),-m,
(-nen) kouwelijke, ziekelijke, koortsach- tige man iu., vrouw v., mensch m. Kludorn, (kluderte, gekludert) o.
ww, rillen, bibberen, beven. Kluckcr, (-s, mv. Hlucker) m„Z.
Klinker. KUtfe, (->i) v. speld v.
Kluft, (KUifte) v. scheur, spleet,
kloof v,, afgrond ui., grot v., hol o,; (in water), afgrond m., diepte v.; (Bergw.) edle -, spleet v. met erts, erlsader v.; 2. (Timm.) kluft v.; 3. (Zeew.) kluft of klucht v., driehoekige keep inde geheele dikte van een stuk bout ter opneming van een ander stuk; (lliiish.) groot,lomp stuk brandhout o.; 4. (Werkt.) Iang,nijp- lang, vork v.; 5. edle, laube Klttfte, erts- houdende, ledige mijnaderen v. m. Kluft-damm, (-domm(e)i, mv.
•damme) m. dwars door het water ge- legile dam m. Klufter, (.«, mv. Klufter) o.blok-
hont. sta-npboiil o. Kluft-holz, (•(«)«) o., z. m.blok-
houl, gekloofd hout o. Klüftig» (-er< -J\') bUT- en b- g«-
klonfil, gespleten, gebarsten, gescheurd; -e Felsen, met spleten; 2. -es Ho/i,kloof- hoiil o.; (Boschw.) hakhout o. Kluft-WOrk, {-(e)s) o.,z.m.alles,
wat lot den mast en de raas behoort; -:ange v„ Z. Kluft (i). |
||||||||||||
|
terkerk behoorende gemeente of parochie
v.; -gericht o., -gerkhtsbarkcit v.rechts- gebied o. van een klooster; 2. rcchlsge- bied o. op een klooster en daartoe be- hoorenden grond; -getcand o., Z. -kleid; •gewnlbe o. kloostergewelf o.; -glocke v. klnosterklok v.; -gut o. kloostergoed o., bezitting »., eigendom o. van een kloos- ter; -habil o., Z. -kleid; -hof m. plaats v. in of bij het klooster; -isop m., Z. Kirchisop; -jungfer v., Z. -frau; •kireke v. kloosterkerk v.; -kleid o. klooslcrge- waad, habijt o.; -leben o. kloosterleven, monniksleven o.; 2. leven o. in een kloos- ler; (fig.) eenzaam, afgezonderd leven o.; •ieule mv. kloosterlingen m. en v. mv. Klostcrlich, bijv. en b. kloosler-
achtig, kloosterlijk, tot het klooster bc- hoorendc; -e Zucht, \'£. Klnslerzuclil; -le- bcn, leven als een kloosterling;it.(fig.)slil, eenzaam, afgezonderd; \'keil v. kloosler- achliüheid, eenzaamheid v. KlQster-mauer, (-n)v.kiooster-
muur in.; -ordnung v., Z. -zuchl; -pfe(fer in. (I\'l.) kruidje-roer-mij-niel o.;-pforle v. kloosterpoort, kloosterdeur v.; -p[örl- ner, —in, portier m., portierster v. in een klooster; -ralh in. raadsman, raads- heer m. van een klooster; schaffner in. hij, die een klooster van & voorziet, Z. • verualter; schule v. kloosterschool, broederschool, zusterschool v.; 2. school v., collcae o. in een klooster; schwetler v. kloosterzuster, geestelijke zuster, lee- keznsler v.; stand in. kloosterstaat, monnikenstand in., kloosterleven o.; •stra/e v. kloosterslraf v.; suppe v. soep v. van snoek en groenten; -lhum o., Z. •wesen; -lnthe v. kloosterkist v.; -vater m., Z. •vortteker; -verbesserung v. her- vorming v. der kloosters; •vcrwaltcr m. beheerder, ontvanger, administrateur in. van een klooster;-vogt in. kloostervoogd. prior.abt m.; it. kloosterrechterm.; -ior- slelter m. opperste, overste m. in een klooster, abl, prior m.; -wachsslnck m. gevlochten waskaars v.; -weise v., Z. •brandt; -uenzel v. (Nat. hisl.)bastaard- nachlegaal ui. met zwarten kop; •weten n. alles wat op het leven, de wellen en gebruiken van het klooster betrekking heeft, kloosterwezen, kloosterleven o.; •zette v. kloostercel v.; -zucht v. tucht v. iu een klooster, kloostcrtucht, klooster* «et, klooslerveroideiiing v.; •twinger m. klooslenniiur in.; -zuirn in. kantgareu, iionnengareu o. KlotO, (-n) v. (Volkst.) hoop in.
larf, turfhoop in.; (Zeew.) rakkeklool- je o. Klotz, (-es, mv. Klötze) m. blok,
klos, bonk m.; (van een boom), stam, -tronk m.; (Vleeschh.) hakblok o.; (Bouwk.) (aan den ilakstoel), klamp m., waarop de dwarsbalken rusten; (Knip.) klos, houten hamer m.; (Bergw.) hoop m. erts; (Landh.) booinslomp m., wor- lelstuk o.; (lig.) lummel,oiihandige,«tjjve Klaas;(Volkst.)er ist ein dummer unduif beholfcner -, hij is cenongelikle beer. Klotz-uugo, (-s, mv.-«) o.grool,
starend oog o.; -bahn v. balspelo. iu be- |
|||||||||||||
|
Klu.
|
||||||||||||||||||||
|
730 Klu.
|
Kim.
|
|||||||||||||||||||
|
Klumpen, (-s, mv. Klumpen) ra
klomp, brok m.,bonk v.; gegossener - ton Gold, slaaf, baarv.; (van deeg), klnnl v., klonter in.; (Glasbl.) glazen slop in.; - Schnee, hal, sneeuwbal in.; 2. hoop m., tas, massa v.; Wüsclie auf einen - zusam- men knillern, door elk., op scii hoop wer- pen; ein - Itüume, groep v.;ein - Bienen, zwerm m., menigte v.; -beere v.dakstoel m.; -ireise bijv. en b. bij klompen, bij klonters, op hoopen. Klumper, (-s, mv. Klamper) m.,
Z. Klamp. Klumperig, (-er, -sl) bijv. en h.
met klonters, vol kluiten, klonterig. Klumperklein, bijv. nw. zeer
klein, inlersl klein.
Klumpern (sich), (klumpcrie,
geklumpert) wed. ww. klonteren, stollen, lot klonters worden,ineenloopen;(llelfsl.) zich saiiienpakken, zich ophoopen, zich tol een klomp vormen. Klump-flsch, (-w, mv. -e) m.,
Z. Mond/inch; -/us; m. horrelvoet in.: •Iialni in., -huhn o. haan m., hen v. zon- der staart. Klumpicht,klumpig,Mjv.nw„
Z. klumperig.
Klumpskolil, (-(e)s, mv. -e) m.
beet, biel v. Klumpsack,(-sac/;(e).s,mv.-s«rfe)
m. vracht v. slag m. Klunker, (-«) v. of (-s, mv. Klun-
ker) m. valsebe glans, pronk in., schiju- scboou o.; (aan mantels &), straalslijk o., modder m., vuil o., spat v.; sein Man- teli.st rol -n, Z. klunkeng; 2.afhangende kwast, hanger m„ afhangend sieraad o.; 3.(Volkst.)klonlv.,klomp, brok ui.;-erbse v. erwt v. in den vorm van een bloem- scherm. Klgnkerig, (-cr, -st) bijv. nw.
hespat, bemorst, met slijk, modder he-
dekl; it. vol klonters, met kwasten be- liangeu; 2. bengelend, heen en weerslin- gereud. Klunker-kost, (-en) v. pap v.
met klonters; -nnlch v. karnemelk v.; •mus: o., Z. -kost. Klynkcrn, [khmkerte, geklunkcrl)
o. ww., m. /i. afhangen, heen en weer slingeren als een kwasl; il. Z. klumpern. Klunkerwolle, v. slokwol v.
Klunse, Klünse, (-«) v.scheur,
spleet v.; die -n, (van een rieten dak), gooien v. mv. Klunsfusz. (-fuszes, mv. -füsze)
in., Z. Ktumplti.sz. Klunterbauch, (-(e)s) m.,z. m.
(van schapen), waterzucht v. Kiuntermilch, v., z. tn.,Z.Klun-
kermilch. Klüpfel, (-s, mv. fl/«/>/W)m.vracht
hooi v., Z. Kl\'ipfel. Klupp, {-(e)s, mv. -c) m. (Bergw.)
iZ. Klub. Kluppe, (-u) v. (gemeenz.) engte,
jkleui \\.;jem. in der - haben. in de klem, in zijne macht hebben; trui m der; hij Izil in de klem, in het nauw, Z. Klemme;\\ \'ein - llolz, aan eene zijde gespleten of Igekloofd stuk o. hout;2. (Werkt.)prang-l |
ijzer o.: (Bergw.) Z. Klub; (Hnefsm.,
Slot ) Z. Klemme; (Kamm.) klem v.; (Vog.)klem v.,knip ui.,val v.;- r\'cfoe/,lok- vogels in. mv. Kluppel, (-.«, mv. Kluppel) m., Z.
Kluppel. Kluppen, (klupple, gekluppl) bedr.
ww. Schafböcke-, de balzakkeu samen- drukken. Kluppengeweih, (-(e)s) o., z.
m. (.laihlw.) kroon v. der torens vaneen
hert of een reebok. Kluppert, (-(e)«, mv. -e) m.hnnp,
tros in.,groep v.; - Garnslnihnen,dozijn o. garenslrengen; -tveise hijw. bij hoopen, trossen, dozijnen. Kluppig, [-cr, -(fjb(|v.nw.(Jacht-
w.) -es Geweih, I irt bij elk. slaande ho- reus Sc. Kluppschiene, (-n) v. (Wev.)
il ijl\'ll\'iiilji\', nijpen je o.
Klus, Klause, (-n) v. kluis v.
Klusband, {-band{e)t, mv.-ban-
|
|||||||||||||||||||
|
Klug, (klüger, klügst) bijv. en b.
verstandig, voorzichtig,omzichliv. wijs schrander, vlug, bedachtzaam: -er Mensch, verstandig, scherpziend, helderziend; -e Frau, knap, schrander, verstandig, voor- zichlig; il. Z Wahrmgtr, —in; er isl - genug fftr seinen Vortheil, hij verslaat zijne zaken wel; icli kanndaraus nicht - werden, ik kan daaruit niet wijs worden; wenn Ihr - seid, so bleibl dacon, ab gij verstandig zijl, blijf er dan vandaan, be- moei u niet er mee; - liandeln, sich - be- <rageit,verstandig,wijs, voorzichtig: (Spr.) Z. Schaden; ein -er. schrandere bol, ge- slepen gast m.; - fiber ctu: tirllieiten,mei oordeel; er isl allzu -, alsdass er dies: sagen snllle, hij is te verstandig, dan &; ich bin dessweyen um nicht» kliiger als vorhin, ik ben daardoor niet wijzer dan te voren; er isl nicht recht-, hij is niet recht snik, niet wel bij het hoofd, Leeft een klap van den mallemolen weg; Ihr seid nicht -, gij zijt niet wijs, gij droomt, schertst; sich - «brute»,denken knapte zijn; (Spr.) das Ei wilt kliiger sein ah die llenne, bet ei wil wijzer zijn dan de hen; aus einer Sache - werden, uit eene zaak wijs worden, baar inzien, begrijpen; der Klilgste giebt nach, de verstandigste geeft toe. Klügclci, v., z. m. bedilzncht.vit-
terij v.; 2. (-en) v.spitsv«ndigheid,haar- klooverij, slimheid v., listigheid v„ Z. Crübelei. Klügeler, (-s, mv. Klüg(e)ler) m.
vitter, mnggezifler, waanwijze, uilplui- zer, haarkloover m. Klügeln, (kliigellc, gekliigcll) o.
ww., m. h. waanwijs zijn, spitsvondig, onverstandig vitten, haarklooven, mug- geziften. Klugheit, v. verstand o., kennis
v„ oordeel, onderscheid o., scherpzin- nigbeid, voorzichtigheid, omzichtigheid v., overleg o.; die - seiner Maszregcln, de juistheid, gepastheid v. Klugheits-düukel, (-s) ni., z.
m. waanwijsheid, verwaandheid, zelfbe- wondering v.; •lehre v. lessen v. mv., regelen in. mv. der voorzichtigheid; 2. verhandeling v. over de voorzichtigheid; •regel v. regel m., grondstelling v. der voorzichtigheid; -riicksicht v.opmerking, bemerking v. uit de voorzichtigheid ge- trokken. Klüglich, (-er, -st) bijv. en b.
wijselijk, voorzichtig, wijs, omzirblig, met overleg, bedaard; das wirder-bleiben lassen, dat zal hij voorzichtigheidshalve wel nalaten, hij zal wijs genoeg zijn &. Klügling» (-(e)s.mv.-e) m.waan.
wijs persoon, neuswijze, vitter,baarkloo- ver m., Z. Klügeler. Kluinp, (-(e)s, mv. -en of Klümpe)
m. (Kookk.) klonter m., klontje o.;-e» blut. klonter; ein - butler, klomp, brok in.. Klümpe, hoopen m. aarde; il. knol in. Klümpchen, KI implein, o.
(verkl.) klontje, klompje, hoopje, klos je o. Klumpeicuel, (-n) v., Z. Har;
eichtl. |
||||||||||||||||||||
|
der) o. (Zeew.) klili
|
1
|
shand m.
|
||||||||||||||||||
|
Kluse, (-«) v. (Zeew.) kluis v.,
kluisgat, bnlloeftonwgal o. Kliisen, {kluste, geklust) o. ww.
water innemen of inlaten door de kluis- gaten, Klüsenbohrer, (-rcrs, mv. -rer)
in. kluisgalenboor v. Klus-gatt, (-(e)s, mv. -e) o., Z.
Klist; -holier o. mv. (Zeew.) kluishou* ten o. mv.; •toch o., L. Klüse; -sack in. (Zeew.) werkzak, zak m. vol werk; -zap- feu ni. kluisgatprop v. Kluster, (-n) v. Iros.lroep.groep m.
Klut-hahn, {-liahn(e)s, mv.
•hühne) in. I\'erzische haan in. zonder stuit; •hulin o. hoen o., hen, kip v. zon- der • tuit. Klutte,(-«) v.zachte,slechtestccu-
kool v. Klutter, (-s, mv. Kluller) m. lok-
lluilje o. van berkebast. Kluver, (-s, mv.A7«ier)m.(Zeew.)
kluiver m., fok v., zeil o. aan den fokke- of voorinnsl; -baum in. (Zeew.) kluiver- boom in.; -fock in. kluiffok v., tweede slagzeil o. Klystier, (•(«)«, mv. -e) o. spuit-
arl-enij, daruihespuiling, dannspoeling v., darmbad, klisteer, lavement o. Klystieren, [klyslierle, klyslierl)
hedr. ww. eene dannspoeling geven,klis- teeren.cen lavement zeilen. Klystier-maschine of-röhre,
(-«) v.klisieerwerkluigo., laveinciitspiiil
v.; sprilze v. klisleeispuit, lavement\' spuit v. Knabbeln, [knabbelle. Beknabbelt)
Itedr. ww. knabbelen, knagen. Knabchen, Knablein, o. (vcr-
kl.) knaapje, jongentje, ventje o. Kn;ibe, (-n, mv. -«) ui. knaapjon*
gen ui.; aller -, (Scherts.) oude vrijer in.; (Hg., i\\at. hisl.) oinbeivisch, oin- bcr ui. Knaben-alter, (-«) o., z. m.kna-
peiileeliiid in., kindsheid,jeugd v.;-hafl bijv. uw. jongensachtig, kinderachtig,als een knaap; (lig.) onbesuisd, woest;-/m/\'- |
||||||||||||||||||||
|
Kna.
|
|||||||||||||
|
Kna.
|
Kna. 731
|
||||||||||||
|
alles-undFull.hi) doet alles in haast,met
overijling; 3. bijw. - umi Fall, plotseling, op (den) slag, eensklaps, als uil de wol- ken. Knall-augen, o. mv. (Volkst.)
rollende oogen o. mv., scherpe blik m,: •blei o. (Scheik.) salpelcrzuur lood o.: •bnnbnn in. ontplofbare koekjes o. mv.; -6.irn.se v. klapbus, klakkebus v„ prop- jiensrhieter m. Knallen, {knallle, gcknallt) o.ww..
m. h. knallen, klappen, een slag geven. ontploffen, springen; (Scheik.) ontploften: mil der l\'eilsche -,klappen; eme i-linie - lassen, losbraiiden, afschieten; nVn ïfropj - lassen, springen;-d, knallend,klappend; (Scheik.) ontploffend; 2. bedr. vtw.jem. -. doodschieten; (fig., Volkst.) voor den gek houden. Knall-gas, (-gasses, mv. -gasse) o.
(Scheik.) ontplofbaar gas o.; -glas o., Z. •kügelchcii; -gold o. slaggoud o.; •hüllc v. (i. k. bel.) bordeel, hoerhuis o.; -ku- gel v., •kügelchen o. springkngeltje o.; il. Z. Springglas; -luft v. ontplofbare lucht v.; -jiislole v. (Nat.) pistool v. van Volta; •pulvero. (Scheik.) donderpoeicr. knalpneiler o.: -quecksilber o. (Scheik.) ontplofbaar kwikzilver o.; -.vaucrbijv.nw. (Scheik.) -saures Salz, knalzunr zout o.; •sriure v. (Scheik.) knalzuur o.; silber o. (Scheik.) knalzilver o. Knapp, (-er, -{c)sl) bijv. en b.
nauw, eugsluitenil; -e Schuim, nauw; -es Kleid, nauw, engsluitend; M tcird - hin- reichen, krap,nauwelijks, ternauwernood: lig.) -e Zeilen, kommerlijk, armzalig, ongelukkig, noodlottig, duur; dat Geld isl bei Hun -, hij is slecht bij kas, heelt zelden geld; es gchl - bei ihm zu, hij leeft komiiicrlijk, zuinig, armzalig; 2. zuinig, zeer spaarzaam, vrekkig, gierig; seine Leute • hallen, kort houden, zuinig hc- hamlelen; (Zecw.) (vanden wind), bijna vlak legen. Knappe, (*», mv. -n) m. (eertijds),
edelkuaap, schildknaap m.: (leg.) knaap borst, jongen, knecht, arbeider m., Z. Berg-, Mühl-, Tuch-knappc. Knappen, (knapple, geknappl) o.
ww., Z. knacken, knislern; il. hinken; 2. bedr. ww., Z. knacken, knappen; il.knei- pcn. Knappem,(inap^cr/e, gekuapperl)
bedr. en o.ww. knabbelen, knagen; nicht $ zu * haben, niets te knabbelen, Ie knagen hebben. Knapp-eule, (-n) v. kerkuil m.;
•heil v. nauwheid, engheid v.; 2. matig* heid, soberheid, schaarschheid v., nood in.: •metser o. knipmes, zakmes o. Knapps! tussen, knap!, krakl; —!
da /iel er, krak, knap &; 2. bijw. es ging -, hel cing flink, het ging er ferm langs. Knapp-sack, (sack(e)s, mv.
sacke) m. knapzak, haverzakm.; schaft v. gezamenlijke jongens m. mv. van hei- zelfde gilde, 2. al de mijnwerkers eeuer mijn. Knappschafts-\'al tester, (sters,
\'mv._ sier) m. oudsle mijnwerker in.; ,-kasse v. kat v. vooroude of arme ruiju* |
|||||||||||||
|
Ier Slreich, kinderachtigheid v.,jnugens-
slreck m.; •hafligkcil v. kinderachtig* IiimiI ¥.; •kraul n. slandclkruid o.,honds- wortel m.; -nuiszig bijv. BW., Z. •haft; schaft v. jnngcnssiaat m , kindsheid, jeugd v., kinderlijke leeftijd m.: 2. al de jongens, al de kinderen: schande v.kna- penschenderij, tegennatuurlijke onliichl. soilomielerij v.; scliiinder in. knapen- schender, sodomie! na.; scbönderei ol scluindiing v., Z. schande; schuit v jongensschool v.; slimme v. jongens* slem, kinderstem v.; (Mnz.) hooge alt- stem v.; slreich m. jongensstreek, gui- tcnslreek, kwajongensslreek m.; il. kin- derachligheid v.; -wur; v., Z. •kraul; •zeil v., Z. •aller. Knack! Knacks! tussch. knak!,
krak; 2. (-«, niv. -e) in. (gemeenz.; knak m.,kraak m.,brcuk,schcurv.,gekraak o.; - sagen, knak zeggen, kraken; er hal einen s «eg, einen s beknmmen, hij heefl voor altijd genoeg; 3. (Jachtw.1 InchI- spoor, hoogste spoor o., waar het herl bij het trekken door het woud de lakken geraakt en gebogen heeft. Knack-beere, (-n) v. (Tuinb.)
klapbes v.; (I\'l.) kraakblnem v., stink* wilgm.;-\'n<ru..e«v.mac-adaniweg,grind- weg m. Knacko, (-n) v. knoest, stomp m.
Knacken, [lenackte, geknackl) o.
ww., m. h. kraken, knakken, gekraak doen hooren, knak zeggen: das llreli knackl, de plank kraakt; mi( den Fingerv -, de vingers doen knakken; uiiter den Zihnen -, op de tanden knarsen;\'2. bedr. ww. Nüsse -, kraken, openbreken; Flühe -, knippen, doodknippen. Knackente, (-«) r. gewone,bonte
eend v. Knacker, (-.«, mv. Knacker) m.,Z.
Knack; 2. (Scherts.) kraker m.;.". noten- kraker m. Knackerig, bijv. nw. krakend,
krakerig. Knackerweide, (-n) v. knot-
wilg m. Knackmandel, (-n) v. kraak* nii iinli-1 v.
Knacks, knacksen, Z. knack,
knacken. Knack-weide, (-«) v. knotwilg
ro.; -icurst v. metworst, knoflookworst, knak worst, cervelaal worst v. Knagge, (-;i) v. knoest, kwast,
stomp ui.; (Timm.) kniehout o.; it. kar* does v., draagkliimp m. voor planken; (Volkst.) ein -n Urod, homp, bonk, brok ro.: 2. houten schroef v. Knaggennagel, (-nagrls, mv.
•nagel) ui. spijker in. van H lot 1U duim «f cenlimelers lengle, aelilduiuier m. Knall, (-(e)s, mv.-e)m.(w.i.gebr.)
geraas, geluid, gekraak o.; • desDonners. geraas o. van dcu donder; (van eene mijn &). springen o., ontploffing v.; (van gc- witcu), [nsbranding, oulbraiiding v., schol o.; 2. knal, slag, klap in.; (van bus- kruit), ontploffing ».; (Ok., Volkst.) - undt\'all war eins, bet dier & viel met hel scuot.onuiiddellijk na liclschotjitii/imió/ |
werkers; -kux m. aandeel o. van de op-
lirengst, ten voordcelc van arme mijn- werkers. Knarpelkirscbe, (-«) v. knap* kers, bonte. Spaanschc kers v.
Knarpe(l)n, (knarp(el)lc, geknar-
v(el)l) o. ww., m. A. knappen, kraken; zitischen den Zalmen -, kraken; an einer harten llrodrindc -, knabbelen, knagen; (Volkst.) een hard sluk brood te elcn hebben. Knarre, (-n) v. ratel, rammelaar
m.; (lig.) eine alle -, knorsler, brnmsler, broinkous v.; 2. last m., moeielijkheid, onaangename zaak v. Knarren, {knarrle, gcknarri) o.
ww., m. h. kraken, knarsen; (van deu- ren, laarzen Jb), kraken; (van personen), knorren, brommen, grommen; -d re- den, met eene schetterende, krijschende «tem spreken; i«i/ ehe. -, ratelen, ram* iinlen; der Nachlirachler knarrl, ratelt. Knarr-ente, (-n) v. kwaakeend
v.; -«i/e v., Z. Kirreule; -huhn o. trom- petvngel m. Knarricht, bijv. nw. knarsend,
(tnsschen de tanden) krakend; it. (van spijzen), krakend, zanderig, niet goed schoongemaakt. Knarrig, (-er, si) bijv. nw. knor-
rig, broinniig. krakend. Kriar/.cn, (knarzte, geknarzt) o.
ww. (van nieuwe laarzen), Z. knarren. Knast, (-es, mv. -e) m. (w.i.gebr.)
(in hout), knoest, kwast m. Knaster, (-s, mv. Knasler) m., Z.
Canatter;it. aller-,oude,eerlijke, trouwe vent m.; 2. hoop m. niitteloozc boeken. Knaster-bart, (-bart(e)s, mv.
•biirlc) in. (Volkst.) oude brompol,knor- repot m.; -geicölkeo. mv. wolken v. mv. van tabaksrook. Knasterig, (-er, si) bijv. nw.
krakend, kliederend, knappend, vonken spattend. KnastOm, (knasterle, geknaslerl)
o. ww., m. h. (van hout), knetteren, knappen, vonken spatten; 2. naar tabak rieken. Kmistig, bijv. nw. knoestig.kwastig,
mei knoesten of kwasten. Knaten, (knalele, geknalet) o. ww.
door den modder waden. ILll&taohen,(knalsclite.geknatschet)
o. ww., m. h. door dik en dun loopen, Daddcren, ploeteren, in vuilwaterofslijk plassen, morsen. Knattem, (knallerle, geknallerl)
o. ww., m. h., Z. knatlern, knislern. Knauel, Knaucl, (s, m\\.Knauel
of Kmïuel) m. kluwen, opgerold garen- klosje, naaikiissenlje, speldenldissentje o.; auf • winden, wiekeln, Z. knöueln; (Nat. hist.) samenhooping, ophnoping, massa v„ hoop m.\\ (l\'l.) valsche jalappe v. (vrucht). Knauel-blüthig, bijv. nw. met
sauiengehoople bloemen; -graso. samen- gehoopt vingerkruid o. Knaueln, knaueln, (knauelte of
knduelle, geknauell of gekniuelt) bedr. ww. oprollen, opwinden, tol een kluwen |
||||||||||||
|
Kni.
|
|||||||||||||
|
Kne.
|
|||||||||||||
|
732 Kne.
|
|||||||||||||
|
Pferd -, eene prop, een bal of knevel in den
mond of bek steken; die Stirnc -, pran- gen, knevelen, den hoofdpranger aanleg- gen; (Zeew.) ein 7"on -, om de beling leggen; 3. knevelen, ranselen, met een touw met knoopen slaan. Knebcl-spiesz, (-es, mv. -c) m.
jachtspies m.\\ stock m.,Z. •hol:;-lrense v. (Hijk.) kauwgebil, drinkgebito., wa- tertnom m. Knebclung, v., Z. knebeln.
Knebclwachs, (-cs) o.,z.m.knc-
velwas o. Knecht, (•(«)«, mv. -e) m.knecht,
bediende, mannelijke dienstbode in.; leibeigener -, lijfeigene, slaaf, onderhno rige in.; (fig.) - der Sünde, slaaf.zonduar m., hij die aan de zonde verslaafd is; jem. zum - machen, onderwerpen, tot een slaaf maken, in slavernij brengen; 2. soldaat, lansknecht, schildknaap in.. Z. Fuszknecht; (Art.JZ. S(flcttneeA7;(Kook> k.) druiproosler m., druiprek o., druip- plank, vergiellesl v.; it. Z. Pfannenknecltt; (Zeew.) niarszeilsscliootknechl,kardeels- knecht, slrengewindrecpsknecht m., Z. Slandblock; (Mcub.) alles wat dient om iets te schragen of te steunen, schraag, ezel m.; (Ridd.) edelknaap, schild- knaap m. Knechtelei, v. slaafsche gezmd-
heid, kruiperij, al te groote onderdanig- heid v. Knechte(l)n, (kncchle(l)tc, ge-
knechle(l)t) o. ww., m. /i. alseen knecht denken, handelen, als knecht dienen, knecht zijn; 2. bedr. ww. als een knecht behandelen, onderdrukken, in slavernij brengen, lirnnniseeren. Knechturoi, v., Z. Knechtschap.
Knochtisch, bijv. en b. (i.k.bel.)
als knecht, als een slaaf, slaafsch,onder- worpen, kruipend; -e l\'urcht, slaafsche vrees v.; sich - benehmen, kruipen, als een slaaf handelen, hoogst onderdanig zijn; -e Seele, slaafsch, laag; das -e H\'o sen, slaafschheid v.; - überselzen, hoogst of uiterst getrouw, nauwkeurig, slaafsch. Knofihtlich, bijv. nw. als een
knecht, eigen aan een knecht, ondergc- schikl; -e Dienst, Z. Knechl(s)dienst(\\); •er Gehorsam, slaafsche gehoorzaam- beid. Knecht(s)arbeit, (-e«) v.siaafsch
werk, kneclitsuerk o., slafelijke arbeid m.
Knechtschaft, (-e«) v. staod m.
van knecht, knechtschap o., onderhooiï- gen ui. en v. mv.; (fig.) slavernij, iinder- drukking, verdrukking v.; harte -, harde slavernij v., ijzeren juk o.; das - breclien, hel slaveujuk afwerpen. Knecht(s)-dienst, (-es, mv. -e)
ia. knecblsdiensl m., kncchlswcrk o.; 2. stand m. van knecht; il.—e verselien,den dienst, het werk van een knecht ver- richten; (gemeenz.) onaangename en moeielijke diensten doen; -geist m.slaaf- sche geest in., slaafsche gezindheid, ou- derworpenheid v.; -geld o. belasting v. voor dienstboden; -sinn m.,Z. -geist. Knechtvieh, o., z. m. vee o., dal
den herder of den knecht toebehoort. |
Kneif,(-V\'.«, mv. -e)m. mes, knip.
mes o.; (Schoenm.) snijmes o.; (Tuinb.) snoeimes o.; -bindsel o. (Zeew.) draai- kabel, knijper in. Kneifen, (knief, gekniefen) bedr.
ww. onr. knijpen, knellen, prangen,druk- ken; (Zeew.) den Wind -, dicht onder den wind zeilen. Kneifer, (-s, mv. Kneifer) m.(Nit.
hist.) (gekuifde) duikereend, duikergan* v.; 2. slang v. van het boageslacbt. Kneipe, (-n) v. knijp, kneep,knijp-
lang v.; (Tig., gemeenz.) verlegenheid, kleine benauwdheid v., gedrang o.; 2. kramp v., snijdingen v. mv. in het lijf;3. kroeg, herberg, knijp v. Kncipcn, (kneipte, gekneipl en
kniep, gekniepen) bedr. ww. reg. en onr., Z. knellen; 2. die Harten -, knepen of kneepjes geven in, geheime kenmerken geven aan; die Würfel -, vervalsenen;dn Teig -, met handen en voeten verdee- len; II. wed. ww. es kneiptmich imLeibe. ik heb snijdingen in liet lijf, het snijdt mij door het lijf; die Schalie - i/m, knellen, zeer doen. Kneiper, (-s, mv. Kneiper) m„ Z.
Kneifer; 2. kroeglooper m., hij, die veel de kroeg bezoekt. Knejp-hahn, (-hahn{e)s, mv.
•hiihne) in. (Nat. bist.) aardtor v.,loop- kever in.; -haken in. (Zeew.) takelhaak m.; -kafer m. rolkever m.; schenkt v., Z. Kneipe (3); schröler m. vliegend herl o., schalebijter m.; -nurm m. knoppen- vreter m. (een worm); sang v. kuijp- lang, nijptang v. Knoisz, (-m) m., z. m. (Bergw.)
gneis in.;2. aardpekachtige schilfcrsteeii o.; -ciscn o. (Looi.) schraapmes, scbaaf- uies o. Knciszon,7;rti\'/.<.-/f../c/L»i\'i.v:/}h.\'dr.
ww. (Looi.) schaven, schrapen. Knellbeere, (-«) v. (I\'l.) bclla-
donna, Wulfkers, groote nachtschade v. Kneller, (s, mv. Knellcr) m.
(Hand.) geiucene, slechte tabak v. Koeten, {knetele, geknetet) bedr.
ww. Urod, den Teig -, kneden, met de handen bewerken; den Körpcr -,kneden, drukken, wrijven; (lig.) Z.knitlern. Kneter, (-s, mv. Kneler) m. kne-
der in. Knet-getriebe, (-t«, mv. -be)
o. kneedmachine v., knecdwerkluig o.; scheit o. kneedhoul o., bakkersspalcl v. om deeg af Ie steken. KnQtschen,(knetschte.geknetschet)
o. ww. (Volkst.) ineendrukken, ineen- fromincli\'ii, verkreukelen. Kngt-StUbe, (-n) v. kneedkamer
v.* -lrog in. (kneed)lrog m. Kniok, (•(«)#, mv. -e) in. knak.
klats, klap in.; eiaen - Ihun, een knak geven; - knack! knik, knak!, krak!; 2. scheur v., barst ui., spleet v.; (aan klce- deren), plooi v.; 3. kneuzing, kreuk v., indruk in.; (lig.) Z. Knack. Knick, (-(e)ï, mv. -e) o. haag,heg,
luinhaag, omheining v.; il. Z. Gehilz. Knickbeinig, bijv. ow.metknik-
keude knieën.
|
||||||||||||
|
winden; (Nat. hisl.) zich opeenhoopen
samenhoopen. Kniiuen, (knaute, geknuul) bedr
ww. knanwen, kluiven, knagen, knabbe- len; jemn. ctte. zu • geben, iem. iets te knauwen, iets moeielijksof onaangenaams te doen geven. KnuuCi\', (•», mr. Knaucr) m.
(Gergw.) hard, weinig erts bevattend rotsgesteente o. Knuuerig, bijv. nw. uit harden
steen bestaande, weinig erts bevattend, moeielijk te breken. Knauf, (-(e)s, mv. A\'na\'u/e)m.knop,
knoop m.; 2. (Bouwk.) kapiteel o.; 3. (Art.) druif v. van het kanon; 4. (aan boomen), knoest, houtachtige uitwas m.; stempel m. graveerijzer o., verstaalde gravcerslifl v. Knuupeln, (knaupelle,geknaupell)
o. ww., m. h. (Volkst.) knabbelen, kna- gen,kluiven; an einem Knochen -, kluiven, knabbelen; (flg.) zich nuttelooze moeite geven. Kllauscr, (-s, mv. Knauser) m.
vrek, kruimelaar, knijper, gierigaard m. Knauserei, »., z. m. vrekkigheid,
kruimelarij v.; 2. (mv. -en), gekruimel o., vrekkigheid, gierigheid v. Knauserig, (-er, -st) bijv. nw.in-
balig, gierig, vrekkig, kruimelig; -cr Spieier, karig, arniharlig. Knauscrisch, bijv. nw., Z. knau-
serig. Knausern, (knauserle, gcknauserl)
o. ww., in. /(.kruimelen, gierig, vrekkig zijn. Knaust, (-es, mv. -e) m.,Z.Gneist;
•birne v. gele muskaatpeer v. KnailtSChen, {knautschte, ge-
knautschet) bedr. ww. korldrukken, kneuzen, kreukelen. Knautzen, (knautzle, geknautzet)
o. ww. snuffelen; il. door den neus pra- ten. Knobel, (-s, mv. Knebel) m. knnp-
pel, pakstok nu; (üntlk.) (aan de vingers A), lid o., geleding v.; (Art.) sluilslukje! o. (van hel sleeptouw); (voor lakkebos. sen), pakstok, spanstok :n.; einem llunde ruirii - anlegen, een knuppel "I kneppel aandoen; (Zeew.) bctiug v.;2. mondprop v., iiiiiinlh.il. mnndprang, knevel in.; (hij lastdieren), pakstok m.; (I\'l.)sterrekruid o., koedille v., koeienoogo.Jt.kervel v.;3. (flg.) lomperd, dommerik, vlegel m.;4.Z. Knebelbart. Knebel-bart, (-&ar/(e)s, mv.
•barle) in. knevelbaard, knevel.snnrbaard m.; 2. (PI.) slingerplant v.;—etsen o. knevelijzer o. Kn§b(e)ler, (s, m\\. Kneb(e)ler)
in. (Landh.) schoovenbinder, knevelaar in.; 2. kelderknecht tn. Knebelholz, (-holzcs, mv.-hölzer)
o, (l.andh.) hout o. om hel touw van hel pak aan te trekken; 2. (Hoed.) span- rad o. Knebeln, (knebelle, geknebell)beiir.
ww. die Garden -, binden, samenbinden; 2. de prop in den mond steken; das Mout, -, het stilzwijgen opleggen; jemn., ein, |
|||||||||||||
|
Knü. 735
|
||||||||||||
|
Km.
|
||||||||||||
|
Kin.
|
||||||||||||
|
nw. zoo hoog als de knie, kniehoog;-Aö/ie
hoogte v. der knie; 2. (Art.) kniehoogte \\.\\-hnhlung v., Z. -bcuge; -holz o. omge- bogen hout o.; 2. (Zeew.) kniehoulo.;ö. (I\'l.) pijnboom,denneboom m. der Alpen; 4. (I.andb.) knieliont o., houten beugel in. aan hel vee omgehangen; -kappe v., \\Z. \'bugel; -kardalsche v., Z, slreiche; •kelilc v„ Z. -beuge. Kniekehlen-band, (-band(e)s,
mv. -bunder) o. (Ontlk.) knieboogliga- ment o.; -bluladerv. kuieboogsbloedader v.; •muskei m. knieboogspier v.; -nerve v. knieboogzenuw v.; scltlagader v.knic- boogsslagadcr v. Knie-kissen, {-kissens, rav. -kis-
sen) o., Z. -polster; -lade v. naaldenma- kcrslade v.; \'leder o., Z. -btigel; -polslcr o. kuielkussen, kuielbankje o.; \'riemen m. kniei iem m.; 2. (Schoenm.) spanriem m.; -röhre v. omgebogen buis of pijp v.; sclieibev. knieschijf v.; -schnalle\\.knie- gesp m. Kniese, (-n) v. (Zeew.) vrang v.,
buikstuk o. Kniest, (-es) m., z. m. (Bcrgw.)
kopererts houdende bergstofv. Knie-streiche,v.,z. m.(Lakenw.)
lijnsle manier v. van wol te kaarden, fijne kaarde v.; slreiclien o. kaardeii o. op de knieën; •stretcher m. lijnkaarder m.; slück o. kiiicstuk, knieieder o.: Schild.) knicstuk o., schilderij v. ter hahe grootte; stülzcv. (Timm.) knie- stut ui., bankje o.; -tucli o. knicdoek in.. kniedoekje o.; -ueil bijv. nw. (Bijk.)rfas Pferd ist —, beeft de knieën te ver van elkander. Kniff, (-(e)s, mv. -c) m. kneep v.,
knijper o.;jemn. einen • geben.ccu kneep geven, knijpen; 2. plooi, vouw v., rimpel m.,kreuk v.;(lig., i. k. bct.)streekm., lisl v., kunstgreep, bedriegerij v.; -e und l\'fi/[e, streken en treken. KnifTchen, o. (verkl.) kneepje o.;
it. plooitje, vouwlje o.; (lig.) kleine streek in., list v. Knippchen, o. (verkl.) kaipje,
tikje o., Z. Kitipp. Knipp, (-(e)s, mv. -e) m. knip m.
voor of tegen den neus; 2. klappen o. met of op de vingers; (Hg.) jemn. einen - schlagen, heimelijk spotten met, voor den gek houden; 3. slag m. op den vin- erlop, lik m.; 4. borrel ni.; it. Z.Knipps. Knippen, [knippte, geknippt) o.
ww., m. It. met de vingers knippen; it. borrelen, een borrel drinken; 2. bedr. ww. op de vingers tikken. Knipp-kaulchen, o., -kugel,
v. knikker m.; -kitgeleino. knikkertje o.; mit —(n) spielen, knikkeren, niet knik- kers spelen. Knipps, (-es, mv. -«) va.,Z. Knipp;
2. Knirps. Knipp-schere, (-») v. (knip)-
chaar v.
Knippsen, (knippste, geknippst) o.
ww., Z. knippen (2). Knipptasc\'ho, (-n) v.beugeltasch
v., knipje o. Knirps, (-es, mv. -e) m. zeer
|
||||||||||||
|
Knieken, (knickle, geknickt) bedr.
tl w. einen Zueig -, knakken, brekcn.doen afknappen; [Jachtw.) einen Hasen -,neer- -laan, den kop afschieten; n» Glas -, breken, doen bersten; 2. o. ww., m. A. kraken, knakken, scheuren, bersten, splij- tcn; it. buigen, neerslaan; er knickl im Geiten,zijne knieën knikken; \\\\.7..hnau- sern. Knicker, (-s, mv. Knicker) m.knik
wenk in.; 2. knikker in.; it. Z. knauser. Knickerei, (-en) v., Z. Knauscrei.
Knickerïg, {-er, -sl) bijv. en b.
(gemeenz.) met knikkende knieën, knik- •il.I; 2. Z. knauserig.
Knickern, (knickerlc, geknickerl)
o. ww., m. //. knakken, kraken; 2. im Gelien -, Z. knicken; 3. Z. knausern. K.Jlick.-f&ng,(-fang(e)s,mv.-fdnge m., Z. Genickfang;-fusz m.,Z.A\'«ic/.s(2). Knickicht, (•(*)«. mv. -«) o., Z.
Anici (3). Knicklauch, {-cs) m., z.m.neer-
hangend knollook o. Knicks, (-es, mv. -e) ra., Z. A\'nicft;
2. buiging, neiging, kniebuiging v. Knicksen, (knickste. geknickst)
o. ww. (gemeenz.) buigen, neigen, eenc buiging maken, groeien. Knick-Stag, (•(«)«, mv. -e) m.
(/ecw.) looze stag, borgslag o. Knie,(-s, mv.-«)o. knie v.; sich auf
die-e niederlatsen, auf die-efallen,ov>ie knieën vallen, knielen; eine Saclteüber\'s • breclten, plotseling afbreken, een einde maken aan; it. (Volkst.) den knoop door- bakken; 2. (Vest.) benedeiidccl o. eener batterij, kniehoogte v.; (Uergw.) boekm. Knie-band, (-band(e)s, mv.-Wn-
der) o. knicband, kouseband ra.;(Onllk.) knieverband o.; (Werkt.) knicband m.; •bausch m.i Z. -rose; -beuge v. knieboog m., knieholte v.; —muskei va. buigspier v. van de knie; \'beugen o., -beugttng v. kniebuiging, diepe verecring v., knielen o.; -biege v., Z. -bcuge; -bug m., Z. •beuge; -bügel m. (Uergw.) kniestuk, lederen kniestuk o.;-busch va. (Boschw.) laag gehouden struikgewas, takhout o. Knieën, [kniile, gcknic(e)t)o.vtv:.,
\'ii. /;. en i. knielen, op de knieën vallen, op de knieën liggen, geknield zijn; 2. bedr. ww.elleboogvormigoinbuigen.eene bocht of kromte maken aan; .".wed. ww. sicli uund -, door het knielen zich ver- wonden; gekniel, omgebogen, hoekig, el- leboogvormig, knierormig. Knie-eisen, (-eisens, mv. -eisen)
o. (Zeew.) boegband m.; -fall m. knieval m., Z. Fusz/atl; -flügelbander o. mv. (Ontlk.) bandaclitige knievleugels m. mv.; •förmig bijv. en b. knievormig; •galgen m. omgebogen galg v.; -gebitsclt o., Z. -buscli; -geige v., Z. bralsclie; -ge- lenk o. kniegewricht o.; -geschwulsl v. kniegczwel, gezwel o. aan de kme;-gicltt v. kniejichl v., gonagra o.; -gichlig bijv. uw. met kniejichl behept; -graso. spurrie v-; •gürlel in. knieband, kouseband m.; •halter m. (Vleeschh.) knieband m-,touw o. dat aan den hals en den poot van \\vil- de ossen & gebonden wordt; •hoch bijv. |
klein mensch m., dwergje, dreumesje,
ventje, kereltje o., dreumes, dwerg m. Knirren, (knirrte, geknirrl) o.ww,,
Z. knarren, knirschen. Knirrücken, (knirrficktc,geknirr-
(ickl) o. ww. vechten, ranselen, slaan. Knirschen, (knirschte, geknir-
sch{e)l) o. ww., in. h. knarsen, kraken; mit den Zalmen -, op de tanden knarsen; it. schuimbekken van woede; 2. bedr. ww., Z. knicken, zerknirschen; it. verma- len, kort stampen, kneuzen; II. o. zellst. knarsen, geknars o. Knistergold, (-(c)s) o., z. m.
klatergoud o. Knisterig, bijv. nw. knappend,
knetterend. Knisterkerze, (-n) v. (Volkst.)
kaars v., die knapt of knettert. Knistem, [knislerle, geknistert) o.
ww., ui. It. knappen, knetteren, kraken; mit den /•>hitfii -, knarsen; das lltskutl knislert unler den Zdhnen, kraakt; iclt Itöre eine Maus -, knabbelen, knagen; 2. bedr. ww. lirodrinde-,doorknagen, door- bijten. KnjtSChen, (knilscltle, geknit-
sclt(e)l) o. ww. kneuzen, klein drukken; 2. bedr. ww. verkreukelen, verknoeien. Knittel, {•*, mv. Knillel) m., Z.
A\'niï/W. Kuit ter, {-s, mv. Kniller) m. val-
sche plooi, vouw, kreuk v.; -gold o., Z. Knistergold. Knitterig, bijv. nw. gekreukeld,
vol kreuken, vouwen of plooien, verfrom* meld; (lig.) verdrietig, brommig. Knittern, (knitlcrle, geknitlert) o.
ww., in. It. kraken, knappen, knetteren; 2. in. s. of wed. ww. si, It -, kreukelen, gekreukeld worden; 3. bedr. ww. Papier -, kreukelen, ineendrukken, verfromme- len. Knobel, (-s, mv. Knobel) m., Z.
Knüchet; (Hand.) stukjes barnsteen o. van de derde grootte. Knobel-nsch, (-es, mv. -t) m.
walvisch in. met zes bullen, knobbeU visch; \'lerche v. knollookleeuwerik m. Knobliuich, (-(e)«) m., z. m.
knollook, knooplook o. KnQblauch-artig,bijv.nw.knof-
lookacblig; -birne v. stinkpear v.;-baum va. slinkboom m.; -bralen va. knollook- vleesch o.; -brülte v. knoflooksaus v.; •geruch m. knollookreuk m.; -kraul o. watergermander v., knollookkruid o.; •schwamm m. naar knollook riekende paddenstoel m.; smillwoch va. \\Voens- dag m. na Pinksteren; -zehc v. knoflook- schil v. Kngehoisen, (sens, mv. -sen) o.
hamer m., nijptang v., folterhamer m.; (fig.) lastig kind o. Knochel, (-s, mv. Knöchet) va.
kneukei, knokkel in.; (van den voet),en- kei m.; (van dieren),enklauw in., koot- been o.; (fig., gemeenz.) gewicht,beentje o.; \'band o. (Ontlk.) tol den enkel be- hoorend ligament o. Knöchelchen, Kngchloin, o.
(verkl.) kneukelljc, knobbeltje, knok* |
|||||||||||
|
Kno.
|
Kno.
|
||||||||||||||||||||
|
734 Kno.
|
|||||||||||||||||||||
|
•naiit v. (Onllk.) bcenverbindiiig v.,
beeuderuaad in.; -öl o. beeuolie, olie v. uil beenderen; \'2. olie v., die door beeu heendringt: .5. brandig riekende, dierlijke olie v.; •pfaune v. (Ontlk.) beenbolle v.; •/dalle v. (Outlk.) bcenvlakle v., been», vlako.;-s«sev.(lleelk.)beenzaag v.;-6a«tr bijv. nw. (Scheik.) Z. phosphorsaaer; •aantellen o. beenzniltje o.; •iinre v., Z. I\'hasphorsdure; •schlagader v. (Outlk.) been-slagader v.; sclileie v. zeell v. (een viscli); schmerz m. beenpijn,pijn v. iu ile beenderen; -seli«arz o. beeiizvrart, ivoorzwart o.; •spliller m. Iieeiischilfcr v.; -slem ui. beenversteening v„ beender» steen 111.; •Ihiere o. mv. werveldieren, dieren o. mv. derwervelbeenderen; -irr- bindung, -vereinigung v., Z. -füguug; • terslemerung v. bcenversleeuingv.;-ire/i ii. beenderenpijn, pijn v. inde beenderen: •merk o. beeuwerk, uil heen vervaardigd werk o.; •wuchs m. Iicendergroei 111., ver- Leeinug v., overgang ui. tol been;->erfe* yuny v. ontleding v., onderzoek 0. der beenderen. Knöchern, bijv. en b. beenen, uil
beeu beslaande, uit been vervaardigd. Kngchicht, bijv. en b. op been ge-
iijkenil, beenachtig, als been. Knochig, (-er, -sl) bijv. en b.grof
van beeu, vol beenderen; (Ontlk.) sterk van beenderen, knokkelachtig. Kngchlein, o. (verkl.) beentje,
knokje, kneiikeltje o.
Kngchler, (-s, mv. Knöehier) m.,
Z. Knoclienmann (Hg.); il. tiran, onder- drukker, dwingeland 111. Kngcko, (-«) v. streng »., samen-
gedraaide bundel in. garen, wol &. Knodol, (s.mv.Knödcl) o.(Kookk.)
melkkluilje, vleeschballelje o.; il. ge- droogde peer v. Knoll,(-(e)s, mv.-e)m.,Z. Knollen.
Kngll-bein, (•(«)«, mv. .<•) o.
olifautszickle i.;-dislel v. velddistel v.
Kngllen, (knollle, geknolll) bedr.
ww. (liak.) den Teiy -, nog een maal kne- den, voor de Iweede maal kneden. Kngllen, (-s, mv. Knollen) m.
(verkl. Knöllcheno.) klomp, bol,hoop m., massa v.; (Ileelk.) maankalf, uioederkalf o.;ein- liluIMlouter,klomp m.; ein • Itrod, bonk v., homp 111.; (Uergw.) hoop ui. slakken; 2. (Nat. bist., Gen.) knobbel, bult, bultvoruiigc uilwas m.; (lig.) lompe vent, grove kerel, lomperd in. Knollen-blume, (-«) v. knol-
bloem, bergranonkel v.; -förmig bijv. uw. kuobbi\'lvorinig, knobbelig; (Gen.) bultig; •yetrnchs o. knolgewas, bolgewas o., knol- plant v.; -yras o. naar tarwe gelijkende haver ».; -kraut o. kuolibelkruid, spicr- klierkruid, wild zoclhoilt o.; \'2. klapbes- scboom, linteboom in.; -rebe\\.,\'l.-wir,ke; •lellcri in.kuolsellerij v.;-slein ni.(llelfst.) leveropaal m.; -tcicke v. Amerikaansclie aardnool v.; -wurz v., Z, -fo-au/;2.groot klierkruid o.; 3. Z. Erdnust; -zuicbel m. kuulujuiu ni. KnQll-fusz, (-fus;cs, mv. -filsze)
m. (Gen.) olifanlsziekte ».; -hu(eriu.,\'L. knollengras; •hum o. radijs f. |
Kngllicht, bijv. nw. bolncluig,
met knobbels,knollen; (lig.) lomp, oube- lioiiwcn. Kngllig, (-er, -ti) bijv. nw. (PI.)
knobbelig, kuohbelachlig; (PI.) vol bul- len; (Volk«t.) lomp. Kngll-kafer,(-fra/ers, mv. -kifer)
in. kuolkever, byrrbus m.; -lilie\\. wilde, Turksclie lelie, berglelie v.; •rellig 111. kncilr.iilijs v.; -suchl v.bcenvreting,knob- belzucbl, knobueljicht v.; •wicke v., Z. Erdnuis. Kngpel, (-s, mv. Knöpel) m.,Z.
Kiiduel. TLnQipBln,(knöpelle,geknApeU)btAr.
ww. 111 deu knoop trekken; (Bg.) in de war helpen.
Knopf, (-(c)s,mv. Kn/ipfe) m.knoop
in.; 2. Inreuspils ».; (vaneene piramide), punt, uiteinde v.; (van eeue zuil), kopi- teel o.; (aan een degen), degenkuop m.; (aan een zadel), zadelknop ui.; (vaneene speld), kop m.; (I\'l.) Z. Knotpe; \'2. ver- zaïiiiliug v. van bloemen aan de loppcn van bloemen en vruchten, kopje o.; (Zeew.) (aan louwen), knoop m.; il. zienlf Knnpfe in einer Stuntte lanfen, twaalf kunopen in een uur loepen; (lig.) den - auf dem beulei liuben, de hand op den zak houden. Kngplbaum, [-baum(e)$, mv.
-b(inme) 111. (I\'l.) boom in. niet kegel- uf
kimopvormige vruchten; 2. hoorn 111. mei bolvormige bloemen; Z.rolher—, jnilas- boom m., wild Juhannisbrood o.; -binsc v. knoopiiet o. Kngpfchen, Kngpfloin, o.
(verkl.) knoopje o., Z. Knopf; -farn m.
(I\'l.) steen varen v., herlstoug v. Kngpf-draht, [-drahl{t)s, rav.
•drahlej m. (Sp.) kopdraail o.;—xthnei\' der m. knp(draad)snijder 111.; —sptndel v. kopvorin in.; \'eisen o. (Sp.) kopijzer o., ijzer o., waarmede de speldekop gc- vorind wordt. Kngpfolkissen, (sens, mv. -sen)
o. kanliuakerskussen o. Kngpfeln, [knipfelle, geknüpfelt)
O. ww., 111. h. (Saai.) kiioopeu. Kngpfen, (knop/Ie. gekwipft) bedr.
ww. van een knoop of knop voorzien. Kngpfen, (kndpfle, geknüpfl) bedr.
ww. Ituonpen, loekuoopen, vaslknoopen, mei een knoop vastmaken. Kngpf-form, (-en) v. vorm m.
|
||||||||||||||||||||
|
kelljc o., beentje o.; (Sp.) bikketlje o.;
mil - spie/ei, bik kelen. Kngchel-eisen, (-*mi«, niv. -sen)
o., /.. Knicheisen; • /nrisulz in. verlenging v. ion ilen kneu kei of den enkel. Kngcheln, {knochelie. gekniekell)
o. ww., in. Ii. (geuieenz.) bikkelen; 2. bedr. nw. mei ilen kneukei slaan, plagen, kwellen, it. verdrukken. Kngchen, (-s, niv. Knochcn) in.
been o., kimk ui., bul o.; (aan hel dik «au hel been), dij »., dijbeen o,; starke - In- ben, sterke knokkels hebben: es itl nicht» als Haul umi - an ihm, Z. Haul; 2. gc- beei.ie o., beenderen o. niv.; 5. niv. (Volksl.) ledematen o. mv.; 4. beenachtig |
|||||||||||||||||||||
|
9
|
|||||||||||||||||||||
|
weefsel o., beenderen o. mv., geraamte o.;
in • verieandeln, een guraamtc worden, zoo mager worden als een hout. Kngchen-abblatterung , ».
(Heelk.) arseliilfering v. van hel been:
•ansal: 111. beenknobhel m.; -arbtil v. beendraaien, beendraaierswerk o.; -ur- beiler 111. beeinliaaier 111.; -arliy bijv. nw. beenachtig, beenvurmig; -asclie v. been- asch, asch v. van verbrande beenderen; •austnlt in. verrekking v.; il. breuk ».; -ausin(r//siii.,Z.-a»s«^;-ia«(/o.(üotlk.) beenband 1:1., beenachtig ligament o.; •teil o. hakmes o.; •besehreibang v. Deen- beschrijving v.; •brand 111. (Veea.) been- vreling v.; -trecher 111. bcenbreker, zee- arend, viscliarend 111.; •brueh in. heen- breuk, teeubreiik v., breken o. van een been; -dreher in. beeuilraaier, kunstdraaier m. uil been; •düngung v. bemesting v. mei beenderen, beendcrinest in.; -durr bijv. 11 w. zoo mager als een hout, zoo vel als een Spaansch anker; -enlziinduny beenontsteking v.; -en/ev.(llelfsl.)aard- aclilige pliosplioorzure kalksteen o.; -er- zeuyend bijv. nw. (Gen.) beenvormend; •erzeuyuny v. ((Jen.) beenvonning v.; •faule v., Z. -frus:; -feile v. (Heellt.) beenvijl v., landschrappcr 111.; -fels 111. (Bergw.) beeoaclitige ruls v.; -felt o., Z. •mark; 2. beenenvet o.; -fiseh va. becn- visch in.; \'2. koll\'ervisch m.; •[orlsal: m. (Unllk.) beenverleiiging v.; -frasz m. beenvreting v., beeiivreter m.; -fuge; •fügung v. (Outlk.) beenverbinding.been* geleding v., beengewricht o.; •gebiiude. -gerüsl o. (Outlk.) beenderengeslel, ge- raamle o.; •gerippe o geraamte o.; -ylas o. (Scheik.) glasachtige korst v. van ver. kalkte beenderen; -liandi. magere hand V.; 2. onlleeilkuudigc bewerking v. dei- hand beenderen; -hart bijv. nw. beeiihard, zoo hard als been;-Aa«er 111. vleescbhou- wer, slachter, slager m.; (lig.) \'l.-mann; •hans o. beenderhuis, knekelhuis o.; •haul v., •hiutchen, •ktullein o. bcen- vlies, becnvhesje o.; -kern m. beenkern v.; -knoten m. gewriclilskiiokkel in.; •kranklieil v„ Z. -ueh; -krebs m., Z. •faule; -lehre v. bcenderleer, leer v. der beenderen; -los bijv. en b. beenderloos, zonder beenderen; -mannm. peraaintco.; (fig.) de dood in.; (Scherts.) Hein, been- dcrmau, de man m. mei de zeis; -mark o. beendermerg, merg o. uil beenderen •mehl o. beendermeel, beeupoeicr o. |
|||||||||||||||||||||
|
van een kuooi
|
|||||||||||||||||||||
|
vorm m. voor ecu
|
|||||||||||||||||||||
|
knoop; 3. knoopvorm 111.; -forlsalz in.
(Ontlk.) naar een gewriclilskiiokkel ge- lijkende beenuitwas m.; •giesier m.knoo- pengieler ni.; •giessfom, -yestult »,, Z. •forni; -gras 0. knoopgras o.; -grubc v. (Ontlk.) beenvonnige holle v.; \'haken m. knoopenlrekker m.; •hammer ra. (Goudsin.) klopbamer, drijfhanier m.; • handel 111. kuoopenliainlel, kuoopeuwin- kel m.; -hulz o. (Sp.) kophuulje o.; il.Z. [arm (3); -kraut o. schurflkruid o.; •knolengras o., Z. •binse. Kngpnein-dotter,(-rfo</<rrj,mv.
•doller) m. rilsvormige vlasdoller v.; •gras o. hondsgras, kweekgras o. Kngpf-looh, (•loch{e)s, mv. -lö-
|
|||||||||||||||||||||
|
Kno.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Kim.
|
755
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Kn...
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Knbtchen, Kngtlein.n. (verkl.)
knoopje, strikje, knopje o., Z. Knulen.
KnQte, (•«) v. (gemeenz.) knoop
m., Z. Knulen; Jig.,Sludi:iil.)liaiuiwerks- gezel iu.; il. liiuiinel,luioperd,vlegel in. Knolcl, (•») iu., z. in. inijiitiil o.
Kngteln, (knoletle, geknuletl) o.
ww. knoopjes maken, knoopjes leggen. Knytua, (•*, mv Knoleii) ui. knoop
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
(her) o. knoopsgat o.;-eiscno.(IIandsch.)
kniinpsgalcnschaar »., knoopsgat ijzer ».; •holz o., •srhruube v. kuoo|>«g»thuiiljeo. Kngpf-macher, \\-clias, mv.
•chcr) mi. kii<io|M\'iiniiiki*r,kniiO(ienfal\'ri- kanl III.; -arbeit V. knnopeilinaki\'ll 0., Itnoopenmakerswerk o.; •vaart v. knoo- iii\'ii in. niv.; \'handwerk o. kuoopeuiua- ken o. Krigpf-nadel, (-w) ».,Z.S/«i-
nadet; •netke v. anjelier v., ilie uil eene andere aan een afzonderlijken steel groeit; •platte i. (van een geweer}, |>an v ; (aan eene deur), lichter in. van de klink: •ruil o. (Sn.) ko|irad o.; -reyel o. achlvm-lig orgelregister o.;-ro«». knoproos.rnos v. met groole kooppen; •tchere v. spelden makerssebaar v.; -seide v. kuoopzijdc ».; •spann n. (Zeew.) spanwant o.; spinde! v., Z. •drahltpindel; -spinner in. hij, du de knppen aan spelden ui naalden maakl. •tlein in. versteende zeeêgel ui.; -strumpf ni. slobkous v.; •triebei in. (Zwaard werktuig o. om de degenknoppen te draaien; •überzug Dl. kiioopoverlrek in. bekleeding v. van knoopen; -uurzel v. rilsvormig duizcndguldeukruid o.\\-zieher in.. Z. -haken. Kngpper, (-s,mv. Knopper) m.gal-
nonl v.; (lig., gemeenz.) kort, dik mensen in. Kngpper-eiche, (-H)v.cikcboom
m. met groote eikels; -eiscn o. (Sni.)gmf gesmeed slaafijzer o.; -gallflieye v. gal- «esp v.; •hammer in. hamer in. voor slaafijzer; -kirtehe v., Z. Knarpelkirtche. KnQppexnt(knopperte, geknopperl)
0. » w. knabbelen, knagen. Knopperstüek, {-(e)s) o., i.m.
slaafijzer o. voor spijkers.
Knörich, (•(<•")«) m. spurrie v.
Kngrpel, (•», mv. Knorpet) m.
kraakbeen, knorbeeii o.; (Kookk.) zacht kalfskraakbeen o. Kngrpel, (-i, niv. Knörpel) ui.
muurpeper v. Kngrpel-ahnlich, bijv. nw.
kraakbeenachtig, als kraaklieen; -ansulz
m. (Onilk.) aanwas, bijwas in., beenaan* |
lel m.; -ring m. ringvormig kraakbeen
o.; •lebeibe v. kraakheenai hlige schijf v.; •Ilner o. kraakhreiiaciilig dier o. Knorrbbra, (-es, mv. -e) ui.gron-
deliug, kiiorbaau in. Knorren, (-«, mv. Knorren) va.
(verkl. Knörirhcn) o. enigheid, ruwheid v.; (in hout), kwast ui.; (aan een boom), knoest ui.; (iu riet), knoop in.; (iinllk.) |
|||||||||||||||||||||||||||
|
gewrichtskiiokkel in.; (aan de handen),!m., strik in.; (iu vvol), nop v.; (l.akeiib.)
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
kneukei iu.; (aan de voelen), knok(kel)
ui.; -kreuiband o. (Onllk ) lot hei bei- ligbeen belionieud beemei baud of liga- iiieul o.; •musket in. uitstrekkende spier v. lau iIimi voorarm, ellelioogspicr v. Kngrrhahn, (-/iu/i«(e)s, mv. •hnhne) ui. Afrikaaiisclic trapgans v.; il.
knorhaan ui. (visch). Kngrricht, bijv. en b. als een
kwast, als een knoesl. Knorrig, (-cr, •*\') hijv. en b. kwas-
lig, knoestig, vol kwasten of knoesten. Knorz, (-es, tnv. -e) in. (geraeeuz.)
knoest, kwast in.; 2. (lig.) Z. Crobian. Kngrzig, (-er, -tt) bijv. nw. (gc-
ini\'i\'uz.; Z. knorrig; 2. (lig.) broinniig. Kngspclien, o. (verkl.) knopje o
KnQspe, (-«) v. knop, bloemknop
vruclilknop m., bol, kiem v.,uilspruitsel o.; -n Ireiben, Z. knospen; Stockknospe, worlelspniil. plaiileukiem v.; (lig.) kiem v„ knop m., spruitje o.; der Tod pflücktc diese zarle -, dedoud rukte dien leedereu knop weg. Kngspen, (knospte, gcknospel) o.
ww., in. A. knoppen, uilloopen, unlkie- inen, spruitjes schieten, uitbotten; 2.onl- luiken, op hel punt zijn uil te komen. Kngspen, (-s, uiv. Knospen) ni.
hooien klomp in. Kngspen-artig, bijv. nw. knop-
vorung, kiiopacbtig,alseenknop;-6ciszer
knoppeubijler m.; -[»imig bijv. eu h. knopvormig; (Uelfsl.) mei geiiiinen ol edelgestecnleii versierd;mit—en lltumen, met in knoppen besloten bloemen; -yru* ., Z. Degenkruut; -haul v., •hdutckeao., hiilIe v. hu ui v. der knoppen, knoppen- huid v., knoppenvlies(je) o.; -kifer ui., |
die * of Knbtchen ausiupfeu, bel lakeu
uo|ipeii; (l\'l.) kuubbeligbeid v., knobbel, knoest ui.; (Oullk.) lid o., geleding v.; il. zenuw knoop, peesknoop in.; (Oen.) (van de ju bt), - uittellen, zich lol kuoü- üels zeilen; (aan bet einde van beelide- ren), knokkel, klieukel in.; (Wijng.) af- legi;er ui.; (Zeew.) spriugspienkel iu. op den kabel, ka bel k Hoop ui.; (Ijlaz.) (iu glas), blaadje o.; (Slerreiu.) knoop iu.; 2. uioeielijkheid, verwarring, lnudeiuis v., hinderpaal ui.; da sleckl der -, daar zilde knoop, daarin zil Ue uioeielijklieid; den - lósen, de uioeielijkbeid uil den weg ruimen; den- zerhucken, den knoop door- hakken; (Üiclitk.) kuoup ui., oplossing v., intrige v. Knylon, (knolele, geknotet) bedr.
ww. kiionpeii, vlechten, iiiazcu. Kngten-ader, (-n) v. heupader
v.; -i-ind o. kiioopkoord, koord o. met kiiiiopeu;-6/i(Mc v.,•blümchen o.sneeuw- klokje o.; •blamig, •blilkiy bijv. nw.uiet bloemen aan de knoopen of geledingen; -/..iiu/ in. (Uelfst.) groene papegaai in. (schelp); •fisch ui. walvisch in. mei zes bulten; •förmig bijv. nw. kuoopvormig; (Unllk.) peesknoop vorm \\g;-fuchtschwanz iu. (l\'l.) vosseslaart ui.; \'ijras o. pauik- gras o.; braunes —, Z. Knolgras; -koralle v. slerkoraal o., zeester v.; -kraul o., Z. •uurz; •Unie v. (Slerrenk.) kuoopenlijn v.; -los bijv. nw. zonder knoopen; (l\'l.) zonder knoopen, geledingen, knobbels of knoesten; -lósung v. oiilkuooping, in- Irige v.; -moos o. eikeniuos, koraalmos n.; -nabel m. (Üelfsl.) versteende vlin- dervleiigel in.; -ohr o. uit korrels be- staaude zeeoor o.; •perrücke ». pruik v. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
groeisel o., dal enkel door hel lieenvlies
in door kraaklieen met hel hoofdlieen Vereeuigd is; •arliy bijv. I1W., Z. •nhnlirh; •bund o. (Oullk.) kraakbeenvcrbiiiuiiig \'.; •beinfügtng v. verbinding v. van been \'nel kraaklieen, Z. •ftiyuny; •beschrei- bwy v. kraakbeenbesi lirijving v.; •hlume v- slraiidkruid o.; -/isch in. kraak been- visch ui.; -/los;e v. kraakheenaclilige vin \'.; -floszer m.,Z.-/Uch;-fügungi.kr»»V- Wenvereenigiiig v.; -/iouf v. (Oullk.) kraakbeen vlies o. Kngrpelicnt, kngrpelig,bijv.
"w., Z. knorpelurtiy; II. uil kraakbeen be- slaande, kraakbeenig. Kngrpel-kirsche, (-n) v., Z.
k\'iurpdkirsrhe; -kruuto.,Z. Muuerpfeffer, •lehrei. kraakbeenlecr, leer v. der kraak- Menderen. Kngrpeln, (knorpelle, geknorpell)
°- ww., Z. knarpeln. Kngrpel-platte, (-«) v. (Omik.)
«aakbeeuvlak o.; 2. aclilcrvoet, velwor- |
Z. •beisier; •kram in. krans in.van blocin- met een knoop, knooppruik f.; •rieken
knoppen; schappen v. in. (l\'l.) den knop\'in. (I)elfst.) zeeduizeudbeen in., zeepis
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
sebed, keverschelp v.;-JcAeirfev.(Uelfsl.)
zeesebeede V.; schelle,schnecke i.knob- bellge, hel in vorm ige schelp v.; -schur:ung v. (Uicblk.) leiding, omwikkeling v., gang ui. van de onlknooping, intrige v.; •tehwamm in. knobbelzwam v. en o.; •seil o. (Leid.) louwladder v.; spark iu. slerrekruid o. niet geledingen, spurrie v.; •sprache v. geschiedenis, taal v. door knoopen iu een koord of tuuwaangcduid of uitgedrukt; -spreu v. bal iu. van vlas- zaad; -stern in. (Uelfst.) knubbelige zee- sler v.; ->/i»7.- ui. knoestige (dooru)stok, knuppel ni.; slurmhaube v. (Uelfst.) driehoekig?, bruininarnicren hclinsclielp v.; -weise bijv. en b. in knoopen, knoops- gewijs; -u>utst m. kussen o. mei knob- heltjes; -uurm m. eetbare paddenstoel m.; -ieurz(cl) v. spierklierkruid o. Kngterich, (-(e)i) m.,z. m.spur-
rie v. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
beveiligende schilfers v. mv.; -lrayend
bijv. nw. knoppen dragend; (Uelfst.)
edelstecnen bevallend; (Nal.lnsl.)knop
pen voortbrengend, hollen schietend;
•Ireiben o. knoppen krijgen, knoppen-of
botleu-zelten, uilloopen o.; -lreibend bijv
nw. knoppen krijgende, bollen zetlende;
•poll bijv. nw. vol knoppen; -zeit v., z.
in. tijd in. der uitholling.
Kngrperich, (-(e)j, mv. -e) m.
(l\'l.) Kaapsche tijinaclillge plant, tbyme- tea v. Kngspem, (knosperle, geknospert)
o. ww., Z. knorpeln. Kngspicht, bijv. en b. op knoppen
nf op een knop gelijkende; (Uelfst.) op edelgesteente gelijkende. Kngspig, bijv. en b. vol knoppen,
knoppen dragende. Knospung, v.,z. m. ontwikkeling
v. der knoppen en bollen. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Kob.
|
||||||||||||||||
|
736 Knu.
|
Koe.
|
|||||||||||||||
|
Gedarme -,het rommelt in &;2. knorren,
grommen, brnmmeu; der Hund knurrl, bromt; II. o. zelfst. (Gen.) buikgerommcl o.; (fig.) gebrom, geknor o. Knurr-fisch, (-(e)s, mv. -e) m.
knorvlsch, knorhaan m.; -hahn in. knor- haan, zeehaan m.; 2. zeeschorpiorn ui. Knurrig, (-er, -$l) bijv. nw. (fig.)
knorrig, knorrend, brommig, grommig. Knurr-kater, (-kalcrs, mv. \'ka-
ter) m., -kopf, (•kopf{e)s, mv.-kipfe) m. (gemeenz.) brommende kat v.; (fig.) brompot, knorrepot, zuursmoel in. Knusporn, {knusperle,geknusperl)
o. ww., Z. knitlern. Knust, (-es, mv. -e) m. (gemeenz.)
stuk o. brood, broodkorst v.; (aan een boom), knoest m. Knute, (-n) v. knoet v.
Knuten, (knulele, geknutel) bedr.
ww.;em. -, knoeten, met de knoet straf- fen. Knü\'to, (-n) v. breien, knoopcn;it.
breiwerk o.; 2. breinaald v. Knuttel, (-s, mv. Knuttel) m., Z.
Knuppel. Knüttelchen, o. (verkl.) knop-
peltje o.
Knüttel-damm, (-damm(c)s,
mv. -ddmme) in. dam, dijk m. van ruwe boomstammen; -qedicltt o. kreupele ver- zen o. mv., ellendige rijmelarij v. Knüttelhaft, bijv. en b. (van
verzen), kreupel, ellendig, slecht. Knüttelholz, (-cs) o., z.m. Iel-
hout, niet gekloofd brandhout o. Knütteln, (knüllelte, gcknüllelt)
bedr. ww., Z. knuppeln. Knüttel-reim, (•(«)*, mv. -e)m.
kreupelrijm, slecht, ellendig rijm, pot- sierlijk, koddig rijm o.; -«er»m., Z. •ge- dicht. Knütten, (knültete, gcknültel) o.
ww., m. h. breien, knoopen. Knütter, (-s,mv. A\'flii»er)m.,-in,
(-nen) v. hrcier, knooper m., breisler, knonpsler v. Koati, (s, mv. s) m. (Nat. hisl.)
Nonrd-Amcrikaansche wasbeer, coali rn.; •mondt m. coati-mondi in. mei gekrul- den staart. Koax! tussch. - schreien, 7..koaxen.
Koaxen, (koaxie, gekoait) o. ww.,
m./i.(vankikvorschcn),knakken,schrceu wen, kwaken. Kob, (-(e)s, mv. -c) m. grondeling
m.; 2. kleine bruine koe v. uil Senegal Kobalt, (-(e)s, tnv.-e) in.(Bcrgw.)
kobalt o. Kobalt-ansatz, (-es) m., z. m
koballbezinksel o.;-ar/iy bijv.nw.koball-
achtig; -berguerk o. koballmijn v.; -be- <r/i/«o re. uitbloeiing, verwcering v. van kobalt; -bleierz o. (Scheik.) loodselenium o.; -blumenv. mv. (Scheik.) knballhloe men v. mv., uitbloeiing v. van kobalt; •rfruse v. koballertso. in kristallen; -erde v. kobaltaarde, koballoker v.; -erzo. ko- balterts o.; -forderniss v., Z. -ansatz: •gang m.kobaltaderv.;-jcis/m.(Goudm.) Z. Kobold; •glanzm. koliallglans m.;-ijhs o. kobaltglas, smcltblauw o.; -graupen v. |
||||||||||||||||
|
Knot-gras, (-es) o., z- m. stand-
kmid o.; -hoiz o. (VVijng.) aflegger m. Knotig, (-cr, si) bijv. en h. knoes-
lig, doornig, puntig; (van melk), klonte- rig, vol klonters; (van hout), kwastig, knoestig; 2. (gemeenz.) Imnp, ruw. Knotzer, (-*. mv. Knetter) in. jan-
hen, keukenpiet m.; 2. vrek, gierig- aard m. Knuck of knucks! tussen., Z.
knack! Knuiï, (-(e)s, mv. Knüffs) m. slag,
stoot, stomp ui. Knüffeln, knuffen, {knüffclie,
geknü/felt en knuffle, geknuffl) bedr. ww. slaan, stonten, stompen. Knullc, (-n) ï. valsche vouw, ver-
keerde plooi v., kreukel v. Knullen, knullen, {knnllie,ge-
knüllt en knullle, geknulll) bedr. ww. kreukelen, kreuken, plat drukken, froin- melen. Knulps, (-en) v., Z. fldtze.
Knupen, (-s, mv. A\'nH;)en)m.(Zij-
di\'h.: klos in. zijde. Knüpfcl, (-s. mv. Knüpfel) m., Z.
Klüpfel, Klóppel; -langsel m. verrang- draad in. Knüpfeln,knüpfen,(tn!ï;)/c//c
geknüpfelt en knüpl\'lc,geknüpft)hei\\r.\\\\w. ein Band -, knoopen, aaneenknoopen: einen Knolcn -, leggen; geknitpjles Kind, aan Engelsche ziekte lijdend; jent. on den Ca/gen-,hangen,opknoopen;(flg.)r>euNa\'- schafl -, aanknonpen, Z. verknüpfen. Knüpfung, v., Z. knüpfen.
Knüpfziegel, (-gels, mv. -gel)m.
(Leid.) verbindingslei v. Knuppel, (-s, mv. Knuppel) m.
knuppel, knoeslstok m., knots v.; dem Ilunde einen - au/iangen, knuppel, klos, kneppel m., dwarshout o.; (Zcew.) kol- derslok m., roerpen, greep v., konterslok m.; - im Iluofot of in der Lehre, d wars- stok m.in hel touwslagerswicl; (Meub.) klopper m.; (fig.) kleiner -, dwerg m., kereltje o. Knuppel-band, (-fcanrf(e)s.mv.
•hinder) o. (Zecw.) zeilspriet m. van den kolderstok; -brücke v. brug v. van rondhout; -damm m. dam m. van rond hout; -holz o. rondhout, knuppelhoul, telhonlo.; ein Bundel—, talbont, brand- hout o.; kleines —, spaanders m. mv.; •kugel v., Z. Stangenkugel. Knüppcln, (knüppellcgcknitppelt)
|
mv. vormeloos grijs koball o.; -hallig
bijv. nw. kobalthoudend, kobail bevat- tend; —es En, Z. -erz. Kobaltiseh, bijv. nw., Z. Kobalt,
arlig; il. -hallig. Kobalt-kalk, (-es) m., z. m. ver-
kalkt kobalt o.; -l:ammer v.kobaltpakhuis o.; -klein o. kohaltgruiso.; -könig in.. Z. •metall; -kürre v. koballachtig kwarts o.; •lellen m., Z. -erde; -metall o. metallisch koball, zuiver kobalt o.; -mincrv.,Z. -erz; •mulm m., Z. -erde; -nap[ m. brandbaar koballerls o.; -ocher m., Z. -crde; -ox\\)d o. kobaltoxyde o.; -rücken m. doodlon- pende koballader v.;-sanrfcr:o.zandach- lig kobalt o.; sauer bijv. nw.koballzuur; siure v. kobaltzuur o.; sinter m., Z. •beschlag; spiegel m. spiegelkobalt o.; stuf e v. monster, stukje o. kobalt; •/ore v. door hel mijnbestuur bepaalde waarde van het kobalt; -vilriol m. zwavelzuur
kobalt o.; -;eche v. koballberggoed o., kobalt bevattende melaalmoeder v. Ko/bel, (s, mv. Kobel) m. (van vo-
gels), kuif v.; 2. kuip, kist, bergplaats».; 3. (Veea.)duivcnslag in. (cene veeziekte.) Kobel-ente, (-n) v. kwaakeend,
kuifcend v.; -lcrclie v. kuiflcenwcrik m.: meisc v. kuifmees ï.; -uagcn m. over- dekle wagen m. Kgben, (s, mv. Koben) m. verblijf,
kamertje, hokje o.; 2. (Laudh.) varkcns- hok. varkenskot o. Kobcr, (-s, mv. Kober) m. korf m.,
mand v. met dcksel;(fig.) einen - auf dem Rocken haben, een hult of bochel hebben; (Scherts.) - kriegen, klappen krijgen, slaag opdoen; 2. (Vissen.) fuik v. Koberchen, Kgberchen, o.
(verkl.) korfje, mandje o.
KQber-eisen, (•«««eni.mv. -eisen)
o. (Hergw.) gestolen en heimelijk ver- kocht ijzer o.; (Slot.) dubbel ijzcrblik o.; •jude va. jood m., die gestolen waar koopt, oudroest-jood m.; -leheno. (Berg- w.) overschrijding v. der grenzen. Koberling, (-(e)s, mv. -e)m. mus-
kusappel in. Kgbern, (kobertc, gekoberl) bedr.cn
o. ww., in. h. (Vissch.) met de fuik van- gen, visschen; (fig.)^\'em. -, afrossen, af- ranselen. Kybcrnuss, {-nüsse) v. muskus-
noot v. Kobotz, (-CJ, mv. -c) m Russische
valk in. KQbold, (-(e)s, mv. -e)m.(Volkst.)
Z. Kobalt; (Scherts.) tuimeling v.,tuimel in., buiteling v.; 2. (Fabell.) kwelduivcl, kwelgeest, berggeest m., kabouterman- nelje o. \' KobQldschieszen,(sc/iossioAo/rf,
koboldgcschossen) o. ww. our. buitelen,
tuimelen. Kobsmilch, v., z. m.,Z. Kinds-
pecli. Koch, {-(e)s, mv. Köchc) m. kok,
keukenmeestcr m.; 2. gekookte o.; il.ge- rezen pastei v.; viele Köchc, viele Sinne, veel hoofden, veel zinnen. Kpch-apfel, {-apfels, mv. -ap(el)
m. sloofappel m.; -apparat m. kooktoeslel, |
|||||||||||||||
|
8044
|
||||||||||||||||
|
heilr. ww.jem. -, met een knuppel slaan,
knuppelen, ranselen: (fig.) beknorren, berispen; doorhalen; 2. einen llund -,een knuppel, kneppel ofdwarshout aan den hals binden. Knuppeln, (knuppelle,geknuppell)
o. ww. (in den slaap), de lippen bewegen als bij het zuigen. Knuppen, (-s, mv. Knuppen) m.
acht streng kettingzijde, vier streng in slagzijde v. Knupper-kirsche,T.,Z.ffna;y>er,
•kiriche.
Knurren, (knttrrlc, geknurrl) o
ww. onp., m. h. (van de darmen), rom- melen; et knurrl ilim im l.eibe of seine |
||||||||||||||||
|
Koh. 737
|
|||||||||||||
|
Koe.
|
Kóh.
|
||||||||||||
|
Kochs-gnst, (-gastes, mv. -gdste),
mat, (-(e)s, mv.-e) ra. (Zeew.) koks- maat, koksgast m.; -pumpe v. (Zeew.) valpninp v. Kgcta-Stück, (-(c)s, mv. -e) o.
stuk o. om te koken; (fig.) jen. in —e zerhaitcn, aan stukken houwen; -lop[ ra., Z. -hafen; -wasser o. waler o. om Ie koken; -wein in. wijn m. om de spijzen toe te bereiden; -wildpret o. wildbraad o. voorde keuken; -zeugo„\'/,.-geschirr; zucker ra. kcuki.\'nsuiker v. KpckoLsköriier, o. mv. Levant-
sche bessen, viscbkorrels v. mv. Kgddern, (kndderle, gekoddert) o.
ww., m. h. praten, babbelen; (fig.) wa»- schen, uitwasschen, koddcren. Kpdor, (-s, rav. Koder) m. dub-
belkin v. Kpdor, (-s,mv. Kitder) m. (Jachtw.)
aas, lokaas o.; (Visch.) aas, deeg o.; 2. (Schoenm.) hiclleder o.;3. (lig.) aanlok, scl, middel o. tot verleiding. Kgder-flsch, (-es, mv. -«) m
vischje o. als aas; -küchtein o. aaskoekje, deeg o. Kodem, (küderte, gcktjerl) bedr.
ww. Vogel, l\'ische -, lokken, aanlokken, met aas lokken; (lig.) jent. ..aanlokken, verlokken, verleiden. Kgderwurm, (•nn»(t)j, mv.
•marmer) ra. worm m. als aas. Kgdex, (-es, mv. -c) m. oud hand-
schrifl n.; il. welhoek o., code m. Kodioill, {-[e)s, mv. -e) o. aan-
hangscl, toevoegsel o. tol een testament, teslamentsbijlage v., codicil o. Kofc, (•») v. kuip, kaar v.
Kofent, (-(e)s, mv. -e) o. dun bier,
tafelbier, scharbier o. Kgffer, (•», mv. Koffer) in. koffer,
reiskoffer in., reistasch v., valies o Kgfferehen, o. (verkl.) .koffertje,
valiesje, reislaschje o.
Kgffer-deckel, (-Ws,nn. -kel)
ra. koBerdeksel o.; -jisch in. koll\'er- visch m.; -förmig bijv. en b. kofl\'crvor- mig, als een koffer; -garn o. (Visscli.) fuik, netfuik v.; -born o. kinkboren in., slakkenhuisje o.; •leinwand v. kollcrlin- lll\'ll O.
Kgffermacher,(-cAcrs,mv.-c//er;
m. koll\'erniaker in. Kog, (-(e)s, mv. Köge) m.ingedijkt
aangespoeld land o.; (Itouwk.) heiblok o.; (Knip.) kuipershamer m. Kpgol, (-n) v. ronde vrounemnuts
v., boerinnckapsel o.; 2. top in., kruin, spits, punt v. Kohl, (-es, mv. -e) m. kool, bloem-
knol v.; indischer -, gemecne aron m.; (Hg.) mal gesnap o., gekheid, kool v. Kghlamsol, (-n) v. zwarte merel
of uieerle v. Kghl-apfol, [-apfels, mv. -dpfel)
m. zwarte Horsdorfcr appel m.; -bauer ra., Z. -giirlncr; -baum m., Z. -palme; 2. hoef blad, peslkruid o., pestwortcl ra. met averuitachtige bladeren; -blall u. koolblnd o.; -distel v. kooldislol v. Kphlchon, v. (verkl.) kooltje,
stukje houtskool, gruis o., Z. Kolde. |
Kohle, (-n) v.kool,steenkool,houts-
ool v., gruis o.; -n brennen, Z. kohten; t. houtskool branden; mit -n auf eine Wand schreiben, met houtskool &; in -n erwandel», \'/.. kohle»; (lig.) mie auf -n telten, op heele kolen staan, branden van ongeduld: metallische -n, koolzuur koper o.; thierische -, dierlijke kool v., beenzwart o.; (Uelfst.) Z. Sleinkohle;mit n schwdrzen, met houtskool zwart ma- ken, grof schetsen. Kohlen, (kohlle, gekohll) bedr. ww.
Holz -, tot houtskool branden, kolen- branden, verkolen, carboniseeren. Kghlen-arbeiter,(-Jers,mv.-jfr)
m. (Ilergw.) steenkoolgraver m.; -ar(ij bijv. en b. houtskoolachtig,sleenkoolach- tig; -ball m. met koolstof doorkneede kleibal m. tot brandstof; -bank v. steen* kooibank v.; -bauer ra. boer m., die ko- Icn rijdt; it. kolenbrander m.; -becken o. komfooro., koolpau v.; -bergwerk o.sleen- kolenniijn v.; -blcnde v. glanskool, kool- blende v., onverbrandbare steenkool v., antbraciel m.; -blume v. aardpekachlige klei v.; -boden ra., Z. -kammer; -brand in. verkoling, carbonisalie v.; 2. koollaag v. in een kalkovcn; -brennen o., Z.-brenne- rei; -brenncr m. kolenbrander ra.; 2. (Veea.) roodvos ra. (een paard); -brcn~ nerei v. kolenbranden o.; 2. kolenbran- derij, houlskolenhranderij v.; -brennerin v. kolenbrandsler,kolenbrandersvrouw v. Kgblenbrennerhütte, (•») v. kolenbranders-hul, -woning v.; 2. Z. Kohlenbrennerei (2). Kghlen-dampf^-i/uwi^^ejj.mv.
•ddmpfe) ra. kolendimp, steenkolendam m.;-ddmpfer m. (Hak.)koleinloovcr,doof- pot in.; -deckela\\. vuurdomperm., vuur- scherm o.; -eiche v. eikeboom ra., die ge- schikt is om er houtskool van te branden; •erde v.steenkoleu v.mv.;2. steenkoolaar- de v.;-er;o., Z. Branderz; -falk m. kool- mees v., plakker m.; -fass o. boutskool- toii m., houtskoolhok o. Kghl(on)feuer, (,-feuert, mv.
•feuer) o. koolvnur, houtskoolvuur o., houlskoolgloed m., gloeiende houtskolen v. mv. Kuhlon-ilötz, (-es, mv. -e) o.
steenkoollaag, steenkooiader v.; -frau v., Z. Kohlenbrennerin; -fuclis m., Z. Kohl- fuchs; -/iihrer m. (Sm.) Z. -bauer; it. steenkoolvervoerder in. in zakken; it. sleenkolenkooper m.; -gaso. steenkolen- gas o.; -gebirge o. gebergte o., dat sleen- kolen bevat; 2. steenkoollaag v.; •gehau o. (Boschw.) hout o., geveld om tot kool gebrand te worden; -ge\\iiuert bijv. nw., Z. sauer; -gesliebe, -gelöschte o. kool- slof v., koolgruis o.; -gesliibe v. pleister o. van klei en gestampte kolen ter be- dekkii.g van smeltkroezen; (Kolenbr.) konlasch, houlskoolasch f.; -gtuth v. ko- lengloed m., Z. -fcuer; •grempen v. mv. (Ilergw.) kalkhoiidende aardpekachtige klei v.; it. gruis, zilvererts o. in harde, zwarte klei; -grube v. steenkoolgroeve v.; 2. Z. -bergwerk; -hakcn ra. (Sm.) kolenhaak m.; -hallig bijv. nw. steenkool bevattend, stecnkoolhoiidend; •hündler |
||||||||||||
|
kookgereedschap o.; -birne v. stoofpeer
v.; -bohne v. boon v„ tlie gekookt kan worden; -bvch o. kookkoek.kcukenboek o. Koche, (-n) v. (Schecpv.) kog of
kogge v., kogschip o. Kpchol, (-s, mv. Kochel) m.dwars-
liout o. aan een ossenjuk. Kgchelhörner,o.mv. (PI.) maan-
kopzaad o. EQCben, (koekte, gekocht) o. ww.,
in. h. koken, zieden, bakken, braden: -Jes Wasser, kokend waler; (fig.) -dcs Meer, bruisend, schuimend, bewogen, hol; das Stut kocht in seinen Adem, hel Moed kookt in zijne aderen; es kocht gleieh bei ihm, bij wordt dadelijk boos; II. bedr. ww. koken, doen koken, laten koken, stoven, door koken bereiden, zie- den; Seifc -, zieden; (Zeew.) die l\'la»- ken -, branden, door vuur schoonmaken; gekochtes Fleisch.gekookt vleesch n.;(fig.) die Spcisen -, (van de maag), verleren, la- ten verteren;(van de zon), das Obsl -, tol rjjpheid brengen; 2. (z. voorw.) koken, eten gereed maken, het maal bereiden, sie rersleht :u -, zij ken koken; er kocht nut, hij kookt goed, weet het eten goed te bereiden. Kocher, (-s, mv. Kochcr) m. koker
in., hij die kookt; 2. kookpot m , kook- pan v., kookloeslel m. Köcher, (-i, rav. Ktcker) ra.koker,
pijlkoker m.; 2. (Nat. hist.) pluimbospo- lyp m. (een koraalachtig plantdier). Köcherbaum, (-baum(c)s, mv.
•Iiiiume) m. kokerhoom m. Kpcherbse, (-«) v. kookerwt,
erwt v., die gekookt kan worden.
Kocherei,».,\'/.. Koehhtmt; 2. (i. k.
het.) kokerij v., gekook, koken o.
Kgcher-koralle, (-n) v. Kaspi-
sche pluimbospolyp in.; -nase v. zilver- baars m.; -wurm m. kokerworm m. Kgch-feuer, (•feureimi. -feucr)
ii. keukcnviiur o.; -/lott o. (Zeew.) kook- vlot o.; -gcfiisse a.m\\.,-gcrdlh,-geschirr o. kookgereedschap o., kookpot m.,kook- pan v.; -hafen m. kookpot m.; ~holz o. brandhout o. Kgchin, (-ner.) v. keukenmeid,
kookvrouw, kookster v. KQch-junge, (-n,m».-») m.koks-
jongen, keukenjongen m.; -kelte v., Z. •l\'ilfel; -kessel m. kookkctel m.; -trau/ o. groente v.; -kunst v. kookkunst v.; •loeit o. kookgat, gal o. in den haard, in hel fornuis, il. (Krijgsw.) veldkeuken v., kookhoko.; -lbjfd m. pollepel, kcukenle- pel m.,schuimspaan v.; —blech o. kcuken- rek o., lepelbakje o.; -lohii m.kookgeldo. •majoran m. mariolein of marjolein v. van Syracuse; -masehine v. kookwerktuig o., kookmachine v.; •o/en m. keukenoven \'i\'-, fornuis o.; -pfanne v. keitkcnpan kastrol v.; .rosinc v„ Z. Korbrosine; •salat m. salade, latuw v.; salz o. keu kenzout,gewoon of fijn zouto.;(Scheik.) rhloor-waterstofzunr zout o.; —siiure v. chloor-waterstofzuur o.; —saures Salz, \'•• salz (Scheik.); schuamm m. celbare Paddenstoel m.; schürze v. kcuken- \'chortje o., boezelaar ra. |
|||||||||||||
|
47
|
|||||||||||||
|
758 Koh.
|
Kol.
|
||||||||||||
|
Koh.
|
|||||||||||||
|
v. van kolen; 2. meten o. van steenkolen
in het pakhuis; ~topf in. koolpot in.; •trdger m. kolendrager m.; it. kruier in.; -i\'a/cr m. opzichter m. cenersteenkolen- inijii: -wagen m. kolenwagen in. Kghlenwasserstoff, m., -gas,
o. koolwaterslofgas o.; -verbindung v. koolwnterstofverbinding v. KQhlen-weib, (-{e)s, mv. -er)
o., Z. -frau; -wisch ru. slroowisscher m. om de kolen te besprongen; sange v. koollang v.; \'Zeichnung v., Z. -riss. Kohier, (-s, mv. Kohier) m., -in,
(-nt\'«) v. kolenbrander m., kolenbrand- slcr, ktilenbrandersvrouw v.; (Nat. hist.) zwarte kabeljauw m.; 2. zwarte vos m.; 3. zwarte kever in. Köhler-börs, (-es, mv. -e) m.
zwarte baars m. met wit gevlekte vin- nen;-fl/au\';e/im. geloof o. eens kolenbran- ders;(fig.) blind geloof o.; it. bijgeloof, ge- loof o. aan spoken,aan heksen &; -gra- ben nt., Z. Kohlplalz (2); \'hitte v. ko- lenlirandershut v.; 2. oven ru.; -kraut o. wolfsklauw in., slangcnruos o., beren- klauw m.; 2. Z. Hartupp; -hhn m. loon o. eenskoleiibranders;->«<!isfcrrn. (Giet.) koleubrandersbaas, opzichter ui. over de houtskolen. Kohl-eulo, (-«) v. sluieruil,loren-
uil, kcrkuil in.; -falk m., Z. Kohlenfatk; •[aller m., Z. -weiszling; -/isch m.zwarte kabeljauw m.; -fliege v., Z. Kolhfliege •fresser m., Z. Erdfloh; -fuchs m.(Bijk.) donkerbruin paard, vospanrd o.; \'ganse- distel v. ganzedistel,dauwdistel v.; -gar ten m. moestuin ni.; -giirlner, —in, war- moezenier in.,warmoezcnierslcrv.; -grün o. koolgroen o.; -haken in., \'L. Kohlen- haken. Kqhlicht, bijv. nw. (Scheik.) kool-
stollig. Kphl-jahr, (•(*)«. mv. -e) o. kool-
jaar, grocnlejuar, nat jaar o.; -keimchen o. koolplantje o.; -knoblauch va. knof\' look o. niet riclvorraige bladeren; -kopf in. hart o. van de kool, koolstrouk.kool struik m.; -korb m. koolmand v.; -kraul o. wille kool, kabirskool v.; -laucli in. grocnachtig kuollook o.; -taus v. kool luis v.; \'Itischc v., Z. Kohlcagcstiibe; -mas: o., \'L. Kohlenkorb; -mangold va. Itali- aanscli longkruid o.; -markt in. kool- markt, groenleninarkt v.; -maul o. rood - scliaar v„ pollak m. ^(visch); -mcisev koolmees, pimpelmecs v.; ->notle v. kool- worm m.; -mund m.,Z. -/isch. Kohlmuszpflanze,(-») v.joden.
maluwe v., kaasjeskruid o. Kghl-palme, (-n) v. palmkoolv.;
•pechschwarz o. (gemeenz.) Z. schwarz, •pfanne v., Z. Kohlenpfanne; -pflanze v koolplant v., koolslruik ui.; -portulak in porselein of postelein \\.;-rabe m., Z. Coldrabe; -rabi ra. (PI.) knolkool, raap kool v.; -raupe v. koolrups v.; sose v. roos v. met grootcn knop; -rübe v., Z •rabi; saai \\„ samen m. koolzaad o.; schalk of Schaikohl ra. kropkool, sluil- kool v.; schmellerling m., Z. -weisz- liny; schwamm m. koolpaddcnstocl m.j schwarz bijv. nw. koolzwart; \'Sprin- |
|||||||||||||
|
m. steenkolenkonpman, kolenhandelaar
m.;—in v.steen kolen knop i rou w y.;-harke »., Z. -krduel; -luia o., Z. -gehau; -/iau« o. kolenhok, kolenpakhuis o.; -hieb m., Z. -gehaii; -holz o. bout o., dat geschikt is voor houtskool; \'kommer v. kolenka- nier v.; -karren m. (stccn)kolenwagen m.; -kasten in. kolenkist, kolenkasl v.; (Bak.) Z. -/m«; -klare v., Z. -»/ouft(2); -fcfeinbijv.enb.zoo klein of lijn alsslccn- kolen; 2. o. zclfst. slcenkoolgruiso., fijne steenkolen, kachelkolen v. mi.\\-knechl va. kolenknecht m.; -korb m. kolenmand v„ die 86 kilogram of pond steenkolen be- vatten kau; -krüuel va. (Giet.) kolenhark v.; -krücke v. vuurhaak, pook, porhaak. kolenhaak in.; -kübel in. kolenmand v.; •lösche v., Z. -geslübe; 2. steenkolen v. niv. ml Zwickau; -/u/7 v. kolenlucht v.; •majdJi» o., -niederlage v. kolenmaga- zijii, kolenpakhuis o.; -mannta.,7,.-fih- rer; -masz o. kolenmaat v.; -meilcr m. stapel in. kolen voor den oven, brand- stapel in., hout o. om tol kool te bran- den; -mes$er m.kolenmetcr m.; -ofcn tn., Z. -meiler; -oxyd o. (Scheik.) kolen oxyde o.; -pfanne v. komfoor o., vunr- pan v.; -plalz va. kolenplaats v.; it. cir- kelvormige plaats v., waarop de kolen branders de houtmijt ter vcrkoling op- richten; -probc v. onderzoek o., proef v. hoeveel kool een centenaar hout geeft •pulver o. koolpoeder, houtskoolpoeder o., koolstof o., Z. -gestübe; -riss m. schets teekening v. met houtskool; -rulhe v. Z.-krücke;-sackm, kolenzak m.; (Schei- k.) haard in., stookplaats v.; suft in. uit den brandstapel opgevangen leerwa- ter o.; saite v., Z. -tvagen; satz m. (Steenb.) kolenlaag v.; (Giet.) de kolen v. mv., die op eenmaal in den oven gaan •siitzle v., Z. -wagen; sauer bijv. tiw (Scheik.) koolzuur,verkoolzuurd,in kool- zuur overgegaan; —es Cas, koolzuurgas —es Saiz, koolzuur zout; satire v. kool- zuur, koolstofzuur o.; —mester m. kool- zuurmeler m; -::chaufel v. kolenschop v.; •schetter v., Z. -huus; schicht v., Z. satz; schiefer m. koolleisteen o.; schijf o. kolenschip o.; schippe v. kolenschop \\.;schlackev. (Kolcnb.)koolasch, houls koolasch v.; schoppen m. (Giet.) kolen schop, kolenplaats v., Z.scheuer;sclirei ber m. schrijver m. voor de stceu- of houtskolen; schil Ie v. kolenemmer m.; schiller m. (Zoutm.) kolenmau, stoker ui.: schwarz o. (Schild.) koolzwart o. Kghlonschwefelwassci.jtofï\',
m. (Scheik.) zwavelige koolwaterstof v. Kohlen-schwelen,o.,-schwe-
ler, m., Z. -brennen $•; schwemme,
stülte v., Z. -plalz; 2. verkoolde pil v. (van eene waskaars). Kohl(en)staub, (•(*)») m., z. m.
Z. -geslübe; 2. houtskoolpoeder o. Kyhlonstein, (-(e)s, mv. -e) m.,
Z. Kohlenschiefer. Kohlenstickstoflf-sauer, bijv.
nw. slik- en koolslofzuur; sitttre v. koolstikstofzuur o. Kghlen-stift, (-(e)s, mv. -«) m.
puntje o. houtskool; stttrz in. legplaats |
ger ra. sprinkhaan, krekel m.; sprossen
v. mv. koolspruiten v. mv.; slall v„ Z. Jtfei/ers(fl»;2.(lig.) brandstapel m.;-stoi- gel, strunk m. koolstronk, koolstrnik m.; 2. (I)elfsl.) gelijktoppig sterkoraal o.; -lau.be v. ringdnif v.; •vbgelchen o. bruinkccltje o.; -weisz!ing m. koolvlin- der m.; -wurm va., Z. -raupe; 2. kever- larvc v. Kohn, (-(e)s, mv. -e) m.,Z. Kahm.
Kphrrecht, (-(e)s, mv. -e) o.
recht o. van den grondeigenaar op een stuk uit de erfenis van den pachter. Kyhtsalz, (-es) o., z. m. groen
bergznilt n. Kojc, (-n) v. bedstede, slaapplaats,
slaapbank, kooi v.; (Zeew.) kooi, hut v., Z. Segelkoje; 2. kruiwagen m. KQker, (.», mv. Koker) m. (Zeew.)
koker, gang m. tusschen de roeiban\'.icn op eene galei, spijgat o., mastkokcr in.; (vande pomp), poinpkas v.; (vankardoe- zen), kardoeskoker m. Köker-schraube,(-n) v.(Zeew.)
spijgatschroef v.; slück o. kokerstnk o., voorslnk o. Kokkelskörner, o. mv. l.evaui-
sche bessen, vischkorrcls v. mv.
Kokkolith, (-en, mv. -en) m.
(I)elfsl.) korrelsteeu m. en o., korrelig mineraal o. Kokos-&, Z. Cocos-cy-; \'krabbe v.
zeehaan ni., zeekreeTt m. Kglbbahn, (-en) v. kolfbaan. ma-
licbnan v. Kolbe, (-n) v., Kolben, (-j, mv.
Kolben) m. kolf, knots v.; (van een ge-
weer), kolf v.; (Jachtw.) bult, bochel ro.; (I\'l.) haarwortel m. Kölbelaufheber, (-hcbcrs, mv.
•Ueber) va. arbeider m., die het ijzer onder den hamer brengt. Kölbel, (s, mv. Kölbel) va. (Sm.)
ij/eren staaf v. van ceu voet lengte. Kolben, (s, rnv. Kolben) m. (PI.)
bloemkolf v., bloemsclieede v.; (Glaz.) soldeerijzer o.; (Art.) knop m. van den aanslamper, kop m. van den wisseber; (Uurvr.) kegelvormige punt v. van hel kompas; 2. kolf, knots v.; (Geweerm.) bruiiieerijzero., bruineerkolf v.;(Scbeik.) kolf, dislilleerkolf v.; (Giet.) aschstam- per m.; (Sp.) kolf, malie v.; (Nat. hist.) haarwortel m., punt v. van de stekels; (Werkt.) pompzuiger m.; (Bleek.) Z. •eisen; 5. (Nat. hist.) post v. (een visch). Kolben, (kolble, gekolbl) bedr. WW.
eene kolt\' aanzetten, met de kolf slaan; 2. (Geweerm.) eine 1\'linte, dieSeeleeiner Flinte -, bruiiiecren, polijsten; (Bleek .) die llandkrausen -, strijken; haume -, aftoppen; die Hirse -, plukken;2. o. ww„ m. h. kolven, met de kolf of malie spc- len of slaan; (Jachtw.) (van herten), knobbels krijgen. Kolben-ansatz, (saties, mv.
sdtze) m. (Jachtw.) harde, knobbclige wortel ra. van het herlgcwei; \'Oufganf ra. opgaande beweging v. vanden pomp* zuiger; -blume, -blüthe v. kolfdragendc bloem v. of bloesem m.; -bock m. bok in., die kiiubbuls maargecne horens heeft; |
||||||||||||
|
Kom. 739
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Kol.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Kol.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Kolumne, (-n) v. (Drukk,) kolom,
bladzijde v. Kolumnensteg, (-(c)s, mv. -e)
m. (Drukk.) tusschenliju, lijn v. lus- schen twee kolommen. Kggmbaars, (-bdrse) v. (Zeew.)
bediteken v. Kombüso, (-n) v. (Zecw.) kom-
buis, stookplaats, kookplaals, keuken v. Kornet,(-«i,tnv.-c/i) ra. (Sterrenk.,
Sp.) komeet, staartslcr v. Kometen-spiel, (-(e)*, mv. -e)
o. komeet o., een kaartspel; system o. komelenstelsel o. Komjk, v.(ïooneelk.) boertige,ko-
niische, grappige, lachwekkende stijl i.i. Kgmiker, (-s, mv. Komiker) ra.
blijspeldichter, blijspelschiIjver tn.; 2. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
halskraag ra.; (Krijgsw.) maliënkolder
ui., wambuis, rijbuis o. Kgller-ader, (-;i) v. (van het
paard), ader v. lusschen de ooien; •busch m. mislukte, kromme den in.; -dislel v. kruisilistel v. Kgllerer, (s, mv. Kollerer) m.
paard o. dat den kolder heeft; (Hg.) dol- driftig mensen m. KQllerfarbe, (-n) v. oker, okcr-
klcnr v. Kgllorig, bijv. nw. (Veea.) -e*
Pferd, kolderig, woedend; -er Mensch, razend, woedend, iluizelend; it. hoofdig. KQll9rmacher,(-c\'<e\'\'i,uiv.-c/itT)
in. (Krijgsw.) koldcrinaker in. Kgllern, (kollerte.gekoUert) o. ww.,
Z. kolken; (Bergw.) (van walcrwerktui- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
.hohrer m. boor v. mol kegel vorm igcn
kop; -bürslc v. slijfselborstcl tn.; -enle v. gekuifde fluiteend ï.j -flasche v. distil- lecrglas o., retort v.; -fliege v.paanlevlieg ».; -förmig bijv. nw. kolfvonnig, knots- vormig; -gras o. beenid-vosseslaarl Dl.; •kirsch m. hert o., dat knobbels maar gcene horens beeft; -/ii>se v. panikgras, venkelgras, gicrslgras o.; -liub m., Z. •zug; -kdfer ra. kever m. met kolfvor- mige borens; -kuh v. koe v. zonder ho- rens; -mooso.,X. Barlapp; -recht o. vuist- reclil o., Z. Fauslrechl, Kampfrecht; •rindvieh o. rundvee o. zonder horens; •röhre v. zuigerbuis v.; -speise v. ((ilaz.) timucngsel o. lol soldeersel, soldeer o.; •spiel o. kolfspcl, kolven o.; das —spic- len, kolven; spieler in. kolvcr m.; slab ni. (Uergw.) slaafkettiiig m.; slange v. (Mijnw.) pompsiang v.; strich m. sla?, streek m. niet de kolf; slreit m. vechteu o. met de kolf van bel geweer; -luucher in. «luikeend v., duiker m.; •trdger in. kolfdrager, knotsdrager m.; -vcnlil o. zuiger in., klep v.; -zeit v. (\\an herten), wissellijd in., waarin zij de borens ver- liczcn; -zirkcl m. passer in. mei ko- M vormigen knop m.; -zug m. hoog- le v., lot welke de zuiger wordt opge- heven. KQlbicht, bijv. en b. als ccue kolf,
rond en dik, kolfaelilig, als een knoest. KQlbig, bijv. en b. niet eene kolf of
\'•en knoest voorzien, knoestig; -ts IIolz, knoestig, kwaslig; (l\'l.) kolfdragend; 2. \'.\'.. kolbichl. Kcjlbloin, o. (verkl.) kalfje o., Z.
Kolbv; (l\'l.) groszes, kleines —, groole, kleine pimpernel v. Kglb-weide, (-n) v.,Z. Kopfveide;
•tcurz v. wille waterlelie, zeeroos v. Kgldar-gat, (-es, mv. -c) o. (Zee-
«\'.) koldergat, beuuegat o.;-/uiev. ezels- rug ui.; stock in. kolderstok, kaulerslok ia., roerpen ï. Kglibri, (s, mv. -s) m. (Nat. bist.)
kolibrie, vliegenvogcl in. Koijk, (-en) v. koliek o., darui-
jichl v. Kolis&um, (\'t, mv. Kolisaen) o.
\'•"ii-euin o., Vcruasiaansche circus ui. te Itonie. Kolk, Kulk, (-(e)s, mv. -e) o.
kolk v., afgrond m.; 2. maalstroom ra. Kglkbeere, (•») v. (l\'l.) waier-
\'lierbcs v. van den sporkeboom. Kglken, [kolkte, gekolkt) o. ww.,
"\'• *. (van het water), geraas maken, rnischen; im Lcibe -, rommelen; 2. wed. *w. sieli -, zich bewegen, beweging uia- »*n, draaien, dwarrelen. Kglkrabe, (-«, mv. -») m., Z.
Gotóroée. Kglle, Kgllo, (-n) v. (l\'l.) boooeo-
kiniil o.; -misse, •moder ui., Z. A\'o/i/- hcii, Kgller, (-s) iu., z. ra. kolder m.,
Paardenwoede v,; (lig.,gcmcciiz.) woede, \'""\'\'\'"ij, ijlhoofdigbeid v.; 2. in. en V. (\'eroud.) (gemceiiz., verkl.) Kótlerckeii °- halsdoekje, boordje, kraagje o., kraag, ""Md ra., bef v.; (Oudli.) vrouwen. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
gen), o]ihoudeu, stilhouden; (van belI tooueelspeler m. voor grappige, lachwek-
touw), afbreken, kronkelen, in de war\'kende rollen, komiek, grappenmaker m. raken; 2. (van ronde voorwerpen), rol- KgVllisch, (-er, am meislen -) bijv. len, opspringen; (van den haan), klok» en h. tot hel blijspel behoorende of daarop ken; (van paaiden), kolderen, den kol-! betrekking hebbende; (lig.) kluchtig, Ier hebben, dol zijn; (tig.) (van nien-jgrappig,koddig,Moolijk,ljoei\'lig,suaakscn, sclieu), woedend, razend zijn; II. bedr. komiek; das -e Facli, Z. Komik. ww. eine Kugcl -, rollen, voortrollen;lil.\' Kgmma, {s, mv. -s en Kommata) zclfst. gerol, gerommel, geraas o.; (in!o. kcuma v.; (Muz.) ^ toon of loonsaf-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
hel lichaam), gerommel o.; (van den
haan), geklok, klokken o. Kgllorvv"ui\'zel,(-\'Ov-.z\'»\'o/(\'«»rj. KollQÏ, (-(e)s mv.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
stauil in.
Kommen, {du kömmst of kommst,
er kömmt of kornuit, kam, gekommen) o.
ww. onr., m. s. komen, aankomen, uadc-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
mancgekraag m.; il. soldatenrok m. reu, vooruitgaan, zich begeven; glücklich
Kollyrit, (-<w) m., z. m. (Uergw.) Ion Ort unJ Stelle -, behouden aankomen;
kollyriet o. \\jcmn. nalie -, naderen; gegangen, gerit- Kclm, (-(e)s) m., z. m. das SeilUen, gefahren-, komen aauloopen, aau-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
hiingt u» einem -, liaugt met Iwecpun
len. Kolmar-kraut, (-kraut(e)s, mv. •krauler) o. (l\'l.) akkerguichheil, rood
bastaard muur o.; •marmor in. serpent ijn- marmer o. KglmschiefGr, (-s) m., z. m.
(Delfst,) aluinschiefer o |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
rijden, aanvaren; ich komme ilimzu sagen,
ik kom hem zeggen; rm« Ilesuchc -, op bezoek komen, bezoeken; :ti jemn. in\'s llaus -, bij iem. aankomen, iem. bc- zoekcu; man kann nicht von ihm -, men kan niet van hem vandaan komen; jemn. nicht vuu der Seitc -, iem. niet verlaten; u» dis Land -. aan land komen, landen. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Kohier, (-s, mv. Kölner) m., -in, voel aan wal zeilen; an Hord einesSchif
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
•....T\\ .. i.....:,,......:............ ... „:..^------
|
fes -, aan boord komen; Ulier eine» Flust
-, overtrekken; au f die Welt -, ter wereld kinnen, geboren worden, hel licht zien, het levenslicht aanschouwen; niclit nus dein Hause -, niet uil bel huis komen, altijd te buis zitten; nicht von der Stelle -, niet van zijne plaats komen, zich niet bewegen; ich komme cbeu aus dein bette, ik kom juist uil bed, ik ben pas opge- slaan; jn keinc Kirche -, iu gecne kerk komen, nooit in de kerk komen; in das llaus -, binnenkomen, treilen; "/\'/ in\'s Sihauspiel -, gaan, bezoeken; ich komme ron ihm, von ihr, ik kom bij hem, hij haar vandaan; inden Weg •.ontmoeten;il.(lig.) tegenwerken, beuuieielijkeii; «nier die Leute -, onder de menseden komen, veel iu gezelschap zijn; jem. unler die Augen -, iem. onder de oogen komen, zich ver- loonen voor; man kornuit nicht leicht vor den Minister, hel is moeielijk den minister te naderen; er isl mir au Cesichte ge- kommen, ik heb hem gezien; jur Sludt -, iu de stad komen; von dem Wege -, vau den weg afdwalen; den Weg bin ich noch nie gekommen, dien weg ben ik iioguooil jekoiuen, gegaan; (iig.) an jem. -, iem. oiituioelcn, vinden; uu jem. *u • sucheu, |
||||||||||||||||||||||||||||
|
l-ncn) v. bezitter, eigenaar in., eigena
res v. van eene boerderij, die schatting betalen moet; -/io/\'m. boerderij, hoeve v., waarvan schatting verschuldigd is,pacbl- boeve v. Kginisch, bijv. uw. Kculsch, van
of uit Keulen; -e Frdc, donkerruodc, hruiiizwarle verf v.; -es 11\'as.vtT, eau de Cologne; -e Pfeife, aarden pijp, (joudsche l>ÜP v-
Kglon, (-s, mv. -e) o. (Spraakk.)
dubbele |unl ofdubbelpunt o.; (üullk.) karleldarm, kronketdarm 111. KolQSS, (-cj, mv. -c) 111. (lig.) kolos-
sus, reus 111., reuzeugeslalle v., rcusacb- lig gevaarte o. Kolossul(isch), bijv. en b. bui-
tengewoon groot, overgroot, reusachtig, kolossaal. Kolossüum, o., Z. KolisSum.
Kglschwein, Kglschwinn,
KQlsein, (-[e)s, mv. -e) o. (Zecw.)
kolsein in., zaadbout o. Kglter, (-s, mv, A\'o//cr) m. deken
v.; II. (-s, mv. Kotter) 0. ploegijzer o., kouter 111. Kolterholz, (-holzet, mv. -hölzer)
o. ploeghoui, kiulerhoul o. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Kom.
|
||||||||||||||
|
740 Kom.
|
Kön.
|
|||||||||||||
|
twist zoeken met iem.; sie kamen an
einander, zij kregen twist, werden on- eenig, werden handgemeen; aus einan- der -, een verschil bijleggen, in der minne schikken; mit jemn. überein -, het eens worden met, overeenkomen; lot\', lich ontdoen van, zich losmaken van; in ein Aml -, krijgen, bekomen; in den Italh -, in den raad komen, opgc- nomen worden; an eines Andern Stelle -, in iems. plaats komen, iem. vervangen, opvolgen; an den Galgen -,aan de galg komen, opgehangen worden; auf einen Einfall -, op den inval komen,een denk- beeld opvatten; ich kan» nicht darauf -, ik kan er niet op komen, het wil mij niet te binnen schieten; auf einen Gcgensland, eine Pcrson -, denken aan, komen te spreken van, zich hcrinneren;;\'c/j< komme ich darauf, nu herinner ik het mij, nu valt het mij in; aus dem Geddchtnissc -, gaan; wieder auf die vorige Rede -, het gesprek hervatten; (gemeenz.) op het onderwerp, op de zaak lerugkomen;)emn lifter sein Geld -, berooven van, ontste- len; über jem. -, iem. nazclten, vervol- gen, onderdrukken; wenn er über ein Buch kommt, als hij een boek in handen krijgt, als hij & vindt; aus der A\'o/A - uit den nood geraken; hinter etw, -, er geus achter komen, iets ontdekken; in Abnahme of hcrunter -, in verval gcra- ken; ton Krilften -, zijne krachten ver liezen, verzwakken; auszer sich of aus der Fassung -, van zijn stuk geraken, zijn bewustzijn verliezen; i>on Sinnen -, krank- zinnig worden, het verstand verliezen; davon -, ontsnappen, ontvluchten, weg- gaan; mit der burcht davon -, er met den schrik afkomen, vrijkomen; wieder zu Kraften -, zijne krachten lcrugkrij- gen; glücklich davon -, ontkomen, onl- snappen; in Zorn, Hitze -, toornig, boos, driftig worden; in Schweis:, in Bewegung -, geraken, beginnen te zwcelen, te be- wegen; in der Leute Maulcr-, (gemeenz.) in opspraak komen; besproken worden; in\'s Unglück -, in het ongeluk geraken; kur: von der Saclie zu -, om het kort te maken, om kort te gaan; mi/ elw.zurech te -, (gemeenz.) iets gedaan krijgen; zu etw. -, lot iets geraken, in het bezit ge raken of komen van; it. den tijd vinden om II te doen; wieder zu sich -, tot zich zelven komen, weer bijkomen; (gemeenz.) jemn.grob -, onbeleefd zijn jegens; kommst du mir schon wieder damit?, komt gij daarmede weer voor den dag?; so dar f er mir nicht -, zoo zou hij jegens mij niet durven handelen; du kommst mir schöu gij komt juist van pas!; it. (Scherts.) gij hebt uw man in mij gevonden; komm mir nurnoch einmal!, begin nu nog eens doe het geen tweemaal!; darans komme ich nicht, (gemeenz.) daarvan begrijp ik niets; um etw. -, iets verliezen, kwijt ra- ken; zit I all -, vervallen, vallen; (vau meisjes), vallen, de eer verliezen; in einer Sache, Wissenschaft, Kunst weit -, groote vorderingen maken; er wird nicht weit -, hij zal het niet ver brengen; zu kurz -, te kort komen, te weinig hebben, |
schade lijden; ;u eltr. -, krijgen, in het
bezit geraken \\an; er kann zu nichts-, hij slaagt in niets, niets gelukt hem; zum Zwecke -, tot zijn doel geraken, zijn doel bereiken; in\'s Zuchthaus -, in de gevan- genis komen, gevangen gezel worden in den Himmel -, in den hemel komen, gelukkig worden; zur Regierung -, aan de regecring komen, op den troon gera- ken; :u einer Erbschaft -, in hel bezit geraken van, krijgen; sur Abrechnung, zum Vergleiche -, afrekenen, tot een ver- gelijk komen; sie kamen so weit, dass d/% hel kwam tasschen hen zoo ver, liep tusschen hen zoo hoog &; aufseincFüsze zu stelten -, ep zijne beenen te staan ko- men, te land komen; sie kamen einander gegenüber zu sitzen, zij kwamen tcgen- over elk. te zitten; II. (van levenlooze voorwerpen), ko-
iiii-ii. op \'ene plaats geraken; es kommt Wind durch dicse Thiire, er komt &; el». - lassen, iets laten komen, ontbieden, bestellen; an jem. -, komen bij, komen tot, vallen, geraken; in unrechlc lldnde-, in verkeerde handen .komen, vallen, ge- raken; die Feder kommt ihm nicht aus der Hand, hij heeft altijd de pen in de hand; 2. cv kam ihm in den Sinn, er kam auf den Gedanken, het kwam hem in den zin, hij kwam op de gedachte; es soll nicht über meinc Lippen -, bet zal niet over mijne lippen komen, ik zal het niet verklappen, vertellen; it. opkomen, out slaan; es kam ein Sturm, er kwam & op, er ontstond; schim -, (vau planten), op- komen, uitkomen; schon -, reeds ont- spruiten, uitkomen; -de Woche, loeko- mendc weck; -es Jahr, in het volgende jaar; die -c Zeil, de toekomstige tijd, de toekomst; 5. (lig.) in ecu toestand gen- ken; wenn nichts dazicischen kommt, als er niets bijzonders voorvalt, als er niets tusschen beiden komt; an den Tag -, aan den dag komen, aan het licht ko- men, bekend worden, ontdekt worden; es kam zu Schlagen, het kwam tot klap- pen, tot vechten, men werd handgemeen; jem. nicht zur Rede, zu Worlen - lassen, iem. niet laten spreken;wenn\'szum Trcf- fen kommt, als het ernst wordt; es wird endlich dazu - mussen, het zal er einde- lijk toe moeten komen; dazu soll es nic wieder -, daartoe of zoover zal het nooit weer komen, dat zal niet meer gebeuren; etw. aufs Aeuszerste - lassen, lot bel uiterste laten komen; es islmitihmaufs Aeuszerste gekommen, het is met hem tol het uiterste gekomen, hij kan niet meer; in Gang, in Schwung -, in zwang komen; aus der Gcwohnheil, aus der Mode gekom-> men sein, buiten gebruik, uit de mode geraakt zijn; in Retracht -, in aanmcr- kiog komen; die Reihe wirdauchan mich -, de beurt zal ook aan mij komen, het al ook mijne beurt worden; nun kommt ie Reihe an Sie, nu wordt het uwe beurl; ich etw. zu Schulden • lassen, zichschul- ig maken aan; es isl schon zu weit ge- ommen, het is reeds te ver gekomen; emn. gleich -, iem. nabij komen, even- ren; el», an sich • lassen, den tijd ne- |
men voor, geen haast maken met, zich
laten wachten; 4. voortkomen, afkomen, afkomstig zijn, het gevolg zijn; woher kommt es, dass d/\\ hoe komt het, van- waar komt het, wat is de oorzaak dati; das kommt daher, weil er so geizig isl, dat komt omdat &, dat komt voort uit zijne gierigheid; das kommt von Herzen, dat komt uit het hart; 5. gebeuren, ge. schicden, voorvallen, plaats vinden, plaat; rijpen; es mag - of komme was da in//, er moge gebeuren wat wil, er komc wat komt, wat er ook gebeuren moge, Z. her- uuskommen; 6. wenn es hoch komml, hoogstens, op zijn hoogst, op zijn ergst; wie hoch kommt dus Buch!, hoe hoog komt, hoeveel kost &; das wird ihn of ihm hoch of llieuer zu stelten -, dat zal hem duur te slaan komen, heel wat kosten; die Gch- enden und die Kommenden, de gaanden en komenden, de gaande en komende man. III. o. zelfst. komen o., komst, aan-
komst v.; das - und Gehen, het gaan en komen; hier isl ein beslandiges • un,l Gehen, hel is hier onophoudelijk komen en gaan of gaan en komen, heen en weer loopen, het is hier druk bezocht. Kymmlich, (-er, -st) bijv. en b.
(vau eeue gelegenheid),gunstig.geschikt, passend; -c Zeil, geschikt, gemakkelijk; •keil v. geschiktheid, passendheid, ge- makkclijkheid v. Komödiant, &, Z. Comódianl. Kompan, (-(e)s, mv. -c) m. ko- meraad, makker, gezel ra.; (Scherts, vreemde vent, rare snuiter m. Kompass, Kompthur, &, l
Compass <j?\\ Kompc, (-n) v. (Bergw.) slamp-
trog m.; -kraut o. ingelegdekabuiskoolv.
Kompyst, (-et, mv. -e) m. gc-
sticmde m«lk v.; 2. ingemaakte kool v.;
(Delfst.) melkwitte barnsteen o.
Kompystobst, (-es) o., z. m. m
water ingelegde vruchten v. mr., com- pottc v. Komtur, Kommenthur, \'l-
Comlhur. Konig, (-(e)s, mv. -e) m. koninf.
vorst,heer.mecster in.; im Namen des -s,\\» naam des konings; (fig.) opperhoofd o., gebieder, voornaamste in.; it. der - alle Thiere, de koning der dieren, leeuw m.; er - der l\'aradiesvögel, Z. Königspara- Uesvogel; (Sp.) der -, koning, heer m. ine Dritle, Vierte & vom -c an, eene drie- aart, vierkaart van den lieer of koning; (in het kegelspel), koning, middelste kc- el m.; den - werfen, den koning omwcr- en; 2. (Miintw.) volkomen gezuiverd oud,zilver o.; (Scheik.) metallisch spies- las o., arsenik m.; (Spr.) neuer -, neues Geselz, nieuwe heeren, nieuwe wetten. Kpnigin, (-«en) v. koningin, vor-
tin, gebiedsier v.; - Muller, koningin- oeder, moeder v. des konings; die ver- iltwele -, de koningin-weduwe »•; hath.) die - des llimmels, der Engel, oningin des hemels, der engelen, de II\' aagd Maria; - des Tages, der Nacht, ko- ingin des daags, van den nacht, mor- |
||||||||||||
|
Kop. 741
|
||||||||||||
|
Kon.
|
||||||||||||
|
Kon.
|
||||||||||||
|
kan wel lezen, maar dit schrift kan bij
niet lezen; III. o. zclfst. kunnen 0., mo- gelijkheid v., vermogen o., kennis v. Konradskraut, (-(e)s) o„ z. va.
Sint-Janskruid o. Kopal, (-(e)s, mv. -e) m. kopal*
hars, kopalgom v.; -baum m. kopalboom, sloraxboom in.; -harz o. kopalhars o.; •ftrniss m. kopalvernis o. Kopalin, (-j) o., z. ra. hars o. van
den amberboom in Amerika. Kopalsumach, (-(e)s, mv. -e)
in. met pluimpjes gevederde sumak of smak boom m. Kopeke, (-n) v. kopek (e) ro.,Rus-
sisch geldstuk = 0.01 Koebel. Köpoln, (kópelte, geköpeil) o. ww.,
in. h. (van eene tafel), niet vast staan, waggelen, heen en weer bewegen; auf dem Sluhle -, schommelen, knikken, schud- den, wankelen, waggelen. Köpelstuhl,(-s/uA<(e)s,mv.-s/«A-
le) m. kousenwcverssloel m. Koper, köpern, Z. Keper f. Kopf, (-(e)s, mv. Kbpfe) m. hoofd o., kop in.; (van een berg), topm.,kruin, spits, punt v., bovenste gedeelte o.; (Ontlk.) (van spieren), uileinde o., pnnl v., top m.; (Art.) (van een kanon),ring- band m.; (I\'l.) kopje o., verzameling v. van bolletjes aan de toppen van bloemen; (Hoed.) (van een hoed), bol m.; (van eene speld &), kop m.; (Nat. hist.) Z. Klumpfisch; (Zeew.) (van het roer), kop ui.; (van een schip), voorsteven, voor- boeg in.; (Werkt.) (van een hefboom), arm m.; (Org.) grondwerk o., orgelkist v.; (I\'ruikin.) (van haar), wortel in.; II. hoofd, bovenste o( voorste lichaamsdeel o., kop in.; der - Unit ihm weh, schmerzt ihn, hij heeft pijn in het hoofd; nul bloszem •e geiten, blootshoofds, met ongedekt hoofd gaan; oom -e bis zu den Füszen, van het hoofd tot de voeten, van top tot teen; einen • gröszer als ich, een hoofd, een kop grooter &; jemn. den - vor die Füsze legen, iem. het hoofd voor de voe- tcu leggen, bet hoofd afslaan, onthoof- den; jent. beim -e nelimen, iem. bij het haar pakken, zien meester maken van; jem. vor dem -e stoszen, iem. voor het hoofd stooten, eene belcediging aandoen, beleedigen; sichden-zurecht mac/ien.zijn haar schikken; III. (fig.) geest :u., ver- staud.breiu o..bekwaamheid v.,wil m.; ich kann mir diesz nicht aus dem -e bringen, ik kan bel mij niet uit het hoofd zetten; was steekt ihm im -e?,was kom ml ihm in den •?, wat is bij van plan?, wat krijgt I• ij in het hoofd?, wat wil hij?; sick in den - setzen etw. zit thun, zich voorne- iiiimi. het plan opvatten &; jemn. etw. aus dem -e bringen, iem. van plan doen veranderen, iets uit het hoofd praten; das kommt nicht aus seinem -e, dat komt niet van hem, dat heeft hij niet verzon- iii-ii. uitgedacht, dat komt oiet uit zijn brein; nur seinem -e folgen, zijn eigen hoofd, zijn eigen zin volgen; auf sei- nem -e bestehen, op zijn stuk staan, onverzettelijk zijn; tick elw. in den • setzen, zich iels in het hoofd halen; i-i* |
||||||||||||
|
o. koningsnogclblocm v.; -nnss v. ko-
ningsmuskaatnoot v.; -papiero. konings- papier o.; -paradiesvoyel m. koningsvo* geï, zeldzame, wille paradijsvogel m.; •pferd o. kouingspaard, paard o. met eene bles en vier witte poolen; -pfirscbe v. koningsperzik m.;-p/J«umev.konings- pruim v.; -pulver o. koningskruid o.: •purpur o. koninklijk purper o.; -ralle v. koningsrat, pharaonsral, icbneumon v.; -rauch m. koningsrook m.; -rose v. pink* slerroos, koningsroos v.; salat m. ko- ningssla v.; siiure v., Z. -wasser; salbe v. koningszalf v., basilicum o.; •salbci v. geneeskrachtige salie v.; schieszen o. ko- ning-schieten, schuttcrsspel o.; -scltlan- ge v. koningsslang v.; schuss m. ko- ningschot, schot o., waardoor men schut* terkoning word!; sitz m.koningszetel m., koningstroon ui.; 2. koninklijke residen- tie, verblijfplaats v. des konings; soltn m^ koningszoon, prins, zoon m. eens konings; •spielo. koningspel o.; slab in.konings* staf m.; sladl v. koningsstad v., verblijf- [ilaats.residentiestadv. des konings; -stra- i:ev. koninklijke weg m.;2.koningsslraat v.; -lag in. Drie-Koningen m.; -tbaler ui. koningsdaalder, ducatou in.; -lhron ui. koningstroon m.; •liger in. konings- tijger m.; -titet ui. koningstitel, titel ui van koning; -lncklcr in. koningsdochter, prinses v.; -voycl m. koningsvogel m.; 2. vliegeuvogel m.; 3. gekuifde fazant in.; •wasser o. (Scheik.) koningswater, ko ningszuur o.; •weihe v. koningswonwm.; •wiesel o. koningswezel v., hermelijn m.; •wort o. koningswoord, koninklijk woord o.; -uürde v. koninklijke waardigheid v.; •zifter o. koniiigsschepter m.;-zucker rn. (Suikerh.) koningssuiker v. Königthura, (-(e)s, mv. Kanig-
tluimcr) o. koningschap o., koninklijke waardigheid v. Konnori, o-.\'i kann.du kannsl,erkann,
wir kinnen <$;konnle,gekoniit) o. ww. onr., in. Ii. kunnen,mogen,in slaat zijn, niet be- let zijn, bekwaam zijn lot; ich kannniebt melir, ik kan nicl meer, ben uitgeput; ich kann es nicht glauben, ik kan hel niet ge- looveu, hel is mij onmogelijk bet te ge- looven; dafiir kann ich nicht, dal kan ik niet helpen, dat is mijne schuld niet; so gut idi kann, zoo goed als ik kan, zoo goed als mij mogelijk is, 2. mogelijk zijn; las kann wohl sein, dat kan wel zijn, dat is wel mogelijk; es kann sein, dass <jr\\ hel kan zijn, het is mogelijk dat, misschien &; 3. kunnen, de kracht, het vermogen, de bekwaamheid, gelegenheid hebben; er kann immer kommen, hij kan altijd ko- uien, hij heeft altijd gelegenheid om te komen; er kann geiten, bij mag gaan; das kann man stek denken, dat kan men den- keu, dat kan men zich voorslelleii;/orf-, kunnen heengaan, mogen vertrekken; hinaus, herein -, er uit, er in kunnen; II. bedr. ww. kunnen, weten, kennen, vermogen, geleerd hebben, verstaan; seine Aufgabe -, kennen, kunnen maken; ai<s- icendig -, van builen kennen; schreiben , kunnen schrijven; er kann wohl lesen,
abcr diese Schrift kann er nicht lesen, hij |
||||||||||||
|
genster, avondster v.; (Nat. hist.) parel-
•kegelslak v.; (Sp.) koningin v.; (Tan een bal), koningin, schoonste vrouw meest gevierde v. Königinapfel, (-apfelt mv. -ap-
fel) m. groene renet v., Z. Königsapfel. Königisch, bijv. nw. koningsgc-
zind, een koning dienend. Kynigloin, o. (verkl.) koninkjeo.
geringe, nietige koning m. Königlich, bijv. en b. (fig.) ko-
nirik lijk, vorstel ijk; - belohnen, mild, edel- moedig; •fefren, koninklijk, vorstelijk, all ten vorst; das isl -, dat is uitmuntend uitstekend, heerlijk; 2. -« Aiiselien, -i Witrdc,Macht,koninklijk aanzien,konink- lijke macht; -er licdienter, bediende des konings; die -e Galccre, koninklijke galei; ilw -e Flagge, de koningsvlag; -er l\'rinz •e I\'rinzessiii, koninklijke hoogheid de prins, prinses; Seine -e Majesteit, Zijne Majesteit (Z. M.) de koning; Seine -« Hoheit, Zijne Koninklijke Hoogheid, Z h. II.; •gesinnte m. koningsgeziode,aan- hanger m. van het koningschap, roya hst m. Kgnigreich, (-(c)s, mv- -\') «•
koninkrijk o.; erliliclies-,erfelijk konink
rijk; Wahlkónigreich, kiesrijk o. met een koning aan het hoofd. KQüigS-adler, (-adlers mv. •ad-
Ier) m. koningsarend m.; -ammer v. ko- uingsorlolaan m.; -apfet m. pippelin koningsappel m., renet v.;2. ananasappel in.; -bann m. crimineel gerechtshof, hoog gerechtshof o., liooge raad m.; -bauch m. schoone Virginische slang, glasslag v. •baum m. everboom m.; -binde v. dia deern v.,koninklijke «rong v.,voorhoofds hond m.; -birne v. kouingspecr v.; -4/au o., Z. -farbe; -blume v., \'/.. -rose; -blul o. koninklijk bloed o.; 2. bloed o. eens konings; -eidtchte v. koniagsbagedis draakslang v.; -[arbe v. koningskleur v. koningsblauw, blauwachtig scharlaken- rood o.; -fisch m., Z. Ureit/iscli; -fisclier BJ..Z. Eisvogel; -freund in. konings vriend, vriend m. des konings; 2. koningsge- zinde,aanhanger m. van het koningschap, ro-alisl m.; -gal o. kanongat o.; -gelb o. geel zwavelarscnik m., opperment o.; •base m. konijn o.; -liehcr m., Z. -uogel; •bof m. koninklijk slot, kasteel o.; 2. koningshof, hof o. eens konings; -hnlz o. koningsbont o.;-karpfen in. koning!* karpcr in.; -kerze v. wolkruid o.; -ker- zeniil o. wolkruidolie v.; •koralU o. ko- \'lingskoraal o.; -krauto. (PI.) konings* kruid, balseinkruid, basilicum o.; 2. Z. •kerze; 3. leverkruid, boelkeuskraid o.; •krone v. koningskroon v.; 2.(1*1.) kroon* l\'loem v.; 3. maruicrpapier o.; • kiimmel n|. heerenkomijn m.; -kupfer o. ((jiet.) zuiver koper o.; -lilie v. (I\'l.) konings* lelie, keizerskroon v.; -mahl o. konings- maal o.; it. koninklijk maal o.; -matilel B-koningsmantel m.,hermelijn o.;-malter "\'. (Itechtsw. in Zwahen), tuchtiging, straf v. van 50 geeselslagen; -mord m. k°ningsmoord m.; -mörder m. kouings- nioorder, moordenaar m. eens konings; ~-\'n v. koningsmoordenares v.;-naoeu?i» |
||||||||||||
|
Kop.
|
Kop.
|
||||||||||||||||
|
742 Kop.
|
|||||||||||||||||
|
Kgpf-lattich, (-(e)s) m., z. m.
kropsaladc v.; -lauge v. water o. om hel hoofd te wasschen; (tig.) doorhaling, be- risping v.; -(ai<s v. hoofdluis v.; -letr bijv. nw. zonder hoofd, gedachteloos, on- nadenkend; -los bijv. nw. zonder hoofd, zonder kop; (fig.) gedachteloos, onna- denkend,verstandeloos;\'-losiofceiJ v. hoof- dclooslieid v.; (fig.) gedachteloosheid, onnadenkendheid v. Kgpfmaschine, (-n) v. gnilio.
tine v.; mit der — hinrichlen, guilloli- nccren. Kgpf-muskel, (-s, mv. -n) m.
hoofdsjiier v.; -nadel v. haarnaald, haar- spcld v.; -n(igclcin o., Z. -nelke; -naht v. (Onllk.) schedenaad m.; -nclke v. kruidnagel m.; it. anjelier v., die uit cene andere aan een afzonderlijken slecl groeit; -nicken o. hoofdknikken, teeken o. van toestemming, hoofdknik ra.; seine Slimme nut cinem — geben, loestem- mend knikken; -nicker m. hij, die knikt of met het hoofd wenkt; 2. (Onllk.) hoofdspier v.; -nuss v. stomp, stoot m. voorliet hoofd; 2. Z.-stoss; -pein v. hoofd- pijn v.; -pflaster o., Z. Hauplp/lasler; pfiihl m. hoofdpeluw v.; •platte v. kale plek v. op het hoofd, 2. tepelvormige nap- lak v.; -potei m. kopvormige gamander v.; -putz ra. hoofdtooi m., kapsel o.; putzer, —in, kapper m., kapster v.; quaste v. bles v., bos ra. haar op den kop van een paard; -raude v. hoofdzeer o.; -rechnen o. rekenen o. uit het hoofd; rechnung v. uit het hoofd gemaakte re- kening v.; -recht o. recht o. der rede; reiszer m., Z. -breeher; «rennen o. naar koppen loopen; -riemen ra. koprieni
|
|||||||||||||||||
|
schedelboot\', trepaanboor v.; -bolzen m.
kopspijker, nagel, bout in. met ronden kop; -brechcn o. hoofdbreken o., inspan- ning v. van den geest, ernstige studie v.; daztt brauchl es nicht viel —, daartoe is niet veel hoofdbreken noodig, dal cisebt niet veel moeite of inspanning •brechend bijv. nw. vermoeiend, werk. zaam; 2. (vaneen werk), moeielijk,hoofd- brekend; -brecher m. slechte wijn m.;it. strijd knots v. der wilden; -brett o. hoofd plank v. in een bed; -bürste v. haarbor slcl m.; 2. vederbos m. KQpfchen, o. vcrkl. kopje, hoofdje
o., Z. Kopf; (Jachtw.) (van eenc berin), pram v.; (I\'l.) in een bloembollelje groei ende bloem v. Kgpf-drüse, (-n) v., Z. Haupt
drüse; -dunsl in. bedwelmende dampm.; il. roes m., dronkenschap v. Kgpfen, (kopfte. gekopft) o. ww,
(Tuinb.) zich sluiten, kroppen, kroppen krijgen. Kgpfen, (köpflü, gekopft) o. ww.,
m. h. (van salade), beginnen te kroppen, beginnen te sluiten; 2. bedr. ww. jem. -, het hoofd afslaan, onthoofden; (Tuinb.) einen Haum -, toppen; die Weiden -, snoeien; (Heelk.) koppen zeilen,koppen. Kgpf-ende, (-endes, mv. -ende) o.
hoofdeinde o.; -fach o. (Hoed.) villstuk o.; -fesl bijv. nw. hoofdig, volhoudend, volhardend, standvastig, onverzettelijk; •fieber o., Z. tlirnwuth; -fluss m., Z. llaupl(luss;-förmig bijv. nw.hoofdvormig, kopvormig, den vorm van een hoofd of kop hebbende; -fries m. (Art.) ringband ra. aan den mond van kanonnen; -fiiszler m. mv. (Nat. hist) hoofdvocters m. mv., |
|||||||||||||||||
|
nen - auf elw. setzen, aandringen op;
el», fiir seinen - lliun, op eigen gezag doen; 2. das will mir nicht in den -, dat kan ik niet in hel hoofd krijgen, bcgrij pen, vatten; il. daartoe kan ik niet l>e- sluitcn; (Spr.) was man nicht im -e hut must man in den Füszen haben, Z. Fusz, guler, fahiger -, goede kop, goed hoofd, gezond verstand; das rtumt den - auf, dat verlicht den geest; er liat -, hij heeft een goed hoofd, een gezond verstand, is een ving, knap mensch; ich weisz nicht, wo mir der - stclil, ik weet niet, naar ik het heb. het hoofd loopt mij om; den • vertieren, van zijn stuk geraken, verlegen worden; mit - handeln, met overleg; etui. im -c haben, in liet hoofd hebben, weten; (fig.) dronken zijn, te diep in het glas gekeken hebben; arts dein -e hersagen, buiten het hoofd opzeggen; der - of das Leben stekt ilarauf, de doodstraf staat er op; es ivird ja nicht den - of das Leliën kosten, het zal het leven wel niet kosten; die Gcsellscliaft bestand aus 21) Köpfcn, uit 20 man, uil 20 personen; seinelieerde besteht aus 20 Koffen, 20 dieren; jeder - ist bestcuert, men betaalt & per hoofd
hitziger, zornigcr -. driftkop, driftig man; Itis/ijw-.vroolijkesnaak.vroolijke kwant (Spr.) viele Köpfe, vielc Sinne, zooveel hoofden, zooveel zinnen; IV. (fig.) den • hoch in der llöhe Iragen, hoogmoedig
trotsch zijn; über Hals und -, over hals en kop, kop over bol, haastig; jemn. den • bieten, iem. hel hoofd bieden, weer-
slaan, weerstand bieden; jemn. dcn- zu recht bringen, setzen of riicken. iem. tot reden brengen, reden doen verstaan; der - slehl ihmniclttrechl, hij is in geen goede
luim, is niet wel gemutst; mit dein -e arbeilen, met hel hoofd, met het verstand werken; er ist im -e nicht richtig, hij is niet wel bij het hoofd, heeft een klap van den mallemolen weg; der - schtciu- delt ihm, het dnizcll hem voor de oogen; V. kop m„ kopje, theckopje o.; 2. Z. Schröpfkopf. Kgpf-ab! tussch. het hoofd naar
beneden !; -abschneiden o. onthoofden o., onthoofding v.; -arbeit v. studiewerk, hoofdbreken o.; •armpulsader v. onge- noemde ader v.; -arttrie v. slrotslagadcr v.; -artig bijv. nw. op een hoofd of kop gelijkende; -bad o. ïioohlbad, stortbad o.; -band o. hoofdbnnd, hoofd pranger m., diadeem, hoofddeksel o.; 2. (Onllk.) hoofdband in., ligament o. van hel hoofd; •baum m. hoofdboom m., een Ameri- kaansche boom met bolvormige bloemen; •bedeckung v. hoofddeksel o., muls, pel v., hoed m.; (Nat. hist.) (van vogels), kuif v.; -bein o. hoofdheen, kopbeen, heen o. van het hoofd; 2. (Onllk.) schedelbeen o.; -besleucrung v., Z. -gcld; -bcttgung v. buiging v. van het hoofd, hoofdbui- ging v., hoofdknik m.; -bildung v. vorm in. van het hoofd; -!nnde v., Z. Ilaupt- binde; -blütlche:i il. fontanel v.; -bl6de v. zwakhoofdighcid, stompzinnigheid v., zwakheid v. van gccsl; -blumc v. (PI.) in een bloembollelje aan den top ver- ecnigde bloem v.; •bohrcr in. (Ileclk.) |
|||||||||||||||||
|
weekdieren o. mv., die de bewegings-
werktuigen aan den kop hebben; -geld o. hoofilgeld o., hoofdelijke belasting v., hoofdelijke omslag m.; •geschmeide o. hoofdsieraad o.; -geschieulst v. gezwel o. aan hel hoofd; -gestell o. kopstuk o„ hoofdsiel o.; -gicht v. hoofdjicht v.; (gc- woonl.) schele hoofdpijn v.; -grind v.,Z lluitplgrind; —krant o. schurflkrnid o.; •hanger m., —in v. hij, zij, die het hoofd scheef houdt, een stijven nek heeft; it. huichelaar m., schijnheilige m. en v. huichelaarster v.; -hdngerei v. huichela. rij, schijnvroomheid, schijnheiligheid v. •haube v. muts v.; 2. (Onllk.) helm m. lamsvlies o.;-haul v. hoofdhuid v., hoofd- vlies o.; -holz o. klein hout o. voor de bovenste laag van de houtmijl. Köpfig, (-er,-st) bijv.nw. (Tuinb.)
met een kop, met een krop, met een hart voorzien; (lig.) - of köjifiseh, (gomeenz.) eigenzinnig; -keit v., Z. Eigensinn. \'Kgpf-joch, (-(e)s, mv. -e) o.
(Landh.) kopjuk o.; •keilbeino. (Onlll;.) wiggebeen o.; -kiemer m.inv. (Nat.hist.) dieren o. mv. met kieuwen aan den kop; • kissen o. hoofdkussen, oorkussen o.; •klippel, -ktöppel ui., Z. -holz; -kohl m. I.ropkool, sluilkool v.; -krankheil v., Z. lluuplkiankheil. Kgpflangs,kgpüings, kgpf-
lings, bijw. niet het hoofd of den kop naar beneden, niet het hoofd voorover. |
m.; -ring ra. wrong v.; 2. valhoed ra.;
salat ra. kropsalade v.; salbe v. hoofd-
zalf v.; schatz ra., Z. -geld; -scheidc- wand v. dwarsschot o. in den kop (van insecten); scheu bijv. nw. (van paarden), bang om zich aan den kop te laten val- ted,schichtig; (fig.) beschroomd,behoed- zaam, voorzichtig, omzichtig, achter- dochtig; schlagader v. (Ontlk.) hoofd- slagader v.; schleier m. hoofdsluier m.; •schleife v. liulknoop m.; schmerz m. hoofdpijn v.; —stillend bijv. nw. (Gen.) hoofdpijnstillend; schnwek m., Z. -ge- schmeide; schnupfen m. verkoudheid v. in hel hoofd; (Gen.) zinkingverkond- hcid v.;-scAra«4cv. kopschroef, schroef v. met een kop; schur v., Z. Hauptschur; schiitleln o. hoofdschudden o., hoofd- schudding v.; scite v., Z. Hauplseite; senkung v. (Schild.) gebogen hoofd,han- gend hoofd o., hangende kop m.; spange i.,ï.-pulz; -s/e/\'«m.(Mets.) uitspringend sieraad o., kraagsleen ra..console \\.;-stel- lung v. (Schild., Ilceldh.) houding v.van liet hoofd of den kop; sleuer v., Z.-gcld; •slimme v. fislelslcm, fausselslem v.; slosz, stretch ni. sabelhonw, stokslag
in. dwars over liet gezicht; (Volkst.) Z. nuss; stück o. (Ontlk.) stuk o. van hel
hoofd; (Mets.) laagsteen in.; (aan eene Huil), mondstuk o.; sticht v. zucht v. om geleerd Ie schijnen; süchtig bijv. nw. lrahcpt met de zucht om voorgeleerd |
||||||||||||||||
|
Kor.
|
Kor. 743
|
|||||||||||
|
Kop.
|
||||||||||||
|
die Henne -, treden; 2. kapoenen; II. o.
ww. (Rijk.) kribbcbijten; (Volkst.) op- rispen. Koppen, (-s, mv. Koppen) m. naald-
liout, naaldhoulloof o. Koppen-buch, (-buch(e)s, mv.
•bücher) o. (Volksl.) lijst v. van oude vrijers; -kelle v. remketting m. Kopper, (-s, mv. Kopper) va. (Rijk.)
kribbcbijter m. Kgppriemen, (-ne»icnj,mv.-rie-
men) m. hoofdricin, kinricm m. Kör,(-en) v. keur, keus, keuze v.
Korall-becher, (-bechers, mv.
•becher) m. koraalbeker m.; (Onllk.) be- kervormig gedeelte o. van het paardc- slaaitbcen; -blumc v. koraalbloem v„ leliesteen m. Korullo, (-n) v. koraal o. en v.,
kraal v. Korallen-achat, (-(e)s, mv. -e)
m. koraalagaat, kuraalvormige kwarts- agaal m. en o.; -arbeit v. koraalarbeid m.; 2. (Pass.) werk o. met kralen;-uriij bijv. nw. koraalachtig. koraalvormig, als koraal; -ast m. koraallak in.; -auflösung v. koraaloplossing v.; -baum m. hoom- vormig koraal o.; 2. koraalboom m.; 5. apnlhekersaiicinoou v.;-A/u»iev. koraal- bloem v.; •blümltin o. kleine wilde kas- tanje v.; 2. wilde anemoon v.; -blülhe v., Z. •blume; -dublclt o. tweeschalige ko raalschelp v.; •drechiler m. koraaldraaier in.; -erbse v. (I\'l.) zoelhout o. van Ja- maica; -erz o. (liergw.) koraalerts, on- zuiver kwikzilvererts o.; -erzcugend bijv. nw.koraalvoorlbrengend.koraalvormeud •fung m. koraalvisscherij v.; -/"or/itc; bijv. nw. koraalkleurig, koraalrood; -ftsclt m. koraalvisch m.; -/is^her m. koraalvis. scher m.; •fischereiv. koraalvisscherij v. koraalvisschen o.; 2. recht o. tol koraal. visschen;.). koraalvisscherij, plaats v.waar hel koraalvisschen geschiedt; -fisclierkalin m. koraalvisschersbootje o.; -förmig bijv. nw. koraalvormig; -gam o., Z. -ncl •geicr ni., Z. -reiher; -ge<eichso. koraal- gewas o., koraalplanl v.; ./mis m. (Vog.) papegaai ui. met koraalrooden hals: -holz o. koraalhout o.; -hyacinlhe v. ristgewijs groeiende, verbazend groote hyacint v.; •jaspis va. koraalroode jaspis ni. en o, •kalk m. (Aardk,) koraalkalk f.;-kirsehe v., Z. -buum (3); -krabbe v. koraalkreeft m.; -kraut o. koraalkruid o.; 2. zeeas- perge v.; -lippe v. koraalroode lip v.; •maclier m. (Dr.) draaier ui. van gekleurd been; -marmor m.koraalmarmcro.;-moos o. koraalmos, koralijn o.; 2. koortsver- drijvend mos o.; -mund m. rozeiimoud m.; il. rozenroodc lippen v. inv.;-mnsc/ie/ v., Z. \'dublell; -nachlscl,allen m. (PI.) rozenroode nachlschaduw v.; -naller v. koraalroode adder v.; -nelzo. net o. voor het koraalvisschen; -niedcrschlug ra. ko- raalnederslag m.; -pfennig m. versteende ponskoraal o.; -pflanze v. koraalplanl v.; \'reiher m. sullanshen v., purperhocn o.; -ri/f m. koraalrif o.; —rinde v. ko- raalkorst v., koraalversteening v., koral- liet o.; 3. slraalpolijp m„ korstkoraal o.; |
zaad o.; sauger m. naaldvisch m„ zee-
naald v.; sehlange v., Z. -natler; -$ehnur v. snoer o. koralen, koralenketting m.; 2. (Nat. hist.) bloedzuiger m.;-sckwamm ra. op koraal gelijkende, eetbare padden- stoel m., zwamkoraal o.; 2. koratlzwam o., geitebaard in.; schwart o. zwart ko- raaal o.; slein ra. koraalsteen, versteend koraal o.; 2. Z. -achat; sumach m. ko- raalroodc sumak v.; -lhier(chen) o. ko- raaldierlje o.; -linktur v. koraaltinctuur o., afkooksel o. van koraal; -weizen m. roode tarwe, spelt v.; -winde v. blaas- koraal v.; -wurz(el) v. tweeblad o.; 2. gemeen varenkruid o.; 3. hanevoet m., landkruid o.; \'linke v. koraaltakje o., stukje, puntje o. koraal; 2. doorgegroeid geileblad o. uil Virginic. Koralline,(-n) v. koraalachtig zee-
wier, blaaskoraal o. Koranzen, kuranzon of ka-
renzen, {koranzte.gekoranzt,kuranzte, gekuranzt of karenzte, gekarenzt) bedr. ww. (Scherts.) jem. -, door laten vasten gedwee of tam maken, kastijden, afros- sen, plagen; (fig.) berispen, doorhalen, beknorren. Korb, (-(e)s, mv. Körbe) m. korf,
mastkorf m., mand, ben v.; (flg.) einen - geben, iels weigeren; il. den zak geven, wegjagen, wegsluren; den - bekommen, durcli den - f allen, sich einen - holen een blauwtje loopen; 2. (Bergw.) Z. Gnpelkorb; (aan het gevest van een de- gen), beugel m.; (Delfst.) Z.Korbmuschel; (Rijk.) spat v., bard gezwel o. aan den poot van een paard. Korb-arbeit, (-en) v. manden»
makerswerk o.; -bett o. (kinder)wieg v.; •bruder m. handwerksman m., wien het meesterschap geweigerd is. Körbchen,o. (verkl.) korfje,mand-
je, bennetje o., Z. Korb; spiel o. spel o. waarbij men verplicht is op een bepaald woord te rijmen of anders iels in eene mand Ie werpen. Korbe, (-n) v. kruk v., handvat m.,
handvatscl o. Korbeere, (-«) v. kornoelje v.
Korbel, (-«, mv. Körbel) m., Z.
Kerbel. Korb-feigen, v. mv. mandjes-vij-
geu v. mv.; -/laschc v. mandjesflesch v.; •fiechter m., Z. -macher; -förmig bijv. en b. korfvormig, mandvormig; -fiUer m. bij, die de manden vult; -gilter o. lakkebos,bundel m.rijshout,mulsaard m.; •kogel m. (Art.) steenmand v. voor mor- tiercii; -hammer m. (Mand.) uiandenina- kershamer m.; -handel m. manden winkel in., handel m. in mandenmakerswerk; •holz o. (Bergw.) trommelhout o. Korbischof, (-(e)s, mv. Korbi-
scliöfe) va. wijbisschop m. Korb-machor, -in, manden-
maker m., mandenmaakster ».; —arbeit v., —handwerk o. mandenmakerswerk, mandenmaken o., mandenmakerij v.; —icaare v. mandwerk o., manden v. mv.; •mast o. raandenmaat, mand v.als maat; •muschel v. korfjesschelp v.; -pfennig va.. |
|||||||||||
|
door te gaan; -lhiere o. mv. (Nat. bist.)
hoofddiertjes, diertjes o., die zich in het hoofd bevinden; -trüger ra. (Onllk.) eer- sle halswervel m., hoofddrager m.; 2. (Nat. hisl.) boofdvoeter m.. weekdier o. dal de poolen aan den kop heeft; -tui\'i o. hoofddoek, neusdoek, zakdoek m.; •über bijw. met bel hoofd omhoog, het hoofd vooruit, over het hoofd; 2. tussch. hel hoofd omhoog! Kopfüberkopfunter, bijw.
. Iiinabstiirzen, kop over bol, hals over kop naar beneden vallen. KopfUnter, bijw. het hoofd naar
beneden. KQpf-verwirrung,v.zinsvenvai -
ring.verstandsvei\'bijsleriiig \\,;-vcrlctzung
v. hoofdbeleediging.kwetsing.kwelsuur v aan hel hoofd; -wald m. woud, bosch o. dat gesnoeid moei worden; -wassersuchl v. hoofdwaterzucht v.; -iveh o.. Z. schmer •weide v. gemeene witte wilg m.: -wer- fend bijw. nw. trotsch, hoogmoedig, ver- waand; -uirbcl m. (Üntlk.) hoofdwervel in.; -U!Undc v. wond v. aan het hoofd, Z. •terlctzung; -wurm ni. hoofdworm m.; •uuth v. waanzinnigheid, woede, razernij v.; -zahl v. bepaald aanlal o. personen; •zurige v., Z. -zieker; -zeug o. hoofdtooi in., kapsel o.; —nadel v. (Speld.) kap- selspeld v.; -ziehcr m. (Heelk.) hoofd- trekker m. bij moeielijkc en domlc ge- boorlen; -zieralh m. hoofdsieraad o., Z Hauptziei alli. Kopp, (-(e)s, mv. -e) m. of Kop-
po, (-«) v„ /. Kaulquappe, Kaulhaupt. Koppe, (-n) v. top,kop m.,kruin v
Koppel, (-n) v. koord, touw o.
(Jachlw.) koppel m.; (aan den degen) knppelriem ui.; 2. paar o., koppel o hondnnrij v., naast elk. voorgespannen paarden, span o.; 3. gemeene weide, jacht, visscherij ».; i. omheinde plaats v. Koppel-balken, (•balkan, mv.
•balken) m. liiiidhalk Dl.; -bandig bijv. nw. (Jachlw.) gekoppeld kunnende wor- den; -curs m. (Zcew.) \'/..-lauf;-fiscltcrci v. vrije visscherij v.; -jln!e v. spilvor raige orgelpijp v.; -genoss ui. medegerech\' ligde, medegebruiker m.; -gerechtigkeit v. gemeen recht o.; -hund m. koppel- hond, hond m. aan den koppel; -liut r. recht o. tot het gebruik eener weide; 2 gemeene weide ».; -hulung v., Z. -liul; •jagd v. gemeene jacht v.; 2. recht o. om van ccue vrije jachl gebruik te ma- keu; -kette v. koppclkelling m.; -lau(ia. (Zei-w.) koppelloup m. Koppelll, (koppelle, gekoppcll) bedr.
ww. Huilde -, koppelen, paren, bijeen- binden; (Ürg.) sieinmen; 2. ein Stück feld -, mei eene heining omgeven. Koppel-recht, (•(«)*. mv. -«)o.
recht o. op eene gemeene weide; -riemeu
in. knppelriem m.; -sei/ o. koppellouw o ; \'trift, -u>eide v. kleine wille wilg m.; 2. Z. -hul; -mrlhscltafl v. bebouwings- wijze v. van een akker in slagen; -zug m. (Org.) verbinding v. van verschil- lende klavieren. Koppen, (koppte, gekoppl) bedr.
ww. liuume -, toppen, kappen, snoeien; |
||||||||||||
|
•rolh o. koraalrood o.; samen m. koraal-IZ. Seliwdntelpfennig; -rapier o. rapier o
|
||||||||||||
|
744 Kor.
|
Kör.
|
|||||||||||
|
Kör.
|
||||||||||||
|
Komel(kirsch -baum,
(-baum(e)s, mv. -bdume) m. kornoelje- boom in.; -kirsche v. kornoelje v.; 2. \'L. Kornelbaum. Kornelle, (-n) v. kornoelje ».
Kbmoln, (körnelle.gekörncU)bedr.
ww. ei» Metalt -, korrelen, lol korrels brengen, vergruizen, greinceren; Leder-, korrelen, gieiiieeren. nerven; 2. wed.ww. sich -, krislallisecrcn, stollen. Kymcn, {körnle, gekörnl) o. ww.,
m. h. (van het koren), in het zaad schie- len, veel zaad, veel graankorrels voorl- brengen; 2. bedr. ww. Metall -, Z. kör- neln; Schicszpulcer -, korrelen; Wachs -, Il reepen of linten maken om het Ie blcekcn; (Landb.) Gersle -, afbaarden; 5. Vogel -, Z. ködem; (Sm., Slot.) een gal vóórboren. Kgrner, (-s, mv. Körner) m. kor-
relaar, vergruizer, stamper m.; 2. (Sm.) vóórboor, steekboor v. Kgrner-baum, (-baum(e)s, mv.
•b&ume) \'/.. Kornelbaum; -fressend bijv.
nw. zaadelend; -kraut o., Z. Ilrurhkraul; •lack m. korrelig lak 0.;-lederv. sagrijn- leder o.: -/or/i o. gat o. in den gesp. Komemte, (-n) v. graanoogst,
koreiioogsl m. Kgrner-reich, (-er, st) bijv.nw.
(Landb.) vol zaadkorrels; scharlach m. Veneliaansch scharlaken o.; schild o. (llelfsl.) napslak v.; stein m. graniet. korrelslccn o.; orauer —, halfgraniet o.; -warze v. sagrijnachtige, zwarle ke- ver m. Kgrn-fege, (-«) v. korenbarp v.;
—mascliine v. wan v.; -feld o.,Z.-acker; -(erkel o. (Nat. hist.) hamster, veldrat v.; -/ink m., Z. Goldammer; -fliegc v. korenvlieg v.; -/lur\\. korenvelden,graan- velden o. mv.; -förmig bijv. nw. korrel» vorinig; -fresser m. zaadeter m., zaad- etend dier o.; 2. dikbek in., zaadlor f.; -[ruchl v. graan, koren o., graangewas o.: —halm m. graanhalm in.;-/uAre v. graan- wagen, korenwagen m.; 2. vervoer o. van graan of koren; -garbe v. korenschoof v.; •gersle v., -gras o. wilde gersl v.; -gutte v. belasting v. iu graan; -/ia/m m. graan- halm m.; -hamster m. (Nat. hist.) Z. •ferkel; -handel m. graanhandel. korcu- handel 01.; -hAndier m. graanbandelaar, korenkoopman, graankooper m.; —i» v. graaiih.indelaarstcr v.; -haufen m. koren- hoop, hoop m. graan; -//uus o. koren- zolder, graanzolder m.; 2. korenhal, ko- renbeors »., plaats v. waar graan ver- kocht wordt; •herrm. opzichter m. over de graanzolders. Kgrnicbt, bijv. en b. op korrels
gelijkend, korrelachtig. kömi.q, (-er, si) bijv. en b. vol
korrels, korrelig, gekorreld,korrelachtig; •es Gold, korrelig; (dg., I\'i.) -e Wunel, korrelig; -es Jtautnnl, lot korreltjes ge- stolde olie; -es Schwalz, gesmolten rcu- zelo.; (Onllk.) -e, nel•« Drüsen, klieren, die in een vlies besloten zijnde, een klomp vormen; (fig.) -e Schrcibarl, kernachtig, kort en krachtig, ferm, Hink; -blallerig, mei generfde bladeren. |
||||||||||||
|
o.; sohle v. kurken zool v.; stoft m.
(Scbeik.) kurkslof v.; stopsel in.. Z. p/ropf; -tafel »., Z. scheibe; -ulme v. kiirkolm m.; -zunge v., -zieher m. kur- kelrckker m. Korlchm, {•(e)s, mv. -e) dunne
laag leem o. in slecncn gietvormen. Korlin, (-(e)s,mv.-e) m. (Draadtr.)
fijnste soort ijzerdraad o., n". 10. Kormoran, (-(e)s, mv. -e) m.
(Nat. bist.) nater- ol zeeraaf v., zwarle pelikaan ra. Kom, (-(e)s, mv. A\'örncr) o. korrel
v.; SI cl alle zu Körnern maclicn, lot gruis maken; 2. (Giet.) (van zilver), proef- korrel v.; (Gen.) klein rond blaasje o. in de iongen; (Geweerm.) vizier o.; etw. ofjem. aufs- nehmeii, op iels of iem. aanleggen, iets of iem. tol mikpunt nemen; (lig.) in het oog houden, hel oog houden op; auf dein -e habcn, op hel oog hebben, bedoelen, aanleggen op; 5. korreligheid v.; h. (Mnntw.) allooi, geballe o.: Münze von richtigem Gericht unit -e, van juist gewichten gehalte; (fig.) doii allem Schrot und -, van goed allooi; II. (Laudb.) koren of koorn, graan, graan* gewas o.; das - stehl sehr schijn, hel ko- ren of graan staal mooi; Senf-, mosterd- zaad o.;2.(Apoth.)grein o., korrel v.(ge- wicht); (Uurw.) spilgat o.;(Spr.) erfragt nicht nas das - gilt, hij leeft hij den dag. Kgrn-acker, [-ackers, mv. -acker)
m. korenveld o., korenakker m.; 2. land, veld o. geschikt voor graangewassen; •iihre v. korenaar v.; 2. (Bergw.) bilu- minouzekalkachligekleiaardev.;3.(Ster- renk.) aar v. van het sterrenbeeld de Maagd. Kgrnahren-binde, (-«) v.
(Ileclk.) koienaarvciband o.; -/isch m. arenvisch, melet m.; -koralle v. aarvor- mig slerkoraal o. Kgm-artig, bijv. nw. korenachtig,
op koren gelijkend; -attfkaufer in., Z. -jude; -ausfuhr v. uitvoer m. van gaan of koren; -bau m. graanhoiiw, korenbouw m.; -bauer m. graanbouwer m., hij die koren verbouwt; -becre v. kornoelje v.; •blume v. korenbloem v. Kgrnblumen-essig, (•(«)», mv.
•e) m. korenbloeniazijn ui.; -farbe v.ko- rcnblocuiklcur v.; -öl o. korenbloemolie v.; stein in., Z. Laturtlein; -wasser o. korenbloerowater o. Kgm-blüthe, (-m) v. korenbloc-
seiu in.; 2. bloeien o., bloeitijd ra. van hel koren of graan; \'boden m. (I.andb.) korenveld, graanveld, veld o., akker m. geschikt voorden graanbouw;2. (I.andb.) graanzolder, korenzolder m.; -börsc v. korenbeurs v.; -brand m. bonigdauw, hoiiigroest, korenbrand m.; -brannluein m. korenbrandewijn m.; -brod o. tarwe* brood, roggebrood o.; •büchse v. doos v. om brood & Ie korrelen. Kgrnchen, o. (vcrkl.) korreltje o.,
Z. Kom. Kgrndieb, (-(e)-, mv. -e) in. ko-
rendief, graandief in.; 2. Z. Kornküfer.
Kgrneisen, {s) o., z. m. gekor-
reld of korrelig ijzer o. |
||||||||||||
|
meteen gevesl met beugels;-re4e v. in een
mandje gekweekte en verplantc wijn- gaardslok m.; -riegel m. dwarshout o. cener mand; -rosinen ». mv. Spaansche rozijnen, kistjes-rozijnen v. mv.; -rulhe v. takje, lootje, teentje o.; schanze, -uehr v. (Vest.) schanskorf ni.; scharbe v., Z. •holz; slange v. (Bergw.) korfstang v.; stieh m. (Hord.) open steek m.; stock m. (Wijng.) mandje o.,korfm. om een wijn stok in te kwecken; -wagen m. mande wagen w.; 2. kinderwagen m.; -icischer, —in, (Zontz.) mandenwasscherm., man denwaschster v.; -ueide v. tcenhont, «il genlinut o. om manilen te vlechten; -icei.se bijv. en b. bij manden of korven korfsgewijs; -uelle v. (Bergw.) spil v. of boom m. van het werktuig om liet erts uit de mijn op te halen; -uerk o. tecnen vlechtwerk o.; -wiege v., Z. -bctt, -wa- gen: -zange v. tangwerk o. Koren, (korle. gekort) bedr. ww.
kiezen, uitkiezen, uitzoeken, verkiezen. Koriander, (-dcrs, mv. -der) m.
(PI.) jullerlje o. in het groen; 2. kori- aniler in. Koriander-korn,(-toni(e)s,mv.
•körner) o. korianderzaad(je) o.; über- zuckerte -körner, suikererwtjes o. mv.; •schierl\'mg m. herg|ieterselie v.; -icasser o., z. m. korianderwater o. Kormthe, (-n) v. (Hand.) kient,
korenl v. Korinthen-baum, {-baum(c)s,
mv. -baume) in. aalhessehoom m. van de Alpen: -beere v. aalbes of aalbezic v. van de Alpen; -lraube v. druif v.; il. ro- zijii, krent v. Korinthisch, bijv. mv. (Rouwk.)
Konnlbisch; -e Ordnung, Korinthische orde. Kork, (-(e)s, mv. -e) m. kurkeik,
kurkbooni, kurk m.; it. kurk, prop v. stop, tlesschestop m.; 2. (Nat. hist.) ijs vogel, duikerkoning m.;3. (Delfst.) berg- kurk o., eene soort van asbest. Kgrk-artig, bijv. nw. kurkach-
tig, naar kurk gelijkende; -baum in., •ciche v. kurkboom, kurkeik m.; -diW ner m. hij, die modellen snijdt in kurk, kuikvoiiner m.; -bildncrei v. kurkvor- men, vormen o. in kurk. Kgrken, (korkte,gekorkt) bedr. ww.
kuiken, mei eene kurk stoppen. Kgrken, bijv. nw. kurken, van kurk,
uil kurk vervaardigd. KQrk-flossen, v. mv. (Vissen.)
kurken dobbers v. mv.; -[orm v. vorm m. in kurk; -liolz o. kurkhout o.; •kunst- Ier m., Z. •bildner; -messer o. kurkmes o.; -niere v., Z. Secniere. Kgrkorre, (•») v. Ilamingo m. (een
stellino per). Kgrk-pfropf, (-pfrop/es, mv.
•pfripfe) m. kurken slop m., kurken prop, kurk v.; \'Tutter v. gezaaide of geplante olm(booni) m.; sauer bijv. nw. (Sciieik.) kurkzniir; —e Salze, kurkzunrzouten,sn- beraal o.; saure v. kurkzuur o.; schcibe v. schijfje o. kurk; schneider m. kuiken- snijder in.; -tchwamm m. kurkzwam o.; schwarze v. kurkzwarl, Spaansch zwart |
||||||||||||
|
Kos. 745
|
|||||||||||||||||
|
Kor.
|
Kör.
|
||||||||||||||||
|
lijkheid, voelbaarhcid, zichtbaarheid v.
Körporlos, bijv. nw. onlichame-
lijk.ontstoll\'elijk, zonder lichaam. Kgrperlosigkeit, v. onstoftetyk*
heid v.
Körper-masse, (-«) v. geheel o.
van een lichaam, lichaamsmassa v.-. 2. eine schaere —, zwaar lichaam, zwaar voorwerp; -masz o. maat v. van bekwaam* hcid; •mestung v. meetkunde v. dervastc lichamen, stereometrie v.; -reich bijv. nw. wal veel licbaamsgrootle heeft, dik, zwaarlijvig. Kgrperschaft, (-c«) v. gilde o.,
vereeniging, corporatie v. Kijrper-stellung, v. houding v. des lichaams; sloft m. stof o.; -übung
v. lichaamsoefening, gymnaslische oefc- uing v.; —sknnst v. gymnastiek v.; —spiel o. gymuaslisch spel.turnspel o.; •welt v. sloll\'elijke wereld, lichamelijke, zichtbare wereld v.; -zahl v. (Kek.) kubiekgelal o., derde macht v. Korte, (-n) v. (I\'ass.) koord o.; 2.
Iiiiidgarcn, bindtouw o. KQrtel, (-n) v.kemelshaar, kerneis-
garen o. Korve, (-h) v. (Zccw.) woeling,
sjorring, naaiing v. Koryph8e,(-«, mv.-n)m.(Oudh.)
hoofd o. der koorzangers, kooraanvoer- der, reibestiiurder m.; (fig.) voornaamste hoofd, opperhoofd o., aanvoerder, bc- stitfirdcr ra. Kosucko, (-n, mv. -n) m. Kozak
m.; die donischen -n, de Uonsche Kozak- ken. Kgsbeere, (-«) v. grootc blauwe
heibes v., kaïincbcs v. Koscl, (-h) v. zeug, zog v., moeder-
varken, moederzwijn o. Kosoln, (koselte, gekoselt) o. ww.
(van het moedervarken),jongen,werpen. Kpson, (kos(e)te,gekoste)!) o. ww.
vertrouwelijk praten, babbelen, kouten; 2. hedr. ww., Z. liebkosen. Kosewort, {-wort(e)t, mv. -worte
of -wörler) o. liefkoozing v., vleiend woord o., vleiende uitdrukking r. Kosmotik, v. verfraaiingskunst,
leer v. derschoonheidsmiddelen; (l\'ritik- m.) pommade v.om het haar eene andere kleur te geven, kosmetiek o. Kosmetisch, bijv.en b. verfaaiend,
opsierend, de huid verfraaiend; -es Mit- lel, schoonheidsmiddel, middel tot ver- fraaiiug van de huid, het haar &. Kosmik, v., z. m., \'I. Kosmologie.
Kosmisch, bijv. en b. (Sterrenk.)
de wereld of het heelal betreffende; (fig.) ordelijk, sierlijk. Kosmogonie, »., z. m. leerv.van
het ontstaan der wereld of der wereld- wording, Kosmogonisch, bijv. en b. de
leer der wereld wording betrelTcnde. Kosmograph, {-cn, mv. -en) in.
wercldbeschrijvcr, cosmograaf m.
Kosmographip, v., z. m. wereld-
beschrijving, cosmographie v. Kosmogr&phisch, bijv. nw. we*
reldbeschryvend, cosmographisch. |
|||||||||||||||||
|
Kprn-jahr, (-(e)s, mv. -e) o. jaar
o., dat veel koren oplevert; -jude m. op- konper m. van het koren, korenjood m.; (Hg.) Z. schinder; -knfer tn. graankever in.; 2. korenworm, korenbijler, koren- hntil m.; 3. zwarte Spaansche vlieg v.; •kammer v., Z.-boden; -kaslenui. koren- kisl, graankist v.; (Mol.) tremel, molen* trechter m.; \\l.Z.-boden; •kluft».proef» tangetje, essaiciiistangelje o.; -krebs in., \'/.. -irurm (2); -kupfer o. gekorreld ko- per o.; -lade v. graankist v.; -land o. land o. geschikt voor den graanbonw; 2. land o., dat vruchtbaar isann graan, veel graan nf koren oplevert; 3. graanland, koren- land, land o., waarop koren verbouwd wordt; -leder o. generfd, gekorreld, ge- greineerd le(d)er o.; -lerche v. veld- leenwerik m. Körnling, (-(e)s, mv. -e) m. gra-
tiiet, korrelslseo o.; 2. (Nat. hist.) om- bervisch in. Korn-made, (-n) v., Z. -murm;
•magazin o. graanpakhuis, korenpakhuis o.; -maklcr, -mikler m. makelaar m. in granen; -mangel m. gebrek n.,schaarsch- beitl v. aan granen of koren; •markt m. korenmarkt v.; -maschiue v. korrelaar m. (eeue zeef); -maxz o. korenmaat, graan- inaat v.; •maut v., Z. Feldmaus; -wehlo. roggemeel o.; -meislerw.,\'/..-herr; •mes- ter m.graanmeter a\\;,-mill>ev.,7,. -wurm; •molm m. wilde papaver v.; •motte v., \'I.. -wurm; -miihle v. graanmolen, koren- molen tn.; -«iömev.(water)polei v.;-mu/- ler v. brand rn., ziekte v. of zwart o. in hel koren; -nclkev. bolderik m.,lluvveel- achtige, gemeenc korenbloem v.; 2. koe- koeksbloem, vuurbloem v.; -preis m. graanprijs, prijs m. van het graan of ko- ren; -puleer o. (Art.) korrelig buskruit o.; -raden m., Z. -nelke; -ratle v., Z. •ferkel; -rattpe v., Z. -wurm; -reich bijv. ow. (van aren), vol korrels; 2. (van een land), veel koren of graan/ipleverende, overvloed hebbende aan graan; -reuler ia., Z. •wurm; -rolle v., Z. -fege; -rose v. korenroos v., roode papaver v.; 2. Z. •nelke; 3. blaue —, veldschurftkruid o.; -sack m. graanzak, korenzak m.; schabe v., Z. .wurm; schitter m. hij die hel koren taxeert, den prijs van het koren bepaalt\', graanschatler m.; schaufel v. korenschop v.; schau/Ier m. korenver* schicter tn.; schever v. koreuschuiir, graanschuur v.; schift o. graanschip, \'chip o. met graan of koren; schinder m. opkooper m. van het graan of koren; •schneidemaschine v. nioaivverktuig o.; •schnepfe v. wulp, welp m., pluvier v., aimtnerzat ra.; schnitt m. maaien o. van hot koren; schnilter m. korenmaaierm.; schreiber m. schrijver in. bij den grnan- "ogsl; •schnerlel m.rondallcmansharnas, "gmaarukraid o.; sc/iu inge v. korenwao *•; schuinger m. korenwanncr m.;-sei/ie v-> Z. -fegc; sieb o. korenzeef v.; (in krnitmolens), korrelzecf v.; speicher in. Wcnzolder, graanzolder m.,graanschuur *•; sperling ra. musch of mosch v.; sperre "•• Z. \'Zwelling; spilze v. baard m. aan Je graanhalmen; staupe v. blaasworm\' |
ui., tegennatuurlijk gewrocht o. in het
vleesch; stempel m. (Sm.) doorslag m.; •slrausgras o., Z. Windhalm; slück o. graanakker m.; -taufe v. (Kath.) opcn- bare gebeden o. mv. met processièn ge- paard om \'s Hemels zegen over de veld- vruchten af te smeeken; -laxe v. schat- ting v. van hel graan of koren; -vogel m., Z. •wurm; seaare v. graan, koren o. als koopwaar; •wagev. korcnwaag,graan- waag v.; (Ilergw.) toctsschaal v., goud- schaallje o.; - Kagen m. graanwagen, ko- renwagen m.; •wanne v., Z. schuinge; •uerfer m., \'/.. schuinger; 2. (Nat. hist.) musch nf mosch v.; •wicke v. wik nf wikke v.; \'2. kornoelje v.; -uiebel v., Z. •wurm; •winde v., Z. Ackerwinde;%.kru\\- pende dtiizendknoop m.; -wolf m. aard- krekel, vcenrnol. niolkrekel in.; 2. pisse- hed v., korenworm m.; 3. Z. schinder; •wucher m. opkoopen o. van het graan of koren, grnanwoekcr ni.; -nuehcrer m., Z. -jude; •wurm tn., ueiszer —, Z.-KOlf; schuarzer —, kalander, korenworm, kn- renbout, korenbijter m.; rollier — , roode snnilkever in.; 2. masker o. van den mei- kever;—nulhv.bennepnetel v.;-:ahn m. (van houden), laatstekiestand m.;aaitje v. (Heelk.) steen tang v., stcenlepcl m.; 2. (Giet.) Z. **/«/»; 3. (Nat. hist.) baard- knijper m., haartang v. (eeue twecscha* lige schelp); sapfenm.,Z. Mutlerzapfen, • brand; -zehnte Dl. korentiend v.; -zins m. belasting v, in graan; •zuschlag tn. verbod o. lot uitvoer van granen. Körper, (s, mv.Körper) m.lichaam,
lijf o.; todier —, dood lichaam, lijk o.; (lig.) staalslichaam; gesel zgebender —, wetgevend lichaam o.; 2. (Nat.) lichaam, voorwerp o., stof v.; (Mectk.) lichaam, lichamelijk voorwerp o.; 3. (van eene vloeistof), zelfstandigheid \\.;dieserGrab- slichel hal nicht - genug, is niet sterk genoeg. Körper-all, (-(e)s)o.,z.ra. zichl-
barc wereld, zinlijke wereld v., heelal o.; -anlage v.lichaamsgesteldheid v.,aard in., natuur v., temperament o.; -bau ui. lichaamshouw m., lichaamsgestalte v.; ,-beschaftenheit v., \'/.. -antage; -bildung v. lichaamsgestalte, ontwikkeling v. van het lichaam; 2. lichamelijke opvoeding, ontwikkeling v. van het lichaam. Körperchen, (verkl.) lichaampje,
klein lichaam, voorwerpje o. Körper-fülle, (-«) v. dikte, gc-
zclheid v.; -geslali v., Z. -bildung;
•grille v. licliauiclijke grootte, lengte v.; •hallung v. houding v. des lichaams; •kraft v. lichaamskracht, spierkracht v.; •lettre v. leerv. der lichamen, physiolo- gic v.; (tien.) lichaamslecr v.; (\\Visk.) lichaamsmeetkuiide, meetkunst v. der li- chamen, stereometrie v.; 2. leer v. der lichamen, natiiurleer v. Körpcrlioh, bijv. en b. Iichame-
|
||||||||||||||||
|
74
|
|||||||||||||||||
|
tijk, stoll\'elyk, voelbaar, zichtbaar; -cBil-
dung. lichamelijke vorming, vorming v. van het lichaam; -er F.id, persoonlijk, in persoon gedaan; -e Strafe, lichamelijke straf, lijfstraf v.; -er H\'inW.lichnmelijke hoek; •keil v. lichamelijkheid, stotïe-l |
|||||||||||||||||
|
746 Kos.
|
Kot.
|
||||||||||||
|
Kot.
|
|||||||||||||
|
Kosmolab, (-(e)s, mv. -c) o. we
reldmeter m. Kosmologie, v., z. iu. leer v. van
de wereld, wereldleer, cnsmologie v Kosmopolit, (-cn, mv. -en) m.
wereldburger, cosmopoliet m. Kosmopolitisch, bijv. mv. we-
rcldburgerlijk, cosmopolilisch. Kosmopolitismus, (onb.) m.
wereldburgerschap, cosmupolilisme o. Ilosmorama, (s, mv. K»mora-
matu) o. wereld tafereel o.
Kosmosophie, v. geheime wo-
rehllcer v. Kosmotheismus, (onb.) m. we-
reldvergod ing v. Ko3Sftt, (-en, mv. -eu) m., Kos-
Sfttengut, (-gut(e)s, mv. •güter) o., Z. Kiilliener, Köthenergut. Kost, (-en) v. kost m., spijs v., 011-
dcrhoiiil, voedsel o.; die -, freic - bei jemn. haben, vrije tafel hebben, te eten krijgen bij; gitle,schlechle -,goede,slechte kost, spijs, goed, slecht eten; 2. in die - geiten, in der - win, in den kost gaan in den kost liggen; jungc Leute in die -nchmcn, in den kost nemen. Kostbar, (-er, si) bijv.en b. kosl-
baar, veel geld kostend, duur; hier ist • leliën, het is hier duur leven; 2. duur veel «aarde hebbende; -er Ding, kost- baar; -e Tafel, kostbaar, rijk, prachtig; -es Essen, heerlijk, kostelijk; - bewir- then, kostelijk, prachtig, rijk; .". (fig.) gezocht, gemaakt, geveinsd, deftig; -i:eil v. waarde v., prijs in., duurte, kostbaa hcid v.; 2. kostbare zaak v„ kostelijkso.; it. merkwaardigheid v., juweel, edclge steente, kleinood, tooisel o. Kgstbeladen, bijv. uw. met spg-
zen of eten beladen; -cr Tisck, wel voor- zien. Xgste, ("") v- (Pro».) smulparlij
v., bruiloftsmaal o. KQStOn, (kostete, gekoslel) o. ww.,
in. k. kosten, gelden, waarde hebben, waard zijn; das koslet mir of mick nr/,dai kost veel geld; sick es etui. - lassen, op geen geld zien, niet op de duurte Iel- ten; es mag - was es nilt at es koste was es wolle, het koste wat het wil, wat het ook koste; wie viel kos\'.ct ikn das Hum?, hoeveel kost hem dat huis?,hoeveel heeft hij voor & betaald?; -der Preis, koop- prijs, inkoopsprijs m.; it, hooge prijs m.; es koslet viel dies zu erlernen, hel kost heel wat of veel moeite om dit te loeren; 2. etw. -, proeven, smaken, den smaak onderzoeken, beproeven; er kat dieSacke gekostet, hij heefi & onderzocht. Kosten, v. mv. kosten, onkosten
m. mv., uitgaven v. mv.; die - belaufen sick auf 1000 Gulden, de kosten, uitga- ven beloopen &; jem. in • setzen, icm. op kosten jagen, uitgaven of kosten ver- oorzaken; 2. verlies o., schade v., nadeel o.; sick auf jems. - lustig uniciteit, zich verheugen ten koste van; auf anderer Leute - leben, op kosten van anderen; es |
|||||||||||||
|
gekt auf Ikre -, het gaat op uwc kosten,
gij moet de kosten dragen. Kosten, (kostete, gekostet) bedr.ww.
jem. -, den kost geven, onderhouden, voeden. Kosten-anschlag, (schlag(e)s,
mv. schltige) m. berekening v. der kos- len, omslag m der kosten; -aufnund m. vertering, uitgave of uitgaaf, verkwisting, weelde v., onkosten m.m\\.;-ausgleickuny vereffening, wederzijdsche berekening der kosten; -ersatz in., -crstultung v.ver- goeding v. der kosten. schadeloosstel- ling v.; -ersparniss v.besparen o.of bespa- ring v. van kosten; •[rei bijv. uw. kos- leloos, vrij van kosten, tolvrij, zonder onkosten; jem. — halten, iem. vrij hou- ilen, iems. gelag & betalen; -rccknung v. oukosteiirekening, rekening v. der kos- len; scltcu bijv. uw. bevreesd voor kos- ten; scheut: v. vrees v. voor kosten, paarzaauihcid,zuinigheid v.; -iiberscktag in., Z. -tinscklag; •verzeichniss o. lijst, opgave v. van onkosten. KQStCr, (s, inv. Koster) in. proever,
voorproever ni.; -in v. proefster, voor- proefstcr v. Kgsfc-frau, (-en) v. kostvrouw,
hospita v.; -frei bijv. nw. vrij van kos- ten, kosteluos, zonder kosten, gratis; (Hand.) franco, portvrij; — kallen, vrij- houden, betalen voor, schadeloosstellen; •günger, —in, kostganger, kostleerling ui., kosl gangster v., kostscholier in. en v.; -geld o. kostgeld, pension o,; -ka!ler ui. kostgever, kostgangerhouder, rcstau- raleur v.; -hiillerin v. kostgeefstcr v., Z. -frau; -kaus o. kosthuis o., restaura- lie, herberg v„ logement o.; -kerr in. heer in., die iem. in den kost heeft, kost- hcer, koslliaas, hospes m., hij die kost- gangers houdt; 2. Z. -kaller; -jungfer v. kostmeisje o.,leerling v. eenerkostschool; •krant o. miiur-havikskrnid o. Köstlish, -er, st) bijv. en b. kos-
telijk, heerlijk, voortreffelijk, uitmuntend, lekker, kostbaar, prachtig; sick]- kleiden, zich rijk, prachtig, met smaak kleede»; - bctcirlhen, heerlijk,rijk; -er Geschmack, uitmuntend, lekker; es ist etw. -cs, dat is iets heerlijks; -er Mensck, uitmuntend; keit v. kostbaarheid, groote waarde v., hooge prijs in., uitmuntende hoedanig* lieid v„ lekkerbeetje o., fijn schoteltje o. KQSt-3Chul3, (-»l) v. kostschool
v., pensionaat o.; schuier,—in, kostleer- liug ni. eu v.; il. Z.-günger;spieligh\'^v. uw. kostbaar, zeer duur, met groote uit- gaven verbonden; —keit v. duurte,kost- baarheid v.; -verttchter, —in, kioskauwer ai., kieskauwsler v., kieskeurige in. eu v.; \'verstandig bijv. uw. verstand, kennis hebbende van lekker eten; 2. goed kun- iicnde koken; -wurzel v. (I\'l.) kostwor- tcl, balsemworlel m. Koter, (s, mv. Koter) m. bocren-
inind in. Koth, (-(e)s, mv. -e) m. (Zecw.)
kot, hok o. Koth, (-(e)s) in., z. m. modder m.,
lijk of slik o., drek m., vuil o.; kleiner • vom Regen, morsigheid v.; mit • besu- |
|||||||||||||
|
deln, met sip of slik bcspatten, beslij-
ken; im -e slccken bleiben, iu de modder blijven steken; (fig.) aus dein -e ziehen, uit hel slijk halen, uit de ongelegenheid helpen; sick im -e Kuizen, in het si ijk wentelen; (Spr.) «er - anrükrl, besudcll sick, wie pek aangrijpt, bezoedelt zich, waar men mee verkeert, daar wordt men mee geëerd; 2. uitwerpselen o. mv., vuil o., stront in.; (Gen.) fccale stoffen v. mv., uitwerpselen o. mv., afgang m.,ont- lastiug v. Kotb, (-(e)s, mv. -e) o. hut v.,
huisje o.; 2. kleine boerderij, kale v. Kcith-abzucht, (-eii) v. riool, af-
leiiiiugkanaal o., atleidingsbuis, afvoer- buis v.; -balz(cn) ui. inodilerhoop, slijk- hoop m.; -blech o. slikplaat v.; -treckcn o. (tien.) braking v., braken, overgeven o. van drekslofi\'eu; -bitrsle v. slijkborslcl in.; -deckcl m. deksel o. van den vuil- nisemmer &. Kötbe, (-«) v. (Stecnb.) stuk o.
steen; 2. kleine boerderij, hut, katc v. Kgthe, (-«) v. (Iloefsm.) koot v.;
sick die - vcrstauclten, iiber die -n schie- szen, zich overkooten; 2. (Iluisl:.) kast v.; -nbein o. ko itbeeu o. Kothei, (-(e)s, mv. -er) o. wind-
ei o. Kgth(en)er, (-s, mv. Kölke{ue)r)
in. kenter, kleine boer in., -gut o. goed o., hoeve, boerderij v. van een kleinen boer;-i» v. keutersvrouw, kleine boerin v. Kgthenzopf, (sopf(e)t,mv. -z6-
pfe) in., Z. Kotltkaar. Köther, (s, mv. Kölher) m., \'L
Kölliener; 2. Z. Koter. Köth(n)erei, (-en) v. pacluhoc-
ve, boerderij v. Kgth-fliege, (-n) v. mestvlicg,
drekvlieg, stronlvlieg v.; -fiikrer m., L. •karrner; -yung m. riool o. voor het grondwater; -grubc v. mestvaalt v.,mcst- put in. Kgthhaar, (-(c)s.mv.-e) o.(ltijk.)
koot haar o. Koth-hahn , (-hakn(c)s , mv.
(htihne) m. (Nat. hist.) hop, kuifhaan m.; -hof m. kate v., Z. Kiilhnerei; -holz o. (van eeuc brug), zijplank, leuning v.; holzig bijv. en b. slikkerig, modderig, vuil, smerig; es ist drattszen sehr —, het is builen zeer morsig; -hund at., Z. Koter. Kgthig, {•er, si) bijv. nw. mod-
derig, slijkerig, morsig, vuil, smerig; 2. uatkoud, waterkoud. Kgth-kafer, (-kafers, mv. .kiifer)
m., Z. Drecklidfer; -kurrcn in. storlkar, vuilniskar v., vuilniswagen ru.; •kirrner ui. slijkrijder, vuilnisman in.; -kneckt m. (Zoutz.) knecht in. iiidezoutkeel;-/ac/ic v. modderpoel, modderplas in.; -leilimg v., Z. -abzucht; -lercke \\„ Z. Feldlercke; it. Haubcnlerche; -leule mv. knechts ui. mv. in de zoutkeet; •meise v. grijze of grauwe mees v.; -meister m. opziener, opzichter m. in de 2oulkeet; -n. mul m. Februari m.,Sprokkelmaaud v.;-mönc/im. gekuifde leeuwerik ai.; -muschel v. bak- irog iu. (eeuc tweeschaligc schelp); -pfan- |
|||||||||||||
|
Kra.
|
|||||||||||||
|
Kra. 747
|
|||||||||||||
|
Kra.
|
|||||||||||||
|
v. gevlekte krab v.; spinne v. veldspin,
krabspiu v. Krabber. (-.v, inv. Krabber) m.
(Zeew.) werkijzer, ritsijzcr o.; il. Z. Uoolskrapper. Krach! tussch. krak!, kraak!; 2.
(-(e)s, mv. -e) m. (gemeenz.) gekraak, gekrak, kraken o., kraak in., ontplolliiig v.; einen - Ihun, kraken. Krach-baum, (-baum(c)s, mv.
-biiume) m. Indische notebnoin DJ. met
hysopbladereii; -biichsc v.,Z.linaltbiïchsc; •dürr bijv. nw. (gemeenz.) kraakdroog. Krachen, (krachte,gcknchl)o.ww., in. h. (van een balk), kraken, knappen; (van vuur), kneltereu.kuappen.spriogen; (Meub.) (van hout), werken, springen, bersten; (van geschut), donderen, los- branden, knallen; mit den I\'ingern-, I. nap- pen, klapperen; der -e Donner,dreunend, knallend; 2. bedr. ww. Nitssc-, kraken, openmaken,doen kraken, docu springen; II. o. zelfsl. gekraak, geknal, gedonder o.; mit - in Trimmer gchen, krakend instorten; (van den donder), geraas, gc- lalcl o. Kracn-ente, (•»), -gans,(-0an-
se) v. brandeend, aardeend, vosseiiceiid
v.; -gebackenes o., z. in. kiiaplaarlje o.; •mundcl v. kraakamamlel v.; —buitm ui.
auiandclboom m.; schncpfe v. gcineenc ocvcrsnip v.; -ucide v. kraakwilg in. Kraclier, (•*, mv. Kracher) m.ge-
kraak, donderend gedruis o.; 2. krasser m.; 3. kucher, ziekelijk menscli in.; (Scherts.) versleten, afgeleefd man in.; Kl\'achzen, (krachzle, gekrickiel)
o. ww., m. h. (van raven), krassen, schreeuwen; (lig.) beesch zijn, hcesch spreken; -de Slimme, heesclie, schorre stem;2. (gemeenz.) grijncii,janken,prui- len, jammeren, zuchten; it. hoesten, ku- clien. Krachzer, (-s, mv. Krachzer) m.
krasser, schreeuwer in.;2.hccsclie,schoi\'rc slem v. Krack!, lusseb. krak!
Krack, (-(c)s,mv.-«?) in.,Z. Krach;
\'2. (somtijds gebruikt als) raaf v.; il. kraai v.; (liergw.) bergengle v., hol o.; \'becre v. ruisclibezie v. Kracke, (-n) v. slecht, oud, afge-
lecfd paard o., knol, vildersknol in.; 2. fabelachtig zeemonster o.; 3. (I\'l.) wilde wikke v. Krackeel,kracke@len,Z. Kra-
keel <ƒ•. KrackgUt, (-gut(c)s, mv. -güler)
o. afval m., gekneusde, gebroken «aar v. Kr&ckig, bijv. en b. gekloofd, ge-
barsten, gespleten, vol gaten. Kraft, (Kriifle) v. kracht, slevig.
heid, macht v., geweld o., sterkte v.; die Knifle der Seele, vermogens o. mv.; ton Kraflen kommen, de krachten verliezen, krachteloos worden: wieder zu Kraflen kommen, zijne kracht herkrijgen; aus allen Kraflen, uit alle macht; - der Jugend, kracht, sterkte v.; oline -, (van wijn), slap, niet sterk, .niet krachtig; dates Fteisch hal a\'le - verloren, dit vleesch beeft alle kracht verloren, al de krach\', |
|||||||||||||
|
n v., Z. Salzpfannc;-plütze\\.,l.-lachc;
•sass in., Z. Kölh(en)er; 2. zoulkccl v.; schavfet v. slijkschop, vuilnisschop v.; schieber in. bladzwim, boomzwam o.: schlingc v., Z. Kaudcluiede; schlund m., Z. -abzuchl; sctmecke v. Uraziliaan- schc zijdcslaarl in.; scbuhe m.mv.slop- kouscn v. mv,; -«ci/c v. lage, gemcene ziel v.; •spnlzer m. spalier, morser in. Kothurn, (-s. mv. -«) in. (Ouilli.)
hnoge loonrelschnen, stcltschoen, ko- llinrn m.: (flg.) im -, auf liohem -,iueen opgezwollen, linogdravondcn stijl. Koth-vogel, (•vogels, mv. .vogel)
in.. Z. -lerche; -icanze v. vliegluis v. Kgtso, (-h) v. of Kotzcn, (-s,
mv. Kotzcn) m. wollen «leken v., del,- kleed, grof dekkleed o.; 2. volle, zware baard in.; (fig.) jemn. den -n stretchen, vleien, strooplikken, flikflooien; 2. mand v., korf in. Kotzcln, (kolzelte, gckolzell) bedr.
ww. (gemeenz.) gekscheren,plagen,spot- ten. foppen; it. kiltelen. \'Kotzcn, (kotzic,gckaiz(e)t) o. ww.
nu en dan hoesten, kuchen; 2. (gein.) braken, overgeven, kotsen; 3. (van eene pen), spatie»; 4. onvoorzichtig praten. KQtzen-sohn, (-*oftn(e)», mv.
•söhne) m. bastaard, onechte zoon, na- luurlijke zoon in.; stretcher m. vleier, flikflooier in.; -lriger in. korfdrager in. Kgtzer, (-.«, mv. Kotzer) m., -in
l-nen) v. braker in., braakster v„ hij, zij die overgeeft; (gem.) kolser m. Kgtzerlicb, bijv.nw. - sein, Z. ko-
tzern. Kotzorn, (kntzerte, gekolzert) o.
ww. onp„ in. k. es kotzerl mich, ik heb neiging tot braken, ben misselijk, moet overgeven. Koupholjth, (•en, mv. -en) m.
zeer lichte, doorschijnende, parelmoer- glanzige steen in. Kouvej.n- or Kovilie-nagel,
(•nagels, mv. -nögel) m. (Zeew.) kar- vielnagel, knevel m. Koy, (-«i) v., Z. Koje.
Kraak, (-«,niv.-e) m. of Kraak©,
(-n) v. (Zeow.) karak, kraak v. Kraal, (•(«)«, mv. -e) o. Hotten-
tolscli dorp o„ kraal v.
Krabbe, (-«) v. krab v., kreeftm.;
2. garnaal v.; 3. zecspriiiUhaan m.; (flg.) klein, vroolijk, levendig ventje, jongen» tje o. Krabbeln, (krabbelle, gekrabbelty
». ww., ui. s. armen er. beenen bewegen,! scharrelen; (van mieren &), voorlkric- len; in die llïihe -, krabbelen, klonteren, j klimmen; 2. bedr. ww. krabbelen, kilte- len; et». -, onzacht aangrijpen; 3. onp. H\'w. es krabbelt mich, liet kriebelt,krieu-i Welt mij, ik heb jeuk. Krabben, (krabbtc, gekrabbt) bedr.1
**. (Zeew.) das Holz -, alliinen, belij- üen. Krabben-artig, bijv. nw. kreeft-j
:":liLïfi. krabachlig,_kreel\'tvormig; -fretser\\ "<• (Nat. bist.) krabbeuetcr, blauwerocr- domp in.; 2. buideldier o.; 3. dikbek m.;i •klauc v. (I\'l.) watervcder v.; •tehneekel |
al het sap o. is uit Sc; (flg.) dus alles ist
ohne -, dat is allemaal laf, niets beteeke- neud; mit - fprechen, met klem v., nadruk m.; cin Urtkeil in - setzen, in werking doen treden, van kracht doen worden; in - treten, in werking treden, locpa«sc- lij!» worden, van kracht worden, van kracht beginnen te zijn; 2. voorz. (met den 2cn nv.) krachtens, luid, luidens, ten gevolge van, in naam van; - meines Amtes, krachteiis&;-uVs Geseliet,knch- lens, in naam der net. Kraft-anstrengung, (-en) ».,
Z. -aultiand; -arzcnei v. versterkend ge- neesmiddci, krachtmiddel o.; .aufuaml ui. krachtsinspanning, ontwikkeling, in- spanning v. van krachten; das erfordert einen grotten —, dat eischt veel inspan* ning, moeite v.; -ausdruck in. (van ecu gezicht), uitdrukking v. van kracht; 2. krachtige uitdrukking v., krarhtig ge- zegde o.; -auszerung v. bewijs o., uiting v. van kracht; 2. Z. •ausdruek; -balsam in. krachlbalsem, versterkende balsem in.; -iiroJ o. koek m., beschuit \\.;-brühe v. sterk vlcesehnat o., krachtige bouillon m.; —suppe v. krachtige soep v. Krafcemesser, (-mcssers, mv.
•mester) m. kraclit(en)meter, dynamo- meier m. Kraft-CSSig, (-(e)s, mv. .<•) in.
sterke azijn m.; -farn in. miltk\'uid o.; -fülle v. volheid v. van krachten, over- vlocd, rijkdom in. aan krachten; -gefHhl o. gevoel, bewustzijn o. zijner kracht; •geisl in. sterke geest m., krachtige ziel v.; 2. -, -genie o. persoon m. van uitne- uieude zielsvermogens; (Scherts.) vrij- denker in.; -gesang m. krachtig gezang, krachtig lied o. Kraftig, (-er,-st) bijv. en b. kracb-
tig, sterk, forsch, gespierd, machtig; -er Mann, sterk, forsch, gespierd; (van ge- neesiuiddeleii), krachtig, slerk, kracht- gevend; (van de stem), krachtig, forsch; (van den stijl), krachtig, kernachtig; -er iuJi/ruct,krachtigenitdrukking;(Rechls- w.) (van oorkonden), gelding, van kracht zijnde. Kraftigen, (kraftigte, gekriftigt)
bedr. ww. kracht geven, versterken, ou- dersleunen; den Mulh -, opbeuren. Kraftigkeit, v. kracht, kcrnach-
ligneid, sterkte v„ Z. Kraft. Kraftigung, v., Z. kraftigen.
Kraft-kopf, (-Ui,p((e)s, mv. -ko-
pfe) m., Z. -genie; -kunststücke o. mv. krachtige loeren m. mv., proeven v. mv. van kracht; -lehre v. (Nat.) krachten- leer, leer v, der krachten, dynamica v. Kraftlos, bijv. en b. krachteloos,
machteloos, zwak, uitgeput, kwijnend, verzwakt, afgemat, zonder werking,zou- der naarde, zonder invloed; -es Mittel, krachteloos, niets beteekeiiend; (flg.) (van den stijl), zwak, zonder kracht, -c Einbildungskrafl, zwak; -cs Aller, kwij- n.\'inl; - machen, krachteloos, ongeldig maken, de kracht, den invloed outne- nicii; 2. de waarde benemen, vernietigen. Kraftlotüigkeit, v. krachteloos-
heid,machteloosheid, zwakte,uitputting, |
||||||||||||
|
748 Kra Kra. Kra.
|
|||||||||
|
allezeit eticdiezoebl, die vindt, een vlie-
gende kraai vindt altijd wat. Kr&lien, (krakte, gekrikt) o. ww.,
m. h. (van den baan), kraaien, schreeu- wen, roepen; (Volksl.) krassen; il. scha- tcrlaclicn; (Spr.) eswird kcin Halm dar- nach -, geen haan zal er naar kraaien, niemand zal daarvan iets vernemen; II. o. zelfst. gekraai, kraaien o. Krahen-artig, bijv. nw. kraai-
achlig, op ecne kraai gelijkende; -attge o. kraaienoog o.; 2. (I\'l.) braaknoot v., kraaieuoog o.; 3. (Ilcelk.) eksteroog o. (op de voelen); 4. (Delfst.) in groepen verkoolzuurde kalk v.; — nslein m.aman- delsteen o.; —nbaum m. braakiiolehoom m.; -beere v. ruischhezie v.; 2. milieu- bezie, boschbezic v.; -blume v. veldcipres v., knaiepoot ca.; -doltle v., Z. Stcin- dohle; - f etter v. kraaienve(d)er v.; -fus: in. kraaiepoot m.; (Schoonschr.) -fi<s:e inv. hanepooten m. mv., krabbelweik. roffelwcik o., knoeiwerk o.; 2. (I\'l.) sier- rekruid, slrauggraso.; (3) (Werkl.) ijze- ren knijperljc o.; -genisle o. kraaiennest o.; \'kittte v. (Jachlw.) hul v. om kraaien in ie schieten; -klaue v. knaiepoot ui.; (PI.) Z. -fusz; \'2. gele klaver v.; -kurn o. brandig koren o.; -pfoleii\\. mv. (bij oude lieden),rimpels in. mv.;-jp«cA/m. kraaie- specht.zwarle specht m.; -zelie v. kraaie- poot ni.; 2, (IM.) waterweegbree v. Kraher, (s, mv. Krdlier) m. (gc-
meenz., vv. i. gebr.) schreeuwer, bluf- fer, kraaier m. Krahn, (•(«)*, mv. -e) m. kraan-
vogel m.; (Zeew.) kraan v., windas o.; den Anker cor den - winden, hel anker opkatten. Krahn-balken, (-balkens, mv.
•balken) in. kraauhalk Dl.; —trager m. kraanbalkdrager ia.; -balksncise bijw. in de richting vau den kraanbalk; -buum m., Z. -slinder; -gefiille o. mv., -gcbiiliren v. mv., -geld o. kraangeld o.; -geliduse o. kraanhuisje o.; -gereehtigkeit v.,Z. -rechl; •kasten ui. (Zeew.) kleine waterkraan v.; -leiler v., Z. \'balken; •meisier ui. kraan meester m.; -rad o. kraanrad o.; -rec/i( o. recht o. om eene kraan te plaat- seu; it. recht o. om te laden en te lossen; •siige v. (Zeew.) kraanzaag, schulpzoag v.; saule v.. Z. stander; schreiber in. schrijver, klerk in. bij het laden en los- sen van koopwaren; stander m. post, stijl in. van de kraan; -ziehcr m. arbei- der ui. hij de kraan. Krahspecht, (-(e)s, mv. -e) m.,
Z. Kriilienspeehl.
Krahwinkel, [•kek, mv. -kel) m.
denkbeeldige plaats, berucht door de
onuoozelheid der bewoners. Krahwinkler, (-kiers,m\\. -A/er)
ui. ouiioozele, domoor, vvcclniet, sul ui.
Kraier, (-s, mv. Kraier) ui. kraaier
in., klein driemastschip o. opdeOostzee. Krail, (-(e)s, mv. -e) in. (Bergw.)
krabber m.; (Iluisli.) haak, vuurbaak ui. Krakeel, (•(«)«, inv.-e)m.(Volk»i.)
krakeel, gekijf, gekibbel o., twist m.. leven o., ruzie v. Krakgelen, (krakeeltc, gekrakeel!)
|
o. ww. (Volksl.) krakeelen, kijven, kib-
beli\'ii, twisten. Krakeeler, (•», mv. Krakeeler),
-in, (-nen) v. krakeeler, twister, kijver, kibbelaar ui., krakeelsler, kijfsler, kib- belaarster v. Kraken, (-s, mv. Kraken) m. zec-
kreeft m., fabelachtig zeemonster o. Krakusen, m. mv. lichte l\'oolschc
ruiters m. mv. Krall, (-{e)s, mv. -e) m. kras,krab,
krabbel, krauw v. Krallchen, (verkl.) o. klauwtje,
o., Z. Kralle.
Kralle, (-n) v. (van katten, leeu-
wen, arenden), klauw, scherpe nagel m. van den klauw: (Valk.) die -n abkürzen, de ach terpooten afsnijden; (fig.,i. k.bet.) klauw m., hand v.; er ist aus seinen -n enlieisclit, hij is aan zijne klauwen of handen ontsnapt. Krallen, krallen, (krallte, ge-
kralll en krallte, gekralll) o. ww., m. Ii.
krabben, krauwen, de nagels uitsteken; \'2. bedr. ww. met de klauwen grijpen; iem, -, met den nagel wonden, krabben; 3. wed. ww. sicll -, zich melde klauwen of nagels wonden; il. zich vaslkleuimi.il. Krallenhieb, (-(<-)s,mv.-e)ui.sla^
iu. met den klauw, krab v. met de nagels.
Krallicht, bijv. en b. op klauwen
gelijkend, als een klauw. Krullig, bijv. en b. klauwen heb-
bende, met klauwen voorzien, met scher- pe nagels gewapend. Kram, (•(«)», mv. -e) ni. kleiu-
liaudel in., kraam v., kleine winkel in.: einen - tin fangen, een winkel openen, op- zctlen, een winkel gaan doen of begin- nen; 2. Z. Kranuvaare; seinen - rcrka>x- fen. uilvei\'koopcn, de zaken aan kant doen; seinen - auf dein Itüc.kcn tragen, zijne koopwaren op den rug dragen,mars- kraincn; seinen - auspacken, zijne waren uitpakken; (Hg.) zijn boeltje uitpakken, zijne geleerdheid uitkramen; (geuiecnz.) das langt, pass! nicht in ineinen -, dal komt in mijn kraam niet te pas, dal is tuijne zaak niet; der ganze - langt nicht f, de gcheele rommel, de gehcelc zaak; 3. Z. Krambude. Krambamboli, (onb.) m. (Sw-
ilent.)met suiker gebrande brandewijn in. Kram-bude, (-«) v. kraam v.,
winkel in.; -diencr in. wiukeljougcn, jon* gen in. uit eene kraam. Kramen, (kramte, gekramt) bedr.
ww. in, vnter etie. -, zoeken, snorren, door elk. gooien, rommelen;2.den klcin- liundcl drijven, een winkel doen, eene kraam hebben, marskrairien. \' Kramer, (-s, mv. Kramer) m.,-in, (-He«) v. kleinhandelaar, winkelicr,inars- kramer in., kleinhaudelaarster, winke- lierster v.; 2. (Nal. hisl.) veelkleurige grondcling in. Kramer consulent, (-e», mv.
•e») ui. afgevaardigde in. van hel gilde der winkeliers. Kramerei, (-en) v., Z. Kram; 9.
warboel m., verwarriug, beweging, op- scbuddiug ».; it. uitkramen o. |
||||||||
|
zwakheid, verzwakking ».; (van een ge-
neesmiddel), krachteloosheid v.; (Gen.) krachteloosheid, zwakte v., onvermogen o.; (fier.) ongeldigheid v.; (lig.) zwakte v., gebrek\'o. aan kracht. Kraft-mann, (-mann(e)», mv.
•m&nner en - leute) m., \'/..-<jeiiie;il. —, •mannlein o. grootspreker, schreeuwer, bluffer ni.; •meltl o. krachtmeel o., stijf- sel v.; -milch gerstewater o.; -nuss v. groene amandel, driekantige cedernoot v.; -pillc v. geneespil V.; -reich bijv. nw. krachtvol, krachtig, sterk,gespierd; safl in. krachtig aftreksel, krachtig extract o.; sprache v. krachtige, (linke, ferme, mannelijke taal v.; slein in., /.. Krag- slein; sappe v., Z. -brühsuppc; -tropfen ui. krachtdroppel m.; -voÜ bijv. nw. krachtvol, nadrukkelijk, vurig, vol geest- drifl, medesleepend, Z. kriftig; -irasser ui. sterkend water o., Z. saft; -uort o. krachtig woord, nadrukkelijk woord o.. Z. -ausdriick; -wurz(el) v, krachtworlel, ginseng ra.; 2. gemzenwortel in.; 3. kleine schorseneer v. Kragoln, (krdgelle, yekrigell) o.
w\\v. beginnen tekraaien; (van kinderen), beginnen ie babbelen, te stamelen; \'2. krassen. Kragen, (-s, mv. Kragen) ui. (van
een kleed), kraag, balskraag m.,Ï.Hem- dekragen; (van geestelijken, rechters), bef v.; (Nat. bist.) (van vogels), ring, bals m.; ((Jen.) Spanisc/itr-,sameusuoe- ring v. der voorhuid achter hel roeden- hoofd, met zwelling van dil laatste ver- bonden, Spaausche kraag \\ti.;jem. beim •fatsen, iem. bij den kraag, bij den nek pakken; es koslete ihn den -, het koslte hem hel hoofdalen linls.Z. Ilals;dt\'r - einer Flasche. Unie <ƒ•,Z. Hals (3);2. (Volksl.) Z. Gekröse; il. Sammct am -, Kleien im Hagen, het is een kale bluf; (Zeew.) hals, kraag ui., stag o.: - des Segelluchs, der Masten und hiimpen, preseuning v., kois, broek v., kraag m. Kragen, kragen, (kragte, ge-
kragt en kragte, gekragt) o. ww. kraaien,
schreeuwen, krassen; il. jammeren, wee* klagen. Kragen-blume, (-n) v. kraag-
bloem v.; •eisvogel m. liengaalsche of Meiicaansche ijsvogel, duikerkoning in. met een kraag; -ente v. kraageend, ge- vlekte IJslandschc eend v.; -/liegenvogel m. goudgele kraagvogel m.; -huhn o. Ainciïkaaiisclie wilde haan m. met een ring om den hals; -kolibn in. ringkolibrie m.; •lerche v. ringleewerik m.; •papagei in. riugpapegaai m.; slein in., Z. Kriisc slein (2); \'trager in. gouden ringtor v.; •turk o. halsdockje o. Kragg-porphir, (-{e)s)m.,z. m.
met veldspaath vermengd bazalt o.;-s/o/ie v. zuihormig bazalt o. Kragstein, (-(<0*, mv. -e) m.
kraagslcen, sluitsteen m., console v.; (Beeldh.) (aan zuilen), neut, kardoes v.; (aan llonsclie zuilen), balkhoofd o., balk- sleulel m. Krahe, (-n) v. kraai v.; scltiearze -,
zwarlekraaiv.; (Spr.) die flicgendc - findet |
|||||||||
|
Kra.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Kra.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Kra. 749
|
||||||||||||||||||||||||
|
Kramer-gasse, (-n) v. wïnke-
liersslraat, kramersleeg v.;-oi\'is/ m. win- zucht v.; it. kleingeestigheid, ploerlerij, verregaande bekrompenheid v.; •gewicht o. winkelgewicht.kleinhandelaarsgewicht o.; -gildev. kleinhandclaarsgildc, winke- liersgildeo.; -handn erker m.werkman m., die tevens winkelier is; -haus o. winkel m., kraam v.; -innung v.,7,.-gilde;-küm- mcl m. korianderzaad o., veldkomijn m.: 2. karwijzaad o.; -ladc v. kas en oor- knnde v. van het kleinbandelaarsgilde; •lalcin o. kramerlatijn, keukciilatijn o.; •markt m. winkeliersmarkt v.; -miiszig bijv. en b. als winkelier of winkelierster; •meister m. meester m. van liet klein- bandelaarsgildc; -p(und o. winkeliers- pond o.; saucr bijv. nw. (Schcik.) —ei Sofa, kramerzuur zont o.; -saurc v. kra- merznur o.; seele v. kleingeestig, plner- tig, bekrompen, schraapzochtig persoon m.; stand m. winkelstand, winkel in., kraam v.; -tand 111. prullen, lorren, on- lieduidende waren v. mv.; -tvaare v., Z. Kramwaare; -uage v. winkelsclia.il ».; •zunft v., Z. -innung. Kram-fenster, (slers, mv. ster)
o. vallicht, scheplicht o., koekoek in.; •handwerker m., Z. Kiiimcrlianducrker; •knecht m. winkclknecbt ni.; -kiimmel m„ Z. Krtïnierkïtmmel; -laden m. winkel m., kraam v. Krainmo, (-n) v., Z. Krampe.
Krammen, (krammle, gtkrammt)
o. ww. klauwen, krabben, met de klau- wcn vatten. Krammets-baum, (-baum(e)s,
mv. -b(iume) m., -beere, (-n) v., Z. Wachholder(becre); -vogel in. lijster v., Z. Slislcl-,Sing-, Ziep-, \\Vein-drosse!;2. groote halvemaanshoren m. Krampe, (•») v. (van een boek),
slot o.; 2. (Leid.) baak in., kram ».; (Speld.) klopsteen m.; (Slot.) sluithaak, klembaak in. Krampe, (-n) v. (van een hoed),
omgeslagen rand in. Kriimpol, (-n) v. kaard of kaarde
v., kam in. Krampel-bank,(-4a»/if)v-l"|\'\'\'rd-
bank, kaardlafcl v.; -breti o. kaardplank v.
Kramp(e)ler, (-s, mv. Kramp(e)-
ler) m. wolkaardor m.; -iü, (-nen) v. wolkaardsler v. Kr&mpel-fabrik, (-n) v. kaard-
fabriek v.\\-haken in. kaardhaak m.;-ia»i»i m. wolkaardcrskam m.; •moeher in. kaar- deumaker m.; -maschine v. kaardwerk- luig v., kaardmachine v. Krampeln, (krdmpeltc,gekrampelt)
hedr. ww. kaarden, met de kaarden be- werken. Kriimpol-rasch, (•rasehet, mv.
•rasche) m. (Lakcnb.) gekaarde wol v.; sarsehe v. sergie of sargie v. van ge- kaarde wol; slube v. kaardkamcr v.; stick o., (Wev.) stuk o. gekaarde wol; •wolle v. kaardwol, gekaarde wol v. Krampen, (krample, gekrampt)
bedr. ww. einen Hut -, optoomen, op- strijken, Z. krimpen. Krampensohnur, (schnüre) v.
|
toom m., lis v., opzet m. (van een hoed).
Krampf, (•(«)*, mv. Krampfe) m.
kramp, krainpjicht v., trekken o. der spieren, stuiptrekking v. Krampf-ader, (-n) v. (Heelk.)
aderspat v.; —brtich m. a lerbreuk v.;
•artiy bijv. nw. krampachtig; •arz(e)nei »., Z. -mitlcl; -asthnia o. zenuwachtige borstbeklemming.kramphoest in.,krauip- aslhina o.; -dislel v. gewone distel v. Krampfen, (krampfle, gekrampft)
bedr. ww. samendrukken, sanicnduwcn, stuipachtig inceiidraaien; 2. wed. ww. sich -, zich samentrekken, stuipacblige bewegingen hebben. Krampffisch, (-et, mv. -c) m.
krampvisch, kramprog, trilrog m. Krampfhaft, bijv. nw. kramp*
aebtig, stuiptrekkend, stuipachtig; ein •es Lachen, Z. Krampjlnchen. Krampfliusten, [stens, mv.
sten) in. kramphoest m. Krampficht, bijv. nw.,Z. krampf-
haft. Krampfig, bijv. nw. met kramp
behept, krampachtig, sluipen hebbende; -e Fuszgicht, krampjicht v. Krampf-kraut, (-l;raut(e)s, mv.
•krriiiter) o.,Z. -icuri«/;-/acAen o.kramp- acht ig lachen, sluipaclilig lachen o., krampachtige lach na.; -lehre v. leer v. van de kramppijnen, krampleer v.; -lin- dernd bijv. uw., Z. stillend; -miltel o. krampmiddel, middel o. tegen kramppijn; •ring m. ring m. van den klauw eens elands als middel tegen kramp, kramp- ring in.; -roclte in., Z. -fisch; -s/i/- lend bijv. nw. krampstillcnd; sucbl v., \'/.. Kriebelkrunkheii, -nbel o. krainpach lige,stuipacblige aandoening,krainpzick te v.; •wurieli. kleine gcitebaard, kramp wortel m. Kramsvogel, (•vogels, mv. •vögcl)
m., Z. Krammelsvogel. Kramwaare, (-n) v. krameiïjen,
snuisterijen v. mv. Kran, (-(e)s, mv. -e)m. grijze kraai
nevelkraai v. Kran, (-(e)s, mv. -e) m., Z. Jfcer>
rettig. Kranbeere, (-«) »., Z. Preisel-
beere. Kraneolog, (-en, inv. -en) m,
scbedellecraar, schedclkiindigc m. Kraneologie, v.,z. m. schcdelleer
schedclkunde v. Krane-weide, -wiede, -wit-
te, (-«) v. lijsterbes v. Kranfusz, (-fuszes, mv. -fi"tsze
m„ Z. Korallenschuamm. Krangeln, (krangelte, gekrangelt)
o. ww. of wed. ww. sich -,\\ zich sliuge ren, zich inwikkelen. Kranich, (-(e)s, mv. -c) m. kraan-
vogel m.; brasilianischer, grau\'irauner, gcicasserter -, Uraziliaansche reiger m., struisboen o, Kranich-apfel, (-apfels. mv.
•dpfel) in. appel m. van zeer lijnen, zuur-
achtigen smaak in.; -artig bijv. nw. van het geslacht der kraanvogels; 2. kraan- vogelachlig; -beerc v., Z. Preiselbeere; |
|||||||||||||||||||||||
|
•(alk m. kraanvalk m., tot de kraanvo-
geljacht afgerichte valk m.; -fasan m. fazant m. met kraanveeren; -hals m. kraanvogelhals m.; 2. (PI.) kraansnavel, kraanvogelbek m.:-kraul o. valkensalade v.; -laus v. kraanvogelluis v.; schnabcl m. kraansnavel, kraanbek m.; 2. (I\'l.) gc- ranium v.; -zug m. trekken o. van de kraan. Kraniognomik, »., z. m. sche-
lelverklaring, verklaring v. van denaan- leg uit den vorm van den schedel. KraniolOgie, »., Z. Kraneologie.
Krank, (kr&nker, krnnkst) bijv. en
b. ziek, ziekelijk, lijdend, zwak, onge- ;esteld; der-e Theil, bet zieke, aangedane leel; - darmcder liegen, ziek liggen, ziek zijn; er liegt andiesem Vebel-, dat scheelt hij, bij is ziek van; - tierden, ziek wor- den; er isl - in der Etnbildung, hij ver- beeldt zich ziek te zijn; au der Scliaind- suchl, am Fieber -, lijdende; <w Liebe - sein, wegkwijnen; sich • lachen, (ge- mecuz.) zich ziek lachen, zich een bult lachen;-erfiauro,ziek,aangedaan;-eS/im- |
||||||||||||||||||||||||
|
me, kw
|
07
|
ijnend, zwak; im Ueutei - sein,einen
|
||||||||||||||||||||||
|
•en Betitel hubert, (geineenz., Scherts.)
|
||||||||||||||||||||||||
|
geen geld h
|
17
|
ebben, slecht bij kas zijn. pijn
|
||||||||||||||||||||||
|
in zijn zak hebben; 2. der, die -e, de
zieke m. en v„ lijder m., lijderes v. Kranke, (-n, mv. -n) o.zieke plaats,
gevoelige plaats, wonde v.; il. zwakke zijde v.; 2. Z. krank (2). Krankelei, (-en) v. ziekelijkheid
v., gesukkel o., aanhoudend ziek zijn o.; (fig., w. i. gebr.) kleine vernedering, krenking v. Krankeln, (krinkelte, gekrankell)
o. ww., ui. h. ziekelijk zijn, ziek zijn, sukkelen, kwijnen,ongesteld zijn;er krdtf kelt schon lange, hij is reeds lang ziek, hij sukkelt reeds lang. Kranken, (kraakte, gekraakt) o.
ww., m. h. ziek zijn, bedlegerig, ongc- sleld zijn; (lig.) lijden; it. in gebreke Ulij- ven . zondigen, mankeeren. Kranken, (krdnkte.gekrankt) bedr.
ww. krenken, beleedigen, kwetsen, be- nadcelcn, zeer doen, verdriet vcmorza- ken; jems. Ehrc -,jem. an seiner Ehre -, iem. in zijne eer of iems. eer krenken; jem. • durch seine Itede, bitter of zwaar beleedigen; das isl sehr -d, dat is zeer krenkend, beleedigend; jems. Hechte -, krenken, verkorten, iem. benadeelen in; 2. wed. ww. sich über ettc. -, zich ver- ontrusten, ongerust zijn, zich bedroeven over, hartzeer hebben van, treuren over. Kranken-attest, (•(*)*• mv. -e)
m. bewijs o. van ziekte, zieklcattest o.;
•back m. (Zeew.) soldatenschotel m.; •bericht o. bericht o. van den zieke, bericht, bulletin o. omtrent den toe- stand der ziekte of van de(n) zieke; •berichtung v. voorbereiding v. tot den dood; (Kath.) toediening v., toedienen o. der laatste 11. Sacramenten; it. II. Olie- sel o.; -besuch in. ziekenbezoek o.; -belt o. ziekbed o.; (lig.) aufdem —e liegen, op bet ziekbed liggen, ziek zijn; «om —e wieder aufstehen, van het ziekbed weer opstaan, herstellen; -diarium o. visite- |
||||||||||||||||||||||||
|
Kra.
|
|||||||||||||
|
Kra.
|
|||||||||||||
|
/SO Kra.
|
|||||||||||||
|
Kranso, (-n) v. (Zeew.) stool bord
kraag m.
Kranz, (-es, mv. Uranze) m. krans,
bloemkrans, lauwerkrans m.. kroon v.; mit eincm - sclimiicken, met een krans, eene guirlande versieren; - einer Draul, bruidskraus.bruidslooi ta.:juagfraulieher -, eerbaarheid v., maagdelijke krans m.; il. (lig.) maagdelijkheid, eer v.; einer Jung- fer den • raubcn, de eer onlrooven, schen- den; 2. lauwerkrans, zegekrans ni., palm, kroon v., prijs m.,eerbcwijso.; (Werkt.) die Krünze eines Wasserrades, draaiing v.; (Bouwk.) kroonlijst v. (van een ge- bouw); (aan eene zuil), ringvormige lijst v., gordel m.; (Art.) (om het geschut te lichten),kousenband in.; (Wapcnk.)riiig, kransm.,cirkel m.;(PI.) (van eene bloem), bloemkrans m., kroon v.; (Wagenm.) ra- balten of lederen randen m.mv.om de kap eener koet« om den regen af te kecren; (Hoed.) rand in. van een hoed; f< 1 iet.) kap v. van den oven; (van eene klok), aanslag, rand ui.; (Walerb.) (van eene bron), houten cirkel in. op den bodem, op welken het metselwerk te staan komt; (Mets.) miiurkrans m.; (Zccw.) leguaan om ücu voorsteven eener sloep, krans ni.; (Tap.) val v„ afhangende strook m.; (Stccnb.) (aan den oven), ovenkrans m. op welken het gewelf rust; (Gen.) tepel- kring in.; 2. (lig.) krans,kring in., kransje o., rijendans in.; il. vereeuiging, verga- dcring, samenkomst v.; (geruceuz.) par- tij v. Kranz-ader,(-H)v.(üntik.)krans-
of kroon-ader v.; -arlcric v. kraus- ol kroon-slagaderv.; -banl o.kransvormige verbinding v. van de lever; -beere v. {Volkst.) Z. Krammetsbeere (I); 2. (PI.) jeneverbes v.; -bein o. (On!Ik.) voor- hoofdsheen o.; \'binder m„ Z. •fteehter; (PI.) gewoon mclkkruid o., melk- of kruisbloem v.; -blutader v., Z. -adr.r. Kranzchen,Kranzlein,o.(vcr-
kl.) kransje, kroontje, kringetje o., Z. Kranz. Kranz-dicke, ». (van eene klok),
rand, aanslag ui.; -eiscn o. grocfijzer o. Kranzeleison, (seus, mv. sen)
o. kurtelwerktuig o.; -junyfer v. bruids- ineisje o. Kranzen, (krdnzte.gekrdnzl) hedr.
ww., Z. bekranzen; (Uoschw.) cincii Haam -, omwoelen; 2. o. ww., m. It. (van herten), spoor maken op den har- den grond. Kranz-flechter, (-<*r*, mv. -tcr)
m., -in, (-nen) v. kransvlechler m., kriinsvlcclitster v., hij, zij die kransen vlecht; -fórmiy bijv. nw. kransvormig, in den vorm van een cirkel, een krans, van een kroon, kring; (Onllk.) lot de krans- slagador behoorende; -gefasse o. mv. (Oullk.) bloedvaten o. mv. out hel hart; •gesims o. (Ilouwk.) kroonlijst \\.;-h<ind- ler, —in, koopman m„ koopvrouw v. iu kransen, bij, zij die kransen verkoopt; •leiste v. (Ilouwk.) kroonlijst v.;(Sleub.) randlijst v. Kranzlein, o. (verkl.) kransje,
kroontje o.; (bij het schieten), eerste |
winst ».; (in het kegelsnel), acht om den
koning; (om de tonsuur), rand in. van haar; 2. gezelschap, kransje o„ kring m.; (.Nat. hist.) ingewand o.; (lig.) maagdom in., maagdelijkheid v. Kranzlein-prsdigt,(-e/i)v.prc-
dikatic v., gehouden met een aan den linkerarm gebonden krans hij eene eerste inis; -lag ui., Z. Froitnleichiiamsfesle. Kranz-los, biiv. nw. kransloos, zon-
der krans of kroon; (van een meisje),de eer verloren hebbende; -naA/ v. (Onllk.) kringvormigc naad m. of verbinding v.; •pfühle in. mv. ijsbrekers m. bit.; -puls- ader, schlagader v. (Oullk.) kroon pols- ader, kroouslagader v.: scliienc v.(Spoor- w.) uitgehold wagenspoor o.; sp\'mne v. kroonspin v.; -winder m., Z. -liindler. Krapoln, (krapcUcgckrapctt) bedr.
ww., Z. krabbeln. Krapf, (-en of-(e)s, mv. -en of-e) oï
Krapfchen,o.(verkl.)pannekock-
jc, taartje o. Krapföll, \'s, mv. Kiapfen) m.
taartje o.; 2. emmerhaak, pulliaak m. Krapp, (-es) in., i. ui. meekrap v.,
Z. Grapp, 2. bijv. mv. (Zeew.) (van touw), te sterk ioeeugedraaid, krap. KrappJ, (-«) v. (Geweerm.) slang
v. van liet slot van een geweer, haak in., kram ».; (aan hel slot van ecu boek), slag veer v. Krapppasser, (sers, mv. scr]
m., Z. Krabber. KraSQ, (•») v., Z. Kardatschc.
Kraseln, {kriselle, gekrüsclt) o.
ww. wemelen, krioelen. Kraspsln, (kraspelte, gekraspclt)
o. ww., ui. A. au der Thüre-, krabbelen, scharrelen; mit den Zalmen -, knarsen; 2. kruipen, voorlkruipen, op handen en voelen gaan; 3. Z. knarren. Krasselbaore, (-n) »., Z. Kratz-
beere. Krater, (-s, mv. Krater) in. krater
m„ mond ui., opening v. van ecu vuur- spuweuden berg. Xra(U\'!tSCh.en, {kra{u)ltehtc, ge-
kra{u)lschet) bedr. ww. krabben, den grond omwoelen; 2. wieden, onkruid los- iiiakeu. Kratsohen, {kraltehte, gek\'Mschl)
bedr. ww. (Volkst.) wijdbeens loopen, scharrelen. Kratsch-huhn, (-hulin(e)s, mv.
•kalmer) o., Z. Trutliuliii; •metser o. tuin mes o., luinscuop v., houweel o. om den grond los te maken. KratZ, (-cs, mv. -e) o. schrap v..
kras v. •Kratzartig, bijv. nw. schurftacli-
tig, op schurft gelijkende.
Kratzbalgen (sich), (kratz-
balyte, yekiatzbalyt) wed. ww. (Volkst.)
vechten, plukharen. Kratzbe8re, (-«) v. (PI., Volkst.)
Z. Brom; Boekt; Slachel-beere; il. moerbezie v. Kratz-blesh, (-(e)s, mv. -e) o.
(Gord.) haudaaubeeld, bankaambeeld o,, tas in. om deknuopen tepolijslen;-&o/(»e v. slingerboon v.; -brctl o. (Man.) kras- |
||||||||||||
|
boekje o. van een geneesheer; -gang m.
wandeling v. van de(n) zieke; 2. bezoek o. bij dc(n) zieke, .visite v.; -yehülfe m. ziekenoppasser.zickenvci pleger m.; -9«- /ifi//ï/iv.zickenoppasster,zickenvcrpleeg- stcr v.; -g:sichl o. gezicht, gelaal o. van een zieke; 2. ziekelijk gelaal, ziekelijk voorkomen o.; •geschichte v., Z. Krank- lieitsgesclticbte; -haus o., -ho/ m. zieken- hnis, gasthuis, hospitaal o., inlinneric v., lazareth o.; -kasse v. kas v. voor de zie- ken; -kosl v. kost m. voor zieken, dieet o.; -lager o., Z. -belt; -lisle v. (Zeew.) ziikenlijst, ziekenrol v.; -manual o., Z. •diarium; -multer v. ziekeninoeder v.; •pftege v. ziekenverpleging ».; -pfleger, —•»!, Z. -gehiilfa $•; saai m„ Z. slube; schift o. bospitaalschip, schip o. voor zieken; speise v. eten, voedsel o. vooi zieken, ziekenkosl m.;spilalo.,\'l.-haus, slube v. ziekenzaal, ziekenkamer v., ver- trek o, voor zieken, Z. -iiaus; stulil m. ziekensloel, rolstoel,gemakstocl m.; -«o- gen m. (Krijgsw.) ziekenwagen ni„ am- bulauce v., •tvlrler, —in, ziekenoppas- ser m., ziekenoppasster v.; •wartung v., Z. -pflcge; -zettetm., Z. -bciichl; -:im- mcr o., Z. slube. Krankhaffc, bijv. en b. ziekelijk,
ziek, ongesteld,lijdende; -er Zustand, -es Aussehen, ziekelijk; 2. tot de zieklc be- hoorenil, tot de ziektcnleer behoorende. Krankheit, (-en) v. ziekte, ougc-
steldheid, aandoening, kwaal v.; die engli- sche -, de Engels :hc ziekte; «« - darnie- der liegen, ziek zijn, ziek liggen; t« - falie», ziek worden; 2. (Giet.) scheur »., barst DB, ir. den oven. Krankheits-bild, (•(«)», mv
-cr) o. gelaat, uiterlijk, voorkomen 8. van een zieke; -enlscheidungv.,Z.-wech- seï, -form v. lot de ziekte behoorende vorin, zieUevorm m.; -geschichle v. ge- schiedenis v., verloop o. der ziekte; -ken- ner m. ziektcnkeuiicr, ervaren genees» beer in.;-\'«Arc v. ziektcnleer, pathologie t.; 2. verhandeling v. over de ziekten- lecr; -lehriy bijv. nw. de ziektcnleer be- trefl\'eiidc; silz m. zetel m. der zieklc; sloft in. ziektestof v.; symplom o. ziek- leverschijnsel, voortceken o. der ziekte; •tvechset m. verandering v. in den toe- sland van de(n) zieke, keerpunt o. der ziekte, crisis v.; •leichtn o. kenleeken o. der ziekte; —lehrc v. leer v. van dekcn- teekenen 9f voorteekenader ziekten; -zu- fall m. ziektegeval, toevallig ziektever- schijnsel o.; -z.tstand m. stand m. der ziekte, toestand m. van de(n) zieke. Krijllkler, (-s, mv. Krdnkler) ui.,
-in, (-nen) v. ziekelijke, lijdende m.en v., sukkelaar m., sukkelaar, ter v. Kranklich, (-er, si) bijv. nw.
ziekelijk, lijdend, sukkelend; -keit v.zie- kelijkheid v., lijden, sukkelen o. Krijnkling, (-(e)s, mv. -e) m.,Z.
Krinkler. Kl\'&nkuilg, (-e«) v. krenking,
grove belecdiging, onrechtvaardige be- bandeling »., innig verdriet, leed o.; eine biltere - crleiden, diep gekreukt wor- den. |
|||||||||||||
|
Kra. 751
|
||||||||||||
|
Kra.
|
||||||||||||
|
Kin.
|
||||||||||||
|
woonl.) geitebsard m.; -4rerev. kniisbes
v.; -blalterig, -bliilhig bijv. nw. met ge- krulde bladeren; -brod o. (Past.) dun pannekoekje o.; -dislel v„ Z. Kollerdistel. Krause, (-n) v. krul, lok v.; 2. Z.
Halskrause; (aan het gewei van herten), knobbels in. mv.; (Hnish.) kroes, kruik v.; (lig.) ongeduld o., drilt, opvliegend- licid v. Krauseiseil, (-sens, mv. -sen) o.
(Sin.) gekronkelde ijzeren staven v. mv. Kraiisel, (-s,mv.Arr««sc/)o.(Naai.)
overhemdsstrook v., bemdje o. KrAusel-beere, (-n) v.,Z. Kraus-
bcere; -bohrer in. lijue drilboor \\.\\-eiscn o. (.Naai.) knilijzer, plooiijzer o.; (i*ruik- in.) krulijzur, friseerijzer o.; (Manlw.) Z. •werk. Krajts(e)ler, (-s, mv. Ki-aus[e)ler)
iu. kapper in. Kraiisel-holz, (-holzes, mv. -/iö/-
zer) o., Z. Krausholz; -kamm m. kiiilkam in.; -mühle v., Z. -bolirer. Kranseln, [Musette, gekrauscll)
helr. ww. krullen,kreppen,friseeren;da< Tuch -, kreppen;it./iVni<fcr\'rir/ie-,plooi- en; Milnzcn -, kartelen, randen; 2. wed. ww. sich -, opkrullen, krimpe», kroes worden; 3. o. ww. (lig., Muz.j rouladen maken. Krauselsehneekatein, (-(e).«,
mv. -e) in. (I)elfst.) tolscbelp v.
Krauselster, (-«) v. (Nat. bist.)
kwartelvalk, blauwvoel m. Krausel-werk, o„ z. m. (Munt-
w.) randen, kartelen, werken o.; -zange v. krultang, friseerlang v. Kra.usemünze, (-n) v. kruizc-
IIIULl V.
Krauseniünz-, -öl, o., -thea,
111., -wa3S8r, o. kruizenmnl-olie v., • thee v., -waler o. Kransen, [krauste, gekraust) o.
ww., iu. h. (vau het baar), kroes worden, iiiecnloopen, krullen. Krausen, [kmuste, gekraust) bedr.
ww., Z. krauscln; (lig.) die Stirn-,r\\va- pelen, plooien. Krapser, (-s, mv. Krauscr) m.,
-in, (-«en) v. kapper, friseur m., kap- stcr v., hij, zij die krullen zet; it. -i» v. p\'ooister, strijkster v. KraUS-ünk, (-e«, mv. -en) ui.
krulvink rn.; -jlvr 111. gekruld Boers of krip o.; -haar o. krulhaar, kroeshaar,ge- kroesd haar o.; -haarig bijv. en b. kroes- harig, met gekroesd of gekruld haar; •hommer ra. krulharaer ra.; -holzo.krul- houtje o.; -huhn o. krulhoeu o.; -kohlm. kruikooi, spruilkool, boerenkool l.;-kopf 111. krulhoofd o., krulknp, kroeskop in.; (lig.) twislzoeker.dolkop m.; -küpfig bijv. eub. gekroesd,gekruld,l.-haarig;-leder o. gekroesd, gekruld leder o. Kraaslicb, bijv. en b. een weinig
gekruld, kroesig. KraUS-lockig, bijv. nw. met ge-
krulde lokken, gekruld; -perrücke v. krul- pruik v.;-sa/a/ ra.krulsaladev.; schnecke v. Fricschc of Spaanscheruiter m.;-wur; v., Z. distel. Kra Ut, (-es, mv. Kriuter) o. kruid
|
||||||||||||
|
(figj raw- "•est. khTachli", twistziek.
Kratzig, (-er,-s/) bijv. uw. scburr-
tig, schurftachlig; - sein, schurflig zijn, met schurft bchepl zijn, hel schurft heb- iicn. Kratzkamm, (-kamm(e)s, mv.
•kimme) m. kaardkam, wolkaardcrs- kam m. Kratzkammer, (-n) v. schurft-
kamer, kamerzaal v. voor hen, die met
schurft behept zijn. Kratzkelle, (-n) v. krasser ni.; it.
geland truweel o. Kratzkienstock, (-stock(c)s,m\\.
stöcke) in. (Giet.) zijgkock.zwcetkook in. Kratzkraut, (-kraul[e)s, mv.
•kriuler) o. krasdibtcl v., kraskruid o., gezegende distel v. Kratz-kupfer, (-s) o., z. m.
(Giet.) uit kopcischraapsel of kopcrop- vecgsel gehaald zuiver koper o.; -mcssing m. (Speld.) draadknipscl, afkuipsel o. van metaaldraad; -milbe v. schurflmijl v., schurftworm m.; -iniiltle v, (Scheik.) molen m. ouitietgoud-eu zilverschra«p- sel te zuiveren. Kl\'atzplatte, (-n) v., Z.Kralzbrell.
Kratz-pochwerk, (-(e)s, mv.
•e) o. stampwerk o., stampmolen m. om hel afschraapsel van metalen te vergrui» zcu; salbe v. zalf v. tegen het schurft; •schlacke v. (Giet.) metaalslak \\.;-sclilich in. gewasschen crtsnfval in.; •w&scher in. hij, die het afschraapsel waschl; -wasscr o. (lloudsm.) water o. om bel afschraap* sel te wasschen; •werk o., Z. -kupfcr. Kratzwolle, v., z. m. scheerwol,
kaardwol, gekaarde wol v. Kraliel, (-s, mv. Kriuel) m. vijf-
puntige inijiivork v. Kraueln, (krduellc, gekriuell) o.
ww. klimmen, klauteren, kruipen; 2. we- melen, krioelen; II. wed. ww. sich -,zich afwerken, aftobben; UI. bedr. ww., Z. kranen. KraUOn, (kraule, gekraul) bedr.
ww. klauwen, krabben; 2. kilteleu, lief- koozen, streden. Kriiuen, (kraule, gekrauct) bedr.
ww. een weinig opkoken, wellen. Kraus, bijv. en b. kroes, gekroesd,
gekruld, gerimpeld, gefronst, geplooid; •es Haar, krocshaar, gekroesd haar; -cr Kohl, kroeskool;-nia<7ien, krullen, plooi- en, rimpelen; (Sclioenm.) Z. krispeln;-er Biisenstreif, geplooid overhemd; (Bord.) •es Gespiitst, -cr Coldfader, krul v., ge- kruld gouddraad o.i-efraiuen.k wast werk o., krepine v.; (Muntw.) -er Rand, ge- karteld; (lig.) eine -e Slim machen, ecu stnursch, norsch, nijdig gezicht zetten; - tierden, krullen, kroes worden; ermacA/ es mir zu -, hij maakt het mij te dol, Ie grof, Ie erg, te bont; 2. verward, samen- gesteld; es ist mir zu -, dat is mij te gc- leerd, dat gaat in.jii verstand te boven: buut und -, alles door elkander; -e Schrift, kleine letter v. Kra-a8-bart,(-6or/(e)s,mv.-6arie)
in. (gemeenz.) dikke, dichte baard m.; 2. gebaarde, hij die een dichten baard draagt; 5. (Uelfst.) koraalzwam o.; (gc- |
||||||||||||
|
plank, nopplank v.; -biirstc v. krasborslel,
ilraadborstel m.; -dislel v. krasdislel v.; -.lruhl in. krasdraad, ijzer-ofkoperdraaJ o. om kaarden (e maken. Krats }, (-n) v. kaard of kaarde v.:
(Bcrgw.) krabberm., krabijzero.; (Mets.) krasser in., krasijzer, getand truweel o.; (Man.) Z. Kralzbrell. Kr&tze, (•») v. (Bergw.) schraap*
sel o., afval in.; (fig.) in die ~gehen,ver- vallen, ongelukkig «orden; das gekt in die -, dat raakt in verval; es gelit viel liiebci in die -, er valt hierbij veel af; 2. metaalschuim o.,slakken v. niv.; 5 .schurft u.; i. draagkorf m. Kratze, (-») »., Kratzeisen,
[-eisen$, tnv. -eisen) o. krabber, krasser in., scbraapijzer o., schrobber ra. Kratzen, (krat zie, gekralst) beilr.
ww. krabben, krassen, schrappen; mil den Niiijelii; krabbelen;2. Wolle;kaar- den, kammen; II. o. ww. an der Thtirc-, krabbelen; im Miste -, (van hoenders), den mest omwoelen, omwroelcn; dieser \\Vein kralzt, deze wijn is wrang, zuur- aebtig; (fig.) (van pennen), krasscn.slecht schrijven, spatten; auf derGeige -, kras- sen, roffelen, slecht spelen; III. wed. ww. sic/t im Kopfe, hinter den Oliren -, krab- ben, krabbelen; (fig.) zich achter de ooren krabben, spijt hebben; IV. onp. ww. es kralzt midi, ik heb jeuk, het krieiiwell mij; (Spr.) teen \'sjuckt.der kratze sich, wicu de schoen past trekke hem aan; V. o. ze!f-l. kaarden, kami.ien o. Krfttzer, (-s, mv. Kralzer) m. kras-
ser, kaarder, nopper m.; il. krasser, krab- ber m., krasijzer o. Krijtzer, (-s, mv, Kralzer) m. (aan
den laadstok), krasser, kogeltrekker m.; (Hak.) schrapper, krabber ui.; (Bergw.) ruimer, uilruimer in.; 2. slechte wijn m.; •". (Nat. bist.) stckclsnuitworin m. Kratzerig, (-er, -sl) bijv. en b.-er
Wein, \'L. Kralzer. KratzfriseAen, (-.) o., z. m.
(fiicl.) smelten, hcrsmeltcn o. van hel schraapsel, van den afval. Kratz-fusz, {•fuszes, mv. -füszc)
m. (gemeenz., Scherts.) buiging v.,slrijk- voet in.; -füsze machen, buigen, buigin- ïeu maken, sirijkvoetcn, groeten. Kratzfiiszeln, (kratzfiiszelle, ge-
kralzfüszcll) o. ww. buigingen maken, "Irijkvoelcn. Kratz-fïiszler, (-lers. mv. -ler)
ra. (gemeenz., Scherts.) hij, die veel bui- gingen maakt, strijkvoeter, coniplimen- \'eu-maker m.; -garn o. (Vissch.) beu- Selnel o. Kratzgarten, {-garten, mv. -gtr-
\'en) ni. moestuin m. Kratzbaken, (•bakent, mv. -ha-
\'<"0 m. haak, krashaak, schraphaak m. Krittzhamen, (•hamen$,mi. -ha-
men) m. (Vissch.) beugclnel, schepnet °-, dreg of dregge v. Kratzhedo, v. afval m. van bennep.
Kratzheil, (-s) o., z. m aardrook
">•. duivekervel v. Kratzig, (-er, •«/) b\\JT. nw. (ge-
"neenz.) krabbeluchtig; il. krassend; |
||||||||||||
|
Kra.
|
Kre.
|
||||||||||||||||||
|
752 - Kra.
|
|||||||||||||||||||
|
of Zwitsersche kaas v.; .keiler m. kool-
kelder ui., bergplaats v. voor kool; \'kop/ in.. Z. -haupt; (fig.) domkop in.; \'land o., z. m., Z. -acker; -laterne v. (Zeew.) kriiillantarcii v. Krautlein, o. (verkl.) Z. Kr<iul-
rhen. Kr\'autler, (-s, mv. Krautler) m.,
in, {-Hett) v.,Z. Krauter-mann,-frau. Krajit-lerche, (-«) v. veidleen-
werik ui.; 2. watcrlccuwerik m., Z.Hei\' delerche; -liijfel m. (Zecw.) kruitlepel m.; -markl m. groentemarkt, koolmarkt v.; -mcsse v. mis v. op Maria-Hemel- vaart; -mcsscr o. koolmes o., Z. -eisen; • motie v. koolvlinder Dl.; -mücke v., Z. schnake; -petersilie v. peterselie v.; \'Pflanze v., Z. Kohlpflanze; -raupe v.,Z. Knhlraupe; -rippe v. kant in. vnn kool; sübe v. koolraap v.; sage v. (Vissch.) klein fijn vischnet o.; salat m. witte koolsalade v.; schauung v. dijkscliouw v., nazien o. der d ijken; -schnake v. (Nat. bist.) waterspin v. met bruine vleugels: sellerie m.lange,zachte selderij \\\\;-stam- pfe v. S-vormig mes ]o. om kool te ste- ken, te snijden, te hakken; stander m. zniirkoollon v.; (Zeew.) Z. \'fats; sten- gel ui., Z. strunk; slichel ra. koolste- ker m.; strich m. schop of spade v. om voren te steken; strunk m., Z. Knhl- strunk; sliick o., Z. -ackcr; suppe v. koolsocp v.; -tngcl m., veldlceuwerik in.; \'tvanze v. koolluis v.; -ieeihe v., Z. -messe. Krawall,(-(c)s,mv.-e) m.(V\'olksl.)
geraas.leven o„|ucweging v.; it.opstand m. Kraweele, (-«) v. (in Hamburg),
houloiaal v.; 2. (Zeew.) Z. Kararcl. Kreatur, (-en) v.schepsel,gescha-
pen wezen o.; 2. er isl eine - des Mini- sters, bij is een gunsteling, bescherme- ling m. Krebs, (-es, mv. -e) m. kreeft in..
krab v., zeekreeft m.; (mv. -c),schaal- dicren o. mv.; (fig.) einen - im lleulel haben, hoogst zuinig, gierig zijn; (Ster- renk.) kreeft on.; (tien.) kanker m., kan- kergezwel, krecftgezwel, koudvuur o.; we hal den • an der brnsl, zij heeft den kau- ker inde borst; (Tuiub.) brand ra.,ziekte v. in den bast van hoornen; (fig) wond, diepe, ongeneeslijke wond v., kanker m.; (Spr.) den - lehren vnrmïrts geiten, den moriaan wasschen, nutteloos werk doen. Krebs-artig,bijv.nw. kreeftachtig,
als een kreeft,kreeftvormig;2.(Gen.)kan- kerachtig, kankervormig: -ai<9c o.kreef- lenoog o.; 2. Z. stcin; -bach m. beek v. waarin kreeften gevonden worden;-binde v. (Hcelk.) kreeftsverband o.; -blume v. wrattenkrnid o. uit Peru; 2. Indisch bloeinriet o.; ö.kreeftsbloem v.; 4. Iceu- wentand m.; 5. schorpioenkruid, rupsen- kruid o.; \'brühe v. kreeftensocpv.;-bul- ler v. (Kookk.) kreeflciiboler v. Krebschen, o. (verkl.) kreeftje o.,
kleine, jonge kreeft m., Z. Krebs. Krobsdistol, (-«) v.gemcene dis-
tel v. Krebsen, (krebste.gekrebsl) o.ww.,
m. h. naar kreeft visschen, kreeft van- |
|||||||||||||||||||
|
deren o. mv., gebladerte o. der planten.
Krauterig, bijv. en b. (van cene weide), bedekt met gras,grasrijk; 2.met kruiden gevuld, vol kool, vol bladeren; 5. wild, niet deugend. Krauter-kammer, (-«) v.(Apo-
lli.) kruidenkaiuer v.-. -kiisc m. groene, Zwitsersche kaas v.; -kenner m. kruiden- kenner, kruidkundige m.; —in v. kruid- kundige \\.;-kenntniss, -kundc v. kruiil- kunde, kennis v. der kruiden; -kisscn o., •kisseken o. kruidenzakje, kussentje, zakje o. niet kruiden, pop v., zakje o. van kruiilen; -kur v. genezing v. door kruiden, behandeling v. met kruiden: •kundiger m., Z. \'kenner; -lehre v„ Z. •kenntnist; -lese v. npznmclen o. van kruiden, herboriseeren o.; •liebhaber in. plantenliefhebber m.; •mann m. kruiden- verkooper na.; 2. kruidenverzamelaar m.; markt in. kruidenmarkl v.; •mummc v.
kruidenbier, niomliier o. in Hrunswijk; mülzc v. kruidenmutsje o.
Krautern, [krdaterle, gekriulert)
o. ww„ m. h. (w. i. gebr.) kruidenver» zamelen, herboriseeren, bolaniseeren. Krauter-reich, bijv. nw. rijk aan
kruiden, met gras bedekt, begraasd; 2. o. zelfst. plantenrijk o.; sackchen o.krni- denzakje o.; 2. zakje o. met fijne krui— den; -safl m. kruidensap o.; •salat m. kruidensalade v.; -salbe v. kruidenzalf v.: -salz o. wijnsteenzuur n.; sammeln o. kruiden verzamelen, herboriseeren o.; •sommier va. kruidenverzninelaar in.; sammlung v. verzameling v. van krui- den; schiefer m., Z. -abdruck; suchen o., Z. sammeln; suppa v. groentesoep v., kruidinoes o.; -tabakm. geurige tabak r.;\'theem. kruidenthee v.,aftreksel o.van geneeskruiden; -trank m. kriiidendrank Dl., drankje o.; -tunke v. kruidensaus v., saus v. met kruiden, inoeskruidcn o. mv., groente v.; •wissenschaft v., Z. -kcnnt- niss; -zucker m. conserf o. Kraut-eule, (-»i) v., Z. -mo»e
•fans o., Z. -stinder; 2. (Zecw.) kruit- lon v.; -faut bijv. nw. (Bergw.) murw en weck als kool, brokkelig; -feld o., Z. •acker; -flacke v. kruisnet o., totebel v. vierkant ophaalnct o.; -flugge v., Z.-flacke, •förmig bijv. nw. kruidvorniig, plantvor* mig; (l)elfst.) den indruk van planten hebbende; -garten m.moestuin, groenten- tuin m.; -görtncr in., Z. -bauer; -hacke v. koolhak v.; 2. afsnijden o. der kool: \'halm m. gekookte en met gehakt ge- vulde kool v.; -hiinfting v. vlasvink na.; •kaapt o. koolslronk, koolstruik m.;-//o- bel m., Z. -eisen; -hotder m. wilde vlier v.; •honig m. honi(n)g m. uit boomhla- dereii of tuinen; -horn o. (Zeew.) kruit- liorcn m.; -huhn o. grijze schildpad v.; 2. (Kookk.) Z. -/io/in. Krautig, bijv. en b., Z. kriuterig.
Krautig, (-s,mv.-c)o. (w.i.gcbr.)
Z. Krauterich; 2. Z. Unkraut. Kraut-junker, (•junkers, mv.
•junker) ni. (gemcenz.) koolplanter DU.; 2. landjonker, boeren-edclman in.; -kam- mer v. koolhuis o.; 2. (Zeew.) kruil- kamer v.; -kase m. kruidenkaas, groene |
|||||||||||||||||||
|
o., grasplant, gras o.; (Apoth.) genees-
kruid o., gencesplant ».; eriebl von Krüu- tern, hij leeft van planten: Kriiuter sam- meln, kruiden verzamelen; (l\'l.) herbori- seeren; er kennl die Kriiuter gul, hij is een goed kruidkamer of kruidkundige; 2. (Tuinb.) groente, kool v., moeskrnid o.; grunes -, groene kool; it. (l\'l.) beto- nie v.; (Kookk.) spinazie v.; (Spr.) für den Tod isl hein • geirarhsen, legen den dood is geen kruid gewassen; 3. (fig.) gebroed, gepeupel, gemeen o.; böses -. onkruid o.; 4. (Tiiinb.) bladeren o. inv., groen o.; das - abschneiden, ecne plant afbladeren; zu sehr in\'s - wachten of schicszen, in het blad schieten, doorwas- sen, doorgroeien; 5. kruit, buskruit o.; - und l.nlh, kruit en loml, lood en kogel; 6. (l\'l., I.ooi.) looiersstruik m. Kraut-acker,(-ac/.ws,mv.-\'ïr/ic/)
m. koolveld, niocsveld o.; •arligbijv. nw, koolachtig, grasachtig; —et Gewacht, grasgewas o.; -bauer m. koolboer, moe- zenier m.; -beet o. koolbed o.; ~bienc v. v. veldbij v.; -blatl o. koolblad o.;-bilchtt v. specerijdoos v.; -büschel o. kruiden- zakje o, Krantchen, o. (verkl.) kruidje
plantje, kooltje o.; Z. Kraul; (l\'l.) das • der Geduld, vogelkruid, liorcnkruid o.; (Scherts.) er is ein schöncs -, hij is een mooie kerel, een rare vent. Kraute, »., z. m. (Landb., Wijng.)
wieden o. Krauteisen, (-eisens, mv. •eisen)
o. koolschanf v. KraUten, (kruutcte,gckraulet)bct\\r.
ww. wieden, van onkruid zuiveren, hel onkruid uittrekken. Krauter, (-s,mv. Krauler) m. wie-
der in.; (fig.) knoeier in. Krauter, (-s, mv. Kriiuter) m. lui-
nier, warinoezcnicr, groentenboer m.; 2 looier, leerlooier m. Krauter-abdruck, (-(e)s, mv.
•e) in. natuurlijke loof- en hooin-tecke
ning op slcenen, afdruk m. van kruiden op steen, dendrict m.; 2. plantslcen m. versteende plant v.; -absud m. kruiden thee v., afkooksel o. van kruiden, krui denextract o.; -abzug m., Z. -absud; •arznei v. geneesplant v., geneeskruid o.; -arzl m. geneesheer m., die slecht geneeskruiden aanwendt; -bad o. krui\' denbad o.; 2. zweclbad o.; -bier o. krui- denbier o.; -birne v. kruidenpeer v.; •brod o. krnidenbrood o.; -briihe v , Z. •absud; it. kruidensaus v.; 2. Z. -tunke; •boden m. droogzolder Dl. voor kruiden; •bacil o. kruidboek, herbarium o.; -bü- schel o. graskuopje o.; 2. (Kookk.) spc- cerijdoosje o.; -dieb m. kruidendief in., zaadtor v.; -frau v. kruidenverzamelaar- ster v.; 2. groenlciiviouw v.; -fressend bijv. en b. kruidetend, grasetend;\'gorten m. kruidtiiin, moestuin m.; -geruch in. kruidengeur, kruidenreuk m.; -gcie<ïlbe o. pakhuis o., kelder m. voor drogerijen; •hAndler m. koopman, handelaar m. in |
|||||||||||||||||||
|
kruiden, specerij
|
00
|
handelaar, drogist ra.;
|
|||||||||||||||||
|
•hindlerin v., Z. -frau.
Krauterich, (-j) o., z. ra. bla- |
|||||||||||||||||||
|
Kre. 753
|
||||||||||||||||
|
Kre.
|
||||||||||||||||
|
Kre.
|
||||||||||||||||
|
Kreis-abschied, (-(e)s. mv. -c)
ra. (liesch. van D.) kreitsbesluit o.; -ab- schnitt m. cirkelsegment o.; -achat m. cirkelvormige agaat o. en ra.; -allesler m. oudste, deken m. van een gezelschap, kring &; 2. landelijk deken, kreitsde- ken ra. Ereisaltesten-amt, [-ami(e)s,
mv. -amler) o. ambt o., waardigheid v. van kreitsdeken. Kreis-amt, (-aml(e)s, mv. •Am-
ter) o. bestuur o. van eeue provincie, van een kreits; 2. kreilsambt o.; -amt- mann m. kreitsambtman in., hoofd o., commissaris, gouverneur m. eener pro- vincie, van een kreits; -antage ». be- lasling v. eener provincie, provinciale be- lasting, kreilsbelasting v.; -archiv o. kreilsarchief o.; -ant m„ Z. -phi/sicus; •ausschnilt m. (Meelk.) ^cirkclsector m.; •ausschreiben o. bijeenroeping v. der provinciale staten; -bahn r. cirkel- vormige baan, loopbaan v.; 2. cirkel m.; |
||||||||||||||||
|
Kreide-bleiweisz, (-es) o., z.
m. loodwit, struis, ceruis o.; -formation v. krijtformatie v.; it.—,-gebirge o.krijt- gebergtc o., krijtrots v.; -kiesel m.vnnr- sleen o. en m.; -mergel va. (Bergw.) kalkachlige mergel, krijtmergel v. Krcidon, {kreidele, gekreidet) bedr.
ww. met krijt merken, met krijt wit ma- ken, krijten; 2. (Teek.) met krijt teeke- nen: (lig.) op rekening zetten. Kreide(n)-ahnlich, -artig,
bijv. en b. krijlachtig, als krijt: -ei o. ronde vnuistecn ra. met een krijtrand; •erde v. krijtaarde v.; -glas o. (Glasbl.) glas o. van krjjlbevatlende fritte; -gra- ber m. krijtdelver, krijlgraver m.; -arufc<; krijlmijn v.; -grund m. krijlbodem,
krijlgrond m.; 2. (Verg., Schild.) krijl- grond m.; -guhr v. vloeibaar krijt o.; mergel m. krijgtmergpl v.;-sako.krijl- zout o.; sdurc v. krijlzuur o.; schilfer in. krijlschiefer «.; stein ra. krijlsleen, kalksteen m.; slifl m. krijtteckenpen |
||||||||||||||||
|
gen; (flg., gemeenz.) polsen, onderzoek
üoen; (Spr.) ist es nicht ge/ischl, so ist es doch gekrebst, kleine visch is ook visch, beier iels dan niets. Krobs-eutor, (-n) v. (Kookk.)
kreeftnier ».; -fang in. kreeftenvangsl v., kreeflenvisschen o.; -fanger ra. kreeften- visscher m.; 2. (Nat. hist.) krceflenvan- ger m.; -fiule v. kankergezwel, kreeft- gezwel o., kanker m.; -förmig bij», en b., Z. -artig (I); 2. (Heelk.) —e Hinde, Z. •binde; -fnis;ig bijv. n»., Z. -artig: -fres- ser m. (Nat. Iiist.)vischreigcr,krabbeneler m.; -gang m. teruggang, achteruitgang in.; (Hg.) seine Sachen gehenden—.zijne zaken gaan achteruit; den - gehen, den kreeftengang gaan, achteruitgaan; -gitn- gig bijw. achteruit, achterwaarts, terug; (lig.) —gehen, achteruitgaan, teruggaan; •geschwür o. kreeflgezwel o., kanker in. Krebshaft, bijv. nw., Z. krebsar-
lig. Krebshamen,(-Aamens,mv. •Aa-
men) ra. kreeftennel o. Krebsicht,bijv. nw., Z. krebsarlig.
Krobs-kaschor, -katscher,
-ketschor, (schers, rav. scher) m.. Z. -hamen; -koch ra. (Kookk.) kreeften pastei v., kreeflgcbak o.; -krabbe v. (Nat. hist.) woekerkreeft m.; •krankheit v. kan- kerachlige aandoening of ontsteking v. Z. -geschuür; •kraul o. wrattenkruiil o. 2, levend roerkruid o.; -kreis in. (Ster renk.) kreeftskeerkring na.; •leuehten o. visschen o. naar kreeft hij fakkellicht: •linie v., Z. -kreis; -nase v. (Kookk.) gekruide kreeftsneus ra.; -oller v. kleine otter, kreeftolter m.; ~pas)ele\\.,Z.-koch; •pftanze v., Z. -blume; -retue v. kreeft- korf ra., mand v., korf in. om kreeft te vangen; salbev. krceflzalf v.; 2. kanker- zalf i.; schaden m. (eig. en lig.) Z.-fdule; schalt v. harde kreeftshuid v.; schere v. kreeftsschaar v.. knijperin., schaar v. van een kreeft; schiisset ». kreeftcnscholcl m.;2. schotel ra.kreeften; schiisselchen o. (lïoudsl.) grondschelp v.; schwanz m. kreefteslaart in.; spinne v. krab ».; stein in. kreeflsteen, maagsteen m. van den kreeft; suppe v. kreeftensoep v.; •trüfjel v. krceftlrtiffel v.; -vogel m.,Z. •presser; -masser o. water o., waarin zich kreeften ophouden; •weidt v. groene wilg(eboom) m.; -wurz ». groote adder- tong v. Krochonte, (-n) v. taling of te-
ling m. Èrelk, (-s,mv. -e) o. (Zeew.) dom-
mekracht, kelderwinde v. Kregel, [-er, si) bijv. nw.(Prov.)
kregel, wakker, Hink, opgewekt; (ge- ineenz.) lustig, luchtig, vroolijk. dartel. Kreido, (-n) v. krijt o.; schwarze,
rothe, spanische -, zwart, rood krijt; (lig., gemeenz.) mil doppeller - schreiben, met dubbel krijt schrijven; auf die - zehren op borg eten, drinken, borgen; hei einem auf(in) der - slehen, in het krijt staan schuld hebben: ü6er die - Ireten, zich te buiten gaan; 2. (Teek.) mil der - ge zeichnet, met (zwart) krijt geteekend; 3. speksteen in. en o. |
||||||||||||||||
|
v., crayon o.; -uasser o. (Schild.)zwarlej•(\'cam\'cr m. ambtenaar, bediende m. bij
kleur v.; -weisz bijv. mv. zoo wil als krijt; een kreitsbesluur; -beilrag in. kreitsbij- (llg.) bleek als krijt, als een laken; ll.o.|drage v., kreilscontiiigent o.; -beuegung |
||||||||||||||||
|
v. beweging v. in een cirkel, cirkelvor-
mige beweging v., kring, cirkelloop m.; •blulleiler m. (Ontlk.) cirkelvormige holte v.; -bogen m. boog m. van een cir- kel, cirkelboog m.; — des Borda of bor- daischcr —, herhalingscirkel, cirkel m. van Bonla; -bole ra. bode m. van een kreitsbestuur; -brief m., Z. schreiben. Kreischen, (kreischte, gekreischl) ww., m. h. (gemeenz.) krijschen,
schreeuwen, gillen; -de Slimme, krij- schend, gillend, scherp, doordringend; 2. (van vet op het vuur), sissen, spatten. Kreis-commissar,(-cn,mv. -en) in.kreitscomuiissaris.gouverneiii in.eener provincie; -direclion v. kreilsbestuur o.; 2. bestuur o. van een kring; -director ra. bestuurder, directeur ra. van een kring; -einnehmer m. kreilsontvanger, ontvanger ra. van de belastingen van een kreits. Kreisel, (s, mv. Kreisel) m. tol,
drijflol m.; 2. (Nat. hist.) tolslak v.: 3. Z. Drehkrankheil. Kreisel-bohrer, (-bohrers, mv.
•bohrer) ra. boor, drilboor, handboor v.; •förmig bijv. nw. tolvormig; -klec m. slakkenklaver v.; -koralle v. tolvormig koraal o. Kreiseln, (kreiselte, gekreisell) o.
ww., m.A. of wed. ww.sich -, in een kring ronddraaien; 2. o. ww. met den tol spe- len, tollen. Kreisel-peitsehe, (-«) v. tol-
zweep v.; schniihler m. ineeuwtje o., duif v. met gekrulde borst; schnecke v., Z. Kreisel; —nslein m. raderstcen m.; spiel o. tolspel, tollen o.; -ivind m.dwar- relnind ra. Kroison, (kreiste.gekreist) o. ww.,
m. A. of wed. ww. sicA -, in een krin^ ronddraaien, draaien, zich in het rond bewegen; um etie. -, heendraaien; (Jacht- w.) - of den Kreisweg geiten, het spoor volgen; 2. bedr. ww. (w. i. gebr.) een cirkel doen beschrijven; it. eene cirkel- 48 |
||||||||||||||||
|
zelfst. krijtwit o.
Kreidezeichnung, (-en) v.tee-
kening v. racl krijt, krijtteekening v. Ereidicht, bijv. en b., Z. kreide-
arlig. Kreidig, bijv. eu b. krijlbevaltend,
krijthoudend; 2. vol krijt, met krijt lie- dekt, bemorst; sich - moehen, zicli vol krijt maken. Kreidling,(-(e)j,niv.-?)m.slomp-
zinnig uienscli, kropinciiscli, kretin m. Kroidschnur, {schnüre) v.lood-
lijn v. Kreis, (-es. mv. -e) m. kring,cirkel,
cirkelomlrek m., rond o.; einen - schlie- szen um jem., een kring vormen; sich in einen - stellen, in een kring, in het rond gaan staan; mi -e sitzen, in een kring, in het rond zitten; sich auf den Zehen im -e herum drehen, op de teenen ronddraaien; sich im -e herumbcicegen in hel rond draaien; mit dem Slockc einen moeken, een cirkel maken; der blaue
- um die Augen, kring, krans m.; der Mond, die Sonne hal einen -, er is ecu kring, ring, krans m. oindezon&: (Ster* renk., Meelk.) kring,cirkel in.; (vaneene planeet), kring in., cirkelvormige loop- baan v.: (Hg.) den - seines Daseins voll- enden, zijne loopbaan eindigen; 2. cir- kelvlak, rond oppervlak o., cirkel in. (Oudh.) strijdperk, renperk o.; (Aardk.) Z. Erdkreis; il. (van een rijk), departe- ment, district o., provincie v., kreits ra.; 3. (lig.) uitgestrektheid, oppervlakte v., grenzen v. mv., veld, gebied o.; (van eene wetenschap), grenzen v. mv.; das liegt auszer dem -e seiner Einsichten, dal ligt builen zijn bereik, is boven zijn be- grip verheven; das liegt auszer dem -e seiner Geschafte,dat behoort niet tot zijn ambt; im -e seiner Familie, in den kring, te midden; im -e seiner Freunde, in den vriendenkring m.; (fig.) die hóhern -e besuchen, in hoogere kringen komen; 3. (Bergw.) korrelsleen, graniet o. |
||||||||||||||||
|
784 Kre.
|
||||||||||||||||||
|
Kre.
|
||||||||||||||||||
|
Kre.
|
||||||||||||||||||
|
vormige gedaante geven; (Bergw.) ver-
gruizen, stuk slaan. Kreiser, (•», mv. Kreiser) m. hij,
die onder het gaan een kring, een cirkel beschrijft; (Jnchlw.) jager in., die ter di\'ijf- of kli>|ijncht gaat. Kreis-form, (-en) v. cirkelvorm
m., cirkelvormige gedaante v., cirkel m.; in —, cirkelvormig, rond; -förmig bijv. en b. cirkelvormig, rond, kringvormiü: •förmigkeit v. cirkelvormigheid v., Z. •form; -fugev. (Muz.)doorloopendefuge, canon v., rondgezang o.; -gang m. cir- kelloop in., cirkelvormige of kringvor- mige beweging ».; (van de jaargetijden) wisseling v.; (Kalh.) omgang, rondgang in., processie v.; 2. cirkelvormige weg, omgang m.; •oriuno m.,Z.-/uae;-Aau/>(- mniiii m. hoofdman, commissaris in. van eene provincie, van een kreils; •hülfe v. subsidie o. en v. voor een kreit: -kanz(e)lei v. kreilskanselarij v.; -kasse t. kreitskas v.; •kassier in. kreitskassier. kreitsnntvanger in.: -kiemer m. (Nat. bist.) weekdier o. met cirkelvormig ge< plaatste kieuwen; -lauf m„ Z. -bahn; (Kijk.) wending, volte ».; (Onllk.) (van het bloed), omloop ni.; (Sterrenk.) om wenteling, draaiing, kringvormige bewe ging v.; (lig.) (van het geld), omloop m.: (van de jaargetijden), Z. -gang; -laufend bijv. nw. in een kring loopend, zich iu een kring of cirkel bewegende. Kroisling, (-(c)j. mv. -e) m. geu
rige, welriekende paddenstoel in. Kreis-linie, (-n) v. cirkel, kring
m., cirkellijn v., cirkelomlrek m.; -ma trikel v. naamlijst, naamrol v. van een kreils van het Uuitsche rijk, lijst v. der belastingschuldigen van een kreils; -ms- sung v. cirkelmeting, meting v. van een cirkel, van een kreils; •mitiz v. kreils militie v.; -mühle v. molen in., die door een paard in beweging gebracht wordt. Kreis-oberst(er), (-o*ers/en,mv
die •obersten en -oberste) m. kreilsover-
ste, hoofdman, kapitein m. van de kreils troepen; -pfennigmeister m., Z. \'kassier; •richter m. kreilsrechter m.; •rilt m (Rp.) wr nding, volte v.; -rolle v., Z •mtlrikel; -rund bijv. nw. kringvormig cirkclvoianig. rond; schattig bijv. nw (Aardr.) rondomschadnwig; schlange v. kringslang v.; schluss m., Z. -abschiei; •schreiben o. schrijven o., brief m. van een kreilsbesluur; it. kreilsgrondwet v.; 2. (Hand.) rondgaande brief in., rond gaand schrijven o., circulaire v.; schut* v. kreilsschool v.; sckilsselchen o. (PI.) schotel vorm ige vruchlbodem in. bij som- mige korstmossen. Kreiszen, {kreiszle, gekreiszt) o.
ww., m7n.(van vrouwen),in arbeid zgn in barensnood zijn; (lig.) der -e Berg, de werkende berg. Kreiszer, (-«, mv. Kreisier) m., Z.
Murrkopf.
Kroiszorin, (-nen) v. vrouw v„
die in arbeid, in barensnood ligt. Krois-stadt, {studie) v. kreils-
stad, hoofdstad v. van een kreits; stand m. slaat ra., lid o. van een kreits; steuer |
||||||||||||||||||
|
v., Z. -anlage; -tag m. kreitsdag, dag m
waarop de afgevaardigden van een kreils vergaderen, vergadering v. der (provin ciale) stalen; -lanz ui. rondedans, wal iu.: 2. Duilsche dans ui.; -truppen v. mv., Z. •milis; 2. -belrag; •verfassung v.grond - wel, staatsregeling v. van een kreils; -ter- sammlung v. vergadering v. van de af- gevaardigdeu van een kreits; Z. -lag; -vie- rung v. (w. i. gebr.) (Meetk.) qnadra- tnur v. van den cirkel; -wirtel m., Z. Crieswirtel; -:virler m. oppasser, opzic- |
||||||||||||||||||
|
alle richtingen, overal been; - in einer»
Bienenslocke, kruiselings gelegde slokjes o. mv.; (Sterrenk.) kruis o.; (Wapeiik.) kruis, kruisje o.; (Onllk.) stuit v., sluil- been o„ ruggegraal v., lenden v.mv.; dai • thut ihm «c/i, hij heeft pijn in de lenden; (liak.) snort van ijzeren of hou- len kam m., waarmede de bakkers de scbeepsbcchuii strepen; (Hoed.) die -c machen, in\'s - schlagen, de twee spij- len vormen; (Ktdd.) das grosse - dei Ordens Ita\'/en, het groolkruis o. hebben; (Uergw.) windas o.; (Sm.) \'L.Kreuzblech; (Sp.) vierde troef v. in het omberspel; it. klaveren v. mv.; (Uurw.) (van eeo rad), kruishout o., spijl v.; (Urukk.) krul v., kruis, ferlet o.; (Zeew.) Z. Anker~ kreuz; - in den Ankerlaucn, kronkel in., kronkeling ».; - eines Gradbogens of Ja- kobsslabs, snijdende lijnenv. inv.;(Meub.) - im Penster, stijl m., veuslerlat v.;(Munt- w.) (van een geldstuk), kruis o.; (Muz.) kruis, verhoogingsteeken o.; etne Nole mil einem •e bezeichnen, een kruis zel- len bij, verhoogen; (Pap.) T-vormigwerk- luig o. om hel papier te drogen Ie hai>- geu; (Wev.) «n\'i - weben, kruiselings weven; 2. (om iem. aan te hangen), kruis, kruishout o.; der Stamm, das Uoli des -es, de stam in., hel hout o. van het kruis; der Tod am -e, de kruisdood, dood .ii.iiiiii hel kraia;jem.an\'s-schlagen,hcf- ten, iem. aan hel kruis hechten, kruisi- gen; (Kalh.) das Zeichen des -es,das -, liet leeken des H. Kruises; das • vor jcmii. of i-i ie. machen, afschrik hebben van, zoo bang zijn als voor den drommel; (tiesch.) das - predigen, een kruislocht prediken; das - nehmen, het kruis aan- ueuien, ter kruistocht gaan; (lig.) kruis o., droefiicid v., ramp in., ongeluk, leed o.; jemti. viel - machen, bang maken, veel leeds, verdriet veroorzaken. Krouz-abnahmo, -abneh-
muug, v. (Schild.) afneming v., al\'ne- inen o. v;m hel kruis; -abzucht v.(Uicl.) kruisvormig riool, alleidingskaiiaal o. on- der een sinellovcn; -arch v. (Nat. hist.) gevlekte kruismossel v.; •ami m. kruis- arm, arm in. van hel kruis; -axl v.sleek* bijl v. iler timmerlieden; -bando. (Onllk.) kruisverband, kruisvormig ligament o.; 2. (Wev.) ein —machen, een wevers- knoop m. maken; (Roekb.) kruisband o.; unler —, onder kruisband; 3. luik o., grendel in.; .binder o. mv. kraishou- len o. mv.; (van eene mand), kruis o.: —schuhe v. voetzool, sandaal v.; •biling v. (Zeew.) kruisbeting in.; -balterie v. kruisvormige batleryv.;-iaumm.(Roscb- w.) boom in. aan den zoom of rand van een woud; 2. (PI.) wonderboom, Chris- tusboom m.; il. Z. Mashotder; -beere v. kruisdoornbes v.; gctrocknele \'beeren, Avignonsche bessen v. mv.;2.Z.SfacAe/- beere,Kralzbeere;-beerstrauch m.,\'£.\'dorn. Kreuzbein, (-(e)», mv. -«) o.
(••mik.; uiteinde o. van de ruggegraal, sintje, heiligbeen, kruisbeen o.; -gang m. kanaal o. van het heiligbeen. Krouzboinig, bijv.nw.met kruis-
|
||||||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||||||
|
ner m. in een toniooispel; -weg m. cir-
kelvormige wegm.;2. (Jachlw.) \'l.krei- sen; -wcndung v. kringwending v., ron- dedans in., pirouette v.; (Rijk.) wending, volle v.; •zerrbild o. drogbeeld, schijn- beeld o.; sugeordneter m. afgevaardigde m. van een kreits. Kreke, (-n) v. wilde pruim of kers,
kriek v.; -nbaum m. wilde-pruimeboom, kriekebnoin m. Kremmling, (•(«>, mv. -e) m.
groenaclitige bladzwam ui. Krernpo, Krempel &,Z.Krampe.
Krgngol, (-n) v., Z. Kringel.
Krengen, (krengte, gekrengt) o.
ww., m. h. (Zeew.) krengen, op zij lig- gen, op zij vallen. KreosQt, (-(e)s) o.,z.m.(Scheik.)
creosoot, bederfwerend bestanddeel o. van rook, houlazijn &. Krepine, (-n) v. gouden, zilveren,
zijden franje v. Krepiren, (krepirle, krepirl) o. ww.
(Volkst.) sterven, omkomen, uitstappen, krepecren. Krepp, (-(e)j, mv. -e) m. krip,
floers, rouwflocis o.; 2. (Pruikm.) krul- len of kroezen o. van het haar. Kreppen, (krepjite, gckreppl) bedr.
ww., Z. kraus (machen). Krepp-flor, (-(e)a, mv. -e) m.
krip, floers, rouwlloers o.; -maclier, -we- ber m. floersmaker, kripwever m. Kresse, (-n) v. kers, waterkers v.;
breilblaiterige -, peperkruid o.; schmal- bliilterige,unvollkommene of\'vilde -, wilde kers, waterkers, weidekers v.; indische -, Indische kers v.; 2. wilde -, Turkschc kers v.; 3. Z. Brunnenkressc; i. Z. Berg -, Bitter-kresse; 5. hertshoorn o.; o. win terkers v.; 7. wilde, tusschen het koren groeiende raap, veldraket v.; 8. zand kers v.; 9. (Nat. hist.) post v. (een vischje). Krosslor, (-«, mv. Kressler) m.
wachtclkoning m. Krossling, (-(e)*, mv. -e) m. (PI.)
paddenstoel m. van de kleinste soort; 2. post v. (een vischje). Kross-salat, (-(e)s, m. kerssa.
lade v.; samen m. kerszaad o.; -u>eiszling m. (Nat. hist.) dagvlinder m. Kreuz, (-e«, mv. -e) o. kruis o,
rechtwinkeliges -, rechthoekig kruis, staand kruis o.; schrSges, Andreas -, lig< gend kruis, St. Andrieskruid o.;<fo Arme ilber das • legen, de armen kruisen, de armen over elk. leggen; (Zeew.) in\'s - segeln, laveeren; in\'s - lau/en, elk. krui- |
||||||||||||||||||
|
sen; in\'* - nnd in die Onere, • nnrt quer, in \' vormige of gekruiste beenen.
|
||||||||||||||||||
|
Kre. 755
|
||||||||||||||
|
Kre.
|
||||||||||||||
|
Kre.
|
||||||||||||||
|
Kreuz-errlnduDg, v. (Kath.)
kruisvinding v.; -erhöhung v. kruisver- helling V. Kreuzos-stamm, (stamm(e)s,
mv. stilmme) m. kruisboom m., kruis- hnut o.; -lod in. kruisdood, dood in. des kruises of aan het kruis. Krouz-fahno, (-n) v. (Kath.) ba-
nier v. der kerk; -fahrer tn. kruisvaar- der, kruisridder m.; 2. (Zeew.) Z. Kren- zer;-fahrtv.(Geseh.) Z.-;uj;2. (Zeew.) kruisen o.; 3. (Kalh.) omgang in.. pro- cessic v. met het kruis; (Jachtw.) Z. •trilt; —tmche v., Z. -woche; -fihrle v., Z. -trUl; -feuer o. kruisvuur o,; -flügel in. (Jachtw.) de elk. kruisende wegen m. mv. in eenbosch;-förmig bijv. nw.krui<- vormig, in den vorm van een kruis, kruis» gewijs; -fuchs m. basterdvos m.; -fasz m. gekruiste voet m.; 2. vierkante voel :n.; -gang ui. kruisgang, omgang m.,pro- cessie v. met het kruis; 2. kruislaan dwarslaan v.; 5. kloostergang m.; -gasse v. kruisstraat, dwarsstraat, dwarssteeg v.; -geflechl o. (Mand.) kruiswerk o.; •gericht o. godsgcrichl o., waarbij de ar- men kruiselings werden uitgestrekt; -gc- steil o. kruisschraag v., kruisbok in.; •gcicerbe, -gewirk o. (Wev.)keperweefsel o.; -gcwölbe o. gewelfde kruisgang in.; •ourf m. kruisgordcl m.; -liahn ra (Werkl.) kruisvormige kraan f.;•halfIer v. (Rijk.) kruisgewijs loopende kribben- halsler m.; -hummcr in. (Ketelin.) kruis- hamer m.; -haspel in. kruishaspel m.; -herr m., Z. -ritter; -hieb m. krnishouw m., kruissnede v.; 2. (Schermk.) krui- sen o.derschermdegens;3. (Slol.)kruis- snede v.; -liolz o. kruisbalk, dwarsbalk in.; 2. (Kalh.) kruis, kruishout o.; 3. kruisgewijs gesneden bout o.; 4. (Berg w.) kruis o.; 5. (Zeetv.) oorklamp m.; 6. we- gedorenhoul o.; il. mispelboompje o.; 7. (Apotli.) aloèhoul o. Kreuzigen, [kreuzigte, gekreuzigt)
bcdr. «rw. kruisigen, aan het kruis hech- leii, aan het kruis hangen; (lig.) sein Fleiscb -,tuchtigen,kastijden, versterven. Kreuziger, (-s, mv. Kreuziger) m.
kruisiger m., hij die kruisigt. Ereuzigung, v. kruisiging v.;
(dg.) (van het vlecscb) kastijding, ver- sterving v. Kreuz-kafer, {-ktfers, mv. -W-
fer) in., Z. Maikilfer, Speckkifer; -kar- ren in. (fig.) aaneenschakeling v. van ongein!,; -kdse in. kaas v. in Zwabcn; keleh m. kelk m. mcl wijn, welke gedra- gen wordl naast iem., die terechtgesteld slaat te worden; -kirche v. kruiskerk, in den vorm van een kruis gebouwde kerk v.; 2. kerk v. gewijd aan hel H. Kruis; •klafler v. vierkante vadem m.; -klampe v. (Zeew.) horenklamp m.; -kluft v. (Bergw.) kruisspleet, dwarsspleel v., dwarsgang m.; -knnc.hen m., Z. -bein; •knnpf m. (Zecw.) doodshoofd o.; -kno- len in. (Ontlk.) beiligbeeoszennwsknoop m.; 2. (Ww.) dubbele knoop m.; -fcr<ju/ o. (PI.) kruisworlel m., kriiiskrnid o.; •kreisel m. tolslak v.; -kryslall m. kruis- vormig kristal o.; -krile v. kruisdrager |
., pad of padde v.; •lahm bijv. nw. Ien-
elam; (Veea.) lam aan de acblerpoo- en; -leben o. ongelukkig, rampspoedig even o.; -leiste v. kruislijst, vcrsteklijst .; 2. (Onllk.) kruisvormig uilsteeksel .; -mv(a)sz o. (Laudm.) Iandmclers- winkclhaak in.; 2. (Leiterg.) nieetslokje . in den vorm cener T; -mcisc v. zwarte boscliiuces v.; -meiszel ut. (Slot.) kruis- beitel m.; -molte v. populicrsphiiix v. (een vlinder); •munhel v. kruismossel, kruisschelp v.; -muskel m. (Onllk.) j»yra- idaalvoiinige dijspier ».; -nagel ui. na- elspijker m. met kruisvormigen kop; •naht v. kruisuaad in.; (Zoutw.) klink- uagel in.; -ncrven m. mv. (Ontlk.) de vijf naar hel kruis gaande ruggen>ergszenu- wen v. mv.; -nessel v. klierkruid, klein schelkruid o.; -orden m. orde v. vau hel kruis; -o//cr v. kruisolter m., gemeene adder v.; -pfanne v. kruisvormige zout- pan v.; -pfennig m. penning m. met een krui? er op; -pflanze v.,Z. •blume; -pforte v. (Zeew.) kruispoort, poort v. der ka- mer onder de groole kajuit; -pos(s)ekel m. hoefsmidshainer ni.;-pr«/io/v.preek, aanmaning, opwekking v. tol een kruis- tochl; -punkt in. snijpunl, punl o. waar twee lijnen Si elk. kruisen; -qualle v. ge- kruiste zeenelel v.; -raov. (Zeew.)kruisra v.; -rahm in. (Wev.) kruisraam o.; 2. (Bouwk.) venster, raam v. met vier rui- tenj-ruiitev. (PI.) kruisdrager m.;-raupe v. (Nat. bist.) kruisrups v., kruisdrager m.; -rauie v. luinruit v.; -reife v. (Zeew.) kruisreep m.;-reic/i o. rijk o. der genade, rijk o. van Christus; -riemen in. kruis- rieiu m.; -riller in. (Gescb.) kruisridder, kruisvaarder, Maltheezerriddcr, tempelier m.; 2. ridder ui. van hel H. Kruis; -ruthe v. «ierkante roede v.; 2. (Wev.) Z. slab; •saibei v. kleine salie v.; schalt v. ge- kruiste venusschelp v.; scheibe v., Z. Messschale; schenkel m. (Uurw.) radspijl v.; sekiff o. kruiser m., kaperschip, wachtschip o.; schlag in., Z. -hieb; \'1. (Hoed.) walkslok in.; schlagader v. slag- ader v. vau bet heiligbeen; schlage v., Z. •posseket; schmerz m. pijn v. in de lenden; sclimied m. messensmid m.; schnabel m. (Nat. bist.) kruissnavel m.; schuilt ni. (Heelk.) kruissnede v.; schra/firung V. (Grav.) kruisstrepen v. mv., schakeering v.; schraubc v. (Slot.) schroef v. van de slentelpijp; schrill m. (Dansk.) kruissstap, kruislred dj.; schuli m., Z. -fusz; schule v. (lig.) school v. des lijdens, der beproeving, tegenspoed m.; scliicester v. (lig.) vrouw v., vrou- welijke persoon v., die veel rampen on- dergaal; segel o. (Zeew.) bramslegzeil o.; spinne v. kruisspin v.; sprung ai. kruissprong, bokkellikker in.; stab m. kruk v.; 2.; (Wev.) kruisslok m., kruis e.; slange v.,\'A.slenge;steg m.(Drukk.) forinaalhoulje o.; slein ra. kruissteen ra.; slenge v. bezaanssleug v.; stengen- stag m. bezaansstengestag o.; slengen- stagsegel o. bezaansslengslagzeil o.; -§tick m. (Naai.) kruissteek in.; -jioc* m. (van een vensier), spnl v.; 2. (Bliks.) blikslagersaanbeeld o.; slrasze v., Z. |
|||||||||||||
|
Kreuzbein-loch, (-hch(c)s, mv.
•lacher) o. gat o. van bet heiligbeen, lieiligbeenholte v.; -nerve m. kruis- of heiligbeenszenuwv.; schlagwler v. kruis- hecns- of heiligbeensslagader t. Krouz-berg, (-{e)s. mv. -e) m.
(H. S.) kruisberg. Calvarieberg m.;-bild o. kruis, kruisbeeld, crucifix o.; -bimlc v. (Wapcnk.) gekruiste smalle bami m.: (Heelk.) kruisverband o.; 2. Iialsdoekjc o.: -hindsel o. (Zeew.) meerlijn ».; -blalt o., Z. -krant; -blech o. (Sm.) slcrk ge slagen ijzer o.; •blümchen o. luinsleiitcl- bloem v.; -blume v. kruisvormige bloem v.; 2. melkkruid o., kruisbloem v., hou dekenskruid o.; —pflanze v. kruisbtoe mige plant v.: -boch ro. bootzagersbok in.; 2. (Nat. hist.) kruisbok m., gazelle v. van den Senegal; -bogcn m. kruisboog spitsboog m.; —stellung v. gekruiste boog m. Kreuzbramraa, (-en) v. (Zecw.)
grieljesra, bovenkruisra v.; segel o. ho- venkroiszeil, grietje, Grietje van Dijk o.; slenge v. bovenkrnissleng. grictjcssleng v.; stcngenstagsegel o. bovengrieljesslag- zeil o.; stengenstenge v. boveugrietjes- stag o. Kreuz-brav, bijv. uw. door en
door braaf, waarlijk braaf;-6re»o. kruis- plank, dwarsplank v.; -brudcr m. (Ge- scb.) kruisvaarder m.; (flg.) lotgenoot ui. in ellende, in ballingschap; -capriole v., Z. sprung. Kreuzchen, o. (verkl.) kruisje
klein kruis o., Z. Kreuz. Kreuz-couvert, (•(«)«, mv. -e)
•>. enveloppe v. van geld waarde bevat. lende brieven; 2. Z. -band; -distel v wilde artisjok v., witte kameleon, ever- wortel m.; -dohle v. kauw, kerkkraai torenkraai v.; -dorn m. (Slot.) pinnetji o.; 2. (PI.) wegedoren, kruisdoren m.; J. zuurdoren m., berberisse v.; 4.zee- kruisdoren m.; 5. baslerdjasmijn ».; •dornvogel m. wegednrenvlinder m.;•du- kalen m. kruisdukaat m.; -eiscn o. kruis- ijzer o.; (Geschutg.) kransijzer o. aan de ziel van hel kanon. Kreuzen, (kreuzle,gekreuzl) o.ww.,
ra. h. kruisen,kruisgewijsleggen; (Zeew.) kruisen, heen en weer varen; auf die Seerüuber -, kruisen; auf llanielsschiffe -,jacht maken; (IIijk.) dicsesl\'fcrdkreuzl, slaat de voorpooten over elkander; ll.bedr. ww.rfie Arme -, kruisen,over elk.leggen, slaan; (Huish.) die liassen -, kruisen, vermengen; il. wet een kruis leekenen; (Zeew.) beknijpen, besnijden; III. wed. ww. (van draden), sich -, zich kruisen, over elk. gaan of ioopen; (fig.) (van ge- voelens), sich -, zich kruisen, van elk. verschillen; 2. sich -, het teeken des II. kruisns maken, een kruis(jc) maken;(fig.) uiterst verwonderd zijn, vreemd opzien; ï. hel kruis aannemen, ter kruisvaarl Irekken, een kruistocht ondernemen. Kreuz-ente, (-n) v., Z. Eisenle;
•enzian in. kruisgentiaau v. Kreuzor, (-»,mv. K>eiiJer)m.(Zee-
w-) kruiser in.; 2.kaper, kaarvaarder ui.; 3. (Muntw.) kreutzer m. |
||||||||||||||
|
756 Kri.
|
|||||||||||||
|
Kri.
|
Kri.
|
||||||||||||
|
Kribsgraps, (-«) m., z. m. grij-
pen, pakken, gegrabbel o. Krickelei,(-c«)v.(gemeenz.) som-
herheid, knorrigheid, krcgeligheid v.; 2. moeielijke, netelige zaak v. Krickelkopf, (-kopf(e)s, mv.
•köpfe) va., \'/.. Krickler. Krickoln, (krickeltc, gekrickelt) 0.
ww., m. h. (gemeenz.) knorrig, kregc- lig, gemelijk zijn, krakeelen, vitten. Krickler, (-s, mv. Krickler) va.,
-in, [-nen) v. (gemeenz.) sombere, knorrige, kregelige man m., vrouw v., krakeelziek mensch m. en v. Kricklich, {-er, -sl) bijv. en b.
(gemeenz. )knorrig,gemelijk,sombcr,kra- keelziek; 2. Z. kilzlich (fig.). Kriebelkrankheit, v, (Gen.)
jeukziekte, krieuwelziekle v. Krieben, (-», mv. Krieben) va.
(Kookk.) ruggesluk o. van een hert, een os &. Kriebs, m., Z. Griebs. Kriech, (-(e)s, mv. -e) va. (Zecw.) scheg v. Kriechbohne, (-«) v. kruipboon
v., kruipertje o. Krieche, (•») v., Z. KHcchenlc; 2.
(Tuinb.) wilde pruim of kers v. Kriechen, (du kriechst of kreuchst,
er kriecht of kreucht, krocli, gekrochen) o. ww. uur. kruipen, langs drn grond sluipen; -des Tliiers, kruipend dier o., worm m.; 2. zich voortsleepen, kruipen; in alle Winkel -, (i. k. bet.) overal in- zitten; (Wapenk.) -de Kalze, kat v. op de aclitcrpooten; -der Löice, kruipend, sluipend; (PI.) kruipen,voorlranken,zie\' op den grond voortplanten; (Spr.) uo das liln 1 nicht hi\'ildufl.da kriecht es hin, het bloed kruipt, waar liet niet gaan kan; (van vloeisto(Ten),in die Erde-,t\\ringcn;in sein Loch -, weer in zijn hok, in zijne schuil plaats kruipen, zich verbergen; aus den Eiern -, kruipen, uitkomen; zu Helle • naar bed gaan, in zijn bed kruipen; hin Ier den Ofen -, zich verbergen; (ge meenz.) er möchle in\'s Bockshorn -, hij weet niet waar hij zich verbergen zal; 5. sluipen, kruipen; durch enge Lacher -, door nauwe gaatjes kruipen; (lig.) krui- pen, zich vernederen, laaghartig vleien: t\'or jemn. -, kruipen, zich als een slaaf gedragen; zu Kreuzc -, zich onderwer- pen, zich vernederen; -de Scele, krui- pende, lage ziel; i. (fig.) gebrek hebben aan verhevenheid van gedachte, van kracht (in den stijl). Kriechenbaum, (-baum(e)s,mv. baume) va. wilde-pruimeboom m. Kriechente, (-«) v. taling, teling m., smient v. Kriecher, (-s, mv. Krieclter) m.
kruiper m., kruipend dier o., worm in., lang v.; 2. kruiper, man m., die zich zeer vernedert, aan lage vleierij schuldig maakt; 2. (Art.) krabber m., kiabijzero. Kriochorbse, (-n) v. kruiperwt, sluiperwl v., sluipertje, kruipertje o. Kriecherei, {-en) v. lage vleierij,
kruiperij v.; 2. laagheid v. Kriechhuhn, (-/iu/i»(e)>, mv. |
•hühner) o. hen, kip v. met korte poo-
ten, krielkip v. Krieehling, (-(e)«, mv. -e) m.,
Z. Krieche. Krioch-loeh , (-loch(e)s, mv.
•löcher) o. sluipgat, gat o. om zich in te verbergen; -mücke v. mug v.; -pflanze v. kruipende plant v.; -rankig bijv. nw. rankachtig, naar den wijngaardrank ge- lijkende; -röhre v. wormachtige buis v.; •rosé v. veldroos v.; siule v., Z. Griech- sdule. Krieg, [-{e)s, mv. -e) m. oorlog,
krijg, strijd, twist m., oneenigheid v.; cin Land nul - uberziehen, een land den oorlog aandoen; den - hinhallen, den oorlog rekken; sich zum -e rusten, zich gereed maken tol den krijg; an den - ge- wiihnen, aan den oorlog gewennen; den - mit duszerster Erbitterung führen, mei uiterste verbittering krijg voeren, oor- logen, vechten, strijden, kampen; (Ge- sch.) der heilige -, heilige oorlog; il. kruistocht m.; wir wollen desshalb keinen - mit einander anfangen, wij willen daar- omtrent niet twisten. Kri ogen, (kriegle,gekriegl) o. ww.,
m. h. krijg voeren, oorlogen, strijden, kampen, krijgen; mit einander -, oorlog voeren; (lig.) twisten, oncenig zijn,ruzie hebben; II. bedr. ww. krijgen, bekomen, verkrijgen; einc Stelle -, een post krij- gen; sein Geld -, krijgen, ontvaagen; seinen Theil -, krijgen, bekomen; eine Krankheil -, krijgen, zich op den hals halen; 2. (gemeenz.) jcm. beim Arme, beim Kopfe -, nemen, grijpen, pakken, krijgen; 3. zich meester maken van, ver- mcesleren, veroveren,bemachligen;fl/eid -, vallen, gevangen nemen. Kricgor, (-s, mv. Krieger) in.,-in,
(-nen) v. krijger, strijder, krijgsman, soldaat m., slrijderes, amazone v. Kriegerbaft, bijv. nw. als een
krijgsman.overeenkoinendemeteen krij- ger, krijgsmanachlig. Kriegerisch, (-cr, am meislen -)
bijv. nw.krijgsziichtig,krijgslustig,strijd- lustig, oorlogzuchtig; -er Schmuck, wa- penrusting v.; 2. aan den strijd gewoor<, dapper. Kriegermaszig, bijv. en b, Z.
kriegerhafl. Krieg-fertig, bijv. en b. strijd-
vaardig, gereed tot den strijd; -führen o. krygvoeren, oorlog voeren, krijgen, oor- logen o.; -gerftstet bijv. nw. uitgerust tol den strijd,Z,.-fcrlig;-geübt,-gewohnl bijv. nw. geoefend in den strijd, gewoon aan den strijd; -licbend bijv. nw, krijgs- lievend, oorlogzuchtig. " Kriegs-adel, \\-s) m.,z.m.krijgs- adcl, militaire adel ra.; -angelegenheil v. krijgszaak, militaire zaak v.; -anslall v., Z. -rüslung; 2. inrichting, school v. voor militairen, militaire school v.; 3. hospi- taal, invalider.huis o.; -artikel in. krijgs* artikel o.; -aufruf m. oproeping v. lol den strijd, bevel o. om in dienst te tre- den; 2. wapenkreet, oorlogskrect ro.; •baukunsl v. krijgsbouwknnde.genie, ves- tingbnuwkunde v.;-4oumeisifrm.krijgs- |
||||||||||||
|
•gasse; slrich m., Z. schraflirung; -lag
va. (Kath.) kruisdag m.; -tanne v., Z Wcisztannc; -lhaler m.kruisdaalder, daal- der m. met een kruis er op; -lhürc pa neeldeur v.; -tragend bijv. nw. (PI.) kruisdragend; (Schild.) -lragenderChris lus, kruisdragende Christus. Christus het kruis dragende; -/rapi>rm.(Kalh.) kruis- drager m.,hij die het kruisdraagt; (Hg.) ongelukkig mensch, ongelukkige, lijder va.; 2. (Nat. hist.) kruisdrager m., kre- kellje o.; -trill m. (Jachtw.) (van het hert), kruisspoor o. Kreuzung, v., z. m. (van twee
wegen), kruisen, door elk. loopen o.; 2 (Spoorw.) kruisen o.; (Zeen.) kruisen heen en weer varen o.; (Nat. hist.) - der Rassen, kruisen, vermengen o. Krouzungspunkt, (-(e)s, mv.
•e) m. (Spoorw.) punt o., waar twee wc- gen elk. kruisen. Kreuz-verband, {-{c)s, mv. -e)
va. (Heelk.) kruisverband o.; 2. (Mets.) kruisverband o.; -verhör o. (Ger.) ver- hoor o. van de tegenpartij; -vogel m., Z. •schnabel; -volle v. (Hijk.) kruissprong m.; -wanze v. roode luis v. meteen kruis op den rug; -webung v. kruiselings weven o., kruiselings gemerkt weefsel o.; -wech- sel va. (van het hert), kruisspoor o.; •weg m. kruisweg va.; -weho.,Z.-schmerz Kreuzweise, bijv. nw. kruiswijzc kruisgewijs, kruiselingsch; - fiber cinan- der geiten, sich - durchschneiden, kruise- lings door elk. gaan,elk. snijden; (l.andb.) Z. furchen; die Füsze - über einander legen, kruiselings over elk. leggen; -ge- webier Zeug, Z. ilreuzwebung. Kreuz-winde, (-«) v., Z. -haspel:
•wirbel m., Z. -bein; -woche v. (Kath.) kruisweek, week v. waarin Hemelvaarts- dag valt; -wurf va. (Ualsp.) worp m., waarbij de bal tcrugstuit; -wurz(el) v., Z. -kraul;-zeichen o.teeken o.des krui- ses, teeken v. van het 11. Kruis; (Gescb.) das — annehmen, het kruis aannemen, ter kruisvaarl gaan; -zeng o. (Jachtw.) kruisriem m.; -zolt m. vierkante duim, vierkante centimeter m.;-ruo m. (Gesch.) kruistocht m., kruisvaart v.; (Zeew.) kruistocht m.; 2. (Kath.) Z. -fahrl (2); •zügel m. kruisleugel, gekruiste teugel, kruisriem m. Kribbe, (-n) v. kribbig, hoofdig,
koppig, eigenzinnig kind 0. Kribbel-kopf, (-kopf(e)s, mv.
•köpfe) m.(gemeenz.) driflkop m.,driftig, opvliegend mensch m.; -köpfig bijv. nw. (gemeenz.) driftig, opvliegend; •krank- heit, -suchl v., Z. Kriebelkrankheit. Kribbüln, (kribbelte.gekribbelt) o.
ww. onp., m. h. (van wormen), krioelen, wemelen; es kribbelt von Maden in die- sem Kiise, het krioelt, wemelt &; 2. bedr. ww. kitlclcn, krabben, krabbelen, steken, jeuken; (lig.) der Senf kribbelt in der Nase, prikkelt; das kribbelt ilin im Kopfe, dat zit hem in bet hoofd, maakt hem toornig; it. onp. ww. es krib- bell mich in der Nase, mijn neus jeukt, het krieuwelt mij in den neus; es krib- belt mich im Fusze, inyn voel slaapt. |
|||||||||||||
|
Kri. 757
|
||||||||||||
|
Kri.
|
||||||||||||
|
Kri.
|
||||||||||||
|
kunst v. krijgskunst v.; -lager
o. legerkamp o.; -larm m. krijgsgeraas o.; -lasl ra. oorlogslast ra.; (Hg.) moeie- lijkheid v., bezwaar o. van den oorlog; •laufte v. oorlogstijd m., verloop o. van den oorlog; -leben o. krijgsleven, solda- tenleven o.; -leute mv. krijgslieden, sol- daten m. mv.; -lied o.,Z.-gedichl,-gesang; •litl v. krijgslist in.; -liste v. krijgslijst, oorlogslijsl, lijst v. der troepen; 2. op- gave V. der oorlogskosten: •listig byv. en b. (w. i. gebr.) krijgslistig, listig in den krijg; -losung v. wachtwoord o.; •macht v. krijgsmacht, legermacht v.; 2. leger o.; — zu Land, zu Wasser, leger o. te land, te waler; eine grosze — zusam- menziehen, cene groote legermacht bij— eenbrengen of op de been brengen; ni\'riii in. krijgsman, soldaat, krijger m.; 2. dapper, moedig man in.; -mann- chaft v. leger o., krijgslieden m. mv.; •metze v. mud o. of hectoliter in. graan als oorlogsbelasting; -minister m. minister m. van oorlog; •ministcrium o. ministerie o. van oorlog; -müde bijv. nw. door ilen oorlog uitgeput, versleten;-name in. krijgsnaam in.; 2. spoluaam, scheld- iia.\'iiu. schimpiiaaui in.; -nolh v. krijgs- n.....I ui., rampen m. mv., ongelukken o.
mv. van den oorlog; -obercr m. officier
ui.; -oberste(r) m. krijgsoverste, hoofd- officier m.; -ordnung v. krijgsbevel o., ordonnantie v.; -perspcctiv o., Z. -fern- rohr; -pfteger m. (Rechtsw.) raadsman, curator m. in de zaken eener vrouw; •pflicht v. krijgsplicht in.; 2. eed m. van dienslpliclitigheid; 3. dienstplichtigheid, onderworpenheid v.aandemilitie;-p/licA- tig bijv. uw. dienstplichtig, verplicht om soldaat te zijn; —keil v., Z. -p(licht (3); •platz m. (Vest.) oorlogsvesting v.; -po- saune v. krijgslrompet v.; -ra(/i m. krijgs- raad in.; 2. /.. •gericht; 3. lid o. vanden krijgsraad; -rechl o. krijgswetboek,krijgs- recht o.; 2. recht o. van verovering; 3. militair gerecht(shof) o.; - über jent. hallen, iem. voor den krijgsraad bren- gen; -regel v., Z. •ordnang; •regierung v. regeering v., bestuur o. van krijgslie- den; -richter m. lid o. van den krijgs* raad, raadsheer ui. in den krijgsraad; 2. auditeur-militair in.; -ross o. strijdros o.; -rotte v. legerafdeeling v., rot o.; -ruf m., Z. -aufruf; 2. krijgsroem m., be- keudheid v. in den oorlog; -ruhm m. oorlogsroem, krijgsroem m.; •rislung v. kiïjiistoerusling, voorbereiding v. tot den krijg; sache v. krijgszaak v.; -mnger m. oorlogszanger, bard in.; schaart, leger- schaar, krijgsbende v.; 2. (w. i. gebr.) manschappen m. mv., regiment, leger o.; schaden m. door den krijg veroorzaakte chade v.; schauptatz m. krijgslooneel. lagvcld, tooneel o. des oorlogs, plaats v., waar de oorlog gevoerd wordt;"Witi/f o. oorlogsschip o.;—vogel m. (Mat. bist.) fregalvogcl in.; it. albatros in.; schuld v. door den oorlog veroorzaakte schuld v.; schule v. militaire school, school v. totopleiding voorden krijgsdienst; -schü- ler in. leerling ui. eener militaire school, cadet ui.; schultheisz in. auditeur-mili- |
||||||||||||
|
bardenzang in.. krijgslied o., strijdzangui., strijdlied o.; -gefahr v. krijgsgevaar,
oorlogsgevaar o.; 2. vrees v. voor een na- ilereuden oorlog; •geführleta. krijgsmak- ker.krijgskameraad.strijilgezel n\\.;-gefan- gen bijv.nw.krijgsgevangeu.in den oorlog als soldaat & gevangen genomen; -gefan- genschafl v. krijgsgevangenschap v.; in — gerathen, in krijgsgevangenschap ge- raken, krijgsgevangen gemaakt worden; •geist ra. oorlogzuchtigheid v.; -gelehr- samkcil v. bedrevenheid, ervarenheid v. in de krijgskunde; 2. krijgskunde, krijgs- kunst v.; -gelebrt bijv. nw. bedreven, ervaren in de krijgskunst; -geleil o.vrij- geleide o. in den krijg, -gepdcko. krijgs- bagage v., tros, legertros m.; 2. krijgs- toerusting, uitrusting v. lol den oorlog; gerith o., -gerathschaft v. krijgsgereed- schap o., oorlogswerkluigen o. mv.; -ge- richt o. krijgsraad m., militaire rcehl- bank v.; — hallen, krijgsraad houden; gesang ra. krijgszang, strijdzang m., krijgslied o.; •geschichte v. krijgsgeschie- denis, geschiedenis v. der oorlogen of van een oorlog; -geschick o. lot o. des oor- logs, krijgskans v.; -geschrei o. krijgs- geschreeuw o., oorlogskreteu m. mv.; 2. gerucht o. van een naderenden oorlog;
3. krijgsgeroep o.; •geschwader o. ver-
eenigiug v. van troepen, korps, escadron, bataljon o.; 2. (Zeew.) eskader, smal deel o.; -gesell m., \'/.. -gefahrle; -gcset o. krijgswet v.; •getöse, •gelummel, -ge wühl o. krijgsgewoel, oorlogsgcraas o.; •gswerbo., Z. •handwerk; -glück o. knjgs- eluk o.; -goll ra. (Kabell.) oorlogsgod
god m. des oorlogs, Mars, Thor ra.; •göttin v. godin v. van den krijg, Bel- lona, Miuerva v.; -gurgel v. (i. k. bel.) afperser, brandschalter in. in den oorlog; graucn o. ijzingwekkende, verscbrik-
keude, verschrikkelijke o. vanden krijg; il. vrees v. voor den krijg; -handcl ui. mv. (getneenz.) oorlogszaken, krijgsza- en v. mv.; -handwerk o. krijgsvak, vak
i. van soldaat; -haufen ni. Iegerafdee-
ling, legerbende v., legerkorps o.; -liuupt o., \'i.-befehtshabcr.-hauplmannm. hoofd- man m. in den strijd, kapitein m.; -heer krijgsheir, leger o.; -held va. krijgs- beld, oorlogsheld m.; \'heldin v. krijgs- heldin, dappere, moedige vrouw v.; -he- rold in. legerberaut, legerbode m.; -hos- pital o. militaire hospitaal, ziekenhuis o. oor krijgslieden; -hitlfe v. hulptroepen
ui. mv.; •_\'. hulp, ondersteuning v. inden krijg; -jahr o. oorlogsjaar, jaar o. van oorlog, waarin oorlog gevoerd wordt; nach zehn -jahren, ua een oorlog van tien jaren; -kammer v. departement o. van oorlog; -kanzlei v. kanselarij v. voor oorlog, bureau o. \\nn oorlog; -kurtc v. ijgskaart, oorlogskaart v.; -kasse v. krijgskas v.; -kette v. (w. i. gebr.) be- zetling v. der grenzen, militair kordon o.; -keuk v. (IM.) koraalzwam o., geite- baard m.; -kteid o. krijgsklced, krijgsge- waad o.; -knecht ui. krijgsknecht, sol- daat ui.; -koslen mv. krijgskosten, onr- logskosten m. mv.; -kunde v. krijgskunst, krijgskunde v.; -kundiger m. krijgskun- |
||||||||||||
|
bonwLuudige, ingenieur m.; -beamlerm
ollicier m. in het leger, krijgsbeambte m.; •bedarf va. kr ijgsbehoeften.krijgsbenoo iligdhedenv.mv.,munilie v.;-beJienlerm. 7..-beamter;-bedicnung v.krijgsdienst m. •bediirfnisse o. mv., \'L.-bedarf; -befchls- haber m. krijgsbcvelhebber, bevelvoerder ui. van heileger; •begebenheit v. gebeur. lenis v.,voorval o. in den krijg; -behördi o. krijgswezcn, ministerie, departement o. van oorlog; -bereilschafl v„ staal, voet m. van oorlog, Z. -fusz: •brauch in., Z. -gebrauch; -biihne v., Z. -schau- plalz; •camcrad va., Z. -gefihrte; •casse v. krijgskas, militaire kas v.; -cassirerva. kassier, ontvanger ra. bij hel leger; -col- legium o., Z. -behórde; -commissür m. kiijgscominissaris, commissaris m. van oorlog; •dampfschiff o. oorlogsstoomboot v.: \'departement o. departement o. van oorlog. Kriegsdienst, (•(«)*, mv- -«) <"• krijgsdienst, militaire dienst, dienst in.
als soldaat; -e nehmen, dienst nemen, «oblaat worden; in -e tieten, \'m dienst traan, dienst nemen; (gemeenz.) -e Ihun ui -en stehen, dienen, soldaat zijn, ouder dienst of in dienst zijn; 2. legeniinbt o legerdienst in. Kriegs-drangsal, {-{e)$,va\\.-e)
o. oorlogsramp, nood m., gevaar, lijden
o. in den krijg; -drommele v. krijgslroin pel v.; -ehren v. mv, krijgseer v., militaire rer v. of eerbewijzing v.; -eifer m. ijver in. in den krijg, krijgsvuur o.; -empörung i. militaire opstand ra., muiterij v., mui ten o. onder de soldaten; -erfuhrcn bijv. uw. bedreven in den krijg, gewoon aan den krijg, ondervinding hebbende van den krijg; -erfahrenheil, -erfuhrung v. ondervinding v. van, ervarenheid, be- Jrevenbeid v. in den oorlog, inde krijgs. kunsl; •erkldrung v. oorlogsverklaring v.; \'ine — machen, Ihun, den oorlog ver- klaren; •eröffnnng v. openen o. der vijan- ilelijkbedcn, begin o. van den krijg ol strijd, opening v. van den veldtocht; -er- verbniu o. hetgeen in den krijg behaald is, buil m., veroverde o.; -fach o. depar- lenient o. van oorlog; 2. krijgskunst v., militaire stand m.; -fackel v. oorlogs* lakkel, brandfakkel m.; (lig.) vernieling, oorlogsplaag v.; -fall in. geval, voorval o. in den krijg, geval o. van oorlog; im e, ingeval van oorlog, ingeval de oor- log uitbarst; -fernglas, -fernrohr o. krijgs- >errekijkcr, walkijkcr, poletnoskoop in.; •feuer o., -ftamme v. krijgsvuur o., \'/.. •fatkei; —kunst v., Z. Artillerie; -llotle v. oorlogsvloot v.; •freund ni. vriend, minnaar, lierhebber ra. van den oorlog; -. Z. -gefiihrte; •fuhrc v. krijgswagen \'".; il. vervoer o. van krijgsvoorraad; "/uw m. voet ui. van oorlog; ein Schijf nuf -fusi, gewapend schip, oorlogsschip; auf — setzen, op voet van oorlog hren- gen; Trappen auf — setzen, mobilisce- ren, voor den oorlog uitrusten; il. Schiffe nuf—setzen, wapenen, van geschut voor- zien; -gebrauch m. krijgsgebruik o., gc- woonle v. in den oorlog; nach —, naar krijgsgebruik; •gedicht o. bardenlied o., |
||||||||||||
|
758 Kri.
|
||||||||||||
|
Kri.
|
||||||||||||
|
Krö.
|
||||||||||||
|
t.-iir m.; .tecrelSr m. secretaris m. ïan
oorlog; soli m. soldij, betaling v. van den soldaat; spiel o. tooneel o. des oor- logs; it. oorlogsgeesel m.; (fiff., Sp.) oor- logsspel o.; spielmann m. (w. i. geb.) muzikant m. bij het leger; spraehe v. krijgstnal v.; slaat m. oorlogsslaat, mi- litaire staat m.; 2. staat, voet m. van oorlog; in — setzen, op voet van oorlog brengen; standm. krijgsmansstand, sol- datenstand ai.; 2. voet in. van oorlog, staat m. van beleg; sleuer v. oorlogs- belasting, brandschatting v.; slrafe v. krijgsstraf, militaire straf v.; strasze militaire vfeg, weg m. voor bet leger; •thtit v. krijgsdaad v., wapenreit o.;-/e- slament o. militaire testament o.; -übung v. krijgsoefening, wapenoefening, exer- cilie, manoeuvre v.; -unkosten m. mv., Z. -kosten; -unruhen v. mv. onlusten in. mv., verwarring v. van den oorlog; 2. Z. •empörung; -verfassung v. militair wet- boek o.; - verp/tegungsamt o. kantoor, bureau o. voor de verpleging van ge- wonde soldaten; -vogel va., Z. Seiden- schwanz; -vogl m., Z. -pfteger; -vo!k o. krijgsvolk o., soidaten, krijgslieden m. mv.; das gemeine —, (i. k. bet.) woeste, teugellooze bende v., gemeene krijgsvolk o.; 2. (verzam.) leger o.; -t>ormund m., Z. -pfleger; -vorrath m. krijgsvoorraod ra., Z. -bedarf; -wa/[e v. oorlogswapen o.; -v;agcn m. krijgswagen, oorlogswa- gen, munitiewagen m.; -icesen o. krijgs- wezen, departement o. van oorlog; 2. - of \'wissenschaft v., Z. \'kunst; -zahlamt o. betaalkantooro. voor militairen; -zahl- meisler in. militair betaalmeester m.; -zeit v. oorlogstijd, tijd m. van oorlog; styling m., Z. schuier; -zucht v. krijgstucht, discipline v.; -zug m. krijgstocht, veld tocht in., expeditie v.; -zwang m. krijgs dwang m.; 2. militaire rechtsocfenin/ v Kricko, Kriekente, (-n) v., Z.
Kriechenle. Krikelkrakel, (-s) m„ z.m. ge-
krabbel, geknoei, brabbelweik o. Krimmen, (krimmle, gekrimmt) o.
ww., Z. kratzen, jucken. Krimpe, v., z. m. krimpen o.; 2
(Kleerm.) doen krimpen o.; das Ttult isl nicht in der - geweten, het laken is niet gekrompen geworden. Krimpelspiol, (•(«)*, mv. -e) o.
spel o. met drie kaarten, brelan o. Krimpen, (krimpte, gckrivtpl) o.
ww. krimpen, inkrimpen, in lengte & afnemen; 2. bedr. ww. (Kleerm.) das Tuch -, krimpen, doen krimpen; (Zeew.) Z. aufkrimpen. Krimpfrei, bijv. uw. (Kleerm.)
•e Tilcher, krimpvrij, niet aan krimpen onderhevig, wat niet gekrompen behoeft te worden. Kringel, (-s, mv. Kringel) m.
(Kookk.) nliekoek m.; (Bak.) krakeling m.; 2. (IVov.) kring m. Krjnitz, (-(e)s, mv. -e) m., Z. Kreuzvoycl.
Krinne, (•») v. groeve, keep, gleuf
v.; (Zout/..) spanning, spleet, scheur v. Krjpfüng, Kröpfung, (-«n) |
v. (Slot.) stilstaande grendel m.; (aan
het gebit van paarden), rechthoekige ombuiging v., waardoor de tong vrij bliirt. Krippchen,Kripplein,t>. (ver-
kl.) kribbetje, voederbakje, etensbakje o., Z. Krippe. Krjppe, (•») v. krib of kribbe v.,
voederbak ni.; dic- beiszen, kribbebijtcn; (Walcrb.) krib v., voorbek m.,uitgemet- sclde punt v. van een brugpijler, ijsbre- ker in.: 2. schoeiing v.; 5. hoop m., pak o. van 150stokvisschcn. Krippen, (kripple, gekrippt) bedr.
ww. van kribben voorzien\', (Slot.) recht- hoekig ombuigen; 2. o.ww.,m. A. (Veea.) kribbebijteii. Krippen-beiszen, (s) o., z. in.
kribbebijten o.; -beiszer m. kribbe.bijler ui., kribbebijlend paard o.; (Hg., i. k. bet.) alter —, oude knonepol, brompot m.;-buhne\'t.,Z.Krippe(V/alerb.),-knechl in. takkebosmaker, rijswerker in.; -lohn in. loon, geld o. voor het maken van krib- ben; -reiler m. (Scherts.) arme jonker in., die bij anderen den kost zoekt; selzer m., Z. •beiszer; steiger m. paard o., dat in den voederbak springt. Kripper, (-i,mv.tfr/j)/)er)ni.(Nat.
bist.) groene vlasvink m. Krise,(-H).Krisis,(<inb.)v.(Gen.)
keerpunt o., bedenkelijke toestand ui., crisis v.; it. gevaarlijke toestand m., gevaar o. KriBpel-holz, (-holzes, mv. \'höl-
zer) o. (Looi.) iierf-likhoiilo.;-/>rauf o., Z. Tüuschelkraut. Krispeln, (krispetle, gekrispelt)
bedr. ww. (Looi.) de nerf op bet leer maken. Krist&ll, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Krgstall. Kriterium, (-j, mv. Kriterien) o.
(Red.)ken teeken, merk,onderscheidings- teekeu, criterium o. Kritik, (-en) v. critiek, toetsing,
beoordeeling, inonstering, kunslbeoor- deeling, beoordeelingskiinst.oordcelkun- de, hekcling, censuur v. Kritikaster, (-s, mv.Kritikasler)
m., Z. Kritiker (2). Kritikei\' (s, mv. Kritiker) in.
kunstrechter, beoordeelaar, recensent, criticus m.; 2. bediller, hekelaar, viller, zaniker, muggezifter m. Kritikus, (onb.) m., Z. Kritiker.
Kritisch, bijv. en b. ivat tot de
critiek behoort, kunstrechterliju, beoor- ileelend.critisch;2.beslissend, hachelijk gevaarlijk, bedenkelijk, netelig; (Gen. -er Tag, beslissingsdag, crisisdag in.; 3. \'L. kitzlich. Kritisjren, (krilisirte, kritisirl)
bedr. ww. beoorileelen, toetsen; 2. be- Jillcn, laken, hekelen, gispen, afkeurend heoordeelen; (z. voorw.) über alles -, op alles wal te zeggen hebben. Krittelei, (-en) v. kleingeestige
aanmerking, vittcrij, muggezifterij v.; il. bedilzucht v. Krjtteln, (krittelle, gekrittelt) o.
ww. kleingeestige aanmerkingen maken, |
|||||||||||
|
vitten, bedillen, haarklooven, muggezif.
ten, pluizen. Krittler, (-s, mv. Krilller) m., Z.
Kritiker (2). Krittlich, (•er, -sl) bijv. en b.
(gemeenz.) villend, pluizend, muggezif- tend, netelig, kitteloorig, Kritzelei, (-ct) v.gekrabbel, slecht
schrift, geknoei o.; 2. onleesbaar schril!
hanepooten m. mv., schrappen o. mv.
Kritz(e)lig, (-er, st) bijv. en b,
(van pennen), spallerig, sprikkelend; schreiben, Z. krttzeln; (van personen),
morsen, knoeien; -e Hand, Z. Kritzelei; it. slecht schrijven. Kritzeln, (kritzelle, gekritzelt) o.
ww., m. h. mit einer Nadel -, inkrab- lii\'ii, opkrahben, gekras laten hooren, krabbelen, knoeien, slecht schrijven,ha- ncpoolen maken;2. bedr. ww. inkrassen, iukrahbeii; it. in kleine letters schrijven. Z. kritzelig (schreiben). Kritzen, (krilzte, gekritzl) bedr.
ww. (Muts.) kaarden. Krjtzler, (-j,mv. Krilzler) m. krab-
belaar, knoeier, slecht schrijver m. Kroek, (-(e)s, mv. -e) m. (PI.)
wilde wikke v. KrQCkig, bijv. nw. (van koren),
vol wikken. Krokodil(l), (-(e)s,mv. -e) m.en
krokodil in.; amerikaaisches -, kaai-
man, alligator m. Krokodil(l)-birne, (-n) v.avo-
gadepeer v.; 2. — of—nbaum m. avo- gadeboom m.; -blatt o. bloemscherm- vonnigc spurrie v. of klavergras o.; -eier mv. krokodileieren o. mv.; -thranen
v. in.(lig.) krokodillenlraiicn,huichelach- lige tranen m. mv. Krokgn-sauer, bijv.nw.(Scheik.)
—e Salze, sall\'raanzuur zout; sSure \'• safl\'raanzuur o. Krgllblumen, (-n) v. asperge-
plant v. Krgllcn, krglzen, (krollte,ge-
krolll en krolzte, gekrolzl) o. ww., m. h. (Jachtw.) klokken, kakelen; 2. krullen, in heet water incenloopen; 3. bedr. ww. wellen, broeien, opkoken, doen krullen. Krgll-erbse, (•») v. erwt v. voor
erwiengerecht; -hechl m. snoek m. met den staart in den bek, kleine snoek, krul- stioek in.; -lilie v., Z. Berglilie; -quapi\'e v., Z. Ulmerquappe. Krgn-amt, (-«m/(e)s,mv. -ümler)
o. (Gesch.) kroonambt.ambt o.der kroon; •anwalt m. (Gcsch. van E.) advocaat, procureur ui. der kroon, procureur-ge- neraal m.; -armee v., Z. -heer, -beamter, •bedieiüer m. ambtenaar m. vandekroon; •beere v., Z. Heibelbeere; -bewerber m. pretendent, mededinger in. naar eene kroon; -blatto. (Fl.) krnonblad o.;—ühn- lich bijv. nw. kriionbladvormig; -blutnt v. kievitseibloem.keizerskroon v.;-bohrer in. (Heelk.) schedelboor, stecuboor > met vier punten; (Bergw.) kroonboor v.; •bolzen m. boogpijlm. met kroonvormigc spits, Krgnchen, v. (verkl.) kroontje o.,
kleine kroon, Z. Krone; 2. (PI.) bloem- |
||||||||||||
|
Kro. 759
|
|||||||||||||
|
Kro.
|
|||||||||||||
|
Krö
|
|||||||||||||
|
Kronon-unemone,(-\'i)v.kioou-
anemoon v.; -urtig bijv. en b. kroonnch- l in, op eene kroon gelijkende; (PI.) bloem- kroonvormig, naar eene bloemkroon ge- lijkende; -backe v. (l\\at. bist.) soort van kegelslak ».; - band o. o. (Oullk.) krans- <>f kroonvonnig ligament o.; - bein o. (Veea..) kroonbeen o.; •Hall o.,Z.Kron- blatl; \'bleek o. kroonblik, zeer lijn blik n.; -blumenpllanze v. bloem v.niet krans- gewijs geplaatste knobbeltjes of uitwas* sen; •bohrer in., SC. Krontiohrer; \'droste! v. kroon lijster, Bengaalscbe lijster v.; •erbse v. bloeinscbermvormige erwt v.; •lörmia bijv. nw. kroonvoniiif; -forlsatz in. (Onllk.) ravenbeksuitsleeksel o;,-glat o. kroonglas, fijn, Engelscli glas o.; -gold o. gemeen goud, goud c. van I8küralen: •jusniin in. seriugeboom m.; -klee ni. Spaansch spierkroid, Spaansch klavergras o.; 2. Spaansche klaver v.; -kraul o. ha- verdislel v.; -kürbiss m. appelpnmpoen in.; -lagc v. (I\'l.) ligging v. der kleine bladeren in de bloemkroon;-/os bijv. nw. ronder kroon of top; 2. (I\'l.) zonder bloemkrans, zonder kroontje; -markge wicht o. markgewichl o.; -muschel v. Iilaashnren m. (een schelpdier); -nalh v., Z. Kranznalh; -nesset v. vederechtigc teenetel f.; -iand m. (Untlk.) rand ui. van hel voorhoofdsbeenj-niuocr m.over- weldiger rn. der kroon of van kronen; •schötchen o., Z. -mickt; sleuer v. be- lasling v. voorde kroon; -taube v. kroon- dmf v.; -lragend bijv. nw. (I\'l.) kroon» dragend, bloenikroondragend; -trayerm. gekroond boofd o.; -tute v., Z. -backe; •wicke v. kroon wikke, koruielje v.;-iiu-ni ui. (Veea.) kronnworm in. Kron-orbe, (-n, mv. -n) m. ei fge-
naam m. der kroon, Z. Kronprita; -erbin v. erfgename v. dec kroon, Z. -prin lessin; •feidherr m. kroonvcldheer.maar schalk.connetable w.;-(leisch o.(V\'lcesch- h.) vleesch o. van den buik; -gehnrn o. (Jachtw.) veellakkig gewei o.; -gcrichl o. (Gescli. ven IC.) rechtbank v. des ko- niii-\'s, der koningin, rechtbank ». der kroon,kroongerechto.j-jejims o. (Bouw- k.) kroonlijst, kornis v.; •groszfcliherr, •yroszmarschatl in. oppervcldinanrschalk, generalissimus ni.; -gul o. kroongoed, domein o.; -hahnenfusz ui. krooiiraiiou- kel mv., kiansbloeiu v.; •heer o. leger o. der kroon; -kirsch in. kroonhert, hert o. meteen veellakkig gewei; -/io/.o.(Bouw- k.) dekstuk o.; •horn o. blaasboren m. uit Ethiopië (een schelpdier); -hüterm. (Gesch. van l>.) kroonbewaarder, kroon- wachler m;,-kammerherrm. rijkskamer- lieer ui.; -kamlei v., •kanzler ui. rijks- kansetarij v., rijkskanselier u:.; -lehen o. kroonleen o.; -leuchter in. kroonkandc- laar, kerkkroon v.; -lychnis m. (PI.) kroonvorroige koekoeksbloem v.; -mar- u-hiill m. maarschalk m.derkroon,rijks- maarschalk ui.; -naht v., Z. Kranznalh; papier o. kroon papier o. Kronprinz, (•en, mv. -en) m.
kroonprins, zoon en opvolger m. des ko- nings, vermoedelijke erfgenaam in. der kroon. |
Krgnprinzessin,(-nen)T. kroon*
prinses, eebtgenoote, gemalin », van den kivionprins, vermoedelijke erfgename f. der kroon. Krgnprinzlich,bijv.en b. betrek-
king hebbende op den kroonprins, van den kroonprins. Kron-rad, (-rad(e)s, mv. •rider)
o. kroourad, kamrad o. met zijlanden; 2. (Nat. bist.) kroonvnrmig slerknraal o.; -raden m.lweehuizige koekoeksbloem v.; •ranunkei v., Z. •hahuenfusz; -raste o. Engelsch ras o.; -rrde v. troonrede v.; sarsche v. draperieserge v. Krgnsbeere, (-n) ». mirtenbezie,
bosebbesie v. Krgn-schatz, (schatzes, mv.
•schülze) in.schat m.derkroon.rijksschat m.; —meister m. schatmeester ui. der kroon, rijksschalmeeslerm.; schenke m. schenker m. der kroon, rijkssebenker in.; •schnepfe v., Z. Ilrachschnep/e;-schirert- Irayer m. wapendrager in. derkroon.des l.onings &; -lruppen mv. troepen m. m». der kroon, rijkslroepen in. mv. Krgnung, (-en) v. kroning, be-
krniiiug v. Krunungs-foier, v. kronings-
plechtigheid v., kmningsfeest o., kro- ningsviering v.; •feierlichkeilen v. mr. viering, plechtigheden v. mv. der kro- ning; -fest o., Z. -[eicr; -m«nre v. ge- denkpenniug m. ecner kroning of van e mi kroniugsfeesl; -tag m. kroningsdag in.; -zug m. optocht in. bij gelegenheid eener kroning. Krgn-unterfeldherr, (-n, m».
-cn) ra. luileuanl-generaal m.iler kroon; •unterkanzler in. onderkanselier m. der kroon of des rijks; -cogel m. kroon vogel m.; numidischer —, Z. Fraulein (Nal. hist.); -werk o. kroonwerk o.; -wicke v. koruielje, korenplant v.; -nindblume v. tuin,memo.in v.; -:ahn in., Z. \\uyenzahn, llundszuhn. Kroop, (-(e)s, uw. -e) o. slecht
goed, grof goed o.; (lig.) gespuis, ge- ineen, gebroed o. Kroos, (-es, mv. -e) o. (PI.) zee-
wier, zeegras o.; 2. kruik v., kroeg m. Krgpel,krgpelhaft, (gemeenz.)
Z. Kriippel <f\\ Krgpelstuhl, (-siuht(e)s, mv.
•slühle) m. lage gemakstoel in. Kropf, (-(e)J, mv. Kröpfe) in. (van
vogels), krop in.; (Nat. bist.) kossem in., halsgezwel o.; 2. (Gen.) krop m., kropgezwel o.; (PI.) nitwasm.;(Schoen- m.) bovenleder o.; (Zeew.) voorsteven in.; it. Z. -wange. Krgpf-ader, (-«) v. aderspat ?.;
•arlig bijv. nw. kropachlig; (Gen.) den krop of het kropgezwel betreirend; \'bein o. gorgelknoop in.; -btume ». krop. bloem v.; •eidechse v. krophagedis t,j •eisen o. (Mets.) steentrekker m., sleen- tang v. Krgpfen, (kropfle, gekropt) bedr.
ww. Eisen - .ombuigen, krommen; (Umi w- k.) *inen Slein -, trekken, uittrekken, oplichten; (Landh.) Génse, Ge/liigel -, met deeg voeden, den krop vullen; 2. o. |
||||||||||||
|
kroontje o.; (Nat. hist.) kroontje, hoof-
delnos weekdier o.; (Bouwk.) kornis v.; • of Krinlein o. kornis, kroonlijst v.:
• bbilt o. (PI.) kroonblad o.
Krgndom\'ane, (-«) ». kroondo-
inein o. Krgno, (-u) v. kroon v., krans m.
köniyliche -, koningskroon v.,diadeem m. jemn. eine • aufsclzen, iem. eene krooi ou het hoofd zetten, iem. kronen; (Hg.) timer Thai die - uufsclzen, eenc daad de kroon opzellcn, geheel afdoen, ten einde brengen, voltooien; 2. kroon v., troon Iroouzelcl in.; zur - gelanycn, op den troon geraken; 3. kroon v., rijk o., ko iiinkrijk, keizerrijk o., slaat m., bestuur o., macht v.,mogendheid v.;die- Spanten, Bökmen, de kroon van Spanje, van Bolie- men; die drei nordischen -«, de drii Noordsche mogendheden; 4. (Itoturk.) (van een gewelf), kroonlijst, kornis v.: (van een schoorsteen), kap, bedekking v.; (Sterrenk.) die süttliche, nördliche - Zniilerkroon, Noorderkroou v.(lwee stcr- renbeelden); (Wapenk.) (van een heku) kroon v.; (PI.) (van eene bloem), kroon v„ krans in.; (van een boom), lop in., kruin v.; (Katb.) (van geestelijken) kruinsehering, tonsuur v.; (Jachlw.) (van een hert), veellakkig gewei o., kroon v.; (Touwsl.) boog m. op een touwslagers- rad, radwervel m.; (Bosehw.) schoot loot v., uitspruitsel o.; (Vest.) (van eene borstwering), kruin, kroon v.; (Waterh.) kruin v., top m. van een dam; (Aardr.) kam in., graat v. van een gebergte (Drukk.) (van eene pers),kroon v.,kop m.; (Juw.) (van een diamant), kroon »., vlak, o.; (Veea.) (om den hoef van een paard), kroon v.; (Muz.) boogje o. boven het rustpunt; (Goudsui.) kroon,kroonkandc laar v.; (Nat.) krans, kring m. om de zon Sc; (lig.) die • ihres Geschlechts, de kroon, parel v. van haar geslacht; du- der Gehhrsamkeit, de kroon van gelcerd- heid, ds eerste der geleerden; er mar die • seiner Freunde, hij was de voornaamste
&; (gemeenz.) er hal elw. in der -,h ij heeft iels in de muts, een roesje, is een beetje dronken; das sliegihmin die-.dat brucbl zijn hoofd op hol, dal zal hem in den kop. Krgn-einkünfte, ». uu. inkorn-
sten v. in v. der kroon, des konings &.; •eisen o. (Sm.) mei eene kroon gemerkt ijzer. KröncloiHOn, (-eise;is,mv. -eiscn)
o. bikijzer o. Krgneln, (krönelle.gekrönelt) bedr.
ww. einen Sleiu -, bikken, afbikken. Kronen, (krönle, gekrönl) bedr.
ww. jem. -, kronen, met kransen versie- ren; mil eincm Lorbeerkranze -, tooien, versieren; gekriinter Dichter, bekroond; (lig.) beloonen, een prjjs toekennen; ge- krönles Gedicht, bekroond; dicse Uelden- Ihat krönle seine Laufbalm, bekroonde, zette de kroon op, maakte een schoon einde aan &; 2. einen König -, kronen, de kroon opzetten, tol den troon ver- he!Ten; (gemeenz.) gekrönler Ehemann, horendrager in. |
|||||||||||||
|
760 Krö. Kru. Kru.
|
|||||||||
|
3. (Veea.) kloof »., gezwel o. aan «Ie
poolen. Kroton-augc, (-s, mv. -n) o.oog
o. eener pad; 2. (Nat. bist.) zeewolf in (een visch); 3. (Hl.) Z. Vergissmeinnichl; i. Z. slein; -balsam ui., Z. -münze; •bilz iu., Z. -pih; -binse v. klein riet o. uil de moerassen; -bissm. (IM.) Z. Frosch- biss; -blutt o. moeraspatik o.; \'dille v gewone kamille v.; -dislel v. (PI.) kleine paddenstoel ui.; -fisch m. padvisch m •flaclts m. vlaskruid.wild vlaso.;-/tMZ ni. paddepool m.; 2. panikgras, venkelgras gierstgras o.; -gulluschel v., Z. -pilz, •gerippe o. geraamte o. eener pad; 2 (PI.) wierplanl v., watermos o.; -gift o venijn, gift o. eener pad; -gras o., Z. •binse; il. •fusz (2); -hai m. naar den rog gelijkende visch m. der Middelland- schc Zee; -kafer m., Z. Goldkafer; -kopf m. kop m. eener pad; 2. (Nat. hist.) ge vleugeld schelpdier o.; -kraul o. Sint Jakobskruid o.; 2. druivenkruid o.; 3. doode brandnetel v. met gele bladeren: •loeit o., Z. -nel:; -maul o. paddemuil bek in. eener pad; 2. (Hoefsm.) gevlekte bek m. van een paard; •melde v. doorn- appel, sleekappel ui.; -m«»i;e v. water munt v.; -uelz o. paddennest o.; -nessel v., Z. -kraul(ö);-pelerleino. tuinscheer ling, kleine houdspeterselie v.; -pilz ui. kleine gele paddenstoel in.; schnecke v padslak v.; •schwamm m. paddenstoel m.; slein ui. padsleen m., versteende viscliland, zeeegel m. Krückchcn, o. (verkl.) krukje
slokje, haakje o., Z. Krücke. Krücke, (-«) i.($\\ol.)Z.Dietrich;
(Bak.) ovenroerslok, vuurhaak, krabber m.; (Wapcnk.) kruk v., dooreen lan- geren stok ondersteunde dwarsbalk m. 2. kruk v., stok m.; an einer - gelten uiet eeue kruk loopeu; 3. houten been o. Krückel, (•»,mv.A\'rüct«/)o. haakje
viiurliaakje o.; 2. (Slot.) krukje, klinkje o., klink ».; it. Z. Dtelrich; 3. kreukel, kreuk, valsche of verkeerde plooi v. Kruckelster, (-m) v. (Nat. hist.)
wurger, viiikcnbijter in.
Krückon, (krückte, gekrückl) o.
ww., in. h. met eeue kruk loopen, 0|i krukken gaan; 2. bedr. ww. met dcscho|i schooiiinakeu, uitdiepen. Krücken-blatt, (-biait(e), mv.
bldtler) o. groole gedeelte o. vau een
krabber of vuurhaak; 2. dwarshoul o. eener kruk; •ftrmig bijv. nw. krukvor uiig, haakvonnig; -gdngcr in. krukkeu- looper in., hij, die op eene kruk of op krukken gaal: -kreuz o. krukkeukruis o.; stock of Kruckstock m. kruk v., stok m. met een haak. Kruckente, (•») v. (Nat. hist.)
kleine taling of teling in., smient v. Krijden, (-.«, mv. Kriiden) m. wa-
Icrheuiiep ui. Krudosilber, (-.«) o., z. m. niet
gezuiverd, knperhoiidciid zilver o.
Krug, (-(e)s, mv. Krüge) m. kruik,
kan v.; ein - voll Wasser, kruik (vol) water; (Spr.) der - gehl so lange tu Wasser, bis er bricht of Ui er den Boden |
|||||||||
|
ww., m. h. (Jachtw.) grazen, zich de
keel volstoppen. KropfontO, (-n) v. klappereend,
kwakeleeud v. Kröpfer, (•«, mv. Kröpfer) m.
(Kookk.) bij, die mei deeg voedt, den krop vuil; (Nat. bist.) kropper m.,krop- ilml v., doffer m. KrQpf-felge, (-«) v. (van het
katnrud), velg ».; •fisclt ni. koffervisch in.: -gans v. kropgans v.; 2. pelikaan ui.; •genie v. muurgerst t.; -geschuulst v. kropgezwel o. Kropflcht, bijv. nw., Z. kropfarttg.
Kropfig, kropfig, (-er, -sl) bijv.
nw. een krop hebbende,misvormd, klier- acbtig; (van hout), krom gegroeid; (fig.) lomp, halsstarrig. Krgpf-klette, (-n) v. klis v., klis
kruid o.; -leisle v. wrong v. onder de kroonlijst; -loch o. laadgat o.; •mitlel o middel o. legen kropgezwellen; -nalter v. kropadder v.; -röhre v. (Waterb.) kropbuis, kroppijp v.; salamander in.. Z. -eidechse; salat m. kropsalade v.; scltaufet v. (Bergw.) bakschop \\.;-laube »,, Z. Kröpfer. Kröpfung, v. (Bouwk.) loofwerk
o. boven deuren of vensters; (Spoorw ) kromme hoek m., kromming v.; (PI.) plaats v, van vereeniging der lakken met den stam. Krgpf- vogel, (-rogels, mv. -vögel)
m., Z. -gans; 2. roerdomp, biloor m.; •wange v. bolle wang, kropwang v.; -wurz(ct) v. klierkruid, klein sche" kruid o.; 2. gewoon varenkruid o.; 3. Z. • kletle. ErÖS, (•es, mv. -e) o. (Vleeschh.
omloop in., ingewand o.; -ader v. darm scheilader v. Kroschen, (kröschte, gekröscht) o.
ww., in. h. eu bedr. ww., Z. kreischen. Kroschen, o. (verkl.) klonl v.
klonter m., klontje, brokje o. Krosdrüse, (-«) v. alvleesch o.
llvleeschklier, buikspeekselklier v. Krt?sdrüsen-gang, (-gang(e)s
mv. -qange) in. kanaal o. van de al- vleeschklier; -sa[t ra. sap o. uit het al- vleesth. Krösc, (-n) v. (Kuip.) kroosijzer,
gergelmes o. Krosel, -eisen, (-eisens, mv.
•eisen) o. kroosijzer o.; (Ulazcnm.) gruis, ijzerlje o. Krysen, (krösle.gekröst) bedr. ww.
gergelen, de gcrgels of duigkepen ma- ken in. Krgsestein, (•(«)\'. mv- -«) ">•
(iNat. bist.) sterkoraal o.,zeepaddenstocl in.: 2. zwavelzure kalk v. Krösliüli, bijv. nw. klonterig, vol
klonters. Krysschwamm, (-sclttvamm(e)s,
mv. schwamme) m. getakte eetbare pad- densloel in. Kri.ito, (-«) v. pad, padde v.; flic-
gende -, gemeene geileiiielkt\'r m., nacht- zwaluw ».; 2. (lig.) die Itasslirhe -, lee- lijk mensch ui., gedrocht o.; er isl so giftig uie etne -, hij is uiterst twistziek; |
verlierl, de kruik gaat zoo lang te water,
tot zij breekt, aan alles komt eens een einde; it. pot, beker in., flap v., bokaal in.. 2. kroeg, herberg v., bierhuis o.; (gemeenz.) uithangbord o. aan een bier- huis &. Kryg-bier, (-(e)s,mv.-e) o.krui-
kenbier, bier o. in kruiken;-bürste v. kanuewasscher in. Krügohen, Krüglcin, o. (ver-
kl.) kruikje, kannetje o.: il. kroegje o., Z. Krug, Krugeisen, (•sens, mv. sen) o.
(hetelm.) ijzer, gereedschap o. om het bladwerk te maken. Krügelchen, Krügolein, o.
(verkl.) Z. Krügchen; (Spr.) es isl kein -, es findet sein Oeckelein, er is geen pot of er past een deksel op. Krüger, (-s, mv. Krüger) va., -in,
(-nen) v. kroeghouder, kastelein m., kroeghoudsler, kasleleines v. Krug-feile, (-n) v. tandvijl,scher-
pe vijl v.; -fiedler m., Z. Bierfiedler; -för- tntg bijv. en b. kruikvormig; -gerechtig- keit v. recht o. om eene tapperij te hou- den; -hammer va. gepolijste kopersmids- hamer m.: -reif m. (Slot.) sponning- plaat v.; -teirbel m. kruikdierlje o. Kruke, (-n) v., Z. Krug.
Krulle, (-n) v. krul, lok v., Z.
Haarlocke. Krullen of krullen, (krullie,ge-
krttllt of krüllte, gekrütlt) bedr. ww. die
llaare -, (gemeenz.) Z. krauseln; 2. Kleider -, kreuken, kreukelen, verkreu- kelen, oprollen; 3. Erbsen, Itoltnen -, doppen. Krull-erbse, (-n)v., Z.Krollerbse;
•farn ui. vrouwenhaar o.; -haar o. (voor matrassen), paardenhaar o.; -horn o., Z. Kraussclmecke; -lilie v. wilde, Turksche, roodc of berglelie v.; -quappe v. zee- kwabanl m.; -weizen m. spelt v.; -wolle v. krulwol, gekrulde wol v. Krümchen,Krümlein,Kru-
mclchon, o. (verkl.) kruimeltje,
kruimpje o.; (lig., gemeenz.) uur ein -, een klein weinig, een beetje slechts; - Salz f, korreltje o. Krume, (-n)v. kruim, broodkruim
o.; 2. (fig.) kruimel v., kruimpje, krui- meltje o., nietigheid »., beetje, ziertje o. Krumelig, bijv. en b. kruimelig,
broos; 2. korrelig, brokkelig, murw. KrUmeln, (krümelte, gekrümelt)
o. ww., ui. Ii. kruimelen, in kleine stuk- jes breken, afbrokkelen; 2. bedr. ww. Itiml -, kruimelen, in kleine stukjes bre- ken; II. nnp. ww. es krümell, begint te sneeuwen. Krümelsauer,(-s) m.,z.m.(Bak.)
droge, kruimelige gist v.; -zucker m. pociersuiker, korrelige of grove suiker v.; 2. (Scheik.) druivensniker v. Krumen, (krumte, gekruml) bedr.
ww., Z. krümeln; 2. o. ww. (van zaad), opkomen, uitkomen, ontkiemen. Krumm, (krümmer, krümmst) bijv.
en b. kromgebogen, scheef, ongelijk, niet recht; eine -e Linie, kromme of gebogen liju;-ir of - taufeiider li\'i\'i/.kroin.draaiend. |
||||||||
|
Kru. 761
|
||||||||||||
|
Krü.
|
||||||||||||
|
Km.
|
||||||||||||
|
Krümmer, (-s, mv. Krümmer) m.
(w. i. gebr.) krommer, buiger m., hij die * buigt. Krumm-flrstig, bijv. nw. (Nat.
hist.) gebogen als een arendssnavcl;-/ld- chig bijv. nw. met gebogen oppervlakte; •fusz m., -fnszig bijv. nw., Z. -bein, •beinig; -gangig bijv. nw. kronkelend, met omwegen, als een doolhof loopend; •gefdss o. (Kuip.) vat o., tou v. met wij- den buik; -gehörnl bijv. nw. met kromme horens; -geschnabelt bijv. nw. met ge bogen snavel, kromsnavelig; -grimm- darmsschlagader v. tot den kromdarm beboorendc slagader v.; -huls m. (Nat. hist.) draaihals, halsdraaier m.;2. (Berg- w.) steenkoolgraver m.; 3. (PI.) slan- genhoofd, slangekruid o.; -halserarbeil v. werk o. dat mei een scheeven hals of in gebogen houding verricht moet wor- den; -halserflölz ui. bedding, laag v. van leisteen; -halsig bijv. en b. kromhalzig, met scheevcn of gebogen hals; -hauc v. haakvonnig gebogen timinermausbijl v.: hecht m. (Kookk.) Z. Krollhechl; -hol: o. gebogen hout o.; (Zeew.) kromhout o.; (Visch.) blokje o. van een makreel- reep; (lig.) wagenrnakersknecht m. Krummholz-baum,(-&aum(e)i,
mv. -bdume) m. kromgrociende boom .; 2. - of -kiefer m. pijnboom m. der
Alpen, bergpijnbooin m.; -ó/o. bergpijn- olie v. Krumm-hom, (-Aorn(e)s, mv.
•home of -h»rner) o. kromme horen ni.; 9. (Mal. hist.) dier o. met kromme ho- rens, hinde, antilope v.; (Uelfsl.) toot v. (een schelpdier);3.(Muz.)kromhoren m., bazuin v.; (Org.) kromhoren m.; -kiefer m. ciprinus ospius, een visch van het karpergeslachl; -korf m. (Rijk.) ramskop m.; \'kuchen in. bedeksel o. uit klei om de opeuing van den glasovcn Ie sluiten; linig bijv. nw. met kromme lijnen, krom- lijnig; -maul o. schccfbek.scheeve bek of mond m.; -mdulig bijv. nw. met schee- ven bek of mond; -meiszel in. krombeilel m.; -nase v. haviksneus, adelaarsneus, kromme of gebogen neus na.; -nasig bijv. uw. met een haviksneus, meteen krom- men of gebogen neus; -nervig bijv. nw. met gebogen bladribben; -ofen m. krom- me of gebogen oven m.; -rippe v. gebo- gen knnt in.; 2. (Nat. hist.) ronde kam- mossel v.; -ruthe v. (Jachtiv.) paal,staak Dl. om de netten vast te maken. Krumras, (-es, mv.-e) m. (Bergw.)
kruk v. van het rad in bergwerken. Krumm-schntibel, (\'Schnubels,
mv. schndbcl) m. kromme snavel, om- gebogen snavel in.; 2. (Nat. hist.) krom- snavel m.; it. wulp, welp in., pluvier v., inii......r/at ni.; schnabelig bijv.nw.krom-
snavelig, ecu krommen snavel hebbende;
sclmdbler m. mv. (Nat. hist.) kromsna- veligen, vogels m. mv. met kromme sna- vels; sprung m. (Kijk.) zijsprong m.; slab m. herdersstaf, bisschopsstaf m.; il. geestelijke waardigheid, geestelijke macht v.; —slehen o. bisschoppelijk leen o.; —tröger m. slafdrager m. voor een bisschop; slampfer in. (Hoed.) plaatje! |
||||||||||||
|
omgaand; -er Lauf, (van eene rivier),
kronkelend, gekromd, gedraaid, bochtig, vol bochten; (Ontlk.) -e Gefdsse, kron- kelvaten; « geieachsen, scheef; - machen, dre/ien, biegen, krommen, ombuigen, draaien; - werden, krom, scheef \\vor- ilen; sie isl ganz -, zij is geheel krom, scheef, misvormd; - schreiben, scheef; - schlieszcn, krom (in boeien) sluiten; (van bout), - uerden, krom trekken; er u/ -, hal -e Beine, Füsze, Hinde, eine •e Nase, einen -en Bücken, hij is krom of gebocheld, heeft kromme beenen &, pen gebogen neus, rug &; - und gebackt gehen, krom loopen, voorover loopen sich - sitzen, krom worden door het zil- ten; (lig.) jem. - und lahm schlagen, hanen, iera. lam slaan; mit elw. - herum kommen, oneerlijk, slecht handelen; -e Finger haben, kromme vingers hebben, diefachtig zijn, geneigd zijn tot stelen; it. - vor Kalle, verstijfd van de koude; -e Wege einuhlagen, allerlei listen ge- bruiken, op verkeerde wegen gaan; jem - ansehen, scheef aanzien, mei schele oogen aanzien; (Volkst.) - liegen, krom liggen, zich aan vele ontberingen onder- werpen. Krumm-astig, bijv. en b. met
kromme of gebogen takken; -axt v., Z. -haue; -beino. krom been,scheef been o. 2. mensch m. met kromme beenen,krom- been m.; -beinig bijv. en b. krombeenig roet kromme beenen; ein—er ,Z.-/iein(2); -blatl{e)rig bijv. nw. met omgebogen bladen; -bogen in. (Inslr.) kromming, kromte, bocht v. aan trompetten;-buckel m. gebochelde, bultenaar m.; (i. k. bel.) vleier, kruiper m.; -buckelig bijv. nw. gebocheld, misvormd, mismaakt; -darm m. (Ontlk.) kromdarm m.; -drallig bijv nw. (Geweerm.) spiraalvormig gegroefd, met kromme lijnen getrokken. Krüinmo, (-n) v. kromte, krom
raing, bocht v.; (van een weg), krom- ming v., draaien o.; it.scheeve richting v.; (lig.) omweg, dwaaiweg, verkeerde weg m.; (Spr.) aus der • in die Beuge brin- gen, van den wal in de sloot helpen. Krummoison, (-sens, mv. sen)
o., Z. Krumnis. Krummcn, (krümmle, gekrümml)
bcdr. ww. krom maken, krom buigen, boogvormig bewerken; den Mund-,scheef trekken, een scheef gezicht zetten; das llechl -, verdraaien; 2. wed. ww. sich -, zich krommen, zich buigen, zich verne- \'leren, kruipen; (vaneen weg),draaien; (van slangen), zich kronkelen; il. (Wa- penk.) -d, kronkelend; (van balken), hm gen, doorbuigen; (van bladeren),om- bui gen; (van boomen), krom groeien; (van naalden), krom worden; (lig.) sich «\'ie ein Wurm -, zich kronkelen, zich vernederen; (Spr.)oiic/i der kleinste Wurm krümmt sich, uenn er gelreten wird, geen \'•\'..•nol zoo gering, dat hij niet poogt zich te verdedigen en te schaden, wanneer men hem aanvalt; sich unler ein Joch -, zich buigen; sich im Slaube -, zich buigen, kruipen; sich vor jem. -, zich buigen, °P de knieën vallen, zich vernederen. |
o. om den hoed te bewerken; slroh o.
voederslroo, gehakt stroo o. Krümmung, (-cn) v. kromming,
buiging, kromte, bocht ».; (van eene slang), kronkeling v„ kronkel mi.; (van een weg), Z. Krümme; (Ontlk.) kronke- ling v. Krumm-wirbel, (-bels,m\\.-bel)
m. (Nat. bist.) stekelpuntipe napschelp v.; \'lange v. omgebogen tang \\.;-zapfen m. (Waterb.) kruk v., zwengel m.; -:ir- kel in. krompasser, passer ra. voor bolle voorwerpen. Krüpel, (-n) v. kreuk, plooi v.; 2.
vod. kir o. Krumpelducht, (-en) ».(Zeew.)
zeildoft, dwarsbank v. iu eene sloep. Krümpelig, (-er, -st) bijv. nw.
verkeerd gevouwen; 2. gekreukt, vol kreukels. Krürupoln, (krümpelte, gekrüm-
pelt) bedr. ww. verkeerd of slecht vou- wen; 2. kreuken, kreukelen. Krumpen, krümpen, {krump-
le.gekrumpt en krumpte,gekrümpt) bedr. ww., Z. krimpen. Krumpor, (-s, mv. iïrtimpcr) in.
verloren man, laatste stuurman m. van een schip. Krünitz, (-es, mv. -e) m. (Nat.
hist.) kruisbek in. Krünkel, (-n) v., krünkeln,
(krünkelte, gekrünkelt) bedr. ww., Z. Krümpel ty. Krupphahn , {-hahn{e)s, mv.
•haline) in. dwerghaan, krielhaan m. Kriippel, (-s, mv. Krüppel) m.
kreupele, verminkte, mismaakte, mis- vormde man m. of vrouw v.; iwn - ma- chen, verminken, misvormen, mismaken. Krüppel-baum, (-«««m(e)s,mv.
bdume) m. misvormde boom in.; 2.
dwergboom, leiboom m.; -busch m. mis-
gewassen slruik m.; -duchl v., Z. Krum-
pelduchl.
Krilppelei, (-en) v. stnmperij v.,
afmattend, moeielijk werk o.; (lig.) ellen- dig behelpen o. Krüppelhaft, (-er, -st) bijv. en
b. kreupel, verminkt, gebrekkig, mis- in.\'iakl, misvormd, ellendig; - geuachsen, misgewassen, een uitwas hebbende; (PI.) Z. h\'rüppelbaum. Krüppclhaftigkeit, v. mis-
vormdlieid, mismaaktheid, verminktheid, onmacht v. Krüppolig, (-er, -sl) byv. en b.,
Z. krüppelhalt. Krüppelspill, (•(«)«, mv. -c) o.
(Zeew.) kaapstander m., windas o. Kruppkruus, bijv. en b. (Sm.)
(van ijzer), vierhoekig, halfduimsch. Krusö, (-n) v., Z. Krause; 2. Z.
A\'ruo. Krusi-Musi, (onb.) m. huzaren-
salade v.; it. poetspats, mengelmoes o. Kryspel, (-*i mv. Kruspel) m.,
Z. Knorpel. Krvjspoln, [kruspelte, gekruspell)
o. ww., Z. knorpcln «f\\ Kruspig, (-er, -j<) bijv. nw., Z.
kramt. |
|||||||||||
|
Kuc.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
762 Kry.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Kul).
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Krüstchen, Krustlein, u.
(verkl.) korslje, roofje o., Z. Kruste. Kruste, (-n) v. korst v., hanige*
bakkcne o.; eine • Urod, korst brood; die * torn Brod tccynchmen, de korst van het
brood afdoen, hel brood ontkorslen; (van eene wond), korst, roof v. Kr us ten-ar tig, bijv. uw. (Nat.
hist.) met schubben, schalen, schelpen bedekt, geschubd; •Ihitri o. inv. sche1]>- dieren, schaaldieren o. inv. Krustig, \'•er, si) bijv. en b. kor*
stig, hard gebakken; 2. Z. krustenarliy. Krütze, (-n) v. (Bergw.) ijzeren
haak in. om het erts uit te balen. Kryolith,(-(e)j,iiiv.-e)m.(Üelfsl.)
ijssleen in. en o. Krypte, (-n) v. (Ontlk.) smeer*
kliertje o.; 2. bedekte, ooderaardsche plaats v. of gang m., onderaardse!) ge- welf .....mileraaiilschc kerk v. Kryptocalvinist, (-en.mv.\'-ew)
ui. kalviiiist m., die in liet geheim de lier van Calvin volgt. Kryptogamica, v. niv. planten
v. inv. mei onkenbare geslaelilteckcns. KryptOgamie, (-n) v. geheim
huwelijk o.; 2. (PI.) geheim levendeol bedekt groeiende plant, plant v. uil de 24e klasse van Linnens, Z.Kryplogamica. Kryptogamisch, bijv. uw. tot
de geheim levende planten behoorende.
KryptograpMe, v. geheim*
schrift v. Kryptographisah, bijv. uw. mei geheimschrift geschreven, bel geheim*
schrift belrcirende. Kryptoleucitlava, »., i. m.
(l)eifsl.) verborgen doorschijnend lava o. Kryptometallisch, bijv. uw,
metaal bevallend /.onder daarvan het voorkomen te hebben. Kryptonym, bijv. uw. ondei
vreemden naam, geheitnnamig, een be- dekten naam dragend, ongenoemd, on- bekend, anoniem. Kryst&ll, (-(-)s, inv.*e) m. kristal
bergglas, bergkristal, rolskristal o.; :i •en anschieszen lassen, laten kristalli* seeren; ju -en anschieszen, kristallisee* ri\'n. den kristal vorm aan nemen; -e bil- den, in -e setzen, kristallen vormen; 2. |
>e) ui. gekleurd kristal o., kristalklenr.dobbelsteen in.; 2
form v. krislalvorm m.; -förmig bijv.| belsleenvormig
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
bijv. nw. kubiek, dob-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Kubik-fusz, (-fuszes, mv. -fusse)
m. kubieke voel m.; \'Unit v. kubieke lijn v.; -ma(a)sz o. kubieke maal, in- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
nw. kristalvormig; -geschiebe o. naar
glas gelijkend rond kwarts o.; •gtschwür- chen o., Z. -blaschen; -glu$o. kristalgla |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
2. kristallen glas o.; -grube v., Z. linudsmaat v.; schuh m.,Z.-/ii«; -irur-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
kluft; -gucker m. (gemeenz.) krisial*
kijker, krislalwaarzegger m.; -hell bijv. nw. zoo helder als kristal; -liimmet ui. krislalhemel m. Krystall(in)isch, bijv. nw. kris-
talvormig, naar kristal gelijkend, als kristal. Krystallinso, (-h) v. krisiallinze,
kristallen lens v„ krislallijnvocht o. Krystallisatign, (-en) v. kristal-
vorming, krisialwording v., overgang m. tot den krislalvorm, kristallisalie, kris- talliseering v. Krystallisjren, (kryetallitirlt,
kryilallisirl) bedr. ww, den krislalvorm aannemen, kristalliseeren, in kristallen schieten, doen bevriezen. Krystallisirung, v., Z. Kry$tal-
Usalion. Krystallisirkunst, v. krisial*
liseerkunst, kunst v. om znuitn k Ie doen kristalliseeren. Krystall-kapsel,(-M) v.(ünilk.)
beursje of vlies o., dat de kristallens be- val; -kieset in., Z. -yeschiebe; -kluft v. met kristallen gevulde spleet v.; 2. kris* lalmijn v.; -krant o., Z. Eiskraul;-kuyel v. kristalkogel tu.; 2. (Delfsl.)gekrislal- liseerd glasachtig kwarts o.; -lehre r.l kristalbeschrijving, kiistalkuiide v.; -linsu v. kristallen lens v.; 2. (Ontlk.) krislal* lijnvochl o.; -ofen m. kristalliseeroven 01.; -(/ue//e V. krislalbrun v.; -rose v., Z. •kugel; siicke in. mv. krislalliseerzakkeu m. mv.; -saft :n. (Ontlk.) Z. -linse; •schneider m. graveur of graveerder m. in kristal; spalh m. gekristalliseerde zwavelzure kalk vv, spiegel in. kristallen spiegel m.; staar ui. zwarte slaar v.; •stecher m., Z. schneider; slem in. doorschijnend kwarts o.;-uaarev. kristal o., kristallen waar v. Kubatign, Kubatur, v., z. m.
iiihoiidsmetiiig v. der lichamen. Kübe, (-/i) v. (I.akenb.) scheer*
raam o., rechtopstaande haspel rn. Kubobc, (-n) v. staartpeper v.
Kubol, (-«) v. (van zwijnen), kiu-
nebak v.; 2. byeenslaaiide buizen o. mv. in een dorp, kom v. van een dorp. Kübel, (-J, inv. Kiibrt; ui. lobbe,
kuip v.-, it. bak, emmer in.; (Bergw.) - und Seit fahren lassen, een gang laten varen, niet meer ontginnen of ontgraven; (Tuinb.) bak m.; in setzen, in bakken zetten; 2. (Student.) philosopliisch en theologisch dispuut o. Kubol-harz, (-et) o., z. m. ge-
neesharst, apothekershars o. en v.; stee- ken o. (Uudh.) volksspel, lornooispel o der kuipers, die kuipen in plaats van helmen droegen; -lalg m. Russische talk v. in l.iiijijc |
zei v. kubuswortel, derde inachtsworlcl
ui.; suhl v. kubiek getal o., derde macht v., kubiek o.; -:nlt m. kubieke duim of kubieke centimeter in. Kubiren, (kubirte, kubirt) bedr.
ww. kubeeren, lot de derde macht ver- hefleii, in hel kubiek brengen. Kubisch, bijv. en b. kubiek, leer-
ling- uf dobbelsteenvormig, kubisch. Kübler, (s, mv. Küblcr) m. sche-
pelmaker, matenmaker, nialenvcrkoo- per ui. Kubus, (nnb.) m.kubiek o.,kubiek-
worlel, derde maclitsworlel in. Küche, (-n) v. keuken v., kook-
huis o., kookplaats v.; in des Teufels • kommen, leelijk te land komen, een slecht verblijf vinden; (fig.) die - verslehen, de kookkunst verslaan; die - besoryen, eten klaar maken, koken; er Hebt eine yute -, hij houdt veel van een goeden pot; 2. kalle -, koud vleesch o.;3. (verzani.) personen m. en v., die mei hel klaar maken van het eten of het koken belast zijn. Küchelehen, o. (verkl.) keuken-
tje o., kleine keuken v., Z. Küche; \'2. (I\'asl.) koekje, pasteitje, tabletje o. Küchülli, {kückeile, qeküchell) o.
ww., m. II. de meiden & iu de keukm: bezoeken; 2. koek bakken. Küchelspeise, (•.») v. spijs v.,
eten o., dal gekookt moet worden. Kuchen, (s, mv. Kuchen) m.koek,
moederkoek ui.; (Verv.) flesschestop m.: 2. koek, samengemengde massa v. Küohen-amt,(-om/(e).«,mv.-dm-
ter) o. ambt o., bediening v. in de ken- ken, keukendienst ui., bestuur o. met hel toezicht over de keuken belast; 2. Z. Küche (verzani.); 5. keukenloon, kook- geld o.; -arbeit v. keukenwerk, koken o.; — thun, koken, voor hel elen zor- geo; -ausdruck iu. keukenuitdrukking, keukentnal v. Kuohoii-biiokor, (-kers, mv.
bdeker) m. koek-, pasteibakker m.;-bie- karet v. koek-, pasteibakkerij v. Kücheii-bedienter, (•\'«•«, mv.
ter) iu. keiikenknecht, keukenbediemle m.; die sammllichen -, Z. Küche (3). Kuchonbrett, (-(c)s, mv. -er)
ronde scbictschop v. der bakkers.
Küehon-brett, (-(e)s, mv. -er)
koekplank v.; 2. keukenplank, goot-
steenplauk v.; -dienst m. keukendienst, dienst m. in de keuken; -dorf o.,Z. -gut; •dragoner m. (i. k. bet.) keukenpiet, janheu, vatenvvasscher m. Kuehoneiacn, {•eisens.mi.-eisen)
o. wafelijzcr o. Küchon-feist, bijv. nw. vet ge-
nocg om te slachten voor de kenken |
||||||||||||||||||||||||||||
|
• of -glas o. bergglus, kris
|
29
|
talglas o.; heil
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
mie-, Z. -hell; (Scheik.) mineralisclter
-, salpeterigzure potasch v. Krystall-achat, (•(*)*, mv. -e)
ni., Z. Eisachal; -apfcl m.gevlekte ade- laarssleen m. Krystalibar, bijv. nw zich lol
kris\'alleri latende vormen. Krystall-beschreibung, v.
krislalbcsclirijving,kristalkuiidev.;-6/(ïs- chen o. (Heelk.) krislalzweeitjeo.; -blil- Ihe v. kristalbloesein m.; -bornui. kristal- bron v.; -dose v. kristallen tabaks» of snuifdoos v.; -druse v. kristallengroep v Kryatallen, bijv. nw. kristallen
van kristal; 2. Z. kryslulhell; -zinn o. (Bergw.) zuiver tin o. Krystallen, (krystallle, gekry~
stalt) bedr. ww„ Z. krislallisiren. KrystaU-üu8a,(-/Jtn«j,uiv.-/lü*-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Kübelcbon, o. (verkl.) kuipje, -(euer o. keiikeiivuur, s!ookvuur o
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Kuchen-form, (-en) v.koekvorm,
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
bakje, tobbetje o., Z. Kübel.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Kubik, (-en) v. kubus, teerling,\'vorm m. van een koek; 2. vorm ui. om
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Kuc. Kuif. Kug. 763
|
|||||||||
|
koek in te bakken; -f6rmig bijv. en b.
koekvormig. KUchen-garteu, (-garlens, ui».
girlen) in. moestuin in.; -girlner m, moezenier.warmoezenier.groenleboer in.; •gerélh o., -gerdthschaft v., -gescltirr o. keukengereedschap, vaatwerk o.; das lei- nene —, kenkeniloeken, vatendoekeu in. mv.; -gesinde o., Z. Küchc (3); -<je- udchi o. groente, mocstruchl v.; -gut o. dorp o., waarvan de inkomsten voor de keuken bestemd zijn; -hader m., Z. -/um- pen; -herd m. keiikenhaard m.; -holz o. brandhout o.; -hund m. keukenhond in.; •junge in. keukenjongen, koksjongen m.; -kammer v. etens!:amer, provisiekamer v.; -knechl m. keiikenknecht.koksknechl m.; -krduler o. mv. moeskruiden o. mv.; •lalein o. keukenlatijn, potjeslatijn o., brabbeltaal, wartaal v.; — r«fcn, zijne (aal radbraken, slecht spreken; -lelicn o. keukenleven, leven o. in de keuken; -lehen o. kamerleen o.; -ld/[el in., Z. Kochliilfel; •luche v. (Zeew.) luikgat o. voor het eten; -lut»pen in. ïatenduek, keukeu- doek ui.; •midchtn o., -mugd v. keu kenmeid »., meisje o. om te helpen in de keuken; -möszig bijv. en b. keuken achtig; —sprechen, schreiben, spreken, schrijven als cene keukenmeid; -mei sier m. keukenmeester, kok m.; snensch o. (Volksl.) Z. -magit; -messer o. ken kenmes o.; -niichel m. gebak o. van meel en eiere.i; 2. (i. k. bet.) keukenpiel,jan- hen m.; -muschel v. gewone mossel v.; •ndscher m. (Scherts.) vraat, slokop /.weiger, snoeper m.; -obsl o. fruit, ooft o. dat gekookt kan worden; -personal o. keukenvolk, personeel o. der keuken. Kuehenpfanne, (-n) v. koekcn-
pan, bakpan, pnflertjespan v. Küchenpflanze, (-n) v„ Z.
Küchengewdchs. Kychenrad, (-rad(e)s, mv. -rd-
der) o. metalen rolletje o. om het deeg in reepen te snijden. Küchen-rechnung, (•«•) v-
keukenrekening, rekening v. over de uit gaven voor betelen; -rostm. keukentralie v.; sah o. keukenzout, gewoon zout, fijn zout o.; schabe v. gewone kakkerlak m.; schaf o. schaap o., dat voor de keu- ken bestemd is; schelle v. (PI.) wind- bloem v., keukenkruid o., kuukenschelle v. Kuchenschieber, (-bers, mv.
•her) m.ovenschop,bakkersschop,schiet- schop v. Küehon «schilling, (•(•)«. mv.
•e) m. keukenzweep, straf v„ die in de keuken wordt uitgeoefend v.; schlftssel in. keukensleutel m.; schrank ui. potten- kast, etenskast v.; schreiberm. schrijver ui., die belast is met het toezicht op de huishoudelijke uitgaven; schiiriet. keu- kenscborlje o.; sehivalbe v. zwaluw v.; schaamm ni. eetbare paddenstoel m.; schuein o. gemest varken o.; sieb o. keukenzeef v.; speise v. gekookt eten o., gekookte spijs v.; sproche v. keuken- taal v. Kuchenspritze, (-n)». koeken-
spuil v. |
Kychen-stube, (•») »• dienst-
hodenkamer v., keukenvertrek o.; slfick o. (Schild.) keukensluk o., schilderij v., die het inwendige eener keuken voor- stelt. Kuchenteig, (-(-)j, iuv. -e) m.
koekdeeg, koekhakkersdeeg o. Ktichen-thüre, (-«) v. keuken-
deur v.; •luchw. keukentafel, aanrccht- talcl v.; -<uc/i o. kciikendoek, handdoek, vatendoek in.; -rcrsclüag m. (Zeew.) stookplaats ?., kombuis v.; -vorralh ui. voorraad in. voor de keuken; •wagen m. keukenkelel, kookkelel in.; settel ui. keukenlijst, lijst v. der gereed te maken spijzen, menu o.; seug o. keukengoed, linnengoed o. voor de keuken; sticker ui. keukensiiiker v. Küchererbse, (-«) >. groene
erwt v. KÜCblein, (-s, mv. Küchlein) o..
Z. Kftchelchm(Past.);2.kuikentje,hun* tje o., junge gans v. Küchler, (-l, mv. Küchler) m„ 2
Kuchenbdcker. Kucken, (kuckle, gekucht) beUr.
ww„ Z. gucken. Kuckuck, (-(e)s, mv. -e) m. koe-
koek ui.; 2. koekoeklluilje o. (een kin derspeelgoed); (Volksl.) das dich der • !, de duivel hale tl!; 3. (PI.) pyrauiidaal- vormig berenoor o.; blauer -, standel- kruid o.; 4. (Zeew.) slonsje o., dieveu- lantaren v. Kuckucks-ammer, (-n) v
baslerd-iiachtegaal ui.; •biume v. kne-
koeksbloem, anemoon ».; 2. waterkers v.; 3. standelkruid o.; it. harlekijnsstan- dclkruid o.; -brod o., -klee, -kohl m. (PI.) koekoeksbrood o., klaverzuring ».; schiefer m. grauwe schiefer o.; -fliege v. koekoeksvlieg v.; speichel m. Ienle- schuiui o.; 1. Z. -blume (I); -pfeife v. koekoeksfluilje o.; slein in.,Z. schiefer Kuddnissen, v. rav. gekleurde
koralen v. mv. Kuder, (s, mv. Kuder) ui. (Jacht-
w.) wilde kat, bosebkat ».; 2. steen- of huismarler in. Kudcrn, (kuderte, gekuderl) hedr.
ww., Z. krullen, Kudick, (-(e)s,mx.s) iu.(Volksl.)
veldmosterd-zaad o., -plant v. Kufohenoi Küfchen,o.(verkl.)
zijstukje o. van ceue slede; 2. kuipje, tobbetje o., Z. Kufe. Kufo, (-«) v. (van cene slede), zij
stukken o. uu., van voren gekromde
boomen ui. "BV.; 2. kuip, tobbe v.; 3.
Br.) kuip v., fust o.; 4. (Nat. bist.)
snippekop, snippusnavel ui.
Kuföü-bier, (-(e)s, mv. -e)o. op-
gelegen bier, oud bier o.; -getcölbe o. (liouwk.) Z. Tonnenycwölbe. Küfer, (•*, djv. Kafer) m. kuiper,
vaatwerkmaker m.; it. kclderjougen ui. KUferei.v. .KUferhand werk,
o.,z. ui. kuipen, kuipersaiuuacht o., kui- perij v. Kijforknecht, (-(<)», mv. -e)m.
kuipersknechl in. Kuil\', (-en) v. uf Kyilsehilt,
|
(-(e)», mv. -e) o. veerschip o., smak,
veerschuit, pont v. Kuffer, (••, mv. Kuffer) m., Z.
Koffer; •kürnchen o. helmslang v. Kuilsch, bijv. uw, (vau oud Ara-
bisch schrift), koeflsch of knfiseb. Küflein, (verkl.) u. (Ven.) aflei-
dingsgraeht v. in hel midden eener droge vestinggracbl. Kygel, (-n) v. kogel, bal, hol in.;
Erd-, aardbol in., globe v.; (Art.) kogel m.; (lülj.) bal, biljartbal m.; (bij verkie- zingen), ballnteerballeljeo.; mil •nloscn, balloleeren; (Sp.) bal, knikker ui.; -n und Kegel, ballen en kegels; mil emer - geladen, met een kogel geluden; -nuech- selu, met hel pistool vechten of duellee- ren; auf -n herausfordern, op hel pistool uitdagen: sicA eiiie - ror den Knpf tchic- cen.zich (een kogel) voor lien kupschie- len, zich door reu pistoolschot hel leven benemen; ylühende -,brandende of gloei- ende kogel; nicht alle -n treffen, niet elk schot is raak; (Spr.) er slehl zuischen - und Ziel, hij zit tusschen hangen en worgen; iintik. (aan arm en schenl:el- been), kop, knokkel m.; (Nat. hist.) Z. • Ihier; (Ceweerm.) kaliber o. Kugel-abschnitt, (-(*)», mv.
-e) m., Z. schuilt; -acltse v. as, spil v.
tan een bol &; -amaranth m. (PI.) bol- ïormige lluweelbloem v.; -armbrusl v. boog m. om kogels te schieten; -arliy bijv. uw. kogelachtig, bolachlig, bolvor- inig; —e Schalthiere, slekelhuiden v. mv., zeedieren o. mv. mei stekelachtige huid; -back o. (Zeew.) kogelbak ni., scherpbok o., scherpbak m.; -bahn v. baan v., dieeen kogel doorloopt; 2. (Art.) maliebaan.kogelbaan v.; -bando. (Ontlk.) Z. Kapselband; -baum in.(Tuiub.) rond- besnoeide, bolvormige boom in.; -becher in. bolvormige beker m., bolvormig drink- las o.; -binse v. kogelbies v., harlhalm in.; 2. bolvormige plant ».; 3. gewoon kogelkruid o.; -büchse v. (Geweerm.) getrokken geweer o., karabijn v. Kügelchcn, o. (verkl.) kogeltje,
balletje, bolletje o.; 2. (PI.) bolletje o.; 3. (Nat. hist.) pareltje u.; 4. (tien.) uus beslehend, uit bolletjes beslaande, glo-
buleus; 5. (Nat.) in atomen deelbaar lichaamsdeeltje o., molecule v.; (Apolh.) artseuijkoekje o. Kugol-dicke, v., z. m. kaliber
o., dikte, maat v. eens kogels; -dislel v. stekelbrem, ronde stekeldistel v. Kugeldreieckslehre, v.bolvoi-
inige driehoeksmcliiig.slerische trigono- uietrie v. Kugöl-Oison, (sisens,mv. -eisen)
o. kogelijzer, hoefljzer o. met een hal- ven bol er onder; -ers o. (Üelfst.) bol- vonnige zwarte blende v., zilverbevat- lend zoutoxyde o.; -fang m. (w.i.gebr.) aarden wal ui.: 1. kogelbekertje o., vang- bal m.; -fest bijv. uw. kogelvrij; -/SscA m. stekelvisch in.; 2. zeemaan v.; -flasche v. kogelllcsch v.; -flcchtc v. (PI.) kogel- vormig korstmos o.; -form v. kogelvorm in.; 2. (Art.) vorm ui. om kogels te gie- ten; •firmig byv. uw. kogelvormig, bol- |
|||||||
|
Küh.
|
||||||||||||||||||
|
Kuli.
|
||||||||||||||||||
|
764 Kug.
|
||||||||||||||||||
|
ke v. ronde schelpversleening v.; 2. Z.
Kolhsi-hnecke; schneider in. holglasslij-
per m.; schuilt m. (Mectk.) kegelsnede v., bolvormig segment o.; schrot ai. (Jachtw.) kordonkogel m.; schuss m., Z. -palroue; schwamm m. bovisl v., ronde paddenstoel iu..- spiegel m. bol- vorniigc spiegel in.; -spiel o. balspet, kngelspel o.; 2. \'/.. -losung; spinne v., Z. Kreuzspinne; stabkreuz o., Z. -krcuz; •thee m. keizersthee v.; -lhier o. kogel- dier o., duizendpoot in., die zich als een bal oprolt; shierchen o. infusiedierljeo.; •trager ni. (I\'l.) witte chicorei v. Kijgclung, t. op een klosje wiu-
deu o.; 2. ballotage v., Z. kugeln. Kugel-ventil, (-(c)«, mv. -e) o.
bolronde veiligheidsklep v.; -wagen m. kogelwagen, treinwagen ai.; -uahl v., Z. •loos; -uinkel ui. (I)ricb.) bolvormige hoek til, sferische hoek ui.; -wurm in. kogelvvonu m., Z. -thier; -zange v. of •zieker in. (Art., Ilcelk.) kogellang v., kogeltrekker in.; -zapfen m., Z. -gelenk; •zirkel in., Z. scltnitt. Kuglor, (•», mv. Kugler) in., Z.
Kugeluhneider. Kuh, (mv. Kühe) v. koe v.; eine
junge -, dienoch nichtgetragen hut,vaars v.; eine melke -, melkko» v.; (Jachtw.) (van patrijzen jagers), zakncl o.; (Sp.) \'L. blind; 2. (bij goudwasschers), planken v.uiv.,wasuhbak in.;3.(fig.)dom vrouws- persoon o. Kuh-\'ahnlich, -artig, bijv. nw.
koeachtig, als eene koe, op eene koe gc- lijkende: -auge o. koeienoog, groot oog o.; 2. (IM.) stinkende kamille v.; -bauch ui. koeiebuik, buik m.eeuer koe;it. (lig.) haugbuik in.; -baum m. kocboom ui.; •blaller v., Z. -pocke; -blume v., Z. Üol- |
||||||||||||||||||
|
v.; -ketle v. ketting ni. om de koe aan
vast te leggen; -klauev., Z.-huf; •kratze v. (PI.) jeukboon v.; -kraut o. bingel- kruid, glaskruid o.; 2. Z. -icurzel. Kuhl orKuMe, (-(e)n) v. (Zee-
w.) halfdek o., gang ni., wandering, wa- ring v.; 2. (-(e)s, mv. -e) m. manl- slroom, draaikolk ui. Kühl, (-er, si) bijv. en b. koel.
frisch, koud, verfrisschend; die tuft isl ?s gibl eine -e Lu ft, hel is koel, koud
weder, het weer is koel; im -en spazic- ren gehen, in de koelie gaan wandelen; die -e Nacht, de koele nacht, de koelte van den nacht; -<?r Wind, koel. frisch, koud; -er werden, (van het weder), koe- Ier worden, kouder worden; sie sind da niehr im -en, daar zijn zij meer in de koelte; -er Trunk, verkoelende, verfris- schende drank in.; tin Getrank -er uer- ien lassen, laten verkoelen; (lig.) koel, lauw, met weinig ijver, met weinig vuur. Kuhlager, \\-gers, mv. -ger) o.
kouieuplaals v., koeienhok o. Ktihl-apparat, (•(«)«, mv. -e)
m. (bist.) knelvat, koeltoestel o., koel-
ketel, koclbak in.; -baljc v. (Zeew.) balie, koelbalie, koksbalie \\.;-böttich ai.,-döse v. (Br.) koelbak in. Kuhle, (-«) v., Z. Kuhl.
Kühle, i-») v. koelte, koude,frisch-
heid v.; (fig.) - des llerzens, des Blules, koelbloedigheid, onverschilligheid, lauw- heid, koelheid v.; 2. koelte v., koele wind ra., bries ».; frische -, frissche koel- te; tleife -, stijve, lliuke koelte; ó. (Br.) Z. Kiihlböltich, Kuhleder, (•») o., z. m. koeleder,
koeieuledcr o., gelooide kocienliuid ».; •ledern bijv. nw. koelederen, vau koe- leder. Külll-eimer, {-eimers,a\\\\.-eimer}
in., -faSS, (-fasses, mv. -fdsser) o., gcf :iss,i (-M, mv. -e) o. koelcramer
ui., koelval o., koclloestel o. Kühlen, {kahlte, gekahit) o. ww.,
m. h. verkoelen, afkoelen, koel worden, koud worden; (Zeew.) der Wind kühll, de wind verkoelt, wordt koud; es kühll, hel is frisch. hel is koud; 2. bedr. ww. den Wein -, verkoelen, afkoelen, koud maken of laten worden; -d, verkoelend, verfrisschend; -der \'Frank, -iles MUM, \'f.. Kühltrank ój-; das Getreide -, dooreen |
||||||||||||||||||
|
vorinig. rond, bol; (Bouwk.) —e Ziera-
llien, paternoslenverk o., paternoster of rozekrans m., met bolletjes aangevulde ljjst v.; -frei bijv. nw. kogelvrij; -fusz in. (Meub.) ronde poot, kogelvoelm.;-/\'K//er o. (Jachtw.) kogelvoering v.; -garten ui. arlillericpark o.; •oefent o. (Werkt.) ko- gelscharnicr o.; -gerade bijv. en b. (I!c- weerm.) van hetzelfde kaliber, van de- zelfde wijdte; (van een geweer), nauw. keurig geboord; -geslall f. kogelvorni m., kogelvoimige, ronde gedaante, bol- vormige gedaante v.; -geaólbeo. koepel- gewelf o.; -gieszcr m. kogelgieler in.; 2. \'L. -form; -gleich bijv., nw., Z. -»erade; •grösze v.,Z. -dicke; -haufen m. hoop in. kogels, kogelslapcl in.; -haupt o., Z. Kaulbars; -helm m. (Bouwk.) kelelge- welf u.; \'hippe v., -hopfen in. aschkoek in., brood o., dal gemeenlijk onder de asch gebakken wordt; it.(l\'ast.)tulband v. Kugclicht, bijv. en b. naar een kogel of bol gelijkend, kogelachtig, bol- aclitig, \'L. kugelfnrmig. Kugelig, bijv. nvt.,1. kugelförmig. Kugel-karto, (•») v. wereldkaart, kaart v. van de beide halfronden der we- reld, rnappemonde v.; -kaslen in. (Art.) kogelkist, kogelkast v., Z. -back; -keim m. (I\'l. kiem v. met ongesplelen, bol- ronde zaadjes; -knopf m. ((jcweerm.) werktuig o. om den kogelvorm te draaien; 2. knoopenhout o.; -kreisel m. brom- tol m.; -kreuz o. kruis o. met een kogel of knop versierd; -lack m. kogellak.rood lak o. met krijt tot bolletjes gemaakt; •latte v. (op oorlogsschepen),kogelrck o., rek o. om kogels vast te leggen; -lehr o. (Art.) kogelmaat, kogelmal v.; -/c/ire v. leer, wetenschap, kennis v. van den bol; -/oi\'A o., \'t., -sack; -loos o. (w. i. gcbr.) loling.keus v. door balletjes, ballotage ».; das — ziehen, balloteeren; •losung v. balloteereu o.; -»ias;o., Z. -lehr; -masz- liebev. (PI.) gewoon Logclkruid o.; -mu- schel v. bolvormige kammossel v. Kugeln, (kugellc.gekugelt) o. uw,
m. *. rollen als een kogel; it. in. h. nul einem Steine -, kogelen, spelen, rollen; 2. met den kogel of hal spelen; it. kege len; 5. überjem. -, icin. balloteeren; II. bedr. ww. rondmaken; 2. tot een kluwen winden, op een klosje winden; III. wed. ww. sich nuf dem Üoien -, een ronden vorm aannemen; 2. rond worden, zich ronden. Kugol-narzisse, (•») v. plant v.,
welker bloemen eene soort van ruiker vormen, walernarcissus v.; -patrone v. (Krijgsw.) geweerpatroon v.; \'pjlasler o. om windsel o., voering v. van den kogel; •plan m. kegelbaan v.; 2. grasperk o.; •plaiz m., Z. -garten, -kasten; -probe v., Z. -lehre; -quarz m. bolrond kwarts o.; •recke v., Z. -latte; -rcgen m. kogelregen m., hagelbui v. van kogels; -ring ni. (Juw.) hoepring m. zonder steen of kas; •rühre v. (I\'l.) kleine gentiaan, veldgen- tiaan v.; -rund bijv. nw. kogelrond, bol- rond, Z. kugelig; -r(mie v. bolrondheid v.; -sacAm.([)ilj.) biljarlzak ui.;-ic/iei<ie ».(PI.) \'ierlandigezeesclieede i.;-schnec |
||||||||||||||||||
|
terblume; 2. leeuweutand m., paarde*
bloem, hondsroos v.; 3. koedille \\.\\-brücke v. (Zeew.) koebrug v., halfdek o.; -ou(- tcr v. koeie(n)boler v.; -darm m. koedarm m.; 2. ti\'ompelschelp v.; -dille v. veld- kamille v.; 2. slinkende kamille v.;-dreck m., Z. -jladen; -dung, -dünger in., Z. -mis/; -euter o. koeienuier v.; -/laden m. koe(ien)mesl m.;—i>l o. door oveiïialing uil koe(ien)mesl verkregen olie v.;—uas- ser o. koc(ieu)pisv.; -fleisch o.koe(ien)- vleescho.;-/,«SJin.koeiepootiii.;2.(sleen- h.) steentrekker m., sleeutaug »., koe- voet m.; 3. (I\'ap.) groot gebrek o. in hel papier; -futter o. koevoeder, kocienvoe- der o.; -glocke v. koeklok v.; -haar o. kocliaar, koeienhaar o.; Uecke von —en, koebaren deken v.; -hackig bijv. nw., Z. engbeinig; -haller m. koe(icn)wachter, koeherdcr m.; \'hamen in. (Landh.) hal- ster in., koehaam o.; -haus o. koestal, koeicnstal in.; -haul v., Z. -leder (l); •hirt of Kühhirt m. koeherder, koeien- herdcr, koeiendrijver m.; —in v. koe- herderin v., koeiendrijfsler v.; -/iorn o. koc(ien)lioren m.; — (van den koeien- drijver), koehoren m.; (I\'l.) .fenegriek, (jrieksch hooi o.; dragant, bokshoorn iu.; • hul in. koehoer, koeiepoot ui.; -kalb o. wijfjes kalf o.; -kamm of Kühkamm va. mijnwerkersbijl v.; -kase in. koeien kaai |
||||||||||||||||||
|
8202
|
||||||||||||||||||
|
indelen, omzeilen, verschieten; (fig.)
sein Miithchen an jemn. -, zijn moed koe- len aan, zijn hart ophalen aan, zich wre- ken op iem.; 3. wed. ww. sich -, (van dranken &), koel worden, koud worden, verkoelen; (van personen),koel,koud,on- verschillig worden; it. zich verfrisschen. Kühl-geld, (-(e)s, mv. -er) o.
steekgeld, oinzetgeld, verscliielloon o.; •hafen in. (Glasb.) aarden pot in. om glaswaren in af te koelen. Kühlig, (-er, -st) bijv. nw. frisch,
een weinig koel, verfrisschend, vcrkoe- lend. Z. kühl, Kühling, (-(e)s, mv. -e) m. viscli
im. van hel karpcrgeslacht; it. zeegron- del m.; 2. (I\'l.) roode mondje t. of pad- denstoel ui. |
||||||||||||||||||
|
KQm.
|
Klim. 765
|
|||||||||||
|
Knh.
|
||||||||||||
|
KUmmeln, (kümmelte,gekümmell)
o. ww. (Volkst.) pimpelen, een slokje nemen, een borrellje drinken, slechte brandewijn drinken. Kummer, (s, mv. Kummer) m.
puin o.,afbraak, bouwval Bi.; (Rechtspr.) inbeslagneming, beslaglegging v.; Güler mit - belegen, in beslag leggen, beslag leggen op; 2. schaarschheid, duurte v., nood m., armoede, knellende zorg v.; in groszem - sein, in groolen nood verkee- ren; flunger und - leiden, gebrek lijden, van honger sterven; 3. kommer m., ver- drict o., smart, droefheid, mistroosting v.; sich - machen, zich bedroeven, zich kwellen, zich zeer bezorgd, ongerust ma- ken; das ist sein geringster -, dat is zijne minste zorg, daarom bekommert hij zich hel minst. Kummorantlitz, (-(e)s, mv. -e)
m. kommervol gelaat, droevig voorko- ini\'ii. uiterlijk o. Kümmorer, (--, mv. Kümmerer)
ui. (Rechtspr.) hij, wiens goed in beslag genomen is, die voor schulden gevangen gehouden wordt; 2. (Jachlw.) hert o.,dal aan de teelballen gekwetst is; it. herl o., ii.il het gewei niet afwerpt. Kummerfrei, bijv. nw., z. kum-
merlns.
Kummerhaft, (-cr, -cst) bijv.
nw. koinmerlijk, kommervol, bedroefd, droevig; 2. nilgeput van vermoeienis, door zorg of ontberingen verleerd. Kümmerlich, (-cr, si) bijv. en
h. kommerlijk, moeiclijk, armzalig; -es l.eben, kommervol, ongelukkig, ellendig; - leben, armoedig; sich - rellen, nanwe- lijks, ternauwernood, met veel of groole moeite; -e Zeilen, kommervolle, onge- lukkige, nnndlolligc lijden; 2. (van hel uiterlijk), Z. kummerhaft; -keit v. ongc- luko.,ellende v.,nood in.,droefheid,zorg v., verdriet o. KUmmorling, (•(«)*. n>v- •\') "•
komkommer v., agurkje o., Z. Gurke; skraut o. dille v., Z. Ditl. Kuuimor-los, bijv. en b. onbe-
zorgd, onbekommerd, gerust, zonder ver- drict, zonder zorg; -mienc v., Z. -an!lilz. KUmraorn, [kümmerte, geküm-
merl) bedr. ww. (Rechtspr.) beslag leg- gen op, in beslag nemen, arrestee- ren; 2. kommer verwekken, bedroeven, verdriet aandoen; Ihre Lage kümnurl mich, bekommert mij, maakl mij on- gerust; it. das kümmerl ihn nicht, daar- om bekreunt hij zich niet, dat is hem onverschillig; II. wed. ww. sich über of urn elw. -, zich bekommeren, zich be- kommerd maken, zich ongerust maken, zich verontrusten, zich storen aan, zich bekreunen; er kümmerl zich MN nichls, hij bekommert zich om niets, geeft ner- gens om. KUmmerniss, (-e) v. bekomme-
ring, zorg v., verdriet, leed o., Z. Kum- mer; 2. tegenspoed m.,ongeluk o.,ramp m. Kumm©r-schwer,bijv.nw.droe-
vig, treurig, noodlottig, kommervol; -tay va. kommervolle dag, noodlottige dag m.; 2. tot het in beslag nemen bepaalde dag |
||||||||||||
|
Kühl-kessel, (sets, mi. sel) m.
koelketel m., Z. -pfanne; -kugel v. barn- sleenen nf kristallen kogel m. om de han- ilen af te koelen; -millel o. verkoelend middel, verfrisschend middel o.; -ofen m. (Glasbl.) koeloven m.; -p[anne v. (Snikerr.) koelpan »., koelpol va.:-pfla- slcr o. den brand verminderende pleister v.; -quasl m. koelkwast m.; -röhre v., Z. schlange; salbe v. brandzalf, den brand verminderende zalf v.; schift o. (Itr.) Z. Kühlc (2); schlange v. slang v. van het koelvat, slang v. van den distilleerketel; schwabher m. (Zeevv.) zwabberm.,dweil v.; segel o. (Zeew.) koelzcil, hichtzeil o.; stock m., Z. Kithle (2); -lranl m. verkoelende drank, verfrisschendedrank m.; -trense v. (Rijk.) knuwgehit, drenk- gebil o., watertoom m.; -trog m. (Sm.) koelbak m. Kühlung, (-en) v. verkoelen, af-
koelen o., verkoeling, afkoeling, verfris- sching v.; 2. Z. Kftlile; 3. (Zeew.) koelte v., koeltje o.; (lig.) (van pijnen &), ver- zachling,v«rminderiugv.;(vanden dorst), verfrissching v. Kühl-Wanne, (->i) v.houten koel-
bak m.,waarin men de llcsscben zet;-ri>cA in. kannewasscher ra., Z. l.öschivisch. Kuh-materie, v., z. m. koepok-
stof v.; -maul o. koeiemnil m.; -mctl;er in. kocienmelker m.; -milbe v. teek v.: •mtlcli v. koe(ien)melk v.; -mislm. koe- mest, koeienmest m.: -molken mv. hoi, wei v. Kühn, (-er, st) bijv. en b. koen,
sloot, vermetel, onverschrokken, onver- saagd; -er Soldal, stout, dapper: ein -er Mann, stoul, vermetel; - sprechen, slont, vrijuit; isl er - genug, dies: zu sagen, is hij vermetel genoeg &; -cr Ausdruck, stout, vermetel, gewaagd; -es Bild, -cs Wort, ferm, flink; -e Treppe, steil, hoog; tinen -en Pinsel haten of fnhren een "lout penseel hebben, flink, ferm schilde» ren; -heit v. stoutheid, koenheid, vcr- metelheid, driestheid, onverschrokken- In ui. onbeschroomdheid »., moed in., stoutmoedigheid v.; ich traite ihm line «olche— zu, ik acht hem tot zulk een waagstuk & in slaat; (i. k. bet.) verme- lelheid, onbeschaamdheid v. Kühnlich, (-er, st) bijv. en b„
Z. kühn. Kühnling, (-(«)j,mv.-e) m.waag.
hals m. Kühnmuth, (-(e)s) va., z. m.
moed in., stoutmoedigheid v.. Z. Kühn- heil. Kuh-pacht, (-packl(e)s, mv.
•pachle) m. veepacht, melkpacht v.; •pachter m. inclkpacbter, veepachtcr m.; -pnchlerm v. vcepachtsler, melk- pachtster v.; -paslinake v. veldpastinak ».; -peterlein o. wilde kervel v.; -pili m. koeiepoot m. (een paddenstoel); -pocke i. koepok v.; 2. mv. -n, pokken, kinder- pokken v. mv., kinderziekte v.; einem Kinde die —n einimpfen, een kind inen- len, vaccineeren. Kuhpocken-arzt, {-arzi{e)s,
nv, •artle) m. koepokkenarts, vac- |
cinatenrm., hij, die met koepokstof inent;
•gift o. koepokgift o.; -impfung v. koe- pokinenting, inenting v. met koepokstof, vaccinatie v.; -materie v., sloft m. koe- pokslof v. Kuhr, Kühr, i-en) »., Küh-
ren, (kührle, gekührl) bedr. ww., Z. A\'nr d>\\ Kuh-reigen, -reihen, m. (van
de koeherders op de Alpen),blazen o. op den koeboren; -riem(en) m. arm oker- achtig ijzererts o.; (I)elfst.) koolzure kalk v. Kühruhe, (-n) of Kühunter,
(•uulers, mv. -unler) va. schuilplaats v., schaduw v. Kuh-Sauger, (saugers mv. -sa«-
ger) in. (Nat. bist.) geilemelker m.; satire v. caprinezuur, bolerzuiir o.; scheid ui. afscheid o. van de Alpen, wanneer de herder met de koeien de winierkwartieren betrekt; schelle v., Z. •glocke; 2. (Nat. bist.) Z. Meereichel; il. KiiehcnschcUc; schlichl v. (Itergw.) laak v., werk o. van twaalf uren; schlnsscl ui. verplichting v. om na volbrachten leertijd knecht Ie worden; schwanz m. koestaart m.; (lig.) lafaard, bloodaard m.; 2. (Nat. hist.) groolc schoenlapper m.; 3. leerling m„ die zijn leertijd heeft uitgediend, maar nog geen knecht is; schrnf m. (Student.) Z. Gesellenball; slall m. koestol nf koeienstal in.; stelle v. gele kwikslaart m.: -rogel m. kneien- spreciiw m.; -irar»ibijv. nw. (van melk). warm van de koe komende; -ueide v. weide v. voor koeien; (PI.) zwart ko- reu o.; -weizen in. koettrwe, trilde tar- we v., 2. harik v. (onkruid); -wurz(et) \\. eenjarig glas. of bingelkruid o., Z. Hingclkraul;ï.\'/..Fieberwurzel;-zehent{e) in. melktiend v. Kukuk, (•(«)«, mv. -e) m., Z.
Kuckuck. Kukum(b)er, (•*) v. komkom-
iner v., Z. Gurke.
Kukurug, (s) m., z. m. mais o.,
Turksche tarwe v. Kullern,(»H//cr/c,(;etH//fr/)o.ww.,
Z. kollern, Kumm, (-(e)s, mv. •<•«) m. trog,
bak m. voor nat veevoeder. Kumme, (-n) v„ Z. Kumpf (2);
(Zeew.) (van een haven), havenkom v., dok, bassin o. Küinmcl, (-«, mv. Kümmel) m.
komijn m.; 2. karweizaad o., karwei v. Kümmel-birn(e), (•«») v. peer
v. met komijnsmaak; -branntivcin m. ko- mijnbrandewijn, slechte brandewijn m.; •brod o. komijnbrood o.; -brühe v. ko- mijnsaus v.; -kafer m. komijnkevcr m.; -knse m. komijnkaas v.; -myrthe v. wei- riekende mirte v.; -ölo. (Gen.) komijn- olic v.; -p/laslcr o. komijnpleister v.; silgc v. peterselie v. met karweiblad; slein m. steensoort v. met inwendige knmijnvormige deelen; suppe v. komijn- soep v.; -lraube v. groote welriekende druif v.; •türke m. (Student.) student m. die in de nabijheid van eene academie- stad thuis is; -wasser o. komynwater o. |
|||||||||||
|
766 Kun.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Kfin.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Kun.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Kunden, {kilndele, gekunde!) bedr.
ww., Z. onkundigen. Kundenbrod, (-*n>d(e)i, mv.
brode) o. brood o.,dat met grootc vracht- schepen vervoerd wordt. Künder, (-s, mv. Kinder) m. aan-
kondiger, liodc, heraut m.; (i. k. bel.) verrader, aanbrenger, verklikker in. Kundig, (-er, -st) bijv. nw. (met
den 2n nv.) kundig, bedreven, ervaren, bekend met, geoefend; einer Sache - sein, bekend zijn met, bedreven zijn in; ein -cr, een kenner, geleerde m.; \'keil v. ervaring, bekwaamheid, geocfendheid, bedrevenheid v. Kundig, bijv. en b. bekend, po-
Wiek, openbaar, ruchtbaar, - teerden, |
Künftigkeit, (-en) v. toekom-
stigheid v., slaat, toestand m., hoeda- nighcid »., van iets toekomstig; 2. toc- komsligbeid v., toekomstige, loekomslig aanzijn o.; 3. toekomst v. Künigundenkraut, (- krant (*)*,
mv. \'krivler) o. leverkruid, boe!kcns- kruid, koninginnckruid o.; 2. galfelkruid o., tweetand m. Kunkel, (-n) v. spinrokken o.;
(Hg.) spinsters v. mv., gezelschap o. spinsters, spinvertrek o. Kunkel-adel, (-«) m.,z. m. vrou-
wenadel ra.; -band o., -brief m., Z. Koc- kenbrief; -iehen o. vrouwenlecn, spille- leen o.; -magen in. bloedverwant ui. van moederszijde. Kunkeln, (kunkelte, gekunkell)
bedr. ww. heimelijk verruilen, knoeien, bedriegen, konkelen. Kunst, (Künste) v. kunst, kunst-
greep, handigheid, behendigheid, kunste- narij v.; ihre Schönheit ist -, is niet na- tnurlijk, is kunstmatig; 2. geschiktheid, vaardigheid, bekwaamheid v.; (Spr.) - brichl man nicht vom Zaun, de kunsl waait iemand niet aan; 3. kunslmatig- beid, gemaaktheid v.; tn dieser Gruppe herrschl su viele -, er is te veel gekun- slelds, te veel gemaakts in &: it. das ist keine -, (gemeenz.) dat is geene kunst, dal is niet moeielijk; 4.handigheid,kunst- greep, behendigheid, kunstvaardigheid, goochelkunst v., goochelsluk, kunststuk o.; eine geheime -, geheime kunst, sliin- heid v., lisl v.; II. kunst, kundigheid, kennis, vaardigheid.leer, wetenschap, me- lliode, handelwijze v.;Kennerder-, kunst- kenner, man ui. van de kunst; gemeine, handicerksmissige Künste, werktuiglijke, machinale kennis v.; brodlose -, kunsl v., welker beoefenaars door haar niet in hun onderhoud kunnen voorzien; freie Kün- sle, vrije kunsten v. mv.; die schonen Künste, de schoone of fraaie kunsten v. mv.; (Tcekcnk.) jc«i»arzc-,graveerkunst v. in zwarl; schwarze, Passauer -, zwarte kunst, hekserij, looverij v.; geheime -, geheime kunst v.; III. (Walerh.) Z. \'ge- zeug; 2. openbare bron of fontein f. Kunst-adel, (-s) m„ z. m. adel
m. der kunst, adel m. der kunstenaars; 2. toppunt o. der kunst; -akademie v. academie v. der kunsten; -anlage v, aan- leg in., vatbaarheid, geschiktheid v. lot kunst, talent o.;2. (Bouwk.) kunstaanleg, kunstmatig aangelegde tuin ui., park o.; •arbeil v. kunstwerk, kunststuk o,; -ar- beiier ra., Z. Künstler; -ausdruck m. kunsl uitdrukking v., technische term ra.; •ausslellung v. tentoonstelling v. van kunstwerken; -bou m. kunstgebouw o.; 2. kunstige samenstelling, kunstige in- richting v.; -beflissen bijv. nw. nijver, eene kunst beoefenend; —heit v. nijver- heid, beoefening v. der kunsten; -beruf m. roeping v. tot de kunsl, aanleg m., talent o.; -beschreibung v. kunstbeschrij- ving, nijverheidsleer, technologie v.; -be- triebsam bijv. nw., Z. -be/lissen; —keil v., Z. -be(lissenlieit; -bitd o. kunststuk, voortbrengsel o. der kunst; -bHdung v. |
||||||||||||||||||||||||||
|
m.; (Zeew.) -lage m. mv. vastendagen
m. rnv.; •vnll bij», en b. kommervol, kommerlijk, treurig, ellendig; —er Tag, Z. -tag; 2. 7..jammervoll. Kliinrao t, (-(e)«, mv.-c)o.(van
een paard), gareel, haam o., halsband m. Kumm(e)t-decke,(-n)v. haam-
kap, lederen kap v. boven hel gareel; •deckel m. reiskoffer m. bestemd om door paarden gedragen te worden; -fell o.. Z. •decke; •gesekirr o. Uuitsch gareel o.; •hom o. krom uitstekend uiteinde o. van de helft des hanms; -kappe v., Z. •decke; -kellc v. haamkclting m.: -kis- ttn o. haamkussen o.; -macher va. ga- reeltuigmaker m.; -pferd o. haampaard, in gareel trekkend paard o.; stock m. garcelhout,haamhonlo.;-s/<">i-AeHi.haam- houlen o. mv., haam o. Kumraigstein, (-(c)<, mv. -e)
ra. venussuavel m., versteende slak v., versteend schelpdekscl o. Kunimkarren, (-n?ns, mv. -ren)
in. storlkar v. Kumpan,(-(«)«,mv.-<)m.(Volkst.)
makker, kameraad, gezel in.; ein tuttiger -, een vroolijke. klant of kwant,snaak m. Kumpo, (-n, mv. -n) m.,Z. Kum-
pan; it. heler m. Kumpen, (..«, mv. Kumpen) in.,
Z. Kumpf (2). Kumpf, (-(e)s, mv. -e) m. (in een
molen), drijfwiel o.; 2. kom, nap v., bak m., spoelkom v.; (tjiel.) bekken, bassin o.; it. Z. W\'alklrog. Kund, bijw. hekcml, openbaar, pu-
bliek; jemn. • werden, iemand bekend worden, ter iems. kennis komen; - ma- clien of -tliun, bekend maken, afkondi* gen, doen te weten; - werden, bekend worden, ruchtbaar worden. Kundbar, bijv. en b. bekend, pa-
bliek, openbaar, ruchtbaar; -keil v. bc- kendlieid v., openbaar worden o.,rucht- baarheid v. Kun.do, v., z. in., Z. Kundmachung;
it. Kundschafl (2); 2. (-n) v. kennis, kunde v„ bericht, naricht, melding v.; - von elw. habcn, kennis, verstand heb- ben van, bekend zijn met; - ron etic. nehnien, kennis nemen van, zich bekend maken met,onderzoeken, nagaan; 3. kun- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
ruchtbaar worden, bekend of p
|
5
|
ubliek wor-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
den; \'keil v. bekendheid, openbaarheid,
ruchtbaarheid v. Kündigen, (kündigle, gekündigt)
bedr. ww., Z. onkundigen; it. aufkün- iigen. Kündigung, (-<-») v.. z. An-,
Ycr-, Aul\'kündigung. KUndin, (-nen) v. (w. i. geb.)
vrouwelijke klant v., cliënte v. Kündlich, bijw., Z. handig.
Kundmachung, (-en) v.bekend-
makiug, afkondiging, publicatie v. Kundmann, (-minn(e)s,mv.-/ru-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
2
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
le) m.. Z. Kunde (Hand.).
Kundschaft, (-en) v. (Hand.)Z.
Kunde (2); 2. kennis, tijding »., bericht, naricht o.: (van een handwerksman), livret, bewijs o. van goed gedrag; - von einer Sachs haben, Z. kundig; sich auf - legen, • einzichen, bericht inwinnen; (Krijgsw.) kondschap, ontdekking, vcr- kenning v.; auf- sein, op kondschap zijn, op verkenning uit zijn; it. auf- ausgehen, op verkenning uitgaan; (Hand.) klan- dizie v., klanten m. en v. mv. Kundschaften, (kundschaflele,
gekundschaflet) o. ww., m. h. gaan on-
derzoeken, bericht inwinnen, onderzoek
doen, informecren; (Krijgsw.) den vijand
erkennen, op verkenning uitgaan.
Kundschafter, (-s, mv. Kund-
schaflcr) m., -in, (-ncn) v. kondschap- per, verspieder, verkenner m., kond- schapster, verspiedsler v. Kundschafterei, (-en) v. be-
spiederij, verkenning v. Kundschaftspo3ten,(-nos/en.<i,
mv. -posten) m. (Krijgsw.) verkcnnings- post m. Kundwaohter, {-wdchtert, mv.
•wachter) m. (Zeew.) doodshoofd o. van het blinde zeil; 2. sloepinhaler m.; 3. neer- halcr in. van het logzeil. Kunft, (Künfle) v. komst, aan-
kom«l, toekomst v.; (Kalh.) Advent ra. Kunftfest, (-«s,rav.-e) m.(Kath.)
Advent m. Künftig,j bijv. en b. toekomend,
aanstaande, toekomstig, in hel vervolg, later, voortaan; der -e Monat, de loeko- mende of volgende maand; in\'t -e, Z. künflighin. Künf tighin, bijw. in bet vervolg,
voortaan, in de toekomst. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
1106
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
de, kennis, kundigheid, wetenschap v.,
Z. Erd-, Krauter-kunde «f\\ Kuilde, (•», mv. -n) m. en v. be-
kende, kennis m. en v., vriend, vcrlrou- weling m., vriendin v.; 2. getuige m. en v., medeweter m.; (Hand.) klant, lian- delsvriend, correspondent m.; viele -n habcn, goed beklant zijn, veel klanten hebben; (van een advocaat), client m. cliënte v.; einem Handwerksmann -nver- schaffen, klanten aanbrengen; -n bckom- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
92
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
men, klanten krijgen, te doen krijgen; urn
seine -n bringen, de klanten aftrochelen. Kyndolos, bijv. uw. onbekend
vreemd, gcene kennissen hebbende. Kuilden, (kundele, gekunde!) onp.
nw., in. h. bekend, publiek, openbaar, ruchtbaar ziju; 2. wed. ww. es kundel tick schun, het wordt reeds bekend, het gerncht gaat of loopt reeds. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Kan Kttn. Kun. 767
|
|||||||||
|
kunstvoorwerp o.; 2. vorming v. alsknn-stenaar, smaak ui.; -buch o. kunstboek,
looverboek, goochelbnck o.; -cabinet o. kunstkabinet o., Z. -kammer; -dichter m. kunstmatig dichter ni.; -dichtung v. gekunstclJ dichtstuk o.; -drechsler in.. —in v. kunstdraaier iu., kunsldraaisler v.; —arbeil v., —handwerk o. kunst- draaien o., kunstdraaierij v.; -eifer m. liefde v., vuur o. voor de knnst. KUnstoloi, (-e«) v. nagebootste
knnst, gekunsteldheid , gemaaktheid, kleingeestigheid v. in de kunst; 2. over- dreveu, met krullen en sieraden overla- den kunst, kunstenarij v.; 3. kunstenarij v., wansmaak m.; (gemeenz.) speelgoed o. Kijnsteln, (künslelle, gekünslell)
o. ww. (gew. i. k. bet.) on cinem Dingc -, te veel kunst besteden, onophoudelijk bijwerken, knoeien; 2. bedr. ww. kunst- matig voortbrengen, door knnst voort- biengen.mel kunst licwerken;oefcflns/e//es Gemalde, gckünstelte Mutik, te zeer ge- kleurd, te veel gedwongen; (van uitdruk- kingen), gemaakt, gekunsteld, nageaapt: (van wijn), vervalschl, versneden; (van goud), valsch; et liegl elic. Gekiinslelles in <)\'•. er is iets gekunstelds, gemaakts in &; II. o. zelfst. gekunslelheid v.; elw. durclïs - verderben, door te veel bijwer- ken verknoeien. Kunst-erfahron, {•er, si) bijv.
nw. ervaren, bedreven, zeer geoefend, ingewijd in de kunst; —heil, -erfahrung v. bedrevenheid v. in de kunst; -crftn- dung v. uitvinding v. van e. o. a. kunst; \'2. kunstige, vernuftige uitvinding ».; •erzeugniss o. kunstvoortbrengsel, voorl- brengsel o. der kunst, kunststuk, kunst- product o.; -fahig bijv. nw. begaafd met geschikhcid voorde kunst,kunstig,kunsl- vaardig, voor ontwikkeling geschikt; —keit v. kunstvaardigheid, geschiktheid v. voor de kunst; -farber m. kunstver- ter, kunstschilder m., Z. Schönfdrber; \'fduslel m. (Waterb.) hamer m. in wa- lerbouwkundige werktuigen; -fechler m., \'I. Fechtmeisler; -ferlig bijv. nw. kunst- vaardig, Z. -crfahren; —keit v. kunst- vaa rdigbeid, bekwaamheid, knapheid, be- ilrevenbcid v. in de kunst; -feuer o. \'uurwerk o.; —werker m. vuui\\verkma- ker m.; -/iniig bijv. nw. vernoftig, vin- \'lingrijk; -fleisz in. kunslvlijt, nijverheid, industrie v.; -/luss m. (w. i. gebr., Wa- terb.) kunstkanaal o., kunstgracht ».; •freund m. vriend, liefhebber m. der Lunst, beoefenaar m. der kunst, kunst- Tiend m.; —«n v. kunstvriendin, lief- hebster, vriendin v. der kunst; -fiiglich l\'ijv. uw. volgens de wetten der kunst gemaakt; -gabe v. (w. i.gehr.) Z. -fihig- keil; -girtnerm. tuinbouwkundige,bloe- nist in.; -gdrtnerei v. tuinbouwkiinde, bloemisterij v.; -gebdude o. kunstgebouw, nel veel kunst vervaardigd gebouw o.; \'9ebilde o., Z. -werk; -gefühl o. smaak ui. voorde kunst; 2. kunstgevoel,gevoel "• voor de kunst; -geheimniss o. kunst- üelieiiu, geheim o. eener kunst; -geist in. vernuft ui., vindingrijkheid v.; -gemisi bijv. en b. kunstmatig, met de kunst |
over.\' inkomende, volgens de i .\'geler, der
kust; -genoss m. kuiislgenool, kunst- broeder, kunst vriend m.; -genoisenschafl v. kunstgenootschap o.; 2. vereeniging v. van kunstenaars; -geralh o., —schaft v. kuustgereedschap o., kuustwerktui- gen o.; -gerecht bijv. nw.,7..-gemasz; il. Z. -richlig; -gerüsle o. kunslwci klnig o.; •geschichte v. knnslgcscliicdenis.geschie- denis v. der kunsten; 2. verhandeling v. over de geschiedenis der kunsten; •geschapf o. kunststuk, kunstproduct, meesterstuk o. der kunst; -gescllscha[l v.,7,.-genossenschafl; -geslünijeo.(\\lerg- w.) staken m. mv., stangen v. mv.; -ge- Iriehe o. kunstig werktuig o., machine v.; •geteebe o. kunstig gemaakt weefsel o.; -geicerbe o. beroep, ambacht o., dat kunst vereischt, kunslvak o,; -gcu>erk o. fabriek v.; -gc:eug o. kunslig werktuig o., machine ».; -graben in. kunstgracht v.; 2. (Ilergw.) duiker in., kanaal o.; •griff m. kunstgreep v.; (lig.) list v., geheim o.; -halle v. kunslzaal v.,gebouw o. voor schoone kunsten, museum o., galerij v. van schoone kunsten; -handel ui. kunsthandel, handel in. in kunst- voortbrengselen; -hnndler m. kunstkoo- pcr, handelaar m. in kunstvoorwerpen; —in v. kunslkoopsler, handelaarster v. in kunstvoorwerpen; -handlungv. kunst- handel in., platenwinkel m.; -höhh v. kunstmatige grot v. KÜQStig, (-er, si) bijv. nw., Z.
I ünstlich. Kunst-jünger, (-jüngers, mv.
•jiinger) m. hij,die zich op schoone kun- sten toelegt, leerling in. in, beoefenaar in. van de schoone kunsten; •kommer v. kunstkabinet o., verzameling v. van zcld- zaamheden, van kunstvoorwerpen; -khm- merer m. directeur, bestuurder m. van een kunstkabinet; -kenner m, kunstken- ner m.; -kenntniss v. kennis v. derknn- sten; -knecht m. (Bergw.) helper m. van den meesterknecht; •kniffm.,1. -gri/f; •laden m., Z. -handlung; -leder o. zui- gcrleder \'o.: -lehre v. leer v. eener kunst, theorie v.; (van eene wetenschap), tech- nisch gedeelte o.; 2. bedrijfsleer, tech- nologie v. Kunstier, (-s, mv. Künstlcr) m.
kunstenaar, knnstoefenaar, beoefenaar in. der schoone kunsten, artisl ni.; Tamend -, duizendkunstenaar, goochelaar, waar- zegger m. KUnstlerei, v. zucht v., trots m.,
verbeelding v. van den kunstenaar; it. Z. Kümtelei. Künstler-grille,(-») v. kunste-
naarsgnl v.; -hand v. kunstenaarshand, hand v. eens kunstenaars. Künstlorisch, bijv. nw. den knn-
stenaar eigen, overeenkomende met, be- trekking hebbende op een kunstenaar. Kunstler-leben, (-«) o., ?.. m.
kunstenaarsleven o.; -sinn m. kuuste-
naarsgevoel o., -smaak in., fijn gevoel o. voor kunsten; slolz w. knnslenaars- trots ui.: -i>erein in. kunstenaarsvereeni- ging, academie v. Künstlich, (-er, -i() bijv. en b.
|
kunstig, met kunst vervaardigd, vcrnuf-
lig; -e Hand, Z. Künsllerhand; 2. nage- bootst,nagemaakt, kunstmatig; -e Haare valsch, onecht; -es Gold,onecbl;-csJahr, •er Tag, -e Zeil, niet volgens de natuur, niet werkelijk; (fig.) er zog sich auf cine •e Art heraus, hij hielp zich opecnever- nuftige wijze uilde verlegenheid;(Rechts- w.) -e Millel, slimheid, geslepenheid v.; 2. geveinsd,gemaakt,gehuicheld: -keit v. (van een uurwerk), kunstigheid v.,kun- stige o.; (fig.) gemaaktheid, gcdwongen- heid,onnatuurlijkheid v.:2. Z. Künstelei. Kunst-liebe, »., t. in. koost lief-
de, liefde v. voor de kunst; -/i>6«iii bijv. nw. kunstlievend, liefde hebbende voor de kunsten; •liebhaber —in, Z. -freund d/; -Uebhaberei v. smaak m., liefde v. voor de kunsten; -los bijv. nw. kunsle- loos, eenvoudig, naief, ongekunsteld; —e Schreiburl, eenvoudige, ongekunstelde, natuurlijke stijl; (i. k. het.) smakeloos; •losigkcil v. eenvoudigheid, natuuilijk- heid, ongckunsteldheid v.; -»iarmor m. kunstmarmer, stucmarmer o.; -miszig bijv. nw., Z. •gerecht; —keil v. kunst- matigheid, overeenkomst v. met de re- gelen der knnst; -mcisler m. meester m. der kunst; (Werkt.) opziener m. over de machines, machinist m.; (Waterb.) fon- leinmeester, opzichter m. overdewater- werken; -neid m. kunslnijd m., nijd m., wanguiist v. tusschen kunstenaars, -pfei- fer m. muzikant m.; -produkl o. kunst- voortbrengsel, kunstproduct o.; -rad o. rad, raderwerk, werktuig o. voor wa- lerwerken; -rechl bijv. nw., Z. -gerecht; •reiner m. redekunstenaar, rederijker m.; ~rednerisch bijv. en b. op de rede- kunst betrekking hebbende, volgens de redekunst; -regel v. regel m. der kunst; •reieh bijv. nw. (van een zanger), uit- iDunlcnd, uitstekend; (van nitvindin* gen), vernuftig, geestrijk, kunstig; (van werken), kunstvol, met kunst vervaar- digd, vindingrijk; -reiser. kunstreis, kun- stenaarsreis v.; -reiler m. kunstrijder, rijder m. in een paardenspel; •reilerin v. kunstrijderes, rijderes v. in een paarden- spcl; -richter, —in, kunslrechter, bc- oordcelaar, vitter m., beoordeelaarster, vilsler v.; -richterei v. (i. k. bet.) kri- tiek, bedilzucht, censuur v.; -richterlich bijv. en b. kunstrechlerlijk, als kuost- rechtcr. Kunstrichte(r)n, (kunstrich-
te{r)te, gekunstrichte(r)l) bedr. ww. (w. i. gebr.) over de waarde van eene kunst oordeelen, als kHnslrechter beoordeelen. Kunstrichtig, bijv. en b. naarde
regelen der kunst vervaardigd,juisl,nauw- keurig, correct; -keil v., Z. -miszigkeit. Kunst-ring, (•(«)«. mv. -e) m.
(Waterb.) ring m. van eene waterma- cbioe; sache v. voorwerp o. van kunst, kunstvoorwerp o.; 2. kunstzaak, zaak v. betreffende de kunst; sammlungv.kunst- verzameling v., Z. -kammer; schacht m. waterleiding v. in de mijnen; schal: iu. koostschal m., kostbare verzameling v. van konstvoorwerpen; schloss o. kunst- sint, kunst matig alot o.; schreincr m. |
|||||||
|
768 Kun.
|
|||||||||||||
|
Kup.
|
Kup.
|
||||||||||||
|
Küpe, (-n) v. knip, tobbe, blauw-
ververskuip v. KUpenblau, bijv. nw. blauwver-
versblauw. Küper, küporn, Z. Keper,kepern.
Küper, (s, mv. Küper) m., Z.
Küfer; —spiker m. anderhalfduims spij- ker m. KUpfon, (kiipfte, geküpft) bedr.
ww. etw. -, de punt afbreken, afpunten, afstompen. Kupfer, (-.«) o., z. m. koper o.;
reines -, zuiver koper, rozelkoper o.;-jei- gern, koper nitzijgen, afdrijven; schwefel- haltiges -, zwavelzuur koper o.; in • slechen, graveeren in koper; (fig.) koper- werk, koperen vaatwerk o.; 2. kopergra- vnre, gravure in koper v., koperdruk; .ï. z. m. koortsige huiduitslag m., puisten v. mv.; 4. kopergeld o., koperen munl- slukken o. mv., pasgeld o. Kupfer-ader, (-n) v. (Bergw.)
koperader, koperbcvatlende mijnader v.; •arbeit v. knperwerk,bewerkt koper o.;2. werken o. in koper; •artenih m. (Scheik.) kopcrarsenik m.; -artig bijv. nw. koper- achtig, koperkleurig; -asche v. koperkalk v., verkalkt koper o., koperasch v.; 2. (Bergw.) koperhamerslag m„ kopergruis o.; -allas m., Z. -federerz; -auflnsung v. kopero|ilossing v., koperbad o.; •bergwerk o. koperniijn i.;-betchlag m. aanslag m. van koper; it. koperen beslag, knperbe- slag o.; -blatl o., Z. stich; -blau o. (Bergw.) koperblauw o.. Z. Hergblau; •bleek o. koperen plaat v„ plaatkoper o.; •bliek m. glans m. van liet smeltende koper; -blumen v. mv. (Bergw.) koper- bloem v., gekleurd kopererts o.; -blathc v. rood haarfijn knpcroxyde o.; -brand m. zwart kopererts o.; —en o. aardpek- achtig kopererts o., koperbevattende lei, steenkool v.; -braun (onb.) o. koper- schilfers v. mv.. koperliruin o.; •braune v. rood bruinachtig kopererts o.; -bre- cher ro. koperbreker, koperhouwer m.; —o/en m. oven m. om hel koper te zui- vcren. Kupferchen, Kupforlein, o.
plaatje, prentje, vignet o. Kupfer-dorn, (-dom(e)s, mv.
•dorne of -dörner) m. (fiiet.) koper o. in gezuiverd zilver achtergebleven; -draht m. koperdraad o.; -druck m. koperdruk, plaaldruk m., prent, plaat t.; -drucker in. plaatdrukker, prenlendrukker m.; •druckerei v. plaaldrukkerij v. Kupferdrucker-farbe, (-«) v.
plaatilrukkersinkt, üuilscbe inkt m.;-pa- pier o. papier o. voor koperdruk,plaat- papier o.; -presse v. pers v. voor koper- druk, plaatdrukkerspers v.; sehtcarze v. zwarte plaatdrukkers inkt in.. Frankfor* ter zwart o. Kupfer-drüse, (-n) v. groep v.
koper, hoop m. kopererts; -dute v. smell- kroes m. voor bet koper; -eidechse v. groene hagedis v.; -erz o. kopererts o.; •fahterz o. zilverachtig grijs kopererts o.; -farbc t. koperkleur, koperachtige kleur v., koperrood o.; -farben, -farbig bijv. nw.koperkleurig;—es Gesicht,Z.-ge- |
|||||||||||||
|
meubelmaker m.,knnst-meubelma!{cr m.;
—arbeil v., —handwerk o. kunstmeubel- luiiki\'ii o.; schule v. kunslschool, school v. voor de kunsten; schwarm m. ver- jaagde bijenzwerm m.; silber o. onecht zilver, nagemaakt zilver o.; -$inn m. kunstzin, aanleg m. voor de kunst; it. gevoel o. voor het schoone in de kunst; spiegel m. kunstspiegel, optische spie- gel in.; spiel o. kunstspel, handig spel o.; sprache v. kunstuitdrukking, kunst- taal v„ woord o. in de kunst gebrui- kelijk; 2. dievcntaal, taal v. van zekere beroepen. Kynstspringen, o. (w. i. gebr.)
kunsten en sprongen op het koord uil- voeren, voltigceren o. KunSt-springer,(-sprinoers,mv.
springer) m. koordedanser, voltigeurm.; sprang m. kunstsprong m.; slange v. (Waterb.) stang v. van een waterwerk; 2. zuiger in.; stecher m. graveur, gra- veerder m.; steiger in. (Bergw.) opzicb- ler m. der waterwerken; strasze v.kunst- weg, groote weg m.; slück o. met kunst of kunstig vervaardigd voorwerp, kunst- voorwerp o.; 2. kunststuk, goochelstuk o., kunst v.; stürmer m. kunstvijand, vijand m. der kunsten; it. beeldstormer m.; stiirmerei v. knnstslornierij, vernic- lingswocde v., wandalisme o.; -tischler m. wilwerker m., Z. schreiner; -trieb m. aangeboren kunstvaardighcid v., ta- lenl, instinct o.; -trümmer m. mv. kunst- matige puinhoopen m. mv.; •verdchler m. kniistverachter m.; •vertin m. vcr- eeniging v. van kunstenaars, kunstver- eeniging v.; -rerslami m. kennis v. der kunsten, kunstkennis v.; -verstdm1igc in. en v. kunstkenner m.. zaakkundige m.en v.; -vtrsuch m. proef v., onderzoek o. in eene kunst; -verteandler m.t Z. -genoss; •toU bijv. nw., Z. -reieh; -masser o. kunslwatcr o., walersprong ui., fontein v.; -tceise v. manier, kunst v. om & te doen; -irelt v. kunstwereld v„ kunsle- naars m. mv.; -»erio. kunstwerk,kunst- stuk, gedenkteeken, monument 0.,-tcidrig bijv. eu b. tegenstrijdig, in strijd met de kunst; —keil v. toestand m., hoedanig* heid v. van hetgeen in strijd is met de kunst; -uinde v. (Bergw.) windas o. bij waterwerken\', -ii\'or/ o., Z. -ausdruck; •zeug o. kunstwerk, o. walermachine v.; 2. (verzam., Waterk.) toestel o. voor waterwerk; sicrathen o. mv. kuustsie- raden, sieraden o. der kunst; sweig m. tak in. van de kunst, onderdeel o. der of eener kunst. Kunterbunt,bijv.en b.(gemeenz.)
kakelbont, alles door elkander, overhoop. Kunz, (-(e)s, m. -e) o. (eig.) Koen-
raad m. (een doopnaam); (Spr.) es sei of er heisze Hinz oder -, wie hij ook zij, laat het wezen, wie het wil, hoe hij ook heete; Idufl Hinz weg, so kornuit • ieie- der, als de een heengaat, komt de ander terug, voor dien een ander; erfdlltdrein, wie - in die iïüsse, hij valt er op aan als mallejan op de hoenders; 2. (Prov.) ka- ter m.; it. wild zwijn o.; (lig.) dikke onderkin v.; (PI.) wilde rozeboom m. |
sichl; -federerz o., Z. -blüthe; -feil(icht)
o., -feile v. kopervijlsel o.;-/ei/ev. koper- vijl v.; -/esl bijv. nw. (Zeew.) gekoperd, met koperen platen beslagen; -frisch- ofen m. (Ciet.) oven m. om koper te louteren; -gang in. knpergang in.. ko- per bevattende galerij v. in eene mijn; •gare v. fijnheid, reinheid v. van het ko- per; -geha\'.t m. kopergehalte o.; -geisl m. kopergeesl.koperspiritus m.,Z.Essig- süure; -gelb bijv. nw. kopergeel; 2. o. zelfst. (Bergw.) metaalmengsel o. van geel koper, lood, tin en galmei; -geld o., Z. -mftnze; -gerath, -geschirr o. koper- goed, koperwerk, koperen vaatwerk o.; •gesichl o. koperkleurig gezicht, puistig gezicht of gelaal o.; -gewdchs o. rood koperoxyde o.; -gilbe v. (Bergw.) geel aardachtig kopererts o.; -glanz m. ko- perglans m.; -glas, —erz o. (Bergw.) koperglas, glasachtig kopererts o.; dich- les —, gewoon saiiengedrukt zwavel- zuur koper o.; rothes —, rood geoxy- dcerd kopererts o.;-glimmer m.mikaacli- tig koper o.; -gold o. halfgoud, spinsbek o.; -griin bijv. nw. kopergroen, zoo groen als (geoxydcerd) koper; II. o. zelfst. ko- pergroen. Spaansch groen o.; (Bergw.) koolzuur kopero.; il.grasgriines—.groen koolzuur kopererts, atlaserls o., schrik- steen m.; hellgrünes —, berggroen o.; eisenseküssiges —, ijzerachtig berggroen o.; -halt in. (Bergw.) Z. -gehalt; -hallig bijv. en b. koperhoudend, kopcrhcvat- lend; -hammer m. (Sm.) koperhamer m.; it. knpersmederij v., kopersmellcrij, ko- pergieterij v., kopermolen m.; —schlag m., Z. -asche; -handel m. koperhandel, koperwinkel m.; it. platenwinkel, pren- lenwiiikel, platenhandel in.; -hdndler m. koperhamlelaar, handelaar m. in koper; il. plaathandelaar m.; \'handlang v., Z. •handel; 2. platenwinkel, prentenwinkel ro.; -hieke v.korrelig berggroen o.,-hnrn- erz o. hoornkoper o.; 2. zoutzuur koper o.; 3. doorschijnend, geoxydeerd groen uranium o. Kupfcricht, bijv. en b. koperach-
tig, op koper gelijkende; (fig.) (van het gelaat), Z. kupferfarben. Kupforig, bijv. en b. Z. kupfer-
hallig. Kupl\'or-kalk, (-(e)s) m., z. m.
koperkalk v„ koperoxyde o.; -kies m.,Z. •hieke; -koball m. koperkoball o.; -knch- salz o. koperzout o.; -könig m. gesmol- len, zuiver koper; -kram. -krdmer m.,Z. •handel, -hiiniler; -kryslalle in. mv. (Scheik.) koperkristallen o. mv.; -lachs m. roodachtige zalm m.; -laden m., \'L. .•handlang (2); -lasur m.,Z. -blau; -eber- erz o. rood geoxydeerd koper o.; -leg o. ijzeren arsenikum houdende huid v. van het zwartkoper bij het smelten; -markasit m., Z. -kies; -moos o. oorspronkelijk koper o.; -mulm m. kopergeel, koper- bruin o.; -münze v. koperen muntstuk, koperen geld, pasgeld o., pasmunt v. Kupfern, {kupferle,gekupferl)beir.
ww. koperen, met koper bekleeden, met koper beslaan; 2. bijv. nw. koperen, van koper, nit koper bestaande. |
||||||||||||
|
Kür.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kur 769
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kup.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
koperen o.; -tilriol m. kopervitriool o.;
waarc v. koperwaar »., kopergoed, ko- perwerk o.; -uasser o. koperhoudend water o., oplossing v. van zwavelzuur ijzer; it. -ueiszerz o. wil kopererls o.; uerk o. prentwerk, plaatwerk, prenlen- boek o.; 2. koperwerk o.; it. werken o. in koper; -wicke v. samengeboopt groen koolzuur koper o.; -nolle »., L. Haar- wolle; -zeche v , Z. -berywerk; -ziegelerz steenachtig of sleeukleurig koper- erts o.; -zuckersalz o. (Scheik.) suiker- houdend koperzout o.; suschlag ui. suieltmiddel o. voor koper. Küppchen, o. (verkl.) topje,
kruinlje o., Z. Kuppe. Kuppo, (-n) v. top, kop m., kruin,
kroon v.; (van een reiger), piuiinbos in.: Nagel mit einer breiten -, spijker m.iuel een breeden kop m. Kuppcl, (-«) v. (Bouwk.) koepel
in.,koepelgewelf, koepeldako.; 2.(0ntlk.) koepelvormig gewricht o.; (Giet.) helm in., deksel o., kap ».; (Org.) die -», hel cilimleiraam o., toonspanen v. mv.; 5. (Jachlw.) Z. Koppel. Kuppol-band, (-band{e)s, mv
•bunder) o. (Jachlw.) koppel band in.; •bandig bijv. nw.aan den koppel gewend; •dach o. koepeldak, helindak o., koe pei m. Kuppelei, (-en) v. koppelarij v.,
koppelen o.; (gein.) bedrijf o. van boe- renwaard. Kuppolhölzchon, o. mv. (Org.)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
KUrassier, (-s, mv. -e) m. kuras-
sier, geharnast of gepantserd ruiter o. Kürassierregiment,(-(e)s,rai.
er) o. regiment o. kurassiers. Kurbe(l), (-n) v. kruk, spil v..
handvalselo.; (Uraadlr.) kruk v.;(Spoor- w.) kromming, wending v., draai m. Kurbel-bander, o. mv. (l)rnkk.)
kruknem m.;-beuegung v. spilbeweging, krnkbeweging v.; •dampfmasekine y. looinmachine v. met eene spil; -gril[ ra. bandvalsel o. van de kruk; sadachse v. (Spoorw.) as, spil v. van een kiuui.nl; • rolle v. hefboom m.; spiets in. braad- spil o.; (Jachlw.) Z. Fangeisen; slange v. houten of ijzeren hefboom Dl., die aan eene machine de beweging mededeelt, wipstok ra. KUrbiss, (-es, mv. -e) m. pom-
poen in., kauHoerde v., watermeloen m., kalebas v.; alhiopischer, saurer -, Z. Affenbavm;amerikanisrher -, AmerikaaD- sebe kalebro, wilde komkommer ».; 2. (Nat. hisl.) weiszer -, tweebilllig dier o. Kürbiss-apfel, [-ap[elt, mv. -óp-
fel) m. ponipoenappel m.; -arlen v. nu. vl\'l.) pompoensoorten v. mv., pompoen- vonnige planten v. mv.; -arlig bijv. en b.pompoenachlig,pompoen vormig;-6aum ui. kaleb.isbooin m.,\'2.;7j. A/fenbrodbaum, •birne v. kalebas, kalebaspeer v.; -blatl i. pnuipoenblad o.; •brei m. knlebasmoes o.; -llasche v. kalebasllesch, uitgeholde |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kupfar-nase, (-n) ». puistneus
10.; -natter v. koperadder, venijoige ad-
der v. van de Levant; -nickcl m. nikkel- erts, nr>.....k- of koperhoudende nikkel o.; -ocher m. koperoker v.; -ó7o.(Schei-
k.) koperolie v.; -oxyde o. (Scheik.) tweede koperoxyde o.; —ammoniak o. (Scheik.) verbinding v. van ammoniak met koperoxyde; -oxydul o. (Scheik.) eerste koperoxyde o.; -pccherz o. (Uerg- w.) pekachtig kopererts o.; -pho*phor- > /«re v. met phosphoorzimr verbonden koper o.; -plalle v. koperen plaat v., blad 0. koper; -presse v., Z. -druckprcssc;
•probe v.kopcrproef v.,onderzoek o.naar het gehalte van hel koper; -quelle v. ko- per bevattende bron v.; -rauch m. (Giet.) 1. -rusz; 2. (Bergw.) vitrioolaarde v.;
•rost m. koperrood, vitriool o., koper- roesl m.; (Uergw.) Z. -grün (2. Berg».); (Giet.) koperen rooster ra.; -rostkui>fei o. koperroeslkoper o.; -rn/A bijv. dw., Z. •farben; 2. o. zelfsl.koperrooil omkoper- kleur v.; (Bergw.) Z. -oxydul; -rölke v., l.-roth (2); (Bergw.) gedegen koper o.; •rusz m. (Giet.) koperroel o.; salmiak m. ammoniak bevallend koper o.; sal- miakblumen v. mv. ammoniak bevattende koperbloemen v. mv.; salpeter m. koper- salpeter v.; salz o. (Scheik ) koperzout o.; sammtung v. verzameling v. van pla- ten of prenten; sand m., Z. Alucamil; —en o. zamlachtig berggroen o.; -sa« v. (Giel.)oiiziiiverzwarlknpero.;-sc/iei6c v. (Giet.) staaf v. gesmolten koper; schere v. (Zuiv.) koperschaar v.; schiefer in. koperschiefer o.; schlacke v. kopersinlel in., kopersebnim o.; schlag m. knper- -chilfers v. mv., afval in. van koper: schlange v. (Nat. hisl.) blindslang, ha- geslang v.; sclilich in. door gloeiing ver- kregen koper o.; •schmiedm. kopersmid, koperslager, kelelmakerm.;2. (Nat. hist.) violetkleurige lor v.; schmiede v„ Z •hammer; schmiedsnagel m. kelelma- kersspijker,koperen nagel m.\\schmieds- vaare »., Z. -naare; schriller m. (Giet. kopcrbeitcl m.; sclirötling m. (Muntw. koperen inunlplaatje o.; schwdrze v. (Uergw.) koperzwart o.; smaragd m *niaragdachtig koper o.; -spane in. mv. kopervijlsel o.; spalli m. koperspaath o.; •spiritus in., Z. -geist; spreilzel o. uit- gesprongen koper o.; sleclier in. koper- graveur m.; 2. (Nal. bist.) boekdrukker m.; stecherei, stecherkunsl v.plaatsn ij- kunst, graveerkunsl v.; slem m. koper- steen, ruwsteen m.; slich in. kopergra- vure, prent, plaat f., Z. Kapfer (2); —cabinet o. verzameling v. van prenten, prentkabinet o.; —handler m. prenlen- verkooper, plaathandelaar na.; —hand- \'uau v. prenlenwinkel, plaathandel in.; stufe v. stukje o. kopererls als proef, koperproef v.; -lafel v. plaat, prent, gravure v.; -lhaler m. koperen daal- der m.; -tiegel in. (Klokk.) bellende goot v., door welke het gesmolten me- taal in den klokvorm vloeit; -linklur v. koperverf v.; -lilel m. gegraveerde titel ra. met figuren en sieraden; 2. titelplaat v.; -terkleidung v. (Zeew.) kopering v„ |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
kalebas v.; -förmig bijv. en b. pn
|
999
|
mpoen-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
voruiig, kaleóasvornig; -fruchl v. pom-
poen in., kalebas, kauwoerde, pompoen- achlige vrucht v.; -geuackse o. mv. pora- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
100354
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
koppelhiiiiljes o. mv.
Kuppeln, (kuppelte,gekuppell)beil r.
ww. Hande -, koppelen, den koppel aan- leggen, twee aan Iwee samenbinden, (Bouwk.) btldsaule -, paarsgewijs bijeen plaatsen; (lig., geineenz.) koppelen, lus- scheubeidc komen om een huwelijk lot sland Ie brengen, paren; jem. -,jemn. eine Frau -, eeue vrouw doen krijgen, doen huwen. Kuppolpolz, (-es, mv. -e) m.
(Scherts.) koppelaarsloou, geschenk o. voor het tot sland brengen vim een hu- wek; -thurm in. koepel toren, koepel in. Kuppen, (kupple, gekuppt) bcdr.
ww. ««en Haam -, toppen, snoeien; die Nagel -, afknippen, afsnijden, a(- kuazen. Kupptg, bij», en b. met een top of
eenc kruin voorzien; (Nal.hist.) -eMeise, knifmees v. Kuppler, (-s, mv. Kupplcr) ni„
—in, (•«(.•«) v. koppelaar m., koppclaar- sler v.; 2. (gem.) Z. Hurenwirth; -hand- tverk o., Z. Kuppelei. Kupplerisch, bijv. nw. naar de
manier van een koppelaar, gaarne aan elk. koppelend. Kupp-meise, (-n) v. knifmees v
•nagel ui. kleine spijker m. met groolen kop. kopspijker m. Kuppse, (-n) v., Z. Kuppe.
Kur, Z. t\'A«r; it. Cur.
Kufanzon, (kuramte, gekuranzl)
bedr. ww., Z. koranzen. Kürass, (-es, mv. -e) ra. kuras,
borslharnas, pan(t)ser o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
8
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
poenplanteo, kalebasvormige planten ».
mv.; -hülle v. prieel o. van poinpoenbla- deren; -kern m. pompoen-kern v., -kor- rel v.; •kirithe v., Z. Sehuarztcurz; -wurm in. kauwoerde-lintworm, platte, pom- poenkorrelvormige worm m. Kuren, {kor, gekoren) bedr. ww.
onr. (veroud.) kiezen, verkiezen, uilkie- ten, uitzoeken. Kuren, kuriren, (kurte. gekuri
en kurirle, kurirl) bedr. ww. geuees-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
6955
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
knmlig hehandplen, genezen, herstellen.
Kuren, (kurle, gekuri) bedr. ww
in een kerspel verdeelen. Kurre, (•») v. (Nal. hisl.) kalkoen
in.. 2. kii\'irhiian, zeebarbeel in. Kurrhahn, (-AaAn(e)», mv. -AaA-
ne) m., Z. Hirkhahn. Kurrig, (-er, •»/) bijv. nw. luimig,
gemelijk, Iwislziek, ongemakkelijk. Kurschmied, (-(e)«, m»- •«) m.
smid en paardeuarls m.
Kür.sohnci\', (-<, mv. Kürschner)
m., -in, (-nen) v. bontwerker, pellerij- mnker m., bnntwerksler v. Kürschner-arbeit, (en) v.
bontwerk o., pellerij v.; -gare v. loog-
waler o., loebereiding v. der vellen lot bontwerk: \'handwerk o. of Kürschnerei v. honlwerkcrsiinbacblo.; -laden m.bont- winkel, pelterijhiuidel m.; -nalh v. bonl- werksnaad, ronde naad m.; -waare v. bont, bontwerk o., pelterijen v. mv. KUrsner, &, Z. Kürschner.
Kurz, (kürzer, k&rzcsl) bijv. en b.
«9 |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kur.
|
|||||||||||||||
|
Kür.
|
Küs.
|
||||||||||||||
|
770
|
|||||||||||||||
|
(van oen kleed), kort, niet lang: kürzer
maclien, korter maken, inknrlen: :n - anspannen. te kort aanspannen; tin -er dicker Mensch, knrt en dik mensen, prop v.; jtm. urn finen Knpf kürzer macheniem. liet hoofd afslaan; (VolksL.)een kop kleiner maken; den Zaum kürzer hollen den loom inhouden; (lig.)./e/n. - hullenkort honden, over weinig mees\'er latenniet veel geld geven; das int das Kürzcsleder kürzcsle Weg, dat is de korsle weghet gemakkelijkst; tl*. • und klein >chla- gen, korl en klein slaan, geheel aan sluk- ken: -tt G«i«eni,korlzichligheid,byz\'end- heid v.; den Kürzern ziehen, (gemeenz.) het onderspit delven, hel loolje leggen«i - kommen, te kort komen, te weinig hebben, schade lijden; es geschiebt ilim nicht zh -, (gemeenz.) hij verliest er niets bij; (Jachlw.) •ei Wildprei, teelballen mmv. van hel hert; (Hand.) -e IVaarcijzerkramerij, kleine waar, snuisterij ».; -e Brülit, korte saus, magere saus v. (Bergw.) -es Feld, klein veld, beperkt veld o.; -t Schicht, kort dagwerk o.; 2. kort, van korten duur, niet langdurig, vluchtig, voorbijgaand, kortaf; ( Hand. auf -e Sicht, np kort zicht, weinig tijds na zicht;-e Daucr, korte duur, kor Is ton digheid. kortheid v.; rar -er 7.eil of ror Kurzem. voor korten tijd, kort geleden weinig tijds geleden; - rorher, kort te voren, weinig lijds te voren; iibcr lang oder -, Ulier - ader lang, vroeg of laat eine -t Silbc, korte lettergreep; ein -es Gcdachlniss halten, een kort geheugen, een slecht geheugen hebben, kort van memorie zijn, vergeetachtig zijn; -en Athem haben, kortademig zijn; elte. • machen, kort maken, niet lang bezig zijn met; sie ist - of «ie fassl sirh - in ihrtn Briefen, zij is korl, schrijft kort; - in Antworlen, kort, laconiek; (van een rech- ter), - und gut enlscheiden, een kort en juist oordeel vellen: - und deullich er- klüren, korl en bondig, kort en doide- lijk;-erHauplinliallMnrlem\\\\niu);-obbre- chen, kort, plotseling, onverwacht; jtm, • abferligen, heenzenden, wegjagen;-iwj/, •urn, irli n\'ill es nicht, knrt en goed, kortom, ik &: (Volkst.) jem. - und (uiiy nenneii, allerlei scheldnamen geven; in Kurzem, binnen kort, weldra, spoedig. Kurz-ahrig, t>\'Jv-en »• C\'1) knrl-
arig, met korte aren; •angebunden bijv. nw. (lig., gemeenz.) driftig, opvliegend, oploopend: -arm in. korte arm in.; -ar- mig bijv. nw. kortarmig, met korte ar- men: -athmig bijv. en b. kortademig; (Gen.) aamborstig; -athmigkcit v. kort- ademigheid, aainiiorsligheid v.; -Aetn o. korl been o.; 2. (Nat. bisl.) slang-hage- dis v.; ^betuig bijv. en b. kortbeeuig, met korte licenen; (Nat. hist.) mei korte pooien; -blilhend bijv. nw. korl of niet lang bloeiend; (lig.) kort levend; •boitela o., Z. schub. KUrze, v. kortheid, kleinheid, be-
perkteuilgelireidheid v.; (van een kleed), kortheid,geringe lengte».;(vaneentijd), kortheid, kortstondigheid v., korte duur ro.; (van het leven), kortheid v.; in der |
- erzihlen, beknopt, korl: sich der - hcflciszigen, zijn best doen om kort te zijnzich op beknoptheid v. loeleggen: in degröszlmöglichen -, zoo kort mogelijk; in
aller - sagen, in weinig woorden, beknopl; (lii;., gemeenz.) korting, afkorling, schade v., nadeel, verlies o.; 2. in der -, Z. bald; ">. korte lettergreep, kortletter v., korte klank of klinker m. Küfzon, (kürzle, gekürzt) bedrww. etw. -, korter maken, verkorten, af-
kor\'.nn, inknrlen: ein Wort -, afkortenverkorten: das Leben -, verkorten; den Lnhn -, verkorten, korten; die Zeil -korten, aangenaam doorbrengen;sich diZe.it dnrch Vergnügeti -. zich vermakenzich den tijd korten. Kurz-flüg(e)lig, bijv. en b.kort
vlengelig. met ko,-te vleugels: -/lüijlem. kortvleugclige, vogel m. met korte vleugels; -fus; m. korlvoet, kortpoot m.•filszig bijv. en b. knrlvoelig. kortpoo- tig. met korte voeten of poolen; •gefassbijv. nw. beknopt, bondig; -gefcsselt bijvnw. (Kijk.) (van een paard), korl geknot•geschoren bijv. nw. (I.akcnw.) korl ge- schoren; -geschnönzt bijv. nw. met kor- ten staart, kortstaartig; •genclir o. kort geweer, kort wapen, kort schietgeweer o., karabijn v.: -haarig bijv. nw. kort- harig, met korl haar; -hats m. korthals in., persoon m. of dier o. met korten hals; -hahig bijv. en b. korthalsig, een kotten hals of nek hebbende; -hin bijven b., Z. kürzlich; -kopf m. driflkop in.driftig, opvliegend mensen m.: •küpfig bijv. nw., Z. -angebunden; -lebend bijv. nw. kort levend, niel lang levend; -leibig bijv. uw. een kort lijf hebbende. KürzliCh, bijv. en b. kortelings,
onlangs, sedert kort, kort geleden; 2. in het kort. kortelings, niet weinig woorden. Kurz-messerschmied, (- e)s,
mv. -e) m. messen- en vorkensmid in.: nasig bijv. nw. korlncuzig, een korten
neus hehhenile; -obr o. korl oor o.; 2.Z. öhrig; -öhrig bijv. en b. korloorig, korte
of kleine ooien hebbende: -roek m.korl- rok, korte rok m.. korte jas v.; -rnth in. (Wijng.) Z. kleerolh; schattig bijv. en b. kort;chaduwig; (Aardr.) —e Völktr of —e, korlschaduwigcn, bewoners der heele luchtstreek; schnabelig bijv. nw. korlsnavclig, kortbekkig, een korten sna- vel hebbende; schreibckunst v. verkorte dirijfktinst, stenographie v.; schub m.
halspel o. in beperkte ruimte; sehwan: in. korte slaart m.; 2. (Mal. hist.) korl- laart. groote arend m. met korten staart
\'i. Arnerikaansehe sniker- of honingvogel
m.; i. \'/,. Krabbe; scliwiinzig, schwei/ig bijv. en b. kortstaartig, met korten slaart; sichlig bijv. en b. kortzichtig, bijzien- le: (lig.) kortzichtig, bekrompen, niel vooruitziende, onnoozel; dazu ist der Mem,ch :u —, daartoe is & te kortzich- tig.leonnnnzel.zooverziet&niel; (Hand.) —er Wecksel,v/\\n%e,\\ m. op kort zicht, die spoedig vervalt; sichtigkeil v. korlzich- tigheitl, bijziendheid v.; (lig.) kortzich- tigheid, bekrompenheid v., beperkt ver- stand o.; -.«i/6io bijv. en h. uit korte let- |
tergrepen bestaande: (fig.) weinig spre.
kende, niet zeer spraakzaam; ~titbigkeit v. (fig.) kortheid v. in het spreken, la. ronisme o.; shn m. bekrompenheid, kortzichtigheid v.. beperkt verstand n.; •stemmig bijv. en b. (van een boom), kortslammig, knrt van stam; 2. dwerg- achlig; slungelig bijv. nw. korlstenge- lig; stiel m. (I\'l.) korte stengel, knrte steel m.: 2. (Tuinb.) aagtappel, rabauw m.; slielig bijv. en b. met korten steel; •Ion ui. korte toon, korte klank ra.; •lénig bij"\', en b. (Spraakk.) mei korten klank; •lönigktil v. kortheid v. van eene lellergreep, van een woord &. Kui\'zum, bijw.. Z. kurz. Kürzung, (-en) v. verkorting, af- korliug, korting v.. Z. kürzen; szeichen o. (Spraakk.) afkorlingstceken, verkor- tingsteeken o.; 2. aposlrophe v. Kurz-waare, (-») v., z. kurz;
—nhindler m. ijzerkramer, handelaar m. in klein ijzerwerk; -ireile v. kortswijl v„ tijdverdrijf o., uitspanning v., vermaak o., grap v.; — machen, pret maken. grap- pen maken; — treihen, schertsen, korls- wijten; seine — mi) jemn. haben, den gek sleken mei, gekscheren roet. Kurzweilen, (kurzueille, gekurz-
treilt) o. ww., m. h. kortswijlen, scherl- sen. gekscheren, trappen maken, den tijJ prettig of aangenaam doorbrengen; 2. bedr. ww. jem. -, den tijd aangenaam laten doorbrengen, vermaak aandoen, schertsen met. Kurz-weilig, bijv. en b. kortswij.
lig, aardig, grappig, schertsend, onder- houdend; —e lieden, Einfülle, grappig. prettig; •utitrig bijv. nw. (w. i. gebr.) niet lang durend,spoedig ten einde, voor- bijgaand, hersenschimmig: -wildbral of •wtldpret o., Z. kurz; •«•olie ». korte wol, krnlwol v.: -wollig bijv. nw. met korte wol; •zeilig bijv. nw. —e Slerne, kort schijnend. Kuscheil, (knschlf, gekuschl) o.
ww. (van honden), plat, breed gaan lig- gen; kuschel, ga liggen!:(lig.,gemeenz.) zwijgen, gedwee zijn, zich onderwerpen, zoete broodjes hakken, toegeven; 2. wed. ww, sich -, zich op den huik leggen. Kuss, (-es, mv. Kiisse) m. kus, zoen
m.; einen -geben, een kus. een zoen ge- ven, kussen, zoenen; (Spr.) einen - in Ehren kann niemand wehren,een onschul- dige kus of een eerlijk vermaak is niet verboden. Ki/taschon, o. (verkl.) kusje, zoen-
tje o. KUsson, (küssle, gekütil) bedr. ww.
jtm. -, kussen, zoenen, een kus,een zoen geven; sich, einander -, elk. kusseir, om- belzen, omarmen; einem die Hand -. iemands hand kussen; einen wach -,dnor kussen wakker maken; eine»i den Ernst van der Slirne -, door een kus de rim- pels van het voorhoofd doen verdwijnen; Tkrünen ton den Wangen -, door kussen de tranen doen verdwijnen, de tranen afdrogen; das Lüftchtn küsst die Blume, hel koeltje liefknostde bloem; ihrtBlicke kussten sich, hunne oogenontmoetten elk. |
|||||||||||||
|
Kvr
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Kul.
|
Kul
|
||||||||||||||||||||||||
|
771
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Kuttel-bank, (•Mnlte) v. pens-
bank v.; en» der — essen, sledu voedsel lebroiken; -fisch m. inlkvisch m.. zee. kat v.; •fteche m. tot spijs toebereide |
|||||||||||||||||||||||||
|
Pnst-. Lnnd-, posttneisv., postwagen m.,
diligence v.; - und l\'ferde hallen, paard en rijtuig honden, equipage houden; 2. (Bilj.) schopje o., biljart schop v.; (Tuinli.) bed o. Kutschen, {kultehte, gekatsrhet)
o, ww., Z. kiitsr/iiren. Kutschen-bauer, (-n, m». -n).
•fabrikant, («e», mv. -en) m. koet- senmaker m.; -besrlilag m. koetsbedag o.; 2. Z. \'fit/Ier; -bnrl; ra. koetsbok.hok in. van de koels, koelsiersbok in.; -boden nu. koelseninagazijn. rijtnigmagazijn o.: •barste v. rijtuig borstel m.; -feder ». Teer v. eener koets; -[enster o. ruit. »., raam o. van de koets; -fuller o. koetsbeklee- ding v.; 2. bekleeding v. van den koets- liok. van den koelsherael; -gnut in.. Z. •pferd; •getehirr o. tuig o. der koets.j paarden, alles «rat lot de koels behoort; •gcslell o. onderstel o. der koels; •grift in. knop m. aan de deur der koels; -haits o. koetshuis o.: -ltimmel ui. koelsbeinel in.: -kasien in. bak in. der koets; -kissen «. koelskussen. kussen o. in de koets; •kiste v., Z. -knsten; -lalerne,-leuchle v koctslantarcn. rijtuiglantaren v.; -leder o. lederen klep v. der koets; -marher in. koetsenmaker, rijlnigmaker m.; -pferda. koelspaard o.; •polster o. kussen o. der koets: \'quasi in. kwast m. boven aan de koets; -r<irf o. koelswiel, wiel o. eener koels; -remise i„ Z. -havs; \'riemen in. koetsriem m.: -sehlag m. portier o. der koets: •schnalle v. gesp in. aan de koets; -*il: m. koetshok, bok m. eener koets, zetel in. in de koets; 2. zetel in. of zil- ptails v. acbler de koets; -leppirh m. koetskleed. koetstapijt o.; -//ior o. koels- poort v.: -lliur(e) v., Z. -schlag; -lrill m. trede v. der koels; •waad v. koets- paneel, paneel o. der koets. Kutschor, (-t, mv. Kutschee) m.
koelsier, voerman m.: -lnhn m. koet- siprsloon o., \'tilt m., Z. Kalsehenbnck. K.UtSChiren,l kul scliirle.kulsehirl)
o. ww., m. s. in de koels of in eene koets rijden; 2. m. h. de koels sturen, mennen. KuttO, (-«) v.monnikskap v.,mon-
niksgewaad o. Kuttol, (-n) v. (Vleeschh.) gc-
dai\'iute, ingewand o., darmen m. mv., pens m.; 2. Z. Kingeueide;S. (Nat. bist.) Z. Schift skullel. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Kusshand, (-hSt>de) v. handkus
m. nis bewijs van nulde, eerbied, onder* |
|||||||||||||||||||||||||
|
danigheid; (ïcmeenz.) kush
|
3
|
andje o.
|
|||||||||||||||||||||||
|
KuHslich of küsslioh, hijv. en
b. lol kussen gemaakt, verdienende ge- kust, gezoend Ie worden. Kuss-mal, (•(«)*. mi. -ma/een
•maler) (rooile) plek v. van het kussen; •rnund ra. rozenmnnd m. Kü^tO, (-n) v. knsl v., oever ra.,
strand o . boord, kanl m.: an den -n hin- segeln, langs ile kust varen; hing* der - Ma »nd hrr segeln, langs de knsl krui- sen. KÜStohen, o. (verkl.) (Bergw.)
hniilen kruk v., krukje n. Küsten-bewacher, -be\'wah-
rer, {•ren, inv. -rrr) in. kiistbevra:ir-
der, kustwachter m.: (Zeew.) nillepger m., wachtschip o.; -ben\'nhner in. knslbe- woher, strandbewoner m.; -[ahren o. kruisen n. langs de kust. kustvaart v. •fahrer m. knslvaarder m.: it. kruiser B.; -falirerei, -fahrt \\.,7..-handel;-(lus in. kuslrivicr v.; -liartdel m. handel m. op de kust. kustvaart v.; — Ireihen. langu de kust varen en daarop handel drijven •insel v. kusteiland. eiland r>. langs de liiist; -jdger m. kustbewoner en jager m 2. (Nat. bist.) slrandlooper m. (een vo- gel); •laffele v. kuslaffiiil v.; -land o. kusllaiid o.; -lntse, -pilnl m. knsllood m.; -prorinz v. kiinslprnvmcie. provincie v. langs de kust, zeeprovincie v.; schift o. knstschip o.: schiftfabrt v. kustvaart ».; —srelider m. eigenaar in. van een kustvaarder: slrecke v., Z. -land; -strich m. kuststreek, streek v. lands langs de kust; •mache v. kustwacht, kustverdedi. ging ».; -irachtschi[f o. kustwachter in., knstschip, ivachtschip o., uitlegger m.; -ir»/ir v. kustverdediging v. Küstor, (-.«, mv. Kitster) m. kos-
ter, kerkbewaarder m.; -nml o. kosters» ambt o.; -diensl in., Z. Xilslerri (2). Küstcroi, (-en) v. kostershuis o.,
koslerswoning v., sacristie v.;2. kosters- ambt o , koslersbediening v. Kutschbaura, (-*o«m(e)«, mv.
•baume) m. koetsboom, disselboom m. van de koets. Kutschchon, o. (verkl.) koetsje,
rijtuigje o., Z. Kutsclie. KutSChe, (•») v. koets, karos v.,
staatsiewagen in.; Sladl-, huurkoels ».; |
|||||||||||||||||||||||||
|
pens ni.; -lmf m. sla
|
3455
|
cht|daa|s, v|eesc\'i-
|
|||||||||||||||||||||||
|
bank. pensmarkt ».; -kraul o. kweiuiel
in., Onzer-lieve-Vrouwe-veldslroo o.; 2. irelsehes —, wilde Ibijm m.; 3. raanne- lijke averuit v.; -marki m. pensmarkt v., Z. -bank: •schneider, •wlieker m.. Z. Kiilller; -ua*ser o. alninwater, gnntwa- ler o. om het papier Ie glanzen. Kutten, (kullele. gekullel) bedr.
ww. uitliolen. uitgraven, uitdiepen; 2. Z. einkullen; (Itergw.) die Halden (aus)-, oude mijngangen nasporen. Kutten-geier,(-yeim.mv.-«fieT,
in. gierkoning in.; •mlinr.h in.kapmonnik. Kapucijner monnik m.; -möncheret v. ka- piicijnerslreek m.: 2. zedepreek v., god«- dienstige zedelessen, v. mv. monnikenge- wawcl o.; -lriger m. (i.k.bet.) schijn- vrome, pilaarbijter m. Kutter, (-.«.mv. Kuiler) ra. (Zeew.)
kotter in. Kuttier, (•$, mv. Kuttier) m. -in,
(-»rn) v, hij of zij, die allerlei afval van vleesch verkoopt, pensinan, pensverkoo- per ui., pensvrouw, pensverkoopster v. Kutu, (-s, mv. -.«) of -thier,
(-(e).v, inv. -e) o. (Nat. hisl.) eene
soort van antilope of hertegeit, rondo- ma in. Kutz, (-cs. mv. -e) m.(l\'rov.) geitje
o., jonge geit v.; 2. muls v. Kutze, (-«) v. of Kutzen, (-«,
mv. halzen) in. grof dekkleed o., grove
pij v.ïjemn. den -n strekken, flikflooien . vleien. Kutzenstreicher, (-riiers. mv.
•cber) in., -in, (-nen) v. flikflooier, vleier, sirooplikker in.,flikllooister, vlei- sler. strooplikster v. KtlX, (-e.«. mv. -e) m. aandeel o. iu
eene mijn; -krün;ler in. makelaar in. in aandeden in mfjnen;-par/ir;r m. bedrieg\' lij!;.\' makelaar, handelaar m. in aan- deelen eener mijn; srliirlil v. volle werk. werk o. van 12 uren iu eene mijn. Kybjitke, (•») v. vilten lent v.
waarin de Knlniiikkeit hij fainilif-n s.i- menkoinen. Kybitz, f-#», mv. -e) m„Z. Kibil:
Kyrie Eleison! (Kath.; Heer!
ontferm u onzer!
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Lac.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lac.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
771 Lab.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lf (i of L\'s, mv. L of L\'s) o. I t.
(twaalfde letter en liegende medeklin- ker); 2. (Hek.) vijftig; (Hand.) Li. Lolh, lood; /.. l\'f. Liesplumi, lijspond o. Lab, (-(e)s) o.,z.m.(Landh.) strcm-
•el o.; (Oiillk.) leb of lebbe ». Lftbbe, (-n) v. (Volksl.) lip ».;
(lig.; mond 10.; 2. (Nat. hist.) harder, slronlvisch ui.; il. drekkever in. Labben, {luhbte.yelabbl) bedr. ww.
lekken, slikken; it. brassen, zwelgen. L&bberig, [-er, -»l) bijv. mv.
(Vulksl.) laf, zouteloos; (gem.) Iep- peng. Labbern, [labberte, gelabberl) o.
ww. (Volkst.) likken, langzaam drinken, lep peren, opaluipen; 2. Z. schaatsen. Lab big\', (-cr, -s() bijv. nw. flauw,
smakeloos. Labebecher, [-chers, mv. -c/ier)
in. verkwikkende drank in. Labefactiren, [labefactirte, labe-
factirt) bedr. ww. schokken, doen wan- kelen. Labe-kraut, [-kraut(e)t, mv.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Labmagen, [-gens, mv. -yen) ui.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hagen, loelachen;2. jemii. Beifall -, goed-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lebinaag, leb ».; 2. Z. Lub.
Laborant, (-e», mv. -en) m.schei-
kundige, helpor.assislent m. in een labo- |
keurend toelachen.
Lachen, [lachte, gelucht) o. ww.,
ui. // lachen; iï6er ettv. -, om iets la- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
raloriuin. jehen; laut -, luid lachen, het uilschate-
Laboratyrium, (-riums, uiv. reu: aus rollem Halte -,luidkeelslaclien;
-rien) o. (Sclieik.) laboratorium o., JjicA suil -, zijn hart ophalen met lachen; werkplaats v. sich krank; til Tode -, zich ziek, dood Laboriren, [laborirte, taborirt) o.llachen; - dass man bersten miichle. zich
ww., in. h. (Scheik.) werken, proeven, te bersten lachen; - dass der Bauck schüt- waarnemingen, onderzoekingen doen; 2.\\lerl, zich slap lachen, zich den buik mne- an ettc. -, aan iets lijden, ergens last van \'ten vasthouden van het lachen; - dim hebben, er mede geplaagd zijn. leinem die Augen übergehen, lachen, dal Labrador-feldspath,-Stein, ;ile tranen over de ongeil komen;mit -dem
m. gekleed veldspaatli o. uil Labrador; - Mande etw. sagen, lachend, glimlachend; thee ui. thee v. uit Labrador en Paraguay, 2. spotten; einer Sache, itber eine Sache Labs al, [-[e)s, mv. -e) o. lafenis, -, om eene zaak lachen, er den spot (den
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verkwikking, verzachting v.; (lij;.) Jeine
Worte sind ein • fürmich, troost in.;das ist ein • f ar meinen Kin per, balsem m., verzachting v. Labsalben, [labsalbte, geUbsulbt)
oedr. ww. (Zeew.) kalefateren, teren. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
draak) mede steken; 5. zich verheugen:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
91
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•der Erbe, blijde erfgenaam; 4. (lig.) Z
lacheln; 5. alles lacht in dieser schonen Gegeild, alles lacht iu &, behaagt ons; -de Gegcnd, bevallige landstreek v. Lachen, {lachte, gelucht) bedr. ww |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
met leer besmeren; (gemeenz.) lapzalven. (Boschw.) einen Baum -, merken, teeke-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lubung, v., z. mv. lafenis, verfris
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nen; Bnume-, insnijden om hars in ie
zamelen; einen S\'eig durch ein Gehöl: -, een gang door een bosch maken. Lachknoblauch, {-(e)s) o.,z.m. inaiiderkruid, geinauderkriiid, water-
look o. Lachen8werth,bijv.nw. belache-
lijk, bespottelijk. Lacher, (-s, mv. Lacher) m. lacher,
spotter m. Lacherhaft, lachorich, la-
Cherig, bijv. nw., Z. t/tcherlich (1).
LacaerliCh, [-er, -st) bijv. nw.,
geneigd lot lachen; es ist mir gar nicht -, het hoofd slaat mij volstrekt niet tot lachen; 2. bespottelijk, belachelyk, dwaas: jem., etw. - moeken, iem. of iels belaclie- lijk, bespottelijk maken, iu een bespolle- lijk daglicht stellen; sich -machen, - teer- den, zich bespottelijk maken of aanslel- len; - sprechen, dwaas, mal pralen; dus |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•krauter) o. (I\'l.) walkruid o.; tcahrei schiug
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Labyrjnth, (-(c).v, mv.-e) o.donl-
hof, labyrinlh o.; - of - schnecke v. (Ontl-
k.) gehoorgang m. Liibyrinthisch, bijv. nw. als in
een doolhof. Laceriren, (laccrirtejacerirl) bed r.
ww. verscheuren; (lig.) belasteren. Lacessiren, [lucessirtc, lacessirl)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
of gelbes -, weisies -,gecl- of wit strem
kruid o.; -kuhle v. verfrisschende, ver- kwikkemle koelte v. Laben, [table, gelabt) bedr. ww.
doetislreiuiueii;oe/a&f* Slilch, gestremde melk. Laben, [lable, gclabl) bedr. ww.
laven, verkwikken, veifrisscheii; einen |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kranken -, versterkende middelen toe- bedr. ww. larlen, uitdagen; (geineeuz.)
dienen; die Seelc -, de ziel sterken, op-lplagen, kwellen |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lachbar, bijv. en b. (Boschw.)
geschikt om gekorven te worden ten einde hars te bekomen, om door insnij- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
beuren.
Lubcrdan, (-(e)s) in. berdaau v.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
z. in. Iab-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Labe-SChale, (-n) v., Z. -becher. ding hars op te leveren.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Laellbart, (-bart{e)s. mv. -barle)
m. laclieoek m., ouuoozcle.allijd lachende persoon ui. LaChbaum,(-(><iitm(e).t,mv.-»<»n-
me) in. grensbooin in..Z. Lache,lachbar |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Labot, in. (Sp.) beest m.; - sjnelen,
een beest spelen, maken; jem. - mucl.en, iem. beest maken; - teerden, beest zijn, worden; 2. (lig.) -of den Kürzern ziehen, Z. kun. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lache, (-\'i) v. lach ui.; eine lautel-e, hel belachelijke; -keit v. Iielachelijk-
aufsclitagen, iu een schaterend of luid\'heid, ongerijmdheid, bespotlelijkheid v.
gelach uilliarsten, luidkeels lachen; 2. Lachem, [Idcherte.gelücherl) onp
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Labetrank,(-\'i\'unt(e)s,mv.-(riiJi-
ke) ui. verkwikkende drank m.
Labetspiel, [-es, mv. -e) o.beest-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
klein moeras o., poel ui.; uros;e-, wa-
lerplu ui.; 5. (Uoschw.) insnijding of kerf v. iu den basl van een bonui tot op het hout; il. die plek. die aan een deu- ueiiliooin door bel harsijzer ontbloot is; h. gang in. door een bosch; 5. Z. Lach- bauin. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww., m. h. es Incherl mich, uenn d\\ ik
moet lachen als ik; 2. bedr. ww, dicte Aatmrl lachert mich, doet mij lachen. Lach-falk, [-en, mv.-en) in. Iach-
valk ui.; -frosch m. lach kik vorsch, moe- raskikvorsch m.~, -gans v. lacligans v. (wilde .Voordscli«gaiis);-oe6r«//o. don- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
spel o.
Lftbewein, (-f»*> mv. -e) m. ver-
frissclienile. verkwikkende wijn in. Labial, (-«. ">"• **) «• (Muz.) la-
biuui o., lip v. of mondstuk o. aan eene orgelpgp; •buchslube in. (Spraakk.) lip— |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
letter v.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Labiiren, [labiirte, labïirt) bedr. Lacheln, [lachelle, qelachelt) bedr. derend gelach, daverend gelach o.
ww. (Muz.) die Orgelpfetfen -, lip- of ww., Z. luchen. Lachig, bijv. nw. moerassig, wate mondstukken aan orgelpijpen maken. Lacheln, [tichelle, geldchell) o. rig; t. \'/.. lachcrhch.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Laoh-krampf, [-krumpf[e)s,mi.
•krdmpje) ui. lachkraiup m„krampachtig lachen o.; -kuekuck iu. lacher, lach koe- koek in |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Labium, (•», mv. Labiaal Labien) ww., ui. h. glimlachen; dunini, emfallig
o., Z. Labial. \\boshaft -, dom, oiinuozel, boosaardig Lab kuchen, (-c/iens, mv. -(7ie«) lachen; (Hg.) jemn. -, (van de fortuin;,
ta., Z. Lebkuchen. Itoelachen; (van eene plaats),bevalleu,be- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lad. 773
|
|||||||||||||
|
Lad.
|
|||||||||||||
|
Lac.
|
|||||||||||||
|
Lackmusz-absud, m.,-auflö-ivaarden, oproepen, dagen; jem. vor Ge-
SUng, v. lakmoes o., lakmoesverf y.Aricht -, dagen, dagvaarden, oproepen, |
|||||||||||||
|
Lüchler, (-s, mv. Lachler) m., -in,
{•nen) spotter, plaaggeest, sarkop m spotster v. L&cil-lust, v. lust ii!. tot lachen;
•lustig bijv. uw. geneigd om te lachen lachlusiig.liclil lachs;-möu r v.lachmeeuw ».; -muskel m. lachspier v.; -rmo ra. ijze- teu ring m. oiu harsboomen te meten Z. laclibar. L&ChS, (-es, mv. -e) ra. zalm m.; 2
(Volksl.) stokslagen m. mv.; 3. Danziger -, beste, iJaulziger brandewijn in. Lachs-fang, (-es) m., z. m. o(
•fischerei v. zalmvisscherij v.; •forelle
zaluiforcl v.; •kind o., -kunse o jonge n\\m in.; -muriine v. zaltnmncranl iu.; •rogener m. wijljeszalm m.; •slör m.zalm- sleur m. Lach-steig, (•(«)*• mv- -<0 "\'•
bnschpail o., boschweg m.; slein in. (Hrov.) greussleen m. LacbS-Umber, (-6ers, mv. -ber)
m. (Vissch.) zeewolf m.; -wehr v„ Z. •faiig; -wt:ibchen, o., Z. -rogener; •wurm ni. zalmworin ui., zalmluis ».; 2. asch- grauwe, gevlekte zalm m. L^cbt, m. (Giet.) iiielaalscliuim o.,
nietaalslak, glasschuim, ijzerscliujin o. Lachtaube, (•»)». lachduif ».;
2. lacliebek m.cu v., meisje o., dal gaarne lacht. Lichter, (•») v. vadem, vaam m.
Lachter-baum, {•baum(e)$,tui.
•baunie) ui ,Z. Lucltbuum; -keUe v. meel» ketting m.; -/<i//e v.meeiroedc v.,-scluiui v. meelkoord o., mcelketting in.: -«(uf> ra. maatstok m. La^eh-weihc, (-n) v.kerkuil m.,
toreuvalkje o.; -:ahn m. voorland m. Lack, (-(e)«i mv. -e) in. en o. gom,
hars v.eun., la» o., vernis o.; (Schild.) Z. Lackfarbe; 2.Z. Siegellack; 3. (Tuinb.) Z. -blume. La c kfti, (-e«, uiv. -e«) ra. In-
kei, kneclil, huisknecht, livreiknechl, lijfknecht in.; sainmtliclie -en, dienslbo- deupersoneel o. Lack-arbeit, (-en) ». latwerk
o.; -arbeiler m. lakwerker. verlakker, verinsser m ; -baum va. harsbooin ra.; •btume v. (Tuinb.) nagel ra., gele sering v., muurbloem v.; • bringemt bijv. uw. lakgevend, barsgevend; •crolon (l\'l.) haisklis v. Lackcn, (tackle, geUekl) bedr. en
o. ww. loopeu, springen, achteruitslaan. L&cken, (tackle, gelackl) bedr. en
o. ww., Z. lackiren. L&ckenriem, (-(e)s, mv. -en) ra.,
Z. Lattriem. Lack-farbe, (-n) v. lak o., Iak-
verf v.; 2. iakkleur v.; (Scbeik.) kleur- lak, gekleurd lak o.; -fintiss in. Iakver- niso.; •geuerko. lakfabriek v.; -Auiz ra. harslak o. en v.; 2. kopal, gomkopal ».; •nol; o. harsthoom in. Lackiroa, (lackirle, lackirl) bedr.
ww. lakken; lackirt» Arbeit, \'L. Lackurbeit. Litclciror, (-s, mv. Lackirer) in.,
Z. Lackarbeiler. LftCkmusz, (-c.) ui., z. m. lak
moes o. |
|||||||||||||
|
laten komen; jem. peremptorisch -, iem.
op (tegen) een bepaalden dag dagvaar* den. Laden, (-s, mv. Laden of Laden)
m. luik o.; oeui//en\'e-,jalouzieën v. mv.; /\'W/ -, valluik, valbliud o.; (Zeew.) ge- schnlponrlf., luik o.; (Hand.) winkel m. Ladenagel, m. mv. (Art.) laad-
nagels, laadspijkers m. nw. Laden-bank,(-odnAe)v.,Z.-(itcA;
• bursch m., Z. -diener; -casse v. win- kelkas v., winkelgeld o.; -ditb m. win- kehlief m.; -diener m. winkelkneclil, be- diemle in.; -feld o. ; Meuh.i paneel o.; •fensler o. luifel v.; 2. winkelraam o.; •flügel m. winkeldeur v., half blind o.; •gefahrle -gelnilfe m. winkelbediende, winkelknccht, bediende ra.; -gcsell m. iiieesterkneclit m.; (lloekdr.) kashouder in.; -geuirk o. handwcefsel o.; -hüler m. oppasser, wachter, waker ra. in een win- kel; (fig.) verlegen waar v., winkeldoch- lersv. mv., onverkoopbaar goed, goed o. daar men mede blijft zillen; -junge m. vvinkeljongcii, leerjongen m.; -jung/er v. winkeldiichter v., winkelmeisje o., win- kclmeid v.; -keil m. (Bergw.) schut o., afschnlsel o.; -madchen o., Z. -jung[er; •meister m. patroon, baas m., hoofd o. vaudezaak, vanden winkel; •preu m. (Boekh.) netto-prijs, verkoopprijs, win» kelprijs, prijs m. in het klein of zonder korting: -riegel m. raampen, raainpin v., raamgrendel m.; schere v. winkelschaar v..groote schaar v.; schuengelm. (Volks- I.) ridder m. van de el; -lufel v., Z. •lisch; -lhüre v. winkeldeur v.; -lisch m. loonhank v.; -raler m.,7..-gescll; •lins in. winkel», huis», ma(;azijnhiiiir v. Lade-pforte, (-n) (Zeew.) ge-
schnlpoort v.; -pfriem m. (Art.) ruim- naald v. Lader, (•», rav. Lader) ra. (Hand.,
Zeew.) lader m.; -lohn in. laadloon o., onkosten m. rav. van laden. Lade-rÜSter,(-r«s/«rs,mv.-rfij/er)
m. (Landb.) (aan den |iloeg), strijk- bnrd o., ploegslok m.;-schaufet v. (Art.) laad lepel ra.; sehein m., Z. -zetlel;-stee- ken, stock m.(Krijgsw.) laadstok.siamper in.; -bnhrer m. kogeltrekker m.; -hobel in. landschaaf v.; -meiszel in. laadbeitel in.; slopfer in. steenhouwersnaald v.; •slulil in. (Zoutin.) lader ra.: -lasche\\. patroonlasch v.; -uasseriinie v. (Zeew.) waterlijn v., waterweg m.; -zange v.(Sm.) I.iadlaug, smidstang v.; -zeltel ui., Z. Ladungsschein; -zeug in. rannleering v. der kanonnen of wal er toe dient. Ladiren, (tadirle,ladirt) bedr. ww.
kwetsen. Ladung, (-en) v. lading v.; 2. wat
geladen wordt, vrachl.lading v.;3.zooveel men Uiden kan, lailing v.; (van een wa- gen), lading v., vracht v., last m.; (van een lastdier), last ni., vracht ».; oe> schuinde.tcillkürliche -, gezwinde,wille. keurige lading v.; (van een geweer), la> duig v., kruit o.; die - wieder Aerau«ie- hen, een geweer ontladen. |
|||||||||||||
|
-4/aiio.lnkmoes,lakmoesblauwo.;-riapier
o. lakmoespapier o.; -pllan:e v. lakmoes- plant v.; -tinctur v., Z. •nuftösung. Lack-pflrsche, (•») v., -pflr-
sich, (-es. mv. -e) m. roodbloemige maluwe v.; -riem m. (Zad.) achlerriein m.eener knels; snuer bijv. nw. (Scbeik.) -e Sake, luctaat o.;-stcnyel,-stock, snure v. lakzuur n. (Tuinb.) muurbloem ».; •liicke v. (Tuinb.) latuw «.; —nkopf m. krnplatuw v.; -nsalat m. latuwsalaile v.; •viule v., Z. -blume; •icaarc v., 7.,-arbeil. Laconisch, bijv. en b., Z. (ato-
m\'st/i. LacrymaeChristi,v. mv. don-
ker roode wijn m. aan den voet van den Vesuvius. Lacrymatgrium, {-riums, mv.
-rien) o. lianeiillescbje o.
LaCtatign, ». voeding met melk,
zongen o. Laetuk, v„ z. ra. (l\'l.) latuw v.
Ladangumini, Laudanum,
o. laudanum o.
Lgdchen, o. (verkl.) laadje o., Z.
Lade. Lade, (-«) v. bankje o., voetbankje
, (Zad.) klein zadel m.; (Org.) wind-
lade v., Z.Hmnbacken m.; 2. kist »., ka<l v., koffer in.; (H. S.) Z. Bundalade; 3. kas v. van hel gilde. Lade-bartc, (•») v.(Zoutui.) klei-
nc biji ?.; -Aa«»i in. (Zeew.) laadstok ra wisscher m.; -brief in. nilnoodigings brief m.; 2. (Hechlsw.) dagvaarding v.; •gal o. (Zeew.) (van hel geschut), mond in., monding ».; -geld o. onkosten m. mv. van dagvaardiug;2.onki>sten in. mv. van laden; -liammer m. laadliaincr m.; •liane v. houweel o., hak v.; -kelie v. (Nat.) nnttaadkelting v., ketting v. van eene eleclriseermachine; -liijfel in., Z. • sclianfel; -masz o. (Art.) kruitmaat v.; 2. lailing v. Laden, (du lades! of ladsl, er ladel of
Mi//, /«</, ur/aoVn) bedr. ww. onr. laden, opladen; Waaren, Holz -, laden, inladen; Waaren in\'s Silii/f, au$ dem Sclnffe -, laden, inladen, lossen, ontladen; (lig.) jemn. eine Arbeit au f den Bah\', laden, schuiven; eine Hürde nuf sicli -, laden, nemen; Colles Zom auf siclt -, laden, zich & op den hals halen; irh Inde es nuf micli, ik neem het np mij, belast er mij mede; 2.rfie Tabakspfeife -,stoppen, vnl- len; den Magen voll -. laden, overladen; (Krijgsw.) das Geuehr-, laden; ladl!, laadt hel geweer!; (Art.) schar f-, met ieherp (kogels, karlelsen) laden; mil Schrot -, niet schroot (glas, spijkers&) laden; blind -, met los kruit Inden, (Giet.) in den smelloven brengen; II. o. zelfst., Z. Lttdung. Laden, (du tndst, er UU, lud,gela-
•len) bedr.wvv.2ue/u\'.-,noodigen,iiilnoo- digen; jem. ju Gast -, iem. te gasl, ten eten vragen, uitnoodigen; jem. sur Lei- che -, iem. ter liegrafeuis verzoeken, uit- noodigen, nnodigen; die Gcladenen, de gasten, de genoodigden; (Itechtspr.)dag- |
|||||||||||||
|
774
|
||||||||||||||||||
|
Las
|
||||||||||||||||||
|
La«.
|
||||||||||||||||||
|
Lap;
|
||||||||||||||||||
|
Ladung, (•«») ». uitnoodiging ».;
(Rcchls\\v.)oproi"|)in(;,da(!»aariliiig, som- malie, citatie v. Ladtings-brief,(-(e>,mv.-e)m..
Z.-sehein;-fabigl;cil r.inhoud o.(van een schip, een waggon &); -flusche v. (Nat) l.eidsch•• flcsch v.; - hafen in. haven v. van lading of inlading; -intercs*ent in houder in. van cognossementen, niede- éigenaar der lading m.: -platz in. Ia- dingsplaats, landingsplaats v., entrepot o.; -schein m. (Zeevv.) ladingshrief in.. cognossement o., vrachtbrief m.; -rer- teieknitx o. cargalijslv. Lady. (--) v- lady v-
Laff.hh\'w. en h. (w. i. gebr.) 7..schlaff,
2. ffig.1 laf. zouteloos, flauw, geesteloos onnnii7e\'. nuchter. Laffe. (-n, mv. -») m. (verkl. La/[-
rhen o.l mclkmuil. fat, pronker m Iiaffelei. (-n>) ».. Z. LöfTclri.
Lsffen-handler, (-lers. mv.-ler) m. koopman m. in lepels en pannen
•tnnsziq bijv en h. onnoozel. dom. lomp •icb - hetrrqen, zich kinderachtig aan- slellen "f cedragen. LafFette, (-n) v. (Arl.) afTnit v.
om/\' die - brlnqen, (een kanon) monlceren i\'oji rfer - Uringen, (een kanon) demon- teeren. Laffetten-bloclcf oMc<-(e).t. mv
•hlAcket in. (Zeew.) slulklamp in., stnt-
Idok o.: -lialcn m. affuit haak m.: -mör «r m.mortier m.op«en»afffiiit;-m«cAer m. affnitmakor m.: -naqel m. affnitna gel, affuilspijker m.. -rad ei., •rieqel m. klink v. »an de affuit; schnanz m. hie- ling v.. staart m.. beslag o. van de affuit: •tehrriner, -lisrbler m., Z. •macher; •slang? v. bout rn. eener affuit: •wand v. klamp m.. zijwang v. van hel affuit liüffler, f.», mv. Laf/Ier) m., -in,
•-nrn) v., Z. Löffler. Tj\'atTO, hijvv., Z. /e», /eje.
Lasre, (-n) v. ligging, houding v.:
ihre Fnsze jinrf of jie halt ihre Fiisze in einer qezirnnqenen -, in eene gedwongen, moeieliike bonding: 2. (van een huis), ligging v., stand m.: (Schermk.) in -, ausser -. fin) uitval, (in) herstel; seinen Geqner aas der • kringen, zijne tegenpartij uit de positie brensen; 5. (flg.) (van za- ken), stand m.. slaat, toestand m.; sein Vermogen isl in eener zerriillelen -, i« zeer geschokt, is in zeergeschokten slaat is veel verminderd; er isl in einer sehr mialiehem -. in een zeer neteljgen tne- stand:-ffV Ce»irï///s.gemoedstoestand rn.. cesteldheid v.; II. (Mijnw. ï bedding.Iegc- ring.schacht.aardlaag v.;fKeuk.)- Huiler. laag v.; Cltoekb.) in -n legen, aan hoopjes loggen (hij oningenanide exemplaren): es felill eine-nn diesem Burhe, er ontbreekl een katern o. en v.: (Stranlm.) - Sand, laag v.: ( Schild., Verguld.) - GoM.laagje o.: M.oni.) laag v.; fvan een muur), stecn- laag v.; (Mijnw.) ahersle-, zoldering »., hemel m. van eene mijn; (Zeew.) - Ka- nnnen, laag v., volle laag v.;. inem Srhiffe eine • geien, ile volle laag geven. Lfjgel, !-s.\\i,\\-.l.agel) m. (w.i.gebr.)
val. vaatje, tonnetje o.. Z. Fisrh-, nel • \' |
||||||||||||||||||
|
lögcl; (Zeew.) (van een zeil), lenver ofleeuwer m.
Lagel-fahrt, {•e») v. watertocht- je o. om wijn iu te knopen; -wirlh m.
kastelein in., die al zijn wijn verkocht heeft. Lagen-bank,(-iaiH<v) v.(Di ukk.)
optuaakplank v.; -hanf m.(Haud.) derde
soort van Königsbergsche hennep m. L»;gonweisO, bijw. in lagen, in
laagjes; (Scheilc.) hij legeringen; - über cinander tegen, bij lagen ol schichten schikken; - Urbereiiianderlegung v.schik- king v. bij lagen of schichlen;(l.ooi.)-ar beilen, laagwerk. Lager, bijt. nw. (van koren), -wer-
den. omwaaien, omslaan. Lager, (-s, mv. Lager o( Lager) o.
legerslede v.. leger, nachtleger, heil o., bedding, ligging v.; er hnl heitleNachtei» \'inruhiqes - qelinbl, hij heeft een slech- ten nacht gehad: ein scbieeres • ausste- ben, een zwaar of hard ziekbed hebben: \'l.andb.) zu - gebm, (van koren), om- slaan, omwaaien: (Schermk.) im - slebe». in postuur, in de positie slaan; dim drm • kammen, uit de positie komen; (Zeew.)
nirht -, kom(t) niet: 2. (van een grens- stecn), ligging v.; (van vaten), stelling v.: Weiti nvf das - leqen, op stellingen leggen; Bier nuf das - braven. vnorraads- hier hrniiwen. winterbier brouwen; (Han- d.) vnnrraadschnur v., pakhuis, magazijn o.: Wnaren auf das- thun, waren opslaan: (Rerffw.) (van de zoldering vin een mijn- gang), balkje, leggertje o.,bint ».; (Arl.) \'van een mortier), opstand m. van de affuit; 7>. (van menschen en dieren), bed. leger, nest o.; sich ein - imHeumaehcn. zich op een hoep hooi leggen, zijn leger van een hoop hooi maken: das lelzle -. doodbed, sterfbed o.; (van vee), ligplaats v.,slroo o.; (van hazen &). leger o.; (van vossen 4). hol o.; dat Wild au* seinem -. Ireiben, opjagen, opdrijven; 4. kamp, Ie» gerkamp o.; ein - absleeken, afbakenen: - tw» Zeilen, Hullen, legerkamp, kamp o. van tenten of barakken: noch drei - zu beiiehen haben.bis man eine Sladl er reiclil, nog drie kampementen, nog drie> maal hivakkeeren: (flg.) er schlAgt sein • bald da, bali darl auf, hij legt dan hier
lan daar zijn ankertje neer. hij gaat & zijn) tabernakelen bouwen; 5. voorraad m.. provisie v., depot o.; slarkes -, groote
winkel m., assortiment,magazijn n.,sor- teering ».; (Boekh.) ein gras:es - haben, goed gesorteerd zijn, een goeden voor- raad hoeken hebhen: (Scheik.) legering »., bezinksel.precipilaat o.: (PI.) vrucht- bodem m., zaadhiilsel o. Lager-apfel, (-apfeh, mv. -tf/)/e/)
m. winlerappel, lang bewaarde appel m.:
•aufnahmev. het opmaken van het maga- zijn; -aufseher m. waker ineen magazijn: balken m. (Zeew.) dekbalk.legger.rihm.: (van een dak), legger, schoor, steunbalk m.; -hautn m. stelling, stellage v.; auf baunie legen, op stellingen leggen, op- laan, 7.. Lager; -bier o. oud bier,dubbel |
ui., landmelersregister o.;2. (Hand.) ma-
gazijnboek o.; -besland m. fonds o., slaat in..inventaris m. van een magazijn: •coa/o o. magazijn-rekening s.;-dieb\\a. (Krijgs. w.) Irosboef, legerdief in.; -/o«o.vato.of ton v. van eene stelling, ligger in., stuk- val o.; \'fieber o. legerkoorls v., Hon- gaarschc ziekte v.: -geld o. (Hand.) Z. •zins; -genoss, —in, bedgenoot, slaap- kameraad m. en »., hedgenootc v.: -gernlh o. gereedschap o., voorraad m. van toe- stellen & tot het kamp hehoorende. Lagerhaft, bijv. nw., Z. betlUge- rig; 2. (Houwt.) -c Slems, stiviien in.
mv. met twee vlakke zijden, tol metselen geschikt. Lager-haUS, (-hauses, mv.-/ia«-
ser) o. luighuis, wapenhnis o., magazijn, entrepot o.; -hnlz o. liggend hout. Ieg- gerliout o , balk, opslag m. van hout; (Kuip.) stelling, bierstelling v.; -hütle\\. (Krijgsw.) hut. barak v.; -keim m. (PI.) spondee v.; -krankheil v. legerziekte, leperkoorts v.; -korn o. omgewaaid, ge- vallen, liggend koren o.; it. biunenge- hrarht, gezolderd koren o.; -kranz m.. •krune v. (R.G.)eerekrans in., walkroon. legerkroon v.; •kunsl v. (Krijgsw.) le- gcringskunsl v., Icgermeting v.; -manco o. (Hand.) te korl o. in hel magazijn; •meinier m. (Krijgsw.) kwartier-meester ca.\', -niielhev.,7,. -zins; •museheit.(Nat. hist.) porfierslak v., vnlnla porphyria. Lagern, (laqerle, gelaqert) o. ww„
m. h. (van personen), gelegerd zijn,lig- gen, kaïnpeeren; «m ein Kahlenfeuer -. rond om een knleuvnur liggen; (van die- ren), im Schilf -, in het riet liggen; (van waren), opgeslagen zijn, te koop liggen: lange -, geen aftrek vinden: (van koren) •lat Celreide lagerl, het koren gaal op den grond liggen, tiefeSlille Inqcrt überm Thai, diepe stilte heerscht in hel dal; 2. hedr. ww. omgooien, omwaaien; der Regen hal dus Celreide gelagerl, de regen heeft het kuren doen liggen: ein Heer -, doen legeren, kampeeren: 3. wed. ww. hier u-allen icir uns -, bier zullen we neervaU len, ons neerzetten, gaan rusten; (van hel wild), sich -, in het leger zijn, gele- gerd zijn, liggen; (Krijgsw.) sich -, lege- ren. kampeeren; (flg.) Schwermulh la- qerle zich nufseine(r) Slirne, zwaarmoe- dipheid lag op zijn voorhoofd Ie lezen. Lager-obst, (-(c)s) o..z. m.win-
leroofl o.;-plalz m.geschikte plaats v.om te kampeeren, goed kamp o., goede kamp- plaalsv.; 2. kampplaats v.,kamp o.;-punkl m. (Art.) aspurit, punt o., waarop hel kanon op de affuit draail;-re*ev. (Wijnb.) kruipende wijngaard m.,kruipende druif v.; -ruhr v. dissenlerie v., legerlnnp m.; •scheil o. (Roschw.) schop v., spade v. voor kamp- en bischwerk; it. uit den tam gekloofd hout o.; •uuthe v. leger* koorlsi.;-statl,statte, stelle v., plaats. rustplaals.ligplaalsv.,|eger o.: (Krijgsw.) Z. -plutz; stack m. liggende bijenkorf m.: sucht v., Z. Fleckfieber. Lagorung, (-en) v. legering ».. |
|||||||||||||||||
|
bier, zwaar, ster» bier o.: -birne T. win- kampement o.; (Anrdk.) legering, aard-
lerpeer v.; -buch o. kadaster o., leggcr\'laag v.; -skunst v„ Z. Lagerkunst. |
||||||||||||||||||
|
Lah. Lam. Lam. 775
|
||||||||||||||||||||
|
Lambda-förmig, hij», en b.
] (Onllk.) lambdnide.lambdavorniig; -nalh v. (Onllk.) lambda-naad, winkeluaad in.; \'•rand m. bovenrand ni.van het lambda- Ivormig been. Lambertsnuss, (-nüsse) v. Iam-
berlsnnot, lamuiertsnoot v. Lamech, (-{e)s, mv. -e) in., La-
merlein, o. sul, kwast, onnoozele bals in. Lamelle, (-n) v. dun plaaljc goud.
zilver, klatergoud o. Lamellar, bijv. nw.bla<lerig,bl«d-
aardig, uit dunne plaatjes beslaande.
Lamentabel, bijv. en b., Z. klag-
lick. Lamontatign, (•«») v. lamenta-
tie, jeremiade, weeklacht, klacht v., Ia- U\'enlceren o. Lauientiren, (lamenlirle, lamen-
lirt) o. ww., m. A. lameiiieeren, klagen. weeklagen, kermen, zuchten. Lamento, (•», mv. -») o., Z. La-
l mental ion. Laminiren, [luminirie, laminirt)
bedr. ww. pletten. Laminir-werk, (•(«)», mv. -e)
o. (Werkt.) plclwerkluig o., pletmolen \'m., piel machine v. Lamm, (-(e)*, mv. tammer) o. lam,
|jong schaap o.; jahriges -, lam van een jaar, pullam,ooilaino.;(flg.,ll. S.) - Col- iles,Lam GoiN, Aiinus Dei, das Pferd isl so Ifromin wie ein -,iszoo inakalseen schaap; 2. zachtaardig meusch m.. kalf o.; 3. l(Zeew.) wille kop m. van de golven; \'il. lainmerljeshemel m. Lamm-artig, bijv. nw. als een
lam; -bime v. (soorl van) winterpeer v. L&mmchen, Lammlein, o.
(vcrkl.) lammetje, jong lam o.,Z. Lamm.
Lam mol, (--«,in v./.k mme/;, ui. (Naai.)
slootkant ui. Lammei, (-n) v. lemmet o., kling
v. van een mes. Lammei, (-j, mv. L&mmel) o. zuig-
glas, zuigfleschje o. Lammen, (lammie, gelamml) o.
ww., m. h. lammen, werpen, jongen. Lammer, (-n) v., Z. Lamms-
bralen. Lammer-abend, (-(e)s, mv. -e)
ui. Vrijdag iu. voor Pinksteren; -blumev. Iielmkruid o., gouw v.; -lraten ui., Z. Lammer. Lammerohen, o. (verkl.) Z.
Limmtcin; (van wilgen), katjes o. mv.;
\'2. (van wolken), schaapjes o. oiv.,scha- |
||||||||||||||||||||
|
platenmaker, gouddraadtrekker, goud sla-
ger.goudpleller m.; -rad o. klosrad,klos- w nd o. bij het goud draad trek ken; -«M- chen o. cilinder in.; -ring m. schijf v.; •rotte v., Z. -rOdchen; spulc v. spoel v„ klos m.bij het maken van canlille- (goud- of zilverdraad) werk; -stein 10. (Pass.) draaisteeu tn. voor goud-of zilverdraad- werk; -lresse v. galon o. met looveiljos. Laib, Laich, &, Z. Leib.Leirh #.
Laiche, Ltjichzeit, v. rijtijd m.,
kuil schieten o.
Laichen, (laiclitc, gelaiehl) o. WW.
kuit schieten. Lahnu, (-n) v., Z. Lehne.
L&ie, (-n, mv. ->i) m. leek, wereld-
lijkc, profaan m.; - »» etw. sein, leek in iets zijn, niet iu de geheimen ingewijd, niet op de hoogte zijn, geene kennis lieb- ln\'ii van. Laien-bruder, (•bmdtrt, mv.
•brüdcr) in. leekehroeder, wereldlijke
kloosterbroeder m.; •pfrtnde v. benefice, pri\'bende, leekegift v.; schuesler v. Iee-
kezuster v. Lailach, Z. Laken.
Laimov, (-s, mv. Laimer) in. eeue
soort vaii karper m. Lakai, Z. I.arkei.
Lakaienhaft, bijv. eu b. onder-
danig, kruipend, Z. bedientenhafl. Lakaienthum, (-(e)s) o. z. m
lakeieiiilom o. Iivreiheiltendcn m. mv. en hun aard in. Lakü, (-n, mv. -») v. pekel v.,zout
water o. L^ken, (•$, mv. Laken) o. laken
wollen goed, lijnwaad o.; 2. beddela- ken o.; 3. (Scheepv.) zeil o.; uVn Wind flurh mr den-ltnben, de wind vlak in bel zeil heliDeli. Laken-baum, (-baum\'e)f, mv.
•hiiuitie) m. weversboom, omlooper m.; • haniler in. lakenkooper in.; •macher m. lakenwevcr, lakenfabrikaul ui.; \'2. we- ver m. Lakonisch, bijv. nw. en b. laco-
nisch,laconiek, korl en bondig; -e Hedens- urt, lacouische, korte uitdrukking; -es bad, dampbad o. Lakonismus, (onb., mv. Lako-
nismen) in. laeonisme o.
Lakritze, (•») v.of Lakrjt".en-
baum, in. (-bauni(e)s, mv. -baume) m. zoethoulboora in.; -hnlz o. zoethout v.; •su/l in. drop o. Lalle, (•") v. tong v., long uilsle-
kcuii beeld o.; it. onnoozel uieiisclt in. |
||||||||||||||||||||
|
Lager-wache, (-n) v. (Krijgsw.)
legerwacht v.; •Kali m. (Zeew.) (aan)
lager wal m.; -ual:e v. (Nat. Iiisl.) Z. • maschei, -wand v. (Mijnw.) rotswand ui.; (van kamers),vloer, bodem, muur in. naarop het timmerwerk rust; -uein in oude wijn, belegen wijn m.; -icuclis in Landli.; bovenmalige groei m. van hel koren, waardoor liet omligt, overhangt; •znii m. (Hand.) magazijnhutir,pakhuis- huur v. Lagler, (»s, iiiv. Lagler) ui. (soorl
van) druiven v. mv. met langwerpige korrels. Lago, (-s, mv. £a</i) in. meer o.
Lugophthuhnic, v., z. tn. slapen
o, niet open oogen, hazcuoog o. Lagune, (-n) v. lagune »., klein
meer, ondiep binnenmeer o. Lahui, {lakmtr, lahmsl) bijv. en b
lam, verlamd, gebrekkig, kreupel, mank; •yehen,inauk of kreupel loopcu,zijn,gaan moeilijk, zwaar gaan;ein -er,eine -e,een eeue lainine, kreup.de, hinkende (man ol vrouw); jent. krumm und - tcklagen, ieui krom en lam slaan, armen en beeueii slul slaan; (Hg.) -cr Slulil, waggelende, man- kc, kreupele stoel, stoel, die niet vasl staat; -es Mester, lues, dat los in \'t heft zit; -er Beueis, kreupel, valsch, gebrek kig bewijs; (van menseben), lal, (lauw kinderachtig; il. lui; (gemeeiiz.) lam; ein •er Kerl.lainine vent, kerel; tin-er Arbei\' Ier, luie werkman, dagdief in. Lahmo, (-n) v., Z. Lalimung.
Lahmeisen, (-eisens, mv. •eiten)
o. (krijgsw.) voetangel in., voetijzer o Fnesche of Spaausche ruiter ui. Lylliuon, (lahmte, gelahml) o. ««.,
in. //. lam, kreupel, mank, verlamd & zijn of worden, hinken, trekkebeenen (lig.) langzaam, niet horten eu stoolen gaan. Lahmen, (lahmte, gelahml) bedr.
wvv. verlammen, lam, kreupel & maken; dieser Fall hal ihm den Arm getühml die val heeft zijn arm verlamd of doen verlammen, door & is zijn arm verlamd, lam geworden; au der Lende gelahml, lendeulam, lam iu de lenden; it. door eeue beroerte gelroll\'eu worden, geraakt, bc- roerd, machteloos, ontzenuwd worden; alle uine Kiifle sind gelahml, al zijne krachten zijn verlamd. L&hm-füszig, -b.andig, bijv.
nw. (w. i. gebr.) aan bami of voet ver-
lamd, lam van handen of voeten. Lahmheit, v. verlaminiogJamheid,
verlaiudneid, stijfheid »., hinken o. LaHiulondig, bijv. i\\w. lainlen-
dig, lam van lenden, lendeulam, hinkend. Ljhmung, (-cn) v. verlamming,
beroerte, geraaklbeid v.; halbseilige -, eenzijdige verlamming v. Iiöhn,(-(e).v,mv. -e, m.duiiuedraad
in.; Coldlahn, gouddraad ui.; 2. goud- blad, dun melaalblad, klaterguud o.; den Druilt ;u - machen, goud slaan; - von ge- schlugenem Golde, lonverljc, goudloo- vertje o. Lahn-gold, (-(e)s) o., z. m. Ly-
onsch goud, bladgoud o.; •macher ui. |
||||||||||||||||||||
|
Lftllen,(taille, gelalll) o. lala zingen
|
07
|
|||||||||||||||||||
|
penveld o., schapennolkjes o. in.
Lammer-fell, (•(«)*. m. -e) o.
Z. Lammfetl; -geier in.lammergier,haard-
gier m.\\ -geld o. weidegeld o. voor,-cha- pen; 2. schapenrecht, schapengeld o., schapentol in., schapeneijns in.; -ge- rinsch, •geuhlinge, -geschlinke o. afval ni. van een geslacht lam; -/iir( m. schs- |
||||||||||||||||||||
|
(zouder woorden); 2. de r niet kunnen
zeggen, der als eeue 1 uitspreken; 3. o. ww., ui. h. en bedr. ww. stamelen; (van kinderen), tateren; it. snappen, praten, stamelen, stotteren, met zware tong spre- ken. Lallen, (Mille, gelalll) o. ww. de
tong uitsteken, lekken. Lama, (•», mv. -») m. (Nat. bist.)
lama in., guauaco in.; 2. lama o., zekere lakenstof. Lambdacismus, (onb.) m. st«-
inelen, stotteren o.
|
||||||||||||||||||||
|
21
|
||||||||||||||||||||
|
penherder m.; \'2. (Nat. hist.) kwik-
staartje o.; -hols o., Z. Allerheiligen\' holt; -junge, -knechl m. herdersknaap, herdersjongen m., Z. -Air(; -kraut o. veldsaliide, veldsla v.; 2. (PI.) eere- prijs ».; -lalhrli in., Z. salal. |
||||||||||||||||||||
|
776 Lam. Lan. Lan.
|
|||||||||
|
Lammerholz, (-es) o.,z. ra.Bra-
ziliehonl o. Lammern, (lammerte, geldmmerl)
o. «»\'.. Z. lammen. Lammer-ohren,o.mv.,z.-Ara«/;
•pclz m. schapenvarht v.; -nalal m. ra- punsel v., klokjes o. mv.; -sehuam Dl. schapenstaarl m.: •tchrtitnchtn v. srha- pellStaartje o.; (I\'|.) illli/fMIillil.\'ul (1..mil-
lefolium o..millefolie \\.;-ntall in. schaaps-
koni v., srhapenstal m., schapenhok o.; •weide v. schapenweide ».; -irn/iVv.scha- penwnl v.. lamswol »., Z. Lammnteolle; •zahn of l.ammerzahn m. eerste uitpe- worpen land. Iam«land m.; -zehenl{e) m. schapen* of lamsliende v.: -zinn tn., Z. -geld; 2. opbrengst v. der schapen. Lamm-fell, (-(c)s. mv. -e) o.lam?
vel o., lamsvarht v.; -/leisch o. lams vleesch o.; -frnnim, \'herzig bijv. nw. zaehl, ee<!nlilifï. goedaardig als een lam: -grhel o. gebed o., dal met Agnus Dpi brei Ml. Lamms-banch, (-battcb(e)n, mv.
•büufhr) m. lamsmaag v.: -braten m. lamsgebrand o., lamsbout tn.: -brttderm. (Kerk. Gesch.) lamshrncder m., aan! an- ger m. van de. partij, belijder m. van h\'l lam. schijnvrome m.; -geschlinge v. omloop, nfval m. van een lam: -lal> o. kalfsleb v., slremsel o.; -niere v. mv. kalfsnieren v. mv.; -vierlel o. lamsbout m., vierde van een lam, voet m. vleesch van een lam; •volle v. lamswnl v.; 2. (Br.) ale v.; -zei( v. werptijd m. der ooien. Lamgnerholz, (-bnizes, m\\.~kol-
ze of •höher) o. lamoenhont o.
Lampadarius, (onh.ï, Lam
padist, (-en, mv. -en) m. lampendra
per, lanlaremlrasrcr, fakkeldrager m. Lampadodromie, (-en) v. Tak
kelwedloop m. Lampchen, o. (verkl.) lampje o.,
lampion v., kleine lamp v., Z. Lampe. Lampe, (-« en -nn) m„ z. m.
naam van den haas, gelijk Keinhart van den vos. Lampe, (-n) v. lamp v.; - mit zwei
Srhnauzen, lamp met twee pitten; nte- hende -. staande lamp, lamp v. op een voet: (Kalh.) eu ioe-. eeuwige lamp,altijd brandende lamp v.; (lig.) sei\'ne - trilt ver- löschen, de olie is er bil hem uit, hij is op, bij gaal sterven: 2. (Nat. bint.) glim- worm m.; il. slekelbaars m.: nslindisrhe -, antieke lamp v.; -gltmmworm m. Sint Janswnrm. Lampen-anzünder, (-rfers,mv.
•der) m. lantarenopsteker m.; -b»den m.
bodem m. van de lamp; -cylinder m. lampeglas o.; -d»chl m. lampepit v.; -fesl o. fakkelfeest, lanlaarnfeest o.; -feuer o. (Scheik.) lampvmir o.; -/limmer m. flik— keren o., flauwe lamplicht o.; -fitller m., Z. -mann; -geld o. lainpenhelasting o., opbrengst v. voor de (openbare) ver- lichling; -huller m. lampevoet, stan- daard, voel in. van de lamp: \'heil bijv. nw. door lampen verlicht; -helle v. het licht o. van de lamp(cn); •katten tn. (Tooneelk.) voetplank, plank v„ opstand |
|||||||||
|
m. voor het voetlicht; -kranz m. lamp-
kroon v.; -lichl o. lamplicht o.; -macher m. lampenmaker Dl.; -mann m. lantaarn- opsteker, lampenknecht, lampopsteker m.; -mikroskop o. microscoop v. met eene donkere kamer; -ofen m. (Scheik.) lamp- oven m.; 2. spirilnslamp v.; -pttlzer m. lantaarnopsteker m.; -röhr, schnauze v. tuit v., bek ni.. pijp v. van eene lamp: •rusz m.. Z. -schirirz; saure v. lampzinir o.; srhein m. schijnsel o. van de lamp; it. Z. -hille, \'licht; -schirm m. lichl— scherm o.; schwarz o., schirarze v. lamp- zwartsel, zwart o. van de lamp; -stock m.. Z. \'halter tn.; \'teller m. lampion ».; -trager m. voel van de lamp, lantaarn- paal m.; \'irarler m., Z. •mann. Lampertnuss, (-»s*»e) »., Z.
Barlnutt. Lampgt;t)e, (-n) v. wandkande
laar m. met glas, metalen spiegel m. Lampiete, (-n) v. (Nat. bist.)
lamprei v., negenong o., prik m. Lampretonfisch, (-(e)«,mv. -c)
m. «lijmvisch m. Lamprophonie, v. heldere, dui-
delijke spraak of stem v. Lanaerapine, v., z. m. geitenwol
v.: (fig.) nietige, onbeduidende o. Lancadiren, (lancadirte, lanta-
dirt) o. ww. (Dansk.) luchtsprongen maken. Lancette, (-n) v. (Heelk.) lancet o
Lancier, (-s, mv. -e) m. (Krijgsw.) lansier m. Land, (-(e)s,m\\.Lande o(Lander)»
land o.; zu Wanner und zu -(e), Ie land en ter zee, te water en te land; dan feste -. het vaste land; an dan - [ahren, naar het land, naar de kust varen, landen; an dan - nleigen, landen, aan land gaan: am -c hinfahren, langs de kust varen; /anijs dem -e hinncliiffen, langs, onder de kust heenvaren; iioro -e nlnszen, van land sle- ken, in zee gaan. in zee steken, onder zeil gaan; (Zeew.) iiber - tegeln.voot Hen wind zeilen: 2. land, platteland o„ bui- ten o.; die Leute tam -e, de bnileiilieden menschen van buiten, plallelandshewn- ners, bueren, biiitenlni m.mv.; dan Lehen nvf dem -e, buitenleven n.; über - rcinen, eene voetreis doen; aufn - gehen, naar builen gaan; dan platte -, het platte land n.; niedrigen, hohen -, lage, hooge grond 3. land o., grond m., streek v„ akkerm., veld o.; ttnge\'jauten, vilten -, onbebouwd land, braakland o., heide, hei v.; fruchl baren -, vruchtbaar land; cin - Ruben, een akker m., een veld o. met knollen; 4 land, rijk o., staat m.; die Lnndcr ii l\'uropa, de landen van Europa; dan oe. Mie -, het beloofde Land, het land van belofte; dan heilige -, het heilige land hier zu -(e), hier den -en, hier Ie lande, hier,bij ons;auj;er -ennein, buitenslands zijn: nich aunzer -enbegeben, buitenslands gaan, bet land uilgaan; ons dem -e ziehen, het land verlaten; er hat - und leute gesehen, hij heeft veel gereisd, heeft de wereld gezien; - und Leute verlieren, al zijn land. zijne staten verliezen. L&nd-abgabe, (-n) v. gromlbe
|
l.istins v.; -abwenend bij», nw. afwezig,
hnilenslands, niibnulig: -accine v. Iands- belasling v.; -adel in. landsadel m.; il. Iineri nadel DO.; -ammann m. landamman m.; it. hoofd o. eener republiek; -aml a. landsbetrekking v.; -amtmann m. ba|- jnw m.; -unbauer m., Z. -bauer; -anker m. landanker o.; -anuachn m. Iandaan- winning v.; -arbeit m. landwerk, boe- renwerk o., veldarbeid tn.; -art v., Z. Landenart; -arzt m. plal(elandsheel- meester m. Landau(er), m. (Wag.) landauer
m., rijlnis o. voor 4 personen. Iiand-ausschuss, (-srnussf j.mv.
•nchünne) in. (verond.) schutterij v.; -bdc- ter m. dorpsbakker, boerenhakker m.; • bar bijv. nw. te landen, gesehikl om te
landen; -Mr m. landheer, bruine beer m.; -bau m. landbouw, akkerbouw,veldbonw m.; \'batter m. landbouwer, bouwman plattelands-bewoner, boer m.; -boumei- nter m. provinciaal of gewestelijk op- zichter m., provinciaal (oflands-) archi- tect m.:2. plaltelands-architect m.:-bede v. belasting v. op de gronden: -beamter m. provinciaal (of lands-) ambtenaar m.: \'bedrfirkind bijv. en b. drukkend voor bet land, onderdrukkend; -bereiler m„ Z. • reiter; -lienrhdler m. provinciale, gewes-
telijke dekhengst m.; -benchreiber m., Z. L\'ïnderbenchreiber; -be<itz m., Z. -eigen- lltum; -benilzer m. eigenaar m. van een land. van eene streek; it. Z. Gutnbesilzer; •belritger m. aartsschelm. aarlsschnrk, bedrieger m.; -beltler m. landlooper, va- gebond m.; -beunhner m. bewoner m. van een land; 2. landbewnner.dnrpeling, buitenman m.; -biber m.,Z. Grubenbiber; •hincltof m. landelijke, plattelands-his- si hop m.; -bote m. (in Polen), afgevaar- digde m. van eene provincie; 2. dorps- hode m.; 3. Z. lliiltel; -brauerei v. plat- telands- of dorps-brouwerij v.; -bret- Ier o. (Meub.1 dnnne planken v. mv.; \'brücke v. (Scheepv.) duiker ni.: -buth o. legger, kadastrale legger m„ kadaster o.; \'diarte v„ Z. -karte; -deich m. dij\'i m.; 2. binnendijk m.; \'dienst m. Iands- dienst m.. dienst m. bij de landmacht, krijgsdienst m. te land: -ding o.,7..-ge- richt; \'direktor m. president, directeur m. van eene provincie, gouverneur m. eener provincie; -dirne v., Z. -midchen; •dragoner m., Z. -reiter; -dront in. bml- drosl m.; -drostei v. ambt o. van den drost; 2. gebied o. van den drost. Liindo, (-«) v. (Zeew.) Iandings-
plaats v. Land-edelmann,(-e.7c/mann(e)s.
mv. •edelleule) m. landedelman m.;
•eidechse v. landhageilis v.; -eigenlhum o. landbezit,grondbezit o.; -eigenthümer, •eigener m. landeigenaar, eigen-geêrfde m.; -einifHrln bijw. landwaarts in. Lgnden, (Undete, geündel) o. ww„
Z. landen. Landen, [landete, gelande!) o. ww.
(Zeew.) landen, aan land gaan, van boord gaan,(eene haven) binnenloopen,aan land komen, aanlanden, ontsrhepen, eene lan- ding doen, aankomen; glücklich -, ge- |
||||||||
|
Lan. 777
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Lan.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Lan.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
sprache v.land taal v.;2.bijzondere tongval
m.. gewestelijke taal »., dialekt, provin- cialisme o.; stelle v. staatsgezag o., ge- vestigde macht, overheid v.; .tracht v. nationale kleederdracht ».; -truppcn v. mv. \'s lands leger o.; -übluh bijv. en b. in een land gebruikelijk, naar landsge- brtiik; auf—e Art, naar landsgebruik.Z. landlau/ig; -vater m., -multer v vorst, koning in., vorstin, koningin van hel land; -vaterlich bijvv. landsvaderlijk, als een vaderdes lands; -verfassung v.grond- wet v.; \'Verordmmg v.,Z. -ordnung;-ver- ralb m. landverraad o.; -verrdlher in. landverrader m.; -rerralherei v., 7.. ver- ralh; •verrdtherisch bijvv. wat het land |
|||||||||||||||||||||||||
|
InkVig of voorspoedig landen, gelukkig
of behouden in de haven komen; an die- tem Vfer ist nicht gut, ist nicht zu -,aan deze kust kan men mneielijk landen: Truppcn - lassen, troepen laten landen, aan land zetten, eene landing laten doen: 2. bedr. ww. aan land brengen of zetten, binnenbrengen, binnenloodsen. Li&nd-enge, (-n) V. landengte v.;
•erbe m. erfgenaam tn. van landerijen; 2 opvolger m. in een leen, erfelijk bezit- ler m. Lijnder-begierde, v., z. m.
zucht v. naar verovering van landen; -be- tchreiber m., landbeschrijver, chorograaf ni.; -besrhreibung v. landbeschrijving, beschrijving v. van een land; zur — ge- hürig, tot de beschrijving van een land behoorende of daarop betrekking hcb- liende.chorographisch: -comj>lex m. groep v. landen: -dnrsl m., Z. -begierde. L\'anderei, (-<n) v. (gewoonl. mv.)
landerijen v. mv. Lijnder-erschütterer, (-ms,
mv. -r(r) m. hij, die de staten doet wan- kelen, de grondwet schendt; (Fahell.) Neptunns m.; -jlöche v. uitgestrektheid v. lands; -gewallig bijv. nw. rijk aan land, over landen en volken heerschend, zeer machtig. Liinder-kenntniss, -kunde,
v., z. m. aardrijkskunde v.; -kundig bijv. nw. hekend met, ervaren in de aard- rijksknnde, aardrijkskundig; -los bijv. nw. zonder land. L&ndern, (liïnderle, geldndert) o.
ww., m. h. (I\'rov.) langzaam walsen; 2. bedr. ww. omheinen, insluiten, met lat- werk omgeven. L&nder-name, (-»«, mv. -«) m.
landnaam, naam m. vaneen \\ani\\slrecke v. landstreek, uitgestrekheid v. lands; •lucht v veroveringszucht v.; •tausch m. ruiling v. van land (of landen) of pro- vincien; -theilung v. verdccling v. van land (en); -umriss na. schels, teekening ». van de lamlgrenzen; -verheerer, -rer- wüsler m. overweldiger, verwoester m. van landen &; -tceit bijv. nw. zoo groot, «oo ver als landen gescheiden. Landes-abschied, (•(«)<) m.,
z. m., Z. Landtngsabsehied;-adel m.adel in. van het land: Sltester in. lid o. van \'len raad der oudsten, van den senaat, senator m.; it. (I\'rov.) oudste m. van den adel; -amt o., Z. Lnndamt; •anlcilie v. nationale leening v.; -anwalt in. voorzil- ler m. van de gewestelijke rechtbank, president m. van het provinciaal gcrechls- Imf; -archiv o. Iands-, staats-, rijks- srchief o., provinciaal of gewestelijk ar- cliief o.; -art v. landsgebrnik o., ge- woonte v. in een land; es ist dies su die —. dat is hier (daar) te lande gelirui- kelijk, gewoonte; 2. (I.andb.) soort v. van grond, van land; -ausschuss m. com- missie v. uit de Jtalen;-6eam/erm.lands-, rijksambtenaar m.. iemand, die een* lands. of rijksbetrekking bekleedt; -be- tcha/fenheil m. aard m.,karakter o.van hel \'and,klim»al&;-Aej<:Arei6»r m.,-beschrei- \'"\'«« v.,LSnderbeschreiber f; -bestalller. |
|||||||||||||||||||||||||
|
•bestellter m. (I\'rov.)afgevaardigde,gede-
puteerde m. vanden adel;-6/u//o. staats- blad o.; -brauch m., Z. -gebrauch;-eolle- gium o. provinciale raad m.; -erzeugniss o. voortbrengsel o. van een land, in- I,iikI-i li pruduct o.; -fabrik v. inland- sche fabriek v.; -fabrikat o. inlandsch |
|||||||||||||||||||||||||
|
fabrikaat o.; -flagge v. sla
|
33
|
alsvlog, lands-
|
|||||||||||||||||||||||
|
vlag, rijksvlag v.; it. vaderlandsche vlag
v.; -fluch m. landverrader m.; 2. gec- sel m. van hel land; ./lucht v. vlucht, verwijdering, verbanning v. uit het va- derland; -flüchtig bijv. nw., Z. land- ftüchlig; -folge v. ban m. en achterban m.; -frau v., Z. •herrin; -fürst, —in, regeerend vorst m., regeerende vorstin v.; .[ürstlie.h bijv. en h. lot hel regee- rend vorstenhuis of stamhuis behooren- de; -gcbiet o. grondgebied o.; -gebrauch o. gewoonte v. in een land, gebruik o. in een land; -gennss m., Z. Landsmann: •gericht o., Z. Landgericht; -geschichte v. landshislorie, geschiedenis v. van een land; -gesrtz o. landswel.wet v. van een land; .geudrhs o. voortbrengsel o. van een land, inlandsche vrucht v., inlandsch gewas o.; -grenze v. grens v. van een land; il. grens v. aan de landzijde;-Auup(- mann m. gewestelijk, provinciaal aan- voenler m.; -herr m., Z. -fürst; -herr- lich bijv. nw. van den vorst, van den landheer &; —e Geuall v. oppergezag o. van den vorst; —keil v. macht v., gezag o., sonvereiniteit v.; -herrschafl v. opper- heerschappij v., oppergezag o.; 2. regee- rend geslacht o.; -hnheil v. souvereini- leit v.; (in kerkelijke zaken), suprematie v.; •hoheiltrecht o. recht o. vandens»ii- verein; •huldtgung v. inhuldiging v„ hel afleggen o. van den eed van trouw; -in- duslrie v. hinnenlandsche knnstvlijl. in- landsche industrie v.; -kammer v. depar- lement o. van finantiën; -kammerer m. minister, commissaris ui. van finantién. schatmeester m.; -kanzler m. kanselier m. van den staal m.; -kasse v. staatskas, schatkist v.; -kennlniss v., Z. Ltïnder- kennlniss; -kennung v. (Zeew.) kenlee- ken o. van nabijzijnd land; -kind o. hur- ger m. van een land, inboorling m.;-Air- che v. staatskerk v., Z. •religion v.-. •kunde v., Z. Liinderkunde; -matrikel v.. Z. Landbuch; -mnnze v., Z. Landmiinze; •muller v. weldadige vorstin, moeder v. van het vaderland; -obrigkeil v. hooge regeering v., magistratuur v.; -ordnung v. wellen v. mv. van een land, slaatsre- geling v., wettelijke bepalingen v. mv.; •pflich! v., Z. -huldigung; -polizei v. algemccne politie ».; -produkt o. inlandsch product of voortbrengsel o.; -regierung v. laudbestuur, bestuur o. van een land, landsregeering v.; -religion v. staatskerk v., staatsgodsdienst, heerschende gods- ilienst m.; sache o. staatszaak. lands- zaak, regecringszaak v., zaak v. het alge- meen betreffende; schalz m. staatskas, schatkist v.; schuld v. staatsschuld v.; •sc/tule v.slaatsschool.openbare schoul v.; •sitte v. gewoonte v. des lands; sperre v. algemeen verbod o. van uitvoer of invoer, sluiting v. der grenzen van een land; |
|||||||||||||||||||||||||
|
kan verraden, verrade
|
9
|
rlijk tegenover het
|
|||||||||||||||||||||||
|
vaderland; -versammlung v. nationale
vergadering, kamer v. van »olksvertegen- digers, wetgevend lichaam o.; -verualter m. landvoogd, bestuurder,regent m. van het land; -verweisung v. verbanning, ballingschap v., ban m.; -verveser m. be- stuurcler, stadhouder m.; -reruiesen bijv. nw. verbannen, uit hel land verbannen; •volk o. volk o., inboorlingen m. mv ; •wiilirung v. rijksmunt v.,courant geld o.; •unhl o. welzijn, belang o. des lands. Land-6Ulcb.en,(-rAen.«,mv.-rAen)
o. strnnlvlieg v.; -fuhn. -bann v. Iand- mililie v.; -/\'ulirer m.. Z. streirher; -fass o. (in Bern) eene maat = 34 Eimer; •feste v., -feslung v. vesting v. aan de landzijde, in het land, bevestiging v. van het land, van de grenzen, wallen tn. mv., grachlen v. mv.; 2. (Zeew.) wallen m. mv.; -fieber o. heerschende koorls v.; •flagge v. (Zeew.) landvlag v.; -(leischer m. dorpsslager m.; ./tuchtig bijv. nw. voortvluchtig; — verden, vluchten, in vrijwillige ballingschap gaan, zich vrij- willig in ballingschap begeven, emigree- ren; -flnchtiger m. balling, zwerveling, vluchteling, zwerver, uitgewekene m.; •flüchtigkeit v. vrijwillige ballingschap, vlucht v.; -/o/»e v.. Z. I.andesfolge; -forsl- meisler m. houtvester m.,rijkshnutvester m.;-[rachl v. vracht,passage\\.,7,.-fuhre; 2. onkosten, kosten m. mv., te betalen
som v. voor vracht of passage, vracht- geld o.; -früchlner m. vrachlkarrjjder, vrachtrijder, karrijder m.; -frau v. boe- renvionw, boerin, buitenvrouw, dorpbe- woonster v.; -fraulrin o. jufvrouw of dame v. van het platteland: -freiheit i„ eigendomsrecht o.; -fremd bijv. nw. vreemd, onbekend; -fremder Mensch m. vreemde, wildvreemde; -friede m. open- bare veiligheid, openbare rust v.; (lig., gemeenz.) er Iraut dem —n nicht, hij vertrouwt de zaak niet; 2. overeenkomst »., verdrag o. voor de algemeene rust en veiligheid. Landfriedens-bruch, (-*n«-
ch(e)s. mv. -bruche) m. schending v.van de openbare rust en veiligheid; störer m. rustversloorder, oproermaker m. Land-frOSCh, (-frosches,mv.-frö-
sche) in. landkikvorsch m.\\\'fuhre v.boe- renkar, boerenwagen m.;-fuhr(e) v. ver- voer o. te land; 2. vervoer o. naar buiten; 3. Z. Hauerfuhre; -fuhrmann m. voer-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
778 Lan. Lan. Lan.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bijheid v. van hel land, naderen o. van
het land; -o/jizier in. ollicier rn. bij de landmacht; -oller v. landolter, (l)nitscli* otler) in.; -ord»ung v.,Z.Landesordnung; •parlie V. buitenpartij v. (of partijtje) o.; •pfarre v., •pfarrei v. laiidpaslorie, pas- torie v. len plaltenlande; -pfnrrer in. dorpsgeestelijke, dorpspastoor, dnrpspre- dikaul m.; -pfennig m. landsbelasling. gewestelijke belasling v.; -p/lege v., •ntal o. (I\'rov.) provinciale staten, gedcpu- leerde staten in. in».; -pfleger m. (ver- oud.) landvoogd, gouverneur m.; -phi/- tikus in., Z. -arzl; -plage v. landplaag v., volksramp in.; -polizei v. plaltelands- politie,gendarmerie»., marechaussees m. mv., veldwach; v.; -j:rediger m.,Z.-pfar- rer; -ralle v. waclitelkoiiing m.; -ralhm. districtscommissaris, landdrost, gouver* neiir ui.; -ratlilich bijv. nw. lot hetdis- Irictscoiinnissariaat behuoreudc: -ralle, •ratze v. (Zeew.) landrot, zoelwalerma- troos ui. (scheldnaam voor ben, die niet Ier zee varen); •rauch in. heirook, veen- damp in.; -rauke v. soorl van kersplant; -r.c«/o. landrecht, algemeen wetboek o.; •rechtlick bijv. nw. lündrccbterlijk, vol- gens bet algeuieene recht; -regen in. Iand- regen, langdurige regen in.; -reise v.reis v. te land, reis v. door het land, landreis v.; il. uitstapje o. naar het land, naai buiten; -rciler in. rijdende kommies, marechaussee in.; -reilerei v. gendarme* rie v.; \'2. kanton o. der gendarmerie; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. soort van slak, kaapslak v.; slein ni.
steen in., albast o., als een landkaart gcleekend; -»(irn m. gravure v. van eene landkaart. Land-kenning, v. (Zeew.)land-
kenuiiig v., laodafvalling V.; • kirelic v.
dorpskerk v.; -knechl Dl. veldwachter ni., Z. Uittel; -krabb* v. laudkrab ».; -fc mer ui. inarskrainer.kleinhaiidelaar, vcn-
ter ui. op liet platteland; -krank bijv. nw. (van zeelieden), ziek door liet ver blijf aan wal, landziek; -krankkeil v. heer sclieude ziekte, gewestelijke ziekte, land ziekte, besmettelijke ziekte v.; -krchs m. landkreeft ui.; -kreis m. provincie v. deel u. van een land; -krieg in.landkrijg landoorlog, vastelandsoorlog in.; -kroku- lil o. laiidkrokodil in.; -kundig ot-kün- lig bijv. en h. door bet ganschc land bekend; "2. publiek; -kutsckc v. diligence v., postwagen in.; •kuiteher ui. voerman van eene diligence, conducteur in.; -liu (er ui. landlooper, vagebond ui.; (lig.) slechte uieelpap \\.;-léuferinr.land loop* >ler v., bedel wijf o.; -liu/ig bijv. en b —es Geld,algemeen iu bet land aailgeuo* loon wordende; -e Sprickwirler, spreek* woorden, die iedereen kent, in den mond voert; —e Zinnen, interesten, zoo als <ij algemeen iu hel land genomen wor den; -leben o. ! mdlevcn, buitenleven o. Landlef, ra. (**, mv. Ltndler)
(f)ausk.) een langzame wals, tirolieuue v. Lftndleute, in. mv.landlieden, boe-
ren ui. mv., Z. Landmantt. LandÜCh, bijv. en b. in hel land
gebrtiikel(jk;(Spr.) -,siltliclt,\'s lands wijs, \'s lands eer; \'2. landelijk, boersch, eeu- voudig, natuurlijk; -ei Gedicht, herders- zang in., herdersdicht o.;-e Oper, (opera) pastorale v.; -e lluhe, landelijke rust v.; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
man, vrachtrijder m.; -gaitgig bijv. en b.
(van munten), in liet knul geldig, gang* baar, ^;i>l>riiikeiijk: -\')urbe v. kurenlieud v. aan dell landheer; -ijiirber in. die de korentiend schuldig is; -gehig bijv. nw. in het land gebruikelijk, in zwang, gel- dend; it. Z. •ydnyig;-ycistlirkerni.<\\t>rj>s- gcestelijkc, dorpspastoor 01., dorpspre* dikanl m.; —keil v. geestelijkheid v. len |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
78
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
platten lande; •yeld o.dijkbelastiiig,pol-
derhelastiug v.; -gemeinci. lands-,dorps- geaiecnte v., kerspel o.; -gerielHa. Iioog- gerechtsliof o„ de hooge raad in.; "2. Z. Feldgerichl;-gerichllicht—csErkenniniss, vonnis n. van hel hooggerechtshof. Landgorichts-haus, {•haiuet.
mv. •heuser) o. paleis o,van jiislilie;-«e/T
m. rechter in. in den huogeo raad; -pflegr v. uitoefening v. der rechterlijke macht des lands. rechtspraak v. des lands;-ruth in.. Z. -lierr; -lag Dl. zitting v. van hel hoopgcrerhtsbof. Land-gestüte, (-si*ii*/(»)*, mv. •geslüle) n. \'s lands paardenstueterij v.;
•gelheier in. vrachtrijder in.; •gewiich n. landgevvas o., plant v„ die op den vas< ten grnnd groeit; \'2. plant v„ dieineene bepaalde streek groeit, aan een gewest bijzonder eigen is; -graben (il. ringslool, gracht v., die de grenzen bepaalt; -gruf tn. landgraaf in.; —scliuft v., —llium o landgraafschap o.; •giiifin v.laudgravin v.; •grö/lirh bijv.nw. van den lamlgraaf.laud. grafelijk; -grcnze\\. grens v. van een land rijksgr.ms v.; •yüllig bijv. en b. gebrui- kelijk (in een land); -gnnimi o. (Hand.) gom v. ven den kerseboom, inlaiulselie gom v.; -yitl o. landgoed o., Iiiiilenplaals ï.; •giilcken o. buitentje, optrekje o.; • haken in. (Zeeiv.) landanker n.;-hundel in. laodliandelm.; 2. binnenlandsche hall* del in.; •haft in. zandhaas, veld baas rn.; -/i\'in.\\ o. landhuis, buiten o.; \'2. villa v.; ö. gebon» o. waar de slalen-gone- raal bijeenkomen;-na/i«/iu//(iiKo) v.huis- hniiding, wii/\' v. van huishouding op bet land beheer o. van goederen; -heero. landleger o., landmacht v.; -hege v., Z. •grahen; -herr in. landheer in.; \'2. land* edelinan in.; •kerrschafl v. heerlijkheid v., domein o.; -kirsch m., Z. Aultirsch; •hufe v. landhoeve, bouwhoeve v.; -hüi[e v. onderstand in. van\'sUndswoge;-/i«i\'« v. omzwervende lichlekooi v. Lalldig, bijv. nw. (van planten &),
een land eigen, een land verlegenwoor* digende. Land-jager, (-jiigers, mv. -jüger)
rn. (Jaelitw.) houtvester ui.; "2. mare* chaussec m.; -jAgerei v. de gezamenlijke houtvesters en jagers van een district; —meisier KI. opperhoulvester in.; -jngeml |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•rente v. landrenle, provin
|
7
|
ciale schal-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kisl \\.;-iciiliiieislerw. provinciale schal-
uieesler, ontvanger, betaalmeester ui.; •richter ui. provinciaal rechter, lid van. rechter iu hel provinciaal gerechtshof. rillenc/iaft v.,Z. -a«Y/; -ro7ne v. gewone meekrap v.; -riichtig bijv. en b.,Z. -kuu- iliy; ruhr v. aanstekelijke, besmettelijk!\' ronde loop m.;-ru(A#v. lengtemaat v. van IG loet; •saeke v. zaak v. van algemeen belang; -sa/\'r>jii m. gewone of jnland* sche saffraan v., surrogaat o. voor saffraan: •sutamamler m., Z. •moltk; sarseke v. serge v„ hall wollen, half zijden iulaud- sclie stof v.; -sass in. landzaat, ioboor- ling ui.; 2. \'ui It. leenheer,landeigenaar. eigeugcêrfi\'e, edelman, eigenaar m. van een riddergoed; snsserei v., Z.-sduig- l;cit;-süssig bijv.uw.wal behoort lol.ofdf rechten heeft van een eigenaar van een riddergoed; —teil », rechten o. mv. van een edelman &. Landschaft, {-en) v. land, land-
icliap o., slreek v.; (I\'rov.) slaten-genc- raal in.inv.; (Schild.) landschap o., schil\' ilerij v. vau een landschap. Landschafter, (-/<rs, mv. *(•/•)
iu., Z. Laihhckaltmaler.
LandoChaftlich, bijv uw. pro*
vinciaal, gewestelijk; -e Wörter, gewesle- lijke woorden of midi ukkiiigcn, provin* eialisiiic o. mv.; \'2. -er Aullchuss, gede- piileerde staten m. mv. Landschaft-maler, (-len. m»
•Ier) in. landschapscliilder m.; -malerei v. kuusl v. van landschappen Ie scliilde- ren, genre o. van landschapschilderen. Laadsohafts-achat, (-(»)*,m».
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•e W\'ohnuny, la
|
9
|
ndelijke, boersche woning
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v.; -er Aiifcnlhull, verblijf o. op lioibui-
teii; -keil v. landelijkheid, boerschheid, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eenvoud
|
75
|
igheid v.; -e Sitleil, -es Mahl,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eenvoudige zeden of manieren v. mv.,
eenvoudig maal o.; - lebeii,eenvoudig le- ven. La/cid-los, bijv. en b. zonder land;
•luft v. laiidlucbt, buitenlucht v.; -lüm-
mel m. boerenkinkel ui.; -lusl v. lan l-
ermaak, landelijk genot, landelijk feest
.; •macht v. landmacht v., staand leger,
nidleger o.; -mddcken o. iandnieisje o.;
ma»» ,mv.-/eii\'e) iii.laiidiiian.buer.taiid*
bouvver, laiidbewoiieriii.;-)/iri«ni.wA,bijv.
n b. boersch, op zijn boersch;-«i(/«Misr«e
Bieilerkeil, boerse betrouw en eerlijkheid,
oprechtheid v.; -mark v. grens v., eind*
paal in. van een land; •markt v. grens v.
vau ecu land; (Zcew.) toeken o. van land;.
marsiliallm. voorzitter in.van de staten*
generaal; •malrikel v. kadaslero.;-/«eii7er
in., Z. Schulze; \'2. haas, ambachtsman in.
van bei platteland; -meiser ui. landme*
ter ui.; \'2. bceedigd land meter in.; -mes-
terei, •mestkunil v. landineetkunde,geo-
desie v.; •men.iiingin.landineler.opineler
o. van een land; -mtli: V, plattelands*
schullerij v.; -molch m. landsalaiuauder
in.; -munze v. landmunt.iuunt v. vau bel
land, rijksmunt v.; •mike v. (Zeew.) na*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. la
|
99
|
ndjeugd, dorpsjeugd v.; •jungfer v.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lamljiifler v., laiidineisjeo.; "2. Z. Landeul\'
dien; -junker m. landjonker in., -kam~ mer v.t Z. Finnnzkainmer; -karlc\\.Iand- kaart v.; \'2. (.Nat. hist.) kegelslak v.,gcle en donker geteekeude porceleinslak v. Landkarten-alabaster, m., z.
m. kalkwit o. (als op visitekaartjes), zwa*
velkalk v.; —jlechle v. eene snort van |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mos; sammlung v. atlas in.; -srhnecke
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lan
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lan.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lan.
|
779
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m. permissie-biljet o.om te lossen;-/rup-
pen v. mv landingsleger o. Land-verderblich, (-«\\ -«.) bijv. en b. verderfelijk, schadelijk voor
het gehecle land; \'vermesstmg r„ Z. messvna; -cogcl in. laudvogel in.; -eogt m. landvoogd, drost, gouverneur m. eener provincie, prefect m., <\'ommis- saris m. des konings in de provincie; •toglei v. landvnogdij v.; 2. gebied o. van een landvoogd; .". paleis o., woning v. vanden bestuurder eener streek;-eoo- tcilich, -rnullich bijv. nw. drnslcltyk, wat lot den drost, landvoogd & behoort; •volk o. landvolk o., landlieden, boeren, builenlieden m. mv.; .u-achter m. veld» wachter m.; •ragen BI. boerenwagen ra.. boerenkar, huifkar v.; •vtrts bijv. nw. landwaarts, aan de landzijde, naar hel land; \'trasser o. landwaler o., (beek, ri- vier, meer &); -ueg v., Z. slrasze;-wehr ui. landweer, militie, schulleiij v.;-ireAre v. barrière v„ verdedigingslijn v. van een land of eene provincie; -trehrmann va. landweerman, soldaat m. van de land- weer, schmier m.; -icein m. landwijn, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
staten in. nu.; 3. plattelandsbewoners
m. mv., boerenstand in., landbouwers- stand Cl.; •slindisck bijw. van ile staten of stenden, wat tol de staten behoort: •slandsckaft v., z. m. waardigheid v., recht o. van een lid dei stalen; 2. slen- ileu, stalen in.mv.;3.zitting v.der stalen. statenvergadering v.; stein m. grens v.; (Mijnw.) Z. Ilasenstein; stelle V. plaats, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•e) ni. gevlamd agaat of kwarts o.;-urfui>-
luit in. landsadvocaat,raad pensionaris in.; •ausscliuss m , Z. landschafllich (2); •iiener m.gereclilsdienaarm.;-ei\'int\'Amcr ui. provinciaal nntvangerofrijksonlvanger m.; -/i/r» o.,Z. Landschaflmalerei; -haus o. gebouw o., waarin de statcn-j.vner.ial vergaderen; -kasse v. kas v. van de sla- len-generaal; -kassirer m. betaal meester m. van de slalen-generaal; •Ma/m. vcr- gidenul v. der slaten-generaal; -s/hm di. gevlamd marmer o.; -uorl o. woord op liet platte laad in gebruik, provin* rialisme n. Land-sohatzung, (-wi)».groud -
belasting, rijksbelasting v.; • te heide v. landgrens, grens v. vaneen land; schei. der m., Z. Grenzscheider; schildkröle v. landschildpad v.; schilf o. helm v., riel o., dat op heuvels en duinen groeit; •schnceke v. slak, tninslak v.; seknupfen in. algemeene, aanstekende verkoudheid, «riep v.; schüppe v. schepen lil. van hel hooggerechtshof; .scltreitier m. griffier in. iler stalen, schrijver of secretaris m. van hel provinciaal gerechtshof; sehreiberei v. provinciale griffie v.; schule v. dorps* school, plaltelanilssi hooi v.; 2. Z. l.nn- dcssrhule; -schullchrer, •sckulmeister in. dorpssclioolmcesterm.\'.-.c/iK\'anV\'v.liuis-, kerk-iwaluw v.; -seckel BI. staatskas v.; -see in. (binneu)ineer o.; segen in. algemeene zegen, overvloed in.; -seide v. inlandsche zijde v.; -.vei/o. (in Bohe- men), zekere bosch- of houlmual ».; •seile v. (Zeew.) landzijde v.; seaeke v. heerscheinle of besmettelijke ziekte, epidemie, landziekte v.; •sqemcinc v. ge- zamenlijke burgers m. niv., gemeente ».: sicht v. (Zeew.) hel zien van het laad, geziclu o. van hel land; \'tiedel o.boerde* rij, boerenplaals, pachthoeve y.;\'-sied(e)- ler m. boer, landbouwer, pachter m —herr in. landheer, eigenaar, bezit Ier of verhoorder rn. van hel land; —recht o. erfpacht m.; 2. landlieerlijk recht, icchl |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
betrekking v. ten pla
|
70
|
tlenlnmle: 2. rijks-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
betrekking v.; sterben o. algemeene
sterfte \\.;-sleuer v. rijksbelasting,l»nds- belasling v., opbrengst v.; stock ui. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(T
|
7
|
iiiul).1» aflegger m.van een wijnstok,loot
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v., stek je o.; •Straft v., Z. -plnge;-strasze
v. groole weg, heerenweg, straatweg m.; -strccke\\.,7..-slrich;streichcnd bijv.en b. land loopend,als een land l»nper:-5f reir/ier. —in, landlooper m., landloopster v.. »a- gebond ui. en v.; .streicherei v.landloo- perij v.; -s,reijer m., Z. stretcher; 2. (Krijgsw.) marandeor, fourageor m.: •streiferci »., Z.•streicherei; •slrich m. landstreek, landouw, streek v., district o.; slube v. raadzaal v. der stalen, sta lenzaal v.; 2. provinciaal gerechtshof o.; •stuhl in.. Z. •gericht; •slurttt in. storm ui. op het land; 2. (Krijgsw.) algemeene wapening v., landstorm nt„ landweer v. ban en achterban in ; stürmer m. sol- daat in. van den landstorm; stichting v. opsporen o. van verdachte personen, al gemeen onderzoek o.; si/ndiktt.i in. land drost, drost m.; -lubak m. inlandsche tabak v.; -lofel v., Z. .kaste; 2. Z. ian disurrhir; 3. Z. -buch; -tng m. landda; ui., statenvergadering v., zitling v. der stalen-generaal. Landtagcn, (latidlui/le, ijelantl-
twjt) o. ww., ui. h. landdag houden, sta ten vergadering houden. Landtagfahig, bijv. nw. gerech
ligd om in de vergadering der slalen of slenden Ie zilte», Z. landlagsfdkig. Landtags-abgeordnete(r),
(•ordnelen, niv. -nrdnele en die-ördnt ten) m. volksvertegenwoordiger m., lid o. der stalen; -abschied ra. reces o.; •tUtter o. mv., •mittheilungen v. mv verslag o. van hel verhandelde in de zil- ling, kamerverslag o.; -faltig bijv. nw. verkiesbaar als lid der staten. Iiund-taxo, (-n) v., Z. steuer,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
inlandsche wijn m.; 2. li
|
2
|
chte wijn m.;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•trerk, o. inlandsch laken, grof goed o.;
•itesen o. landbouw m., landhuishoiid- kumle v.; -uind m. (Zeew.) landwind, wind m.van de landzijde; -»irMni.land- bouwer, heerenboer, econoom m ; 2. herbergier, logementhouder ui.ten plal- leulande;-irir/A/tc/i, bijv. en b. Z. -teirlh- schafltich; •wirtksekaftlirk bijv. en b. wal lot Let boerenbedrijf behoort; -tro«- numj v. landverblijf o., builenwoniiig v.; •nolle v. inlandsche wol v.; •trorl o., Z. Landtchaflstrort;-:eicheno. (Zeew.)haak, haken o.; -leiger m. (Na!, bist.) slorm- vogel ra.; -:r«« m. inlandsche slof v. (laken, wol); seughaut o. rijksarsenaal, tuighiiis o.; \'Zotl in. inkomende rechten o. inv., lol, accijns m.; -zunge v. land- tong v. Lang, (langer, langst) bijv. en b.
lang, groot, uitgestrekt, hoog. breed; kundert Fusz -, hnndcrl voet lang; ein Fua \'Jut zwölf Zoll -, heert 12 duim; sieben Ftis; -, 7 voel lang, van 7 voel lengte; eines Armes -, arm lang; ein Kleid lüni/er machen, verlengen, langer maken, uitleggen; -e Sylbe, lange lettergreep; (fig.) -e Finger haben, lange vingers heb- beu, dicfacblig zijn, zijne vingers niet thuis kunnen honden, klevende vingers hebben; von -er Hand, van langen da- lum, sedert lang; -er Mann, een linge groole man, man van groole gestalte; (lig., Kookk.) -e Hrülic, aangelengd, ma- gei, dun vleesclin.it; (geinceuz.) lang nal; •er Wein, drabbige wijn; (Sin.) -ge- tckmiedel, iiitgcsnieed; (Zwaardv.) -e Ar- bcit, zwaardvegeu o., polijsting v.; (Art.) •ei FeU einer Kanone, lang veld o.; 2. lang. langdurig, einc Stur.de -, een nnr lang, een uur durende; Stuntten - unter. hielt en sic sich darüher, uren lang onder- hielden zij elkander daarover, spraken zy daarover; dieser Monat isl dreiszig Tage -, heeft 30 dagen; die -en Sommcrlage, de lange dagen van den zomer; es ist eine |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. van den la
|
5
|
ndheer; -sitz in. builen-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
plaata v.; 2. landgoed n , woning v.
Lands-lünd, (•(«)*, mv. -er) o.
inboorling 01.; •knecht in. landsknecht, voetknecht ui.; 2. zekere lange brood- koek m.; 5. (Sp.) lanskcnct o.; — snie- \'en, lanskenet spelen; .leute in. mv., Z. •maan; -lol ni. (Zeew.) Iiaven v.tnssclieii bergen; -manu (mv. -leule) m. Iandge- noot, landsman in.; (gemeenz.) lamls of lans m. Landsmannschaft, (-en) v.ci-
genschap v. van landslieden Ie zijn; 2.
vereeniging v. van sludenlen; 3. volk o., natie v. Lands-m\'annin, (-«n) v. Iand-
geuoot(e) v.; (geineciiz.) lans, l.uids v.; •minnisch bijw. als lanilgennoten. Land-soldat, (-e«. mv. -cn) m.
landssoldaat in.; -spitze v. landspits,
landpunt, landtong »., voorgebergte o., kaap v.; -ttn.lt v. landstad v.; 2. platte»
landsslad v.; slidlchen o., laiidsladjeo.; •stand m. kiesdistrict o.; 2. afgevaar- digdc m. van de landsslenden of provin- ciale stalen; die - sliinde in. mv. slenden, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
21
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
• thier o. landdier, viervoetig dier o.;
• Ihurm ui.. Z. Wurtlhurm; \'transport
in. transport o.over land;-trauer v.alge- meene rouw, nationale rouw in. of droef* beid v.; -treler tn., Z. \'ratte; -lruppen v mv. landtroepen m. mv., landleger o.; • luch o., Z. merk; •übliek bijv. nw. ge-
bruikelijk in een land.Z. -IUtifig. Landumstürnier, [•men, m
-mer) m. (Zeew.) slonn m.; (Kabcll.)
Neptunos, god in. der zee. Landllllg, (-eu) v. landing v.,aan
lanilcu o.; 2. lossen o. Landungs-boot, (-en) v. lan
ilingsboot v., pl.il\'.\'i\'boileinil vaartuig o, •brief in., Z. -schein; \'kosten mv. Ian- ilingskoslen,onkosten ui. mv. bij helios sen; -ort, -plalz m. losplaats, landing» pluals, aanlegplaals »., steiger m.;-schein |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lan.
|
Lan.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
780 Lan.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
smeden; (Zeew.) das Tauwerk -, vieren,
laten schieten; (Landb.) in de lengte ver- deelen. Liingen-amt, (-ami(*)s,mv.-<jm-
ler) o. geograpbisch bureau o.; -blutlei- ferm. (Ontl.) langwerpige bolle v.-.-bruch in. (.Mijnw.) langwerpige spleet, klooi, breuk v.; •durchschnitl m. langwerpige doorsnede, doorsnede v. over de lengle; •grad 111. leuglegraad 111.; -holz o. (Bak.) rulhout o., rolstok m.; -kreis m. Iengle- cirkel, meridiaan 111.; -masz o. lengte- maal v.; -messung v. lengtemeting v.; (Sterrenk.)kunsl v.om eenesler te schie- teii, de hoogte eener ster te bepalen; sage v. trekzaag v.; schwingung v. Ieng- leslingeriiig v.; -uhr v. uurwerk o. ter bepaling der lengle; »r*n(i/o. dwarsklep, langwerpige veiligheidsklep v.; -zirkel m. (Aardr.) lengtepasser m. Langer, bijv. uw., Z. lang.
Langerling, (-(e)s, mv. -e) in.
(Tiniib.) spitse appel, spilsappel ni. |
||||||||||||||||||||||||||
|
•e Zeit her, het [is al lang geleden; die
Zeil wird mir -, de tijd valt mij lang; die -e Weile of Langeaeile, verveling v.; •e Weile haben, zich vervelen; die -e Weile ecrtreiben, zich den tijd verdrijven; da» wint niclil von -er Dauer sein, dal zal niet van langen duur zjjn; er istschon teil -en Juhren lodl, hij is al laug, sedert vele jaren dood; eine -e Erfahrtmg, veel- jarigeordervindiiig;i>6er kurzuder -,vroeg or laai; II. voorz. (van de ruimte), den Elusz -, langs de rivier; die Lange -, (ge- meenz.) zoo bug als hij (zij, het) is of was; (van den tijil), mein Leben -, mijn leven lang. Lang-ahrig, bijv. en h. niet lange
aren;-un« in. langarin ni.;-arm>o bijv.nw. met lange armen, langarmig; -ispe v., \'t. •espe; -alh»ng bijv. uw. niet een langen adem; (lig.) langdradig, vervelend; -barl m.langhaard m.; 2. (!\\al.bist.) langhaard m.; -baum in., \'/.. •wagen; —ta\\\\etle v., Z. -lafetle; -beil o. (Wag.) dissel m.; •bein o. langheeii, langpool in.; (ge- meeuz.) ooievaar 111., spillebeen o.; 2. (Nat.bist.) -*t\'inemv. slellloopers, moe- rasvogels in. inv. Langbeinig, bijv. n vv. langbecnig;
er isl schr -, hij heel! lange beeneo; -es Weib, (gemeenz.) kip v. op liooge poo- ten; (Nat. hisl.) slelliooper, tongbeen id.; -e Mücke v., \'L. Langfusz (1); -e Spinne v. (Nat. bist.) hooiwagen, glazeu- |
ik hier ben; was besinnst du dich •?, wal
wacht gij, talmt gij 1; man muss ihn nicht etst - [ragen, men moet geen tijd ver- kwisten met hem te raadplegen; 2. noch - nicht, nog lang niel, het lijkt er niel
naar, in \'t geheel niet, volstrekt niet, er scheelt nog veel aan; sie isl • nicht so schön als, zij is hij lange ua niet &; du kommst mir • wieder, ik zal je wel krijgen; 3. (geineenz.) genoeg, volkomen, geheel en al; es isl - gut für mich, hel is goed genoeg voor mij; (Spr.)-uefcoro( ist nicht gescheukt, borgen is geen kwijtschelden. Lange, (-«) v. lengte, uitgestrekt»
heid v.; dieser Garlen enlhall so viel Schrille indie -, is zooveel schreden lang; nuch der • und Hreile ausmessen, breed uitmeten, hoog aanrekenen; nach der - messen, in de lengte nieten, der - nach
spuiten, in de lengte klooven; der - nach, die - lang hinfulten, zoo lang als men is neervallen; (van ten gevel), breedte, boogie v.; (Zeew.) (van eenc plaats),lig- ging, lengte v.; (Spraakk.) (van letter- grepen), - oder Kiirze, quanliteit, lengte v.;2. (Aardr.) geoyraphische -, aardrijks» kundigc lengte v.; tutter dem sechzigsten Grade der -, op zestig graden lengte; (van eeiie sier), boogie v.; 3. (van den tijd), lange lijd, duur in.; - des Tages, lengte v. vanden dag; (van een verblijf), lengle v., duur in.; das wird nicht in die • bestellen, dat zal niet lang duren, niet lang beslaan, niet van langen duur zijn: etwas in die - nicht attshullen, iets op den duur niet kunnen uithouden; in die - ziehen, rekken; (gemeenz.) het liedje
van verlangen zoeken, slepende houden, op de lange haan schuiven; (Spr.) die • bringt die Fcrne, wat (e lang duurt, dal verveelt; die - hal die Last, de laatste loodjes wegen \'t zwaarst, hel eindje draagt den last; 4. (Nat. lust.) Z. Langfisch; (Zeew.) kabel m. L&nge-holz, (•holzes, mv. -höl-
zer) o. (Uak.) rolhoul o.; -lnng bijv. zoo lang als men is; -masz o.,Z. Lüngeiimasz. Languit, (langle, gelang!) o. ww.,
in. Ii reiken lot, toereikend zijn, uilko- men; diese Aermel - bis au f die Finger, komen of reiken lol aan, hangen tot op de vingers; er langt ihm bis an die llrust, hij komt hein &; (lig.) damit wird er nicht weit -, daar zal hij niet ver mee komen, hel niel ver mee brengen; \'2. nut der Hand nach elw. -, naar iets grijpen, reiken; ich kan nicht so Keil -, ik kan zoo ver niet reiken, komen; in die Tasche -, in den zak grijpen, de hand in den zak steken; II. bedr. ww. aanreiken,toe- steken, aangeven; einen Hut von dem Na- gel -, aanreiken, aangeven; es isl mir ei» Stück Geld hinuntergefallen, - Sie mir es, raap het eens voor mij op, geeft hel mij. reik hel mij eens aan. Langon, (lingte, gelctngt) o. ww.,
in. h. duren; 2. bedr. ww. (Hak.) den Teig -, uitrollen; (Kookk.) eine Brühe -, aanlengen, (met water) ver- dunnen; (Mijnw.) eine Grube -, door- graven, verder boren, voortzetten, uil- steken; (Sm.) das Eisen -, uitslaan, uil- |
|||||||||||||||||||||||||
|
19
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Langeipo, (-«) v. populier m.
Langetuch, (-iuch(e)s, mv. -tu-
citer) o. (Wcv.) ketting in., schering v. Langeweile, v., z. m. verveling v.
Lang-fessel, (-»)v. (Valk.) snoei
o.; •/ingerig bijv. nw. langvingcrig, niet lange vingers; 2. (lig.) met vlugge of kleverige vingers, diefachtig; •jinne m. langvinnige visch, visch ni. niel lang? vinnen; -hsch m. leng v.; -flossey. kraak» beenige visch m. mei lange vinnen; -/Ifi- gelig bijv. uw. langvleugelig, met lan- ge vleugels; •(liigkr m. mv. (Nat. bist.) dieren, vogels, insecten mei lange vleu- gels; -fusz in. langbeen, langpool ui., luensch of dier met lange beenen; (Mat. hisl.) slrandlooper, nioerasvogel, slelt- looper in.; -füsiig bijv. nw. langbeenig, langbeen (in sa:ncnst.); •gcfessclt, \'ge- kegelt bijv. nw. (van paarden),met lange schenkels; -gehalsl bijv. nw., Z. •halsig; •geiihil bijv. nw., Z. -öhrig; -geschwan:t bijv. nw. langstaarlig, mei een langen staart; -gespitzl bijv. uw. inet eene lange punt, puntig, spits; -ylied o. dubbel ge- kromde stang v. aan den panrdetoom; •gliederig bijv. nw. langlcdig, met lange |
||||||||||||||||||||||||||
|
maker 111.; -keil v. langbeen
|
7
|
igheid v.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Lang-berudert, bijv uw. met
lange riemen; -btalterig bijv. mv. Iang-
bladerig, lange bladeren hebbende; -btü- Itend bijv. nw. lang bloeiend; -brusl v., —ia/ir in. (Nal.hist.)langhalzigegraaii- worui of kalander 111.; •distel v.,Z. Brac- kendislel. Lang(e), (langer, langst) bijv. cu b.
lang, niet kort; (van lijd), lang, vourt- durend; das hut nicht - gedauert, met lang geduurd; - Men, lang leven; er wird - nicht wieder kommen, Il ij komt in lang niel terug; sein Kleid isl noch - nicht fertig, zijn kleed is nog lang niet klaar; ich k.nui nicht langer wurten, ik kan niel langer wachten; ich habe nicht langer Zeit, ik heb geen tijd meer; nicht • her- nach, niet lang daarna; - vorher, lang te voren; es ist schon - her, het is al lang geleden; au/\'s langste bis morgen, uilci- lijk morgen, morgen op zijn laalstjitieser Missbrauch hatam Ungstengedauerl,uee(l den langslen tijd beslaan; du machst -, gij hebt lang werk; der Kranke wird es nicht mehr - treiben, zal hel niet lang meer maken; so - bis er wieder komml, toldal bij terugkomt;;* langer je besser, je langer je lieber, hoe langer hoe beter, boe langer boe liever; so - als miiglich, zoo lang mogelijk; wie - soll ich noch marlen?, hoe lang moet iknogwachlcn?; wie - war er in Wien?, hoe lang is hij Ie Weenen geweest ?; so - der Krieg dauert, zoo lang de oorlog duurt; da uirsl mich so - reizen, bis ich Sf, gij zult mij zoo lang plagen lol ik &; so - ich lebe, zoo lang (als) ik leef; so - ich hier bin, ge- durende den lijd dat, terwijl, zoo lang |
||||||||||||||||||||||||||
|
leden; 2. (van worm
|
7
|
en), met lange rin-
|
||||||||||||||||||||||||
|
gen, leden; -haar 0. incnseh of dier met
lang haar; -haarig, -hdrig bijv. nw. Iang- harig, met lange haren, met lang haar; (van dieren), ruig; -hals in. langhals in.; (.Nat. lust.) quit-vogel m.; 2.Iangslaart- eend v.; 3. anhinga m.; 4. gekleurde schelp v., soort van mossel v.; 5.(Zcevv.) oog, neslelgat o.; —block o. strop, lange strop m., lus, lis v. met een lang oog, lakei ra.; -hatsig bijv. nw. langhalzig, met een langen hals; -handig bijv. nw. langhandig, met lange handen; -\'/nj«.v o. (van eene kerk), schip o.; -lun hij». in de lengte, ver heen; -holz o. (Zeew.) laadhout o., stouwbalk in.; -hörnig bijv. nw. laiighoornig, met lange horens;-/\'<S/i- rig bijv. nw. veeljarig, langjarig; -kopf 111. (Veea.) langkoppig paard o.; -kragen m. (Nat. hisl.) langlx?kkigeeendv.;-Ara/- li\'i bijv. nw. met lange klauwen; .Jtrei* 111. ovaal, eirond 0., ellips v.; -kreisichl |
||||||||||||||||||||||||||
|
Lan. 781
|
||||||||||||||||
|
Lan.
|
Lan.
|
|||||||||||||||
|
Langwierig, bijv. nw. lang, lang-
durig, van langen duur; -e Krankheit, chrouisebe ongesteldheid, langdurige, slepende ziekte; -keit v. langdurigheid v., lange duur m. Lang-wurz, (-würze) v., Z. All-
gul; -zahnig bijv. nw. met lange landen, van lange tanden voorzien; -zfmgig bijv. nw. langlongig, mei eene lange long. Lanke, (-n) v. flank, zijde v.; 2.
visclr.valer o.; (Kuip.) verkeerde krom- ming v. in een hoepel. Lanlauch, (-(e)«, mv. -e) m., Z.
Halfuur;. Lanne, (-n) ». lemoen o., gaffeldis-
sel, gallelboom m. voor een juk ossen; «n der • gehen, in het juk gaan, in hel lemoen loopen. Lanterfant, (-en,mv. -en) m.leeg-
looiier, luiaard, beuzelaar, laulerfaiil ui. Lanze, (-«) v. lans,speer v., schicht
m., spie(t)s v., (braad) spit o.; (Heelk.) lancet o.; 2. (Krijgsw.) - i« den Schuh I, lans in de msl\\;ctne - mit jemn.brechen, eene lans met iem. breken, met lem. strijden,vechten; fiïr einen eine - brechen, iem. verdedigen, de parlij voor iem. op- nemeii; 2. lansdrager, lansknecht,speer- ruiter, lansier m.; 3. (Visscli.) harpoen iu.; 4. (Ileeldli.) heitel m., spatel o.; 5. (van waterwerken), een dunne straal in. water. Lanzen, (lanzle, gelanzl) o. ww.,
in. h. (Student.) bekeren, drinken,slem- pen. Lanzen, (lanzle, gebinzt) bcdr.ww.
(vcrouil.) met een lanssteek dooden; (Visscli.) harpoeneeren, mei den har- poeu doorboren. Lanzon-blatt, (-blatt(e)s, mv.
•bldlter) o. lansijzer o., speerpunt v.; 2. (Mal. hist.) eene soort van vleermuis v.; ~weide v. wilg m. met lansvormige bla- deren; -brechen o.speergevechl.steekspel o., kampslrijd m., tornooi o.; -brecher m. lansvechler, kampvechler m.; il. bij die eene lans breekt voor iem., die iems. parlij opneeml; -eisen o. lansijzer o., speerpunt v.;2. (Wapenk.) punlen v. mv. Lanzener, (-*, mv. Lanzener) m.,
Z. Lanzenlrager. Lanzon-ttsch, (-es, mv. -e) m.
langvonnige visch m.; •/lügelm.mv. lans- vleugels in. mv.; -firmig bijv. nw. Ians- vormig, speervormig;\'knecht m.Z.-lr&- ger; -krauto. lancelkruido.,Surinaamsch vrouwenhaar o.; -nadcl v. spitse, dunne schroef v., els v.. priem m.; -reiler at., Z. -lrdger; schleuderer, schneller m. laiwwerper, harpoenier in.; schwanz m. bokking m.; schtnnger m. lanszwaaier m.; spiel o., Z. stecher; spitze v. punt v. van de lans; stechen o. tornooi o., steekspel, lansspel o.; -s/ir/» m. lans- steek in., steek, stool ui. met de lans; 2. (Veea.) (aan den hals van paarden),kwab v., kwabbe v.; stosz m., Z. stich; -lra- gend bijv. nw. lansdragend, die een lans draagt; -lrdger m. lansier, speerruiler in.; (Mal. hist.) jaculiferen mv.; -wald m. bnscli o. van lansen, dicht opgestoken lansen, speren v. mv. |
||||||||||||||||
|
bele opzijdelegging v.; schercylinder m.
(Werkt.) dwarsliggend mes o.; schilfer m., —in v. langslaper, slaapkop in., langslaapstcr v.; schlnferei v. gewoonle v. om lang te slapen; schleicher m.(iNat. In-i.) aap m. met een liondekopopCey- lon, loris m.;schnabel m.langsnavel in., dier o. met een langen bek; (Nat. hist.) snip v.; 2. groole koekoek m. op Jamaica; 3. gekuifde duikeend v.; schnab(e)lig bijv. nw. langsnavelig, met langen sna- vel, langbekkig; schole v. (Zeew.) Iang- schoot in.; schub in. (Sp.) kegelspel o.; 2. lange kegelbaan v.; schwanz m. Iang- staart m., dier o. met een langen staart; (Nat. hist.) meesv.; it. langslaartige in- üewandsworm m.; schiciinzig, schtceifig bijv. nw., Z. -geschudnzl; —es Slacltet- schwein,Indisch stekelvarken o.; schwellc v. (Spoorw.) dvvarsgeplaatstc steunbalk of schoor m.; sichlig bijv. nw. verziend, |
||||||||||||||||
|
bijv. nw. ovaal, eirond, elliptisch; -laf-
felte v. lange afTuit v., naaldatTuit ».; •lebend, -lebig bijv. nw. langlevend, die of dal lang leeft; -lebigkeit v. eigenschap van lang Ie leven, lang leven o.; •leibig bijv. nw. mei een lang lijf of lichaam. Lütiglich, bijv. nw. langwerpig,
ovaal, verlengd, meer lang dan breed; (Mcetk.) -es Viereck, verlengd, langwcr- pig vierkant, parallclngram o., rechthoek bijv. nw. m.; -rund, langwerpig rond, ovaal,eirond,elliptisch; -runde Figur, Z. Langkreis. Lgnglicht, bijv. en b. een weinig
lang. Langling, (-(e)-«, nv. -e) m., Z.
Lanyfixclt. Lang-messerschmied, (-(e)s,
mv. -e) m. zwaardveger ui.; -mulh v. lankmoedigheid, inschikkelijkheid \\.,ge- duld o.; -müthig bijv. nw. lankmoedig, barmhartig, inscliikkelijk; —keil v„ \'/.. •mulh; -nuse v. I.ingueus in., iemand mei een langen neus; 2. (Nat. bist.) Azi- alische zeehaan, knorhaan m„ langneu- zige Afrikaanscbc sprinkhaan m.; -nasig bijv. nw. langnnnzig, met een langen neus; -ohr m. langoor m., mensch of ilier met lange ooren; (lig.) ezel m.,grauwtje o.; (Mal. lust.) langoorige lipvisch in.; •ihrig bijv. nw. langoung, met lange ooren; (van honden), met haugooren; (van paarden),lohoorig; -ort m. (Mijnw.) gang m. Langort, (-or/(e)s, mv. -orle of
\'V(er) m. (Mijnw.) einde o. van een gang, diepste plaats v. van een mijnwerk. Lang-punkt, (•(«)*. mv. -e) m.
soort van barnsleen m.;2.gevlekle sprink- haan m.; -riemcn m., langwerpig plat- bddemd vaartuig o.; (Kijk.) lange lijn v., lange loom m.; 2. (Jacblw.) koppel in.; 3. (Schoenm.) spanriem m.; •röcliighip. uw. langgerokt, met een langen rok; •rund bijv. uw., \'£. Idiujlichrund. L^ngS, bijw. en voorz. (met den
zen of 3en nv.) langs, naasl, bij; - dem Heoe of - des Weges, langs; -dem Lande hinscki/Jen, langs de kust varen. Langsam, (-«r, si) bijv. en b.
langzaam, zacht, bedaard; mit -enSchrit- len, met langzame schreden, met la.ig- zamen tred; il. traag; - arbeiten, reden, essen, langzaam, traag; er soll -er dabei :u Werke gehen, hij moet er langzamer bij te werk gaan, hij moet het langzamer of bedaarder aanleggen; eine Ulir -cr gehen lassen, langzamer lalen loopen; die Uhr gent :u -, loopt te laugzaam.loopt achter; diese Pjlanzen uachsen -, groeien langzaam, komen langzaam aan; ein -er Mensch, een treuzelaar; (gemeenz.) een leut; -er Knpf, die slecht of traag van bevalling, kort van begrip is; -er Vals, zwakke, trage pols; die Zeil eergehl ihm :u -, duurt hem te lang, gaat hem te langzaam om; (Sur.) ver - gent, komml aach, langzaam gaat zeker; -keit v.traag* heid, langzaamheid, langdurigheid v. Lang-schattig, bijv.uw.;Aardr.)
\'angschaduwig; • schenkelig bijv. mv. mei lange schenkels;scherbew (Zeew.) dub- |
||||||||||||||||
|
4
|
||||||||||||||||
|
niet goed van nabij ziende; 2. (Hand.)
op lijd, op lang zicht; sichtigkeil v. ver- ziendheid v.;2.(Hand.) vervaltijd m.Jang ziclil o.; silbig, \'L. sylbig. Liingslinio, (-«) v. lenglccirkel ui.
Langsplissung, (-en) v. (Zeew.)
splitsing, verbinding v. van Iwee tou- wen, Spaansche split o. LangS-Streifen, (-fens, mr.-fen)
m. streep v. in de lengte; slrei/ig bijv. nw. in de lengte gestreept. Langst, bijv. nw„ Z. lange.
Langst, bijw. sedert lang, al lang;
das ist - rergessen, dat is al lang ver- gelen. Lang-stachol, (-«) v. (,Nai. hist.)
zeesimek in.; slange v. lange boom,
wagenboom m. Langstcns, bijw. langstens, op
zijn langst, op zijn laatst. Langstieler, {-krs, mv, -ler) m.
langsleel in., peer v. met een langen steel. Langstlebend, bijv. nw. Iangsi-
levende: 2. der, die -e, langstlevende, overlevende m. en v. Lang-Stroh, (-(e)s) o., z. m.
langslroo, larweslroo, stroo o. in bossen; sylbig bijv. nw. met lange lettergrepen; •viereck o. langwerpig vierkant, parallo lograin o.; •wagen m. boerenwagen m., wagen in. met een langen dissel; -weile v., Z. Langcweile. Langweilon, (langweille, gelang-
weill) bedr. o. en wed. ww. vervelen; da langiceitsl mich, gij verveelt mij; mich laitgueilt\'s,\\\\i. verveel mij; langweih\' du ? cu langneil.4 dudich\'.\', verveelt gij o?; uli bin nicht gekommen, urn :i<-, urn mirA zu -,om mij te vervelen; Lang weiier, {-lers, mv. -ler) m.
vervelend mensch in.; it. treuzelaar va. Laitgweilig, (-er, st) bijv. nw.
(w. i. gebr.) langdurig; -er Widerstand, langdurige, taaie weerstand; 2. vervelend, langwijhg; -e Reise, vervelende reis;-4ei/ v. (w.i.gebr.) - der Processe, lange duur m.; 2. bel vervelende o.; die - seiner Er- zahlung, het vervelende van zijn verhaal; allerlei — en, vervelende dingen. L&ngwelle, L&ngwiede, (•»)
v., Z. Langieagen. |
||||||||||||||||
|
Lar
|
||||||||||||
|
Las.
|
||||||||||||
|
782 Lap.
|
||||||||||||
|
zusammen bringen, in kleine beetje», cent
voor cent, kaïlerig bijeenbrengen. Lapperschuld, (-m) v. vele kleine schulden v. mv.. dringende schuld
v. voor allerlei nietigheden. Lapp-horn, (-Aor»(e)f.m*. -Aör-
ner) o. (Nat. bist.) zeer groote lip v. of vleugel in.; 2. ezelsoor o.; -hul m. hoed m. met neerhangenden brecden rand, huilebalk in. Lappicht, (-er, -*/) bijv. en b. als
een vod, als een lor, lorrig, gekreukeld. Lappig, bijv. nw. slap; 2. Z. Iap-
ptscli; 5. gelapt, niet lappen voorzien, haveloos; 4. (I\'l.) van (zaail)lobbcn voor- zien. Lappisch, bijv. en b. laf, kinder*
achlig, flauw, mal; sicli • belragen, flauw, laf; (gemeenz.) misselijk; -e« Zeug. Iaf- heden, flaunileiten V. mv. Lapp-jagen, (•*) o., z. m. met
vogelverschrikkers jagen; -mann m. (op de llijnscliepeii),liij die op de zeilen pasl; • vhr o. Ilaponr, paard o. met lange ooien; -reis o. klap, vogelklap, stok m. om de vogels mede (e verschrikken. Lappstatt, {stilte) v. plaats v.
met vogelverschrikkers bezet,door vogel, verschrikkers omgeven. Larche, (-») v., -nbaum,
(-baum{e)s, mv. -liiiume) m., Z. Lerche.
Lerchenbaum. Laren, m. mv. (Mjrtb.) huisgoden
m. uiv.; /ür - unrf Penaten Mmpfen, voor huis en haard vechten. Larifari, lussen, en (•») o., z. m.
larie v„ gekheid v., onzin m„ praatjes o. mv.; •haft bijv. nw. onzinnig, niets be- teekenend. Larm, {-{e)s m., z. m.Larmcn,
(-.«) in., z. m. leven, geraas, rumoer o., Irukte v.; (gemeen/..) spektakel, lawaai o.; il. gekijf, getwist n., woorden n. inv.. ruzie v„ standjes o. mv.; grosier -,vree- selijke drukte o.; urlrher - isl bier\'.\'. wal is dal hier (voor) een leven ?; es isl in der Sladf, er is een oploop, eene be-
weging; ein - wie in einer Jmlenschule. en leven als een oordeel; ein - urn einen Eierkurhen, een groot lawaai voor niets; - maehen, terführen,leven maken,drukte
maken, oproer maken, oproer schreeii- wen of kraaien; (Krijgsw.) stillagen of Olasen, alarm slaan oi blazen; ein bl\\n- der-, valsch alarm, blind alarm o.; (lig.) - maehen, opzien baren, veel van zich
doen praten; -blaser m. alarmmaker in. Liirmon, {larmle.gelürmt) o. ww.,
in. h. leven, geraas,drukte.spektakel ma- ken; 2. schrcenwen. Larmente, (•») v. (Nat. bist.)
zekere soort van schreeuwende eend v. Liirmor, (-.«, mv. Lirmer) m. Ie-
venmaker, kahaalmaker, lawaaimaker, schreeuwer m. Larmorisch, Larmhaft, bijv.
nw., Z. tiirmig.
Larm-feuer, o., -glocke, v..z.
Alarmftuer $: Larmig, bijv. nw. vol geraas, druk,
woelig, schreeuwend. Larm-kanone, (-«) v. noodstuk
|
o., kanon o. om het alarmschot of om
nnodschnlcn mede te lossen; -plalz m. (Krijgsw.) loopplaats, vergaderplaats v.; •slürk o., Z. Speklakelsliick; -lrnmmtl v. alarmtrom v.; -ro// hijv. nw. met veel geraas:-;eicAf» o. alarmsein, alarm- signaal o. Larum, tnsseb. (gcwoonl.) Iirum-
laruui, Z. Larifari. Larve, (-n) v., (verkl. lAnchen) o.
(bon;-e) geest m., spook o„ schim v.: i. (veroinl.) masker o., grijns v., mnm- aangezicht o., mombakkes o.; it. een gemaskerd persoon, Z. Maske; (fii;.; schijn, dekmantel m.: unler der - den reinsten l\'alrintismus, onder den dek- inantel der zuiversic vaderlandsliefde; unler Golles -, unler der - der frömmig^ keil, onder den schijn van vroomheid; eine - tomehmen, den schijn aannemen: jemn. die • abnehmen. abrciszen. onl- maskeren, in zijne ware gedaante doen zien; .". gezicht, gelaat o., gemaakl ge- zicht 11,; die- eines Salons, hel gelaal van een duivel; ii\'a.s\' [ür Iraurige -n.\', wat eene cmaakle drocfheiil op het gezicht!; on niedliches Ldreehen, een aardig bakkesji1 o.; sie bilde! sich etivas auf ihr Lunchen ein, zg laat zich heel wal voorslaan op haar (mooi) gezichtje o.; i. (Nat. hisl.) pop v.(van torren, kapellen Jk). larve f.; 5. (Jachlw.) Z. Lorre. Larven-baU,(-/"i//(e)«,mv.-M//r;
m. gemaskerd bal o.; -gestehl o afzich-
lelijk gelaat, monster, bakkes o„ hang- er-een-matje-voor; welch ein Htltsliehet —.\', welk een leelijke prei v.; (lig.) —er o. mv. bedriegers, huichelaars m. mv.; •schneckt v. maanslak v.; spiel o., /. Mummerei; -lan; m., Z. Mas\'enball. Lasch, (-(e)\'.mv.-e) m.,Lasche,
(-«) v. ingezet stuk, stronkje o. ijzer,
voeg, klep, klink v.; il. strik ra., lis, lus, lasch v.; (Kleerni.) afgesneden stuk o., lap in. laken, maanstiik o.; (van zak- ken) klep v.; it. (van hemden), oksel- slnk o.; (Schoeiim.) schoenriem, lrek- ker in., -eler 111.; (Handsch.) klink v.. iluimstuk o.; (Timui.) lasch v.; (Zeew.) Z. Scherbe; (Mijnw.) insnijding v.; {(ien.) schilferende schurft v. LaSChen, {laselile, geluncht) bedr.
ww. die Sebithe -, riemen, trekkers aan- zelteu; lleinkleider -, naaien, aannaaien; (Tiinm.) Hiilzer -, lasschen, ploegen, voegcn.zwaluvvstaarten; (Zeew.) 7..scher- ben; (Uoschw.) einenHaum -, \'L.anplal- zen. Laschenriomen, {-riemens, m».
•riemen) m. (van een degcnkoppel), kap. klep v. Lase, {•») v. (Prov.) kruik, blaas,
flesch v. Lasor-kraut, {-kraut{e)s, mv.
•kniuler) o.. -püanzo, -n, v.scheer- ling v..dolle kervel v.,willegentiaanwor- lel m. Lasiron, {lasirle, tasirl) bodr. w«-
eene kleur met eene andere doorschi|- iii\'inle overschilderen. Lass, {lasser, lassett) bijv. eu n
slap, krachteloos, lam, moede, mal, uii- |
|||||||||||
|
Lanzottc, (-n) v. (Heelk.) lancet
o., laatvlijm v. Lanzetten-fórmig, t»ij v. n».
lanceivormig; •fulteralo. lancelkokerm.: sehuanz m., /.. Lanzensrhuanz; slich in. lancctstcck in., prikje o.; (Gen.} »le*k m., pijn v. als van een steek. Laokratio, ».. z. <n. volk«heer-
schappij, democratie v. Lapidarisch, bijv. uw. kon en
bondig. Lapidar-schrift, *.. -stil, m.
lapidnar-stijl m., korte en bondige stijl
in., korte wijze v. van uitdrukking. Lapp, bijv. en I). (van vleesch).slap,
niet vast, /,. schlajf. Lapp, {•en) v. (Scbeepst.) stuk o.
bont, waarmede eene beschadigde plaats gerepareerd wordt. Lapp, (-o. "ïv. -rn) in.. Z. Laffe.
Lappalio, (-n) v. nietigheid, ucs-
lerij »., prul ».; die - koslel mich noch tinen dulden, dal nesl van een ding kost mij nog 4: 2. lalheid, flauwheid, kinder* achligheid v. Lappchen, Lapplein, (verkl.)
o. lapje il.: (Wapeiik.) lelietje o.
Lappen, {•\'• ,IIV- Lappen) ra. (van
een kleed), lap m.,vod v., flarden v. inv.; aller -, lap m., lomp, vod *.; (I\'ap ) vill n.; - :«m Spillen, vaaldoek in.; (Jachlw.) lap in. linnen, laken & aan eene lijn op- gehangen om hel wild te verschrikken en tegen te honden; (lig.) durch die - gehen, ontsnappen, door de mazen krui- pen;il.mct de noorderzon vcrhuizcn;(van een Kijnschip), zeil o.; (Ontlk.) (van hel oor), lel v.,lelietje o.; (van de lever), lel, leb *.; (Jachlw.) hondenoor o.; (van den snavel van hoenders), lel »., baard ni.; (I\'l.) lob ï.; (Slot.) (van het be- slag van een koffer, eene deur.eeii raam), vleugel m., lid o., klink v ; (van eene bankschroef), tap ra.; (Yleeschh.) huik- stukken o. niv.; it. Z. Kaldattne»; (Mijn- w.) (van hel hel keerrad), vleugel m.; (Horl.) lap m.; (van de spil), schop v„ lepel m.-. (Walcrb.) (van pijpen), hns v. Lappen, {lapple, gelappl) bedr. en
o. ww. slorpen, Z. schlürfen; 2. o. ww. slaphecnhangen.Z. tchlollern; .".(Jacht- v.) das Wild -, verschrikken en legen- bouden; 4. bedr. ww, lappen, verstellen, Z. pieken; 5. in lappen of stukken ver- deelen; (.Nat. bist.) gelappl, gelabd, van labben voorzien. Lappen-bieno, (-») v., z. Ros»;
•blume v. hoorukoinijn m.; -kafer m.ge-
vlcugelde kever in.; -mann m„ Z. I.app- mann; schneckc v. langvleugel-vlindcr m.; 2. kraagje o.; 3. baardvogel m.; 4. kruisslak v.; -zunder m. tonder o. lont v. Lapper, (•», mv. Lapper) m. lap,
per, versteller in. Lapporoi, {-en) v. Iapwerk,vcrstel-
werk o., tapperij »., gelap o.; 2. Z. Lap palie. Lappern, {lApperte, gelipperl) o.
ww., m. h. ieppen, lepperen, bij kleine leugjes drinken; it. im Wasser -, in het wiler roeren, morsen; 2. das Geld -d |
||||||||||||
|
Las.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Las.
|
Las 783
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gepot; it. lui. traas; -hcil, traagheid, Ter-
nweiilhciil, uitputting v. L»S3-band,(-honrf(e)s,niv.-fti?nrfer) o.(Hcclk.) laalband in.;-fcanA- v.rechltinuk v. voor ile zaken der kroonticmlen; -liaucr m., Z. Latte; -buum m. (Bom hw.) bonm v.. die bij hel kappen blijft staan, ovcr- hnnder in.: it. grens aanwijzende boom m., die niet gehakt mag worden; •beeken o.. Z. Aderlassbecken; -bindev. laatbandje o., zwachtel m.; -brief in. vrijbrief m., bewijs o. vnn ontslag; -diinkel in. (ver- oud.) laaldunkeiihi\'id, verbeelding v., eigenwaan in. lj%S8(e),{-en,mi.Lassen) m.bezitter
nf bewoner in. van een eijnspliehtig land; \'2. vrijsehlcne (slaaf) m. Lass-eiche, (-«) o. eik m., die
blijft slaan, die niet geveld wordt; •eisen
n. (Hcelk.) lancet n.. laatijzer o., Iaat- vlijm v.;(Gicl.) aansteker in..steekijzor o. Lassen, (du lasiest.er Uut,liesz,ge- lassen) beilr. WW, laten; die Thüre off en -, ile deur open laten: 2. vrijlaten, loslaten; lass(e) mich in Ruhe, zu f rieden, laat mij met rust, met vrede; lass(e) midi (ut, laat mijlo«, laat mij slaan; 3. lalen slaan,laten blijven, toegeven; seinen Slock zu llanse -, zijn slok (wandelstok, rolling) ihuis lalen; 4. plaatsen, bergen; (lig.) sich vor Freude nicht zu • irissen, va» vreugde vervoerd, builen zich zelven zijn; wohtut du dein Geld gelnssen?, waar hebt gij nw geld gelaten, zoek gemaakt?;Ti.im Sliche -, in den sleek laten; wieder nnfangen, i/o man es gelasser, hal, voortgaan, waar men gebleven is; (fig.) cinciibleGcwohn keil -, nalaten, afwennen; 6. sein Leien fiir jem. -, zijn leven voor iem. laten, geven, opofferen; 7. jemn. den Vorrang -. iem. den voorrang laten, toeslaan, als zijn meerdere erkennen; jemn. Zeil -. iem. tijd geven, den lijd lalen; 8. Wein mis dem Fasse -. aftappen; der Kranke l\'issl alles tinler sich, iaat alles (in hel lied) loopen: sein Wasser -, wateren; nV« 7.ügel -, den teugel vieren, laten schic- len; tiltrig -, overlaten; Hint -,aderlaten, hloed aftappen; ;nr Ader -, aderlaten, laten; it. zich doen laten; jem. in einen llrunnen -, lalen zakken, afdalen; jemn. ror sieh -, iem. bij zich toelaten, ontvan- gen; jem. van sich -, iem. laten gaan, heengaan, wegzenden; il. uitlaten;jem, nicht aus den Augen -, iem. niet uil hel "og verliezen, in het nog houden; eine Gelcgenheit aus den Handen -, lalen onl- inappen, (ongebruikt) laten voorbijgaan, H. (met deoub.wijs.) niet beletten, lalen, loelalcn, dulden, vergunnen, rechtigen. machtigen, recht geven om; jem., elir. grhen -. lalen gaan, laten begaan: eine Sache geschehen -, toelaten, haar gang laten gaan; eine Saehe fahren -, aus der Hand -, laten loopen, uit de hand geven, lalen rusten; sich etui. entgehen -, iets "erwaarloozen, zich iels lalen ontgaan, ontsnappen; elte. sein -, bleiben -, unler- veges -, iets laten, nalaten, laten blijven, niet doen. er zich van onthouden, zich wachten het te doen; last sein, dass es sr> \'ii, laat het zoo wezen, veronderstel, |
gesteld dal het zoo is; elw. liegen -,
iels laten, laten blijven, laten rusten: sieh elw. gesngl sein -, iets onthouden, aan (om) iels denken: sich elw. nicht zuei Mal sagen -, zich iets geen twec- |
v„ inschikkelijkheid, toegeeflijkheid v.
L&ssmann, (-mann(e)s,m\\.-leuie)
m., Z. -bauer; •mdnnchen o. leekciiing v. van een mensen, waarin de regelen voor hel aderlaten aangewezen worden. Lass-pech, (-(e)s) "•. z. m. vloei-
bare pek v. of pik v.; -pllichlig bijv. nw.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m.ial lalen leggen,hel d
|
9
|
adelijk doen;las»
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ihn nur kommen, laat hem maar komen;
- Sie ihn ein irenig rullen, laat hem een oogenblik rusten, met rust; 2. mogeiyk zijn; sich dchnen -,zich laten uitstrekken, rekken, uitbreiden, smeden; daslasstsich nicht leic.hl sagen, dat is moeielijk te zeg- gen, dat kan men niet of moeielijk ieg- gen; das liisst sich nicht (Anti, dal is niet Ie doen;rf«i\'0» lieize sich viel reden, daar zou rnen veel vnn kunnen zeggen; das liisst sich denken, hegrei [en, dal kan men, kunt gij, laat zich denken, begrijpen, dat kan men zich zoo voorstellen; das Itnch luist sich lesen, laat zich goed lezen, is goed te lezen, is zeer onderbondend; das liisst sich sehen, dat slaat ïned; il. dal kan men goed zien: die Grimt e - sich boren, dal laat zich hooren, die redenen zijn niet ongegrond; it. nnp. ww. es tdsst sich hier, hier liissl es sich gul lanren.hier is hel goed dansen, hier kan men goed dansen; 3. lalen, doen, do-n plaats heb- ben, bewerken; sich elw. rnrlesen -, zich iets doen of lalen voorlezen; elw. linten iels doen of laten halen; ieh lasse tnir ein Vcar Scliuhe machen, ik laaieen paar schoenen maken; jemn, elw. sagen -. iets aan iemand lalen zeggen; sieh sehen, horen -, zich lalen zien. hooren; sich bitten -, zich laten verzoeken, smeeken, bidden, complimenten maken; sich nuf die Knie -, op de knieën vallen, knielen; III. o. ww. opgeven: WMI seiner Mrjnung nicht -, hij zijn plan blijven, zijne mee- ning niet opgeven, op zijn sluk blijven slaan; \'2. das liisst nichl, dat staat niet; las liisst gut, dat ziel er goed uil, dal staat goed, mooi; das Uittellen liissl dir rechl gul, il.nl hoedje staal il zeer goed; tas litsst, als o\'< <tf-, dat slaat, heeft den schijn als of; IV. o. zelfsl. lalen o.;\'2. .sein Thuu tind -. zijn doen en lalen, zijn ge- drag o.: il. sein cinziges Thun und - tsl das Spiel, hij houdt zich alleen mei hel spel bezig, doet niets dan spelen. Lass-gut, (-gitl(e)s, niv. -güler)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eijnspliehtig,
|
B2C
|
ticndplichlig; -cs Gul, Z.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•gul, -raum m. grond m., waarvi.il lien-
ilen betaatil moeien worden, tiendland o.; -reis o. (Bosch.) overblijvende boom. boom in., die blijft slaan, die niet gekapt wordt; -siamm in., Z. -banm; -siindc v. pekelzonde, vergeeflijke zonde v.. zonde v.. waarvoor alla.it Ie verkrijgen is; -lag m. geschikte dag m. om zich te doen aderlaten; -wiese v. tiend veld o.. tiend- weide v., weiland o., waarvan cijns of tiend betaald moet worden; -zaffen m. kuip v., zwik in., zwikje o., stop v.; \'leiehen o. leekeu o. iu den almanak bij die dagen, waarop hel volgens hel bijge- loof goed is zich ledoen aderlaten; -zeug o. werktuig o. om Ie lalen, laalines o., lancet o ; -zin$ m. ijns m., tiende, be- lasting v.. grondlasten ui. mv. Last, (•en) v. lasl m., vracht v.;
grnsze -en Iragen, grnole lasten of vrach- ten dragen: die llnder knarren unter der • des Wagens, kraken onder den last &: jemn. eine - au/laden, aufbiirden, iem. een last opleggen; nnler der - erliegcn. onder den lasl bezwyken: \'2. vracht, la- ding v., gewicht o., zwaarte v.; die - nuf eincn Wagen laden, de vracht op een wagen laden; die - eines Schi/fes, de lading: das Schijf isl bei seiner -, is geladen, heeft zijne lading binnen, is vol: Steine haben eine grnsze -, steenen heb- ben eeue groole zwaarte; 3. eene maat v. voor droge en nalle waar van verschil- lende grootte; eine - Knhlen, Torf, Wein, Kom, een last &; (Pro».)ein«- Geld haben, veel geld hebben, schatrijk zijn, cene vracht geld hebben; 4. lasl m.. moeile, bezwaar o., onaangenaamheid ».; die - der Jahre, de lasl, het gewicht der jaren; - des Lebens, last &; des Tages • und Hilze tragen, zwoegen onder den arbeid van den dag; sn viel Kinder sind eine grosze -, zoo veel kinderen zijn een groote list; (gemeenz.) lastpost m.; das macht ihm viele -, er hal viele - davon, dal geefl hem veel moeite, last, inspanning, drukte; er isl sich selbst sur -, hij is zich zelven een lasl; seine - mil elw. haben, veel met iels te tobben, Ie sukkelen, over te brengen hebben; er isl, fdlll mir zur -, hij is mij tot last, vall mij lastig; dein brief hat mir eine grosze - VOM Herzen ewctlzl, uw brief heeft mij een zwaar pak van hel hart genomen; -en des Lan- es, belastingen v. mv.; die einem Gule nhangenden, auf einem Gule haftenden en, de lasten, waarmede een goed be- wa.ird is; -en des Krieges, oorlogslasten; emn. elw. zur - legen, iets ten laste leg- en, van iets beschuldigen. Lastadie, (-n) v. (in sommige zee-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
C$67C
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. cijns*, ticndplichlig goed o.; -hain m.
boscb o., waarvan cijns nf tienden npge- hrachl moeien worden; -heil v. slapheid vermoeidheid, luiheid v., Z. Faulheil • herr m. bezitter in. van een cijus- of tiendpliclltig goed; -hof m., Z. -gul; •hol; o., Z. -reis. Lijssig, (-er. .»l) bijv. en b. Ini.
traag, nalatig, achteloos, flauw; . in sei- nem Amle sein, zijn ambt vcrwaarloo- en, Z. nachlassig; •}. Z. lasslich; \'keil luiheid, traagheid, nalatigheid, achte- onshcid, flauwheid v. LftSSkopf, (-knpf(e)s, mr. -knpfe)
n. (Ileelk.) kop, laatkop in. L&sslich, (-cr, -sl) bijv. nw. ver-
eellijk, verseboonbaar, toe te geven, ver- chnoneiid, verdraagzaam; -e Silnde, ver- eellijke zonde v.; 2.toegeef! ijk,inschik- el|jk, niet streng, schappelijk; -keit |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
laatsen),laudings-, los-, la
|
86
|
dingsplaats v.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
L»9t-balkon, {-balkens, mv.•bal-
en) in. (Zeew.) draagbalk in.: \'bar bij». |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lat.
|
Lat.
|
||||||||||||
|
784 Las.
|
|||||||||||||
|
uw. lastdragend\', -c Kamrele. lastdra-
gende kameelen; —es Thier, Z. -thier; 2. drukkend, zwaar; ein -es Joch, een drukkend juk; 3. belastbaar; -beere v. (Tuinb.) aardbezie v. Lasten, {lastele, gelastel) o. WW.,
m. h. zwaar zijn, ilrukkcn, belasten, zwaar liggen of zijn, tnl last zijn, bezwa- ren, last opleggen, lastig vallen; die Knechtschap lastele dem (gewoonl. auf dem) Yolke schuier, de slavernij drukte zwaar op hel volk; drüekende Sorgeu - auf mir, zware zorgen drukken mij neder; 2. bedr. ww. (w. i. gebr.) jent. -, iem. belasten, beladen, /.. belasten. Lastcnfrei, bijv. en b. vrij van
lasten, vrij van belasting. Lijstor, [\'S, mv. Las/er) o. ondeugd
v. waaraan men verslaafd is; das - des Geizcs, der Habsueht, der Trunkenheit. de ondeugd van gierigheid,dronkenschap; in - [allen, tot ondeugd vervallen; alle - an sich haben, alle ondeugden bezitten; in - versunken .«cin.in de ondeugd verzon- ken zijn; einem • ergeben sein, aan eeue ondeugd verslaafd zijn; 2. (vcroud.) mis- daad v.; jemn. etie. zum - anrechnen, iem. iets als eene misdaad aanrekenen, iem. van iets eene misdaad maken; 5. een gemeen, verachtelijk persoon, voor- namelijk vrouwspersoon v. Liastcror, (-s, mv. Laslerer) m.
lasteraar, eerroover, kwaadspreker m.; (tegen (iod), goilslasteraar, vloeker m. Lastorfroi, bijv. nw. zonder on-
deugden. Lastergeschichte, (-n) v. las-
terlijk verbaal o.; it.verhaal o. van schand- daden. Lasterhaft(ig), bijv. nw. ondeu-
gemi, zedeloos, verdorven, onzedel ijk, !os- bandig. Lasterhaftigkeit, v. ondeugd,
zedeloosheid, verdorvenheid, onzeclelijk- heid, losbandigheid v. Lasterknecht, (-(e)s, mv.-e)m.
slaaf m. der ondeugd; -teben o. schan- delijk, losbandig, liederlijk, zedeloos le- ven o. Lasterlich, (-er, -sl) bijv. en b.
(van handelingcn),Z./as/cr/ia/\'/;2. schan- delijk, gruwelijk; - saufen, liederlijk zui- pen; sich - tangivcilcn, zich gruwelijk ver- velen. Lastermaul, (-manl(e)s, mv
•minier) o. (gein.) kwaadspreker m., kwaadspreekster v., lasteraar m., laster aarsier v., lastertong m. en v.; kwade tong r. Lustcrn, (Idsterte, gelastert) bedr.
en o. v/vi.jem., auf jem.,wider jem., von jemn. -, lasteren, kwaadspreken, iem. zwartmaken, schimpen, schelden.smalen den goeden naam ontnemen; Colt -, God lasteren, godslasteringen uitspreken. Laster-rede,(-n)v.lasterlijkerede
lastertaal v., laster m., kwaadsprekend- heid v.; — (tegen God),godslastering v. •schrift v. scholschrift, hekelschrift schimpschrift, pamllet, paskwil, laster- schrift o.; schule v.school v. voor kwaad- sprekendbeid, broeinest o. van den laster. |
Laster-sinn, (-(e)s, mv. -e) m.
neiging v. tot laster, zucht v. totkwaad- sprekendheid; slein m. (veroud.) steen ui., waarop of waarmede misdadigers te pronk gesteld worden. Lfistorsueht, v., z. m. lasterzucht
, zucht, lust, begeerte, behoefte v. om
te lasteren; it. kwaadsprekendheid v. Lasterthat, (-en) v. schanddaad,
misdaad v„ gruwel in. Lastcrung, (-en) v. lastering v.,
laster m., smaadrede, beschimping v. Lastervoll, bijv. nw. schandelijk,
ondeugend, losbandig, misdadig. Laster-wort, (-(e)s, mv. -c) n.,
Z. -rede; -zunge v. lastertong v., Z. Laslerer. Last-cscL, (-ese!s, mv. -escl) m.
lastezel, pakezel m.; -yebühr v., -geld o. vracht v., vrachtgeld o. Lastig, bijv. nw. belast,beladende-
vracht. Lastig, (-er, -sl) bijv. en b. lastig,
bezwarend, moaielijk.hi nderlijk,bezwaar- lijk, onaangenaam, ten laste, tot last; er ist mir -, hij valt mij lastig, is mij tot hst; 2. (w. i. gebr.) zwaar; ein -er Slein, een zware steen; -keit v. last ra., zwaar- te, vracht v.; it. last, hinder m . lastig vallen o. Last-kahn, (-kahn(e)s . mv.
ktihne) m. lichter in., vrachtschuit v., vlet v.; -pferd o. lastpaard, pakpaard, vracht- of werkpaard o.; -raum m. ruim o. van een schip; -sand in. hallast ra., schijf o. transportschip, goederenschip, vrachtschip o.; -thier o. lastdiere; -lra- gend bijv. nw., Z. -bar; -lrager m. Iast- drager, pakkendrager, sjouwer, kruier ra.; 2. (Bouwk.) console v., sleunblok o., lastbecld, draagbeeld, steiinbccld, zuil- beeld o., drager m., cariatiile v.; -vich o. lastdieren, lastbeestcn o. mv.; -teagcn ra. vrachtwagen, transportwagen m., vracht- kar v. Lasur, (-s) m., z. ra. (Delfst.)
blauwspaath o., lazuur o., lazuursleen in.. lapis in. lazuli; (fig.) das —• des Hemels het azuur, het azuren gewelf. Lasur-blau, bijv. nw.azuur.azuré,
heinelshlauw; 2.o. zelfst.azuur o.,hcmels- blauwe kleur of lucht \\.;-farbe v.azuuro., azuurverf v., Z. -blau; -puleer o. poeder v. van azuurverf; slein at., \'t. Lasur; •vogel m. parad ijsvogel m. Latan(ien)baum, {-baum(c)s,
mv.-büume) ra. Ainerikaansche palmboom in., waaierpalra in. Littaro, der Sonnlag -, 4e Zondag
in de Vasten, itozenznndag in. Latein, (-(e)s) o., z. m. Latijn o.
de Latijnsche laai; in zierlichcm - ge- schrieben, in sierlijk Latijn, klassiek La- lijn geschreven; er sprichtgut -,ein gutes -, hij spreekt goed, zuiver, Latijn; (Spr.) und hiemil bin ich mil meinem - su Ende. en nu weet ik niets meer te zeggen; .«dn -uer(ieren,vergecfsche moeite aan wenden. Lateilier, (-«, mv. Lateiner) ra.
Latijn m.; 2. Latinist m., iem.die Latijn verstaal; 3. (Jachtw.) ongeoefend schul- ter ni- |
Lateiniseh, bijv. en b. Latijnsch;
<lii\' -e Sprache, de Latijnsche taal; eincm Worle eine -e Endung geben, een woord een Lalijnschen uitgang geven; - schrei, ben, sprechen, Latijn schrijven, spreken; •e Schule, Latijnsche school; -e Broeken, enkele Latijnsche woorden; die -e Kir- che, de Weslersche kerk; 2. -er Heiier, ongeoefend ruiter; die -e Küche, apo- t luik v.; -.\' Segel, driekante zeilen, ge- lijk de schepen in de MiddellandschcZee hebben. Lateran, (-s) ra., z. ra. paleis o.
van den l\'aus, Si. Janskerk v. te Rome, Lateraan. Laternamagica, v. tooverlan-
taren v. Latorn chon, Laternlein,
(verkl.) o. lantarentje o.,Z. Laterne. Lateme, (-n) v. lantaren of lan-
taam v.;etw. mil der - suchen, iets met de lantaren zoeken; an die - mil den Arislo- kralen!, Z. Laternenpfahl; (fig.) jemn. mil der spanischen - (d. i. Spaansch riet, rotting) nach Hause leitchten, iem. Trossen; it. geducht den mantel uitve- en, de waarheid zeggen; (Scherts.) elie. in der • haben, een glaasje (te veel) op- hebben;(llouwk.) lantaarn v., vallicht o.; (Nat. lust,) vliegende viscb ra.; it. zee- ëgel ra., soort van mossel; (van paar- den), bles v.; (Jachtw.) patrijzenzak in.. (Kookk.) geplukte vogel in. Latcrneiscn, (-eisens,mv. -eisen)
o. arm m. van eene lantaren; (Zeew.) armen m. mv. van een kusllicht. Laternen-anzünder,(-derj,mv.
der) m.,Z.-mann;-arm m.ann m.van de lantaren; -bank \\.,Z.-sluhl;-blatler o.niv. hoornen ruilen v. mv. van eene lantaren; •biichse v. doos, kast, lamp v. van de lantaren;-eisen o„ Z. Laterneisen; -gabeln v.standaard in., ijzers o.inv.van de lanla- ri\'ii. arm m.van eene koetslaiilaren;-A01/1 o., Z. -blalter; -klótze mv. voetstuk o. der lantaren; -macher m. Iantarenma- ker, lantarenfabrikant m.; -mannni. Ian- laarnopsteker, lantaremnaker, lantaarn- drager m.; -pfaht ut. lantarenpaal 111.; an einem — aufhangen, aan een lanta- renpaal ophangen;»»/ dem —e wintel, op eene lompe, grove wijze te kennen geven; •pulzer in. lantarenopsleker en schoon- raaker m.;-s/ii/i/,m.slandaard m.voor eene lanlaarn; \'trager 111. lanlaarndrager,slok- lantaarndrager m.; 2. (Nat. hisl.) lan- taarndrager m.; -wHrter m., Z. -mann. Latern-kleid, (-(e)«,mv. -er) o.
(Zeew.) lantaarnklced, dekkleed o. voor het nachthuis; -trüger m., Z. Laternen- trager, Latinisraus, (onb., mv. Lulinis-
men) m. latinisme0., Latijnsch taaleigen o., Latijnsche uitdrukking v. Latinisjren, (latinisirlejatinisirt)
o. ww. Latijnsche uitdrukkingen nama- kcn.in het Latijn trachten over te brengen. Latinist, (-en, mv. -en) m. Lali-
nist ra. Latinitüt, (-en) v. het Latijn o.,
latijnilcil V.
Latitudinarior of Latitudi
|
|||||||||||
|
Lal. Laü. L;i ii. 78»
|
||||||||||||||||
|
Latwerge, (-n) v. slikarlsenij v.,
likkepot m.; (fig.) eine - gegen die Liebe, een middel o. tegen de liefde. LatZ, (-M, mv. l/ttze) m. kleeding-
stuk o. zonder mouwen, dat de borst bedekt; (van mannen), borstlap m„ vest. wambuis; o. (van vrouwen), lijfje, korset o.; (van kinderen), slabbetje o., 2. klep v., Z. Hosenlalz; 3. (VVapenk.) lus v. LatZChen, o. (verkl.) korselje,lijfje
O., Z. /."/.\'.
Latze, (-n) v., \'t. Lilze.
Lau, bijv. en b. (lauer, Inusl) lauw,
matig warm, half warm: -es Wasser, -er Wind, lauw water.zoele wind; (fig.) lauw, llauw, niel ijverig, onverschillig, Iraag; -er Kmpfang, koel onthaal, koele onl- vangst; - werden lassen, laten bekoelen, verkoelen,afkoelen; - werden,(van ijzer), afkoelen, verkoelen; in et», zu - sein, iets te onverschillig bchaudelen, Z. taulich. Laub, (-[e)s) o., z. m. loof o., bla-
deren, binders o. mv„ lommer o., gebla* derle o.; -slreifen, ontbladeren,het blad er afnemen, afstruopen; oline -, zondei groen, zonder blad; (fig.) Geldu ie - ver- dienen, geld als water verdienen; 2. jaar o. (van een boom); im drillen - stelten, in bel derde jaar zijn; (Wijng.) Weinvom vergangencn -, van het vorige jaar; 2. (Ilonwk.) lofwerk o.; (Schild.)Z.Bauiif tchlag; (Sp.) schoppen v.mv.;(veroud.) tiend v. in brandh mi. Laub-apfel, {•apfeU, mv. -apfel)
m., Z. Gallapfel; -band o. (Slot.) heng- sel o„ scharnier o. met lofwerk; —baum \' ui. boom m.metgroote bladeren;-M7cii/ttf bijv. nw. met bladeren bedekt; -öell o. bed o. van bladeren; -dacli o. bladerdak, loofpriëcl, prieel o. met loof (of hlade- reu) gedekt. Lajlbe, (-n) v. prieel, weesje o„ wa-
rande v.; 2. galerij v.,schuldak o.,luifel v„ bedekte gang, purticus ui., kolounade, open zaal v.,kiosk m.; (Krijgsw.) schut- dak o. bij bestorming van muren &. Lauben, (-s, mv. Lauben) m. (Vis-
sch.) blei, bliek »., witvisch in. Lajiben, {laubie, gelaubt) o. ww.,
in. h. (van planten), bladeren krijgen,
uitbotten; sich -, de gedaante van eeue warande aannemen, groengewelfd zijn; 2. bedr. ww.ontbladeren, bladeren plukken. Laub(en)-dach, (-rfac//(*)», mv. •dücher) o. loofdak, bladerdak o.; -gang va. groene of met groen gedekte laan ».; •half bijv. eu b. op de wijze van prieel; schitallie v. loofzwaluw, huiszwaluw v.; slraucli m. loofstruik, struik m., met dikke bladeren,op houdswinde gelijkende plant v.; -thurm m. beweegbare toren m. bij de ouden. Lauber-huhn, (-huhn{e)s, mv.
•hiihner) o. hoen o., kip v. als belasting
te belalen; -hülle v. (Gesch.) Ioofhul,loo- verhul v.; —nfest o. loofhutlenfcest o. Lauberzug, (-;uy(e)s, mv. süge)
m. (Slot.) lofwerk o. Laub-esche, (-«) v. esscheboom
va.; -fall m. (Boschw.) hel afvallen der bladeren; (PI.) oiitbladering v.; 2. tijd m. waarin de bladeren afvallen; -feige <\'. |
||||||||||||||||
|
vijg v.; (Hand.) gedroogde vijg v.;-/i»A- in.
goudviuk ai.;-llechle v. bladuios o.; -fleck tn.(lieueesk.) sproet, zoniersproelv.;-/or- mig bijv. nw. bladvormig; (l\'l.) bladdra- geud, gebladerd; •frosch m. groene kik- vorsch, boouikikvorsch, ikikker)blail- vorsch in.;(Llieveutaal) groenjas.jager in.; (Vuurw.) zeveuklapper in.; •(ulier o.blad- voeder 0.; -gnng (il., Z. I.aube; -yehónge, •gewindeo. bloemfestoen o., slinger m. van groen; -gewolbe o. \\oolgewe\\(o.;-gipfel m. lommerrijke, bladerrijke kroon, kruin v. oi top in.: •hahn m„•kennel.,\'L.birkhahn $•; -holz o. bosch o., boom ui. met groole bladeren;-/iuA« o.,Z. Hirkenliuhn;-hulle v., -hiillenfesl o., L. LauOerhülle f. Latlbicht, bijv. uw. bladvunuig; it.
priéelvormig, als een prieel; -er Gang, loofgang ui., groene, met groen gedekte laan v. Laubig, bijv. nw. dikbladerd,dicht.
Laub-kafer,(•kifert, mv. -kdfer)
in. meikever, molenaar m.; kleiner —, iicrfslkever m,\\ 2. Spaansche vlieg v.; •knospe v. loot v., stek v., spruit v., uit- spruitsel o.; -kranz in. bladerkroon v., slinger, krans ni.vau groen; -los bijv. uw. ontbladerd, zonder bladeren. LaubiUtig, (-er, -sl) bijv. en b.
koelbloedig, onverschillig. Laub-mist, (•(«)«, mv. -e) rn.
looliuest in., groene bemesting v.; -moos o. bladinos, bladdrageud mos o.; •rausch ui., -rost ui. roest v., roode brand m., zieklc v. van boomen, waardour de bla- Ideren vlekkig worden, verkleuren, ver- dorren en afvallen;-r«cA«n oi. bladerbark in.; -reich bijv. nw. bladrijk, loofrijk, diclilgebladerd; -rolle v. (Boekb.) loof- rol v., verguldijzer o.; -roslia., Z. Laub- rausch; -rüsl v., Z. LauOerhülle; sage v. zaag v. voor loofwerk, smalle zaag, draaizaag v. voor snijwerk; slinger m„ L. Weidenzeisig; schuur v. festoen o„ krans ui. van loof, guirlande v., slinger in.; stiel m. bladslecl in.; slreifen o. ontbladeren o.; -i<reu v. slrooisel o.; (voor paarden &), bed o. van bladeren; •Ihaler m. kroon v.,stuk o. van I Thaler I4SÜ- bergroschen of B franken; halber—, halve kroon v.; sögelchen o. basiaardnachle- gaal in.; -wutd m., Z. -/io/;; -ieerk o. (Schild.) loofweik.lolwerk o.; (van plan- len),bladwerk o.; (van vlechtwerk),krul- len v. mv. Lunch, (-(e)s, mv. -e) m. look o.;
zahmer of spanischcr -, prei v. Lauchdistel, (-«) v. kruisdistel v.
LaUChel, (-s) o. bieslook o.; 2.huis-
look o.; -gras o. knnllook o. Lauch-farbe, v. lookkleor v.;
•larben of -farbig bijv. nw. lookkleurig;
it. bruinachtig groen, preikleurig; •ortn bijv.nw., Z. -(arben; -knoblauch m. blad- kuollook o.;suppc v. niensoep, kiioDook- soep v.; swicbel v. ui, prei v.; Z. Ilerg- knoblauch, Lauda, ». (Kath.) lofgezang o. bij
hel slot van den vesper. Laudanum, (oub.) o.laudnuam o.,
opiuiiitinctuur v., slaapwekkend, pijn- stillend middel o., slaapdrank ui. 50 |
||||||||||||||||
|
narius, m. (Wgsb., Gesch.) aanhan-
lier m. van de leer der algemeene gena- ileschenking; (fig.)iem. met een ruim ge- weten, lichtzinnige, vrijveest in., Iatitu- dinarius in. Latomie, (-n) v. wijnsteengroef v.
Latrocjnium, (-niums,mv.-nien)
n. ronf in. op den openbaren weg. Latsch, bijv. nw, sloflig; mil -en
h\'üszen, Z. lalschfüszig. Latsch-bein, (-(e)«, mi. -e) o„
-fusz, (-fuszes, mi.-füsze) m.berepool v.; 2. (lig.) Z. I.alscber; -beinig, -fiiszig bijv. nw. stoffig, mei zwareu,loggen, slof- fenden tred of gang. Latsche, (-n) v.slofï.,ouile schoen
in.; 2. Z. Latschfusz; 3. (lig.) (van vrou- wen), morsend, slet, slons v.; il. een lamme vent, lammeling m. Ltitschen, [talschle, gelatschl) o.
ww., m. h. sloffen, sjokken, een slcpcn- den, slolligen gang hebben. Latschonholz, o„ Z. Meilerholi.
Lutseher, (-j, mv. Latscher) m.
sloll\'er in., iem., die een zwaren, loggen gang heeft: (gemeenz.) hosseklos m. L&tSChig, bijv. en b. -er Gang,
sjokkende loop m.; -er Mensch,ï. Lal- scher; 2. slordig; -e Hausknechle, slor- dige, lamme knechts; -es Wetler, smerig weer. Latschtaube, (-») v. roigpootige
duif v.
Latt-baum, -hammer, "na-
gel, in.. Z. Lallenbaum <)\'. Latte, (-w) v. (Boschw.) jongerccht-
opgescholeu boom m.; it. dunne scheut in., loot v.; 2. (fig.) lang, mager mensch m.; 3. lal, keiderveer, zolderveer v.;-n schneiden, lallen zagen; mil -n versehen, met latten beleggen; die -n vom Dache wegnchmen, de latten van een dak .• Im-- ......i. (van soldaten), auf -n liegen, in
het cachot zijn,waarvan de vlocruil drie-
kanle latten beslaat; (Spr.) mil der - luufen, voor paljas ol bansworsl spelen; it. een windbuil, windzak zijn. Lfttten, (laltele,gelullet) bedr. ww.
met latten beslaan; auf beiden Seiteu -, aan weerszijden met latten beslaan. Latten-axt, (•axle) f. hakmes o.,
kleine bijl v.; -baum m. leiboom in.; •fischerci v. hengelen, visschen o. met den hengel; -hammer in. lathamer in., |
||||||||||||||||
|
53
|
||||||||||||||||
|
houten hamer m.; -hauer m.,Z.-reitter;
•liolz o. lathoul, hout o. voor lallen; •reiszer m.lalzager.latkloover m.;spicker latspijker, vloerspijker m.; strauch m. (Pt.) ijzerhout o., paardevleeschhout o.; |
||||||||||||||||
|
62
|
||||||||||||||||
|
• rertchlag m. met latten afgeschoten
plaats v.; -werk o. latten v. mv., latwerk o.; -zaun m. hekwerk o., omheining v. van latten Luttig, (•(»)*, mv. -c) m. latuw v.;
\'vilder -, andijvie v. Lattig-bitter, v. (Schcik.) thri-
dacium o.; samen in. latuwzaad o.; salal \'ii. latuwsalaile v.;>ff<uia\'ev. laluwkropv. Latrine, (-n) v. put m., riool, sc-
kreet o. Lat(t)um, (->) o., t. in. geplet
geel koper o. |
||||||||||||||||
|
La il.
|
||||||||||||
|
Liiu.
|
||||||||||||
|
786 L;i u.
|
||||||||||||
|
• lassen, iem. laten heengaan, lalen loo-
pen; (gem.) naar de pomp laten loopen: er hal immer zit - und zu rennen.hij heeft altijd nat te loopen; (Jachtw.) (van bon- den), loopsch zijn, heet, ritsig zijn; 2. (van doode lichamen),zich bewegen,rol- len, draaien, loopen; das Schijf laufl, hel schip is onder zcil;es(«u/7<?cscftto«nd,loopi vlug; eiii Segel - lassen, een zeil vieren, lalen schieten; diesc Uhr laufl zu ge- schwind, dit horloge loopt te gauw, loopt, gaat voor; die Erde laufl urn die Sonne, de aarde loopt om de zon; ein Schauer lief mir über den Rücken, er ging mij een rilling door de leden; es lüuft ein Gerucht, er loopt een gerucht; 3. (van den tijd), verloopen, voorbijgaan; im -den Jahre, Monate, dit jaar, deze maand, het loo- penile jaar, de loopemie maand; vom IR •den Monats, sedert den Uiden van deze maand; -der Geldpreis, koers m. van geld; nul dem -den (der Sache) sein, o\\> de hoogte zijn; die Leser auf den» -den hal- ten, de lezers op de hoogle houden; i. loopen, stroomen, in omloop zijn; aus i/c»i Fass -, wegloopen, wegslrooinnn, ontsnappen; (van het bloed in de aderen), vloeien, omloopen; der Schweisz laufl ihm über das Gesichl, het zweet loopt, stroomt hem langs hel gezicht of gelaat; die Augen liefen ihm voll Wasser, de tra- nen siunden hem in de oogen; das Was- ser - lassen, wateren; das Fass lüuft nicht mehr, loopt niet meer, is leeg; das Licht laufl ab, de kaars loopt af; 5, loopen, zich richten, eene richting hebben, zijn loop nemen of hebben; in den Hafen -, in de haven komen, binnenloopen; das Gebirge laufl von Morgen nach Süden, dit gebergte loopt, strekt zich uil &; in dieUóhe -, opstaan, zich verheffen; (Zec- w.) auf den Grund -, aan den grond ro- keu, op eene bank, eene klip, hel strand raken of loopen; das laufl gegen den Ansland, dat strijdt tegen de wclvoeg- lijkheid; da laufl Delrug mit unler, daar schuilt bedrog onder; auf was wird das hinaus •?, waar zal dat op uilloopen?, hoe zal dat alloopen?, waar zal dal ein- digen?, wat zal daarvan hel einde zijn?; es laufl auf Eins Ainaus.dat komt over- eeu uit, dat is hetzelfde; (gemeenz.) dat is zoo breed als hel lang is; II. bedr. ww. Erze -, wegbrengen, verkruien; lil. o. zelfst. 7rft bui des enigen -s milde, ik beu dal eiudelooze loopen moede; da ging es an ein -,toen ging alles aan den loop.toen zetten allen heiopeen loopen; (gemeenz.) das - liiihcn, den loop (buikloop) hebben. Luufer, (-s, mv. Laufer) m., Z.
Ldufcr (2). Laufer, (-s, mv. Liiufer) m. looper,
voelbodc m.; 2. (van een vorst),hardloo- per, loopcr, lakei in.; (Schaaksp.) raads- heer ni.; (van paarden) looper, renner in., ras o.; (Nat.bilt.) krab v.; it. Iang- poolige spin v.; it. soort van steenbok in. of gems v.; il. soort van parelhoen o.;il. ongevleugelde sprinkhaan m.; it.gevlekte cicindella v.; it. Z. Laufeogel; (Landb.) eenjarig zwijn o.; (Mol.) looper m.,draai- ende, loopende molensteen in.; (Vuurw.) |
||||||||||||
|
Laudemium,(-»)iums, mv.-mien)
m.opbrengst v. van leengoederen; 2.wijn- koop m., handgeld o. Laudiron, (laudirle,laudirt) bedr.
ww. (Giet.) glanzen, een valschen glans geven. Laudum, (-s, mv.Lauden) o. von-
nis o., rechterlijke uitspraak v. Laue, t., Z. Lauigkeil; (Nat. hist.)
elger, aalgeer m. Lauen, (lautt.gelaut) o.ww.dooien,
smelten. Lauer, (-s) m., z. m. slechte wijn,
llauwe\'drank m., Z. Tresleruein. Lauer, (-n, mv. -n) m. (veroud.)
schelm in. Lauer, onb. v. loer, loerplaats v.,
loergaï o., loerhoek ui., loei huisje n., uil- kijk m.; aufder - sein, liegen, stehen, op de loer liggen, een oog in hel zeil hou- den, loekgken, het oog op iels houden; fZeew.) op den uitkijk slaan; (Mijnw.) - stehei, bétere tijden afwachten. Lauer, (-n) v. (I\'rov.) Z. Lawine.
Lau(e)rer, (-s, mv. tau(c)rer) m.
spion, loerder, stille verklikker, loer- vogel, verspieder, luistervink m. Lauergrube, (•») v. (Jachtw.)
schuilüoek m., sloot v., greppel v., waar men op den uitkijk ligt. Lauem, (lauerte, gelaucrt) o. ww.,
ui. A.üpionneeren, op de loer liggen of slaan, luisteren, op den uitkijk slaan; auf jent., auf elie., iem., iets begluren;an der Thüre -, aan de deur slaan luisteren; auf eine Gelegenheil -, wachten, loeren; jemn. auf den Dienst -, bespieden, op heeter- daad zoeken Ie betrappen; aufjem.-,wie die Kalze auf die Maus, op & loeren, om hem te snappen. Lauersam, (-er, -st) bijv. nw.be-
bendijf in het loeren, geneigd om te be- spieden. Lauf, (-(e)s, mv. /.au/c) m. (van
levende nezens),loop in., vaart, beweging v.; sich im -e üben, zich in het loopen, hardloopen oefenen; er isl in votlcm -e, hij is in vollen reu; in vollen -e reiten, met lossen teugel rijden; Schaf? nach dem -e verkaufen, in massa, zonder uit- zneken verkonpen; 2. (van doode licha- inen),loop m.; dem Wasser freien-geben, aan het water vrijen loop geven; (van een schip), koers, gang in.; das Schi/fhat enten schnellen -, hel heeft een goeden gang, het zeilt goed, is een goede zeiler: it. richting v., koers m.; seinen - nach Süden nehmen, zijn koers naar het zui- den nemen,naarhetzuideuslevenen;-</es SM/fes bein Laciren, gang m.; (van een kogel), weg in., vuurlijn v.; (van ster- ren), loop in.; (lig.) loop,gang, voortganp m.; (van den tijd) loop m.; im -e dieses Jahrei, in den loop van dit jaar; (van de natuur), gang, loop m.; das isl der Welt -, dal is \'s werelds beloop; eincr Sache iftren • lassen, eene zaak op zijn beloop laten, laten gaan; seinen Leidenschaflen den - lassen,zijnen hartstochten den vrijen teugel vieren; seinen Gedanken (reien • lassen, aan zijne gedachten den vrijen loop laten; den • einer Sache hemmen, |
eene zaak in haren voortgang stuiten,
den loop eener zaak keereu, eene zaak tegenhouden, tegengaau; jemn. freien • lassen, iem. zijn gang bleu gaan, volko- men vrijheid geven, heer en meester lalen; 3. (Muz.) loop ni., passage, roulade v.;
4. (van dieren),looptijd m., broeischheid
v., loopsch zijn o.; 5. (Jachtw.) poot m. van viervoetige dieren, loopcr m.; 6. (Ontlk.) kool in., enkelbeen o.; 7. (Gc- weerm.) loop ui.; gezogener -, getrokken loop in.; 8. (Timm.) holte v.; 9. (Ze- veum.) rand ui.: 10. (Wev.) rad o. aan het spinnewiel; II. (Slot.) loop m. van een grendel. Lauf-bah.i, (-en) v. loopbaan v.,
loopperk, renperk, strijdperk o.; (lig.) levensloop ui.; -bando. leiband m.;-bank v. loopwagen, rolwagen m.; -bohne v. slokboon, kliinboon, gewone snijboon v.; •breit v. (Urnkk.) wals, rol v.; 2. (Zij- dew.) klosplankje o.; •briefm. circulaire v., rondgaande brief, opan brief m.;2. Z. •pass; -brücke v. noodbrug v„ brug v. voor kruiwagens (bij het boiiwen);((iiet.) Z. Gichlbrücke; 2. noodbrug v., brug v. voor voetgangers; 3. aanlcgplaats v„ steiger m.; -bube, -bursche m. looper, boodschappcnlooper,loopjongen m.; -rfi- stel v. kruisdislel v.; -dohne v. (Jachtw.) strik in., vogelslrik m. Laufel, (-n) v. (Jachtw.) Z. Lauf-
dohne; 2. kippenplauk v., kippenweg iu.; vogelspoor o., sporen o. mv., voctslap- pen m. mv. van dieren. Laufel, (-s, mv. Laufel) m. (Prov.)
bolster, dop m., noot v. L\'aufeln, (klufelle, geUïufell) bedr.
ww. (I\'rov.) Dohneu, Erbsen -, doppen, schillen; Nüsse -, bolsteren. Laufe(r)n,(tóu/\'(cT)/e,oetóii/\'(er)0
bedr. ww., Z. lauf ein. Laufen, (du liu f si, er laufl, lief,
gelaufeu) o. ww. onr., m. ft. en s. (van levende wezens), loopen; aas allen Kraf- len -, lïier Hals und Kopf -, -, u/as man kan», uit alle macht loopen, loopen, zoo hard men maar kan; st\'cft auszer Atliem, in At hem -, zich buiten adem loopen; sich mini? -, zich moede loopen; sich die Füsze uund -, de voeten stuk loopen, doorloopen; hin und her -, heen en weer loopen; Iterzu -, toeloopen, er op aanloo- pen; dacon -, wegloopcn, de vlucht ne- men, het hazenpatl kiezen, op de vlucht gaan, Z. herum •; (Jachtw.) der Reh- bock huift auf das Èlatl, loopt het blad na; Botschaft -, boodschappen loopen, boodschappen doen, eene zending vol- brengen; l\'osl -, als postbode afgezon- den zijn; Sturm -, stormloopen; Aeticr -, braml (in de naburige plaatsen) bekend maken, Z. Feiter reiten; in die Spielhiiu- ser -, de speelhuizen & bezoeken, er ko- men, er in loopen; nach einem Amte -, een ambt zoeken, er moeite voor doen, er om vragen, bedelen, solliciteeren; Ce- fahr -, gevaar loopen; aus dem Dienste -, uil zijn dienst loopen, wegloopen; daiwi -, met de noorderzon verhuizen; ans dein Felde -, het slagveld verlaten, uit den strijd vluchten, gaan loopen; jem. |
|||||||||||
|
La 11. 787
|
|||||||||||||||||||
|
Lau.
|
|||||||||||||||||||
|
Lau.
|
|||||||||||||||||||
|
Laugenhaft, bijv. nw. alkalisch
alkalilioudend, loogbevattend. Laugen-hUtte, (-n) v., Z. -fas>;
•kasten m. aluiubak m.; -korb m. loog- mand, waschmaiid, zijgmand m.; •kraut o., Z. Wohlverlci; sack m. loogdoek, zygzak m.\\ salz o loogzout, kali, alkali o.; mil — vertnischen, alkalisch maken, mei aluin vermengen; salzicltl bijv. nw. alkalisch ; salzig bijv. mv. alkalisch, al- kalihoudend, loogboudend; seibe v. zeef v., vergieltesl v.;-/op/\'m.biogvato.,biog- pol m.; 2. (tirav., Ilrukk.) spoelvat o„ «aschbak in.; -tttch o., Z. sack; •vaster o. zeepsop o., zeepwater, loognat o. Laughütte, (-n) v. aluinknkerij
v., aluiniuakerij, loogbut v. Laugiclit, b-jv. en b., Z. Iaugen-
haft. Lauglaubig, bijv. en b. zwak ge-
loovig, onverschillig. Laugnen, (tiugnete, aeldtignet)
bedr. ww. ontkennen, loochenen, ver- loochenen, verzaken; Gott -,Ood lnoche- iicii, het bestaan van God ontkennen;ieh kann es nicht -, ik kan dal nicl nntken- nen, loochenen, hcclcn liegen; ein Ycr- brechen -, eene misdaad ontkennen; Jfine Unhrschrifl -, zync ondertcekening ver- loocl.encn. Lajlgner, (-s, mv. Lnugner) m.
loochencr, verzaker ui. Liiugnung, (-en) v. loochening,
verloochening, verzaking v„ontkennen o., ontkenning v. Laugold, (-(e)s) o., z. m. klaler-
goud o. Lauheit, Lauigkeit, v. lanw.
Iieid, geringe warmTe ».; (flg.) lauwheid,
|
|||||||||||||||||||
|
versiering van een gevel; schiessen o.
(Jachlw.) in den loop (de vlucht) schie- len o.; •schlingc v., Z. -dohnc; schloss o. grendel m.; schranken v. mv. ren- perk o., renbaan v.; sclimied m. rond* trekkendc smid m.; schncider in. boe* p.\'liiuik \'t\', zeefrandenmaker, snijder m. van zeefranden; •schreiben o., Z. -brief; •schuh ui. schaats v., scliaatsscboen in., lange schaats (Skie) der Noorwcgers; • schülze m. uitmuiilcnd schutter in., scherpschutter in., iem., die het wild in den loop, (onder het loopen) schiet; spiel o. wedloop in.; 2. ntaliespel, maliën o.; stag v. (Zeew.)loop-,klim-stago.;-j<oc/.- in. (Wev.) klos m.;sluhl at.,7.. •tragen; •lanz in. gang, loopdans m.; -lhier o. loo- pend dier, snelvoelig, hardloopeud dier o.; 2. dromedaris in.; -tuch o. (Jachtw.) spandoek o. om hel wild in Ie sluiten, •uagen in. loopwagen, rolwagen m.,kin- der speelwagen m.; -trerk o. (Ilorl.) loo- pend werk,loopwerk,drijfwerk.gangwerk o. (van eene klok); -zaum m., Z. -band; •zeltnt(e) o. boschliende, houtliende v.; •zat v. looptijd, bronslijd in.; •zellelm. Z. •past, 2. wegwijzer m., order v. aan de posterijen; -ziel o. eindpaal in. (in renbanen); (lig.) doel, einde, oogmerk o, •zirkclm. kromme passer in. La_ug, (-{e)s, mv. -c) m. moeras
sig oord in. Laugbar, bijv. nw. loochonbaar,
wal ontkend, betwist of geloochend kan wolden; -kett v. belwislbaarheid v. Lauge, (-n) v. loog v., loogwater o.,
pekel, wasch v.; aus der - uasclicn, bel vuile goed wasschen; - aufgicszen, -übct die Wiseke schuilen, in de loog zetten; aus - ycwaschene Wiseke, uil fa loog gewasschen goed; arme -, slappe loog; (tirav.) boekdrukkersloog v.; (Zeemt.) spoeling v.; slarkc -, bijtende loog, pot- •schliog v.; schuache -, met weinig wa- ter.slappe loog; - zum zueiten Surf.lweede trckscl o.;jcmn.eine schar/e-bcrciten.ihn mil schurfcr - watehen, iem. de ooren wasschen, goed inwrijven, bij de ooren nemen, dooi den mosterd sleepen, door- halen, hekelen, berispen; it. ranselen; in cincr stuiken - geuaschen werden, afge- zcl, gi\'plukl, uitgekleed worden, zeer veel verlieten; 2. (Nat. bist.) blei v., bliek v Laugele, (*») v„ Z. Lauge (2).
Iiaugen, (laugle,gelaugt) bcdr. \\vw.
lo.igeu, wasschen, in het water (zeepwa* Ier, zeepsop) zetten; 2. o. ww., in. h. (Kuip.) naar het vat smaken,eckig(zuur) worden, Laugen-artig, bjjv. nw.loogacb-
lig, alkalisch; —es Salz, loogzout o.; fine/i —en Ceiuch haben, naar loog rie- ken; •asche v. loogaseh ».; -blume v. slinkende kamille v.; 2. (I\'l.) leeuwen »oct v.; 3. uardus v.; -brel:d v. wentel teefje o., krakeling v. voorliet bakken in eene saus gcweekl; •butle »., -fass o. loog- val o., loogbak ni., smeltval o.; •freiser m. graanworm m., kalander v.; -gellc v. spoelbak ui., spoclvat o.; •gericht o. wa- tergewicbl o., gewicht o. om bel water te onderzoeken; (Zoulz.) zoulmcter m. |
|||||||||||||||||||
|
looper, wrijfsteen m.; (I)rukk.) inkuteen,
niklwrijvcr m.; (Schild.) looper, wrijf- slcen m.; (Lakcnh.) been o. van de schaar; slanssteen in., klos m.; (Timm.) looper, duim m. van de deur;(Wagenm.) Seklit- Itn -, boomen m.; (Schoenm.) rolslok ra., klosrad o.; (Zeew.) schyf v. vai: een lakei; Sand-,scheepszandloopcr m ;(van Jen Jakobsstaf), looper m., graadboog- Itruiso.; (Wisk.) graadboogkruiso.;(l\'l.) . der Erdbeerc, schol o., rank v.; (van Je hop), stengels, ranken mv.;(van boo- men), loten v. mv., afleggers in. mv.; (Mijnw.) dwarsgang m.; (Mets.) rand- sleen m.: (Mm.) Z. Lnuf. Laufer-falk, (-«i, mv. -en) m.
liavikTn.; •plali m. (Vog.) loopplaais v.; •vogel m. (Nat. bist.) lok vogel m.;—n o. ww. lokvogels uitzetten; •zeug o. snoc- ren o. mv. om den lokvogcl aan vast te leggen; -zug ui. (Schaaksp.) zet m. met Jen raadsheer; 2. \'I. -zcug. Lauf-espo, (-n) v. populier m.;
•fade* m. (Jachtw.) koppel in.; il. draad m., waarmede bel japersnel heen en weer aetrokken wordt; -feuer o. loopertje o van kruit; (Krijgsw.) loopend vuur o. Jas verbreitete sich rte ein —, dat ver- breidde zich als een loopend vuur; -fus: in. voel m. geschikt om te loopen; Vogel mil -füszett, vogels met poolen geschikt om te loopen; -geld o. reisgeld o., teer- penning m.: 2. (Krijgsw.) bandgeld o.; •gerüsl o. (liouwk.) Z. -briickc; -graben m. (Vest.) loopgraaf v„ mijn v.; (Zeew.) loopplank v.; 2. kampanje ».; (van een brander), lading v.; —tracht v. wacht v in de loopgraaf; il. (Vesl.) kamer v.; •hulino. (Nat. bist.) trapgans v.; •hund m. (Jachtw.) hazewindhond ui. L\'auflg,lauflsch,hijv.iiw.loopsch
rilsig, heet. Lauf-jagen, (-«) o., z. m. drijf\'
jacht v.; -/unof m. loopjongen m.; il. liardlooper, looper, lakei m.; 2. (Mijnw.) loopjongen, knaap m.; •küfer in. loop lever m., loopcndc tor v.,soort van sclial- lehijlcr m.; -karren m. (Mijnw.) n)ijn- werkerskruiwagen m.; 2. \'l.-tcagcn;-klaue v. (Jachtw.) voorste gedeelte o. van den pool; -traiii o. varkensgras o.; -kugel v. groolc kogel m.; •küslcrm. koster Dl., «1 ie niet b\\j de kerk woont; -lalle\\. slang- ladder v„ ring m.; -lciter v. (Jachtw.) sluitstuk o. van een net; •ling m. over- looper, deserteur m.;-madchen o.,-magd v. loopineisje, dagmeisje o., boodschap* loopsier v.; -mal o. slaghoiun m.. merk «., plaats v., waar de loop begint; -;ia.« ra. looppas ni.; it. pas in., paspoort o.; jemn. den — geben, (gem.) iem. zijn af- schcid geven; -pfanne v. (Suikert).) gict- l\'an v.; -plankc v. (Zeew.) loopplank v.; •platz m. loopplaats v., renperk o.; 2. (Jachtw.) jachtveld o.; -puleer o. (Art.) loopertje o., loopend vuur o.; -quecke v. I\'l.) kweekgras, hondsgras o. met onder Jen grond loopenden wortel; -rad o. v\'iegrad, vliegwiel o.; -rdrfc/ieno.(\\Vcv.) raadje, wieltje o.; sigc v., Z. Laubsige; \'\'ïnger in. cerstbcginnend zanger in.; \'\'ehichl v. (Mels.) steencn rand ui. lot |
|||||||||||||||||||
|
oinersch
|
7902
|
illigboid, verflauwing v., Iandi-
|
|||||||||||||||||
|
ccisme o.
Lauino, (-n) v., Z. Latrine.
Laulieh, (-rr, -si) bijv. nw. lanw;
(lig.) onierschillig.laodiceescli; - trerden. verfl.iuwen, verslappen; •keil v„ Z. I.an- lieit. Laoiling, (-(e)s, mv. -e) m.zwak-
gcliuivige in. Lauue, (•») v. luim v., biimeuro..
sleinnini;; v.; er ist immer in aleirher -, hij is altijd gelijk van humeur, in hel- zclfde humeur; bei guter, schlerlilrr -,.in een goed, slecht humeur, goed, kwaljjk gemutst, goed, niet goed te spreken zijn; nach • hani\'eln, grillig zijn; -« haben, grillen, kuren hebben; seine fible • hal iltn angeicandcll, bij is uil zijn humeur; (Volkst.) bij is met zijn verkeerde been uit bed geslapt; dat ist einr blosze -, het is maar ecu gril; ich habc nirhl die - sv schenen, ik ben niet gestemd om &, 2. vroolijkheid, opgewektheid, opgernimd- heid ».; mil • arbeilen, grillig werken; il. ondeugendheid v., ondeugende scherts v.; 3. (Timm.) die -n des Mahlgcrüstet, balkplaak >., deel o.; 4 eigenzinnigheid v., inval m. Launenhaft, bijv. nw. eigenzin-
ui^, giillig, lastig, met of vol kuren; il. Z. launig. L!iuuonhaftigkoit,v.,z./..niHi(/-
keil. |
|||||||||||||||||||
|
Lau.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Lau.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
788 Liui.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Laut, (-(e)s, mv. -e) m. geluid o..
klank, toon in., stem v.; keinen - ma sich geben, geen woord spreken, een diep stilzwijgen bewaren; (Jaehtw.) (van !.....-
den), - geben, aanslaan; (van den jager),
roepen, schreeuwen, op den horen hla- zen; (Spraakk.) einfacher -, klinker m.. Z. boppel-, Drei-laut; langer olausge- dehnter -, lange klank; (van eene klok). einen schonen - tmn sich geben. een aan- genamen loon of klank hebben, gneil klinken; dieses Hom hal einen gulen -. heeft een goeden klank, toon, er zit een goeden klank in; (van de slem), toon m.. Z. Klaug; (lig.) inhoud m.; eines -c<, gelijkluidend, van denzelfden inhoud. Laut, vuur/, (met den 2en nv.) Ini—
dens, blijkens, krachtens,volgens; - seiner Aussage, naar zijn zeggen; - erhallenen Befehls, krachtens bevel van Sc; - habender Macht, ingevolge zijne macht. Lautbar, liijw.klinkend, lunl.Iinnr-
baar; (lig.) - werden, ruchtbaar worden. Z. Uut; -kcil v. ruchtbaarheid, bekenil- heid v. Laute, (-n) v. (Muz.) luit v.; die
• spielen, op de luit spelen; (Verv.) kalk- slok m.; (Zeew.) (van een schip), in der - segeln, in de luwte, onder bedekking der kust; das Segel ist in der -, hel zeil is hc-chut. Lauten, (Uutete, gctautel) o. ww.,
m. Ii. luiden, klinken, schallen; wnhl -. wel klinken, aangenaam klinken: Dinge, He da -, ver klinkende, wijd klinkende gebeurtenissen; nbel -d, wanluidend; gleich -, gelijkluidend, eenstemmig; wnhl -, übel ••!. welluidend, harmonisch, wan- luidend, valsch; (lig.) die Wnrte - atso, de woorilen luiden als volgt, de wonr- deu zijn; der Hrief lautele anders, de brief luidde anders; wie laulelesein Name?. hoe was zijn naam?; duhin - nuch seint\' Worte, dat is ook de strekking zijner woorden; wie Inutel of stehl -es?, hoe gaat het?, hoe staat het leven;daslautet nicht fein, dat klinkt niet falsoenlijk, niet netjes; das lautet nicht gut in seinen Mande, dal wil niet van hem gezegd wezen, dal hoort men ongaarne van hem. Lauten, (Uutete, gelnulet) bedr. en
o. ww., m. It. luiden; die Glocken -, mil den Glocken -. de klokken luiden; die Glocken -, de klokken luiden (zelve); Feuer, Sturm -, de noodklok.de nrand- klok. de alarmklok luiden; in die (:»r) Kirche -, de kerkklok, dnrpsklok doen luiden, luiden bij den aanvang der gods- diciistoefening; Morgen, Mttlag, Abend -, de morgen*, middag-, avondklok luiden; zusammen-, bijeenluiden.door luiden bij- eenroepen; zum Grabe -, de doodsklok luiden; II. o. zelfst., Z. Lriutting. Lauten-balken, (-baikens, mv.
•balken) m. balk m. eencr luit; -bauch m. kast, kist v. van eene luit; -btatt o. bovendeksel, blad o. eener luit; -conccrt o. concert o. op de luit. Lautener, (-s, mv. Lautener) in..
•in, (-nen) v. luitspeler m., Initspeel- ster v. |
|||||||||||||||||||||||||
|
•kimme) m. nauwe kam, lijne kam iu.;
(gein.) luizenkam m. LaUS(e)kerl,(-to7(e)s,mv.-*erli\')
(gem.) luiszak, luizebos ui. Lajise-knicker, {•eken, mv.
•cker) m., Z. Unieker; -könig in. gronle spin v.; -körner o. mv. (PI.) vlooienzaad, luiskriiid, kricbelkruid o.; -krankheit v. luisziekle v.; -kraul o. (l\'l.) luiskriiid »., luiswortel m.; -mlirder m., Z. -kraut. Liiusen, (lausle, gelaust) hedr. ww.
(gemeenz.) jem. -, luizen, de luizen af- zoeken; (Hg.) jemn. die Kolbe -,jem. -, iem. de ooren wasschen, duchtig straf- fen; (Spr.) Narren muss man mit Knl- ben -. zachte meesters of chirurgijns ma- ken stinkende wonden; (lig.) jemn. den Heulel -, (Scherts.) iem. plukken, af- zetten; II. o. ww„ m. h. (lig.) Z. knie- kern; \'2. luizen hebben; III. wed. ww.sich -, zich luizen. Lause-nest, (-(e)s, mv. -er) o.
(gemeenz.) luizennest, gat o.; (gem.) luizeboel m.:-pflicht v.plaats v. voorden bak op een galjoen. Lalisepulver, (-pulrers) o., z. ui.
luiskruil o. Lauser, (-s, mv. Lauser) ra. lui-
zer m.; \'2. vrek, gierigaard m.; :t. Ianlei- fant, drentelaar in. Lausoroi, (-en) v. vodderij, ne<-
terij, snorrepijperij v.; \'2. luizen o. Lause-salbe, -" v- Iniieniell
».; sarne in., Z. -kraut; \'2. soort van nieskruid o.; sticht v., Z. -krankheil; •schicht v. laag v. slechte steenkolen. Luuso wonzcl, (-wenzels, mv.
•memel) m. gemeene tabak, slechte, iu- landsche tabak, knief ».; \'2. Z. Lausekerl. LaUS-fisch, (-cs, mv. -e) in. elft
m.; -fttege v. bromvlieg, paardenvlieg »., •liegende paardenluis v. LttUSig, liijv. en b. (gemeenz.) lui-
zig, met luizen; (lig.) -er Kerl, gemeene kerel, ellendeling in.; \'2. Z. karg, (Uzig. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Launenstück, o. (Muz.) capri-
ce m. Launig, (-er, -st) bijv. en b. er
Mensch, luimig, geestig,grappig, komiek, |
|||||||||||||||||||||||||
|
po
|
27
|
tsierlijk, niig, korlswijlend, snaaksch,
|
|||||||||||||||||||||||
|
aardig: -er Einfall, aanlige, geestige, ori-
gineele inval m.;-4ei( v. luimigheid, gril- ligheid, veranderlijkheid, wonderlijkheid, vrnolijklieid, geestigheid v., grappige, geestige, kluchtige q. LuUniöCh, bijv. uw., Z. launen-
hafl; \'2. (Jachlw.) -cr Jagdkund, onwil» lige hond. LuUl\', v., Z. Lauer; it. Nachwein;
•band o. (Timm.) richel v. Laureat, (-en, mv. -en) m. be-
kroonde in. Lauroko, (-n) v. lorke, lorken»
booni m. Laurer, (-s, mv. t.aurer) m., Z.
iauerer. LaUS, (Lduse) v. luis v.; Ltiuse ab-
suchen, iem. luizen afzoeken; /liegende -, Z. l\'ferdelaus(2); (gemeenz.) jemn.Lduse in den Pelz setzen, iem. werk geven, veel te doen geven, moeite veroorzaken; dos Ding heckl Lduse, dat zal huel wat te doen maken, warme hoofden geven, dat muisje zal een staartje hebben; die - laufl ihm lifter die Leber, zijn gal loopt over, hij wordt boos; (Volksl.) eine • in Ohre haben, miiizennesten in het hoofd hebben 2. (Nat. bist.) zeeluis v.; (I.ak.) nop v. vlok v.; -baum m., Z. Ldusebaum; -beere v. groene bes, krnisbes, kruisbezie,doorn- bes v.; II. lof m.; it. maanbrief in. LaUSChO, v., Z. Lauer.
Lauscho, v., Z. LattschepUlz; i.
(Sp.) achterband, v. Lauschon, o. (verkl.) luisje o., Z.
Laus. Lauschon, (lauschte, gelauschl) o.
ww., :n. h. luisteren, hooren; o» der Thüre -. luisteren aan &, luistervinken; auf etui. -, iets aanhooren, naar ielsluis- ;eren: uuf <em. - , iem. begluren, beloe- reu, hei nog op iem.honden;2. A lauern. Lauscher, (»», mv. Lauscher) in.
luisteraar, luistervink m. Lausch-fenster, (•/inufert, mv.
•fensler) o. luisiergat o.; -uarn, -nctz o.
(Jaehtw.) net o. voor hazen, konijnen en vossen; •platt, -tvinkel in. luisterlioekje |
|||||||||||||||||||||||||
|
7159
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Lausinn,(-(e)s,iiiv.-e)m.lauwheid,
llauwe stemming, onverschilligheiil v. Laut, (hater, lautest) bijv. en h.
luid, hard. duidelijk, verstaanbaar, boor» haar, klinkend; sprechen, beten <Jf", met luider slem; tlieses Klavier ist sehr laut, deze piano heelt een schellen toon; nul •er Slimme, luidkeels; in -e Klagen aus- brechen, luide klachten aanheffen; •er Huchstabe, klinker ra., klinkletter ï.;-er Seufzer, luide zucht, diepe zucht; -eHet- terkeil, luidruchtige vronlijkheid; -es Geschrei, luid geschreeuw, luide kreten; - aufschreien, een gil geven; - au/lachen,
hardop lachen, in lachen uitbarsten; - teerden, harder of luider gaan spreken,
zich doen hooren; die Geselhchafl wird : het gezelschap wordt levendig, vroo- lijk, ilnik; (lig.) • werden, luid worden, bekend, verspreid, algemeen worden,uil- lekken; ede. - werden laisen, iets bekend maken, bekend doen worden, verraden, verklappen; ich sage es -,ikzeghetrond- nit, ik verberg het niet; man darf nicht - davon xprechen, dat mag niet bekend
worden, dat is een geheim; der Svhnee ist -, du sneeuw kraakt. |
|||||||||||||||||||||||||
|
o., k
|
21
|
ijkplaats v.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Liiuso-baum, (-baum(c)s, mv.
•blume) lijsterbessebooni m.; -beere v. lijsterhes v. Laus;e bube, (-u. mv. -n) m.
(Scheld w.)straaljnngen,kwajotigen,snnt. neus, slrontjongen, luizebos m. Lauseflsch, Lauseflsch, \'-es
mv. -e) m. elft in. Lausefresser, [•freuen,m i.-fres-
ser) m. luizenvreler m. Lause-geld, o. (gemeenz.) ellen-
digc geld o., vodderig geld o.; -gnld o. slecht goud, klatergoud o. Lause-gras, u.,\'/.. Knóterich; -hnlz
o. lijsterbessenhout o. Lausejunge, (-«, mv. -n) m.,\'/,.
Lausebube. Lausekamm, (-*a»im(e)j, mv. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Leb. 789
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
La ii
|
Lav.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lautener, (•*, mv. Lautener) in.
klokloider m. Lauten-futter, (-lers, niv. -ter)
n. Iuilkoker m.; -yri\\] m. greep v. op de luit; -hals in. kop m. eeuer luit. Lautonist, (-e«) mv. -ea) m., Z.
lautener. Lauten-kamm, (-iamm(e)s,mv,
•kamme) ni. luitkam, kam rit. ecnerluil; •maclier m.luit(eii)m.iki\'r m.;-srhlayer m. (Volkst.) luitspeler 111.;schlüssel ni.Iail- h\'iiii\'l in.; •»/\'»\'/ o. luilspel, spel o. op
Je luit; spieler m.,—in v„ Z. Lautener; steg in. luitkam in.; -s/uci o. stuk o. voor Je luit; -/<i/i m. luitlooii in.; -wir- M in. schroef v. om Je snaren Jer luit ie spannen; -zug ra. register o. der luit op het klavier. Lauter, bijv. en b. louter, zuiver,
|
in. Ii. (Zeew.) laveeren, opwerken, korte
gangen doen; gut -des Schi/f, goede zei- ler ui. Lavis, (onb.) m. gewasschen teeke-
ning v.; it. wasscheu o. Lawine, (-») v., Z. Lauwine; nasse
-, val ui. vau vastesteenklompen; trocke- ne -, stollawine, wiudlawine v. Laxanz, (-en) v., Laxativ,
(-(e)s, mv. -e). Laxirmittol, (•/«/*, m\\.-tei Laxir trankchen,(-chens, nu. -chen) o. purgeerraiJJel, afdrijvend middel o., purgatie v. Laxiren, (laxirte.laxirl) bedr. ww.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lautorlich, bijw., Z. lauter.
Lautern, (lauterie.gelauiert) bedr.
ww. (Boschw.) einen Wald -, dunnen, Z. erldulern; (Rechlspr.) appellceren van een duister of onrechtvaardig vonnis; 2. zuiveren, louteren, verfijnen; Wasser -, zuiveren, flllreeren; Metall -, louteren, zuiveren; Gold auf der Kapelle -, afdrij- vcn;,?ucter-,rafliiieeren,klaren;(Bonlw.) die Felle -, ontvellen; (Looi.) schoou- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1891
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iDaken; (Hoed.) den Zeug -, uilkloppeu;
einc Hecltnung -, volkomen veiell\'enen; (lig.) verbeteren, hervormen, zuivereu; den Geschmack -, verfijnen, veredelen; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
durch dus Feuerder Trübsalgeliiitertieer-\\jem. -, zuiveren, door purgeermiddelen
den, gelouterd worden; II. iveJ. ww. sic/ij ontlasting verschafTen; (van purgeermid- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
delen), afdrijven, doen ontlasten; 2. o.
ww., ui. h. een purgeermiddel innemen, purgeeren, ontlasting hebben; (Volkst.) afgaan. Laxirflsch, (-es, mv. -e) ui.
laxeervisch in. (eene soort van brasem). Laxitijt, (-en) v., Laxismus,
(onb.) m. slapheid, flauwheid, achteloos- lieiil v. in zedelijke zaken. Laye, (-n, mv. -n) in., Z. Laie.
Lazareth, (-(e)«, mv. -e) o. zie-
keuhuis, hospitaal, gasthuiso.;(Krijgsw.) militair ziekenhuis, hospitaal, lazaret o.; fliegendei -, vervoerbaar hospitaal o., ambulance v. Lazarist, (-e», mv. -en) ui. (kerk.
Gesch.) lazarist in., lid o. eener door Vincentius ii l\'aula geslichte geestelijke orde. Lazaristenorden, (-s) m., z. m.
(kalh.) orde v. van den II. Lazarus. Lazarus-klappe, (-«) v. laza-
rnsklep, klep v. der inelaalschen; (Nat. hisl.) stekelige oester v.; -kreus o. (Wa- penk.) Sint-Lazaruskruis o.; -orden ui.. Z. Lazaristenorden. Lazerglbaum, (-baum(e)s, mv.
•baume) in. lazerolie v., Ooslersche mis- pvlbloein in. Lazerglo, (-n) v. mispelpeer v.
Lazulit, (-(e)j, mv. -e) m., Z.In-
surstein. Lazvir, v.,Z. Lasur.
Lazzo, (-s, mv. Lazzi) m. (Too-
neelk.) polsierlijk, kluchtig gebarenspel grimas v.
Lobo-hoch, (->) o., z. m. vivat,
hoezee o., toast, leestdronk m., gezond- heiJ, toejuiching »., gejuich, gejubel o.; moHH (mv. -miinner),-menscli m. vroo- lijke kwant m., die voor Je wereld leeft, de wereld geniet, bon-vivant ui. Leben, (leble, gelebl) o. ww., iu. h.
leven, beslaan, zijn, het aanzijn hebben; Guit tebl, (jod beslaal, er is eeu God; 2. zicli bewegen, beweegbaar zijn, be- zielJ zijn; es lebt alles a/i ihm, bij is vol leven, vol vroolijkheiJ; -de Ijuelle, levende |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-, (van de lucht), ophelderen.
Lautor-ofen, (-ofens, mv. -o(en)
in. louteroven,zuiveringsovenm.;-p/u/iiie |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
echl, onvervalschl; -es Gold, zuiver, fijn; v., Z. -kessel.
•er of heller Wein, helder, klaar; it. zui-: Lajlterstall, (*((.\')*} m., z. in.
ver, onvervalscht; -n Wein trinken, zui— (Veea.) pisvloed m., koude pis v.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lautertuch, (-tuch(c)s, mv. -m-
clier) o. zijgdoek, filtreerdoek il).
Lauterung, (-en) v., Z. litutern;
il. duniiing, zuiiering, klaring, vercll\'e- ningv., (<!er.) appel o.; (fig.) hervorming, verbetering v. Lauterungs-kessel, {•ui*, mv.
•set) ui. raffineerkelel m.; -pfanne v. (Suikerr.) klaringsketel in.; -lrog ra. (Ilr.) ontlastiiigsbak in. Lautiren, (/ou/ir/e,/««de/; o. ww.,
ui. A. lezen volgens de klaukmelhode. Lautir-mothodo, v.. -system,
o. klaukmelhode v.
Luut-los, bijv. nw. zonder geluid,
siom, zwijgend, verstomd; -losigkeit v. afwezigheid v. van geluid, stille v., stil- zwijgen o., stomheid, verslomdheid v. Lautner, (-ners, mv. -ner) m., Z.
Lautener d/\\ LautUQg, v., Z. Lauten; unter -
der (Hoeken, onJer hel gelui &. Lauung, (-en) v., Z. Deichdamm.
Lauwarm, bijv. mv. lauwwarm,
half warm. Lauwine, (•») r. lawine v.,sneeuw-
val in. Lava, Lave, v., z. m. lava \\.;-glas
o. lavaglas o., lavasleeu ui., byaliel ui.; •strom m. lavaslrooin in. Lavatgrium, [-riumt, mv. -rien)
o. waschbekken o. Lavement, (-(e)s, mv. -e) o. Ia-
veinenl o.; Z. Ktyslier. Lavendel, (-i) u., z. ui. (l\'l.) ia-
vemlel v.; wilder -, Z. -gras.
Lavondol-goist, (-m, uiv. -er)
m. geest ui. van lavendel; -JCOJ o. reuk- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
leren wijn drinken; -e (Juelle, -es Wasser,
lielJer, klaar; (Veea.) -er Sluit, Z. stalt,
iieses Vjerd stullt -, dit paard heeft den
pisvloed; -e Luft, helder, doorschijnend;
[Hg.) die -e Wahrlieit, zuivere waarheid;
•e Gesinnungen, oprecht, zuiver, eerlijk;
saiie Absichten smd -, zijne bedoelingen
*ijn eerlijk, oprecht; -c Liebe, Freund-
\'diafl, oprecht, belangeloos; -er Stnn,
(van eene rede), warebeteekenis;\'2. bijw.
iiui er sagt isl - Unsinn, louter, enkel,
i.iets dan; das tst - unnutzes Gesclitcdtz,
ilal is maar ijdel gepraat; er erzahlt •
Vïhrchen, niets dan, enkel; das sind -
ichöne Leute, dat zijn alle, allemaal &; sie
isl -er Leben, zij is louter vroolijkheid,
uiterst levendig.
Lauter, (s.mv.Laulei)m.(Spraak-
k.) klinker in., khnklelter ».; die ein[a- \'hen • a, b Jf-, de enkelvou.ligc letters a, b &. Lauter, (-s, mv. Lauter) m. klok-
J>en)luider ui. Lauterant, (-e«, mv. -e«) m.
,ltechtspr.) appellant in. van een dnisler Jl onrechtvaardig vonnis. Li uitorat, (-e/»,mv.-<m)m.(Rechts-
*\'.) hij, die de noodigc inlichtingen ver- schaft. Lauterer, (-s, mv. Lauterer) m.
wuteraar, zuiveraar in.; (Suikerr.) ralü- \'udeur ;n.; (fig.) (van den godsdienst), hervormer, verbeteraar ui.; (Scherts.) ri\'ingeloovige ui. Lauter-feuer,(-/\'eiicr»-,inv.-/fuer
\'i\' loniei vuuro.; (kath.) vagevuur, zui-
\'eriugsvnor o.; -liobel ui. (Bergw.) kast >\'., bak in., afgesloten plaats v. in bet wa |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ier oin erts te wasscheu; -kasten ni. lou-gras o.; -yr<i« o. (Verv.) lavendelgrijso.;
lerkast v. >-arütto. (Verv.) laveudelgroeii o.;-heide Lauterkeit, v., t. m. reinheid,iv., Z. flosmarinheide;-öl o. la\\eude\\o\\\\e
zuiverheid, echtheid, klaarheid, helder*|\\.; -icasser o. laveudelwaler o. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\'"\'"I v.; (fig.) (vau bedoelingen), op
\'«chtheid v. Lauter-kessel, (sets, mv. .,,.•/ m. louterkelel, ketel m. om de zwavel te
\'uiveren; 2. (Suikerr.) klaarketel in.; •kiste v. plaatje o. aan een steel om hel Hewasscheu erts om te roeren; -kimst v. "iicikiiiisi. zuiveringskunst v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lavette, (-«)
Lavgtzstein,
(-(e)s, mv. -e) at, leisteen, zeepsteeu |
v., Z. Luifelle.
Lawetzstein, (Uelfst.) schilferige
leversleen, lavet- |
bron, levend water; (fig.) in ihm lebt
ein heiliger Fi/er, in bem leeft, brandt; •de Sfirache, levende taal; 3. leven, iu leven zijn, het leven hebben; die -den, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de teveiideu; so wahr ich lebe, zoo waar
laeigirt) | ik leef; so lange ich lebe, werde ich es nicht eergessen, ik zal het mijn leven niet ver- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
steen in.
Lavigiren, (lavigirte,
bedr. ww. glaJ wrijven, kort wri |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Laviron, ((onrle, /a»ir() o. ww.,keten; er hal zehn Kinder, dit alle noeh
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
790 Leb.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Lel».
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Leb.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
., hij heeft nog tien kindereu in leven;
30 lange ich ncch lebe, noch :u - habe, gedurende het overige van mijn leven: it. nicht lange -, (van planten), niet lan; leven, van korten duur zijn: (flg.) sein .Vanic uird noch lange -, zal nog bil): voortleven; es lebe der König -, leve dr Koning!; 4. wonen, verblijven, zijn ver- blijf honden, eene zekere levenswijze heb- ben; gul, wohl -, goed leven, er een goed leven van nemen, goed eten en drinken sparsam -, zuinig leven; wie ein Fürst - leven als een vorst, een vorstelijk leven leiden; (Spr.) -und- lassen, leven en la- ten leven, ieder het zijne; lebe wohl!. • Sie recht wohl!, leef wel!, vaarwel!, hel ga u wel!; wie - Sie?, hoe vaart gij\'!, hoe maakt gij het?; (flg.) lebet wohl,ihrslil- len Fturcn, vaartwcl!; in den Tag hinein -, leven als vroolijk Kransje,van de hand in den tand leven; (Spr.) wie gelebt, so nestorben, zoo geleefd, zoo gestorven; wie llunde und Kallen -, als honden en katten leven, een oneenig leven leiden; mil ihm ist gut -, men kan goed mei hem omgaan; nachjems. Befehlen -,zich regelen naar, zicb gedragen volgeus; et ueisz zu -, hij weet zich wel te schikken, hij bezit wereldkennis; jemn. zu -geben, iem. te eten geven, onderhouden; er hal su -, hij heeft een inkomen om van te leven; van seiner Arbeit -, van zijn hau< denarheid leven; Aier ist es theuer zu • hel is hier duur, de levensmiddelen zijn hier duur; von oben herunler -,zijn goed verteren, van den hoogen boom leven; 5 leven met zeker doel, leven voor; dem llerrn -, leven voor den Heer; er lebl blosz für sich, hij leeft maar voor zich zelven; ich lebe der Hoffnung, dass $-, ik vlei mij met de hoop, ik hoop dat &; er lebl ganz in der Misik, er lebl und icebl darm, hij leeft slechts voor de muziek: II. bedr. ww. (Dichtk.) ein ruhiges Leben -, een rustig, stil leven leiden. Leben, (-s) o., z. m. leven, beslaan,
aanzijn o., levendigheid, beweging v.. vour o.: er ist lauler -, es ist alles - in ol nu «Am, hij is vol leven, vol vuur, het is alles leven iu hein; (Volkst.) leven o., |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
het te doen, doe het toch vooral niet;
irA Ihue es bei Leib und - iiichl, ik doe het voor geen geld van de wereld; ums • kommen, om het leven komen, omko- naen; au f\'- und Todl arbeiten, zich dood werken; Kamp f au f - und Tod, strijd op leven en dood, hardnekkige strijd; eincm Verbrccher das - absprechen, ter dood ver oordeelen, het doodvonnis uitspreken over; it. einem Kranken das - absprechen, een zieke opgeven; der Fürst hal ihm das •geschenk!.heeft hem het leven,gratiegc- -i honken, begenadigd; jetn. am stralen, vom - zum Tode bringen,ler dood brengen, met den dood straffen; Obst i.ster für sein -gerit, ooft eet hij dolgraag; 4. Ie- venswijze v.; in diesem -, bij dat leven, bij zulk eene leefwijze; das irdischc; het aardsche leven; ein herrliches • führen, een vroolijk, heerlijk leven leiden; ge- meincs -, dagelijksch leven; 5. leven o., levensgeschiedenis v., biogruphie v., Ie- vensloop m.; 6. levensgeluk o.; it. Iieve- lingsbezigheid, lievelingsgcdacbte v.; das Tanzen ist sein -, dansen is zijn lust; diese Speise ist sein -, deze spijs bemint hij het meest; in seinem rechten - sein in zijn element zijn; it. mciu -, geliebtes -, mijn vriend, mijne vriendin; 7. Ievcn- digheid, uitdrukking v.; (tig.) dieses Ce- malde hal viel -,heefl veellevendigs; nach dem - gemuit, naar hel leven geschilderd; nach dem - zeichnen, naar het leven,naar de natuur leekenen; jemn. das - sauer machen, enlleiden, iem. het leven moeie lijk maken; es [ist kein - mehr in dieser Pflanze, er is geen leven meer iu deze plant; der Slich ist aufs -gegangen, heeft het leven, het vleesch gcraakl; eineWunde bis aufs - ausschneiden, lot op het le- |
v. levendmaking, verlevendiging r.;«nr>
den o. (van de lichaamsvrucht), beginnen te leven Loben-lang, (onb.) o. sein, mem
d/° games -, zijn & geheele leven, Z. lebenslang; -teer, -los bijv. uw. levenloos, onbezield, dood, uitgeput. Lcbcns-abend, (-(e)s. mv. -e)
m. levensavond, avond in. des levens; •aller o. leeftijd, ouderdom in.; -or/ v, levenswijze, leefwijze v., gedrag o.; 2. be- roep, ambacht, bedrijf o.; 3. goede ma- nieren v. mv., welgemanierdheid ».; diei isl gegen die gule—, dal strijdt legen de welvoeglijkheid; er hul —, hij weel hot hij zich te gedragen heeft, heeft goede manieren; nhne —, slecht opgevoed, on- gemanierd. Lobens-assecuranz, (-e«) t.
levensverzekering, levensverzekering- maatschappij v.; -bahn v.,Z. -lauf;-bal- sam ui. levensbalsem m.; -baum in. Ie- vensboom, Canadasche ceder m.; 2. (Onl- Ik.) kleine hersenen v. mv.; —cgpresse v. witte ceder, cipres m. met cederbla- deren; -becher ra. levenskelk m.; (lig.) hart o.; -bedingung v. levensvoorwaarde v., levensvereischte o., levensbehoelte v.; •bedürfnisse o. mv. levensbenoodigdhe* den.lcvciisbehocftenv.rav.; -berufm.roe- ping v. tot e. o. a. stand; -beschreiber, —in, levensbeschrijver, biograaf m., Ie- vensbcschrijfsler v.; -besehreibung v. Ie- vensbeschrijving, biographie v.; -besse- rumj v. verbetering v. van leefwijze; -blut o. levensbloed, het leven bevorderend bloed o.; -blülhe v. bloei in. des levens, lente v. des levens, jeugd v.; -AucA o. Ie- venshoek o.; \'bühne v. tooneel o. van het leven; -dauer v. levensduur m., lengte v., duur, lijd m. des levens; -dnrn in. tegenspoed m., wroeging v., verdriet o., waardoor het geheele leven verbitterd wordt: -drang m. zucbl »., verlangen o. om te leveu; -eiche v. groene, Virginische eik ui.; -ekel m. tegenzin ui. iu, afkeer in. van hel leven; -endeo. einde o. des levens; -(adenin (lig.) levensdraad,draad in. van hel leven, levenslicht, leven o.; |
||||||||||||||||||||||||||||
|
vende vleesch uit
|
7
|
snijden; das - eines
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Steines, hel hart; (gerneenz.) das geht,
dringt aufs -, dat raakt het vleesch. Lebendig, (-er, -st) bijv. en b.
e vend, levend ig,vroolijk,opgewekt,werk- zaam, vlug; -e Wesen, levende wezens, levenden; die -en und die Todten, de le- veuden en dooden; er ist noch -, hij leeft nog; wieder - werden, herleven; it. (lig.) |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
(van eene gebeurtenis), zich voor den l-fahig bijv. uw. tot leven geschikt; -fah
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
geest doen; -er \'leuge, levend; - begraben
werden, levend begraven worden; jetn. - radern, iem. levend radbraken; -es Fteisch, levend, gezond; • machen opvroo- |
keil levensvatbaarheid v., levensvermo*
gen o.; -fahrt v. reisv.in het leven, leven o., levensduur in.; -[euer o. levensvuur o., levenskracht i.;-{lamme i. (Nat.) Ievens- warmle v.; (lig.) levensvlam v.; -//i«:/i/ v. snel vervliegend leven o.; il. wegstroo- mend bloed o.; -frage v. levensvraag, zeer belangrijke of gewichtige vraag of zaak v.; -freudc v. levensvreugde v., genot o.; alle —n genieszen, al de genoegens o. mv. des levens genieten; -frische v. Ie- venskraebt f., bloei in. des levens; -/VoA bijv. nw. levenslustig, vol levensgenot, tevreden, vergenoegd; -frucht v. Ieveus- vrucht v.; it. vrucht v. van een geheel en werkzaam leven; -falie v. kracht v., bloei m. des levens, Icvensvoilieid, volheid v. des levens; -funken ui. levensvonk *.; •gang m. leveuswerktuigen o. mv., gang ui. van hel leven; -gefahr v. Ievensgc- vaar o.; sieh in — slürzen, zicb aan een |
||||||||||||||||||||||||||||
|
beweging f., geraas o., oploop m., tn-
mult, getier, gedruis o.; wenn er es sieht, so wird er ein schönes - mil dir anfangen. zal hij heel wat beweging maken;\'2. leven o., levensstaat m.; das Ihierisehe -, das • der Pflanzen, leven; dieses Thier hal ein hartes, zdhes -, heeft een (aai leven; il. (van personen), hij is laai, het leven ol de ziel is in hem verroest; 3. leven o., levensduur m.; bei seinem -, Oei seinen l.ebzeilen, tijdens of bij zijn leven; in meinem -, zeil meines -s, in mijn leven. am ; beim - bleiben, in het leve» blijven, blijven leven; keiner blieb am « in dieser Sehluchl, niemand bleef gespaard, allen verloren hel leven, kwamen om in 4; jemn. das - nehmen, ihn ums - brinijen iem. hel leven benemen; (Rechtspr.) bei l.eib und -, op straffe des dood*; (ge- meenz.) bei Leib und - nicht, volstrekl niet, in geencn deele; it. bei Leib und - |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
17
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
lijkcn,opwekken; - todl sein, levend dood
zijn, in gedachten verzonken zijn; man fund keine -e Seele, men vond geen levend wezen, niemand; -es Holz, gezond, gaaf, groen; -es Wasser, levend; -er Schwefel, <edegen; (flg.) der -e Zehenle, liende v. ip wol en vleesch; (Jachlw.) -e Wehre, kring m. van mannen; -er Jteweis, spre- kend; -es Gefühl, levendig. Leb@ndig-gebaren, (-.-) o.,z.m.
loestaud in. of gesteldheid v. van diereu, welke levende jongen voortbrengen; -oe- Imrend bijv. nw. leveud barende, levende jongen voortbrengend. Leb@udigkeit,v.lcvendigheid,op-
gewektheid, vroolijkheid, levenskracht v. Lebendig-machend, bijv. nw.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Ihun Sie es nicht!, wacht u toch vooral
|
levend makend, vetlevendigeniij-macAii/ii/1 levensgevaar blootstellen; it. (bij zieken),
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Lel).
|
Leb. 791
|
|||||||||||||||||||||
|
Lel).
|
||||||||||||||||||||||
|
Leber-aar, (-(e)i,mv. -«) m.(ISat.
hisl.) zeeroof\'ogelm.,die zeer belust isop kabeljanwlever; -ad<rv. leveraderv.;-a/oe v.gcmaloê v.;-balsam m.(PI.)duizendblad, boelkenskruid o., katteslaart m.; 2. on- echte kina v.; -band o. (Ontlk.) lever- band in., leverligament o.; -bcschlag in.. Z. ~crz (2); -beschreibung v. leverbe» schrijving v.; -beschicerde v. pijn v. inde lever; •blume v. (PI.) u-eisze —, witte leverplant v.; 2. Z. •kies; 3. braune —, groote veldpimpernel v.; -blulader v„ Z. •ader; -brachscn v. mv., Z. •fisch; -brand in. (Yeea.) leverontsteking v. lusseben vel en vleesch; •braun bijv. nw. lever- bruin, leverkleurig; -braune v. kleine bruine druif v.; -bruch m. leverbreuk v.; •distety. wilde latuw v.; -drilsev. (Ontlk.) leverklicr v.; -egel m. levcrworm, inge- wandswonn m.; •enlzündung v. Iever- ontsleking v.; -erz o. zoutzuur zilver o.; 2. leverkleurig kopererts o.; 3. lever- kleurig kwikzilver o.;-/ar6ev. leverkleur v., leverbriiin o.; -farben, -farbig bijv. nw. leverkleurig, roodbruin; \'fels m. roodbruine ijzersleen m.; -fisch m. Ie- vervisch ra.; -flechte v., Z. •geftechl; •flecken m. zomervlck,(zomer)sproel v.; •fluss m. (Gen.) leverkleurige vloed m. of vloeiing v.; -fuchs m. (Rijk.) lichl* bruin paard o.; -galleiiblasengang m. kanaal o. van de leverblaas; -{gallen)~ gang m. (Onllk.) galkanaal o. voor de lever; -geflecht o. (Ontlk.) zenuwvlecht v. in de leverslagader; -gegend v. lever- streek v.; -gips ra. (Delfsl.) met Int unie vermengde zwavelzure kalk v.; -grimm- darmband o.(Ontlk.) leverachtig\'.ligamenl o. van den kronkeldarm; -lmu\' v. lever- huid v., levervlies o.; -kies m. (Delfsl.) leverkleurige vuursteen m.; 2. ziiverach- tig zwavelzuur ijzer o.; 3. harde kalk- aarde v.; -klee m. (PI.) gewone klaver v., leverkruid o.; 2. weideklaver v.; -klelle v. (PI.) leverkruid o., agriinoniev.;-*ron* bijv. nw. leverziek. ziek aan de lever, eene leverziekte hebbende; -krankheit >\'. leverziekle v.; 2. Z. \'enlzündung; -kraut o. leverkruid o., Z. -klelte; edel —, Z. -l;lee (1); il. Z. -blume, -moos; -lappen in. mv. (Ontlk.) kwabachtige gedeelte o. der lever; -lehre v. leer v. van de lever, leverkunde v.; -milzader v. ellepijpshuid\' ader v.; -millel o. middel o. voor lever- ziekte; -moos o. (PI.) gewoon leverkruid, levermos o.; -nabelbruch in. Ievcr-navel- breuk v.; -opal va. (Delfsl.) leveropaal m.; •raule v. (PI.) maankruid o.; -reime in. mv. kluchlige rijmen o. mv., gmjnicl o., rijmelarij v.; -rinne v. (Oullk.) lever- kuiltje o.; \'Schlag m.,\'l.-crz (2); -schlag- ader v. leverslagader v.; scheamm in. (PI.) leverzwam o.; spall m. (Onllk.) dwarse spleel v. in de lever; spath in. (Delfsl.) leverspaath o.; slein m. lever- steen m.; 2. leverkleurige steen in., 3. (Gen.) galsleen ra.; stock m., Z. Lieb- slöckcl; -suchl v., Z. -krankheil; - sticht ui bijv. uw.,Z.-ATant;-/nranm.levertraan v. Leboruf,(-(c).«)m.,z.in.geschreeuw
o. van hij leve!, hoezee!, hoera! Leber-verhartung, v.ieverver-
|
||||||||||||||||||||||
|
bijv. nw. het leven moede, levenszat:
mihe v. moeite, zwarigheid, bekomme- ring v. in het leven; -muth m. levens- moed m., levenskracht v.; -ordnung v. levensorde v.; 2. (Gen.) geregelde leef- wijze v., dieet o.; -pfad o. levenspad o., levensbaan ».; -pflicht v. levensplicht, plichl m. voor hel leven; -plan m. doel, plan o., werkkring in. i.i hel leven; •prinzip o. levensbeginsel o.; it. ziel v.; •procesz m., Z. -gang; -quelle v. levens- bron, bron v. van het leven; -regel v. leefregel m., gedrag o.; -rcich bijv. nw. vol leven; -reise v. levensreis, reis v.door het leven; -reiz m. bekoorlijkheid v.,gc- not o. van het leven; 2. (in levende voor- werpen),prikkeling v.; •riiAev.levensrusl, rust v. in het leven; saft m. levenssap o.; 2. (Ontlk.) levcnbevordereiid sap o.; 3. (üichlk.) levensbron v., kostelijk sap o.; -«a» bijv. nw. levenszat; schranke v. grens v. van bet leven, van den werk- krin^; schreiber m., Z. -beschreiber; •stoff m- (Scheik.) zuurstof v.; strafe v. doodstraf, straffe v. des doods; bei —, op straffe des doods; \\-slrasze, levensweg m.; -lag m.levensdag m.;(Volksl.) ich san ihn mein(e) —(e) nicht, ik heb heiu nog nooit in mijn leven gezien; ich habeihn meine —e sagen horen, ik heb hem altijd hooien zeggen; (Itechtsw.) die —e,das —srecht o. levenslang vruchtgebruik o.; •thatiqkeil v. werkzaamheid f.; -trieb m. levenslust m., levensdrift v.; •überdruss in. tegenzin m. in, afkeer m. van het le- vcn; -übcrdrüssig bijv. nw. afkeerig van hel leven, een tegenzin in hel leven heb- bende; -umstand m. gebeurtenis, anek- dole v., voorval o. uil bel leven; -unter- hatt m. levensonderhoud o., Ievensmid- delcn o. mv.; seinen — suchen.iiju on- dcihotid zoeken Ie verdienen; -cerldnge- rung v. verlenging v. des levens;—skunst v. knust v. om bet leven te verlengen; il. Z. -lchre (2); -rer<nigeno. levensver- mogen o., levensvatbaarheid v.; 2. prik- kclbaarhoid ».; -versicherung v. levens- verzekering v.; —samt o. kantoor o. van levensverzekering; -uoll bijv. nw. vol le- vcn, vol vuur, vol zielskracht; -ttandel ni. levenswandel m., levenswijze v., ge- drag o.; -uanderung v.levensreis,levens- baan v.; •ttirmer. Ieveiiswarmtev.;-ii\'as- ser o. levendmakend water o.; 2. fijne brandewijn m.; -weg m. levensweg in., pad o. des levens, levensloop m., levens- baan v.; 2. (Ontlk.) luchtpijp v.; -weise levenswijze, leefwijze v„ gedrag o.; |
||||||||||||||||||||||
|
levensgevaar, gevaar o. van te sterven;
•gefahrlich hijv. nw. levensgevaarlijk, wal het leven in gevaar brcngt.doodelijk; •gcfahrte, -gtfèlirlin v. levensgezel m., levensgezellin v., man m., vrouw, buis- vrouw v., echtgenoot m. en v.; -yeist m. levensgeest m., levensbeginsel o.; 2.(ver- ond.) levendige, vroolijke geest, opge- wektheid v.; die —er, de levensgeesten m. mv.; -genossem.,Z,-gefahrle;-genuss m. levensgenot o.; -geschichle v. levens- geschiedenis v., Z. -beschreibung; -gcstalt v. gedaante v., voorkomen o., vorm in. via het lichaam, van een levend wezen; 2. (Schild.) ein Bild in—, levensgroot portret o.; -glücko. levensgeluk o.; -gluth v. levensgloed m.; -götti>inen v.mv.(Fa- bell.) levcnsgodiuiieii, schikgodinnen v. mv.; -grosz bijv. nw. levensgroot, van natuurlijke grootte; -grösze v. levens grootte, natuurlijke grootte of lengte v.; •gut o., -habe v. levensgoed o., bezitlin; v.; -hasz m. haat in., afkeer m. van het leven; -hauch in. levensadem in.; 2. Ie vcml makende adem in.; -holz o. levens\' bout o.; -jnlir o. levensjaar o.; -klugheit v. levenswijsheid, levenservaring \\.\\-kraft v. levenskracht v.; (dg.) levcnsvermogen o.; ein MchscIi voll —, een mensen in de kracht van het leven; -kraflig bijv. nw. levenskracht; -lang bijv. nw. levenslang; —e Abneigung, afkeer m. gedurende het geheele leven; — dankbar sein, (zijn) leven lang dankbaar zijn; ein Verlragauf —, voor het geheele leven; -lange v lengte v. des levens, levensduur ra.; •lang\'.ich bijv. nw. levenslang, voor hel geheele leven; —er Dictator, voor het leven, levenslang; -laufta. Ievensgeschic- denis v., herinneringen v. mv. van iems leven; -tehre v. leer v. van de levens- kracht, kennis v. van de wetten van hel dierlijk leven; 2. gezondheidsleer v.; 3. leefregel in.; -ticht o. levenslicht, leven o.;jenm. das — aushlasen, iem. het leven benemen; -imie v. (Waarz.) levenslijn v.; -lufl levenslucht, voor het leven nood- zakelijke lucht v.; 2. (Scheik.) reine brandbare lucht, zuursloiluchl ?.; -lust v. levenslust m., levensgenot o.; 2. be |
||||||||||||||||||||||
|
28
|
||||||||||||||||||||||
|
geerte, zucht v. naar, gehechtheid v. aan
het leven; das raubt einem alle —, dal beneemt iem. allen levenslust; 3. Ievens- lustigheid,levendigheid, vroolijkheid,op- geweklheid v.; -hutig bijv. nw. levens- lustig, aan het leven gehecht;2. levendig, vroolijk, opgewekt, genot in het leven hebbende; -moi m., \'L. -blüthe; -»iar/;o. |
||||||||||||||||||||||
|
kenmerk o. van hel leven, kracht, ziel v.\\-iveisheit v. levenswijsheid,ervaring, on
van bel leven. idervinding r.; 2. Z. -lehre (\\);-ivierig Lobcnsmittol, (•leb, mv. •/«/) Irjjf. nw., Z.-ltngluk;-zeicheno.\\«i«nt-
o. middel o. van bestaan; 2. voedsel o.,|leeken, leeken o. van loten; -:eit v. le- spijs v.. levensmiddel o.; - ;u Afarifelvenstijd, lijd, duur m. tan hel leven;au/ bringen, levensmiddelen aan de markt —, gedurende hel geheele leven; -ziel |
||||||||||||||||||||||
|
hrengen; (van een schip), vict(u)alie v.;
|
u., -zueck in. einde o. des levens, dood
in.; 2. levensdoel, doel o. van hel leven. Lebor, (-n) v. (Ontlk.) lever v.; (gemeenz.) frisch, f rei vonder - tvegspre- chen, flinkweg, rondweg, openhartig zijn gevoelen zeggen; 2. (Scheik.) Ieverkleu- rige zelfstandigheid v.;Sc/ine/ef-,z-.vavel- vellever v. |
|||||||||||||||||||||
|
(van eene vesting), voorraad, proviand
m.; ein Schijf nul -» versehen, proviau- deeren; sic/t mil -n versehen, voorraad opdoen. Lebens-morgen, (-gens, mv.
•ge») ci. ochtend in. des leveus, dage- raad ni., begin o. vau bel leven; -müde |
||||||||||||||||||||||
|
Led.
|
|||||||||||||
|
792 Lee.
|
Led.
|
||||||||||||
|
van een andermans leer is goed riemen
snijden; (Hg., gemeenz.) eom - ziehen, van leer trekken, er op in slaan:(Volkst.) jemn. das - gerben, jetnn. über das - kom- men, iem. van leer geven, afrossen. Leder-abfall, (-(e)s) m.,z.m.af-
val m. van le(d)cr;-up/W m.grauwe renet v.; it. rauiboersappel ui.; -arbeiler m. Ie(d)erarbeider in., hij, die in le(d)er werkt; -arlig bijv. nw. le(d)erachtig; -keit v. Ie(d)erachtigheid \\.;-bandm. (Boekb.) Kransche baud, leeren band ui.; 2. o. riem ui., Ie(d)eren bami m.; -bereiter m. Ie(d)erbcreider,leer looier n\\.;-bercilung v. ledcrbereiding, leerlooierij »., leerlooien o.; \'biick in. looiersbok m. om de huiden op te hangen; -braun bijv. uw. kastanje- bruin; -dnicker in. lederdrukker ra., hij die op leer drukt. Lcderer, (-s, mv. I.ederer) m„ \'L.
Lederbereiter. Leder-farbe, (-«) v. Ie(d)erkleur.
kleur v. van le(d)er; il. kleur, verfv. om le(d)cr Ie kleuren; -farben, -farbiy bijv. nw. lc(d)crkleurig, vau le(d)erkleur; •/leekte v. (I\'l.) le(d)erachlig korstmos o., •gras o., Z. Wauerfaden; -grube v. ont- haringskuil m.; \'kalle V. le(d)erwinkellje u.; -haiidel ui. Ic(d)erhandel, le(d)er- winkel ui.; 2. ledcrinagazijn o.; •hand- ter m.le(il)erhandelaar, le(d)erkoopuiau in.; -handschuh ai. lederen handschoen ui.; -hart bijv. nw. zou hard of laai als le(d)er; -harz o., Z. Fcderharz; -haut v. (Onllk.) lederen, taaie huid, buitenste huid v.; (I\'l.) buitenste vlies o.; -ltoscn v. mv. le(d)eren broek v.;-kdftr m.le(d)er- ke\\er in.; -kalk m. billerkalk v.; -koball in, (Delfsl.) aardachtig,met zuurstof ver- bonden koball o.; -koralle v. (Nat. hist.) lederaclilig puutkoraal o.; -leim in. uit afval \\au le(d)ergekookte lijm ».; -lein- teand v.,•linnen, o. lioheemsch linnen o.; •rnülze v. lederen muts v. Ledorn, bijv. en b. Ie(d)eren, van
le(d)er; -er timer, le(d)cren emmer; 2. (gemeenz.) vervelend, smakeloos, laf, slecht, akelig, nietig. Ledorn, (lederle, geleder!) bedr.
ww. met le(d)er bekleedeu of voorzien, Z. ausledern, beledern; (fig.) Z. abledern. Leder-schild, (-(e)s, mv. -e) o.,
-schildkröte,(-«)»-l,-\'dere" \'\'C\'IU m-\' 2. (Nat. hist.) luit, zeerat v.; schneider m. le(d)erverkooper m., die in het klein verkoopt; schmitzer m., Z. Fellschmi- tzer; -schu.ainm ra. (I\'l.) harnaskruid o.; schwarze v. looierszwarl o.; stempler
ui. bij die het le(d)er stempelt of merkt; slreif m. Ie(d)eren riem in., strook v.
Ie(d)er; subslanz v. (Seheik.)le(d)erslof v.; -/utier m. leerlouwer m.,Z. -bereiter; •vergolder m. vergulder m. op le(d)cr; •vaare v. Ie(d)er o., lederartikel o., le- lergoed o., huiden v. mv., vellen o. :nv.; •ueich bijv.nw.zoo zacht alslc(d)er;(flg„ Volkst.) jem. — stillagen, afrossen, dril- \\e»;-uerko. Ie(d)erwerk o.; it.Z.•waar*; zucker m. malvakoekjes, dropkoekjes
o. mv. Ledig, bijv. en b. (van zaken), (w.
i. gebr.) vry, los, ledig, niet bezet, °B- |
|||||||||||||
|
stopping v.; -wahrsagerei v. waarzeggen
o. uit de lever; •wurm m. leverworm m. •mirst v. leverworst v.; -zergliederung v. tevrrnntlcding v. Lebc-tag of Lebtag, (-(e)s.iHT.
-e) m., Z. Lebenslag; -uohl o. vaarwel, afscheid o.; —sagen, vaarwel zeggen,af- scheiil nemen. Lebhaft, (-er, •(«)»\') hiiv-en b-
levemlig, opgewekt, vroolijk, druk, luid, luidruchtig, met rumoer; -es Kind, leven- dig, vroolijk; er fïingt an- zuivertien,hij begint levendig te worden; -e Augen, einen -en Bliek baben, levendige oogen, een levendig gelaat hebben; -e Kmpfin- dung, levendig gevoel; - sprechen, leven- dig, met vuur; eine Farbe - maclien, eene kleur ophalen; der Slreil, die Unlerhal- hing inid -, levendig; eine -e Slrasie, Sladl, druk. levendig, woelig. Lebhaftigkeit, v.,z.m.lcvendig-
heid. vronlijkhcid, opgewektheid, drukte v.; (van den geest), levendigheid, opge- weklheid v.; (van de rede),levendigheid v„ vuur o.; (van edelgesteenten), glans m. Leb-honig, (-(e)s, mv. -e) m.
gels, grof gesneden of geperste honi(n)g m.; -kraut o., Z. Labkraut; \'kuchen m. honi(n)gkoek, peperkoek, kruidkoek m.: —biirker, •küehler m.kockbakker, koek- verkooper m.; -lnib m. (met Kerstmis), perenbrnod o., brood o. met pruimen. Leblos, bijv. nw. levenloos, bewe-
gingloos, machteloos; (it.) onverschillig, koel. ontzield, dood; - liegen bleiben, be- wegingloos. dood; (lig.) -e Augen, dof; -c Schitiheit, zielloos, Leblosigkoit, v. levenloosheid
onbeweeglijkheid, koelheid, onverscl|il- ligheiil v., gebrek o. aan deelneming. Leb-SUCht, v., 7.. m., Z. Leibsuchl
•lage m. mv., Z. Lebenstage; -zeil (ge> woonl. mv. —en) m. leeftijd m., jaren o mv., ouderdom tn.; die — llomers isl ungeuiss, bet is onzeker in welken tijd II. geleefd heeft; zu seinen —en, bij zijn leven, tijdens zijn leven. Leen, (-(e)s, mv. -e) m. (in Augs-
btirg), Lech v.;(inGraubunderland),l)ijn in.: 2. elk stroomend water o. Lech(Kupfer), (-«) o., z. m.
ruwsteen, kopersteen m.
Lecher, (-s, mv. Leeher) m.smach-
lendc, dorstende m. Lech-erz, (-es, mv. -e) o. koper-
glas o.; slrasze v. weg m. van glazig erts of erlsslakkcn gelegd. liQCla.zeil,(lechzte,gelechzet)o.v;v;.,
in. h. (w. i. gebr.) dorsten, smachten; 2. branden, versmachten van dorst; (lig.) nuch blut -, smachten, sterk verlangen. Leek, {-er, -sl) bijv. en b. -M Fass,
lek, niet dicht, uitvloeiend; -es Sihi/I, lek. Leek, (-(e)s, mv. -e) m. (Kuip.)
lek, gat o., opening, scheur v.; (Zeew.) imen • bekommen, een lek bekomen. Lcekuscho, Leckasie, (-«) v.
lek o., lekkage v.
Lecke, (-n) v., Z. Leek; 2. drink-
plaals v. voor vee of wild, Z. Salzlecke. Lecken, {leekte, geleekt) bedr. en
|
|||||||||||||
|
ww. lekken, likken; an etie. -, lekken
likken; (lig., Schild.) (i. k. bet.) iieitt wie geleekt, met de uiterste zorg, keurig gekleed; (Volkst.) die Finger darnaeh - de vingers er voor aflikken; 2. o. ww. m. $. (van wijn &), lekken, uitvloeien, uilloopen, doorzijpelen; es leckl dureh das Dneh, het lekt, druipt &.. (van kaarsen) afloopen; (van de oogen), tranen; der Henen leekt enn den Dichern, druipt. Lecker, (-s, mv. Lecker), -in,
(•nen) v. hij, zij die likt; (lig., i.k.bet.) ein junger -, saletjonker, verwijld jong mensen m.; it. melkmuil, baardelooze iu.: 2. lekkerbek, fijnproever ra.; 3. long v.; (Helfsl.) groote Westindische zeeslak v. Lecker, (-er, -sl) hijv. en b. Iek-
ker. heerlijk, goed smakend; it.snoepach- tig, fljnproevend; -es Gericht,•er Bissen. wclsmakend, lekker; -er Gaumen, Ge- schmack, fljnproevend, kieskeurig; -bis*en m. lekkere, heerlijke spijs v.; 2. Z. Lec- kerei. Leckerei, (-en) v. lekkernij, snoe-
perij v.; it. snoepachtigheid v. Lcckcr-cssen, (-t) o., z. m.
"gericht, {-(e)s, mv. -e) o. lekker eten o., lekkere spijs v., smakelijk ge- rerht o. Leckerhaft, Lockerhaftig.
bijv. nw., Z. lecker. Leckerhaftigkeit, (-en) \\.,Z.
Leckerei.
Leckerheit, v. lekkerheid v., lijn
proeven o., goede, keurige smaak m. Lockerig, bijv. nw., Z. leckerhafl.
Lecker-maul, (-mau/(e)s, mv
-mflM/cr),-maulchen,iverkl.)o. Iek- kerbek, snoeper, fijnproever m.; (ge- meenz.) kieskeurige m. LockerU, (leckerte, geleekert) o
ww., m. h. nach el». -, verlekkerd zijn op, snoepachtig, lekkerhek, belust zijn. Locker-speise, (-«) v., ï.\'•ge-
richt; \'truffel v. lekkere truffel m.; -zahn m., -zunge v., Z. -maul. Leck-fass, (-f\'asses, mv. -fisser)
o. lekvat, druipvat, zijgval o.; -fdsslein o. lekvaalje o.; -Aau.«o. lekbuis o.; (voor schapen), \'/.. Lecke (2); -nonio m. zijg- honi(n)g,uitgevloeide honi(n)g m.:-kü- belchen o. (Spin.) waterbakje o. om den draad nat te houden. Lockmaulon, (leckmüulle,geleek-
milull) o. ww. (Bergw.) (van gangen), ineenloopen, zich vereenigen. Leck-saft, {-safles),m\\. sdfle) m.
likkepotje, borslmiddel o.; -mcin ui. Ick- wijn m.; 2. Z. Tropfwein; -ieerk o. doorn- werk o.oin zontwater te doen uitdampen. Lcütion, {-en) v. les, lezing, voor-
lezing v.; (fig.) laak, les v.; it. berisping, vermaning v. Lector, (-s, mv. -en) m. lezer m.,
hij die voorlezingen houdt; 2. lector, leeraar m. Lectüre, (•») v. leesslof v.; ein
Munn vnn viel -, man die veel gelezen heeft. Leder, (-s) o., z.m. leder of leer,
vel o., huid v.; zdhtrie-,Z.-harl; (Spr.) aus andrer - isl gut lliemen schneiden, |
|||||||||||||
|
Lee.
|
Leg. 795
|
||||||||||||
|
Leg.
|
|||||||||||||
|
Legre, (-n) v. ledige ruimte v., le-
dige o.; it. leegheid v.; (fig.) verlaten- heid, onvoldaanheid, gevoelloosheid v. Leeren, {leerle, geleerl) bedr. wvv.
ein Glas -, ledigen, leegdrinken, Z. aus- leeren, ableeren. Leer-fass, {-fa$ses, mv. -fasser)
o., Z. -becher. Lccrheit, (-en) v., Z. Leere.
Leer-kopf, [-kopf(e)s, laf.-köpfe)
m. weelniet m.; -köp/ig bijv. uw. onwe- teud, dom; siitn ui. niets beteekenende volzin, onbeduidende iuhoud ui.; -tanne v., Z. • baum. Leg-segel, {-tjels, mv. -gel) m. lij-
zeil o.; seile v., Z. •bord; spieren v. mv. Iijzeils|>ieren v. mv., -wdrls mjw. onder den wind, aan lijzijdc. Lefze, (-n) v. lip v.; (van eene koe),
lip, hanglip v.; (Ontlk., Heelk.) (van den baarmoeilermond, van eene wond), lip v., lipje o. Lefzen-dublett, (•(«)*, mv. -e)
o. (Üclfsl.) tijgertong ».; •mduslein o. kringvormige sluitspier v. der lippen; •iehnecke v. halveinaaiishoicn ui.,zwem- slak v. Leg(e), bijv. en b. (w. i. gebr.) -er
Orl, laag; die Wasser sind -, hel water i laag; (lig.) jem. - hallen, ouder den duim houden; 2. Z. kra/tlos, matl; it. un- schmackliafl. Leg, (-(c)i,uiv.-e)o.(Bergw.) ruw-
sleen, kopersteen. Lfiga, (-s) o.,z.m.afval m.van uiun-
ten; die -bnssa, geringe gehalte o. Legal, bijv. en b. legaal, wettig
wettelijk. Legalisation, Legalisirung,
v. bekrachtiging, eclitverklaring, legali- salie v. Legalisiren, (legalisirte, legalisirt)
bedr. ww. echl verklaren, bekrachtigen, gerechtelijk bevestigen, legaliseeren. Legalitat, (-«n) v. wettigheid,
overeenstemming v. met de wet, wets vorm m., legaliteit v. Lcguliter, bij», wettig, krachtens
de wet, met recht. Legalsection, (-en) v. lijkope-
ning, gerechtelijke lijkschouwing v. Legangel, (-«) v. (des nachts)
uitgelegde vischangel m. Legat, (-(c)s, mv. -e) o. erlgifl,
erfinaking, erilaling, erfschenking »., Ie- gaal o.; 2. (-en, mv. -en) in. (K. g.) oiideiveldheer, legaal in., (kerk. (lesch.) pauselijke afgezant, nuntius in. Legatine, (-») v. hairzijden stof v.
Logation, v. waardigheid, bedie-
ning v. van een legaat; it. gezantschap o. legatie v.; -sruth, ssecretdr in. raad, se- crelaris m. van legatie. Leguturband, (-band{e)s, mv
•binder) o.onecht goud of zilver galon o. Lpg-bctt, (•(«)*, uiv. -e) o. (Giet.)
kuil m. voor gesmolten erts; -brie[ Dj. afschrift o. van een vonnis. Legde, »., z.m. onderlagen v. mv
eener sluis. Lege, (-«) v., Z. Leg.
Lgge-büohse, (-«) v. bus»., ge-
|
wcer.pistool o.,dal van zelf afgaat; -feuer
o., Z. Laufleuer; -ueld o. inleggeld, cn- treegeld o., entree v.; -granale v., \'L. Eallgranale; -henne v., •huhn o. leghen, leggende kip v.; -eisen o. (Bergw.) slem- pel ui., slempelijzer o. Legol, (»*, mv. Legel) o., Z. Lagel.
Legen, (legte, gelegt) bedr. ww.
leggen, zetten, plaatsen, uitstrekken, neerleggen; seihe Last auf die Erde -, (neer)zelten; jem., elu: auf ein Bell -, leggen; in\'$ Helt -, te bed leggen; ruien Werkstcin -, zetten, plaatsen; den Grund- stein -, leggen; das Gelreide -, (van den regen), doen neerhangen; Iteben in die Erde -, zeilen; cm die Sonne -, in de zon hangen, zeilen; bei Seile -, besonders -, afzonderen, afzonderlijk plaatsen; ei» l\'ferd -, doodschieten; die Hand au den Degen -, slaan; wieder an seinen Ort -, weer op zijne plaats zetten, brengen; den linden in einem \'/.immer-, den vloer leg- gen in eene kamer, eene kamer bevloe- reu; Zuiebeln -, in die Erde -, planten, polen, zeilen; (van hoenders), Eier -. eieren leggen; Fa//e» -, zetten, spannen;. ein P/laster auf eine Wunde -, leggen; zitrecltl -, in Ordnung -, in onle zetten, leggen, brengen; (Zeew.) ein Schi/f auf die Seite -, op zij leggen, omhalen; ein Schijf cor Anker -, leggen; in Keilen und Banden-, in boeien slaan; (fig.)/emn. Soldaten ins Haus -, soldaten inkwar- tieren bij iem.; Geld in die bank -, plaal- sen, inleggen; Geld auf Zinsen •, zeilen, uitzetten; Wein in den Keiler -, plaatsen, brengen; II. o. ww., m. h. (Zeew.) an Bord -, aan boord komen, enteren; it. Z. enlern; eom Ufer -, zich richten naar. heeiisluren; III. wed. ww. stelt ins Belt -, naar bed gaan; sich zujemn. -, slapen bij; er hal zich krank :u Belle gelegt, hij is ziek naar bed gegaan: stelt voor eine Eestung -, zich legeren;sich in cinenllin- terhall, in hinderlaag gaan liggen; 2. (van de koude), bedaren, verminderen, afne- uien. (van het stof), vallen, neervallen; (van den storm), bedaren, ophouden; (van den ijver), verkoelen, verflauwen; 3. (lig.) sich auf etw. -, zich toeleggen, zich bevlijtigen; stelt auf Kundschaft -, informeereu; (i. k. bet.) sich auf das Trinken -, zich overgeven aan; i. sich darein -, sich ins Vittel -, tusschenbei- den komen, Z. sich mischen; sich zum Ziele -, reden verstaan, toegeven; dtr Wind legt sich, de wind gaat liggen. Legende, (-n) ». heiligcngeschie-
denis, legende v. Legenden-buch, {-buch{e)s,
mv. •bilcher) o. legcndenboek o.; \'Schrei\' ber ui. legcndeuschrijver m. Leger, (-s, mv. Leger) m. legger,
zetter, plaatser in., hij die iets legt &; (l\'ap.) legger, papiermakersknechl in.. die de vellen vouwt; (Zeew.) legger, lichter in., kameel o.; 2. steiger m., los- plaals, landingsplaats ».; 3. waterion v.; • turiif v. ingelegde peer v. Legereuse, (-n.) v. (Vissch.) fuik
v., tecnen of louwen vischkorf m. |
||||||||||||
|
gebruikt; -e Stelle in einer Kutsene, le-
Jige plaats; -er Wagen, ledig of leeg; -es Schift, niet bemand, schip zonder equi- pagc; -es Amt, vacant, open; - stelten, vacant zijn, niet bezet zijn; 2. ongehuwd, alleen loopend, vrij; er, sie ist noch -, hij, zij is nog ongehuwd; der -e Stand, Z. Ledigkeit; 3. vrij; jent. los und - lassen, cm. vrij laten; -es Pferd, los paard, niet aangespannen paard; il. weggeloopeu paard; los und - speechen, vrijspreken, voor onschuldig of vrij verklaren; i. on- beheerd; 5.Z.mtiszi<y;(Bergw.) -eSchicht, buitengewone taak; (Spr.) einer Sache • tcin. v,mi eene zaak ;il\' /iju, niet meer te
dom hebben met. Ledig-gang, (•(«)») m., z.m., Z.
Miiszignong; -giingerm., Z. Müsziggiinger. Ledigkeit, »., z.m. ongehuwde
slaat in.; 2. ledigheid, onbezetheid ?. cener plaats. LediglaSBUUg, v. vrijlating, vrij-
spreking v. Lodiglich, bijv. en b. enkel, alleen,
uitsluitend, geheel en al, slechts; es ist - seint Schuld, het is alleen zijne schuld; tlazu wird • nichls erfordert, als <ƒ•, daar- loe wordt alleen gevorderd, niets ver- eischt dan. Ledig-mann, (-mann(e)s, iiiv.
• mtinner) Dl. slaaf, lijfeigene m.; -spre-
cliung v. vrijsprekiug, vrijspraak, absolu tie t. Lee, v., z.m., Z. Leebord; ei» Schi/I
\'tuf die • legen, een schip op zij leggen om te kalefaten; -bord m. lijboord o.; •brassen, •buitenen v. inv. bakhoords brassen, bakboordsbocglijnen v. mv. Lecdo, (-n) v. woest liggend, on-
bebouwd stuk o. grond. Leene, (-«) v. wilde zeug v.;2. (PI.)
Noordsche ahornboom in. Leer, bijv. en b. ledig, leeg, onbezet,
open, vacant; ein -es Haus, onbewoond; •e Plalzc, open plaatsen; - zurückkom- men, (van schepen), ledig, zonder lading (van personen), met ledige handen weer- toeren, niets krijgen; - sein, vacant zijn, niet bezet zijn, open zijn; -e Stelte in einem Walde, plaats zonder hoornen; fine Zeilt - lassen, open laten; tin • es lllntl l\'apier, schoon; -machen, ledigen, leeg maken; diese Inutte ist bald -, ist um - «erden, is spoedig ledig, beval weldra niets meer; (van stroo), ledig, zonder korrels; (van bonmen), van vruchten be- loofd; (van velden), onbegroeid; (lig.) - ausgehen, mit -en Handen abziehen, met leege handen vertrekken; es wird nicht - abgehcii, er zal toch altijd wal afvallen; ein - er Kopf, leeghoofd o., weet- niet m.; -« Worle, -es Geschicütz, onbe- \'liiiilend, niets beteekenend; -e Drohun- \')en, ijdel, vergeefsch; -e Versprechungen, ijdele beloften; -e Einbildungen, ijdel, hersenschimmig; -e Speise, niet voed- «atn. Lggraa, (-en) v. lijzeilra v.
Loer-baum, (-baum(e)s,m\\.-büu-
"ie) m.,Z. Lerchenbaum; -becher m.(l\'ap.) schepper, leegschepper m.; -darm in. 1 hitlk.) nuchtere, leege darm ui. |
|||||||||||||
|
Leh.
|
|||||||||||||
|
794 Leh.
|
Leb.
|
||||||||||||
|
Leh(e)n, (-.i, mv. Lehen of Lehne)
o. leen, leengoed o,; ein Gut als - besi- Izen, in • hnben, zu • tragen, in leen heb- ben, als leen bezitten; zu-geben, in leen geven; Gut, tvetches man zu - kat, leen- goed, leenplichtig goed o.; (Itcrgw.)stuk o. gronds van zeven vadems in het vier- kant; II. \'leenrechten o. mv., Ieenhuldi- giug v., leeuplicht m.; 2. beleening, be- vestiging v. in een leenambt, investilunr v.; die - empfnngen, in een leen beves- tigd worden, de investituur ontvangen; 3. Z. Leh(e)n-geld, -waare. Lsh(e)nbar, bijv. en b. het recht
hebbende om een leen te bezitten, of als leenheer gehuldigd te worden; 2. Ieen- rocrig, dienstplichtig; -es Gul, leenroe- rig goed, goed o. waaraan lecnplichtcn verbonden zijn; - besitzen, als leengoed bezitten; alles, was Hint - ist, al wat tot zijne Icenhcerlijkhcid behoort; 3. een leen bezittend; einem Fiirsleu - sein, leeu- plichtig zijn aan, een leen bezitten van, vazal zjjn van; -keit v. leenroerigheid, dienstplichligheid v.; 2. recht o. van een leen te bezitten of uit te geven. L@h(e)n-bauer, (-n, mv.-n) m.
leenroerige boer, boer m.,die eene hoeve in leen heeft; -brief in. leenbrief, huldi- gingsbricf ra., huldigingsoorkonde v.; •bucli o. register o. der Icenen, leenboek o.; -bftrger ra. burger m., die een leen bezit; -diensl m. leendienst, leenplicht in. Leh(e)ner, (-J, mv. Leh(e)ncr)m.,
Z. Leh(e)nsmann. Loh;o n-orbo, (-n, mv. -n) m.,
Z. Leh(e)nserbe; it. das —,\'l.t\'allleh(e)n; •fahig bijv. nw., Z. leh{e)nsfakig; -fall ui., Z. lleimfall; -feld o. veld o., akker ui. als leen; -fischer ui. leenvisscher m., die eene visscherij in leen bezit; -frau v. leenvrouwv„zij,die de rechten van lceu- vrouw bezit; 2. leenplichtige vrouw v.; •geld o. Icenhelfing v., recht, geld o. dal de leenman bij zekere gelegenheden aan den heer betaalde; -gericht o., Z. -ltof; •groschen m., Z. -tjetd; -yut o. leengoed, leen, leen roerig goed o. Leh(e)nhaft, bijv, nw ,Z./e/i(«)«-
bar. L@h(e)n-hauer, (-/iiïuers, mv.
-hauer) in. (llergw.) mijnwerker in., die tol den arbeid verplicht is; -herr ra. keu- heer, eigenaar, bezitter m. van een leen; •herrlich bijv. en h. lecnheerlijk, lcenroe- rig, aan een leenheer bclioorende; -herr- lichkeit, -herrschaft v. lecnheerlijkheid, opperleenheerscbappij v.; 2. —of -heir- lichkeitsbezirk m. gebied o. van een op- perleenhecr; 3. Z. -Acrr, -frau; -ho( ui. hof o., waar de leunen uitgegeven wor- deu, leengerechtshof o.; 2. goed o,,hoeve v. in leen bezeten; -kammer v„ \'/.. -liof (l);-iurie v. kanselarij v., gerechtshof o. voor de leenen; -mann, (mv. -manner of -leute) ui. leenman, leenplichtige, dienstplichtige, vazal m.; -pferd o. paard o. als leeuplicht; 2. paard o., dat de lecn- diensten verrichten moet; -probst ut. voorzitter, president o. van het leenge- reebtshof; -reclit o. leenrecht o.; 2. Ieen- huldigingsrecht o.; -rechtskttndig bijv. |
|||||||||||||
|
nw. volgens hel leenrecht, bekend met
het leenrecht, leenrechtskundig;-recAfj. lehrer m. leeraar in. van het leenrecht; •reaal o. recht o. van den leenheer; ^re- gister o., Z. -buch; -richter m. rechter m. in zaken betreffende de leenheer- schappij; 2. rechter m., lid n. van hel leengerecht; -rührig bijv. nw., Z. leh(e)n- Imr (I); sache v. zaak v. betreffende hel leenwezen. Leh(e)ns-anfall, (-fall(e)s, mv.
•falie) m. erfrecht o. van den staat bij ontstentenis van erfgenamen; -archiv o., Z. -kanzlei; -band o. leensebap v., band in., verplichting v. van leenschap, leen- plichtigheid v.; -bekenntniss o., Z.-sc/iein; •besagung v. opgaaf, lijst, telling v. der leengoederen; -brie[ m., Z. Leh{n)nbrie{. Lotion-schaft, (-en) v. in leeu
gegeven mijn v.; 2. verceniging v., die eene mijn ontgint nf in leen geeft; schalz m., Z. •geld; scliein m„ Z. Leh(e)tis- scliein; schreiber m. schrijver m. bij, secretaris m. van het leengerechl;-scAu/ie ra. leenplichtig dorpsrechter of schout ui. IiCh(o)ns-contract, (-(e)s, mv.
•e) m.leencontract o.;-curiev.,Z.£eft(e)n- hof(\\),\'eid m.eed m.vanleenplicht;-*nl- sitzunn v. uilzettingv. uit een Ieen;-er4e in. erfgenaam m. van het leen, opvolger in. in hel leen; -erbin v. erfgename v. van een leen, opvolgster v. in een leen; •erledigung, -erö([nung v. openvallen, vacant worden o. van een leen; -errich- lung v. beleening, instelling v. van een leen; -fahig bijv. nw. in staal om een leen te bezitten; -fall ui., Z. -crledigung; •fehler m. eedbreuk, ontrouw v. van een leenplichtige jegens den leenheer; -(eld o.,Z. Leh(e)n(eld;-fischer m.,Z.Le«(c)n- jischer; -folge v. opvolging v. in een lcen- manschap; 2. dienstplichtigheid v. als leenman; -folger m„ Z. -erbe; •forderung v. eisch m. tot investiluur, aanzoek o., aanvraag v. om een leen; -/Vau v., Z. Leh(e)nfrau; -frei bijv. nw. vrij van leen- plicht, onroerig, allodiaal; -freiheil v. vrijheid v. van dienstplicht, lcenplichts- vrijheid, onroerigheid v.; -frevel in., Z. •fehler;-gebahr v.inhuldigingsgeld,pond- geldo., belasting v.op een leen;•gebrauelt ra. Icenroerig gebruik o.; -yebühr v., \'L. •geb&hr; -ge(ille o. mv. inkomsten v. mv. van den leenheer, opbrengst v. der leengoederen; -geld o., Z. L»h{e)ngeli; •gericlit o., \'L. Leh[e)nhof; -groschen ra., Z. -gebihr; -hand \\.,\'L.-folgc;der<Uteslc trügt die —, heeft het recht van crfop- volging in het leen; -herr,-lierrlich,-herr- tichkeit, Z. Leh(e)nherr fy. Loh\'o)n-sinnung of -su-
chung v., Z. Leh(e)ns(ordcrung. L@h(e)nsisch, bijv. nw., -eHamt,
\'L. Leh(e)nsliand. Lgh(e)ns-kammer, (-n) »., Z.
Leh(e)nho(; -kanzlei v., Z. Lehenkurie; •manu in., Z. I.tih{e)nimnn $"; Sffnung v. recht o. van bezitting van een lcen- goed; it. recht o. van berbergiiig op een leengoed; -pferd o., Z. Leh(e)np[erd; •pllicht v. leenplicht m.,lcenplichtigheid v.; 2. eed, iuhuldigiugseed ui. als leen- |
|||||||||||||
|
Legor-kase, {•kdtes, mv. -kite)
m. alpenkaas v. Lege-rohr,(-ro/<r(e)s, mv. -röhrc)
o., -röhre (-n) v. legbuis v. Leger-wall,(-ita//(e)s,mv.-K.\'üWe)
in. oever, wal, lagerwal m., waarheen de wind hel schip drijft; auf —gerathen, aan lagerwal kumen, geraken. LegO-schuh, (-schuh(c)s, mv.
•schuhe) m. (Jachtw.) Z. -bücltse; -sta- chel in. (van insecten), snuit in. om de eieren neer te leggen; stadt v. stapel- plaats v.; 2. Z, Stapelsladt; slulil m. papierrcakersstoet in. om het papier in boeken te leggen;- tisch m. tafel m. om lijnwaad uit te spreiden en te meten; •zeil v. leglijd, tijd m. waarin de vogels eieren leggen. Leg-föhre, (-n) v. bergpijnboom
m.; •henne v., •AuAn o. leghen »., eieren leggende kip of hen v. Legion, (-en) v. (R. g., Krijgsw.)
legioen o., schaar van ."000 tot 6000 man; (fig.) groote menigte v. Legion&r, {-(e)s, mv. -e) m. hij,
die in een legioen dient; (Itidd.) ridder in. van liet legioen van eer. Legiren, (legirfe, legirt) bedr. ww.
nalaten, beschikken, vermaken, lcgatee- ren; 2. (Muntw.) vermengen, het allooi geven; legirt teerden, vermengd worden, zich vermengen. Logirung, v., Z. legiren; it. men-
ging v., mengsel, alliage, allooi o. Logislation, (-en) v. wetgevende
macht, wetgeving v. LiOgislatur, (-en) v.(verzam.) wei-
gevend lichaam o., wetgevende macht v. Legitim, bijv. en b. wettig, welte-
lijk, volgens of overeenkomstig de wet. Legitima, o. mv. \'kindsdeel, vol-
gens de wet toekomend erfdeel o. Logitimiron, (legilimirle, legili-
mirt) bedr. ww. wettig of geldend ma- ken, voor echt verklaren; 2. wed. ww. sich -, (Rechtspr.) zijne volmacht too- nen en staven, zijn goed recht bevestigen. Legitimist, (-cn, mv. -en) m.voor-
stander, aanhanger, verdediger in. van het recht, dat de geboorte op het bezit van den troon geeft, legitimist in.; -isch bijv. uw. volgens de leerderlegitimislen. Legitimit&t, (-en) v. wettigheid,
geldigheid v. in rechten, rechtvaardig- heid, billijkheid v. Leg-moor, (-(e)s, mv. -e) o. lage
grond m., moeras o.; -nest o. legnest, nest o. om de eieren in te leggen; -oAr o. babbelaar, kletser m.; •pfeniug m. spaarpenning, legpenning m;, schindcl v. dakspar v.; slrasze v., Z. Leckslraszc. Lcguan, (-(e)s, mv. -e) m. (Nat.
hist.J leguaan m., kamhagedis v. Loguane, (-«) v. (Zeew.) touw-
ring ui. Logulosus, (on b.) in. slechte zaak-
waarnemer, wetsverdraaier m. Ijegwa3BOr,(- wassers.mi. -wasser)
o. stilstaand water, troebel water o. Lehdo, (-«) v. woest liggend stuk
o. grond.onbebouwde grond m.;2. braak- land, braakveld o. |
|||||||||||||
|
Leh. 795
|
||||||||||||
|
Leh.
|
||||||||||||
|
Leh.
|
||||||||||||
|
leeraarsambt o.; (aan eeue hoogeschool),
professoraat o.; 5. ministerie, deparle- raent o. van onderwijs; -anstalt v. in- richtiug v. van onderwijs, iustilinit o., school v.; -art v. leerwijze, manier v. van onderwijs. Lehrbar, bijv. nw. (w. i. gebr.)
wal onderwezen kan worden, te onder- wijzen, mede Ie deelcn, te verklaren. Lohr-basis, (•basen) v. grondslag
in. van hel onderwijs; -begierde v. ver- langen o., begeerte v. om te onderwijzen; 2. Z. I.ernbeijierde; -begierig bijv. nw., Z. lernbegierig; -beyrifl m. leer v., slcl- scl, leerstelsel o.; kttrzer —, kort over- zichl o., korte inhoud BI.; -bogen 111., Z. Bogenlehre; it. Z.tcAre(Bouwk.);(Mijn- w.) boog 111., boogrondiiig v., houtwerk o., waarop een boog gemetseld is; -6olc m. zendeling, apostel, missionaris m.; •bruten 111. smulpartij v., die de uilge- leerde leerjongen aan de knechten geeft; •breit o. (Bouwk.) mal m.; -briefm. leer- brief, brief 111. van een leerjongen 0111- trcot leertijd; it. ontslag o. van den leertijd; 2. ifie—e, (van de apostelen), zendbrief, epistel m.; -buch o. leerboek, lessenboek o.; ein — der Gröszenlehre, leerboek o. der wiskunde; -bursch(e) m. leerjongen m.;(Jachlw.) jagersjongen ui.; •contract 111. leercontract o., verdrag o. dat een meester met zijn leerjongen of diens ouders aangaat; -dichter 111. Ieer- dic.lilei\',didactische dichter 111. L@hre, (-n) v. onderwijs o., onder-
wijzing, leer, leering, les, weienschap v.; 2. (van een leerling), leertijd 111., leer ».; bei jemn. in der - stellen of sein, bij iem. in de leer zijn, leerling zijn bij; 3. leer, leerstelling v., leerstelsel, dogma o.; die -n der Keligion, de leerstellingen&;;emn. gute -n geben, goede lessen, goed onder- wijs geven; die Beispiele dienen uns zur -, tol leering; das solt mir eine - sein, dal zal eene les voor mij zijn; dus war für ihn eine gute -, dat was eene goede les, waarschuwing voor hem; er hal diese gute -n benützt, hij heeft met die goede lessen, dien goeden raad zijn voordeel gedaan; 4. leerstelsel o., wetenschap v.; 5. (Kunstt.) mal 111.. model o., vorm iu.; it. kaliber o.; (Bouwk.) Z. Lehrbogen; (Art.) kardoesrol v„ kardoesmal 111.; (Touwsl.) wuit, touwslagerswuit v.; (Slot.) S-vormig werktuig o. om den sleuleibaard af te teekenen; (Meub.) tier Mahlstein ist in die - gcbrachl,\\sineien- wicht. Lohreifor, (s) ra., z. m. ijver m.
in hel onderwijzen der jeugd. Lohrcn, (l.-hrte, gelehrt) bedr.ww.
eltc. -, onderwijzen, onderrichten,leeren, tooiieu, uitleggen; jem. -, onderwijs ge- ven, onderrichten; jem. etto. -, leeren, aantooneu, onderwijzen; öflenllich -, pu- blieke lessen houden; jem. lesen -, iem. leeren lezen; er ist gut gelehrt worden, hij is goed onderwezen, heeft goed on- derwijs genoten; die -de Kedegaltung, de didactische redesoort; (flg.) die Vernunfl lehrt es uns, leert, zegt, toont hel ons; jem. lebtntatt -, iein. leeren leven; II. |
||||||||||||
|
plcisterwand 111.. wand of muur in. van
leem; -merk o., Z. -arbeil. Lehn, (-(e)s, mv- •») o. °f (*«) T-.
Z. Lehen. Lphn-bank, (•bink*) v., Z. Leih-
bank; 2. bank v. met leuning, leun- bank v.; -bauer m., Z. Lehe,ibauer; -be- dienter m. geliunrile knecht, huurknecht m.; -beel o. (Tuinb.) tegen een muur & gelegen (blocm)bed o.; -brett o. Ieun- plauk, plank v. om legen te leunen; (van eenc boot), spiegel in., hek o. Lohnc, (-r, lehnst) bijv. en l>.
(Volkst.) -r Berg, hellend; der Itery er- htbt sicli ganz -, verheft zich in de schuiu- te, wordt steil; 2. Z. weich, mu^er.ditnn. Lphne, (-n) v. (van een berg), hel-
liug v.,talud o.;\'2.leuuing v.,rugm.,sleun- sel o.; (van een stoel &), leuning v.; (aan vensters), leunkussen, vensterkus- sen o.; (Wageuin.) leuning v.; il. luns of spie v. aan de wagenas; (Urnkk.) galg v., stut ui. voor het opgeslagen friskei eener pers; (l\'l.) plataaubooin m.; 2. (Jachlw.) wilde zeug of zog v. Lphnen, (lehnte. gelehnt) o. ww.,
111. A. lennen, geleund zijn tegen,steunen op; it. bellen, schuins opgaan; 2. bedr. ww. den Stock an die Wand -, doen lcu- nen, ondersteunen, stutten; (flg.) ei» llaus au ruien Berg -, doen steunen stutten ofdragen tegen een berg; (Volkst.) Z. leihen, enttehnen; 5. bedr. ww. sich an eincn llaum -, leunen tegen; sich mit den Ellbogen au f den Tisch -, leunen op; sich mit dem liücken an elw. -, met den rug leunen, liggen tegen. Lohnen, (lehnte, gelehnt) o. ww.
m. A. (Zeew.) leenen, uitleenen, in leen geven, overdragen; 2. aan schatting on- derworpen zijn. Lchner, {s, mv. Lehner) m., Z
Leiher, Borger. Lphngerüste, (-gerastes, mv
•geritste) o. (Bouwk.) stut, schoor, ge- welfsleun m. Lphnig, bijv. nw. loodrecht, hori-
zonlaal. Lghn-kutscho, (-11) v. huur-
koets v.; •kulscher ra. hourkoetsier m. •lakai in. buurlakei, livreiknechl in., die slechts voor ecnigen tijd gehuurd is • muiter v. muur 111. ter huogte van cene leuning; -pferd o. huurpaard o.; -roszlcr 111.. Z. \'kulscher; 2. hij, die paarden ver huurt; satz m. (Ited.) voorbewijs.hulp bewijs, lemma o.; schnur v. (Drukk. rondselriein 111. aan de kar eener gewone drukkerij; sessel 111., Z. stultl; stecken i;i. (Schild.) handsteun m.; stuhl ra. leunstoel leuningsloel in. Lghnung, (.en) v. (Mets.) (vaneen
muur), vermindering v. der dikte naar boven toe. Lphnwoiso, bijv. uw. bij wijze van
leenmg, in den vorm eener leening. Lühr, (-(e)s, mv. -e) o., Z. Lehre
(Kunstt.); 2. staal, model, kaliber o. Lehr-absehied, (-(e)s, uiv. -e)
m., Z. -brief; -amt o. betrekking v. van leeraar, professor, onderwijzer; 2. uil- oel\'eiiing v. der bediening Tan leeraar &. |
||||||||||||
|
man; •regal, •register, Z. Leh(e)nregal
f; sachc v. aangelegenheid y. tan een leen, twistgeding n. overeen leen; schuin ui. leenbrief, iuhuldigiugsbricl m., Iml- Jigingsoorkomle »., akte, oorkonde v., bewijs o. van leen of leenrecht; schuld v. leenschuld, schuld v. van een leen. Leh(6)nstÜCk, (-(e)s.mv. -e) o.
deel o. van een leen. Leh(e)ns-treue, v., z. m. Ieen-
eed in., eed 111.. trouw v. als leenman; •cerbindung v., Z. -band; •vererbung v. schenking r. van een leen aan iem. an- ders dan de erfgenaam; -verfassung v. leenstelsel o., inrichting v. van het leen- stelsel; -eertrttg 111. leenverdrag o.; -eer- ivirkung v. verbeurdverklaring v., verlies o. van een leen; -celter in., Z. -erbe; •iteise bijv. en b. als een leen, bij wijze van een leen; -wesen o. leenstelsel o., alles wat tot hel leenstelslel of de leen. heerschappij behoort. Lehen-systcm, (-(e)s, mv. •«)
o. leenstelsel 0.; -lafet v.,Z. I.eh(e)mge- richt; (Zoulw.) tafel, lijst v. der leen- gocderen; 2. gerechtshof o. over de in leen gegeven ulijnen,leengerechto.;-tra- ger m. leenman, bezitter m. van een leen, vazal m.; -uaare v., Z. Leh(e)nsgeld; sitis in. pachtgeld o. van een leen;—frei «ƒ•, Z. lelt (e)nsfrei. IjChm, (-(e)s mv. -e) m. leem o.,
kleiaarde, pntaarde v., lecmgrond, klei- grond, vette grond m., pleisleraarde v.; i. (Scheik ) kleefdeeg o., kleefstof v. om potten & luchtdicht te maken; mit Stroh vermischter -, leemkalk v. Lehm-arboit, (-en) v. metselen
o. met leemkalk; -arbciter m. wie met leemkalk metselt of bouwt; -artig bijv. uw. leemachtig, kleiachtig, vettig; -bau m. bouwen o., bouw in. met leem;-6/Ü/- ter o. mv. Iioefblad o., paardeklauw ra.; •boden in. leeragrond, kleigrond m.; 2. vloer 111. van leem. Lghmen, (lehmte, gelehmt) bcdr.
ww. met leem pleisteren, met leem bc- slrijken. Lohmon, bijv. uw. leemen, uit leem
bestaande, van leem. Lehmer, (•*, mv. Lehmer) m., Z.
Lehmkleber. Lghmorn, bijv. nw. -e Wand, lee-
mi\'ii. uil leem of pleisterkalk bestaande. Lphin-grubo, (-n) v. leemgroef
of groeve v., leemkuil m.; -ouj*m.(Giel.) iu klei of leem gegoten ijzerwaar\\.;-hcrd iu. (Zuiv.) uil leem vervaardigde oveu- grond in.; •Iiulte v. leemen hut, uit leem vervaardigde hul v. Lehmioh, bijv. nw., Z. lehmarlig.
Lphmig, bijv. nw. leem of klei be-
vattende, leem houdeud, vettig; (Bcrgw.) horizontaal, waterpas. Lehm-kleber, -klecker,(-m,
mv. -er) ra. hij, die met leemkalk be- strijkl; -kübel 111. (Mets.) draagkalkbak in.; -kugel v. bal, kogel m. uit leem ver- vaardigd; -palzen 111.. Z. stein; schindel v. dakbord o. van leem of kleiaarde; stein in. uit leem gebakken steen, leemtegel in., leempan ».; -wand v. pleistermuiir 111., |
||||||||||||
|
796 Leb. Leh Lei
|
|||||||||||||||
|
Lei, (-(e)s. mv. -t) o., Z. Lee.
Leib, (-{e)s, mv. -er) m. lichaam,
lijf o.; mit bloszem of nacklem -e gehen. naakt loopen, niet gekleed zijn; gut bei —e sein, zwaarlijvig, dik zijn; rom -e fallen, afvallen, zijne dikte verliezen; bei lebendigem -e, met levendigen lyve; 6ei •es Leben, (veroud.) tijdens hel leven; atn -e Strofen, lichamelijke straffen toe- passen; sic gibt ihren - Preis.zij geeft baai- lichaam prijs, zij leeft van prostitutie, laat zich voor geld gebruiken; den - zu Grabe tragen, het lichaam begra\\eu;die Auferste- hung der -cr,dc opstanding der levenden en dooden, de verrijzenis des vleesches; bei • und Leben, op doodstraf; sirn auf-und Leben schlngen, op leven en dood vech- ten; atif - und Leben angeklagl werden, crimineel vervolgd worden; jenm. au/ den -, zu -e gehen, iem. te lijf komen, aanvallen; bleib mir rom -e, blijf van mijn lijf, raak mij niet aan; den Teufel im -v haben, den duivel inhebben; er hal kein llerz im -e, hij heeft geen hart in hel lijf, is bang, vreesachtig; 2. Iichaamsge- slalle, gestalte v.; dunner, schlanker -. magere gestalte; der hohle -, huik ui.; gesegnelen -es sein, zwanger zijn, in ge- zegenden slaat verkeeren; Reiszen im -e haben, snijdingen v. mv. door het lijf, den buik hebben; o/fenen -es sein, een open lijf hebben; eincn verstoppen - ha- ben, bardlijvig zijn; 3. korset, keurslijf, lijfje o.; 4. leven o.; thun Sie es bei -e nicht,ion het volstrekt, vooral niet; (Spr.) langst -, liingst Gul, de langstlevende alles. Leib of Laib, (-(e)s. mv. -e) m.
(Hak.) wegge v., brood o.; er asz einen ganzen • au f, hij at een heel brood op. Leib-arzt, (-arztes,mv.-drzie) m.
lijfarts in., geneesheer m. van den vorst; kniserlicher —, lijfarts des keizers; -böc- ker m. bakker m. van den vorst; -band o., Z. -binde; \'barbier m. barbier m. van den vorst; -bede v. (Leenw.) loskooping, vrijkooping v.; -biene v. leelbij v.; •bindt v. lijfgordel m., sjerp, ceiuture v.; -brie( m. bewijs o., akte v. van vruchtgebruik; •buch o., Z. Lieblingsbuch; •bürgc m.gij- zelaar m., wie met zijn leven borg blijft, Z. Geiszel. Leibchen, {s, mv. Leibchen) o.,
Z. Leib 13); 2. wegge v„ broodje o. Leib-chirurgus, (oob.,mv. -chi-
|
|||||||||||||||
|
lig; -mein«»o v. leerstelling, geloofsstel-
ling v„ formulier o.; -meisler, —in, leer meester m., leermeesteres v., Z. Lehrer; •meisterlich bijv. nw. alseen leermeester, meesterachtig; (i. k. bet.) doctoraal, pro- fessoraal, pedant. Lehrmeistern, (lehrmeisterle,ge-
lehrmeislerl) o. ww. den meester mthan- gen, op alles vitten, pedant zijn. Lehr-mcthodo, (-n) v. Ieer«ij-
ze, methode, manier v. van ondejwijzen; •mittelo. leermiddel, middel, toestel o. voor hel onderwijs; -ode v. (I)ichlk.) Iee- rende ode. didactische ode v.; •ordnung v., Z. -gnng; -j>lan m. leerplan, plan o. der lessen; •prinzipalm.,Z.-herr;-probe v. leerproef, proef v.; -punkl m. leerpunt, leerstuk o.; -reich bijv. nw. leerrijk, leer- zaam,vol goede lessen;—er Spruch, leer- rijke spreuk, leerrijk gezegde; -richlig bijv.nvv. (w. i. gebr.) volgens de methode, methodisch; (fïodg.) rechtzinnig, ortho- dos; -richtigkeil v. (w. i. gebr.) juisl- heid v. volgens de methode; (Godg.) rechtzinnigheid, orthodoxie ».; saai in. leerzaal. leszaal, geboorzaal v. Lehrsam, (-er, -st) bijv. en b.,
Lehrsamkeit, v„ Z. gelehrig, Geleh- rigkeit. Lehr-satz, {salzai, mv. -sdt:e)
m. stelling, leerstelling, thesis v.; Glau- bens—, dogma o.; (Wisk.) stelling v., theorema o.; kungefasster —, kern- spreuk v.; •schreibeno.,Z.-brief;schrifl Z. -buch; spann m. (Zeevv.) voor- naamste spanl o. op de kiel; sparren m. hoeksparren v. mv.; spruch v. leerspreuk, zedespreuk, kernspreuk v., spreekwoord, aphorisme o.; sprüchlkh bijv. nw. leer» spreukig, zinspreukig, zinrijk, kernach- tig, aphoristisch; stand m. leeraars- stand, onderwijzersstand m.; 2. onder- wijzers, leeraars m. mv., onderwijzend personeel o.; sich iem —e widnien, zich aan den onderwijzersstaud wijden; stelle v. belrekking v. van leeraar, onderwij- zer; Z. stuhl; stil m. leerende stijl, didactische slijl m.; slojj in., Z. -gegen- sland; streiligkeil v. twist m., geschil o. over leerstellingen, dispuut o.; stube v. leerkamer ».; 2. \'/.. saai; stick o., Z. -punkt; stuhl m. leerstoel, preekstoel, kansel, katheder m.; (fig.) Z. stelle; slunde v. leeruur, lesuur o.; stijl m., Z. stil;\'tochten, leermeisje o., leerling |
|||||||||||||||
|
o. zelfst. lecren, onderwijzen, onderwijs,
onderricht o. Lehrer, (s, mv. Lehrer) m., -in,
(-nen) v. meester, onderwijzer, leeraar m., meesteres, onderwijzeres ».; (Krijgs- w.) instructeur m.; ein - in den Spra- chen, taaimeester; öffentlicher -, (aaneene hoogeschool), professorm.; -in im Xahen, uaaijiifvrouw v.; sie war meine -in im Schreiben, zij heeft mij leeren schrijven. Lehrer-stand, m.,-stelle,v., Z.
I.ehrsland <f-. Lehrer-stuhl, (stuhi(e)s, mv.
stühle) m. leerstoel, preekstoel, kalhe- der m. Lehr-erzahlung, (-en) v. leer-
zaroe vertelling, gelijkenis, parahei v.; •essen o., Z. -bralen; -fubel v. leerzame fahel v.; -fach o. vak o. van onderwijzer, van meester of leeraar; il. leervak, vak o. van onderwijs; -fahigbijv. nw. bekwaam, geschikt, in staat om te onderwijzen; it. Z. lernfahig; -fahigkeil v. geschiktheid v. om te onderwijzen; -form v. leervorm in., leerwijze, methode v. van onderwijs; 2. (Hiclilk.) leerstijl, didactische vorm in.; -frau v. vrouw v. van een meesier &, meestersvruuw, leeraarsvrouw v.; 2. Z. Lehrertn; -/reiheit v. vrijheid v. om te onderwijzen, vrijheid v. van onder- wijs; -gabe v. geschiktheid »., talent o. om te onderwijzen; -gang m. leergang, gang, loop m. van het onderwijs, cursus m.; -gebaude o. leerstelsel, systeem o.; •gedicht o. leerdicht o.; -gegeusland ra. voorwerp o. van onderwijs, onderwerp o., zaak v., die onderwezen wordt; -ge- hülfe m. ondermeester, kweekeling, hel- per m. bij het onderwijs; -geld o. bezol- diging v., salaris o. van den onderwijzer; 2. leergeld, schoolgeld o.; (lig.) — geben, leergeld geven, door schade wijs worden; •genoss m. medeleerling m.; 2. Ieerka- meraad m.; -gerüst,-gestello.,Z.Bogen- gerüst $•; -geschdfl o., Z. -amt; -ge- schichle. v. leerzame geschiedenis v.;-ye- sparro. verband o.derdaksparren;-jr«nd oi. grondslag m., basis v. eencr weten- schap; -gierig bijv. nw., Z. -begicrig; •haft bijv. nw. leerzaam,tot lesverstrek- kende;-Anuerm.(Bergw.)leerling-mijn- werker m.; -herr m. (Hand.) patroon, meester m.; -jahr o. leerjaar o.; seine—e aussiehen, zijne leerjaren doorbrengen; •junge m., Z. -bursche; -jünger m.semi- narist, kweekeling m., hij, die zich op liet onderwijs toelegt; -knhle v. beste soort steenkolen v. mv.; -kreis m. kring m. van toehoorders; 2. vak o. van on derwijs; -kunsl i. leerkunsl, onderwijs kunst, pedagogie, didactiek v. Lohrling, (-(e)s, mv. •<•) m. leer
ling, kweekeling, scholier m.;2. leerling, leerjongen ra.; (lig.) noch ein - in etw. sein, nog niet zeer bedreven zijn in. Lehrlingschaft, v.,Lehrling-
stand, in. stand in., staat v. van leer- ling &. Lehr-lohn,(-(e)4)m.,z.ra.,Z.-o«W,
•lust v. leerlust m., leerzucht v.; -m<irf- chen o. leermeisje o., leerling v.; -miszig bijv. nw. (Godg.) dogmatisch, leerslel- |
|||||||||||||||
|
\\.;-ton in.leertoon m.,toon in.van voor-jrurgen) m., Z. •wundarzl; -compagnic v.
|
|||||||||||||||
|
(Krijgsvv.) lijfscompagnie, koloneïscom-
pagnie v.; -diener in. lijfkuecht, ver- trouwde knecht ui.; •dienst lil. leendiensl m. niet hand en voet. Leibeigen, bijv. nw. lijfeigen, on-
derhoorig; ein -er, lijfeigene in. Leibeigenschaft, »., z.m. Iijf-
eigeuschap, geheele underhoorigheid v.; sgefdlle o. mv. van de lijfeigenen gehe- ven inkomsten v. mv. Leibeigentbum, [-(e)s) o., z.m.
recht o. opdenpersooii van eeu lijfeigene; 2. Z. Leibeigenschaft. Loibon, (leibte, geleibt) o. ww., m.
|
|||||||||||||||
|
dracht, loon ni., waarop wordt voorge-
dragen; (i. k. hel.) preektoon m.; -cer- bessermnj v. (Godsd.) hervorming v.; •vertrag in., Z. -contract; -treo m. leer- gang m., Z. -gang, •mittel; •weise v., Z. •art; -ucrk o. werk o. van een leerjon- gen; -widrig hijv. nw. tegenstrijdig met deleer; (Godg.) ketlerscb.onrecïilzinnig; •icidrigkeil v. strijdigheid v. met de leer, onrcchtzinniglieid v.; -i/\'iJrrfev.graad,rang m.; -zeil v. leertijd in., leerjaren o. mv. •zimmer o., Z. slube;-zunft v.verecniging v. vau geleerden, faculteit ».; it. partij sekte v. aan ecne leer toegedaan; -zuang |
|||||||||||||||
|
m. inbreuk v. op de zelfstandigheid derj/i. leven, eeu lichaam of een lijf hebben,
onderwijzers en op hunne leerwijze. in leven zijn; da ist er ja wie er teibt und |
|||||||||||||||
|
Lei.
|
Lei. 797
|
||||||||||||
|
Lei.
|
|||||||||||||
|
mv. in het lijf; schneider in. hofkleer*
maker, lijfkleermaker ui.; schnitt m. snede v. van bet lijf, taille v,; schuster m. hofschoenmaker in.; schutz in., Z. jiger;schuadron v. (van een regiment), eerste eskadron o.; speise v. geliefkoosde kost m. of spijs v.; spiel o. Iievelings- spel o.; spruch m. lijfspreuk, zinspreuk, leus v.; it. zinnebeeld o.; -standarle v. witte standaard ra.; stock in., Z. -biene; stick o. (van een kleed),lijf o.: 2. (Muz.) lijfstukje, lievelingsstuk o.; stuhl m. nachtsloel, lievelingsstoel ra.; -lrabanl m. lijflrawant, satelliet m.; -lroger va. hij die levenslang het vruchtgebruik trekt, eene lijfrente geniet; -luch o.,Z.Umschta- geluch; seache v. lijfwacht, lijfgarde v.; •wagen m.. Z. -kutsche; -tcüsche v. ge- IrageD lijfgoed, linnengoed o., huiswasch v.; -uitscherin v. waschvruuw v. voor het hof; \'Wasser o. lijfwater o., water o. uit den onderbuik; —sucht v. waterzucht v. in den onderbuik; -«e/i o., Z. schmer- %en; -wundarzt m. heelmeester m. des vorsten; •leichtn o. (bij vermoording), spoor, teekeu o. aan het lichaam; -zins rn., Z. -rente; sucht v., Z. -gedinge; süchter, -züchlerin, hij, zij, die eene lijfrente geniel; süchlerisch bijv. nw. (van erfgenamen), met eene lijfrente be- giftigd, -zwang in. verstopping, hard- lijvigheid v. Loich of Laich, (-(e)s, m\'. -e)
m. (Vissch.) vischkuit v., vischeitjes o. mv. Leich, (-(c)s, mv. -e) o. ellen baan,
kegelbaan v.; \'2. gat, mondstuk o. Loichdorn, (-dorn(e)s, mv.-dor«e
en -dorner) ui. likdoren of likdoorn in. Leiche, (•») v. lijk, dood lichaam
o., Z. Leichname; er ist blass wie eine -, bij is doodsbleek, zoo wil als een lijk; er sieht aus wie eine ausgegrabene -, hij is doodsbleek, ziet er uit als een lijk; bis morgen isl er eine -, morgen is hij een lijk, hij leeft geen dag meer; 2. Z. Lei\' chenbegangniss; 3. (Ürukk.) uitlating, leege plaats v.; 4. (Vissch.), Z. Leich\' zeil; (Naald.) mislukte speldeknop m. LoichOU, (leichte, geleichl) o. ww„
in. h. kuit schieten, kuit werpen, rijden. Leichen-abdankung, v., Z.
Abdankunysrede; -ucker in. doodenakker DJ., kerkhof o., begraafplaats v.; -ansager in. doodbekendmaker, aanspreker in.; •ansagerin v. doodbekciidmaaksler v.; •artig bijv. nw. als een lijk, op een lijk gelijkend, doodsbleek; -bcgingniss o. be- grafenis, lijkstaatsie, teraardebestelling v., lijkplechtigheid v.; -begleiler m. hy, die een lijk volgt of begeleidt; -beglei\' lang v. begeleiding v. van een lijk; \'2. Z. •zug; \'besorger, -bestatler, \'besteller m. bidder, doodbidder, lijkbezorger, aan- spreker, bedienaar m. ter begrafenis; •belt o. doodbed, praalbed o., waarop het lijk wordt ten toon gesteld; \'bitter ui. uitnoodiger m. ter begrafenis,Z. -be- sorger; -bilterin v. uoodigslcr v. ter be- grafeuis; -blass bijv. nw. zoo bleek of wit als een lijk, doodsbleek; -bldsse v. doodsklenr v.; -bueh o.doodenregisler o.; |
|||||||||||||
|
v. van vruchtgebruik; -gedingsrecht o.
reebt o. op vruchtgebruik; -yr/./ o. be- lasting v. der lijfeigenen, gewoonlijk be- slaande in eene kip, eene gans &; 2. lijf- eigenschap v.; 5. hoofdgeld o.; -geleil o. persoonlijk veiligheidsgeleide, vrijgeleide o.; -gericht o. lievelingskost m.; -gewinn DJ. of -gülle v., Z. -rente; -gurt, -gürtel in., Z. -binde; -gut o. tot vruchtgebruik of u|- apanage aangewezen goed o.;-haber m. haver v. als belasting der lijfeigenen. Leibhaft ig), bijv. en b. Iichame-
lijk, persoonlijk, in levenden lijve, in eigen persoon; in -er Gcslalt, in eigen persoon; 2. naar het leven, vaneene lref- fende gelijkenis; er isl sein -er Valer, hij gelijkt precies op zijn vader, hij is spre- kend zijn vader. Loib-honne, (-n) v., Z. -geld (1);
•Aerr m. meester m. van een lijfeigene, Z. Leibesherr; -helzc v. wilde zwijuen- jacht v., door den heer zelven geleid, •hölzer o. mv. (van een schip), buiten» ste dekplanken; -AuAn o., Z. -geld (I); •hund m. Iie(elingshund in. Leibig, [-er, -sl) bijv. en b. zwaar-
lijvig, dik, zwaar; -keit v. zwaarlijvig, beid, dikheid, zwaarte v. Leib-jager, (-jagers, mv. -jüger)
ui. Iijljager,eerstejagerm. vaneeu vorst; 2. (Krijgsw.) jager m. van het korps; —regiment o. regiment o. lijfjagers; •knecht in. lijfkueclit ra.; -knolen ra (Zeew.) boeilijnknoop ui.; -koch m. kok m. van den vorst; •iuttche v. eigen rij tuig o., koets v. van den vorst; -kulscher m. lijfkoctsier, koetsier m. van den vorst •kuchen in. lievelingsboek m.; it. nieuw. jaarskoek in.; -lakai m. lijllakei, eerste lakei ui. van den vorst; -laus v. plat- luis v. Leiblich, bijv. en b. lichamelijk
lijfelijk, Z. leibhafl; -e Eigenschaften lichamelijke eigenschappen; -e Slrafe, lichamelijke straf, lijfstraf; -er Tod, na- tuuiiijkc dood; 2. vleescbelijk; sein -er Sohn, zijn eigen zoon; -c Brüder, volle broeders; 3. tijdelijk, wereldsch. Leib-lied, (•(\')*. n>v- -er) o. lie-
velingslied o.; -/"- bijv. en b. ontzield, dood; -medicus in., Z. -artz; -naherin v. naaister v. van het hof; -pacht in. erf- pacht v.; •pfenuiy in., Z. -geld; -pferd o. geliefkoosd paard o.; -recht o., Z. •gedinysrecht; -regimenl o. regiment o. des vorsten; -rc«/c v. lijfrente v.; Geld auf —n anliycn, geld uitzetten voor ecne lijfrente, —ncerlrag m. verdrag o., verbintenis v. omlrent lijfrente; wach- sendt —, lijfrcntengezclschap o., aau- grueiende lijfrenten v. mv., lontine v. •rentner m. hij die ecne lijfrente geniet •rock m. lijfrok, overrok in.; (vanrec!i- Iers), tabbaard DJ.; (van joodsche pries- ters), lijfrok, ephod m.; (Kalh.) (van priesters), lyfrok m., soutane v.; sache v. halszaak v.; schaden m. tichaamsge Drek, lichamelijk gebrek o.; il. breuk v.; schaar v., Z. -regimcnt; 2. -wache; schilling in., Z. -geld (1); schmerzen in. mv. buikpijn, pijn v. in het lijf, kramp v., koliek o.; schneiden o. snijdingen v. |
|||||||||||||
|
lebl, daar ziet gij hein nu zoo als hij wer-
kelijk is, bij levenilen lijve; 2. wed. ww. sich -, zwaarlijvig worden. Leibes-bau, (-(e).«,uiv. -e) m., Z.
•gestuit; -bescha[[enheil v. samenstelling, gesteldheid v. van het lichaam, lichaams- gesleldbeid v.;\'beschuerde,-beschwerung v. zwakheid, ongesteldheid \\.;-bewcgnng v. lichaamsbeweging, licbaamsoefening ».; -büriic v. zwangerschap, vrucht v.; •dicke v. dikte v. van het lichaam; 2. zwaarlijvigheid v.,omvang m.;-erbe m.na- tuurlijke erfgenaam in.; it. allodiale erf- genaain.; 2. mv. —n, nakomelingen m. en v. mv.. kinderen o. mv.; -[ehltr in., Z. -gebrechen; •frueht v. lichaamsvrucht v., foetus in., vrucht v. in moeders lijf; um die — kommen, eene miskraam, ecne ontijdige bevalling hebhen; -gaben v. mv. lichamelijke geschiktheid v., aanleg in.; •gebrechen o. lichaamsgebrek, lichame* lijk gebrek o.; -gefahr v. levensgevaar o.; mit meiner — will icli Hun dienen, mei gevaar o, van mijn leven; -geslalt v. lichaamsgestalte, taille c; eine schone - haben, eene mooie taille hebben; -gc- schichllichkeit v. vingheid v. van hel lichaam; -gesundheil v. gezondheid v. des lichaams; -grösze v. lichaamsgroolle ».; •haft v. gevangenneming v.; -Aerr in. (I.eenw.) leenheer m.; -höhe v., Z. -grösze; •kraft v. lichaamskracht, lichamelijke kracht v.; aus -kra[len luufen, zoo hard mogelijk, zoo hard men kan; aus •knïflen schreien, uit alle macht, luidkeels; -kra>ik- heil v. lichamelijk lijden o.; -lange v. lengte v. des lichaams, Z. -grös:e; \'leben o., bei —, gedurende liet leven, ,\'iiahi ung i. levensvocdsel, lichamelijk voedsel o.; — umiHolhdurfl, levensbehoeften v.inv., voedsel o.; -ö/[nung v. (Gen.) buikloop in., stoelgang in., ontlasting v.; -pficge v. verpleging v. van het lichaam, zorg v. voor de gezondheid;-scAtt\'öc//e, schwach- heit v.lichaamszwakte, lichamelijke zwak- heid v. Loibcsson, (sent, mv. sen o.
lievelingskost in. Leibes-sorge, (-n) »., Z. -p/l*je;
slarke v„ Z. •kraft; 2. -dicke; stalur (., Z. -grnszc; stellung v. lichaainshnu ding v.; jie W ei»e ouie —, zij heeft eene goede houding; slrafe v. lichaamsstraf, lijfstraf, lichamelijke straf v.; •übung v lichaamsoefening, gyiniiastischc oefeiiin; v.; —skunsl v. gymnastiek c; -versto- pfung v. hardlijvigheid, verstopping v.; •zustand m., Z. -beschaj[enheil. Loib-fahno, (-n) v. witte vaan v.;
•[all in. (I.eenw.) vervallen o. van liet goed van een overleden lijfeigene aan den meester, Z. Haaptfall (2); •[Mig bijv uw. hij den dood van den lijfeigene aan den meester vervallende;-/ar4e v.vleesch- kleur, lijfkleur v.; 2. lievelingskleur v. •[arben bijv. nw., Z. fleischfirbig; -/Iuss m. (den.) Z. Dutchfall (2); -[rohnev., Z. -dienst; -gans v., Z. -je/rf (I); .j/ari/e v.,Z.-tt\'oc\'ie; -gedingeo. (van een vorst) apanage o.; (van eene weduwe), wedu- wengoed o.; 2. Z. Ausgedinge; 3. Z, •rente; -gedingsbrie[ m. bewys o., akte |
|||||||||||||
|
798 Lei.
|
|||||||||||||
|
Lei.
|
|||||||||||||
|
Lei.
|
|||||||||||||
|
•cnrmen o., Z.-gedicht;-ca.isey.,Z.-kasse;
-dieb 10. (Gesch. vnn E.) lijkendief m.; •dienst m. (Kath.) lijkilinist m., uit— vaarldienst m., mis v. voor de ovcrlede- nen; -dufl m, lijkluchl, doodlucht v.; •dunst ui., Z. -geruch;-essen o.,Z. •makt; •eute v. kerkuil, steenuil m.; it. raaf v.; •tackel ï. lijklnorls, lijkfakkel ».; -[tihl bijv. nw., Z. -blass; -larbe v. doodskleur, lijkkleur v.; •förbig bijv. nw., Z. -blass; •frier v., -/m\' °- lijkfeest o., begrafcnis- plecbtigheid ».; -feld, o. veld o. met lij- ken bedekt, slagveld o.; -fett o., Z. •wachs; -fliege v. goud vlieg v.; -fnlger m., Z. •begleiler; -frati v. vrouw »., die bel lijk wascht, kleedt, bewaakt; -gebrauche m. inv. gebruiken o. nu., plechtigheden v. mr. bij de begrafenis; -gebühr o. be- grafenisrecht o., bcgrafenisgelden o. mv.; •gedichtniss o. herinnering v. der doo- den, lijkrede v.; -gedichl o. lijkdicht, treurdic\'it o., lijkzang in., elegie v.; -ge- fahrte m„ Z. -bcglciter; -gefilde o., Z. -feld; -gefolge o., Z. -;ug; -gclaule o., Z. Todtengelilule; -geld o. begrafeniskosten ui. inv.; .geprange o. pracht, praal v. ten loon gespreid bij eene begrafenis; -ge- riith o. al wat voor eene begrafenis noo- dig is; -geruch in. doodcnluclit, lijkluchl v.; -geri)st o. paradched, praalbcd o., ka- tafalk v., castrnm dolnris o.; -gesang in. lijkzang in., lijklied, graflied o.; -ge- wand o. lijkgewaad, lijkkleed, lijklaken o.; -gewölbe o. grafkelder in., grafgewelf o., catacombe v.; -glocke v. doodsklok v.; il. Z. Todtengelautc, Toiltenglocke; -grv.fl v., Z. •gewölbe. Lciehonhaft, bijv. nw. lijkachtig,
op een lijk gelijkend, doodelijk, stcrfe- lijk. Leichon-halle, (-n) v. dooden-
kamer v.; 2. zaal v. voor lijkschouwin- gen; •haufen m. npeenhooping v. van lijken; -haus o. sterfhuis o.; 2. dooden- huis, lijkeubuis o.; -/icbii/ o. doodhemd o., Z. -getvand; -hügel m., Z. Grabhügel; •Ituhn o., Z. -cule; -kalt bijv. nw. zon koud als een lijk; •kommer v. Iijkenka- uier, doodenkamcr ».; 2. Z. -/ia//c (2); -/taj« t. doodenkas v.; -ter2e v. kaars v. bij een lijk; -klage v. doodenklacht, wcc- klacht v. over het verlies van een afgc- storvene; -kleid o., -kleidung v. lijkkleed o., doodskleedcreu o. inv.; -koslcn mv. begrafeniskosten m. mv.; -kranz ra. Iijk- krans in.: -kraul o. blaaskruid o.; -Mu- l«n o., Z. •geiiute; -lied o., Z. -gesang; -mahl o. doodenmaal, bcgrafenismaal o.; •musik v. treurmuziek, lijkrauzick v.; •iffner in. ontledcr m. van een lijk, ont- leedkundige in.: -öflnung v. lijkopening v.; -prediger m„ Z. -redncr; -predigt, •rede v. lijkrede, lijkpredikalie ».; -red- ner m. lijkredeuaar m., hij die eene lijk— rede houdt; •register o. doodenregistcr o.; •siiule v. zuil v. Ier gedachtenis van een afgestorvene; schau v., schaver m., Z. Todtenschau if; schteier m„ Z. •fiic/i; •icAmou» m., Z. -mahl; schmücker, —in, hij, zij, die een lijk kleedt; stalt v. graf o., grafplaats v.; •stein, in. lijksteen, grafsteen in.; -text in. tekst in. eaner |
lend, snel rijdend: •fatslich bijv. nw. be-
viitlelijk, gemakkelijk, te begrijpen.
Leichtfertig, (-er. stj bijv. nw.
beweeglijk, behendig, guiterig; 2. (i.k. bel.) ondeugend, kwaad, stout, onbe- schaamd; sic bat cin -es Maul, zij heeft eene kwade long; 3. lichtzinnig, licht- vaanlig, loszinnig, losbandig, Z. leicht- sinnig; -keil v. beweeglijkheid, belicu- dighei l.guiterijv.;2.ondeugd,stoutheid, onbeschaamdheid v.; .*. lichtzinnigheid, losbandigheid, loszinnigheid, lichtvaar- digheid v. Leicht-flÜSSig, bijv. nw. gemak-
kelijk smeltend, zeer vloeibaar; -flussig- keit i. groote smeltbaarheid v.; -fusz m. snelloopcr, hardlooper, danser m.; (lig.) lichtzinnige,onhezonnenem.;-/um«byv. nw. snel loopend, fluks ter heen; (Hg.) Z. sinnig; -füszigkeit v.vlugheid v. ter been; Z. Leichtsinnigkeit; -ge/lügelt bijv. nw. snel vliegend; -gekleidet bijv. nw. licht, los, dun gekleed; -geschenkelt bijv. nw. snel ter been, hard loopend: -gcwandl bijv. nw. vlug, behendig, geledig, snel; •glaube m.,Z. -glaubigkeil; -glaubig bijv. nw. lichlgeloovig, onnoozel; -gldu!<ig- keil v. lichlgeloovighcid, nnnoozclheid v.; it. onhoudbaar, op geenc gronden be- ruslend geloof o. Leichthcit, v., Z. I.eichligkeil.
Leicht-hin, bijv. en o. losweg,
licht heen, gemakkelijk of eenvoudig weg; -norio bijv.nvv. goed hnorende, een goed gehoor hebbende. Leichtigkeit,v. lichtheid,gemak-
ki\'li.jklii\'iil, vlugheid, behendigheid; (lig.) (van de long), radheid, beweeglijkheid v.; 2. (van eene zaak), gemak o. Leicht-lernend, -leruig, bijv.
nw., Z. gelehiig. Leichtlicb, bijw., Z. leichl.
Leioht-maulig, bijv. nw. (Bgk.)
licht, niet zwaar op de hand; -p[anne (Zoulz )v. na het zieden gezuiverde zout- pan v.; schmelzbar bijv. nw„ Z. -flüssig. Loichtsinn, (•(<)«) m.,z.m.licht-
zinnigheid, lichtvaardighcid, loszinnig* beid, onbezonnenheid, onbesuisdheid v.; 2. (gemeenz.) kinderachtigheid v., on- besuisde streek m. of daad v. Leichtsinnig, {-cr, st) bijv. nw.
lichtzinnig, lichtvaardig, loszinnig, onbe- zonncn, nnlicJaclitzaam, onbesuisd; elw. • unternchmen, zonder nadenken; -cr Mcnsch, lichtzinnig, onbezonnen mensch, onbezonnene, onbesuisde; -keil v., Z. Leichtiinn. Leichtverderblich, bijv. nw.
vergankelijk, licht bederlbaar. Leichzeit, v. rijtijd, tijd in. van
het kuitschieten. Leid, bijv. en Ij. leed, bedroevend,
spylig; es isl mir -, dass er es gethan hal, dass er nicht gekommen ist, het doet mij leed, hel spijt mij, ik betreur het dal &; ei ictlrrfe ihm sehr • thun, Sie zu vertieren, het zou hem leed doen,spijten; es thul mir - urn ihn, ik beklaag hem, hel spijl mij voor hem; /assen Sie sich\'s nicht • sein, dass .}\', laat het u niet spijten, bedroef er u niet over; sein Tod hal mir sehr • |
||||||||||||
|
lijkrede; -fon m. treurige toon m.; -tri-
ger m. (lijk)drager m.; -(uc/i o., Z. -ge- «•nnif; 2. lijklaken o.; -unlersuchung v. lijkschouwing v.; -vogcl m., Z. -e«/e; •wachs o. vetwas, walschot o.; •wêlehter, •marter, —in, waker m., waakster v. bij een lijk; •wagen m. lijkwagen m.; -zug m. lijkstoet m.Jijkstaalsie v.;Z. Toilen-, Trauer-, Grabzug. Leichhuhn, (-nuAn(e)s, mv.
•hühner) o., Z. Grabhuhn. Leiehnam, {-(e)s, mv. -e) o. lijk,
dood lichaam o.; der - Christi, het lichaam o. van J. C. Leichpredigt, (-en) v., Z. I.H-
chenpredigl. Loicht, (-er, -est) bijv. en b. (in
gewicht), licht, niet zwaar, niet veel wegende; - gekleide! sein, licht, los, vlug, dun; -e, -beira/fnete Truppen, lichte troe- pen; -es Gewicht, licht, niet zwaar; it. valsch gewicht; -es Geld, klein geld; (fig., Rijk.) sein 1\'ferd hal eincn -en Gang, licht, vlos; - auf den Füs:cn, ving ter been; -e Hand, los, vlug, behendig; eine •e, - gezeichnetc Figur, vluchtig; - auf- getragene Farbe, dnn opgedragen; -er Wcin, licht, slap; -e Mühe, kleine moeite, geringe moeite v.; -er Fehler, gering; •e Strafe, gering; -e IVuHa\'e.lichtewond; •es Blut, dun; -rr Schlaf, zachte slaap; •e Speisen, licht, gemakkelijk Ie verteren; es uiird mir - im Kopfe, het wordt mij licht in het hoofd, ik word duizelig; es ist mir -er um\'s thrz, liet is mij lichter, ruimer om het hart, ik gevoel mij veel verlicht; - fiber etw. weggehen, licht, los over iets heenloopen; etw. nur -wcg ar- beilen, oppervlakkig; sich - machen, sich •er machen, licht(er) worden; it. (van den nood), verminderen, afnemen; 2. ge- makkelijk, licht, niet moeilijk; (Spr.) das ist nicht so -, dat is zoo gemakkelijk niet; das ist - gesagt, aber nicht - gethan, dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan; .«te könnc» - urtheilen, dass <f\'. gij kunt gemakkelijk &; alles gehl ilim • von Slat- ten, alles gaal hem vlug van de hand; das ist ihm etw. gavz Leichles.aal is voor hem iets heel geinakkelijks; jem. etw. - nl -er machen, gemakkelijk of gemakke- lijker maken; das könnle - sein, dal zon wel kunnen zijn; das ist nicht - zu bc- fürchten, daarvoor is niet te vreezen, er is geen gevaar. Ijoicht-boiiügolt, bijv. nw. met
lichte vleugels; -bewaffnel bijv. nw. licht gewapend; -blülig bijv. nw. vroolijk, op- geruimd, levendig; -blüligkeil v. vroo- lijkhcid, npgeruiiiidheid, levendigheid v. Leichte, v., Z. Leichtigkcit; 2.
Leichten o. zelfst. Loichtoich, (•(«)«, mv. -e) m.
vijver m. tot voortteling van visch. Leichten, (leichlele, gcleichtet)
bedr. ww. (Lanüh.) Schafe -, snjjden, lubben. Leichter, (-s, mv. Leichtcr) m.
(Zeew.) Z. Lichter. Leichtern, (leichlerte, geleicltlert)
bedr. ww., Z. erleichtern; 2. lichten. Loieht-fahrig, bijv.nw.snel zei-
|
|||||||||||||
|
Lei. 799
|
|||||||||||||
|
Lei.
|
Lei.
|
||||||||||||
|
gethan, zijn dood heeft mij zeer bedroefd.
Leid, (-(e)s) o., z. in. leed, kwaad
o., droefheid, spijt, smart ».; Freude und - theilen, vreugde en leed of smart dee- len; tn Lieb und - jemn. gelrcu sein, on- der lief en leed &, in voor- en tegen- spoed; in seinem II au se herrscht groszes -, er heerscht groote droefheid &; über el ir. - tragen. Umie und - emp/inden, bc- rouw hebben over; jemn. sein - klagen.iem. zijn leed toevertrouwen, zijne ongelukken niededeelen.ziju leed klagcn;uro;em.- lra- gm, iem. bekl.igen; it. /. - (3); 2. ver- driet, kwaad, onrecht o., beleediging v.; jemn. ein - ztifügen, elw. zu -e thun, iem. kwaad doen, kwaad berokkenen; weder Liebes noch -es von jemn. sprechen, goed noch kwaad zeggen; sicli selbsl ein - of ein -es anthun, zijn leven verkorten; .". rouw m.; im -e gehen, de lijkstatie vol- gen; das - urn jam. Iragen, im - sein, in den rouw zijn, rouw dragen over; das • klagen, conAo\\eeren, rouwbeklag doen; 4. lijkstaatsie v„ lijkstoet m.; das - (ithren, den lijkstoet geleiden. Loid-bittor, (-lers, mv. -ler) m.,
Z. I.eichenbiller; •brief m. brief m. van rouwbeklag, Z. Trauerbrief. Leiden, {Uu, gelaten) o. ww. our.,
in. A. lijden, ondergaan, verduren, ver-
dragen, doorstaan, medelijden gevoelen; uu den Augen -, lijden, pijn hebben; mi der Gicht -, lijden; der -de Theil, hel zieke, lijdende, aangedane deel; (lig.) ge- kwetslc deel; it. de zieke, de patiënt; «in -der, lijder, zieke; die Noth der -den finder», den nood der lijders verzachten: (Godg.) des -s f&hig, geschikt om te ln- den; 2. (lig.) für die andern -, lijden, medelijden hebben met; seine Gesund- heit of er leidel darunler, zijne gezoud- heid, hij lijdt er onder; dieses Gemalde, Heser Baum hal viel geltllen, heeft veel geleden, is zeer beschadigd; ich habe viel ion ihm zu -, lijden, verdragen, verdu- ren; 5. ecne verandering ondergaan, 1 ij- deud zijn; -d, lijdelijk; sich -d verhallen, zich lijdelijk gedragen; (Spraakk.) -de form, lijdende vorm; II. bcdr. ww. lijden, duorslaan, verduren, verdragen; Hanger und Dursl -, lyden, verdragen; Nachtheil, Schaden, Verlust -, ondergaan, gevoelen, ondervinden; Noth -, in nood zijn; Ver- lolgung,Unrecht-, lijden, aangedaan wor- \'li\'ii; 2. toelaten, toestaan, dulden, ver- oorloven; er leidel alles ton seinen A\'in- iern, hij duldt, geeft toe, verdraagt &; Missbriluche -, toelaten; (fig.) die Sache leidel kernen Aufschub, dezaakduldlgeen uitstel; jem. nicht • können, niet kunnen lijden, dulden, verdragen, uitstaan; ich b\'iim, mag ihn recht wohl -, ik mag hem wel lijden; bei jemn. wohl geltllen sein, in een goed blaadje staan bij, gezien zijn hij; die Umstdnde - es nicht, veroorloven, toestaan. Leiden, (-.<) o., z. m. lijden, leed
i)., pijn. smart v.;das - Christi, het lijden van Christus,Passie v.;dasmacht mir viel *, dat veroorzaakt mij veel leeds; ich habe tin groszes • im Kopje, ik heb hevige pijn in het hoofd; (fig.) lijden o., ongelukken |
lijk, niet streng; -er Wein, draaglijk,
redelijk (goed); dieser Wein ist -, ist - gul, is redelijk goed, tamelijk gocd;rfie«e Frau ist -, is redelijk wel; er befindcl sich so -, hij is nu tamelijk wel: -er Preis, redelijk, niet te hoog, matig; -keil v. lijdelijkheid, draaglijkheid, redelijkheid, matigheid v. Loidmantol,( -»i«n\'t\'fs, mv. -md"n-
tel) m., Z. Trauermanlet. Leidmüthig, (-cr, -st) bijv. nw.
treurig, droevig, bedroefd. Leidsam, (-cr, -st) byv. nw.,Z.
duldsant; -keit v., Z. Duldsamkeil. Leid-schleier, -tag, m., Z.
Trauerschleier <fv sprecherisch bjjv. en b. lasterlijk, laag; -lragen o. rouwen, rouw dragen o.; -tragend bijv. nw. rouw- dragend, in den rouw zijnde; die —en, rouwdragenden, treurende» m. en v. mv.; 2. treurig, droevig, in rouw. Leidwesen, (-s) o., z. in. leed-
wezen o., spijl, droefheid, droefenis, smart, bedroefdheid v.; in ein groszes • versetzen, in groote droefheid dompelen; zu seinem groszen -, tot zijn groot leed- wezen, tot zijne groote spijt, droefheid; ich mag das - gar nicht mit anselten, ik kan die droefheid niet aanzien. Leie, (-n, inv. -n) in., Z. Laie;% lei
v., schrijfsteen m. Leien-decker, -stein &, Z.
Schieferdecker <f-; -slicken,-stift m.grif-
fel v. Leier, (-n) v. lier v., snarenspeel-
tuig o.; (tig.) es ist immer dieselbe, die alle -, het is altijd hetzelfde liedje, het is altijd het oude deuntje; das gehl so in einer - fort, dat gaat zoo altijd denzelf- den gang; 2. (Landb.) voorste o.vanden ploeg; (Sterrenk.) lier v. (een sterren- beeld); (Schoenm.) bonten schoen, klomp in.; (Hnisb.) botervat o.; (Nat. hist.) spinvisch m.;(Oraadlr.) rolblok o.;(Pott.) rolhout o. Leier-ahnlich, bijv. n. Iierach-
tig, liervormig; -brell o. (Art.) voorloo- per m. om de kardoezen te rollen; -för- mig bijv. nw. liervormig. Leierer, (-s, mv. Leierer) m. lier-
speler, orgeldraaier m.; it. rijmelaar m. Leier-frau, (-«r) v. lierspeelster,
harpspeelster v.; -;ano m. oude slenter ra., sleur v.; -kasten in. draagbaar orgel o.; -midchen o., Z. -frau; -mann iu., Z. Leierer; 2. (Nat. hist.) Z. Laternenlrdger. Leiem, (leierte, geleiert) o. ww.,
m. A. en bedr. ww. op de üer spelen; (Scherts.) altijd hetzelfde herhalen, ver- velend voordragen, opdreunen, niet van zijne oude en vervelende gewoonte afwy- ken; 2. slenteren, langzaam rijden; 3. een draaiorgel spelen; it. neuriën, talmen, lanterfanten, treuzelen. Leier-orgel, (-n) v. draagbaar
orgel, straatorgel o.; •stück o. muziek- sluk o. voor do lier; it. vervelend stuk o.; -werk o. hetzelfde werk, hetzelfde liedje, oude deuntje o.; genug dieses —, genoeg van dat oude praatje; 2. (Muntw.) , pletwerlduig o., pietmachine v., piet-
cilinder m. |
||||||||||||
|
o. mv., rampen in. mv.; - und llnglürk
bessern die Menschcn, rampen en tegen- spoeden; (Gen.) lijden o., ziekelijke toe- stand rn. Leiden-frei, -los, bijv. nw. vrij
van lijden, niet lijdende; Z. leideitsun- fihig. Leidens-becher, (-chers, mv.
•cher) m., Z. -kelch. Leidenschaft, (-en) v. hartstocht
in., drift v., toorn m., neiging, begeerte, zucht v.; tn - gerathen, driftig worden, in toorn geraken; o/me -, koel. Loidonsc\'.iaftfrei, bijv. nw. vrij
van hartstochten, niet hartstochtelijk. Leidenschaftlich, {-er,-si) bijv.
nw. hartstochtelijk, driftig, met vuur, met geestdrift; -e Liebe, hartstochtelijk; -er Hasz, hevig; er Hebt sie -, hij bemint haar hartstochtelijk; -er Mcnsch, harts- loclitelijk, driftig, opvliegend; ;in einem •en Tone sprechen, met drift; -keit v. hartsloclilelijkheid, drift, oploopend- heid, geestdrift v. Leidens-f ahig, bijv. nw. (Godg.)
geschikt om te lijden; -fihigkeit v. ge- schiklheid v.omte lijden; -ge(dhrte, -oe- fihrtin, -genosse, -gcnossin, lotgenoot, deelgenoot m. en v. iu hel lijden; -ge- schichle v. lijdensgeschiedenis, gcschie- denis v., verhaal o. van iems. lijden; — Jestt, l.ijdengeschicdenis, Passie v.;-jahr o. jaar o. van lyden, lijdensjaar, onge- lukkig jaar o.; -kelch ui. (fig.) Iijdens- kelk.kelk m. des tijdens; scltule v. school v. des lijdens; schwester v., Z. -ge(ahr- tin; 2. ongelukkige vrouw v., die veel te lijden heeft; stunde v.lijdensuur. uur o. des lijdens; -lag in. lijdensdag, ongeluk* kige dag m.; it. Goede Vrijdag m.; -tin- fihig bijv. nw. (Godg.) ongeschikt om te lijden; •unfdhigkeil v. ongeschiktheid v. om te lijden; -voll bijv. uw. vol smar- len; •woche v. lijdensweek, goede week v„ stille week v. Loidontlich, (-er, -sl) bijv. eub.,
Z. leidlich; 2. Z. tcidenld) (3); -keil v. lijdelijkheid, draaglijkheid v. Leider, (-s, mv. Leider) m., -in,
f-iieii) v. lijder in., lijdende ui. en v., lijderes v. Leider! tussch. helaas!, ach jaI;
- leid er nicht mehr!, helaas, hij leeft niel meer!; - es ist so, helaas! het is zoo, het is te beklagen, te betreuren dat het zoo is. Leides, (onb.) o. einem - thun,
iem. kwaad doen, leed berokkenen, aan het leven tasten. Leid-essen, o., -flor, m., Z.
Frauen-essen d;7 -/\'rou v. schreister v.; •gesang m., -n«uso.,Z. Trauer-gesang &. Leidig, (-er, •*/) bijv. nw. (van
een ongeluk), treurig, beklagenswaardig, te betreuren; -er 7Vos(,sleclit; -er Tröster, slecht, vergeefsch; der -e Geiz, ongeluk- kig, ellendig; der -e Teufel, boos, kwaad, vervloekt. Leid-kappe, v„ -kloid, o., Z.
Trauer~kappe d/\\ Loidlich, (-es,-st) bijv. en h.lijdc
lijk, draaglijk, redelijk; -t Kilte, draag |
|||||||||||||
|
Lei.
|
||||||||||||||||||||||
|
Lei.
|
||||||||||||||||||||||
|
Lei.
|
||||||||||||||||||||||
|
800
|
||||||||||||||||||||||
|
Leinen, bijv. en b. vlassen, van vlas;
-M Tuch, linnen, uit vlas geweven; -e Slrümpfe, garen kousen; -es Gerath, Zeug, linnengoed o.; it. waschgoed o.. wasch v. Leinen, "i Linon, (-<) n., z. m.
|
||||||||||||||||||||||
|
Loih-bank, {-banke) v. bank v. lijm verven; -fass o. lijmvat o., lijmton
Tan leening, lecnbank v., lommerd, lom-v.; -fugc v. (Meub.) gelijmde voeg v.; bard of lomberd m., pandjeshuis o.; -bi- -grund va. (Verg.) lijmgrond in.; -/iam- bltothek v. leesbibliotheek v.; -buch o. ui mer m. (Boekb.) lijmhamer m. |
||||||||||||||||||||||
|
ile leesbibliotheek gehuurd boek o \'
|
Leimicht, bijv. uw. als lijm, kle-
|
|||||||||||||||||||||
|
Leihen, (Helt, geliehen) liedr. ww.JTcrig, klevend, taai.
|
||||||||||||||||||||||
|
uur. Geld -, leenen, in leen geven; etw.
auf einige \'lage -, voor eenige dagen lee- nen, ter leen geven, in gebruik geven; auf Zinsen, auf l\'fdnder -, beleenen, lee- nen legen interest Sc; er leihl nicht gem, er ist kein Freund mm -, hij leent niet gaarne; (fig.) jemn. seinen .Vamen -, borg blijven met zijn na;ira voor iein.; (Spr.) wer seir.em Frvitnde leihl, muss seinen Fetnd mannen, door leenen maakt men zich vrienden, maar door terugvragen vijanden, gaarne leenen maar ongaarne teruggeven; 2. 7. entlehnen; 3. (Leenw.) schenken, begiftigen, Z. lehen; II.o. zelfsl. leenen o., geleende o. Leiher, (•», mv. Leiher) va., -in,
{-nen) v. leener, geldschieter m., Ieen- ster, geldschietster v.;(Bergw.) verhuur- der m. eener mijn. Leihetag, (-(e)s,mv. -e) in. (Berg-
w.) dag m., waarop de huur& van mijnen vervalt. Leih-groschen, (schens, mv
•schen) in. (Leenw.) Icenhelling voleen- geld o.; -haus o., Z. -bank; -kasse v., Z. •bank; -kauf m. marktwiju, pol in. wijn 2. handgeld, onderpand o., waarborg in. geld o. op hand; 5. (Leenw.) Z. -yro- schen; -segelo.,Z. Leesegel. Lcik, {-{e)s, mv. -e) o. (Zeew.)
romp in., lijk o., scheepsromp in. Loiken, {kikte, geleikl) bedr. en o.
ww., in. h. (Zeew.) ein Seget -, lijken met touwtjes voorzien. Leik-garn, (-s) o., z. m. lijktouw
o.; -Aor» o. lijkpunt, punt o. van een zeil, waar het touwtje wordt vastgemaakt; •tien, -linie v. lijntje o. aan het zeil, lijk- touw, zoitintouw o.; -nadel\\. lijknaaldv. Leilaken, (-s, mv. Leilaken) of
Loilach, (•(*)*. mv. -e) o. beddela- keu, lijkkleed o. Leim, (-(e)s, mv. -e) m. lijm, visch-
lijm v., plaksel o., stijfsel v.; mil • be- festigen, lijmen, plakken; dieier • bindel gut, deze lijm houdt goed; (Scheik.) kleefdeeg o., kleefstof v.; (Vers.) honig- stijfsel v.; (Vog.) vogellijm v. Leim-ahre, (-«) v. (Pi.) plati«n-
boom in.; -bank v., -bock ui. toestel o. staak m. met lijmstokjes; -baum ra. ge- wone ahornboom in., lijmroede v.; -eisen o. lijmijzer o. Loimen, [leimte,geleiml) bedr. ww.
lijmen, met lijm bestrijken, doen vast- kleven;(Hoed.) stijven, opstijven; (l\'ap.\' lijmen; (Boekb.) ein Buch -, lijmen; II. o. zelfst. (Hoed.) stijven o., de stof v. die daartoe gebruut wordt; (Hap.) lijm v Loimen, (-s) iu., z.m., Z. Lelim.
Leimer, (-s. mv. Leimer) m. lijmer,
stijver m., hij die lijmt, met lijm be- strijkt. Loirnorn, bijv. »w., Z. lehmern.
Leim-farbe, (-n) v. igmwater
verf, lijinkleur f.; mil — malen, in de |
Leimig, bijv. uw. lijmhoudend.lijm
evattend, als lijm, vol leem, klei, slik. Leim-kammer, (-n) v.lijmkamer
.; -kaslen m.kast v. om behangselpapier
et lijm te verzadigen; -kessel m. lijmko- el m.;-killm. (van meubelmakers), wit- ars o. en v.; -kraut o. (PI.) leemkruid -kiche, -kumme i„ Z. -lrog; -leder o. fval m. van leder om lijm Ie koken; pfanne v.lijmpot m.; -pfannchen o. Iijin- olje o.; -pflaster o. Engelsche pleister .; -pinsel m. lijmkwasl m.; -rinde (Nat. ist.) modderige slaalpolijp v.; -rulhe v. ijmslang v.; —n moeken, stechen, lijin- tangen maken, opzetten; schnepfe v. eversnipv.; -schwalbcv.,Z. Hausschwal- e; sieder va. lijmkoker m.; siederei v, ijmknkerij v.; spinde! v., Z. -ruthe, slange v. lijmslang v.; stander ia., Z trog; slein in. (Dcifsl.) lijmsteen m.; 2 . Knochenstein; -slo/f m. lijmslof, kleef- lof v.; -.5I/SJ o. (Sclieik.) geleisuiiter v.; lasclie v. (Vog.) weitasch v. met vogel- ijm; -liegelm.,-tieyelcken o.,Z. -pfanne, pfannchen; •topfta. lijmpol m. Leimtranken, (leimlrankle, ge-
eiinlrankl) bedr. ww. etui. -, lijmen, et lijm bevestigen; il. met lijm beslrij- e:i. Leim-trog, (-lroo(c)s, mv. -lröge)
. (l\'ap.) lijmlrog, lijmuolc m.; -vogel m. f -oögelchen o. (Nat. hist.) lokvogel, okleeuwerik m.; «wasser o. lijinwaler o.; as Papier durchs—ziehen, papier lijmen; zwinge v. (Meub.) schroef, lijmschroef, lijmtang v., klemhout o. om het gelijmde bijeen te houden. Lein, (•(«)*, mv. -e) va. vla
vlasplant v. Loin, (-(e)s) o., z. in. linnen, lijn-
waad o. Lein-aoker, (\'uckers, mv. -dcker)
in. vlasveld o.; -band o. garenlint o.; -bau ui. vlasbouw ui., vlastcell v.; -baum in. Noordsche ahornboom in.; 2. nlmbooin m.; -blall o. vlasblad o.; -btülhe v. vlas- bloesem in., bloeien o. van liet vlas. LeinblUth-farbe,(-«) v.,-far-
ben, bijv.nw. vlasbloeseinkleurv., vlas- hloeseuikleorig. Lein-boden, (-W»i, mv. -b<>-
den) in. vlasgrond, voor den vlasbouiv
geschikte grond in.; 2. (Wev.) schering v. van linnen garen; -bödig bijv. uw. (Wev.) met linnen schering geweven; •bolle v., Z. -knolcn; -damasl in. linnen- damast u.; -dotter in., Z. Dotter (2); 2. vliegenkruid o.; -drucker 111. hij die op linnen drukt, linnendrukker ra.; -drucke rei v. linuendrukkerij v. Loine, (-n) v. (verkl. Leinchen o.)
lijn v., vlassen of hennepen touw o., reep m.; nacA der - angelegte Gange, volgens delijn&;(Kyk.)halssterriemm.; (Zeew.) leireep m.; 2. (Naai.) strook v. van een vrouwenrok; 3. (Zeew.) Z. Linn. |
innen, garen n.; 2. linnengoed o.
Leinen-band, & [-band{e)s, m\\.
bnnder) o., Z. Leinband ty; -damasl m. innendamast o.; -oar« o., Z. Leingarn; meister m. (Zeew.) door de overheid angestelde opzichter m. over het te ver- enden zeildoek; schieszer m. (Vissch.) atroos m., die de harpoenlijn laat af- oopen; •slrümpfe m.m\\.,-waare v.,-;euy ., Z. Lein-slriimpfe f-; -zwirn in. linnen aren o. Leioer, (-«, mv. Leiner) ra.sidder-
-enil V.
Lein-feld, (-(«)*. mv. -er) o., Z.
acker; -fink va. vlasvink m.; -/isch ra. eelt v.; -garn o. linnen garen o.; -.or«u ijv. nw. grauw als linnen; •hnnfling 111- Nat. bist.) vlasvink m.; -kaff m.,\'Z. spreu; •killet 111. linnen kiel m.; -knoten . vlaskuoop ui.; -kraul o. vlaskrnid, ild vlas o.; -kuchen in. lijnkoek 111. Leinling, (•(«)», mv. -e) ra., Z.
einjink.
Lein-OChs, (-e»,mv. -en) m.ploeg-
s 111. aan de rechterzijde met een touw eleid; Si o. lijnolie v.; —firniss m. Iijn- lievernis o.; -pfad o. jaagpad o. langs e rivier; -.«aa/ v. vlaszaad korrels v. mv.; -sai/ir(n; 111. vlaszaad v.; spreu va. baal v. vlasznadhiilsels; strasze v., Z. -pfad; •slrümpfe m. mv. garen kousen v. mv.; •tuch o. linnen doek, linnen o.; il. Iin- nengoed o., Imnenwaar v.; lijklaken o.; •waare v. linnen waar v., linnen goede- ren o. mv., linnen o. Leinwand, v., t. m. lijnwaad, lin-
nen. linnengoed o.; sleife, gesteifle -, stijf, gewast linnen; gebleichte, unge- blcichte -, gebleekt, ongebleekt linnen; glalte, tchliehle -,glad linnen; gekopertt -, gekeperd linnen; gezupfle -, pluksel o. Leinwand-beinkleider,o.mv.,
Z. -hosen; -bleiche v. liuncnbleekerij v.;
•bude v. linnenwinkel m. Leinwanden, bijv. nw. linnen, uit
vla* of hennep geweven. Leinwand-fabrikation, (-en)
v. linnenweverij v.; il. linnenweven 0.; handel in. linnenhandel ui.; -hiindler. —in, linnenkoopman, linnenkooper m., linnenkoopvrouiv.linncnhandclaarster v.; hoten v. mv. linnen broek v.; -jacke v. liiiueu buis, vest o.; -krdmer 111. klein- handelaar m. in linnen, linnenkramer ui.; •kitte! in. linnen kiel m.; -kram m.. Z. -handel; -laden m., Z. -bude; 2. linnenkamer, linnenkast v.; -malerei v. schilderen o. op doek; schabsel o. pluk- sel o. Lein-waare, v., z. m. linnenwaar
v., linnen o.; -ueber va. linuenwever na.; —in v.liniienwcefstcr v., weversvrouw v. Leinweberei, (-en) v., Lein
weberhandwerk, o., z. m. linnen- weven o.; it. linnenweverij v. Leinweber-stuhl, {-stukl(e)i.
|
||||||||||||||||||||
|
U-i.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lei.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lei.
|
soi
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
(.Nat.) geleider, conductor m.: (Zeew.)
- nf l.eier, uilhaler. leier m. Leiter, (•») v. ladder ».; an einer -
Unaaftleigen, langs eene ladder opklim* men; (Wag.) (aan een rijtuig), Irapje o., trede ".; (Meiih.) Ircniclschraag, lre- melsleiiu m.; (lig.) schaal v., Z. Grail: Slufen; Tuuletter. Ijeiterbaum, {-baum(o)s, mv.
•biinnie) in. ladderboom, hooiu ui. eener
ladder. Leiterchen, (verkl.) o. laddertje,
schaalIje o.
Leitar-fórmig, bijv. nw. Iadder-
vorung; -iec\'il o. ladderrechl, recht o. om eene ladder op eem anders grond ie zet- ten; -sprosse v. laddersporl \\.; slaiige v., Z. -bniim; -lonne v. (Looi.) Ion v. tol het drogi n der huiden met heet zand; -ivugen in. ladderwagen in. Leit-faden,(-^a\'/i\'H.v, mv. - f aden of
•faden) in. geleidraad, geleidende draad ui ; (lig.) leiddraad, pids ui., handleiding v.; -fahig bijv. nw. geschikt om te ge- leiden, geleidliaar; -fiihigl;eil v. geleid• baarheid, geschiklheid v. om geleid Ie worden; -fiss o. (Iluish.) Z. Leite (ij; •[etter o. (Arl.) lont v.; 7.. Lau/feuer; (Mijnw.) krnilloop m.; Yertheilung des —s, afdeclingen v, niv. van het vuur; •fisch in. (iNal.hist.) kapelaan in.:2.goud- visch in.; -ge!t{er) in. kastelein m.;-gesang m. (Mtlz.) canon in.,rolidgezang o.; -grn- ben m. walerleidiiiï v., kanaal o.; \'ham- met in. belhamel in.; -/;«u*u. kroeg, her- berg v.; -/io/: o. (Tonwsl.) lei hout o.: (Tioim.) Z. -ttrm; •bnnd 111. speurhond in.; \'kallen in.,\'/.. -riniie; -kauf in. ge- lag o. door kooper en verkooper bijeeu- gebracht; -l;ra[l v. (.Nat.) geleidende kracht »„geleidingsveriungen o.; -nnllel o. geleidingsmiddel, kanaal o.; •nagel in. (Bergw.) geleinagel, geleibont 111.; -rah- men in. (Werkl.) geleiraam o.; •riemen in. (van paarden), geleiriemen m.iu"., leisels o. mv.; (Jachlw.) kuppelriem 111.: •ring in. zadi\'lring, leiselring m.; -rtm>e v. (Arl.) lont lade \\.\\-rnhre\\. (Walerh.) leibuis. lei pijp. alleidingsbuis ».; -\\eil o.. \'Ii. •riemen; 2. (Zeew.) Z. -lna. Leitsmann,(-wi««(f).«.mv.-/eii/c)
m., /. Getettsiiiann.
Leit-stange, (-«) v. (Werkl.) ge-
lleislaiig v.; .stempel 111. (Bergw.) gelei- slempel m.: stern 111. geleister, leidende slerv.;2. (Xeew.)poolstcrv.;(Dg.)gid< 111.. geleidsterv.: slraitg \\n..7,.-riemen;.ilrick- 111.,Z. -ieit;-lauo. (Zeew.) leiionw,borg- louw o., rusilijn v.;-/n«in. (^!oz. leidtoon in., zevende loon m. van bel verminderd septiemakkoord; -/«-Ao. beddclaken o. Leitung, (-P») v. leiding v., bestuur,
beheer o., directie v.: (Spoorw.) spoor o. Leit-Wagen, (-wngem, mv. -iin-
gen) 111. (Zeew.) luiwagen, overloop ni. van het roer; -:tiuni in. leisels o. mv.. teugels 111. mv.; •zeichen o. (Muz.) Iee- ken o. op liet einde van een regel, dal de eerste noot van den volgenden regelaan- wijst, aaiiwijzingsteekeu o., guidon. gids in.:-."i\'H</o.,Z.-mi/W.-.-Hfle/in..Z. -:aum; .zange V. (Spoorw.) beweegbare rail v. 51 |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
schuldig mar, bij heeft gedaan wat hij
doen moest, hij heeft zijn plicht gedaan: jemn. Ilfilfe -, hiilfreiche Hand -, de be- hulpzaiue hand bieden; einem Hefehle Fnlge -, ten uilvoer leggen, brengen, in- komen; Gehorsam -, gehoorzaam zijn; den Eid der Trcue -, alleggen; f&\' eliv. Geiedhr -, borg blijven, verantwoordelijk zijn; jemn. Gesellschafl -,gezelschap hou- di\'ii, Z. Geinige, Genuglhuung, Dienst; die eheliche l\'jliclil -, nakomen, vervullen; eme Zahlung -, doen, voldoen, afdoen; er leislel eiel in Sprachen, hij is zeer be- dreven in &; diese Einrichtung hal wenig geleislel, heeft weinig opgebrachl, uiel veel wiusl afgeworpen; 2. (Wev.) einen Zeng -, een rand weven om; elw. -, van cene Iijst voorzien. Leisten-arbeit, (•<•») v. (fig.)
onbeduidende, melige arbeid in.: -band, o. (Onllk.) liesband m.; -beulev. (Heelk.) liesgezwel o., liesbuil v.; -bin<lev.( lleelk.) liesverhaud o.; -bruch m. (Heelk.) Iics- brenk v.; —band o. brenkhand in.; \'/.. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mv. mttühh) in. wecfstoel m.; -zangc v.
weverstang ï. Leinzeug, (•(<;)», m». -t) o. lin-
nengned, linnen o. Leise, (-r, -sl) bijv. en b. zacht,
niet hoorbaar, stil, lulletjes, nauwelijks merkbaar; mil -r Slimme, zachtjes; -s Murmel», zacht, liefelijk; etie. - lliun, zachtjes, stilletjes, zoniler geraas; -spre- ehen, zacht; (Hg.) - auflrelen, zachtjes» |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
5
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aan, zeer bescheiilen, voorzichtig hande-
len; - schlofen, einen -n Srhbif haben. zacht slapen, een lichten slaap hebben; - horen, scherp hnoren, een fijn gehoor hebhen; 2. niet levendig, uiel slerk, bij- na onmerkbaar, licht, matig, even, ler- iiauwernond; elw, - bernhren, even, ter- iiaiiwprnood aanraken. Leiseganger, (-gers, mv. .ger)
in. sluiper, spion, verspieder m.;il. voor- zichtige, hedachzame tn. Leisegel, (-gcls, mv. -gil) o. lij-
zeil o., bonnet v. Leise-treter, (-ters, mv. -icr) m.,
/.. •giinger; -lrttl in. voorzichtige stap,
tred DJ,; it. voorzichtigheid v„ sluipen. gluipen o. Leishörig, bijv. en b. (<v.i. gehr.)
een fï|n gehoor hebbendes scherp hoo- rende. Leist, (-(e)s, mv. -e) m. (Veea.)
7.. Leiile (3); 2. Z. Leislen (1). Leistbar, bijv. nw. uitvoerbaar, te
doen, ie verrichten, mogelijk; (Uijk.) sioed gebouwd. Z. Leüle (liijk.); .keil v. uitvoerbaarheid v. Leistbügel, (-gels, mv. .gel) m.
(aan den ladderwagen), ijzeren beugel in. met twee ringen. LeiStChen, (verkl.) o.lijstje.kantje,
vigni\'ije o., Z. Leiile; 2. leestje o., Z. Leiilen. Leiste, (•«) v. (Uonwk.) lijst v..
band in.; (Lakenb.) kant, zelfkant in.: (I)rukk.) vignet, sieraad o.; (Onllk.) on- gelijk uitsteeksel o. van eeu been. kam |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-btnde;-darmbruclt m. (Heelk.; Iiesdarm-
breuk v.; -drüie v. (Onllk.) liesklenr v.; •eisen o. (Salp.) sleunijzero.; .geiehmuUl v. liesgezwel o.; •hnbel in. ploegschaar v.; •linde v. (lleelk.) opstopping v. van een zaadbal in de liesslreek; -holl o. Ieest- hniit o.; -nel:brurh m. (lleelk.) Iiesnet- breuk v.; scheinm. (Hand.) coupon in.: •schneider in. lecsleninaker, modelmaker m., vormer m.; •Ibüre v. deur v. van luecile latten;-rw« in. naamdicht, naain- vers, acrostichon o.: -ivein in. wijn m. uit Wnrzbnrg; •merk o., Z. Simiieerk, Getims. Leistung, (-r«) v. vervulling, vol-
voering. tenuitvoerbrenging v., Z. Iei- *Sen;(van eene betaling), voldoening, af- dnening ».; (van borgen), borgstelling v., waarburg in.; (Krijgsw.) gijzeling v.; 2. werk o., daad v„ dienst in., wat nitite- voerd is; er tsl ftir seine -en reichlirh beznhll, hij is voor zijne diensten, voor |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m.: il. slakkenhnis o., biiilensle zoom in.\'hetgeen hij gedaan heeft &: sreehl o
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
recht o. tot gijzeling.
Leit-arm,(-«.nn. -e) m. (Bergw.)
hefhoouisarm in.: •artikel in. (van eei dagblad), hoofdartikel, hoofdwoord, lea iliugartikel o.; \'band o. leiband, loop band ni. Leite, (-n) v. (veroild.) heuvel m„
helling, schuinte, berghelling v. Leitcn, (leiletr, geleilel) bcdr. ww.
eme» Hinden -, leiden, lol gids verstrek* ken, geleiden: p/a Kind nm Le\'thande -, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van het oor; (Hijk.)spat v., schenkel m.;
tin Pferd, das schnn rnn -n isl, das eine \'luie - hul, goed gebouwd paard; (Zeew.) (aan de bnilenhuid van een schip), soul v., berkhout, barkhout o.: (Boekb.) (om den rand van een boek), sieraad o..rand m.; (Veea.) leger o.; 2. groef, groeve, goot, caniieleering v.; (Onllk.) lies v. Leistcn, (-.v, mv. Leiilen) m.
(Schoenm.) leesl v., vorm in.; (lig.) Mier Einen - geschlagen, eveneens gevormd .van |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
0
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dezelfde gedaante; er sehldgl alle /.cu/ejleeren loopen; einen Hand am Stricke-,
iiber Einen -,hij beoordeelt alle menscheu laan een louw laten loopen; j\'em. nuf den naar één maatstaf; (Volksl.) hij scheert [rechten Weg -, leiilen, brengen, voeren: allen over denzelfden kam; (Spr.) Sehu- eine Unlernehntung -. leiden, besturen |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wasser nn einen Orl -, afleiden naar;
einen Elnss andersicohin -, eene andere richting geven,den loop veranderen; (lig.) die Gewissen -, leiden; ein Kind, das lick gerne - liissl, dal zich gaarne laai leiden, een volgzaam, gehoorzaam kind: (Nul.) •der hnrper, \'/.. Letter (Nat.). Leiter, (-«. mv. Leiier) m.. -in,
(•ncii) v. leider,geleider, leidsman, raads- man, gids m., geleidster, leidsvrouw v.; |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
"er, bleib bei deinem -!, schoenmaker,
hond ii (blijf) bij uw leest; (Uiel.) vorm, gietvorm in., model o. Leisten, (leitlele, geleitlet) bedr. ww. doen, vol brengen, uitvoeren, lot stand
brengen, diensten bewijzen; er hal eiel ileleistel, hij heeft veel gedaan, groote diensten bewezen; da* Yersprncliene -. doen, ten uitvoer brengen, zijne belofte vervullen; er hal grleitlel, was er -w - |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ler.
|
||||||||||||
|
802 Len.
|
Lep.
|
|||||||||||
|
Lercho, (-n) v. (Nat. hist.) Ieeu-
werik m.; kapische -, Kaapsche lecuwe- rik m. of kalander v.; wie eine - tingen, zingen als een lijster; 2. (I\'l.) Z. Ler- chenbaum. Lerchen-ammer, (-n) v., z.
Schnecammer; -baum m. lorkeboom m.; •blende v., Z. spiegel; -blume v. sleutel- bloem v., primula-veris; -falk m. (Nat. hist.) leeuvverikenvalk m.; 2. boom- valk m.; 3. Sint-Maartensvogel m.; -fang m. leeuwerikenvangst, jacht v. op leeu- weriken; -fdnger m. Ieenwerikenvan- ger m.; -/ink m. (Nat. hist.) sijsje o. uit Lapland; -garn o. leeuwerikennel o.; it. treknet o.; -geier m., Z. -falk (3); -ge- sang m.leeuwerikengezang,gezang o.van den leeuwerik; -harz o. roodachtige hars o. van den lorkeboom; -haubev. (Jacht- w.) leeuwerikennet o. aan staken; -herd m. geschikte plaats v. om leeuwcrikken te vangen; -hnl; o. lorkenhout o.; -kauz- chen o. (Nat. hist.) kleine nachtuil m.; statte v. (I\'l.) leenwerikenvoel m.; •lied o., Z. -g?sang;-magcn m. (Kookk.) leenweriksmaag v.; -nel; o., Z. •garn; •pfeife v. loklluitje o. voor leeuweriken; schnepft v. dwerg-snip v.; schmamm m. vrouwelijk bladzwam o.; sperber m. to- renvalk m.; spiegel in. (Vog.) Ieeuwc- rikenspiegel. spiegel m. om leeuwcri- ken Ie vangen; spiesz m. (Kookk.) Ieeu- werikenspeetje o., vleeschpin v. om leeuweriken te braden; stnszer m. op leeuweriken jacht makende sperwer m.; stretchen o., Z. -fang; 2. — o. of slricli m. vangen o. der leeuweriken; it. streek v., die de leeuweriken doortrekken; nul den — geiten, leeuweriken gaan vangen; •taune v., Z. -baum; -zapfen m. lorken- appel m.; -zeil v. leeuwerikenlijd m., lijd in. voor de leeuwerikenvangst. Lombar, bijv. nw. leerbaar, te
leeren, wal geleerd kan worden; -keit v. leerbaarheid, mogelijkheid v. om geleerd te worden. Lern-begier(de), v., z.m. leer-
lust m„ leerzucbt, leergierigheid v ; •begierig bijv. nw. leergierig, weetgierig, leerlustig, vlijtig in hel leeren; -eifer m. ijver in., vlijt v. om Ie leeren. Lemen, (lernle. gelernl) bedr. ww.
seine Leflion, eine Kunsl -, leeren, be- studeeren; lesen, schreiben <$• -, leeren lezen &; attswendig -, van buiten of uit het hoofd leeren; etw. zu - suehen, lrach- len te leeren, bestudeeren, zich oefenen in; ich lernle diirch Erfahrung, duss d/\\ de ondervinding heeft mij geleerd &; (z. voonv.) er lernle gerne, hij leerde, stu- dearde graag; er hal etw. gelernl, hij heeft veel geleerd,is zeer bekwaam,/. Kenner; der -de, leerling, scholier m.; (Hand.) leerling in. Lem-fach,(-/\'oc/«(e).<,inv.-/\'j!(;»ei-)
o. studievak o.; -tusl v. leerlust m., Iecr- gierigheid v.; -luslig bijv. nw., Z. -be- gierig. Lernsam, bijv. nw.gemakkelijker!
graag leerend, Z. gelehrig; -keit v., Z. Gelehrigkeil. Lom-s ton", (-(e)s, mv. -e) m.
|
||||||||||||
|
Lemanit, (-s, mv. -e) m. (Delfst.)
jadesteen, niersteen, lemanict in. Lemma, (•.«, mv. -ta) o. (Ke<l.)
hulpstelling v., voorbewijs o., lemma o. Lemmern, (lemmerle, gelenimert)
bedr. ww. (veroud.) belemmeren, hinde- ren. Lemming, (•(«)«, mv. -e) m. (Nat.
hist.) lemming v., groote Noordschc aardmuis v. Lomniseh, bijv. uw. .<• Erde, rood-
achtige aarde v. van Lemnos, bolus in. Leinuron, v. mv. (Kabell.) nacht-
geesten m. mv., spoken o. mv. Lende, (-w) v. (Onllk.) lenden-
streek v.; (gewoonl. mv. -n), lendenen v. mv.; it. lende, heup, bil v.; (van een paard), schenkel m. Lenden-blutader, (-n) v. ien-
denblocdader v.; -bratcn va. lendesluk o.; (van een os), lendesluk o., nierharst v.; •gegeild v. iendenstrcek, lende v.; -gichl i. lendejicht v.; -gries m. (Gen.) grn- veel o.; -knochen m. heupbeen o., Z. •wirbel; -knolcn m. (Onllk.) zenuwknoop m. in de spieren van het middelrif; -krank bijv. mv. lendezick; -krank o. gewoon patik, patientiekruid o.; -lahm bijv. nw. iendenlam, onlheupt; jen. — schlagen, icm. lam slaan; (lig.) uiterst langzaam, lui, lammenadig; •lalimheil v. Iendenlatn- heid v.; -muskel in. (Onllk.) lendespier v.; —wand v. lendenvlak o.; •nerven m. mv. lendezenuwen v. mv.; schlagader v lendeslagader i.;-schmerz m. lendenpijn, pijn v. in de lenden, hciipjicht v.; stein m., Z. Nierenstein; sliick o., Z. -bralen; •theil m. (Onllk.) Iendenstrcek v.; -wch o., Z. schmerz; -wirbcl in. lendeuwer- vel m.,ruggegraats\\vervel m.in denabij- heid der lenden; -wurzel v. (I\'l.) Z. -kraut. Leng, (-(e)s, mv. -e) m. (Nat. hist )
wijling v., schelvisch m. Lengvisch, (-e», mv. -e) m. leng,
labberdaau v. Leniens, Lenitiv, (•(«)*. mv-
-e) o. middel o. tol verzachting of ver- mindermg van pijn. Lonkbat1,. bijv. en b., Z. Icnksam.
Lenkon, {knkle.gdenkl) bedr.ww.
leiden, heenleiden, sturen, richten, nei- gen, beheerschen, regeeren, besturen, wenden; rechts, links -, wenden, sluren: ein l\'ferd -, leiden, besturen;diesesPferd bXsst sich leichl -, luistert goed naar de leisels; es tisst sich • wie man will, men kan het naar alle kanten wenden, draai- en; etnen Kalm -, besturen; einen Wagen -, sturen, geleiden; (lig.) jem. auf seine Seile -, voor zich winnen; alles zum Gu- len -, schikken, wenden, leiden; die Kin- der zum Guten -, op den goeden weg brengen, leiden; er lenkl ihn ganz nacli seinem Gefallen -, bij doel met hem wat hg wil; das Gesprach auf etw. -, iets ter sprake brengen, hel gesprek leiden op; 2. o. ww., m. Ii. mil seinem Wagen aus dem Wege -, van den weg geraken; (fig., Spr.) der Menscli denkt, und Goll lenkl, de mensch wikt, maar God beschikt; 3. wed. ww. stcA -, zich wenden, zich rich- |
ten; (fig.) die Meinungen lenkten sich
auf seine Seile, richtten zich. Lenker, (-s, mv. Lenker) m. lei-
der, bestuurder, heerscher, regeerder, vorst m.; (in zangmolens), staak m. om & aan te schuiven. Lenk-faden, (-faiens, mv. •[aden
of -faden) m., Z. l.eilfaden; -haken m. (Leid.) richlhaak m.; -riemen m.. Z. Leitrienen; -rotle v. (Werkt.) gelcirol v. Lonksam, [-er, -sl) bijv. nw. te
leiden, te overtuigen, gehoorzaam, volg- zaam; jem. - machen, volgzaam maken, iems. karakter buigen; - sein, gchoor- zaam, volgzaam zijn.Z. Iiicgsatn: -l;eil v. gehoorzaamheid, volgzaamheid v.,7..Kicg- samkeit. Lonk-schoit, {-(e)s, mv. -c) o.
-SChemel, (-mels, ruv. -mel) in., voorste wagenstel o.; -schicne v., Z. Leitzunge; seil o., Z. Leitseil; (Mets.) spantouw, keertouw, hijschlouw o.; sleuer o. (Zeew.) stuiirroer o. Loïlkung, (-<?h) v., Z. leuken; (ivf.)
richting, wending, draaiing, leiding v„ bestuur o. Lenkzaum,(-."««m(e)s,inv.-;Sumc)
m., Z. Lcilzaum. Loniio, (-n) v., Z. Lelme (i, 2).
Lens, bijv. nw. (Zeew.) ledig of leeg.
uitgedronken, lens. Lonson, (lensle, gelen.sl) o. vvw.
(Zeew.) met het gat in den wind draaien. Lenticulit, (-(e)«, mv. -e) m., Z,
Linscnslein. LentO, bijw. (Muz.) langzaam, be-
daard, lento. Lenz, {-(e)s, mv. -e) m. Lente v.,
voorjaar o.; \'2. (Laudh.) zomerzaad o.; (fig.) jeugd v„ bloei, bloeitijd m. Lonzbluino, (-«) v. lenteblocm v.
Lenzen, (lenzle, gelen;!) o. ww.,
in. h. luwen, zoel zijn; it. beginnen Ie bloeien. Lenz-flur, (-«i) v., -gefllde,
(•fildes, mv. -lilde) o. bloeiend veld o. in
de Lente, rnelzoiiiervruchten of bloemen bedekt veld o. Lenzisch oflenzlich, bijv. nw.
van de Leute, de Lente eigen, betrek-
king hebbende op de Lente. Lenzmonat, {-{e)s, mv. -e) m.
Lentemaand v., Maart m. Leoninisch, bijv. nw. Ieeuwcn-
achlig; -e Verse, berijmde hexameters. Leoniniscl-es, leonisches
Gold, o. onecht, met koper en zink vermengd coiul o. Loopard, (-en, mv. -en) m. (Nat.
hist.) luipaard ui. Leoparden-fell, (-(e)s, mv. -e)
o., -baut, (-li(ïule) v. Iiiipaanlvel o„
liiipaanlbiihl v.; (Delfst.) gewoon dam- bord o. (eene schelp). Lopidoptorcn, v. mv. kapellen
v. mv., vlinders in. mv. Lepidopteriten, m. mv. ver-
steende kapellen v. mv. of vlinders in. mv.; it. afdrukken van kapellen of vlin- ders op sleenen. Lepra, v., z.m. melaatschheid v.
Lepros, bijv. nw. melaatsen.
|
|||||||||||
|
LiMl. 803
Letter, (-n) v. (Dinkk.) (druk)-
letter v., karakter o. Lotticht, bijv. en b. als leem, als
klei. Lottig, bijv. nw. leemhoudend.klei
bevattend. Lgttner, (-«, mv. Letlner) m. lesse-
naar m. op het koor van de kerk; it. koor o., Z. Emporkirche. LetzO, (-n) v. afschcidsilronk m.,
afscheiilsgeschenk, souvenir o ; 2. Z. Ueberbleibsel; 3. verpoozing, uilspanning, lafenis v.; 4. grenspaal m., grenstee- ken o. Lotzon, (letzle, gelelzt) bedr. ww.
jen. -, vreugd aamloen, vervroolyken, verkwikken, laven; 2. wed. ww. sich -, zich verheugen, zich vermaken; 2. elk. kussen, afscheid nemen. Letzmerker, (-ker>, mv. -kcr) m.
leeken o. waar men in zijn boek geble- ven is; il. teekcii o. voor eene opgcge- ven taak. Lotznor, (s, mv. Letzner) m. ker-
kelijk voorzanger, voorlezer in. Letzt, bijv. en b. laatst, uiterst,
jongst, laatstelijk; die -e Seile, de laatste bladzijde; bis au f den -cn Heller, tol op den laatstcn cent, penning; die -e Hand an elie. legen, de laatste hand slaan aan; der-c Tug des Monats, de laatste dag van de maand; das -e Lcbcuolil, het laatste vaarwel; das isl sein -es, nu is hel met hem gedaan; (Kath.) die -e Oelung, de laatste zalving, het II. Oliesel; -cr Wille, uiterste wil, testament; jemn. die -e Ehre erweisen, de laatste eer bewijzen; •enSonnlag, verleden, laatst leden,jongst - leden; in der -en Woche, verleden week; - verwichenes Jahr, verleden, laatst ver- loopen; Erslerer, l.etzlerer, de eerste, de laatste; das ware tnein Lelzles, dat zou het laatste zijn, dat ik deed. Letztbietender, (•Heienden, mv.
•hielende en die •bietenden) m. hoogsl- hiedende, laatstbiedende m. LetZt(e), v. (gemeenz.) einde, slot
o.; es geltt nul ihm auf die -, hij loopt naar zijn einde, het gaat met hem naar het eind; auf die -, eindelijk en ten laal- ste; sm guler -, tot slot, lot besluit, ten slolle. Letztens, bijw., Z. lelillich.
Lotzt-orwü.hnt, -genannt,
bijv. nw. laatstgemeld, laatstgenoemd. |
||||||||||||
|
Les,
leerstof v.; slück o. les, taak v.; it. straf-
uerk o.; stuntte v. leeruur, lesuur o.; •zeil v. leertijd, tijd m. om te leeren;2. Z. Lehrzeil. Losart, (-en) v. (van een tekst)
lezing v.; die rechte -, leeswijze v.; ver- schiedene -en, verschillende lezingen. Losbar, bijv. nw. leesbaar, te lezen,
«schikt om te lezen; -keit v. Iecsbaar- heid, mogelijkheid v. om gelezen te wor- Jen. Lesch, [-es, mv. -e) m. verwijfd
persoon, weekeling in.; it. lummel, dom- oor, lomperd m. Lesche, (-n) v. vergaderplaats v.
om iets te hespreken. Loso, (-n) v. oogst m., inzameling
(., inzamelen o.: Wein-, wijnoogst m.; blumen -, inzameling v. der bloemen; 2. het ingezamelde o.; (fig.) Z. Blumenlese; (in het kaartspel), slag, trek m., levée v.; ilrei -n hahen, drie trekken, slagen heb- ben; keine • machen, geen slag halen, misère spelen; alle - machen, al de sla- pen halen, pandoer spelen, kapot spelen. Lese-begier(de), v.,z.m.leeslust
m.;-begierig bijv.nw. lust in het lezen heb-
bende; -bezeichnung v. zetten o., plaat- sing v. der leeslcekens, punctuatie v.; •biblialhek v. leesbibliotheek v.,Z. l.eih- liibliatliek; -bretl o. (Wev.) plankje o. om den draad door te halen; -buch o. leerboek, boek o. om te leereu l-izen, a-b boek, spelboek o.; 2. leerzaam, aange- naam boek o. om te lezen; 3. leerboek o.; •bühne v. verhoogde zitplaats v. om voor ie lezen;-freund in. vriend, liefhebber m. »an lezen; -geisl m. smaak m. in het lezen; -ge<tellschafl v. leesgezelschap o., leesvereeniging v.; -gi»r v., Z. -begier; •Itolz o. sprokkelhout o., opgeraapte tak- jes o. mv.; -kreis ra. kring m. van lezers; trschreibt fiir den gewöhnlichcn —, kring m. van lezers, het groote publiek; er hat eincn groszen —, hij, zijn werk wordt veel gelezen, vindt veel lezers; 2. Z. -ge- wllschaft; -lust v., Z. -begier; -mcister ro.(w.i.gebr.) leermcesler.mccsler m.,die iem. leert lezen;it. meester m.in delees- Unst, deelainaleur in.; 2. (in kloosters), lezer m.; 3. opzichter m. over den oogst. Loson, (du lies(es)l, er liest ,las,gclc- »e») liedr. ww. onr. Itlumen, Obst -, in- \'mielen; Achrcn -, oprapen, inzamelen, inlezen; Steine vnn einem Acker -, opra- Pen; Wein, Trauben -, oogsten; Salat -, plukken; Linzen; uitzoeken, uitschieten, schoonmaken; (Wev.) den ketting krui- sen; II. ein lint-h, einen llrief -, lezen, overlezen, doorlezen, nalezen; weder - Kuch schreiben kinnen, kunnen lezen noch sehrijven; er hat net gelesen, hij heeft \'eel gelezen; (lig.) in jems. Augen -, le- ZL\'n, aanzien, herkennen; (gemeenz.) I\'tnn. den Text, den Leviten -, iem. de \'es lezen, berispen, doorhalen; 2. ftber \'\'ie Geschichle -, over geschiedenis voor- \'\'"zingeu houden, geschiedenis docecren; \'\'\'\'tt/e wird nicht gelesen, er is heden Seen college; (Kath.) Messe -, lezen.doen; \'"• o. zelfst. lezen o., lezing v.; 2. oogst m-. inzameling v. |
Lel.
Lesons-worth, -würdig, (•<"•,
-sl) bijv. en b. lezcnswaard(ig), verdie- nende gelezen te worden. Lese-pöbel, (s) m., z.m. (w. i.
gebr.) groote hoop m. onnadenkende le- zers, lezend publiek o.; -putt o. leesles- senaar m. Leser, (-s, mv. Leser) ra., -in,
(-nen) v. lezer, voorlezer in., lezeres v.; dieser Schriftsteller hat riele -, wordt veel gelezen, vindt veel lezers; 2. lezer m., hij, die veel leest; II. oogster, pluk- ker, snijder, schifter, uitzoeker m., Z. Aehrenleser; 2. Z. Ausleser. Lcscroi, (-en) \\.,Z.Lesesuchl;2.eine
alberne -, akelig boek n. (om te lezen). Leserlieh, bijv. nw. leesbaar, dni-
delijk om te lezen; -keil v. leesbaarheid v., duidelijkheid v. van druk of schrift. Losorlohn, (-(e)s) m., z.m. loon
m. van den wijngaardenier. Lese-ruthe, (-n)v. (Wev.) slokje
o., dat in het kruis der kettingdraden steekt; saai m. leeszaal, leeskamer v., museum o.; 2. Z. Lehrsaal; schule v. lagere school,leesschool v.; schuier,—in, leerling m. en v. van de lagere school, Z. Abcschüler; stcin m. (Bergw.) op de aardoppervlakte liggend ijzererts o.; stube v., Z. •zimmer; stunde v. leesnur o.; 2. Z. Vorlesung; suchl v., Z. -begier; süchtig bijv. nw., Z. -begierig; -itbung v. leesoefening, oefening v. in het lezen; •welt v. lezend publiek o., lezers m. mv.; •wutli v., Z. suchl; seichen o. Ieestec- ken o.; (in een hoek), teeken o. waar men heeft opgehouden; (aan het blad), vouwtje o., vouw v.; •zeit v. leestijd, lijd m. bestemd voor het lezen; 2. oogsttijd, pluktijd in.; -:immer o. leeskamer v., lecsvertrek o., Z. saai; -zimmerchen o. leeskabinelje.leesvertrckje o.; -zirkel m„ Z. •kreit. Losko, (-n, mv. -n) m. kersevink,
dikhek m. Loslich, bijv. nw. leesbaar, Z.
leser Itch. Lossus, (n.ih.) in. klaaglied o.,
treurzang m. Lpsung, (-en) v. lezing v., lezen o.,
Z. Lesen. Les-werth,-w(irdig, bijv. nw.,
Z. Icsensuerlh <f-.
Lctal, bijv. nw. dondelijk, den iloml
veroorzakend, ilood aanbrengend. Lethargie, v., z.m. (t;cn.) slaap.
zuclit, slaapziekte, lethargie v.
Lethargisch, bijv. en b. slaap-
zuchlig; -er Selilaf, lelhargische slaap, doodslaap m. Lethe, (-«) v. (Kalell.) Lethe, ri-
vier v. der vergetelheid. Letten, (-s) m., z.m. klei, pot-
aanle v. L@tten-art.ig, bijv. nw. kleiacblig,
potaardeachtig; •builen m. kleigrond ni.; •grube v. kleigroef v.; •haue v. smal mijnwerkershonwrcl o.; -kohlc v. klei- achlige kool v.; sclimiti m. kleiachtige mijngrond m.; -lrager m. bewoner m. van het Zillerdal, die met levens- en geneesmiddelen vent. |
|||||||||||
|
15
|
||||||||||||
|
Lel\'Zthill, bijw. laatstelijk, laatst,
onlangs, jongstleden. LetZt-jahrig, bijv. nw. van verle-
den jaar, van bet halsle jaar; - lebende in. en v. langst levende, overlevende m. en v. Lotztlich, bijw., Z. lelzlhin; 2. in
het laatst, lot slot, len slotte, lot be- sluil. Letztwillig, bijv. nw. bij lesta-
nii\'iii of uitersten wil bepaald, volgens bet testament. Leu, (-en, mv. -en) of Leue, (-«,
mv. -») in. (vernuil.) Z. Löwe. Leu, bijv. nw. niet genoeg gebigen.
Louohol, (-s) m., z. m. (PI.) riet-
gras o. |
||||||||||||
|
Lev.
|
|||||||||||||
|
804 Leu.
|
Lic.
|
||||||||||||
|
brullen; 2. bcdr. ww. stukgoederen uil-
ladcn, lossen. Leuer, (-n) v. (Vog.) Z. Lcier.
Loudesamia, (Leudesamien) v.
lecneed m. Loudiira, (-s, mv. -e) o. borg-
tocht in. Leugnen, (leugnele, geleugnet)
bedr. ww., Z. laugnen. Leukathiope, (-n, mv. -n) m.
witte moor, albino m. Leumund, (-(e)s,mv.-c)m. (ver-
oud.) gerucht, praatje o.; einen gulen - haben, ter goeder naam bekend zijn;;ems. gulen - veeleizen, iems. goeden naarn bc- zwalken; jemn. einen bösen - machen, iems. naam bezwalkcn; (Spr.) einguler - ist ein groszes Gul, een goede naam is beter dan schallen; 2. goede naam m.. krediet o.; it. achting, openbare mee- ning v. Leutau, (-(e)s, mv. •«) o. louw,
hijschlouw o. Leute, mv. (verkl. Lculchen en Leut\'
leino.) lieden, menseden m. mv., publiek o., menigte »., vo\\ka.;cs simt yule,brnvc -, het zijn goede, brave lieden, menseden; die jungen -, de jonge lieden, de jonge- lui; Leulclicn hiirt!, luistert menseden, vrienden!; naren viele - dabei?, waren er veel menschen, was er veel volk bij?; nnter die • kommen, onder de menschen komen; erkennt seine -,hij kent de zijnen, hij kent zijn volkje; das Gerede der -, de praatjes van du menschen, van het \\olk; ror allen -n, openlijk, publiek, in het openbaar; eltv. tutter die - bringen, onder de menschen, ouder hel volk brengen, verspreiden, publiek maken; die • sagen es, men zegt hel; 2. dienaren, knechten en meiden, bedienden in. mv.; ciner vim seinen -n ist trant,een van zijne bedien* den, een zijner knechts of meiden is ziek; alle seine - verabscltieden, al zijne be- dienden, knechten en meiden heenzen- den; 3. de heer en de vrouw des huizes; ineinc - simt noch nicht da, mijn lieer en me- vrouw (geuieenz.) uiiju volk is er nog niet. Leute-betrüger, (-«ers,mv.-(/ei)
in., /,. Hetriigcr; ~placker, -scherer ui.
menschcuplagcr in., Z. scltindcr; -schett bijv. en b. mensclicnschuw, eenzaam lc- vende, afgezonderd levende; 2. v. zelfst. meiischeiischiiwhcid \\.;-schinder m.uil- zuiger in. van hel volk; it.afpcrser,blocd- zuigcr, knevelaar in. Lcutsolig, (-er, -sl) bijv, en b.
ininznam,vriendelijk,wel willenil.inensch • licvend; -cs Betragen, minzame, inne- uieiide manieren v. mv.; -keit v. min- zaamlieid, vriendelijkheid, welwillend\' heid, menschlievendheid v. Leu wagen, (-gent, mv. .oen) m.,
Z. I.etlwayen; il. luiwagen m.
Levanto, v. (Aardr.) Levant v.,
Klein-Azie o.,kust v. van de.Middclland- sche Zee; it. Ooslen o. Levantefahrer, (-rers, mv. -rer)
in. hij, die op de Levant vaart; it. (schip), levai.tvaarder in., levantijn v. Lev^lltisch, bijv. en b. Levau-
lisch, Levantijnscb. |
Lever, (s) m., z. m. opstaan,mor-
genbezoek o„ morgenaudiëntie v. Leviathan, (-«, mv. -e) m. (H. s.)
leviathan, krokodil m. Levjt, (-en, mv. -en) m. leviet, af-
stammeling in. van Levi, Joodsch offer- priester m.2. -en, l.evilicus of derde hoek Mozes; (lig., gemeenz.) cinem die Leviten lesen, iem. de les lezen, kapittelen. Levitisch, bijv.nw. Levietisch.van
de Levieten, den Levieten eige;i. Levkgje, (-n) v. (Tuinb.) kruid-
nagclboom, violierstruik m.; gefültle -, dubbele nagelbloem; 2. nagelbloem, vio- Iier v.; -nslock m. kruidnagelboom m. Lewatöl, (-(e)s, mv. -e) o. raap-
zaadohe v. Lo wond linnen, (-s)o.,z.m.sterk,
Westfaalsch linnen o. Loxidion, (-(e)s, mv. -e) m. klein
woordenboek o. Lexiko-graph, (-en, mv. -en)
m. woordenlioekschrijver, lexicograaf m.; -!/ra;i/itev.woürdenboekschrijving,schrij- ving, schrijven o. van een woordenboek, Icxicograpïiiev.; -graphisch bijv. nw. wat de woordenboekschrijving betreft, lexi- cographische:-/oo m.kenner m.der woor- denleer; -logie v. woordenleer, lexicolo- gie v.; \'logisch bijv. nw. wal de woor- ilenlcer betreft. Lexikon, (-s, mv. Lexika) o. woor-
Jenboek o. Leyer, (-n) v., Z. Leier.
LibatiQn,(-e«) v.olfergieting,wyn-
storting v., drankoller, plengoller o. Ijibüll, (-(e)s, mv. -e) o. smaad-
schrift, schimpschrift, scliotschrilt, pam- flel, blauwboekje o. Libglle, (-n) v.(Nal. hist.) schoen-
lapper ui., water]ufferlje o., glazenma- ker m. liibeUiren, (libellirl,libellirl)bedr.
en o. ww. een cisch in rechten opstellen en met behoorlijke gronden staven. Libellist, (-en, mv. -en) Z. Pas-
quiltant. Liboral, (-er, -sl) bijv. nw. vrijge-
vig, edelmoedig, mild, vrijzinnig; (l\'ol.) vrijzinnig, liberaal; die -en, de liberalen; •e Grundsülze, onbevooroordeeld, onbe- vaugen. Liberalismus, (onb.) m. (l\'ol.)
liberalisme o., vrijheidszin m., lielde v. voor vrije staatsvormen. Liberalitgt, v.vrijgevigheid, mild-
lieid,uiilddadiglieid,edelmoedigheid,vrij- ziunigheid, niibcvooroordeelile denkwij- ze, libcralileit v. Libertus, (onb., mv. Liberli) m.
vrygelaleu slaaf in. Licont, (-es, mv. -e) m. accijns ui.,
belasting v., /.. Accise, Zollaccise •}\'•. Licentiat, (-f«, mv. -en) m. hij die
recht heeft op den doctorstitel, llcen- liaat in. Licentiiren,(/icen/iir/c,/i\'a;n*iir<)
bedr. ww. den graad van licentiaat vcr- leenen, de bevoegdheid, het recht van licentiaat geven; 2. Truppen -, afdanken. Licenz, (~>en) v. verguuuing, be-
voegdheid v., verlof o.; (Hand.) bjjzon- |
||||||||||||
|
Leuchtansatz, (saizes, mv.-si-
lie) m. gasbrander ra. Liouchtc, (-n) v. licht o.; 2.Ian-
taren of lantaarn v.; il. smecrpot m. ter verlichting; eine - anzünden, een licht, eene lantaren aansteken; (lloefsm.) dieses Pferd Itat eine - vnr dan Kopfe, witte vlek of plek v., bles v.; (PI.) muizenoor o.; 2. gewone andoren in., malrowc v.; 3. blauwe korenbloem v.; (Nat. hisl.) holsterschelp v.; (Zeew.) blinde -, die- venlantaren, slons v.; -ntrdger m., Z. Lalernenlragcr. Lcuchton. (leuchtele, gekuchte!)
o. ww., m. //. (van een liclil), stralen schieten, schitteren, lichten, licht ver- spreiden; (van kaltenoogen), im Dun- keln -. glinsteren;heil ~des Getlirn, llik- kerend, fonkelend; -der Wurm, glim- worm; bei Nacht -de. Insecten, glimwor- raeii m. mv.; 2. lichten, wecrlichten, bliksemen; das Welter leuchlcl,het weer- licht, onweert; (fig.) schijnen, blin- keu. flikkeren, fonkelen; it.duidelijk zijn. in het oog vallen; das leuchlcl ja in die Augen, dal valt of springt van zeil in het oog; 5. jemn. -, uitgeleide doen met licht; man leuchlele ihm die Treppe hinunter men lichtte hem den trap af; jemn. nach llausc -, met licht naar huis geleiden; (gemeenz.) wegzenden, wegjagen, de deur wijzen; II. o. zelfst. licht, schijnsel o.; (van de zon, van edelgesteenten), glans m.; (van de maan), schijnsel o.; 2. (van hel weder),lichten, weerlichten o., weer- licht o.; (Vissch.) lichten o. Leuchter, (•», mv. Leuchter) m.
(w. i. gebr.) hij die licht; 2. kandelaar m.; groszer -, llambouw v.; - mil vielen armen, kandelaber ui. Leuchter-arm, (•(«)*, mv. -«
ui. kandelaherarm m.; -baitm in. mangi um, wortelboom m.; -dille v. kandelaars- pijp v., brander m.; -(usz m. voel m. vai den kandelaar,standaard ui. van den kan- delaar; -geslell o., Z. stuhl; \'knecht m., Z. Lichlknechl; •manschette v.. Z. -dille; -pjlanze\\. (IN.) kaudclabcrvormigc plaul v.; -röhrc v. buis, pijp v. van den kande- laar; saule v., stuhl, -liscli ni. Iichl- drager na.; -schafl in. lundelaarschachl v., Z. siule; -tanz m. dansen o. met kandelaars, na den olijfoogst. Leucht-fackel, (•») v. toorts,
fakkel v.; -fcuer o. (Zeew.) vuurbaak v., vuurtoren m.; (Bak.) vuur o. om den oven te verlichten; -gas o. lichtgas o.; •kitfer m.lichtkevcr,glimworm in.;-/;uoe/ v. lichlkogel, vuurkogel, vuurbal in.; -/or/i o., Z. -róltre; -p[anne v. komfoor o., vuurpan v.; -röhre v. (Hak.) lichlgat o. om den o\\en Ie verlichten; schil] o. (Zeew.) lichtbaak v., drijvende vniirlo rdn m.; spine m. mv., Z. Lichlholz; •Hein m. phosphoorsleen m.; -lhurm m. vuurtoren m. Leuchtung, v., Z. kuchten; it
weerlieht v. Leuchtwurm, (-irurm(e)s, mv,
•wurmer) in„ Z. -kafer. Leuo, (-i, mv. -n) m., Z. Luwe.
Leuoil, (leute, geleu(e)t) o. ww.\'
|
|||||||||||||
|
Lic. 805
|
|||||||||||||
|
Lic.
|
Lic.
|
||||||||||||
|
Edelsteme • machen, doorschijnend; die-
ser Edetstein ist -, -gefasst, doorschij- nelnl gezet; (Houwk.) eier Schuit im •e, vier voel in den dag; -e Masclicn, groote steken in. mv.; 3. (lig.) lichtend, helder, in het oog loopend,onderscheiden Licht-abfluss, (-«s) m.,z. m. af-
loopen o. der kaars; •abicechslung v., Z.
•geilalt; -ader v. (van dieren), mclk- ader v.; -arbeil v. avondwerk, nachtwerk o.; 2. werk o. bij het licht; -ausjltiss m., -ausslröinitng v. uitstraling v. van licht: •auslösclier m., Z. •dimpfer; -baum ui., Z. Leuchterbaum; •bild o. lichtbeeld o., daguenutype, photographie V.; -bilder- •druckm. lichtdruk kunst, pholograph ie v.; •hlatt, -blitltchcn o.fodie v.,foelieblaadje o., < 1 uii metalen plaatje o. onder edelge- sleenten; -blau bijv. nw. licht blauw, helder blauw; -blick in. lichtstraal ui.; 2. (Dg.) schijnsel o. van hoop; -blume
v., Z. Zeittose; -braten in. siuulparlij ï. voor het begin van het avondwerk, ge- biadengans,Sinl-M»artensgansv.;-6roun bijv. uw. licht bruin; -brmier in. (Godsd.) ziener, dweper in.; -bitschel o. (tiez.) lichtbundel, bundel m. lichtstralen; -bu- tzen in. lange pit v. aan de kaars; •dimpfer m. domper m., doinpertje o.; •tlieb m. dief in. aan de kaars; -dochl in. pil v. van de lamp, van de knars; -dürflig bij., nw.lichlbchoevcud, verlichtiug,onl- wikkcling behoevend. Lichte, (-n) v. lichtheid, hclder-
lieid v.; (Itoschw.) onbeplanle plaats, open plaats v. in een woud; (Bouwk.) Z. Licht; 2. mv. -», lichters in.mv.,zee- len o. mv. Lichten, [lichlele, gelichte!) bedr.
ww. (Zeew.) ein Sclulf, eme Tonne -, lossen, leeg maken; 2. lichten, oplichten; den Anker -, lichten, inhalen, ophalen; 3. verlichten, licht maken; einen Wald -,
dunnen. Lichtengel, {-gels, mv. -gel) m.
engel m. des lichts.
Lichter,(-i,niv./.i(7((ev)m. (Zeew.)
lichter in., lichlerschip o. Lichter-kammer, (-«) v.,
-korb, (•korb(e)s, mv. -körbe) m., Z. Lichtkammer <f-; -lvh bijv. en b.—bren- nen, in lichte(r)laaie vlam slaan; -putzcr in. kaarsensnuiter in. Licht-erscheinung, (-en) v.
schitterend liichlverschijiisel, zoiiucbeeld
o., meteoor Dl.; -eule v. uiltje o., nacht- vlinder ui.; -(arben bijv. nw. (van haar), licht van kleur; -flechle v. (I\'l.) geel korstmos o., -/liege v., Z. -mücke; 2. glimworm m.; -jtur v. uitspansel, Drma- nienl o.; -fvrm v. (Kaars.) blikken of glazen ka.irscnvorm in. ;2. vel bak, smeer- bak, talktiog in.; -freund m. vriend ui. der verlichting, voorstander m. van on- derwijs; •fuchs m. lichlroode vos in. (een paard); -gans v., Z. -bralen; -garn o. garen o.voor lampekousjes.lainpeukalocii o.; -gelb bijv. nw. lichtgeel; -geslalt v. hemclschc gedaante, engelachtige ge- daante v.;2.lichtend voorwerp o.,Iichtge- stalte v.; 3. (van de sterren), schijugc- slalte v.; -gcstell o. latwerk o. om de |
|||||||||||||
|
ilerc vergunning v. der regeering tot
uitvoer van koopwaren; (i. k. bet.) bui- lensporigheid, onbeschaamdheid v. Licht, (-(e)s,mv.-er) o.licht,licbt-
gevend voorwerp of lichaam o., ster v., fakkel v., helderheid, klaarheid ».; • der Sanne, zonlicht, daglicht o.; das vutte -, klaar dag; das halbe -, half duister; diese racket gibt viel-von siclt, geeft veel licht; clw. beim • betrachten, bij hel licht be- zien; un\'s - halten, bij het licht houden: das - falll liter herein, hier valt het licht in; das Gemalde hangt in einein fatschen •e, hangt in een valsch licht; jemn. ini •e /.tellen, iem. in het licht staan, voor lem. slaan; geiten Sie uur aus dem -, ga uil het licht, uil den neg; (gemeeuz.) zwischen zwei -ern,zaisschen - undDun- kel, lusschen licht en donker,iudesche- nieriug; (lig.) das - der Welt erblicken, geboren worden, liel daglicht aatischou- wen; ein Werk an\'s - stelten, uilgeven, publiek maken, het licht doen zien; au\'s - kommen, aan den dag kuineu, bekend, ontdekt worden; ein Engel des -(e)s,ecu engel des lichts; das - der Augen, het licht der oogen; el:e. an\'s - bringen, aan den dag brengen, bekend maken; e\'w tns - stelten, in het licht stellen, ver- klaren, duidelijk maken; etu: in\'s rechte • stellen, in hel ware licht stellen; etie. m ein [alsches - setzen, in een valsch daglicht stellen, verkeerd doen voorko- uien; das - scheuen, hel licht schuwen, de bekendheid schuwen; (tien.) Iichl- schuw zijn; jem. huiler das - fiihren, misleiden, bedriegen; etw. recht beim -e besehen, in het volle licht bezien, nauw- keurig bezien; 2. Z. Clanz; (fig.) ver- lichting, kennis, bekendheid ».; - in tiner Sache bekommen, kennis krijgen van eene zaak; jetzt gehl mir ein - auf, uu gaat mij een licht np, begin ik liet te be- grijpeu; das - der Vernunft.des Gtaubens, licht; jemn, • in ciner Sache geben, in- lichling v. verschairen omtrent; 3. licht, lichtgevend voorwerp, vuur o.; die -er \'les Uimmcls, lichten o. mi, des hemels, sterren v. mv., maan v. &; \'das cotle, das neuc -, volle maan, nieuwe maan; nach dem - tien und pflanzen, volgens den stand der maan &; (Schild.) licht o., helderheid v„ heldere kleur v.; (Jachlw.) oog o.; (lig.) Christus, das • der Welt, licht o. der wereld; er ist ein kleines -, hij is geen licht, is niet zeer verstandig: \'• (-(<0*i mv. -e) o. kaars, waskaars v.; bringl -, geef eene kaars; ein brennendes •, brandende, aangestoken kaars v.; il. waslichl o., bougie v.; grosse, dicke -er, flambouwen, fakkels; bei - arbeilen, mei bcht, bij eene lamp, bij eene kaars Sc. Licht, (-er.-(e)s\'t) bijv. en b. licht,
verlicht, helder, schijnend, lichtgevend; is wird schau -, het begint reeds dag te worden, de dag breekt reeds aan; -er Tag, helder; il. volle dag,klaar dag; (ge- mcenz.) es ist -er Tag, het is klaar (lich- \'e) dag; -e Farbcn, licht, helder; -es Haar, licht, blond; 2. dun, onbeplanl; •er Wald, dun: -e Stelle im Walde, open plaats; einen Wald - maclien, dunnen; |
|||||||||||||
|
kaarsen op te hangen; -gewand o. hel-
dere, schitterende kleeding v.; -gieszer ca. kaarsenmaker tn.; -glanz m. Iicbl- glans, schijn m. van het licht; -tjlanzend bijv. nw. lichtend, lichtgevend; -grau bijv. nw. lichtgrauw, lichtgrijs; -gr(,u bijv. nw. lichtgroen, heldergroen; -hatler m., Z. -trdtjer; 2. zuinigje, profijtertje o.; •heil bijv. nw. uiterst helder; -holz o. (Uoschw.) uitgehakt hout o.; 2. spaan- ders in. mv. van Ipijnhoomhoul om als licht te gebruiken; (I\'l.) kaarshout, jas- mijnhout o.; -hut m.,Z. -damp[er; -kam- mer v. kaarsenkamer ».; -kasten in. kaar- senbak in., kaarsenkislje o.; (Tooneelk.) voetlichten o. mv.; -kegel m. stralen schietende kegel, lichtkegel m.; -kerze v. lichtkaars, kaars, waskaars v.; -knechl in., Z. -halter; -köhler m. kolenbrander m.; -korb in. kaarsenmand v.; -kraut o. (I\'l.) groot schelkruid o.; -kreis ia. kring in. van lichten, lichlkrans in.; -leer bijv. nw., Z. -los; -lehre v. (Nat.) leer v. van het licht, optica, photologie ».; -leiter in. N.ii., lichtgeleider in., een het licht doorlatend lichaam o.; -loch o. lichtgal, kijkgat, luik o.; 2. (Hergw.) Z. schacht; •los bijv. nw. van lichl beroofd, donker, duister; -magnct m. het licht aantrek- kend voorwerp o.; -manschetle v., Z. t.euchlermanschette;-niarderm.eile\\tuar- ler in.; -masse v. lichtiuassa, lichlzee v,; •materie v., Z. -sto/f; -meer o. (Dg.) lichlzee, zee v. van licht, stroom m. van licht; -messe, •mess v. (Kath.) Maria» Lichtmis v.; der Wechsel ist auf — (Mig, vervalt met Maria-Lichtmis, 2. Februari; •messer m. (Nat.) lichtmeter, photomc- ter m.; -messung, -messkunst v. licht- meling, lichtmeelkunst v.. pliotometrie v.; -mgrthe v. (IM.) wasboom m.; -moos o., Z. -fltchte; -matte v. (Nat. hisl.) lichlzoeker, vuurzoeker m.;-mücke v. ge- wone mug v.; -pforten v. mi. (Zeew.) licbtpoorleii v. mv.; -punkl m. lichtpunt, lichtend punt o.; (Sterrenk.) lichtende vlek v. in de zon; -putze ». snuiter in.: •putzer m. kaarsensnuiter m.;-put:schale v., -putzsclidlchcn o., -ptifz/e//erm.snui- lerbakje o.; -quell in., •quelle t. Iichl- brou, bron v., oorsprong m. van licht; •recht o. recht o. om een venster te hebben, dat uitziet op de plaats van den buurman; -reich bijv. nw., Z. -voll; 2. o. zelfst. rijk o. des lichts, hemel m.; -rei« bijv. nw. zoo helder als de dag; -ritter m.,Z. -bruder; -rischen o., -rose v. koe- koeksbloein v., vrouwenroosje o.; -roth o. zelfst. en bijv. nw. lichtrood, helder- rood o.; -sauger m., Z. Leichlstein; •schacht m.(Deigw.) lichlkoker ra., luik, lichtgal o.; schcin in. kaarslicht o.; •schere v., Z. -put:e; schelt bijv. nw. lichlschuw; (Dg.) openbaarheid of ver- lichting vieczeud, domperachtig; (Nat. hist.) het licht schuwend dier o.; (PI.) plant, bloem v.,die zich des nachts sluit; (Dg.) uil m.; 2. —e v. lichlschuwheid v.; (lig.) vrees v. voor openbaarheid, vrees v. voor verlichting, doinperachtigheid v.; •schim m. lichlschcrm, oogenscherm o.; •schnduzer v., Z. -pulze; schnuppe v. |
|||||||||||||
|
Lie.
|
|||||||||||||||||||||||
|
K(x; Lie.
|
Lic
|
||||||||||||||||||||||
|
roest niet; it. beminde ui. en v.; das ist,
sie war seine ersle -, zij was zijne eerste liefde, bemiude; Eure -, Eure christliche • \'., lieve broeders, beminden mv.; 4. (Fl.) die brennemie -. Jeruzalemsbloem ».; schone -, gele immortelle v.; -im Nebel, passiebloem v. Liebo-athmend, bijv. nw. liefde
ademend; -bang bijv. uw. ten prooi aan de bezorgdheid der liefde; •begeiilerl bijv. uw. door liefde be/.ield; -blinJ bijv. uw. door de liefde verblind. Lipbedienen, (liebedienle, gelie-
bedtenl) o. ww. een goed knecht zijn, vleien, slrouplikkeu. .Licbo-dionor,-in,i.jveng dieiiaji
in., ijverige dienstmaagd v.; it. dienaar,
slaaf 111., slavin v. der liefde; •gefüklo. gevoel u. der liefde; -yirrend bijv. nw. smachtende van liefde; -gluhend, -hets: bijv. nw.gloeiende, brandende Viiu liefde; -/.ru;i/.bijv. nw. miiineziek, ziek van lief- de; — sein, kwijnen van liefde; -kraul o., Z. Labkraul; -leer bijv. nw. liefdeloos, zunder liefde, geeue liefde gevoelende. Liebelei, (-e«) v. minnarij, vrijerij
v., minnebandel in. Liebein, (Itebelte, geliebell) o.ww.,
ui. h. den minnaar uithangen, minnarijen, vrijerijen hebben; 2. bedr. ww. (Volkst.) Z. Itebkosen. LiebelOS, bijv. uw., Z. ticheleer.
Lie beu, {liebte, geliebt) o. ww., m.
//. beminnen, verliefd zijn; er hal noch nie geliebt, hij heeft nog nooit bemind, is nog uooil verliefd geweest; 2. bedr. ww. eine l\'erson-, beminnen,liefhebben; ei» -der, 111 iunaar, vrijer;den trein», bou- deu van, gaarne drinken; ein jeder Hebt zu leben. ieder wil gaarne leven; (iaën llund -, liefkoo/en, strcelen. Liebende, 111. en v. minnaar, vrijer
111., minnares, vrijster v., beminde dj, eu v. Liebens-werth, -würdig,
(-er, si) bijv. en b. beiniunenswaardig.
beminiielijk; -würdigkeit v. beuiiniieus- waardigheid, beminnelijkheid, aainniii- nigheid, bekoorlijkheid v. Lipber, bijw. liever, eerder, meer,
Z. lieb. Liebereif, bijv. nw. rijp voor de
|
|||||||||||||||||||||||
|
•er Bier als Wein, hij houdt meer van,
drinkt liever St;so istesmir-,so habe ich es am sten, zoo heb ik het het liefst; das Spie! ist seine ste Beschiftigung, ge- liefkoosd; ein -er Mann, lief, aangenaam, preltig, behaaglijk; 2. lief. geliefd, dier- baar, bemind, geacht; -er Bruder,geliefd, lief; -er Freuntl, waaide,)geachte vriend; meine ste Freuudin, liefste vriendin; -*. Kind, lief kind, dierbaar kind; er ist mir - undwerlh, ik bemin eu acht hein; |
|||||||||||||||||||||||
|
kaarsensnuitsel o.; schaar; o. lichtzwart
o.; sehen o. (Gen.) ziekelijk lichtstralen- zien o.; seilc v. lichlzijde, verlichte zijde v.;((ig.) goede zijde, gunstige zijde, lichl zijde v.; spalier m. kanlziiil v., prisma il; -knechl m., Z. -lröger; spiesz m (Kaars.) doophaak, haak m. urn de kaar sen in den vuriu te doopen; spur v. spoor o. van licht; stangt v. lichtende slang v.; slecker ra., Z. \'trager; stock in., Z. Leuchler; slo/l Ui. lichtende zelf- slaiidigheid, liehtstof v.; (.Nat.) pholo- gene v.; strahl m. lichtstraal in.; —en ra. lichtstralen in. rav., lichlslroom in.; stront in. Iichtslroom, stroom iu. van licht; slumpf in. stompje, eindje o kaars; -lalg ui. kaarsvet o., talk v.; •Ihitrm 111., \'L. Leuchlthurm; •lisch 111. kaarseninakerslafel v.; -trdyer in. Iichl- gevrud voorwerp, proAjlerlje o.; 2. (Vat.) lichtdrager, lichtnerper 111., pbospbo- iii" 111. Lichtung, v., Z. lichten.
Licht-voll, iiijv. DW. lichtvol, vol
licht, veel licht gevend, veel liclitslof be- vattend; (lig.) helder, klaar; stand v. (Giet.) (van den oven), sleuuniiiur 111.; •tteihe v., Z. -messe; -ttelt v., Z. »reicn o. zelfst.; -nerfer m., Z. srager (\'2); • tcolke v. lichtende wolk v.; •wurm 111., Z. Juhannisuurni; siehen o. kaarseniiia- ken «., kaarscninakerij v.; -zieher rn., Z. -gie\\zer; sug m., \'L. -fonn (2). Liciti.mt, (-«i, mv. -en) m. schat
ter, waardeerdcr m.; 2. kooper, biedei meesl biedende m. Licitation, (-en) v. openbare ver
konping, verknoping v. bij opbod. Licitiren, (Hcitirte. licitiri) bedr.
ww. bieden, dingen, koopen, verknopen
bij opli 11I. in het openbaar verkoopen. Licitum, (s) o., l. m.opbod.hoo-
gerbod o.; it. bevel o., geoorloofde o. Lictor, (-s, mv. -en) m. (II. g.)
bijlbuiidildrager, lictor in. Lictor en stab, (-(c)s, stabe)
111. bijlbundcl m. Lidigmann, (-mann(e)s, mv.-/eu-
te) DJ., Z. l.ehcnmann. Lie, v., z. m. (Zcew.) lijzijde v.,
plaats v. tegen den wind; zur - ver f allen, tegenwind 111. krijgen; unler der • sein, voorden wind beschut zijn; -bord o. lij- boord, bonril n. van het schip, legen het- welk de wind aanwaait. Lieb, (-er, si) bijv. en b. lief, aan-
genaaui, welkom, gewcnscbl; es ist mir -, sehr -, ik ben blijde, zeer Wijde, hel is mij aangenaam; das ist mir -.dat vcr- heugl mij; mil etw. fur - nchmen, iel* voor lief nemen, zich vergenoegen met; jemn. -es und Gules erzeigen, allerlei vriendschap bewijzen; ich iceilt nicht als •es und Gules van i/im, ik kan niets dan goeds van hein zeggen; es nare mir -er, tcenn er leble, ik bad liever, ik 1011 liever willen, dal hij &; ich möchle-er treinen uls lachen, ik heb meer lu>l lot schreien dan tot lachen; -vr sterben als das ztt (Aan, liever ft; -er Fteisrh vollen, uls Hrod, liever vleesch &, meer van vleesch houden dan \\an brood; er trinkl |
|||||||||||||||||||||||
|
4
|
|||||||||||||||||||||||
|
(genieenz.) jetn, - haben, liefhebben, be-
minnen, genegen zijn, veel houden van jetn. - geuinnen, herkrijgen, liefde, ge- negenheid opvallen voor; (Kalh.) unsere -e Frau, On/e lieve Vrouw, de II. Maagd Maria; -e, Gelreuc! (aanspraak van den vnrst aan zijne vazallen) mijne lleeren"\'; 3 er hal kaum das -c Leben, er hal das -e Brod nicht, hij beeft muvvelijkszijn brood, genoeg 0111 van Ie leven; ich halte meine -e Xolk ttiil 1I1 m, hij vernorzaakle mij heel wat moeite, ik had heel wal last, moeite met hem; die -e Zeil tergehl und dj\', de tijd verloopt &; II. ze!fsl. mein er, meine -e, geliefde m. eu ».; meine sn, geliefden 111. en v. mv., vrienden eu vriendinnen; unsere —e», onze vrienden en vriendinnen; der -sle, die sic of Ge- lieble, beminde 111. eu v., minnaar, vrijer 111., minnares, vrijster v. Liebaugelei, (-en) v. lonk, oog-
lonk 111. Liebaugelein, o. (l\'l.) boraasje,
beeuaasje o.
Liebaugeln, [liebtiugvlle, gelieb
Hagelt) o. ww., in. //. lonken, loelooken, verliefd aanzien; II. o. zelfst., Z. Liebüu- gelei. Liebchen, (s, mv. Liebchen) o.
geliefde, beminde v„ schatje, harlje, liefje o. Liebden, v. (vorslentilel), Euer
-, geliefde, getrouwe heer, neef m. Licbe, v., z. in. liefde, zucht v.,
hartstocht m.; die - zur Freiheit, zur Wakrhtü, liefde, zucht; eltc. mil - arbei- len, met liefde, met smaak, met genoe- gen; (genieenz.) thun Sie mir die -, und sagen Sie mir, doe mij het genoegen, wees zoo vriedelijk &; 2. liefde, teeder- heid, genegenheid v.; - zu jemn. tragen, haben, liefde gevoelen voor, iein. gene- gen zijn, beminnen; jent. eta. zu - thun, iets doen uit liefde lol; jetn. zu - reden, naar ieins. mond praten, spreken om te behagen; jemn. alle - crweisen, allerlei vriendschap bewijzen; eheliche,kindliche, viterliche, miillerliche •.liefde; die - der Geschwister gegen tinander, liefde tus- schen broeders en zusters;die-des Nach- slen, naastenliefde,liefde v.toldeu naaste; die chrisllithe -, de christelijke liefde; M\'erke der - ttben, liefdewerken volbren- gen; 3. (jegens personen van een ander geslacht), liefde, min v.; seine - erklaren, zijne liefde verklaren; ein Kind der -,ecu kind der liefde, der min, basterdkind, natuurlijk kind, onecht kind; ein Lied der -. ron der -, minnelied o.; (Spr.) die • guclcl durth die Brille -, de liefde is blind; il. alle - rastel nicht, oude liefde |
|||||||||||||||||||||||
|
liefde, oud genoeg om te bem
|
84
|
innen, om
|
|||||||||||||||||||||
|
liefde te gevoelen.
Liebes-abenteuer, (-e«, mv.
-er) o. liefdesavontuur o., niiniiarij v.; attf
— ausgehen, op luinarijcu uitgaan; -a«- tlenl,\'ni u. a.nnli-u ken o., geilachleiiis v.der licdle, liefdcsgcdachlenis v.; -angelegen- hett v. liefdczaak.zaak v.der liefde; -augst m. door de liefde veroorzaakte angst in., bezorgdheid, ongerustheid v.; -antray 111. aanzoek o. om de hand van een meisje; •oplet in. liefdesappel in.; -band o. (lig.) baud 111. der liefde; -baum 111. judasbooiii in., wild joaunesbrood o.; -bedürfniss o. behoefte v. om te beminnen; -bcgeben- heit v. liefdesvoorval o., Z. -abentcuer; kegic-{dc) v. verliefdheid, zucht v. om Ie beminnen; il. verlangen o. der liefde; •berg m., Z. Venusberg; -beschuerde v. bezorgdheid v. der liefde; •belhcucrnttt v. betuiging v. der liefde,liefdesbetuiging |
|||||||||||||||||||||||
|
Lie.
|
Lie. 807
|
|||||||||||||||||
|
Lie.
|
||||||||||||||||||
|
v„ -beueis ta., -bezeigung v. lieftlebewijs,
bewijs o. van liefde; -beicerbung v .aanzoek o. om de hand van een meisje; -btrnc v.,Z. Fauslbirne; -blick m. liefdeblik m., ver- liefde blik, lonk in. van liefde; -blümchn o. kleine ganzebloeiu v.; •bliilhen v. niv. (tien.) puistjes u. DDT., pukkels rit. inv. ui het aangezicht;— (aan hel voorhoofd), vcnuspuistjes o. inv.; -bole ui. liefdebode ui.; \'brief ra. minnebrief m.; (verkl.) •briefchen o. rainuebriefje o.; -brunst v. vervoering v. der liefde; -0rünslig bijv. uw. vervoerd door liefde, innig verliefd; -buch o. liefdesroman ui.; •bund m., •biindniss o. liefdesbond DB., verbond o. der liefde; \'dichter m. dichter, vervaar- diger in. van minneliederen, minnedich- ter m.; -dichtung v. minnelied o., min— netlederen o. inv.;\'dienst ID.Iiefdedieust, vrienschapsdienst, uit liefde of vriend- schap bewezen dienst in., Z. -uerk; (je- gens armen), liefdedieusl 111., liefdewerk o., weldadigheiil v.; -drang ui. drang ui. der liefde; -eifer m. naijver m der liefde, j.iloerschheid v.; heiliger—, heilige lief\' deijver, ijver in. voor den godsdienst; •erklrirnng v. liefdesverklaring \\.;-fackel v. (lig., geiueenz.) fakkel v. der liefde; •lest o. feest o. aan de liefde gewijd, ver- lovingsfeest o.; (Kabell.) feest o. tereere van Aiuor; -feuer o. vuur o. der liefde; •fieber o. miniiekooris ».; (tien.) bleek zicht, mangdenziekte, vrijsterziekte v •llamme v. vlam v. der liefde; -frucbl v. vrucht \\. der liefde.kind o.; -gedanke in. verliefde gedachte v.; \'gedicht o. iiiiiine- dicht, minnelied o., minnezang m.; -ge- nutt in. genot o., genieting v. der liefde; -$MeAeni o.liefdesgeschenk o.;-</e«cA(cA<e v. liefdesgeschiedenis v., roman ai.; -ge- sprdch o. verliefd gesprek, minnepraatje n.; -gestandnisso. liefdesbekentenis, lief- desverklaring v.; •gliick o. liefdesgeluk, geluk o. der liefde, mingeluk o.; -gluth v. liefdegloed m., \'/.. -/lamme; -gott in. (Kabell.) god m. der liefde, Amor,Cupido ui.; mv. die -g6lleT, (verkl.) •götlerchen o. liefdegodjes, broeders van Cupido; •göttin v. (Kabell.) godin v. der liefde, Vernis v.; -gras o. (I\'l.) trilgras o.;-gür- lel in. (Ileelk.) venusgordel in.; \'handel ui. minnebandel ui., luiunarij \\.\\-lieiralh v. huwelijk o. uit liefde; -hol in. minne- hor in. Liebesiech, bijv. uw., z. tu-be- krnnk.
Liebes-kampf, (•kampf(e)s, mv.
•k&mpfe) ui. minnestrijd ui.; it. strijd in. tegen de liefde; -kasse v. armen kas v.; •kiinl o. bastaardkind, onecht, natuurlijk kind, kind o. der liefde; -klitge v. miil- neklachl \\.\\-knechl ui.slaaf in.der liefde; •knoten ui.liefdebainl, band in. der liefde; •königin v. koningin v. der liefde; -krafl v. kracht der liefde; 2.licfdekrachl,krachl v., welke de liefde geeft; -krank bijv. uw., Z. liebekrank; 2. behept met veuusziekte; -krankhr.it v. liefdeziekte v., minue/.iekte v.; 2. Z. seuche; -kithn bijv. nw. door de liefile bemoedigd; -\':umt v. kunst v. van te beminnen; 2. list »., die de liefde ingeeft; -kuss ui. liefdekus m.;\'2. (H.S.) |
vredekus ui.; -leule in. mv. verloofden m.
en v. mv., verloofd paar o.; -tied, (verkl. •liedchen) o. minneliedje o.; -tast v. ge- noegen o. der liefde; -mahl o. liefdemaal o.; (bij de eerste Christenen), liefde- maaltijd ra.; — Chrisli, Z. Abendmahl; 3. venusvlek *.; -«arr m. verliefde gek in.; -neigung v. verliefdheid ».; -noth v., Z. -pein; -/mar o., Z. -teute; -pein v. liefdesmart v.; -pfand o. pand, onderpand o. der liefde; -pfeil in. liefdepijl, pijl ui. der liefde; 2. (.Nat. hist.) slakkestekel ui.; •p/lame v. donrnachtige vlambloein v.; •pllirht v. liefdeplichl, plicht in. der liefde; \'2. vrieiidsehapsplichl in.; -probe v. beproeving v., op de proef stellen o. der liefde; 2. liefdebewijs o.; -quat v.,Z. -pein; -raserei v. door liefde veroorzaakte azernij v., Z. -wutli; 2. dwaze liefde v.; •ruub ui. oiitiieineu o. der liefde, liefde- roof ui.; -rautch in. (fig.) verliefde drou- kenschap v.; •ritterm. hij, die op liefdes- avoniureiiuitgaat:-r(i»ianm. liefdesroman ui.; saelie v. zaak v. der liefde, liefdes zaak v.; siïnger m. hij, die over de liefde zingt, de liefde bezingt; it. Z. \'dichter; •schleije v., Z. \'knoten; schtneichclei v, verliefde vleierij, ininnepraat ».; scliuk v. school v. iler liefde; -schivurmerei v. verrukking v. der liefde; -tchwur v. eed ui. van trouw in de liefde; seuche v., Z. Lmteeuche; seufzer m. zucht v. der lief- de; -spiel o. verliefd spel, spel o. der liefde; -sprachc v. taal v. der liefde; -stern m. der lielde gunstige ster v.; sliick o. (verkl. stückchen) o. trek m., bewijs o. van liefde; -thut v., Z. -dienst. Lipbü-st rahlciid, bijv. nw. slra-
lend van liefde; •suchl v. behaagzucht, koketterie v. Lipbes-trank, (-trank(e)t, mv.
•t ranke) m. liefdedrauk, uiinnedrank ra.; treu v. getrouwheid v. in de liefde, liefdeslrouw v.; -verstündniss o., Z. -han- tlel; \'Uerbuug v., Z. \'bewerbung; -werk o. liefdewerk, werk o. der liefde, weldaad v.; 2. werk o. des vlecsches, der liefde; •ivonne v. geluk o., wellust m. der liefde; •icorl o. teeder woord o.;-witnd bijv. nw., Z. liebewund; -wuth v. minnewoede, lierderazeruij v.; \'Zeichcn o. teekeu o. van liefde; -zunder m. (lig.) aanloksel o. der liefde, aanleiding v. lot liefde. Liebe-trunken, bijv. nw. dron-
ken van liefde uf verliefdheid, liefdedrou-
ken; \'tater ui. lieve vader. God ui.; -voll bgv. nw. liefdevol, liefderijk, teeder, vriendelijk, bevallig; mil der -votl>ten Zirtlichkeit, niet de liefdevolste, uiterste teederheid; ihr -eollet Her;, haar be- bemiiinelijk, liefdevol harl; Juni. — be- handeln, liefdevol, mei liefde, teeder; •wand bijv. nw. gekwetst door de liefde. Lipbhaber, (-s, mv. Liebhaber) ui. minnaar, liefhebber, dilettant m.; ein • der Jagd, liefhebber; er ist ein - eon Gemdldeii, liij is een liefhebber, minnaar van k, hij houdt veel van &; es k\'tmml auf den • au, het hangt van den smaak af; il. kunst vriend; er ist kein Maler, aber ein -, hij is geen schilder van beroep, maar slechts uil liefhebberij, hij is slechts |
dilettant in bel schilderen; 2. minnaar,
vrijer, beminde m.
Liobhabcr-bühne, (-n) v., Z. •theater.
Liebhaberei, (-en) v. liefhebberij, voorliefde, liefde v., hartstocht, smaak
ni.; das ist so seine -, dat is zijne lief-
hebberij, dat doet bij het liefst; bücher
simt seine -, boeken zijn zijne liefheb—
berij, zijn lust; er malt blosz aus -, hij
schildert slechts uit liefhebberij, voor
zijn pleizier.
Liobhaberin, (-nen) v. Iiefheb- ster, dilettante ».; 2. minnares, vrijster,
beminde v.
Liebhabcrisch, bijv. nw. lief- hebberij, voorliefde hebbende.
Liebhabor-komödie, (-en) v. liefhebberijtooneel o., Z. -theater; -kon-
zerl o. liefhebberijconcert, concert o. van
dilettanten; -rotle v. rol v. van minnaar;
il. rol v. uil liefhebberij; \'theater o. lief—
hebbcrijlooneel, tooncel o. van dileltan-
len.
Liebherzen, (liebherzte, gelieb- herzl) bedr. w\\v. (w i. gebr.) Z. lieb-
kosen.
Lipbig, (-(e)s, mv. -e) m. (Nat. hist.) bloedvink in.
Liobkoson, (liebkoste, geliebkosl) bedr. ww. liefkoozen, kussen, streelen;
2. wed. ww. sich -, elk. liefkoozen, kus- sen; ö. -d bijv. nw. liefkoozend, vleiend, streelend. Liebkoser, (-s, mv, Liebkoser) m.
liefkoozcr, vleier ru.; -in v. vleisler v. Liebkosung, (-«i) v., Z. Uebko-
sen; 2. liefkoozing, vleierij v. Lipblor, (-s, mv. Liebler) m., -in,
(-nen) v. hij, zij, die allerlei minnarijen heeft. Lipblich, (-er, -st) bijv. nw. Iiefe-
lijk, aangenaam,streelend,aauvallig, aan- miiinig, zoet, bekoorlijk; -er Geschmack, iiaiigcnaain, lekker, liefelijk; -es Wetter, aangenaam, zacht, prettig; -e Gegend, liefelijk, bekoorlijk; \'keil v. liefelijkheid, aangeiiaaiiilieid,aaiivalligheid,bekoorlijk- beid v.; (van het weder), zachtheid v.; van geuren), liefelijkheid, aaiigenaaoi-
hcid v.; (van de deugd), bekoorlijk- heid v. Liebling, (-(e)», mv. -e) m. Iie-
veling, uitverkorene m.; it. (i. k. bel.) bedorven kind, troetelkind o. Lip bli ngs-ausdruc k, (-druckes,
inv. -drücke) in. geliefkoosde uitdruk- king v.; -beschdftigung v. geliefkoosde bezigheid v.; -buch o. lievelingsboek o.; dichter m. lievclingsdichler m.; -essen
|
||||||||||||||||
|
53
|
||||||||||||||||||
|
o., Z. -gericht; -furbe v. lievelingskleur
v.; -gericht o. lievelingseten o.; -getrdnk o. lievelingsdrank m.; -hund m. school- bondje o.; \'idee v. lieveliugsdenkbeeld o.; laster o. ondeugd v. waaraan iem. bet
ineesl verslaafd is; -lied o. lievelingslied o.; -pferd o. lievelingspaard o.; -platz m., pldlzchen o. lievelingsplaats v., Iieve-
liugsplaatsje v.; spiel o. lievelingsspel, meest geliefkoosd spel o; stück o. |ieve- liugsstuk o.; sünde v. zoude v. waaraan iem. zich hel meest schuldig maakt. |
||||||||||||||||||
|
808 Lic. Lic. Lie.
|
||||||||||||||||||
|
LieblOS, I»ijv. en h. liefdeloos, ge-
«oelloos, ongevoelig, onverschillig, koud; •er Mensch, ongevoelig, gevoelloos, hard- voclitig; jrm. - behandelt!, hardvochtig, onverschillig; - urllieilen, onverschillig, onmeedoogend: 2. zonder liefde, geeuc liefde gevoelende. |
Lieferungs-contract, (-(e)s,
mv. -e) m.. Z. -verlraij; -geld, -hcu, •karn, •slroh <J\', rcqiiisilie, ooriogsbelas- ting v. van geld, hooi, koren, stroo &; •schein ui. bewijs o. van gedane alleve- ring; -cerlrag m. (Fin.) verdrag,contract o.ouiirent ie doene leverantie;-*wiM bijw. |
|||||||||||||||||
|
•kundig bijv. uw. liederen kennende.
Liederlich, (er, .*/) bijv. en b.
(i. k. bel.) liederlijk, slecht, naar, ake- hg; -e Ai heil, akelig werk; -er Wein, naar, slecht; -e Kleidunu, liederlijk, ge- lapt, verwaarloosd; -es Geld, akelig: -er L\'din, l\'reis, schandelijk; 2. - gckleidel, liederlijk, in lompen; •geudhl, slordig; •er Arbeiler, achteloos: etne -e llausbal- tuug, slordig, verwaarloosd; .". liederlijk, losziuuiiig. lichtzinnig, buitensporig,ach- leloos, ordeloos; -cs Madclien, slecht; •es W\'eibsbild, publieke vrouw; - leben, liederlijk, lichtzinnig, iu ongebonden heid leven; -er Ori, liederlijke plaats v.; (gein.) bordeel, boerenhuis o.; Ilruiler-, losbol in.; -l;eit v. liederlijkheid, liclu- zinnigheid, buitensporigheid, achteloos, heid, ordeloosl]eid,losziliuigheid,losbail- dighcid v. Liedern, (liederle, geUederl) bedr.
ww. niet leder bekleeden, overleereu; \'2. (Vulkst.) kruit op de pan doen, hel laad- gal runnen. Lieder-nadel, (-«) v. ruimnaald
v.; •reich bijv. uw. rijk iu liederen, zang- rijk; sammlung v. verzameling v. van liederen of liedjes; it. liedjeszanger ui.; •sdnger m. liedjeszanger in.; (eertijds), zanger, uiinnczauger, troubadour ui.; •spiel o. zangspel, blijspel, spel o. met zang, vaudeville v ; sprache v.zangerige, zoetvloeiende taal, laai »., die geschikt is voor den zang; -lafel v. hedertafel v., Z. •kram; -tanz in. dans in. met zang; •versta verso, van een gezang of lied, •lealze v. rol v., cilinder ui. van een orgel &. Liederung, (-e«) v., Z. liedern.
Iiiedasflug, (-/;«;/(e)s, inv. -flüae)
m. lyrische vlucht, dichterlijke geesl- drifl\'v. Lied-lohn, (-(c)ï)ni.,z.ui.dieust-
bbdeuloon, dagloon, daggeld o.; •lidiner in.. Z. ï\'agbihner. Lieferant, (-en, mv. -en) m, leve-
rancier in. Lieferer, (-s, niv. Lie(eter) in., /..
Lieferant. Liefern, (licferte, yelieferl) beilr.
ww. jemn. Wein; leveren, voorzien van; den /.ehriten •, betaleu, afdoen; einer \\r- mee l.ebensiiiiltel -, verschaffen, voorzien van; er hal 1(11) Slückgelieferl, geleverd; eine versprochene Aibeil -, nlleveren, ver- schaffen; ein Werk, eine Schrift -, alle- vcreu, uitgeven; (lig.) eine Schlachl -, leveren; einen -, ruïneer, n, arm, onge- lukkig maken; das uird ihn rolleuds -, dal zal hem geheel en al ruineeren, arm maken, einen Kranken -, van kaul hei- pen, naar de andere wereld zenden; Tel- ler, Gldscr -, in stukken werpen. Licferung, (-en) V. allevering v.;
(aan ecu leger), allevering v., krijgsbe- hoeflcn v. uiv.; \'2. levering, allevering, leverantie v.; (Mand.) Geschafte auf -e», leveraiilien ». mv. op lijd; die jahrlichen •en, allnssing v.; (Itoekh.) die crsle • eines Werkt, eerste allevering v., eerste ge- deelle o.; (Krijgsw.) -c« ausschreiben, requireereu. |
||||||||||||||||||
|
44
|
||||||||||||||||||
|
08642233
|
||||||||||||||||||
|
Lieblosigkeit, (•<•«) v licfdelons-
heiil, gevoelloosheid, onverschilligheid, hardvochtigheid, omiiecdoogeiidheid v.: \'1. liefdeluoze daad, hardvochtige hande- ling v. Liebreich, {-er, -st), bijv. en licf-
ilcrijk. inenschlievend, minzaam, goedig, welwillend, medelijdend; -heliandeln, loe- geveml, liefderijk; - wreekt u-eisen. vrieu- delijk; -er lialli. vriendelijke raad; yege» Jedermann - sein, minzaam, vriendelijk, voorkomend. Liebreiz, (-es, mv. -e) in. bckoor-
lijklieul. schoonheid, aanvalligheid, aau- uiinnigheiil v. Liebreizend, bijv. uw. bekoorlijk,
schoon, annrallig, aanminnig. Iiiebschaft, (•*») v. tniuuarij.
vrijerij v., niinnetiaiiriel in., genegenheid, liefde v.; ste var seine veste -, /.ij was zijne eersle liefde; er hul immer eine kleine -, hij heefl altijd eene of andere miiiuarij. Liebste, {tier, ilie, das), Z. Heb; der
-, bruidegom .echtgenoot in.; die-, bruid, eclttgennol(e) v. Lieb-stöckel, [-kels, inv. -kel)
in. (Hl.) lavas v.; -köfer va. lavaskever in.; -lhiitig liijv. uw. liefdadig, weldadig, hel welzijn van anderen bevorderend, algemeen nuttig; —keil v. liefdadigheid, weldadigheid, weldaad v.; -werlh bijv. uw. (verond.) geheld, lieniind, waard, dierbaar; -e Ellern, geliefde ouders. Lied, \'\\-{e)s, uiv. -er) o. (Muz.\'
lied n„ gezang o., zangstuk o.; \'J. lied, gedicht, dichlstuk, vers o.; geislliche -er, geestelijke liederen, gezangen o. mv.; das hohc -, hel Hooglied; ein - auf jem. muchen, ven lied, vers,gedicht o.&; (lig.) immer dus alle - stagen, altijd het oude heil je zingen, altijd hetzelfde vertellen; (Onll.) lid, gewricht o. Liedchen, (verkl.)o.liedje,versje,
gedichtje, couplet o. Liedoln, [liedelte, geliedell) o. »\'«\'.
een liedje, duunlje zingen, neuriën. Lieder-absatz, (•saizes, mi, -»J-
/:.•) ui. afdcelillg v. van een gedicht &.
vers, couplet o.; -absclinitl m., Z. -ab- sals; -buch o. liederenboek o., vcrzame- hng v. van liederen of gedichten, verzcu- bi>ek o.; 2. gezangboek o.; -biihne v. (Ilergw.) stellage v. om de waterpijpen met leder te bekleeden; -componist in. uiuziekmcesler, muzikant m„ die liede- len componeert; -dichler, —in, dichter m., dichteres v. van liederen, lyrische dichter,-dirhlcres,liedjesdiclilerm„lied- jesdirhleres v.; -dichlung v. vcrvaardi- ceu o., vervaardiging v. van liederen; •haft bijv. en h. op de wijze van een lied; -kranz ui. liederkrans ui., lonn- kunsllicvcnd gezelschap o.; -kunde v. Iie- ileicnkeiiuis \\.. kennis v. van liederen; |
||||||||||||||||||
|
bij alleveringen, iu alleveringeu; -zahl v.
aantal o. atlevenogen; -zeil v. tijd m. van levering, van allevering; -zellel m. alle- veringsbrief iu., factuur v. Lieg(e)ambosz, (-e«, mv. .«)
iu. (Kelelm.) in een blok hout liggend
aambeeld o. Liegegeld, (•(«)«, mv. -er) o. (Zeew.) leggeld, liggeld o.; il. schade-
vergoeding v. voor het wachten; -/i«uj o. quarantaiiiohtiis, wachthuis, lazaret o. Liegen, (hg, gelegen) o. ww. onr., in. //. en s. liu\'gen, gelegen zijn. uitge- strokl zijn, gelegd zijn; im Helle -, lig- geu, bedlegerig ziju; auf der Erde -, lig- igen, uitgestrekt ziju; ich habe of bin Uceich, harl gelegen, ik heb hard & gele- |gen; jemn. iu den Armen -, in iems. ar- jnien liggen; ausgeslrekl da -, uitgestrekt neerliggen; im Grabe -, liggen, rusten, begraven liggen; (op grafsteenen), hier liegt f|\', hier ligt (begraven); (Bouwk.) der Sleiu liegt gul. ligt goed, is goed ge- plaalst; dieier Hulken liegt hoht, ligt ge- bogen, hol; sein Kleid liegt ihm gut am Leibe, zit hem goed &; dat liegt nicht an seincm Orte, dat I15I niet op zijne plaats; ieinc Uhr (f irgendwo • lassen, ergens laten liggen; latten Sie das •!, laat dal liggen, blijf er af!; er liesz Alles - und steken, hij liet alles in den steek; (PI.) •der Stengel, liggend, omgevallen; trani -, ;ii Helle -, bedlegerig, ziek zijn; am Eieber krank -, mei de koorts te bed lig- gen: 2. (gemeenz.) dieses Eelt liegt eol- icr.S/ei/ie.ligt vol, is geheel overdekt mei; der Kiiffer lieg! volt Geld, zit, is vol geld; 3. gebogen ziju, in gebogen houding lig- gen; bei jemn. -, hij iein. liggen; auf den Knien -, op de knieën, geknield liggen; zu jems. Fusten -, aan iems. voelen lig- gen; (Scbermk.) seinem Gegner auf der Klinge -, den degen op dien zijner tegen- partij laten rusten; -der Duchstuhl, lig- gend,schuin slaande; -de Schrift,schuin, cursief schrift; 4. (fig.) liggen, rusten, zich bevinden; er hut das Geld bereil -, hij heeft geld liggen; dieser Wein hal lange genug gelegen, deze wijn heeft lang genoeg gelegen, is oud genoeg, is lang genoeg in den kelder gewcesl; das Bier liegt auf dem Easse, ligt op het vat; -de Grimde, vaste gronden in. inv.; -des Geld, liggend, renteloos, gereed geld; (fig.) et \'liegt mir in allen Gtiedern, ik gevoel eene afgematheid door alle leden, ik ge- voel eene zwaarte, loomheid & door; es liegl mir auf der Brutt, ik heb het be- uauwd op de borat; das liegl mir schwer auf dein Herzen.An ligt,drukt &; esliegt niraufderZunge,uel ligt mij op de lippen; das liegl mir noch immer im Sinnc, dal is mij nog niet uit liet hoofd, uit de ge- dachle; dieses l\'ferd liegl schuier in der Eaust, is zwaar op de hand; m Streit mit |
||||||||||||||||||
|
LiD. 809
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lie.
|
Lil.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
•arlig; -anllilz o. (lig.) gelaat o. zoo
wil als eene lelie; -arm in. lelierank v.; •unnig bijv. nw. met lelieranken; -arlig bijv. ut», lelievormig, lelieachtig; -baum in. lelieslroik m.; -blass bijv. nw. zoo |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
irmii. -, iu strijd zijn mei, in Iwist zijn
met; (van ecne vrouw), in den Woclien -, in ili\' kraam liggen; einander indenllaa- ren -. \'\'Ik. in hi\'i h.iar zitten; das liegt mr \\u>)cn. dal isduidelijk,klaarblijkelijk, lul ligt voor Je liaiid; 5. gelegen zijn, liggen; sein Hans ist nut gelegen, /ie;// nuf einem lliigel, is Sc gelegen, ligt, slaat op een heuvel; das llnus Uegl genen Mit- lag, is naai\' liet zuiden gelegen; das Land\' gul liegt vine Mcilc von der Stadt. ligt, is & verwijderd; im Felde, im Quartiere -. (van soldaten), liggen, gelegerd zijn; m einer Fetlung -, liggen, in garnizoen zijn; tw einer Fetlung -, liggen, gelc- gerd, gekampeerd zijn, kaïnpeeren; it. eenc vesting belegeren; in Hesatzung -, in bezetting of garnizoen liggen; er Uegl immer iiber den Hiichern, hij zit altijd in de boeken; jemn. nuf dem llulse -. iein. lot last zijn; tu den Ohren -, geen rust laten, zanikcn; stille -, stilhouden, np- hoiiden; auf dein Wene - Oleihen, blij- \\en liggen; unler der Last • bleiben, on- der den last bezwijken; (>. rusten: die Arbeit- lassen, laten rusten, staken; Hnn- del und Hundel Uegl, de handel siaal stil; der Unlersrhied Uegl liurin. dass d/, hel onderscheid ligt. zit, bestaat daarin; hierin \'iegl cin groszer Si««,hierin schuilt, ligt eenc groote heteekenis; II. onp. ww. gelegen zijn, afhangen, aangelegen zijn, gewichtig zijn; es Uegl viel, iienig.niclils intron, daaraan is veel, niets, weinig ge- legen; dnran Uegl ihm nichls, kann ihin mchls gelegen sein. daaraan is hein niets Keiegen, daar geeft hij niets om. dal is hem onverschillig; was Uegl iaranï, wal kan dat schelen ?; daran liegt Mies, daar- aan is alles gelegen, dat is de zaak, dat is het belangrijkste; was liegt an ihm?. «•at is er aan hem gelegen ?; was Uegl mir an seiner Meinung?, wat bekommer ik mij om zijn gevoelen?; an ihm ist nichls \'lelegen, es Uegl mir nichls an ihm, aan hem is niets gelegen, h|j beteekenl bij mij niets; III. o. zelfst. liggen o., liggende houding v., ligging v. Liegend, bijv. en deelw. liggend,
gelegen; -« Schrift, cursief;-« Giller, on- roerend; -e o. (Bergw.) grond rn. onder de erlsader; 2. liggende o., wal ligt. Liegenheit, Liegenschaft,
[-en) v. vast goed, onroerend goed o.
IiiegOplatZ, (-platzes,mv. -pliitzc)
m. ligplaats v. (van schepen). Lieger, (-.«, mv. Lieger) m. (Hand.)
die voor een handelshuis in commissie verkoopt, maar niet reist,commissionair, \'gent m.; (Wol.) onderste blad o.van de "olschaar; 2. (Zeew.) ligger.lichter m.;il. \'nv. (van een schip), buikstuk o.,vrangv. Liegerbord, (-(«)*, mv. -e) m.
(Zeew.) Z. Lie.
Liegerwall, (-(e)s) ni„ ?.. m.,Z.
LtgermaU. Liege-stunde, (-«) ». (Bergw.) fustuur. schriftuur o.; -tag m. ligdag in.
(van schepen); -ieil v. (Ze.:w.) liglijd m.. quarantaine v. Lien, (-en) v. lijn v., kabel m., k.i-
Mtotiw o. |
Lien-bahn, (-«n) ». lijnbaan,
louwslagcrij v.; -baum fa., Z. Lerchen- bauiu; •breit o. (Zeew.) wiiidplauk v„ wimlblok o. Liene, (-«)». (I\'l.) Z. IMitckmtide.
Lipn-garn, (-.v) o., z. m. lijuga-
ren. touwgaren o.; -uut o. touwwerk o.,
allerlei touw o.; •laufen o. jagen, lrek- ken o. van schepen; sihieszer in. lijn- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
1760
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
wil als eenc lelie; •blait o. leiieblad o.;
•brusl v., -busen in. sneeuwwitte borsl v. of boezem m.; •ftrmtg bijv. eu b. Ie- lieviHiiiig, als eeue lelie; -geruch ra.geur in der leliën; • glöckchen o. lelieklokje, klokje o. mei lelieblaadjes; -jrön o. (Schild.) groen o. van den regenboog; •bats m.,-band, -haul».blanke, sneeiiw- willc hals in., hand, huid v.; •Iigaziiithe v. hyacinllelie ».; •kdfer m. leliekever ui.; -kranz in. ieliekrans m.: -kreuz o. (Wapcnk.) mei leliën bedekt of versierd kruis; -itacken m. (fig.) lelie-of sneeuw- witte nek in.; -narzisse \\. lelienarcis, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
33
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
schieter, matroos ra.,die de lijn, het louw,
den harpoen laat afruilen; srhlieszcr m. touwslager, reepraaker DJ. Lienterie, v., z. m. (Uen.) spij~-
lonp, iiiaaglonp, buikloop ui.
Lientgrisch, bijv. uw. tut den
maagloop behnurende. Lien-wachter, (-ien, mv. •<«•) m. (Zeew.) lijiiwachler, kalielwachler ui.;
•winde v., Z. •breit. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
0687713�
|
haakbloem v.; \'2. Z. Tiarzisslelie, -6l o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Lier, (•(*)*• mv. -e) in. (Zoolw.)
haardmnur ra. Liesch, (st, mv. -«) of Liesch-
gras, (-grascs, mv. •grdser) o. liesch, iieseras o. Lieschen, (-s, mv. Lietehen) o.
Belje o. (een vrouneuuaam); (I\'l.) faul -, raurik v., muurkruid o. Lieschkolbe, (-«) ».ristv.liei«cli-
gras; \'2. waterknll v.
Lipse, (-n) (Sin.) spitse blaasbalg-
pijp v.; 2. (Bergw.) nauwe kloof v. Lieszpfund, (-pfund(e)s, mv.
•/\'finale) m. I.ijilaiidsch pond, lijspond o. Lipstlien, (-e) v. (Zeew.) seizings
v. uiv.,rabainlen ui. mv.; 2. zesdraadsch lijn v. Lieutenant,(-.«, uiv.-s)m.(Krijgs-
w.) luitenant, ollicier m.; stelle v. Iui- tenaulsplaats, olliciersplaats v. Ligament, (-(«)«, mv. -e) o.
(IIntik.) baiid.gewrichtsbaudin.,geelhaar,
ligament o. Ligatur, (-e«) v.(Heelk.)laatband
in., laalverband o.; (Oiukk.) dubbele letter, koppellctter. stukletter v.; (Muz.) verbinding, koppeling v.;2. (•en) v.dub- bele letters, twee of meer letters v. mv. op een slaafje. Ligiren, (ligirle, ligin) bedr. ww.
(Muz.) verbinden, koppelen; (Muulw.) bel allooi geven, smelten; (Schermk.) den Degen -, uit de hand slaan. Likör, (\'t, mv. -e) in. likeur v.,
dour ilislillalie of overhaliug verkregen vocht o., sterke drank ra.;-j/a»o. likeur- glas, likeurglaasje o.; service v. schenk» blad o. voor likeur; -weiu tn. likeurwijn in. Lila, Lilak, (•»), Lilas, (onb.)
o. (I\'l.) sering v.; 2. paarse kleur f.,
paars o., lilaklcur v. Lila-blau, o.. -farbe, v. paar-
se kleur v., lila o.; -farben bijv. uw.
paarskleurig, paars. Lilie, (-») v. (I\'l.) lelie, lelieplant
v.; milde of heidnische -,wilde, Turksche, roode lelie, berglehe v.; \'J. lelie, lelie- bloein v.; teeisz wie die -, zon wil als eene lelie. Ljlieartig, bijv. nw, lelieachtig,
als eene lelie.
Lilien-affodill, (•(«)#. mv. -«)
ui. allodillelie \\.;-ahnlich bijv. nw., Z.\'
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
lelienlie v.; schutter v. (lig.) Iclie- ol
sneeuwwitte schouder in.; -slab in. (Wa- penk.) met leliën versierde of bedekte staf ui.; stein ra. leliesteen m.; stengel in. leliestengel ra.; •vogel m. lotusvlin- der m.; •weisz bijv. nw. zoo wil of blank als eene lelie; 2. o. zelst. leliewit o.; •leurm ui., Z. \'kdfer; •zaunbliime v. berg- aft\'odil v.; -zn iebel m. leliebol ui. Liliputer, (-v, mv. Litiputer) in..
-in, (-nen) v. lilliputter ra., bewoner in., bewoonster v. van Lillipnl; \'2 dwerg ui. eu v., klein persoon in. Lilischweide, (-«) v. dicven-
kruiil o., meelhloem v.
Lilla, o., Z. Lila.
Limaildo, (-«) v. schar v., kleine
schol v. Linaangie, ».,z.m.doodhongeren o.
Limbaum, (•banm(e)t, mv. -onu-
me) ui. sorbebooiu, spreeuwboom m. Limbus, (onb.) m. rand, zoom m.
van uen kleed. Lime, (-o) v., Z. Limone ("2).
Limitiron, (limilirle, limitirl)
bedr. ww. (Hand.) beperken. Limito, Liinitutn, (onb.) o.
(Hand.) hoogst of laagst bepaalde prijs
m„ maximum, minimum o. Limma, (-s. mv. iimma/a)o.(Muz.)
interval o.. Insschentoon ra. Limoklonie, v., z.m. honger-
dood ra. Limonade, (-«) ». limoenwater,
cilroeiiwaler o., limonade v. Limonade-macher,-schenk,
— in, limonade-maker, -verkooper m., limonadeverkoopsler v. Limönchen, (verkl.) o. kleine li-
iniien in.
LimQne, (-n) v. (PI.) citroen m.;
\'2. luimen III.
Limgnen-baum, (•baum(e)t,
mv. -bdume) m. limoenbooni in.; suft, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
69
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
sgrup ui. liinoeiisap o., liinoenstroop v.;
•schale v. liinoenscbil v. Limpf, (-(e)«, mv. -e) m. (Boschw.)
(van ecu boom), topnj.,kruin v.;2. nieuw jong hout o., uitspriiitsels o. mv., afleg- gers III. mv.
Linbaum,(-\'"inm(e).!,mv.-iiiu»i«)
in., /. Limbaum. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lin.
|
|||||||||||||
|
810 Lin.
|
|||||||||||||
|
Lin.
|
|||||||||||||
|
Lind-bart, (-bart(e)s, idt. -bSrle)
m. gewone olmfhnoin\' m.,Z. -bart; -drachc of •uurm m. draak in., monster o.; it. duivel m. Linde, (-r, si) bijv. en b., Z. ge
linde. Linde, (-«) ». (I\'l.) linde »., linde.
boom m.; -n, geslacht o. der liudeboo- men. Lindcn-allco, (-n) v. lindenlaan
laan v. tan lindebonmen; -bast in. taaie binnenschors v. der linde voor louw- werk o.; it. lintlehast in.; -baum m. lm debooni in., linde ».; -b!all o. linde blad o. Lindenblatterpapier, (-») «.
panier o. van lindeidaderen. Linden-blüthe, (-«) v. Iiude-
bloesein m.; —nthee ui., —uuasser o. lindebloesem-thee v.t -waler o.; -gana in., Z. -u//ir; Ao/: o. lindenliout o.; -ho- 11 nj 111. lilldeiihouilig 111.; •knlllc v. uit lindenliout gestookte boutskool v.; -laube v. prieel o. van lindebuoiiien; -/auJ v. bndeluis ».; •mislet v. Iindemistel ».; •motie v., Z. schicdrmer; -öl o. linden* liouiolie v.; samen ui. lindezaad o.; -suu- jer 111., Z. schuimer; schildlaus v. iiudckerineso.,lindeschildluisv.;-st7iu<if- wit ui. lindevlieg v.; strasze v. met I111- deboomeu beplante weg m., straat v. -ioje/ 111., Z. schudrnter; -uatd 111. Iin- denbosch o.; -iiei/ m., Z. strasze. Linderer, (-«, niv. Linderer) m
hij die verzacht, verlicht &; i/cr - tneiner Leiden, hij die mijne pijnen verlicht Lindurn, \'Underte.gelindert) hedr.
ww. verzachten, verlichten, doen bedn ren, verminderen; den Schiftenen, Kum- mer -, verdachten, lenigen, verniiiideren; (Gen.) die Sclunerzen -, verzachten, ver lichten, matigen, lenigen; \'2. wed. ww. •Mi\'/i -, verzacht worden, gematigd wor- den. Lindcrtmg, (-en) v. verzachting,
verlichting, vermindering, leniging v.; icb spiire -, ik gevoel eenige verlichting. Linderungs-balsam, (-(e)s,
mv. -e) 111. lenigende balsem, balsem 111.
tot verlichting der pijn; -millel o. ver- zachtend middel, pijnstillend middel o.; (lig.) verlichting, verzachting v.; -pfla- sler o. verzachtende pleister v.; salbt v. zalf v. ter verlichting. Lindetuch, {-luch(e)s, mv. -iü-
cher) o. stuk o. lijnwaad o. met strikken om den ketting vast te maken. Lindhart, bijv.11 vv.eenigszins hard,
week en hard, elastiek. Lindigkcit, v. zachtheid, zwak-
heid, toegevendheid v., Z. Getindigkeil. Lindlodor, (-s) o., z.m. zacht le-
(d)er, gemzenle(d)er o.; -ivurm m., Z. Linddrache. Lineal, (-(e)s, mv. -e) o. liniaal v.;
(Meub.) schuifla v.; langes -, roede v.,- (Wisk.) vizierliniaal v., diopter o.; "2. bijv. nw. de lijnen betreffende, iu rechte lijn voorlloopcndc. Lineament, (-(e)s.mv. -e) o. trek
m„ lijn v. op het gelaat, gelaatstrek, geziebtstrek in. |
Linear, bijv. nw. wat door lijnen
geschiedt, op lijnen betrekking heeft. Linejren, (lineirte, lineirl) bedr.
ww., Z. tinitren. Linie, (-«) v. (Wisk.) lijn v.; sc/iie-
l\'e -, schuinsche lijn; biiume uaeh der p/lanzen, naar de lijn. in rechte lijn; in gerader -, in rechte richting, als eeu* rechte lijn; (Krijgsw.) - machen, eene linie formeeren, front maken; das lieer bot eine grosze -, een groot front; (Zeew.) • Pluchen, eene lijn vormen, naast elk. varen; Schift non der -, linieschip o.;\'2. (Hand., Muz.) lijn, streep v.; (Aardr.) linie v., evenaar 111.. nnddellijii v.; riir Völkerunter der-, onderde linie; (Zeew.) die - passiren, durebschneiden, de linie passeeren, onder de linie doorvaren. (Hoekb.) (aan den rand van een hoek), lijntje o., lijn v., lilel o.; 3. lijn, streep v„ regel in.; die -n in eiitem lliiclte -. de regels; die ersle - einer Flotte, gelid o.: I. (Ueslachl.) ton jemn. in gerader - ab- lanimcn, in rechte lijn, geslacblsliju v.; iminnliche, iceibltchc-, inaiiuelijke, vrou- ivelijke linie v.; 5. (I.auiliii.) zwei rus:, hs Zoll, vier -, tien voel, zes duim,
vier lijn (en); (Walerh.) - Wasser, wa- tf 1 lijn v.; (Vest.) die -11 sliirmen, de lij ueu bestormen; (Handw.) -n der Hand. lijnen v. mv. der hand; ungliickücbe ongeluk voorspellende lijnen v. mv. in de hand; (lioekdr.) regel 111., lijn v.: (Drukk.) scheidingslijn v., lilel o.; die Zeilen tuil •11 durchschieszen, lijnen tusschen de regels plaatsen; 7. lijn v., koord, touw o.: (Zeew.) lijn v.; (Vissch.) lijn v., snoer o. Linien-blatt, (-biaii(e)s, mv, •bbiller) gelijnd papier o. 0111 recht Ie
schrijven, transparant o.; 2. (PI.) lijn- uf streepvormig blad o.; -blnllerig bijv. nw. (PI.) met lijnvormige bladeren; -fe- dsr v. Irekpen v.; -fnrmig bijv. en b. Iiju- vorinig, streepvormig; -holz o. liniaal ».: •nahl v. (Heelk.)slreepvonnige naad 111.; •papier o. gelijnd papier o.; •pcrtpeclive v. (Teek.) lijnperspectief v.; \'regiment o. linieregiment o.; schacht 111. vierkante lijn v„ die slechts een tiende dikte heeft, /.. Schachlimie; schijf o. linieschip o.; slein m. (I)clfsl.) Iijn- of liniesteen 111.: sysleni o. (Muz.) diatonische schaal ol toonladder v.; \'trappen v. mv. linictroe- pen m. mv.; \'infanterie v. infanterie v. van linie; •verjünguny v., \'/.. •perspeclivc; sieher m., Z. -feder; it. (Muz.) lijntrek" kerm., lijupeu v., lastranl in.; 2. Iijneu- trekker, liniêerder m.; -zug m. streepliju v.; it. peniielrek m. Linig, bijv. nw., Z. gerad-, kruin;
fünf-liniy d/. Liniren of liniiren, (lini(i)rie,
lini(i)rl) bedr. ww. liniceren, lijnen; l\'apier -, lijnen, linieeren. Liniirung of Linirung, v„ Z.
iniiren. Liniment, (s, mv. -e) o. (Apoth.)
vloeibare zalf v., vloeibaar smeer- ol trijkiiiiddel o. Link, bijv. en h. linksen, links; die
e Hand, linkerhand; die -c Seile, de iukerkaul 111.; -er Hand, zur -en Hand, |
zur Linken, links; jemn. -er Hand sitzen,
aan ieins. linkerhand of linkerkant, links van ieni. zitten; -nf s sein, \'L. links; iit -e Seile, (van laken), verkeerde kant m.; (Hijk.) -e Hand de* Iteiters, linkerhand, achterband v.; (Zeew.) -c Seile eines Schiftes, bakboord o.; (lig.) Z. linkisch. Linke, (-«) v. linkerhand v.; 2. (Pol.) linkerzijde v.; auszersle -, uiterste linkerzijde v. Linkheit, (-en) v. linksebheid,
onhandigheid, lompheid v. Linkisch, bijv. uw. linksch, ou-
hamlig, lomp; sich • bei elu: benehmen, onhandig, lomp te werk gaan. Links, bijw. links, aan de linker*
zijde, aan den linkerkant; rechts umi -, rechts en links, heen eu weer; - ab, links, aan den liukerkaul, ter linkerzijde; - her. ran den linkerkant; - hui, naar den I111- kerkaut; - urn, links om; (Krijgsw.) - urn kehrt!, linksom keert!; \'2. links, met de linkerband; - schreiben, essen, links, met Ie linkerhand; er, tie isl -, bij, zij is links(ch); (lig.) er isl nicht -, hij is alles behalve linksch, is niet onhandig; • und rechts sein, met beide handen kunnen schrijvend;.). verkeerd;(Volkst.)linksch. onhandig, lomp; ein Kleid • aiiziehen, verkeerd, met de binnenzijde buiten; el ie. - ausrichlen, Ihun. lomp, onhandig; er l\'üngt Alles - un, hij begint alles ver- keerd, even onhandig; Sic sind -, gij ver- gist 11. Links-hörnchen, (•ckent, mv.
•enen) o., Z. schneckc; -mucher m. (ge- ineeuz.) rechtsverdraaier, knoeier m.; •schnecke v. (Nat. bist.) eenscliali(;e help v. met spiraal van omgekeerde richting; -schraube v. verkeerde schroef sehvnd bijv. nw. (van een borstbeeld op munten), naarden linkerkant ziende, links ziende; -lasche v. onhandig, lomp, linksch persoon m. Linnen, bijv. en b., \'L. leinen; -pa-
pier o. vlaspapier, papier o. uit vlas, I111- nen of lompen vervaardigd. Lingmple, Lingn, (-«) m., /.
kamerdoek, garen gaas o.
Linse, (-«) v. (verkl. Linschen o.)
(I\'l.) linze, erwt v.; einer - gros:, ter
rootte van cene erwt; icdlsche -n, val-
che vuilbonin ra.; it. Z. Linsenbuum;
((iez.) lens of lins, geslepen leus v.; mil
einer - leten, met een vergrootglas; (l)nl-
Ik.) kristallens o.; (Huish.) Z. Lïmse.
Linsen-acker, (•acken, mv. <u-
ker) ra., Z. •feld; -haum VU. klapbcsse-
boora, linzeboom m.; -bein o. (Onllk.) sesambeeii, gewrichtsbeen o.; -biisc,lul 111. verward linzenslroo o.; (lig.) verward. erstrooid persoon m.; -drüse v. linsvor-
mige klier v.; -er: o. liusvormig erts o ; \'feld o. met linzen bezaaid veld, linzen* veld o., linzenakker 11/., -fSrmi$ bijv. en b.liiisvorniig,liolgeslepeii,convex;(rleelk.) es Mester, lensvorinig mes o.; -gerichl o. liuzeiigerecbt, kooksel o. van linzen: gersle v., -getreide o. meugkoren o.;
glas o. linzeglas o., lens v.; -gras o. on-
echt riet o.; \'kicher m., Z. /,i«se; -kör- per 111. (Oullk.) krislalleris, ooglens v,; |
|||||||||||
|
Liv. 811
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Liq.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Lil.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Lithograph, (-en, mv. -en) m.
stceiischrijvcr,sleentcekcnaar,steeudruk- kf ii. lithograaf ui. Lithographie, v., z. m. steen*
schrijfkuust, sleenteekeiikunsl, steen- drukkunsl, lithographie ».; it. (mv. -n\'< steendrukplaal, gravure, litngraphie v. "LithogT&phiren, (lithoyruphirte.
titlioijraphirt) bedr. ww. steensebrijven, sleeiiteekenen, steendrukken, lithogra- pheeren. Lithograph ir-papier, (-j) o.,
z.in. sleendrukkerspapier,lilhographeer- papier o.; slein m. steendrukkerssteeu, lilhographisebe steen m. Lithographisch, bijv. uw. de
sli.\'ciidrukkuiist betreffend, door sleen- driikkunst voortgebracht,hlhographiscb. Litholog, {-en, mv. -en) m. slcen-
keuuer. sleeiikuiidige, litholong m. Lithologie, »., z. m. kennis v. der
steenen, slcenleer, beschrijving v. der steeuen, lithologie v. Litholggisch,bijv.uw. stecukun-
dig. steenbeschrijveiid, lithologisch. Lithophyt, (-(e)s,mv.-e) m.steen-
plaut v., koraalgewas o., plantsleen in., planlversteeiiiiig v. Lithostrat(um), (-s, mv.Li(*o-
slrate) o. ingelegde vloer in., mozaieke vloer ui. Lithotomie, ». bbussnede, sieen-
snede v.
Lithotomist, (-en, mv. -en) m.
blaassnijder, steeusnijiler, sleen-opera- leur ui. Litterarisch bijv. en b., Z. lite-
rarisch.
Litterat, (-en, mv. -»«) m., Lit-
terator, (-«, mv. -en) m.,Z. Literator.
Litteratur, v.. Z. Literatur.
Litteriren, (litterirle, Ittteriri)
bedr. ww. met letters merken. Littorale, (-s, mv. Littoralien) o.
kiistland, strand o.,oever ui., kuststreek v. Liturg, (-en, mv. -en) in. besluur-
der iu. van den openbaren godsdienst. Liturgie, (-e«) v. kerkgebruik o.,
kerkdienst m., kerkelijk voorschrift o., kerkenorde »., kerkforuiulicr o., liturgie v.; -enbach o. gebedenboek o. volgens de kerk voorschriften ingericht. Liturgisch, bijv. nw. naar kerk-
gebruik, volgens hel kerk voorschrift, tot de liturgie behoorende. Liturgist, (-e«, mv. .en) m. ken-
uer ui. van, schrijver m. over de kcrk- gebruikeu, liturgist ni. Litzchen, (verkl.) o. lisje, lusje,
koordje, snoertje, handje o., Z. Litze. Litze, (-»)v. lis, lus v.,koord, snoer
o.; (om een hoed), lintje o., band Hl.; (We».) koonlgaren o., koorddraad m. Litzen-binder, {-dtrt, ut. -der),
-bruder, (-*rmi-r«, mv. -brüder) in. pakdrager, zakkendrager m.; schaft ui. (Wev.) scheerroede ».; -Jieirn m. (Wev.) schcringdraad in., scheringgaren o. Livroe, (-n) v. livreikleeding, livrci
v.; 2. in livreigekiende bedienden in. mv., livrei v.. livreihedienden of knn-lilsiii.inv. Livree-bedtenten, m. mv. Z.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
LiquidatOr,(-s,mv.--.|)m.schuld-
veretrenaar m.. hij die met de vereffening der schulden & belast is, liquidator m. Liquidiren, (liiiuidirte, liiiuidtrt)
bcdr. ww. vereffenen, afrekenen, liqui- deereu. Ljquor, (-s) m.,z. ui. vocht o.; it.
sterk water o. Liquorist, (-e«, mv. -en) m. Ii-
kcursloker, distillateur, brander ui. Liseriren, (liserirlc, liserirt) bedr.
ww. niet koord b \'zetten. Lisier-arbeit, (.<•«) v. (l\'ass.)
oplegsel, boordsel o.; -bitiid o. boord-
band, koord o. Lispel, (-s) ui., z. ui., Z. Celispel.
Lisp(e)ler, (-«, m». Lisp(e)ler) ui..
-in, (-«ch) v. Iluisleraar, lispelaar m.. Iliii«leraarster v. Lispeln, [litpelte,gelitpeli) o. ww.,
in. h. eu bedr. ww. (van den wind),sui- zeu, ruiseben; 2. Duisteren; 3. lispelen, lispelend spreken; (van beken), iuurine- len; (van vogels), kwcelen. List, l-i\'/i) v. list v„ streek m.,
kunstgreep, behendigheid, sluwheid v.; - gebrauchen, list gebruiken;durcn - seinen Zwerk er renben, door list zijn doel be- reikeu; au/ eine • siniien.nn list zinnen, op list bedacht zijn. Liste, (-n) v. lijst, rul >.. slaat ui..
opgaaf v., register o., catalogus m.; Sol- daten in die - eintragea. op de rol in- schrijven; (Iteihtspr.) die - der Gefan- ijenen, gevaiigeuisrol v., proces.verbaal o. der gevangenis. Listel, (-«, mv. List el), Listeau,
(oub.) m pilaarlijst v.
Listgewebe, (•*?.«, mv. -be) o.
listig verzonnen bedrog o., intrige v.
Listig, (-er, -st) bijv. eu b. listig,
slim, loos, doortrapt, behendig, bedrieg* lijk, geslepen; (lig.) ein -cr Fuchs, ei» •er Kaui, doortrapte schelm, geslepen vent ui.; -e Slillel, kunstmatig, bedrieg* lijk; -c Stretclie, listige streken ui. mv., list v.; -er Wette, listig, op eene listige wijze; -keit v., Z. List; it. Iistigbeid, slimheid, loosheid, doorlraplheid v. Litanei, (-e«) v. lang kerkelijk ge-
bed o. in tijden van nood, smeekgezaug, klaaglied, litanie v.; die - tingen, de li- tauie zingen; it. klaagliederen zingen; (lig.) wozu die lange-\'!, waarom dal ge- zeur, dal vervelend geklaag o. Liter, (s, mv. /.i/er) m. liter m.,
kan v., kop in. (maal voor natte en droge waren) Litera, Littera, i„ z. at. Iet-
ler v.
Literal, bijv. eu b. letterlijk, naar
ile letter, volgens de letter. Litorar, Literarisch, bijv. uw.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
• Krant o. waterlinze v.; -kümmel m. ge
neeskrachtige komijn m.; •mahl o. lui zenmaal o.; schuamm ui. lensvormige l>.i.lcli\'ii~loei in.; slahl m. (Dr.) leusstaal o., lensijzer o.; slein m. lensvormige steen, kuilsteen ui.; sappe v. linzensoep v.; -uicke v. vierzadige «ikke v.; 2. veze- lige wikke f.; -ièhler va. (lig.) sniiflelnar, giirlelelder. putkijker ui. Lippchon, (verkl.) o. lipje o.,
kleine, dunne lip v., Z. Lippe; 2. (PI.) lipvormig liloeuililail o. Lippdublett, (•(*)*, mv. .«) o.
(.Nat. hist.) Iluitvunnig schelpdier o. Ljppe, (-n) v. lip v.; -dicke -;i,
dikke lippen v. mv., Z. Ober -, \\inler- lippe; (van een aap, eene koe &), lip, hanglip v.; es solt nicht ilber meinc -n kommen, liet zal niet over mijne lippen komen; sich die -n, in, au f die -n beulen, (van toorn, ongeduld) op zijne lippen lullen; ilii\' -n uufuerfen, den neus op- Irekken; (PI.) lipvormig gedeelte o. van eene bloemkroon; obere -, lielm ui. of bovenlip ».; unlere -, baard in. of onder- lip v.; (Zeew.) kerf, gleuf v.; il. (Tuiiin.) kerf. keep, inkeping v. Lippeln, (lippeltc, gelippell) o. mr.
de lippen bewegen. Lippen-andacht, v. werktuige-
lijk gebed v.; -baml o., -biliutchen o
(l)ntlk.) samenvoeging v. der lippen •blunu v. lipbloem v.; -buchstabe m. Ii|i- lelier v.; -diüse v. (Onllk.) lipklier v.; -fi&t\'li m. lipvisch m.; -förmiy bijv. en b lipvormig; •füliler in. dier o. met vocl- spilscn aan de lippen; •gebet o. gebed o. met den mond; -luindchen o. (Nat. hisl.) tor v. met goudgele lippen: -laut(er) in. L. -buchslube; •pnmade v. lippenpomaile v.; -salbe v. lipzalf v.; schlagader v. tot de lippen bchoorende slagader v.; -meis- heit v. wijsheid ¥., die alleen in woorden beslaat. Lippfisch, (-es, mv. -e) ni. Iip-
viseh ui.; grutter -, grauwe lipvisch m., zeemeerle v.; getafelter, rntlier -, pauw- visch in.; banier -, papegaaivisch m.; 2. mv. -e, lipvisschen in. mv. Lippig, bijv. uw. nut lippen, van
tippen voorzien, Z. dicklippiy; 2. (I\'l.) Z. lippenjörmig. Lipp-klampo, (-«) v. (Zeew.)
kruisklamp in.; -muschel v. lipschelp v.; schale v.eenschalige mosselschelp v. mei lippen. Lips,(--n,mv. -e) o.eig. zelfsl. I\'\'ilip-
pus, Klip m.; 2.(Scherts.)hanglip,diklipv. Liqueur, (s, mv. -e) at., Z.Likör,
Liquid, bijv. uw. vloeibaar.vloeicnd,
vochtig, helder, klaar; -c Schild, zuiver, bewezen, erkend; -e Forderungen, zeker, werkelijk; -es Geld, beschikbaar, dispo- mliel. Liquidant, (-en, mv. -en) m.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
letterkundig, wetensch
|
3544
|
appelijk, geleerd,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
lol de letterkunde behoorende.
Literator, (-s, mv. -en) m. lelter*
kundige, geletterde, geleerde m. Literatur, v. letterkunde ».; 2.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
scli
|
8
|
uldcischer in., die eene gerechtelijke
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
aanmaning zendt.
Liquidat, (-(e)s, mv. -e) m. gc-
rcchtelyktot betalingaangemaaiideschiil- denaar m. Liquidat ion, (-e«)». vereffening,
afrekening, liquidatie v. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
geletterdheid, geleerd
|
8
|
heid, ervarenheid
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
v. iu taal en wetenschap.
Literiren, (literirle. litertrl) bedr.
ww. letteren, met letters merken. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
812 Löb.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Loc.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Loc.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Lwree (2); sdmmlliche —, de livrei;
-Oerffcn/erm.livreibediende,livreikiieclit, lijfknecht, huisknecht in.; -borle v. Ii- vreigalon, livreiboonlsel o.; -eichhórn- i in-n ii.i\'i\'khiii\'i\'iilji\'ii. uit B»rbarije;-r<iuf)e ». ringrups v.; schnecke v. woudslak, tuinslak v. Llanos, mv. «Ie steppen m. inv. in
Zuid-Ainerika. Lloyd, (-s, uiv. -j) in. verzamel»
plaats v. der scheeps- en assuranlicma- kelaars op de beurs te Londen; 2.scheeps- assiirantion v. mv.; 3. couranten v. mv. voor scheepvaart en handel. Lob, (-(e)s) o., i. m. lof m.,lofrede,
lofspraak, toejuiching v.; man hul vides zit wineni -e gesagt, men heeft veel tol zijn lof gezegd, men heeft hem zeer ge- prezen; er hal em /eines -, ein gules -, hij heeft een goeden naam: jemii. ein gules • geben, iem. prijzen, gunstig sprc- ken over; jemn. ent tchlechtet - geben, berispen, laken; Goll •!, Goll sei • und Dank!, God lof, God dank!; «inent elic. ;u -e naclisagen, tot eer of lof van iem. vertelled. Lgbbo, (-«) v., \'/,. Ilandkrause.
Lgb-begierde,»., z. m. eerzucht,
ijdelheid »., zucht v. om geprezen te worden;-begierigbijv. uw. ijdel, cerzuch- tig. begeerig naar lof. Lobcbar, bijv.mv. lofwaardig, prij-
zenswaardig. Lobegeld, (-(e)s, mv. -er) c, Z.
Laudemium; il. geld o. «aarvoor men gc- prezen of toegejuicht wordt. Lübcn, (toble, yelolil) bedr. ww.
iem., elic. -, prijzen, loven, verhullen. roemen, toejuichen; ich Me Uns nn ilim, ik prijs dat in hem; (geiueeuz.) ich Inbe mir den Frieden, ik houd van den vrede, ik verkies den vrede. Lgbens-werth, -w(irdig, bijv.
en b. prijzenswaardig, lofwaardig, »anbe-
veleiiswaanlig; -würdigkeili. lofwaardig» beid, prijzenswaardigheid, aanbcvelcns- waardiglieid v. Lyber, (-j, mv. Lober) ni. (gc-
woonl. i.k. bel.) prijzer, lofredenaar ui. Lobosam, lgbesan, bijv. en b.
(veroud.) roemrijker gedachtenis.
Lgbeserhebung, (-en) v. lof.
tiiiMug, lofspraak v. Lgbcthal, (-i/m/(«)s, uiv. -lhittr)
o. (11. S.) dal o. der zegeningen. Lgb-gebet, (•(«)»> mv. -e) o. ge-
bed o. tol lof; -gediclil o. lofdicht o , lof. zaog m., lofrede v. in verzen,dithyrambe v.; -yeiany m. lofzang m., hymne v.; — V\'irtii, lofzang in. van Maria, maguitiral in.; -getijn o. luidkliukeiidc lof in., luide |
|||||||||||||||||||||||||
|
Locher uu der Haul, poriën v. mv.; (aan
een biljart), gal o., zak ui.; die Hagel int • sloszen, den bal in den zak stooten, den bal maken; (Art.) das - au der Lafjellc, klapuinls v.; sicli ein • in den Hopf (allen, ecu gal in hel hoofd vallen; ein • im Kleide, gat o., winkelhaak in., scheur v.; Locher bekommen, (van kleederem, galen krijgen, scheuren; (Spr.) taufen uic ein -, zuipen als een tempelier; ich tvill ihm leigen, «o der Zimmermann das • yélat- sen hal, ik zal hem de deur wijzen, hem wegjagen, de deur uil zenden; hier hul der Zimnieimaini das • gemacht, hier is de deur, pak u weg; (Scherts , Volksl.) hok o., gevangenis, cachol v., vuil, sme.- rig verblijf, krot o.; \'2. diese Sladt itt ein hassltches -, een akelig gal; (fig., ge- meenz.) die Sache hal ein - bekommen. de zaak is mislukt; seine Hörie of Katte hal ein groszes - bekommen, er is een groot gat ui zijne beurs, kas gekomen, diese Slimme uifd dus - zumuchen, deze som zal hel gat wel stoppen; (Sp.) ein - viaclten, geen enkelen kegel omwerpen; (Schild.) Locher ineintm Gemalde, zwarte vlekken op plaatsen, waar men deu grond ziet; die Matte macht ein -, maakt een gal. (van eene naald), oog o.; (fig.) ein - zu- machen and ein nndres aufmuclien, het |
|||||||||||||||||||||||||
|
baar; it. eerwaard, doorluchtig; -l.nl v.
lolfelijkheiil, achtbaarheid v. Lgb-lied, (-(e)s. niv. •er) o., Z.
•yesuny; •Offer o. daiikotl\'cr <>. Lpbpreisen, (lobpreisle, gelob-
preisl) bedr. ww. prijzen, roemeu, loven, verheerlijken; (i. k. bel.) ophemelen; 2. bevoegd verklaren. Lgb-preiser, (-preisert, mv. -prei-
ser) ui.opheniclaar.opvijzelaar ui.;-prci- smiy v. overdreven lof ui., overdreven lof- luiling v., opheinelit\'g, opvijzelmg v.; —sformet v. vcrhecrlijkingsfoiuiulier o.; •psalm m. lofzang in.; -reile v. lofrede, lof- spraak v.Jemii.eine - hatlenfiene lofrede houden op; -redner, —in, lofredenaar, prijzer ui., lofredenaarsler, prijssler v.; il. Ilikllooier, ophciuelaar ui., flikllooi- ster, ophemelaarsler v.; -rediieriseh bijv. uw. prijzend, lovend, ophemelend, uiel groole woorden aanbevelend; saijen bedr. en o. ww., Z. loben, lobpreiten; siiiiger m. hij die een lofzang maakt of voor- draagt, lofzanger in.; schrift i.,Z.\'-rede; •tingen o. ww. ieins. lof bezingen, in lofzangen prijzen; (II. S.) dem Herrn-, den Heer lofzingeu, psalmen zingen lot lof van den Heer; •tingen ui. hij die lof- zaugen zingt; spreclier in. prijzer, lover, ophemelaar in.; •spracli ni. lolspraak v., lol m., toejuiching, goedkeuring v.; •slimme v. uiting v. van goedkeuring, toejuiching, gunstige heoordeeliug v.; •tucht v., Z. •beyierde;-silchlig bijv. nw„ Z. \'gierig; •würdig, •tv&rdigkeit v., Z. Mens würdig <jr\\ Locabel, bijv. nw. verhuurbaar, te
Innen, Ie huur. Local, (-(c)s, mv. -e) o. begrensde
ruimte v., vertrek o., plaats, zaal v., ge- bouw, lokaal o.; 2. winkel ui. Loca.1, bijv. en II. plaatselijk, met
eene plaats overeenkomend, lol eeiie plaats behoorende, locaal; 2. das -e o. zelfsl. de plaatselijke belangen o. mv. LocaJ.-beb.brde, (-«) v.overhcid
v. eener plaats, plaatselijk bestuur o.;
•kenntniss v. kennis v. van, bekendheid v. niet eene plaats. LoCalisiren,((»cu//»ir/e, loculisirl)
bedr. ww. plaatselijk maken, voor een lokaal, eene plaats geschikt maken; (Bg.) Uicuttstrler Kriey, krijg m., die zich tol eene plaats bepaalt. Localitat, (-e«,i v. plaatsgeslcld-
lienl, plaatselijkheiil, plaats, ruimte, lo- kaüleit v. Local-miethe, (>») v. huur v
huren o. van een winkel, een lokaal & lokaalhuiir v.; stock o. (Tooneelk.) loo neelsluk o., dat op eene bepaalde plant betrekking heeft; •termiether in. ver- hnurder in. van vertrekken, zalen &. Locatign, (-en) v. (Oer.) rang
schikking, raugregeliug v. der schuld eisene rs. Loch, (-(e)s, mv. Locher) o. gat o.,
opening,holle v.,kuil m.; - in einerSlaucr gal, opening, bres v.; in ein • [allen, in een gat, in ecuc opening vallen; (Jachtw.) einen Fucht in ein • Ireibcn, een vos in- sliiiten, in eene holte of engte v. drijven; |
|||||||||||||||||||||||||
|
eene gat met het andere sto
|
1
|
ppen, eene
|
|||||||||||||||||||||||
|
gehuld betalen door eene andere aan Ie
gaan; (Korenmaat) ,\'„ val o.; 3. (Zeew.) |
|||||||||||||||||||||||||
|
41
|
|||||||||||||||||||||||||
|
log v..logplankjei>.;(Nal.) porie v.,zweet-
gaalje o. Loch, (-(e)«. mv. -e) ui. gelei v.
van met suiker ingelegde vruchten; (in Schotland), meer o. Lgch-bank, (•binke) v. nielbank
v.; -I1.111111 111. I100111 111., die eene grens aanwijst; •baumen bedr. ww. de grenzen door hoornen aanwijzen; -berg m.(Bergw.) kaïugehergte o., koperachtige leigrond ui.; •beulel in. (ïiinui.) kromme schiel- beitel,iuorlierbeilelm.;-Mrerin.(Zeew.) scheepsboorder 111.; (Wag.) Z. Locher. Lgcho, (•») v. (Hoscliw.) Z. Loch\'
buum. Lgch-eicho, (-n) v., Z. Loheiche;
•eisen o. (Gord.) priem 111.; (Slot.) door- slag, dril m.; (Timm.) Z. -beutel; il. kel- derboor, zwikhoor v. Lbohol, Lbohelchen, (verkl.)
o. gaatje, oogje, zakje o„ klein gat o., Z.
Loch; (PI.) hoschgras o. Lgcboln, (löchcltc, gelöchell) bedr.
ww. e/w. -, galen maken in, boren. Lgcben, {tochle,getocht) bedr. ww.
i-h\'. -, een gat maken in, boren; einen ttaum -, uithollen; (Boschw.) een weg door het bosch hakken, de lioomoii lee- keiien. uierkeu, vlammen; (llergw.) een gat maken, horen; den Lochberg -, door- boren; //««/\' -, viouwelijken hennep uil- zoeken. Lgcben, (-«, mv. Lochen) in. (Berg-
w.) Z. Lochberg. Lgcber, (-a, mv. Locher) ra.(Wag.)
velgeuboor, zwikboor v. Lgcber-baum, (-baum(e)s, mv.
•bitiime) in. (Pap.) stampblok o. voor de lompen in papiermolens. |
|||||||||||||||||||||||||
|
66
|
|||||||||||||||||||||||||
|
loftuiting v ; -yier v., Z. I.obeyier; -gie-
rig bijv. en b. begeerig naar lof,eerzuch- tig, ijdel; -hudelei v. overdreven loftui- ting v., Iliklluoierij v.; •hudeter m. Ilik- llooier, lage vleier ui. Lgbhudeln, (hbhudelle, gelobhu-
dell) bedr. ww. uilbundigeii lol toe- zwaaien, overdreven prijzen, Hikflooien. Lgblich, (-er, -sl) bijv. en b. lof-
felijk, prijselijk, \'£.lobentwerth;\'i. (titel), der -eStadtmayistrut, achtbaar, edelachl- |
|||||||||||||||||||||||||
|
Löf. 815
|
|||||||||||||||||
|
Loc.
|
Loc
|
||||||||||||||||
|
Löchorer, (-«, mv. Löclierer) m.
nestelmaker, vctermaker m. LöCher-gras, (-m) o., z.m. riet-
gras o. met aren; -kafer in. houtkever in., h\'inl mul v.
Lacherig, lgchichi, lQchig,
bijv. uw. vol gaten, met gaten, of gaatjes,
doorboord: -« Kleider, kleederen vol ga- Icn; 2. poreus, poriën hebbende, spons- achtig; -keil v. poreushcid v. Lyehcr-los, bijv. mv. zonder ga-
ten, zonder poriën; -moos o. poriên- raos o. Lüchom, (tichelle,gelöcherl) bedr.
ww. gaten of gaatjes maken in, door- boren; 2.gaten doorzoeken, sporen, snuf- felen. Löcher-pilz, (-es, mv. -e),
-schwamm, (schwamm[e)s, mv. schwdmme) m. paddenstoel tn. met po- riën in de huid; lunder-, londerzwam o.; -polypen m. mv. (Nat. hisl.) polypcn v. mv. met gaatjes. Lpch-feile, (•») v. raspvijl, rnnd-
vijl v.; -gans v. wilde gans, brandgang v.; -:)uckcr m. (Jachtw.) jachthond, speur- hond in., die alleen diepe sporen volgt; |
-, in eene val lokken, in den strik laten
loopen; die -den lieize der Wollust, rle bekoorlijkheden v. mv., aanlokselen o. mv. &; ein Geheimniss anx jemn. -, iem.een geheim ontlokken, door vleierij aan het praten brengen; jemn. das Geld aus der Tasclie -, geld uit den zak kloppen. Locken-bau, (-es, mv. -c) m.,
-gebau.de, (-des, mv. -dc) o. lokken, krullen v. mv., kapsel o.; •beringelt bijv. nw. vol krullen, met krullend baar; -haar o. krulhaar, krullend baar, haar o. in lok- ken; -haupt o., -kapf in. gelokt hoofd o., krnlkop m., krulhoofd o.; -Aö/i/ïo bijv. nw. met krullend haar; •papier o. krul- papiertje o., papilloltenpapier o.; -reich bijv. nw. gelokt, met lokken, Z. lockig. Lockente, (-n) v. lokeend v.
Lockenwirbel, (-l>els, mv. -bel)
ui. blncmpnlyp v. met twee haarden. Locker, (-er, si) bijv. en I). los,
weinig samenhangend, niet gesloten, niet zeer dicht, zacht, week, luchtig; -es Erd- reich, losse grond m.; die l\'rde - macben, los maken, omwoelen; spinnen, los; - mabten, luchtig; -es Mehl. luchtig: -es Brod, luchtig; (PI.) poreus, spons- achlig; 2. weinig samenhangend, niet gespannen, wankelend, waggelend; -bin- den, strak, stijf, gespannen; -er Zalin, los staande: -ex Seil, slap; -e Wnlle. los. open; .". (fis.) (Zeew.) - sein, (van zei- len), fladderen, killen, geen wind vatten: (lig.) niet zeer streng, ongeregeld, los, loszinnig; ein -cr Vogel, losse, lichtzin» nige kwant in.; -e Grundsatze, loszin- nig. Locker, (-s,mv. Locker) m. lokker,
verleider m.; (Vog.) lokvi.gel m. Lgckerbrod, (-brod(e)s, mv.
•brode) o. luchtig brood o. Lockorhoit, v. losheid, lichtheid,
luchtigheid v.; (van den grond), losheid v.; (lig.) lichtzinnigheid v.; (PI.) poreus- heid v. Lockorling, (-(e)s mv. -e) m.
lichtzinnige, losse knaap, losbol, zwier- bol in. Lockorn, (locker te, gelackerl) o.
ww., m. II. los worden, los leven, loszin- iii!.\' worden; 2. bedr. ww., Z. auflockern. Lock-flöte, (-n) v. loklluitje o.;
•gat o. (Zeew.) loggat o.; -hcrd m. nest o. van een roofvogel. Lyckicht, bijv. uw. Inkacbtig, als
eene lok. Lockig, bijv. nw. gelokt, vol krul-
leu, met krulli\'ii bedekt. IiQCk-lillie, (-n) v., Z. Loglinie;
•mittel o. middel o. tot verleiding, aas, lokaas o.; -pfeife v. lokfluitje o., lokpijp v.; speise v. lokbrood, aanloksel, aas o.: slimme v. (Vog.) lokkende stem v.; (fig.) verleidelijke stem.sirenenslem \\.;-taube v. lokduif v. Lockung, (-en) v., Z. heken; il.
(liii.) aaulokking, verleiding v.; 2. (van het haar),krullen,in lokken (doen) han- gen. LQCk-VOgel, (-vogels, mv. .vogel)
in. lokvogel m.; -woltc v. krulwol v.;
1 -worl o. verleidelijk woord o., vleierij v.
|
Locomotivo, (-n) v. locomotief
v., werktuig o. tot voortbeweging; •nfüh- rer in. machinist, geleider, bestuurder m. eener locomotief. Lodderig, loddern, &, Z. ht-
terig d/-. Lode, (-»i) v. lap m., lor, vod v.;
(Lakenb.) ongevnld laken o.; it. grof la- pijt, grof vloerkleed o.; (gemeenz.) jem. bei den -n kriegen, bij den kraas pakken, bij het haar krijgen; 2. (lioschw.) schot, spruitje o. Loden, (lodete, gelodet) o. ww.
(Boschw.) wassen, spruiten, opschieten, spruitjes schieten. Lod(en)weber, (-i>ers, mv. .fier)
m. wever m. van grof lapijtwerk. Lodor, (-*,mv. l.nder) m. (veroud.)
vlam v.; -asche v. vonkje o., lichte asch, gloeiende asch v. Lodor n, (loderte, gelodert) o. ww.,
m. /(. flikkeren,vlammen, branden; Feuer, welchet unler der Aschc loderl, gloeit, smeult; heil -, helder vlammen, branden; (lig.) von Liebe -, branden, gloeien, vurig ingenomen zijn; -de Leidenschufl, bran- dende, vurige hartstocht. Loli\', (-(e)s, rav. -e) m. en o. (in
Lijlland eu Eslhlaud) lof o. (korenmaat van 4$ lot 60 in een last; it. gewicht o. van 100 pond. Loll\', (-en) v. (Zeew.) loef, wind-
zijde v.; - on.\', loefwaarls!, te loeverl! LöU\'ol, (s, mv. Li/fel) m. lepel,
schepper, scheplepel, paplepel m.; ein - voll, een lepelvol; (Spr.) über den - bar- biren, iem. scheren, beetnemen; (Zeew.) (voor het geschut),laadlepelm.;(Jachtw.) (van een haas), oor o.; (Nat. hisl.) Iepel- vormig schelpdier o.; it. snippekop in.; (PI.) ooievaarsbek in.; (lig.) stecke deinen - nicht in andrer Leute Tiipfe, bemoei u niet met een andermans zaken; er isil mil iem grotzen -, hij maakt groote ver- leringen, leeft opeen grooten voet. Löffel-baum, (-baum(e)s, mv.
•bduine) m. lepelboom m.; -blech o. (Kookk.) lepelblik o.; 2. blik o. voor te- pels o.; -blume v. lepelbloem v.; -bohrer m. (Dr.) lepel hoor v. Lull\'elchen, (verkl.) o. lepeltje o.,
kleiuelepcl m., suikerlepcltje o., / Lii/fel. Löli\'elei, (-en) v. (gemeenz., i. k.
bet.) lepelen o., liefkoozing, vleierij v.; ; (lig.) lafheid, domheid v. Löffel-ente, (-«) v. lepeleeud v.;
•fohre v. kleine bergpijnboom m.; -/<ir- mig bijv. en b. lepelvonnig; -gabel v. lepelvork v.; -gans v., Z. -ente; 2. -re<- , her; -garde v. slecht oppassende, slecht i geilisciplinecrde soldaten m. mv., lepel- wacht v. Lölïelhaft, (-er, st) bijv. en b.
1 (fig.) behaagziek, vleiend, koket, galant, als een saletjonker. Löffel-holz, (-es) o., z.m. papen-
hout o. van de Kaap; -korb ra. lepelmand v., lepelbak m.; -knst v. lepelkost m., snep, pap v., moes o.; - kr i»I o, lepelkruid, lepelblad o.; wild —,klein schelkruid o.; •kresse v., Z. \'krant; -mairan, •majoran m. lepelmarjolein v. |
|||||||||||||||
|
25
|
|||||||||||||||||
|
•hot; o. (Schoemn.) klopsteen m.; -keh-
rer m. schoorstcenvegershezein in.; -ku- clieu m. (lïlasbl.) plaat v., steen in. om de opening van den oven te sluiten; •meiszel in. halve drielingslcekbeitel m.; •orlsleinm., Z. slein; -pressmaschine v. boormachine, ponsmachine v., buorwcrk- luig o.; -ring m. dikke ijzeren cilinder m. om het blik op te leggen om er gaten in te slaan; sage v. handzaag, stootzaag v.; schelbe v. ijzeren plaat v. om het blik op te leggen om er gaten in !e slaan: •schiefer m., Z. -bcrg; sr.hreiber in. ci- pier, schrijver m. van den schout; slein m. (Ilergw.) greussteen m.; 2. Z. -ku- rlten; stempel m., Z. -eisen; slupfer m. (Jachtw.) Z. -gucker; -tau.be v.,Z. Holz- taube. Lociron, (locirle.lncirt) bedr. ww.
rangschikken, plaatsen, de plaats aan- wijzen; 2. verhuren, verpachten; 3. uit— stallen, tentoonzelten. Look, (-(e)s, mv. •<•) o. (Zeew.) Z.
Log; 2. (Cl.) waterranonkel v.; -aas o. lokaas o.; -bitdo. verleidelijk beeld o. Löckchon, (verkl.) o. krulletje,
lokje, haarlokje o., Z. Lncke. Lock(e), (-er, -csl) bijv. nw. mak,
lam, slank, Z. kirre. Locke, (-») v. (van haar), lok,
haarlok, krul v.; 2. (Jachtw.) loklluitje o.; il. aanloksel o. Lyckoiscn, (-cisens, mv. -eisen)
o. krul ijzer, gaulTreerijzer o. Lyckcln, (löckelte, gclöckell) o.
ww. Krulletjes zetten, Z. toeten. Locken, (lockle, gebekt) bedr. ww.
die Haare -, krullen, in krullen zetten; 2. bedr. en o. ww. lokken, aanlokken, met de lokfluit lokken; die liühner - einander, roepen; it. door aanlokkende spijzen verlokken, in ceu val lokken; (•ig.) jem. :u sich -, iem. tot zich lok- ken, troonen; jem. irgendwohin -, er- sens heen, naar toe lokken; in die Falie |
|||||||||||||||||
|
Loh
|
|||||||||||||||||||||
|
Lolt.
|
|||||||||||||||||||||
|
814 Lojï.
|
|||||||||||||||||||||
|
eener loge; -mcitler, •srhlietzer, -virter
m. meester m. eener loge. Lgggat, (-(e)s, mv.-e) o.,Z.Lock-
gal. Lyggon, {loggle, geloggl) o. ww.,
w. h. (Zeew.) loggen, de loglijn uitwer- pen. Logger, (-s, mi.Logger) o. (Zeew.)
logger in., platbodemd Kranselt vaartuig o. Loggia, (mv. Loggien) v. overdekte
gang ui. om de bovenverdieping van een buis; Z. Allanc, l.aube. Log-glas, {-glase.i, mv. -glaser) o.
zandlonper in. hij het loggen in gebruik; -holz o., Z. •tafel. Logik, v., z. m. logica, redeneer-
kunde, logiek ».; 2. leer v. van de rede- neerkunst. Log\'i kor, (•», mv. Logiker) m.,-in,
(-ne«) v. rcdeneerkiindige in.; il. kenner m. der logica. Logiren, (iogirle, logirl) o. ww.,
ui. h. verblijven, wonen,zijn verblijf hou- den, logeeren. Logis, (onb.) o. woning v., huis,
verhlijl o.; il. herberg ¥., logement o. Logisch, bijv. en b. redeueerkuu
dig, oordeelkundig, volgens de wetten der redeneerkuiisl, logisch. Logistik, v., z. ui. stelkunde, slel-
kunsl, lellerrekeniiig, al^emeene reken- kunde, algebra v. Logistisch, bi)i.nw.,Z.algebraitch,
logarilhmitch. Log-leine, -linie, (-n) v.(Zeew.)
loglijn v.; it. alles wal lol het loggen bc-
boort. Logodadalie, v.,z. m. kunstjes o.
mv., spelen o. met woorden. Logograph, (-en, mv. -en) m. re-
kenaar m. Logogryph, (-s, mv.-e)m. woord-
raadsel, lellei raadsel, logogryph o. Logomachio, (-en) v. woorden -
strijd ui. Log-rolle, (-n) v. logrol v.;-lafel
v. loglaTel v. Loh, bijv. en b. laai, vlammend,llik-
kerend; -hrennen, in lichle(r)laaie vlam staan. Loh, (-rs, mv. -e) o. moeras o., poel
m.; (1*1.) jong looi, jong hout o. Loh-bad, (-bad(e)s, mv. -bader)
o. (Looi.) runbad o.; -hnllen m. turf v. au run, riiuknek m.; -beel o. (Tiiinb.) niet run geinesl luiiibed o.; -beiie v. run- kuip, loiiikiiip v.; 2. Z. -grube; •blume v. looiersbloem v.; -bodcn m. veengrond in.; Z. -bad; -brühe v. looikuip, runkuip v., zwelgpijp v.; -brühleder o. (hooi.) in zwelgpnp toebereid leder. Lohe, (-n) v. run, gemalen schors,
eikeschors v.; ausgebeizle -, kif o., oude, reeds gebruikte run v.; die erslc -, bui- tensle schors; 2. z. in. vlam, hitte v.; wie lichte - bronnen, in roller - sein, in lichle(r)laaie vlam staan;rfie - isl on das lissen geschlagen, het eten riekt aange- brand; 5. (I.andh.) brand m.; die - isl auf die Gersle gefallen, de brand is in de gerst. Loh-eiche (-n) v. steeneik, kar-
|
|||||||||||||||||||||
|
Löfi\'eln, (In/felle. gelö/fell) bedr. en
o. ww., m. h. (Hergw.) mei de lepelboor uithalen; it. mei den lepel elen, schep- pen; (lig.) streden, licfkoozcn, vleien; il zich lafhartig gedragen; der Hoek Ifilfell, staat open, is te wijd, gaapt. Löffel-reiher, {*nUien, mv. -rei
her) in. (Nat. lust.) lepelreiger in.; same
m. witte zwaluwworlel m.; -schale v. holte v., blad o. van een lepel; schnabel m., Z. -reiher; schnabler m. vogel m met lepelvormigcn snavel, lepelaar in. •schnecke v. lepelvormige zeeslak v.; schuamm m. lepelvorniig hlailzwam o.; speise v., Z. -knsl; •tlampfi v. (tioud- sm.) stamper m. om het blad van den lepel te maken; -sliel m. lepelsleel, steel, greep m. van den lepel; slinl m. wit visch ro., blei, bliek v., ruisvoorn, ruis m. Lylüeinkraut, (-kraules, mv.
•kramer) o. (I\'l.) rosolio, zonnedauw v. LyJIler, (-s, mv. Lö/Jler) m. Iief-
koozer, vleier, pluimstrijker, pronker, fat galant in.; 2. (.Nat. hist.) Z. Löffelreiher, • laus v. lepelreigerluis v.
Lylllich, {-es, -sl) bijv.en b. (Spr.
Scherts.) isl es nicht schefjl icb, «o is/ es doch -, al regent bet er niet, het drop- pelt er toch. Lpiïling, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Lijfetbohrer. LüfFwartS, bijv. nw. (Zeew.) loef-
waarls(ch); strA - hallen, de Inefzijde houden. Log, bijv. nw. (Zeew.) • sein,slecht
zeilen. Log, (-(c)«, mv. -e) o.en m. (Zeew.)
log, drijvend plankje o. om de snelheid der vaart te nieten. Logarithmentafel, (•») v. lo-
garilhiiieutalel, tafel v. der logarithinen.
Logarithmik, v., z. in. leer v.van
de logarithinen.
Logarithmiren, {logarithmirte,
logarilhmirt) bedr. en o. ww. door of Liet logirilhraen berekenen. Logarithmiseh, hijv.nw.(\\Visk.)
logaritbiiiiscli, volgens of met logarilh-
inen; -e Hechniing, berekening v. door of met logarithinen; -e Tabelle. Z. I.nga- rilhmenlafel. Logarjthm(U8), (onb.,mv./.ooa-
riihmen) in. (Wisk.J logarilhmus m. Logarithmo-technik, v„ z.m.
kunst v. om luganthinentafels te maken;
• technisch bijv. nw. de kunst om loga-
|
|||||||||||||||||||||
|
mozijnbnom m.; \'eisen o. (Kunstl.)
schorsijzer o. Lohen, (lohle, gelokt) bedr. ww.
die Hilule -, looien, in de looikuip bren- gen; Nelte, Taue -, in looiwater zeilen; 2. das Wasser -, (van eikenhout), eene bruine kleur geven; II. o. ww., Z. lodrrn. Loher, Loher, (-s, mv. Loher.
I.öher) m. looier, leerlooier, lcderbcrci- der m. Loh-erde, v., z. m. runaarde ».;
•farbe v. runkleiir, roodbruine kleur v.; il. Z. Schwellfarbe; -farben, -(arbig bijv. n w. runkleurig, rood bruin; -fever o.vlam- inend, flikkerend, laai brandend vuur o.; -/S»/; ni. bloedvink m.; -gabel\\.tuiniers- gaffel v.; -gar bijv.en h.looigaar.gelooid; — machen, looien; —leder, gelooid leder o.; -,oure v. lederbereiding v.; -qerber m. leerlooier m.; -gerberei v. leerlooierij v.; •geicachshaus, -glashaus o. (Tuinb.) run- huis o., hrocikas v. met run; -grube v. looikuil ui., zwelgknil m.; -haus o., Z. •bad; -k<ïse v., Z. -ballen; -kübel m. kuip v. met run om planten te kweeken; •kuchen m., Z. -ballen; -kuffe v. teerkuip v.; -kumtn, -kump m. Irog m. om de run te «lampen. Löhlich, (-er, -sl) bijv. nw. (Prov.)
dom, laf, flauw. LQhme, (-n) v. lom m., poolcend,
halfei\'tnl v., duiker m. Lphmühlo, (-n) v. runmolen m.
Lohn, (-es) m., z. m. loon,dagloon,
daggeld o., belooning, vergelding, hezol- diging v., salaris, traktement o.; (hg.) seinen rerdienlen - of seinen - empfangen, zijn verdiend loon, zijne straf v. krijgen; (van een dienst), loon o., huur »., trak- tcment, salaris o.; (Krijgsw.) soldij v.; - fiir die Verivahrung einer Sachc, hewaar- loon o.; - [ür die Ueherfahrl, overzetgeld o.; das verdient cinen -, dal verdient eene belooning v.; [ir -, iim - arbeiten, voor geld werken. Lohn-arbeit, (-en) v. dagwerk
o.; -arbeiler in. daglonner, daghuiirder, huurling ui.: (lig.) lastdrager, zakken- drager, kruier m.;-arbeilerin v. dagloon- sier v. Lphllbar, bijv. nw. belooning waar-
dig, loonwaardig, Ie beloonen. Lohn-bauor, (-n, mv. -n) m.
daggelder, daglooncr, arbeider m.; -be- dienler m., Z. -diener; -befiiertg bijv. nw., Z. -lüchtig; -diener in. loontrekkende bediende in.; -»rorf o. bij den meesier verdiend brood o., brood o. in plaats van |
|||||||||||||||||||||
|
11217780
|
|||||||||||||||||||||
|
hthmeoUfels te maken betreffende or
daarop betrekking hebbende. Log-brett, (-(e)«, mv. -er) o., Z.
•tafel; -buch o. logboek o. Loge, (-n) v. (Tooneelk.) afgezon-
derde zitplaats, loge v.; 2. (van vrijmel- selaars), loge v., vergaderplaats v.; il. vrijmelsclaarsgennolschap o. Logen-billet, (-c«, mv. -e) o.
(Tooneelk.) kaartje o. voorde loge,cou- pon m.; -öruder m. vrijmetselaar, broc- der ui. eener loge; -haus o. vergader- plaats v. der vrijmetselaars; -kalender m. almanak m. voor vrijmetselaars;-A-/u6m., Z. Loge (\'2); -liste v. lijst v. van deleden |
|||||||||||||||||||||
|
geld aan den h
|
56
|
erder gegeven wordende.
|
|||||||||||||||||||
|
Lohnc, (•») v., Z. Lünse.
ïiQhnQn,{lohiite,gclolinl) bedr. ww.
jem. -, beloonen, helooniiig geven; Goll Mins!, God loone, vergelde het, (iod moge u daarvoor beloonen; mil Undnnk -, beloonen, vergelden; die Dicnslbotcn -, hel loon geven, betalen; 2. o. ww. einer Sache -, waard zijn; 3. onp. ww. (lig.) es /o/m/ sic/i der Mühe nicht, de moeite wordt niet beloond, het is de moeite met waard. Lohncnd, bijv. nw. beloonend, Z.
lohnen; m -den l\'reisen verkaufen, tot |
|||||||||||||||||||||
|
Los 81Ü
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Lor
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Lom.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
laurierbont o.; vcrsteinerles—.daphinet.
laiirierbladstcenm.;-AirscA6aHTOm.,-ftir- sche v. kerslaurier, laurierkerseboom in.; •kranz m., Z. -krone; -kraut o., Z. Sei- delbasl; 2. Kellcrhals (PI.); klimop o.; •krone v. laurierkrans ra.; -nl o. laurier- olie v.; -rose v. oleander, rozelaurier m.; -fr»9e»dbijv. nw. met lauweren gekroond; •mald m. laurierbosch o.; -weidev. rood e wilg(eboom) m.; -winde v. kleine, smal- bladerige uiaagdenpalm v.; -zueig ui. lauriertak in.; (fig.) lauwer m. Lorbsen, [larbsle,gclorbs[e)t) bedr.
ww., Z. schnarren. Lorch, [•{*)*< mv. -c) va. geknif-
de dnikereend v.; -ftati/»m., Z. Lerchen- baum. Lyrcho, (-»i) v. (I\'l.) zwarte pad-
densloel m.; it. truffel ».; 2. Z. Lerchen- baum. Lord, (s, mv. s) m. lord, heer
\'ii. (titel der adellijke personen in E.); •major m. heer burgemeester, lonl-ma- joor in. (eerste regeeringspersoon tel,on- .len). Lyrenz-birne, (-n) v. Sint-Lau-
renspeer v.; -kraul o. pirauiidaalvorinig berenoor o.; 2. Z. Ciflwende; -roggen m. rogge v. welke met Sinl-I,aurens( 10 Au- gustus) gezaaid wordt. Lorgnette, (-n) v. oogglas, lor-
gnet o. Lorgnettiren, [lorgnettirle, lor-
gnellirl) bedr. ww. begluren, door een lorgnet bezien. Lorgnyn, (-.«, mv. -e) o. tuurglas,
hamlglaasje, oogglas, lorgnon o. Lorica, (onb.) ». pan(l)«er, borst-
harnas o. Loriciren, (loricirle.loricirl) bedr.
ww. met een pan(t)ser, een borslharnas bekleeden. Lorko, (-n) v. vuil water o., spoe-
ling v., slechte wijn m.; 2. Z. l.orche{\\). Lyröl, (-(e)s, mv. -e) o., Z. l.or-
be(e)rót. Lyrrendreier, (-dreiers, mv.
•dreier) m. smokkelaar, sluikhande- laar m. Lortarme, (-«) v.,Z.l.erchenbaum.
Los, (-et, mv. -e) o., Z. I.nos.
Los, bijv. en b. los, met vast, slap,
zwevend, beweeglijk, waggelend, zonder samenhang; - sein, los zijn; (van een tand), los staan; (van een hoefijzer), los zitten; sein Knieliand isl -, is los; das ist uur gun; - of -e befesligt, dal is maar losjes, luchtig vastgemaakt; 2. zwervend, lolend, nomadisch; 3. gebrekkig, slecht, valseh, ongeregeld, losbandig, loszinnig, beleedigend, kwetsend, schertsend; -er Mand, kwade long; i. vrij, bevrijd van, ontdaan van: des Fieliers -, - vom Fieber, vrij van de koorts; Mraea -, vrij vanzor- gen; - und ledig, geheel vrij; (gemeenz.) der Tctifel isl -, de duivel is los; (Zeew.) ein -er Kiel, Inozc kiel m.; -e Lücke, loos luik o.; -es Slag, loos, blind stag o.; -c l\'fnrlen, looze poorten; -cr Mast, looze mast, mast zonder hooMtouwen; -es &Aar/\', los schroot;-ej Gul, roerend goed; «oeroi/.alles gestreken!; der Anker itt-, |
|||||||||||||||||||||||||
|
ombertafel v.; spieier m. omberspe-
ler m. Lombreur, (-«, mv. s) omber-
speler m., hij, die omber is; mehr Lesen machcn als der -, meer slagen maken dan hij die omber is, codille winnen, Lond(o)ner, bijv. nw. van Lon-
den,Londensch; 2. m. zelfst. inwoner va van Londen; -in v. Londensche vrouw v. Loyröl, (-{e)s, mv. -e) o. laurier-
olie v LOOS, (-es, mv. -c) o. lot o.; das
|
|||||||||||||||||||||||||
|
roordeelige prijzen, goedkoop verknopen.
Lyhncr, (-.r, ui». Lohtier) m„ Z.
HeWiner, Vtrgeller. Löhner, (-s, mv. Löhner) m.. -in,
• nen) v. daglooncr, daghnurder, <l^g- ;elder m., dagloonsler v. Löhneri8Ch, bijv. en b. om loon
werkende, als een loonbediende, als dag- Inoner. Lyhn-handwerk,(-(e)s,mv.-e)
o. werk o., arbel i m., waarmede men loon\' verdient; -lierr rn. heer. meester, |
|||||||||||||||||||||||||
|
baas m., die om loon laat werken; -kut- ziehen, loten; es isl tiurch ilas - enlschie-
srlie v. hnnrkneis v.; -kutscher m. hunr- de», het is door het lot, door loting be- |
|||||||||||||||||||||||||
|
slist; 2. lot, aandeel o. in eene loterij,
loterij briefje, lotoiïjnommer o.; sein - hul gewonnen, op zijn lot, op zijn nom nier is de prijs gevallen; das grnszc isl ihm zugefallen, hij heeft deu hoog- |
|||||||||||||||||||||||||
|
koetsier m.; -lakei m. huurling, geliiiur-
ile knecht, lonnhedieiidc ui. Löhnling, (-(e).v, mv. -e) tn„ Z.
Stldling. Loin-loch, (-lorh(e)s. mv. -lö-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
rlier) o. middelste gal o. in den ploeg.!sten prijs gehad; ö. (bij eene verdeelin
halk; -regisler o. (Uergw.) register o. der eener erfenis), aandeel, deel o.; in -e zer- ilaggelden; -resl m. achterstallig loon o.Alheilen, aandeelen maken; (lig.) das - isl \'Krijgsw.) achterstallige soldij v.; sehd- geworfen, het lol, de leerling is gewor- fer m. gehuurde herder m.; schriller pen; 4. (lig.) lot, noodlot o., bestemming in. daglooner m. voor den oogst; -surlil v.; /<•«.« aucli mein - sein mag, welk ook r. zucht v. naar loon, naar belooning; (ijmijn lot zij; (Zeew.) horht, loos v., los k. bet.) baatzucht v.; siichlig bijv. en b. of slap hangend louw o. begeerig naar loon of belooning; (i. k.l Lyyson, [lootte, gelnnsl) o. ww„ m. bet.) baatzuchtig; -lag m. ilag m. van\'//, loten, het lol trekken; man liesz sie-, uitbetaling van loon; (Krijgsw.) dag in., men liet hen loten, Z. verlonsen; 2. naarop de soldij wordt uitbetaald, lrak-(Volksl.) Z. hnrehen; II. o. zelfst. loten lementsdag m. jo., loting v.; (met balletjes), balloteeren Löhnung, (-en) v. loon o., beta-lo., ballotage v.
ling, soldij v., salaris, traktement o.; die: Looscr, (•», mv. l.anser) m., Z ausbezahlen, het loon, de soldij, hetiHoreher; 2. (Jachtw.) oor o.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
LoQS-kugel, (•») v. balloteer-
balletje o.; mit —n irdlilen, balloteeren; die Wahl dnrcli —n, ballotage ».; -lopf m. bus v.; (R. g.) urne, vaas v.; 2. Z. |
|||||||||||||||||||||||||
|
traktement uitbetalen; slag m.,Z. Lnlm-
Uig. Lohn-Wachter, (-lers, mv. -ler)
in. Inoiiwachler m., die voor geld de |
|||||||||||||||||||||||||
|
«acht houdt; -zellel m. loonbriefje «.; Cliickslnpf.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
-:euge in. gehuurde getuige m.
Löhren, (laiirie, gelflhri) o. ww.
Breinen, huilen, hulken. Lyh-rinde, (-n) v. run, eike- |
Lyysung, (-en) v. loten o., lo-
lin v. Lyyszettel, (sellels, mv. -zellel)
m. lot o. |
||||||||||||||||||||||||
|
hors ».; -rolh bijv. nw., Z. -/arben;1 LyytSÖ, (-«, mv. -») m., IiQQtS-
uek m. rniizak in.; schalt v.eikeschors mann, (-mann(c)s, mv. -leule) in., Z. |
|||||||||||||||||||||||||
|
».; schalen o. vellen o. van eikeboomen;
-*chlitier m.,Z.-eisrn; schuppen v. mv., \'•• -bnd; slork in. voorraad ui. gebruikte run; -lml>er m. tnv. grondsop o. in de "velgkuip; -rogel m., Z. Illnljink; -was w o. luoi water, runwater o. Lokal, (•{*)>. mv. -e) o., Z. Lwal.
Lokat of Loc&t, (-cn, mv. -en)
"i.ondermeester, plaatsvervanger m. van \'len schoid meester. Lolch, {-(e)s) m., z.m. onkruid o.
Lgmbard, (-s, mv. -e) m., \'/..
Leihhaut. Lymbard-papier, o., z.m. lom- \'"rd o. (eene papiersoort); srhein, -zel-
\'"\'\' in. Ininhanlhricfje, beleenhriefje o. Lymbe, (-«) »., Z. Lohme.
Lymber, (•») of -spiel, (-(\')-\') \'\'.z.ui.om herspel o.; spicien, eine l\'arlie
" \'lachen, omberen, eene partij omber \'naken; -fisclichen o. mv., -marken v. mv. "wberliches o. mv.; -karle v. omber- kaarl v. Lyinbem, (lomberle, gelomberl) o.
**., Z. I.omber(spielen). Lomber-tisch, (-e«, mv. -e) m.
|
LnlLse.
Lyppe, (-n) v. vlok hennep m. om
het lyr des touwslagers. Löppe, (-n) T. kan v. met houten
deksel. Lor, (•(«)*• m,- l-öre) in. Itaud,
riem ui. Lyrbe(e)r, (s, mv.-cn)m. laurier,
laurierboom m.;karolinitcher -, magnolia v. met groole bladen;wilder—.bastaard, wilde laurier in.; 2. laurierblad o., Iau- wer m.; mit -cn bekrdnzcn, met lauweren kronen; (lig.) -«l sainmlen, lauweren, roem inoogsten; ;t. Z. Lnrbecre. Lorbe(e)r-baum, [-baum(e)s,
mv. -bnume) ui. laurierboom m., Z. I.nr-
he{e)r (I); -hlall o. laurierblad o.; -bmrh m. lauiïernoschje o., laurierstruik m. Lyrbeere, (-n) v. laurierbes v.,
bakelaar in. Lyrbe(e)r-garten,(-;/«r\'eH.<,mv.
•gdrlen) m. niet laurierboomen beplante
tuin in.; -griln bijv. nw. lauriergroen; •hnin m. laurierbnsch o.; -haupl o. met laurieren begroeide bergtop ra.; (lig.) met lauweren gekroond hoofd o.;>flo<: o.l |
||||||||||||||||||||||||
|
Los.
|
Los.
|
|||||||||||
|
816 Los.
|
||||||||||||
|
gedonnerl) o. ww. beginnen te donderen,
te on weeren, losdonderen; überjem. mil Fluchen -, beginnen te vloeken. XjQSdrangen, (drangte los, los-
gcdriingt) bedr. ww. afdrukken, met ge- weld losmaken. Losdrohen, (drehlelos,losgedreht)
bedr. ww. losilraaien, afdraaien; 2. Z. aufdrehen. Losdrücken, (drückte los, losge-
drtickt) bedr. ww. ein Geirehr -, afdrnk- ken. afschieten, afvuren, losbranden. Loso, bijv. en li„ Z. los (3).
Losc, (der, die) m. en v. looze guit,
schalk ui., slimme heks v. Löscgold, (-(e)s, mv. -er) o. los.
geld, rantsoen o.; ein - von jemn. [or- lern, losgeld cischen. Loscison, (eistelos, losgecist) bedr.
ww. uit hel ijs werken, van het ijs he- vrijden, vlot maken. Loson, (loste, gelost) bedr. ww., Z.
fooien. Lgsen oflQsen, (loste afloste, ge-
lost of gelost) o. ww., ra. /(. (Jachtw.) Irek loozen. Lcison, (loste, gelost) bedr. ww. los-
makeu, ontbinden, oiitknoopen, scheiden; inem Kinde die ï.unge -. van den tong- riem snijden, Z. ahlösen; (Jachtw.) die Hunde-, loskoppelen; (lig.) der Wem hal ilnn die Xunge gelost, heeft hem de long losgemaakt, aan hel praten geholpen: eiwefi Knolen -, losmaken; (fig.) den Knolen eines Lust spiels gut ., goed uit— werken, ontwikkelen; ein Itiilhsel -, op- lossen, raden; eine Aufqobe -, oplossen; (Godg.) Z. lossprechen; 2. losmaken, be- vrijileu, iu vrijheid stellen; jem. aus der Gefangenscliaft -, bevrijden, loskoopen; ein Lchengul -, loskoopen, vrijknopen; ein Pfand -, lossen, inkoopen; etn Zoll- zeichen -, een tolbriefje koopen; die Ka- nonen -, losbranden, afsleken, lossen, af- schieten; 3. Geld aus etir. -, gebl maken viin, te gelde maken; er hal nicht viel gelost, hij heeft niet veel ontvangen; jemn. etw. zu - geben, iem. of van iem. iels koopen; it. iem. geld doen krijgen; (lig.) elm. -, eine Krankheit -, opdoen; 11. o. ww. en wed. ww. sick -, (Jachtw.) Z. losen. Lysoopfor, (-opfers,m\\. -opfer) o.
(j. gesch.) offer o. van den eerstgebore- ue, zoenoffer o. Lösot\', (\'S, mv. Loser) m. losser in.,
hij die losgeld ontvangt; 2. (Heelk.) ge- reedschap o. om het tandvleesch van de landen los te maken; .". losser, be- vrijder, vrijkooper m.; 4. luisteraar m.; (Jachtw.) oor o. LQser-dürre, v., z.m. veeziekte,
veepest v, Lcjse-schlüssol, iii.,z.in. (Godg )
macht v. om zonden te vergeven; •slunde v. (Bergw.) afiossingsutir, uur o. van af- losslng. Lgsfahron, (fuhr los, losgefakren)
o. ww. onr. plotseling losgaan, losvlie- gen; aufjem. -,uitvallen, uilvaren legen; 2. bedr. ww. onder het rjjden of varen losmaken, losryden, afstooten. |
||||||||||||
|
Losbrod, (-(e)s) o., z. m. witte
brood o. Lpsbruch, (-bruch(e)s, mv. -brü-
che) in.. Z. Ausbruch. IiQSbrUchig, bijv. nw. (Jachtw.)
ein Schuein - machen, npstooten,opjagen. Lgsbuchen, (buchte los, losye-
bucht) o. ww. de kaart leggen, uit de kaart waarzeggen. TjQS\\>\\irgen,(btïrgtelos,losgebürgt)
bedr. ww. jem. -, door borgtocht bc- v rijden. Lösch, (-es, mv. -e) m. vlieggat o.
mi den bijenkorf. Lyseh-anstalt, (-eu) v. inrich-
tiug v. tot het blusscben van brand; 2. brandweer v.; -blatt o. vloeipapier o.; blei o., Z. Wasserblci; 2. ltleistift; -bord o. (Zeew.) wrijfhout o.; -brand m. nit- gebluschl brandhout o.; -biichse v. (Sm.) domper, doover m.; -compagnie v. ver- zekeringmaalschappij legen brand,brand- assurantie v. Lösche, (-n) v. (liergw.) houts-
koolpoeder o.; (Giet.) steenkoolasch v.; (Kolenb.) grouil m.. plek v. waarop de mijier gebrand heeft; (Slot.) lijn ijzcr- vijlsel o. Losehcimor, (-mers, mv. -mer)
m. biaudemiiier in., Z. Feucreimer. Löseliol, (-s, mv. Löschel) m.
(Bergw.) poinpzuiger ui. Lósohoil, (losch, gelosrhen) o. ww.
onr., Z. vtrlbschen; 2 (löschte, gelöscht) bedr. ww. reg. dus Feuer -, uitdoovcn, blusscheii; Kalk -, blusscben; (lig.)rfcn Darst -, lessehen; eine Schuld -, delgen, afdoen, Z. auslöschen; ein Schijf -, los- sen, ontladen; Waaren -, uitladen. Lgscher, (-s, mv. Löseker) m. hlus-
scher, uitdoover m.; 2. Z. Lnschhorn; (Zeew.) losser, ontlader m. Lö3Ch-fass, (-[asses, mv. -fasser)
o. koel vat o., koelbado.;-flt\'Wo. (Zeew.) losgeld, kadegeld o.; -geriilh o., -gernlh- schaft v. bluschwerktuigen, bluschmid- lelen o. mv.; •haken m. (Giet.) oven- roerstok, vuurbaak m.; -horn, -hülchen, •knöpfchen o. domper in., dninpertje o.; • kalk m. ougebluschte kalk v.; -kohle v. Inor water uitgedoofde houtskool v., gloeiende knol. doovekool v.; -kiibel ni„ Z. -fass; •mannschaft v. brandblnsschers, manschappen m. mv. van de brandweer; nnpf in., Z. -horn; -papier o. vloeipapier o.; -pfanne v. (Hak.) doofpot in. der bak- kers; -plalz in. losplaats v.; schaufel v. (Giet.) schop v. om zaagsel & in den oven te werpen, spiesz m. (Giet.) slaaf v. om de slakken los te maken; -lnnnt v., -trog in., Z. -fass. Lbsehung, (-en)v. (van hel vuur)
blusscheno.,blussching v.;(van een schip) lossing, ontlading v.; (van eene schuld) delging v.; (van waren), ontlading v„ /. lischen. Lösch-wanne, (-n) v. knip v. om
koperhoiidend erts te wasschen; -icasser o. (Sm.) koelwater o.; 2. bluschwaler o.; •wcdet, -wisch m. domper m.; -zeug o., Z. -geritth. Lgsdonnem, (donnerle los, los-
|
||||||||||||
|
het scbip is van het linker los; die
liulien - schmeiszen, de schooien vieren; die Segel • machen, losmaken; II. bij tv. frisch draul •!, nu er op in geslagen; jelsl gehl\'s -, nu begint het, gaat hel aan den gang; was isl hier •\'!, wat is hier gaande? Los, bijw. tot, heen, voort, neg. af,
voorwaarts. LÖS, (-e) v. (Sp.) slag m., levee v.
in het kaartspel. Lysackcrn, (ackerle los, losgeuc-
kerl) bedr. losploegen, door ploegen of bouwen losmaken. Lgsarbeiten, (arbeitele los, losge-
arbeilel) bedr. ww. losmaken, loswerken; 2. o. ww. frisch drauf -, loswerken, roet moed doorwerken; 3. wed. ww. sick -, zich loswerken, door werken vrijmaken. IiQSbaCken, (hucklos, losgebacken)
o. ww. onr. (van tirood), door het bak- ken losgaan. Losbiioker, (-kers, mv. -ker) m.
wille-broodbakker in. Losbar, bijv. nw. Ie ontbinden, op
te lossen, los Ie inakcu, oplosbaar. IiQSbegehren, (begchrle los. los-
begehrl) bedr. ww. verlangen los of vrij te krijgen. Lo.sboiszcn, (biss los, tosgebissen)
bedr. ww. onr. losbijlen, al bijlende of door bijten losmaken; 2. wed. ww. sich -, zich losbijlen, met de tanden zijne boeien verbreken. Losbokommcn, {bekom los, los-
bekommen) bedr. ww. onr., Z. lnsbrin- gen. Losbersten, (barst los, losgebur-
sten) o. ww. bersten, losbersten,lossprin- gen. LQsbetteln (sich), (bettelie los,
losgebellelt) wed. ww. bidden, smeckeii
om vrij te komen. Losbindon, (band Insjosgcbunden)
bedr. ww. onr. losmaken, ontbinden. LosblttOll, (bal los, losgebelcn)
bedr. ww. onr. jem. -, door gebeden of smeeken bevrijden; 2. wed. v/w., Z. los- helleln (sich). LQsblattern, (biaiicrir los, las-
gebjdllerl) bedr. ww. bladsgewijs afgc- brekeu.afliladeren; 2. o. ww. bladsgewijs loslaten, losgaan. LosbrechGll, (brach los, losgebro-
chen) bedr.ww.oiir.losbreken.doeu sprin- gen; 2. o. ww., m. s. losspringen, los breken, losgaan;das Ungeiviller wird üfter ilin -, losbreken, losbarsten; die Armee ist losgebrochenM opgebroken, opgetrok- ken; er schwieg lange, endlick aber brach er los, eindelijk echter begon hij, brak bij uit. Losbrcnnon, (brannle los, losge
brannl) bedr. ww. onr. ein Gewelir -, losbranden, afvuren; ein Feuerwerk -, af steken; 2. o. ww., Z. losgehen. Losbringen, (brachle los, losge-
bracht) bedr. ww. onr. loskrijgen, be vrijden. Lysbrockoln, (brbckelte los, los
gebrickell) bedr. ww. afbrokkelen, »f- kruimelen. |
||||||||||||
|
Los.
|
Los. 817
|
||||||||||||||||||||
|
Los.
|
|||||||||||||||||||||
|
Lyskitton, (kiUele los, losyektltel)
bedr. ww. van slopverf, lijm, kleefdeeg ontdoen. Lysknallon, (knallle los, tosge-
knulll) o. ww. losbarsten, afgaan, met een knal afgaan; 2. bedr. ww. afschieten, vuren. Lysknüpfen, (kn&pfte los, losge-
kniijifl) bedr. ww. uiilkiioopen,losmaken, losknoopeii. Loskomuion, (kam los, losgekom-
men) o. ww. onr. loskooien, vrijkomen, losgelaten worden, vrijgelaten worden; |
mussl) o. ww. onr. vrij, los moeten zijn.
Lyspoitschon, (peitschle los, los-
yepeitscht) bedr. ww. vaueenslaan, los- slaau; 2. o. ww. druuf -, niet de zweep op iem. losslaan. Lospicken, [piekt* los, losgepickl)
bedr. ww. lospikkeu, alpikken. LgsplatZ, (-/./.i/:r.«,mv. -pldtze) ui.,
Z. Lóschplulz. Lysplatzen, (plutzte los, losge-
plutzt) o. ww., iu. *. losbarsten, los- -pringeu; (lig.) gedachteloos uitvallen, loorbabbeleu. Lysplatzen, (pldlzle los, losge-
pldtzl) bedr. ww. doen barsten, doen springen, voortslingercn. Lyspochen, (pochtelos,losgepochl)
bedr. ww. losslaan, loskloppen, afslaan, doorslaan verkrijgen; 2. o. ww. druuf -, er op losslaan. Losprasseln, (prasselte los, losge-
pratsell) o. ww. voortgaan met knappen, knetteren, spatten. Lgspressen, (pressie los, losge-
presst) o. ww., ui. h. de pers loslaten. Lgsrasseln, (rasselie los, losgerat\'
selt) o. ww. druuf -, ratelend vuorlrol- lt-ii. voortklelteren. Lgsrauspem, (rausperle los, los-
geruuspeit) bedr. en o. ww., Z. <jujr<ïus- pern. Lgsreden, (redete los, tosgeredet)
bedr. ww. jem. -, vrijspreken, vrijpleiten, door sprekeu vrijmaken. Lgsreiben, (rieb los, losgerieben)
bedr. ww. onr. loswrijven, afwrijven. Lgsreiszen, (rits los, losgenssen)
bedr. ww. onr. losrukken, afrukken, af- schciren; (Zeew.) von den Ankertuuen -, lossjorren; 2. o. ww., Z. ubreiszen; 3. wed. ww. sicA von der llalfler -, zich met geweld losrukken, bevrijden, zich vrijmaken; (lig.) sic/i von et»., con jemn. -, zich ontdoen van, zich oullrek- ki\'n aan. \\iQSrenn.en,(ranntelos,losgerannl)
o. ww. onr., in. s. auf jem. -, losgaan, los rennen. Lysringon, (rang los.losgerunyen)
bedr. ww. onr. worstelend loskrijgen, worstelend behalen. Lgsrupfen, (nip f te los, losgerupfl)
bedr. ww. afplukkeu, afsclieureu,lossleu- ren. Lysrütteln, (riillelle los, losgcrut-
leil) bedr. ww. losschuddeu, afschud- den. Lgssagen (sich), (sagte los,losge-
sugl) weJ. ww. sicA von einer Verbind\' licltkeit -, afstand doen van, zich ont- trekken aan; sich ion einem Amle -, af- staml doen; sich von einer Erbschuft -, afzien van, niet aamaarden. Lgssagen, (sugle los, losgesügt)
bedr. ww., Z. absiigen. Lgssagung, (-en) v., Z. lossagen;
it. afstand in., scheiding v. Lgssalz, (-r.«) o., z.m. zout o. als
afkoop gegeven voor de vrijheid om op feestdagen te mogen werken. Lgsschaben, (schabte los, losge-
sthabl) bedr. ww., Z. abschaben. i2 |
||||||||||||||||||||
|
Lysfeuoru, (feuirte los.losgefeurel)
kJr. \\vw., Z. losbrennen; 2. o. ww. uu/ jein. -, schieten. Lysgeben, (gak los, losgegeben)
bedr. ww. oiir., Z. loslassen; 2. ri«e« Lehrjungen -, tol gezel maken. Lysgehon, (ji*9 /»*, losgegangen)
ii. ww. uur. losgaan, loslaten, niet meer vasthouden; dus Eis ijclit los, gaat los, raakt los; 2. (van geweren), afgaan, los- kanJen; der Schuss yiny los, het schot ging af; Uitte Fliute yeht nicht yero los, ijjjt niet gemakkelijk af; 3. auf jem. -, af iem. afgaan, losgaan, ie UI. aanvallen; uu/" elw. -, losgaan, beginnen aan; 4. be- giuuea, aanvangen; du yiny dus Zanken los, toen begon Je twist; jelzt yelil\'s los, nu begint bet. Lysgurgoln, (gurgelte tos, losge-
lun/clt) bedr. ww. door gorgelen losma- ken. L0SgÜrte(l)nf (giirte(l)le los, los-
legiirte(l)l) beiJr. ww. den gordel los- uiakeu, ontgolden. Lyshacken,(AiK\'A/e los, losyehackt)
Mr. ww. loshakken, met de hak lus- makeii. Lyshakoln, (hakelle los, losyeha-
i.tlt) bedr. ww., Z. uufluikeln. Lyshakon, (hukte los, losjeltokl)
bedr. ww. loshakeu, van den haak afne- luen, de haken losmaken. Lyshalstem, (liulslerle los, losge-
halsterl) bedr. ww. den halster afnemen, unümgen, outhalsleren. Lgshammern, (hammer te los,
losyehimmtrt) bedr. ww. met den hamer
luskloppen, losslaan; 2. o. ww. frisch Jrauf -, loshainereu. Lyshaueil, (hieb los, losyehuuen)
bedr. ww. uur. loshakken, afhakken, af- slaan; 2. o. ww. auf jem. -, inhakken, inslaan; derö druuf -, er op inslaan, iu- liakkeu. Lyshelfon, [half los, losgeholfen)
\'i. ww. aur.jeiHH. -, loshelpeu, helpen om lus te komen, helpen beviijden. Lyshotzou, (helzle los. losyehelzl)
bedr. ww. die Huilde auf jem. -, loslaten \'ii aanhitsen. LyshUStOIl, (huslele los, losyehu-
»lef) bedr. ww. loshoesten.door hoesten losmaken. Lyskaufen, (kauftelos, losyekault)
ueiir. ww. loskoopen, vrijkoopen; i. wed. "w. sich -, zich vrijkoopen, afkoopeu; (Kr|j||gw.) een reiiiplacant stellen. Lyskauflich, bijv. uw. (van reu-
hiii), afkoopbaar, allosbaar. Lgakaufung, (-en) v., Z. loskuu-
/\'•"; it. losgeld, rantsoen o. Lyskeilen, (keilie los, losgekeitt)
Mr. ww. met een knuppel, eeue knots «Waan. Lyskottüln, (ketlelle los. losyekel
\'*") bedr. ww. vanden kettiughaak los "\'aken, afnemen. LyskottOn, (kettele los, losyekel
\'e\') bedr. ww. van den ketting losmaken, ""Iketeneii; (lig.) uil de slateruij bevrij- \'\'\'o; 2. wed. ww. sich -, zich van zijne ^\'leus ontdoeu. |
|||||||||||||||||||||
|
2
|
|||||||||||||||||||||
|
die Gefungvnen sind losgekommen, zijn
losgelaten, vrijgelaten, ontslagen, nijge- koiuen; ich sache von ilnn loszukommen, van hem bevrijd te worden, van hem af te komen, ik zoek mij van hem te onl- doen; it. Z. loswerden. Lyskoppoln, (koppelle los, losge-
koppell) beilr. ww. ontkoppelen; Ochsen -, outko|ipeleu, ileu koppel afnemen; mit losyekoppelleu Handen jagen, met losse honden jagen. LQskrallen,lQSkratzen,(&ni"-
te los, losyekrallt en kratzle los, losye-
krulzl) bedr. ww., Z. abkratzen. LQSkriegOn, (kriegte los, losge-
kriegl) bedr. ww., Z. losbringen. Lyskihidigon, (kündigte los, los-
yekiindigl) bedr. ww. opzeggen, afbesleU leil. LoslassOll, (iiesz los, losyelussen)
bedr. ww. oor. einen Gefangenen -, los- laleu, vrijlaten, ontslaan, iu vrijheid slel- leu; (llechtspr.) vrijlaten; - was man in den Handen hut, loslaten; die Hunde -, loslaten, laten loopen; (Jachtw.) von der Koppel -, Z. loskoppeln; ion der Kelte -, Z. loskellen. Lgslassung, »., Z. loslassen; it.
(liechtspr.) vrylatinii, vrijstelling v. LoslobOll, (lebte los, losgelebt) o.
ww., met h. druuf -, als v rooi ijk Fransje leven, onbezorgd leven. IiQSlÖsen, (loste los, losgel\'St) bedr.
ww. losmaken, losslaan, losdoen. Lgslügen, (log los, losgelogen) o.
ww. onr., m. A. (geineeiiz.) woeker draaf -, maar toe liegen, onbeschaamd liegen; 2. wed. ww. lick -, zich door liegeu be- vrijden, zich met cene leugen of leugens er uit helpen. Lysmachtm, (machte los, losge-
macht) bedr. ww. losmaken, losdoen; eine Tapete ion der Wand -, losmaken; chr. Gespannles -, ontspannen; (Vog.) con der Leimruthe -. afhalen; die Scgel -, losmaken, slaken, laten vallen; einen Soldaten com Kriegsdiensle -, ontslaan; 2. wed. ww. sich voneiner Gewohnheit -, zich ontdoen; sich ion einer l\'erson -, zich losmaken; sich vonden Geschil/\'ten-, zich ontdoen van, zich outtrekkeu aan; |
|||||||||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||||||||
|
sich vomJoclie -, zich ontdoen, zich onl-
lrekken .uu, Z. be/ieien. IiQSmeiszeln, (meisielte los, los-
yemeiszell) bedr. ww. met den beitel los- in.iki\'i\', afbeitelen. LQ3mÖgen,(»ioc/i/e/os,/üsj(<;«iocA/)
o. ww. onr. los, vrij willen zijn. Lysuiiiszon, (miissle los, lotge-
|
|||||||||||||||||||||
|
818 Los
|
||||||||||||||||||||
|
Los.
|
||||||||||||||||||||
|
Lul.
|
||||||||||||||||||||
|
IiQSSCharren, (scharrlelos, losgf
tcharil) hedr. ww., Z. abscharren. IiQSSChaufeln, (schau felle los,los-
geschaufell) bedr. »». nicl de scho|> los- maken; ?. o. ww. mei de schop beginnen Ie werken, Ie schuifelen. LiQSHchoin, (-(e)s, mv. -e) m.
(Boschw.) bewijs o. van gedane veiling. IiQSSChiOSZen, (schoss los, losge-
schossen) licdr. ww. nnr. ein Gcivehr -, afschieten, afvuren; il. afschieten, weg- schieten, losschieten; 2. o. ww. au/ jcm. -, loeschieteu, voorlvliegen, voorlslor- men. Losschlagen, (schhg los, losge-
ichlayen) bedr. ww. onr. losslaan, af- slaan; il. van de hand slaan, tut eiken prijs verknopen; 2. o. ww. au f etic toeslaan; it. slag leveren. Losschleudern, (schleuderle los,
hsgesclilcutiert) hedr. ww. dcor slinge- ren los krijgen; 2. o. ww. beginnen Ie slingeren, te werken. Losschlioszon, \'schloss Ins. los-
gescktossen) bedr. ww. onr. ontsluiten, ontketenen. Losschlingen, («eAfana los, Im-
geschtungen) bedr.ww. onr. uit den si rik helpen losmaken, iiosschmeiszen, (schmiss los,ios-
gttehmissen) bedr. ww. (Zeevv.) die Segcl -, losgooien. Losschmolzon, (schmehte los,
lotgeschmelil) bedr. ww. reg. door smel- ten doen scheiden,lossmellen; 2. (schmol. los, tosgeschmolzcn) o. ww. onr. lossmeb ten. door smeking gescheiden norden. Losschnallon, (schnalUc los, lo$-
gcsehnalll) bedr. ww. losgespen, onlges- pen. Lossehnoidon, (schnill los,tos-
geschmllen) bedr. ww. lossnijdcn, af- snijden. Losschnollen, (schnelllc los, los-
geseknellt) bedr. ww., Z. ahschnellen. LQSSchnüren, (sthnürte los, los-
geschnitrt) bedr. ww. losrijgen. Losschraubon, (schrauble los,
losgeschraiibt) bedr. ww. losschrneven, afschroeven. Lgsschütteln, (schiltlelie lns,los-
getchutlelt) bedr. ww., Z. abschülleln. Losschwüren (sich), (schuor
los, losgeschnoren) wed. ww. zich door een eed ontdoen van, zich door een eed vrijmaken van. XiQSSein, («ar los, losgeicesen) n.
ww. onr. vrij zijn, ontslagen zijn van, Z. los (II); ton jemn. -, ontslagen zijn. Lysspannen, (spannle los, losgc-
spannl) bedr. ww., Z. abspannen, aus- spannen. Losspielen (sich), (tpielle los,
losgespull) wed. ww. (van eene schuld),
terugwinnen, ingehaald worden. Lgssplittcrn, (splillerle los,los-
gesplilleri) o. ww., L. abspliltern. Lossprechen, (sprach los, /o«oo
sprocken) hedr. ww. nnr. >e»i.-.vrijspre-
ken, ontslaan; 2. cinen Lehrling -, ver- klaren, dat&zijnlecrtyd geëindigd heeft; ton Minden -, vrijspreken, de zonden |
||||||||||||||||||||
|
l vergeven; 2. wed. ww., Z. lostagen; II. o.l LQSWickeln, (icickclle los, losqe
zelfst., Z. I.ossprechung. Itcickcll) bedr. ww. ontwikkelen,ontwar* Losspreehung, v. (van eene ver-i ren, uit de war maken; 2. wed. ww.
binleiiis), vrijspraak »., ontslag o.. di*-,sieh -, «il de war geraken, zich losnjj. pensalie v.; (van eene aanklacht), vrij-lken. spraak v.; (var. zonden), vergiffenis v. \' Loswirren, (üirrle los, losgeuirrl) Lossprengen, (sprengle los, fo*-|bcdr. ww. ontwarren, uil de war maken.
gesprengl) bedr. ww. doen springen,! Loszahlen, (zahllc los, losgeiihll) doen losspringen of losbarsten; 2. o. ww.,\'bedr. ww. ontslaan,ontlasten, vrijstellen. m..«. er heen jagen, rennen. vrijspreken. LQSSpringen, (sp^nng los, tosge-\'<l Losziehen, (zog los, losgezogen)
sprutigen) o. ww. onr., rn. s, losspringen;, bedr. ww. onr. lostrekken, aftrekken; 2. Bttf jent. -, losspringen, tocspringeu. |o. ww., m. h. tuf jcm. -, op iem. los- Lgsspruch, (-sprurh(e)s, mv.jgnan, aanvallen; (geraeenz.) legen iem.
•spriiche) in., Z. Lossprechen. :uitvaren. Lgsspillen, (spiilie los. losgespull)} Lot, (•(*)«, mv. -e) o., Z. Lose.
bedr. w». afspoelen, lo««poelen. LQtbaum,(-/><iMm(e)j,mr.-e<Jumt Losstechen, iQsstochern, m. (Uoschw.) holle boom ra.
lgsstoszen, losstreiten, bedrM Lgte, (-n) ». (Pro».) baggernelo. ww., Z. absuchen (1) &. Loten, (lolele.gelotel) o.ww. (Pro».] Lgsstufen, (stufte tos, losgestufl)l baggeren,
bedr. ww. (Bergw.) trapsgewijs losma- Loth, (-(e)s, mv. -c) o. (Zeen.) |
||||||||||||||||||||
|
lood, peillood, dieplood o.; 2. (Hand.)
lood o.;3.(Miinlw.) penning m. (waarde eener zilviriniint); 4. (Werkt.) soldeer* Sel o.; ö. (veroud.) Kruut und -, kruit en lood. Lo\'thasche, »., i. m. potascli.
soda v.
Lothbalge of Lgthbalje, (-n)
v. (Zcew.) boot v. om de Inodlijn op ie winden. Lothblech, (•(*)*. mv. •«) o.
(Gord.) blik o. om de ringen aan knno- pen te soldeercn. LQtbblei, (-\'c)s) o., z.m., Z. fi/ei-
loth. Löth-borax,(-(e)s) m.,z.m. soi-
deerborax o.; -brelt o. glazenmakcr«- l\'l.ink v. om het lood in staven te gieten; •buchst! v. boraxbakje o. om te toldee* ren. Löthe, v., z.m., Z. Lolh (4); 2. U-
Ihung; ">. (PI.) -of -gras o. wibJe gerst v. Löth-eisen, (-eitau, mv. -eisen)
o., Z. •kolbtn. Lothen, (lothete,gelotket) o.ww.,
in. h. (Timm.) eene loodrechte richtinp nemen,niet het paslood afmelcn;2.(Zee«.} het dieplood werpen; (Bergw.] het ge- wicht van een lood hebben, meer dar een lood zilver inhouden. Löthen, (laihelc, gelölhet) bedr.
ww. peilen; Gold, Silbcr -, soldeercn. plombeeren; zwei Slücke Eisen zusammen -, aaneenwellen; (Ramm.) das Hom -. klaarmaken. Lothcr, (-.«,mv. Lilher) m. (Zeevv.;
pcilerm.;(Loodg.) snldeerkolf v.;(Kaars.) kaarsenmakersvorm m. Löthform, (•«») v. kleinste vorm
m. der goudslagcrs Lothgarn, (-(e)s) o., z.m. lijn
vlasgaren o. Lüth-glïitto, v., z.m.goudlijm >.
gondsolilcerscl o.; -hammer m„ Z. \'kil- ben. Löthig, bijv. en b. een lood inhon-
dend, van een lood; (Muntw.) seckzeh" |
||||||||||||||||||||
|
ken; 2. o. ww. trapsgewijs losgaan.
LgsstUrmen, (stürmie los, losge-
slürnit) o. ww. niet h., lQSStilrzen, (stürzte los, Insgeslürzl) o. ww., in. s.auf ]cm. -, inslormeu, losstormen, losgaan Lgstopf, (-(e)s, mv. Loslöpfe) m.
vaas, urn v. om de loten iu te bewaren en uit te trekken. Lgstreiben, (Meblos,losgelrieben)
bedr. ww. onr. afdrijven, door drijven afrukken, losdrijvcn; 2. o. ww. heginnen Ie drijven. LQStrennen, (trennle los, losge-
hrcnnl) bedr. ww. afscheiden, losmaken. LQ3treten, (Iral los, tosgelrcten)
bedr. ww. onr., Z. ablrclen. Losung, (-en) v., Z. Lösung; 2. Z.
Sleuer; il. akle, actie v., aandeel, lol, dividend o.; il. trekking, loterij ».; 3. (Hand.) onlvangstkas ».; 4. (Jachtw.) mest m. van dieren; 5. (Rrijgsw.) sein, signaal o., leus v., wachtwoord o. Lgsung, (-e«) v. oplossing, lossing,
inlossing v., vrijkoop m.; (van bet ge- schnt), lossen o. Lgsungs-amt, (-aml(e)s, mv.
-iïm/cr)o. (in Neurenberg),departement o. van financiën; -bucli o. nnlvangstboek o.; -casse v. onlvangstkas v.; 2. belas. ting v., impost m.; -flagge v. seinvlag v.; •geld o. losgeld o., inzet m. in de loterij, prijs m. van het Int; -plan in. plan o. der loterij, voorwaarden v. mv. van loting; •schussm. (Krijgsw.) signaalscbot, sein- schot o.; -tror< o.(Krijgsw.) wachtwoord o.; -zeichcn o. sein, signaal o. Loswackoln, (wackclle los, losge-
wackell) hedr. ww. eincn l\'fahl -, door heen en weer schuilden losmaken, lns- schndden. Lyswoichon, (ueichte In, losge-
tceicht) bedr. ww. losweeken, door wcc- ken losmaken; 2. o. ww., in. t. loswce- ken, door weeken losraken. Loswerden, (tcard of nurde los,
losgenorden\' o. ww. onr., m. s. losraken, losgaan; (lig.) einer Sache -, kwijtraken, er af komen; jems. -, ontslagen worden van; einer Waare -, afkomen van, zich ontdoen van, van de hand doen. |
||||||||||||||||||||
|
D9A
|
||||||||||||||||||||
|
•es Gold, Silber, zestien loods, van twaall
penningen, fijn; -keit v. fijnheid v. (va" goud of zilver). |
||||||||||||||||||||
|
Ui.
|
i.iic. S1H
|
|||||||||||||||||||||||
|
Low.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Lotter-bank, [-bdnke) v„-bett,
(-(e)s, mv. -c) o. rustbank v., sofa, ka- nape v., gemakkelijke stoel in., divan m.; •bube m. liederlijke, loszinnigc knaap, schelm, schurk, losbol, galgebrok ui.; bübisch bijv. e» b. liederlijk, schelm- achlig, schurkaebtig; -falle v. bouwval- lig gebouw o., oude kast v.; -gesindel o. liederlijk volk, gemeen, gespuis o. Lotterie, (-n) v. loterij v., kans-
spel o.; in die - selzen, in de loterij spe- len; die - ziehen, de loterij laten lrck- ken. Lotterie-collecteur, (-«. mv.
-i) m. collectenr m. eener loterij, hij, ilie een loterijkaiitoor hcefl; -cnlüclion v. lotcrijkantoor o.; 2. register o. eener loterij; -geuinnsl m. winnend lol o. in de loterij, prijs in. in de loterij; -loos o., •zeltel in. lolerijlot, lolerijbriefje o.; •plan in. plan o. eener loterij; spieier in. speler in. in de loterij. Lottem, {Inllerle, yefollert) o. ww.
liederlijk zijn, waggelen, wankelen; it. leuteren, babbelen. Lptto, (-«. inv.-.t), -spiel, (-(e)s,
mv. -e) o. lotto, loltospel o.; - spielen, in of met een loltospel spelen. Lotus,(oiih.),-baum,(-\'>«K\'«(\'0-.
mv. -b(inme) m. lotusbooni in.; -bhime v. zeebloem, waterlelie \\.;-klee m. s\'.cen- klaver. peulklaver v.; -p/lan:e v. lotus- plant v., Z. •blame. LotWUrz, (-it\'ilrze) v. (IM.) gele
osselong v. Louisd\'or, (onb.) m. (Muiilw.)
gouden l.odewijk, Louis d\'or, gouden munt ter waarde van 21 franken. Lowo, (-\'i. m\\. -n) m., Löwin,
(-nc») v. leeuw m., leeuwin v.;junger -,
welp m.; amerikanitcher -, Amerikaan sche leeuw, puma, knguar ui.: (Alcli.) der rothe -, goudzwavel v.; (Slerreuk.) leeuw ra. (een sterrenbeeldJ; die Sonne trilt in den -«,de/.on kumt in den Leeuw (hel sterrenbeeld). Lowen-afFe, (-«,mv.-«) m.,-aff-
Chen, (vcrkl.) o. (,Nat.bist.) lecuwaap m., leeuwaapje o.; kleinkiip/iger —, kleine langslaarlige, manendragende aap m.; -arl v. Iceuweusoort v.; 2. leeuwenaard in.; -artig bijv. nw. van de natuur of den aard van den leeuw; (.Nat. lust.) Iernw- aclitig; -ange o. (lig.) leeuwenoog o.; •bilndiger m. leeuwentemmer in.; -harl m. leeuwenbaard m.; -belierzl bijv. nw. zoo moedig, stout, onverschrokken als een leeuw; •btalt o. lecuwenhlad o.;-dixtel v., Z. KMlerdislel .•eidechse v.leeuw!iage- dis ».; -fiihre v. hergpijnboom m.; -/ii«- ;n. (I\'l.) leeuwcnvoet, wolfsklauw v.; (Nat. hist.) leeuwcnpool m.; •geschrei o. leenwengebrul o.; -gespami o. span o. leeuwen, leeuwenspan o.; -gleirh bijv. nw., Z. -haft; -griU in., Z. -tute;-grimm m. lecuwenwoede v.; -grube v. leeuwen- kuil in.; -haft bijv. nw. leeuwachtlg, al* een leeuw; -haut v. leeuwen huid v.; (Sp.) loo die — nicht reicht, muss man den Fuchsbalg annilhen, wie niet sterk is moei slim wezen: -herz o, leeuwenhart o„ leeuwenmoed m.; Richnrd —, ISie.liard |
||||||||||||||||||||||||
|
Leeuwenhart; -herzig bijv. nw. wie een
moed heeft als een leeuw, zeer sloul- moedig: -hund m„ -hündchen o. leeuw- hondje, leeuwtje o.; -jagd v. lecuwenjacht v.; -jiiger in. leenwenjager m.; -kalze v.. Z. -ajfe; -klauc v. leeuwenklauw m.; 2. (IM.) berenklauw v.; -kopf in. leeuwen- kop m.; 2. (Uelfsl.) verdroogde of ver- steende peer v.; -krafl v. leeuwenkracht v.; -kühn bijv. nw. stoutmoedig als een leeuw; -mils3ig bijv. nw./Z. -hafl; -maul o. leeiiwcnmiiil ui.; 2. (I\'l.) lecuwenbekje o.; (Houwk.) inuilvormigsieraad o.;-mu/A in. leeuwenmoed m.; -mutter v. leeuwin v.-. -ohr o. (Nat. hisl., I\'l.) leeuwenoor o.; -mden m. (ridder)orde v. van den leeuw; -rilter o. ridder in. van de orde van den Leeuw; -mbbe m. zeeleeaw m.: •schülzc m., 7..-jagcr;schwanz in. Ieeu- wenslaart in.; stark bijv.nw.lceuwsterk. zoo sterk als ecu leeuw; stirke v. Ieeu- wenkracbl, sterkte v. van den leeuw; slimme v. leeuwenstem v., gebrul o. van den leeuw; ^fig.) belderklinkende, don- derende slem v.; -lappe, -talze v. Ieeu- weuklanw m.; 2. (I\'l.) Z. -fusz; -thalei in. daalder of ihalcr m. met een leeuw er op, leeuwcndaalder m.; -tutev.leeuwen- schelp y.;-udrter m. leeuwcnwachler m.: -;o/iii m. tand m. van den leeuw; (PI.) paardenbloem. hondsroos v., leeuwen- land v.; —rai(//e v. leeuwetandrups v. Löwin, (•«•») v., Z. Uwe.
Loxodromie, v. koers m. van een
schip buiten de vier hnofdwindslrekcn. scheeve koers m. Loxodromisch, bijv. nw. eet
scheeven kners betreffende; -e Linie, streeklijn v. Loyal, (-er, si) bijv. en b. recht*
schapen, rondborstig, oprecht, getrouw. Loyalitiit, v., z. m. rechtschapen-
lieid, rniiilborstigheid, getrouwheid,eer- lijkheid v. LUbisch, bijv. nw. van Lflbeck.
Lxtoerne, (-«) v. spurrie v., kla-
verhooi o., Itourgondische klaver v.; il. kaars v. Luch, (-(e)«. mv. -e) m. gal o.; 2.
poel, plas ui.; it. moeras o. Luchs, (-e«, mv. -e) in. losch, linx
m.: 2. gespikkelde schelp ».; (lig.) drau- szen ein -, dalieim ein Mtiultcirf, voor |
||||||||||||||||||||||||
|
Lothkivscho, (-n) v. groote zoele
kers v. Löth-kolben,(-to/ce««,niv. -kol-
hen) ra. soldeerkolf v.; -knrn o. stukje, korreltje o. soldeer; -lampe v. (Goudsm.) soldeerlamp v.; -leim m. mengsel o. van paardenmest en leem om staal tesoldce- ren. Lgth-leinc, (-r>), -lion, (-c) v.
lijn v. van het dieplood,peillijn \\.;-nadeln v. mv. naalden v. mv„ die per lood ver- kocht worden. Löth-nagol, i-nagels, mv. .nagel)
m. geweermakersijzer o. om het deksel aan de p ui te soldeeren; -ofen m. hlikken oven m.omdesoldcerkoir heel te maken. Lothporlen, v. mv.paarlen v.mv.,
die met hel lood verkocht worden. |
||||||||||||||||||||||||
|
69
|
||||||||||||||||||||||||
|
Löth-pfanne, (-«) v. soldecrpan,
loodpan t.; -platte v., Z. -blech. Lothrocht, bijv. nw., /. \'enk-
recht. Loth-rohr, -röhrohen, o. sol-
deerpijp v.; -salz o., Z. -aschc. IiQths-barke, (•») v.. -geld,
(-(e)s, mv. -er) o., Z. Lnlsen-harke <J\\ Löthschale, (•») v. (i;inz.)hou-
len handvatsel o. om hel soldeerijzer aan te valtcn; scheibe v., Z. stein; schlosser in. hangsinlenmaker ui. Lothse, m., lothson, bcdr. ww.
&, Z. Lotse d\\ Lyth-stangc, (•») v. sotdcer-
slang v.; slein va. soldeorsleeu, steen in. om hel soldeer op Ie smelten; stiel m. steel ui. van de soldcerkolf. Lgthung, v. soldeerscl o.; it. sol-
deeren o. Lgthwago, (-n) v. schaal, weeg-
schaal, halans v. voor kleingewicht. Löth-werk, (-(c).«, mv. -«) o.
soldeerwerk o.; -zange\\\'. (tïniidstn.) sol- dcertang v.; -ziegel m., Z. slein; -:inn m. soldeerlin o. IiQtSChe, (-«) v. slool v„ poel,
plas m., gat o. IiQtschon, (lolschle, gelolscktt) o.
ww. waggelen, wankelen. Lotse, (-«, mv. -n) in. (Zeew.)
loods, hiiitenloods, kustloods, haven* loods m.; 2. (i\\at. hisi.) loodsvisch m. Lptson, (lotste, gelolst) bedr. ww.
ein Schi/f-, loodsen, binnenloodsen, uil- loodsen, als loods in of uit zee brengen. Lotson-barko, (-n) v. loods*
bool v.; -gehühr v., -geld o. loodsgeld o.; •gewerkt o. loodsen o.; sckaluppc v. loodsloep v„ jol v.; -ira.iser o. water o. |
||||||||||||||||||||||||
|
2250
|
||||||||||||||||||||||||
|
anderen scherpziende, voor zich zelve(n)
blind. Luchs-artig, bijv. nw. loschach*
tig, als een losch; -anye o. loschoog o.; (lig.) —nhaben. scherp zien;2.(Oelfst.) Labradorsteen ui. met zilveren glans; •tiuniy bijv. nw. scherpziende: -balg m.. •feil o. loschhuid v. Luchser, (-«. mv. Luchser) m„ Z.
Lanxcher. Luehsin, (-ne«) v. wyfje o. van
den lusch, wijfjes-losch m. Luchs-katze, (-«) v. losch of
lijn* ui. van Canada; it. caracal m.;-A\'/ai<r v. loschklauw in.; sapphir in. (Delfst.) helder blauwachtig diamanlspaath o.; it. korrelige, glasachtige lava v.; stcin in. (Delfst.) roodachtig bruin edelgesteente o., zirkoon m.;2.loschsteen,belemniet m. |
||||||||||||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||||||||||||
|
waarin de binnen* "I hnilenlood* mncl
dienen. LQtsmann, (-niann(e).«,mv.-/fi((c)
m., Z. Lotse; •sfakrwasser n„ Z. L»tscn- uasser. LQtte, (-n) v. (in bergwerken),
houten pijp, buis, walerleiding v.; il. schacht v„put in. voorluchtvcrversching; 2. schepel o.: •nklammer v. haak m. om de buis vast te maken. Lotter, (•», mv. Lotter) m., Z. Lnt-
lerbv.be. LQtter, lQtterig, (-er, si) bgv.
*n h., Z. heker. |
||||||||||||||||||||||||
|
Luf.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Luf.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
820 l.u.1
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
•pldlze) ui. lokplaats v.; -rabe ui., Z.
Aatgeier. Ludimugistcr, (ster, mv. ster)
ui. schoolmeester, school vos, pedant ui. Ludlor, (-s, mv. Ludler) m.,Z.Lu-
delniacher, il. /.. Üudler. Ludwigs-birn(e), (-(e)«) v.
naam eeuer pereiisoort; -kreuz o.,-orden
ui. kruis o., (ridder)orde v. van den II. Ludewijk; •ritler ui. ridder in. vau de orde van den II. Ludewijk. Luf, Luv, v., z. in. (Zeew.) loef,
loefzijde, wimlzijde v. Luf-bau m, (-baum(e)s, mv.-edu*
mr iu. loefhoom, loefhouilur iu.; -bras- sen iu. luefbras in., lakelwerk o. aan de loefzijde; -bug iu. boeg in. aan de loef» zijde; -yieriy bijv. uw. (van een schip), |
ui. lii\'ilioiiiii iu. om den moleaslecn ie
lichten; •begebenheit v. luchlverscbijnsel o.; -beschaffenheit v. lucblgesteldheid v., toestand in. van deu dampkring, klimaal o.; -beschreiber ui. Iuclitheschrijver,aeru- graaf in.; -beschreibung v. Iuchlbeschrij- viug, aerographie v.; -beslandig bijv. uw. bestand tegen de luchl; -bclt o. luchtbed o.; -beicohner ui. lucblbewoner, bewoner m. der lucht, vugel ui.; -bild u. luchtbeeld o.; -blase v. luclilhlaas, waterbel, zeep- liel v.; (vau vissclieu), luclilhlaas. kieuw ».; (tig,) hersenschim v., druombeeld o.; •blilzsloll m. eleclneke slufv. in de lucht; —nutter m. eleclruiiieler in.; -blume v. vanielje v. LüftCheil,(verkl.)o.lucblje,kueltje,
tochtje o., Z. Luft. Luft-deutung, v.,z. in..Z.-woAr-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Lucianskraut, o., Z. FaUhraul.
Lucienholz, [•et) o.,z. m.wilde- kcrsenhuul o. Lucifer, (-s) ui., z. ui. Lucifer, 11,1,1111 van den Satan,duivel, vorst lu.iler
duisternis; (Sterrenk.) Lucifer, Venus morgenster v.; (lig.) licht verspreider lichtdrager, licblaaubrenger in. Luok, (-e) V. (I\'l.) vvoudaneuiiioii v.
Luuk, bijv. n». (veroud.) Z. locker.
Lücke, (-«) v. opening, leeiule v.,
gal o.; (Tuinb.) onbegroeide plaats,open plek v.; (lig.) (in een gezelschap),leemte v.; (iu een geschrift), leemte, uitlating v.; die -n ausfüllen, de leemten aanvul* leu; die - bünen mussen, verplicht zijn om bij te bueleu. Lücken-büszer, (-büszers, mv.
•bitster) iu., -büszerei, v. (in een
biiek), slupvvuord o.; (tig.) pluatsvervan- ger ui.; (Tonneelk.) slroopup v., gat- stopper in., noodhulp v.; ich mll nicht sein — sein, ik wil zijn galslopper niet zijn; -hafl bijv. uw. gebrekkig, onvolle dig, vol leemten; (Uelfsl.) mei open vak ken; -liafliykeil v. gebrekkigheid,onvol- ledigheid ».; -yarn, -nelz o., Z. Lausch- garn; -lus bijv. uw. zonder gebrek, zou- der leemte; -zahn in. valscbe tand ui. IiUCker, bijv. uw., Z. locker.
Lückig, bijv. uw., Z. lückenhafl.
LÜCkschnur, (schnüre) v. schel-
koord o. aan een jagersnel. Ludol, (-«) v. pijpkaniietje, luit-
poije o.;\'2. (Scherts.) slechte labakspyp v.; 3. kleine plas, poel in., moeras o.; II. ui., z. iu. (Lakenb.) knoeiwerk, broddel* vverk ».; (Art.) kruit o.; il. Z. •[aden. Ludol-biru o , (-«) v. kruitho*
ren iu. iu den vorm eeuer peer; -faden ui. gezwinde lont v.; -horn o. kruilhuien in.; -lerche v., Z. Heidelerche; •macher ui. knoeier, broddelaar iu. Ludeln, [ludette, yeludelt) u. ww.
(Lakenw.) knoeien, hroddelen; \'2. zui- gen: 3. zingen, neuriën, jolen. Ludelsack, (-sack(e)s, UlV.-jdete)
in. kruilzak m. Ludor, (s) o., z. ui. vleesch o.
(vau groute dieren); \'2. (van gestorven dieren), aas, kreng o.; (Jachtw.) aas, lokaas o.; 3. (gein.) beul, kreng, geiueene vent ui.; (legen trouwen), slet, del, loe- der v.; 4. Z. -leben. Luder-bett, (-(e)s, iuv. -e) o.,
Z. Lotterbette; -liütle v. (Jaehlw.) scliiel-
hut, vildersplaats v.; -kerl m„ Z. Lader (3); -krahe v. zwarte specht ui.; •leben |
||||||||||||||||||||||||||||
|
geneigd om bij de
|
70
|
n wind te loopen,zwaar
|
||||||||||||||||||||||||||
|
op hel roer, loefgierig; -lialter ui. schip
o., dat goed hij den wind zeilt; •hörtt) bijv. uw. oplettend, luisterend; seile v. loefzijde, vvindzijde v.; spann o. (Zeew.) loefspan o.; -warts bijvv. loefwaarls,naar de vvindzijde. Luft, (Lü/le) v. (verkl. lüftchen
u.) luclil v.; -, frtsche - schöpfen, lucht, fnssche lucht scheppen; uh die - stellen, te luchten hangen; - muchen, yeben,luclil maken; sein Schift ol sich in die • spren- yen, in de luclil laleu springen; die freie -, de open luclil; Lehre non der -, luchl- leer, aerometrie ».: \'2. (Nat., Scheik.) lucht v., Iiiclilslrooui in., gas o.; feste -, vaste luchtstroom; brennbare », Z. Wat\' sersto/f; verdorbene -, Z. Sticksto/f; 3 lucht, ademhaling v.,adem iu.;jemn. die • benehmen. di\' ademhaling stuiten; die - einziehen, ademhalen, de lucht iuade- ineu; wieder - schöpfen, (lig.) weer bij- koinen, lot zich zelve(n) komen; nach - tchnappen, naar adem hijgen; es soll ihn liein rauhes Lultchen amcehen, hij is uiterst gevoelig, er moei vuur hem Keen windje aan de luclil zijn; 4. lucht v., wind, lucht ui., koelte v.; es gehl yar keine-, er is in hel geheel geen wind; ig.) in die - sprechen, in hel honderd praten; 5. sicA - tnachen, de kleederen losdoen; (lig.) zich ergens uil redden; jemn. - machen, iem. eigens uit redden; iem Geblete,der llrtisl -machen,vri\\ ma- ken, vrijen luop laleu; (l\'uiiib.) einem llaiime - machen, een boum snoeien; der Wurtel\' machen, den wortel bloul leg- geu; einem Wcmfasse • machen, een val luchten, liet zwikgalopenen;seinem Her- n • machen, zijn hall luclil geven; einem Kleide - machen, uitleggen; in die - sprni- ijen uolleii, (lig.) iu de wolken willen vliegen; einem jungen Menschen - lassen, vrij laleu, de vrijheid geven; (Spr.) Z. bauen; 6. lucht v„ hemel in., uitspansel, heiiielruiiii o., wolken v. mv. Luft-ader, (-n) ». slagader v.;
-ur/ v. Iiichlsoorl, gassuurl v.;-arliy bijv. uw. luclilsouilig,gasaclilig;-uiu/eei\'un</ v. doorprikken o. der darmen om er de luchl uil te krijgen; -bad u. luchthail o.; °2. bloolslelling v. aan de lucht; -ball(on) in. luclitluil, luchlhalloii ui.: •butlonsund iu. ballast lil. vau een liichlljol; •baant |
||||||||||||||||||||||||||||
|
tagerei; -dtcht bijv. uw. luch
|
54
|
ldiclil, ber-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
meliscli; -dichtiykeit v. dichtheid dei-
lucht; —<me««erui. Iuchtdichlheidsnie- ler, maiiomeler ui.; -druck ui. luchtdruk iu., drukking v. der luclil; —pumpe v., —verisu. Iiiclitpoiiip.perspoiup v.; -eise«- bahn v. luchlspoorvveg iu.; •eleetrictlat v., Z. •blitzslol]; -eluier o. elixer o. legen aslhma. Luften, (luftete, yeluftel) o. ww.
luchtig zijn, koel zijn, waaien. Lüften, (Hiflele, geliftet) bedr. ww.
Z. -auslüften; Getreide -, aan de luchl hluotslellcn, te luchten leggen; timen liatim -, snoeien; il. dunnen; einen Stem -, oplichleu, opbellen, optillen; den Hut -, een weinig oplichten; II. wed. ww. sich -, iu de lucht gaan, een luchtje gaan scheppen. LUfter, (•*, mv. Lifter) iu. stift v.
naast liet aambeeld vau een spijkersiuid; (iNaald.) Z. üiehelufler. Luft-erscheinung,(-(;/i)v.iiichi-
verschijusel o., meteoor ui.; "J. Z. -bild; —slehre v. leer, weienschap v. der lucht* veranderingen, weerkuude, meleurulugie v.; -ett» v. luchlkokei in., luclilleidnig v., schoorsteen m.;-essen; v.luclilelixer,iuid- delo. legen aamborsligbeid; -fdhre »., Z. -batl; -fahrer iu., Z. schiller; -fahrt v. lucbtreis.reis v. ui een luchthol; -(any in., Z. -essc; 2. (Bergw.) luchUcboorsleen, luchlkoker iu.; -farbes. kleur v. der lucht, hemeiblauw, azuur o.; •fensler u. Iuchl- veusler o.; -fest bijv. uw., Z. •dicht; \'2. Z. -bestandiy; -feuclitigkeilsmesser ui. luulilvuchligheidsiiieter ui., hygrometer iu.; -feuer o. lucblvuur, vurig luchlver- sclujnsel o.; \'2. (Zeew.) Sint Klniiisviiui o.; 3. (Vuurw.) vuurweri o.,dat omboog vliegt, vuurpijl ui.; 4. (.Njl. lusi.) iwee- kleurige glimworm iu.:-form v.luchlvorm ia.;-förmig bijv.nw.lucblvurmig.Z.-ar/i^; -yuny iu. luchlkanaal, ademgal o.,lucht- pijp v.; -yattung v., Z. -arl; -gebaude u. Iilihlkasleel o.,7..-bild;-yebildeo.schep- ping v. der verbeelding, droombeeld o., hersenschim v.; -yefass o., Z. -yany;-ye- lieder u. bevvuners iu. mv. der luchl, vu- gels iu. mv.; -yelilde o. hemel ui., Iuchl- iiiuu, uitspansel o.; -geyend v. Iucht- atreek,hemelstreek v.; -gettlm. (Fabell.) luchlgeesl iu.; -yemnUle u , Z. -bild; -ye- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
o. lieilerlijk, o
|
3556
|
ntuchtig, losbandig leven:
|
||||||||||||||||||||||||||
|
il. geraas,geweld, leven o.; ein — führen.
suh dein — ergeben, i»i — liegen, een liederlyk, losbandig, gemeen leven lei- den. \\ LUderlich, (-er, -si) bijv. uw., Z. liederlich.
Luddrn, (luderle, geluderl) bedr.
ww. (Jachlvv. veroud.) lokken, door aas lokken; jumje Wolf e tasten sich -, laten zich mei aas vangen; \'2. o. ww. een lie- derlijk, losbandig, gemeen leven leiden, Z. Luderlebeit. Luder-plutz, (-platzes, mv.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
L(ïg 821
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Luf.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lu f.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•iiste) in. Inchtvat o. van de long, lucht*
pijpstok m.; \'blut mier v. Iiichtpijphlncil- adcr v.; -briiune v. ((ien.) ontsteking v. in de luchtpijp, longontstekingv.;-bruch m. (Ilcelk.) luchtpijphrcnk v.; -deckel m. luchtpijpileksel o.; -drüse v. lucht— pijpsklier v.; -entznmlung v. ontsteking v. van de luchtpijp, kroep v.; -/ian( v. luchtpijpvlios o.; -knnrpel m., Z. Ring- knnrpel; -knpf rn. strottenhoofd o.; -d//- nung v. Iiiclitpijpsnedc v.; schlagmler v, luclitpijpslagader v.; schnitt m., Z. • ölfnung; sehnindsttchl v. longtering v.; •spnlt m.strolspleetv.; -.v/cin m.(Heelk.) verharding v. der luchtpijp. Luft-salz, (-(e)s) o., z. m. Iucht-
aanlig zout, zoutdeeltjes o. inv. in de Inent; saucr bijv. nw. verkiiolzuuril, in koolzuur nvcrgegaan;-.5rtii9ernArcv.Inch t- trekker m., trekbuis v.; siiule v. (Nat.) luchtknlom v.;--dur» v. zuurstof v.,ZUIir- slofgas o.; •schacht in. (Mijnw.) put m. voor de liichtvorversching; .schau v. waarneming v. van de lucht of het wc- der; srhauer in. voorbijgaande windvlaag v.; schei\' bijv. nw. bevreesd voorde vrije lucht; scheue v. vrees v. voorde vrije lucht; schicht v. luchtlaag v.;schieszen o. schieten o. in de lucht; 2. (Jachlw.) il de vlucht schieten; schil] o. Iuehl- ch\\f o., Z.\'hall; schi/fer in. luchtrei*
ziger, luchtschipper, luclitbolbestimrder m.; sehifferei v. reizen o. met den lacht- bol; schi/ffahrt v. reis, opstijging v. met leu luchtbel; schiffkunst v. Iuchtbnl- kunsl, kunst v. om luchtbollen te maken en te besturen; schliige m. mv. (Alt.) |
porspomp v.; • vcrdünnnng v. verdunning
v. der luchl; -ieage v. luchtmeter. acrn- meter.liarnineter m.; •wigekunst v. Iucht- weegkunsl, aeromelric v.; -u<igcr m., Z. •messer (3); -tcahrsagcr m. luchlwanr» zegger m.; -wahrsagerei v. luchtvaar» zeggerij, voorspelling v. uit de gesteld» heid der luchl; -warze v. (Nat. bist.) adcmhalingsorgaan o. bij de insecten; •wasser o. wolken v. mv., vochtige nevel, regen m.; 2. brandewijn m. legen aam» bnrstigheid; •wedel m. waaier m.; -uelle v. (Nat.) luchlgolf v,; -irerk o. zuigwerk o. bij pompen; -ieurz(el) v. angelica v.; •zapfer rn. werktuig o. om het water af ie lappen, Irokar m.; sApfchen, sSpflein o. (Knip.) zwikje, houten pennetje o. voor hel Inehlgat in de vaten; •zeichen o.. Z. •entcheinung; -zclle v. (Oullk.) Inchtvat o.; -ziegel v. in de lucht gc- droogde tegel in.; -zieher m.tochtmaker, venlilatnr m.; -zug m. tocht m., trekken o. der lucht; 2. Z. -lnch; sfinder m. (Nat.) lichaam o., dat door aanraking met de lucht ontbrandt. Lufwand, (-H<im/c),-pardune,
(-n) v., Z. Lu/brassen. Lug, (•(«)«, mv, Lüge) in., Z.Lügc;
• iind Trug, leugen en bedrog; nul - aus- gehen,o\\i bedrog peinzen, op bedriegerij uit zijn; in der Welt isl nichls als - nnd Trug, de wereld is vol leugen en bedrog, vol dwaling en leugen. Lug, (-(e)«, mv. -e) o. gat, hol,
verblijf o.; 2. Z. I.ukc. Lugaufdenpfennig, (-(e)j,mv.
-c) in. diiilenilief, vrek rn.
LligC, (-«) v. leugen of logen, on-
waarheid, fabel, verdichting v.; (ge- meenz.) bedriegerij v„ bedrog o., dwa- ling v„ verzinsel o., li<t v.; eme - sagen, lene lengen vertellen; auf einer - ertappt werden, op ccue lengen betrapt worden; jent. -en slrafen, iein. logenstraffen; jem. einer - beschuldigen of überfihren, logen- slralVen, van eene lengen overtuigen; jem. nul -n berichten, iem. beliegen; (Spr.) -n haben kurze lleine, eene lengen wordt spoedig ontdekt. Lugen, (lugte, gelugt) o. ww. (w.
i. gebr.) Z. sehen, schatten, laucrn. Lügon, [log, gelogen) o. ww. onr.,
m. h. liegen,onwaarheid s| reken,bcdiic- gen, verzinnen; jem. in\'s Gesicht -, iem. in bet aangezicht, onbeschaamd liegen; er hal es in seinen Hals hinein gelogen, hij heeft bel onbeschaamd gelogen;(S|ir.) er lilgt, dass sich die Halken biegen, hij liegt alsof het gedrukt is; dass ich nicht lüge, laat ik niet liegen; 2. bedr. ww. ede. -, liegen, Z. heucheln; II. o. zeirsl. liegen o., bedriegerij, leugen of logen v. Lügen-beutel,(-(c\'s, an.-lel) m.
leugenaar in., hij die altijd uilvluehtjes
heeft; -beueis in. leugenachtig, valsch bewijs o.; -Md o. schynbeeld,zinsbedrog o., runrspiegehng v.; -feimi in. vijand m. au het liegen; -frucht v. vrucht v. of gevolg o. van het liegen; -fiirst m. Ieu- genvurst, Duivel, Satan m.; -getst in. Ieu- gengeesl n>..; it. leugenachtige geest m.; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sduert bijv. nw., Z. sauer; •gescktculst
v. (Ilcclk.) mot lucht gevuld huidgezwcl o.; -gesicht o. lunh)tvnrschijn<el o.; \'ge- stalt v. luchtbeeld, droombeeld o.,hcr- sonsehim v.; it. Inchtvnrni rn.; in —, Inchlvormig; 2. —, Z. -bilil; -gürlcl m. aardgordel m., wereldstreek, zone v.; •gite v. goedheid, gezondheid, heilzaam- heid v. ilcr lucht; —messer m. werktuig |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. "in ilc d
|
6146
|
eugdelijkheid of gezondheid
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dor lucht te melon, eudiometer m.;
—messnng v. luchtziiivcrheiilsnielhg. eadiometrie v.; -hahn m. kraan v. nm lucht in to laten, luchtklep v.; -hauch m. tncht, wind m.; •heisnng v. verwarming v. der lucht; it. verwarmen n. van de lucht; —snfen m. luchlverwarmingsnven in.; -himmet m., Z. -kreis; -hnnig m., Z. HoniglhaH. Luftig, (-or, -st) bijv. nw.lnchlbc-
vattend, gas bevattend, gas houdend; 2. aan de lucht blnntgesteld, in de lucht wonende; 3. (van gebouwen), luchtig; 4. (van kleederen), (flg.) luchtig, licht.dnn, kaal; 5. (van menschen), luchtig, los, Inszinnig; es sieht bei ihm - aus, hel ziet er sjofeltjes hij hem uil, zijne zaken zijn in slechten staat; \'keil v. Inchlig- heid. winderigheid, veranderlijkheid, los- zinnigheid r. Luft-kieme, (-n) v. (Nat. hist.)
luchtkieuw v.; -kissen o. Iiichlkussen,
windknssen o.; -ktappe v. Inchtkle|>, vciitilatieklep v.; -knpper m. knhhebij- tcr in., paard o,, dat de tanden in de krui zet en zich opblaast; -körpcr va. Iuchl- vormig lichaam o.; -kreis m. luchlkring, dampkring ra.,atmospheerv.;-(ueeJv.>Z. Dampfkugel; it. 3. Z. -batt; 3. kogel, bol ni. met luchlgas gevuld; -kiigclchen o. luchlkogeltje o.; -knnde v. lochtkcnnis, kennis v. van de Ittcht, aerologie v.;-kun- dige ui. Iiichlkundige, luchtkenner in.; -leer bijv. uw. luchtledig; 2. (Werkt.) van lucht beroofd; -leere v. (Nat.) luchtte» digc o.; -lcrchc v. waterleeuwerik m.; •Inch o. luchtgal o.; (in de huid), porie v.; -malz o. in de lucht gedroogde mout v.; —bier o. porler o.; -maschinc v., Z. -6<W/;-massc v.massa,hoeveelheid v.lucht; •materie v. luchlslof v.; -meer o. Iuclu- zce o.; -messer m. Inchtnieler, aeromeler, manometer m.; 3, gasmetcr m.; 3. lucht drukkingsmeter, barometer m.; •mess- kunst v. luchtmeetkiinst v.; -perspecticie v. (Schild.) perspectief v. betreflende de |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
roote vuurpijl m., vu
|
24
|
urworsl».; srhloss
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. (lig.) luchtkasteel o., hersenschim v.;
schliisscr banen, luchtkasteelen bou-
wen, ijdele plannen maken; —schnpfen o. luchtscheppen, ademhalen o., ademhaling schuss in. schol o. in de lucht; schiearmer m. (Art.) zwerrner.zwerinpol in.; schncbekunst »., Z. schi/fkumt; schwefel in. zwaveldeelljes o. mv. in i lucht; -schwere v. Inchlzwaarle, zwaarte v. der lucht; see m., Z. -kreis; segel o. (Zeew.) luchtzeil, knclzeil o.; -segler in., Z. schilfer; seil o. onmogelijke o., dal niet te doen, onbestaanbaar, onmogelijk |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
8933
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
is; spiegelung v. luchtspiegeling v.;
springer ra. koordedanser, springer, kunstenmaker m.; sprung m.luchtsprong in.", stand in. toeslanil m. der lucht, temperatuur v.; stdubchen o. luchtdeel» tje o.,alome o.; stein m.,Z. Ilimmelstein; stoff m. luchlslof v.,gaso.;—messer ra. gasmeter m.; streich m. slag m. in de lucht; (fig.) windrnakerij, pocherij, snoeverij v.; s\'.rich m. luclitslreek v., klimaat o.; strom m. luchtstroom m.; 2. windvlaag v.; -thcilchen ó. luchtdeel» tje, molecule o.; -ton in.(Schill.)lnchl v. IiÜftung, (-en) v. blootstelling v.
aan de luchl; (Mol.) hnogcr stellen, op- lichten o. van den bovensten molen» steen. Luft-verdichtung, -verdic-
kung, {-en) v. sainenpersing, vardlk»
king v.der lucht; —sapparat in., —spum- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lucht; -pjlanze v. Iii
|
23
|
chtplant v.; -pistolc
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. windpistool o.; -pumpe v. Iuchl-
porap v., Z. -druckwerk; —nbehdller, —nkaslen m. luchtpompkast ».; —nglas o., —glocke v. klok v. ecner luchtplonip; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
65
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•rand m. gezichteinder, horizon(t) m.;
•raum m. ruimte v. met lucht gevuld; 2. Z. -kreis; 3. Z. spielraum; -reich o. rijk o. der lucht; •reiniger m. luchtreiniger, luchlzuiveraar m.;-reinigung v.zuivering v. der lucht, luchtzuivering v.; -reise v., Z. -fahrt; -reiscndeva„Z. schilfer;-rohr o., Z. Windbüchse; -rölire v. (verkl. •röhrchen o.) lochtbuis v.,luchtkoker m.; 2. Z. ~gang; (genieenz.) fluitje o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Luftrühren-iist, (-ast(e)s, mv. pe v. Iuchtverdikkingswerktuigo.,lacbt-l-o<<d o. geld o. voor valsche getuigenis;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
82:
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Luid.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Mini.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
iiin.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Lümmolei, (-eu) v. Iiiminelaeh-|v., \'L. Ptpteritonipfe; sireii m. strijd,
tigheid, domheid, lompheid v. twist ni., oncenigheid v. om niets, om Lümmelhaft, (-<r. -(e)st) bijv.! eene kleinigheid; -lrog in. (I\'ap.) lom.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
il. geldboete v. >uor laster of i»lschege-
luicenis. Lügcnhaft, bijv. nw. Ieugenarh-
tig. verzonnen, ralsrh. huichelachtig. LUgenhaftigkeit, v. ieugenacb-
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
nw. Inmmelarhtig, lomp, boersch, dom:
-es Ausselien. boers» h, dom uiterlijk. Lümmelhaftigkeit,».. Z. Lüm-
tnrlei. Lümmeln, Jiimuielle. yrliimmrll)
o. ww. zich lomp. lunirnel.il hiig gcdra- geii; 2. bedr. ww. (Verv.) de stof iu hel verven voor hel koken luchten. Lü mm licht, bijv.nw. zonder sle.
vigheid, slap, week. Lump, (-e»), mv. -i.ii) m.,Z. I.um
pen; 2. (i. k. bel.) ellendeling, smeerlap, vrek, gierigaard m.; (flat. bist.) - of -/i.vrA in. klonipvisch. zeebaas m LUmpchen, (verkl.) ». lompje,
voclje, lorrelje o. Lumpen, (iW/uV, yelutnpl) o. ww
een lui, liederlijk leven leiden, luieren lanterfanten; 2. bedr. ww. jem. -, met minaehting behandelen; (gemeenz.) sicli nicl\'l • lussen, ïicb niet laten inishaude- len. koejoniiceren. Lumpen, (-J. mv. Luinpen) m
lomp, lor. Harde, vod v., srin Kleid :ei- fnlil in -, begint eene lor te worden, in Harden Ie hangen of vallen; 2. lompen v. mv., verscheurde kleedereu o. mv.; (Hand.) Z. -:nckir. Lympen-baron, (-««, m. -e«)
in. gewaande baron m.; •huch o. slecht lioek.gemeeii.onbediiiilend boek o.;-ilicA- l,r in. ellendig dichter, pruldichler in. -diny o. ellendig ding o., nietigheid v. bagatel o.; -er: o. (Ilelfst.) slecht erls o.; •fdule v. (I\'ap.) rolbak in., waarin de lappen verrotten; -(ruus.,\'/..-snmmlerin; •gelil o. oubi\'duiilende, kleine som gelds; el», urn ein — knufen, voor een spotprijs ui., i ii bagatel o. knopen; •geschenk o. (i. k. bet.) klei» geschenk onbeduidend geschenk o.; -gesthmci$z •gesindelo. gespuis, gemeen, janbagel o.; •handel ui. lonipenliandel, handel ui. iu lompen; 2. geringe winst gevende li.m- del m.: 3. kleinigheden, lorren, vodden v. mv.; -hamtler, —in, lonipenkoopmaii in., lompen koop vrouw v.; -linnd m. (Scheldw.) gemeene vent, genieene ke- rel, schelm, schurk in.; -hammer v.(l\'ap.) loinpenkainer v.; -kerl m., Z. -hund; • kram in. voddenkraam V., voddcnwin- kel in.; 2. Z. -handel (2 en 3); -kramer m., Z. -handler; -mann 111., \'i.-sainmler; •messer o. (I\'ap.) lompeuuies o.; -mitlrl o. nutteloos middel, middel o. zonder gevolg, drogerij v.; -nesl o., -orl m. nie- lig plaatsje,slaiije,nest,o.;-/wci o„Z. -ye- tlndel; -papier o. papier o. uil lompen vervaardigd; \'ranch m. loupeurook in. uiu de bijen Ie verjagen; -reiniyunys- maschine v. werktuig o., machine v. om de lompen te reinigen; sache\\.,2.-diiiy; sommier, —in, voddenraper m., vod» rleuraapsler v.; schneider m. slechte kleermaker iu.; (I\'ap.) lonipensnijdei m.; il. werktuig o. om lompen Ie snijden, Z. •mester; —maiehine 1. lompen-snij- inacliine v.; sold m. schrale, nietige lie- looning, karige bezoldiging v.; slamp/e |
peilbak, loinpentrog in.; -eolk o., Z.
•getindel; -uaare 1. slechte waar v.. lompen, vodden, vodderijen v. mv.; it. (lig.) Z. -gesiiidil; -meib o., Z. -samm- lerin; -:eug o. (i. k. bel.) lorrig goed vodiiegoed o.; il. Z. -hoiidvt (Z);-zieher •11. (Art.) aftrekker, krasser in.; -ivcker m. ongeraffineerde suiker v. in stukken; •Hinder m. lont v. Lumperei, (-en) v. (Volkst.)vod-
ilerij.uietigheid, kleinigheid »..bagatel o., beuzelarij v.; reyen eincr - slreilen, on eene kleinigheid twisten. Lumpflsch, (-es, mv. -e) m., Z.
Lump. Lumpicht, (.er, si) bijv. en b.
ellendig, armzalig, nietig, gering, karig, vrekkig; -er Hausralh, armzalig, ellen- dig: das sielil - aus, dat ziel er armzalig, armoedig, ellendig uit. Lunipig, bijv. en b. vol lompen.
gescheurd, gelapt, in flarden; er komml sehr - d her, hij is in lompen gekleed, met lompen bedekt; was uill dieses -e H\'rili?, wal wil dal leelijke, vuile wijf o. die morsebel v.? Lunambulismus, (onh.) in,
slaapwandelen o. Lunambulist, (-e«, mv. •en) m.
slaapwandelaar in. Lunarisch, lunatisch, bijv.
uw. ile maan betreffend, tot de maan bc- lioorend. Lund, (-(e)v, mv. -c) in. zeepapc*
gaai in. Lunde, (-«) v„ Z. Lunle.
Lunen, (lunle,gelunt) o. ww. (van
den wind), gaan liggen. Lunge, (-/t) v. long v.; eine yule
• liaben, goede longen hebben; (lig.) eene goede slem hebben; «114 toller -,zoo hard men kan; [rei ton der - sprechen, vrijuit, openhartig, rondweg; von der • riïiiniin, hel hart lucht geven. Lungen-ader, (.«) v. longader
v., Z. schluyader; -arznei v. middel o.
tegen longziekte; -balsam m. balsem m. voor longtering; -Aa«i/ o. (Ontlk.) I011- geubaud 111., ligament o. van de longen; •besc\'mieruny v. pijn v. iu de long; -blasc v., (verkl. -blöschen o.) (üntlk.) long- hlaasje o.; -bliller o. mv., Z. -flügel; •blunie v. (PI.) berfstgeutiaau v.; 2. ge- woone kamille v.; -blulader v., Z. -ader; •driise v. Inngklier v.; -entzündung v. longonlsteking v.; -faul bijv. nw. aan longontsteking lijdende, teringachtig; it. kortademig; (Veea.) dampig; -fdule\\\\ longziekte, longontsteking v.; -feuchtig- keil v. (Ontlk.) vochtigheid, weekheid v. van het borslvlics;-/Wi!c s\\,2.-moo$; jliiyel in. (Ontlk.) kwab v. van de long;
geflerhl o. (Ontlk.) longvlccht v.; -oe-
siiiuilr 11. longgezwel o.; -gliter o. mv. longglazen o. mv.; -Ai«!i m. (gemeenz.) jtmn. einen • geben, eene snee door den neus geven, de waarheid zeggen; -kam- mer v. (Ontlk.) longenkomer v.; -kiemer at. mv. dieren o. mv., die door longen |
|||||||||||||||||||||||||||
|
lighcid, valschheid, huichela
|
89
|
chtigheid ».;
|
||||||||||||||||||||||||||
|
2. gewoonte v. van te liepen, gebrek o.
aan waarheidsliefde. LUgenlich, bijv. nw.,Z. liiyenliu/t.
LUgen-maul, (•maul(e)s, rav.
•manier) o., Z. Lüguer; •prtdiger m.leu- geuachlige prediker, hij die eene valsche leer predikt: -prnphel ui. leugenprofeel, valsche profeet in.; srhmied in. hij die leugens verzint; •teufil in., Z. -yeisl; •zeihuny, -:ichl v. beschuldiging v. van leugen; -zunye v. leugeutong v.; 2. Z. Liianer. Lugger, -.ï, mv. Luyyer) ui. log-
ger ro. Lyggerer, (s, mv. Luggerer) in.
langslaper, luiaard in. Lug-gestalt, (-f«) v.. Z. /.«f/fn-
Ai/r/; •gtlrilttch o. leugenachtig gebabbel o., leugeuachtige praatjes o. niv. Lügner, (-a, mi. Lüyner) m., -in,
(•tien) v. leugenaar in., leugenaarster v.: /cm. JBB1 - muchen, iem. lot een leugenaar maken, van eene leugen beschuldigen; Z. Linje; zum - leerden, gelogenstraft v» orden. Liigncrisch, bijv. nw. gelogen,
verdicht, verzonnen, Z. tügcnnaft. Luke of Lüke, (-«) v. luchtgal,
luik, blind o.; il. valdeur v.; (Zeen.) luikg.il. luik o. Luken-bUgel, i-geit, mv. -9W)
ui. (Zeew.) ijzeren staaf v. vaiihetluik-
(gal); -decket ui. (Zeew.) luikdekscl o.: •giller o. (Zeew.) traliewerk o., rooster ui. op het luikgat; -kluppe v., Z. -deckel; •laden m. blind o. voor een luik; -rieyel m. (Zeew.) luikgrendel ni.j-.srAu/niisuiv. Iiiikscharnieren o. mv. Lulci, (-», mv. -e) m. (Volksl.) \'/..
Luder. Luiken, Lulker, z. lullen rf-.
Lullen, (lullle, yelullt) bedr. en o.
ww. neuriën, zachtjes zingen; ein Kindl \\n den Sclilaf -, in slaap zingen; (lig)\' sneuen, bedaren, doen bedaren. Lllllor, (-s, mv. Luller) m.,-in,
(-nen) v. hij, zij, die neuriet om een kim) te doen s\'apen; \'2. m. zuigllcschje o.; .1. v. zoogster, zoogvrouw, ziiigster, minne v. Lilll-gosang, (-yesang(e)s, mv.
•yesanye) m. wiegeliedje o.; -mann m. lullemau ui. Llimbal, bijv. uw. de lenden be-
tietfend. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Lume, (-«)
in hel ijs, bijl v.
|
v. gal o., opening v.
mv. kleine citroe- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Lumicn, v.
nen in. mv. Lumme, (•»)\' v., Z. Lohme.
Lummel, (-n) v. .onde kling ».,
mes o. zonder hecht. Lummel, (-.<, mv. Lummel) in
lummel, lomperd, vlegel, boerenkinkel, domoor m. LUmmel, (•») o., z. m. omloop,
strot in. &. van dieren.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Lus.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lur.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lils
|
823
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
demei); -klee in., Z.B.Iterklee; •krampf
in., Z. Bruslkrampf; -kra»kheil v. 1oiig- liekte ».; -kraut o. Inugkruid o.; grünes —, longinos o.; -lappen m., Z. -(lügel; -lataerge v. verzachtend borslmiddel ".; •huw v. longlijn v.; •magennerv in. wervende zenuw v.; -miltel o.. Z. -ur:- «•i; -mooa o. longmos, Inugkruid o.; • mus o. gehakt o. van kalislnng en lever; •nelz o. (Onllk.) longvlies o.; -probc v. vau ecu dood kind), (Gen., lier.) long* proef, omlrrzuckiiig v. der loiifj; -schlag- ader v. lungslagader v.; schneiken v.inv. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
achterbaks houden, achter de mouw
|
Luster, (-t, mv. Luster) in., Z.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hebben, bedriegen.
Iiurk, bijv. uwlomp.
Lurke, (-«) vgaren; 2. slechte dra
Lurken, (lurkzuigen, opzuigen
keu. Lurks, (•en, m
|
Hongeleurhlcr.
LUstern, (lüslcrte,geluslert)o.n w.,
m. h., \'L. gelüslen, lusten. Lust-erweckend, bijv. uw. den
lust opwekkend, uitlokkend; -fahrcn o.
ww. spelevaren, een pleizicrtnchije doen;
even pioeveu, lur- -[ahri\\. pleiziertnchlje. pleizierreisje o..
Ispelevaart v.; -fcuer(ucrk) o. vrcugdc-
-en) in. onhan-|vuur, vuurwerk o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lustfeuer-büchse,(-«)v.(Art.)
doosje o. met vuurwerk, Deiigaalscli vuur o.; —werker in. vuurwerkniaker m.; -(uerks)kunsty. vnurweiKniakerskunsl v. Lust-gang, (-gang(e)s,tu\\. -gan-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Iij;e, lompe, linksche knul of vent m.;
2. hij die vuile laai uitslaat. Lust, (Lüste) v. lust in., vermaak,
genoegen, genol o., pret v., aangenaam- beid v., wellusl m., begeerlijkheid v.; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(.Nat. In-I.) door luclilkieoweii ad
|
98
|
emende
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
.lieren uf insecten o. niv.; •tchwindtuchl
v.((len.) longtering \\.;-tlein in.,Z. Luft- rihrentlein; -tneht v., Z. schuindsuchl; •süchlig bijv. ii w. longlei ingachlig; •Ihierc ii.ui v. door longen ademende dieren u.mv Lungorer, (-s, niv. Lungerer) m. bedelaar, onophoudelijke vrager, zanikci 10.: il. luiaard ui. Lungsrig, liyv.uw. bedelend,aan-
\'loiidend vragend, it. lui. Lungorn, [tungerte, gelungtrl) o.
ww. bedelen, aanlioiidend vragen, /.uu- ken: il. den luiaard uithangen. Liingortaschc, (*») v., Z. Lun-
\'lerer. TjUngwui\'S\'., (**Srie) v. (I\'l.) gan-
zenvoel v. Lfjusc, (-n) v. luns, wagenluns,
spie uf »pij v. Lunte, (-«) v. (Art.) lont v.; (lig.,
gemeen*.) - ricchen, lont ruiken, ergens de lucht van krijgen; (Nat. hist.) (van een vos, wolf ft), staart m.; (fig.) ge- vaar o. Lunten-büchse, (-«) v. doos
>. om lonten te bewaren;-feuer o. (Vuur* w.) vuurwerk »., waarvan de lont ver- schillende letters voorstelt;-//i«/ev. lont- geweer o.; -hih ii o. koker in. om lonten Ie bewaren; -kisle v. (Zeevv.) loutenkist v.; -köcher m., Z. •hom; -rechl o. recht n. van den sterkste; schtoss o. (Ge- weernt.) loutslot o.; -s/ie/, stock in. lontst ik in., lont v. Lunze, v., l. in. (Jacht w.) afval,
omloop in. Lupe, (-»t) ». (Giet.) stuk o. ge*
smolten ijzer van 100 pond. teef v„ wolf, gietvvolf ui. Lupen-feuer, (-<y-, mv. -er) o. kleine ijzcrgielerij v.; •friichbarkeil v,
vormen o. der gielwolven. Lijpfc, v., z. in. hennep m. met
zaad kuifjes. Lupfen of lüpfen, (lupfie, ge-
lupft ealilpfte, gelupft) liedr. vvw. beu- ren, tillen, opbeuren, optillen. Iilipino, (-n) v. wolfsboon, vijgc-
"f boksboou v. Liippc, (-«) v., Z. Lupe.
Luppen, (luppte, geluppt) bedr.
ww. lobben, snijden, castreeren; it. ver- minken. Lurde, Lurding, Lurdung,
v, (Zeew.) vvindloiiw o., geteerde lap ui. om het touw gewonden. Luren, {lurte, gelurt) o. ww. loe-
ren; il. de oogen neerelaan; 2. hcdr. ww. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fleischliche Lfisle, vleeschelijke lusten;Ije) in. wandeling v., pleixiertocht ut.;
seine- an e/w. haben, ergens pleizier in 12. wandrldieef, wandelplaals v.; •gónger hebben, vermaak scheppen in; den Luiten in. wandelaar Hl.; -garten m.pleiziertuin, frdinen,zijne lusten.zijn wellustvoldoen;]lusthof m.; -gnrtner m. tuinier m. van mit - essen, mei smaak, met lust eten; een lusthof; -gas m. (Scheik.) eerste lasset uns eine kleine - machen, laat onsIzuurstofverbinding v.; (gewooni.) vroo- een pretje maken; 2. zin, Hek, lust ni.,jlijkmakend ga<to.;-OeMu(<t>)o.,Z.-Aaiu; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gebüsch o. Instboschje, pleizierboschje
o.; •gefechi o. gevecht o. voor pleizier; •gefilde o. heerlijke vlakten v. mv., Iusl- veld o.; -gcfühl o. aangenaam gevoel, prettig gevoel o.; -gcgcnd v. aangename, prettige landstreek \\;,-gehblz o.,Z.-uald- chen; -gelage o. vroolijk maal, feest- in i.iI o.; -gesang in. vroolijk gezang o., feestgezang o.; -geschrci o. juichkreten in. mv.; -yeicachs o. lustgevvas o., tot vermaak aangekweekte plant v.; -hain m., Z. -gehölz, -uald; -haus o. lusthuis, paviljoen, buitenverblijf o., villa |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
begeerte v., verlangen o.; nach aller
nach Henenslust genicszen, iels volop gc- nietcn; - :u eltc. haben,ergens zin, schik in hebben; jem. - zu elw. machen, zin doen krijgen in, smaak doen krijgen in; es kam ihm die * an, hij kreeg zin, trek, lu-l; jen. die - :u elic. vertreiben, iem. den lust doen vergaan; (flg.) ich habe keine - mich schelten zu lassen, ik heli geen zin, geen lust. ik bon niel voorne- niens mij &. Lust-bad, [-bad(e)t, mv. -biier)
o. bad o. voor de pret, tot vermaak; -bahn |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. lustpark o., lusthof m.; 2. Eugelsch slecht huis, bordeel o.; -Aaiisc/i«n o
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Tuiiib.) prieel o.; -holz o.. Z. -gehöiz.
Lustig, (-er, -st) bijv. en b. lustig,
vroolijk, opgeruimd, opgewekt; etn *<•> Bruder, (geineenz. Bruiier• Lustig), vroo* lijke kwant, snaak m.; -e Ceseltschafl, vroolijk; eiu -es l.eben fïthren, een vroo- lijk, prettig leven leiden; sich • machen, zich vroolijk maken. Z. belusligen; sich iïber einen * machen, met iem. den spot drijven; 2. aangenaam, onderhoudend, vermakelijk, kluchtig, grappig; 5. tussch. wakker!, loei. Hink op!;-iei( v. vroolijk* heid, opgewektheid v., vermaak o.; 2. neiging v., sterk verlangen o. Lustigmacher,(-c/<crs,iiiv.-c/i<TÏ
in. pretmaker, grappenmaker, hans- worst in. Lust-insel, (-n) v. lusteiland o.;
-jagd v. lustjacht, pleizierjacht v.; -keim in. kiem v.,eerste prikkel m. tol zinnelijk genol; -kugel v. (Vunrw.) vuurbol in.; •lager o. pleizierkamp o. Lüstlicht, {-er. -st) bijv. niv., Z.
lüslern. Lustling, (-(s)-, mv. *e) uj., Z.
Wollilslling. Lust-ort, i-orl(e)s, mv. -orlt of
•örlcr) m., -platz, l-platzes, mv. •platze) m. lustoord o., lustplaats v.. •pumpe v. (Vuurw.) verschillende Ie ge- lijk afgetrokken ziveriupallen ra. mv. Lustralwasser, (•*) o, z. ra. wij-
water o. Lust-reich, bijv. nw. vermakelijk,
prettig, aangenaam, vroclyk, opgewekt; •reise v. pleizierreis v„ pleizierlochl m. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
park o
Lustbar, {-er, -sl) bijv. en b. ver-
m.ikelijk, onderhoudend, pleizierig, ae- nneglijk, aangenaam; -keil v. vermake- ijkheid, uitspanning, vroolijke parlij. pret v.; i/fenllirhe —en, publieke ver- iiiakelijkhedcii v. mv.; eine—jemn. zu Ehren anslellen. een feest geven ter eere van. Lust-beet, (•(«)«, mv. -«) o.. Z.
•sthek; -begier(de) v. begeerte v., vcr- angen o. naar zinnelijk genol; -bcrg m. (in een tuin), lustberg m.; -hoot o. plei- zierboolv.; (in Venetië),gondel ».;•oma- Ben m. springende fouteiu v.; -dime v. meisje o. van ph-izier. publieke vrouw, hoer v. LÜ3telei, (-en) v. zin, Irek, lust
m., begcerle v. naar lekkernijen, lekker- bekkerij v. Lil :toln, (lüsteite, geliistelt) o.ww.,
m. b. nach etw. -, trek, lust hebhen in, begeerig zijn naar. LUsten, (tüstete, geluste!) o. ww.
onp. es Uiste! mich zu reilen <ƒ•, ik heb lust om. het lust mij, Z. gelüslen. Lüstom, (-er, -sl) bijv. en b. be-
geerig, sterk verlangend, verzot; nach etw, • sein, belust zijn naar iels, verzot zijn op; il. wellustig, geil; mit -en Augen ansehen, met geile oogen aanzien, een geilen blik werpen op; 2. lust opwek* keud, aanlokkend; •heit v. begecriglieid lielii-iheiil v., zinnelijk verlangen o.; il verlekkerdheid, verzotheid v.; 2. geil- heid v., lust, wellust m. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
824 Maa.
|
Mac.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mac.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jj}iStTeinen,(lustrcislp,fieliislreisl)
o. ww., m. ». eenc ploizicrreis of een plciziorrcisjc doen. IiUStreiten, [riltlutl, luslgcritlen)
o. ww., m. s. een pleizierril maken, voor plcizicr rijden, cene wandeling Ie paard maken. Lust-reiz, (-(e)s, mv- -«) m-,IC-
koorlijkheid, aanvalligheid v., aanlok- kendc o.; 2. Z. Luslreismillel; -rei:end |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
genoegen wandelt; -varle T. schoonzicht
o., plaats v. waar men een schoon ge- zichl beeft; -weg m. wandelweg, aan- genamc weg m. Lutoolin, (-.t) o., i. m. (Scheik.)
kleurend bestanddeel o. van de stengels en bladeren der wouw. Luth, (-en) v. (Zcew.) spier v„op-
langer m., wrijfhnnt o., giek v. Lüth, v. (in samenstellingen),meisje
o., als Trinliilh, Harielüth. Luthcrancr. (-i, mv. Lvtheraner)
m.,-in,(-neii) m.belijder m.\\an den Lil* llierschen godsdienst,l.titbersebe m.en v. Luthcrisch, bijv. nw. Luthersch,
volgens den Lulherschen godsdienst. Lutherthum, (-.«) o., z. m. Lu-
therilom o., Liitherschc godsdienst m. Lutiren, {Mirte, hilirl) heilr. ww.
(Scheik.) met klcefdeeg luchtdicht mn- ken, dicht snieren, Inteeren. LutSChbeutel, (-lels, mv. -lel)
m„ Z. Saugcbeutel. Lutschen, (tulsekte, gelul*ck(e)t)
bcdr. en o. ww. zuigen, drinken. LutSCher, (-«, mv. Lulscher) m.
[zuigend kind, zuigeling in. en v.; Z. \' Lulsrhbeulcl. IiUttel, (-h) v. bak in. om hel goud-
crtsslib te wasschen. Luttenjunge, (-», mv. -n) m.
jongen in., dioden hak met gouderts vult.
Lutter, (-s) m., z.m. (üisl.) Iuan-
dewijn in. van de eerste sloking. Lützol, bijv. nw. (veroud.) weinig,
gering, luttel. Luvseite, v., Z. Laf.
Luxatiun, (-cn) v. verrekking v.
Luxiren, (luxirle, lurirl) o. ww.
verrekken. Luxurips, bijv. nw.weeldcrig,ovcr-
dadig, prachtig, verkwistend. Luxuriiren of luxurjren,
|
Luxus, (onb.) m. weelde, praal,
pracht, prachlliefde v.,lnie m.,overdaad, verkwisting ?.; •artikel m., -tiuare v. ar- tikel o. van weelde, nnnoodige waar v„ voorwerp o. tol pracht &. Luzerne, (-n) v., Z. Lueeme.
Luzianskraut, (-krani(e)s, mv.
•kröuler) o., Z. Lurianskraut. Luzienbolz, (-(e)s) o., z. m. /,«-
cienholi. Lyceum, (-«, mv. Li/reen) o. ge-
leerde school v., gymnasium o., inrirh- ling v. van onderwijs lusselien cen gym- nasium en eene hoogosrhonl, lyceum n. Lychnis, (onb.) v. (PI.) koekoeks-
bloem, viinrhlnem v., vroiivvenrnosje o. Lykantrop, (•<•". mv- •<">) n>-
wolfinensch, weerwolf m.
Lykorexie, v., z. m. geeawhon-
ger, hondshoiiger m.
Lymph&tisch, bijv. en b. (Ontlk.)
ile lyinph.i of hel bloedvvalcr betreffend, daartoe behoorend, waterachtig. Lymphdriisen, v. mv. «-aier-
vaat-klieren v. mv. Lymphe, (-n) v. (Ph.) vloeistof r. in de watervaten des licbaams, blned-
waler o., lympha v. Lymph-gefasse, o. mv. (Ontlk.,
I\'l.) watervaten o. mv.; -kugel v. water- bolletje o.; •gefiitenlzündung v. ontste- king v. der watervaten. Lyra, (Lyren) v. (Slerrenk., Mor.)
Z l.eier; -siingcr, spieler, —in, lierspe- ler, lierdichter m., lierzangsier v. Lyranten,m. mv. bacchanten,rei-
zeiiilestnilenlen.vroolijke broeders m.mv. Lyrik, v. lyrische dichtkunst, ge-
voelsilichlkunst v., lierdicht o. Lyriker, (-*,mv.l,yri*er) m. lier-
dichter, gcvocldicliler m. Lyrisch, bijv. en h. lyrisch, gevoel*
vol. Lysimach, (•(«)». mT- -c) m.(l\'l.)
wederik m., cgelkruid o., walcrgouds- lilocm v.; 2. giiichhcil o. met gele bloe- men. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
528586
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bijv. nw. aanvallig, beminnelijk, bekoor-
lijk; 2. prikkelend,aanlokkend; -reizmit- lel o. prikkelend middel, teeldriftwck- kend middel. Lustrin, (-s) m., z. m. glanstaf o.,
glanzige zijdenslof, Jiislhne v. Lu8tritt, (-(e)s, mv. -c) m. plei-
zierril m. Lustrum, (-s, mv. Lusira) o. )us-
Irum o., lijdvak o. van vijf jaren. Ij\\tBtSCha,\\iem,(lustschaiicrte,gc-
luslscliauerl) o. ww. beven, rillen van ho- geertc, verlangen, lust. Lust-schifï\', (-(e)s,mv. -c) o. plci-
zierjacht v., pleizicrvaartuig o.; schlost o. lusUlol o., lusthof m., paviljoen o., villa v.; studie v. (Godg.) begeerlijkheid, geneigdheid v. lot bet kwaad, zinnelijke lust ni.; (Gen.) venerische ziekte, syphi- lis v.; -sil: m., Z. •hans, \'Sehloss; -spicl 0. blijspel o. Lustspiel-artig, bijv. nw. ko-
mick, grappig; \'dichter in. blijspcldich- ter, schrijver m. van blijspelen. Lust-Stück, (•(*)*, mv. -e) o.
(Tuinb.) bloemperk o.; •Irunken bijv. nw. dronken van vreugde; -verderber in. vreugdesloordcr m.; -tragcn in. pleizier- wagen m , pleizierrijtuig o.; -na/rf m. lustbosch, wandclbosch o.; -mildchcn o. waudelboschjo, plcizicrhoschjc o. Lust-wallen,-wandeln,(/iisf-
ivallle.geluslualll en lusluaiidelle,gclus!•
wandelt) o. ww. voor zijn genoegen wan- delen. Lust-wandler, -in, wandelaar,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i (luxiiri(i)rte, luxuri(i)rl o. ww. on
|
51
|
tnch*
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
lig.ouktiisch, verkwistend leven, geil np-
wassen, in overmatige pracht of weelde I leven.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m., wandclaarsler v.,die voor zijn of haar
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
M.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
M, (.V of Hs of JI/\'j) o. m v. (13c Iel-
ter en 10e medeklinker. Maal, (-(c)s, inv. Móler)o.,Z.Makt.
Maal-baiun , {•baum(c)t, mv.
•biume) m. grciisbooiii ui.; slein in. gedenksteen, grersstecn m., monu- uient o. Maander, (-s) o., z. mv. kronkc-
Icndc rivier & in Klein-Azié; (lig.) dool- bof in., /. Irrgang. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Maandrisoh, bijv. nw. slingerend,macadamidrl) bedr. ww. cinen Weg -,
bochtig, kronkelend. Imet klein geslootcn granietkiezel of |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mnasz, (\'CS, mv. -c) o., Z. Masi. steen en k
|
C8B
|
alkpuin bedekken, mac-ada-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Maat, (-e«, mv. -en) m. (Zeevv.) iiiiseercn.
maat, stuurman in. Macarpn, (-en, mv. -en) m., Z. Maatschaft, (-eii) v. bemanning,\\Makaron.
equipage v., volk o., scheepsvolk o.; 2.1 Macaryni, Maclioroni, m. nu. (Hand.) compagnieschap, handelsver» llaliaansclie vermicelli v. ceiiiging v. Macaronisch, bijv. nw. -c Verse, Macadamisiren,{macadamisirle, l.atjjnsehe verzen, vermengd met woor-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mac.
|
Mac. 82S
|
||||||||||||
|
Mac.
|
|||||||||||||
|
iIimi uit levende talen met Lalijnschc uit
gangen. Macohiavellisch, Macchia
vellistisch, bijv. nw. volgens de leer van Macchiavelli; (fip.) doortrapt, listig, geslepen, sluw, staatkundig, bedrieglijk, arglistig. Macchiavellismns, (onh.) tn.
leer ». van Macchiavelli, leer v. van baat- /nchtige staatkunde. Macen,(-s, mv. Macene) of Mace-
nas, (onb., mv. Marenalen) m. Mecenas, aanzienlijke Itomein, vriend en hescher- iner van Virgilins en Horatins; (fig.) be- sclicrmer, voorstander m. der kunsten en wetenschappen. Maceratign, (-en) v. (Scheik.)
wecking, nilwccking v., het wecken of
aftrekken o. van eene organisch» zelf- slandigheiil in eene koude vloeistof. Maceriren, (maccrirte, macerirl)
lieilr. ww. wecken, laten wecken of door- Irekken, nitweeken. Machalles (onb.) m. (tig.) hij, die
alles doel, factotum, al-bescbik m.,rech- lerhand v. Machbar, bijv. en b. maakbaar, te
maken, te doen. Mache, v. (gemeenz.) i/ir Kleiil isl
in der -, haar kleed is in de maak, bij ilen kleermaker, bij de naaister, onder- handen; er wi// heule lhre Schuht in die • nebmen, bij wil vandaag beginnen aan Si; das isl ein Werk ion seiner -,dal is een maaksel o. van zijne hand,een koekje van zijn deeg: (fig.) tem. tn der - hahen, ouder handen hehlicn, afrossen. Mach 011, {machte, gcmachl) bedr.
en o. ww. maken, vervaardigen, doen, werken, bewerken; Kleider-, maken, ver- vaardigen; Kase-, maken;gcmarhtcs Gnld, kunstgoud; gemachler Edelslein, nage- maakl, valsch; gemachler Weiti, versnc- den; Feuer, Licht -, aanmaken, aansle- ken; ein Loeit-,maken, horen; (gemeenz.) (van een kind), in die llosen -, zich be- vnilen, in zijne broek kakken; Holz -, kloovcn; das llell -, opmaken, schudden; jemn., sich das Haar -, iems., zijn haar doen, kappen; das Essen -, gereedmaken, klaar maken; Ka/fee -, zetten; - Sic uns elw. mm Essen, maak ons wal eten klaar; zwei tmd zwei macht vier, twee en twee is of maakt vier; es macht zusammen 10 Thaler, het is Ie zamen 10 Th.; irie viel macht dieRcclmung,hoevee\\ bedraagt de rekening; 2. maken, verrichten, ten uitvoer brengen, volvoeren, bcwerkslel- ligcn; Schulden -, maken, aangaan; grosze Augen -, opzetten; sich ein Vermogen -, zich verschaffen, krijgen; ein Ilaus -, op een grooten voel leven; Holz -,(in het kc- gelspel), omwerpen; das Examen -, afleg- gen, doorslaan: (Jachtw.) nel -, steken; •ï. Z. Anfang, Ende, Lufl; Anslall zuelu: -, itoebereidselcn maken lol; der Sache ein Ende -, een einde maken aan; jemn. Lust ztt elw. -, smaak geven voor, lust doen krijgen \'m; jemn. bange -, iem. bang, ongerust, bevreesd maken; sich jemn. zutn Freunde -, zich iem. lot vriend ma- ken; uus e.inem Feinde halte ich ilin mir |
zttm Freunde gemocht, van een vijand
heb ik hem tot mijn vriend gemaakt; was trill er aus seincm Snhnc -, wat wil hij van zijn zoon maken, wat wil hij & lalen worden; :«m [lichter gemaclit teer den, tot rechter benoemd worden; jent. zum Doctor, Meister -, benoemen, aan- stellen;;\'em. zum Grafen -, verheffen; ein Niidchen zur Frau -, huwen, trouwen; ein Madchen zur Uure -, tol hoer maken, nnteeren, schenden; er isl ein gemachter Mann, hij is een welgesteld man: (ge- meenz.Jccn man in bonis;*tVA Sorgen -,zich bezorgd, bekommerd maken; jemn. Ver- druss -, aandoen, veroorzaken; Spasz -, grappen maken, schertsen; Ernst -, ern- stig zijn; jent. krank, reicli, glflcklich -, maken; das tcird ihn nicht reirher -, dat zal hem niet rijker maken, daardoor zal hij niet rijker worden; ferlig -, klaar ma- ken,afmaken, ten einde brengen;rfn///ic/i, lacherlich -, m,-.ken; jem. lallen -, laten vallen; ;em. glavlicn -,dass dj\\ iem. wijs. maken, doen gclooven &; sich zu schap [en -, zich zelve(n) werk geven; il. er missie es zu -, dass 4\\ hij wïsl het zoo Ie schikken; das machte, dass er veinte, dat maakte, was oorzaak Sc; mache, das. du fortkommsl, mank dal gij weg komt: mache doch, mache fort!, maak toch voort!, haast u toch!; er maclil es mir zu lange, hij verveelt mij; die Sonnemacht u-arm, de zon verwarmt: das machI[tursl Kupfteeh, dal veroorzaakt, wekt op; das macht, dass er zu leichlglöitbig isl, dat maakt.is oorzaak &;das macht mir niclils, ich mache mir nichts daraus, dal geeft mij niet, dat kan mij niet schelen; den groszen Hcrrn -, uithangen, spelen; etiie Sache drger -, als sie isl, eene zaak over drijven; jem. reich -, rijk maken, voor rijk doen doorgaan; ico» soll ich ausdie- ser Anlirorl •?, wat moei ik van & den- keu?; rich aus eincr Sache. aus jemn. elw. -, ophef maken van; nel aus jem. -, veel ophef maken van iem., iem. ophemelen; i. werken, doen, werkzaam zijn, hande- len; es • so gut man kann, maken, doen zoo goed men kan; jem. - lassen, laten maken, lalen begaan; elw.wohl -, in orde brengen; vat isl damit, dabei zu •?, wat m"i-i daarmede gedaan worden?;damit isl nichts, es isl nichts damit zu -,daarmede is niets te beginnen, te verdienen; so macht es jeder, zoo doet iedereen; so lange -, bis ettc. verdorben isl, niet ophouden voor lat iels bedorven is; er hot es ihm arg gemaclit, hij heeft hel hem benauwd ge maakt, hem mishandeld; mache es mir nicht wieder so, doe het niet meer zoo; sicli ein Klcid <f- - lassen, zich & laten maken, vervaardigen; sich etie. -, zich geld verschaffen, zijn voordeel doen met; sich nass, selimutzig, slanbig, rein -,zich nat, smerig, schoon maken; sich beliebl ,zich bemind maken, zich doen bcmin- nen; sich krank -, zich ziek maken; 2. wed. ww. sich davon, aus dem Slaube -, zich uit de voeten maken, zich wegpak- ken, zijne biezen pakken; sich auf die Scile -, zich verwijderen; sich auf den Weg -, zich op weg begeven; sich zu |
jemn. -, zich begeven tot; sich anjem. -,
zich wenden lot; sich an, fiber elw. -, beginnen aan; das lassl sich nicht -, dat is niet te doen, kan niet gemaakt wor- den; das macht sich gul, dat kan goed gedaan worden; it. dat staat goed; dieser junge Menscb maclil sich gul, gedraagt zich goed, gaat goed vooruit, ontwik- kelt zich goed; trits maclil der Kran- ke?, hoe maakt het, hoe gaat het met &?; er wird es nirhl lange mehr -, hij zal het niet lang meer maken, zal niel lang meer leven; nas - Sie?, hoc gaal het?, hoe vaart gij ?. Macher, (-s, mv. Maehcr) m., -in,
(-nen) v. maker, vervaardiger, fabrikant m., maakster, vervaardigsler v. Macherei, (-en) v. fahrikage v.,
fatsoen o., Z. Maclicn; it. Machwerk. Miicherlohn, (-(e)s. mv. -e) m.
maakloon, arbeidsloon o. Machiniren, (machinirle, machi-
nirl) bedr.ww.aanleggen, smeden,bron- wen. Machsel, (-s.mv. Mitchscl) o.maak-
sel. werk o.; (i. k. bet.) knociwerk,brcd- lelwerk o.; (Vleeschh.) reuzel o., vet o., Z. Kochfell, Macht, (Machte) v. macht, kracht
, vermogen o.; mil aller -, aus ganzer
schreien, laufen, uil alle maclil ioopen
&, zoo hard men kan; mil aller - rudern, uit alle macht roeien: iiber - schreien, ssen, bovenmatig, boven zijne krachten; (lig.) vermogen o. om ielstedoen, machl v.: das slelit in seiner -, dal kan bijdoen, taal in zijne machl: - über elw. haben, macht v„ gezag o. hebben &; die - der Liebe, macht, vermogen, kracht: die - eines Königs, macht v., gezag o„ heer-
schappij v.; sich zur liöchslcn - empor scluringcn, zich tot de hoogste waardig- heid verheffen;.«eini; - missbrauchen,zijne macht, zijn gezag misbruiken; jemn. zu etw. - geben, iem. volmacht geven; etw. aus eigener - thun, iets op eigen gezag ioen; die gcselzgcbende -, de wetgevende macht; die - eines Slaales,macht v., aan- zien o.; 2. krijgsmacht v.,troepen m.mv.; eine grosze -, aanzienlijke krijgsmacht; mil bcieaffneter -, met geweld van wapc- ncn; ?>. mogendheid v., rijk o.; die ver- bündelen Machte,de verbondene mogend- beden; 4. (w. i. gebr.) (van vrouwen), sluier m. Macht-blick, (-(c)s, mv. -e) m.
ontzagwekkende blik m.; -blume v. le- licnarcis v„ Amerikaansche herfstbloem v.; -botc m. gevolmachtigde bode, afge- zant, zaakgelastigde m.; -brief m., Z. Vollmacht;-eignung v.aanmatiging v. van macht; -fülle v. voimacht v.; -gebcr,—in, vnlmachtgever, laslgcvcr m., volinacht- geefster, lastgeefster v., principaal in. en v.; -gcbat o. opperste bevel o.; 2. wil|e- keurig, despotisch bevel o.; -geiealt v. willekeurige heerschappij v., despotisme tirannie, dwingelandij v.; -grijf m. onrechtmatige toeéigening v.; -hnber m„ Z. Geicallhaber; -handlung v. daad v. van geweld; -/ict/ o. (PI.) kruisworlel m., kruiskruid o.; -berr, -herrscher m. machl- |
|||||||||||
|
Mftd.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
826 Mac.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mag.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Maekern, (mackerle, gemackert)
bedr. ww., Z. meckern. Maculatur *, Z. Makutulur.
Madam, (-e«) v. mevrouw, juf-
vrouw, vrouw.; Hen und - X., Mijnheer en Mevrouw of Jufvrouw X. Madarpsis, (onb.) v. uitvallen o.
der haren. Madehen, (-*, mv. Mddchen) o.
meisje o., jonge dochter, jonge jufvrouw v.; einjunges -, een jong meisje; öffenl- liches -, publieke meid, hoer v.;2.meisje o., vrijsler, beminde v.; das i.-t sein -, dat is zijn meisje, zijne vrijster; 3. diensl- meisje o., meid v., kanierjufvrouw v. M&dcben-anstalt, (-e«) v.mci»-
jesschool, (kost)school v. voor meisjes, jonge-jufvrouwenschool v.; -blume v. (Nat. hist.) Noachsschclp v.; -brmt v. meisjesborst v., boezem in. \\ au een meisje; l-erziehung v. opvoeding v. van meisjes; •/lor v. (lig.) jeugdige schoonen v. mv.; •gestuit v. gedaante v. van een meisje, voorkomen o. tan een meisje, meisjcs- geslidte v. Miidchenhaft, bijv. nw. nicisjcs-
achtig, als een meisje; (lig.) verlegen, beschaamd, iiullig, zwak, verwijfd, wee- kelijk, maagdelijk. Madchenhaftigkeit, v. maag-
delijkbeid o., meisjesachtigheid v. |
Madling, (-(e)s, mv. -e) m. (eene
soort van) wille druif v. Madgnna, Madgnne, (onb.) v.
H. Maagd Maria; 2. (mv. Mudonnen) beeld der II. Maagd, Mariabeeld o., madnune v. Madgnnenhaft, bijv. nw. ma-
donneaculig, als eeue uiadonnc.
Madras, (onb.) ui. en vr. halfzijden
slof v. van Madras. Madrepgre, (-«) \\. (Nat. bist.)
Slerkoraal o., zeester v.
Madreporjt, (-en. mv. -en) of
Madrepgrstein, (-(e)s, mv. •*) m. versteende zeester v. Madrigal, (-(«0* mv. -«) o. ma-
drigual o., klein lyrisch gedicht o., naai de wijze van ecu puntdicht. Madrillbret, (-(c)>-, mv. -er) o.
(Art.) knrduesplank v. Madrjre.\', [madrirle, madnrl) o.
ww. (van valken), ruien. Maë3tgsO, bjjw. (Muz.) plechtig,
verheien, majestueus, maestoso. Maestrale, (-n, mv. -n) ui. (op
de Middellandsclie Zee), ,\\oi>rdwesten- wind in. Magazin, (-(e)s, mv. .e) o. maga-
zijn, pakhuis o., winkel in.; 2. (op den weg, welken een leger bezet), voorraad* i-huur v. Magazin-aufseher, (schets.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
hebbende, heerscber, dwingeland, des-
poot m.; -herrisch bijv. en b. heersch- /uchtijr, willekeurig, despnliek. Machtig, (-er, -s<) bijv. en h.
machtig, krachtig, sterk, zeer groot, icr- mngend; -e Arznri, sterk werkend; -er Beu-eggrund, sterke beweegreden; tin -er Berg, boog; (Bergw.) breed, uitgestrekt, zwaar, massief; der Gang uird -er, wordt breeder; 2. (gemcenz.) - Hel Geld hnbeii, machtig veel, zeer veel geld hebben; • reieh, zeer rijk, machtig rijk: II. mach-
tig, sterker dan; .seiner Leidcnsi haften - sein, meester zijn over; seiner selbsl • min, zich zelve(n) beheerschen; einer Sprachc • sein, eene taal machtig zijn, kennen,verstaan; einer l\'erson, einer Sache - werden, zich meester naken van, in
zijne macht krijgen; \'keil v., Z. Macht; (Bergw.) (van een gang), breedte, uil- geslrckthcid v. Machtigen, [machtigle, gemëcl"
liyt) bed f. ww. machtigen, volmacht geven. Machtiglieh, bijv. en b. machtig,
vermogend, krachtig, slerk. Macht-lilio, (•») v., Z. -blume;
• los bijv. uw. machteloos, krachteloos,
zwak; ein —er Mensen, machteloos, zwak, onvermogend; -losigkeil v. machleloos- hi\'iil. zwakheid, zwakte v.; -mann in. hij, die op zijne krachten snoeft; -ravb DJ. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Madchen-j\'ager, (-jigers, mv. mv. selier) in. luagazijiimeesler, pak-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
huismeester, paklmishaas m.; -bienen-
karh in. bijenkorf m. met lade. Magazinier, (-(e)s, niv.-e)m.,Z.
Magazinaufseher, Magaziniren, (magazinirle, ma-
gazinirl) bedr. ww. in bet magazijn of pakhuis brengen. Magazinschiff, (-(e)s, mv. .e)
o. transportschip, uiagazynschip o. Magazinvorwalter, (-ters, mv.
•Ier) in., Z. Magazinier, Magd, (Mdgde) v. (veroiid.) meisje
o., julier, jufvrouw v.; 2. (thans),diensl- maagd, meid, dienstmeid v.; 3. (PI.) biumie Mdgde, Z. Feuerrnschen. Magdalenen-apfel, {•apfels,
mv. Spfel) in., -birne, (-«) v. Mag- dalena-appel in., -peer v.; -blume v. cel- lische valeriaan v., spijk v.; -l;tasler o. klooster o. van de II. Magdalena; (Volkst.) klooster o. voor boetende liclitekooien; • nonne v. non v. vmi de orde van de H. Magdalena; (Volkst.) iu een klooster boe- tende liclitekooi v.; -plirsche v. magda* lenaperzik m. Magddienst, (-es, mv.-e) m. mci-
deuiliensi m., meidenwerk o. Magde-baum, (-e«»w(«)*, mv.
-bciunte) in. zevenbooin m.; -bein o., Z. Ilakse; -blume v. kamille v.; -gul o. spil- leleen, vruuwenleen o.; -A«//e v. (Tuiiih.) goudsbloem v.; -kraul o. gewoon moe- derkruid o., kamille v.j -krieg m. (PI.) vcrversbrcin v.; -mutter, -verdmgerin v. door hel bestuur aangestelde bcsteedster v. van minnen. Magdiglich, bijv. en b. niaagile-
lijk, zedig, zonder aanspraak. Magdkraut, (•(«)«) o., z. ra., Z.
Magdekiaul.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
overweldiging, onrechtmatige inbezilne-
ming v.; -rauber m. overweldiger, on- rechmatige bezitter in.; -reich o. (van God), rijk o. der macht; •ruf in. wil- lekeurige oproeping v.; 2. krachtig ap pel, krachtig beroep o.; schiMlein o horstschild o. van Aron; it. trim en Thamim m. mv.; sprechcr va. dicta* tor, onbepaald gezaghebber m.; sprach in. machtsprenk v., willekeurige, hoog ste beslissing, daad v. van gezag; einen — thun, eene zaak mei eene machtspreuk
eindigen of beslissen; (lig.) machtspreuk »., snijdend of scherp woord o.; -lhal v. daad v. van geweld;il. staatsgreep, coup d\'élal m.; •tolt bijv. uw. zeer machtig; -oollkonimenheil v. volheid v. van macht, almacht v.; -wille v. wil m. vanden heer» scher, door macht of overmacht onder- steunde wil m.; -willkiir v. met willekeur gebruikte macht v.; -wort o. bevel o. van den heerscher; 2. inedelseepend, treilend woord o., Z. •sprueh; -zeiclien o. leuken, zinnebeeld o. van macht. Machwerk, (•(»)*, niv- -«) °- (\'•
k. bet.) maaksel, knoeiwerk, broddel- werk, geknoei o.; (lig.) das ist sein dat is zijn maaksel, dat heeft hij gemaakt. Macis, (onb.) m. foelie v., muskaat
bloesem in. Mack, (onb.) o. (Volkst.) Hack und
-, Jan en alleman m.; (van spijzen), huts- pot m.; (lig.) warboel in. Mackel, Miickler, m., Z. Ma-
kel f.
Mackente, (-«) v.,(Nal. bist.) Z.
Fliegenente.
Mae kor, (-s, mv. Hacker) m.
(Zeew.) maat, matroos,makker m.; (Sm.) groole voorbamer m. |
•jayer) in. ineisjesjager, lioeienjager ui.;
•krant u. maagden pa lm m.; •lehrer, —in, onderwijzer m., onderwijzeres v. van meisjes; -rmié in. raaagdenrouf m.,scha- king v. van e?n meisje; •r&uber ui.scha- ker m. Madchenschaft, v., Z. Jung- /rauscliafl.
Madchen-schule, (-«) v. meis-
jesscboul, jiinge-jnfvrouwenschool v.; -*ommrr ui.,/,. Naelisa-nmcr; it. Z. Som-
merfaden; -treue ». meisjeslrouw v.j -i\'er- führerm. verleider m. van meisjes;•vo/t o. meisjesvolk o., meisjes o. mv. Maddeler, (-s, mv Madu\'cler) in.
stumper, stakker, sukkelaar .martelaar in. Maddeln, (maddclte, aemaddelt) o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww. suk
|
12
|
kelen, martelen, zich kwellen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Made, (-h) v. (in het vleesch), made
wormpje o. Miidel, (-i, mv. Mddel) o., Z. Mdd-
clien; 2. (PI.) dasschiine -, nachlschoonc, nachtschaduw r. Mademoiselle, (-«) v. mejuf-
vrouw, jufvrouw, joffer v., jufje o. Maden-beere, (-«) v. framboos v.; -frasz in. door maden of wonnen ver-
leerd lijk o.; il. nietig mensen m.; -fres- ser in. kleine viervingerige tceketcr m.; •kies m. straalswijs geplaatst zwavelzuur ijzer o.; -kraul o. zeepkruid o.; -sack w., Z. -frasz; -uurm in. spoelworm in. Mader, (-.s) m., z. m. (Bergw.) me-
laalaarde v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Madgra-wein, -zucker,
|
in,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Maderawijii m., Maderasuiker v.
Madig, bijv. nw. vol maden,
wormen. Madlein, (-s, uiv. Madlein)
meisje v., Z. Madchen, Magd. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vul
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Map Mag. Ma? 88?
|
|||||||||||||
|
Magistprium, (-s) o., z. in. stand
in., waardigheid v. van meester in dr vrije kunsten; (Scheik.) meesterpoeder o. Magistrale, (-n) *. (Vest.) vuur-
lijo, binneiikruio v.derborslwering,rand in., oniwalliug v. Magistralformel, (-n) v. for-
mule v., voorschrift o. vooreen recept. Magistrand, (-e«, mv. -«») m. hij
die «laat naar den rang van meester in de vrije kunsten. Magistranz, v., Z. Meisterwurz.
Magistrat, {-{e)t, mv. -e) m.over-
heidspersoon, regeeringspersoon m., re- geeringslid o., raadsheer, burgemeester, magistraat in.; (verzam.) overheid v., bestuur o. Magistratperson, (-«n) v. lid
o. van den raad, raadsheer, magistraals- persoon m. Magistrats-amt, [-amt(t)i, mv.
•ümler) o. overheidsainbt o., regeering,
magistraluiir, rechterlijke waardigheid v.; •person v., Z. Magistralperson; -u>ürdc\\. waardigheid v. van overheidspersoon. Magistratur, v. waardigheid v.t
stand in. van een magistraatspersoon; it. regccrini". overheid, rechterlijke macht, magistratuur v.; der - angehören, tot de rechterlijke mailt behooren. Magistriron, (magistrirle, ma-
gistrirl) o. ww. magister worden, pro- moveeren. Magna Charta, v. (in E.} magna
charla v., groot privilegie o. Magnanarie, (-en) v. geboow o.
voor de teelt van zijderupsen in bet groot. Magnat, (-en, mv. -e») m. mag-
naat m., lid o. van den hoogen adel in Polen en Hongarije. Magnesia, »., z. m. magnesia, bit-
tcraarde, talkaarde v.; •felsen in. mv. inagnesiarotsen v. mv.; -hgdrat o. met water verbonden magnesia v.,magnesia- hydraat o.; salz o. magnesia bevattend zont o. Magnesit, (•(«)<) m., z. m. mag-
nesiel m., uit koolzuur en bitteraardc bestaande steensoort. Magnesium, (-»)o.,z.m. (Scheik.)
metallische basis v. van de magnesia, magnesium o. Magnot, (-(e)s, mv. -e) m. mag-
neet, zeilsteen m.; mit dem • bestreichen, met den zeilsteen bestrijken, magnetisch maken; -electricitdt v. electro-magnelis- rae o. Magnoteisen, (-eisens,mi.-eiten)
o., -stein, (-(e)s, mv. -e) ro.,Z. Magnet. Magnetencur, v., z. m. genezing
v. door het magnetisme. Magnetisch, bijv. uw. aantrek-
kingskrachl bezittend, den magneet be- trellend, magnetisch; -e Kraft, aantrek- kingskracht v. Magnotisiron,("iiii/«e/ijir/c,mu;;-
nelisirt) bedr. ww. magnetische kracht
mededcelen, magnetisch maken; 2. einen Kranken -, magnetiseeren, genezen door dierlijk magnetisme. Magnetisirer, m. hij, die door
dierlijk magnetisme genezing zoekt te |
|||||||||||||
|
•pumpe v. (Gen.) maagpomp v.; •rand
m. kant ui. van de maag; -reiz m. maag- prikkeling v.; -ruhr v. spijsloop m.;*.ii/f m. maagsap o.; salbe v. maagzalf v.; •taure v. maagzuuro.; schürfe v.scherpte v. in de maag; •schlund m.,Z. -mund; •sckmeri ui. maagpijn v.; schuachev. zwakheid v. van de maag, slechte spijs- vertering v.;-tcct m. maagwijn m.;-star- kend bijv. uw. maagversli-rkend; -si(ir- kuwj v. niaagvcrslerking v.; —tmiltelo., Z. -arznei; stein m. maagsteen, bezoar m.; •Ikitrt o. m<. maagdiertjes o. mv.; •tinclur m. maagtiiictuiir f.; -lrank 01. maagiirank m., maagelixer o.; •troffen m. in v. maagd roppelsm.mv., elixer o.;-tcdnde v. mv. kanten m. mv. of zijden v. mv.vaii de maag; -h aster o. maagwater o.; -ireh o., Z •schmerz; •uein m. maagwiju m.; •uurm ui. niaagwurm m.; -ivurst v. kruid- worst v., varkensmaag v. met worst* vleesch gevuld; -ieurz(el) v. kalfsvoet m.; \'2. maagwortel, kalmus m., lisch v. Mager, (\'Cr, -st) bijv. en b. mager,
schraal; - sein, mager zijn; - macken, ver- mageren; -e llande, mager, schraal; -e.s Vieli, mager; (Hg.) •etLand,schraal,dor, onvruchtbaar; (Urukk.) •* Schrift, dun; (Tuinb.) düun und - aufschieszen, bleek en spichtig opgroeien; -es Vergnüaen, nietig, armzalig; -e Zeilung, armzalig, naar; - beuirtlien, zuinig, mager; - be- Inhnen, onvoldoeode, schriel, karig; -c Zeilen, slappe lijden; (Spr.) ein -er Ver- gleich ist besser als ein feller Procett,een mager vergelijk is beter dan een vet proces. Mager, (-s) m.,z.m. (Tuinb.) (van
hoornen), worm m.; dieser liaum hal den -, de worm is in dezen boom; (lleelk.) haarworm, dauwvvorm, huiduitslag m.; (Nat. bist.) - of •fitch m. ombervisch m. Magerkcit, v. magerheid,schraal-
beid v.; (van den grond), dorheid, on- vrucht baarheid v.; (dg.) nietigheid, zui* nigheid, schrielheid v, Magormann, (-mann(e)s, mv.
•warnier) m. (2eew.) boeilijn, loplijn v. om het marszeil. Magern, (magerte,gemagerl)o.vfw.,
m. A. mager worden, vermageren. Magern, (mdgerte, gemigert) bedr.
ww. mager maken, doen vermageren, 2. o. ww., Z. magern. Maggiolate, (*») v. minnelied o.;
it. serenade v.
Magie, v., z. m. looverkuust, loo-
verij v., sterrenwichelarij, magie v. Magier, (-s, mv. Magier) m. Üos-
lersche geleerde, priester, sterrcnkun- dige, magiër m. Magiker, (-s, mv. Magiker) m.
loovenaar, zwarte-kunstenaar, sterren- wirhelaar, magns ui. Magisch, bijv. en b. tooverachtig,
verrukkend. Magister, (-i, mv. Magister) m.
meester ui. in de vrije kuosteo, magister ui.; it. schoolmeester in.; -hut in. mees- tershoed m. Magistorin, (-«en) v. vrouw v.
van een meester in de vrije kunsten. |
|||||||||||||
|
Magdlem, (-s, mv. Migdlein) o ,
/. Mudlein. Magd-liebe, (-«) v. (PI.) stiu-
lende knoiilte f.; -lohn in. roeidenlooii, •.i\'liliMlL\'l\'lil l>.
Magdthum, (•*) o., l. in. ioaag-
Jelijke staat m., maagdelijkheid v.,maag- Jum i>. Mage, (-n,mv. Magen) m. (veroud.)
maag, bloed verwant m.; Schitert •,bli>ed- lenraol van de mannelijke linie; Spill-, Spinde!; bloedverwant van de vrouwe* lijLe linie; Nagel-, bloedverwant in den Tili\'ii ol laatslcii graad. Mageil, (-ï, mv. Manen) DO. maag
v.: il. buik m.; (lig.) e* liegt ihm mi -, liij is niet de zaak verlegen, bij zit er mede in zijne maag; jem. tin - haben, pin. in de root bebben, niet vertrouwen; üth den - uarm halten, zich vuur schade nachten; (PI.) slaapbol m., maanzaad o. Magen-ader, <-u) v. maagader v.;
•arinei v. ruaagversterkend geneesmiddel ».; •balsam Dl. maagbalseiii in.; •besthieer- ie, •beschuerung v. inaag|iijn, drukking v. in uf o|i de maag; -bliiliung v. spau- niug, oprisping v. van de maag; •btei m. cliijul, spijspap v.. die in ile maag bereid wordt; -brennen o, maagkramp. maag- pijii,drukking v. op de maag; Z. SoJbren- nen; -bruch m. breuk v. in de maag; \'1. maagbreoll v.; -bürsle v. maagborstcl Dl.; •drinken o. maagpijn v., hartklopping v.; •drüse v. inaagklier v.; •elixir o. maag- flixer o.; -eiilzüiidung v. ontsteking v. in Je maag; •erueichung v. (Gen.) maag- verweek ing v.; -essenz v. maagexlract o., maaglikeur o.; •fiebero. maagkoorts, gas- iriscbe koorts v.; ~gefdsse o. maagvaten ii. mv.; -geflecht o. maagvlccht v.; -ge- gend v. maagstreek v., epigaster m.; -ge- scliuulst v. gezwel o. in de maag; -grube v. inaagkuil, bartknil m.; -grund m. (Outlk.) grond m. van de maag; -haut ï., •hSulehen o. maagvlies o.; • hutten m. maaghoest in.; •kitsen, -kisschen o. (Oen.) iiiuagknssen(lje) o.; -klee m., Z. bitter- Idee, Vieberklee; -knlik v. maagkoliek o.; •krampf in. maagkramp v.; -krankkcit v. maagziekte v. M agenkran zschlagader, (- n)
i. i In ilk. slagader v. van de maagstreek.
M&gen-kratzer, (-tiert, mv.
•lier) ro. geringe, slechte, zure wijn in.; •krebt m. maagkanker m.; •küeklein o. inaagkoekje o.; •latwerge v. slikartsenij v., likkepot m. voor maagziekten; -mittel o., Z. -arznei; -mixlur v. krachtig arl- «enijmeugsel o. tegen maagziekte; -»ior- selle v., ï. .küchiein; -mund m, mond ui., bovenste opening v. van de maag; •muskei m. tnaagspier v.; -neme ro. maag- zenuw v. Magennetzschlagader, (-«) v.
1 inllk.) slagader v. van de maag en het ilarmnet. Magen-pilaster, (sters, mv.
|
|||||||||||||
|
•sier) o. in
|
11494�
|
aagpleisler v.; (lig., Scherts.)
|
|||||||||||
|
stevig maal o.; -pförlncr in. (Outlk.) por-
lier, benedenste mond in. der maag; •pille v. maagpil v.; •pulsader v. Intik* l\'olsader v.; •puleer o. maagkruid o.; |
|||||||||||||
|
8*8 Mali
|
Mali.
|
Mal.
|
||||||||||
|
of -schroiben, [-bent, mv. -ben) «.
maanbrief m., aanmaning v.
Mahne, (-n) v., Z. Korb.
Mahne, (-n) v. maanhaar, kam-
haar, lang halshaar o.; (van een leeun), manen v. in. Mannen, (mahnle, gemahnt) bedr.
ww., Z. gemahnen; il. vorladen; l.jem. «n e\'ir. -, herinneren, doen denken, ma- nen ; mahne mirh daran, help het mij herinneren: ]em. an sein Yersprechen -, herinneren; jetn. urn eine Schuld of «•<•. gen ciner Schuld -, manen, aanmanen: II. onp. ww. es mahnel micb, als nb irh ilin gesehen htïlle, mij dunk! dat ik hom gezien heb. Malmen, (mahnle, gemahnt) bedr.
ww. van manen voorzien. Ma,hnen-decke, (-«) v. hals-
klced o.; -flechle v. manen v. mv., vlecht
v.; (IM.) korstmos n.; -s(ier m. wilde stier m. met lange ruginanen, bonasus m.; • laube v. kuifduif v.
Mfthner, (-«, mv. Mahner) m., -in,
(•nen) v. maner, vrager, eischer m., maanster. vraag«ter, eischeres v. Mahnig, bijv. en b. met manen
voorzien. Mahn-schreiben, (-bens, mv.
•ben) o., Z. -bricf Malinung, (-e«) v.,Z. Ermahnung.
Mahometaner, (-«, mv. Mahn-
melaner) m., -in, (-ncn) v. Hahome- ilaan in., Mabomedaanschc vrouw v., aanhanger m., volgeling m. en v. van de leer van Mahomcd. Mahometanisch, bijv. nw. Ma-
honieilaanscb, volgens do leer van Ma-
homed. Mahometanismus, (onb.) m. Mahomednnisme o., leer v. van Mabomed;
it. volgelingen en aanhangers m. mv. van die leer. Mahr, bijv. nw. (Prov.) Z. mürbe.
Mahr, (-(e)«, mv.-e) in. nachlmcr-
rie v. Mahr, (-«>) v., Z. Mahrc.
Mahratte, (-n) ». Mabratte m.;
•ttfurst m. vorst m. der Mahralten; • nslaaten m. mv. gebied o. der Mah-
ralten. Më.(h)rchen, M9hrlein, o.
sprookje, vertelsellje o., fabel v.; ia* sind laulcr -, dal zijn maar vertelseltjes; Allewciber -,oudc-wijvcnpraatjcs, bakcr- praaljes o. mv. Ma(h)rchenhaft, bijv.n». fabcl-
achtig, verdicht, ongelooflijk, onwaar- schijnlijk. M&(h)rchenhaftigkeit, v. fa-
belachligheid, ongelooflijkheid v.
Mah re, (-n) v. fabel v., vertcl-
sel, verdichtsel, praatje o., gerucht o.; 2. tijding v., bericht o., mare v-; •>. merrie v., oude knol m.; 4. publieke vrouw, hoer v. Mahr(en)-flechte, (-») v. of
-ZOpf,(-zopf(e)», mv. •itipfe) m.(Gen.) natuurlijke haarvlecbl, l\'oolsche vlecht v., haarzicklc, plica v. Mahrisch, bijv. nw. Moravisch,
van of uit Moravië; -e Br&der, Mora- |
||||||||||||
|
van malen; -arl v. bijl v. om bont te
vellen, hamer tn. om de schors van den boom te slaan; -haum m. grensboom m.; •beere v. framboos v.; -blall o. nitgesne- den stuk o. papier run kaarten Ie schil- Heren; -boden of Mallbndr» m. model- kamer v.; -brie/ m. contract o. tot het bouwen van een schip zonder bepaling omtrent de dikte van het bont. Mahlon, (mahlle, gemalilt) liedr.
ww. reg.,Z.ma/Vu; II. [mahlle,gemahlen) bedr. v,vi. onr. malen, fljnmalen, stam- pen; Kajfee -, malen; Mehl -, fijnmalen; (Spr.) tier zuersl knmml, mahll zuersl, wie eerst knmt, wie eerst maalt; et mahll mir im Kapfe, het maalt mij in het hoofd, ik ben een weinig duizelig; das Wet- scr aas einem Graben -, malen, uitma- len. • Mahlen, (mahlle, gemihlt) bedr.
ww.. Z. rermihlen. Mahl-gang, (•gmg{e)t,w.-gt*-
ge) m. waterwerk o..datden molen drijft; il. overbrengen o. van het koren in den tremel; -gasl m. klant m.van den mo- lenaar; -qeld o., -gebühr v. maalgeld. maailoon o.; 2. recht o., belasting v. op molens; -gerinnc v. waterleiding v., wa- termolen in., die het werk in den molen drijft: -geriisle o. (Mol.) mnlensteenkap v.; -groschen m., Z. •geld; -haufen m. hoop zand, heuvel m. ten teeken der grensscheiding; -holz o. kerfstok ni. Mahlig, bijv. nw. Z. allmihlig.
Mahling, (-(e)s, mv. -e) m. maal-
stroom m., draaikolk v. Mahl-knecht, (-(e)».m».-e) m..
Z. Milhlknecbl; -knrn o. maalkoren o.: •Inlin m., -melze v. maailoon, maalgeld o.; -miihle v. korenmolen m.; -mi\'iller ni. korenmolenaar m.; -pfahl m. gren<- paal m.; (bij watermolens), peil o.;-platz m., Z. sluit; -rechl o., Z. -geld (2); schalz m., Z. Ilranlschalz; selihss of Mallschloss o. hangslot o.: •stalt, static v. gerechtshof o., rechtbank v. over die- vcrij op het veld en in het hosch; slein m. molensteen m.; slcver v. belasting v. op het gemaal; -slram m. maalstroom m., draaikolk v.; -lrog m. maallrog m.; (Huish.) bak m. om de appelen in te treden; •merk o. (Rcrgw.) in kwarts ver- spreid tinerts o.; -zahn m. maalland m.; •zeichen o. herkenningsteeken. litleeken o., moedervlek v.; 2. grensteeken, ge- bied, doel o. Mahlzeit, (-e«) v. maaltijd m.,
maal o., etensuur o.; eine gule - cinneh- men, een goed maal gebruiken; gesegnele •\'., eet smakelijk!; -gcsprach o. tafelge- sprek o. Mahl-zettol, {-teh, mv. -lel) m.
bewijs o., quitantie v., dat ile belasting voldaan of zekere hoeveelheid koren ge- malen \\*:-zaong m. (I.ecnw.) verplichting v. c>m in een bepaalden molen van hel district Ie laten malen. Mahnic. (-n) v. (I\'rov.) Z. Miihmc.
Mahn, (-(«) m., z. m., Z. Mnhn.
Mahnbar, bijv. en b. invorderbaar,
om eene schuld aan te spreken. Mahn-brief, (-(e)s,) mv. -e) m.
|
||||||||||||
|
hewcrkon,magneti«oerder,magnrtiseurm.
Magnetismus, (onb.) m. mag- nelisclic of aantrekkingskracht v., mag-
nclisme o.; thierisrher -, dierlijk mag- nolisme o. Magnet-kies, (-e.<) m.. z. m. mag-
netischo vunrsteen m.; •nn/iel v. mng- neelnaald, kompasnaald v. Magnetnadelabweichungs-
messcr, (-*T», mv. -scr) in. afwij-
kingskompas o. Magnet-stiibchen, (•chent.ms.
•chc») o. magnetisch staafje o.; \'Zirkcl
m. kruisboutpasser in. Magnificat, (-(c)*)o..z.m.(Knth.)
lofzang ni. van Maria, Magnificat m. Magnificenz, (•ien) v. pracht,
hoogheid, heerlijkheid v.; 2. (titel),mag-
nificcntie r. Magnificus, (nnb.) m. titel m.van
den eersten rector eener hoogcschool, magnificus. Magnglie, (-n) v„ -nbaum,
(-batim(e)s, mv.-lmume) m.lauiier-lul- pebnnm m. Magog, (-(e)-\') o., /.. in. (Aarde,
II. S.) das I.nnd -, het land van Magng. Magot, (•(«)*, DiT. -e) m. (Nat.
hist.) aap, grnote aap m. Magsamen, (-s) m.. ?.. m. (PI.)
papaverzaail o., Z. Molm.
Magus, (onb.. in?. Magi) m., Z.
Magiër. Mahagpni-baum, (-banm(e)s.
mv. -bivme) m. mahonieboom m.; -lmh o. mahoniehout o.; -nuss v. mahonie- nool v. Mahd, (-en) v. (I.andh.) maaien o.:
2. maailoon o.; 3. zwad of zwade v. (nat »en maaier bij elke schrede kan afmaaien: zu -en schlagen, in zwaden neerspreiden; die -en serttreuen, het hooi uitspreiden. Mahder.Mühder &,Z. Mnhcrf.
Mahderei, (-en) v. gezamenlijke
maaiers m. mv. Mahdig, bijv. nw. te maaien, te
snijden, Z. ein -, ziceimflhdig. Miilidland, {-lani[e)s, mv. -ldn-
der) o. weiland, booiland, grasland o. M&hefeld, (•(«;*, mv. -cr) o.
(I.andh.) gemaaid veld o.; 2. met gras bedekte bodem m. eens vijvers. Mahen, (mahle,gemnhl) bcdr. ww.
das Gras, eine Wtese -, maaien, afmaaien, afsnijden; das Gelrcide-,maaien,snijden, inoogsten; (I.andh.) einen Plat: -, af- maaien, alhakken en afbranden; (lig.) (van den dood), wegmaaien. M&her, (-.«, mv. Maker) m., -in,
[-nen) v. maaier m., maaisler v.; -lnhn in. maailoon, maaiersloon o. Mahezeit, (-cn) v. maailijd, lijd
in. geschikt voor het maaien, oogsttijd, oogsl m. Mahfeld, (-{e)s, mv. -cr) o., Z.
Mikefeld. Mahl, (-(e)i, mv. -e of Möblcr) o.
maal, gastmaal o.; 2. maaltijd m.; (ver- oud.) Z. Mal; (Spr.) bessereiv - getheilt als ein - rerfelill, beter een half ei dan een ledige dop. Mahl-art, (-«i) v. soort, wijze v.
|
||||||||||||
|
Mai.
|
Mak. 829
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Maj.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Majestats-boleidigung, v., \'L.
-verbrechcii;-brief ia. ((jesch.van I).) brief ui. van den koning, van den keizer; -recht o. luajesteilsrecbt, souverein recht o.; schundcr, -verbrecher m. schuldige 111. aan majesteitsscheiinis; -schanduiig v., verbmchen o. majesteitsschennis, mis- daad v. vau gekwelsle majesteit. MaJQF, (-«, mv. -e) 111. majoor m
Majot\'a, o. mv. meerderheid v. van
stei.imeu. Majoran, (-e)s, mv. -e) m., Z.
,Veiru«. Majorat, (-*. mv. -e) o. recht o.
vau eerstgeboorte, eerstgeboorterecht o.; •2. opvolging v. door erfrecht; 3. - of syut o. goed o. vau den oudste, goed o., dat niet verdeeld wordt, majoraat o.; -herr m. eerstgeborene, oudste m. vau de fa- nnlie. MajordQmus, (oub.) ui. hofmeier,
huismeier, hofmeester, major domus m. Majorcrm, bijv.en b. meerderjarig,
mondig, zellslandig. MajOrennity,t, v. meerderjarig-
hi\'ul. mondigheid, zeilstandiglieid v. Majoritat, (Hechtsw.) meerderja-
righeid, inouiligheid v.; \'2. - der Slimme, meerderheid v., overwicht o. MaJQrin, (-nen) v. majoorsvrouw v.
Majorsteilo, (-«) v. majoors-
plaats v. MajUSkel, (-«) v. kapitale letter,
hoofdletter v.; schrift v. kapitaalletters v, mv., 1I1 uk 111. met kapitale letters. Makaryno, (-n) v., Z. Mukrone.
Makol, {•», mv. l/,)/,-c(. in. vlek,
fout v.; it. gebrek o., zonde v.; ohtte - empfungen, zonder vlek, onbevlekt 011I- vaugeii. Makoloi, (•*») v. berisping v.; \'2.
(i. k. bel.) schending, bedriegerij v.; 3. provisie, courtage, makelaardij v. Makei-gebühr, i-en) v.,-geld,
(-(ej«, mv. -er) o. uiakelaarsloon o., provisie, courtage v. Makelig, (-er, -st) bijv. uw. be-
ilikt,vol vlekken,vol fouten,beschadigd. Makül-los, bijv. uw. vlekkeloos,
zonder vlekken, onbevlekt; -tosigkeil, vlekkeloosheid v. Makiilti, [mukelle, gemuketl) bedr.
ww. bevlekken, bemorsen. Ma,koln, (mdketlt, gemuketl) bedr.
ww. vilten, beilillen, haarklooveu, inug- gezifleil, gebreken zoeken, criti-eeren; \'2. 11. ww., 111. /1. uiakciaai\' zijn, als ma- kelaar handelen; it. Z. Iriidetn; II. o. zelfst., Z. Hrittk; \'2. Z. Mukelgeld. Makler, (-«, inv. Makter) 111. viller,
bediller, haaikluover, muguezifter m.; (Hand.) makelaar 111.; it. Z. Wuclierer; (Scheepv.) voel 111. voor den vlaggeslok; (aan ecu windmolen), stel o.; (Bouwk.) makelaar 111..middelste post ui. van eene wenteltrap; -gebühr v., Z. -I0I111; -gescka(l o. makelaardij, uiakelaarszaak ».; -I0I111 m. makelaarsloou o., provisie, courla- ge v. Makrolo, (--i) v. makreel m. (een
visch); -n(ang 111. inakreelvangst, ma- kreehisscherij v.; il. in,ikreelvisscbers- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
vische broeders, Hernhutters tn. mv.
M^hrte, (-n) v. (I\'rov.) biersoep,
irijnsoep, uielksoep v., bier en brood o. Mai, (-«« of •">• niv. -e of -en) in.
Mei ui., bloeiinaand ».; (lig.) der - dei Ubeits, bloei ui., leule »., bloeitijd in. Jes levens; \'2. jonge scheut, spruit v.; il. knufi ui.; 5. \'L. -baum; (Spr.) <toi - mum man tiehmen, iveiin er kommt, men moei hel ijzer smeden als het heel is, u,ei, moet van de gelegenheid gebruik maken. Mai-apfel, (-apfels, mv. -ap/el)
meiapfiel in.; -buum ui. meiboom, uici- berk ui.; jeiini. eiuen — setzen, een mei- Imoid |>lanleii voor; \'2. Z. Hirke; 3. Z. (raubenkirsche; -blume »., -blümcheii of •blimlein o. meibloem, lelie v. dei da- iiii, uieizoenlje o.; —nbüteh ui. ruiker in. van meitakken; 2. rotsenstruik m.; •butler v. grasboler v. Maid, (-e«) v. (veroud.) Z. Mugd,
Midehen. Mal-distel, (-n) v. gewoon nielk-
kiuid o.; -du(t il,, lentegeur, bloemeu- genr m. Maio, (-n) v. meitak, berkelak ui.,
Z. l/./i, Maibaum. MajOn, (muite, gemuit) o. »«. onp.
« mate/, Mei komt, lente nadert; /.. /f»- :en; 2. bedr. ww. in lente veranderen, ir eene leulc van maken. Maien-blatt, (-bUtl(e)s, mv.
•Iiliiller) o. berkeblad o.; -ytocke v. •gllkkehen o., Z. Maibtume; -truubchen •Iriiublein o. bloeiend vareiikruid o. •itecken o. oprichten o. van een versier* Jeu den voor hel huis van hel schoon* sle meisje op den eersten Zondag in Mei. Major, (-.ï, niv. Mater) in., Z
1/fJCT.
Mai-tisch, (-es, mv. -e) U)„ Z
1/ose; -forette v. zalmforel v.;-/l«r v. \'eld o. in de Lente; -fürsl ui. uieivorst v-; -gassenzins in. belasting v. op Kerst- avond (in Hiunswijk); -yu( o. Z. -kirtekt •gesang ui. meizang in., gezang o. in Mei; -urti;i bijv. uw. meigroen, triset) Siiien; -hecht ui. snoek ui. die in Mei |
Chen, o. meilucht »., meiluchtje, mei-
koeltje o.; -monal m. meimaand, bloei- inaand v.; -moud ui. meiinaaii v.;il. mei- maand v.; -müeke v. meivlieg v., dag- vlinder in. Miii-ptlanzc, («») v. meikoren o.;
"2. roggeseheulje o.; -pfrieme v. (PI.) brem priemkruid o. met iluizeiidknoopbla-
deren; -/»ii; ui. eetbare padilensloel ui. Maii\'ü, (•», mv. -») m. (in F.) bur-
gemeesler, uiaire m. Mairie, (-«) v. ambt o., waardig*
beid v. van uiaire; it. gemeeiileliuis o., manie v. Mai-rogOll, (-regens, mv. -regen)
in. uietregeii ui.; -roclie v. (.Nat. bist.) ladde rog in.; -rose v. vroege roos, mei- roos v.; -rübe v. vroegrijpe raap ni. Muis, Maiz, (-es) ui.,z. ui, Turksch
koren, in.iis o.; \'2. \'/.. Meisz. Miiisblattcr, o. mv. maisblade-
ren o. in v. Maisch, (-es, mv. -e) m. (PI.) mus
kuskruidje o.; "2. (Br.) Z. Metsch. Mai-schein, (•(«)», mv. -<r) m.
nieuwe maan v. in Mei; 2. (I\'l.) Z. Sleia- brecli; schieszen o. schieten, schielspel o. iu Mei; schnee m. meisneeuw v.; schalie \\..schol v.,plalvisch iu.;-si7inumm ui. geelachtig bladzwaui o. Maisdicb, (-(e)s. mv. -e) m.s|iechl
ui. op Jamaica, maisdief m. Maisel-dl\'aht, (-drahl{e)s, mv
•drukte) m. geer v., dikke plaats v. in een draad; -drahliy bijv. uw. ongelijk van draad. MaisüUChe, (-\'i) o. bluedwatereu
n„ ineiziekte v. Mais-föld, (-(e)s,mv.-er)o.iuais
veld o., uiaisakker ui.; -kolben in. inais- peer v.; •meht o. maisiueel o. Mai-sonne, v., z. ui. meizon. zon
v. in Mei; sonnlug m. Vierde Zondag in. iu de Vasten, Lielare ui.; specht ui. blauwachtige specht lil.; -//iuu ui. mei- dauw ui.,-hank ui.uieidraiik m.;-lruubv v. uiaaiikruid o. (I\'l.); -lraublein o. klem maan kruid o. Maitresse, (•») v. minnares, ge-
lielile, beiniude, malres of maitresse v
|
||||||||||||||||||||||||||
|
kuil
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
----....." , |----- — —— —......—
meikever in.: -kutze v. sutzcktn O. lalt vrouw omlerliouden meisje O., hoert\'
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
I\'l.) meikalje o. (aan de hoomeii)
Maikens-haring, (-(e)s, mv.
•e) m. vroeg gevangen, niet volle baring,
uiaatjeshariue. m.; -wrack o. slechte, uit - gescholen haring ui. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Maitressen-thuui, (-es) o., z.
m.,-wirth8Chaft, v„ e, m. leven o., handelwijze v., intriges v. uiv. van 111111-
uaresseu (der koningen). Mai-unkraut, (•*•) o., z. i
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Mai-kirschö, (-«) v. vroegrijpe! wilde kamille v.; -eeilchen o. wilden
kers, meikers ».; -kimigm v. koningin v. reukeloos viooltje o.; -iioget 111. (Nat. van de Mei; -kiaul o. helder scbelkruid!hisl.) zeezwaluw v.; \'2. meivogel, koe "•; \'2 klierkruid o. jkoek ui.; 3. vlinder in., kapel v ; -,eetter Mail, Maillo, (•*\', mv. Muitte) o.jo. meiwe(d)er, we(d)er o. 111 Mei; \'irurin
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
kulfspel, maliespel, balspel o.
Mailbahn, (-e«) ». kolfbaan, ma-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
111. ineikever.groeii en rood glinsterende
kever ui.; -uurz(et) v. landworlel m.; •2. bremraap v.; -zeil v. Mei V., tijd ui. vau Mei; (lig.) lente v., aaiigeuaaui jaar- gel ijde o. Majestat, (-e«) v. majesteit v.,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
B/D
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
heliaan v.
Mai-lilie, (-«) v. Z. -btume.
Mailing, (•»», mv. -e) m., Z.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Iir/i
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
m meikever m ; it. Z.\'
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
paan
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
l/uiiiu-m; il. soort van appelen. {glans 111., pracht, verhevenheid, grootsch
Maille-bahn, (-eu) v. kolfbaan,>heul >.; Kuer-!, L\'vve Majesteit.
maliebaan v.; •kuyei v. kolfbal m.; spitll Majestatisch, bijv. eu b. ma- ". kulf>uel, maliespel o. Ijeslueus, koninklijk, keizerlijk; il.glaus. Mai-luft, {-ltïfte) v., -lüft- rijk, prachtig, grootsch, verheven.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Mal.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
850 Mal.
|
Mal.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Maleisen, (•». mv. Maleisen) o.,
Z. Malaxt. Malckasten, (stens, mv. sten)
ra. kleurdoos, verfdoos v. Malen, (malle, gemall) bedr. ww.
schilderen, afbeelden; sick • lassen, zich laten uilschilderen, porlrelleeren; in of mit Wasser -, met waterverf schilderen; mit Oelfarben of in Oei -, in de olie schilderen; mit Saflforben -, mei water- verf schilderen: mit troekenen Farben -. met pastel teekenen; sick die Wan- gen -, zich blankelten; i. ein timmer -, schilderen, verven; einen Kupferstick -, kleuren; S. (flg.) die Leidensckaflen, den Schmerz ".beschrijven; II. wed.ww. (flg.) suh -. afbeelden, zich afschilderen, zich doen zien; in seinem Kopfe malt sick die Welt anders als <ƒ*, hij heeft een geheel ander denkbeeld van de wereld dan &. Maler, (•*, mv. Maler) m. schilder
in.; nkleckler -, kladschildcr, kladder m. Maler-akademie, (-») v. schtl-
deracademie, scbilderschonl v.; •urbetl
v., Z. Malerei (3). Malerei, v., Z. Malerkunst; \'2. wijze
v. van schilderen, stijl m., genre o.; ara- biseke -, arubeskc v.; 3. schilderwerk, schilderstuk o., schilderij *• Maler-erde, v., \'t. m. Meliscbe
aarde, schildersaardev.; (Delfst, Schild.)
donkergele oker v.; -farbe v. sehilders- kleur v.; -ftrniss in. schildersvernis o.; •guld o. schildersgoud, verguldselgoud o. Malcrm, (-nen) v. schilderes ».;
il. schildiTsvrouw v. Malorisch, bijv. nw. (lig.) schil-
derachlig, bekoorlijk, bevallig; il. lot schilderen geschikt. Maler-junge, (-«, mv. -n, m.
schitdersjoiigcii,scliilderslcerlingm.;-/;i» in. schilderskleefdeeg o., slopvcrl v.; -ko- tik v. schilderskolick o.; -kraut o. sehil- derskniid o.; "2. gewoon moederkruiil o.; •kreide v. schilderskrijt o.; -kunsl v. schilderkunst v., schilderen o.; -lack in. schildcrslak o.; -musckel v. schilders* schelp, verfschelp v.; -na/i/ v. gekleurde naail m.; -pinsel ra. schilderspcusi\'el o., •saai m. schilderzaal v.; sekeihe v. schil- derspalct o.; sckale v. schilderscluiol. school v. om te leereu schilderen; \'2. schilderschool v.; Niedertdndiscke —, llollandsche (schilder)school; silber o. zilvcrkleur v.; stock in. schildersstok, liandsleuu m. voor schilders; strick ui. penseelstreek v.; .lurk o. schilderboek, linnen o. Mal-gold, (-(e)s) o., z. in., Z. Mi-
lergoli; -qraben m., Z. Grenzgraben; •grube v. kuil ui. lot aanwijzing van eene grens; •kammer iu„ Z. -axt; -haufen ra., Z. Grenzkaufent -kolz o. (Itak.) werk- hout o.; •kom o (Pot.) vernispol in.; •kügel in., \'t.. Grenzkagel; -kraut o. Ien- tebloem.priinula veris v.; 2. blauw meel- kruid o, Mftlig,bgv,nw. (alleen voorkomende
in samenstellingen als zwei-malig df). Mali, (-en) v. (Zeew.) Z. Mat
(Zeew.) Mallen, (mallle, gemalll) o. ww.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
vaartuig o., visschnit v. voor de makreel-
vangst. Makrobiotik, »., i. m. kunst v.
om hel leven te verlengen, gezondheids- leer v. MakrokQsmus, (onb.J m. <le
wereld in hel groot, hel heelal o. buiten den mcnsch. Makrone, (-n) r. (Past.) bitter-
koekje, amandelkoekje o. Makuba, ihiIj., m.inacuba v.(soort
van lijm\' siiuiHabak). Makulatur, (-e)«, atf.-t) o. mis-
diuk, kastpapier, pakpapier o.; ein Buck :u - macken, als misdruk verknopen, in riemen verkoopen. Makuliren, (makulirte, makulirt)
o. ww., in. It. bevlekken, besmeren, be- zoedelen, bekladden. Mal, (-(e)s, mv.-e of Miler) o. vlek
v., merk o., teeken o.; \'2. gedeiikleeken, monument o.; it.\'t.. Denkmal; (lloschw.) grenssleen m.; Maler in einem flasse, pa- len in. inv.; it. (in het spel), term in., bepaalde uitdrukking v.; it. vlek, vlak v., \'L. Mutlermal; blaues -, blauwe vlek of plek; • iinl Uniiial spielen, kruis "I mnnl spelen; (Zeew.) o( Mali, opening, |
(van den wind), omspringen, draaien.
Malm, (-(e)s) ra., z. m., Z. .Vu/m.
Malmen, (malmte, gemalmt) hedr.
ww., Z. zermalmen. Malinioht, bijv. nw. als stof, »U
meel. als gruis, verbrijzeld. Malmig, bijv. nw.. Z. mulmig.
Mal-pfahl, (-pfakl(e)s,mv.-pfal,.
te) m., Z. Grcnzpfant; -plalz m. plaats v. waar de terechtstelling volvoerd wordt. Mals, bijw. (alleen in samenstellin-
gen als abermalstf). Mal-Saule, (-n) v. Z. Grenzsiule;
sekhss o. hangslot o.; stein in. gedeuk- sleen in.; \'t.. Grenzstein. Malter, (-s. mv. Maller) m. en o,
(korenmaat), mud, malter v. en o.; ï. (houtmaal), vadem nf vaam m.; 3. vijl- |
||||||||||||||||||||||||
|
05
|
liental o.; -bank v., -bock in. vaam in.:
|
||||||||||||||||||||||||
|
•kolt o. vaamhout o.
Maltsrn, {mallerte,gcmaltert) bedr.
ww. Holz -, bij vamen opstapelen; Cc- treide -, bij mudden verkoopen of melen. Malt(h)eser, (-s,mv. Mtli(k)eter)
in. Mallheezerndder, ridder in. van Sint Jan. Malt(h)eser-fisch, (-es,mv.-r,l
in. haai in.; -geier m. Mallheezergier ui.; •Iiündcken o. Ilologneezerhondje, schoot- hondje o.; -kreaz o. Maltheezerkruis o.; •orrfen m. Mallhcezerorde v.; -ritter m., Z. Mal(k)eser. Malt(ll)esiSCh, bijv. en b. van
Malta, op hel eiland Malta betrekking hebbende; -e üallerzung •«, lungsteeneii m. mv., slangenlongen v. mv.; -c Sitgel- erde, Armenische aarde, zegelaarde v. Maltratiren, (mallrdtirle, mal-
Iratirt) bedr. ww., \'t., misskandeln. Malvasier, (-(e)«,mv.-e) m.n»l-
vezierwijn m.; it. geringe druif v.; (Nat.
hist.) vink in. Malvasier, (-en) v. malvezierpeer
v.; •kraal o. leverkruid, bielkenskruid o.; •muskateller in. kunstmatig loeue- reide niiiskaalwijn m.; -ivein m., \'t,.Mal- nasier. Malve, (•») v. malve, maluwe v.;
2. kaasjeskruid o. Malven-arten, v. mv. maluw-
soorten v. mv.; -arttg bijv. nw. maluw-
achlig; -ft<iiii» m. dikke slokroos v.. •folter in. (Nat. hist.) maluwevliiider, ongelijkvleugelige vlinder m.;-gesckleckl o. (IN.) geslaehl o. der maliiwplanlen. Malz, (-e)«, mv. -e) o. mout o.,
brouwsel o.; - marken, \'t., matten; (Spr.) da is Hop/en und - verloren, dat is boler aan de galg gesmeerd. Malz-accise, (-«) »., Z. -s(euer;
•baum in. (lir.) brouwersslaiig v.; -bier
o. ongehopt bier o.; -boden m.,\'t,.-tenne; •2. moulzolder ui.; -botlick in. moutkuip v.; •hrell o. plank v. van de moulslool; •darre, -lórre v. mouteest in., moul- stoof v. Ma,lzoichon, [-ckens, mv, -chen)
o. merkleekeii, merk, teeken o„ stempel m.; \'2. doel o. Malzon, (malste, gemalzl) bedr.
ww. mouten, mout maken. Malzor, Malzer, (s, mv, Malzer
|
|||||||||||||||||||||||||
|
04
|
|||||||||||||||||||||||||
|
ruimte v. lussclicn de inhouten.
Mal, (-(t\')s, mv. -e)o. keer in., maal
v.; mm ersten -e, voor d.i eerste maal, voor den eersten keer; :u cersekiedenen •en, verscheidene kecren, herhaalde tna- len; jeies -, dass er kommt, telkens als &; für dieses -, voor dezen keer; für ein vnd alle -, eens voor al; ein - ums andere, om den anderen keer. Malachit, (-e«, mv. -en) m.groe-
ne, half edelsteen, malachiet m.; -achat
m. groen jaspisachtig kwarts o. Malacie, Malakie, v., z. m. wee-
kelijkheid, begeerlijkheid, zinnelijkheid v. Malaga, (-s, mv. -.<) malaga, zoete
Spaansche wijn m. Malaisch, of Malayisch, bijv.
nw. Maleisch; die -e Sprackc, de Malei- sche taal, het Maleisch. Malakolith, (-en, mv. -en) ra.
(Delfst.) wceksleeu, inalakoliel ui. Miiliindriii, v., z. m. plantenziekte
v., snot o. Malandrino, (-»,mv. .Va/anuViiii)
in. slruikrouver, bandiet m. Mal-axt, (-axte), -barte, (-<i)
v. (Boschw.) werkhijl »., werkhainer in.; .biium in., Z. Lackbaum; it. greusboom m.; (Meub.) Z. Lackbaum; -btall o. |
|||||||||||||||||||||||||
|
26
|
|||||||||||||||||||||||||
|
(Kaan.) patroon o.; -bnden m. mallen*
zolder in.; -brief in. (Zeew.) plan o. naar hetwelk een schip gebouwd moet worden. Male, bijw. slecht.
Maledeien, (maledeile, gemale-
deiet) bcdr.ww. vervloeken, verwenschen. Maloftktint, (-e«. mv. -en) m.
boosdoener, kwaaddoener, misdadiger in. Malofiz, (-es, mv. -e) o. beloove-
ring, beheksing v.;2.crimineel gcrechls- hofo., crimineele rechtbank v.; -fall ui. groole misdaad v.; -gerickt o., Z. - (2); •glöcklein o. armc-zondaarsklokje, ge- luid o. bij terechtstellingen; -A-eWm.spils- boef, schelm m.; sacke v. halsmisdaad v. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Mnti.
|
Man.
|
Man. 851
|
|||||||||||||||||||
|
of M&lzer) m. mouter, moutmaker m.
Malzejrtraet, (-(e)s, mv. -e) o.
monleitracl, afkooksel o. van mout. |
oogst, die niet gezaaid heeft; aVcAman-i delmoes »., rootp m. met amandelen.
che Anslrengungen, door vele pogingen; Mandeln, (mandelte, gemandell) me manche, wie manche Menschen «idren|bedr. ww. bij vijftien lellen; 2. in hoo- |
||||||||||||||||||||
|
Mftlz-handel, (-dels, mv. -del)
in. moulhandel m.; -haus o., Z. -darre; •kammer v. moulkamer v.; -knslen m. moulkist, moutkast v.: -knrb m. mout- korf m., monlmand v.; -krnckc v. hrou- wersroerstok m.; -maclirr m., Z. Malzer; •mühle t. mniilmoleu m.; \'muller m. inouler ni.; -sack in. moutzak m.: 2. zak 01. met mout; schaufel v. tnoulschop v.; •schetbe v. hoop m. gerst v. om mout van te maken;schroler m.,7..-müller;-slaub in. mommeel o.; slener v. mnuihelns- ting v.; -<a;re v. impost in. op mout; •tenne v. mouterij v., plaats v.,waar men de gerst laat kiemen; -lrdber m. mv. ilraf in.; -trank in. moutilrank m.; •tralie v. moutciliniler in.; •tntrm m. hierdrin- ker m., hierdrinkster v.;-»iïr:ev.mnst m. Mamborziogo, (•») v. Syrische,
Indische geit v.; il. schaap o. met liang- ooren. Mamiering, (-en) v. (Zeew.) ma
inieriug v., pompslang v. Mam(m)a, (onli.) v. moeder, mama
v.; (lig.) moederborst, min v. M&mme, Memme, (-n) v. (ge-
mcenz.) (uitroep van kinderen), moeder,
moe, mama v., moetje o.; it. lepel in., borst, speen ».; 2. feige -. lafaard, laf- bek m. Mammeibaum, (-baum(e)s. mv,
-b(iume) in. Amerikaausche abrikoze- boom m. Marnmeluck, (-en, mv. -c») m.
(Aardr.) Maineliik m.; 2. afvallige, ge- loofsverzaker m.; znm -en tierden, van ge- loof veranderen: (lig.) zijn woord lire- ken: 3. (fig.) Z. Heucltler. Mammon, (-s) m., c. in. goudgnd,
geldgod, rijkdom ra., schatten m. mv. Mammon is t, (-en, mr. -en) m.,
Z. Mammnnsdiener. Mammons-dienor, (-ners, mv.
•ter), -knecht, (•(«)»• mv. -«) ">• slaaf m. van den mammon, hij die alles aan het bezit van geld opollert. Mammuth, (-(e)v, mv. -e) m.
(Nat. bist.) mammouth m. Mamsell, (•««) v., Mamsell-
chon, (verkl.) o., Z. Madcmoixelte. Man, onb. voorn, men: - sagl, men
zegt; tcenn - utlsste, als men wist; uenn • ihn sicht, glaubl -, als men hem ziet. gelooft men; er fragl nichtsdarnach.was - dazu sagen tcird, hij vraagt er volstrekt niet naar, wal men zal (de menschen zullen) zeggen. Mariiido, (-»i) v. (Fabel!.) prieste
res v. van bncchns, razende bacchantc v. Manchor, manche, manches,
voorn, menig, menige, verscheidene, ceni- gen, velen, menigeen; manche glnubcn daxs d\\ velen gclooven &; ich habe man- chex Yergniigen genotten. ik heb veel, heel wat vermaak gehad; ich kenne manclten Ehemann, der d>. ik ken meer dan een, menigen echtgenoot &; dus wird man- chem leid sein, dal zal velen spijten; - ernlel, wn er nicht gesAel hal, menigeen |
zufrieden, hoe velen, hoeveel menschen
zouden &; ich kenne so manches Burh, ik ken zoo menig boek; manches Mal, menigmaal. Mancherlei, bijv. en b. meniger-
lei, velerlei, allerlei, allerhande; man erf\'ïhrt -. ir«.«d;-, men verneemt veel, dal &; attf - Heive, op menigerlei wijze, op verschillende manieren; II. o. zelfst. al lerlei dingen o. mv., mengelmoes o., pot- pourri m. Manchester, (-«),-samm(e)t,
(-s) in., z. m. fluweelachtig katoenen stof v., kaloenünweel, manchester o. Manchfarbig, bijv. nw. veelkleu-
rig, van verschillende kleuren, boni. M-iichinelbaum, (-baum(e)s,
rav. -M»»ic)m. giflappelliooni, manche- nillebnom m. Manchmal, bijw, menigmaal; (ge-
inecnz.) dikwijls, verscheidene malen; irie - hal man ihm das gesagl, hoe dik- wijls &; Z. mancher. Mancipiren, (mancipirle, manci-
pirl) bedr. ww. overhandigen, overgeven, ter hand stellen. Manco, (•») o., z. m.( Hand.) ge-
bick. ontbrekende, tekort, deficit o. Mandant,(-(e)«,mv.-e) m.(Ger.)
lastgevcr, principaal m. Mandarin, (-{e)s, mv. -e) m.
Chineeschc beambte m. Mandarjlne, (-«) o. sinaasappel
m. van Malta
Mandat, (-e)s, mv. -e) v. vol-
macht, opdracht v., bevel o., last m., order v., mandaat o.; "2. papierengeld o., aanwijzing v., assignatie v Mandatar, (-(f).«.niv.-e), Man-
datarius (onb.) m. (Oer.) gevnlinach- tigde in. Mande, (-«) v. hengselmand v
Mandol, (-n) v. (Hand.) vijftien-
tal o., vijftien stuks o.; 2. amandel v.; (Gen., Onllk.) amandel v., keelklier v.; (van paarden), halsklier v.; ï. Z. Mange Mandel-artig, bijv.uw.amandel-
achtig: -baum in. ainandelbnom.ainnndel m.;2.|iapenhoiitboom m.;-benzoe v.(Apo- th.) amiimlelvormige benzoë v.; -Aen;m. (I\'ast.) amandeltaart v.; -blalt o. aman dclblad o.; 2. laurierkcrseblad o.; it. |au- ricrblad o.; -blume v. amandclbloem v •blillhe v. amandelbloesem m.; -brei m Z. -muss; -brell o. mangclplank v.;-brezel v. amandelkrakeling ra.; -brod o. aman- delbrood o.; •butler v. amandelboter v. -driise(n) v. (mv.),Z. Mandel(n) (Ontlk.) •cilergeschuulsl v.amandelgezwelo.;-för- mig bijv. nw. amandelvormig; -hol: o amnndelhniit o.; it. Z. Mangeholz; -kern in. amandelpit v.; -kleie v. uitgeperste amandelen v. mv. om mede te wasschen, amamlelzeep v.: -/.ocAm. amandeltnarlje •krühe v. blauwe kraai v.; -krapfcn
m. (verkl. -krüpfchen o.) amandelkoekje o.; -lrraii( o., Z. Marienrose; -kuchen m. amandelknek m.; -milch v. amandelmelk nrgeade v.; -mu.« o. (Kookk.) aman-
|
pen van vijftien zeilen; II. o. WK, das
Geheide mandelt gul, levert veel op; 2. Z. mangen. Mandel-nuss, (•»«.»«) ». aman-
|
|||||||||||||||||||
|
dclnnol v.; -nl o. aman
|
52
|
delolie v.; -paste
|
|||||||||||||||||||
|
v., Z. -leig; -p/irxche v. nmandelperzik,
perzik in. mei zoete pit;-/)/Io«mev.aman- delpruim v.; -raule v. (I\'ast.) amandel- ! ruit v.; -xeife v. amamlelzeep v.; spöne in. mv. amandelsnippers v. mv,; speise v. amandelspijs v.; slein in. amandel- steen in.; storax m. (Hand.) vloeibare storax of amber m.; suppe v. amandel- soep v.; syrup m. ainandelslroop.stroop v. van amandelen: -lorte v. amandeltaart v.; -lrank in. amaudeldrank m.; -treppe v. wenteltrap v.; -«o$.«er o. aiuandelwa- ter o.; -ircidc v. teenwilg m.: -Hei.«ebijw. bij vijftientallen; -:ehnte ni. schooven- tiend v. bij vijftientallen; -zelllein o. amandelkoekje o. Mandier, (•*, mv. Mandier) m.bij
die bij 15 aftelt, opstapelt; 2. Z. fi/au- fflrher. Mandoline, (-n) v. viersnarige
kleine luit, inamlolijn v. Mandore, (-n) v. pandoerciter v.,
inanilorijn v. Mandoten, v. mv., Z. Oblate.
Mandragore, (-n) v. (Pi.) al-
ruinwortel, toover-, hckscnwortel m. Mandrill, (-(c)x, mv. -e) m. ba-
viaan in. van Goioea enCongo, mandril* (aap) in. Manen, m. mv. (Fabell.) schimmen,
zielen v. mv. der afgestorvenen; 2.schim- menrijk o. Mangabaum, (-6ai<m(e)j, mv.
•battme) in.. Z. Mangebaum. Mangan, (-(e)s, mv. -e) o. brnin-
steenmetaal, mangaan o.; -erz o. man- gaanerls o. Manganesium, (•») o., z. m., Z.
Mangan.
Mangan-glanz, (•glanz{e)s,mr.
•glinze) in. mangaan-zwavelverbiiidiug v.; -haltig bijv. nw. mangaanhondend, mangaan bevattend; -hyperoxyd o. man- gaannxyde o.; •oxydulo. manganig otyde o.; —salze o. mv.raanganigzouten o.mv.; sauer bijv. nw.,—es Sa/:,mangaanzuur zoul o.; siinre v. mangaanzuur o. Mango, (-\'i) v. mangel m., kalander
v.; -baum m. mangelstok m., rol v.; (PI.) mangoboom m., Indische boom m. mei groole, zoete vruchten; Frucht vom —e, mango, manga v.; -brelt o. mangelplank v.; -hnlz o. rolhout o., rol, mangelrol v. Mang(e)korn, (•(«)*) o„ z. m.
mengkoren o., half tarwe en half rogge
v.; das Cetreide wird -, hel koren wordl zwart. Mangel, (-n) v.(Volkst.)Z.*fanje.
Mangel, (-«, mv. Mangel) m. ge-
brek, gemis o., fout v.; - an Geld,gebrek, chaarschhcid ».; mts - an Gelde, uit eldgebrek; - an etui., an allen Dingen aben, leiden, aan iets, aan alles gebrek ebben, lijden; es war • an Getreide, er |
|||||||||||||||||||||
|
Man.
|
||||||||||||||||||
|
Mini.
|
||||||||||||||||||
|
852 Man.
|
||||||||||||||||||
|
das isl keine -, dal is geeue wijze, manier
van handelen,zoo gaat liet niet; (Schild.) stijl ui.; it. (i. k. bet.) gemaaktheid v.; (Muz.) versiering v. Maniorirt, bijv. nw. gezocht, ge-
uiaakl, gekunsteld, opgesebruefd. Maniortst, (-en, inv. -e/i) in. ge-
maakte kiinsleuaiir, schrijver m. Manierlich, (-er, -st) bijv. en b.
(gemeen i.) gemanierd .beleefd,beschaafd,
lalsoenlijk; sich - au/fuhren, zich beleefd, behoorlijk, fatsoenlijk gedragen; -l:eil v. goede manieren v. mv., beleefde, be- schaafde vormen ui. mv., beleefdheid, fatsoenlijkheid, geiiiauieidheid v. Manifest,(-(e)s,mv.-e)o.openlijke
verklaring v. van een vorst, vorstelijke rechtvaardiging v.,openlijk verdedigiugs- geschrift o., oorlogsverklaring v., inani- fest o.; \'2. (Hand.) verklaring, aangifte v. der lading; -yewicht o. aangegeven gewn lil o. Manifestiren, [manifestirle, ma-
nifestirl) bedr. ww. openlijk verklaren, bekend maken. Manille, (-n) v. (Sp.) iu bet om-
herspel de tweede hoogste Iroef, uianille v.; \'2. manilla v. Manipel, (-J, mv. Mam/iel) ui.
(R. G.) handvol ». suldaten,Z. hdhnlein; \'2. (kalh.) handdoek iu. tol afdrogiug der gewijde vaten. ManipulaLiyn, (-e«) v. verrich*
tiug v. met de baud, manipulatie v. Mann, (-e«, mv. Hunner) m. man.
uieiisch, persoon ui.; ein - in seinen be- sten Jahren,\\n»n iu den bloei zijner jaren; deryemeine -, (vcrzaiu.)ilc geineeueuimi, het volk; sich - /ür - schlayeii,\\uitii legen man vechleii;ei«asuVr-/ÏJi\' - /n/ueii,achler elk. volgen; - f ar - ausyenechsell werden, man tegen man; eine Waare an den - brinyen, aan den man brengen, van de baud doen, verknopen; it. eine Tnchler uu den - brinyen, aan den man brengen, uithuwen, een iii.hi geven; seinen - ken- nen, zijn man, zijne wereld, zijn volkje kennen; iclt halte mich an tneinen -, ik houd mij aau mijn burg; auf den -, per man, per hoofd;seinen - /inden, zijn man vinden; seinen - anjemn. /inden, zijn mail, zijn meester vinden Iu; au den uitrechten • knmmen, aau den verkeerden man ko- ineir, icenn die Solh an den - ychl, als de nood aan den man komt, als het bepaald of volstrekt noodzakelijk is; et feil II uns iler dritte -, moeken Sie den drillen -, wij moeten nog een derden man heblicu. wees gij onze derde man; Sie sind ei« - des iudes, wenn <jf% gij zijl een man des doods, wee u, wanneer &; sich uls ein - zeiyen, looiieii een mini Ie zijn, muedig zijn, er isl keilt; hij is geen veul, hij is zwak; er steht seinen -. hij staat zijn man, is moedig, dapper; ulle fit einen - ste- hen, borg /.iju voor; er isl nicht -es ye- nuy, es zu Ihun, bij is niet mans genoeg, hij is niet iu staal &; - /ür etui. sein, borg blijven, aansprakelijk zijn; sich als \'eui - uehren, zich dapper, moedig, als een man verdedigen; (Leeuw.) (inv.jVuiiiieii), vazal 10.; (Krijgsw.) einen - stellen, een |
reiuplacaiit, plaatsvervanger stellen; hun-
der! - Infanterie, honderd mail &; drei - hnch, drie man achter elk.; - für-cor-
beiziehen, defileereu; nul - und Maus unteryelieu, (van schepen), met man en mms totaal vergaan; \'2. man, eebtgenuut in.; einen - huben, een man hebben, ge- liiiwd of getrouwd zijn; einen - iichmen, een man nemen, huwen, trouwen; - und Weib, man en vrouw; (Ger.) echte lie- ilen mv.; ö. (Nat. hisl.) der schone -, Oostiudische, bruin eu wit gevlekte slak v.; (Uergw.) der alle -, met puin gevulde mijn ».; it. ./er silberne -, vereeuiging v. van verschillende ertsadereu; (Kookk.) |
|||||||||||||||||
|
was gebrek, schaarschheid v. aau b; "2.
berooving, armoede, ellende v., behoef- lige slaat in.; - leiden, gebrek lijden,arm zijn; in - yeratlten, in aruiueile geraken; 3. gebrek o., onvolmaaktheid, ouvolko- luenlieid v.; kein ilensch isl ohiie Mangel, niemand is zonder gebreken; (Hand.) weyen - des llericlils, wegens hel gebrek- kige van bel bericht; • an Valuta, gebrek aan waarde; -zahluny, wanbetaling, niet* belaliug v.; -Abnalime, uiet-acceplee- ren o. Mangel-baum, (-l>aum(e)s, mv.
•biiume) in., Z. Mandelbaum; -brelt o., Z. Manyebrett. Mangelhaft, bijv. nw. gebrekkig,
niivolkunien. onvolmaakt, onvolledig; -es liiirli, uiivcilledig, defect; \'2. gebrekkig, slechl;-e Erkld /•uny,gebrekkig;(Spraakk). -es /.eilicurl, gebrekkig werkwoord o., waaraan tijden & ontbreken. Mangülhaftigkoit, (•*») v. ge-
brekkigbeid, onvolmaaktheid, onvolle- digbeid v. Mungel-holz, (-hutzes, inv. -hiil-
zer) o., Z. Mangeholz; -kalze v. mar- iiml v.; -kraböe v. slikkrabbe v.; -kraul o. beetwortel m. Mangeln, (mangelle, yemanyelt)
o. en oup. wv»., m. h. gebrek hebben, ontbreken, missen, beroofd zijn van; es • noch scclts Thaler an der Suiunie, er
onlbreken nog &, komen nug te kort; dus in\'/\'/ manyell iltm, bij heeft gebrek aan geld; lassen Sie es sich an niclils -, laat bel il aan niets inaiikeereii; wenn es uur uu Geld manyell, als bet mij aan geld mankeert; et manyell iltm an niclils, hel mankeert hem nergens aan. bij beeft ner- geus gebrek aan; \'2. eines Dinges •, mis- sen. ontberen. Mangel-pferd, (-(«)s. mv. -e)
o. maiigi\'l|iaard o.; •posten in. (Hand.)
met betaald windende post ui.; -rabe »., Z. Jtunkelrübe; stein ui. gluiissleeu ui.; • uurz v., Z. -kraut.
Man gen, [manyle, yemanyt) bedr.
ww. die Wusche -, mangelen, rollen. Menger, (-s, mv. Manyer) m. man-
geler in., bij, die mangelt; 1. Z. Schön- farbeu. Mang-futter, (-.«)o.,z.m. mauk*
zaad, geinengil zaad, loederzaad o.; >uu(
o. inetaaliiieiigsel o. van weinig waarde. MangobatUll, (-buum(e)s, mv.
•bdume) in., Z. Slanyel\'.iaum. Mangold, (-(e)s, mv. -e) ui., Z.
Munyelkiuut; \'2. patik, paliéiitiekruid ».; 3. wilde spinazie v ; -ni4e, -unrzel v. beetwortel m. Mangostanbaurn, (-buum(e)s,
mv. -I/IUIHII\') ui maiigoeslaiihooui m. Maniohaur, (•*,\' mv. Manichder)
in. Mauicliccr, aanhanger in. van Malies, (lig., Scherts.) schiildeischer ui.; it. woe- kenwr, gierigaard in. Manier, (-<*«) v. manier, wijze,
handelwijze v.; jemn. eta: mit yuler - sayên,beleefd,op heiische wijze;mit yuler • furtkummeii, goedschiks; auf französi-
sche, deulsclie-, up Kr.insclie, Ituilsche wijze, op zijn Fransen, up zijn builsch; |
||||||||||||||||||
|
12168143
|
||||||||||||||||||
|
der arme -, in boter geroosterd brood o.;
(Jachtw.) der nolle -, volwassen hert o. Manna, (->) o., i. m. maniia o.;
(I\'l.) pauikgraszaad o.; Z. -yras. Manna-birne, (-«) v. manua-
peer v.; -esche v. maiina-esschebooin m.;
-yras o. drijvende dolik v.; -yrülze v. inauiiegort, l\'oolsche haver ».; -hahnen- kopf, \'klee m. uiauiiaklaver v., niauna- slruik iu.; -schinnyel in., Z. -yras; -zuc- ker ui. (Scheik.) inaunastuf, inaiiiiasui- ker v. Miirmbiir, bijv. uw. mauliaar, huw-
liaar, volwassen; (van meisjes), huwbaar; das -e Alter, de mannelijke leeftijd, uiau- baarheid v,; \'2. luauhaftig, iiiaiimuedig; -keil v.iuaiibaarlieiil.buwbaarheid, meer- derjnrigheid, inoiidiglieid v. Mami-botc, (-«, mv. -«) in. ge-
rechtsilieuaar in. bij een leeiigerechl; •bruuch m. gebruik o., gewoonte v. iu het leenstelsel; -bui II o. boek o., lijst v. der leenmannen. Mannohon,Mannlein, (verkl.)
o. iiiauuetje, ventje, kercllju o., kleine man, dwerg ui.; (genieeuz.) mei* liebes -, ventje o.; (.Nat. ilist.) uiaiiiietje o.: \'2. ledeiuan ui., ledepop v.; it. grijnziiig, gri- iii.i» v., vreemd gebaar o.; -«io(7ieii,spriu- gen, grimassen maken; 5. (Urukk.) uuf - abdrucken, herdrukken zonder verau-
deriug; (Jacluw.) - machtu, (van bazen), op de achlerpooteu gaan zitten. Matinding. (-(e)s mv.-e) o. Ieen-
reclitbaiik v., Z. Mannkummer. MailtlO, (-«) v. heiigseliuaud v.
Maiinurbü, (-\'i, mv. -n) ui. mau-
uelijke erfgeiiaaui ui. Maniior-ühfü, v. manneneer, eer
v. van den man; -heer o. leger o. van mauii\'Mi. Miinuorig, bijv. nw. (PI.) (in sa-
uieustelliiigeii als zehn-mdnnerig tf). Maiinur-kraft, {-kni(le) v., Z.
Manntkraft; -mord in. moord ui. van iuau- nen, uiaiiiieiimoord ui. Mainiorii, (miinnerle, ijeinannerl)
o. ww., ui. II. (van meisjes), naar een man verlangen, een man zoeken; \'2. (van jongelingen), man worden, den inaiine- Iijken leeftijd bereiken. Manner-scheu, bijv. uw. imm-
iieiisclinw; \'i. v. zelfst. luamienvrees,
iiiauueiischuwlieid, vrees v. voor iuau- iien: -volk o. mannen ui. inv., manvolk o. Mannes-alter, (-.<) o., t. ut.,2.
ilannsuller; -kraft v. mauiielijke kracht.
|
||||||||||||||||||
|
Mm
|
Man.
|
||||||||||||||||||
|
M;ïn.
|
85
|
||||||||||||||||||
|
Mijnuling, (-(e)s, mv. -e) m. Iaf-
»ard, verwijfd persoon in. Mann-loch,(-/or/i(e).«,mv.-/JcAer)
o. valluik o.; -magen in. bloedverwant in. v.in de mannelijke zijde: -rechl o. leenrecht o.; -richler m. rechter m. over de leenmannen. Manns-alter, (-{e)s) o., z. m.
mannelijke leeftijd in.; -arbeit v. uians- vverk 0., mansarbeid ui.; il. (Naai.) man — kleederen o. mv.; blosz —machen, alleen voor mannen werken; -bild o. (gemeenz.) man, manspersoon in.; -birne v.,Z. \\Yürg- birne; -blatl o.,Z. Johanniskraut; •kruier in. maiisbroeder, schooubroeder, zwa- ger in. Mannschaft, {•en) v. mannen m.
inv., mannelijke bevolking v.; diejunge -. de jongelingschap v.; •>. (lüijgsw.) mau- schap v., garnizoen o., bezetting ».; 3. (Zeew.) bemanning v., scheepsvolk o., equipage v. Mann-schcu, bijv. nw., Z. man-
nerscheu; schlachl v. manslag, moord in. Manns-daumen, (•ment, mv.
-men) iu. mausduim, duim in. van een man; it. Z. -hand; -dkk bijv. mv. zoo dik als een man om het lijf is; -diike v. inaiisdikte, dikte v. fan een man. Maiinson, (•!, mv. Munnsen) m.
man, manspersoon in. Manns-erbe,(-», mv. -«) ui. man-
nelijke erfgenaam in.; i. erfgenaam in. van een mannelijk leen; -fahrt v. mijii- ladder v.; •ijedenken o. meuscheiigehcu- geuis o., geruime lijd ui.; bei—.bij meu- schenlieugen; -gesichl o. maiisgezichl o.; •gestuit v. luansgeslalle, inauiielijke ge- stalte v.; -hand v. maushand v.; (hij hel schrijven), maiishaud, mannelijke hand, schrijfwijze van een man; sit schreibt eine rechte —, zij heefl eene ware in.in — hand, suhrijft als een man; \'2. (I\'l.) iee- uor o., zeehaud v.j —ichuli m. iuaus- haudschoeii in.; •harnisch m. (l\'l.) Z. schild; -haupt o. (Zeew.) op een kop gelijkend uiteinde van de oplangers; •hemd o. mausheind o.; -her: o. hart o. van een man, moedig hart, mannelijk o.; -hoch bijv. uw. manshoog, zoo hoog of lang als een man; \'koten v. mv. man — broek, pantalon v.; -hut ui. maushoed, hoed ui. van eeu man. M uiiisinn, (-{e)s) ui., z. ui.ra.au-
uelijk gevoel o. Manus-korl, (-(e)s, mv. -e) in.
(Volkst.) jouge.ougelrouwde maii,iuaus- kerel ui.; •kleid o. manskleed o.; -l.lei- dung v. manskleediiig v„ utanskloederen o. mv.; -klosler o. mannenklooster, uiou- uikenklooster o.; •kraft v. uiauskiacht, uianuelijke kracht r.j -kraul o. (IN.) wille aiieiuuou v.; it. berganemouii v. •lang bijv. nw.,Z. -koch; -linae v. uiaus- lengle v.; -lehen j., Z. Maanleken; -leute ui. inv., \'L. Minaervalk;-loch o. (Spoorw.) maiisopeniug v.; -mahi v. datgene wal een maaier in een dag kan afmaaien; \\-mord m. moord in. van een man; -mör- \\deiin v. moordenares v. vau baar man •muite v. maiisuiuls v.; -mulh ui., Z. Ma.mcsmulk; -name(n) m. inansiiaaui |
|||||||||||||||||||
|
zielskracht v.;-mui/« ui. mannelijke m.....I
in.; -5i»n m. mannelijke gevoelens o. inv.;
•icort o. maiinenwoord, eerewoord o.va» ilen man; ssürie r. waardigheid v. van den man. |
|||||||||||||||||||
|
m.; -person v. manspersoon, man m.:
•pflichl v. manspliclil, plicht m. van den man, den echtgenoot; -rock in. mansrok in.; schild m. (l\'l.) mans-chilJ, maus- barnas o.; schneiier m. raaiiskleerma- ker, heereukleermaker ni.; scliuh m. mansschocn m.; •schuhmaclier, schmier in. schoenmaker in. voor mannen, hec- reiischoenmakcr in.; schucslcr v. mans- zuster, schoonzuster, snaar ».; slamm ui. mannelijke stam in., mannelijke linie, v., mannelijke tak m.;slirke v.,Z. Man- neskrafl; slimme v. mannenstem, mans- slem v.: die hohe —, tenor in.; liefe —, bas ra.; slrumpf m. uianskous, mannen- kous v.; slikte in. mv. mannenstoelen ra. mv., mannenbaiiken v. mv.; sief bijv. nw. zes voet diep, van mansdiepte; -lracht v. kleederdrachl v. voor mannen, mans- draeht; -lreu v. (PI.) kruisdislel v. Mann-sueht, v., z. m. inans-
woede, inansdolheid, mansziektc, mini;e- woede v.; süchlig bijv. nw., Z. •gierig. Manns-volk, (-(e>) o., z. m„ Z.
Minneirolk; -zeke v. mansleen m.; •zucht v. krijgstucht, discipline v. Mann-tag, (•(«)*, mv. -e) m. »er-
gadering v. der leenmannen; -iheil ui. aandeel o. van een dorpeling iu het ge- uieeulehooi; -lhier o. mannelijk dier, dier o. vau bet mannelijk geslacht, mau- nelje o.; -loll bijv. nw. met mauswoede, miunewtede behept, naar een man ver- landende; -lollkeil v., Z. •sucht; -ueib o. manvroiiw, wouw v., jiede tweegeslach- ten sebijnl te lieb\'üeu, bennapbrodiet v.; 2. (lig.) wouw v. mei eeu mannelijk ka- rakter, manneljesviuk v.; sreiklickkeit v. tweeslachtigheid v.; -acrk o. dagwerk o., zooveel land o. als een mau op een dag maaien kan; -uu/A v., Z. -lotl- keit; -zahl v. aantal o. personen of mau- ueii. Manoeuver, (-j, mv.-s)o. (Krijgs-
w.) krijgszwenking, krijgsoefening, ma- uoeuvre v. Manoeuvriren, {manoeumrte,
munoeuviirl) o. ww., ui. h. bewegingen
maken,oefeningen houden, troepcuzweu- kingen maken, inauueuvreeien. Manometer, (-s, mv. Manometer)
ui. en o. luchldiclitlieidsmeter, mano- Uieter in.; o/feiier -, lievelbaroiueler in. Mansarde, (-«) v. vliering v., dak-
! kamertje o.; •niach o. vlieringdak o. Manscb, (-et, mv. -e) in. (ge-
juieenz.) inoddei|.las in, slijkcrige straal, vuiligheid v., mengsel, gemors o. Manscben,(\'/iun«\'/i/e,ue"iu»nc/i(e)r) o. ww., in. h. (gemeenz.) door dik en dun luopeu, lladderen,! ploeteren, [ilai- sen, morsen; it. kauwen, vreten. Manacber, (•», mv. Mantcher) ui.
ploeierer, morser in. Manacberei, (-««) v. gemors, ge-
ploeter o., Z. Mwtsch, mumchen. Manscbester, (s) m., i. m., Z.
Manchester» Manscbette, (-«) v. lub, lobLe,
baiiillulilie. manchet v.; (lig.) er hut -n hij is laf. Manscbinellenapfel, (-apfeU,
53 |
|||||||||||||||||||
|
�549
|
|||||||||||||||||||
|
Mann-fest, bijv. nw. manhaftig,
moedig, standvastig, vastberaden, rid- derlijk, Z. lapfer, hand feil; •geld o.lccn- geld, inkomen o. van den leenman; \'2. geldboete v. voor manslag; -gemull. bijv. en b. manmoedig, sterk van geest; -ge- rickt o., Z. Mannding; \'gierig bijv. nw. naar een man verlangende, gek, verzot up een man; •gul o. manieën, leen o. als mannelijk erfgoed. Mannhaft, (•«•• •(«)«\') uiJ"- "w-
mannelijk, als een man; \'.\'. Z. mannfesl; 3. krachtig, sterk, gespierd. Mannhaftigkeit, v. mannelijk-
heid, inanhartigheid, kracht, sterkte,ge- spierdheid v., moed m., dapperheid v. Mannheit, v., z. m. mannelijkheid
v.; jemn. die - nehmen, ieio. caslreeren; 2. Z. Maiinhafligkeil; 3. mannelijke lcef- tijd ui., mauhaarheid, huwbaarheid v.; i.(Spraakk.) mannelijk zijn o.; 5. (Leeu- w.) huldigingseed ui. Manilig, bijv. uw., Z. ininnerig.
Mannieh, mannig, mancb,
bijv. nw. uieuigeeii.
Mannigfaeh, mannigfaltig,
manchfaltig, bijv.en b.menigvuldig, verscheiden, verschillend; -e Verzucht;
verschillende proeven; 2.afgewisseld,hei - haalilelijk, op verschillende wijze. Marmichfalton, mannicb-
faltigen, mannigfaltigen, >i manohfaltigon, {mannieh [altete f, \'jemannickfullcl <ĥ) bedr. ww. verveel- vuldigen, vermenigvuldigen, vermeer- deren. Mannigfaltigkeit.of Maiich -
faltigkeit, (-e«) v. menigvuldigheid, verscheidenheid, afwisseling v. Manniglicb, bijv. nw. (veroud.)
Z. jedermann. Mannin» (-nea) v. (veroud.) iuan-
uin, vrouw, heldin v. Mannisch, bijv. nw. (i. k. bet.)
betrekking hebbende op een uiaii.opeen uian gelijkend, den man aanhangend; -<s Weib, maiiueljeswijf o., vrouwelijke dra- gonder, driedekker m.; 2. behaagziek. Mannleb(e)n, (-teh{e)ns, mv.
•lehen) o. mannelijk leen o., zwaard-
leen o. Mannlehenschaft, v. bezit o.
van een mannelijk leen.
Mannlüin, (verkl.) o., Z. Mina-
eken* Mij.llilli.ch, bijv. en b. mannelijk
of manlijk; das -e Geschlecht, uian(ne)- lijk; A\'i;iil -en Geschlechls, kiud van het mannelijk geslacht; -e £reen, mannelijke erfgenaiueu; -es Glied, manuelyk lid, mannelijke roede; (PI.) -e Blüthen, man- uelijke bloesem; 2. passeud voor een man, krachtig, krijgshaftig; -er Rei», uianne- l\'jk rijm, sterk rijm; 3. .moedig, ferm Hink, krachtig, sterk, gespierd; -keil v \'Uaiinelijkheid v.; (lig.) mannelijk karak- ter o. |
|||||||||||||||||||
|
Mar.
|
Mar
|
|||||||||||
|
834 Man.
|
||||||||||||
|
Manufacturist, (-en, mv. -en)
in. fabrikant m. van stoffen, maunfactu- rier m.; it. handwerker in. Manufacturwaaren, t. mv.
manufacturen v. mv., gemaakte stof- fen v. mv. Manuscript, (-(e)s, mv. -e) o.
handschrift o., kopij v., manuscript o.; die \'t, (van een persnon), handschriften o. mv.; (l)nikk.) kopij v. Manutononz, (-ic«) v. handha-
ving, ondersteuning, bescherming v. Manuteniren, {manulcnirlc, ma-
nutenirt) bedr. ww. handhaven,bescher- men, ondersteunen. Manzinellenapfel, (-apfeh, mv.
•aji/el) m.. Z. Manschinellenapfel. Mappo, (-n) v. portefeuille, bric-
ventasch v.; (Aardr.) kaart v. Mappiren, (mappirte, mappirt)
bedr. ww. Harten -, teekenen, schetsen, kleuren. Maramillen, v. mv. ingelegde Ja-
pansche kweeën v. mv. Munitie, (-n) v. moeraal m.
Marbel, (-J, mv. Mnrbcl) ra, mar-
mer o.; 2. knikker m. Marbeln, (marbelle, gemarbell)
bedr. ww. marineren; 2. knikkeren. Marcasit, (-.«, mv. -e) m.,Z.Nor-
kasil.
Marenen, (s, mv. M&rchen) o.
sprookje, verlclseltje o., legende v.
Marenene, (•», mv. -n) m. mar-
kics, markgraaf in. Marchotten, ». mv. gebleekte
schijfjes o. mv was. Marcipan, (s) m., z. m. marse-
pein, marcusbrood, amandelbrood o. Mardor, (s, mv. Manier) m. (Nat.
hist.) marterm., sabeldier o.,bunzing m. Marder-eis6n,(-ci.wis,mv.-eiseH)
o., -falle, (-«) v. m.irlcrval v.; -/ell o. marlcrvel o.; -garn o. marternet o.; • kohten v. mv. Iiijeeugenaaide borslslok- jes o. mv. van marlervellen; -mu/]\' m. mof v. van martervel; -pehwerk o. pels- werk o. van marlcrvel; -sc/iinin;m.tnnr- lerslaarl m.; -wur:el v. draakwortel m., slaiigenkruid o. Mare, v. (.») v., Z. Mahrv.
Marolle, (-m) v. morel, zure kers
v.; it. kleine, gele abrikoos v. Marfgrio, (-s, mv.-s) m. gr.ippcn-
maker, potsenmaker, pasquillenmaker, ondeugende grappenmaker m. Mar gare then-ap fel, (-«/>/W«,
mv. -üp(el) ui. margarelha.ïppel m.; •birne v. margarethapeer v.; •blnme v. madeliefje o.;-»rMcv.madclicfanjelier v. Margarin(-fett), (-(e)s) o.,z.
ui. (Scheik.) parel-lol v., vast bcslaml- deel o. van oliën en verfstoven. Margarin-sauer, bijv.nw.(Schei-
k.) —ei 4\'a/;,parclzuur zout o.; silure v. parelznur o. Margarita, v. parel v., parelmoer
o.; ,11. mailehefje o. Margaritenblumo, (-«) v. ma-
dcliefje o. Margaritinen of Marguori-
ten, v. mv. fijne glaskoralcn v. mv. |
Margaritin-sauor, bijv. nu.
(Scheik.) —es Salz, parelzuor zout o.; - saure v. (Scheik.) parelzuur o. Margell, (-en) v. (Prov.) meisje o.
Margel, mar gein, Z. Mergel f.
Margen-birne, (-n) v. vrouwcn-
peer, poirc-inadame v.; -dislel v. vrou- nendistel v.; -gras, -rö*chen o., Z. Ma- rtengras. Marggraf, (-en, mv. -en) m., 1.
Markgraf. Marginalie, (-n) r. kanttceke-
ning v. Marginiren, {marginirte, margi-
nirt) o. ww. kanttcekeniiigeu maken, van een rand voorzien. Maria, v. eig. zelfst. Maria; die
Jungfran -,de H. Maagd Maria. Mariage, (-n) v., Z. Heirath; 2.
(Sp.) een spel met de kaart van twee persnntn. Marielüth, v. (gemeenz.) meisje
o., dat Maria heet. Mietje o. Marien-apfel, {-apfels, mv. -u/i-
fel) vroegrijpe appe!m.;-fcorfo. (Scheik.; walersloof v., zandbad o.; -balsam m. mariabolsem m.; -bili, -bildchen o. ma- riabeeld(je) o., beeld (je) o. van de II. Maagd Maria; -blumc »., -bliimchen o. madeliefje o.; -bruder m. karmelieter m. •dienst m. mariadiensl m.,vcrcering v.van Maria, van de H. Maagd; -distel v. melk- distel, l.ieve-V\'rouwcilislel v.; -rforn Dl. wilde roos v.; 2. Z. Haberrose; -eis o.. Z. Fraucngtas; -faden m„ Z. Somnur- faden; -fest o. Mariafeest o.; -flachs o., Z. Flachskraul; 2. bevederde stengel m. van varciikruid; -garn o., Z. Sommer- faden; -glas o. Moscuviscli glas o., ge- krislaliseerde zwavelzure kalk v.; -glöck- chen o. klokje o.; -gra.i o. wiltc klaver v.; 2. spurrie v.; 3. welriekend honi(n)g- gras o.; A. vezelig hondsgras o.; -gr»- schen m.zilveren munlslukje o.ler waarde van 8 penningen; -hiihnclien o. Onzcs- l.ievcn-Heershaantje o.; -/iirse v. parel- kruid o.; 2. Onzer-I.icve Vrouwelianc.i v. mv.; -huhn o., -k<ïfer m., -kalbchei> o., -kuh v., Z. -hdhnchen; snantel ra. lecuwenvoct m.; -m«n;e v. tuinbalsem m.; -nesscl v. kaljeskruid o.; -rocken in. (Sterrenk.) gordel m.in hel sterrenbeeld t>rion; -rose v„ -röschcn o. viooltje o.. 2. peonic v.; 3. wilde roos, egelaniier- roos v.; i. vezelige roos v.; 5. vliegen- vanger m.; 6. zomeradnnis v.; 7. wind- bloein v.; 8. silene v., Icemkruid o.: 9. behen v.; -lag m. Mal ia-hemelvaart v.; • thrilne v. (I\'l.) jobstraan m.; -tripchen o. grijze anjelier v.; -lröpfchcn o. als franje uilgelande anjelier v.; •veilchen o„ 7- •glöckchen;-wurm m., (vcrkl.,-wiJrmc/ii\'H o.) Z. •kafer; -wur:el v., Z. -münzc. Marillo, (-n) v. (Tuinb.) Z. M.jre//f;
2. Z. I\'astinak. Marinade, (-«) v. (Kookk.) ge-
kruule saus v. voor vleesch, visch &. Marjne, v. zeewezen o., zeevaart,
scheepvaart v., zeedienst m., marine v. Marine-commissar, (-.«, mv.
•e) m. directeur, commissaris m. van de marine; -minister m. minister m. van |
|||||||||||
|
mv. -Apfel) in. tnanzanille v., giftboom-
appel in. Mantel, (-s, mv. Minlel) nt. mantel
m.; (Timm.) schoorsteenmantel m.; (La- kenb.) omgeslagen eind o. van een stuk laken; 2. strooien matras v.; (Bergw.) adcrwand m.; (Giet.) mantel, hoed m.; (Nat. hist.) vleezig vlies o., dal het hin- nenste der tweeschalige schelpen be- kleedt; II. (gewoonl.) mantel, overman- tel m.; (Wap.) mit einem - umhangcn, gemanteld, bemanleld; mit untcr dcm - itecken, d el uitmaken van de samen- zwering; (Delfst.) mantel in.; bunter -, gestippelde mantel m.; III. (-n) v. (Zec- w.) schinkel m., draaireep m., hijsch- touw o.; (Spr.) den • nach dcm Winde hingen, den mantel, (de huik) naar den wind hangen; il. den - auf beiden Schul- tern tragen, met alle winden draaien. Mantel-block, {-block(e)s, mv.
•blöcke) m. (Zeew.) kalrol v. met louw; •breit o.kapstok m.;-bubem., Z.-scküler. Mtintelchen, (vcrkl.) o. manteltje
o.; (lig.) einer Sache ein - umhangen, eene zaak hemantelen, verbergen, Z. be- manletn; (Bouwk.) blindeering v.;2.lee- ren scherm, huk o. M&ntelende, (-enrfe.», mv. -endc)
o., Z. Mantel (Lakenb.). Mantelet, (-es, mv. -e) o., Man-
telette, (-«) v., Z. Mantckhen. Mantel-hanger, {\'hangers, mv.
•hanger) m. (Scherts.) slaafsche knecht m.; -herr m. heer m. in een mantel,abt, priesterm.zonderbclrekking;-Ao.\'; «.,\'/.. •breit; -kind o. gewettigd kind, als echt erkend natuurlijk kind o.; -kirsche v. bruinroode smakelijke kers v. met kleine pit; \'krilie v. bonte kraai v.; •mcwc v. mantelmeeuw v. M&nteln, (manlelle, gemantell)
hedr. ww. beroanlelen, bedekken; (lig.) verbergen, verhelen. Mantel-rock, (•rock(e)*, mv.
•rbeke) in. mantelrok m., manleljas v.; -ro//e v. rol v. die een mantel vereischt; snek m. mantelzak in.. valies o.; schuier m. scholier m. met een mantel; schuur v. manlelkoord o.; stock in. kapstok m. om de kleederen op Ie hangen; •tackel m. (Zeew.) Spaanschc takel m.; -lriger m. sltppendiager m.; it. manlcldruger m.; -Keil bijv.nw. (fig.) zeer wijd; seuge m. mv. roautelslolTen v. mv. Mantik, v., z. m. waarzeggcrs-
knnst v. Mantjsso, (-n) v. toegift v.F toe-
voegsel, aanhansel o., sleep in. Manual, (•*> mv. -e) o. handboek,
gebedenboek o.; it. kladboek, dagboek o.; (Org.) klavieren o. mv. Manu&llexikon, (-s, rav. Jl/a«»-
allexika) o. handwoordenboek o. t, |Manuductign, (-e«) v. handlei- diug, aanwijzing v. Manufaot, (-(e)s. mv. -c) o. ge-
maakt voorwerp o. Manutactur, (-en) v. werkplaats,
fabriek, manuractuur, gemaakte stol v.; •arbeiler m. werkman ra. inecne fabriek, fabriekarbeider m. |
||||||||||||
|
Mar
|
||||||||||||||||||||||||
|
Mar
|
Mar.
|
|||||||||||||||||||||||
|
S3S
|
||||||||||||||||||||||||
|
mergval\' o.; —geld o., Z. -grosclten;
•gcaoss m. aandeelhouder m. in de houl- markl; •gereehligkeil v. recbl om ccnaf- gcslolen houloiarkl Ie kouden; -gcricbt o., Z. -ding; •geicabr v. slnk geld o. ter waarde van een mark; -geuiehl o. mai k- gewichl, Trooiseb gewicht o.; -graf m. markgraaf m.; -gia/iii v. markgr.ivin v. Markgrafenbirne, (-»)v.(Tain-
b.) markics(peer) v.
Mark-granich, bijv. en b. tot
een markgraaf behoorende,als een mark- graaf; -gra[scliaft v. markgraafschap o.; it. waardigheid v. van markgraaf; -gro- sclicn va. inerkpenning m.; •kakel m. ha- uier in. om de b muien te merken; -liaui v. mergvlies o.; 2. Z. ISelzhaut; -lir>lz o. mci\'ghout o. Markicht, bijv. mv. als merg,
incrgacbtig. Marklg, bijw. v il merg; (lig.) kcrn-
acblig, krachtig, sterk. Markiren,(m«;7,ii7f,iiiai7.ir/)bedr.
ww. (liilj.) markeeren; 2. Z. bezcichncn. Mark-klöschen, o. (Kookk.)
klontje o. merg; -knochcn in. mergpijp v., Z. -bein, -körper in. (Onllk.) merg bevattend lichaam o.; \'krant o., Z. l\'.p- pieh; -kreitz o. kruis o. aan de grenzen; • knellen in., •küchhin o. (Kookk.) inerg-
koekje o.; •kagelclten o. (I)utlk.) mcrg- knobbcllje o.; •linie v., Z. Gretizlinie; • tas bijv. nw. zonder merg; •losung v.
grensaanwijzers m. mv.; 2. recht o. van benadering; -ordnung v. regle.ncnl o., verordening v. oiiitrcnt velden en vvou- den; -palme v. sagopalm m.; •pfalil in., Z. Grenzpfahl; -recht o. recht o. op aan- decl in ecu wond; 2. rechtsgebied o. in bischzaken; •rirlilcr in. rechter in. van eene rechtbank, welker rechtsgebied tot aan de grenzen loopt; -rölire v., \'i.-bein; •safl in. incrgachlig sap o.; schcidc v. aanwijzing v. van ecne mark, markschei- ding,inarkgrensv.;(llergw.) mijngrens v. Markscheidekunst, v., z. iu.
(Ilcrgiv.) kunst v. ooi te meten en de grenzen Ie bepalen. Markscheiden, (markseheidete,
gemarksclictdcl) bedr. ww. (Ilcrgiv.) de grenzen der eigendommen onder den
grond meten en bepalen; 2. Z. Hark- sclieidckunsl. Markscheider, (-s, mv. Mark-
scheider) in. (Ilergiv.) bij, die de gren- zen der eigendommen onder den grond opmeet en bepaalt. Markscheideriss, (-es, mv. -e)
m. (liergw.) schels v., plan o. van ecne mijn; -2itg in. uitinelnig v. der niijiieu. Mark-scbeidung, (•«») »., Z.
•scheiden; 2. \'/.. schelde; •schwamm in. nicrgachlig ileeschgczwel o.; slein in. greussleeu ui.; —setzen o. zeilen, plaat* s\'ii o. van grenssleenen; —setter in. |
markt, marktplaats ».; zu • geiten, naar
de markl gaan; es isl heute -, er is van daag markt; (fig.) er hal eincn gaten - qemacht, hij beeft goede zaken gemaakt; ettr. za -c kringen, iels aan de markt brengen; (lig., Schcrls.) geven,verscbaf- fen, leveren; 2. vcrkoopplaals, verkoop- zaal v., kermis, jaarmarkt v.; il.Z. -flec~ ken; 3. koop, inkoop m.; i. marktherberg v.; (Spr.) spülcr • tcird gern gut, late haver gaat ook op. Markt-amt, [-amt(e)t,mv. -aï«-
ter) o. recliteis m. niv. mv. ovcrinarkl- zaken; it. marktkanloor o ; -bauer m. boer in., die koopwaren Ier markt brengt; •bericht in. markl bericht o.; -brod o. hrond o. voor de klanten; -buch o mai kt - hoek, bock o. van het marktkanloor; •bilde v. kraam v. Markten, (marklele, gemarkte!) o.
wvv.,m. //. koopen, verkoopen, ter markt aaau, markten, dingen; (fig.) icA lasse nicht lange mit utir -, ik laai niet lang dingen, ik houd er van de zaken ganw af ie doen; 2. Iiedr. ww. riel -, veel ver- koopcu. Markt-f^hig, bijv. mv. geschikt
voor den verkoop; -jalinc v. vlag v.,tee- ken o. om voor- on opkoopers van de markl Ie honden; -feld o. uiarktvcld o., marktplaats v.; -flcekcn m. marklvlek, groot dorp o. waar eene markl gehouden wordt; -/rau V. marktvrouw v.; •[rei- heit v. recht, voorrecht o. der marktbc- zoekers; it. recbl o. om markt te houden; •fricde in. openbare rust, veiligheid ».; •yang m. gaan o. naar de markt; 2. markl- prjs in.; -g<ïnger m. marklganger, bezoe- ker m. van de markl; it. klcinbande- laar in.; -gangig bijv. en h. op de markt verkoopbaar, conrunl; der —e 1\'reis, Z. •gang (2); -gast in. marklbczoeker m.; •geld o. geld o. op de markl ontvangen; 2. marklgeld, staangeld o.; 3. recht o. om op de markl uil te stallen, markl- rccbl o.; -geleit o., Z. Mcssgeieil; -ge- rechtigkeit v., Z. •freiheit; •gericht o. gerechtshof o., dal lijdcns ecne jaarmarkt zilliüg bon.Il; -gctösc o. marktlevcn, inaiklriimocr o.; -gut o. marklgocd o., marktwaar v., goed o., waar v. voor de (jaar)markl bestemd; -helfer in. pakkc, m.; -herr m. marklmccsler in.; -kahn m., Z. •sclii/l\'; -kauj m. koop m. op de markl gedaan; 2. marktprijs m ; -kneehl in. knccbl ui. van den inarktuicesler; -kocb in. draagkorf ni.; -leutc mv. marklbe- zoekors, marktlieden m. mv.; -meitler in. inarkluiecsler in.; -ordnung v. regb- mcnl o..verordening v. omtrent den koop il verkoop van levensmiddelen. Marktorte, (•«) v. Z. Markilorle.
Markt-pflicht, (•en) \\.,ï.-geld
(3); -plalz m. marklplaats, markt v., plein o.; -preit m. marklprijs m.; -recht o. recbl o.om markt te bonden; 2. markt- reebt o.; 3. rechl o., wetten v. mv. voor de markl; i. Z. -geld (3); -richler m. inarktrecbler in.; -rufer in. omroeper m.; sche/fel m. marktschepel o.; scltifl o. marklscbuit »., marktschip o.; schild o., 7.. -falme; it. markl vlag v.; schreiber |
|||||||||||||||||||||||
|
nmtte;-minitlcrium o. ministerie o. van
marine; saldat m. soldaat m. van de marine, Leesoldaal m.; station v. slation .1. voor de zeevaart. Mariniren, (marinirle, marinirl)
ln\'ilr. ww. pekelen, inzouten, marineeren. Marionette, (•») v. pop v. met
beweegbare leden, draad of ledepop v., mnrinncl v. Mariongtten-bude, (-«) y.
marionettenspel o., kijkkast v.; -könig in. mariouetlcnkoniug m.; -spicl o. ma» rinnellenspel o.; •spitier in. marionetten- speler ni. Maritagium, (s.ttw.Marilagien)
il (Leeuw.) brnidsgcld o., belasting v. van de Iijfeigenen om te mogen trouwen. Mark, (-(c)s) o.,z.m.merg, rugge-
inerg o.; (I\'l.) houlilicrg o.; die K\'ille dringt durcli - und Hein.de koude dringt ilonr merg en been; (lig.) dus dringt ilurclt - und Hein, dal gaal door merg en been, dal doorboort bet htrl; 2. inwcu- ilige, beste gedeelle o.; (I\'l.) vrucht* \\leesch o.; 3. (lig.) kracht, sterkte v.; • in den Knorlteii habcn, zeer slerk zijn;
jri\'ui. das - aussangen, iem. uitzuigen; ,\\crv.) bezinksel o. in de veiTkilip. Mark, (•en) \\.,Z. Crème, Grenzzei-
rlten; district o., streek, mark v.; it. ak- ker m., veld o.; 3. mark o.,goudgewichl il van 24 karaat; il. zilvcrgewichl o. van Ifilood; it.rekcnpenniiigm. van 1 (ï sclio!- tuigen. Markasit, (-en. mv. -en) in.
(Oclfst.) zwavel kies, ijzerkics o.; 2. his- llllllll O.
Mark-baum, (-iain»(c)j, mv.
• Wiiiine) in.grensboom m.:-bein o.i»erg-
ln\'en o.; \'brief m. merk brief ui.; • buch i\'. kadaster o.; -biïiulelo. (Ontlk.) mer^- klomp m.;-ding o. markgcrccblo.,rcchl- liank v, over de bepaling der grenzen. Mï.irko, (-n) v. merk o., leeken o.
»p een pak &; (Sp.) fiche o.; 2. Ies- kaartje o. Marke-brief, (•(«)*>mv. -e) m.
|
||||||||||||||||||||||||
|
0695
|
||||||||||||||||||||||||
|
kaperbrief m.; -brunner in. Itijnwijii m.
van de eerste qnalilcil. Markeln, (mitrkeltc, gemSrkell) o.
ww. naar de markt gaan, markten, koo- l\'i\'n. bieden, dingen. Marken, (marktc, gemarkt) bcdr.
»». ein I\'acl. -, merken, leekenen; vin leid -, bakenstokken insteken, bcgreu- \'i\'ii; 2. o. ww., in. Ii. verscheidene mar- ken zilvers & opleveren. Markepinsel, (sels, mv. •.?•/) m.
^rof penscel o., grove kwast in. om te nierkc.i. Marker, (•», mv. Marker) m. bc-
H\'oner m. der mark, grensbewoner in.; 2. Z. Markgenoss. Marketender, (-s, mv. Marke-
tendcr) m., -in, (-nen) v. markelenler, \'oeiclaar m., marketentster, zoclclaar- *ler v. Marketopf, (-lopf(c)s, mv. •lipfe)
">. pot m. om de balen & te merken. Mark-faseratoff, (•(«)». mv. -c)
w. (Srheik.) mergatol ».; -friede m. be- "aking v. van de boot markt; -ge[ass o. |
||||||||||||||||||||||||
|
la
|
6575
|
nduicler in.; slrahlcn m. mv. (Onllk.,
|
||||||||||||||||||||||
|
I\'l.) mergaders v. niv.; stick o. p\'jp \\„
met merg, mergpijp v.; 2. zilverinuut v.\' van 10 schellingen; subslam v. mcrg- achtige zelfstandigheid v. Mark(s)torte, (•«) v. mergtaart v.
Markt, (-(e)», mv. Markte) in.!
|
||||||||||||||||||||||||
|
856 Mar.
|
Mar.
|
Mar.
|
||||||||||
|
m., Z. •meister; •schreier, —in, kwak-
zalver, pocher, grootspreker m., kwak- zalfster, pocbster v.; schrcicrei (inv. -cn) v. kwakzalverij, poclierij, grootspraak v.; •schreicrisch bijv. nw. kwakzalvcraclitig, als een kwakzalver, pochend; stand m. standplaats v. op de markt; strcitigkeil v. verschil o.,oneenigbeid v.opdemarkl ontslaan; -tag in. marktdag m.; •rerkehr ui. marktverkeer o., handelsbetrekking gen v. mv.; -vogt m., Z. -meistcr; \'iceib o., Z. -/Vau; -wisch m.,-zeichen o., Z. •schild; -zeltcl m. marktbericht o.,prijs- courant v.; -jo// m. marktbclasting, bc- lasling v. op de ter markt gebrachte waar. Markung, (-en) v. bepaling v. der
grenzen; 2. grens v., grenssleen m.; 5. rechtsgebied, district o.; it. Z. Feldmar- kung. Markungs-buch, (-buch{c)s
mv. •bücher) o., Z. Lagerbuch; slein m., Z. Markslein. Markus-bruder, (•bruders, mv.
-6rfider) m. bakkersknecht m.; -/Iieye v. Sint-Marcusvlieg v. Mark-voll, bjjv. nw. vol merg;
•iraae v. (Bergw.) schaaltje o. lot hel wegen van een mark zilver of goud; •wihre v., Z. -gemihr; -wald m. woud o., dat bet eigendom is van verschillende personen; •weide v. valsche vuilboom m •zahn m. maalland in.; -:ieher in merg- boor, mergpijp v. Marlen, (mirlle, gemlrlel) bedr
ww. (Zeew.) marlen. Marli, (-s) o., z. ui. licht, eenigs-
zins stijf gaasachtig weefsel o., m.irli o. Marline, (-«), Marling, (-c«),
Marllien, (-c). Mi&rrlinge, (-n) of Marellinie, (-n) v. (Zeew.) uiarl- lijn, marling, meerling v., dricdraaJsch touw o., huizing v. Marl-pfriem, (-(«)s, mv. -e) m.
(Zeew.) splitpriem m.; -reep, -tau o.
(Zeew.) marltouw o.; schlag in. uurl- knoop m. Ma-mal, (•\'• tin. Mirmel) m., Z.
Marmor; 2. knikker in. Marmelade (-«; v.appelstroop v.
Marm\'e)ler, (-i, mv. Marm{e)-
ler) m., Z. Marmoiirer. Marmor, (-j) m., z. m. marmer
o., mariiiorstceu o.; (Boekb.) marmer- snede v. Marmor-ader, (-n) v. marmor-
ader v.-, •arbeil v. maruierwerk o.; it. marmoren o.; -arbciter m. maruierbcwer- ker, slceuhouwer m. in marmer; -a.i v. marmersoort v.; i.nach.auf— farben, marmeren; \'aitig bijv. nw. ojaruieiach- lig; 2. gemarmerd; •augc o. marmeren oog o.; il. glazen oog o.; -bnd o. mar- merbad o.; -band in. gemarmerde band m ; -becken o. marineren bckkeu o.; -bild o. marmeren beeld o.; -block m. blok o. marmer; •Im.t.n o. marmereu vloer m.; •bohrer m. boeldhouwersboor v. mol ver- scboidcue punten; -b.\'asscn m.,Z. -fisch; •Wecher m., Z. -arbniter; -btueh m. mai - a srbieuk, breuk v. in bet marmer; 2. nithalen o. van ma. ui :i uit de groeveu, |
||||||||||||
|
marmergroef v.; •brunnen m. inarnic
ren fontein v.; -brusl v., -busen in. sneeuwwitte, fijn geaderde borst v.; (fig.) kond, ongevoelig hart o.; -fisch m. Amc- rikaanschc hagedis v.; •flecken m. mar- incrvlck v., gemarmerde vlek v.; -ijebaude o. marmeren gebouw o.; -gelindcr o. marmeren leuning v.; -gcsimsc o. urn - meren lijsl v.; •grubc\\.,ï..-bruch; -hand v. albasten hand v.; •hart bijv. nw. zoo bard als marmer, zoo bard als steen; • huns o. marmeren huis o.; ~herz o. (fig.) ongevoelig hart, steenen bart o.; •hom o. (Nat. bist.) dambord o. Marmoriron, (marmortrlc, mar-
morirt) bedr. ww. ei»e Wand, Leder -, marmeren, als marmer schilderen; mar- morirle Arbeil, marmerwerk o. Marmoriror, (-s,mv. Uarmorirer)
in. hij, die marrnerl of marmer bewerkt. Mijrmor-kirsche, (-n) v. bonte
kers v.; -lilie v. kicvitseibloem, keizers- kroon v.; -mühley. marmerslijperij, steeu- houwerij v. Marmorn, bijv.nw. marinerun, van
marmer. Marmor-na3ken,(-«acAe«s,inv.
•nacken) ra. (fig.) albasten bals of nek in., nek m. zoo wil als albast; -o/ir o. (Uelfsl.) gemarmerd zeeoor o.; -pulla.il iu. marmeren paleis o.; -pfirsch:\\. gladde sterappcl ia.;\'Pilaster o. marineren pla veisei .o.; -plalte v. marmeren plaal v, m irmcren tegel in.: saai v. marnieren «aal v.; sund m. fijn gekorrelde kool- zure kalk v.; sarg in. marmeren zerk v.; sage v. marmerzaag v.; s&nli v. mar- meren zuil v.; schleifer, schneider m. marmcrslijper, niarmerbew erker m.; schleiferei v. marmerslijperij v., mar- nerslijpeu o.; 2. Z. •mikte; schwamm m. gemarmerde paddenstoel in.; silz m. marmeren zetel in.; •spattend bijv. nw. (van een zwaard), stecu, rotsen kloo- f.\'iiil, splijtend, zeer scherp; slein ai, marmer o., brok in., stuk o. marmer; tafel v., Z. -plalte; •lisch m. marmeren tafel v.; -lreppe v. marmeren Irap v.; tujf in. vezetachtige koolzure kalk v.; •a-an.l v. marmoren wand, iii.inn •run mui m.; simmer o. met marmer i:ige- egde kamer v. Marmgae, (-n) v. baideldier o. in
/.u.il-Ani inka.
Marmgtta, (-«) v. marmot, borg-
rot v., marmeldier o. Marnor, (s, mv. Manier) m. mari-
ïier, zeeman, zeesoldaat, schipper m. Marode, bijv. nw. afgemat, ver-
mocid, uitgeput; -Ihu.Lt iu. soldaat m. lic ouder voorwendsel van vermoeidheid iclilerbljju en gaat stroopuu, strooper, moeskopper m. Marodeur, (-s, mv. -e) m„ Z.
Maiodcbruder, Nachzügler,
Marodiron, [narodirle, ma.odirt)
o. ww., m. Ii. strojpeu, op roof en pluu- lering uitgaan. Maroaaje, »., z. m. ontvluchten
o. der negers. MarQae, (-«) v. (PI.) «elbare kas-
laoj\'i v.; —nbaa.n m. kastanjeboom m. |
||||||||||||
|
Margnko, (-w) r. groote ronde
roodc of gele pruim v. Maroquinpapior, (s, mv. -t)
o. uiaiokijiipapicr, marokijn o. Marptto, (-h) v. gekheid, zotheid,
gril v.; il. stokpaardje o. Marque, (-n) v„ Z. Marke.
Marqueur, [s, mv. -e) m. mar-
kcur m., kollichuisjougcn in. Marquis, (-c«, mv. -en) v. mar-
kies, markgraaf ui.; 2. biljarlkleed o. Murquisin, (-nen) v. uiarkgrawii,
markiezin v. Miirrottig, (-(e)s, mv.-e) m. (I\'l.)
Spaanschc ramenas v. Mars, (-en) m., z. m. Mars, krijgs-
god, god iu. des oorlogs; (Sterreuk.J Mars v.; (Scheik.) staalmiddel, slaalpoe- dcr o.; 2. (-es, mv. -c) o. (Zeew.) mars \\. Mars-band, {-band{e)s,m\\. -bin-
ier) o., Z. •rand; -bank v., L. Mast\'janL Marscll, (-e«, mv. Mirschc) in.
marsch, tocht ui.; den - rorschreiben, den tocht voorschrijven; jemn. den - ma- eken, icm. de deur uilzellen, grof behau* delon, de waarheid zeggen; inzitdlfMar- schen, in twaalf marschdageu; 2. leckcu, sein o. lol vertrek; den - schlagen, bla- sen, bet sein geven lolden locht;3.(Muz.) krngszang, marsch m. Marsch, (-e«) of Marsche, (•»)
v. laag, vochtig, moerassig land o., moe- ras o., poel in. Marsch!, tussen, marsch 1, voort!.
Marschall, (-(e)s,mv.Afuiic/ia//i!)
in. maarschalk m.; die — i»,maarschalks- vroow v. Marschallamt, [-ami(e)s, tut.
•triller) o. waardigheid v. van maar-
schalk, maarschalkscbap o.; 2. oppertoe- iichl o. aan het hof. Marschallat, (•(«)», mv. -e) o.
betrekking, waardigheid v. van maar-
schalk; 2. woning v. van ecu maarschalk; 3. rang in. van maarschalk. Marschalls-gericht, (-(c)*.
mv. -e) o. rechtbank v. van maarsclial- kcu; slab iu. maarsclialksstaf in.; (lig.) hoogste belrekking v., die iem. krijgen kan, -lafel v. maarschalkslafel, neven- tafel v.; -/isc/i in., Z. -lafel; •uürdc v., \'L. Marschallamt; it. Z. slab. Marsch-fertig, bijv. nw. niarsch-
vaardig; -fieber o. gewone koorts v. in vochtige, moerassige lauden; -hufe v. boerenplaals, hoeve, boerderij v. tot iu- kwarliering van troepen op marsch aan- genezeu. Marschiren, (marschirie, mu-
schirl) o. v,iv., in. h. en >. marebceren, oprukken, optrekken, te voet gaan. Marsch-kolonne, (-n) v.marsch-
kolonue v.; -tMuii.Mi,i,i>i m. marsch- commissaris iu.; •krankheit \\.,Z.-finber; •lager o. (Art.) piaals »., waar een op marscll zijnd leger kampeert; -l ut.1 o., Z. Mursch (v.); -linder Dl. bewoner m. van lage, moerassige gronden; \'linie v. marschlijn, marschroute v.; -ordre v. marsuhorder v„ bevel o. tot den toclil; •ordnung, \'route v., Z. \'linie; siule v.. Z. -.Vii.\'"/i i.\' |
||||||||||||
|
Mas. 857
|
|||||||||||||||||||
|
Mnr.
|
Mar.
|
||||||||||||||||||
|
Mars-fanal, (-(e)s, rav. -e) m
/.. -laterne; -gast m. in den marskorivachthoudende matroos m. Marsilien-arbeit, -nath.(-en)
v. sleek, naad m. van Marseille, Marsed- lewerk o. • Marsilisch, bijv. mv. -es Sesel-
|
Fragen -, kwellen, vermoeien, lastigval*
len; (gemeenz.) gevoelig krenken; II. wed. ww. sich * urn elw. zu Ihun, zich afinarlelen, zich aftobben, veel moeite aanwenden, Z. guiten, pcinigen. Marter-ort, (-orl(e)s, mv. -orte
of -0rler) m. uiarlelplaats v., Z. Folter- knmmer; -pfahl m. martelpaal m.; •pre- ligt v., Z. Lcidenspredigl; -rad o. pijni- gingsrad, folterrad o.;-j\'in/ev.,Z.-/)/<iA/; •schule v. (lig.) marlelschool, school les tijdens; strofe v. martclstraf, straf v. op de pijnbank; (lig.) wrecde kaslij- ding, zware straf v. Marterthum, (-(e)J) »., z. m.
martelaarschap o.; 2. (verzam.) rnarle- laars n. mv. Marter-tod, (-iod{e)$) m., i. m.
wrecde dood, smartvolle dood in.; 2. Z.
Marlyrcrlod. Marter-urtheil, (-(e)s, mv. -«)
o. vonnis o., dat tot marteling of pijni- ging veroordeelt; -ro/. bijv. uw. pijnlijk, smartelijk, folterend, lijdend; eines—en Toilet sterben, een sinartelijken dood ster- ven; -uoche v. lioede weck, l\'assiewcek v.; -zeit v. I\'assietijd m.; it. Z. -uoche; (lig.) moeiel ijke tijd, ongelukkige, nare tijd in. Martialgosetz, (•«, mv. -e) o.,
Z. Kriegsgesets.
Martialisch, bijv. nw. krijgabaf*
tig, heldhaftig, Z. kriegerisch; -es Was-
ser, ijzcrdeclcn bevallend waler. Martingaleur, (•«, mv. -e) m
(iu hel riiarospcf), hij, die den inzet verdubbelt. Martini, (onb.) m., Z. Martinslag.
Martins-abend, (•(«)*. m».-«)
in. avond in. voor den feestdag van Sint- Maarten; -birne v. Sint-Maarteuspeer v. •fest o. Sint Maarten o., 11 November •gans v. Sint-Maartensgaiis, gans r. al: grondbelasting betaald; il. gans v. op Sint-Maarten teu geschenke gegeven of gegeten; -Aor/i o. Sinl-Maartenshorentji; o.; -tor« o., \'I.. Mullerkorn; -innnn in. Iccncijuspliclilige iu.; -nacltl v. Sint- Maartensnacht, nacht in. voor het feest van Sint-Maarten; sclimaus in. Sint* Maarlensfeesl, -maal o.; sclioss in. cijns in., belasting v., die op Sint-Maarten be- laald moet worden; -tag m., Z. -fesl; vogel m.Marlijusvogel.l\'hilippijnsche pa- railijsvogel in.; 2. Sint-Maarteiisvogel ui. Martler, (-s, mv. Marller) in. (Ko-
lenb.) uitgebrand stuk o. houtskool v., lal in eeu nieuwen meiier gebruikt wordt. Martsch, bijw., Z. matsch.
Martatein, (•(«)*) m.,t. m. (Berg-
w.) gezwaveld ijzer o. Martyr, {-s, mv. Marlyre), ge-
woonl. Martjrrer en Martyrer, (-s, mv. Mirtgrer) va., -in, (-nen) v. martelaar in., martelares v„bloedgetuige iu. en v„ gelool\'sheld in.,geloofsheldin v. Mtjrtyrer-buch, (-4ucA(#)i, mv.
bitcher) o., Z. Marterbuch; •getchichle, krone v. &, \'£. MirtergcscliicMe «f-. Martyrertod, (•(«)») m., i. m.
marteldood, doud iu. vau eeu martelaar of eene martelares. |
Martyrerthum, Martyr-
thum, (-(e)-) o., z. m. martelaar- schap o. Marunke, (-n) v. kleine gele abri-
koos v.; 2. keizerspruim v. M\'arz, (-e», mv. -e) m. Maart m.,
Lentemaand v.; in der Mille des-es, half- Maart. Marz-becher, (-bechers, mv. -ie-
cher) m. bekervormige narcis v.; -bier o. maartsch bier o.; -blall o., Z. Huflat- lich; -blitwe v., Z. -becher; 2. Schnee- glöckchen; it. Horn.ungsblume;Z. hyacinlh 4. paardeklauw v., Maartsbloem f.; 3. woudanemoon r.j 6. leeuwenland m.; • butler v. Maarlsche boter v. Marzobillo, (-n) v. oud o( zot
vrouwspersoon v. Marzen, (mörzte, gemarzt) bedr.
ww„ Z. nierren. Marzen-schnee, -staub, m.,
Z. Miirzscltnee d/. Marzente, (-n) v. wilde e»nd v.
Marzenkirsche,(-n)v.,Z.5cAire-
felkirsche. Marz-fliogo, (-n) v. dagvlieg v.,
haft, oeveraas o.; -gersle v. zomergerst v.; -glóckclten o., \'£. • Jfume (2);-Aaje in. Maarlsche haas m.; -liechl m. Maart- che snoek ui. Marzepan, (-(e).?, mv. -«)m.,Z.
Marcipan. Marz-kaso, [-kases, mv. .kis*)
va. Maarlsche kaas >.; •monat va. Maart ui., rnaaud v. Maart; -micke y.,Z.-jHege; scliuf o., Z. iterzsehaf; scliauer m. .Maarlsche (regen)bui v.;-sc/iem in. nieu- we maan v. in Maart; -schnee in. Maart • sche sneeuw v.; segge v. snijdend riet- gras o.; staub in. Maartsch slof o.;-/Auu in. Maarlsche dauw iu.; •eeilchen o. Maartsch viooltje o.; -;i .j.sst\'r o. Maartsch waler o.; -wur:(el) v. maarlworlel m., nagelkruid o. Masche, (-n) v. (aan kousen &),
maas v., steek in.; grosse -n am Rande eines Nelzes, groote riuginazeu; ge[al- lene -, gevallen steek in.; 2. (Vog.) strik in.; 3. kokarde v.; 1. (.Nat. lust., Onllk.) holte, cel v. M aso h(o),(-u)v.kokarde v.,slnkm.
Maschen, {ntaschle, gemaseht) bedr. ww. mazen, kuoopeu, breien. Maschente, (-n) v. wilde eend v. Maschenweise, bijw. als mazen,
maaswijze.
Maschenwerk, (•(«)». mv. -e)
. maaswerk o.
Maschig, bijv. uw. met mazen, vol
mazen. Maachine, (-n) v. werktuig o.,
machine v.; Üpinn-, spinmachine, ».; Dampf\', slooiuwcrktuig o., sloooimachi- ue v. Maschinen-arbeiter, (-iers,
mv. \'Ier) m.,Z. .l/asrAi/iisi(3); -6auan- stall, -bauerei v., Z. \'fabrik; -bauer m., . Maschinisl (I); -druck in. iuachine- druk m.; -erjinder m. uitvinder Dl. der machines, machinist in.; \'fabrik v. fa- briek v. vau werktuigen; .fünrer va., Z. |
|||||||||||||||||
|
33
|
|||||||||||||||||||
|
iraut, gedraaide venkel v.
Mara-laterne, (-n) v. lantaren ol
lantaarn v. in den maat; -putling v. mars- |niiting v., beslag o. der juffers van hei slengcwanl; -raa v. niarsra v.; •rand in. rand m. np zijde van den mast; •regtlimj v. marsregeling,leuning v. van den mast korf; schote v. marsschoot v.; —nklampe v., Z. Maslenklampe; •segelo. marszeil o Marstall, (-sliill(e)$, mv. stille)
ui. vorstelijke of gemeentelijke paarden \'tal m. Marstaller, (-j, mv. Manlalhr
ni. opzichter in. over de vorstelijke ol gemeentelijke paardenstallen. Marstalleroi, (-en) v.ambto. van
opzichter over de paardeslallen van een vorst. Marsupium, (-s, mv. Mnrsupien)
\'i. buidel, geldbuidel in.; (.Nat. bist.) bui- deldier o. Marswand, (-uande) v. (Zccw.)
want o. Martonsgans, ft (-ijiinse) v., Z.
Martinsgant <*•. Mart h onsholz, (•«) o., i. in.
Meent Westindisch roodhoul o. Martor, (-«) v. roltoring, marie*
lm;\', pijniging, kwelling v.; die -n der Virlyrcr, de pijnigingen, kwellingen,fol- leringen; (lig.) jemn. alle - anlhun, lem allerlei kwellingen aandoen; (lig.) es isl "ine -, eine icahre * mil Hun zu leben, liet is eene ware plaag, straf, marteling niet v; Z. Quul; 2. pijnbank v. Marter-bank, (•Mnce) v. pijn*
liank v., Z. Fol\'erbank; (lig.) nuf der — \'leaen, veel verduren, veel te lijden heb ben; •6ucA o. geschiedenis v. der marie laren; -dorn iu., Z. Ilnberrose. Marterer, (-s, mv. Marterer) m.
-in, (-ne«) v. folieraar,pijniger, kwcl- \'«r ui., folleraarsler, pijnigster, kwel- sler v. Marter-geratn, (•(«)*, mv.*«)
\'\'., Z. Follergeriith; -gescliichle v. marie* laarsgeschiedenis, geschiedenis van een "f meer martelaren; 2. Z. Leideusge- ichichte; -hoh o. (gemeen..) martelhout "-. pi|iib:iul; v.: il. kruis, martelkruis o.; -. (l\'l.) Z. Heckenkirsclie; (lig.) zon- \'lebok, verschoppeling in.; •iiulrwncnte "• mv. martelwerktuigen, foltoiweiktm- ^en o. mv.; -jagd v. drijfjacht v.; •kam- \'ner v., -keller in., Z. Folter/nimmer <Jf\\- •krone v. martelaarskroon ».; •treft* m. (Kookk.) levend onlschaalde kreeft ui.; •luiten o. inartelaarsleven, leven o. vol •wellingen. Martorlich, bijv. en b. pijnlijk,
"\'Hartelijk; il. als eeu martelaar. Martern, (marierie, gemarlert)
bedr. w\\v. jent. -, martelen, folteren, kwellen, pijnigen, martelingen doen on- \'lergaan; 2. Z. follern; (lig.) jem. mil |
|||||||||||||||||||
|
Machinist (\'i);-ijarn o. met eene machine
|
|||||||||||||||||||
|
\\l
|
||||||||||||||||
|
Mas.
|
Mas
|
|||||||||||||||
|
858
|
||||||||||||||||
|
as.
|
||||||||||||||||
|
beln, gcïlaindc, meubelen van geaderd
hoiil; 2. wed. ww. sich -, vlekken, spik- kels, aderen krijgen; diese birke masert sich, krijgt spikkels &. Masern, bijv. en b. geaderd, ge-
vlekt, gespikkeld; -e of ijeicussertc Mibetii, van gevlekt hout, van mazclenhoiit. Masholdor, (-hoUen, mv. •hol-
der) m.,jZ. watervlierboom, valsche vuil- boom m. Masig, bijv. en b. gevlekt, vol vlek-
ken, gespikkeld; «on Ülaltcrn -, door de pokken geschonden. Maske, (-n) \\. masker, iuoiuaan-
:ezichl o., mom v.; eine - aiifsclzen.eeu nasker voordoen; die • abnehr.ieii, zich ontmaskeren, hel masker alleggen; (lig.) nnler der - der h\'retiiidschafl, onder het masker, onder den sehijn in. van &; \'2. gemaskerd persoon ui., masker o.; eine Gesellschajt \\on -n, een gezelschap ge- inaskerdeu; it. die abscheuliche -, (van een led ijk mensen), dat monster o. Masken, (maskle, gemasktl) bedr.
ww. maskeren, verkleeden, vermommen; (lig.) verbergen, beiiiantcleu. Masken-anzug, (-:ug(e)i, mv.
•zilge) in., Z. -l,leid; -ball m. gemas- kerd bal o.; —kleid o. masker o., inoiu v., momnangczichl o..domino m.;—haus n. huis o., zaal v., waar een gemaskerd bal gehouden wordt; •blume v. masker- plant, maskerbloem v.; •eotlüm n. mas- keradekleed o., maskeruiantcl m.. inas- ker o., domino ui., kostuum o.; -fesl o. iiiiiskeradeleesl v.; -freiheit v. vrijheid, vergunning v., verlof o. om gemaskerd gekleed te gaan; it. vrijheid v., aan een gemaskerde toegestaan,-kteidtuig v. mas- kerklecd, uiaskeradekleed o., masker o.; stelle v. klis v., kliskruid o.; -lanz m. ilausin. van gemaskerde personen;-Mnifr ai. gemaskerd danser in.; ~luuke v. mas- kerduif v. Maskerade, (-«) v., /. MUsken-
bnll, Maiktnfest; il. maskerade v„ ge- maskerde optocht in. Maskiren, (maskirle, muskirl)
bedr. ww., Z. masken; \'2. wed. ww. sich , zich Termommen, een masker voor- doen. Mas-kolbon, {•kolbem, mv. -kol.
ben) in. (PI.) wiiterkolf v. met groote bladen; -kopei v. handelmaatschappij, haudelsvcrecnigiiig v.; 2. kabaal o., km- perij v.; -leidiij bijv. uw. (geiueeuz.) eren afkeer hebbende van; — werden, een af- keer krijgen van; -leidigkeil v. afkeer in.; -liebe v., Z. Mastliebe. Masgra, v., /.. m. (J. gesch.) <-.ri-
lisch onderzoek o. van den tekst des bij- bels door .loodsche geleerden, masso- rali v. Maaoretisch, bijv. nw. «at de
m.issorah belrefl, massorelisch. Masse, (-«) v. massa,menigte, hoe-
veelheid v.; eine • Erdr, hoop m.; - pon Gebirgen, menigte v.; die - der /.«//, hel geheel o.; (Rcchlspr.) -,lirbscha/tsm<isse, massa v., geheel o., geheele boedel m.; in - aiifstehen, in massa, verecnigd op- staan; (liak.) klomp m. deeg; (Beeldh.) |
||||||||||||||||
|
hamer m.; (bij het kolfspel), kolf v.; %
(veroud.) knots v. Massel, (-n) v. (Giet.) geus, gic-
teling m.; •graten m. genskuil m. MassemattenJiuv.,Z..Vrtscwiu(((».
Massen-feuer, o. algemeen schie.
Icn o.; -gebirge o, menigte v. bergen. Massenhaft, (-cr, -(e)st) bijv.
nw. grof, zwaar, in groote massa, iu nic- nipte, bij hoopeii of troepen. Massenweise, bijw. iu groeten
getale, in massa, in menigte.
Ma(s)sotte oi\' Macette, (•») v.
oud paard o., oude knol m.; 2. (fig.! luie, liederlijke kerel m. Massicot, (-(e)s) o., z. m. (Berg.
\\v.) loodgeel, loodglit o„ loodasch v. Massiren, (mastirle.mauirt) heilr.
ww. na hel had kneden, wrijven. MaE.iv, bijv. en b. massief, gede-
gen, echt, louter, enkel, stevig; eon -em SiWt r,massief zil ver;-hauen, slevig.sterk, solide; (lig.) (van hel gedrag), lomp, grof. onbeholpen, \'/.. plnmp. Masz, (-e«. mv. -c) o. maat, ver-
houding, evenredigheid v.; das- zu einem Kleide nehmeii, de maal nemen van &; - der Leiden, maat, graad in., aantal o.;
neder - imch /iel hallen, geen regel hou- ile.it, ongeregeld Ie werk gaan; in tollem, i/i hohem -e, in hooge male; i» hohem -t bescheiden, in de hoogste mate, uiterst bescheiden; aacli dein -e seiner Krdftt, naar evenredigheid, naar mate van; 2. einerlei - umi Gewicht, maal v., meet- werktuig o.; falsches, rkliliges -, valsche, juiste of zuivere malen v. mv.; 3. (voor vloeistoffen), maal v., pol ui. Masz-barto, (-«) v. (Hand.) wal-
vischbaard m., balein »,; -beere v„ Z.
Yogelbeere; -tleiikmut u. gcdeiikteeken o., dal tot maat dient. Masze, (-«) v. maat,hoeveelheid v.;
die - wissen, de juiste maal, hoeveelheid weten; «lil -« essen, matig eten; fiber die - of -», buitenmate, bnvenmate; 2. i» der • tcie es befuhleii isl of befnhlener -n, vol- gens het bevel; einiger -n, gewisser -n, eenigeniiale, iu zekeren zin; bekunntcr -n, zooals bekend is, zooals iedereen weet; (ulgendcr -n, dus, op de volgende wijze; ziemlicher -n, tamelijk; solcher-n, zoo, op die wijze; erdirhleler -n, verdicht, verzonnen; gehöriger -n, behoorlijk; rer- abredeler -it, volgens afspraak; (Uergw.) grond in., terrein o. dat voor een niijn- vverk is aangewezen. Maszeinheit, (-en) v. eenheid v.
voor malen. Mas zou, [maalt, gemaszl) bedr.
ww. (veroud.) de rechte maat geven, matigen. Maszen, bijv. en b. (veroud.) n»-
dcmaal, dewijl, iu zoover als, aangezien, vermits. Maszerle, (-«) v.,Z. Maserle.
Masz-llasche, (-»)». maauflegcb,
llesch v. van eene maalinlioiids; -gabt*-
opgaaf v. van de maat, van de verhou- ding, maatstaf m., voorbeeld o.; nach — seiner Arbeil, in evenredigheid van;
•geiend bijv. nw. maal gevend, alsvoor- |
||||||||||||||||
|
gesponnen garen o.; -haus o. tnachiiien-
huis o.; -macher 111. machinenmaker m., werktuigkundige m.; -mdszig bijv. nw. werktuiglijk, machinaal, als eene ma- chine; -meisler in. werktuigkundige, ina- chinist m.; -modell o. model o. ei\'iicr marhinc; -ofen m. machinenoven m.;•pa- pier o. machinaal papier o.; schacht m. (Mijnw.) machinenpulin.;-sr/i(// o.brnn- iler m.; spitzen v. uir. machinaal ver- vaardigde kant v.; -IHII in. machinaal vervaardigde lulle v.; -ueben o. «even o. met de machine; -icerk o. inachiiiewcrk, werk o.eencr machine,drijfwerk o. eencr machine; -zeichncn o. machine-leekenen o.; \'timmer o. machinekamer v. Maschinorio, (-en) v. inrichting,
samenstelling v., bouw in., bevverkliii- ging v. Tan een lichaam, machinen v. mv., machinerie v. Maschinist, (•*», mv. -en) m.
uitvinder, maker rn. van kunstwerkliii- gen, werktuigkundige, machinist ra.; 2. (Spoorw.) bestuurder in. van de loco- motief, machinist in.; 3. werkman in. Iiij eene machine. Maschnagcl, (-nageU,mi.-nagtl)
m. hoornen kuunpstokje o. MaSCUlin(isch), bijv.en b. inan-
(ne)lljk, van het man(ne)lijk geslacht. Masculinum, (•», mv. Nastulina)
». (Spraakk.) man(ne)lijk zelfstandig naamwoord o. Ma.se, (-h) r. vlek v., litteekeu o.,
Z. BlaUermase; 2. (in hout, steenen &), gekleurde ader, streep v.; 3. (Uergw.) /. Masze (2). Musel, (-«) v., Z. Ausschlag; -beere
»., Z. Moosbecre. Maseln, maseln, [maselle, ge-
masell of maselle, gemisell) bttlr. WW. Garn -, pappen, stijven. Maselsucht, v., Z. Aussati.
Mascmiitton, mv. /.aken v. mv.,
\'L. Geschafte; il. gekheden, dwaaslie- iIi-h v. mv. Maser, (s, mv. Maser) in. maze-
lenhout, gespikkeld, gevlekt, geaderd hout o.; - mm Ahorn, woi telhoul o. van den esdoorn. Maser, (-«) v. gevlekte plaats, vlek.
ader v. in hout; iliescs Hol; hal schone -n, is mooi gevlekt, gespikkeld,geaderd; 2. (Jachlw.) die -ji der llebhühner, vlek- ken, spikkels m. mv.; 2. (op de huid), vlek, vlak v., ülteekeli o.; (tien.) die -n, de mazelen v. mv., niodvonk o. Maser-birke, (•») v. knoestige
berkeboom m.; -//ec/; in. ailervlek v.; •hok o. geailerd hout o. Masericht, bijv. nw. gevlekt, gc-
adcrd, vol vlekken; (Gen.) niazeleuach- tig; (Jachlw.) - werden, vlekken krijgen. Maserig, bijv. nw. vol vlekken, vol
spikkels, geaderd; (Gen.) met mazelen overdekt. Maserle, (-«) v. of Maserhol-
der, {•ladders, mv. -hnliler) m. Z. Hat- ItMer. Mascrn, (maserle, gemaserl) In-dr.
ww. met vlekken, aderen voorzien. ade- ren, marmeren, vlammen; gemaserte Mö- |
||||||||||||||||
|
Mas.
|
Mal. 839
|
|||||||||||||||||
|
Mas,
|
||||||||||||||||||
|
Mastieh, (-(e)s) o., z.m. kleefdeeg
o., steenlijm v., mastik v. Masticin, (-(e)s)o.,z.m. (Scbeik.)
harsachtige stof v. uit de mastik, mas- ticine v. Mastig, bijv. en b. (van vee), ge-
mesi, vel, dik, zwaar; 2. (Zeew.) met masten, masten hebbende. Mastix, (onb.) m., Z. Mastiek.
Mastix-baum, (-baum(e)s, mv.
•bdume) ui. inaslikbooin m.; -liolz o. mastikhoul o.; -korn v. mastikkorrels v. mv.; -kraul o. marjolein v. van Crcta mastikkruid o.; 2. groene amandelboom m.; 3. groot wild basilicum o. Mast-kalb, (-kalb(e)s, mv. -kal-
ber) o. vetgemest kalf, kalf o., dat velge- mesl wordt; \'keil 111., Z. Maslenkeil; • klammer v., Z. Marsgast; -klampe v. mastklamp m.; -korb m., Z. Mars; it. mars v., niarskorf m.; -korn o. voeder- koren o.; 2. -körner o. mv. (Gen.) knoop in. van aambeien; -kraul o. mastkruid o.; •kuh v. vetgemeste koe, koe v., die vetge- mest wordt; -linde v., Z. Graslinde; -loeh 0. opening v. van den zak van den bunzing; •los bijv. nw. masteloos, zonder masten; — machen, ontmasleii; -macher m., Z. Mastcnmaclier; -meister ni. opzichter m. der masten; -ochs 111. vette os, os in., die vetgemest wordt; -ordnung v. «ettelijke bepaling, verordening v. omtrent het mesten in bosschen; -rechl o. recht o. om in een bosch te mogen weiden, de eikels of beukels als mesting te mogen gcbruikeiK-scAi/f o.sc hipo. met mast(en); •schilling 111., Z. -geld; schiccin o. vetge- mest varken of zwijn, zwijn of varken o., dat vetgemest wordt, uicslvarken o.;-segel o. uiaslzeil o.; stall in. stal ui. voor het mesten van vee; 2. varkenshok o.; it.—, •stand ra. meslhok o.; stange v.,Z.Afa- slenstütze; stenge \\.,Z.Marsstenge;-slück o. velgemesl dier, dier o. dal vetgemest wordt; -topf in. maslpiu ofraastpen v. Mastung, v. bemesting, mestingv.,
mest 111., Z. masten, Mast; 2. Z. Mast- holz. Mast-vieh, (-(c)s) o., z. m. vet
vee, vee o., dat gemest wordt; -w&chler 111. uitkijker 111. op de mars; -icaldung v., Z. -holz; -wand v., Z. Marsmand; •wange v. wang, schaal v., klamp m. van den mast; -warts bijw. (Zeew.) naar den mast, op den mast, -werk o. al de mas- ten in. mv. van een schip, masthout, be- masten o.;-umrm in. ingewandsworm in.; -;ci/ v. tijd m. van mesting. Masurisch, bijv. nw. vlug, hup-
pclend, springend, dansend. Masurka, (Masurken) v. mazurka
v., I\'oolsche nationaaldans m. Matador, (-s, mv. -e) m. stieren*
domler m.;(Sp.) hoofdtroef v.,matador m. Matapfol, (-apfels, mv. -dp(tl)
m. prinsenappci ui. Matassinaden, v. mv. goochel*
kunsten v.mv., belachelijke gebaren o.uiv. Mater, (-«) v. (I)rukk.) moer v.
aan de pers, schroefmoer v.; 2. moeder, moederkerk v. Matorial, (-s, mv. -ien) o. (van
|
||||||||||||||||||
|
Ochsen in die - thun, vetmesten, it. die
Scluceine -, in hel woud laten grazen; 3. Z. Mastzeit. Mast, {-en, mv. .<•«) ui. (Zeew.)
mast, mastboom in.; (Tinim.) makelaar ui., torenspits v. Mastader, (-n) v. specnader,
speenslagader v.; -(luss m. guldenader- vloed, speenailci vloed in.; stockung v. aambeien, spenen v. mv.; süchtig bijv. n». aan aambeien lijdend. Mastalgie, v. pijn v. in de bor-
slen. Mast-backen, v. mv. maslwan-
gen v. mv., ooren o.mv.,klampen m. mv.; •band o., Z. Mastenbiigel; •bank v., Z. •ducht; -baum vu. (van een schip), mast in.; 2. mastboom, boom in. geschikt om masten van te maken; die sdmmllichen •baume, Z. •werk; -besichliyung v. na- zicu o. van den eikcloogsl; -bhck m. ezelshoofd o.; *lmekev. rootlc bcukebonm in.; -darm ui. (Ontlk.) aarsdarm, eudel- darm m. Mastdarm-blasenstein-
SChnitt, (-(<;)s. mv. -o) m. stcensnij- |
||||||||||||||||||
|
beeld dienende, invloed uitoefenend, dies
u-ar — für sie, dat diende haar tot maat- staf, lot voorbeeld; -yebung v., Z. -gabe; nhne —, zonder iets voor te schrijven, zonder maat te geven; -glas o. maals- glas.\'glaso. van eene maat inhouds; -liechl in. (Vissch.) snoclije o., kleine snoek m.; •bolder ni., \'L. Masholder; -hügel 111., Z. •kegel, Maszig, (-er, -sl) bijv. en b. matig,
eeniatigd, sober; -e Mahlzeit, sober maal; ein Vergnüyen - genieszen, matig, genia- ligd, verstandig,bescheiden; - sein, leben, matig zijn, matig, sober leven; 2. matig, tamelijk, niet groot, met aanzienlijk; (van ilc warmte), matig; (van een eiscli), ma- lig, niet hoog, redelijk, niet belangrijk; •e Slra(e, matig, licht, niet zwaar; (Muz.) gematigd, matig; it. bevallig, andante; .1. -er Krug, eene maat inhoudende. Maszigen, (maszigte, gemaszigl)
bedr. ww. matigen, in toom houden, be- teugelen, temperen, doen bedaren; 2. der Wind hal die Hilzegemissigt, getemperd, doen verminderen; seinen Zorn -, mali- geo, in loom houden, beteugelen, doen bedaren; 5. einc Hechnung -, matigen, lager stellen, verminderen; den Schmer: -, doen beilaren; dit Slimme -, matigen, verlagen; II. wed. ww. sicli zu • wissen, zich zelve(n) meester zijn, zich zelve(u) hcheerscheii; snli in Essen und Trinken -, matig zijn. Maszigkeit, »., z. m. matigheid,
soberheid,middelmatigheid ».; - i»i Essen, matigheid v.; 2. (van eene soin),gering- lieid v. Miiszigung, v., z. m. maliging,
gematigdheid, inhouding, vermindering, bedariug v.; (fig.) lichtheid, zachtheid, bescheidenheid v.; nut - sprechen, ge- inatigd, met gematigdheid,bedaard spre- ken; (van eeue belasting &), verlaging, matiging v.; (van de slem), verlaging v. Masz-kannc, (-n) v. maatskan v.,
kan, kruik v. van eene maat inhouds; •kegel in. hoogte v. aarde, die men bij uilgravingcii overlaat, om daaraan do hoogte der weggegraven aarde Ie ken- ncn; -krug in., Z. -kanne; • kunde, -kunsl v., -künsller ui., Z. ilesskunde $•; -lade v. (Touwsl.) maal v.; •liebe v. (I\'l.) ina- deliefje o.; -los bijv. nw. zonder maat, zonder grenzen, onbegrensd; •loiigkeit v. onmetelijkheid v.; •nakme, •neltntung v. in ii\' nemen o. Maszuer, (-., mv. Maszner) in.
(liergw.) hij die vergunning heeft lot hel ontginnen eeuer mijn, concessiona- ris m. Masz-ofen, [-ofens, mv. -ü(en) m.
in warmte toenemende oven in. uin ijzer te doen smelten; • regel v. maatregel m., voorzorg v.,behoediuiddelo.; —n nehmen of ergreifen, maatregelen nemen, voor- zorg gebruiken; slab m. maatstaf ui.; in kleinem, in groszem -f,uaarkleinen,groo- len maatstaf, op kleine, groote schaal. Mast, bijv. en b. dik, vel, gemest;
•er Oclis, vette os; 2. (-, mv. -en) v. mesting, eikelmcsting v., varkensvoeder o.; til - falll, de eikels vallen af; die |
||||||||||||||||||
|
deu o. uit den end
|
0
|
eldarm; -/islel v. cn-
|
||||||||||||||||
|
deldarmslistel ».; -nerce m. cndeldaruis-
zenuw v.; schlagader v. speenslagader v.; -uiurm ui. endeldarinsworm, spoel- worm m., Z. Mastwurm. Mast-ducht, [-en) v. bank v. om
de mars; •eiche v. gewone eik, roode eik m. Masten, (maslele, gemaste!) o. ww.,
m. //. mesten, tol mest dienen; 2. vet worden; II. bedr. ww. (Zeew.) ein Schijf -, van masten voorzien. Masten, (mtstete, gemastel) bedr.
ww. vetmesten, mesten; Auslern -, in een pul laten vel worden, oesters per- ken; 2. wed. ww. sich -, »et worden. Masten-bügel, (-H9els.ttn.-ba-
gel) m. uiastbeugel in.; •keil, -kiel ra. mastkeg v.; -klamne v. mastklamp 111.; •koker m. maslkoker m.; -kragen in., Z. •bugel; -krahn m kraan, machine v. 0111 den mast te lichten; -m»cher 111. mas- tenraaker in.; -passer m. cirkelpasser 111.; •reich bijv. nw. vol masten, rijk aan mas- leu; (lig.) vol schepen; schale v., Z. •uange; spur v. houten verband o. om den voet van den mast, maslspoor o.; •stutte v. maststeun m.; sirkel m„ Z. •passer. MaSt-feder, (->i) v. vetle-ganze-
pen, veder v. welke men uittrekt als men de gans Ie mesten zet; -/a. /, in. kazelot m. met platte tanden; -fleck m., Z. Geil- korst; -freikeü v., Z. -recht; -futter o. inestvoeder, goed voeder o.; •gans v. vette gans, gans v. die men vetmest; -ijefalle o. mv. inkomsten v. mv. van het rechl oin te mesten; -geld o. belasting v. voor hel recht om vee in eiken- en beuken- bosschen te weiden; -gerechtigkeil v., Z. •recht; -haber 111. mesthavcr v.; -/iir/ m. boschherder, varkenshoeder, zwijnen- hoeder 111.; -holz o. boom in. welks vrucht tot mest ing dient, it. woud, boscli o. van zoodanige boomen; 2. masthout o.; •huhn o. velgemesl hoen o. |
||||||||||||||||||
|
Mal.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
840 Mal.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mal.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
. hunzen m. (Goudsm.) malbeitel ro.;
•damm m.matsgewijs gevlochten damm. Matte, (-n) v. (Verg.) inkeping,
gleuf, holle v.; 2. dnfheid, malheid v„ Z. weide »., weiland o.; 4. mal, slroo- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
een leger), materieel o., krijgslienoodigd-
lieden v. inv.; (voor een gebouw), matc- riaal o., bouwslof v.; (van een afgebroken gebouw), materialen, puin o.; 2. drogc- lijea v, inv.; -farbe v. on bereide veil, droge verf \\.; •yeschöfl, •gcuölbe o., • handlung v. handel, winkel m. in dro-
gerijen. Materialienkamtner, (-«) r.,
Z. Materialhandlung. Materiajisch, bijv. nw., Z. malc-
ritll. Materialismus, (onb.) m. siof-
leer, geeslloochciiing v., materialisme o. Materialist, (•««, mv. -cn) m.
|
Matrgse, (-»,nit. -«) m. matroos,
zeeman m.; il. galeiboef, galeislaaf m.; 2. (Nat. hist.) vvatervlieg v. MatrQsen-amber, (-ambcrs, mv.
•amber) m.,\'/.. Fuchsamber; art v. wijze
v., manier v. der matrozen; auf—, als de matrozen; • koten v. mv. matrozen • broek v.; il. schippersbroek, wijde broek, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
74
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mal, louvvinat v.; (Zeew.) mat v.; 5. wal-
krniil o., walstroo o. M»,tte, (-n) v. gekaasde, geronnca
melk v.; 2. (Mnnlvv.)sponijrAe-, Spaan, sche mal v.; 3. (Delfsl.) eene venusschelp - , Z. Motie, Made. Matten, [maltele, gemallel) bedr.
ww. jem. -, Z. crmallcn; 2. (Schaaksp.; mat geven, mat zeilen. Matten-binse, (-n) v. (PI.) ta»i
rictgras o.,grashalm m.; -blumc v. botcr- blocmpje o.; -{lachs m.kalocnkruid, wol- gras o.; 2. Z. Sandrulirjiflnnze; •/lecntcr, —in, malleiivlcchter, mattenmaker m.. matlenvlcchtsler, mallcnmaakster v.; -frcilieil v. vrijdom m. van het geven van een mud graan als maalloon; -kerbcl m. muskuskcrvel v.; -kraul o., Z. -flachs (2); -kiimmel m. karncizaad o.; -mackcr ni., Z. •flechler; -mcier m. opzichter m. der weiden; safran m.herfsttijloos v., honds* .vergif o.; schreckc v., Z. Hcuschrecke; •schutte! o. opvccgscl o. van eene lading koren aau de matrozen toekomend, •schiilltln o. recht o. van de schippers- kinderen om een weinig koren van de lading ie mogen nemen; slcinbrech in. (I\'l.) Z. llaarslrang (\\\'\\.);-ireide v. kleine wille wilg(cboom) m.; -icolle v., Z. (lacht. Mfttt-erleuchtet, bijv. nw. zwak
verlicht, half donker, schemerend k. •gold o. matgoud o.; 2. geelkoper, latoen. messing o. in bladen; -golden bijv. en b. van matgoud. Mattheit,v. (van een zieke),zwak*
heid, zwakte v.; eine • empfiiiden, eene malheid, dofheid v. gevoelen; (van kleii- ren), malheid, dofheid v.; (van eene rede), slepende o. Mattherzig, bijv. nw. kwijnend,
wegkwijnend; (fig.) tlauwhartig, bloo- harlig, vreesachtig; -keit v. kwijning ».; (fig.) blooliarligheid, vreesachtigheid v. Mgtthier, (-(c)s, mv. -e) o. zilve-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
�$D
|
ililerbroek v.; •kappe v. maliozeniiiuls
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v.; (Itelfsl.) nap, narrenkap v.; -kleid o.
maliozenkleed o.; -leincn; \'linnen o. ma- trozenlinnen, malrozengoed o.: • lohn m. malrozengeld o.; -mhl:e v., Z. -kappe; •kost v. malrozenkost m.; il. baketen o.; auf ~~ geselzl sein, uil den bak moeten eten; schneider m. kleermaker m. voor malrozen,malrozeukleermakerm.;-*r//ns- scl v. bak m.; sitlev. inalrozengcwoonle v., mntrozcngcbriiik o.; -.«i/rf m. soldij v. .Ier matrozen; -icache v. scheepswachl v. MatSCh, bijv. nw. verpletterd, tot
moes of gelei gebracht, modderig, slijkc- rig; (fig.) verslagen, vernederd; (Sp.) Z Malsrh in. zelfsl.; (Blij.) meer dan de helft verliezend; - teerden, meer dan de hellt verliezend, onder jan blijven; 2. [•et, mv. -c) m. (Sp.) verlies, ongeluk ».; -werden,ie volle verliezen, kapot gaan iew. - machen, kapot spelen, kapot win- nen ïan; (Keg.) werpen o. van alle negen kegels; 3. (Volksl.) knecdsel. mengsel, gemors, gefloddcr o. Matschaft, (-en) v. maatschap,
kameraadschap v., gemeenschap, vcrccni- ging, sociëteit v. Mat.-ichon, [maltchle, gemalschct)
bedr. ww. verpletteren, tol brij of inoes wrijven, kort wrijven; (Sp.) kapot maken of spelen; 2. o. ww. verpletterd worden. Matsuhig, bijv. nw. verpletterd,
lijn gewreven, lol moes gewreven, pap- pig, brijachtig, weck en nal; it. Z. kolhig. Matt, (-er, -esl) bijv. en b. mal,
moede, vermoeid, uitgeput, afgemat, krachteloos; iek bin ganz müd und • ron der Itcisc, geheel uitgeput, vermoeid, af- gemal &;der\\Kranl;eitl noch sehr-, zwak; 2. (van den smaak), laf, zouteloos, on- sniakelijk; der We in uird -, wordt laf, verschaalt; Sic lassen ja llnen Wem - werden, gij laat & verschalen; 3. (van het lichl), mat, dof, bleek, niel doorschij- nenil; (van kleuren &). dof, niel helder; (Verg.) - machen, dof maken, den glans wegnemen; ein Meiall - ar keilen, dof la- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
drogist, koop
|
3
|
man tn. in drogcrijcij; 2.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Wijsbeg.) geeslloochenaar, stofbclijder,
materialist m. Materialistisch, bijv. en b. gccst-
loochenen l.slofhelijd.....I.de -t ilb\'ri aan-
hangeiHl, materialistisch.
Material-laden, (-laders, mv.
•laden) ui.,Z. •geschift; -ursachc v. stof lelijke oorzaak ».; •taart v. drogerij v.; • uuarenliandler ai. drogist, koopman m
in drogerijen. Materia incdiea, v., z. m. gc-
nceskundc, heelkunde v. Matgrie, (•») v. (van een lichaam),
stof, grondstof v.; (fig.) (van eene rede) slof v.,ondcrwerpo.,inhoud m.;2. (Gen.) etter 10., materie v., bedorven vocht o. Materiell, bijv. en b. stoffelijk
lichamelijk, wezenlijk, gewichtig, slof bevattend, de slof betreffende, materieel. Materne, (-n) v. matrijs, metaal
moeder v., gietvorm mi. Mathematik, v„ z.m. wiskunde,
leer of wetenschap v. van de grootheden
van de ruimte en gelalleiigroothcden mathesis v. Mathematiker, (-s, mv. Maihc
maliker) m. wiskunstenaar, wiskuudi- ge ui. Mathematisch, bijv. nw. wis-
kunstig, volgens de wiskunde, iualhciua- tis„li; (lig.) nauwkeurig, juist, ononjBloo- lelijk, zeker. Mathesis, v., z. m., Z. Malhcmatik.
Mathuriner, (-»,uiv. Malkuriner)
m. (kelk. Gesch.) drieeeiihcidsbeleidcr, triiiilari* ra, Matkraut, (-iraiil(e)i, mv. •kriu~
Ier) o. muerasspicrslruik ui., moeras spinca v. Matrfttze, (-«) v. matras v.
Matratzen, (matraizie, gemalw
liet) bedr. wvv. Slühle -, mei haar, wol sloppen, met kussens of matrassen Voor. zien. Matratzen-macher,(-cA«i,mv
•eher) m. matrassenmaker, opvuller in.; •nadel v. malrasnaald v. Matrikel,(-n) ». (Schoolt.)schiïjf-
boek, register o., naamlijst v.; in die - tintehreiben, op de rol brengen, (als slu- deni) inschrijven; •lelleiti m, bewijs o. van inschrijving (als student). Matritze, (•») v. (Giet.) Z. Ma-
Icrne. Matrone, (-n) ï. bejaarde deftige
Mouw, bejaarde dame, matrone v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
11
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ien muntje o. van 4 penningen.
Mattig, (-er, -st) bijv. en b. geron-
nen,gekaasd,gestremd; -keil v., Z. Hall- heit; 2. blooheid, lafhartigheid, zwak- heid v. Mattjren, (matlirlc, mattirt) bedr.
ww. nullen, mal slijpen, dof slijpen. M&ttke, (-n) v. regenworm.
Miittkcr, (-s, mv. Mattker) m.
strandloopcr m. (vogel). • Matt-korn, (•(«)«, mv. -e) m. (Nat. hist.) zandhoen o., zeepalrijs m.. 2. riethoen o.; 3. waterhoen o., koel v.; •knelzel m., Z. Maliker; -land o. weide v.; -purze m., Z. -bunzen; schreckc v. (w. i. gebr.) krekel m.; -vergoldung v. mat vergulding ».; it. slecht verguldsel o.; •warm bijv. nw. lauw; -weisz bijt. nw. dof wit; -zeiger in. werktuig o. om dofle, matte plekken te polijsten, matbcitcl m. Matutine, (-n) v. (Kath.) vroeg-
mis v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ten, niet p
|
0666
|
olijsten, malle»; (Bord.) stijf;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•e Stickerei, overladen, stijf; 4. (van de
slem), dof; (van de oogen), dof, neer- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
s
|
C2D
|
lachtig; (van den blik), neerslachtig,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
terneergeslagen, kwijnend; -er Stil, sle-
pend; die -n Stellen in dienen Werke, de zwakke, onbeduidende plaatsen; -er Scherz, laf.oubeduideiid.zouleloos;(Giet.. Zuiv.) Mug; (l\'l.) ondoorschijnend, hel lichl niet doorlatend; (Sp.) jem. - ma- chen, mal zetten; schach und -, schaak- inat; - leerden, verzwakken, afgemat wor- deu, uitgeput worden; II. in. zelfst. (Sp.) schoner -, fraai mal o. Matt-augig, bijv. nw. met dolle
oogen, dolle oogen hebbende; \'harten mv., Z. Maszbarlen; -blau o. dof blauw |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Man.
|
|||||||||||||
|
Man. 841
|
|||||||||||||
|
Man.
|
|||||||||||||
|
Matz, (-ens, mv. -e) m. (verkorting
van Matlhief, Matthias), dengnict, weet- niel, lummel, domkop, snapper mv, (Hergw.) sleen m., die weinig erts in- houdt; (Landh.) karnemelk, gekarnde melk v. Matzo, (-n) v.,Z. Mazze; 2. kluwen
o. zijde: 5. biezen mat v. M&tzeln, Mfttzger, m. Z. mc-
l:eln &.
M§,tz(en)k.uchen,(-*ucAeiu,mv.
•kuchen) m. vlade of vla v.,schijfvormigi\\
platte koek m. van ongerezen deeg; 2. Z. Köskuclicn. Matzensoide, »., z.m. klosjes o.
mv. nngesponuen zijde. Matzhammeln, (malzhammclle,
nrmalzliammell) bedr. ww. (Bergw.) im llegistcr -, verkeerd aanteckenen. Matzspiel, (-(e)s, mv. -e) o. spel
o., waarbij men 13 kleine ivoren ballen door 13 genommerdcopeningen of poort- jes tracht te slooten, kamerspel, trou^ madame o. Mauche 1 n, (maurh(cl)te, ««•
maucli(el)l) o. ww. verbergen, veinzen, verhelen; 2. Z. schacliern. MoUChler, (-s, mv. Maurhler) m
••chaeheraar, bedrieger m.; 2. Z. A\'i\'m. Mersatt. Maue, (-n) v. monw v.; (Spr.) er
hat einen Schelm in der -, hij heeft ze achter de mouwen, hij veinst; er knnn keine -n dran setzen, hij kan hel niet doen, hij kan er niet mede overweg: (Volkst.) hij weet er geen mouw aan te passen. Mauen of miauen, (maule, ge-
maal v\\ miaule, getniaut) o. ww., m. h. mauwen, schreeuwen. Mauer, (-n) v. muur m., muor-
werk o., wand m. Mauer-absatz, (satzes, mv
•salze) m. vooruitstekende, vooruilsprin- gende muurm.; (voor cenc borstwering), muizenpad o.; (Vest.) berm, walgang walraud m.; -anker m., Z. -kfomtncr, •arbeil v., Z. -werk; -assel v., Z. Keiler- wurm; -bamt o. muurband ro.; (Vest.) ondermuur, schntmuur, rand in. van den schutmuur; -bcschlug m. uitslag m. aan muren; -biene v. werkbij v.; -blende v. nis v. in den muur; -hlume v„ Z. Lack •brecher m. slormram m., belegering» Eeschut o.; -bruch m. bres v. Mauerchen, (verkl.) o. muurtje
<>., kleine, lage muur m. Majier-cirkel, {-cirkels, mv. -cir-
kei) ra., Z. -zirkel; -dach, -d&chlein o muurkap v.; -dicke v. dikte v. van een muur; -drache v. muurdraak v.; -e)>heu •cppich m. gewone klimop o.; -esel m. Z. -as$cl; -ewig o., Z. -epheu; -falk m. torenvalk in.; -(arn in. naarmos, vrou wenhaar o.; -fesl bijv. nw. zoo vast als een muur; das hall balk- und —, dat houdt zoo vast als een muur; 2. door muren versterkt of omgeven; -ftechte v. (PI.) gelbe —, Z. Lichtjlechlc; ueisze — patientiekruid o.; -fliesen v. mv. tot mu- ren geschikte tegels m. mv.; -frasz m veiwcring, verbrokkeling v. van metsel. |
wurm in. pissebed v„ duizendpoot m..
irurz v., Z. -winde; -ziegel m. mnur- tegel m.; -zinne v. munrspits, tuit v. Miiuko, (-n) v. (Veea.) etterzweer
. aan de pooien van paarden; (Landh.) brand in. (in den wijnstok): 2. bladluis v.; (Kookk.) Ie dikke soep v.; 3. schuil- hoek in., schuilplaats v.; i. bespaard geld o., spaarpenningen m. mv.; 5. hengsel- mand v. Maukon, (maukte, gemankt) bedr.
ww. verduisteren, verbergen. Maul, (-(e)j, mv. Miiuler) o. (van
een persoon), mond, bek m.; (van een paard), bek, snuit, snoet m.: (Volkst.) bek, muil m.; dieses I\'ferd hal ein <cei- ches -, heeft een zachten raond;7>CTii. Eins aufs - geben, een slag in het ge- zicht, een muilpeer geven: das - hangen of hangen lassen, ein - machen, een leelijk gezicht trekken; Mses -, lastertong v.; er hat ein groszes -, hij is een grootspreker, snoever; er hat ein freches, ungewasche- nes, umerschdmles -, hij is een vuil- bek; er hal das - nicht aufgethan, hij heeft geen mond opengedaan, hij heeft geen woord gesproken; das - steht ihm keinen Augenblick stilt, zijn mond staat geen oogenblik stil, hij heeft allijd wat te vertellen; (fig.) sich au f das - schlagen, zich zelve(n) tegenspreken; habt ihr kein -?, kunt gij niet praten?; das - halten, zwijgen, den mond houden; halt das •\'.. houd uw mond!, zwijg!; (Spr.) er isl nicht auf das - gefallen, hij is niet op zijn mondje gevallen, hij kan flink van zich af spreken; das - nicht hallen kön- nen, niet kunnen zwijgen, den mond niet kunnen houden; in der Leute Mduler kommen, in opspraak komen, van zich doen spreken; (H. S.) alle (alfhen Mdu- ler, de leugenaars, leugentongen; (PI.) Z. Löiccnmaul; (Delfst.) das krumme -, muilschelp v.; 2. Z. Groszmaul; it. (Nat. hist.) Z. Groszmaul; 2. mond m.,opening v., gal o.; (Geweerm.) mond ni., lip v. van den geweerhaan; (Art.) vooreinde o. van een langwagen; (PI.) (aan mossoor- len), mondrand m.; (Meub.) (aan eene schaaf), opening v., licht o.; 3. Maukhen o. (gemeenz.) bekje o.; it. kusje o., kus in.: i. 7.. Maullhier. Maulaffe, (-n, mv. -») m. (gc-
meenz.) gaper, botmuil, lanterfant m.; -ii feil haben, Z. maula/fen, Mttulaffen, {maula/fle. gemaula/ft)
o. ww., m. h. gapen, zijn lijd vergapen, onnoozel kijken, leelijke gezichten zitlen te trekken. Maul-afforoi, (-<«) ». Ianlerran-
ten, gegaap, gapen o.; -aufreiszer m„ Z. Maulafle; -band o. (veroud.) halster m., muilband m. Maulbeer-baum, (•baum(t)t,
mv. •baume) ra. moerbezieboom m.; •btall o. moerbeieblad o. Malilbeere, (-n) v. moerbezie,
moerbei v.; it. Z. Maulbeerbaum; (fig., Ontlk.) moerbeigezwel o.; (Delfst.) pur- perslakschelp v. Muulboor-feigo, (-n) v.Adams-
»Ü8 *•; -feigtnhaum m. Adamsvijgeboom |
||||||||||||
|
stecnen; -gang m. (Vest.) bovenste ga-
lerij, vooruitstekende borstwering v.; •gansefusz ra. (PI.) muurganzevoct v.; •giebel m. (Wap.) trapvormige gevel m.; •gipskraut o. muurgipskrnid o.; -grün o. klimop o.; -grund m. fondament o. van metselwerk, muurgrond m.; -habichts- kraul o. muurhavikskrnid o.; -haken m. Spaansch anker o., brandhaak m., Z. Wandhaken; -hammer m. bikhamer m.; (hasen)lallig m. ranurlaluw v- Majierig, bijv. nw. gemetseld, van
muren voorzien, bemuurd. Mauer-kalk, (•(«)«) m„ z.m.
metselkalk v., mortel v.; —-kraut o., Z. •gipskraut; -kappe v., Z. -dach; -kehle v. (Mets.) truffel m., truweel o.; -kitt m. cement, tras o.; -klammer v. muuranker o.; -klctte *., Z. specht; -kranz m.ring m. van muurwerk; -kraut o. muurkruid glaskruid o., steenbrekc ».; 2. wilde vlier v.; 3. Turksche kers v.; -kn.ni\' v. krans m., van een muur; il. (R. g.) corona mn- ralis; •latte v. (Bouwk.) mniirplaat v.; •liufer m., Z. specht; -lehm m. pleister v. uit leem en gekapt stroo; 2. (PI.) zandanjclier, zeeanjelier v.: -leisle v muurlijst v.; -leuchler ra., Z. \\\\andleuch- ter; -loch o. gat o. in een muur: 2. (i. k. bet.) donkere, vochtige kamer v.; -lücke v., Z. -bruch; -mantcl m. steencn beklee- ding v„ schutmnur m.;-meister m. raet- selaarsbaas m.; -moos o. munrmos o.; •mortel m. mortel v. Maucrn, (mauerle, gemauert) bedr,
ww. metselen, bouwen, muurwerk ma- ken: mil Fftllstcinen -, volwerpen. Mauer-nachtigall, (-en) v.
blanwborstje o.; -nelke v., Z. -gipskraut;
•pfau m. klimop o.; -pfeffer m. (PI.) huislook o., donderbaard m.; 2. muur- plant v.; -plalte v., Z. -lalte; -quadranl m. (Sterrenk.) quadrantm. aan een muur bevestigd; -ranke v. muurkers v.; -raute v. vrouwenhaar o.; 2. muurriiit v.; -rilze v. scheur, spleet v., barst m. in den muur; salat m., Z. -lallig; salpeter m. muur- salpeter o.; salz o. muurzout. kalkzout o.; sand m. rivierzand o.; schierling m. scheerling m., dolle kervel v.; schosz m. belasting v. tot onderhoud der stadsmu- ren; schtcalbe v. mnurzwaluw v.; schweinchen o., Z. Kelleruurm; schtveisz m., Z. -beschlag; sinter m. precipitaat o. van het vocht in den muur; sohle v., Z. •latte; spalt m., Z. silze; specht m. ramirspeclil, torenspecht m.; speise v. mclselkalk v., mortel v.; spirme v. munrspin v., Z. Kellerspinne, spilze v„ Z. -zinne; steiger m. (Bergw.) opzichter m. over de mijngebouwen;-s/etn m. met- selsleen, baksteen m.; orofte —, slechl gehouwen bloksteen o. voor fondeerwerk; 2. gebakken steen m.; stürzer ra., 1 •brecher; -ta(el v. muurplint o.; -trüub- lein o., Z. -pfe/}\'er (2); -vcrkleidung v. (Vest.) sleenen bekleeding v.; -viertel kreis m. (Sterrenk.) Z. -t]uadrant; •uall m. (Vest.) bekleede, gemetselde vesting- wal ui.; -werk o. metselwerk, muurwerk o., muren in.inv.; -wespe v. muurwesp v.; 2. Z. Cioldwespe; -icinde v. klimop o.; |
|||||||||||||
|
Mau.
|
|||||||||||||
|
Mau.
|
|||||||||||||
|
842 Man.
|
|||||||||||||
|
Maulschelliron, (maulschellirtc,
maulschellirt) bedr. ww. slaan, klappen in hel aangezicht geven, oorvijgen geven. Maul-schloss, (sclilosses, mv.
•schlöiser) o. hangslot o.; sperre »., Z •kkmme; -slkh in. (Zccw.) mailknoo| DB.; sinpfer Cl. wie den mond stopt, hel stilzwijgen oplegt; siinde v. zonde v dnor woorden; -lusche v., Z. schelle; (Volkst.) babbelkons v., babbelaar m.; •Iheil in., Z. Mundportion; -lliier o muildier o., Z. -esel; —mistig bijv. nw. muilezelachtig; —ohr o. muilezeloor, lan( oor o.; -lrommel v., Z. •harfe; -tttch o kinband m., kindoek in.;-ro//o. mond* vol v., paar o. noorden o. mv.; (Volkst.) beetje o.; •werk o., Z. Mundueik; -ieet Ier o. dreigend weder. Majllwurf, (-icurf(e)s, niv.-H\'nr/e)
ui. mol in.; er ist blind uie ein -, hij is zoo blind als een mol, (gewoonl.) als eeue kip. Maulwurfs-falle, (-«) ». mol-
lenval v.; -/u»u in. jacht v, op mollen,
mollenvangen o.; 2. Z. •falie; -fanyer in. mollenvauger m.; -ge>ehictilsl v.mols- lioordgezwelo.,spekbuil m. aan bet hoofd; •grille v., Z. Erdyrille; - ha» f en, -liüyel m. molshoop m.; •kafer in. meikever ui. 2. schildkever, doodgraier in.; •mans v., Z. Erdyrille; •zanye v. breede smids- tang v. Maulzim morellen, [-chens,mv
•dien) o. hoekje, pruilkamertje o. Maunzon, (maunzte, yemaunzet)
bedr. ww., Z. manen; (lig.) klagen, ker men. Maunzenstein, (•(«)*, mv. -c)
m. moedersteen ni. (een schelpdier).
Maure, [-n, mv. -n) m. moor in.
Mauren, (maarte, gemaarl) bedr,
»w.. Z. mauern. Maurer, (s. mv. Maurer) m. met-
selaar ui.; 2. Z. Ereimaurer. Maurer-arbeit, (-c«) v. meise
laarswerk,metselwerk o.;-l>iene v. werk- bij v. Maurerei, »., Z. Frei maurerei.
Maurer-gesell, {-en, mv. •«»),
-gehülfe, (-/i, mv. -») m. uielse- laarsknecht in.; -gesellschalt v. vnjmet- sclaarsgenootschap u.;-yeuerk o.,Z. -ur- »ei(; \'gilde v., Z. -zunfl; -lmlle v., Z. Freioumrer halte; \'handlanger ui. oppcr- man ut.;\'handwerk o. luclsclaarsauihacht o.;-in«u«« v., Z. -zunfl;-logei.,Z.•halte; • meister ui. melselaarsbaas m.; •pimel m. roelsolaarsknast m.; -zun[l v. met- selaarsgilde o. Maurisch, bijv. uw. inoorsek.
Mans, (iVuuti\') v. muis v.; Manu
and -, Z. Mann; (Spr.) kleine .Miiuse huben uuch Schwanze, kleine potjes heb- ben ook ooren; Hinde -,blindemauuetjes- spel o.; (Mijuw.) aansteekkast v., werk- luig o. om mijnen te doen springen; (l)elfst.) muis v. (eeue porseleinschelp); (Hcelk.) met haar bedekte moedervlek v.; II. (Onllk.) iiiuis.handspier v.;(Veea.) muis v., kraakbeen o. van de neusgaten van het paard; (Onllk.) grosze - der l.eisten, dik o. van de dij; il. neeke ge- |
deelte dat het been der knieschijf be-
dekt: (Zeew.) slagpomp v. Ma_US-aar, [-(e)l of-e«, mv. -eof
•en) m.,ï.-adler;-uder v.(Veea.) neusader v.;-i(//cr ui. inui<va!k, havik lil.; -ahnlich, •arlig bijv. nw. muisachtig; -baum m Z. Faulbaum (\\); -beis:er ui., Z. Mau- sebciszer; -bint v. langwerpige peer v., •bocksmaul •>., —fisch in. hoornvisch ni.. •brod o., Z. Mausebrod. Mausche, (-n, mv. -») dj. jood,
schacheraar, smous m., inousje o. MajiSCbel, (-s, mv. Mauschel) ra.
koperslagershamerlje o.; \'_\'. \'4. Mausehc. Majischeln, [ntatuchelle, gemau-
sclicll) o. ww., m. h. als een jood han- delcn, schacheren; \'2. als een jood ver- trekken. MallBCben, (verkl.) o. muisje o.,
kleine, jonge muis v.; (gemeenz.) du kleines -, mijn rotje, mijn engeltje, lie- verlje, schotje o. Mauscbenstill, bijv. en h. zoo
stil als eeue muis, doodstil; er ist -, hij
zegt geen woord, is doodstil. Maus-darm, -dorn)m.,Z..tf<iu-
sedurtn €ƒ•. Mause, (-«) v. ruien o.; in der -
liegen, sein, kommen, ruien, in de rui zijn; 2. Z. -zeil. Mause-artig, bijv. nw. muisacli-
tig;—e 7Viicrc,muisvoriinge dieren,dieren o. mv. vnn de muizcnsoorl; -beiszer m. kikkerviscli m.; -brod o. klein schel kruid o.; -darm in., Z. Gauchheil; \'2. Z. ¥ogel- kraul; -dorn m. muizendoren m., doorn* achtige mirte v.; 2. steekpalm m.;-dreck in. iniiizeiikeutel v.. muizeiistroiit, mui- zendiek in.; (Spr.) — uill allzeit unlern I\'f elf er, soort zoekt soort; -cichh6rnchcn o. zevenslaper m., bergrat v.; -erbse 1. kleine wikke v.; -/ulil, -[alt> bijv. nw , Z. Mausfahl; •folk ia., Z. Mausfalk; •falie v. niuize(n)val v. Mausefallen-handler, -ma-
cher, -trager, m. wuize(n)vallen- koopnian, -maker in.
Mause-fanger, (-yers, uw.-yer)
in. mui/.envanger m ; 2. (Nat. bist.) boa 111.; -farbe v., -farben, -farbig bijv. uw.. \'/.. MaitS\'farbe rf-. Mausefeder, (-«) v. uitgevallen
veder v. in den ruitijd. Mausefrasz, (-es, mv. -e) m. af-
kuaagsel o. van muizen; 2. (op den ak- ker), vernieling v. door muizen ge- daan. Mausegat, [-{e)s, mv.-c)o. (Zec-
w.) halsklainp 111. Maiise-gedarm, (•(«)*) o., z. m.
vogelkruid o.; \'ijeier m., Z. -falk;-gerste
v. wilde gerst v.; 2. wilde rogge v.; -/;c- schlechl o. luuizeiigeslachl, iiiuizenvolk o.; .gift o. rallenkruit o.; -gras o. (PI.) uuiizeslaarl in.; -yrau bijv. nw. grauw als eene muis, Z. mausfahl; •haber 111. rattenliaver v.; 2. wilde haver, winilba- vei v.; 3. Z. •yerste; •htbichl m. mui- zenvalk in. iu Itohemen; 2. wespeuvalk 111.; -hufer 111., Z. \'haber; -hihnchen o. gouden tor v. zonder rihheljes; •holt o. klimimnde nachtschade v.; 2. Icderhool, |
||||||||||||
|
m.; -holz o. moerbezienhout o.; -(holz)-
lauer bijv. uw. —e Salze, moerbezlcn- houtzuur zouten; -(holz)saure v. moer- heziénhoutzutir o.; •melde v. beet of biel v.; •pfanzitny v. pl.-mt:ii:i: v., plantsoen o. van moerbeziehoonien; soft m. moer- bciensap o., mnerbeieiistroop v. Maul-birne, (-n) v. (Volkst.)
muilpeer, oorvijg v., klap ra. in hel aan- ge/.icht. Mtvulchen, (verkl.) o., Z. Maul.
Maul-christ, (-en, mv. -e») m.
naamchristen, geveinsde christen in.; •chrislenlhum o. naanicliristeiidnm o., huichelarij v.; -dretcher ui. grootspreker, praatjesinaker rn.; —in v. grootspreek- slcr. praatjesmaaksler v. Maulen, {muulle, gemaull) o. ww.,
in. h. (gemeenz.) jeniii. -, goed smaken iliese Speise inautt Hun nicht, smaakt hem niet; 2. pruilen, de lip laten hangen, pruttelen. Maulesel, (•etels, mv. -eset) m.
muilezel in.; 2. werk bij v., hommel m.; 3. eene soort van bier. Mauleseldecke, (-«) v. muil-
ezp|ilfk(kb>eil) o. Mauleselin, [-nen) v. rauilezelin v.
Maulesel-streif, (•(»}*, mv. -«)
in. inuilezelslaart m.; -lreiber, -w<irter in. inuilezelilrijver, muilezellioeder in. Maul-faul, bijv. mv. (gemeeuz.)
langzaam, weinig sprekend, woordkurig; •föule v. (Veea.) oppervlakkig ninml- zweertje o.; -freund, —in, lafelvricnd ni., tafelvriendin v., gehuichelde vriend ni., vriendin v.; \'freundschafl v. huichel* achtige vrienschap v.; •fromm btjv. nw. schijnvroom, huichelachtig vroom; -fülle v. (gemeenz.) levensonderhoud, eten en drinken o.; •gatier o. (Iloefsin.) neus- iiijper, pranger in.; \'gerecht bijv. nw., /. •recht; •gesperr o. aanhoudend aan- gapeu, aanhoudend grinniken; ei» — co» elw. marhen, grooten ophef imiken van; •gespitit bijv. nw. spottend, honend, scherp, bils; \'hanger in. pruiler, prulte- laar in.; —in v. pruilstrr, prullelaarster v.; \'hingerei v. pruilen, pruttelen, ge- pruttel o.; - har f e v. mond trom v.; -hcli m. grootspreker, pocher, snoever Dl. Maulig, bijv. uw. (alleen in samen
stelling) Z. ilick-, harlmdiitiy $: Maul-klemme, (-«) v. (Hoef
sm.) Z. \'knobel; il. Mundklemme; \'knobel m. iiiiimlklcm v„ momlprop v.; -korb lil inuilbaud, muilkorf in.; \'2. korf, zak m waaruil de paarden op weg eten; \'leder o., ein (/nies —hahen, welbespraakt, rad van tong zijn; -macherm. flikflooier,naar den mond prater, vleier, strooplikker in.; it. gezichtentrekker in.; -ochs m. muilos, osezcl ui.; -pferd o. muilpaard o., Z. •etet; -recht bijv. mv. smakelijk, ge- makkelijk in den mond te steken; it. vloeiend; jemn. das Essen — machen, smakelijk maken; —es Wort, vloeiend, gemakkelijk uit te spreken; -reiszen o. spotternij v., spotten <>.; gteich sein — uber andere liabe:), altijd anderen be- dillen; •schelle v. muilpeer 1„ norveeg in., oorvijg v. |
|||||||||||||
|
M.-i\'i
|
Mee.
|
Med. 845
|
||||||||||||||||||||
|
loodhout o.; •kifereken o. spekkever rn.;
• kartofjel v., Z. Nierenkartoffcl. Mausekatze, (-«) v. muizcukal
v.; 2. dief. tot stilen geneigd man ra. M\'auso-köuig, (-(e)i, ui». -e) in.
|
||||||||||||||||||||||
|
drentelend mengelt, lanterfanter, drcn-
lelaar; — sein, lanterfanten, drentelen Mauslein, (verkl.) o., Z. Mdus-
chen; 2. (van de oogeu), neertrekkende (oog)spier v. MaUS-loch,(-/oc/i(e)j,tnv.-/ófAfi)
o., Z. M&useloch; -nesl, -ohr, •akrleino.. Z. Mttuse-nest <J\'. Mausoleum, (-.«, mv. Mautoleen)
o. praalgraf, pronkgraf o., eerelombe v., prachtig grafleeken o. Maus-pfefïer, m, -pulver, o.,
Z. MAvse-pfeffer f.
Muiuszeln, (mauuelle, gemautzelt)
o. ww. treuzelen,talmen, niets uitvoeren. Mauszlich, bijv. mv. treuzelend,
lalmend, niets uitvoerend. Maus-still, bijv. nw„ \'A.nuiusilun-
shll; -neihe v. wouw, kiekendief ni.; • reizen ui., Z. Lolch; -:ultn in. inuize- tand m. Maut(h), (-en) v. tolhuis, tolkan-
loor o.; 2. lol ui., in* en uitgaande reeb- ten o. mv. Maut(h)-amt, {•aml(e)a, mv.
•iimter) o. tolhuis, tolkantoor o. op de grenzen; -briefm. tolbrief in., bewijs o. van betaalde iu- of uitgaande rechtou. Maute, v., Mauterz, (.*», mv.
•e) o. gruiserts o. Maut;h)-einnehmer, (•mert,
mv. -mer) ui. ontvanger m. der in- en uitgaande rechten; -einrichlung v., Z. •ordnung; •j\'iri bijv. nw. vrij van tol, vrij van iukomende of uitgaande recb- teu; •freiheil v. vrijheid v. van inkomende rechten; -ltuus o., Z. -uml; •mühle v. iiioleu in. waarin de tol de gemeente ue- hooreuile bewoners moeten laten malen. Maut(h)ner, (-s. mv. Ma»l(k)ner)
m., Z. ttunl(k)einnehmer. Maut(h)-ordnung, (•«») v. ver-
ordening v. omtrent de in- en uitgaande rechten; -ttkreiber ui. schrijver in. op een tolkantoor, controleur in. der in- en uitgaande rechten. Mauzen,(«uuite, gemauzt) o. ww..
m. h. mauwen. Mauzenkraut, (-kraut(e)s, mv.
•krnuler) o. slinkende melde v. j Maxima, (Maximen) v. (Mpz.) grootste ol langste noot v. van aebl heele malen, maxima v. Maxime, (-«) v. grondregel in.,
grondstelling v., grondbeginsel o., Ieer- preuk v. Maximum, (onb.) <>. hoogde prijs
il., hoogste som v., hoogste geld o., hoogste hoeveelheid v., hoogste getal, maximum o. May, & in., Z. Mai <Jf.
Mazgtte, (-h) v. Z. Massetle.
Mazze, (-«) v. ongezuurd of onge-
deesemd brood o., paaschbrood o. Meandrjt, (-e», mv. -er>) m. ver-
steriid hersenkoraal o. Meehanik, v. beweging, uu even-l
Ie |
||||||||||||||||||||||
|
werktuigen, werktuigmaker, mechani-
cus in. Mechanisch, hijv. en b. werk-
tuigkundig, volgens de wetten der werk- luigkunde.hauilwerksuiatig, mechanisch; (Spoorw.) -cs Moment, gewicht o..dracht m., draagvermogen o.; (lig.) werkluige- lijk, uit gewoonte, uil oefening, inachi- uaal. Mechanismus, (onb.) in. inrich-
ling, samenstelling v., bom» ra., bewerk\' luiging v„ drijfwerk o. van een lichaam, mechanisme o. Mechoacanne, (-«) v. (I\'l.) witte
rabarber v., Amerikaausche winde v.
Mecker(er), (-s, mw.Mecker(er)
in., Z. lirryfink. Meckern, (mecktrte, gemeckerl) o.
ww., m. A. blaten,schreeuwen als eene geil; 2. met trillende, blatende stem zingen. Meconin, (-.«) o., z. m. (Scheik.)
bijzondere kristallijiie opiiimstof v., me-
coniue v. Meconit, (-en, inv.-en) in. (Delfst.)
maanzaadsteen, viscbkuilsleen ui. Mee oaitim, (-s. mv. Meamien) o.
papaversap, uiaansap o. Mecon-sauer, bijv. nw. —es Sak,
mecon- of opiunizuur zout; -s(iure v. ine- eoiizuiir, opiuiuzuiir o. Medaille, (-«) v. gedenkpenning
ui., gedenkmunt, medaille v.; Kenner. Liebkaber, Sommier r«« -», penningkun- dige, liefheblier, verzamelaar in. van ge- denkpeiiningen. Medaillen-cabinet, (-e», mv.
-e)o., -kammer, (-") v..-schrank, (•schrank(e)s, mv. sehrihtke) ui. pen-
uiiigeabinel o., peniiiugkast ».; -uisse>i- sehaft v. penningkuude v. Medailleur, (-«, mv. -e) m. gra- veerder m. van stempels of penningen.
Medaillon, (-s, mv. -s) o. Iang-
werpig ol rond lijstje om portretten & iu te plaatsen, medaillon o. Medef ÜSZ, (-m, mv. -e) o. geilen-
baard m. Modian, (-(f)«. mv. -e) o. soori
van papier lusseheii kwartformaatengroot folio, mediaan, mi\'iliaaupapier o.; 2. bijv. n». middelmatig, middelbaar, gemiddeld, van middelmatige grootte. Median-ader, (-«) v. (Onilk.)
middelader, mediaanader v.; -folio,-oclar, •gaart o. middel-folio, middel-octavo, middel-kwarto u.; •papier o., \'/.. Me- diuii. Mediante, (-h) v. (Mu/.) middel-
loon in. Mediateur, (-*, mv. -e) m. ($\\>.)
qnadrillespel o., waarbij de omber een heer vraagt iu ruiling voor eene zijner kaarten en dan solo speelt, mediateur in. Mediatisiron, {medialiiirte, me-
dialisirt) l»\'ilr. ww. (Gesch. van D.) ou- iniddelbare rijksslaiiilcn middelbaar ma- |
||||||||||||||||||||||
|
w
|
91
|
inlerkoiiinkje o.; -/.orn o., Z. •genie.
|
||||||||||||||||||||
|
Mause-kopf, (•kopfet.my. •kötfe)
ai. (.Nat. hist.) Juvaansche s|iilsniais v.; •kraut o. wolkruid o.; 2. roerkruid o., stroobloem v. Mauseln, (mauselle, gemautell) o.
ww., in. //. talmen, dralen, zaoimelen, sukkelen. Mause-loch, (-/orA(«)j, mv. -U-
cher) muize(n)gat o. Mausen, {mauste,gemansl) o. ww.
in. h. muizen,muizen vaugeu; diere Kal:t matisl yiil, deze kat vangt goed muizen is eene goede muizi\'iikat; (Zeew.) h;ils- klampen maken; it. Z. mouter»; 2. bedr ww. tlw. -, ongemerkt stelen; j. wed ww. tich -, ruien. M\'ause-nest,(-(\'\')s.niï.-tr}ci.iuui-
zennest o.; (lig.) —er mv. kuren, gnl- leu, zorgen v. mv.; -ohr o. inuizcuuoro. (I\'l.) —, •ökreken, •ökrlein o. muizen oor o., vergeei-mij-niel o.; 2. Z. Hnsel truri; 5. I. Habichlkraut; -pfej[er m. (I\'l.) luiskrnit o.; -pulrer o., Z. -gi(l. Mauser, (•», ra». Mauser) m. (ge-
uieenz.) dief, schelm, gauwdief, onlfut- selaar m.; 2. kreeft in. die ruil. Mauserei, (-e«) v. ontfulseling
dieverij, schelmcrij v.; 2. (Krijgsw.) >/«/ - nustjelicn, o|> rooi\' uitgaan. Mausern, (mauserte, gemauserl)
o. ww. of wed. ww. sich -, (van vogels), ruien, in de rui zijn; (lig.) »»<A [heraut) -, zieh herstellen, zijne kraehleu her- krijgen. Mause-schwanz, (-e*, mv.
•sektetnse) in. of-schw\'anzehen, o. (I\'l.) niuizenslnart m. Mause-8till,liijv. nw.,Z.Md««Aen-
.»/i//; -lotll hijv. uw. geheel dood, zoo dood als een pier. Mauseulo, (-»)v.kaluil,\'iaelitiiil UI.
Mause-waehter, (-/«s.mv.-/er)
in., Z. -/aM; •zaAn in. milizentand in. Mausezeit, v. ruitijd m.
Mausezwiebel, (-«) v. node
garnaal v., garnaalskreefl in. MaUS-fahl, hijv. nw. muisvaal,
muisgrijs, muiskleiirig; -falk iu.,\'£. M<in- tekabichl (2); •falie v. (Mijnw.) doos v.; 2. Z. Miiusefalle; -furbe v. muiskleur, urijze kleur v.; -farben, -farlng liijv.nw., Z. -fahl; •ftsch in., Z. MeerdoHle, Meer- ilrossel; -yeicr ni., Z. -/\'«//; -gediirm o., Z. Mausetji\'iluriii; ~gersle v., -haber in., Z. Miuie-gersti <ƒ•. Mausicht, hijv. en h. als eene muis
riekend, op eene muis gelijkend. Mausig, («er, -.s/) hijv. en b. moe-
dig, wcerspaiining. vermetel; (gemeenz.) vicA - moeken, een M\'ïiniK Ie vrij, te vcr- melel zijn, durven. Maus-kaforchen, o., -kar-
toflfel, v.. -könig, iu., -korn, o., Z. Miuse-küferchen <jfv •kopf ui. (Nat. hist.) basterdnaehtegaal ui.; •kipfisch bijv. uw. etn -vf Mentek, lanterfantend, |
||||||||||||||||||||||
|
ken of aan de opperheerschappij van een
|
||||||||||||||||||||||
|
werktuigen, mechanica v. anderen staal onderwerpen, mediatisee*
Mechanikor, (-«, mv. .VecAa-i-jren.
t\'T)ofMech»niku8,(onh.)iii,werk- Mediatisirung, v., Z. iw«/io««- tiiigkuudige, maker, uitvinder in. vanlie»; il. meilialiseering v. |
||||||||||||||||||||||
|
844 Med.
|
Mee.
|
Mee.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
ccros m.; -ckel m. zeeziekte f.; \'elephmt
m. zcekalf o.; -clster v. van oesters lc- vende ekster v. Meeren, (meerte, gemeerl) bedr.
ww. ein Schijf -, met touwen aan het strand bevestigen, meren. Meer-enge, (-n) v.zeeéngle.straat,
zeestraat v.; (bij Cnnstantinnpcl) liospo- rns m.; (tusschen F. en E.) Nauw o. van Calais; (tusschen Sceland en Schonen), Sonl v.; -engel m.cngclvisch m.; -engichl bijv. nw. op eene zecènglc gelijkende; •cnlc v. zeeéend v.; kleine—, treureend, rouweend v. Meeres-boden, (-s) m„ i. m.
bodem m. der zee; «//acne v. oppervlakte
v. der zee; -flulh v. vloed ra., hoogc zee v., hoog water o.; it. golven v. mv. der zee; -golt m.,~göltin,-grund m.,\'£.Meer- gott <Jv \'kuste v. zeekust v., zeestrand o.; -ldnge v. lengte v. der zee; 2. (Zecw.) lengte v. in zee, zeelengte v.; stille v. zeeslilte, kalmte v.; slrom m. zeestroom m.: -xelle ». golf v. der zee; -iccjev. golf, baar v. der zee, zeegolf v., Z. Meernoge, Meer-esel, (•etttt, mv. -csel) m.
groene «f witte kabeljauw m.; -en/c v. uil m. met korte ooren, zeeuil m.; -f&- cher m. zeewaaicr, waaiervisch m.; \'fa- den m. zeegras, zeewier o.; -fahrt v. zee- vaart v.; -farbe v., -farben bijv. en b., Z. -grün; -fasan m., Z. -butle; -feder, •[eige v., Z. Scefeder f; \'fcnchcl m.zee- venkcl v.; -[erkei o., Z. schwein; -[ichlc v., Z. -kie[er; 2. zceruit v„ zeegras,zcc- wier o.; -/isc/i in. zeevisch m.; -ftdche v„ Z. Meeresflache; -flasehe v., 7,.See[lasche; -[luth v., Z. Meeresflulh; \'fohre v.zeepijn m.; -fran v„ -frdulein o. zeemeermin, sirene v.; -frosch m. zeekikvorsch m.; 2. zeewolf, zeeduivel m.; -[uchs in. zcc- vos ra.; \'fnrst m., Z. -goll; -gallerle v. zeenetel v.; -gans v., Z. Kropfgans; -ge- [ahr v. zecgevaaro.;-oej«ii/ v.zccslrcek, kuststreek v.; -gcisz v. zeekrali v.; -je- ruch, -geschmack m., Z. Seegeruch d/-; geschnalz o. schelpdier, schaaldier o.;
geschbpf o. zeedier, [schepsel o., dat in
zee leeft; •atttadl o. zeestrand o., zee- kust v.; -geteachs o. zeegewas o.; 2. hoorn- koraal, versteend hoornkoraal o.; -glöck- chen o., \'L. \'Winde; -golt m. (iod ra. dei\' zee, Neptunus in.; -göllin v. goüin v.der zee, Amphitrite, Thelis v.; -gotlheil v. zeegodheid v.; -granalen(lechte v., Z. • rosenkranz; -grappe v. zecaap ra.; -jru< o. zeegras, wier o.; 2. zeeanjelier, zauil- anjelier v.; \'gratig bijv. mv. mei zeegras of wier bedekt; 2.zceanjclierachtig;-«raK bijv: nw. groenachtig grijs; -grduel o., Z. -ungeheuer;-gries in.parclkruid o.;-groppe v. zeeleeuwerik m., zeeaap in.; -orü» o. zeegroen o., zeckleur v,; -grund m. bo- dem in. der zee, grond ra. derzec;-urun- del, -gründliwj ra. zeegrondcl m.; 2. sar- dijn,sprot,ansjovis v.;-hafenm. zeehaan, maanvisch m.;-ht,nd v.zeehaud i.;-handel m„ Z. Seehandel; \'harder in. zeebarbeel in.; -har[e v. harpvisch m.; -hase ui. zeehaas in.; -haube v., Z. -binde; -heber ui., Z. •hou; \'hecht ra. zeesnoek m.; |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Mediüvist, (-en. mv. -en) m.
schrijver m. Bil de middeleeuwen. Medicament, (-(e)s, mv. -e) o.
geneesmiddel o., artsenij v. Medicasterei, v., z. m. kwakzal-
verij v. Medicciseh, liijv. nw. van Me-
dicis. Medicitl, [-cn) v. geneesmiddel o.,
artsenij v.; 2. geneeskunde, arlscnijknn- dc v. Medicinal-anstalt, (-en) v.
gencesinrichting, inrichting v. voor de geneeskunde; 2. gezondheidsmaatregel ra.; -beamter m. ambtenaar m. bij den raad van toezicht op de geneeskunde; •behörde v„•collegium o. toezicht o.,ra.id m. van toezicht op de geneeskunde, gc- neesknndige raad ra.; -krauter o. mv.gc- necskruiden o. mv., medicijnen v. mv.; •nrdnung v. geneeskundige veronlnning v„ reglement o. betreffende de gcnecs- kunsl; -ralh m. geneeskundige raad m., gezondheidscommisie v.; 2. lid o. van den geneeskundigen raad; -rechlsKiszen- schaft v. gerechtelijke geneeskunde v.; •icaare v. geneesmiildel, geneeskruid o., artsenij v.; \'Wnareiiprciseerzcichniss o. prijscourant v. der geneesmiddelen. Mediciner, (-«, mv. Mediciner) m.
geneeskundige m.; 2. stuilenl m. in de geneeskumlc, student ra. in de mcdi- cijnen. Mediciniren, (medicinirte, mcdi-
cinirl) o. ww., m.A. geneesmiddelen ge- bruiken, dokteren; it. artsenijen voor- schrijven, medicineeren. Medicinisch, bijv.nw. de genees-
kunde of den geneesheer betreffende, ge- neeskundig, geneeskrachtig, genezend; •e Fakullat. geneeskundige faculteit. Medicus, (onb., mv. Medici) m.
geneeskundige m. Mediiren, (mediirle.mediirt) bedr.
ww. bemiddelen; 2. halvueren. Medisance, v., z. m. kwaadspre
kendheid v., kwaadspreken \'o., Z. Yer- laumdunq. Mcdisircn, (medisirle, medisirt)
o. wn. kwaadspreken, lasteren. Meditation,(-e«) v. o.erpcinzing,
overdenking, bespiegeling, overweging, meditatie v. Mcditiron, (medilirte, mcditirt)
bedr. ww. overdenken, overpeinzen, bc- spicgclingen houden, raediteeren. Medium, (-«, mv. Media) o. mid-
den o., middelweg m., hulpmiddel o.; (Hand.) medio Affl/rs,half-Maart, 15 Maart. Medgcwein, (-{e)s, mv. -e) m.
medocwijn, medoc rn. TJedullin, (-s, mv. -e) o. (PI.)
mergstnf v. Mcduso, (-n) v. (Fabelt.) Medusa
v.; 2. (Nat. hist.) zeenetel v. Medusen-haupt, {-hanpt{e)s,
mv. •hiiupler) o., -kopf, (-kopf(e)t, mv. •küpfe) m. (Fabcll.) Medusakop m„ Medusahoofd o.; il. vrouwenhoofd o. met slangen in plaats van haar; 2. (1*1.) wolfs- roelk v„ euphorbium o.; 3. (Nat. hist.) |
(Stcrrcnk.) ster v. met een Medusakop.
Me9r, (-(c)», mv. -e) o. zee v.
oceaan m., wereldzee v.; hnhes -, hooge zee, volle zee v.; Reuen nuf dem -, fiber das -, zeereizen v. mv.; Thiere des -(e)s, zeedieren o. mv.; (lig.) in\'s - tien, ver- gcefsche moeite doen, monnikenwerk loon. Meer-aal, (-an\'(e)j, mv. -dle) m.
zeeaal m.; —quappev.,Z.-qHappc; -adler m., Z. Beinbrecher; 2. zeearend, visch- arenil m.; Z. fregatvogel m.; 4.gestreepte arend m.; -a[fe m. zceaap m.; -alant m., Z. -asrhc; -olpen v. mv. Zeealpcn v. mv.; ampfer rn. zeezuring v.; -amsel v. zec- mcrcl v.; 2. lipvisch m.; -anemonc v„ Z. Secnessel; -antrnhnend hijv. ww. aan zee wonend; -amvohner, —in, kustbewoner m., kustbcwonnster v.; -apfel m., Z. idamsapfel; 2. Z. -igel; -arm m. zeearm m., kanaal »., zecboczein m.; ilsehe v. harder m.; -as.se/ v. glimworm m.,zee- asscl m.; \'aster ».(PI.)zeestert.;•auster v. oester v., die in zee gevangen is; -bake v. zeebank v., vuurtoren m.; -ball m. (Nat. hist.) haarhal m. in de maag der herkauwende dieren; 2. zeebezoarstecn, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
«ecklonip m. uit zand en p
|
10
|
lantenvczels;
|
||||||||||||||||||||||||||
|
•bambele v., Z. Ktirndhrcnjisch; -bdr m.,
Z. -igel; -barbe v. teebarbeel m.; -barille v., Z. \'[enehei; \'barometer m. en o. zee- barometer m.; ~barsch m.,Z. -bnrs; -bart m., Z. -pinsel; -barfisch m., Z. -barbe; •beelc v. zeebeet v.; -beherrsehend bijv. nw. heerschappij voerende oscr de zee; -keherrscher m. bcheerscher m. der zee •beifusz m. zcealsem m.; -beiszer m.*ee- bijter in. (een visch);-6esrnici/»er m.zee- beschrijver, hydrograaf m.; •hetchreiheni bijv. n»\'. de zee beschrijvend, hydra graphisch; •bcchreibung v. zeebeschrij ving, beschrijving v. der zee, hydro- graphic v.; \'hinde v. zeelint o.; -binse v zeebies v., zeegras o.; -bi$cho[, \'bliuling m. blauwe zeehond m.; -blei o. zeelood o.; -bleier m. zilvervisch m.; \'boden m. bodem m. der zee; -bohne v., Z. -eichel; -börs m. zeebaars m.; -brachscn m., Z. •brassen; -brucke m. meer o. van zoul water; -brandung v. breken o. der gol- ven tegen e. o. a. voorwerp; 2. Z. Bran- dnng; \'brassen m. zeebrasem m.; \'tucht v. zeeboezem m., zeegulf v.,haai v.;-bulle m., Z. -och$e; -h&rieli.,ï. \'tnelde; -bustn in. zeeboezem m., golf, baai v.; -butte, \'hitte v. zcebot v.; glatte —, tarbot v., zcefazant m.; -tHme v., Z. -frau; -dattel |
||||||||||||||||||||||||||||
|
9
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
v. zcedadel v.; -discus m., Z. Sceschcibe;
•distel v. zeckruisdoorn, steekiloorn m.; 2. Z. Mariendistel; -dohle v. bonict, bo- nelvisch m.; •dracht v.spinvisch, schel- vischdnivel m.; 2. zeedraak m.; -dreh- Itals m., Z. Ohrentaucher; -drossel v., Z. •amsel; -eber in. zeezwiju o.; -ei o. (Üelfsl.) zeeëi o.; -eichc v. zeecik m.; •eiehel v. zeeèïkel ra.; -eidechse v. zcc- hagedis v.; \'eiland o. in zee gelegen ci- land o. Meerein, bljw. in zee, zeewaarts,
naar zee. Meer-einhorn, (-/iom(e)j, mv.
•Immer) o. walrus, eenhoorn,zcerhino- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
C-C
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
zevenhoekigc schildpail v.; stern m.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Mee.
|
Meg. 843
|
||||||||||||
|
Mee.
|
|||||||||||||
|
muschcl; •ngmphe v. zeeniuif, uereïde ».;
-»i7/s in. zeeos ui., zeekoe v., nijlpaard o., rog ni.; -ohr o. zeeooro. (een schelp- dier); -orgel v., Z. -röhre; -olter v. zee- oller ui.; -papagei in. zeepapegaai in.; •pelerlein o., Z. -fcnchel; -/\'/a//t\' ui. sler- reiikijker, zeepaap m. (een visch); -/i/uu m. zeepauw ui.; \'2. dorade v., goudviscb in.; -pferd o. zeeJraak ui. (een visch); 2. zeepaard o.; -pflanzc v., Z. •gewicht; •piuscl ui. zeepenseel o.; -pomeranze v., Z. Seeigel; -portulak ui., Z. -meldt; -pro- dttkl o. voortbrcugsel o. der zee, zeepro- dukl o.; -putnpc v., Z. -/iose; -</uu;i;ie v. zeeaal in.; 2. kabeljauw m.; -rabe in. zce- raaf v., zwarte pelikaan m.; 2. zceoml>cr in. (een visch); •racken ui. zaagbek ui.; •rappe in., Z. -rabc; -rauber in. zeeroo- ver, zeeschuimer, kaper ui.; -rauberisclt bijv. uw. als teeroever, kaperaebtig; •ranke v. zecraket v.; «reic v. zcemeel- kruiil o.; -rclliy in. mierikwortel ui., wilde ramenas v.j -rtnd o. roerdomp, buloor in.; -ro/i/\' o. zeeriel o.; -rölire v. (Nat. bist.) zeepijp v., zeekoker ui. (een schelpdier);2. pluiinbospolyp m.;-ross o., Z. •pferd (2); -iubel in. zeedegenvi»cli in.; -tah o, zeezout o.; -salztaure v., Z. Salzsdure; •salzwerk o. zoutpoel m.; -su- in nliiinl o. najade v.; •mmu\' m. zcczaiul o.; -.*uu v , —/nr/i m. dollijn in., haai in. Meerschaft,|(-eu) v. zeepriaap in.,
zeeaiicinooii, zeeuelel v. Mcer-sehalfisch, (-es, mv. -e)
ui. zeeschelpdier, schaaldier o.; •scliam in. zeescheede v.; -scltallen ui. zccoiubci ui.; schaum m. zeeschuim o.; 2. visch* liiinl v.; 3. (Hand.) uieerscliuim o. (voor pijpeu); 4. naar wormen gelijkende slraal- dieren o. mv.; -ichaunicn bijv. uw. meer- scbuimeu, van meerschuim; scltaumer m. zeeschuimer, kaper m. Müorschuumkopf, (-top/\'((.\')s,
mv. -kip(e) m. iiiecrschuiiueu (pijpen)- kop m. Meer-scheide, (-«) >., -sohei-
deathiorchen, o., Z. -uham; -scheu- sal o. zeemonster o.; sclii/l\' o. zeeschip o.; •schildkröte v. zeeschildpad v.; -uliill o. zeewier o.; schlaclit v. zeeslag in., zeegevechl o.; schlagel iu., \'t. lbimmer- /isch; scklamm in. zeeslijk o., zeeslib v.; •uklamgc v. zeeslaug v.; 2. zeeaal m.; 3. zeeuaald v.; schleihe v. klompviscb in.; •sclilund m. afgrond m. der zee, draai* kolk v., maalstroom ui.; •tchmied m. Siiil-l\'ieleisviscb.zouiicvisch iu.;-6c7i«ec- ke v. zeeslak v.; •tehnepf* v. zeesuip v.; •scltosz m. midden o. der zee; •zckwalbe v. zeezwaluvv, zeemeeuw v.; •schicall in. (Tig.) zwellende golven v. mv. der zee, aandraug in. der zee; •tchvamm m. zee- spous v.; scliwein o. zeezwiju o.; 2. dol- liju ui.; il. buolskop, slormvisch ui.; 3. wild zwijn o.; -icliwerl o. zwaardvisch 01.; •aeile v. zeekant m.; ->en[ ux. wilde raap v.; -semic v. lueesachlig zeegras o.; •t\'ub o. zeeaueuioou, zeeuelel v.; -akor- pion ui. zecschorpioeu in.; •tornu v. (.Nal. hisl.) zeczou v. (eeu schelpdier); -spar- gel m. zeeasperge v.; spalz m. rielmosch v.; spierling ui., Z. •ttiht; spinne v. |
|||||||||||||
|
• hchcr in. Üuilsclie papegaai m.; -hcimc
v. of •heimchen o. hunimer, groole zce- kreefl in.; ~hcld in., Z. Seehcld; -heune v., Z. -huhn; -herr m., Z. •bekerrseker; •herrschaft v. opperheerschappij v. der zee; -hirsch ui. aaluioeder v., uioedcraal 111.; -/nrsc v., Z. •gries; -köke v. ruimte v., ruime of volle zee ».; -horn o. kiuk- liorcii m.; -hose v. zeehoos, waterboos v.; -/iu/im o. grootc pluvier v.; 2. klein* ste, smakelijke schol v.; -hund m. zec- honil in.; •itisek o. slokroos v. Mooricht, bijv. n\\v. uaar de zee
gelijkend, naar zeewater smakend, rie- keml. Meer-igel, (-igels, mv. -igel),
-igelstein, (-(c)j, mv. -e) m., Z. Scciqcl; -inscl v., Z. •eiland.
Moprisch, bijv. ii». van de zee
komend, tol de zie behoorend. Meer-jungfer, (-n) v.,-jung-
fratl, (-en) »., Z. -/ruu; -junker m. jonkerviscli in.; -la///o.zeekalf o.;-/.uhini in. sclicrpgorugde goudviscb in., \'kante v. zeekant m., Z. Scekanle; -karp/en Dl. zeekarpcr ui.; •kastanie v., Z. -ioe/; -Au- /«• ui., -kalzc v. meerkat »., langstaar- tige aap m.; \'2. zeekal v., zeeleeuw m.; •kalzcnbrod o. (1*1.) apeubrood o.; -ku- Izeiigcsicht o. (lig.) apeiigcziclil o.; -/;ie- [er v., Z. -fohre; •kiruhe v.zeekcis,zaud- bes x.;-kiisclt(en)bau)n m.zcekei\'scbouin, zaudbesseboom m.; •klippc v. klip v. in zee, zeerols v.; -kohl m. zeewinde v.; •kokos ui. kokosboom m. vau de Male- dievei,; -kork m. zeeëik ui.; -krdlie v. zeckraai v.; -krank bijv. uw. zeeziek; •krankheil v. zeeziekte v.; -krubs ui. zee- kreeft m.;oro.s:r<.T —,Z.-hcime;-(krcuz)- dorn m. zeekruisdooru m.; -krieg in., Z. Scckrieg; -kröle v., Z. -frosch (\'2); •kriimme v., Z. •bucltt; -kugel v. groote of reuzenzadelvisch m.; -/.u/i v., Z. See- iu/i; •kullel v„ —/fa-ft m. iuktviscb m., zeekal v.; -lallig ui., Z. -ciche; -lavendel m. zeelaveudel v.; \'(fier v. zeebarhee! ui.; \'2. Z. -drache (I); -lerchc v.zeeleeuwerik iu., zeebarbeel ui.; -leuchlc v. liclileu o. der zee; "2. vuurtoren m. (ecu vliegende visch); •leekoje v. zeeaujclier v.; •licht o. lichlende zee v.; -tilie v. lelienarcis v., •limoiue v. (PI.) zeeümoeii m.; •linse v. eeudengroeii, kroos o.; -lötve m.zecleeuw m.; -luft v. zeelucht v.; •lulch m., Z. •knllel; -lunge v. (Nat. hisl.) zeeloug v.; •lungenkraul o. zoelougkruid o.; -mdd- chen o., Z. -frau; -mangold m.,Z. -beete; •minuut, zeemau lil.; (l\'abell.)zeegod ui. eu begeleider m.van Nepluuus,Triton ai.; •mannslrcu o. (IV) zeehulsl ui.; -DMUI v. zeerups, zeemuis v.; gratie —, goud- worm, glansworiu in.;-»ic/iiev.zeemelde v.; •meiuch, -niinch m.,Z. -tnann; •moos o. zeeiuos o.; •muncltel v. zeeschelp v.; •nabel ui. zeeuavel iu„ zeeboou v.; -nadel v. zeesnoek iu.; 2. Z. Nadel/isck (\'2); 3. Z. Seenadel; -narcisse »., Z. •lilte; -itase >., Z. -alanl; •hebei m. nevel, mist ui. op zee; -nelke v., Z. -yrui (3); -nes»el v. zeeuelel v.; 2. zeegras, zeewier o.; -n«( o. ijsvogel, duikerkoning m.; •iniss v. zeeuool v.;2.Z. Slachelnuss; 3.Z. Sjmmi- |
zeespin v.; 2. inktvisch in., zeekal v.; 3.
zeenetel v.; stachvlkraul o. gewone soda v.; 2. geel vingerhoedskruid o.; sladt v. zeestad v.; staudei. (versteend) booru- koraal o.; stern ui. zeester v.; -j7cr»- kraut o., Z. -asler; -i!iechliug in. bonet- visch in.; stieglilz in. geelvink m.;stilt bijv. nw. zoo kalm of stil als de zee; -s/i//e v„ Z. Meeretitille; simt m. stin- kende zecforel v., spiering ui.; -stinz ui. (Nul. hist.) skink, skinhagedisv.;-siro»irf m. zeestrand o.; strang m., Z. -(aden; slraszc v., Z. -enge; strauch in., Z. sluude: strich in. zecstreek v.; -.,ini/< o., Z. Kamechlroh; -strom ui. zeestroom ui.; slrömung v. slrooming v. der zee, holle zee, hooge zee V.; slrudel in., Z. •idilund; -slurm in. zeeslorm m.; -/any m.lintvoi\'inie zeegras o.;-(owAe v.(Zeew.) boveusluk o. vau de galg der klok; -lau o. kabeltouw o.; -taube v. zeeduif v.; •Icufel m., Z. -frosck (2); 2. zeeduivel ui.; il. makreel m.; -tiefe v. diepte v. der zee; -kopf m. gevlekte trochiliet of ge- draaide slak v.; -lraube v. zeedruif v.; it. Traubenkoralle; (Hand.) —of -truubchen o. kisljesrozijn v.; •trilt m., Z. •uegetritl; •Irompite v., Z. -hom, Seetrompele; -trü- tehe v., Z. -quappe; -tulpe v. zeelulp v.; -u/er o. zeestrand o.; •umflotsen, -um- geben, -umschluitgen bijv. nw. door de zee • mriiigd, door de zee omgeveu, ingeslo- teu; •uH\'jchcuer o. zeemonster o.; -unler bijw. iu zee, in de dieple der zee; •veil- enen o. uagelbloem v. vau Mahon; •viel\' frasz m., Z. Mensclienhai; -voget m., Z. Seeeoifel; -wage v., Z. Hammerfisclt. Mgerwarts, bijw. zeewaarls, uaar
zee. Meer-wasser, (-ivassers, mv,
•Itaaier) o. zeewater o.; -wegerich iu. watcrweegbree v.; •wegetrUt iu. straud- kruid o.; 2. zeedruif v.; -wek o. verlan- i;eu o. uaar zee; (Zeew.) das • kaben, hel land hebben, lauderig zijn; •weib(cken) o., Z. -frau; •weiche v., Z. -leuchte (2); •wermuth m. cipres ui.; -u)ind ui., Z, Seewind; •iringe v.,Z. -kobl; -wirbel ui., Z. slrudel; -wolf m. hyeua ra.; 2. zeewolf iu.; 3. wolfsbaars, zalmbaars ui.: -worl o. zeewoord o., zeeterm, zeeiuaiislenu Va.; •uiunder o. hemelverschijnsel o. op zee; 2. zeemonster o.; (lig.) wonder, mirakel, grool wonder o.; •wurm in. zeeworm ui.; •wurz v., Z. Nelkenwurz; -wurzel v. zee- kruisdislel v.; 2. klimop o.; -zahn m., •zaknehen o.laiidschelp v.,tandlioren ui.. ^eelaiidje o.; -zeisig m.. Z. Hdnfliiig; 2. Gritlimg; -zoll ai., Z. Seezull; -zunge v. zeeloug v. (visch); sviebel v. zeeajuiu ui., blauwe slerrebloem v. Meerzwiebol-essig, (•(«)«, mv.
•e) m. zeeajuiusap bevattende azijn ui.;
•konig ui. zeeajuiusap bevatleude ho- ni(u)g iu.; saft m. zeeajuiusap o.; it. Z. Seezwiebelessig ty. Meeseke, (-n) V. mezerik v.
Meetschen, [nueltchte, gemeel-
schel) bedr. ww„ Z. matschen. Megürö, (-«) v. (Fabell.) Megera v.;
(üg.)»i«M< ei»e nu/i/t\' -,zij is eeuecebte furie, ondeugende vrouw, helleveeg v. |
||||||||||||
|
846 Molt
|
M.-li
|
||||||||||||||||
|
Mr!.
|
|||||||||||||||||
|
ver o. (Art.) fijn gewreven, niei korrelig
kruit o.; sack m. meelzak in.; (dg.) lomp, onhandig persoon in.; -sand m. fijn tand, vnrnizand o.; -scliabe v. gewone kakkerlak in.;sclnralbe v. huiszwuliiw v.: sieb o. ineclzcef v.; (in een molen), buil, uieelbnil m.; spcisvv. meolspijs v.,inecl- kosl m.; -xtauli in. stuifmeel, slofmeel o.; •stein m. vezelige, koolzure kalk v.; •stater v. belasting v. op gemaal; slraubc v. pannckoek in.; strandt in., Z. -baum (2, 4); sappe v- meelsoep v.; -lcig m. meeldeeg o.; •thnu m. honi(n)gdanvv m.; rum —ebrandig,7..-lltauig; -lbauig bijv. nw. door liniii(n)gilauw aangetast, hran- dig; -ucis: bijv. nw. zon wil als meel, zoo wit als krijt; 2. o. (I\'l.) zecschild- kiuid o.; •veiszel o. peperkoek in.; (fig.) lichte oorveeg m.; •winde v. (Hak.) «vindas o.; •irurei in., Z. -kifer; -wurzelv.,Z. ftroduurzcl;-sins o).belasting V. op meel; •zurker m. losse suiker, poeiersuikcr v. Mehx, bijw. meer, in gronter boe-
veelheid, langer, onder, bovendien; cin menig -, een weinig meer; viel -, veel meer; - oder Heiliger, meer ol minder; riermal -, viermaal meer; immer - und -, hoe langer hoe meer; je • du lernsl, deslo glitcklirher wirst dn, hoe meer &; leus noch - isl, wat meer is, bovendien; uw sn riel -, deslo -, zooveel te meer, des te meer; etir. -, iets meer, een weinig meer; 2. (bij vergelijkingen), tic i-ind arm, er isl es - als sein llruder, zij zijn arm, hij is hel in grootere mate &; ich licbe das Itotlie - ah das Griinc, ich licbe es noch -, ik houd meer rail rood dan van groen, ik hond er nog meer van; er isl - als ich, hij is mijn meerdere, hij is meer dan ik, hij slaat boven mij; es isl - uls irahr, het is meer dan waar, het is maar al Ie waar; das isl nicht - als billig, dal if niet meer dan billijk; 3. (hij getallen). als 100 //., meer dan 100 gulden; - als
cintnal, meer dan eens; scit - als vier \'lagen, sedert langer ol meer dan &; ist es • als achl Tagc? Ja, es isl -, is het tan—
ger dan S dagen geleden? Ja, hel is lau- gcr; i. er ist nicht • hier, hij is niet meer hier; ich kann nicht -, ik kan niet meer; es wird nichl - lange dintern, liet zal niet lang meer duren; es isl niemand• da, er is niemand meer daar; nicmuls -, nimmer-, nooit meer; jetzl wilt ich nichl -, nu wil ik niet meer; il. -, Z. eielmehr; II. o. /.elfsl. meer, grootere menigte v.; das ist • als ich branche, dat is meer dan ik uoo-
lig heb; ich Italië ton dieser Waarc • als es (mtr) nülliig isl, ik bch van & meer lan &; es isl nicltts • daron da, er is niets meer van; nas wollen Sic -, wat wilt gij meer, wat wilt gij nog?; er hal • als Sic, und doch wilt er noch - haben, hij heeft meer dan gij, en t«ch wil bij noch meer hebben; ich irill nicht - Geld, ik wil geen geld meer; gebl Hint noch -, geef bem nog wal; ei kommt immer -, er komt altijd meer; umi midcre -, en andere meer; 2. Z. Mehrheit; 3. cin - machen, stemmen, de stemmen ophalen; 4. das - oler das tceniger, meerdere of mindere; III. bijv. nw. (onb.) c/H.- Fleisz, een weinig meer |
|||||||||||||||||
|
Mogelkraut, (-tr««/(«)«, mv
• krautcr) o. pimpernel v.
Megerkraut, [-kraut{e)i, mv,
•krtiutrr) o. walkruid o.; 2. bergnialnwe v.;.". Z. Waldmeistcr.
Mclil, (-(<0-«) °-. z-"\'- nieel "•; \'l
poeder of poeier, slof o.; [eins/es - Idoem v. (van meel); scltuarzes -, rogge- meel o.; Italbteeiszcs•,larwcinecl o.; (lig. gemeenz.) rfa* oiefc/ kein - zum lirei, daar komt niets van. Mehl-apfel, {•opfeil, mv. -a;i/W)
m. melige appel, mcelachlige appel in.; •dn//» v. (Mol.) meelkokor m.; -bank v. meelhank v.; •ballen m. onderste laan v. der sleenbeddingen; (Bergw.) spekstcen in.: -l>aum m. (Mol.) mcelboom in., Z. •bank; 2. Inlnshonni m.; 3. wille h»ge- dnorn m.; i. meilboom, wilde wijngaard m.; 5. Z. fSagnpalme; 6. kreeflbloem v. van de Molukken; -beerbanm m., Z. •baum (I, 3): -beerei. lotnsbczie, lol as- bes v.; 2. hagedoornbes v.; 3. mcelbes ».; 4. mirlenbczio, lioscbhczic v.; .r>. wilde aalbes v.; 6. berendrnil V.; 7. snrbepeer, atlashes v.; -l>eerstaude v. wilde wijn- gaard, wilde besseslruik m.; -beer$lrauch in., Z. -baum (I, 3): •heulel m. bnilzeef v., meelbuidel, mcelzak in.; -birnc v. mispelpeer v.j -bltnnc v. meelachtige primula-veris; \'2. meelbloem v.; -bohrer in. (Bergw.) lepelboor v.;-6r«m. mecl- pap v., ineolhiij v.; •dom in., Z. -bount (2); •drosselv. heidebes v.; -/asj, -fSss- rhen o. meelvat o., meelton v., meel- vaatje n., mecllonneljc o.; •fdtutel o., Z. •baum (2); •fleehle v. mcelacbtig korst* inos o.; (den.) meelaclilige huiduitslag in.; \'/leek m. amandelkoekje, bitterkoekje o.; -flecke V. lot meelhallctjes gerold «leeg o.; •gebend bijv. nw. (IM.) meel gevend; -\';i/« in. meclgips o., meelknlk v.; -hande\\ m. meclliandel in., meelkno- perij, grutlcrij v.; •hniidlerm. meelkoop* man, ineelverkooper, grutter m.; -hmv v. lijst er bes v.: -hund in. nilslag in. in den mond van een zuigeling. Mohlicht, bijv. nw. meelachtig, op
meel gelijkende. Mohlig, bijv. nw. melig, mcelhon-
ilend, nieelhevallend; (Kookk.) -e Sa- ellen, nieelspijzen v.mv. Mehl-kafer, (-ka/eri, mv. •kifer)
in. meel worm m.; 2. Z. •schabe; •kalk in. in de lucht gebliischlc kalk, sluifkalk v.; •kommer v. meelkamer v.; -katlen in. meelkisl, meelkast v.; (Mol.) huilkainor v., bnilzolder ra.: •kleitler m. meclslijf- sel v.; -klos! in. •klösichen o., -knolle v. ineelkluil v., meelballelje, ineelknekje o.; -kritmer m., Z. -hiindler; •knul o. kleine geilenbaard m.; -kreide v. wilte kalk- aarde v.; -leim m., Z. -kleisler; -lnrli o. molengal, meelgat o.; -markl in. nieel- markt v.; -meisc v. grijze mees v.; •miele, •milbe v. mcclwnrm m., mijl v.; -miicke v. nachtvlinder m.; -mühlc v. koren- molen m.; -miiller m. korenmolenaar in.;-m«s; o., Z. -brei; •muller v. brand m. in het koren; -patme v., Z. Sago- palme; -pappe v„ Z. -brei; -palz m., Z. -balzen; -pilz m., Z. Hasenpili; •pul- |
|||||||||||||||||
|
vlijt; - Gliick ah Verstand habcn, meer
geluk dan &; kcin Wasser, keinc Leute -, geen water meer, geen tnensch meer; 2. mehrer[er), mehre[rc), mchrc[re)s, mv. mchrc(re), meerder, verscheidene; man |
|||||||||||||||||
|
27
|
|||||||||||||||||
|
ftndel noch mchreres, icas <*•, men vindt
nog meer &; cin mchreres fmden Sie dnrl, meer bijzonderheden vindt gij daar. M«3hr-\'a3tig, bijv. nw. verscheidene
takken hebbende; -ausgabc v. boven» malige uitgave v.; (Bank.) uitgaaf v.. grooter dan het krediet; -bezahlung v. overketaling v.; •bieler m. hoogste bie- dcr, overbieder, meestbicdende m.; -W11- mig bijv. nw. veel bloemen dragende. •dcutig bijv. nw. voor verschillende ver- klaringen vatbaar, dubbelzinnig; —keil v. dubbelzinnigheid v.; -einnahme v. overschot o. van de ontvangst op de nitgaaf. Mghren, (mehrle, gemehrl) bedr.
ww. vermeerderen, vergrooten, versler- ken, voortplanten, doen toenemen; (Hek.) vermenigvuldigen; 2. wed. ww. sirb -. toenemen, aangroeien, zich vernienig- vuldigcn. Mghrentheils, bijw. voor Int
grootste gedeelte, meestal, bijna geheel, Z. tiröszlcnlhcils, incisl. Mphrer, (-«, mv. Mchrcr) va. ver-
ineuigvuldiger m.; (lilel van den keizer van Oostenrijk), allezeil - des Heiches, altijd vergrooter m. des rijks. Mchreres, o. meer, verschillende
/.aken v. mv., verschillende voorwerpen, Z. mebr III. Mehr-erwahnt, bijv. nw., Z.
•genannt. Mehr-fach, bijv. en b. meervou- dip. herhaald, herhaaldelijk, verschil*
lende malen; — machen, werden, vcrme- nigvuldigen, toenemen. Mehr-facherig, bijv. nw. (I\'l.)
veelvakkig; -fallig bijv. nw., Z. -fach;
•gebol o., z. in. opbod, honger bod o.. •genannt bijv. nw. meergenoemd, ineei- geineld, boven genoemd of gemeld; •glie- derig bijv. nw. samengesteld. Mehrhaberei, v. hebzucht, heb-
gierigbeid v.
Mghrheit, (-e«) v. (Spraakk.)
meervond o..Z. Melirzahl: - der Slimmcn, meerderheid v., groaler aantal, grootste aantal; - der Gegcnslinde, verscheiden- beid v. Mehrjahrig, bij», nw. veeljarig.
Mehrmalig, bijv. nw. vaak ge-
schiedend, herhaaldelijk, meervoudig; nnch -en Versurhen, nn herhaalde proeven. Mehrmal(s), bijw. herhaaldelijk,
meer dan eens, verscheidene koeren. •Mehr-navnig, bijv. nw., Z. ricl-
uamig; -samig bijv. nw. veclzadig, veel zaad bevattende; -schulz in., elic. auf — kou f en, konpen om met winst Ie verkon- pen; seilig bijv. nw, veelzijdig; —keil v. veelzijdigheid, aanneming v. van ver- schillende gezichtspunten; silbig bijv. nw. vecllellcrgrepig, uit meer dan ééne lettergreep beslaande; —keil v. uil meer dan ééne lettergreep bestaan o. Mehrst, bijw., Z. metst.
|
|||||||||||||||||
|
Mei.
|
|||||||||||||||||||
|
Mei. 847
|
|||||||||||||||||||
|
Mei.
|
|||||||||||||||||||
|
inruil\' nur so, ik geloof bel maar, dal ls
maar zoo mijn gevoelen; .tras meinl er dazu\'t, wat denkt hij daarvan?; 2. he- doelen: ivas - sie damil, wat hedoell gij daarmede, wat wilt gij daarmede zeg- gen?; so isl es nicht gcmcinl, zoo is hel niet gemeend, zoo is de bedoeling niet geweest; ist es sn gemeinl?, is dal de he- doeling?; iras - Sie?, wie - Sie\'/, wat bedoelt gij?, wat belieft 11?; ich meine Sie, ik bedoel 11, ik spreek tot u; 3. er hal es gul gcmcinl, hij heeft hel goed geineend, met een goed inzicht,met goede bedoeling gedaan: es gul mit jemn. -, hel goed met iem. meenen, hel goede voor- hebben mei; er meinl es aufrichlig, hij meent het oprecht; icohlmeinender of wnhlgemeinlrr nW/j.welmceiiendeof wei- gemeende raad; ich rallie Ihnen 110I1I- nicincnd, ik raad 11 als vriend; (veroud.) etic. zn thun gemeinl sein, voornemens zijn, van plan zijn, willens zijn. Mein(er), pers. voorn. (2e nv. van
ich), -er srlbsl wegen, wat mij aangaai, wegens mijn persoon; gedenkc -, denk aan mij, wees mijner gedachtig; rergiss - nichl, vergeel mij niet. Moiner, meine,memes, voorn.,
Z. mem.
MeincrseitS, bijw. mijnerzijds, wal
mij betreft, van mijn kant. Meinet-halben, -wegen,
•willen, bijw. mijnentwege, uit liefde lot mij, voor mij; meinelhalheii mag er klimmen, wat mij aangaai, voor mijn pari mag hij komen; 2. tussch. mij goed, ik heb er niets tegen. Meingut, (-ouf(e)i, mv. ~güler)
o. onrechtvaardig verkregen goed o. Meinige, (der, die, dus), mijne, Z.
mem; il. mijn eigendom, mijn goed, (de) het mij behoorende; 2. mijn vriend m., mijne vriendin v., de mijne in. en v.;die -n, mijne bloed verwanten, de mijnen m. en v. mv., mijn gezin o., mijne familie v. Meinier, (-s. mv. Meinier) m. hij
die zich iels verkeerdelijk verbeeldt, ver- moedt. Meinlos, bijv. en b. argeloos, schul-
deloos, onschuldig. Mejnung, (-e«) v. meening v.,
gevoelen, oordeel, bedunken, inzicht o., raad m.; ich bin seiner -, ik ben van zijn gevoelen; eine rorgefassle - haben, vnor- ingeuomen zijn; jemn. seinc - sagen, zijn gevoelen, oordeel zeggen; it. jemn. die - sagen, (gemcenz.) doorhalen, berispen, de waarheid zeggen; gclehrle •en, slel- lingcn v. mv.; die iiffenllichc -, de pu- plieke opinie v.; eine gulc - von jemn. haben, een goeden dunk hebben van; eine ungeheure • von seinen Verdiensten haben, een zeer hoogen dunk &; 2. voor- nemen, Iplan o., opvatting v.; das war nichl meine -, dat was mijn plan o., mijne bedoeling v. niel; (Spr.) viel - brichl Einung, veel hoofden, veel zinnen. Meinungs-frei, bijv. nw. niet
vooringenomen, vrij van vooringenomen- heid, boven de publieke opinie verheven; it. tot vaste overtuiging gekomen; -genoss m. geloofsgenool, hij die dezelfde mee- |
|||||||||||||||||||
|
deulsche -, Duitsche of geographische
mijl. Meilen-breit, -hoch, -lang,
bijv. en b. eene mijl, een kilometer breed,
hoog, lang; -ldnge v. lengte v. van eene mijl, mijlsleugle v.; -masz o. maat v. van eene mijl; (Aard.) mijlschaal v.; -reclit o. rechi, rechtsgebied o. op eene mijl afstands uitgeoefend; -sinle v. mijlpaal, mijlsleen m.; schrilt m. slap 111. van eene mijl; slcin in., Z. saule; stiefel m. (fabelachtige) laars v.,waarmede men mij- len ver slappen kan; •lauseml o. duizend mijlen of kilometers; -tief bijv. en b. eene mijl of mijlen (kilometers) diep; (fig.) zeer diep; •weit bijv. nw. eene mijl of mijlen (kilometers) verwijderd; -iceile v. mijl-afslaud, afstand ui. van een kilo- meter; -zciger ro., Z. -slein; (Aardr.) inijlkaarl v.; il. afslandswijzer m. der verschillende plaatsen in mijien of kilo- meiers; -zuang m., Z. -recht. Meiier, (-s, mv. Mciler) m. kolen»
brandersoven, brandstapel, hoiitslapel, meiier m. Meiler-decke, (•») v. bedekking
v. van eeu kolenbrandersoven; -gesliube
o. houtskoolasch ».; -bolz o. hout o. om lot kool te verbranden; •koltle v. hou|s- kool v.; \'kohier m. houlskoolbranJer m.; slall, statie, stelle v. kolenbranders- plaats, kolenbranderswoning v.; it. Z. ,1/ci/cr. Mein,moine,mein, bez. voornw.
mijn, mijne; -e Ultr, - Geld, mijn hor- loge, mijn gclil;-e Fmindin, m^jne vricu- din; - Freund, mijn vriend; das ist -, dal is van mij, behoort aan mij; -ej Witent nicht, bij mijn welen mei, voor zoo ver ik weet niel; -es Theils, voor mijn part, wat mij aangaat; du bist -, gij zijl de mijne; - llerr, Mijnheer; -e Herren, Mijne Hceren; in -em Lande, bij mij te land; 2. tussch. he!, mijn tijd !,mijn he- mel, ei. ei!, kijk eens!, wie had dat ge- dacht!; •". o. zelfst. das - und Dein, ge- scheiden eigendom, mijn en dijn; hier ist -es of das -e, hier is het mijne; die ~c und die Deine, de (hel) mijne en de (het) uwe; die -cn. de mijnen, mijne familie, mijn gezin: ich habe das -e gethati, ik heb het mijne, mijn plicht gedaan. Meirteid, (-(e)s. mv. -e) m. eed-
breuk v.; 2. meineed, valsche eed m.; eineu - begehen. een meineed doen, een valschen eed afleggen. Meineiden,(mclneidete, gemcinei-
del) bedr. ww. jem. -, van meineed be- schiildigen. Moiticidig, bijv. nw. meineedig,
eedbreukig; - werden, zijn eed breken; der, die -e, meineedige m. en v.; -keil v. mcineedigheid, trouweloosheid v., Z. Mcimii. Meineln, (meinelte, gemcinelt) o.
ww. zich verkeerd voorstellen, een ver- kcerd denkbeeld opvatten. Moinon, (meinle, yemeinl) o. ww.,
m. It. meenen, denken, gelooven, ver- moeden, van gevoelen zijn, nordeelen; tch meine, es veerde Alles gul gchen, ik geloof dat alles wel goed zal gaan; ich |
|||||||||||||||||||
|
Mebr-stimmig, bijv. nw. (Muz.)
meerstemmig; —er Gesang, meer(dan één)stemmig lied o.: sylbig bijv. nw., Z. silbig; -lheit m. meerendecl, grootste gedeelte o.; tit sind fiir den — reieli. zij zijn voor het meerendeel rijk; •Ihcilig hijv. nw. uil verschillende deelen he- staande; —es Werk, werk o. van meer •lan een deel;(l\'l.) —er Griffel, veelsple- lig; -theiliglieit v. veeldeellgheid v. Mehrung, (-en) v. vermeerdering,
vermemgvuliliging, toeneming v. Mehr-werth, (-(e)*, mv. -e) m.
srootere waarde v.t meerder bedrag, ver- schil o.; -zahl v. meerderheid v„ het eroolste aantal o., Z. -heil; (Spraaklt.) meervoud o.; sdhlig bijv. nw. veelvou- dig, meervoudig; -zahn>g bijv. en b. veel- tanJiz. Moichsner, (•», mv. Meichsner)\'m.
il\'rov.) linnenkoopman, linnenventer m. Meiden, (mied.gcmieden) bedr.ww.
onr. jem. -, mijden, vermijden, ontwij- ken, uit den weg gaan, ontvluchten; das Land - miissen, hel land moeten verla. ten, gebannen worden; die Sitnde -, mij- |
|||||||||||||||||||
|
ilen, on
|
80
|
tvlieden; 2. wed. ww. sie mieden
|
|||||||||||||||||
|
ach lange, zij vermeden elkander, onl-
weken elk. Meien, (meile, gemeit) bedr. ww.,
Z. willen. Meier, (-»-, mv. Meier) m., -in,
\\-nen) v.pachter, huurder ni., pachlsier, liuurster v. eener boerderij; it. maaier, oogster ro., raaaister, oogsleres v.; 2.op- zichter, bottelier rn.; 3. Z. Meierich. Meier-blume, (-«) v. vlicgen-
vanger rn.; -brtef in.pachtbriefm., pachl- conlract o.; -ding o. rechtbank v. over pachtgoederen; 2. Z. -brief, Meierdings-gut, (-gnt(e)s, mv.
•giiler) o. pachtgoed o., pachthoeve ».;
•land o., Z. Meier land; -mann (mv.-(en- le) m. pachter, huurder m. eener hoeve; mv. volk o. van de pachthoeve; -recht o. haljnwrecht o. van eene pachthoeve. Meierei, (-e«) v. meierij, boerderij,
pachthoeve v.; (vernud.) betrekking, waardigheid v. van hormeier. Meier-gedinge, {-ge$. mv. .ge)
»., Z. \'brief; -gul o., -hof ui., \'L. Meierei. Mejerich, (-(c)s, mv. -e) m. (1*1.)
ftaiehheil o. met gele bloemen; 2. 111111- zenoorlje, muiirkrunl o.; :!. walkruid, walslroo 0.; 4. bcsilragende bchen v.; 5. aardrook m., dnivenkervel v.; (Nat.bist.) hooiwagen,langpoot m., kreeftspin v.; 6. stinkende melde v.; 7. sterrebloem v. Meier-jagd, (-en) v. recht o. om
op zijne pachtgoederen te jagen; •krant o., Z. Meierich (2, 3.7):2.Z. Kreuzkraul; •land o. grond m., land o. lot de meierij behoorende, pachtgrond 111. Meiern, (mcierte, gemeierl) bedr.
ww., Z. abmeiem, bemeiern. Meier-recht, (-(e)s, mv. -e) o.,
Z. -dingsrecht; slatl v., Z. Meierei; -zins 111. pachtsom v., pachtgeld o., pacht v„ pachtpenningcu m. mv. Meilchen, (verkl.) o. mijltje 0.,
kleine mijl v. Meiie, (-11) v. mijl v., kilometer m.;
|
|||||||||||||||||||
|
848 Mei.
|
|||||||||||||
|
Mei.
|
|||||||||||||
|
Mei.
|
|||||||||||||
|
ning is toegedaan, partijganger m.;-gtaube
m. waarscbijnlijkbeidsleer v.; -kampf, •krieg in. strijd in., oneenigbeid r. van gevoelen, strijd m. der raeeningen; son- derbarkeit v. zonderlinge meening, mee- ning v., die veel tegenstrijdigs in zich bevat; sonderling iu. wonderziuning menscb in.; 2. afgescheidene in.; strcit in., Z. \'fwietpatt; -veranderung v. ver- andering v. van gevoelen; -verschieden- heit v., Z. -zuiespalt; -wulh v. dweep- zucht, onverdraagzaamheid v.; -zunft v. partij, sekte v., aanhang in.; -zünftelei v. sektegeesl in.; -zwiespalt m. verschil o. van gevoelen, verscheidenheid v. van meeningen, Z. -kampf. Mein-willig, -wollond, (-er, •tt) bijv. nw. kwaadwillig, boosaardig.
Meiran, (-s, mv. -e) aa. (Pi.) ma-
riolein of marjolein v. Meiran-butter, v., z.m.(Apoth.)
marjoleiiiboler v.; -ö/o. marjoleinolie v.; •wasser o. inarjolemwaler o. Meirich, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Meier ich. Meisch, (-es, mv. -e) m. (Br.) ge-
weekt mout o.; (Dist.) azijnmakerspers- kuip v.; -bollich in. brouwerskuip, gist- kuip v. Meischen, (mcischte, geme\'ucht)
bedr. ww. weeken, door elk, roeren, men- gen; das Malz -, inroeren, beslaan. Meischung, (-en) v. mengen,
brouwen o.; 2. mengsel o. Meisch-fass, (-fasses, mv. \'fis-
ter) o. gistvat o.; -holz o., -krücke v. (Br.) rocrslok m.; -kufe v., Z. -botitch. Meischen, (verkl.) o. meesje o.,
kleine, jonge mees v. Moiso, (-«) v. mees v.
Moisol, (-«) v. wiekje o. van pluk-
sel; -wunde v. woud v. met pluksel be- dekt. Moison-fang, (-(e)s) in., z. m.
meezeujacbt, meezenvangst v.; 2, inee- zenknip in.; it. plaats v., waar meezen gevangen worden; -hülle v. meezenhut, verblijfplaats v. voor hen, die meezen vangen; \'kasten m.meezenknip m.; -klippe v„ Z. -kasten; \'kloten in. nieezeiikui|i m.; \'Uinig m. moerasuiees v.; 2. winter* koninkje o.; 3. leeuwerik in., bastaard- nachtegaal m. met zwarten kop; -mönch m. kuifmees »., -nuu v. zwarte noot ».; •pfeife v., -pfei[chen o. meezeulluitje, lokQuilje o.om meezen te vangen; scltlag m., Z. -kasten; -lan: ui. springslrik m. voor meezen. Meisz, (-«, mv. -e) m. (Boschw.)
Z. //au, Gehau. Meiszel, (•») v. of (-i, mv. ifei-
ccf) m. (Heelk.) pluksel o., wiek v.,uit- gerafeld linnen o.; -wundc v. met pluk- sel bedekte wond v. Meiszel, (-s, mv. Meiszel) ui. beitel
m., graveerijzer o.; runder -, guds v.; (Og.) (mm zarlen - haben, lijn kunnen snijden, goed snijwerk kunnen maken; (Giet.) breekstang, riek v.; \'bohrer ui. sleenboor v, Meiszelchen, Meiszlein,(ver-
kl.) o. beiteltje o. |
Meiszelicht, meischelig, bijv.
nw. beitelvormig. Meisze(l)n, (meisz(el)le, gemei-
sze(l)t) bedr. ww. beitelen, snijden, nou- wen, graveeren; vin toch -, hakken; l\'ferdsohren -, afsnijden. Meist, bijv. en b. rneest; die -en
Menschen, de meeste inenscheu; die -e Zeil, het grootste gedeelte van den tijd; die -en Slimme», de meeste stemmen; das •e Ansehen haben, het meest iu aanzien zijn; er hal das -e Geld, hij heeft hel meeste geld; der -e Theil der Uücher, het grootste gedeelte o., de meeste boe- ken; das -e bieten, hel meest bieden, hel hoogste bod doen; er ist - ferlig, hij is bijna, nagenoeg klaar; <im -en, het meest, meestal, gewoonlijk. Meistbietender, (•bUttenden, mv.
•bieteude en die \'bieteude») m. meestbie- dende m. Meistens, bijw. meestal, gewoon-
lijk, bijna altijd; er ist - :u Hause, hij is meestal te huis. Meistentheils, bijw.meestal,bijna
altijd, meestendeels; - krank sein, bijna altijd ziek zijn. Meister, (-s, mv. Meister) m.,-in,
(-nen) v. meester, baas, heer, patroon m., meesteres, vrouw v.; den • tpieten, den baas spelen; einer Sache - sein, meester zijn, bekend zijn met, in het bezit zijn van; seiner stilst nicht - sein, zich zelve(n) geen meester zijn, zich niet kunnen bedwingen; in ela>. - sein, uitmunten in; (Spr.) es jindeljeder seinen -, altijd baas boven baas, altijd meester boven meester; dus Werk lobl den -, aan het werk kent men den meester; die - der hollandischen Schule, de meesters der Hollandsche subooi; sie ist eine -in im Singen, zij zingt uitmuntend; (II. S.) - in Israël, godgeleerde ui.; (Schoolt.) - der freien Künste, meester, doctor ui. iu &; (Spr.) Uebung macht den -,door oefening wordt de kunst verkregen, al doende leert men; (Hand.) (bij handwerken), meester, baas ui.; - werden, baas wor- den; - Juhann <)\'•. baas Jan &; 2. beul in. Meister-arbeit, (-««) v. werk o.
voor een meester of baas; 2. meester- werk, meesterstuk o.; -arbeiter ui. knap werkman, baas ut.; -bier o. meesterbier o.; -bild o.,Z. -ge,ndlde; -brod o. lijn wit- tebrood 9., dat de bakkers moesten ma- ken als proef voor de opneming als mees- ter iu het gild; -druck 111. uitmuntende druk 111.; (Schild.) levendige, krachtige penseeltrek 111. Meisterei, (-««) v. villen o., be-
drijf o. van den vilder; 2. woning v, van den vilder. Meisterer, (-s, mv. Meisterer) m.
(Scherts.) vitter, bediller, haarkloover, kleingeestige beoordeelaar ui. Meister-essen, (-.) o., z. m.
meestersmaal, meesterseten o.; -/leisz in. groote vlijt v.; -[ragj v. vraag »., die door een meester moest worden opgelost; •gebühr v., Z. -geld; -geld o., betaling v. voor bet meesterschap; -genilde o. meesterstuk o., schilderij v. van eeu |
||||||||||||
|
meester; -genossenschaft v. vereeniging
v. van meesters van een gilde; 2. (ver- oud.) gezelschap o. meesterzangers; -ge- sang 111., Z. sang; -gesell 111. knecht ui., die de plaats van den meester vervangt, meesterknecht 111.; -</r«t/ui. gra.nl ui. van meester iu de vrije kunsten; -gitlden ui., Z. .geld. Meisterhaft, (-er, -est) bijv. dw.
meesteraebtig, meesterlijk, voortreffelijk, uitstekend, knap, bekwaam; -ts Gemalde, \'L. Meister gemalde; • spielen, uitmuntend, Pijn spelen. Meisterhaftigkoit, v. meester-
achtigheid, knapheid, bekwaamheid v.
Meister-hand, {•hande) v. (flg.)
meesterhand, meesterlijke hand v.;-jdger 111. meester-jager ui.; •knecht in. meester- knecht m.; 2. jongste meester in. van een gilde; it. gildebode m.; 3. vilders- knecht, beulskuecht m.; it. eerste knecht m. van eeu herder; \'koek 111. meester- kok iu.; -kunsl v. meesterkunst v.; -lade v. gildekas v.; -lauge v. (Zeepz.) k!aar- sle of helderste o. van de loog. Meisterlich, [-er, -st) bijv. nw.,
\'L. meisterhall.
Meister-lied, (-(e)s, mv. -er) 0.
gezang, lied 0. der meesterzangers; \'los bijv. nw. zonder meester, zonder dienst; 2. weerspannig; •mdsziy bijv. nw., /. •haft. Meistern, (meislerte, gemeislert)
bedr. ww., Z. bemeistern; 2. als meester oordeelen; (Scherts.) viltuii, bedilleu, kleingeestige aanmerkingen maken; (lig., gemeenz.) Z. schulmeistern; II. o. ww., m. h. den meester uithangen. Meister-pfund, (-(e)s, mv. •«)
o. (Wev.) zwaar wolgewiclit o.; -pinset tu.meesterspenseelo.;-/)u/!Wo.(Scbeik.) meesterpoeder o.; \'recht o. recht o. van het meesterschap; Jas — erlangen, recht krijgen om meester te zijn, meester wor- deu; 2. Z. stick; sang 111. gezang, lied o. van de meesterzangers; sdnger ui. meesterzanger ui., lid o. vau eeu dich- tergilde; 2. (Gescli. van F.) miuuezau- ger, troubadour 111.; satz 111. (Mn/. meesterlijke compositie v.; 2. Z. -frage. Moi.storsehaft, v.,z. m. meester-
schap o., Z. Meislerrecht; 2. (verzaui.) meesterschap v., meeslersgilde o.; 3. vol- leerde knust v., meesterschap 0. Meister-schreiber, {-bers, mv.
•ber) iu. schoonschrijver iu.; schuss ui. meesterlijk schut o.; 2. (Uak.) meester- stuk o., bestaande iu bet iu deu uveu schieten vau eeu baksel, Z. -brod;-singer iu., Z. \'Sdnger; -S0/1/1 111. zoon 111. vau eeu meester; spiel o. ineesterspel o.; spieier, —in, uitstekende toonkunste* naar m., uitstekende tooukuiisteuares v.; stretch iu. meesterlijke zet, meesterlijke slag m.; stück o. meesterstuk, kunst- stuk, uitstekend boekwerk, klassiek werk o.; sein — machen, zijn meesterstuk, schoonste stuk maken; sluhl ui.meesters- stoel 111.; -tag ui. dag ui. waarop de meesters vau eeu gilde bijeenkomen. Mejsterthum, (.«) o., z. ai., Z.
Deulsch\', Crost\', lleermeisterlhum. |
|||||||||||||
|
Mei.
|
Men
|
||||||||||||||||
|
Me!.
|
|||||||||||||||||
|
849
|
|||||||||||||||||
|
Molocaot, (-(e)s, mv. -e) iu„ Z.
Mclonendislel. Melochie, (-en) v. moesplant v.
Melodie, (-en) v. zangwijze, wel-
luidendlieid, melodie v„ air o. Melgdiseh, bijv. nw.zangerig, wel-
luidend, vul gezang, melodieus. Melodram, {-(e)s, mv. -c) o. ioo-
neclstuk o. uii\'l begeleiding van muziek, melodrama o. Melodramatisch, bijv.en b. naar
den aard of vorm van een melodrama, melodramatisch. Melomanie, v., z. ra. overdreven
liefde v. voorde toonkunst. Molen, (-(e)s, mv. -e) o. uitpuilend
oog o. MelQne, (-n) v. (Tuinb.) meloen
in.; (Uelfst.) meloenstcen ui., versteende meloen in. Melgnen-baum, {-bium(c)s,mv.
•baume) m. meloenboom m.; -becl o. inelocnbed o.; -/>irnc v. meloenpuer v.; •distel v. meloendistcl v.; -förmig bijv. uw. lueloenvormig; —er Stein, 7.. • stein; •garten m. ineloenbak ra.; \'kern ni. me- loi-upit v.;-/fHr»issm.groole.geheelronde pompoen m. of kalebas v.; -qualle t. (.Nat. hist.) zceworin ui., die zich bij aanraking in water ontbindt en builen het water onmiddellijk sterft; -qnallenar- lig bijv. nw. zeeworniachlig; -ranke v. ineloenrank v.; safl ui. meloensap o.; schnitlc v„ sclmitt in. snede v.,schijfje o. van een meloen; stein m. meloen- steen, versteende meloen m. Melgsis, v., z. in. onderzoek o. met
den calheler. MelQte, v„ Z. Mdilote.
MelothQsis, (Melolhesen) v. toon-
zelting, compositie v. Metnel, (•») v. (Prov.J Z.Mehlmilbe.
Memolig, momerig, bijv. nw.,
Z. mtlbig.
Mementomgri, (onb.) o. herin-
nering v. aan den dood. Memme, (-n) v. lafaard, zwakkc-
ling in.; 2. moederskindje o., vertroeteld kind o. |
|||||||||||||||||
|
Mele, (-n) v„ Z. Sonde.
Meletema, (•*, mv. Meletemata)
o. beschouwing v., onderzoek o. Meliglgssus, (onli.) m.honi(n)g-
mond in.; 2. (fig.) uitstekende redenaar in., wonder o. van welsprekendheid. Molilit, (-(e)s, mv.-e) m.houi(n)g-
sleen ui. MelÜQte, (-n) v. (PI.) honi(n)g-
klaver, steenkiaver v.; -ngras o. reuk- gras o. Melircn, {mclirtc,melirl) bedr. ww.
mengen, vermengen; die Wolle -, ver- schilleude kleuren dooreenwerken; me- lirln Slrümpfe, gekleurde kuusen. Melis, (onb.) in. melissuiker v.
Mclisma, (-j, mv. Melismala) m.
gezangversiering v. MelismaXisch, bijv. uw. mei ge-
zaugver.sieriug, zoodal op eene leller- greep verscheidene tonen gezongen wor- di\'ii, melismatiscli. Melisse, (-n) v. bijenkruid, bijen-
blad, citroenkruid o., lioni(n)gbloem, melisse v. Melisson-balsam, (-(e)s, mv.
e) in. melissebalsem in.; -blutl o. wild bijenblad o., wilde melisse v.; -geisl m., Z. •wasser; -kruut o., Z. Melisse; -ölo., •sal; o., -lhce m. melisseolie v., melis- sezout o., melissethec v.; •wasser o. ei troenwalcr, melissewaler o. Mgliszucker, (-s) m., z. m. me-
lissniker v. Melitith, {-{e)s, mv. -c) m., Z.
Melilil. Molitgtus, (onb.) m., Z. Melilolc.
Melk, bijv. en b. melk gevend;
werden, (van eene koe), beginnen melk ie geven; -c Kuh, Z. Melkkuh. Melkoimor, (-cimers, mv. -cimer)
in. melkemmer ui. Melken, (molk, gemolken) bedr.
ww. onr. melken; frisch gemolkeneMilch, versch gemolken melk. Melker, (-s, mv. Melker) m., -in,
(-»e«) v. melker m„ mclksler v., hij, zij die melkt; 2. (Nat. hist.) Z. 2iVae«- melker. Melkerei, v. melkerij v.; 2. melk-
kamer v. Melkorn, (melkerle, gemelkerl)
bedr. ww. strijken, betasten, snijden. Melkerpappel, (-n) v., z. Knoi-
lenblume.
Melk-fass, (-fasses, mv. -fiisser)
o. mclkvat o„ melklon v.; •gefüss o.,-gclle v., -kübel ui. melklon v., melkkuip v., Z. •fass; -kuk v. melkkoe, koe v. die melk geeft; gute —, melkschc koe; -plnlz m. melkplaals, melkerij v.; salat ia., Z. Hacltbuiigc; schaf o. melkgevcnd schaap o.; schemel ui. mclksloelljc, melkbankje o.; •luch o. melkdoek in., kiensdoek in.; •vieh o. melkvee, melk gevend vee o.; •teil v. t ijd m. om te melken, mclktijd m.; siegc v. melkgoit, melk gevende geil v. Melm, (-(e)J, mv. -e) m.,Z.Mulm,
Puder, Slaub. Melnicker, (-s) m., t. m. goede
wijn in. uit Melnick in Bohemen. |
|||||||||||||||||
|
Meister-Ubersetzer,(-/2crs,mv.
-tzer) m. meester-vertaler m.; ~n\'crk o.,
I. stück; -wurz(el) v. mecstcrworlel m., wilde benzoë v.; 2. benodiclenkruid, nagelkruid o.; -zeichnung v. meesterlijke teekcning v„ volmaakte tcekcuing v.; -:tig m. meesterlrek m.; (in hel spel), meesterlijke zet m. Meistmals, bijw. meestal, gewoon.
lijk. Mekka-balsam, (•(«)«, mv. -e)
in. Mekkabalsem in.; -kaffct va. Mekka- koffie v. Melancholie, v., z. m.zwaarmoe-
Jigheid, droefgeestigheid, zwartgallig- lieul, melancholie r. Melancholisch, bijv.en b. zwaar-
moedig, droefgeestig, treurig, zwarlgal- lig, somber, melancholisch. Melangane, (-«) v. (PI.) eiergc-
was o., eierdragende nachtschade v., melanzaanappel ui. Melauit, (-(e)s, mv. -e) ra. zwarte
-\'i:iu iii, melaniel in. Melatrophie, v., z. m. vermagc-
ring, lering v. Melde, (•») v. (PI.) melde v.; 2.
sanzepoot, ganzevoet v.; 5. meidestruik m.; slrauchartigc -, porlulak v.; stinkende -, slinkende melde,hondsmelde v.;Zait\' Ier -, Z. - 2. Melde-brief, (-(e)s, mv. -c) m.
bericht, advies o„ adviesbrief m.; -jachl
v. adviesjachl o. M@lden, {meldde, gemcldel) bedr.
ww. melden, aankondigen, berichten, melding maken van, durch jem. -, laten zeggen, doen welen; er kam es uns zu -, liij kwam ons zeggen, berichten, waar- schuwen, verwittigen; sich - lassen durcli den Bedienlen, zich aankondigen, bij iem. aanmelden, aandienen; (Krijgsw.) rap- port maken, rapporlecren; jemn. den Tan seiner Ankunfl -, melden, doen weten, verwittigen van; den Empfang eines briefes -, berichten; oben gemelde!, boven vermeld, boven genoemd; ohne lluhm zu -, met bescheidenheid gezegd; mil llc- spect zu -, met permissie gesproken; 2. wed. ww. sich -, zich aanmelden, zich aandienen; sich zu ciner ofwm eine Stelle -. zich aanbieden, zich aandienen; der Winter meldet sich, de winter nadert \'loet zich gevoelen; (Jachtw.) (van hor- ten i, schreeuwen. Melden-eule,(-»),-lau8,(-Muse)
v. meidenuil, melderlinder m., melde luis v. Meldenswerth, iiijv. en b. mel-
Jenswaardig, der vermelding waardig noemenswaardig. Melder, (-s, mv. Melder) m., -in,
•iieii) v. berichtcr, aankondiger in., bc richtsler, aankondigster v., bij, zij die meldt &; 2. Z. Anqeber, Verralher. Meldeschiflf, (-(c)s, mv. -e) o
adviesjachl o., adviesboot v.
Meldung, (•«») v., Z. melden; it.
bericht c, mededccling, aankondiging vermelding, melding r.; (non) einerSaclu \' ilnui, eene zaak vermelden, melding maken van, Z. anmelden, erwthnen. |
|||||||||||||||||
|
16
|
|||||||||||||||||
|
Memmerei, (-c«) v. lafhartigheid,
vreesachligbeid, lafheid v. Momoritil, (•(«)», mv. -t-) o. aan-
teekenboek, kladboek, meuioriaal o.; it. ver/.oekschrift, request o. Motnoriren, (memorirle, memo-
rirl) bedr. ww. van builen leeren, uit het hoofd leeren, in zijn geheugen pren- len, insludeeren. Mengde, (-n) v., Z. Minade.
Mon.-igo, (-/i) v„ Z. Hnii\'hallung.
Menagiren, (menagirle. menugirl)
bedr. en o. ww., Z. wirlhschaftcn,sp.ren. Menderle, (•») v. (PI.) ijzerkruid
o.; 2. wiilbloein v. MengO, (•») v. menigte, groote
hoeveelheid v., troep m., gedrang n.; cinc - MïMclien, eine - Volks, eene nictiigle menseden, een hoop in. volks; es isl Kom in - gewachsen, er is koren in over- vloed gegroeid; eine • llausralh, groote partij v.; eine • Geld, veel geld; Geld in • Aaien, veel geld hebben, in weelde le- 54 |
|||||||||||||||||
|
Me».
|
|||||||||||||||||
|
Men.
|
|||||||||||||||||
|
850 Men.
|
|||||||||||||||||
|
menschenbeschaving v.;-blasenbandwwm
m. kringvormigc lintworm m.; -btut 0. meuschenbloed o.; -blülhe v. kracht v. van den mensch; 2. keur v. der mcn- schen; -bruder m. menschenbroeder, broeder m. van den mensch; -r.lasse v. klasse v. der menschen; -denken o. (gc- mecuz.) menschelijk denken, inensche- lijk geheugen 0.; seit —, zoo lang een mensch heugt; -dieb m., Z. -rdu/>er; (PI.) Z. Seidelbasl; •diebslnhl m„ Z. raub; -eingeweide o. ingewanden o. mv. van den mensch; •erzcugungskunde of erzcugungsleltre v. kennis, leer v. van de uicnsciielijke voortleling; -erziehvr,—in, opvoeder 111., opvoedster v.; -erziehung 1. opvoeding v. van den mensch, mensche- ijke opvoeding \\.;-[amilic v. ineuscli- lom, menschelijk geslacht o.; -feind, —1«, menschenhater ra., menschenbaal- ster v.; -feindlich bijv. en b. menschen- hatend, den evenuiensch schuwend, mij- end; 2. onnienscbelijk; -feindlichkett, [mndschafl v. meiischeuhaat 111.; -fern bijv. uw. van menschen verwijderd,een* zaam, verlaten; -felt o. menschenvet o.; figur v., Z. -btld; •fleitch o. inenschen- vleesch o.; -fresser, —in, menseheneler m. menscheneelster v„ kannibaal m.; 2. (Nat. hist.) rcuzenhaai m.; 3. Urazili- aansclic gier in.; ,-fresscrci. -fressersuctil v. menscheneten, kannibalisme o.; -[rcs- serrolk o. menscliencters, wilden ui. mv.; -[rcudc v. menschelijk genoegen o.; -[reund, —in, iiienschenvriend m., inenschenvriendin v., menschlievende man 111. of vrouw v.; -[rcundlich bijv. en b. menschlievcnd, welwillend, goed- ardig, weldadig, zacht; -[ruchl v. kind o., vrucht v. van den mensch, men- scbeuvrucht v., hclus m.; -[urcht v. inenschenvrecs, vrees v. voor de uien- ochen; ohne — handeln, zonder aanzien les persoons; •gallung l.,Z.-art;-gcbilde o., Z. -bild; \'gebot o. gebod o. van de menschen; •gedenken o,, ï, -denken; -gc- falligkeit v. welwillendheid v.; (i. k. bet.) lage vleierij v.; •gefüht o. mcnsche- lijk gevoel o.; 2. meiischlievciidheid v.; •geisl m. geest 111. van den mensch, ziel v.; •gemülh o. gemoed, hart, karakter o. van den mensch, menschelijk gemoed o.; •gericht o., Z. Weligerient; -gerippe o. menschelijk geraamte o.; -geschlecht o. menschelijk geslacht, menschdoin 0.; •gesetz o. meuscbelijke wet v.; -gesichl o., Z. -angesicht; -geslatt v.meiischelijke gedaante v„ vorm 111., voorkomen o. van den mensch; -gelriebe o. zorgen v. mv., bemoeiingen v. mv. der menschen; -oi\'- tümmet o. geraas o. vau de wereld,leven o. in de wereld; -geicalt v. macht v..ver- mogen o. vau den mensch; -geuühl o. gewoel o. van de menschen; •geuurm o. nietige,machteloozc mensch in.; it. men- schelijk gebroed o.; -gleich bijv. nw\\, Z. •ahnlich; •gliick o. menschelijk geluk, geluk o. van den mensch; •orfliie v.men- schengroolhcid, grootheid v. van den mensch; -gunst v. menschengunsl v-; •i)ütc v. mcnschelijke goedheid v.; \'haar n, menschenhaar o,; -hai,—fi$ch m.reu- |
|||||||||||||||||
|
vemaanvormigcirkelstuk o.;(Gcz.) maan-
glas o., meniscus m. Mennig, (-(e)s, mv. .e) m. of (-e)
v. menie v., rood loodoxyde o.; gclber -, Z. Hleigelb. Mennig-brenner, (•»«•», mv.
-ner) m.meiiieliereiderui.;-/iH//e, -mükle
v., -ofen va. meniefabrick v., meniemo- len, menieoven m. Mennoni(s)t, (-en, mv. -en) m.
doopsgezinde, mennoniet m. Monsal, (-(e)s, mv. -e) 0. tafel-
laken o. Mensch, (-e«, mv. .en) m.mensch,
persoon, sterveling m., tneiischelijk we- zen o.; alle -en, alle menschen, iedereen; unler was für -en belinde ich mich, onder welke menschen, lieden &; es sind vielc •en in Paris, er zijn veel menschen; es sind zueitansend -en in dicser Sladt, er zijn 2000 inwoners m. mv.,zielen (.mv.; es sind ziiethunderl -en in dicsem Saaie, er zijn 200 menschen &; kein - kann sagen, geen mensch, niemand kan&; save es keinem -en, zeg het aan geen mensch. |
|||||||||||||||||
|
ven; sic kamen in grosier -. zij kwamen
in menigte; die grosze -, de groole hoop m„ bel volk o., het groote publiek o.; Leule, Cf/r/, Frciindc die -, menschen, gehl, vrienden in menigte, in massa; it. Gold und Silber die -, in groszer -, gom) en zilver in overvloed. Menge-futter, -korn, (-(e)s)
o., z. in. mengvoeder, mengkoren o. Mengel, (•») (PI.) Z. Mengilnurz;
2. palieuliekrtiid o.: II. (mv. -s) m. (Hand.) musje o., 4 pint o. Mgngeler, (-s, mv. Mtngtler) ra.
menger 111.; 2. Z. Tródler. Mengelhaufen, {-fens, mv. .fen)
m. verwarde hoop m., menigte v. Mengeling, (•(«)*, mv. -c) in.
mengelmoe* 0., warboel m. Mengel-klump, (-e«, mv. -en)
ra. uieugelklomp, bajcrt, chaos m.; -kraul o., Z. -wurz; -muss m., Z. Mischmaseh. Mengeln, (mengelle, gemengelt) o.
ww., m. //. (i. k. bet.) dikwijls en wei- nig mengen; 2. \'m het klein verknopen, eene uitdragerij houden, Z. hoeken. Mengelwurz, {•wint) v. zuring
v., fonteinkruid o., Z. Mangold. Mengen, (mengle, gemengl) bedr.
ww. mengen, verinengen, dooreenroe- ren; eins unler das andere -, onder elk. mengen; Roggen unler Weiten -, rogge met tarwe vermengen; das llunJerste unler das Taudendsle -, alles door elk. gooien; die Harten -, schudden; II. wed. ww. sich in ettc. -, zich met iets be- inoeien; er mengt ziek in Alles, hij be- moeit zicht overal mede; sich in das Ge- spracli -, zich mengen in; 2. (I.andb.) sich -, (\\an koren), rijp beginnen te wor- deu; III. o. zelfst. iiieiigeu, mengsel o. Mgngen-masz, (-e», nu. -e) o.
maal v. om droge waren dooreen Ie mengen; -preis m. prijs m. in het groot, prijs m. van eene gchcele partij. Menger, (-s, mv. Menger) m.,-in,
(-ne/ij v. nietiger m., mengster v., hij, zij die mengt; 2. \'/,. Ilüker. Mengerei, (-en) v. (i. k. bet.)
meuken, dooreenroeren, mengsel o. Meng-futter, -korn, (-(e)s)
o., z. ui., Z. Mangkorn; •pacht v. vee- pacht v. om de helft der baat van het gebruikt; schnfer m. schaapherder 111., die zulk eene pacht aangaat. Meng3el,(-.(,mv. Mengsel) o. meng-
sel o., melange v.; 2. Z. Mischmaseh; •[ulier o. mankzaad,gemengd voederzaad o., gemengd voeder o. Meng-spath, (-(e)s) m., z. 111.
bladerspaalh o.; -thcil m. bestanddeel ingrediënt o. Mengung, (-en) v., Z. mengen; il
menging, vermenging v. Mengwerk, (-(e)s, mv. -e) o., Z.
Mischmaseh.
Meniane, (-«) v. (üouwk.) uit-
slek o., balkon o. Menippee, (•») v. (Letterk.) me-
nippische salyre, zeer bijlend hekel- scbrifl o. Meniscus, (onb.) m.(Bouwk.)hal-
vemaanvormig sieraail o.; (Meetk.) hal- |
|||||||||||||||||
|
aan niem
|
4
|
and; da ist kein - zu schen, cc
|
|||||||||||||||
|
is niemand, g?cn mensch &; (Spr.) der
- dichlel. Colt schlichtet, de mensch wikt,
(iod beschikt; II (-es,mv.-er)o.(Yolkst.) vrouninenscli, gemeen wijf o.; schlechles -, slecht wijf o., loopster, hoer v.; er mil seinem -, hij en zijne boer; er Hebt dieses hij bemint dat schepsel o.
Menschchen, Menschlein,
(vcrkl.) o. (i. k. het.) menschje o., klein
mensch m., dwerg m. Monscholn, {menschelle, gemen-
schelt) o. ww. menschelijk handelen, als mensch feilen, zich vergissen. Mensehen-adel, (-s) m., z. m.
menschenadel, adel 111. des menschen;
•ahnlich bijv. nw. op een mensch ge- lijkend, menschelijk; •ahnlichlieit v. inenschvormiglieid v.; -aller o. men- schcnleeflijd m., geslacht o.; -anblick 111. gezicht o., verschijning v. van een mensch, incnschengezichl o.; -angesiehl 0. mcn- si: hel ijk gelaal o.; -angsl v. angst 111., bezorgdheid v. van den mensch; -art v. ras, geslacht o. van menschen; -asche v. mensebenasch v.; -augc o. menschenoog, oog 0. van een mensch; das kann kein — enjründen, dal kan geen menschen
oog doorzien; -beifall m. goedkeuring v., bijval m., toejuiching v. der menschen; •bcobachlcr m. menschenbekijker, men- schcubeschouwer m.; -beobachlung v. incnschelijke beschouwing, waarneming, beschouwing v. der menschen; 2. men scuenbeschouning, beschouwing v. van den mensch; •beschreibir m. menschbe- scbrijver m.; -beschreibung v. menschbe schrijving v., natuurlijke historie v. van het inenschdom; (Unlik.) leer v. van de samenstelling van het menschelijk li- chaam; •bcseliger, —in, hij, zij dicde(n) incusch(cn) gelukkig maakt; -bild o beeld o. van een mensch, mensilielijkc liguur v.; 2. mensch in.; •bilder.-bildner ui. inensch(eii)beschavcr m.; 2. schepper 111. vau den mensch; •bildung v. vorming v., schepping v. van den mensch; il, |
|||||||||||||||||
|
Men.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Men
|
Mi:n
|
8.11
|
||||||||||||||||||||||
|
plicht ui.; -/i: lier 111. menschcnplager 111.;
qualerei v. menschenplagen o.; -raub m. stelen o. van een mensch, menschenroof in.; -riuber m. menschenroover m.; • rechl ). natuurlijk recht o. van den mensch; i. menschelijk recht o, menschelijke wel v.; -rcich bijv. nw. zeer bevolkt; 2. o. zelfst. menschelijke maatschappij v.; saai v. zaad o. der menschen; sall bijv. nw. afkeeng van den mensch, afkeerig van de wereld; sallheit v. afkeer ra. van,tcgcu- zin ui. in den omgang mei menschen, mensclienschuwheid v.; satznnq v., Z. •recht, -gebol; sauger m., Z. blutsau- ger; (lig.) woeke-aar, blocdzuiger,afpor- ser, dwingeland m.; schelde v., Z. See- scheide; sclieu bijv. nw. menschenschuw, ifkeerig van den omgang rael menschen; i. v. menschenschiiwhcid, vrees v. voor den omgang met menschen; scltinder m (fig.) uitzuiger, kweller m.dcr menschen kwelduivel, plaaggeest, heul ra.; -schin- derei v. (fig.) onderdrukking, afpersing v. der menscher.; •schlacht v., -schlach- len o., schldchlerei v. menschcnslach- ling v., b\'oedbad 0., mo>rdlooneel o.; •schlachter m. menschenmoorder m.; il. (fig.) soldaat, krijgsman,menschenslach- ter m.; setting ra. slag o., soort v. van menschen; secle v. menschelijke ziel, ziel v. van den mensch; (gemeenz.) es war keine — da, er was geen enkel levend wezen tegenwoordig; sinn m., Z. -ver- sland; \'Soltn m. zoon m. van een mensch, sterveling m.; (II. S.) zoon m. des men- schen, Uodmensch m.; •spehc v. voedsel o. voor menschen; spraclte v. taal v. der menschen; slamm m. menschenras o.: stand m. stand m. van den mensch, staat m. van mensch, menschelijke staal in.: •slein m. steen m. in liet lichaam van den men, galsteen, blaassteen m.; sterben o. groole sterfte v.; slimme v. menschc- lijke stem v.; 2. (Org.) vox hnmina v.; streben o. streven o., pogingen v. mv. der menschen; stront m. miiiiglc v., slrooni, toevloed in. van menschen; -land m. nietigheden, bouz;lingen, vod lerijen v. mv., wissewasjes o. mv.; \'lltal v. men schelijke daad, daad v. van ecu mensen; \'thier o. dierlijke mensch m., licliaa 11 sloffeijjke o. in den mensch. Menschenthum, (•*) o., z. m
(vcroud.) Z. Munschhell. Mensohanthütnlioh, -keit,
v., \'L. menschhcli. Mensehea-ton, (-/oi(c)«, mv.
•lö-te) in., Z. slimme; -lrciba o., Z. •getrtebe; -liennend bijv. nw. de men- schen, volken scheidend, afzondcrend,vij- anlig makend; •trsue v. menschelijke iroow v.; ^trustend b;jv. nw. troostrijk voor volken, de menschen geruststellend; •valer m. stamvader m. van liet mensche lijk geslacht; it. schepper, onderhouder, vader m. der menschen, inenschenvader, God ra.; •vilerlich bijv. nw. den vader der menschen cigeu; •verderber ra. bij, die menschen verleidt, ongelukkig maakt; •verkauf ra. menschonverkoop in.; -rer kiufer ra., Z. -h1ndler; -versland m |
tand o.; gemeiner, gesunder —, gewoon,
ezond verstand n.; -versleinerung v.ver- lecnd menschelijk lichaam o.; -vnlk o. enschengcslachl o., mensebdom 0.; weise v. menschelijke wijze v. van han- elen. denken &; •vceisheit v. menschc- ijke wijsheid \\.\\-tcelt v.wereld v.,mcn- chen m. mv.; -werk o. menschenwerk, erk o. van menschen; •werlh m. waar- e, waardigheid v. van den mensch, mon- chen waarde v.; -tcitz in. menschengeest n..menschelijke, ijdele wijsheid v.; -wohl . welzijn o. der lueuschen; •wohnung v. uenschenwoning, menschelijkc woning v.; -würdc v„ Z. •werlh; -wurm ra., wurmclien o. (fig.) de mensch be- cliouwd als een worm voor God; 2, (i. k. bel.) Z. -gewilrm; -zerglicderitng v. ntleding v. van het menschelijk lichaam, iiienschenontleedkunsl v. Measchgott, (-goit(e)s, mv. -0.5/-
ler) m. mcnsciigod, halfgod m.; (II. S.J goddelijke mensch, godmensch m. Mpaschhoit, v., z. m. menschheid
., menschelijke natuur, raeiis.\'belijkheid \'.; 2. mcnsclidom o„ menschelijk ge- lacht o.; •Hebend bijv. uw. iuenschlie- ven I, Z. mensclteitliebend. Menschlich, bijv. en b. raensche-
lijk, den mensch eigen; das -c Leben,\\M menschelijk le.cn; -e Krafle, mensche- ijke krachten, krachten v. mv. van den mensch; (Spr.) Ir ren isl -, dwalen is inensclielgk; elw. -es begchen, eene men- schelijke zwakheid begaan; -er Weise zu reden, menscheiykorwjjze gesproken, om als m.\'iwli te spreken; 2.linlpvaardig, be- reidvaardig, zwak, feilbaar, medelijdend, deelnemend, bekroinpen, onwillekeurig, broederlijk, gezellig; - machen, bescba- ven, veredelen; - behandeln, menschelijk, iiiiihii nu; \'keil, (mv. —en) v. meu<cbe- lijkheid, menichlieveu Ibeid, mcnscblie- veude daad v., menscbelijke zwakheid, feilbaarheid, overijling v.; olinc alles Ge- fühl der —, zou ier eenig gevoel van ineaschelijklieid; mil — behandeln, Z. mentchitch. Measoh-pferd, (•(«)«, mv. -e)
o. pa.irdmensch o., wolkenzoon ra., cen- laurus ra.; slier in. slierinenscli, mino- laurus in.; -lhier o. dierlijke natuur v. in den mensch; -werdung v. menschwor- ding v.; (Godg.) —des Wortes,dcs Sohnei (inllcs, nienscliwording v. des Woords, van God den zoon, Meastruation, (-en) v., Z. Jtf«-
nats/iuss. Mensul, (-en) v. rocettafeltje o.
M6Q3Ur, (-en) v. (Miiz.) maat ».;
2. (Schcnnk.) afstand m., terrein o. voor de vechtenden. Mensuralgesang, {-gesang{e)s,
mv. •gesinge) m. versmalig, rhytmisch gezang o. Mensuriren, (mensurirle, mensu-
rirl) bedr. ww. naar de maat snyden.af\' melen, indeelen. Mentor, (-«, mv. -c) m. Menlor,
leidsman van Telemaclms; (fig.) Ieids- man, opvoeder, gids, mentor 111. |
|||||||||||||||||||||||
|
zentiaai, jonasvisch m.; -hani v. men-
schenhand, hand v. van den mensch: •handel m. slavenhandel m.; -handler, —in, slavenhandelaar in., slavenhande- laarster v.; -hass ra., Z. •feindscliafl; •hasser m. menscheuhater ra.; -haut v. huid v. van den mensch, menschcnhiiid ».; •keil o. geluk o. van den mensch; •tierde v. menigte v. menschen; -hers o. menschenhart, liarl o. van den mensch; •hold bijv. nw. Z., \'freundlich; -huld v., Z. -liebe; -hülfe v. mcnsclielijke hulp v.; •hülle v., Z. -körper; -küler m. behoc- der, beschermer m. der menschen, God m.; -kauf m„ Z. •handel; -kenner, —in, reensebenkenner m., hij, zij, die kennh lieert van het menschelijk hart, mensch. kundige in. en v.; -kennlniss v„ Z •kunde; -kind o. menschenkind, kind o. van den mensch; 2. mensch in.; \'klasse v., Z. •classe; -kopf in. menschenho)fd o.; -kolh m. (Volkst. \'treek) (gem.) men- schenstront m.; -l:rafl v. menschelijkc |
||||||||||||||||||||||||
|
47
|
||||||||||||||||||||||||
|
kracht v.; -kunde v. menschkunde, ken-
nis v. van den mensch; \'kundig bijv. nw inenscliknndig, Z. \'kenner; \'kundiger •k/indiger ra. doorgronder m. van den mensch; -kunsl v. mcnschelijke kunst v. •kullier m. (Scherts.) bediende m. 0| de snijkamer; -lnben o. leven o. van den mensch, mcnschenleven o.; 2. mensche- lijk leven o.; -leer bijv. nw. met weinig menschen bezet, weinig b\'zocht, een zaain, onbewoond; -lecre v. gebrek o. aan inwoners, verlatenheid v.; -lehre v. ken- nis, wetenschap, leer r. van de samen- |
||||||||||||||||||||||||
|
ste
|
16
|
lling van het menschelijk lichaam,
|
||||||||||||||||||||||
|
anthropologie v.; 2. door menschen uit
gedachte leer v., menschelijkc leer v, •lehrer m. onderwijzer m. der menschen, schrijverm.overdc menschkunde; -leltrig bijv. nw. betrekkin; hebbende op, vol t-\'ens de menschku\'ide; \'leiden o. men- sclielijk lijden, lijden o. van den mensch •liclic v. inenschlievcndheid, naasten- liefde v., weldadigheid v.; -licbend bijv. nw. incnschlievend; -list v. menschelijkc list v.; -lob o. menschenlof m.; -los bijv. nw., /,. \'leer; -tnas o. menschelijk lot, lol o. van den mensch;\'lust v.,Z. -freu- ie; \'matse v., Z. -menge; -melker tn., Z. •langer; -menge v. menigte v. (der men- schen); -milch v. moedermelk v.; -mili v. mnnschenmilt v.; •m\'iglich bijv. nw. voor een mensen mogelijk, uitvoerbaar; Mies, was — isl, lhnn,siclialle—e Muite \'jcben, al hel mogelijke doen, zich alle mogelijke moeite geven; •mord m. rnen- schenmoord, moord m. van een minsch; •mörder m. menschenmiordcr, moorde naar m. van een mensch; 2. (PI.) Z. Sei- delbatt, • marderisch bijv. nw. menschen doodend, nnorddadig; •mutler o. voor- beeld, toonbeeld o. van een mensch; 2 lype v. van een rnensch; -name m. mam >n. van mensch, menschelijke naam 111.. •nalur v, menschelijke natuur v.;—lehre 1. leer v. der menschelijkc natuur, phy siologie v,; -opfer o. menschenotrer o.; •pack ra. (i. k. bet.) gebroed, gespuis, geineen, menschengebroed o.; •pfliehl v. |
||||||||||||||||||||||||
|
plicht m. van den mensc\'i, menschelijke\'menschenversland, menschelijk ver-
|
Men(n u^t, (-[e)s, mv. -e) in.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Mer.
|
||||||||||||||
|
Mes.
|
||||||||||||||
|
852 Mer.
|
||||||||||||||
|
der verschillende merkteckens, karakter-
kunde v. Merkzoichnen, [mcrkzcichnele,
ge.merkzeichnel) bedr. ww. onderscliei- den, kenmerken, kenschetsen. Merkzeichnung, »., Z. merk-
zeichnen; il. onderscheiding, keiischet- sing v. Merlan, (-(e)s, mv. -e) m. wijting
in. (schelvisch zonder baard). Merle, (-«) v. merel of mecrle v.;
i. Iiu.ionalk ui.; 5. kleine ah\'ii\'nboiiin m. Merling, [-[e)s, mv. -e) m., Z.
Merle [2).
Merlmeise, (-n) v. blauwe mees v.
Myrcho, (•») v., Z. Mtlirte.
Merung, (-en) v. riool, verlaat o.
Merz, in., Z. Marz.
Merz(el)n, [merz[el)le , ge-
meiz{el)t) bedr. ww., Z. ausinerzeit; 2. Irödeln. Mgrzler, [•», mv. Merzier) m.vooi-
kooper, opkooper m.van levensmiddelen. Merz-SChaf, [-[e)s, mv. -e) o.
uitgeschoten schaap o.; -vieh o. mlge- scholen vee o. Mesalli&nz, [-en) v. ecbtverbin-
lenis v. lussclieu personen van zeer on- gelijken stand, inishuwelijk o. Mosehaat, b iv. uw. cu b. onbc-
schaauiil, Z. niette\'tricltltg. Mosohorlitig, (-(e)s, mv. -e) m.
bolerpeer v. MüiGn, [-s, mv. Meson) o. (Zeew.)
/.. tifsanseyet. Mesorioh, (•(«)*, mv. -e) m. (PI.)
welriekeli\'l uiegerakriiid o., wilde lelie v.
Meskoloaz 1, (onb.) v. mengsel o.
Mosiuorismus, (onb.) m. dier-
lijk iiiagueiisiiie o.; (lien.) Mesmenschc geneeswijze v. MesQde, (-n) v. tusschenzang m.
Me3otyp, [-en, mv. -en) m. slra-
leiule goudedelsteen m. Mespel, (-n) v., Z. Mispel.
Mess, [-et, mv. -e) o. ein - llalz,
vadem, vaan\' 111. Mo.iS-amt, (-a>nt(c)s, mv. -amter)
il. mis, II. Mis v., opilracht v. van de II. Mis, ollerandc v. der mis. Messbar, bijv. en b. meetbaar, ie
melen, Ie bepalen, wal gemeten kanwor- den; •keil v. meetbaarheid v. Mess-beaucher, -bezieher,
(-ers, mv. -er) in. koopman m., die zijne
waren op de mis koopi of verkoopt, hij. die de mis bezoekt; -brel! o. meelplank v.; -brief in., Z. Wechselbrief; (Zeevv.) _. Ibrief in. (van een schip); -buch o. (k.it.\'i.) misboek, missaal o.; (Hand.) nisboek o., Iijsl v. van goederen, die op .Ie mis aanwezig zijn; (Boekil.) ealalo- ;us 111. van de voorhanden boeken op de nis; •bilde v. kraam v. op ile uiis;-c«/d- /01/ m., Z. -ver:eichniss; 2. catalogus in. an de (in D.) nieuw verschenen werken; •coniniissioit v. bandelsraad m„ kamer v. van koophandel voor de mis; •eontoo. reke ling v.derkoopersopde mis; -dtener m. misdienaar m. Me^SO, (-n) v., Z. Messamt; die -
lesen, de mis lezen, dn mis iloen, cele- |
||||||||||||||
|
.nennet o„ \'eidans m.; •schrill in. me-
nuelpas m. Menyanthea, (onb.) m. bitter-
klaver v., waterdrieblad o. Mephisto, (-«. mv. **), Me-
phistopheles, (onb.) m. naam van een bonzen geest, duivel St. Mephistophelisch, bijv. en b.
duivelscli.
Mophitisch, bijv. mv. slinkend,
verpestend, voor de inademing sclu- delijk. Mereantilisch, bijv.nw. den han-
del belrelieud, haudeldrijveuil, Z. Aan/- minnisrh, Mercatur, (-en) v. handel, koop-
liaii\'lel ui., omzeiling v. van waren. Merch, (•«)«. mv. -e) m. (.Nat.
hisl.) tilverduiker 111.; 2. zeegans v.; 5. kuifiluiker m. Morcur, m. St, Z. Merkur fy.
Mereurialien, "• mv- kwikmid*
delen o. mv.
Mergel, (s) m., z. m. morgei ».;
mit • dingen, \'/.. mergel». Mergel-arten, v. mv. mergel*
soorleu v. mv.; -arlig bijv. en b. mergel*
achlig; •boden m„ -erde v. mergelgrond m., mergelaarde v., veilige kalkachtige aarde v.; -grdber m. mergelgraver in.; •gruhe v. mergelgroef v. Mergelig, bijv. nw.,Z. mergelartia.
Mergel-lcugel, (-«) v. mergel-
klmt v.; -kuhle v., Z. •gntbt; •land o. mei\'ïelaarde bevallend land o. Mergein, [merge,tejgemergeU)\\»eAr.
ww. (Lau.lb.) mergelen, met mergel be- mesleu, mergel over den akker strooien; 2. Z. atimergeln, ausmcrgeln. Mergel-nuss, (•««««) v. korre*
lige viiursleen in.; sandstein in. harde mergel v.; schiefer in. tnergclachtige leisteen 111.; •slein m. niergelsteen 111.; —skttget v. mergelaclllig slcen o. m bolletjes; -/«// 111. mergelachlige luf- steen m. Mergenröachen, o. (PI.) viie-
geu vanger 111. Meridian, (-(e)s, mv. -e) m. me-
ridiaan in., mhldagliju v., middagcir* kei m. Meridional, bijv. uw. zuidelijk
zuider, zuid. Meriagel, (-\'i) v. (Kookk.) gebak
o. met ingelegde vruchlen.vruchltaarlje o Meriito, m., z. m. (Hand.) stof v.
uit de inerinowol vervaardigd, inerino* o.; •strimpfe ui. mv. merinossen kousen v. mv.; -icotle v. inerinowol v. Merk, (•(«)«, mv. -e) m. (PI.) wa-
terpeterselie, watereppe v. Merk, (-(<-*)s, mv. -e) o. merk, lee-
ken, kenleeken o. Merkantilisch, bijv. nw.,Z. mer-
canltttsrh. Merkbar, bijv. uw. merkbaar, voel-
baar, duidelijk waar Ie nemen; -keit v., Z. Nerklichkeil. Merkbuch, (-4«r/i(c)j, mv. -4«-
cher) o.,Z. Sntizbueh |
Merkeisen, [•eitent, mv. -eise»)
o. merkijzer, sleuipelijzer o., slempel in.
Mgrken, [merkte, gemerkt) bedr.
ww. merken, met een .....ik of teeken
voorzien; (lij:.) merken, bemerken, be-
speuren, waaraeioen, gevoelen, herken* nen; ich teerde es mir -, ik z:il het out — bouden; das - Sie sich, let daarop, onl- linn.l dat!; sich einen Wetj -, letten op. steil nirltls - lassen, houden alsof men met weel; elw. -, bemerken; er merkle den Handel, hij merkte, werd gewaar wal er geheulde; telt merke teoltl, dan d/\\ \'^ murk wel, ik zie wel; auf elm. *, letten op, oplettend zijn; uobt zu -, wohl ge- merkt, merke tvoltl!, wel te verslaan, niei te vergelen; man tnerkl seint tchleehle Erziehung woltl, ineu ziet wel dal hij slecht opgevoed is. Merkenswerth, (-er, •*\') bijv.
en b. merkwaardig, opmerkenswaardig. Merker, (-*,mv. [Merker) in., -in,
[•nen) v. merker, opmerker, teekenaai ui., inerksler, opmerkster v.; (Sp.) mar- keur 111.; 2. (Zeew.) clwarsliout, merk o. ouder een sclieepsluik. Merkewohl, (-(e)s, mv. -e) o.
nota bene, .NU. Merkleistohen, o. (Wasl.) merk*
plaalje o.
Merklich, [-er, -st) bijv. uw., Z.
merkbar; er macht es zu -, hij laat het Ie
veel blijken; zu -e Lilge, tastbare lengen; •s isl nut ihm • besser, aanmerkelijk, veel. Merk-mal, (-(e)s, mv. -e ol Merk-
mater) o. incik, kenmerk, kenleeken o., aanduiding, aanwijzing >.; 2. (PI.) merk o.; -i>faltl in. merkuaal, seinpaal 111. Merks, (011I1.) m. (geuieenz.) ge-
heugeu o.; einen gitten • haben, een goed beugen hebben; il. een lijnen neus,
reuk hebben. Merksam, -keit, v., Z. aufmerk-
sam <)r\'\\
Merk-satz, [salzes, mv. siitze)
m. gewichtige stelling v., grondregel in.. •siult in. merkslok 111.; stetn in. grens* «leen 111. Merkur, (•») m„ /.. m. (Fabell.,
Slerreuk.) Mercunus ui.; (Scheik.) kwik* zilver, kwik o. Merkurial(isch), bijv. uw, kwik-
houdend; •dyukrasie v. kwikinwrijving v.; •miltel o. kwikhoudend middel o.; •salbe v. kwik bevattende zalf v. Merkurifloiren, [merkurifieiri \\
nerkurifictrt) beilr. ww. overkwikken, het kwik afzonderen, kwik bereiden. Merkurifioirurig, v., z. merka-
rifictren; il. kwiküereiding, afzondering v. van liet kwik. Merkur iuskraut, (-*"ou/(e)»,
mv. •kriuler) o.glaskruid, bingelkruid o
Merk-WOrt, (-KHVj(e)», mv. -teorle en •wórter) o.,Z. Slichworl; •wilrdtg bijv. mv. merkwaardig, vreemd, /.onderling; •wttrdigkcit v. merkwaardigheid o.; (van ecne zaak), zonderlinge o., zonderling* heid,vreemdheid l.;-zeicken o.keiileeken, |
|||||||||||||
|
Merkchea, (verkl.) o. teekenijcjinerkieeken o., Z. •mul; 2. onderschei*
merkji\',streepjen.;-2.bcetjeo.,Z.ftiïsc/ien. dend kenmerk o.; —kunde v. kennis v. |
||||||||||||||
|
Mes.
|
Mes
|
||||||||||||||||||||||||
|
Mes.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
853
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Messersc hmiede, (-n) v. mes-
seninakerij, messensuiederij v.; 2. mes-
sen fabriek v. Messerschmied-handwerk,
(-(r)s, mv. -e) o., Z. -arbeil; •vaare v. messen»aar v., messen o. mv., snijge- reedschap o. Mess er-schnabler, (-sch nn blers,
mv. •tcknabler) ni. vogel ui. mei mes- vormigen snavel; sekneide v., Z. scliurf; •schuilt m. n essnede, snede v. van een mes; -spilze v. punt v. van een mes; •stick m. messteek m.; • Iniger m., Z. -ktdlzchen;-luch o. niessendoek o.; -zei- gcr m. graveerheilel in. Mgss-fahne, (-/i) v. meelvaan,
i\'ii-lil viiiiii v.; -fasso. uieetvat o.; -fierant in., Z. -be:ieher; •freiheil v. recht o\', om eene (ker)iuis of jaarmarkt Ie houden; 2. vrijheid v., voorrecht o. van of tijdens eene (ker)mis; -[remder m. vreemde (kerjinisbezoeker m.; -gast n). kermis- gast m., Z. •bezieher; •geld o. beloouing v., geld o. voor het lezen eener mis; 2. (kcr)mis«eld, op de jaarmarkt nnivan- gen geld o.; 3. meelgelil, tneelloon o.; •ijcleil o. geleide o. naar eene jaarmarkt; •ijeralh o. vaatwerk o., kleederen o. mv. &, wat lol het doen eener mis behoort; geschenk o. (ker)inisgeschenk o.; -ge- tchirr o. meel werktuigen o. mv.; -ge- ielze o. mv. wetten, verordeningen v. mv. bclrefiende de (kcr)mis; •gewand o. misgewaad, miskleed o ; -gtocke v. mis- klokje, misschelleljc o.; il. gelui, inltii- den o. der (ker)inis; -gul o. goed o. om op de (ker)mis uilgestald, verkocht te worden; -hcl[er m. pakker m., (ker)tnis- knecht m.; -hcnid o. mishemd o.; -herr in. marklmeester, rechter in. in handels- zaken; -holz o. raamhout o. Messiade, v. (van Klopstock), Mes-
siasznng in., Messiade v. Messias, (onb.) m., z. m. (II. S.)
gezalfde in. bij uitnemendheid, godsge- zant, Messias in. Mgssidor, (-.v, mv. -e) m. tiende
maa.id v. van den Fran-che republikein- ichen kalender, oogstmaand v. (van 19 Juni lot IS Juli). Mgssing, (-{e)s) o., z. m. geel
koper, messing o. Mgssing-blech, (-(e)s. mv. -e)
|
|||||||||||||||||||||||||
|
brceren; hoke -, Z. Hochamt; stille -,
stille, gelezen mis; (Muz.) eine schone - hallen, eene schoonc mis zingen; 2. mis, jaarmarkt, kermis ¥.; diese Statlt dar/ eine • hallen, (leze slad mag eene jaar- niiirkl linuiluu; (lig.) kermisgeschenk o.; jenin. eliv. zur • kuufeii, iem. iels voor zijne kermis knopen. M^sseisea, (sens, mv. -sens) o.
meel ijzer o. Mgssel, (-«i mv- Metsel) o. meng-
voetler o. MesS3n, [du mistest, ermis.il, musz,
tentetten) o. «w. onr., 111. h. melen iu- bnililen, kunnen bevallen, groot, lang zijn; dieter Topf missl funf Schoppen, meel, beval, heeft & inhoud; dieser Hal- ken missl ziianzig Schuit, dein balk meel \'20 voet, is "20 voet lang; 2. beur. uw. meten, opmeten, (Je maat bepalen; Wil der Elle -, met de el (den meter) melen; auch der KIn/Ier -, met den vadem me- len, vademen; nach der Wassemage -, waterpassen; die Conscribirlen -, meten; - Sie ilim ein Mus: Wem in seinen Kng, geef, schenk, meel hem &; llulz -, v«nle- uien, in vadems afmeten; die Enlfernuny zueier Oir f er -, opmeten; "2. wed. ww. iich miljemn. -, zich muien, worstelen, wedijveren mei. leni. MgSSer, {-s, mv. Metser) m. meier
m., hij die meel, de maal neemt. MgSSOr, (-«, mv. Metser) o. mes,
snijmes, üiineimes o.; (lig.) das ijrasze • führen.ieei beweging maken; (gemeenz.) snoeven, poeheii,i>psnijden,binnen; (Spr.) dus - macht nicht den Kuch, liet zijn mei alle koks die lange messen dragen; \'2. nood in., veilegenlieid v. Messsr-bankchen, -böck-
chon, o., Z. •klötzchen; •beschaler in. messeiiheelilenmaker in.; -bestecli o. ko- ker ui. mei mes en vork. Mgsserchen, (verkl.) o. mesje,
klein mes o.; "2. (Nat. bist.) zeeéend v.
Messerer, t.s, mv. Mcsserer) m.,
Z. Nesse\'schmied. Messer-feile, (-«) v. (Kamtn.)
mesvijl v.; -jisrh m. scbildvisch iu.; 2. zeeéend v.; -/armig bijv. nw. mesvorinig: •[alterul, •geiteeko, inesacheede v.;-</ri// \'ii. hecht o. van een mes; -gurt in. slach- lersgnrdel in. niet mes &;• haken in. mes- haak m.; -handel, •hAndler in., Z. •kram <$•; -hr[l o., Z. •gnff; (.Nat. hisl.J raes- scbeede v. (een tweeschalig schelpdier); —macher m. heehtcinuaki-r in.; •klinge v. lemmet o. van een mes; •kllilichen o. niessehlukje n.; -kram ui. messeuwiiikel rn., niesscukraarn v.;-kramer m messen- knopinan, ha ideluar in. in messen; -lohn m. meetloou, roeetgeld o.; •mutchet v.. Z. \'heft (Mul. lust.) -rücken m. messe- rug m.; 2. (Nat. bist.) scherpgerugde goiidvisch in.; sage ». zaagvijl T.;se\'iale v.,Z. -gril[; scharf in. scherp o., scherpe kant in. van een mes; scheide v. scheede v. van een mes; •sehmied in. uicsseutna- ker, messensmid ui.; —in v. uiessen- maak-iter v. Messerschmiedarbeit, (-en)
v. messeninakcii o., messenuiakerij v.
|
• krame) in. handel ui. in geel koper;
•kramer m. handelaar m. in geel koper; •kup/er o. rozetkoper o.; -ofen m. geel- gietersoven Dl.; \'platte v. inessingplaal, plaat v. geel koper; schaber in. messiug- polijster ui.; suite v. koperen snaar v.; sclilucke v. messiiigslak v.; schlager m. geelgieter in.; schlaglolh o. melaalach- Ug soldeer o.; si limied in. messingsinid, koperslager m.; schneider ro. messing- snijder m.; \'tafel v., Z. •platte; -cogel lil. gouden lor v.; -uuure v. geelkoper- werk o.;-Kc/io.,Z. -hiillc;2. (gemeenz.) geelkoperwerk o.; -zam in. smalle geel- koperen plaat v. voor het draad trekken. Mpss-kanne, (-«) v. miskan v.;
2. ineetkan, kan v. als maat; -kiinnlein o. niiskaniielje o.; -kelte v. uieetketung, laiidinelersketliiig m.; -korn o. koren- lieud v. v::or den dorpsgeestelijke; -A\'ram in., Z. -biide; -krumer m. koopman ffi., die de (ker)inissen bezoekt; -kundc v. meetkunde v.; -kundig bijv. en b. meel- kundig; -kunsl v. meetkunst v.;-tfln*(io bijv. nw. meelkunslig; -künstler in. ineet- kundige ui., meclkuiislenaar ro.; -künsl- lerisch bijv. nw. meetkundig; -lehre v. meetkunst v.; -lehrig bijv. en b. meet- kundig, volgens de meetkunst; -lesen o. mis lezen, lezen o. van de mis; -leule mv. kooplieden m. mv., die de (ker)mis bezoeken, kermisliedeii m. mv., kennis- volk o. Messlich, bijv. en li., Z. messbar.
Mgss-lieferung, (-en) v.,-lei-
stung, [-cn) v.allevering, leverantie v. legen den lijd der (kcr)ims; it.opbrengst v. der (ker)mis; -mdkler ro.. beecdigd makelaar m. op de (ker)niis; \'markt m. marktplaats, plaats v., waar de (ker)niis of jaarmarkt gehouden wordt. Messner, (-s, mv. Messner) m.mis-
|
||||||||||||||||||||||||
|
licuaar, koster, kerkoppasser, h
|
1
|
ondeR-
|
|||||||||||||||||||||||
|
slager m.; -j/i v. kosteres, kostersvrouvv v.;
stelle v. kostersambt o. Me3S-Opfer, (-opfers, mv. \'Opfer)
o. misoffer o., offerande v. der mis; •orduung v., Z. -gesetze; -ort in. plaats v., waar de jaarmarkt gehouden wordt; it. plaats v.. die hel recht heeft om eene jaarmarkt te houden; •pfafft, \'priester in. priester ra., die de mis doet; -platz m., Z. \'tladl; \'pull o. lessenaar in.. waarop hel misboek ligt;-rataif m.ver- uiinderiiig, korting v. der belasting op (ker)misgojderen; -rado. wegmeter, pas- leller m.; • recht o. recht o. om eene (ker) mis of jaarmarkt te houden; -relour- güler o. mv. goederen o. mv., die van eene jaarmarkt terugkomen: -riemen in. landuietersrieiu ei.; -nnj m.|.uidiiieters- ring m.; \'ruikt ». meetroede v.; sache v„ Z. -gul; scheibe v. landm terspasser ui.; schuur v. ineelkoord, roeetsuoer o., ineetlijn v.; slub in., Z. stock; stange v., stock ra. ineetslok, maatstok in., meetroede v.j il. (voor vaten), peilstok \'n.; -/isc7i m., •Uitkeken o. raeeltafel v., meetlafellje, meetplankje o.; \'lach o. misdoek, altaardoek in., corporale o. Messung, \'-en) v., Z. messen; il.
meling, opmeting v. |
|||||||||||||||||||||||||
|
o. koperb
|
4
|
lad, koperblik o., messing o. in
|
|||||||||||||||||||||||
|
bladen; -brennen o. messing branden o.;
•brenner m. niessingbrander, messing- gieter in.; •drath in. koperdraad ui.; ein Hand —, een bos koperdraad. Messingdrath-mühle, (-n) v.,
Z. •zieherei; scheurer ui. koperdraad- schuiirder ui.; •siehsrei v. draadtrek- kerij v. Mes.\'-iingen, bijv. nw. geel kope-
ren, van geel koper vervaardigd. Messing-feile, (-«) v. messing.
vijl v.; -fetler ro. (Geweerm.) messiug- vijler in.; -geschirr o. geel koperen vaal- werk o.; -hammer in. inessiiighniiier m.; 2. — of -halte v. geelgieterij.inessingsmel- terij, messinghut v.; \'instrument o. ko- peren blaasinstrument o. Messing-kram, (•krm\'*)t, m»-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
884 Mei.
|
Met.
|
|||||||||||||||||||
|
Met
|
||||||||||||||||||||
|
Metapbysiker, (-ken, niv.-*«r)
ui. bovennaluurkunilige ui. Mctaphysisch, bijv. nw. de bo-
veunatuurkuude belrelTcude, metaphv- Slsdl.
Metastase, (-«) v. (Red.) omzel-
ting, verplaatsing v. Metel, (-j, mv. Melel) m. (PI.)
steekappel in. Metempsychose of -chgsis,
v., z. in. zielsverhuizing V.
Metemptgse, (-«) v. zonseffeniug,
weglating v. van een dag iil het schnk-
keljaar oen de l."i i jaar, ten einde het liregoriaaiische met het gewone jaar Ie doen overeenstemmen. Motegr, (-«, mv. -e) o. Iuchtver- schijnsel o., luchlverheieling v., mele-
oor m. Metegreisen, (-e«oi#,mv. -eUeu) o. nieleoorijzer o.
Meteorolgg, (•«», mv. -«») m.
weerkeuuer, luchlnaarneiuer, ineleoru- linig 1U.
Meteorologie, v., i. m. weer-
kunde, wetenschap v. der luchtverschijn- seleii, meteorologie v. Meteorolggisch, bijv. en b. het
weder of de weerkunde betreffende, me- lenioliigisch. Metegrstein, (-(e)s, mv. -«) m.,
Z. Ihmiitetslein.
Meter, (•*, mv. Meier) m. meter
m.; (Itichlk.) Z. Melrik; \'2. - o( Metriek o. (PI.) moederkruid o. Meth, (-{e)s, mv. -e) m. water-
houi(u)g ui., mede of mee v. Metb-haUS, {•hauses, mv. -hau-
ser) o. medebrouwei ij v.; il. — of scheake v. herberg v., waar mede ver- kocht wordt. Mothgde, (-«) v. werkwijze, leer-
wijze, manier, orde, gewoonte v., icgel in., methode v. Methodisch, bijv. en b. naar vaste
gronden geregeld, ordelijk, geleidelijk, naar den regel, methodisch. Methodist, (-en, mv. -eu) ui. aan-
hauger in. van, ijveraar in. voor eene bij- zondere methode iu wetenschap, kunst of godsdienst, methodist ui. Methsieder, (-den, uu. -der) m.
medebrouwer in. Metier, (•», mv. -«) o., z. Hand-
teerk, lleruf.
Metjze, (-«; v.,Z. Metliie.
Metonymie,(-«) v.(Red.) omnoe-
ming, naamsverwisseling, metonymia v. Metonymisch, bijv. uw. woord-
verwisselend, metonymisch. Mgtre, (-«) v.,Z. Meter.
Mgtrik, (-en) v. verskuust, vers-
boiiHkuust, kunst v. om verzen te maken. Metrisch, bijv. nw. gebonden, iu
maat, naar de versmaat afgemeten, in verzen, iu d cblmaat, metrisch. Metrologie, »., l. m. maatkundc,
algemeene mateu- eu gewiebtenkenuis v. Metromanie, v.,z. u>. verswoede,
rijmelzucbt, verzotheid v. op verzeuina- ken. Metrometer, (-ters. mv. -ter),
|
||||||||||||||||||||
|
Mess-verkohr, (•(«)«) m., i. m.
•erkeer o. op eene (ker)misof jaarmarkt;
xveneichniss o. catalogus in. der (ker)- mis of jaarmarkt, lijst v. van de voor- h.i n ilc n goederen op eene (ker) mis;-uaare v., Z. -gut; -ttechsel m. wissel m., be- |
||||||||||||||||||||
|
Metallicht, bijv. nw. metaalach-
tig. Z. melullurtig. Motaüig, bijv. nvr. metaalhoudend,
inelaalbevalteud. Metallisch, bijv. nw., Z. mttall~
|
||||||||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||||||||
|
ailiij; 2. uielaalhoudend, metaal beval-
teud, metaal verwekkend. Metalliseren, [meiaUUirie, me
lullisirt) bedi. ww .(Scheik.) in melaal veranderen, den inetaalslaat doen aan- ncineu, nielalliseereu. Metallisirung, i.,ï.melulitsiren
Motall-kalk, (•(*)*) m. metaal-
kalk v.; (Scheik.) nxyde o.; -kegel ui metalen kegel, melaalkegel in.;-/.ii;i/;/ in Z. König (2); -/.<w/io.uiet»alkorrel v.;-t« clten in. metaal koek m., metaal o., dat in den oven achterblijft; -kunde v. sche kunst v. der ertsen, kennis v. der iuela- Icii; -lotk o. gekristalliseerd glasachli kwarts o.; -multt:r v. metaalmoeder, ma- trijs v., gesteente o., waarin metaal onl- staal; -oxyde o. melaaloxyde o.; -reiz in. galvanische prikkel in. der metalen i>| zenuwen en spieren; -reizung v. galva- uisine o.; sojran lil. uielaalsalïraan v.; •tand m. met melaaldeeltjes vermengd zand o.; schutter v. uitterende koorts v.na iciie kw ikkuiir;-j(7/unm m. metaalschuim o.; spAne in. mv. afval in. der metalen bij liet gieten en verwerken; spiegel il). metalen spiegel m.;slufe v.,Z. Erzslufe; •leig ni. gemalen klokspijs v.; -t"tberzug m. metalen bekleeding v., harnas o. Metallurg, (-e», mv. -e«) m. me-
laalkundige, ertskenner ui. Metallurgie, v., z. m. melaalkuu-
de, scheikunde v. der metalen, kennis v. der melalen. Metallurgisch, bijv. nw. erts-
scheikuudig, tot de kennis der metalen behnorende of daarop betrekking heb- bende. Metall-versetzung, (-««) v.,
Z. \'beschiekung; -tra*ren v. mv. allerlei uit metaal vervaardigde waren v. mv.; irtsseihcltaft v., Z. -kttnde. Metamorphgse, (-«) v. gedaan-
leverwisseling, gedaanteverandering, her- vu nu ing v. Metamorpbosiren, {meiumor-
phosirte, melamurpliosirt) bedr. ww. her-
scheppen, van gedaante doen veranderen, hervormen. MetamorpbQsis, [Melamorpho- seii) v., Z. Metu\'i:orphoi,e.
Metapher, (-«) v. (Hed.) on-
eigenlijke, verbloemde, overdrachtelijke zegswijze, vergelijking, metaphoor v. Metapbgriscb, bijv.en b.liguur-
lijk, zinnebeeldig, bij wijze van vergelij-
kmg, melaplionscli. Metaphrase, (•«) v. letterlijke
vertaling, woordelijke overzetting, om- schrijving v. Metaphrast, (-e«, mv. -e») m.
letterlijk vertaler, woordelijk overzel- ter in. Metaphysjk, v., z. m. boveuiu-
tnurkunde, grondteer, wetenschap v. vau de laatste gronden onzer kennis derdin- en, inetaphysica v. |
||||||||||||||||||||
|
la
|
66
|
alhaar tegen den tijd der (ker)mis;
|
||||||||||||||||||
|
• trein m. «ijn m. voor de mis, avond-
maalswijn ia.; -zeit v. mistijd, kennis- tijd in. Meste, (-n) v. zoutvaatje, peper -
en zmitslelielje o. Mestize, (-», mv. -«) m., Mes-
tizin, (•iien) v. mesties m. en v., uit een blnnkc en eene Indiaansche vrouw of uit een Indiaan en eene blanke vrouw geborene in. en v. Mesto, mestoso, Uijw. (Mm.)
treurig, droevig, mesto.
Meta, (oub.) v. obelisk, zuil v. aan
het einde der renbaan, doel o. Metacentrum, (-s) o.,z. m. (van
een schip), zwnaipunt o. Metachronismus, (-m««, mv • men) in. font v. in de tijdrekening, tijd.
verwarring v. Metagallus-sauer, bijv. nw.
(Scheik.) —es Sub, brandig galnoten zuur zout; •tdtire v. (Scheik.) braudig galnoteiizuur o. Motalepsis, (Melulepsen) v. (Red.)
verwisseling v. van het voorgaande met het volgende, njelalepsis v. Metall, (-(e)s, mv. -e) o. metaal
o.; eüle, vneille -e, edele, onedele mela- li.\'ii; 2. metaalmengsel o., klokspijs v. Metg,ll-ader, (-«) v. metaal-
ader v. MetallagO, (-«) »• verandering,
verwisseling, verrotting v. Metall-ahnlich, bijv. nw., Z.
•ar/ii/; •arbeiter m. metaalwerker m.; •artig bijv. nw. metaalachtig, op metaal gelijkende; •nrtigkeil v. (Scheik.) me- taalachtigheid v.; •asche v. metaalasch v.; -bnum in., •battmehen o. (Scheik.) zilterbonni|ijeo.;-4esc/iiH\'u»o v. metaal- menging, alliage v.;-6i/d o. metalen beeld, standbeeld o.; -blall, -hlüllclien o. blad o. metaal, melaalblaBilje o.; -blüllte v. veerachtige vlokken v. in. op verweerd erts; -brei in. duur kwikzilver opgelost metaal, amalgama o.; -composition v. sa- uieugesteld metaal, gemengd metaal, kuustmetaal o.; •dralh m. metalen draad ni.;-a7r/if/-,-rfrecAs/erm.metaaldraaier ra. Motallen, bijv. nw. metalen, uit
metaal vervaarJigd, van metaal; -e Hild- sduien, melalen, bronzen; -« Oe/e»,gego- ten kachels; -e Kanuneit, gegoten, me- talen. Metall-farbe, (->t) v. metaalkleur
v., brons o.; die — geben, bronzen; •fedei v. stalen pen v.; -feilspöne m. mv. rae- taalvijlsel o.; •jlirmig bijv. en b. metaal- vornng; -gcmüeh o., Z. Mischmetall; •glaitz m. mclaalglans, glans m. van me- taal; -ylus o. melaalachlig glas o.;-gltm- mer m., \'L. Cold-, Silbergtimmer; -gold o. (Verg.) klatergoud, Duitsch goud o.; -Aor» m. horen m.; \'J. (Nat. bist.) groote schelp v. |
||||||||||||||||||||
|
Mez.
|
||||||||||||||||||
|
Mie. 855
|
||||||||||||||||||
|
Mei.
|
||||||||||||||||||
|
Metzier, (\'S, mv. Netzler) ni., Z.
Meliger. Metaner, (-s,mv. Melzver) m. mo-
lenaarskuecbt in., hij, die het maalloon van hel gemalen koren afneemt. Meubliren, (meubhrte, meuUirl)
bedr. ww. niet huisraad voorzien, slof- feeren, meubileercn, Z. tnöbeln. Meucbel, (-s, mv, Neuchel) m,
(1\'rov.) achterhoudend en geveinsd inensch. gluiper, schelm in. Meuchelbund, (-bund(e)s, mv.
•bünde) in., of Meuchelei, (-e«) v. komplot o., samenzwering, kuiperij v., kabaal o. Meuchelisch, bijv. uw., \'t. meu-
clielmóiderisch.
Meuehelmord, (-(e)s, mv. -c)
ni. sluipmoord in. Meuchelmorden, [meuchelmor-
dete, gemcuchclmordel) bedr. ww. moor- den, vermoorden, een sluipmoord vol- voeren. Meuchel-mörder, -in, sl«ip-
moordenaar in., slutpmoordenares v.; •mlirderisch bijv.uw sliiipiiioordend,ver- raderlijk, laag, als een sluipmoordenaar. MOliebeln, (mcuchelte.gemencliell)
o. ww. (w. i.gebr.)samenspannen,lagen leggen, verraderlijk handelen; 2.Z. meu- cltelniordril. Mejichelrotte, (-n) v. bende v.,
troep ui. sluipmoordenaars. Mejichler, (-s, mv. Neuchtcr) m.,
Z. Neurhelmnrder. Meuchlerisch, bijv. uw., Z. meu-
ihelmirderisch. MeucblingS, bijw. als een sluiu-
iiiooideuaar, verraderlijk, valsch. MeukorD, (-(e)s) o., z. m. boek-
wcil v. Meuscb, (-es, mv. -e) m., \'L. Ne-
serich. Meute, (•/») v. (Jacbtw.) troep m.
jacblhouden. Meuten, (meutele, gemcutet) o.
ww. muilen, opslaan, iu oproer komen, opruien. Meuterei, (-en) v. muiterij v.,op-
roer o., opstand in., verzet o., opruiing v.; stil ten, opruien,opstaan, lot opstand of oproer aanzeilen. Meuterer, (-s, mv. Ueuterer) at.
muiter, oproerling, opruier in. Meuterisjcb, bijv. nw. muilerach-
tig. als muiters. Meutmacher, (-chers, mv. -cher)
:n., Z. Meuterer, Mewchen, (verkl.) o., Z. Mewen-
taube. Mewe, (-h) v. meeuw.
Mewen-büttel, (•/</«, mv. -tel)
m. (Nat. hisl.) roofnieeuw v.; .dreck m. meeuwenslrout m.; 2. Z. I\'ostliorn (Nat. hisl.) schnabel m. meeuwesnavel m.; •taube v. iiieeuwtje o., jonge meeuw v.; •toucher m„ \'L. Merch. Mezzanine,(-\'i) v.(Bouvvk.) hall-
venster, kleiner vcnsler o. boven een g rooier. MeZZO, bijw. half. midden; (Muz.)
matig. |
Mezzatinta or Mezzotinto,
(onb.) in. iniddelkleiir, overgangsklcur
v.; il. zwarte kunsl v. in prentwerk. Miasma, (onb., mv. MUumen) o.
in de lucht verspreide ziektestof, smet- slof, aanstekingslof v. Miasiniitisch, bijv. en b. aanste-
kend, besmettend, verpestend. Miauen, (tniavte, gemiaul) o. ww.,
in. h., Z. maucn. Micb, voorn. (4e nv. van ich), mij;
erkennt -, hij kenl mij; meinen Sic •\':, meent gij mij?; nas • belrifft, wat mij betreft, wal mij aannaai; o - Ungluckli~ chen !, ongelukkige, die ik ben. Micbaelis or -fest, (-(e)*,rov.
•e) o. Sinl-Michiel in., feest o. van den II. Michiel; -mcttcv.Sinl-Michiels(ker)» mis v., jaarmarkt v., die opSint-Michiel gehouden wordlj-orrft\'H iu.Sinl-Michicls- orde v.; ~lag ui., Z. -fest. Micbel, (-s, mv. -«) ui. (fig.) vle-
gel, lummel, stoffel, lomperd,stakkerd in.; der deulichc, het eerlijke, uiaardoiume üuilscbe volk o.; Vetter -, buurman, vriend in., Z. Gevatter, Micbelsblume, (-«) v. bonds-
vergif o. Micko, (-«) v. (Zeew.) czelsinik
v„ schraagje o. ter ondersteuning van den gestreken uia<l; il. gaffelinik v.; (Waterw.) poinpslang v.; (Art.) richtkeg v.; (Giet.) knijplang v. VliOzteJX,(miekle,gemickl) bedr.ww.
(Art.) richten. Micker,(-»,inv..VicAer)iu.(Vleesch-
h.) kleine veldariii m. Midas-affo, (-n, mv.-n) m.grool-
oorige aap in.; -ohr o. midasooro. (cene sclwlp). Midder, (-«) v. kalfszwezerik m.
Miede, (-n) v.(Wev.) lallenv.mv.,
waaraan de wecfdradeii vastzitten, vve- verskam m„ schering v. Mieder, (-i, mv. Nieder) m. uil
m.; 2.o. lijfje, korset, keurslijf o., borst- rok in. Miederchen, Miederlein,
(verkl.) o. lijlje, kursetje o.
Miegen, (miegte, gemiegt) o. ww.
wateren, pissen. MiegengUCker, (-kers,mv.-ker)
m. piskyker, kwakzalver m. Mieke, (-«) v„ Z. Mieze.
Miemit, (-cs, mv. -e) .n. (Delfst.)
bitlerspaath o., bitterkalk v. Miene, (-«) v. gezicht, aangezicht,
gelaat, gebaar o.;tnit vcrachtlirltcr -,met een minachtend gelaat; 2. verschijning v., voorkomen, uiterlijk o., houding v.; eine fromme - annehmen, zich een vroom uiterlijk geven; ich lese es in seinen -n, dat» <jr\\ ik zie het aan zijn gezicht &; die • haben eln: zu vollen, het voorko- men, den schijn in. hehl.ni &; - machen, loebereidseleu maken; (fig.) der Wein macht eine gule -, de wijn ziet er goed uit; (Spr.) gule - ju bösem Sniel machen, zich goed houden, zich groot honden. Mipneln, (mienelte, gemienell) o.
ww., Tu. h. gebaren maken, gezichten trekken, door gebaren Ie kennen geven. |
|||||||||||||||||
|
Met ronom, (-en, mv.-e») m. (Muz.)
maal meter, lacUneler, metrnnoom m. Motropolo, (-ch) of Metropo-
lis, (onb.) v. moederstad, aartshis- schoppelijke stad, hoofdstad, residcntic- -tad v. Metropolit, (-en, inv. -en) in.
aartsbisschop m. Metropolitan, (•(*)»• mv. -e)
ni. aartsbisschop, geestelijke m. ecner hoofdkerk; -kiiche v. hoofdkerk, aarls- uisschoppelijke kerk, melropolitaaii- kerk v. Metrum, (-s, tav. Kei ra) o. vers-
maal, iliehliiiaal v. Metschirling, (-(e)s, mv. -e) m.
boterpeer v. Mett(gUt), (-es, inv. -e) o. met o.,
metworst v. Mette,(-«) v.(Katli.) metten, vrocg-
inelleii v. mv.; il. vroegmis v., morgen- gebed o.; \'2. zomerdrailen.heiTsldraden in. inv.; -ngeuebe o., Z. Nette (2). Metternbolz, (•holses, mv. -hül-
:er) o., Z. Ilvckenkirsehbaum. Mettwurst, (-ifdr»/e) v. met o.,
metworst, Weslfaalsche worst v. Mctz, (~es, mv.-e) m. houwer, hak-
ker m.; Slein-, steenhouwer in. Metze, (-«) v. (Hand.) mud o.;
(Mul.) maallooo o.; 2. slet, dweil, hoer v.; 3 Z. Netzig. Metzelbank, (-tonie) v. slachi-
bank v. Metzelei, (-eu) v. slachterij,slach-
tinit v., bloedbad o. Metzeln, (meizelte.gemeizeli) bedr.
ww. slachting aanrichten, neersabelen, in de pan hakken, moordeu; (Vleeschb.) Vtch -, slachten, dooden. Mgtzelsuppe, (-«) v. slachlsoep,
soort van balkeubrij v. Metzen, (metzte, femelzl) o. ww.,
m. h. met hel mud meten; (Mol.) hel nid.illoon afnamen. Metzen-geld, (-(e)s, mv. -er) o.
o.iaalgel.1, maalloon o.; -haus o. bordeel, boerenhuis o.; -weise bijw. bij mudden, mudswijze. Metzge, (-n) v., Z. Netzig.
Metzgen, (metzgele, gemetzget)
bedr. ww. (Vleeschh.) Z. metzeln. Metzger, (-s, mv. Metzyer) m.,
-in, (-nen) v. slager, slachter, vleesch- houwer m., slagersvrouw, slachleres v.; 2, vilder in. Metzger-bursche, (-»,niv. -»)
m. slagersjongen, vleescbhouwersjongen] m.; •yang iti. vleeschhoowersgang in.,! vergcefsche booilscliap v.j cinen • machen, voor niet loopen, vergeefs loopen; -hund m. slagershond, groole houd, bulhoud, u!.; -knecht m. slagersknecbl, vleesch- liouwersknecht in.; •post v. verzenden o. ^vau brieven) met gelegenheid; -ritt m., Z. •gang. MetZig, (-en) v. vleesclihouwerij
|
||||||||||||||||||
|
v., sla
|
29
|
chthuis o., slachterij v.; 2. slach-
|
||||||||||||||||
|
tershank, slachtbank v.
Metz-kasten, (•stem, mv. sten)
m. (.Mol.) meelkist v.; -korn o. koren o. ds maalloon. |
||||||||||||||||||
|
Mi!.
|
||||||||||||||||||||||
|
Wie.
|
Mil
|
|||||||||||||||||||||
|
856
|
||||||||||||||||||||||
|
Mienen-deuter, (-ttrt, mv.-/er)
m. gclaatkenner in.; -deulelei, -deulung,
•furscliung, \'kunde, -khre v. gelaalkiin- de, gclaatsleer, physinnoniie v.; spie! o. gebarenspel o., uitdrukking v. van hei gelaal: (van een looncelspelcr), geba- rcnspel o., pantomime v. Miere, (-«) v. (I\'l.) mnrik v.,
miiurkriiid o.; 2. inuizcnoortjc o.; (Nat. hist.) mier V. Mies, (-Wi niv. -e) o., Z. Moos.
Miescaen, (verkl.) o., Z. Weke.
Miesol, (-j) in., z.in.(Knip.) schaaf*
sel «. Mieschmuschel, (-«) v. gewone
IIIOS«el V.
Miet, (-en) v. zoulzalije o. der Al
penherders. Miote, (-«) *. inijt v., uieelworiii,
kaa*«\'.rin in., Z. Mietig. Mieten, (mietele, gemielel) bedr.
ww. Jas Vielt\' , zout lalen likken. Mieter, (•$,wv.Mieler) m.,Z.Muler.
Mieterör, (->, wv. Mielerer) in.
(11.• 11>i ) graanuicicr iu. Miethacker, (-acker, mv. -acker)
ui. gehuurde akker, huurakker rit., pacht* vel.l n. Miethtar, bijv. nw. huurbaar,
parhthaar, Ie buur. Mieth-besitz, (-«, mv. -e) m.
bezit o. iu huur; \'bier o. bier o., dal ver- kocht moet worden iu het huis van den eigenaar dei brouwerij; -comploir o. Iinur* eu verhuurkantoor o. vuur dienstboden; • contract m.,Z. -certrag;-dien$lm. buu dienst in. Miethe, (-«) v. huur, pacht v.; in
die - ij cl: ai, in buur, in pacht geven; zur - icolmcn, iu een huiirliuis wonen; zur
- kaken, iu huur hebben; (Spr.) /fan/\'
j/e/i/ lor • of iiijfA/ -, kuop breekt huur Miethen, (mie theie.gemielhet) bedr
ww. huren, pachten, in huur o( in pacht nemen; eines Bedienle» -, huren, in dienst nemen; ei« Schiff -, bevrachten. Miether, (•j.iiiv. Miei her) m.,-in,
(•uen) v. huurder, pachter in., huur
deres, pachlsler v.; (Zeew.) bevrachte! reeder m.. bevrachtster v. Mieth-frau, (*<•») v. duurdere ».; -/rei bijv. nw. vrij wonend, vrij van
buur; -fulire v. huurrijtuig o.; .geld o godspcnniiig in., handgeld o.; 2. huur v. huurpenningen m. mv.. pachigeld o. (Zeew.) iracht v.; •gcoschen m.,Z. •geld •gut o. pachtgoed o., pachthoeve v.. -Iiaui0. huurhuis,gehuurd huis o.; -herr m. eigenaar, verhuurder, verpachter m. •hof m., Z. \'gut; -jahr o. jaar o, huur. huurtrjil.pachttijd in. van een jaar;-4/irc/i/ ;:i gebuurde knecht ui.; -kulsche v. buur koets v.; -kutscher in. huurkoetsier m. -\'.i4.\' m. livreikueclil ui.; -/cu/s mv |
||||||||||||||||||||||
|
begeerig om te huren; -mann ui. I111111-
ler, inwonende 111., bewoner 111. van een huurhuis, pachter 111.; -pfennig 111., Z. iyWii (I); \'pferd o. huurpaard o.; -schatz 111., Z. -oe/rf, •Min; soldal 111. huursol* laat, huurling, huurknecht 111.;-s/u(7111., stalluvg v. huurstal 111.; sleuer v. be- lasting f. op de huurwaarde; -s/n«i 111. (van een kerk), huurslocl 111.; -truppcn v. mv. huurtrnepen 111. mv. M iet hun g, (-i\'ii) v., Z. mietken;
it. huur ».; (Zeew.) bevrachting v. Mieth-vertrag, (-trag(e)$, mv.
• trdge) 111. huurcontract o., hunrceel
v.; -rie« 0. vee o., dat verhuurd wordt; • teugen 111., Z. -kulsclie; -ueise bijw. in
huur, in pacht; -teohner m. huurder m.; •zeil v. huurtijd 111.; -zeltel 111. (Bergw.) schriltelijk verzoek o. om hcleeuing; • timmer o. huurkamer, kamer v.,die ver-
huiird wordt; -zins 111. huur v., huur- penningen m. mv. Mietig, bijv. en b. vol maden, vol
mijlen. Mieze, (-n) v. (gemeenj.) poesje
o., poes v. Miczcl, (-s, mv Mieiel) o. kalf o.
Migma, (-s, mv. -(a) o. mengsel
o., mixtuur v. Migratie, (-») v. schele hoofd
pijn. eenzijdige hoofdpijn v. Miguelist, (\'en, mv. -en) ui. aan-
hanger 111. van de zaak van den l\'ortu geeschen koning Miguel. Miguelistisch, bijv. nw. betrek
klng hebbende op de zaak van koning Miguel.
MikO, (-»\\ mv. -s) m. (Nat. hist.
zilveraap 111., miko 111. Mikrocosmus, (onb.) 111., z. m.
de wereld v. iu het klein. Mikromoter, (-ters, mv. -ter) 111.
(Sterrenk.) tijdmeier in. ter bepaling van zeer kleine ruimten, micrometer m. Mikroskolog, (-en, mv. .en) m
vitlcr, tnuggenzifter, haarkloovcr, gorle- lehler ui. Mikroskop, (-(e)s, mv. -e)o. ver
grontglas o., uiicroskoop 111. MikroskQpiscb, bijv. et) b. den
niicroükoop betrelfend, onzichtbaar voor bel hloote oog, microscopisch. Mthin, (•(«)», mv -e) m. of Mi-
lane, (-n) v. wouw,muikendief,boen denlief m.
Milbe, (-«) v. made, mijt v., worm
in.: 2. mot v.; 3. boekworm 111., mot v. •nkralze v. uitslag in., puistjes, blaas- jes o. tnv, Milbig, bijv. nw., \'L. mietig.
Milcb, (-e) 1. melk v.; die erste •
nuch der Geburt, biest v.; süsze -, zoele melk; saure -, zure melk; gcronnene • dicke of gcslandene-.geronnen, gestrem- de, gekappelde, dikke melk; nul Wasser verminkte -, waler en melk; die - abrahmen, de melk afroomen; ausxehen wie \' uti\'t Blut, er uitzien als melk en bloed, er gezond uitzien; (fig.) er hal viel in die • :u broeken, hij ziterwarmp- jes in.heefi heel wat in de melk te brok- ken; 2. witte bij ».; 3. (van visscheti), |
||||||||||||||||||||||
|
hom v.; (PI.) witachtig, melkachtig sap0.;
(Konkk.)Z. Mandelmilch; (Apoth.) plan. lenmelkv.; (Wijng.)untercrliebenFrtue* \', wijn 111., die om de Lievevrouwekerk te Worins groeit. Milch-aohat, (-(e)s, mv. -e) m.
clkvvitte agaat 111., jaspis m.; \'ader v.
(Onllk.) inclkader v.; —gang 111. borst- kanaal o.; \'ahorn m. witte ahorn m.; -un- slalt v.. Z. Milekerei; -arehe v., Z. -bml; • arlig bijv. nw. melkachtig; -asch 111., Z.
schüssel; -mu/F«M 111. (Gen.) zogvloeiing v.; -auge o. ((Jez.) mei koog o.; -bad 0.
uielkbad o.; •Inilni v., Z. -strasze; -barl 111. zacht baar, dons o.; 2. melkbaard, uiclkiiiiiil in.; \'kittig bijv. nw. weinhj «f geen baard hebbende; junqer —er Mensch, /.. -bart (2);-baum m.,Z.-a/iarn; 2. bergahorn 111.; 3. Z. Ilerzbaum (I); •beballer 111. mellii.it o., uielkton v.; 2. (Onllk.) — ol -behüttnisso. niclkvat n.; •blattern v. mv., Z. Kuhiocken; -blumt r. iiielkbloein v.; 2. Z. -kraut (1); -bool o. \'Nat. hist.) kleine, melkwitte mossel brannlicein 111. uit dierenuielk he- reide brandewijn in.; -brei in. tnelkpap v., brij v.; \'brelzel v. melkkrakcling in.; •brod, \'krödeken o. kadetje o.; -6ru- Jer 111. zoogbroeder m.; 2. (Scherts.) \'t. •esser; -bruderscha(t v. zoogbrnederscliap o.: -brühe v. nielksans v.; 2. (Looi.; zwakke loogsaus v.; -brunnen 111. water- put 111. om de melk frisch te houden: • brust v. nielkborst v.; (fig.) blanke boe-
zein 111.; —oonj 111., Z. -adergang;-chal- ceduit 111. melkwit kwarts o.; -eur v. iiielkkuur, genezing v., geneeswijze v. door bet gebruik van melk; -dieb m. melkdief 111.; 2. (Nat. bist.) bleekgele vlinder ui.; \'distel v. vrouwendistel v.; 2. Z. ilariendislel; -drilse v. melkklier v.; 2. Z.Brustdrüse;—nader v.slijmklier- ader v.; -eimer m.. Z. Melkeimer. Milchen, bijv. en b. melkgevend;
e Kult, melksche koe, melkkoe, melk- gevciide koe; 2. ni. zelfst. (Hl.) wilde mosterd of mostaard m. Milchen, (milckte.gemilckl) o.ww..
111. //. tuulk geven; (I\'l.) melksappig zijn; 2. bedr. ww., Z. metken. Milcher, (•»•, mv. Mileker) m. bom-
uier 111. Milch-essor, (-essers, mv. -esser)
m. melkelcr, papeter 111.; -essig m.melk- azijn m.; -farbe v. melkklenr v.; 2. uil melk vervaardigde verfstof v.; -farben, •furbig bijv. nw. melkwit, rnelkkleurig; (Juw.) melkwit; -fass,-fassrken o. oielk- vat o., melkton v., inelkvaalje o ;2. (I\'l.) Z. -glöckchen; -ferkel o. speenvarken o„ •fieber o. (Oen.) inelkkoorts, zogkoorls \\.\\ \'/laden 111. roomtaart, melkvla v.: -fla- sclie v. melkflesch v.; -fleisch o. kalfs- zwezerik 111.; -flor ni. effen of glad krip o.; -frau v. inelkvrouw, ruelkbnerin v.; •friesel o.zngkoorts i.;-gang in. (Ontlk.) chijlvat o.; 2. melkkanaal, zngkanaal o.; •gebend bijv. nw. melkgevend; 2. (I\'l.) melksapgevend; \'gefass o. melkvat o., melkton »., vaatwerk o. voor melk; 2. (Ontlk.) cliijlvat.inelkvat o.;-je/do.melk- geld o., opbrengst v. van de melk; it.geld |
||||||||||||||||||||||
|
h
|
3
|
uurders, bewoners, mv. van een lihui -
|
||||||||||||||||||||
|
buis.
Miethling, (-(e)s, mv. -e) huun
ling, luonbcdieude ni.; aluin • handel». baatzucht ig.op loouzoekende «ijte;-strou Dl. huurlingen, loonbedienden in. mv. Mieth-lohn, (-(<0») "i. buurloon
o., huur v.; -lustit) bijv. nw. huurliislig, |
||||||||||||||||||||||
|
Mil. 857
|
|||||||||||||
|
Mil.
|
|||||||||||||
|
Mil.
|
|||||||||||||
|
o. voor melk; -gtlle v. inelkeimner in.;
•geschirr o. vaatwerk o. voor melk; -ye- sektrnM v. zweer v., gezwel o. aan de tepels; 2. ïnelkbevallend gezwel o.; -ge- sicht o. (gemeenz.) kinderachtig gezicht o.; -getcölbe o. nielkkcldcr m.; -gieszrr in. melkgieter in.; -<//us o. wil glas, iin.lk- wit glas o.; 2. melkplas o.; •gldckrhen o. (I\'l.) blauw herfstklokje o.; 2. (Heelk.) wrat v., tepel m.; -grind m., Z. schor f; •i/rülze v. grutlenmelk v.; •haar o. vlas- liaar, dons o.; — bekommen, liaar krijgen; —raupe v. harige rups v.; -hufcn lil., Z. -/o/\'/"; -\'iurn Dl. inelkpis v.; 2. pisvloed ui.; -/mu.« o. melkhuis o.; -/<an( v. melk— vlies o., room in.; (van een persoon), ii\'er blanke hnicl v.; -liirsa v. melkgierst v.; -liul 111., Z. -aich, •pfanne. Milchicht, bijv. nw. melkachtig,
naar melk gelijkend; -e Eigenschaft der fflanzen, melksap geven o. der planten. Milchig, bijv.nw. inelkgevend, melk
bevallend; (I\'l.) melksap bevallend. Milch-jaspis, (onb.) rn.,Z.-arAu«;
•kalfee 111. kollie v. met melk; -kalb o. melk kal f, zuigkalf o.; -kalzeilon 111., Z. •chalcedon; •kammer v. melkkamer v.. melkerij v.; -kanne v. melkkan v.; -kase 111., Z. lialimkase; •kurpfen 111. homkar- per ui.; -keller m., Z. -geitölbe; •kern 111. room 111.; -kessel m. melkketel m.; •kilt 111. mei zure melk toebereide kleef- stof v.; -knabe 111., Z. -barl (2); -knolen 111. melkknobbel 111.; -koch 111. (Kookk.) gebak o. uit melk en eieren, flensje o., omelet v.; -kosl v., Z. spatie; 2. inelk- kosten 111.; -kraul o. melkkruid o.; -/.1-117 111. melkkruik v.; .kryslall m. melkwit glasachtig kwartskrislal o.; -kü- hel 111., Z. \'geile; •kutken m. inelkkoek ui.; -A»fc v. melkkoe, melksche koe v.; •kumnie v., Z. schüssel; -kur v., Z. -eur; -/«4 o. melkslremsel o., leb ol\' lub v.; •Inmm o. zonglam o.; -luu bijv. uw., Z. •warm; -leiler in., Z. -gang. Milchlich, bijv. nw. melkachtig.
Milchling, (-(e).s, int. -e) m.zui-
Beling m. en v„ dier o., dat gezoogd wordt; it. Z. Sdugling; 2. (PI.) kleine meikampernnelje v. Milch-linse, (-n) v. melkwitte
lelschelp w.-löffel 111.nielklepel,paplepel in.: •m&iehen o. melkmeisje o.; -magd v. nielkmcid v.; -mann m. melkboer, rnelkverkuoper in.; -markl m. uiclkinarkl v.; •mou o. melkina.-i 1, kan v. melk; -maul 0. (geineenz.) melkiniiil in.; 2. Z. -esser;
•meierei v. melkerij v.; -meiier m. melk- tneter in.; -millel o. lepeldopje o., werk- tnig o. ter verlichting van het zuigen; •mortel m. met zure melk aangemaakte kalk v.; -mus o., Z. -brei; -maschel v., Z. Miesmuschet; -napf 111. iiielkkom v., melknap m.; •nopfehen (verk!.) o. melk- kopje o. Milchner, {•$, mv. Milchner) 111.,
1. Milt her.
Mileh-niedel, (-«) v., Z. -ruhm;
•opal 111. naar hars gelijkend in water doorschijnend wordend kwarts o.; •pacht 1. &, Z. Kuhpachl d/v •ptterling in. wilde peterselie v.; -pflanze\\. wolfsmelk,ezels- |
|||||||||||||
|
melk, hondsmelk, euphorbia v.; -pocke
<ƒ• v., Z. Kuhpocke dj-; -porzellanc v. melk- wiltc porcelcinschelp v.; -pulver o.m*lk« poeier o.; 2. melkafvoerend poeder o.; •pumpe v. borst glas o., zngpotup v.; -gunrz 111. melk kwarts o.; •rahm m. room 111.; •rakmig bijv. nw. roomachtig, boterach- lig; -reic/i bijv. nw. veel melk gevende; •reis 111. rijst v. met melk; •rödel 111., Z. Löuenzahn; •rtkreken, -röhrlein o. (O111- Ik.) uielkhuisje o.; -ni//r v. ontsteking v. met slijmdiarrhee; -soft 111. melksap o., chijl v.; (I\'l.) melkwit sap o.; (tien.) chijl v.; —bereilung v. afzondering v. der chijl; •saphir 111. helder witte saffier 111.; salie v., Z. •schüssel; -sauer bijv. nw, zoo znurals gestremde melk; (Schei* k.) inelkzuiir; —et Salz, melkzuur zout: sauger 111. melkzuiger 111.: 2. (Nat. lust.) geitenmelker 111.; silure v. melkzuur o.: schaf o. melkschaap, inelkgevend schaap o.; scliale v. melkschaal v., iiiclkschotcl m.; schatter 111., Z. -fteber; scltnee m. (Kookk.) geklotste melk v.; -!s)chokolade v. melkchocolade v.; •schor/ 111. melk- korst v.t slijiiiige dauwworui m : •trhnt- ten 111. hui, wei f.;schrank 111. nielkkast v.; -schiissel 111. melkscliolel 111., inclk- koui v.; •schaalle »., Z. -\\nuger (Nat. hist.); schwamm 111., Z. Milchling (2. I\'l.); \'Schudtt o. zog of zeng i.;-schnesler v. zoogzustcr v.; scifev. (Schild.) inclk- witte zeep v.; -sei/ie v. melkzeef v., zijg- doek 111.; il. filtreeren o. van melk; -sieb o., siehe v. incIkzeeT v., zijgdoek 111.: •sohn 111. voedsterkind o., pleegzoon 111.: speise v. melkspijs v., melkkost m.; er tiebl die —n, hij houdt veel van melk- kost; -staar m. (Gez.) witte staar v.: •stander 111., Z. -fass; slem 111. melk- sleen 111.; 2. wit marnier o.; •stem 111. witte vngelmelk v., vcldajuin m., aard- noot 1.;stock ni.leeuwcntaml t\\\\.;-slrahl 111. melkslraal 111.; slrasze ». (Sterrenk.) melkweg 111.; (Handw.)— in der Hand, melklijn v.; -slrotn 111. stroom 111. melk; •slück o., Z. -fleisch; sappe v. melksoep v., melkkost m„ pap ?,; (fig., gemeenz.) wie eine — aussehett, er zeel\' bleek uil- zien; -lopf in. melkpot 111.; -lrattk m. nielkdrank m., melk v. met brandewijn, advocaat v.; •titelt o., Z. -seihe; -lüiirh< v. melkkalk, met melk aangemaakte kalk; •tttttke v. melksaiis v.; •eerselzung v.melk- verplaatsiug v. Milchviehzuchttreibend,
bijv. nw. weiden voor melkvee heb\'
bende, melkbeesteii houdende. Milch-warm, bijv. nw. lauw
•Witter o. hui, wei v.; -tcarze v. tepel m. prani v.; •weg Dl.weg m.der iiielkvrouwcn; 2. Z. •ttratze; -iceib o., Z. -(rau; -wcin 111. melkwïjn 111.; •weisz bijv. nw. melk- wit, zoo wit als melk; -teerk o. zuivel o., melkkost in., melkspijs, pap v.; •wirlk schaft v. inelkbereiding, melkerij v.; •icundkraut o. inuurhavikskruid o.; -tcurz(el) v., Z. -kraul; 2. schorseneer ».; •tin» 111. melkpacht v.; it. belastin van vreemde kraamvouwen; -zucker 111. melksuiker v. Milcbzucker-sauer, bijv. nw
|
es Salz, melksuikerzuur zout; •«dure
v. melksuikerzuur o. Mild, (-er, -(e)st) bijv. nw. (van
leder), zacht, lijn, lenig; (van metalen), zacht, rekbaar, broos; (Bergw.) -er Gang, zacht, broos; (van spijzen), fijn, aan- geoaam, streelend; (lig.) (van het we- i.er &), aangenaam, zacht; (van eene straf), zacht, gering, toegevend; -es Liiiheln, welwilllend, goedaardig; (La- keub.) -v Preste, kleine pers om laken koud te persen en te glanzen; -er t\'iirst, goedaardig, welwillend, zachtmoedig, weldadig, vrijgevig; -e liegierung, zacht. mild; •er Geber, mild; seine -e Haai au/lhun, zijne milde hand openen; -e Gaben, milde, groote gaven; -e Sliflun- geit, weldadise inrichtingen; 2. (w. i. gebr.) vroom; Lnditig der -e, l.odewijk de Vrome; (gemeenz.) - atts andrer Leute Stekel, riemen snijdend van eensander- mans leer. MildO, v., z. 111. zachtheid, fijnheid,
leederheid, rekbaarheid, liefelijk beid, aau- genaainheid v.; (van metalen), rekbaar- heid v.; (van eene ziekte), goedaardige beid v.; Si. toegevendheid, zachtmnedig- .ii-i.i, welwillendheid, goedaardigheid, vrijgevigheid v. Milden, (mildele, gemildel) bedr.
ww.. Z. milder». Milder, (-s, mv. Milder) m., Z.
Heilet: Milderer, (-s, mv. Mtlderer) 111.
verzBchler, trooster, leniger m. Mildern, (milderle,gemtlderl) bedr.
ww. die Schnierzeit -, verzachten, leni- geu, maligen, bedaren; eine Slrafe -, verminderen, verzachten; dat Weiter -, doen bedaren; Forderuiigen -, venniii- deren, matigen, lager stellen; Jte Slimme -, verzachten, verlagen; (Schild.) eine Furbc -, verzachten, flauwer maken;•des Mtttel, Z. Mildcrttiiij.tmittel; 2. wed. ww. sich -, zachter worden, matiger worden, bedaren. Milderung, (-en) v., Z. mildern;
it. (van bel weder), verzachting v.,zach- ler worden o.; (van een eisen), maliging v.; (van hartstochten), doen bedaren o.; (van kleuren), verzachting, verflauwing v.; (fig.) (van eene uitdrukking), vcr- zachting, verbetering v.; sutisdruck Dl., suorl o. verzachtende, verseboonende uitdrukking v., euphemisme o.; -smillel o. (Gen.) verzachtend middel o. Mildgebig, (-er. st) bijv. en b.
milddadig,met mildheid gevende;-Acrii</ bijv. nw. goedhartig, welwillend, welda- dig. liefderijk, medelijdend; -keil v. goedhartigheid, welwillendheid, mildda- digheid v., medelijden o. Irlildigkeit, v. zachtheid, mild-
heiil, milddadigheid v., Z. Milde. Mildiglich, bijv. nw. goedig, lief-
derijk. mild. vrijgevig. Mild-reich, (-*-, st) bijv. nw.
mildrijk, zeer zacht,zeer toegevend, zeer liefdadig; •Ihilig bijv. en b. milddadig, mededeelzaam, hulpvaardig; —kei! v. mildheid, milddadigheid,niededeelzaani- heid, hiilpvaaniiglieiil v.; -thatt 111., Z. |
||||||||||||
|
Min
|
Min.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
858 MM.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
niiltgeest m.; -farn o., Z. -kruut; -gc
llechl o. (Ontlk.) miltvlechl v.; -grimm darmsband m. (Ontlk.) millligauient o. Milzicht, bijv. nw. millachtig, op
milt gelijkende. , Milzig, bijv. nw. eeue milt heb
bende, Z. milzsuclitig. Milz-krank, bijv. nw., •sücktig;
•krankkeit v. miltziekte v.; 2. sucht; •krant o. millkruid o., steenvaren •telire v. millleer, leer v. tan de milt, •mitlel o. middel o. tegen miltziekte; |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Slehlthau; -ztug o. (Bergw.) zachte lei-
stern m. Milemaler, (-s, uk. Milemaler)
m. kapel v„ vlinder m. Miljolum, (-ar, mv. Miliolen) o.
puisiji», korrellje o. aan het oog, slronljc o. Milit&r, (-(e)t, mv. -c) in. krijgs-
inaii. soldaat, militair UI.; \'2. (-s) o., z. in.krijgsmansstaiid, krijgsstand m.,krijgs- wezen, leger o., troepen m. mv. Milit&r-akademie, (,-en) r.
militaire academie v.; -arlz m. ollicier van gezondheid; -beamler m. militair be- amble,krijgsbeaniblein.;-dir«s/m.krijgs- dienst. militaire dienst m.;ini —e steken. in dienst staan; :u Mitilar- und Cieil- diensten getekiekt, overal toe geschikt: •grenze v. militaire grens v.; •intendant m. krijesnpzichter ui. Militarisch, bijv. en b. tot den
krijgsdienst behoorend of daarop belrek- ,\'.in-\' hebbende. *lssoldaat, militair. Militar-oberarzt, (-»rzies, mv.
•arzte) m. chirurgijn-iiiajoor ui.; -orden
in. militaire (ridder)orde v.; •p/licklig bijv. nw. dienstplichtig, tot krijgsdienst verplicht: schule v. krijgskundige school, soldateusdiool, militaire school f.;stand in. krijgsstand, soldatenstand, militaire stand m.; er uird sich dein —e widmen, hij zal zich aan den krijgsstand wijden •ueti-n o. krijgswezen o. Militz, (-e»,mv. -e) in. (I\'l.) honds.
gras o.; süszer -, bies v.; fahclier • cipersras o. Miljz, (-en) v. militie, landweer v.,
krijirsvolk o. Milizenzug. (-iiifl(e)*,iiiv.-iöoe)
m. loting v. voor de militie. MUI, (-s) o., z. m. puin o.,afval m.,
opveegsel, vermolmd goed o. Millüirdo, (-«) v. duizend nul
hoen, milliard o. Milliaxium, (-*, mv. MiUiariat)
o. mijlpaal in. Millich, (•(*)*, mv. -e) o., Z. Mil
ellen (I\'l.) Millign, (-«n) v. millioeu o.; iau-
send -en. \'L. Milliard. Millionar, (-s. mv. -e) m. schal
rijk man, millioi nair ui. Millignenweise, bijw. bij mil
lioent-n.
Milligner, (-#, mv. Millioner) ui
niillioen, millioenlal o.; 2. Z. Milltvndr. Milroso, (-«) v., Milroser,
(•ten, mv. -ser) m. (Hand.) milrei 1000 reis, Portugeesche munt. I.ïilz, (-t\'«) v. milt v.; die - sticltt
iku, de milt steekt hem; tl. (Veea.) milt gezwel o. Milz-ader, (-«) milladerv.;2. »al-
vatelader v.; -arznei v. geneesmiddel o. legen miltziekte; -aum\'/i«i/i m.nilsiiijden ». der milt; •balsam m. balse;n in. tegen miltziekte; -beschreibuny v. inillbe-chi ij- vinï v.; -beschicerde, -bescluceruinj 1. miltziekte, pijn v. inde milt; -blulader v. miltldoedader v.; -brand m.ontsteking v. ^au de milt,miltvuur o.; -bruch ui. milt- breuk v.; \'drüse v. nnltkleur \\.;-ent;iin- (htn\'j v. inillontsteking v.; •etseuz v. |
men; (Bord.) minderen, minder steken
nemen; 2. wed. ww. sich -, arnemen, minder worden; der Schmerz mindert sich. de pijn neemt af, wordt minder. Mindernadel, (-«) v. (Bord.
mindernaald v. Minderung, v., Z. mindern; ii.
mindering, vermindering, afneming v. Mi\'.der-zahl, (-en) v. mindei-
heid v., kleinste getal o.; -zeichen o. (Al;\'.) aftrekkingsleeken o. Mjndest(e), bijv. nw. (overlr. tr.
van menig), miusl, kleinst, geringst; er hut nicht die - Einsickl, hij heelt niel hel minste doorzicht, hij begrijpt niels; er ueisz nicht das -, hij weel volstrekt niels; nicht im -»,in helminst niet,vol- strekt niet, geenszins; aufs - of;um -n, op /ijlt iiiinsi, voor hel minst, minstens. Mindest-bietender, m. minsi-
bleJemlc, laagst biedende ui.; -forderml
bijv. uw. bet minst vragend. MindestODS, bijw. minstens, ten
minste, voor hel minst. Mine, (-«) v. (Bergw.) uiijn,sleeii-
iiiijn, metaalmijii \\.\\ (Krijgsw.) kruil- mijn, mijn v ; clnc - graben, eeue mijn aveu; (lig.) heimelijke toeleg ut., ver-
borgen middel o.; alle -«springen lassen, alle mogelijke middelen aanwenden, alle middelen in hel werk stellen, alle zeilen bijzetten. Minen-aste, m. mv. (Mijnw.)
mijntakken ui. mv.; -a.»/e o. mijuput m.; •biene v. mijnhij v.; -brunnen ui., Z. •schacht; •compass ui. mijii(werkcrs)- kouipas o.; -eute v. inijnuil ui.; -yunfi ui. mijngang m.; -yewebe o.,Z. -syslem; •qralier in. mijiigraver, mijiiweiker in.: • hals m. inijulrechter ui., ingang ui. lol een mijngang; -hcrd in. mijn haard m.; •kammer v. uiijnkamer v., mijnkelder ui.. kruitkamer ». der mijn; -ladu»g v. laden o. eeuer mijn; •ofen in., Z.-kautmer.-raupc \'/.. •tcurin; •tckackl ui. mijugrocf. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
9
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
•p/laster o. miltpleister v.; satbe v. milt
zaif v.; •tcklagader v. millslngader v.; •slechen o. steken o. van demill; -strant/ m. (Ontlk.) miltstreng ?.;suekti. milt zacht, zwaarmoedigheid v.; sücktig bijv. nw. niiltzuclilig, zwaarmoedig; der—e, •suclitkng ui. miltzuchtige, zwaarmoe- dige m.; -vcrstopfung v. verstopping v. van de milt; -uek o. millpyu, pijn v.aan de milt; -:etle v. miliweefsel o.;-zerglie- derung v. miltonllediug v. Mime, (-«, mv. -«), Mimus,
(oub.) in. kluchtspeler, grappenmaker, paiitomiuiespelcr, paiilomiiiiist ui.; il. looneelspeler, acteur ui. Mimcn-dichter, (-dichter$, mv.
•dichter) in. dichter ui. vau tooneelsluk- keu; -jambe v. vrije, ontuchtige jambe, mimijambc v.; schreiber ui. schrijver ui. vau tuoueeleii. Mimesis, (oub.) v. namaken, na-
apcu o. der gebaren. Mimik, «., i. m. gebarenkunst, ge-
barenleer v., gebarenspel o., mimiek V. Mimikor, (-s, mv. Mimikcr) m.,
Z. Mime. Mimisch, bij», en b. tot de geba-
reiikuust, tot de looneelkiiust behooren- de; -e Tinze, pantomimen v. mv. Mimgse, (-«) v. kruidje-roer-mij-
niet o. Minaccigso, bijw. dreigend, oj
dreigenden loon. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Minaret, (•(«)*, |||V- -\'«) "\'• mos-lniijuschachl v.; spimie v. inijnspin
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Iricliler ui. mijiitrechler UI., uiijngat o.;
•icurin ui. mijuworui ui.; -:weig m. mijn— lak m. Miner, (-«) v., Z. Erz.
Minci\'iil, (•(«)«, inv.Jfj«»raWe»)o.
mineraal o., delfstof, mijustof v. Minoral-alkali, (-», mv. -s) o.
gedegen alkali, fedegen loogzout o.;•bad
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
keetoren, minaret ui.
Minder, bijv. en b. (vergr. ir. van
menig), minder, kleiner, geringer; er hal - als ich, hij heefl ïniuJer dan ik; -reich, •int, niet zoo rijk, niet zoo goed; die -c Zakt, het kleiner getal, de minderheid; sein lintder isl es nicht -, is hei niet minder; \'2. jonger, minderjarig. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Minder-brüder, in. ruv. (kerk.lo.miniraalbado.;-6fauo.vvonderblauwo.
(Jcscb.) minderbroeders,!\'\'ranciscaiienm.l Minsralhaft, bijv. nw. delfstof\' uv.; -einiiultmc v. vermindering v. der achlig, uelfstidl\'elijk,
ontvangsten; -gut bijv. uw. vau minder Minerailien-cabinet,(-(«)«,mv.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
ocde hoedanigheid, niet zojgoed
lig bijv. nw. van minder eringere waarde. Minderheit, (-en) v. minderheid
v., geringer aantal o. Minder-herrscaaft, (•«») v.
heereu ui. mv., welke op rijksvorsten\' |
\\-e) o., -SaiBmlUUg, (•m) v. kabine
o., verzameling v. van delfsioll\'eii; \'kunde
v.delfstofkunde,kennis v. derdelfstoffeu.
Mineralisatign, [•en) v. verert-
sing, versteen ing v., overgang m. tol een
mineraal, iiiineralisalie v.
Mineraliseh, bijv. nw. delfstol)e-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
vergaderingen geene slem beoliën; -j>dA-llijk,j!rlshoudend, mineraa\'
6»|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
eralisirie,mi-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
n
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
keit v. minderjarigheid, onmondig»\'neratisirl) o. ww. .ererlsen, versteenen,
beid v. overgaan tot metaal, iniueraliseeren. Mindern, (mindcrie, ijemindert)\\ Mineral-kermes, (onb.) m. met
bedr.ww.daai Einkommen -, verminderen; zwavelwaterstof \\ ui bonden spiesgla(n)s
die Hrafle -, veriiiinderen, doen alu«- o.; -krijslall ril. delfslotlelijk kristal o. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mir. 859
|
|||||||||||||||||||||||
|
Min.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Min
|
|||||||||||||||||||||||
|
vergadering v. der ministers; -crisis m.
iniuisteriéele crisis v. Ministeriel, ministeriell,
bijv. nw. ministerieel, van wege bet mi- nisterie. officieel. Ministerialen, m, mv. predikan-
ten m. mv., welke zitting hebben iu bet ministerie nf in het consistorie. Ministorium, (•», mv. Ministc-
rien) o. ministerie, kabinet o.; - des ln- nern, der ausitdrtiyen Angeleyenheiten, der Jusliz, des Handels, minister m. van binneiilandsche zaken, van )iuilenlaud- sebe zaken, van justitie, van koophan- del; 2. gezamenlijke geestelijkheid v., consistorie o. Minister-prasident, {-en, mv.
en) m. minister-president m.; -rath m. ministerraad in.; -residenl in. minister- resident m.; •wechset ui. ministeriêele verandering v, Ministrant, (-e«, mv. -en) m.
misdienaar, koorknaap ui, Ministriren, (minislrirte, mini-
sliirt) o ww. den dienst bij de mis waar- nemen. Minium, (-j) m., z.m.,Z. Mennig.
Minke, (-«) v. voetangel m.; (Sp.)
pinker in. Minken, [minkle, grminkl) o. ww.
piukenspel spelen, met springslokjes spe- len; 2. bedr. ww. verminken, Z. rer- tlOmmeln. Minkenspiel, (-(r)»-, mv. -e) o.
pinkenspel o.
Minne, v„ z. m. niin, liefde v.; -
verkehrl die Sinne, de liefde maakt blind; (lig.) minnelijke schikking v.; die • »er- suclien, tot eene minnelijke schikking trachten te komen; 2. beminde, geliefde v.; 3. een visch van bet karpergeslacht, cyprinus aspius. Minne-barde, (-n, mv. -n) m.,
Z. slinger; -baum in. siriuin m.; -briel in. minnebrief, iieldebrief ui.; -briefchen o., Z. Liebesbriefchen; -dicliler m., \'/.. sanyer; -[euer o., Z. Liebesfeuer; -yeh- rend bijv. nw. min begeerend, liefde eischeud; -ylück o., -yolt in., -götttn v., Z. Liebesglück d/\\ Minnehaft, bijv. nw. beminueus-
waanlig, aanminnig, aanvallig. Minne-hof, [-hofei, mv. -höfe)
m., Z. Liebesho/; -hold bijv. nw. der min genegen, schoon door min; -kuss ui., Z. Liebeskuss; •litd o. minnelied o.; 2.lied, gezang o. eens minnezangers; -/oA,i in.. •prei» m. loon o., belooniug v. der min. Minnen, (mina/e, yemiimt) bedr.
ww. minnen, beminnen. Minnor, (-s, mv. Minner) m. min*
naar. vrijer rn. Mjnnerin, (-nen) v. minnares, be-
iiiin.Ie, vrijster v. Minne-sang, (\'tang(e)t, mv.
•sünge) ui. minnezang iu , minnelied o.; -sauger,-singerm.ininnezancer m., Zwa- bisclic dichters onder de Molieiistanlen van 1138 lol 1347; •smgerei v. de min bezingen; 2. wijze v. van zingen der mm- nezangers; (i. k. bet.) slecht minnelied |
o.; -told m., Z. -/o/in; söldner m. hij,
die zich bij een meisje tracht bemind te maken; -lhat v. minnedaad.door de min ingegeven daad v. Minniglich, (-er, -st) bijv. en b.
aanminnig, aanvallig, beminnelijk, aan- genaain; 2. liefelijk, vriendelijk, goedig, minzaam, teeder. Minor, (-s, mv. -e) m. jongere,
kleinere m.; (Bed.) tweede lerm m.ccner sluitrede. Minorativ, bijv. nw. licht afdrjj-
vend. oplossend. Minorgnn, bijv. nw. minderjarig,
onmondig. Minoronnitat, v. minderjarig-
heid.oiiiiioudigheid v. Minori(s)t, (-e«, mv. -en) in.
geestelijke ui. die de mindere wijdingen heeft ontvangen;2.minderbroeder, Kran- ciskauermunnik of geestelijke m. Minoriti.it, v. minderjarigheid, on-
mondigheid v. Minotaur, [-en, uiv. -en) m. (Ka-
bell.) siieiniensch, minotanrus m. Minsel, (-i, mv. Mmtel) o. poesje,
katje o. Minuend, (-(e)s, mv. -e) o., Z.
Abzugszabl. Minus, voorz. (Alg.) min, minder,
verminderd met, minus; 2. o. zelfst. (onb.) minus, ie kort; il. aftrekkings- teeken o. Minuskel, (-n) v. (Schoonschr.)
kleine letter v. Minute, (-n) v. minuut v.; zehn -n
auf acht Uhr, tien minuten over zevenen; (fig.) oogenblik n.; (Houwk., Meetk.) minuut v , ,-\'„ graad. Minuten-genuss, {-genusses,
mv. -getiüsse) in. kortstondig, vluchtig genot o., korte genieting v.; -ylas o., Z. Logglai; -lint v., Z. Loglien; -rud o. rni- uuulrad o.; -ri»g in. minuulring m.; -{sand)uhr v. minniit-zandlooper m.; •uhr v. horloge o., klok v. met een nu- nuutwijzer; -neiser in. minuutwijier in.; —uerk o. rad werk o. van den iiiinuill- wijzcr; -zeiger in.. Z. -ueiser. Minutien, Minuterien, v. mv.
kleinigheden, beiuelingen, beuzelarijen
v. mv. Minutlich, bijw. elke minuut, tel-
kens. Minze, (•*) v. (verkl. Minzchen o.)
(I\'l.) katje o. Mir, voornw. (3e nv. van icA), mij,
aan mij, voor mij; er kam ;u -, bijkwam lot mij; - yab er es, hij gaf hel (aan) mij; er kaufte es -, hij kocht het (voor) mij; uli daclite bei - selbst, ik dacht bij Ulij zelvc(n); (gemeeiiz.) - uiehls, dir nichts, zoiidercoinplnnenteii, zonder veel omslag. Mirabelle, (-«) v. (ïuinb.) kleine
roodachtig gele ui bruine, romle pruim, mirabelle v. Mirabellenbaum, (-baum(e)s,
mv. -bdume) m. mirabelleboom rn. Mirabilicn, v. mv.wondereii, wou-
derlijke dingen o. mv. M)raculpa, bijv.nw.,Z.uuitdcrbnr.
|
||||||||||||||||||||||
|
Minoralgg, (-en, mv.-en) u.erts-
kundige, delfslofkundigc, iiiiueraalken- ner. inineraloog mi. Mineralogie, v., z- m. delf«tof«
kuude, erlskuiide, kennis v. der meUlen, mineralogie v. Mineralggisch, hij», en b. delf-
|
|||||||||||||||||||||||
|
sl
|
70
|
ofkundig, de delfstofkuiide betreffende,
|
|||||||||||||||||||||
|
mineralngisch.
Mineral-purpur, (•$) m„ z. in.
mineraalpurper o.; -ijuelle v., Z. Miner- quelle; -reich o. rijk o. der delfstoffen, delfstoffenrijk o.; -wasser o. mineraal- water, bronwater o. Miner-bad, (-6u</(e)s, nw.-bdder)
|
|||||||||||||||||||||||
|
o. mineraa
|
87
|
lbad o.; -kenner in., Z. Minc-
|
|||||||||||||||||||||
|
rulog; -<iuelle v. inineraalbron, gezoiid-
heidsbron v.j • sammluny v., Z. Minera- liensammlung. Minorva, v. (Kabell.) Minerva, l\'al-
las, godin v. der wijsheid. Minerven-fest, (-(e)s, mv. -e)
o. feest o. ter eere vau Minerva; \'tempel ui. tempel in. van Minerva. Mineur, (-s, mv. -e), m. uiijngra-
ver, mijnwerker, bergwerker, bergman, mineur in. Mjngel, (-s, mv. Miugel) o. (Hand.)
mengel o., 2 pinten. Mingmangeln, (mutgmingeUe.
ijeminymdnyetl) o. ww. stotteren, stame- len. Miniatur, (-e«) v. kleiu- of fïj 11—
schilderkunst, miniatuurschilderkunst v.; il. afbeelding v„ portret o. in het klein; •maler m. kleinscbilder, slipscbjlder, mi- iiiatuurscbilder rn.; -malerei v. klein- sehiliieren, iiiiiiialuurschildcren o. Minima, {Minimen) v. kleine noot,
balie maatnool v. Minime, (•», mv. -«) m, (kerk.
liegen.) minste broeder, Faulinermoii- nik in. Minimen-farbe, (-«) v. don-
kere kleur v., donker bruin o.; -farbiy
bijv. nw. donkerbruin. Minimum, (-s, mv. Minima) o.
kleinste grasd in. van vermindering eener gr^tlieid, geringste, minste prijs rn., kleinste loon o., jaarwedde v., ruiui- uiuin o. Minirameise, (-«) v. werkluier,
graafiuier v. Miniren, (minirle, minirt) bedr.
ivw. (Vest.) oudermijneii,uitgraveii,inijn- gravan, mijnen aanleggen. Minirer, (-s, mv. Mtnirer) ui., Z.
Mineur. Minir-eule, (-«) v. graafuil m.;
•kunst v. mijnwerkerskunst *.; -pflug m. grondploeg, mijnploeg m.; spinne v.iuijn- >pm, aardspin v. Minister, (-s, mv. Minister) in.
minister, staatsdienaar, gezant,secretaris ui. van staal, hond! o. van een departc- inent; erster -, eerste minister, prcsidenl in. van den ministerraad, premier in.; - der Jusliz, minister ui. vanjustitie,zegel- bewaarder ui.; (in K.) lord-kanselier m.; becollmüchligter -, afgezant, gevol- maebtigde ui. Minister-conferenz, (•»»)
|
|||||||||||||||||||||||
|
Mis
|
|||||||||||
|
Mis.
|
|||||||||||
|
860 Mis.
|
|||||||||||
|
Missbeobachten, (beobachiete
miss, misbeotiachlet) bedr. ww. verkeerd opmerken, zioh vergissen; 2. miskennen. Missbessem,(besserie miss, misj.
gebessert) bedr. ww. verkeerd vcrbeie. ren, slecht verbeteren, verergeren, ver- slimnieren. Missbieten,(Ao( mut,mistgebolen)
bedr. ww. onr. te weinig bieden, etn verkeerd bod doen. Missbild, (-(e)«. mv. -er) o. mis-
vorind beeld o., mismaakte figuur v. Missbilden, (missbitdele, missbil-
det en gemissbildet) bedr. ww. verkeerd namaken, misvormen. Missbildung, (-en) v. misvor-
ming. misvormdheid v. Missbilligen, {missbilligtc, mtss-
billigt en gemissbiltigt) bedr. ww. af- keuren, misprijzen, wraken, beddlen, vernnrdeelen; -d, misprijzend, afkeurend Missbilliger, -in, afkenrder ui.,
nfkeiirsler v., hij, zij die afkeurt, inis- prijsl &. Missbilligung, (-en) v. afkeu-
ring, veroordeeling, wraking v. Missbinden, (band miss, missge-
blinden) bedr. ww. onr. verkeerd binden. MiSSbitten, (bal miss. mtssgebc-
len) bedr. ww, onr., Z. felilbillen. Missblech, bijv. nw. bleek van
honger, verschoten, verkleurd. Missbraueh, (-(e)s, mv. .tfiv..-
brauche) m. misbruik o., slechle ge- woonle v.; - co» etie. machen, misbruik maken; 2. ontaarding v., onrecht o., schending v. Missbrauchen, (missbraueh te.
miishrauihl eu gemissbraucht) bedr. ww. fine Snche -, misbruiken, verkeerd ge- hruik maken van, misbruik maken van; ein Madchen -, schenden, verkraclilen. nnteeren; den Namen Gattes -, mislirui- ken, ijdel gebruiken; einen ileitsclien -. bedriegen. Missbrauchlich, bijv. en b. mis-
bruikeml, misbruik makend van, abusief, verkeerdelijk. Missbund, (-bund(e)s, mv. -bii»-
de) m., Missbdndniss, (-«, mv.-e\' o. mishuwelijk, huwelijk o. lusschefl
twee personen van ongelijken stand. Misscredit, (-(e)s, mv. -«) o.
(Hand.) vermindering v., verlies o. van krediet, kluinacbting, mistrouwen, dis- krediet o.; in - gefallen, in diskrediet geraakt; eUcjem. in - bringen, van hel vertrouwen berooven, in diskrediet bren- gen. Missdeuten en Missdeuten,
(deulele mtss en missdeulete, mistgi-deutel eri geniissdvulet) bedr. ww. misduiden. verkeerd uitleggen, verkeerd opvatten, verkeerd verslaan. Missdeutung, v. verkeerde uil-
legging, verkeerde opvatting, dwaling, vergissing v. Missdienlich, bijv. nw. nietdie-
nend, niet dienstig, ondoelmatig, scba- delijk. nadeelig. Missdruck, (-(e)s) m., z. m.mis-
ilruk o. |
|||||||||||
|
treurspel o. met lachwekkende toonee-
len vermengd, blijeiridend treurspel o.; •slein ui. mengsleen m.; -llieil in. be- standdcel, ingrediënt o.; -lopf m., Z. -gefass;-trankm.ot-lrinkehen o.drankje o., Z. -ar:nei. Mischung, (-e») v., Z. mischen:
il. menging, vermenging v., mengsel o., mixtuur v. Mischungs-f\'abig, bijv. nw.
mengbaar, Z. mischbar; -geu icht o. alo- mengewicht o.; -kra[l v. (Scheik.) aan- Irekkingskrachl v. der moleculen;-rcclt- nung v. (Hek.) mengingrekening v.;-lheilr n. mv. samenstellende derlen, beslaml- leelen o. mv. van een mengsel; -rer- uuiidtschafl v. (Scheik.) verwantschaps- mengsel o. Miserabel, bijv. en h., Z. erliiirm-
lich. elend. Miserere, o., z. m. ((;cn.) darm-
jicht v.; 2. kerkgezang, miserere o. (psalm 57). Misogam, (-(e)s, mv. -e) m. ver-
aebter ui. van bet huwelijk,oude vrijer m. Misogyn, (-(e)s, njv. -c) iu.vrou-
weuhaler ui. Mispel, (-/|) v. mispel v.
Mispel-baum, [-baum(e)s, mv.
baume) m. mispelbooin Dl.; -kern m. mispelkern, mispclpit v. Miss - &, (in samenstellingen).
lis. kwalijk, slecht, verkeerd. Missachten, (mitsacHlele, missgc-
chlel) bedr. ww. verachten, miskennen, cring schallen, niet lellen op. Missachtung, v., z. m. miuach*
[ing. slechte gedachte v. Mi3Sal, v., z. m. (Ürukk.) grootste
drnklettor v. Missal(e), (-f»*,mv. -e)o.(kath.)
misboek, missaal o. Mjssandem, (missnnderte, miss-
\'inindert) bedr. ww. slecht veranderen, niet behoorlijk veranderen. Missarten, (missariele, mis<gc-
itrtel) o. ww. ontaarden, niet gelukken. Missartung, v. ontaarding v.
Missbegrifl, (•(*)«, mv. -e) m.
verkeerde opvatting, verkeerde voorslel-
ling. dwaling v., verkeerd begrip o. Missbehagen, [Magie miss,miss-
heltu>/t) onp. ww. mishagen, sleclil he- vallen; es missbehagl Hint, het mishaagt hem. hij heeft geen behagen in &. Missbehagen, (-s) o., z. m. on-
genoegen o., verkeerde stemming v ,mis- hagen o. Missbehaglich, bijv. uw. wal
mishagen opwekt, onaangenaam, binder- lijk; in einer -en Stimmung, iu eene on- aangenarne stemming, slecht humeur, in eene kwade luim. Missbelieben, (heliebte miss,
rnissbcliebt) o. ww. niet willen, ongene- gen zijn. Missbelieben, [•*) o., z. m. on-
wil in., ongenegenheid, onwilligheid v. Missbeliebig, bijv.nw.onbehaag-
lijk. niet willend. Missbeliebt, bijv. nw. niet bc-
riunii niet bevallend, weinig gezien. |
|||||||||||
|
Mirakel, (-s, niv. Mirakel) o., Z.
Wiinder. Mirte, (-n) v., Z. Myrle.
Misanthrop, (-en, mv. -e») ui.
menschenhnler, mcnschenschuw, terug- slootend rnensch m. Misanthropie, v., z. m. men-
schenhaal ui., mensi\'henschuwheid v. Misanthropi8Ch,bij».i!ienschen-
hatcud. menschenschuw. Miscellaneen, Miscellenen, v. mv. uil-u_••!iii^imi v. uiv.
Mischarz(e)nei,(-c«) «.drankje,
mengsel o., mistuur v. Mischbar, bijv. nw. mengbaar, ie vermengen: -l;eil v. mengbaarheid v.
Mischehe, (-h) v. gamengd hu-
welijk o. Mischelkorn, (•(*)«) o., z. m.,
Z. Mheli kom. Mischeln, (mischelle, yemischelt)
bedr. ww. herhaaldelijk en heimelijk vermengen, vervalsenen. Mischen, (mischte.gemischt) bedr.
ww. mengen, vermengen, dooreenroeren: Gersle unler das Karn -, gerst onder of door het koren roeren: gemisclttes Kom, mengkom); (Sp.) die harten -.schudden, wasschen, (Schild.) die Farben au f dein Farbebretl -, mengen, wrijven; im Ge- malde -, verzachten; gemisclttes Tuch, verschillend gekleurd: gemisclttes Metall, gemengd, onzuiver; Wcin -, vervalschen: (fig.) Arzneimitlel -, vervalschen; 2. wed. ww. sich in etw. -, zich mengen in, zich bewonen met; stelt in (remde Handel -, zich mengen in de twisten van anderen: er misclit sicli in Alles, hij bemoeit zich overal mee. Mischer, (-s, mv. Mischer) m.,
-in, (-nen) v. menger, vermeugcr, ver- vaNcher in., mengster, vervalschsler v. MlSCh-farbe, (-n) v. gemengde
kleur v.; -farbig bijv. nw. boni, veelklen- rig; -llcischo. (Kookk.) gekruide vleesch- spijs v., ragout m.; -futler o. gemengd voeder o.; -gefriss o. mengvat o.; -gerichl o. uit verschillende spijzen bestaand ge- reebt o.; •gesclilccltt o. vermengd ge- slacht, gemengd ras o.; -ijetreide o. ge- inengd koren, masleluin o.;-klumpm. mencelklnmp, bajert, chaos in.; •kom o., L. -gelretdr; -krug m. mengkruik v. Miscbling, (•(*)*. mv. -e) m.
(Landh.) Z. Mischfutter; 2. kleurling,
mesties, bastaard dj.; it. dier o. van ge- mengd ras. Mischmasch, (-(e)s. mi. -t) m.
mengelmoes, mengsel, mikmak o., war- boel m., verwarring o.; ein - vnn (juten and schlerhten Saehen, mengelmoes. Mischmaschen, (mischmasehte.
\'jemisclimascbI) bedr. en o. ww. (ge- meenz., i. k. bet.) mengen, vermengen, doorpenrneren. Mischmascher, (-s, mv. Misch-
matrher) m., Z. Mischer.
Mischmascherei, (-en) ?., Z.
Mischmasch. Misch-platz, (-plalzes, mv. -pla-
tze) ui. mengplaats v.;speise v.gemengde spijs v.,Z. -jleisch; spiel o. (Tnoiwelk.) |
|||||||||||
|
Mis.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Mis.
|
Mis. 861
|
|||||||||||||||||||||||
|
MissdUnken, Z. misvallen.
Mtssempfehlen, (empfM miss,
msKmpfokle*) bedr.ww.onr. slecht aan- llCVelell.
Mtssempfinden, (empfand miss.
•nitsempfunde») bedr. ww. uur. kwalijk opnemen, verkeerd verslaan, verkeerd uitleggen. Missen, (missie, gemissl) o. ww.,
m. h., Z. fehlen; \'2. bedr. vrw. e/». -, missen, iinlbeeieu, niet hebben, beroofd zijn van: das kann er nicht -, dat kan hij met missen, daar kan bij niel buiten; 5. Z. vermissen. Missernte, (-n) v. mislukte oogst
m., uusgewas o. Missemten, (ernlclc miss, miss-
tcernlel) bedr. ivw. een slechten oogst hebben, weinig ontvangen. Missorziehen, (erzog miss, miss-
trzngen) bedr. ww. our. verkeerd opvue- Jen, slecht opvoeden, verwennen, vcr- t roetelen. Misserziehung, (-en) v.verkeer-
\'le nl \'slechte opvoeding v. Missethat, (-en) v. misdaai! v.,
vergr|jp o., misslag in.; 2. fout v.; (Godg.) zonde, ongerechtigheid v. Misseihater, -in, misdadiger,
boosdoener in., buosdneuster v,
Missowende, (-«) v. verkeerde
wending v.,ongelukkige omkeer in.,nus- lukkiug v. Missfaü, (-fall(c)s, mv. -fiille) in.
noodlottig geval, ongelukkig voorval o.; 2. ontijdige bevalling, miskraam v. MissfgUen, (mtssfiel.missfalten) o.
ww. jemn. -, mishagen, met bevallen, onaangenaam zijn; es missfnill ihm hier. hel bevalt hem hier niet; 2. heleedigen, kwetsen, aansloot geven. Missfallen, (-s) o., z. m. afkeer
|
||||||||||||||||||||||||
|
Missfühlen, (fühlle miss, miss-
gefuhll) o. ww., m. h. mistasten, ver- keerd voelen. Missgang, (-gaug(e)s,m*.-gdngc)
m. val in., mislukking v., niet geluk* ken o. Missgangig, bijv. nw.slecht gaan-
de, verkeerd gaande, verdwaald. Missgebaren, (gebar miss, miss-
geboren) o. ww. onr. eene miskraam heb- lien, ontijdig bevallen; 2. een monster Ier wereld brengen. Missgeberde, (•») ». Icelijk ge-
zicht o. Missgeberden (sich), (geber- dele miss, missgeberdetj wed. ww. Iee-
lijke gezichten zetten, zijn gezicht ver- trekken. Missgeberdig, bijv. nw. vertrok-
ken of leelijke gezichten trekkend, geba- ren makend. Missgebilde, [-hldes,mi. -bilde
o. iiiisvoriudlieid, iiiisuiaaklheid v.; 2. monster, gedrocht o. MiSSgebot, (-lmt(e)s, mv. .gebote)
o. gering bod, onredelijk bod o.; cm • Ihun, ouder de waarde bieden. Missgeburt, (-cn) v. misgeboorte,
miskraam, ontijdige bevalling v ; 2. on- voldragen kind o.; it. monster, gedrochi o.; (lig.) tint - :ur Welt bringen, een slecht werk volbrengen. Missgehen, (ging miss, missgc-
gnngen) o. ww. onr. (rerond.) misgaan. verdwalen, verkeerd loopeu; 2. Z. mi«- lingeit. Missgelaunt, hijv. nw., z. miss-
luumg. Missgcschaffen, bijv. nw. mis-
voiiiid, mismaakt. Missgeschick, (•(«)«, mv. -e) o.
ongeluk, kwaad gesterule o., tegenspoed
|
||||||||||||||||||||||||
|
keerd berekenen, het bestek verkeerd
opnemen. Missgissung, (-en) v. (Zeew.)
verkeerde berekening v. der vaart van het schip, onjuiste bestekopiieiniug v. Missglaubig, hijv. nw. oiigeloo.
vig, ourechtziiinig, ketlersch. MiSSglÜCk, (-(e)s, mv. -e) o. on-
geluk o., ongunstige fortuin v., niet sla- geu, mislukken o. MiSSglüCken, (missglückte,miss-
gliickt en gemissgtuckt) o. ww., m. h. mislukken, niet slagen, niet gelukken, schipbreuk lijden. Missgijnnen, (missgönnte, miss-
ainnt en gemissgyinnt) bedr. ww./ema. sein Click -. misgunnen, benijdeu, na- ijverig zijn op, Z. belichten. Missgreifen, (ori/f miss, missge-
iriHeii) o. ,ww. onr., m. h. mistasten, misgrijpen, zich vergissen; (Muz.) ver- keenl aanslaan; (lig.) dwalen. MisSgrifF, (-(e)s, mv,-e) m. mis-
slag, misgreep m., fout v., dwaling v.; (gemeenz.) bok in.; einen - Ihun, Z. missgreifen. Missgunst, v„ z. in. afgunst, wan-
gunst v., naijver, nijd m., jaloerscbheid >.; (Spr.) besser - leiden deun Mangel, beter beugd dan beklaagd. Missgünstig, (-er, -sl) bijv. en
b. afgunstig, waugunstig, naijrerig, ja- toersch. Misshgglich, bijv. nw., Z. miss-
Idllig. Mis3hall, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
MtssUang. Misshandeln, (handelte miss,
missijehandell) o. ww., nj. h. verkeerd handelen, mis handelen. HisahQ,nde\\a,(misshandelle,miss-
haiutelt) bedr. ww. einen Menschen -, misliaiidelen, plagen, kwellen; jem. nut Wort en -, heleedigen, kwetsen. Misshaadlung, (veroud.) Z.miss~
handeln (o. ww.); it. verkeerde hande- ling, zonde v. Misshandlung, (-en) v., Z. miss-
bandetn (bedr. ww.); it. mishandeling, kwelling, plagerij v., (lier.) beleediging. mishandeling >\'.; eine - erlrugen, slechte behandeling ondergaan, eene mishande- ling verduren. Miashoirath, (-en) v. mishuwe-
lijk o., mesalliance v.; eine - Ihun, Z. miisheiralhen. Missheirathen, (heiralhelemiss,
missgeheiratliel) o. ww., ui. h. een mis- huwelijk aangaan. Misshollig, bijv. nw. wanlnidend,
wankiiukend, ontstemd; (lig.) oneenig, mei eensgezind; - sein, niet eens of 6n- eens zijn, in nneenigheid leven. Misshelligkeit, »., z. m. wan-
liiideinlheid ».; (lig.) oneenigheid v., twist in. Missilien, v. mv. dingen o. mv.,
welke weggeworpen, prijs gegeven wor- den. Mission, (-en) v. zending v., last
m., opdracht, volmacht v„ missie v. Mission^r, (•(«)>, mv. -e) m. zen.
|
||||||||||||||||||||||||
|
7699
|
||||||||||||||||||||||||
|
ui., noodlottigheid v.; durch ein sunder-
liuies -, door ecu vreemd, noodlottig toe- val. Missgeschmack, (-(e)s) m., z ui. wansmaak in.
M.issgeschöpf, (-(e)s,mv. -e) o..
Z. Missgeburt.
Missgestalt, (-en) v. wangestalte,
mismaaktheid, misvnrmdhcid ».; 2. mis- vonnd wezen, gedrocht, rnonslcr o. Missgestaltheit, v. misvormd-
heid, luismaaktheid v. Missgestalten, (gestaltele miss.
missgcstaltcl) bedr. ww. misvormen, mis- maken. Missgestaltet, missgestal-
tig, hijv. nw. wanstaltig, misvormd,
mismaakt, leelijk, slecht gebouwd. Missge3taltung, (•«») t.,Z..¥i»>
gestult. Missgestimmt, bijv. nw., z. ver-
stimntl.
Missgestirn, (-(e)s, mv. -c) o
ongelukkig gesternte, ongeluk,noodlot o. Missget\'ón, (-(c)s, mv. -e) o. wan-
klank in., wangelilid o. Missgawachs, (-(e)s, rav. -e) o.
misgewas......lonsterachlig gewas o. Missgissea, (gisste miss, missge-
qisst) bedr. ww. (Zeew.) de vaart ver- |
||||||||||||||||||||||||
|
11727287
|
||||||||||||||||||||||||
|
m., ontevredenheid v„ misnoegen o.
Missfallig, bijv. nw. mishagend.
|
||||||||||||||||||||||||
|
2
|
||||||||||||||||||||||||
|
onaangenaam, aanstooleluk, onwelkom,
ongaarne; -es Betrageit,onaangename ma- meren; -keil v. onaangenaamheid, aan- stootelijkheid v., misnoegen o.; 2. Z. missfallen. MissfiirbO, (-n) v. onaangename
kleur, valsche kleur v. Missfarben, -farbig, bijv. nw
slecht geverfd, verbleekt,vei\'scholeu,van Gene onaangename kleur. Missfassen, (fnssle miss, missge-
fassi) beur. •», misvallen, [verkeerd, onhandig aangrijpen; 2. Z. misiverslehen. Missfolgera, (l\'olgerle miss, miss-
jefolgert) bedr. ww. slecht besluiten, verkeerde gevolgtrekkingen maken. Mtssform, (-en) v. onaangename
vorm. gebrekkige vorm in. Missfprmen, [mitsfomle, miss-
forml) bedr. ww., Z. missgeslallen. Missfórmig, hijv. nw. misvormd,
mismaakt. Missfrommen, (frommte miss,
missgefromml) o. ww. mislukken, beder- ven, niet balen, schaden. |
||||||||||||||||||||||||
|
862 Mis.
|
|||||||||||||
|
Mis
|
|||||||||||||
|
Mis.
|
|||||||||||||
|
•leling, bekeeringsgczanl, geloofsbode,
beidenbekeerder, missionaris rn. Missignsanstalt, v. inrichting v. voor zendelingen, zendelinggennot-
schap o. Misnjahr, (-(e)s, mv. -e) o. jaar
o. van misgewas, jaar o. van hongers- nood, ongelukkig jaar o. Misskauf, (-(e)s, mv. Miukiufe)
in. kwade koop, miskoop in. Misskaufen, (kaufle miss, miss-
gekanfl) o. ww.. in. h, mtskoopen, een miskoop, een kwaden koop doen. Misskennen, (misskannic, miss-
kannt) bedr. tw. onr. miskennen, vcr- keerd beoordeelen, niet naar waarde schallen. Miss kon rit lic h, bijv. uw. mis-
keiiiieinl, verkeerd beoordeclend. Misskci.ntniss, (-c) v. dwaling,
vergissing, geringschatting v. Missklang, (-A/any(e)s,niv.-/;/,iH-
i/i\') in. wanklank in., dissonant »., valsch akkoord o. Missklingen, (klang miss, miss-
klumjen) o. ww. onr., in. h. slecht klin- ken, wanluideu, een valsch akkoord »or- raen. Misskram, (»(«)«, mv. »«) m., Z.
Miss/alt.
Misskrcdit, (-(c)s) m., z. m., Z.
Misscredil. Misslauno, (-n) v. slecht humeur
o., kwade luim v. Misslaunig, mjsslaunisch,
bijv. en b. oulstcind, in kwade luim, ver-
drielig. Mjsslaut, (-(e), mv. -e) m., Z.
Missklang. Misslauten, (laulete miss, miss-
gelanlet) o. ww., Z. missklingen. Misslautig, bijv. uw. wanluidend,
niet stemmend. Missleiten, (missleitcte, misslei-
let en gemiuUitel) bedr. ww. misleiden, opden verkeerden weg brengen,bedriegen. Missleiter, (•», mv. Missleiter) m.
misleider, bedrieger in., dieicm. van den recblen weg alleidt. Misslcttung, (-en) \\. op den ver-
keerden weg brengen o. Missleitung, (-en) v. misleiding,
bedriegerij v. Misslich, (•er, -st) bijv. nw. (van
eene onderneming),gewaagd. twijfelach» tig, gevaarlijk, bedenkelijk, onzeker, ne- telig, kritiek; ein -er AugenOlick, ge- vaarlijk; \'t Zeil, netelig, bedenkelijk; es siehl - mil ihm aus, hel ziet er bedeu* keiijk met hem uit, zijne zaken zijn in een neleligen toestand; it. hij is gevaar- lijk of bedenkelijk ziek; -er Handel, l\'o- slen, gewaagd,gevaarlijk; es würde selir • sein jelil duliin :u gchen, gewaagd; -keil v. gewaagdbeid, gevaarlijkheid, bcdeu- kclijkheid, onzekerheid, neteligheid »., gevaar o. Misslingon, (misslang, misslun-
gen) o. ww. onr., in. s., Z. missglückcn. Missrauth, (-(e)s) m.. z. m. rais»
moedigdheid, moedeloosheid, droefheid, ontmoediging v., gepruil o. |
|||||||||||||
|
Missmüthig, (-er, -sl) bijv. nw.
mismoedig, moedeloos, droevig, nnlmne» digil, pruilend; •keil v.. Z. Missmuth. Missortig, bijv. nw. niet op zijne
plaats staande, verplaatst .verlegd, verzet. Misspai\'ig, bijv. nw. niet parend,
niet bij elk. passend, geen paar vormend. Misspickel, (•ptekelt, mv. -pic-
kei) o. (Ilergw.) artsenijsleen m.
Missrathon, (missrieth, missra-
then) o. ww. onr., m. s„ Z. misslingen; II. bedr. ww. onr. mis raden, verkeerd of slecht raden; 2. jem. -, slecht raden, slechten raad geven; jemn. eliv. -, onl» raileu, afraden. Missrechnon, (recknele miss,
missgercrlinet) o. ww., m. k. niisrekencn, zich vergissen niet rekenen. Missrechnung, {-cn) v. misre»
kcuing, fnul v. in de rekening, dwaling v. Missruf, (-(e)s) m., z. m. kwade
naam in., berucht beid v. Missschaffen, [schuf miss, miss-
geschaflen) o. ww. onr., Z. missbilden. Missschall, (-(c)s,mv.-e) m.wan»
geluid o., Z. Misshall. Misssehallen,(sr/ia//fc»iiss,miss-
gesclialU) o. ww., m. //., Z. missklingen. Missscbatzen, [tehtlile miss,
missgescliilzt) bedr.ww.misscbalten,niel naar waarde schatten. Missschieszon,(sr/ios.9mns,miss-
gescltossen) o.ww. onr., Z. felilschieszcn.
Mjssschlag, (-schlog(e)s, mv.
•schhlge) m , Z. Fehlschlag. Missschwören, (schaar miss,
missgeschworen) o. ww. onr., m. h. vcr» keerd of valsch zweren. Misssehwur, (-sclnvur(e)s, mv.
sehiviire) m. val.-che eed m. Missstand, (-(e)s,mv. Missstdnde)
in. misstand ui., Z. Vebelstand. Missstundig, bijv. nw. slecht
staande, in gecne goede vcrhuudiiig staande; (lig.) ongunstig, ongelukkig. Missstellen, (iiellie miss, mit»-
geslelll) bedr. ww. verkeerd plaatsen, inisplaalseii; (fig.) Z. entslcllcn. Miasbtiinmon, (tlimmte miss,
mistgeslimmt) bedr. ww. slecht stem- inci), verkeerd stemmen, ontstemmen; (lig.) ontstemmen, in verkeerde stem* ming brengen, ontstellen. Missstimmig, bijv. nw. slecht of
[verkeerd stemmend, ontstemd; (Hg.) slecht gestemd, in kwade luim. Missstimmung, v., z. m. ver-
keerde stemming, valsehc slemuiing v.; 2. (lig.) kwade luim v. Misston, [-lon(e)s, mv. -löne) m.
valsche toon, wanklank m. Misstünea, (ISnle miss, missgc-
lönl) o. ww., Z. missklingen. Misstönig, bijv. nw., Z.miukettig.
MlSSthun, (misslhal, missthan) o.
ww. onr., in. Ii. misdoen, slecht ban* delen. HLi8Stra,U.Qr\\.,(misstraute,misslraul)
o. ww., m. h. jemn. -, mistrouwen, wan- trouwen, niet vertrouwen. Misstrauen, (-s) o., t. m. iiiis.
trouwen, wantrouwen o., argwaan ra.; |
|||||||||||||
|
- in jem., in elw. tellen, wantrouwen
stellen in; - hegen gegen einen, iem. wan- trouwen, op zijne hoede zijn. Mtsstrauisclt, bijv.nw. mistron.
wend, wantrouwend,argwanend,ergdea- kend, achterdochtig; - jegèn lick sclfot sein, zich zelve(n) wantrouwen. Misstroten, (trat miss, mi$sgelrc-
ten) o. ww. onr., m. s. een verkeerden slap doen. Misstrene, v., z, m. ontrouw, on-
geirniinhi\'id, kwade trouw v. Misstritt, (-(e)«, mv. -e) m. val-
schc slap, verkeerde stap m.; 2. (lig.) Z. Fclillrilt, Verteken. MiS8Urtheil, (-(<")s, mv. -e) o.
verkeerd oordeel o. Mi8surtheilen, [urtkeille miss,
missgeurlhciil) o. ww., m. h. verkeerd oorrleclen. Missverbinden, (verband miss,
misscerbunden) bedr. ww. verkeerd ver- binden, slecht vcreenigen; 2. wed. ww. sicli -, Z. misslieirathen. Mis8vergnügen, (-s) o., z. m.
ongenoegen, misnoegen o., ontevreden» beid, onaangenaamheid ».j il. teleurslel- ling v. Missvorgnügt, bijv. nw. mis-
uoegd, ontevreden, ontstemd, teleurge» stcld; -cs l.eben, onaangenaam. Missvevhalten, (-s) o., z. m.
wangedrag, slecht gedrag o.
Missverb.altD.iss, (-e) v. ver-
keerde verhouding, ongelijke verhouding, ongelijke evenredigheid, onevenredig» lieid v.; 2. onaangename verhouding, kwade verhouding v. Missverhultnissm\'aszig, bijv.
nw. onevenredig, in verkeerde verhou» ding. Missverstand, (-(c)s) m., z. m.
slecht verstand o.; 2. misverstand o., misvatting, onecnigheid v.; hier wallet ein - i)6, hier heerscht een misverstand. Missverstandlich, bijv. nw.aan
een misverstand onderworpen, van een misverstand afhankelijk. Missverstandniss, (»(«)«, mv.
•e) o.. Z. Missverstand.
Missverstehen, (verstand miss,
misverstanden) bedr. ww. onr. mis ver- staan, verkeerd verslaan, verkeerd be- grijpen, zich vergissen, verkeerd opvat- ten. Misswachs, (•«», mv. Mitutaekse)
m. raisgewas o., mislukte oogst iu., mis- groeien o., misvorradheid ».; (Landb.) Z. Missjalir; 2. Z. Vnkraul. Misswacbsen, (wuchs mist, miss-
qeicuchsen) o, ww. onr. verkeerd groeien, mis groeien; sic ist schr missgeieachstn, zeer misvormd geworden. Misswabl, (-en) v. verkeerde
keus v. Misswahien, (wihlle miss, miss-
qciealill) o. ww., m. h. slecht kiezen, verkeerd kiezen. Misswerfea, (ivarf miss, mis*ge-
worfen) bedr. ww. onr. mis werpen, mis gooien, slecht gooien of werpen; 2. (van dieren), ontijdig weruen of jongen. |
|||||||||||||
|
Mis.
|
Mit
|
Mil. 865
|
|||||||||||||
|
Mistler, (•*, mv. Mistler) m., Z.
Misteldrossel.
Mistlerstich, (-(e)s, mv. -e) m.
merelvangsl v. Mist-melde, (-n) ». stinkende
melde \\.;-manal in. juni »., hnoimaand v.; -j\'fulil m., •pfilze v. meslpoel, mest - kud m.; -;ii/r m., Z. -blilterschuamm; •riich bijv. nw. rijk in mest, veel mest gevende; •schaufel v. mestschopv.;-.«ig- ual o. mistsein, inistsignaal o.; stalt •statte v., -s/ro/i o. mestvaalt, mestplaals v.; -traqe v., Z. -bahre. Mistral, (-(e)s, mv. -e) m. noord-
weslenwind m. in zuidoostelijk Frankrijk. MjSt-VOgel, (-vogels, mv. -iögcl) m. mest vogel m.: -uagen m. mestwagen m.; -uasser o., Z. -juuche; •teichen o., /.. -signal. Mit, voorz. (met den 3en nv.) met,
mede, ook, door, van, in, aan, onder, op. legen; er ging mil ihm. hij ging met hem; vereinigen Sic Ihre Bitten - den meinigen, voeg uwe heden bij de mijnen;el».»tich nehnirn, iets mcilenemcn; eines - dem andern Hum, het cer:e met het andere, beide te gelijk doen; 2. etw. - einander Iheilcn, met elk.,onder elk. deelen; Aehn- lichkeit -jemn. Aaien,overeenkomst heb- hen met, gelijken op; ich hube gleiehe* Hecht - ihm, ik heb hetzelfde recht als hij; .">. sich - jemn. sclilugen, stralen, cliten, strijden met of tegen: 4. - elic. bcbaflcl, begaafil met; ci-i Schiff - Sol- daten, met suldaten bemand; ein Hafen Honig, pot m. (met) honi(n)g: 3.- hel-\\ Ier Slimme, niet eene heldere slem, lnid- keels; - eincm Worle, in één woord; Yorsalz, met opzet, opzettelijk; - Beding, op voorwaarde, onder voorwaarde; - A/u gen anfangen, beginnen te klagen; larhendem Munde, lachend; - o//er Macht, uit alle macht; - gutem Ceieissen, met een goed geweten; - Eile, in haast, haas- lig; - Erstnuncn, met verwondering verbaasd; - dein llutc au/ dem A\'o/i/e, met den hoed op het hoofd; - Hecht besitzen, met recht, rechtens; - l\'.inem Male,- Eins, op eenmaal, eensklaps; 0. niet, door mi>l- del van, met behulp van; - der t\'lle messen, met de el meten; - dem Finger abnischen, met, door middel van &; - den Augcn sehen, met, door middel van &; - tieicall, met of door geweld; - baa- rem Gelde, comptant; - Goltet Hülfe, met Gods hulp; - Halh und That jemn, bei- steken, iem. niet raad en daad bijstaan; - li uil, annehmen, in dank aannemen;
- kaltem llhtle, in koelen bloede; - Fcuer
and Sehwert, te vuur en te zwaard; - Fmben malen, in kleuren schilderen; - Eisen bcschlugen, met ijzer beslaan; - Karn besten, met koren bezaaien; - Haufen kommen, in menigte, met hoopen aanko- men; 7. met, tegelijker tijd; - ndchstem, (gemcenz.) binnen kort; - Tages Anhru- che, met het aanbreken van den dag; - - dem Abende, legen den avond; - dem
Schlage 12, op den n:iddag, \'s middags om 12 uur; - dieten Worlen ging sie, dit zeggende, met deze woorden &; 8 |
o doen \'I; - einem Kinde schwanger sein,
zwanger zijn; - eincm Kinde niederkom- men, bevallen van &; - etw. zufneden, besrhd/tigt sein, tevreden, bezig zijn met; - eliv. fertig werden, klaar komen met; ich halle es - der Tochler, ik houd het. hen het eens met &; - eincr Sachc :u Ende kommen, klaar komen met; - fol- genden Worlen, met de volgende woor- den; «os will er - seinem Geldemachen\'l, wat wil hij met zijn geld doen ?; er solt mir nicht - Heser Sache kommen, hij moet mij daarvan niel spreken; - dem Essen auf jem. warlen, met hel eten op iem. wachten; es ist aus - ihm, hel is mei hem gedaan; II. bijw. mede, ook; gehen Sie •\'.\', gaal gij mede?; er war - dabei, hij was ook er bij; das dient, hilft • zu seiner Kelreiung, dat helpt ook &; - im Italhe si\'zen, ook of mede in den raad zitten;- unler, hierheen, daarheen; il. nu en dan, van tijd tol tijd; il. gedeeltelijk; es lief etw. Falschheil • unler, er liep een weinig valschhcid door; - nichten, vol- strekt niet, in het geheel niet. Mitaltostor, (sten, mv. Mital-
leste of die Miliitlcslcn) m. eerste m. na den oudste, mede de oudste. Mitanbringen, (brachie mit an,
milangebracht) bedr. ww. onr.men 7.ug einer llcde -, iulasschen, mede aan- voeren. Mitanfassen, (fassle mit an, mil-
angefassl) bedr. ww, ook aanvatten, mede aanvatten, helpen aanvatten. Mitangeklagter, m„ Z. Miibe-
klugter,
Mitanzeige, (-«) v. (Gen.) mede-
aanwijzing v.
Mitanzeigend, bijv. nw. mede-
aanwijzend. Mitarbeiten, (arbcilcle mit, mil-
gearbeiteit) o. ww., ra. //. medewerken, inedearbeiden, samenwerken. Mitarbeiter, -in, medewerker
in„ medewerkster v., medearbeider in., medearbeidster v. Mitarbeitung, v. medewerking,
samenwerking v. Mitaufseher, -in, medeopzicb-
ter m., medeopziuhtster v. Mitbeamter, (-ten, mv. -ten) m.
amhlgenoot, ambtsbroeder, collega m. Mitbeauftragter, (-ien, mv. -ir
of die Mitbcaiiflragten) ra. medegelaslig-
le, medecommissaris m. Mitbedienter, (-ien, mv. Mitbe-
dienle of die Mitbedienten) m. medebe- diemle m., Z. Milknechl. Mi tbcfiissen, bijv. nw. zich mede
er op toeleggende, mede zijn best doende voor. mede naarstig, ook vlijlig. Mitbegehren, (begehrtt mit, mit-
begehrt) bedr. ww. ook begecren, mede hegeeren; 2. o. ww. begecren of verlan- cn mede ie gaan. Mitbegleitung, v., z. m. mede-
egeleiding, vergezelling v. Mitbegreifen, (begriff mit, mit-
egri/jen) bedr. ww. onr. mede opnemen, r onder begrijpen, mede rekenen, mede* |
||||||||||||||
|
Misswirkon, (viriele miss, miss-
jeuirkl) o. ww., ni. h. slecht werken, verkeerd werken. Missvvirkung, (-en) v. verkeerd
uitwerksel, verkeerd of ongelukkig ge- volg o. MisSWOllen, (wollte miss, missge-
«nlll) o. ww. onr., Z. übelwollen. MiSSWOrt, (-H\'nri(e)s,mv.-wörter)
a, wonrd o. vnn eene lalsche of slecht gevormde afleiding, «inluidend woord o. WLie.8W\\lGhs,(-tïUchses,mv.-wüclise)
in., Z. Missiiarhs. Misswurf, (-(c), mv. Misswürfe)
m. verkeerde worp in. Mjsszeichnen, (zeichnele mis*,
missgezeichnel) bedr. ww. verkeerd tee- kenen. Misssug, (-(e)s, mv. Misszügc) m.
v.ilsehe trek m.; (in een gelaat), onaan- gename trek m.; (Sp.) verkeerde zet m. Mist, (-{e)s,w.\\.-c) m.(Zeew.) mist
nevel ra.: "2. drek, mest m„ uitwerpselen ". mv.; (Landb.) mest in., bemesting v. Mist-bad, (-bad(e)s, mv. -bader)
o. (Scheik.) mest bad o.; -bahre v. mist- liaar, mislberrie v.; -bauer m. meslhoer in.: \'beet o. laag v. mest, broei kast v., tiroeihak in., broei bed o.:—deekev. broei" knstdekking v,; —fensler o. broeikast- venster o.; —kasten m. broeikast v.: •beller m. boerenbond, bandhond 111.; •bier o. bier o. als loon voor het mest- rijden; •blttllorschwamm m. mestblad- i«am o.; -brell o. plank v. op den inest- Uuil m. Mistel, (-n) v. (PI.) mistel,naren-
lak m„ mistelboompje o.; -beere v. mis- lelbes v.; -drossel »., -fink, -;iemcr ui. mistelvink in. Misten, (mislele, gemislet) o. ww„
m. h. ilrek loozen, mest maken; (Valk.) rommelend ontlasten, drijten; 2. bedr. «w. den mest wegnemen, Z. aitsinislen; (l.anilb.) ein Fcld -, mesten, beinesten 3. onp. ww. (Zeew.) es mistel, hel mist, is mistig, nevelachtig, er valt mist. Mist8r, (-s, mv. Mister) m. mest
knechl in. Mist-fink, {-linken, mv. -linkcn)
m., Z. Berg/tuk; (lij.) 7.. -hammel; -lliege v. mestvlieg, strontvlieg v.; -forkc v., Z. •gabel; -[iihrc v. mest rijden, vervoeren o. van den mest; •ijauche v., Z. -jauclie, •grube v. meslkuil, meslpoel, iiiestput m.; -hakcn m. inesthaak ni.; •hammei in. (Nat. hist.) Z.Bcry/ink; (lig.) morsig per soon m.; (Volksl.) smeerpoets, morspot m.; -hanfen in. mesthoop m., mestvaalt v.; -Ai/je v. (Scheik.) nicstwarnite v.; •hnfm. mestwerf, mestvaalt v. Mistig, bijv. en b. mistig, nevel-
aehtig; es ist -es Welter, het is mistig weer; 2. niet mest beklad, morsig. Mist-jauche, (•») v.aaltv.,iiiest-
waler o.; •kiler m. mestkever, stront- kever, ilrekkevcr m.; -karre v., •karren ui. meslkar, vniluiskar v.; \'kasten m. nieslhok o.; -korb m. mcstkorl in.; •trant o., Z. -melde;-lachci.,7..-pfnlze;-lader, -in, mestlader m., mcsllaadsler v.; -take |
|||||||||||||||
|
was hal er - Ihnen vor?, wat wil hij mct\'tellen; mitbegriffen, er onder begrepen
|
|||||||||||||||
|
v., Z. -jauclie; -leiter v., Z. -brelt.
|
|||||||||||||||
|
Mil.
|
|||||||||||||
|
864 Mil
|
|||||||||||||
|
Mi!.
|
|||||||||||||
|
ren) o. ww. onr., m. s. medevaren, me-
derijden. Mitfahrt, (-cn) v. medevaart, ge-
zameniyke vaait >., gemeenschappelijke tocht in. Mitfangen, (fing mil, milgefan-
gen) hedr. ww. onr. medevangen, ge- ineenschappclijk vangen. Mitfastoa, (fastele mil, milgefa-
slel) o. ww„ m. k. ook vasten, mcde- vaslen. Mitfochton, (foekl mil, mitge-
foehlen) o. ww. onr., m. h. meilevech- ten, nok vechten, medestrijden. Mitfechter, (-i, mv. Mitfechler)
in. medestrijder,strijdgenoot,sirijdmak- ker mi. Mitfeiern, (feierlemil,milgefeiert)
hedr. ww. medevieren, ook vieren. Mitfliogen, (/log nut, milgeflogen)
o. ww. onr., m. s. inedevliegen, geza- incnlijk vliegen. Mitfolgen, (folgtemit, milgefolgl)
o. ww., in. s. mede volgen, ook volgen. Mitfressen, ([rass mil, milgefrcs-
sen) hedr. ww. medeëten, ntedevreten. Mitfroudo, <s„ ?.. m. onderlinge
vreugde v. Mitfreuen (sich), (freule mil,
milgefreul) wm\\. ww. zich niedeverheu-
geu, zich ook verheugen. MitfÜhlen,(Aï/iMemiï,ini/ff*/iiA//)
bedr. en o. ww. medegevoelen, overeeu- sleinmen in gevoel met, syinpatliiseeren. VLittührBn1(fi<lirtemit,milgefalirt)
bedr. ww. medevoeren, met zich mede- voeren; Sand mil sicli fikren, (van nvle- ren), aanvoeren, medevoeren; (lig.) eincn übcl -, ii.\'in. slecht behandelen. Mitgabe, (-») v. gift, hnwel|jks-
gifl v., uitzet o. Mitgahren, (golir mil, mitgegok-
ren) o. ww. onr., ra. b. gisten met.
Mitgast, (-(e)s, mv. Mtlgdslc) m.
medegast, dischgeuoot in. Mttgobon, (gab mil, milgegeben)
bedr. ww. onr. jemn. einen llrief -, mc- degeven; einem Madehen etie. -, mede- geven, als uitzet geven. Mitgeborene, (-n, mv. -n) in.
en (-n) v. tijdgenoot m. en v. Mitgefahrte, (-n, mv. -n) in.,
Mitgof iihrtin, (-nen) v. gezel, mak- ker, kameraad in., gezellin, vriendin v., lotgenoot m. en v. Mitgefangener, in. medegevan-
gene in. Mitgefiihl, (-(e)s) o., z. m. me-
ilcgevnel o., sympathie v., medelijden o. Mttgehon, (ging mil, milgegan-
gen) o. ww. onr., ui. >. medegaan, gaan met, vergezellen, begeleiden, mBilerei- ten; (gemeenz.) das gehl noch mil, dal kan er nog bij doorgaan; (Scherts.) etn\'. kriiien, wegnemen, kapen.
Mitgehülfe,(-n, mv. •«) m.,Mit-
gehüllln, (-nen) v. helper m., help- ster v„ Z. Mitarbciter. Mitgold, (-(e)s, mv. -er) o„ Z.
Mitgabe. Mitgenieszen, (genoss mil, mil-
genossen) o. ww. onr., m. h. medegc- |
|||||||||||||
|
Mitbeklagter, (-ien. mi. -u of
die ililbcklnglen) m. mcdebeschnldigde, medeheklaagde m. Mjtbekommen, (M-am mit, mii-
bekommen) o. »«, onr., in. Ii. medekrij- gen; er bckam eiel Geld mil, hij kroop veel geld mede, men voorzag lieui goed van geld. Mitbelehneu, [beleknie mil, mil-
belehnl) hedr. ww. mcde-beleenon, ge- lijktijdig beleenen; der Milbelehnle, me- debeleende. Mitbelohnschaft,(-e»)v.(Lccn-
w.) gelijktijdige beleening v. Mitbelehnung, ». gelijktijdige
beleening, medeboleeinng v. Mitbericht, (-(e)s, mv. -r) m.
gelijklijdig bericht, bij een ander ge- voegd bericht o. Mitbcschonktcr, (-lcn, mv. -te
of die -len) in. luedehegiftigde, mede- ërfgenaaiu m, Mitbesitz, (-e>) ni., z. m. mede»
bezil, gemeenschappelijk bezit o. Mltbositzon, (besass mil, mitbe-
sessenj hedr. ww. onr. mede-bezitten, gemeenschappelijk bezitten. Mitbesitzér, -in, medebezitter,
medeêigenaar in., nicdeeigenares v. Mitbeten, (btiete mit, milgcbelet)
beilr. ww. incdebiddeu, zijn gebed ver- ecnigen met. Mitbevollmachtigter, m. me-
degevoliiiachligdc in.
Mitbewerben (sich), (bewarb
mil, milbeworben) wed. ww. onr. sichum
eirie Saclw -, mededingen, medestreven naar. inedevragen om. Mitbewerber, -in, mededinger
m., merledingsler »., sollicitant in. en »., concurrent in. en v. Mjtbewerbung, v. mededinging,
concurrentie v. Mitbewohner, -in, medcbewu-
ner m., mcdebewooustor v. Mitbezahlen, (beiaklte mit, mii-
bezahll) hedr. ww. medebelalen, zijn aandeel betalen. Mitbiotcn, (bol mil, milgebolen)
bedr. ww. onr. medegelasten. Iegelijk gebieden. Mitbittc, (-«) v. gemeenschappc-
lijk verzoek o. Mitbluten, (btutele mil, mitge-
blulrt) bedr. ww. (lig.) eveneens den dood ondergaan. Mitbringen, (broekie mil, mitge-
bracltl) bedr. ww. onr. eine l\'erson, ein Pferd -, medebrengen; 0b.%/-, medehren- gen, aanvoeren; 2. als uitzet of hnwo lijksgoed medebrengen; das Uitgebrachte einer l\'rau, uitzet, hnwelijksgoed o. Mitbruder, (-bruders, mv. •bit-
der) m. medebroeder, broeder m.; 2. ambtgenoot, confrater, collega m. Mitbuhler,-in,Z.A\'e/wi6i<///crtf\\
Mjtbürge, (-n, mv. -n) m. mede-
borg, tweede borg m. Mitbürger, -in, medeburger m.,
medehurgeres v., stadgenoot m. en v. Mitbiirgorschaf t, v. eigenschap
v. van medeburger of stadgenoot; it. |
timmtlicke-,burgers in. mv., burgerij v.
MitbÜrgSChaft, v. gemeenschap-
pelijke borgtocht m. Mjtcavent, (-en, mv. -cn) m. me-
dezekerbeid v. Mitchrist, (-rn, mv. -en) m. me-
deohristen ui. Mitchristin, i-en) v. medechris-
lin v. Mitcontraheat, -in, medecon*
tractanl m. en v. Mndascin, (-.«) o., z. m. mede*
aanwezigheid v, Mitdasein, (war mil da, mitdage-
«reten) o. ww. onr. mede aanwezig zijn, ook tegenwoordig zijn. Mitdicnen, (dienle mil, milge-
dienl) bedr. ww. mededienen, ook die- ucn; \'2. dienen met. Mitdioiior, -in, medeknecht m.,
medemeid v., inedehediende in. en v. Mitdürfcn, (durfle mil, milgc-
dttrfl) hedr. ww. onr. (gemeenz.) mede- mogen, verlof hebben om mede Ie gaan; er darf mil, hij mag medegaan. Miteigenthum, (-(e)s, mv. Mit-
eigenlhümer) o. medeëigeudom o., me- debezilting v.; i. geinecuschappelijk ei- gendom o. Miteigenthümer, -in, mede-
eigenaar ui., medeéigenares v. Mitoigenthümlich, bijv. en b. medebeziltend, in gemeenschappelijk ei-
gendoin. Miteinander, bijw. mei elkander,
te zamen, gezamenlijk. Miteinfallen, (/iel mil ein, mii-
eiiigefallen) o. ww. onr., ni. s. (Gcz., Nat.) medeinvallen, samenvallen. Miteinfallend, bijv. nw. medeïn-
vailend, samenvallend.
Miteinflioszen, (jloss mil ein,
miteingeflossen) o. ww. onr. mede in- vloeien; ein Wort in eine llede • lansen, laten invloeien, met een woord melding maken van, reppen. Mitella, (onb.) v. zwachtel, ver-
banddnek in. Mitempflnden, (empfaud mil,
milempfunden) hedr. ww. onr. medege- voelen, deelnemen in. Mitempfindung, \\.,\'LMitgefnhl.
Miterbe, (-n,mv.-n) m.,Miter-
bin, (-nen) v. mcileérfgenaain m.,me- deërfgenaine v. Mltcrbon, (erble mil, milgeerbl)
bedr. ww. mede erven, ook erven, er- ven met. MiterbSChaft, (-en) v. deelheb-
ben o. aan eene erlenis; \'2. recht o. der erfgenamen op eene nalatenschap. Miteroberer, (-«, mvJIiterobcrcr)
m. deelgenoot in. in eene verovering. Mitessen, (ast mil, mi<gegessen)
bedr. ww. onr. medeëten; nollen Sic -\'t, wilt gij medeeten; 2. eten met. Miteaser, (-.«,mv..Wi/esjer) m.mc-
deéter, disebgenoot in.; 2. vctwonnpje i. (in hel gezicht). Mitowig, bijv. en b. medeéeuwig;
•keil v. medeëeuwigheid v. Mltfahron, (fuhr mil, mitgc[ah-
|
||||||||||||
|
Mil. 86»
|
|||||||||||||||||||
|
Mil.
|
MM.
|
||||||||||||||||||
|
(•Iers, mv. »\'c) m. medcklouk, mede-
klinker in. Mitlauten, (lautetc mil, milge-
lautel) o. ww„ in. h, mcdcklinken, zijn klank verecnigen mei; -der Hucltsttbe, \'/,. Mitlaulcr. Mit lobon, (Mie mil, mitgelebt) o.
ww., in. //. in gemeenschap leven, ljjd- gcnool zijn van. Mitlobonde, (-n, mv. -«) m. of
(-n) v. lijdgenool m. en v. Mitlegatar, (-j, mv. -e) m„ -in,
(•nen) v. hij, zij, die deel beeft aan een legaat, niedegclcgaleerdc m. en v. Mitlohron, (leltrtcmil.milgelehrt)
bedr. ww. medcondcrwijzen, te gelijk onderwijzen; 2. eine Wissenschaft -, te- gelijk onderwijzen. Mitlohrer, (\'ters, mv. -rer) i.i.
mcdcleeraar, medcondcrwijzer in. Mitlehrerscbaft, v. al de on-
derwyzers en onderwijzeressen cener school &. Mitleid, (-(c)s) o., z. m. medelij-
den, medcdoogen o., deelneming v.; • mil jemn. halten, medelijden hebben met; ich habe duszerst • nul ilir, ik heb innig medelijden mei haar; sich zum - bewegen lassen, zich door medelijden la- ten bewegen. Mitloidon, (-s) o., z. m., Z. Nil-
leid. Mitloidon, (tut mit, milgelitlen)
o. ww. onr., m. h. medelijden, in hel lijden van een ander deelen, medelijden hebben of gevoelen mei; (Gen.) te gelijk lijden. Mitloidon-hoit, -schaft, v. ge-
lijk lijden, gemeenschappelijk lijden o.; 2. gemeenschappelijke hartstocht in.; 3. zur - tiehen, in het lijden doen deelen. i lMitleide(n)s-werth, -wür- dig, bijv. uw. medelijdenswaardig, be- klagenswaardig, medelijden verdienend. Mitleider, (-s, mv. Milleider) m.
medelijder in., hij die ook lijdt; 2. me- dïlüdcn hebbende persoon, medelijdcn- de m. Mitleidig, (-er, -sl) brjv. en b.
medelijdend, mededoogend, deerlijk, el- lendig; seien Sie doch -, heb toch mede- lijden, eine •« Handlang, daad v. van medelijden; • ansehen, medelijdend, vol medelijden of mededoogen; -e Seelen, medelijdend, inenschlievend; -keii v.ge- neigdheid v. lot medelijden. Mitloidlos, bijv. uw. zonder me-
delijdcn, onmeedoogend. Mitloidsbozoigung, (-en) v.
betuiging v. van deelneming, condolean- tie v., rouwbeklag o. Mitloidsvoll, byv. nw. vol mede-
lijden. Mitloiorn, (leiertemit, mitgeleiert)
o. ww„ in. \'i. mcdcnciiriên, medezingen, tnedespelen. Mitlonkon, (lenkte mit, milge-
lenkt) bedr. ww. medebesturen, mede- ilchten. Mitlornon, (Umie mit, mitgelernl)
bedr. ww. medeleeren, te gelijk leeren 2. meer leeren, er Lij leeren. 55
|
|||||||||||||||||||
|
nieUn, in hel genol deelcn, deel hebben
i an het genot. Mitgenoss, -in, medegenoot m.
en v., gemeenschappelijke genieter m., genietsicr v.; (Rechlspr.) consorle m. en v. Mitgenossonschaft, >•. gcinccii-
schappelijk genieten of genot o., deel- hebbcn o. aan hel genot. Mitgenuss, (-gcnusscs, mv. -gc
|
Mithin, bijw. derhalve, dus, lij ge-
volg, gevolgelijk. Mithridat, (•(<•)*, mv. -c) m.
Icgengifl o. Mithülfe, (•») v. medchulp v.,
bijstand m.; (den.) nndcrstcuningsmid- dcl n. Mithut, (-hut(e)s, mv. •hitte) ra.,
\'/.. Koppelhul. Mithüter, -in, mcdchoedcr in.,
|
||||||||||||||||||
|
wisse) m. gemeenschappelijk genot o. iiucdehocdsicr v.
Mitgerichtsherr, (-», mv.-r«)j Mitigantia, v. mv. (Gen.) *cr-
111. medercchlcr DJ. zuchtende middelen o. mv. Mitgeschafts-fütarer, -tra-| Mitinhabor, -in, mcdeêigcnaar
ger, in. medegclastijMlc in. lm., medcèigcnarcs v., Z. Milbcsitzcr. Mitgoschopf, (-(c)s uiv. -e) o. Mitinteressent, (-cn, mv. .«)
|
|||||||||||||||||||
|
iiiedeschcpsel o
Mitgesell, (-en, mv. -«i) m. mcl-
iczc\\, kameraad, makker, compagnon m. Mitgesellin, (•«») ». meigczel-
lin, vriendin v. Mitgcspann, (•(<•)«, mv. -r) n.
<pan o. Mitgewinnst, (•**, mv. -r) m.
_ein,vii-i\'liappi\'lijke winst v.
Mitgift, (-en) v., Z. Miljabe.
Mitglaubiger, m. geloofsgenoot
in.; 2. inedeschuldeisclicr in. Mitglied, (-(e)s, mv. -er) o. lid o.,
deelgenoot, aandeelhouder m., collega, ambtsbroeder m. Mitgliedschaft, v. mcdelidiuaat-
scliaii o.
Mitgreifen, [gril] mil, miigegrif-
(en) bedr. ww. onr. inedcgrijpen, gelijk prijppn met. Mitgrundherr, m.,-sohaft, v„
Mitgutshorr, m., -schaft, v., \'/.. >///7ierr (2), Milhcrrschafl (2).
Mithaben, (Italië mil, mitgehabl)
liedr. ww. onr. medegebracht hebben, ingebracht hebben, medegenomen heb- ben, bij zich liehb mi; tier Wind hal sci- ncn Uut mil, beert zijn hoed incdcge- nomen. Mithalten,(hielt wil, milgehallen)
bedr. ww. onr. inedchouden, deelnemen; (dg.) jems. I\'artci -,van iems. parlij zijn; RW Slttndc -, ook les nemen, les nemen mei; eine Zeilung -, gemeenschappelijk honden; ich halte mil, ik doe mede. Mit holfen, (half mil, milgeholfen)
o. ww. onr., in. h, bei clu: -, incdcliel- |>en, medewerken, hulp verlceiicn. Mjthelfer, -in, medehelper m„
medchelpsler »., medeplichtige ui. en v. Mitherausgober, (\'bert, mv.
•her) m. (van een werk), medeüi!ge- ver m. Mithorr, (•», mv. -cn) ui. (van
ene zaak), medcéigenaar, compagnon, deelgenoot m.; 2. (Leeuw.) modeleen* heer m. Mitherrschaft, (*<•«) v. medc-
legenlschap o.; 2. (Leeuw.) mcdclecn-
lieer m„ medelceuvrouw v. Mithorrsuhon, (hcrrtchle mil,
mitgeherrschl) bedr. ww. mederegecren, medebesturen. Mitberrscher, -in, mederegent,
inedetesluurder in., mederegentes, me- Jebestuurster v. |
in. medebelanghebbende m.
|
||||||||||||||||||
|
Mjtjagd, (-en) v., \'t.Koppeljagd.
Mitjagen, (jagte mit, mitgejagt)
bedr. en o. ww. medejagen, deelhebben aan cene jacht. Mitkaiser, (•», mv. Mitkaiser) in.
medekeizer, Icgcnkeizer in. Mitkiimpfon, (kamp/te nul, mtl-
gehimpft) o. ww., m. A. uicdeslrgden, mcdevechteu, gemeenschappelijk strij- dcn. Mitkauf, (-(e)f, mv. Milkdufe) m.
medekoop, gcmeenscha|ipelijke koop m. Mitkaufer, (•», mv. Milkaufer) m.
medekooper m. Mitklagen, (klagle mil, mitge-
klagl) o. ww., m. h. niedcklagen, ook klagen, zijne klachten vercenigen met; (Kcchtspr.) medeklagcn, medebescliul- digcu. Mjtklager, -in, medebcschul-
diger m., mcdebeschuldigslcr v. Mitklang, (-klang(c)s, mv. -klan-
ge) m. medcklank m., gclijkluidcnd- heid, overeenstemming v. Mitknecht, (-(c)s, mv. -c) m.
medcknccbl, medebcdiciidc in. Mitknotor, (-lcrs, mv. -ter) va.
bakkersknecht m. Mitkommon, (kam mil, miigc-
kommen) <>. ww. onr., in. h. medekomen, aankomen. Mitkünnon, (hmnle mil, mitgc-
konnl) o. ww. onr., ui h. medckuniicn, kunnen incdegaan. Mitkriogon, (kriegle mit, milge-
kricgl) bedr. ww. (gemeenz.) Z. mitbc- kommen; 2. o. ww., in. h. racdcslrijdcu, mcdeoorlogcn, ook oorlog voeren. Mitkrieger, (•gers, mv. •ger) m.,
Z. Mtlkampfcr. Mi tkundig, bijv. uw. bekend met,
onderricht van, bedreven in. Mitlsicheln, (lüchclle mil, mitgc-
In e helt) o. ww., in,, h. ook glimlachen. Mitluchon, (lachte mil, milge-
lacht) o. ww., m. h. uiedelachcn, ook lachen, lachen met. Mitlasson, (lies: mit, mitgclasscn)
bedr. ww. onr. (gemeenz.) laten mcdc- gaan. Mitlaufen, (lief mit, milgelaufen)
o. ww. onr., in. s. medeloopen; der Hand tsl milgelaufen, is me(d)egeloopeo, mei ons geloopen. Mitlaut, (-(e)j, mv. -e) -lautor,
|
|||||||||||||||||||
|
Mit.
|
||||||||||||||
|
866 Uil.
|
Mit.
|
|||||||||||||
|
Mjtleeen, (las mit, mitgelesen) oww. onr., tri. h. medelezen, lezen mei
iem.; 2. eine Zeilung -, geabonneerd zijn op & met. Mitleser, -in, medelezer ui„ me-
delezeres v., hij, zij, die met iem. leestgeabonneerd is op. Mjtloben, (lobte mil, mitgelobl)
bedr. ww. ook prijzen, medeprijzen. Mitlocken, (locktemil, mitgelockt)
bedr. ww. met zicb lokken, medelok- ken. Mitlöfleln, (lö/felle mit, mitge-
töfftll) bedr. ww. medeëten. llitlöschen, (lóschte mit, mitge-
ISichl) bedr. ww. medelossen. Mitlosen, (toste mit, mitgelost) o.
ww., h. medelolen, medelrekken. Mitlosen, (loste mit, mitgelost)
bedr. ww. medolosinaken; 2. medelossen, afschieten; 3. ein Pfand -, tnedeinlossen, ook vrykoopeu; 4. medeonlvangen, me- debenren. Mitmachen, (machte mit, mitge-
macht) bedr. ww. inededoen, doen zoo als anderen, van de parlij zijn, volgen; illes -, zich aan alle genoegens overge- ven, voor zich zel«en niets ontzien, alles inededoen; Motten -, volgen; sis macht mit, (Scherts.) zij doet ook mee, zij is zoo preulsch niet. Mjtmacher, (-s, mv. ilitmacher)
m lustige klant, pretmaker ui. Mjtmacherin, (-en) v. vroolijke
vrouw, piel maakster v. Mjtmagd, (-magde) v. medemeid,
meid v.,die met eene andere iu hetzelfde buis dient. Mjtmehrer, (-s, mv. Milmehrer)
m. (Alg.) standvastige of bekende factor eener onbekendegroolheid,coëfficiënt m Mjtmeister, (-s, mv. Uitmeister) m. medemeester, collega ui. van een meester. Mitmensch, (\'en, mv. -ei>) in
medemensen, evennaaste m. Mitmiethen, (miethete mit, mit-
gemtethet) bedr. ww. medehuren, ge- meenschappelijk huren. Mjtmietner, Mitmieths-
Uiann, m. medehuurder in. Mitmogon, (mochle mit, mitge-
mocht) o. ww. onr., m. h. medemogen, lust hebben om mede te gaan. Mjtm\'USkel,(-s,mv.-n)ni.(Ontlk.)
gemeenschappelijke spier v. Mitmüssen, (mastte mit, mitge-
musH) bedr. ww. onr. (gemeenz.) ver- plicht zijn om mede te gaan, moeten medegaan. Mjtnahme, (-n) v. medenemen
o., meileneming v. Mjtnehmen, (nahm mit, mit-
genommen) bedr. ww. onr. eine Per- ton, einen Hand -, medenemen, met zich nemen; Hacker -, medenemen; der Wind nahm ihm den Hal mit, de wind nam zijn hoed mede; nehmen Sie mich doch mitl, neem mij toch mede!, laat mij als liet u belieft meegaan!; (flg.) jem. -, mishandelen, bedotten, voor den gek hou- |
||||||||||||||
|
Fiebnt hat lAn sehr mitgenommen, de
koorts heeft hem sterk aangetast; der Krieg hal dieset Land sehr mitgenommenheeft 8c zeer verwoest; 2. (lig.) doorha- len, berispen; diese Schrift tst geuattig mitgenommen worden, is hevig dooi ge liaald, gecritiseerd; it. so elu>. isl aoht milzunehmen, zoo iels is wel te doendaarmede kan men zich wel tevreden stel len;il. zoo iets is wel meclenemen.daar van kan men partij (rekken. HLitaiQtOnj(niclelemil,mitgenietcl)
bedr. ww. etnen Kagel -, medekliiikeu medehechlen. Mit nippen, (nippte mit, milge-
nippt) bedr. ww. medeproeveu, even aan den mond zetten. Mitpachter, (-s, mv. Mitpachter)
iu. medepacliler m., Z. Mitmielher. Mitpanschen, (panschlemil,mit-
gepanscht) bedr. ww. mederoeren,door- ecnkletsen, dooreeiimengen. Mitpapern, (paperte mit, milge-
papert) o. ww., in. h. medebabbelen, meepraten. Mitpfanden, (pfandete mit, mit-
gep/andt) bedr. en o. ww. inedeborgen, mede als pand nemen. Mitpfleger, (-s, mv. Milpflcger)
in., -in, (•nea) v. medevoogd m., uie- devoogdes v. Mitpnegorschaft, v., z. m. me-
devnogdij, gemeenschappelijke vougdij v
Mitpfuschen, [pfutchlcmtt.mil\'
gepluschl) bedr. ww. uiedekiioeieu, in
gemeenschap knoeien.
Mitplaudem, (p/aKder/emi<,mi/-
o<7Wallcl(;r/) o. ww., m. h. medebabbelen, uieeklelsen, medeprateu. Mitprediger, (-s, mv. Mitpredi-
gcr) in. medeprvdikaat, liulpprediker in.
Mitpropfen, (propfte mil, miige-
propft) bedr. ww. medeenlen, ook den
slop er op zetten.
Mitruehen, (rachle mil, milge-
riclit) bedr. ww. medewrekeu, mede wraak nemen. Mitradern, (rdderle mit, mitge-
ritdert) bedr. ww. mcderadbraken. Mitraffen, (ra/fte mit, milgerafll)
liedr. ww. uiedeneineii.uiedegrijpeit, uie- denikken, medesleepen. Mitrechnen, (rechuete mit, mit- gerechnet) bedr. ww. mederekeuen, me-
lelelleu, er onder berekenen; mchl mil- gerechnel, niet meegeteld, niet meegere- keud;2. rekenen niet, mederekeuen, bel- pen rekenen. Mitreden, (redele mil, milgeredel)
bedr. en o. ww„ iii./i. medesprekeu, zich iu het gesprek mengen. Mitregent, (-e/i,mv.-en) m.,-in,
(-nen) v. uiederegeut in., mederegen- les v. Mitregentschaft, ». medere-
gentschap o.
Mitreiaen, (reiste mit, mitgereisl)
o. ww. uiedercizeii, reizen met, op reis vergezellen. Mjtreisender, (-den, mv. .de of
dit \'den) ui. medereiziger, reisgezel, reis»
makker m. |
Mitreiszen, (rist mit, mUgeristen)
bedr. ww. onr. mederukken, medeslce- pen. wegsleepen. Mitreiten, (ritl mit, milgerilten)
o. ww. onr., in. I. metlerijilen. Mltreizen, (reine mit, mitgereiil)
bedr. ww. medebeknren, door verleiding uiedesleepen; il. medeprikkelrn. Mitrhodor, (-s, mv. Milrheder]
m. (Zeew.) medereeder m. Mitrhedorei, (•<.•») v. (Zeew.,
geineeiiscbnppelijke reederij v. Mitriehter, (-iers, mv. -ier) m.
mederechter, ainblgenool in. van een rechter; \'2. bijzitier, assessor m. bij een gerechtshof. Mitsammt, hijw. benevens. geza-
meiilijk. Mttsaufen, (soff mit, mitgeso/fen)
bedr. ww. onr. (Volksl.) medezuipen. Mitschall, (-(e)\') m., z. m. weer-
klank in., weerklinken o. Mitschicken, (schickte mil, mit-
geschtckl) bedr. ww. uiedezemleu,mede- sluren; schicken Sie ihm auch die Kar- ten mil, geef hein & mede. Mitschieszen, (schoss mit, mii-
geschossen) o. ww. onr., in. h. mede. chielen, gemeenschappelijk schieten. Mitschiffen, (schijj\'le mit, mitge-
sehi/ll) o. ww., ui. h. medevaren. Mitschilï\'s, bijw. (Zeew.) dwars;
ia* Ituder •!, hel roer dwars. MitSChlachten, (schlachletemit.
milgeschlachlel) bedr. ww. medeslach- len, tegelijk dooden. Mitschlaier, (-fers, mv.-/er)m..
-in, (-nen) v. slaapkameraad, slaap- inukker ui., bedgenool, bijslaap m. en v. Mitschleichen, (schltchmit,mit- geschltchen) o. ww. onr., iu. s medeslui pen, ter sluik medegaan. Mitschleifen, (schleifte mit,mit-
geschteift) bedr. ww. reg. medesleepen; eine Sladt-,slechten; 2. (tcliliflmit, mit- geschliffen) bedr. ww. our. ein Mester -. inedesjijpen, tegelijk slijpen; 3. mede- glijden. Mitschleppen, (schteppte mu,
milgeschleppl) bedr. ww. met zicb slee- peu. MitSChmausen, (schmauste mu.
mitgcschmaitit) o. WW.,m. h. inedesinul li\'ii, deelnemen aan eeu feestmaal. Mitschreiben, (schriel) mit, mit-
geschrtcben) bedr. en o. ww. onr. mede- schrijven, medewerken aan een geschrift. Mitschreien, (schrie mit, mitge- schrien) o. ww. onr., m. h. mede- schreeuwen, tegelijk schreeuwen. MitSChuld, (-cn) v. medeplichtig-
he\'id v.; 2. gemeenschappelijke schuld v
Mitschuldig, bijv.nw. medeplich-
lig, ook schuldig; der, die -e, medeplich-
tige ui. en v.
Mttschuldner, (-ners, mv. -ner)
ui. uiedescliulileiiaar iu.
Mitschülor, -in, (-nen) v. me-
deleerling in. en v„ schoolkameraad schiiolinakker m., schoolvriendin v. Mjtschutzherr, (-n, mv. -en) m
medeuescberuibeer ui |
|||||||||||||
|
ien. arm makto, ongelukkig maken;dat
|
||||||||||||||
|
Mn
|
Mil.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Mil.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
867
|
||||||||||||||||||||||||||
|
\',um den - Aerum.tegen den middag,tegen
12 uren; m - essen, zijn middagmaal gebruiken, dineeren; - machen, aan tafel zijn, helj middagmaal gebruiken; (lig.) der - des Lebens, de middag, het schoon» sic tijdperk o. &; 2. (Aardr.) Zuiden o.; dieses Land liegt gegen -, ligt naar hel Zuiden. Mittagen, {mitlagte, gemiltagt)
o. ww., in. k. middag worden; es mit- tagl, het wordt middag, het is bijna IJ uur. Mittagessen, o., /,. Mtllagsessen.
Mittagig, bijv. en b. op den mid-
dag geschiedend, omtrent te 12 nrcnge- schiedend. Mittaglich, bijv. en b. zuidelijk;
die -e Sonne, de zuiderzon. MittagS, bijw. \'s middags, om 12
uren,ten 12 ure(n);icirkaben-den Tisch bei i/km, wij eten, gebruiken ons mid- dagmaal bij hem; er kam gerade -, hij kwam precies om 12 uren. Mittags-blume, (-n) v. mid-
dagsbloem v.; -brod o. middagsbrood brood bij het diner; -essen o. middag\' eten, middagmaal, diner o.; das — ein- nelimen, bet middagmaal gebruiken, di- neeren; •fernrohr o. (Sterrenk.) verre- kijker m. om den doorgang der zon & waar te nemen; -/lache v. zuidelijk vlak o.; (Sterrenk.) vlak o. van den meridi- aan; -gang m. wandeling, boodschap v. |
s avonds 8 uren •uhickttr ui. (Bergw.)
mijnwerker ui., die van \'s middags 12 tot \'s avonds 8 uren werkt; schlaf m., sckldfcken o., schlummer m., Z. -ruke; schmaus m„ Z. •makt; seile v. zuid- zijde v.; snnne v. middagzon v.; speise v.middagkost ui.,middageten o.; stunde v. middaguur o.; -tafel v„ Z. -mahlieit; •tkau m. middagdauw in.; -tisck in. mid- dageten o., middagmaal o.; nur den • bei jemn. halten, in den halven kost zijn bij; einen — hallen, open tafel houden; -«Ar v. zonnewijzer m.; -uolk o. zuide- lijk volk o., bewoners in. van het Zui- den; -wind ui. zuidenwind m.; 2. mid- dagwind in.; -zecke v. middagmaal o., middagkosl in.. -zeit v. middag in., 12 uren; -zirkel m., Z. -kreis: •irdrij bijw. zuidwaarts, naar het Zuiden. Mittc, (-«) v. (van eene ruimte),
midden o., middelste gedeelte, middel- punt o.; sich in der - ziveier Sachen be- finden, zich bevinden te midden van of lusschen; gegen die - der Nacht, tegen middernacht; in die - trelen, in hel mid- den gaan; - des Leibes, middellijf o.; in der - durrksekneiden, middendoorsnij- den; (Wap.) (van een wapen), mnl- den o. van het schild; 2. (Hg.) einer auv unserer-, een uit ons midden, een van ons; die • des Aprils, half April; richtige-, juiste middelweg; die richtige - hallen, den middelweg houden; die - nurfrommt, de middelweg is de besle. Mittel, {der, die, das mittle),!>ij\\.
nw. in hel midden gelegen, roiddelst, middelbaar; der milllere of -sle Finger , de middelvinger m.; der mittlere of -sle Kruder, broeder lusschen twee ande- ri\'ii in, betrekkelijk den leeftijd de lwee- de van drie broeders; das milllere iel- alter, middeleenwen v. mv.; von mitt- lerer Grósze, van middelbare grootte; milller Wcile of Zeil, middelerwijl, in- lusschen. Mittel, (-s, mv. Mittel) o. middel
o.; (Nat.) middelpunt o., middelste ge- deeltc, hart o.; ciner aus unserm -, Z. Mille; das - des Landes, het midden, het hart; (lig.) das - halten, den middclweg |
|||||||||||||||||||||||||
|
Mitsehwester, (-«) v. zuster».
Mitsegeln, {segeltc mit, mitgese-
\'itll) o. ww., m. A. medezeilen, medcva- ren. Mitsein, {war mil, milgewesen) o.
ww. onr. medebestaan, ook bestaan; 2. (gemeenz.) van de partij zijn, te tarnen zijn, roedezijn. Mitsondon, (sandte mit, mitge-
,ni,ll) beilr. ww. onr., Z. mitschicken. Mitsiegon, (siegte mil, milgesiegl)
o. ww., m. A. medeoverwinnen,gemeen- schappelijk overwinnen. Mitsingen, {sang mit, mitgcsun-
ii\'ii) o. ww. onr., m. A. uiedezingen, hel gezang begeleiden. Mitsollen, {sollte mil, mUgesoUl)
o. ww., m. A. mede moeten gaan, mede moeten vertrekken. Mitspoisen, {speiste mit, milge^
speisl) bedr. ww., Z. milessen. Mitspielen, {spielte mit, mitge
spiett) bedr. ww. medespelen, spelen roet; (Muz.) begeleiden; 2. o. ww.,m.A. medespelen, deelnemen aan het spel; jemn. übel -, iem. leelijk beet hebben, mishandelen, bedotten. Mitspieler, {-lers, mv. -ler) m.
medespeler, speelkameraad, speelmakker, speelgenoot m.; 2. deelhebber m. in een spel; (Muz.) begeleider m. Mitsprechen, {sprach mit, mit-
•jesprochcn) bedr. ww. onr., Z, mitreden; |
||||||||||||||||||||||||||
|
il. zijn gevoelen zeggen, zijn gezag doen [tegen den middag; (Bergw.) in de rich
|
||||||||||||||||||||||||||
|
ting van het Zuiden loopende gaanderij
v.; -gast m. dischgenoot, gast m. bij het middagmaal; -gebel o. (Kath.) gebed o. op den middag Ie bidden, nonen v. mv.; 2. Z. Tisckgebet; -gefilde o., -gegend v. zuidcrslrcek v., Zuiden o.; 2. zuidelijke streek v.; -geldut o. middagklok v., gelui om twaalf uren; man hort das—, men hoort hel 12 uur luiden; -gesang m. danklied o. na AenmaaU\\jd;-gesellschaft v. gasten in. mv. aan een middagmaal; glocke v., Z. •gelaut; -glulh v., Z. •hitze; -hell bijv. nw. zoo klaar als de dag; -heltc v. helderheid v. op den mul- dag; •hitte v. warmte, hitte v. van den middag; -AöAe v. (Sterrenk.) zons- |
||||||||||||||||||||||||||
|
gelden
Mitsprengon, {sprengle mit, mii-
gesprengt) bedr. ww. ein Feslungswerk -, mede doen springen. Mitspringen, {sprang mil, mitge\'
sprangen) o. ww. onr. medespringen, te gelijk springen. MitStand, {-es, rav. Milstdnde) m.
slaat ui., die de souvereinileit met eene andere deelt; 2. medelid o. der stalen. Mitstiften, {sliflele mit, mitge-
sliflel) bedr. ww. ook stichten, tegelijk stichten. Mitstifter, -in, medestichter m.,
medestichtsler v. Mitstimmen, {stimmtc mit, mil-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
houden; siclt in\'s schlagen, legen, in\'s
- treden, als bemiddelaar tusschenbeide
komen, zijn gezag doen gelden; 2. inid- del, hulpmiddel o.; versuchen Sie ein - dieses ju tkun, sie zu befriedigen, be-
proef een middel om, tracht haar &; es gibl kein • dieses ."« tliun, er is geene mogelijkheid; (Scheik.) mechaniseke -, mechanische middelen o. mv.; auflösende -, oplossingsmiddelen; gegenwirkende -, tegenwerkende middelen; 5. Z. Geld, Vermogen; it. vermogen, talent o.; bei •» sein, gegoed zijn, vermogen of geld heb- ben; i. (<~len.) geneesmiddel, hulpmid- del o.; • gegen das Fieber, middel o. te- gen de koorts; 5. (Bergw.) Z. Matte; il. (veroud.) Z. Zunfl, Verein. Mittel-aohse, (-n) v. (Art.) mid-
delas v.; -ader v. (Onllk.) middelste ader v.; -aller o. middelbare leeftijd m (Tijdr.) middeleeuwen v. mT.; •ilterliek hijT. nw. middelpenwsrh: -antiqua f. |
||||||||||||||||||||||||||
|
hoogte v.; \'kost v. middagkosl m.;
•kreis m. (Sterrenk.) middagcirkel. me- ridiaau in.; -kilste T.zuiderkust ».; \'lager o. middagmaal, diner o.; -land o. /unie- lijk land o.; -ldnder m. bewoner in. van een zuidelijk \\aaa;-lindisch bijv. nw.zui- delyk, van een zuidelijk land; -lang» v. zuiderlengtc v.; -licht o. volle daglicht o.;]-lied o., Z. -gesang;-linie v.,Z. -kreis; tuft v. zuiderlucht v.; it. middagluebt v.; -mahl o. middagmaal o., middag- maaltijd m., diner o.; —zeilv.,Z.-essen; •messe v. (Katb.) hoogmis v.; -milch v. middagmelk ».; -nelkc v. namiddag.™* jelier v.; -po/ in. zuidpool v.; -prediger m. predikant m., die de middagpreek houdt; -predig(\\. middagpreek v.; -punkt m. (Sterrenk.) zuidpunt o.; -quartier o. middagmaal, diner o.; -ruhe v. middag* slaap m.,middagslaapje,dutje o.;—hal- ten, een middagslaapje doen; schicht v (Bergw.)arbeid;m. van \'smiddags 12tot |
||||||||||||||||||||||||||
|
geslimml) o. ww., m. A. medeslennnen,
aan de stemming deelnemen, mede zijne slem uitbrengen; 2. (Instr.) medestem- men, tegelijk stemmen; il. overeenstem- men. Mitstroiton, {stritt mil, miige-
tintten) o. ww. onr., m./i. medestrijden deelnemen aan den strijd, zich in den twist of strijd mengen. Mitstreiter, -in, medestrijder
in., medestrijderes v., hij, zij, die decl- neemt aan den strijd, krygskameraad, krygsmakker in. Mitstudent, (•«». mv. -e») m.
medestudent m. Mitsündigen, {sündigle mit, mit-
ijesündigt) o. ww., in. A. medezondigen zondigen met, gemeenschappelijk zon- iligen Mjttag, (-(e)i,mv. -e) m. middag,
iioeom., midden o. van den dag,12 uren: umAeMeti-e.opden vollen middag; geqen |
||||||||||||||||||||||||||
|
Nit.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
868 Vfil.
|
Mil.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Mittel-galopp, (-(e)s) iu., i. ui.
(Rijk.) middclgalop, gebroken gang in. van een paard; -gang m. middelbare gang, gemiddelde of gewone gang m.; 2. middelgbiig, gang m. van het midden; 5 (Ontlk.) middelgang m., hoofdkanaal o.: •garn o. garen o. van middelmatige dik- le; -gallung v. middelsoort v.; (Spraakk.) — der Zeitwörter, onzijdig geslacht o.;
•gebirge o. middelgebergle, gebergte o. van het midden; 2. midden o. van een gebergte; -gedackt m. een orgelregister o.; -geige i. violoncel v.; -geschirr o. kar- relichter, disselboomriem m„ draagriem m. aan het tuig van karrepaarden; -glied o. middellid o., middelschakel in.; 2. (Red.) middeiterm in.;-grad w.(Spraak- |k.) vergroolende trap in.; 2. middelste
graad m.; -groschen va., Z. • mimze; |
|||||||||||||||||||||||||||
|
(Drukk.) augustijnletter v.; •art v. mid-
ilelsoort v„ lusschensoort ».; •artig bij?, uw. middelsnortig, hybridisch, gemengd, bastaard; •bahii v. niiddelweg ni.; \'bal- ken ui. dckbalk m. op de grootste brecd- te van het schip aangebracht; -band o. vlegelband on.; (Art.) (van een kanon), lappendckplaat. Hap v. Mittelbar, bijv. nw. middellijk,
middelbaar, indirect; einc -e Ursache, middellijk, niet rechtstreeks; •keil v. middelbaarheid v.; ((jcsch. van D.) niet rechtstreeksche afhankelijkheid v. Mittel-bass, [-basscs, mi.-bisse)
m. middelbas m.; —geiye v. violoncel v.; •bauchsgegend v. (Onllk.1 middelbuik- ilreek v.; ~baum m. middelste boom, boom m. in het middelpunt; 2. boom ui. |
klankverzuchting »., middelmatig geluid
o.; -laul(e.r) m. lettel\' v.,klank m., welke de klankverzachting ondergaat of den Umlaut krijgt; -leimcand v. huislinnen, linnen o. van middelmatige qualiteil: • lerche v. woudleeuwerik m.; •linie \\.
lijn v. van het midden; (Aardr.) Z.-Areis; (lig.) Z. slrasze; -loch o. (Hilj.) mid- delzak m., gal o. in het midden; -lm |
||||||||||||||||||||||||||
|
hijv. nw. onbe
|
12122214
|
midilelil, zonder vermo-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
gen, zouder talent; -losigkeil v. gebrek,
gemis o. aan middelen of talent, onbe- middelilheid v.; -magd v. tweede meid v. (van drie); -mann m. man m. uit den hurgersland; 2. man in. van een mid- dclinatigen rang; 3. middelaar m.; i (krijgsw.) man 111. uit het tweede gelid. • mark v. (Aardr.) middelmark \\.;-ma*;
o. middelmaat v.; 2. middelmatigheid, geringheid v. Mütclmüszig, hijv. uw. middel-
matig, gering, matig; -grosz, middelina- lig groot, van middelbare lengte of groot- te; 2. o. zelfsl. unter dem —en, beneden het middelmatige; -keil v. middeluia(ig- heid v. Mittel-mast, (-(e)*. mv. -«j) m.
middelmast, groote mast m.; -mauer r. iniddelinuiir, scheidsmuur in., Z.-ivand; •meer o., Z. -litndisches Meer: -mehl o. meelsoort v. tusschen bloem en zeme- li\'ii; •müme v. gildemunt v, in dezont- inijnen te lialle. Mitteln, (mittelle, gemillell) bedr.
ww., Z. ver mitteln. Mittel-nabe, (-n) v. middelnaal
v.; -ocAs m. middelste os ra.; -papier o. papier o. van middelmatige qualiteit: •pass m., /. -gang (Kijk.); •person v. tusschen persoon, bemiddelaar m., be- middelaarsler v.; -pferd o. middelste paard o.; -p[viler 111. middelste pilaar 111,; (tusschen twee vensters), penanto. Mittelpunkt, (-(e)«, mv. -e) ni.
middelpiiiil o.; (lig., Krijgsw.,,Nat.) mid- delpunt, centrum o.; torn • abslrebend. sich entfernend, middelpnnlvliedend; il. zum \' hm slrebeni, iniddelpnnlzoekend; (lig.) - der Geschafte, middelpunt o.. Iiooidzaak v.; - der flildung, middelpunt o. der beschaving; - der tielehrten, mid- dclpuiil o., vcrecnigingspunt o. der ge- leerdcn; in einen - veremigen, in een punt vereenigcii, centralisecren; Yereinigung in einen -, centralisalio v.; im -c bc- fimllich, centraal, zich in hel middelpiiiil bevindende. Mittelpunkts-bewegung,
{•en) v. uiiddelpunlsbeweging »,; -feuer
o., Z. Ccntralfeuer; -lehre v. muldr!- pimtsleer v. Mittöl-rad, (-rai/(e)j, mv.-r(ï(/ei\'
o. middelste rad o.; -rasl v.(lieweenn.^ middelrust v.; -nmm m., Z. Zwischen- raum; -reif in. middelste hoepel m.; (Art.) Z. -haiid; -riegel in. middelste grendel m.; 2. (Art.) liggend kalf o. ring m. middelriug in.; (Art.) band ui. om de kanontappen voor het boren; (Sm. mnerer —, middelste ring m.; -rippe v middelste rib v.; •röhrchen o. laadstok- ring ut.. -rücken m. middelrug ui.; (van |
|||||||||||||||||||||||||||
|
31
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
van middelbare hoogte; -6e<?ri//"ii].(Hcd.)
middeiterm DJ.; it. gemiddelde o.; -6ei« o. middelbeen o.; -beizei. (Bergw.) 1111.I- delste steensoorten v. mr.; \'belang 111. middengelal o.; -berge m. (Bergw.) mid- ilelstc rols v.; -bier o. middelbier o.; •btaii o. iniddelblauw o.; -blulader v., Z. -ader; \'boden m. middelvloer m.; 2. middelmatige vloerm.\\\'bogen m.(Bouw- k.) middelste boog, middelhoog, hoofd- hoog m.; \'bohrer m. (Bergw.) middel- boor v.; \'brachvogel m. kleine pluvier »,; \'brucli in. (Slot.) middelbreuk v.; •brust v. middelborsl v., middelste o. van de borst, borstmidden o.; —knolen m. middelborstknoop ui., middelborsl- been o.; \'burger in. burger m. met een middelmatig vermogen; \'Cicero v. (Druk- k.) mediaan o., eene soort van druklel- ter; -derk o. (Zeew.) tusschendek o.; •deich ui. tusschendijk, middeldam iu.; •ding o. middelding,gciniddeldco.;(fi\'.!., Scherts.) vreemd, dubbelzinnig wezen o., mesties m. en v.; —e. onverschillige dingen o. mv.; der Alles für e hall, onverschillige m.; -dinte v., Z. -farbe; •druck m. middelbare drukking v.;-en</- .ucc/i in. middeldoel o.; -enle v. eend v. met langen staart; -ernle v. middelbare oogst ui.; -erz o. middelmatig erts o.; •tule v. kleine uil m.; \'fahig bijv. nw., Z. zunftfdhig; -fatk m. giervalk, Us- landsche valk m.; -[arbe v. middelk\'.cttr f.; (Schild.) halfschaduw v.; -(eder v. middelste ve(d)er v.; 2. middelbare fe(d)er v.; -[ein bijv. nw. middelmatig lijn, van middelmatige lijuheid; -feld o. middelveld, middelste veld o.;2. (W\'ap.) Z. Mille; \'feil o. (tlntlk.) middelvlies, middelschot o.; -/Ï/J m. (Bergw.) mid- delsoort v. van fijne slib; -finger m. mid- delvinger m.; •flehe v. middelvlak o.; •fleisch o. (Ontlk.) bilnaad Dl.; -form v. middelvorm m.; (Spraakk.) deelwoord o.; -freie m. mv., bijv. en b. ((jesch. van D.) niet rechtstreeks vrg(e) m.; \'fries o., Z. \'hand; -(urche v. (I.andb.) mid- delvoor ».; -/us: m.middelste voet, mid- delsle poot in.; 2. (Ontlk.) middelvoel m. lusschen gewricht en teenen; .\'. voet in. van middelmatige grootte. Mjttelfusz-knochen, {\'diens,
mv. -chen) m. (Outlk.) miüdelvoetbeen j.; \'Sclilagader v. middelvuetslagader v. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
•gross bijv. nw. van mid
|
40
|
delmatige groot-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
te; •grosse v. middelmatige of middel-
bare grootte v.; -grund in. midilelgrond m.°, (Schild.) iniddelgroml m., midden o. eener schilderij; -gurt m. (Art.) Z. \'band; 2. (Zad.) overgordel m. van den zadel; -gul bijv. nw. (Hand.) ivan iniildelbarc qualileit; —e Weehsel, ivan geringe waarde; -gut o. koopwaar v., goed o. van middelmatige <|iialiteil; •haar o. (I\'ruikm.) vlakke haarvlechtv.; •hand v. middelhand v.; 2. (Sp.) i» der — sein, die • haben, aan de middel-
hand zitten, de middelhand hcbbcD; — knochen rn. (Ontlk.) iniddelhaiulsbceno.; —musket m. middélbandspier v.;—sige v. (Ileclk.) uiidilclhandzaag v.; \'haring m. haring m. van middelmatige qualitcil; •harlieerk o. (Giet.) werk o. van mid- delmatige hardheid; ~liechl m. middel- matig groote <uoek m.; -hccr o. cen- trum o. des legers; •heller in., Z. •münze; \'hengst in. hengst m. van mid- delmaligc grootte; (Giet.) gegoten ijzer o. van middelmatige dikte; -/ier; o. harl- mossel ».; -hochdeulscli bijv.nw. middel* hoogduitsch; -hol: o. hout o. van mid- dehnalig gewas, groen, wond o. van mid- delmatigen wasdom; -horn o. (Jachtw.) horen m.van middelmatige grootle;-AiWs« v. hulst m. van middelmatige grootte; •jagd v. middeljnchl ».; -jahro. (van het leven), middeljaar, gemiddeld jaar o.; 2. (I.andb.) middelmatig jaar o., iunl- delinaligc oogst in.; it. naclt —en rechnen, op een middelmatigen oogst, rekenen; •knul in. middelmatige koop, koop m. tegen middelmatigen prijs; \'klaag in. middelklank, klank in. van middelmatige sterkte; -klüver va, (Zeew.) middelklui- ver m., middellijk v.; -knecht in. tweede m. van drie knechts, tweede knecht in.; -krafl v. middelkracht, gemiddelde kracht v.; -kraul o. Straatsburger kool v.; -krets m. middelste cirkel m.; (Ster- renk., Aardr.) middcllijn, evennachtslijn v., ei|uator ui.; -/.11/1 v. koe v. van mid- delmatige grootte; -land o. midden o. van bet land, land o. van het midden;2. (l.audb.) land o., grond m. van middel- matige hoedanigheid; -ldndisch bijv.nw. middellandscb; —es Meer, Middelland- sche Zee v.. •/au/ in. middelloon m.. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Mit. 869
|
|||||||||||||||
|
Mit.
|
|||||||||||||||
|
Mit
|
|||||||||||||||
|
middelmatige diepte ».; -tinte v., Z
•farbe (Schild.); -lon m. middelloon m.; •treffen o. (Krijgsw.) ceutrutu, middel punl o. van het gevecht; 2. gros o. van hel leger; -/w,A o. laken, linnen, doek 0. van middelmatige hoedanigheid of breedte; (Jachlw.) net o. van middelma- tigc hoogte; -ursache v. middelbare, me- dewerketiile oorzaak of reden v.; -rw- deck o. middelverdi\'k o.; -vieh o. vee o. van middelmatige grootte of qualileit; \'Wahl v. wissclkeiis, middvlkeus v.; -wull 111. (Vest.) lussclicnwal m., courtine v. Insschen Iwee bolwerken; -tcand v.mid- deliuuur, niiddelvvaud 111.; inwendige -, miildelschot o., scheidsmuur, separatie- muur 111.; 2. (Ontlk.) middeischol, mid- delvlies o.; -teeg m., Z. strasze; (fip.) lemperauient, middellcrm m.; (Spr.) —, ein sichrer Steg, de iniddelweg is de beste; -wegebreil, •uegcrich m. wille of ruige wcegbrce v.; -tccrg o. tweede werk o.; -wesen u. lusschenwezen o.; -wind m. tussciicnwindslrcek m.; -«o//ev. mid- delmalige wol v.; (Zeemt.) wol v. van het middellijf; -wort o. woord o. dat het midden houdt tusschen twee andere; (Spraakk.) deelwoord o.; it. Z. seil wort; -zahn m. middelland 111., -zeichen o. (Jachtw.) verkeerd spoor o.; -zeit v middelbare tijd in.: 2. Z. -aller; —wort o. onzijdig of intransitief werkwoord •zeilig bijv. nw. (Dichtk.) (van letter- grepen), nu lang, dan kort, langkort, anceps; •zeitigkeil v. langkortheid ».; •zeug o. stof v. van middelmatige qua- liteit; 2. (Bergw.) erts o. van middel matige qualiteit; -zimmer o. middelver- Irek o., middelste kamer ».; -zustand m. middelbare of middelmatige toestand n> ; •zweel; m„ Z. •endzweck. Milten, -in, -inne, bijw. mid-
den, middenin, in bet midden; - im Ge- hólze, midden iu het bosch; • heraut* schneiden, voneinander schneiden, midden uitsnijden, midden van elk. snijden; -tra Sommer, midden in den Zomer, in het hartje van den Zomer; (flg.) - unter der Predigt, midden onder de preek, bij hel midden ven de preek. Mitternacht, (-nachte) v. mid-
dernacht 111., \'s nachts 12 uren; gegen -, tegen of omtrent middernacht; 2.( Aardr.) Noorden o.; gegen - liegen, tegen of naar hel Noorden gelegen zijn; geiten - segeln, noordwaarts zeilen, varen, stevenen; ge gen - liegend, noordelijk. Mittornachtig, bijv. en b. te
middernacht, om middernacht geschie- dend. Mitternachtlieh, bijv. en b., Z.
milternachtig; 2. donker, somber, stil, vrceswekkeud,middernachtelijk;5.(Aard- r.) noordelijk, ten Noorden. Mitternachts, bijw. om middcr-
naclit, \'s nachls ten 12 uren. Mitternachts-gang,(-a<M9(e)s,
mv. -gdnge) m. gang m. ten midder- uacht; 2. (Bergw.) naar hel Noorden of noordwaarts loopeude mijngang m.;-j«\' |
lljke kust v.; -land o. noordelijk gelegen
land o.; -pol m., Z. Nordpol; -punkt in (Slcrrenk.) noordelijk punt o.; sehlaf 111. middernachlsslaap, diepe slaap m., seite v. noordzijde v., noordkant ui., stille v. middernachtelijke stilte ».; stunde v. middernachtelijk uur o., \'s nachts 12 uren; •uhr v. noordelijke zonnewijzer m.; -wlk o. noordelijk wo- nend volk o.; •uache v. niiddcrnachls- wacht v.; scind ni. Noordenwind 111. •zeil v. middernacht in., \'s nachts 12 uren. Mitternachtwsrts, l>nw., l
norduarls.
Mittfasten, (s) 111., 1. va. halfvas-
len >. Mittheil, (-(e)s, mv. -e) m. ge-
deelte, aandeel o. Mitthcilbar, bijv. nw. mededeel-
baar, mede te deelen, voor mededeeling geschikt; it. te verdeelen; -keit v. mede- deelbaarheid, geschikheid v. om mede- gedeeld te worden. Mittheilen, {Ihcille mit, mitge-
Ihcilt) bedr. ww.;\'emn. eine iïachricht -. mededeelen, bekend maken, melden; er isl nicht selir -d, hij is niel zeer mede- deelend, een weinig achterhoudend; 2. etw. -, deelen met, een deel geven van, deelnemen aan; einem Armen eine Gabc -, mededeelen, geven; (flg.) jtmn. einc Krankheit -, mededeelen, besmetten met, aansteken; II. wed. ww. sich -, zijn hart openen, 2\\jn hart uitstorten, zijne ge- voelens bleotleggen, openhartig zijn; sich -, (van ziekten), besmettelijk zijn. Mittheiler, -in, mededeeler in.,
mcdedeelster v„ hij, zij, die mededeelt. Mitthoilhaber, Mittheil-
nehmer, medebelanghebbende, me- dedeclgenoot in.; die -in an einem Ver- mdchlnisse, de mededvelgenool(e) v. Mitthoilsam, (-er, st) bijv. nw.
mededeelzaam, gaarne mededeelend: •keit v. mededeelzaamheid v. Mitthoilung, v.,Z. mittheilen; it.
mededeeling v„ bericht o., informatie v.; 2. uitslorting v. des bartcn, bloot legging, ontboezeming v. Mitthun, (Hint mit, mitgelhan)
bedr. ww. onr. mededoen, samendoen; Z. tnitmachen. Mittle, {der, die, das) bijv. nw., \'L.
mit tel. Mittler, (-s, mv. Miltier) m.,-in,
(-nen) v. bemiddelaar iu., middelaarsler of bemiddelares v.; 2. Z. ttalbgcsell; 3. Middelaar, Zaligmaker in.; -cmt o. dienst ui. als middelaar; -lod 111. dood m. des middelaars, verzoendood m. (van J. C.) Mittlorwoilo, mittlerzeit,
bijw. middelerwijl, inmiddels, intus schrn, in dien lusscheutjjd. Mittbnen, (IS»tt mit.milgetbnt)
o. ww., in. h. medeklinken, tegelijk klin- ken. Mittragen, (Irug mit, milgelra-
gen) bedr. ww. onr. mededragen, geza- menlijk dragen. Mittrauer, v., z. m. deelneming
|
||||||||||||||
|
vagels), rag m., (van «en bloembede,
kruin v. Mittels, hij»., Z. mitlelil. Mittel-salz, (-a, mv. -t-) <«. vScheik.) middelzoul o.; sammel 111.II11- weel n. van middelmaligc qualileil;-sa\'i in. (Red.) middellerui, tweede term m.: siule v. middelste zuil v.; schild 111. uiiddelscliild o.; scliliichtig bijv. nu. Mol.) —es Had, iniddelrad o.; schlag 111. middelsoort v., middelmatige hoeda- uipheid v.;Pferdvotn —e, paard van 111 id- ilelmatigc grootte; — der l\'reise, gcmid- delde prys; scltlamm m. ((iiet.) slik 0. van middelmatig erts; schlich m. (Giet.) klein geslagen erts o. van middelmatige •ïualïteil; schncpfe v. kleine poelsnip v. schril t m., \'L. •gang; schrot o. (Jachl- w.) hazen- en hocuderhagfl m.; schule v. middelbare school, lusschenschool v., schwein o. middelste zwijn o.; see v„ 1. \'meer; seite v. rniddelzijde v., ruid-
den o. Mittels manu, (-«i«>i»(e)*, mv.
•leute) m., Z. MilteUperson. Mittol-sohle, (-«) v. middelzool
v., leertje o. lussihen de selioenzolen; sorte v. middelsoort v.; spann m. mid- delste spant o. Mjttelsperson, (-i«) ».tusschen-
persoon, onderhandelaar m.; 2. bcmid- delaar m., bemiddelaaisler v. Mittolspruch, (-.>pruc/i(e)s, mv.
sprüche) m. uitspraak v. van een be- ruiddelaar. Mittelst, bijw. door middel van.
Mittel-Stadt, (stadie) ». stad v.
van middelbare grootte; stampei m., Z. stempel; stand m. middelstand, bur- .erst.ind m.; it. middelmatigheid v.; stündig bijv. nw.in liet midden staand; slatur v. middelmatige lengte of groot- te v. Mittolste, bijv. uw., Z. mit tel.
Mittel-steg, (-(<0S- mv- -») ">•
(Ürukk.) krnis o. van bel raam; stein ra. steen 111. van middelmatige grootte; (van een gewelf), sluitsteen m.; stelle v. plaats v. in bel midden; 2. middelma- tige plaats, middelmatige belrekking ».; stempel in. (Ilergw.) middelste stempel ui.; (Itrukk.) middelste vignet o.;stim- me v. middelstem, vulstem v.; holte —, altstem v.; tiefe —, tenor, baryton 111/, 2. middelste gedeelte o.; stollen m.
(Bergw.) middelste galerij v.; strasse v. straal v.. weg m.in het midden, mid- delslraat ».; (flg ) midden o., middel- weg 111.; die — hallen, bel midden hou- den; slreif m.(Bouwk.) middelband 111.; slrich m. scheiteekeu, koppelteeken, \\erhindingsteeken, dwarsslreepje 0. Mittelstück, (-(e)s, mv. -e) o.
middelsluk, sluk o. van hel midden; (van een os), middelstuk, lendeustuk o.; 2. stuk o. van middelmatige grootte v. Mittol-stufe, (-n) v. middelste
trap v.; (Spraakk.) Z. -grad; -leig m. gemengd deeg o.; -thurm ui. middelste toren in.; siefe v. midden o., diepte v. in hel niidden; 2. (Kuip.) Z. Spundtiefe; ">. gemiddelde diepte, miudelbare diepte, |
|||||||||||||||
|
gend v. noordelijke slreek v.; -glocke v.lv., betuiging v.\'van leedwezen, condo\'
middernachlsklok v.; -k&sle v. noorde-lleantic v.; •bezeugv.ng v. condoleantie v |
|||||||||||||||
|
Mit.
|
|||||||||||||
|
Mob.
|
|||||||||||||
|
870 Mit.
|
|||||||||||||
|
mitgewahll werden, tegelijk verkozen of
gekozen worden. Mitwahler, -in, medekiezer m.,
medekiezers v. Mjtwaldoin, l-eins, uv. ~ein) m.
sijsje. Mitwandeln, mjtwandern,
(wandetle mit, mitgewandell en wanderte mil, mitgewanderl) o. ww. medewande- len, medegaan. Mitweide, (-n) v. weidereebt, ge-
meenschappelijk weidereebt o. Mitwoinon, (ireinle mit, imtge-
iceinl) o. ww., m. h. medeweenen, me- detreuren. Mitwelt, v., z. ui. tegenwoordige
tijd m., tijdgenooten m. en v. mv. Mitwerben, (irari mil, milgeaor-
ben) o. ww. onr. mededingen, sollici- teeren; er wirbt aueh um die Hraut mil, hij doet ook zijn best om & te krijgen; 2. bedr. ww. Soldaten -, werven met,te- gelijk werven. Mitworber, -in, mededinger in.,
mededingsler v. Mitwerbung, »., z. ui. mededin-
ging v. Mitwesen, (-sens, mv. seit) o., \'L.
Milgeschb\'pf. Mitwesentlich, bijv. uw. ook
bestaande, bestaande met. Milwirkon, (wirkle mil, mitge-
wirkl) o. ww., m. h. medewerken, bij- dragen, samenwerken; zu cinem (gitten) Werke -, medewerken,bijdragen; 2. bedr. ww. medeweven, tegelijk weven. MitWirker, -in, medewerker,
medearbeider m., medewerkster, mede- arbeidster v. Mitwirkung, v. medewerking,
hulp, samenwerking v. Uitwissen, (wutste mit, milge\'
wussl) bedr. ww. onr.ook welen; erweiss diirum mil, hij weet er ook van, hijweet mede er van; 2. o. zelfst. medeweten o.; kennis v.; ohne mein -, zonder mijn we- ten, builen mijn weten. Mitwissonschaft, ». uiedewe-
ten o. Mitwisser, -in, medeweler m.,
medeweelster v., vertrouweling m. en v. Mitwohnon, (uohnle mil, mitge-
wohnl) o. ww., in. h. wonen met, leven met, gemeenschappelijk wonen, Mitwohner, -in, hij, zij, die met
een ander woont; 2. Z. Beisasz. Mitwollen, (wollle mit.milgeuioUl)
o. ww. uur , m. h. mede willen gaan, mede willen vertrekken. 1S.itzahlen,(zahUemil,mitgezahlt)
bedr. ww. medebetalen, tegelijk beta- len. Mitzahlen, (zdlille mit, milge-
zdhlt) bedr. ww. medeleden, medereke- ncn, er onder begrijpen: 2. medetcllcn, helpen tellen. Mitzochon, (zechte mil, mitge-
zcchl) bedr. ww. medezweigen, mede- brassen, brassen of zwelgen met. Mitzohntor, Mitzohnthorr,
ui. medetiendheffer ui. Mjtzohron, (zelirle mil, milge-
|
|||||||||||||
|
:«hrt) bedr. ww. medetereu, medeeten
en drinken; wir lassen ihn umsonsl -,wij houden hem vrij. Mjtzeit, (-en) v. tegenwoordige tijd
m.; 2. Z. Milwelt. Mitzöitig, bijv. uw. tegelijk rijp.
gelijktijdig; -keil r. gelijktijdigheid »., gelijk rijp zijn o. Mitzcrren, (zerrle mit,mitgezerrt)
o. ww., m. h. medetrekken; 2. bedr. ww. met geweld medetrekken, medesleepen, medesleuren. Mitzeuge, (-n, mv. •») m. mede-
getuige m. Mitzeugen, (ceugle mit, milge-
zevgt) bedr. ww. medegetuigen, getui- gen met. gemeenschappelijk getuigen. 2. medeteelen, met anderen voorlbren- gen. Mitziühen, (zog mit, mitgezogen)
o. ww. onr., m. s. medetrekken, met anderen vertrekken; it. medeverhuizen; 2. bedr. en o. ww. met anderen trekken, mede naar zich toehalen. Mitzweck, (-(e)s, mv. -c) m.me-
dedoel o.. Mixpikle, (->, mv. -s) o. in het
zuur ingelegde groenten v. mv., um- picle o. Mixtur, (-en) v. mengsel o., men-
ging, vermenging, mixtnur v.; (Drukk.) zalfje o. van talk en olie; (Muz.) mixtnur v. (een orgelregister). Mneraonik, v.,z.m.herinnerings-
kunst, gebeugenkunst, geheugenleer, mneinoniek m. Mnomonikor, (-t, mv. Mnemo-
niker) m. aanhanger m. der geheugen- leer. Mnemonisch, bijv. nw. wat de
geheugenleer betreft. Mnemosyne, »., z. m. (Fabell.)
Mnemosyne, godin v. van het geheu-
gen. Mübol, (-s, mv. -n) o. huisraad,
meubel, roerend goed o. Möbel-entwurf, (-aur/\'(e)i, mv.
\'\\eiirfe) m. ontwerp o„schets, teekening v. voor huisraad; -handler m. handelaar m. in meubelen; -lack in. meubel vernis o.; -leinen, •tinnm o. meubellinnen o.: •macher, -lisehler m. meubelmaker, schrijnwerker m.; -magazin o. meubel- magazijn, magazijn o. van meubelen; •slofl in. meuuelstof ?.; -wachstucli o. wasdoek o. voor meubelen. Mobil, bijv. en b. beweegbaar, be-
schikbaar; (Krijgsw.) beweeglijk, ver- plaatsbaar, tochtvaardig, marschvaardig, mobiel; - machen, marschvaardig maken, mohiliscereu. Mobiliur, bijv. nw. in meubelen,
in roerende goederen of huisraad be- staande, meubilair; -erbc m. erfgenaam ui. van roerend goed; -masse v. inboedel ui., huisraad o., meubelenv.mv.;-sle»er v. belasting v. op huisraad, meubilair o.: •vermogen o. in huisrand beslaand ver- mogen ei., meubelen v. mv., huisraad o.. roerende goederen o. mv. Mobilien, v. mv.huisraad o.,meu-
belen v. mv., roerende goederen o. mv.; |
|||||||||||||
|
Mittrauorn, (traucrte mil, mit-
getrauert) o. »w„ m. h. medelreuren, deelnemen in de droefheid; 2. mederou- wen, ook rouwen of rouw dragen. Mittrieb, (-(e)s. mv. -e) m.. Z.
Hilweide. Mittriuken, («ra»* mi\', mi«je-
trunken) bedr. ww. onr. mededrinken, gemeenschappelijk drinken; 2. mede op- drinken, ook inslikken met drinken. Mittrinkor, (-.«, mv. Miltrinker)
m. mededrinker ui. MittSChifis, bijv. en h. in liet
midden van het schip. Mittsommer, (»*. mv. HiUto»*
mer) m. helfl v. van den Zomer, Sint- Jan o. Mittwinter, (-s) ui., z. w. kersi-
mis t. Mittwoche, (-«)v.,Mittwooh,
(-(e)s, tnv. -e) m. Woensdag m.; der krumme -, Woensdag m. in de goe- de week. Woensdag voor l\'aschen; der grosse of schone -, Woensdag na l\'ink- steren. Mittwöchentlich, bijv. en 1>
eiken Woensdag plaatshebbende, woens- dagsch. Mittwoehs, bijw. woensdags.
MiUmter, bijw. onder anderen
iutnsschen, somtijds, uu en dan. Mjtunterschrift, (-cn) v. mede-
onderleekening v. Miturhobor, -in, (Oer.) mede-
plichtige, medeschuldige m. en v., mede- norzaak in. en v. Mitursaohe, (-«) v. medevier-
kende oorzaak, tweede reden v. Miturtheilen, (urlheille mit, nul-
geurlheilt) bedr. ww. medeonrdeelen, oordeelen met, ook oordeelen. Mitverbrecher, -in, mede-
schuldige, medeplichtige in. en v. Mitvoi-bundoner, (-denen, inv.
•denen of die -denen) m.medcverbondene, bondgenoot m. Mitverkaufer, -in, mederver-
kooper ui., medeverkoopsler v. Mitvcrprtichtoto(r), m. mede-
verplichte in. Mitverschworene(r), m. sa-
menzweerdcr, sauiengezworene m. Mitvertheidigeil, (vertheiittgte
mit, mitvertheidigt) bedr. ww. mede ver- dedigen, gezamenlijk verdedigen. Mitverwalter.Mitverweser,
-in, medebestuurder m., medebestuur- deres v. Mitverwaltung, (-en) ». mede-
beheer, gemeenschappelijk beheer o. MitVOrmund, (-mund(e)s, mv.
•münder) in. medevoogd ui., toeziende voogd ui. Mitvormundschaft, »., z. in.
medevoogdij, medevoogdyschap v., ge- meenschappelijke voogdijschap v. Mitvorsteher, -in, roededirec-
teur, medebestuurder m., mededirectrice, medebestuurders v. Mitwahlen, (wiMle mil, mitge-
wihlt) bedr. ww. medekiezen, gemeen* -ch»ppel(jk kiezen, tegelijk verkiezen; |
|||||||||||||
|
Mod
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Mod. 871
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Mod
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Mode-laden, (-ladens,mv.\'laden)
m., Z. \'krant; \'laster o. heerschende ondeugd v.. in zwang zijnde ondeugd v. Mgdelbrett, {•(«)», mv. -<r) o.
(Art.) mal in. M<?d(e)ler, (•», mv. Mod(c)ler) in.
vormer in.; 2. gnufreerder, werkman m., die ili\' sloffen watert, MgdelholZ, [-holzes, m\\.-hölzer)
o. houten vorm, mal in. Modpll, (-(e)J, mv. -e) o. model
voorbeeld, patroon o.; (Schild., Beeldh.) das - stellen, poseeren. Modellbuch, (-buch(e)s, mv.
-biicher) o., \'L. Musterbuch.
Modelliren, (modetlirte.modellirt)
bedr. ww., \'t. modeln. Modoüirer, (-s, mv. Modellirer)
m., L. Mudvler. Mod@U-kunst, v., z. m. vorm-
kun.-t, plastische kunst v.; -macher m.
modelmaker, vormsnijder m.; \'Schnei- der in. vormsnijder in.; -stetn m. boor schelpdier o., aminoushoren m.; -tuch o. (Naai.) werkdoek, gaasdoek, vormdoek, |
|||||||||||||||||||||||||
|
•conto o. rekening v. OTer roerende goe-
deren. Mobilisiren, (mobilisirle, mobili-
uri) bedr. ww. (Krijssw.) tochtvaardig maken, marschvaardig maken, mobili- seeren. Mobilmachung, I. mobiel-ver-
klanng v. Mgblicht, bijv. nw. (Looi.) te
lauc in de kalk geweekt, doorzweet. Mbbliron, (möblirle.möbürl) bedr,
ww. van meubelen voorzien, slofleeren, inenSi li-erei». Möblirer, (-s, m>. Mnblirer) m.
stoffeerder, meulóleerdcr, behanger m. Moccakaffee, (-s) m., z. m., Z.
Mol, ka. Mock, Z. Moeken.
Mpckel, (-s, niv. Mockel) m. (in
de kindertaal), koe v. Mgckon, (-s, niv. Moeken) m.bruk
ui., homp v., stuk o. MQCken, (mnckle, gemockl) o. ww
brokkelen, Z. bröckeln. Mgckig, bijv. nw.proppig, hompig,
dik >>n kort, ineengedrongen. Modal, bijv. nw. voorwaardelijk
afhankelijk, lielrekkelijk, eene voorwaar- d« h-vullend. Modalit&t, (-en) v. (Red.) wijze
v. van zijn, wijze v. van opvatting, mo- dalili-il v. Mode, (-n) v. mndev.,hcerschendi\'
smaak m., tijdsgebruik o., kleederdraclil v.; nach der -, naar de mode, volgens den legenwoordigen smaak; in die-brin- jen. in zwang brengen; dies isl nicht mehr in der -, dal is niet meer in de mode, in den smaak, in zwang; nach der allen -, snderwetseb. Modo-affe, (-«, mv. .«) m., Z.
-narr; -arhkel in. mv., Z. - waaren; -aus- iruck in. in zwang zijnde uitdrukking, geijkte uitdrukking v.; \'band o. mode- linl o.; \'dame v. naar de mode gekleede dame v.; \'dichter m. dichter m., wiens werken in zwang zijn; -faibe v. inode- kleur v.; -frau v., Z. -weib; -gcitt in. modegeest, heerschende geest m.; -gc- ralh o. huisraad o. naar de mode; -ye- \'(humt/, in. smaak m. volgens de mode; it. smaak in. voor de mode; \'handel in. modeliandel, modewinkel, hanilel in. in inodearukelen; -hHndler, —in, modema- ker. modehandelaar in., modeinaakster, modehandelaarster v.; -handluiiy v., Z. ^handel; -herr in. naar de mode gekleede heer, pronker, fat, dandy in.; <-Uetd o. raodckleed, kleed o. naar de m»de; -kopl in. modekopm.; (Hoefsin.) ramskop, ge- bogen paardeknp in.; -krnm m.,Z. -han- del; 2. Z. •land; -krankheit v. heer- schende ziekte v.; il. ziekte v. naar de mode. Model, (-s,mv..tfoaW)ro.(Bnuwk.)
model o., mal in.; 2. (in eene stof), wa- tering, gaufreering v., de door het gau-{ freerijzer ontstane figuren; 3. Z. Modell; l. (tiiet.) vorm in.; (Lellerg.) matrijs, metaalmoeder f.; in einen • gieszen, in een vorm gieten; -a/[e m.. Z. Mode- narr. |
|||||||||||||||||||||||||
|
melend, met schimmelvlekken; -gtruch
m. modderlocht f,; -ortmd in. modder- grond, slijkgrond m.; \'hamen m. mod- derhaak m., modderschep, modder- dreg v. Mgdericht, bijv. nw. op modder
of slib gelijkend, verrot, vergaan, bedor- ven, besmet; -er Geschmack, bedorven smaak, vuile smaak. Mgderig, bijv. nw. uit modder ol
slik bestaande, schimmelig; •schmecken. naar den modder smaken; 2. vol verrot- tin^, verrot. Mgder-karpfen, (-pfens, mv.
•pfen) in. spiering in.; -korn o., Z. Mut- lerkorn; -liesken o., Z. \'karpfen; -mihlr v. ninddermoleii m. Modern, (mnderle, gemodert) o.
ww.. in. h. verrotten, vergaan, rotten, lot ontbinding overgaan; (lig.) er moderl srhnn lange, hij is reeds lang dood. Modem, (-er, -sl) bijv. en b. be-
dendaagsch, van den nieuweren tijd, nieuw, nieuwerwetscb, naarden laatsten smaak, modern. Mgder-prahm(en),(-men, mv.
•men) m. niodderpra.nu, inodderschnit, slikpraani v.; sloff m. (Scheik.) olm- stof, ulinine v.; •«tuur o. modderwater, slijkerig water: it. stilstaand water o. Mode-schneider, (-ders, mv.
•der) m. modekleenoaker in.; schnilt in. snede v. volgens de mode; -schön- heit v. in zwang zijnde schoonheid v., schrift o. in zwang zijnde werk of ge- schrift, mode-chrift o.; •schriftsteller m. in zwang zijnde schrijver m.; schuh va. modeschnen m.; sprache v. modetaai v.; 2. in zwang zijnde taal v. Modest, bijv, bescheiden, eerbaar
zedig. Modesten, mv., I. Beinkleider.
Mode-stiefel, (-fels,vai.-feln) m
mndelaars ».; stoff in. modeslof v.; sticht modezucht ».; süchlig bijv. nw. mode-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
p
|
6
|
atroon o.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Modeln, (modelte, gemodelt) bedr.
ww. vormen, snijden, modeleeren; il. ui •len vorm gieleu; 2. leaye -, gaufreeren, ligureii drukken op, wateren; gemodeltes Hand, gewaterd hul o.; yemodellc Letn- aand, linueii met werkjes; (Lellerg.) ge- iiiodelt, gevormd, in den vorm gegoten, iKopersl.) gemodelt, gedreven; II. wed. ww. sic/t nach jenin. -, een model of voorbeeld nemen aan, Mode-mann, (-mann(e)s, mv.
•manner of -leule) m., Z. -herr; -narr in. (gemeenz.) modegek, modekwast m.; —heil v., Z. \'thorheit; -prediger va. in zwang zijnde of zeer gewilde predi- kaï.l in. Mgder, (-s) m., z. m. modder v.,
slik ol slijk o.; (dergw.) slib v., vervee- uiiig, turf v.; 2. dull\'e lucht v., schimmel |
|||||||||||||||||||||||||
|
verrolliug »., bederf o.; (Schejk.) zuchlig.modeziek.verzotoproodekleeren
olinstof, ulinine v.; zu • teerden, verrol- -tand in. allerlei kleine voorwerpen tot |
|||||||||||||||||||||||||
|
len, bederven; in - zerfullen, verruiten
vermolmen Moderanien, (-.<) m., z. m.maii-
giug, verzachting, leiding, besturing v. Moderat, bijv. nw. gematigd, kalm
bedaard. Moderatign, (-en) v. matiging,
vermindering, verzachting, modera* lie v. Moderateur, (-j, mv. -«) m., Z.
Lenker, Hegierer; il. gedeelte van eene
machine, dat de beweging tempen. Moderato, bijw. (Muz.) gematigd,
matig, moderato. Mgder-bank, (•hinkt) v. (Zeew.)
modileibaiik v.; -d«fl, \'danst m. mod- derlucht v.; (Volksl.) dufheid, mufheid, lucht v. van verrotling of bederf; -enle v. tluweelcend ».; 2. IJskindsche eend v.; -erde v. slijk of slib o., modderige aarde ».; -erz o. (Uergw.) slijkerig,slib- bcrig ijzer o.; -fisch in. visch v. uil mod- derig waler; (iNat. bist.) visch ui. met opgeschubden kop; -flecken va. schim- melplek v.; -fteckichl bijv. nw. schim- |
|||||||||||||||||||||||||
|
vrouwenopscliik;-/Aor m.,Z.-narr;-/Aor-
heit v. modedwaasheid, dwaasheid, gril- ligheid v. der mode(s); 2. in zwang zijnde dwaasheid \\.\\-lrachl v. in zwang zijnde kleeiling, kleederdraclit v. naarde mode; •tUl va. (Hand.) modemlij ».; -u\'uorev. inodewaar v., mndearlikel o.; •ueib o. naar de mode gekleede vrouw v.; -jeit- schrifl, •zcitang v. modetijdschrift, mo- dejournal o., tijdschrift o. voorde modes; •zeug in. slof v. die in de mode is, mo- deslof v.; -zierath in. modesieraad, in de mode zijnde sieraad o, Modificatign, (-e») wijziging »,
Modifieireu, (modi/icirle,modifi-
cirt) bedr. ww. wijzigen. Mgdig, Z. modisch.
Mgdtsch, bijv. en b. volgens de
modi-, in zwang, Z. modern. Modist, (-en, mv. -en) m., Z.
Pulzmaiher; 2. (veroud.) m. schoon* schrijver in. Modistin, (-nen) v. modiste v„ Z.
Putzmaclierin. Modul, (-«, mv. -e) m. (Bouwk.)
|
|||||||||||||||||||||||||
|
872 Mög.
|
|||||||||||||
|
Moh.
|
Moi.
|
||||||||||||
|
uitvoerbaar; ist et •\'!, is bel mogelijk ?,
kan het zijn?; es ist mir nicht -, het is mij niet mogelijk, ik kan het niet doen, bet is mij onmogelijk; alles -e, sein slet Ihun, al het mogelijke doen; jem. alles -« GlOelt wünschen, alle mogelijk, denkbaar geluk; (Bergw.) ein -er Gang, een rijke gang, gevulde ertsader. MyglichontallM, bij», als bet
mogelijk, uitvoerbaar, te doen is. Möglicherweise, bijw. roorzoo-
iel\' het mogelijk is, mogelijkerwijze; 2. het is mogelijk, hel kan zijn. Möglichkeit, {•en) v. niogelijk-
heid.doenlijkheid, uit voel baarheid, waar- schijnlijkheid v.; nach -, naar termogen, voor zoover het mogelijk is; ich stehr ihm nach - bei, ik sla hem naar vermo- gen bij; 1. es ist keine - es zu Ihun, er is geene mogelijkheid het te doen. Mygliehmachung, v. mogel(jk-
heid v., verwezenlijking v. mogelijk ma- ken o. Mohlki,aut,(-/./«iif(«)«,uiv.-Ar.ï«-
ter) o„ Z. Molkraul.
Mohn, (•(«)», lUt. -i\') ui. slaap-
kruid o., heulsapbol, maankop, slaapbol ui., papaver v.; gekrönler -, onecht schel- lekenskruid o. Mghn-artig, bijv. uw. slaapbol*
aebtig, maankopachlig; •blume v. klap- roos, kollebloem, papaver tv, -jladcn rit., Z. -kuchen; -haupl o., -Lnpf in. papa- verhol, slaapbol in . maankop in.; •karn o. maankopzaad o., inaankopkorrel tv, •körnclien o. papaverzaadje o.; -kmhen in. ilun koekje o. met maanknpzaad bestrooid; -ó7o. slaapliollciiolie, papaver- olie v,; -reiber m. stamper m.,slaaf v. om slaapbollen uit te persen; -rose v. maan- koproos, papaverroos v.; -saft m. maan- sap, heulsap, opium o.; •same m. inaan- kopzaad, papaverzaad o.; sumenstein m. maanzaadsteeu m.; suuei bijv. uw. —et Salz, opiumzuur zout; siurc v. npium- zuur o.; stengel m. maankopslcngel m.; •sto/l m. (Scheik.) opian ui., narcoiiue v.; suppe v. melksoep v. met uiaaukop- zaad. Mohr, (•(«)«. mv. -e) iu. (Hand.)
moiré o., gewaterde zijden slof v. Mohr, i(-ï», mv. •en) m. moriaan
ui., Z. Neger, Maure; weiszer -, Z. A\'«- kerlak; (Spr.) das heissl einen -mi weisï waschen wollen, ilat is den moriaan ge- wasschen; 2. (Nat. bist.) zwarte vlinder m.; il. zwart weekdier o. iu Ethiopië; (Rijk.) zwart paard, moorpaard o.; 3. (Scheik.) zwarl zwavelkwikzilver, moor o.; \\. Z. .1/oor. Myhr-atil, (-aul(e)s,iav.-uule) in.,
Z. Mooraal; -ajfe m. zwarte aap, moor- aap in.; -band o. gewaterd lint, moiré lint o.; -beere v., Z. Moorbeere; -bralen m. lendestuk o., nierharst m. Mghre, (-n) v. gele wortel m.,
peen v.; weisze -, \'/,, l\'aslinak; faische -, Z. Möhrenkraul; spanische -, draai- ki iii<l o. Myhrogol, {-egelt, mv. -egel) m.
zwarte bloedzuiger in. Mphren, bijv. nw. moiré,gewaterd.
|
|||||||||||||
|
mut, maatstaf v. waarnaar mende even-
redighedeu tusschen de declen van een bouwwerk afleekende. modul(u)s m. Modulatign, (•<?») v. (Muz.) af-
wisseling v. van barmanen en akkoor- den. Moduliren, (modulirtt, mothUirt)
bedt. ww. (Mnz.) den zang of de har- inonie door verschillende toonaarden leiden. MQdllS, (onb.,mv.Modi) ni.(Spraak-
k.) wijs of wijze v.; - der Wirklichkcit, aantootieude wijs; - der Möglichkeit,»au- voegende wijs. Mofgtte, v.,z.ui. uiufheid.dnllieid,
schadelijke uitwaseming v. Moll\', (-s, mv. Mo/je) iu. (1\'rov.)
vent, kerel m. Mgiï\'oln, (moffitte, gemoffelt) o.ww.
(Prov.) mommelen, gebrekkig kauwen; it. gebrekkig spreken. MggO, v. (I\'rov.) mogen, kunnen,
vermogen o., kracht, macht v. Mögeln, (mogelle.gemogelt) o. ww.
(Volkst., Student.) bedriegen, knoeien. MggGn, (ich mag, du marisl, er mag.
ich muchte, gemocht) o. ww. onr., iu. h. mogen, vermogen, kunnen; er mag es Ihun, hij kan het doen,\'/., vermogen; mö- gende lierren, Koogmogende Heeren; 2. mogen, bet recht hebbeu, verlof hebben, gemachtigd zijn; er mag mit seinem Gelde Ihun, was er wilt, hij mag met zijn field doeu wat bij wil; .". lust hebben, gaarne hebben, willen, wenseben; er mag sagen was er wilt, hij mag of kan zeggeu wat bij wil; ich mag sagen aas ich unit, es ist umsonst, ik heb mooi praten, bet belpt niet; it. es mag sein, bet zij zoo; es mag sa hingehen, zoo kan het doorgaan; mag er noch so machtig sein, al is hij nog zoo machtig; • sie sein, wer sie wollen, wie «ij ook mogen zijn; 4. mogelijk zijn, kun- nen, waarschijnlijk zijn; das mag sein, dal kan; das mag getchehen, dat kau ge- beuren, bet is mogelijk dat dat gebeurt; et mag ein Glück sein, dass <}\\ misschien is bet een geluk; was mag unsrr t\'reund machen\';, hoe maakt hettoch mijn vriend; horen Sie au f, ich möchle sonsl böse teer- den, boud op, of ik zou boos worden; er mag Recht haben, het is mogelijk dal hij gelijk heeft; (Scherts.) er mug mir uioht der rechte daiu sein, hij ziet er wel naar uil; 5. er mag sich corsehen, bij zal wel doen van op zijne hoede te zijn; wy ihm, er moge nach Hause gehen. zeg hem dal hij naar huis gaat; möchle er kommen!, mocht hij komeu !, och, dat hij kwauie !; er möchle woht, bij zou bet wel willen; ich möchle wohl missen, ik zou wel wil- leu welen; ich mag dat nicht, ik houd daar niel van; ich mag nicht, ik wil niet; ich möchle lieber tierben, ik zou nog lie- ver sterven; II. o. zelfst. mogen o., macht v., vermogen o., wil, lust in., begeerte v„ verlangen o. Mogilalio, v. stotteren, stamelen,
gestamel, gestotter o. Mcjglieh, (-er, -st) byv. eu b. mo-
gelijk, doenlijk, misschien, soms; die Sache ist -, de zaak is mogelijk, doenlijk, |
Mgbren, (mohrle, gemohrt) bedr
ww. wateren, als moiré bereiden. Mghren-bauch,(-tiui-A(e)*,un.
\\-bauche) in. (Nat. hisl.) kleine slaugc- kop m.; \'bindt v. (Nat. hist.) Z. Mohr; •bund in. Tiirksrhe tulband in. (een schelpdier); •erbne v. zwarte wikke v.; •farben. -[>irbig bijv, uw, zwart, zwarl- hriiin, pikzwart, als eeu moor; -geticln o. mooreogeziebt, gelaat o. vaneen uinor, •grau o. grijs moiré o. Mghrenhaft, bijv. nw., \'f.. mohre*-
mus: iy.
Mgbreii-hirso, (•») v. grove
gierst v.; •huhn o. zwart boen o. van Mozambique; •knabem. moorschc knaap, negerknaap ui.; -l;opf in. hoofd o. \\an een moor; 2. (Kijk.) moorkop in.; .">. Z. -z./((\'k-.- i. nachtegaal in.met zwarten kop: ">. (Scheik.) moorkop iu. Mghrenkraut, (•lcraui(e)t) o.,
z. iu. Priiisiseh lazerkruid o., meester-
wortel m. Mghron-kraut, (-kraut(e)s) m.,
/.in. inoorkriiido.; -krone v. (Nat. hisl., zwart schelpdier uit Ethiopië, gondel v.; •kümmel in. oogwortel iu,; 2. Z. Möhre; • land n. moorenlaiid, land o. der Moo- ren; it. Ethiopië o.; -liindisch byv. uw. van of uit het inoorcnland, iiioorscli, Elhiopiseh; •miszig bijv. nw. nioorscli, als de mooren; -mülze v. (Nat. bist.) gekapte dnikereend v.; •pfe/fer ui., Z. fichwarzpfe/Jer. Mghrensaft,(-«//v(e)*,niv.-s(ï/\'(f)
in. wortelsap o.
Mghrensalbe, v.,Z. Mohreukraui.
Mghrensame, (-«, mv. -«) m. nnrlelza-.ul. peenzaad o.
Mghren-schimmel, (-meh,m v.
•met) m. (Kijk.) Z. -kopf; skliue in.
moorsclie slaaf, slaaf in. van eeu moor, negerslaaf in.; -lant iu. moorsebe dans, dans in. der mooren; -laube v. 111001- dtlif v. Mgbrente, (-«) v. (Nat. hisl.;
zwarte nnordscheeend, rouweend, lreur- cend v. Myhren-trommel, (-«) v. rin-
keltrom, i.inilinei\'ijii v.; -turban m., \'L. •krone; -r<ujel 111,, Z. -mütze; •wacht 0. zwarte was v. Mghrhirse, (-«) v., Z. Mohre*-
hirse. Mghrin, (-«r«) v. negerin, mooriii
v.; 2. rolsehelp, toot v. Mohriscb, bijv. eu b. moorsch,
inoresk, iiianritaiiiscb, Mghrkrebs, (-««, mv. -e) iu.
kreeft m., die onder het koken zwart wordl. Mghrlein, (vorkl.) o. moortje, ne-
gerlje o., jonge moor in.; (PI.) peentje, worteltje o. Mohr-mann, (-mann(e)t, mv.
•manner) 111. walerspin v.; -meise >. zwarle mees, poehnees v.; it. bergmees v. met langen staart; -rübe v., Z. Möhre. Moiré, (onb.) 111. gewaterde stol v.,
moiré o. Moirirt\'U, (m>nrirte,moirirl) bedr.
ww. waleren, moiré bereiden. |
||||||||||||
|
Mön. 875
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mon.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nol.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in. maaiidelijkscli bericht o.; -blumc ».,
•blümchen o. kleine ganzenbloem ».; 2. moerasklaver v.; -buch o. (Hand.) wis» selboek o.; -erdbeere v. aardbezie v., die, lot in Augustus rijpt; -ftuss m.,Z. -zeil; •frist in. uitstel o„ termijn m. van eene maand; in — zahlbarer Wechsel, over eene maand vervallende wissel; -getd o. maandgeld,geld o. dat uiaandelijks wordt uitbetaald; -heft o. uiaandelijksche af- levering v.;-kiiferui. kever ui., dieslechl- eene maand leeft; -kind o. onvoldragen vrucht v., fcetus ui.; -kupfer o. vignet, plaatje o. aan hel hoofd van iedere maand; -namt ui. naam in. vau eene maand; -radies: iu.,-radiesicheno.,-ret- tig in. zoiiierradijs v.; -rino ui. uiaand- kring, kring in. van een uurwerk, die de maanden aanwijst; •mei. inaandroos v.; \\-sckrifl v. maandwerk o.; schriftsteller m. schrijver m. van een uiaandschrilt: sold m. bezoldiging v., salaris o. van eene maand, uiaandelijksche soldij ».; •lag in. dag vau de maand, datum ni.; •laube v. ruigpootige duif v.; -uhr v. uurwerk o., klok v., waarop de maand wordt aangewezen; it. uurwerk o., dal eene maand loopt; •veile bijw. maande- lijks, per maand, uiaaudsgewijs; seiger ui. maandwijzer ui.; -:eit v. tijd in. van de maand; 2. (lieu.) maandstond in., maandclijkscbe reiniging v., regel m., menstruatie v. Mönch, (-(<\').s, mv. -e) ui. monnik,
kloosterling, kloosierbroeder in.; teie ein - leben, als een monnik leven; der -e Le- ftensnrt.nionnikenleveii o.,Z.Klosterleben: (Spr.) e< sind nicht alle -e, die schwarze Kappen tragen, het kleed maakt den man niet, het zijn niet alle koks die lange messen dragen; it. der • legt wohl die Kutle, aber nicht den Sinn, een vos ver- liest zijne haren wel, maar zijne streken niet; (gemeenz.) gesneden paard o., ruin m.; (Sp.) tol in.; (Nat. hist.) Z. AfüniAi- geier; 2. baslerdnachlegaal m.metzwar- len kop; 3. grauwe mecreend v.; 4. zee- pauw ui.; 5. haairog, spitsmuil ui.; 6. monnik in.(eenschaligekegelschelp);(l\'l.) bastaardsati\'raan v.; (Ilonwk.) (van eene wenteltrap), spil v.; (Iluish.) bedwar- mer ui.; (liiet.) binnenste van den moffel des kapelovens; (Waterb.) duikerklep v., valdeurtje o. van een vijver; (Orukk.) slechte afdruk, monnik ui.; dieser hogen ist volt -, is vol monniken; (Mijnw.) stuk o. zwam. Monchchen, (verkl.) o. mnnuikje
o., kleine monnik ui. Mönchelei, (•«») v. mouniken-
leven o.; (i. k. bet.) monnikenstreek ui.; it. niomiikendoui o. Mgncheln,(»ió\'ifAe</e,9<riwó«c/ie//;
o. ww., ui. It. den monnik uithangen, als een monnik leven, handelen, deuken; il. monnik worden, iu eeu klooster gaan; jem.-, (vcroud.) in de monnikspij, iu een klooster steken; (fig., gemeenz.) ein Pferd -, snijden,ruinen. MgnchentO,(-/i) v.moiiniksirnii v.
Moncherei, (•«•») v. (i. k. bet.)
Z. Mönchelei. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Moka88illS, in. iiiv. voetzolen v.
mv. van bont. MQkoln, (mokelte. gemokell) o.ww.
sluiken, smokkelen, sluikhandel iliijven, ln\'d riepen. Mgker, [•», mv. Moker) in. moker,
zware sniidshaitier ui. Mokorbetol, [•telt, mv. -tet) ui.
(Zeew.) ijzeren keg, ijzeren wig v. |
o. ww., m. .«. en li. beurs worden, begiu-
uen te rotten. Molt, (-(c)s) in en o.,l. in. mot v.,
molm m. Mgltebeere, (-/i) ». braambezie v.
Mylum, bijv. nw. (Stmleni.) dron-
k. il. zat. Moly,o. (onh.)u. (Pabell.) een kruid
o., dat tegen belonveriug beschermt; \'2. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
MokkakalFoo, (s) in., z.iu. Mok- soort van look.
kaknllie v. Molybdün, (•(«)») »., i. ui. Molch, (-(e)s, mv. -«) in.salaiu»ll- (Schcik.) walerlood o.
der ui. Molybd&mg, bijv. uw. waterl»nd- Mglde, (-«) v„ Z. Hulde, houdend.
MglC, (-«) v. haveniUm, sleeneuj Molybuuii-oxycl, (•(«)*. mv.
lieer in. -e) o. waterloodoxyde. looderts o.;satzc MolOCi.il, (•*») ». iimlecule »., Z. o. mv. nalcrloodzure zouten o. mv.;
Il\'eichtheilchen. \\sauer bijv. nw., —eg Eisen, walerlood- MoloniHinus, (oiib.) ui. leer ». ïoor ijzer o.; snnre *.wjlerloodzour o.:
van de jenade volgens den Jeznil Molina,\'fitter o. waterloiidboudeiul zilver»., nioleiiisiiie o. looderls bevattend zilver o. Mgles, (onb.) \\. jiruoie last, zware Molybdotnantio, »..«. m. lood-
klonip ui. :gieten o.; 2. waarzeggeu »., waarzeg- Molestiren, [meletlirle,mok$lirl) 8«rfl v. uil gegoten lood.
bedr. ww. overlast aandoen, Z. belri$li-\\ Moment, (-(e)s, mv.-e) ui.oogcu- gcu. \'blik, tijdstip, gerucht o.: it. reden, drij(- Molk,(•(«)*,mv. -e) ni.,Z. Mn/<r«-!veer v.; 2. o. (Srheik., Werkt.) moiiienl
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o., hoeveelheid \\. van beweging.
Momenten, bijv. eu b. nogenhlik-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jieb.
Mglke, (-«) v. w-si. hui »
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mglkon-artig. bijv. nw., Z. i«»/-ikelijk, vluchtig, kon, voorbijgaande,
tic/t/; -dieb m.(Nat. bist., flg.,geuie«nz.)j Mpmisoh, bijv. en b. spottend; it. dagvlinder, witte vlinder ui.; -estig iii.jvitlcnil, bedillend. iiiclkazijn in.; -/\'«s.v o. (I.andli.) weivalj Momurdikti, (onb.) v. wonder- liuivat o.; -kur v. weikuur, genezing v. appel ui. door wei drinken; -fó//e/ m. weilepel in.; Moiiius, (oub.) m. (Kabell.) Mo-
•mi-k ui. slreinzak in.; slurf v. luolk-jinus, god in. der spotternij; (fig.) spol- \'unr o.; -werk o. melk, melkspijs v.,Jter, vilter, bediller m. melkkost n. Monacb.isiren,(»ionu<7iisó(r,..u- Molkerei, {•en) v., Z. Melkeeei. nachuirt) o. ww. als een monnik leven,
Mplkicht, bijv. en b. weiachtij;. handelen, denken,
huiachlig, als wei, geelachtig wit. Monade, (-«) v. (Wijsb.) eenheid |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
16
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Molkig, bijv. eu b. weihnudeml, »., enkelvoudig wezeu. stofdeeltje, zon-
liuihoudend. |uestorje o.; 2. (Mat. bist.) puntdiertje, MQlkraut,(-iruu<(e)<, iiiv.-tnïii-izeer klein n.fusiciliertje o.
Ier) o., Z. Schtüssetblume. Montjdonlehre, v., z. ui. een- Moll, (-(e).«, mv. -c) m. molton o.,\'heidslecr, leer v. van ile enkelvoudige
tvollen slof v.; 2. (Muz.) mol, zachte wezens. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Monarch, (-en, mv. -en) ui. al-
leeuhecrscher, vorst, monarch in. Monarchie, (-nen) v. alleenheer-
sciiappij v., rijk o., monarchie v. Mouarehin, (-»e«) v. alleenheer-
scheres v. MonareliLseh, bijv. uw. monar-
chaal, als ee:i allcetihccrschcr.
Monarchist, (-c«, mv. -en) ui.
aauliaugeriii. deralleenhecrschappij, mo- naivhisl in. Monat, (-(e)ï, mv. -e) in. maand
v.; anderlhalb -e, anderhalve maand v.. zes weken; den - bezalilen, voor de ge- heele maand betalen. Mynatig, bijv. uw. «ene maand du-
rende, eene maand lang. Mgnatlang, bijv. uw. eene maand
lang, gedurende eene of meer iuaan- den. Mgnatlich, bijv. en b. uiaandV
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
08
|
i.; erin Lied ous -, een lied in mol,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
/.. Midtton.
Mylle, (-/i) v. dun wil bier o.,
mol v. Myllobaum, (-baum(e)s, mv.
•biiume) ui., Z. Mastixbaum. Mollen kraut, (-iraui(«)«, mv.
•kriiiiler) o. vvoudcrpaliii, palma cbristi v.; -muscliei v. uapslak v. Möllstroh, o., z. in. baksel o.
Mgll-ton, (-lon(Le)s, mv. •line)
ui. (Muz.) iiinlloou, zachte weekc toon ui.; -limari v. iiinltoonaard in.; -lonMler f. mineur toonladder v. Molluske, (-«) v. (.Nat. bisi )
«eekdier, ongewerveld dier o. Mgll Wurm,(-«\'urm(e)s, in v.-««r-
"ier) in. mol m. Molm, (-(e)s) in., c. in., Z. Mulm.
Mglo, Z. «fok.
Molsoh, bijv.en b. (vanoofl), week
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zacul, beurs, breiachtig, pappig; (vanllijks(cb), iedere maaiid gesch
|
82
|
iedende of
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
wortelen), voos, stokkerig; 2. broos, bros, plaats hebbende; -e Besotdung, maande-
breekbaar, lijksch; -e lleinigung, -«s, Z. Monalszeit. Mglschen, {mohekle, oemoUchl)\\ Monats-bericht,(-(e).c,inv. •<•, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mon.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Mon
|
||||||||||||||||||||||||
|
874 Mon.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Mgnohheit, v., t. m., Z. Mónchs-
wtten. Mgnchisch, mönchlich, bijv.
nw. moniiikacliltg, blor-sterarhlig.sls een kloosterling, den monnik betreffende. Mgnchlein, (verkl.) o.,Z Mönch-
chett.
Mgnchweise, (-«)v.,Z.."ohcA (3).
Mgnchs-ablass, (-lasse$, mv.
•lasse) in. dnor een mnnnik gepredikte of gegeven aflaat ra.; -blall o. leeuwen- land v.: -bogen m. met witte plekken afgedrukt vel o.; -brul v. (i. k. bet.) monnikengebroed o.; -dummheit v.mon- nikendomheid v.; -eifer m. monnikijver m.; -geier m. koningsgier m.: -gcist m. uioiiiiikengecsl m„ monnikachligheid ».; •gelehrssamkeil v. monnikengeleerdheid v.; -geschichle v. verhaalo.,geschiedenis v. van een mnnnik, kluoslcrgescliiedenis v.; -gesrhmark ui. smaak in. dermonni- ken; -gesindel o. monnikengespnis o.: •gewand o. monniksgewaad o.,miinniks- kleeil o., monnikspij v., habijt o.; -kappc v. monnikskap v.; (PI.) wolfsworlel m.; 2. kalfsvoel v.;.".Z. Wohlverlei; —mnu.t- kel m. (Ontlk.) nekspier v.; -kirsche v. jodenkers ».; -klostcr o. monnikenkloos- ter o.; -knechl m. knecht m. der mon- niken; (lig) die zich door monniken laat leiden; -kopf m. monnikskop m., mon- nikshonfd o.; (Hl.) Z. -Uotl; 2. won- dererwt v.; -krone v. wollige distel v.; •kutte v., Z. •gewand.-leben n. monniks- leven, monnikenleven, kloosterleven o.; • lehre v. leer v. der monniken; 2. ver- handeling, leer v. der geestelijke orden: •orden m. monuikenorde, kloosterordi\' v., kloosterregel m.; -pfeffer m. kuisch- boom m., wilde peper v.; -platle v. ge- schoren kruin, tonsuur ».; 2. Z. -blatl; •puppe v., Z. -kirsche; -rhabarber m. rnonnikenrabarber ».; -ring m. krans m. van haar om den geschoren kruin: •stillag ni. (Drukk.) vel o. druks,waarop de inkt iiielgüedlioudl;-sr/iri/7 v.gollu- sche letters v. mv., monnikeuschrift o.; •schuil in. voetzool v.; 2.sandaal \\.\\sinn m., Z. -geist; -sitz m. verblijf o., woon- plants v. v.ni monniken: stand ui. mon nikenstand m., kloosterleven o.; slrirk |
voorhoofd), maanlijn v., -loch o. (roevr
v. van melkwitte kslkaarde; -mann ro man m. in de maan; il. onverschillig persoon m.; •milch f. melkwitte kalk* aarde ?.; -nachl v. door de maan ver- lichte nacht m.; -phasen v. mv. schijnge- stallen v. mv. der maan; -raule »., Z. •krant; -regenbogen in. maanregenboo. m.: samen m. maanzaad o. Mgnds-bahn, »., i. m. baan».
der maan, loopbaan v. der maan; -brüclic in. mv., Z. -irandlung. . Mgnd-schatten, (•*) m., i. in.
schaduw v. der maan op de aarde bij zonsverduisteringen; -scheibe v. maan- schijf, volle maan v.; schein m. mane- schijn m., licht o. der maan; es ist —. heller —, hel is (heldere) maneschijn, het is lichte maan; schnecke v„ Z. iVe- gelschuecke. Monds-durchmessor, (-«) in..
z. m. iniililellijn v. der maan, doorsnede v. van de maan, 470 Huilsche mijlen. flüche v„ Z. Mondscheibe; -ge*tallen \\. int. schijngestalten v. mv. der maan. •glanz m. glans m.,schijnsel o. der maan Mondsichel, v., z. m. sikkelvor-
mige gestalte v. der maan, maansikkel v.; -förmig bijv. nw.sikkelvormig,schijf- vormig. Myndsknotcn, (•knnltns, mv.
•ktmten) ra. snijpunt o. van de maan- en aa ril banen. Mond-sonnonzirkol, (-keti.
mv. -kcl) m. (Sterrenk.) maan-zonne- cirkel m. Mgndstafel, (-n) v. maankaarl
tafel v. der verschillende standen van dr maan. Mgnd-stoin, (•(«)«. mv. -e) m
niaaiisleeii, meteoorsteen m.; slill bijv nw. stil eu zacht als de maan; (fig.) ver- ronwelijk en zwijgend; slrahl in. maan- straal, straal m. van de maan; sticht * laapwandelen, naehlwandelen, somnam- hulisine o.; siichlig bijv. nw. maanziek. |
|||||||||||||||||||||||
|
Italber -, halve maan; (Vest.) halve maan
v., halve cirkel m.; (Meetk.) halte-maaii- vormige figuur, ruimte v. tusschen twee ciikelbogen; (Looi.) looiersmes, schaaf- mes o.: (Nat. hist.) zeemaan v. Mond-abend, (-{e)s. mv. -e) m.
avond ni., door de maan verlicht; -alter o. (Sterrenk.) maansouderdom m.,epacta v.; -auoe o. maauoog o.; •dugig bijv. nw. maanlilind, maanongen hebbende: -bahn v. loopbaan v.dcr maan; -bein o. (Ontlk.) (half)maanvormig been o.; -beschienen, •beschimmerl bijv. nw. door de maan verlicht, bestraald; -beschreibend bijv. nw. maanheschrijvend; •beschreibung v. maanheschiijving, selenographie v.; -be- icohner m. maanbewoncr, bewoner m.der maan; -blirk m. blik m. van de maan. kortstondig schijnen o. der maan; -blind bijv. nw., Z. -augig; -blindheit v. Dacht- zien, daglilindheid v.; 2. (Veea.) inaau- blindheid v.; -bitrger m., Z. •bewohner; •cyclus m. (Sterrenk.) maancirkel, maan- kring m. Mond(en)-glanz, (-es) m., z.
in. glans in., held. rheid v. der maan; •heer o. wachters m. mv. der maan: •jahr o. maanjaar o.; -lang bijv. en h. gedurende eene ofmeermnand(en):-/fl«/\' in. loop m. der maan; -liehl o.,Z.Mond- Itcltt; -monat m. maanmaand ».; -rilter- orden m. ïurksche ridderorde, orde v. van de halve uiaan; schein m„ Z. Vond- schein. Mgndepacta,(-«pac.\'en) v.(T(jdr.)
ui aangelat o., epacta v.
Mcmdes-blick, -glanz, m.. Z.
Mondsblick $: Mond-farn, (-(e), nu. -e) m.,
Z. •kraul; il. maanvoriiiig muurkruid o.: •/insterniss v.maansverduis\'eiing.maan- eclips v.; -/ucA m, zeemaan v., zeebaas in.; -flecken m. vlek v. op de maan; •ftusx in. maandvloed m.; -(liis<ig bijv. nw., Z. •dugig; •förmig bijv. nw. maanvonnig. halveiiiaanvormig, in den vorm eeuer halve maan, sikkelvorinig; -geld o., Z. Monalgeld; -gestalt v. (schijn)gestalle v. der maan, kwartier o., maanschijl v.; 2. Z. Mvndsgeslalt; -glanz m., Z. •licht; heil bijv. nw. door de maan verlicht, |
||||||||||||||||||||||||
|
slaapwand
|
47
|
elend; der, die —e, slaapwan-
|
||||||||||||||||||||||
|
ilelaar m„ slaapwandelaarsler v.; -j«c*-
liykeit v., Z. suclil. Monds-uhr, (•«») v. klokv„uur-
werk o., waardoor de slanden der maan worden aangewezen; -umlauf m. geheelc omloop m. der maan om de aarde; -vier- lel o. kwartier o. der maan; -ieandiung v., Z. Uoiidgeslallen, Monducchsel; -joA( v., Z. Mondepacla; -zirkel m., Z. Mond- zirkel. Moud-tnfoln, v. mv. raaanlafel>
v. mv.; -tatibe v. ruigpontige duif v.; •uhr v„ Z. Mondsuhr; -vcilchen o.,-violc v. zilverblad o., allasbluem v.; -vierlel m. kwartier o.dennaan;-tiooe/m.maan- vogel ui.; •wechsel m. wisselend licht o., wisselende lichtgestalle der maan; \'IV\' kei m. maancirkel in., terugkeer m. der nieuwe en volle manen op denzelfden dag na P.i jaren. Mönig, bijv. nw., Z. mondiugig.
Mgnita, o. mv. herinneringen,aan-
merkingen, vermaningen v. mv. Monitorium, {s, mv.Monitorien)
o.schriftelijke,gerechtclijkeaanmaning »• |
||||||||||||||||||||||||
|
m. monuikskoord o., monniksgoidel ui.;ihelder door maneschijn.
-lau.be v„ Z. Ilaubentaube; -lhum o.j Mondig, bijv. nw. eene maand du
monnikendom o.; -lugend v. monniken-i rende.
deugd, klnosterdeugd v.; •umtriebe m. Mgnd-jahr/-ie)»\',iiiv.-e)o.,Z..Wo«-
mv., •unwesen o. ongepaste hiDdelin-oeit/aAr; -kalb o. onvoldragen vrucht v.;
gen, knoeierijen v. mv. der monniken;(Veea.) misvormde klomp m.vleesch aan
•iiescno. moiinikswezeno.,kliosterrcgels de uiers der koeien; -karle v. maankaarl
|
||||||||||||||||||||||||
|
m. mv.; il. dweeperij, domheid »., bij-
geloof o.; -zelle v. monnikscel, klooslcr- cel v. Mond, (-(e)s, mv. -e) m. maan v.;
der-scheint,tie maan schijnt, helislichle maan; der - nimml ab, ;u, de maan is aan hel afnemen, aan hel wassen; der abnehmende-, de afnemende maan; der zunehmende -, de wassende maan; der - ist rolt, het is volle maan, de maan is vol; Beschreibung des s, maBiibeschrij- ving, selei.ographie v.; -e des Jupilers, manen v. mv., wachters m. mv.; (fig.) maand v.; il. maneschijn m.; (Wapcnk.) |
v.; -klee ni.straalspnrrie v.; il. boomvor
migespurrie v.;-koller in. (Veea.) maan\' kolder in. welke met nieuwe maan op- komt; -krankheit v., Z. sticht; -kraut o. maankruid, zilverblad o.; -kuget v. maan ».; -lauf in. loop in. van de maan; •leer bijv. iiw.zondennaneschijii,donker Mondlich, bijv. nw. op de maan
gelijkend, van de maan komend, maan- delijks. Mgnd-licht, (-(e)s) o„ z. m
maanlichl o., maneschijn in.; es isl — de maan schijnt, hel is maneschijn; 2. maan v.; -linie v. (Sterrenw.) (van het |
|||||||||||||||||||||||
|
Mon.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Mor. 875
|
||||||||||||||||||||||||
|
Moo.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Wgnkalb, (-kalb(e)s, mv.-Mio)
o., Z. Mondbalb. Monochgrd, (-(e)s, mv. -e) o.
«ensn»rig speeltuig o. Monochrom, (-(*)«, mv. -e) o.
schilderij v. van ééne kleur. Monodram, (-(e)s, mv. -e) o.
tonneelspcl, drama o. voor een persoon. Monogamie, (-n) v. echt tus-
•dien twee persouen, tegenovergestelde van Polygamie; 2. mv. (Hl.) inonogamia, klasse v. der planten, welke eenvoudige bloemen dragen. Monogramm, (-(e)*, mv. -e) o.
naanilrek m.. naamcijfer, monogram o. Monogrammatisch, bijv. nw.
hel monogram of naamcijfer betreffend. Monographie, (-n) v. uitvoerig
geschrift o. over een enkel onderwerp, monographie v. Monokotyledgne, (-n) v. (Hl.)
plant v. met ééne zaadlob, monocotyle- ilone v. Monokrat, (-e«, mv. -en) m. al-
leenheerscher, dwingeland, tyran m. Monolith, (-en, mv. -en) m.kunst-
voorwerp o. uit een blok steen. MonolQg, (-(e)j, niv.-e) m.alleen-
spraak v. Monomanie, v., z. m. waanzin m.
op een enkel punt Monoppl, (*(«)*• mi.-r)o.alleen-
üandel, uilsluitende handel in., mono- polie o.; das • Ireiben, een monopolie uitoefenen. Monopolisiren, (monopolisirte,
ntonopolisirl) bedr. ww. etw. -, iets bij den alleenliandel beperken. Monopolist, (-en, mv. -en) m
hij die een monopolie uitoefent. Monothoismus, (onb.) m. ge-
loof o. aan éénen (jod. Monotheist, (•en, mv. -en) m.
belijiler m. van het geloof aan éénen God Monothelit, (•<•«, mv. -en) ui
aanhanger in. van de leer.diein Christus slechts éénen wil aanneemt; Lehre der •en, monothelitisme o. Monoton, bijv.enb. eentonig,eeu
voriuig, langwijlend, vervelend. Monotonie, v., t. m. eentonig
lieid, eenvormigneid, langwijligheid, ver- veling v. Monstranz, (-en) v. (Kaïh.) sa
cramenlhuis, hostiekastjeo., monstrans v. Monstrum, (-J, mv. Monstra) o.
gedrocht, monster, afschuwelijk schep sel o. Montag, (-{e)s, mv. -e) m. Maan
dag ui.; s, am -e, \'s Maandags; derblaue -, Maandag in de Goede week; blatien • maclten, vierdag houden, niet werken, schoenmakers Maandag houden; der ver- lome -, Maandag na de verschijning van J. C; aus einem blauen - wird ein fattlcr Dienstag, van het eene kwaad in hel andere. Montiiglich, bijv. en b. \'s Maan*
dagsch, eiken Maandag geschiedeudc. Montgolfïere, (-n) v. lucht bol,
luchtballon m. Montj ren, (montirle.monlirt) bedr.
|
||||||||||||||||||||||||
|
beer m.; \'betre *., Z. Moorbeere; 2. kan-
neberg v.; -binse v., Z. Nudelbinse; -birke v., Z. Moorbirke; -btume v. watergouds- bloem v.;-frrodo. moerasbrood o.; -büchse v. moerasvaas v.; -chocolade v. IJsland* sche mos o. MoQSen, {moosle, gemoost) bedr.
ww. (w. i. gebr.) etw. -, met mos dek- ken of bedekken; 2. o. ww., m. h. met mos bedekt worden. MoQS-flcchto, (-n) v.boomlever-
kruid o.; -geier ui. buizerd m.; -ariïn bijv. nw. mosgroen; 2. Z.moosig; 3. mos- |
||||||||||||||||||||||||
|
ww. (Krijgsw.) kleeden, uitrusten, be-
mannen; (lig.) ophitsen,aandrijven, boos maken. Montirung, (-en) v. kleeding. uit-
rusling. monteering v. Montirungs-kammer, (-n) v.
monleeringkamer v., kleedingmagazijn slücke o. ww. monteeringslnkken, kledingstukken o. mv. Montur, (-eu) v. (Krijgsw.) mon-
leering, uniformkleeding v.; (vaneen be- diende), livrei v.; (van een schip ,&), beklerding f.; (van een bril), stel o.. |
||||||||||||||||||||||||
|
montuur v.; \'hand o. (Hruikiu.) mon- groen, moerasgioen o.; -grundel v. moe
|
||||||||||||||||||||||||
|
rasgrondel m.; -habn in., Z. Birkbahn:
•baube v., Z. -kappe; -beideibeere v„ Z. •beere (I); 2. haagappelboom m. van de Alpen; -huhn o. boschhoen o.; -hummel v. wilde bij v. MQQSicht, bijv. nw. op mos gelij-
kend, mosachtig. Mgosig, bijv. nw. met mos bedekt,
vol mos, bemost. MQOS-kappe, (•») ». moskap v.;
•karpfen m. oude karper m.; -kelch m. moskelk in.; -koibc v. watermassa ¥.; •kralze v., -kratzer m. mosschrapper, moskrabber in.; -kraut o. aardmos o.; •kub v., Z. -reiher; -lager o. mosbed o.; •matter v. met mos bedekte muur m.; •ochs m., Z. \'Ttiher; -pulrero.,Z.Hexen- mehl; sechen in. moshark v.; -reiher m. gewone roerdomp, butoor m.; -rose v. mosroos v.; 2. — of —nslattde v. mos- rozestruik m.; schimmel in. melkwit, zeer kostbaar lijnwaad o.:-schnepfe v.wa- tersnip, rielsnip v.; schraube v. schroef- vormig schelpdiere; •schnamm m.ondcr het mos groeiende kampernoelie v.; -sper- ting ui. rietmusch of mosch v.; slein in. met mos begroeide steen in.; stengel m. mosstengcl m.; -//iiero. zeekoe v.; -veil- chen o„ Z. Sclmeegtöckchen; sveihe v. vischarend m. Moppel, Möppel, (-«, mv. Mop-
pel of Möppel) m. baslaardmop m., kleine Deensche hond m. Mops, (-cv, mv. Mnpse) ui. mop in.,
mophoudje o.; (lig., Volkst.) mopneus, broinput in. Mops-gesicht, (-(e)«. mv. -er)
o. miipgezicht o.; (lig.) leelijk gezicht o., stompneus in.; -huml m., Z. Mops; •bitndin v. wijfjesmop v. Mopsig, bijv. nw. op een mop ge-
|
||||||||||||||||||||||||
|
teerband o.; -kopf ra. opmaakkop m.
Monument, (-(e)s, mv. -e) o.ge-
denkleeken, gedenkstuk, monument o. Monumentaal, bijv. nw. tot de
gedeukteekens behoorend. betrekking hcbtiende op een gedenkleeken, eigen aan een gedenkteeken, monumentaal. Mook, (-(e)s. mv. -e) m. (Nat.
hist.) houi(n)gkoekoek in. Moor, (-(c). mv. -e) o. eu in. inoe-
ras, moerasland, marschlaad,turfland o., poel m.; 2. (<ïen.) nachtmerrie v. MoQr-aal, (-aal(e)s, mv. -aale) in.
nioeraal. moeraspaling m.; -nrlig bijv. nw., Z. moorig; -beere v. heidebes, bosch- bes v.; -birke v. kleine, dwergachlige berk m.; -boden m. inoerasgrond, moe- rassige grond m.; -braunkohle v., Z. •kohle; -damm, -deirh m. inoerasdam, moerasdijk in.; -eiche v. moeraseik m.; •enle v. vliegenvangercend v.; -en/e v. moerassige aarde, slikkerige aarde v.; •eule v. moerasnil in.; -(ahrer m. lurf- voer.nan m., hij die turf vervoert, lnrf- schipper m.; -gegend v. moerassige streek i.;-gerucb m.inoeraslucht v.;-geseltmack m.moerssige.groiiderige smaak m.;-gras o. rielgras o. der moerassen; -grund m. inoerasgrond in., drasland, broekland o.; •bahn m., Z. WaJser/iaAn; -liauer ui. turfschop v.; -heide v. moerassige heide v.; •huhn o., \'/.. Wasserbuhn. MoQricht, bijv. nw. als moeras,
op drasland gelijkend. MQQrig, bijv. nw. drassig, iuoe-
rassig. Myhr-kohle, (-h) v. zachte kool
v.; -kolben m. kikkervischje o., jenge kikvorsch m.; -land o. moerassig land o.; 2. Z. -grund; -mcier m. moeskruidteler, warmoezier m.; -meise v. moerasuiecs, poelinees v.; -p/lanzi> v. moerasplant v.; •quappe v., Z. Meerquappe; srhmiele v. rielgras o.; schnepfe v. poelsnip v.;seide v. kaloenkruid o., wolgras o.; slein ui. ijzererts o.; sumpf m. poel m., moeras o.; -teich in. ondiepe vijver m.; sogel in. waterhoen o., moerasvogel in.; 2. Z. •meise; 3. — of -vögelchen o. bruine bastaardnachtegaal ra.; -vogl in. opzich- tcr ui. over de vcenen; -uatser o. inoeras- sig water, ondiep water o.; -weidc v. rooe- raswilg m.; 2. Z. Krdtceide. Moos, (-cs, mv. -e) o. (Hl.) mos o.
MoQS-achat, (-(e)i, mv. -e) in.
mossteeu, boomsteen,dendriet ui.; -am- merling m„ Z. sperling; -bank v. met mos bedekte bank v.; -bür m. moera— |
||||||||||||||||||||||||
|
lijkend; (lig.) leeliik.a
|
C3D
|
lzichlelijk.meleen
|
||||||||||||||||||||||
|
stompen neus; it. biommend, knorrend.
Mopsnase, (-n)v.mopneus,stomp-
neus in. Moquant, bijv. nw. spotachtig,
spotziek. Moquerie, (-n) ». spotternij v.
Moqui ren, (moquirle, moquirl) n.
ww. spotten, den draak steken. Moral, (onb.) v.zedeleer, zedekun-
de, zedeles v. Moralisch, bijv. nw. zedekundig,
zedelijk, volgens de zedeleer. Moraliseren, (moralisirte, morali-
sirt) o.ww.,m. h. over zedekunde spreken, zedepreken.den zedepreker spelen;2.bedr. ww. zedelessen geven^edelijk maken. |
||||||||||||||||||||||||
|
Mor.
|
|||||||||||||||||||
|
876 Mor,
|
|||||||||||||||||||
|
31 or.
|
|||||||||||||||||||
|
Moralist, (-tu, nu. -en) m zede-
meester, zedepreker m. Moralitat. v., z. m. zedelijkheid
v„ zedelijk gedrag o., moraliteit v. Morgl-philosophie, »., z. m.
philosophische zedeleer, practiscbe wijs- begeerte v.; -lheolngie v. bijbelscbe ze- deleer v. Moriinc, (-») v. (Aardk.) kleiach-
tig puin, zand o. aan deu voet der Zwil- sersche gletschcrs. Morast, (-es, mv. Mordsle) m. mod-
derpoel m., slijk of slik o., modder v„ Z. K\'ilh; in einen - geralhen, in einem -e slecken bleiben, in de modder geraken, iu de modder blijven steken; 2. moeras, broekland, drasland o. Morast-birke, (•») v., z. \'lmtrg-
birke; -erz o., Z. Moderesz; -/isch ni. har-
der m.; -gesmack m. moddersmaak. Mortis tig, (-(T, -st) bijv. nw. mod-
derig, slijkerig of shkkerig; 2. moeras- sig, drassig. Morast-krabbe, (-«) v.modder-
krab v.;-lerche v., Z. Sumpflerche; schleie v., Z. -lisch; slein m. modder.steen m.; it. Z. •ert. Moratorium, (- s, ui v. Moralurien)
o. termijn in. van uitstel van betaling, respijt brief in. Morbraten, (-«, mv. Morbralen)
m., Z. Lrndenbraten. Mgrchel, (-«) f. morille v.; 2.
trechtervormige paddenstoel m., bis- sehopsmuts v.; -blume v. roerkruid o.; schwamm m., Z. Morchet. Morcke,(-n) v.(IM.) nachtschade v.
Mord, (-(e)-\'. mv. -c) m. moord,
gewelddadige dood, doodslag, manslag iu.;leter und -ioschreien,moorA schreeu- wen; (lig.) moord eu brand schreeuwen; 2. (fig.) boosaardige vernieling v., zede- lijke moord m.; einen • au der Unschuld hegehen, een meisje ontceren. verkrach- ten, schenden; 3. tussch. -!, moord ! Mgrd-acht, (-en) v. (veroud.)
verbanning v. voor moord, bloedwraak v.; -anslifler, —in, bewerker ni., be- werkster v. van een moord, hij, zij, die tot moord aanzet. Mordant, (-en,mv. -e«) m. (Mnz.)
halve triller m. Mord-axt, (-tixle) v. uoordbijl,
strijdbijl v., hellebaard v.; -begier(de) \\. moordzucht v., bloeddorsl, moord - lust in.; -begiertg bijv. nw. moordgierig, bloeddorstig; -beil o., Z. -art; -beslel- Ier m. hij, die den moordenaar huurt, den moord laat uitvoeren; -blick m. blik m. eens moordenaars; -brand m. aangestoken brand, moedwillig veroor- zaakte brand m.; il. Z. -brennerei; 2. brandende lont v.; -brenuer, —m, brand - stichler in., brandstichtsier v.; -bren- nerei v. brandstichting v. en moord iu. vernieling v. Ie vuur en te zwaard; •brennerisch bijv. n>v. braiidslichlend, |
niet treft, 5. (Beeld!:.) stoot m met der
beitel, welke uitglijdt; schuld v. moord, schuld, misdaad v. van moord; •schwamm m. vergiftige paddenstoel m.; -*eihccrf o. moordend zwaard o.;-mn m. neiging: v. lot moord; sprung m. sprong ui. om te moorden; 2. gevaarlijke koorderian. serssprong, salto morlale m.; stahl m. dolk in., moordstaal o.; sikh, -s/oj.-, \\-streich m. doodelijke steek m., dood- isteck ra.; -stück o. lonneelspel o. vol moorden; (Schild.) tafereel o., schildeiii v. van een moord; sucht v., Z. -lutt: • sitrlilig bijv. nw., Z. -luslig; -that \\.
Z. Mord; -lhütig bijv. en b. moorddadig, bloeddorstig; -versucli m. poging m. tol moord, moordaanslag m.; \'vogel m.roof- vogel m.; 2. houtje o. om kanten ir plooien; -«a//e v. moordwapen, moord- werkmig o.; -ueg m. (gemeenz.) gevaar- lijke, halsbrekende weg in.; -icurm in kleine, pijnlijke huidworm rn.; •uulh \\ bloeddorsl m., moordwoede v.; •zeiche.n o. teeken, bewijs o. van een moord. Morelle, Morille, (-n) v. mo-
rel v. Mores, v. itv. goede zeden v. mv.,
fatsoen o., goede manieren v. mv.;j\'>mn - lehren, leereu zirh goed te gedragen gedwee maken, mores leeren. Moreske, (-n) moorsche dans iu..
2. versiersel o., arabeske v. Morgan&tica, »., Z. Morgengabe.
Morganatisch, bijv. nw. -e Eht
morganatisch huwelijk, huwelijk met nV linkerhand. Morgen, bijw. morgen, den volgen-
den dag; elw. auj - verschieben, tot den volgenden dag uitstellen; - Abcnd, mor- geu avond: 2. o. zelfsl. nw. das Heulr und das -, liet tegenwoordige en de toe- komsi. Morgen, (-s, mv. Morgen)\\a. nioi-
gen, ochtend, morgenstond m., aanbre- ken o. van den dag; es wird -, der • brichl an, bet wordt dag, de dag breekt aan; ein schoner -, een schoone morgen of ochtend; om frühen -, \'s morgens vroe(i: bis an den hellen - schlafen, slapen tol de dag is aangebroken; guten •!, goeden morgen!; heult -,gestem -, heden,giste- ren morgen o( ochtend; den ganzen • arbeiten, den geheclen morgen werken: (fig.) der - deslebens, lente ».dos levens, de kindsheid v.; 2. (Aardr.) Oosten; von • gegend Abend, van hel Oosten naar hei
Westen; gegen - liegen, naar het Oosten gelegen zijn; II. (Landm.) morgen o. biiils (Landb.) werk, dagwerk o. Morgen-andacht, (-en) v. mor-
gengebed o., ochleudgodsdiensloefenirig.
vroegkerk v.; ~anzug va. morgen kleed in^ v., négligé o.; -arbeil v. uiorgenarbehl m., oclitcndwerk o.; -au(warluiig v. mor- geubezoek o.; -besuch in. morgenbezoek o.; -betrachtung v. godsdienstige over\' denking v. iu den morgen; -bkll ». (dag)hlad o., dat des morgens uitgegt" veu wordt, ochtendblad o., ochlendedi- tic v.; -brod o. ontbijt o.; -bruder ui, carineliler monnik in. Mgrgend, bijv. nw. nat den vol-
|
||||||||||||||||||
|
gewelddadig ombrengen, om bet leven
brengen, een moord of doodslag begaan; meurhlerisch -, een sluipmoord begaan. Mordont, (-eii, mv. -en) m. (Muz.)
Z. Mordant. Morder, (-i, mv. Mörder) dj., -in,
(-nen) v. moordenaar m., moordenares v.; Meuchel-, sluipmoordenaar; (fig.) der Unschuld -, verleider ui.; der - meiner lliiln; hij die mijne rust vernietigt; 2. (Nat. bist.) kotinga, zijdestaart ra. Mörderei, (-en) v.moord m.,slach-
ling v. Mörder-grube, (-n) v. moord-
hol, moordenaarshol o., verblijf o. van moordenaars &; -hand v. moordenaars- hand, moorddadige hand, hand v. eens moordenaars; er fiel durch —, hij viel door de hand eens moordenaars; -höhle v.. Z. -grube. Mërderisch, bijv. uw. moonlda-
dig, bloedig,alsecn moordenaar; -e Mop- pen, moordwerkluigen; -er Anschlng, moordaanslag; -er Weite umbriiigen, op eenc moorddadige wijze; - mit jemn. limoenen, ipm. dooden, om het leven brengen. Mörderlioh, bijv. eu b. (Volkst.)
verschrikkelijk, vrcesclijk, woedend; (ge- meenz.) - schreien, uit al zijne macht schreeuwen. Mgrderstahl, (-(e)s) n>„ t. m.,
Z. Mordttahl. Mord-fackel, (-u) v. brandfak-
kei,aanwijzing v. van den moord; -falte ui., Z. Jagdbaum; -leig bjjv. nw. zeer laf, lafhartig; •geschichle v. moord m., ver- haal o. van een moord, moordgeschie- denis v.; -geschoss o., Z. -geuehr; \'ge- schrei o. moordgesclireeuw, moorddadig geschreeuw, geschreeuw o. van moord; (gemeenz.) ein — erhebeii, moord en brand schreeuwen; 2. opwekking v. tol racord; -gesell iu. medeplichtige ui. aan een moord; 2. \'/.. Mvuchelmörder; -ge- tceltr o. raoordtuig, moonlwerktuig o.; •gier v., Z. \'begier; -gierig bijv. nw., Z. •bcgierig; -grimmig bijv. nw. moordlus- tig, door moord ontvlamd, iuoordade- nieiid, bloeddorstig; -grube v., Z. 3för- dergrube; (Vest.) — of -keller m. kazo- in.il v., walkelder in. Mordio! moord !, moordgeschreeuw
o.; (fig.) \'f.eler und - schreien, moord en braad schreeuwen,luidkcelsscbreeuwen. Mord-keller, {-lers, rav.-/er) in.,
Z. -grube (Vest.); -kind o. (gem.) groot, oudeiigend kind, slecht kind o.; -lirm in. moordgeschreeuw o. Mordl ich, mgrdlich, bijv. nw.,
Z. mfirderlich. Mgrd-lUSt, (-lüsle) v. moordlust
in., bloeddorstigheid .neiging v.lot moord; •lustig bijv. nw., Z. -begierig; -messer o. moordstaal, moordenaarsines o.; -nachl v. moorddadige nacht ra.; -netz o. moor- dcnaarsslnk in.; -rache v. moorddadige wraak »., wreken o. van een moord; it. wraak v. eens moords; -raupe v. ichiicu- monrups v.; -reeke m. ontzaglijk groole en verschrikkelijke reus m.; schlag •". doodelijke slag m.; 2. (Art.) bom v. die |
|||||||||||||||||||
|
uls een bran
|
2274
|
dstichter; -brief m. bodrei-
|
|||||||||||||||||
|
ging v. van moord, bevel o. lot moord;
•eisen o. moordstaal o., Z. -gewelir. Morden, {mnrdete, gemurdet) bedr.
en o. ww., m. It. moorden, vermoorden, |
|||||||||||||||||||
|
Mor. Mor. Mor. 877
|
|||||||||
|
sdngc) m., Z. -gesang; singer in. dich-
ter in., die de schoonheden & van den morgen bezingt; it. morgenzanger in.; schein m. aanbreken o. van den dag; it. morgunglans iu.; schimmer m. morgen- schemering v., dageraad m.; schlaf, •schtummer m. morgenslaap, slaap m. in len morgenstond; schuss in. (Zeew.) ochtendschot o.; segen in. morgengebed o.; seite v. oostzijde v.; sonne v. mor- genzon, ochtendzon, opkomende zon v„ eerste stralen m. mv. der zon; mit der aufstehen, met het opgaan der zon opslaan; sprache v. morgeuspraak, af- spraak, beraadslaging v. der mijnwerkers morgengespreko.; sprachsherr in. raads- heer m. aan een gilde toegevoegd, gilde- meesler m.; -.t/(ïnrfcAeiio.inorgenmuziek aubade v.; stern m. morgenster v., Venus v., Lucifer v.; (Krijgsw.)slrijdkolf, knols v. niet yzeren pennen; (PI.) beemsboks- baard m.; slillsland m. (Slerrenk.) schijnbare, ooslelijke stilstand ui. eener planeet; straal ni. straal m. van de op- gaande zon; 2. Z. sonne; stunde v.niur- genuur. uur o. in den morgen; 2. mor- genstond m.; (Spr.) — hal Gold im Mande, de morgenstond heeft goud iu Jen mond; suppe v. ochtendsoep, mor- gensoep v.; -lhau m. morgendauw m.; (I)ichtk.) tranen ui. mv. van Aurora; •lisch m. spiegeltafel,toilettafelv.;-/ijc/i- chen o. loiletlafellje o.; -traum ni. mor- gendriiDiu, droom m. in den morgen; •trunk m. morgendrank m.; -«Arv.naar het Oosten gekeerde zonnewijzer m.; •volk o. in het Oosten wonend volk o., Oosterlingen in. mv.; -wache v. mor- genwachl, wacht v. in den morgenstond; (Krijgsw.) die - schlagen, de reveille slaan. Morgonwiirts, bijw. oostwaarts,
naar het Oosten. Morgen-wecker,(-/iers,mv.-Acr)
in. (morgen)wekker, klopper in.; -u«- te v. boog ui. van den gezichtvinder tusschen den opgang van eene ster en het ware Oosten, morgenwijdte v.; -uerk o., Z. -arbeit; -wind m. morgenwind, oostenwind m.;-wolkei.,Z. -geu>ölk; -zeil v. morgenlijd, morgenstond, ochtend- stond, morgen m.; -ieit*ngi.,Z. -btatl. Morgig, bijv. en b. (gemcenz.) Z.
morgend; 2. (Landm.) van een morgen, een morgen groot. Morille, (-n) v„ Z. Morelle.
Morin, (-{e)s) o. z. m. morin o.,
verfstof, die hel geelhoul beval. Moringabaum, {-baum(e)s, mv.
-\'i\'/iiwc; in. beheu v., priemkruid o. Mgrion, (-s, mv. s) na. (Delfst.)
zwartbruin bergkristal o. Mornell, (•(«)». mv. -c) m. of
lvlornollo, (-«) v. kleine pluvier v., citroenvogeltjco.; 2. schreeuwpluvisr v Myrnig, bijv. uw., Z. morgend.
MorQS, morOS, bijv. nw. knorrig,
gemelijk. Morosit&t, (onb.) m. knorrigheid,
gemelijkheid v. Moroxit, (-(e)i) m.,z.m. (Delfst.)
groenichlig blauwe.phosphoorzare kalk- |
aarde, aspergesteen m., eene soort apatiel.
Morpheus, (onb.) ra. (Fabell.)
Morpheus, god m.dcsslaaps en derdroo- men: (fig.) slaap in. Morphin, Morphium, (•<) o.,
z. in. alkalisch bestanddeel o. van opium, luorphine v., slaapbolzuur o. Morphologie, v., z. m. leer v. der
vorming van organische lichamen. MorpiQnen, v. mv. viltluizen v.
mv.; (gem.) gemeene kerels m. inv. Mors, bijv. nw., Z. morsch.
Morsch, bijv. en b. (van hout),
verrol, bros; it. broos, week, vergaan; (van een tand), verret, aangestoken; - entzaei brechen, plotseling, rits door
midden breken; -e Birne, beurs, verrot; - werden, verrotten, vergaan.
Morschen, (morschle, gemorschl) o. ww. morsch, bros worden, verrotten;
2. bedr. ww. verbrijzelen, stuk slaan. Morschheit, (onb.) v. verrothrid
v.; 2. broosheid, weekheid v. Mprsolfe, Z. Mörseri:
Morselle, (-n) v. borstkoekje o.
Mörser, (-s,mv.Wörjer) m.(Knokk.)
vijzel m.; (Art.) mortier m.; (Zeew.) kouipaskastje o. Myrser-batterie, (-«) v. bat-
lerij v. met morlieren; •blnck m. affuit v. van ili\'ii mortier,raorlieralfuit w.-kerzt v. korte, dikke, gegoten kaars v.; -kcule v. (Apoth.) vyzelslamper ni.: -kuchen m. ijzerkoekje o.; \'la/felle v. morlier- affuil v. Mörsern, (mörserle, gcmörsert)
bedr. ww. in een vijzel stampen; it. kort en klein slaan. Mgrser-schemel, (-meh, mv.
•mei) iu., Z.-6/oct; stvszer in., Z.-keule; •wagen m. (Art.) mortierwagen m. Mort, (s, mv. -s) m. de vierde per-
zoon in bel omberspel, die stil zit, met de stille hand speelt; (gemeenz.) Ium- mcl ui. Mortadillon, v. mv. kleine Ilali-
aansche melworsljes o. mv. Mortalit&t, (-en) v. sterfelijkheid
v., hel gelal van de op een bepaalden tijd gestorvenen. MOrtel, (-j) m., z.m. (Mets.) mor-
tel, morlelkalk, melselkalk v. Mörtel-arbeit, (•«») *• stuka-
doorswerk, gipswerk o.; -grube v., Z. •kasten; -haue v. kalkschop v.; -kelle v. metselaarslriifl\'el v.; -kasten m. kalk- groeve v.,kalkkuil v., kalkbak m.:-knecht m. opperman m.; -krücke v., Z. -ketle; •mühte v.mortelniolen,kalkmolen;-i>iM/dV v. kalkbak, kalkput, kalkkuil in. Mörteln, (mörtetle.gemörlelt) bedr.
ww. niet kalk voorzien, /.. kalken. Mortol-pfanno, (-n) v.,Z.-m«/.
de; schaufel v., Z. -Auuc; schliger m. mortelmaker m., hij die kalk beslaat; •triger ra., Z. -knecht; \'trog in. (Mets.) kalktrng, kalkbak m.;-u:dscAev.lu$scheii twee steenen gegoten mortel v.,cement o. Mortier, (-j, mv.-e)nt.,Z. Möner,
Mortiticatiyn, (-en) v. dooding,
kastijding, vernietiging, verdelging r.j it. schulddetging v. |
||||||||
|
.viidcn tlag zal geschieden ol plaatsheb»
hen; der -e Tag, aanbrekend; -e Sonnc, .pgaandc; er kam am -e Tage. an, hij ,:vam den volgenden morgen aan. Morgen-da mmerung, (-c«) v.
. hi\'iniTiiii;, morgenschemering v., aan- nreken o. van den, dag, dageraad ra.; •distel v. vrouwend islel v. Morgendlieh, Injv. nw. dcsmor-
;ens geschiedend; die -e Sonnc, de mor- .enzon; 2. schoon, frisch als de morgen. Morgen-duft, (•duft{c)s, nu.
•diifle) m. morgendamp m.; 2. morgcn- geor m. (van planten); -essen o., Z. •brod; -frosl m. ochtendvorst v.; -gabe >. geschenk o. van den echtgenoot op len morgen na het huwelijk; -gang m. morgen wandeling, boodschap v. desmor- ;ens; (Uergw.) naar het Oosten loopende mijngang ta.;-gebetn. morgengebed,och- lendgebed o.; -gcdanke m. morgenge- hchte v.; it. /. -betrachtung; -gefilde o mv. velden o. inv. in den morgenstond •vegend v. Oosten o.; 2. (Slerrenk.) oosle- iijke hemelstreek v.; -getdule o. morgeH- «elui o.; -gesang m. morgengezang o. gewand o., Z. -anzug; -gewöll! o. ooste Iijke wolk v.;-ff/an: m.. Z. -rölhe;•gloclse >. ochtendklok v.; -gillin v.godin v.van Jen morgen, Aurora, Eoos v.; -gren:e v. noslelijke grens v.; -grusz m. morgen- iroet in.; -haber of •kafer m. voeder haver v.; -haube v. morgeiimuts, och- \'endmuts v.; -himmel m. oostelijk ge \'leelle o. des hemels; 2. ochlcndhemel «., ochtendlucht v.; -imbiss m.,Z. -brod •kleid o., •kleidung v., Z. -anzug; -korn \'i. belasting v. in graan van een morgen latuls; -kt~thle, -kühlung v. koelte, frisch beid v. van den morgen, ochleudkoelte ».; -kuss in. ochtendkus ui.; -küsle v. oostelijke kust v.; -land o. Oosten o. levant v.; 2. oostelijk land o.; -ldndcr, —in, bewoner in., bewoonster v. van de Levant; die —. Levanlijnen.Oosterlingen •iv.; -landisch bijv. nw. oostelijk, levau- lijusch; —er Handel, handel m. op de Levant; -laute v. (Uurw.) wekker in.; 2. Alokgelui o. des morgens; -lu(l v.,-.ü//- tken o. morgenluclit, ochtendlucht v.; 2. I. •wind; -mahl o. ontbijt, ochtendinaal ».; -meer v. Oostzee v.; -milch v. och lendmelk v.; -nebel m. morgennevel ra.; •opfer o. morgeuolTer o.; 2. Z. -yebet; •pfeife v., -pftifchen o. morgengenpijp »., ochlendpijpje o.; -post v. och temt- \'f morgenposl v.; -punkl m. (Slerrenk.) "osten, oostpunt o.; •rath m., -rede v., /.. sprache; -regen in. morgenregen, whtendregen m.; -reif m. ochtendrijp ui.; -röschen o., Z. Marienröschcn; -rose \'. roos v., die des morgens opengaat; -. o. zelfst. morgenrood o.,dageraad in., \'.inbreken o. van den dag; -ró!he v., Z. •roth; -rulie v. inorgenslaap ni., och- \'endrust v. MQrgeilS, bijw. des morgens, des
"chlends, in den morgen; er stekt - fruit, sekr [rüh auf, hij staat \'s morgens voeg, zeer vroeg op; • and -, \'s morgens -" \'s avonds. Morgen-sang, (sang{e)s, mv.
|
|||||||||
|
878 Mos.
|
||||||||||||||||||||
|
Mol.
|
||||||||||||||||||||
|
Müc.
|
||||||||||||||||||||
|
Mortilicatignsschoin, (-(e)t,
iiiv. -e) in. quitanlie v., bewgs o. van kwijtschelding, vernietiging v. Mortiflciren, (morli/icirle, murli-
licirl) bedr. ww. dooJen, kastijden; 2. Z. M\'/p». Mortuarium, (-s, mv. Morlua-
rien) o. dooile hand v„ onvervreemdbaar Koed o., kerkelijke bezittingen v. mv. Mortgden, ». mv. valschc paar-
len v. mv. Mos, o., Z. .Wws.
Mosaieist, (-«i, mv. -«) m. maker
ui. van ingelegd werk. Mosuik, -arbeit, v. mozaïek, mo-
zaiekwerk, ingelegd werk o.; -arbciter in., Z. Mosairisl; -fuszboden m. ingelegde vloer m. Mosaisch, bijv. uw. (j.Gesch.)Mo-
zaisen, van Mozes, -c Geselte, wetten van Mozes; 2. -e Arbeil, Z. Mosaik. Mosaismus, (onb.) m. leer v.,
godsdienst in. van Mozes. Mösch, (-(e)s,mv. -e) in. mi. ich of
mosch v.; (Br.) moutgisting v. Mgscb-beere, (-«) v. vogelbes
v.; -birne v. muskuspeer v. MQSChe, (-n) v. koe, vaars v.; 2.
inusch of mosch v. Moschee, (-«) v. moskee v.,Turk-
sche tempel in., Mahouiedaansch bede- huis o. Moschen, (-s, mv. Möschen) m.
I\'l.) gele meibloem v., geel walkruid o. Moschenkalb, (-kalb(e)s, mv.
•kalber) o. koekalf o.
M08Ch-OChS, (-en, mv. -en) in.
inuskusos ui.; schuein o. muskusvarken o.; -lhier o. muskusdier o. MgschUS, (onb.) m. muskus ui.,
Z. lilsmii. Mgschus-birn(e), v., Z. Mosch
birne; -ente v. muskuseend v.; -maus v.
Antillische muskusrat v.; -ochs m., Z. Moschochs; -rallc v. desman m., inuskus- rat v.; •rosé v. roos v. van Damascus; •schwein o., Z. Bisamschwein; -lhier o., \'L. Moschlhier. Moscovade, v.. Moscovad-
zucker, (-s) m., z. m. ruwe suiker, poedersuiker, ongezuiverde suiker v. Möseke, (-») v. (PI.) gele mei-
bloem v. Mgseln, (moselle, yemoselt) o. ww.
naar mos, naar lijm rieken. Moselwein, {-{e)s, mv. -e),Mg-
seler, (-s, mv. Moseier) m. moezel- wijn in |
ongcgisl iniclilenn.il, drum ini.it o„ ap-
pelwijn m.; janggekelterter -, voorloop, zonder persing verkregen most m. Mgst-apfol, (-apfels, mv. -dpfel)
m. paradijsappel m.; -beere v., Z. Moos- beere; -bime v. wilde peer v. Mgsteln, (moslelle, gemoslell) bedr.
ww. (gemeenz.) Z. moslen; 2. o. ww., m. h. naar most rieken. Mgston, (moslele, yemostel) o. en
bedr. ww. mast maken; Obsl -, persen, uitpersen. Mgsticht, bijv. uw. inoslachtig.
Mgstig, bijv. nw. most bevattende.
Mgstkelter, {-ien, mv. •ter) m.
wijnpers, vruchtenpers v. Mgstler, (-s, mv. Mosllcr) m.,-in,
{•ncn) v. die appelwijn maakt; it. perser m., «ijnperssler v. Mgst-mahrte, (-«) v., Z. suppe;
•messer va. wijnmeler, gehaltemeter m. voor wijn; -»ie//i m. mostsmeede v.; presse v., Z. \'keiler. Mgstrich, Mgstrich, (•(<;)*)
ui., z. m. mosterd of mostaard m. Mgst-siederei, (-e«) v. most-
kokerij v.; suppe v. mostsoep v.; siiss hijv. nw. zoo zoet als most; • trotte v., Z. -presse. Mgsweibe, (-«) v., Z. Maszweihe.
Motette, (-n) v. lofgezang, kerke-
lijk gezang o., motet o. Moticalle, (-n) v. zanger, zingvo-
gel in. Motion, v., t. Bewegung; 2. (-en)
v. voordracht v., voorstel o., motie v. Motionair, [\'t, mv. -s) m. hij die
het voorstel, de motie doet. Motiv, (-(e)J, mv. -e) o. beweeg-
reden v., beweeggrond m„ drijfveer v., prikkel, spoorslag in.; (Ihehlk.) grond in., oorzaak v. van eene latere gebeurlc- nis of handeling; (Muz.) hoofddenkbceld, motief o. Motiviren, (motivirte, motivirt)
bedr. ww. gronden, oorzaken van iets opgeven, beweegredenen bijbrengen, mo tiveeren. Mgtsche, (-n) v. (I\'rov.) koe, mer-
ric v. Mgtsohol, (-i, mv. Moischel) o
veulen o. Mgtte, (-.i) v. mol, mijt v.; (gc-
woonl.) worm m. Motten-blume, (-n) v.,Z.-*rau/
(3); -fltege v. motvlieg v.; -frasz m. motlegal o., vernieling v. door motten veroorzaakt; 2.door motten vernield kleed |
|||||||||||||||||||
|
ww. aarzelen, treuzeleo, talmen, teuten.
Mgtzig, bijv. en b. (Mijnw) kort;
•e Gitnge, korte mijngangeu. Mouchftrd, (•*, mv. -s) m. politie-
>|iinii. oppasser in.; 2. speurhond m. Moussiren, (moussirle, moussirl)
o. ww., in. h. schuimen, schuim vormen, werken. Movendelpriester, (siers, mv.
ster), Movendler, (-», mv. Mo- tendler) m. hij, die eene prebende beeft, gehuurde priester m. Mgvens, (onb.) o. drijfveer, be-
weegredeu v.; (Ger.) roerend goed o. MijWO, (-n) v., Z. Mevoe.
Much, (-(e)s) m., z. m. soort van
schimmel m. Mucheln, müch(t)eln, (mu-
chelle, gemuchelt en müch[l)elte, gemü- ch(t)ell) o. ww. muf, duf rieken. Mlichlig, (-er, -st) bijv. nw. muf,
duf, bedorven riekend, smakend. Muck(s), (-(e)s mv. -e) m.onver-
staanbaar geluid, zwak geluid o.,zwakke loon ui., kik in.; nicht einen - non sich geben, nicht - sagen, geen kik zeggen, geen kikdoen hooren;2.Z.muc&eno.ww. MuckO, (-n) v. kuur, luim, gril v.,
kwade luim v.; i/ii;.«e.v l\'ferd hal keine-n, is zeer mak; (flg.) onverwacht bezwaar, mikmak o.; die Sache hal -n, er is een mikmak aan &; 2. (Wijng.) werktuig o. om de druiven at te trossen. Mückchen, (verkl.) o. mugje,
vliegje o. Mücke, (-n) v. mug v.; 2. water-
spin v.,langpootm.; 3. vlieg v.; (Scherts.) -n fangen, vliegen vangen, niets doen; (Sp.) pon einer - einen Elephanten ma- chen, van eene mug een olifant maken; (gem.) van een scheet een donderslag maken. Muckon, (muckte.gemuckl) o. ww.,
in. //. kikken, mikken, onverstaanbaar spreken, brommen, pruilen; erdarf nichl -, hij durfl den mond niet open doen; 2. knorrig zijn, gemelijk zijn, pruilen; 3. grillen, kuren hebben; (lig.) die Sache mm kt. es muckl, er hapert wal aan &. Miicken-auge, (-j, mv. -n) o.
vliegenoog, oiuggenoog o.; 2. (Heelk.) vliegenkopje, vliegenboofdje o.; -artig bijv. uw. mugachtig; -baum in. zwarte populier in.; -bein o. muggepoot in.; (lig.) dun been o. zonder kuit; (I\'l.) Z. Bauchhafer; -dreck m. muggen- of vlie- genslronlro.;2.zilverlakeno.(een schelp- dier); -enle v., Z. Fliegenente; -fang m. muggenvangst, vliegenvangst v.; (Nat. hist.) vliegenvanger in.; -fangen o., Z. •greifen; •fdnger in. muggen- of vlie- genvanger m.; -fetle o., Z. schmalt: •fischer m., Z. seiher; •flicgc v. zwarle walerspin v.; -ftor m. gaas o., sluier m. tegen de muggen; •fórmig bijv. nw. mug- vormig, vliegvormig; - fusz m. (eig. en flg.) vliegenpool,muggenpootm.;(Dmk- k.) aanhalingsteken o.;-jarno., Z. Flie- gennetz; -gift o., Z. -putver; -gilter o. horretje o. van ijzerdraad legen de mug- gen en vliegen; -glas o. vliegenglas o •greifen o., Z. Flnckenlesen; -kopf m |
||||||||||||||||||||
|
Mgses, eig. zelfst. m. Mozes m.; die o. &; -früszig bijv. nw. vol motgaten
fivf Biïcher Mosis, de vyf boeken van, wormstekig, doorknaagd; •kafer ra., Z. Mozes; it. das ersle Buch, Genesis; das Pelzkafer; -kraut o. wilde rozemarijn |
||||||||||||||||||||
|
:v:eih . Exodus; das drille, Leviticus; das
nierle, Numeri; das fiinfle, Deuterono- niniin; (Spr.) er hal Mosen und die Pro~ piirlm. hij heeft veel geld. Mgsesthrano, »., z. m., Z. Thia- ntnqras.
Moslem, (-«) in., z. m. muzelman
ia., maliomedaan ui.; it rechtzinnige, ge- loovige m. Mossel, (-n) v., Z. Muschel.
|
||||||||||||||||||||
|
v.; 2. gele immortelle ».; 3. gewone ho
ni(n)gklaver, sleenklaver; •Inch o„ Z. •frasz; samen m., Z. -kraut (2). Motthuhn, (-huhn(e)s, mv.-AüA-
ner) o. watersnip v., gevlekt strandloo- perlje o. Mgttig, bijv. en b. vol motgaten,
wormstekig, doorknaagd, mottig. Mgtto, (-.v, mv. -s) o. motto, de-
vies n„ zinspreuk v. |
||||||||||||||||||||
|
Most, (•(<)>, mv. -e) m. most m.,1 Mgtzen , [muitte gemotset)
|
||||||||||||||||||||
|
Müb.
|
|||||||||||||||||||
|
Muf.
|
|||||||||||||||||||
|
Mnii. 879
|
|||||||||||||||||||
|
gende lippen; (fig). leelijk gezicht, dik-
nuil, bollenblazer in., bollenblaasster f.; 11. (-n) v. (Scheik.) miiffel m.t kroes, pot in. met gaten tol overgieten. Muffel-blatt, {-bUit(e)s, mv. •blalter) o. ((jiel.) mnffellilad o.;-gesichl
o., Z. Muffet (lig.); (Uouwk.) inuilvoi- mig sieraad o.; -herd in. smalle haard iu. van den inonteest. Mullblig, bijv. nw., Z. muffig (2).
Mutfelkafer, Müffolkafer,
{•fert, mv. •fer) in. zaadtor, kiiaaglor
v., zaadkever in. Muffeln,(mu//W<e,ocmii/\'/W() o.ww.,
in. A. snuffelen, mommelen, moeilijk kau- wen; il. onverslaanbaar spreken; 2. een weinig muf rieken.een weinig naar schim- iin\'1 rieken of smaken; 3. bedr. ww. weg- moffelen, wegsloppen. Muffel-platte, (-n) »., Z.-blatl;
• Ihier o. rauffeldier, wild sleenschaap o. Muffeu, mUfl\'an, (\'««//\'f, yemufli
en müjfle, gemujft) o. ww„ ui. A. muf, duf rieken of smaken, muilen; dicses Fleisch, dieser Tabak mufjl, riekt of smaakt muf of duf; es mufft in der Slube, er is eene iliiili\' lucht in de kamer; 2. (van hon- den), blaffen, brommen; (van personen), brommen, knorren. Muffer, (-s, mv. Muffer) m., -in,
[-nen v. leelijke gezichteulrekker in., •trekster v. Müffern, (müfferte, gemüffert) o.
ww., £. maffen. Muffig, muffig, (-«r. -st) bijv.
en b. mul, duf; -riechen, Z. mu/fen (1); 2. (Volksl.) -es Gesiclit, broramig, knor- rig, |iruilend. Muffknaster, {sters, mv. -j/er)
|
|||||||||||||||||||
|
die Brühe, paarden, die de haver verdie-
uen, krijgen ze niet; - und Fleisz brichl alles Ets, met moeite en vlijt komt men alles te hoven. Mühelich, (-er, s) bijv. en b.
moeielijk, liezwaarlijk, met moeite, ter nauweruooil. Mühelos, bijv. nw. zonder moeile,
gemakkelijk, zonder inspanning. Mühólosigkeit, v. gemakkelijk-
heid v.. gemak o. Muben, (muhle, gemttht) o. ww.
(van koeien),bulken,schreeuwen, loeien. Mtihon, (miihte,yetniihl) bedr. ww.
jent. -, moeite, last, verdriet veroorza- ken; 2. wed. ww. sich -, zich moeite ge- ven. zich bezorgd, bekommerd maken. Mühevoll, bijv. nw. vol moeite,
moeilevol, vul bezwaren, vol moeielijk- heden, moeielijk, Z. mühsam, mühselig. Miihgobiihr, (-en) v. belooning
v. voor moeite, provisie, courtage v. Mühl-arbeiter, [-iers, mv. -ter)
m.(Bergw.) erlswasscher m.;-arzl,-aus- besserer in. molenmaker in.; -barft m. molenbeek, beek v. die een molen in be- wegiug brengt; -bann m. dwangmoleu ui.; -bereiter m. (in papiermolens), op- zichter in. over de werktuigen; -berg m. hoogte v., heuvel m. waarop de molen staal, molenberg m.; -beschauung v., Z. Mühlenschau; -beutel m. meelbuil m.; •bottich m. stcenen bekleed ing v., man- tel in. der molensteenen; •bursch m., Z. •knappe. Mühlchon, (verkl.) o. molentje
o., kleine molen in. Miihle, (-n) v. molen m.: (flg.,
gemeeuz.) das ist fVasser auf seine -. dal is koren op zijn molen, dat is juist wal hij verlangt; (Lakenw.) volmolen m.; dem Tuclte die - geben, het laken vol- len, walken; (Sp.) Z. Mühlenspiel; - >pte- It\'ti, - ziehen, molenspel spelen, driestrik «pelen; eine - haben, bekontmen, drie schijven naast elk. hebben. Mühloiso i, (-eisens, mv. -etsen)
o. niolenijzer o., ankerkruis o. MUblea-amtmann, (-im»wi.
mv. •manner) in. opzichter m. over de molens; -anker m. molenanker o.; -arbei- /erni.(Beigw.)ertswassc!ier m.;-fcocAm., Z. Mühlbacli; -bau m. bouwen o. van een molen; 2. — of —kunst v. molenbnuw- kunst v.; -Aa«er m., Z. Mühlarbetter; •bremse v. (Werkt.) vang, praam v. van een molen, moleuvang ».; -fachbaum in. molendamplank v.; -fackbaum m. wa- lerpeil o. van een molen; -flügel ra. mo- leuwiek v.; -frohne v. leendiensl ra, bij bet bouwen van een molen, vrachlleen- diensl m.; -gerüst, -gestelt o. onderstel o. van een molen; —e von Stetnen, romp in. van een molen; -yetriebe o. drijfwerk o. in een molen; -huus o. buitenste be- kleeding v. van een molen; -knnppe ra., Z. Mühlknappe; -ordnung v. wettelijke bepaling, verordening v„ reglement o. op het malen; •purlti v. pachten, huren o. van een molen, roolenpacht ».; -pferd, •ross v. molenpaard, moienaarsptard o., •röhre v. moleubuis v.; -ruoV o. moleo- |
|||||||||||||||||||
|
Drukk.) op den kop staande letter v.;
•kraut o. vliegenkruid, vlooienkruid o.; •larve v. muggenlarve ».; «mof/e v. miig- .iMihoinmi\'1 in.: -netz,-pulver o., sehim- mel m., Z. Eliegennetz f; schmalz o. Uk.) miiggenvct o.; schmellerling in..
I. -molie; schnapper m., Z. -fanger; • schuamm m., Z. Flieyenschwamm; sehen
tt. (<jez.) zien o. van zwarte strepen en «tippen; seiger, seiher m. (dg.) inug- genzifler, vitler ra.; stachel in. mug- eenangel m.; sterfte in., Z. -fdnger; 2 Z. Ziegenmeiker; slich m. mnggesleek in., miiggebeel ia.; -royrl in., Z. -molle •uanze V. vliegenluis, inuggciiluis v. •vedel m. vliegenklap v.; -u>ürger m. muggendooder m.; 2. (I\'l.) hnndskool v. Mucker, (-s, mv. Mncker) m.,-in,
^-ncn) v. knorrepot, brompot m. en v. it, gluiperd, geniepige; it. schijnheilige ui. en v„ veinsaard, piëtist in. Muckerei, (-e«) v., Mucker-
tbum, (-(eji) o., z. m., Muekor- wesen, (-j) o„ t. m. geniepigheid v.;
>t. huichelarij, schijnvroomheid v. Muckerhaft, rauckorisch,
muckig, muckisch, bijv. en b. valsch, geniepig, boosaardig, geveinsd
huichelachtig. MlJCksen, (mucksle, yemttekst) o.
ww., ï. mucken. Muckser, (-s, mv. Muckser) m.
pruiler in.; it. kik m., kleine beweging v. Mud, Müdd, (-(e)s, mv. -e) o
mud n., hectoliter m. Mudder, mudderig, Z. Moder,
moderig.
Muddera, (mtidderle, gemuddert)
il ww., ui. A. (Zeew.) (van schepen), modderen, het water troebel maken. Muddig, bijv. nw., Z. moderig
schlammig. MU.de, (-r, -st) bijv. en b. moede,
«ermoeid, afgemat, uitgeput, lust of nei- -ing tot slapen hebbende;-moeke*, ver- moeien, armatten, uitputten; - werden, moede worden; sich - genen, arbeilen, \'ich moede gaan, zich moede werken, zich vermoeien met gaan &; ein Pferd - teilen, moede rijden; (fig.) einer Saclie • sein, iels moede, zal zijn, genoeg heb-
ben van, den lust verloren hebben tol; les l.ebens -, hel leven moede, zat. MUde, v., Z. Müdiykeit.
Mudel, (-n) v. of (-j, mv. Mudel)
i), (l\'rov.) poesje, katje o. Müdon, (mudele, gemüdet) o. ww.
moede worden, lang en breed praten; 2. bedr. ww. vermoeien, uitputten, afmat\' len; 3. wed. ww. sich -,uitrusten. Mudigkeit, v. vermoeidheid, ver-
moeienis, afgematheid, moeheid v. Muil, (-(e)s. mv. Muffe of -w) Dl.
(van honden, van menscheii), geblaf o., .\'diroin, geknor, gejank o.; 2.bijtachtige hond in.; il. knorrig, kijfachtig meiisch o.; 3. beschimmi\'Me plaats v., schira- melsmaak in., muffe lucht v.; 4. mof v. MUtTiJhen, (verkl.) o. mofje o.,
kleine mof v, Müöel, (-J, mv. M u/fel) m. (Volksl.)
be««t o., boud m. mei dikke overhau |
|||||||||||||||||||
|
in (H
|
4
|
and.) gemeene tabak, kuasler v.
|
|||||||||||||||||
|
Mufiring, (-(«)«, mv. -e) m. mof-
ring ui. Mufloii, (-s, mv. -e) m., Z. Jfn^-
ftllhier. Mufti, (onb.) m. (bij de Turken),
opperpriester en rechter, inufli m. Mufzen, müfzen, {mufzte, ge-
mufzel en müfzte, yemüfzet) o. ww., Z. muffen (1 en 3). Muhamedaner, (-ner$,mv.-ner]
ui.. Z. Muhametaner. Muhe, (-n) v. moeite v., werk o.
inspanning v. van krachtcu, vermoeienis v.; sich - geben.zicii moeite geven, moeit» doen; das uird ihm - machen, dat zal hem moeite kosten; - mit elw. haben, moeite hebben om iets te doen; er hal sich in der Surfte wettig - gegeben, hij heeft niet veel moeite gedaan; es kastel mich • ihm diesz tu sagen, hel kosl mij moeite, hem &, ik kan hem dat moeie- lijk zeggen; sich die - nehmen, de moeite iieinen, zich de moeite getroosten; er scheut keine -, hij ontziet geene moeite; jemn. - machen, verursachen, iem. inoei- le, bekommering v. veroorzaken; et isi nicht der - werlh, hel is de moeite niet waard; es lohnl die • nicht, hel is de moeite niet waard; Aier itl eltv. für ge- habte -, hier hebt gij iels voor uwe moei- te; (tig.) moeite, zorg, bekommering ».; ^Spr.) der Eine hal die -, der Andre hal |
|||||||||||||||||||
|
Mi.1.
|
|||||||||||||
|
880 Muli.
|
|||||||||||||
|
Mum.
|
|||||||||||||
|
roede ».; schau v. inspectie ». vau den
moli-n; schleuscf. inolensluisv.; schrei\' ber in. molenschrijver, schrijver m. in een molen; schwung m. (fiyinn.) molen in.; -.v/i/(7 o. hinkebaan v.; il. driestrik o.; it. drieslrikbord o.: sluhl m.. Z. Bandstuht; -lcich m. molenvijver in.; -wu</.\' v. molenschaal v.; -u,is--n o., Z. Mühluasser; -uerk o., Z. Mfthlmerk; •zuang in., Z. Mahlbaum; 2.rechln.nm in een dwangmolen te laten malen. Mühler, (-«, m>. Mühler) ni., Z.
Muller; 3. (Nel. hisl.) kleine rivier- baars m. Miihl-esol, (-e.re/.v, m». -cs<7) m .
Z. Miitleresel; -gang m. molengang m„ drijfwerk o. in een molen; -gasl in., Z. Mahlgast; -gebiel o. houten balk ni. on- der de ijzeren ai van een watermolen; •gererhligkeit v. molenrecht o.; -gerinne v. (dry C) waterwerk o. van een molen; •gelriebe o., Z. -gang; -grabcu m. nio- leniirai\'hi v.; -hcimchen o. huiskrekeltje o.; -Acrr m. eigenaar m. vhii den molen; -ka(er m., Z. Mehlkifer. MühliCh, (-er, si) bijv. en b.
mneielijk, bezwaarlijk, gevaarlijk, gevaar- vol. Miihl-klapper, (-») v. molen*
onriisl v., klapspaan v.; •knappe, -knechl 111. molenaarsknecht 111.; -krapp m. mee- krapbast in.; -kunsl y.,Z.-merk:-laufta., Z. -bollkh; -meisler m. inolenaarsbaas m.; (Bergw.) Z. steiger; -mef.ev., Z. Afafc/nie/ze. Mühl-pfahl, (-pfohl(e)>, in?.
•pfdhle) ra. peilschaal v. bij een water- molen; -pfanne v. slag 111. van het touw om de radspil; -p/erd o.,Z. Mühtenpferd; •rad o. molenrad o.;—scftau/Wv.schep- hord o.; —netle v. boom m. van hel scheprad; -rechen 111. paalwerk o. om het water van den molen schoon te houden; -iecA/ o., Z. -gerechtigkcit; -ross o., Z. •pferd; •rumpf in. tremel, molentrechter m.; -sei/ o. molensleentouw o.; spielo., Z. Mühlenspiel; stander 111. molcnstan- daard, dikke balk 111., welke den molen draagt; slaub in., Z. Melilstaub; steg 111., Z. S/ej; steiger m. (Bcrgw.) op- zichter m. overhel molenwerk; -s/ein m. molensteen in.; 2. steen o. waarvan ino- lensteeuen vervaardigd worden; —dmc/i in.inolensteengroevev.;—/isc/im.klomp- visch, zeehaas in.; -reicA m. molenvijver in.; •trichter m., Z. •rumpf; -tregschuh m. tremelschoen m., waaruit hel graan op de steenen valt; -vogt m. molenop- zichler m.; -wagen m. niolenwagen, mo- lenaarswagen m.; -«iasj«r o. molen- water o.; -wehr v. waterdani, zetgang m., molensluis v.; -welle v., Z. -radwellc; •werk o. molenwerk o., molen in.; 2. drijfwerk o. in een molen; seugarbeiter m. molenmaker m.; -zwang m., Z. Müh- tenzirang. Mühmchon, (verkl.) o. tanletje,
nichtje o. Muhmo, (-n) v. tante, nicht v.; it.
bloedverwante v.; 2. (Nat. hist.) poel- inees ». Muhmengerade, o. goederen o.
|
mv., die men zich voorbehoudt van eene
tante. Muhrsee, >.. /.. m. (/,«».) holle
zee, onstuimige zee v. Mühsal, (-(e)s, mv. -c) o. of (•<•)
v. moeite v., bezwaar, lijden o., druk, kommer ui. Mühsam, {-tr, st) bijv. en b.
uioeielijk, vermoeiend, afmattend; • ge- arbeitet, (van schilderstukken1, met moeite afgewerkt; 2. sich - und (*0m- merlich ernihren, konimcrlijk leven, ar- moedig, ellendig leven; (flg.) vlijtig, werkzaam, ijverig; -er Mensch, zeer vlij- lig, werkzaam mensch: -keil v. moeile, inspanning, mociclijkheid v.; 2. arbeid- zaamheid, werkzaamheid, vlijl, volhar- ding v. Müh8elig, (-er, si) bijv. nw.
moeiclijk, lastig, drukkend; il. ongeluk- kig, ellendig; -e Zei/e».akelig, drukkend, Z. mühsam (2); \'keil v., Z.Mühsamkeil; 2. moeite »., bezwaar o., moeielijkheid, inspanning v. MÜhvoll, bijv. uw., Z. mühevoll.
MÜ-hwaltung, (-en) v. bemoeiing,
gedane moeile, zorg v.; it. belooniug v. voor de moeite; jemn. eine grosze - auf- tragen, iem. een gewichtigen last op- dragen. Muk8ChlÜ8Sel, (sets mv. set)
m. haaksleulel, looper, keizerslculel 111. Mulatte, (-n, mv. -11) m., Mu-
lat1111, (-nen) v. mulat m., mnl.il 1111 v. Mülbo, (-n) v. een visch, cyprinus
rapax. Mulciber (-s) m. (Kabel!.) Mul-
eiber, bijnaam van Vulcanus, god der meden. Müldchen, (verkl.) o. waterbakje,
trogje, kommetje o.; 2. Mulde. Mulde, (•») v. (Bak.) trog ui,;
(Huish.) walerbak m., kom v.; (Bergw.) uitgraving, uitdieping v. Mulden-blei, (-(e)s, mv. -«) o.
(Bergw.) slaaf »., blok o. lood, loodzalm m.; -l\'örmig bijv. nw. trogvormig, bak- vorinig; -geie6lbe o. (Bouw..) tonnen- gewelf, kruisbogengewelf o.; -muschel v., Z. Napfmuschel. Mulje, (-«) v. (Zecw.) boord, pa-
lenhoofd o. Muil, (-(e)s,mv.-e) m., Z. Ilarings-
könig; 2. kleine rivierbaars 111.; .". kruis- wentelaar in. Muil, Müll, (-(e)-, mv. -«) o.
mul v., molm m., pin 11, opveegsel o.; •grapp, -krapp m. geringste soort van meekrap v. MUlle, (-n) v.harder in. (een viscb).
Mlillen, (-\\mv. Mallen) ni. kuisch-
biniiii m. Muller, (-s, mv. Maller) m., -in,
(-nen) molenaar, mulder in., molenaar-
ster, molenaarsvrouw v.; 2. (Nat. hist.) slekelbaars m.; 3. Z. Mühler (2). Mlillor-axt, (-ixte) v. molenaars-
bijl v.; -btau bijv. nw. helder blauw, lichl blauw; -bunche va., Z. Mühlbur- sche. Müllorehen, (verkl.) o. basterd-
nachtegaal m. |
||||||||||||
|
Müllorei. (-e«) v. Iiedrijf o. tan
molenaar. Müller-erel, (-«*efa, mv. .tut)
m. molenaarsczel o.; -farbc v., Z. -Wsw; •glas o. gcmeeiie oraal m. Mülleriscb, bijv. nw, de molc-
naars of hel molenaarsbedrijf rakende. MUUer-kafer, (-fers, mv. -fer)
m. meelworm 111.; 2. bonte duinkever m.; -karren in. uiolenaarskar v.; -Tibe t., Z. -lrnube; sack m., Z. Mehlsack; schabe ï„ Z. Kürhenschahe; -lraube v. Itourgondiscbe druil v.; -irage v. mole- uaarsschaai f.; il. peilschaal v.; -icei» rn. wijn 111. van den wijnstok met wilbe- haarde druiven. Müllig, (-cr, si) bijv. nw, breck-
baar, broos, bros; -keil r. breekbaarheid, broosheid v. Mailing, (-(e)s, mv. -e) m. veel-
kleurige grondeling m„ (cyprinus phori- nus). Mulm, (•(«)*. mv. -e) m. molm
m.,slof,gruis,vernioliiid hout o.;(Bergw.) verweerd erts o., zwart zilvererts o.; dieser Haum hal den -, deze boom bi>- ginl te vermolmen. Mulnien, (mulmle, gemulmt) bedr.
eu o. ww. vermolmen, lot molm wor- den. Mulmicht, bijv. nw. met stof, mei
molm bedekt of vermengd. Mulmig, bijv. nw. vermolmd, ver-
rot, vergruisd, vermalen; -e Erde, mnlm- achtig; - werden, (van boomen), ver- molmen. Mulsch, bijv. nw. (van ooft), Z.
morsch. Mulsicht, mulsig, UÜV- \'•" »
(van bevroren en daarna week gewor- den dingen), flauw, laf. Mul«torig, bijv. nw. muf, duf, be-
ichimmeld. Multerig, bijv. nw., Z. mulmicht.
Multbeere, (-n) v. Noorweegsche
braam hes v. Multiplicant (-en, mv. -en) m.
vermcnigvuldigingsgelal o.,vermenigvul- digtal o. Multiplicatign, v. (-en) verme-
nigvuldiging v. Multiplications-product,
(-(e)«, mv. -e) o. uilkomst v. eener
vermenigvuldiging, product o.; -ia/<7 v. tafel v. van vermenigvuldiging; seicheii o. vcrmeiiigvuldigingsleeken, teeken n. van vermenigvuldiging. Multiplicator. (-s, mv. .en) m.
vermenigvuldiger in. M-ilt iplicircn , (mulliplicirle,
muUiplicirt) bedr. ww. vcrmenigvn!di- gen. MultiplicitSt, (-c«) v. veelviil*
digheid, menigvuldigheid v. Multiplum, (-J, mv. Mullipla) o.
veelvoud o. Multon o! Mult\'.im, (-e)s, mv.
•e) m. (Lakenb.) molton o..zachtedikke wolled slof v., monnikensaai v. Mumie, (-n) v. gebalsemd Itjk o.,
mummie v.; mintralitche •, napb la, steen- olie v. |
|||||||||||||
|
Mini
|
|||||||||||||||||||
|
Mud.
|
Mün.
|
||||||||||||||||||
|
881
|
|||||||||||||||||||
|
jemn.\' besprerhen, mondeling,persoonlijk
afspreken ; \'keil v. mondelinge bchainle- ling, mondelinge afspraak v.; (van eene rechtszaak), proces-xerbaal o. Mündhng, ( •(«;*, mv. -e) m., Z.
M,mM. Mundloch, (-lorh(e)t, mv. -M-
clier) o. (vi......in oven, een geweer ft),
opening v.;(Ontlk.) (vaudemaag),uioiid
ui., uiou.liug, opening \\,; (Bergw.) (tan een gang), vereenigingspuul o., plaais v., waarbij uitloopt iu een audeien, (tan eene Hun), monilgai o.\\-muHH ui voogd iu.; -m. ht o.bloein v. tan meel, me. II.....m
v.; \'musket m. moiulspier v.; -nugel in.
(Leid.).spijker m.uiel platleu kop ui.; .«\'ƒ. mini v. opening t. vau den mond. Z.-/o</l; l\'/ivpf ik. (van eeu kanon), prop v.; it. lap, itvik 111.; •pomade v, lippeupouiade v.; -porlion v. rantsoen O., portie ».; •rand ui. rand, kant 111. der monding of opening; •raub iu. ,Zeew.) door de matrozen tteg. genomen eetwaren v. mv., •recht bijv. ntv. geschikt om Ie elen.g.....I voor den moud;it.
emakkelijk uu te spreken; --cif m. (Arl)
rand ni."iu den mond vau eeu kaiiou;-ioAr o. (Getveenu.) lappatroiui, moerschroef- buor v.; •róltichen o. laadslokniig 111.; -rose v., Z. Garteiijiniipel -i>allie v„ Z. •pomade; •scliatz ui. belooinug v. voor den voogd; •schenkIU. schenker m. aan hel hof;—, —enaml o. bediening v. van schenker aan h.-t hof; schlirszcr m. (Onilk.) sluitspier v.van den inond;-j-cArau4t\'v.,Z.-»pie./c/;- tckeamm m. spruit v.; ~seile v. (huokk.) gedeelte 0. van de keuken, waar tuur de vorstelijke tafil gekookt wordt; -xcmmel v. witte brood, bloeuibroud o.; spatie v. spleet lusscheu de lippen, moudspleet ».; spatel 111. (Ileelk.) spalel v. om den tongriem Ie snij len; sperre v.Z. •klemme; •spiegel in. vertt ijderde lang v. om de klem te breken, muudspiegel in.; -slein m. grensstecn m.; -*lück o. (vnu een mslru- meiil), mondstuk o.; (aan een paarde» toom), gebit o.; (vaneen kanon), beslag o. van de monding; (van eeue orgelpijp), blik o.; (gemeen/.) mond m., moudtverk o., muil, bek in.;eingules — liuben, tvelbe- spraaklzijn;(.Nal. lust. )ter keln les—,slak- kenhuis o. met gedraaide opening;—loch o. iiioiidstukgal o.; *lheil m.,Z. •porlion; •laat bijv. nw. (Hechlspr.) onder cura- leele gesteld, verklaard met in staat Ie zijn om zijne goederen Ie beheeren; — erklnren, onder curaleele stellen. Mundum, (-s. mv. Munden) o.
grosse v. eeue akte, nel afschrift o. Mündung, (-en) v. monding,ope-
ning v.; (van eeue rivier), mond m.,inon- duig\', uilwalering v.;(vau een dal &), uil- gang m. Mündungs-fries, (-«, mv. -e)
m., Z. Muiidreif; -ueile v. (Art.) wijdte v. vau de geschiitbuis, kaliber o. Mund-VOll,bijv. nw. (van spijzen),
beet 111.. mondvol v.; (tan dranken), slok 111., slokje o.; •vorralh m. voorraad m. tan levensmiddelen, mnndvoorraad m.; mil—eersihen, vau levensmiddelen voor- zien; •ivusser o. mondwater, gorgelwater o., spoeling »,; .ueidt v. Virgiiiisehe kor* 56 |
|||||||||||||||||||
|
• bissen ra. mondvol v„ stuk o.; it. lck-
keruij v. Mündchen, (verkl.) o. mondje o.
lieve, kleine m»nd tn. Munddockel, (•keli.mv. -W) m. (Art.J deksel o. op de opening van hel
kanon, iimnddeksluk o. Mundo, (-«) v., Z. Mündnng.
Mündel, (s, mv. Mündel) m. en
(•") v. pupil, onmondige in. en v. Mundel-amM-onW (e)s. mv.-a*m-
ler) n„ Z. •ralh, •geUl o. geld o. tan on- moudige kinderen; -gerichl o., Z. -rulh; •gul o. goed o. vau onmondige kinderen; •rulli m. raad m., college o. vau voog- den, rechtbank v. voor pupillen, voogdij- raad m.; 2. lid o., raadsheer in. van zulk eene rechtbank; stuud in. staal in. van onmondige; il. lijd in. voor de opvoeding; (lig.) schoolbanken v. mv. Munden, (mundete, gemiindel) o.
ww,, in. h. smaken, naar den smaak zijn; dieier Wein mündel ihm, smaakt hem, is zeer naar zijn smaak. Mündon, (miindelc, gemündel) o.
ww., m. I>. (van eene rivier), mtlonpeu, iiitwatercn, zich ontlasten, zich sluiten u. Mund- entzündung, (-cn) \\.
ontsteking v, in den mond;-fuulbijv. nw.
met sprun gepaard.scheurhnik hebbende; •fSulc, -fiuhiiss v. scheurbuik o.; (van kinderen), spruw ».; -fisch in. groolkop, voorn in., postv.;-$e/rfo.geld o. voor ver- verleende hulp; •gescltiiiir o. mondzweer v.; •i/lifihe in. dood geloof, geloof o. alleen in woorden beslaande;-uu/ o., Z. -bedarf, •mrralh; -karmonika,-hurfev. mondhar- uioniea v.; -holz o. keelkruid o. Mündig, bijv. en b. mondig, meer-
derjang; (lig.) in slaat om zichzelve(n) te besturen; jem. für - erkliiren, jem. - sprechen, mondig, meerderjarig verklaren. Mündigen, (mündigte. gcmündigt)
bedr.ww. inoudig.meerilerjarig verklaren |
|||||||||||||||||||
|
Mumionfórmig, bijv. uw.mum.
mieturiutg, als eene iiiuuimie. Mumme, (*») ». mnmbier.slerk bier
o. uil Hrunsttijk, mom v. Mumme, (•«) v. masker o., maskc,
verklei-ding »., momaaugezicht o.; (aan vinnen), boei v. Mummel, (->, m«. Mummel) m.
stier m.; \'2. -, •bul!, -mann in. b.llle- bak, buuuian, vogelverschrikker ui.; it. gemaskerde m., masker u. Mummel, (•») ». (rerkl. Mfim-
melchen a.) of Mummelkraut. (-kraut{c)s, mv. -krnulcr) o. waterlelie v. Mummeln, (mummelte, genium-
melt) ii. »w., m. h. (van koeien), loeien, schreeuwen, bulken; \'2. morren, mompe- len, mopperen; il. / u-lil, onversla ui n spreken; 2. Iieilr. ww. vermommen. Mummen, (mummie, gemumml)
beilr. \\\\\\\\. jem.,elu\\, -, vermommen, on- kenbaar maken, verkleeden. Mummen-gesicht, (-(e)s, mv.
•er) o. niniuanngezicht, mombakkes o., liM\'in v., masker o.;-gold o. mikagoud o.; •tnns in. dans m. van gemaskerdeo. Mummcr, (s, mv. Nummer) m.
hij die iels vermomt n|° verkleed t;(Kechis- pr., veroud.) plichlvergeter, ontrouwe rechter m. Mummerei, (-*n) v. vermomming,
verkleediiig, maskerade v.; (lig.) veinzerij, bedriegerij v., Z. Yerslellung. Mummergold, (•(<•).«) o., i. m.
mikagoud o., mil>» v., gele glimmer o. Mund, (-(e)«,mv..Vfi»rff) m. mond
m.; etir. an semein -e ersparrn, iels uit zijn mond sparen, niel opeten; - uurfJVus» aufsperren, gronle oogen opzetten; der - uisserl iltmitiiriiiifli, bij watertandt daar- naar, dat doel hem waterlanden; reinen - hullen, het geheim bewaren, bescheiden zwijgen; reinet - gehalte»,atilgezwegen: er int in Aller Mende, iedereen spreekI van hem; Sie nek men mir das Wort aus dem -c, pij neemt mij bel woord uil den mond, dat is juist wal ik wilde zeggen; jemn. die Worle in den • leijen, icin. de woorden in den mond geven; 2. (van eeu kanon), mond m., opening v. Mund, (Mande) v. (veroud.) bc-
scheruung, «oogdfjscliap v. Mund, (-(e)s,iuv. Münder)m. (ver
oud.) voogd ui. Mundanismus, (nub.) m. we-
reldsge/.indheiil, zinnelijkheid v. Mundart, (-cn) v. tongval m., uit
spraak v„ dialect o.; •genode m. die de- zelMe uitspraak heelt. Mundartlicb, bijv. en b. vn|.
geus een zekeren tongval, plaatselijk provinciaal; -cr Ausdruck, plaatselijke ui gewestelijke uitdrukking v„ provincia- lisme o. Mund-arzt, (-arj(<?s, mv.-a\'rtlc)
m. laudmeesler, laiidheelkiindigem.; -au v. vrijplaats v.; \'boeker m. hofbakker m.; •beclier m. lievelingsbekcr m.; -berkcr m. hnflKikker ui.;—amlo.,—ei v.hofbakker- scliap o., ambt o. van bakkeraan het hof; •bedarf m. mondbehoeften v. mv.; 2. Z. •vorralli; -bedienterm. spijstneclit UI.; |
|||||||||||||||||||
|
Mündigkeit, v.,z. in. mon
|
5184
|
digheid
|
|||||||||||||||||
|
meerderjarigheid v.; sbrief m. brief
ui. van meerderjarigheid; •serkl\'irung •ssprerltung 7. meerderjnrigverklaring v.; siierleihuiig v. vcrleeuen o. van brieven tan meerderjarigheid. Mündigmachung, Mljndig-
sprechung, »., Z. Mündtykeils,prc- cliunq. Mundireri, (mundirte.mundirt) o
ww. (Hechlspr.) in het net schrijven, de grosse eenerakle maken. M\\jnd- Jtlemme, (-n) ». klem v.;
3, (ileelk.) kinnebakskramp, mond- klcin, kaakkramp ».;\'klotiin.,Z. »propf; • koelt in. hofkok in.; • kiklnn v. bolken»
kenmeid v.; -kosl v. mnndkosl m.,cten, voedsel o., spijzen v. mv.; -kr*bi m. mondkanker m.; -küche v. vorstelijke keuken v.; •küeliclchen o. parlijlje o.; •kek m. ouwel in.; -teich m. (Walerb.) uinuil-liik o. van de buis iu tvalerleidin- gen; -leim m. momllijm v.; •leute mv. pupillen, cliënten m.cn v. mv. Mündlich, bijv. en b. mondeling,
mondclijk, bij monde, in eigen persoon; jemn. elw. • sagen, mondeling; «ic/i nul |
|||||||||||||||||||
|
Mttr.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Miin.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
88:! Mini.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
val m. van munten, muntafval m.; -amlo.
Iiesluiii\' o,iler munt,kamer v.van de munt» meestert; 2. helieer o. der uiiiiitwerken. •anslalt v. niiiiil, ninnlkainer v.; -aibei- \'erin. arbeider ui. ill de ui uut, ui nul er III.: •balsam in. (1*1.) luinbalseiu in.; -beam- ler ui. bediende •:. bijdeiuunl; •brtekie- kung v. alliage v., iiiiiiiluieiigsel o ; -bc •chucider in.gehlsiincicr in.; •beschieibiwy beschrijving v. der iiiuiilen, pentngkun» •lig wei k ».,-Cabniet n. MiiiiilkabiuW, pcu» nuigkabinel o., vrrzatneliiig v. van inuiileii en penningen; •druckwerk». muiitpers i. Mijnzo, (-«) v. in uut v., iiiuni-liik. gnuiMil geld il., specie v.;SVA«(i»,gedeuk- penning in..medaille v.; -n, velclie ia Uni- laa/ siml, gangbare iiiiuil; grobe -, grove munt, gront geld ».; leielile -, klem gein o.; in yaaybarvr.kliayeader • bezahlen,iu klinken.Ie iiitinl, in specie belaleu; (lig.) frm.mil glcichcr\'belahlcn,n\\e\\ gelijke llltlnt l«ialen; ".\'. pasgeld u.; it specie v.;(.Nal. bist.) sclielpinunl v.; 3. munt, niiintge. bouw o.;ll. (I\'l.; inniil v.; I,rausu-, kitnze- iiiiinl v.j wilde -, walerpolei v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
noeljeboom in.; -trein m. tafelwijn, lieve»
lingswijn, lekkere, smakelijke wijn m.; •werk o. (gemeenz.) lB«lld «eik o., umnd ui.;(llg.)redenaarslalenl o., welbespraakt» beul v.; tic hal ein jules —, zij is zeur be- spraakt; -uinkrl in. Ii\'iek 111. tan den niuii\'l, hoek in. tosschei] de lippen. Municip;tl, bijv.nw. gemeentelijk,
de gemeente hei reilende. Municipulgesetz, (•«, mv. -e)
o. gemeentewei, wel ». eener gemeente. Municipalitftt, [-en] v. gemeen-
lebesluur o., gemeenteraad ui. Munieipal-rath, (-r«/*(«)*,m».
• rallic) m. gemeenteraad in.; 1. lid u.
van ilen gemeenteraad; •rrcA. o. gemeen- terecht, recht o. eener gemeente; sludl t. vrijsiad v. Munifiecnz, v., z. ui. mildheid, Vrtttt-Vlghrld V.
Muniment, (•(*)*. mv. -e) o. Le-
iTijs o., Iicwygrond m. Munitign, (-e«) v. krijgsvoorraad
in., proviand v. Munitions-fasser, o. mv. valen
o. mv. mei krijgsvnorraad; \'katten in. knnlkist v., prnviaudkisl ».; -uayen in. kruitwagen, proviand nagen, leger wagen in.; (Spoorw.) wagen in. voor steenkolen en waler, verbonden aan de locomotief, lemler in. Münke, v. Z. Haute.
Munkelei, v..Z. Gemunkcl.
Muilkollg, bijv. nw. (van het we-
der), nevelachtig, somber, donker. Muukeln, [tnunkclle, gemunkelt)
o. en i up. w\\v. nevelachtig, donker, somber zijn of worden; es munkell, hel wordt donker, somber weer; (lig.) mom- pelen, in het oor Duisteren: es munkell, man wankelt daron, men praat er van, hel gerucht loopt; (Spr.) i»i Üunkcln ui gut; de dnisleriiis is gunstig voor verliefden. Munkenstein, (-(e)«,mv. -e) m.
schoorsteen ui. Munker,(-s,inv.Manker) ni.(Prov.)
gluiper, spion, verrader ui.
Munster, (»*, mv. Minster) o. of
-kirohe, (-h) v. klooster o., klooslcr» kerk, hoofdkerk, domkerk v.;2. -, •thurm m. domtoren, koepelloren, dom m. Munter,(»iun\'(e}ier, »iunfi>-»f)bijv.
en b. wakker, waakzaam;"2. vroolijk, leven» dig, opgewckl, opgeruimd; immer».\', kom aan!, wakker aan!, flink aangepakt!; fin •es Pferd, levendig; jem. - moeken, wak» ker maken, wekken, duen ontwaken!; ein -ej/lns-c/ifH,lusiig, vroolijk, luehlig.opge» ruimd; -e Cesiclilsfarbe. fnsch; 3. gezond, welvarend; i. in goede luim, welgemulsl; ein-erCcsvIlschafler, lustige snaak, vroo- lijkc klant; (lig.) (van kleuren), levemlig, frisch;(Muz.) levendig, opgewekt, allegro; •keil v. wakkerheid, vroolijkheid leven» digheid, opgewektheid v.; il. gezondheid, frischheid v ;(van kleuren), levendigheid, friscliheid v. Muatern, (munlerte, gemunlert)
bedr. ww. opvroolijken, opwekken, wak» ker maken, aanvuren. MUnz-abdruok, (•(»)«,mv, -«)
iu. afdruksel o, eener munt; •alifallm. af- |
om van een mark metaal cene zekere hoe.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
veelheid Ie hellen; -kralz o., Z. -ijekralz;
• kuiul o., \'/.. Pfcninykraul; •kreu: o. (VVap.) uiiiiilkiuis o.; •kunde v., /. Hnnzenkande; \'kunst v. iiiuiiierskuust v.; •/ut/e v. iiiuulscliaaldrager in.; •tuuf in. mum koers, geldkoers in.; •liebkuOer m. liefhebber, verzamelaar ui. laninliiileuen peiii:iiigen; •meisier in. inuiilershaas in.; i. iiniiitiiiee>ier, opzichter ui. o>er de niilill: —amt O. uiuiilii:eest"rsihiip o.; •meulerin v. niuiiliiieester>vmuw\', vrouw v. van een iiiuulcrsliaa<; •ïueislericitken o., Z. •zcitken; -mu>chrl v. uimilsclielp >.; •ordnung v. reglement o. op de inuul, iiepaliug v. van den standnard; -uii in., i. •ilall;-jdiille v., Z. •nchiitie; •prellt iV. munipers v.; •urobe v. iiiuiilproel v.. |nnderzock o. naar hel gehalte van de mimi; •probirer, -]irüfer in., Z ,-uurdem; •raad lil. miliiiraml, rand in. van U1111U- slukken; •rnth 111. raadsheer 111. »an liet uiiinlgereclil; -rer/«/ o. muntrecht, recht o. lol hel hmnleii eener eigen munt; -reyul 1. krnoiirecht o. 11111 inuul Ie slaan; -nr |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
MUnz-Oiseil, [-eiscns, mv. -eiscn\';\\ler 111., Z. •aaidein; sumniluny v. verza-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z. ^stempel.
Münzen, {miimte, gemünzl) bedr.
ivw. iniinteii, iiiuutslaan,gebl slaan; (fig.)
doelen, munten; i/a.<i.</au/ niieli geiiuï\'tzt,
dal i-i np mij gemunt.
Münzen-beschreibor,
|
lm,\' v, van iiiunleii nf peuii.iigeii; •sibeere
v. inuiilschaar v.; •seinene v. muutplaat v., die gestempeld moet worden; •sclilag m. |inuiileu, slaan, stempelen o. van inuul; il.
islcinpel, iiiuulsleinpel in.; -scbldyer m.
iiiunler ui.; -st:hl»sser 111. slotenmaker m. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mv. -ftir) 111.niuiillieschiijver,penuiugbe- vau de inuul; -srlireibcr 111. schrijver in.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ie munt; schrift v. insclirifl.op-chrift
o. op iiiuilteu nf penningen; •schnVliag ui., Z. \'Slück; sorte v. muiilsourt, specie v.; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
schrijver in.; -besclireibung v. munt* ui
pcuiiiiigbc\'Clirijiing v.; -cabinel o., Z
Manzcabinel; •kenner in. muulciikenner |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
penniugkuudlge m.; •kennlniss, -kunde v. yrobe —n, grove specie, gruolc geldstuk-
kennis v. der munten, peuningkuude v.; keu; kleine—ii.kleiugeld,pasmunt;•sludl • kundig bijv. nw. peiiiiiiigkiiiii)ig;-mwm-| v. slad v., welke het recht heefl 0111 Ie
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
/iiiio v., schalt m., \'L. M&nzcabiuel.
Mijnzci\', (-s, mv. Manzcr) in. 1111111
ter m. Münzerei, v., z. ai. (w. i. gebr.)
munten o.; i. munt v. Münz-falacher {schtri, mv
•*cAer)iD.valscuemiiuler, geldsuoeier m. •falicliung v. iniiiitvervalscliing v.; \'i geldsnoeiingv., valschemualer.o.; -feile\\. zoetvijl v.; -freilieit v., Z. •recht; -fus: 111. uiunlstandaard in., •gebükr v. inum- lni\'ii o.; -ye(nlle o. recht o.oin Ie uiuiileu iiiuiilrechl o.; •gegenrecliner m. slempel- bewaarder in.; •gelialt 111. muiilgchallc alluoi o.j •gekriilz o., Z. -abfall; -ijcnosse in. hij, die mei anderen hel recht heefi om geld te slaan; -geprage 0. uiuiilsteni- pel 111.; -gercclitiykeil v., Z. •recht; •ge iricA/o.munlge»icht o.;-geuiun m. winsl v. op de inuul of het geld munten; -glei- cher m., Z. -wêger; •göllin v. (Fabell.) Monela, godin v. van het geld; •güle v., |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iiuiiten;il stad v., waarin eeue uiuntgc-
vesligd is; slund 111. (liescli. v. D.) slaat in., welke liet recht heeft munt Ie slaan: slull, statte v. munt v.; slem m. pen- uing- oflinzeiisteeuiu.;-$/eniiie/m. iiiuut- sleuipel m.; -slock 111.Z. slempel;\'Slrcck- •rerk o. pletweikluig o. voor uiunlpla- len;-\'/dci o., Z. schiene; \'2. muntstuk, stuk o. geld, geldstuk o.; -tari[ m. geld- koers 111., tarief o. voor de munt;•tcrfal- *cher in., \'vcrfalschung v., Z. •filwher, •(alschang; •ver/assung t.Z.•ordnuny; il. muntwezen o.; -icaye v. jusleerschaal, inuulscbaal v.,geldscbnallje o.;—ngetlell »., Z. -tatte; •wóger m. innnlweger in., Z.-justirer; •uardeinm. geldprocver, es- sa yuur in.; -«ai7 in. opzichter m. over de munt; -werk o. werktuig o. 0111 te mun- len, iniiiilmacliinc v.; 2. Z. -buch; -werlh n., Z. •gekalt; -uesen o. munten, munt
slaan o.; 2. muntstelsel, muntwezen o.; 3. begluur o. van de munt; -icisseaschajt v.,Z. \'kennlniss;•würdigung v., \'A.-probe; •zeichen 0. iiiiiulleeken o., leckeii 0. van de plaats der uiuiiling; -zellel in. iniint- üiliel o., Z. Papiergeld; •ZUtttti in. aliage v. Muraal, (•(«)*, mv. .*) m. (.Nat.
iiisi.)«meerling, poel-of slikvisch, weer- viscli in.; 2. L. Marine. Murano, (-«) v. (Nat. hist.) grond-
•al 111., lamprei V. Mürbe, (-r, -j*) bijv. en b. (van
ooft &), zeerrijp, zacht; (van vleesch &), |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\'L. -gehall, •hammer in. iii
|
093
|
uiilhainer 111.;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•haus o. inunlgebniiiv o„ munt v.; •hert
111. heer, leenheer ui., die hel recht beefl om geld te laten munten; il. opzichter 111. over de inuul; -lio/ 111., Z. -a»i/; -junye in. leerjongen m.in de munt: •jtulirer 111. vereffenaar in. der muntpl<aljes;-t«fiaer. •kundiger in., Z. Mamenkenner; •knecht ra. munt(ers)knecht, knecht in. in de munt; -koslcii v. mv. inuulkostcn m. mv.; 2. recht o. van den miinlineesler |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mus.
|
||||||||||||||||||||||
|
Miir.
|
||||||||||||||||||||||
|
Mus
|
||||||||||||||||||||||
|
S8.ï
|
||||||||||||||||||||||
|
pfigkeil v. knorrigheid, verdrietigheid,
geiuelijkheid v.; -meise v. poel mees v.; •sinn m.gemelijklieid,knorrigheid,brom- migheid v.; •sinniy bijv. nw., Z. miir- riscli, Murrkftpfig. Murzab, hijw. gladaf, gladweg, ge-
heel eu al. Mus, Z. Muts.
Musaget, (-en,m».e») ni. bescher-
mer en vriend m. der dichtkunst. MuKChe, (-«) v. (.Nat. bist.) riet-
merel v.; 2. (Mud.) moesje, zwart pronk- pleislerlje o. Mu8Chel, (-«) v. schelpdier o.; 2.
mosselschelp, schelp nf schulp v.; 3. mossel v.; ycmeine, essbare -, Miesimu- tchel, gewone mossel v.; Suppe tuil -n, inosselsoep v.; aus einer • Irinken, uil eeiie (mnssel)schelp drinken; (lig.) uil mosselschelpen vervaardigd voorwerp o.; (Oiillk.) oorschelp, neiisschclp v.; 2 schnamspleel v. Muschel-achat, (-(e)z, mv. -e)
in. schelpvorinig kwartsagaat n.; -rihn licli, -arlnj bijv. uw. mosselachtig, mos- selvnnnig, op cene mossel gelijkende; •alias ui. Indisch satijn a.;-bank v.inos* selbank v., bank v. van schelpmcrgel. -lila*cr nt. (I\'abell.) Triton, zeegod ui.; • blume v, dik oendenkroos o.,watersa- lade v.; -bruelt m., Z. -bank; •cabinel o., Z. •sammlung. Muschelei, {-en) v. knocieiij v..
geknoei, gekonkel o. Muschel-eischel, (-„) v. rict-
musch ».; -eme v, Z. Modereute. Muscheler, (-s, mv. Musekeler)
in., Z. Duckmnuser. Muschol-erde, (.»)»., z. -mcr-
gel; ~er: o. schelpvurinig ijzererts o.. •fang ui. mosselvangst v.; •farbe v.mos- selkleur »,; it. in schelpen bewaarde veil v.; -/isch m. mossel ï.; -flnh m. schild- vloo v., eenoog o.; -//or in. schelpfloers o.; -fürnny bijv. nw. schelpvorinig;-ful- Ier o., Z. -kaslen; •yehnuse o.,Z.-»c/«i/-; •gericht o. (o. (jesih.) scherfgeiechl, |
||||||||||||||||||||||
|
malsch, gaar; (van sleencn), murw.
zacht, bros; Fteitth • teerden lanen, murw, zacht.inalsch; 2. uitgeput, vei- raoeid, zwak, krachteloos, gedwee, bnig- zaam, gehoorzaam; (fig.) jent. - machtu, iein. gedwee maken, mak doen wordeo, kastijden. Mürbo, Müi-bheit of Mür-
bigkeit, v., z. m. zachtheid, malsch* heiil, weekheid v.; (van slcenen), broos- beid ».; (lis;.) gedweeheid ». Mürben, (mürble.yemiirbl) o. ww.
(w. i. gflir.) week worden, gedwee wor- den: 2. bedr, ww., Z. mürbc (michen) MUrblich, bijv. en b. een weinig
week. malsch, zacht. Muride, (-s) o., z. m., Murine,
v„ z. in. muride o., oude naam van hel bromium. Murken, (murkle, gemarkt) o.ww.
knorren, brommen, knorrig zijn. Mut\'ki, (onb.) m. vroolijke dans-
muziek v. Murkolbe,(-n)»., Z.»a*/«r(N»t
bist.) Murks, (-es, rat, -e) m.(gemcenz.)
»i>e« - run sieli gehen, \'/.. murken; 2 (Yolkst.) Z. Murrkopf. Mui\'kscn, (murkslc, nemurksl) o.
WW., Z. murken. Murkstein, (-(e)«, mv. -e) ra
met granaat vermengde mikaschilfer steen m. Murmel, (-s,mv. Murmel) in. (ver-
oud.) Z. Gemurmel; 2. Z. Murmelthier; 5. Z. Murmrlfitch; i. Z. Sehnellkugel. Murmel-bach, (-fcuc-A(e)», mv.
-baehe) ui. murmelende berk v.; -4ro« .«en m. marmerbrasem ra.; -/!irnm.mar- inervisch in.: -moiu v., Z. • tluer. M urinoir)., (murmelle, gemurmel!)
o. ww., ui. h. miiruielen, ruisclieii; il mompelen,|irultelen;man murmeltdavon, men iikmhjn-ti er over; (lig.) bromiiieu morren; 2. bedr. wiv. •\'*>. Act -, onver staanbaar opzeggen; jrmn. elu: in\'s Ohi -, fluisteren; II. o, zelfsl. gemisch, ge- raninpel, gemor o.; il. (van beken), ge- murmel o. Murmelthier, (-(c)s, mv. -c).
Murtnelthierchen, (verkl.) o mannot, bergrat v.; (fig.) mormeldier leelijk meisje o. Mumer, (s, mv. Mumcr) in. (in
de fabel), naam van ile kal en van den kaler. MuTO, (-n) v. stoof, vunrsloof v.
MuiTOll, {mtirrte,acmurrt) o. ww.,
in. Ii. brommen, knorren, morren, mop- peren. Murrhiniscli, bijv. nw. -c Ge-
fêsse, kostbare pmnkvazen v. mv. bij de ouden, inurrliinisclie vazen v. in. Murrig, bijv. nw., Z. mürrisch.
Mürrisoh, {-er, -est) bijv. en b.
brnmuiig, knorrig, verdrietig, onlevre- di\'ii, in kwade luim; -er Mensen B., \'L. Murrkopf. Mui\'r-kopf, (-knpf(e)s, mv. -Aö-
p/e) m. brompol, kiwricpot, siijfkop, knorrig mensch m.; • küpfiy bijv. nw. knorrig, brommend, in kwade luim; -kö- |
mor m. schelpverslecning v.; ~mergel in.
schelpmergel, schelpaanle v.; •minze v. schelpmuiit v.; •nisehet v., Z. -ti\'chel; •rad o. rad o. met schepborden; •rand in. scbelpraiid m.; -\\ekli bijv. nw. rijk in schelpen: -sammler in.schelpenverzainr- iaar, iiefhebber m. van schelpen; -sand ni. selielpzaiid o.; schuier, mosselschelp v.; (Wap.) schelp v. waarvan men het | binnenste ziel; \'Seheidev. mosselscheede :v.; -Klucht v.,Z. \'lage; -schlucl,cr in.(Nut. ihisl.) Siaineesche duikeend v., rond kop in.; -seide v. schelpzyde v.; •silber o. |bladzilver o. in schelpen; •sperlmy in., iZ. Baumtperliny; spie! o, (Uain.) niet eene schijf door lus-cheiischoiviiig twee l-chijvcn iler legenpartij aanvallen; -stein |
|||||||||||||||||||||
|
06
|
||||||||||||||||||||||
|
m. schelpsleeii ui.; •luifel m. scSielplaf
ii.; •wuyvn iii.mosselwageu in.; il.scln\'lp- voriiiige naeen; •wachter m. mosselkiab v.; -«erk o. scliiilpwerk, grolwerk o. Muscularsystem, (-(f).i, mv.-c)
o. (Oulik.) spierstelsel o. Musculatur, v. (Schild.) gcza-
menlijke spieren v. mv. van hei lichaam. Musculjt, {-en, mv. -en) in. ier-
sleeiule ino-sel of schelp v.,iniisculiel in. MuscuIqs, bijv. ow. gespierd, sterk,
krachtig. Muscuj, (onb.) in., Z. Mosehut.
Mu.se, (-«) v. (K»bell.) zuiggodin,
inuse v.; Zöuling, Liebling iler -n, kwee* keliug, gunsteling iler lunzen: (lig.) dichtkunst, dichlader, muze v.; seine - isi heiier. zijne inuse is opgewekt; 2. .idaiiisviigcb\'ioiii ui.; 3. naam van ka- pellen, helicoma. Musel, (-s, mv. Musel) m. blok o.,
stomp, la ig v.; ii. (I\'rov.) (van bioud), kruim, binnenste o. Muselmann, (-mann(e)s, mv.
• miiivirr) ui. muzelman, Turk, Maho- medaan in. Museln, (mutelle, gemutell) o ww.
snoepen, iiiiiizeu; (I\'rov.) h-t kruim uit hel brood eten. Museil, (muale, gemu.il) o. WW.
werk wonlei., lot ino\'S worden. Musen-almanach, (-{e)*, mv.
•e) m. iniizenaliiin nik ui.; -bery ui. berg
in., woonplaats v. der muzen, l\'ar.iassus, Helicon, l\'iudus, Olrinptis, iiiuzenberg in.; -born, •brnnnen in. (Kahell.) inuzen- hroii, dichlerbrou, castalische Unm,||jp- pokii\'iie v.; •freund, —in, vr.eml ui., vriendin v. der iniuen; -ynll in. god ui. der muzen, Apollo; •yümlli\'iy m. gun- sleling ui. der muzen. Mu\'*fnhafc, bijv. nw. op do mu-
zen gelijkeinle. Musen-halle, (-«) v. kunsizaal,
kunsthal v., museum o.; -knnsl v. knust
v. der muzen, dichlkiinsl v.; -pferd o. I\'cgasus m.; -quell m., Z. •bnrn; schar schaar v. der muzen, koor o. der mi!- zen, de negen zanggodinnen: ->il: m,ze- tel m., verblijf o. der muzen: (li^j.) zetel in. van kunsten eu wetenschappen, aca- demie v.; •sohn m. muzenzoon, dichter in.; it. sludenl 111.-. -tcinpet m. muzen- tempel, tempel in. der muzen; -thier o., Z. M11 ss Ihier. |
||||||||||||||||||||||
|
7
|
||||||||||||||||||||||
|
ostracisme o.; -gnld o. schelpgoud, blad*
goud o.; •grube v„ Z. •bank; •h&rluiia v. scbelpverbarding v.; •hom o. horen- viiiioige schelp v.; •hulxa. pelgriiiishoed, bidevaai \'Igaiigershued, met schelpen ver- siriile hoed m. Muschelicht, bijv. nw. als cene
mossel, als eeue schelp, schelpvorinig. Muschelig, bijv. nw. \\ol mossels,
vol siiielpen; 2. (I\'rov.) niet pluis, niet zuiver, niet eerlijk. Muschel-ïnsekt,(-(e).».niv.-e;i)
o., Z. Sehildlans; -kalk in, schelpkalk ».; —slem ui., Z. -marnH>r; -kenner in. sclielpenkeiiiier ni.; -kennlni<s, \'kunde v. aclielpknude v.; -kömg in.,Z. -schluc- ker; -krrbs m. woekerkanker in.; •tflr- liiss ra. griote geheel ronde pompoen m. >f kalebas v.; -lage v. laag v. schelpen; l. met schcl|ieii doormeugdc Sleeulaag] ..; -lelne »., Z. -kunde; •tiniehl bijv.\' uw. ilen \'schelptrek betredende; -/inic v. halvc-.naanslijn, kromme lijn v. die eene, rechte nadert zonder baar te snij- den, schelptrek of schulplrek m.; -mar- |
||||||||||||||||||||||
|
884 Mus.
|
Mus
|
M-is
|
||||||||||||||||||||||||||
|
MuskatO, (-n) v. muskaat, note-
muskaat v.; 2. muskaalboom m.; (fig.) |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Muser, (-«. mv. Muser) m., Z
bucktnhuscr. Mus63ser, [-tert, mv. -ser) m.
eene soort van blei, in Straatsburg snol- viicli tn., in Zwitserland gunger geheelen. Musette, (->i) v., Z. Stekp/eife.
Museum, (-«, mv. Museen) o. mn-
zenm o., verzameling v. van zeldzaam- beden. Musiciren, (mwicirle, musicirl)
o. vrw., m. A. (gemeenz.) muziek maken, mosiceeren. Musicus, (onb., mv. Musici) m.
muzikant, Iimiiikunstenaar.kenner in. van muziek, musicus ui. Musig, müsig, bijv. nw. op moes
gel ijk\'\'ilIr. week nis moes. Musik, (•<•«) v. muziek v.; \'2. toon-
klinsl, lumikiiiide v.; - machen. Z. musici- ren; 111 - setzen, n|> muziek zetten. Musikakademie, (-n) v. mu-
ziekacadeiiuc v. Musikalien, mv. muziekstukken
o. mv.; •haiuller in. imiziekliandelaar in.; \'hamiluii\'i v. muziekliandel m. Musikalisch, bijv. nw. muzikaal,
tnoukiinslig; -es Instrument, mu/.iekiu- struini\'iit o.; •« Zeilsehrift, tijdschrift, voor muziek; 2. icli bin nicht -, ik ben niet muzikaal, ik lub geeue kennis van muziek; •es Cehnr, muzikaal gehoor »..j •e Suclil, overdreven zucht v. voor de muziek, uiii/.iekzuclil v. Musikant, [•en, mv. -en) m. mn-!
zikant, speelman in.; Itciuniziclicmter -, rei/.eude iniizikanl; die -en kommen hu- ten, de violen ft; (Spr.) hier lillen, walmen die -en, hier zit de klinkende munt, bet geld: il. daar zit de knoop; hier liegt ein • begraben. hier is geen eind aan liet dansen en springen. Musik-binde, (-«) v. iroep m.
muziekanlcii: -i:hnr ui. en o. (muziek)*
koor o.; -ror/is o., \'L.•bande; •direktor in muziekdirecteur, circliesidireclenr in. Mysikcr, (•*, mv. Musiker) ia., Z.
Muxit\'ü*. Musik-fest, (-(c)s, mv. -e) o. muziekfeest «.; •hnrn o. unlenslak, lln-
leuscLclp, muziekschelpv.: -lilirer,-inei- iter ui. uiii/iekiiicesler, onderwijzer in in ile muziek; •leiler v., Z. Tnnleiler; •schule v. muziekschool v., emiservato. riuiii o.; slunde v. muziekles, les v. in de muziek. MusikUS, (onb.) in., Z. Musicus.
Musikverein, (-(«J*. mv. -e) m.
miiziekiereeiiiging, znngtereenigiug v. Musirt, bijv. en b. (Urukk.) -e
Buchiiaben, versierde letters, krullet" Iers v. mv, Musivarbeit, (-en) v. ingelegd
werk, mozaïek o.
Musiv(isch), hijv. en b. -« Ar-
beil, Z. Mnswarbeil; • ,old o. uit tin en halfuielalen bereide goud Kleur v., mo- zaïekgoud o.; • malerei v. mozaïsch schil* derwerk o.; silher o. uil tin eu h.ilfine- lalen bereide «ilverkleur v. Musse, Musso, <^ig. Monsieur,
(onb.) ui. (gemeenz.) mijiibeer, 111011- sieur in. |
karabijn v., ruitergeweer, mnsketnn o.
Muskiren,(mujii>/(\',miii/Lii7)bedr.
ww. met muskus welriekend maken, met muskus bereiden, parfumeeren. Musklto, (s. mv. Muskilen) ui.
bijtvlu-g, uioskiel v. Musk-kafer, {-fers, mv. -/>r)
ui., Z. Todleiigrüber; -ochs m., -rose v. ft, Z. Motchusoehs $•. Muakus-&, Z. Bisam tf.
Musomanie, v., z. m. hartstoch-
telijke kunslliefliehberij v.
Muspel, (-«) v. roerdomp m.
Muss, (onb.) m. en o. (geineen!.)
noodzakelijkheid, verplichting v., dwang 111.: es is! ein -, liet iseen moei,bet moet gedaan worden; es isl eben kein -, het is jui-l wel geen moet, hel is juist niet 110 nl/.akelijk; - isl ein bitter Kinul of der - isl cinc harte Nuts, moeien is dwang. MlJSSapfel, {-ap[eh, mv. .npfel)
in. appel 111., die tol mnes gekookt kan tv orden. Massoljll, (-(c)s,mv.-e)m.(lland.)
mousseline o.; •fahrik v. iiniussclinefa- tiliek V.
Mussen, (i>/< mini, rfu musst, er
nutss, ick ntnsste, gemussl) o. ww. uur., ui. //. moeten, gedwongen zijn, verplicht zijn, 111 de noodzakelijkheid zijn, er niet buiten knuneii, er met omheen kunnen, windig zijn. mmi inws essen uut Zn leliën, men 111 >el eleil om &, hel is 1100,lig dal men eet 0111 &. e< iiiikv sterben, hij moit stenen, is veroordeeld om te stenen; ic/i muss Held hiben. ik moet geld hcb- Ih*ii, ik beb gelil lioudig; muss er es Ihun?, moet hij het ilnen?, mul teemt ick tier* hen miis\\te, al moest ik ook sterven, al moest het mij hel leven kosten; er muss Mies nissen, hij moei, bij wil alles wc— ten: sn iniisse es dtr deun t/etin\'/en, o, mocht hel n gelukken. Sie - es ju b.-sscr irissen uls ich, gij lll<iet bel Inch bt-ter oeleii dan ik, gij dient bel locll &; rel\' elte Zeil innss es mnltl sein?, hoe laai kan hel Inch *iju?; er ntüssle stek uttlers /ie- snuiten hibeii, ten zij hij van oieemug vera nlerd zij; e ir • nlle sieibett, wij nnie- ten allen stei\'uoi; ehe. Iltnn -, verplicht, eenoud/Hakt zijn te doen; er tenllte nicht, uber er hut gemmxl, hij wilde niet. m.uir moest wel, uien heelt heul er Ine gemind• l/.aakl; leir musslen ilarnil sf", wij moes- ti.ui wel; du musst ilm tticlit cerrat/irn, gij moet hem met verraden; das • Sie \'nichl eerlaii\'ien, dat innel gij niel vr..- geu; (Spr.) irer must bul keine Walll, in leleu is dwang. II. o. zelfst., Z. Muss. Mussjren, (mntsirle, mussirt) o.
ww., 111. h, scbuiMieii, gisten, werken; •der Champa\'iner, schuimen.Ie chflin» pagne(wijn); 2. hedr. w»v. die Kurltn -, \'den rug der kaarten drukken. Mu3s.ir-farbe, (-«) v. (Kaart.)
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
gooch
|
6622
|
elballelje o.; (Spr.) uas nulzl der
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Kuh-, wat weel eene koe van saffraan?,
dat is pnarlen voor de zwijnen werpen. Muskateller, m. muskaalwyn,
muskadelwiju n;.; 2. Z. •traubc. Muskateller-apfel^-np/Wvnv.
•iipfel) m. muskusappcl, inuskaalappel
m.; •aprikosey, muskusabriknos ».;-4irit« v. miiskuspeer; -geschmuck in. muskaat- smaak na.; -kirsche v. mti-kuskers v.; •krant o. mnskaatkruiil o.: -lrunbe v. muskadeldruif, muskadelle v.; -wein in., Z. Muskateller. Muskiitan-brtum, (-baum(e)*,
mv. •bdume) ui. niiiskaalhonni in.; •hirne v., Z. Miiskulellerbirnc; •blume, •blfilhe v. foelie v., milsknalhlnesem m.; (lig.. Apnth.) moskialhloe.n v.; (PI.) nacht* vinlicr, slokvinlier, bloem v. van damast, (l\'ast.) koek 111. van bolerdeeg. Muskatenhaft, bijv. nw. miw-
kaatnchlig. mar uiiiskaal riekend.
Muskaten-holz, (-Ao/-e*) o., z.
m. muskaat hom, letterbont ii.;-liija:inle v. innskaalhyaciiil v.; -»u<»v. uniskaal- noot, iiutemuskant v.; -rnse v. muskaat- roos v.; -öl o. inuskaatolic ».; •schimmel 111. appeUrauw paard o.; -wcin m. uius- kaïHvijii in. Mnskatreibeisen, (•ei-Mt. mv.
•eisen) o. muskaairasp v. Muskol, (•*• »"• -") "\'• spier v.:
slark rei -a, sterk gespierd; gefiederter -, vezel 1 ge spier, Hurchllnchlener -,door- vlochten spier, bovei|li»lsspier v. Mii3lc9l-an3treiigung, (•<•»)
v. krachtige poging ».; •ban 01. bouw 111.. sainenslel o. der spieren; (Schil I ) Z MiisCitlalur; -banch 111. (Outlk.) buik 111.; •bexegung v. spierbeweging, samentrek* kiug v, eener sjiii-r; •bluluder v. spier* liloedailerv.;-cii/Jrt«i/iiH9 v.ff.en.) spier- oiilsteking v.; -fnser v. spiervezel v.; Itiinl v. spiervlies o.; —neree in. huid* /.e n ow v. Mu^kölig, hij», nw. gespienl, vol
spi. ren; i. sterk «au spieren. Muskel-krafc, v., z. m. «picr-
kriclil i.\\ -lehre v. leer v. der spieren.
•munn 111. (Schild., Ileeldh.) «picrliguur v.; •neree 111. spier/.eniiw v.; -rcii in. spierpnkkeluig v.,g \'IvaiiMiieu.; -sehei4e v. spieigela.il o.; ••chlui/itler v. spier- slagader v.; -scbmen 111. pijn v. in d |
||||||||||||||||||||||||||||
|
08712213
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
spieren, rhuniatiek v.; schuilt in. onl"
teling v. der spieren; •schwunz m. spier» staart 111., spiereuiile o.; •slark bijv. nw. sterk gespierd; slarke v. spierkracht v.; •xeritliedeitiiv/, •:erteilu»Q v, spicront- lediuu\' v.; •mei\'j 111. spiert.ik ui. Muskete, (-n)v. (Knjgsw.) uius-
kel. viim roer, geweer o. Musketea-feuer, (.*) o., z. m.
inuskeluiiir, geweervuur o.; -gnhel v.
inilskelvork v.; •kngel v. iiiiisketkogel, geweerkogel m.;-schuss in. geweerschot, uiiiskelschot o. Muskdtier, (•*, mv. -e) m. mns-
keiier ui. Musketon, (-(c)j. mr. -e) m. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
kaarteilkleiir v.; -ln,in v. li
|
40
|
iMitin ilruk-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
voroi 111. voor kaarten.
Mussjvform, (-e«) v., Z. Mustir-
fnrni. Musz, (-?«, mv. -f) o. moes n„ mar.
nieliiile v., brij V.; ein - von Maudeln. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
>Fis
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mul
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mus.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
S8?
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
imandelmoes o.; das Fleisch isl zu • ge-
worden, bet vleesch is lol moes ge- kookt. Muszc, v., z. in. ledige tijd m.;etu>.
noch - liniii, naar eigen gemak: it. einei anstandigen - leben. eeii renlenierslevcn leiden. Muszeln, (musselte, yemuszelt) o.
ww. naar mues smaken, pa|i|ierig zijn; 2. bedr. ww. moes koken. Muszelwagen,(-ttajeHs,uiï.-ica-
gen) iu. (Zeevv.) rninile v. lussclieii de betings en den glooien mast. Muszen, (muszte, gemusil) bedr.
ww. moes geien, koken, elen, lul moes maken. Muszer, (-«, mv. Musier) m. lieer
tje, ventje o., knaap m.; (Voikst.) kleine roes in. Muszo-stunde, (-«) v. ledig
uurtje, vrij uurlje o.; -:iit v. ledige lijd,
vrije lijd m. Muszfladen, [-dens, mv. -dcn)
m., \'/.. Muszkuchen. Muszicht, bijv. nw. op moes ge-
lijkeiiil, hrijachlig. Muszig, bijv. nw. blij geiend.moes
gevend, bnj bevaltcml; \'2. dik, klonlerig. Müszig, bijv. eu b. ledig, werke-
loos, niet bezig, niels doende: *tZcil,l. Muszeseil; er bami nicht - frin,hij kan niet leeg /illen, liij kan mei zonder be- ligheid, niet werkeloos wezen; semeZeil - zubrinyen, • ycbvn, leegbiopen, niels doen; er isl gun: -. bij doet ml-liekl niels; -es Lclwn. werkeloos, lui leven; -r Menseken, lecglunpers m. mv.; -es Aa/\'i- lol, d.....I; «rin Geld • liegen lusten. ien-
teloos laicn liggen; -e Slunde, Z. Muszt-
stuiute. MUSzigen (sich), {mili:igle, ye-
mü*:njt) wed. ww., Z. alimitsigeu; 2. nnlbi\'ien, Müszig-gang, (-(e)«) m., z. m.
ledigguug in., ledigheid, werkeloosheid,
lnilienl, traagheid v.; (Spr)— hl des Ten/els Huliebaik, luiheid of lediggnng is des duivels oorkussen; .gönger, —in, loeglooper, luiaard lil., leegloopsier v.; .gdnuerneh bijv. uw. traag, lui. MüSZigkeit, »., /.. in. lediggang
in., iveikeloodieid, traagheid, luiheid v. MlJ.SZ-ï\'rilUt, (•kruul{e)i. iu>.
•kiialer) o. jodenmaluwe v.; .kuchen ui prniuiciitaarl v.; .pfnnne v. inocspan v.; -p;ianze v.. \'t\',. -krnui; -llleil »., /.. M"/- tpei-e; •Ihier o. eland ui., elaihlbcil o.; •Inpf ui. moespot in.; -lorle v. iuoes- laarl v. Muszier, (-s, mv. Muszier) in. late
herlsldruif v. Mustor, (-l, mv. Musier) o. voor.
beeld o.; srhimes -, si hoon voorbeeld ».; das -, vnlll.nininensle -, toonbeeld, hel sol.....n-li\' «oorbeeld, ideaal o; - der
Srlintibei/, ideaal o. v.»n schoonheid ,denk-
beeldige schoonheid; \'2. model o.; ria • ma:hen, een model maken; (Hord.) pa- Iroon o.; (viHir hel schrijven) vooi beeld 0.: (lig) ImsAubes -, (Volk-l.) leelyk wijf ".; 3. saai o., proef v., monster o.; i. schels, leekeuing v.; 5. (Tuuib.) ge- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
klassiek werk o.; -mrthschaft v. model-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
deeltc o. van een bed, bloembed, blocm-
perk o. Muster-baum, (-doum(e)s, mv.
•biiume) in., -baumchen, (verkl.) |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
34
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
hoeve v.; -uort o. klassieke slelling v..
klassiek gezegde, voorbeeld o.; -zeicbner m. (Man.) palroonleekenaar, inodellee- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
n. (Tuiiiti.) boom, slruik ni. van een kenaar in.; -;eichnung v. palroonleekc-
blocuibed; .begri/j in. voorbeeld, toon- mug v., patroon o.; \'Settel nu., Z. -rolle. baeld, ideaal o.; -/ji/rf o. ideaal, denk-| Mijta, {Muien) v. slomnie letter »., beeldig beeld o.; il. Z. • beyrifj; -luch medeklinker m. o. modelboek, staalboek, boek o. inell Muter,(-s,mv. Muler) of -krebs, |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
(•*.«, iuv. -e) ui. kreeft m., die de schaal
afwerpt of afgeworpen heeft. Mutern of mütern, (mulerteot
miïlerte, yemulerl of yemiilerl) o. ww.,
in. A. (van kreeften), de schalen af- werpen. MUterich, (-(e)s, mi.-s) m. moe-
ilerkrmd o. Muth, (-(<0S m-. *• "\'• gemoed,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
patronen; 2. klassiek boek o.; -elle v. ge-
ijkle el v. of meier m. Mu8terer, (•*, mv. Muiterer) m.
modelmaker in., palroonteekenaar in., Z. Mustersclmeider; \'2. onderzoeker, uit/.oe- ker, inspecteur m. Muster-form, (.en) v. model-
vorui in., palroon o.; il. oorspronkelijke
vorm ui.,ourspioiikelijkegestalte, type v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
•geilt in. oorspronkelijke geest, zellden-j karakter o., stemming v.. zin. moed m.;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
«ie itt ibm ;u -e?, in welke stemming
verkeert hij?, hoe gevoelt bij zich?, hoe is hij Ie moede?; du ueiszt ntrilt, wie mir iu -e is\', gij "eet niet, wal ik np- hel hart heb; es isl mir eben nicht uolil ;u -e, er is iels dal mii verontrust; irA icei.ss unlil, uie jenin. i« soleken r\'iillen zu -e isl, ik weel wel, wal iem. & gc- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ker in.; -guiliy bijv. nw. als een voor-
beeld geldend, voorbeeldig, klassiek. Musterhaft, (-er, -csi) bijv. nw.
voorbeeldig, voorbecldelijk, iiilslckend; - :eicliiien, voorbeeldig, hoogst nauw- kemig, urlinuuleiid; -er Schrifltteller, klassiek. Mosterhaftigkeit, (-tii)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
voorlrelTelijkheid, degelijkheid v., tooii-jvnelt; es isl mir bei dieser Sortie nicht
beeld o. naAI zu -e, ik vooizie niet veel goeds van, Muster-herr, (-«, inv. -en) m. jik ben niet op mijn gemak over &;2.moed
inspecteur in.; -kaile v. staalkaart v.,|m., dapperheid, onverschrokkenheid v.; staalboek, boek o. mei patronen; —nrei-\\,ten - sinken lussen, den moed laten zin- fer in. (Scherts.) handelsreiziger m.; ken afzakken, den moed verliezen; -/o*- • kopfm. uiodelkop in.; it. Z. -geisl; •lick Isrn, moed scheppen: jenin. - eins/nee ben, bijv. en b, Z. musterhaft; •macheT ui. hem. moed in bel Igf spreken, aaninoe- iiioilelmaker ui. Lligeu; er hal den - niebl es tbr zu togen, Mustern» (muslerle, gemuslertm^ h,.efi den moed niet &, hij duifl bel
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
haar niet zeggen; gales -es sein, wel te
moede, vroolijk Ie moede, opgerniind zijn, goeden moed bonden; e* isl kein - und kein l.eben in ibm, er zit niets bij hem, bij is een gevoelloos inensrh; yuler -. bnibe Ai heil, goed begonnen, hall ge- daan: seinen - khblen, Z. Mnthchen. Muthbeseelt, bijv. nw. vol moed.
moedig, oiiv.i-rliiukken. Miithchcti, (verkl.) o. sein • an
jem. knblen, zijn moed koelen, zijne gal uitspuwen legen, zijne wraak lesscheii. MuthO, (-\'i) V. (w. i. gebr.) bede
v., verzoek, reuuesl o.; it. gunst, con* cessie v.; die - rerricbleo, (van hailiU wei kslieileu), verzoeken om als meesier toegelaten Ie worden. Muthen, (niulliele, grmulliet) o.
ww., iu. j. gezind zijn. lu-l hebben, van ineeiiing zijn, voiirnei......s zijn; «ie isl
er yimathei\'!, wal is bij va\'i plan?, welk
is zijn voiirneineli?; unbl, iibel gewulbet sein, goed, kwalijk geiiiiil-l zijn, iu goede, kwade linm zijn; \'2. bedr. ww. elir. -, vragen, verlangen, verzoeken; ein l.ehen -, aall/oek doen om. Muther, (•».wv. Molher) m.(llerg-
w.) aanzoeker, «rager in.; il. conees- sionaris ui. voor du oiiigiiiinug eeuer mijn. Muth-geld, o., -grosehen,
ui. geld o., belasting »., onkosten ih.iiiv.,
die men betnall voor bel verkrljiien van hel iiieeslerscbap: .geselt IU. kiiecbl, ge-
zel in., die naar hel meesterschap dingt. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
bedr. ww. modellen maken, patronen
maken; il. Z. moileln; i. modellen uil- zoeken, beoordeileii, nauwkeurig ouder* zoeken, «illen; die Tiupimn,da» Heer -, monsteren, iiispcrteeren, inspectie hou- deu over, iu «ogenschouw nemen; (lig.) em Bui b -, beooi deelen; 3. o. ww. pre- velen, pruttelen, mompelen. Muster-ordnung, (•<•») v.plaai-
siog. schikking v. der stalen, omn-lers,
bloeuieii op een bed &; -nrl, -/i/ui; ui. (Krijgsw.) plaals v. tan uionslering; •preste V. (Kous.) palrooiipers v.; •reiler iu. nut stalen reizende haiiili,|sbedieii- de, handelsreiziger; -iolle v., Z. \'karte; (Krijgsw.) iiioiisleirol v ; -icbneider in. |uilr»»n<llijder, palroolileekenanr ui.; breiiier in. iiionsleriiiguteifster ui-;
•srhrifl v. mulelsi brilt o.; il kla*<iek werk o.; (bij hel schrijven), voorbeeld o. —steller ui. kla-sieke j< brijver ui.; •selnile v. norinaalsehooi v.; sliirk o. modelsiuk, voorbeeld o., uitgezocht stuk o.; .S(i«»\'u- l\'iny vo« —e», ver/aiueliiig van uilge- Z\'ichle stukken, tan voorbeelden;-/«jie«i/ v. I.....g>le deugil v. Mustert, (-(e)ï, mv. -c) ui. IUOS-
terd ol mostaard ui. Musterung, [.en) v. onderzoek,
nazien o., beoordeeling v.; (Krijgsw.) iiioiisleriiig. iiwpeelie, ivvnr v.; etne - ballen, inspectie houden; (li,\\) elauieii o., criliek v. Muster-werk, (•(?)», mv. -e) o.
werk o. dal lol voorbeeld kan dienen; \'2.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
M.Sf) Mlll.
|
Mul
|
Mut.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Muthig, (-cr, *.</) bijv. uw. niüf-
\'I..\', dapper, stout, onvrr<chrokken; 2. levendig, opgewekt; dus I\'ferd isl ;u -, is Ie vurig. |
lig, met optel; •er Hnnkeroit, frauduleus; merrieveuleu o.; -yefilde o. vitichldr.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
keil (—en) v., Z. Mulliuillen.
Muthz8ttel, i-Iels, tnv. -lel) ra. (Ilorgw.) schriftelijk verzoek o. om te |
gemle velden,graanvelden o. uiv.; •yefükt
o. moederlijk gevoel o.; •gertit v., Z. •kont; \'iji-steii! o. (I)elfst.) gangsteen m., |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Muthigen, (mulhigte, gemiilhigl)Imogen ontginnen.
|
bergsoorl v.; •gewdchi o.moederplanl v.;
I\\lutsch6l,]2. vleeschprop v.,pnlyp m.in de haarmne- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mutsche,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bedt", ««•. aanmoedigen, opwekken.
Muthigkeifc v., z. m. (uu een|(
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mv. Mulschel) ui. pi: l broodje, pro-idcr; -giehl o. moederkwaal, moederplaag
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
paaid), vuur o., vurigheid v.
Muth-jahr, (-(e)i. dit.
ii., Uiiarin hel iiieesierschiip |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
felenhrondje o,
ejn.jaarl Mutschiren, (inutschirte, mul pevraagdj.tr/iirf) o. ww. wisselen, afwisselen |
v., vrijstcrziekte v.; •glürk o. geluk o.
van moeder Ie zijn: •gnllesbild o. moe-
-ldergodsbeeld, Mariabeeld o.; •grimmen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
io. haarmncderpijn v.: .gruwf m.(0nllk.)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nw, moedeloos.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wordt; -lier, -los bijv
|
ten.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Muttc-ln, myttorn, (muf <•//«,! baaruwedergrond ui.: -gui o. moederlijk
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ontmoedigd, laf; il.
|
terneergeslagen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
neerslachtig, ounpgewakl; — sein, iuoc-Uemuf/e// eu mullerle, gemutlert) o. ww..versterf, van moederszijde geërfd goed
deloos, neerslachtig zijn; jent. — »io- mompelen,bru.uineii,prultelen, voorzien\'o.; •halb bijv. nw. van moederszijde, van |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ehen, ieili. moed
digen, den moed |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\'loos maken,
beueiiicn; •losigkeit v.i |
heen prevelen. moederskant; -Au/sm. (Outlk.) baarmoe-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mutter, (Muller) v. moeder v.;rin
|
ii | oei o
|
al* m.; —gang m. (Onllk.) holle v.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•4 van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
moedeloosheid, lafheid, neerslachtigheid Jtfiirfr/fen zur - muelien, ceu meisje moe-4viin den baarmoederhals; -haller ui.:
• mneher, —in, bemoediger, aan- der maken; (Hg.) die • der Erfindung, de (Heelk.) Z. -kninz; -liammer ni. hamer |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
moediger ui., bemoedigsler, aanmoedig*! moeder, de oorsprong m. &; (gemeenz.) jm. om het gat in de moer Ie slaan:
sier v. Iminv.;mie gelil es.?,hoe gaal hel wijfje, •haring m. elft m.; -A.rz o. mnederhars vrouwtje o.; 2.(Bergw.) matrijs, metaal* v., galhanuni o.; —öl o. inoederharsolic
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|V.; —pflanze v. moederharsplant, gnni*
eppe v.; -hase v. wijfjeshaas m.; -herzo. jiiioederliart o, moederlijke teederheid v.; (in - grgenjem. hahen.een moeder-
lijk hart toedragen; -herzig bijv, en b. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
6
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
muthniasil) bedr. ww. vermoeden. gis-
sen. nieeiien, «leuken, gelooven, voorge* voelen, verdenken; icli liube es gcmuth- maszl, ik heb liet wel vermoed.gedachl;|slokring in.; (Iluisli.) moer v., droesem
icli mulhmaszte dwaas niihls Gules. ik m., bezinksel o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mutter-ader, (*») v. voetader,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
een ninederliarl hehhemle; -lmlz o. gei-
lenldad o. der krenpclbnschjes;.-//orn o. (Oulk.) baarmoederhoren m.; -hustcn m. uil de vrijslerziekle ontslaande hoest in.; -kalb o. koekslf o.; 2. Z. ilondkulb; •kalle v. verkoeling v. der baarmoeder; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vermoegoeds;i/ifiei,
\'looit
menzijl &.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sap
|
39
|
liena v.; -allein hijw. (gemeenz.) ge-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
heel alleen, moeder/iel allecu; -arm m.
lal &; man niulliniaszl auf ilieh,\\ moederlijke verpleging, moederzorg v.; •art v., auf—, als eene moeder, Uioe*
ilerlijk; -ast m. (Tuinh.) moederlak u |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Muthmaszlich, bijv. nw. ver*
|
balsam m. balsem m. legen de moeder»\\-lamille v., Z. •kraul; \'kindo.moeders-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
plaag; \'band o. \'Outlk.) uaarmoederband
in.; -baum m. uil zaad voortgesproten hoorn in.; -bein o. ninederbeeu o., ver- ceuiging v. van de dij met bet heen; •beselnterde, •beschweruiig v. moeder- kwaal v.; -bell o. kraambed o.; -biene v. koningin v, der bijen; 2. Z. stock;-birkr ui. herk(ehooin) m. met afhangende lak- ken; •blume v. nuicderldneiu v.;*2. vvind- anemiMin v.; 5. melkkmid o., melkhluem v.; -6/h///««s iii. blneduitiloeiing v. uil de baarmoeder; il. kraanivlned ui.;-6/u/- >/«rj ui. nioederbloedvliel, hevige hlo?d- slnrling v. uil de baarmoeder; -bi>iien ni. geboortegrond m.; •brvch in. hreken o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kind o.; (gemeenz.) efuliches —, lief
kind, braaf kind o.; -kirehe v. moeder- kerk, hoofdkerk; -kolik v„ Z. •gichl; •kom o. (Landb.) koren o., waarin de brand is; •krampf in. kramp v. in de baarmoeder; 2. haar moed eik ramp v.; •kiankheit v.,Z. •betchwerde; -kram m.; •kranzehen o. (Heelk.) rond werktuig o. om bij hel uitzakken der baarmoeder haar op te houden; -kraul o. (I\'l.) moe* derkrnnl o.; —o7 o. niocderkriiulolie v.; • krebs ui. (verk.) kreeft in., die de schaal
afwerpt, Z. iluler;\'2. baxrmnederkanker, kanker m. in de baarmoeder; -kuehenm. (Heelk.) nageboorte v., moederkopk, liooblkoek in.: 2. (I\'l.) zaad lobben v. mv.; -küuimet m„ Z. Cnrlenkümmel; •kuit m. moederkus ni.; -lnmm o. ooi- lam, wijfjessebaap o.; •land o, moeder- land o.; il. gelinorlelaed o., geboorie- grond in.; •laugev. moederloog, van zont ontdane loog ».; -leber v ; Z. •k*ehtn; • leib m. moederschoot m.. mocderlijf o.;
vom —e an, van zijne (mijne &) gcboor- le af. MUtterlich, bijv. en b. moeder-
lijk,.liefderijk, leeder; jem. - liebrn.uH eeuc moeder beminnen; (Hg.) tot hel geboorteland betrekkelijk; dus—e hand, hel moederland,gcbooilclanil;(gemeenz.) sein -es [ragen, om moeders versterf, moeders erfdeel vragen: •keil v. moeder- lijke liefde, moederlijks teederheid v. Mutter-Hebe, v„ z. UI. moeder-
liefde, liefde, teederheid v. een ar moe- der, moederlijke liefde; 2. liefde v. voor eene nmeder; -loge v. vrijnielselaarsloge v., waar men is aangenomen; il. loge v„ die eeue dochlerloge geslicht heeft; •lus |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Uinedelijk, waarschijnlijk, smisschien; il. onderstelleachlie; f/K\'. • als ualtr amoeden, onderslellen dat-i,ni v. waarschijnlijkhe
heid v.
Mtjthmaszung, V.heid, waarschijnlijkheido., Z muUimaszen; • mei tstelbiiderwijze.
Mui-h-meister, (-m., /.. Mulher; •reicli bijv• sam bijv. nw.moedig; scw.) bewijs o. van gevraait. geloofsbrief ni.; - tie/i bmoedig, ziek van geo
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
11271871
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Irunk ui. borrel | van de baarmoeder; 2, baarnioedeilireuk
\'v.; .bruder m. oom m. van moeders. brusl
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in., slokje o.
Mutliung,v.,Z. lum
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
w.) verzoek, aan/nek o., bede v., Z.iv., -husen m. moclcrborsl v.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
MUttorchen, (verkl.) o. moeder*
Ije. wiilje, oinl vrouwIje o.; (eeuieenz.) fin alles -, een oud wijfje, liesjc o. Mutter-drüse, (-«) v, elk der
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
N\'lhr; die - bisloligen, hel verzoek toe-
slaan, inwilligen; (Hergw.) - einlegen, de concessie van een inijnvvcrli *erzoe- ken. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Muthvoll, bijv. nw. vol moed,zeer beide lobben v. in», van den moederkoek
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•eisen o. moei ij/er o.: •elixir o. cluer o.
legen de moederplaag: -emleo. (Outlk.) iiiteinile o. van de baarmoeder; •eniziin- dung v. ontsteking ». <\\er baarmoeder; •erde v. (Tinnh.) inestaarde v.; 2. moe* deraarde, voedende aarde v.; (Iil\'.) einen Tfitlleii der — iviederyeben, een doode he- grnven; -essig m.azi;n in. legen demo» |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
moei lig, ioi ver*rh ruk ken.
Muthwillo(n), (•(»)*) m„ z.m.
moedwil ui., iiineilHilligheid, baldadig\' beid v., kwaj\'ingKiissIreek lil.: (van kilt— deren), uilgelalenhcid, habladighcid v., gnilenslreek ui., dartelheid v. Muthwillig, (-er,-st) bijv. en h.
moedwillig, baldadig, uitgelaten, loszin» |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nig, viijmllig, n|izellelijk, met opzei; eriderplaag; -jieber o. uil de moederplaag
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ontslaande kloris v.; •}. kraanivronwen*
kO\'U\'ls, zngknorls v.; -fleckcn w.,\'/..-mul; •flu" m. wille vloed m.; •freudev. moe* dervreilgde, vreugde v. eener moeder: 2. vreugde, voldoening v., die eene moe- der van hare kinderen heelt; \'[uilen o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
isl ein -er Hensth, hij i* een lliocdwilli
baldadig meiiscli; -er Slreieh, nioedwil- lige slreek, guilen<lreck, kwajongens. slreek in.; -e Uiune, uitgelatenheid v.; die Juuend isl -, is uitgelnlen, dartel, vioolijk; ei"»\', •er Weite lliun, moedwil* |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mys 887
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mm
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mul.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bijv. nw. moederloos, geene moedcrmeciysprWrc v. inspnitiiigswerkliiig o. melltrouwd zijn; •macher, — in, inulsenma-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
brbhende; ein valer\' vnd —er Wet-e, [omgebogen pijpje;
wres m., (gemeen/..) -lnschen o., *lotc,Utlttdl v. hoofdstad
•loteke v. (Mat. lusl.) portaal, kalviscli •«/ornni m. moederlijke slmn m.; • sland
m.: •mai)e v. bloedverwant in. van mnp»|m. staat in. van moeder; •slem m. nme
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kcr m.. mutsenmaakster v.; •muffer o.
\\papieren patroon o. vo»reeuc innts; -/w/- rrr u. nietaalpoeder o. otn de plaatjes der mutsen & te poetsen, poelspoeier o.; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
{di-rsieen.vpnussiern m.;-ilrlle v.|ilml
van moeder; »ie rerlrill — bei dienen Ktndern, zij vervangt ile plaats van imieder hij &; •xinek m. |i<inMslaiii, moederslain lui.; •sliick n. moederlijke daad v.; -sluiz in., Z. \'forfait; •surhl x.,7.. -besrluiei- de; •ll\'cit ui. inoedersvcrslerf,moederlijk |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•reiken in. mutseiikapstok. pe(leiiknp-
stok m.; •lammi in. (Wev.) gesneden lluwuel o. voor vioiiweumutseii; -slreif in. inutscnslrouk ».; it. stronk v. eener muls. Mützor, (-s, inv. Miilzcr) m.. Z.
M&tzenmacher; 2. (>al. lusl.) spitsmuis |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ders/ijde: ->nalo. moedervlek \\.;-miih
clnn n. minnesprookje, kindersprookje. verlelsellje o.; •meitiel m., Z. -ziipf- c/u\'»,\' •mensclt in. («jemeenz.) e<Tsli\' nieuseh in.: -nülch v. moedermelk «/«\'. «i/7 der — einsaugeii, van jongs nf leerenxHorrf m.inneileriiioord in.; •mlr |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
moedennoordir in., in»cder-[erfdeel, nwedersgedeelle o.: • Ibranen v.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v„ hamster ui., marmot v. van Slraals-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lier,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-m,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iitoiir.liii.iros v., hij, zij, die zijne of hare
moeder vermoord Inrit; •muiulin. (Ont- |
inv. moedertraneu, tranen v. inv. eener
mnedcr; •lilet in. titel in. van moeder; Z. • nnmc; \'Irene v. moederlijke trouw, moedert rouw v.; -lrichler in., Z. sprilzv; •Ironipele v. eileiders m. inv., trompet- ten v. inv. van Falloptus; •reitcltr.n o., -«o/e v. slokviolier v.; •rorfallm. uil- Zakking v. der baarmoeder; \'tcasser o. water o. legen de vrijsier/iokte; -ieas- teisurht v. waterzucht v. der lwannoe- der; -weh o. wee v., pijn v. bij de bevnl- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Inirg.
MutZ-ohr, (•(«)*, mv. -cn) o. ge-
knot oor, kort afgesneden oor o,; •schaam ui. korlstaarl, geknotte staart in. Myopie, Myopsis, v.,z.m.korl-
zielillgheid v.
Myriade, (-n) v. tienduizendtal
o.; (Volks!.) ontelbare menigte v, Myria-gramm, (-(e)s, mv. -«)o.
inyriagmui o., tien kilogram, Hen pond o.; \'Uier m. uivi i.ilitcr in., tienduizend |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
00
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ik.) opening v. der baarmoeder, baar*
mnederinood ia. Muttem, (mullerle, gemullerl) o.
«\'»•„ ui. /i. van de moeder overervea; 2. bedr. ww. longen, voeden, stillen. Mutter-nackend, -nackt,
bijv. niv. (gciueeiiz.) moedernaakt, gc- heel naakt; -»agrltin o., Z. -tielke (\'.\'J; •name in. mnederuaam, naam m. van |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
liters, 100 val, I0D mud; •meter o. my-
riamcler ui., tienduizend meters, 10 ki- luinelers of mijlen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i»c
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verstand o.; (Volkst.) ein Qaenlcken— isl
bisser als ein Cenlner Scbulwilz, een lood
verstand is beter dan honderd pond gc- leerdheid; -tiii:ii) bijv. nw. verstandig; ««•ofte v. fijnste, beste rugwol v.; •wunscli m. inoeilerwcnsch.vvensch m. eener moe- der; -««r; v. varkensvenkel v.; 2. Z. Wahlcerlei; -wulh v. inanziekle, nntem- |
Myriare, (-«) v. myriare, tiendui-
zeuil aren ui vierkante ruedeu.eeue vier- kaule mijl v. Myriastere, (•*, mv. -») o. my-
riaslere o., 1OU0 stères of kubieke el- leu. Myricit, (-c«, mv. •en) m. ver-
sleend insect o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•p/ennig m. zakgeld n., heimelijke ondel -
steuning v., die crue moeder aan haar zuon verleent; it. spa.irpcuning in. der moeder; \'pferd o. merrie v.; -pftauze v. moederplant v.; •p/laster o. moeder- pleister v.; •pflichl t. inoedcrplicbt, inoe- deilijke plicht in.; -plagc v. moederlijke zorg, kwelling v. eener moeder: 2. Z. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•ttesehuerdc; -polyp m., Z. -yeuachs (2);lbare drift v. der vrouw naarden man;
•rtkrehen o. pijpje o. voor den laadstok; «zap/en in., -zSpfchen o. (Ileelk.) plnk- •fa/oe v. moedei zalf, zalf v. legen de vrij-lselprop v. tot sluiting der baarmoeder: stcr/.o\'kte; schaf o. ooi v. 2. Z. -ltorn: -zelle v., Z. -pfeife; \'Zieker MutüSrschaft, v. moederschap o.,lm., Z. schlüssel; •zimml o. geringe soort
|
Myrobolanbaum, (-baum(c)s,
mv. -baume) in. inyroliolanboniii in. Myrobolane, (-«) v.zalfnoot, be-
lienooot v., uiyroliolanus in. Myrrhe (-n) v. mirre of myrrhc
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| kaneel o. als middel tegen de moeder*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v., biltere, welriekende en gcnee»kracb-
tigc gomliars v. Myrrhen-baum, {-baum{c)s,
mv. •baumc) in. iniriebalsein-liooiu of
siruik in.; -dufl m. mirregeur in.; -ker- bet in. welriekende kervel v„ Spaanseb varenkruid o.; 2. wilde kervel ».; -öl o. uiiireulie ».; -sleui in. uiirresteen in. Myrsine, (-n) v. (l\'i.) Ktiiiopische
lieuleties. injTsiue v. Myrthè, (-n) v. (PI.) mirt m.,
inirlebooui, mirlestruik ui.; deuhche -, Z. Myrlhenhetde. Myrthen-artig, bijv. nw. mirte-
achtig, naar den mirt gelijkende; (l\'l.)
—e Geuüchse,inirleplanlen v.mv.j-ounm
in., Z. Mgrlhe; -bcere v. mirtebes v.; 2.
boschbezie, blauwe bes v.; •blall o. nnr-
leblad o.; -iior/i in. hulst, slcekpalio 01.;
2. Z. Mauscdorn; *fdrmij) bijv. uw. inir-
levoriuig;-i/(ir.\'i\'/i ui.mei mirten beplante
tuin ui.;-/iuin ui. mirteiiboscbjeo.; -hecke
. inirtenliaag ».; \'heide v. gagel ui.;
kranz in., -krune v. inirleiikraus m.,
iiiirlenkruon v.; -/0116 o. iiiirlenlouf o.,
Z. -blall; •slaude v. mirlestruik m.;
slrauclt 111. unrt 111., inirlcliooiiipjo o.;
".\'"/ o. niet mirten beplant dal o.; •uald
111. milieu woud, iuirleubisi.il o.; •nuntl
mei inirtleii begrueide waudufinuur
Dl.; -2iienj 111. uiirlelak 10.
Mystorium, (-s, inv. Mysteriën)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
loesland, slaat in. vim moeder.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mutter-scheide, (•»)>\'• (Onilk.) [kwaal; —haum m. kaneellaurier m.; -;«.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(all, \'instond in. aandoening, prikkeliu
v. der baarmoeder; •liciebel v. moederui ui v. met daaraan groeiende spruitjes. MutZ, [•en, mv. -en) m. rokje
buisje, jakje o.; 2. (van personen), dom- oor ia.; 3 (van dieren), korlstaurt in.: {. kal v.; D. (van gewecren), slaarl- schroef v. Mü-ZChen, (verkl.) o. mutsje o.,
kleine muls v., Z. Malze. MUlze, (•») v. muls, kap, baret,
pel v.; 2. maag v. der herkauwende die- ren, tweede maag; 3. (PI.) kap, muls v., zaadvlies, zaadhulsel o.; 4. (lier.) muls, baret v.; it. Z. Bisclm/smütze. Mutzen, (mulzle, gemuit!) bedr.
ww. I\'ferde -, korlslaüitcn; tliume -, knollen, anneien. Mutzen, (•» mv. Muizen) m., Z.
Wanims. MUtzen-ahnlioh, bijv. nw. op
eeue muis gelijkende; -0/01\' v. aloë v. iu
den vorm eener muls groeiende; •arlig bijv. nw. mutsachtig; 2. (PI.) met een vlies voorzien, omvliesd; -blecb o. blik o. voor (gieiiadiers)oiiilseii; -fleck in. slnk 0. slof voor eenemuls; •förmi) bijv. nw., Z. -ai/ij; 2. (Oullk., i\\al. hist.) uiijler- tonnig; •genekt o. rechtbank v. over lijfeigenen of die met lijfeigenen Be* |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
moeilersclieede v.; -schliissel in. moei
sleulel in.; schuier: m.,\'A.-bsrh\'Aemaii; 2. ba.irinoeilerpiju ».; •schuilt in. ver- lossing v. door de keizersnede; sclioos; 111. moederschoot in.;2. Z. -leib;sthraubc v. nioerscliroef, schroef v. mei moer; schillet, huiselijk onderwijs o., school v. aan huis; seliwamm 111. vijggczwei o., vijguilwas 111. au 11 de baarmoeder; •schwetn o. 2eug, zog v., nioederzwijn o.; •schivester v. la:ile, moei v. van mneders* zijde, zusler v. der moeder; schwindel in. inoederpijii v., moederkwaal \\.;scele v. mensen in., de ecu of de ander m.; (geineenz.) es isl kevie — da, er is "eeue moederziel tegenwoordig, er is nie- mand. Muttersoelenallein, bijw. (gc-
meeuz.) geheel alleen, moederziel al- leen. Mutter-segen, (-.<) m., z. in.
moederlijke zegen,moederzegen ui.; sinii m. harl o., gevoelens o. mv, eener moe- der, nioederljjke gezindheid v„ •sohle v. (Zoulw.) Z. •lange; sohn m.,slihnchelt o. moederskindje, verwend zoontje, lie- veliiinszoontje o.; -snrge v. moederzorg, moederlijke zorg v.; spiegelm. (Ileelk.) baaruioederspiegel m.; sprache v. moe- derlaal v.; 2. oorspronkelijke laai v.; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
888 Nab.
|
||||||||||||||||||||
|
Nac.
|
||||||||||||||||||||
|
Nac.
|
||||||||||||||||||||
|
o. geheimenis v., verborgenheid o., mys-
terie n. Mystici^mus, (nnb.) m., My-
Btjk, v. geloof o. am geheimenissen of verbiirgcnheden, diepzinnige na vorsen ing v. in geestelijke zaken of de verborgen* j heden van den godsdienst. Mystiücation, (-en) v. fopperij,
bedriegerij, misleiding, mystificatie v. Mystiker, (-*. mv. Mnstiker) m.
vriend in. van geheimenissen, bij, die |
eene onmiddelijke gemeenschap van de
ziel met God en de onzichtbare wereld aanneemt. Mystisch, bijv. en b. geheim. ge-
hcim/inntg, verborgen, duister, mystiek. Mythe, (-n) v., Mythus, (onb.,
mv. Mythen) in. volksoverlevering, sage, fabel, legende, verdichting, mythe v. Mythisch, bijv. mv. fabelachtig,
mythisch. Mytholgg, (-en, mv. •en) m. f.i-
|
belknndige, kenner of leeraar m. van de
onde godenleer. Mythologie, v., l. m. Tabelkiinde,
tabelleer, godenleer, leer v. van de goden en fabelachtige helden deroudheid, roy- Ihologie v. MyiholQgiSCh, bijv. en b. fabel.
kundig, de goden* of Tabelleer bclref- fend. mythologisch. Mythulit, [-en, mv. -en) m. ver-
slceude mossel v. |
||||||||||||||||||
|
N.
|
||||||||||||||||||||
|
N, (N of N\'s. mv. JV of tr») o. (14e
letter en I Ie medeklinker) n v. Na! ui<sch. ei!, «el!; nu!, komann!
Nabber, (*»} V. hoop DJ. graan op
bet >eld. Nabo, (*») v. pijp, buis v.; (aaneen
rad), naaf v. Nabel, (-s, mv. Nobel) m.. N&-
belchen,(«erkl.)o.iiaielm.: (Hnnwk.) (van een gewelf), sluitsteen ni.; (W-p.) (van een schild),verhevenheid v.,schild- navel in.: (I\'l.) kruin v., kleine h"he v. tegenover den steel, kelkuaad m.; (van zaad), navel in., leeken van de zaad* streng: (Kal.) Z. Ilnnnpunl.t. Nabel-binde, (-«) v. navelband
in.: -I1I0II u. Cl\'l.) genaveld Idad o.:
-(blnl]ader v. navelbloedadcr v.; •brueli m. navelbreuk v.; — des Neliel, nel- breuk v. door den navel: •decke v., Z. Keimuarzc; -[techle v. (PI.) kruipend berenoor o.; zollige —, korstmos o.; •fleischbruch Dl. (Ileelk.) navelv|eesch- gezwel o.; •förmia bijv. uw. navelvorniig; •gefasse o. mv. tot den navel behoorende bloedvaten o. mv.; -gegemi v. navclstreek m.; -geschuulsl v. navelgezvvel o.; -ge- u-tuhs o. nnvelvlceschgczwel 0.; -gucker m., Z. Kopfhanger; -herz o. Indische kardiet m„ lurteschelp V. Nabelig, bijv. mv. met een navel
voorzien, met een schild voorzien, navel- aeblig, verheven. Nabel-knoten, (-/iw,mv. -ien)
m. navelknoopm.; -idi7ir-m.(Nat.bist.) niansharnns o., mansschild o., een zee- pnlyp: •krant o. (I\'l.) navelkrnid o., ve- nnsuavel m.; \'treisel in. navelvnrmigc lolschelp v.; -lmie v. (I\'l.) navellijn v.; -/01/1 o. navel in. iler schelpen. Nabeln, (nabelle, genabell) bedr.
wvv. ei» Kind -, ilc navelstreng afb n- den; (lig.) gespen, knevelen; gmobelt, een navel, eene verhevenheid beidende. Nabel-netzwasserbruch,
[-bruch{e)s, uiv. -brüche) ia., Z. A\'c/j- |
||||||||||||||||||||
|
vasserbrurh; -fiffvung v. navelnpeningv.;
(boiivvk.) bovenste venster o. in een kncpclgewelf; -pflanze 1., 7. \'krant; •pfiatler o. navelpleister v.; •pulsailer v., Z. •sihlai/an\'er; -rinne v. (Onllk.) navel- holle v.; samc m. kliskruid, klcefkruid o.; 1. navelkrnid o.; schild 111. en o. (veikl. \'Schild chen o.) schild o. met eene verhevenheid, bolvormig schild o.; i>. wapenschild o. in een grooler; -schlag- advr v. navelslagader v.; -schnecke v. ci- troengele versteende slak v.; schnur v. navelstreng v.; (I\'l.) navelstreng v., na- velsuoer o.; —schei e V, schaal\' v. om de navelstreng af te knippen, schuein o., Z. Bisamsclniein; stcinbrech o., Z. Fraiiennabel; stelle v. plaats v. naar zich de navel bevindt; (Wapenk.) navelpont i> ; -strang in., Z. •schnur; \'Inch, -lüclt- lein o. navcldoekje o.; -uasserbruch 111 waternavel m.,navelwatcrbreuk v.j-wjnrf* bruch m. navelvvindhreuk v.; -tnirm 111. hnidilrnadworoi m.: \'2. navelworm 111. Nabon, (nahle, genabt) bedr. wvv.
ein Had -, naven, van eene naaf voor- zien. N&ben-band, (-band(e)s, mv.
•binder) o.. Z. \'ring; •bnhrer m. naaf- boor v.; -büchse v., Z. -lnch; -ekhe v. (Uns\'liw.) eik 111., die geschikt is voor naven; \'geld o., Z. Achtengcld; -holz o. naafliout, hout o. om naven van te ma- ken; \'kafpe v. naafkap v.; -/01/1 o. naaf- gat o.; -ring m. ijzeren ring, b>nd 111. om of in de naaf van een wiel; il. baud in. 0111 il en kop van een paal. Naber, (-«, mv. Nobec) m., Nij-
berchen, (verkl.) o., Nabigor,
Nabinger, (-gers, mv. -ger) ui., Z. Nabenbekrer; schtmed m. bouriuaker, bnorsuiid 111. Nacarat, (*(«)« m., z. m.,of-far-
bo, (-\'<) v.lichtrood o.liclUr.....Ie kleur
v.; •/arbig bijv. uw. lichtrood, lusscheii:
kerse- en rozerood. Nach, voorz. (met deu 3cn nv.)| |
1 na. naar, in de richting van; - Paris, •
Amerika gehen, .schreiben, reisvn, naarP., Iiiaar A. gaan &; der Weg • der Stadl, • l) , naar de stad, naar D.; - Abcnd zu,
\'naar het Westen, Z. gegen; - Ilause, naar huis; - jemn. schlagen, naar iem. slaan;
• jemn. schieszen, op iem. schieten; -
etie. sehen, naar iels zien, ergens naar zien; - Wasser gehen, om water gaan, water gaan halen; - dein Ante schicken, zenden om &; (Ik\'.) - jemn. [ragen, naar iem. vragen; - scineni Gelde kommen, om zijn gehl k»men, zijn & komen halen; (Spr.) die Kunst gehl - Brod, de kunst loopt te bedelen; (Hg.) nirhts - cinem frugen, zich volstrekt niet bekommeren 0111; * Ehre ringen, eer najagen; 2. na, later dan, na alloop van; - dem Essen, na, na alloop van; zueimal • tinander, tweemaal na of achter elk.; 3. naar, vol- geus, overeenkomstig met; - der Kegel, volgens den regel; - Helieben, naar wei- gevallen, naar willekeur; seiner Mvinung -, volgens zijne meuniiig; seiner Gen »/i/i- heit -, volgens zijne gewoonte; dem Knr- pcr - bin ich gesimd, naar bel licliaam, wat het lichaam aangaat; ith kenne ik» dem fiamen -, bij naam; dem Aller - ror- rfickeii, naar anciënniteit vooruitgaan of bevorderd worden; - seiner iliene zu schlieszen, naar zijn uiterlijk Ie onrdee- len; - der .\\uiur muien, naarde natuur schilderen; e/n Gemalde - Itaidmel, eene sehililerij naar llaphael; - elie. aibeilen, werken naar, iels als voorbeeld nemen; - der Elle messen, bij de el melen; - der
Hand, • dein Gerichte verkaufen, uil de hand, per gewicht of bij hel gewicht A: - deulschem Gelde, in Uuitsch geld; -
Noten singen, op noten zingen; - Bisam riechen, naar muskus rieken: 4. naar,be- Irekkrlijk, met betrekking lol, in evcn- redigheid van; dus Knul uurde - seinem Valer, seinem Valer - genannl, het kind werd naar zijn vader genaamd; - der Wulirheil erzuhkn, uaar naarheid, over- |
|||||||||||||||||||
|
Nac Mac. Nac. 889
|
||||||||||||
|
eenkoroslig de waarheid; - der Reihe,
ip de rij af; der Lange - messen, belrek- kelijk, mei betrekking tot, in de lengte meten; dem Körper -, wat bet lichaam aangaat; - jemn. fidgen, op iem. vol- ;cn; uur •!, immer -t, kom maar!, volg maart Nach, bijw. na, achter; hinten -,
Achterna; - umi -, langzamerhand, al- lengs; • iir oor, later zuoals vroeger, voor en na, altijd. Ny,C hach ten, (achtelenach, nach-
geachlel) o. ww., in. h. zich gedragen naar. volgen, waarnemen, nakomen. Nachacbtung, v. nakoming. re-
geling v. naar; dies zur -, ter nakoming, dit tot regeling. Nacbackem, (ackerlenach, nach-
geackert) o. ww., in. h.jemn. -, uaploe- gen; 2. oversloegen. NaChaffen, (üffte nach, nachge-
iffl) üedr. ww. Quajieii, nabootsen, na- maken. NftChaffer, (-nlfers, mv. -ülfer)
m. naaper, nabootser, namaker, alaabcbc navolger in. Nachafferei, (•«») v. naaperij v.,
slaafsche, onhandige, onkundige navol- ging v. Naühaffung, (-ew) v. belachelij-
kc, slaafsche nabootsing, naiipiug v., /.. nachn/fen. Nachahmbar, bijv. nw.,Z. nach-
ahnilich.
Naehahmcn, (ahmte nach, nach\'
ijeahml) bedr. ww. nabootsen, namaken, nadoen, navolgen, hel voorbeeld volgen; tin Kunstwerk -, nabootsen, kopiéeieu; die Natur -, nabootsen; die Leute -, na- apen, nadoen. Nachahmenswerth, bijv. nw.
waard (ig) om nagebootst Ie worden, na-
|
Nachbauen, (baule nach, nach\'
gebaul) bedr. ww. nabouwen, bouwen volgens een model; il. nabouwen, later bouwen. Nachbedenken, (bedachte nach,
nachbedacht) bedr. ww. onr. later be- denken, te laat bedenken. Kachbcdingen, (bedung nach,
nachbedungen) bedr. WW. onr. later be- dingen, uabedingen. Naebbedingung, (-en) v., Z.
nachbtdingen; it. later beding o. Nachbefehl, [-{e)s, mv. -e) m.
laler bevel o.
Nachbefeblen, (befahl nach,
nachbefohlen) bedr. ww. onr. nabevelen, laler bevelen. Nachbefruchteil, (befruchtete
nach, nachbefruchtel) bedr. ww. laler bevruchten. Nachbohelf, (-(e)s, mv. -e) m.
uitvlucht, ijdele verscbooning v., be- lllllp O.
Nachboiszen. (bias nach, nach-
gebusen) bedr. ww. onr. bijten naar; (lig.) (van mosterd &), later bijlen, na- prik kelen. Naohbeizen, (betzte nach, nach\'
gebeizt) be.lr. ww. later uitbijten, Z.6e«- zen; 2. das Fleisch noch ein «enig -, la- len besterven. Nachbeklagter, m. (Recluspr.)
medebeklaagde, later aangeklaagde in.; it. medevenlediger m. Nachbeleg, (-{e)s, mv. -<) o.
bijbehooieuil bewijsstuk o.
Nachbelfern, nachbellen,
(belferlc nach, nachgebelferl en bcllle
nach, naclilgebelll) o. ww., in. h.jemn, -, blalfen naar,nablalTen, aanblan\'en,aan- keffen; 2. opnieuw keuen, hinden. Nachbemühen (aich), (6«-
mühte nach, nuchbemühl) wed. ww.
trachten te volgen, de moeite doen om ua Ie volgen. Nachberg, (-(e)s, mv. -«) m.
(Bergw.) kiiperhuudemle kiezelaarde v.;
2. knperhoudend melaal o. NachbericJit, (-(e)«. mv. -<) m. naberichl, bijgevoegil bericht, Iwcede
bericht o.: 2. Z. Nachschrifl. jN"achberichten,(teiir*\'f/e nach,
nachberichlel) bedr. ww. laler berich-
ten, later waarschuwen. Nacbbeschickung, (-en) t.
(Sm.) tweede aanleggen o. van den oven;
2. (Giet.) tweede mengsel o. Nachbesichtigen, (bcsichtigie
nach, nachbesichligl) bedr. ww. laler be- zoekeu. Nachbesitzer, -in, m. opvolger
m., opvolgster v. mi bet bezit. Nachbossern, (besserie nach,
ntichgtbesserl) bedr. ww. naderhand ver- beleren, na ver beleren; an einer Muschine clw. -, herstellen, repareeren; (van wijn), beter worden; (llouw\'k.) nazien, herzien, repaicereu; 2. wed. ww. sich -, (van wijn), beter worden. Nachbossorung, v. nadere ver-
beleiiug, herziening v., herstel o. Nacbbestellen, (beslellte nach,
|
|||||||||||
|
lengewoon werk o.; (Schild.) naboot-
sing, kopij v. Ngcbarbeiten, (arbeilcte nach,
nachgearbeilel) bedr. en o. ww. iems. werk nabootsen, nawerken; it. werken op de manier van; 2. ihm kann keiner -. zoo als bij kan niemand werken: 3. ein hunslirerk -, nabootsen, kopieeren; die- ses Gemolde ist jenein nachgearbeilel, deze schilderij is eeue kopij van gene; (lig., Jacht».) Z. nachsuchen; i. Z. nacli- helfen; 5. das Yersaumte -, herslel- len. NaCharten, (arlete nach, nach\'
gearlel) o. ww., m. s. yemn. -, aar- ili\'ii naar, gelijken op, hoedanigheden & hebben als, bet voerspoor volgen van; 2. bedr. ww. vormen volgens of naar; (Spraakk.) nachlgearlele Wörler, klank- nabootsingen v. mv. Nachartung, (-en) v. overeen-
komsl, gelijkenis v. Nachatzen, (atzte nach, nach-
gealzl) bedr. ww. (Cirav.) ein Blatt -, uaetsen, retoucheeren. N^chbacken, (btick nach,nachge-
backen) o. ww. our.,m. h.jemn.-,bakken na, later bakken; it. bakken op de ioa- uier van; 2. bedr. ww. ISrod -, op nieuw bakken. NftChbann, (-(e)s, mv.-e)ro.op-
ontboil o. des adels tol den krijg. Nachbar, (-a, mv. -n) m.,-in,
i-.nv.\' v. huurman in., buurvrouw v.; «ie sind gitte -n, zij zijn goede buren ol buurlieden. Nachbar-dienst, (•(«)», mv.
•e) in. buursilienst, biiunnansdiensl in.: •dorf o. naburig dorp o.; •hutu o. buur- nwnshuis, naburig huis o.; -land o. na- burig land o. Nachbarlich, bijv. nw., z. be-
nachbarl; - teben, al< goeile buren; -keil v. uabiiurscliap, uabiirigheid v. Nachbar-mahl, (-mahl(e)t, mv.
•mnliler) o. buurmansmaal o.; -rechl o. recht o. van naasting; 2. recht o. om zich in een naburig ilorp te vestigen. Nachbarschaft, (-en) v na-
biiuischap, buurschap, nabijheid v.. Z.
Nahe; 2. buren, buurlieden m. iiiv.,buurl v.; 3. bedekking v. (usschen buren, buurschap v.; gule - hallen, als goede buren leven. Nachbarschaftlich, bijv. nw.
heirekking hebbende op de nabuur- schap. N&chbars-dienst, (•«, mv. -e)
ui. buurmansdiensl in.; -leule mv. buur*
liedeu ni. mv.; -mann ui. (gemeenz.) Z. Naclibw.
Nachbar-staat, (-(«;f,irn. .en) ui. naburige slaat Ml.; Sladl v. naburige
slail ».; stern m. wuiij zijnde ster v.; •slrusze v. naburige straal,aangrenzende straat f.j -slube v. aangrenzemle kamer v.; \'Slück, -slückchen o. (Scherts.) buur» inaiisslreek in.; -neg ui. naburige weg. aangrenzende weg in. Naehbau, (-{e)s, mv. .<•) na. na-
bouwen, latei\' bouwen, later opgericht gebouw o.; Z. Aubau. |
||||||||||||
|
49
|
||||||||||||
|
volgenswaardig.
N^cbahmer, (-s, mv. Nachamer)
m., -in, (-nen) v. nabootser, namaker, navolger m.,iiaboolsler,n»inaaksler, na- volgster v.; (i. k. bel.) parodisl in. Nachabmerei,(-e\'i) v. (i.k.bei.)
naaperij, zucht v. om alles na te bool- scn. u» Ie doen. Nachahmlich, bijv. nw. na te
doen, navolgbaar, wal nogebootsl kan worden. Nacbahmung, (-««) v. nabooi-
Miig. navolging, kopij v. Na,chahmungs-gabe, v., z. ro.
gave v„ lulelil o. om & na Ie bootsen;
•suchl v. zucht v. tol navolging ol na- bootsing; \'trieb a\\. neiging, zucht v. tol navolging. N&cbabre, {•») v. iaat rijpende
aar v. Nachahrcn, (iihrlenach, nachge-
ührl) o. ww., tn. h. nalezen, naoogslen. 2. op nieuw aren schieten. Nachalteln, nachaltern, (»•\'•
lelie nach, nacliyeéltet en ullerle nucli,
aai ligealteri) o. ww., DJ. h.jemn. -, uud worlcn even als &. NacLuirbeit, (-en) v.nawerk, laler
gemaakt of Ie maken werk o.; 2. be- kleediug v. van een dijk: (Uurgw.) bui- |
||||||||||||
|
890 Nac.
|
iNac.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ISac.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nachhestellt) bedr. ww. nabestellen, la-
ter bestellen; 2. later bebouwen. Nachboten, (6c(e/e nach, nach-
yebelel) bedr. en o. ww./mm. -, nahid- den, helzelfile bidden als; (lig., i.k.bil.) uaurevrti-n, nazeggen. ua|iraten. Nachbeter, -in, (lig., i. k. bet.)
iiapraier in., uapraalsler v., amenzegger in., hij. zij il»\' gedachteloos napraat. Nachbeterei, v. (i. k. bet.) her-
haliug. napratrrij v. Nachbetung v., Z. nachbeten; il.
herhaling v. vhii een gebed; (Scherts.) gedachtelonze, werktuiglijke lierbaling v. Nachbetracht8n, (betrachiete
nach. nachbelrachlet) bedr. ww. nabe-
irücliten, later overdeukcii, Z. betruch- ten. Nachbetrachtung, (-cn) v. na- betraehling, latere overdenking v.
Wachbetrag, (-(rusi(e)s, mv. -bc-
trdye) in. bijkomend bedrag o.
Nachbetrefï, (-(e)s, mv. -e) m.
bijlirlioorendc nalatenschap v. Hachbeweis, (-es, mv. -e) m. later lieuijs, bijk\'Hiieiid bewijs o.
NachbeweisOIl, (bewies «ach,
nachbeuic-eu) bedr. ww. oiir. later be- wijzen, nader bewijzen. Nachbezahlung, (-e«) v., /.
nachbezalilen; il. nabetaling v.
ïf achbier, (-(e)s,uiv. -e) o. nabier,
dun bier, tafelbier o. ITachbioten, (bot uach, ttachye-
boten) bedr. ww. onr. hetzelfde bod doen als; -J. eiueii Gulden -, iiabiedcn, bet bod verhoogeu met. Nachbild, (-(e)s, mv. -er) o. kopij
v., evenbeeld o.; schlechles -, iiani\'<ak- scl o. Nachbildcn. (bildele nach, nach-
gebtltlel) bedr. ww. kopicereu, uama- ken; \'2. later maken\', it. de tijne schaaf er over brengen, tollooien. Nachbildner, (-ners, mv. -ner)
ui. namaker, kopiist ui. Nachbildung, (-«n) v., Z. »«(,A-
bilden; il. navolging, naruaking, kopij, reproductie v.; 2. nadere ontwikkeling, vollouiing v. N&Chbinden, (band nach, nach-
gehtuiUeti) bed\'1, ww. uur. nabinden; il. opnieuw iiinden; (Jaclilw.) vastleggen. N&Chbitte, (-«) v. bijkomend
verzoek, nader verzoek o. N&chbitten, (bal nach, nachye-
belcii) bedr. ww. onr. nog verzoeken, later verzoeken. Nachblasen, (blies nach, nachge-
btasen) o. ww. onr., in. h.jemn. -, bla- zen naar, nablazen; 2. na iem. blazen (op de Huil &); il. lems. Ilmtspel na- doen, navolgen; II. bedr. ww.jemn. etic. -, achterna blazen. N&chblaUern, (blfilterte nach,
nachyeblatleit) bedr. ww. ineinemBuehc -, uitbladeren, nazoeki\'ii. KtiChblanken, (blanhle nach,
iiachyiblaakt) bedr. ww. later polijsten, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nachgebrachl) bedr. ww. onr. elw. Ver-
hienes -. na brengen, later brengen. Wachbrockon, (btockte «ach, nachyebrockt) bedr. ww, hcad in die
Milrli -. nabrokken, nog mbrukken, Nachbruch,(-ftn"7/(c)«,i«v.-(irii.
the) m. tweede Inndtiekker m. Nachbl\'Üllen, (brutlle itaclt,vaclt-
gibriillt) o. ww., m. h. nabriillen; (van meusehen), nagromuien; 2. bel gebrom Si nabootsen. Nachbrunst, v., z. m. (Jaclilw.)
latere bronst lijd in. K\'achbrust,(-in\'i«\'e)v.;Vlceselih.)
oinlcrho\'Sl v. Wachbrut, v., z. in. tweede broeiing
v.; 2. Iweede broedsel o. Nachbrüten, (briitetenach, nach-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
later blank maken; it. opnieuw blank
maken; it. polijsten naar de wijze van. Nachbleiben, (blieb nach. nach- yeblirbeii) o. ww. onr., Z. zurückbleiben;
\'1. überbleiben; 5. uit Ier blei ben. Nachbleibend,bijv.ii«- (Seheik.)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
11182275
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
overlilijvt\'inl, aehlcrlilijvend, bezinkend.
Naehbleibsel, (-scls, mv. set)
o., \'/.. Ucberblrtbscl.
Nachbleiclien, (bl-Uhte nach,
nachtiji bleirhl) o. ww., in. h. later ver-
bleeken uf wit worden; 2. bedr. ww. na* bleeken, weer b\'eeken, upiii»iuw blecken. ïlachblicken, (blickte nach,
nachyeblickt) o. ww., m. h.jemn. -, na- blikken, nastaren, met de oogen vol- gen. Na-Chbliuzeln, (blinzelle nach.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nachyeblinzell) o. ww., in. h. )emn.-, a\\\\gebrülel) bedr. ww. later broeien, na-
kiiippeuile met de oogen nazien. broeien, later uit broeien. Nachblitzen, (*/i/;/e nach, tiach-l Nachbuchstab(ir)en, (buch-
yebitlzt) o. ww. onp., ui. ii. nog blikse-\\slab(ic)le nach, nachyebuchstabtal nach-
men, later bliksemen. \\lntchslabirt) o. ww., in. h, jemn, -, na- NaChblÖCken,(4/ö<;/;/enocA,Kac/i- spellen.
yeblncU) bedr. v\\w. ook b\'aten; 2. na-j Tfachbuhlen, (btthlle nach, nach- blalen, liet geblaat nabootsen; 3. nabla- yebuhlt) o., ww., ui. It. einem Amle -, ten, al blatende volgen. najagen, traehlen te krijgen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kachblütbe, (-«) v. nabloesem,
tweede bloesem m. Naohbohren, (bohrle uach,nach-
gebohrl) bedr. ww. naboren, later boren; 2. nog eens boren, naboren, overhoren;
3. meer uil buren, bijhoren, al borende
meer galen maken. NaChbohrer, (-ren, mv.-rer) in.
uabourder ui., bij, die later boort; 2. boor v., waarmede overgeboord wordt; (Art.) leekboor, zwikboor v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Naclibürge, (-», mv. -») m.
(lierlilspr.) tweede borg in., burg m. van
een borg. ?Tacbbürgen, (bimjle nach, nach-
gebiiryl) bedr. ww. een tweeden borf stellen. N&chbtirgschaft, v.,z.m.lweede
borg zijn n„ Iweede borgtocht in. Nachbürste, (-«) v.fljnborslclni.
UaGhbUSZe, (-«) v. later belaaldi\'
boete v.; 2. ((jodg.) later berouw o., la- ter beloonde boetvaardigheid v., nabe- rouvv o. K\'aehbüss.cn, (bihzte nach.naclf
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nachböschung, (•en) v. bij!io-\\gehilszl) bedr. ww. er wird es - mussen.
iiiend talud. Iweede lalud o. :liij zal er laler voor hioelen boeten. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nachbo3siren, (basnirte nucU
|
Nachcoinbclie, (•») v., Z. .\\ac/i-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
:l
|
piel.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nachbtisstrl) o. ww., in. h. jemn. -.drqf-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
werk namaken van. Kachcopiren, (capirlenach.uaclf
N\'&chbot, (-(e)s, tnv. -e) o. laler eo/iiri) bedr. ww., L. nachbïlden, nach-
bod, later aanbod o., laler gebodene o. Imai-lint. Nachbrachen, (brac\'.te nach,\\ Nachcur, (•«») v. naknnr v.
nachyebrachl) o. ww„ ui. h. jemn. -, bet! Nachdarren, (darrle nach, nach- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
liraakveld naploegen: 2. het braakvcld
ploegen naar bel voorbeeld \\an. Nachbrand, (-(e)s) ni., z. i.:.n»-
braud in., nabramlen o. Nacbbrauen, (brautcuach, naclf
|
gcdarrt) bedr. ww. Malz -, nadrogeii
naeesteii: 2. nog blijven eesten. Ifaolidatiren, (daiirte nach,naeh-
tlalirl) bedr. ww. later dnteeren. Nach dato, bijw. (Ilaud.) na de
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
yebrattl) o. ww., m. h. jemn. •\', nabrou- idagteekening, na dato; ein 20 Tu\'je •
«en, brouwen naar bet voorbeeld van; \\zahlbarer Wechsel, bel aal baar 20 dagen |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2. bedr. ww. Hier -,
bronnen. Naohbrausen, |
iKibroiiwen, later
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
na dato, na de dagteekening of den da-
iiiin (o|> den wissel). Nachdehnen, (dehnlenaclt,uaelf |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(brattslc nach.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
uachgebrausl) o. ww., m. h.jemn. -, na-\\g*tMinl) bedr. ww. als iels anders uit
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bruisen, rem. achterna bruisen.
Nach\'oreuhon, (braclt nach, naclt-
ybrochen) bedr. ww. onr. (Ucrgw.) een mijngang vervolgen. Nachbrennen, (brannte nach,
nachyebcatml) o. ww. onr., in. II. na- brauden, blijven branden; (van een ge- weer), iiasciiieten; 2. bedr. ww. over- branden; (lleelk.) voor de tweede maal branden. Naohbringen, (brachtc nach,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
strekken, uitrekken; 2. nog meer rekken
Naohdem, bijw. daarna, daamr later; - wollen wie schreiben, daarna k- air wollen es - sehen, wij zullen het I»\' ten zien; II. voegw. nadat; - er uviungt* halte, nadat hij &: - er uns gesehen hal nadat hij ons gezien had; 2. naardal: • ich selte, wie er stelt belraijl, naardat i» zie, hoe &.; - es sich In/ft, naardal In\'1 valt, al naar het valt; je -, naardal,naar- male, al naar dal, dal hangt al\' van; -,l\' |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nac.
|
Nac.
|
||||||||||||||||||||
|
Nac. 891
|
|||||||||||||||||||||
|
• ikr arheilet, al naar male gij arbeidt.
Nachdcukcn, (daeklenatk, nach-
iniaehi) o. ww. onr., ui. h. nadenken, peinzen; it. denken als; einer Sacbe,fiber cine Sarhe -. nadenken over, overpein- zen: denken Sie uvhl ilarübcr nach, denk daarover nel na; II. o. zelfsl. nadenken cl, nadenkendlieid v.; dus macht mir -, dat gcefl mij slof lul, nadenken, maakt mij eenigszins ongerust. iNachdenklieh, nachden-
kend, hijv. nw. nadenkend, peinzend, overwegend; - er Manu. nadenkend man: 2. overpeinzing waardij;, nndcnkens- waardig; -keil v. nadenkendlieid, over- peinzing, overweging v. Nachdenksam, (-er, -»<) bijv.
nw. nadenkend, peinzend.
Nachdnuton, (deutete tiach, nach-
tjeileutct) o. ww., m, h. jemn. mil dem Finger -. ieni. met den vinder nawijzen. Nachdichten, (dickteie meh,
nachgedichlel) liedr. ww. ein Gedicht -,
dichten naar een ander, een gedicht na- maken; 2. o. ww.. tn. A„ Z. nachdenken. XTachdir.gen, (dung nach, nach-
gedunyen) liedr. ww. onr. nabedingen, nadei\' bedingen. Nachdonnorn, (dnnnerte nach,
Huchgedontiert) onp. ww. nog donderen, lil ij ven donderen; il. den donder nabn»l- sen; 2. Iiedr. ww. (lig.) jemn. Ftüche-, vloekende uitspreken. Wachdörreil, (dirrle nach, tiach-
gedörrl) bedr. ww., Z. nackdarrm. Nachdrangon, (dringte nach.
nackgedringl) bedr. ww. einander -,e!k. verdringen, na elk. dringen; 2. wed. ww. lick -, al dringende trachten binnen te komen. Nachdrechseln, nachdre-
haa, [drecliselle nach, nachgedrechsclt. lirehle nacli, nachgedrehl) o. ww., in. h. jemn. -, uitdraaien, draaien gelijk een ander; 2. bedr. ww. ela\\ -, iiadraaien, draaiende namaken. Wechdreschen, (dmsch nach,
nachgedrosclien) bedr. ww, A\'orn -, Ua-
dorseben; jem. -, dorsenen naar het voor» beeld van; 2. das Slroh -, nadorschen, overdorschen; noch etw, -,nog iets uit- ilorsrhcn. Wachdringen, (drang aach,nach:
gcdrungen) o. ww. onr., m. s. voort* dringen, indringen: mil Geualt -, in- dringen, binnendringen; dem Feimie in ilie Sladl -, al indringende vervolgen. Nachdröhnen, (dröhntc nach,
nachyedrohnl) o. ww., ro. h. nadreunen, weerklinken, weergalmen. Nachdruck. (-druck(e)s, m«.
•Jritclie) in. (Jachtw.) Iierkaiiwing v.; (VVijiig.) tweede persing v.; (lig.) na- drnk in., kracht v., klein v.; mil -, met nadruk, met kracht, met klem, nadruk» kei ijk; dal hal mehr - in Ihrcm Handt, dat beeft meer gewicht, kracht &; (van een bock), nadruk in., nadrukken, na- maken o., zonder recht drukken o.; 2. latere druk ui. Niichdruüken, (druckle nach,
nuchyedruckl) bedr. v/w. die Seyel -,\\ve- |
|||||||||||||||||||||
|
der opdrukken of aanhechten; Zevge,ein
Burh -, nailrukken, overdrukken, zon- der recht drukken. ÏTachdrücken, [drachtt narh.
nachgrdrilckt) bedr. ww. laler drukken,
nchterdnwen: 2. driicken Sie ein wenig nach. druk een weinig meer, druk nop een weinig: 5. (Jachtw.) herkauwen. Hachdrucker, (-s, mv. Nach-
dnirker) m. nadrukker, letlerdief ni. Nachdruekertech, bijv. uw.
zonder recht gedrukt, uagedrukt.
Kachdrücklich, (-er, si) hijv.
eu h. nadrukkelijk, met kracht, met klem. met nadruk; - sprechen, met nadruk, inel klem; - unterslülzen, krachtig: er antnoiiele -,nadrukkelijk,rnndweg;)eni. 7ir. - reenetsen, met nadruk, inel ge- strengheid i-sfrc/e/i.nadrukkel ij k.streng: •keil v. nadruk ui., klein, kracht, ee- slrensheid v. Nachdrucksvoll, bijv. nw. vol
nadruk, met kracht; 2. Z. aiisdrürklirb,
naehdrürklich. Nachdrusch, (-es) ro., z.m.her-
haalde dorsching v. van het koren; 2 koren o., dat men later geilorscht heeft Nuehdudeln, (dudellenack,nach-
gcdttdell) o. ww., ni. h. naneuriën, na- zingen. Nachdunkeln, (dunkelle nach
nachgedunkelt) o. ww., ui. k. (Schild.) mettertijd donker worden, bruin wor- dcii. NaOhdÜrfen, (durfle nach,nach-
qedurfl) o. ww. onr., in. h. jemn. -, ino- gen volgen, na iem. mogen komen. Sf&chdurst, (-es) in., z. m. na-
dor-l, dorst in. tengevolge van veel wijn & drinken. Nacheggen, (eggte nach, nacbge-
W) o. ww., m. //. jemn. -, nacggen. eggen naar het voorbeeld van: 2. nacj:- :en, eggen na: 3. nocA ein teenig -, na- eggen, blijven eggen. Nacheifer, (•») ui., z. m. naijver
m., naslreving v. Nacheiforei", -in, bij, zij die na-
ijver heeft, naijverige m. en v.,navolger, nasi rever m.. navolgster v. Tfacheifem, (eiferle nach, nach-
ijeeifert) o. ww., m. b. naijver bezitten. nastreven, trachten te gelijken ofte even- aren, het voorbeeld volgen van, hel voet- spoor volgen van. Nachcilc, v., z. n». vervolging v.;
2. recht o. tot vervolging. NaCheilen, [eiUe nach, nachge-
eill) o. v»w., m. h. jemn. -, nasnellcn, naloopen; dem Feinde -, vervolgen, ach- leroa zeilen. Nacheinander, hijw. na clkan-
der. Z, einander.
Nacheitern, [titert* uach, nark-
geeilert) o. ww., en. k, naetlorcn, later
etteren; 2. h! ij ven etteren. Naohemipf iingniss, (-«) v.over-
bezwangering, overbevruebting, nabe- vrue.bling v. N\'achempflndeii,(ew/i/,17«i<n(i.7i,
nachemnfunden) o. ww. onr., ai. h. jemn. -, ieius. gevoelens deelen, hetzelfde ge- |
voelen hebben als; 2. bedr. ww. elw. -,
later gevoelen, laler ondervinden. Nachempfindung, (-en) v. Ia-
lerc gewaarwording v„ later opkomend jjevnel o., napijn V. Nachcn, (-.v, inv. Hacken) in.boot,
schuit v., bnolje, schuitje o.; -förmig li\'jv.nw. Iiootvormig, schuitvormig:(Onl- lli., I\'l.) scheep-ofschuilvorinig: -(ührer m. scbuitevoerder m.; -kraul o. plant v., lic als liet klimop tegen de muren op- kruipt, leeuwenbek Hl. Nacherbe, (-n,mv.-«) m.(ltechts-
pr.) tweede erfgenaam m., die in de plaats komt van den oorspronkelijken. Nacherben, [erbte nach, narhqe-
erbl) bedr. ww.erven door in de plaats Ie treden van een erfgenaam; 2. later erven, naerven. Naeherbsatzung,(-cn) v.(fier.)
benoeming v. van een plaatsbekleeder
van den erfgenaam. Tïacherbschaft, (.,,„) v. erfenis
v. door plaatsvervanging van een ande- ren erfgenaam. Naeherklareil, (erklirle nach,
naekerklart) bedr. ww. later verklaren, nader verk\'aren. NaCherflnden, (erfand nach,
nacherfunden) bedr. ww. onr. later uit- viuden. Nacherhalten, (crhieli nach,
nachcrhalten) bedr. ww. onr. later ver-
krijgen, bovendien krijgen. Nacherklarung, (•en) v. nadere
of latere verklaring >. Nacherinnem, (erinuerte nach,
nachennnert) bedr. ww. later hermne- ren, laler doen berinneren, in het ge- heneen roepen. Nacherinnerung, (-cn) ». her-
innering v., aandenken o.; 2. narede v., nawoord, naschrift o. TTachernte, (-«) *. naoogst m..
nalezing v.
Nachemten, (emlele nach, nach-
geernlel) o. ww., m. h. naoogslen, na- lezen. Nach.er\\vahnen,(eni\'«///itv nach.
nacherndhnt) bedr. ww. dm, -, later ver- melden, iu het vervolg noemen, hierna, hieronder vermelden. Naoherzahlen, (ersiklte nach,
nacberzahlt) bedr. ww. navertellen, over- vertellen; it. na een ander vertellen; 2. er nog bij vertellen, boveudien vertellen; 3. vertellen zno als een ander. ÏTacherzahler, -in, hij, zij, die
na een ander vertelt.
Nacherzahlung, (-e«) v. na-
verlelling v., vertellen o. van een ver- haal; 2. latere vertelling v.; 3. nagevolgde vertelling v. Nacherziehen,(cr:os nach,nach-
eriogen) bedr. nn\'. onr. opvoeden vol- |
||||||||||||||||||||
|
49
|
|||||||||||||||||||||
|
gens de methode van een ander; 2. de
opvoeding voltooien. NachSSSeil, \\asz nach, nachgeges-
sen) bedr. ww. onr. eten op de wijze |
|||||||||||||||||||||
|
7
|
|||||||||||||||||||||
|
van een ander; it. naelen, laler eten; II.
o. zelfsl. tusscheiigerecbt o.; it. nage- rechl, desseri o. |
|||||||||||||||||||||
|
Nac
|
|||||||||||||||||||||||
|
Nac.
|
|||||||||||||||||||||||
|
892 Nac.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Nachforschcn, (forsehte nach.
nachgeforschl) o. ww., in. A. einer Sacht -, navorschen, onderzoeken, onde.-zoek doen, naspeuren; der Wahrhcit -, zoe- ken, opsporen. Nachforscher, (-s, mv. Naeh.
forscher) in. navorsrlier, onderzoeker ra. Nachforschung, (-en) v. na-
vorscliiug v., onderzoek o.
NftChfrage, (-i) v. navraag, be-
geerle v., verlangen o., ondervraging v., onderzoek o.; - hallen, eine - anslelkn, navraag doen, onderzoek doen, een on- derzoek instellen, Z. nachforschcn,nach. (ragen; it. - urn elw. zu er hallen, vraag, aanvraag v., verzoek o.; es isl eiele - nach diesem Tuche, er is veel vraag, aanvraag v. &; ich danke Ihnen fnr die gülige •, ik dank u voor de betoonde belang- stelling. ITachfragearnt, (-ami(e)s, mv,
.(tinler) o. kaniooro. van cuderzoek. Nachfragen, (fragte nach, nach-
gefragl) o. ww., ni. A. einer Saclir -. vragen naar, inforrneeren naar, onder- znek doen naar 4: bei jemn. -, vb «f-, on- derzoek doen, iiiformalie vragen; einem Gerichte -, onderzoek doen hij; Z. wuc/i. fnrschen; jemn., einer Sache nichls -, volstrekt niet vragen naar, zich niet bc- | kommeren om. Wachfrager, -in, navragcr m.,
navraagster v., hij, zij, die onderzoek doel. Nachfrischen, (frischte nach,
naehgefrischl) bedr. ww. das Eisen -, eene tweede maal zuiveren. Nachfrist, (-en) v. toegestaneter-
in ij n in., boven den leriuijn toegestaan mistel o. Naohfrohnen, (frolmle nach.
nncligefrahnl) o. ww., in. A. den leen» dienst verrichten na; il. de achtcrgeble- vcn leendiensten verrichten. Nachfrbhner, {•»*$, mv. -ner)
m. hij, die de achtergebleven leendieii-
sten verricht; (Hechlspr.) tol gijzelin? gerechtigde tweede schiihleischer in. Nachfrost, (-e«) v. late koude.
navorst v. Nachfrühling, (-(e).f.mv.-e) m.
lialenle, aanhoudende Lente >\'.
Wachftigen, (fOgle nach, nach-
gefugl) hedr. ww. Brei Ier -, laler sa- menvoegen. Nachf Ühlen, (fühlle nach. nach\'
gefnhll) o. ww., m. h. jemn. -, hclzellde gevoelen als; 2. bedr. ww. elw. -, later |
|||||||||||||||||||||||
|
Nachfahron, (fuhr nach, nach.
gefahren) o. •». onr., m. h. navaren, narijden, vervolgen; seine Herrlichkeit wird ihm nicht -, zal hem niet verge- zellen: mil der Hand -, volgen; in cinem Gefiihrte -, volgen, nakomen; (Jacht».) (van den hond), het dier vervolgen, na- zellen; (Bergw.) den llergltulen -, he- zoeken; (Zeew.) einetn Schifte gerade -, varen achter, in het zog varen van; 2. bedr. ww. sich seine Saclien - [assen, zijne zaken laten slingeren, in den steek laten. Nachfahrer, {-rer$, mv. -rer)m.,
Z. Nuchfnlger; (Bergw.) bezoeker, in- aperlenr m. der mijnen. NftChfahrt, (-en) v., Z. Nach.
fahrtn; 2. Z. Nachfnli/e (2); 3. dwang* recht o., dwangheerlijkheid v. Nachfahrte, (-n) v. (Jachtw.)
spoor o.; 2. spoor o. van de achlerpoolcn, lerngtnopend spoor o. Nachfallen, (fiel nach, nachge(al-
len) o. ww. onr., m. s. navallen, val- lf ii na. Nacht fal ten, nach f alteln,
{fall el c tiarh, mchgefallet en fa Hel Ir
nach,iiarlige/nllell) o. uw., m.h.jemn. -. niet vouwen navolgen; 2. bedr. ww. ein Hemd -, navouwen, in dezelfde vouwen doen. Nachfang, (-(e)») m., z. m. na-
tan&st v., hervallen o. van de visscherij Nachfarben, (.fdrbtenach. nach-
gefirbt) bedr. ww. naverven, de kli-ui\' nabootsen; 2. verven naar, evenzoo ver- ven als; II. o. ww. (Schild.) Z. nach- dunkeln. Nachfassen, (fasste nach, nach.
gefassl) liedr. ww. Knrn -, nog eens mc- ten, nainelen (in vaten). Nachfasten, (faslete nach, narh-
gefnxlel) o. ww., in. h. navaslen, laler va*len. NaChfegen, (fegle nach, nachge-
fegt) beilr. ww. navegeu, nogcens vegen; il. jemn. -. vegen naar. Nachfoicr, (-n) v. later gevierd
feest v.; 2. octaaf o. van een feest; il. nafeesl n„ naprei v. U&Chfeiem, (feierle nach, nach.
gefeiert) liedr. ww. navieren, later vie- ren: 2. hel octaaf van een feest vieren. Nachfeilen, (falie nach, nnchge-
feill) hi\'ilr. ww. vijlen naar, vijlen zimi als: 2. nog eens vijlen; 5. navijlen, op. ni.\'iiw vijlen. Kraohferkeln,(/\'«r*e"c naeh,nach-
geferkell) o. ww., in. h. (van varkens), later werpen, later jongen ol biggen. Nachfertigen, (feriigie nach,
narhuefrrligl) hedr. ww. nazenden, ach-
lerna zenden, later afzenden. Nachfest, (-es,ntv.-e) o.,\'£.Nach.
feier. Hachfeuem, (feuerle nach, nach-
grfeuerl) bedr. ww. einen Ofeit -, np- nienw aanstoken, hout & bijleggen; 2. later vuren: u eene nieuwe lading doen. Nachfiedeln, (fiedetle nach, nach-
gefiedell) o. ww., Z. nachgeigen. Nachflrmsbon, (firnisste nach,
|
|||||||||||||||||||||||
|
\\nachgefirnisst) bedr. ww. weder Ter-
nissen. Nach flat tem, (flatlerle nach,
nachge/laltert) o. ww., m. h. Badderen zoo als; it. nafladdercn, lladdercnd vol- gen; (lig.) jeder Schonen -, alle mooie meisjes naloopen. Nachflechten, (fiocht nach, nach-
gtflochlcn) bedr. ww. onr. navlechten, vlechten zoo als; 2. later vlechten. Wa.hllicgen, (/log nach. nachge-
flogen) o. w vv. onr., m. s. navliegen; 2. in. II. navliegen, vliegen zoo als. Nachfliehen, \'floh nach, nachge-
flahen) o. ww. onr., m. s. jemn. -,vluch- teu na, later vluchten; il. na vlieden. vlio- den zoo als. Nachflieszen, (floss nach, nach\'
ge/lossen) o. ww. onr., m. s. einer Saclte -, navlieleu; it. es flieszl noch Blut aus der W\'unde nach, er vloeit nog bloed &. Naehflbszen, (llószte nach,nncli-
geflöszl) o. ww., m. s. nadrijven, navlol- len, vlotten na. Nachfluchen,(/Jur/i/«»arA,n«r/i-
gefluchl) o. ww., m. h. jemn. -, navloc- ken, al vloekende vervolgen; 2. vloeken /.oo als, navloekeii. Nachflüchten, (ftiichltle nach,
nachge/lüchlet) o. ww., in. s.jemn. -, op zijne vlucht volgen; 2. bedr. ww. red .lên. Nachflng, (-(e)s, mv. Nachfliige)
in.,\'/.. nach/liegen; (van zaad), later uil- komen o. Naeh flus torn, (ftiislerle nach,
nachgeflilsleri) o. ww., m. h. nalliiisle- re\'i, het gefluister nalioolsen van: 2. emige Worle -, uafluisleieii, Duisterend nazeggen. Nachfolge, v., \'/.. nachfolgen; it.
navolging v.; die - Jesu Chrisli. de na- volging van Christus; 2. opvolging v.: die - eines Sohnes fiir seinen Valer, op- vulging, in de plaats treduig v.; 5. na- iioolsing v.; it. Z. Ileeresfolgc; 4. ge»olg o., nawee o. Nachfolgen, (folgte nach, nach.
|
|||||||||||||||||||||||
|
2
|
|||||||||||||||||||||||
|
i/efiilgt) o. ww., in. s.jemn. -, navolgen,
jet voetspoor volgen van: (lig.) nab>ol- sen, nadoen, namaken; (lig.) -d, opvol- gend, navolgend; il.(vaneen testament), later volgend; jemn. tin Amle -, iem.op- Milgeu, leius. plaals vervangen. Nachfolgends, hijv. on b. (ge-
meen/..) navolgend, later, Z. nachfolg. Iich. Nachfolger, (-«, mv. Narhfnlger)
in. (in een aiulit). opvolger, plaalsver- vanger in.; - Chrisli, navolgeliug in. van t\'hn-\'lus. Nachfolglich, bijv. en b. na-
rolgeiid, uiiboiits.....I; 2. m het vervolg, voli\'end, hier onder.
Nachfolgung, v., Z. fiarhfolge.
Naehfordern, (forderle nach
nacligrfnrderl) liedr. ww. later vorde- ren, laler eiseheii, bovendien eischeu. Nachforderung, (-c«) v. latere
eiseli in., latere vordering v.
N%Ohformen,{fnimlenarh,nach-
geforml) bedr. ww., Z. nachhitden. |
|||||||||||||||||||||||
|
gevoelen, laler on
|
11678226
|
dervinden.
|
|||||||||||||||||||||
|
Wachf Uitren, (f mme narh, mtk-
gefiihrl) hedr. ww. navoeren, nabrungeii doen volgen door. Nachfilllen, (fllllle n»rh,narhge-
fnllli hedr. " vv. aanvullen, hijgieleu. Nachfiillung, v., Z. narhfnllen,
lil, liaiivulliilt; v. Wachfutter, (-.«) o., z. m. later
gegeven voeder, uavoeder o. Naohfiittern, {füllerte narh,
niirhgefüllrrl) liedr. ww. den Pftrde* Haber -, navoeren, boven hel andere vo«r nug haver geven. |
|||||||||||||||||||||||
|
Nac.
|
Nac 893
|
|||||||||||
|
Nac.
|
||||||||||||
|
Nachfütterung, v., Z. nach-
fillcin.
Nachgaffen, (gaffte nach, nach-
ftgalfl) o. \\vw.. m. A. nagapen, met .•rnnle nogen nakijken. Nachgahren, (gohr nach, nach-
jtgahren) o. \\vw. onr„ m. A, naristen. «Ier gisten, voor «Ie tweede maal gislen. Nachgallen, (güllle nach, nuch-
itqnlll) f), ww., Z. nachqellen. Nachgang, (-i/any{e)s, mi. -aïn-
je) in. nagaan, achterna gaan, bier gaan o., navolging v. Nachganger, -in, volgeling, na-
lolger in., volgelinge, navolgster v. Nachgarben, [gnrbic iach,nach-
jegarbl) lieilr. ww. nalooien, nveilooien:
1 Inler looien; 3. (Mul.) nog een» ma- k\'ii. nvermalot!. Nachgaschen, {giischlc nach.
nacbgegdtchl) o. »»\'., m. A. n.ischui- mi\'ii, nabruisen, blijven schuimen, ko- len. Nachgaten, (qftlele nach, tiacliqc-
jilet) beilr. ww. timen Acker -, nawic- Ji\'M. nog eens wieilen; 2. wieden zoo als Nachgebaren, (gebar nach, nach.
gebaren) o. ww. oor., m. s. laler baren bier bevallen, Nachgeben, (gnb nach, nar/igc.
leben) bedr. ww. onr. nach Geld -, noj imteudieu geven, betalen, laler begeven \'i. laten varen, loslaten; geben Sic ei» "\'Kin nii: der Scbnur noch, laai hel louw een weinig schieten; (Jachlvv.) iln kop- pellonwen losmaken; (Slol.) (van eene schroef), losgaan. \'/.. nachlntten; van sei~ Mll Heclile elic. -, afslaan, lalen varen; 1 o, ww. (van ilen grond), losgaan: (van een lotnv), losgaan,sla|>|ier worden lis,\'.) der Ucbcrinurht -. wijken voor, on- \'lerdneii voor; dun Ynrqesel:len -, zich .....lerwerura aan, zich schikken naar;
\'ruilt nicht -, hij wil niet hingen, zich
"iel schikken of onderwerpen; jenis. ntünichen -, toegeven,inwilligen: dem Al\' \'er., toegevend zijn jegens; (Jachtw.) \'van honden), ophouden Ie s|ieuren: -d. insrhikkelijk, toegevend, Z. nacliqi\'bi\'i: 1\'\'>iiii. au Hennhiissen nichls -, in kennis Kiel mulrrdoen voor. Naahgsbet, (•(«)», mv. •<•) o.na-
<elie.|, dankgebed o. Nachgabilda, {•iet, mv. -aV) o.
Dagein.-Mkl**, nam iakse| n.
Naohgeboren, bijv. nw. na den
00" I .les vaders geboren. NaahgabOt, (-\'">/(e)s, mv. -bole)
". honger bid, Inler bod. o. NTa-ihgabrauoh, (-ftraui-A(e).«,
mv. •brniuhe) in. later gebruik o., latere gewoonte v. Naohgebrauohen, tgebrauchie
n<iïli,iinchqeljeaiichl) bedr. ww. later ge-
\'fniken; Dader -, laler, daarna de ba len -elo uiken; 2. gebruiken zoo als een ander. NachgobUng, v. toegevendheid,
\'n«:hikkelijkheid v. Nachgeburt, (•««) v. nageboor-
Naohgedanke, (•»», mv. -n) m.
|
||||||||||||
|
Nachgeschwader, (-rfen, mv.
•der) o. achterhoede v. eener vloot. NgcbgeschwUr, [-(e)$, mv. -«)
o. later opkomende zweer t. Nachgesetz, (-(e)s, mv. -e) o.
ondergeschikte wel v. Nachgewicht, (•(«)«. mv. -«)
o. aanvulling v. tol bel juiste gewicht;
il. toegift v. op het gewicht. Nachgewtnn, (•(«)«, mv. -e) m. bijkomende winst v.
Nachgewinnen, {geuann nach,
nachgewonnen) bedr. ww. onr. later win- nen. nog bovendien (vinnen; (Bergw.) Z. nurlischhigen. Nachigewitter, (-iers, mv. -icr)
o. latei volgend onweder o.
Nachgiebig, (-er, si) bijv. nw.
(\'an voorwerpen), buigzaam, buigbaar, zacht; (lig.) toegevend, inschikkelijk: it. vriendelijk, meegaand,goed;-orom Kin- der, toegevend; -keit v. bnigzaainheid, zachtheid, toegevendheid, inscliikkelijk- heid, vriendelijkheid v. NftChgieren, (gicrle nach. nach-
gtgierl) o. ww., m. A. einer Sache -, met een hegeeng oog nazien; "J. vol vuur na- jagen. Naohgicszon, (goss nach. nach-
grgotten) hedr. ww. noch cin n enig ll\'n». ser -, er hij gieleli; "2. einer liildsaule -, nagleten, in denzelflen vorm gieten als. Nachgieszung, ».. Z. nacA-
gieszen.
Nachgift, {-en) v. toegift v.; it.
naiereehi, dessert o. Nachgirren, (girrlc nach, nach-
qegirrl) n. ww., in. A. uakirren, het ge- kir nabootsen: it. dein Tauber -, uakir- reil na het inannelje. NaChgi3Chen,(oii/,///eno(;<i,aacA-
qegischl) bedr, ww., \'t. nach\'j<l*chen. Naohglanz, (-e») in., z. m. ge-
lileven, behouden glansm.;il. weerschijn ui.. \'2. vallend licht o. Nachglanzen, [gfintit nach,
itacl\'geqlin:!) o. ww. een glans, een schijnsel achter zich werpen; 2. bedr. ww.. Z. nnrhbl\'liiken. Nachglasiren, (gla<irle noch.
nachiiU\'iel) bedr. ww. hel verglazen n»b \'otsen; "2. hel verglaasd of vernis hcr- •lellen. oververglazen. Na2hglatten,(o/\'\'"e\'e narh, nech-
ticglattcl) lieilr. ww. laler polijsten; 2. opnieuw polijslen. Nachgleiten, (gim «ach. nach.
\'leqliilen) o. ww. onr., in. J. jemn. -,na- glijden, glijden achter. Naohglimmen, (qhmm nach,
nncligeglommen) o. ww. onr., ui. A. (van het vuur), nog glimmen. Naohglit3cben, {glihthi» nach,
nachqeglilselu) o. ww., Z. nachlgleiten. Nacbglütien, (ql&hte nach. nach\'
iieijluhl) bedr. ww. Eisen -, nagloeien, ipiieuw gloeien of gloeiend maken. Nachgraben, (grub nach. nach\'
qcqraben) o. wvv„ in. A. einei» Schalt -, raven naar; der Schaar -, langs de lijn uitgraven. Nachgradiren, (gradirle nach,
|
||||||||||||
|
late bedenking, nagedachte ».; 2. latere
gedachte v. Nacbgedinge, (-ges, mv. -ge) o.
later verdrag, laler akkoord o., latere overeenkomst v. Nachgefrieren, (gefror nach.
nachyefraren) o. ww. onr., m. A. nabe-
vriezen, laler bevriezen. Nachgefiihl, (-(e)s, mv. -e) o.,
Z. ftucheiiii\'fiiiditng. Nachgehau, (-(e)j, mv. -e) o. Ia-
ler gevelde o. Nachgehen, (ging nach, nachge-
qanqen) o. ww. onr., in. s.jcmn. -, na- gaan, achleruagaan, volgen; (lig.) Z.nufA- slelicn; auf dem h\'uszc -,o|> den voet, op de bleien volgen; jemn. überalt -. ua- Innpen, volgen; (gemeenz.) einem Miid- dien -, naloopen;den Vergniignngen -, na- jagen; das wtrd ihm noch lange -, dat zal hem nog lang heugen, berouwen: jemn. -, iems. gunst zoeken; \'2. iems. gang na- hoidsen. Nachgebends, bijw. (gemeenz.)
laler, in lairivn lijd, volgend. Nachgeher, (s, mv. Kacbgeher)
m., Z. NaebgAnger. Nachgeigen, (geigle nach, nach-
qcgeigl) o. ww.. in. h. jemn. -, op de viool spelen zoo als, in navolging van; \'2 naspelen, op de viool naspelen of herha- len wal een ander gespeeld heeft. Nachgekünstelt, bijv. nw. pe-
k ii ii-4i i-i tl, nagebootst, nagemaakt, kunst- mal ig. Naohgeld, (-(e)j, mv. -pr) o. le-
riigkoineiid gehl o., Z. Aufyeld; \'2. bui- lenk.\'N je, nakomend geld o.
Na-hgollen, (uellU nach, nach-
gegelli) o. ww., in. A. nagalmen, blijven galmen. N&3hgeloben,\'ar/n0fe»aeA.»arA-
gelobl) o. ww., m. A. laler beloven, laler zweren. Naobgenieszen, (genom nach.
tiiicline\'ia\'se-i) be Ir. ww. uur. eltr. -, la-
ter genieten, in liet verïnlg genieten. !Na0hgenU83,(-»»«>e»,\'iiv.-nl>je)
01. nagenol. genot o., dat later knml; dus i/eiriilul mie nach inaaclien -. d.<ar ge- uiet ik nog dikwijls van, dat schenkt mij nog dikwijls getint. Nachgerade, hijw.aiiengs,ailcngs-
keus. langzamerhand. Irapswjjze.
NaChgeratheQ, (ynelh nach.
niicli\'ieialhen) o. ww. onr., m. A. slagen zoo ais. *2. jemn. -. na iem. volgen. Naohgerbon, (gertle n.ich, nach-
qeijerhl) bedr. ww , Z. nachgarben. Naohgericht, (•(«)«. mv. .e) o.,
Z. Niiclitisch; \'2. (tier.) kantongerecht, poliliegerecht o., lagere rechtbank v. Naobgeruch, {•rueh(a)t, mv
•niche} in. achterblijvende reuk m..acb-
terblijvende lucht v.; (lig.) kwaadspre- king v. Naohgesang, (•sang(e)s, mv •iamie) in. uazang, toezang, slolzang in.
Nachgeschmaok, (-(e)«) m., z.
in. nasmaak in.
Naohgescbrei, (•(?)«) o., i. m.
nageschreeuw, nasclirecuweu o. |
||||||||||||
|
Nac.
|
Nac.
|
||||||||||||||||
|
894 Nac.
|
|||||||||||||||||
|
Nachhand, (-hönde) v. (van een
paard), achterpoot ui., achterband ».; (Sp.) achterband v. Nachhandeln, (hanielte nach.
nnchgehandell) o. ww., m. h. einem Hi- fehle -, handelen volgens of naar. ban- lelen overeenkomstig: 2. later hande- len: 3. nog handelen, nog nahandelen. Nachhangon, (hing nach, nach-
ïehangcn) o. ww. onr. en nachhan- gen,(hringlc nach, nachgehanyt)». ww.. n. h. seinen Gedenken -, gehecht zijn lan, volgen; Scbmerz -, zich overgeven lau; (Jachtw.) dem Hirsche -, op goeil geluk af nasporen; der Fahrle -, (van lei) houd), volgen. Nachhanger, (-gers. mv. -ger)
n., Z. Anhanger; (Toiiwsl.) Z. Nach- halter. Nachhiin glich, bijv.nw. geneigd,
zich overgevend, gehecht aan. Nachharen, (harte nach, nach-
gehirl) hcdr. ww. (Vlecschh.) nnhaieu, Ie achtergebleven haartjes uittrekken. Nachharko, (-n) v., Z. Kachre-
rhen. Nachharken, (harktenach, nach-
geharkt) o. en bedr. ww., Z. nachrc- chen. Nachharten, nachharten,
(harlele nach, nachgeharlet en har Iele
nach, nachgeharlet) bedr. en o. ww. later harden, harder «orden. Nachharzen, (harzle nach, nach-
geharzt) o. ww. voor de tweede maal van hars ontdoen; 2. Z. r.achpichcn. Naehhau, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Nachgehau. Naehhauehen, (hnuchie nach,
nachgehauchl) bedr. en o. ww. jemn. - ademen na, ademen achter; jemn. etit -, blazen naar;jemn. einenWcingeruch -, door den adem de lucht geven van. Nachhauen, (bieb nach, nachge-
haum) o. ww. onr., m. h. jemn. -, iem. iie houwt & navolgen, uahouweu, na- hakken; dem Feinde -, met den degen in •Ie hand vervolgen; 2. bedr. ww. eine llildsiiule -, nahouwen, naheitelen. na- maken; it. voor de tweede maal houwen, hakken, vellen. Naohhaufeln, (hiufelle nach,
nachgehdufell) o. ww., m. h. jemn. -,
ophoopen, opstapelen naar het voorbeeld
an; 2. bedr ww. die Karlo/fcln -, weer
aanaarden, opnieuw aaltaarden.
Nachhïiuten, (hiutetenach,nach-
gehaulet) o. ww., pi, h. weer vervellen, nog eens vervellen. Naohheben, (hob nach, nachgc
hoben) o. ww. onr., m. h. jemn. -, hei- pen oplichten, helpen ophell\'en; 2. later opbellen, oplichten. Nachhocholn, (hechelle nach,
nachgehechelt) bedr. ww. later hekelen opnieuw hekelen. Kachhcckcn, (hecktenach,nach-
gehecht) bedr. ww. later dekken, op- nieuw ofeeue tweede maal dekken. Nachheer, (-(e)s, mv. -e)o. ach.
terhoede v. van een leger.
Nachhofton, (hefIele nach, nacli- |
lehe[tet)hr&r. ww. later, vervolgens »er-
liinden, bijnnaien. Nachhoilen, (heillc nach,nachge-
heilt) o. ww., in. h. later, naderhand ge- uezen, heelcu; 2. bedr. ww. na een ander ;enezen of heelen. Nachhciszen. (hitst nach, naeh-
•icheiszen) bedr. ww. onr. nog eens ge- •iedcu, voor de tweede maal gelasten; •.\'. o. ww., m. h. jemn. -, heelen naar, lenzelfden naam dragen als. Nachhcizcn, (heizle nach, nach-
•leheizl) bedr. ww. nastoken, hout,kolen t bij doen, opnieuw verwarmen, Z.nuct- cbüren. Naohbelfen, (half nach. nachge-
holfen) o. ww. onr., ui. h. einer Sache-, helpen, voorlhelpen, doen voortgaan; nnem Schuier -, voorlhelpen; einem Schauspieler -, inlluisleren; eincr Arbeil bijwerken, afwerken.
Nachbelfer,-in, helper ui., help-
ster v., bijwerker m., bijwerksler v. Niiehhor, bijw. naderhand, later,
vervolgens, cbiarua. Nachherbst, (-(e)s, mv. -e) m.
ualiei fst, late llerlsl in.
Nachhgrig, bijv. nw. later, later
knineiid. later volgend; -cr Knnig von F., later, in het vervolg koning &. Naclihctzen, (heizle nach, nacli-
gelielzl) bedr. ww. jemn. die Hunde -, aanhitsen naar, op. Nachhcu, (-(e)s) o., z. in. na-
huoi o. Naohheucheln, (heucltclle nach,
nachgebcuchell) o. ww., m. h. jemn. -. huichelen naar het voorbeeld van; 2. bedr. ww. veinzen, huichelen. Nachhoulcn, (heulte nach, nach-
geheult) o. ww., ni. h.jemn. -, huilende volgen; 2. m. s. nahuilen, iems. gehuil nabootsen. Nac:hhiob, (•(«)*. mv. -e) in.
tweede houw, tweede slag m.;(Schennk.) houw ui. nadat halt gekomuianileerd is: 2. (Iloschw.) voor de tweede maal vel- len o., tweede houw m. Kachhinken, (hinkte nacb,nach-
gehinkt) o. ww., ui. s.jemn. -, achterna hinken; 2. nnhinken.hel hinken nalioot- sen; 3. (fi^\'.) onhandig, lomp nabool- sen; nachhtnkendes Volk, onnuozel, dom volk. Nacbhinker, (-ken, mv. -kcr)
in. naliinker m. Nachhochzeit, (-«n) v,dag,mor-
|
||||||||||||||||
|
nachgradirl) bedr. ww. (Zontz.) hel zoute
water allengs Inlrn overloopen. Nachgramen (sich), (grilmir
nacli, nachgegranil) wed. ww. zich later beilrnpvii. Nachgi-as, (-es) o., z. m. nagras,
elgrneu ii. Nachgraseil, (qrasle nach, nach-
gegraul) <>. ww., m. h.jemn. -, nagrazen. grazen na <>f achter, het gras afmaaien na; 2. nvormaaien: 3.al maaiemle volgen. N&chgreifen, [grift nach, nachge.
griften) o. ww. wir., in. h. eincr Suclie -, grijpen naar; ciiien Ton -,nagrij|)en, aan- slaan op hel voorbeeld van een ander. Nachgrübelci, (-en) v. napliii-
zerij, napluizing, navorsching vlonder- zoek o. Nachgrübcln, (griibelle nach.
nacbgegrübrll) o. ww., m. h. einer Sachr -, iiaphiizen, navorschen, onderzoeken. aasnn Helen. NftChgrÜbler, (-bkrs, niv. -bler)
in. napluizer, smilTelaar, navorscher in. Nachgrummet, (•(«)») o., z. m.
laat elgrneu ". Nachgründen, (gründete naai.
nachgegrüiidet) bedr. ww. (Schild.) die Leinuand -, voor de tweede maal gron- den, overgronden. Naohgriuicn, (grüntenach, nach-
gegrlinl) o. ww. later grnen worden. Nachgucken, (gucktenac//,mch-
geguckl) o. ww„ Z. nachsehen. Niichgülto, (-«) v. buitengewone
cijns in. Naohguss, (-guises, niv. -güsse)
m. nagielsel. afgietsel o. van een gego- ten voorwerp. Ngehhaar, o., z. ra. (I.ooi.) na-
haar, achtergebleven haar o. Nachhiibon, (balie nach, nach-
gehubl) n. ww. onr.,\'/.. bekommen; il. na- krijgen, later krijgen, overhebben. Nachhacken, (hackte nach,nach-
gehackt) bedr. ww. overhakke», nahak- ken. Nachhall,(-(t\')«.\'»v. -e) in. na-
klank, weergalm in., echo v.; it. achter- gebleven naam, roep m. Nachhallen, (hallle nach, nach-
gehaltt) o. ww„ in. h. naklinken, weer- galnien; 2. bedr. ww. die Töne -, doen weergalmen. Nachhalt, (-(<?)\') "\'••*• "\'•sleun
m., dekking v. in den rug. Naehhaltcii (hielt nach, nachge-
haltcn) o. ww., m. h. aanhouden, vol houden, zich staande houden, voorldu- ren; 2. bedr. ww. eine l.ehrslunilc -, na- houden, later geven. Naohhaltei\', (-ters, inv. -ter) in.
(Toiiwsl.) ijzeren ring ra., haakblokje o.; (Spoorw.) bonmsnoeier m. Nacbbaltig, bijv. nw. (Hoschw.)
nablijvend, aanhoudend, voortdurend, blijvend; -keil v.aanhoudendheid, voort- during v. Naehhammem,(A«mmer/e nach,
nachgehiimmerl) bedr. ww. Eisen -, her- smeden, nog eens onder den hamer be- werken. |
|||||||||||||||||
|
gen, och
|
03
|
tend m. na de bruiloft,
|
|||||||||||||||
|
Nachholcn, (holle nach, nachgc
holt) bedr. ww. later halen, voor de tweede maal halen; 2. inhalen: (lig.) da> Versüumte -, inhalen, herstellen; it. % cinhnlen (fig.) Naohliolzon, (holzle nach, nach-
geholzl) o. ww., in. h. later vellen, het hout later afhakken; it. vollende -, noj eenmaal vellen, navellen. Nachhorcbon, nachhören.
(horchtcnach.nachgehorchl en hörlennck, nachgeliört) o. ww., m. h. einer Sack, jemn. -, luisteren naar. Nachluilfo, v., z. m. hulp v„ die
|
|||||||||||||||||
|
Nac. 895
|
|||||||||||||||||
|
Nar,.
|
Nac.
|
||||||||||||||||
|
l.iler verleend wordt, bijstand ui., bij-
trerlien n. Naehhülflich, bijv. nw„ z. hnif-
licli.
Nachhurcn, (liurlc nach, nar.h-
gehnrl) o. ww., in. h.jenin, -, iems. on- |
nachgeklaflert) bedr. ww. Ilolz -, na-
vailemen; il. nog ecus vademen. Nachklagc, (-n) v. latere klaclil
v.; (Ucchlspr.) tegenklacht v., lcgen- eisih in. Nachklagen, (kluale nach, nach-
aetlayt) o. ww.. in. A. laler kingen, zich laler beklagen; (Kecblspr.) eene tegen- klacht indienen, een legeneisih instel- len: \'l.jrnui. -, iems. geklaag nabootsen. Nachklager, -in, (Kecblspr.)
legeueischer, tegeuklager in., legen* eischeres v. NaChklang, (-(e)s. mv. Nach-
klnnye) in., \'/.. Naehhall: (lig.) zwakke, flauwe herinnering v.; il. voortleven o. van den goeden naam. NachklatSChen, (klalschle nach.
imchijeklalschl) o. ww., m. h. jetnn. -, in de handen klappen achter; 2. bedr. ww. etir. -. naklel-eii. navertellen. Nachklatsoher, (schers, mv.
•scher) ie., Z. Klahcher. Nachklauban, {klaiMe nach,
narhgeklaubl) bedr. ww. uitpluizen, na- plui/.en, iiaklniven; 2. o. ww. vlierctw.- peiuzen, nadenken, trachten te ontwar, /.en. Nachkleben, (kickte <iach, nach\'
gekiekt) bedr. ww. laler aanplakken. Nachkleiden (sich), (kleidet
nach, nachgekleidet) wed. ww. jemn. • zich klecden als. Nachklempern,(A\'/emff»/e»ac/i.
nachyeklempert) o. ww., in. A., Z. nach\' klimpern. Nachklettem, [klellerlc nach
nachyeklelterl)o. ww., m. s. naklanlereii, uakliininen. Nachklimmon, (klomm nach
nachgeklommen) o. ww. onr., iu. s.jeinn -, nakliuimen, ni.klauleieu. Nachklimpern, (klimperle nach
iiachgeklimperl) o. ww., m. //. iems. ge- ui, geklep nabootsen; ein Sliickchen ««/ ilem Klaviere -, slecht naspelen. NaChklingen, (klany nach, nach-
gekliingen) o. ww. onr., m. A. naklinken nalrillen. Nachklirren, (klirrle nach, nach-
iieklirrt) o. ww., Z. nachktimpern. Nachklopfen, {klnpflenach,nach-
geklopt) o. ww., ui. A. icmn. -, naklcippeu. kloppen zoo als; 2. bedr. ww, den llunf. He Lellen -, nakloppen, nog eens klop- pen. Nachklügeln, (klügelte nach,
nachyeklilgell) o. ww., Z. imchgriibetn. Naohiknallen,(A«o///i\'««cA,/ior/i-
qeknalll) o. ww., ui. A. (van een schol), naknallen, weergalmen; l.jcm. mit einer l\'eitsche -, met de zweep slaande na- volgen; mit einer r\'linte -, een geweer afschieten achler. Nachknospen, (knosple nach.
nachgeknospt) o. ww., m. A. later knop- pen krijgen, nabntlcn; il. ecu tweede maal knoppen krijgen. Nachknüpfen, (knüpfle nach,
nachgeknüpfl) bedr. ww. naknoopen, la- ter knoopen, verbinden. Nachknurron, (knurrle nach,
|
nachgeknurrl) o. ww., m. h.einem Hunie
, het geknor nabootsen, naknorren; 2. jemn. -, knorrende volgen. Nachkomme, (•», mv. -n) m.
nakomeling, afstammeling m.: die -n, de nakomelingen, het nageslacht o., de na- neven m. ii\'V. K.iühkoramon, (kam nach.nach-
m-konmen) o. ww. onr., m. *. nakoinen, laler komen; dat teird nach -,dal zal nog nakomen, zal later komen; (flg.) jrms. Ilrfehlen -, nakomen, len uitvoer brcn- gen, volbrengen, in acht nemen, gehoor* lauien aan; seiner l\'/lichl -. nakomen, volbrengen; seinen Versprechunyen -, na- konien, \'er\'ullen. Nachkommensohaft,»., z. m.
uakouieliiigschap v., nageslacht o.
Nachkbmmiing, (-(c)j, mv.-e)
ui., Z. Nachkomme. Nachkónnen, (konnle nach,nach-
\'lekonnt) o. ww. onr., m. A. kunnen vol- gen. Nachkost, (-en) v. nagerecht,des-
serl o. Ngchköste, (-e«) v„ Z. Nach-
hochreil. Nachkosten, (koslele noch. nach-
lekoslet) lieilr. ww. mit dem Mande -, iiaproeveu, nasmaken; Celd -, nog kos- len. bovendien kosten. Nachkrr.cb.6n, (krachle nach,
\'lachi/Arachl) o. ww., m. h. (van den donder), naratclen, weerklinken, wcer- galiuen. Nachkrünkeln, nachkran-
ken, (krankelle nach, nuchyekrWnkctt
en krankle nach, nachackraiikt) o. ww. nog ziekelijk zijn, nog ziek zijn. Nachkratzen,(/.r«/.-\'cnorA,narA-
gekralsl) bedr. ww. nakrassen, krassen zoo als; 2. einen Kupfenlich -, nakras- sen, sleeht nagraveeren; il. im Halse -, (van wijn), prikkelen; 3. ein Sliickchen nuf der Ceige-, slecht naspelen, nakras- sen; 4. nog eens krassen, opnieuw kras- scu. Nachkreischen, (kreischle nach,
nachyekreisclil) o. ww„ m. A. jemn. -, nakrijschen, nasebreeuwen. Nachkritzeln, (krilxelle nach,
aachgekritzelt) o. ww., m. A. jemn. -, nakrabbeleu, hel gckrahhel nabnolscii; • iner Zeiclmung -, nakiahbelen, slecht ua teekenen, Naohkrümm9n,(*r«\'Mm/c nach,
nachgekrümmt) bedr. ww. krommen na,
laler krommen; il. krommen of huigen naar; 2. wed. ww. sich den Bergen -, (van rivieren),zich krommen,kronkelen, een bocht maken naar &, volgens. NacukUndigen, (kimligte nach,
nach\'ieknndigl) o. ww., L. aufkiindigen. Nachkunft, v„ z. m. nakomen,
laler komen o.; it. gevolg o.; 2. Z. ,V.icA- kommenschafl. Nachkünfcig, bijv. nw. toeko*
inencl .toekomstig. Nachkiinstoln, (künslelle nach,
nachgekünstelt) bedr. ww. kunstmatig nabootsen, met kunst of knnstig naboot- sen, namaken. |
|||||||||||||||
|
4021
|
|||||||||||||||||
|
knisclic leven navolgen, hoeiecrcn naar
lid vnnrliei\'lil van; (II. S.) die [remden Cnller -, aanbidden, «.ereeren. Nachhui, v., z. m. tweede weide
v., vuur ilc tweede maal afgrazen o.; 2. (krijgsw ) ncbterlinpilc v.; (lig.) aufdie • behullen, een »|\'i\'olljc voor ile» durst bewaren. Nftchhüten, (hülele nach, narh-
qeliïiiel) o. ww., m. A. nalioeilen, na- weiden. NachhutSCheil, (hulschle nach,
imchyehul-ckl) o. WW., in. A. vnlgen, achterna sluipen. NfcChimpfen, (impfle nach.nach-
ijeimpft) bedr. ww. naeulen, latui\' in- eiileu. Nachjagd, (-e«) v. vervolging v„
najagen o.; il. recht o., verjiltclil:iig v. om een misdadiger te vervolgen. Nachjagen, (jaglc nach, nachge-
iuyl) o. ww., ui A. najagen, narennen, vervolgen; (lig.) ih\'in Yergnügen -, g,re- lig, mei drilt najagen; 2. bedr. ww. die Huilde -, aanhitsen om te vervolgen. Nachjahr, (•(«)*, mi. -e) o. na-
jaar o.. Herfst in.; 2. Z. Gnadcnjahr, Wittireiijuhr. Nachjammern, (jammerte nach,
nachgejummerl) o. ww., m. A. jetnn,• , jammerend, schreiend, klagend volgen. it. icin. bewcenen; 2. najamiueren, iems. gejammer nabootsen. Nachjauchzen, (jauchslc nach
«achgejauchil) o. ww., in. A. jemn. -, jubelend, juichend volgen; it. najiiiclien, najnbeleii, hel gejuich nabootsen. Nachjuböln, {juhelte nach, aorA-
\'H\'jubett) o. ww., m. A„ Z. nachjauchzen. NfeChkalben, {kalkte nach, nach-
gekalkt) o. ww., in. A. nakalven, later blven. Nachkauen, (kaule nach, nich-
Sekaul) bedr. ww. nakanwen, herkau- «en; (fig.) jemn. clw. -, nakanwen, her- halen, nog eens vertellen. Nachkauf, (•kavf{e)i, mv.-kaufe)
m. nakoop, later gedane koop ra. NftChkaufen, (kaufle nach, nach\'
jekeuft) bedr. ww. later Iconpen, uakou- pen: 2. norA -, er bij koopew. Nachkenron, (kehrle nach, nach-
\'jekehrt) bedr. ww. later vegen, opvegen i. navegen, nog eens vegen; II. bcilr.ww. jemn. etui. -. navegen, vegen naar. Nachkeltern,(Af/\'ci\'\'eiia(.\'A.niifA-
qekellerl) bedr. ww. nog eens persen,
na persen. Nachkeuchen, {keuchte nach,
tarhgekewhl) o. ww., m. h.jemn. -, na- kuchen, het gekuch nabootsen; 2. ku- \'honde volgen. Nachklaftem, {klafterle nach,
|
|||||||||||||||||
|
Nar.
|
|||||||||||||||||||||||
|
896 Nac.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Nac.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Naehlauf, (-es, mv. Naehliufe) m.
(Dist.) tweede slooksel o., tweede bran- dewijn m. Nachlaufen, (Hef nach, nachgc
laufen) n. wvv. onr., m. s. naloopen, ach- ternaloopen, achtervolgen, op het spoor zijn;,7\'eni. sch lagen dass das l! lul naclilauft, dal hel bloed er uit komt: jemn. -, na- loopeu, zich indringen bij; den Madchen -, zoeken te behagen, naloopen. Nachlauschen, (lauschle nach,
nachijelauschl) o. ww., m. h.jemn. -, be- spieden. Nachlaut, (•(\')>, m». -e) m. na-
klank m. Nachlauton, (laulele nach, nach-
gelaulel) o. ww., Z. nachklingen, nach- hallen; it. einer Sache -, (van brieven) eensluidend zijn met, deuzelftlen inhoud hebben als. Nachleben, (leblc nach, nachgc
lebt) o. ww., m. h. leven na, overleven; die \'den, overlevenden, achtei blijvemlen, nakomelingen in. mv.. nakomelingschap v.: einem Htfehle -, naleven, navolgen, nakomen, zich gedragen naar; seinen Ael- lern-,hel voetspoor volgen van, de voet- stappen drukken van; II. o. zelfsl. latere leven o., leven o. hierna, toekomst v. Nachlegen, (legle nach, nachge-
legl) bedr. ww. Wu/i-.erbij leggen, bij- loen: (Tu\'iih.) een aflegger planten. Nachloiern (leierle nach. nachge-
leierl) bedr. wvv. gelijk een ander op de lier spelen; (fig.) de woorden van een ander herhalen, napraten. Nachleihen, (tu-h nach, nachge-
Hellen) bedr. ww. onr. nog leeneu; il. leenen zoo als. Nachlenkgarn, (-(c)s, mv. -e)
o. (Laken»,) kiioopilraad.hcchtdraad m.
Nachlese, (-n) v. (op het veld),
naoogst, tweede oogst in.; 2. nalezing v., nalezen o.; il. Z. Nuchlrag. Nachlesen, (lus nach,nachgelesen)
bedr. vv vv. onr. naoogsten, voor de tweede maal oogslcn; 2. eine Stelle in einem Buche -, nalezen, nazien; II. a.wn-.jemn. -. iems. lezen met de nogen volgen; 2. iem«. manier van lezen nabootsen. Nachleser, -in, naoogstcr, nale-
zer in., naleesslcr v. Naohlesuug, (-cn) v. nalezing v.
Nachleuchten, (leuclilcle nach.
nachgeleuchlct) o.ww.,m. h. naschitteren, naflonkcren; jemn. -, lichten, iem. met licht volgen. Niich 1 leforn, (lieferle nach, nach-
geliefcrl) bedr. ww. na leveren, bijleve- ren, later leveren, voltallig mnken. Nachliefemng, (-en) v. naleve-
ring, liijleveriug v. Nachlispeln, (Hspelle nach,nach-
geltspclt) o. wvv., Z. nach/lüslern. Nachlocken, (lockie nach, nach-
gelockl) bedr. wvv. einen Huml -, lokken om te volgen; (fig.) aanlokken, mede- sleepen. Nachloscn, (loste nach, nachge-
lost) bedr. ww. nalolen, nog eens loten; 2. inlossen. Ntichlosung, (-en) v. inlnssing
|
|||||||||||||||||||||||
|
~N§Ch.Va,cY\\0\\n,(l(irhrltrnarh,>mrh
gtldchelt) o. »\'»., in. h.jemn. -, glim- lacheude volgen; 2. den glimlach nabool- sen van. Nijchlachen, (lachte nach, nach-
gelacht) o. w», m. A. jemn.-, nalachen lachen "in ieni., die heengaat. Nachlallen, (lallle nach, nachge-
lallt) bedr. ww. jemn. elw. -, naslame- Icn, nawauwelcn; 2. o. »»., m. h. jemn. -,nastamelen,hel geslamel nabnolsen van. Nachlammen, (lammie nach,
nachgelammt) o. uw, in. h. (van scha- pen), later lammeren, later jongen of werpen. Nachlangen, (langle nach, nach-
gtlantjl) bedr. ww. opnieuw uitstrekken nog eens uitsteken; jemn. seinen Stock - toesteken, aanreiken. Nuchlass, (-cs, ni». Nachtasse) m
verpoozing v„ oponlboud, opliouileu o. ohne • arbeilen, zonder ophouden, zon- der verpoozing; (fig.) an • der tialur sterben, aan verval van krachten sterven; 2. nalatenschap, erfenis v.; 5. (vaneene schuld), vermindering,afkorting, betaling v. op; it. Z. Erlassung; -am I\'reise der Wauren, korting v., rabat o.; (van de straf), vermindering ». Nachlnsisen, (Hess nach, nachge~
lassen) bedr. wvv. Vermogen -, nalaten, achterlaten; die Kacligelasscnen, de over- blijvcnden; die nachyelassenen Erben, de achterblijvende erfgenamen; die nachgv lassenen II nlr\' Lessing*, de nagi\'hiten werken van Lpssing; (lig.) diese Sneue lisst einen guten Geschmock nach, heeft een goeden nasmaak; 2. (Jaclilw.) die Iliinde -, loslaten; nnch elw. Wasser -, laten vloeien; (Zoutz.) den Kessel -, we- der vochtig maken: ein Seil, eine Saile: ontspannen; den Zügel, «loslaten; (Zerw.) die Scholen, die Tuue -, vieren; (fig.) jemn. zu viel -, toegeven, Ie veel vrijheid veroorloven; roni Preise elw. -, laten val- len, afslaan; elie. ton einer Summe •, la- ten vallen, kwijtschelden, korten; II. o. ww. (van verbonden voorwerpen), be ginnen te wijken, loslaten, losgaan; (van de koude), verminderen, afnemen; (van den wind), afnemen, minder worden; (van ziekten, pijn), opliomlen. bedaren (van hartstochten),verkoelen;-ite Ficber afnemende koorts: lassen Sie inch nach, houd toch op, scheid toch uit; (Zoutz.) (van het zout), bezinken; lil. o. zelfsl. verpoozing, rust v„ ophouden o.; 2. kor ting, vermindering ».; (Gen.) verpoo- zin-\'. afneming V. Nachlassenschaft, (-en) »., Z
Kachlass. Nachlassig, (•er, -sl) bij», nw
nalatig, achteloos, verwaarloozeud, lui traag, week; it. vluchtig, oppervlakkig; •keil (mv. —en) v. nalatigheid, ar.htc loosheid, traagheid, weekheid, vluchtig ligheid, oppervlakkigheid V. Nachlassung, (-en) ». ontspan-
|
|||||||||||||||||||||||
|
».; it. -, srechl o. recht o. tot inlossing.
Nachlügen, (log nach, nachgeto.
gen) bedr. en o. ww. jemn. -, naliegen, evenzno liegen als; 2. elw. -, overliegen, eene leugen herhalen. Nachmaehen, (machte nach,
nachgemachl) bedr. ww. namaken, na- iliieu, naboolsen, navolgen, kopiëeren; jemn. elw. -, nadoen, bet voorbeebl vol- gen van, iels doen zooals; eine Huni- schrift -, namaken; Noden -, navolgen; nachgemachl, nagemaakt; 2. namaken. Nachraachor, (-chers, mv. -chcr)
m. namaker m. Naohmaeheroi, »., z. m. nama-
kerij »., namaken o. Nachmachung, »., Z. nachma-
dun; il, nauiakiiig, navolging, kopij v. Nacbmahd, (-cn) v.lweedeoogsl
in.; 2 nanogsl in. Nachmahen, (miihle nach, nach-
geniaht) o. ww., m. h. namaaien, voorde tweede maal maaien, nog eens maaien; it. later maaien; 2. jemn. -, iiamaaien, maaien zoo als. Naehmahleu, (mahlle nach,
nuchgemahlen) o. wvv. onr., m. h. na- malen, later malen; 2. bedr. wvv. Gelretdc -, nog eens malen. Nachmahlzeit, (-en) v. maa!-
lijd ui. van den volgenden dag; it. over- schol o. van den maaltijd, kliekje o. Nachmahnungsrecht, (-(e)s,
mv. -e) o. recht o. om een gefailleerden |
|||||||||||||||||||||||
|
80
|
|||||||||||||||||||||||
|
koopman na 5 jaar te manen.
Naobmalen, (malle nach, nach-
Qcnuill) o. ww., m. Ii, jemn. -, naschil- deren, schilderen naar hel voorbeeld van; i. bedr. wvv. ein Gemalde -, naschible- ren, kopiëeren; ein fclilerhafles Gemalde -, bijwerken; (fig.) eine Handschrift -, naleekeneii, namaken. Nach maler, (-/ers, m». -ter) w.
na-i luider, kopiist m. Nachmalig, bijv. nw. later, »ol-
gend. jonger, Z. nachherig. Nachmals, bijw. (gemeenz.) later,
vervolgens, in bet vervolg, sedert, van toen af. Nach mann,i-wi"n (c)«,mv.-i»iïn-
ncr) in. (hnjgsw.) achlerman, volg- man in. Nachmarkt, (-marlu(e)s, mv.
•miirkie) ui., Z. Nachinesse. Nachmarsohiren, (marschiric
nach, narhmarschtrt) o. ww.,m. h. mar- cheeien achter., N&chmast, (-en) v. tweede bc-
mesliug v.; 2. namest m.; (Scheepv.) verlengstuk o. van den mast. NaChmockern, (meckerte nach,
naihgemeckert) o. wvv., m. h. nahlalen, hel geblaat of geschreeuw ecner geil na- bootsen; 2. bedr. ww. etu: -, nublalen, na bierren. Nachmehl,(-(e).s)o.,z. m.zcmel-
eel o., km nel v. Nachmoiszoln, (meiszclte nach,
nachgemeiszell) \\teilr.viw.eine llildsaulc •• met den heitel bijwerken; it. noch etu: •< bij beitelen. N^chaaolkon, (melklenach,nach-
|
|||||||||||||||||||||||
|
ning, versla
|
99
|
pping ».; 2. vermindering
|
|||||||||||||||||||||
|
afneming, verzwakking ».
Nachlauorn, (lauerlenach, nach-
gelauerl) o. »w„ Z. auflauerm |
|||||||||||||||||||||||
|
Nht
|
||||||||||||||||||
|
Nar.
|
Nac.
|
|||||||||||||||||
|
897
|
||||||||||||||||||
|
ein Stückcken -, nafluilen, ook op de fluit
spelen. Nachpferch, (-(e)i, mv. -e) in. (van schapen), tweede perk o., Z.
I\'f ere h. NaChpferchen, (pferchle nach,
nachgepferchl) bedr. ww. naperken, later door schapen laten bemesten. Nachpflanzon, (pftanzle nach,
nachgcpllanzt) bedr. ww. planten naar hel voorbeeld van; it. later planten, bij- planlen, de ledige plaatsen inplanten. Nachpflastem, {pflaslerle nach,
nachgepflaslerl) bedr. ww.nastraten, bij- straten, het plaveisel herstellen; dvan. veicn, bestralen naar bet voorbeel2.pl 5. laler plaveien of bestralen. Nachpflüeken, {pflückle nach,
iiachgeplliiclil) bedr. ww. na iem. pluk- ken; 2. naplukkcii, laler plukken; 3. na- plukken, blijven plukken. NachpflUgen,(pflüglc nach,nach-
gcpflügl) o. ww., in. h.jemn. -, ploegen naar het voorbeeld van; 2. uaploegen, ploegen achter; 5. uaploegen, later ploe- gen; i, uaploegen, nog eens ploegen. Nachpfropfen, (pfropfte nach,
iiachgep/ropfl) bedr. ww. enten naar het voorbeeld van; 2. naenten, laler enten; \'). opnieuw cnlen; 4. bijenlen, nog enlen. Nachpfuschen, {pfuuhtt nach,
nachgepfuschl) o.ww.,m.h.jemn. -, na- knoeicn, knoeien zoo als; 2. bedr. ww. r/ir. -, naknoeicn, knoeierig namaken. Nachpfuscher, -in, naknoeicr
in., naknoeister v. NaChpilgem,(;ii/i?cr/cniir/i,Har/i-
gepilgerl) o. ww., in. h. den pclgrims- lochl ondernemen naar bel voorbeeld van; 2. als pelgrim volgen. N&0hpin86lll,(pi»!ftrenacJi,fl<ieA-
gepintell) beilr. ww. nakladden, kladden
naar het voorbeeld van; 2. bedr. ww. ein Gemalde -, nakladden. Nachplappem, [plapperle nach,
nachgeplapperl) o. WW., in. h.jemn. -, na- pralen, nahabbclen, iems. pralen of bab- belen nabootsen; 2. bedr. ww. e/r. -, na- praten, oververlellen. Naob.platten,(pJdf/e/«H(icA,nacA-
geplallel) bedr. ww. Drahl -, napletlen, nog meer pletten. Nachpochen, (pochte nach, naih-
gepnrhl) o ww., m. A. nakloppen, nog eens kloppen, opnieuw kloppen. Nachpoliren, (polirte nach,naek-
polirl) bedr, ww. napolijsten, later po- lijslen, nog eens polijsten. NftChpoltern,(po/\'c/enacA,nacA-
gepollerl) o. ww., m. h. jemn. •, leven maken, geraas maken zoo als; 2. al leven makende volgen; 3. ua iem. met geraas neervallen. Nachposaunon, (posaunle nach,
nachposaunl) o. ww., m. A. op de ba- zum of trompet blazen naar bel voor- bechl van; 2. op de bazuin blazende vol- gen; II. bedr. ww. nabazuinen; (fig.) publiek maken, verspreiden, uitbazuinen, Nachpr\'agen, (pragte nach, nach-
gepragl) bedr. ww. naslempelen, den stempel uainaken; 2. laler slempelen, 57 |
||||||||||||||||||
|
qemelkl) bedr. ww. eine Kuh -, namcl-
ken, laler melken; noch Mikh -, namcl- ken, bijmelken. Nachmcsso, (-n) v. tweede mis
of jaarmarkt, kleine jaarmarkt ».; 2. na- mis, nakermis v., laalsie dagen o. mv. van eene kermis of jaarmarkt. Naohrncsson, (mas: nach, nach-
gemessen) liedr. ww. onr. ein Feld -, na- ineti\'ii, ovcrmclen, nog eens opmeten. Nachmilch, v„ z. m. laler ge-
molken melk r. Nachmisten, (mislctcnach,nach-
gemistel) o. ww. later mesten, namesten. Naehmittag, (-(e)s, mv. -c) in
namiililag in., naiioen in. Nachmittiigig, bljv.nw. vanden
namiddag, namidilagsch. Nachmittaglich, bijv. pw. ii
den namiddag geschiedende.
Nachmittags, bij», des naniid
dags. Nachmittags-brod,(-4rorf(«).<
mv. -brode) o. vesperbrood o., avond
boterham v.; -gelaute o. namiddagsklok v., namiddagsgelui o.; •gottesdiensl in namiddags gndsdientocfening v.; -predi- ger m. predikant in., die in den iiamid- dag preekt; -predigl v. namiddagpreek v.; -ruhe v. middagslaapje, dutje o.; schicht v. (liergw.) werk o., taak v. voor den namiddag; -schlaf m., -schlii[- chen o., Z. •rulle; •slunde v. naunddag- uur o.; -wache v. (Zccw.) namiddag- wacht v.; -zcit v. namiddag m. Nachmitternacht, (-nachic) v.
namiddernaclit m. Nachraitternachtlich, bijv.
mv. nauiiddeinachtsch, na middernacht geschiedende. Nachmitternachts-stunde,
(•n) v. uur o. na middernacht;-*ei\'v. lijd m. na middernacht.
7$%Chmo&6lri,(modellenach,tiach-
gemodell) bedr. ww. navonnen, vormen naar. Nachmögen, (mochlenoch, nach-
gemochl) bedr. ww. onr. (gemeenz.) wil- len volgen of vergezellen. Nachmi\'thon, (mühle nach,nach-
gemnhl) o. ».,Z. naclihemühen (sich). Nachmünzen, (rnimzle naeli,
nachqemiinzl) bedr. ww. de iniint nama- ken; il. valsch geld maken; 2. noeA vichr Geld -, bijiiinnten, later munten. Nactimünzer, {•ten, mv. -zcr)
in. valschc munter m. Nachmüssen, (musslenach,nacli-
ijemussl) o. ww. onr., m. h.jemn. -, moe- ten volgen. Naohmustorn, (muslerle nach,
iiachgemnslert) bedr.ww.nog eens mon- sleren, voor de tweede maal nazien; 2. nog eens inspecteeren. Nachnuchst, bijv. uw. onmiddel-
lijk na het of ile(n) Ivvecde(n). Naehniihon, {nihle nach, nach-
gcniihl) o. ww., m. h. jemn. -, naaien op de manier van; 2. bedr. ww. nanaaien, naaien langs; it. nanaaien, later naaien. Nachnahme, (-n) v. (Hand.) ie-
rugbelaling, inhouding »., afhouden o. |
||||||||||||||||||
|
van verschotten of onkosten, verschot o.
Naehnehmen, (nahmnach,nach-
genommen) hcilr. ww. onr. laler nemen, vervolgens nemen, nog nemen; 2. (Hand.) urine Auslagen aufjem. -, verbalen, zich schadcloosslellen, zijne verscliotleii le- rugneinen. Nachncigon, (neigte nach, nach-
geneigl) bedr. ww. buigen naar, neigen naar, doen overhellen naar; 2. wed. ww. sich - nach clir., zich buigen naar. Nachnonnen, (nannle naeh,nach-
gcnannl) bedr. ww. onr. nanocnien, laler noemen; nackgenann/,nagenoemd, onder genoemd; 2. een naam herbalen, nanoe- inen. Naehnijthigon, (nölhigtc nach,
nachgenölhigl) bedr. ww. noodzaken, vcr- plichten, dwingen om Ie volgen; 2. later noodzaken, laler dwingen. Nachölen, [ölle nach, nacligcölt)
bedr. ww. laler olién, opnieuw olién. Nachordnen, (onhete nach,nach-
qeordnel) bedr. ww. (Ger.) eene plaals aanwijzen achler, doen volgen, in ile plaats doen treden; der Nachyeordnete, plnals- vervanger m. Nachpacht, [-pachl(e)t, mv.
•piekte) in. laler aangegane pacht v. Nachpachten, (paehlett nach,
nachgepaclilel) bedr. ww. laler pachten, nanachten. Nachpachter, (-lers, mv. ./er)
in. napaclilcr m, Nachpacken, (pochte nach, nach-
gepacht) bedr. ww. pakken zoo als.iems.
manier van inpakken volgen; etiv. -, nog eens inpakken; 2. wed. ww.sich jemn. -, iem. volgen, iem. achterna gaan. Naehpasson, (passie nach, nach-
qepassl) o. ww. jemn. -, Z. aufpassen; il. (Volkst.) lang wachten op. Nachpatachen, (patschle nach,
nachgcpalschel) o. ww., m. h.jemn. -,
|
||||||||||||||||||
|
04
|
||||||||||||||||||
|
spallen zoo als; 2. im Kolhe-, naplassen,
plassen na; 5. laler plassen; il. nog eens spallen of plassen. Nachpeitschen, (peiischtt nach,
nachgepeilschel) o. ww., m. A. met de
zweep slaan zoo als; 2. bedr. ww.jem. -, met de zweep slaan om te laten gaan, voorlzweepcii; il. later mei de zweep slaan.
N8Chpfahlen,(/i/\'\'i7i/\'e«<if/i,HcifA-
gepfahll) bedr. ww. nog eens slaken of
palen zetten; it. de staken of palen ach leruit plaatsen. N&Chpfand, (•{*)*. mv. Nach
pfindcr) o. napand, onderpand o. Nachpfandön, (pfandele nach,
nachgepfindel) bedr. ww. nog eens grij- pen. nagrijpen. NftChpfarre, [-n, mv. -n) m. on-
der eene hoofdkerk behoorenrie paro- chie v. Nachpfefförn, (pfe([crle nach,
nachgepfe/ferl) o. ww., in. h. laler pepe- ren; il. nog meer peperen. Nachpfoifen, (pfiff nach, nachge-
pfilfen) o. ww. onr., m. h.jemn. -, ua- lluilen. Huilen op de manier van; 2. later fluiten; 7j. jemn. -, na fl uilen, fluiten aan; |
||||||||||||||||||
|
Nac.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Nar.
|
||||||||||||||||||||||||
|
898 Nar.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Ihnen, geef mij spoedig bericht, lijdins,
schrijf mij spoedig; -en ton der Armer, lijdiug; jemn. • ton etu: geben, iem. he- richt geven van, berichten; 2. betrck- king, waarschuwing v.-.jcnin. eine - ge- ben, iem. eene waarschuwing geven; - an den Leser, waarschuwing, voorrede v., voorbericht, voorwoord o.; .sblatl o. ad- verlenlieblad o.; -(s)bnef m. advies, brief m. Na/chri0hten,(r/r/i/c/i\'iiarA,)uc*-
gerichlvl) bedr. ww. (Jachlw.) speuren; das Jagiheug -. nazien, herstellen; it. die Ticher, Curne -, spannen achter de drijvers. Nachrichter, (•<«•*, mv. tei) m.
beul. scherprechler in. Nachrichterei, (-en) v. ambt o., bediening v\\, recht o. van den beul,
scherpreclitersambt o.; 2. beulshuis o., beulswoning v. Nacbrichtlich, bijv. nw. iot na-
richt, lol waarschuwing; jemn. ette. - schreiben, schrijven om te waarschuwen, Ie onderrichten. Naehriechen, (rorA nach, nach-
qernchcn) o. ww. onr., ui. h.jemn., einer
Sache -, (van honden), naruiken, al rui- keude volgen; (van bloemen), een geur achterlaten. Nachrieseln, (ricselte nath,naeh- gcricsclt) o. ww., in. A. nasiroomen, na-
ruiscbeu;dem ï"Aa/e -, langs & stroomen. vlieten. Nachringen, (rang nach, nach\'
gerunyen) o. ww. onr., ni. A. worstelen als; 2. bedr. nvt. worstelen naar, zijn best doen om & te verkrijgen. Nachrianen, (ramt nach, nach\'
geronnen) o. ww. onr., in. s. stroomen naar, loopen naar; aw« einetn Fasse -,na- |
||||||||||||||||||||||||
|
Nachrechen, (rechte nach, nach-
gen-clil) o. ww., m. h. harken na, later harken; 2. naharken, voor den tweeder. keer harken; 3. harken naar hel voor- beeld van; II. bedr. ww. die lerslreuten Aehren -, bijeenharken. Nachrechnen, (rechnele nach.
nachyercchncl) o. ww., m.h.jenw,-, na- rekenen, rekenen naar bel voorbeeld van; 2. Ledr. ww, narekenen, nog eens uil- rekenen; «ir vollen -, wie tiele da sind. wij zullen eens lellen &; eine Bechnung -, narekenen, overrekeneu. Nachrechner, (-ners, mv. -ner)
in. narekeuaar, uaziener in. der rcke- uingen. Nachrechnung, (-en) i.,Z.nach-
rechtten; il. narekeniiig v.
Nachrecht, (•(«)«, mv. -e) o.
(Rcchlsw.) recht o., dat laler geldig
wordl; (lioschw.) toevallig, onzeker rechl o. Nachrcdc, (-n) v. narede, slot-
rede v„ slnlwoord o.; (Oer.) dupliek v.; 2. üble -, kwaadsprekendheid v., laster in.; in üble - [uilen, in opspraak konen; jent. in üble - bringen, leins. goeden naam bexwalken. Nachroden, (redele nach, nach-
gtrrdel) o. ww., Z nachiagen. Nachreder, (-s, mv. Kachreder)
in. kwaadspreker, lasteraar m. Nachredig, bijv. nw. kwaadspre-
keiid, lasterljjk. Nachredner, (-J,mv. Kachredner)
in. hij, die eene narede houdt. Nachregen, (-gens, mv. -gen) in.
naregen, opnieuw vallende regen in. Nachregister, (-slers, mv. sier)
o. tweede register, bijregisler o. ~NtiChreiahen,(rcichlc nach.nach\'
gereichl) o.ww., \'l.nachlangcn; 2. reiken naar, willen grijpen. Nachreifen, (reifte nach, nachge.
reilt) o. ww., in. h. later rijpen, later rijp worden. Nachreisen, (reis/e nach, naclf
gereis!) o. ww., m. s. jemn. -, nareizen, achterna reizen, reizend volgen. Nachreiszon, (riss nach, nachge-
rissen) o. ww. onr.,m.s. nog mcerscheu- ren; 2. bedr. ww. jemn. -, beensleepen, medeslecpeii; (Itergw.) die Slrossen -, wegnemen; eine Zcichnung -,naschctscn Nachreiton, (rilt nach, nachtje-
ritten) o. ww, onr., m. s.jetnn. -, narij- den, in een rijtuig of Ie paard volgen; (Hand.) fouten in een boek herstellen. Naohreiter, (-tcrs, mv. .ter) m.
narijder m., hij die in een rijtuig of Ie paard (ver)volgt. Nachrennen, (rannle nach, nach-
geranitl) o. ww. our., ra. s. jemn. -, na- |
||||||||||||||||||||||||
|
voorde tweede maal stempelen; 3. Geld
., valsch geld maken. Nachprallen, (pratllc nach,nach
geptaltl) o. ww., m. h. naspringen, weer opspringen. Nachprasseln, (prauelle nach
nachycprasselt) o. ww., m. A. nakraken later kraken; 2. met gekraak volgen; it. krakend vaneen springen. Nachpredigen, (predtgte nach,
naeliuefiredtgi) o. «rw„ m. A. napreeken, pre (di) ken naar het voorbeeld van; 2. aanreken, de preek herhalen. Naohpredigt, (-en) v., Z. A\'arA-
millnyspretigl. Nachpreisen, (priet nach, nach-
gepriesen) beilr. ww, onr. naprijzen, latei prijzen; il. blijven prijzen. Nachpressen, (pressie nach,nach-
gepressl) bedr. «w. persen naar liet voor- beeld van; 2. napersen, later persen; 3. Dapersen, nog eens persen. NftChprobe, (-n) v. tweede proel
tweede beproeving, naproef v. Nachproben, (proüle nach,naclt-
geprobi) bedr. ww. beproeven, toetsen naar het voorbeeld van; 2. naproeven, na toetsen, later toetsen. Nachpiirschen, (partehte n.cA,
nachgepiinchl) bedr. ww. het wild na
jagen na een ander; it. het Im-rli nog eens i (jatten. Nachpurzeln, (punctie nach
|
||||||||||||||||||||||||
|
85
|
||||||||||||||||||||||||
|
ntchgepurzi-ll) o. ww., m. h. uabuilelen
2. jemn. -, buitelen op. NachputzeniSich),(pn/;/e nach,
nachgepulsl) wed. ww. zich opschikken
ua8r het voorbeeld van iern.; 2. zich op- nienw opschikken. Nachqucllon, (quoll nach, nach-
gtquolten) o. ww. onr., m. h. naborre- len, later opborrelen, opspringen; 2. op- nieuw borrelen; II. bedr. ww. llohncn -, doen zwellen. Nachrasen, (rasle nach, nachge-
rast) o. ww., in. h.razen na.irieins. voor- beeld; 2. razende volgen, achterna razen. Nachraub, (-(e)«, mv. -e) m. la-
tere roof in.; il. herhaalde rooverij v.; 2. halen o. van den achtergebleven buit. NaChrauben, (raublc nach,nach-
gerauhl) o. ww., m. h. rooven. stelen, pluiiilereu naar hel voorbeelil van; \'2. Ia- Ier rooven; 3. nog meer rooven. Nachrauch, (•(«)*) m.,z. m. ge-
not o. der vruchten van een gcuieslen akker van een overleden dorpsgccstelij- ke, op welke de erfgenamen aanspraak hebben. Nachrauchern, (r&ueherle nach,
nachgeraucherl) bedr. ww. later parfu- meeren; 2. opnieuw parfumeeren, nog meer welriekende maken; 3. parftimce- reu naar hel voorbeeld van. Nachrauin, (-ranm(e)s, mv. -rdu-
me) in. afbraak m., puin o. Nachraurnen,(ra\'um/ena<:A,«atA-
yerauml) o. ww., in. h.jemn. -, schik* keu na, opruimen na; 2. uedr. wvt.jcmn. das Zmimcr -, de kamer opruimen. Naohrechen,(-rA»n.?, mv. •chen)\\
ui. nahark, groole bark v. |
||||||||||||||||||||||||
|
0
|
||||||||||||||||||||||||
|
stroomen, blijven stroomen, loopen.
Nachriss, (-es, mv. -e) m. tweede
schets v., tweede ontwerp o.; 2. nage- leekendc schels, kopij v. Naahrollon, [rolllt nach, nachge-
rolll) o. ww., in. h. rollen na; dein Blilze , (van den donder), rollen na; 2. bedr. ww. achterna rollen. Nachriiehtig, bijv. nw dement,
in slechten naam slaande; etw. -es ton jemn. sagen, kwaad spreken van. Nacliriicken, (riekte nach, nach-
gerückl) o. \\\\k., in. *. mil einem Sluhle -, naderbijschuiven; einem llcere -, na- rukken, natrekken, achtervolgen,2. bedr. ww. doen volgen. Nachrudern, (ruderie nach,nach-
gerudert) bedr. ww. achternaroeien, al roeiende volgen. Kaohruf, (-{e)s) m., z. m. naroe-
pen o.; 2. afscheidswoord, vaarwel o.; 3. \'L. Naehruhm. Nachrufen, (rief nach, nachgcrU\'
[en] o. ww., m. h. jemn. -, naroepen, roepen om te komen; II. bedr. ww. er rief Hun noch einen Crus; an dich nach, hij riep hem & na; 2. het geschreeuw na- bootsen, naschreeuwen;3.naschreeuwen, hel geschreeuw herhalen. NuchrugO, (-n) ». opzettelijke be-
schuldiging v., uilgesproken vonnis, later |
||||||||||||||||||||||||
|
B2D
|
||||||||||||||||||||||||
|
reiiueii, nasnellen; (lig.) dem Glacke -,
nalonpcii, najagen. Nachreue, v., z. m. naberouw, te
laat berouw o. Naohrieht, (-en) v. bericht, na-
richt o., tijding t„ nieuws o., waarschu- wing, onderrichting, inlichting \\.;jemn. • geben, bericht geven, onderrichten, in- formeeren; geben Sie roir bald - ton\' |
||||||||||||||||||||||||
|
N.-..-
|
Nar
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
K\'.)9
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
uitgesproken vonnis o.; 2. laler berouw Nachschallen, (schallle nach,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(van takken), na elk. uitschieten, oilko»
men; ein liceig schoss dem andem nach, Ie cene tak kwam na den anderen uil; III. bedr. ww. Geld -, bijscbielen, er bij voegen, eeue nieuwe storting doen; den Hesl einer Summe -, bijpassen; IV. o. zelfsl. (Art.) schieten o. naar kleine prijzen. Nachschiiïon, (schiftte nach,
nachyeschifll) o. ww., m. h. achterna va- ren; 2. bedr. ww. IVauicn -, te scheep nazenden; sicli elu: - lassen, te scbeeji laten volgen. Naohschimmor, (-meri, mv.
ia) m. weerschijn m., Z. Rachglanz.
Nachschimmern, (tchimmerlt
nach, nachgeschimmerl) bedr. ww. weer- kaatsen, een weerschijn afwerpen. Nachschirrhaken, (-kens, mv.
•ken) in. (Touwsl.) ijzeren sleelhaak m. Nachschlag, (-schlag(e)s, mv.
•sahldgc) m. tweede slag, volgende slag, naslag m.; .Mn/, slolnoot v.; (Nat.) Z. li\'icksehlag; (lioschvv.) Z. fiachhau,!sach\' hieb; (van cene innnt), verkeerde slem- pel, valsche stempel ui.; dicse Mtinze isl ein -, is nagetiiaakl, valsch, Naoh3chlagehaken,\'-/.vH.(,mv.
-4c») ui. (Touwsl.) vvarlelhaak in. Nachschlagen, (schlug nach,
nachgeschlagen) bedr. en o. ww. onr. naslaan, slaan op de wijze van; 2. slaan naar, willen slaan, trachten te slaan, la- ten slaan; it. nog slaan, meer slaan, na- slaan; den Hall -, naslaan: (Mn/.) eine Nole -, een toon die de maal voorafgaat doen volgen, eine Miinze -. naslaan, na- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. over eene beleediging. nachgeschalli) \'t. nach
|
13
|
hallen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\'N^ChliXgen, (rügle nach, nachge- NftChSCharron, [scharde nach,
rigl) bedr. ww, laler beschuldigen, »er- naekgetckarrl) o.ww., in. //. nascharre- oordcolen, berispen, slralleii. len, scharrelen, krabbelen naar bel voor» Nachrukm, (-(e)s) 01.1 <:• n». beeld Tan; 2. later krabbelen; 3. im San-
roem in. lol bei nageslacht overgegaan,\\de -, nakrabbelen. achtergelaten goede naam, naroem m. Nuchschatten, {•lens, mv. -tcn) Nachrühmen, (rühmle nach, ra. teruggekaatste schaduw v., slagscha-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
duw, volgende schaduw v.; il. schaduw»
beelil o |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nachgernhmi) bedr. ww. jemn. ein: •
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verspreiden lol lof van, tnl eer van ietn.
iels zeggen: Jas muss man ihm -, datj TTachschatzen, (schülzte nach,
moet men hem lot zijne eer nageven. Inaehgeschalzt) bedr. WW. ein. -, scbal-
Naohruinpcln, (rnmpelle nach, ten, waardeeren naar hel voorbeeld van;
naehgemmpeU) o. ww., Z. naehpollern. 2. laler schatten, naschallen,3. opnieuw, NaChrunde, (-n) v. (Krijgsw.) voor de tweede maal schatten, her-
kleine ronde v. schatten. Nachrupfen, (ru/\'/)i\'nar/i, nai\'A-i Na\'.\'hschaucn, {schautc nach,
gerupfl) bedr. ww. later uillrekken, noflnachgcschaut) o. ww., Z. nachschen. uittrekken, uitrukken. Nachschauer, -in, naziener, in- Nachrutschcn, (rulschle narA.\'specteur m., inspeclrice \\., bij, zij, die
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
oo/iel
Nachschaumen,(si7i(ïnm\'cnai//
nuchgeschuuml) o. ww., in. ft. uaschui- men, laler schuimen; \'2. jemn. -. schui- niende volgen. Nychscheiden, (schied nach.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
chgerutscht) o. »w„ m. s. zich voort*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sleepen naar liet voorbeeld van; 2. ach-
Icruaslepen; il. slepend volgen, Nachsaat, (-en) v. tweede zaad o.;
il. nazaad n. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^,<11.11>?<IV11, ^OUUL IIUlll, „«„..f,,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
<iicl) o. ww., in. h. zaaien iiaarlicl voor- \\uacbgeschiedcn) bedr. ww.our., Z. schci-
lioeld van; 2. voor de tweede uiaal zaaien; I den; 2. o. ww. een doode volgen, ook il. later zaaien, nazaaien. sterven. Nachsage, v., Z. Kachruf. Nashschein, (•(«)». m«. -e) m.
NftChsagen, {sagle nach, natAoe-lnaschyii iu.. laatste schijnsel o., Z.
sagl) bedr. ww. ein Wort -, nazeggen,\'.ftachglanz. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
h
|
0462
|
erhalen; das möcltte uit ihm nicht -, Nachscheilieil, {schtcn nach,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dal zou ik hem niel gaarne nazeggen;\\nuhgesehienen) o. ww. onr., ui. h. een
jemn. ctte. -, in vertrouwen op iem. na-I schijnsel achter zich werpen, vertellen, op iems. rekening navertel" Nachschelten,(v(7n/// nach,nach- len; 2. man sagl ihm nach, dost, men\\gcschotlcii) o. ww. onr., m. h. jemn. «, zegt hem na, men zcgl van hem dat &; schelden naar hel voorbeeld van; 2. na- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
maken, uastc
|
4874
|
mpeleii; (."// -, valsch g \'ld
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
maken; II. o. ww., m. h. cinem Gang -,
iloen volgen; it. verder uithakken; in den lllichcrn -, naslaan, bladeren; schlagen Ste Seilc 25 nach, zie eens op bladzijde 25; 2. in. s„ Z. nacharten. ïvTachschlangeln (sich),
(schlangelte nach, nachgctchlangell)vieA. ww. kronkelend volgen;2. (van een weg &), kronkelen achter, slingeren achter. Nachschloichon, (tchtick nach,
nachgeschlichen) o. ww. onr., in. s. naslni* pen, heimelijk volgen; jemn. -,nasltiipen, ter sluik volgen. Nachsehleicher, (•««*», mv.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lemn.
kwaadspreken \\an; jemn.elu: zum Uuh-
me -, Z. nachruhmen; das icird ihm kein Mensch -, niemand zal er hem een verwijl van maken. |
| schelden, de schel 1 woorden bei halen.
NachSChenken, (scheukte nach,
nachgetchenkl) bedr. wn.jcmn. eltc. -,
later schenken,nog leu geschenke geven.
Wachschicht, (-en) v. (Bergw.)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nachsalzen, (salzie nach, nachge- nawerk o., buitengewone taak v.
saki) bedr. ww. opnieuw zuultn, pe- NacllSChichten,(si:Ai<7i/e/enu</i,
kelen, nazoulen. later zouten. \\nachgesehichtcl) bedr. ww. u|> elk. Ieg-
Nachsammeln, (tammelte nach, igen, in la;eu leggen naar liet voorbeeld
uachgesammell) bedr. ww. plukken,ver- van; 2. laler op elk. leggen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nachschicken, (schickte nach,
nachgeschickt) bedr. ww. jemn. seinc Klcider -, nazenden; 2. jemn. einen Bo- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
/.hmeien, inzamelen naar het voorbeeld
van; 2. laler inzamelen; II. wed. ww
sic/i -, laler bijeenkomen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nachsainmlcr, -in, hij, zij die\\len -, nazenden, achlernazendcn.
later verzamelt. NaChsohiebeu,(.vt\'ioo««c/i,naiA-
Nachsammlung, (-en) v.latere^gttehoben) bedr. en o. ww. naschuiven,
verzameling \\. achlernaschuiven; 2. (Bilj.) «looien, bil-
Nachsatz. (-salzes, iuv.-wi(:t) m. jarlen; jemn. au/ der Kcgelbahn -, wer-
(Spraakk.)\' twttede gedeelte o. van een [pen na; seine Kugeln -, de kogels weer
voorstel, nazin m., besluit o.; (lied.) ge- opnemen; 3. Z. iïachschub.
volg o.; 2. bij het aanleggen van een dijk Nachselüolcn, (schielle nach,
aQoopen o. van het water; ö.(Sp.) laleroInachgeschietl) o. ww., nj. h.jemn. -, ter
inzet, tweede inzel m. jslmk nazien, mei schele oogen volgen.
NaCbsauern, (sauerlenac/i,nach-i N&chschieszen, (scltoss nach,
gesauerl) bedr. ww. den Teig -,nog meer nachgeschossen) o. ww. onr., m. h.jemn.
-, schieten op de wijze van; 2. na ieru.
schieten: 3. bedr. en o. ww. jemn. -, naar iem. schieten, op iem. schieten, later schieten; jemn. eine Kugel •, afschieten |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-c/itr)in.spion, verspieder m.; 2. (Knjgs-
w.) achterblijver ui. Nachschleifen, (schliff nach,
nachgcschliffen) o, ww.onr., m. A. naslc- pen; -d, slepend; II. (schle-fle nach, nachtjeschlei(l) bedr.ww. ein A7eirf-,na- slecpen; (Muz.) eine A\'o/e -, aanhouden; 2. o.eu bedr. vv.jcmn. -, slijpen op de wijze van; it. laler slijpen; il. nog eens slijpen, naslijpen. Neohschlenkern, (schlenkerte
Naehschloppon, (ichleppte nach,
nachgcschleppl) bedr. ww. naslcepen; den Fusz -, nasleepen; (Zeew.) ein Schift -, sleepen, op sleeptouw hebben; (Og.)/<m. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
g
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
49
|
naar; II. jemn. -, (vau een valk &), zich
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
storten op, vliegen naar; (van ineiischen),j
toeschieten naar; 2. (van zaken), vallen eveneens vallen, navallen; 3. tinander - |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nac.
|
|||||||||||||
|
900 Nac.
|
Nac.
|
||||||||||||
|
nachgeschnillen) o. en bedr. ww. onr.
jemn. -, snijden op de wijze van; 2. na- nijden, voortgaan met snijden; 3. noch Brad -, nasnijden, besnijden; 4. cine of einer Zeichnung -, nasnijden, nagra- veeren. Nachschnitt, (-(e)s, mv. -c< m
Z. tmchsclinetden; 2. nagesnedene o. Naeh8chnitze(l)n,(«c/mi7z(e/)/e
nach, nachgeschnilz(el)l) bedr. ww. na-
snijden, nasli\'ken, nagiaveeren; 2. naai een model snijden. Nachsehosz, (-en, mv. -en) m,
laat nitspruitsel o., late scheut T.; 2. Z iïachstruer. NaCbschOSSen, (schossle nurh,
nachgeschosst) o. ww., Z. nachschicszen (van takken). Nachschreiben, {schrieb nach,
nachgeschrieben) i\'. en bedr. ww. onr. jemn. -, schrijven op de wijze van, iems. schrift namaken; 2. eine Vorschri/i -, naschrijven, kopiéeren, overnemen; 3. ;«hii. -, schrijven wat iem. opgeell of dicteert; einePrcdigl-, opschrijven: nach- geschricbene lief te -, dicteersch riften; 4. •chrijven naar, schrijven (aan een af- wezige); 5. naschrijven, later schrijven; 6. nog eens schrijven wal men geschre- ven beeft. Nachschreiber, (-bcrs. mv.-ber)
m. naschrijver, afschrijver, kopiist in.: 2.
Il ij, die schrijft wal hem gedicteerd wordt; it. secretaris, stenograaf m. M"aoh.8oh.reien,(sf/irieiiorA,iiac*-
grschncn) o. ww. onr., ril. h. nasi:hreeu-
vven, schreeuwen op de wijze van; 2. later schreeuwen; 3. bedr. ww. jemn. Schimpfwnrler -, achtcriiaschreeuwen. Nachschroiten, (schritt nach,
narhyeschrillen) o. ww. onr., m.s.jemn. -, even deflig slappen als, naslappen; 2. mei afgemeten treil volgen. Nachschrift, (-en) v.nagcschrc-
vene o., kopij v.; 2. naschrift, posl- scripliiin o.; 3. wat geschreven is naar hel gedicteerde. Naahschroton, (schrolele nach.
nachgeichrolel) bedr. ww.later fijnsla<n- pen: 2. nog fijnstampen. NaCbsohroter, (-lers, mv. -ter)
in. hij, die fijnstampt; 2. (werktuig),vij- /.el m. NaohSChub, (-(e)s) m.,z. m.(in
het kegelspel), tweede werpen o,, tweede worp ui.: 2. Z. Vnlerstiitzuiig. NaCbschur,v.,z. m. tweede schc-
rinit v. Nachschtiren, (scnMe nach,
nachgesch&rl) bedr. ww. das Feuer -, op- porren, opstoken; noch ein wenig -, nog brandstoffen bijleggen; (fig.) den Zwist -, aanstoken, aanhitsen. NachSChÜrfen, {schurfte nach,
nachgeschürfl) bedr. ww. later afschrap- pen; it. nog meer afschaven, afschrap» pen; (liergw.) de groeven, die reeds ge- inaakt zijn, weer gaan uitgraven. NaChsCbuSS, (schasses, mv.
schiisse) in. tweede schol,naschol ,laal-
slc schot, schot o., dat na een ander
volgt; 2. tweede storting v., nieuwe in-
|
|||||||||||||
|
überall -, medesleepen, medenemen, 2.
o. ww. naslepen; ihr Kleid schleppt nach, sleept: 3. wed. ww. sich -, met moeite volgen, Nachschlepper, (•per»,mi.-ptr)
m. (Krijgsw.) Z. Sachzügler. Nacbschleudern, (schieudatc
nach, nachgeschteudert) bedr. en o. ww. jetnn, -, naslingeren, slingeren op de wijze van; jemn. etw. -, icm. iets toe- slingeren. sli:igercn naar, werpen naar. Naclischlioszen, (schloss nach,
nachgeschlossen) o. ww. onr., ni. k. bo- sluiten naar het voorbeeld, op de wijze van; II. bedr. ww. later besluiten; \'i.eine Thüre -, achter zich sluiten, later sluiten. Nachschluehzon, {tehluchile
nach, nachgeschiuchzt) o. ww., m. h jemn. -, snikken op de wijze vnn,nasnik- ken; 2. snikkend volgen; 3. met snik- ken volgen; II. bedr. ww. achlernasnik- ken, snikkend toeschreeuwen. Naehschlüssel, (sets, m». •»«/)
in. dubbele sleutel m.; 2. valsche Bleu- tel in. Nachsohmaek, (-(e)s) m., z. m.
nasmaak IU.
Nachschmaus, (•«», m». -e) m.
naleest n„ naprei v.,overgebleven maal o
Nachsehmauson, (schmauste
nach, nachgeschmaust) o. ww. zich aan
hel overschot van het maal Ie goed doen; 2. later feest vieren, later eten. Naohschmockon, (schmeckte
nach, niich\'jischmeckt) o.ww.,m.A sma- k-.-n als, den smaak hebben van: 2. een nasmaak hebben; 3. e/w.-, proeven, sma- ken naar; dem Muskaleller -, naar mus- kaatwijn smaken. Naohschmerz, (-ens, mv. -en)
m., Z. Nachweh. Nachschmerzen, (schmerzie
nach. nachqeschmerzl) o. ww., in. A. sa- pijn veroorzaken, later pijn of smart ver- oorzaken. Naohschmottorn, (sekmetterte
nach, nachgeschmellerl) o. ww.. m. h. onder het vallen veel geraas maken; 2. bedr. ww. jemn. etie. -, loesmakken. met eeraas smijten naar. Naohschmieden, (schmiedete
nach, nachgeschmiedet) bedr. ww. na- smeden, smeden naar de wijze of naar het voorbeeld van;2.bijsmeden, nog smc- den, later smeden. Nachschmieren,(.«f/iim>r/enucA
nachgeschmierl) o. en bedr. ww. smeren,
besmeren op de wijze van; (dg.) elic. - nakladden, slecht kopieeren; it. later be- smeren of snieren. Nachschmierer, -in, (fig.) na-
kladder in., nakladster v. TH&eÏLSChmitzen^schmitMenach,
nachqeschmitzl)o.\\\\\\v.,Z.nachschmieren. TH%ohsahTXXOllen,(sclimolltcnach
nachgeschmollt) o. ww., m. s.jemn.- napruihin, het pruilen nadoen; 2. later pruilen, blijven pruilen. Naehschnattern, (schna\'.terlc
nach, nachgtschnatlcrt) bedr. ww. na- kakelen, nakwebbelen. Nachschneiden, (schniii nach.
|
leg m.; 3. bijbetaling, bijpassing ».; i.
bijkomende belasting v.; 5. (Wijng.) tweede persing v.; (Bak.) tweede word m., tweede schietsel o. H"aobschÜtteln,(sf/ii!i/e//e nach.
nachgeschfillell) o. en bedr. ww. iems. schudden nadoen; it. later schudden, «eer schudden, naschudden; cinen Baum -, voor de tweede maal schudden. Naehschütten, (schaiieic nach,
nachgeschüllel) bedr. ww. bijstorten,bij- gieten. Naehschwanze(l)n, (schwan-
z(cl)\'c nach, narhgeschuanz(el)t o. ww.,
in. h. jemn. -, kwispelslaarlend volgen. Nachschwarm, (-(e)s,mv./VarVi-
schudrme) m. tweede bijenzwerm m. van een korf. Nachschwarmen, (schudrmle
nach. hachyeschwarmt) o. ww.,m.n.(van bijen), later zwermen, nazwermen; (lig.) jemn. -, zwervend volgen, nazwermen; allen Verqnilgungen, -, najagen; jemn. -, mei geraas volgen. Nachschwarzen,(scnir<ïr.Ti*e nach.
nachgeschtclrzt) o. ww., in. h. (Schild.) zwarter, donkerder worden; 2. bedr. ww. eene nieuwe laag zwart opleggen. I>Tachschwatzeri,(sc/i«\'o(j/e nach,
nachyesr.hivaltt) o. en bedr. ww. (ge- meenz.) jemn. -, napraten, nahabhelen, praten zoo als; ein Mahrchen -, naver- tellen. Nactaschwatzer, (-izers, mv.
•Izer) in. napraler m. Nachschwcben, (tchwtbte nach,
nachgeschwebl) bedr. ww. nazweven, zwe- vend volgen. Nachschwimmen, {schwamm
nach, nachgeschwommen) o. ww. onr., m. s. jemn. -, nazwemmen, zoo zwemmen als; 2. nazwemmen,zwemmende volgen. l>Iachschwingen,(sc/iieananac/t,
nach-icschtntngen) bedr. ww. onr. nawer- pen, werpen zoo als: jemn, ttw. -, ach- lerna werpen; 2. wed. ww. sich -, na- snellen, achterna ijlen. H"achSCh.WÖren, (schicur nach,
nachgescluvoren) o. en bedr. ww. onr, iemn. -, zweren naar het voorbeeld van; cinen Eid -, na/weren,nazeggen; 2.jemn. ••/«•. -, nazweren, zweren wat iem. ge- zivnren heeft; 3. later zweren, later een eed doen. Naohschwung, (-(c)s) m., z.m.
latere vlucht, latere verheffing v. Nachsegola, (segelle nach. nach-
gesegeit) o. ww., m. s. nazcilen, achterna zeilen; (IK\'., gemeen* ) jemn. -, in den dood volgen, sterven na. Naehsohcn, (sak nach. nachge-
sehen) bedr. ww. onr. nazien, met de oogen volgen; (fig.) (na eene voorbij ge- gane gelegenheid), zien wat er te doen is; it. jemn, ettc. -, vergeven; -rf, Z. nnch- sichlig; 2. zien, nazien, onderzoeken; ich icill -, nb d/\\ ik zal eens zien &; sehen Sic nach, wie riet Uhr es ist, zie eens hoe laat hel is; sehen Sie ein ie;nig nach, zie eens even. kijk er eens; eine Rechnung-, nazien, onderzoeken; II. o. zelfst. toege- vendheid v.; das - eon elw.haben, bedro- |
||||||||||||
|
Nac 901
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nar
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nac.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gen, teleurgesteld zijn in zijne \\er\\vacb-
tiugen. NaChsohcr, (-liers, inv. -Aer) in.
naziener, inspecteur v.; it. berziener in. Machsebnen (sich), [teknie
«ach, nachyeselinl) wed. ww. jemn., ciner Sache -, \\ urig (erlangen ie volgeu. N%ChseigOrn,{seiyeitcnach,nach-
geseiyert) bedr. ww. (Ilergw.) iiit/.ijgen. afdrijven. Nachsein, (uur nach,nachyeicesen)
ü. ww. uur. (geineeuz.)/emn.-,ieoi. ach- terna zitten,op de hieleu zijn van, dicht* bij zijn, evenaren. N&chsendon, [sandle nach,naeh-
yesandt) bedr. ww.our., Z. nachschicken. Naehseiiken, [senkte nach,nach~
gesenkt) bedr. ww. jem. in die Cru/I -, "uk l.ili\'ii dalen in; l\'/alile -, nug inslaan; it. later inslaan. Nachsetzon, [selzte aach, nuch-
geselll) o. ww., m. h. zetten, plaal- sen, schikken naar hel voorbeeld van; it. op de wijze van, \'/,. setzen; er selzte mir über den Craben nach, hij sprong even als ik over de sloot; jemn. -, nazei* lei], vervolgen; jemn. im Spitte -, denzelf- den zcl ilin u als; II. bedr. ww. achter- aan zeilen, een minderen rang geven, terugzetten, lager zeilen; in der Schule iiacliyeselzt werden, verlaagd, achteruit- gezel «orden; jemn. im Ganlprozesse -, rangschikken na; (lig) eine Perion, eine Sacheeiner andera -, minder achten, la- ger schatten; 2. later zeilen, plaatsen leggen, planten; 3. nazelleu, naplaalseu, |
bootst; 2. (Sp.) tweede speler in., ach-
lei hand v. Nachspornen, (spornle nach,
nachgespornl) bedr. ww. de sporen ge- veu en doen voortgaan; (lig.);em.-,aan- sporen, aanvuren, aanzetten. Nachspötteln,nachspotten,
[spvlleltenach, nachgcspöllelt en spotlelc nach, nachgespollet) o. ww„ m. h. na- spoticn, spotten naar liet voorbeeld van; \'2. jemn. -, met spotternij vervolgen, be- spolten na zijn vertrek, spottend vcrvol- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nachsichtlich, [-er, -st) bijv.
BW. toegevend, geduldig. Nachsichts-brief, (-(e)s, inv.
"e) m. respijtlirief in.; -lag in. respijt dag ni., Z. Nachsichl (Hand.). Nachsicht(s;voll, bijv. nw. vol
loegeveudheid, zeer toegevend. Nachsickern,(sie/,t\'i7e«af/i,«ueA-
gesickerl) o. ww., Z. nuchliopfeln.
ïiachsilbo, (-n) v. (Spraakk.)
achtervoegsel o., bijgevoegde lettergreep, eiudletlergreep v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nachsirigen, [tang nat h, hui hg» gen; 2. op eene spottende manier nama-
sungen) o. ww. onr., in. h. nazingen.hcl\'keii, bespottelijk mr.ken, parodiëeren. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gezang nabootsen; 2. zingen na; .
|
. jemn.
|
Nachspöttor, (-/e-4,mv. -ter) ra.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
-, nazingen, hetzelfde zingen als.
Nachsinken, («uut nach, nach-
gesunken) o. ww. onr., ui, t. nazinken, later zinken, later inzakken.
|
ihij die iels bespottelijk namaakl, paro-
[dianl in. Naehsprochon, (sprach nach,
\'.nachyesproche\'i) bedr. ww. onr. Worlc, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nachsinnen, (sann nach, nacAje-luaspreken. napraten, letlcrlijk herhalen;
simneit) o. ww. onr., ui. h. einer Suche -,\\die Schmatiungen jemt. -, nazeggen; II. o. nadenken over, overpeinzen; i(ber elw. -, vvw., m. h.jemn. -, napraten, zeggen wat \'/.. nnclideiiken. hij gezegd beeft; 2. jemn. -, iems. ma- Nachsitz, (-(e)s,inv.-e) ui. tweede|uier van spreken nabootsen, napraten,
plaats v., tweede rang UJ.:2. - der Witt-\\ Nachsprecher, -in, naspreker, uen, woning, wijk v., die door wedu-liiapraler m., napraalsler v. wen graiis bewoond wordi. Naohsprecherei, v. onopboude- Nachsitzen, [tats naeh, nuclige-ilijk napialen o., zucht v. om na te pra-
si-ssen) o. ww. onr., m. h. de tweede ten, napialerij v. plaats hebben, de volgende plaats heb-! WaClisprengen, (sprengte nach, ben; \'1. zitten na. achter. \\naehyesprenyl) o. ww„ m. s.jemn.-, Nachsitzung, (-e«) v. buiteuge-lnaspringen, in galop volgen.
woiik zitting, tweede zitting v. Nachspreizen, (sprcizle nach, Nachsollen, (sollle nach, nach\'\\naehgespreizt) bedr. ww. nogonderschra-
gesnlU) o. ww. onr., in. k. (genieenz.) gen, andere steiinpalen zeilen, opnieuw verplicht, genoodzaakt zijn te volgen. oiiderschragen. Nachsommer, (•mers, inv.-mer)| Nachsprieszen, (spross nach,
iu. nazomer ui., laalsie gedeelte o. van\\mchyesprossen) o. ww. onr. (van lakken), den zomer. later uitkomen, uitschieten. Nachsorge, (-«) v. zorg, be-j Nachspringen, (sfraiij nach,
zorgdlieid v„ die uien later gevoelt, be- nachyesprungen) o. ww. onr., m. ». na- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
naleggeu, iiapla
|
76
|
nteu; liaume, l\'/lanzen -,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
nog planten; noch eui Wort, cinen 1\'uitkl
-, bijzetlen, nog zetten; (liergw.) Erz -, nog bijdoen, nug bijvoegen; (Gei.) einen Krüen -, in de plaats stellen; (lig.)nichts nachzuselzeu haven, \'/.. zuselzen. N&chSQtzer, [-!zers,mv.-tzcr) ui.
Inj die uazcl,naplaatsl &, Z. nachsetzen; \'-. nazeller, vervolger ni. Nacbsetzling, (-(e)«, nu. -e) in.
(Vissch.) Z. Selzliny; (Tuinb.) later ge- telle plant v. Nachsotzung, v. veronachtza-
uiiug v.; 2. vervolging v., na/elteu o. Nachsetlfzen, [seufztc nach,
lachyeseufzl) o. ww., Ml. It. jemn. -, nichten zoo als, iiazuclilen; 2. jemn, •, zuchten na; II. bedr. ww. jemn. elw. -, "•ui. die heengaat zuchtend achterna zeg* gen. N&chseyn, ï. nuchsein.
Nachsicht, v., z. ui. (tan eene re-
.euiug), nazien, onderzoek >.; - geyen tellier, toegevendheid v., geduld o.; - iiit jemn., geyen jem. haven, toegevend zijn voor, door de viugeis zien; (met be- trekking tol betalingen), uitstel o., res- pijl o.; (Hand.) uitstel o., respijlda- gen ui. uu. Nachsichtig, [-er, -sl) bijv. en b.
toegevend, geduldig; -e Moral, leeder; (i. k. bet.) -e Muiter, zwak, al Ie tue- gevend; sein, toegevend zijn, gauw ver- schonnen. Nachsichtigkoit, v. toegevend*
hcid, zachtheid v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
springen, springend volgen;nachgesprun-
gen kommen, komen aanspringen; 2. jemn. -, springen op de wijze van; 3. (van een glas ft), nog meer springen, scheuren, bersten, Z. sprengen, Nachspritzen, [tpritiie nach, nachyesprilzl) bedr. vtw.jemn. Wasser •,
spullen naar. Nachspross, [-en, mi. -tn) m.
nasprnil in.; (lig.) Z. Nachkommt.
NachsprOSSen, [sprosste nach,
nachgesprosst) o. ww., Z. nachsprieszen. Nachsprühen, [sprühle nach,
nachgcsprühl) o. ww., in. h. nog vonken schieten, nog vonkelen. Nachsprung, [-sprung[e)s, mv.
•spranye) ui. nasproiig in.; 2. laatste sprong in. Nachspünden, [spündete nach,
iiacltyespiindel) bedr. ww. later dicht- spondeii; \'Ï.Bret Ier -, niet sponningen in- eeuwerken. NachspUren, [spürte nach, nach-
gespurt) o. ww., in. h. einem Strcite -, opsporen, opzoeken, hel spoor zoeken van; einer Sache -, opsporen, nazoeken, onderzoeken,trachten te onldekken;(Dg.) den Ceheimnissen der Salar -, navor- scheu, onderzoeken. NacbspUrer, -in, hij,zij die op-
spoort, onderzoek doet &. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nnivv o.; (Spr.) Vorsoryc verhitte! -, voor-
zichliglieid is de moeder der porcelein- kast. Nachsorgen, (soryte nach, nach-
yesorgt) bedr. ww. later verzorgen. Nachspahen, [snakte nach, naeh\'
getpaht) o. ww.,m.h.jemn.-,bespieden; den Ceheimnissen der Nalur -, nasporen, onderzoeken, navorschen. Nachspaher, -in, bespieder in.,
bespiedsler V. Nachspithung, v., z. m., Z. nach\'
spahen; it. bespieding v. Naehspoiso, (-«) v., Z. Nathlisch.
Nachspeisen, [speisle nach,nach-
gespeisl) o. ww., in. II. later eten, na- eten; 2. bedr. ww. later spijzigeu, later te eten geven, Nachspiel, (-(e)s,mv.-e)o.(Too-
ueelk.) uasluk, naspel o.; (Muz.) ua- spel o. Nachspielen, [spielle nach, nach-
gesplet!) bedr. en u. w vv. jemn. -, na- speleu, zoo spelen als; 2. jemn. -,alspe- lende volgen; II. bedr. ww. elw. nach |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
76
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dein Cehiir -, naspelen; (Sp.) eine andere
r\'arbe -, naspelen; 2. (Tooneelk.) tin Slitck -, een naspel geven, een sluk ua- spelen. Nachspieler, [-krs, mi. -ler) m,
naspelar ui., hij die eeu spel van iera. na-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nac.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nn
|
Na.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
90-2
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gestiegen) o. ww.onr., m. s. jemn. -,na- nachgeslóberl) bedr. ww. in seinem Au/.
klimmen, al klimmende volgen; 2. klim-i/Vr -, in /.ijn koiïer voelen, nazoeken; men na. opstijgen na. ;2. onp. ww. es slnbeit immer noch nach, Nachstellcn, (slcllle nach, naclt- lel blijft nog sluiven, er valt nog altijj
getlelll) bedr. ww. plaatsen, zetten, leg» fijne sneeuw. gen na, Z. stellen; 2. (Jaehlw.) dat Jagd- Wachstopfen, (ftopfte nach,nach-
zeug -, in orde brengen, nazien, hcrstel-|gcs/o;>/7) beur. ww. bijsloppen n.-ar bet len; 3. Fatten, Netst -, zetten, spannen; voorbeeld van, Z. stoffen; 2. bijstoppen, II. o. ww.. m. II. (Jaehlw.) einem H/ifilV nastopprti. -, strikken spannen, zoeken meester tei Nachstoppeln, [ttoppelle nach,
worden; (lig.) einem Antlc-, op eene\\nachgettoppelt) bedr. ww. Aeliren -,na- slechte wijze zoeken meester te worden: lezen, Z. nachlesen. jemn.-, zoeken te verleiden, hinderla-| Nftchstoppeler, -in, Z. Nach gen leggen. lleser <jf\\ NftChSteller, (-lers, mv. -ler) in.] NachstOSZ, {sloszes, mv. slisze)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nachspürung, v. nasporing, op-
senring »., onderzoek o. NaChst, bijw. naait, dichtst bij; 2.
in der - cergungeneu Nacht, laatst; il. Z. nöchstens; hier -, hier naast; rfer - ie»», de tweede, op een na de lieste; it. de eerstkomende; II. voor/, (met den 3cn nv.) naast, na, neven, vlak bij; - dir itl er mir der liebsle, pa n ft; - il™, dade- lijk daarna; :u -,voor alles, vooralle din- gen, hel allereerst. Nachstaar, (-(e)s, mv. -e) m.
(Oogh.) tweede staar v. na hel lichten van de eerste ontdekt. Nachstachel, [•cheb, mv. -cheli
m.. Z. Ltgetlachel. TH%ch8ta,XaUieln,(stammellenarli.
ntchgeslantmell) o. ww., m. h.jemn. -, het gestamel of stamelen nabootsen van. nastanielen; 2. bedr. \\v\\v. stamelend her- halen: jemn. seinen Dank -, zijn dank stamelen. N&chstammen, [tismmie naeh,
nacluiestamml) bedr. ww. Hol; -, nog
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
NgiChstellerisch, bijv. nw. ver-
leidend, loerend, bespiedend, vervolgend, verraderlijk. Nachstellig, bijv. nw., Z. rück-
standig. Nachstellung, (-en) v., l.nach-
slellen; 2. strik m„ hinderlaag v., hst |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in. later toegebrachte stool, tweede sloot
m : (llilj.) naslool m. Nachstoszen, (sliesz nach, nach-
gestnszen) o, in bedr. ww, onr. sloot en op de wijze van: (Schermk.) den tweeden sloot doen, nasloolen; it. jemn mil item Fuszc etie. -, met den voet stoelen, du- wen, schoppen naar; il. noch Pfe/fer -, fijnstampen, bijstanipen. Nachstottern, (tlollnte nach.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
meer vellen: 2. Z. nuclislhlzen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
N&chstand,(-s/«»i/(c).«,inv. -sliin- v.; (lig) verleiding v.; ilic -a iles TeufeliAiiacligeslollerl) o. ww., Z. nachtlammeln.
de) ui. acblerslallige,overblijfsel, beziiik-llisten en lagen. Nachstreben, (streble nach,nnch- «el n. NftChstempeln, (stempetle nach.lgeslrebl) o. ww., m. h.jemn. -, zijn besl
NftChstandig, bijv. nw., Z. rtek-\\naehgeslempell) bedr.ww.stempelen naat doen naar hel voorbeeld van; 2. nastre-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ven. trachten te bereiken, lot voorbeeld
nemen: einer Saclie, der Vollkommcnhcit -, trachten Ie verkrijgen. Nachstreber, -in, nastreverm.,
nastreefsler v. Nachstrecken, (slreckle nach,
nachgeslreckt) bedr. ww. uitstrekken. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
stanriig. liet voorbeeld van, nasteinpcleii; 2. ua-
Nachstankcrn, (stankerle nach, stempelen, opnieuw stempelen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nachstens, bijw. eerstdaags, wel-
Ira, binnen koi l.
Nachsteuer, (-n) v. nieuwe bc-
lasling, tweede belasting, buitengewone belasting v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nachgeslankerl) o. ww. (i. k. bel.) overal
di-n neus insteken.
N&ctastarren, (tlarrle nuch,nacli- geslanl) o. ww., m. h. jemn. -, nasta-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ren.
Nachstaunen, (tiaunit nach, nachyeslatinl) o. ww., m. h.jemn. -, vol
vaiwnuderiiig nazien, verbaasd nakij- ken. Nachst©, (-n, rnv. -») m. naaste,
gelijke, evenmenscb, evennaaste in.; die Liebe znm -n, liefde lol den naaste, nans- tenliefde; den -n beien nehmen, den eerste den beste nemen. Nachstechen, (stuch nach, nach-
geslochcn) bedr. ww.onr. (Grav.) naste- ken, met hel graveerijzer nasteken; 2. nog eens steken, veor de tweede maal steken; il. jemn. -, steken naar, trachten te steken; (Sp.) steken nn, den volgen* den steek doen; 2. o. ww. (Itcrgw.) den llaiirnt -, de mijnwerkers nasteken. Nachsteeher, (-chers, niv.-Wnr)
in. namaker m. van gravuren. Nacb.stecken,(A/cc^cn«c/i,«e(7i-
geileckt) bedr. ww. steken naar het voor- beeld of op de wijze van; 2. later steken, nog steken; Bonnen -, nazetten, later zetten. NaChstohen, (sland nach, nath-
gestanden) o. ww., m. It. slaan bij, ach Ier, achterstaan, volgen; tier -tle Salz,i\\ volgende /.in of (telling; (üg.) jemn. an of in eltc. -, voor iem. imipcn onder doen. Naohstehleil, (stahl nach, ntich-
gesiohlen) bedr. ww. onr. stelen op de wijze vaii;2.nog stelen, bijslelen; II. wed ww. sitlt -, stilletjes heengaan, wegslui- pen |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nachsteuern, (sleuerte nach, rekken naar hel voorbeeld of opde wijze
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nacligestevetl) o. ww., in. >. jemn. -, na-
stnren, door middel van hei roer volgen; 2. eene tweede of eene buitengewone ne- lasling betalen, opcenten belalen. Nachstfolgend, bijv. nw. eerst-
volgeiid. aanslaand. Nachstich, (-(e)s, mv. -e) m.na-
steek, tweede steek ra.; 2. afdruk in., kopij v. van eene plaat of gravure. Nachst ieken, {siickte nc.ck,nach-
qeslickl) (\'. ww., m. h.jemn. -, bordii |
van; \'1. jemn., einer Sache die Hinde -.
,.c handen uitstrekken naar. Nac-hstreichen, (sirich nach,
nachgeslrichen) o. ww. onr., m. h. strij- ken, wrijven naar het voorbeeld of op de wijze van; 2. butler auf Hrod -, bijsme- ren, nog opsmeren: 3. (gemeenz.) den Mddrhen -, de meisjes naloi>pen;4.i/enin. -, Z. nachschleichen. N%ChstTeifen, {sireifIe nach.nach-
gestraft) o. ww.. in. //. nasticepen, later |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ren naar het voorbeeld van; II. bedr. ww. vervolgen, nazetten; 2. bedr. ww. na-
\'i»c Stickerei -, naborduren; 2. later bor- slreepen, naar een model streepen. luren; it. nog borduren, bijliorduren. Nachstreuen, (slrntte nach,nach- NaCllStieren, {sliei Ie norh, nath-tieslreut) bedr. ww. strooien naar hel
galicrt) o. ww., in. A. jemn.—, nasla* voorbeeld of op de wijze van; 2 jemn, ren, nakijken. \\Hlumen -, achterna strooien; 3. noch Sand Nachstiften, (sliflele nach,nnch-\\., hijst rooien.
qntiftel) bedr. ww. slichten na, later Nachstrich, (•(«)», mv. -e) m., slichten. iZ. nnchslreirhen; it. nagetrokken slreep NaChstimmen, (slimmle nach.\'v.; 2. uttf den - geiten, (gemeenz.) de
naclitjeslimmt) bedr. ww. stemmen naar meisjes naloopen. het voorbeeld of op da wijze van; 2. na-i Nachstricken, (striekle nach. stemmen, later stemmen; it. opnieuw\\nachgeilriekl) o. ww„ m. h. breien op de stcninien, voor de tweede maal slem-j manier of naar het voorbeeld van; 2. la- men; 3. tin Tontecrkzeug -, stemmen ter breien, nahreien, bijbreien. naar het voorbeeld van; it. ein Tonwcrk** Nachgtrömcil, (strömle nach. zeug einem audern -, stammen naar, it. nacltgeshöml) o. ww., m. h. nastroomen, herstemmen, bet akkoord herstellen. nis een stroom volgen: dat l:h i s\'rnmtf Ntj.Chstin\'k.eTi, {*tank naeh, nach-iifirli. later stroomde hel bloed; (lig.)
geslunken) o. ww. onr., ui. It. stank aeh- toestrooinen, in menigte navolgen, Z. lerlaten. nachlaufen. Nachstkomraend, bijv. uw.; Nachstück, (-(e)«, uiv. -e) o., Z.
iiaastkomend, volgend, naastbij komend.^Nachtpirl. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nachsteigen, (tlicg naeh, nach-\\ Wachstübern, (mbert» nach,, NachstÜOken, (llfickte naeh,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nac.
|
|||||||||||||||||
|
iviac.
|
|||||||||||||||||
|
Nac. 903
|
|||||||||||||||||
|
nachgestückl) betlr. ww. later eeu stuk
bijvoegen, een stuk aanzetten. Nachstupfen, (slupfle nach,nach-
geslupft) o. ww., \'/.. nachstoszea, nach\' tltchtn. Nachsturm, (•«7urm(«}«, mv
•slürme) m. uastorm, latere storm in.; (lig.) onstuimig einde, stormachtig ge- volg o. Naclistürmen, (tlürmle naeh,
nachyestürmt) o. ww.. m. h. (van don wind), onstonnen; il./emn.-, (vaumen- schen), nastoimen, nasnellen, achterna* ijlen; (bij het slormloopcn), nastormen; au f den Wallen -, de bestormers volgen; 2. oii|i. ww. es itürml iia.h, het slornil nog, er verheft zich weer een storm. N&Chsturz, (•sluries, mv. s\'.ürzc)
in. (van ecne kas), tweede vereffening». Neohstürzen,(«\'ü/j\'eHacA."\'«\'\'•
gcslürzl) o. *w.,m.J. nastorlen,naijlen,
nasnellen, haastig vallen; nul dem l\'[er- de -, door zijn paard in den val mcdege* sleepl worden; 2. (lig.) nasnellen.navlie- gen, met overhaasting volgen; II. beur. ww. ela: -, naslorten, nawerpen;il.nocA einige Glaser Hein -, naar beneden gooien, opdrinken; il. dus Kom, die Fnielite -, nog eens nazien, onderzoekeu; das reld -, nog eens bebouwen. NaChstutzen,(.vfur:fc»<irA,»arA-
geslulzt) liedr. ww. nog eens knrtslaar- ten, later kortstaarlen, Z. (nb)slutzcn. Nachstützen,(s/ii/.-fc nacl>,nach-
gesliitzl) bedr. ww., Z. nachspreizen. Nachsuche, (-n) v. nazoeken o.,
uazoeking v.; opzoeken o. van nangescho- len wild; — hullen, hel geschoten wild opzoeken;(Jaclilvv.)recht n.oni op vreemd gebied bet geschoten wild Ie zoeken. Nachsuchen, [tuckitnack, nack-
gesticht) hedr. en o. ww. nazoeken, ua- snullelcu; jent. -, nasporingeu doen naar; el»., um elic. -, aanzoek doen, sollicitee- ren; II. o. zellst., Z. Nachsuclmng; nach launem -, na lang zoeken. NaChsuehung, (-en) v. onder-
zoek, nazoeken o., uazoeking, uasporing v.; it. aanzoek o., sollicitatie v.; -cn an- slellen, onderzoek inslellen. Naeksudcln. (sudellc nach,nack-
gesudell) o. ww,, in. h.jvmn. -, kladden, knoeien op de wijze van; 2. bedr. ww. etner Schrift eliv, -,bijkladdco,bijkni>eieii. Nachsudler, (•», mi.Naehsudlcr)
in. nakladder, naknoeier in. Nachsummen,nachsumsen,
(summle nach, nachgesvmml eu sumtle nach, nacligesumsl) o. ww., in. A. na- bromnien, uagonzen, hel gebrom of ge- gons nabootsen; 2. later gonzen, brom- iiicii, nabrommen; II. o. ww., in. «. gou- zend ol brommende ruigen; III. bedr. ww. ein Liedeken -, naneurien. Nachsumm(ir)en, ($umm(ir)le
nach, nachgesummt of nachsiimmul) o. ww„ in. h. later soinmeeren, nog eens |
|||||||||||||||||
|
van den nacht; die Mille der -, midder-
nacht m.; (j. Gesch.) die lange -, de nacht m. voor Paseben, Paaschnachl; lag ui.d • arketien, dag en nacht arbei- den; sclilaflnse Kuchte haben, slapclooze nachten doorbrengen; gule -, goeden nacht, «el Ie rusten;^Qg.) der Welt gule - sagen, de wereld vaarwel zeggen; bei
- arbeilcn, des nachts; bei • daeon gelien,
in den nacht, des nachts; sich der • aus- setzen, zich aan den nacht blootslelleu; iiler -, gedurende den nacht; an einem Orte iiber - bleiben, uvernachten, den nacbl doorbrengen; rit viel hal er bczuhtl über•?,hoeveel heeft hij voor het nacht- verblijf betaald?; zu - essen, hel avoud- elen gebruiken, soupeeren; es uird -, bet wordt donker, duister, \'/..dunkel.jia- slcrSz; (Dg.)die- der Zeilen, de nacbl; die der Unwissenhcil, de duisternissen v,
mv.; bei • und iSebel, in bet geheim, slil- leljes; (Spr.) bci-sind alle Kiihe silucmz, bij nacht zijn alle kallen zwart. Naehtag, (-(e)s, mv. -e) ui. vol-
gcmle dag in. Nacht-angel, (-«) v. hij nacht
uitgelegde vischangeiai.;-a»a-/ao.oach-| lelijke liscbvangst, des nachls visschen
• anker in. (zeen.) nacblanker, tweede
anker o. Nachtaiizen, (laiale nach, nach-
gclanzt) o. ww., in. h.jemn. -, achterna dansen, dansend volgen; 2. dansen op de manier van, nailausen. Nacht-arbeit, [-en) v. nachte-
lijk werk,nachlwerk,werko.,dat \'s nachts verricht wordt; 2. uachtsludie v.; il. nachtwaken o.; -urbctler, —in, nacht- werker ui., nachtwerksier v., hij, zij, die nachls werkt; \'2. sekreetruimer m.;
• aufgang in. (Stcrrenk.) aanbreken o. van den nacht. Nachtaxe, (-/i) v„ Z. Naehsleuer.
Naohtaxiren,(faxtw«nacA,n<icA- taxirl) bedr. ww. naschallen,!alerschat-
len, later laxccreii. Nacht-becken, (-<e«»,mv.-*e»)
, Z. \'topf; -bedekt bijv. nw. (lig.) iu
het duister gehuld; \'keken in. nacblbe- hen v., priemkmid o.; -belaslel bijv. uw. Z. •bedeckl;-bild o. nachtelijk tnoncelo., voorstelling v.tran een nachtelijk looneel, blasé of •blnller v. (verkl. \'blillerchen o.) zwarte of rooile pok ",, welke des nachls uitbreekt; •blinder ui.nachlülinde in.; •blindheit v. (Oogh.) nacblblindhcid v.; -blume v. (I\'l.) nachtschoone v.; -6o- gen in. (Slerrcnk.) nacht boog m.; -brod o., Z. Abendbrnd; -dieb ui. uachtdief, dief ., die des nachls sleelt; -dieberei v.
nachtelijke dieverij v.; -drud m., \'t.. Alb; •dunkel, •düsler bjjv. nw. zoo donker als de nacht; (lig.) geheimzinnig, oubcgrij- pelHk. Nachtelailg, bijv. eu b. geheele
nachten durend, geheide nachten dooi. Nachteln, nachten, (nöchielte,
gemichlelt en naclilelc, genaehlel) onp. ww. donker worden, nacht worden; es nüchlelt, het wordt donker; 2. Z. über- nachlen. Nacht-erscneinung, (-e») v.
|
|||||||||||||||||
|
nachtelijke verschijning ».; -esten o.
avondeten, avondmaal o.; -eulc v. (Nat. bist.) nachluil in.; it.riaclitvlinder.nilin.; \\-fahrl v., Z. \'feite; -faller m. nacht- | vlinder m., uillje o.; -feld o. veld o., dat \'s nachts door hel wild verwoest wordt; •femrohr o. nachtkijker m.; -[euer o. nach lel ijk mi ar il; -/ui!; m. nachtviuk m.; •fisch in. nachtvisch m.; 2. visch in. met zilvergloed; -fischen o., -fischerei v. \'s nachts visschen, nachtelijke visscherij v.; -frnsl in. nachtvorst v.; -/rau v. spook o., tooveres v.; 2. (gemeenz.) bijslaap v., •gang m. nachtelijke tocht ui., uaclite- lijke wandeling v.; -gangcr —in, Z, •iiandlcr; -garn o. treknel o.;-jcoeio.,Z. Abendgebet; -gebilde o. nachtelijke ver- scbijning v.. nachtspook o.; •geist m., Z. -ge>pensl; -geruth o., Z. •teug; -ge- sung in. nachlgezaiig, nachtelijk gezang o.; •geschift o. nachtwerk o., Z. •arbeil; •getchichte v. geschiedenis v. van een nachtelijk voorval; •getchirr o., Z. •/*/>/; •geschteuhl v. waterblaasje o. in het oog; •getiehl o. nachtvisioen o., nachtgezicht o., nachtelijke verschijning v.; -gespeml o. naohtspooko.;-jet<and «.nachtgewaad, nachtkleed o.; it. kamerkleed u.;-gleiche v. (Stcrrenk.) nachtevening v.; —punkt in. (Sterreiik.) nachteveniiigspnnt, equi- nuiaal punt o.; -glocke v. nachlklok ».; •gruh o. duisternis v. van den nacht; • halen m„ Z. •top(;\\ -haube v., -haub- rhen o. nacht muls v„ nachmutsje o., slaapmuts v.;-haus, (verkl. -hduschen) o. (Zeevv.) hut v. van den stuurman gedn- rende (jen nacbl; 2. Z. Ablrill (,v) Nachtheil, (•(*)*. "1V--\') ">•"••
ilcel o., schade v.; zu seinvm-e, lot zijn
nadeel, tot zijne schade; sich zujems. -e bercichein,zich verrijken ten nadeele van, ten koste van; 2, nadeel o„ schade v„ ongelijk o.; das uird mir schr ;unt - ge- reichen, dat zal mij groot nadeel berok- k \'ueu; ohne - meiner Rechte, behoudens mijne rechten, Z. unbeschadel; jemn. - kringen, nadeel toebrengen, schade he- rokkenen; .3. nadeelige kans v.,verlies o., ongelukkige omstandigheid v. Nachtheilig, (•«•, •*/) bijv. nw.
iiadeelig,schadelijk;/ïir/im».£Arr, Rechte
-, nadeelig; -es Gerucht, kwaad, nngun- slig gelucht; der Gesundheil - sein, na- deelig zijn voor, schaden aan; -keil v. nadeelige, ongunsligc toestand m.. Z. Nuchlheil. Nacht-hemd, (•(«)•«, mv.-«n)o. nachthemd o.; -herberge v. nachtelijke
herberg v., nachtelijk verblijf o.;-/nr/f n). nachlheider m.;-/iorno. (Org.) unciit- horen in.; 2. Z. •Kichlerhorn; -hose v. iiarhlbroek v. Nachthun, (/Aai nack,nackgetkan)
bedr. ww. nnr. nadoen, Z. nachmachen.
Nacht-hut, v., z. m. nachlwacbl
iu.; it. uachielijke bescherming <t.;-hülte v. veld hut, wacht h ut v.,schild wachthuisje o.; —nmeister ui., Z. -meisler. Nachtig, bijv. en b., Z. miller;
übernuchlig; -e Günge, uachielijke toch- len m. mv.; (Jachlvv.) spoor o. vau den vorigen avond of nacht. |
|||||||||||||||||
|
23
|
|||||||||||||||||
|
Nacht, [ISichte) v. nacht in., dnis-
lernis v., duister o.; (Ilg.) diepe duister- nis v.; es isl -, hel is nacht, het is duis- ter; bei cinbrechender -, bij liet vallen |
|||||||||||||||||
|
Nar
|
Pïac.
|
||||||||||||||||||||
|
Nat:
|
|||||||||||||||||||||
|
904
|
|||||||||||||||||||||
|
Nachtrieb, (•(«)», mv. -e) m.,Z.
tiachschosz, Wachlrift. Nachtriegel, (-gels, mv. -«w) m.
(van een slot), nachtschoot in., nacht- slot o. Ngchtrift, (-en) v„ Z. Nachhul
(I): il. naweide v. Naclltrillern,(/n//er/cHaiA,«ac/i-
gelrillert) o. ww., m. h. jemn. -, na- Irillen, trillingen maken zoo als; 2. bedr. ww. ein Liedchen -, naneuriên. Nachtrinken, [trank naeh,neeh-
getiunken) o. wvv. onr., m. h. jemn. -, drinken op de manier van, drinken zon als; 2. bedr. wvv. Wasser au f eine Arznei -, nadrinken, tnedrinken. Nachtripper, (-pers, mv. .per)
m. chronische zaadloup in., chronische zaadvloeiing v. N&eht-ritt, (\'(e)s, mv. -e) m.
nachtelijke rit in. Ie paard; -rock in. nachtrok m., nachtjas v. Nachtrödeln,(iróVi\';/enucA,«(ic/(-
gelrödell) o. ww., m. h. jimn. -, slente- reu 0|i de wijze van;2. naslenleren,lang- zaam volgen. Nachtropfen,nachtröpfeln,
(Iropfle nach, nachgetropft en Iröpfellc niicli.nnchgeliopfeil) o. ww., Z. nacA- Iröufeln. NachtroSS, (-es, mv. -e) m., Z.
Nachtrab; 2. nasloel m. Nacht-ruhe, v., z. m. narhtelpe
stille v.; 2. nachtrustv.; •ruaaVv.nacbt- romle v. Naehtrmik, (-lrunk(e)s, mv.
•Irunke) m., Z. Absehiedstrunk. Nachtrupp, (-(e)s, mv. -e) m.,
Z. Nachtrab, Nachlross. Nachts, bijw. des nachts, in den
nacht, gedurende den nacht, \'s nachts. Nacht-sack,(-saci(e)s,mv.-4acAe)
m. nachtzak m.; sanger m. nachtelijke zanger in., hij, die \'s nachts zingt: 2. (Mat.hi-l.) baslerduachlegaalni.;-sc/in(ie v., Z. -molle. Niichtschilttcn, (schallens, mv.
•schuiten) m. (PI.) nachtschade, nacht- schaduw v.; kleltemder -, klimmende nachtschade v., bitterzoet v.; gemeinir -, gewone nachtschade v.; knolliger -, aard- appel in.; brauner -, kuneslig kliei kruid o.; weiszer -, water klierkruid o.; rothcr -, jodcukers v.; falschec -, tweebladerig Btandelkruid o.; umerikanischer -, Ame- rikaansche kermes of scbarlakenbezie ».; drciblaltiger -. dricbladerige uachtscha- de ».; 2. basella v., haselkruid o.; 3. bel- ladnnna v.; 4. brandend meelkruid o. Nacht-scherben, (-bens, mv.
•ben.) in., Z. •lopf; schicht v. (Ilergvv.) nachllaak v., werklijd in. van 8 uur \'s avonds lol 3 uur des morgens; schichter ui. mijnwerker in. die van \'s avonds acht lol \'s morgens drie uur werkt;scliieszen nachtelijk schieten o.;schlackenla\\iferttt. (Giet.) arbeider m., die des nachts de metaalslakken opruimt; schlager in. des nachts zingende of slaande nachtegaal; •schleicher m. nachtelijke strooper m.; schloss o. nachlslot o.; schlüsselblume v. (PI.) nachtkaars, gele wederik ».; |
|||||||||||||||||||||
|
ten naar hel voorbeeld van; 2. razend
voleen. Naeh ton, (-lon(e)s, mv.-/öne) in.,
Z. Nat kluut. Nachtonen, [linie nach, nachge-
IöhI) o. >v\\v., in. h. weerklinken, naklin- ken. Nacht-pelz, (-es,tn\\.-e) m.nacht-
kleed o., nachtrok m., kamerkleed o.; \'Pfauenaugeo. nai hl pauwenoog o.;-p/Vw7t v. poorl v., waardoor men des nachts kan uilgaan; •pocher m. (Bergw.) erts- klopper m. gedurende den naclil wer- kendc; -poslen in. (Krijgsw.) nacbtposl ui.; •gunrlicr o., Z. -lugcr. Nachtrab, (-(e)i)m.,z.m.(Kri;gs-
w.) achterhoede v. Ie paard.
Nachtrabe, (-«) v. nachmil, io-
reuuil, kerkuil in.; 2. nachtreiger m., nachlraaf v.; 3, narhlzwaliiw v. Nachtrabeil, (Iruble nach, nach\'
qelrabl) o. uw., m. h. jemn. -,nadraven, ineen draf volgen; 2. dravende vervol- gen. Nachtrachten, (Iraehleie nach,
nachtjclruchtel) bedr. wvv. eine Sache -. Irachlen te verkrijgen, trachten naar; il. Z. narlislellen, nuchslrcbcii. N&chtrag, (-froo(e)*,uiv. -lrage)
in. bijbetaling,suppletie ».; (bijeen boek), bijvoegsel, aanhangsel, supplement o., bijlage v.; il. Z. Hachlisck. N&chtragen, (/ma nach, nachge-
Iragen) bedr. wvv. onr. jemn. elw. -, na- ragan, achterna dragen; (lig.,gemeenz.) jemn. eine Ueleidigung -, nahouden, niet vergeten, onthouden; iiorli mehr lltdz -, aandragen, bijbrengen; elf. in etnellcch- nung -, bijvoegen, invoegen; Frücllle -, (van bnoinen), later dragen; (lig.) den Itücksland -, betalen, afdoen, voldoen. Nachtrager, -in, nadrager m.,
nadraagsler v. NachtragliCh, hijv. en b. als hij-
voegsel, als bijlage; - inrd noch bemerkt, lass <ƒ•, later &. NöChtrailb, (--«ii»(*)s,inv.-«.«-
bereien) in. des nachts ontvreemde roof in., nachtelijke diefstal m. Nachtrauieln, (Irêufelle nach,
nachgelraufelt) o. wvv., in. h. n»droppe- len; 2. bedr. ww. nog laten bijdroppe- len. Naehtriiumer, (-mer.,mv. -mer)
m. s**kreet ruimer in. Nachtreiben, (trieb nach, nach\'
getrieben) bedr. ww. onr. nadrijven. na- jagen, nazetlen: jemn. die l\'fcrde -, ach- lerna jagen; (Scheepv.) die hingengc blieheiien Schelle -, voortduwen; i.jemn. eine Geicnhnbeit -, navolgen, nadoen. Nachtreif, (•(«)», mv. -e) m.
uachlrijp, nachlijzel ui.; -reiher rn., \'L. •ralie (2); -reise v. nacht reis v. Nachtreten, (Irat nach, nachge-
trcleii) o, wvv. onr., in. s.jemn. -,loopen, treden zoo als; il. naloopen, achlerna- loopen; (Hg.) onderdoen voor; 2. bedr. ww. Trauben -, later treden. Nachtreter,-in, hij, zij, dieach-
ter iem. loopt; (flg.) navolger, uabootser ui., navolgster v. |
|||||||||||||||||||||
|
Nacbtigall,(-cn) v. nachtegaal m.;
(Uichlk.) zanger m., zangster v. des wonds, philomeelc v.; -a/[e m. muskus» aap m.; \'knecht m„ Z. Uu urn knecht; •Ion in. gezang m. nn den nachtegaal; sie hal einen —, eenc stem als een noch» legaal. Nachtimbiss, (-es, dj». -e) m.,
Z. Nüihlesscll.
Nachtisch, (-m, mv. -e) m. nagc-
reclil, dessert n. Nacht-jacke, (•») ». nachtje o.,
Z. •klein\'; -ia<iil v. nachtelijke jacht ».: •june v. nachlja|ion, uaclitjnrk v.: -knlle v. nachtelijke koude r.j • kamiso\'o. nacht- buis o.; \'kappe v. nachlkap, nachtninls v.; -kaulz m. gemeene grauwe uil tn.: •ktrie v., Z. -hchl; 2. ezclskruid o.; -A7e«. o., Z. •garand; -kopf m. (Nat. hist.) spoor of lansvogel m.; -kott v„ Z. •essen; -kugrl v. glazen schoenmakers- kogel in.: -lager o. nachtleger, uachlver- biyr,nachtknarliero.;-/dmncAenn.nacht- lani|>je, nachtlichlje o.: -lam)>e v. nacht» lamp v., uachllichl n.,nachtkaars \\.\\-Unn bijv. nw., Z. niirhtelanu; •lange v. lengte v. van ilen nacht; •lêufer m„ Z. schu(ir- mer; •leihchen o. nn< hllijfje, nachtjakje o.; •leimkraut o. \'s nachts bloeiend leem- krnid o.: •leuchler in. uachllichl o. Nachtlich, hij», en b. nachtelijk,
gedurende den nacht, tan den nacht; das -c Dunkel, het nachtelijk duister, de duisternis van den nacht; hei -er Itci/e, des nachts, gedurende den nacht; - und lagtich, nacht en dag; -e Patrouille, stille, geheime nachtwacht; 2. somber, treurig, afgrijselijk, vreeselijk. Nacht-licht, (-(e)s, mv. .er),
-lichtchen, (verkl.) o. nachtlicht, nachtlichlje o., nachtkaars v.; •liebste v. (PI.) Üoslindische tuberoos i.;-liedo. nachtlied o.; -luft v.avondlucht v.,nacht- lucht v.; -lust of -luslbarkeit v. narhlc- lijk vermaak o., uitspanning v. gedurende den nacht; •multl o., Z. •essen;2.avond- maal, nachlmsal o.; (Kalh.) coiiimiiuie |
|||||||||||||||||||||
|
v.; zttm —t gehen.
|
D�3D
|
len nuchtmaal gaan,
|
|||||||||||||||||||
|
aan tafel gaan: (Ka\'.h.) comniuniceeren,
hnoglijd houden; -nialilzeil v., Z. -essen; •manneken o. nachtduivel in.; -manlrl m. nachlmantel ui.; (PI.) Onzer-licte Vruuneinanlel, leeuwenvoet m.; •marsrh m. nachtelijke tocht, marsch m. gedu- rende den nacht; -meisler m. opzichter m. in cene smelterij of gieterij gidtii inde dcu nacht; -mensch m. wille inour, al- biun in.; -melte v. (Kalh.) vroegmellen v. mv.; -mieder o. nacbllijfje o.; -mord rn. moord rn. gedurende den nacht he gaan; •molle v. mot v.; -mücke v. mn: «.; 2. Z. Johannisflieije; •mu.sik v. nacht muziek,avond muziek, serenade v.;-»i«/:- rhen (verkl.) o. iiachliniilsje o.; -mül:e i. nachlmuts, slaapmuts v.; (flg.) slomp- zinnig mensch in.; -nehel in. nachtelijke nevel rn.; (Oogh.) dagblindheid v„ nacht* zien o.; -nelz o., Z. -garn; -mjmphe v. nachtvlinder in.; 2. (gemeenz.) uacht* loopster, lichlekooi, hoer v. Nachtoben, [loble naeh, nachge-
tohl) f. wn\\, m. h. jemn. -, narazen,ra- |
|||||||||||||||||||||
|
Nac. 905
|
||||||||||||
|
Nac
|
Nac.
|
|||||||||||
|
NiiChwiilzcn,(u alt.:le mifh.nach-
geualzl) bedr. ww.jemn. etw. -, achter- na rollen. Nachwandel, (-«) m.,*. m. Ie-
ven, gedrag o. dat geregeld is naar een
ander, naleven, nakomen o., latere le- venswijze v.; 2. (riu.) aflrekkiug, kor- tuig v. Nachwandeln, nachwan- dern, (icaudelle nach, nacligeuandelt
en aanderte nach, nachgeuandert) o. ww., m. h.jemn. -, naloopea, nawandc- len, volgen; (lig.) iems. voorbeeld vol- gen, iems. voetstappen drukken; den Ge- boten Cuttes -, naleven, nakomen, ge- lioorzameu. Nachwandler, -in, hij, zij die
iemand volgt; il. die zijn of haar gedrag
regelt naar dat van een ander. Nachwanken, (naakte nach,
nacliyeuankt) o. ww., m. A. jemn. -, waggelend volgen, iiawaggelcn. Nachwarmen, (warmte nach,
nachyeuirmt) bedr. ww. laler verwar- men, nog eens verwarmen. Nachwassern, (wümrte nach,
nacliyeicasieit) bedr. ww. Irissen -, nog eens bevochtigen; Stock/ische -, nog meer wecken; llartiiye -, nog meer oiitzoiilen. Nachwaten, (uatele nach, nach-
yeaalel) o. ww., m. A. jemn. -, uawadeu, in het water volgen. Nachwatscheln, (tcauchelte
nach, nacligeaalschell) o. ww., m. h.
jemn. -, als eeue eend nawaggelen, wag- gelend volgen. Nachweh, (-(«)*,ntv. -e) o. uabe-
rouw o.; (Ileelk.) napijn, wee v.; (Hg.) smartelijke herinnering v.; (van den oor- log), treurig gevolg o., nawee v.;jede Lust hal ihre -en, ieder vermaak heeft zijne naweeën. Nachwehe, (-«) v., Z. Nachweh.
Nachwehen, [wekte nach, nach-
geueht) o. ww., in. h.jemn. -, (van deu wind), waaien achter; 2. bedr. ww. Staub -, nawaaieu. Nachweichen, (wiek nach,nach-
geivichen) o. ww. onr., iu. h. wijken na; (van een muur), nog meer afwijken; 2. (weichle nach, nachyeweicht) o. ww. rcg. week worden, weeleen; II. bedr. ww. weeken, nog meer weeken. Nachweide, (-«) v., Z. Nachhut.
Nachweiden,(tt\'enie/i; nach.nach-
geiceidet) o. ww.jemn. -, weiden na. Nachwein, (-(e)s, mv. -«) ui., Z.
Treslericein. Nachweinen, (tceinte nach,naek- yeueint) o. ww., in. s.jemn. -, weenend
nazien, met weenende oogen nastaren; einem Verslorbenen -, beweenen, den dood betreuren van. Nachweis, (-a, mv. .«•) m. m-
licbtiug, tijding, informatie »., bericht, adres o.; 2. proef v. Nachweise-amt, (-amt(e)s, mv.
•amler) o. adreskantoor, kantoor o. waar men allerlei inlichtingen kan krijgen, •bibel v. bijbelregister, bijbelsch woor- deuboek o.; -iurA o., Z. Nachweisuny.ika- tender, |
||||||||||||
|
schmaus m. nachtelijk maal o.; -$chmel-
:er in. (Giet.) gieter in., die des nachts iverkl; schmetterliny in. nachtvlinder in.: •sclinabet va. zaad kraai v.; schuur v„ Z. •anyel; • schwalbe v. nachlzwaluw v., geilen melker in.; •tckwirmer ui. nachl- looper, nacht braker m.; —m v. nacht- loopster, licbtekooi, hoer v.; sckwari bijv. uw. zoo zwart als de nacht, pikdon* ker. koolzwart;(lig.)vrceselijk,»erschrik- ki\'lijk; schwatzcr, —in, hij, zij, die in jeu slaap spreekt; schiceisz ni. zweet o. van den nacht; sehen o. blindheid v. bij dag, nachtzien o.; seher ui. nachlzieiide, dagblinde ni.; selde v., sedel, sintel ri). nachtherberg ».; 2. belasting v. in plaats van herberg; sichtiykeit v., Z. -<ehen; signal o., \'L. •teichen; sitsen u., Z. •arbeil; silzer iu. blokker m., Z. •arbeiler; spcrling ui. zwarte inoscli of miisch v.; spinne v.naclitspin \\.;sldnd- \'hen o., Z. -musik; stelten o. (Jachtw.) den ingang van het bosch gedurendeden nacht afsluiten; stern in.\'s nachts schij- iifiide ster v.; slück o. (Grav., Schild.) nachtstuk, nachtelijk tonneel o.; stuhl in. iiachtsloel til., stilletje o.; —becken in. pot ui. uit den nachlstoel; —ring ui. ring iu. van den nachlstoel; stiinde ». nachtelijk uur o.; —nzeiyer m. wijzer ui. ilie des nachts den tijd aanwijst; sünde v. des nachts begane zonde v.; -lauz ui. iiaihtilaiis m.; -tctegruph iu. nachttele- graaf m,; -that v. des nachts volbrachte ilaad v.; (fig.) vreeselijke misdaad, gru- »eldaad v.; -thau ui. uachtdaiiw in.; •Inch in nachllafel V.; il. toilettafel, kaptafel v.; -lopfm. kamerpot in.; -lrunk ui. drank in. voor den nacht, slaapdrank ui.; -uhr v. nachtiiurweik o., nacht hor- loge o.; (voor maan of sterren), uurwij- ztr ui. gedurende den nacht; -uni/i»r(, •timyeben, •umwilkt bijv. n\\v. in duister- nis gehuld, doorduisteruisomgeven, ver- burgen, verscholen; -cwle v. nachtvio- In-i\', geranium ».; 2. tweebladerig slan- \'I".kruid o.;-vogelm.,-vögelcheno. nacbt- \'ogel, nachtvlinder ra.; 2. Z. •faller; 3. ü. scha armer; -wache v. nachtwacht, nacht waker m.; 2. nacht wacht v. ;3.nacht- «aken o.; -wachen o. nachtwaken v. niv. •tcachler m. nachtwacht, nachtwaker, klepperman m. Nachtwachter-horn, (•(«)»,
uiv. -e of -hörner) o. nachlwakershoreii ni.;-iieJ o.kleppenuanslied, nacht wakers- lied o.; slimme v. nachlwakerssteiii, kli\'pperniansslem v.; (fig.) eentonige, «are stern v. Nachtwamms, (-«, mv..«) o.
nachthuis o.; it. naclitmanteltje o. Nachtwandeln, nachtwan-
dem, (nachluandelle, genuchlwanditt en nachlicunderte, geiiachticunderl) o.ww. slaapwandelaar zijn, in den slaapopslaan en rondloopen. Nacht-wandier, -wanderer,
~in, slaapwandelaar in., slaapwande- laarster v.; -tcarmer m.. Z. Uellwarmer; •iccibchen o. uachlwijfje o., heks v.j-wein o. avondwijn in.; -iceiser m. (Zeew.) "achlwijzer ra.; -werk o., Z. -arbeit (2); |
• wind tn. des nachts waaiende wind in.;
•wurm ui. glimworm ra.; -zeichen o. uachlsignaal, nachlsein, nachtteeken o.: -;ei/ v. nachttijd, nacht in.; bei —, des nachts, gedurende den nacht; -;eug o. nachlkleed o., nachtkleedereu o. mv., nachtgewaad,nachtgoed o.; 2. nachlniiits, slaapmuts v.; -:uy in. nachtelijke tocht ui.; (Jachtw.) hekwerk o. om het wild den uitgang uil het bosch Ie beletten; -zusammenkunft v. nachtelijke bijeen- koinsl. nachtelijke samenkomst v. Nachüben, (üble Hack, nachye-
iibt) o. ww., m. h.jemn. -, oefenen naar hel voorbeeld van; 2. later oefenen, na- oefenen. Naehübung, (-e«) v. naoefening,
repetitie v,; 2. laler volgende oefening v.
Nachurtheil, (•(«)*, mv. -e) o.
later oordeel, later uitgesproken vonnis o., eindvonnis, besluit o. Nachurtheilen, (urtheilte noch,
imcliyeurllieill) o. ww. «ïordeelen op de
wijze van, blindelings oordeelen naar het oordeel van een ander; 3, later oor- deeli\'ii. Nachvasall, (-t\'H,mv. -en) m., Z.
Aftervasall. Nachvernünfteln, (cernanfiette
nach, nackpernSnflell) o. ww., Z. «ar/i- yrübeln. Nachverwandte, (-«,mv.-n)ni.
en -n v. afstammeling, nakomeling ui. en v. Nachverwandtschaft, v., z.
m. nakomelingschap v., nakomelingen
m. en v. mv. Nachverzollung,(-c«)v4Hand.) bijkomende iu- of uitvoerrechten o. mv.
Nachwache, (-«) v. nawacbl,
tweede wacht v.
Nach WBChen, (war AtV nac A,nacA-
gewacht) o. ww., m. A. jemn. -, waken na, bij het waken vervangen. NaChwachS, (-e«, mv. -«) m. na-
gewas o. Nachwach8en,(ttii(.AsiiacA,«flfA-
yewuchsen) 2. o. ww. onr.,m. s.nagroei-
en, nog groeien; die Kinder wachten den Aellern nach, kinderen worden even groot als. Nachwachter, (-ters, mv. -ler)
m. tweede waker, volgende waker m. Nachwagen, i-geus, inv. \'ge»)
in. tweede wagen, bijwagen in.
Nachwagen(8ich),(«a«/e nach,
nachgeuuyl) wed. ww. het wagen te vol- gen. durven volgen. Nachwagen, (teog nach, nach-
geicoyen) bedr. ww. onr. nawegeii, her- wegen, overwegen. Na,Chwahlen,(«dA/(e nach,nuch-
yeiviihlt) o. ww., iu. A. kiezen naar het voorbeeld van; 2. bedr. ww. nakiezeu, later kiezen. Nachwaise, (-«) v. nagelaten
kind o., na den dood des vaders geboren kind o. Nach walzen, [tcalzte nach,nach-
yeaalzt) o. ww., ni. A. walsen naar het voorbeeld van, walsen op de manier van;| 2. uawalsen, walsend volgen. |
|||||||||||
|
Nae.
|
||||||||||||||||
|
Nac.
|
||||||||||||||||
|
906 Nac.
|
||||||||||||||||
|
draaien; 5. wed. ww. sich -,al draaiende
volgen. Nachwinken, (winkte naeh,naeh-
geieinU) beiir. ww. nawenken, iem. die heengaat een wenk geven; 2. wenken om te volgen; 3. wenken op de wijze van. Nacbwinselll, {teiasclle naeh,
nachyeninsell) o. ww., Z. nachwimmern. Nachwinter, (-\'er«, mv. -ier) ra.
nawinler, tweede wimer ra., laatste da- gen m. mv. tan ileu winter. Nachwirbeln, (wirbelle naeh,
naebyeuirbell) o. ww., m. h. jemn. -,
draaiend volgen; 2. draaien, rollen op de wijze van. N&ehwirken, (wirkle naeh, naeh-
geivirlil) o. ww., in. A. (van een genees, middel), nawerken, later werken; II. bedr. ww. I.einnand -, maken, weven op de wijze of naar het voorbeeld van; 2. nog werken, laler wei ken, weven. NaChwittem,(in»fr/ciiafA,HOfA-
gtwillerl) o. ww., in. A. elw. -, nasnuf- lelen; (van inensclien), Z.naehsfüren;1. onp. w w. es Killer! noch,hel onweert nog, hel onweer duurt nog voort. N&chwitz, (-es) m., z. m. Ilauwe,
te laat Ie pas gebrachte aardigheid v. N&CllWOlle, v.,z. lil. IUwol, tweede
wol v. Nachwollen, («vitte nac\'i, iiaeli-
ijeuollt) bedr. ww. onr. willen volgen, achterna willen. Nachwort, (-(e)s, niï.-eofA\'acA-
worter) o. volgend woord, laatste woord o., slotwoord o. Nachwuchs, (-m, mv. Naek-
uftchse) m. nagloeien, blijven groeien o.; 2. jonge, opkomend geslacht o. NachwÜhlen,(iii>A//e«acA,HacA-
geuiihtl) o. ww., ra. h. jemn. -, woeien, wroeten op de wijze van; 2. i» der Erde -, iiawrneleu. Nachwunsch, (-«, mv. M11A-
wfinsehe) m. tweede wnisch, andere
wenscli, latere wenseb ra. Nachwünschen,(««n>cA/e naeh,
naehgewüntrhl) o. ww., m. k. jemn. -, nawenscheii, denzelfden wensch doen als; 2. bedr. uw. jemn. elw. -, nawen- schen. NachWÜI\'g9n,(K\'«\'9\'e»"cA.«arA-
qeitiirtjt) bedr. ww. laler wurgen of wor- en; 2. niet moeite inslikken. NaChzahlen, (taklle naeh, nneh-
gezahil) bedr. ww. later betalen; 2. bij- lielaleii, bel restant betalen. Nachzïthlen, (tiihlle naeh, naeh-
gezahll) bedr. ww. natellen, overtellen, nog eens lellen. Nachz\'ahler, (-lers, rav. -ler) m.
natellcr, naziener ra. ceuer rekening; (Bergw.) opzichter in., die met hel na- lellen heiast is. Naohzaubcrn, (zuuberte naeh,
nackgaauberl) o. ww., ui. h.jetnn. -,na- loovcren, tooveren op de wijze van; 2. bedr. ww. elw. -, door looverij voorl- brengeu. Nachzccho, (-») v. n»gelag,over-
gelag o. Nacbzechon, (zechle naeh, naeh
|
gczeekl) o. ww., ra. k. jemn. -, dringen,
verteren op de wiize van; il. laler verte- ren. meer verteren dan hel plan was. Nachzebren, (zehrle naeh. naeh-
gczrhrl) o. ww., w. k. minder worden, verleren. Nachzeichncn, (zeiekmle uatk.
naihyezeiebnet) o. ww., m.k.jem».*, leekenen op de wijze van; durek ein mil Oei gelrüncklt» I\'apier -, naleekenen, overlcekenen, doortrekken; il. Z. iiber- gallcrn; 2. bedr. ww. eine Zeichnuny -, naleekenen, kopiëeren. Nachzeicbner, (-ncrs, mv.-ntr)
m. ii .Irokenaai\', kopiist in.
Nachzeichnung, (-en) v., z.
naclizexehncn; 2. nageniaokte leckeniiig, ualeekening, kopij v. Nachzeigen, (iciyle naeh, naeh-
qezeigl) beilr. ww., Z. nachdeulen; 2. 1. nachu eisen. Nachzeit, (•«») v. nawereld, ioe-
komst v., toekomstige lijd m. Nachzeitigen, (zeiligle naeh,
nachgezeiligl) bedr. ww. laler rijp wor- deu, narij|>eii. Nachzerren, (zerrle naeh, nack-
\\gezerrl) bedr. ww. jem.-. met gcwclil tol /icb trekken, sleuren, sleepen. Naehzeugen, (zeuyle naeh, nach-
gezeugl) bedr. ww. laler voortbrengen: ein narhyczetiyles Kind, laler of nader- hand geboren. Nachzieben, (zny naeh, nachyc-
zogen) bedr. ww. onr. nasleepen, na zich trekken, medesleepen; elie. -, natrekken, namaken, naleekenen; Yieh -, fokken; die Erziehuny -, trachten te verbeteren; 2. o. ww., ui. A. jemn. in ein fremdes Land -, volgen; (Jachlw.) iem Wilde : natrekken, vervolgen; jemn. in ein Ham -, iu hetzelfde huis zijn intrek nemen o! gaan wonen als; il. (van een pleister1. natrekken, nog trekken, noch vocht lui zich trekken. Ngchzins, (-e.i, mv. -en) m., /•
Calterzins. Nachzinsen, (zinste naek,nack-
yeztnsl) bedr. ww. laler de belasting he- lalen; 2. opgeld betalen, builengewonf belasting betalen. Nachzirkeln,(.-N keilt n<ich,naeh-
gszirkelt) bedr. ww. met den passer na- maken, naeirkelen; it. (lig.) ineldeuilei- sli\' nauwkeurigheid namaken. Nachzisched)n,(rijc/i(f/)/enar*
nachijeziseh(el)t) o. ww., m. h. na(lui- len, Huilen pp de wijze van; 2. fluitend\' ver)volgen. Nachzittern, (zillerlt nach.naclr
gezitlert) o. ww., in. A. laler sidderen beven; 2. bevend of sidderend volgen. NöChzUCht, (-en) v. (van bijen
Inazwerm, laatste zwerm ra.; (van veel. \'gul znr -, goed om te fokken. Nachzug, (-.-uv(c)v, mv. -zügi)
m., Z. nackzieken; tweede verzending Inazending v.; 2. gevolg o., staart, na- \'sleep ui.; (van hel leger), achterhoed\' |
|||||||||||||||
|
NachweiBOn, (wies nach,nachge-
wieten) o. ww. onr., m. h. jemn. mil iem Finger -, nawijzen; 2.tin» Slelle in einem Burhe -, aanwijzen; jcmn.einen Frkler -, aanwijzen, onder het oog brengen; jemn. elw. -, bewijzen, doen zien; il. inlichting geven, overtuigen van; sein Recht -, be- wijzen; seinen Adel -, bewijs geven, be- wijzen inleveren van; einen Verlrag -, doen leekenen. Nftchweiser, (•«er*, m». ~ser) m.
aanwijzer, wegwijzer, gids, leidsman m.;
(lig.) aanwijzer in.,aanwïjzingstcekcn o.; —in v. waarzegster v. Nachweisestube, (-n) »., Z.
iïaehteeiseamt.
Nachweisung, (-™) \\.,\'l.naeh-
veisen; 2. aanwijzing, verwijzing v.; 3. (van een gezegde), aanhaling v.; 4. be- wïjs o.; il. inlichting v. Nachweisungs-ansta\'.t, (-en)
v.,-bureau, (•», mv. -i)o.,Z.AWAi(ci- seaml; -bibel v. concordans, bijbel ra. mei aanwijzing der verschillende over- ecnslemde bijbelplaatsen; \'kalender in. almanak m. met verschillenile aanwij- zingen; -:eiehen o. aanwijzingslceken, annhalingsteeke ï, verwijzingsleeken o. WaChwelt, v., z. m. nakomeling-
schap v., nageslaehl o, Nachwerbcn, (waib noch, nack-
gewnrben) o. ww. onr. um elw. -, Z. icerlien; 2. bedr. ww. Soldalen -, nog nerven, bijnerven, laler werven. N&chwerfen, (natf n»r.k,nackge-
warftn) o. ww. onr., m. h. jemn. -, na- werpen,werpen,gooien naar het voorbeeld van; 2. bedr. ww. jemn.elw. -,nawerpen, nagooien, aebternagooien; noch melir llnh -, hijgooien; il. nn.\'gooien. Nychwickt n, (wicktlle naeh,
naehyewickell) o. ww., in. k. jemn. - wikkelen, winden naar het voorbeeld van; 2. nog winden, nawikkelen. Nachwiegen, (wieyienarh, nack-
getrieyl) bedr. ww., Z. naehiviigen. N&chwiehern, (uieheiie naeh,
naehyewielwrl) o. ww., m.A. einem l\'/er- de -. nahin icken, binoekenals-,2. hinne- kend volg :i. NflC).Wille, (-ns. mv. -n) m. latere
wil, veranderde wil m.;(ineen testament) bijvoegsel, codicil o. Naehwimmeln, (ainnnelienach,
nachyewimmell) o. ww., ui. A. na wemelen, in menigte volgen. Nachwimmern,(it\'im»ie;7enai7i,
naehgewimmerl) o. ww., ra. il. jemn. -, naklagen, iems. geklaag nabootsen; 2. einem Yertlorbenen -, bcweenen, treuren om: 3. al klagende volgen. Nachwind, (-(e)s, mv. -e) m.
gunstige wind, wind m., die achter * waail; 2. wind in., die latei\' opgeslo ken is. Nachwinden, (wand naeh, naek-
gewvnden) o. ww. onr., m. A. (van den wind) onp. ww. nog waaien; esuindele naeh, het waaide nog, het bleef waaien; it. üe wind stak later op; 2. bedr. ww. mit der Winde -, niet het windas winden |
||||||||||||||||
|
70
|
||||||||||||||||
|
naar; it. nawiiiilen, laler winden, later
|
||||||||||||||||
|
Narl. Na<l. Nag. 907
|
||||||||||||||||||||||||
|
v., (Sp.) natrek m.; (Spoorw.) volgende
trein, te late trein, nnlrcin 111. Nachzügler, (-lers, mv. -ler) m.
Kriigsw.) achterblijver, slroopcr in. Nacken, (-s, mv. Nucken) in. nek,
hals 111.: it. rug ra.;jem.aufdem-haben, on zijn nok, op zijne schouders dragen; (lig.) jemn. auf dem - liegen, iein. lol last zijn; it. op de hielen zitten; den Ar- |
ben; 11 h sast wie auf -n, ik zat als op
heete kolen; (Volksl.) leder - cinen Fa- den einfadeln, voor alles raad welen, overal cene mouw aan welen te passen; (lig.) es ist mil der heiszen - genikt, er is vluchtig overheen geloopen; (PI.) -n, (van ilennebnoiiieu), naaMvnrmig loe- loopemle bladeren o. mv.; (Nat. hist.) horenscahelp v. met zeer kleine inke- |
m. (Nat. bist.) naalilhoutworm m.,
wurm in. naaldworm in.: -zinnerz o. kristalvormig tinoxydc o. Nadir, (-s, mv. -t) ra. voetpnnt,
nadir o. Nftdler, (s, mv. S\'adlcr) in.,-in,
(-nt\'«) v. naaldenmaker, speldenmaker in., naaldenmaakster, speldcnmaakster v.; -handuerk o. naaldenmaken, spclden- makeii o.; -kunsl v.spcldenmakerskiiiist, naaUlenmakerskunst v.; •iraari* v. kleine ijzerwaar v. Nadling, (-(e)», mv. -e) ra. naald
en draad ni. Nagekafer, (-/er*. |I1V- -ler) \'"•
(Nat. lust.) 5p\':\'«mnil in. (een visch.) 2?*g6l, (-s, lüv. Ntgel) in. nagel
,i.: eineu - lang, ter \'engte van een na- gel (van een vinger); (lig.) nicht eines -i grosz of breil, geen n \'-\'el breed, nie- mendal, volstrekt niets; II. (-s, mv. Na- gel) o. (vu c;... j\'v,-r>hli. I), nagel Dl., beneder.i \'Mo.; (Oogh.) Z.\'iagelfell; III. nagel, spijke: in., pin of pel, v.; höl:er- ner -, lioulcn nagel, hoiilcn pin; mil Itölzei nen iïiiger: befeitigen, pinnen of penni i; einer rern geilen Kanone den - wiedei herausziebi t, den nagel, spijker, bout i. . &: (Zeew.) hnlzener -, kecrna- gel m., pin v. aan de builenhuid van een schip; i iserner -, nagel, spijker, bout m.; (fig.) elw. an den - hingen,zich niet meer bezi houden met, aan den kapstok hangen: il. cinen - haben, een hoogen dunk hebhe i; den - auf den Kopf treffen, den spijker op den kop slaan; sie haben den - auf den Kopf gel m/fen, gij hebl den spijker op den kop geslagen, dat is hel juist, Nagel-bank, (-banke) v. ruif ».
mei nagels on; lul paard aan vast te zct- len; -bein o. (Ontlk.) traanheen o.; •blume v. nagelldnem, anjelier v.; •blillhc v. (gemeenz.) witte plek v. op den viu- gernagel; -bohrer iu. spijkerboor v.; •braun of -farbig bijv. nw. nagelkleiirig, ijzergrijs; -bürsle v. nagelborstel m. Niagelchen, (verkl.) o.nagelljet..
il. spijkertje, houtje o.; (PI.) kruidn»- gel m. Nageldock 3, (-n) v. aambeeld o.
om den kop van den groolen spijker te smeden. Nageleiö, ivcrkl.) <>., Z. Nügel-
chen; 2. (Kookk.)kruidnagcl m.;(Tu:nb.) anjelier v. Nagelein-baum,(-*a«»i(e)s,mv.
• bdume) m. kruidnagelboom m.; 2. se-
ringeboorn m.;it.jasuiijnstrgik m.;-blume, -bliilhe v., Z. Natjelblume &; -«rus o. vingervonnig rielgras o.; 2. anjeliervor- raige bies v.; 3. zandaiijelier v.; -holzo.. Z. Selkcnrinde; -knpf m.. Z. Gewurz- nelke; \'krant o. heiiedictenkruid o.; 2. Z. Nagelkraut (5. I. 5); -kuppe v. nagelkop ra.; \'ituss v. noot v. van Madagascar; -rosc v., Z. Knrnraden; schwiele v., Z. -gras(\'i);\'Schwnmmm.,\'/..Nagclsciiwamni; • wurzel v., Z. -/,raul (I); -ziehcr in., Z.
Kageltieker, Nageleison, (sens, mv. -sen) o.
mal in. om de koppen aan de spijkers te |
||||||||||||||||||||||
|
bedern auf dem - silzen, op de handen pingen.
kijken; rfrii Schelm im - Aaien, een door-| Nüdel-Urbeit, (•\'\'") v.naaldwerk,
trapte schelm zijn; jemn. den - beugen,] borduurwerk, met de naald vervaardigd ienis. nek huigen, lems. stijfhoofdigheid j werk o.; •buum m. naaldhoiitbooni,piju- |
||||||||||||||||||||||||
|
breken; slarrer -, stijfkop, stijlboofdige
111.; 2. (van vrouwen), opgekruld of op- gemaakt haar o., nekvlecht v., chi- guon in. N&cken-band, (-band(e)s, mv.
• bunder) o. (Unllk.) bandspier v. van ilen nek; -blulader v.nckader,halsader v. Nackend, bijv. uw., /. naekt.
Nacken-drüse, (•») ». halsklicr
».; •gegend v. halsstreek ».; -grube v. hulskuil v., halskuiltje o.; -haur o. tiek- baren o. mv., nekhaar o.; -Iocti o. (van den walvisch), neusgat o.; -muskel ui (Ontlk.) halsspier v.; -nerte in. halszc huw v.; •pultadrr v., Z. -jcA/auaaVr;|(Goudsn).) ronde vijl v. met scharnier*
•sckenkel iu. (Wijng.) wijnrank v. tollgrocven; 2. (Nat. bist.) rasp v.; -fiscli daar waar men den wijnstok afsnijdl; m. Z. Ihrnfisch; 2. naaldvisch m., zee- •tehlag m. slag m. np den nek; 2. (Dg.) naald v.; -fi)rmig bijv. mv. naald vorm |
||||||||||||||||||||||||
|
lun, puntig als eene naald; -geld o.spel
dengeld, speldeiiduitjc o.; it. zakgeld o.: •gras o. ahorn in. van de Alpen; -grund in. (Zecw.) bodem in. met puntigescliel- pen; -baber of -hafer m. prieingras o.; • huiler m. (Ileelk.) stelletje o. om de |
||||||||||||||||||||||||
|
krenking, onverdiende beleediging, laag
held v., laster m.; —athr v. halsslag- ader v.; -wulst v. nekvlecht v„ opge- krnld haar o., chignon in.; -zilzenmuskel in. halsspier v„ die van de luchlpijps- wervelen naar hel lepelvormig uitsteek* sel van het slaapbeen loopt; -zueig in. lak ni. van de halsader. Nackisch, (-fr, am meuten) bijv.
en b. (gemeenz.) grappig, grillig, vroo- lijk, luimig, kluchtig. Nackv, bijv. en b.naakt,ongekleed,
onbekleed, blool, kaal; jem. - auszicben, naakt uitgekleeilcn, van alles berooven; (Grav.) -e Geilall, naakte figuur, naakl- hcid v.; die -en kleiden, de naakten klec- den; (fig.) mager, arm, onbesebut; den •en kann man nielils aasziehen, waar iiicl isvcrliesl de keizer zijn recht; -e Schlunge, blindslaag v.; (Hl.) mil -cn Samen, niet naakte of hlootliggende zaden; -e Felder, naakt, kaal, dor, onvruchtbaar, onbe- buuwd; •urmig bijv. nw. met naakte ar- luen; -beinig bijv. nw. met naakle hee- nen. Nackte, (-n) o. (Schild., Grav.)
naaktheid v., naakte o. Nacktheit, v. naaktheid v., ongc-
klecil zijn o.; (lig.) armoede, weerloos- Leid v. Nackt-kiemer, (-nier.-,mv.-»ier)
ui. visch in. met naakte kieuwen; -irür- |
||||||||||||||||||||||||
|
71�4
|
||||||||||||||||||||||||
|
hechtnaald te houden;-«e<7i/ m.,Z. Ilnrn-
liechl; -lwlz o. naaldlnuit o.; 2. bosch o. van pijn- of decneboooien; •kerbel m. Venuskaiu in.; \'2. kleine leeuwenvoet m.; -kissen o. (verkl. •kissehen o.) nnal- denkusseu, spcldenkiissen o., spelden- kussenlje o., -k{n)op[ m. speldekop, speldeknop m.; —schneider nl. (Speld.) koppeuinaker ui.; -kn!bcnmons o. stan- geninoso.; -kram in.naalden en spelden- winkel in.; -kriimcr in. naaldenkoopnian, speldenkoopniau m.; -kraul o.,Z. -ker- bcl; •locho., Z. •öhr; •mökre v., Z. -ker- bel (2); -miihle v., Z. -fabrik, Nadeln, nadeln, [nadelle, gena- dell, en niidelle, yenddell) o. vvvv., 10. II.
met spelden voorzien, met spelden vast steken; 2. (Schocnui.) de voering aan de zool vastnaaien; (Handscb.) Iwee stuk- ken aan elk. naaien. Nadel-Öhr, (-(e)s, mv. -e) o. oog
o. van de naald; -pupiero. kardoespapier o.; schaft v. speld v.; •schnecke v., Z Schiaubensrhnecke; schwani m. eend v. met langen staart; -scorpion m. naald* vorinigc schorpioen in.; spalk ui. nat ld- |
||||||||||||||||||||||||
|
nicr ui. mv. warmen ui. mv. met kale spaath o.; spitte v. pnnl ï. van de naald,
huid. jspcldepiint v.; slaub ra. spcldenvijlsel
Nadcl, (-«) v. (verkl. Mirte/enen o.) 10.; steckerin v. zij die de spelden op de
naald, speld v.; (Grav.) graveernaald, brieven steekt; •slein m, naaldzeulilh m.; |
||||||||||||||||||||||||
|
Schiiiir-; (in\'2. nitiliet m.; slich m. steek, naald)
elw. mil -n steek ui., speldeprik m.; slreu o.slrooi- |
||||||||||||||||||||||||
|
stift v., Z. Slrick; .S>c/.
het gewecrslot), stang v. |
||||||||||||||||||||||||
|
anslecken, met spelden raslsleken; (Og.) **\' °< va" deniiehladeren;-« acht v.haar-
elie. bei jemn. auf der - hnben, iets niet vormig rielgras o.; -iran?e v., Z. I\'fü- lem. te verrekenen, aan den stok heb- zewtante; -werk o., Z. -mbeil; •uirkler |
||||||||||||||||||||||||
|
908 Nag. Nah. Nili.
|
|||||||||||||
|
Nahen, (nahle, genaht) o. ww., m.
h. en bedr. ww. naaien, aan elk. naaien; genikte Arbeil, naaiwerk o.;(Zeew.) eint Hloekrolle -, hechten, naaien, aanslaan. Naher, (s, mv. Kuiter) m., -in,
(-nen) v. naaier ui., naaister V. Naherei, (•«») v. naaien o.; 2.
naaiwerk o. Naher-geltung, v., -kauf>.,
-recht, o. recht o. van benadering.
Naherkaufer, -in, hij, zij, die
het recht lot benadering heeft of uit- oefent. Nahern, (nuherle, genultert) bedr.
ww. naderbij schuiven, naderbij brengen, naderbij rukken; 2. wed. ww. sich einer l\'erson of Sache -, naderbij gaan, natter komen, naderen; II. o. zelfst. nadeun o., nadering \\.; (Wisk.) benadeling v. Nabcsiiulig, bijv. eu b. twee zui-
leii dik van elk. staande. N&h-garn, (•(.)*. mv. -e) o.naai-
gareu o.; (Zecw.) inarlgarcii o.; \'kasten m. (verkl. \'kiltlchen o.) naaikislje o., naaidoos v.: -kissen (verkl. \'kistehen) u. naai kussen, naaikussentje o.; -kloben n,. (/ad.) knieplank, naaiplank ».; -/.-./\'. m. (verkl. \'körbchen o.) iiaaimaud v., naai- inaiidje o.; \'kunst v. naaikuiist, kunst v. om te naaien. Nahl, (-en) v. schoeiiniakersels v.
Nah-lado, (-«) v., Z. \'katten. Nahling, (-(e)s, mv. -e) m. in de naald geregen draad in. Nah-madchen, o. naaimeisje o.;
nailel v. naainaald v.; (Nat. hist) naald- viscb in.; \'jiult ui. lessenaar m. met naai- kussen; -rahm(eu) in. boi\'duurraam,iiaai- raam o.; -reif in. naairing, open vingei\'- hoed in. Nahren, (nihrle.geuihrl) bedr. en
o. ww. voeden,spijzen,onderhouden,on- derstand geven, voedend of voedzaam ziju; das Feuer -, (van hout), onderlioii- ilen, aaulioiideii; Leidenscliafien -, voe- den, versterken; -d, \'L. nahrhafl; -der Suft, voedend sap; 2. wed. ww. sich -. zich voeden, ui ziju onderhoud voorzien, bestaan, zijn brood verdienen; sich kiim- merlich -, een kuiiunerlijk leren leiden; sich mil Ho/fimngen -, de hoop koeslc- ri\'n. Nahrer, (s, mv. yahrer) m.,-in,
(\'tien) o., Z. Erniihrer ty,
Nahrhaft, (-e; -est) bijv. en b.
(van spijzen), voedend, voedzaam, stevig; (van soep), krachtig; (van geneesmidde- len, sappen &), voedend, versterkend; (lig.) -er Ort, plaats v., waar men zijn brood verdienen kan;-es HandKerk,\\oor- deelig, winstgevend, Nahrgeschaft, (•(«)«, mv. -e) o.
voeding v., vnedingsproces o.
Nahrhaftigkeit, v., z. m. voed-
zaamlieid, versterkende kracht v. Nab-riemen, [-mens, mv. -mcit,
m. uaairieiii in.; (Zad.) spanriem m. •ring in. naairing in. Nahrkraft, (-krafle) v. voedende
kracht, voedende slof v. Nahrlicb, (-er, si) bijv. nw. (van
eene betrekking), voordeelig, genoeg op- |
|||||||||||||
|
ler) o. tot knagen geschikte mond of bek
ui.: 2. (Nat. bist.) zeebaars in. Nagen, [nagle, genagl) o. ww., m
h. en bedr. ww. knagen, knabbelen,kInï- ven, langzamerhand vernielen; an elie. - knagen aan, knabbelen ;.au; -rf, knagend, bedervend,vernieleud;(fig.)- der Schmerz, knagende pijn; -es Cetcissen, knagend, kloppend; - der Wurm, knagende worm; (Volkst.) er hal neder zit < noch zu bei~ Men, hij is doodann, zoo arm als Job. Nager, (-s, mv. Nager) m. koagei
in., knaagdier o. Nage-thier, (•(«)*, m». -«) o.
knaagdier o.; -nurtn in. knagende worm
in.; (lig.) verdriet o., kommer ui., wroe- ging v. Nagyaerz, (-«, mv. -e) a„ Z
Ulallererz, Nfth-art, (-en) V. wijze v. van
naaien, bmdiircn &; \'betitel Dl. werkzak in.; -brelt o.,Z. -kloben; -drahl in. (Hap.) metalen roede v. over de koperdradeu der papiervormen. Nah(e), (nêher, nuchsl) hijv. en h.
nabij, dichtbij, nabijgelegen, na, n,ilui- rig; -/\' (Irl, Garlen, naburig, dichtbij zijnde; -; Weg, na, kort; - bei uur, dicht bij mij; - bei einander sein, dicht bij elk. ziju, met ver van elk. verwijderd zijn; - un einander stellen, dicht bij elk. zel- leu; nulier bringen, setzen, rocken, aan* schuiven, naderbij schuiven, zetten; -. nulier kommen, naderen; (lig,) urn der Sache nuher ;u kommen, om nader op de zaak te komen; jemn. zu - Irclen, helec digen, krenken, kwetsen, te na komen (geineenz.) ciner Sache zu - reden, 0II- gunstig spreken o\\er,esgehl mir-,sehr- liel gaat mij na aan hel hart,het doet mij leed;2. (van den lijd),nabij,dichlbij.op handen, niet ver af; die Zeil ist -, is nabij; dem II inler -, op de komst van deuwin- ter; ich nar - dabei, daran es ibni :u |
|||||||||||||
|
maken; 2. ijzer o., dat geschikt is voor
napels, houten en spijkers. Nageler, (-s, mv. Nagcler) m. hij,
ilie een spijker inslaal;2. spijkcrsmid,na- gelsmid in. Ifftgel-erz, (-es, mv. -e) o. rood
ijzererts o.; -fabrik v. spijkerfabriek v.: •feil o. vel, vlies o. over den oogappel: (Veea.) vliezige uitwas m. in den oog- hoek; -felt m., Z. -fttibe; -fesl hijv. nw. gespijkerd, spijkervast; niel- ttnd —, kram en sptjkervast; -fleck m., Z. -blü- Ihe; -fluhe 1. (Üelfst.) uit puin en gruis, klei en jaspis verhouden rolssoort ».; •fluss m. of -yesclncftr o. nagelzweer, fijt v.; it. zweer v. in den hoek van het oog; -form v. nagelvoiiu. spijker- vorm m.; •förmifi hijv. nw. nagelvormig, spijkervnrmig: 2. knotsvormig; -fiiqung v. samenvoeging, invoeging v. der heen- deren; -glied o. vingerlid, leenlid, kool- je o.; -hagel m. (Art.) kort gehakt lood, ijzer o., hagel ra., schroot o.; -hammer m. spijkermakerij v.; \'handel, \'höndler m., Z. \'kram, \'kramer; -heisz hijv. nw heet uit de pan: -herz o. stekelige hart- mossel \\.;-k"pfm.spijkerkop m.;—spalk in. kalkachlig spaalh o. met spijker kop; -korb m. spijkermand ».; -kram m. spijkerwinkel m.; 2. spijkerhandel m \'kramer m. spijkei handelaar m.; -kraul o. slrandkruid o.; 2. fijlkruid, haviks kruid o.; 5. muizenoor o.; 4. kleine piin pernel v.; 5. lenlehloempje o.; -kuppe v. Z. -kopf; \'Inch o. (Timm.) spijkergat o.; •maal o. teeken o. waar een spijker geze- teu beeft; -viage v. bloedverwante v van moederszijde, verre bloedverwant m. •muscbel v. scheede, messcheede v.; 2 Z. Htesenmuschel. Nageln, [nagelte, genugelt) bedr.
ww. vastspijkeren, nagelen; 2. Z. annu- geln;ö. (Nat. hist.) genugelt, van nagels voorzien. Nagel-neu, hijv.nw.splinlernieuw,
Hagelnieuw, geheid nieuw; -prnbe v. (ge- uieenz.) laatste droppel m. wijn op den nagel; au f die —, auf den Nagel Irinken. die —moeken, den laatsten droppel uil- drinken, leegdrinken; -rand in. rand in. om den nagel; -roche m, spijkerrog in.; sarder m. sardnnixsleen m.; \'Sckere v. nagelsehaarv.;-scA/»iei/m.spijkersiuid rn.: schmicde v. spijkersmederij \\.;schnecke v. Herkulesknols r.;-tchneiderta. hij die houten pinnen maakt of snijdt; \'Schnilz m. nagelsnijdsel o.; schrift v. (Ürukk.) nagelvormige letters v. mv.; schrale v. aambeeld o. om spijkers te bewerken; schuiamni ai. nagelzwam o.; 2. eetbare bladzwam o.; slem m. onixsteen in.; stroh o. nij(d)nagel in.; -lasehei. hoef- sinidszak m.; \'Ihiere o. mv. nagels heb- bende dieren o. mv.; -werk o. traliewerk, spijkerwerk o.; -wur:el v. nagelworlel, worlel m. der nagels; 2. nijdnagel iu.; •wurz v.,Z. \'Stroh; -zange v. spijkertang. nijptang v.; sieher m. (Leid.) Ieidek- kerslang, nijptang v.; -:uany m. dwaug- nagel rn.; 2. pijn v.door nij(d)nagcls ver- oorzaakt. Nagelmaul,(-/»uuf(e)<,mv.-/HUu-
|
|||||||||||||
|
sagen, hel scheelde weinig of ik hai
|
06
|
||||||||||||
|
hem gezegd, ik was op bel punt van; 5.
(van betrekking), -r ierwandler, bloed» verwant ui. in eersten of tweeden graad; -e Verwandscliafl, bloedverwantschap v.; er ist mein sehr -r Freuud, Hekannler, hij is een mijner intieme vrienden of be- keiiden, ik ben zeer nauw met hem be- vrietid, bekend; Halter nut jemn, bekannt werden, nader, meer van nabij &; elie. nu lier n Kaufes of ualier gebcn, goedkoo- per geven, »cor lageren prij verkoopen; das Nahere, die uaheren Uinsldnde, na- dere «mslandigheden. Nah.6, (-h) v. nabijheid, naburig*
heid, uabiiurschap, buurt v., omtrek in., omstreken v. mv.; er icobnt lüei in der -, hij woont hier in de buurt, hier in den omtrek, hier dichtbij; 2. (wat den lijd aangaat), nabij zijn o.; (lig.) in der - be- Iracblen, van nabij bezien; - der Ver- wandschafl, bloedverwantschap v.; - iet Freiindsrhafl, intiemileit v, Nabehin, bijv», ongeveer, omtrent,
nagenoeg, Z. nahe. Nahemadcheil, o. naaimeisje o.
NilhCll, (nahie, genaht) o. en wed.
ww. .«r/i -, naderen, naderbij komen. |
|||||||||||||
|
Nam
•vorschrifl v. leefregel ra. omtrent de
voeding: -v;aarc v. eetwaar v.; -ziceig m. tak m. van bestaan, tak in. van onder- houd. Nfthrvater, {\'tatert, mv. -titer)
m. voedstervader m., Z. P/legeeater. N&h-schraube, (-n) v. schroef
v. aan een speldenkussen; schnle v. naaischool v.; seide v. naaizijde v.; •slube v. naaikamer; stunde v. onder- richt o., les v. in het naaien; 2. naai* uur o. Naht, (.Va A/e) v. & Z. Kalk f.
Nah-taschchen, (verkl.) o.
naaizakje, werkzakje o.; -lisrli m. naai-
lafel. werktafel v. Nahterei, [-en) »., Z. Niherei.
Nahthaken, [-kent, mv. -ken) in.
bontwerkerslang v.; -nadel v., Z. Nali- nadel; -presenning v. strookje o. linnen over de gebreeuwde voegen. Nghung, (-en) v. (Zeew.) van een
blok), kruissjorring, na.iiing v.; it. ver- himling v. der oogen aan de louweinden door ander touwwerk o. Nah-zoug, (-{e)s, mv. -e)o.naai-
gcreedschap o.; 2. naaldenkoker in., Z. •kasten; -zuirn m. naaignren o. Naidon, v. mv. watcrwormpjes,
walerslangetjes o. mv. Najv, (-er, -sl) bijv. en b. ongc-
kuusleld, oprechl, openhartig, naief. Naivitat, v., z. in., natuurlijkheid,
ongekunsleldheid, ongemaaklheid, on- gedwongenheid, naïveteit v. Najado, (-«) v. walernimf, najade
v.; (Nat. Il ist.) waterslangetje o. N&me(n), (-»s, mv. -n) m. naam
m., benaming v.; (Spraakk.) zufdltiyer -, als zelfstandig gebruikt bijvoeglijk naamwoord n.Jlaupl -zelfstandig naam- woord o.; unter fremdem -n reiseit,onder vreemden naam, incognito reizen; ich keiine ihn blos dem -n nach, ik ken hem slechts bij naam; einer -hs Veter, zekere Pieter, Mm. met name l\'ieter; Friedrich. ter iweile dieses -ns, de tweede van ilien naam; (fig.) uaam, schijn in., mas- ker o.; unter dem -n der Freundschaft, onder den schijn van; seinen -n zu etw. Iiergebcn, zijn naam aan iets leenen; ich mag den -n nicht haben, dass <)\'•, ik wil den naam niet hebben; i. roep, naam, Koede naam m., eer v., aanzien, gezag o., volmacht v.; sich einen groszen -n er- merben, een goeden naam krijsen; der gute ; de goede naam, beroemd heid ».; jemn. urn seinen gillen -« bringen, iem. zijn goeden naam benemen; einen übeln, sclilechlen -n haben, een slechten naam hebben; jemn. seinen ehrlichen -n wie- dergeben, iem. in zijne eer herstellen; i»i -ii des Knnigs. in naam des Konings; in seinem -n, in zijn naam, op zijn gezag; im-fi desRichlers.\'m naam van, van wege den rechter; in Goltes -n, in Goils naam; il. helzij zoo!, welnu dan!; gehe, rei:e in Goltes -\'i, (gemeenz.) ga met Godl,vaar- wel!; .ï. (Kek.) aanwijzer, exponent m. Namen-buch, {-buclt(e)s, mv.
bïteher) o., Z. -lisle, Abcbuch; -bild o. |
Nam.
|
||||||||||||||
|
Nah.
leverende om van te leven; il. es rekhl
. ;». het is nauwelijks genoeg om van te leven; -er Mann, huishoudelijk; -leben, innzalig, komnicrlijk. behoeftig, sober; •e Zeil, dure tijd. Nahrling,(-(i\')s.mv.-i\'}m. pleeg-
kind o., zuigeling m.;2.kostganger,kwee- keling m. NahrlOS, bijv. en b. (van spijzen),
niet voedzaam, niet voedend, armzalig, slap; it. dor, onvruchtbaar; 2. ondank- baar; -e Zeilen, dure, nare lijden; (fig.) •er Orl, plaats waar niets te verdienen is; -«y<iAref>et/,slappejaargetijde, waarin niet veel te verdienen is. Nahrlosigkcit, v. toestand m.
van eene plaats, waar niets Ie verdienen s; 2. broodeloosheid v.; it. onvoedzaam- iieid v. N&hr-mittel, (-tcls, m. -iel) o.
voedingsmiddel, middel o. van beslaan:
•muller v. pleegmoeder, zoogmoeder.min, zoogsler v. Nahrsaft, (safles, mv. sSfle) m.
voedend sap o., chijl v. Nahrsam, bijv. uw., Z. nakrhaft.
Nfthrstand, (-.Wonrf(e).«,mv.-s(an-
/c) in. arbeiilerssland, werkende stand m Nahrstoff, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Hahrungsslojf. Niihrung, (-en) V. voeding v.,voed-
sel, onderhoud o., voedende kracht v., voedend sap o.; • zu sich nehmen, voed- «I gebruiken; -geben, Z. ndhren; (fig.) onderhoud o., middelen o. mv. van be- «laan; seiner - nachgehen, zijne zaken uitoefenen, zijn ambacht uitoefenen; das Hah gibt dem Feuer -, onderhoudt hel •uur, geeft liet vuur voedsel; alles dient iciner hosheit ;ur -, alles dient om & te vermeerderen; 2. ambacht o., bezigheid, broodwinning v., beroep o.; -lreibcn,eeu ambacht uitoefenen; er hal -, zijne zaken \'aan goed; ej ist kcine • an diesem Orle, ?r is niet veel handel, er gaat niet veel um op &.; 5. land, goed, veld o., akker m., huis o. dol in de kosten van onder- boud voorziet. Nahrungs-brei, (-(c)«. mv. -e)
ui. spijspap, chijl v.; -fleis: ni. nijver-
lienl, industrie v.; -geld o. geld o. voor voedsel, voor het onderhoud; 2. Z.-sleuer; 3. Gewerbesteuer; -kanal in. spijskannol ».; -/os bijv. nw., Z. nahrlos; \'mangel in. gebrek o. aan voedsel, levensmiddelen of onderhoud; il. honger m.; -milch v.chijl \'., maagsap, uiclksapo.;-miffWo. levens* raiildel, voedingsmiddel, voedsel o., tnid- del o. van bestaan. Nahrungsprossend, bijv. nw.
\'ruchldrageiid, onderhoud verschaffend. ITahrungs-quelle, (-«) v. bron
\'. van bestaan, middel o. van onder-
bouj; .$aft v. voedend sap, voedzaam »P o.; (ünllk.) Z. Nuhrsafl; sorgc v. zorg v. voor het levensonderhoud; die —« drücken ihn hart, hij is met zorgen "verladen; mil —n kampten, een kom- !|ierlijk leven lijden; \'tiener v. belasting \'. op het verbruik, belasting v. op de nering, patent o.; sla/f m. voedende |
|||||||||||||||
|
909
|
|||||||||||||||
|
schop in uaam. titulair-bisschop m .
•christ in. naamchrislen m.; -deulung v. verklaring, afleiding v. van een naam of van een zelfstandig naamwoord; -erklö- rung v. verklaring v.van den a»»m;-fürsl m.zwakke.onbednidende vorst, vorst m. in naam; -gebcr, —in, naamgever, m.. noamgeefster v.. hij, zij die een naam geeft: -gebung v. geven o. van een naam, benaming v., \'gedicht o. naamgedicht, gedicht o. waarvan de beginletters der versregels een naam vormen, acrostichon o.; -gefdhrle, -genoss m. naamgenoot m.; •held m. held in. in naam; -kaiser in. naamkeizer, keizer m. in naam; -könig in. koning in. in uaarn.Z -fürsl; -lehn o. Z. -uerhsel (2); -leiher in. hij die zijn naam eigens loe leent; -lisle v. naamlijst, lijst v. der namen; -los bijv. nw. zonder naam, naamloos; 2. ongenoemd, onbe- kend,anoniem; (Hg.) (van pijnen), ein- |
|||||||||||||||
|
66
|
|||||||||||||||
|
deloos. onbeschrijfelijk; -losigkeit v. on-
bekendheid v., ongenoemd zijn o., ano- uimiteil v.; \'meier m. (w.i. gebr.) Z. •trager; \'milde v. verzachting v. van een gezegde, verzachtende, verschoonende uitdrukking v.; -nenner m. namennoe- mer, noemer in.; -rathsel o. naamraadsel o.; -register o. naamlijst v., register o. van namen; -reich bijv. nw. rijk in na- men, verschillende namen dragende; •reiAe v. reeks v. van namen; -ruf m. roepen o. hij den naam, appel o.;-sc/iiJn- der m. lasteraar m.; schandung v. Iaste- ring. cerrooving v. Namensfest, (-es,mv.-e) o.naam-
feest o. Namenspiel, (-(e)s, mv. -e) o.
namenspel o. Namens-tag, (-es, mv. -e)\' m.
naamdag in., Z. -fcst; -zug in. naamcij- fer o., naamteekening v., ineengetrokken naanilclters v. mv. Namontausch, (-tausches, mv.
-liiusihe) m., Z. Mamenitechsel. Nameiltlich, bijv. en b. bij name,
met naam aangewezen, na.nelijk; •<• An- zeige, aanwijzing v. met naam; - ist das der und der, het is namelijk die en die; •aufrafen, bij naam roepen; \'bedingen, uitdrukkelijk. Nameiitrager, (-gers, mv. -ger)
m.(iland.)naaindrager,procuraliehouiler, boekhouder m.; -übersetzung v.naamver- laling v.; \'Verwandte rm. naamgenoot m.; •rerwechslang, -vertauschung v. naams- verwisseling, naamsverandering v.; -fer- zeichniss o. naamlijst v„ register o. der namen; 2. opnoeming v.; -walirsagerei waarzeggerij v. uit den naam; -«>ap-
/)e» o. (VYap.) naam wapen o.; -uechsel m., Z. -rerwcchslung; 2. omnoeming, naamsverwisseling v.; -zeichen o.,Z. Na- menzug; -zetlel ui. alliche o.; it. tooneel* prograuiina o. Namhaft, (-er, -esl) bijv. en b.
met name, hekend, zoogenaamd;-macAen bekend maken, noemen; (Kechlspr.) met name noemen; etw bei -er Strafe rerbie- ten, bepaald;2. (van eene stad),beroemd; . (van eene som), aanzienlijk, aanmer- |
|||||||||||||||
|
liguurlijke benaming v.; -bischof m. bis-lkeiijk, zeer groot; -es Verbrechen, groole
|
|||||||||||||||
|
\'elfstandigheid v., voedend beginsel o.;
|
|||||||||||||||
|
Nar.
|
|||||||||||||||||||
|
Nas.
|
|||||||||||||||||||
|
910 Nar.
|
|||||||||||||||||||
|
misdaad, mot naam genoemde misdaad;
- vertieren, aanmerkelijk, veel. Niimlich, bijw. namelijk, Ie wc-
len, dal is Ie zeggen; \'2. bijv. uw. der,die, das -c, dezelfde, hetzelfde; -keil v. gc- lijkheid, overeenstemming, identiteit v. Namlos, bijv. nw., Z. namenlot.
NamsOll, (namste, gcnamsl) bedr.
ww. eltc. -, een naam geven, noemen, benamen, kiezen. Nanie, of Neme, (-n) v. (o. de-
sch.) lijkzang, doodenzang,treurzang m., klaaglied o.; il. wiegelied o. Nanking, (-s) m„ z. m. (Hand.)
nanking o. Nannapfel, (-apfeh, mv. -ipfel)
iii. zore winterappel in. Nanniesterstein, (•(«)*, mv.-e)
ir. gestreepte, kwarlsachtige zandsteen ni. uit Nanniesl in Moravie. Napell, (-s, mv..») m. (I\'l.) storm -
hoed, acmiiium napelloa ni. Napf, (-(e)s, oiv. tiapfe) ni. nap,
m., kom, schaal v.; irdeiier -, pot m.; •toll, komvol, eene schaal vol; 2. (Zeew.) (fan de matrozen), bak m. Tiapfchcu, (verkl.) o.napje,kom-
ir.elje.sehaallje o.,(Schild.) aarden polje o.; (I\'l.) Iiloemkelkjc o.; (Ileelk.) (bij het aderlaten), laalhekken o. Napfchenkobalt, (-(e)a) m., z,
m. zuiver srhelpvormig ratleukruil o. Napf-fórmig, bijv. nw. napvor-
niig. schaalvorinig; (I\'l.) kelkvonnig; •kuchen in. in eene schaal gebakken koek va.;-morchclv. napmorillo v., bekerzwam o.; •muschel v. napvormige mossel of schelp v., napschelp ».; \'Schncckev. nap- slak v.; •slcin in. uapstcen in. Naphtha,v..z.m. (Üelfsl.) naphtha,
bergolie, aardolie, slcenulie v.,Z. Stcinól; 2. (Seheik.) naftlia v. Nappen, Nappen, (nappte ge-
nappl, nappte, genappt) Z. noppen, Napscn, (napsle, genaptl) bedr.
ww. kapen, stelen, vvegmuizen, wcgne- men. Nftrbchen, (verkl.) o. lilleeken,
pokje, nerfje o. Narbe, (•») *. litteeken o., pok ».,
naadc in.; er hal noch einc • dacon, hij heef er nog een litteeken van; eine • be- kommen, anselzcn, (van eene wond), een |
|||||||||||||||||||
|
gekkenhuis, krankzinnigengesticht o.; 2.
\'höuschen o. draaipaal m.; -heil o. ak- |
|||||||||||||||||||
|
k.ini. wolkanl m.; slrich m. (Looi.)
gladschaven o. van het leder. Narbicht, bijv. en b (Lakenb.) -
machen, noppen, opkrassen. Nurbig, bijv. en b. -ei Gesicht, vol
lillcckens, vol naden; -es Leder, \'/.. A\'ur- benleder; - machen m., Z. narben. Narciss, (-cn, mv. -en) m. inge-
beelde gek, met zich zelven ingenomen man m. Narcisse, (-n) *., 1. Nartüse.
Narde, (-«j v. (PI.) nardus v.;cW-
lische -, celtische nardus, grootc valcri- aan v.; rilde -, wilde nardus v. Narden-baldrian, (-m, mv. -e)
in. celtische nardus »., groole valeriaan v.; -gras o., Z. Hurslengras; \'kraul o. korianderzaad o.; -tl o. nardusol\'e v.-. •samen in., Z. -kraut; -wassero. nardus* waler o.; -wurzel v. nardusbaardgras o.; 2. benedictcnkriiid o. Nargeln, (nnrgcltc.gendrgelt) bedr.
ww., Z. nörgeln. Nargileh, (-s, mv. -s) o. Herzi-
sche labakspijp v., waarvan de ruok door middel van een elastiek roer door water gaat. NarkQSis, »., z. in. bedwelming,
slaperigheid v. NarkQtisch, bijv. nw. slaapver*
wekkend, bedwelmend.
Narr, (-en, mv. ~en) m.dwaas, gek,
krankzinnige, grappenmaker, zotskap ir.; ein - sein, gek zijn; zum -en teerden, ma- chen, gek worden, gek maken; jent. zum en haben, voor den gek houden, uil- lachen, den spol drijven met; urine Frau hal ihn zum -cn, zijne vrouw is hem de baas, houdl hem voor den gek; den -en an eltc. gejressen haben, (Volkst.) gek, verzot, dol zijn op, gek ingenomen zijn mei; es müssle ciner ei» - sein, der so elw. thdle, men zou wel gek moeten zijn als men 4; sci lui» •!, wees niet gek!; einen -en abgebcn, grappen maken, voor zot spelen; (gemeenz.) er isl ein gulcr -, hij is een goede sul; (Spr.) Kinder «nd •en sagen die Wahrhcit, kinderen en gekken of kinderen en dronkelui zeggen de waarheid; it. je gröszer -, je besser l\'farr, de gekken krijgen de kaarl; (Nal. hist.) gek m. (een vogel);2. groene vlas- vink ui.; (Tuinb.) •en, verbleekte plan- leu v. mv. Narrchen, (verkl.) o. gekje, ratje
o., schalk m.; 2. malle meid, gekkiu v. Narren, (narrte, gênant), (ge-
mcenz.) Narren, {narrte, genarrl) o. ww., in. //. voor gek spelen, gekke din- gen doen; mitjemn. -, stoeien; 2. bedr. ww, /em. -, bespotten, voor den gek hou- den. beetnemen, foppen, kwellen. Narren-doctor, (-s, mv. -cn) m.
kwakzalver m.; \'falie v. val v., waarin men een zot of deugniet gevangen heeft: •fest o. narrenfeest o.; -frage v. gekken- vraag, dwaze vraag ».; -geschwalz o. gek- kenpraat o. Narrenhaft, bijv. nw.,7..ndrrisch.
Narren-hand, (\'hinde) v. gek
kenhand v.; (Spr.)—besudell alle Wand, de gekken schrijven op muren; -haus o |
|||||||||||||||||||
|
0447
|
|||||||||||||||||||
|
kerguichheil o.; -hnde v. inannclijk slan-
delkruid o.; -jacke »., Z. -kleid; -kappe v. zotskap v.; (I\'l.) wolfswortel m.,mon- nikskap v.; (BergW.) versteende harl- mossel v.; (üelfsl.) narrenkap v. (eeu- schalige zeeschelp); -kirchueih v. Vas- lenavond in.; -kleid o. narrenkleod, nar- renpak, veelkleurig schellenpak, harle- kijnspak o.; 2. dwangbuis o.; -kolbe v. marot ».,stokpaard o.; it.Z. -kappe; (PI.) waterkalf o.; \'licbe v. gekke liefde v.; \'lusl v. grap. gril v.; -ma<ke\\.,Z.-kleid; •mulzc v., Z. \'kajipe; -po<se T. gekheid v., gekke streek m., kinderachtigheid v.; —» treiben. gekheid maken; —n .\', altu- maal gekheid, malligheid!; -rcdc v. (ge- meenz.) gckkentaal v.; scherz in. gek- heid v., schertsen o. van een gek; •»«\'/ o., urn —e (herum)führcn, voor den gek houden, beetnemen; am —e ziehen, voor gek spelen; spiel o. gekkenspel o.; il. trou-madame o.; spilal o., Z. -haus; •sprache v. gekkenlaal v.; eine — fihren, spreken als een gek; stein m. bijvoet- wortel m., Z. -posse; \'land m., Z. -posse; •tanz in. gekkeiidans in.; it. gekke dans. malle dans m.; \'theidungv. zolheid,gek- hi\'id v., dwaas gedrag o.; -lhurm m., Z. •haus; \'tracht v. narrenkleeding, klee- derdiachl v. van gekken; -uarter,—in, oppasser ui., oppasster v. in een gekken- huis; \'icsrk o. dollemanswerk o., dwaze onderneming v.; -zeng o. dwaasheden, gekheden v. mv. Narrer, (-.v, mv. Narrer) m. spoi-
ler in., hij, die voor den gek houdl. Narrheit, (-e«) >.dwaasheid, gek-
heid, zolheid, malligheid, dwaze streek in.;2. dwaze liefhebberij, manie v.; (Gen.) krankzinnigheid v. Narrin, (-e«\'i v. gekkiu, zoltin,
dwaze vrouw v. Narriren, (narrirte, narrirl) o.w».
den gek spelen, schertsen.
Narrisch, (-er, am meisten -) bijv.
en b. dwaas, gek, zol; er isl uohl -, dass er sich örgerl, hij is wel dwaas, gek, zol &; - in jem. cerliebl, i\\o\\ verliefd, gek op iem. zijn; 2. kluchtig, grappig, aardig, polsig, snaaksch; ein -er Kerl, aardige reut, jolige kerel; eine -e Erzahlung, Ge- tchiehle, aardig, grappig, vermakelijk; .". waanzinnig, krankzinnig. Nartheoium, (-s, mv. -») o. bal-
semdoosje, zalfdoosje o. Narwal(l), (-(e), mv. Rarwa(l)le)
narwal, walrus, venhoren m. Narzisse, (-n) r.(P1.) narcis, nar-
cisplant, narcisbloem v. Narcissen-lauch, (-(e)«) m.
narclsknoflook, knoOook o. mei narcis* vormigc bloenien; -lilie v. lelienarcis v.; •tlein m. narcissleen m. Nasal, (•(«)». "iv. -e) m. (Org.)
orgelregister o. dal eene soort van neus- geluid heeft, nasaal of nasard o.; 2. bijv. nw. door den neus uitgesproken; -e Tune, iiensklankeu. Nasaliren, (nasalirle, nasalirl) o.
ww.. m. A. door den neus spreken. |
|||||||||||||||||||
|
58
|
|||||||||||||||||||
|
litteeken achterlaten;/ei». -n auj scincm
Gesichle ;HrKcA<asscn,lilteekcnsachlcrla- ten; (Looi.) (van leder), nerf m.; (I\'l.) (aan zaden), nageltjeo„ bloemmerk o.; (Nat. hist.) (in hel ei), hanclred ni.; der -n lacht, der Wunden nie gefülill, de rijke weet niet hoc hel den arme Ie moede is. Narben, (narblc, genarbt) o. ww.,
m. h. lieden, genezen, een litteeken wor- den; 2. bedr. ww. (Looi.) ein Feil\'; kor- rels maken op, nerven. Narben-brüchig,bijv.nw.(Looi.)
op den nerrkant gebarsten; -erzeugung v. litteeken vorming, sluiling.hecling v.eener wond; .[leek m. witte vlek of plek v. op de huid; .kraul o., Z. Karbenkraul; -leder o. generfd leder o.; -/oj bijv. nw. zonder nerf; -sei/ev.nerfzjjdev.,nerfkant, baar- |
|||||||||||||||||||
|
Nas Nas. Nas. 911
|
|||||||||
|
Nasardiren, (nasnrdirle, naser-
dirl) bcdr. ww. knippen voor den neus feven. Nascale, (-\'i) v. plukselw ickje o.
N&sehol, (-n) v. bruidsmeisje,
.peelnoole v. Nasctisn, (nasehte,genaseht) bcdr.
en o. ww., in. h. snoepen, lekkers eten; yirii -, veel van snoepcrij houden; von etw, -, snoepen, heimelijk eleu of drin- Len. Ngschen, (vcrkl.) o. neusje o.
Ntjscher, (•», mi, Ktscher) m.,
-in, (-nen) v. snoeper m.t snoepster v., lekkerbek m. Nascherei, (-f«) v.snoeper|j,lek-
ternij ».; \'1 Z. Nanchwerk. ÏTaSChhaft(ig), (-er,-*7) bijv. en
b. snoepachtig, lekker, lekkerbekkig. Naschhaftigkeit, v., z.ro.suoep-
iehti|theid v. Nasch-hirsch, [•es, mi. •e) in.
1. -irildpiet; -hunucr m., Z. -lusl.
Naschlg, (-er,-.v/) bijv.en b. snne-
peng, snoepachtig, verlekkerd; -keit v. SDoepernij. lekkernij T. Nasch-katze, (-«) v. snoepach
tigc kat v.; (lig., geineciiz.) sie isl eine —, zij is eene echte snoepster \\.; -lusl v. snoeplust m.,snoeparhliglieid v.; -markl ui. fruitmarkt f.; •maul, •mSutcken o. lekkerbek ui.; -uerk o. snoeperljen, lek- kernijen v. mv.; •«•ildprel o. heil, wild- braad o. op een vreemd gebied gescholen. Naso, (-n) v. neus m., reukorgaan
o.; durcli die - reden, singen, door den neus pralen, zingen; (lig.) einegule.feine • haben, een goeden, lijnen reuk nebbeu; die - in Alles slecken, overal ilcu neus in- steken, zich niet alles bemoeien; jemn. e/ir. nnter die • reihen, icin. iets onder den neus wrijven, verwijlen; die - rüm- pfen, een sluursch gezicht zullen; die • hork Iragen, het hoofd opslekeu;««(.\'/a»J<; - bekommen, een lange i neus halen, af- gewezen, berispt worden; jemn. eine • geben, iem. iets weigeren; jem. bei der • Herum/ühren, bij den neus hebben, bcel- nemen, voorden gek honden; jemn. elw. tor der - vegnehmen, iem. iets voor den neus wegnemen; einem eine - drehen, eene poets bakken, een neus aannaaien; (Aardr.) knap v..voorgebergteo.;(J ncht- «.) dus Ndstein des llirsches, kloof v. iu den voel van hel hert; (Hoed.) slag- hoog, neus, houten haakin.; (Leid.) haak ui.; (I.andh.) Z./\'/(«7Nasi\',-(Glasb.) mond* stuk o. van de blaaspijp; il. Z. l\\asen- Ichlacke; (Zeevv.) (van een schip), neus, voorboeg in.; (Meub.) (aan eene schaaf), greep v.; (aan een venster), druiplijsl v. Nase-gUCker, {-kers, mv. -ker)
ui. (Zeew.) matroos m. op den uilkjjk; •haken m. (Vissch.) harpoen in.; -horn o., Z. Kashorn. Nasol-buohstabo, (-n, mv. -«)
o. neusletler ».; -lanl m. neusklank in. Naseln, (wiselte, genisell) o. ww.,
m. h. (J.ichliv.) ruiken, door den reuk zoeken; \'1. door den neus spreken. Naseil, (nas/t, genasl) o. ww., ra.
\'\' ruiken, al ruikende zoeken; 2. bedr. |
neus; schiene v. (aan den ploeg),steon-
scheen ».; •tchlatke v. slak v. die zicb aan hel ovengat vaslzel; -schlagadcr v. slag- ader v. iu den neus; schteim m. ncus- slijin, snot o.; —haut v. neiisslijuivljes o.; -tchlttien o. neusgaten openzetten o.; tchlilter m. hij die de neusgaten wijd openzet; schnalzcr, •schniiller m. knip, slag m. voor den neus; spide »., Z. •kuppe; sprilze v. neussnuil v.; slachet in. (Onllk.) doornvormig uitsteeksel o. van den neus; slimme v. neosstein m.; (Gen.) door den neus praten o.;stinker, —in, hij, zij, die uil den neus stinkt; •sliiher m. (gemcenz.) Z. •schniiller. Nasonstübern, [nasensiiherte,
ijenaseiisltibcrt) bedr. ww. een knip voor den neus geven. Nasen-Stuhl, (-sluhi^e)s, mv.
•sliihte) ni.(Giel.) steunsluk o. voorden mond der blaaspijp;Won m. neusloon in.; •Ircipfen m. neusdruppel in.; -tuch o. nousdoek, zakdoek m.; •uallfisch ui., Z. Narwall; -uarze v. wrat v. op den neus; •iciinii m., Z. \'kriecher; -teurzel v. neus- worlel ui.; -zöp[lein o. niespoeder, nies- middel, nieskruid o.; stceig in. (Onllk.) lak m. van de wenkbrauwen en den neus. 2ÏQiSe-VÜ.mpfer,(-pfcrs,m\\.-p[er)
ui. neusoplrekker m.; 2. (Nat, lust.) zwarte balista of horentiseh m.; -tcas- ser o. (Volksl.) neuswijs persoon m.; •leiisserei v. neuswijsheid, onheschciden- heid v.; -im.v bijv. nw. neuswijs, \\vijs- neuzig, onbescheiden, nieuwsgierig; —e AnlKort, wijsneuzig, onbeschaamd; —er Hentch, neuswijze in., onbeschaamd, on- bescheiden menscli m.; — heit t. neus- wijsheid, onbescheidenheid, nieuwsgie* rigbeid, waanwijsheid, o:ibeschaamd- heid v. Na^fuhreil, [nasfihrte, genas-
führl) bcdr. ww. bij den neus leiden, beetnemen, bedotten. Nashom, (•(«)«. mv. -c of Nashir-
ner) m. ncushorendier o., rhinoceros m.; •ktfer iu. neushoreukever m.; -voge.l m. iieushorenvogcl in. Nasig, bijv. nw. een neus hebLende,
Z. breit -,grosz -, langnasig. Nasling, (-(e)«, mv. -e) m., Z.
!\\\'asefi<ch.
Naspel, (-n) v. mispel v.
Nitso, (-s, mv. s) in. groolneus n.
Kasrümpfen, (s) o., z. m., Z.
Natenr&mpfen. Nass, (misser, [nissest) bijv. en b.
nat, vochtig; sich die Fiisze • mathei, nat maken; -e Hinde haben, nat ie handen hebben; -« Augen, oogen door tranen be- vochtigd; rfurcA und durch • werden.Aoor en door nat worden; -M Tttch, nat, voch- lig; - macht», nat, vochtig maken; die Erde - moeken, bevochtigen; (Scheik.) der -e Weg, natie weg; (Laiidh.) -es Holz, groen; (Mol.) der -e r\'all, hoogte v. van het water; (Becldh.) -es Giuand, door- scliijneude draperie v.; (fig., Volksl.) ein -er liruder, drinkebroer, nalhals m.; 2. (van hel weiier), vochtig, regenachtig, nat; (van den grond), vochtig, waterig; 3. vheibaar, vloeiend; (Hand.) -e Waare, |
||||||||
|
ww. genasl, van een neus voorzien, een
neus hebbende; 3. bedr. ww.(van metaal- slakken), sirh -, aan h •! ovengat voor de blaaspijp zich vastzetten. Wasen-ader, (-n) v. nenssder v.;
•anselzcn o. (Ileelk.) neusvormingskunsl v., aanzeilen o. van een neus, rhinoji!as- tiek v.; •ausschnill m. (Onllk.) insnij- diug v. van den neus; -balt in., Z. •kappe; •band o. (Zad.) neust iem iu.; -bem o. (Onllk.) neusbeen o.; -blut o. bloed o. uil den neus, •btuleno. neusbloeding v.; — haben, uil deu neus bloeden; -buch- slabe m. neuslelter v.; -bremse v. brems, groole horzel, neusvlieg v.; 2. (Iloefsm.) Z. -eisen; -bürste v. neusborslcl m.; •buizen m. (Volksl.) verdikt iieusslijm o., snot o.; -dieher, —in, bedrieger. reisleider m., bedriegster v.; -drücker ui., Z. -guelscher; •einseknilt in. ronde uit- snijdiiig v. van hel neusbeen; -eisen o. ueusijzcr o., ncusnijpcr in.; -/isch in. >isch, karper ui. mei vooruilslekendeii neus; -jliiche v. oppervlakte v. van den neus; •jtilgel in. neusvleugel in ; —blui- uder v. blocdader v. iu den neusvleugel; •luimig bijv. uw. neusvonuig; -Puss in zinking v. op den neus; -forlsali in. uil- stekend neusbeen o.; -frcll o. wasebbeer m. met langen neus; •futieral o. neus- doek iu.; -gnng in. neuskanaal o.: -gassc v. ijzelen pijp v. aan den sinelloven, •geruch m. stinken o. uit den neus; -ge- schwür o. neuszwecr, zweer v. aan den neus; •gcicérhs o. uilwas ui., pnlyp in. aan den neus; •kaar o.neushaaro.; •haueh ui. ademhaling ». door den neus; •kaul v. neiishuid v„ iicusvel o.; —nerr m. (Onllk.) neushuidzenuw v.; -liAhle v. neusholte v.; -hiihlciibtuladcr v. blocd- ader v. iu de neusholte; •höhlenen m. zenuw v. in de neusholte; •hom o., Z. A\'m/\'orn; •kaptet v. lood verband o. lot vorming van een nieuwen neus; -keil in. hoek in.van den neus der blaaspijp;(Zad.) nensklopper m.; -klemmer ui. langwerpig nauw drinkglas o.; •klügltng in. neus- wij/\'.e in., neuswijs persoon m.; -knebel in., Z. \'eisen; •knochen ni., Z. -bein; •kaaipet m. kraakbeen o. vanden neus;\'2. Z. schci.ietcand; -knospe v. uilwas in.op den neus; -koppe v., Z. -kuppe; •kraal o., Z. Löwenmaul; -krebs in. kanker ui. aan den neus; •kribbeln o. krieuwelen o. in den neus; .kriecher 01., Z. -brentse;-kup pe, •kugel v. uitstekende ronde lip v., puntje o. van den neus; •lappen m., Z. •Hagel; •taul in., Z. Ndsellaut; -loch o. neusgat o.; •miuslein o., \'L. •musket; 2. werktuig o. om de neusgaten Ie verwij- den; -meier m. (Volksl.) laugiieus ni. •musket m. neusspier v.; -potyp o., Z •gewicht; -popel ui. (gom.) Z. -bulzen, •riemen m., \'/.. -band; -ring m. ncusring m.; -rölhe v. roodheid v. van den neus •rüeken ui. rug ni.van den neus.Z.-bein; —bltttader v. (Onllk.) bloedader v. iu den rug van den neus; -rümp(en 0.ncus- ophaleu, verachtelijk schouder-ophalen, een minachtend gezicht zeilen; satlel m. •siiule, scheids rand v. schol, beschot o. in den neus, scheidingsbecn o. in den |
|||||||||
|
912 N;il
|
Nat.
|
||||||||||
|
Nal.
|
|||||||||||
|
National-truppen,v. mv.volks-
Iroepen, nationale troepen m. mv.; -ter sammlung v. nalionale vergadering, bij- eenkomst v. van volksvertegenwoordi- gers. Nativitat, i-en) v. (Waarz.) ge-
boorteforliiin, geboortelot o., stand m. der sterren op liet tijdstip van iems. ge- boerte, horoscoop m.;jemn,die • sleilen, iems. horoscoop trekken; 2. geboorte v.. gehoorteiiur o.; -slellcr, in. horoscoop- trekker m.; slellerci v. horoscoop- trekken o. N&trum, (-j) o., z. in. (Scheik.)
vuurbestendig mineraal longzout, ioine- raal alkali, tialriini o. Natrolit,(-t\'H,mv. -e»)m. (Helfst.)
sodiislecn, aschzoulslecn m. Natrgn, (-s) o., z. m. sodaoxy-
de o. Natrgn-hydrat, (-(e)s, mv. -e)
o. (Scheik.) sodaoxyde hydraat o.; (ge-
woonl.) soda ».; -salz o. sodazout o.; •stife v. sodazeep v. Nat rum, (•») o., z. m., Z. Nalron,
NatSCh, (-es, mv. -c) in. (I\'l.)
scherp rielgras, prinsgras o.; 2. nar- dus v. Natseheln, (iialschclle, genat-
schelt) bedr. ww. een lichten klap geven, streelen. Natschon, (nulschte, genalsdit) o.
ww. giijnen, builen. Natter, (-n) v. (Nat. hisl.) adder,
slang v.; (Art.) stuk geschut o., twaalf- ponder in., aspik in. Natter-aal, (-aa/es,mv.-aa/e) m.,
Z. schlange; -biss m. adderbeel, slange- beet m.; 2. krenking v., verdriet <>.;-btunic v. meIkhliii\'iii. kruisbloem v.; 2. nagel- kruid o.; -hals m. (Nat. hisl.) Z. Ilcn- dehals;-kopf ui. addcrkop.slangekop in.; (I\'l.) Z. .kraul (2); -kraul o. (I\'I.J be- renoor o., smeerworlel m.; 2. slangen- kruid o.; 3. Z. -milch; 4. penningkruid, munlkriiid o.; -milch v. wilde schorse- necr v.: schlange v. naar eene adder gelijkende slang v.; slicli ui., Z. -hiss; -uendcl m., Z. -hals; •uurz v., Z. •kraul (2); 2. adderlong v., groot of gemeen slaiigeiikiiiid o., riraakworlcl m.; -zunge v. (lig.) beleedigende, lasterende long, lastertong v.; 2. (I\'l.) slangelong, adder- tong v.; it. Z. \'blume; 3. (Nat.bist;) ver- steende haaietand, tongsleen iu.;-;wang m., Z. Wendehals; -zünglcin o. maan- ruit v. Natur, (-en) v. natuur v., aard m.,
geaardheid v.; das F.is isl seiner - nach kali, is van natuur koud; 2. natuurlijke gesteldheid, inborst v., karakter, gestel o.; eiwe slarke - huben, een slcrk gistel hebben; doii - sanft, van natuur zacht; seine -zuingen, zijne neiging bedwingen; das isl seiner - zuuider, dal is tegen zijne geaardheid, dal slrookl niet mei zijn ge- stel; die - Goltes, goddelijke natuur v.; (van eene taal), krocht v.; er, sie hal viel -, veel natuurlijks, ongekunstelds; 3. na- tour v„ aard ui., wezen o., gesteldheid v.; die • der Dinge.óe natuur; rfieneSoc/ie isl ton - io, van natuur &; in - bezahlen < |
|||||||||||
|
natte waren, vloeistoffen v. mv.: (lig.,
genieenz.) sein Geld <m -c Waare legen, zijn geld verdrinken, aan drank verspiN len. Nass, (-es, mv. -e) o. nat, vncht o.,
vloeistof ¥., likeur v.: der Thrhnen -,tra- nen m. mv.: das frische -, het frissehe nat; das edelste, heilige -, wijn m., <lrui- vensap n.; das dnnkle -, de zee v., oce- aan m. Nijsse, v„ y„ m. nalheiil, Tochtig»
heiil v.; (fin.) zweet o. Kassei, (-n) v., Z. Assel.
Ni&SSGln, (niisselte, genassell) o.
vrw., in. h. een weinig vochtig zijn, nat zijn; 2. bedr. ww. nal maken, bcvochli- gen, bcwalcren. Nasson., (missie,genassl) o. ww„ni.
h. nat zijn, vochtig zijn; 2. zweeten; II. bedr. ww. nat maken, vochtig maken, it. pissen. Nasson, (nassle, getuutt)beir. ww.
natten, int, vochtig maken, in eene vloei- slof doopen; 2. o. ww., Z. nissen (2>. Nass-haufen, (-fens, mv. -[e»)
in. (Br.) hoop in. geweekte gerst; -lcall
bijv. nw. (van het weder),koud en vnch- tig; -l;ütlel m. (Volkst.) likkebrocr m. Nasslich, bijv. en b. naiaclitig,
vochtig, een weinig nal. N&sspochwerk, (•(«)«, mv. -e)
o. (tiiet.) nat stampwerk o Nassprobe, (-»j v. (Giet.) Ue-
procving, toetsing v. van het vochtige schlich. Natb, (Nilhe) v. (van een kleed),
naad m.; (Ileweerm.) naad m., soldeer* sel o.; 2. vereeuiging. samenvoeging v.; (Ontlk.) (van beenderen), vereeuiging v., hand in., verbinding v. Nath-borte, (•») v. belcgsel o. op
een naad; -eidechse v. groole wachter» hagedis v. Natber, (-«, mv. N&lher) m., -in,
(-nei) v., Z. Mher $•;2. (Walerb.) sterk
gevlochten rijswerk o. Natherei, i-en) v., Z. Ntherei.
Nftth-haken, (-kens, mv. -ken)
in. haak m. om een naad & open te ma- ken; -tiadel v. naainaald v.; (Zecw.) zcil- inakersnaald v.; -presenning v. (Zeew.) naadpresenning v. Nathling, (-(c)j, mv. -e) m.draad
in. in de naald. Natign, (-en) v. nalie v., volk o.
National, bijv. en b. tot eene nalie
behoorend. eene natie eigen, een volk betredend, nationaal. National-bank,(-6«n/;e)v.volks.
bank, nationale bank v.; .eharakler in. volkskarakter, nationaal karakter o„ Z. -geisl; -fehler m. volksgebrek, al- gemeen gebrek, nationaal gebrek o.; •geist in. volksgezindheid v., volksgeest, geest m. der nalie; -gesetz o. nationale wet t. Nationalisiron, (nalionalisirte,
nalionalisirl) bedr. ww. nationaal ma- ken, door een volk of eene natie doen aannemen; 2. wed. ww. sicli -, de zeden en gewoonten eener natie aannemen, zich nalionaliseeren. |
|||||||||||
|
in natnra, met vruchten & betalen; Re-
ligron der -, natuurlijke godsdienst; \'t. (Grav.) nach der - zeichnen, malen, naar de natuur, naar bel leven; 5. (Jachtw.) die -, de natuurlijke deelen o. mv. Natur-abneigung, (-cn) v.na- tuurtijke afkeer, ingeschapen afkeer m.
Naturalien, v. mv., Z. fiaturer-
zeugniss, -gut; 2. voorwerpen o., zcltl- zaaiiiheileu v. mv. uit de natuurrijken, voorwerpen o. mv. van natuurlijke his- lorie. Natur&lien-cabinet, (•(«)»,
mv. -r)o.,-kammer,(-n),-samm- lung, (-en) v. kabinet, museum o., verzameling v. van voorwerpen of zeld- zaambeden uil de natuurrijken, museum o. van natuurlijke bislorie, Naturalisitign, (-en) v. als in-
boorling aannemen, de rechten van in- boorling verleenen, naturalisatie v. Naturalisiren, (naturalisirle,na-
luralisirlj bedr. ww. jem. -, als inboor* ling aannemen, de rechten van inboor. ling verleenen, iiüluralisceren. Naturalisirung, [-e») v., Z.A\'a-
luralisulion.
Naturalismus, (onb.) m., Z. A\'a-
lurglavbe. Naturalist, (-en, mv. -en) m., \'/..
Nalurbeschreiber, ISaturforschc, A\'aiur- kundjger; 2. Z. Piaturglaubiger. Natur-anlage, v.,z. m. natuur-
lijke aanleg m., ingeschapen hoedanighe- den v. of vermogens o. mv.; -arzl m. geneesheer, arls in., die levens natuur- kenner is; -begebenheil v. naliinrver- schijnsel o.; -benbarhler m. waarnemer m. tier natuur, naluurheschoowcr m ; •beobachtung v. naluurhesrhniiwing f.; • besrhreiber m. nntmii l)pschrijvcr,schrij- ver in, over de natuurlijke hislorie;-6e- schreibung v. natuurbeschrijving v.; -6e- Irarliter, —in, natuurbewonilcraar m., bewonderaarster, besclioiiwsler v. der natuur; -blind bijv. nw. blind geboren; •dichter, in. dichter m., die zich zelven gevormd heeft; -dienst in. natnnrdien-l in., vereering v. der natuur. Naturgll, (-{e)s, mv. -e) o. ge-
aanlheiil v., aard m., instinct o., Z. A\'a- luranlage. Natur-ereigniss, {-es, mv. .e)
o., -erscheinung, (-ei) v., 7..-bege- ben heil; •crzengnisso. natuurvoortbreng- sel, voortbrengsel o. der natuur; -[ehler in. natuurlijk gebrek n.; -forscher in. na- tnuronilerzoeker, natuurkundige, na- luurkenner ni.; •forsehung v. uatuur- vorsching v., onderzoek o„ studie v. der natuurlijke historie of tier natuur; -gubt v. naluiirlijke aanleg m., gaaf of gave der natuur; -gang m.natuurlijke loop in.; •gebrechen o. naluiirlijke zwakheid v„ natuurlijk gebrek o.; -gemis; bijv. en h. overeenkomstig met de natuur, volgen\' den aard, natuurlijk; •geschkhte v. na- tuurlijkc historie, beschrijving v. der dieren; •geschichllich bjv. nw. volgen\' de natuurlijke historie; -geschick o. na- tuurlijke aanleg m., aangeboren talent o.; •geselt o. (Nat.) natuurwet, wet v. der |
|||||||||||
|
Nel». 915
|
|||||||||||||||||
|
Nar.
|
|||||||||||||||||
|
Nal.
|
|||||||||||||||||
|
mv. -ner) m. (H. S.) Nazareer of Naza-
rener iu. Neapelgelb, (-(c)s) o., z. ui. uil
salmiak, loodwit en aluin samengesteld geel. giallolino o. Ngbel, (»*, mv. Netel) m. nevel,
mist iu.; diclur -, dikke mist, dichte ne- bt-i Nacht und - etic. tliun, \'s nachts, heimelijk, in hel donker; Irockener -, Irogc mist, veendainp in.; leickler, dün- ncr -, nevclachligheid v.; (hg.) wolk v.; er isl mir uie ein • vordin Augen,mi}\\i oog is als beneveld; uïr teken dicses nur iurch eincn -, door eene wolk; (fig.) einem • tormackeu, voor den gek hou- den. Nebel-bank, (-td-*e)v.(Zeew.)
ncvelbank, nevellnag, laag of bank v. nc- vel; -bilder o. mv. nevelbecldeii o. mv.; bogen ui. boogvormige nevel m.; -decke v. benevelde hemel in..nevelachtige lucht v.; -dunst v. nevelachtige damp m.;-/ar- bcn, -farbig bijv. nw. nevelgrijs, nrltach» tig grijs; -fcicrn o. om den nevel met de vaart ophouden; -ferne V. dampige verwijdering v., nevel m. in de verte; •feucht bijv. nw, zoo vochtig als nevel of mist; 2. door den nevel bevochtigd;-/lect in. (Slerrenk.) uevelvlek, nevelachtige ster v.;-gebilde o.,-geslalt «.nevelachtige vorm m., nevelachtig beeld o.;-grou bijv. nw., Z. \'farben, Neb(e)licht, bijv. nw. nevelachtig,
op nevel of mist gelijkende. Neb(e)lig, bijv.nw. nevclig.inislig;
•es Heller, mistig weder; (Wap.) -cr Schild, gewolkt schild, in cene wolk ge- plaatst schild; (lig.) als door een nevel, duisler,venvard;- keil v.nevelaclitigbeid, mistigheid v., Z. Nebel. Nebel-kappe, (-«) v. kap v. te-
gcu den nevel, reiskap v.; 2. (Kabcll.)
onzichtbaar makende tooverkap v.; •krahe v. aschgrauwe kraai v.j -land o. nevelachtig land, land o. waar bel dik- wijts mistig is; -monat m. nevelmaand v.; (üesch. van 1\'.) ueveluiaanil.liruiuaire m. (van 25 Üclohcr lot 21 November); •mütze v„ Z. -kappe. Nebeln, (nebelle, genebclt) onp. en
o. ww., ui. h. nevelachtig zijn, misten; es fie6<7(, het mist; 2. bjdr. ww., Z. be- nebeln, umnebeln. Nebel-rauch, (»(")«) m. nevel»
aclilige damp m.; •regen m. sluifregeu,
motregen, slofregen m.; •reitien o. op- lossen o. van den nevel in den fijnen re- gen; schicht v. nevellaag v. op de aarde; •schlcicr in. door den nevel gevormde sluier in.; (lig.) wolken v. mv.; .slnu m. dof edelgesleentc o., chalcedon in.; -s/crn m. uevelster v., Z. -fteck; -wind m. nevcl- achligc wind m.; •zeichen o. (Zeew.) mislaein, mislsignaal o., tceken o. hij mistig weer. Npbon, voorz. (met den 5cn nv. liii
eene rust en den 4en nv. bij ecuc bevve- gmg), nevens, naast, op zijde, ter zijde van, niet ver van; er ging - mir her, hij liep uaasl mij; er selzte sich - mich, liij ging naast mij zillen; - den l\'alasle, naast hel paleis; zwei - einander gespanate 58 |
|||||||||||||||||
|
lijke of proefondervindelijke wijsbegeerte
v.; -produkl o., Z. •erzeugniss; -recht o. natuurlijk recht, natuurrecht o.; 2 wei- hoek o. van liet natuurlijk recht; •reiek o. natuurrijk, rijk o. der natuur; -rc/i- "ionv. natuurlijke godsdienst in..rcdcge- loof o.; sache v. natuurlijk lichaam o., natuurlijke zaak v.; sammlung v., Z. Naturalicncabincl; -scenc V. natuurlijke ligging v.; it. — of schauplalz in. na- tuurtooneel, schouwspel o. der natuur; schcu(c) v., Z. —abneigung; schönhcil v. schoonheid v. der natuur, natuurlijke schoonheid \\.\\-scllenheit v.zeldzaamheid, merkwaardigheid v. der natuur; -sinn in. onbedorven, kinderlijk gemoed o.,zin iu., gevoel o. voor het schoone in de na- tuur; spicl o. spel, spelen o. der natuur; sprache v, natuurlijke taal v.; stand m. naluurstaat, onbedorven staat m.; -ton in. natuurlijke toon m.; -lrieb m. na- luuidrift, neiging v., instinct o.; -verehrer m., Z. •glaubigcr; -verehrung v. natuur» lienst ui., iiatuurvcrccriiig v.; it. Z. •glaubc; -volk o. volk o. iu den natuur- slaat; •walfen v. mv. natuurlijke wape» ui\'n, natuurlijke verdedigingsmiddelen o. mv.; -ueise m. natuurkundige in.: -reil- heit v. natuurlijke wijsbegeerte v.; -ire- seu o. natuurlijk wezen, tot de natuur behoorend wezen o.; 2. wezen o.der na- tuur, natuurwezen o.; -ividrig bijv. nw. tegenstrijdig met de natuur; •widrigkeil v. tegenstrijdigheid v. met de natuur; • uiisenschaft v. natuurwetenschap, wijs- hegecrle, natuurkunde v.; -uiichsig bijv. nw. van zelf, uil de natuur groeiend,zich zelvc(n) ontwikkelend; -ieunder o. na- luurwondcr, wonder o. der natuur; -zu- stand m. naluurstaat in., natuurlijke staal of toestand in,; -zweck m. natuur- lijk doel, doel o. der natuur. Natzgen, (nëlsgele, genatzget) o.
ww. luid wcenen, snikken. Nau, Naue, Nave, (»(*)«) >\'.
schuit, boot v. Nttu, (-(c)s, mv. -cn) ui. dcuvik in.,
zwikje o. Naufahrt, (-e")v.(opden Donau),
afvaart v. Nèuger, Neuger, Neiger,
(-gers, mv. -ger) in. spijkerboor v. Naumachie, (-h) v.zeegeveclit o
zcestrijd in., zeeslag m. Naupe, (-n) v. (vcroud.) gril, kuur
v„ Z. ISiickc. Nauskgp, (-e«, mv. -en) in. zec-
kijkcr iu. N:iutik, v., z. m. zeevaart, zec-
vaarlkunilc v., zeewezen o. Nautiker, (-.«, mv. Nautiker) va.
scheepvaartkundige ui. Wautiljt, (-e«, mv. -e) m. (Nat.
hist.) uautiliet iu., versteend nautilus- schelpdier o. Nautilus, in. (onb.) nautilus in.,
een schelpdier. Nautisch, bijv. nw. zeevaartkuu
dig, scheepvaartkundig, tot de zee- of scheepvaart behoorcude of daarop be- Irekking hebbende. Nazar&or, Nazarener, (-ncrs
|
|||||||||||||||||
|
nnluur; (Zeil.) natuurlijke wel v.;-glaubc
in. Datum-geloof, redegeloof o.; 2. np de natuur gegronde goilgclcenlhciil v.; •glaubigcr m. Iiclijiler m. van den nn- lnurlijken godsdienst. nalnurbelijder,ver- ivcrper m. der openbaring,naturalist m.; •gul o. naluurvoorlbrengscl o., voort» lircngselcn o. mv. van den grond; •kang in. natuurlijke neiging v.; •hislorikcr m. geschiedschrijver ui. over de natuur; •historisch bijv. nw., Z. •getchichllick; •jahr o. natuiirjaar o.; •kenner m. na- liiurkenner, natuurkundige in.; -kennl- niss v. natuurkennis v.; \'keite v.aaneen» schakeling v. der natuurverschijnselen; •kind o. natuurkind o., monsch m. iu Jen naluurstaat; -körper in. natuur- lichaam, natuurlijk lichaam o.; -kraft v. natuurkracht, natuurlijke kracht, kracht v. der natuur; -kwide v. natuurkunde, natuurkennis v.; 2. (verzam.) natuur- kunde v., natuurwetenschappen v. mv • kundiger m„ Z. •kenner; -lauf ra.,7.. •gang; -lchre v. natuurlecr, natuurkund physica v.; •lekrer in. leeraar, oiulcnvij- zer ui. in de natuurkunde,inde natuur lijk» historie: 2. kenner, onderzoeker in. der menschelijke of dierlijke natuur; •lehrig bijv. nw. volgens de natuurkunde natuurkundig. Natürlieh, (-<-r, -st) bijv. en b.
natuurlijk, aangeboren, van nature, in» geschapen; 2. natuurlijk, ongekunsteld eenvoudig, oprecht, ongeveinsd, kinder- lijk, naicf; ein -« A\'inrf, naief, oprecht; nicht -, (van verzen), niet natuurlijk opgesmukt; 5. natuurlijk,in den natuur- staal; -er Mensch, Z. Nalurmensch, ,Vo- lurkind; 4. niet kunstmatig, natuurlijk; -»i Haar, natuurlijk baar; 5. eenvoudig, helder, klaar.duidelijk; was kann -cr sein, als dass?, wat kan natuurlijker, duidclij ker k1;e$ volgt darattsganz -,daaruit volgl natuurlijk, klaarblijkelijk; (gemeen?.) (als bevusting),nalunrlijk,zeker,bepaald stellig; dies geht nicht - zu, (gemcenz.) •lal is niet natuurlijk; G. natuurlijk, on- echt, onwellig, builen hel huwelijk ge boren; -cr Soltn, natuurlijke zoon, on- eclile zoon; 7. natuurlijk, van de natuur «Vr -e Tod,natuurlijke dood m.; (Godg.) dood ni., sterven o.; das -e l.eben, dier- lijk leven o.; eiiic -e Vnmüglichkeil, na- luurlijke onmogelijkheid; -er Wette, na- luurlijker wijze; S.waar, levend, treffend sprekend; ein -es Gemalde, natuurlafe- \'eel o., naar de natuur geschilderd werk °-\\ gaiiz - elw. machen, zeer natuurlijk, duidelijk; das sichl so - hik, dal is zoo |
|||||||||||||||||
|
70�5
|
|||||||||||||||||
|
natuurlijk, zoo sprekend.
Natürlichkoit, v. natuurlijkheid
eenvoudigheid, waarheid v.; 2. ongekun» s\'eldheid, oprechtheid, naiefheid v.; 5 (van een gewaand wouder),natuurlykco Natur-lioht, (•(«)«, mv. -er) o.
natuurlijk licht, goed licht o.; -müszig "\'jv. nw., Z. -gemisz; •mfiszigkeit v overeenslemming v. met de natuur, m \'uurly.heid \\.\\-mentck m. natuurmensch ">•> Z.-kind;-ordnung v. natuurlijke orde *•! •pfticht v. natuurlijke verplichting, natuurplicht v.; •pkilosophie r. naluur- |
|||||||||||||||||
|
Neb.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Neb.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
914 Neh.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
•ding o., Z. sache; -drüse v. naastlig-
gende klier T.; 2. Z. -niere; -dtirchmesser ui.. Z. -achse; -eid m. bijkomende eed in.; -ein bijw. bovendien, benevens, op den konp toe Nübonoitiandor, bijw. naast eik-
ander, nevens elkander; stellen, naast elk. zetten; (fig.) met elk. vergelijken Ngbonointindorstollung, -cH)
v. naast elk. zetten o., naast elk. plaat» sing v.; (lig.) vergelijking v., paring v. Neban-eingang, (-</a»j(e)«,mv
•ganye) m. zijingang in., tweede ingang in.; -einkünfte v. mv. bijkomende in- komsten, buitengewone inkomsten v mv., buitenkansjes, emolumenten o.inv.; •cintlwilung v. (Ited.) onderverdeelin: v.; -erbe in., Z. Milcrbe; -essen o., Z. •gericht; -fabel v. bijkomende fabel v ingelascht verhaal o., episode v.; -(ach o. naast liggend vak, nevenvak o.; (fig.) bijbehooreud vak o., bijkomende studie v.; -fasen m. zijdraad, nevendraad m.; •(all in. bijkomende omstandigheid v.: •farbe v. toevallige kleur v.; -feld o. naast liggend veld o., naburige tikker in.; (Wap., Kam.) naastliggend veld; -felge v. (VVatcrb.) tweede velg v.; -/igur v., Z. -gestalt; •ftanke v. (Vest.) tweede llank v., lussclienwal, iniddelwal in.; •fliigel ni. naast liggende vleugel, tweede vleugel in.; \'2. schijnvleugel, valsche vleugel m.; -fluss m. nevenriver, zijrivier v.; -forst m. naast liggend boseh o.; •fortsalz m. (Oullk.) bijkomende of naastliggende becnverle:igingv.; •frau v. bijwijf o., boer v.; -frage v. bijkomende vraag v.; -gang m. zijgang in., zijlaan v.; (Bergw.) kleine melaalader v.; (van eene kerk;, zijgang in.; (van de luchtpijp) ,zij-, kanaal o.; -gasse v. naastliggende straal, zijstraat v.; -i/assc/ie«o.zijslraalje,sleegjc o.; -gebdude o. neveugebouw o.; "2. bijlie- hoorend gebouw o., vleugel m.; -gebirge o. ncvengebergle o.; -gebiihren v. mv., \'i.-cinkanfic; -gedanke m. nevengedach- te v.; - ge f Me o. mv„ L.-einkinfte; -ge- fdss o. (I\'l.) bijkomend vat o.;-gegend v. (Aardr.) lusschenstreek, naastliggende streek v.; -gcmach o. aangreiizende ka- mer v.; it. geheim gemak o.; -gericht o. bijgerecht, tiisschengerecht o.; •geschift o. bijkomende bezigheid v.; -geschenko. bijbelioorend geschenk o.; -gcschmack in., Z. Ueiyeschmack; -geschópfo. inedc- schepsel o.; -gesell in., \'£. Mitgesctl; -ge- seiik o. (Bergw.) naastliggende mijnput m.; -gesetz o. bijbehoorende wet, onder- geschikte wet v.; -gestalt v. (Schild.) bijbehoorende gedaante of figuur \\.;-ge- stein o. (Bergw.) wandsteen m.; -jc- machs o. uilwas in.; •gcieinn(sl) m. bui- |
(en in. zijhaven, builenhaven ».; •halm
m. bijgroeiende halm m.; -handel m. bijkomende handel, ondergeschikte han- del in.; -handlung v. (Letterk.) n«ven- handeling v., tusschenstuk o., episode v.; —shaus o. (Hand.) depot o.; -haus o. naastslaande liuis.naburig huis o.;-hiut- chen o. tweede vliesje o. Neboahor, bijw. naast, nevens, van
ter zijde, bovendien, in bet voorbijgaan; •gelil mich dies auch an, zijdelings, mei rechtstreeks gaat mijdatnokaan; -gehen, gaan naast, ter zijde ga.in van; (lig.) ein Geschaft • treiben, eene zaak bij eene andere drijven; elw. - beifilgen, hoven- dien. Nebenherd, (-(e)«. mv. -e) m.
(Giet.) naast slaande haard m. Nebenhin, bijw., Z. nebenher:
• schtessen,er naast schieten, van terzyde schieten, langs schieten. Neben-hode,(-n) v.(Outlk.)bijbal
m.; —ngang m. bijbalkanaal o.; —nkopf ui. bijbalhoofd o.; -hof ui. kleine plaats v.; it. naastliggende plaats v.; -höhle v. naburig of naastliggend hol o.;2. (Oullk.) —n mv. holten v. mv. der neusgaten; •hiigel in. naastslaande heuvel ra.; \'idee v., Z. -gedanl:e; \'interesse o. nevenbe- lang, persoonlijk belang o.; -kammer v., Z. -ijeniuch; 2. (Ontlk.) voorkamer v. van |
||||||||||||||||||||||||
|
Pferde, naast elk. gespannen; (fig.) • «n-
iern Vingen, benevens, buven, behalve; - Heser Summe, behalve, onafhankelijk van; Eines kann woht • dcm andern be- slehen, deze twee dingen kunnen wel samengaan; - jemn. die\'ien, niet iem. dienen, denzelfden meester & hebben. Neben-abschied, (-{e)s, mv.
•e) in. (Gesch. van 11.) afzonderlijk ver- lor o.; -absicht v. bijoograerk o., ucvcn- beJoeling \\.;-aclisc v. (Meelk.) kleinste as o( iniddellyii v. ceuer ellips; -ailer v. adertak m., nevenader v.; -adresse v (Hand.) noodadres o.; -altee v., Z. -gang, Ngbonan, bijw. naastnan, naast
dichtbij.
Neben-anfiihrer,(-rers,mv.-rer)
m. medeaauvuerder, medebevelhebber, onderkoinmandant m.; •arbeil v. werk o. tegelijk met een ander ondernomen, bijwerk o.; -art v. nevcnsoort i:,-arlerie v. nevenader v.; •artikel in. bijbehooreud artikel o.; -asl m. (Ontlk.) Z. •ader; 2. (Tuinb.) zijtak, allegger m.; 3. onder afdeeliiig v.; -aujla<jc v. buitengewone of bijzondere belasting v.; -augcn o. mv. op oogen gelijkende puntjes, bijoogen o. mv.; -ausgabe v. bijbehoorende uitgaaf, bijkomende, buitengewone uitgaaf v.; 2. (Uoekh.) tweede uitgave, uitgave v. in ander formaat; -ausyang m. nevenuit- gang m.; it. bijbehoorende uitgang m.; (Boiiwk.) zijgang m.; it. sluiplrap v.; •buhn v., Z. \'H-eg; -band o. (Oullk.) bij- komend of tweede ligament o.; •ballerie i. nevenbatterij, naastliggende batterij v.; -bau m., Z. -gebaude; -bedeittung v. tweede beleekenis, nevenbedoeling r.; •bedienter m. tweede knecht, onder- knecht ui.; -beyriU in. nevenbegrip o.; •bei o. (Volkst.) op sleeptouw genomen schip o. Nebenbei, bijw. levens, gelijktij-
dig, bovendien, naast; il. Z. nebenher. Nobon-boin, (-(e)s, mv. -e) o.
naastliggend been o.; •bektagler m. iue- debescliuldigde in.; -berichl m. binten- gewoon bericht o.; \'bescheid in. bijoor- itecl o., voorloopige uitspraak v.; -be- standlheil in. nevenbeslanddeel o.; •be- weis m. nevenbewijs, bijbelioorend be- wijs o.; •bewohner m., Z. •tcohner; •bilte v. (Kechlsw.) bijkomend verzoek o.; •Halt o. bijblad, bijvoegsel o.;\'2. (I\'l.) zijblad, tnsschenblad o.; —arlig, —för- mig bijv. en b. bijbladvormig, den vorm van een tusschenblad hebbende; -blatte- rig, -blallig bijv. nw. met zijbladen of lussclieubladercn voorzien; -bhck m.zij- delingsche blik m.; -bluladcr v. zijader v.; -brie/ m. bijbehoorende brief in.; •bruder m., Z. •mentch; -buch o. bijbe- hoorend boek o.; -buhler,—m,mededin- ger, medeminnaar in., mededingsler,me- deminnares v.; \'buhlerei v. mededinging v., naijver, minnestrijd m.; -buhlerisch bijv. nw. wedijverend, mededingend,na- ijverig, ijverzuchtig; •buhlerschafl v. mededinging, wedijvering v.; -bCirge ui., •bürgscha/t v., Z. Aflerbiïrge &; •chrtst m., I. Mttchrist; •dienst m. bijkomende dienst m.; 2. dienst m. als onderboorige; |
|||||||||||||||||||||||||
|
hei hart; -kelch in. b
|
04
|
ijkelkje o.; -kind o.
|
|||||||||||||||||||||||
|
onecht kind, natuurlijk kind, bastaard-
kind o.; \'kirche v. bijkerk v.; -klage v. (Ger.) toevallige, bijkomende aanklacht v.; \'knecht m. tweede knecht m.; -knol- len m. naastgroeiendo knol in.; -koch m. tweede kok, onderkok m.; -koslen mv. |
|||||||||||||||||||||||||
|
1
|
|||||||||||||||||||||||||
|
bijkomende kosten m. mv.; 2. buitenge*
wone koslen m. mv.; -krankhcil v. bij- komende ziekte v.; -kreis m.nevencirkel m.; -/c«(c)n o. achlerleen, bijleen o.; linie v. zijlijn v., zijtak m.; -lohn in. bijkomend loon o., buitengewone bezol- liging v.; \'inachl v. bijkomende macht, tweede macht v. in een staal; it. mede- staat in.; 2. ondergeschikte macht v.; 3. mogendheid v. van den tweeden rang; magd v. tweede meid v.; -mann m. nc- venman m.; Z. Nachbar; 2. miunaar,ga- lanl ui.; 3. (fig ) metgezel, kameraad, mededinger m.; \'meister m., Z. lttl- meister; -mensch va. evenmensen, naasle ui.; -mittel o. bijbehooreud middel o.; (fig.) ondergeschikt middel o.; •mond ui. Iicht- of schaduwbeeld o. der maan; (van eene planeet), bijmaan v.; •muskei in.naastliggende spier\\.;-niere v.(Ontlk.) nierklier v„ nierdoosje o., zwart gal- blaasje o. Ngbonnioren-blutador, (-«)
v. boven de nieren liggende bloedader v.; schlagader v. boven de nieren lig- gendc slagader v. Neben-not9, (-n) v. (Mui.) bij-
komende noot, dievennoot v.; •ordnumj nevenschikking v.; •person v. bijko-
mend persoon, ondergeschikt persoon m.; (Tooneelk.) figurant m.; -p/arf o. bjjpad o., zijweg m.; •pfand o., Z. üebenoer- f&ndiing; -p[arre v.,Z. -kirche; \'pfarrer |
|||||||||||||||||||||||||
|
teugewone, toevallige, bijkom
|
1
|
ende winst
|
|||||||||||||||||||||||
|
v.; it. Z. -einkünfte; 2. (bij loterijen),
tweede prijs ra.; -graben m. (Walerb.) zijkanaal o.; -grund ra. nevenbewijs o., ondergeschikte bewijsgrond m.; -gruppe v. nevenjiroep, bijbehoorende groep v.; •gut v. naburig, aangrenzend, naasllig- gend goed o., aangrenzende akker in.; 2. van een ander afhankelijk goed o.; 3 |
|||||||||||||||||||||||||
|
(Kechlsw.) buiteuhuwelijksgoed v.;-/ia-!m. predikant, pastoor in in eene bij
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Neb.
|
|||||||||||||||||||||
|
Nog. 915
|
|||||||||||||||||||||
|
Nel).
|
|||||||||||||||||||||
|
Ncbst, voorz. (met dcji3e nv.) met,
benevens, als ook; er • seinen Kindcrn, hij met, hij benevens &; - der Klugheit bes\'tlzt er auch Tap f er keil, bij vercenigt dapperheid met verstand. Nobulist, (-en, mv. -en) m.nevel-
schilder, wolkeiisclnlder m.; (Scherts.) vluchtig teckenaar m. Nebulistisch, bijv. nw. nevclach-
tig, met wolken bezet; (lig.) iu vluchti* ge omtrekken. Neeessar, (s, mv. -e) o. rciskof-
fenje, reiszakje, werkzakje o. Nocossitat, {•en) v. uoodwendig-
hcid, noodzakelijkheid v., Necessitiren, (nccessilirle, neces-
ilirl) bedr. mr. noodzaken, dwingen. Neckarwein, (-(e)s) mv. -*) va.
Neckiirwijn in. NgCkeln, (neckcllc, gencckelt) o.
ww. knikkeren, met knikkers spelen. Ngcken, (neckle.geneckl) bedr.ww.
]cm. -, sarren, plagen, kwellen, tergen, nekken; (gemcenz.) doorhaleu, de huid rol schelden; 2. beetnemen, voor den gek houden. NfiCker, (-s, mv. Necker) m.,-in,
{•nen) v. piager, kweller, spoiler m., plaagster, kwelster, spolster v. Neckerei, (-c«) v. |dagerij, spot-
lernij, kwelling, lerging v. Ngckhafc, neckisch, bijv. nw.
gaarne plagend, plaagziek, sarrend, ter-
gend; 2. Z. spassha/t. Neckstein, (-(e)j, mv. -c) m.
(Bergw.) schijnbaar erlsinlioudende bruine steen, nekslecn ui. Nectar, (-s)m.,z.in.(l"abell.)ncclar,
godendraiik in. Nectavium, (s, mv. Nectarien)o.
(Hl.) hoiii(n)gkclk, boni(n)gbak m. Neetarmund, (-mund(e)s, mv.
•miinde) in. met nectar gevulde mond in.; (lig.) zoete mond m. Weer, (-cn) v. (Zecw.) stroojibre»
king v. Ngffe, (-«, mv. -n) m. neef, broe-
derszoon, zuslerszoon m.; der Sohn des -n, de achterneef m. Neffe, (-n) v. (Nat. hist., w.i. ge-
br.) bladluis v. Neffea-begtin3tigung,
•gunst, v., z. ui. invloed in. van de nabestaanden van een vorst opdcslaals- regecring, neiging v. van ambtenaren om anderen isme o. N@fFenschaft, v., z. m. ueefsclia,)
- o., hoedanigheid v. van neef. Nefferei, (-en) v„ Z. Kelfenbegün-
stigung. Nogation, (•en) v. ontkenning v.,
ontkennend antwoord o. Negativ, bijv. nw. ontkennend.
Neger, (•», mv. Neger) va., -in,
|
|||||||||||||||||||||
|
sleuer v. bijbclasting, naschatting v.aliege »., Z. -lreppe; slimme v. bijslcmvulslem v.; slrasze v.zijslraal v.;(Zaakb.)
vertakking v.; streiche v., Z. •ftanke; slrich in.zijwaarts loiipcudc streep r.;(op het kompas), tusschenstreck v.; strom ui. zystroom, ncveustrooin in.; stube v„ Z. simmer; stick o. (s. K.) Ie- gensluk, pendant o.; 2. bijkomend stuk o.; (Ger.) bijbehooreud stuk o.; stunde v. vrij uur, verloren uur o.; slülze v. (Mcetk.) nevenlinckpuulslijii v., cosinus, |
|||||||||||||||||||||
|
kerk; -pfeiler m. schraagpeiler, steun-
pilaar m.; (Bouwk.) post, stijl m.; -pfen- nig in. klein geld, pasgeld o.;-pferd o.,Z. Handpfcrd; -pjlicht v. bijkomende plicht in., ondergeschikte plicht 111.: -pforle v. zijpoort, kleine poort v. naast eene groo- tere; -pfoslen in. ncvenslijl m.-, •pltn m. gclieimziiinig plan o.; it. bijkomend plan o.; -planel m. bijplanect v.; -preis m. tweede prijs m., accessit o.; -punkl in. bijkomend punt, bijkomend geval o.; it. (Itechlsw.) ondergeschikt punt o.; •qucrslülze v. (Meetk.) verkeerde ne- venhoekspunllijn v., cosinus versus m.; •recess m., Z.-abschied;-rechnung v. bij- komende rekening v.; •regent va.,Z.Mit- regent; -reise v. toevallige reis v.; -io//e v. bijrol, ondergeschikte rol v.; -rtïc/<;\' sichl v. nevcubedocling, ondergeschikte bemerking v.; -<aa/m.nevenzaal,zijzaal v. Nobensacho, (-n) v. nevenzaak bijzaak,ondergeschikte zaak v.; il. bijko- mend geval o.; etiv. zin • machen, iels als bijzaak beschouwen; sieh mit -n a«/- hallen, zich met onverschillige zaken, nietigheden v. mv. bezighouden. Neben-sandbank, (•bankc) v.
kleine zandbank v. door eene doorvaart van eene grootere gescheiden; -sat: in. nevenzin, afhankelijke zin, lussebenzin ui.; il. bijstelling, nevenstelling \\.;schale v. (Nat. bist.) tweede schaal v.; schijf o. schip o. dat naast een audur zeilt; (IIand.)gcleischip,r.onvooiscIiipo.;-s\'\'i/ao m. vergeefsche slag, zijslag, zijdclingsclie slag in.; (Muntw.) valsch geld o.; -schlas- sel in. tweede sleutel, dubbele sleutel in.; •sclinilllinic v. (Meetk.) iievensiiijlijn v., cosecans ofcosecanl in.; -schoss,schöss- ling in. wilde scheut ui., takje, lootje o., allegger in.; schreiben o. bijgaand schrij- ven o., bijgaande brief ki.; schrift v. kanltcekeiiingen v. mv.; schuld v.bijko- inende schuld v.; -sclittldncr m. mede- schuldenaar in.; schulc v. iniddelb.ire school v.; schutter v. (van een vesting- werk), tweede llaiik of zijde »,; schuss m. zijilelingsch schol, mislukt scho\'. o.; •tchüuel v. tusschcngerechl o., bijscho- tel ui.; seite v. (ui een boek), zijde, bladzijde v. naast eene andere, voor- gaande of volgende bladzijde v.; (van een gebouw), vleugel m.; seitig bijv. nw. zijilelingsch, zijwaarts, eene zijwaarlsche plaatsing hebbende; sicgel o. legenlcc- kening, medeondcrleekciiiug, lugurc of zijwaarlsche ondertcekeuing v., contra sigue o.; sinn m., Z.-bcdeulung;-sonne v. naburige zon v.; 2. (i>:at.) bijzon v dampbeeld o. van de zon; sorge v. on- Jergeschikte zorg, zorg v. van ondergc- schikt belang; speise v., Z. -gericht •spesen v. mv., Z. •kosten; spiel o. bij\' behoorend spel o.; it. Z Nachspicl;sprosse v., sprössling m. (Hl.) Z.schos.i;(Jacht w.) uitwas ui. van de kroon bij sommige hertshorens; •stekend bijv. nw. neven staand, byslaand; die —en, de om<lan- ders, toeschouwers, tegenwoordige pcr.- \'oneu, aanwezigen in. mr.; 2. (lig.) ver- h\'iiidi\'n, vastgehecht; stern in. naburige *ter t. ; it. ster v. van mindere grootte; |
|||||||||||||||||||||
|
9
|
|||||||||||||||||||||
|
sinus in. van den ciiinplinienls-of aan-
viillingsliock; -tasle\\. naast liggende toets in.; (Meetk.) nevenraaklijn v„ tangens m. van den compliroenls- of aanvullings- hoek, cotangens of colangenl in.; -theil iu. bijkomend gedeelte o.; -thor o. zij- poort, poort v. naast eene andere; -thiïre v. zijdeur v., deur v. naast eeuc andere; 2. sluiplrap v., bedekte uilgang m.; •tisch ui. afzonderlijke tafel, tweede tafel v.; -/011 in. secoude v.; 2. ondergeschikte toon in.; 3 (Spraakk.) tweede accent o.lo/iiobijv.nw. (Spraakk.) wat denlwee- den toon heeft; -treppe v. zijtrap,geheime trap,sluiplrap v.;-Ou»io. (Bergw.) ader- lak m.; -uhr v. tweede uurwerk o.; 2klein uurwerk o.; -umstand ru. bijko- meude omsUiidighcid v., bijko r.cnd ge- val o.; -unkoslen mv. bijkomende onkos- ten m. mv.; -unlerschri[l v., Z. siegel; •ursachc v. bijkomende, toevallige oor- zaak, rede, bijzonderheid v.;-nrfAei! o.,Z. •bescheid; •verdienst o. buitengewone verdienste v.; 2. m., Z. -geuinn; -v$r- tnitchlniss o. buitengewoon legaat o.• cerp/dndung v. tweede hypotheek v„ tweede verband o.; •tersammlung v. bij- zondere vergadering v.; -vcrsland va., L•bedeulung; -rertrag ui. bijzonder verdrag o., bijzondere overeenkomst v.; -volk onaburig volko.; •vormund in.tweede voogd in., loczieude voogd m.j sortheil m., Z•gewinn; •wachs iu. (lluish.) bijenwas o.•walirlteit v. bijkomende waarheid, on- dergeschikte waarheid v.; -wagcn m„ ZBeiwagcn; •icall m. ncvcnwal, tweede wal m.; \'wand v. zijmuiir m.; -weg vabijweg, in dezelfde richting loopendc weg ra.; (lig.) zijweg, omweg m.; -weib o., Z. -frnu; -tverber va., Z. Milbc.iicr\'ocr •werk o. bijkomend werk o.; 2. bijwerk o.; -wi»<j in. (Zecw.) halve wind,zijwind m.; -Kinkel in. (Meetk.) zijhock m.;-ids senschaft v. hulpwetenschap v.; •wahncrin. buuriiian in.; (Aardr.) omwoner m.•wort o. bijwoord o.; 2. bijnaam ra., hulp
woord o.; •wörtlich bijv. nw. bijwoordc lijk, als een bijwoord; —keil v. bijwoirdelijkheid v.; -warfxa. orlsader v.; -zcichen o. tweede merk, bijmerk o.; -zeil vverloren tijd m.,Z. -s^i«rfc;.jieiJev.bijkoinend sieraad o.; -zimmer(chen) o. ncvcukamer, zijkamer v., zijkamertje o.; 2 |
|||||||||||||||||||||
|
bijverlrekje o.; -zirkel m., Z. -krcis; -zull\\ (-b«b) m neger ra., negerin v., zwarte
ui. (Ilamï.) bijkomende tol, buitenge-m. en v.,-il slaaf in., slavin v. |
|||||||||||||||||||||
|
woue lol m. van minder waarde; 2. (Org.,
bijkomend spel o.; -ziveck ui. bijuogmerk o.,nevenbedoeling v.;-ztveig m.,Z.sprossc; •tmiebel v. iiienbolletje o., klister m. Nöber, (-s,mv. Neber) m., Z. Mber. |
|||||||||||||||||||||
|
Neger-artig, bijv. nw. neger.ich-
lig; -aufseher ra. negeropzicbler, opzie» ner in. over de nsgers; -boot o. neger» schip o.; \'decke v. schaamteschorl o., paan in.; -feind va. negerv^and, vijand |
|||||||||||||||||||||
|
Nei.
|
|||||||||||||||||
|
916 Neh.
|
|||||||||||||||||
|
Nel.
|
|||||||||||||||||
|
uitleggen, eene beteekenis geven aan;
etw. übel -, kwalijk nemen, ten kwade duiden, zich beleedigd gevoelen door; • Sie es, wie Sie wollen, leg het uil, zooals gij wilt; etw. in einem falschen Sinne. unrecht -, verkeerd opnemen, opvatten; etw. streng, genau -. met gestrengheid opvallen, nauw nemen;«a.s solt ich hicr- aus •?, wat moet ik hieruit opmaken?; sich nichts - lassen, zich niets ontgeven, niets toegeven. Nehmendung, (-en)v.,Nehm-
fall, (-full(e)s, mv. \'falie) m. zesde naamval, ahlalief in. Nehmer, (-s, mv. Nehmer) m.,
-in, (-nen) v. nemer, veroveraar, koo- per m„ neemster, koopster v.; (van een wissel), aannemer ui.; (van een schip) kaper in. Nehmisch, bijv. mr. (gemeenz.)
neemachlig, diefachtig, Nghmlich, bijv. en b., Z. nihm-
lieh. Nehrung, [-en) v. vlak of laag
kuslhmd o. Nehrzoll, (-:o//(e)j, mv. -zolle)
m. duin ra. water aan den molenaar bo- ven den grondbalk toegestaan. Neid, (-(e)s) ra., z. m. nijd in., af-
gunsl, wangunst, jaloerschheid v., Z. Histgunsl; sich - zuziehen, zich den nijd op den hals halen; •erwecken, wangunsl opwekken; (Spr.) Z. Keider. Neidbau, (-(e)s, rav. -c)m.(r,er.)
uit uijil ondernomen bouw in., bouwen o., onderneming v. om anderen Ie bena- declen. Neiden, (neidele, gcncidel) o. ww.,
m. II. nijd gevoelen, nijdig zijn; jemn. -, benijden, nijd toedragen; 2. bedr. ww., Z. beneiden. Noidonsworth, bijv. nw. benij-
dens waardig. Neider, (-s, mv. Neider) m., -in,
(-nen) v. benijdcr m., benijdster v.,wan- gnnslige, jaloersehe m. en v.; (Spr.)ies- ser of lieber (zehn) - als ein Milleidcr, beter benijd dan beklaagd. Neid-haken, (-kens, mv. -kcn)
m., Z. -nagel;-hammel,-harl m.(veroud.) nijdigaard m. Noidig, noidiglich, bijv. nw.,
Z. ncidisch. Noidklco, (-s) in., z. ra. Turksche
klaver v. Neidlos, bijv. nw.zonder nijd,zon-
der wangunsl. Noidlosigkoit, v. gemis o. aan
jaloerschheid, mei jaloersch zijn, geen nijd koesteren o. Noid-nagel, (-nagels, mv. -n/igel)
in. (aan den vinger) /. Nielnagel (2); sucht v. grimmige afgunst v„ grootc nijd in.; -cotl bijv. nw., Z. neidisch. Neife(l)n, (neif(el)le, geneif(el)l)
bedr. ww. noten kraken; 2. o. ww. onp. mot regenen, een weinig sneeuwen. NeigO, (-n) v. (in een glas), restje,
staartje, kliekje, overschot, laatste o.; ich mag seine - nichl, ik wil niet uitdrinken wat hij laat slaan; der Wem geht auf die -, de wijn laakt op; das Fass ist auf der |
|||||||||||||||||
|
in. van de negers; -(reuml in. neger
vriend m.; •handel 111. slavenhandel in. •haus o. negerhnis o., negerwoning negerij v., negerverblijf o.; \'kind o. ne- gerkind o., jnnge neger 111. of negerin v. •markt v. slavenmarkt v.; -p[ejfer m, fiuineesche peper, lange peper v.; schift o. negerschip, slavenschip o. Nogiron, (negirle, negirl) bedr.
ww. ontkennen, ontkennend antwoor- den. Neglectengelder, o. mv. boete
v. vuur gepleegd verzuim.
Négligé, (-*. mv. -«) o. (Mol.)
ochlendkleed, morgengewaad, huiskleed, négligé o. Negligiren, (negligirle, negligirl)
bedr. ww., Z. vernachldssigen. Nogociiren, (negociirle,negociirl)
bedr. ww. cine» Wechsel -, betalen, vol- doen; Aden -, verkoopen, vernegoci- Seren. Negrillo, (-s) in., z. m. negrillo
o., zwart, naar ijzerschuiu gelijkend zil- vererls o. NegritiQS, (onb.)m. zilvcrhoudend
grijs koper o. uit Peru. Nehmen, (du nimmsl, er nimmt,
nahm,genommen) bedr. ww.onr. nemen; etw. in die Hand -, in de hand nemen: an der Hand -, bij de hand nemen; jem beim Kopfe -, bij den kop, bij den kraag nemen, pakken; etw. >u sich -, lot zich nemen, medenemen, wegnemen; it. in- nemen, gebruiken; jemn. etw. aus der Hand -, nemen, rukken, wegnemen;/em. beim Wort -, bij zijl) woord houden;etw. -, nemen, pakken, grijpen, zich meester maken van, zich toeeigenen, wegnemen; (Hg.) icA lasse mir\'s nicht -, ich habe ihn gesehen, ik laat hel mij met uit het hoofd praten, ik &; 2. ein Kind zu sich -, aan- nemen, opnemen, zich heiasten mei;e/w. auf sich -, op zich nemen, zich belasten met; (lig.) instaan voor, zich aansprake- lijk stellen voor, op zijne verantwoorde» lijkheid nemen; eine Arznei -, innemen; lich jem. 2um Musier -, zich iem. tot voorbeeld stellen; sich Zeil zu etui, -, den lijd nemen voor; in Ueberlegung -, in overweging nemen, overdenken; e/m. in Hesilz -, in bezit nemen; zehn Thaler für die Elle -, nemen, vragen, laten belalen; wtnn Sie den ganzen Yorrath -, als gij alles neemt, koopt; Geld -, geld aanne- men, zich laten omkoopen; dieses GcUl wint hier nicht genommen, wordt hier niet aangenomen, is hier niet gangbaar; mr Ehe -, huwen; eine Frau -,ecne vrouw, nemen, huwen, trouwen met; seinen Weg, uohin -, ergens heengaan; Schaden -, schade lijden; il. beleedigd, gekwelst| worden; einen Anfang -, ecu begin ne- men, aanvangen, beginnen; ein F.nde-, een einde nemen, ciudigen, alloopen; gule Nacht ion jemn. -, goeden nachl wenschen; sicA die Mühe -, de moeite nemen, doen; Ansland -, etui. zu Ihun, aarzelen, dralen; 3. opvatten, aannemen, |
-, het vat raakt leeg, op zijn eind.is bij-
na leeg; (fig.) (van een persoon), au/ der - sein, in verval zijn; es geht mil dan Kranken auf die -, het loopt met den zieke op het eind, hij zal het niet lang meer maken; 2. (in een vat), bezinksel, grondsop o.; (Spr.) die - ist filr den FrommeH, het grondsop is voor de god- deloozen; 3. helling, schuinte v. Neigen, (neigle, genetgl) bedr. ww.
buigen, den grond doen naderen, doen hellen, doen zakken, naar beneden bui- gen; das llaupl -. neigen, buigen; (fig.) sein O/ir zujemn. -, het oor leenen naar; 2. wed. ww. sich -, bukken; sicA eor jemn. -, buigen, eene buiging maken;(van een boom), overhellen; (van eene vlakte), hellen, schuin oploopen; (lig.) der Tag neigt sich, de dag neemt af; stch zum Ende -, naar het eind loopen, op het eind geraken; sich zu einer Sache -, nei- ging gevoelen voor. Ne_igung,(-en)v.(vancen lichaam),
helling, daling, overbuiging, bocht v.; (van het hoofd), buiging v.; (lig.) nei- ging v.. last m.. geneigdheid, genegen* heid v., hartstocht m.; - zujemn.,:u elw. haben, iem. of iels genegen zijn; - zum Kriege, lust, zin in.; zdrtliche -, teedere |
||||||||||||||||
|
7
|
|||||||||||||||||
|
genegenheid, teederheid \\.;gleiche - mil
jemn. hnben, overeenstemmen in gevoe- len met, sympalhiseeren. Neigungs-ebene, -flache,
(-n v. hellend vlak o.; -ehe v. huwelijk
o. uit genegenheid; -grad in. graad m. van helling; •kompass m. incliatienaald v.; -(o/A o., Z. Kinfallsloth; -nadel v., Z. -kompass; -winkel m. inclinatie- hoek in. Nein, hij w. neen, niet; ach •!, och
neen!; il. is het mogelijk!, kom, gij scherts!, -, -!, neen, neen!; - dochl, wel neen; weder ja noch -, geen ja of neen, geen boe of ba. Nein, (-(e)s, mv. -e)of-wort,
(-(e)s, mv. -e en Xeiwirlcr) o. weigering, verloochening, ontkenning v., neen o.; 2. blauwtje o. Neinbar, bijv. nw. Z. verneinbar.
Ncinen, (uemte, geneinl) bedr.ww.
Z. vernemen, Neisen, (neisle, geneist) bedr. ww.
lastig vallen, bestormen, plagen. NeiSZ, (-(e)s) ni„ z. m., Z. Gneis:.
Neiswer, (-s) m., z. m. basalt o.
Nekrolog, (-(e)s, mv. -e) m. Ie-
vensbeschrijvingv. van iem.,die pas over- leden is, necroloog in. NekrolQgisch, bijv. en b. lol de
levensbeschrijving van iem. diepasover- ledcn is behonrende. Nokrointint, (-en, mv. -en) ra.
geesten bczwecrder.dnodenbezweerder in. Nekromantie, v., z. in. geesten-
bezwering, doodenbezwering v. Nekrose, (-n) v. (Gen.) beenhe-
derf o.; Z. Knoehcnfrasz.. Nokyon, v. mr. doodenfeesteu
o. mv. Nülko, (-n) v. (Tuinb.) anjelier, vi-
nlier v.; (Hand.) kruidnagel m.;(l\'l.)ge- meene bolderik, (luwe. lachlig, roodeko- |
|||||||||||||||||
|
Ner.
|
|||||||||||||||||
|
Nen.
|
Ner. 917
|
||||||||||||||||
|
Nergliöl, (-(c)«, mv. -t) o.oranje-
bloesemohe, neroliolic v. Nerv(e), (-f»i,mv. -en) m.en ÏÏQT-
ve, (-n) v. (Ontlk.) zenuw, spier, ptes v.; (van een boog), pees v.; (IM.) (van de bladeren), rib v.; (Lakenb.) bij hel walken), valsche vouw ?.; (fig.) inwen- dige of innerlijke kracht v. Nerven-arz(e)nei, (-en) v., z.
•mi/tel; -ast m. zenuwtak m.°, -balsam in. zcnuwbalsem m.; -bau m. zenuwstel- sel, slel o. derzenuwen; -bein o. (Ontlk.) wandbeen, kruinbeen o. der hersenen; •beschreibung v. zenuwbeschrijving, be- schrijving of leer v. der zenuwen; bundel in. zenuwbundel, Imndel m. zenuwen: •druck in. drukking v. der zenuwen of peezen; -enlzündung v. spierontsleking v.; -erschfttlcrung v. zenuwschok m,; •erslarrung v. (Iloefsm.) verstijving v der poolspiercn; -/ieber o. zenuwkoorts v.; -geliande o., Z. -bau; -gefleclit o. ze- nuwvlecht v.; -i;ei.i( m., Z. safl; -ge- schuulsl v. gezwel o. in het zenuwwecf- sel; -geuebe o. zenuwweefsel o.; -gras o. zandriel, berggras o.; -haul v. zentiwbe- kleedsel. zenuw» lies o ;-/i»//ev.,Z.-/iau(; kanal m. zenuw(en)kanaal o.; 2. kanaal o.,dnor hetwelk eene zenuw loopt; •kit tel m., Z. •reiz;-knotcn m. zenuwknoop ni.; kra/l v. zenuwkracht v.; 2. spierkracht v.; 3. uitwerking v. der zenuwen; i. kracht v. der zenuwen of van het zenuw- stelsel; -krank bijv. nw. zenuwziek, zc- nuwaclitig; -kr ankhei I v. zenuwziek te v.; •Idhmung v. verlamming, verzwakking v. der spieren of zenuwen; \'leben o. zenuw- leven o.; -lehrc v. leer v. der zenuwen; • leiden o. zcnuwlijdcn o.; -los bijv. nw. zondei zenuwen;(fig.) ontzenuwd,kracli- leloos; -mitlel o. middel o. tegen de ze- nuwen; -paarung v. vereeniging v. der spieren, zenuwparing v.; -pflaster o. ze- nuwpleister v.; -reiz m. opwekking v.dcr zenuwen; 2. (Gen.) prikkeling v. derzc- nuwen; -röhre v. (Nat. hist.) insect o. in de schaal der zeemossel; safl m. zc- nuwsap o., levensbeginsel o., vloeistof v der zenuwen; schcidev., Z.-haul;schlag m. zenuwberoerte v.;-jc/i/inoev.,Z.-tno- len; -schmerz m. zenuwpijn v.; -schuach bijv. nw. zwak van zenuwen, zenuwach- lig; schwAchc v. zwakte v. der zenuwen; 2. zenuwaandoening v.; schwindsucht v. zenuwlering, zenuwverdorring \\,;slamm m. zenuwstam m.; -slarkend bijv. nw. zeniiwsterkend; -sldrkung v. versterking v. der zenuwen; stein m.,7..Nterenstein; syslem o., Z. -bau; -lhdligheil v. werk- zaambeid v. derzenuwen;serfassung v., Z. -bau; -war:e v. (verkl. -ndrzchen) zenuwtepel m., zenuwlepeltje o.; -iceri o., Z. -bau; -ieurm m., Z. Fadcntcurm; sergliederung, -zerlegung v. zcnuwont- leding v.; sneig m., Z. -ast. NerviCht, bijv. en b. op eene ze-
nuw, pees of spier gelijkend,spierachtig. Nervig, (-er, st) bijv. en b. vol
zenuwen, pezen of spieren; -er Mensch, Arm, gespierd, sterk,krachtig,forsch;(l\'l.) -«Blall, geribd; (fig.) karuachtig, krach- tig. |
|||||||||||||||||
|
Nennfall, (-faii(e)s, mv. .f&iu)
m., Z. Nennendung.
Ncnnung, (-en) v., Z. nennen; il.
benoemen o., benaming v. Ngnnwerth, (-(e)s, mv. -e) m.
nominale waarde v.
Nennwort, (•(e)s. mv. Nennunr-
ler) o. (Spraakk.) zelfstandig naam- woord o. Neograph, (-en,mv.-en) m.nieuw-
schrijver m.,hij die eene nieuwe spelling invoert. Neolpg, (-en, mv. -en) m. woor-
ilensmid, nieiiwe-woordcnniaker m.; it. hij, die eene nieuwe leer verkondigt. Ncolopio. (-en) v. taalnieuwiglieid
v., nieuw woord o.; il. nieuwe leer v. Ncolggisch, bijv. nw. wat tot de
nieuwigheden der taal of van de leer be- lioort, neologisch. Ncologismus, (onb., mv. Ncolo-
gismen) m. nieuw woord o.; il. verkeerd samengesteld nieuw woord o. Neoma, v. Ncoma v.,godinder Chi-
neczen. Neopeter, (\'Iers, mv. -ler) m.
(Delfst.) nieuwsteen m. Neophyt, (-cn, mv. -en) m. nieuw-
bekeerde, bekeerling m. Neorama, (-s, mv. -ta) o. nicuw-
gczichlo., vereeniging v. van hetdiorama en panorama, dat hel inwendige van eene beperkte ruimte, een tempel £ voorstelt. Neperisch, bijv. nw. (Rek.) -e
Itechenstdbchen, Neperiaansclie slaaf- jes o. mv. Nepfen, {nepftc, gcnepfl) o. ww.
een weinig hinken. Nephalien, ». mv. dankoffers o.
mv. zonder wijn.matigheidsfeesteiio.mv. Nephrit, (-en,mv.-en) m. (Delfsl.)
niersteen, graveelstcen, bitlersleen m. Nephritisch, bijv. nw. (Gen.) aan
nierpijn lijdend. NepQte, (-u) m. neef, bloedver.
want m. Nepotismus, (onb.) m., Z. Neflen-
begfinsligung. Neptun, (**) "*•• z- m- (fabell.)
Nept umus, god in. der zee. Neptunianer, (-ners, mv. -ner),
Neptunist, (-en,iriv, en)m.(Aardk.) aanhanger in. van de meening, dat de aarde haar tegenwoordige gedaante door de werking des waters verkregen heeft, neptunist m. Neptuns-dose, {•») v. (Delfst.)
schelp v. mei beurtelings uil- en insprin- |
|||||||||||||||||
|
renbloem r.; (Jachtw.) geurig haarbosje
o. aan den vossestaarl. Nelken-ableger,(-»ers,mt.-9er)
m. allegger ui., afzelsel o. eener anjelier;
•arlig bijv. nw. anj^lierachtigj-frauni in., Z. Geuürzbaum; 2. kooldragende p,ilm- Iicmmii in.; -beel o. bed o. mei anjelieren of violieren; -btilthe v. kruidnagel m.; •blüllifarbev., kruidnagelklcur v.; -brauit bijv. uw. uw. zoo bruin als eene anjelier; •cassic v.,Z. -rinde; -/lor in. bed, perk o. met anjelieren, anjerbed o.; -gdrtner m. tuinier m., die anjelieren kweekt; -yras o., Z. Aekergras; -grün o. groen o. van den anjelierwoiiel; -kraut o., Z. Nagel- kraul (I); 2. benediclenkruidworlel ui.; •land o., Z. -beel; -laus v. anjerluis v.; -myrthc v. welriekende mirt m.; -nuss v., Z. Nageleinnuss; -öl o. uagelolie v.; •pfeffer m. jamaica|ie[ier v.; -pftanzung v„ Z. -/7or; -nn(/e v. bast m. van den kaneelmirl; -röschcn o. violierroosje o.; sdure v. anjerzuur o.; senker in., Z. •ahlegcr; stem m.nagelsteen m.;2.slr»al- gips o., violetsteen ui.; sldndel m.zwart standelkruid o.; stengel in.aujelicrsten- gel m.; stock m.anjelierslruik m.;slraus: in. ruiker m. van anjelieren; -topf in. anjerpol, pot m. met anjelieren; -Dio/e v., Z. Guldlack (3); -nurm ui. ingewan<ls- worm m.; •wurz(cl) v., Z. -trau( (2); •zimmt m., Z. -rinde; 2. Z. -myrthc; 3. Moliiksche boom m. met weiriekenden bast. JMcmcisch, bijv. Nemeiscb, van
Neinca in Argolis; -e Spielc, Nemeische spelen. Nemoljt, (-en, mv. -e«) m. den-
diiet of boouistecn m., op welks opper- vlakte zicli ifleekeningen van booinen, struiken en boschjes tertoonen. Noinoraliori, v. uiv. bosclifees-
teu o. mv. Nonnbar, bijv. en b. noembaar,
geschikt om te noemen, noeiuenswaar- dig; •keil v. noembaarheid v. Nennbeiwort, {-[e)s, m\\.Nenn-
beiwórter) o. bijvoeglijk naamwoord o. Nennen,(\'!u\'i\'i\'e,acnaiinfcn nennte.
genenni) bedr. ww. onr. en rcg. noemen, den naam uitspreken; ein Kind nach dem Valer -, noemen naar, denzelfden naam geven als; bei seinem Namen -, bij zijn naam noemen, roepen; es isl mir nicht ertaubt ihn zu -, het is mij niet geoor- lonfd zijn naam te noemen, bekend te Hinken; das kann man nicht Tugend -,dal kun men geen deugd noemen, heeten; lleinrich, genannt der Groszc, Hendrik, <le Groote genaamd; 2.den naam uilspre- ken, noemen, den naam aangeven, iem. bij naam aanduiden; oben, vor of vorher genannte Perion, bovengenoemd, voor- uoemd; II. wed. ww. sich -, zich noe- ineii, heelen, zeggen te zijnjernennt sich lliren Freund, hij noemt zich uw vriend, zegt uw vriend te zijn. Nennendung, (-en) v. (Sprtakk.)
eerste naamval, nominatief m. Nenner,(-J,mv.iVenner)m.(Spraak-
k.) eerste naamval, nominatief m.; 2. (Rek.) noemer m. |
|||||||||||||||||
|
3516
|
|||||||||||||||||
|
gende hoeken, neptunusdoos v.; -fe%t o.
neplunusfcest, feest o. ter eere van Nep- tunus; •mülie v. (Nat. bist.) neplunus- kap v. Nequam, (-s, mv. -e)m. deugniet,
guit m. Nequitien, v. mv. slechte stre-
ken. schurkenstreken m. mv. Nerelde, (-u) v. (Fabell.) zeenimf,
dochter v. van Ncreus. Nereus, (onb.) m. (Fabell.) Nereus,
ondergod m. der zee. Neritit, (-en, mv. -en) m. (Uelfst.)
versleende zeeslak v. |
|||||||||||||||||
|
918 Nes.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Net
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Neu.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nervös, bijv. nw. zenuwachtig; it
|
\\jemn. den Nestel kniinfen, Z. Neslel.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hloedader ».; -beutel ui. netje, vischnetje
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zenuwrijk, gespierd, sterk, krachtig.
Norz, (•et, mv. -e) m. (.Nat. iiist.)
kleine otter, plasntter m. Nes(ch)ber, (-s, mv. Nes(ch)ber)
m. met ijzeidecltjes vermengd zwavel* erls o. Nespel, (-n) v., Z. Mispel.
Nessel, (-n) v. (I\'l.) netel, brnnil-
netcl i.;mit -nbrennen.niet netels slaan, hramlcn of steken; (Hg.) au f -n sitzen, op heete kolen zitten. Ngssel-artig, hij», nw. nclelach-
lig; ((Jen.) netelzuclitachlig; -ausschlag m. netelroos v.; -baum m. olmvormige lotiisboora in.; -bla.\'C v. blaasje, blaar v tengevolge van hel steken eencr hrand- nelel; -brand ra. netelbrand m.; (Gen.) ziekelijke roodheid v. der huid, roos v. zonder koorts; -fiiber o. netelkonrts, sch:irlakenkoorls v.; -jink m. distelvink m.; \'[ritsel o., Z. -fieber; -garn o. netel- garen o.; it. mousselinen paren o.; -han(\\ m. baslaardhennep in.; -hopfen m. man- nelijke hop v.; -könig in. wiuterkoiiiukjc o.; •krankheit v., Z. -ficber; -laus v. hrandnelelluis v. Nesseln, (nessellc, gcncsscll) hedr
nw. met netels slaan, branden. Nessel-pflanze, (-«) v. netcl-
achtige plant v.; -ranke y.,Z.seide;sa- men m. brandnetelzaad o.; sauger m. brandnelelzniger in.; schmellerling in. netelvlinder m.; •seide v., Z. Flachsseide (I); spanner m. netelvlinder m.; slaude v. brandnetelstrnik m.; slrauch m. bij— eengroeiende brandnetels v. mv.; sucht v., Z. \'fieber;-lnck c.neleldoek o.,mous- seline o.; -wget in., -vögelchen o., Z. •spanner; -uanze v. roode luis v.;-zwirn m., Z., -garn. Nest, (-(e)«, mv. -er)o.(van vogels)
nest o.; ein - ausnehmen, een nest uilha- len; it. -eoll, nest, broeisel o.; - Miiuse, nesl; (lig.) au* «Vi» -e /liegen, wegvlie- gen; 2. (!ig.) slechte woning v„ gat krot, ellendig verblijf o.; (Lakcnb.)haar- bos m.; (Hergw.) losse ertsmassa v (van haar), kuif v.; (Volkst.) sein - rein hallen, op zijne zaken passen, zijn gewe ten zuiver houden. Nest-batz, (-ens,mv.-en),-hÖ8Z-
lein, o. neslknikcntje o.; il. laatstge* bnreno in.; -dunen v. mv. nest haar o., neslharen o. in».; -ei o. nestei o. Nestel, (-«) v. gevlochten haar o.,
chignon m., haarstaarlje o.;2. nestel, ve- ler, riem in.; (Volksl.)y\'cm«. die -n knü- p/en, iein. den neslel knoopen (ecne soort Til» bezwering uitspreken, die hel vol- brengen v;i n dun li ii wel ijksplicht onmo- gelijk moet maken.) Nestel-band, (-band(e)s. mv.
•blinder) o. nestel, veter ui., rijgsnoer o.; •beschlag in. iieslelstift, malie v.;-kranz m. strik in. vau rond leder om den hoed van bruiloftsgasten; -leder o. goudieder o.; -loclt o. nestelgat o.; -macAcrm. nes- lelmiker, vcterinaker m. Nesteln, (nestelle, genesletl) hedr.
ww. met een reter of nestel toebinden, vastbinden, rijgen; (Volkst.) jem. - of |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Npstel-nadel, (-n) v. rijgnaald eiernetje o.; -bruch m. nelbreuk, net-
2. haar naald, haarspeld v.; - riemen navelbreuk v.; -4armbruch m. daruinei. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•schuur v., Z. -band; stift m„ Z. breuk v
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
beschlag; -nurm m. lintworm m.; it, Z
Fadenwurm (I). Nesterweise, brjw. (Bergw.) in
nesten bijeen, bij hoopen. N@st-federn, v. mv. neslveeren v.
mv.; \'Iieckcr m. slecht, kreupel varken
•hnckchen o., Z. \'kuchen; -kammcr
hamsterhol o.; -küchen, -küchlein o.,
Z. -balz. Nestier, (s, mv. Nestier) m„ -in,
(•ncn) v. nestelraakcr, vcterinaker v., ncstclmaakster, velcrrnaakstcr v. Ngstling, (-(e)s, mv. -c)m.(Valk.)
onge in hel nest zijnde valk m.; 2. Z. Nestküchen. Nest-nadel, (-n) v„ Z. Neslen-
nadel; -raupe v. in zwermen levende rups; -taube v. jonge duif v.; -voll bijw. Z. Nesl. Nestor, (-s, mv. s) m. naam van
den oudsten en wijssten der Grieksche aanvoeders in den Trojnauschen oorlog; it. oudste lid o.; der - der theologische)! Facultat, het oudste lid van de theolo- gische faculteit. Netelkutte,(-n, mv. -n)m. aarts-
treuzelaar m. Nett, (-cr, st) bijv. en. b. netjes,
zindelijk, schoon, lief, aardig; -es Kleid, net, goed gemaakt,netjes gemaakt; -ein- herkommen,netjes gekleed gaan; - arbei- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Netzo, v., i. m. water,
|
speeksel
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
waarmede men bevochtigt.
Ngtaen, (netzle, genetzl) bedr.ww.
nat maken, bevochtigen, natten, spren- kelen; (lig.) mit Tlminen • .bevochligeii. in tranen baden, Z. benelzcn; 2. ein l\'/erd -, met een net bedekken;2.o.ww., Z. nüssen; die Wunde nelzt noch, er komt nog vocht uit de wond. Netz-entzündung, (-en) v.
(Ileclk.) nelontsteking v.; -/ass o. (I,a- kenvv.) netbak, trog ni. om het laken nat te maken; -fcchter m. (o. Gescb.) wor- stelaar m. met een net over het hoofd o( lijf; \'flechte v. netvormige vlecht v.; \'/leischbruch m. vleeschnetbreiik v. van den navel; •flügelig bijv. nw. (.Nat. hist.) nctvleugelig; \'fligler m. pecs- of nel- vleugelig insect o.; -[örmig bjjv.nw.net- vormig, iictachtig, met steken; -haut v. nelvlies o.; -Aoi« o. (Üelfst.) gelbes—, guud- uf zilverlakcn o., speldenwerkers- sclielp v.; -jagen o. jacht v. met nellen; •kammer v. (Br.) vocht plaats v.; -kanle v. nctkant, kant ni.van hel net; -kappc v. (Visch.) nelkap v.;(Mod.) nelje o.,haar- ih\'I o.; \'kessel m. vochlpiaals, natlerij v.; -koralle v. nelvorinig koraal o.; -wagen m., Z. Haube; -melone v. geborduurde meloen m.;-nabelbruch in.navel-nelbreuk v.; -nervig bijv. nw. (PI.) met netvor- mige bladribben; \'fulsader v., Z. -ader; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
• Cl, tuiin-iijn, uu, -i.., wuui\'icn, iici , uui,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aardig, bevallig; (fig.) -er Ausdruck, hel-\\-rolle v. netvormige rolschelp v.; 2. Z
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der, duidelijk; - sprechen &, duidelijk l
|
hom; 5.Cliineesch goudlaken o.; schalt
v., Z. schüsselchcn; schlange v. ineen- gedraaid net o.; schnecke v. netvormige pnrperslakschelp v.; 2. Z. Gitterschnecke; scliiisselchen o. gielkan »., waterbakje |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verstaanbaar; 2. (Hand.) Z. mc//<>,\' 3.
bijw. - abschlagcn, kortweg, kortaf. Nottclkönig, (-(e)s, mv. -e) m
winterkoninkje o. Nettheit, Nettigkeit, v., z. m
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
"• «ei opiiisici», \'scHieamm m. spons v.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
netheid, zindelijkheid, keurigheid, aar- om i}\'- nat te maken; -sehen o. (Gez )
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verduistering v. van bet oog, begin o.
van de staar; stander m.,7j.-fass;-slan- ge v. (Vissch.) slaak, paal ui., waaraan het net is vastgemaakt; steller m. net- tenspanner m.; stern ui. netvormige zecsler v.; -s/icA m. uelsteek, kruissteek m.; \'Stricker, —in, nellcnmaker, nellen- breicr ui., netlcnmaakster, nettenbrei- stcr v.; -late v. netvormige tootschelp v.; -wasser o. waler o. om & te bevoch- tigen of nat te maken; -werk o. netwerk, traliewerk o.; -icurst v., -würstlein o. ilarinnetnorst v.; sug m. uitwerpen o. van het net. Neu, {-er, -(e)st) bijv. en b. nieuw,
versch, jong; ein •es Kleid kaufen, een |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
digheiil, liefelijkhcid v.
Netto, bijw. (Hand.) netto, zuiver
zonder fust of baal. Netto-betrag, (-trag(e)t, mv. trage) in. nettobedrag o., zuivere op-
brengst v.; -einnahmei.netto-ontvangst, [ontvangst v. na aftrek der onkosten; cinkünfte v. inv.netlo-inkomstcn v. mv.;
•ertrag, -gcwinn rn. zuiver-! winst, netto- winst v.; -gewicht o. nettogowicht, ge- wicht o. zonder fust of baal; -preis m. nettoprijs in.;-/aro v. werkelijke tarra o. Netz, (-fj, mv. -e) o., (verkl.iV(.\'/ï- eken u.) net o., vlechtwerk o.; it. strik, valstrik m.; 2. (Vissch.) net, vischnet o.; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\\"r-/ iciiuuuig ».; jem. >n • "ii/mc/i, lil l
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hel net of den strik lokken; jemn. -e nieuw kleed koopen; -gebaul, nieuw,on-
slellen, strikken spannen; jem. insei- langs, pas gebouwd; - geborenes Kind, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nem - hallen, in zjjrie netten of in zijne\'
|
pasgeboren; das -e Jahr, het nieuwe jaar;
•e Hdringe, nieuw, versch; der -e Mond, nieuwe maan; (Bouwk.) -e Ordnung, Duitsche bouworde; einem Geschifte • sein, een nieuweling, onervaren, r.og niet bedreven zijn in; -e Gedanken, nieuwe gedachten; it, oorspronkelijke gedachten; •en Muth (assen, nieuwen moed schep- f en; das mire was \'es, dat zou wal nieuws, wat vreemds zijn; etui. wieder • tnaehen, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
machl houden; (Outlk.) das wunderbar
-, het wondernet o.; (Vleesehh.) dariri- nct, velnet o.; (I.nkenh.) Iiaarbnsje o.; (Schild.) netwerk o. Netz-ader, (-«) v. nctader v.;
•arlig bijv. nw,, Z. -förmig; \'baum in. dwarsbalk rei., die iu den muur rusl; •bechcr m., -becken o., Z. schisselchen; •blutader v. tot het darmnet behoorende |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Neu 919
|
|||||||||||||||||
|
Neu.
|
Neu.
|
||||||||||||||||
|
oo goed als nieuw maken; 2. -er Schnec,
versch; -e Frevndschafl, van kortend** tuin, pas gesloten; -e Brit/e, pas aange komen brieven: avf \'s -c, ron -em, op nieuw, nog eens, van voren aan; 3. -er Pu/;, modern, nieuwerwetse!). ÏTeu-anbauer, (-«-s, rnv. -«) m.
(w. i. geh.) kolonist, volkplanter m.; •aufgelegl bijv. nw. hernieuwd.herdrukt; •backen bijv. nw. —es lirnd, nieu» bak ken, versch; (Hff.) —er Edelman», (lig. Scherts.) nieuwbakken.srdei t korl of pas tot den ailelsland verheven; -bau in nieuwe aanbi>uw m., nieuwe bebouwing v.-. 2. volkp|anling, kolonie \\.\\-bauer ni., L. -anbauer;-begier(de) v., -begierig bijv. nw., Z. •gierde ej; -bekeltrl{c) bijv. nw. nieuw bekeerde, proseliet m.eiiv.;-(icte/i- iier m., Z. -bekehrle; •belrhnler m. nien- we leenman, va/al m., die pas een ben ontvangen beeft; -blatt o. hlauwsel o.\' •brilltsch bijv. nw., Z. •englisrlt; •bruch in. opnieuw ontgonnen of bebouwd land: —lehcnl ib. tiend v. van opnieuw be- bnuwd land; -dettlsch bijv. nw. en o. zelM. nieuw-floogduitscli o. Neue, (der, die, dus) zelfst. nw.
nieuwe o., wat nieuw is, nieuws c.,nieu- nigheid v.; (lig.) rfie /W/en vnd -n, de oude en moderne schrijvers; der Alleund der Neue, de oude en de nieuwe wijn; uas giebl es -s?, wal nieuws is er?.6rm- \'jen Sie gules-t mit?, brengt gij goed nieuws mede? Noueln, (neuelle, geneucll) o. ww.
(van bier), versch smaken. Neuen, (neule, geneut) bedr. ww.,
Z. emeuen; 2. die Henen -, maken bare cellen in gereedheid. Neuenglisch, bijv. en o. nieuw-
Kngelsch, hedendaagse!! Engelsen o. NeuerdingS, bijw. (gemeenz.) in
den laalxlen tijil, onlangs. Neuerer, (-(e)s. mv. iVciierer) m.
uitvinder, invoerder m. van nieiivvighe- den, hervormer, woclgeesl, opruier in. Neuerfunden, bijv. nw. onlangs
of in den laulsten tijd uitgevonden, onl- dekl. Neuerlich, bijv. n«.,Z. neuliclt.
Weüern, [neuerte, genetten) hedr.
<vw„ /.. emeuern; 2. nieuwigheden in- voeren. Neuerthum, (-«) o., i. m. nicu-
were tijd m.; 2. nieuwere richting,zucht v. tot hervorming. Neuerung, {•«•) v.,\'/.. netter»; it.
vernieuwing,nieuwe verandering,nieuwe toepassing, nieuwe gewoonte, Dienwig- beid, hervorming v.; (Spraakk.) nieuw woord o.; -en anfangen, ciitfnhren, Z. neuern (2). Neuerungs-begierde, v.,
-kitzel, m., -lust, v„ z. oi. zucht v. naar nieuwigheden, zucht v. naar ver- andering of hervorming; sc/icu bijv. nw. bevreesd voor veranderingen, afkeerig \'an nieuwigheden; sclteue v. vrees v. voor veranderingen, afkeer m. van n;eu- wigheden; suclil v. zucht v. naar vcr- andering, gewoonte v. om te veranderen; •süchtig bijv. nw. van veranderingen of |
|||||||||||||||||
|
hervormingen en nieuwigheden houden-
de; -slifler m. stichter, verkondiger in. van nieuwe stellingen, hervormer m. Feu-erworbeil, bijv. nw. in den
laalsteu lijd verkregen; -fungerm. (Iierg- w.) viinlei\' m. van cenc nieuwe erlsader; |
dejaarsavond houden, oude in het nieuwe
honden. Weujahrs-fost, (•(«)«, mv.-e) o.
nieuwjaarsfeest o.; -gesrlicnk o. nicuw- jaarsgeschenk o.; -gedtcht o. nieuwjaars- gedicht o.; -lied o. nieuwjaarslied, lied o. op het nieuwe jaar; -messev.nieuivjaars- kermis v.; -nachl v. nieuvvjaarsnacht m.; •lag m. nieuwjaarsdag, eerste dag m. van het jaar; -ttmgang m. omgang ro. op nieuwjaarsdag; -uunsch m. nieuwjaars» wensrh m. Neu-kupfer,(-i) o., i.m. (I)elfst.)
nieuw koper, titanium o.; •land o., Z.
•bruch; -leltre v. nieuwe leer v.,Z. -glau- ben. Neulich, bijv. en It. onlangs, kort
gelediu; das ist • geschelien, dat is on- laugs, kort geleden gebeurd. Noulicht, [-(e)s) o., z. m.JZ.Nat-
ninmt.
Nouling, (-(c)i, mv. -e) m. nieu-
weliug.beg inner,onervarene.onbedrevene in.; sic ist noch etn • darin. zij is daarin nog een nieuweling; (in de krijgskunde), leerling in.; 2. (L.andh.) oiitgoiinen akker ui. in hel eerste jaar. Neu-maEDskraft, (-krafte) v.
(I\'l.) wol bloem v.; -markt m. nieuwe markt v.; •moitisclt bijv. nw. nieuwiuo- disch, naar de laatste mode, naarden laatste smaak; •mond m. nieuwe maan v. Neun, bijv. nw. negen; - nuf -mul-
tipltciren, negen met negen vermenig- vuldigeu; alle - uerfen, al Ie negen gooien; 2. (-en) v. negen v. (het cijfer); 3. telw. negen. Neun-achteltakt, (-(e)s, mv.
•e) m. (Muz.) negenachlslen-maat v. Ncun-augo, (-s, mv. -n) o. (Nat.
bist.) lamprei, prik ».J -bitt:ner m. ge|d- stuk o. van negen balzen; -eck o. negen- boek m.; -eckig bijv. nw negenboekig. Nejxner, (-s, mv. Neuncr) m., Z.
Neun ^2); 2. negende gedeelte o.; 3 wijn ui. van hel jaar negen; i. Z Neunbilmer. Neuncrlci, bijv. nw. negenerlei,
negeuerhaiide v.; 2. o. zelfst. kiuder* slaapilriinkje o. Neunerprobe, (-n) v. negen-
proef V. Neun-fach, -faltig, bijv. nw.
negenvoudig; ettc. — zusummen legen, in negen vouwen; -fluch o. negenvlak o.; gescheld bijv. nw. (Volksl.) waanwijs, neuswijs; •jleich, -lteil o. (I\'l.) wolfs- klauw in., slangenkruid o., Z. Ittrtupp; hundert bijv. nw. negenhonderd; -hun- dertel o negen honderdste (gedeelte) o.; •hundertsteo. negenhonderdste o.\\-jAhrig bijv. negen jaar oud, negenjarig, negen jaar durend; -jdltrlich bijv. uw. alle ne- gen jaar geschiedend; -kraflwurzel v., Z. Pestilenzwuriel; -mul bijw. negenmaal; •matig bijv. nw. negenmaal geschiedend, negen »oudig;-md »n(er)iu liijv.nvv. negen* maunerig. negen meeldradeu hebbende; Klasse der —en Pj\'.anzen, enneandrie v.; • monatig bijv. nw. negen maanden oud, negen maanden durend; -monalltch bijv. en b. alle negen maanden geschiedende; •mnrder in., \'L. -lddler; 2. Z. Ilornisi; |
||||||||||||||||
|
77
|
|||||||||||||||||
|
it. laatste outginner eencr mijn; -/in«Vr
m., Z. •finger; •/huiler m. plannenmaker m., hij, die luchlkaslcclen houwt; -[ran- ke ui. nieuw-Franke in.; •frankisch b(jv. nw. nieuw-Frankisch; •framote m. mo- derne Frauschmaii m.; 2. Franschnian in. van nieiiweren datum. Neufundlandshund, (-(e)»,
mv. -c) ni. hiind in. van Newfoudland, .Newfiiiiiidbinil.-clic hond. Neufündler, (•lm, mv. -ler) m.,
Z. \'findier; •f&rillich bijv. nw. aan een nieuw vorstenhuis toebelioorcndc, van een nieuw vorstenhuis; -gingci m. (Uerg- vv.) Z. •fingtr; •tjebneken bijv. nw., Z. •backen; •gebogen. (Bergw.) nieuwe berg in., nog niet ontgonnen mijn ».; —erege machen, mijnen beginnen te ontginnen; geboren bijv.nw. herboren; il. pas geb<>- ren; gunz -cs Kind, pas geboren kind; icA be/inde mieli wie —, ik ben als het ware lierlior.il, weer volkomen frisch; •gebunden bijv. nw., —cv Hurlt, nieuw (in)gebondeli; -geburl v. wedergeboorte, hernieuwde geboorte v.; •gekletdel bijv. uw. in het Hieuw gekleed; •gemachl bijv. nw. nieuw gcmnakl, nieuw;—es Wort, nieuw woord; -gereul o.,Z. •hrncli; -girn bijv. nw., Z. \'gierig; •geschenkl bijv. uw. pas geschonken; 2. opnieuw geschonken; •gestallung v. hervorming, verandering, reorganisatie v.; •geitachsen bijv. nw. (van hout), weer opgekomen; (Jaebtw.) —ei Schuim:, aangegroeid, bijgegrocid; -ge- uasclien bijv. nw. (van de vvasch), pas gewasschen, schoon; -gettoiben bijv. nw. (van soldalen), pas aangeworven; rfie —en, reu uien m. m».;-jeiefiri o.allerlei loekruid o.; it.Z. Nelkengeuiïrz; -gicr(de) v. nieuwsgierigheid,zucht v. naar nieuws, onbescheidenheid v.; -gierig bijv. nw, nicu wsgierig, onbescheiden, begeerig naat nieuws; — elw. betrachten, met een nieuwsgierig oog bezien; —e Frage, onbe- scheiden vraag: •gierigkeit v., l.-gier(de); •glauben in. nieuw geloof o..nieuwe leer, onrecht/innigheid, ketterij v.; -gold o. Mannlieims goud, spinsbek o.; .griethe ui. nieuw-Griek m.; -griechisch bijv. nw. nieiiw-Grieksch. Neuheit of Neuigkeit, (-en)
v. nieuwe o., nieuwheid, onbekendheid.
vreemdheid, ongewoonheid v.; 2. nieuws o.,tijding v., nieuwtje o.; skriimer m.hij, die allerlei nieuwtjes vertelt; (Scherts.) courant of krant v. Neuhochdeutsoh, bijv. en o.
zelfst. uieuw-Hoogduitscli, hedendaagsch llongduilsch o. Neu-jager, (-gers, mv. -ger) m.,
Z. \'kramer; -jalir o. nieuwe jaar, nieuw- jaar o„ nieuwjaarsdag m.; jemn. zum - Gliick inïn.vc/ie«,iein.nieuwj,iarwenschen. Nuiijahnjn,nuujuhrlon, {neu-
jaltrte, geneujaltrt en neujtiltrlle, geneu- jiiltrelt) o. ww. nieuwe jaar vieren, ou- |
|||||||||||||||||
|
920 Nou.
|
Nic.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Neu.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
negentig pond of kilogram wegende.
Neunzjgste, bijv. nw. negcn-
ligsle. Neunzigstel, (slels, mv. .$iel)
negentigste (gedeelte) n. Neunzigstens, bijw. ten negen*
ligste, in de negentigste plaats. |
gtwachsen) o. ww. onr., ra. s. herboren
worden, herleven, weer opkomen, weer uitkomen, Neuwelt,v„ z. m. nieuwe wereld r.
Neuzehnt,(-(c)vnv. -e) m.eerste
tiend v.
Neuritisch, bijv. nw. de zenuw* |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
•jfennigsliick n. Mnkgeldn. van negen
penningen; •pfünder m. (Art.) negen- ppnler m.; -pfündig bijv. nw. negen pnndsch,negen pond ofkilour.ini wegende sailig bijv. nw. ne-cn«iiarig, mol negen snaren; seitig bijv. nw. negenzij lig: silbtg bijv. nw. uil O lettergrepen be- slaande; spitzc v., Z. Melde; •slimmig bijv. nw. (Muz.) negenslemmig; stmht m. (Nat. hist.) zeester v. met negens»ra- len; slrahlig bijv. nw. negenstralig, ne- gen stralen hebbende; sltïndig bijv. nw. negen uren durende, negen men oud; slündlich bijv. nw. alle 9 uur geschie* ilcnile; sylbtg bfl». nw., Z. silbig; -li- gig bijv. nw. negen dagen oud, neïen dagen dnrende;—e Zeil. novene v.;-Mj- lieh bijv. nw. alle negen dagen goschic* dendc; •lattsend bijv. nv.negen duizend; •Inusendsle bijv. nw. negenduizend-le. Neunte, bijv. nw. de, bet negende;
der * des .Vonnis, de negende van de maand; der • Mai. de negende Mei; tutu -n, Z. neuntens; 2. (-n) v. (Muz.) none v., octaaf v. van de seconde. Neunte-halb, bijv. uw. negende*
half. acht en een half.
Neuntel, (-.«, mv. Ncttntel) o. nc-
gemle (tedeclle) o. Neuntens, bijw.ten negende, inde
negende plaats. Neun-thalerstück, (-(e)s,mv.
-e) o. stuk ii. van negen thalers, sonve-
rein in.; •thnlig bijv. nw. uit nesien dee- len bestaande, door negen ileelbaar;-/i«/- ler m. (Nat. bist.) kwartelralk, blaar- voet m.; •uöchcnllich bijv. nw.alle negen weken geschiedende; -wöchig bijv. nw. van negüii weken, negen weken durende; •zackiq bijv. nw. met negen punten; •znhl v. negental, negenvoud o. Neunzeh(e)n, bijv. nw. negen-
tien. Neunzeh(e)nerlei, bijv. nw.ne*
genlienderlei.
Neunzeh(e)n-fach, -faltig,
bijv. nw. negentienviiudig,negentienmaal
zooveel; -hundert bijv. nw. negentien- honderd; -lausend bijv. nw. negentien duizend. Neunzeh(0)nte, bijv. nw. negen-
tiende. Neunzeh(e)ntchalb, bijv. nw
negenli, ndelialf, achttien en een half.
Neunzeh(e)ntol, (-iels, mv.-tei]
o. negentiende (gedeelte) o.; -zeh(e)n- lens bijw. len negentiende. Neunzig, bijv. nw. negentig,
Neunziger, {-gers, mv. -ger) m
(Sp.) trek rn. van negentig oogen; 2. wijn in. van 1790; 3. -, -in, v. negenti- ger m., man nj., vrouw v. van 90 jaar 4. lid o. van cene vergadering van 90 personen. Neunzigerlei, bijv. nw. van ne-
ger.lig soorten. Neunzig-fach, -faltig, bijv.
nw. iiegenligvonilig. negentiginaal zoo-
veel; -jührig bijv. nw. negentigjarig, ne- gentig jaar durende; •jikrlick bijv. nw. alle negentig jaren geschiedend; -mal bijw. negentiginaal; -pfündig bijv. nw. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Neunzig-Stündig, bijv. nw. van onlslekiiig betredende of daarvan af-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
komst ig,
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
negentig uren, negentig uren durende
slündlich bijv. nw. alle negentig uren
plaats hebbende; -ltigig bijv. nw. van ne-
gentig dagen, negentig dagen durende;
laglich bijv. nw. alle negentig dagen
plaats hebbende; •tnusend bijv. nw ne-
gentig duizend; -lheilig bijv. nw. uit ne-
enlig deelen bestaande; -tcöchenllich
bijv. nw. alle negentig weken gesebie*
demi; •irnchig bijv. nw. van negentig
weken, i.egentig weken durende.
Neunzöllig, bijv. nw. negen*
dnimsch; it. van negen duim, v;ui negen centimeters. Neu-pf anner, (*»»*, mv. -ner)
m. (Zoutz.) in eene nieuwe pal gegoten onzuiver zout o.; -reii/ o., Z. -brncli. Neusen, neuszen, (neuste, ge-
neust en neuszle, geneusjt) o. ww. (van
vogels), met de neb of den neusstoo- len, pikken; (lig.) heleedigcn, ergernis geven. Neu-stadt, (stadie) v. nieuwstad, nieuwe slad v., nieuwere gedeelte o. der
stad; -leslamenllich bijv. nw. van of vol* gens het Nieuwe Testament; stiller m. (I.eenw.) boer m., die bij den dood van den leenheer hel leen hernieuwen moei; süchlig bijv. nw. verlangend naar nieu* wigheden, naar nieuws, hervormingzuch* tig. gesteld op veranderingen. Neutoniarier, (-s, mv. Se»loni-
aner) m., -in, (-en) v. Newlonianer m., aanhanger m., aanhangster v. van hel stelsel van .Newton. Neutonianismus, (onb.)m.stcl-
sel n. van Newton, newtnnianisme n.
Neutgnisch, bijv. nw. van New-
ton: -es Lekrgebiude Z. Neutonianismus. Neutral, bijv. en b. onzijdig,gecne
partij toegedaan, onpartijdig, neutraal. Neutralis atign, v. verdrag o.
van onzijdigheid; 2. onzijdig maken o. Neutraliseren, (neulrulisirte,neu-
Iralisirl) bedr. ww. (Scbcik.) onzijdig maken, krachteloos maken, de rerbin* ding van het cene v- orwerp met het an- dere verhinderen. Noutralisirend, bijv. nw. onzij-
dig makende, krachteloos makende. Neutralisirung, (-e«) v..Z.n<;u- Iralisiret, Neulralisalion,
Neutralit&t, v., z.m. onzijdigheid,
onpartijdigheid v.
NeutralsalZ,(-cs,uiv.-e)o.(Schei-
k.) niutraalzout o. Neutrum, (-J, mv. Neutra) o.
(Spraakk.)onzijdig geslacht o.; tin Zeil- tcorl als - gebrauchen, als onzijdig ge- bruikeu. Neu-verehelicht, -verhei-
rathet, -vermab.lt, bijv. nw. pas
elronwd, jong getrouwd, jong gehuwd.
Neuwachsen, (wuchs neu, neu*
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nexus,
menhang ui. Nezeli, (
U"ilsdnek m,
Nibel, (-
|
(oiib.) m. verband o., sa-
onb.) o. (I\'rov.) zakdoek, Nibel) in. (I\'rov.) |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
knorrepot, brompot ui.
Nibolungenlied, o. lied o. der
Nevelingen, oud Duitscbe beldeuzaiig in. van den gehorenden Siegfried, niebelnn* genlied o, Nicbel, (-s) m„ z. m, brand m.
in het knreu. Nicht, bijw. niet, necnjieule -,van-
daag niet; icli kann -,ik kan niet; ici sehe es -, ik zie hel niet; - ein einzige: Mal, geen enkele maal, - ciel, - zu viel, niet veel, niet te veel; gar -, ganz und gar -, volstrekt niet. in het geheel niet; set Idem ieli ikn - gesehen habe, sedert ik hem niet gezien heb; ieh achlc und liebe ihn -, ik acht of bemin hem niet; er mag uollen oder -, of hij wil of niet; sof; • wahr?, niet waar\'.\'; - doehl, toch niet, zeker niet; - «o geschrien!, schreeuw zoo niet; ich uill es auch -, ik wil het ook niet; ito -, zoo niet, zoo neen;Horu»isind Sie - [rüher gekommen, waarom zijl gij niet vroeger gekomen?; wie Heb halte ich ihn •!, hoe beminde ik hein!; 2. -, (-(e)s) voor iw. mit -en, volstrekt niet, geenszins, in het geheel niet; zu -e ma- chen, vernietigen; ;n -e teerden, te niet gaan; 3. (-(e)ï, mv. -e) o. (Giet.) zink- bloemen v. mv., spodium o.; (I)elfst.) waterhoudende, zwavelzure kalk v, Nicht-achtung, v. geringschal-
ting, minachting, verachting, versma- ding v. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nichtanerkennung,
|
v. ont-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
kenlenis v., outkenucn o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nichtangabe, (•*) v.
|
(Hand.)
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
verzuimde aangifle v.
Nichtannahme, (-«) v. (Hand.)
weigering, niel-aannemiug v. Nichtanwesenheit, v.afwezig-
heid v. Nichtbeachtung, Nichtbe-
folgung, Njchtbeobachtung, v. verzuim o., verwaarloozing, onoplet-
temlheiil, nietnakoming v. Niehtbewilligung, v. niet-in*
williging, weigering v. Njchtbildung, v. gebrek o. aan
vorming of beschaving. Njchtchrist, (-en, mv. *en) m.
niet-chrisleu in., hij die geen christen is. Njchtdasein, (s) o.,z. in, niet-
bestaan o., afwezigheid »., uicl*aanwe- zig zijn o. Nichtdenker, (-kers, uiv. -ker)
in. oinadeiikende in. Nichtduldung, ». onverdraag-
zaaiuheid v. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nic.
|
ISie. 921
|
|||||||||||
|
Sic.
|
||||||||||||
|
Nichtwirkung, v. (van de ziel),
lijdelijkheid, werkeloosheid v. Nichtwissen, (-s) o., z. m. niet-
weten o., domheid, onkunde v., gebrek o. aan kennis. Nichtwollen, (-s) o., z. m. niet-
vvillcn o., onwil in., gebrek o. aan wil, onwilligheid v. Nichtzahlung, (-e«) v. niet-vol-
doening, niet-betaling, wanbetaling v„ verzuim o. van betaling. Nick, (-{e)s, mv. -e) m. knik m.,
wenk m. met de oogen, hoofdknik m., hoofdbuiging v., oogwenk m.; 2. (-(e)s, mv. -e) o., Z. (lenick. Nickol, (-.v, mv. Stekel) m. nek,
hals in.; 2. brointol m.; 3. hitje, klein paard o.; (lig.) klein persoon, koppig venlje o.; (Volkst.) liederlijke vrouws- persnon o.; i. (Ilergw.) nikkel o. Wickel-arsenikkies, (-cs) m.,
z. in., Z. -glanz; -blume, - blüthe v. nik- ktlarsenikziiur o.; -erz o. nikkelerts o.; •glanz in. zwavel-arsenikverhinding v. met nikkel; -liallig bijv. nw. nikkelhou- dend, nikkel bevattend; -kulk in.. Z. -oclier; -könig m., •metall o., Z. Xickel (•4);-or/icrni.nikkel-arsenikzuuro.;-oxyd o. nikkelojyde o.; salpeter ui. nikkel- salpeter o.; \'Vilriol o. nikkelvitriool v.; it. zwavelzuur nikkel o. Nicken, [nickle, genickt) o. ww.
neigen, het hoofd buigen; mil dem Kopfe -, eene buiging maken, met hel hoofd wenken; nul den Augen -, wenken,een tecken geven; il. knipoogeii. 2. hel hoofd laten hangen, indommelen; (PI.) -rf,over- hangend; (Nat. bist.) witneuzigc meer- kat v.; (den.) knipootend, pinkoogend; 2. jemn. -, mei eene buiging bedanken; II. bedr. ww. das llaupl -, buigen; it. tuestemmend knikken,zijne goedkeuring te kennen geven, loeknikken. Nicker, (-s, mv. Nieker) m. knik-
ker, jazegger m.; 2. (gemcenz.) hoofd- knik in., buiging, neiging ».; 5. slaapje, dutje o.; (fig.j duivel, drommel m. Nicker, (-n) v. waternimf v.
Nickert, (-(»)«,nn. -e) v., Z. Nixe.
Nick-fang, \\-fang(e)s, m\\.-fan-
ge) m., Z. Genickfang; -haul v. vliezige uilbreid ing eener spier, peesvlies o.;-name m. spotnaam, bijnaam m.; stuhl on. (ge- mcenz.) gemakkelijke leuningsloel m. om een dutje te doen; stunde v.slaapuurtje, middagslaapje o. Nicotiana,». tabak v.
NiCOtin, (-(e)j) o. z. in. nicotine v.
Nidel, (-s) m., z. m. room m.
Nidel-brod, (-brodes, mv. -brode)
o. meïksoep v. met ingebrokkeld brood; kelle v. melknap m. der alpenherders. Nie, bijw. nooit in geen geval, nim-
incr; ich var - dort, ik ben daar nooit ;eweest; trinkl er Wcin\'! nein! -, neen, nooit!, nimmer! Nied, voorz. ouder, beneden.
Niedel, (-s) m., z. m., Z. Nidel.
Niêden, bijw., Z. hienieden.
Nieder, bijv. nw. laag; -cr Titch,
lage tafel; (fig.) -er Ton, lage loon; ein Klauier -er stimmeit, verlagen; -e Volks- |
||||||||||||
|
Niohto, (-«) v. (verkl. Nichtchm
o.) nicht, broeders- of zustersdochter v. niclilje o. Nichterkennung, v. (van een
kind), niet-erkenning v. Njchterscheinung, v. niet- »er-
schijuing v., niet-verschijnen, verstek ».; das Urtheil wegen - einltiten, bij ver- stek veroordeelen. Nichtgebraueh, (•(«)*) ui., z.
in. niet gebruiken, niet toepassen, om biuik o. Nichtgedenken, (•») o., z. m
\\ergeten, met melden o.,amneslie,kwijt- schelding v.; - tusichem, amnestie »er- teenen. Nichtgelehrte(r), m. niet ge-
leerde, ongeletterde, onontwikkelde leek ni. Nichtgemeinschaft, v. schei.
ding, afzondering v.
Nichthaltung, (-«n) v. (van eene
zitting), schorsing, nilslel o.; 2. niet viering v., niet vieren o„ niel-waarne- niing v.; (van eene belofte), niet honden, niet nakomen o., schending v. Nichthauig, bijv. nvv.(van hout),
niet al te hakken, niet te vellen, wat niet geveld wordt. Nichthöflichkeit, (-en) v. un-
Imfielijkhcid, onbeleefdheid v.
Njehthonorirung, ». (Hand.)
weigering v. van te betalen, niet-honn-
leeren o. Nicht-ich, o. (Wijsb.) met-ik o.
il het buiten den persoon bestaande o. Njchtig, bijv. en b. melig, ijdel
onbeduidend, van geene waarde, nul; -i Hoffnnng,EultehuldigungJjAtl;-tr Grund onbeduidend; -er liatli, nutteloos, ver- ïeefsch; -e Sache, nietig; null und • ma- chen, nul en van gecner waarde of nietig verklaren; •keil V. nietigheid, ijdelheid oiihediiideuhcid, nutteloosheid v.,niet o. 2. hersenschim v., ijdele hoop v., droom in., droombeeld o., kleinigheid v. Nichtkenner, (-ners, mv. -«er)
in. inelkeiiiier in., \'/.. Unkenncr. Nichtleitend, bijv. nw. (Nat.)
niet geleidend. Nichtleiter, (•/«•«, mv. -ler) in.
(Nat.) niet geleidend lichaaro o., uict- geleider ni.. isolalor ut Nichtlieferung, [-m) v.(lland.)
niel-levering v.
Nichts, bijw. niets, niemendal; ich
hube -, ik heb niets; er sagl - yvl, hij Zegt niets goed; er hal • :u sagen, hij heeft niets te zeggen; teenn es weiter - tsl, als het anders niets is; dal isl ihm "•ie -, dat heeft voor hem geene waarde; mir -, dir -, (Volksl.) zonder compli- inenten, ilood eenvoudig; it. zonder iem. iets te zeggen; 10 menig als -, even veel als niets, zoo goed als niets; gan: und gar -, volstrekt niets; - als dteses Haus, niets dan &: urn -,und wieder -, om al- lerlei heuzelingen of nietigheden,zonder eenigen grond; ich teeisz damit • un:u- fangen, ik weet daarmede niets te be- Kinnen; (Spr.) u« - isl, kann man - neh- "ii-h. waar niets is verliest de keizer |
zijn recht; it. waar niets is valt niets te
nemen; it. - isl so gul, es liabe denn sein Aber. elk huisje heeft zijn krnisje; :u - werden, te niet gaan; elw, für - achten, niet achien, niet veel of niets geven om; II. niet o.; aus dem • hervortieken, uit het niet te voorschijn brengen. schep- pen;)em. insein • zurückireisen, in hel niet terugvoeren. NichtS, o., z. in. (Bergw.) bloem
v. van zink, ertsasch v. Nichtsbedeutend, bijv. nw.on*
beduidend,niets beleekenend,nielig,zon- der waarde; -e Sache, nietigheid, beuze* linit v. Nichtsdarüber, o., i. m. on-
ivertrollene. nonplusnltra o. Nichtsein, (•») o., z. m.,ZjVic/ii-
dasein.
Nichtsgültig,bijv.uw.(gemeeiiz.)
geene waarde hebbende, nietswaardig. Nichtskenner, [-ners, mv. -«er)
m. weetniet ui. Nichtskönner, (-«m,mY. .»«•)
m., \'/,. fiichlskenner, Nichlsuisser. Nichtsnutz, (-es, mv. -e) m., Z.
Nichtskenner. Nichtsnutz (ig), bijv. uw. (gc-
uieenz.) tot mets nuttig, nutteloos,niets doende, geene waarde hebbende; -keil v. nutteloosheid, onbruikbaarheid v. Njchtssagend, bfjv.nw. ,\'l.nichis-
bediulend,
Nichtsthuer, (-erj,mv. -er) (ge-
ii.....n/. nietsdoener, leeglooper, luiaard,
lanterfant, luilak m.
Nichtsthuer ei, »., Nichts
thun, o. nietsdoen, Icegloopen.luieren, lanterfanten o., leeglnoperij, luilakke- rij v. Nicht8Werth, bijv. nw. niets-
waardig, nietig, geeue waarde hebbende. Nichtswissend, bijv. nw. onwe-
lend. dom. Nichtswisser, (-sers, mv. -ier)
m. onwetende, weetniet, domkop m. NichtSWÜrdig, bijv. nw. niets-
waardig, laag, gemeen, ellendig, nietig; •e Sache, nietigheid, beuzeling v.; -er Mensen, etn -er, nietswaardige, nieteling m., ellendeling, schelm ui.; -cHandlung, gemeen, laag, onwaardig; -keil v. niets- waardigheid, laagheid, gemeenheid v.; 2. nietigheid, betizeling v. Nichttheilnahme, »., z.m.niet-
deelueming, terughouding, onverschil-
ligheid v. Nichtübung, v., z. m. niet-oefe*
ging v., verzuim o., verwaarloozing v.
van oefening; out - verlenen, door niet te oefenen verlecren of vergelen. Nichtvereinslander, o. Duit-
sche staten m. mv. welke niet tot het tolverband behonren. Nichtverkauf, (•(«)*) m. niet-
rerkoop m„ niet verkoopen o. Nichtvoll8treckung,Nicht-
vollziehung, v. nieUoltrekking,niet| volvoering, schorsing v.
Nichtweiter, (-s) o., z. m. (w. i.
gebr.) tot hiertoe, niet verder, non plus ultra o.; 2. hinderpaal ru., klip v. |
|||||||||||
|
922 Nie.
|
Nie.
|
Nie.
|
|||||||||||
|
klatse, lagere, mindere; -e Jagd, kleine
jacht; die -n Stande. de lagere standen; -i\' Schuit; lagere school, volksschool v.; Hohe und -e, grooteu en kleinen; -e Ge- sinnungen, laag, onedel; -e Sehreibart, gemeen, plat; 2. bijw. onder, in het dol, op den grond; auf und - yelien, op- en neergaan, op- en afgaan; 5. lus»ch.- uut dem Yernïlher!, weg met &. Niederbegeben (sioh), (begab nieder, niederbegeben) wed. ww. onr. zich
naar helleden begeven, naar beneden gaan. Niederbeugen, (beuyte nitder,
niederyebeuyl) bedr. »w. reg., nieder- biegen, {bug nieder, niedcryeboyen) bedr. ww. onr. neerbuigen, ombuigen, naar beneden buigen; (fig.) (van bet on- geluk), jem. -, ter neer slaan; (l\'l.) nie- derqrbngen, omgebogen, afhangend. Niederbindetl, {band nieder, nie-
deryelTunden) bedr. ww. onr. beueden vastbinden; 2. lager binden. Niederblasen, {blies nieder, nie-
dergeblasen) bedr. v»W. onr. naar bene- den blazen. Niederblicken, (blickte nieder,
niedeigeblickt) bedr. ww. naar beneden
zien. den blik naar beneden werpen. Niederblitzen, (blitzic nieder,
niederyebluzl) bedr. ww. naar beneden bliksemen; 2. o. ww. au f jem. -, neer- schitleren, Z. blitzen. Niodcrbohrcn, (bohrle nieder,
niederijebolirl) bedr. wvv.,Z. durehbolircn, ershrhen. Niederbord, (•(«)»\', mv. -e) m.
(Zeen.) bakbnoid 0.
Niederbrausen, (brausle nieder.
niedergebraust) o. ww., m. II. (van hel water), naar beneden bruisen. Niederbrechen, {brach nieder,
niederyebrochen) o. ww. onr., in. A. on-
der het naar beneden vallen breken; 2. bedr. ww. afbreken, sloopen. ÏTioderbreit6H, (breitele nieder,
niederyebreitel) bedr. ww. ein Tuch -, uitspreiden. Niederbrennen, (brannle nieder,
niederyebrannl) bedr. ww. onr. ein Hans ., afbranden, door brand vernielen, Z. abbrennen; 2. eme Sladt -, in de asch leggen; II. o. ww. door brand vernield worden, afbranden, uitbranden. Niederbringeil, (brachte nieder,
niederyebrachl) bedr. ww. onr. jem. -, omwerpen, omgooien. Niederblicken (sich), {bückie
niede^ niedergebückt) wed. ww. zich bukken. Niederbügeln, (bUgelte nieder,
niederyebüyell) bedr. ww. neerstrijken, gladstrijken. Niederbürschen, {bürschte nie-
der, niedergebürsclil) bedr. ww. neer-
schieten, doodschieten. Niederbürsten, (barstete nieder,
niederyebürstet) bedr. ww. neetborste-
len, gladborstelen. Niedcrdeutsch, bijv. nw. en o.
zellst. Mederduiiscb, .Nedersaksisch o. Niederdonnern, (donnerte nie-
der, ntederyedonnerl) bedr. ww. (vanden |
donder), neerslaan, inslaan; 2. o. ww.,
ui. h. verpletteren, verdelgen, neerslaan. Niederdruck, (-(«)s) m., z. m.
Damplmutchint mit -, met lage druk- king v. NiederdrÜCken, (drückle nieder,
niederyedrückt) bedr. ww. naar beneden drukken, neerdrukken, neerslaan; tint* Karper -, verpletteren; (fig.) verdruk- ken,overstelpen;(l\'l.) nicderyedrückl,\\cr- Ireden, platgedrukt; (fig.) ei:i Getücht -, smoren, geheim bonden; der Kummer driickl ihn nieder, drukt hem ter neer; die Preise -, verlagen. Niederducken (sich), (duekit
nieder, mederyeduckl) wed. ww. (ge-
ineenz.) neerduikeii. ingedoken houding, zitten; (Jachtw.) neerliuiken. Niederdürfen, {durfte meder,
nieJeryedtirjl) o. ww. onr., m. h. naar beneden m<igen gaan. Niedere, (-«) v. lage grond in.,
lage plaats, lage ligging v. Niederfahren, {fuhr nieder, nie~
deige/aliren) o. ww. onr., 01. s. naar be- neden vliegen, storten, ijlen; (van den bliksem), naar beueden slaan; rui\' Cru//c -, afdalen; 2. afvaren, afrijden, naar be- neden vallen; II. bedr. ww. von eiiiew Wagen niedergefaltren werden, omverge- reden. Niederfahrt, (-en) ». arvaart v.,
afrit in.
Niederfall, m..Niederfallen,
o., z. ui. val in.; it. voetval, knieval m.
Niederfallen, {/iet nieder, nieder-
oefallen) o. ww. onr., in. s. naar beneden vallen, neervallen; unlcr der Last -, be- /.wijken; vor jemn. -, een voetval doen, knielen; (Jaciitw.) (van vogels), ueer- f liegen. Niederfallen, (fallte nieder,nie-
deryrlültt) bedr. ww. neervellen, doen vallen; (^cheik.) Z. niederschlayen. Nieder faUSten, {fauslele nieder,
niedergefauslel) bedr. ww. (Hoed.) den Hand eines linies -, neerkloppcn. Nifiderfliegen, {/log nieder, nie-
dergeflogen) o. ww. onr., m. h. en s. laag vliegen; il. naar beneden vliegen. Niederflöszen, (ftnszte nieder,
niederyejlöszl) bedr. ww. llolz -, in een vlot naar beneden voeren, afvlotteu. Niederfolge, (-«) v. (Lecnw.)
achterban m. Niederflihren, (fuhrte nieder,
niedergeführt) bedr. ww. beneden voc- ren, leiden; il. naar beneden voeren. Niederfüllen, {fullte nieder. nie-
deryel\'illl) bedr. ww. (liergw.) dieSteine -, uil de mijn brengen. Niedergang, {-gang{e)s, mv.
•ganye) ui. daling v.; (fig.) (van de zon), ondergang m.;( Aard.) Westen o.;zicisi!lten Soiinen-uufyang und -,tusschenzonsop- eu ondergang. Niedergehen, {ging nieder, m>-
deryanyen) o. ww. onr., i:i. s. naar bene- den gaan, ineenzakken; (van de zou), ondergaan; 2. (liergw.) doen vallen. Niedergericht, (-(e)s, mv. -«)
o. kantongerecht o., lagere rechtbank v. |
Niedergeschlagen, nieder-
gedrückt, bijv. nw. neerslachtig, mi t\'deloos, som her,droefgeestig, ter neer geslagen; \'heit v. neerslachtigheid, moe- deloosheid, droefgeestigheid, somber- heid v. Niedergleiten, (o/i// nieder, vie-
deryetjlilten) o. ww. onr., m. $. naar be- neilen glijden; il. glijdende vallen. Niedergucken, [guckie meder,
niedeigegnckl) o. ww., Z. niedersehen.
Niederhaben, {halte nader, nie.
derychubt) bedr. ww. onr. einen Gegner -, iiiidcrwnrpeu hebben, gedood of ver- slagen heblien; einen Buum -,geveld hcb- ben. Z. niederwerfen. [allen. Niederhacken, (hackt» nieder,
niedetychuclit) bedr. ww. omhakken,
nei\'i hakken. Niederhallen, (hallh nieder, nit-
dcryeliulll) o. ww., m. II. in het dal of beneden weerklinken. Niederhalten, {hielt nieder, nie-
dergekulten) bedr. ww. onr. beneden houden; die Hand -, naar beneden hnu- den, laten hangen;(fig.);em. -, knrthnu- den; 2. onderhouden, onderdrukken, be- lellen zich te verheflen. Niederhangen, (hing nieder,nie.
dergehangen) o. ww. onr., m.A.naar be- ui\'den hangen; (van den huik van een paard), doorzakken; -de Hacken, Ohren, neerhangende &. Niederhangen, -henken,
{luiiiyle nieder, medergehangl en henkte
nieder, nicderqchcnkt) bedr. ww. bene- dek hingen, beneden ophangen. Niederhauen, {liieb nieder, nie-
deryeliauen) bedr. ww. onr. neerhakkeii, omhakken, vellen;;>m.-, neerslaan, neer- vellen; Alles - im Arieae,doodcu, in stuk- ken houwen. Niederhocken, (Aoc*/e nieder,
niederyehockl) bedr.ww.(gemeenz.)neer- hurken. Niederholder, (-ders, mv. -d>r)
m , Z. Niederliolunder.
Niederholen, (holle nieder, nie-
derijelmlt) bedr. ww. naar beueden ha- len; (Zeew.) inhalen. Niederholer, {-lers, mv. -/er) m.
(Zeew.) rakkelalie »., kluiver, neerba- ler in. Ni.ederholunder, (-ders, mv.
•der) in. wilde vlier v. Niederholz, (•«>) o., z. m. hak-
houl o. Niederjagd, (-en) v.kleine jacht v.
Niederjagen, (jogt* meder, nie-
deryejuyt) bedr. ww. dus Wildpret -,naar
beneden jagen; il. neervellen. Niederkammen, (kammie nie-
der, ntederyekammt) bedr. ww.die Haare -, neerkammeii, naar beneden kammen. Niederkampfen, (kampfie nie-
der, niederyekdmplt) bedr. ww. in den prijs overwinneti. Niederkauem, \'kauerte nieder,
niederyekauerl) o. ww., Z. niederhocken. Niederkeit,»., z. m., Z. Medrig-
keit. Niederkesseln, (kesselte nieder,
|
|||||||||||
|
Nie. 925
|
|||||||||||||
|
Nie.
|
|||||||||||||
|
Nie.
|
|||||||||||||
|
medergepuriell) o. ww. (gemeenz.) Z.
niederfallen. Niederramme(l)n, (ramm(el)te
nieder, niedergerêtnm(tl)t bedr. ww. ne-
deiTammen, met den ram naar beneden
laan, inrammen; (fig.) sein Bell -, door
elk. werpen.
Niederrechtspflege, »., z. m.
Z. Niedergerichl.
Niederregnen, (regnete nieder,
niedergeregnel) bedr. ww. Steine -, (van len regen), naar beneden doen vallen; das Gelreide trurde niedergeregnel, de regen depd het koren vallen. Niederreiszen, (riss nieder, me-
dergcrissen) bedr. ww. onr. Cebaude -, afbreken, sloopen.omverhalen;cinen Men- schen -, nedcrrukken.np den grond gooi- en; Bdume -, vellen; die Mauern eincr Stadt-, slechten. Niederreiszung, v., z. nicrfer-
reiszrn; it. slnoping, slechting v.
Niederreiteil, (ritl nieder, me-
dergerillen) bedr. ww. onr. omverrijden, onder de poolen van hel paard verpiet- leren. Niederrennen, (rannle nieder,
niedergerannl) bedr. ww. onr. omver- rennen. Niederrollen, (rollte nieder, nie-
deryerolll) o. ww., m. h. naar beueden rollen; (vaneen gordijn), vallen;2.bedr. ww. eine Kugel -, naar beneden rollen; it. al rollende lager doen gaan. Niedersabeln, (sabelte nieder,
niedergesabelt) bedr. ww. neersabeleu, dooden, over de kling jagen, in de pan hakken. Niedersagen, (sai/le nieder, nie-
iergesügt) bedr. ww. naar beneden za- gen, neerzageo. Niedersatz, (•et) m., z. m., Z.
Ilodensali.
Niodersaufert, (sa/f nieder, nie-
dergeso/Jen) bedr. ww. onr. jem. -, dron- kt-ii maken zoodat hij neervalt; 2. o.ww., m. A. opzuipen, gretig of gulzig opdrin- ken. Niedersauseln, (sauselte nieder,
niedergesüuscll) bedr. ww. omwerpen, doen omvallen. Niederscbauen, (schaute nieder,
niederyeschuul) o. ww., Z. niedersehen. Niederscbieszen. (schots nieder,
niedergeschossen) o. ww.oor., m. s. (van roofvogels), ueersrhieten, naar beneden vliegen; (van den bliksem), neerschie- ten; 2. bedr. ww. neerschieten, dooreen schot dooden, doodschieten,omverschie- len; (Krijgsvv.) einen Ausreiszer -,fusil- leeren, neerschieten. Niederschlag, (-schlag(e)s, mv.
•tchltge) m. slag m , door welken iem. neervalt, hevige slag in., hevige val m., neerstorting v.; (Muz.) neerslag m.; (Scheik.) bezinksel,precipilaat o.; liurcA einen - enlsleken, uit een bezinksel onl- staan; 2. (Scheik.) uederslag m., neder- plofsel o. Niederscblagen, (»i7iiuu nieder,
niedergescklagen) o. ww. onr., m. s. (ge- meenz.) bard neervallen, neerploffen; 2. |
|||||||||||||
|
niedergekesselt) bedr. ww. (Bergw.) een
steuitpewclf maken, bouwen. Niedurkippcn, (kippie «ieder,
niederyekippl) o. ww., m. ». naar bene- den tuimelen, het evenwicht verliezen; 2. bedr. ww. clw. -, naar beneden doen tuimelen. Niederklappen, (kluppie«ieder,
nicderycklappt) o. ww., m. k. neerklap. pen; 2. bedr. ww. de klep (van cene ta- fel) neenloen, Nicdcrkleid, (-(e)s, mv. -er) o.
(omler)broek v. Niederklettern,(*/e//<r/e nieder,
niederyeklcllerl) o. ww., m. k, en s. naar
beneden klauteren. Niederklopfen, [klopfie nieder,
niederyeklopfl) bedr. ww. omkloppen,
ueerkloppen, naar beneden kloppen; die Xalkc -, plalkloppen; 2. (Urnkk.) ker mr stekende liuckstabcn -,dressecren,aan kloppen. Niederknien, {kniete nieder, nie-
deryekiiiel) o. ww., in. A. neerknielen, op de knieën vallen; ver jent». -, knielen, zich op de knieën werpen. Wiederkohlen, (kohtle nieder,
niedergekokll) bedr. en o. ww. als kool neervallen of doen neervallen. Niederkommen, [kam nieder,
niedergekommen) o. ww, onr., m. s. naar beneden komen; 2. bevallen.verlost wor- den, baren, in de kraam komen; ungtück- lich -, eene miskraam hebben. Niederkrampen, (kmmpie nie-
der,nudergekrampl) bedr. ww. laten val-
li\'ii. vrij laten afhangen. Niederkriegen, (kriegle nieder,
niederyekriegl) hedr. ww., Z. nieder- brinyen. Niederkrümmen, (krümmte
nieder, niederyekrümml) bedr. ww. naar beneden buigen. Niederkunft, v., z. m. daling v.
beneden komen o., ncderdaling v.; \'1. verlossing, bevalling v.; unzeiliye, all zufriïlie -, ontijdige bevalling, mis- kraam v. N ieder-lage, (-n) v., z. Niederle
yung; \'2. bewaarplaats v.;3. depot,maga-
/ijn o., stapelplaats v.. entrepot o,; - ron Hückern, magazijn o.; in die • kringen, in hel magazijn, in het entrepot brengen; 1. Z. Slupelrechl; 5. (van eeu leger) ncorlaag of nederlaag v.; eine ydiizUche- erlriden, totale nederlaag ondergaan, ge- heel verslagen worden. Niederlager, (-gers, mv. -ger)m.
Z. Groszkandler.
Ifiederlag-aufseher, {•hen
mv. Wier) ui. opzichter in. van een en- trepol, stapelkoinmies m.; •yereckligkeil v. entrepotreclil o.; -ort ui., stadl v. eulrepotplaats, ciilrcpotslad, stad v waar een entrepot is. Niederland, (-lnnd(e)s,mi.•Uu-
der) o.laag land o.; 2. die -e o, mv. Ne- derl.\'iuden o. mv., Nederland o. Niederlander, (-Jers, mv. -der)
io., -in, (•«.\'«) v. bewoner m.,bcwooii- ster v. van een laag land; \'-\'. Nederlander ni., Nedcrlamlsehe vrouw v. |
Niederlandisch, bijv. nw. van
een laag land, Z. Niederlander;^. die-en Maler, Hollandsen, Vlaamsen, Neder- lanilsch; -e Gold/arte, oranjekleur v. Niederlass, (•«, mv. Niederldsse)
in., Z. Nieilerlussung. Niederlassen, (lies: nieder, nie-
dergelustm) bedr. ww, onr. neerlaten, naar beneden \\tlea,jem.in einen Sckachl , laten zakken, afdalen; die Kntickengta- ser -, neerdoen; einen Hollenrkang -, la- tcn zakken,nccrdoen,lalcn vallen;(Zeew.) rfic Segel -, neerhalen; 2. wed. ww. jir/i an einen Seilc -, zich laten znkkcn;(van vogels), neervliegen; it. sirh -. gaan zit- len; sioA an einem Orl, sirh hnuslick -, zich ergens metterwoon vestigen. Niederlassung, (•<•«) v.,z. nie-
derlassen; (lig.) hiuslichc -, vestiging kolonie v. Niederlaufen, (lief nieder, nie-
lergeluufen) o. ww. onr., in. s. naar be- neilen loopen; (Bergw.) alloopen, bellen 2. bedr. ww.omverloopen. Niederlegen, (legte nieder, nie-
dergelegl) bedr. ww. eine Last -,alleg- gen, neerleggen, neerzet ten, op den grond leggen of zetten; die Waffen -, afleggen, overgeven; uu f die Krde -. neerleggen, neerzetten; Geld, Aklenslücke -, ter be- waring geven, overgeven\', seine Ceualt injems. Hande -, zijn gezag overdragen; ein Amt -,nederleggen,afstand doen van; das Handwerk -, laten varen; 2, wed. ww. sich uuf die Erde -, op den grond gaan liggen; sicA in\'s Bell -, naar bed gaan, gaan slapen. Niederlegung, (-cn) v.(vanecne
som geld»), in bewaring geven, depot o.; (van een ambt), neerleggen o.; (van de kroon), afstand doen o. Niodcrliegon, (lag nieder,nieder -
gelegen) o. ww. onr., m. s. neerliggen, liggen; krank -, ziek liggen, ziek te bed liggen; 2. bedr. ww. das Gras -, ver- treden. Niedermaehen, (machte nieder,
nicderyemacht) bedr. ww. neerlaten.doen neervallen; (fig.) Z. herunlermachen; 2 jem. -, (tonden, neerslaan; II. o. zelfs! (Hg.) bloedbad o., slachting v. Niedcrmetzeln, (nuizelte nieder,
niedergemelzelt) bedr. ww. vermoorden dooden, neersabelen, over de kling ja> gen. Niedermbgen, (machte nieder,
niedergemocht) o. ww. onr., m. A. lust hebben om naar beneden te gaan, naar beneden willen gaan. Niedern, (niederte, yeniederl)bKi\\r.
ww. eïw. -, lager maken, verlagen; jem. -. Z. eenieder», erniedrigen; ein Leken -, laten vervallen; 2. o. ww. lager worden, zakken. Niedernöthigen, (nöthigle nie-
der, ntedergenolkigl) bedr. WW. verplich-
tcn, noodzaken om naar beneden te gaan, dwingen om te gaan zitten. Niederpressen, (pressie nieder,
niedergepresst) bedr. ww. neerpersen, samendnikken. NiederpurZOln, (purzelle nieder,
|
||||||||||||
|
924 Nie. Nie. Nie.
|
|||||||
|
Niedertanzen, (tanzie nieder,
niedergetanzl) o. ww., in. h. naar bene- den dansen; 2. bedr. ww. die Schutte -, door dansen doen omslaan; il. jem. -, omverdanseii. Niedertauchen, (tauchte nieder,
niedertjetiiuchl) o. ww., Z. unterlauchen. Niedertaumeln, [laumclte nie.
der, ntedergelaumell) o. ww., m. A, en j.
neerluimeleu, naar beneden tuimelen. Niederthauen, (thaute nieder,
niedergetkaut) o. ww., m. A. als dauw neervallen, Niederthun, (thal nieder, nieder-
gelhun) bedr. ww.onr. elw.«, (gemeenz.) Z. niedcrsclzcn; 2. wed. ww. sich -, (Jacblw.) laag gaan zitten; sich nieder- yclhan haben, (van hei wild), in derusl- plaats zijn; (van een heil), op den buik liggen. Niedertrachtig, (-er, -st) bijv.
uw. laag, gemeen, schandelijk, laf; -kcit
v. laagheid, gemeenheid, scliandelijkheid, lafhartigheid v. Niedertreiben, (trieb nieder,nie-
dergelrieben) bedr. ww. onr. naar bcne- den jagen; 2. die Saai -, in den grond doen lieden; II. o. ww. naai beneden ge- dreven worden; (van schepen), de rivier afdrijven. Niedertreten, (tral nieder, nie-
dergeltelen) bedr. ww. Schtthe -, afloo- pen; das Gras -, oniler den voel treden, plat treden; 2. o. ww. naar beneden gaan. Niedertrinken, (Irank nieder,
niedergetrunken) bedr. ww. onr., Z. hin- unlertrinken; 2. (gemeenz.) <em. -, Z. niedersaufen. Niederung, (-cn) ». (Leenw.) la-
ten vervallen, verval o.; 2. laag land,vlak land, kustland, dal o. Niederwalzen, (walzte nieder,
niedergeuaizl) bedr. ww. (I.audb.) Ua-
ber -, platrollen; 2. o. ww. naar beneden walsen. Niederwalzen, (urilztc nieder,
niedergewalzl) bedr. w«. neerrollen.uaar beneden rollen; 2. rollend naar beneden gaan; 3. omverrollen, rollend neei«er- pe:i. Niederwarts, bijw. beneden*
waarls, afwaarls, naar beneden; (Wap.) - gekehrl, onderste hoven. Niederwasserrad, (-iarf(e)s,
mv. -rader) o. rad o., dal van onderen door bel waler gedreven wordt. Niederwelt, v., z. m.benedenwe-
relil v.; (Hg.) hier beneden, aardsche leven o. Mïederwerfen, (icar/ nieder, me-
dergeuorfen) bedr.ww.onr., ï.hinwerfen; [2. naar beneden werpen, neerwerpen, iieerguoien, op den grond gooien; 5. i/em. -, omvergooien; II. wed. ww. sich \\vor jemn. -, Z. niederknien. Miederzechen, (ztckte nieder,
niedergezecht) bedr. ww., Z. niederlrin-
ken. Nieder ziehen, (zog nieder, nie-
dergezogen) bedr. ww.onr. naar beneden trekken, neei trek ken; die Last :n-hl ihn |
|||||||
|
neerleggen, afzetten, op den grond zet-
ten; ei» Kind -, neerzetten, doen gaan zitten; (lig.) eine Unlersuchung, eine Cnmmission «.Instellen; 2. wed. ww. sich -. zich neerzetten, gaan zitten, zich ves- tigen. Nicdorsinken, (sank nieder, nie-
dergesunken) o. ww. onr., m. s. neerzin- ken, neervallen, ineenzakken: (van per- sonen), in zwijm vallen, neerzijgen; it. auf die Knie -, op de knieën vallen; im (lasser -, zinken; (Itergw.) loodrecht uitgraven; (lig.) die Nacht sinkt auf die Erde nieder, de nacht valt neder. Niedersitzen, (sas; nieder, nie-
dergnessen) o. ww. onr., m. h. gezeten zijn, zitten; 2. gaan zitten; (fis.\'.) mil jemn.-, eene zaak afdoen; II. bedr. ww. plat zitten, door er op te zitten plat ma- ken, verpletteren. Niederstammen, [sunnmie nie-
der, medergrstimmt) bedr. ww. met den hamer uithollen. Niederstummig, bijv. nw. laag-
stammig, een lagen stam hebbende. Niederstampfen, (siampfte nie-
der, medergeslampfl) bedr. ww. neer- stampen; Muuluurfshiigel -, ineenlrap- pen; 2. o. ww. mit dem Fuszc -, stampen, verpletteren. Niodorstiindig, bijv. nw., Z.nic-
drig. Niederstechen, (slach nieder,
niedergeslnrken) bedr. ww. onr. neer- steken, doodsteken, doorsteken. Miedersteigen, (itieg nieder, nie-
iergesliegen) bedr. ww.onr afdalen,naar beneden gaan; au/- uni -, op- en neer- ;aan: (Cesl.,Slerrenk.) Z. absteigen. Niederstellen, (slellle nieder,nie-
iergeslclll) beilr. ww. elw. -, Z. nieder- selzen. N ieders timmen, (siimmte nie-
der, niedergeslimml) bedr. ww. lager
stemmen. Niederstoszen, {slietz nieder,nie-
dergesloszcn) bedr. ww. onr. neerslooten, nccnluuen, naar beneden duwen, stoo- ten: 2. Z. niederslechen. Niederstrecken, (streckic nie-
der, medergeslreckl) bedr. ww., Z. hin-
strecken. Niederstreichen, (sin\'cA nieder,
medetgeslrichen) bedr. ww. onr. die
llaare -, neerstrijken. Niederstrich, (-(e)s. mv. -«) m.
(Mnz.) streek v. naar beneden, neer- slag m., neerstreek v., neerhaal m. Niederstülpen, (stulpte nieder,
nicdergesliilpl) bedr. ww. einen Hul -, den ra ui ombuigen van. Niederstlirmen, (sliirmtenieder,
niedergnliirml) o. ww„ rn. h. naar be- neden stormen; 2. bedr.ww. eineSchanzc -, neerstonuen, stormenderhand inne- men en vernielen. Niederstürzen, (stürzte nieder,
uiederyeilürzl) o. ww., m. s. neerslor- ten, een val doen, neerslaan; (van paar- den), vallen, neervallen; 2. bedr. ww. jem. -, neerslooten, doen vallen, omver- stooten. |
|||||||
|
m. k. (Muz.) maat-laan; II. bedr. ww.
neerslaan, doodslaan; das Gelreide-, (van den hagel), neerslaan, doen vallen; den Rauch -, (van den wind),doen neerslaan; ein Gehölz -, vellen,omhakken; die Augen, eine Klappe -, neerslaan; (Scheik.) doen bezinken; -des Millel, Z. Niederschtag- millel; \'des Pulver, stillend poeier o.: «ne Sache, einen Rechlstreil -, tegen- houden; einen Rcueis-, verzwakken; jtm. -, jems. Muth -, icm. neerslachtig ma- ken, ontmoedigen; -rf, bedroevend, oul- moedigend; it. bedarend, stillend; III. wed. ww. rich -. bezinken. Niederschlagenheit, v., z. m. (flg.) Z. Niederqeschlagenheil.
Miederscblag-kupfer, {•$) o.,
z. m. cemenlkoper, kopernedcrslag o.; •millel o. (Scheik.) nederslaand of neer ploffend middel, reagens o., bezinkingS\' middel o.; (Gen.) stillend, bedarend mid- del n. Niederschlagung, v., z. mc-
derschlagen; 2. (Scheik.) nederplofling bezinking v. Niederschliingeln, (schlingelle
nieder, niedergeschliiiigell) bedr. en o. ww. naar beneden (doen) slingeren. Niedcrschlingen, (sc/Uang nie-
der, niedcrgesclilungen) bedr. ww. onr., Z. niederschluckrn. Miedersehlucken, (schtuckte
nieder, nicdergeschluckt) bedr. ww. ver-
slinden, inslikken; (lig.) einen Schimpf -, verdragen, opkroppen. Wieders chmeiszen, (sehmits
nieder, niedergesclimisscn) bedr. ww.onr., Z. nied\'ruerfen. Niederschmettern, (tehmei-
terle nieder,niedergeschmellerl) bedr.ww.
neersmijten, neersmakkcn, neerploiren; 2. o. ww. neerploffen. Nioderschrauben, (sckraubte
nieder, niedergeschraubt) bedr. ww. be- neden schroeven, door eene schroef naar beneden werken. Niederschreiben, (schrieb nie-
der, niedergeschrieben) bedr. ww. onr.
neerschrijven, op schrift zetten. Niedarschreiten, (schriii nie-
dtr, niedergeschritlen) o. ww., onr., m. j. naar beneden stappen. Niederschwanken, (sclucankie
nieder, niedergeschuankl) o. ww.,ra. h. naar bereden waggelen; 2. omvcrwagge- len. Wiederschweben, (uhmebte nie-
der, niedergesckicebl) o. ww„ m. A. naar beneden zweven. Niedersehen, (saA nieder, nic-
dergesehen) bedr. ww. onr. naar beneden zien, naar beneden kijken; (lig.) de oogen neerslaan. Niedersenken, (senkle nieder,
niedergesenkt) bedr. ww. doen zinken, doen zakken; einen Sarg -, doen neder- dalen, nederlaten; (Bergw.) einen Schacht \', dieper uitgraven; 2. wed. ww. jirA -, zich laten vallen, neerzakken; (flg.) (van den nacht), vallen. Nipdersetzon, (setzte nieder, nie-
dergeselzl) bedr. ww. elw. -, neerzetten, |
|||||||
|
Nil. 925
|
||||||||||||||||
|
Nie.
|
||||||||||||||||
|
Nie.
|
||||||||||||||||
|
Nieszbrauchen, (nieszbrauehle,
genieszbrauchl) o. ww., m. h. (veroud.) het vruchtgebruik trekken van. Nieszbrauch er, -in, vruchtge-
hruiker in., vruchtgehruiksler v„ hij, zij, die het vruchtgebruik heeft. Niesbrauchling, (-(e)s,mv. -e)
m. wiuzuchlige, genolzoeker m. Nieszbrauchs-besitz, (-es)m.,
z. va. vruchtgebruik o.; -gldubiger va. schuldeischer m. die het vruchtgebruik heeft van het onderpand; -gut o. goed o, in vruchtgebruik aangewezen, fldei-com- rais o.; skherheil v. zekerheid v. door vruchtgebruik; -verpfandung v. verpan- ding v. van het vruchtgebruik. Nieszen, (nieszle, genieszt) bedr.
ww. genieten, gebruiken, nuitigen, eten. Nieszer, (-s, mv. Nietier) m.,-in,
(•nen) v., Z. Nieszbraucher <ƒ•. Nieszling, (-(e)s, mv. -e) ra., Z.
Mexzbrauchttng.
Niet, (-(e)j,mv. .e) o. (verkl. Mel-
rhen, Nietlcin o.) klinkuagel, klinkbout m., klinkuageltje o. Niet, (•(«)») m„ z.m.leem o., mer-
gel v. Niet-bank, (-banke) v. nietbank
v.;-blech o. plaatje o. «aarmede deklink- nagel aan messen geslagen wordt. Niete, (-n) v. (ineene loterij), niet
v.; (lig.) nietige zaak v., nietigheid v., voorwerp o. zonder waarde; 2. Z. Niel- nagel. Nieteisen, (sens, mv. -sen) o.
(Hoelsin.) klinkijzer o. Nieten, (nielele,genietet) bedr. ww.
nieten, omklinken, vastklinken. Niet-fest, bijv. nw., Z. nagelfcsl;
•fcuer o. vuur o. voorliet klinken;-ham- nter va. klinkhamer ni.; -hammerchen o. ilitl\' of spieruitdrijver m.; -kloben in. klinklaug v. Nietlein,o.mv. klinknageltjeso.mv.
Niet-nagel, (\'nagels, mv. -nigel)
in. kluiknagel, bout in., omgeklonken punt v.van een spijker; 2. (aan den vin- ger), nij(d)nagel m.; -ne« bijv. nw. fon- kelnieuw, splinternieuw; -p(ajfe m. bei- tel in. om spijkers om te klinken. Niftel, (-n) v. (veroud ) nicht v.
Nit\'telgerado, v., z. at. goederen
o. mv., die aan eene nicht vervallen. Nigrin, (-(e)s) o., z. m„ 1. Ti\'
tanschörl. Nihilist, (-en, mv. -en) m. hij,die
aan niets gelooft; 2. (gemeenz.) Ieeg- looper m., nergens toe deugende m. Nihilismus, (onb.) m. nietigheid,
onwaarde v. Nikawitz, Nikowitz, (-«, mv.
e) m. (I\'rov.) bergvink m. uit de Ar- dennen. Njk(o)las, (onb.) m. Sint-Nico-
aas,Sinterklaas; (Volkst.) Sanct-betcherl die Kuh, gibt aber nicht den Slrick dazu, Liod helpt hem, die zich zelven helpt. Njk(o)las-abend, (-(e)», mv.
•e) va. Sinl-Nicolaasavond m.; -tag m. (gemeenz.) Sint-Micolaas(feest) o. Nil-börs, (-es, mv. -e) m. Njjl-
baars in.; -eideehse v. Nijlhagedis ?.; |
||||||||||||||||
|
nicder, doet hem buigen; (Onllk.) -der
iluskel, Niederzieher, neertrekkende spier v. Niedlich, (-e>\\ -st) bijv.en b. lief,
behaaglijk, net, bevallig, keurig, sierlijk; >ii\'A - kleiden, zich net, sierlijk klecden; 2. (van spijzen), heerlijk jekker, keurig; •keil v. bevalligheid, behoorlijkheid,! ief- lalligheid, sicrlijkheiil, keurigheid v.; 2. |
vormig, niervormig; -ge[&sse o. mv.nier-
liloeilvaten o. mv.; -gejlecht o. (Ontlk.) niervlecht v.; -geschwür o. zweer v. aan nieren; -gncs in. graveel o.; -haut v. (verkl. -haulchen o.) (Ontlk.) niervlies, niervliesje o.; -höhle v„ Z. -becher;-kar- lo/fel v. muisjesaardappel m.; -kelche m. inv., Z. -becher; -koltk v. nierkoliek o.; -krank bijv. nw. aan de nieren lijdend aan hel graveel lijdende; -krankheit v. v. nierziekte »., graveel o.; -millel o middel o. legen nierziekte; -ncrve va nierzenuw v.; -piw/er m. (H. S.) bij die de nieren proeft, de harten kent, Alwe lende m.; -pulsader v. polsader v. der nieren; sand in., Z. \'gries; sclimatz m. gezwollen nierenvoet o.; schmerz m., Z. \'bcschuerung; schnitl in. (Ontlk snede v. in de nieren, ontleding van de nieren; schnitte v. (Kookk.) gebraden kalFsniereii v. mv.; slein m. niersteen in.; sleiner m. Niersteiner wijn m.; •stick o. nierstuk o.; suchl i.,l.-krank- heit; süchlig bijv. nw. nierziichlig; \'talg m. talk v. uit de nieren;-var>e v. (verkl •wirzchen o.) (Onlk.) nierknobbeltje o.; • weho., Z. -beschwerung. Nierenweise.bij wijze van nesten,
groepen, massa\'s. Nierenzwölffingerdarms-
band, (-band(e)s, mv. -bander) o.
nierverband o. van den twaalfvingerigen darm. Nierig, bijv. nw., Z. nierenmeise.
NiesChe, bijv. nw. zacht hellend,
glooiend; (lig.) waggelend,dronken. Nieschel, (-s, mv. Meschel) m.
(Pr»».) kop in., hoofd o. Niese-blatt,(-A/aJ/(e)s,niv.-Mj/-
ler), -Jcraut, (-kruut(e)s, mv. -krau-
ler) o. nierkruid o.; 2.klein vingerhoeds- kruid o.; 3. lelie v. der dalen; 4. nies- wortcl in. met groole bladeren; 5. fal- sches —, klein huislook, valsch nics- krnid o. Ni^seln, (nieselle, genieselt)n.vi\\\\.,
m. h. door de neus spreken; 2. molrege- nen. Niesemittel, {-tels, mv. -M) o.
niesmiddel, nieskruid o. Niesen, (nieste,geniest) o. ww., m.
h. niezen, proesten. Nie8(e)pulver, (-»er«, mv. .ver)
o. niespoeder, nieskruid o. Nieser, (-s, mv. flitser) m„ -in,
(•nen) v. niezcr in., niesster v.,hij,zijdie niest. NieserliCh, bijv. nw. tot niezen
geneigd; es ist mir -, ik moet niezen. Nies(e)-wurz(el), (-würze of
•wurzeln) o.(l\'l.)uieswortcl m.; falsche-, zomeradonis ».; 2. nieskruid o.; 3. cliris- loirelkruid o. Nieszbar, bijv. en b. te genieten,
in vruchtgebruik; (Hechlspr.) elto. - be- sitzen, hel vruchtgebruik trekken van; •keil v., Z. Nieszbrauch. Nieszbarlich, bijv. nw., Z.niesz-
bar; -<s Recht, recht o. tot vruchtge- bruik. Nieszbrauch, (-(e)s) m.,z. m.
vruchtgebruik o. |
|||||||||||||||
|
aard
|
84
|
igheid, aardige kleinigheid v.
|
||||||||||||||
|
Niednagel, (•nagels, nu. -nagel)
in., \'Ij. Hiel nagel, Niedrig, (-er, -sl) bijv. en b. laag,
niet hoog; (van een boom), niet hong; (van het waler), laag; (Jlchtw.) - gehen, (van herten), het gewei verloren heb- ben; 2. (van een prijs), laag, matig, rc- delijk; - spielen, om cene kleinigheid,niet grof spelen; -e Premie, laag; 3. (van de afkomst), laag, onedel, niet adellijk, ge- ineen; -er Ausdruck, gemeen, laag,onbe- lamelijk, onedel; - handeln, geineen; es liegt etiv. -es in diesem Gedanken, er is iets gemeens, laags, onedels &; \'keil v. laaghcid v.; (van den prijs), laagheid, matigheid v.; (van den stand), laagheid. geringheid, minderheid v.; 2. gemeenc, lage handeling r. Niedrigen, (niedrigtc, geniedrigl)
bedr. ww. vernederen, verlagen, lager maken, verminderen. Niedrigstammig, bijv. uw., \'t.
niedetslimmig. Niedrigung, (-en) v., \'t. niedri-
gen; it. vernedering, verlaging v. Niefel, (-n) v. (Veea.)speekselklier
v. van het paard. NielO, (-«) v., \'t. Schlingbaum.
NigllO,(-*,mv.-*) o. zwarte metaal
plaat v. met gegraveerde teekeningen. Nielliren, {niellirie, nieUurt) bedr.
ww. gravecrenen zwart kleuren. Niemals, bijw., \'t. nie.
Niemand, voorw. niemand, geen
mensch; es isl - da, er is niemand; es ist. - Fremdesda,er\\s geen enkele vreeiu- ileling; teer is da gewesen? •!, niemand - als er hal es gelkan, niemand anders dan hij &; der - isl an Allem schuld, de man, die hel gedaan heeft, is dood, is niet te vinden; (Volksl.) de man is op hel kerkhof. Niemeln, (niemelte, geniemell) o,
ww. glimlachen. Niep, (-(e)s, mv. -c) m. neep
vouw v. Niere, (-fi) v. (Ontlk.) nier v.;
(Vleeschh.) nier v.; (Üergw.) Iangwer- |>ige bulletjes o. mv.; 2. (veroud.) leel- bal m. Nieren-absonderung, (-en)
». afzondering v. door de nieren; -ader v. nierader v.; -ausschnilt in. uitsnijden u. der nieren; -Aan»i in. auacardieboom m.; -becher in. (Ontlk.) nierbeker m., nierholte v.; -becken o. nierbekken o.; •beschieerung v. nierziekte, nierjicht v.; •blutader v. nierbloedader v.; -bralen m. (Kookk.) nierstuk o.; -cnlzündang v. uierontsteking v.j -erz o.aardachtig ijzer- osyde o.; -felt o. nierenvet o.; -/ieber o. nierkoorts v.; -förmig bijv. nw. teelbal"\' |
||||||||||||||||
|
Nnm.
|
||||||||||||
|
926 Nis.
|
Noc.
|
|||||||||||
|
Niss, (-e) t. neet v., laizenci o.; 2.
bijenei o. Nisselsalat, (-{e)s) m.,z. m. reld-
sslaile v. Nisser, (-J, mv. Nisser) m. luizig
mensch m. Nissig, bijv. en h. vol neten, luizig;
(lig.) vrekkig, ellendig, erbarmelijk. Nisskamm, [-knmm(t)t, mv.
kimme) m. uctenkam, luizenkam, fijne
kam m.; 2. (Nat. bist.) Z. Spinnenknpf.
Nist, (-(e)s) o., z. m. neslhalmen
ni. mv.,neststrooo.; (Hg.) mengsel,mcn- gelmoes o.; it. (gemeenz.) gemengd ge- zelschap o. Niste(l)n, (nisle(l)le, genisle(l)l)
o. ww., m. h. nestelen, nesten, zijn nest maken; 2. Z. cinnisle(l)n; (PI.) -de Sa- men, zich opeenhnopend; die llosheil nislelt in semem Henen, nestelt, zetelt 4; II. wed. ww. sich -, zich neslclen, zich vestigen, indringen. Nitrogen, (-s) o., z. m. (Seheik.)
stikslof, nitrogene v. Nitusche, (-n) v. schijnheilige,
kwezel v. Niveau, (-s, mv. -s) o. waterpas,
richtsnoer, meclsnoer o. NivelHren, (nircllirle, nircllirl)
bedr. ww. waterpassen, met liet water- pas de richting aangeven nf opnemen, nivclleercn. Nivellir-instrument, (-«»,mr.
-cn) o. nivcllecrwcrkliiig, waterpas o.; •latte v. nivelleer!*! v„ rij v. Nivelljrung, »., Z. nircllircn.
Nivelhrwage, (-n) v. waterpas
o., nivelleciliuis v. NiVQSe, (-n, mv. -n) m. (Gescli.
van F.) sneciiwmaand v., Nivosc m. (van 21 December lot 19 Januari.) Nix, [-es, mv. -e) m. (Kabell.) wa-
lergeesl m. Nixblumo, (-n) v. (I\'l.) water-
bloem, waterklaver v., kroos n.; 2. gele «olfsboon v. Nixe, (-n) v. waternimf, nimf v.
Nix-flacbs, (-es) m., -haar,
(-(e)s) o., z. m. (PI.) vossestaarl ra.; •wurzel v„ Z. -blume (2). Ngach, (-s) m., t. in. Noach nf
Noé m. Noachipch, noaehitisch,hijv
nw. van Noè of Noach. Noachiten, m. mv. zoncu, nako.
mclingen m. mv. van Noach of Noé. Ngahs-arche, (•») v. (Nat. hist.;
Noachsark v. (een schelpdier); -muschel v„ Z. Hiescnmuschel. NQbbe, (-n) v.. Z. Noppc.
Ngbben, [nobUe, genobbl) o. ww.
met de landen schaven. Ngbberig, bijv. nw. vol knoppen,
vol knoopen, oneffen, ongelijk. Nobel, {nobler, nobel»!) bijv. en b.
edel, adellijk.ecn voornaam nilerlijk heb- beud; II. (-s) m., z. m. (in de fabel), naam van den leeuw. Noberg, (-(c)j,mv. -e) m.(Mijnw.)
Z. Nachbery. Noch, voegw. noch; weder er • ich,
noch hij, noch ik; weder arm - reirh, noch |
||||||||||||
|
•erde v. Egyptische «arde ».; -fiuss m.
(Slerrenk.) Eridanus m. (een sterren- beeld); -grundel v. nijlgrondel m.; -kar- pfen in. nijlkarper m.; \'krokodil o. kro- kodil ui. ui den IN ijl. Nilometer, (-/er«, mr, -ter) m.
peil o. tot het meten van de waterhoogte van den .Vijl. NÜ-pferd, (-(e)j, mv. -e) o. nij!-
paard o.; -re>her m. ibis m.; slein m. Egvplisch kwarts o.; -winde v. morgen- ster v. (een schelpdier). Nimbus, (onb., mv. Nimben) m.
stralenkrans, heiligenglans m., glorie v. Nimfo, (-n) v., Z. Nymphc.
Nimmer, bijw. nimmer, nooit, in
geen geval; er isl - zufrieden.hij is nooit tevreden; 2. ni".t meer, niet weder; er komml -, hij komt niet meer; er isl -dorl, daar is hij niet meer. Nimmer-froh, bijv. uw. nooit
vroolijk of opgeruimd; •genug m. onver- zadeljjke, ontevredene in.; -mchr bijw. nooit, nimmermeer, volstrekt niet, in geen geval; das halte ich mtr — gedacht, dat zou ik nooit hebben kunnen denken; •nüchlern (onb.) m. dronkaard, drinke- broer, zuiplap m., die altijd dronken is: •satl bijv. nw.onverzadelijk, ontevreden, nooit genoeg hebbende; 2. (onb.) m. hon- gerig inensch, hongerlijder m.; er isl ein — , hij is een hongerlijder, heeft nooit genoeg; (Nat. hisl.) pelikaan m. Nimmerstag, (-(e)s, mv. -e) m.
(Volkst.) au f Sancl -, uenn die Kalzcein Ei legt und die Hiicktinge lammen, mei Sint-Jutlemis m., als de kalveren op het ijs dansen. Ninsing, (-(e)s. mv. -e) m. sleen-
eppe v., krachtworlel m. Nipfe(l)n, {nipf(cl)le,genipf(cl)l)
o. ww. even procven.met de lippen aan- raken,snoepen. Nipflein, (verkl.) o. tcugje, slokje,
borreltje o. Nipp, (-(c)s, niv.-c) m. (gemeenz.)
teilgje, slokje o.; eincn kleinen - thun, Z. nippen (2). Nippen, [nipple, genippl) o. ww.,
m. h.pikken,trekkebekken;2.(gemeenz.) met kleine teugen drinken, slurpen. Nippern, bijv. nw. keurig, netjes,
fijn. Nippen, Nippsachen, ». mv.
prullenkraam v., kleinigheden v. mv versiersels, kleine voorwerpen o. mv. van weelde. Nippiren, (nippirle, nippirt) bedr.
ww. opsieren, opsmukken, opschikken Nipps, (-en, mv. -cn) m.,\'L.Knirps.
Nippwoise, bijw. met kleine leu
gen, slurpend. Nirgend(s), njrgendwo, bijw.
nergens; er weisz - liin, hij weet niet waarheen, hij weet geen uitweg. Nische, (-n) v. (Houwk.) nis v.
Niscbel, (-«, mv. Nischel) m. (ge-
meen z.) Z. Nieschel. Nisoln, (niselte, genisell) o. ww
motregenen; it. langzaam knagen. Nisi, (•», rov. Nisi) o. maaro.,zwa-
righeiil v., hinderpaal m. |
arm noch rijk; 2. bijw. nog, daarenboven,
bovendien, ook; - nicht, nog niet; trill er • daron?, wil hij nog meer?; - liebcr
wollle ich <ƒ•, nog liever, veel liever; wal • mchr isl, wal meer is; il. uenn er midi
auch - so sehr billet, al smeekt hij mij ook nog zoo, hoe hij ook smeekt; ware er - so reich,al ware hij nog zoo rijk, hoe rijk hij mocht zijn. Nochmalig, bijv. nw. herhaald,
herhaaldelijk; seine -eHitle, zijn herhaald verzoek o. Ngchmals, bijw. nogmaals, nog
eens, bij herhaling. Nock, (-(e)«, mv. -e) m. (Zccw.)
nok v.; (van een zeil), punt v. Nock of Ngcken, (-(cn)«, mv.
/Voeten) m. been o., knoest, knoop m. Ngckbindsel, (-wfe, mv. -sel)
o. (Zeew.) nokraband m. NQCke, (-n) v. (Kookk.) lulbnnd,
boterkoek ra., poircrlje o.; 2. sneeuwbal in.; 3. (lig.) domkop, valschaard in. Nock-gording, (-en) v. (Zeew.)
nokgording v.; -klampe v. nokklanip ui.; •lagcl, -ohr o., Z. Nock; -pferd o. trapje o. naar de nokklampen; -takel o. nok- takel m. Nocturlabium, (•*, mv. Neci«r-
labicn) o. graadboog m. tot het meten
der ponUlerhoogle. Nödeln, (nödellc, genodell) bedr.
ww. knoopen, vlechten. Noema, (-s, mv. Noemala) o. ge-
dachte »., voorwerp o. der gedachte. Nöhlen, {nöhllc, genöhll) hedr.
ww. (I\'rov.) Iculen, leuteren. Nöhler, (-s,mv. Kohier) m. (Prov.)
teut, tentig mensch m. NolensVQlens,goedschiks kwaad-
schiks, tegen heug en meug. Nglimetangere,(onb.)o.kruidje
roer-me-niet o.. Z. Sinnp/lame. Nglis, Nolissement, Nglo,
Ngleggio, o. scheepslicvrachting v. Nglken, ngllen, (nolkie, genolkt
en no//(e, genolll) bedr. ww., Z. nulken. Nomade, (-«, mv. -n) m. zwerver,
herder ra., hij die lot een zwervenden of herdcrslain behoort; 2. -n mv. zwerven- destam m., zwervend volk, herdersvolk, noniadenstani in. Nomaden-leben, (-s) o., z. m.
zwervend leven, nomadenleven o.; -volk o., Z. Nomade (2). Nomadisch, bijv. nw. rondlrek-
kend.zwervend.zonder vasle woonplaats, nomadisch. Nomadisiren, (nomadisirle, no-
madisirl) o. ww. als nomaden oinzwer- vimi.coii nomadenleven leiden. Nomarch,(-en, mv. -cn) m. land-
voogd, landgraaf m. Nomenklatur, (-cn) v. naam-
lijst v. Nominal, (-(e)*. m». •<«•) m-
(Wijsb.) naamgeloovige, nominaal m. Nominalist, (-cn, mv. -en) m.
aanhanger in. van de leer der nomina- len. Nominalworth, (•(«)». mv. -e)
in. naamwaarde, nominale waarde v. |
|||||||||||
|
Nor.
|
Not. 927
|
||||||||||||
|
Nor.
|
|||||||||||||
|
Ngrfling, (-(e)s, mv. -e) m. (Nat.
hist.) zecbrasem in.; 2. goudvisch in. Ngrgeln, (nörgdte, genörgelt) o.
ww., ui. h. (gemeenz.) knorren, brom- men; 2. door onophoudelijk vragen on- geduldig maken. Norimgrispiel, (•(«)», mv.-«)
o. vingerspel, vingerraadspcl o. Nork, (-(e)s) m., z. m. (Delfst.)
met schorl vermengd mikaschiefer o. Norm, (-en) v. regel m.,richtsnoer,
voorschrift o.; (Drukk.) iiierkleeken o., letter v. van het blad. Normal, bijv. nw. tot regel of mo-
del dienend, voorschriflinatig; schuld. noruiaalschool, kweekschool v. voor on- derwijzers, modelschool v. Normiren, (normirte, normirt)
bedr. ww. bevelen, lasten.gebieden,voor- schrijven. Ngrmzeile, (-n) v. (Drukk.) lijn
v., die als bladwachter dient. Ngrwegen, (-s, mv. Noruegen) o.
(Zeew.) koebrug v. Ngszel, Z. NisseL
Nosographie, v., z. m. ziektebe-
schrijving v. No3okomie, v., i. m. ziekenop-
passing, ziekenverpleging v. Nosologie, v. leer v. der ziekten,
ziektenleer v. Nosolggisch, bijv. nw. volgens
de ziektenleer, betrekking hebbende op de ziektenleer. Ngsa, (««f, mv. Nösser) o. (veroud.)
stuk o. vee, voorn, schapen. Ngssel, Ngszel, (-s, mv. Ntsssel
of Nestel) o. kan v., pint v. Ngsselflnk, (-en, mv. -e»)m. vij-
geneter m. Ngszelchen, (verkl.) o.kannetje,
pinlje o.; ein - trinken, kannetje, slokje o.; (Zoutz.) zoutniaat v. Ngszelweise, bijw. per kan, per
pint, hij de kan. Ngster, Z. Paternoster.
Ngsterbier, (•(«)») o., z. m. dun
bier o. Ngstoch, (-(e)s, mv. -e) o. aard-
bloem, hemelsbloem, nostocb v„ Z. Erd- blume. Nostrat, (-en, mv. -cn) m. onze
landsman in.; it. een van onze soort, van onzen stand. Ngta, Ngte, (-n) v. aanmerking,
herinnering v., merkteeken o.; it. rcke- ning, nota, quitantie v.; 2. opstel o., ver- klaring, klachtinlevering v.; 3. bankbil* jet o.; i. toonteeken o. Notabel, (-«, mv. -n) m. aanzien-
Iijk burger, voornaam ingezetene m. Notabilitftt, (-"«) v. aanzienlijk.
heid.voornaamheid v.;2.aanzienlijk,voor- iioam. uitstekend persoon in. Notam, elw. ad - nelimen, iets ad
notaiii nemen,zich iets merken, ter harte nemen. Notabene, o. nota bene, (gewnonl.
N.B.) o.,noot,aanmerking v„ verwijt o„ herinnering v.;2.tussch -!,lel wel l.let op! Notar, (-s, mv. Notare, Notarii en
Notarien) in. notaris in. |
|||||||||||||
|
Ngminativ, (•(«)*, mv. -«) m.
(Spraakk.) eerste naamval, noemer m., onderwerp o., noiniu.iiief m. Nominpll, bijv. nw. genaamd, in
naam, volgens den n»am;-preis m.naam- prijs m., naamwaarde, nominale waar- de v. None, (-«) v. (Kath.) none v., ge-
zang o., dat in de kloosters op den noen of het negende uur des daags gezongen of gebeden wordt; 2. (R. g.)zevendedag in. der m.ianden Maart, Hei, Juli en Oc- tober en vijfilc dag d«r overige maanden; 3.(Muz.) negende toon m. vandengrond- loon. Nonens, (onb.) o. onding, niets o.,
/.. Unding. Ngnno, (-n) v. non,kloosterzuster,
kloosterlinge v.; cine - tierden, non wor- iIimi, in een klooster gaan; (lig., iNat. hist.) duikergans v.; 2. metste -, witte non v.; (Ilinsti. gemeenz.) gesneden var- ken o.; (Gewccrin.) stang v., gedeelte o. «lerslotplaat van een geweer:(Vleeschh.) worslhorentje o.; (Leid.) vorstman v., nokpau v.; ((liet.) vorm m. Ngnnchen, (verkl.) o. nonnetje
o., jonge of kleine non v. Ngnnon, (nonnte, gcnon\'tt) bcdr.
ww. ScHweine -, lubben, snijden. Ngnnen-auglein, o. (IM.)juf-
fertje o. in bet groen; -brod o. nouneii- hrood, suikergebak o.; •dutte, -tiiitlc v. nonnepeer v.; it. nonneborst v.; -/(cisc/i o. nonncnvlcesch o.; (gcincenz.) es ist ihr keilt — gewnchsen, zij is niet gc- schikt voor het klooster; -{iirzchen o., lijn botergebak o. met rozenwater; -na«s \'. rotgans v.; -garn o. lijn garen o.; •glas o. kleine glazen flesch v., medicijn- liesi\'hje o. Nynnonhaft, bijv. nw. nonachtig,
van eenc non, op cene non betrekking hebbende. Ngnnen-kleid, (-(e)s, mv. -er)
o. nonnenkleed o., habijt o.; -kteidung v., Z. -kleid; -kloslcr u. nonnenklooster o.; -kraui o., Z. Erdrauch; -krfipfel v. suikergebak o.; -leben o. iionneuleven, kloosterleven, eenzaam leven o. eener vrouw; -meise v. bruine mees v.; -n».lke v. luiiianjelier v.; -orden m. nonnenorde ».; schieter m. nonnensluier m.; -laube v. nonnetje o. (eenc duif); -teig m. met melk en wijn bereid deeg o. voor gebak; •tracht v. nonnengewaad o., nonnen- • l.-.-ii-lit v., nnnnenklceiling v.; •wcihe v. wijding v. eener non, aannemen o. van den sluier;-;e//<! v. nonnencel v. Ngppe, (-n) v. (I.akenb.) nop v.
Ngpp-eisen, [•eisene, mv. «eisen)
o. nopijzer o.; -zdnglein o.noplangetje o. Nyppon, (noppte, genoppt) bedr.
ww. noppen, de noppen uitpliikken; 2. van nopjes voordien, ralineeren. Ngpper, (-s, mv. Kopper) m.,-in,
\'-nen) v. dopper in., nopstcr v.; (Veea.) krihbebijler in. Ngrd, (•en) m., z. m. .Noorden o.;
der Wind nas -, noordenwind; der Wind ist •, de wind is noord; gegen - segeln, naar het Noorden, noordwaarts steve-l |
nen; (Zeew.) - zum Oslen, Noordoosten;
- umi Westen, Noordwesten.
Ngrdbar,(-e«, mv. -en) m. noord- sclie, beer, ijsbeer m.
Ngrden(sich),(»orrfefe, genordet)
wed. ww. het Noorden zoeken, zich oriénteeren. Ngrden, (-j) tn., i. m., Z. Notd.
Ngrder-breite, v., z. m.(Zeew.)
noorderbreedte v.; -sonnc v. noorder- zon. niet-ondergaande zon, zon v. om middernacht. Ngrd-fatarer, (-rers, mv. -rer)m.
noordvaarder ni.; -gans v. noordsche gans v.; 2. rotgsns v. Ngrdisch, bijv. nw. bij het Noor-
deu behonrend, aan het Noorden eigeu. noordelijk. Ngrd-kante,(-n)v.(Zeew.)noord-
kust v., noordkant in.; -kap o. Noord- kaap \\.\\-knpcr m. nniTilkapcr m.(nscli); 2. groenlandsche walvisch ui.; 3. huls- of bootskop, slormvisch m.; -kreis m. noordelijke keerkring, kreeflskeerkring in.; -land o. noordelijk \\anii;-ldnder—in, bewoner m., bewoonster v.van een noor- delijk land; -ldndisch bijv. nw. van het Noorden komend, noordscb, in het Noor- den gelegen, noordelijk. Nordlich, (-er, -sl) bijv. en b.,
Z. nordldndisch; -e Breite, l. Norder- breite; -e Xeichen o, noordelijke teekens; - segeln, naar het Noorden of noord-
waarts varen; Frankreicli liegt - von Spanien, ligt noordwaarts of ten Noor- den van; der Wind ist of kommt -, de wind is noord, ki\'int uil het Noorden. Ngrd-licht, (-(e)«) o.,z.m. noor-
dcrlicht o.; -luft v. noordenwind in.; •maan m., Z. -ldnder; -mecr o. noordc- lijkc zee v.; •motte v. aschgrauwe storm- vogel in., zeemeeuw v.; -nordosl m. Noord-noordoosten o.; -nordwesl m. Noord-noordwesten o.; -nst in. Noord- oosten o.; 2.noord-ooslcnwind m.; -os/e- riny v. afwijking v. van de kompasnaald ten Oosten; -östlich bijv.nw. noordooste- lijk;-po/ ui.noordpool v.;it.pool \\.;-pnnkl m. noordpunl, noordelijk punt o.;-schein m., Z. -liclil; -see v. Noordzee, Duitscbe zee v.; seite v. noordzijde v„ noordkant m.; sonne v. noorderzon v.; stern m. poolster v.; (Zeew.) noordster, poolster v.; —orden m. (in Zweden), (ridder)- orde v. van de pnolster;-sJiir»i m. storm m. van bet Noorden, •vogel m. roof- niccuw v. Ngrdwarts, bijw. noordwaarts,
naar het Noorden. Ngrd-wasser, (-$ers, mv. scr) o.
(Zeew.) noordscb. water o.; -weiser ra.
kompasnaald, magnectnaald v.; -westta. Noordwesten o.; —zum •en. Noordwest ten Noorden; —:um Westen, Noordwest ten Westen of wcst-nonrdwesl;2. noord- westenwind m.; •weetring v. alwijking v. van de kompasnaald ten Weslcn;-nes(- cogcl in. stormvogel m.; •westlich bijv. nw. noord westelijk, ten Noordwesten ge- legen; •ivtstttind m. noordwestenwind m.; -«\'iinf m. noordenwind, koude \'wind ui. |
||||||||||||
|
928 Nol.
|
Not.
|
Nol.
|
|||||||||||
|
Notariat, (-(e)s, ra». -e) o. noia-
risschap, notarisambt, notariaat o.; -huch o. formulierboek o. Notariats-gebühren, ». mv.
nolarisgelden o. mv., gerechtskosten m. in v.; \'instrument o. of -urkunde v. nola- riëele akte v.; stube ». notariskantoor o.; -zeugniss o. notarieel bewijs o. Npto, (-n) v. (gemeenz.) noot,aan-
merking, opmerking ».; it. herinnering v.; (Hanil.) nota, rekening v.; (I\'ol.) nota t„ officieel stuk o.; (Miiz.) noot, niuziek- nool v.;ucisze -, heele "f halve noot.open noot; tchwarit -, achtste, zestiende noot &, toe noot; naeh -n sinqen, naarde tnu- ziuk zingen; nuf ciner - halten, eene noot aanhouden; ein Stiick in -n setzen, op muziek brengen: ganze -, heele noot; halbe -, halve noot; Achlels-, achtste noot; 2. • n, muziek v., muziekboek o.; (Hg.) nach -n, (gemeenz.) gebiedend, zoo als hel behoort: jemn. nach -n prügeln, geducht afranselen. Nytol, (-n), Notuia, (Notulen)
v. aanleekeniiig v. van hel verhandelde in eene vergadering, notitie v., opstel* lelje o., notulen v. mv. Ngtelgeschirr, (-(c)«, mv. •<•)
o. (Touwsl.) werktuig o. met & haken om groote touwen ineen te draaien. Nötelll, (nnlelle, genötell) o. ww.
aarzelen, treuzelen, dralen, weifelen. Ngten-abc, (-\'s, mv.-\'s) o.(Muz.)
oefensluk o. voor den zang zonder tekst, nolenabc o.; -blalt o. muziekblad o.; •buch o. notenboek, muziekboek o.; •druck in. uotendruk m.; it. kunst v.om muziek te drukken; -drucker in. muziek* drukker in.; -druckerei v. muzickdruk- kerij v.; -feder v. knip m. of sluiting v aaneen brievcntasch;-/brma/o. (Boekh.) langwerpig quarlo o.; -geilello.,Z.-pull; •handel in. muziekhandel in.; \'handler ui. muziekhandelaar in.; -handlung v. muziekhandel, muziekwinkel in.; -heft o., Z. -buch; -kopf in. kop m. eenernoot; •laden va. muziekwinkel m.; -tetter v. toonladder v., gamma v.; -linien v. mv. notenbalk in., notenlijnen v.mv.; - machcr m. hij die noten of aanmerkingen en aan- teekeningen niaakl;-pa;/icr o.nolenpapier, muziekpapier o.; -ptan m., Z. -linien; -p/a//ev.muziekbord,notenbordo.;-posi- torium, -pult o. muzieklessenaar in.; schlüssel in. niuzieksleutel m.;\\.schnecke t. (Nat. hist.J uolenslak, muziekschelp v.; schreiber m. notenschrijver, muziek- kopiïst m.; schuanz m.notenslaarl.slaarl ni. eener noot; setzer m. hij die op ruu- ziek brengt, componist ui.: slecher in. muziekgraveur m.; slecherei v. gravee- ren o. van muziek; 2. werkplaats v., waar muziek gegraveerd wordt; stein va. no- tenstcen in.; slimme v. stem, muziek- stein v.; stück o. muziekstuk o.; syslem o., Z. -linien; -tule v. (Nat. hist.) dui- zcndpool m.; seile v. notenlijn v. Np tem, (noterle, genoleri) o. ww.
been en weer trekken. Noth, bijv. en b., Z. nöthig; es thut
-, bet is hoog noodig, het is dringend noodzakelijk; am Ende thilt es gar -, |
lengewone gevallen;-rfr<ji7i- v.,Z.-sehlan-
ge; -drang m. dringende noodzakelijk- heid v.. drang m. NQthdrangen, (drangle noth,
nnthgedringl) en npthdringon, (drang nnlh, nolligediungen) bedr. ww. onr. in het nauw drijven, noodzaken, dwingen; -d, Z. notbdringlich; nolhge- drungen, door nood gedrongen;eiK>.noiA- gedrungen Ihun, door nood gedwongen iels doen. Ngthdringlich, bijv. en b.drin-
gend noodzakelijk, hoog noodzakelijk, urgent. Nythdurft, »., z. in. nood m., be-
hoefle, armoede, ellende v„ Z.Koth; zur, nach -, voor zoo ver noodig is;»acn-«Yr Sache, naar mate de zaak noodig is; 2. (Ger.) onvermijdelijke formaliteiten v. mv., middelen o. mv. van verdediging; seinc - haben, hel noodige, nooddruH v. hebben; 3. seinc - eerrichlen, (ge- ineenz.) zyn gevoeg doen. Ngthdürftig, (-er, -st) bijv. en
b. nooddruflig, armoedig, armzalig, ter- nauwernood, nauwelijks voldoende; (w. i. gebr.) - leben, armoedig, sober leven; il. aan het noodige gebrek hebben; ein •es Auskommen haben, niet meer dan het noodige hebben; et reicht - zu, hel is nauwelijks voldoende,ternauwernood ge- noeg; -keil o. nooddruft, armoede v., ge- brek o., ongenoegzaamheid r. Ngthdürftiglich, bijv. en b.
(vcroiid.) voor zoover noodig is.
Ngth-eimer, (-mns, mv. -mer)
in. brandemnier m.; .eisen o. (Timin.) doorslag, dril in. Ngthen, (nolhele, genolhet)o. ww.
in nood zijn, dringend noodig hebben. Noth-erbe,(-n, mv.-») m.(tfer.)
onterfde m., die slechts erft wat de wet bepaalt; 2. (gemeenz.) wettige crfge- naain m.; -erbschaft v. wettige erfenis v.; .fall m. geval o. van nood; im —e, ingeval van nood. Ngthfest, bijv. nw. in gevaar en
ongeluk trouw bevonden, onwankel- baar. Ngth-feuer, (-ers, mv. -er) o.
(gemeenz.) noodviinr o.; -[reund m.ge- Irouwc vriend, vriend m. in nood; .frist v. (Ilcclilsw.) laatste, door de rechtbank bepaalde termijn va.;.gebürniss o.,7..-erb- schafl; .gedinge o., Z. -erbschaft; -gc- dinoeo.(Bergw.)werk o.waarbij de mijn- werker nauwelijks zijn brood verdient. Ngthgedrungen, bijv. nw., Z.
nothdringen; -heit v, hooge noodzake* lijkhcid v. Noth-gef ahrte,(-n. mv. -»)lot-
genool m. in het lijden; -gcld o., Z. .pfennig; (Rechtspr.) gerechtskosten in. mv.; .gericht o., Z. Halsgerichl;-gcschrci o. noodgcschreeiiw o.; -gcslalle, -gestrc- be va., Z. .gefahrlc; .getrieben bijv. nw., Z. .gedrungen; •grotehen m. noodpeu* ning in.; -hiifisch bijv. nw. verontschul- diging verdienend. Ngthhaft, (-er, -(e)sl) bijv. nw.
(Rechtspr.) wettig; 2. noodlijdend. be- hoeftig. |
||||||||||||
|
dass, het zou eindelijk nog noodig zijn;
2. es ist, es thut ihm -, hij heeft nood, hij krijgt nood. Noth, (Nöthen) v. nood m., nood-
zakelijkheit v.,drangm.,behoefte v.;aii*-, uil noodzakelijkheid; ich brauchc es zur höchsten -, ik heb hel hoog noodig;icenn - an Mann gehl, als de nood aan den man
komt; im Fall der -, in geval van nood; dringende -, dringende behoefte, hooge noodzakelijkheid v.; (Spr.) aas der • eine Tugend mochen, van den nood eene deugd maken; o/me -, zonder reden, zomlcr noodzakelijkheid; it. es reicht zur - hin hel is ternauwernood voldoende; er hal zur - zu leben, hij heeft maar juist ge noeg om Ie leven; 2. dringende behoefte v.; man kann es zur - gebrauchen, uien kan het des noods, als het hoog nood- zakelijk is gebruiken; 3. verdriet o., droefheid v., armoede, ellende v., nood in.; vi • sein, in nood verkeeren, hulp- behoevend zijn; in • und Etend sein, in nood en ellende verkeeren: jemn. seinc - klagen, icm. zijn nood klagen, zich bij
iem. beklagen; jent. ausder - reiszen, uil den nood helpen; - leiden, (van zaken), beschadigd worden, in gevaar zijn; man siehl ihm ktine - an, hij ziet er niet uit, dat hij iu nood verkeert; in Nöthen sein, ehrek hebben, armoede lijden; it. in ge-
vaar zijn; es hal kcinc -, hel heeft geen nood, er is geen gevaar bij; er leidel an Allem -, hij heeft aan alles gebrek; jemn. vielc - machen, veel verdriet, veel moeite veroorzaken; (Spr.) - kennl kein Gebot nood breekt wel; -4.grool gevaar, uiterst gevaar o.; sich in der - befinden, in ge- vaar verkeeren; 5. moeite, poging v.; mit genauer - nauwelijks, ternauwernood; er wird - haben den l\'rncess zu gewinnen, hij zal veel moeite hebben&; «fine - mit jemn. nehmen, moeite doen voor; 6. die schwere -, (gemeenz.) vallende ziekte v.; (Volkst.) dass dieh die schwere -, dedui- vel of drommel hale n; 7. die echte -, (Rechtspr.) Z. Ehchafl. NQth-ank.er,(-oMlcrs,mv. .anker)
va. uoodankcr, plechtanker o.; -arbeit v., Z. -werk; -ausflulh v. (Waterb.) water- loozing v. in tijd van nood; •ouiwurf va. overboord werpen o. van waren; -ion m. hulpgebouw, voorloopig gebouw o., Z. •werk; (Jachtw.)schuilplaats y.;-bedürf- tig bijv. nw., Z. -dürftig; •behelf in noodhulp v., uitweg m. ingeval van nood voorwendsel o.; (Volkst.) ezelsbrug v. •bole m. bode ni. voor het gerecht vrij- gesproken ten gevolge van noodzakelijk beid; -brauch in. gebruik o. ingeval van nood; \'brodo. (Ger.) zuiveringsbrood o. dal een beschuldigde eten moest; -6n<- chiq bijv. nw. gebroken, gcbiirsten, kort en klein;cineSlufe — machen,klein slaaH, aan stukkeu slaan; -brunnen m. put in., bron v. ingeval van nood, of bij gebrek van water gebruikt wordende; 2. braud- pul m.; \'busze v. gedwongen boelc, ver- pliclile boete v.;-damm,-deich m. nood- d.uii, nooddijk in.; -dienst ui. dienst m. uit noodzakelijkheid; 2.gedwongen leen- dienst in.; -ding o. rechtbank v. in bui- |
|||||||||||||
|
Not.
|
|||||||||||||||||
|
Nüc 929
|
|||||||||||||||||
|
Nol.
|
|||||||||||||||||
|
Notjrbuch, (-b.i ch[e)s, mv. -tfi-
cher) o„ Z. Noliz{en)buch. Notiren, {nolirte, no(iri)bedr. ww.
aanlcekencn, oplcekeneu, merken, no- lecren; die Abnesenden -, aaiileekeueii; Slaalspapiere -, van aanleckeiiingen voor- zien. Notjrung, v., Z. noliren; it. aan-
teekening, kanlteekeniiig v. Notiz, (-e«) v. aanleekcning v„
kort bericht o., opgaaf, notitie v.; - ton elw. nchmen, kennis nemen, notitie ne- iiieii van, lellen op. Notjz(on)-buch, (-buch(e)s,mi.
• bücher) o., -tafel, (•») r. aauleeken- boekje, notitieboekje o., agenda v. Notorittj,t, {-en) v. alceineenc be-
kendheid, openbaarheid, blgkbaarheid v. Notgrisch, bijv. en b. wereldkun-
dig, algemeen bekend, blijkbaar bewe- Ngtsche(l)n, (notsch(el)le, gcnot-
sck[el)t) o. ww. zuigen, drinken, lurken. NoturnO, (-s, mv. -s) o. serenade,
nailitmuziek v. Novalacker, (-ackers, mv. -ac-
ker). JSovalien, v. mv., Z. Neubmch. Wovalzehent, (-(e)s, mv. -e) m.
lieini v. van nieuw ontgonnen cu bc- zaaid land. Novglle, (-n) v. novelle v.,roman-
tiscli verhaal o.; 2. (Ger.) aulhenlieke stukken o. mv., nieuwe instellingen v. mv. van keizer Justiiiianus. Novellenschreiber, (-6ers,mv.
•ber) in. novellenschrijver ui. Novellist, {•en, mv. -en) ui.,-in,
(-nen) v. liefhebber in., liefhebster v. van nieuwtjes, novellenschrijver m., no- vellenschrijfster v. Kovgmber, (-s, mv. November)
m. November m., slachtmaand v. jN\'oveng.ria, o. mv. negendaagsebe
treur* en zielmissen v. mv. Koviciat, (-(e)«) o., z. m., Z. tïo-
vizial. Novit&t, (-en) v. (lioekh.) nicu-
wigheid v.,nieuws o., nieuwe uitgaaf v. Wovitatenzettel, {-iels,m\\. -tcl)
iu. catalogus in. van nieuwe uitgaven. Hbvize, {-n, mv. -n) m. en (-«)
v. nieuweling, proefklnosterling, novice in. en v.. (Student.)groen m., groentje o. Noviziat, (-(e)s) o., z. in. proef-
jaren o. inv., proeflijd, leertijd in. Nu, bijvv. (gemeenz.) Z. nitn; \'2. o.
zclf-l. oogenblik o., oogwenk m.; int -, in een oogwenk, in een oogenblik; im rechten -, op den juislen lijd, op bet juiste oogenblik, Nüchtem, bijv. en b. nucblcr,on-
gelaafd, ongespijsd, nog niets gegeten hebbende; - elw. einnehmen, nuchter, op de nuchtere maag; (lig.) laf, flauw, kin- derachlig, bedaard, kalm, ounoozel; telt fiihle mich so -, mir isl so -, ik ben zoo Dauw; 2. nuchter, niet dronken; it. onl- inichlcid; wieder - machen, ouliiuclile- reu; (lig.) - im iïssen und Trinken,matig; cin -es Leben führen, matig leven; mit •er Seele elw. iiberlegen, bedaard; it. vrij van hartstocht. 59
|
|||||||||||||||||
|
Ngth-haft, {-cn) v., Z. Ehehafl;
•helfer m. helper.redder ui.uil don nood; i. noodhulp in.; -hemd o. belonverd liemd o.; -hobel ui. ploegschaar i.;-hütfi: ï. hulp v. in nood; 2. eerste hulp, voor- loopige hulp, iioodlinlp v. RTgthig, {-er, si) Ij ij v. en b. elw.
• haben, i.....lig hebben, behoefte heb- ben aan; was halte er - dahin zu yehen \'!. waarom moest hij, wal behoefde hij daarheen te gaan?; 2. noodzakelijk, on- vermydelijk,dringend,tco<-u isl es-,dass, waartoe is het noodig &; -e Geschifte haben,dringende; das -e liuben, het noo- ilige hebben, genoeg hebben oui tan te leven. NQthigen, {nólhiglc, gemhigt)
bedr. ww. jent. zu elw. -,uoodzakeu,ver- plichlcn, dwingen; icli selie mich yenö- lliigl es zu Hutu, ik zie mij genoodzaakt &; jem. ztirn lissen -, noodigeii, dringen oiü te eten; 2. (veroud.) jem. -, uitnou- iligen, invileeren, verzoeken. Ngthiger, (-s, mv. Nölhiger) in.
dwinger, noodzaker m., hij, die dwingt, noodzaakt Sc; \'2. (veroud.) noodiger, uil- noodiger, verzoeker in. Ngthigkeit, v„ z. m. noodzakc
lijkheid v„ nood in. Ngthiguug, (-e«) v. verplichting,
noodzaking v„ dwang in.; \'2. (veroud.) uilnoodigiug v., verzoek o„ invitatie v. NQth-jahr, (-(e)s, mv. -c) o. jaar
o. van gebrek; -kapellc v. smeltkroes in. voor kleine maar gewichtige proeven; •ilage v. uil nood ingediende klacht v.; \'2. nood klagen o.; -kleppe v„ Z. -müme; •knecht in. noodhulp in.; (lig.) icli wilt nicht llir — sein, ik wil geen noodhulp, (Volkst.) geen slopgat voor u zijn. Ngthleidend, bijv. uw. noodiy.
deud, arm, behoeftig, in gevaar verkee- rend, ongelukkig; (Hand.) (vau een wis- sel), aan wanbetaling onderhevig. NgChlLell, bijv.eii b. klagend;-///«n
klagen, kennen; it. dringen, haast heb- ben; um elw. • thun, zich veel moeite geven om iels; 2. Z. sich zieren. Nythlos, bijv. uw. noodeloos,ovcr-
lollig, iiulleloos; \'2. niet aangeklaagd, niet vervolgd. NQth-li\\ge, (-«) v. leugen v. om
bestwil; -tnnst in. noodmast m.; -mitlel o. hulpmiddel, middel o. in geval van nood, vooiloopig middel o.; -mnn:e v, noodmunl v.; -i!uue( ui. (lig., gemeenz.) noodhulp v.; -petnlkh bijv. nw., Z.hoch- peiittich; •pfeunig in. spaarpeuning in., spaargeld o.; -recht o. recht o. in geval van nood; \'2. recht o. uit noodzakelijk» beid; 3. Z. Standrechl. Ngthreif, bijv. uw. (vau vruchten),
voor den lijd r(jp. NQth-reiff(-(e)s,mv.-c)m.(Knip.)|
lioepel m., waarmede hel val iu elk.^ |
|||||||||||||||||
|
wettige verhindering; 2. bewijs o. vau
onvermogen; schlange v. (Art.) stuk o. grof geschut o.; schuilt m. noodzakelij- ke afzetting v.; 2.(l}ergw.)onregelnialigc ontginning v.; —e thun, onregelmatig ontginnen, nu hier en dan daar graven: •schotl m.(Waterb.) steencn beer in.,die het water iu den dam moet nou len,nood- sluis v.; schuss in. noodschot o.; -siy- nal o. noodsein, noodsignaal o.; •spakei. (Zeew.) handspaak v.; •staltm. hoeklal ui., noodslal in., om wilde paarden Ie heslaan; stand in. armoedige slaal m., slaat m. vau nood; slein kraagsteen. sluitsteen in.; stern m.slaarlster.koineel v.; \'Sletter v.,Z. Ilitlfsleucr; -sloppen in. inv. (Zeew.) stoppers in. niv.,houdepin- njil v. mv.; -lag in., Z. -frist; -lat/e ». (Zeew.) uoodlakel m.j -tau[e v. nood- iloop in. Nothtaufcn, (nothlaiifte, genolh-
tatt/l) bedr. ww. doopeu in gevaar van sterven, iu nood doopeu. Ngth-thaler, (\'Iers, mv. -ler) m.,
Z. -mitnze; 2. Z. -geld; -lheil m. wei- lig gedeelte, door de wet bepaald erfdeel o.; -tltitre v. nooddcur •.., bulpdeur v.; (Walcrb.) noodsluis v.; • cerl.nuf m. ver- koop in., die den gefailleerde wordt toe- geslaan om het bankeroel Ie dekken; •wahl v. noodzakelijke keus, keus of keuze v. uit nood; -iri7ir v. zelfverdedi- ging v. Ngth-wendig, (-cr, si) bijv.
nw. nooilwoiiilig, noodzakelijk, onver-
in ijdel ijk, gedwongen, verplicht; (lied.) volstrekt noodig; •keil v. noodvv :iidig- heid, noodzakelijkheid r„ noodzaak v.; unumginylichc —.onoverkomelijke nood- /.akelijkheid; die —en des Lcbens, le- vensbenoodigdlieJeii , levensbehoeften v. mv. Ngth-werk, (•(«)*• U1T- •«) °-
noodig wcik, noodzakelijk werk o.;\'2. werk o. uil noud; -worl o. in nood ge- briiikl woord, woord o., dat gebruikt wordt bij gebrek van beter; -wurf ui.Z. •auswurf; •zeichen o. uoodleeken, lee- kcu o. vau nood; (Zcew.)uoodsein(iiood- siguaal o.; •zucht v. (vau eeue vrouw of e-u meisje), schending, verkrachting v., schenden o.; —begeheii, Z. nolh:iich- ligen. Ngthzüchtigon, {nolhzüch\'Jgic,
genothzüchligl) bcdr.ww. ein Midchcn-, verkrachten, schenden, dwingen. Ngthzüchtiger, [-ger$,mi.-ger)
m. verkrachter, schender, eerroover in. Ngthzüchtigung, v„ \'L. Vo7i-
luchl. NQthzwangen,(Hi)//i:,r««i(;e, ge-
nolhzicanyl) bedr. ww., Z. nothzüchti- gen. Notiflcatign, (-cn) v. (Rechtsw.)
kennisgeving, aankondiging, aanzegging, bekendmaking, notificatie v. Notifioiren, {noli/icirle, noliftcirl)
bedr. ww. bekend maken, aankondigen, kennisgeven, verwittigen, berichlen,iiiel- den. Ngtiometer, {-lers, mv. -ler) m.
vochtiiieter m. |
|||||||||||||||||
|
A4B
|
|||||||||||||||||
|
ge2et wordt; -reise v. reis v. uil nood-
zakelijkheid; sache v. noodige zaak, dringende zaak v.; \'2. noodzakelijkheid v. Ngthsuuhlich, bijv. uw.,Z.noM-
wendig. Ngth-seh\'atzung, (-eii)v.brood-
scl»alting v.; schein in. bewijs o. van |
|||||||||||||||||
|
930 Nam.
|
Nun.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Nus.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Numeralo, (-t, mv. Numeralia)
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
NUchtemheit, v. nuchterheid,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
wenn das ist, nu, als dat het geval is;-,
liric ich es gesugt halte, welnu, had ik Iliet niet gezegd; - ja doch!, och ja, wel ja; ich uill es • einmnl nicht, ik wil het Imi niet; -, -, nur gemach!, nu, nu, zaclu j wal: - demi, nu dan. Nuncupation,(-en) v.benoeming
v. lot erfgenaam. Nuncupativ, (-(«)s, mv. -e) o.
mondeling testament o. Nunmehr(O), bijv. nw. nu, einde-
lijk, thans, tegenwoordig. Nuumohrig, bijv. en b. legcn-
woordig, Ih,nis beslaande. Nuntiatur, (-en) v. ambt o. en
waardigheid van een nnncius of pause- lijkeu gez.inl, nuiicialiiur v. Nuntius, (onb.) in. nuncius, pau-
selijk gezaul, zaakgelastigde UI. van den paus. Nupeln, (nupelle. genupelt) o.ww.
de lippen als zuigend in den slaap be- wegen. Nur, bijw. pas, juist, zoo even; sic
ist - limans gegangen, zij :s pas wegge* gaan; II. voegw. slechts, maar, alleenlijk niel anders dan, nilgezunderd; il. nau- welijks, ter nauwerniMid; lassen Sie nuch doch - eine Slunde>chlufen,\\aa\\ mij toch maar of slechts &; it. lassen Sie nuch • eine Slunde schlafen, laat mij niet meer, met langer dan &; nicht -, sondern aucli. niel alleen, maar nok, mei slechts maai\' uoW.horen Sie - noch em Wort,luister nog slechts naar een enkel woord;eri». niclil - iiic/i( gelehrt, sondern er <jf\\ hij is mei alleen niel geleerd, maar &; ich hube • ihn gettktn, ik heb alleen hem, niemand anders dan hem gezien; ich habe ihn • geseben, ik heb hem alleenlijk gezien; "2 ueiiii ich Hm • linde, als ik hem maar vind, mits ik hem vind; halte ich •sein Geld, had ik zijn geld maar: 3. (ver- inauend), tluie • auch, was man dir tagt, ilne ook maar 4; - angefangen?, laat oii> maar heginnen!; •forl!, ga maar voort; dass ich dich - nicht wieder treffe, laat ik u niet weer snappen; wage es •!, waai het eens, probeer het eens, als gij durft\'; i. (tnegevend), gehen Sie • \'tmnicrlnn, ia maar; 5. (algemeen makend), uer • dacon wilt, solt <jr-, al wie er maar van hebben wil &; wus ilun - i.gend Vergnif gen niachcn kann, wat hem maar geuoe* gen kan doen; it. ich wilt • sehen, oh &, ik wil alleen maar zien &;ich willes lli- uen - s.ii/e.i, ik zal liet u maar zeggen; sieh -, wat du gelhan hasl, zie nu een- wat gij gedaan hebt. Nurnberger, bijv. nw. Nenren-
buger, van .Neurenberg. NllSS, (/Vatte) v. (PI.) noot, hazel-
noot v., kern v., pit v.; (Kookk.) I- l\'Mferniiss; uidtsche-,cocosnool v.; (li:;. das ist eine harte -, dal is eene nioeie* lijke zaak, eene harde noot; (llelf-l mude, nontvormigc klei of volaarde Vh 2. (lieweeriu.) (van een geweer),luiin*" laar ui.; (van een kruisbiog), kerf, in- snede, inkeping v.; (van wolvinnen &). leel.leel o.; (Zeew.) houibcr, hommerm-i (Werkt.) noot v., in eene holte beweeg" |
|||||||||||||||||||||||||||
|
o. telwoord o.
Numerar, numerisch, bijv.
en b. in getal, met getallen; \'2.»au gelds-
waarde. #Numeration, v., z. m. telling v„
uitspreken eu schrijven o. van getallen.
Numorator, (-.«, mv. -en) in.(van
eene breuk), leiier m. Numeriren, («i\'«icrir/c, numerirt)
liedr. ww. lellen, optellen, door getallen of cijfers uitdrukken; Letnenzeuy -, num- uieren. Numörisch, bijv. en b. door cij-
fers uit te drukken, lot de getallen be- honrend, naar volgorde van hel iium- uier. Numero, (•», mv. -j) o., Z. A\'«n»-
mer. Numerus, (onb.) m. getal o.
Numervogel, [-toaeU, mv. -kö-
gei) ui. dagvlinder ra. Numismatik, »., i. m. penning-
kunde, inunlknnde, numismatiek v. Numismatiker, [\'ken, mi.-ker)
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Ic
|
6194
|
iliglieiil v. tan ile maag; \'2. (van eene
|
|||||||||||||||||||||||||
|
grap), lafheid, flauwheid, kinderachtig\'
hehl, onnoozelheid v.; (van den geest), bedaardheid, kalmte ».; (in hel eten), matigheid v. Nuck,(-(cs.mv.AYi<Ac)m..Nücke,
(-n) V stout m.; (van honden), gehlal o.; \'2. lintje, slaapje o. Nudel, (-")v- (itrM.Nidelrht»o.)
noedel ui., nieelhallelje o.; \'2. (Konkk.)
noedel o., Iluitscli deeg o. van meel, bo- ler en eieren; 3. (fig.) dik kind o.;erisl runj wit etne -, hij is zoo dik als een beer. Nudel-backer, (-bndters, mv. •boeker) in.,/,. • niiicliei;-bdcbereiv.noe-
delbakkerij v.; -breche v. nncdelrnllelje, rolletje o. deeg; -brell o. unedelplaiik v.; • briibe v., \'/.. -suppe; -crude hijw. een- voudig weg. zonder complimenten,naaki en ruw; -(orm m. noedelvmm in.; -yries m. grutten meel o.; -holz o. rolhont o.: •korh m., Z. -maclier; \'kuchen Dl. noe- delkoek na.; •maener, —in, noeiielbakker m., noedelhaksler v.; -mehl o., Z. -yries. Nudela, (nudelle, aenudell) bedr.
ww. Ganse -, met propdeeg uiesteu;(lig.) jetn. -, drijven, drukken.vleeschclijk vcr- binden. Nudol-spciso, (-«) v. noedclspijs
v.; sprilze v., Z. -(orm; suppe v. meel- balletjessoep, ni)edelsi»ep, veruiicellisoep v.; •teig in. nnedeldeeg. propdeeg o.; •triehler m. nuedellrechtcr m.; -wdlzei m., Z. -/io/;. Nudipedalen, m. mv. barrevoc-
ters, Moravische dweepers m.nil de 16e eeuw. Nuditiit, (-n) v. naaktheid v.,
naakl beelil o. Nüolu, {nüelle, genüelt) bedr. ww.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
07011676
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
in. penuingkuuilige, inuutkenner in.
Numismatisch,bijv. en b. tot de
penuing- of iiiuiilkuinle liehoorende, ilaarop betrekking hebbende, numisina- tisch. Nummer,(-«) v. nommerofnum-
iner o., geial o.; nul -n versehen, nom- uiereii of nummeren; nuch der -, nach Orduung der -n setzen, in volgorde van het nouiiner zetten; (\'2) Nummer of A\'«- mero Steker, (Scherts.) veilige plaats; ich auf - Sicltcr setzen, zich beveiligen, zich bergen; il. arrest o., gevangenis v.; ook Numero Sieben. Nummer-buch, (-»«-A(*)*,inv.
biieher) o. nommerbnek o.; -eisen o.
nouimerijzer o.; -masz o. (Speld.) nom- uierniaal v. N\\i.mm.em.i(numnierte.gcnummerl)
mumnoriron, (niinimertrtc, numme- rirt) bedr. ww. (Hek.) getallen uitspre- ken, schrijven, tellen; Weiszeug -, nom- uieren uf uuiuiiieren. Nun, bijv. nw. op dit oogenblik, lc-
genwoordig, heden, op du uur; - erst ge- stand er, toen eerst bekende hij; was isl • zu thuii, wal moet er uu gedaan wor- deii?, wat uu te doen?; • wollen air t«- hen, nu zullen wij zien; tion - nu, van uu af, voorlaall, in het vervolg; - umi uun- mermehr, nooit; - und immerdar, - umi eivig, eeuwig, voor eeuwig,altyd;2.voegw. daar, dewijl, nu; habe ich - recht, so, als ik nu gelijk heb &; er hal sich geurt, er ist - of - isl er tin Menseh, dus hij is een inciisch; - ich cinnialhier bui, nu ik toch hier ben; (geineeuz.) - leble aber damalt nnch sein Valer, nu leefde toen of op dal ly Mip zijn vader nog; um - ;u teken, ab &, om nu Ie zien &; gesetzt -, er !»«• me, ondersteld <)?•; wie -, wenn er es ge- i lui ii lui He\'! als hij het nu eens gedaan had; er mag • sagen, was er wilt, hij mag zeggen wal hij wil; ich machte - freilick gerne, dass &, ik zou overigens wel wil- leu of wensclien; - gul!, het zij zoo!; -, das isl recht, komaan dat is goed; -, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
�661
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
niet de plnegschaaf niihalen.
NUfieln, [ntflelte, geniiffell) o.ww
snuffelen; il. door den neus spreken. Null, bijv. en b. nietig, niet geldig;
- umi nichtig, mei geldig, melig,van on-
waarde, krachteloos, nul en van geene waarde. Null, {-en) of Nulle, (-n)v.(Hek.)
nul v.; (Hg.) dieser Mensen isl eine •,eiuc uuhre -, een nul, een nel. een prul m.. - ion - gekt auf, nul van nul blijft nul;
er hal da eine ijute -,Z.Mi»»mer;2.(.Nal.) nul, vriespunt o. Nullbruder, (•iruo\'ert.mv. -brn-
Jer)m. Kranciscaner monnik,witte broe- der m. Nullheit, (-en) v. nietigheid, on-
geldivhcid, Machteloosheid v. Nulliflcjren, {nulliftcirle, nulli/i-
cirl) bedr. ww., Z. annulliren. Niülitat, (-eii)v. nietigheid,krach-
teloosheid v.; die —en eines Testanients, nietigheid v. Nullitatsklage, (-«) v. cisch m.
tol nietigverklaring of verwerping. Null-punkt, (-(e)-, mv. -e) m.
(Nat.) nulpunt, vriespunt o.; slrich in. nuliwken o., nul v. Numeral, bijv. nw. een getal aan-
duidend of heleekenend. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Nym. 931
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nul
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nu*.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ui. h. jcmii. -, dienstig zijn, voordeelig
zijn, nuttig, heilzaam zijn, bevorderlijk zijn, dienen; in einer Sachejemn. vicl-, van groot nul, van grooten dienst zijn; iienn es Keiler niclils uulzt, als het an- ders nergens loe dient. NUtzen, (nültle, oeitfl/xi)bedr.ww. etui. -, voordeel (rekken van, zijn voor-
deel doen met, ten nutte maken, Z. be- nulten;2. gebruiken,gebruik maken.düen gelden, aanwenden. Nutz-garten, (-uai/e»s,mv.-}ar-
len) in. moestuin in.; •gefalle o. mv. in- komslcii v. mv. tot vruchtgebruik aange- \\vczcii;-oeir<ïr//» o.moesplunt v.; -geuahr v. eigendom o. in vruchlgebruik; -I10I: o. levend boni, bou» hout, timmerhout o. Nutzenstheorie, »., z. m. stelsel
o. der utililaiissen;^«/iuHyer der -,voor-
stander, aanhanger m. van het stelsel vau bet algemeen nut, utililaris m. Nutzig, nützig, bijv. nw. (alleen
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
slrauch m. ha/elnolcstruik in.; 2. Inn-
mertsnolehoora in.;wilier—.hazelaarm.; •vierlel o., Z. schenkel; -uald m.bosch- (je) o. van noli-booiiicn; -zehnle m. no- Iciiticnd v. Nust, (-(e)«, m\\. -e) m gootsteen,
vuilnisbak in. jNüster, Nuster, (•», mr. Nüs-
Ier en Nusler) in. neusgat o.; -oa/ o. (Zeew.) Z. Lockgal. Nuster, (-«, inv. Nusler) iu. rozen-
krans m., paternoster o. NUstorn, (nusterte, geniistert) o.
w\\v., in. /i , Z. sehnüffeln. Nustem, (nuslcrte, genusterl) o.
Duisteren, heimelijk, zachtjes pralen. Nuth, (-cn) v. (Meub.) keep,spon-
ning, groef v. Nuthen-reiszer, {szers. mv.
-s;er) m. (Glaz.) groefschrappcr m.; •hobel m. (Meub.) grocfplocgschaaf v. Nuthhobol, {-hobels, mv. -AoM)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hare kol m.; (van cenc winkelhaak),
scharnier o.; (Heitel.) (in zandsteen), korrel, pil v. Nuss-allee, (-n) ». laan ». van
nolrhonmen; -arlig bijv. nw. nootachtig; •band o. ijzeren kriikhengel m.mel twee gelijke bladen; -baum in. notcboom m.; •baarnet» bijv. nw, notckoomen ,notcboo- menlioutcn; -banmholz o. nolcboomen- houl o.; -bein o., Z. Schiffbein; \'helster m. notenkraker m.; (Nat. bist.) Z. -ha- her; it. hazelmuis v.; •blatl o.notchoom- blad o.; -bohrer m. nolebiomkcvcr in.; •bravn bijv. nw., Z. -farbcn; -brerhcr in. notenkraker m., hij, die noten kraakt;2. notenkraker m. (werktuig); 3.(Nat hisl.) Z. •hiher; •busch m., -gebüsch o. hazel- slruik m., hazelaarsboschje o. Nijsschen, (vcrkl.) o. (PI.) nootje
o., kleine noot v., hazelnoot v.; Sirysche Nüsse, groene amandelen v, tnv„ pisla- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ches v. mv.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nu.ss-d.Olde, (-n) v. nolenscherm\'m., Z. Nuthenhobel.
o.; -eisen o. (Geneerm.) snijplaal v.vooi ] Nutsch, (-«, mv luimelaarschroeven. dotje o. N\\S.SS(Ql)n,(nuss(cl)le.genuss(el)l)i Nutsch(e)ln, (nulhsch(el)le, ge-
o. ww., m. h. treuzelen, dralen,weifelen,\'nulhsch(cl)l) bédr. ww. zuigen, 2. lor- langzaam Ie werk gaan; 2. woelen, heen\'ken, slurpen; 3. uil een zuigQcschje |
Iin samenstellingen) als gcmeiniililzig,
InichltnUlsig. Nützlich,(-cr,-»7) bijv. en b.nul-
lig, voordeelig, winstgevend, bevorder- lijk, heilzaam, gezond; uenn ieh \\hm in elu: • sein kann, als ik hem ergens in |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nullij.\', van dienst, bevorderlijk kan zijn;
ciii -<\'s Geicerbc, nuttig, voordeelig,wiusl- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
cu weerloopen, drentelen.
Nüsseler, (-s, mv./Va>sc/«r)o).dra-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
NutSCher, (•*, mv. Nulscher) in.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zuigeling in. en v., kind o. dal uit een [gevend, Z. nuts; -ketl v. nuttigheid ».,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ler, lieiizelaar, dreulelaai m.
Nuss-farbe, (-n) v. nolenklcur
v., kastanjebruin o.; -farben,~farbig bijv. nw. kastanjebruin, noleboomenboulkleu-l
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(uigfleschje drinkt.
ifütsoh-kanne,(-n)v.of.kanii\' |
uut, voordeel o.; 2. nuttige zaak v.
Nutzlos, bijv. nw. nutteloos, on-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ibruikbaar, onnuttig; •losigkeil ». nultc-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Irinken,|loosbeid, onbruikbaarlieid v.; • nieszer,
vruchtgebruiker m.,vruchlgebruik- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rig; - f renend bijv. nw. aan de noteiiglas, pijpkanneljc o.; aus der
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
knagend; -garlcn m. noteboomgaard m.; Z. nulschcln (3); -lappchen o. zu
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ster
|
.; •uiestung v. vruchlgebruik o.;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•gebüsclt o., Z. -busch; •gehinte 0. bol-j dotje o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sier m.; -gelenk o., Z. \'band; (Onllk.)1 Nut3,nütz, bijv.en b. nuttig, nul,[-r«icfl bijt. en b. zeer nultig, zeer voor-
inleding.geleding v. der beendcren;-oras diensiig, voordeelig, deugend; nicht -,Ideelig |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
NutZung, {-en) v. gebruik o., op-
brengsl, winst »., voordeel o., inkomsten mv., genot o.
Nutzung8-anschlag, {.sciiia-
g{e)s, mv. -selilage) m. berekening v. der opbrengst; -eigcnsclia[l v. gobruiks- vvijze v.; •eerpfitndung v. verpanding v. van bel vruchlgebruik, hypotheek v. op het vruchlgebruik. Nutzvieh, (-(«)s) o.,z. m. nultig
vee o., nuttige dieren, huisdieren o. mv. Nymphagog, (-e«, mv. -cn) m.
bruidsleider m. Nymphchen, (vcrkl.) o. (ge-
uii\'i\'iiz.) voorname of zoogenaamde fat- soenlijko boeleersler v. Nymphe, (-«) v. (fabell.) nimr
ondeig\'idni, balfgodin v.; (lig.)Z.Arj/m/)A- hen; (Nat. bist.) schoenlapper, vlinder |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
0. onecht spartugras o., Spaansche brein nuiteloos, tot niets goed ;(gemcenz.) diese
v., draad of vlechlgras o.; -grau bijv.aw.lLculesind niclils -,deugen nergens voor, grijs als uolenschalen; -grics m. koek zijn deugnieten, m. van uitgeperste walnoten; •hacker ni.j Nutz, (-cns) m., z. 111. (w. i. gebr.) (Nat. hist.) Z. \'hiher; 2. grij\'.e specht Z. Nutzen; sich eliv. zu - maehen, zich iels in.; -hapel v., Z. scliale; •hiher m, no* ten nutte maken, zijn voordeel doen met. tenkraker m. (een vogel); -/10.\'; o. nole- Nutzanwend\'dUg, (-cn) v. nut- boomenlioul o.; — slein m. (Bergw.1 ge- tigheid, toepassing, praktijk v.; (vaneeue streepte zwavelzure kalk f.; -hülsc v. tabi*l), zedeleer v. noleilop 111., notebolster m., noleschaal Nutzbar, bijv. nw. uullig, voor- v.; •kann 111. (Nat. hist.) spinnekop m.; deelig, winst aanbrengend;-et Thici; nul- • kern in. notepil v.; 2. nolekern, hazel-!tig; -« Land, vruchtbaar, bebouwbaar; noot t.-, •knackcr m. nolenkraker 111.; —Heit ». nuttigheid v.,voordeel o.,winsl, •krahe v„ Z. -haher; -laub o. notehoom-] opbrengst o. loof 0., bladeren o. mv. van noleboomen; Nutzberechnung, (-e«) v. be
•51 o. nntcnolie v.; —firniss nj. niet no-\'rekening v. van het voordeel,winslbere tenolietoebereid»emiso.;-p/M,«««,«p/ïr- kening, berekening v. van de opbrengst. sich 1. (Tuinb.) zwarte perzik m.;- pic- Nutzen, (-s) m., z. m. nul, voor- ker va., Z. -haher; -ring ra. (Geweerm.) deel o., nuttigheid, opbrengst ».; sum |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
luimelriiiK m.;-saltel m.scheiJingvellelje|jerei«A<B,nultig,voordeelig zijn.winst ofjm.; (Huish.) jonge bijrii v. mv.;(Oullk.)
o. der noten;(Zad.)boogzadel ta.;-schate voordeel aanbrengen; das ist fiir ihn fonlinntendige schaamlip, watcrlip v |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nymphen-artig, -haft, bijv.
nw. niinf.ich\'.ig, op eene nimf gelijkende; —er Wacht, Z. -wuchs; •Icib 111. lichaam o. eener ti 1 inT, voorkomen o. eener nimf, Z. •wuchs; •schaar v. schaar, rij v. van nimfen, troep m. jonge meisjes; sland in. staat, toestand in. vau nimf; (vau in- cerkattfen, met winst, voordeel ft; it.Z.iseclen), toestand nt.vaneene popj-icur/is |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. notesi:haal v.; harte-, noledop m.; groauszere, grune -, notebolster m.; (Nal.|dehist.) napslak v.; schalensafl m. sap o. el»uit uolenschalen; schenkel m.vierde deel be
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. eener noot; schraalte
met schuinen kant; schwanm m. pad- nu
denstnel m. tegen levorziekle gebruikl|re
wordende; •sirup in. notensiroop v., Z
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•safl; •staudc »., Z. slraurh; stempet Nulzniazung.
|
nimfengeslalle.slankc, bekoorlijke.be-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m. (Geweerm,)stift- ofspicilildryver ui.; Nutzen, (nutste, genutzt) 0. ww.,jvallige gestalte v.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
932 Obe. Obe. Obe. .
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
O.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
O, (O\'s, of 0, niv. O\'s of 0) o. (15e Obudienz-land, (-tand(e)s, mv.
letter en 4e klinker) o v.; 2. (Nat.hisl.) -linder) o. aan de pauselijke rechts* das Goldene -, dagvlinder in. macht onderworpen land o.; -pfarre v. O(h)! lussch. o!, au!, och!; o Colt! o klooslerpaslorie v., waarin een monnik
HimmeU, o God!, ach Hemel!;o icf/i/.au!; zonder vergelding dienst moet doen. o, p/ui doch!, o foei!; o ja!, o ja!, och ja!; Obelisk, (-(e)s, mv. -e) in. naald- 2. (toeroep om stil te houden), o., oh!, zuil, vierzijdige spilsztnl v„ obelisk in. ho\', halt! Obon, liijw. koven, van boven,hoven OftSO, (•") v. oase v„ vruchtbare op; - in der Lu ft, boven, hoog, er uohnl
streek v. in de woeslijn. |«, - im Haute, hij woont boven, op de Ob, voegw. of; teer teeis: -,wie weet bovenste verdieping; - au f d\'cm Thurmc,
of; es icar mir als - ich im Ilimmel uure, boven op den toren; - schuimmen, boven hel was ioij alsof &, ik meende in den op het water; der Hul liegt - auf dem hemel ie zijn; er thal als • er mich nicht Tische, de hoed ligt (boven) op de tafel; nehe,bijhield zichalsol hij mij niet zag;es con - nach unlen, van boven naar benc- isl mir, als - es Sonnlag «aie.het schijnt den; nach - kin, naar bnven.naar onihoo mij alsof &. du -, dort -, daar boven, in de hoogt Ob, voorz. (veroud.) op, boven, aan . und unten,boven en Deneden;jem. enn\'gene zijde; Ocslerreich • der Ens, Oos- . bis unlen beteken, van het hoofd lot de
|
dersle boven brengen; die -e Sladl, 7..
Obersladt; (lig.) die -sle Stelle nm Ti- sclic, de eerste plaats; rfis .j/e Geuall im Stuale, liet hoogste gezag; die -en Clas- sen einer Schuit; de hoogste klassen; die • en Sch u/m, gymnasièn, middel kt re scho- len; -sle Stelle, eerste plaats, hoogste plaats; der, die -, ovcrste;\'(Sp.) Z. Obe*- mann; das -e, het bovenste. Oberacht, (-en) v.(Gesch. van D.)
rijksban m. Oberadmiral, (-rales, mv. -Hle)
in. opperadiniraal in. Oberalter, Oberaltester,
(•Iers, mv. -\'<r) in.oudste, oppersle,de- ken in.; \'2. Z. Ober meisier. Objramt, (-a»i(/e)s, mv. -imler)
Oberamtej, (-e») v. opperdrosi*
pperbaljuwschap o.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
lemijk aan gene zijde van de Ens;\'voeten opnemen of bezien; - liegen, tein.l Qberappellations-gorieht,
2. wegens, ten gevolge ten; - iet Ty- boven zijn; bis - anfulten, tot aan den|(-(e)t, mv. -e) o. hoogste gerechtshof o., rannen Geuall, wegens de machtvan rand loe vullen; - anfassen,-ubschneidcn, lioo%c raail ui ; -ralh m. lid o., raads-
den liran. van boven, aan den bovenkant; sieltc -, heer ui. van het hoogste gerechtshof of Qbacht, (-en) v. (veroud.)Z. Acht. (in een boek), zie boven, zie hnoger. den hoogen raad.
Qbachten, (obachtele, geobachlel) Obenab, bijw. van boven af. Oberarche, (•!!) v. (Jachlw.) bn-
bedr. ww., Z. achten. Acht geben. Obenan, bijw. boven aan, op den ven lijn v., bovenlouvv o. der netten.
Obaratus, (oub.) m. schuldenaar,\'top,op ile hoogste punt; - geiten, aan de Oberarchivar,(-(e).«, mv. -e) m.
schuldige in. hoogere zijde gaan. opperarchivans m. Qbbemeldet, ybbonannt, Obenauf, bijw., boven, op de op- Oberarm, (-(e)i, mv. -«) m. bo-
gbberührt, gbbesagt, bijv. nw. peivlakle;-s<7<Him»ieii, boven,op de op» venarm in.; •hein o. bovenannbeen, been (veroud.) bovengenoemd, bovenvermeld, pcrvlakle des waters zwemmen. o. in den bovenarm, boven aangehaald. Obenaus, bijw. van boven, aan den Oberarmel, (-mels, mv. -mel) m.
Obborchen, (-chens, mv. •chen) bovenkant; (lig.) er ist -, hij is onbezon- (van een hemd), bovenmonvr v.
o, spinrokstok, vlasslok m. nen, onbesuisd; il. er ist gleicli -, hij is Qberarzt, (-arztes, mv. •ante) m. Obbieten, (dol oi, o4oeiolen)bedr.|dadelijk boos, wordt dadelijk driftig. loppergencesheer, eerste dokter, eerst
ww. onr. booger bieden, ov«rbieden,op- Obenbindsel, {•telt, mv. \'iel) o. aanwezende ollicier m. van gezoud- bieden. (Zcew.) woellouvv o. ;hcid. Qbdach, (-(e)s, mv. obddcher) o.j Oben(dr)ein, bijw. op den koop Oberauditor, [-s, mv. -en) ra.
schuilplaats, herberg, huisvesting v.; toe, bovendien. opperaudite.ur in. bij een gerechtshof. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
jtmn. • gebcn, eene schuilplaats verlee»
nen; jemn. unlcr - bringen, onder dak brengen, in veiligheid brengen. Qbdach-los, bijv. nw. zonder
huisvesting; -lotigkeit v. gebrek o. aan huisvesting. Obduciren, (obducirie, obducirt)
bedr. ww. (lier.) Z. seciren. ObductiQii, (-en) v. gerechtelijke
lijkschouwing v. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Obonher, bijw. in de boogie, van OberaufVsehor, -in, eerste op-
boveu; ton - her, van boven naar bene- ziehier, hoofdopziener ui., honfdopzicb- den. lercs v.; (in ecue school), directeur m., Obenherab, obenherunterj\'diicotrice v.
bijw. ton -, van boven naar beneden. Oboraufsicht, v., z. m.oppertoe- Obonhin, bijw. van boven, over-lziehl v., bestuur n.
been, op de oppervlakte; (flg.) e/0, aurl Obcrbaekmeistcr. (•tiert, mi. - //in», oppervlakkig, achteloos. j-i/rr) m. (Krijgsw.) opperbakker ni. Obenhinauf, bijw. omhoog, in de| Oberbalken, (-kens, mv. -ken)
hoogle, naar boven; - kletlern, naar bo-[m. bovenbalk in. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Obediontarius, (onb., mv. Obe- ven Manieren. Qberbau,(-(c)s>mv..c)m.(Boiiwk.)
dienlarien). Obedigncer, (-cers, mv. ObenhinatlS, bijw. hoog op;- wol\' bovenbouw m., gebouw o. boven den
•eer) m. gehoorzamende monnik m. die \'ten, grooto aanspraken maken. \'grond; -aml o. opperbestuur o. over de dienst doet zonder beloond te worden. I Obenwerk, (-(<\')s- mv- ~e) o.jgebouwen; -meisier in. opperbouwmees-
ObedigllZ, (-««) v. (in kloosters),1 (Zcew.) bovenwerk, gedeelte o. van een Ier, hoofdarchitect m.
gehoorzaamheid, lucht v.; 2. (I\'ol.) sur schip dal boven water is. Oberbauch, (-uaucVi(e)j, mv. - sugelatten teerden, tot den voelkustoe-| Ober, bijv. nw. opper, booger, hoo-l-dducAe) in. {Onllk.) oppersmeerbuik
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
ger gelegen, hoog, «an hoogereu rang;di>|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
gelaten worden.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
mi oppeibiiikslreek v.j "Wi
|
ui; Irr V. 0|l-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Obedignz-geistlicher, (ein,der\'-e Seilc eines Dinges, bovenkant ui.; -e|peibniksbloeJader v.; -bruch ni.(lleelk.)
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
l.uflgegend, booger; uu -en Stocke, iwibreuk v. van de oppeibiiikslreek; -ge-
•slcn Stocke des llausis, op de hoogste fiis.ie o. mv. oppertiuikvaten o. mv.; -ge- verdieping; der -e ?7iei/,hct bovenstegc-jgend v. opperbuikslreek v.; -muskeln m. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
-geistliche, mv. •getstlichc, die - geislti
chen) ra. waarnemer m. van een geestelijk ambt voor een ander;-gerichl o.(bij dom |
||||||||||||||||||||||||||||
|
kapittels), gelioorzaamheidsrcchlbank r.\'deelte;(/us unterste zu-st kehren.Uel on - mv tot den opperbnik behoorendc spie-
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Obe. 935
|
||||||||||||||||||||||
|
Olie.
|
Obe
|
|||||||||||||||||||||
|
Obor-fulkenmeister, (slen,
mv. -.^er),-falkonier, (-(e)j,mv.-c) m. opperste valkenier m. Oberfass, (-cj, mv. Oberfdsw) o.
(B\'rgw.) Imveiivat o. Oberfeldhauptmann,
(•i»«»»(f)i, mv. -leutc) m. opperbeteN
liebber, kapitein-generaal in. Qberfeldherr, (-n, mv. -en) m.
opperveldheer, oppergeneraal m. Oberfeldherren-amt,
(-anil(c)s, mv. -amter) o., -wlirde, v. ambt o., vaardigheid v. van opper- veldheer. Oberfeldmarschall,
(•trhall(e)*, mv. schalie) ni., Z. Gene-
ral/eldmarsilinll. Oberfeldprediger, (-gers, mv.
•grr) m. prooi aalmoezenier m. Oberfeldzeugmeister, (sten,
mv. sier) in. luitenant-generaal m. der artillerie.
Oberfeuerwerker, (-kers, mv.
•ker) in.sergeant-niajoiir-vnurwerkerm. Qbernskal, (-(e)s, mv. .«) m.
[uw iireni-genernal m. Oberflache, (-n) ». (van den
grond, van de zee &), oppervlakte v.; (van de band), plat o., bolle ».; (van een wal), pist, bolwerk o.; (Leid.) eer- Ie en onbruikbare laag v. in eene lei- groeve. Oberfl\'achlich, bijv. nw. opper-
vlakkig, niet diep, niet grondig; \'keil ». oppervlakkigheid v., gemis o. aan diepte, geini« o. aan grondigheid. Oberflottenführer, (-reri, mv.
•rer) m.. Z. Oberadmiral.
Oberflügel, (-gels, rav. \'gel) m.
bowiiileugel, dekvlcngel m. Oberforstamt, (-om/(e)j, mv.
•amler) o. opperhoulvesterschnp o.
Oberforstamtlieh, bij», nw.
wal lul opperboiilM\'slerscbap behoort of
daarop belrekking heeft. Oberförster, (-s/ers,m». -si<rr) m.
opperhonlveslcr m. Oberforstmeister, (sters, mv.
ster) m. opperbosclircrhter m. OberfOTStrath, [\'rath{e)s, mv.
rilhc) in. raadsheer m. bij bet hoog gerechtshof voor boschzaken. QberfuSZ, (-e«, mv. Oberfüize) m.
(Onllk.) bovenvoct, voorvoet m.; 2. wreef v. Obergeneral, (-«, mv. -*) m., Z. Oherbefelihhttber.
Obergericht, (-(e)«. m». -«) o.
oppergerechl.hoog gerechtshof o.; \'iherr m. lid o. van het hoog gerechtshof. Obergerinne, (-n«, mv. -ne) o.
(Waterb.) bovengoot ». Obergeschosz, (-«j, m». -«) o.
bovenverdieping v.
Obergeschühe, [schahet, m».
schülie) o., Z. Oberieder. Obergesell, (-ei, m». -en) m.
meesterknecht m. Obergesims, (•», m». •«) o.
kornis, kroonlijst v. Oborgespann, (•(«)*, m». -e) w.
koninklijke groolgraaf m. in Hongarije. |
||||||||||||||||||||||
|
sclilagader v.opperbuiksslag-l Oberbojo, (-«) r., Z. Ankerboje.
|
||||||||||||||||||||||
|
ren v. rav
ader v. |
||||||||||||||||||||||
|
(-mann(c)s
mv. •Uvle) m„ Z. Hnchbnotsmann. Oberbornmeister, (-»/*r«,m».
•fier) m. inspecteur-generaal m. der
zoutkelen. Oberbram-segel, (-geU, mv.
•tegel) o, (Zeeiv.) bovcnbiamzeil o.; •llenge v. bovenbramzeilsleiig v, Oberbrust, (-brvsle) ». boven -
borst v. Oberbühne, (-n) w.Z.Oberbnden.
Óberbürge, (•»• mv. -n) eerste
borg m. Oberbürgermeister, (strrs.
mv. sier) m. eerste of oppcrhurgemccs-
ler m. Oberburg\'VOgt, (-rngl(e)s, mv.
•vöglc) ni. opperbiiichlvnngil m. Qbercapellan, (•(«)». mv. -c)
m. eerste kapelaan m. Oberchirurg, (-cn, mv. -cn) m., Z. Olierirutidnrzl.
Obercommissar, (•(«)»• "»\'••*)
ui. hoofdcommissaris m.
Obereommando, (-s) o., z. m.,
Z. Oberbefehl.
Obercc nsistori al-sekretar,
(-(e)s, in». •<•), -rath, (-ra/*(f)*,m». •ralhe) m. secretaris, raadsheer ni. van
hel npperronsislorie. Oberccnsistorium, (••\', mv.
Oberconsislorien) o. boogsle kerkcraads- knmer, synode ». Obereonsul, (-en, mv. -en) m.
eersie consul in. Oberdeek, (-(e)«, mv. -e) o., Z.
Ober hu f.
Oberdecke, (-n)v.(van een bed),
bovenste deken v. Oberconstabler, {staMers, mv.
•sluhler) -n. opporcniistahel in.
Oberdeichamtsrichter,(-\'frs,
mv. -/er)m. opperrechter m.bij bel dijk-
gere-bl. Oberdeich-graf, (-en, mv. -en),
-grafe, (-n, mv. -n) m. oppcrdijk- grauf m. Oberdeputirter, m. hoofd o. van
een gezantschap. Oberdeutsch, liijv. nw. Hoog*
dnifsch, üpperduitscb, Zuiddnilsch. Uei- ersi h. Zwahiscb. Obereigenthum, (-thum(e)s,
mv. -lhümer) o. onmiddellijk eigendom o.; il. Z. Obereigenllnimsrerlil. Ober-eigentlvumsherr, (-n,
mv. -e«). -«igenthümer, (-mers, mv. \'titer) m. onmidde lijk eigenaar m. Óbereigenthumsreclit,(-(e)j,
mv. -e) o. domeinrecht o. Óbereinfahrer, (-fahrcrs, mv.
|
||||||||||||||||||||||
|
Oberbaum, (-baum(e)s, mv.-bau-
me) Ml. (BoscIlW.) I.....g opgaande hiuilll
m.; (Krijgsw.) bovenste grens v.; (van
een wagen), bovenboom m.; (VVev.) Z. Garnbaum. Oberbeamter, m., Z. Obtrtmi\'
ma ti n.
Oberbede, (-n) v. Iioogerc belas-
tiuk *• »*n e,\'ne gehccle provincie. Oberbefehl, (-(c).<)m., z. m. op-
perlievet o.; (Krijgsw.) den - fikre», bet opperbevel vneren. Oberbefehlshaber, (-&erj,mv.
•ber) m. up|H*rbevelhebber m.; srlmlt, •ilclle. -nürde v. opperbevel hehberschap o., waardigheid v., post m. van oppcr- bevi Hu liber. Oberbeichtvater, (•vaicrf, m».
-rd/cr) m. npperbiechltader m. Oberbein, (-(c)«, in». -e) o., Z.
Velu rbel n.
Oberbeistosz, (sloues.mi. -s/(S-
|
||||||||||||||||||||||
|
95
|
||||||||||||||||||||||
|
»ï«) in. bovenvlengel m. van ceiic kast-
deiir. Oberbergamt, (-u»i/(e).<, mv.
•Huiler) o. npprrlirsliinr o. der mijnen. Qberbereiter, [-iers, mv. -rer)m.
opprrpikcnr in.
Oberbergamts-verwalter,
{•Iers, inv. -/rr) m., Z. Oberberghaupl\'
mann; schreiher m. eerste selirijver in. bij hel mijnwezen. Oberbevgdirector, (-(e)a, mv.
•en) m.. -hauptmann, [-mann(e)s, mr. -leule) m. inspecteur-generaal m. der mijnen, Ooerberg-meister, [siers, mv.
-s/er) in. directeur-generaal m. der mij- nen; -ra(/i in. raadsheer ni.in het oppcr- slc niijnbesiuiir; il. Z. Oberbergamt ;-ver- vuiler m.,Z. Oberbergamttverwaller;-ter- leal\'ung v„ Z. Oberbergamt. Oberbett, (•(*)*, mv. .«) o. bo-
venbeil, dekbed o.
Oberbeute, ». (I.amlh.) bovenste
o. van een houten bijenkorf. Oberbinde, (-n)?.(Heelk.)zw«cb-
tel in. over bel cnmpres.
Oberbischof, (•(*)\'• mv. Ober- biscbhfe) in. aartsbisschop m.; (bij de
Grieken), eraren m. Oberbischöflich, bij». nw.aart-
hisscboppplijk. van den aartsbisschop. Óberblatt, (•(«)*, mv. Oberblil-
ter) o. bovenblad, buitenste blad o.;(aan
een paardegehil), kmisleilero. Oberblattstöszel, (-«*Ji, mv. |
||||||||||||||||||||||
|
\'Stel) in. (Kijk.) riem • 1. lol het vast-U/a*r«r) m. (Uergw.) opperste mijnin-
houden van hel kruisledcr. isperleur m. Oberblech, (•(«)«, mv. -e) o. bo-J Obereingelese, (-se», m». -»e) o.
venplnal, bovenste plaat v. |(\\Vev.) Z. Obersprung. Oberblinde,(-n)v(Zeew.)schuir- Obereinnehmer, (-men, mv.
blinile v. \\-nier) m. ontvanger-generaal m. Oberboden, {•bodent.my.-boden)< Obereinziehung, (-en) v. (van
m. hoogste zoldering, vliering v. [eene zuil), bovenste insnijding ». OberbOgen,(-»ooenj, mv. -bogen)\\ Oberfach, (•(«)>, Bi». Öberficher)
m. buitenzijde v. van een gewelf. o. (VVev.) Z. Obersprung. |
||||||||||||||||||||||
|
0Ó4 Obe
|
|||||||||||||
|
Olm
|
Olie.
|
||||||||||||
|
Obergöwalt, v.,z.ro. oppermacht,
hooc^tfi macht v. Obergewaltiger.f-jfs.m\'.-jf) m.. 7.. Ceiieraliieiiolliger.
Obergewand, (-u-and(e)s, mv.
•trtlnder) o. opprikleed o.
Obergewebr, {•(*)*, »\'v- -\') <>•
voornaamste napen o. mv. als geweer o., karabijn, lans, spies v. Ober glaubensrich ter, (-ters,
mv. \'Ier) m. opperinquisilenr m. Obergott, m., Obergottheit,
v. (Fahell.) opperste god m., hoogste goilhoiil i. Obergurt, (-(e)s, mv. -c) m. bo-
leni\'nrdel m.
Obergrathmuskel, (-«, mv.-n)
m. hovenarmspier v,
Oberhalb, voorz.fmet den 2e.nv.x
boven, hoven >p. in hel bovenste gedeelte. Oberharjd, t-hande) v. (Ontlk.)
voorhand v , bovenhand v.. bovenste ce-
ileelle f. Her hand: 2 nahand v., hand- wortel m.; ffiu.) eereplaals. eerste plaats v., vnnrrane m.: jm». die - grien, den voorrang peven. onderdoen voor; 5. hn venhaml. oppermacht v.; die - haben, de overhand hebben. Ober h an ds werksm eister,
(•giert, niv. •slt-r) m., Z. Obcrmeisler.
Oberharnisch, (-«. mv. .<•) o
boM harnas o.: 2. (PI.) zigmaarskruid o Oberhaube, f-«) v. overmnls ».
Oberhaupt, (-(e)s, mv.Oberhfiup-
Ier) o.. Z. Oberknpf; (lig.) opperhoofd o., aanvoerder m. Oberhauptmann, (-mann(e)s.
mv. \'leute) m. opperhoofdman,kapitein- generaal m, Oberhaus, (-hauses. mv. .Aiiuier)
o. (vv. i. gehr.) bovenhuis, bovenste ge- deelle o. van een hui«: (Gesrh. van E.) hoogerhuis, huis o. der lords; -hnfmei- sier, —in. opperliuismeeslcr m., opper- bui«mee«leres t. Oberhaut, (-A<ïu\'e)v.(verkl. Ober-
Mulehen o.} opperhuid, buitenste bniil v., buitenste vlie«jeo. Oberheerführer,(-rer»,mv.-rer)
m.,Z. Oberfeldherr. Oberhefen, mv. gisting v. aan het
spnucat, droesem m. Oberhelfer, (-fers, mv. -fer) m.
aartsdiaken m. Oberhemd, (-(e)s, mv. -en) o. overhemd, lijn hemd o.
Oberherd, [•(*)*, mv. -e) m.
(Giet.) bovenste oven, hoogoven in. Oberherold, {•(«)*. mv. -e) m.
opperheraul, wapenknning 10.; -samt o. hoogste wapengereclit o.; •smeilter m., Z. Oberherold; sralh m. raadsheer 0Q., lid o. van een wapengerecht. Oberherr, (•», mv. -en) m. op-
perheer. «pperleenheer, souverein, vorst m.; 2. Z. Oberhaupt. Oberherrlich, bijv. nw. opper-
heeilijk, souverein; -e Ceiealt, Warde, Oberherrlirbkeil v., Z. Oberberrschnft. Oberherrlichkeitsrecht,
(-[e)s, mv. -e) o. souverein recht, recht o. van den opperleenlieer. |
|||||||||||||
|
Oberkiefer, -kinnbacken,
i., -kim lade, v. bovenkinuebak ».,
bovrnkinnebeen o. Oberkieferschlagader, (•»)
. slagader v. in de bovenkaak.
Oberkieferzahnnerven, m.
mv. laiidzcnuwen v. mv. van de boven- nnehak of bovenkaak. Oberkirchenrath, {-rath(e)s,
mv. •rithe) m. hoogste consistorie o.; 2. lid o. van hel hoogste consistorie. Oberklaue, (-n) v., Z. Aflerk\'.aue.
Oberkleid, (-(e)*,mv. -er) o. op-
peikleed, bovenkleed o., oppergenaad o., overjas v. Oberknecht, (-(e)s, mv. -e) m.
meesierkiieeht m.
Oberkneter, (-ters, mv. -ter) m.
(Hak.) eersle bakkersknecht m.;2.(Pap.) werkman m., die de laatste bewerking aan het papier verricht. Oberkoch, (-(c)s. mv. Oberköche)
m. opperkok. eersle kok in. Oberkolonnenführer, (-rm.
mv. -rer) m. (Krijgsw.) guiden-kapi- tein m. Oberkopf, (-(e)s, mv. Oberküpfe)
m. bovenste gedeelte o. van het hoofd. Oberkörper, (-perj, mv.-per) m„
Z. Oberleib.
Oberkreuzbramsegel, (-«e/s,
mv. •gel) o. (Zeew.) bovenkruisbram- zeil. grielje o. Oberkriegscommiss\'ar, (•(«)».
mv. -e) lil., Z. Obercommissdr.
Oberküchenmeister, (-siers,
mv. -sler) m. npperkeukenmeester m.
Oberïand, (•(>)*, inv. OberlAnder)
o. hoogland ».; -baumeisler m. opper- laudsbouwineester m., hoofdopzichter m. der lauilsgebniiwen. Oberlallder, (-j, mv. Oberl&nder)
m„ -in, (-nen) v. hooglander m.,hoog- landsche v. Oberlgndes-h auptmann,
(-mami(e)s, mv. -teule) m. opperbaljuw m.: -herr m. souverein m. Oberlandforstmeister,(-t/ers,
inv. ster) m. grootmeester, hoofdop- ziihler in. over de bosschen. Qberlandisch, bijv. nw. hoog-
landsidi, van een hoogland.
Oberl&nd-jagermeister,
(slers, mv. •ster) m. Z. Oberjüger- meister; •richter m. opperste rechter m. van een provinciaal gerechtshof. Oberlass, (•en) v. (Zeew.) opper-
lasl m., scheepslading v. hoven het waler. Oberlastig, bijv. nw. van boven
overladen, te zwaarbeladen, topzwaar. Oberlauf, (-(e)j, mv. OberUufe)
m. (Zecw.) verdek o.; 2. overloop m. Oberieder, (-s) o., z. m. (Scboen-
m.) bovcnle(d)er o. Oberlefze, (-n) v., Z. Oberhppe.
Öberleh(e)n, (-leh(e)ns, mv.
•lehen) o.onmiddelbaar leen.groot leen o.
Oberleh(e)ns-herr, (-n. m>
•en) m. opperleenhecr in.; -heirlichkei\'-, •hen\'uha ft v. opper-leenheerl ijkheid. souvereinileit v.; .recht o. soavereini- leilsrechl o. |
|||||||||||||
|
Oberherrschaft, (-e«) v. 0pper-
gezag o., opperheerschappij, souvereini- leit v. Oberherrschaftlich, bijv. nw.,
Z. Oberherrlich.
Oberhimmel, (•mei*, mv. -mel)
m. hoogste hemel m.
Oberhirt, (-en, mv. -e») m. op-
perherder, eerste herder m. Oberhof, (-(e)s, mv. Oberhöfe) m.
hoogste gedeelte o. van een hof; 2. -.
gericht o. hoogste gerechtshof o., hooge
aad m.
Oberhof-baumeister, {stem.
mv. -slrr) n>. opper-hofhouwmeesler in.:
•jdgermeiller m. opperste jagermeesler m. van een \\\\nf;t-marfchall m. opper- hofmaarschalk m.; •mtiiler,—in, opper- hofmeester m., opperhofmeesteres v.; •pndigerm.npper-holprediker m.; -rieh- Ier m. rechter m. van het hoogste ge- lerhlshof, lid o. vim den hoogen raad. Oberhölle, v., z. m. voorliet v.,
vagevuur o. Oberholz, (-et) o.,z. m. (Roschw.)
Iioogslauimig, opgaand hout o.; 2. tak- ken m. mv. Oborhoso, (-n) v. overbroek, pan-
lalon v. Oberhütte, (-n) (Zecw.) boven-
liul. kampanje v. Oberhütten-amt, (-amt(c)s.
mv. •dmler) o. oppertoezicht o. over de srieleiijen; -auf*eher tri. inspecleur-gene- raal m. der gieterijen; -meister in. direc- tenr m. der gieterijen; •reiterm. huilen uewnon inspecteur in. der gieterijeii;-rer ivulter in. hoofdbestourder m. der giete- rijen; -vorsleher m. hooddirecleur m eener gieterij. Oberingonieur, (-s, mv. -») m.
hoofdingenieur m.
Oberirdisch, bijv. nw., Z. überir-
disch. Oberjager, (-gers, mv. -ger) m.
npperjager in.; •meister m. opperste jagermeesler m. Oberjunker, {•kers.mi. -ker) m.
eerste jonker, eersle page m.; 2. (Hak.) meesterknecht m. bij een bakker. Oberkalfaterer, (-rm,mv. -rer)
in. ineester-kalfaler m. Oberkammer, (-«) v. (Cesch
van K.) hongerhiiis, buis o. der lords. Oberkammerei, (-en) v. ambt
o., post in., waardigheid v. van kanselier Óberkammerer, (-ws,mv.-w),
Oberkammerherr, (-«, mv. -en) in. npperkamerheer m. Oborkamtncrjunker, {-kers.
mv. -kc-) in. opperkamerjonker m. Oberkanonior, (-s, mv. -e) m.
konstabel-majoor m. Oberkanzleidirector, (-s, mv.
•en) in. president m. van de kanselarij. Qberkanzler, (-s, mv. Oberkanz-
ler) m., Z. Groszkanzler. Oberkappe, (-a) v. (Wev.) bo-
venste boom ro. van den weefstoel. Oberkellner, (-ners, mv. ~ner]
in. eerste bediende m. in een logement opperkeldermeesler m. |
|||||||||||||
|
Ohe
|
|||||||||||||
|
Olie 935
|
|||||||||||||
|
Olie
|
|||||||||||||
|
Oberlehre, v.,z. m. (Mol.) water
pas stellen o. van den bovensten molcn- steen. Oberlehrer, (-rerj, mv. -rer) m.
eerste ondci wijier, eerste leeraar, hoofd- omlem ij/.er m. Oberleib, (-{c)s, mv. -er) m. bo-
venlijf o. Oberleik, (•(«)*, mv.-c)o.(Zeew.)
bovenste ralijk o. Oberleine, (•») v. (Jachtw.) bo-
venltjn v. Oberlieutenant, [-en, mv. -en)
m. rerslc luitenant in. Qberletze, -litze, (•») v. bo-
vetisle il raden in. mv. aan ecu zijdewe- rerssloel. Qberlippe, (-«) ». bovenlip».;
•nilulader v. hloedader v. in de hoven-
lip; -nnercen in. mv. zenuwen v. mv. der bovenlip. Oberluft, (-/w/7c) v. bovenlucht v.
Obormacht, [•michle) v., Z. Ve-
bcrmaelil; 2,mogendheid v. van den cei- sten rang. Obormann,(-»«a»n(e)s,mv.-/eii/(;)
m., /.. Obmann; 2. Oberscluedsmaiin;{t\\f.) seinen - finden, zijn man, meester, baas vinden; (Sp.) hoogste boer m.; (Krijgsw.) nevennian. vletigeliuan ui. Obermarschall, (-srAa//(f)s,inv.
•schalk\') ui iippei\'inaarschalk m.
Obermast, (-en, niv. -en) m. bo-
venuiasl in. Obermaul, (->naul(e)s, mv. -man-
ler) o , Z. Oberkiefer. Obermeierding, (-(e)s, mv. -e)
o. Innigste gerechlshol o.
Obermeister, (-s, mv. Obermei-
sler) in. Ii.mlil o. van een gild, 0|izichtei in. van werken; 2. slafdrager in. Obermühle, (-«) v. bovenste of
hoogst gelegen molen m.; -naufseher, •nmeisler in. inspecteur-generaal m. der molens. Obermundschenk, (-(e)s, mv.
•e) ui. oppersehenkcr in. Obermünzgericht, (-(e)», mv. -e) o. o|iper-inuntcollege o.; srulU ra.
raadsheer in., lid o. van hel opper-munl- college. Qbern, (oberle, geoberl) o. ww. bo-
ven liggen; 2. de bovenhand hebben. Qbern, (-en) v. verhoogde ol han-
gende steiger in., stelling v. voor hel bewaren van hooi, graan &; 2. bilde v., balk in. Qberofflzier, (-(e)s, mv. .<•) m.
)i(iiil"i!fillii-i.-i\' in. Qberparlament, (-(e)«, mv. -e)
o., Z. Oberliuus; vlig. geineenz.) hoofd o., hersenen v. mv., boven verdieping v.; •sijlied o.lid o.van hel hoogerhuis.pair in. Oberpfarre, (-«) v. pastoorschap
o., naslnorsplaals, pastorij v. Óberpfarrer, (-re«, mv. -rer)n>.
aartspriester, eerste geestelijke m. Qberpfarrkircbe, (•») v. stift-
kerh, domkerk V.
Qberpfortner, (-nen, mv. -ner)
m. hoofdporlier in. Oberplattchen, (verkl.) o., |
Qberplatte, (•«) v. (Bouwk.) dek
stuk o., dekplaat v. eener lijst.
Qberpolizei, v. hoofddirectie v.
van politie, honfdpolilie v. Oberpoliezei-amt, (-ami(e)s,
mv. -(lmter) o. kantoor o. van de hoofd -
politie; -commissnr m. commissaris m. van de hoofdpolnic;-direc/io« \\„7..0ber- poti:ei; •lieulenanl, •meitier m. luite iiaul-generaal m. van politie; -ralh m. raadsheer m. van de hoofdpnlilie; -recht o. rerhl o. van de hoofdpolilie. OberpQst-amt, (-ami(c)t, mv.
•Imler) o. hoofdkantoor o. der p!islerij- en; •direclion v. hoofdilirectie v., hoofd- liesluur o. der posterijen; •meisier m. hoofddirectcnr m. der posterijen. Oberprasident, (-«n, mv. -en)
in. eersle president, eerste voorzitter m
Oberprediger, (-gers, mv. -ger)
in. eerste predikant in. Oberpriester, (stem, mv. sier)
in.aartspriester in.; 2. (J.gesch.) hooge- priesler m.; (Iiij de Turken), mufli in. Oberpriesterlich, bijv. nw.
hogepriesterlijk, aarlspriesterlijk. Óberpriester-thum, (•(*)*) o.,
z. in. hoogeprieslerschap, aartspriester- schap o.; •mürde v. waardigheid v. van opperpriester. Oberprovi&ntmeister, (sters,
mv. -j/er) in. kapitein-generaal m. over de levensmiddelen. Oberquartiermeister, (sicrs,
m\'.-i/rr)ni,kapilein-kwartierineesterm. Oborrabbiner, (-neri, mv. -ncr)
in. opperrabbijn m. Oberrang, (-(e)s. mv. Oberrdnge)
m. eerste rang m., bovenrang m., hoven- hand v. Oberrath, (»(*)\'»! mv- Oberrilhe)
m. raadsheer m„ lid o. van bel hoogste
gerechtshof. Qberrechner, (-ners, mv. -ner) m. ontvanger-generaal in.
Oberrechnungskammer,
(•n) v. rekenkamer v.
Oberrecht, (-(e)s, mv. -e) o.soo-
vereinileit v., hoogsle gezag o.; (fier.)
vrecindeliiigsrcrht, albanaginm o. Oberregent, (-en, mv. -en) m.
goiiverueiir-getieraal m. Öberregiment, (-(e)s, mv. -er)
o. opperbesiuiir o. Oberrent-kammer, (-n)v.kan- toor o. van de algi-meene rekenkamer;
•meisier m. hoofdinspecteur m. bij de rekenkamer. Oberrichter, (-iers, mv. -ier) m.
opperrechter, hoogste rechter m. Oberricbterlich, bijv. en b. op-
perreihteilijk.
Oberrinde, (-n)v.(vaneen boom),
buitenste Iwst m.; (I\'i.) buitenste vlies o.; (aan hel brood), uovenkorst v. Oberrist, {-cs, mv. -e)m.,Z.06er-
fusz. Oberrock, (-r*e*(«)«, mv. -röcke)
m„ Z. Obrrkleid; it. overjas, rei*jas v. Qberruthe, (-n) v. (Omlk.) bo-
vensle deel o. der roede; -nnerve m. bo- veuspier v. der roede. |
||||||||||||
|
Qbers, (onb.,) o. (Volkst.) room m.,
melk v. Obersaal, (-saal(c)s, mv. -s&le) m. hovenzaal. opperzaal v.
Obersalzfaktor, (-«, mv. -en)
m. eerste beambte in. bij de zniitmijnen. Obersanitatscollegium,
(•giums, mv. -^(c»)o.oppergezondheids- coinmissie v. Oborsatz, (salzes, mv. silte) m.
(Red.) voorafgaande term m., vooraf- gaande stelling v., eersle stelling v., ma- joor, min.ir m. Obersaum, {-iaum(e)$, mv. -sgu-
mc) in. hoveng\'irilel tn. (van eene zuil). Óberschaar, (-cn) v. vebi o.,
waarvoor geene nntginng is aangevraagd.
Oberschale, (-n) ». kopje o.
Oberschatzmeister,(-4/erj,mï. tier) in. oppeischalmecsler m.,Z.0icr- rentnipislrr. Oberschenk, (•(«)», mv. -e) m.
opperscheuker m,
Oborschenkel, (-Wj, mv. -kel)
in. dijbeen, dik o. van het been.
Oberschonkenambt, (-amies.
mv. •aniler) o. ambt o., waardigheid v. van opperscheuker. Oberschieds-mann,(-roannV)j.
mv. -/eu/e),-richter, (-/w*,uiv.-/er) m. opperscheidsman, hoogste scheidi- rechler in.: -wardem in. ainliteuaar m. bij het opperbest uur der mijnen, die bel gehalte der ertsen onderzoekt. Oberschiffamt, (-ami(e)>, mv.
•amter) o. hoofd kantoor o. voerde zee- vaart, admiraliteit v. Oberschild, (•(«)*, mv. -e) m.
bovenste schild o.
Qberschirrmeister, (-s/erj,mv.
sier) m. oppertuigniecster m. bij de artillerie. Oberschlachtig,Qberschla- gig, hijv.nvv.(Walerb.)tvan een molen),
door neervallend water gedreven. Oberschleminer, (-mers, mv.
•mei) in. eerste erlswasscher in.
Oberschmeerbauch, (-»au-
ch(e)s, mv. •htivche) in. oppersmeerbuik
m.,bovenbiiikslreek v.; sudern v. mv. hovenbuiksiideren v. mv.; sgrfasse o. mv. bloedvaten in de liiveiilnnl.str.ek. Oberschreiber, (-bers, m\\.-bcrs
m. eerste sclirijver. eerste secrelaris in.
Obersohule, (-\'i) v. school v.voor
honger onderwijs, gymnasium o., hooge- schonl v. Oberschüler, (-lers, mv. -lcr)m.
leerling ui. van een gymnasium. slu- deut in. Oberschulrath, {-rail<(e)s, mv.
ralhe) in. inspecteur in. van het onder- wijs, schoolopziener m.; 2. raad in. van onderwijs. Oborschulthoisz,;-i\\vnv.-ei m.
ho.ildschoul ui. Oberschuss,(-es.mv.0ftcrsc4ö«.ie)
m. ongelijkheid v. iu het geweveue door slapheid iler kettingdraden. Oborschwoif, (-(e)«. mv. -e) m.
(Wev.) bovenste Ut v. vau de lade des weversstoels. |
|||||||||||||
|
956 Ohe.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Olie
|
,01)1.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Oberschwelle,
|
Qberstufe, (-«) v.(Spraakk.)over-.venstof v.; •uail, \'Uirler ra. (Krijgsw.)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. ^van ecne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
deur), bnvendorpel, hovcnregcl m.; (van
eene zuil), architraaf in. Obersee, (•», mv. -e) m. hoogste
meer o. Obersegel, [•gels, mv. -gcl) o.
bovenmarszeil o.; •macher ra. opperzeil- makcr m. Oberseite, [-n) ». bovenzijde v„
bovenkant in.
|
magazijnwachtcr m.
Óbarzimmermann, (-munn(e)s,
niv. •leute) m. (Zeew.) opperlimmer- maii, eerste timmerman m. Oberzolleinnehmer, Qber-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
treilende trap in
Oberstwachtmeister, (sier*,
niv. sier) m. opperwachtmeester, ma- joor in. Obortasse, (-n) »., \'/,. Obersehale.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Obertheil, (-(e)s, mv. -e) m. bo-,zoller, Oberzgllinspektor, m.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tendeel, bovenste aedoeltc o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Uioofdnntvangei\' m. der tolgelden, hoofd*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Oberthüre, (-n) v. bovenste o.jinspecteur ni. over do tollen.
der deiir.siiijraani. blind n.boven dodenr.! Öberzwesö, (-n) v. koordslaafji |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Obersichter, [•Iers, mv. •/«•) m.j Obertrumpf, [•trumpf[e)$, mv. o. in den damaslweversstoel.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Obesitftt, (-c«) v.al te grootc dikte,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•Irümple) m. (Sp.) matador m.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(liak.) meesterknecht m.
Obersippsehaft, (-en) v. bloed-
verwanten in. mv, in opklimmende lijn. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Oberverdeck, (-(e)s. mv.-e) o.,1 velheid v.
Z. Obcrlauf. Obgedacht, obgorneldet, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Oberverwalter, ;-/m, mv.-/r/)\'obgenannt, Qbgesagt, bijv., /.
m. opperbeslnurder m. abericaltnl. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Obersitz, (-«, niv. -c) m. eerste
plaats, ecreplaals v |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Oborsprung, (•spruug(e)s, mv.j Obervogt, [•togt(e)s, mv. -i\'ög<e) Obgleich, voegw. ofschoon, alhoe*
• spn\'iuiie) n>. (Hev.) opspringen o. van m. groot-provoost m.; il, Z, Oberamt- wel; - ijrm., int er doch ehrlich, ofschoon, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den liaiïkt\'tting.
Oberst, bijv. nw., Z.
mi/, op het hoogst, in don top van; rfaslvooslschap o., waardigheid v. van groot. Unlerste :n - kthren, onderste boven provoost. |
hoewel, alhoewel; - man es ihm gaagt
\'balie,ofschoon men het hem gezegd had. Obhaben, [haltenb.abgehabt) bedr.
ww. onr. rin Aml -, bekleedcu. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Obhalt, (-(c)s, mv.-e) o.,1.0bachl.
Öbhalteil, [hielt ab, obgcltulten) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Obervormund, [•mund[e)s, mv
•mflnder) in. eerste voogd in.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
werpen, door elk. gooien.
Oberstadt, [stsdie) v, bovenstad
v.; schreiber m. eerste klerk m. bij de stedelijke griffie.
Oberstallmeister, [sten, mv.
• ster) m. npperslalmeesler rh.
Oberstander, [-ders, mv.-(/er)m.
(Boschw.) Z. Lassreis. Oberste, (-«, mv. -») m. kolonel,
overste m. Obersteiger, [-gers, mv. -gcr) m.
(Bciew.) mijnwerkersbaas m. Oborstelle, (-n) v, hoogste plaats,
eerste plaats, hooge betrekking v.; it. hoocerhand v. Oberstemnie, (-i»)v.sraal strookje
o. leder aan de binnenzijde van den
schoen. Oberstempel, [-pcls, mv. -pel)
m. (Speld.) knpstcmpel m.; (Muntw.) bovenstempel m. Oberstenge, (-n) v. (Zeew.) bo-
venhramssteng v. Obersteuereinnehmor,{-me rs,
mv. -»ier) m. ontvanger-generaal m. der belastingen. Obersteuermann, (-mann(e).i,
mv. -lcule) m. opperstuurman, eerste stuurman m. Obersteuerrath, (-raM(e)j, mv.
.rftlhc) m. raad ui. van financiën. Oberst-hofmarschall, {scltall(e)s, mv. schalie) m. npper*
hofinoarschalk m.; •hofmeister m., Z.
Oberhofmeisler.
Obei\'Stimme, (-n) v. bovenstem v, Öberst-kammergraf, (-«,mv. •en) in. opperkamerheer m.; -liculenanl
m. luitenant-kolonel m.
Oberstockwerk, (•(«)*, "iv- -<0 o. bovenste verdieping v.
Oberstrich, (-(e)«, mv. -t) m.
(Spraakk.) weglalingsteeken o., apos*
Iropbc v. Óberstube, (-«) v. bovenkamer
v.; (lig.) - of Oberstilhcheno. (gemeenz.) bovenverdieping v., hoofd o., hersenen v. mv. Oberstück, (•(•).«, mv. -e) o.bo-
venslak o. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Obervormiindcrin, [-nen) v.lbedr. »». onr. in bescherming nemen,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eerste voogdes v.
|
in de hoede nemen, verdedigen. ophou-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
len.
Obhand,[-hiude) v.,7.. Oberhand.
Obhanden, bijv. nw., Z. becor$tc-
heml. Obherrschen, [herrschle ob, ob-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Oberx\'ormundsamt, {-ami[e)s
mv. •limOr) o. eerste voogdijschap v.,2. hoogste beheer o. als voogd. ObervQrmundschaft, v.eerste
voogdijschap v. OberVQrmundSi*ath,(-(e)s)m.. fl
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1
|
eerschappij
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
z. m., Z. Obercormundsaml (2); it.raads-j hebben, behcerschen.
beer m. in eene voogdijschap. Obhut, v„ z. m. hoede, bewaking. Obervorschneider, (-Jers, mv. bescherming, zorg v.; unlcrjems. -, on-
•der) m. oppen ooi-snijder in. \'der iems. hoede, bescherming; die • hu- Obervorsteher, [stekers, mv.j oen. Iragen über jem., etic. -, zorgdragen
slelier) ui. hoofdbestuurder, hoofddi-Uoor. beschermen. rerti\'iir in.; •amt o. hoofddirectie v. Obig, bijv. en b. hierboven, boven- Ob6rW8.genmeister,(-*\'/<\'rs,mv.,genoemd, bovenvermeld, Z. besagl; aus
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sier) m. (Krijgsw.) opperwagenmees
ter ui. Oberwahnt, bijv. nw. bovcnge-
n "\'m.I, voornoemd, voormeld. Oberwarts, bjjw. borenwaarts,
naar boven, omhoog. Oberwasser,[sers, mv. ser) o.
oppenvaler o. Oberwelt, v., i. m. wereld, aarde
v., rijk o. der levenden. Oberwerk, (-(e)s, mv. -e) o., Z.
Obi\'iiuerlc.
Oberwind, (-(e)*, mv. -e) m. bo-
venwind, berawind in.
Oberwolle, v. kernwol, nol v. van
den rug der scbapen. Oberwuchs, (-c.5, uiv.Obcrwüchsc)
ui., Z. Oberholz. Oberwundarzt, (-arttet, mv.
•firzle) in.eerste geneesheer, chirurgijn-
majoor in. Oberwurf, (•(«)», mv. Oberwürfe)
m. (van een zwijn), bovenste kinnebak v. Oberzahl, (-c«) v. ban m.
Öberzahlt, bijv. nw. in den ban
gedaan. Öberzahlt, byv.nw.,Z.oter»a\'An<.
Öberzahn, [-iahn[e)s, mi.-zahne)
in. bovenland m. Oberzehnter, (-lers, mv. -ter) m.
eerste tieinlbeirer in.
Oberzeug, (•(«)», mv. -c) m. bo-
|
m icird man selien, uit het bovenvcr-
|melde, bet bovenstaande &. Obis-staube, -wurzel, (-«) v.
(PI.) broodvracht, jams v. O\'oituavium, [-s, mv. Obituarien)
o. sterltclijst v. Obitum, (-s, mv. Obita) v.jaarlijk-
sche zielmis v., jaargetijde o. Object, [-es, mv. -e) o. voorwerp,
onderwerp o. Objectiviren, (objectmrte, objec-
livirt) bedr. ww. (VVijsb.) als een voor- werp voorstellen, vnonverpclijk maken, objecliveeren. Objectivjrung, [-en) v., z. ob-
jectiviren; il. voorstelling v. alsecn voor- werp. Objectiv(isch), bijv. nw. voor-
werpelijk, lol het voorwerp behooreud, objectief; 1. [-[e)s, mv.-e) o. (Spraakk.) voorwerp, object o. Objectivitijt, v., z. m. voorwer-
pelijkheid v. Objectiv-linse, (-n) v. (van een
vergrootglas), voorwerpglas.objeclieOens v.; -mikronieler m. voorwcrpsmicrome- Icr m. Oblast, [-en) v., Z. Obliegenhtil.
Oblat, (-en, mv. -en) in. (kerk.
Geseh.) aan bet kloosterleven toegewijd „nul o. Oblate, (-n) v. oblie v„ onwel ra
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Obw. 957
|
||||||||||||||||||
|
öhs.
|
||||||||||||||||||
|
Obr.
|
||||||||||||||||||
|
m. steen ni., die de grenzen der ge-
meenlc, stad <ƒ\' aanwijst. Obrist, {-en, mv. -en) m.,Z.Obersl.
Obschpn, voegw., Z. Obgleich.
Obschweben, (schiceble ob, obge-
schwebl) o. »•»., Bi. h. boven het hoofd zweven, hangen, dreigen.in aantocht zijn; (tig.) Z. beiorstehen. Ob8CÖn,bijv.eub.oneerbaoi\',wulpsch,
schaamteloos. Obscönitöt, (-en) v. oneerbaar-
baarheid, wul|schheid, schaamteloosheid v., oneerbaar woord of beeld o. Obscurant, [-en, n.v. -en)m. vij-
and, tegenstander m. van verlichting; (gemeenz.) domper, duislerling m. Obscurantismus.v.veriichtings.
baat ui., lichtschiiwheid v.
Obseliert, («aft ob.opgesehen) hedr.
ww. onr. opzicht hebben, toezicht hou- dcn over. Observant, i-n,mr. -en)ofOb-
servantiner, (-ners, mv. -ner) m. (kerk. Gesch.) Franciscaner m. van den ouden strengen ordesrcgel, observau- tijn m. Observant, ( en) v. waarnemen
o., waarneming, naleving, vervulling v., regel m., slaluiit o.; 2.gewoonte v., ge- bruik o., herkomst v. Observatign, (-en) v. waarne-
ming v.; sarmee v. vcrkenningsleger o. Observatorium, (-.<, mv. Obser-
valorim) o. slerrenloren m., sterren- wacht, stcrrenschouwplaats v., observa- torimn o. Obsicht, (-«t) v., Z. Aufsichl.
Öbsidian,(-(e).«,mv.-e)ni.(Delfst.)
glasachtige lava v., IJslandsche agaat,ob- sidiaan ui.; -porpltyr olisidiaanpnrficr o. Obsidionalmünaen, v. mv.
noodnmnt, belegeringsmnnl v. Obsiogen, (siegte ob, obgesicgl) o.
ww., ra. h.jemn. -, de overwinning bc- halen op, zegevieren op, overwinnen; eincr Sache -, te boven komen. Obsiegend, bijv. nw. zegevierend,
overwinnend; (Ger.) -e< Vrllieil, gunstig vonnis. Obsieger, (,-gers, mv. -ger) m.
overwinnaar m. Obsieglich, bijv. nw., Z. obsie-
gend.
Obsignation, (-en) v. (Rechtspr.)
aanhechting v. van het zegel, verzege- ling v. Obsigniren, (obtignirte, obsig-
nirt) bedr. ww. verzegelen, hel zegel hechten aan. Qbsorge, (-n) v., Z. Fiirsorge.
Obst, (-es) o., z. m. ooft, fruit o.,
vruchten v. mv.; (Kookk.) Aufsatz vnn -, gesloofde vruchten; (Spr.) verbotcnes ist süss, verboden vruchten smaken
zoel. Obst-art, (-e«) v. soort v. van
fruit, vriichtsoort ».; •Meier m. bakker m., die ook vruchten gebruikt, banket- bakker m.; -blir m. gewone beer m.:-bau m. ooflbouw ni„ ooftleelt v.; -baum m. vruchtboom m.; —zuclil v. aankweeking v. van vruchtlinonicii, vrucht boom kwee- |
kerij v.; -btnthe v. bloei, bloeitijd m. der
vruchtboomen; -boden m. vruchtzoldcr |
|||||||||||||||||
|
•2. hosiie v.; (Nat. hist.) blaashoren m.;
tin IItuli of Packei -n, pak of boek ouwels; •nbdcker m. obliebakkcr m.: -neisen o. oblieijzer o.; -nsclirot o. obliekruimels v. mi. Oblatoricn, v. mv. gedrukte aan-
lieveliiigsbneven m. mv.,circulaires v. mv. OblatUS, (onü., mv. Oblaten) m.,
I. Oblnl. Ob\'.oi, (-en) r.schenking,giftv.aan
een klooster, offer o.: 2. belasting v. voor gunstbewijzen; -haus o. klooster o. waar giften en gnven in ontvangst genomen worden.liefdadigheidsgestichlo.; -schrci- ber m. ontvanger m. der liefdcgiflen. Obliegen, {lag ob, obgelegen) o.
WW. onr., m. II. (veroud.) overwinnen, de overhand hebben;2. verplicht zijn lot; die C/lichten die hm -, die ons opgelegd zijn, die wij te vervullen hebben; es lieg! ihm ob, dafür zu torgen, hij is verplicht, het is zijn plicht daarvoor &; 3. eincr Sache -, zich met vlijt wijde» aan, zijn best doen voor. Obliegenheit, (-«) v. verplich-
ling v.. plicht m. Obligat, (-en. mv. -en) m. ver-
plichte m.; 2. bijv. nw. -e Slimme, obli- gaalstem v. Obligatign, [-en) v. verplichting,
taak v.; it. obligatie, schuldbeker.te- nis v. ObligatiQns-glaubiger,—in,
schuldenaar m., schuldcnares v. ten gc-
volge eener schuldbekentenis; schein in. (liank.) obligatie v., schuldbekentenis v.; •schuld v. schuld v., dieuiteene obli- gatie voortspruit; scliuldner,—i»,scliul- denaar ui., schuldcnares v„ die eene schuldbekentenis heeft afgegaven. Oblignto, bijw. (M\'iz.) verplicht,
genoodzaakt. ObligatQrisch, bijv. nw. ver-
plichtcml, verbindend, gehouden tot.
ObligO, (-S, mv. -s) o. opgenomen
verplichting v. Oblongum, (-s, mv. Oblonga) o.
(Wisk.) langwerpige figuur v. Obmacht, (-machle) v., Z. Obcr-
mneltl. Obmann, (-mann(e)s, mv. -leule)
m., Z. Aufseher, Vorsleher; (van een gil- de), hoofd o.; 2. Z. Schiedsnchler; overwinnaar in. Obmannschaft, (-f«) v. scbeids-
rechlers m. mv. Obmaus, (-miuse) v. Siberische
muis v. Oboe, (-/i) ». hobo v.; -röhrcn v.
mv. hobopijpen v. mv. Obrigkeit, (-en) v. overheid, re-
geering, magistraat ?.; vo» •twegen, van wege de overheid, op last van de over- lieid; /\'cm. der - itberlieferii, aan de over- heid uitleveren. Obrigkeitlich, bijv. nw. -c Ce-
• \'ill, van de overheid, van het bestuur
uitgaande, tol de overheid bchoorende; -ej .lm/, magistratuur v.;-c /\'ersow,ovcr- heidspersoon; etic. - verhandeln, alsover- heidspersonen. Qbrigkeitsstein,(-(e)s, mv. -e)
|
||||||||||||||||||
|
m.; -branntuein m. vru
|
13
|
chleiibraiidewijn
|
||||||||||||||||
|
m.; •brechcr m. plukmandjc o.; -breim.
vrnchlcnmocs o.; •chllur v.. Z. •zucht; •darre v. zolder m. om vruchten te dro- gen; -crnle v. inzameling v. der vruch- tcn; -esser, —in, vruchtenetcrm.,vruch- teneetster l.;-c$tig m. vruchtenazijn m.; •/laden in., Z. -kuchen;-fleckcn m.vruch- tenvlek v., vlek of vlak v. van vruchten- sap; -frau v., Z. -hiindlcrin;-[rew\\d,—in minnaar, liefhebber m. en liefhebster v. van vruchten; -gadcn m. vruchlenkasl v.; •gorten m. boomgaard, vruchlenlnin ra.; •girtner m„ 1. -pfianzer; •göllin v. (I\'abcll.) godin v. der vruchten, l\'oinoua v.; -hain m. boschje o. van vruchtboo- men; -hameii ra., Z. •brecher; •handel m. friiilhandel m.; -hnndler —in, -höker —in, fruitkooper in.,fruilkoopsler,fruit- vrouw v.,man, vrouw, die fruit verkoopt; •hater m. veldwachter m.; •jahr o. jaar o., rijk in fruit; -kifer m. (Nat. bist.) kleine kever, frnitkever m.; -knmmer v. fruilkamer v.; -kasten m. fruitkast v.; •keiler m. fruitkelderm.;-W/cr v.vrnch- tcnpers v.; -kenner m. vruchtenkenner m.; -kern m. vrnchtenpit v.; -korb m. fruitmand v.; -körbchen o. fruitmandje •kram -krimer m., Z. -handel,-lia"nd-
ler; -kuchen m. vruchtentaart v.; -kunde v. fruitkiinde, vruchtenkiinde, pomolo- ie v.; -kundiger m., Z.-kenner:-land o. land o. geschikt voor het kweeken van vruchten; it land o. rijk in vruchten; •lettre v.. Z. \'kunde. Oebst(l)er, (-.«, mv. Ocbsl(l)er)
m., Z. Obslgartner; it. Ohsthündler. Obst-lese, (-n) v.,Z.-ern/i\',-mon-
gel m. gebrek o. aan vrnchlen;-mann m., Z. -hdndler; •nmrkt m.fruilmarkt,vruch- tenmarkt m.; -mnnat m. September m„ herfstmaand v.; (Gesch. van Kr.) vruch- tenmaand v., Fruclidor m.; •most m. ap- peldrank m.; -motte v. vruchthoomworm m.; -tnus o., Z. -brei; -pftnnzer m.boom- gaardenier m.,boomkweeker m.; •pflan- zung v. boomgaaul m.; it.Z.-iau; -presse i„ Z. \'keiler; -reich bijv. nw. rijk aan «ruehlen; stift m.vruchtensap o.;-schatc v. schil v.van vruchten; sorte v.,Z.-ur(; •torte v. vruchtentaart v.; •uiichler ai., Z. •Héler; •wald m. bosch, woud o. van vruchtboomen; -uein m. vruchtenwijn, appelwijn m.; -uerk o. allerlei vruchten v. mv.; -u\'iirm m. vruchtenworm m.; •zeit v. vruchtentijd, fruitlijd m.; -zucht v., Z. -bau. •baumzucltt. Obwachon, (wachte ob.obgewachl)
o. ww. waken, hel opzicht houden. Obwalten, (valtele ob.opgewaltel)
o. ww.,m. h. bestaan, zich bevinden.elk onlmoelen. ontstaan; es wallen llindcr- nisse oh, er komen & op;4ei -den Vmsliln- den, in de tegenwoordige omstandighe- den; -de Gefahr, opkomend, dreigend, boven hel hoofd hangend; Ihr Vorlheil wallet dabei ob. uw voordeel is daarin betrokken; il. Z. gebieten, herrschen. Obwalter, (•*, mv. Onwallcr) m.,
Z. Gebieter, |
||||||||||||||||||
|
Oed.
|
||||||||||||||||
|
938 Och.
|
Oct.
|
|||||||||||||||
|
Obwendig, bijv. en b. boven oj>,
aan Jen bovenkant zijnde. ObWQhl, obzwar, voegw., Z.ob-
gleirh. Obyraaus, (-mdusc) v. muis v. uil
Oby. Oecident, (s) m., z. m. Westen,
•.; it. avond m.
Occidonta(lisch), bijv. nw.wes-
telijk, west, van het Westen, weslersch. ÖcCiin, (-(<0«, m\'. -<0 m. oceaan
m.. wereldzee v. Oceaniden, v. m». (Fabell.) hc-
woners mv. van den oceaan, oceaniden v. mv. Oceanisch, bijv. dw.van den oce-
aan. Ocholpeze, (-n) v. witvisch m.,
blei v. Ocher, (-s) m., z. m. (Delfst.)oker
v., asrdgeel, berggeel o, Ocher-ader, (-n)v.(Delfst.)oker-
ader v.; -arlig bijv.nw. okerachlig;-tr&*e |
de achtcerste bockeno. mv. tan het 0. T
octateiichns m. OctftV, (-(e)», mv. -e) o.,Z. Ociar-
forniut. Octav-band,(-oa«d(e)s,mv.-6iin-
de) o. octavoband m.; •btall o. blad 0. in-octavo. Octave, (-n) v. (Kalh.) octoal o.,
achldaagsche kerkfeeslviering v.; (M112.) achlsle loon 111. van een aangenomen grondtoon, octaaf o.; tn die andere- fal- len, in liet andere actaaf vallen; -m6iic/i o. (Kalh.) octavenboek, gebedenboek o. voor de octaven. Octav-flöte, (-n) v. (verkl. -/(iï/-
chen) o. octaallluilje o. -forma! o. (Uoek- h.) octavo, octavoforinaat o.; breites , root clïivo o. Octavons, in. mv. derde uakoine-
lingen in. mv. van een blanke en een zwarte. Octedi, (-s, mv. s) in. (Gesch. van
V.) achtste dag 111. van eene decade. Octiduum, (-s, mv. Ocliduen) o.
uitstel o., lijd, termijn 111. Octgber, (-s, mv. Oclober) m. 0c-
lober 111., wijinuaand v.; -tug 111. Oclo- berdag in.; -wetler o. Ocloherweer 0. Oetodez,(-i\'.<, mv..,.»),-format,
(-(f).«, mv. -e) o. (Hoekh.) achttiende I0rn1a.1l o., octo-decimo o. Octoggn, (-(e)t, mv. -c) o. achl-
hoek 111. Octogonalzahl, (-e«) v. (Hek.
achlliuekig getal o.
Octroi, (-\'\'«) v.octrooi o.,handels-
vrij\'ieid v.; it. gem enlebelasling v. Octroyiren, [oclroyirle, oclroyirt)
bedr. w\\v. oclrooieeren, handelsvrijheid verli\'eneii. Ocular-glas, (-glases, mv. -gbi-
ter) o. oogglas o.; -inspcklion v. eigen onderzoek o., bezichtiging v.; -zeuge 111. ooggetuige m. Oculatign, (-en) v. (Tuinb.) en-
ting v., enten o. Oculi, \\s, rav. -s) ra. derde Zon-
dag 111. iu de Vasten. Oculiren, [ecMrle, oculirl) bedr.
ww. (Tuinb ) enten, inenten. Oculirmesser, (-sers, mv. ser)
o. ent mes 0.; -rcisz ra. ent takje o. Oculist, (-en, mv. -en) 111. oogartt,
oognieester. oogheelkundige m. Oecumenisch, bijv. en b. alge-
meen, oecumenisch. Odali(s)ke, (-n) v. vrouw of sla-
viii v. des sultans,odaliske v.; (geiueenz. bijslaap v. Ode, (-n) v. ode v., lierdicht 0.
Oede, (-r, -s\') bijv. en b. woest,on-
bebouwd, onbewoond, eenzaam, verlaten. II (-/i) v. woestenij, woestijn, eenzaam* beid v.; il. vervelende toestand m.,ledig- hcid, smakeloosheid v. Odem, (-s) in. &. Z. Atkem f.
Qdenstag"\' Odinstag, (•(#)«.
mv. -e) 111. Woensdag 111.
Odendichter, (-ters, mv. -tcr)
ui. odendichter, lierdichter m. Ocdenci, (-en) v. woestenij, woes-
lijn, eenzaamheid v. |
|||||||||||||||
|
voet, ossepoot in.; -galk v. ossegal v.,
(tllaz.) glaskop m., glaskern v.; -gallen- stein ui. ossegalsleen in.; •gaumen in. os*everhemelle o.; -gebrülle o. gebulk, geloei o. van ossen; -geld o. springgeld, dekgeld o. voor stieren; -geschleiht o. run lergeslachl o.; 2. ossensoort v.; -ge- spunn o. span o. ossen; -liacker m. Afri- kaausche leeuwerik m., die de larven der paardeuvliegen uit de buid trekt. Ochsenhaft, bijv. dw. dom, lomp, plomp, stom, als een os.
Ochsen-handel, (-«) m., z. m.
osseuhandel, veehandel m.; -liandler m. osseukooper, handelaar m. in ossen; -/i<ih/ v. ossenbuid v.; (Hand.) - tnit W\'aaren, ceroen in.; -herz o. ossenhart o., harte- schelp v.; —kirsche v. bonte Spaansche kers v.; -hirn o. ossen hersenen v. mv.; -Airf in. ossenhoederin.; -Aor« m.ossen- horen in.; -liuf in. ossenhoef, gespleten hoef ui.; •hunger in. verschrikkelijke hon- ger m.;-7ujdv.huffeljacht,j«chl v.op wilde |
||||||||||||||||
|
v. (I\'l.) okererwt, Italiaansche erwt v.; ossen; -]ngcr 111. butfeljager in.; -joch o.
|
||||||||||||||||
|
•farbe v., -gelb o. gele oker v., okergeel
o.; -farben.-farbig bijv.nw. okerkleurig. Oehlokrut, (-en, mv. -en)m. aau-
hanger, aanvoerder in. van het gepeupel, volksmenner in. Ochroiterde, v., z. m. gedegen
ceriilinnxvde o., cerinsteen m. OchS, (-en, mv. -e«), Ochse,(-«.
mv. -n) in. os, gesneden stier 111.; (lig., Volkst.) er isl ein -, domkop, domoor, botterik in.; (Spr.) da stellen die -cn am Berge, daar /il de knoop, daar zit juist de moeielijkheid; die -en stelten bet ihm am herge, hij weet geen raad, geene uitkomst meer. Qechschen,Oechslein,(verkl.)
o. osje o., jonge os 111.
Ochsen, (ochste. gcochst) o. » w.,
m. *. tochtig, rilsig zijn; il. zwaar wer- ken. Ochsen-auge, [s, mv. -n) o. os-
senoog o.; (lig.) groot oog o.; (I\'l) slin- kende kamille v.; 2. paddebbem v.; (Ilouwk.) rond dakvensteru.; (Nat. bist.) ossenoog o. (eene schelp); (Ko»kk.) Z. Spiegelei; (.Nat. hist.) — of —nfisch 111. ossenoog o. (een visch); (Zeew.) opening v. tusschen de wolken; (Uelfsl.) opaal- kleurig veldspaath, ossenoog o.; -augig bijv. nw. grooloogig, uitpuilende oogeo hebbende; -buuer 111. boer m„ die met ossen ploegt; -beutel m. (I\'l.) nelgras o.; •bezoar m. runderbezoar m.; -blume v. zwartkoren o., koilarwe v.; -bralen 111 ossengebraad, osseuvleesch o.; •brech 111. (PI.) praiignortel m„ slalezelkruid o. -brcmse v.osscnvlieg m.;-bruchm.,-bar ge, -burre o., Z. -brech; -darm m. osse- darin rn.; 2. goiïdslagersvlies, gondvlies o.; 2. zeetrompetschelp v.; -dumm bijv. nw„ Z. oclisenliaft; -enke m. met ossen ploegcude knecht in.; •feil o., Z. -haul; •fieber o.(lig.) dronkaardsbeving v.;-/S.tr/i in., Z. Seekult; -(leisclt o. ossevleesch, rundvleesch o.;-fresserm. (Kabell.) stie- reneter m.;-/rosc/im. bulkende kikvorsch in.; \'fvhrwerk o. ossekar v.; -[urchc v. (Oudh.) vorenschrift o.; -fusz m. osse- |
ssenjuk o.; -jnnge 111. jonge osseuhoeder
in.; -kalb o. bulkalf, vark.ilf o.; -kaldaa- nen mv. ossepens v.; -kehle v., herub~ hangende —. halskwabbe v.; -keule v. (Kookk.) osseschenkel 111.; -klaue v„ Z. •Ituf; -knecht 111., Z. -enke; -knic o. (Iloelsm.) osseknie v.; -kn»chen m. nsse- beeno.;-top/\'in.ossekop in.; (lig.,Scheld- \\\\.)erisl ein —,hij iseendonikop,dnmme- rik; -kruul o., Z. -brech; •krone v. osse- kroon v.; (lig., Scherts.) horens 111. mv. van een horendiager; -leder o.ossenleder o.; (lig., Volkst.) ein — kaben, hardvoeh- lig zijn; -leim 111. ossenlijin v.; -lunge v. osselong v.; -maik m. osse(n)merg o.; •markt ra. ossenmarkt v.; -mds:ig bijv. nvv., Z. ochsenhaft; -maul o. ossesiiuit, ossemuil ui.; (I\'l.) Z. Lüieenmaul; —salal 111. ossenmuilsalade v.; -misl m. ossen- drek 111.; -monujin..\\oveinbcrra.,slaclil- maaud v.;-pcsel m„Z.sienier; -pfeid n. niuilos m.;-post v. ossenposl 111.; (lig.) Z. Schneckcposl; -rippe v. osserib v.; 2. (I\'l ) \'/.. Ilascnnhr; schddel 111. ossekop 111.; (Wap.) herlescliedel m.; schieszen o. schieten o. 0111 een os; schrift v. schrij- ven o. van de linkerhand naar de rechter en omgekeerd; sehne v. ossezenuw v.; gedrehte — »n/ einem eisernen Haken, vleeschhaak m.; -ipatlei.,Z. -A11/; stalt, •stamt m. ossenstal 111.; stein m.,Z.-4e- :oar;-stirn in. (van paarden),ossekopin.; •Ireitier in. ossendrijver m.; \'2. Z. -/iir/, •wainme v. kossem m., halskwabbe v »au een os; -weizen in., Z. -augc (I\'l.) • ziemer in. buliepees v., pezerik ra.; 2. Z. •sehne; -zunge v. osscloug v.;Z. i\'(em- htrse, Steinsame. Ochsig, ochsicht, (-er,-s/) bijv.
uw. Iniiip, oiih nidig, dom, ooersch. Octaedron, (-(«)s, mv. -e) o. (Meelk.) aihlvlak o.
Ocuindria, o. mv. planten v. mv.
met acht meeldiaden. Octant, (-e«, mv. -en) m. (Slrr-
renk.) werktuig o. dat een cirkelsector van 45° hevat, octant v. Octateuch, (-(«)s)o.,z.m.(H s.)
|
|||||||||||||||
|
Off. 939
|
|||||||||||||
|
Ofe.
|
|||||||||||||
|
Off.
|
|||||||||||||
|
Odeon, (-s, niï. Odeen) o. (Oudn.)
muziekhuis, cuncerlhuis o., concertzaal v., zang- en lecrzaal v. Oder, voegw. of, anders, tenzij;
enlueder alles - nichls, alles of niets; er mag wollen - nicht, of hij wil niet; lliun Sie es, • ich teerde, of ik zal, anders zal ik ft. Oder, (-«) v. wilde pereboom m.
Oder-bime, (-«)v- wilde peer v.;
(Kookk.)gedrongilepeer;-/enj<;v.schurft- liruid o.; -menniy m. leverkruid o. Qdometer, (-s, mv. Odorneler) m.
wegmeter, pMleller in. Odontagra, (-s) o., z. m. tand-
pijn v.
Ogdrechtjahr, (-(e)s, mv. -e) o.
jaar o. van vrijdom fan belasting voor pas ontgonnen of bebouwden grond. Qedung, r. verandering v. in eene
woestijn, iu eeue eenzaamheid; 2. Z. Oede. Qedypus, (onb.) ui. vlugge, be-
dreieu oplosser ni. van raadsels. Ofen, (-J, mv. Oefen) in. oven m.,
kachel v., fornuis o.; (iu eeue kamer), k.ichel v., haard m.; (bak.) oven m.: Wündung des s, Z. -loch; dus Brod dï" in den • schieben, brood in den oven schie- teo; ein - ooll brod, oven ui., baksel o.; (Giet.) oven; den - anlussen, een gietsel beginnen; (Hg.) den - hitten, immer hin- ter dem - silzen, altijd bij den haard, Ie huis zitten; (Mat. hist.) glühender -, lielmvormige schelp v.; 2. gloeiende oven mi.; (Spr.) hinlcrm - isl gul kriegen, de beste stuurlui slaat aan wal. Oofchon, Oofeloin, (verkl.) o.
kacheltje , fomuisje , ovenlje o., Z.) Ofen. Ofen-anker,(-«n*erj\',mv. -unker)
in. oveuanker o.; •anrichter m.(Steenb.. hij, die den oven gereedmaakt; -auge o ovengat o.; -bank v.kacbelbauk, bank »., aohter de kachel; -hl-i.tr v. iu den oveu gemetselde waterketel m.;-blech o.oven- deur v.; -brand m. in eens gebakken aardewerk u.;-bruch in. scheur v. in den oven; (Giet.) metaalschuim o., ertsaarde v., slakken v. mv.; 2. Z. Ilüllennichl; 3. Z. -galmei; —könig m. uil erlsasch fce- srnollen koper o.; —stein m. ovensteen in.; -bruder, -hüler m., Z. silzer; -eisen o., Z. -anker; -fonn m. ovenvorm m.; 2. vorm m. van eene kachel, van een for- nnis; -fusz in. kachelvoet.kachelpoot m.; •futter o. (Giet.) binnenmuur m. van een oven; -gabel v. rakelslok, koolkrab- ber rn., pook v.; -galmei v. ovengalmei v.; -geld o.,Z. llackgeld; -yestübe o. pleis- ler v. van klei en gestampte kolen ter bedekking der smeltkroezen; -gewblbe o. ovengewelf o.; il. ovenvormig gewelf o.; •gieszer m. kachelgieler Bi.; -gieszerei v. kachelgieterij v.; • heizer m. stoker in.; •hoeker, -ltüter • ~in, Z. silzer; -kachel v. gebakken tegel in.; 2. blaaspijp ».; •kessel iu.; Z. -blase; -kohle v. kachel- kool v., steenkolen v. mv.; -kranz ut., •krone v. oveulijst v.; -krilcke v. vuur- haak in , pook v.; -tehm, -leim m. klei v. om den oven te smeren;-(oc/i o.oven- |
|||||||||||||
|
o/fenbaren; die - Johanms, de Openbaring
v. van Joannes. Ollenbarungs-glaubo, (-ns)
111., z. in. geloof o. aan de openbaring; gtiiubiger in. hij die aan de openbaring gelooft. Olï\'enbass, (-es, mv. -e) m. 16-
voelig orgelregister o., bazuin v. Oflen-flöte, (-n) vier- en acht-
voetig orgelregister, octaaf o.; -haus 0. (Leenw.) kasteel o. van een landgoed, waar de landheer steeds zijn intrek kan nemen. Offenheit, ». (lig.) Z. Offenherzig-
ketl. Offenherzig, [-er, -.w) bijv. en b.
openhartig, oprecht, een voudig,ongekun- teld; -keil v. openhartigheid, oprecbt- heid, eenvoudigheid, ongeveinsdheid v. QfiFen-kundig, bijv. nw. publiek
bekend, algemeen bekend; -keit v. alge- meene bekendheid v. Ofifensiv, bijv. en b. aanvallend,
beleedigend, offensief. Offensiv-allianz, (-en) v. aan-
vallend verbond, offensief verbond o.; krieg m. aanvallende oorlog m. Offensive, v., z. m. aanval m., toe- stand m. of verhouding v. van aanvaller; iie - ergreifen, aanvallen, aanvallender- wijs te werk gaan. Offenstück, (-(e)s, mv. -e) o.
(Tuinb.) open bed o., in vakken afge- deeld bloembed o. Oeffentlich, bijv. en b. openlijk,
publiek, openbaar, iu het openbaar; auf
•er Slrasze, op de openbare straat; - er-
scheinen, in het publiek,in het openbaar;
keit v. openbaarheid, publiciteit v.
Offerte, (-n) v. aanbieding v., aan-
bod o., offerte v.; -nbrief m. offerte v., circulaire v. Offertgrium, (-i.mv. Olfertorien)
o. offergeld, offerregisler o.; (Kath.) of- ferzang m., offergebed, misoffer, offerto- rium o„ offerande v. Office, (-n) v., Z. 0/fiz.
Oflaciftl, (-(e)s, mv. -e) o. geesle- lijke plaatsvervanger, rechter m. Offlcialftt, (-(e)s, mv. -e) o.ambt,
rechtsgebied o., woning v. van een gees- lelijk plaatsvervanger; it. van een reeb- Ier. Official-bericht, (-(e)s, mv.-«)
m., Z. ofjiciell; •gericht o. annbl 0. en waardigheid v. van plaatsvervangend rechter of geestelijke. Officiant, (-en. mv. -en)m. dienst-
doende beambte, ambtenaar 111.; (Kath.) dienstdoende priester, officiant 111. Offlciat, (-(e)s, mv. -e), -haus,
(•hauses, mv. -hauser) o. woning v. van een plaatsvervangend rechter. Ofliciell, bijv. en b.van ambtswege,
,iinbts- of plichtmatig, van regecr)ngs- wege, officieel; -er bericht, officieel be- richt, bericht o. van wcge de regeering. Officier, Offlzier, (-(e)s, mv. -e) 111. officier, luitenant m.; -deck o. kam- panje v. Ófficin (-en) v. werkplaats, druk-
kerij v.; (Apolb.) apotheek v. |
|||||||||||||
|
gat o., mond m. van den men; -massei.
(Parf.) Spaansch deeg o.; -meister m. (Giet.) ovenmeester in.; -plalle v. oven- plaat, kacheiplaat v.; •rnhr o., -röhre v. kachelpijp v.; it. blaaspijp v.; -röhrenblerh o.geslagen ijzer o.voor kachel pijpen;-ros/ in. kachelrocsler, ovenrooster, fornuis- rooster in.;-niiz m.kachelroet o.;(Kunsll.) schoorsteenroet o. om bruin Ie kleuren; schaufel v. vuurschop,ko!enschop,oven- schop v.; schirm iu.kachelsclierm,vuur- scherm, haardscherm o.; schraube v. fiirnnisscbroef, ovenschroef »., kachel- sleutel m.; schutirze v.onzuiver looderts o.; selzer m. pottenbakker m.; silzer ra. hij, die altoos achter de kachel zit. huishaan in.; slange »., Z. -gabel;slaub m. kachelstof, ovenslof o.;— blecli o. ko- peren plaat v. uit ovenstof verkregen; •sleine in. mv. gebakken steen o.; -lafel i.,ï.-plalle; •thüre v.ovendeur, kachel- deur v.; -lop( m., Z. -blase; -uand v. fornuiswand, ovenwand m.; •witeh m. ovenwi>ch, ovendweil \\.;-zins m.schoor- slecngeld o., belasting v. op slookplaat- en. Oflfen, bijv. en b. open, geopend,
openstaand, toegankelijk, niet afgeslo- ten; bei —en Thüre», met open deuren; slehen, open slaan; mil -en Armen, met open armen; 2. open, bloot, niet bedekt; •e brusl,orteit, naakt;(van schepen),open, zonder verdek; (van een veld), niet om- lieind,open, vrij; -en Leib haben, gemak- kelijk ontlasten; (lig.) auf-er Slrasze, op Ie openbare straat, publiek; 3. (van den grond), open,niet bevroren; (van zetels), open, ledig, vrij, vacant, niet bezet;eiiir 6\'/e//e in einer Schrift - lassen,open, on- beschreven, wit;.i.onbeperkt.nnbegrensd; (Hand.) -c Itechnung, -e Zeil, open lijd, vrije tijd; (Jachtw.) open jacht v.,iacht- tijd 111.; (Zeew.) -er See, ruime sop o.; •er Wind, gunstig; 5. openlijk, publiek, openbaar; -e Tafel hallen.opea tafel hou den; einen -cn Laden hallen,publiek ver koopen; 6. licht begrijpend, bevattelijk, geschikt om aan te nemen; it. openhar- tig, oprecht, zonder omwegen; (dg.) -es Gericht, openhartig, oprecht; 7. (Hand.) •er Wethstl, wissel in blanco. Offenbar, bijv. nw. openbaar,
blijkbaar, duidelijk, kennelijk, algemeen bekend, publiek; -e Lilge, tastbaar, blijk— haar; - schuldig sein, blijkbaar; mil -er Geualt, met blijkbaar geweld; ein -er Feind, verklaard; - machen, openbaar maken, publiek maken, bekend maken aan den dag leggen; 2. uitgestrekl,nnbe- perkt, oneindig, ruim; -er See, volle zee ruime sop. Offenbareil,(o/7Wi4ar/e, offenburl)
bedr. ww. openbaren, openleggen .bekend maken, verraden, rnededceleu; ein Ge lieimniss -, verraden, ontdekken; 2. wed. ww. sich -, zich openbaren, zich toonen; eincm sich -, zijn hart voor iem. uitstor ten. zich hekend maken. Ofienbyxlich, bijw. te openba^
ren. bekend te maken. OfTenbarung, (\'en) v. openba.
ring, ontdekking, mededeeling *., Z |
|||||||||||||
|
940 Ohm. Ohr. Ohr.
|
|||||||||
|
Officinal, offlcinell, l>ijv. nw.
(Apolh.) in de apotheek vcrcisrhl en
toebereid voorhanden, geneeskrachtig. Officinal-formeln, v. mv. reeep-
ten o. mv.; •tiflansenv.rnv. geneeskracb- tipe planten v. mv.
Officiös, bijv. nw. dienslvaardip,
gedienstig, dienstwillig, v.elleiend, olIi- cieos. Officium, (•», mv.(Y/ic;V»)i).pliclil,
last m.: ex Oflirio, anilshalve. Offiz, i-«) v. linnenkast, zilvcrka-
mer v.; it. dienslhodenkanier, eetkamer v. der dienstboden. Qgffnen, (fiffnete, geö/]\'iiet) bedr.
ww. openen, eene opening maken, out- slniten, openslui!en;rifr* Flasclie -,npcn- Irekken, ontkurken; Austern -, npenina- kcu; eine l.eiche -, npereeren; (tien.) f/e» ieib -, ontlasten; (Krijpsw.) Scliiesz- schorten -, openen; (lip.) die Arme -. openen; jemn. sein llerz -, openen,hh>ol- leppen; "2 wed. ww. sich -, zich openen. opengaan; (van hloemen),opengaan; sich einen Durchyang -, zich een doorlochl banen. Oeffnend, bijv. nw. (van genee>-
lllidilelen), ontlastend, laxeercnd. Ogffner, (-", mv. Oejfner) m. prove
zijdewcverskam m.; 2. -, -in, openmaker m.. opcnm.iakster v. Oeffnung, (-cn) »., Z. «//«*«; it.
opening v., pat o.; (van een lijk), ope-
ninp, operatie v.; 2. open plaats v„ pal o., mond BI.; (in een muur), pal o., bres v.; (Itnnwk.) open pal o.in een npgelrok- ken inniir, vensterliclil o.; (Hen.) ont- lastinp, loozing v.; keine - halten, peene ontlast ing hebben. OeflTnungs-leh(e)n, (-leh(e)ns, mv. -lelien) o. leen o., waarvan de leen-
man verplicht is den leenheer in helslot Ie ontvangen; •millel o. (Hen.) openend middel, ontsluitend middel o.; -rechl o. verplichting v. om den leenheer in hel slol te ontvangen. Oft, bijw. dikwijls, vaak, dikmaal*,
herhaaldelijk, menigmaal; j\'em.-pe.tucAen, vaak, dikwijls bezoeken; wie •?, hoeveel malen?, hoe dikwijls?; sn - als er komml. zon dikwijls, telkens als. Qeftei", bijv. nw. herhaaldelijk, Z.
haufig; il. wiederholl; 2. bijw. - of -j, zeer dikwijls,verscheidene malen; il. va- ker. Oftmalig, bijw.. Z. -hdufy.
Oft mals, bijw.,Z. o/t.
Oger, (-«, mv. -s) m. (Fabell.) wil-
deinan, bullebak, menscheneter, wcer- woir ni. Ogeriich, bijv. nw. een vreese-
lijken blik slaande of hebbende, boos kij- ketiil. Oh! tnssCh.,Z. 0.
Oheim, (-(e)s, mv. -e) tn. oom in.
Öheimlich, mjv. en b. in de be-
irckkinp van oom staande, van een oom, als oom. Oheimschaft, v„ z. m. oomschap
o., bclrckkinp v. van oom en neef, bloed-
verwanlschap v. Ohm, (-e), Ohme,(-«)v.(Hand.)
|
harle -en haben, hardhnorig zijn; it. niet
willen hooien, zich doof houden; (Muz.) nicht gul in das - [allen, niet aanpenaam zijn voor hel gehoor; elu . zu gulen -cn nehmen, lellen op, luisteren naar; jemn. zu -en, tor -en kommen, iem. \'er oore komen; ucnn das ihm zu -en knmmt, als hem dat Ier oore komt, als hij dal hoort; jemn. eln: su-eii bringen, berichten,mei- den; juni - sein, geheel oor zijn, aan- dachtip luisteren;;emn.sein - leihen,sein - :n jemn. neigen, iem. hel oor leencn;
ich habe die -en so voll davon, dass, ik heb er zoo veel van gehoord; siili auf dos - legen, paan slapen; sich elic. hinler die
-en schreiben, iets aanteekeneu, outhou- den; es hinler den -en huben, hel achter de mouw hebben; il.einem tuil elte.in den •en liegen, i< I. mol iels aan hel hoofd malen; 2. (Nat. bist.) oor o.; il. vcnus- oor o. (eene schelp); das - der Diana, ezelsoor o.; (I\'l.) Oelirrlien, oor, oortje, hijldaailje o.; (I.andh.) (van een ploep;, oor, sliijkhoril o.; (van een kanon), lap ui., nor o.; (van een blad in een hoek), ezelsoor o., vouw v.; (van eene muls;, oorlnp m.; (Sp.) cin - an eine Karh: teeken o. ilat men zijn inzet verdubbeld heeft: II. Z. Oelir. Oehr, (-(e)«, mv. -e) o. (van eene
naald), nop o.; (van een baak Si), haml- >atsel n.; (van eene kom), oortje o.; (van eene klok), ring in. Ohr-aCe, (•». mv. -») m. prool-
onnpe aap, siuiia midas m.; •band»., \'L. Orlliund; •balsche v., Z. •feige; -beinetten o. (Ontlk.) Iromnielbeeulje, oorbeenlje o.; 2. Z. -knochen; -beschreibung v. onr- liescbrijvinp v.; •bevle v.,Z. -geschuv.ls!; •blolt o., Z.-bock;-blulader v. oorliloed* ader v.; \'bock m. (Ontlk.) oorbok in.; 2. Z. -cngeschuiir; •bnhrer in., Z. •ivxnn; •bolzen m., Z. Bockshorn (Zeew.); -buch o., Z. Ortbuch; •buckel v.. \'t., .gehiinge. Oehrehen, oehrlein, (verkl.)
o. oortje, hengseloorlje, oopje, ringetje o. Ohrdrüse, (-n) v. oorklier v.
Öhrdrüsen-blutader, (-n) v.
norklterbloedader v.; •cnizihidung v. oor-
klierontslekinp v.; -gang ra. oorklier- buis v. Ohr-eeke, (-«) v. (Ontlk.) kraak*
beenpl.iatje o. aan het uitwendige oor; •eisen o., Z. •botsen. Oehren, (óhrle, geöhrt) bedr. ww.
(Speld.) van een nop voorzien; cinen Topl -, van een hengsel voorzien; geöhrl, (van potten), met ooren. Ohren-arzt, {-ar:les, mv. -Arzle
in. oogheelkundige, onrarls m.; -band o. (Ontlk.) ooilipainenl o.; •bfusehlcin o. oordoekje o.; •beichlt v. oorbiecht v.: •bitser,—in, (i.k.bcl.) aanbrenger, ver- klikker, oorblazer, lasteraar m., aan breng - ster, vcrkliksier, lasteraarster v.; (Too- neelk.) Iluisleraar, voorzegger, soullleui\' m.; -bliiserei v. aanbrengen, verklik* ken, lasteren o. Ohr(en)bock, (-eoc*(e)», mv.
•böcke) m. oorbok, Iragus m.
Ohren-brausen, (-.s) o., z. m.
gesnis o, iu de noren, tuilen o. der ooren; |
||||||||
|
aam, okshoofd, \\at, mud o.; -btalt o.
klisv., kliskrniil o. Oghmchen, (verkl.) o. krekellje
o., Iiiiiskrekel m, Ohmen, (olinle, geoltml) bcdr.ww.
eiu Fuss -, peil\' n, roeien. Ohmer, (-s) m.. z. m. spelt v.
Óhm-fass, {•fasset, mv. -fi$$er)
o., Z. Olim; •geld o. peilgeld, rocigebl o. Ohmig, bijv. nw. van een aam, een
okshoofd. Ohmkraut, (-tro«/(e)*,mv.-tr4ii-
lerj o. veldleeuwenvoet m.; 2. kruisw»r- tel m., krniskrnid o.; 3. leeuwenvoet m. Ohnablassig, bijv. nw., Z. unab-
listig. Ohnblatt, (-blalt(e)s, mv. -blal-
ler) o. (II.) monotropa v.; 2. toovcr- kroiil, moederkriiid o. Ohlie, voorz. (met den 4cn nv.)
zonder, buiten, - Vmstande,zonder com- plimenlen; - sein Wissen, buiten zijn welen; - Unlerschird, /on der onderscheid; es sintl sebn Personen - die Kinder, be- lialve, zon.Ier, builen de. kinderen: 2. bijw. - das\', zonder dat; - es verlangt zu Imben, zonder bel pewild Ie hehl,en;(pe- ineenz.) es isl niclil -, er is wel iels van aan. Ohnediess,ohnehin,bijw.even-
eens, in elk peial.
Ohnehose, (-n, mv. -») m. (Gesch.
van V.) overdreven volkspezindc, sans- culolle m.; •npartei v. partij v. dersans- culotten; •nlagem. mv.aanvnllingsdagen m. mv. van het repoblikeinsche jaar. Ohnen, (olinle.geohnl) o. ww. ont-
beren, zich behelpen zonder; 2. bcdr.ww. he rooien. Ohnentgeldlich, Qhnerach-
tet, bijv. nw., Z. unenlgelllicli <J\\
Ohnesorge, (-n, mv. -n) m. zor-
pcb\'ozn m. Ohnliingst, bijv. nw., Z.unldngst.
Ohnmacht, v.,z.in.oninaehl,iiinch-
leloosheid, zwakheid v.; (tien.) flauwte, bezwijming v.; einc - Inhammen, in eine • f allen, in onmacht vallen, ecne flauwte krijgen, huilen kennis geraken. Ohnmachtig, bijv. nw. onmacb-
lig, machteloos, krachteloos; 2. bezwijmd. Ilauw; er isl - geworden, hij is in flauwte! gevallen; - sein, da liegen, buiten kennis zijn. Z. Ohnmacht; •keilv., Z.Ohnmacht.l Ohnnervig, bijv. nw., (PI.) zon-
der ribben of nerven. Ohnschattig, bijv. uw. (Aardr.)
schaduwloos. Ohn-schwanz, (-«, mv. Ohn-
schwdnze) m. casuaris m.; -vogel m. pe- likaan m., kroppans v. OllQ, lussch. ho, ho!, he!, ho!;-!
nicht so arg!, he, zoo hard niet; 2. -! daraus marbe ich fair ttichli, och! daar geef ik niets om. Ohr, (-(e)s, mv. •cn)o.ooro.:fj\'nrm
Huilde die -en stu\'zen, een hond kort- ooren;;emn. in\'s - reden, iem. in bel oor lluiitereii; er hort nicht tcohl auf diesem •e, hij is een weinig doof aan dil oor; jemn. die -en volt schuatzen, iem. de ooren van h«t hoofd praten; (Hg.) dicke, |
|||||||||
|
Oei.
|
Oli. 941
|
||||||||||||
|
Ülir.
|
|||||||||||||
|
o.; 2. geoorde bastaard mossel o.; 5. Z.
schnceke; \'Hagel m. louwslngershaak m.; •nerv m. oorzenuw v.; -perle v. oorparel \\.;-ring m.oorring m.; -sr/ii/7\'o.scliuils- gewijs verband o., weleer bij lalingen aan het hoofd gebruikelijk; schlagader v. slagader v. van hel oor; -sckneckev.ice- oor o. (een schelpdier); \'spann m. (Zee- w.) oorspant o., waaier in. achter hel voorkasleel van een schip; •speicheldriise v. oorklier v.; —nenlzondang v.<>orklier- oiitsleking ?.; sprilze v. oorspuitje o.; •slütze »., Z. Bugttück (Zeew.) -lönen o., Z. -enbrausen; -trichler m. oortrecl>- ler m.; \'trommel v. oorlrommel v., troin- nicl v. van het oor; •wachs ui., Z. Ohren- schmulz; -werka. bolwerksooro,, bolwerk o. mei ooren; -widrig bijv. nw. stuitend, onaangenaam voorliet gehoor; -inir»i in. oorworm in.; 2. duizendpoot in.; 5. Z. SUbermolle; (Jaciil\\v.)oorvoriuige worm in. (eene ziekte); -zeke v. kleine teen, pink in.; -zergliederung v. ontleding v. van hel oor; -zipjel in., Z. \'Idppchen. Oehse, (-n) v., Z. Oeltr.
Obst, (-(e)s, mv. -e) ui. (Volkst.)
oogsi m.. Augustus in. Oker, (-v) m., z. in., Z. Ochcr.
Ookern, (ökerle, getier!) o. vvw.
huiselijk zijn, vlijtig zijn, ingetogen zijn. OoKonoitl, (-en, mv. -en) in.huis-
houder, h ui •.beheerder, liuisbezorger in.; 2. landbouwkundige in.; 3. landbouwer- eigenaar m. Oekouonüc, v„ z. in. spaarzaam-
beid, huishoiidelijklieid v.;2. landbouw* kuiide v.; \'Vermaller ui. bestuurder in. eener pachlhoeve, rentmeester in. Oekonomisch, bijv. en b. spaar-
zaam, bezuinigend, huishoudelijk.
Oktaeder,(-(to\'s,iuv.-i/ec),Okta-
edron, (-(e)»,inv.-e) o.(Meelk.) acht\' vlak, oclaeder o. Oktaedrisch, bijv. nw. achtvlak-
\'big. OktQber, (-s, mw. Oklober) m.,Z
Oclnbcr. Oei, (-(e)s, mv. -e) o. olie v.; alke
riseke -e,vluchlige,ctherischc ohën;»ii( • schmieren, oliën; \'pressen of scA/aoen,olii slaan; - i»o« Oliven, olijfulic v.;- brennen, olie branden; (Kath.) das gewrikte of heilige -.gewijde olie; - int Feuer gieszen olie ui het vuur gooien, het vuurlje aan- steken. Olampiharz, {-cs) m., z.m.olam-
pigom v. 01antbauni,(-\'\'<""\'He)s,mv.-oan-
me) in. trosbesseboom m. Olatwein, Oletwein, {-{e)s,
mv. -e) m. kruidenwijn in.
Oei bad, (•(*)*• mv. Oelbader) o.
|(Scheik.) ohebad o.\\-lmlkhen o.(Urukk. (Jrav.) robbert in., villen ballelje o. der plaatdrukkers; •baam m. olijfboom in.; il.Z. Lebembaum; —karz o. elemigom v., —holz o. olijfbout o.; -liaumen bijv. nw. van olijfbooiiienbout; -beerbuum m., Z. •baam; \'2. Iroskerseboom ra.; -bcere v. olijf v.; -bcerfarben,-buerfarbig bijv. nw. olijfkleurig, olijfgroen; -beertang in. zee- mer, zeelang ». |
Olbond, Olbent, (-(e)s, mv. -e)
o. kameel in.; it. hert o. Oel-berg, (-(e)J, mv. -e) m. met
olijfboomcn beplante berg m.; (H. S.) olijfberg in.; -biUt o. schilderij v., por- trel o. in olieverf; -bildend bijv. nw. olievorniend; -blase v. (Schild.) olicke- tel m., olieblaas ».; -bluit o. olijfblad, vredeblad o.; -blau o. oücblauw o.; -êo- densalz m., Z. -he/\'e; -brod o. (I)rukk.) oliebrood o.; -biichse (Schild.) oliedoos v.; -druscn m., Z. -hefen; 2. -traber; •dartlig bijv. nw. (van de lamp), ledig, zonder olie. gebrek aan olie hebbend. Oleander, (-s, mv. Oleander) m.
(PI.) oleander, laurierroos v.; uilder -, waleiweederik, weegbree v.; -vogel, •schwirmer ra. oleandervogel, vlinder m. Ole&Ster, (-s, mv. Oleasler) in.
wilde olijfboom m. Ooien, (ö/(e, oen//) bcdr. ww. mei
olie bestrijken, met olie drenken, oliën, zalven; Sa/a\' -, olie gieten op; (Kamm.) Z. Hen. Ooloili\'.en, (ölenzte, geölenzl)a.\\i\\v.
naar olie rieken, smaken. Ojler, (-«. mv. Oeler) m., Z. Oe/-
kindler; (Kamm.) Z. Her. Oelerer, (•$, mv. Oelerer) m.zeep-
zieder in. Oel-erzeugend, bijv. nw, (Pi.)
oliehoudend; (Scheik.) ol:egevend;-/\'urie
v. olieverf v.; mil malen, in olieverf schilderen; \'farben, -(arbig bijv. nw. olijfkleurig, olijfgroen; -fu.is, \'litteken o. olievat o.; it. val o. olie;-/e// o, olie- slof v. Oeffillt, (-(e)s, mv. -c) o„ Z. 01-
bend. Oel-fimiss, (-es, mv, -e) m. olie-
vernis o.; \'/Uschchen o. olielleschje o.; \'flasche v. olieflesch v.; \'flecken in. olie- vlek, olievlak v.; \'(rockt v. oliegevende of oliebevattende vrucht v.; 2. olijf v.; •fontei, \'fontei v. olielamp v.; (Scherts,) oud wijf o.; -«ana in., Z. -mükle; -gar bijv. nw. —es Leder, in olie gekookt; •gartea m.inet olijfboomen beplante tuin ui.; (11. S.) hof in. der olijven; •gdrlner m. aaukweeker ui. van olijfboomen; -ge- fass o., Z. \'jlasche, •fla\'schchen; -gelb o. groenachtig\'geel o.;-gemalde o.,Z. -bild; •getchirr o., Z. -ftasche; -ijeschmack m. oliesmaak, olieachtige smaak ui.; -glas o. olieglas o., Z. -(latche; -yoldgrund ui. (Verg.) oliegoudgrond m.; -götze m. (lig.) lantarenpaal ui.; (gemeenz.) ge- voelloos, dom inensch in.; -grund m. (Schild.) grond m., laag v. van olieverf; •gulle v. oliebelasting v.; -handel ra. oliehandel m.; -htïndler in. oliehande- laar, oliekoopman, oliekooper iu.; —in v. oliekoopslei\', olieverkoopsler v.; -/iau/ v. met vernis bestreken geelachtig per- kament o.;-hefen i. mv. oliedroeseui m., bezinksel o. van olie; -horn o. ossenoog o. (eene schelp); 2. olievaalje,oliekruik- je o. om te zalven. Oolieht, bijv. uw. olieachtig, vettig
als olie. Olifant, {-cn, mv. -cn) m„ Z. Ele-
phanl; II. o. olifanlspapier o. |
||||||||||||
|
•iliener m., Z. Schmcichlcr, Fuchsschioiin-
zer; •drahl m. oorhanger in., Uellelje o.; •irite v. oorklier v.; -enlzilndang v. oor- ontsteking v.; -fluss m.(Gen.) ovcrvloei- nig v., loepen o. der ooren; 2. zinking v. in het oor; -gang, •gehe»k, -gehinge, .getekmuUt <ƒ•. Z. Ohr-gang $•; \'geiten, •klingen o. tuiten o. der ooren; -gritbler, •kohier m., Z. Ohrwurm; -/>o«: in. (Nat. lust.) gekuifde uil m.; -kilzel in. kitle- len o. dtr ooren; 2. zucht v. naar nieuws, nieuwsgierigheid v.;-klcmme w\'i.-zwang; •klingen o., Z. -brausen; -kneiper na., Z. • Mhler; -knorpel m., Z. Ohrknorpel; •kreis in. slakkenhuis o., luiilenste zoom in. van het oor; \'Idolen o., Z. •bramen; •luifel, -los, Z. Ohrlsffel f; -melker m. Iiij die steeds aan het hoofd maalt;-mor- i/ii/ in. (PI.) morille v.; -mückel in., Z. Ohrwurm; -pjlanze v. uorplant v.; -rii«- mer in., Z. Ohrlöjfel; -pflug ra. zware, door vele paarden getrokken ploeg ni.; •puilader v., Z. Ohrpulsader; -iausca o., Z. -brausen; schmalz ra. ooren vet o.; (Heelk.) oorsmeer, oorwas o.; —irüsen v. mv. oorsincervormende klieren v.rav.; •ichmaus m. (lig.) genoio. voor het oor, heerlijke muziek v.; • schmerz ra. oorpijn v.; -ichmuck ni.ooisiciaado.,oorring,onr- hanger in., belletje, knopje o.;-tchwamm in. judasoor o.; slangc v., Z. •drahl; •iliicko., •laucber m. knifduiker m, met ooren; -lriiger in., Z. -bl<iser; -wArmcr in. oorenwarmer, oordoek, oorlap in.; •weh o., Z. schmerz; \'wieselchen o., Z. Ohrwurm; -zarl bijv. uw. een lijn gehoor hebbend; -;eu#em.oorgetuigem.; -zwany m„ Z. •tckmerl. Ohr-eule, (•») v. (Nat. bist.) ge-
kairdc uil, hertog m.; -/e\'nje v. oorvijg v., oorveeg, klap in.; -fmger m. pink m.; •fliigel m. oorlap, oorvleugel in.; •fitmig hyv. nw. oorvormig; -gang m. gcboor- gnng ra.; -/luss ra., Z. Olirenfluis; -gegend v. (Oullk.) oorstreek ».; -gehdnge, -ge- hcitk o. oorhanger m., knopje, belletje o.; •gesekwolst v., -gcsclueür o. gezwel o. aan bet oor, oorzweer v.; -gewölbe o. kruisboog m,;-griffel ta.,Z.-li[fel;-hahn m. korhaau ra.; -h;ihle v. oorholte, oor- kamer v., gehoorgang ui.; -/iori» o. voel- horen m. (van insecten). Obl\'ig, bijv. nw. van ooren voorzien,
ooien hebbend, geoord. Qhr-kafer, {.lafert, niv. -kdfer)
ui., Z. •warm; •kommer v., Z. -hühle; •kauz m., Z. -cn/e; -kissen o. oorkussen o.; -knocken at. oorbeeu o.; -knorpel ui. kraakbeen o. van hel oor; -kreii ra., Z. \'leisle; -lamm in. (Zeew.) knap, ervaren matroos m.; •lAppchen o. oorlapje o., lel- lelje o.; •leisle »., Z. Ohrenkreis; -loclt o. ingang m. van het oor; 2. gat, gaatje o. in het oor; \'locker slechen, gaatjes iu de ooren prikken; (Uouwk.) langwerpig rond venster o.; -I6ffel in. oorlepellje o.; —kraal, \'lillfeleinkraul o. (PI.) klein* bloeraige belten v.; -/ov bijv. nw. (w. i. gebr.) zonder ooren, oorloos; (lig.) doof; •maal o. (van een schaap), teeken o. aan hel oor, dat hel verkocht is; -musckel v. (Onllk.) oorschelp v., uitwendig oor |
|||||||||||||
|
942 011. Omi. Ope
|
||||||||||||
|
hutspol v.; (Mnz.) potpourri, <|uodli-
bet o. Oöllese, (-n) v. inzameling v. van
het oliezaad, olijfoogst m. Olm, (-(e)s) m.. z. m., Z. Molck; 2.
molm m„ verrotting v. Oel-macher, (•«*«•*, mv. -cher)
m„ Z. -schtiger; -magen m. maankop-
zaad o., waaruit olie geperst wordt;-mu- ler in. schilder m. in olieverf; -malerci v. schilderen o. in olieverf; -mann m„ Z. schlager. 2. -hdndler; ~masz o. oliemaal v.; -mühle v. oliemolen m., olieslagerij v.; -müller m., Z. schlager; -nipfchen oliebakje o.; -nuss v. (I\'l.) olienoot v.; 2. Z. Hehennuss; —baum m., Z. Wunder- baum; 2. Hehcnbaum; -palme v. Guinee- sche palm m.; -pflanzc v. oliebevaltende plant v.; -pflan:ung v., Z. -garten; -pipe v. olicpijp \\.\\-platz m.,7..-kuchen;-presse v. oliepers v.; -ra/jineric v. olieralfineer- derij v.; -reic.\'i bijv. nw. veel olie beval- temï; (van zaad), veel olie opleverend; •rellig m., Z. samen; -röschen o. zwart nieskruid o. met groenen bloesem; -russ m. zwart o. van de lamp; samen m.olie- zaad, lijnzaad o.; sal: m. oliedroesem ui., oliebezinksel o.; sauer bijv. nu.olie- zuur; sdure v. oliezuur o.; schlager m. olieslager, oliemolenaar mr.schlauch ra. olieflesch v., lederen oliezak m.;schnec- ke v. tunschelp v.; seife v. oliezeep v.; 2. zachte zeep v.; slab m. slok m. van olijfboomenhoiit; slampfe v. oliestam- per m.; 2. Z. -mühle; slinder m. olie- en azijnstelleljc o.; slein m. (Delfst.) met aardolie doordrongen slinksleen m.; (Mess.) oliesteen, slijpsleen, wetsteen in.; stempel ra., Z. slein; strauch ui. bnl- semslruik m.; -lonns v. olicton v., olie- vat o.; -trab:r, -lrester m. uitgeperst olijvenmoer o.; -trolle v., Z.-keller;-tuch 0. geolied doek, wasdoek o, Oolung, {-en) v. beslrijking v. mei
olie, zalving v., Z. d/e»; (Kalh.) die lelzle -, hel laatste oliesel o. Oel-vergoldung, v. vergulden o.
in olie; •wol/ in. zeeleeuw o. Olymp, (-(c)s) m., z. m. Olymp,
godenberg m. in Thessaliê; il. verblijf o. der goden. Olympiade, (-n) v. (o. Geselt.)
tijdperk o. van vier jaren, olympiade v. Olympisch, bijv. nw. tot den
Olymp belioorende, hemelsch, godde- lijk, op de olympiaden belrekking heb- bende; -« Spiele, olympische spelen; -e Giller, goden van den Olymp. Oel-zucker, (-j) m.,z.m.(Apoth.)
oliesuiker, olie v. met suiker vermengd; •zmeig in. olijftak in.; (fig.) vredc- palm m. Omatute, (-n) v. admiraalscbelp o.
van hel eiland Oma. Omen, (-s,mv. Omina) o. voortee-
ken o.; ich nehme es fiir ein gutes -, ik hond hel vooreen goed (voor)leeken. Ominiren, (omi»ii7<v>»it«»r/)bcdr.
ww. voorspellen, voorzeggen. Omings, bijv. nw. voorspellend,
kwaad voorspellend, een kwaad (voor)- teeken zijnde, onheilspellend. |
Onanie, v, z ni.(r>en.)zeirbevlck
king, onanie v. Ondine, (-n) v. walernimfv.
Onera, o. mv. lasten m. mv., be-
zwaren o. mv., belastingen v. mv. Onorabol, bijv. nw. belastbaar,bc-
lasling schuldig Ontchol, (s, mv. Onichcl) m., Z.
Onyx. Oniskus, (onb., mv. Oniskcn) m.
kclderworm. Onkel, (s, mv. Onkel)m..Z. Oheim.
Onomatologio, v.,z. mv. namen-
leer, namenkennis v. Onomatopoietisch, bijv. nw.
klauknabootsend, de klanknabootsing betreffend. Onomatopoiie, v„ %. m. klank-
nabootsing V. Ontologie, »„z. m. (Wijsb.) we-
zeuleer, grnudwetenschap v. Ontologisch, bijv. en b. de wr-
zenlecr belrelfeud. Onyx, (-(e)«, mv. -e) m. (Delfst.\'
nagelsleen, onyi ui.; 2. (Nat. hist.) por- celeinschelpdier o. mei blauwen slan- geknp. Onyx-achat, (-[c)s. mv. -e) ra.
onyxagaat m. en o.; -alabaslcr in. onyx- albast o.; -lule v., Z. Onyx (2). Onze, (-n) v., Z. linze.
Öolit(h), (-en, mv. -cn) m. kui(-
steen, oolith ra.; -bildung v. knitsteen- vorming v. Oologie, >., i- ui. cierleer v.
Opal, (-(c)«, mv. -c) m. opaal ra.
en o., opaalsleen, melkblauwe, lialfcdel- slcen m. Opal-artig, bijv. en b. opaalacli-
lig, opaalkleurig; 2 opaalglan/.ig;-<>i.«7i- slein o. in water doorschijnend wordend harsachtig kwarts o.; -jaspis in. opaal- jaspis m.; -muttcr v.opaalmocder v. Oper, (-n) v. opera v„ zangspel o.,
komische, possenhaflc -, kluohlspel o.; 2. opcragebouw, operatoonecl o. Opera, o. mr. werken, geschriften
o. mv. Operatign, (-en) ». werking, vei-
richling, handeling, npeialie, opening v. Operationsplan, (-p/an(e)«,rav.
•plane) 01. plan m. der handeling, plan |
|||||||||||
|
Qolig, bijv. nw. olie inhoudend; 2.
met olie bevlekt, met olie bestreken, ge- vloeid. Oligarch, (-en, mv. -cn) m. liil o.
eener regeering van weinigen, oligarch in.; it. voorstander in. van de regeering van weinigen. Oligarchie, (•*») v. regeering v.
van weinigen, coniitecregecring, oligar- chie v. Oligarchisch, bijv. en b. de re-
gecring van weinigen betreffend, volgens de regeering van weinigen, oligarchisch. Oligokrat, (-en, mv. -en) m.. Z.
Oligarch.. Oligokratie, v„ Z. Oligarchie.
Olim, bjjw. (Scherts.)eertijds,vroe-
gerj in Olimi Zeilen, in den lijd van Olim, in den ouden tijd. Olinde, (-n),Oij,ndklinge,(-n)
v. fijne «legenkling v. uit de lirazihaan- sche stad Olinda. Olit&ten, v. mv.welriekendezalven,
oliën v. mv. Olive, (-n) v. olijf v.; kleine, runde
-, lafelolijf v.; (Nat. hist.) olijfschelp, dadel v. Oliven-ammer, (-n) ». (Nat.
hist.) ulijfkleiirige ortolaan m.;-bandtule v. Z. •tule; -haum m.,Z. Oelbaum;-dros- sel v. olijfkleurige lijster v. van de Kaap; •ernte, -lcse v. olijfoogst m.; —nlanz in. dans m. na den olijfoogst; -erz o. olijf- kleurig erts o.\\-fartie v. olijfkleur.groene kleur v.; -farben, -farbig, -grün bijv.nw. olijfkleurig, olijfgroen; (van de huid), groengeel; -förmig bijv. nw. olijfvormig: •garlen in., Z. Oelgarten; -gebiss o.olijf- vormig gebil o.; -hol: o., Z. Oelholz. 01ivenit,(-en, mv. -en)m.(Delfst.)
olijfgroen kopererts, olijfknper, arsenik- zuur koper o.; -crde v. olijfgrocne aarde, olijfkopcr bevallende aarde v. Oliven-kern, (-(e)s, mv. -e) m.
olijlkern, olijfpil v.; -lesc v., Z. -ernte; -öl o. olijfolie, saladeolie v.; -pflan;ung v., Z. Oelgarten; -schlögel m. olijvenpers v.; slein m., Z. Judenslein; -lopas m. olijfgroene topaas, hyacint m.; sresler m., Z. Oellresler; -lule (Nat. hist.)olijl- schelp v„ olijfvormige loolsclielp v.; •waldeken o. olijfboschje o.; -walze v. olijfschelp v. Olivetum, (-v, mv. 0/tie/e»)o.,Z.
Oelberg, Oelgarten. Olivin, (-j) m., z. m. (Delfst.) ba-
sollischc en vulkanische chrysoliet ui.; •blende v, olijfblende v., augiet m. Oel-kafer, (-kafers, mv. -kil(er)
m., Z. Maiwurm; -kammer v. oliekamer v.; -keller m. oliekelder m.; -keller v. olijfpers v.; -kill m., Z. Sleinkill; -kra- pfen, -krapsel m. oliekoek m.; -krug in oliekruik v.; 2. (Zccw.) oliekan v., olie- vat o.; -krüglein o. oliekruikje o.; -/<u- ehen in. (Kookk.) oliekoek in.; (in olie\' molens), oliekoek m.:(Landh.)raapkoek lijnkoek m.; -lade v„ Z. -presse; -laden m. oliewinkel m.; -lagel o., Z. -lonne; •lampe v. olielamp v. Ollapotrida, (Ollapolriden) v.
(van spijzen), mengelmoes, allerlei o.. |
||||||||||||
|
6
|
||||||||||||
|
o. van een veldtocht.
Oper(n)dichter, (-tcrs,m\\. •Ier)
in. nperidicliter m. Opergtte, (-n)v.kleineoper»,ope- relle v.
Operiren, (eperirle, optrirl) bedr.
ww. verriclilen, te werk gaan.eene ope* ralie verrichten. Oporist, (-en, mv. -e«) m. oper.T
zanger ui. Operistin, (-nc«) v. operazange*
res v. Operment, (-(c)j, rav. -c) geel
zwavclarseink. operinunl o. Opem-glas, (-glases, mv. •gld-
ser) o. looneelkijker m.; 2. krijgsverre* kijker, walkijkcr m.; -gucker m. Z. -o/a«; •haus o. operagebouw o., opera v.; saai m. opei\'azaal v.; singer, —in, operazaii" ger m., operazangeres v.; -tehr»tttr «>• |
||||||||||||
|
Ord. 945
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Opf.
|
Opl.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
o. offerdier o.; •liteh m. tafel v. voor de
offers; 2. offertafel v.; -trank ui. offer- ilrank m.; (Kath.) offerwijn m. Opferung, (-en) v., Z. opfern; il.
ffering, offerande, opoffering v. Opfer-vieh, (-(«>) o., z. m. of-
fenlieren o. mv.; •trein in. Z. -lrunk.
Ophiographie, Ophiologie,
v., z. io. slangeiibeschrijviug v. Ophiophag, (-cn, mv. -en) in.
slaniirneler m. Cphit, (-en, mv. -en) m. (Delfsl.)
slangvoriinge versteeuing v., ammons- horen m. Ophthalmiater, {-ters. mv.-ter)
Ml. oogarts, oogheelkundige in.
Ophthalmie.f-i\'i) v. oogziekte v.
Opiau, (-(e;s) in. (Scheik.)opiaan
ui., uarcoline v., zoulvatbare basis van opium. Opiat, (-(e)s, mv. -e) o. opium-
midilel,opiaat o.; it. slikarlsenij v. Opium, [•») o., Z. m. (Apolb.)opi-
uiii ui., heulsap o.; -exlrakt ui. opium- eltract o.; saitcr bijv. nw., -sriure v., Z. motinsauer &. Opodeldoc, (•(*)*. mv. -e) o.
(Apoth.) vloeibaar iiinrijvingsmiddel o. legen rbuiuatische aandoeningen, opo- deldoc o. Opperwall, (•(«)», mv. <>pper-
walle) in. (Zeen.) oppental m.
Oppignoratign, (-cn)v. vorpan-
ding. beleening v. Opponent, (-en, mv. -en) tn.
(Schoolt.) tegenstander, betwisler, op- ponent m. Opponiren, (opponirle, opponirt)
o. ww., in. Ii. (Schuiilt.) betwisten, te- genbedenkingcn hekben, aanmerkingen maken. Opposition, (-e«) v. verzet o.,
tegenstand, tegenstelling, oppositie v.; •spartei v. (Tol.) tegenpartij, oppositie pari ij v. der oppositie. OptatiV,t-(e)s,niv.-e)m.(Spraakk.)
oplalief m., wenschende wijze ï. Optik, v., z. in. geziclilkuiiilcjichl
leer, wetenschap v. van de natuur des lichts en de wetten van het zien. Optiker, (-«. m». Opliker) m. ge-
zichi kundige in.; 2. Z. Optikut. Optikus, (onb.) m. oogglasslijpcr
fabrikant in. van gczichlkiindigc werk- luisien. Optimat, (-en, mv. -e«) m. aan-
zienlijk, voornaam persoon, notabele aristocraat m. Optimismus, (onb.) m., z.m.lecr
v. van de beste wereld, stelling v., dal de wereld in haar geheel de beste is die liod scheppen kon; 2. neiging v. om al les V8ii de goede zijde te beschouwen, optimisme o. Optimist, (-en, mv. -en) m. aan-
hanger m. van hel optimisme, opti- inisl m. Optimistisch, bijv. en b. het op-
timisine betreffende, optimistisch. Optisch, bijv. nw. bel gezicht bc-
|
goocheling \\.;-er IVt\'nM.gezichtshoek ni.
Opunzie, (-n) v. vijgedistel, bloed-
«ijg v. Orakel, (-j, mv. Orakel) o. orakel
godspraak v.; -mu.<:ia bijv. nw. ora- kelachlig, duister, geheimzinnig, raad- selarhlig; spruclt m. orakel o„ orakel- spreuk, uitspraak v. van het orakel;(lig.) nvermijdelijk lot o. Oraio, (-«) v. (Kath.) pauselijke
honfdsliijer m., orale o. Oi-algOSOtz, (-(e).!, mv. -e) o.
moudelijke nel v. Orangc, bijv. nw. oranjegeel, oran-
jekleurig. Orange, (-») »., -nbaum, tn.,
-blütho, v., -farbig, bijv. nw., Z. l\'onieran:e <$~.
Orangeade, (-«) *. oranjewater o.
Orangerie, (-n) v. oranjerie v.,
oranjehuis o..huis,perk o.voor de oranje- boomen. Orangist, (-en, mv. -en) m. aan-
banger m. van het huis van Oranje; 2. Iers. he protestant m. Orangutang, (-(e)s, mv. -e) m,
(Nat. bist) boschioeiisch, woudmensch, orang-octang. Oranien-farbe, {•») v. oranje-
kleur, oranjegeel o.; -farbig bijv. nw. oranjekleurig: -gtll> bijv. nw. oranjegeel. Orant, (-(e)«, mv. -e) m. (PI.)
wilde kalfssnuit m., wilde majoraan v. Orgrium, [Orarien)i. zweetdoek m.
Oratorium, (-s, mv. Oralnrien) o.
(Muz.) geestelijk zangspel,geestelijk mu- ziekstuk. oratorium o.; 2. bidverlrek o. Orbil, (-(e)«, mv. -e) va. slaagzieke
schoolmeester, schoolliran m. Orcaa, (-(c)s, mv. -e) m., Z. Or-
kan. Orchester, (-s, mv. Orchesler) o.
speel- en zangplaals v., orchest o.; 2. (verzam.) al de miiziekanlen in. mv., zangers en zangeressen. Orchestik, ».,i. m. danskunst.
Orchestrion, (-(e)s, mv. .*) o.
snaarorgel, nrgelchordium o. door den
abt Voglcr uitgevonden; 2. fluit en snaar- instrument o. in de gedaante van een klavier, in 1790 door Kunz te Praag u.t- gevouden; 3. door Kaulinann te Dresdeu in IS.\'il ii.tgcvondenzelfspelend muziek- instriniient, orchestrion o. Orcus, (onb.) m. onderwereld v„
Tartarus m. Ordal, {-(e)s< mv- Ordalien) o.
godsgereebt o., vuurproef, waterproef v. Orden, (-s, iüv.IWh) m.,Z.S!ond;
2. orde v., ridderstand, geestelijke stand in.; 3. eereleeken o., ridderorde v., rid- ilerkruis o.; - des goldnen Ylieszes, rid- derorde v. van liet gulden vlies. Ordens-alter, (-«) o., z. m. ou-
derdom, duur mi. van hel bestaan eener orde; 2. leeftijd 01. vereischt om tot eene orde te kunnen toetreden; -band o.ordes- band ni.,riildcrliut o.; -brauch iu.,Z.oe- brauch; -bruder m. lid o. eeocr (geeste- lijke) orde, ordesbroeder in.; -yrhrauch in. gebruik o., gewonote v., plechtigheid v. eeoerorde;-aeii<Iicnerni.ordesgee$te- |
||||||||||||||||||||||||||
|
•chrijver m. van opera\'s, Z. Operdiehter;
•theater o. operatonneel o.; Z. -haus; •zeltel m. operahiljelje o. Opfer, (-s,iiiv. fl/>/cr)o.offer,dank-
offero.; (Kath.) offerande v.; ehv. :um • kringen, icn offer brengen, opoil\'cien; 2. slachtoffer o.: 3. offergave, off\'ergifl, of- fcraude v., offer o.; zum • gehen, gaan offeren; (lig.) jemn. ein - bringcn, iets opofferen voor; das of ei» - emer of für eine Sarhc sein of werden, slachtoffer o. Opfer-altar, (-lar(e)s, uiv. -ldre)
m. offeraltaar, braudoffurallaar o.; -be- cher in. offerhcker, gewijde beker m.; •becken o. offerschaal v.: -beil o. offer- mcs o.; -hinde v. offerhand, pricsterband, hoofilhand in.; -brauch m , Z. -gebrauch; •brod o. gewijd avonilinaalshiood o.; (Kalh.) hostie ».; -diener in. olTerdicnaar, offerslachler m.; -dien\\t in. offerdienst m.\\ 2. vereering, aanbidding v. dergod- heid door offeranden. Opferer, (-s, mv. Opfcrer) m. of-
fera ir, inispriesler m. Opfer-feier, (-«) ». offerfeest o.,
offerande v„offer o.; -fesl o. met offeran- ilcn ge«ierd fei-sl o.; -feuer 0.,-fiamme v. offervuur, altaarvnnr o., onVrvlam v.; •fleixch o. offervleesch o.; -gabc v. ofler- gift, offerande v.; -gang m.offeren o.,of- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
47
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
ferainle v , opofftiiug v.;-jeftWo.(Kalh.)
gebed o. onder de offerande; -yi-braitcli in. gebruik o., plechtigheid v. bij eene offerande; •gefasi o. vaatwerk o. bij bel offeren in gebruik; -yrld o. offergeld o., offergave v.; 2. Z. Hanilgeld; 3. nieuw- jaarsgift v., verjaringsgeschenk o.; -oe- rnlh, -geschirr o. gereedschap o. bij bel offeren in gebruik, Z. •gefiiss; -gnss m., Z. Trankgusz; -haus o tempel m.; •h»U bijv. mv. door het offervuur verlicht; •herd in., Z. -allar; -hahe v. (H.S.)hei- lige plaats, gewijde plaats v.; -borii o. olierlioren in.; •hundert o. offerande v. van honderd beesten; \'katten m., Z. •stock; •ketch m. olïerkelk in.; -kncchl m., Z. -diener; -kuclien m. offerkoek in.; •lamni o. offerlain o.; (lig.) onschuldig slachtoffer, offerlain o., Jezus Christus m.; •madehen o. meisje o., dal bij de |
|||||||||||||||||||||||||||
|
offerande be
|
59
|
hulpzaam is; •muhl o. offer-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
spij/.eu v. mv.; •mnhlzeit v., Z. •sclunaus;
•munt in. offeraar in.; it. koster, kerk- bewaarder m.; -messer o. off\'ermes o.; il. moordend staal o. Opferil, (opferte, geopferl) bedr.
ww. ein Geschipf -, offeren, opofferen, als slachtoffer doen dienen;Weihraaeh -, offeren; 2. o. ww., m. h. (in de kerk), eene offerande doen, iets offeren, geven, 3. wed. ww. sich -, zich opofferen. Qpfer-pfanne, (-«) v. offerpan
i.;-pfennig in., Z. -geld; •priester,—in, offerpriester in., ort\'erpriesteres v.;—amt o., —Kirde v. ambt o., waardigheid,he- dieinng v, van offerpriester; •rauc.li rn. offerrook m.; scliale v. offerschaal v.;2, (Kath.) platine o.; •tekUehler m„ Z. •diener; schmaus m. offermaal o.;-slaltl Ol., Z, •bcil, -messer; stalt stilte v. offerplaaU v.; steuer v., Z. •gabe;stock m. oHerhus, armenbus, kerkbus i.;-thier |
|||||||||||||||||||||||||||
|
ire
|
3
|
ll\'eud, tol de gezichlkundebehoorend,
|
|||||||||||||||||||||||||
|
geziclitkundig; -er Betrug, gezichlsbe-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
944 Ord.
|
Org.
|
||||||||||||
|
Onr.
|
|||||||||||||
|
lijke, geestelijke m„ die tot eene orde
behoort; -geistliclikcit v. geestelijkheid v., geestelijke stand m. die tot geeste- lijke orden behooren, reguliere gecslc- lijkheid f.; -gelül>de o. gelofte v. der orde, ordeseed ni.; -general ra. generaal m. eencr geestelijke orde: -gcnoss m., Z •glicd; -gerichl o. rechtbank v. voorde zaken eener orde; -gesellschaft v. orde, vereeuiging ».; geinlicht —, geestelijke vereeniging,congregatiev.; -gtselz o. «et v. eener orde; -glied o. lid o. eener orde •haas o. huis o. eener orde, geestelijk gesticht o.: -herr va., Z. -ritltr; -kctle v. ordeskeien ».; •klad, -habil o. ordes- gewaad o., ordeskleeding v., habyt o. •kreuz n. ordeskruis, ridderkruis o., rid- derorde v.; -mann m.,Z. -glied; -manlel m. ordesinantel in.; •mtister m. groot- meester in. eener orde; -person v., Z. •glied,-ritter;2.Z. -geistlicher;-p/licht v. ordesplicht in.; -pfründe v. ordespre- bende v.; -pfründner Dl. Iiij die eene or- desprebende geniet; -regel v. ordesregel m., ordeswei v.; -ritter in. ordesridder, ridder in. van e. o. a. orde; -rillergut o riddergoed o. eener orde; satzung v.,Z. •regel; schleier m. sluier ui.eener geeste- lyke orde; schwesler v. zuster v. eener orde; stand m.,Z. •geullichkeit; slem v. ordester v., Z. \'kreuz: •verbrüdetung v. verbroedering v. eener orde; -:eichen o. ordesteeken o., Z. -kreuz, slem; -zuclil v. kloosterlueht o. Ordentlich, (-er, si) bijv. en b.
ordelijk, regelmatig, geregeld, geschikt, slipt, nauwkeurig, fasloenlijk, ordente- lijk, tietamelijk; sich - au/füliren, zich ordelijk, ordentelijk, welvoeglijk gedra- gen; -tr Man», nauwgezet, stipt, gcre- geld, bedaard; - spreclien, geregeld; -stel- len, legen, in orde zeten, regelen, rang- schikken; die Post homml -, ko:ul gere- geld. regelmatig op denzeirdcii tijd; (Meelk.) -« Figur, regelmalig; (Wist.) •es Verhaltniss, geregeld; wityehl esmil dem Kranken ? -, redelijk, vrijwel, tarac- lijk; scine Sachcn - machen, behoorlijk afdoen; 2. gewoon, alledaagsch, Z. ye- wöhnlich; -er Profeuor, gewoon; ö. goed. erg, sterk, ernstig; er war - trstaunt, hij was daarover uiterst verbaasd; -ktit v, regelmatigheid, ordelijkheid, geregeld. hi\'id, nauwkeurigheid, falsoeulijkheid welvoeglijkheid, betamelijkheid, orden, lelijkheid v. Order, (-n) v. (Hand.) Z. Ordre.
Ordinaire, (-n) v. gewone post
v., gewone postwagen in. Ordinandus, (onb., nu. Ordt
nandi) m. (Schoolt.) proponent ui., die op het punt staat van bevestigd te wor den. Ordinanz, (-en) v., Z. Ordonnanz.
Ordinarius, (onb., rav. Ordina-
rien) m. gewoon, bezoldigd professor ui. Ordinaten, v. mv. ordinaten v.
111 v., evenwijdig aan elk. loopende rechte lijnen, die van de lijn der abscissen naar de punten van den omtrek eener kromme lijn getrokken worden. Ordiniren, (ordinirte, ordinirt)
|
hedr. ww. (Kalh.) ordenen, tot priester
wijden, de orden verleenen. Qrdnen, (ordnele, georinet) bedr.
ww. Papiere, Hausgcrdlh -, in orde slel- len, brengen, zetten, leggen, schikken; nach dew4(ic-,rangscliikken;noc/i Klas- sen -, classificeeren; Golt hal in der Welt alles uohl geordnel, alles wel geregeld; geordneter Manu, slipt, nauwkeurig, ge- regeld; genrdneter Kop/, helder hoofd. Ordner, (-s, mv. Ordner) m. rege-
laar. schikker ra. Ordnung, (•en) v. schikking,rang-
scbikking, regeling v.; ohne -, zonder orde, ongeregeld, verward; der - nach hersagen, geregeld opzeggen; in - legtn stellen, in orde leggen, regelen, rang- schikken; das ist nicht in der -, dal e niet in orde; an[ - hallen, die • erhallen ordehondeu; (fier.) (van schuldeischers) rangschikking, rangregeling v.; - im Fs- sen und ïrinken, matigheid »., dieet o.; (liouwk.) orde, bouworde v.; 2. bevel o bepaling, wet, verordening v„ reglement o., statuut o.; .">. orde, afdeeling, klasse v., rang m. Ordnungs-anstalt, (•«») v. in-
richting v. tot hel bewaren der orde, po- litie v.; -aufsitht v. politie v ; \'gemist bijv. nw. ordelievend;-/osbijv. nw. ord loos, onordelijk, wanordelijk, verward; •losigkeit v. ordelooslieid, ongeregeld- heid v.; -mas:ig bijv. uw.geregeld,orde- lijk; 2. Z. verordnungsmaszig; sinn m. zucht v. naar orde, ordelievendheid v.; •uiidrig bijv. en b. onordelijk, wanorde- lijk.strijdigmetdeorde; 2.Z..rerordnungs- widrig; -widrigkcit v. strijdigheid v. met de orde; 2. onordelijkheid, onregelmatig- heid v.; -zahl v., -zahlworl o. rangscbik- kend telwoord o. Ordonnanz, (-en) ». (Krijgsw.)
ordonnans, ordonnans-officier, overbrcn- ger ni. der bevelen van een hoofdofficier; auf • sein, die - haben, als ordonnans dienst doen. Ordonnanz-buch, (-buch(e)s,
mv. •bttcher) o. (Krijgsw.) ordonnans-
boekje o.; -/miis o. huis, verblijf o. der recruleu; •mdsz\'.g bijv. nw. volgens hel voorschrift, volgens de wet; -o/jicier sa. ordonnans-officier in.; -reiler m. ordou- nans ui. te paard. Ordre, (-n) v. (Hand.) order v.;
auf - von &, aan de order van; einen Wcchsel an - stellen, trekken o.; 2. bevel o., order v., lastgevmg v., last ui., voor- scluifl o.; wider - handeln, legen hel voorschrift &. Ordre-geber, (-bers, mv.- ber)
m. trekker in.; -nehmer in. betrokkene in., hij, ilic een wissel & betaalt. Oreade, (-n)v.(Fabell.)bergnimfv.
Orengel, {-gels, mv. -gel) m.(PI.)
Z. Mannstreu.
Orexie, ».. z. m. lust, eetlust ra.;
il. geeuwhonger in. Orf, (-(e)s, mv. -e) m., Orfe, (-n)
(Nat. bist.) zeebrasem m.; 2. Euro-
peeschc goudvisch ra. Organ, (-(e)s, mv. -e) o. zintuig,
werkmiddel, zelfwerkend deel o. van een |
bewerktuigd wezen, orgaan o.; it. slem
v„ stemwerk o.; (lig.) tussclienspraak, tusschenknmst, bemiddeling v.; 2. werk- tuig, middel o. Organisation, (-en) v. bewcrk-
tuiging, inrichting v., bouw m.,organi- satie v.; it regeling, schikking v. Organisch, bijv. en b. werktuig-
lijk, bewerklnigd, organisch. Organisiren, (organisirte, orga-
nisirl) bedr. ww.bewerkluigen, mei or- ganen voorzien, regelen, schikken; orga- nisirl, betvcrkluigd, ingericht, in elk gezel. Organisirseide, (-*<) r. dubbel-
getwijnde zijde v. Organismus, (onb.) m. organi-
schc bouw m., samenhang ui., samen- werking v. der deelen van een geheel, het levende, gelede lichaam,organisme o. Organist, [-en, mv. -cn) ui. or-
gelspeler, organist in. Organsin(seide), v.kettingzijde,
getwijnde zijde v.
Orgeade, (-n) v. amandelraelk v.,
gerstewater o., gersledrank m. Orgel, (-n) v. orgel o.; die - spie-
len, het orgel bespelen, kleine - in einem Kasten, huisnrgel o.; 2. straalo gel o.; 3, (Art.) Z. •geschülx. Orgel-balg, (-balg(e)s, mv. •bal-
ge) m. blaasbalg in. van een orgel; -banl v. orgelbank v.; -6.i« in. maken o. van een orgel, samenstelling v. van een orgel; •bauer in. orgelmaker m.; •bühne v., •chnr o. orgelkoor o. Orgeler, (-s, mv.OryWer) m.orgel-
speler, organist m.; 2. orgeldraaier m. Orgel-gehause, (ses, mv. se)
o. orgelkast v.; •geschülz o. (Art.) oigel-
geschut o.; \'kasten m.,Z.-geh4use;-klang m. orgelklank, orgeltoon in.; -koralle v. (Delfst.) orgelknraal o.; -kunsl v. kunst v. om het orgel te bespelen; 2. orgelma- kerskunst v.; -lade v., Z. Windlade; -ma- cher m„ Z. -baucr; -manii m. orgel- draaier, orgelman m. Orgeln, (orgclte, georgtlt) o. ww.,
m. n. (gemeenz.) orgelen, op het orgel spelen; (Schcrls.) leelijke muziek maken; (van den wind), huilen, loeien. Örgel-padal, (•(«)*• mv, -e) n.
orgelpedaal o.; -pftife v. orgelpijp v.; 2. (Art.) Z. •geschülz: (Nat. hisl.) mes- senhecht o. (een schelpdier); (Zecw.; paal in. aau den ingang eener haven; puit o. orgcllessenaar, muzieklessenaai\' in. aan een orgel; -punkl ra. (Muz.) iust- pnnt, rustteeken, aanhouJingstcckeii, point d\' orgue o.; -regisler o. orgelre- gisler o.;schlagerm.,Z. spieler;-schnle v. school v. voor organisten; spiel o. orgelspel o.; 2. Z. •slück; spieier in. orgelspeler, organist m.; -slein m. orgel- steen m.; slimme ».orgelpartij »,: stiick o. orgelsluk, muziekstuk o. voor orgel; (Art.) Z. -geschülz; -ton m., Z. -klang; Ireter m. orgeltrapper m.;•teerto, orgel .; (Nat. hisl.) Z. -korallc; -icolf m. (Org.) valsche loon m., zweven o. van twee lonen in het org il; -zug in., Z. segister. Orgiën, v. mv.,Z. orgisch(e Fesle).
|
|||||||||||
|
Orl. 943
|
||||||||||||
|
Ort.
|
||||||||||||
|
Ort
|
||||||||||||
|
huis, laatste huis o.; -hobel m. hoek-
cbaaf v. Orthobiothik, v., z. in. kunst v.
om wel te leven. Orthoceratit, (-cn, mv, -en) in.
versteende kamerslak v.
OrthodQX, bijv. nw. rechtzinnig,
streng gelonvig, orthodox; 2. (-en, mv. en) in. rechtzinnige, streng gcloovige, orthodoxe m. Orthodoxie, v„ z. m. rechtzin-
nigheid v.,slreng geloof o., orthodoxie v. Orthoepie, v., z. m. uitspraakleer,
leer v. van de juiste uitspraak. Orthograph, (•<», mv. -en) ni.
schrijver m. over de spelling, kenner m. der spelling, orthogrnaf in. Orthographie, v.,z.m.(Spraakk.)
spelkunsl, spelling, rcclil«chrij\\ing, or- ihographie v.; 2. leekeuing v. van een voorwerp zoo als het zich vertoont, pro- liel o., doorsnede v. Ortogruphisch, bijv. en b. vol-
geus de spelling; -er Fehler, spelfout, schrijffout v.; - schreiben, zonder fouten schrijven. Orthologie, v., z. m., Z. Orlhoe-
pie. Orthopadie, v.,z. m. kunstv.om
de misvormingen hij kinderen te verbe- leren of weg te nemen. Ortopadiker, [-kers, m\\.-ker) va.
schrijver m. over, lieslrijder van de hchaams-mis vormingen. Ortop&discb, bijv. en b. de be-
strijding der licbaaams-misvormiugen hel lellende. Orthophonie, v.,z. m., Z. Or//«>-
epie. Ortig, bijv. nw. van de plaals,plaat-
selijk; der dicsortige Magrislial, de over- hoiil dezer plaats; 2. hoekig, puntig. Qrt-kegel, (-«Ws, mv. .gel) m.
kegel in., welke op den hoek aan bel
eind slaat; \'kind o. ondeugend kind o.;
land o. land o. dat de grens vormt, ak-
ker m., die de grens uitmaakt.
Qertlich, bijv. nw. plaatselijk, aan
eene plaats eigen, op eene plaats aanwe- zig; -rr Cebrauch, plaatselijk gebruik; das -e kennen, mei de plaats bekend zijn; •keil v. plaatselijke toestand m., ruimte v.; 2. plaatselijke omstandigheid, plaat- selijke bijzonderheid v. Qrt-lieber, (-bers, mv. -ber) in.
bastaardwijnstok m. met kleine, witte geurige druiven; -mal o„ Z. Grenzzei- chen; -mann m. scheidsrechter in. Ortolan, (-(c)s, mv. -e) in. bum-
meraal m., korenvink, ortolaan m. Ort-paUSChel,(-S(/ii7.«,mv.-sr/ic/)
m. mijnwerkersmoker m.; -plahl,-pflock in. hoekpaal m.; -pike v. piek, lans v. met eene lange ijzeren punt; -;>osc v., Z. •feder. Qrts-befehlshaber, (-tos, mv.
•ber) in. bevelhebber m. van de plaals, plaalskniiirnandaiit m.; -beschaffenheil v. plaatselijke tnesland m., plaatselijke lig- ging, localilcil V.; .besekreiber m., -be- schreibung v., Z. Orlbeschreibcr &. Ort-schaft, (-en) v. buurtschap;
GO |
||||||||||||
|
c/k*, an seinen - legen, op zijne plaats
leggen; aller -en, an allen -en, op alle plaatsen, overal, alom; an keincm -e, nergens; 2. plaats, stad v., dorp o. &; kleiner -, kleine plaats v., stadje, «Inrit o.; befestigter, fesier -, versterkte plaats, vesting v.; er wohnt im -e, hij woont al- hier, in deze plaats; (lig.) es isl hier ier - davon tw reden,het is hier de plaats &; a« seincm -e, gehórigen -es von elw. sprechen, np zijne plaats, ter rechter lijd, van pas; clw. an seinen - gestclll in lassen, iels laten liggen, niet be- schikken over, niet onderzoeken; icli meines -s, ik voor mij, wat mij aanpaal of betreft; hier nicht an seinein -e sein, (van een persoon), hier niet op zijne plaats, niet np zijn gemak zijn; urn un- reclite\'l -e angebrachl sein,misplaatst zijn; eine Ktai/e höhcren -es anbringen, voor eene hoogere rechtbank brengen; (Ver- keerd.) persoon m.,gezag o.,overheid v.;it. Z. Vororl; holien of höliercn-es isl befoh- len, op hoog gezag; ychörigen -s, ter be- hoorlijkcr plaatse, voor of hij de bevoeg- de macht; 3. denkbeeldige plaats v.; il. hoofdpiinl o.; (Bergw.) uiterste punt o. ecner galerij; it. plaats v., waar gearbeid wordt; die Oerier am Beryeisen, punten v. mv.; (Schoenui.) els v., priem ui.; (Muntw.) vierde deel o. van een iimiit- sluk; 3. begin en einde o. eener zaak; 4. hoek in., punt o. Qrt-band, (-band(c)s, mv. -ban
der) o. beslag o. aan de punt van cene degenscheedc; •bcsclireiber m. plaalshe schrijver m.; -beselireibung v. plaalshe schrijving, topographie v.;zur—gehörig, tol eene plaatsbeschrijving behoorende, topographisch; -bretl o. boekplauk, bui lenste plank v.; -buch o. riem m.pa pier. Oerte, (•») v. (veroud.) gelag o.
Orten, {orlele.georlel) o.ww.(i\'rov.)
(van beesten), kieskeurig zijn, het beste voeder uitzoeken; il. (van menschen), met het eten morsen. Qrten-ge3ell, \'-en, mv. -e«) m.
meesterknecht,oud gezel in.,die de nieuw aangekomen knechts omhaalt. Ö@rter-bank, (•bankc) v.schaaf-
bank, werkbank v.; -geld o. (Bergw.)
slijpgcld, geld, loon o. voor het slijpen. Oertern, {örlertc, geörlerl) heilr.
ww. aaiipiinten, afzagen, afhakken, af schaven; 2. (lig., veroud.) einen l\'rocess -, beslissen, afdoen; 3. \'L. erörlern. Oertersage, (•») v. timmermans-
zaag v. Oorterung, v„ Z. nrtern; (van een
proces), beëindiging v. Oerterzwitter, (-icrs, mv -ier)
in. aan het einde van een mijngang gc- vomlcn onzuiver tiuerls o. Qrt-farbe, (•») v. (Scliild.)plaat-
selijke kleur v.; -fiiuslel m.mijnwerkers- hamer in.; -feder v. slagveer, slagpen v.; •granze v. uilerslc grens v. in de mijn; •groschen m. vierde deel o. van een gro- schen, drie penningen; -gulden in., Z. Ortsgulden; -hiuer in. boven de mijn werkende mijnwerker m.;-haus o.hoek- |
||||||||||||
|
OrgiSCh, bijv. nw. (Ondh.) hetrek-
king hebbende op de bachusfecsleii; -e Fesle, bachusfeesten o. mv.: il. zuippar- tgen, zwelgparlijen v. mv. Oriënt, (-(\'-)«) iii.zousopgang,mor-
gen in., Oosten o., Levant v. Orientalisch, bijv. nw. oostersch,
Aziatisch, Semitisch. Oriëntalist, (-en, mv. -en) m.
kenner m. der Ooslersclie talen, oriöu- lali«t ni. Orient&l-planet, (-c«, mv. -cn)
ui. oostelijke planeet v.; •sonnenuhr v. oostelijke zonnewijzer in. Orientiren, (orienlirle, orienlirl)
bedr. ww. jem. -, naar liet Oosten, naar ile hemelstreken richten; 2. wed. ww. sic/l -, zicli naar de hemelstreken ricli ten, zich oriënleeren; (li)-T.) sich in einem Fnrlic -, zich bekend maken met. Original, (-(e)s, mv. -e) o. oor
spronkelijk stuk, niet nagemaakt beeld o., oorspronkelijke vorm in.; er isl ein hij is een voorbeeld, model o.;-dokument n. authentieke akte v.; \'handschrift v eigen handschrift o. Originaliteit, v., z. m. oor.->pro»-
kclykhi\'id, eigenaardigheid, eigenheid originaliteit v. Origin&r, bijv. nw. oorspronkelijk,
afkomstig, geboortig. Originell, bijv. en b. oorspronke-
lijk, aangelioren, nieuw, zonderling, ei- gendoinmelijk;2. oorspronkelijk, niel na gemaakt, origineel. Orignal, {•<">) v. clanddier o.,
Amerikaanschc eland ui. Orion, (-s) m., z. in. (Sterrenk.)
Orion m. Orionsgürtel,(-s)m.,z.ni.Orions
gordel in. Orkan, (-(c)s, mv. -c) m. orkaan,
geweldigste en snelste stormwind ra. Orlean, (-s, mv. -e) m. (I\'l.) orle-
aan, roekoeboom in.; it, geclroode klem v., orlcaau o.; \'baum in.orleaanboom m. •farbe v. orleaankleur v. Orlog, (-(t\')s, mv. -c) in., Z. Krieg
Orlogschiff, {-{c)s, mv. -c) o
oorlogschip o. Ornament, (-(e)«. mv. -r) o. sie-
raail, ornement o. Ornamcntu\'On, (ornamenlirte
ornumcnlirl) bedr. ww. met sieraden voorzien. Ornat, (-(e)s, mv. -e) o. sieraad
versiersel, prachtig gewaad, ambtsge- waad, ornaat o. Ornitholith, (-en, mv. -en) m
vogelslecn m. OrnitholQg, (•««, mv. •«») m.
vogelkenner, vogelkundige in. Ornithologie, v., z. m. vogel-
kunde, vogellecr, natuurlijke historie v. der vogels. OrnitholQgisch, bijv. nw. de
vogelleer betredende. Or3eille, v., z. m. (PI.) verfmos,
steen mos o., orseille v. Ort, (-(c)s, mv. -e of Oerier) m.
oord o., plaats, landstreek v., gewest, landschap o.;an - und Slelle,o[i deplaats; |
||||||||||||
|
Osl.
|
||||||||||||||||||||||
|
Oul>.
|
||||||||||||||||||||||
|
946 Os in
|
||||||||||||||||||||||
|
Sak, osmiumzuur zout; •idure t. osmi-
uuiziiiir o. OdSiflciren, [ossificirle, otiificirt)
i». ww. iu beeu veranderen, lol been worden. Ost of Oston, (onb.) ui. Oosten,
Oost o., zonsopgang, morgen ui.; von -en yeyen Welle», van het Uosten, naar hel Westen; (Spr.) -, Sud, West, dulieim ist\'s um beul, Uosl, West, thuis best; 2. Oostenwind iu. Osteolog, (-en, mv. -en) m. beeu-
derktiudige. üeenkeiiiier na. Osteologie, »., z. m. beenderleer,
leer v. der beeu.leren. OsteolQgiSCh, bijv.en h.heender-
kiiu.lig, de lieeuderleer betredende. Qsier-abead, (-(e)s, mv. -e) m.
paascliavoud, a>ou.l ui. voor l\'ascheii;
•undachl v. paasehcoiniiiuuie v.; -tipfel iu. gele kal.ijiiappcl ui.; •bergamolle v. wiiiterliergainul v.; -blume v. (PI.) pri- uuila veris v.; 2. nar. is ».; 3. — ol •blamchen o.kleine gniizebloein v.;-ilie«s- \'<ij ui. I\'aaschdiusdag, Dinsdag m. na Pochen; -ei o. p.iaschei o.; -feier v. vie- reu o., viering v. van het Paaschfeesl, —luy m. Paaschdag in., I\'asclien o.; 2. —luye mv., •[trien v. luv.paasclivacaulie v.; •[est o. Paseben, Paaschfeesl o.;-[esl- lag in., Z. •feiertag; -/euer o. paasch tuur 0.,-ftuden m.paaschkoek in., paasch brood, ougedeeseiud brood o.; •/leekte V. (PI.) kurfuios o.; -/leck iu., Z. -fladen •yrenze v. (Tijdr.) dag in. van de volle maan lijdens de leiitenachtevening •kdlbchen o., Z. Sonnenki/er, Blalllaus- kafer; -kerzt v. paasehkaars v.;(PI.)witle kaïinllen v. mv.; \'kuchen m., Z. •/laden; •Itimm o. paaschlaiu o. QëSterlich, bijv.cn b. tol Paschen
behooieud, tegen Paschen vallend. Oster-licht, (-(e)s, mv. -«) o., Z.
Osterkirte (I); -tied o. paaschlied o.; \'Iilie v. tegen Paschen bloeiende gele narcis v.; -tu:ei v. (PI.) holworlel, baar- worlel in., eene soorl van veiikelj-mu/A/ m.,-messc v.paasch markt,paasch (ker) mis •immat in. paasch maand v., April in.; Itlilmchen o.,\'£.-blame (5);-montag ui, Paascliuiaaiidag, tweede Paaschdag ui. Ojtern, v. mv. Paschen, Pascha,
Paaschfeesl o.; um -, gegen -, mei Pa- hen, legen Paschen; den Sonnlag vor -, Palmzondag sa.; den Snnnlay nucli -, be- lokeil Paschen o.; seme • hallen, zijn Pa- |
•kent; \'lag ui. Paaschdag m., Paschen
o.;-lermin in. (Kalh.)lij.l m. gedurende welken uien zijn Paschen moei houden, l\'.i.isehlij.l iu.; -vetlclten o. driekleurig viooltje, sliefuioedei Ijc o.; •votlmoud iu. volle ma.ui v. mei Paschen; •rouer o. paaschwaler, iu paaschiiacht gepul water o. als middel om de schoonheid Ie be- vorderen; -ieoclie v. Paaschweek v.; •teit v. Paasclitij.l ui.; -iins m. interest m„ renle »., welke met Paschen vervalt. Qst-gegend, (-e.i) v. oo lelijke
«treek v., Uosleu o.; •greme v. oostelijke grens, oostergreus v.; -mdisch bijv. uw. Uostinilisch; -kanle v. (Zeew.) ooslkanl in., Uosten o. Qgstlich, bijv. en b. oostelijk, ten
Oosten, vau hel Oosten, oostuaails. Qst-linde, (-«) v.sleeuliude,zand-
liu.ie v.; •tuft v., Z. •mimi; -meer o., Z. -see; -nordost m. Oosl-uoordoosl o.; •punkt m. oostpunt o. Ostracin, (-(e)j, mv.-e)o. (Mal.
bist.) schelpdier o. Oatracjsmus, (oub.) m. (o. Ge-
sch.J sclierveiigerechl, schelpenvouuis, oslracisme o. Odtracit, (-(e)s, mr. -e) m. vet-
«lecuing v. vau eeuoeslervoriuig scbelp- Jicr. 03t-rand, (-rand(e)s,ms. -rdnder)
o. ooslerkiin v., ooslerraiid m.; -seile v,, Z. -kanle; -südosl m.Oost-zuidoosleu o.; •vogel in., Z. Strand/i/ei/er. Qdtwarts, hijw. oostwaarts, ten
Oosten, naar hel Oosten. Ostwiad, (-(e)s, mv. -e) m. Oos-
teuwiud iu. Oiliüin, (-s) m., z. in., Z. Alhem.
Q^tUager, (-yers, mv. -yer)tu.,l.
Orlheber. OLium, (-s) m., z. m. ledige lijd,
vrije lijd ui.; il. lediggaug in. Otter, (-n) v. adder.adderslang ».;
2. ("»•, uiv. Ulier) ui. oller.vischoller ui. OttOr-balg, [-baly{e)s,\\ui.-l>alye)
iu. addervel o.; 2. ottervel o.; -biss ui. adderbeet in.; -brul v., l.-gezAekt;-[anj in. otlervaiigst v.; -[anger ui. ottervau- gcr m.; -fell o. ollervel o.; •yalle v. ad- derga! f.; •gelucht o. addereiigebroed, slaugengebroed o.; -gifl o.adderenver- gift, slangeuvergift o.; -hund ui. oller- houd iu., tol de oltervangsl afgerichte |
|||||||||||||||||||||
|
streek ».; 2. dorp, kanton, gewest o.
Ort-SCheLt,(-(e)j,uiv.-e)o.(W»g.) iweii|icltiiiut u.;—hutten iii.zweiigelhaak Dl.; —ring in. ring 111. van hel zweiitiel- liuul; .schtck v. (Bergw.) klooit., «elke eene gaanderij schuins kruist »f duor- snij.lt; schicktg liijv. nw. vul kloven,vol scheuren, gemakkelijk Ie S|ilijlen,seint/ b(jv. u vr.se lieer,lioekig,scbuiuseü;-«eAto«» O. versterkt gren-slol o. Ortscommittee, (-j, mv. •>) o.
l>lii.>ls.-1ijk cuiulle u.
Qrts\'emmel, {•») v. klein wiue-
brou.l o. aan ileu oteiirand gelegen beb-
bende. Orts-erinnerung, [-en) v.,-ge-
daehts.nss, (•«, iuv. .«) o. hertu- nernig v. bui eene plaats; •geUllirker ui. geestelijke ui. van Je |il3Hls; -geislltch- keil v. geestelijkheid v. der plaats;-yele- genheil v. ulaalselyke gelegenheid v.; •yetchichte v.geschiedenis v.eener plaats, kroniek v.; -yuiden, •lltuter ui. een vier- de gulden, een vierde daalder of thaler in.; •uachbar in. uia:i ui. uil eene uabu- rige plaats; er isl mem —, hij woont ui de naburige plaats; -pfarrer ui. predi- k uit, pastoor ui. van de plaals.Z. •geitl lic li er. Qrt-spule, (•») v.,Z. -[eder;-stadl
v. na\'jurige siaJ v.; stege v. (Wijug.) rank v. aan den kant van den wijnstok •slein in. hoeksteen in.; -stioh o. acb- tergehleu, verstrooid veevoeiler o. Ortsumstand, (-stand(e)s, ni
- J/a «i/e J in. plaatselijke omstandigheid,
loealileil v. Qrtung, [-en) v. (Bergw.) hoek
ui., einde o. eeuer gaanderij\', 2. pas be- gonneii oiltglHIiilIg v. Oryktognosie, »., z. m. weten-
schap v. der ilelNlull\'ell, delfslofkuude v. Oryktographie, v., z. m. bc-
schruviug v. oer rotsen.
QeSChe, (-«) v. gemeenleweide v.,
Z. Uur. Ojeillation, (-c«) v. slingering,
trilling v.; s[dampf)maschint v. sliu— gersloominachine v. O.sctll i roti, (oscillirte, oscillirt) o.
ww., ui. Ii. slingeren, trillen. QQSQ, (•«.•«) v. (van eene naald 4),
oog, gal o.; (van een emmer &),hengsel, oor, ourlje o.; (Wev.) gl.isring in.; 2. Z. Dachrinne; (iu eene schuur), hoorubalk ni„ lulde v.; (Zeew.) housvat o. Qeaeaol(2hsen.,{ö(li)ste,gcö[lt)si)
bcdr. ww, (Zeew.) Wasser -, lioozeu,
scheppen; tolt -, Z. ausöhien; 2. eten, vreten; 3. uilbijten, vernielen, beschadi- gen. Oesfass, {-es, mv. Oetfiuer)o.hoot-
val o., waterschep ui., -yut o. hoosgal o., valling v. O^ernund, (•(e)s)tn., z. ni.besl
Zwi-edsch ijier o. Odmazom,(-(e)j,niv. -e) o. gelei
exliacl.alkoholisch exlracl o.van vleescb- oat, osnjazuom o. Osmium, (-i) o., z. ui. osmium o.
(een melaal).
Osmium-sauer, bijv. uw. — e»
|
||||||||||||||||||||||
|
hond ui,; ->agd V. ott
|
16
|
erjachl v.; -kopl
|
||||||||||||||||||||
|
in.adderkop, slangekop m.; il. oll«rko|)
•kipfehen o. kameelvlieg v.; -luucli iu. valsclie nardus v.; -»i«// in. mof v. vau ollervel; -rmy ui. ring iu. metscha- kels; sltch au Z. -kiu; -eogel ui. draai" hals, halsdraaier in.; -wendet v„ Z. We»\' ehal»; •uur: v. adderlong v.; -:a/i« in. idderl.uid, ui Ierland ui.; -zunge v. ad\' .lei long v.; (Uclfsl.) Z. Schtangenzunye: •ziinylein o. (Pi.) slangetoug, adder- ong v. Ottilien-blume,(-» v.,-kraut,
-kraul\\e)s, mv. •krdnter) o. ezelsoor o., iueerworlel ui. Ottomaae, (-») v. Turkscli rust-
ed o., canapé v., olloinaue v. . Oublietteo, v. mi. moordkuil, af- |
||||||||||||||||||||||
|
8
|
||||||||||||||||||||||
|
sclicu houden, den Paaschplichl vol-
brengen, (Spr.) -,uenndie liöckelammen, Smt-Julteuiis, als de kalveren op het ijs dansen. Ostcr-nacht, (-nachte) v.Paascli-
uaelil iu.; •palme v. paaschpaliu v.; 2 kaljes u. mv., alleggers m. mv. van deu- uebuoiiien; -pllteht v. paaschplichl in.; •prediyt v. paasch preek v.; •quarlier m. paasclikwariier o.; -recluiuny v. (Tijdr.) paaschberekeiiing, tijdrekeuing v. voor den kerkelij ken aluiaiiak;( Hand.) paascli- rekeuing v.; schelle v. (PI.) woudane* iiioon v.; sonne v. (Zeew.) Ouslerkim, Uoslerzou v.,ti uren des morgens; -sonn- lag ui. Paascüzoudag io.; stock m . Z. |
||||||||||||||||||||||
|
l»aa. Pae. l>ac. 947
|
||||||||||||||||||||
|
Oxytnangan-sau9r, bijv. nw.
—<s A\'u/j, overmangaanzuur zoutj-idure v. overinangaanzunr o. Oxymol, (-(e)i) in.,z.m.honi(n)g-
azijll III., ,i/:jii lli\'.li\' V.
Oxymeter, (-lcrs, mv. -ter) m.
ztiunni-ler, zuurstofmeler m. Oxy ïnotrisuh, bijv. nw. zuurme-
inetnii\'l, den zuurslofineler betreffend. Oxymoron, (-«, mv. Oxy more)
o. (Hid.) geestige, schijnbare tegenslry-
digheid v. in een gezegde. Oxyopie, v.,z.m. scherpzichligheid
v., waarbij men bij zwak licht beter ziel dan np klaren dag. Oxyphouie, v., z. di. schelle stem
v. (Iiij sommige ziekten). OzelQt, {•)*)*, mv. -c) m. katpar-
del ui., panlerkat »., ocelot m. |
||||||||||||||||||||
|
grond ui. (met eene Tailleur) ;(üg.)eeu-
wigdnrend« gevangenis v. Otitriron, {oulrirle, outrirt) beJr.
ww. nverdrijven. Ouverture, (-«) v. (Wat.) ope-
ninijsstuk o., ouverture v. Oval, (-(e)s, inv. -e) o. ovaal,lang-
werpig roinl. eirond o., ellips ».; (Vest.) hoefijzer o.; 2. bijv. nw. ovaal, langwer- pig rond, eirond, elliptisch; (Uoudsui.) uitged reven. Oxol, (-i, mv. Otri) of -bauin,
(-b\'ium(e)s, mv. -bdume) in., Z. HM-\\ baum. Oxhoft, (-(e)i, inv. -e) o. oks-
boofd o. Oxychlorin-sauer, bijv. nw.-et
Vu/:, overchloorzuur zout o.; siitre v. overi\'hloorzuur o. Oxyd, (-(e)i, wv. -e) o. zuurstof-I
|
verbiii\'liiiK v., metaalkalk v.,o<yde o.
Oxydatigti, r., z. in. verzuring,
verkalkniL\', ox vlalie v. Ox.ydiren,(oiyilirle,oxyiUrt)beAr
ww. verzuren, met zuurstof verbinden, oxydeeren. Oxyd.rung, v., Z. oxydircn.Oxy-
dalton. Oxydul, (-(c)», mv. -e) o. voor
zoulvoriniiig geschikte melaalkalk r.iuet geringer hoeveelheid zuurstof dan in hel oiyde, oxyduul o. Oxy gen, (-s) o., z. in. zuurstof v.,
zunrstufgas o; (veroud.) levenslucht, vuu cl ucht v. Oxyganiron, (oxygenirie, ox\\jqe-
air/) bedr. ww. doen verzuren, Z. oxy- duen. Oxykrat, (-(e)s, mv. -e) o. azijn-
waler o. |
|||||||||||||||||||
|
P.
|
||||||||||||||||||||
|
Puarzoit, (-en) v. paartijd, tijd iu.1 Paohtlich.bijw.-iMi/zeii.iii pacht,
voorliet paren der vogels. | in huur. |
||||||||||||||||||||
|
P, (/• of P\'s, uit. f of f.\') o. (Ibe
letter eu l".!e medeklinker) p v. Paiill, (-(e)s, mv. -e) ui. zegezang
ui., zegelied o. Pa:ll\', bijv. nw. paar.even.door twee
deelbaar; -e \'lahl, even getal; - uilnr ui- paar spielen, even of oneven spelen. Paar, (•(«)«, mv. -e) o. paar, kop-
pel o., twee bijeunbebuorende dingen o. mv.; ein • Schalie; een paar schoenen: eiu - Ochsen, span, koppel o.; er hal ein - lange Ohren, bij heeft (een paar) lange ooreii; in -cn, - und - gehen, twee aan twee, paarsgewijze; ein -iccrJcn.eeupaar worden, huwen; eiu ijlückliches -, paar, echtpaar o.; zu -en treiben.lul re Ie breu- fea, aan tucht onderwerpen; nor ei» • Tayen, een paar, eenige dagen geleden; er ist nuf ein - Mouale fort, hij is voor eenige of een paar maanden vertrokken; elir. nul ein - Worten abthun, met eeu paar, met weinige woorden &. Paarblattorig, bijv. nw. (Pl.)met
twee aan twee groeiende bladeren. Pauroa, (paarle, oe/iaar/)bedr.ww.
Ilandichuhc -, paren, tot pareu maken; (Ontlk., PI.) gepaart, gepaard; Vogel -, paren, het mannetje bij het wijfje zet- ten; (Tuinb.) enten; \'2. wed. ww. 4ch -, paren, zich vereeuigen.zich voortplanten. Paarholz, (-es, mv. Paarhölier) o.
(Zeew.) spant o. Paarung, v., z. m. pariug, koppe-
liuc, vereenigiug v. |
||||||||||||||||||||
|
Z.j Pachtliebhaber, -in, liefheb-
ber, minnaar in., liefhebster v. van
pachten of van pachthoeven, Paolltlos, bijv. uw. vrij van pacht,
vrij van huur. PaCht-lU3t, (-liUle) v. zucht v.
om te pachteu; -luslig bijv. nw. lust hebbende om te pachten; -mann m.,Z. Pachter; -meier in. pachter, Imer ui. die np eeue pachthoeve woont: •meicrei v. |
||||||||||||||||||||
|
Pab3t, (-es, mv. Pjbsle) ui.,
Papsl. Pacht, (-(e)s, mv. Pachte) m.(-e/i) v. pacht, huur ».; in - geben,pacht, iu huur geven, verpachten, verhureu; in - nehnien, Z. pachten; eisernererlleen o., erfpacht v.; \'J. Z. -geld; 3.-gut.
Pttoht-anschlag, {•sehlaq(e)mv. •nklige) in. schalling v. van deop
|
||||||||||||||||||||
|
brengst van een stuk land; •toner iu. I pachthoeve v.; •mnhle v. i.i pacht gege-
pacbler ui.; •beiUi m- bezit o. iu pacht;! ven wordende mol mi ui.; -miiller m. ino- •lirie/ in. pachlbrief in., paclilconlract, lenaar m. die een molen gepacht of ge- huurcontract o.; -bürger in., Z. Schutz- huuid heeft; -schj[er in. herder m. die cerwandter; -conlrael m., Z. -brief. leene kudde & iu pacht heeft; schilling T?l}r}hten,(pachlcte,gepachtel)\\H>Ar.\\[ü., Z. -g>ld.
ww. pachten, huren, in pacht iieiueu. Pa,clltung, v., Z. pachten;il.pacht, P^Uhter, of Pachter, (-«, mv. huur v. van eeu land, verpachtiug v.; 2.
Pachter of Pac\'aler) IU., -in, (-ne«) vJZ. Pachtgul. pachter, huurder m.. pachtster, huurde- Pacilt-vortrag, (-lrag(e)s, mv.
res v. \\-lrage) in., Z. •brief; ~lieh o. uaebtvee PaCht-frau, (-ea) v., Z. Pdchle- \\ o.; -rei/<e v. weide v. die verpacht wordt,
rin; il. verpachlster r.; -geU o, pacht* Pachtweise, bijw.. Z. pachttich. geld o., pachtsom v.; it. huurgeld o.,i Pacht-Wiese, (-\'i) v., Z. -wetde; buurv.;-vrunifin.p.ichtgrond ni.;-orunJ-|-zci( v. pachltiji! m.; -nns m., Z. -geUl. slück o. (Leeuw.) iu pacht hebbend leenI Paciiïcalo, (-«) v. hostieka-t v. o.; -yut o. in pacht gegeven g-ed o.,| Paeificat, (-(e)s,m<i.-e)o. (Penn.) pachthoeve v.; \'2. goed o., dat van eene!vreilepeuuiug m. pacht afhankelijk is; \'herr in. pachtheer,\' Paciscent, (-en, mv. -en) in. hij eigenaar in. eeuer pachthoeve; -hof in. die vaststelt, bepaalt, een verdrag sluit. groole pachthoeve v.; -inhaber in., Z.i Pacisciren, (paciscirle, paciscirt) 1\'achttr; -jahr o. pachtjaar u.; -korn o. bedr. ww. vaststellen, bepalen, een ver- met kuren betaald wordende pachtsuui!drag stuiten, vrede sluiten. v.;-/eA<rno.pachlleeii o.;-leule iiiv.paeh- Pack, (-(e)», mv. Pdcke) iu. eu u. Iers m. tuv. \'pak, pakket u., bundel in.; (PI.) gras* |
||||||||||||||||||||
|
Pai.
|
|||||||||||||||
|
948 Pac
aartje, halmpje o.; ein - Briefe, pak; -
Waaren, baal v.; mit Sack vind • auszie- i hi n, met pak en zak heengaan; 2. o. zclfst., Z. Gepack; (gemeenz.) /. 6>sin- del. Packan, (-(c)i, mr, -e) m. groote
hond, luiliehijier m. Pack-bengel, (-gels, m», -gel)
va., I: -slnck; -boilcn in. pakznliler m.;
•boot o. pakbont, paketboot, pnsthool ».; •breit o., •brücke v. plank v. achter aan eene koets mn koffers £ op lü zetten. Packchen, (verkl.) o. pakje, bun-
dellje, haaltje o. Pack-darm,(-</arm(e)s,mv..oVïr-
me) w.,7..Mastdarm;-decke v. pakkleeil, linnen kleed o.; -eisen n. pakijzer o. PdCke, v.mv. (Volkst.)scheldwoor-
Jen ii. inv., verwijtingen v. mv. Paeken, (•», mv. Paeken) m., Z.
Pack; 2. o. zelfst., Z. paeken \\v\\v. Pieken, (packle, gepackt) bettr.
w\\v. pakken, vatten, grijpen, aanvallen; jem. Olim Kragen -, pakken; einauder -, |
Pag.
aklinnen o.; -lohn m. pakloon, pakgehl
.; •matte v. pakmat, mal v. lol inpak* ing dienende; -nadel v. paknaald ».; •papier o. pakpapier o.; -pferd o. pak- paard, laslpaard o.; -ruum in. (van eene koels), Z. - breit; (Zoutz.) zoulmagazijn <>.; •reitel rn., Z. stock; \'riemen m.pak- riem ui.; sallel in. pakzadel in.; schelt m., Z. •stock; schuur v.biiidgaren,pak- garen o.; seule v. pakje o. zijde; spuien m., Z. -eisen; stock in. pakstok, biml- knnppcl in.; slrick m. paktouwo.;-slroh o. pakstroo o.; -lrager m. pakdrager, kruier m.; WucA o. pakdoek, paklinnen o.; il. karpelgoed o.; -Hojcn m. vracht- wagen m.; -«erA o. (Waierh.) horden- werk, gevlochten rijswerk o.; •aesen o. bagage v.; it. Z. •werk; -:eug o. pakgoed, paklinnen o.; -:ug in. (Spoorw.J goede- renlrein in.; -ztcirn in. pakgaren o. PaCCOtille, (-n) v. zekere hoeveel*
heid koopwaren v. mv., die zeevarenden voor eigen rekening mogen niedeneineii. Pact, (-(e)s, mv. -e) m. verdrag o.,
overeenkomst v. Pactjren, (paclirle, pac/irl) bedr.
ww. hij verdrag vaststellen. PadagQg, {-en, mv. -en) m. op-
voclkuiiilige, leermeester, onderwijzer, pedagoog ui. PadagQgik, v., z. m. opvoedkunde,
leer v. der opvoeding, pedagogie v. PadagQgisch, bijv. en b.opvoed-
kuudig, volgens de leer der opvoeding, pedagogisch. Padagggium, (-s, mv. Ptdago-
gien) o. inlichting, school v. voor op- voeiliug, opvoedingsgesticht o. Padde, (-«) v. (IVuv.) pan v.; it.
kikvorsch ni.;-or<M o. liondsgras,kweek-
gras o.; 2. bieslook o.; •hecht in, maarl-
sche snoek, in Maart kuit schietende
snoek in.
Paddühl, (paddelle, gepaddell) o.
ww., in. h. roiidkiuipcn, kruipeu als eene pad. Pftddestuhl, (stuh(l)es, mv.
stihle) in. paddenstoel ui. Paderast, (-en, mv. -en) m. kna-
pon*cheiider. sodouuel, pederast m. Paderastie, v., z, ui.knapeiisehen-
derij, legeunaluurlijke ontucht, sodomie- lerij v. Paduanisch,bijv. mv. van l\'adiia;
•e Spraclie, l.alijusche tongval ui. vuil de oude bewoners van l\'adua. Pafel, (-s) iu., z. in. (Hand.) uit-
schoi o., ui val in. Paff!, tussch. paf!, klap!, klets!,
plotseling. Pallen, (pafl\'te, gepa/j\'t) o. ww., m.
II. koaileu, klappen. Pagaie, (-«) v. (Zeew.) pagaai v.,
schep- oi roeiriem m. der Indianen. Pagameat, [-{e)s, mv. -e) o.
menging v. van metalen, ougemuiit zil-
ver o.; 2. betaalmiddel, opgeld, klein eld o. Paganalien, v. mv. (Fabell.) Ian- elijke leesten, feesten o. mv.ter eere van
e veldgodeu, paganatiéu v. inv. Pago, (•». inv. -«) ui. edelknaap, |
||||||||||||||
|
hofjonker, lijfjonker, page in.. Z. Jagd-,
Reilpage. Pagen-dienst, (-(e)s, mv. -e) m.
diensl m. als edelknaap of page; 2. Z. stand; -haus o. huis o. der edelknapen; •hafnieister m. opziener m. over de edel- knapen; sland in. stand in. van cdcl- kuaap; streich m. pagcslreek in. Pagina, (Pagina) v. bladzijde, pa-
giua v. Paginiron, (paginirte, paginirl)
heilr. ww. de bladzijden nummeren, pa- gineeren. Paginirung, (-en) v„ Z. pagini-
ren; il. pagiueeriiig v. Pilgier, (-s, mv. Pagler) in. bran-
dewijnroeier, kommies in. Ptlgydo, (-«) v. afgodstempel m.
in ludie en China, pagode v. PagQden-baum,(-*aum(e)s,mv.
•biume)in. Indische vijgehonm m..-lampe v.pagoilclamp v.; (Delfst.) — of schnecke v. pagode v. (eeuc schelp). Pah!, tussch. kom !,och,gij schertst!
Pil Ulo, bijv. n w. slroogeel.
Pair, (•*, mv. s) m. lul o. der eer-
ste kamer, lid o. van hel hnogerhuis in E., pair m. Pairin, (-nen) v. vrouw v. van een
pair, paires v. Pairschaft, v., z. m. pairschap,
lidmaatschap o. van de eerste kamer in F., of van het hoogerliilis in K. Paiszelbeere, (-n) v. berberis-
bezie v. Pllhido, (-fl) v. wijnaccijns in., be-
lasting v. op mijnen. Paladin, (-s, mv. -e) m. ridder,
hofndiler, dwalende avonturier ui. Palankin, (s, mv. -c) o. (Zeew.)
kleine talie v„ takeltje o.; 2. Ooslindisch draagbed o., draagzetel, diaagstuel, pa- lankiju ui. Pahindor, (s, mv. Palander) m.
(Zeew.) platbodemd vaartuig o., palan* dcr m.; •fisrher m. lijnvissf.her m.; -korb ui. palaudermaiiil v. Palaographie, f., z. ra. kennis
v. der.oude schriften. PalaOtypon, v. mv. eerste druk-
werken o. mv., incunabelen o. inv. Palast, (-{e)s, mv. Palaste) in. pa-
leis o., vorsten wou ing v„ vorstelijk huis o. Palast-artig, bijv. nw. paleis-
achlig, paleisvormig, op een paleis ge- lijkende. Paliistchcn, (verkl.) o. paleisje,
klein paleis o. Palast-dame, (•») v. hofdame
v.; •intriguc v. hollulrige v.; •müszig bijv.
nw. paleisachtig, bij wijze van een pa- lets; •vorsleher m. opzichter in. over het paleis. Palatin, [-(e)s, mv. -e) in. palts-
graaf, paliilijn, koninklijke grootgraaf of ouilerkoning in. iu Hongarije; 2. - of -e (mv. —n) v. (Uontw.) pelskraag, hals- pels m.; -ufje in. (Nat. hist.) palatyn- aap in. Palatinischor Berg of Pala-
tilius, (oub.j in l\'.ilaiijn•die heuvel in Py,lo, (-n) v. schil, peul v., bast ui.
|
|||||||||||||||
|
p
|
77
|
lukliaren; 2. Waaren -, pakken, inp<tk-
|
|||||||||||||
|
ken; /(•)»«. die Tasclien volt -, ile zakken
vulsloppen; (Sp.) die KarIen -, opnemen; 3. (z. voorw.) pakken, zijn goed inpak- ken; II. wed. ww. sich fort -, (gemeenz., i. k. het.) zich uit ile voelen maken.zich wegpakken; padie dicltl, pak n weg!, sich nach Hause -, naar huis gaan. Facker, (-s, mv. Packer) m. pak-
ker, grijper m.; (Jachlw.) bullehijter in. 2. (Haml.) pakker, inpakker, inladerm. Packerei,v. (i.k.bet.)aanhoudend,
slerhl inpakken, gepak o. Packerei, (-en) v. bagage v„ reis-
goed o. Packerlohn, (-[e)s) m., z. m.
paklnon. pakgeld o. P&okern, (packerte, gepackerl) o.
ww. draven, mei korte slappen loopen, Hippelen. PftOkesel, (sets, mv. set) m.pak-
ezel, inolenaarsezel m.; (lig.) geduldige, zwaar werkende lastdrager in. Paekot, (-(e)s, mv. -e) o. pakket,
pakje o., /.. Pack. Packet-boot, (-(e)s, mv. -e) o.,
Z. Pucibuot; -bnrslen v. mv. uitgezochte Russische, in pakjes verzonden borstels in. mv.; setzer m., Z. Stiickselzer; -ver- sendung v. verzending v. van paketlen. PftCk-fass, (•fa&ses, mv. -fitser) n.
pakwil, val o , ton v. alleen dienende om te verzenden; •fixlttr o., Z. -zeuu; -garn o. pakgaren o., biudlouw o.; •geritlh o. bagage v., pakgoederen o. inv.; -hai in. een miar den rog gelijkende viseh der Middellainlschc zee; -haken in. pakliaak in. aan den zoom van een zadel; \'haas o., •hof ui. tnlhnis, tolkantoor o.; 2. pnk- hins, magazijn, entrepot o., waag v.; •hiiilei. pik mig, inpakking v., pakdoek, pakpapier, paklinnen o. &, al wal lot i\'i- pakkeu dient; -kammer v. bagagekuiuer v.; •kasten m.pakkist i.;-knechl in, pak- knechl in.; (Zeew.) trosdrager.pakkuechl in.; -korb in. palcuiand v.; •katten mv. kosten in. inv. van inpakkenj-fcHüMW ra., Z. stock; -lakea, •lemen o.,-leinuiand v. |
|||||||||||||||
|
Pan. 940
|
|||||||||||||||||
|
Pal
|
|||||||||||||||||
|
Pam.
|
|||||||||||||||||
|
Palen, (palle, gepall) bedr. ww.
doppen, peulen, schillen. Palorbse, (•») v. doperwl, groene
erwt v. Pftles,v.,ï.m. (Fabell.) Pales v., go-
ilin v. tan ile herders. Palgtte, (-n) v. (Schild.) palet,
verfljonlje o.; •wpilttn v. mv. (Man.) gladde kant v. Pali, (imli.) o., z. m. sanskril o.,
heilige taal v. van Achler-lndic. Palingenesie, v.,z. m. wederaan-
groeiinü, vernieuwing v. Palinodie, (-«) v. dichterlijke
herroeping. Palixandorholz, (-es) o., z. in.
palissanderhout o. Palladium, (-s, mv.Palladien)o.,
Z. PalhsbM (lig.). PallftS, v., z. m. (Fabell.) Pallas.
Minena, godin v. der wijsheid; -biU o. beeld o. vu l\'allas; (hg.) palladium, be- schennrnd voorwerp o.; -feste o. rov. volk-f\'isieu ». mv. lereere van Mioerva. Pallasch, (-cs, mv. -e) m. pallas
in., hiuu kurassierszwaard o. PallgSt, (-(e)s, mv. Paüiste) ra.,
Z. Pohm. Pallbating, (-cn) v. (Zeew.) pal-
beting v. Pulle, (-«) v. (Zeew.) pal m., stuk
hout •>. om de spil te doen ophouden. PalliatiV, (-(r)s, mv. -c)o. (Ücn )
pijnstillend, verzachtend middel o.; sur v. verzachtende, lenigende behandeling v. Pallisade, (-n) v. (Krijgsw.) paai.
werk o., paal. storinpaal in., palissade v.
Palltsadiron, [pallisadirte, ptilli-
sadut) bedr. ww. door paalwerk of sta* ketsels afsluiten, met slorui- of schans- palen omgeven. Pallisadjrung, (-en) v., Z. pal-
lisoilircn; (Vest.) oprichten0. van slorm- palen; 2. Z. Pallisade. Pallium, (-*. mv. Pallien)o. man-
tel, bissehnpsuiaiilel m. Pallklamp,i,-/;/amp(e).«,inv.ttóni-
(jC) III. p \'Ikl.iliji lil.
Palm, (-(f)s.mv. ~c) m., (gewooiil.)
Paltnu, (-n) v. palm,palmboom,palio- \'ak in., M\' delak in.; 2. knop in., oogje, nillnoiicnd knopje o. Pulmatl e, (-\'<) v. maliebaan v.
Palmarum, (•*) o., z. m. Palm-
ZOndag III.
P»lm-baum, {-b<tum(e)s, mv.
•biiame) in. palmboom, palm ui.; zahmer —, kooit)ragende pal boom in.; —safl in. palinbraiidewiju ui.; -hlalt o. palm- blad o ; -bohrer in. palmworm in. Pal me, (-«) v., Z. Palmbaum; 2.
palmtak in., palmblad o.; 3. hulst in.; (Wijng.) oogje, knopje u., uilloopeude |
Pampelblume, (-n) t. paarden-
bloem v., papenkruid o.,leeuwciitand m. Pampeln, (pampelle, gepampell)
bedr. ww., Z. bamtneln. Parapen, (pumpte, oepamp/)o.ww.,
in. //., Z. schlampampcn. Pamurschel, Pamockel, (-s)
m., z. in. slokvisch m. en v.
Pan, (-i) in., z. m. (Fabell.) Pan,
herdersgod in. Panacee» (*n) v- algemeen genees-
middel o. Panatbenaen, o. mv., Z. Palias- fcsle.
Pancerte, (-n) v. bewijs o., ver-
klaring v. o.ntr.Mit de echtheid der re- liquién. Pancratia8t, (-en, mv. -en) m.
vui\'tveililer en worslelaar m. Pandamgnium, [-nmms, mv.
-ni"\'i)o. panlheon o., afgodslempel m.; 2. duivelrijk o. Pandekten, v. mv.(üer.)de groole
verzameling v. der Knmeinsche recht* spraken op last van Justinianus in orde gebracht, digeslen, pandecten v, mv. Pandgre, (-«) v. (Muz.) pandoer-
citer v., uiandelijn v. Pandur,(-i\'\'\'.uiv.-en)m.llongaarsch
voelsoldaal, pandoer m.; (i k. bet.) op- roermaker, volksmenner m. Panduren-klinge, (-n)v.krom-
me hartsvanger m.; -obersl ui. kolonel in. der pandoeren. Paneel, (•(«)«, mv, -e)of-werk,
(-(e)s, mv. -e) o. of Pangle, (-/i) v.
paneel, paneel werk o. PanegyriCUS, (onh. mv. Panegi-
ryrei) ui. feestredenaar, lofrcdeuaar m. Panegyrisch, bijv. nw. -e Spiele,
volksspelen, volksfeesten o. mv. Panollo, v., z. in. ruwe Anlillische
SIlikiT V.
Panier, (-(e)s, mv. -e) o. banier,
vaan v., slandaard ui., vaandel o.; -[üh- rer m. vaandeldrager, vaandrig m.;-Aerr ui. baauderheer in.; il. waardigheid v. van baan derheer. Panisbrief, (-(e)s, mv. -e) m.
prebeude, vc.zorgiug v. van een leek in een klooster. Panisch, bijv. en b. plotseling, pa-
nlsch; -e Furcbt, panische schrik m., schrik in. zonder reden, blind alarm o. Panist, (-en, mv. -en) in. leek m.,
die iu een klooster den kosl heeft. Fankert, (-(e)», mv. •») m. bas-
laard in. Pankreas, (-cs) m., z. m.(üntlk.)
alvleesch o.,a|vlee<cliklicr, buikspceksel- klier, groote maagklier v. Pannax-gummi, (-s) o., m.
gele gom v.; -kraut o„ Z. Panacee.
Panne, (-«) v. (Valk.) groote slag.
pennen v. mv. aan een valkevleugel; 2.
wan v, Panner, (-s, mv. Panner) o., Z.Pa-
nier; -herr ui., Panierberr. Panorama, [s, mv. -<a) o. alge-
zicht o.,albeschouwing v„ panorama o. Pans, Pansen,(/\'«n.s,\'Hs,inv./,uH-
sen) ui., Z. IVoruf. |
||||||||||||||||
|
palmlijster v.; -garten in. tuin in. van
palmboomen; -hatn m., Z. -uald; -kranz in. palmkrans, krans m. van palmblade* ren; -reir/i bijv. nw. rijk aan palmboo- inen; -wald m. palmbosch o, Palm-esel, [-esels, mv. -esel) m.
(Kath.) paaschezel, op rolletjes geplaal- stc houten ezel lil., die op Palmpaschen hel beeld van Christus draagt. Palmestrie, v„ z. m. waarzegge-
rij v. uil de lijnen der band. Palmette, (-n) v. op palmbladen
gelijkend zmlversiersel, palmet o. Pftlm-friicht, (-/nïr/i/e)v.vruchl
v. van den palmboom, Indische noot v.: •gehnrn o. breed hertegewei o. met korte punten; -gcwaclise o. mv. (I\'l.) palmge- nassen o. mv,; -graupe v. merg o. van ilen palmboom,sago v.;-/u\'ni o., Z.-mfl\'fr; •honig m. eerste bijenhoni(u)g m.; -hul m. hoed m. in den vorm van palmblade- ren. Palmj3t, (-e-, mv. -en) m., Z.
Palmewhhwnthen. Palm-kafar, (-fers, mv. -fer) m.
palinkcver m.; -knse m. ingelegde jonge bladeren o. mv. van den dadelpalm. • katsclien o. bloesemknopje o. van wil- gen, elzen, hazelaars &, katje o.; -kohl ui. palmkool v.; -mark in. palinboom- uierg o.; -i»i\'/il o. sago v.; -nass v. kokos, noot, dadel v., Z. -frurht; -nl o. palm- olie v.; .ratte v., Z. •eickhtmenen; •ried i. stengel ui. van het Indisch nel.rotlinii m.; safl m., Z. -baumsa/l; -sect o., Z Canaricnsecl; seifc v. palmzeepv.;-jo<m- laij in. Palmzondag m.; stengel in. (Ilouwk.) Z. Palmetle;stock in. palmtak m.; -lag m., Z. sonnlng; -wald in., Z. falmenn ald; -weide v. wik-eleeiibnompje o.; -weihe v.(Kalh.) palmwijdiug.wijding v. der palmtakken; •wein ui. palmwiju m., Z. -baumsafl; •woelte v. lioede week ».; "icurm ui., Z. •bohrer; -;eil v. lijil ra. waarin de palmlionineu uilbnlten; -zuc- ker m. palmsuiker v.; -zweig in. palm» tak m; (Uouwk.) Z. Palmetle; (Kalh.) Z. slork. Palomantie, T., z. m. waarzegge-
rij v. uil kleine slokjes of staafjes. Palörapfel,(-«t/>/Ws,niv. -tpfel)m.
platte kookappel in. Palsken, (palskie, grpaUkel)o.*w. in hel water plassen, ploeteren.
Palater, (-s, mv. Patsier) ui. (PI.)
paxnnrk v.; -quappe v. moespaslinak v. Pitlte, (-n) ». lap m., lor v., vod o.
Palterig, bijv. nw. gelapt, vol lom-
pen. lonig, gescheurd. Paltrok, ("(\'•)»• «*• Paltröcke) m.
regeiiuiaiilel in., overjas v. Pambioma, (-«, mv. -/a) o.alge-
meeii levensbeginsel o.
Patnbus, (onb.) m. OostinJische
plalvisch, pambiis ui. Pamel, (-s) in., z. m. brood o. uit
tij n roggemeel. Pammeln, (pimmelte, gcptmmelt)
bedr. ww. (Volksl.) vertroetelen, ver- wennen P&mpe, (-n) v. deeg o., pap, dikke
soep v. |
|||||||||||||||||
|
6
|
|||||||||||||||||
|
knop m.; 4. (Zeew.)palma v.,Oo8tiudlscb
vaarluig o.; 5. Z. Spanne. Palmoichhörnchon, o. ualm-
rat v. Palmen, (palmle, gepalmt) o. ww.,
in. b. (Zeew.) palmen, hijschen. Palmon-buch, (-4ue/i(e)s, mv.
•bücher) o. boek o. van palmbladeren; •distel v., Z. Steclipaime; •drosscl V. |
|||||||||||||||||
|
Pap
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Pap.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
950 Pan
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Pantomime, (-n) v. gebarenspel
o., pantomime v. Pantomimen-spieler, Pan-
tomjmiker, (•kert.mx. -ker), Pan- tomimist, [-en, mv. -tn) ro. geba-
renspeler, panlomimist m. Pantomimentaube, (•») ».toi- melaar m. (eenc duif).
Pantomimisch, bijv. nw.tot het
gebarenspel bchoorende, pantomimisch, - ?/\'\'«\'\'\'•", eene stomme rol vervullen. Pantsch, (-fj,mv.-f) m.,Z.l\'anseli.
Panurgie, v., z. m. arglist, arglis-
ligbeid, ilnorlranlheid v. Panurgisch, bijv. nw. arglistig,
doortrapt, lol alles in staat. Panzen, (-.«,mv. Pamen) m. eerste
maag v. van herkauwende dieren, Z.BM- Icrmngen; (Scherts.) pens »., lichaam o. Panzen-fegor, -klopfer,
•schutter, m. (Volkst.) hij, die lem. lerdeec de waarheid zpgt. P«nzer, (-s, mv. I\'anier) m., Z.
Pauzen: 2. pantser ef panser, harnas o., maliënkolder in. P&nzer\'tirmel, (•meh, mv. -mel)
|
Papabol, biji. nw. verkiesbaar lol
paus. Papagei, (-(e)«. mv. -c) (Nat.
hisl.) papegaai m.; 2. ekster v. uit den Elzas.Duitschepapegaai m.: 3. finnisrher -, diksnavel m.; i. Z. •fiscli; 5. (fig.) babbelaar, naprater m. Papagej-ammer, (-n) v. bonte
papegaai in.; -ananas in. ananas v. met groene bladeren op Marliniq\'ie; -ar/ij bijv. nw. papegaaiachtig. Papegeichen, of Papchen,
(verkl.) o. kleine of jonge papegaai m.
Papageien, (papageile.gepapageil)
o. ww. onverstandig babbelen, napraten. Papageien-bauer, (-bavers, mv.
•bauer) o. papegaaiskooi r.; -stoel; m. (Zeew.) papegaailal v. Papagei-ente, (-w) »., Z. -iav-
eher; -feder v. papegaaieveder v.; (PI,) driekleurige amarant v.; -fnch m. pnpe- gaaivisch m.; 2. lipvisch m.; -,ornn o. en bijv. nw. papegaaiegrocn n.; -kraut o., Z. •feder (PI.); \'naliet s. bundeltje o. bloe- nien, welker stengels van een punt uil- gaan; samen m. papcgaaiciizaad o.; •sehnabel m. papegaaiesnavel ni.; (Nat. bist.) boorschelpdier o.; it. zecsnip v. (een visch); •laube v. papegaaiduif, wilde duif v. van Sint-Thomas; -laucher m. papegaaiduiker m.; -neibehen o. wijfjcs- papegnai m. Papagonoflöte, (-n) v. pansfluit,
herdersfluit, papagenofluit v. Pnpal, bijv. nw. pauselijk, van den
paus. den paus betreffende. Papaye, (-n) *. (PI.) Amcrikaan-
sche meloen m. Papolhans nl Paperhans,
(•es, uiv. -e) in. (gemeenz.) babbelaar, praatvaar in. Piipclig, (-er, -sl) bijv. nw. bab-
belachlig, praatziek; 2.streelend,vleiend, vertroeteld, verwend. Papel-liese, -gritte, -muh-
ITJO, (-n) v. (Volkst.)bablielaarsler, bab-
hclkous v. Papelll, (papelle, gepapcil) bedr.
ww. stamelen, stotteren; 2. babbelen, pralen, napraten; 3. Z. liebkosen. Papenaht, (•nabie) v. (Zeew.)
platte naad m. Papen-blume, v., -kraut, o.,
Z. Pfaflenblumc f. Paperlapap! tusseb. och kom!,
pnpperlopnpl, gekke praal! Papem, (paperle, gepaperl) bedr.
ww., Z. papelii (2). Papier, (-(e)s, mv. -e) o. papier
o.; (Scherts.) snippers v. uiv.; ein littrh -. een hoek papier; 2. -e, brieven m. mv., schriften o. mv.; etw. ju - bringen, op hel papier brengen, neerschrijven; 3. (Hand.) Z. -geld; i. helmvormige porceleinslak v.; (Spr.) das - iiirrf tiiehl roth, papier |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Pan(t)sch, (-cs, mv. •*) m. of
Pgntsche, (-n) v. pens ».. buik m.: (gemeenz.) oude rok, sukkel ni.; (fig.) mengsel o. Pan(tl8Chon, (panKehle, gepanl-
schel) bedr. ww. (gemeenz ) klo|i|ien. roeren, ploeteren; im II asser -. ploetc- ren. PftnSter, (-s, mv./\'uw.</er)m.(Mol.)
molenrad, scheprad o. d>it van onderen door hel water gedreven wordt. Panster-gatter, (-t<-rs, niv.-or)
o. schepradraam o.;—saule v. paal,steun
m., waarop het schepradraam rust; -ge- rinne v. loop m., gooi v. voor liet schep* rad; \'keilt v. kelen v. of ketling m. om den boom van het scheprad te lichten; -mShlt v. door een scheprad in beweging gebracht wordende molen m.; -rad o., Z. Panster; •wille*, scheprad boom m.;-:evg o. al wal tol het scheprad behoort. Pantalon, (-s, mv. -e) m. (Too-
neelk.) potsenmaker, hansworst m.; 2. (Muz.) groot naar het klavier gelijkend opslaand speeltuig, pantalon o.; 3. lange broek v., pantalon v. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Panthejsmus, (onh.) ">., z. m.jm. pantserinonw v
slelscl of geloof o. dat hel heelal of de Pflnzerchen, (verkl.) o. wapen |
||||||||||||||||||||||||||||
|
rok ro., pantsei hemd o..maliënkolder in.;
(van kreeften), schaal v.; (van maguc- ten), ijzeren beslag o. Panzerfegen, (pan:erfegle, gc-
pamerfegl) bedr. ww. hnehgescliirre-, schuren met een sluk maliënkolder; (fig.) |
||||||||||||||||||||||||||||
|
wereld de godheid zelve is, pantheïsme o
Pantheïst, (-en, mv. -en) m.aan- hanger in. van bet stelsel dat de wereld of bet heelal de godheid zelve is, pan- theist m. Pantheïstisch, bij», nw. op het
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
pantheïsme betrekking hebbende, pan- jen. -,lerdeegde waarheid zeggen,dooi
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
balen, den mantel vegen.
Panzer-feger, (-gen, mv. -.oer)
in. pauserveger in.; •ftseh rn. schildviscb in.; 2. kofleniscli in.;-/)erA m. stuk o. maliënkolder; •geschmeide o. ijzeren pan* ser o.; -bahn m. gevorkte knnrhaan m.; •kandschuh in. ijzeren handschoen in.; • hendellen o.,/..I\'an:erehen;•hemd(e) o. panserbemd o.; -liose v. broek v. van ma- liëiikolder; -kelte v. panscrmalicii v. inv.; il. kinketting rn.; •klingew lange stoot- degen n\\.;-leben o. panscrleen o,; •lehen- Iriiger m. pansorleciiman m.; • masche \\., Z. -ringlein. Panzern, (pamerle, gepamerl)
bedr. ww. panseren, een harnas of pan- ser aando\'.\'ii; fine gepanzerle Fregalle, een gepanserd fregat; (Jaclllw.) ehien llimd-, een nel om hel lij! doen; 2. wed. ww. iieh -, een panser aandoen; (lig.) zich verdedigen tegen. Panzer-rad, (-iui/(e)s,inv.-ru(/ei)
o., Z. Pcnsler; \'reiier ra. kurassier, ge- pansvrdcluilerin.; •renner in.,\'/.. -/.7iwoe; •ringlein o. malie v.; \'roek m. panserrok m.; \'tehurz ui., -tchürse v. maliën voor- school o.; \'ileeker in. rapier o.; -lkier o., Z. Giirhltliier; 2. Schuppenthicr; .ice/s ui. harnasmaii, gepanserde wentelaar in. (een Aintnkaalisclie vischj; -~citg o., Z. PanslerTeug. Py.olo, (-\\ mv. l\'aoli) in. paulo in ,
laliaanscbe muiil v. = 21 cent. Paonie, (-n) v. (PI.) pinkster-
bloem, pioene v. Papa, (\'S, mv. -s) in. papa, va-
der ui. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
theïstisch.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Pantheon, (•j.nit. -s)o.afgoden
tempel m., pantheon o. Panther, (-», mv. -e) m. panter m
panterdier o , parder m. Panthere, (-n) v. (Vog.) *ogel-
nel n, Panther-fell, (•(*)«. "IV- --0 °
-haut, (-hautr) v, panlervel o.; -haui cchat m. gespikkelde agaat m.; -kalze v. tijgerkat v.; -ilrin m.kwtrlsjaspis m.; •Ihier o., Z. Panlher. Pantoffel, (-«. urn. -«) m. pan-
loffel v.; (van vrouwen).pantoffel*.,muil
v.; (fig., gemeenz.) unler drm • strhen, on Ier d- pantoffel slaan, door de vrouw beheerscht worden. Pantoffel-baum, (-iauw(e)s,
uiv. -biii(Me) in. kurkeik ui.; -blume v. panlnfi) Ihloeiu v. PantQÖ\'elchon, (verkl.) o. pau-
loDcltje, muiltje o.; (PI.) vrouwenschoen
*., vroiiweimehoenlje o. Pantoffel-eisen, (-eisens, mv.
•eisen) o. (Iloefsm.) hoefijzer o., dal van binnen dikker is dan van huilen; -Ao/- u. kurkhoiit o.; (gemeenz.) — tckmmml immer vben, de vrouw is de baas;—buum m., Z. -buum; -macher ui. pnnloflclma- ker in.; •muvliel v. paulolHlschclp ï. PantQffeln. (paulo/lelie, gcpa»-
lufl\'eU) U-dr,ww.Safltan -, met een kur- keuhal «rijven. Pantoffel-regiment,(-(e)s.mv.
-er) o. paiilofl\'elregecring v.; sleigbiigel m. paulolVel-slijglieugel in.; \'ttein Dl. pauluflelsleeii iu; -u ur»i in. kurk worm ui. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
is ged
|
8
|
uldig.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Papier-adel, i-s) m., z. m.adel-
dinii ui. door brieven, brieveaadel m.; •arlig bijv. nw. papierachtig; -baum in. papierboom ni.; 2. witte populier in.. 3. napyrusplaiit v.; -beinehen o.,Z.-*no- ehtn; •beschuerer m. brievendekker m.; |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Pap. Pap. Pap. 951
|
||||||||||||||||||||||||||
|
,-er Topf, sterke met schroeven gesloten
knnkketel. papiniaansrhepol III.
Papist, {-en, mv. -en) m. pnii\'ge.
zuide, papist, loouische, roomscbgeziu- ili\' m. Papisterei, v„ z. m. (SVhehlw.)
drijven o. der pausgezinden v.,Z. Papst- lerri. Papjstisch, bijv. uw. pauselijk.
Papocasarie, v., z. in. pauselijke
macht v. over wereldlijke vorsten. Papolatrie, v., z. m. overdreven
verheerlijking v. >an den paus, vergn* diug v. ian den paus. Papp, (•(«)•«, mv. -e) m.(Zeew.)Z.
Pappi: Papp-arbeit, (-en) v. kartonwerk
o.; 2. inn karton vervaardigd voorwerp o.; •arbeiler m. kartonwerker in.; \'band in. kartonnen band in.; 2. in karton ge- bonden bnek o.; -lmgcn m. vel o. karton; 2. karton o.; -brett o. plank v. om te pink ken. Pappe, (•») v. (om te eten), pap,
brij v.; 2. (Bnekb.) lijm, slijfsel, pap ».; (Zrew.) scheepssneer o.,harpuis o.; da S( hiffmil - schmieren, Z. pappen; 3. kar dm, kaarlenpapier o.; in • binden, in karton hinden, karlonneeren. Pappel, (-«) v. populierm.;2.ame
rikamsche -, Amerikaausche driliveboom ui.; 3. m.ilve, maluwe v.; 4. heemst v. knasjeskriiid o.: 5. gvlbe -, Indische ma\' luwe v.; Ii. hfleflilad o. Pftppel-allee, (-n) v„ Z. -gang
•urlig bijv. nw, pnpiilierachlig;(l\'l.) ma- luweachtig; -auge o., Z. •knnape; -back ui. beek v. wier oevers met populieren beplant is; -»««m m., Z. Pappel; -hlalt populierhlad o.; •blume v. maluwe, inal- we v.; •hlüthe v. populicrhloesein m.; •bock m. pnpiilierbokje o.; -gang in. laan v. van populieren; •gorten in. met pop«. leren beplante tuin m.; -holz o. popu- lierhout o.; -inset v. met populieren be- planl eiland o.; -kise m. populierzaad o.; \'knospe v. popiilierknop m.; •kohl in. jo- deninaluwe v.; -kraul o. kaasjeskruid o.; -/a«s v. populicrluis v.; -motle v. popu- liermnt v. Pappoln, bijv. eu b. van populier-
hout gemaakt. T^ppeln,(pappelte,gepappelt)bedr.
ww. popelen, brij eten; 2. Z. papeln. Pappel-nager, (-gers, mv. -ger)
in. populierworm in.: •ngmpht v.,Z.-i>o- i/el; -öl o. populierolie v.; -pjlamung v. popiilierplanlsoen o.; -reihe v. rij v. van |
wilg(eboom) in.; schuarze —, zwarte
populier m. Pappen, bijv. en b. van bordpapier,
kartonnen. P»Ppen, (pappie, gepappl) bedr.
ww. cm Kind -, pap geven, niet pap of brij voeden; II. o. ww., m. h. pup eten; 2. plakken, met stjifsel plakken; 3. in ksrtnri werken; 1. (Zeen.) ein Schift -, leren: il. de ruimte tiisschen de srlieeps* bekleedsels met leer en koehaar aan- v lillen. Pappen-deckel,(-M» mv. •kei)
m. karton, bordpapier o.; 2. kartonnen
leksei o.;—maiher in. karlonnurkerm.; •farm v. (Kart.) kartoiivoim m.:—bre\'.l plank v. om karton te siiijden;-A/<iiwer
in. karlnuverkooperin.; -Aeimerin.(Volk- t.) iiachlwerker. ruimer m.;—f Helm., Z. Pnppeliliel; -lnm in. karlonlijm. kar- iniiwerkerslijm ».; •niechrr in. karton» werker in.; —retpe v. (Nat. hist.) wesp v. wier nest gelijkt naar eene lmrilpapie- ren dnos; -presse v. karlonpers v.; •titel m. (Hit., geuieeiiz.) Z. PappeUliel; -lcig m.. Z. Papiermaue. Piippicht, bijv. en b. als pap, als
moe», als lirij.
Pappig, bijv. en b. pappig, brijach-
tig. modderig, vol slijk. Papp-kasten, ra., -k\'astchen,
o., -schachtel, »., boni pa pieren doos v., karlouuen doosje o.; -aerko.,Z. -ur- beil. Papst, (-es, mv. Pnp.t/ejm.pausm.,
opperlioiifd o. der B. K. Kerk, II. Vader m.; 2. kleine rivierbaars m.;3.-of-6uum m„ Z. \'icnde. Papstkrone, (-«) ». pauselijke
kroon, driedubbele kroon, liaarv.;(Delf- st.) bisschopsmuls v. (eene schelp). Papatier, (-J, mv. Populier) m.
aanhanger m. van den paus, Koomsch- kalholiek in.; (i. k. bet.) ullrauion- taan in. Papstlerei, v., z. in. drijven, woe-
len o. der pansgezinden; it. vergoding v. van den paus of der pausen. Papstlerisch, bijv. nw. pausge-
ziuil, paapsch. Papstlioh, bijv. nw. pauselijk,den
paus toebehoorend, van den paus uil- gaande; -e Wilrde, pauselijke waardig- heid; Seine -ellciligkeit. Zijne Heiligheid de Hans; das -e Cebiel, Pauselijke slaat. Kerkelijke Staat ra. Papst-monat, (-(e)s> mv- •\') m-
maand v. van onderwerping, afzondering;
l. maand »., waarin de paus de leenen uitgaf; -mülze v., Z. -krone; •recht o. pauselijk recht ».; -lext ra. (I)rukk.) klein romein o.:-\'Aumo.pausdom,paus- schap o., pauselijke waardigheid v.,pon- liflcaal o.; (Scherts.) pausgeziinlheid v.; der siclt des —s annimml, pausgezinde in.; •eoijei in. Mexicaausche vlasvink in.; •uuht v. verkiezing v. van een paus; 2. plaals, vergadering v. waarin een paus gekozen wordt, conclave o.; -ueide,-uiede v.troskerseboom m.; 2. meelbooin, witte wijngaard in.; -würde v. pauselijke waar- digbeid v., pontificaat o. |
|||||||||||||||||||||||||
|
•benlel m., Z. -sark; -birke v. papiergc-
rende berk(eboom) m.; -blnlt o. blad o. papier: -blume v. grooieirnniniïclle v.;2. papierhlnem v.; 3. wilde amberblnem v. • bi\'ijrn in. vel o. papier; -brei 111., Z. •ma*tr. Papierchen, (verkl.) o. papier
Ije o. Papier-dicke, (•») t. «likte t.
\'.ui hel papier; -dnicker m. maker m.
van geinarberd papier; -dünn bijv. nw. ion <1 iiii als papier; •düle v. peperhuisje, papieren zakje o. Papieren, bijv. dw. papieren, van
papier. Papierer, (•\', mv. Papierer) m. pa -
piertuaker, papieiTabriekanl, papierhan- Jetaar in. Papier-fabriek, (-«i) v papier-
fabriek v.; 2. Z. •mülile; •fabrikant in.. Z. Papierer; .feniler o geplakt papieren raam o.; -form v. papiervnnn, \\nrni m., gedaante v. van een bind papier.2.s< hep- vnrm in.; •formendraht in. il rand m. der paptervornicn; -JeW o. (Hand.) papieren gild, papier o., bankbiljet,mtiiilbiljelo.: •f/ras o., Z. staude; •handel m. papier- |
||||||||||||||||||||||||||
|
90
|
||||||||||||||||||||||||||
|
handel, papierwinkel ni.; •hdndter m.
papii\'i\'liiniilelaar, papier» ei kooper m.; •handlang v. papierwinkel m.,papieriaa gazijn i).; 2. Z. \'handel; •hattbe v. papie rei: muts v.; •hnuslein o. peperhuisje o.; •hikt v. (Urukk.) lellerhoogle v.; -fal/i m. papiermol v.; -knnchen in. (Onllk.) pl.il oogbeen o.; -kiam, -krd>ner m., Z. •handel, • hdndter; \'laden m., Z. -hand- liimj: -lalerne v. papieren lantaren,fhw v.; -/am v.papierluis.bnekcnliiis v.;-/«m pen in. mv. lompen v. mv., waarvan pa pier gemaakt wordt; -maclier; •muller m. papierinaker, papierfabriekant, pa- piermolenaar m.; •mdkler m. (Hand.) |
||||||||||||||||||||||||||
|
74
|
||||||||||||||||||||||||||
|
wisselagenl m., eflectenmakclaar in.:
•masz o. papiermaat v.; (I\'ruikm.) maal v. van papier; •maasc v. papierstof, pa- pierpap v.; 2. papier maché o.; -niaul- beerlmum m., Z. -buum; •maultieere v. papiermoerbezic ".,-mergelm.zeerdmine mergel v.; •mühle v. papiermolen m.; •muller m.,Z. •maclier; -miilze v. papie- reii muls v.; -öl o. pnpierolie v.; -pjlan- :e v. papier gevende plant v.; 2. ï.-icllilf; •rindt v. papiergevende basl in.; -io//e v. rol ». papier;sche(e)re v. papiersehnar v.; schim m. papieren oogsclierm o.; •schmiercr m., Z. -verlerbcr; schnitzel, span m. papiersnipper v.; speculant in. pnpiorspeculanl m.; stampei in. papier- stempel ni.; stamp/c v. papier-tamper m.; staade v. of schilf n. papierplant, |
||||||||||||||||||||||||||
|
0
|
||||||||||||||||||||||||||
|
populieren; -reis o. populiertakje o.;-rose
maluv.eroos v ; 2. stokroos v.; 3,val-
ln\' of gele maluwe v.; salbe v. popu-
lier/.alf v.; sammt in., Z. -rose (3); schwurmer ra. populiervlinder ra.; see ui. met populieren omringd meer o.; staude v., Z. Schlingbaum; stein vu. schriksteeu m., nllaserls. o.; stiel m. rolling ui. met een knop; (Hg.) nielig- |
||||||||||||||||||||||||||
|
13281283
|
||||||||||||||||||||||||||
|
papfrusplant v.; -lapele v. papieren be-
hangsel o.; -fetj in., Z. -masse; -leppieh m., Z. -tapele; -lorf in. papiergevende turf v.; -umiuuf m. omloop in. van pa- pieren geld; •valuta v. (Hand.) waarde v. vnn papieren geld; •verderberm. klad- der, papierbederver, papierverknoeier ui.; •waare v. papierwaar, schrijfbehoefte v.; •tcurst v.(w. i. gebr.)worst \'„beuling in. PapillQtte, (-«) o. papillot v.,
haarrollelje o. Papinisch, bijv.uw. papiniaansch;
|
||||||||||||||||||||||||||
|
87
|
||||||||||||||||||||||||||
|
heid, beuzeling v., bagatel o.; -teicli m.
met populieren omringde vijver m.\\-iugel m. populiervlinder m.; -uald m., -wald- chen o. popuherbosch(je) o.; -weg ut., Z. -gang; -weide v., weiMe —, wilte |
||||||||||||||||||||||||||
|
Par.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Par.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Par,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
0.,;
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Papusmuschel, (-«) v. tulpmos-
sel v. Parabase, (-«) v. (in liet (iriek-
sche blijspel), aanspraak v. van bet koor tot de toeschouwer». Parabel, (-n) v.gelijkenis, parabel,
allegorie, zinnebeeldige voorstelling v.; (Meetk.) parabool v. Parabolisch, bijv. nw. tot de pa-
rabel of gelijkenis hclmorende, parabu- lisch; -er Ke<iel, parabolische kegel ui. Parabolisiren, [parabolisirie, pa-
robaliiirt) o. ww.,m.A. in vergelijkingen
spreken, parabels gebruiken. Parade, (•") v.pronk m.,staatsie v.,
optocht m.,inonslering, parade i.\\ auftlie - gelien,naar de parade gaan; (Scherink.) parade, afwering v. van den stoot; (lig.) mit elie. - machen, pronken, ophef ma- ken van; jtm. in die - fahren.\'ieui. tegen- werken. Parade-bett, (•(«)*, mv. -e) o.
paradebed, pronkbed o.; -pferd o. para-
depaard, slaatsiepaard o.; •plal: in. pa- radeplaats v.; schril! in. gewone pa- gewone tred m.; •timmer o. slaatsieka roer v. Paradies, (-es, mv. -e) o. (II. s.)
paradijs, Eden o., lusthof r11.; (fig.)lusl-
hof m., paradijs o., heerlijke landstreek v., verblijf o. der gelukzaligen. Hemel m.; 2. (Kabell.) Elyzeesche relden o. mv. Paradies-ammer, (-n) v. para- dijsweeuvtje o.; •apfei UI. paradijsappel
m.; 2. adamsappel ui.; —batim, -buum ui. paradijsappelboom ui., wilde olijfboom m. uit rJohemen; -bewohner in. paradijs- bewoner in.; •bint v. glanspeer, ijs|ieer v.; -/eige v. adamsvijg v.; 2. —, —Aaien rn. adamsvijgeboom in.; -fisch m. vinger* visch in.; -garlen m. lusthof, lusttuiii tn., Z. Parodies; •helter m„ Z. •vogel; •holz o. aloêbout o.;—essen: v. aftreksel o. vnn aloèhout. Paradiesisch, bijv. nw. van het
paradijs, paradijsachtig; -c Gegend, heer- lijk, verrukkelijk, bekoorlijk. Paradies-korn, (•l-«(«]i, mv.
-khrne\') o. peperachlige kruiderij, kleine
kardamon v.; -mer!e v. paradijsmerel v.; •papagei m. paradijspapegaai m.;•racket ni„ Z. -ingel (2); •schtnettcrling in. pa- radijsvliiitler m.; -coyel Hl. paradijsvogel m.; 2. yoltiner —, blauwe kraai v.; 3. ijsvogel, diiikerkouing ui. Paradigma, (-s, mv. -ia) o.voor-
beelil o. Paradiren, (parndirte, paraditt) o.
ww., m. re. (Krijgsw.) parade houden; (lig.) pronken, pralen, prijken. ParadQX, bijv. nw. tegenstrijdig,
wonderlijk, vreemd, onwaarschijnlijk, paradox. Paradoxie, (•en) v.wonderspreuk,
onwaarschijnlijke stelling v.; 2. zucht v. tot het vreemde cu in bet oog vallende. Paragiren, (paragirle. paragirl)
bedr. ww. een lijftocht schenken; 2. door bet afslaan van land tot eene schikking geraken. Paragium, {-s, mv. Paragien) o.
inederechl o. op een leen. |
[ FaragQü, (-(e)s, mv. -«) o. tocts-
stecn m., vergelijking v.; (Drukk.) para- gonletter v. Paragraph, (-c«, mv. -e») m.
kleine afdeeliug v. van een hoofdstuk &,
paragraaf ».; 2. teekeu o. ter aanduid ing van zulk eene afdeeliug. Farallaktisch, bijv. en b. (ster |
|||||||||||||||||||||||||
|
tirt) bedr.ww.in kleine deelen venieeletr
Parchent, &, Z. Barchent. Pard, (-en, ni». -e/0 m., Z. Pan- Uier.
Pardauz, Pardooz, Parduz!
tussih. paf!, bons!, daar lag hij &, par-
does! Pardel, (-s, mv. I\'ardcl) m., Z.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
reuk.) hel vergezicht betreffend, paral- iranther; 2. Z. Itracluoqel (3j; -kalzc v
tactisch. lijgerkat \\„ serval ui |
||||||||||||||||||||||||||
|
Parder, (•*, mv. Parder) m., Z.
Panlker; -vogel m. goudgele pluvier v. Pardgn, (-j) m., z. m. vergiffenis,
vergeving, verontschuldiging v., pardon o.; jemn. - geben. vergiffenis schenken; brief in. genadebrief ni. Pardune, (-n) r. (Zecw.) par-
doen v. Parentalien, o. m. lijkmaal, doo-
il euoller o.
Parenthese, (-«) ». inlassching,
door tweejtusscheiivoeging, inschuiving v., tus-
schenvoegsel o.: 2. tiisscbenstcllingslee-
keu o,
Parforce-hund,(-(c)«,mv.-e) m.
jachthond, brak m.; -jagd v. lange jacht.
jdrijfjacht v.; -jQger m. bertenjager m..
ser, proporliepasser ui. Ijager m. op groot wild; •peilsehe y. ja-
Paralogismus, (onb.....v. rVu-lgerszweep v.
hgismen) ui. valsche sluitrede, verkeerde] Parfum, (-(e)s, mv. -e) o. reuk-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
i
|
||||||||||||||||||||||||||
|
jevolglrekking, paralogisme o.
Paralysjren, (paralysitle,paraly-
sirt) bedr. ww. verlammen. Paratysis, (onb.) v. verlamming v.
Paralytisch, bijv. nw. verlamd,
lan |
||||||||||||||||||||||||||
|
water, reukwerk o., geur m.
Parfümiren, (pwrfumirle, parfa-
miit) bedr. ww. welriekend of geurig
maken, een liefelijkeu geur geven, par- funieeren. Parfümirer, (-«, mv. Parfmirer) |
||||||||||||||||||||||||||
|
Paramgrphium, (-») o„ z. in. m. reukwerkmaker, reukwerkverkooper
(Sclieik.) paiainorphiiie o., opiuiuzell- parfumeur in.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Pari, (onb.) o. (Hand.) pari o., ge-
lijk o.; al -, pari, gelijk op, zonder kor- liug, zouder opgeld; al • stelten, a pari staan; 2. Z. Welle. Paria, (-s, mv. -s) m. een nit de
onderste, meest verachte kaste der Hin- do\'s, paria ui. Parjren, [parirle, parirt) bedr. ww.
(Schermk.) afweren, parecren; II. o. ww., ui. h. (Mud.) opschikken, opsieien.to lien; 2. (geuieenz.) volgen, gehoorzamen; 3. (gemeenz.) wedden. Parjrstange, (-n) v. (Zwaardv.)
parperstang v. Parisapfel, (•apfeh, mv. -dpfel)
ui. kolokwinlappel ui. Pariser-birne, (-«) v. suikerpeer
v.; -hlan o. I\'arijsch-biauw o.
Parisi@nne, (-n) v. kleine Latijn-
sche di\'iikletter v.; 2. oproerlicd a. Paris-kraut, (-kraut(e)s, mv.
•krduler) o. pariskroid o.; -coget in. Ca- nadaache dikbek in. Pdritat, v., z. in. gelijkheid, even-
lieiil V,; gelijkstelling V. Park, (-(e)s. mv. -e) m. park, perk
o., lusttuin ui., dierentuin in., boschje, artilierieperk o.; 2. proviandlrein, am- luiiuitietrein in. . Parket, (-(e)«, mv. -e) o„ Z. Par-
guell. Parlameat, (•(«)*, mv. -e)o.par-
lemeul, hooger- en lagerhuis o., de eerste
en tweede kamer v. |
||||||||||||||||||||||||||
|
standigheid v
Paranaphtalin, (•») o., /.. at.
paranaphthaline v. Paraph, (-en, mv. -c/i) in. naain-
teekeniug v. met enkele letters, penne* trek ui., paraal v. Paraphernalgut, (-gut(e)t, mv.
•giller) o. (tier.) eigen of bijzonder goed
o. der vrouw, builen-huweljjksgoed o. Faraphernalien, o. mv. buiteo-
huwelijksgoederen o. mv. Paraphiren, (paraphirle, pura-
phirl) bedr. ww. met zijne baiul- ol naamteekening voi rzien, parafeeren. Paraphrase, (-«) v. uitgebreide,
verklarende omschrijving, uitbreiding, verkillende overzetting v. Paraphrasiren, (puraphrasirlc,
paraphrasirt) bedr. vvw. omschrijven, erklarend uitbreiden, vergrooteu, over- dryven. Paraschen, u mv. afdeeliugen v.
mv. der Mozaïsche boeken. Parasit, (-c«, mv. -en) in. tafel-
schinuier, lafelbroer, klaplooper in.; 2. lage vleier ni. Parasitisch, bijv. uw. (I\'l.) woe-
kerend; -e Pflanze, woekerplanl v. Parat, bijv. nw. gereed, klaar; sich
- machen, zich gereed maken. Parce, (-n) v., Z. Parze.
Parcelle, (•»)».deeltje, klein stuk
o. van een geheel.
Parcelljren, (parceUirte, punel-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Par.
|
Par.
|
Pas. 955
|
||||||||||||||
|
Parlament\'&r, (-(e)«, mv. -e) m.
onderhandelaar, parlementair m. Parlamertarisch, bijv. nw. bet
parlement betreffend, op de eerste en tweede kamer betrekking hebbende. Parlamentarschiff, (-(e)«, mv.
-e) o. parlemeulairscliip, schip o., dal afgezonden wordt oui met den vijand te onderhandelen. Parlamentiren, (parlamenlirte,
parlamcnlirl) o. »»\'., m. A. (Krijgsw.) onderhandelen, in onderhandeling treden. Parlaments-advokat,(-e>i,mv.
-en) m. advocaal in. van het parlement\', •anliunyer m. aanhanger in. van het par- leinent; -yeselz o. parlemenlsakte v.;-Aerr in. lid v. vdii hel parlement: -liaus o. •hof m. parlemcnlsliuis o.; -kammer v, kamer v. van het parlement; -ordnung v Z. • gesel:; •prasidenl m. president, voor- zitter m. van hel parlement; -ruth in. raadsheer ra. bij het parlement; -reyister ii. register o. van hel parlement\', -saat in. zaal v. van bel parlement; schluss iii. parlementsbesluit o.; it. Z. •yesetz; -si- lzumj v. parleraenlszilling i.\\-venamm- lung v. vergadering v, van het parlement. Parmerkase, Parmes&nka-
.86, (-kiises, rav. -kase) m. paruiezaan- (kaas) v. Paniiiss, (-es) in., z. ui. I\'aruas
in., Z. Musenbery; 2.dichtkunst v.;-pras o., Z. Eiublatt. Parnassiden, v. mv. muzen,zaug-
godinnen v. mv. Parochie, (-») v. parochie v., Z.
Kirchspreitgel. Parodie, (-n) v. keergedicht o.,
parodie v. Parodiren, {paradirte, parodirt)
bedr. ww. een keerdicht niaken.op kod- dige wijze verdraaien, parodieeren. Parole, (-«) v. (Krijgsw.) wacht-
woord, coïsigim o.; 2. eerewoord, woord o. van eer. Pargli, (-«, mv. -s) o. (Sp.) ver-
dubbeling v. van den inzet, paroli o.;«in - bieyeii, (in hel pbarospel),een vouwtje o. in de kaart maken om tiet paroli aan te wijzen; (lig.) iem. een geestigen zei teruggeven. Paron ion, o.uiv.wijnliedereno.rav.
Parox.y sinus, (onb.,rav. Paroxys-
rnen) in. versterkte koortsaanval in. Parquett, (-(e)». mv. -«) o.,
-fuszboden, (-bodens,iuv.-böden) ra. houten vloer m. van ingelegd werk; 2. (Tooiieclk.) voorplaats, afgesloten ruim- te v. Parqxiettiren, {parnueUirte, par-
quetlirl) bedr. ww. met ingelegd werk bedekken, inleggen. Part, (•(«)»\', mv. -«) in.(geineenz.)
deel, aandeel o., part, deel o., portie v.; Aa/6 -, balfjes!; icli jürmeinen -, watiuij aangaat, voor mijn part; 2. partij v.; (Wev.) inrichting v. van deu weefstoel voor gekeperd linnen. Partagecontract, (-(e)s,uiv.-(;)
m. (Hand.) deelingsconlract o. Partei, (-<.\'.\'i) v. partij.hoeveelheid
v.; eine • Waaien, hoeveelheid v.;2.corps |
||||||||||||||||
|
o., afdeeling v., troep m.; (Krijgsw.)eine
feindliche -, partij, bende v., troep m.; 3. parlij, sekte, factie v.; - nehmen, er- tjrcifcii (ir, de partij opnemen; sich :u temer - tclilayen, eene parlij kktenjems. - hallen, ton seiner - sein, iem. aanban* gen, tot iem*. aanhang hehooi\'cn. Partei-führer, {-rcrs, mv. -ier)
m. hoofd o. celier partij, leider, aanvoer-
der in. eener parlij;(i. k. bet.)raddrauier ui.; -yunyer ui. partijganger, aanhanger m.; -yeisl m. partijgeest in., zuclit v. om parlij Ie kiezen; -yvnoss m. partijgenoot in.; -hang m., Z. -yeist; -ltattpl o., Z. •führer. Parteiisch, bijv. nw. partijdig,
vooringenomen, mei voorooi deeleii be- hept, eene partij toegedaan. Parteilich, bijv. nw.,Z.puriejiïcA;
•keil v. partijdigheid v., vooroordeel o., vooringenomenheid v, ParteÜOS, bijv. uw. onpartijdig,
niet vooringenomen; 2. onzijdig, neu- traal. Parteilosigkeit, v.,/.. m. oupar-
lijdigheid v.; 2. onzijdigheid v. Partei-maiin, (-mann(e)s, iuv.
•minner) ui. partijman ai., Z. -yeno$$; |
||||||||||||||||
|
kant ra., zijde v.; -yeltt o. onkosten in.
mv. op de partij; -stosz m. (Uilj.) sloot in. waarmede men de partij uitmaakt. Partiel, bijv. en b. gedeeltelijk, bij
gedeelten. Partikel, (-») v. (Spraakk.) rede-
deel, rededcellje o. Partirer, (•«, mv.Parlirer)m.(Ger.)
bedrieger, «etsniilduikcr, oplichter ra.; 2. kleinhandelaar in.; (Uergw.) erlssle- ler in. Partirerei, (-e«) v. (Ger.) wets-
iiiitdiiiking, bedriegerij, oplichterij v.; (Bergw.) erlsdieverij v. Partisgn, (-(e)s, mv. -e) in. par-
tijganger. partijgenoot, handlanger in. Partisane, (-«) v. partizaan, per-
tizaan m. (een hellebaard). Partite, (-«) v. deel, stuk o.; 2.
post, schuldposl ui.; 3. kneep v., schelm- streek in. Partitenmacher, (-chers, mv.
•eher) in. slimme bedrieger, oplicbterm. Partitur, (-en) v. (Muz.) onder
elk. geplaatste stemmen v. mv. van een muziekstuk, partituur ».; - spielen, le- zen o. van de partituur. Part-kramer, {-mers, mv. ~mer)
m. kleinhandelaar in.; -krameiet v. klein- liandel in. Pg.rze, (-«) v. (Fabelt.) schikgo-
lin v. Parzen (sich), (parzle, yeparzt)
wed. ww. eene hooge borst zetten. Pasch, {-es, mv. -e) m. (Sp.) worp
in., gooi in. van gelijke oogen. Pascha, (-s, mv. -s) o.,Z. Oster-
fesl: 2. paeha, Turksche stadhouder m. PöSCheln, (pasehelle, yepdschM)
o. ww. spelend, beuzelend werken, lreu- zelen. PaSCheu, {pauhte, uepnsc/i/)o.vvw.,
in. It. met dobbelsleenen gooien, dol>be- leu; 2. bedr. ww. Waaren in die Stadt -, smokkelen, sluiken. P&SCher, (-s, niv./\'a*cAcr)m.suiok-
kelaar, slniker m., 2. lage vleier, indrin- gpr. intrigant m. Paschhandel, (-s) m.,z.m.sluik-
liandel ra., smokkelen o., smokkelarij v. Pasilatie, Pasilogie, Pasi-
phrasie, v., z. m. algemeen verstaan- bare taal v. PfiSpol,(-», mv. -e)in. smal boord-
sel, biesje o., smalle zoom in. Paspoliren, (paspolirle, puspolirt)
bedr. ww. van een smal boordsel of van een biesje voorzien. Pasquil, (-(-)-. mv. -e) o. pas-
kwil o., bijtende kwinkslag m., stekende platte boert, scherts v.; 2. schotschrift, smaadschrift o.; öffentlick anyesehlaye- nes -, plakkaat o. Pasquillailt, (-e«. mv. -en) m.
paskwillenmaker in.; 2. schotschrijver, schrijver ra. van schotschriften. Pasquilliren, (pasquillirte, pa$-
quilUrt) o. ww., in. A. schotschriften schrijven. Fasquillisch, bijv. uw. eerroo-
vend, lasterend. Pass, bijv. nw. (gemeenz.) pas,juisl,
|
||||||||||||||||
|
1961
|
||||||||||||||||
|
-nehnier in. partijganger, aanhanger ui.;
•sticht v. partijwoede, partijzucht v.; •sitfliity bijv. uw. parlijziichlig. Farteisen, (•sens, mv. -m») o. Z.
Partisane. Parteiung, (-e«) v„ parlij, fac-
lie, verdeeldheid o.; (kerk. Gesch.) ver- deeldheid, scheuring v.; 2.sekte,partij v. Parteiwuth, v.,z. m.pai tijwoede,
partijzucht v. Parten, (parlete.yepartet) bedr.ww.
(w. i. gebr., gemeeiiz.) verdeden,in dee- li\'ii of parten scheiden; 2. o. ww., ui. A. deel hebben; (gemeenz.) Z. ;ureichen;\\l. \'L. helfen; 3. wed. ww. siclt -, oneeuig worden, verschil krijgen. Parten, m. mv. procedeereudepar-
tijen, contracteerende partijen v. mv.;2. deeleu, aaiideelen o. mv. Partenblatt, (-btait(e)s, mv.
•blttller) o. groole plalaanbooiu m.
Parterre, (-«, mv. -.) o. (ïuitib.)
luinbed, bloembed, bloemperk o.; (Too-
neelk.) parterre o.; it. gelijk vloers. Partiale, (-«) v., Partial-loos
o., -Obligation, v. (Hand.) gedeelte
o. van een lot, van eene schuldbekente- nis. Participant, \'-en, mv. -en) in.
deelhebber, deelgenoot Ui. Participiftl, bijv. nw. (Spraakk.)
deelwoordelijk, als een deelwoord. Particjp, (-(f)s,mv. -en) ofPar-
ticipium, (-s, mv. I\'urlicipten) o. (Spraakk.) deelwoord o. Particulier, (-s, mv. -e) ui. amb-
lelnos persoon, particulier m. Partie, (-«) v. partij, hoeveelheid
V.; i« -« kaafen, bij partijen; 2. (Sp.) parlij v„ spel o., speelparlij v.; it. einc - aaf\'s Land machen, een uitstapjedoen;3. (bij huwelijken), partij v., huwelijk o.; dieses Mtïdclien ist eine yule -, i.s eene goede parlij; i. post, schuldposl ui.; \'i. |
||||||||||||||||
|
Pas.
|
|||||||||||||||||
|
954 Pas.
|
|||||||||||||||||
|
Pas.
|
|||||||||||||||||
|
Passlich, (-er, -tt) bijv. enb..Z
passend; -keit v. gepastheid.passenilheid, betamelijkheid, geschiktheid, bruikbaar- heul v. Passlich, (-er, -sl) bijv. en b.(ge-
meeuz.) dragelijk, redelijk, vry goed, ta- m> lijk. PaSS-SChreiber,(-Aer.«, mv. .ber)
m. schrijver m. der paspoorten; -zellel m. paspoort o., verlulbricf m.; (Hand.; geb\'ibiljet o. PASSUS, (onb.) m. slap m., gebenr-
dc o.; 2. plaats v. uit een boek. PftSte, (•») v. (Past.) paslei v„ ge-
hak, deeg o.; 2. pleister v.; (Urav.) gips- aldnik in. van een steen. Pastel, (-s. mv. Pastel) m. (PI.)
woede, weedeplant v. Pastoll, (-(c)j, mv. -c) m. teckcn-
krijl, pastel o. Pastell-farbo, (-n) v. pastelverf,
pastelkleur v.: •gemoldeo. paslelschilde- lij, paslellcekening. paslelschildering v.; •kuchen m.. -H)grlein o. weodekookje, paslelkoekjc o.; •maler m. pastelsihilder m.; -mnlerei v., Z. •gemalde; stift m. pastelstift v. PftSteln, (pcislelle, gepdstelt) o.ww.
dobbelen, Z. pdscheln. Pastenei, (-en) v„ Z. Paslinake.
Pa8tete,(-n)v.(verkl./><u/e/rAeno.)
pastei f., gebak o.; (fig) die gomt -, de geheele boel, de gehecle winkel of rom- incl. alles. Pasteten-backer, (-*cr.t, mv.
•ker) m. pasteibakker m.; —in, v. pas-
leibaksler ».; -bnckerei v. pasteibakkerij v., pasleibakken o.; 2. pasteibakkerij v.; (plaats); -band o., •becken o. pasieipan, laarlepan v.; -boden m. onderste korst v. van de pastei; •bretl o, pasteibakkers rolplank v.; -brad o. pastei korst v.; 2.be- schuit v.; -deckel in. pasteideksel o.; •fleisch o. pasteivb\'osch o.; -form v.laar- levonn m., laarlepan v.; -kranz m. pas- leikrans m.; -krusle v. pasteikorst v.; •model m., Z. -fnrm; -ofen m. pasleibak- kersoveii in.; -pfanne v.,Z.-becken;-rand in. pasteirand, taarterand ui.; -luulie v. Irekdilif v.; 2. duivenpaslei ».; ~teig m. pasleideeg, taartendeeg o.; -ieerk o. pasteibakkerij v.;2. pastei v., gebak, ban- kel o. Pastptlein, (verkl.) o. (Nat.bist.)
kaïn.nossel v. Pastiche, (-n) v. namaakscl o.; it.
sameiilapsel o.; -nmaler m. schilder in., die anderer schilderijen namaakt. Pastinak, (-en) v. of {-(e)s, mv.
•e) m. (I\'l.) pastinak v., wille peen v. Pastinal-fisch, (•«§, mv. -c) m.
stekelrug, pijlslaart in.; -harz o. panax- gom v.; -/a»s v. pasliuaklilis v. Pastnitz, (-es, mv. -e) -ling,
(-{e)s, mv. -e), Pastock, (•(«)*, mv.
I\'aslöeke) in. mannetjes hennep m. Pastor, [-s, wi. -en) m. herder,
leeraar, predikant, pastoor m.;-/oci,gees- lelijke in. van de plaats. PastOT&l, bijv. nw. herderlijk, lan-
delijk; it. lot het lecraarsnmbt behoo- rend. |
|||||||||||||||||
|
ined staande: (van kleuren), bij elk. be-
lioorend; (van een antwoord), gepast, behoorlijk, betamelijk, Z. pasten. PftSSer, (-J. mv. Passer) m. oppas.
«er, bespieder m., hij die op de loer staal; 2. passer m.; 3. Z. Vassfnrm. Pass-festung, (-cn) v. vesting v.
die eene engte verdedigt; •form v. pas- vorm in.; \'gang m. pasgang, telgang m.: •ganger m. pasgangor,telganger m.:-o/n« o. met eene schaal geteekend glas o.; •hanf m. hennep m., die uit de braak komt. Passig, bijv. en h. (Kunslt.) gedrc-
ven. gesneden, uitgehold. Passion, v. lijden o., marteling,
kwelling v.; 2. hartstocht m., drift v. Passioniren, (pas*i«nirie, passi-
nnirl) bedr. ww. vurig hegeeren, harts- lorhtelijk beminnen, verzot zijn op. Passionist, (-en, mv. -en)m. pas-
«ionisl m., liil o. eener geestelijke broc- dersrhap in Italië. Passigns-blume, (-n) v. passie-
bloem v.; -buch o. geschiedenis v. der martelaren; •gesehirhle v. Iijdensgeschie- denis v.; -kreuz o. (Wap.) kruis o. niet den dwarsbalk dicht bij den kop; -lied o. lijdenslied o.; •prettiger m. hij, die in de Goede «eek preekt;-prerft_ol v.lijdcns- preek, predikatie v. over hel lijden; il. vaslenpreck v.; -teoclic v. lijdensweek v.; •zeil v. passietijd m. Passirbar, bijv. nw. door te trek-
ken, geschikt om doorgegaan te wor- den. Passiren, (passirte, pottin) o. ww.
(van den tijd), voorbijgaan; durch eine
Sladt -, doortrekken, doorgaan, door- reizen; (fig.) für einen Belrüger -, door- gaan, gehouden worden; eine Hechnung- lasscn, goedkeuren; 2. gebeuren, voorval- len; nas passirt Neuel?, wat voor nieuws is er? Passirgewicht, (•(«)», m». -e) o., Z. Pas\\ir>tcin.
Passirlich, bijv. nw., Z. patttich. Passirstein, (•(«)»,mv.-e)(Goud- sin.) verelleningsgewiclit o.
Passirung, v. (vaneene rekening),
goedkeuring v. Passirzettel, (-tels, mv. -tel) m.,
Z. Passzellel.
Passiv, bijv. en b. lijdend, geduldig,
lijdelijk; \'handel in. passieve handel, in het buitenland gedane inkoopen in. mv. Passivisch, bijw. (Spraakk.) Iij—
demi, lijdelijk, iu een lijdenden zin. Passivitftt, i-en) v. lijdelijkheid
v., lijdelijke toestand m. Passivschuld, (-««) v. schuld v.
die men te belalen heeft, passief o.
Passivum, (-s, tnv. Passiva) o.
(Spraakk.) lijdende vorm in. van een werkwoord. Passivwectaselconto, (-«) o.,
i. m. wisselrekening v.
Pais-kummer, (-n) v. (Zcew.)
achlerlaailkaincr v. van een draaibas; •harte v. zeekaart v. om metingen te doen; 2. (Sp.) kaart v. om mede te pas- sen; -kugel v. kaliber o. |
|||||||||||||||||
|
goed passend, van pas; das Meid ist -,
past goed: elie. - machen, \'L. passen (bedr. ww.). FaSS, (-es, in». Prï.wjm.fgemernz.)
pas m.. schaal v., maal v.; das knmml ihm unhl zu • nf-c ilat linml hom jnisl van pas; er isl unhl zu -. hij vaart wol. bevindt zich wel: 2. (Zeew.) ein auf sei- nen - gdadenes Scluff, wel bij zijn last, op zijn pas geladen schip; (flijk.) telgang. pascang m., Z. Passgang; 3. encto.herg- engle, straat v.. nauwe doorgang nt.:((lg.) doortocht, pas m., jem. den - verlegen, abschmiden, den pas afsnijden,den door- tocht beletten; i. paspoort o., pas, ver- lofbrief m. Fassa.de, (-n) doortocht, doorgang
m.: f Hijk.) Spaansche pas, hoefslag m. Passage, (-n) v. doortocht, door-
gang m., doorreis v., passage v.; ein Pferd -n maehen lassen, den telgang la- ten gaan: 2. (Mnz.) Z. Lnuf; - i»slru- menl n. werktuig o. om den doorgang eener planeet & waar te nemen. Passagier, [-{e)t, mv. -e) m.pas-
sagier. reiziger m.; (Vng.) trekvogel m.: (gemeenz.) zwierbnl, losbol m.: blinder -, voor niet meereizende passagier; -sgul o. passagiersgned o. Passamt, (-amt(e)s, mv. -ümler)
o. kantoor o. waar depas moet geviseerd worden. Passant, (-en, mv. -en) m. vonr-
bijg\'inger. reiziger, wandelaar m.:-pn."e/- lel m. lijst m. der doortrekkende rei- zigers. Passatwind, (•(«)*, mv. -e) m.
(Zeevv.) passaatwiud m.
Pass-brief, (-(c)«, mv. -e) m.,
Z. P\'issirzellel; -lntreau o., Z. -amt.
Passauerkunst, v., z. m. voor-
gewende kunst v. om zich onkwetsbaar te maken. Passé, (-n) v. pas m.; (Sp.) die -
haben, pas«en. niet meespelen; (lil\'.) avf der - stellen, op de loer slaan, oppas- sen, op den uitkijk staan; 2. (Mol.) vang v.; (Zeew.) draai bas m. Passel, (-s, mv. Passet) m. Icsren
sok v., lompe schoen in. Passelbeere, (-«) v. aalbes v.van
de Alpen; 2. Z. Hei berisbeere.
Passeln, (passelle, gepossell)o.ww.
(gemeenz.) keuken klauwen, keuken- werk verrichten. Passen, (passie, gepostt)o. ww., m.
A. (van kleederen), passen, goed zijn, goed zitten of staan; zusutiimen -. bij elk. passen, voegen, behooren; diese Anlunrl passt gul, is zeer gepast; das passt nicht |
|||||||||||||||||
|
hier lier, dat b
|
57
|
ehoort hier niet; dies passl
|
|||||||||||||||
|
niehl aufihn, dit is op hem niet loepas-
selijk; 2. (Sp.) passen, niet meespelen;?. auf jem., auf elw. -, passen, loeren; auf jems. Marie -, letten; II. bedr. ww. van pas maken, passen: einen Deekel auf eine Schachlel -, passen; III. wed. ww. sieli -, betamen, betamelijk zijn, voegen; das passt sieli nicht, dat past niet, is niet pas: it. niet betamelijk. Passend, bijv. en b. (van kleede-
ren), passend, pas, groot genoeg, juist, |
|||||||||||||||||
|
Pau. 955
|
||||||||||||
|
Pat.
|
||||||||||||
|
Pal.
|
||||||||||||
|
Patröneln,(pa\'rönc//e,jfPa/r«nW[)
o. ww. (Volkst.) icin. naar den mond pralen, vleien. Patronen-büchse, (-n) v. pa-
trooukoker m.; -hiihe v. kardocspapier
o.; -macher m. palroonteekenaar m.; •papier o. kardoespapier o.; -.i/ort m. kardoesvorm m.; -lasclie v. palroontasch v.; seichner m., Z. -nmcher. Patronin, (-»rn) v. beschermster,
bescheimirouw v.; (Kath.) beschermhei- lige, patrones v. Patroniren,(pa/ro7iir/e,po^roni>()
bedr. ww. Katlun -, met patronen druk- ken. Patronymisch, bijv. en b. naar
\'s vaders naam genoemd.
PatSCh! lussrh. bof!, bons!, paf!,
krak!, daar lag hij!; II. (-es. mv. -e) m. slag, klap, klets in.; it. (gemcenz.) Z. Pahchhand. Patschiidom, (palschndcrte, ge-
patschetdert) o. ww. met slokjes spelen, kniblielspel spelen. Patschchen of PatschcTien,
(verkl.) o. (gemeenz.) handje o.. kin-
derhand v. Patsche, (-n) v. hand, vlakke hand
v.; it. voel, schoen, villen schoen m.; (Leid. &) slaghnutjeo.; (Tuinh.) houten schoffel v.; 2. plas m., modder v„ slik o.; (lig.) klem. ongelesenheid, moeie- lijkheid v.; er ist, sitzt in der -, hij zit in de klem, hij is in verlegenheid;(Zoutz.) (van de zoutpan), achtermand m. TQ,tschéln, (patsrhettc.gepatschelt)
0. ww., ni. s. klapperen, klappen; im
Kothe-, plassen; 2. bedr. ww. ofpól/- sclieln, streelen, liefkoozen met de hand Patschen, (palschte, gepatschl) o.
ww., m. h. klappen, ploffen, plompen; fallen, dass es plalscht, dal het ploft,met geraas neervallen.es regnet.dass es patseht, het regent dat het kletst, het pla«regent; im Kothe -, Z. patschetn; 2. bedr. ww. ein Kind -, op de billen geven, slaan. PatSChen, (palschte, gepélscht) o.
ww. roeien. Patsch-erpe, (-n) v. (Pi.) druif-
of kerslrosseboom in.; 2. meelboom, wilde wijngaard m.; -fusz m. p!<>tvoet, platte voel m.; (Nat. hist.) zweinvoet m.; -[üs:ig bijv. nw. met platte voeten; 1. mei zwenivoeten.
Patsch-hand, (-imnde) v..
Patschhandchen.Patschlein, (verkl.) o. handje, tikje, klapje o.
Patschnass, bijv. nw. (gemrenz.)
doornat, door en door nat, kletsnat. Patt, (-(e)s, mv. -e) m. (Scbnuksp.)
pat, schaakpat o. Patte, (-n) v. klep v., klepje o. van
een zak, patte v. Pattelesche, (-n) v. beeriiopu-
licr m. Patzig, (-er, st) bijv. en l>. (ge-
meenz.) Z. trolsig, frecli;-keit v. Uolsch- heid v„ hooghartigheid, onbesclinamd- heid v. Pauke, (-«) v. (Muz.) keteltrom,
pauk v.; die -n schlagen, Z. p.iuken; (Ontlk.) gehoortrommel v.; (Org.) Z. |
||||||||||||
|
kamer, ziekenzaal v.; (Krijgsw.) infir-
merie v. Patientin, (-tien) v. zieke, lijderes,
patiënt v. Patres, m. mv. kerkvaders in. mv.
Patriarch, (-en,mv. -en) m.aarts-
vader m.; (kaïn.) opperste kerkvoogd, patriarch m.; (fig.) eerbiedwaardige grijsaard m. Patriarchalisch, bijv. en b.aarts-
vaderlijk, patriarchaal.
Patriarchalkirche, (-n) v. kerk
v. waar een patriarch aan het hoofd staat. Patriarchat, (•(*)»• mv. -e) o.
aartsvaderschap o.; it. waardigheid v.,ge- bied o. van een opperpriester, van een patriarch. Patriarchenkreuz, (-«.mv.-e)
o. patriarchaal of l.olharingisch kruis o.
Patriarchisch, bijv. nw., Z. pa-
triarchahsch.
Patriciat, (•(\')«) o., z. m., Z.
Palrizinl. Patrimonial, bijv. nw. tot het
ouderlijk erfdeel behoorend, vaderliJK,
aangeërfd; -gerichl o. rechtbank voor erf- goederen: -gut o. erfgoed, stamgoed o. Patriot, (-en, mv. -cn) m. vader-
Icndsgezinde, vaderlander, volksvriend, patriot in. Patriotisch, bijv. en b. vader-
landslicvend, vaderlandsgezind, patrio- lisch. Patriotismus, (onb.) m. vader-
landsliefde v., patriotisme o. Patrisiren, (palrisirle, patrisirt)
o. ww. naar den vader aarden. Patrjstik, v., z. m. kennis v. der
kerkvaders. Patrize, (-n)v.(Drukk.) oorspron-
kelijke stempel, in de matrijs geslagen stempel m. Patrizier, (-s, mv. Palrizier) in.
(r. Gesch.) adellijk burger, aanzienlijke, patriciër m. Patrizier-familie, (-«) v. adel-
lijke familie, aanzienlijke familie, patri- cische familie v.; -geschlecht o. adellijk geslacht, aanzienlijk geslacht, patricisch geslacht o.; stand m., -würde v. palri- ciaat o., waardigheid v.. stand in van patriciër. Piltrollo, (-n) v. trompetkoord o.
met kwasten; (Rrijgsw.) patrouille, rou- de v. Patrolliren, (patrol Urte. patrol-
lirl) o. ww., m. h. palrouilleeren, de ronde doen. Patron, (-(e)s,mv. -e) in. patroon,
beschermer, verdediger, meester, steun m.; (Kath.) beschermheilige,patroon m.; (Zcew.) (van een schip), kapitein m.; (Iig.,i. k. bet.) das isl mir ein saubcrer -, dat is me een lieve jongen. Patronat, -recht, (•(«)», mv.
•e) o. patronaat o., bescherming v., recht o. van collatie; -p(arre v. pastorij v. welke hel recht van collatie bezit of het recht heeft om een geestelijke te benoemen. Patrone, (-n) v. patroon, staal,
model o.; (Krijgsw.) kardoes v.; (Art.) patroon v. |
||||||||||||
|
Pastorale, (-n) r. herderszang in.,
herderslicd o., idylle v. Pastoralklugheit, »., z. m. (van
ren geestelijke),slag,lakt 111. om als her- iIit nicl zijne gemeente om Ie gaan. Pastorat, (-(e)«, mv. -e) o. Ieer-
narsambt o„ pastorie v. Pas tQrin,(-nen)v.predi kanisvrouw
v.; il. herdersvrouw v. Patftte, (-») v. meclachtige wor-
lelknol in., palate v.; il. aardappel m. Pateljn, (-[c)s, mv. -e) m. looze
vos, schalk in. Patglle, Fatellmuschel, (-«)
v. napslak v. Patollit, (-e«, mv. -en) m. ver-
slernde napslak v., patelliet in. Patene, (-n) v. (Kath.) kolkscho.
i•!ij*•, kelkdekscl o., patene n. Patent, (-(c)s, mv. -e) o. konink-
lijke of vorstelijke brief m.; piipstli- rlies -, bul v.; 2. patent, brevet, octrooi o.; -brief m. open brief m.; -trager in. gepatenteerde, geoctrooieerde m. Patentjren,patentisjren, fjw-
tenliUi)rle, patenl(is)irl) bedr. ww. pa- lenlceren.nclrooieeren, een patent of een octrooi vcrleencn. Pftter, (s, mv. Pater) m. vader,
geestelijke, monnik m.;2. rozenkrans m.; •maclier in. vervaardiger m. van rozen- kransen. Paternoster, (sters, mv. ster)
o. Onze-Vader o., gebed o. desHeeren;2. rozenkrans m. Paternoster-baum,(- baum (e)s,
mv. -bdume) m. paleiimslerboom m., Egyptische acacia v.; -/Ssc/i4flndo.(Slol.) kram v., scharnier o.; -[örmig bijv. mv. (Wap.) paternosterkruisvorniig; •handel m. handel m. in rozenkransen; -kraut o. johstraan v.; \'kunst v. (We.rkt.) pomp- werk o. met schepemmers; -macher m., Z. Patermacher; -uaaren v. mv. paster- nosterwaren v.mv., rozenkransen m. mv.; • werk o., Z. -kunst. Patho, (-n, mv. -n\', ui. peetoom,
peter ni., peettante, meter v.; (Kath.) doopgetuige m. en v., peter m., meter v.; 2. (vertil. PAlhcheno.) petekind o. Pathen-brief, (-(i\')».mv. -e) bi.,
Z. •ze\'lel; -eingebinde, -geld, -gesrhenk o., •grosehen, -pfennig in. pectgeschenk, doopgeschenk o.; stelle v. pelerschap, meterschap o.; bet einem hinde — ver- treten, een kind ten doop houden; -;etlel m. doopceel v., doopbrief m. Pathetisch, bijv. en b. gevoelig,
roerend, treilend. Pathm, (-nen) v. peettante, me-
ler v. Pathologie, v., z. m. ziekteleer,
ziektekeiinis. pathologie v. Pathologisch, bijv. en b. tot de
ziekteleer behoorend, de kenleekenen eener ziekte verlooiicnd, pathologisch. Pftthos, (onh.) m. aandoeulijke,
zielroerende, liarttreil\'eude, gevoel o., ua- \'liuk in., hartstocht in. Patiënt, (-en, mv. -c« in. zieke,
lijder, patiënt ui. Patipntenstube, (•»} v. zieken-
|
||||||||||||
|
Ped.
|
|||||||||||||
|
956 Pau.
|
Pee.
|
||||||||||||
|
•kesset m. pekkelel m.; •klumpen m., Z.
•kugel; •kohlc v. koolblende lievattende steenkool v.; 2. git o., zwart barnsteen o.; -kranz m. gepeklc krans m.; 2. (KrijgsH.) pekkrans m.;-tr«c*«v.(Knip.) pekkrabber m.; -kuchen m., Z. Harzku- chen; — of -kugel v. pekkngel m. Pechler, (-s, mv. Pechler) m., Z.
l\'eclibrt\'iuier. llurzscharrer. Pech-licht, (-(e)s, mv. -cr) o.
pekl.aars v.; -M//W m. peklepel ni., •miinn in. pekvei kooperm.;-nwn«r/ien o. (Volkst.) zandinaii, slaap m.; -mül!c v., Z. -kappe; -nelke v. kleverige vuur- bloein v.; \'2. vliegenvanger ni.: 3. Irem- kruiil o.; 4. Z. Sleinnelke; -o[en m. pek- oven m.; -öl o. peknlie v.; -opat m. ge- woon harsachtig kwarts o.; -pfanne v. pekpol ra., pan v. om pek te koken; 2. (Zeew.) stoklnntoren v.; (Vest.) licht 0. op de borstwering; -pflaster n. pekpleis- Ier v.; \'Ottasl in. (Zeew.) pekkwasi m.; •raucli 111. pekrook m., Z. -d impf; -rinj in., Z. -kraiiz; -rmne v. insnijding v. 11111 hars u:t te halen, srharre v. hars- mes o.,harskrabber m.; seharrer in.hars- snijder m.; schuilere v., Z. -pflasler; schwarz o. pekzwart, gitzwart: »»«/»«•««• Ier m., Z. •brenner; sec m. jodenlym bevallend meer o.; sleder m., Z. -bren- ner; -slein m. peksleen m.; —ktihl 111., Z. \'kithl; —porphyr m. peksleenporfier o.; \'luiine v. harsden, roode pijnboom m.: •lesche v. mei versteende kauimossels versteend lloiilo.;-/o/?»e v.pekton, teer- ton v.; -lorf ui. aardpekaclilige turf v.en m.;-/ioi; iu. pektrog in.; •vogel m.hij die allerlei ongelukken heell;-tt«roo.breeuw- «erk, kulefaatwiok o. Pectic-sauer, bijv. nw. —es Sal:.
pectioezuur zout; saure v. plante»gelei- zuiir, perliiiezuui\' o. Pectinit, (-«, mv. -en) m. (.\\al.
bist.) kaïnsteen m., versteende kam- Scllelp V.
Pectorale, (-s, mv. Pectorale) o.
borststuk, borslsehild o.; 2. geneesmid- del, buistmiildel o. Peculat, (-(e)s, tnv. -e) o. ver-
iluisiering v. van \'ilandpenningen,staat6- diefstal 111. Peculium, (-«. mv. l\'cculien),\'Pe-
CUliarvermbgen, o. eigen vermo- geu. zonnsvermogen o. Pecus, (onb.) o. vee, rundvee o.;
(lig.) .lartsdomkiip m. Pedagium, (•*, mv. Pedagien) o.
lidgeld, weggeld o., lol in. Pcdal, (•(»)*• m,- *<") °- voelkla-
vier, pedaal o.; -harfe v. pedaalharp v.; -ret/isler o. pedaalregister o. Pedant, (-e«, mv. -en) m., -in,
(-neii) v. schoolvns m., ingebeelde wijze 111. en v., ingebeelde gek in., gekkin v. Pedanterei, (-c«) ».schoolvosse-
rij, schooliiieesleiachlighcid, waauwijs-
lieiil.pedanlerie v. Pcdantisüh, bijv. en b. als een
schoolvos, schoolmeesterachtig, inge- beeld, waanwijs. Pedantismus, (onb.)m., z. m.,Z.
I\'edanterei.
|
|||||||||||||
|
Paukenspiel; (Gen.) venerische -, vene-
risclie liesbuil v.; (gemeenz.) schieicrig k in il o.; (S|ir.) der • cin Loch macliai, eene /aak plotseling afbreken. Pauken, (paukte, gepaukt) bedr.
ww. pauken, op de |iiink slaan; 2. Z. avspavken; (flg.) /ent. i/rri -, afrossen, afranselen; 3. Wed. WW. (Student.) siclt -, duelleeren. Pauken-concert, (•(c)s,mv.-e)
o. paiikenconcerl o.\\-donner u\\.,\'£.-klang;
-fiilnie v. geborduurd omhangsel o. eelicr keleltrom; -/W/ o. lromnH>lvelo.;(Ontlk.) trommelvlies o.; —spanner in. uilstiek- kende spier v. van liet trommelvlies; •gaugm. (i)uilk.) gehoorgang m.:-gestelt o. paukslelling ».; -hdile v. (Ontlk.) holle v. van de geboorlrommel; -klang in. ge- luiil o., 1\'niii ru. van eene pauk of van pauken;•klöpfelm. tnnumel>l"km.;-jtfi\'e v. (Onilk.) trommelt lieskoord o.; schuil in., Z. -klang; schlag in. trommelen, pauken o.; il. Z. -l,lanij; schlugel in. trommelstuk in.; schlager ui. paukenist, ketellrnuisliiger m.;-s</irai(iev.,Z. -11//- bel (I); •spanner m. pauk-leulel, trom- melspauner in.; •spiel i>. (Ilrg.) pauken- S|iel o.; -.n/oc/; 111., Z. schlugel; -tcerk o. paukslelling v.; -uirbet 111. paukschroef, Ironiiiielvlies o.; 2. geroll\'el u. van lrom- iin\'ii of pauken. Pauker, (-j, i»v. Pauker) 111., Z.
PaukrHsch lager. Paukerei, (-e«) v. (Volkst.) ge-
veelil, leven, geraas o.; \'2. (Student.)
tweegeverjit, duel o. Pauliner, (-s, mv. Pauliner) «I -mÓnch, (-(e)-\', mv. -e) m. in.....uk
111. van de orde van Sint-f\'rancois de l\'aul.
pauliiieriuoiiuik 111.; 2. roodgele platte appel lil. Paus-back, in., -backig, bijv.
nw.,Z. Baushuck $•;-blunic \\.,\'/..Schlüs- sclblttiiie. Pa_usche, (-n) v. spuuszakjec.met
gewreven houtskool. PaUSChel, (-s, mv. Pauschel) 111.
(Bergw.) iimker, groote hamer 111. PaJISChein, (pauschelle, geputi-
sehell) o. vvvv. (Volkst.) - imd iituttscluln, - umi lausclteln, scbacberen, bedriegelijk handel drijven. Pauschen, (pduscltte, gepiiusehl)
o. ww„ in. h. breken,sluk slaan; 2. hcdr. ww. £/;e-,aau stukken slaan;i/ie Schlac- ken -, afdrijven; il. Z. auspauschen. PallSChen, (pautckle, gepauscht)
o. ww. opblazen, opzwellen, proesten; \'2. Z. pensenen. Pauschlein, (verkl.) u., Z. Pau-
sche. Fauscht, (•es, mv. -e) m. (Pap.)
riem 111. PailSO, (•») v. pauze, rust, stilte,
pons v., kort oponthoud o.; fitte • niachen, stilhouden, rusten; (Muz.) rustteeken o.: ganze -, hcele maat rust; halbe -, halve nout rust v.; (Bergw.) verkort man* da)! «erk. Pajisezeichen, (-chen»,mv.-ehen)
i>. rustteeken o., rust v.
f ausiruu, /\'ikm//i,/:«iiM//1o. ww.,
|
m. h. (Muz.) pauseereu, eene pauze ma-
ken, rusten, stil houden. Pausirzeichen, (shots, mv. •ellen) u., Z. Paiisezeiche».
Piiustcn, (paustete, gepauttel) o.
ww. noesten, blazen, snuiven. Pauternickel, (-kcls, mv. -kel)
m. paiinekoek ui.
Pautkebeere, (-n) v. roode or
dwergiuoerbezieboom in. Pautz! tusseli. (Volkst.) krak!,paf!
Pauwis, (•**, mv, -e) m. (.Nat.
bist.) hokko, pauwies 111. Pavame, (-s) 111., z. m. sasscfras,
venkelhoiit o. Pavane, (-«) v. pauwedans, def-
tige Spaanscbe dans m. Pavedette, (-n) v. postduif v.
Pavian, (•(<•)«, mv. -e) m. (Nat.
bist.) baviaan 10.; (lig.) gemeeneaap 111.; \'2. (Zeew.) sloepwachler 111.; sgesicht o. Iiawaansgeziiht o.; (lig.) leelijk gezicht o., apengeziclil 0. Pavillon, (•*, mv. -c) 111. zomer-
buisje, luiiihui-je o. Payanno, v., z. 111. roode zijde v.
Payas, m., z. in. Levantische zijde
v., grol katoenen garen o. in Aleppo. Pecco(thee), (s, mv. Peccot of
Peccolhre) ui. (Hand.) pcccolhee v. Pech, (-(e)s, mv. -e) o. pek, pik o.;
das Uur liegt auf -, is in gepekte vaten, (Spr.) bot - angiei/1, be*adctt sich, vvi niet pek omgaat wordt er mede besmet; 2. (Volkst.) ongeluk o., ongenade, vei le- genheid v.; er sitzl itn -, hij zil iu den niaiid. Pech-artig, bijv. n\\v. pekachtig,
als pek; -bnrme v. biergist v.; •Iiuiiin m.
pi11 boom in.; -bleiide v. (Bergw.) pek- Ideuuc v.; •bhtme v., Z. •nclke; •brautt bijv. uw. pekbruin, zoo bruin als pe •brenner ui. pekbrander, pekmaker m.; •dampf 111. pekdauip 111.; -diahl in. |»\'k- draad o.; -eisenstein 111. aardpekachtig ijzer o. Pgcheu, (pechle, gepechl) o. ww.,
111. /\'. pek maken, pek brauden; 2. als pek kleven; II. bedr. ww., Z. pic.\'ien. Pecherer, (-«, mv. l\'echerer) m.,
Z. Peehbrenuer. Pech-orde, v., z. m. aard pek o.;
•erz o. (liergw.) pekachlig erts o.; -(ac-
kei v. pekkraus 111., braudfakkel, toorts, llamboiiw v.; -[ailen 111. pekgaren, pek* liaad 0.; •faschine v. (Krijüsw.) mei pek besmeerde takkebus, uuilsaard 111.: -/iuster bijv. uw., Z. sloekfinster; -,\'lecltle v. bijlend koislinos o.; -giiebe v. over- gebleven hars», van hel pekkoken; ~haitbe v., Z. •kappe; •hutter m., Z. •brenner; •hnlz o. harsachtig hout o.; \'2. bosch, woud o. van harsachtige boomen; •h&tte v. hul v. om pek te branden. P©chicht, bijv. uw. pekachtig, op
pek gelijkende. Pechig, bijv. uw. pek houdend,pek
bevallend; 2. bepekt, mei pek besmeerd; e Aibeit, korrelig, ruw werk o. Pgch-kappe, (-n) v. gepekte muts
v.; (lig.) lederen muls v.onder den hoed; •kelle v., Z. .löffel; -kerze v„ Z. -lichl; |
||||||||||||
|
Pen. 957
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Pel.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Pei.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
-hauhe v. bonten muts v.; -hose v. met
bont gevoerde broek v. Pelzicht, bijv. nw. (van ooft),wol-
lig, donzig; il. uitgedroogd, voos, stok- kerig: (van handen of voelen),ingeslapen. Polzig, bijv. nw. met eene huid of
pels bedekl, harig; (I\'l.) wollig, ruig.met een vlies bedekt. Pelz-jacko, -pipe, (-«) v. buis
wambuis o. met bont gevoerd; - ka f er m.
pclskever m.;-kamm ui.bonlwerkcrskam in.; -kappe v„ Z. -huube; -killel m. met bont gevoerde kiel m.; \'kotter m. met hout gevoerde krijgsrok m,; \'2. pelskraag m.,balspels \\.;-kragen m. pclskraag, kraag in. van bont; -mantel m. met boni ge- voerde mantel,pels m.;-meisc v., Z. Uerg- mcise; -messer o. (Tuiub.) enlmes o.; •motie v. pelsmol v.; -mujf m. bonten mof v.; -mulze v„ Z. -haube; -nickel in. bullebak, boeman in.; •pelerine v. pcle- rien v. van bont; -pocke v. ((jen.) val- sche pok, waterpok v.; -raupc v. ruige rups v.; -reis in. enltakje o.; -rock in. peisrok in., peljas v.; sammet m. pluis- lluweel o.; schuh m. gevoerde schoen m.; schule v. (Tuiub.) kweekerij v. van geënte boomen; stiefel m. pelslaars v.; •waare v., Z. ~werk; -uachs in. (Tuiub.) enlwas o.; -ueise bijv. en b. die Holle — ungetcaschen\' verkaufen, ruig, ongekamd; •werk o. boni, bontwerk o., pellergen v. |
||||||||||||||||||||||||||
|
roede slaan, geeselen; (lig.) Wem -, wijn
klaren; Eiweisz zu Sclinee -, eiwit tol sehui ui kloppen. Peitschen-beschlage, m. mv. zweepbeslag o.; -förmig bijv. nw. zweep.
vorniig; -geknall, •gesehnalz o. klappen o. der zweep, knallen o. van de zweep; •griff m. zwcepstok m.; -hiindler m. zwcepenkoopman ra.; -hieb m. zweepslag m.; -knall nl., Z. •geknall: -macher m. zwcepenmaker iu.;-pllanze v.geesil^lruik m.; -p(ahl m. gccselpaal, schandpaal m.; •ritmen m. zweepnem m.; schmilze, •srliwappe v.punlv.vande zweep;•schuur v. touw o. van de zweep; slab, •stiel, •stock m. steel, slok m. van de zweep; \'2. (I\'l.) gele allodil v.; slrich in., Z. •hieb. PeitSCher, (s, mv. Peitscher) m.
hij. die met de zweep slaat, geeselaar m. Peitschlange, (-n) v.(Nat.hist.)
gevlekte adderslaug v. m Onst-lndië. Pejeriren, (pejerirte,pejerirl)bei\\r. ww. valscii zweren, meineedig zijn,
Pejoriren, (pejorirtej>ejorirt)beAr. ww. erger maken, verslimmeren.
Pokan, {-(e)s, mv. -t) m. Amcri-
kaansebe marter, vison m. Polagianer, [-s, mv. Pelagianer)
m. (kerk. liesch.) pelagiaan, aanhanger m. der leer van l\'elagius. Pelagianismus, (onb.) m., z. m.
leer v. van l\'elagius, pelagianisme o.
Pelikan, (•(«)»\', mv. -e) m. (Nat.
Iiist.) pelikaan til., kropgans v.; (VVap.)
pelikaan m., zinnebeeld o. der liefde; (Heelk.) pelikaan in., snaveltang v. PelotQn, (-«, mv. -e)o. (Krijgsw.)
oiiderafdeeling v. van ecu bataljon, pclo- ton o.; -feuer o. pelotonvuur o.; schuit v. pclolonschool v.;-wetse bijw.peloloiis* gewijs, bij pelotons. Pelz, (-cs,uiv.-c) m.pcls m.;il. huid
v.t vacht v.; "2. bont, bontwerk o.; dicser lliir hal einen schonen -, schoonc huid; (lig., gemeenz.) jemn. auf den - bren- nen, tentetten, op lem. scliieten;jt\'»m.rfe« - ausklopfen, tcaschen, ie;n. afrossen, af- rauscleii; (Spr.) Z. Laus; ">. voering v., bont o., pelswcrk o.; 4. Z. Schimmel; il. Sanne. Pglz-art, (-)««) v. soort v. van
pelswerk of bontwerk; \'2. (Tuiub.) wijze v. van enten; •bein o., Z. -messer;-bramc v. rand, zoom Dl. van bont, Pelzchen, Pelzlein, (verkl.) o.
pels|c, klein bontwerk o. Pelzen, (pel: te, gepelzt) bedr. ww.
einen Haten -, de huid, hel vel afhalen; (lig.) jem. -, afrossen, afranselen; il. schimpen, schelden; (Tuiub.) enten, griffelen. Pelzer, (-s, mv. Pelzer) m. stroo-
per, vilder nl., hij die een dier het vel afstroopt; (Tuiub.) enter m.; 2. Z. Pelz- hiindler. Pfilz-flatterer, {-rers, mv. -rer)
in. vliegende kal v,; •fulter o. bonlvoe- |
||||||||||||||||||||||||||
|
Pedell, (-{e)«. mi. -e) m. pedel,
stafdrager, deurwaarder m. Podellenstab, (stab(e)s. mv.
•ttêbe) ui. pedelstaf m. Peertleine, (-«) v.(Zeew.)knoop-
touw o. om stevig te slaan. Pggasus, (onb.) ui. (Fabell.) mii-
•-n- nl dichterros, gevleugeld paard o., i\'egasus m. Pegel, (s, m\\.Pegel)m.peilschaal v.,
pegel in. Pögeln, (penclle, gepegell) o. v/w.,
m. h. pegelen, peilen,het peillood_ofdiep- lood uitwerpen; (gemeenz.) zuipen. Pggnitzschafer, (•/««, mv. .fer)
10. bloemcuorde v. van Uiiitsche laal-
vrienden te Nlirnburg in de 17e eeuw. Poil, (-(c,\'«, mv. -«)o.(Zeew.) peilo.
Peilen, (peille. gepetlt) bedr. ww.
(Zecw.) den Grand -, peilen, het <liep- lood uitwerpen; das Land -, ophoogen; die Sonne -, de zon schieten. Peil-holZ, (-holzcs, mv. -liölzer)
u., Z. -slock; -kompass m. afwijkingspas- ^er m.; •Inlh o. peillood, dieplood o.; •sloek m. peilstok rn, Pein, (-e) v. pijn, smart, kwelling,
marteling v„ smartelijk lijden o.;- leiden pijn lijden; das isl eine wahre -, eenc ware kwelling, marteling v. Pein-bank, (-bankc) v., Z. Fol-
terbank; •gefühl o. pijn, kwelling v.; \'2.
smartelijk, pijnlijk gevoel o.; -gertcht o. crimineels rechtbank v. Peinigen, !peinigte,gcpeinigl)he.Av.
ww. jei». -, pijnigen, kwellen, doen lij- |
||||||||||||||||||||||||||
|
mv.; -wolle v. bij het scheren saiu
|
3
|
eiihan-
|
||||||||||||||||||||||||
|
gende wol v.
Penaten, m. mv. (labell.) huisgo-
den, Henaten in. mv.;(lig.)eigeu haard m. Pgndel, (s, mv. -«) m. (Werkt.)
slinger ui. Pendel-bewegung,(-en) v.be-
weging v. van den slinger; sclilag in. of
schwingung v., schwung in. slingering v. van den slinger;-s/a«i/e v.slingerstang v.; -u/ir v. slmgerunrwerk o., pen- • I ii 11- v. Pgnis, (onb.) ra. mannelijke roede v.
Penn, (-(e)s, mv. -c) in. (Volkst.)
pen, pin v.; it. houten grendel in. Ponnal, (-(e)s, mv -c) o. pennen-
koker m.; \'2. (Schoolt., Scherts.) zoude- bok in., groene ui. Pennalismus (onb.) m.(Schoolt..
Scherts.) recht o.om te ontgroenen,mis- liaiuleliiig v. der nieuw aangekomen stu- denlen. Pgnnwagen, (-s, mv. Pennwagen)
in. kolenkar v. Pensign, (-en) v. eerewedde,gena-
dewedde »., pensioen o.; 2. - of sanstalt v. kostschool v. Pensionar, (-s,mv. -c)m.(Zaakb.)
trekker in. van een pensioen, gepensio- ueerde in.; \'2. kostleerlmg m. Pensionat, (-(e)s, mv. -e) o., Z.
Pensionsurtstatt.
Pensioneren, (pcnsionirle, pensi-
onirl) bedr. ww. een pensioen of rusl- geld geven of toekennen, pensioneereii. Ponsionirung, v., z. m., Z. t>en-
sioniren. Pensum, (-s, mv. Pensa) o. taak
v.; il. strafwerk o. Pentacrinit, {-en, mv. -en) m.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
den, fulteren, m
|
17
|
artelen;das Garissen pei-
|
||||||||||||||||||||||||
|
nigl Hm, het geweten knaagt, pijnigt,
verontrust hem. Peinigend, bijv. nw. pijnigend,
smartelijk, vreeselijk.
Pe.iniger, (-s,mv./1ei«;jer)m.,-in,
(-ne«) v. pijniger, Mleraar, vervolger, kweller, beul ui., pijnigster, folteraarstcr v.; (Fnliell.) mv. •innen. Furiën v. mv. Peinigung, (-cn) ».p\\juigiug,raar-
teliug, foltering, kwelling v. Peinlich, [-cr, -s/)bijv.en b. pijn-
lijk,martelend, kwellend; -er Tod,»mar- telijk; wie - isl es. nicht sagen zu diirfen, hoe smartelijk, pijniijk &; -e Lage, netc- lig; -t trage, pijnlijke vraag; it. vraag v. op de pijnbank; jent. - anklagen, van eene misdaad; 2. zorgelijk, bang, vreesachtig; •er Mensch, uiterst bezorgd; •keil v. pijn- lijkheiil v., smartelijke o., bezorgdheid, bekommering v., grievende o. Peinvoll, bijv. nw. kwcllend.smart
veroorzakend, smartelijk. Peiszker, (-s, mv. Peiszker) m.
kleine lamprei, prik »., wonnvisch in.
Peitsche, (-n) v. (verkl. Peitsch-
ehen, Peilsehtein o.) zweep, roede, kar-
wals v.; (Uijk.) ledernc -. rijzweep v.; (Mets.) plethamer m.; (I\'l.) rank, scheut v., iiillonper m.; (Nat. Iiisl.) kuorhaaii. zcebaibeel in.; (Hg.) liebtekooi ».; (Spr.) mit eigener - und (remden Pferden isl gul laliren, van een andermans leer is goed riemen snijden. PettSChen, (peilschle, gepeitscht)
bedr. ww. zweepen, met de zweep of |
||||||||||||||||||||||||||
|
27
|
||||||||||||||||||||||||||
|
riug v.,- -handel m. bonthandel, handel
ui. in bontwerk; -handler in. hoiitwer- ker, handelaar in. in bontwerk; -hund- schuh in. handschoen m. van bontwerk; |
||||||||||||||||||||||||||
|
958 Per.
|
|||||||||||||||||
|
Per.
|
|||||||||||||||||
|
Per.
|
|||||||||||||||||
|
(Nat. bist.) medusahoofd o., tulpsteen,
leliesteen m. PentaglQtte, (-n) v. bijbel m. in
vijf talen. Pentagramm, (•(«)*, m\\.-e) m.,
Z. Biirlupp. Pentakrgstiehon, (•(«)«, mv.
•e) o. vijfvoudig naamdicht o. Pentameter, (-ters, mv. -ter) m. vijfvoetig vers o.
Pontarchat, (-(e)s, mv. -e) o.re-
geering v. van vijf mannen, vijfiuanscbap o., pentarcliie v. Pentarchisch, bijv. nw. de re-
geering van vijf mannen betreffende, tot een vijfiuanscbap beboorende, Pentateuch, (•(«)») m., z. ni.
(H. S.) de vijf boeken o. mv. van Mozes, Pentateuch in. Penter-balken, (-balkens, mv.
•balken) m. (Zeew.) enlerbalk ni.; -na- ken ui. (Zeew.) boeglouwhaak m.; -talje v. ankertalie v. PegtO, (•») v. (Zeew.) licht Veneti*
aansch vaartuig o.,proole ronde gondel v. Pgpcrhng, Peping, Piping,
(-(e)s, mv. -e) m. pippeling 111., soort van appelen. Peperte, (-«) v. (I\'l.) knolvormige
venkel v. Per, voorz. per, met, door, aan,door
middel van; - Achse, per as; - Adresse des Herrn JV., per adres, aan bel adres van; - Post,per post.metde posl;(Hand.) - voll bezahlsu, geheel betalen; - Solde quiltiren, volledige quitantie geven. Percontiren, (perconlirte,percon-
tirl) bedr. ww. onderzoek doen.navragen. Porcgnto, bijw. op rekening, voor
rekening. Percussign, v., z. m. stoot, slag,
schok m., botsing v.; sflinle v., -sge- wehr o. percussiegewecr, slaggeweer o. Peremptgrisch, bijv. en b. af-
doend, beslissend.
Perennjren, (perennirtc, pertn-
nirt) o. ww., m. A.(PI.)overblijven,over- winteren, meer dan een jaar leven; -de Pflanzen, overblijvende planten; II. o. zelfsl. voortleven,overblijven, stand hou- den, voortbestaan o. Perfect, (-(e)s, mv. -e),Pgrfec-
tum, (-s, mv. Perfecten) o. (Spraakk.) volmaakt verleden lijd in. Perfect, (sr, -esl) bijv. en b. vol-
maakt, volkomen, opperbest, meesterlijk. Pergament, (•(<;)«, mv. -«) ••
perkament o.; 2. oorkonde v. Pergament-artig, bijv. nw.per-
karaentachtig; -band m. in perkament gebonden boek o.; 2. o. zelfsl. perka- mentbando.;(Onllk.)peesachlig ligament o.; -bcreiler m., Z. -macher, -blume v., Z. Papierblume. Pergamgnten, bijv. nw. perka-
menlen, van perkament. Pergamgnter, (-/ers, mv. -/er)m.
perkamenlniaker, perkamenlbereider m. Pergamgnt-form, (-en) v.
(Goudsl.) bladgoudblaadje o.; \'handel m. perkamenlhandel iu.; -handler m. perkaiuentverkooper ui.; -haul v.,-haut- |
|||||||||||||||||
|
chen o. perkamenten huid v.; (Untlk.)
peesvlies o.; (I\'l.) zaadkorrelvlieso.;-Adu- lig bijv. nw. peesvliesacbtig; -klemnie, •kluppel, eikel ui.; -leim m.perkament- lijm v.;-macA«r m. perkaineiitmaker,per- kamentbereider m.; —kreide v. perka- mentmakers krijtmeel o.; -macherei v. perkamenlbereiding i.;-r\'umchen o. per- kamentstrookje, reepje o. perkament; •rolle v. perkamentrol v.; schaber in. perkament krasser m.; schabsel o. af- sclirapsel o. van perkament; schale v. harde bast in., peul of schil v.; -schni- tzel o. afsnijdsel o. van perkament; -zeug o., Z. -[orm Pgrge, (-h) v., Z. Kiefer.
Perhorresciren, (perhorrescirte,
perhorresarl) bedr. ww. (Ger.) verwer- pen, weigeren, afslaan.afwijzen, niet aan- nemen. PeriQde, (-#i) v. omloop,omloops-
tijd ui., tijdrekening v., regelmatige lijd ni.; (Spraakk.) volzin m., periode v. Perigdisch, bijv. en b. op bepaal-
de tijden terugkomend, omloopend, af- wisselend, periodiek. Periodologie, v., z. m. leer v. der
volzinnen. Poripatoma, (-.v, mv. -/a)o.rond-
gaan o., rondgang m.; 2. onderhoud, ge- sprek o. onder hel gaan. Peripatgtiker, (-ken>, mv. -ker)
in. aanhanger m. van de leer van Aristo- leles, die onder het wandelen zijne les- sen gaf. Periphrase, (•»), Periphra-
Sis, (Periphrasen) v. omschrijving v.
Peripherie, (-n) v. cirkelointrek,
omtrek iu. ecner kromlijnige figuur; - winkel m. hoek m. van den omtrek. Poristallisch, bijv. en b. worms-
gewijs. Peristyl, (-s, mv. -e) o. zuilenga-
lerij, zuilenhal v. Perkal, (-(e)s, mv. -e) m. (Hand.)
perkal o., ruw Oostindiscb wit katoen o. Ferkenjsmus, (onb.) m. geuees-
wijze v. van den Amerikaan l\'erkinsdoor hel strijken met metalen spelden. Perl-aloe, (-«) v. parelaloe v.;-ap-
fel m. parelappel m.; -arlig bijv. uw. pa- relachtig, besvormig; -aschc v. fijnste potasch v. PerlajtSChen, ». mv. vilten scboe-
iien in. mv., lompe dikke sokken, pan- loll\'els v. mv. Perl-birae, (-n) v. parelvormige
peer, muskuspeer t.; -bohnes. prinsesse- lioon, herren boon ».; •autlillet. mei pa- rels bezet cantille o. Perlchen, (verkl.) o. pareltje o.;
\'2. besje o.; (I\'l.) witte pompoen in.;( Nal. bist.) porceleinslak v.; il. waterspiu v. Pfirl-druck, (-)»)«, m. (Dr.) pa-
reldruk m. Pgrle, (-«) v. parel v.; falsche -,on-
echte parel, Veueliaansche parel v.;(Qg.) vochtigheid v. in het oog, parel v.; (Jachlw.) knobbeltje o., parel v. aan het herlsgewei; (op wijn), pareltje, luchlbe!- lelje o.; 2. (lig.) voornaam persoon in., edel wezen o., parel v.;di*se Sladl ist die |
schönste - seiner Krune, de schoonste
parel &; (Delfst.) parelworlei ui.; (Nat. hist.) vliuder m., juffer v.;itutienische -. piuie v.; (Br.) loozc bodem m. Perleisen, (-eisens, mv. -eisen) o.
|
||||||||||||||||
|
1255
|
|||||||||||||||||
|
holbeilel ui. tut liet maken van parelvur-
mig drijfwerk. Pgrlen, (perlte, geperll) o. ww.(van
drankeoj, paarlen, bruisen, inousseereii. Perlen-auster, (-«) v. pareloes-
ter, p.irelmossel v.; -bund o. niet parels
versierd lint o.; \'bank v. pareihank, pa- relvensterbank v.; -birne v., Z. Perlbirne; •blasé v. blaashoreii in. mv.; -bnhrer ui. parelboor v.; -fang m., Z. •fischerti. Perlen-farbe, (-«) v. pareikleur
v.; -farben, -farbig bijv. uw. parelkleu- rig, blauwachtig wit. Perlen-flscher, {-schers, mv.
•scher) va. parelvisscher m.; -fischerei v. parelvangst, parel visscherij v.; -flcchle v. parelinos, leverkruid o. Perlengerate, v„ z. m., Z. Perl-
graupe. Perlen-gewicht, {-{e)s, mv. -«)
o. parelgewicht o.; -glanz m. parelglans
m.; -gras o., Z. Perlgrus; \'halsband ui. paarlen kclling iu.,halsketen v. van paar- len; \'handel m. parelbauilel m.;-hindler m. koopman iii.iu paarlen; -hell bijv. uw. zoo helder als eene parel, doorscliijneml alseeire parel; il. schitterend van paarlen: •kegelschnecke v. parelkogelslak v.; -klenl o. met paarlen bezet kleed o.; -kranz ui. met paarlen versierde krans in.; -krant o. parelkruid o.; \'2. slerrekruid o., koedil v.; -krone v. parelkroou, kroon v. van paarlen; "2. (Wap.) met paarlen bezette kroon v.; -kupfer o. k»irelaclilig kopei o.; \'kuste v.parelkustv.;-»ias-o.(Vissch.) parelmaat v.; -muschel v., Z. -austcr; \'2. zeebaibeel in. met parelvormige vlekken; —fang m., Z. \'fUcherei; -mutler v., Z. Perlmulter; —voyet m., Z.-vogcl; -nadel v. fijne naald v. om kralen aan te rijgen; •paleer o. poeder o. van fijn gestooteu paarlen; -reich bijv. uw. rijk iu paarlen; —e n"iis(e,veel paarlen opleverend; -reihe v.rij v. van paarlen; -rose v. met paarlen bezette roos v.; •rulirpflanzc v. luinroer- kruid o.; samen m. kleine paarlen v. mr,; schlackc v., Z. Pcrlsclikcke; schinuck m. tooi m., sieraad o. van paarlen;-sc/inui v., Z. \'halsband; 2.(B»tt«k.) paternoster o.; —förmig bijv. en b. kelliugvoriiiig, (Nat. hist.) rozekrausvorinig; \'tchwamm in. wrataebtige paddenstoel m.; seide v. fijnste Perzische zijde v.; -sieb o., Z. •masz; stabchen o. (veroud.) pateruos- ter o.; sticker, —iu, bnrduurder ui.. borduurster v. met paarlen; stickerei v. borduren o. met paarlen; sucher, -lau- cher m., \'L. Perlfischer; •Ihureken u. diertje o.met witte weukbrauwen;-fmu6f v. pareldruif v.; -vogel ui. parel\'linder m.; -warze v. halfronde parel v.; \'wasser o. parelwaler o.; -weisz bijv. nw.,Z.per/- weisz; -zucker m. parelsuiker v., parel- stof o. Pgrl-OUlG, (-») v. kleine uil in..
•farbe v. parel kleur v.; -farben, \'farbig bijv. nw. parelkleurig, parelwit, blauw- |
|||||||||||||||||
|
Per.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Per.
|
Per. 939
|
||||||||||||||||||||||
|
Perron, (*>». mv. s) ui. sloep m.,
trap v., Z. rriilrrppe. Per(r)ückchen, (verkl.)o.pruik-
je o. Per(r)ücke, (-n) v. pruik of pa-
ruikt haaruiuls, haarkap v. PerrUcken-baum, (-baum(e)t,
mv. -baumej ui. geellioulbooui lil.; •fut-
Ier o., •haube v. pruikvoering \\.;-knpfui. pruikebol in.; (lig.) onuoozele bloed, sul ui.; •macher in. pruikiiiaker in ; -maclic- iiil v. pruikmaaksler v.; -netz o. prui* kenuel o., Z. •haube; \'tckaeklet v. pruik- doos v.; stock ui., Z. •kopf; (lig.) stijve vent in.; -laube v. inautelkraai, boute kraai v. Pers, (-es, mv. •«) m. gedrukt ka-
loeu o. Per SS, bijw. op zich zelveu be-
schouwd; it. natuurlijk,voiilrekl,van zeil sprekend. Persen, bijv. uw. kaloeuen.van ka-
loeu. Pe\'Ser, (s, mv. I\'erser) in. (Nat.
lust.) buiitediiikerkouiiig m.;2. klipvisch iu.; 3. porseleinslak v. Persico, (oub.) in. persico v., op
perzikpillen getrokken brandewijn ui. Persing, (-(e)s,iuv.-e) m., Z. Pfir-
tiek. Persisch, bijv. en b. Perzisch, van
of uit l\'erzie; -e Erde of l\'ersienerde v. Kugelscli-biuinrood, Indiscli-bruiuruod o.; (kuiislt.) -blau o. donker blauw o.; •rolh bijv. nw., Z. koraltenrollt. Persig, (-(t\')s, mv. -e) m. (.Nat.
hisl.) baars m. Persgn, (-«l) v. persoon, mensch
iu.; einen Lulden fiir jede -, voor den persoon, per man ui., per hoofd o.; eine lachciticlte -, persoon, mensch in., perso* uage o.; in eigener -, iu eigen persoon, persoonlijk; kli, /ir menie -,ik voor mijn pers ion,wal mij aangaat; meinegeringe-, mijue geringheid v.; was wilt die *?, wal wil dal vrouwspersoon o.?; in -en ver- wandelii, einkleiden, verpersoonlijken; (Spraakk.) die -en eines ieilworts, per- soueu v. mv.; 2. er, sie ist scliön run -, van persoon, van gestalte; kleineon - sein, klein van persoon zijn; ick kenneilm uur i-mi -, ik keu hem slechts van persoon, van aanzien; 3. persoon m.; die * aa««- hen, op den persoon lellen, parlijdij; zijn; seine * gul vorstellen of spielen, zich goed voordoen; i. (Tooucelk.) per- suou ui., rol v. Peraon&l-abgabe, (-«) >. be-
lastiug v. per hoolil, hoofdelijke omslag
in.; -acle v. staal m. van inlichliiigeu, •arrest m. arrest o. Persönohen,(verkl.) o. persoon* tje, venlje, kereltje o.
Personal(e), (s, mv. Pertonale)
o. personeel o. personen m. mv.
Personal-freiheit,v. vrijstelling
v. van persoonlijken leendieiisl; -gtaubt-
ger ui. schuldeischer ui. zuuder oiider* painl. Personalien, ». mv„ Z. Penö*-
lichkeit. Personalitftt, (•«») v.eigeiiaardig
|
|||||||||||||||||||||||
|
achtig wit; -/Ssc/i m. wilvisch 111., blei,
bliek v.; •fliege v. slinkvlieg v.; -gcrsle v. geparelde fierst v.; -geschmeide o.paar- li\'ii v. inv., met panden betel sieraad o.. •gras o. parelgras o.; -grau bijv. uw. pa* relgrijs; it. \'L. •farbtn; -graupe »., Z. •genie, —nninkle v. molen in. nin (je|ia- reMe gerst lu malen; •kirt* v. parelkruiü o.; \'Inilin ii. parel liuen u. Porliüht, bijv. dw. parelvonnig,
parelarhlig, np pene parel gelijkende. Pgrl-lauch, (•(«)*) m-. z. in. pa-
rclvornng kuolliok o.; (Sclieik.) mei |
karakter o. van een persoon,persoonlijk-
heul v. Personat, (-(e)s,mv. -e)o.geeste-
lijke waardigheid v. aan cene domkerk. Personen-dichtung, (-en) v.
pcrsiioiisverbeelding,verpersooiili|kiiigv.; • lalt in. derde naamval, datief ui.; -(ir- nort o., Z. -n \'irl; -reuisler o. naamlijst |
||||||||||||||||||||||
|
v. van personen; -rieknckl v. on
|
33
|
tzien o.
|
|||||||||||||||||||||
|
van personen, lellen o. op personen van
rang of aanzien, partijdigheid v.; sinn in. gave v. om personen te herkennen; •sleuer v., Z. Kopfgeld; -verwechslung v. persoonsverwisseling v.;-uori o. (Spraak* k.) persoonlijk voornaamwoord o.; -zahl v. aantal o. personen,gasten, deelhebbers in. mv., personeel o.; -zug ui. (Spoorw.) personentrein in. PersonificatiQn, v., Z. periAn-
liclien. Por3oniflciren, (penoni/icine,
personilicirl) bedr. ww., Z. persónlichen.
Persgnlich, bijv. en b. persoon*
lijk, iu eigen persoon; -en Ilassjiufjem. tverfen, persoonlijk halen; * zugegen sein, persoonlijk, in persoon; -e Anzügttchkei- ten, personaliteiten, steeken onder wa- ler; -e Verhallung, lijfsdwang ui. PersÖnlichen, (persönlichte, ge-
persönüchl) bedr. ww. als persoon voor- stellen, lol persoon verbell\'eH, verper- soonlijken; II. o. zelfsl. persomlicalie v. PersQnlichkeit, (-e«) v. per-
~ooulijkheid v., persoonlijk wezen o., per- soon ui.;\'2. persoonlijke hoedanigheid v., eigenaardig karakter o.; seine - i,-/ mir zuwider, zijne persoonlijkheid, zijn ge- heele wezen boezemt mij afkeer in; 3. persoonlijke bcleedigiug, toespeling v„ personaliteit v. PerspectiV, (-(e)s,mv. *«) o. ver-
rekijker ui., waardoor ineude voorwerpen •neer van nabij ziet; \'2. doorzichtkmide, perspectief v.;-an*ickt v. vergezicht, per* speclief-aanzichl o.; -dubletl o. koolblad ii. (een schelpdier); -gtas o., Z. I\'erspec- live. Perspective, v., z. m. vergezicht,
perspectief o., doariicltlkunde v. Perspectivisch, bijv. uw. volgens
de doorzichUuiide, perspectief, van verre gezien. Perspeotiv-muschel, (*») v.
kleine verrekijker iu. (een schelpdier); •sclinecke v. perspecliefslak v. Perspiciren, (perspiarte, perspi-
cirl) bedr. ww. doorzien, duidelijk inzien. Pertinenzien, Pertinenz*
StiAcke, o. mv. (van eeu gebouw), bijbehooreudc gedeelleu o. mv., loebe* liooreu o. Pertinent, bijv. nw. voegzaam, ge-
past, behoorlijk. Pertinenz, »., z. m. (Oer.) voeg*
zaaiuheid, gepastheid v. Pertleine, (-n) v. (Zeew.) paard-
1 IJ 11 V.
Perurinde, v., z. m. kina v.,kina-
bast iu. Peru(vi)anisch, bijv. nw. Peru-
aausch, van of uit l\'eru; -t Rinde, Z.Pe- rurinde.
|
|||||||||||||||||||||||
|
49
|
|||||||||||||||||||||||
|
water verbunden aiiliinouiuuizuur o.,
•muschel v., \'L. I\'crlcnaustcr. Pgrltnuttcr, v., z„ ui. paarlemoer
en parel.noer o. Perlmutter-alabaster,(-s)m.,
I. in., Z. •tlein; •arche v. paarlemoer* schelp v.; -ytunz in. paarlemoerglans 01.;
• hom o., Z. sckncikc; -muschel v. paar- leuioei bevattende schelp v. PürlmutLorn, bijv. en b. paarlc*
inoercn, van paarlemoer. PerlmuUor-ohr, (*(«)«, mv.--n)
o. zeeoor o.; -sulz u. (Schcik.) paarle-
uiuerzoul o.; sclinecke v. groule paarle* moerschelp v.; slem in. paarleinoerach* lig albast o., Z. Frauenglas; -vogclm.,\'£. Perlenoogel; •wein bijv. UW. paarlemoer- achtig wil. Pgrl-pflanze, (-«) v. parelplani
v.; •rtiker in. Uraziliaansehe reiger in.; •sulz o., /.. I\'ertmutlersal:; \'2. parelzout o.; siiure v. (Seheik.) parelzuur o.; •sclilacke v. lavaglas o.; schuur v„ Z. Perlenteknur;—luimig bijv. nw„ \'L.l\'er- lenschnurfórmiy; schrift v. parelschnft, zeer klein schnll o.; (Urnkk.) zeer lijne ilrukletler, parelleller ».; •steinia.parel* steen tit.; —porpkyr in. parelstcenporlier o.; -lhee in. pareltbee ».; *K>«ui bijv. nw. parelwit, blauwachtig wil; -zwirn in. parelgaieu, zeer lijn garen o. Permanent, bijv. uw. duurzaam,
bestendig, blijvend, onafgebroken, vourl* dureud. Pormaiipuz, v., z. m. duurzaaiu*
heid, voortduring, bestendigheid v., Oll- afgeliroken iluill\' UI. Perinent, (-(«)s) o., z. in., Z. Per-
yament. Permisgeld, (•(«)«. mv.-cr)o. wisselgeld, bankgeld o.
Permissign, (-e«) v. verlof o.,
vergunning, permissie v.
Porinittireti, [permitlirte, pci-
millirl) bedr. ww. veroorloven, vergun* ueii, toeslaan, pennitleereu. Pernegiren, [perntgirte, penu-
oir/) o. ww. hardnekkig oulkeuneii, hardnekkig loochenen. Poror tron, [perorirte, perorirt) u.
ww., ui. It. eeue redevoering houden. Perpendikol, (\'kelt, mv. -tó) m.
(aan een uurwerk), slinger in.; 2. lood*
IccliIe lijn, loodliju v. Ferpendikular, bijv. uw. lood-
recht, perpendiculair, verticaal; -ÜHU v.
loodliju v. Perplex, bjjv. nw. verward, ont* hulsl, verbluft.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Pfa.
|
|||||||||||
|
960 Pes.
|
Pel.
|
||||||||||
|
tninseheerling, wilde hondspelerseliev.;
trclsche —, paslinak v. Petersimonswein, (•(<•)«, mv. •e) m. Spaansche wijn in. uit overge*
planle rijinlruiven. Petérs-kirche, (-n) v. Sint*
Pielerskers v.; -korn o., \'/.. Dinkcl; 2. levend onkruid o.; .". Irilgras o.; -kraul o. muurkruid o.; -pfennig in., Z. -uro- schen; schliisscl Sml-I\'ieterssleulel m.; (IN.) maankruid o.; slab in. (l\'l.) goud- roede v.; -lag m. (Kalh.) feest o., feest* dag m. van den II. Petros; -vogel m. slormvogel m.; \'icuriel v. kruipend Sint- Janskruid o. Peteschen, v. mv., Z. Petechien;
arlig bijv. nw. vlekachlig. Petit, (\'en) v. (Drukk.) kleine lct-
ler v. Petomin&r, (s, mv. -e) m. lacht-
springer, koordedanscr m. Petrefact, (-(e)s, mv. -e) o. (Nat.
hist.) versteend dier o.
Petrographie, v., z. m. steenbe*
schrijving v.
Petroleum, (s) o., z. m. sleen-
olie, bergnlie, aardolie v., petroleum v. Petrolofen, (-o[ens, mv. •öfen) ui.
pelrnleuin-kooktoeslel o. PetSChaft, (-(e)s, mv. -e) o.zegel,
cachet o., zegelring m.; nul einem -e ver- sehen, verzegelen, dichtuiaken, diclillak* ken; -ring in. zegelring m.; stechcr m. zegelsnijder, slempelsnijder m. PetSChe, (-ii) v. (Zeew.) roei v.
van eene galei. Petschen, (pelschle, gepetschl) o.
ww. roeien, sturen. Petschier,(-(e)s,mv.-e)o.,-ring,
-stecher,ln., \'/.. Pelschaft,Petscha/t- ring <J\'. Petschieren, (pel schier Ie, pet-
schierl) bedr. ww. verzegelen, dichtma- ken, dichtlakkcn. Petschierer, (-s, mv. Petuhie\'
rcr) ui.,Z. I\'elscliaflsleeher.
Petschierwachs, (-es) o., z. m.
zegellak o. Pettern, pittern, (petterte, gc- pclterl en pilterte, gepiltert) o. ww. pen-
leren. Petto, (onb.) o. in -, met voorbe-
boud, achterbaks. Petz, (-ei, mv. -c) in., Z. Har.
Petze, (\'ii) v. leef v.; (fig.) Iichtc-
kooi, hoer v. Peuschen, (peutchle, gepeuscht)
bedr. ww. (Bergw.) /,. pausclien. Pfad, (•(«)», mv. -c) m.(eig.enfig.)
pad, voetpad o., weg m.. liaan v.;\'.\'. n. linnen hemd, badhemd o. Pfad-eisen, (•««*«»«, mv. *eittn)
o. plaat v. met spil waarop eene deer &
draait; -gcrechligkeil v. recht o. op ecu pad; \'los bijv. nw. onbegaanbaar, zonder voetpaden; -losigkeit v. (van wegen), onbegaanbaarheid v.; schau v. nazien o., nspectie v. der wegen, wegschouw v. Pf ftdler, (-s, mv. Pftdler) m. lio-
neiihaudelaar in. Pfaflf, (-cn, mv. -en) m., Z. I\'faffe;
(Landb.) afval m. van de hop. |
|||||||||||
|
Pörvigilien, o. mv. nachtelijke
feesten o. mv. Peschito, v., z. m. Syrische vcrta-
ling v. vnn het Oude en Nieuwe Testa- ment. P©sel, (•!, mv. Peul) m. mannelijke
roede v. van slieren, herten d/\\ hulle- pees, pezerik m. Pgserich, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Pesel. Peso, (onl>.) m. (Hand.) gewicht o.;
-duro, daalder m. in zilver; it.Spaanschc piaster m. Pessimist, (-e», mv. -en) m. hij
die alles van de ergste, of slechtste zijde beschouwt, pessimist m., aanhanger m. van de leer dat alles slecht is. Pessimistisch,bijv. en b. volgens
de leer dat alles slecht is, pessimistisch. Pest, (-en) v. pest, pestziekte, be-
snielting, besmettelijke ziekte v.; dn der • darweder Henen,aan de pest liggen,mi/ der angesteckl, Z. peslkrank;die - ut hier eingerissen, de pest is uitgebroken; Zeil der -, Z. Peslzeit; (lig.) pest v., geesel m.. zedelijk verderf o., besmetting ».; dieser Mensrh ist eine -, is een pest, een geesel;2. lussch. •!, sapperloot, duivels, drommels, verdord; das* ihndic-a»- kommc of hole, de duivel hale hem. Pest-ahnlich, -artig, bijv.nw.
pestachtig, pestaardig, verpestend, ver-
derfelijk; -arli(jl;eil v. pestaardigheid v.; •arznei v„ \'i.-mitlel; -ar:l m.geneesbeer m. voor pestziekeu; -beule v. pestbuil m., pestpok ».; (fig.) afzichtelijke wond v.; -beulenartig bijv. nw. pestbuilaclitig; •blasé v. peslblaas v., pestbuil v.; -damp( -dunsl in. verpestende damp iu.,verpes- tende lucht v. Pestel, (•») v. paalwerk, latwerk o.
Pest-essig,(-(e)s, mv. -c)m.reuk-
aziju m.; -//ecien in. pcslvlek \\.;-gerurh, •geslank m. pestlucht v„ pestreuk in., verpestende stank m.; -gesrliwul.it v., Z. •beule. Pesthaft, bijv.nw. pestachtig,ver-
pest; 2. besmet, verpest. Pest-hauch, (-(c)s, iuv. -c) m.,
Z. -geruch; \'hans o., •no/\'m. pesthuis, peslzickenhuis o.; •keilend bijv. i;w. pest werend. Pestilentiarius, (onb., mv. ƒ»«.
lilenliarien) m. pestgecstelijke, pest pre- diker m. Pestilenz, (-cn) v- besmetting v.;
Z. I\'est. Pestilenz(ial)isch, bijv. nw..z.
peslarlig.
Pestilenz-kraut, (-kraui(c)s,
mv. •krauler) o.,-wurzel, (-n)v.(IN.)
geitebaard in.; 2. groot hoefblad o. Pest-kirchhof, {-hof(e)s, mv. •hö(e) m. kerkhof o., begraafplaats v.
voor aan de pest overledenen; \'krank
bijv. nw. melde pest belicpl.aan de pest
lijdend, pestziek; -krankheit v.pestziekte,
pest v.; .lalwerge v. likkepot m. legen
de pest.
Pestlich, bijv. nw., Z. pesthaft.
PöSt-luft, v., z. m. pestlucht, be-
smetle lucht v.; •mannm. lijkenvcrvoer- \'
|
der in. van aan de pest overledenen;
•mille! o. middel o. tegen pestziekte; nagel m., Z. Mahrc; -öl o. olie v. tegen de pest, peslolie v.; -nrdnung v. wellc- lijke bepaling v., reglement o., verordc- ning v. gedurende de pest; -prediger m. predikant m. voor pestlijders: -qualm m. verpestende lucht v.; -tndlengraber m., Z. -mann; -vogel m. pestvogel m., zwarlkeellje o.; -uurzcl v. pestwortel m., hoefblad o.; 2. Z. I\'eslilenzwurz; -:eit v. pesttijd, lijd m. waarin de pestheerscht; zur —. ten tijde van de pest. Pet&rde, (-n) v. (Aart., Vnorw.)
springbus, klapbus v., pelard m. Petardengerüst, (-(«)*, mv.-«)
o. pijl m.
Petardiren, (pclardirle, petardirl)
bedr. ww. (Art.) met springbussen be- schieten. Petardirer, (-i, mv. I\'etardirer)
m. springbusmaker, springbusschie- ler m. Petaurist,(-fn, mv. -cw)ni.sehom-
inclaar, koordedanser, luchtspringcr m. Petechialfieber, (-*«-»,mv.-ter)
o. vlekkoorts v.
Petechien, Peteschen, v. mv.
kleine roode vlekken v. mv.
Petent, (-en, mv. -en) m. indiener,
steller, onderteekenaar m. van een ver- zoekschrifl. Peter, (s, mv Veler) m. I\'etrus,
l\'ieler, l\'iet m.; dummcr -,domkop,dom oor, deugniet in.; (Zeew.) Si. ~, \'/.. I\'e tentgel; (IN.) Z. I\'elerlein. Peterlein, (-s) o., z. m. (l\'l.) pc-
tersclie v.; 2. sleeneppe v.; .". Z. Gleisze; Jleiseh o., Z. l\'elersilicnfleisch. Peter-mailand8kraut,(-*x(7K-
t(e)s, mv. \'krauler) o., Z. skraul;
mann in. (verkl. \'manneken o.) (gc-
mecuz.) I\'ielje o.; (Nat. hisl.) pieterman,
zecdraak, slekeldraak m.; 2, zeebarbeel
; ö. Z. sfisch; i. (gemeenz.) tirelein
o. (widlen stof). Petersack, (\'sack(e)s,tn\\.~ticke)
in. vrouwenzak m. onder het schorlje Petersblume,(-»)v.zwarlkoreno.
Peterschierling, (-(c)«. mv.-e"
m., Z. Peterselie. Peters-flsch, (-et, mv. -e) m.
Sint-l\'ielersviscb,goudvisch m.; -geriehl o. gerechtshof o., rechtbank v. die met Sinl-1\'ieler zitting houdt; -gerste v. ge- baarde gerst v.; -groschen in. Sint-Pie- terspenning m. Petersilie, v., z. m. peterselie v.
Petersilien-blatt, {-blaii(c)s,
Uiv.-btillcr) o. peterselie-blad ol blaadje
o.; -feisrh o. met peterselie toebereid vleescb o.; -hahncnfus: m. Sardiniscbe ranonkel v.; -liolder m. diep en (inregel* matig uilgelande vlier v.; \'krant o. pe- terselieplanl v.; il. pcterseliekruid o., pcterselieblaadjes o. tai.i-kvchen Dl. pe- lerselickoek m.; samen m.pelerseliezead o.; \'Schicrling m. \'/.. Gleisze; -lraube v. peterseliedruif \\\\;-voget m.dagvlinder m.: •wasser o. pelcrselicwater o.; -wein m. uil pelcrsehedruiven geperste wijn m.; •wurzel v. peterselicwortel m.; wilde —, |
||||||||||
|
Pfa. 961
|
|||||||||||||
|
Pfa.
|
Pfa.
|
||||||||||||
|
o. papenslrcek, priesterstreek m.; it.
stuk o. van bet achtervierendeel van een ns. Pfiiflcnthum, (-(c)s) o., z. m.
priesterschap o„ priesterstand m.; 2. bestuur o. der Ipriesters; 3. geeslelijk- heid v., priesters m. mv.; (i. k. bet.) herrschziichl v. der geestelijken, Pf affen-trug, (-(e)s) ra., z. m.
intriges v. der priesters; -wesen o., Z.
l\'faffenthum; -zeug o. slof v. van ka- meelgaren. PfafiFerei, (-cn) v. priesterlijkege-
zindheid v., invloed m. der priesters. Pf itlïisch, bijv. en b. priesterlijk,
monnikachlig, aan priesters of monni- ken eigen, priesterlijk, paapsch; (i. k. bet.) aanmatigend, hecrschzuclitig. Pfiilllich, bijv. nw. een priester
toekomenil, eigen aan een priester. Pféflüing, (-(f)s, mv. -e) m. we-
reldlijk geestelijke, abl ui.; 2. Z. I\'[af- fenknecht. Pfabl, (-{e)s, mv. I\'fahle) m. paal,
staak, stijl ui., heipaal m.; auf l\'fdlilen batten, op palen houwen,\' I\'fahle in cinen Boden einrammen, palen inslaan, inheien; (Walerb.) paalwerk o., ijsbreker ra.; kleine I\'fahle zu Abslcekung eines l\'latzes, staketsels o. mv., piketslokjcs of paaltjes o. mv.; (Vest.) slormpaal ui., palissade v.; (Gcr.) schandpaal m.,kaak v.;(Wap.) balk m.; (Spr.) ztcischen seinen vier l\'fahlcn sitzen, binnen de vier muren, te huis zitten. Pffthl-bau, (-)è)s, mv. -c) m.
paalwerk, heiwerk o.; -bauer in. geze- ten boer in., die onder het rechtsgebied van den landheer woont; -baum m. boom in. die geschikt is om als paal te dienen; -bautc v. gebouw o. op palen; •boltle v. (eiken) plaat, zware plank v.; •briicke v. op palen gebouwde brug v.; •burger ra. burger ui., die in hel rechls- gebicd cener stad woonl;(Scherts.)klein- burger, kruidenier, winkelier m.; -dor( o. in het rechtsgebied eencr stad liggend dorp o.; -ctc/«; v. cik(eboom) m. ge- schikt voor palen; -eisen o., Z. schuit; 2. vierkant stuk hout o., dat men bij het heien op den paal zet om hem recht te houden; (Glasbl.) ijzer o. waarmede de rand aan ecne flesch gemaakt wordt. Pf gillen, (pfaltlte, gepfdhlt) bedr.
ww. palen inheien, van palen voorzien; (Vest.) met schans ofstormpalen omge- ven; (Oer.) aan den schandpaal zetlcn rfe« Weinbenj -,aan staken binden. Pffthl-geld, (-(e)s,mv. .er) o.,Z.
Hafengeld; (Leenw.) belasting v.der in- gezetenen; •gericht o. rechtbank v. over ecne hoeve; -graben ra. met palissaden versterkte gracht v.; -grund ra. beheidc grond m.; -halter m., Z. -eiseit (2); •hattfen m. hoop ra. palen; 2. wijii\' stok m. met 360 ranken; -/iaus o. op palen gebouwd huis o.; -lteckc v. heg of haag v. van paalwerk; •hol; o. paal- houi, masthout o.; -kranz m. kop m. van den paal; •mast m. (Zeew.) mast in. uil een stuk; -mithle v. op palen ge- bouwde muien ui.;-;>\'iunc/ie/ in. (Uergw.) |
heiblok o., stamper m.; -rammc, •ramm-
ler in. heiblok, rarablok o.; -rccht o. recht o. om palen met wapenborden te plaatsen; -rei/. -rinj m. ring m. om den kop van een paal; -rost in. heiwerk.paal* werk o.; -ruthe v. keltingsiok m. (aan den weverssloel);-sc/WaaWm.,\'/..-ramme; schlagung v. heien o.; schuh m. paal- schoen m.; schwanz m. bovenste breede gedeelte o. van den paal; spilze v. punt v. van den paal; stich tn. (Zeew.) zee- mansknoop ui., die niet toesliert; -uall m. met schans* of stormpalen bezette wal m.; -ueide v. mandenwilg m.;-weise bijv. nw. (VVap.) — getheiit, door een Iwarsbalk; — aneinandcr gesetzl, door palen; -uerk o. paalwerk o.; (voor een gebouw), heiwerk o.;(Vest.)palissade v.; wurm m. paalworm m.;-Kursel v. hart- wortel m.; eine — treiben, een pinwortel schieten; -zaun m. omheining, haag v. van palen,p.ialwerko.;-jn?/tc/io.(\\Vijng.) trekken o. der p.ilcn; -zins m., Z. -geld. Ffalz, (-en) v. (veroud.) paleis, ko-
ninklijk, keizerlijk, vorstelijk verblijf o.; 2. van hel paleis & afhankelijk gebied o., palts v., pallsgraafschap o. Pfalzen, (pfalzte, gepfalzt) o. ww.,
Z. bahen;2. bedr. ww. treden, Z. fanzen. Pf&lzer, (-s, mv. l\'jalzcr) m.,-in,
(•nen) v. bewoner m., bewoonster v. van de Palts. Pfalz-gericht, (-(e)*,mv.-c)o.,
Z. Ilofgericht; -graf m. paltsgraaf m.; • grnfin v. paltsgravin v. Pfalz(grafen)-birne,(-N)v.ko-
ningspeer v.; -würde v. waardigheid v. van pallsgraaf. Pfftlz-graflich, bijv. nw. tol een
paltsgraaf behnnrende, paltsgrafelijk;—e WOrde, Z. -grafenniirde; •grafscliafl v., •graflhum o. pallsgraafschap o. Pfglzisch, bijw., Z. pfahgriiflich;
it. lot de Palts behoorende, uit de Palts komende. Pfalzstadt, {stadie) v. sl.ul v.
uil de Palts. Pfand, {-{e)s,mi.l\'fanie<-)o. pand,
onderpand o., zekerheid v.; eltc. zum - se/;e»,iets tot pand geven;t\'c7t wollle Gut iind Blut zum -c setzen, ik zou er goed en bloed of alles onder willen verpanden; jemn. etw. zum - geben, lot pand geven; pcrsdnlicltet «.gijzeling w.Pfdnder spielen, pandverbeuren spelen; 2. onderpand o., zekerheid v., waarborg m.;erleiltl nicht» iilmr nu -, onderpand; unbewegliches -, hypotheek v.; (bij een koop), trekgeld, slrijkgeld o.; (Uergw.) paal in. om oude scheuren legen Ie houden; it. Z. l\'fahl- holz. Pfandbar, bijv. nw. tol pand ge-
sclitkt,tol pand dienend. Pf ftndbar, bijv. nw. in beslag ge-
nomen kunnende worden. Pfand-belastung, (-en) v. hy-
potheck v.; -brief m. pandbrief, hypo- theekbrief m.; -beschlosst bijv. nw. een kasteel als onderpand, in hypotheek heb- bende;-0UcA o.liypolheckbnek o.; -bürge ra. gijzeling in.; 2.,gerechtelijk beslag o,; \'deich m. dijk ui., die door verschillende 01 |
||||||||||||
|
Pfaffchen, (verkl.) o. priester m.
zonder aanzien, priesterljc o.;(Nal.hist.) roodhorstige vink m. Pfaffe, (-n, mv. -n) m. priester,
monnik m.; (Scheldw.)paaptn.;(Volksl.) kapdragcr m.; (Nat. hisl.) geitekop m.; 1 walerhoen\'o., koel v.;3. blocdvink m.; i. Z. Peslvogel; 5. schoenlapper m„ wa- terjuffertje o.; 6. Z. Pfaffenfisch; \\l.Meer- fisch; (Dr.) lap rn., spon v.; (Walerh.) ilnikerklep v., valdeurlje o.; (Slot.) Z. Pfaffendorn; (Spr.)jeder - lobt sein Hci- liglhum, een ieder spreekt voor zijne taak. Pfaffen-apfel, {-apfels, mv. -ap-
fcl) in. apisappel m.; -baum in. papen- houlboom in.; •been v. groole zwarte aalbes v.; -binde v. (I\'l.) kalfsvoet in.; •Urne v. koningspeer v.; -bitsclien o.lek- kerbeetje, palerstnkje o., beste o. van gebraad; -btalt o., Z. -plallc; •blümclten, •blümlein o. belonie v.; -blul o. (PI.) papenbloed o.; -dirne v. bijzit, boel v. van een priester; \'distel v., Z. -platte (I\'l.); -dorn in. (Speld.) klemliaak in.; •faslnacht v. Zondag m. Eslo milii; -fcind m. vijand m. van de geestelijkheid; •fmlt m.sterrenkijker, zeepaap m. (een viscli); •freund m. priestervriend m.; -fiirst in. prieslervorst, geestelijk vorst m.;it. prins m. der priesters, aartsbisschop m.; •ful- Ier o. (Dg.) priestcretcii, lekker eten, uitgezocht voedsel o.; -geschmciss, -gc- züchl o. papcngcbi\'oed o.; (fig.) huiche- laars, farizcén m. mv.; -gut o. pncs- tergoed o.; -handcl in. twist in. ouder geestelijken; -haus o. buis o. van een priester o., priestcrwoning \\.;-lierrscltaft v. priesterheerschappy.piiesterregeering v.; 2. door priesters bestuurde slaat m.; •hödlein, -holz o., -hut tn., •hüllein o., /. -baum; 2. klein schelkruid o.; -jneh o. priesterjuk o,; -kappe i. (verkl.-kdpp- clten o.) prieslcrinnlsje o.; 2. Z. -baum; •knecht m. (fig.) priesterdienaar, slaaf- iche volgeling in. der priesters; -kraul \').,/.. -platle; -latein o. prieslerlalijn o.; it. kcukenlatijn o.; -kümmel tu. komijn mi.; Watts v. kleinerivierbaaarsm.;-magd v. prieslermaagd, maagd, dienstmeid v. van een priester; il. Z. -dirne;-mahre v., •mihrchen o. prieslcrvertclseltje o.; •mistig b(jv. uw., Z. pfdffisch; •moeke v. wentelleefje o.; •miitze v., Z. -kappe; (Bouwk.) hei v., stamper in.; (Vest.)pa- penmuts v.; •mützholz o. papenhoul o.; •pfennig m.,Z. Blechmunze;-pfótchcno., Z. -baum; -pinl m. ossepool m.; •platte v. tonsuur, kruinschering v.; (I\'l.) Ieeu- wenland v., monnikskop in.; -recht o. recht o.\' van den priester; 2. geestelijk recht kerkelijk recht o.; -rcich o. pries- terrijk o.; -rock tn. pricslerrok m.,pries- lerkleed o.; -róhrchen o. (I\'l.) Z. •platte; 2. -baum; söschen of •rb$leinn.,-sliauch in., Z. -baum; ~sack m. monnikszak, priesterszak m.;schnitt m.,Z. -bisschen; (Speld.) mislukte speldeknop ni.;-sc/iuA m. (I\'l.) venusschoen,Onzcr-lieve-Vrou- weschoen m.; -sinn m. (i. k. bet.) pries- terzin m.; sorgc v. (PI.) papenhoul o. stretch m., slück o.. •stückehen(\\erk\\.) |
|||||||||||||
|
962 Pfa.
|
Pfa.
|
Pfa.
|
|||||||||||||||||||||||
|
in. rand in. van de pan; -ring vu., Z.
•haspe; -riss in. scheur v. in eene pan; scliaum m., schiefer ui., Z. stein; schmaus m. smulparlij v.der brouwers; schmied m. panueusmid, blikslager in.; (Zoutz.) keliMiiieesler ui.;-i/ei:i in.kalk. sieen, zeulsteen in.; 2. (Leid.) leisteen o. van Goslar; stiel m. sleel in. van eeue pan; 2, (.Nat. hist.) mees v. met langen staart; •theil m. aandeel o., actie v. in eene zoutziederij; -aerk o. zoutwerk o., zoutkeet, zoulziedery ».; sieyel in. dak- pau, vorst v.; -zucker m. (Suikerb.) sui- kerkorst v. Pfanner,(-s,mv. i>/\'dnner)m.eige-
naar ui. eener zoulzicdery. Pfftnnerei, (-en) v., Z. Pfannen-
theit; 2. - of Pi\'annerschaft, v. eigendom m.
eener zoutziederij; il. veieeuigiug v. van |
|||||||||||||||||||||||||
|
slagneming; •schnlttich bijv. nw. hypo-
thecair; schuld v. hypothecaire schuld uit eene hypotheek ontstaande schuld v. schuldner, —in, hij./.ij, die wegenseene hypotheek schuldig is; sicherheit v. ze kerheid v. door onderpand, zekerheid v. door hypotheek; spiel o. pandspel.pdnd verbeuren o.; stalt m. schulstal ui. Pfiindung, (-e/i) v. iubeslagne
ming, beslaglegging v., beslag o. Pfand-verkaufer, {-fers, mv.
•fer) ui. pandverkooper, verkooper m. van in onderpand ontvangen goederen; •verleiher m.,Z.-teiher;-verschreibang v. Z. -brief; •nertrag m. panding v„ ver- drag o. tot het sluitin eener hypotheek; •uarnung v. bedreiging v. met beslag; •wehrung, -weiyerung v., Z. -kehrany; •ueise bijw.,— bcsitzen, bij wijze van on- derpand, in onderpand. Pfannapfel, (-apfels, mv. -apfel)
in., Z. hackapfel;-balken in. kelelbalk in. Pfannchon, (verkl.) o. pannetje,
potje o. Pfanno, (-n) v. pan v., pot m.;
(Br.) kelcl in.; (Mets.) kalkbak.lrog m.; (lig.) in die • linnen, in de pan hakken, over de kling jagen; II. ((Intik.) liolig- heid, Inruka."i v.; der Knochen ist aas der - yewichen, beenkast;(Ueweerin.)pau v.; (Art.) lappan v.; (Leid.) dakpan v.; (Uurw.) spilplaal v.; (l)rukk.) perspol in., perskom »., holle v. op den degel eener pers; (Slot.) plaat v. melde spil, waarop eene ileur & draait; (Vulksl.)mi/ -n umi Kannen lockt man ihn, wohtn man icill. met smullen kan men alles van hein gedaan krijgen. Pfanneison, (-eiscn>, mv. -eisen)
o. ketel ijzer o. Pfftttnel, (-s,rav, Pfinnel)o.(Sm.)
Z. 1\'fuwte; •stück o. melualslaaf v., stuk o. gegoten ijzer. Pfannen-aal, (-(e)s, mv. -e) m.
(KookK.) hakpanng, bakaal ui.;-/i«h»iiii. (Zoiitz.) zoulpiinslut ui.; \'bleek o., Z. Pfanneisen; -bock in. (Zoulz.)sleliing v„ waarop de ketel of zoulpan slaat; •boden in. bodem in. eener pau; 2. kalkklauw, kalkslok in.; -borle »., \'L.-rand; -brell o. (Zoiitz.) piauk v. legen den touhl ge- plaatst; (Konkk.) pauueiiplank ».; -decl:el m. deksel o. vau de pan; 2. deksel o. van de laad pan. ((je-chulg.) lappan v.; feder v. laad pauV< er v.; -eisen o., Z.
•blech; -flicker m. ketellapper in.; -fiiyuny v.beeukasverbinding v.;-yeld o. belasting v. voor het recht oiu te brouweii;-oe.<7c// o.(l\\ookk ) treeft v„ drievoet in.; il. Z. kneclit;-yras pannegras o.; -yrabe v. (Onllk.) gewrichlsholle v., bekken o.; •Anten in.(Zoulz.) pauhaak,kelelhaak in.; • hiispe v.ijzeren ring v.derzoulpan; -huus o. (Zoutz.) zoutziederij v.; -herr m., Z. Pfaimer; -h/ihlung v. (Onllk.) Z. Planne; il. Z. -yrube; •knecht ui. bok in. om den teel der pan op te leggen; -kolben ni. iGeweenn.) paukoil\' v.; •liufer in. zout- |
|||||||||||||||||||||||||
|
personen moet worden onderhouden;
•deichung v. aanleggen o. van eeu in aandeden verdeelden dijk. Pf&nde-geld, (-(e)J. mv. -er) o
Z. Pfandgebükr, -mann in., Z. Pfiïnder. Pf ande n, (p/d ndete,gepfdndcl) bed r.
ww. in beslag nemen, beslag leggen 0|i; einen. Schuldner -, gijzelen; ein Pferd - in onderpand nemen, Z. abpfdnden, aus- pldnden; 2. Z. verpfdnden. P fander, (•», mv. Pfinder) m.bc-
slaglegger in.; 2. veldwacbler,deurwaar- der in. Pfinderecht, (-(e)s, ra». -e) o
recht o. tot inbeslagneming. Pf andem, (plinderte, yepfdnderl)
O. WW. |ia lid vel beuren (spelen).
Pfanderspiel, (-(e)s) o., z. m.
pand verbeuren, pandspel o.
Pfand-orsuchung, (-eu) v
(Rechlspr.) beslaglegging, in beslagne- Diiug v„ hypolheekzaak v.; -gebühr v. ül\' -geld o. Losten in. mv. van iubeslag neming; -yewahr v. zekerheid v. door hypotheek; -ytdubiyer m.hypolheekhou- der in.; -yat o. hypotheek v.,onderpand 0.,-haüer in. pandhouder, pandhebbeiide, hypnlheekhoiider in.; •halter in. hij, die in beslag genomen heefl; -haus o., Z., Leihltaus; -herr in., Z. -habrr; •herrlich bijv. uw. van een hypolhei\'khouiler;-/iu(j |
|||||||||||||||||||||||||
|
70
|
|||||||||||||||||||||||||
|
iitzieders.
Pfanncrrollo, (-n) v. lijst v. der
eigenaars van eeue zoutziederij. Pfann-tiseh, (-es, mv. -e) m.,Z.
Uackfisch; -herr m., Z. Pfdnner; -kuchen in. paunekoek m.; 2. hobbelige kegel- schelp v.; —fresscr m., Z. Laufkafer; —kraut o., Z. Frauenmünze; -verquel- tung v. (Zoutz.) eene pan met kleeïdeeg sluiten o.; -irn-i o. (Zoutz.) Z. Pfaunen- wei k; it. eigendom, bezit o. eener zout- ziederij. Pfannworkon, {pfannwerkte,
yeplaanwerkt) o. ww., ui. h. (Zoutz.) eeue zuolzicderij houden; 2. zoutzieden. de zoutziederij uitoefenen. Pfftreh, (-(e)*,iuv.-e)in.,Z. Pferch.
Pl\'tilT-ackor, {-uckers, mv. -<ïo
ker) m. stuk o. groudsbijde paslurie be- lioori:iiili\',-u«i(o. pastoorschap, priester- schap o., belrekking v. von predikant of leeraar; it. pastorie, parochie ».; -aufse- her ui. opzichter in. der kerken van een district i}\'-, aartspriester, deken in.; -be- setzungsrechl o. recht o. vaucollalie;-/ie- zirk in. parochie v., kerspel o.; •birne v. priesterpeer v.; \'back o. register o der parochie of vau het kerspel; •dienst m„ Z. -amt; 2. Z. -frohne; -dorf o. dorp o. waar een pastoor of predikant gevestigd is; 2. tol eene pastorie behonrend dorp o. Parre, (-h) of Pfarrei, {•en)W,
Z. Pfarraml; 2. parochie »., kerspel o.; 3. woning v., huis o. van den pastoor of predikant, pastorie of pastorij v. Pfarreilich, bijv. en h. parochi-
aal, vau de parochie of hel kerspel. Pfarroinkünfco, v. mv. i.ikom-
sien v. uiv. van een pastoor of predi- kanl. Pfarron, (pfarrte.gepfarrt) o.ww.,
ui. h. lot eeue parochie uf eeu kerspel hehouren; 2. bedr. ww. onder eene pa- roclize brengen. Pfttrrer, {s, mv. Pfarrer) m. (bij
n. K.) pastoor in.; (bij Frolestanleu), predikant, dominë ui.; il. geeslelyke, leeranr ui. PfütTorin, (-nen) v. predikants-
vrouw, vrouw, echtgenoot v.vau eeupie
dikant of doiuiiié. Pt\'tii-roriaoh, bijv. nw. naai de
|
|||||||||||||||||||||||||
|
4
|
|||||||||||||||||||||||||
|
o. (Uergw.) Z. I\'fand; 2. slophout o.;
snhaber in., Z. •haber; -lto[ in., Z. t«i/i- ftuus; -;u</e ui. jnod in. die tegen on der|>and leenl, woekeraar in.; •kehruny v. verzet o. tegen de inbeslagneming; -Aei/ in. (liergw.) houten wig v. Ius- schen hel timmerwerk ui de mijnen; •keute v. knuppel in., doorden inheslag- neiuer medegebracht ten teeken van zijn last; •ktaye v., Z. sache; -lehen o. leen o. als onderpand; -leiher,—in, liypolhe- caire schuldeischer in.,schuldeischeres v. Pfaiidhch, b;jw.,Z. pfandmeite; -e
Sicherheit, hypothecaire zekerheid. PfftQd-iöSUUg, (-eu) v. pand-
lossing v.; -mann in. gijzelaar in.; -md- szig bijw., Z. •reclillich; -nehmer, —in, paudiieiner m., pandueeinster v., hij zij. die leent legen oinlerpnnd;-p/licA(ia bijv nw. iloor een onderpand verplicht, door hrpolheek gebonden; •pflichiigkeU v.uit eeue hypotheek uf een onderpand onl- slaande verplichting; -ncht o. hypo- tlieekrechl o.; 2. recht o.ncn tegen on- derpand te leenen; -rechllich bijv. nw. volgens hel hypotheekrecht, hypothecair, sache v. klacht, aanklacht v. over eene hypoi lirek;-m« ui. hypotheekhouder in.; -su/J in. hypotheek v.,pand,onderpand o. Pfandschafc, (-eu) v. hypotheek,
panding v.; 2. onderpand o., waarborg in., hamlgeld o., goiispeuning m.; 3. Z. Pfandrecttt. Pfandschaftlich, bijv. nw. in
onderpand, Z. pfandrecktlich,
Pfand-schein, (-(«)s, mv. -e)m.
bewijs o. vau ontvangen onderpand; •schilling ui. godspeuinng ni.; it. op on- derpiuid geleend geld o.; 2. Z. •gebühr; 5. kosten ui. mv. van inschrijving in het bypotheekboek;it.kosten iu.ni v.vau inbe- |
|||||||||||||||||||||||||
|
70
|
|||||||||||||||||||||||||
|
tuk o. in de oveuasch der zoulziede-
i ijen; -loch o. opening »., gal o. vau den iveu in eeue zoutziederij; -meister ui. opzichter ui. in de zoutziederijeu; -rtnd |
|||||||||||||||||||||||||
|
Pfe. 963
|
||||||||||||
|
Pfe.
|
||||||||||||
|
I»fa.
|
||||||||||||
|
Pfefferling, (-(e)s, mv. -«) m.,Z.
I\'feller se h ti amm. Ffeffer-mühle, (-n) v. pepcr-
moleu in.; -müller in. pepermolenaarm., L. •kramer, Pfefifermünze, v., z. m. pcper-
miint v. Pi§flFermünz-küclilein,
{•Luns, uiv. -/««) o. pepermunlkoekje, peperuiuiitje o.; -öl a. pepermuulnlie v.; •thee m. pi-perinuntlliee v.; -wo«er o. pcpi-rmuntwaler o. Pibllormuschol, (-n) v. peper-
schelp v. PfefiFern, (pfefferte, gepfe/lert) o.
ww., ui. h. naar peper rieken, prikkelcu, steken; 2. bedr. ww^ peperen, met peper bestrooien; (lig.) scherpe uitdrukkingen bezigen; gepfe/lerte IVor/e.bijleude woor- len; (gemeeiiz.) jem. -, inpeperen; it. met de roede slaan. Pfeffer-nase, (-n) v. hij, die over
allerlei kleinigheden driftig wordt,kittel- oong menscli m.; -hujs v., •nüsscheno. pepernoot v.; •nüssletn o. liutvoriiiige platronde mosselschelp v.; -67 o. |iepcr- olie v,; -pflunzc v., Z. -buum; 2.naar den peperboom gelijkende plant v.; -pinl ui. (1*1.) kalfsvoet ui.;-i-cise/ o.papenhuul o.; -ro/ir o. pijp v.; -rösclien $~, Z. -liolz; •sack m. peperzak va.; (llg.,Volksl.)zwa- velstokkeuman m.; schwamm m. peper* vormige paddenstoel in.; sieb o. peper- zeef v.; slaltlbaum m. Japansclie peper- struik m.;slaub m.lijne peper \\.;-stande v., Z. strauch; stem ui. korrelachtige koolzure kalk v.;2.pepersteenm.;strauch ra. peperstuik m.; 2. Z. Kelterhals; -tag m. dag m. der onnoozcle kinderen; -//11- mian va. pcperlhijm in.; -vogel m., Z. Hohlschniibler; -uasser o. peperwater o.; 2. gepeperd water o.;-irara/ v.,Z.liocks- pelerlcin; •zeilen m. peperkoek m. Pfeif-ammer, (-«) v. hegge* of
bagevuik m.; -drosset v. roode lijster v.; 2. geinecne lijster v. Pfeifchen, (verkl.)o. Iluilje, pjjp*
je o., Z. 1\'feile. Pfeife, (•«) v. Hult v.,|]uitje.o.;(in
een orgel), pijp v.; ((Jlasül.)blaaspij|i v.; (lig., geiiieeuzjnac/i eines Andcm - tan- zen, naar eens anders pijpen danseu;((ig.) (in een bijenkorf), bijencel, wascel v.; (in het lichaam), holle pijp v., pijplieen o.; (Tuinb.) spruiljc o.; it. Z. Fachser; mit der - pfropfeu, lliiitvormig enten; (Wev.) groefje 0. aan weerszijden van den naaldcnkop; Tabaks; tabakspijp v.; (Zeew.) die - einiiehen, de zeilen wat inkorten. Pfeifen, [plilf,gepfif[cn)a. ww. onr.,
m. h. Huilen, pijpen, op de Huil spelen; jemn. -, fluiten aan iem.; (Tuinb.) fluit* vormig enten;(l\\%.)auf dein letiten Loch -, ten einde raad zijn; it. (gemeenz.) op sterven liggen;2.au/\' einer l\'feife * .spelen, Huilen; II. bedr. ww. ein Lied -, fluiten, op de fluit voordragen; III. o.zelfst. (van den wind), fluiten, suizen; (van vogels), Duiten; 2. gefluit o.; (van de borst), pie* pi-ll O.
Pfeifen-baum, (-fta«m(e)s, mv.
|
||||||||||||
|
wijze van een predikant of pastoor; it.
een predikant of pastoor loebehoo* renile. Pfarr-feld, (•(«)*. mv- -«0 o., Z.
-acker; -[rau v., Z. Pfarrerin; -frohne v. leendiensl m., dien men den pastoor of predikant verschuldigd is; -garten va. tuin in. van de pastorie; -gcbaude o., Z.Pfar- re(i) (3); -gebühr v. gift v. aan den geestelijke; -ge[dtle mv., Z. -cinkünfle; -ge»uïn{d)e v. parochie v., kerspel o.; •ocmoss, —in, parochiaan m. en v., ker* spelkiud o.; -gcrechtsame v. parochiaal* rechl o.; -grund m.,stück o.vast goed o. van eene pastorie; -handel in. simoniev.; • /(««.( o. pastorie,pasloorswoiiing.woning
v. van den geestelijke; -ho[ m. hof ut van de pastorie; it. Z. -haus; •junglcr v. predikantsdochler v.; -tinrf o., Z. -ge- itosi; -kauf m.. Z. -ltandel; -kirche v. pa- rochiekerk, kerk v. van liet kerspel;-fano* o., Z. -ackcr; -lclten o. leen o. ecner pas* torie; -leule mv. parochianen ni.cn v.mv. •malrikel v., Z. -regisler; -pachter m pachter m. van den pastoor ^; -recht o recht o. van collatie; -rei)isler o.register o. der parochianen; -rock in.,/.. Kirc!ien- rock; salz va., Z. -lehen; siegcl o., Z Kirchensiegel; stelle v., Z. -a»il; -s(u/i/ in. stoel, zetel m., bank v. voor defami- lielcden van den pastoor of predikant; • thilrc v. deur v. van de pastorie; scrlci
hung v. schenken,vcrlceiien o..schenking v. eener pastoors* of predikanlsplaats; •wiesev. tot de pastorie bchoorende weide v.;-wittwe v. predikanlsweduwcv.;-itoA- niinp v. predikantswoning v.,Z. -get>Hude; •zehenle, -zins in. parochielieud, tiend v, voor de pastorie. Pfattensehauer, {schauers, mv
•schauer) ra. beéedigd opzichter m, der grenzen of grenspalen. Ffau, (-(e)s, mv. -e) m. pauw m.;
(Slerrenk.) pauw m., een zuidelijk ster- ren beeU; (Nat. hist.) Z. -/isch; (tig.) trntsch persoon m. Pf.iuchon, (pfauchtc, gepfaucht)
0. WW., Z. 1\'incllen.
Pfauen-auge, (-s, mv..») o.pau-
wenoog o.; (fig.)—n, veertjes o. uiv. van een pauwenstaart; II. (Nat. bist.) pau- wcnoog o. (een vlinder); 2. lipvisch ra.; (Delfst.) grijsaclilig gevlekt marmer o.; •blau o. pauwcnkleur v.; -ci o. pauweuei o.; -feder v. pauwevecr v.; (lig.) (in steeuen), regenboogkleur v.; (Uelfsl.) Z stein; (Pt.Jzeegras.zeewiero.;—drusev gekristalliseerd regeuboogkleurig spaatb o.; •kamm m. (I\'l.) kondori m. met roode korrels; -kraut o. waterpeper v„ scherp vlooienkruid o.\\-krone v.(l\'l.)pauwcstaarl ï.j schwanz m. pauwestaart m.; (Nat. lust.)/. l\'i\'uiii.iiibe;-2. -auge; 3.Z. -kronc; (Uergw.) azuurkleurig kopererts o.; schweif m„ Z. •schwanz; (Vuurw.) pau* westaart tu.;-schwcifig bijv.nw.alseen pau- westaarl; spiegel m.(aan het eind der bo- veuste vedereii),pauwspiegel m.;it.pauw- spiegel m. (een vlinder); (I\'l.) waterbeu* uep ra.; il. Z. •kraal; •stein in. (Juw.) pauwsleen m.; slolz rn. zucbt v. om te pronken, te schitteren, lrotschlicid,ijdcl- |
hi\'id v.; -wedel in.waaier in.vau pauwen-
veeren. Pfiiu-fasan, (-e«, mv. -e«) m.
pauwfazanl in.; -/i-<7; in. zeepauw m.; •fliege v. schoenlapper m., vralerjufler* tje o. (een vlinder); -halin in. pauw m.; • henne v. pauwin v.; -huhn o. jonge pauw in. Pfauin, (-nen) v. pauwin v.
Pfall-nelke, (-n) v. pi-perkruid o.,
•rad o. uitgespreide pauwestaart m.;-rei- her in. ludische pauw.llalearischc kraan- vogel m.; •schwanz ra., Z.Pfauenschwanz, •krone; -taube v. pauwestaart m. (eene duif); -vogel m. groolc mol v. Pfobe, {-n) v., -nkürbiss, (-m
mv. -i" in. gronle, geheel ronde poin* pocn in. of kalebas v. Pfeffer, (-s) m.,z.m.peper v.;mii -
würzen, pepereu;einen Hasen in - einma- chen.in de peper zetten, hazenpeper ma- ken; (lig.) ein Schlag aus dem -, harde, ruwe slag m.; ir/i wolllc, er ware wo der • wichsl, ik wensebte (gewoonl. ik wou) dat hij op de Mookerlici zat; mein- isl so gut wie dein Sirup, mijn ja is zoo goed als uw neen, mijne thee is zoo gned als uwe saffraan; da liegt der llasc im-,daar zit de knoop; indischer of Spantscher -, Spaausche peper v.; deulscher -, wilde peper v.; 2. peperstruik m, PfeflFir-art, (-en) v.pepersoortv.;
•artig, -Ahnlich bijv. nw. peperachtig, als peper; -baam m. peperboom va.;wtl- der—.Indischesumakofsmak ra.;(Wyn- g.) rechlopgroeicnJe wijnstok m.; •becre v. peperkorre! v.; 2. Z. Pfajfenbeere. Pfolïcrblattorscliwamm,
(-(e).»)m.,z. in. peperaclitig bladzwani o. Pfeffer-briihe, (*») v. pepersaus
v.; \'büchse v. peperbus v.; -bude v., Z. •laden; -dute of -düte v. peperzakje, pe- perhuisje o.; -fass, -(usschen o. peper- ton v., pepervat o.; 2. peperbus v.;-/ra»-, •fresser ui., Z. -vogel; -geschmack in. pe- pcrsinaak m.;-gurkev. ingemaaktagurkje o., ingelegde komkommer v. Pfefferhaft, bijv. nw., Z. pfejjer-
arlig. PfefferholZ,(-Ao/:es, mv. -hölzer)
o. peperhuut o., peperboom, peperstruik in.; 2. kuischboom in. PfoU\'orig, bijv. nw. gepeperd, pe-
perig. Pfêflferkorn, (-kom(c)s, mv.-kör-
ner) o. peperkorrel v., peperbol ra.; strauch m. peperstruik in.; -kramer in peperkoopman, kruidenier in.; •kraut o. peperkruid o.; 2. boonenüruid o.; -/,ii- clien in. peperkoek in. Pfefferkuchen-b\'acker,(-A<;rs
mv. -ker) in. peperkoekbakker m.; -bild o. liguur v., beeld o. van peperkoek •form v. peperkoekvorm m.; -puppc v„ Z •bild; -teig m. deeg o. voor peperkoek. Pfefler-küchler,(-/e/s,mv.-/1;r)
m., Z. •kuchenbacker; •kiimmel m. veld-
komijn m.; 2. horenkomijn m.; -lade v peperlade v.; -/ode/i in. kruidenierswin- kei ui.; -lccker in. (i. k. bet.) klaplooper, vleier in.; -lehen o. leen o. van de cijns- ka nier. |
|||||||||||
|
964 Pfe. Pfe. Pfe.
|
||||||||||||||||||||||
|
•böume) m.. 1. slrauck; \'beschlag m.
fliiittieMiifE, garnituur o. f ener Huil: • boh- rer m. (Inslr.) flnilbnor v.; \'brenner m. pijpenhakker m.; -brennerci v. pijpcn- bakkeiïj v.: 2. pijpeufabriek ».; •breit o. orgelhalk m. tot sleun der orgelpijpen: •deckel m. pijpendop in.; -erde »., Z. -thim;-fabrik v-iiijpenfaliriek v.;-firiii>s ui. pijpenveinis o.; -/isch m. lrniii|>et- visch ui.; \'Hechte ». pijpvorinig korstmos o.; -fnrm v. vorm m.eener pijp;2.pijpen- vorm, gietvorm m. voor pijpen; \'fermer m. pij|ienvormer m.; -fnrmiy bijv. uw. pijpvormig; -fusz m. voet ui. eener or- geipijp; -{uttcr, -fulleralo. pfjpckoker, Quilknker in.; •geblind o. bos v. pijpen; •glaser in. vernisser r.i. van pijpen.-<//a tur v. pijpeiivernis o.; -hotz o. pjjphuill, pijpenhnul o.; -knochen in. pijpbeen o.; (Outlk.) scheenbeen o.; -knpf ui. kop m. der pijp, pijpeknp in.; -koralle v.,Z. Rikrenkorulle; 2. Z. Zuekerkoralle; \'toch o. opening v. der pijp. gat o. iu de fluit, •maihtr m. pijpenuiaker m.; il. fluilma- ker m.; \'Mergel in. steenachtig mergel t.; 2. pijpaarde v.; -mnnd*t&ek o. mnnd- slnk o. van eene pijp; it. mondstuk o eener fluit; •muscliet v. pijpinnssel v.; •quusle v. pijpkwasl m.; -raumer m.pij- penwropler, pijpenpnker m.; -ro/ir o. roer o. van de pijp; (Walerb.) pijp, buis »., kanaal o.: —bolner in. buisbnor v.; •röhrchen, -röhrlein o. pijproerlje o.; •rtkny bijv, nw. als bet roer eener pijp; •spilze v. spits v. eener pijp, mondstuk o.; stiet in. pijpesleel in.; stock in. pij- peuslok in. van een orgel; 2. pijpcurot- |
Pfeil-adergang, (-oano(e)j.mv.
•ginge) m. (Outlk.) pijlgang m.; -band o. pijlband, baud m. van eene werpspies: • bldtterig bijv. nw. met pijlvormige bla- deren; -blunie v. pijlbloem v. Pfeilchen, (verkl.) o. pijltje o.
kleine pijl m.
Pfeii-drache, (-n, mv. -»i) m
(.Vil. lust.) baiiiervisch in.; \'eisen o. ijzeren puul v. van den pijl. Pfeiler, [-s, mv. Pletter) m. pijler,
pilaar »i.;yros:er,riereckiyer -,pilaster lil. penant o.; it. deurpost, deurslijl in.;(van eene zuil), schacht of schaft v.; (Outlk.) Z. Herzbalken. Pfeilei\'bodeil, (-bvdens, mv. -bo-
dcn) ui. plaat v. waarop de stijlljes iu een horloge rusten. Pfeilerchen, Pfeiferlein,
(verkl.j o. pilaarlje o. Pfeilem, (pleilerte,gepfeilerl)bedr.
ww. met pilaren voorzien, door pilaren ondersteunen. Pfeiler spiegel, (-gels, mv.-oe/)
in. penantspiegel ui ; stem in. (Dellsl.j basalt n., zuilensleen m.; -ttsch m.coiisoli\' v.; -ueiie v. (Iloiiwk.) piiaarwijdle f., |
Pfennich, Pfennig, (-(e)s, mv.
•e) m. (I\'l.) vosseslaarl m. Pfennig, (-(e)s, mr. •/) m. pen-
mug in.; bei Heller vnd - beioklen, lot den laatsleu cent belalen; Geld urn den jwanzigtlen - anlegen, tegen den pen- uing twintig; (Wap.) penning m., goud- of zilverstuk o.; farbiyer -, koek m.. rond schijfje o. van kleur; (lig., Nat. lust.) peiiuingsieen m.; 2. i drachme o.; it. een twaalfde deel o. van een mark; (Berg- »\'.) Z. -yeiiiclil; wtnn der - liulet, liiuft jeder zur liirche, iedereen tracht iels te vrrdii nen. Pfennig-bann, (-(<)i) m.. z. m.
npleggeu o. eener geldboete; -blume v. uiaankrnid o.; -bröitchen o. penning» hroojje o.;\'dirkstück o. meelwille peper- koek m.; \'crz o. korrelvormig erts o.; •fuchser m. (gem.) vrek,scliravelaar,dui- lendief m.; \'geld o. kapitaal o., rente v., interest iu., belasting v. in complanl geld; -geuicht o. prot-fgewicht, mark o. van 156 deelen;-yraso.,Z. -krnui;-gnltt i. belasting v. in comptanl g>-ld; -koralU v. iiiiiulvormig slerkoiaal o.; -kruul o uiuutvorinige weedenk v.;2. Z. Bauern- senf; 3. vcldlasch, herglasch v.; -linsc v. groole luis of lens v.; -murk v. (I!erg- >v.) mark o. tan 156 deelen; -meister m. peiiiiingiueester,ontvanger in.;-meii/eri» v. peniiiiigmeesteres \\.;-meixlerei v. pen- iiiugnieesierscliap o.; 2. rekeiikniuer v., •poil v. kleine post v.; saltit m.,7.,-kraut (3j; \'Schenke v. Iicdelkot o., bedelaars- herberg v.; \'tchreiber in. schrijver in. bij Ie rekenkamer; \'klein m., Z. -knrnlle; •thurm in. (m Straatsburg),schatkamer- toren ui.; \'Winde v. pennnigninde v. Pfennwerthen, (p[en»mrlkele,
leffennicerlhel) o. ww., in. A. in het klem knopen, handelen. Pfarch, (-(e)s, mv. -e) m.,Pf©r-
Cb.8, (-«) v. (Lauclh.) (voor schapen), kom, schaapskooi v„ schulhok o.; (Art.) artillenepark o.; 2. schapenmest, drek m.: 3. omheining, schunnig v. Pferchacker,(-«c/,erj,mv. -dcker)
ui. oii\'t !.<>kniest gemesle akker m. Pferchen, (pf-rchte, yepferthl)
liedr. ww. eine» Acker •, eene heining zetten om, afschutten; 2. met hokmest heinesten; die Sclwfe -, in ceue kooi op- slmten; II. o. ww., ui. h. ui een perk zijn, in de schaapskooi zijn; il. mest manen. Pferch-geld, (-(e)». mv. -w) o.
schulgeld o.; -hülie v. herdersbiil v., Schapenslal m.; -karren in. herderskar v.; \'Inyer o. schaapskooi v.; 2. kudde v.; •recht o. recht o. om schapen op een la\'iiil af te sluiten; \'schlay ui. schulhok o.: 2. Z. -recht. Pferd, (-e)s, mv. -e) o. paard o.;
miimiliclies -, hengst m.; weMiehei -. merrie >.; junges -, veulen o.; sich ju •e setzen, te paard stijgen; vom -e ab- steigen, van het paard «tijgen; >u -\' Henen, bij de cavalerie dienen; (Krijgs- w.) zu -e blasen, het signaal geven om Ie paarden te zadelen of op Ie stijgen; ntertegtet -, postpaard o.; untersetzles kort en dik, meeiiged rongen en ge-
|
||||||||||||||||||||
|
48
|
||||||||||||||||||||||
|
afstand in. Insschen twee pilaren.
Pfeil-ftider, (-n)v.peiiitescliaclilje
o. van pijlen, pijlveder v.; •/!«•* in. pijl- visch ui.; •förniiy bijv. nw. pijlvorniig. •fulier o., Z. -kocker; -yany m.,Z.-ader- yang; -yertide bijv. nw. zoo reclit als een ijl, rechtop; -yesrhwind bijv. nw. pijl- snel; -hecht in. pijlsuoek ui.; \'hokte v. ijlholle v.; -körher in. pijlkoker m.;-/.o- met in. pijlvormige komeet v.; \'krant O. vlooieiikriiid o.; 2. pijlkiuid o.; -kreuz o, puntig uilloopeinl kruis o.; -kiihn bijv. uw. moedig, stout in hel boogschieten. •niaus v. kleine springhaai in.; \'iialit in. (Outlk.) pijluaail ui.; -natler v. pijNnelU\' aiiriiiaaiusilie aildi^r of slang in.;-;w/i/./ iu. (.Nat. bist.) aprilvliiider m.; -rand ui (Outlk.) pijlrainl m.; -redoute,schanzc v. pijlschiins, pijlreiloute ».; -reyen in regenbui v. van pijlen; -ritter in. pijl. vlinderiii.; sack in..Z. -khcher;schlanyi Z. -nuller; -schnecke v. paalworm
hoiilworm ui.; schnell bijv. nw.,Z.-y<- schuiiiil;-schrietle v.p(jUnelheid v.:-.sc/in.v in. (Vat. lust.) Z. -nutter;schuss ui.scliot i. met een pijl, pijlschot o.; •schiilze IU. boogschutter in.; schuanz m. pijlvol mige staart BI.; (I. (Nat. hist.) sphinx ui. (een vlinder); 2 vliegend eekhoreiiij o.; 3. zeehaan in., eend v. met langen staart; 4. duiker, za.ighek na.; 5. stekel- rog, pijlstaart ui.; s/nlze v. kop. m. van len pijl; -spri»yer m., Z. -maus; slem in. pijlsteen, beleinuiet m.; •tausendbeiii pijlvormige duizendpoot m.; -werk o.
pijlwerk o.; \'tcunde v. door een pijl ver- oorzaakte wond v.; -wurf m. worp m met een pijl, pijlschot o.; -wurz v. (IM.) Amerikannseh bloemriel o.; — nt-wurzet v. pijlwortel, harlwortel in.; -züngler m. (Nat. lust.) dier o. met pijlvormige lone. Pfennert,(-(e)«,mv.-e)o.(V\'olkst.)
peiiuigsbroodje. centsbroodje o.; (Og.) leinigheid r. |
||||||||||||||||||||||
|
011
|
||||||||||||||||||||||
|
ling in.; \'ilo/ifer in. pijpenslopper in.:
slraneh m. sering v.; 2. seringebouiu, seringeslniik m. Pfejfente, {•») v. fluiteend v.
Pfeifen-thon, (•(*)*) ni., i. m.
pijpaarde v.; -aeisz o. (I)clfst ) pijpaar-
dewil o.; -uerk o. orgelpijpen v. inv., pijpwerk o.; -zünder m. pijpaanstcker, lldilius m.; •zünijiem o. (van eene orgel- pijpl. tongetje o. Pfoifer, (-s, mv. P/W/er) m. pijppr,
|
||||||||||||||||||||||
|
Qiiiter, flu
|
66
|
itspeler m.; (Spr.) den - lnh-
|
||||||||||||||||||||
|
nen, liet gelat; moeten betalen; (N.il.
hist.) Z. Rrgeiipfeifer; 2. zeebarbeel m.; 3. kpvi\'Hane v. Pfeiferbacke, (-«) v. (gemeenz.)
dikk>\', bolle wang v.
Pfeiferei, v., z. m. (i. k. bet.) ge-
Qu.i. ilnili-n o. Pfaifer-flSCh, (-es, mr. -c)m., Z.
Bon/urn; \'gericht o. (Gesch. van D.) pij|u>r-g.-n\'rll! o.
PioiüerehO, (-n) v. woudleeuwe-
rik iu. Pfeiferschaft, (-«) v. muziek- fcorps o.
Pfeif-kanne,(-»)v.pijpkanv.;-ia<;i
ui. (Volkst.) een altijd schreiendkind o. Pfeil, (-(e)s, mv. -c)m. pijl.scbicht
m.; schnell wie ein -, Z. schnell: (fig.) die -e der Liebe, de pijlen*; (Mcelk.) pijl m.; (Nal.hist.) pijlvtseh m.;(Volksl.) der eine fcdert die -e,der andre verschieszl lie, de een is de aanlegger, de ander de uitroerder. |
||||||||||||||||||||||
|
Pfe.
|
Pfl. 968
|
||||||||||||||||
|
Pfe
|
|||||||||||||||||
|
•pierd paard o.;(Spr.) vom-eauf denEscl
kommen of sich vom -e aufden Esel selien, van meester knecht worden; (Volkst.) tirh aul das hohe - setzen, zich hel voor- komen geven van een groot heer;(Zeew.) Jie-e, paardlijnen v, m»„ paarden o. mv. Pfgrcle-acker, (•ackere, mv. -<jc- ;\'.\'i in bnerenplaals v., akker in., waar- van, hij het overlijden van den pachter, de landeigenaar aanspraak op hel hesle paard heeft; -aloe v. gewone aloë v.; •ameisc v.boschmier v.; •ampher m. ge- woon wild patienliekrnid o.; -apfel m. pnnrilevijc v.; (Spr.) das isl wie — und ileichsopfel, dal slaat als eene vlag op pen modderschuit; •arbeil v. paarden» werk o.; (lig.) zwaar, mneielijk werk o.: •arznei v. (eig. en lig.) paardenmiddel o.; —kunde, —kunst v. paardenaitsenij- kunde v.; —sehule v. paardenart«eni|- school v.; —uissenschaft v„ Z. -kunde; •arzt m. paardenarls m., paardendokter m.; -nuac o. paardenoogo.; (Zeew.) riog m. om (Ie nok van de ra; -bahn v. paar den*i>nnrwcg m„ tramvvay m.; -ba"r m. Z. HnniqUïr; -bnucr m. boer m., die paarden houdt; -boum m. slalhoorn m.: •bereiler m. paardrijder, pikeur m.; -be- uhlng m. hnefbeslag o.; 2. hoefljzer o.; •hinse v. biesgras o.; .hl/ts^e v. bles v., wille vlek v. aan den kop van een paard: •lilume v. paarilenblnem v„ leenwenland in.; 2. zwarlkorcn m. en o.: -bnhne v.Z.. Saubohne; \'brossen m„ Z. Pferilmakrete; •bremse v. panrdenvlieg, horzel v,; \'bube m.. Z. -junge; •bug m. pnarde-chouiler v„ schoft v.; -biirsle v. roskam m.: -derke v. paanleileko.; -iieulerei v. wichelarij v. ml het paardenaehinnik; -dieb m. paarden» dief m.; •diebitahl m. dief-tnl m. van een paar 1 of van iiaarden: -dien*t m„ Z. •frohne;-dille v. Ooslenrijksche bergeppe v.; -d»rn m. zeek misdoren m.; -eqet m. paardenldoedziiiger m.; -ev/ m. muilezel DJ.; •fahre v, (Scheepv.) paardenpont v.- •jenchel m. walerscheerlinc m., water- venkel v.; .fletsrh o. paarile(n)vleesch o.; —hol; o. panrdenvleeschhonl o.; -feige v. pannlevijg v.; .fliege v., Z. •bremse; •frohne v. spandienst in.; 2. Ie»ridien«l ro. met paarden; -fiihrer in. (Ilergw.) mijnwerker m„ die de paarden hestnnrl; •füllen o. veulen, paardeveulen o.; -/u.v: m. pamlenvoct, paardepoot m ; 2. paar- deschelp v.; 3. (lig.) paardepoot, duivel m.; 4. misvormde voet m.; •filsziq bijv. nw. mei paardepnolen; •[iiszler m. (o Gesch.) paardepoot, paardevncl m.; -ful- ler o. paardenvoeder o.; -qebiss o. paar» degebil o ; -geralh of -qescbirr o. paar- detuig o.; -qift o., —banm m. man- schenillehoom m.; -glück o. gelukkig toeval, blind geluk o.; •qüpel in. (Herg- w.) door {vaarden getrokken loeslel in. om het erls naar boven te hijscheii. •göllin v. (Fabell.) godin v.der paarden. Hippona v.; -gras o. paardeugras o,; 2. Z. Honiggias;-gurt m. huikriein m.;-ff«\' o. goed o. waarbij paarden (of een paard,v geëKcht ivni\'ili\'ii; -//,/.n o.paardenhaar o Pi"erdehaar-bereiter,(-(erj,mv.
•Ier) m. paardenbaarbereider m.; •flech-
|
v.; -rcnnbahn v. renbaan v., -rennen e.
wendren ni„ harddravcrij v.; -rnr.ken m. paardcrug m.; -ru>hc v. paarderoede, liengslerocde v.; 2. (PI.) zeegras,zeewier o.; sant v„ samen ni„ —kraut o., Z. \'fenrhcl; sulbe v. paardenzalf v. Pferdesampfer, (-j) m., z. m.
(I\'l.) liiiiipalieuliekiuid o.
Pferde-sattel,(-.a/\'e\'«,mv. .iit-
lel) in. paardezadel dj.; schacht dj., Z. •ijöpel; schau v. tenloonstelling v. tan
paarden; schelle v .hel v. (om den hals) van paarden; schenkel m. p»ardeschen- kel m.;-.<c/ii»aVrm.(flg.) paardeubrul ra.; •sclimuck ni. paardensieraacl o.; •schnallc v. gesp m. van hel paardetuig; schopf m. voorhnofdshaar o. van een paard; \'Schtiamm in. (V\'cea.) beenwaler o. van een paard; schicanz, -schtteif m. paar- deslaarl in.; —slein di. paardcslaart* steen, hippnliet m.; -schuemme v. paar- denwed o.; stlge v. gewone peterselie v.; stalt ui. paanle(ii)slal in.; slecher m. sleekvliep, paaidenvlieg v.; 2. hornaarv.; slein in. paaidensleen, bippoliel in.; slcrn ra. wille vlek v. voor den kop van een paard; \'Slopfcr in. mijnwerker m., die het paard van den opzichter voedert; •sl\'afe v. paardenstraf, tuchligiiig v.der paarden om ze te temmen; -slriegel ra. roskam DJ.; siicht v., Z. -liebhuberci, •lag m. (Landt).) dag m. om spandienst te doen; 2. (Katb.) feest o., feestdag ra. van den II. Slephanus; -tausch in. |.aar- denruil m., ruilen o. van een of meer paarden; -trinke v. drinkplaats v. voor paanlen, Z. schwemme; •verlciher, \'Ver- mieiher m. verhuurder m. van paarden, hiiiirkoelsier ra.;-it\'echselm. wi.sselpl«ali v. voor paarden of posi paarden,poalplaats v., poslbuis o.; \'reide v. paardenweide v.; •wurm m, paardeuworin, ingewands» vvnrin ra. van paarden; 2. Z. -ka[er; (Veea.) dampigheid v.; —kraut o. groole vveidepimpernel v.; -wurz v. wille kame- leon o. zonder stengel; -zuhn m. paarde- tand ra.; -zaum ro. paardeiitoom, teugel in.; -zeug o. paardeluig o.; solt ra. tol m. voor paarden; -iotle v. vetlok v. aan de kont van een paard; \'Zucht v. paar- denfnkkerij, stoeterij v.;-;üc/i//erni.paar- denfokker, sloeler m.; -zug m. span o. paarden; -zügel DJ.. Z. -zattm. Pferdisch, bijv. nw., Z. pferde\'
mdszig. Pferd-makrele, (-«) v. wente-
laar. meirval m.; \'mann, \'tnensch m.
(Fabell.) pnardmensch, centaurus m. Pferdner, (•». mv. Pjerdner) m.
boer ui., die minstens een span paarden heeft. Pfersich, (-(«)J, mv. -e) m„ Z.
Pfirsich. Pietzen, {pfetUe, gepfetit) \'bedr.
wvv. knijpen; 2. in stukken slaan, eene snede over het gezicht geven. Pffetz-pfennig, {-{e)s, mv. -e)
ra. (Volkst.) vrek, gierigaard, diiilendief
in.; \'Zange v. knijptaug v.; il. neusuijper in., niaugijzer n. Pfiesel,-kammer,(-n),-8tatt, v^-siu/ic) v. (Zoiilz.) droogkamer f.
|
||||||||||||||||
|
Icr ra. paarrfenhaanlechter m.; -wurm m.
paardenhaarwnrin m.. zcedraad m. Pferde-hacke, (•») v. (Landb.)
paardeuhak v.; -hai m. gronle zeehond
in.; •hals in. naardenhals m.; -hanjel m. paardenhandel, handel m. in paarden; • bdndler m. paanlenkooper m.: •haren
bijv. nw. paarilenharen.van paardenhaar; •haut v. paardenhuid v., paardenleer o.; •hm o. paardenhooi o.; •kirsch in. lio- beenisch hert o.; -huf in. paardenhoef m.; (Nat. bist.) Z. -fnsz; 2. venussnavel m., navelkruid o.;—natter v.(Nat. hist.) hoefljzer o.; —förmiy bijv. nw. paar- denhoefvonnig; -but v. opzicht o. over paarden; 2. paardenweide v.; \'jacket m. (Scherts.) Z. •liebhaber; •jonge in. stal- jongen, palfrenier m.; -kafer ui. drekke-l >er m.; -kamm m.roskam m.;-kampf m. gevecht o. van paarden; i. roilergrverhl, .evecht o. te paard; •korren m. (Sponrw.) paardenwagen m.; -knslamc v. eetbare kastanje v.; il.—nbaum m. kastanjeboom in.; -katze v., Z. Tigerkalze; -kauf m.koop m. van een of meer paarden; -kegel m bovenste o. van den paardenpont; •kenner m. paardenkenner m.:-/7a«e f. paarden» hoef in.; 2. (I\'l.) hoefblad o., brandlaluw v.; -klemmer m. groole schallebijter :n.; • knecht ni. stalknecht, palfrenier m.;
•knochen m. paardebeen o.; -kopf m. paardeknp m.; 2. groote slinoien hoed in.; -koppel v. (aan eene koels), span o. paarden; 2. voelkluislers v. mv., spanke- len v.; \'krabbe f. groote krab v. of kreefl m.; -krafl v. paardekracht v.; T>ampf- ma\'chine von 80 -kraflen, van 80 pnar- denkrachten; •krankheit v. panrdenzieklc v.; •kreuz o. kruis o. van het paard; •krippe v. paardenkribbe, ruif v.; -lnche v. (Volkst.) paardelach pi., gehinnik o.; •lade v. dal gedeelte van de kaak eens paards, waar gecne landen groeien; -lasl v. paardelasl m.; -lauf m. renbaan ».; •laus v. paardenluis v.; •leiher m., Z. .verleiher; -leine v. leisel o.; it. paarden» lijn v.; -lenker m. paardentemmer m.; • liebhaber m. liefhebber m. van paarden;
|
|||||||||||||||||
|
1
|
|||||||||||||||||
|
•liebbaberei v. overdreven liefde v. voor
paarden; -lien v. (Zeen.) paardelijn v., greüng m. Pferdeln, (pferdelle, gepferdelt) o.
ww. naar de paarden of den stal rieken. Pf©rde-mahne,(-n) -.paardena-
nen v.inv.;-fn<JA/erm.makelaar in.in paar Ae.ir.-mnnget m. gebrek o. aan paarden; 1. gebrek o. van een paard; \'markt in. paar- ileumarkl v.; -mnszig bijv. nw. als een paard, als een lastdier, buitengewoon, voor ren paard;•maiil o. paardebek, paar- ilemuil DJ.; \'inielhe v. huren o. van een paard; -nulch v. paardeinelk v.; \'mitz v. paardemilt v.; 2. Z. \'gift; -mist in. paai\'de(n)slront in.; 2. paardemnest in.; ulilr v. paardenmoieii in.; -münze v.
polei, walerpolei v.; -»arr dj. paarden- <ek m.; —heit v., Z. \'liebhnberei; -nuss v. okkernoot ».; \'philister m. (Student.) Z. \'terleiher, -vermielher; \'pille v. paar- lenpil v.; -po/ci v., Z. \'imïnze; -putz in.. /..sfhinurk; -qnast m. paarden kwast in.; •raspel v. (Hoefsm.) hoefsmidsraspvijl |
|||||||||||||||||
|
966 Pfl.
|
||||||||||||
|
Pil.
|
pn.
|
|||||||||||
|
Pflff, (-(e)s, mv. -e) m.gelluil, dni-
ten o.; einen - thun. Huilen; (fig.) kneep v., streek m., list v., bedrog o.: er verslehl den -,liij ken de kneep; er ist voller Knifle umi -e. hij is vol streken en treken. Pfiffer-kraut, (-kraui(e)s, m».
•krüultr) o. genliaan. duivekervel v.
Pfifferling, (•(*)*, mv. -e) m., Z.
Pfeflrrling; (t\\f.) kleinigheid, nietigheid,
beuzeling v.; dos itt temen - iter/A, dat is ceen eenl «aard. . Pfiffig, (-er. ..(»} bijv. en b. sluw.
geslapen; -rr Kauz, doortrapte srhelin: •er Slnich, lonze, sluwe streek m.; •ktil v. list, slimheid, loosheid, doortraptheid, geslepenheid v. Pfingst-abend, (-(e)«, mv. -e)
m. avond m. voor Pinksteren; -auger m,, Z. \'ireide; •bier o. pinkslerbicrn.;-6irne v. pinkslnrpeer v.; • blume v. pinkster- bloem, pioene v.; 2. gewone brem v.: •dientlng 1.1. Pingsdag m. na Pinksteren. Pfings^eil, mv. Pinksteren, Pink-
slerfeesl o.; (Spr.) - icenn die Gans au( dem Eis qelil, Sint-Juttemis, als de kal- veren <>p het ijs dansen. Pfjngst-feiertag, {•{*)>. m». -e]
m. Pinksterdag ni.; die—e, de Pinkster- dagen m. mv., Pinksteren o.; -fest o Pinksterfeest o.; -/reude v. pinkster* vrugd, pinkslerpret v.; -gant v. pink* tergans v.; -bauset, •jürkel, -k6mmel in. stronpop v. gedurende ilen Pinksterinaan- ling rondgedragen en des nachls voor het huis van de luiste dienstmeid verbrand; •Ittilin o. hoen o., tegen Pinksteren als bel»«ting Ie leveren. Pfing8tlich,bijv. uw. watopPnik-
steren plaats heeft. Pfingst-monat,(-(^s,n)v.-e) m.
pinksterinaand v., Mei m.; •montag m. Pinkstermaandag m.; -natht v. pinkster- nacht v.; •ntlke v. piukslernelke v.; -ochs ro. pinksteros m.;-p, rieme »., Z. Gensier; •predigt v. pinksterpreek v.; -rechl o. belasting v. voor hel weiden op treem- den grond; -rose v., Z. •blume; -schieszen o. schiillerspcl o. gedurende het Pink- sterleesl; -lag in. pinksierdag m.; 2. Z. •feiertag; -viole v.,Z. Mullereiale; •vogel ni., \'L. Goldamsel; -weide, -uiese v. tegen Pinksteren opengestelde gemcenleweide v.; ((icweenn.) -uiese v. weide v. voor het pinksterschietenï-wocAe v. pinkster- weck v.; -ieil v. pinksterlijd m. Pfinne, (-n) »., Z. l\'inne.
Pflpps, (-es) m.,z.m. (van kippen),
pip v. Pfirsche, (•») v.,Z. Pfrtiek.
Pfirsioh, (-e) v. perzik v.
Pfjrsich-bauin, {-baum(e)s, mv.
•bautne) ui. perzik boum in.; frülwr —•, Erüh—, hartperzikboora mv, -blail o. perzikblad o.; 2. venusschelp, domingo* sclielp v.; -blulhe v. perzikbloesem ro.; •blülhen bijv. nw. blauwachtig rood, van de kleur der perzikbloesems; -blülltlarl>e v. perzikbloeseinkleur v.; -bliitlifaiben, •blilthfarbig bijv H\\s.,\'/..-bliithen;-blütk- |
io/A bijv. nw. zoo rood als perzikbloc-
sems; •blitlhsijrup m. siroop of siroop v. van perzikbloesems; \'branntvein m. per- sico v.; -kern m. perzikpil v.; —schnarz bijv. mv. zoo zwart als gebrande perzik- pitten; -kraul o. vlonienkruid o.; -mandel v.amandelperzikboom m.;-j/ein m. per- zikpit v., perziksteen m.; -weide f. pcr- zikwilg(eboonil m. Pfjste, Pfisterer, (•», mv. />/;.
tl(er)er) m. hakker in.
Pfitzauf, (-(e)s, mv. -e) in. (Bak.)
soes v.; 2. (Volkst.) flapuil, unbezon- nene m. Pfitzen, (p/ilzte, gephlzt) o. ww.,
Z. /ilzen. Pflanzbül\'ger, [-gers. mv. -ger)
in. planter, kolonist m. Pflanzchen, Pfl&nzlein, (ver-
kl.1 plantje, kruidje o.; (lig.) teedere bloem v. Pflunze, (-n) v. plant v., gewas o.;
(fig.) schepping v., schepsel,voortbieng- sel o. Pflanzeisen, (-eisens, mv. -eisen)
o., Z. t\'/lanzholz. Pflanzen, {pflanzte.gepflanzt) bedr.
ww. planten, poten; an einen andern Orl -, verplanten, verpolen; eine Fahne -, planten, uitsteken; Kannuen au[den Wall -, zetten, plaatsen, planten; 2. Z. rei- pflanzen; it. zaaien, inplanten, enten; II. wed. ww. sich vor jemn. (kin) -, zich plaatsen, zich posleeren voor. Pflanzen-abdruck, (•(«)*. mv.
-e) in. 11ili iik in.,afdrukselo.eener plant; •ar lig bjjT. nw. plantaardig; -ascke v.plau- tenasch v.; •bau m. samenstel o., gpsleld- heid, vorming v. der planten, plantenbouw in.; -beel o. plantenbed (>.; -beschrciber in. plan ten beschrijver m.; •betchreibung v. plantenbeschrijving v.; -(ii/rfuno v. vor- ming, ontwikkeling v. der planten; 2. Z. •ban; -buch o. plantenboek, boek o. over de plantenkiinde; -buller v. plantenboter v.; -deulerei v. waarzeggerij v. uil plan- len; -ei«eisz o, planteneiwlt o.; -erde v. voor planten geschiklegrond m.;2. plant- aarde, luinaarde, puntaarde, inestaarde v.; -farbe v. plantenkleur v.; -faser v. plantenvezel ».; -floh m. plantenvloo v,; •fnrscher m. planlonderzoeker in.; -fres- semt bijv. nw. plantenetend; -gallerle v., •gullerlstuff m. (Scheik.) plantengelei v.; •garlen in. planteutuin in.; -geist in., Z. •seete; -geicaehse o. mv. groenten v. mv.; •gift o. plantaardig vergif o.; -grün o., —es llarz, (Scheik.) bladgroen o.;-honig in. plantenhoni(n)g m.; -ka[er in. plan- tenkever m.; -kase m. amandclstof v.; •kein m. plantenkiem in.; •kenner m. plantenkenner m.; •kennlnits v. planien- kennis, butanic v.; -kohle v. uit planten voortgekomen steenkool ».; •karper ui. lichaam o. eener plant; -kusl v. plinten* kost m.; -kraft v. kracht v. der planten; •kunde v., \'/.. •kenner; -kuh v. Ameri- kaar.sche melkboom ui.; -taugensal; o. plaiitenloogzout o ; -laus v. plantenluis v.; -leben o. leven o. der planten, plau- tenlevcn; (fig.) ein — fikren, een plan- lenleven leiden; -lehre v. plantenleer, leer |
|||||||||||
|
v. der planten; -leim m. plantenlijm \\..
Z. Kleber; -!ese v. opzoeken o. van plnn- len; il. kenr v. van planten; -liebhnber m. liefhebber in. van planten; -miher ra. (Nat. bist.) plantenmaaier m.; -mi/rA v, planlenmelk v.; 2. (Apolh.) zaadmelk v., koeldrank m.; -il o. plantennlie f.; *rtkh o. planteniijk o.; -safl in. planlensap o.; 2. sap o. der plant; 3. (Gen.) kmidensap o.; söqer in., Z. -maker; •salz o. plant- aaidig zout o.; sammler m. plantenza- mela.ir m.; sauer bijv. nw. plantenzuur; •suiiger m., Z. Scbmarotzer; süure v. plantenzuur o.; schlaf m. slaap m. der planten; srhleim m. plantenslijm o.;-scele v. planlengeest m.. beginsel o. van was- dom; slein m. plantensleen m.; 2. beeld- steen, steen m. met den afdruk eener plant er op; 3. plantversteening v.; sloS tn. plantenslof v.; (Scheik.) beginsel o. van wasdom; (Aardk.) overblijfsel o. van planten; system o. plantenslelsel o.; •theil m deel, deeltje o. eener plant; 2. Z. Slof; -lhivr o. plantaardig dier o.; •iiachslhum o. wasdom, groei m. der planten, plantengroei in.; -uell v. plan* lenwcreld v„ planlenrijk o.; -uissensclia[l v., Z. -kennlniss. Pflftnzer, (-», mv. l\'ftanzer) in.
planter, poter m.; 2. volkplanter, kolo- nist ui.; 3. eigenaar ni. eener plantage; i. Z. I\'flanzbolz. Pflanz-garten, (-garlens. mv.
•giiiten) m. planttuin in., plantkweekerij ».; it. moestuin ui.; -kotz o. pootbout. plant ijzer o. Pflanziger, (.*) m., z. m. weeke,
natte sneeuw v. Pfl&nzlerin, (-«e«) v. (Volkst.)
ongeschikt meisje, nufje, vertroeteld kind o. Pflanzlillg, (-(e)i,mv.-e) o.stekje,
afzelsel o.Jootv., scheut m.; (fig.) kwee- keling ui. Pflanz-ort, (-(e)s, mv. -e of
Pftanzörler) m. volkplanting, kolonie v.; •reis o., Z. Plldnzling; sckule v. plan- tenschool, kruidkundige school ».; (fig.) kweekschool v„ seminarie o.; schitter in. leerling m.eener kruidkundige school; it. leerling in van een seminarie; -schul- lehrer in. leeraar in. aan ecne kruui- kundige school, aan een se......arie; -stnn\'
in. volkplanting, kolonie v.; sladl v. stad
v. door volkplanters bewoond, gesticht; •stüdler in. inwoner m. eener kolonisten- stad; stalt, stilte v., Z. -orl, scbule; stock m., Z. -holz; 2. (Landta.) Z. Mul- ter tlock. Pflanzung, (-en) v„ Z. pflanzen;
it.\'plantage v„ plantsoen o.; 2. beplante plaats v.; it. plantage, volkplanting, kolo- nic v. Plianz-volk, (-eott(e)j,mv. -cöl-
ker) o. kolonie, volkplanting v.; -weller o. voor de planten gunstig we(d)er o. Pflastor, (-.v,niv. Pflasler)u. (Apo-
tb.) pleister, wondpleister v.; (Volkst.) er hal ein-fiir alle Wanden, bij weet overal raad voor; (Mets.) pleister, pleisterkalk v.; 2. (van eene straat), plaveisel o., be- ii.-iliiir\' v., straatsteenen, vloersteeneu |
||||||||||||
|
pfl.
|
Pfl. 967
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Pfl.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\'ti. mv.; das - tiner Stratie aufreiszencene Mraat opbreken; (lig.) London isein Iheures, harles -, L. is eene dure
plaats. Pflasterblei,(-(e)s)o-.z-m.(Scbei-
k.) Inodzeep v.
Pflastcrchen, Pflüsterlein,
(verkl.) o. pleislerlje o. Pflasterer, (-s, mv. Pflasterer) mm. stiaalmaker m.°, (in kamers), vloer*
legeer in. PflftSter-fliesz, (-es,mv.-e) o.,Z.
-slein;-iield o. slraalgeld, geld o. voor het bcslralcn;2.wrggeld,passagegeldo.;-Aa»i- \'iii-r in. slraatmakershamer in.: -haue v. koevoet m. om de sleenen los Ie maken: •jungfer v., Z. •ramme; -ktfer in. pleis- lei kever m., Spaansche vlieg v.; \'katien in., •ladet. (Apolb.)pleislerkisl. pleister- lade v.; -kncher ra., Z. Quacksalber;-lohn in., Z. «ye/d (I); -meister in. slraatmo- kershaat in. Pflastcrn, (pflasterte, gepflastcrt)
bedr. ww. (Apnlh.) eene pleister leggen, met eene pleister In-dekken: tint Mtchsen- kuget -, met een vetlapje omwikkelen: 2. bestralen; e»i ïimmer -, mei vlneriegels bedt kken; jBr.) die Hrauke.-selmit Schie- fer -. niet leisteen beleggen. Pf laster-rammo, (-«) v.straat-
slamper in., juffer v., bandhci v.; -rolle v. rol v. pleisters; 2. pleislerrol v.; -rüc- ken m. hoogste gedeelte o. eener straal; •scheere v. pleisterschaar v.; schlngel m., Z. • ramme; -sclzer m., Z Pflasterer; •spaiel m. (Ileelk.) pleislerspalel v.; •slein in. straatsteen m.; (in kerken), vloertegel m.; slöszel in., Z. -ramme; •strasze v. slraalsteenen in. mv.; -slrei- cher in. pleisterstrijker, pleistennaker m.; •Ireler m. slraalslijper, leeglooper m.; •Keg m. slraalweg, bestiale neg m.; • werk <>. pleisters v. mv.; 2. bestrating, bevloering v.; -uinkel in. vereenigings- I.....k in. van tweestralen;-:eugo.stiaat-
makersgereedschap o.; •zicget in. vloer-
tegel ui. Pflaum, (-(c)s, mv. -e) m., Z.
Flaum; •baum ui. pruiineboom m.;—An/.- u. pruimeliuomboiit o.; -ba urnen bijv.uw. van priiiiiiebuniiilinnt. Pfl inmchcii, Pflaumlein,
(verkl.) o. pruimpje o, Pflaume, (-n) v. prnim, sleeprnim
v.; gedürrte -, droge pruim; geschmorte -, ge-to \'ble pruim; 2. pruiineboom in. Pflaumenbaum, (-oainn(e)s.
mv. -bdume) m . pruiineboom m.;virgini- scher —, Virginische dadelpruimebonm m ;—hnlz o., Z. •holz; -blalt o.pruime- blad o.; —spinner m. pruiineboomvlin- iler m.; -bliilhe v. pruimebloesem m.; 2 bloeien o., bloeitij I m. van den pruime- bonm: -brilhe v. pruiinensap o.; -falter m. prui-nebuomvliiider m.; -farbe v. pruiineiikleur v.; -garlen m. met prni- mebooinen beplante boomgaard m.;-gum- mi o. pruiineboomgom ».; -hnlz o. prni- mebiomhout o.; -kem in. prnimepit v.; |
pruimen; -margenrbschen o. bchen v. met
mosachtige bloemen; -mutj o. pruimen- nuies o.; -palne v. kooldragende pal in — boom m.; scheide v. (Nat. bist.) pruim- vormige zeescheede v.; sehlehet. vroege pruim, sleeprnim v.; •schmellerting m.. Z. -faller; ~stein m. pruimeslecn m.. prnimepit v.; -/or(e v. priiimentaarl v. Pflaum-feder, (-n) v., 4, Z Fluumfeder <ƒ"," \'kuchen m. pruimenkoek 01.; -muss o. pruimengelei v.,Z.-enmuM, •palmc v. palmboom m. van Malahar: schuilte v. sneeilje o. pruimencompnle stretcher m. (gemeen/.) pluimstrijker vleier m.; •tunke v. prnimencompole v. Pfleg-amt,(-am/(e).«, niv.-a mier) o. lager ilomeinbesliiur o.; 2. voogdijka- mer v.; 3. voogdij,vongdijschap.ouralceh: «.:-anilmann m. baljuw m. van een lager jonieiiihesliiiir; it. ontvanger, beheerder in. van een domein; -belohlene in. en v., Z. Pflegekind. Pfieg-befohlon, -empfoh-
len, bijv. mv. onder toezicht gesteld, Ier verzorging aanbevolen. Ffl@g6, (-n) v. voogdijschap, ci.ra-
leele v., beheer o.; die - überjem. huben, met hel Ine/n In o. belast zijn over; 2. verzorging, oppassing, opvoeding v„ on- derliouJ o.; alte-und Warlung geniesirn, goed opgepast norden; ein Kind in der - huben, belast zijn niet de verzorging &. district, rechtsgebied, kanton o.; il. gebied o., & waarover men het bestuur voert; 4. Iiuiso. van verpleging;(Kiijgs\\v.) iiivalieilenhnis. hospitaal o. Pflege-altöm, mv. pleegouders
mv.; -be/ohlen bijv. nw.,Z. pflegbcfohlcn; der, die —e, kweekeling, pupil in. en »., pleegkind o.; •bcstcllung v. voogdijschap, |
zorg dragen: (Scherts.) zich tegoed doen,
zich koesteren. Pf leger, (-«, mv. Pfleger) m., -in,
(-nen) v. bestuurder, beheerder m., be- slunrderes v.; (van een laml), gnuver- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
oeur, landvoogd in., land
|
12
|
voogdes v.;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
geisllichcr -, liehecrder, bewindvoerder
in.; (van een minderjarige), voogd m., voogdes v.; (lig.) verpleger, verzorger, weldoener, vader m., vcrplcegsler, ver- zorgster, weldoen«ler, mnecler v.; er isl der-meinerJiigend, hij beeft mij in mijne jeugd verzorgd, hij is mijn pleegvader; diese Sladl isl die -in der Kunste, moe- Ier. Pflege-schreiber, {-bers, mv.
•bcr) in. schrijier in. voor hel baljuw-
\'chap; il. seerelaris m. dervongdijkamer; • sohn m., -lochler v. pleegzoon m.,pleeg- dochter v.; il. Z. pflegbefolilen; -lnchler- ttch bijv. nw. aan de pleegdochter be- hoorenilc; -t\'uier m.pleegvailer,voedsler- vader m.; -rogl m. voogd m.;-nirlh.—in huismeester ui., huismeeslcies v. in hel hospitaal. Pflegbaft, bijv. nw. in eigendom
hebbend: il. aan den grond bebourend; -e l.eule, lijfeigenen. Pfleglich, bijv. nw.hniselijk.spaar-
«anin; - nutzen, wijselijk,geregeld.spaar» zaaiu, liiiisliniiilelijk, als een goed liuis- vader; ein llaus - beuohnen, als een goed huisvader, in goeden staal. Pflegling, (-{e)s, mv. -c)m.pleeg-
kiml o., pupil m. en v. Pflegniss, (-e) v.. Z. Pflegschafl.
Pflegrechnung, (-e«) v.z. Yor-
muiidsihuft\'rechnnng.
PflegSChaft, (-en) v.voogd ijschap,
ciirnleele v., opzicht o.; unter jems.- ste- hen, onder iems. opzicht staan; it. Z. Pfleqe. Pflegschaftlich, bijv. nw. van
het pleegkind, aan bet pleegkind behoo- rende. Pfleg8chafts-geld, {•{«)*, mv.
•er), -gut, [-gut(e)s, mv. -gnler) o.
geld o., goed o. van hel pleegkind. Pflegstubo, (-n)v.voogdijkamerv.
Pflieht, {-en) v. plicht ui., ver-
plichling v., gebondenheid v.; esislseine -, het is zijn plichl: sich eine - aus elw. machen, zich iels tul plicht maken; it. belastinii v.; 2. (Leenw.) eed m. van ge- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
96
|
van eeu voogd; -gerichl o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rechlhank v. voor voogdijschap; -/mu»o.,
Z. P/lege (4); -kind o. pleegkind o.; il. pupil, kweekeling m. en v. Pflogelhknke, (-n) v. (I.andb.)
feesiiiiaal o. na het einde vanden dorsch- tijd. Pf logclos, bijv. nw. verlaten, zon-
der verpleging, on>erzorgd. Ff legen, (vflog. gepflogen) bedr
ww. onr. ein Kind -, verplegen, verzor- gen, opvoeden, opkwecken; Güler -, be- •-luren, beheeren, onder opzicht hebben. 2. eines Amles -, belasl zijn met, uil- oefenen; Ralhes of Halh tuit jenm. -, raadplegen; Vnlerhandlungen -, doorzet- ten; freundschafl nul jemn. -, houden; der Gille -, toegevend zijn; der Kulie, seiner Bequemlichkcit -, rust, zijn gemak nemen; der Liebe -, zich overgeven aan; eines of cineu Kranken -, verplegen, op- passen; seines Leibes, seiner Cesiuidheit -. Z. sich -; Gerechligkeil -, iiitoefeiien; II. (pjlegle, gepflegl) o. ww. reg. plegen, gewoon zijn; in solehen r\'dllen pflegl er zu schueigen, is hij gewoon Sc; Ihue wie da pftegsl, zoo als gi.igewoonzijl;.v«p//eu/ i/s denen zu gehen, uelche «ƒ•, zoo gaat hel gewoonlijk met &; trie es zu gehen pflegl, volgens den gewonen gang, zoo als ge- woonlijk; III. wed. ww. sich -, goed in |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
irouwheid, bu
|
599
|
bligiiigseed m.\\jem, in •,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in Eid umi • nehmen, iem. in eed en
plicht nemen, zich doen huldigen door; rider Amt und - handeln, zij.i pliehl ver- zaken; 3. (Zeew.) plecht v.: (II S.) oj(ei- liche -, avondmaal o. voor Paschen. Pflicht-anker, (••«*»<•«, mv.-an-
ker) m. plechtanker o.: —tau o. pleehl-
nkerkabel m.; -bnr bijv. nw, verplicht, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
�1C
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verschuldigd, verbonden: —e Güler, be-
waard; •beitrag in. verschuldigde bij- lragc v., cniilingenl o.; -brnch m. d/-, I, idbruch &; -brürhig • ijv. nw. plielit- rgelen, tneineedig, verraderlijk; -ei o.
ielasling v. van een ei aan den durps- eesielijke. Pflichten, (p/lichttle, gep/lichlel)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
63
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
it. Z. \'Slein; —Al o. priiimepiltenolie v.;
•kuchen in. pruimenkoek in., piuiraen- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
taart ».; -latmerge v. likkepot ui. van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
acht nemen, voor zijne gezondheid A\'o, ww. toestemmen, iems. zyde kiezen
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Pfo,
|
||||||||||||||||||
|
968 Pfl.
|
pn.
|
|||||||||||||||||
|
Pf lüger, (•», mv. P/lager) m.ploe-
ger, landbouwer tn. Pflug-frohn(d)e, (-«) v., z. dienst; \'geld o., Z. schalz; \'gestellchen o., Z. stöckclien; \'grendel tn. plneggren- del m.; -hackcl o., Z. -beil; •haken va. ploeghaak m.; -haller in. ploegleider, plocgknechl m.; -havpt o. kop m.. as v. van den ploeg; •hobel m. ploegijzer o.; •kehre v. omkeereno. van den ploeg; 2. plaats v., waar de ploeg wordt gekeerd; • keil m. hoek m. van den ploeg; \'kellc v. ploegkelting m.; -klöpfel m. ploegha- mer m.; -knpf m„ Z. -haupt; -korn o. grondbelasting v. van een stuk lands; •körper m. lichaam o. van den ploeg; •krümme v. kromte, buiging v. van den ploeg; -lade v. plocghankje o., ploegslok m.; \'land o. bouwland o.; -macher m. ploegmaker m.; \'tnesser o., Z. -eisen; •muschel v, gegroefde of geribde schelp v.; -nase v. ploegneus ni.;-ocnsm.ploeg- os rn.; -pferd o. ploegpaard o.; -rad o. ploegrad o.; -rccht o. (lier.) ploegrechl o.; 2. verdeeling v. van een land in drie akkets; ein Slück Feld nach — >iberneh- men, voor drie jaar huren; -reule\\.,-rö- del o. ploegslok. stoker, veegslok m.; süge v.,Z. -eisen; schar v. ploegschaar v.; (Ontlk.) — of—beina. ploegschaar- been o., achterdeel o. van hel neiisschot; (Nat. hist.) haauvisch rn.; scharre v. i<( •scharrer va., Z. -reute;-schalz m.groud- belasting v.; sclilagel m., Z. -klöpfel; •schleife v. ploegsnede v.; schnabel m. flamingo m., Z. Schartenschniihler; sech o., Z. \'tnesser; sterze v. ploegstaart m.; 2. (I\'l.) prangwortel in., stalkrnid o.; stier tn., Z. -oclis; stiickchen o.,\'l.-lade; strange m.mv.plocglonweno.niv.;-j/ür- ze v. oor o., strijkbord o. van den ploeg: 2. Z. sterze; -tag m. ploegdag, dag m., waarop de ploegleendienst verricht moet worden; \'theil m., Z. schalz; .Ireiber ra. ploegdrijver m.; -wagev. zwenghont o. van den ploeg; -wende v., Z. -kehre: •wetter o. tong v. aan het voorstel of den ploegbalk bevestigd; -wurz v. herfstroos, slokroos v. Pflützig, bijv.en b. (Lakenh.) met
watervlekken. Pfneisch, (-«) m., i. ia. reuk ni.
van het wild. Pfneische, (-n) v. (Jachlvv.) aan-
deel n. van het wild voor de honden be- stemil; it. lokaas o. Pfneischeln, (pfneischette, ge-
pfneischell) o. ww. naarden bok rieken, tinken. PfneiSChen, (pfneischle, ge-
pfntisckï) bedr. ww. die llunde -, net aandeel van het wild geven; ein Haub- Ihier -, aanlokken door voederen. Pfortader, (-n) v. groote ader
v. die van de maag tot de lever loopt; scheide v., system o. omgevend vlies o. van de groote ader. PfÖrtchon, (verkl.) o. (Balsp.)
poortje, gaatje o., opening v. Pfprtdrempel, (-pe/s, mv. -pel)
m. (Zeew.) pnortdreuipel, dorpel tn. eener geschulpoort. |
||||||||||||||||||
|
Pflock, (•(«)*, mv. P/ldcte)m.boa-
ten of melaleu pin v., bout.nagel m.,plug v.;(Schoenm.)pinnelje,pennelje o.;(.\\rt.) nagel m.; (Krijgsw.) piket o.; (Vissch.) nel o. met groote mazen; -bohrer m.na- gelhoor v., boor v. om hel laadgat te bo- ren. Pflöckchen.Pflöeklein, (ver-
kl.) o. pennetje, pinnetje, boutje, na- geltje o. PflQCken, (pftöckle, gep/lr>rkl)\\m]T.
ww. met pinnen, nagels of bouten be- vcstigen; (Krijgsw.) piketstokken zet- len; 2. met pinnen, ncgels & voorzien: (Volksl.) slöcken und -, in de gevangenis werpen, PflQCk-flsch, (-«, mv. -e) m
eene soort van vvalvisch in.; \'hammer m hamer m. om zilver te kloppen; -knhl v (luinh.) sprnitkool v. PflÖCkort, {-ort(e)s, mv. -or/e of
•örler) m. (Schnenm.) els v. Pflock-schieszen, (-«) o..z. m.
lalen springen o. der rotsen; schnanz m. wig v. met Iwee punten; 2. koll\'er- visch m. Pfliickeisen, {•eisens, mv. -e<-
sen) o. (Zijdch.) noplangetje, uop- schaartje o. Pflücken, (/ faekie^epfl6ckt)hei\\r.
ww. emen Vogel -, plukken; Wolle -, uil-
plukken; 7WA -, Z. noppen; 2. lilumen, e\'rüchte -, plukken, afplukken, verzamc- len; 3. Hrod & -, Z. bröckeln. Pflückgestell, (•(«)«, mv. -e) o.
noplafel v.; -rahmen m. raam o. om zijden stoffen of laken te noppen.de on- ell\'cn draden af te knippen. PflÜCksel, (-s) o.,z.m.(gemeenz.)
krnimpjes o. mv. Pfluder,(-s, mv. Pfluder) in. slee-
pruim v. PflUg, (-(e)v, mv. I\'jlüge) in. ploeg
m.; (Spr.) die Pfcrde of die Ochsen hin- ter den - spannen, ecne zaak verkeerd aanvatten; das ist sein Acker und -,daar- mede verdient hij den kost; (Waleib.) haggerspade v.; 2. Z. \'dienst; 7>, boerde* rij v., aantal o. akkers. Pf lUg-achse, (-n) v. ploegas v.;
•art v. wijze v. van ploegen; \'balken m. ploegbalk m.; -bar bijv. nw. ploegbaar. bebouwbaar; -baum m.. Z. \'balken; -beil o. ploegkiel v., ijzeren boutje o. bij rid- ploegcu gebezigd, ploeghamcrtjco.;-/>tïr- ger in. burger II)., die zich met den ak- kerhonw bezig houdt, Z. Pfuhlburger; •dienst m. ploeg(leen)dienst m., ver- plichle ploegleendienst in., verplichte plnegdicnst in. PflÜge-geld, (-(e)i, mv. -er)
o. ploeggeld o., ploegloon o.; -lohn m.,Z. •geld. Pf lugeisen, (-eisens, mv. -eisen)
o. ploegijzer, kouier o. PflÜgen, (pfliigle, gepfliigt) bedr.
ww. eine» Acker -, ploegen, bcploegen, omploegen; (Mcub.) //"/; -, ploegen, groeven; (Spr.) Z. Kalb; 2. o. ww., m.h. (Zeew.) bevaren, doorklieven; der Anker pflugl, het schip gaal door op zijne on- kers. |
||||||||||||||||||
|
Ffüchtenlehre, »., z. m. leer v.
der plichten, zedcleir v. Pfljcht-erla88ung,(-fn)?.(r,eO vrijstelling v. van ecne verplichting;-cr-
weisung v., Z. •leUlung; -frei bijv. nw. vrij van dienst, vrij van belasting, onl- slagcn van; -gebot o. volstrekte plicht m.; •gefüht o. plichlgevoel n.; -geld o. jaar- geld, salaris r>., jaarwedde v.; •gemist bijv. nw. plichtmatig.overecnkomsligdcn plicht, volgens plicht; -genos*, —in, hij lij die onder dezelfde verplichting slaat ingezetene m. en v.; -gelreu bijv. nw., Z •treil. Pflichtig, bijv. nw. verplicht, ver-
bonden, genoodzaakt, onderworpen, plichtschnlilig; -e Uiiterlhanen, cijns plichlig, leendienstplichtig; 2. plichlge trouw; -keil v. verplichting, onderwor- penheid, plichtschuldigheid v.,plicht m., dienstphchligheid v. Pfücht-korn, (-(e)j) o., z. m.
graan, koren o. als belasting van den dorpsgeestelijke; -lcislung v. plichlvet- vulling v.-, 2. hnliliging v.; -lich bijv. en b. plichtmatig, volgens plicht; -ios bijv. nw. vrijgesteld, niet verplicht, niet ge- fa inden, Z. -uidrig; \'lasigkeil v. vrijslel- ling v. van ecne verplichting;2.verwaar- loozing v. der plichten; \'mistig bijv.nw., Z. -gemasz; —keil v. plichtmatigheid, |
||||||||||||||||||
|
81
|
||||||||||||||||||
|
gehoudenhcid v.; schein m. bewijs o.
van gedane huldiging; schuldig bijv. nw. plichlschuldig, verplicht,door plicht gebonden; •shalber bijw. plichtshalve, mt plicht; -lag in. rechtsdag m.; -lau o., Z.-ankerlau;-lheil m. wettig aandeel, verplicht aandeel o.; it. Z. -beitr.tg;-tri- ger m. hij, die e. o. a. ambt uitoefent Z. Beamler; 2. dienslman, vazal m.;-/reu bijv. nw. getrouw aan zijn plicht;-/reue v. getrouwheid v. in de vervulling der plichten, getrouwe plichtsvervulling v.; •übunq v. plichtsvervulling v.; -verges- sen bijv. nw. plichtvergeten, lichtzinnig, ontrouw, meineedig; —heit v. pljchtver- getenhcid, ongetrouwheid, mcincedig- heid v.; 2. plichlverzaking \\.\\-verlelzung v. vervvaarloozing v. der plichten; -ni- drig bijv. nw. strijdig met de vcrplichtin- gen; — handcln, de plichten verzaken; —e Handlung, Z. ••jergessenheil; —es Testament, onbillijk, reclitverkortend; —keil v.plichtverzaking.oneerlijkheid v., verraad o., meineedigheid \'..meineed in. Pfliesen, (pftiesle, gepfliesl) o. ww. proesten, blazen, snuiven, hoesten. Pfiinz, (-es) tn., z. ro. ijzerhonden-
de koolzure kalk v. Pflispern,(/>/Its/Wie, geii/lispcrt) o.
ww. fluisteren, suizen. Pflitschen, pflitzen,(p/JiiscA/e,
gepflitschl en pftitzte, grpflilzt) o. ww. pi ssen, ploeteren, door de lucht sissen. Pfiitzbogon, (•bogens.mv.-bogen)
in., Z. Armbrust. Pfiitter, (-j) m., z. vochtigheid,
|
||||||||||||||||||
|
10
|
||||||||||||||||||
|
natheid, slapheid, flodderigheid v.
Pflitterig, (-er, -sObijv.nw. »och-
tig, Dat, flodderig, slap,
Pfijtterling, (-(e)s, mv. -e) m.
verwijfde, pronker in. |
||||||||||||||||||
|
Pfr.
|
|||||||||||
|
Pfn. 969
|
|||||||||||
|
Pfr.
|
|||||||||||
|
PfQrte, (-n) v. poort, deur v.; (aan
eene kerk), hoofddeur »., portaal o.; 2. opening v., doorgang, doortocht m.; ">. gevangenis v. boven de poort; 4. (Zeew.) geschulpoort v.; 5. ((iescli.) die ollomanisclie - o( die -,de l\'orte,verhevene 1\'orle v., de groole heer. Pforten-dolmetscher,(-sc/iers,
niv. scher) m. tolk m. bij de Porte;-jc-
riclit o. «oor de poorten van een klooster gehouden rechtszitting v.;-nege/ m.sluil- booin in. cener poort; -schi/f o. pont, veerpont, schouw v.; -/au m., Z. Pfort- lau. Pfort-gat, (•(«)«, mv. -e) o. ge-
sch ui poort .stukponrl v.;-AdnjeT.(Zeew.) ijzeren luim! m. om de geschulpoort; •laken ui. nollen goed o. tot het sloppen der geschut poorten. PfQrtlein, (verkl.) o., Z. Pförl-
chen. PfQI\'tluke, (•») v. luik o. van de
geschulpoort. Pfórtner, (-s, mv PfSrlner) in.,
-in, [~nen] v. portier, deurwachter, ci- picr m., portierster ».; 2. (Oiitlk.) on- derstc opening v. van de maag, por- lier o. PfQrt-SOgel, (-te$els, mv. seyel)
o. presenniug v., dekkleed o.; -talje v. Iiijschtoiiw o. lot het openen der stuk- poort; -treg ui. ingang m. door de poort. Pfosch, (-#s, mv. -e) m.aas, lok-
;.;is o. Pfgschheerd, (-(e)*, mv. ~t) m.
op graszoden gemaakte vogelknip m. Ffóstchen, Pfóstlein, (verkl.) 0. po-I je, slijllje, paaltje o.
Pfoste, (-«) v..PfQsten,(-s,mv.
I\'foslcn) m. post, stijl, paal m.;(vaneeiic bnig). pijler m.; (Houwk.) Z. fouter -. Thürp/oslen; (Timm.) \'t. Hettstolten; (Zeew.) slaander m., schacht v.(vanbet roer); (Walerb.) steunpijler in. (van sluisdeuren). Pfosteo-maler, [-lers, mv. -ier)
in. paalverver, paalschilcler ui.; spieker
of Poslspieker in. achtdiiimsspijker in. Pfótchen, Pfötlein, (verkl.) o
pootje o.; (gemeenz.) klein, lief handje
o.; - hallen, met de klap op de handen krijgen; ein • mar hen, de vingers legen den duim houden; hohle - maehen, de hand ophouden om iets te vragen; em • voll Salz, een handje vol. PfOte, (-«) v. poot m.;it. (van meii-
schen), poot, voet m.; an den -n saugen, op zijn vel leren. PfÖteln, (pfölelte, gepfölell) bedr.
ww. streelen, liefknnzen mei de hand;2. met de voorpoolen krabbe». PfQtenfórmig, bijv. uw. poot-
voriing.
PfÓtler, in. mv. (Nat. hist.) vogels
im. mv., die hun voedsel met de poolen aangrijpen; it. knaagdieren o. mv. PfQtschenschneider, {•den,
mv. -der) 01. beurzensnijder, zakkenrol-
Ier in. Pfotter, (l\'rov. Z. Paternoster (2).
Pframpf, (-(e)s, mv. -e) in. prop
V..Z. Pfropf. |
Pfründe, (-n) v. prebende, prove,
kerkelijke verzorging v.; 2. (in een arm- huis), plaats, opengevallen plaats v. Pfründelos, bijv. nw. zonder pro-
bende, zonder toelage als geestelijke, onverzorgd. Pfründen, (pfründete, gepfründet)
bedr. ww. jem. -, eene prebende geven, toekennen; 2. o. ww., m. ft. als prebende opbrengen, waard zijn. Pfründen-biich,(-feurft(e)ï,mv.
bücher) o., Z. -regtster; -ertrag m. op- brengst v. eener prebende; -kammer v. kamer v., die met de toekenning der prebenden belast is; pdpstliche —, pau- selijke kanselarij v.; -kanf m. koopen o. eener prebende, koopen o. van geestelijke goederen, simonie v.; •verkiher m. be- gever m. van eene prebende; -vcrleihung v. begeving v. eener prebende. PfrUnder, (s, mv. Pfründer) m.
Z. Pfrfmdner. Pfründgeld, (-(e)», mv. .er) o.
geldelijke inkomsten v. mv. eener pre- bende. PfrÜndner, (-«, mv. Pfntndner)
m. bezitter m. eener prebende. PfUCh(z)en, (pfuch(z)te, ge-
pluch(z)l) o. ww. verkropt lachen; 2. van pijn kermen, Z. fauthen. Pfijdeisen, (-eisens, mv. -eisen)
o., Z. Pfuhleisen. Pfuhl, (-(e)«, mv. Z. Pfühte) m.
plas, poel in.,stilstaand water.mneras o.; der Itöllisehe feurige, -, afgrond m. der hel: (Itouwk.) Z. Pfühl. Pfühl,(-(«)s, mv. -e) m. kussen o.,
peluw v.; (Art.) stelhout o.; (Bouwk.) voetring in. (aan eene zuil). Pfuhlbaum, {-baum(e)s, mv.
-ft(ïiime) m. (Itergw.) kaapstander m., as v. van de hetmachine; 2. bovenbalk m. van een windas. PfÜhlchen, (verkl.)o. plasje.moe-
rasje o., kleine poel m., Z. Z. Pfuhl: 2. kussentje o., kleine peluw v., Z. Pfühl. Pfuhl-duft,(-<ïu/<(e)j,mv.-u\'H/7e)
m. moeraslucht, duffe lucbl v.; -eisen o. plaat v. met de spil v. waarop een kaap- stander draait. Pfuhlen, (pfuhlte.gepfuhll) o. ww.,
in. h. naar modder rieken, muf rieken, smaken; 2. verrotten, vergaan. Pfuhlorin, (-nen) v. onbekwame
keukenmeid, slechte huishoudster v. PfU-hl-fisch, (-es, mv. -c) m. poel-
visch in.; it. naar modder & smakende visch m.; -frosch m. moeraskikvorsch m.; \'hahnenfutz m. (PI.) moerashanevoet m. Pfuhlicbt, bijv. nw. op een moe-
ras gelijkend: -riechen, modderig rieken, naar de modder rieken. Pftfblig, bijv. nw. moerassig, vol
poelen, vol plassen. PfUhl-karpfen, (-karpfens, mv.
•karpfen) m. poelkarper m.; schnepfe v. poelsnip, rielsnip v, Pfui!, tussch. foei!, - doch!, foei
toch!, he, foei!; - dieft on.\', (Volkst.) foei, wat een schurk. Pfulb, (-(e)*.mv. -e)o.,Pfülbe,
(-n) v., Z. Pfiihl. |
||||||||||
|
Pfr\'ang, pfrang, (-cr, -$t) bijv.
en b. (Vnlksl.) nauw, eng. Pfriingon, (pfrangte, gepfrangl)
bedr. ww. wringen, drukken, indrukken ineendraaien; 2. kwellen, afpersen. Pfranger, (-«, mv. Pfriinger)ia.,Z.
Hoeker. Pfrangerei, (-en) v., \'l.Hockerei.
Pfraumig, (-(e)*, mv. -c) m. Vrij-
dag m.voor Vastenavond, vette Vrijdag m. Pfriem, (•(«)«, u v. -c),it.Pfrie-
men, (-s, mv. P/riemen) DO. priem m. spits v.; (Schoenni.) els v.; (Art.) door- slag m. met een dwarsstifl of bout; (PI.) Z. I\'f riemen kruul; (Nat. bist.) slagtand in. van een wild zwijn; it. priemvormige schelp v. Pfriemartig, bijv. am.,Z.pfriem-
fiirmig.
Pfrieme, (-n) v., Z. Pfriem.
Pfrierneisen,(-eisens, mv. -risen)
o. priem ui.; (Zeew.) ruimnaald v. Pfriemen-dorant, (-en,mv.-en)
m. sparlogras o., Spa.uische brein v.;
•gras o. priemgras o., nardus ».; -holz, • krant o. Spaamsche brem »., priemkruid o.; •tchmied in. elzensmid, elzenmaker ui.; schwanz m. aarsworm, endeldams worm ui.; selzer in. vonnsnijderswerk tuig o. Pfriem-ento, (-«) v. Z. Pfeii-
tcliwanz; •fürtnig bijv. nw. priemvormig elsvormig; -geld o. kaplaken o.; -liorn o., schnecke v. slekelschelp v., slekel- slak v. Pfrymig, bijv. nw. van vet drui
peml; der -e Freitug, Vrijdag m. voor Aschdag. Pfropf, (-(e)s. n»v. Pfröpfe) I
prop, stop, kurk v.; (Tuinb.) Z. -reis. Pfropf-bein(chen),o. (Tuinh.)
beeiien mesje o. om de spleet bij het enten
te openen, eulmesje o. Pfröpfchen, (verkl.) o. propje
stoije, kurkje o. PrQpf-ainschnitt, (•(<•)», mv
•e) Dl., Z. spalt.
Pfropfen, (pfropfle.gepfropl) bedr
ww. Kraut in ein Fass -, instoppen, in- slnmpeu; seinen Magen -, volproppen; (Tooneelk.) das Hans war gepropft voll was stampvol, eivol; 2. kurken, sloppen (Tuiub.)enlen,iiienten,grifleleii;(Tiinin.) l8Sschcn,vcrschcrven,samenvoegcn;(fig.) elw. in jent. -, iein. iels inprenten. Pfrgpfer, (s, mv. Pfropfer) in.
kurker ui.; il. hij die volslopl; 2.(Tuinb.) enler m. PfrQpf-hammer,(-nui«wer.v,inv.
•hdnimer) m. (Zeew.) deutel in., plug-
ijzer. deutelijzer o.; (Huish.) slophamer m.; (Tuinb.) enthainer m.; -hape, -hippe v., -kneif Dl. entmesje o. Pfrgpfling, (-(e).v, mv. -e) hi.
entlakje, i ijsje o. Pfropf-meiszel, (•mciszels. mv.
-meiszet) at. beiteltje o. om te enten;
messer o. entmes o.; -rets o. entlakje,
rijsje o.; sdge v. enlzaag v.; schule v. boomkweekerij v.; spalt m.entspleet v.; tcachs o. enlwas o.; -werkzeug o. ent-
werktmg o.; -zither m. kurketrekker m. |
|||||||||||
|
970 Pfu.
|
||||||||||||||||
|
Pha.
|
||||||||||||||||
|
Phi.
|
||||||||||||||||
|
Ffund, (-(e)s, mv. -e) o. pond o.,
half kilogram o.; swei • bmd, twee pond brood; englisches -, Engelsen pond o.; (Zeew.) schippond o.; (Apolh.) medici- naal pond o.; 2. (van munten), pond o.; - Schiltinge, pond o. sterling; (fig.) Uilenl o., gave v., aanleg m.; sein • vergrahen, zijne talenten begraven; II. (Bergw.) stuk bont o., dat den haspel draagt; (Jachtw.) snede v. met het jachtmes; (Volksl.) ver mi» dem -e nicht wiegt, bedarf des Cent- ners nicht, wie het kleine versmaadt, is bel gnmlr niet waard. Pfund-birne, (-n) v. pondspeer
v.; -bude v.. Z. -haus. PfUTjden, (pfundcle, gepfundet) o.
ww , in. A. een of meer ponden wegen. PfÜnden, {pfindeti, gepfundet)
bedr. ww. per pond verkoopen. PfÜnder, (-j, mv. Pf&nder) m.
weger in. Pfund-geld, (•(«)», mv. -«r) o.
pondegeld o.; -geicichl o. pnndgewieh
o.; 2. gewicht o. van een pond; -haber m. goede haver v.; -Aa«s o. tolhuis o.. • hol: o. hout o„ dal bij hel p»nd vcr- koebt wordt; 2. (Bergw.) honl v., dal in de waterleiding gelegd wordt. Pfi.indig, hijv. en b. van een pond,
een pnnd houdend, een pond zwaar nl wegende; 2. sechspfündige Kanane, zes- ponder; (Tinneg.) -es Zinn, slecht lin o. Pfund-kammer, (-n) v. tolkan
tonr o.; 2. kommiezen m. mv. van het tolkantoor; -kartnjfii v. aardappel v. die bij het pond verkocht wordt; -leder o. dik zonlleder o.; -nuss v. lammerlsnool, gniote hazelnoot v. PfUndner, (-s, mv. Pfündmr) in.,
Z. Pfünder. .
Pfund-nadel, (•») v. naald v.,
die per pund verkocht wordt; -nagel m pondspijker, spijker, nagel ui., die per pond verkocht wordt; schalzung». »lak- temaat v. van 80 vaam; schnss m.,Z. Fundsrhoss; schreiber m. schrijver m. bij het tolkantoor; sohle v., Z. -teder; slein in. steen in. van een pond, Z. \'gewiekt. Pfyndwoise, bijw. met het pond,
per pnnd. Pfund-zinn, (-(e)s) o., z. m. ge-
meen of slecht tin o.; -ioll m. scheeps- tol m.; it. Z. -geld. Pfurre, (-n) v. bromtol m.
Pfusch, (-m) m., z. m- afbranden,
sissen, ketsen o. PfUSOharbeit,(-e») v.ktioeiwerk,
verminkt werk, bedorven werk o. PfUSCllOn, (pfuschle, gepfuscht)
o. ww., m. h. (van buskruit), sissen, blazen; 2. bedr. ww. hrnddelen, knoeien, beunhazen, haastig afdoen, aframmelen, afraffelen; it. in eine Kunst -, als onin- gewijde, onkundige eene kunst beoefe- nen. Pfuscher, (-s, mv. Pfuscher) m
knoeier, broddelaar, beunhaas ra.; 2. kwakzalver ra. Pfuscherei, (-en) v. geknoei
knoeiwerk. broddelwerk o.; il. konke- laiij v. |
||||||||||||||||
|
Fharaospiel, (•(«)«, mv. -e) o.
farnspel o. Pharisaor, (•*, mv. Pharitaèr) m
farizeer in.; (lig.) huichelaar, schijnkei- lige, pilaarliiiter m. Pharisaisch, bijv. en b. fari-
zeesch; (lig.) huichelachtig.schijnvroom. Pharisaismus, (onb.) m. aanl
ui . karakler o. van de sekte der fari- zèen. Pharmaceum, (-J, mv. Pharma-
eeen) o. apotheek »., artsenij winkel m. Pharmaceut, (-en, mv. .««)
Pharmacautiker, [•ken, mv.-Aerj m. apiithekersleerliug m.; 2. apotheker, «rlsenijbereider m. Pbarmaceutik, Pharmacie,
v., z. in. artsenijUereidiiigskuiist,apollïe-
kerskunsl v. Pharmaceutisch.biiv. en b. art- seniikiindijj.de arlse»ijkunde betreffende.
PharmakopQS, »., z. m. leer v.
ir iirisenijbereiding v.,apolhekershand-
boek o. Pharus, (onb., mv. Pharen) m.
(Zeew.) vuurtoren, lichlturen m., vuur- liaak v., kust\\uur o. Phase, (-«) t. (Slerrenk.) schijn-
gestalte, phase v.; 2. (lig.) tijdperk o., wisseling v. Pberekratisch,bijv. en b.(Dichi-
k.) -er Vers, zevenlellergrepig, lruche-
isch-dactjlisch vers u. Philalet, (-en, mv. -en) ui. vriend
m. der waarheid. Philauder, (-s, mv. Phitandcr)m.
(Nol. lust.) Surinaamschc Eneas m.. liii-i-lirnl V. Philanthrpp, (-en, mv. -en) m.
üienschenvrienil, philanlhroop m. Philanthropie, »., z. m. meu-
schenliefde, inenschiicvendhcid, philau- Ihroiiie v. Philanthropisch, bijv. en h.
ensihlievend.
Philippica,v. schimprede, biltere
smaailreile, philippica v. Philippisch, bijv. mr. (Lettcrk.)
e Hriie, \'f.. Philippica. Philister, (-«, mv. Philitier) m.
(Scherts.) kleinliurgcr.geriuge burger ui.; (Student.) ieder niel-stndent, ploert m.: 2. ronkende kool v.; (Wev.) versleten kaard ».; (Kuip.) pin, pen v., nagel, bont m. Philistorei, v., i. in. beperkt in-
zicht o., pedanterie, bekrompenheid v. Philistorig, bijv.uw. pedant,klein-
geesiig, ploerlig. Philisterthum, Philisteri-
um, (-s) o.,z.in. (Student.) ploerten m. uiv.. burgers, uiet-sludeerenden in. mv. PhilolQg, {-en, mv. -Cn) m. taai-
geleerde, tnalvriend, laai kundige, taai- en oudheidvorsr.lier, oudbeidkenner,pbi- I il\'i".\' m. Philologie, v., z. m. laalgeleerd-
|
||||||||||||||||
|
Pfysc herhaft, bijv. en b. knoeie-
rig, stumperig, als een knoeier. Pfuscherhaftigheit, v., z. m.
knneiengheidv.; 2. Z. Pfuscherei. PfU8Cherin, (-nen) f. knoeister,
broddelaarsler v. Pfuschern, (pfusclierle, gepfu-
schert) o. ww. bij herhaling knoeien, knoeierig werken. Pfützchen.Pfiitzlein, (verkl.)
°., Z. Pf Mikken. PfUtzo, (-n) v. modder v., poel ra.,
moeras o.; (Bergw.) -n,ophoopingv. van modderig water. PfÜtzeimer,(-eim6TJ, mv. -eimer)
m. (Bergw.) slikeiumer m. PfÜtzen, (pfützle, gepfülzl) bedr.
ww. (Bergw.) water uil de mijn pullen. 2. o. ww., m. h. losspringen, losbersten PfÜtzen-auster, (-n) v. putoes-
ter v.; -tcanie v. naaldluis v.; \'Wasser o putwater o. PfÜtzicht, bijv. nw.slijkerig,mod-
derig, moerassig. PfÜtzig, bijv. nw. vol moerassen,
vol ik* len. Pfütz-kanne, (-«) v. (Bergw.)
pulkan v.; -wiai/e v.peurworm m.;-mcite v. poelmees v.; -nnss bijv. nw. duor en ilnor nal; schalc, schutsel v. (Bergw.) blikken hakje o. om het water uit Ie scheppen. Pha&ke, (•». mv. -n) m. (bij Ho-
merns), een weelderig levend volk o. Phaeton, (-s, mv. mv. -e) m.(Ka-
bell.) Hhael in m.; -s Schjrestern. zusters mv. van l\'haclon, l\'haetnniilen; 2.
hooge onbedekte wagen ui., zeer lichte, open knies v. met Iwee wielen,phaeliiii in, Phal&cischer Vers,(-e4,iuv.-c)
m. ellvoctige versmaat v. van den dich- ter l\'halakns. Phalane, (-n) v. nachtvlinder m.,
naclilkapel, naclilmol v. Phalanger, (-s, mv. Phalanger)
in. buidelrat v., phalanger in. Phalanx, (-es, mv. -e) m. geslo-
len krijgsbende, phalanx, Macedonische carree v. Pballus, (onb. mv. Phallusse) in.
(Fabelt.) Pballus m.; (lig,) maunelijk lul o. Phanomen, (-(«0«. mv. -e) o.
lucht verschijnsel, naluurverschijnsel,he- inelversrhijnsel o. Phantasio, v., Z. Fantasie.
Pbantasiren, (phuntasirle,phan-
lasirt) o. ww., Z. /aulasiren. Phant&st, (•en, mv. -en) m„ Z.
Fantast. Phantaskop, (•(«)*. •»»• -«) ».
lonverlanlareii v. Phantom, (•(«)». mv. -e)o.spook,
spooksel, schrikbeeld, schijnbeeld o., schim, verschijning v. Pharao, (-s, mv. -ne) m.eig.zelfst.
Pbarao m.; 2. o. zelfst. (Sp.)Z. spiel; • linha o., Z. Perlhuhn; schnecke v. ko- ningstnlband m. (eene schelp). Pharaos-feige, (-n) v. paradijs-
vjjg, adamsvijg »., pisang v.; -maut, •ratte v. pharaoral v. |
||||||||||||||||
|
19
|
||||||||||||||||
|
heid, taalliefde, laal- en oudheidkennis.
philolouie v„ let leren v. mv. Philolggisch, bijv. en h. taallie-
vend, taalgeleerd, t;ial— en oudheidkun- dig, philologisch. |
||||||||||||||||
|
Pic. 971
|
||||||||||||
|
Phy.
|
||||||||||||
|
Pho
|
||||||||||||
|
laatkundig, tol de gelaatkunde behoo-
rende. Pbysiolgg, (-«n, mv. -m) m.kcn*
ner m. der menschelijke of dierlijke na- tuur, physioloog in. Fhysiologie, v.,z. m. leerv. van
de natuur der organische lichamen.voorn. van den mensch, Physiolqgiscb, bijv. nw. volgens
de natuurleer, tut de natuurteer behoo- rende, physiologisch. Physisch, bijv. en b. natuurlijk,
lichamelijk, dierlijk, natuurkundig, phy- sisch. Pianist, (-«, mv. -<m) va., -in,
(-nen) v. pianist, pianospeler m., piano- speelster, pianiste v. Piano, bijW. (Mn/.) zachtjes,piano;
(fig.) -:u U\'crA-i oehrn, langzaam te werk gaan, treuzelen, l\'.luien. PianofQrte, (onb.) o. piano v.,
hamerklavier o. Piarist, (-e», mv. -en) m. piarist,
monnik m. die om niet onderwijs geeft volgens den regel zijner orde. Picheln, {pkhelle,gepkheU)o. ww.
zuipen, pooien. Pichen, {pichte, gepkht) bedr. ww.
ein Fans -, pikken, bepikken; (Boschw.) /.•uu«ie -, van het hars ontdoen;2. o.ww. leren, pikken, smeren. Pich-ttolz, (-os, mv. Pithh&lzer)
o. (Schoenm.) likhout o.; -teimeand v. geteerd linnen o.; •nelkev.,Z.Pechnelke; •uarhs o. stopwas, maagdenwas o. Piek, (-(e)s, mv. -e) m. lichte slag,
stoot in., tik in.; (van een horloge), getik o.; (van vogels), gepik, pikken o. Fikax, (-(e)s,mv.-e)m.roerdomp,
pnlnnr ui. Picke, (-n) v. houweel o.; 2. Z.
Pirkhacke. Picköison, (-eisens, mv. .eisen)
o., Z. Pickhammer. Pickel, (-j, mv. Pickel) m., Z.
Picke; \'beere v., Z. Heidelbeere; 2. Prei- selbeere; -hiring m. pekelharing m.; (fig., Volkst.) hansworst, potsenmaker, grap- penmaker, Jan Klaassen in.; -fl6te v. Ila- geolet, piccolo v. Pickelh\'arings-kleid, (-(e)s,
mv.-er) o.iii.ntr broe v.,hansworstkleed o.; -mintekhen m. korte lakeienmantel m.; -mdszig bijv. en b. grappig, hans- worslachlig; -;i«j.ve v., slreich m. grap, klucht v., hansworstenstreek m.; -lanz in. hanswnrstendans m. Pickolhaube, (-n) v. stormboed,
punllielm m. Piükoln, (pir.kelte, gepkkell) o.
ww., m. A. even prikken, steken; 2. (Volkst.) toespelingen maken, grappen maken. Pieken, (pieite, gepiekt) bedr.ww.
(van vogels), pikken; 2. met een houweel of hak loswerken; II. o. ww. prikken; (van een horloge), tikken. Pickenier, (-<0*. mv. -e), Pjc-
kcntr\'agof, (•gers.mv.-oer) m. |,ie- kenier, piekdrager in. Pieker, (-s, mv. PtrAer) tn. prik-
kri, steker, pikker ui.: 2. Z. Piek. |
||||||||||||
|
duister lichten, een licbtglans versprei-
den, phosphoresceeren. Phosphorhaltig, bijv. nw.pbos-
phorus bevallend. PhQsphoricht, bijv. nw.-e Sfltire,
phosphoruszuur; satires Sak, phospho- rigznur zout. Phosphorit,(-e»,mv.-en),PhQS-
phorkalk(stein), (-(e)i. mv. -e) in. mei phosphorig zuur verbondenkalk- steen in. Phosphor-metall, (-(p)s. mv.
•e) o. met phosphorus verbonden me- taal; sauer bijv. nw. met pbosphoorzuur verbonden; saure v. phosphoorzuur o.: silber o. met phorphorus verbonden zil- ver o.; 2.\'/.. Phosphorkalk;-uasser$tof m. phosphorus bevattende waterslof v. Photograph, {-m, mv. -en) m.
(eig.) lichtbeschrijver m.; (gewoonl.) vervaardiger in. van lichtbeelden, pho- ligraaf m. Photograpbid, (-n) v. Iichltee-
kening, pbolograpbie v.; 2. lichtbeeld o. Photographiren,(pAo*ooropAir-
le, pholographirt) bedr.ww. in lichlbeel-
d(en) voorstellen, pholographeeien. PhOtographisch, bijv. en b. in
lichtheeld(en) voorgesteld, phologra phisch. 1Ituso, (-n) v. spreekwijze, zin-
sneile v., volzin m. Phraseiimanil, (-mann(e)s, mv.
•leute), -macher, (-ckers, mv. -eA<v) m. gemaakte spreker,schrijver m.,hij die holle klanken, nicls beteekenende woor- den uit. Phraseologie, v., z. m. zinsbouw
in., woordschikking v.; il. leer v. van de eigenaardige uitdrukkingen eener taal. PhrenolQg, (-e«, mv. -en) m.bc-
oefenaar ui. der schedelleer, schedel- kundige in. Phrenologie, ».,i. m.scbedelleer,
hersenleer v. Phrenolpgisch, bijv. en b. tot
de schedelleer behoorend. Phryne, (-n) v. (fig.) voorname of
zoogenaamde fatsoenlijke boeleersler v. Phthisis, (onb.) ra. (Urn.) te-
ring v. Phtbisisch, bijv.uw. teringachtig,
met tering behept, Z. .chwindsüchlig. Phylax, (-en, mr. -en) m. wach-
ter m. Physik, v., z. ui. natuurkunde,ua-
luurleer, natuurwetenschap, physica v. Physik&lisch, bjjv. nw. natnur.
kunilig, tot de natuurkunde behoorende. Physikat, (-(e)s, mv. .<•) u. ambt
o. van stedelijk & geneesheer. Physiker, (-j, mv. Physiker) in.
natuiirkenner, natuurkundige m. Pbysikus, (onb. mv. Phyüci) in.
geneesheer in. eener stad, gemeente,pro- vincie i( Physiognom, (-e«, mv. -«») m.
gelaatkenner, gelaatkundige in. Physiognomie, Physiogno-
mguik, v.,z. m. gelaaikunde, physio- nomie »., gelaat, gezicht o. Physiogngmisoh, bijv. en b.ge-
|
||||||||||||
|
Philomele, (-n) v.(Dichtk.)nach-
tegial m., philomele v. Philosophant.Philosophist,
[-cn, mv. -m), Philos ophastcr,
[slers, mv. ster) in. schijngeleerde, gewaande wijsgeer, drogredenaar, so- plnst m. Fhilosophem, (•(«)*, mv. -«) o.
(Schoolt.) wijsgeerigc vraag. wijsgeerige •telling v„ wijsgeerig vraagstuk o. Philosophenöl,(-(e)s, mv. -cO<>
brandige olie, brandig riekende of sma- kende olie v. PhÜOSOphie, v., i. in. wijsbe.
geerte, philosophie v. PbilOSQphin, (-e») v. geleerde
vrouw v. Phüosophjren, (philosophü te
;//ii7oJO//iif/) o. ww., m. A. over»ijsgee- rige onderwerpen handelen,grondig,ver- slandig denken en navorschen, wijsgce- rig behandelen, philusopheoreu. PhiloSQphiSCb, bijv. en b. wijs-
gceng, volgens de w(jsbegeeiïe, philo- so|ihisch; -e Fakultat, faculteit \\. der »ijsbegeerle. Pbiltrum, (•*, mv. Philtren) o.
liefdedrank, tooverdrank in. PbiQle, (-«) v. (Scheik.) ilesihje
o., liool v. Phlegma, (-s) «., i. m. (i.en.,
Seheik.) slijmerigheid, slijm v., slijmig
vocht o.; (fig.) onverschilligheid, koel- bloedigheid v., Ilegma o. Phlogmatiker, (-*ws, mv. .ker)
ui. onverschillig mensch, gcoelloozem. PhlOgmatisch, bijv. en b. knud-
bloedig, onverschillig, gevoelloos, lleg- maliscli. Phlogistik, (-en) v. wannieslol
v., ontvlambaar gedeelte o. der lichamen. Phlogistisoh, bijv. mv. brand-
h.iar, ontvlambaar. PhlQgiStOn, (-(*)s, mv. -e) o.,Z.
Phtogitlik. PhgbUS, (onb.) ui. (r\'abell.) I\'he-
biis, zonnegod in. Phonolisch, bijv. nw. klankge-
vend, welluidend, het spraakgeluid be- trefiend. Phgnix, (-«s, mv. -e) m. phocnix
ui\' feniks ui.; (Slerrenk.) phoenix, zuide- lijk gesternte; (lig.) wonder o.; -scltwar- mer in. avoudvliuder ui. met pnsmali- sche voelsprieten. Phonometer, (-s. mv. Phonomt-
ter) ui. geluidmeter, klankmeter in. Phosgen(gas), (-s. mv.-e)o.ver-
hiiidiiig v. vau eeu inetaaloxyde met zuurstof en kool, door hel licht verwekte lucht v. Phüsphor, (-i.mv.-e)m.(Scbeik.)
pliosphorus ui.; -uinmo/iiuro o. ammoni- ak-phosphorns ra.; -eisen o. niet phos- pliorus verbonden ijzer o. PboBpborescenz, v„ /.. m, licht-
geving v. in duister. Phosphorosciron, (phosphom-
eirte, phospkorescirt) o. ww., iD.A.in hel |
||||||||||||
|
972 Pie.
|
Pin
|
|||||||||||
|
Pil.
|
||||||||||||
|
Pickern, (pieker te, gepiekert) o.
ww., m. h. pikken. Piekot, (-(e)s, mv. -e) o. (Sp.)
piketspel o.; 2. (Krijgsw.) veldvvacbt v., pikcl o.: -pferd o. pikelpaard o. PÏCk-hacke, (-n) v. houweel, pik-
houweel o., hak v.; -hammer m. pikha- mer en. Pjckling, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Btfkling. Pickmeise, (-n) v. (Nat. bist.)
koolmees, croote zwarte mees v. Picknick, (-(e)», mv. -e) o. ge-
meenschappelijk maal o., gemeenschap- pelijke partij, partij v., waartoe ieder het zijne bijdraagt, botje bij botje o. Pjckrosinen, v.mv. lange Spaan-
sche rozijnen v. mv. Piëdestal, (-e)s, mv. -e) o., Z.
Fnstqeslell. Piek, (-(e)s, mv. -e) m. (Zeew.)
hezaanslnppenant, zijtouwo.;2. (-en) v. (Zeew.) achlerruim o.; die verdere -, hel v., leeuwenkuil tl). Piek-ass, (-es, mv. -e) o. (Sp.)
schnppeuaas o.; -blatl o. schoppenkaarl
v.; •bube m. schoppenboer 111. Pj(e)ke, (•») v. (Krijgsw.) piek.
spies v.; (lig.) eine - auf jem. habeti. een pik hebben op; (Sp.) schoppen v. mv.: (Landm.) piek v., lengte v. van twee vadems. Pi(e)keisen, (•», mv. Pi(e)kei-
sen) o.. Z. I\'itkeneisen.
Pi(e)ken, (pi(e)kle, gepi(e)kl)
bedr. ww. (Zeew.) de raas rechtstandig zeilen. Pj(e)ken-eisen, (-eisens, mv.
•eisen) o. piek ijzer o.; •fahnrheno. piek- vaanije o.; •flirmig bijv. nw. piekvnnnig; schaft v. piekschaft, pieksthacht v.: schuil m. punt v. van de piek; slange v., slock iu., Z. schalt; stosz al. piek- steek m. Piek-holz, (-M-(e)i, mv. /\'iet-
köl:er) o. (Zeew.) garïelpiek v., gaflel- hoiil o.; -pforte v. gaflelpoort v.; schaft v„ Z. Pi[e)kenschaft; slück o., Z. /\'ieA- Ao/.. Pielbeerbaum, Pihlbeer-
baum, (-baum(e)s, mv. ~baume) in. spreeuwbessebonni m. Pieikespiel, (-(e)s, mv. -e) o„
•tafel, (-n) v., Z. Beilkespiei d>. Piep! lussch. piep!
Piepen, piepeln, (piep(cl)te.ge-
piep\\rl)l) o. ww., Z. pipen. Pioriden, v. mv. muzen, zanggo-
dinix\'n v. mv. PierrQt, (-j, mv. s) m. pierrot,
hansworst in. Pietat, v., z. m., Z. FrOmmigkeit.
Piëtist, (-e«, mv. -en) ui., -in,
(-nen) v. (i. k. bel.) fijne, vrome m. en v., pilaarhijter in., pilaarbijlster v. Pietisterei, v., z. m. fijnvroom-
taeid, kwezelarij v., schijnheiligheid v., vertoon o. van vroomheid. Piëtistisch, bijv.en b. schijnheilig,
kwezelachtig. Pietze, (-n) v. niet uitgegroeide,
slechte vrucht v. |
||||||||||||
|
Piff, (-(e)s, mv. -e) m. gefluit, flui-
ten o. Pigment, (-(c)», mv. -e) m.,Z.
Piment. Pignole, (-n) v., -nbaum,
(•baiim(e)s, mv. •büume) m.,Z.I\'mie d\\
Pikant, (-er,sl) bijv. nw.stekend,
prikkend, bijlend, scherp, stekelig, pi- kant. Pikanterie, v., z. m. (gemeenz.)
persoonlijke haal in., pikanterie, afgun- sligheid v.; 2. (-en) v. steek m., bijlend gezecde o., scherpe uitdrukking v. Pikenier, (•(«)«, mv. -e) m„ Z.
Puienier d/% Pikentief, bijv. nw. twee vadems
diep. PilftSter, (s, mv. Pilaster) m.
muiirpilaar m., hoekige zuil v., pilas- ter m. Pilger, (•», mv. Pilger) m., -in,
(•nrnjv.pelgriin.bcduvaarlgauger m.,bc- devaartgaiigsler v. Pilger-iahrt, (-en) v. pelgrims-
tocht in., bedevaart, pelgrimage v.; •[alk in. tweejarige vvijljesvalk m.; -flaschc v. uitgeholde kalebas »., die lot flesch dient voor pelgrims; -ga»g m., Z. -fahrl; -hul in. pelgriinshoed in.; -kleid o., •kleidung pelgniiiskleeil, pelgriwsgewaad o.; •teben o. pelgrimsleven o.; (lig.) leven o. op deze aarde; •nmichen o. meisje o., dat Ier bedevaart gaat; -mantcl m. pel- grimsmantel in. Pilgern, (pilgerte.gepilgert) o. ww.,
m. s. i-ene bedevaart doen, ter bedevaart aan, een pelgrimstocht ondernemen. Pilger-ort, (-orl(e)s, mv. -ortc of
•örler) ui. bedevaartsoord o.; -rock ui.. Z. -kteid; schuur v. schaar v. bedevaart- gancer*, troep in. pelgrims. Pilgerschaft, (-en) v., Z. Pilger-
fuhrl. Pilgersmann, (-mann(e)., mv.
leute) ui., Z. Pilger.
Pilger-Stab,(-s/a*(c)s,mv.-«/.;6e)
m. pelgrimsstaf in.; -lasclte v. pelgn,ns- tascli v.; •teichen o. teeken, keiilecken o. van bedevaarlgangers. Pilgrim, (-(e)s, mv. -e) in., Z.
Pili/er. Pillchen, (verkl.) o. pilletje, art-
senijballelje o. Pille, (-») v. pil v., artseiiijhalletje
o.; (lig) oiiaaiigciiaine zaak i.:jemn. die • vergalden, de pil vergulden, ln-l ouaau- geuaiue verzachten; er minste die - ver- schlucken, hij moesl du pil slikken, de onaangenaamheid verdragen; dat isl eine harte -, dal is eeue harde pil; er hal vitte -n verschlucken mussen, hij heeft heel wat moeien verdragen;2, (Mol.) Ï.Uille. Tiüen,{piUte,gepillt) o. ww. (Mol.)
de iD\'denslet\'iicn scherpen, billen. Pillen-dose, (-«) v. pillendoos v.;
•dreher in. piilendraaier m.; (i. k. hel.) kwakzalver in.; -farn in. pillenkruid,pil- varenkruid o.; •macker in. pi Hen maker in.; -musse v. pillenmassa »., pilleudeeg o.; -nessel v. Koineiiisehe, Grieksche of mannelijke netel y.,schachlel v.,schach\' telchen o. pillendoos v., pillcudoosje o. |
||||||||||||
|
•tang m. pilvormig zeegras o., -leig m.
pillendeeg o.-.-tcespev. pilvormigewespv. Pilloriren, (pillorirte, pi//onr/}
beilr. ww. aan de kaak zetten, aan den schandpaal stellen. Pilyt, (-en, mv. -en) m. (Zeew.)
loods, piloot, stuurman m.;2. (Nal. hisl.) Iniidsvisih m. PÜOtiren, (pilatirle,pilnlirl) bedr.
ww. loodsen, in zee brengen, binnen brengen; 2. opstapelen. Pilse, (-») ... Z. Bilse.
Pilsenschnitt, (-(e)s, mv.-e)m.
bevroren, verdorde korenaar v. Pilz, [-es, mv. me) m. paddenstoel
m., kauipernoelje v., champignon in., 2. morille v. Pllzicht, bijv. nw. zwamarhtig, als
een paddenstoel; 2. (Nat. bist.) z»am- mig, sponzig. Pilzig,bijv.nvv.paddenstoelenvoort-
brengende. Pilz-sauer, bijv. nw. —e Salie,
zwamznre zooien; -«nure v. zwamzuuro. Pimilit, [-en, mv.-en) ni. (üelfst.)
velstecn in., groenspailh o. Piment, [-(e)s, mv. -e) o. piment
o., Spaansche peper, Jamaicapeper, »on- ilerpeper v. Pimpelcïien, (-chen) o. (PI.) jo-
denkers v. Pimpelig, bijv. nw. \' (Scherts.)
zwakkcli,.\'., kouwelijk, weekelijk, huive- riug. nieli:, klein. Pjmpoimeise, (-n) v. pimpel-
mees v. Pimpeln, (pimpelte, gepimpell) o.
ww. bellen, luien, schellen; (lig.) klagen. Pimpclnuss, Pimpernuss,
(•niisse) v. piinpeniool, klappernoot,
pistache \\\'.:-bauin iii.piinpernotebooui m. Pimpinelle, (-n)v. (I\'l.) |>imper- nel v. Pimpinell-rosé, (-n) v. roes v.
nel piuiperiielvnrinige blaileren; -uur:
v. wiltle of steenpiiuperni\'l v. Pimpler, (-«. mv. Pimpler) m. kla-
gcr in., schreiend kind o. Pin, (-(e)«, tnv. -c) va. (w. i. gebr.)
pijnboom m.; 2. Z. Unie. Pinakothek, (-e«) v. schilderij-
zaal, verzameling v. van schilderijen, schilderijengalerij v. Pinas, (-es, mv. -e) in. Üostindiscli
uit bnonischors vervaardigd goed o. Piuassc, (-«) v. (Zeew.) pinas v..
spiegelschip o , olficiersslocp v. Pinaster, (-s, mv. Pmastcr). m.
wilde pijiihooui in. Pincerna, (onb.) m. opperschcn-
ker ih. Pinchbeck, (•(«)«) m., z. m.
spinsbek o.
Pindurisch, iijv.cn b. piudarisch.
in den smaak van l\'iudarus. Pindus, (onb.) ui. (Kabell.) mil-
zenberg, berg in. der zanggodinnen, l\'m- dils in. Pinelle, (-n) v., Z. Pinie.
Pinelmeise, (-n) v.( \'t. Pimpel-
meise. Pinotseh, (-e«) m.,z. m.spinazie t.
|
||||||||||||
|
Pis. 973
|
||||||||||||||||||
|
Pip.
|
||||||||||||||||||
|
Pin
|
||||||||||||||||||
|
Pipig, bijv. nw. schresnwend, kla-
gi\'inl, stenend, kermend, zwak. Piplcreho, (-n) v. piepleeuwe-
rik in. Pipiings, bijw. (Prov.) .\'reqnen,
stortregenen; - jliesien, (van bloed), stroomen; die Thrinen laufen ihm - über die Wangen, slroonien.vlieten & bij slroo- men. Pjppau, (-es, mv. -e) m. (PI.)
basiaarilhavikskruido.;2.leennenland ra. Pjppengehause, (-hauses, mv.
•hiute) o.(l:ergw.) meialen verbindings- pijpv. van een waterwerk. Pipping,(-(e)i,rav.\'e) m.(Tuinb.)
pippeliug in. (een appel); il. anijsappelm. Pipps, (-es, mv.-e) m.(van vogels),
pip v. Pippsen, (pippsle, gepippst) o. ww.,
in. /\'. de pip hebben. Pippsig, bijv.nw.de pip hebbende.
Pirat, (-en, mv. -en) m. zceschui*
mer. kaper m. Pirogue, (-n) v. prauw v., Indi-
aansch roeischuitje o. PirQl(t), (-(e)s, mv. -e) m. goud-
merel v„ dikbek m. Pironelle, (-n) T. verachtelijk
vrouws|irrsoon o. Pirouette, (•«) v. draaisprong m.,
pirouelte v. Pirouettiren, (pirouellirte, pi-
rouellirt) o. ww., ra. A. op een hiel ge- heel omdraaien, draaizwenkingeu maken, pironelteeren. PirQtsch, (-m, mv. -e) o. pirolsch
ui. •••\'m\' soort vau koels. Pisang, (-e«, mv. -e) m. pisang v„
banaaiilinom. ailainsvijgeboom m. Pisang-blatt,(-d/a//(e)s,mv.-ftM<-
ler) o. pisungblad, b.iua.inlil.nl o.; \'dohle v. meerkol m. die zich bij voorkeur in pisangboomen ophoudt; -drossel v. pi- sangspreeuw v„ pisangvogel m.; -fr\\icht v. Ii.ni i.ni, adamsvijg v.; -vogel in., Z. •drostel. Pischten, p(i)sten, (pischtete,
qepitekM of p(i)stete, gep(i)stet) o. ww.,
ui. A. pst roepen; (van hoenders), klok* ken. kakelen. Pisebau, (-{e)s, mv. -«) m., Z.
Slampfiiau. Pjspem, (pisperte,gepisperl)o.ww.,
m. Ii. Duisteren, in het oor fluisteren. Pissasphalt, (-(e)s) m., z. berg-
leer, bergpek o. Pi8S-back,(-Aacfc(e)s,mv. .bicke)
m. walerbak, pisbak ni.; \'brunnen m., Z. •strahl. Pisse, v., z. m. pis v., water o., /ijk
v.; (On.) kalle -, koude pis. Pissen, (pisste, gepisst) bedr. ww.
wateren, pissen, het water loozen; 2. (Jachlw.) Z. pischten. Pjsser, (-J, mv. f uier) m., -in,
(•tien) v. pisser m., pisster v. Pisserig, bijv. nw. vol pis; it. naar
pis riekende. Pissern, onp. o. ww. es pissei t mich,
ik heb aandrang om te wateren. PisS-flUSS, (-llusses, mv. -jlüsse)
ui., Z. Harnfluss; kalter -. Z. Piste; -poll |
||||||||||||||||||
|
Pinselhaft, (-er, •$() bijv. en b.
onnnozel, ilnni, lal, gek, kwaslerig. Pinselhaftigkeit, v., Z. Pinse-
lei (•>). Pinseler, (-s, mv. Pinseler) w.
kl«\'l«cbililer, knoeier in. Pinsel-köcher, (-chcrsmv.-cher)
ui. zeepeuseel o.; -maszig bijv. nw., Z. pinselhaft; -moos o. penseelvormig ko- raal o. Pinsein, (pinselle, gepinsell) beilr.
ww. liet penseel gebruiken, hanleeren, schilderen; (Scherts.) knoeien, klad- den. Pïn&el-saft, (-Ja/7(e)$,mv. sa f Ie)
ra. (Apoib.) mondspoeling v. van ecue stroopiirhtigezeirstaiiiliglieiil;.sc/muii;ni. duizeudbeeu o.; 2. penseeliormige slaarl in.; -stiel, \'Stock in. penseelhouljc o. slrich ui. penseelstreek v.; -trog m. bakje o. om penseelen uit te wasschen; •ivisrh m. penseelwisscher in. Pinson, (pinste, gepinsl) o. ww.
stenen, kennen, klagen. Pint, (-(c)s, mv. -e) m. (PI.) kalfs-
voel ni.; 2. spits, roede V. Pintados, m. mv. Oostindische,
beschilderde katoenen stuf v. Pintchen, (-s, mv. Pintenen) o.
stinken.Ie morille v. Pinte, (-«) v. (Hand.) pint, kan v.;
(geineen/..) kroeg, herberg v. Pinthakcn, (-kens, mv. -l;en) m.
klam v.. baak m. om bet laken op de scheerlafel te spannen. Pionier, (•», mv. -e) m. soldaat m.
der genie, schansgravcr, pionnier in. Plotte, (-n) v. (Zeew.) Venetiaan-
sche gondel, piot v. Pip! lussch. pst!
Pip, (-{e)s, mv. -e) in. (van hoen-
ilers), geschreeuw, gepiep, gekakel o. Pjpe, (-«) v., Z. Pfeife; 2. (Hand.)
pijp v. (een val). Pipeln, {pipelle, gepipclt) o. ww.
zachtjes Hinten, met een lijn stemmetje spreken; 2. zachtjes kloppen. Pipen, (pipte.gepipt) o. ww., m. h.
(van vogels), piepen; (van hoenders), schreeuwen, kakelen; 2. linnen. Pipen-holz, (-hotzer, mv.-Aö/jer)
o. duig v., pijphonl o.; sehilf in. pijp- net o.; -s/a» in., Z. -holz. Pjper, (-J, mv. I\'iper) m., Z. Pip.
huhn.\\ Piperapfel, (-apfels, mv. Spfel)
m., Z. i^onneaitatte. Piperei, v.. z. m. bedrog o. in hel
spel. Piperin, Piperium, (-s) o., z.
m. (Sclieik.) peperstof, pipenne v. Piparling,(-(e)«,mv. .e) m. troe-
lelkind o., zwakkeling in. Piperlings, bij>v., Z. pipiings.
Pip-fliege, (-n) v. schreeiiwvlieg
v.; -gans v. schreeuwgans v.; .giinsehen o., Z. Piperling; •lukt m.(Hoefsin.) ver- wrikte knieboog ru.; •hahn m. piephaan kalkoensche haan m.; -AuAn o. piepboen o.; 2. kalkoensche hen v. Pipi, (onb.) v. luchtgaatje o. boven
in hel vat. |
||||||||||||||||||
|
Pinge, (-n) v. (Bergw.) uitholling,
iiilgraving v., kuil 111. Fingel, (-s, mv. Pingel) ra. bengel
ui., schel v. Pingoln, (pingelte, gepingtlt) o.
ww. hengelen, beieren, schellen. Pinguin, (-(e)s, mv. -e) in. vct-
*an<, iiIk v., pinguïn ui. Pinio, (-n) v. (I\'l.) pinie, pijnap-
|iell>ern ».; 2. pijnboom in. Pinien-baum, (-i>aum(e)>, mv.
•baitme), -kiefer, (-/er»,m».-/iw) m., -fichte, (-n) v. pijnboom, pijnappel boom m.; slein m. (Uergw.) pijnappel- <lei n m. Pminsauro, (-n) v.(Scheik.) pijn-
booiiizuiir, ilennezuur o. Piniyle, (-«) »., Z. Pim>.
Pink, (•(«)*• mv- •«) in- s\'a?-\'"\'
|
||||||||||||||||||
|
iu. met het «ta
|
C2B
|
al tegen een stcen;(Delfsl.)
|
||||||||||||||||
|
topaas in. uit Ceilon.
Pinke, (•«) v. pink v., visschers-
«aartuig o.; 2. {.Nat. bist.) zalm in. van ile kleinste soort. Pinke(r)n, pinkopankon,
(pink(er)le, yepi»k(er)t en pinkipankle, gepinkepankt) beilr. ww. vuur slaan; it. ijzer smeden. Pinkeamonat, (-{e)s, mv. -e)
m. slachtmaand v., slachttijd, .Novein • ber m. Pinkpank, (-M, mv. .en) m.
(Volksl.) sineilen o.; 2. smid in. Pinkert,(-v\'i\')«, mv. -e) ra.(Vog.)
lokmgel, l<>kvink in.
Pinnchen, (verkl.) o. pennetje,
uageli je, spijkertje o. Pinne, (•») v. pen, pin v., nagellje
o., buut, nagel, spijker in.; (Zeew.) pin. inlaling v.; die unlertlen -n des Schiffs. nuderknieèn v. mv,; (van een hamer). klauw in., pen of pin ».; (Jachtw.) (van valken), slagveer v.; (Nat. hisl.) kaiu- iloulilel, holsterschelp v. Pinnen, (pinnle.gepinnl) beilr. ww.
Hilier -, voegen; 2. met pinnen, nagel- tjes, spijkerljes bevestigen. Pirmen-baum, (-baum(e)s, mv.
•biume) in. (We?.) borslboora in., horst- hout o.; \'hammer m., Z. Finnhammer; •süijc v.\'sloeleinnakerszaag v.; -u\'<ichter in. mositelkrab v. Pinn-hammer, (-hammers, mv.
•Iiammer) in., Z. Finnhammer; -hnlz o..
Z. Fuulbitiim; 2. Spindelbaum; \'sohle v. schoeuniakeisels, hakpin v. Pinnist, (-en, mv. -en) m. ver-
sleemle k.iuiilouhlet v., pinniet in. Pinsohbeok, (-(e)s) m., z. m.
spinsbek o.
Pinsel, (-s,mv. Pinsel) ra. (Schild.)
penseel o., schihlerskwiisl m.; (Verg.) vergnldmes o.; (Mets.) kwast m.; (Zeew.) smeerkwasl, leerkwast m.;(Uak.) slrijk- kwastje o.; \'2. bruine meeuw v.; 3. (Nat. hist.) mode v.;(Jachlw.) pees v.;-(.(lig.) onn»o/.ele hals, kwast in. Pinselejt, (-e«) v. kladderij v.; 2.
Z. Dnmmbeil; 3. (I\'rov.) Z. Knauserei. Pjnsel-fórmig, bij», nw. penseel-
vorimg, kwastvorung; —führung v. han- leeren o. van het penseel. |
||||||||||||||||||
|
974 Pla.
|
|||||||||||||||||||||
|
Pla.
|
Pla.
|
||||||||||||||||||||
|
in., Z. -topf; (Zccw.) pispot m. der be-
zaan; slrahl in. fontein v., die weinig water geeft, pisslraal in.; -topf in. wa- terpot, kamerpot, pispot in.; -uinkel m. pisïinek m. Pistazie, (-n) v. pistache v.; 2. Z.
Pimpernuss. Pistazien-baum, (-tauro(e)i,
inv. •biume) in. pislachcboom m.; «</-
der —, Z. Pimpernussiaum; -;rfin bijv. uw. pistachegroen; it. o. zelfsl.pistache, groen o.; -laus v. pistacheluis v. Pisten, (pislele, aepisiei)bedr.ww.
Z. pischtcn. PistiU, {•(*)». mv. -e) m. (PI.)
stampei l je, vruchtstijllje o. Pistille, (-n) v. stamper, mortier-
stamper, vijzelslamper m. PistQle, (•») v. (om te schieten),
pistool o.; 2. (Muntw.) pistool v.; (Pap.) warmpau v. Pistolen-futter, (-fuiters, mv.
•fulter) o. pisloolkoker, pistoolholster m.; -or«/f m. greep v. van een pistool; •halfier v., Z. -futler; —macher m. pis toolkokennaker in.; -kappe v. holsterklep t.; -kuget v. pistoolkogel m.; -lauf m. loop ni. van een pistool; -ma, Inr m. pis toolmaker m.; -maclier ni. pisloolmaker in.; •mantel m., Z. -kappe; schaft m. schaft of schacht v. van een pistool; scliuss ni. pistoolschot o.; it. afstand m., dracht v. van een pistoolschot; schütze va. pistoolschutter m.; -$tein m. vuur. steen m. van een pistool. Pistolette, (•») v., z. I\'istole (2).
PitSCh! tusscb. - patsch!. klik
klak I Pitsenen, (pitschte, gepitscht) o.
ww. sterk drinken, zuipen. Piterpater, (-s)o., z. m. gebabbel,
gewauwel, gesnap o. Pitgopatze, (-n) v. farospel o.
Placet, (•(\')\'. m». -e) o. plakkaat,
aanplakbiljet o., affiche v. PlftChe, (-n) v. vlakte v.; 2. Z
l\'acktuch; (Jachtw.) -n, netten o. mv. Plach-mahl, (-(e)s) o., z. m.
(Giet.) met goud en zilver vermengde
kopersteen in., doorzwaveld zilver o.; • mann m.,Z. Hortten. Plack, (-(e)s. mv. -e) m. (vanme-
taal), plaat »., stuk o.; (van dcek), lap m.; (liouwk.)vuurplaat, schoorsleenplaat v.; (Landh.) (van een land), afgelegeu stuk o. gronds; 2. vlek, klad v. Plack-buckel, (-buckels, mv
-4ucir/)iu.(l,ruikin.)vlakkehaarv|ccbt v PlftCko, (-«) v. vuurplaat, schoor.
steenpla.it v.; 2. brits v. Plaoken, (plackte geplackt) bedr,
ww. Melall -, plat slaan, vlak maken, pletten; die Wolle -, nog eens kaarden; 2. plakken, vastplakken, lijmen, doen kleven; (Zeew.) - of ei»/>faeï«n,dehaar- bekleeding aanbrengen; (Waterb.) Erde -, uitspreiden; (Hg.) Z. plagen; 3. Z. be- flecken; II o. ww. bevlekken, vlekken manen; (Krijgsw.) enkele schoten doen, ontijdig schieten, lirailleeren; 111. wed. ww. siek -, zich moeite geven, zijn best doen, zich aftobbeB; IV. o. zelfst., Z. |
|||||||||||||||||||||
|
Plackerti; 2. (Waterb.) laag v. potaarde.
Placker, (-j, mv. Piacker) m., Z.
Plack (i); 2. -, -in(-nen) v. zaniker ra., zanikster v., plager, kweller m.,plaagster v.; 2. (Krijgsw.) loos schot o. Plackerei, (-en) v. knevclarij.r.la-
gerij, afpersing ».; 2. moeite, tobberij v., tegenspoed ui., onaangenaamheid v. PlftCkem, (plackerte, geplackert)
bedr. ww. (Krijgsw.) Z. pltcken. Plack-scheit, (•(«)», mv. -e) o.
platte schop v. om den dijkgrond vast
te slaan; •schrift v., Z. Ptacal; schrobel m. grove wolkam na.; -werk o. ingelegd werk o. van marmersteen zonder biud- inidilel; (van een gewelf), pleisterwerk o.; (Waterb.) vastgeslagen grond in. Pladde, (-a) v., Z. Plack («). Piaddor, (-.v) m„ z. m. (Voikst.)
modder v.. dun slik o.; Kuh -, koeie(n)-
strout m. Pladdem, {pladderte, gepladdert)
o. ww. (Voikst.) stortregenen, plassen, gieten, doorloop nebben; 2. es regnet das es pladderl. bet stortregent, het regent of liet giet. Fladder-na88,bijv.nw.,Z.p/a/scn-
nass; suppc »., -wasser o. watersoep, dunne soep v. Plaff! tussch.paf!
Pl&ffen, (plafjte, geplafft) bedr. ww.
(Krijgsw.) Z. placken. Plafondmalorei, v., z. m. pla-
fonilschilderen o. PlagO, (-«) v. plaag, pijn, kwelling
v.; 2. gecsel in., ramp v., onheil o., ziek- le v. Plagegeist, (-(c)s, mv. -er) in
(Kauell.) plaaggeest, kwelduivel in.; 2. (lig.) kwelzieke vrouw, ondeugende vrouw v, Plagen, (plagte,geplagl) bedr. ww
plagen, kwetlen.laslig vallen,onderdruk- ken; 11. S.) kastijden; das plagt mich nicht sonderlich, dat geeft mij niet veel moeite, veroorzaakt mij weinig verdriet: die Unterthanen -, onderdrukken, afper- sen; 2. wed. ww. sich mit Sorgen -, zich kwellen, bezorgd zijn. Plage-teufel, (•/«/», mv. -/W) m
kwelduivel in.; it. kwelgeest m., furie
v.; -lhier o. dier o. dat geschapen is om te kwellen Sc, lastig dier o. Plagge, (-n) v. plag of plagge
graszode ».; (Buschw.) kale plek v. on- der een boom; -n liaurn of stecken, \'t. plaggen (I). Plaggen, (plaggtc geplaggl)o.v/\\\\.,
in. h. zoden snijden of steken; 2. bedr ww. met graszoden bekleeden of budek- keu. Flaggen-mahd, (-en) v. plaats
v. waar men graszoden steekt; -meieru). zodensteker in. Plaggras, (-grases, mv. -orascr)o.
rielgras o.; -weg ui. hobbelige weg in. Plagiar (-en, mv. -en) of Plagi-
arius, (oub.) m. lellerdief, boeken- plundcraar m, Plagiarisoh, bijv. en li.ii.igii.ieh re-
ven, bij wijze van letterdieverij. Plagiat, (-(e)f. mv. -e), Plagi-
|
agium, (-giums, mr. -gien) o. lettel-
dieverij, naschrijverij v., letlerdiefslal ni.. boekenplundering v., plagiaat o. Plaidiren, (plaidirte, plaidirl) o.
ww., in. h. pleiten, een proces of r*chls- strijd voeren, procedeeren. Plampe, (-n) v. kort en breed
zwaard o. Plampel, (-.t, mv. Plampel) in. slap
of los neerhangende o., zwengel, slinger ui.: 2. Ilauwe drank m.,spoelwater o.; (lig.) slenleraar in. Plampelig, bijv. nw. slap.los neer-
hangend; 2. flauw, smakeloos; (lig.) lal, verslagen. Plampen, (plompte, geplompt) o.
ww., m. h. waggelen, slingeren, slap o( los neerhangen; 2. slenteren, straatslij- pen. Plampern, oi Plempern,
(plamperte. gepldmpert of plemperte, ge-
plemperl) o. ww., Z. plompen (2). Plampertag, (-(e)s, mv. -e) m.
|
||||||||||||||||||||
|
42
|
|||||||||||||||||||||
|
slempdag, leuleidag m.; (Schoenm.)
Maandag ui. Plampfstange, (•») ». plonsstok,
roerslok ra. Plan, (-er, -sl) bijv.cn l>.cu*cn,glail,
vlak, gelijk; (lig.) duidelijk, helder, vcr- staanbaar; das isl aan* -, dal is dood. eenvoudig. Plan, (-(e)s, mv. -e uf Pliine) m.
vlakte, weide, plaats v.; (van de zee), oppervlakte v.; - des lummels, hemelge- welf o.; (I)oscbw.) in een bosch gelegen vlakte v.; 2. ellen oppervlak o.; 3. (van een gebouw), plan u., leekening, schets v.; (fig.) plan, voornemen o.;it. ontwerp o.; (Goudsl.) boek of pakje o. goudsla- gersvlies. Plan-concav, bijv. nw. plat hol-
vnrinig; ^convex bijv. uw. plat bolvormig. Plane, (-n) v. (van een wagen Si),
dekkleed, zeil o.; (Jachtw.) netten o. mv.; (Bergw.) kleed o. van trielje om zilver in te wasschen;(Looi.)kuipkleedo. Plane,(-n)v. vlakte.weide v.,veld o.
Planeisen, (-eisens, mv. -eisi;n)o.
gladbeilel in., bruineerijzer.schrapijzero. Planen, (plunlc,geplant) bedr. ww.
Hul:, Silbcr -, glad, elfen maken, polijs- len: (lig.) plannen maken, uitdenken. Planen-bogcn, (-6o.</e/is,m v. -bo-
gen) in. (Muntw.) natte l\\jk v. om het iniinUilvci in tewasscheu;-/ierdm.(Giet.) met tijk bedekte waschlalel ».; -mcssung v. vlaklemeelkunst, vtaktemeting, plani- melrie v. Planer, (-s, mv. Planur)m. (Voikst.)
vloertegel m.; (lig.) plannenmaker m. Planer, (-s) m., i. m. verzuurde
kalksteen m. Planot, (-cn,mv. -en) m. planeet,
dwaalsler v.;jemn. -en lesen, iems. pla- neet lezen, horoscoop trekken. Planetarisch, bijv. nw. de plane-
ten belrctrende. Planeten-bahn, (•««) v. loop-
|
|||||||||||||||||||||
|
21
|
|||||||||||||||||||||
|
baan v. der planeten; -buch o. boek o.
over de planeten; it. sterrenkundig boek o.;-Aauj o. (Sterrenk.) planetenliuis o.; Yorstellung der -hauser,7.. system; -jahr |
|||||||||||||||||||||
|
P!a. 975
|
||||||||||||||||||||||||
|
Pla.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Fla.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Plarrer, (-J, mv./»larrer)m.(Giet.)
smeltersbaas m. Plijrr-hahn, (-AoAn(e)j,rov.-*d*-
ne) in. stellvogel, strandvogel, zeepauw, kemphaan m.,° -hals ui. schreenwer,bai- lebalk m.; -muu( o., Z. Pldrre. Plastik, v., z. tn. boelseerkunst,
plastische kunst v. Plastisch, bijv. en b. vormend,
beeldend, scheppend, plastisch. Plastograph, (•«», mv. -en) m.
schriClvervalscber, namaker ui. van eens anders schrift. Plat&ne, (-n) v. (PI.) plataanboom,
ahorn, mastboom m. Plftte, (-n) v. (Zeew.) Z. Platte.
Plateau, (-s, mv. -$) o. (Aardr.)
vlak, hoog land o., hoogvlakte v., berg- vlak, plateau o. Platina »i\' Platin, (-.«) o., z. m.
platina, wit goud o.
Platina-draht, (-rfroAt(e)i, mv.
-rfrfl/t/e)m.platinadr3ad m.;-feuerzeug o. plalinavuurslagm.;-nioAro.,Z.-scAitiarz; -oxt/rf o. plantinaojydeo.; —salzra. mv. tweede platinazoulen o. mv.; schitamm m. pl.iliuu.zwam o.; schwarz o. platina» zwart o. Platino, (-n) v. gegroefde metalen
plaat v. Platitude, (-n) v. platheid v.
PlatQniker, (-s, mv. Platoniker)
m., -in, (,-nen) v. volgeling, aanhanger v. van de Platonische wijsbegeerte, pla- lonische wijsgeer m. PlatQnisch, bijv. nw. -e Liebe,
reine helde v.;-e LeAr«,plalonische wijs- begeerte. Platsch! tussch. Qap!,plonsl.bons!,
pil\'|i.il\' poef. Platsch, (•«, mv. -e) m. plomp,
bons in.; man hörte den -, men hoorde den plomp. Platschen, (plalschte, geplalschl)
o. ww., m. A. en s. plompen, bonzen; ich hörte eta. -, neervallen, neerploffen; (van water), pla*sen, kabbelen; t\'n\'j Wa»i*r -, ploeteren; (van kinderen),slobberen,plas- sen, morsen. Platschen, (plalschte, gepldtschl)
bedr. ww. pletten, plat slaan. Platschcr, (-j, mv. Platucher) m.,
Z. Platsch zelfst. nw.; 2.(Nal.bist.)raan- netjescend v. Platschenspiel, (-(e)s) o., z. m.
werpen o. van platte steentjes over het watervlak, srheren, doen zeilen. Platschern, (pldtscherle, gepldt-
scherl) o. ww., oi. A. t/n Wasser -. slob- beren, ploeteren, plassen; (van eenden), nateren, ploeteren, plassen; (Sp.) een (plai) steentje over bet water werpen, scheren, doen zeilen; (van eene beek), |
||||||||||||||||||||||||
|
o. planeetjaar o.; -karle v. (Muz.) Aar-
monische —, planuetkaart v.; -lauf m. loop m., beweging t. der plai:elen;-/esen • stellen o. planeetlezen, horoscoop 1 r«-k- ken; -lescr, •steller Dl. planeetlezer, sler- renkijker, hnroscooptrekker m.; -messer in. (Slerrenk.) werktuig o. tot \\vaarne- ming der planeten, planetolabium o.;-ra<i o. excentriek rad o.; stand tn. stand m. der planeten; •steller m.,Z. -leser;-slunde v. planeeltinr o.; sysletn o.planclensteU sel o.; -trabant ui. trawant m., satelliet maan v. eener planeet. Plan-gemasz, -gerecht, bij»,
nw., Z. -ma*zig; •hammer m. gladhanier, polijsihnmer m.; •Iiaus o. werkhuis o. bij eene gieterij; -herd ra..Z.Planenherd; •hirtck in. (Jaehtw.) hert o., dat in den strijil met eenander het veld behoudt. Planie, (-n) v. vlakte, oppervlakte
v., oppervlak o. FlaniglQb, (•(«)*, mv. -e) o. we-
relriknart i. Planimetrie, \\.,z.m.,Z.Pkncn-
messung. Planir-ambosz, (-«, mv. -e)m, polijstaambeeld o.; -eisen o., -hammer,
•kotten m„ Z. Planetsen &. Planjren, (planirle, planirt) bedr.
ww. glad inaken.gelijkmaken.effcn slaan, glad slaan; 2. (Goudsin.) polijsten. pla- neeren; (Boekb.)dnor lijmwater trekken. Planir-ke8sel,(-4v.«e/s,inv.-te-
«/) m. lijmkelel m.; •kretu o. (Boekb.) kruiahont o., kruk v. nm de nalle vellei op te hangen; -kugel v., Z. Planknqel; •prtsse v. boekl>inderspersv.om het door lijmwater gehaalde papier te persen •ivasser o. lijmwater o, Planjt, (-en, mv.-e»)m.(Nat.hist/
zceoor o., planict ra. Pl&nke, (-n) v. plank, deel v., be-
scliot o.: (Zeew.) -n, bnnrdplanken v mv.; (YV»v.) Z. Harmschbretl; 2. Z. Planlueerk. Plankeisen, (•cisens, mv. -ei*cn)
o. (Zeew.) kaïraatbamer in., kalfaal- ijzer o. Plankelei, (•en) ». (Krijssw.)
schermutseling »., voorpnstengevechl o. Plankeln, \'pldnkellc, gepldnkelt)
«. ww., ra. h. (Krijgsw.) schermutselen lirailleeren. Planken, (plankte, geplankl) bedr,
ww. met planken beschieten, niet plan- keo bekleeden; (Zeew.) van boordplan- ken voorzien. Planken-gang, (-oano(e)s, mv.
•gdnye) tn. plaukeugaug m.; 2. (Zeew.) doorlnupende planken bekleeding i.\\-geld o. (Wijng.) belasting v. voor de hniiteu •cliullnig om den wijnberg; -zaun m. houlen schutting v. Plankier, (-i, mv. Plankier) m.
tirailleur in. Plftn-kolben, (-kolbens, mv.-kol-
\'"\'«; iu. gladkoir v.; -kugel v. rond aam- beeld o. voor horlogekaslenmaKers. Plankwerk,(-(e)3.mv.-<>)o.plank-
werk, houtwerk, beschot o. Pl(jrt-l03, bijv. nw. onoverdacht,
zonder overleg, zonder plan, in bel wild; |
•losigkeit v. onbezacnlzaaiiiheid f., ge-
brek o. aan overleg, doelloosheid v.;-ma- eher, —tn, plannenmaker in., plannen- tnaakster v.; •miiszig bijv. nw. volgens het plan, overeenkomstig het plan; -mö- szigkeit v. plan o., uitvoering v. volgens een plan. Plansch! tu3scb. klets !,klap!,flap!,
dat is raak! Plansche, (-n) v. mctaalmassa
metalen plaat, metalen staaf v. Plantschen, (plan(t)schte, ge-
plan(l)schl) o. ww., m. A., Z. patschen. Pl&nschen-einguss, (-gusses.
mv. -güsse) in. vierhoekige gietvorm, staafvorm in.; -hammer m. goudsmids plelliamer in. Planscberei, (-en) v. (gemeenz.)
gerommel, geborrel o. Planschet, (-(e)s, mv.-e)o„Z.
Blankschei t.
Plan-spiegel, (-gels, mv. -gel)m. vlakke spiegel in.
Platitern, (pldnterte, geplanlert)
bedr. uw. einen \\S\'ald -, dunnen, lich- len. Plantschen, (plantschte, ge-
plantschl) o. ww., Z. patschen. Plan-VOll, bijv. nw.overlegil.door
dacht, samenhangend, berekend; 2. rijk |
|||||||||||||||||||||||
|
63
|
||||||||||||||||||||||||
|
in plannen,veel plannen hebbende; -ver-
lautchung, -verdnderang v., -wechsel m. verandering v. van plan; -weixe bijw (Itoschw.) Holz — verkau/en, bij vlak\' ten: 2. volsens plan, overwogen. Plapperei, (-f») v. gebabbel, ge>
snap, gepraat, geklets, gewauwel o. Plapperer, (-s,mv. Plapperer) m.,
-in, (-nen) v. babbelaar, snapper m., bahbelaarsler, snapster v.; 2. (Nat. hist.) Indische spreeuw m. Plapperhaft, bijv. en b. babbel-
ziek, praatziek, snapachlig. Plapperbaftigkeit, »., z. m.
habliel/.ucht, babbelachligheid, snapach- tigheid v. Pl6pper-hans,(-/i«n.5cs,mv.-/tdn-
se) Hl., Z. Plapperer; -kathe, -liese v., •malz m., -maul o„ •lasche (gemeenz.) Z. Plapperer &. Plappern, (plapperte, geplapperl)
o. ww., in. Ii. babbelen, snappen, praten, wauwelen, Plappert, -hart, (•(«)«,mv.-e
Pl&pperharter, (-ters, mv. •<er)m. schelling in., oude Keulsche munt v Plapperwerk, (-{e)s, mv. -e) o,
Z. Plapperei. Plftrer, (-«, mv. Plarer) m. smcl
lersbaa* m. Plarr-auge, (-s, mv. -n)o.drach
lift, loopend ong, rood oog, leepoog o. (Gen.) omgekeerd gezwollen ooglid o.; augig bijv. nw. leepoogen hebbende. Pierre, (-n) v. pok, puist v., bui
v., blaar v. Plarron, {pldrrte, gepldrrt) o. ww.
schreeuwen, huilen, bierren; (van rund- vee), ioeien, bulken. |
||||||||||||||||||||||||
|
mu
|
6
|
rmelen.
|
||||||||||||||||||||||
|
Platschfusz, (-fuszes, mv.-füsze)
m. platte breede voet ui.; (lig.) plalvoe* ter m. Platt, (-er, -(e)st) bijv. en b. plat,
lak, laag, gedrukt; -es Land, vlak, laag
land; -e Stirne, laag, gedrukt; ticA - auf
den Bauch legen, plat op den buik gaan
liggen; -er Spiegel, Z. Planspiegel; (flg.)
|
||||||||||||||||||||||||
|
976 Pla.
|
|||||||||||||
|
P)a.
|
Pla.
|
||||||||||||
|
plat; -es Deutsch, Z. -deutsch; 2. gemeen,
laag, vuil, plat,onbeschaafd; 3. rondweg, openhartig, zonder omwegen; jemn. etw. - abschlagen, ronduit weigereu;./emn. die •e Wahrheit sagen, de zuivere waarheid zeggen; (gemeenz.) dat ut - unmöglich, dat is teneenenmale, volstrekt onmogc- lijk; (Zeew.) den Windt- vorm Laken ha- bcn. den wind vlak van achteren hebhen. Platt-baum, (-6aum(e)», mi.
•baume) m. (Vog.) van takken beroofde en met lijmroeden voorziene boom m.; •blank bijv. nw. (Looi.) —es hollindi- sches Leder, gespikkeld, gevlekt; -block m. (Zeew.) platte schijf v.; -bogig bijv. nw. (Bouwk.) met platten boog, plat ge- welfd; -bool o. platbodemd vaartuig o.; \'bord o. dol boord o. Plftttbrett, (-(e)s. mi. -er) o.
slrijklafel v„ strijkplank v. Plattenen, (verkl.) o. plaatje, me-
laalblaadje o.; (Nat. bist.) lepelreiger in.; •trtig, \'förmig bijv. nw. plaalvormig; •kolhen m. vierhoekige glazenmakers sol- deerkolf v. Plfttt-decke, (-n) v. (Bouwk.)
zoldering ?., plafond o.; -deulsch bijv. nw. ISederduitsch, Noordduitscb,Neder- saksisch, plat Duitsch.\' Platte, (-n) v. vlakte, oppervlakte
v., bergvlak o., plat, plateau o.; ( op het hoofd), kale plek ».; sich eine - scheeren lassen, tonsuur ».; 2. (van steen, marnier 4), vloersleen, marmersteen, tegel tn.; (van een harnas), borststuk, voorstuk o.; (Hoed.) plat o.; it. bovenkant, bol m.; (Nag.) spijkerkop, platte kop m.; (donw- k.) lijst v., plint, rabat o.; (Zeew.) plaat, bank v.; (Lintw.) strijkijzer o.;(Steen- h.) tegel m.; (Muntw.) muntplaaljc o.; (Org.) klankbodem m.; (Pap.) plaat of platina v. van den hollander of roertrog (Scheepv.) platbodemd vaartuig o.; 3. (Iluish.) plat bord, blad o. Plfttt(e), (-(e)n) v. strijken o.; 2.
Z. Ptatthcil; 3. pletmelaal o.; i. plat lichaam o. Plattoiscn, (-eisens, mv. -eisen)
o. strijkijzer o.; (Loodg.) besnijmeso. Pl&tteize, (-«) v. bol, schol v.
Platten, (platlele,geplaltet) o.ww.
m. Ii. plat worden, plat zijn. Plfttten, (pldtlete, geplatte!) bedr
ww. pletten, plat maken; Draht -, piet- ten; Goltl -, slaan; ein Zimmer -, bevloe- ren; eine Küche -, bevlnercn met tegels; Wasche -, strijken; (Timm.) stoei Bal- ken <Jf- -, plat op elk. leggen; (Looi.) die Eichcn -, kloppen om run te krijgen. Pl&tten-bahre, (») ». bedekking
v., overtrek o. van hel geweerslot; -feile v. platte vijl, znetvijl v.; -fiirmig bijv.nw. platvormig, plaatvormig; -hammer m.ha- mer m. om de ijzeren platen lot geweren te smeden; -meise v.poelmees i.;schach- tel v. plaatdoos v.; schlager m.plaalma- ker, pletter m.; 2. pansermaker m.; •schnabel m. (Lintw.) platbek m.; -tour v. I\'niikm. schedelpruik v., nalurrel- letje o. Platter, Platter, (-«, mv. Plat.
ter en Platter) m., -in, (-neu) v. piet- |
ter, goudslager m.,pietsier v.;2. (Lintw.)
strijker m., strijkster ».; (Meub.) (van eene zaal), bevloerder m.; (Itontw.) uop- ijzcrlje, noptangetje o.; it. nopper m., nopsier v. Pl8tterbse,(-n)v. wik.penlerwi v.
Platterdings, bijw. volstrekt, ge-
heel en al, zonder tegenspraak. Platt-flsch, (-cs, mv. -e) m.plat-
viscii m. en v„ schol, bot v.; -fusz in. plat o. van den voet; 2. platte voet nu.; 3. mensch m. met platte voelen;(Volksl.) platvoeter m.; (Zeew.) — m.of—itache v. wacht v. van G tol 8 uur des avonds; •füszig bijv. nw. met platte voeleti,plal- voelig;-garn o. plat garen o..platte draad m.; 2. Z. -netz; -gerste v, zoinergersl v.; •gold o. plaatgoud, goud o. in platen; •hommer in. (Muntw.) schroolhamer in. Pla tt-ham nier, (-s, mv. Pldtt-
hammer) m. plethamer ui.; (Speld.) po- leerhamer in. Plgtthaupt, (-(c)s, mv. Plalt-
hiiupter) o. plat hoofd o. 2. (Zeew.) na- gel. bont in. met platten kop. Plattheit, (-en) v. vlakheid, plat-
heid, laagle, ingedruktheid v.; (van een landschap), eentonigheid v.; (lig.) Iaag- heid, platheid, gemeenheid; it. gcnieene, triviale uitdrukking v. Plfttt-hOlZ, (\'holzes, mv. •hhlzcr)
o. (Steenb.) strijkbout o.; -hurn o. (Nal. hist.) gazelle v. van den Segenal; -/i«/ m. platte hoef m.; -huftg bijv. nw. plal- hoevig, met plalte hoeven; •indig(o) in. plaatindigo v. Plattiren, (plaltirle,plaltirt)heAr.
ww. niet zilver of goud bekleeden;(Volks- t.) een verhaal opsmukken; it. bluffen. Plattirer, (-J, mv. Platlirer) m.
oplegger, vergulder, verzilverer m. Plattkafor, (-kafcrs, mv. -ka(er)
ui. kever m. met plat lichaam. Plattkissen, Plattkissen,
(-kissens, mv. \'kissen) o.(Lintw.)strijk- kussen o. Platt-kopf, (-kopfes, mv. -köpfe
m. plat hoofd o.; (Hg.) domkop, plat mensch m.; \'köp/ig bijv. uw. met een plat hoofd; -lack ni. lak o. in bladen;-laus v. platluis v. Plattling, Plattling, (-(e)s
mv. -e) m. plat voorwerp o.; (lig.) dom persoon m.; 2. monnik in. met gescho- i rii kruin. Platt-loth, (-loth(e)s, mv. -lölhe)
in. (Zeew.) plaatje o. lood voor bedek kiug van het laadgat der kanonnen;-mau/ o. platte mond ui.; (Scherts.) platmutl Dl.; \'menage v., Z. Platte (3). Pl&tt-mühle, Pl&ttmühle,
(-«) v. pletmolen m.
Platt-musc\'iol, (-«) v. lel(mos-
sel)schelp v.; -mülze v. kruinmiitsje o., platte muts v.; eiserne —, pot, helm, slnrmhoed in.; -nase v. platte neus,plat- ueus in.; -nasig bijv. nw. platneuzig,mel platten neus. Plattncn, (plaltnete, gcplatlnet)
bedr. ww. Vogel -, met lijmstangen van- gen; 2. Z. ptütlen. Plattner, Plattner, (-«m,mv.
|
ner) m., Z. Platter; 2. pansermaker,
wapensmid m. Platt-netz, (-es, mv. -e) o. vogel-
vangersncl o. om den boom met lijm- staugen. Pliattquehle, (-n) v. strijkdoek,
handdoek in. om op te strijken. Platt-reif,(-(e)s,mv.-e)m.(Kuip.)
ijzeren band, ijzeren hoepel m.; -rose v., L. Mauerpfeffer (2). Platt-SChiff, (-{e)s, mv. -e) o.
klein plat schip o., gabaar ».; schlagung v.platslaaii,plelleno.;-sc/i/i\'c/im.(Bcrgw.) zwavelachlig samengroeisel o. van zna- vel mei e. o.a. melaal;-srAnaM m.(Nal. hist.) vliegenvanger m.; schnabler m. vogei m.iuet plalten snavel; schnauze v. platte snuit of snoet m.; (van een per- soon), Z. -mavl;-schuanz m.platte staart m.;2. dier o. met plattenstaart;-sr/iunn- ze ai. mv. vlakslaarten, platslaarten m. mv.; setzen o. (van hoeden), neerbor* stelen o. tier haren; spiegel ni.,Z./\'/an- spiegel; stampfer m. (Hoed.) strijkijzer o.; slein ra., \'/.. Platte (2); -sfir/i m. (Naai.) platte sleck m.; sloszkugel v. looiersines o.; strecken o. uitpersen o. der hoeden na het vollen; stock o. (La- kenw.)bovenlijst «.van hel raaiu;(Timin.) rib v. Plattteller, Plattteller,(-/erS,
mv. -/er) ui. plaal v. om hel strijkijzer op te zetten, strijkplaat v. Plfttttisch, Platttisch, (-es.
mv. -e) m. slrijktafel v., strijkplank v. Pl8tttOpf,Platttopf,(-(0A»/"(e)s,
mv. -töpfc) m. kolenkomfoor o. om hei strijkijzer heel te maken. Pl&tttuch, Platttuch, {-iuch-
(e)s, mv. -tiicher) o., /. I\'lallquehle.
Flftttwalken, (s) o.,z. m. (La-
ki\'iih.) plat walken o.
Plattwascho, Plattwasche,
(-n) v. strijkgoed o., lijue wasch v.
Plfttt-Wirbel, (-bels, mv. -bel)m.
(Nat. hist.) glad kalf o.; -wurm in. piat- te worm m.; seil v. lijd m. om met lijm- slangen te vangen; -ziegel m. platte te- gel, vlakke tegel in. Platz! lussch. poef!, pari; 2. (-c.v,
mv. -c) ut. klets, klap in., leven, geraas o.; es gab eincn -, hel gaf een klap; 3. (Uoschw.) vlam v., hamerslag in. Platz, (-es, mv. Plitze) m. plaats,
ruimte, open plaats,open vlakte \\.\\frcier - vor einem Gebaudc. voorplein o.;gri\'inei -, mei gras bedekte vlakte v., groen o.; die ölfentlichen Pliitze, pleinen o. mv., markten v. mv.; auf dan -e bleiben, op de plaats blijven, gedood worden; den • be- haupltn, meesier van den slag blijven; gleich auf dem -e sein, dadelijk gereed zijn om ie vechten; it. zich niet laten wachten; - moeken, plaals maken; - ge- mar/il.\',uiaak(t) plaats!; (gemeenz.)neli- men Sic -, neem plaals, ga zuilen; ww seinem -c wegrücken,ian zijne plaals ne- uien; (Uoschw.) gedeelte o. van hel woud dat geveld mag worden; 2. ruimte, loca- liteil v.; es ist nicht - genug da,er is geen plaats, ruimte genoeg; 3. plaats v., oord o.; an irgend einem -e, op e. o. a. plaats, |
|||||||||||
|
Plu. 977
|
|||||||||||
|
Ple.
|
|||||||||||
|
Pla.
|
|||||||||||
|
Plethi, (onb.) Z. Crethi.
Pletsche, (-n) v. plat of breed
oorwerp o„ breede mond in.; 2. hengsel o. van een pol; 3. Z. Prilschle. Plimm, (-(e)j, mv. -e) m. (Oelfst.)
wille vnursieen in. Plinso of Plinze, (-n) v. panne-
koek, dniiue eierkoek in. Plint(h)e, (-n) v.(Bouwk )plint t.
Plochtaube, (-n) », houtduif v.
Plombiren, (plotntnrle, plombirl)
bedr. ww. ploinbceren, iooden, met lood vullen; (Mand.) met lood stempelen ol verzegelen. Plone, (-n) v. ingewand o.
Plott, (•(«)*, mv. -e) m. platte voet,
platvoet ui.; (.Nat. hisl.) platvoeter ui. Plotter, (-s, mv. Plotter) m. nop-
langetje o. Plotz, (-es, mv. -e) m. slag, klap,
val ui.; auf den -, Z. plnlzlich. PlQtze, (-n) v. zoetwatervisch m.,
witvisch ui. met roode vinnen. Plützon, (plolzte, geplolzt) bedr.
ww. boter uilkneilen. Plytzlich, bijv. en b. plotseling,
plolselijk, onverwachts, onvoorziens, op eens; -keit v. plotselinge, onverwachte o., snelheid, vaart, onstuimigheid v. Pluderhosen, ». mv. wijde, lange
malrozeii)tiroek v. Pludern,(p/«rfer/e,oc;i/ui/er/)o. ww.
los eu slap hangen, flodderen. Plumbagin, [-t) o.,z.m.(Scbeik.)
pnllooderls o.
Plumbe, Plumpe, (-n) v.schel- lelje o. aan den hals der schoonste koe.
PlUmenschwanz, (schwanzes,
mv. \'Schuinse), PlijinGnschwa,n- zel, [-zels, mv. -zel) m. gekuifde lijster v., Itraziliaansche parad ijsvogel m. PlijincntC, [-n) v. Amerikaanscbe
kuifeend v. Plurap, (-cr, -sl) bijv. en b. log,
lomp, zwaar; -er Wuehs, grof; -e Arbett, ruw; (fig.) -er Mensch, lomp, rnw,onbe- schaafd, onaangenaam, onhandig, slecht opgevoed.ongemanicrd menscb;-<T Spass, ruwe scherts. PlUmpe, (-n) v.,Z./\'umpf; 2. (PI.)
kleine -, Z. h\'roschbiss. Plumpen, (plumple, geplumpl) o.
ww., m. j. in\'s Wasser -, plofleii, plom- pen, neervallen; 2. m.k.ieh hörteëtm, -, neerploflen; (Vissch.) met den pols in het water plonzen; in das Zimmer -,bin- nenslormen; in etw. -. AinciN-.zicb on- hedaebt ergens aan overgeven; ^fig.) mil elie. heraus -, zich een woord laten ont- vallen, II. bedr. ww. pompen, schep- pen. Plumpermilcb., »•. i. m. dikke,
geronnen melk v. Plumpbeit, »., z. m. plompheid,
lompheid, onhandigheid, onkundigheid, linksheid v. Plump-hosen, v. mv., Z. Plw
derhose\'i; -keulc v. pols, polsstok m. Plump(s)! tussch. plof!, plomp!,
paf! Plump-8ack,(-jact(e)j,mv. .sic
ke) in. prop v., ineengerolde (zak)doek 63 |
|||||||||||
|
Paschen; -puher o„ l.KnaHpuher;-recht
o. recht o. op e. o.a. servituul;-rcoe/i in. stortregen, piasregen m.; —schnecke v. wolfomnil in. (eene schelp). Platz-silbor, (-s) o., z. m„ Z.
Knallsilber; •uechscl in. op eene plaats getivkken of betaalbare wissel m.;-veide v. wilgenhoom Dl, met wollige knoppen. Plauderei, (-en) v., Z. Plapperei;
tt. Klalsrherei, Plaudern; it. praatje o, Plauderer, (•*, mv.Ptauderer)m.,
-in, [-nen) v.,Z. Plapperer &. Plauder-fertig, -haft, bijv.
IIW„ \'L. pltipperhafl.
Plauderhaftigkeit, v.,z.m.bab-
belachtigheid, snapaclitigheid v.; (gc-
meenz.) gebabbel o. Plauder-hans, m., -liese, v.,
-matZ, in., -maul, O., Z. Plauderer
Plaudern, (ptauderle, geplauderl) o. ww., m. h. babbelen, praten, zich ge- meenzaam onderhouden; (gemeenz.) mil einander -,over koetjes en kalfjes praten, kletsen; (Wcv.) kraken; 2. babbelen, snappen,kletsen,wauwelen;uus der Schute -, klappen, verklikken. Plaudern, (plnuderte, geplauderl)
o. ww. toewaaien, aanblazen, fladderen. Plauder-stündchen, (verkl.)o.
vrij uurtje o.; -tasihe v., Z. Plauderer. Plautz!, plauz! tussch. bons!,
pof! Plautz, (•#», mv.-e)m.,Plautze,
(-n) v. (Itergw.)onzuiver erts o.;(Outlk.) long, lever v., ingewand o. Plebejer, {-s, m\\.Plebejcr)m.,-irit
(-nen)v. burger m., burgeres v„ man in., vrouw v. uit het volk, plebejer m. Plebejiscb, bijv. en b. lot bet (gc-
meene) volk, tot den burgerstand behoo- rende, plebejiscb; (fig.) laag, gemeen. PlebiSCit(um),(-s,mv. Plebiscile)
o. volksbesluit, plebeciet o. Plebs, (onb.) in. gemeene volk, ge-
peupel, plebs o. Plojaden, v. mv. (Sterrenk.) ze-
vcngesternlc o., pleiaden v. mv. Plgmpern, (plemperle, geplempert)
o. ww. slenteren,leegloopen; it. drinken, zuipen. Plenum, (-s, mv. Plena) o. voltal-
ligheid, geheelc vergadering v. Plcno, bijw. in -, voltallig, geza-
menlijk. Ploonasmus, (onb., mv. Pleonas-
tnen) m. woordcnovcrvloed m.( overlol- lige uitdrukking v., pleonasme o. Ploonastisch, bijv. en b. overioU
lig, een pleonasme bevattende, pleonas tisch. Plpsscmotor, (-mci«rs, mv. -me>
ter) tn. (Gen.) ivoren plaat v. ter ver lichting der percussie van de borst en den onderbuik, plcssemclcr m. Plessemetrie, v., z. m. iiercussie
v. door middel van den plessemeter.ples semetrie v. Plessemetrisch, bijv. nw.tot de
plessemetrie behooreude. |
|||||||||||
|
ergens; ((lp.) es wire hier der -, davon zu
reden, het zou hier de plaats.gelegeuhenl &; (lig.) einer Bille • ueben, sie - finden lasen, een verzoek toestaan, inwilligen; »ne Enlsrhuldigung - /inden lassen, aan- neinen; 4. plaats, betrekking v., post in , •inilil o.; er hal einen gulen -, hij heeft eene goede betrekking; 5. (Hainl.)plaals, stad,koopstad, hanilelplaats v.;ü.(hrijgs- w.) plaats, vesting, versterkte stad of plaats v„ fort o.; fesler.hnllbarer -,houd- bare, te verdedigen plaatseen - berennen, de plaats & bestormen; 7. (kookk.) platte koek ui., vla of vlade v.; it. pannekork lil.; II. -! tussch. op de plaats!, terug!, uit den weg. Platz-adjutant, (-eii, mv. -en)
m.(Krijgsw) adjudant m. van den plaals- majoor; -biirkerm. roggebroodbakker in.; •bilchse v. klapbus, klakkehus v.; -bursch in. beslc danser in. op de kennis; -com- mmdanl in. plaalskoinmandant, kuin- iii.iinl.iiil m. van de plaats. Platze, (-n) v., Z. Platzbüchse; 2.
barsten, springen o. Plijtze,(-n)v.(van eene wilde zeug),
schouder m.; 2. (Wap.) kort en breed zwaard o.; (Kookk.) keiikcnhakmes o.; (Uergw.) kegelvormig mijnwerkershou weel o.; 3. (Naai.) Z. Fleck. Plfttzen, {plalzle, geplatzl) o. ww,
ai. s. barsten, uitbarsten, springen, met een knal uileenspringen;(van hout in bet vuur), knetteren; (van den regen),stort\' regenen; 2. springen, openbarsten; (ge< meenz.) in\'s Zimmer -, binnenstormen mit elu; heraut -, onverwachts voor den dag komen; it. iets uitlhppen; er hielt lange an sich, aber endlich plalzle er her- hus, barstte hij hel uit. Platzen, (plalzle, gepldlzl) bedr.
ww. doen springen, doen barsten; 2. met het plat van de hand slaan;3.einen Baum -, merken; 4. ein Kleid -, lappen,instuk ken; II. o. ww., m. h, doen klappen, ti railleercn. Platzer, (-s, mv. Platter) m. (ge-
meenz.) losbarsten o.; (fig.) Z. Prahler; 2. dubbele anjelier v., die met een klap opengaat. Platzer, (-s,mvPlilzer)m. Krijgs-
».) tirailleur in.; 2. slag, klap m.. 5 plak v.; 4. Z. Flickcr. Platzfass, Platzfass, (\'lasses,
mv. -[dsser) o. (Ketelm.) koelbak m. Platz-gold, (-(c)s) o., z. m., Z,
Kmllgold; -gras o„ Z. Herstgras; -haller ni. stadhouder, plaatsvervanger.luitenant m.; (Gymn.) voorvechter, voorstander nj.; -hirsch m.,Z. Planhirsch. Pliitzig, bijv. nw.(Uoschw.)-cr Hun,
hier en daar gehakt hout, hakhout o. Platz-kafer, {-kafers,mv. -ki(er)
m. bombardeerkever ui.; -knecht in., Z. \'meister (2); -kraul o„ Z. Berstkraut; •kugel v„ Z. Knallkugel; 2. (w. i. gebr. met vloeistof gevuld glazen bolletje o.; \'major m. majoor n>. van de plaats; \'meister m. poortwachter in., poorten- sluiter m.; 2. voorganger, voorvechter \'ii. der worstelaars op eene kcrniis;-mi«- «nclte v., •MiUvock in. Woensdag iu.voor |
|||||||||||
|
Poe.
|
|||||||||||||
|
978 Plu.
|
|||||||||||||
|
Poe
|
|||||||||||||
|
PlUStern, {pluslerle, grpluslerl)
bedr. ww., Z. plusen. Pluto, {-s) m„ z. m. (Fabell.) I\'lu-
lo, god of koning m. der onderwereld. Plutus, (onb.) m. (fabell.) Plulos,
god m. des rijkiloins. PlutZ, (-(e)s, mv. -c) in., Z. Plalz.
PlUtzerwasser, (-ieassers, mv.
•wasser) o. mineraalwater o. in kruiken. Pluviftl, (-(e)s, mv. Pluviatien) o.
regenmantcl as.; (Kalh.)inisgewaad,mis- kieed. o., koorrok in. Plüviyse, (-n) v. (Gesih. van F.)
regen uinandv.,i\'luviose m.,van 20 Januari lol 18 Februari. Pneu.ma.tik, »., z. m. luchtleer,
luclilbewegingsleer v. Pneumatisch,bijv. en b.de lucht
betreffende, tot de leer der luchtbewe- ging bchoorende. Pnigalipn, v., z. m. nachtmerrie v.
Pgbel, (s) ni., z. in. gepeupel,
grauw, gunicene volk, plebs o.; et giöl • in allen Standen, onder alle standen zijn gemecne lieden; man sagt in der Sprache des -s, in de volkstaal. Pgbelaberglaube, (-ns) m., z.
m. volksbijgeloof o. Pöbelei, v., z. m. gemeen, laag gc-
drag o. Pgbelglau.be, (-»»)ra.,z.m.volks-
geloof o. PÖbelhaft, (-er, -st) bijv. nw. ge-
neen, laag, als liet gemecne volk, lomp. onbeschaafd; -e Ausdrücke, geineen, ou- beschoft. Pöbelhaftigkeit, v., z. m. ge-
meenheid, laagheid, ruwheid, lompheid,
onbescliaafdheid, niibeschoflhcid v, PQbel-haufe, (-ns, mv. -«) m.
troep in. lieden uit hel gemecne volk; 2. menigte v„ gemecne volk o.,de groote hoop in.; •herrschaft v. volksheerschap- pij, volksregeeriiig, ochlocratie v.; -irr- thum rn. volksdwaling v.; -!;<ifcr in. ge- wone kever in. of tor v.; -sccle v. gemee- ne, lage ziel v.; sprache v. volkstaal v.. il.vischvrouweulaai v.; -volk o. geineen- ste volk, grauw, janhagcl o.; -uahn m.. Z. •glaube; -wort o. volksuitdrukking v. Poch, (-(c)s, mv. -e) m. slag, stout,
stomp, duw in., geklop o.; -e kriegen, klappen krijgen; (Sp.) Z. spiel; -bank \\.,ï.-lierd; -brelt o.pochpotje o.; im—e spielen, pochen, kloppen. Pycho, (-n) v. klopwcrktuig o.,
knuppel in. PQCheisen, (-eisens, mv. -eiscn)o.
klopijzer o. om het erts aau stukken Iv slaan; il. slamjiijzer o. PQChen, (pochte, gepocht) o. ww.,
in. h. andie Thiire -, kloppen, slaan,lik- ken, geraas maken; das lier;pocht ihm, het hart klopt hem; (lig.) Z.pollet n;uul elw. -, ii.it-1 h zijn, pochen,snoftven.zich verheffen; jemn. -, trotseeren, dreigen, tarten; 2. (Sp.) kloppen, pocheujll.bedr. ww. Erz -, klein slaan; III. o. zelfst.ge- klop, slaan o.; (vuil hel hart), kloppen o.; (lig.) tiotsceriiig v.; (Sp.) pochen ol kloppen. Pychor, (•>, mv Pocher)m. hij die
|
|||||||||||||
|
ro.; 2. (Sp.) slofje-oncler o.jemn.den —
geiten, iem. smadelijk behandelen. Plunipson, (plumpsle, geplumpsl)
o. ww. Iiiiii|i, plomp, onhandig zijn; 2. hcili\'. ww. afrossen, afranselen, slaan. Plump-stange, (-»)v.,-stook,
(stock(e)s, mv. stöcke) m., Z. Plump- keule; slolz in. boerentrots, domme trols in. Plunder, (•». mv. Plunder) m. lap
in., lor v., vod v., prullenboel in., versie- ten kleeren n. mv, Plünderei, (-en) v. plundering v.,
plunderen, stelen o. Plünderer, (-s, mv. I\'lünderer)
m., -in, (-nen) v. plunderaar m., plun- deraarster v. Plunder-kammer, (-«) v.rom-
melkamer v.; -kaslen in., -kisle v. roin- melkasl, rommelkisl.voddcnkist r.;-kram m. voddcnwinkel m., vodden, prullen v. mv.; 2. uildragerswinkel m., uitdragerij v.; -krémcr,-mann m. uitdrager, vodden- man, voddenraper a\\.;-marklm. vodden- markt v.; -milch v. (Volkst.) gestremde melk v. PlÜ-Ildern, (plünderle, geplündert)
bedr. ww. jcm. -, plunderen, berooven; eine Sladl -, plunderen;ein Land-,p\\an- deren, verwoesten; (Lellerk.) plunderen, naschrijven; 2. o. ww. den rommel op- ruimen. Plunder-sack, (-sack(e)s, mv.
sdeke) in. voddenzak m.; (van een rei- ziger), knspzak m.;-s(ocim. bijenkorfm. PlÜüderung, (-en) v. plundering,
berooving, verwoesting v.; literarische -, letterdieverij v.; slusl, •ssuchl v. zucht v., dorst ui. naar plundering; ssüchlig bijv.n w. begecrig om te pliiudcren;-su)iil// v., Z. slusl. Plunder-wagen, (-wagens, mv.
•wagen) in. wagen ui. met huisraad en kleederen, bagagewageu in.; •wciskcit v. nuttelooze kennis,nuttelooze wetenschap v.; •werk o., Z. Plunder. PlunZ, (-es, mv. -e) m. klomp m.:
(Vleeschh.) pens v.; il. bloedworst v. Plural, (-(c)s, mv.-e)m.(Spraakk.)
meervoud o.;-/brm v. meervoudsvorm m. Pluralist, (-en, mv. -en) m. be-
zitler m. van verscheidene prebeiidcn;il. hij die er om vraagt. Pluraliteit, (-en) v. meerderheid
v., grootste aantal o. Pliisch, (-cs, mv. -e)m.(Lakenw.)
pluis o., harig trijp o.; -arlig bijv. nw. pluisachtlg. Plüaehon, bijv. uw. pluizen, van
plui» of trijp. Plüschsammet, (-(e)s) m., i.
ui. pluislluweel, half lluweel o. Plusen, (pluste,geplust)o. ww.plui-
zeii, los laten; it. slap zijn, slap hangen, tlodderen; 2. bedr. ww. uitpluizen, pluk • ken, noppen. Plusen, (plüsle,geplüst) bedr. ww.,
Z. fiteln, zupfen; (Lakenw.) Wolte -, pluizen, uitpluizen, noppen; (Zeew.)a//i 1\'aue -, uitpluizen. Plusmaoherei, i-en) v. geldaf-
persing, jfzetiei ij v. |
het prls klein slaat; it. stamper m. om
het crls te vergruizen; (Sp.) klopper, pocher in.; (lig.) pocher, snoever, zwet- ser in.: it. onbeschaamde, onstuimige eischer m. Poch-erz, (-<.\'S, mv, -e) o. gruis-
erts, crls o. om te vergruizen; it. gering erts o.; -(ach o. pochbakje o.; •gerinnt o. (Bergw.) watero.dat den stampmo- len drijft; -gcschworener in. beêedigü ertsstamper m.; -graben in,, Z. •gerinne; •hammer m., Z. sclitaoe; 2. Z. -uerk; •haus o. hut v. waarin beterts vergruisd wordt; -heie v. mijnwerkersstamper m.; • herd m. haard in. om gruiscrU te was- schen; -junge in. jongen in. die hel crls stuk slaat; •kammer v. kamer v. om edele sleeneii klein te slaan; -kaite v. pocli- kaart v.; -kasten m. kist v. voor gruis- erts; -kcrn m. (Bergw.) kiezelsteentje, gruis o.; -/iie/ m. (Giet.) ijzeren staart m. van d«n stamper; •klotz m. (Itergw.) gruisblok o.; -kneclit m. (Giet.) knecht in. die hel erts aan stukjes slaat; -laschc v. (Giet.) plank v. van den ertstrog; •leilung v. dwaishout o. van den erts- stamper; -maschine v. klopwcrktuig o., slompmachine v.;-mehlo. (Bergw.) kon- geslagen erts o., verguisde sleen ni.; •muitte v., Z. -werk; -rud o. rad o. van den stampmolen; siegel in. dvvarshoiil o. in den stampmolen; -ring m.stamper- ring in.; -rinne v. loop in., waterleiding v. van hel water, dat den molen in be- weging brengt; süulev. kolom t.,pilaar in. van den stampmolen; schale v. plaat v. van hel slainpwerkluig; schieszer ai.. Z. stempel; sehlage v. of schlagel m, staniphanier, stamper in.; schlamm ui. slik o. va» vergruisd erts; -so/i/i; v. bo* dein m.van den stamptrog;-s/>i(.\'/o.pocli- spel, klopspel, kloppen o.; steiger 111. molenaarsbaas m. in een stampmolen; stempel m. stamper 111.; -trog 111., /. •kasten; -wand v. grond, wand m. van den slamptrog; 2. Z. -werk (2); -icass<\'r o. water o., dat don stampmolen in be- weging brengt; •welle v. as v. van hel rail uil den stampmolen; -uerk o. (Uergw.) stampmolen 111.; 2. erts o. dat gestampt en vergruisd moet worden; -zins ui.cijns ui., Iieiasliug v. van stampmolens. PQCke, (-n) v. (P|.) knop m., bot
v.; (Gen.) pok, kinderpok, puist v.; -ndtr Kalie, \'/.. Kultpocken. Pockel, (-n) v., Z. buckel.
Pgckon, (pockle, gepockt)o. ww. de
pokken of kinderziekte hebben, aan de pokken lijden; 2. bedr. ww. de pokken inenten. Pocken-artig, bijv. nw. (Gen.)
pokachtig, op pokkeu gelijkcnile;-ft/<Wf o. (PI.) inocraspalik o.; •fieber uit de kin- derziekte outstaaiule koorts v.; -gi/l 0. pokslof v.; \'jrube v., ~grübig bijv. nw., -//a«s o., Z. blatlergrube <f-; -holz 0. pokhout 0.; •imp/ung v. pokinenting v.; 2. koepokinenting, vaccinatie v.; -krunk bijv. nw. door de pokkeu aangetast; •kranklieil v. pokken v.mv., kinderziekte v.; -mase v., ~masiy bijv. nw., -nurbe v., •narbig bijv, nw., Z. Mallernarbe •)\'." |
||||||||||||
|
Pol. 97\'J
|
|||||||||||||
|
l\'ol.
|
|||||||||||||
|
1\'ok.
|
|||||||||||||
|
Poliren, {polirte, polirt) bedr. ww.
polijsten,glail maken; rtnc gigoneneSta- tue -, de naden ontnemen, gladvijlen; Stuhl, Si\'bcr -, briiinceren; Spiegelglas -,slijpen; (fig.) beschaven, welgcuianierd maken. Poljrer, (-s. mv. Polircr) m. po-
lijster, broineerdcr, glanzer in. Poljr-faSS, (\'fosses, mv. .(Asser)
o. polijslkolf v., polijstvat o.; -fetle\\. zoelvijl \\.;-ftlz m.vilt o. 0111 te polijsten; hammer m. pnlijsthanier, poiijslheitel ui.; -kraut o. paardestaart 111., seh»af- gras o.; \'krtide v. tripel, tripoli o., po- I ij-lkrijl o.; \'meister m. polijstersba.is m.; •mühle\\. polijsimolen m.;-rado.,-scheibe v. polijstrad o., polijslrol v.; schelde v., slahl, ~slcin m., Z Clallscheide^~;-slock ai. (Uliks.) tas m., handaambeeld o.; •:ahn 111., Z. Gldtlzahn. Pglisch, polnisch, hgv. en b.
foolsch, uit of van Polen; -er Tunz, P00I- sche dans ,n.,polonaise v.;(Muz.) \'erBock, doedelzak m., ruisclipijp v.; (Hechtspr.) strafwerktuig o., Z. Bock; (.Nat. bist.) -cr Hammer, kammossel v.; 2. -erSaltel, zadelschelp v.; 3. Neptiiniismuls v.; it. I\'oolsche muts v.; i. -er SaW,peul,dop- erwl v. Polite, (-n) v., Z. Politze. Politik, v.,z. m. staatkunde, staats- wetenschap, politiek v. Politikaster, (slers, mv. \'Ster)
in. staalkundige tinnegieter 111. Politiker, (-s, mv. Pollliker) m.
staalkundige, staatsman, politicus 111. Polittsch, bijv. eu li. staatkundig,
politiek; (lig.) slim, listig, geslepen,door- trapt. Politur, (-en) v. poliluur, polijsting glans in ; etucm begen die • geben, een degen polijsten; 2. (voor hout), po- liluur v. Politze, (-n) v. briefje, koersbriefje,
koerslijstje o. Politzen, {politzte, gepolltzl) bedr.
ww. met puimsteen ghnlwrijven. Polizoi, i-en) v. politie v., sta.ils-
toezicht o.; 2. inrichting v.van den staat. Polizei-amt, (-«t(e)t, mv. -dm- ler) o., Z. \'bureau; -aufselier m. I.oofd o. der politie; \'beu-mier, ~bcdienle m., Z. •diener; \'bureau o. politiebureau, bureau o. van politie; \'disner in. agent in. van politie, politiedienaar in.; -direklor iu., Z. •aufscher; -gebiude o., Z. -büreau; •gericht 0. pohliegerecht, o.; -in.ipector in. inspecteur in. van politie; \'knecht ui., Z. "liencr. Polizeilicb, bijv. en b. van wcge
de politie,lot de politie behoorende. Polizei-macht, (-machte) v. po-
liliemacbt v.-, -mas;tg bijv. nw.overeen» komsligdepoliliereglcoienten; n. /.;,.>/i- seilich; -meisler 111. luitenant m. van po- I it ie: 2. Z. -dircklor; \'minister in., \'mi\' nisterium o. minister in., ministerie v. van politie; -ordnung v. po|ilieverorde- ning v., reglement o. van politie; -/iröji- dent in. president ui..hoofd o.van politie; •reiter in. rijdende pulitiedienaar, gen- darme m.; \'richter m. rechter ui. van |
|||||||||||||
|
Pgkel, (s) in., z. 111. pekel v.,jic-
kelnat, pekelwater o. PpkOl-fass, (-lasscs, mv. -fasser)
pekelval o.; \'flcisch o. pckclvlecsch,
gezouten vleesch o.; \'hftring m. pekel» liaring 111.; •hcchl ni. gezouten snoek ui.; •Iimone v. ge/outeu limoen ui. PQkeln,(pötY7/e,ocp<5M/) bedr. ww.
pekelen, zouten, inzouten, in de pekel leggen; 2. o. ww. zout worden, met zout doortrokken zijn. Pgkelrogen, {-gens, mv. •gen) m.
gezouten kuit, kaviaar v. Pokuliren, (pokulirte, pokulirt) o.
ww. sterk drinken, zuipe.i. Pol, (-(e)s, "•»\'• "<•\') m\' P00\' v-- as*
punt o. Polft(c)k, (-cn, mv. -en) m., -in,
[-nen) v. (Volkst.) Z. Pole (Aardr.); 2. I\'oolsch paard o.; (Volkst.) jemn. einen -cn geben, iem. met de zweep, den knoet geven. Polako, (-n) v. (Zeew.) polakker
in., vaartuig o. met riemen op de Mid- delbnilsche Zee. Pglanziehung, v., z. m., Z. Pol~
krafl. Polar, bijv. nw. nabij de polen, van
de polen komende. Pol(ar)-bar, (-e«, mv. -en) m.
witte beer; ijsbeer in.; -ente v. ijsduikcr in.; -furhs m. poolvos 111. Polarisiren, (potarisirte, polari\'
sirl) bedr. ww. naar de pool neigen, po- lariteit mcdedeelen. Polarisirung, v., 2. m. mededce-
ling of aanneming v. van polariteit. Polaritijt, v.,z. in. neiging of rich-
ling v. naar de magnetische polen, hel bezitlen o. van Iwee polen, polariteit v. Polaritatsgesetz, (•«, mv. -e)
o. wet v. omtrent de polariteit. Pol(ar)-kreis, {-es, mv. -e) m.
poolcirkel in.; -mensch ui. bewoner m. der puien; -mewe v. roofuieeuw v.;-stein in. uiagneetsteen, zeilsteen m.; —arlig liijv. nw. magncelachlig; -krufl v. aan- trekkiiigskracht v.; •itern 111. (Ünllk.) poolster, noordster v.; (Zeew.) kim v.; -u/ir v. pool-zonuewijzer in.; -(/u\'cr o. pooldicr o.; -:irlcel 111., Z. •kreil. PQlder, (•», uiv. Polder) 111. polder
in., ingedijkt land, uitgedroogd moeras o.; 2. (Zeen.) toppen in. mv. der 111- honleu. Polo, (-n) m. (Aardr.) I\'ool, iuwo-
ner 111. van l\'oleu; 2. I\'oolsch paard o.; 3. gesneden hoen o.; (iu eene pijp), klok- nuis o.; (in een glas),overschot,dropje o Polei, (-s, mv. -e) ui.polei v.;-iudtu«
v , Z. Fetdmünze; -M o. poleiolie v. Polemik, (-en) v.twistleer v.,pen-
neslryd, geleerde twist ui., polemiek v. Polqiilikür, (-e,mv Polcmiker) m
iwislsehrijver, wetenschappelijk strij- ilcr m. Pglhöhe, (-11) v. poolshoogte v.
Police, (-u) v. (Hand.) bewijs o
van assurantie, po.is v. Polir-bein, (-(e)s, mv. -e) o., Z.
Glntlbem; -bürsle v. glaushorslel iu •eisen o. bruiueery/.er, polgsljj/.er o. |
|||||||||||||
|
•porzellane v. mazelen v.niv.rael zwarte
puistjes; -riiute v. Z. Geissraule; -rücken ro. pokrug, viscli in. met pokjes op den rus; slcin tn. poksteen, vlekstccn m.; •wanzc v. pokluis v.; -wurzel v., Z. Chi- nawurzel. Pgckerle, (-n) t. kalkoen m.
Fgckig, bijv. nw. (van liet gelaal),
pokkig, puislcrig, mottig; 2. Z. pocken- krank; it. pockennarbig; (van schapen), gepokt. Pgcklein, (rerkl.) o. pokje o.;
(Schild.) korreltje o. Poculiren, (poculirle, poculirl) o.
ww., Z. pokuliren. Podagra, (-s) o., z. m. voeteuvcl
o., voetjicht v., podagra o.; (gemeeuz.) pootje o. Podagrisch, byv. en b. jichtig,
met jicht geplaagd. Podagrist, (-en, mv. -en) of Po
dagrikus, (onb.) m. podagrist, jichl- lijder m. Podium, (-s, mv. I\'odien) o. (Too-
ncclk.) plaats v. voor bel gordijn van bet tooneel. PQdometer, (-s, mv. Podometcr)
m. voetmeter, wegmeter m. Podonipten, m. mv.voetwasscbers
in. mv., eene soort van wederdoopers. Poesie, (-n) v. dichtkunst v., vers-
kunst, poëzie v. Pogt, (-cn, mv. -en) m. dichter,
verzenmaker, poëet in. Poëtaster, (-s, mv. Poëtaster) m.
priildicHter,rijmeli.ar,verzensmid,poetas- ler m. Poeterei, (-en) v. (i. k. bel.) rij-
mclarij v. Poetik, v., z. m. dichtkunde, leer,
wetenschap of theorie v. der dichtkunst, poëtiek v. Pootin, (-nen) v. dichteres, ver-
zen maakster v. Poëtisch, bijv. en b. dichterlijk,
poëtisch. Pgfel, (•»,mv.Pofel) m. uitschot o.
Pggge, (-n) v. kikvorsen m.; it.
krab v. Pgggen-auge, (-s, mv. -») o.,
Z. siuhl; -deich 111. zomerdijk, nouddijk in.; -gras o. klein rietgras o.; \'hecht 111. maartsuoek 111.; -münze v. waleriniiiil v.; scltolt in. kikvorschschol o.; -s/u/i/ m. gele morille v. Pohl, (-(e)«. mv. -e) m. (Wev.)
pluis o. van fluweel; (aan den wevers- stoel), hechtroede ».; 2. boveneind o van den weverskctling. Polüarm, (-(e)s, mv. -e) 111. kct-
liniiar.n ui. Pyhlün, (pöhlte, gepöhll) bedr.ww
om haren. PQhl-kette, (-«) v. ketting ui
welke liet pluis op liet fluweel maakt
•nu-hl o. halfmeel, middelsoort o. Pointiron, (poinlirle, pointirt) o.
ww., m. Ii. (Sp.) tegen deu bankier spe len, pointeeren; 2. (Wap.) mikken,rich- ten. aanleggen. Pok&l, (-(e)s, mv. -1-) 111. bokaal,
oemer, drinkbeker ui. |
|||||||||||||
|
Pora.
|
Pon.
|
||||||||||||||||||
|
980 Pol.
|
|||||||||||||||||||
|
politie; saehe v. politiezaak,bij de politie schlage v., schlagel \\a., Z. -kammer;
aanhangige zaak ».; 2. Z. -verbrechen; -tinn m. lust in. tot tieren, razen, bul- •soldat m., Z. -diener; slunde v. uur o., deren, schelden. waarop de herbergen gesloten moeten Poly-yndriseh, bijv. nw. (PI.)
worden; -cerbrechen o. vergrijp, misdrijf veelheliing,veelmanii(cr)ig;-c«restea/:: o. o. tegen de politic; -vcrordnung v., Z. polychrest, veelgenezend zout, wonder* •ordnung; -uesen o. politiewezen o., po- zout o.; -eder in. veelvlak.vcelboekig ge- litie v.; 2 bestuur o. van politie, -widrig slepen glas o.; -gamie v. veelwijverij,po- bijv. nw. strijdig niet de polilieverorde- lygamie v.; -gamisch bijv. nw. veelgadig |
|||||||||||||||||||
|
bloesems, oranjebloesemolie v.; -wasse
o. nranjeblocsemwaler o. Pomeranzen-farben, -far- big, bijv. nw., Z. -gelb;-frucht v. oran-
jeappel m.; -geist m. aftreksel o. van oranjeappelen; -gelb bijv. nw. oranjegeel, cilroengeel; -kürbiss m. groote, geheel ronde pompoen ra. of kalebas v.; -tausv. oranjeboomluis v.; -Utic v. roode Sint- Janslelie v.; -limonade v. oranjewaler o.; •müttze v. watermunt v.; -61 o. oranje- olie v.; -sofl m. oranjeappelsapo.;-M7ia/f v. oranjeschil v.; scknibler in. lijster v. met oranjegelen snavel; schiramm in. oranjegele paddenstoel ui,; -trank ra. •wasser ui. oranjewater o.; -vogel ra. ge- kiiil\'d wiuterkoninkje o. Pomeranzvogel, (•vogelt, mv.
|
|||||||||||||||||||
|
ningen; \'Wissenschaft v. kennis v. van
het politiewezen. Polizza, [Potixien) v„ Z. I\'olice.
Polk, ("(«)*. mv. **) •• gesneden
|
|||||||||||||||||||
|
veelwijvig;-garois< (-cn,inv. -en) m. man
m.,die verscheidene vrouwen heeft;-o/o//e v. bijbel m., woordenboek o. in veel la- len; -gon o. veelhoek in., veelvlak o.; |
|||||||||||||||||||
|
(wild) zwijn o.; (gemeenz.) lomp,onhan-|-oona/, -gonitcli bijv. nw. veelhoekig,
dig mensch m. polygonaal; -gonalzahl v. veelhoekig ge- Pgl-kraft, v., z. in.ajntrekkings-tal, polygonaalgetal o.; •graph (-cn, mv.
kracht v.; -kreis m. poolcirkel in. j-e») m. veelschrijver m.; -gynisch bijv. Poll, (-(e)\'. mv- ~e) o.,Z.-me/i/;nw. veelslijlig, veelwijvig; •hymnia v.
|
|||||||||||||||||||
|
(Fabelt.) Polyhyrania v., ecne der negen
Muzen; -malli (-en, mv. -en) m. man ra. van veelzijdige kennis, veelweter ui.; •malliisclt bijv. en b. veelwetend; -no- miscli bijv. nw. veelledig; -opter m. veelzichtig glas, verinenigvuldigings- glas o. I"olyp, (•">> mv- -e«),Polypus,
(onb. mv. Polypen) in. (Heelk.) polyp ra. vlecschprop v., vleeschuilwas in.; (.Nat. hist.) lee/voel, veelarm, polyp ra Polypen-artig, bijv. nw.(Heelk.)
polypachtig; -gelinuse,-huusclten o. poly penwoning v.; scluvamme ra. mv. (Nat. hist.) polypzwammen o. mv.; 2. (Heelk.) sponsachtig vleeschgezwel o. Poly-phag, (-en, mv. -en) m.
veelvraat ui.; -posie v. drinklust, zuip- lusl m.; -lechntk v. vaardigheid v. in de uitoefening van velerlei kunsten, leer v. der kunsten en industriéele vcrrichtiu- gen, polytechnie v.; •teehnikerm. in vele kunsten ervaren man in.; 2. leerling in.van de polytechnische school; •lechnikum o. polytechnische school, algemeene kunst- school v.; \'technisch bijv. nw. vele kun- sten en wetenschappen omvattend; —e Scltule, Z. •lechnikum; -llieismus m. veelgodendom o., vcelgoderij v.; •Iheisl m. aanhanger in. der veelgoderij, veel- godenvereerder, polyiheist in.; -thei- stiscli bijv. nw. veel goden vereerend, betrekking hebbende op hel veelgoden- dom. PQlzirkel, (-s, mv. Polzirkel) m.,
Z. Polkreis. Pornado, (-«) v. haarzalf, poraadc
v.; (lig.) gemakzucht v.; -nbüclise v. po- inadeduos v., pomadepot ra. Pomadig, bijv. nw. gemakkelijk,
behaaglijk; il. gemoedelijk. T?Oma.diren, (pomadirle.pomadirtj
bedr. ww. met pmuaile bestrijken. Pomorimzchon, (verkl.) o. oran-
jeappeltje o. Pomeranzo, (-n) v. oranjeappel
m.; \'2. oranjeboom, citroenboom ra. Pomeranzen-aprikose, (-«)v.
oranjegele abrikoos v.; -baum ra. oranje- boom in.; -birne v. cilroengele peer v.; •blutler o. mv. oranjebladereu o. mv.; •bliilhe v. nranjehloesem m. Pomoranzonblüth-ossig,
(-(e)s, mv. -e) in. azijn ui. vau oranje- |
|||||||||||||||||||
|
•eisen o., Z. tiolleisen; •kultel m. (Nat.
hist.) inktvisch m., zeekal v.; -mehl o. (Bak.) zemclineel o. Polnisch, bijv. en b., Z. polisch.
Pollaken, Polliten, v. mv., Z.
Police. Pglstein, (•(«)*. mv. -e) m. mag-
neelsteen, zeilsteen in. Pglster, (•». mv. Polster) o.kassen
o., matras v., peluw v.; 2. onderlaag v. Polster-aloe, (-«) v. platte aloë
v.; -apfel m. Siul-Jansappel m.; -bank v. bank v. met kussens; -bett o. canapé v., ruslbed o., divan m., sofa v. Polsterchen, Polsterlein,
(verkl.)o. kussentje,matrasje o.;(lleclk.) compres, wondkussenlje o. Polster-förmig, polsterig,
bijv. en b. kussenvormig;-9es/e(f o. kus- senbankje o.; -macher m. inatrasseniiia- ker m. Polstern, (polslerle.gepolsterl) bed r
ww. met kussens, matrassen voorzien, bekleeden Polstern, (-(<0«. mv- -e) m- P00\'-
sler v.
Polster-ritter, {-ters, mv. -ter)
m. (Volkst.) verwijfd persoon, luiaard, wellusteling in.; sessel, sitz, sluhl ui. stoel in. met kussen, kusscnstoel,gemak- stoel m. Pglter-abend, (-(e)s, mv. -e)m.
(gemeenz.) avond m. voor de bruiloft. PQlterer, (-s, mv. Pnlterer) in. le-
venmaker, schreeuwer, twistzocker m.; (flg.) brompot, knorpot ra. Polter-geist, (•(«)*, mv. -er) m.
geraasuiakend spook in.; il. zucht v. tut leven maken; -hammer m. (Kopersl.) planeerhamer m.; -kammer v., -katlen ni., Z. Plunderkommer &; •mette v. mis v. op Witten Donderdag en op Goeden Vrijiia». Poltem, (polterle, gepotterl)o.\\\\w.,
m. h. leven, geraas, getier maken; au die Thüre -, kloppen, bonzen; (gemeenz.) bulderen,schreeuwen en schelden, razen, tieren; mit eltv. heruus -, plotseling en met geraas voor den dag brengen; 2. ra.». neer|iloinpen, met geraas neervallen; in die Slubc -, biiincnsloinuielen; II. bedr. ww. gladkloppen, planceren. Polter-nonne, (-«) v. begijn t.;
•nuss v. neut v. van een koffiemolen; |
•vogel) m., Z. Momell.
Pommer, (-s, mv. Pommer) ra.
Ueensch hondje o.; it. paard o. uil l\'ommeren; 3. inwoner m. van Pomme- ren. PomQChel, (-s, rav. Pomochel) m.
schelvisch in.; 2. (Scherts.) pummel, sul, sukkel in. Pomgna, v., z. m. (Fabell.)Ponio-
na, ooftgndin, tuiiigodin v. Pomp, (-(e)s) m.,z. m., Z. Prunk.
Pompadour, (-t, mv. -s) m. da-
mes-werktasch v.
Pompchen, (verkl.) o. eetbare
paddenstoel m. PQmpe, (-n) v. (Waterb.) Z. Pnm-
pe; 2. (PI.) Z. Eselsgurke. PQmpelblume, (-n) v. leeuwen-
tand ui., paarilebloem v.; \'2. stokroos v.; •muts, -muse v. pampclmoes v.; -mns>- bauni in. panipelmoesboora, adarasviji:e- boom in. Pgmpermette, (-«) y.,Z.Poiier-
mets. Pompernickel, (\'kelt, mv.-U)
in. Westfaalsch roggebrood o., pompcr- nikkel in. Pomphaft, (-er, -(e)st) bijv. nw.
prachtig, pronkend, prijkend, statig; 2. hoogdravend, gezwollen. Pomphaiftigkeit, v., z. m., Z
Prunk. Pön, (-(e)j.tnv.-e) o. straf.lijrstraf,
boete, poene v. Pönal, bijv. nw. tot de strafwet be-
hoorende; - Codex ni. strafwet v. Poncoaa, (s, mv.-i)m.puirostecn,
drijfsteeu in. Ponciren, (poncirte, poncirl) bedr-
ww. met puimsteen gladmaken; it. met gewreven hnulskool of met lijn wil krijt sponsen. \'Ponen, (pinle, gepunt) bedr. ww.
op stiaf verbieden, bestralTen. Pgnfall, (-(e)s, rav. Pinfdlle) ni.
misdrijf o., strafbare handeling v. Pbnitenzpfarre, (-«) v. tot straf
gegeven arme parochie of pastorie v.
Pontack, [-{e)s, mv. -e) m. Pon-
tacwiju in. Pgnte, (-n) v. (Sp.) hartenaas, rui-
Icnaas o. Pgntifex, (-(e)t, mv. -e) m. op-
erpriester, hoogcpriesier m. |
||||||||||||||||||
|
Por.
|
|||||||||||||||||||||
|
Por.
|
|||||||||||||||||||||
|
Pos. 981
|
|||||||||||||||||||||
|
Pontiflcalien, ». mv. bisschops-
gewaad, p echtgewaad o.
Ponüficy,t, (-(e)s, mv.-e) o. hoo-
gepriesterschap,opperpiïeslerscbap,paiis- schap o., pauselijke waardigheid »., pon- tilicaat o. Pontinisch, bijv. nw., -e Sümpfe,
roiitijnsclie Qiuerassen. Ponton, (-s, mv.-s) ni.kiellichler,
onderlegger in., ponion v.; il. pont, v!ot- schuit v.; (Scheepv.) schipbrug v. Pontonier, (•*, mv. -c) m. waker,
schipper m. op een kiellichter; it. veer- nian, tolwachler m.; (Scheep?.) schip- brugbouwer, pontoiinier ni. Popanz, (-es, mv. -e)m.(voor kin-
deren), bullebak, boeman, kinderdief in., spook o.; it.masker.schrikbeeld o.;(V\'og.J vogelverschrikker in. PQpe, (-n, mv. -n) in. priester m.
der Gneksche kerk in Rusland, pope in. Pgpel, Popel, (-s) iu., z. m. (in
den neus), vuil, snol o.;(van eenezwcei), etter in.; -fresser m. gierigaard m., die zuinig is op zakdoeken; -mann 111., Z. Popanz. Popeln, (popelle, gepopell) o. ww.
(geuieenz.) peuteren, «roeien in den neus. Populftr, (-er, -s/)bijv. enb.volks
lierend, volksiuinnend, gemeenzaam met hel volk, bemind bij het volk, popu Li ii\'. Popularis iren, (popularitirie, po-
pularuirt) bedr. ww. bij bet volk be- itl111il maken, populair ni.iken, algemeen verstaanbaar maken, bij hel volk in gunst brengen, populariseeren. Populitl\'itiit, v., z. m. volksbelie-
ving, iniuzaamlieid v. met het volk,volks- liefile, volksgunst, volksiiiaügheid,popu- larileil v. Por, Porn, (-(e)s, mv. -e) va.
(Tuinb.) prei v. Porcellan, (-(e)s) o., z. m., z.
Poriellan.
Pore, (-n) v. porie v.,zwcetgaaljeo.
Poristik, v., z. m. leer v. der sluit-
rcdenen. Por-kirche, (-n) v.,Z. Emporktr-
che; -laube v. galerei v., balkou o. PorÖS, bijv. nw. poriën hebbende,
poreus, spnnsachtig. Porosit&t, v., z. m. poreusheid,
doordriugbaarbeid, sponsachlighcid v. Porphyr, (-(e)s, mv. -e) m. pur-
persteen, porder m. en o. Porphyr-ahnlich, bijv. nw. op
piirpcrslcen gelijkende; *arlig bijv. nw.| piirpersleciiachiig, porlieraclilig; •dallei v., Z. schnecke; -laea v. porlierhoudi\'iiil lava v.; schiefer in. porlierhoudeiide schilferstecn o.; schnecke v. olijf v., loolschelp v.; -ualze v. wrijfrol v.; 2. Z. •schnecke. Porree, (•». mv. -n),Porren,(-«,
mv. Porren) m.,Z. I\'or. Porrigiren, {ptmigirlt, porrigirt)
bedr. ww. aanreiken, aanbieden, ge- ven. Pore, Porsch, (-es, mv. -«) m.
(I\'l.) wilde rozemarijn in.; 2. geurige ga- |
|||||||||||||||||||||
|
gel m.; 3. Duitsche berenklauw in., teel-
kruid o.; 4. Z. Keilerhuls. Por8Cheln (sich), (porschelte,
geporschell) wed. ww. opsteken, leberge rij/en; (lig.) zich verzetten. Porscheune, (-«) v. bovenste ge-
deelte o. der schuur, hanebalk m. Porschkohl, (-(e)s, mv. -c) m,
krnlkool v. PorschÜSSig, bijv, en b.(Dergw.)
das Erz liegl -, ligt open, op de opper- vlakle; (I\'l.) snel groeiend. Porst, (-(e)s, mv. -e) m. (PI.) Z.
I\'ors (t. 2. 3); 2. veelbladerige, wilde rozemarijn in. Port, (-(e)s, mr. -e) m. haven v.,
toevluchtsoord o., schuilplaats, wijk- plaats v. Portal, (-(c)s, mv. -e) o. hoofdin-
gang ui., hoofddeur v., portaal o. Portamento, (s) o., z. m.(Muz.)
steiiileidiiig v.
Portechaise, (-n) v. draagstoel m.
Portefeuille, (s, mv. -«)o. brie-
ventasch, portefeuille T. Portemonnaie» (•*, mv. s) o.
geldlasch ?., pnrlemonnaie v. Portpntum, (s, mv. Portente) o
monster, wangedrocht o.; (fig.) voorlee^ ken o. Fortepee» (-*. mv. s) o. degen-
knoop m.; \'fahnrich, -junkcr m. vaan- deldrager, vaandrig m. Porthaken, (-s, mv. Porthakcn)
m. ijzeren haak m. bij zoutzieders. PortioOj (*e") v- \'\'ee\'> gedeelte,
aandeel o., portie v.; (Krijgsw.)rantsoen o.; (Gen.) hoeveelheid, dosis v. Portlandstein, (-(e)s, mv.-e) o.
I\'orlliindslecn rn. en o., kuilsteen m. Portner, (-«, mv. /\'or/ner) in.dcur-
wachler, portier, conciërge m. Porto, (-s,mv. Porti)o. port,bricf-
port o. PortO-buch, (-buch(e)s, mv.-Aii-
cher) o. porlboek, portoboek o.; -ron/o o. postrekening \\.;-/rei bijv. nw. vracht- vrij, franco; -freihcil v. poslvrijheid v.; • salz in. vaststelling v. der porten. Portret, (-(e)», mv. -e) o. portret
o., beeltenis, gelijkenis v., afbeeldsel o.; •maler in. portretschilder m.; -malerei v. pnrlrelschilileren o. Portratiren, (portralirte, porlra-
lirl) bedr. ww. uilsehilderen, het por- tret & maken van, porlretleeren. Portratist, (-en, mv. -en) m. por-
tretschililer in. Portugaleser, (-sers, mv. -ser)m.
Porlugeesche gouden mnnlv.= 48 golden, Portulak-artig, bijv. nw. naar
postelein gelijkend; -baum m. naar pos- lelein gelijkend dekblad o.;-melde v. pos- |
Porzellan-artig, bijv. nw. por-
seleinachtig; -aufsatz in. porseleinen servies of tafelgoed o.; -blau o. (Verv.) porseleinblauw o.; -brenner m. porse- leinbakker m.; -brennerei v. porselein- bakkerij v., Z. -fubrik; -büchse v. por- scleincn doos of bus v.; -dose v. porse- leiuen tabaksdoos v. Forzellancn, bijv. en b. porselei*
oen. van porselein. Porzellgn-erde, v., z. m. porse-
leinaarde v.; -/ubrik v. porseleinfabriek v.; -[abrikant m., Z. -macher; -farbe v. porseleinverf v.; -fieber o. nelelkoorls v.; •gefass o. porseleinen vaas v.; -glas o. porseleinglas,doorschijnend glaso.;-o/a- sur, -glalle v. porseleinglazuur o.; 2. porseleinvernis o.; -handel ni. porselein- handel m.; -handler, —in, porseleinhan- delaar m., -handelaarsler y.\\-handlung v. handel m. in porselein; it.pnrseleinwin- kel in.; -jaspis m. versteende porselein- schelp v.; \'kapsel v. porselein mossel- schelp v.; •kopfm. porseleinen knoop of knop m.:-Ao/i/m. porseleinen (pijpe)kop m.: \'krabbe v. porseleinkrah v.; -kram, •kramer m., Z. -liaudel, -handler; -mo- cher m. porseleii\'hakker, porseleiufabri- kanl in.; -maler in. porcelciuschilder in.; •malerei v. schilderen o. op porselein; •masse v. porseleindeeg o.; -mörtel m. mortel v. van vulkamschen tufsteen; •muschel v., Z. schnecke; •«apfm.for* seleinen kopje o.; -niederlage v. porse- leinwinkel m.; -ofen m. porseleinoven in.; \'2. porseleinen haard in. of kachel v.; •schecke v. schimmel m. met blauwach* lig roode vlekken; schnecke v. porselein- schelp, Veiiusschelp v.; scliüssel v. por- seleinen schotel in.; steinin., Z. •jaspis; •teller m. porseleinen bord o.; -i/io» m., Z. -erde; -rersilberung, -iergoldung v. kunst v. om porselein te verzilveren, te vergulden; 2. porseleinverzilvering v., porseleinverguldsel o.; -naare v. porse- lein o.; -u:eisz bijv. nw. porscleinwit.zoo wil als porselein. Posament, (-(c)j, mv.-e) o,boord-
sel «. van gesponnen goud of zilver, pas- sement o. Posamentirarbeit, v. passe-
inentwerk o.
Posamentirer, (s, mv. Pota-
mentirer) m. passementwerker m. Posamentirhandwerk,(-(c)s) o., t. in. passemeiitwerkerij v.
Posaune, (-n) v. bazuin v.;2.(0rg.)
krnmhiiren m.;(Nat.hisl.) 7.,-nschnecke; (H. S ) die letzte -, hel bazuingeschal o. op den jongslen dag. Posajinen, (posaunte, geposaunt)
o. ww., ui. h. op de bazuin blazen; (fig.) |
||||||||||||||||||||
|
uitbazu
|
07
|
inen, luide verkondigen, Z. aus-
|
|||||||||||||||||||
|
leleinnielde v.
Portzange, (-n) v. (Zontz.) hou-
ten tang v. om de randen der pannen recht Ie buigen. Porwisch, (-es, mv. -e) m. stof-
fer, spinnenjager, ragebol m. Porzcllan, (-(e)s, mv. -e) o. por-
selein o.; unechtes -, onecht porselein, aardewerk o. |
|||||||||||||||||||||
|
posauiien.
Posajinen-bass, (-es, mv. -e) m.
bazuinblazer in.; -fest o. (j.Uesch.) feest o. der bazuinen; -[orm ui. (Org.) lirom- horenvorm m.; -/i»rn o. horenschelp ».; •register o. (Org.) bazuinregister o., kromhoren m.; •ruf, schalt in. bazuin- geschalo.; schnecke v. purperslak,trom- petslak v., kinkhoren m.; -ion in. toon |
|||||||||||||||||||||
|
98-2 Pos.
|
|||||||||||||
|
Pos.
|
|||||||||||||
|
Pos.
|
|||||||||||||
|
(Bcrgw.) dagwerk o.; (Pap.) eine-Fihe,
hoop m.; (Bonwk.) post, -tijl m. Post, (-en) v. post, brievenposl v..
noslerij v.; it.paardenpost \\.\\ordentliehe -, gewone post; auszerordeutlithe -, Z. Exlroposl; ettr. mit of auf der -, durch die - erhalten, van de post, per post &: tnil der niirhaten -, met ile eerstvolgende post; mit der - reisen, (gemeenz.) sich auf die • setzen, mei den postwagen rei- zen: « nehmen, naar de posl, naar het postkantoor gaan; (lig.) es gent bei ihm auf der -, hij doet alles in haast; 2. post- kantoor o.;.".post v.,slation o.;4.nieuws- lijding v„ bericht o.; - bekommen, tijding onl langen. Postadressbueh, (-buch(e)s,
mv. -bilcher) o. postgids m„ adresboek o. voor de pnsterij. Postament, (•(«)*. mv. -e) o.
(Itonwk.) (tan eene zuil), voetstuk o.. grondslag m., bazis v., pedestal o.; (voor een borstbeeld), onderstel o. POSt-amt, (•aml{e)s, mv. -<im/cr)
o. postkantoor o.; 2. administratie v.der pesterij; •atnlhrh hij», nw. de brieven post nf poslerij betredende; -apfel in., \'L. Horsdörferojifel; •aufsiher in. inspecteur in. over de pnsterij; -beamter, -bedienter in. ambtenaar, kommies in. bij de poste rii: it postknerlil m.:-Ac</i>niiH.ov.hitrek king v. bij de pesterij; it. Z. -oml; -be riclilm bericht o. *an de poslerij; -blei o. (Giet.) alloering v. I< od; -börs m.,Z Kniilhürs; -bnle m. postbode, hrïevenhe. sleller in.: •Iiuch o. po«tregister, post» boek o.; 2. lijst, opgaaf v. v;m de ure;) >an vertrek en aankomst der posten, op- gaaf v. van den lijd van ontvangst en uitgifte der brieven; 3. reisboek, post- hoek o., reiswijzer, reisgids in.; •elmise v. [Nistehais, postkar v., postwagen m.. -dampfschi(f o. poststoomboot »,; •declu- rutinn v. verklaring v. voor of van de ostcrij; -,]eparlrmenl o. departement o.. aMeeling v. voor de poslerij, •direclinn v. ilirec tie v. over de poslerij; -direrlor ui. postilirecteur. directeur m. van een postkantoor; -einkünfle v.mv. inkomsten v. mv. der poslerij: -einnchlung v. in- riebtiug v. der poslerij. Postement, (•(«)*, mv. •«) o., Z.
\\Poilamenl, Posten, (-«, mv. Posten) m. pnsi
in.; uu/\' seinem - sein. op zijn posl zijn: (Krijgsw.) post, wachtpost m„ sclii\'d- irarhl v.; (Dg.) ambt o., plaats, stand- plaats, betrekking v.; (Hand.) (van eene rekening), Z. Posl; (Jachtw.) sein o. met den jacbllioren; (Gewcerm.) hagel in. PQSten-gang, (-gaiig(e)s, mv.
-9\'*"!/\',)- -lauf, (-lauf[e)s, mv. •liufe) m. dienst m.vau de pnsterij; it. aankomst v., vertrek o. der post; •trager m. (ge- meenz.) nieuwljesverlellei\', verklikker, aanbrenger m. Postonweise, bijw. bij artikelen,
artikelsgewijs, bij posten, op verscliil- lendc wijzen. P08terli,(-j,mv.foj;er/i)o.(Volkst.)
spook, gedrocht o. Posternaehte(l)n, (potternach -
|
tc(l)le, t)epostcrnüchte{l)t) o. «ir, des
nacht feest vieren, vuurwerk afsteken. PQSt-erz, (-cj,mv.-e) (Giet.) door
den nieesleikiiechl aan de hut geleverd erls; •expedilion v. brievenpost v., post- kantooro.; -felleisen o. brieventasch v.; •[rei bijv. nw. franco; einen Brief moeken, frankeeren; 2. portvrij, vrij van port; -(reiheit v. vrijheid v., voorrecht o. van de poslerij; 2. vrijdom m. van port; •/uhre v. postkar >\'., postwagen ni.; • führer m. conducteur m. der brieven»
kar; -gtld o, poit.hrievcnport o.;2.port- geld o.; -gerechtigkeil v. recht o. om eene post te vestigen of te onderhouden; •gul 0. per posl verzonden koopwaar v.; •hal-
Ier m. postmeester, paardenpostmeester in.; it. pnstknmmies m.; —stelle, •halte- rei v. posterij, plaats v. als paardenpnst- meester; 2. woning v., huis v. van den postmeester, poslbuis o.; -haus o. post- kanloor o., posl,poslerij ».;-horn,•hörn- chen o. postboren in., posthoreolje o.; (Kal. hist.) Iiuisjesslak, srhilpslak v.; • hornetten o. (PI.) gele erwt v,
POSthuma, (Posthuma) v. naden
dood des vaders geboren dochter v.; •>. mv. nagelaten werken o. mv. Postulant, (-e», mv. -en) m. kan-
selreüeiiaar m., die preeken in hel licht geeft. Postille, (-n) v. verzameling v.van
preeken; -n reilm, uit preeken <an anile- ren overnemen; •ureiler m. hij die eens andeis preekeu naschrijft. Postilliren, (ptulillirlt, pontilliri)
hedr. ww. bijbelteksten verklaren, pre- diken. Postillon, (-(e)s. mv. -e) m.post-
rljder, postknechl, postiljon m. P03tiren, (postirle, postirl) bedr.
ww. op een post of eene slandplaatt /ellen, plaatsen, stellen, Z.stellen; eint Schilduache -, doen posl vatten, pos- leeren. Postirung, (-en) ».,Z. Slellung;
(bij een houfdiillicier), ordonnans, bond-
schepper m.; -slmien v. mv . syiabm ra. \' óór een slaand leger), posleerings-lijn, •gracht v. POSt-jaCht, (-en) v.adiiesjnrhto.,
piKlsChuitv.;-kakn m..Z. sehiff; •knle- >che v.pnsliijtnigo., poslkales \\.;.kameel o. dromedaris in.; -karle v., \'L. -buch (2): 1. postkaart, briefkaart v.; -kerl in., Z.
knecht;-klepper m. postpaard o..knul in.; knecht in., Z. Postillon; il. stalknecht in. bij eene poslerij; -kruut i.,7..Porsch;
• kulsche v. postkoets v., poslrijluig o.,
diligence ».; -kulscher m„ Z. Postillon; •lack in. bricvenlak o.; -lau[ in. postweg in.; -mei/e v. postmijl v.; -liminium o. recht o. van wederkoop, rechl o, van weder in hel bezit treden van; •meisier, in, postmeester in., postmeesteres v.;
it. directeur m. der poslerij; —amt o. ambt o. van postdirecteur; •naciiruht v. per post ontvangen tijding v. of bericht o. PQStO, (-j, mv. Posten) m. (Krijgs-
w.) post ui.,si-luld wacht v.; - [assen, po-I vatten. POSt-ordnung,(-en) v.wel op de
|
||||||||||||
|
m., geluid o. <ler bazuin; -zug m . Z.
•boss; il. bazninvrerk ó. Posauner, (-*, mv. Posauner),
Posaunjst, (-en, mv. •en) ra., Z. Posounenblasei; (lig.) schreeuwer, uil- roeper m. Pq88,(-b) v. penne<charhlv.; (Berg-
w.) werktijd m. van 4 uren; 2. bundeltje o. vlas. Positiv, (•{\')*. niv. -e) o. kamer-
orgel, huisorgel o.; (Org.) voororgel, kle\'ii orgel o. \\oor een grool; (Spraakk.) stellende Irad, po«itief m.; 2. bijv, en b. stellig, zeker, werkelijk, gewis, he- paald. positief; -e Crü\'ze, positieve groot- heid. POSitO, bijw. gesteld, vooronder»
slcld. Positur, (-f«) v. gestnlle, houding,
pose v., voorkomen o.; it. gelaat, gezirhl o.; (Srhermk.) sirh in - setzen, zich in poslunr stellen. Pöas-chen, Posslein, (verkl.) o.
grai\'je o., Z. Posse,
PQS86, f-n) v.grap. scherts, n«n!ig-
heiil, gekheid, poets, pets v.; -n vorbrin- gen, -n rrinm, treiben. marhen. gekheiil maken, grappen uitvoeren: Inuler alige* schmarkte -n. laffe scherts; 2. Inssrh. -b .\' ir* nlnuhe e.v nicht, allemaal tek- h"id, knnsten, malle praat; .".(Tooneelk.) Z. •»>fie\'. PQSsen, (-«, mv. Possen) m. Iee-
liike streek m., oneepasle aardigheid, gekheid ».; kuriirriliger -, seherls v.: jemn. eincn • spieh-n, iem. eene poets spelen: jemn. eltv. :um - llnin. iels doen nm iem. mede Ie placen "f uil Ie lachen: den - merken, de kneep vatten: -eule v. kleine naehtuil n». Possenhaft, (-er, -st) bijv. nw.
grappig, kluchtig, potsierlijk.schertsend inaaksrh, hanswnrslachli»; •« Srhnn- spiel, klnchlspel o.; -e Lrnine, vroolijk. opgeruimd. Possenhaftigkeit. v. gmppig-
heid, opgeinimdheid. potsierlijkheid, Pgsaen-macher, -in, grappen-
maker. hanswiirsl m.. grappenniaakster
v.,si herlser m.,schertsier v.: fNat.hisl.) kleine pluvier v., citrocnvngellje o,: 2 saki. aap m.mel een vosseslaart: -reisze- rei v. kliieht, grap. pots, snakerij v.; • spirl, slilrk •. klnchlspel o., klucht v.; •spieler in. grappenmaker, hansworst, vro dijke snaak m. Posses.corisoh, bijv. en b. hel
be/il betreffend. Possierlicn, (-er, -<i) hy». en b.
potsierlijk" grappig, kluchtig, snaaksch aanlig; •keil v., Z. Possenhafltgkcit. Pössli, (onh.) o. (Prov.j vizier o.
op hel geweer. Post, (-(e)s. mv. -e) m.,Z. Porsch;
2. wiirrli lm, srhnchthalm m. Post, (-*n) v., Posten, (-s, mv.
Posten) m.(Hnnd.) (van eene rekening), post m., rekening v., uitstaande post in., som v., artikel, bedrag o.; ei»en -en lil- gen, e»» pnst schrappen: ansehnliehe -en verlieren, groote sommen &; in einzelnen •en abznhlen, in termijnen, Z. Frist; |
|||||||||||||
|
Pos.
|
||||||||||||||||
|
Prfl.
|
Pra 983
|
|||||||||||||||
|
Pr\'aceptorat, (•(*)*, mv. -«) 0.
onderwijzersamht, leeraarsambt o. Praceptoriren, (prdceplorirte,
priceplorirl) o. ww., m. //. onderwijzen, leeren, leeraar zijn. PrftChen, (prtehte, gepracht) bcdr.
ww., Z. belteln; 2. prijken, pronken; (PI.) hars laten vloeien. Pracher, (s, mv. Prachtr) m., Z.
Helller; -pack, -volk o. hcdelvolk o. Pracht, v., z. m. pracht, praal,
staatsie v., luister,glans, pronk ra., weel- de, kostbaarheid v.; II. Z. -liebe. Pracht-aloe, (-n) r. (l\'l.) adams-
naald v.; \'av/wand m. weelde, kostbaar» hcid, verkwisting v.; siufzug m. pracht» vertoon o.; -ausgabe v. prachluitgave v.; bau ra. prachtig gebouw o.; -begleilung v. statige stoel m.; -bell o. prachtig bed o.; 2. paradebed, pronkbed, praalbed o.; •blume v. prachtige bloem v. PrftChteln,(;:rarA/e//(r,jepracA/c//)
o. ww. kleingeestig pronken. Pracht-feind, (-(e)s, mv. -e) m.
tijand m.ian pracht of weelde; -gebaude
o., Z. -bau; -gefriss o. vaas v. tot sieraad; -gericht o. heerlijk maal o.; .geschenk o, prachtig geschenk o.; -geschirr o.prach- lig vaatwerk o.; -geschoss o. eerste ver- dieping v„ bel elage m.; -gesel:e o. mv. wetten v. mv. Iepen de weelde; -geuand o. pranhtgewaad o.; -getcfilbe o. prachtig gewelf o.-.-grabmal o. praalgraf o.: \'hans ni., Z.PrahlIiuns; -himmel m. troonhemel in.: it. heldere hemel m. Prachtig, (-er, si) bijv. en b.
prachtig, heerlijk, kostlnar, weelderig, Matig; il. uitstekend.uitnemend; il. ver- wonderlijk, zeer schoon, voortreffelijk, zeer aangenaam, verrukkend; (gemeenz.) •es Madchen, zeer schoon; -e Aussichl, heerlijk, verrukkend, schoon; sie singt-, uitstekend; \'keil v., Z. /\'roc/i/;(Scherts.) behoorlijkheid v. Pracht-juwele, (-«) v. prach-
lig edelgesteente o., prachtige juweel
ru.; -kafer in. prachtkever m.: -kegel in. (liouwk.) obelisk m., zuil, naald ».; —schnecke v. parel-kegclslak v.; -*leid o. prachtig kleed, staatsickleed o.; -kul- S\'he v. prachtig rijtuig o., staatsiekoels v.; \'leben o. heerlijk lev«n o.; 2. (ge- meen/..) aangenaam, prettig leven o.; •liebe V. prachlliefde, pronkzucht v.;-/i>- bend bijv. nw. prachllievend; -liebhaber m. vriend, liefhebber ra. van pracht of weelde; -lilie v. pracht-of pronklelie v.; -los bijv. uw. zonder praal, eenvoudig; \'Iosigkeit v. eenvoudigheid v.; -nelke v. pracblanjelier v.; 2. Z. Pfaunelke; -stück o. prachtstuk o.; sticht v. zucht v. naar weelde; süchlig bijv. nw. prachllievend; lag m. galadag m.; -lhor o. groole en prachtige poorl v.; -litel m. weelderige titel, grootsche titel m.; -voll bijv. nw. prachtvol, Z. prachtig; -aagen m., Z. \'kulsche; -teerk o. prachtig werk o.; it. prachlwerk o.; -iell o. prachtige leut v.; simmcr o. zaal, staatsiekamer v. Pracipiren, (prdcipirle, pracipirt)
bedr. ww. voorschrijven; (i. k. het.) arg- waan koesteren. |
||||||||||||||||
|
poslerij, postwet v., reglement o. van de
|ioslerij: -or\' ra. postplaals, uitspanning v.; -papier o. postpapier o.; •papieren bijv. nw. van postpapier; -pferd o. posi paard o.; -rulli in. raadsheer m. dij de poslerij; •recht o. voorrecht o. van de posterij; 2. Z. •gereehligkeil; -regal o., \'L. •cinkiinfle; \'reuen o. per post reizen o.; •reitender ra. hij die met den pnst- wagen reist; -reilen o. paardenpost v.; •reiler m. koerier m.; —pferd o., Z. •klepper. Postremum, (-«, mv. Poitrema)
o. laatste woord o. voor het gerecht. Post-route, (-«) v. postweg in.;
•sallcl ra. zadel in. voor een postpaard;
auf alle Pferden gerecht, icie cin - , van alle markten thuis; sdult v. mijlpaal in.; •seka/jner m. poslgids. conducteur in.: •schein m. quitanlic v. van de post; 2. biljet o. vooreene plaats in den postwa- pen; schijf o. poslhool v.; —schijf falirts- linie v. lijn v. der poslbooten; -schleicher in. blinde passagier m.. hij die om niet medereist; sclireiber, sekreldr ra. sehrij- ver in. bij de posterij, kommies m. hij de poslerij. Postscriptum), (-s, mv. Poti-
scripta) o. postscriptum, naschrift o., pewooul. l\'.S. PQSt-Stadt, (studie) v. stad v„
waar eene poslerij of een postkantoor is; •stall m. postslal m.; il. Z. -liallcrei; station v. poststation o.; stalt, statte v., Z. -orl; stempel Dl., Z. \'leiehen slrasie v.groote weg ra.; stube v. post- kanloor o.; \'tafel v„ Z. -buch (2); -lug ra. posldag, dag m., waarop de post ver trekt; -ldglich bijv. nw. iederen postdag; •tarif m. tarief o. van de posterij; -laube v. postduif v. Postulant, {\'en, mv. -en) m.aan
zoeker, diuger, mededinger, vrager m.; (Ger.) klager, eischer m. Postul&t, (-(e)s, mv.-c) o. (Meelk.,
Wijsh.) vcreischlc o., als bewczcu.aau genomen stelling, hiilpslelling ».; (Hoek dr.) verzoek o. om knecht Ie mogen worden. Postulatign, (.en) v. gerechtelij
lijk» eisen in., vordering ».; 2. bckrnch- tiging v. van de benoeming v.\'n een niet verkiesbaar persoon tot de geestelijke waardigheid. Postulatum, (s, mv. I\'oslulala)
o., Z. Pnstulat. Postuliren, (postulirle, pottulirt)
bedr. ww. einen Dienst -, staan naar, aanhouden om, dingen naar; jem. ïum Bi.ichof -, benoemen; 2. o. ww. (Uoekdr.) als knecht aangenomen worden. Pgst-verbindung, (-en)v.post-
veibiiiding, post gemeenschap v.; -rer- ii uil er in. directeur m. der posterijen; •wagen m. postwagen m., poslkar v.; —remise v. uitspanning v. voor posl- wagens; -warler a\\.,-iiarterei v„ Z,\'hal- Ier fy; \'leechsel m. station o., verwisse- ling v. van postpaarden; 2. poslwissel iu.; •weg m. postweg in.; -ieesen o. postwe* zen o., brieven posterij v.; seichen o. post- merk o., poststempel in.; settel in., Z. |
schein; it.Jop passagicrsgoederen).post
briefje o., etiquette v.; sug in. span o. postpaarden; (Spoorw.) personen- trein m. Pote, (-n) v. (Zeew.) scheerlijn v.,
hanepont m„ spinnekopslreng v. Poteiltat, (-OT.rav.-en) ra. macht-
|
|||||||||||||||
|
6
|
||||||||||||||||
|
hebher ra., gekroond l.oofd o., souverein,
keiler, koning, vorst &, potentaat m. Potentille, (-n) v. tormentilkruid
o., ganzekruid, vossekruid o.
Potenz, (-en) v. (Wisk.) macht v.,
(Wijsh.) macht, kracht, waardigheid v. Potenziren,(/io/CT7ir^\',iio/cn:irf)
bcdr. ww. (Wisk.) lol e. o. t>. macht verheffen. Potenzirung, v.,Z. polemiren;it.
machlsverhehlng v. Potivtafeln, v. mv. afbeeldingen
v. mv. van op de jacht gedoode dieren. Pott, (-(e)s, mv. -c of Pit Ie) m.
(I\'rov.) Z. Tnpf. POtt-asche, v., z. m. polasch v.;
aschensaii o. pntascli7ont o.; -ascbfass o. potaschlon v.; -asthsieder m pntasch- zieder, |iolaschkoker m.; •aschsirderci v. potaschkokcrij \\.;-crde v. potlehakkers- aardc, pntaarde v.; -/isch Hl. polvisch, kazelot m ;-/ia/.ew,-An/ferm.(Kookk.) Z. Kesfetliaken; -lnlh o., Z. lieiszblei; -papier o. pot papier o.; -rnsine v. in potten ge- droogde Spaansche rozijn v.; -teallfitch Z. -/S>rA; \'teeide v. gemeene wilte wilg(ehooin)m.; -hastv. .ehakl, gesloofd vleesch o. PotZ ! Iiisscli. (Volkst.) wel verdord !.
Ie drommel!, sakkerlool!; - tausend, Z. Pols; - Henkerl, wal duivel!, te drom- mel!; - Wetter!, wat iliksem! PÖtzenstecher,(-cAerj,mv.-cAfr)
in. kever in Potzmannchen, (verkl.) o., Z.
Popan;.
Poussjren, (poussirle, poussirl)
bedr. en o. ww. in was vormen; 2. het hof maken,den vrouwendienaar of salet- jonker spelen. Poverjno, (s, mv. -j) m. arme
duivel, arme schelm m. Pra, o. (gemeenz.) das - haben, de
voorkeur hebben; vor jemn. das - haben, iu rang staan boven. Praadamit, (-en, mv. -en) m.
mensrh in., die voorondersteld wordt vóór Adam geleefd te hebben. Praambuliren,, (priambulirtc,
prdiimbulirl) o. ww. voorspel maken, in- leiding maken: it. uitweiden. Prabendarius, (onb., mv. Pra-
bendarien) in. genieter in.cener prebende. Prabeilde, (-n) r. prove, prebende
Z. I\'frinnle.
Pracedent, (•(<)*, mv.-e) o. vroc-
ger geval, vroeger gedrag o. Pracedenz, (-en) v. recht o. op
de hoogere «ereplaats, voorrangsrecht o., voorzilting v.; \'recht o. (Ger.) voorran m., recht o. van bevoorrechting; -s/rei/ in. twist in.,oncenighcid v. om den voor rang. Praoeptor, (s, mv. -en) m. on\'
derwijzer, leeraar m. |
||||||||||||||||
|
984 Pra.
|
|||||||||||||
|
Pra.
|
Pra.
|
||||||||||||
|
Pracipit&t,(-(e)»,mv.-e)o.(Schei-
k.) nederslag in., nederplofsel, precipi- taat o. Pracipitatign, (-en) v. (Scheik.)
nederplolling v.
Pracipitiren, (pracipilirle,prici-
pitirt) bedr. \\vw. neerslaan, neerploffen. PraclusiQn, (-en) v. bei - seiner
Forderung, op straffe van afwijzing v. van zijn eisen. Practicireid, (-(e)s, m». -e) m.
(Gen.) eed m. van geene stemmen ge- kocht te hebben. Practiciren, (practiclrle, practi-
cirt) bedr. ww., Z .prakticiren. Priieticus, (onb., mv. Practiei) m.
praktizijn m.; (gemeenz.) slimmerd m.: 2. beoefenaar, niloefenaar m.,hij die met de practijk bekend is. Practik, v., z. m„ & Z. Praktik &.
Pradestinatianer,(-j, mv. Prd-
deslmalianer) ui. verdediger, aanhanger in. van ile leer der voorbeschikking. Pradostinatipn, v. voorbeschik-
king, predestinatie v.; slehre v. leer v. der voorbeschikking. Pradestinjren, (pradcstiniric,
pradeslinirt) bedr. ww. voorbeschikken. voorbepalen. Priidinlist, (-en, mv. -en) m. ei
genaar ui. van een landgoed, grondbe- ziller in. Pradiallast, (-lastes, mv. -fós(e)
m. belasting v. op grondeigendom. Pradicament, (•(«)», mv. -e) o
(Red.) tiiekenningsbegrip o., begrips- klasse, categorie v. Priidicant, (-en, mv. •«») m. pre-
diker, predikant in. Pradicat, (•(«)», mr. -e) o.(Red.)
eigenschap, hoedanigheid v., attribuut o.; 2. titel in., qualiteit v.;ein gutes-ha- ben,\\n een goeden HM slaan;(Spraakk.) gezegde o. Prïidisponiren, {pradisponirle
pradisponirl) bedr. ww., Z. vorbereilen Pradler, (-J, mv. Pradler)m.brod.
delaar, knoeier m. Fradominiron, (pradominirle
pradominirt) o. ww., Z. vorherrschen. Prafect, (-en, mv. -en) m. prefect
m., hoofd o. van eene prefectuur in F., landvoogd, bevelhebber in.; 2. eerste zanger, aanvoerder m. der rei. Prafectur, (-en) v. grondgebied
o. van een prefect, prefectuur v. Prafix, (-es, mv. -e) o. (Spraakk.)
voorvoegsel, voorgevocgde o.; 2. (Hand.) ladelijke of comptante betaling v. Pragecisen, (-eisens, mv. -eisen)
o. stempel in , stem pel ijzer o. Pragelerbsen, v. mv. (Ko»kk.)
gepofte, geroosterde erwten v. mv. Prageln, (prtigelle, gepragell)bedr
ww. braden, koken, roosteren. Pragelpfanne, (•») v. bakpan
koekenpan V.
Pragemaschine, (-n) v. stem-
pelwcrkluig o., sleinpelmachiiie v. Pragcn, {pragte, oepr<ty/)bedr.ww.
munten, slaan, stempelen, den stempel drukken op; Geld of Müme -, munten |
|||||||||||||
|
slaan; andert -, urn -, omstempelen;(Rg.)
jemn. elw. in\'s Hen -, inprenten; elw. in\'3 Gedachtniss -, inprenten; 2. vormen, scheppen. Pr\'ageort, (-(e)s, mv. -e ot Prage-
örler) in. niuntplaats, munt v. Prager, (-s, mv. Prager) m. mun-
ter, stempelaar in. Prager-apfel,(-ap/,e/j,mv.-np/"e/)
m. renet v.; -kirsche v. late.bonte Spaan- sche kers v. Pragerlohn, (-(e)») m., z. m.
steinpclloon o. Pragerstein, (•(«)«, mv. -e) m.
I\'ragersteen, geelachtig grijze slijpsteen m. om zilver glad te slijpen. Prftge-SChatZ, (schatzet, mv.
srhalze) m. (Munlw.) onkosten in. mv. van het munten; stempel m„ Z. -eiscn; stock m. slempelhoul o., Z. -eisen. Pragmatisch, bijv. en b. hande-
lend, werkdadig; -c Geschichtschreibung, leerzaam, leerrijk; (Gesch.) -e Sanclion, pragmatieke sanctie v. Pragung, v., Z. pragen; it. mun-
ting. stempeling v. PragU3tU8,(onb.)m.voorsmaak m.
Prahl, (-(e)s,mv. -e)m.(IM.)schoo-
ne, groole kropsalade v. Prahlen, (prahlle,geprahlt)o.vivi.,
m. A. (veroud.) Z. prangen; 2. pralen, prijken, pronken, bluffen, grootspreken, zich verheffen, pochen, zwetsen. Prahler, (-«, mv./,ra/i/er)m.,-in,
(-ncn) v. pronker, grootspreker, bluf- fer, opsnijder m., spronkster, groot- spreekster, blufster v. Prahlerei, (-en) v. pralerij, pron-
kerij, blufferij, pocherij v.; 2. Z. prahlen. Prahlerhaft, prahlerisch,
bijv. nw. pronkend, pralend, bluffend, snorkend, Prahlerhaftigkeit, (-en) v., Z.
Prahlerei.
Prahl-hans, (-Aanses,mv.-Aanse)
in. (gemeenz.) bluffer, pocher,opsnijder m.; -rede v. snoeverij, pocherij v., snor- kerij, grootspraak v. Prahl-hansen, (prahlhanste, ge-
prahlhansl) o. ww., m. A. pochen. snoe- ven, bluffen, grootspreken. Prahl-salat, (•(*)») m., z. m., Z
Prahl; •tucht v. pronkzucht, praalzncht v.; süchtig bijv. nw. pronkziek; -wort o. zwetserij, pocherij, snorkerij v. Prahm, (-(e)s, mv. -e) o.(Scheep-
v.) praam, pont v.; (Zcew.) Z. Ponton hoop in. kalksteenen. Prahmo, (-n) v. of Prahmen,
(-j,rav./V<i/inie»)m.(Scbeepv.)Z.IVaAro; 2. (PI.) rank, boprank v. Prahmgeld, (-(e)*. mv. -er) o.
praamgeld, lichtergeld o. Prairial, (•(<•\')*• rav- _e) m- (Ge*
sch. van F.) grasmaand v„ Prairial in., van 20 Mei tot 18 Juni. Prajudiz, (-es, mv. -e) o. oor-
deel o., dat later toegepast schadelijk werkt of werken kan. Prakel, (-j. mv. Prakel)ta.reas m.
Prakticiren, (praklicirte, prakli-
cirl) bedr. ww. beoefenen, praktizeeren; |
(gemeenz.) jemn. etw. in die Tatche -,
moffelen. Praktik, (-en) v. (van een koop-
nian), klant m.; 2. praktijk, beoefening, betrachting v.; (gemeenz.) streek ui.. kneep »., bedrog o.; 3. weervoorspe!- ling v. Praktikant, (-e«, mv. -en) m.
praktizijn, beginnend advocaat m. Praktike, (•») »., Z. Praktik (2).
Praktikenraacher, (-cAm,mv.
cher) in. hij die allerlei looze streken
verzint, praktijken heeft. Praktiker, (-s. mv. Praktiker),
Praktikus, (onb.) m., Z. Pracliuus. Praktisch, bijv. en b. beoefenend,
practiseb. Pralat, (-en, mv. -en) in. geestelij-
kc, kerkvoogd, prelaat in.; 2. kruiden- wijn m. Pralatenstrümpfe, m. mv. vi-
olelzijden kousen v. mv. Pr\'alation, (-en) v. naastingsrecht
o. voor de kinderen, recht o. waardoor kinderen in de ambten hunner ouders boren anderen worden voorgetrokken. Pralaturwürde, Pralatur,
v., z. m. waardigheid v.,ambt o. van een prelaat, kerkvoogdij v. Priilibiren, (pralibirte, pralibiit)
bedr. ww. vuurproeven, voorsmaken. Praliminar, bijv. en b. inleidend,
voorafgaand, voorloopig, den weg ba- nend. Priiliminürartikel, m. mv.,
Pr\'aliminarien, o. mv. voorloopige bepalingen v. mv., voorafgaande punten, preliminaire artikelen o. mv. Prall, (-er, si) bijv. en b. veer-
krachtig, elastiek, strak, stijf, gespan- nen; (Hg.) steil. Prall, (-(e)s, mv. -e) m. weerkliu-
ken o., weerklank in.; 2. sprong, op- sprong, weerstuit, terugslag m. terug- stuiting v. Prallon, (prallte, geprallt) o. ww.,
in. A. sluiten, afstuiten, terugstuiten; 2. ui. i. terugspringen, opspringen; (van lichtstralen), terugtallen, weerkaatsen; (van tonen), weerklinken; (Uergw.) -de Gebirge, door dalen afgewisselde bergen; II. o. zelfsL.Z. Prall (2). Pl\'allor, (-s, mv. Pratter) m. ru-
schet m., schot, doodschot, schampschot o.; (Bilj.) terugstuiteude bal,afstuitende stoot ui. Prall-hals, (-halses, mv. -hilse)
•hans, (-es, mv. -e) m. (Volkst.) schreeuwer ui., schreeuwend kind o. Prallheit, v., z. m. veerkracbtig-
heid,.elasticiteit v. Praüig, bijv. nw., Z. prall; (fig.)Z.
jühe. Prall-kraft, »., z. ui. veerkracht
v.; -kraftig bijv. nw. veerkrachtig, elas- tiek, terugstuilend;-/icA< o.teruggekaatst licht o.; schlag ui. terugslag iii.;-.vi7im.*a in., Z. Praller; (Heelk.) blulsvrond v.: slein ui. schulpsteen, hoeksteen m.; stosz ui., Z. Praller (Bilj.); \'triller ra. (Muz.) dubbele tremulant m.;-in\'i<-A bijv. nw. zacht, leuig, veerkrachtig; -Kiiche |
||||||||||||
|
Pre. 988
|
||||||||||||||||||||||
|
Pra.
|
||||||||||||||||||||||
|
Pra.
|
||||||||||||||||||||||
|
»., Z. -krafl; -uinkel m. hoek in. van
weerkaatsing. Praludiren,(/)r(i/urfir/e,prd/udir/)
o. ww., in. A. een voorspel maken, voor- af spelen, preludeere». Priimio, (-n) v. (Hand.) premie
v., verzekeringsprijs, assurantieprijs ui.; 2. prijs in., beloouing v. Pramicn-lnindhing, (-e«) v.
Iiamlel ui. in preinién, speculatie ».; •lolleric v, preuiicnlolerij, loterij v. met premièii; schein, -zettel va. briefje, lot o. niet premie; scliieszen o. schietwed- strijil ui.; -terlrag in. koop ui. met pre- mie. Priimisse, (•») v. (Red.) vooraf-
gaande stelling v. eener sluitrede, pre- misse v. Frgmme, (-n)v-.Prammer,(-s,
mv. Prammer) m. scheur v. in een ge- steenle. Pramonstratenser, i-s, mv.
Pramtnstratenser), -mcnch, (•(«)*,
mv. -r) m. monnik in. van de orde van den li. Norliertus, prvuioustratenzer in.; •nonne v. non v. van de orde van den II. Norbertus; -orden m. orde v. van den H. Norliertus. Prang, (•(«)«) in., z. m.druk.drang
in.; 2. praal, pracht v., pronk in. Prangen, iprangte,geprangt)o.\\\\vi.,
ui. k. prijken, pronken, schitteren, pra- len, glans verspreiden; (lig.) prijken; sein Name prangt in der CetcAtcAfc.prykt komt roemrijk voor; (Scherts.) am Hats- eisen -, aan den schandpaal staan; 2. |
||||||||||||||||||||||
|
pralelt en pritelte, gepritelt) o. ww., m.
A. (van kinderen), babbelen, praten. Pratcndont, (-en, mv. -en) m.,
-in, i-nen) v. aanzoeker, dinger ra., aanzneksler, dingster v., pretendent ui., hij, zij die naar eene kroon staal, die aanspraak maakt op. Pratendiren,(pra/enrfir/e,prii(en-
dirl) bedr. ww. vorderen, verlangen, be- geeren, eischen, aanspraak maken op, aanmatigen. Pratension, (-en) v. vordering v.,
eisch in., aanspraak v., voorgewend recht o., aanmatiging, pretensie v. Prater, (-«, mv./\'ra/er) m. wandel-
park, liislboschje o. Prater prgpter, bijw. ongeveer,
omtrent, ten naastenbij. Pratext, {-es, mv. -e) o. voor-
wendsel, voorgeven o., scbijngrond,dek- mantel ra. Prfttor, i-s, mv. -en) va. (R. g.)
aanvoerder m. in den veldtocht, opper- rechtcr, slad- of landvoogd, pretor in. Pratorwürde, Pratur,(-(e)«)
v. ambt o., waardigheid v. van pretor. Priitscho, (-n) v. groene schil v.
der walnoot. Pratten, ipratlele, geprallet)o.v,\\\\.
trotscb heenstappen, pronken; 2. in de rondte draaien. Pr&tze, (-n) v. poot, klauw ra.
Prïitzig, bijv. nw. met groote poo-
ten of klauwen voorzien; (lig.) trolsch, aanmatigend, overmoedig. Praxis, »., z. m., Z. Vebung; it.
practijk v.; (tier.) (van een advocaat), cliënt in., cliënten m. en v. rav., prak- tijk v.; (van een geneesheer), patiënten in. en v. mv., praktijk v.; (van een nota- ris), principaal ui.; 2. rechtsgewoonte v. PreCar, bijv. en b. bij vergunning
voor zekeren tijd verleend, vergund, af- hankelijk, voorbijgaand, onzeker,twijfel- achlig, wankelend. Precareien, v. mv. of Preca-
reigüter, o. mv. goederen o. mv. in vruchtgebruik, fidei-corarais o. Precareihandel, i-s) m., z. m.
handel in. van een onzijdig volk gedu- rende den oorlog. Prechen, [preekte,gepreclit)o.y>vi„
m. h. pronken, prijken, pralen. Prcchnit, (-en, mv. -en)m. goud-
steen m. Precist, {-en, mv. -en) m., Z. Pa-
nist. T?r&digeil,ipredigle,gepredigt)beir.
en o. ww. prediken, preeken, eene leer- rede houden, Gods woord verkondigen; (fig.) jemn. -, vermanen,berispen;(Spr.) Z. Gelelirle; II. o. zelfst. preek, predika- lie v.; (lig., i. k. bet.) zedepreek, ver- maning v. Prodigor, (-s, mv. Prediger) m.
prediker, predikant in.; (Scherts.) zede- |
||||||||||||||||||||||
|
(-s, mv. -/o) o. (Spraakk.) tegenwoor-
dige lijd m. Prasent, (•(<•)<>, mv.-e)o. geschenk
., «ift. gaaf, gave v., present, cadeau o. Prasentant, i-en, mv. -en) m.
(Hand.) houder.toonder in. van een wis- sel &. Prascntircn, (prüsenlirte,prasen-
lirl) bedr. ww. aanbieden, overreiken, geven, ten geschenke geven, presenlee- ren; das Geaehr -, prescnleeren. Prasentirteller, (-tellers, mv.
-teller) ra. presenteerblaadje o.; -förmig bijv. nw. schotelvormig. Praser, (-s, mv. I\'raser) ra. (Juw.,
Delfsl.) looksteen, praser ra. Prasjrvatjv, (•(«)«, mv. -e) o.
behoedmiddel, voorbehoedmiddel o.,pre-
servalief o. Prasident, i-en, mv. -en)m.voor-
zitter, president m. Prasidenten-stelle, (-n) v.
voorzillcrsplaals v.; -sluhl m. voorzit* tersstoel, presidenlszetel ra. Prasidentschaft, »., Z. Prasi-
dium. Prasidiren, iprixidirte, prisidirl)
o. ww., m. li. voorzitten,presideeren,het voorzitterschap beklceden. Prasidium, i-s) o., z. m. voor-
zitlerscnap.presidenlschap, voorzitten o., voorzilting v. Prass, Prasch, i-es, mv. -e) ra.
getier, geraas, leven o.; 2. gelag, feesl-
maal o., braspartij v.; -bruder ra. bras- scr, zwelger m. Prassel-beere, (-«) v. roode boschbes v.; -gold o. slaggoud o.; -hart
bijv. nw. bij hel breken knarsend, hard bij het kraken; -hart m. driftkop, op- vliegend persoon m. Prasseln, (prasselte, geprassell) o.
ww., m. li. knappen, knetteren, knarsen kraken; 2. m. s. met geraas neervallen neerploffen. Prassen, iprasste, geprassI)o. ww.
m. h. brassen, zwelgen, een losbandig leven leiden. Prasser, (-s, mv. Prasser) ra. bras-
ser, zwelger.slemper.losbandigc m.;((ig.) gulzigaard m. Prasserei, (-<«) v. brasserij,zwei-
gerij, slemppartij, dronkenschap v.; 2. feestmaal, gelag o. Prassnickel, i-s, mv.Prassnickel)
ra., Z. Prasser. Prassnicköln, iprassnickelte, ge-
prassmekett) o. ww., m. A., Z. prassen. Prastabiliren, iprastabilirle,
pristabilirt) bedr. ww. vooraf vaststel- len of bepalen. Prastanda, o. rav. verplichtingen
v. rav., te verrichten diensten in. mv. PraStant, (-(e)s, mv.-e)m.(Muz.)
vooraanstaande tinnen orgelpijp v.,pres- tant m. PraStiren,(prasfii7e,prós/irf)bedr
ww. doen, maken, volbrengen, ten uit- voer leggen, Z. kisten. Prastigiator, (-«, mv. -en) ra.
oud-Roraeinscbe goochelaar in. Prateln, prüteln, ipratelie, ge-
|
||||||||||||||||||||||
|
59
|
||||||||||||||||||||||
|
uitstallen, uitkramen, vertoon maken.
Pranger,(-s, mv. l\'rangcr)iu.,-in.
-iui> v. hij of zij die prijkt, pronkt &, pronker m.,pronkster v.;2.(Ger.)schand- paal in., galg, kaak v.;jem. an den - stel- len, aan de kaak stellen; (lig.) verachtelijk maken. Pranke, (-«) v. Ieeuwenvoet,wolfs-
voet in. Pranumorant, (-en, mv. -en) m.,
-in, (-nen) v. inteekenaar ra., voor- uitbetalende, geabonneerde ra. en f. PranumsratiQn, i-en) v. iotee-
kening v. met vooruitbetaling. Pranumeriren, [prtuumerirte,
prinumerirt) o. ww,, m. A. auf elw. -,
inteekenen met vooruitbetaling. Praparande, (-n) v. voorbcrci-
dingsschool v. Praparftt, (-(e)s, mv. -e) o. voor-
bereidiug, toebereidiug v.,geneesmiddel, preparaat o. Priiparirbosteck, (-(e)s, mv.-e)
o. koker in. met ontleedkundige instru- meiiten. T?rüp&TiTen,(priïpariitc,praparirl)
bedr. ww. voorbereiden, toebereiden, ge- reed maken, klaarmaken, prepareeren. Praparir-stein, (•(«)», mv. -«)
m. (Apolh.) wrijfsleen ra.; -walzen v. mv. wrijfrol v. Priiposition, (-en) v. (Spraakk.)
voorzetsel o. Prarogativ, (•(«)*, mv. -e) o.
voorrecht, privilegie, prerogatief o. Prasens, (oub.)«., Presentia,
|
||||||||||||||||||||||
|
preker, vervelend prediker m.; (K
|
2
|
alh.)
|
||||||||||||||||||||
|
die -, predikheeren, dominicanen ni.mv.;
(11. S.) der-, Prediker m.; 2.(Nat.hist.) pikzwarte toekau, pepervreler ra. Prediger-amt, (-am/(e)*, mv.
•amler) o., \'L. stelle; -birne v. priester- |
||||||||||||||||||||||
|
Pre.
|
|||||||||||||
|
986 Pre.
|
|||||||||||||
|
Pre.
|
|||||||||||||
|
peer v.; -frau v. predikantsvrouw v.:
•kirche v. (Kath.) kerk v. der predik- heeren of dominicanen; -kloster o. dn- menicancrklooster o.; •kluglicil v. pries- terlijke voorzichtigheid ».; -kunst v.pre- dikerstalcnt o.; -manle! m. lijfrnk m.der geestelijken, soutane ».; -mnnch in. dn- micaner monnik in.: -nrden m. orde v. van den II. Dominicus; -srhule v. seiui- narie o.; -*nrge v. herderlijke zorg,ziels- zorg v.; .s/urn/m. geestelijke stand m.: slelk v. predikanlsplaats v.: -sluhl in. bank, plaats v., sloel m. voor den predi- kant en diens familie; -lraclit v. predi- kantskostuum o.; -witlwc v. predikants. weduwe v.; •uohnung v. predik.antswo- ninev. Predi ;t, (-en) v. preek, prediking,
predikatie v,, sermoon o.; ex Idulet zur -, er wordt geluid voor de preek; in die - gehen.iifim de predikatie gaan;((lg.);emn. fine - hallen, Z. predigen. Predigt-amt,(-«\'M\'(e)«,niv.-nm-
ler) o. predikambt, leeraarsanihl o.,ker-
keliike bediening v.; -auszng m. uiltrek- scl o. uit eene preek; -hurli o. predika- tielioek n.; -enlwur( in. schels v., nnt- werp o. voor eene preek: -sainmlung v. verzameling v. van preeken, Z. -liuch; •stube v. kamer v., waarin gepreekt wordt; • stnlil in. preekstoel, kansel ui.: •neven o. prediken o., kanselstijl m. "Pr9gelTL,(/iregelle,gepregelt) O.ww.,
Z. prSgeln, PreibUSCh, (-e*, mv. Preibiische)
m. fl\'l.) paardeslaart m. Preien, (preile, oepreil) bedr. ww.
(Zeew.) cin Schijf -, praaien. Preis, (-es, mv. -e) ui. prijs m.,
waarde r.; der genauesle, ndchste, lelzle -, de naaste prijs; unler drm -e vrrkau- fen, lii\'iicdcu de waarde: im -e f allen, in prijs dalen;</u.- Gclreide slehl horh im-e. is duur; 2. prijs m., belooning, aannioe. diging, premie v.; um den - slrcilen, om den prijs dingen, wedijveren: den - da- von Iragen, gewinnen, den prijs behalen: 3. pi\'ij:. roem, lof in., eer v.; Gnli Lnli unit -gelien. Oud loven en prijzen:;» sei- nem -e muss man sagen, lol zijne eer: II. (verouil.) buit m., prijs m., veroverde o.: •geben, prijs geven, overlaten; eine Stadl - gebtn, overgeven, prijc geven: sich - genen, zieh opofferen, blootstellen; it. (van meisjes), zich aan ontucht overge- veu: er gibt tieh nicht Mrkt -, hij stelt zich niet bloot; tieh dem laster -, zich overgeven aan; -gehen, \'tienen, verla- teti «ij». Preis, (-es, mv. -e) m. (verkl. Preis-
chen, gemeenz. Prieschen o.) zweer, kale pluk v. aan de knie van een paard; (aan een hemd), halskraag m.;(aan mouwen), hand boord o. Preis-aufgabe, (-«) v. prijsvraag
v.; •antseUer, -aussleller in. hij die eene prijsvraag doet, die een prijs uitlooft; -aus*elzung, •aussteUung v. prijsvraag, prijsuitloving v.; -austheiler in. prijs- uitdeeler in.; -austheilung v. prijsuitdee- !iu- v.; \'bericht in. prijsbericht o., prijs- opgaaf v.; -bewerber m. mededinger m. |
|||||||||||||
|
Premsscheibe, (-«) v., Z. l\'rems.
Presbyter, (-s, mv. Presbyter) in.
priesier in.; il. onderling, kerkvoogd m. Presbyteri&ner, (-«, mv. Prcs-
bglinaner) m. presbyteriaan,puritein in.
Presbyterianisch, bijv. nw.
presbyter iaanseb. Presbyterium, (-s, mv. Pretby. terien) o. kerkeraad m., consistorie v.;
il. woning v. des priesters. Presenning, (-cn) v. (Zcew.) pre-
senniiig v., dekkleed, geteeld zeildoek o. Presennings-leiste, (-«)v.lijst,
lat v. om de presenning vast te houden;
•spiker ai. prcsenningspijker m. President, (•en, mv. -en)m.&, Z. Piiisident.
Press, bijw. dicht tegenaan, slui-
leiul, krap, tegen gedrongen, tegen ge- drukt; (Uilj.) - liggen, vastliggen, tegen den hand liggen. Pressant, bijv. nw. (gemeenz.)
dringend, hoog noodzakelijk, spoed vcr- eiseliend, pressant. Press-arm, (-(e)s, mv. -<) in.
persario in.: •balken m. persbooin, boom
ui. eener drukpers; -benk v. (Kaart.) peisliank V.; (.Naai.) persplank v. Pressbar, bijv. nw. perslnar, sa-
meudrukbaar; -keil v. persbaarheid, sa- mendiukbaarheid v. Press-baum, (-bautn(e)i, mv.
•bdume) m. persboom ui.; \'bengel in. perszwengel in.; -boi m. gepcrsle, ge- glaiisde baai v.; -brell o. persplank v.; •dcckelm. dekstuk o.eener pers;(ürukk.) timpaan o. Presse, (-u) V. pers v.; il. druk-
pers v.; etw. unler die - tegen, ouder de pers leggen, persen; (van een molen), vang v.; ein Iliteh unler die - geben, laten drukken: dus Werk isl unler der -, is ter perse; (lig., gemeenz.) in der - sein, in de klem zitten; 2. (Lakeuw.) glanzing, persing v.; 3. perspomp v. Prgsseisen, (-eisent, mv. -eisen)
o. persijzer o. Prg3sen, (pressie, gepressl) bedr.
ww. persen, samenpersen, saroendruk- ken; der Saai nar gepressl col!, was slainp. vol; den Hul auf den Kepf -, drukken; 2. uitpersen, persen; Wein -, persen; Tucli -, glanzig maken, persen; (lig.) in hel nauw brengen, afpersen,onderdrukken, dwingen; mil yepresslem Herten, niet een benauwd, bedrukt hart; jcm. wegen einer Zahlung -, dwingen, lastig vallen; das Volk, ein Land -, afpersen, onderdruk, ken; Matrosen -, pressen; Schi/fe -, hel embargo opleggen, beletten uit te zeilen; (Zeew.) den Wind -. vangen, onder den wind gaan. Presser,(-i, mv. Prester) m.,-in,
(-«e«) v. perser m., persstcr v., bij, zij die persl; (Lakenb.) perser, glanzer ui., glnnsster v.; (Gcr.) deurwaarder, execu* leur, man, soldaat ui., als dwangmiddel hij nalatigheid in de betaling der belas* tingen; uVit - bekommen, een soldaat iu huis krijgen. Presserlohn, (-(e)s) m., z. m.,
Z. Pressgetd. |
|||||||||||||
|
naar een prijs; •bewerbung v.medcdin-
ging v. naar den prijs, wedijvering v.; •courant m. (Hand.) Z. •terieichniu. Preiselbeerei (-n)x.roihe -,roode
inirtebezic v.;2.beivndruifv.;3. Elhiopi- sche heidebes v.; i. Z. Iterberisbeere. Preisen, (preisle, geprent) bedr.
ww. It uuren -, den prijs bepalen van, prijzen, laxeeren, waardeeren; 2. (pries, gepriesen) onr. prijzen, loven, roemen, verheerlijken, vieren; jetns. Lr>b -, zingen ter eere van; Gnll lollen und -, God loven en prijzen, Z. anpreisen; 3. niet lof ver- melden, erkennen; jetn. -, gelukkig noe- raen, geluk wenschen. Preiser, (•», mv. Preiser) m., -in,
(•nen) v. prijzer m., piïjsstcr V., hij. zij
die looft, prijst &. Preis-ertheiler, m., -erthei- lung, v., Z. -austhetler Jj-; -[ruge V.,
Z. •avfgabe; •gestiug in., Z. Lobgesung; •laiich m. gevliesd knollook o. Preislich,l\'ijv. uw.,\'/..preisuürdig.
Preis-liste, (-n) v. (Mand.) prijs,
lijst, prijscourant v.; -name in. eervolle liijiiaam m., loffelijke vermelding v.: _schrift v. bekroond antwoord o. op eene prijsvraag. Preisselbeere, (•») v.,Z.Prri«W-
beere. PreiS-aetzer, (•telsert, mv. -sel-
zer) in. (van levensmiddelen), Z Sihat- zer; 2. Z. •aasselzer; -eerderber ai. prijs, bederver, loonbederver, beunhaas in.; •ecrieichnis» o. prijscourant, prijslijst v., tarief o.; stink o. bekroond stuk o.; •uerlh, -uiirdig bijv. uw. loffelijk, prij- selijk, lofwaardig, prijzenswaardig, roem- waardig; •u/ürdigkeit v.prijzenswaardig» heid v.; -zetlel m.,Z. -verzeichniss; -zie- gel m. kleine nok pan v. Preile, (-n) v. wipdeken, soldeken
v.; einem r\'tichse die • gebeii, in eene deken gullen; 2. wippen, sollen o. Prellen, (prellte,gepreltl) bedr.ww.
in eene deken opwippen, jonassen, sollen, doen opspringen; (lig.) foppen, bedrie- gen; jem. um etw. -, oiilfutselen; (liilj.!, afzetten, snijden; cinen Hall -, van den liaml doen lerngsluilen. Prellenswerth, bijv. nw. bespot.
tenswaard, belachelijk. Prgller, (-i, mv. Preller) in. hij,die
opwipt, solt; (lig.) afzetter, bedrieger, schelm, schurk m.; (Art.) 28-ponder in.: 2. terugsprong, terugslag, teriigslnit in.;
3. slag. klap in.
Prellerei, (-en) v. bedriegerij, ar-
zelterij v., bedrog o. Prell-garn, (•(«)». mv. -«) o., Z
•neli; •hammer ui. ijzeren hamer m. van 2 centenaars zwaar; -nelz o. net o. om hel dier op Ie wippen; -schlag m., Z. Preller (2); scliuss in., Z. I\'ralltschues; statige v. (Dr.) drilhoog m. Premierminister, (siers, mv.
•ster) m. eerste minister m., hoofd o.
van hel ministerie, premier in. Prems, (-ej, mv. -e) in., Prem-
86. (-«) v. (van een molen), vang v. Premsen, [premste.gepremet) bedr.
ww. terughouden, doen stilstaan, vangen. |
|||||||||||||
|
Pri. 987
|
||||||||||||
|
Pri.
|
||||||||||||
|
Pri.
|
||||||||||||
|
Primanota, (/>rima«ofe«)v.koop-
mansschu hl register o. Priinsir, bijv. uw. eerst, van den
eersten graad, lager; schule v. lagere school v., laagste school, school v. voor de beginselen; -schüler m. leerling m. eener lagere school; srhulmeisler m.on- derwijzer ni. aan eene lagere school. Primas, (Primaten, mv. Primaten)
ni. opperste kerkvoogd, primaat m. Primasorte, (-«) v. eerste soort,
eerste qualiteit, prima qnaliteit v. Primat, (-(e)«, mv. -e)o. waardig-
heid v. van primaat, primaatschap o. Prinifttisch, bijv. nw. tot den
primaat of het primaatschap behoorende. Primawechsel, (sets, mv. -sel)
in. priiuawissel ril.
Prime, (-n) v.(Kath.)eerste gebed,
morgengebed, eerste bidunr o., primen v. mv.; (Muz.) primo, eerste slem v.; (I)iukk.) eerste afdruk, schoondruk m.; (Hand.) fijnste wol v.; (Schernik.)eerste pusiiie v.; (Sp.) - of -.<pie/o. prime v., anihiguspel o.; eine - aaien,vier gelijken hebben; (Hek.) een tiende gedeelte n. Primel, (-n) ». (PI.) Z. Schlüuel-
bliime.
Primgeld, (•(«)*, mv. -er)o. pre-
mie. gratificatie v. voor den kapitein. Primilien, v. mv. eerstelingen m.
en v. mv.; (Kalh.) eerste mis v. van een pas gewijden priester; 2. eerste schrift o. Primitiv, bijv. nw. oorspronkelijk,
oudst, aanvankelijk, primitief. Primus, (nnb.. mv. I\'rimi) m.
(Schoolt.) Z. Prima. Primzahl, (-en) v. eerste getal,
ondeelbaar getal, eenvoudig getal o. Princjp,(-(e)s, mv. -ien)o. grond-
oorzaak v., grondbegrip, grondbeginsel, begin o., grondstof v. Principal, (-(e)i, mv. -c) m.per-
soon m. voor wien men werkt, mee«ter, patroon, principaal m.; 2. o.zclfsl.(Org.) Z. Prnslant. Principalin, (-nen) v. meesteres,
vrouw,mevrouw v.,voorwie men werkt cf\'. Principist, (-en, mv. -(h) m. be-
ginner in. op de l.alijnsche school.
Prjnen, {prinle, geprint) i>e<\\r. ww.
met gronte steken naaien, rijgen. Prinz, (-en, mv. -en) m. prins,
vorst, koningszoon, keizerszonn m.; (fig., Scherts.) da bist mir ein (auberer -, gij zijl me een mooie vent; (Nat. hist.) zil- vennerel v. Prinzapfel, (-apfels, mv. -apfel)
in. prinsenappel m. Prinzen-erzieher,(-!ie/iers,mv.
•zieher) in. opvoeder m. van den prins;
•fahne v., Z. -flagge; (Nat. hist.) ge- streepte schelp \\.;-farbe v. prinsenkleur v.; •fltigge v. prinsenvlag v.; •führer m., Z. -hofmeister; -iarten m. prinsentuin m.; -hofmeisler in. gouverneur, opvoe- der m. van een prins; •kirtche v. roode, Urnsselsche kers, oranjekers v.; •kopfm. hoofd o. van eeu prins; (PI.) schoone kropsalade v.;-/eden o. pnnsenleven.leven o. als een prins, heerlijk leven e.; -lehrer ca., \'L. -erzieher. |
||||||||||||
|
king v.; (tig.) stekelachtige rede, hekc-
ling, plagerij v. Prickeln, (prickclle, geprickelt)
bedr. ww. prikkelen,steken, prikken; 2. o. ww. prikkelen, jeuken, steken; (lig.) •de lieden, stekelige woorden, Z. Pricke- tei (lig.). Pricken, (prickle, gepriekl) bedr.
ww.. Z. prickeln; (lig.) stekelige ge- zegden uiten, hatelijke toespelingen ma- ken; (Zeew.) zijn bestek maken, poin- teeren. Priester, (•s.mi.Priester) ra., -in,
(-nen) v.priester, geestelijke ui..priesle-
res v. Priester-albe, (-«) »•. koorhemd o.; •aml o. priesterambt, priesterschap
o.; •hé/fchen o. priesterbefje o.; -belrug in. priestersintrige v.; -birne v. priester- peer v.; -dienst m. priesterdienst, kerke* lijke dienst m.; -ehe v.prieslershuwclijk, huwelijk o. eens priesters; -frau v., Z. Piedigerfrau; •gewand o. priestergewaad o.; -hass m. prieslerhaat m.; -haus o. priesterhuis o., priesterwoning, sacristie of saeristij v.; -hemd o. prieslerhemd. koorhemd o.; -herr$cha[l v. priester* heerschappij ».; 2. geestelijk bestuur o., hiërarchie »•.; -hul in. priesteihned in.: (Vest.) priestcrniiits ».; -jnch o. pries- leijiik o., dwingelandij v. der priesters; • kappe v., •köppckrn o. priestermulsje o., baret v.; •kaste v.,Z. •znnft; -kleid o., •klcidung v„ Z. •gewand; •tragen ui. priesterkraag m.; 2. (PI.) groole ganze- idoem, koeblocin o.; -krause v.,Z. -baff- rhen. Priesterlich, bijv. en b. priester-
lijk, van den priester, geestelijk, kerkc- lijk. Priester-list, (-en) v. priesterlist
v., intriges v. mv. der priester?; -man- lel in. priesterniantel m.;-oraVn m.pries- terorde v.; it. Z. •ireilie; •reich o. rijk o. iler priesters, Z. •herrsckafl; •rnek ni., Z. -kleid; •tattung v. priesterlijke instel* liug v. Priesterschaft, v. z. m.priester-
schap v., priesters in. iuv.,geestelijken ui. mv.; it. Z. Priesterstand. Priester-schmuck, (•(«)*) in.,
z. m. prieslertooi nu; schrift v., Z. Hil-
dersrhiifl; -segen in. priesterlijke zegen, zegen in. des priesters; stfiat in. (ge- ineenz.) kerksieraden o. mv.; 2.priester- <laal ui.; stand in. priesterlijke stand in., geestelijkheid, geestelijke waardig* heid v.; 2. Z. Vries erscha/l; -lhaler m., er hal nut einem — bezahlt, hij heeft (mij) met een dankje afgescheept. Priesterthum, (-») o., z. m.
priesterlijke macht v., geestelijke invloed in., geestelijke instelling v.; il. Z. Pne- sterseliaft. Priester-weihe, (•») v.priesier-
tvijiling v.; -zun[t v. priesterloste v.
PrietO, (-n) v. (Bouwk.) schuif-
raam, hijschraam o. Prima, (Primae) v. (Schoolt.)eerste
klasse v. Primanor, (•», mv. Primaner) m.
leerling ui. der eerste klasse. |
||||||||||||
|
Press-frechheit, (-en) v. uiis-
bniik o. der drukpersvrijheid; -frciheit v. vrijheid v, van drukpers; -gung en. gewapende manschappen in.uiv.oin ma- trozen Ie pressen in E.; •gefSn o. pcrs- kuip v.; *geld o. geld o. voor den soldaat, dien men wegens niet betaalde belasting in huis gekregen heeft; (l.akenb.) pers- geld o.; (I)rukk.) drukloon o.; (Wijng.) porsloon o.; •genet: o. net v. op ilcdruk- pers; •glan: m. door persing verkregen glans ni.. glanzing v. Presshaft, (-er, -(e)st) bijv. nw.
[van personen), zwak, gebrekkig, ineen- gedrukt; (van gehouwen), vervallen. Pr@sshaftigkeit, (-e«) v. (van
personen).zwakheid,ongeneeslijke ziekte
v.; (van zaken), gebrekkigheid v. Press-haspel, [karpeh, mv. -has-
pel) ui. pershaspel m.;-Aatuo. (Lakenb.) pershuis o., glanzenj \\.;-linul v. geperst leder, segrijnleder o.; -hefe v. kuiistma"- tig uitgeperste gist v.; -torren in. pers- kar v.; -l;eil m. stamper in. van de olie- pers: -knccltt va. persknechl in.; -kopf ui. hoofdkaas».; 2. (Werkt.) kop m. van de per». Pressling, (-(e)s, mv. -e) m.groote
witte aardbezie v. Press-maschine,(-n) ».persma-
chine v., pelswerktuig o., mangel v.: •meister m. drukkrrsbaas m.; -m"sl in. npptlwijn m.: •platte v. plat v. van de oliepers; -soft m. uitgeperst sap o.; •scluuube v. persschroef v.; •ichwengel in., \'L. •Oengel; span in. persspalk v.; 2 (Lakenw.) staalboek o.; •spindel v. pers- schroef v.; -slange v. persslang \\.;-sül:e v. hoofdkaas >.; 2.—,—mlein m.(Berg- w.1 gevlekte zwavelzure kalk v ; •lltfire v. (Lakeub.) glansplaatv.j-uand v.pers- wand in.; -uein ni. uitgeperste wijn in.; •wind in. halve wind, boelijuswind BI.; •zeug o. persgereedschap o.; 2. (Ileelk.) Kcliroefierband o.; -zaber, -zuber in., Z •gefdsf; •zwang in. censuur v., gemis o. der vrijheid \\an drukpers. Prest,(-M.inv.-e) in. berenklauw in.
Presto, bijw. en o. zell\'st. (Muz.)
zeer «nel, presto o. PretiQae, (Prelinsen) v. koslbaar-
beid ».. juweel o. Preus3ischblau, (nnb.) o. Prni-
sisch-hlauw.liei\'lijnsi\'h-hlaUW o.; 2. bijv.
Hvi.-e Stture, Pruisisch hlauwziiur. Prevotalgericht, (-(e)s, mv.-e)
o. krijgsraad in. Prezel, [-t, mv. Prezel) in., Z.
Brelzel. Priap, [\'t) o., i. m. (Fabell.) Pria-
pus, tiiiu* en veldgod m.; (Kg.) niaune- lijk lid o. Priapeisch of priapisch,bijv.
uw. van Prinpus; (lig.; -et Gedicht, on- tuehtig, vuil, gril. Priapolith, (•*», mv. -en) in.
priaapsteen, lidstecn m. Pricke, (-«) v. prik m., lamprei v.;
2. Z. Aalgabel. Prjckel, (s, uiv. l\'rickel) m. prik-
kel, stekel m. Prickelei, (-en) v. prikkeling, ste-
|
||||||||||||
|
Pro.
|
Pro.
|
|||||||||||||||||||||||
|
988 Pri.
|
||||||||||||||||||||||||
|
aanhanger m. van het probabilisme, pro-
babilist m. Probabilitgt, (-en) v.waarschijn-
lijkheid v. Probat, bijv. nw. (gemeenz.) bc-
proefd, onderzocht, uitstekend, uilmun* tend, afdoend. Próbchen, Pröblein, (verkl.)
o. proefje o.
Probe, (-n) v. proef, beproeving,
ondervinding v.; (van een tooneelstuk &), repetitie v.; offene -, openbare repe- litie; (van eene berekening), proef v.; eine * init etw. anstellen.machen, de proef nemen; zur - ette. geben, tot proef, als ecu staalje geven; zur • predigen, eene proefpreek doen; die * hallen, de proef doorstaan; jem. au/ die - setzen of stellen, iem, op de proef stellen; mif elw. eine * muchen, de proef nemen van, probeeren; 2. proef v., staal, monster o.; - seiner Fieundschafl ablegen.geben.bevfij* o. ge- veu &; (van guud en zilver), keur v.; (Hand.) (op koopwaren), merk o.; 3. werktuig o. om te beproeven of te on- derzoeken, vorm in., patroon o. Probe-abdruck,(-(//«c/.(c)s,mv.
•driicke) in. (I)rukk.) proefdruk in., proef v.; -arbeit v. proefwerk o.; -backen o. (Uak.) als proef bakken o.; •b»nd m. (Boekb.)proefband m.,model o.,2.(Kuip.) |
||||||||||||||||||||||||
|
gladde zadel m.; (Prov.) eine • voneintm
Apfel, schijfje, sneedje o. Pritschen, (pritsclitc, gepritschl)
bedr. ww. jem. -. mei de houten sabel van Arlekijn slaan; (fig) de brits geven, klappen geven, slaan, afranselen; (Jacht* w.) met het plat van een jachtmes slaan; 2. o. ww. met de deur slaan. Pritsch(en)meister, (sters,
mv. ster) in. hansworst, nar, arlekijn in.; 2. hij die op het doel afgaat; 3.dich- ter in. die bij feestelijke gelegenheden voor de vuist verzen maakt. Privftt, bijv. nw. privaat, bijzonder,
afzonderlijk, niet gcineenschappelijk.voor zich zelven, particulier. Privat-absicht, (-en) v. per-
soonlijk plan o., afzonderlijk plan o.;
•angeleaenheit v. huiselijke zaak, bijzon- dere zaak v.; sudienz v. afzonderlijke audiëntie v.; -btiehtt v. afzonderlijke bekentenis, biecht v.; sasse, •cltatulle v. afzonderlijke kas, particuliere kas v.;-co/- legium o., Z. slunde; •communion v. af* zonderlijke communie v.; •conlocorrent- buch o. (Iloekh.) rekening-couraiitboek o.voor de klanten; •docenl m. privaaldo* cent, niet aan e. o, a. inrichting verbon- den leeraar m.; •gelegenheit v. bijzondere gelegenheid v.; -gelclirter in. lelterkun* dige, geleerde m. die geen leeraar is; |
||||||||||||||||||||||||
|
PrinzQSsin, (-nen) v. prinses,
vorstin, koningsdochter, keizersdoch- tcr v. Prinzgssin-apfel, (-a/>/Ws, mv.
-a/ fel) m. prinsessenappel m.; -birne v. prinsessenpeer v.; -bohne v. prinsessen- boon, heerenboon v.; •pfirsche v. groote, hoogroode perzik v.; sleuer v. belasting v. ten behoeve van het huwelijksuitzet eener prinses. Prinzlich, bijv. en b. prinselijk.als
een prins, van een prins, vorslelijkj-Aei/ v. vorslelijkheid v. Prinzmetall, {-(e)s) o., z. m.
spinsbek, toinbak o.
Prign, (-(t)s, mr. -e) o. schedel-
boor v. Prior, (-«, mv. -e) in., -in, (-ne«)
v. prior, kloostervoogd m., priorin, kloostervoogdes v., opperste m. en v. in een klooster. Priorat, (-(e)-. mv. -<0 o. prior-
schap o., waardigheid v. van prior of pri* orin. Priorei, [-en) v. klooster o. onder
hel bestuur van een prior of eene prio- rin, huis, verblijf o. van een prior of eene priorin. Prjorwürde, v.,z. m., Z. Priorat.
Prioritat, v., z. m. (Oer.) voor-
rang, voorgang m., prioriteit v. Prioritats-actien, v. mv. prio*
riteitsactien v. mv., priorileitsaandeelen
o. mv.; -ordnung v. wet v. op de priori* teit; -re"hl o. recht o. op den voorrang, prioriteitsrecht o.; -urlheilo. rangschik* kins v. der schuldeischers. Prise, (*») v. (van tabak), snuifje
o.; tint * Sak <f\\ een handje, greepje o.; (Zeew.) buit, prijs m., genomene o.; für guit * erklürl werden, prijs verklaard, genomen worden. Prisen-comptoir, (-(e)»,mv.-«
o. kantoor o. voor buit gemaakte goc<!e-
ren; -gelder o. mv. aandeel o. in den buil •gericht o. gei echt (shof) o. voor kape* rijen; -güter o. mv. buit gemaakte goe deren v. mv.; •rechl o. recht o. op bet veroveren van schepen of goederen. Prisis, v., z. m. (Gen.) krampachtig
tandenknarsen o.; (Ilcelk.) schedelbon ren o. Prisma, (•», mv./VismenJo^Nat.)
kantzuil v., prisma o. Prismatisch, bijv. nw. prisma-
vonnig, prismatisch, kantig. PritSCh, (-es, mv. -e)m.klinkende
slag, klap m. met de vlakke hand;2. bijv. en b. platgeslagen, verloren; it. voorl, wee. Pritschbett, (*(«)». mv. -en) o
rond plankje o. om een suikerbrood op te zetten. PritSChe, (-n) v. brits v., kaals
plankje, palet o.; (Schermk.) houten sa bel v. van Arlekijn; (Schoolt.) plak v. jemn. die • geben, iem. met de plak ge ven, slaan; it. wegjagen, aan de deur zel- ii\'u; 2. zitplaats v. achter op eene slede; 3. leger o. bij de nachtwacht; (fig.)slechl ellendig leger o.; (Art.) speel- of bank- batlerij v. zonder borstwering; (Zad.) |
||||||||||||||||||||||||
|
handel lil. afzonderlijke handel, handel hoepel in., die tol model dient; -bilanz v.
m. voor eigen rekening; -A«s» ui. per-lproefbalans v.; -blatt o. proefblad o.; |
||||||||||||||||||||||||
|
soonlijke baat m.; •haas o. bijzond
huis, afzonderlijk huis,particulier huis o. Priv&tim, b(jw. in het geheim, af-
zonderlijk, in vertrouwen, confidentieel. Privatisiren, (privalisirle, prira
|
||||||||||||||||||||||||
|
•bleeh o. (Giet.) halfronde proefplaal
•blei o. proeflond o.; -bogen m. (Ilrukk.) proefblad o., proef \\.; zireiter —, revisie v.; -ijnrh o. (Giet.) register o. der proc- ven; 2. boek o. over de kunst om Ie loel- |
||||||||||||||||||||||||
|
tisirt) o. ww.,ra. /(.ambteloos leven, een sen; 3. Z. -band; •dreschen o. proefdor
|
||||||||||||||||||||||||
|
afzonderlijk leven leiden; 2. privaat-on*
derwijs nemen. Privat-leben, (-s) o., z. m. amb*
leloos leven, privaat leven o.; -lehrer in.
|
scben o.; •druck ui. proefdruk in.; 2.Z.
• blutl, -/«u(,w;-i,n7in.ainbleiiaarseed in.;
•eisen o. procfijzer o.; -ende o. (van een
tuk laken), monster», slaaleind a.;-fcst
|
|||||||||||||||||||||||
|
privaatonderwijzer m.; -mann m.aiiibte-ihijv. nw.de proef doorslaand, proef hou-
loos man,particulier in.; •meinung v. per-idend; (lig.) trouw, standvastig; -//119 m |
||||||||||||||||||||||||
|
soonlijk gevoelen o.; •nutzen in. afzon*
derlijk belang o.; -pcrson v., Z. -mann; •rache v. persoonlijke wraak v.; -rechl o. persoonlijk recht o.; sache v. particu* liere zaak v.; schaitung v. afzonderlijk bezoek o., dat niet ambtshalve gedaan wordl; schuit v. bijzondere school v.; • sekretar in. geheimsecretaris m.; slunde v. privaatles, bijzondere les v.; -umgang m. particuliere omgang, vertrouwelijke omgang in.; •versammliing v. bijzondere, buitengewone vergadering v.; -eerschrei- bung v. persoonlijke, schriftelijke belofte v.; -zueck m. bijzonder, personeel doel o. Privet, (-(e)s, ïnv.-e) o., t.Abtritt.
Privilegiren, (privilegirle, prici-
legirl) bedr.ww. bevoorrechten,een pri- vilegie verleenen. Privilegium, (-s,mv. Privilegiën)
o. voorrecht, privilegie <>., bevoorrech- lins v. PrOaulia, o. rav. dag m. voor de
bruiloft. Probabilismus, (onb.) m., z. m
(Wijsb.) meeningsgeldigheid v.,prohabi. Hsme o. Probabilist, (-en, mv. -tn) m
|
||||||||||||||||||||||||
|
eerste vlucht v.; -garn o. proefgaren o.;
•gehiuse o. (Bergw.) kist v. voorde proefbalans; -geralh o. proefgereedsenap, loetsgereedschap o.» -gericht o. water- proef, vuurproef v., proefgerecht o.; -ge- sang m. repelilic v. vaneen gezang; •ge- wicht o. proefgew icbl o., loetsscbaal,ijk- maat v.: -gnld o. gekeurd goud, gewaar* borgd goud o.; •hollend, -holtig bijv.nw. proefhoudeud, van goed allooi; -haltig- keit v. proefhoiidendlieiil v.; • hammerm. loetshamer m.j -henysl m. proefhengst ui.; -jagen o. pioefjachl v.;-jahr o. (in kloosters), proefjaaro,;-kapelle v.(Verg.) kapel v. om bet goud Ie toetsen; -kellc r. (GieU) proeflepel ui.; -kisle v. staleu- doos, slalenkist v.; -klinge v. proefkling v.; -klufl v„ Z. -zange; -korn o. (Giet.) proefkorrel v.; (Ilar.d.) monster o. van koren; -kunsl v. proefkunsl, kuusl v.om het allooi Ie vinden; -ladung v. (Wap.) v. proeflading v.; -lcction]\\. eerste les, les die alleen dient tol onderzoek; -lehrling m. pas aangekomen leerling, leerling in. in bet proefjaar; -lö/fel m.,Z. •kelle\\1. proeflepel, modellepel m.; -»iarA- ui. es- sayeursmark o.; -r«u(o)s: o. ijkniaat v.,- |
||||||||||||||||||||||||
|
Pro.
|
|||||||||||||||||||||
|
Pro.
|
Pro. 989
|
||||||||||||||||||||
|
Profess, (-es, mv. -e) in. (Kath.)
belijdenis, kloostergelofte v.; -thun, de kloostergelofte afleggen; -haus o. huis o. voor degenen, die eene kloostergelofte gedaan hebben. Professign, (\'en) v. beroep, am-
baclit, vak o., kostwinuiiig, hroodwin- ning v. Profossionist, (-en, mv. -en) m.
handwerksman, neringdoende m. Professor, (-j, mv. -en) m. pro-
fessor, linojleeraar m. Professorat, (-(e)s, mv. -e) o.,
Z. Pro/essorslelle.
Professorin, (-nen) v. vrouw v.
eens prolessors, professorsvrouw v. Professorstelle, (-n),Profes-
SUr, (-e«) v. hoogleeranrsambl, pro-
fessoraal o., ambt o., waardigheid v. van hoogleeraar. Professorstitel, (-iels, mv. .iel)
m. hoogleeraarslitel, professorstitel m. Profil, (-(e)s, mv. -e) o. leekening
v. van ter zijde, doorsnede v., profiel o. Profit, (-(e)s, mv. -e) m. winst v.,
voordeel o„ opbrengst v., profijt o. Profitchen, (verkl.) o. buiten-
kansje, hijvalletje, winstje o. Profltiren, {profil ir Ie, profilirt)
bedr. ww. winst opleveren, zijn voordeel doen, nut of winst trekken, profiteeren. Profgrma, bjjw. voor den vorm,
vormelijk; -uechsel m. (Mand.) gefin- geerde wissel m. Profgsz, (-en, mv. -e) m. provoost,
geweldige m.; 2. een stok dragende ge- rechlsdienaar m. Progastor, (-s, mv. -en) m. hang-
buik in. Progngse, (-n) v. (Gen.) voorzeg-
ging v. Programm, (-(e)«. mv. -e) o.
programma o., opgave, beschrijving v. van den gang van een feest; it. opgaaf v. van voorwaarden o.; (Schoolt.) verhan- deling v. bij de beschrijving van den toe- stand eener hoogere school. Progress, (-es, mv. -e) m. vorde-
ring v., vooruitgang m. Progressign, (-en) v. reeks, rij,
progressie v.; 2. vooruitgang m., voor- uitgaande beweging v. Progressignsflachig, bijv. nw.
(Krist.) met gelijke vlakken.
Progressiv, bijz.en b. voortgaand,
vooruitgaand, toe nemend. Prohibitgrium, (-s, mv. Pro-
hibilarien) o. verbod o. van in- en uit— voer. Project, (-(e)s, mv. -e) o. ont-
werp, plan, voornemen o. Projectiren, (projectirte, projec-
lirl) bedr. ww. ontwerpen, het plan ma- ken; (Mectk.) projecleeren. Projectign, »., z. m. (Scheik.) het
werpen bij lepelsvol van zekere poeder, die uien gloeien wil, inden te vuurstaau- den smeltkroes; (Meetk.) projectie v. Projectmacher, [-chers, mv.
•cher) ui. plannenmaker m. Projectur, (-en) v. uitstek o.,voer-
sproug in., balkon o. |
|||||||||||||||||||||
|
Problom, (-(c)s, mv. -e)o. vraag-
stuk, raadsel, voorstel o. Problematisch, bijv. en b. onze-
ker. Iwijlelacblig, raadselachtig.
Probst, & Z. Propst &.
Procediren, (procedtrlcprocedirl)
o. ww., m. n. proceileeren, pleiten, een rechtsgeding voeren. Procedur, (-en) v. rechtsgeding,
proces o., procedure v. Procent, Prozent, (•(«)», mv.
-e) o. percent o., ten honderd; zu vier, fiinf • sein Geld anlegen, zijn geld tegen vier, vijf percent uitzetten. Process, (-*i, rav. -e) ra., Z. Pro-
zess. Procession, (-en) v. optocht,om-
gang m., processie v. Processigns-buch, (-buch(e)s.
mv. •buclier) o. gebeden-en gezangboek o. voor processién; \'klingel v. processie- belletje o.; -raupe v. processicrups v. Processiren, (processirle, proces-
sirl) o. ww., m. h. procedeeren, pleiten, eeu rechtsgeding voeren, een zaak voor |
|||||||||||||||||||||
|
•miszig bijv. nw., —keil v., Z. -hallig
<f-; -mehl o. proefmeel o.; (Gist.) fijnge- slampt prueferts o.; -münze v. proef- miini, niodelmiint v.; -muslero.monster, staal, patroon o. Prgben, (proble, geprobl) bedr.ww.,
Z.probiren. Prgbe-nadel, (•») v. toetsnaald
v.; -niipfchen o. (Giet.) proefnapje o.; • nummer o. (Iloekh.) proefnommer o.;
•ofen in.smeltkroes in.; -pfanne v. proef- pan \\.\\-pfund o. geijkt pond ui kilogram o.; •plalle v. toetsplaal, proerplaat v.; •predigl v. proefpreek v. Prgben-stöszer, (szers, mv.
szer) m. stamper m. voor proeferts.
PrQber, (-.«, rav. Prober) m. erts-
proever, keurder, geldproever, toetser, essayeur ra.; -gebühr o. keurgeld, toels- gelil o. Prgbe-ring, (-(e)s, mv. -e) m.
(Speld.) proefring m.;-ritl m. proefrit m.; -rö/irc v. (liergw.) prnefbuis v.; -rolte v. proefspel o., eerste optrediug v., de- buut o.; scbalchen o., schalt v. proef- |
|||||||||||||||||||||
|
C0D
|
|||||||||||||||||||||
|
schaaltje o.; sche/fel m. geijkt schepel
o.; siherben m., Z. -nópfchen; •schiefer m., Z. slein; schlag ni.(Miintw.)proef- mlinten o.,proefslcinpcliu.;(llalsp.)proef- slag ra.; -scAie.«;eno.proefschielen.proef- schot o.; schrift v. schrijf voorbeeld, proefschrift o.; schussm. proefscbot o.; silber o. proefhondeml zilver o.; 2.gt— keurd, gewaarborgd zilver o.; stampei m. keur v.; stange v. (Giet.) proefstang v.; slein m. (lioudsiii.) toetssteen m.; seine Freundschafl hiell aufiiiesem —e nicht aus, stond die proef niet door; (Giet.) purpersteen m.; (Tinnog.) vorm m. om proefgcwichl te gieten; stube v. (Giet.) proefkamer v., laboratorium o.; (Miinlw.) keiirkamer, toetskamer v.j slück o. proefstuk, staal, monster o.; (fig.) proef v., proefstuk o.; 2. model, patroon o.; -tiegel m. proefsmellkroesm.; -/u(e v. proefscbelp, toelsschelp v.; •uhr v. op de proef of onder waarborg ge- kocht horloge o.; i. (Uurw.) uurwerk »., waarnaar andere geregeld worden; •eicrtel o. geijkt vierde gedeelte o. van een pond; ~mage v. (Giet.) proefschaal, proefbalans v.; -zunge v. (Giet.) proef- lang v.; -zeil o. proeftijd m.;-zenliicr m. m. geijkt centenaar o.; -zeltel in. lijst v. van besprongen mcrriën ecner stoete- rij; -zinn o. gemeen tin o. Probir-blei, -buch,-gehau-
se, -gewieht, o., -hammor, m., -kunst, v., & Z. I\'rnbc-ilci &.
Probiren, (probirle, probtrl) bedr.
ww. beproeven, de proef nemen, op de proef stellen, probeeren; .Vunze -, het allooi onderzoeken, keuren; Wein -, proeven, den smaak onderzoeken van; Wiie Holle -, repetecreii; \\l. jemn. seine |
het gerecht brengen.
Proclamation, (-cn) v. >fkondi-
giug, plechtige verklaring, uitroeping, proclamatie v. Proclamiren, (proclamirle, pro-
clamirt) bedr. ww. jem. zum Honig -, uitroepen; r/ir. -,afkondigen, bekend ma- ken. Procura, (/von(r<;n),Procura-
tign, (-en) v. (Hand.) volmacht, pro-
curalie v.; (Ger.) borg, waarborg in.; •geld o. kosten m.rav. van volinacbt,pro- enratiekosten m. mv. Procurator, (-s, mv. -cn) m.pro-
cureur, pleitbezorger ui.; (Mand.) vol- macht hebbende, procuratiehouder m. PrOCUratur, (-en) v„ Z. Procura;
2. betrekking v„ ambt o. van procureur. Procurist, (-en, mv. -en) m. pro-
curalielioiidcr, voliuachlhebbende m. Prodgtto, (onb.) m. netto bedrag
o., zuivere opbrengst v. Producent, (-c;i,inv.-eii)in.voorl-
breuger, producent mi. Produciren, (producirle, produ-
rirl) bedr. ww. voortbrengen, verschaf- fen, vervaardigen. Produkt, (-(e)s- mv. -e) o. voort-
brengsel, product o.; 2. beloop o., op- brengst v., bedrag o.; (geineenz.) klap in. op het achterste;(Kolenb.)ongebrau- de houtasch v. Produkten-handel, m., z. m.
handel in. in nationale producten. Profftn, {-er, si) bijv. en b. onin-
genijd, niet in ecne orde opgenomen, wereldsch, ontheiligend, onheilig, pro- faan. Profangeschichte, (-n) v. we-
reldlijke, ongewijde geschiedenis v.
Profaniren, (pro/\'(inir/e,pro/"an/r/)
bedr. ww. ontheiligen, ontwijden, met heilige zaken spotten. Profanirung, v., i. m. omhcili-
ging.ontwijding. heiligschennis v. Profanschriftsteller,(-/erj,mv.
•ter) in. ongewyde schrijver m. |
||||||||||||||||||||
|
1
|
|||||||||||||||||||||
|
l.iebe -, bewijs geven van; jem. -, op de
proef stellen. Probirer, [s, rav. Probirer) m.,Z.
Prober. Probir-hahn, (-halm(e)s, mv.
• hiihne) m. (Spoorw.) proefkraan v.;
•nadet v., slein ra., &, Z. Probenadel &. |
|||||||||||||||||||||
|
990 Pro.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Pro.
|
Pro.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Prolegftt, (-en, mv. •<•») in. pan-
selijk stadhouder m. Prolegomena, o. mv. inleiding
ï., voorafgaande opmerkingen v. mv. Proletariat, (-(c)s. mv. -e) o.
laagste volksklasse, volkshcflc v.;il. arm- wezen n. Proletarier, (-s, mv. Prolelarier)
111. onbemiddeld burger, man in. uit den laagslen stand, arme m. Prolog, (•(\'\')\'\'• ""\'• •*) m\' vooraf-
spraak, inleidingsrede, voorrede v., voor- spel o., proloog m. Prolongation, (•<?») v. (Hand.)
verlenging v. van tijd, uitstel o., prolon- gatie v. Prolongiren, [prolongirie, pio-
longirl) bedr. ww. (Hand.) einc Friit -, verlengen, verschuiven, uitstellen, pro- longeeren. Promemoria, (onb.) o. aantec-
kening v., promemorie v. Promotion, (-en) v. bevordering,
verheffing, rangverhooging, benoeming, promotie v. Promotor,(-s,inv.-cn)m.( Schoolt.)
promotor in., hij die ieui. helpt bij liet werk voor de promotie. Promovendus, (onb., mv. /Vo-
moienden) in. hij, die op hel puul staat
van gepromoveerd, bevorderd te worden.
Promoviren, [promotirle, promo-
virt) bedr. ww., Z. beftrdern; 2. o. ww.,
in. h. den graait van doctor "f meester
in de rechten verkrijgen, promuveeren. Prompt, (-er,-est) bijv. en b.spoe-
dig, vaardig, haastig, onverwijld, snel, gauw, vlug; Ka/jee isl - ab:usclzcn, is vlug van de hand te doen. Promulgiren, (promulgirte, pro-
mulgirt) bedr. ww. ein Gesel! -, in de vereischte vormen bekend maken,afkon- digen, kond doen. Prone of Prohne, (-n) v. met
hout begroeide rund of kant ui. van een
akker. Pronne, (-\'i) v. (iu stecnen), scheur
v., harst m., reet v. Pronnen, (proiw/e,oe»roim/) bedr.
ww. openen, houwen, kloovcu. Pronomen, Pronomina, o.
(Snraakk.) voornaamwoord o. Prooemium, (-s, mv. I\'rooemieu)
o. voorsp\'l, voorbericht o., voorzang m. Proost! lusscb., Z. protil.
Propaganda, [Propagaaden) v.
genootschap o. tol verbreiding van hel geloof, zeiidelinggcnootschap o., propa- ganda v. Propagandismus,m.,z.m.zuclii
v. om anderen te bekeeren. Propagandist, (-cn, mv. -cn) m.
lid o., aanhanger in. der propaganda. Propagation, (•«») v. voorlplan-
ting, vermeaigvuldiging v. door voort- teling. Propagiren, (propagirie, propa-
girl) bedr. ww. voortplanten, door voorl- teling vcrineerdereu, verspreiden, ver- brenlcii. Propaliren, (propaiirte, propaan)
bedr. ww. verbabbelen, verklikken. |
Properhandel, (•*) m., z. m.
handel m. voor eigen rekening. Propetie, (-n) v. voorbarigbeid,
onbezonnenheid v. Prophet, (-e«, mv. -en) m., -in,
(-»en) v. profeet, ziener, voorzegger m., profeles, zieneres v.; (fig.) er isl cin bSser -, een ongchiks-voorspcllcr; (Spr.) ein - gill nirgendi tocniger als in setucm \\aler- lamie, een profeet is in zijn vaderland niet geëerd; 2. (.Nat. hist.) blad^pnuk- liaau in. Propheten-gabe, (-n) v. gaaf
of gave v. der profetie; •geisl 01. voor-
zeggende geest, profctengcesl m.;-gurke v. Arabische koinkouimer v.; -kraul o., Z. Hilsenkraul; •kuchen m. tulband, bo- lerkoek m. Prophetenschaft, v. profeet-
schap.zicncrsambl o.,waardigheid v.van profeet. Prophetonschule, (-n) v. pro-
fcti\'iischool v.
Prophetisch,hijv.cn b.profetisch,
voorzeggend,voorspellend „ilsreii profeet. Prophezeien, {pnphezeite, «c-
prophezeil) bedr. ww. profeteeren; (lig.)
voorspellen, voorzeggen. Prophezeiung, (-en) v. voorspel*
ling. voorzegging, profetie v.
Proplasma, (-s, mv. -ta) o. klci-
nindel, voorbeeld o.
Propolium, (•», mv. I\'ropnlicn)
o. voorkoop m., recht o. lol voorkoop. Proponent, (-en, mv. -cn) m.
(Schoolt.) tot hel predikambt bevoegd maar nog nicl geplaatst persoon, propu- nent in. Proponiren, (proponirle, propo-
nirl) bedr. ww. voorstellen, hel voorstel doen. ProportiQn, (-en) v. verhouding,
|
|||||||||||||||||||||||
|
Prorektor, (-s, mv. -«i) m. on-
derwijzer, prorector m. Prorektorant, (-ai«/(c)», mv.
•amier). Prorcktorat, (-(e)s, mv. -e) o., Prorektorwürde, (-n) v. ambt o., betrekking, |waardiglieid v. van prorector in. ProrOgil\'Cn, {pro\'ogirlc.piorngirt)
|
||||||||||||||||||||||||
|
bedr. ww. (I\'ol.) o
|
B-D
|
pschorten, uitstellen,
|
||||||||||||||||||||||
|
verschuiven, verlengen, prorogeeren.
PrQsa, Pl\'Qse, v„ z. m. proza o.,
ongebonden rede v., ongebonden stijl m., ourijiu, ondicht o. Prosaiker, (-s, mv. 1\'rosaiker) m.,
Z. I\'rosaisl. PrOSaiSCh, bijv. en b. in ongebon-
den stijl, ondichterlijk, prozaisch; (fig.) alledaagsch,gewoon,plat;die •enSchrifl- stetler, prozaschrijvers m. mv. Prosaist, (-en, mv. -en) m. al!e-
dasgsch man ui.; 2. prozaschrijver m. Prosceniura, (-s, tav. I\'rosccnicn)
o. voorlouuccl o. Proseribiren, (proscribirle,pros-
cribtrt) bedr. ww. verbannen, in den ban doen, vogelvrij verklaren. Prosector, (-s, mv. -en) m.(0ul-
Ik.) cersle onlledcr, voorsnijder m. Proselyt, (-eu, mv. -eu) m., -in,
(-)u-n) v. nieuwbekcerde,bekeerling,pro-
seliel m. en v. Proselyten-macher, (-chen,
mv. •ulier) ui. proselietenmaker in., hij die anderen op slinksche wijze van ge- louf tracht te doen veranderen; •mache- rei v. overdreven zucht v. tot hel maken van bekeerlingen, prozelictenmakerij v. Proserpina, v. (Fabell.) IVoser-
pina v., gemalin v. van l\'lulo Prpsit! tusscli. (Volksl.) wel bc-
komehet u!, gezondheid!, beterschap!; - Keujalir!, geluk in het nieuwe jaar.
Prosodie, v., z. m. leer v. der lel- lergreepmetiug, leer v. van de uitspraak,
prosodie v. Prosodisch, bijv. en b. de pro-
soilie of lellergreepnieting betreffend. Prosopomantie, »., z. m. voor-
spelhng, waiiizeggciij v. uit de gelaals* t rekken. Prospekt, (-(e)s, mv. -e) ui. uil-
ziclil, vergezicht o.; (Bouwk.J Z. Rist, Aufrin. Prosperireil, (protperirle, pros-
perirl) o. ww., in. h. voorspoedig zijn, vooruitgaan, slagen, gelukkig zijn. PrQSsimo, hij», eerstdaags, cerst-
volgcud; - passaio, pas verloopen maand; - venluro, voor de volgende maand.
Prostitueren, {pro>liluirle.protli-
luirl) bedr. ww. lot ontucht vervoeren, aan ontucht prijsgeven; (fig.) openlijk beschimpen, schandelijk tentoonstellen, schande aandoen, onleereii; 2. wed. ww. *iclt -, zich .i.in ontuchl overgeven, een lioereleven leiden. Prostitution, v., z. m. ontncht,
oiileering.licbaamsscheiiding v.,onluch- lig leven o., prostitutie v. Protasis, (l\'rotasen) v. inleiding
v. van ecu tooneelspel. Protest, (•(«)», m*- •») <>• 1» olesi,
|
||||||||||||||||||||||||
|
A8B
|
||||||||||||||||||||||||
|
evenredigheid, betrekking. gelijkinatig-
heid, proportie V. Proportiony.1, bijv.nvv.naarevcu-
rcdigheid, iu verhoiidiiig, evenredig,ge- Igkmalig. Proportional-linie,(-n)v.even-
rcdige lijn v.; -zirkel in. pioporliecirkel m.; •zirketsliiiic v., Z. Quudratlwie. Proportioneren, (proportionirtc,
prciporlionirl) bedr. ww, iu verhouding
stellen, evenredig maken, naar zekeren maatstaf inrichten. Propst, (-es,mv. I\'röpsle) m.proost,
prior m.; il. kcrkproosl. deken in. Propstei, (-«), Propststelle,
(-«) v. proosïschap o., waardigheid V.
van proosl; 2. priorschap o.; 3. gebied o. van een proosl, proostdij v. Propstding, (-(e)s. mv. -e) o.
rechtbank V. van den proosl. Propstei-acker, (•aekers, mv.
•iicker) in. lot cene proostdij belioorende akker ui.; -garlen in. tuin in. van cene proostdij; \'gericht o., Z. Piopsldiiig. Propsteilich, bijv. uw. ioi den
proost ol zijn gebied belioorende, van den proost. Pröpstin, (-nen) v. priorin v.
Propylaon, o.mv.voorhal v.,prach- tige ingang ui. |
||||||||||||||||||||||||
|
Pro
|
Prü. 991
|
||||||||||||
|
Pro.
|
|||||||||||||
|
Prozessign, (-en) v.^/Voccsjio».
ProzgSS-kOSten, mv. proceskos-
ten m. mv.; •kramer,—tti, pleitznchtige, pleilzieke in. en v., •Irrimerei v., Z. •suchl; -maszig bijv. uw. in den vorm eener procedure; •ordnung v. gerechle- lijke verordening v.; sache v. proces- zaak v., pleit, geding o.: suchl v. zucht v. tol procedeeren, pleitziekte v.; -süch- lig bijv. nu. pleitziek, pleilzuchtig; -«e- sen o., Z. -ordnung;-ici>senschaft v.pleil- kunsl, rechtsgeleerdheid v. Prudel, (-s, mv. 1\'rudel) m., Z.
Brudet. Prudeln, (prudelle, geprndell) o.
ww., in. n.,Z. brudeln. Prudler, (-s, mv. I\'rudler) m.
knoeier, broddelaar lil. Prüfeisetl, (-cisens, mv. -eiscn) o.
katheder m., tentijzer o., sonde v. Prüfen, [prüfle geprüft) bedr. ww.
beproeven, onderzoeken, nauwkeurig na- gaan, belasten, op de proef stellen, toel- seu; W\'eiu -, proeven; eine Hechnung -, nazien; jems, Treuc -, op de proel stel- len; einen Frcumt -, beproeven; rfnrc/i Leiden geprüfl, beproefd; 2. jem. -, on- dervragen, exainineereu; 11. wed. ww. sidi ielbit -, zich zclven beproeven. Prüfer, (-s, mv. Prüfer) m., -in,
(-«ch) v. proever, onderzoeker,exami* nator, verillcaleur in., proefsler, onder- zoekster v.; (van een geschrift), heoor- deelaar, recensent m. Prüfkunst, v., z. m. criliek v.
Prüfling, ("(«)*. mv. -e) m. hij
die een examen moet alleggen, ex.niii- iiandus in. Prüfstein, (-(c)s, mv. -e) m., Z.
Probeslein. Prijfuug, (-cn) v. onderzoek, cia-
nii\'ii o.; eine - uitstellen, ecu examen af- iienieu; au zur - lieauflrayter, exainina- tor m.; die -en Gottcs, beproeving v., lijden o. Prüfungs-ausschuss, (-scAus-
ses, mv. -schüsse) ui. commissie v. met hel onderzoek of examen belast; -eid m. (tjesch. van E.) procfeed m.; -geisl m. onderzoekende geest in.; -grad in. graad in. van onderzoek;-mi/(e/o. beproevings- middel o.; -orl in. plaats v. van onder- zoek; schacht v. proefschacht \\.;-stunde v. uur o. van onderzoek; (lig.) uur o. der beproeving; -tag in. dag m. van onder- zoek, eiamendag m.; •zeil v. proeftijd ui., Z. slunde. Prüfzeit, {-en) v., Z. I\'riifungs-
zeil. Prügöl» (•*• mv- l\'riigel) m. stok,
knuppel in..rond hout o.;(lig.) mit -n,mil einem - darein schlagen, ranselen, ruwe, grove middelen gebruiken; 2. mv. slok- slugeii ni. mv., tuchtiging, kastijding v., klappen m. mv.; - auslheilen, klappen uildeelen; (Spr.) uer kernen - hal, must nul Uraliciirsten urn sich werfen, wie met sterk is moei slim zijn. Prügelchen, Prügelein,(ver-
kl.) o. slokje, kuiippcllje o.
Prügelei, (-e«)v.kloppartij,vechl-
parlij »., gerausel, slaan, ranselen o. |
|||||||||||||
|
Proviftllt, (-(c)s, mv. -c)m. voor-
raad m., provisie »., levensmiddelen o. mv., proviand v.; mit - rerschen, Z. pro- eianliren. Proviant-amt, (-(e)s) o., z. m.
opzicht n. over de levensmiddelen; -boot o. proviandschip o.; -brod o. proviand- brood o.; •totnmistariui m., Z. •meisier; •fuhre v. vervoer o. der proviand; • httus O. magazijn o. van levensmiddelen. Proviantjren, (prmianlirte, pro-
eianlirl) bedr. ww. proviandeeren, van leefioclil of levensmiddelen voorzien. Proviant-lieferung, (-en) v.
aflevering v. van levensmiddelen;-matja-
zin o., Z. •kans; •meister m. proviand- meester in.; •sclti/f o. proviandschip o.; • vertcaller tn. op/ichler in. over de le-
vensmiddelen; -wayen ui. proviaudwa- gen m. Providenz, v., z. m. Voorzienig-
heid v.; it. voorziening v..vooruitzicht o. Providiron, (proeidirle.providirl)
bedr. ww. het laatste oliesel toedienen, ten dood voorbereiden. Provjnz, i-en) v. provincie v., ge-
west, landschap o., slrcek v.; it. winge- west o. Provinzial, (•(«)*, mv. -c) m.
opzichter ui. van een klooster, provici» aal in.; 2. bijv. uw. gewestelij!., provin- ciaal, de provincie betreffende. Provinzi&l-sprache, (•») v.
landschapsspraak »., provincialisme o.; •versammlung v. vergadering v. der pro- vinciale staten; -ivort o. provincialisme o. PrOVisiQn, (-««) v. voorraad m.,
provisie v.; 2. (Krijgsw.) Ievcnsumlde- leu o. iii%\'.. leeflocbl in.; (Hand.) provi- sic v., makelaarsloon o. Provisional, bijv. en b. voorloo*
pig, bij voorbaat, bij voorraad, lul nader order, provisioneel. Provisional-bescheid, m.,
-urtheil, (-(<••)*• \'uv- "*) °- vuo|l°o- pig vonnis o. Provjsor, (s, niv.-cn)m.(Apoth.)
provisor m.; (Schoolt.) liiilpoiidcrwij- zer, ondermeester in. Provisorisch, bijv. en h. voor-
loopig, voorafgaand, aanvankelijk. Provocant, (-cH,iuv.-t\'«)ui.(Ger.)
eischer, klager, beschuldiger ui. ProvOC&t, (-(e)s, mv.-e) m. ge-
daagde, beschuldigde m. Prozess, (•et, mv. -e) in. rechts*
zaak, zaak v., geding, rechtsgeding, plei- dooi, pleil, proces o.; vinen - Aaien,een proces voeren; m proces liggen, jemn. den • machen, een proces aandoen; (lig.) kurzen • machen, korte nietten maken; 2.recblshandel m., rechtspleging, rechts* vordering v.; .". handeling, handelwijs, manier v. van doen, behandeling v., loop, gang ui. Prozess-akten, mv. processtuk-
ken o. inv.; -führer ui. pleiter m.; •{alt- rang v. procedeeren o., procedure v. Prozessiren, (prozessirte, prozes-
sirl) o. ww., ui. A. een proces voeren, pleiten, in proces liggen, een rechlsuan- del voereu. |
|||||||||||||
|
rechterlijk voorbehoud o.; -hoslen mv.
proleslkosleii m. mv. Protestant, (-en, mv. -en) m.,
-in, (-«c;i) v. pros cslant, hervormde ni. en V. Protestantisch, bijv. mv. pro-
tcsiautsch, hervormd. Protestantismus, (onb.) m. leer
v. en geloof o. der protestanten, pro- tesl.intschc kerk v., protestantisme o. Protostiren, (proteilirle, protc-
slirl) o. ww„ in. A tegenspreken, opcn- lijk getuigen,zich verzetten;2. bedr. ww. einen Weehsel -, protesteeren wegens aiel-betaling,wettig afwijzen, verwerpen. Prpteus, m. (Fabelt.) I\'roieus, zec-
goil in., die allerlei gedaanten aannam; (lig.)vcrandei\'lijk.onbeslendig persoon m. ProtokQll, (•(*)», mv.-e) o.schrif-
telijk opgcteekeiule handeling, verkla- ring of uitspraak v. van ondervraagde personen, bock. register o. dal de uota- rièele akten beval, rechterlijk verhoor- schrift, procesverbaal, protocol o.; il. notalen v. mv.; das •/iilireii, de notulen houden;?/». :u • nelimen, proces-verbaal opmaken van; 211 • geben, voor den rech- ler getuigen; i« das - einliagen, Z. pro- Iokoltircn. Protokollant, (-en,mv. -en) in.,
\'/.. Protokottist. Protokolliren, (prolokollirle.prn.
lokolhrl) bedr. ww. procesverbaal op- maken, aanteekencn.registreeren, proto- col maken, notulen houden. Protokollist, (-c«, inv. -en) m.
bij die de registers of notulen houdt, procesverbaal opmaakt. PrQtzelll, (prol lelie, geprolzcll) o.
ww., ui. It. pruttelen, zachtjes koken, meuken. PrQtüOlsuppe, (-n) v. zacht ge-
kookte soep v. PrQtZön, (prolsle, geprotst) bedr.
ww. ciiie Hunone -, moiiteeren, op de .ill111L plaatsen; 2. o. ww., :n. h. pruilen, pruttelen, mopperen. PrQtzig, (-cr, -st) bijv. en h. stijf,
onbuigzaam, niet te bewegen; 2. prui- leud, brommig, eigenzinnig; -er Mensch, pruiler ui.; -ituoi, Z. prolten (2). Protz-ketto, (-«) v. (Art.) af-
ruitkcliiug, prolsketling m.; -lochschiene v. (Art.) klapmuts v.; •nagel in. nu"uil- uagel ui. om het kauou op de affuit vast te leggen; •rad o. voorrad o. van de af- luii; -ring in. protsriug ui.; •schemel m. rijbord o., zadel ui.; —bleek o., •schiene v. kussenplaat v. van het voorstel van een stuk geschut; •slüOclicn o. pruil— boekje, pruilkamerlje o.;-ttatjen in. voor- stel o. van ecue allüil; •winkel in., Z. •stiibclicii. ProvonzyJe, (-«, ihv.-h) m. rain-
nezanger, Itomaaiische dichter ui. uil de 12e en 13e eeuw. Provenzeröl, (-(e)s, mv. -c) o.
olie v. uit l\'rovence. Provorbialisch,bfjv.eiib.spreek-
woordelijk, als een spreekwoord. ProverbiÖS, bijv. mv. ryk aan
spreekwoordou, zinrijk. |
|||||||||||||
|
992 Pru.
|
|||||||||||||
|
Pub.
|
|||||||||||||
|
Puf
|
|||||||||||||
|
Prügel-fest, bijv. nw. tegen stok-
slagen gehard; -holz e. rondhoul, knup- pelhnul o.; -knecht ni. tuchtmeesler m. in liet turhlhuis. Prügcln, (prügclle.geprftgelt)be<lr.
ww. slaan, afranselen, afrossen, een pak slaag geven; jem. zu Tndc -, iem. dood- slaan; Z. knüppeln, knütleln. Prügei-naht, (-nahle) v. groote
tapijtstreek m.; suppe v. (gemeenz.) pak o. slaag, rotiingohe v.; -weg va. (Wa- terh.) Z. Knülleldamm. PrUglor» (-s. mv. />r«j/er)m.klop-
per, vechter m.,4fij die slaat. Prünellchen, (verkl.) o. (Nat.
hisl.) vliegenvanger m. Prürjelle, (-n) v. (PI.) prunello,
calhariiiapruiin, sleeprulin, brignolc v.; 2. pillebloem v., cleona v.; -nsaft m. acaclasap o.; -nsalz o. brignnlczonl o. Prungnagel, (-nagels, vav.-nagel)
va. ververshaspel in. om het goed uit de kuip te winden. Prunin, (-s) o., z. m. (Scheik.)
planlenslijin o. uit de gom des pruirae- booins, priinine v. Prunk, (-(e)s) m., z. m. pronk m.,
pracht, praal, overdreven staatsie v. Prunk-aufzug, (-zug(e)t, mv.
•zügc) va. prachtige kleeding v., pronk- gewaad o.; -bell o., Z. l\'rahlbell; \'bohne v. pronkboon v.; -degen m.staalsiedegen. Prunken, (prunkle, geprunkl) o.
ww., m. h. mil ctu: -, pronken, prijken, pralen, vertoon maken. Prunker, (-s, mv. Prunkcr) m.,
-in, (-nen)\\. pronker.praler m.,pronk- ster. praalster v. Prunkerei, (-en) v. pronkerij,
pralerij v., vertoon o. Prunk-flnger, (-gers, mv. -ger)
m. ringvinger in.; -geb4ude o. prachtig gebouw o.; -geféss o. pronkvaas v.; -ge- mach o. staatsiekamer v.; -gericht o. heerlijk gerecht o.; -geschirr o., Z. -ge- fiss; •j.pronkharnas o.;-gespann o.slaat- siespan o.; •gewand o. staatsiekleed o. Prunkhaft, bijv. en b. pronkend,
prijkend, prachtig, statig. Prunk-hengst, (-es, mv. -e) m.
paradehengst in.; -küchc v, staatsiekeu- ken v.; -kulsche v. staatsiekoets v.,staat» siewagen in.; -liebe v. pronkzucht, zucht v. tot opschik; -licbend bijv. nw.prachl- lievend; -lot bijv. nw. zonder pracht of praal, eenvoudig; -losigkeit v. eeuvou- digheid v.; -palatt m. prachtig palei< o.; -pferd o. slaatsiepaard o.; -rede v bloemrijke, hoogdravende, opgesmukte redevoering v.; -rcdner va. hij die eene bloemrijke rede houdt; -ross o., Z. -pferd; saai m. staatsiezaal v.; sticht v. pronk- ziicht v.; \'tuchtig bijv. nw. pronkzuchlig; •lag m. paradedag m.; -voU bijv. en b. pronkend,prachtig,pronkziichlig,schoon- klinkend; •icuoen m. slaatsiewagen m.; •toert o. prachtig werk o.; 2. voorwer- pen o. mv. van weelde; -V!0rt o. hoog- dravend woord o.; -zimmer o. staatsie- kamer v„ Z. Prachlzimmer Prunzen,(pru»zfe, geprumt) o.ww.
(Volkst.) pissen, wateren. |
Prünzeln, (prünzelle geprfinzelt)
o. ww. aan kleinigheden uitzuiingen; 2. (Volkst.) in bed pissen. Prünzicgcl, {-gels, mv. -gel) m.
platte dakpan v. Prüsel, (-s, mv.Prüsel)m.(Jachtw.)
uiteinde o. aan het gewei van een hert. PruSten, {pruslete,geprustet)o.viv.
niezen, lilazen, proesten. Prutt, (•(«)«) o., z. m. bezinksel
o. van walvischlraan. Psalotte, (-n) v. school v. voor
koorzangers. Psalm, (-(c)t, mv. -e of -en) m.
psalm ui. Psalmen, psalm(od)iren,
ipsalmle. gcpxalml en psatnt\\.od)irte, ptal-
m{nd)irl) o. ww., m. h. psalmen zingen. Psalm-gesang, (-sang{e)t, mv.
tinge) m. of -lied, (-{c)s, uiv. -er)n. psalmgezang o., zangvvijs v. der psal- men. Psalmist, (-en, mv.-e»)m.psalm-
dichler. psalmzanger, psalmist m. Psalm-sangor, (-gcrs, mv. •ger)
in., Z. •dichter. Psalter, (-s, mv. Psa(/er)m.(Muz.)
hakkebord o., psalter o., psallerion o.; 2. psalmboek o.; (Nat. bist.) derde maag v. der herkauwende dieren; spie! o. spal- terspel o. Pseudochrysolith, (-en, mv.
en) m. (Uelfst.) valsche goudsteen m.
Fseudonym, (-en, mv. -en) m.
valsche, verdichte naam m.;2. bijv.nw., Z. pseudonymisch. PseudonymiSCh, bijv. en b. on-
der een valscben of aangenomen naam. Psittich, (•(«)*• mv- "c) m- Z-
Papagei. Pst! tusscli. pst!, hel, heidaar!
Psyche, (-«) v. (Fabell.) I\'syche
v., de minnares V3n Amor; 2. ziel v., geest m.; 3. groote spiegel m. op twee spillen; (lig.) vlinder m. als zinnebeeld Ier onsterfelijkheid. Psychisch, bijv. en b. in de ziel
gegrond, aan de ziel eigen, geestelijk. Psycholgg, (-en, mv. -en) m.ziel-
kundige, zielkenner, zielleeraar m. Psychologie, »., z. m. zielkunde,
zieleleer v. Psychologisch, bijv. en b. ziel-
kunilig, volgens de zieleleer. Ptisane, (-n) v. gerstedrank m.,
gcrstewaler o. Pubortat, v., z. m. huwbaarheid,
manbaarheid, geslachtsrijpheid v. Publicaaer, (-s, mv. Publicaner)
m. (bij de Knmeinen), lolpachter in. Publicandum, (-s, mv. Publi-
canden) o. afkondiging.bekendmaking v. Publicjren, (publicirte, puhlicirt)
bedr. ww. bekend maken, afkondigen, verkondigen, ruchtbaar maken; ein Huch -, uitgeven. Publicist, (-en, mv.-en)ai.staats-
geleerde, publicist in. Publicit&t, v., z. m. openbaarheid,
|
||||||||||||
|
algemeene bekendheid, ruchtbaarheid,
publiciteit v. Publicum, (•*) o., z. m. publiek,
algemeen, volk o.; 2. lezers, tnehuorders in. mv.; 5. voorlezing »., waarvoor men niet betaald wordt. Pucht, {-en) v. (Zonlm.) droog-
plaats v.; (Uoschw.) sloot, slag m.,slem- pelblok o.; -trrj>pe v. (Zoulin.) trap v. naar de drnogplaals. Puckcl, (-s, mv. Puckol) m., Z.
Ituckel. Pucke(r)n, (^tic«r(er)/e. jepnc-
A(er)/) bedr. ww. beuken, slaan, rossen, peuteren. Pud, (-(e)j, mv. -e) o. (Hand.)pud
o., Russisch gewicht van 40 pond. Pudding,(-(c)s,inv.-e)m.(Kookk.)
poddingof pudding m.;-sletn va. (lielfst.) puddingsteeu ui.; -tute v. roestklcurige kegelschelp v. Pudel, (-s, mv. Pudel) in. poedel,
poedelhond m.; (lig.)Z. -kopf; (S\\i.)poe- del, buk m., fout v.; (Keg.) einen - ma- chen, een poedel maken, geenc kegels omwerpen; (Hg.) zich vergissen.een bok schieten; (Spr.) iiic ein bunier • bekannl sein, bekend zijn als de bonte hond. Pudelchen, (verkl.) o. noedel-
hondje o. Pudel-dick, bijv. nw. rond en
dik; (gemeenz.) zon dronken, dal men niet staan kan; -[tsch m. wenlelaar in.; •kappc v., Z. -ni«(:e; -kopfva.(fig.)krnl- kop m.°, -kramer m. venter, kleinhande- laar ui.; •mutze v. met bont gevoerde lllllls V.
Püdeln, (pudclle, gepudelt) bedr.
ww.;\'em. -, (gemeenz.) Z. Aurfc/n(2);2. o. ww., Z. Pudel(machen). Pudel-narrisch, bijv. nw. (gc-
meenz.) mal als een jonge hond; ein — er Kerl, gek, zot; -nuss bijv. nw. door en door nat; -raupe v. groote gestreepte boomrups v.; sclmepfe v. groote snip ».; strümpfe m. mv. versleten kousen v.mv. Puder, (-s, mv. Puder) m. poeder
of poeier o., haiu-pocier o.; il.lijn gestoo- ten kruiderij, suiker v. Puder-beutel, (-Mj, mv. .tel)
ui. poederzak m.; -blAser m.procesblaas-
balg ni.; -büchse v„ Z. •schachlel. Puderig, bijv. mv. poederachtig,
poeierig, vol poed/r, bepoederd. Puder-kasten, {•kaïietu, mv.
•kasten) m. poederdoos v.; .maclicr m. poedermaker m.;-»ni«\'i7 in. pocdcrman- tel m.: •metser o. poedermes o. Pudern, (puderle, gepudert\\ bedt.
ww. poederen of poeieren, bepoederen, met poeder bestrooien. Puder-puster, (-pusters, mv.
•pusler) m., Z. -bliser; •quatl m. poe- derkwast ui.; salrn m. gepoeierde of ge- vlekte zalm m.; schachlel v. poederdoos v.; sieb o. poederzeef v.; -zuckcr m. kenkensuiker v.; 2. poedersuiker v. Puff! tussch. pof!,poef!, paf !;• ma-
chen, Z. puffen. PuflF, (-(c)s, mv. Paffe) m. pof, dor,
stomp, sloot, slag in., dof geraas o.; es wird Püffe setzen, er zullen klappen val- |
|||||||||||||
|
Pum. 995
|
|||||||||||
|
Pul.
|
|||||||||||
|
Pul.
|
|||||||||||
|
Pump! tussch.paf!, pof!; 2.(.(e)s)
ui,, z. ui. (Student.) krediet o.; -balken ui. pompbalk in.; -brunnen ui. welpomp v., welpul m. Pumpe, (-«) v. pomp, v.
Pumpel, Pümpcl,;-.Min./•«,„.
pel, Pumpel) m.slamper.slootcr in.;(fig.) klein, dik persoon ui. Pumpon, (pumpte, gepumpl) bedr.
ww. pompen, oppompen; 2. (Student.) borgen, op krediet geven, op krediet ha- len; 11. o. ww., m. *., Z. plumpen. Pumpen-armel,(-mf/s,mv.-meO
ui. pouipzwengel ui., slinger m. van de pomp; •back m. poiopbak in.; -bohierux. pompenui.ikei\' ui.; 2. pompboor.pulboor, pijpenboor v.; -bol;en in. pompboul m.; daal o. pompdaal v.; •deckel in. pomp- deksel, dekstuk o. eenerpomji; •drücker m., Z. schweitgel; -eimer ui. pompeui- mer m.; -/eutvo.(Vuurw.)vuurstraal in.; gal o.(Zeew.)poiupgat o.; -geck,—stock ai. (Zeew.) pompzwengel m.; -getenk o. (Bergw.) pompput m.; -gcstange o. (Bergw.) pompbuizen v. mv. en kctliu- gen ui. mv.; \'haken ui. pomphaak ui.; •hammer m. (Zeew.) taudhamer, klau«- hamcr ui.; -herz o. binnenste o. van de pomp; -kammer v. pompkamer v.; \'kappe v. pompkap v.; \'katten ui.(Zeew.)pomp- kast, bergplaats v. voor pompen; -kessel in. pompkelel m.; -kelte v. pompketting m.; -klappe v. belletje, pompklepje o.; •kleid o. ponipbckleediiig v.; -koker in., Z. -kasten; \'kolben va. hart o., bus V. cener pomp; -krat:er m.pompscbrapper, pompvegcr m.; -leder o. zuiger m. in de pomp; \'tnaclier m. poiupeniiiaker, wel- pulborer in.; -micke v., Z. Micke (\\Va- terb.); -nagel ui. pompspijker, pouipna- gel m.; -pott iu., Z. sood;-reif m.pomp- ring m.; -rinne v„ Z. -dual; -rohr o., •röhre v. poinpbuis, pomppijp v.; -suu- ger m., Z. schuit; schacht ui. pompput, welpul in.; schlag m. pompslag in., schlüssel m. pompsleulel in.; schraper ui., Z. \'kratter; schuh m. pompzuigei, pompschoeii m.; schwitngcl in. zwengel m. van de pomp; stel o. (Walerb.)sluis v. mei valdeuren;-iooii m.(Zeew.)poinp- kasl, pouip/.oode ?., duik m.; spuke ï. pompzwengel m.; spiel o. pompspel o.; spiker m., Z. -nagel; slange v. pomp*
slang v.; strek o., Z. schlag; stiefel m. poinpbuis v.; stock m., Z. -rohr; 2. pompslok ni.; -lopf va., Z. sooti; •ventil o., Z. \'klappe; •werk o. pompwerk o.; il. Z. Sattgewerk. Pumper, (s, mv.l\'umper) m.pom-
per, pouipgast in.; (Volkst.) geldleener ui.; -holdt ia. (I\'rov.) minnaar Dl. die bij zijne aanstaande schoonouders den kost zockl; -melle v. (Kath.) donkere metten v. mv. op Witten Donderdag; •nickel ui. pompernikkel m., groot rond, VVestfaalsch roggebrood o. Pump-haken, (\'kent, mv. -ken)
m., Z I\'umpciihaken; -hosc i.,Z.Pluder- hose; -keule v. (Zeemt.) zeemlederberci-
dershout o. tot bet vollen der buid;(l\'i.) herculesknods v.;2.\'l.Plumpkcutc;-müt:e v. pompkap v. 63
|
|||||||||||
|
polsslagmeler in.; -pflaster o. polspleis
ter v,; schlag in. polsslag m.;-stillstand m., slockung v. stilstaan o. van den pols; •umschhg m. polszwachlel m., Z. -pfta- sler; -wage v., Z. -messer; -ji//erno.tril- len o. van den pols. Puit, (-(e)j, mv. -e)o.lessenaar m.;
(Vest.) overdekte weg in. in het voor- werk van de hoofdgracht; -daek o. afdak, schuin dak o. Pulterjahn, (-(e)s, mv. -e) m.
(Volkst.) bulderaar, driflkop m. Pulver, (-s, mv. Pulver), (verkl.
Piilverchen) o. poeder of poeier, gruis o.; :u - zerreiben, fijuwrijven, lot poeier wrijven; 2. o., z. m. buskruit o.; - und Blei, Kraut und Loth, kruit en lood; er hal schon - geroclten, hij heeft al kruit geroken, is reeds in bet gevecht geweest; 3. (Apoth.)\'poeder, poeiertje o. Pulver-artig, bijv. nw. pocder-
achtig, kruitaebtig; -beutel ui. kruitbus v.; -büchse v. poeierdoos, kruitbus ».; •dampf ui. kruitdamp m.; -fubrik v kruitfabriek, buskruitfabriek v ; -fass o. Z. -lonne; -fege v. zeef v. voorjachl- kruit; -ftasche v. kruitllesch v., kruilho- reu m.; -gang in., Z. Mtnengang; -haus o., Z. -maga:in; -holz o. sporkeboom zwarte els m.; -horn o. kruilhorcn tn. Pulvericht, bijv. nw. als kruit
tofflg, bepoederd, besloven, poeder of kruit bevattend; es riechl Aier-.kel riekt hier naar kruit. Fulverig, bijv. nw. met kruit of
poeder gevuld, vol kruit, vol stof, vol poeder; - werden, als stof neervallen. Pulverisiren, (pulverisirte, pul-
verisirt) bedr. ww. lot poeder maken in stof veranderen. Pulver-kammer, (-«)v.kruit-
kamer v.; -karren va., Z. -wagen; -kastcn in. kruilkist \\.;-korn, -körnchen o.krail korrel v.; -körnen o. korrelen, in poeier neervallen o.; -la<lung v.lading v.buskruit; •magazinm. kruitmagazijn, kruithuis o.; • mus; o. poedermaat v.; il. maat v. voor
eene lading kruit; -massc v. kruitmassa v.; -mehl o. meelbuskruit o.; -mühle v. kruilmolen ta.;-müllcrm. kruilmaker in. PÜlvern, (pulverte, gepühert)beir.
ww., Z. pulverisiren; 2. poeieren, mei poeder bestrooien. Pulver-probe, (-n) v. ki uitproef
v.; -rauch in. kruitrook in.; siiine v (Zeew.) kruitloop m. (in een brander); • rullenen o. kardoes v.; -sack m. kruit
zakm.;(Art.)palroonlasch v.;(Geweenn. staartstuk o. van den loop van een ge- weer; (üergw.) oven in.; satz m., Z. •masse; schaufel v. kruitschopje •scheu bijv. nw. bevreesd voor kruit, laf, bevreesd voor den vijand; 2. — of—e v. kruitvrees v.; schlag ra. voetzoeker zwermer m., klapbus v.; schwamm ui in kruit gedrenkt zwam o.; sprengen o. (Bergw.) doen springen o. cencr rot* •thurm m. kruiltoren m.;-(onnev. kruit ton v., kruitvat o.; -verschwörung v.(Gc- sch. van E.) buskruitverraad o.; -wagen m. kruitwagen m.; -inirsf v.(Art.)kruit- worst v.; -zeug o., Z. \'masse. |
|||||||||||
|
len; einen - ertragen können, een stoot
kunnen verduren; (Naai.)Z.-cïrme/;(Sp.) Z. spiel; 2. gevuld voorwerp o. Puff-armel, (-mels, mv. -mel) m.
pof m., pofmouw v.; -bohne v. groote toon, paardenboou v.; -ltrelt o. verkeer- bord o. Puffen, (puffle, gepuffl) o. ww., m.
h. pollen, met een lichten slag afgaan,op- blazen, opzwellen; 2. bedr. ww. jem. -, stoolen, slaan, pollen, stompen; (Naai.) Aermet -, met pollen voorzien; einen Zeug -, opwerken; 3. wed. ww. einander -, elk. slaan, slooten, stompen, duwen. Puffer, (-s, mv. Puffer) m. hij, die
stompen geeft; Z. puffen; 2. bij, die van pollen of dollen voorziet; 3. zakpistool o.; 4. pannekock m. van eieren en aard- appelen. Puffern, (pufferle, gepuffert) bedr.
ww., Z. puffen. Puffig, bijv. en b. (Naai.) opgebold,
met pollen of dollen. Puff-jacken, (\'keus, mv. \'ken)
ui. mijnwerkerskiel ni.; -rad o.,Z.Hlock- rad; spiel o. verkeerspel o.; •wagen ra. lichte boerenwagen in. met onbeslagen! wielen. Püggel, (-s, mv. Vüggel) m., Z.
Heifusz. Pllgilist, (-en, mv. -en) in. vuist-
vechter m. Puhlloch, (-loch(e)s, mv.-Iöcher)
o. (Suikcrr.) hijsebgat o.om suikerbroo- den in vormen op den droogzolder te brengen. Pull, (-(c)s, mv. -e) m. kuif, pluim
v., krulkop in. Pulmgnt, (-(c)s, mv. -e) o. pap
v., moes o. Pulpet, (•(«)», mv. -e) o. (Org.)
windzak m.; 2. lessenaar, inuzicklesse- naar, schrijflcssenaaar in. PulrOSS, (-cs, inv. -c)o.(Nat.hist.)
sliandlooper m.,pluvier v., grijze kievit m. Puls, (-es, mv. -c) m. pols, polsslag
ui., polsader v.;jemn. den - fühlen, iein. den pols voelen; (ILr.) polsen.ongcmerkt ondervragen; 2. (Volkst.) luiden o. van alle klokken. Pulsader, (-«) v. polsader \\.;-blul
o. polsaderbloed o. Pulsader-geschwulst, (-n<-
schtvttlste) v., -kropf, (-kropf(e)s, inv. •króp/c) m. slagadergezwel o.; -/eArc v. slagaderleer v.; -ö//\'ne» o., \'öffnung v openen o., opening v. der slagader, slag. uderopcning v. Pulsans, (-es, mv. -e) m.eerste m.
die op eene vacaule pastorie aanspraak heeft. Pulsatille, (->i) v.anemoon,wind-
bloem v., keukenkruid o.; -kamplter in. (S< heik.\'i kamferstof v. in de anemoon. Pulsen, {pulste, gepulst) o. ww., m.
It. slaan, polsslagen geven, kloppen. Pulsnammer, (•hammert, mv
•hammer) in. (l\'h.) polsslag m., pols- bamer ui. Pulsiren, (pulsirte, pufsiri)o.w\\v.,
in. h., Z. pulsen. Puls-messer, (sers, mv. ser) m.
|
|||||||||||
|
Pur.
|
||||||||||||||
|
Pnp.
|
||||||||||||||
|
994 Piw.
|
||||||||||||||
|
staand kind o.; it. kweekeling, pupil m-
Pupille, (-»i) v. oogappel m.
Pupülen-gelder, o. mv. gelden
o. mv. van onder voogdij slaande kinde- ren; -haul v. oogappelvlies o. Pupin, (-(e)s, mv. -e) m. zeeèend,
meeuw v. Püppchen, (verkl.) o. popje o.,Z.
Puppe; 2. (gemeenz.)mein -,mijn liefjeo. Puppe, (-«) v. gebakerd kind o.;
il. pop, speelpop v.; 2. Z. Pvppchen (2); 3. (Nat. hisl.) (van wormen), pop v., drijvcrlje o.; (Vissen.) taschkrab v. Fuppen, (pupple.gepuppt) o. ww.,
m. h. met eene pop of poppen spelen; 2. (Nat. hisl.) eene pop worden; II. bedr. ww. bakeren, inwikkelen; (Vissch.) met laschkrabben visschen, Puppon-balg, (-balg(e)s, mv.
•balge) m. poppelijf o.; -bude \\.,7j.-kram; •gebarend byv.nw.poppen voortbrengend; •gesicht o. poppegezicht o.; -gespinnsl o. tonnetje o.; -hülle v. poppenhulscl o.; •kirsche v. jodenkers v.; -kopf m. pop- pekop m.; •kram m. poppenwinkel, pop- peiikraaiu in.: 2. poppen v. mv., kindcr* speelgoed o.; •kramer of -macher, —in, l>oppeninakcr ui., pippenmaakster v.. •maszig bijv. nw. (i.k. bet.) popachtig, als eene pop, opgesmukt; •rauber m. bonte kever in., die de poppen der ka- pellen opvreet; spiei o. poppenspel o.: i. marionettenspel o.; (lig.) goochelarij t.;-spieler m. hij dieeen marionettenspel houdt; stand in. toestand of staal ra.van pip; •verwandlung v. verandering v. in pop; •werk, -zeug o., Z. -kram (2). Puppern, {pupperle, gepuppert) o.
ww., ui. It. (Scherts.) poperen, trillen, beven, slaan; das llerz pupperle ihm vor Freuden, klopte <f\\ Pur, bijv. en b. zuiver, echt, louter,
onvervalscht; die -e Wahrheit, zuiver. Pürdel, (-s, mv. Pürdel) m. (Sm.)
voorslaghamer, moker m. Purganz, (-en) v. (Gen.) buikzui-
verend raiildel o., purgatie v. Purgatorium, (s, mv. Purgalo-
rien) o. (Kath.) vagevuur o.; (Ger.) zui- veriugseed in. Purgir-beere, (-n) v., Z. -kir-
sche; -dorn ui.(PI.)purgeerkruisdoorn in.
Purgiron, (purgtrte, purgirt) bedr.
ww.jem. -, zuiveren, doen purgeeren; 2. o. »w., ra. Ii, purgeeren, een purgeer- raiddel innemen; it. (Yolksl.) oiitlaslen, afgaan. Purgir-essig, (-(e)s, mv. -c) m-
purgeerazijn ra.; -/ieber o. purgeerkoorls v.; -/lachs in. wild purgeervlas o.; -hol: o. • purgeerhoul o. van de Molukkeu; •kasse v. purgeercassia v.; -kirsclic v. Avignonsclie bes v.,vervei\'skruisdoorn ui.; -iör«<;ro.mv.purgeerkorrelsv.mv.;-Arau\' o. purgeerkruid, scaunnoniam o.; •lei» o., Z. •jlachs; -miltel o. buikzuivereiid middel, purgceriniddel o., Z. Purganz; • morselle v. buikzuiverendarlsenijkoekje o.; -nuss v. purgeernoot v.; •p/laume v. myrobolanpruim v.; -pille v. purgeerpil v.; •pulver o. purgeerpoeier v.; -(ron* tn. purgeerdrank m.; -salz o. purgeerzoul |
||||||||||||||
|
Pumps! tussch. bons!, plof!, in
een*!; 2. m. zeikt, bons, plof m.. onl- plofling T. Fumpsen, {pumpsle, gepumpsl) o.
ww., m. h. bonzen, dof klinken, ploffen, losbarsten, ontploffen; 2. bedr. ww. af- rossen. Pumpskeule, (-«) v. rietkolf v.
Pump-stange, (-n) v., Z Pum-
penslange; 2. Z. Plumpslock; stiefel m. wjjde, stijve, lompe water- of rijlaars v.: •stock ra., Z. Plumpslock; -uerk o., Z. Pumpenwerk. Pungeln, (pungelte, gepungell) o.
ww. een zwaar pak dragen. Pungiren, (punairle,pwnoir/)bedr.
ww. pnnteeren, puntjes zetten. Punisch, bijv. nw. Punisch; -er
Krieg, Punische oorlog m.; -e Treue, Pu- nische trouw, kwade trouw v. Punkt, (-(e)s,mv.-e) m.punt o. en
v.,stip v.; es isl • iwilf, het is precies 12 uur;auf den-einlreffen, juist op den lijd, juist van pas komen; 2. (Spraakk.) punt, slip v.; Buchstabe mi/roei -en,letter met twee puntjes; (Muz.) slip v.; (Nal.hisl.) kokerworm m.; 3. (Red.) hoofdpunt,ar- tikel o., passage v.; i. (Hand.) punt, ar- tikel o.; ron - zu -, punt voor punt; uas diesen - betriffl, wat dit punt aangaat; vorldu/ige -e, voorloopige artikelen, pre- liminairen; - der Ehre, punt o. van eer; tin - der Liebe, op het stuk. in zake van; 5. auf dem -e sein elic. zu thun, op het punt zijn of staan. Punktachat, (-(c)s, mv. -e) va.
gestippelde kwartsagaat m. en o. PunktatiQü, (-cn) v. plaatsingv.
der scheiteekens, punctuatie v.; 2. vast- stelling, bepaling, overeenkomst v.; 3. (Spraakk.) leesteckens o. mv. Pünktchen, Punktlein, (vcr-
kl.lo. puntje, stipje o. PuD-kteisen., (-ciscns, mv. -eisen)
o. punteerijzer o.; (Ileelk.) tentijzer o. sonde v. "P\\lXÏkten,[punklete,gepunklet)beilr.
ww., Z. punktiren. Punkt-farn, (-(e)s, mv. -e) m.
pantvaren v.; -[irmig bijv. nw. punlvor* mig, slipvormig. Punktiren, (punkiirie, punktirt)
bed r.ww.met punten teekenen,punleeren, stippelen; 2. einen Kupferslich -,slippe- len, slippen, met puntjes graveercn; etn Blall in punktirler Art, gestippeld blad; die Haat -, tatouecren; 3. (Slerrenk.) door de punteerkunst onderzoeken; (Gen.) pnnteeren; (Muz.) eine flole -, eene slip zetten bij. Punktirer, (-s, my. Punklirer) m.
punteerwaarzegger m. Punktir-figur, (-e«) v. punteer •
waarzeggersfiguur ».; •kunst v. punteer- kiin-t, sliprekenkunde, stipwaarzeggerij v.; -künstler, -tiahrsayer m., Z. Punkti- rcr; -nadel v. elsnaald v., tentijzer o.; •rad o. punteerradje, slipradje o. Punktirung, v., Z. punktiren;
(Spraakk.) punctuatie, plaatsing v. der leesleekens: (Grav.)punleenng v.;IVoAr- tagereidurch die-,Z.Punklirkunsl;(Gen.)\\ |
eproeving v., onderzoek o. met het
entijzer. Punkt-koralle, (-n) v. pnntko-
raal o.; -lava v. hlaasjesvormig lava v. PUnktlich, (-er, -st) bijv. en b.
slipt, nauwgezet, nauwkeurig, precies, uist; elw. - hallen, nauwkeurig in acht nemen; -erj«/i/eii.juisl,van punt lol punt; • tinlre/fen, opdenjuisten tijd knnien;
-er Mann, nauwgezet; -ketl v. stiptheid, nauwgezetheid, nauwkeurigheid v. Punkt-linie, (-n) v. gestippelde
lijn v.; -maszig bijv. nw., Z. pünkttick; • nadcl v. (Grav.) elsnaald v.; (Ileelk.)
lentijzer o.; -rad, -radchen o., Z. Punk- lirrad; schale v.geslippelde venusschelp v.; slein m., Z. Körnerslem; slrich m. commapnnt o.; -lag m. bepaalde dag ui.: •Iluer, -lhierchen o. oneindig klein dier- tje, infusiediertje o. Punkto, bijw. met betrekking tol,
wat betreft, in zake van. Punktum ! tussch. genoeg!, houd
op!; und dumil •!, en daarmede uit; 2. (-s, mv. Punklen) o. punt o. en v. Punktur, (-en) v. (I)iukk.) pun-
luur, stift v. aan het timpaan; 2. teeke- ning v. met slippen: (Zeew.) reef v. in het zeil; -loth o. puntuurgal o.; •tckere v. piinluurschaar v.; -schraube v. pun- luurschroef v. Punkt-weise, bijw. puntsgewijs,
punt voor punl; •wurm m., Z. -llner. Punsch, (-es, mv. -e) m. punch,
pons v. Punsch-becher, (-rAcrs, mv.
•cher) in. puuchglas o.; -bolilc v. punch- kom, ponskom v. Punschen, (punschle, gepunschl)
o. ww., m. h. punch of pons drinken. Punseh-essenz, (-cn) v., -ex-
tract, (-(c)s, mv. -e), -geist,(-(c)«, mv. -cr) o. puochexlracl o.; -eule v., Z. Naehleule; -yesellschalt v. gezelschap o. punchdrinkers; -glas o. punch* of pons- glas o.; \'humpen m., Z. ~nap[; •lied o. punchlied, lied o. op de punch of pons; \'löjfel m. ponslepel m.; -nupf m. punch- kom v.; -puher o. punclipoeiero.;-sf/ia/f v., Z. -napf; -sieb o. cilroenzeef s.;-slu- be v. kamer v. om punch Ie maken of te drinken; •terrine v„ Z. -bohle; -lisch m. punchtafel v.; -uirlh, —in, hij of zij die punch verkoopt; -iimmer o., Z. slube. PÜnsoln, (p&nselte, gepiinsell) o.
ww., in. h. knutselen. Punt, (-(e)j, mv. -e) in. (van een
bolwerk), punt o., Z. Spitse. PuntellO, (-s, mv, ~s) o. stut m.
vonr een beeld, beeldhouwwerk o. Punze(l), (-n) v. drijfbeitelljc,
drijfijzerlje o. Punzen, (punzle,gepunzl)beir.xw.
drijven, met het dryfbeilellje bewerken. Punzenier, (-s, mv. -e) m. sny-
der, beeldhouwer nj.
Punzeniren of punzeliren,
(punzenirle, punzenirl olpunzelirle,pun-
zelirt) bodr. ww., Z. punzen; punzenirle Arbeil,snijwerk, beeldhouwwerk o.
Pupjll, (-en, mv. -en) rn. minder- arige, onmondige m.en v.,ondervoogdy\' |
|||||||||||||
|
Pur.
|
P«l. 995
|
|||||||||||
|
Pul.
|
||||||||||||
|
o.; •tcindc v., Z. •kraul; -wurzel v. pur
geerwortel ra. Purhaber, (-») m., z. m. wind-
haver, wilde haver v. Purismus, (onb.) ra., z. ra. taai-
zuivering, taalkieschheid, taalvitterij v. purisme e. Purist,(-en,mv. -«t)m. taalzniver-
aar, taalzifler, woordenzifter, purist in Furistonsucht, v., z. m., Z. Pu-
ritmus. Puristoroi, v., z. m. overdreven
zucht v. tnt zuiverheid in de taal. Puristisch, bijv. nw. laalziftend,
taalzuiverend, als een taalzuiveraar. Puritaner, (-s, mv. Purilaner) DJ.
(Gesch. van E.) puritein, strenge pres- byteriaan in. Puritanisch, bijv.nw.puriteinsch,
streng presbijteriaansch. Purpoln, v. mv. (Gen.) mazelen v.
mv., roodvonk o. Purper, (-s) m., z.m.,Z.Purpur &..
Purporn, bijv. en b., 7..purpurfar-
ben; 2. van pnrper, purperen. Purpern,(piirpcr(f,?ef>urper<)bedr.
ww. purperen, purperkleurig schilderen Purpur, (-s, mv. Purpur) m. pur-
per o., purperverf, purperkleur v.; 2. purper, vorstelijk gewaad o.; (lig.) - der Wangen, hoogrood o.; 3. kardinaalswaar- digheid v. Purpur-ammer, (-«) v. Mexi-
caanschc vlasvink m.; -apfcl in. purper-
appel in. Purpurt, (-en, mv. -en) m. pur-
perdrager, kardinaal m. Purpur-blume, (-n) v. purper-
bloem v.; 2. meelbloem v.; -brassen in. rozeroode brasem m.; -bronze v. krap- purper, gemalen brons o.; -dohle v. pur- perkleurige kerkkraai v.; \'drossel v.pur- perlijster v.; -faden ra. purperkleurige draad m.; -farbe v. purperkleur v., pur- per o.; -farben, \'farbig bijv. nw. purper- kleurig, purperen; -fieber o. scharlaken- koorts, blutskoorts, purperkoorts v.;-ftnk ui. purpervink in.; -fisch m. purpervisch ui.; \'gewand o., Z. -kleid; -glanz m.pur- perglans m.; -hallend bijv. nw. purper bevattend; •holz o. purperhout o.; -horn o., Z. -schnecke;-huhn o. purperhoen o.; •hul m. kardinaalshoed in. Purpurioht, bijv. nw. als purper,
purperrood. Purpurit, (-en, mv. -en) m. ver-
steende purperslak v., purpuriet ui. Purpur-kleid, (-(e)s, mv. -er)o.
purperen kleed, purperkleurig kleed,pur- per o.; \'klepper m. purperkleurige boom- of veldmuis v.; -klelle v. purperkleurig boomkruipertje o.; -kopfw. papegaai m.; it. grijze kraai v. met purperkleurigen kop; -köpfchen o. boomkruipertje o. met purperkleurigen kop;2. eend v. met pur- perkleurigen kop; •koralline v. purper- kleurig blaaskoraal o.; -krihe v.,Z.-dohle; •kramer in. purperverkooper m,;-lack m. (Scheik.) Z. -brome. Purpurling, (-(e)». n>v. -e) m.
purpervlinder in. Purpur-lippe, (•») v. rozeroode
|
Puter-braten, {-ten$, mi.-ten)
ui. gebraden kalkoen in.; -hahn ui. kal-
koensche haan m.; -junge m. kalkoenen- [jongenm.j-marfcAeno.kalkoenenineisjeo. Putem, [pulerle, geputerl) o. ww.,
in. h. kromtongen, brabbelen. PuterzUCht, v., z, m. kweeken o.
van kalkoenen, mesten o. van kalkoenen. Putt! putt! lussch. pi, pi!
Puttonen, Puttel, (-s,mv.Pui-
tel) of Putthahncben, (verkl.) o. (gemeenz.) klem kuikentje o. PUtting,(-en)v.(Zeew.) putting v.,
ketting in.; -bolzen in. pullingbout m.; •tuit o. puttinglouw o. Putz, (-es) ra., z. m. opschik, tooi
in., toilet, sierlijk kleed o.; sie war im -, zij was prachtig gekleed; 2. toilelar- likel, modeartikel o., versiersel o. PutZ-becken, (-kens, mv.-ken)
m. wasclikom v., scheerbekken o.;-blume v. kunstbloem »,; -dame v. hofdame v.; it. opgeschikte dame of jufvrouw v.; •docke v., -döckchen o. altijd opgeschikt meisje, modepopje o. Putze, (-n) v. snuiter,kaarsensnui-
ter in.; 2. kaarsensnuitsel o. Putzeisen, (-eisens, mv. -eisen) o.
(Mets.) smalle mctselaarstroffel m.; 2. Z. •metier. Putzel, (-s, mv. Pulzel) m. (Bak.)
balletje deeg o.; 2. Z. Purzel. PUtzeln, (pülzelle,gepülzelt)o.vi\\\\.
zich dikwijls en gaarne opschikken, van opschik houden. Putzen, (-s, mv. Pulzen)m.(tïiel.)
gestolde gietmassa v., erlsklomp in. Putzen, (putzle, gepulzt)beiir.nvr.
Stiefel -, poetsen, schoonmaken;?!» 7.im- mer -, schoonmaken, doen; Absitze -, gladwrijven; Ceschirr -, schuren; riek die Zahne, schoonmaken, poetsen; sich den Hart -, scheren; die Nase -, snuiten; liaume -, snoeien; (lig., gemeenz.) jem. -, jemn. den buben -, een pak slaag ge- ven; 2. opschikken, opsieren, looien; II. wed. ww. .«r/i -, zich opschikken, zich netjes aauklecden, zijn toilet maken; 2. (van vogels), zich de losse veertjesuit- lialen. PUtzer, (-s, mv. Pulzer) m. poet-
ser, schoonmaker, reiniger ra.,Z,Pulzen, 2. Z. Spurbicne; 3. (lig.) berisping, be- slralling v., geduchte uitbrander in. PUtz-federn, v. mv. vederen v.
mv. tot opschik; •gemach o. toiletkamer v.; 2. slaatsiekamer v.; -geschafl o. mo- dezaak v.; -geuand o. staatsiekleed o.; •handel in. modchandcl m.; •handlerin v. modemaakstcr v.; -hundlung s.,-laden m. modewinkel m.; -hotz o. Iikhout o. PUtzig, (-er, -sl) bijv. nw. grap-
pig, aardig, jolig, snaaksch. Putz-igel, (-igels, mv. \'igel) m.
dreumes, misvormde dwerg, incenge- drongen mensen m.; \'jungfer v. kamer- jull\'er v.; 2. (Scherts.) raodepopje o.; •kasten in., kleederkast, latafel, chiffon- niere v.; \'kdstchen o. toiletdoos v.; -kop( va., Z. Ilaubenkopf; \'kram m. vrouwen- looi, vrouwenopschik ra.; \'kreide v. po- lijslkrijt o.; \'laden ui., Z. \'handlung; |
|||||||||||
|
lip v.; -mantcl m. purperen mantel m.;
it. kardinaalsmantel in.; •maulwurf m. purperkleurige Amerikaanscbe mol in.; •mistel v. purpermislel m.; \'motie v. purpermot v.; -mund m. rozeroode mond in.; •muschel v., Z. schnecke. Purpurn,bijv.nw.purperrood,pur-
perkleurig. Purpur-natter, (-n) v. purper-
adder v.; -pfirsche v. rozeroode perzik v.; -reiher m. purperreiger m.;-roctm., Z. -kleid;-rolh bijv. nw. purperrood;—e Lippen, rozeroode lippen v. mv.; -röthe v. purperrood o.; saft m. purperkleurig sap o.; 2. purpersap o.; sauer bijv. nw. purperzunr; saurn m. purperen zoom m.; saure v. purperzuur o.; schiefer m purperkleurige schiefer o.;-schild o.(Nat. hist.) purperkleurige bastaardboktnr v.; •schnecke v.purperslak v.;\'2.purperschelp v.; schmalbe v. purperzwaluw v.; •son- ne, strahl in. purperkleurige kammossel v.; slreif m. purperstrook v., purper gordel in.; -leppich m. purperkleurig ta pijt o.; -violetfarbe v. vioolkleur v.; -»o- gel m., Z. -klelte 2. purpervogel m. •wciderich m. bloedkruid o. Purren, (purrle, gepurrt) bedr.ww
ui der ISase -, peuteren, wroeten; 2. krielen, kroelen, wemelen; (lig.) aanzet- ii\'ii, aanporren; II. o. ww. brommen, grommen, knorren;(Zeew.) op de wacht roepen. Purrisch, bijv.nw.kijfachtig,lwist-
ziek. PUrs, Pürsch, (-eii)v.wildbaanv. Pürschon, (piirschle, gepürschl) \'L. bürschen. PÜrzel, &, Z. Bürzel. Purzeln, (purzelle, gepurzelt) o. ww., m. A. buitelen, luimelenjdie Treppe herunler -, van de trap duikelen, rollen. PÜrzeln, {purzelle, gepürzelt)beiir. ww. (gemeenz.) in kleiue stukjes snij- den. Purzeltaube, (•\'») v.duikelaarm.
PÜschel, (-s, mv. Piiscltel) o., Z. llUschel. Pussarbaum, (-baum(e)s, mv.
•baume) m.capucboom.zijdewolbooin m. Pussiron, {pussirte, pussirt) bedr. ww., \'L. bossiren. Pusten, (puslete, gepuslet) o. ww.,
m. h. (Volkst.) blazen, poesten, snuiven; it. boesten. Püster, (-»,rav./Yis/er)iu.(Volkst.)
blazer, poester in.; 2. fluitje o.; 3. kruil- zak m.; -rohr o., Z. blaserohr. Pustern, (pusterle, gepustert) o.
ww. fluisteren. PUstem, (püsterte, gepüslert)\\iedr.
ww. aanhoudend blazen. Put! tussch.,Z. Puit; .halm m., Z.
Puterhahn; .lienne v., •Imhn o., Z. Pule. Pute, (-h) v. kalkoen nj.; 2. Z. Schlammbeiszer; -nbraten m., Z. Puler bralen. PÜte, (-n) v. zoutbak m„ waar het
water in afloopt. Putenjunker, (-kers, mv. -ker)
in. landjonker ra. Puter, (-s, mv. Pu/er)m.kalkoenm. |
||||||||||||
|
Qua.
|
||||||||||||||||||||
|
996 Qua
|
||||||||||||||||||||
|
Qua.
|
||||||||||||||||||||
|
Pyrotechnjk, v., z. m. vuurkunst,
vuurwerk(ers)kunst v. Pyrotechnisch, bijv. en b. de vuur(wcrk)kun<t belrellende.
PyrQtisch, bijv. en b. brandend,
bijlend, invretend. Pyrrhisch, bijv. en b. -er Tan;,
krijgsdans m. in volle wapenrusting. Pyrrhonianer, (-«, mv. Pyrrho.
nianer) ru., -in, (-nen) v. twijfelaar m., twijfelaarster v.,twijfelzuchtige in. en v. Pyrhonismus, (onb.) m. twijfel-
zucbt v., stelsel o., leer v. om niets te bevestigen. Pythagoraer, (-riers, mv. -r<ier)
in., -in, (-nen) m. wijsgeer m. van de school van Pythagoras, aanhanger m., aanhangster v. van de leer van P. Pythagoraisch, bijv. nw. volgens
de leer van Pythagoras; das-e Tifelchen, tafel v. van vermenigvuldiging. Pythagorismus, in., z. m. leer
v. van Pythagoras. Pythia, v. (o. Gesch.)Pythia,pries-
[teres v. van Apollo te Delphi. Pythiade, (-n) v. lijdruimte v.
tasseben twee achtereenvolgende vierin- gen der pythische spelen, pythiade v. Pythisch, bijv. en b. (o. Gesch.)
pythisch; -e Spiele, pythische spelen, Z. Pythiade. Pythonissa, v., Z. Pythia, (fig.)
waarzegster, kaarllcgsler v. Pyxis, v.hostiekastje.hostiedoosjeo.
|
||||||||||||||||||||
|
Pyramidalisch, bijv. nw., Z.
pyramidenförmig. Pyramidalisirt, bijv. nw. in
piramiden gekristalliseerd. Pyramidalspatb, (-(«)«) m.,
z. m. verkoolzuurd, piramidaalvormig spanth o. Pyramido, (-n) v. spitstuil, pira-
mide v.; \'2. Z. Kegclschnecke; (Krijgsw.) rot o. geweren, gewerenpiraniide v. Pyramiden-förmig, bijv. en b.
pi ramidevormig,spits voi mig, piramidaal; —e Glockenblume of -gtocke v. pirami- devonnig klokje, boscliklokje o.;-günsel m.,Z. Berggiinsel; -pappel m. piramide- vormige populier m.; -schnecke v., Z. Kegehclinecke. Pyramidoide, (-n) v. (Mcetk.)
piramidoide v.
Pyria, (-la) v. droog zweelbad,
zand bad o. Pyrjt, (-e«, mv. -e») m. (Delfst.)
vuursleen m., zwavclkies o., pyriet m. Pyrole, (-«) v. (Pl.)wintergroeno.
PyrQlt, (-(s)s, mv. -e) in. goud-
merel v. Pyrometer, (-s, mv. Pyrometer)
in. viniriiieter in. Pyrophan, bijv. nw. door insmel-
ting van glas dourzichtig. Pyrophor, (-ew, mv. -en)m zelf-
ontbrander, pyroplioor m. Phyrophgrisch, bijv. nw. zelf-
ontbrandend. |
||||||||||||||||||||
|
•Hebend bijv. uw. van opschik houdende;
•macherei v., Z. -hundcl; -macherin v. modemaakster, modiste v.; -maurer m. pleisleraar m.; -meiszel m. blikslagers- beitel m.; -mes$cr o. scheermes o.;-narr: m. modegek in.: -narrin v., Z. -docke;, •narrenen o. modegekje, modepopje o.; •pulver o. polijslpoeier o.; sache v.J voorwerp o. tot opschik, modewaar, tot- letartikel o.; -schaclitel v. toiletdoos v.; -scheerc v. snuiter dj.; schuhe in.mv. modeschoenen iu. mv.; slein in. puim- sleen, drijfsteen m.; stock in. poetsstok iu.; -5/1 li? v. (verkl. slübchen o.), Z. -jemacA,(Krijgsw.)poetskamerv.;-sucA/ v. zucht v. tot opschik, pronkzucht v.; •tuchtig bijv. nw. pronkziek; -tisch m. toilettafel, kaptafel v.; -tischchen o. toi- lettafeltje o.; -tischtuch o. handdoek, loiletdoek ui.; -turh o. waschdoek,band- doek ra.; -uaare v. modewaar v., toilet- artikel o.; -uerk o. sieraad, versierspl o.; •zange v. zijdeweverstangeljc o.; -zeug o. toiletartikelen o. mv., alles nat dient om te wasschen, te poetsen, poelsgoed o.; -zimmer o., Z. •gemach. Puzzolanerde, v. vulkanische
tufsteen m. en o., puzzolana v. Pygmitc, (-n, mv. -n) m.dwerg m.
Pygmaisch, bijv. nw. dwergach-
tig, nietig, klein. Pyliien, v. mv. (o. Gesch.) ceres-
feesten o. mv. Pyramidalerz, (-es, mv. -e) o.
gewoon gezwaveld looderts o. |
||||||||||||||||||||
|
Q.
|
||||||||||||||||||||
|
tig, bijv. nw. (Scherts.) Z. wankel-
Itnülhig. Quackeln, (quackelle, gequackelt)
o. ww„ Z. uackeln; 2. Z. teankelmutliiy (sein); 11. o. zeirst., Z. uackeln o. zelfst (lig.) Z. Wankelmuth. Quackenkraut, (-/.ra«/(e)s,mv.
•krauter) o. (PI.) groole winde ofwran-
gc v. Quackente, (-h) v., Z. Quakmle
Quaeksalber, (-s, mv. Ouacksal-
ber) m., -in, (-nen) v. kwakzalver m., kwakzallsler v. Quacksalberei, (-«») v. kwak-
zalverij v.; 2. kwakzalvers-geneesmid- del o. Quacksalbern, (ijuacksalberle,
gequacksalbert) o. ww., m. A. kwakzal- ven. als kwakzalver handelen. Quader,(-s,mv.O"irffr) ui.(Mets.)
vierkante vloersteen, legcl in., gehouwen steen m.,arduin o.;-bruch m. steengroef, |
||||||||||||||||||||
|
Q, (0 of Q\'s, mv. Q of Q\'s) o. (17e
letter en 13e medeklinker) q v. Qua, bijw.als zoodanig,in boedanig-
heitl van. Quabbe, (-n) v., Z. Quappe.
Quabbolig, bijv. nw. (gemcenz.)
dik en vel, poezelig, vleezig, mollig. Quabben, [quabbte, yequabbt) o.
ww., m. h. schudden, trillen,beven, wag- gelen; tor Feil -, schudden van het vet. Quack, (-(e)s, mv. -e) o. n*stkui-
kentjeo.;\'2.inktvlek of vlak v.;(gemeenz.) beetje, weinig o. Quackelchen,o.(geiEuenz.)spcel-
goed o. Quaokelei, »., z. m. heen en weer
waggelen, weifelen, veranderen o., onbo- sleudigheid v. Quack(e)ler, (-s, mv. (]uaek(e)-
Ier) m., Z. Schriller. Quackelhaft, quackelhaf-
|
||||||||||||||||||||
|
arduingroef v.; stem in., stück o., Z.
Quader. Quadragesima, (onb.) v. 40e
dag voor Paschen, eerste Zondag m. van de Vasten. Quadragesima^, bijv. nw. tot de
Vasten beboorend, veertigdaagseb. Quadrant, (-cn, mix») m. Ster-
reuk.) quadraut o., graadboog, vierling in.; (Juw.) schroefstok in. Quadrantchen, (verkl.) o. (Dclf-
st.) als franje ultgelande kammossel v.
Quadrat, (-(e)s, mv. -e) o. qua-
draat, vierkant o.; (Kek.)Z. -ïaA/,(0ruk- k.) •jii.nli.i.it, vin-kant «.; (Muz.)herstel- lingsteeken, becarre o. Quadratchen,(verkl.)o.(Drukk.)
vierkant o. van twee cijfers breed, vier- kant speciestaafje o. tot vulling van de ruimte bij het zetten. Quadrat-eisen, (-cisent, mv.
cis?») o. vierkante ijzeren slaaf ?.; -ell< |
||||||||||||||||||||
|
Qua.
|
Qua.
|
||||||||||||||||
|
Qua. 997
|
|||||||||||||||||
|
Quaken, (quikte, gequdkl) o. ww.,
m. A. kwekken, schreeuwen; (van vos- sen &), keffen, schreeuwen, blaffen; (van hoenders), schreeuwen, kakelen. Quakenfrosch, (.frosches, mv.
•frösche) m. graskikvorsch, roodbruine kikvorsch m. Quakente, (-n) v. kwakereend v.
Quaker, (-s, mv. Quaker) m. kwa-
kend dier o.; 2. honi(n)graat v. (eene schelp). Quaker, (-s, mv. Quaker) m. kef-
fer, schreeuwer m.; (Nat. hist.) bergvink in. van de Ardennen. Quaker, (-s mv. Quaker) m„ -in,
(-nen) v. kwaker in., kwakerin v. Quakerei, (-ett) v.gekwaak,kwek-
ken o., Z. Quaken; 2. geloof o. der kwa- kers. Quakerente, (-w) v.,Z. Quakente.
Quaker-gemein(d)e, (-n) v.
kwakergemeente v.; -gesellschafl v. ge- zclschap o., vereeniging v. van kwakers; •glaube m., Z. Quikerei (2). Quakerisch, bijv. nw. kwaker-
achtig, op de kwakers betrekking heb- bende. Quak-kröte, (-n) v. groote Su-
rinaamschc pad v.; -reiher in. nachtrei- ger m , nachlraaf v. Quaksun, (quakste, gequakst) o.
ww., m. A. aanhoudend en luid kwaken, kermen, stenen. Qual, (-en) v. smart, pijn, iuartc-
ling, kwelling, pijniging, foltering v.; jernn. - anlhun, iem. kwellen, folteren, martelen. Qualcn, (quitte, gequnll) bedr. ww.
jem. -, kwellen, pijnigen, plagen, foltc- ren, martelen; (gemeenz.) onderdruk- ken, verdrukken; sein Geuissen quall ihn, pijnigt hem; jem. nul Billen -, lastig vallen, bestormen;;em. urn el». -, drin- gend verzoeken; \'J. wed. ww. sich mit Voruürfen -, zich kwellen; sich überelu: -, bedroeven, bezorgd maken; sich mit etw. -, zich liet hoofd breken. Qual6n-rad,(-rorf(<;).viiv.-ra<je/\')
o. (tier.) rad o.; -voll bijv. nw. vol kwcl- lingen, smartvol; —e Sorge, nijpend; ein —er Tod, smartvol, smartelijk, pijnlijk. Qualer, (-s, mv. Quiler) m., -in,
(-nen) v. plager, pijniger, foltcraar, on- oplioudelijkc vrager in., plaagster, pijnig- slcr, onophoudelijke vraagster v., lastig persoon m.en o. Qualerei, (-en) v. plagerij, kwcl-
ling, foltering, beslommering v.,aanliou- dend lastig vallen o.; 2. onderdrukking marteling v. Qu\'algeist, (-(e)s, mv. -er) m.
kwelgeest, plaaggeest, kwelduivel m.; (Fabelt.) kwelduivel m.; -, Quiilgöllin v. furie v. QualificatiQn, (-en) v. gcscliikt-
heid, benoeming, hoedanigheid, qualill- catie v., rang, stnnd m. Qualificiren, {qualiftcirte, quali-
/kir/) bedr. ww. geschikt, bekwaam ma- ken, benoemen, betitelen, iu staat slel- len; quali/icirle l\'erson, persoon van aan- zien of rang; quolificirtes Verbrechen,m\\s- |
|||||||||||||||||
|
daad met verzwarende omstandigheden;
iu etw. -, in staat stellen, volmacht geven. Qualiti.it, (-en) v.boedanigheid,ge-
|
|||||||||||||||||
|
v. vierkante el v. of meter m.; -förmig
bijv. nw. quadraatvormig, vierkant;-/usj ro. vierkante voet m. Quadratisch, bijv. nw. tot hei
quadraat of vierkant behoorcnde. Quadrat-linic, (-n) v. (Meetk.)
i|uadraallijn, kromme lijn v„ waardoor men vroeger de quadralnur van den cir- kel voorstelde; -mas3 o. vierkante maat, vlaktemaat v.; -meile v. vierkante mijl v. of kilometer m., myriare v. Quadratorist, (-en, mv. -en) m.
munrschilder m. Quadrat-reehnung, (-en) v.
qnadraalrckening,lweede-tiiachtsverhcf-
llng v.; •rulhe v. vierkante roede, arev.; •sehein ra. (Sterrenk.)stand m.van twee planeten, die 90°. van elk. verwijderd zijn; schlSge m. mv. (Vuurw.) spring- bus v. in den vorm van een vierkant; schub ra., Z. -fusz. Quadratur, (-en) v. (Meetk.) qua-
dratuur, herleiding v. eener kromlijnige figuur tot een quadraat van dcnzelfden inhoud. Quadrat-verhaltniss, (-e) v
vierkantsverhouding v.; -tcurzel v. vier- kantsworlel, quadraalwortel, tweede. machtswortel ta.;-:ahl v. quadraalgetal vierkant o., tweede macht v.; -zoll m. vierkante duim m. Quadriga, Quadrige, (-n) v
(Kijk.) vierspan o. Quadrille, (-n) v. (Dansk.) qua
drillc v.,groep v. van 4 dansers en i dan< seressen; 2. o. (Sp.) quadrille o.; eine l\'artie - spiclen,ecne partij quadrille spe- len, quadrillceren. Quadrillon, (-en) v. milhocn o
van den vierden rang, quadrilliocn o. Quadrimanen, m. mv. vierhan-
dige dieren o. mv., apen in. mv. Quadriren, {quairirte, quadrirl)
bedr. ww. quadreeren, Z. abvieren. Quadrupeden, tu. mv. viervo«-
ligc (zoog)diercn o. mv. Quadrupol, (-s, mv. Quadrupcl)
m. viervoud o. Quadruplik, (-c«) v. (fier.) te-
genantwoord o. van beklaagden op de triplick. Quadrupliren, (quadmplirie,
quadruplirt) bedr. ww.viervoudig nemen, verviervoudigen. Quadsch, bijv. nw. dronken, be-
zopen; it. verward, ongerijmd. Qvtadtlor, (-s, mv. Quadtler) m.
wijnstok in. met /.ore, gele, weekc drni- ven. Quai, (-«n, mv. -en) kaai, ka of
kade v. Quak, lusscb.kwak!; -scAreieM,(van
kikvorschen), kwaken. Quükolchen, (-cAew,mv. -chen)
o. nestkuiken o.; (tig.) schreiend kind o., schreeuwer m. Quakoln, (quakelle, gequakell) o.
ww., Z. quaken, quieken. Quakon, (quakle, gequakt) o. ww.
(van kikvorschen), kwaken, kwakken: (van eenden), kwaken; (Volkst.) schrecn- wcn, krijten. |
|||||||||||||||||
|
32
|
|||||||||||||||||
|
steldheid.qualiteit v.,titel, rang,stand m.
Qualkorn, (-(e)j)o., z.m. spelt v.
Quall, (-(e)s, mv. -e) m. druk m.,
drukking v.;(van het water), overvloeien, ^wellen o. Qualle, (-n) v. (Nat. hist.) zeenc-
tel, zeekwal v.; -nboot o. violetschelp v. Qualm, (-(c)s, mv. -e) ra. damp,
walm, rook m.; 2. stikkende warmte, hitte v.; (gemeenz.) verdooving, bewus- teloosheid, zwakheid v.; -bai i>. damp- bad, zweetblad o.: -itumpl\'m.damp,walm, rook m. Qualmon, (qualmtc, gequalmt) o.
ww., in. A. walmen, rooken, dampen, wa- semen. Qualmicht, qualmig, bijv.nw.
ilampig, vol walm, vol rook. Quiilort, (-(e)s, mv. -e of Quülir~
ter) m. plaats v. der pijniging, kwel- ling &. Qualstor, (-s, mv. Qualster) m.
(Volkst.) kwalster m., fluim v.; 2. (Nat. bist.) prachtkever m., stinkwesp v.; 3. tuinluis v. Qualstorbaum, (-Aoum(c)s, mv.
-6ttiinif) m. wilde sorbeboom m.; 2. lo- lusbooni m.; -beere v. sorbebes v. Qualstorig, bijv. en b. (gemeenz.)
slijmig, slijmerig, kwalsterig. Qualstem,(7Mo(s/«!r/(;,9ei;ua/«/er/)
o. ww., m. A. kwalsteren, slijm uitwer- pen. Qual-teufel, (-fcls, mv. -fcl) m.,
Z. -geisl. Quandel, (-«, mv. Quandel) m.
ruimte v. midden in den kolenbranders- houlslapcl; 2. Z. •pfahl. Quandol-baum, -bcorba\\im,
(-baum(e)s, mv. -baume) in. lotnsboom m. met ronde bladeren; -beere v. alpen- mispel v.; -kohle v. in het midden van ilcn boutstapcl liggende kool v.; -pfahl m., -rulhc,-stangc v.paal m. in hetmid- den van den houtstapel; stecken m.(Ko- li\'iibr.) oven m.,gat o. waardoor men het vuur midden in den boutstapcl brengt. Quando, (-«, mv. -s) wanneer,
tijdstip o. waarop iets geschiedt. Quant, (-(e)s, mv. -e) m. kwant,
looze vent, schalk, snaak in.; 2. looze streek m. Quantitat, (-en) v. hoeveelheid,
hoegrootheid,quanliteit,menigte v.,aan- tal o., som v.;2. (Spraakk.) Icngte,qnan- liteit v. der lettergrepen. Quantier, (-s. mv. Quantier) m.
hij, die allerlei streken heeft, bedrieger, imikkelaar iu. Quan tswoise, bijw. loos, voorden
vorm, voor de grap, kwansuis. Quantum, (-«. mv. Quanla) o.
bedrag, aandeel o., portie v.; il. gelag o. Qu\'anzel,(-s,mv.Oii(ï»;c()m.(Bcrg-
w.) hengsel o. eener ton. Ql.appo, (-n) v.(Prov., Nat. hist.)
kwabaal ui., aalrups, kwab, wam v.; it. jonge kikvorsch ro.; 2. weekc plaats v. in een moeras. |
|||||||||||||||||
|
998 Qua. Qua. Qua.
|
||||||||
|
Quappig, bgv. nw. (Prov.) kwab-
big. Quarantane, v.. z. ra. (Zeew.)
legtijd, proeftijd m., quarantaine v.; - hallen, quarantaine houden, blijven lig- gen; -anstall \\.,-hospital o. quarantaine- huis, lazaret o. Qug.rd.el, (-s, mv. Quardel) m. op-
naaisel o. Quark, (-(e)s, mv. -e) m. melk-
klonter ra., weeke kaas ».; 2. drek ra., vuil, slik o.; (flg.) kleinigheid v., vod v., bagatel o. Quark-brod, (-(e)s, mv. -e) o.
boterham v. van melkklonters; -fass o. vat o. voor gestremde melk; -fteisch o. vetvlies o. dat aan de lever of de long hangt; -/liege v„Z. Schmeiszfliege;-hinge v. kaasrek o. Quarkig, bijv. nw. klonterig, ge-
strcind; 2. vuil, slijkerig. Quark-kiise, (-kises, mv. -kise)
m. slechte,magere kaas v.;-t/osjo.raeel- knoedels, meelklonters in. mv.; -Aorim. druipkorf m., druipmand v.; -nudel v. kaasklonter m.; -ringel m. (Nat. bist.) kwartelvalk, blauwvoet m.;-saek m.zeef- doek, druipzak ra.; 2. (gemeenz.) mors- pol, moi ser m.; schnitte v„ Z. -brod; spitze v. (gemeenz.) eine — soller ha- ben, bij zal er geen spit van hebben;-slcin ra. perssteen m. voor kaas; -/raoe v., Z. •korb. Quiirro, (-n) v. schreeuwerig, las-
tig kind o., schreeuwer m. Qiiiirron, (quarrte, gequarrt) o.
ww., in. Ii. (gemeenz.) brommen, knor- ren, krijschen, schreeuwen. Quarrer, (•», mv. Quarrer) m„
-in, (-ncn) v.schreeuwer, brommer m., schreeuwster, bromster v., knorrepot m. en v. Quart, (-(e)s, mv. -c) o. vierde deel,
vierendeel, kwart o.; (Hand.) mengel o.; (Iloekh.) qtiarto o.; ein Buch in -, Z. •band; (Zeew.) wacht v. \' Qllarta, T., z. m. vierde klasse v.
der Latijnschc school. Quartal, (-(c)s, mv. -e) o. (van
een jaar), vierendeeljaars, kwartaal, tri- mester o.; (fig.) -, -geld o. kwartaal, dricuiaandelijksch salaris o. Quart&i-gericht, (-(e)s.inv.-e)
o. kwartaaigereebt o.; -rechnung v. drie- maandelijksche rekening v.; schrift v. driemaandelijksch tijdschrift o.; slufc v. (Bergw.) uitgraving v., die tot aanwij- zing dient wat in drie maanden uitge- graven wordt; ~tag m. dag m., waarop hel driemaandelijksch salaris betaald wordt. Quartalweise, quartalitor,
bijw. per kwartaal, elk vierendeeljaars, driemaandelijks. Quartancr, (-s, mv. Quarlaner)
in. leerling m. der vierde klasse. Quartanfieber, {-bers, mv.-ber)
o. derdendaogsche koorts v. QuartfiHt,(-e»,mv.-en)m.(Boekb.)
Z. Quartband. Quart-band, (-band(e)s, mv.
.blnde) m.kwartijn in.,hoek o.inquarto; |
Quarzig, bijv.nw. kwartsig,kwarts-
houdend, kwartsbevattend. Quarz-kiesel,(-.<)m.,z.m.kwart8-
kiezel o., Kijnsche keisteen rn. en o.; •kryslall in. kwartsachtig kristal, ge- kristalliseerd kwarts o.: -porphyr va. kwarlsporfier o.; sand m. kwartshou- dend zand o.; stein ra. grauwakke v., zandsteen m.; steinart v. kwartsachtige steensoort v.; -icür/el m. boraciet m. Quas, (-es, mv. -c) m. (Volkst.)
brasserij, zweigerij v.; - und Frasz, vre- tcn en zuipen. Quasi, bijw. als het ware, schijn-
baar.zich houdend alsof, kwansuis, quasi. Quassia, (Quassien) v. bitterhout-
boom, kwassieboom m.. bitterhout,kwas- siehout o. Quassiabittor, (•$) o., z. m.
kwassiebitter o. Quast, (-(e)i, mv. -e) m. kwast,
kwispel m., franje v., strikje o.; (Zeew.) smeerkwasl, teerkwasl m.;(fig.)grappen- maker, gek, kwast m. Quastchen, (verkl.) o. kwastje o.
Quaste, (-n) v., Z. Quasi.
Quastoln, quas ten, [qudstelle,
gcqu&stelt en quaslete, gequastet) bedr. ww. met een kwast bestrijken, afvegen; (fig.) afrossen. Quastenseide, v„ z. m. zijde v.
met franje.
Quastgras, (-es) o.,z. m. bundel-
gras, kwastgras o. Quilstor, (~s, mv. -en) m.(Gesch.)
schatmeester, quaestor ra. Quüstiir, (-en) v. ambt o., waar-
digheid v. van schatmeester, quaestor- schap o. Quastwurm, (-wurm(e)s, mv.
•würmer) m. (van hel rundvee), staart- \'.\'.iii in in. Quatember, (-s, mv. Quatember)
in. kwartaal, trimester o., drie maanden v. mv., vierendeeljaars o.; 2. eerste dag van een vierendeeljaars; 3. driemaande- lijksche belasting ».; i. (Kath.) quater- temper ui. Quatombor-gold, (-(e)s, mv.
•er) o., Z. Quatember (3); -gericht o., Z. Quartalgericht; sleuer v., Z. Quatcm- ber (3). Quater, (-s) o., z. m. (Tikt.) twee
vieren v. mv. Quatgme, (-n) v. (Drukk.) qua-
lern o., O vel papier;(in de loterij),winst v. van vier uommers. Quatsch! touch, klats!, fiap!
Quatsch, (-es, mv. -e) m. klin-
keqde slag, klap, stoot m.; einen - thun, (bij het vallen), een slag doen; 2. jemn. einen - bieten, een stomp in de lende ge- ven. Quatschol, (-n) v.(Volkst.)zwaar-
lijvige vrouw, dikke moeder v. Quatschelig, (-er, si) bijv. en
h. week en vet, poezelig, vleezig. QuatSCheln, (quatschelte, gequal-
schelt) o. ww., in. h. (van vloeistoffen), een dof geraas maken; 2. zich bewegen, gemakkelijk toegeven. Quatschen,(7ii«(si7i/i\'.9i\'i/ii(i/.s\'i7i<;
|
|||||||
|
(Zeew.) Z. Quarlier; Malt o. quarto-
blad o.; -buch o., Z. -band. Quarte, (-n) v. (Hand.) Z. Quart;
(Schermk.) kwartev.;-s/o«en,eene kwart stoolen of maken; (Sp.) kwart, vierde, vierkaart v.; (Bew. d. erts.) qnartatie, quarteering v.; (Muz.) kwart v., vierde toon ni. van den grondtoon. Quartfitt, (-(e)s, mv. -e) o. (Muz.)
quartet, vierstemmig gezang o. Quartformat, (-(e)s, mv. -e) o.
quarlofnimn.it o. Quartidi, (-s, mv. s) m. vierde
dag ui. in de Fransche decade. Quartier, (-(e)s, inv.-e)o.(Hand.)
Z. Quart; (Schoenm.) hielstuk o.; (Zee- w.) schcepswacht v. van 6 uur; (Zad.) zijstuk, dijstuk o. van een zadel; 2. her- berg, huisvesting v.;it.kwartier o„stads- wijk v.; (Krijgsw.) kwartier, verblijf o.; im - liegen, in kwartier liggen, inge- kwartierd hebben; (fig., Krijgsw.) genade v.; «wi - billen, om lijfsbehoud smee- ken; kein - geben, geen pardon geven. Quartier-amt, (-amt(e)s, mv.
•amler) o. kantoor o. van inkwartiering; •baumc m. trapboomen in. mv. Quartierchen, (verkl.) o. kwar-
tierlje, vierde deel o. eener maat. Quartier-fabne, (-«) v. (Krijgs-
w.) trosvaan v.; -frei bijv. nw. vrij van inkwartiering; (van gezanten), recht o. van bescherming; -geber m. kwartier- gever, huisvester m.; -geld o. geld o. voor de inkwartiering; -lied o„ Z. slied; •meister m.kwartiermeeslerm.; (Zeew.) opziener m. der schcepswacht; -naht v. (Schoenm.) hielnaad m.; -panto/fel m. oostersche pantoffel, muil v.; sehlange v. (Art.) kleine veldslang v.; slied o. (Zee- w.) wachtlied o.; smann m. vertrouw- de kruier m. uit de wijk; -trager m. hij, die soldaten bij zich ingekwartierd heeft; -volk o., -wachl v. (Zeew.) wacht, zeewacht, scheepswacht v.; -zeichcn o. (Krijgsw.) teeken v. van inkwartiering; •zette! va. biljet o. van inkwartiering. Quart.il\'On, [quartirte, quartirl)
bedr. ww. huisvesten, huisvesting geven, inkwartieren; (Schermk.) ecne kwart maken; (Wap.) in vier velden verdeden. Quiirt-soite, (-n) v. quartozijde
v.; stosz in. (Schermk.) kwarte v. Quarz, (-e$, mv. -e) m. kwarts o.
Qiiiirz-achat, (-(e)s, mv. -«) xa.
kwartsagaat m. en o.; -arlig bijv. nw. kwartsachtig, kwartsvormig; ~druse v. gekristalliseerd kwarts o. Quarzel, (-s,mv.Quarzel)o. (Delf-
st.) kwarlssplinter m. Quarzon, bijv. nw. uw. van kwarts,
uil kwarts beslaande. Qu&rz-fels, (-ens, mv. -en) ra.
kwartsrots v.; -ftuss va. gekleurd kwarts o.; -fahrend, -lialtig bijv. nw. kwarls- houdend, vol kwarts; -gang in. (Bergw.) kwartsgang m.; -gebirge o. kwarts be- vattend gebergte o.; -granalslein m. gra- naatvormig kwarts o.;-Aoc»/W5m.kwarst- boornsteenrots v. Quarzieht, bijv. uw., Z. qitan-
arlig. |
||||||||
|
Que.
|
||||||||||||||
|
Que.
|
||||||||||||||
|
Que. 999
|
||||||||||||||
|
o. ww., m. h. iets klevcrigs hanteercn
die Schuhe - tAm.zijne schoenen zeeveren iloor; fallen, dass es quatscht, vallen dal het klapt: 2. in den Koth -, Z. palschen Quatschig, bij», en b. slijkerigmodderig.
Qiuitschlicht, bijv. en b. kleve-
rig, vettig, mollig, poezelig; 2. Z. quat- schelig. Quatto, (-») t. (Nat. bist.) kever-
larve v. Queck, (-er, -st) bijv.nw.levendigvroolijk, opgeruimd, vlug; (Scheik.) Z.
quick. Quockbecro, (-n) v.sorbepecr,at-
lasbes v. Quocko, (-n) v. snel groeiende
worlel m.; 2. kweekgras, hondsgras o. Quecken-egge, (-n) v. eg v. tot
wegneming van het kweekgras; -gras o., \'L. Quecke (2); •haken m. ploeg m. om het kweekgras uit te roeien; saft,-trank m.hondsgrassap o., uit hondsgras getrok- ken drank in.; -wurzel v. kweekgras- wortel m. Qupckgras, (-es) o., z. m., Z.
Queckengras. Quoekholdor, (-ders, mv. -der)
m., \'L. Wachholder. Qugckig, bijv. nw. vol kweekgras.
Quooksübor, (-s) o., z. m.kwik
zilver, kwik o.; (lig.) onrustigheid, be weeglijkhcid v. Quecksilber-artig, bijv. nw.
kwiluilverachtig; -uu/teuno v. oplossiug v. van kwik; -aasschlag m. kwikiiitslag in.; -blausiiure v. (Scheik.) blauwstof- verbinding v. met kwikzilver; -borax in. kwikborai o.; -branderz o. (Uergw.)rood zwavelhoudend kwikzilvererts o.; -erde v. kwiklioudende aarde v.; -erz o. kwik- (zilver)erts o. mv.;—e.kwikzilvermijnen v. inv.; -essigsalz o. kwikzilvcrzout o.; •yuhr v. gedegen kwikzilver o.; -hulb- saure v. zwart kwikzilveroxyde o.; -horn- erz o. zoutzure kwikaarde ».; \'kalk m tjeoxydecid kwikzilver o.; -knallsdure v. kwikzilver-knalzuur o.; •krankheit kwikziektc v., ziekte v. waarbij uilwen- dige aanwending van kwik wordt toege- past; •kugel v. kwikbolletje o.; -lebererz o. levervonnig kwikzilvererts o.; -miltet o. kwikmiddel o.; -mohr m. eerste zwa- velverbinding v. met kwikzilver. Quouksilbüvn, bijv. en b. kwik-
zilveren, van kwikzilver. Quecksilber-öl, {-{e)s, mv. -e)
o. kwikzilverolie v.; -oxy<i o.kwikzilver- oxyde o.; —salzeo. mv.lweede of laatste kwikoxyde o.; -oxydul o. eerste kwik- oxyde o.; -p/laster o. kwikpleisler v.; •pracipitat o. kwikneerslag o.; salbe v. kwikzalf v.; salpeter in. salpelerzuur kwikzilver o.; salz o. kwikzoul o.;-s/ein va., Z. -gukr; -tcuge v. kwikzilverschaal v., balans v. van Keith; -wasser o. kwik- bevattend water o.; •weinstein in. kwik- zilverbevatleude wijnsteen in. Quecktrospo, v., z. m. rietgras o.
Queckweizen, (-s) m., z. m., Z.
Quecke. Qughle, (-n) t. handdoek ui., ser-
|
vet o.; (Bergw.) afloop m., goot »., ri-
ooi o. Quell, (•(«)», mv. -e) m.,Z. Quelle,
Quell-ader, (-n) v. bronader v., spreng v.; -binse v. klein biesgras o.; •boltich ui., Z. stock; -brunnen in. wel put m.; •büttt v., Z. stock. Quollchen, (verkl.) o. bronnetje
o., kleine brun v. Qupllo, (-n) v. bron, wel, fontein
nach einer • graben, eene wel graven,
een welput boren; (lig.) oorsprong m.,
bron, aanleiding, oorzaak v.; (Ger.) ge-
tuigenis, oorkonde v.
Qugllen, (du quiltst, er quillt, quoll
gequollen) o. ww. onr., ni. h. en s. wei- en, opwellen, zich verhefl\'en, zwellen, uitzetten; 2. opwellen, opborrelen, op- springen; aus den Augen -,(van tranen), opwellen; (flg.) uitstralen,schieten, uil- vloeien; hieratis quillt unser Unglück, hieruit ontslaat 4", "• De,\'r\' ww- lloen zwellen, even laten koken. Quellen-forscher, (schers,m\\.
sclier) ui. hij, die belast is met het na- zien der bronnen; -for>:chung v. nazien o. der bronnen; -hell bijv. nw. zoo hei- der als eene bron; -maszig bijv. nw. overeenkomende met de bronnen, in de bronnen geput; il. authentiek; -merk m. (PI.) watcreppe m. met bloemen aan de knoopen;-reicB bijv. nw. rijk in bronnen; slück o. (Tuinb.) door fonteinen ofj bronnen besproeide lusltuiii m.; studi- um o., Z. -forschung. Quell-gras, (-grases, mv.-ardser)
o. waterbies v.; -grund m. welgrond moerasgrond m.;2. door wellen besproei- de grond m. QuoLlig, bijv. nw. rijk aan water,
aan wellen. Quell-leder, (-s) o., z. m. fon-
teiubak, waterbak ui.; -masz o. verhou- diug v. tusschen door water gezwollen en droge graankorrels; -meiszel in. (Heelk.) vcrwijdiiigsmesje o., dilatcur m.; -moos o., Z. Hussmoos; -nymphe v„ (verkl. •nymphehm o.), Z. Najade; -reich bijv nw., Z. quellicht; salz o. bronzout o. sand in. welzand o.; seinse v., Z.-itnw, sprang in. opborreling, spreng v.; stock m. (PI.) zwelkuip, raoiilkuip v.; slrahl ui. uit de wel springende waterstraal ni. •wasser o. bronwater, welwater o.; 2 (Jae.hlw.) knelwater o. Quondül, (s, uiv. Quendet) ui
(Koleobr.) \'l.Quandeï, (PI.) römischer -, tijm in. Quondol-bccro, (-n) v.,Z.Quan-
delbeere; -essig nu., -il o. lijmaziju ui., tijmolie v.; -wolle v. inonniksbaard ui., vilkruid o. Quensel, (•», mv. Quenset) m., Z.
Quantel. Quent, (-(e)s, mv. -e) m.(Apoth.)
drachme o.; (van garen), vier wichtjes mv, Quontchon, Quentlein, (ver-
kl.) u„ Z. Quent. Quonzolu, (quenzette, gequenzell)
o. ww., m. Ii. schreien, kinderachtig zijn; 2. bedr. ww. vertroetelen. |
Quor, bijr. en b. dwars, overdwars,
schuins(ch), schuins doorsnijdend; -e Linie, dwarslijn, scheeve lijn v.;-« flofe, dwars», eindhout o.; -gegenüber,vlak te» genover; -feldein, dwars door het veld; •über, schuins overheen; kreuz uni -, kris en kras; (lig.) dwarsdrijvend, grim» mig, tegenstribbelend, grillig, Z. -kopf, •geisl. Quer-abtheilung, (-«n) v.
schuinsche snijdingv.; -achse v. (Meelk.)
snijdende as v.; -arm m. (van een kruis), dwarshout o.; -asl m.dwarstak m.; (Ont- Ik.) schuins loopende lak.; -axt v. steek- bijl v.; it. glazenmakershamer m.; \'bal- ken ui. dwarsbalk m., dwarshout, kruis o.; -band o. legger, dwarsbalk, steekbalk m.; 2. (Outlk.) dwarsband ra.; -bank v, schuins geplaatste bank, dwarsbank v.; (Gesch. van E.) bank v. voor de pro- lestantsche bisschoppen; -bauchmuskelm. (Ontlk.) dwarse buikspier v.; -baum m. dwarsboom, leggende dorpel m.; -bein o. dwarsbeen o.;-4indev.(\\Vap.)schuinscbe staak m.; it. die —n, verkorte dwarsbaU ken ra. m\\.;-blick m.schuinsche blik,zij- delingsche blik m.;-blutleilerm. (Ontlk.) chuinsche bloedleiderm.;-6re«o.dwars- plank v.;-bruch m. (Heelk.) dwarse breuk v.; -buycl in. dwarsbeugel m.; -rilronen- holz o. verfeik, quercitroen m.; -dach o. schuinsch dak o.; -damm in. dwarsdam, dwarsdijk m. Quordor, (s, mv. Querder) m.
kleine negenoog, lamprei, prik v., Z. Ka- der. Quor-duodoz, (-es, mv. -e) o.
(Drukk.) langwerpig twaalfde o.;-durch- messer in. schuins loopende middellijn v.; •durchschnitt m. dwars-doorsnede v. Quero, (-n) v. dwarste, schuinte
v.; elw. in die -, nach der • legen, iels schuins of dwars leggen; in die Liinge uud in de lengteen breedte,Z. AVeu:; (ge- meenz.) jemn. in die - kommen, iem. le- genwerken.in het vaarwater zilten,dwars- boomen, Z. Querstrich; es kam ihm elw. in die -, er kwam hem iets in den weg; es geht mir Alles die -, alles loopt mij tegen; der - nach, dwars, in de schuinte; 2. (Kijk.) in die • gehen, scheel gaan. Quoroison, (-eisens, mv. -eisen)
. dwarsijzer o. Qupron, (querle, gequert) bedr. ww.
wars leggen, schuin zetlen, wenden, draaien, kruisen; 2. wed. ww. sich -, te- ensprekeu,in de warloopen. Quer-fach, (-fach{e)s, mv. •(&•
her) o.dwarsvak o.;-faden m. schuinsche raad ui.; -fall ui. tegenvallen o., misre- kening, teleurstelling v.; -feld, -feldein ijw. dwars door het veld heeu; -fenster . venster o. meldwarsregels; -fingerta., breite v. dikte v. van den vinger; -/!ó- hig bijv. nw. (Krist.) dwarsvlakkig; -jl6te . dwarsfluit v.; -fiügel ra. dwarsvleuget a.; -folio o. (Boekb.) langwerpig folio o.; fortsalz m. (Ontlk.) dwars beenuit- teeksel o.; -frage v. onsamenhangende raag v.; il. strikvraag v.; (Ger.) tegen- trijdige vraag v.; -furche v. dwarsvoor |
||||||||||||
|
•gang m. dwarsgaog, kruisgang m.;
|
||||||||||||||
|
One.
|
Qui.
|
Qui.
|
|||||||||||||
|
1000
|
|||||||||||||||
|
Qllick, (-er, st) bijv.en b.wakker,
levendig, vlug, beweeglijk, fluks. Quick-arbeit, (-en) v. wrijven
en mengen o. van goud met kwikzilver;
bold m. levendig, opgewekt, moedig
persoon m.; -brei m. met kwikzilvcr
vermengd metaal o.
Quickon, (quickte, gequickt) bedr.
ww. kwikken, metaal met kwik vermeu- gen, oplossen, zuiveren, verkwikken. Quick-erz, (-«, mv. -e) o., Z.
Quecksilbererz; •melall o., Z.-brei;-mühle v. (Giet J ijzeren molen in. om door raid- dcl van kwik het zilver van het erts te scheiden; sand m.drijfzand o.; stamm- erz o. zeer smeltbaar ijzererts o.; -was- ser o. (Goudsm.) slap of tweede slerk- water o. Qui(d)proquQ, (-s. mv. s) o.
vergissing, misgreep, verwisseling v.van het eene woord met liet andere;qui-pro- quo o. Quieck(8)0n, {quieck(s)te, ge-
quieck(s)l) o. ww., m. h. krijschen, pic- pi\'ii, gillen, schreeuwen. Quiekig, bijv. en b. schreeuwerig,
gillend. Quiosciron, (quiescirle, quiescirt)
o. ww., m. h. inrustzijn,ruslen;2.bedr. ww. in rust brengen; jem. -, pensionee» ren. Quietismus, (onb.) m. (Godg.)
berusting v. in God, gemoedsrust, kalm te v. der ziel, quiëtisiae o. Qiüctist, (-en, mv. -en) m. rust-
vriend, quiëtisl m. QuietSCh, (-es, mv. -e) m. (Prov.)
schreeuwend, piepend geluid o., gil v.; 2. Z. -fink (2). Quietschen, (quietsekte, gc-
guielschl) o. ww., Z.quiek(s)en. Quietschflnk, ( •en, mv. -cn) m.
(Nat. bist.) bergvink m. van de Ardcn- nen: 2. bloedvink, scbreeuwvink m. Quincailloriewaaren, v. mv.
ijzerkramerij v., kleine ijzerwaren v. mv. Quincunx, (-(e)s,mv.-e) o.vorm
m. van cene Bomcinsche V. Qtline, (-n) v. (Sp.) vijf winnende
noininers o. mv., kien v. Quinin, (s) o., z. m., Z. Chinin.
Quillt, (-(e)j, mv. -e) o., Z. Quent.
Quinta, v. (Schoolt.) vijfdeklasse v.
Quintaner, (-s, mv. (Juintaner)
in. leerling m. der vijfde klasse. Quintanfleber, (-bers, mv. -ber)
o. of Quintana, v. vijfdendaagsche koorts v. Quinto, (-n) v. (Inslr.) quintsnaar
v.; (Muz.) quint v., vijfde toon m. van den grondtoon; (Schermk.) quiut, vijfde stootraanier v.; 2. gril, kuur, kwade luim v.; (gemeenz.) -n haben, grillig zijn, ku- ren hebben; it. grap v., guilenstuk o. Qiuntorno, (-n) v. (Tikt.) twee
vijven v. mv.; 2. boekje o. * van vijf vel papier. Quintessenz, (•<?») v. etherstof
v., pit v., merg,hel voornaamsteen beste, quintessens v. Quintfitt, (-(e)s,mv.-e) o. (Muz.)
vjjfstemmig lied, quintel o. |
|||||||||||||||
|
•gasse v.dwarsstraat.d warssteeg y.;-göss-
chen (vcrkl.) o.d warssteegje o.; -gesic.\'tts- blulader v. ader v. die dwars over het gezicht loopt; -geslcin o. tusschen twee aderen loopend gesteente o.; -giebel m. dwarsgevel m.; -graben in. dwarssloot v.; -grimmdarm m. dwarsloopende aars- darm in.; -haus o. dwars staand hnis o.; •Itieb ra. zijslag, schuins vallende slag, dwarsslag m.; -höcker m. afgerond uit- einde o. van den elleboogsknokkel in.; •holz o. dwarshout o.; (aan vensiers), dwarsregel m.; (Art.) kalf o. van cene affuit; -kai m. dwarskaai v.; •kellc v. dwarsketting m.; • ketlchen (verkl.) o. dwarskcttinkje o.; \'kluft v. (Ilergw.) dwarsspleet v.; -kopfm. dwarskop,dwars- drijver m., dwarshoofd ra.; -köplig bijv. nw. dwarsdrijvend, eigenzinnig, tegen- stribbelend; —keil v. dwarsdrijverij eigenzinnigheid v. Quorl, (s, mv. -e) m. karnstok,
roerstok, maalstok m.; (PI.) groote tak m. door kleine omgeven; (Boschw.) loot v,, scheut in. Qugr-laden, (-ladens, mv. -laden)
ni. dwarsblind o.; •lagerholz o. dwars legger m.; -lahmung v. verlamming, be roerle v. dwars door het lichaam; -lalle v. dwarslat v.; 2. Z. schamel; -lauf m dwarsloop m.; -leiste v. dwarslijst v.; 2. (Ontlk.) dwarsband m. Qugrlen, (qtterlte, gequerll) bedr.
ww. roeren, omroeren, karnen; 2. o. ww zich snel bewegen, vliegen. Quorlfbrmig, bijv. nw. in den
vorm van een roer-of karnstok; (PI.) van kleine takken omringd. Quer-linie, (-n) v. dwarslijn,
schuine lijn v.; (Meetk.) diagonaal v ; • matter v. dwarsmuur in.; -mauler o. schecfmond, dwarsbck m.; -muskel m. dwarsspicr v.; -naht v. dwarsna.id m.; 2. (Ontlk.) dwarsverbinding v.; -ort iu., /,. scltlag; -pfad o. dwarspad o.; -pfeife v. dwarspijp. dwarsfluit v.; -pfeifer m. hij, die op de dwarsfluit speelt, tlui- lisl m.; -rahmen m. (Bouwk.) kardoes v., draagklsmp m. voor planken; -rieget in. (Maai.) dwarsnaad in.; (Bouwk.) dwarsregel in.; -riss m. dwarsschenr v.; stick m. dubbele reiszak m. op den rug en de borst gedragen, bedelznk m.;—trd- ger m. bedelaar in.; -sallcl m. vrouwen- zadel m.; saum m.dwarszoom m.;scha- mel m. (Wcv.) dwarslrede v. van een weefgetouw; scheibenbohrer in. kuipers- hoor v. om het spongat te boren; schei- detvand v., Z. -nand; schicht v. (Bergw.) dwarslaag v.; (Mets.) streksche laag v.; scltlag m.,Z.-Ai«i,(Bergw.)doorde stee neu heen tusschen twee mijnen geslagen Salerij v.; (Hen.) Z. -lahmung; scltlag ader v. dwarsslagader v.; schlechlc v. (Bergw.) dwarsspleet v.; schnitt m. ilwarssuede v.;\'2.Z.-durchschnitt;schniir v. dwarssnoer o.; (Zijdew.) dwarshout o.; schwelle v. dwarsdorpel m.: (Art.) tapboul, stoolbalk m.; (Spoorw.) dwars- spoor o.;-rinn m. eigenzinnigheid, dwars- henl, weerspannigheid v.; sianig bijv. nw. eigen/innig, dwars, weerspannig; |
|||||||||||||||
|
sinus in. (W i-k.) abscisse v.; spüdel
in. zoom in. van het hemd van den hals tot aan de mouw; sprang m. dwars* sprong m.; stand m. (Muz.) wanklank m.; slange v. dwarshout o., dwarsleg- ger in.; si eg in. (Drnkk.) forinaathout o.; stock m. dwarsstok in., dwarshout o.; slrasze v. dwarsstraat v.; streif in. dwarsslrook, dnarsstreep v.; streifig bijv. nw. met dwarsstrooken, met dwarse strepen; stricli m. dwarsstreep, dwars» lijn v., koppelleeken, kruis o.; (lig.) te- leurstelling v.,tegenspoed,hinderpaal m., mocielijkheid v.; jemn. cinen — machen, iem. teleurstellen, eene streep door zijne rekening halen; ich teerde ihm einen— machen, ik zal het hem wel beletten; Slrichlein o. (Drukk.) dwarsstrecpje o.; slitck o. dwarsstuk o.; stt\'ttze v. dwars- stenn, dwarsschoor m.; 2. (Drieh.) sinus versus m.; •trilt m. dwarslrede v.; 2. Z. schamel; -tuch o. (Jachtw.) dwarsnel o.; -«\'a//m.dwarswal m.;-uand».dwars- muur m.; (PI.) middelschot o. in eene zaaddoos; (Jachtw.) Z. \'titelt; -weg m. dwarsweg, kruisweg m.; •uetterung v. afwateringskanaal v. door verscheidene landerijen gegraven; -wind m.dwarswind m.; \'uort o. verkeerd woord, tegenstrij- dig woord a.; -tcunde v. dwarswond v.; -:aun m, dwarshaag v.; -zug m. dwars- slrcep v.; 2. dwarsweg m.; -zifeio m. dwarstak in.; -zwickel m.(Muls.)dwars- geer, schuinsche geer v. Quese, (-n) v. eelt o., verharding v.
Qugstenkraut, (-kraul(e)s, mv.
krauter) o. gemeene distel v., wilde, witte doorn m. Quotscho, (-«) v.(Volkst.) klem,
moeielijkheid v.; in der - sein, in de klem zitten, in verlegenheid zijn; 2. braak, vlasbraak, hennepbraak v.; it. perstuig, slamptuig o.;". (Wasl.) kneedplank v.; i. Z. Zttetsche. Qu#tscheisen,(-eisenj,inv.-e»sen)
o. pietijzer o., pletstang v. Qu§tsch6Il,(i/uefsc/ife, gequetscht)
bedr. ww. persen, kneden, week of lenig maken; (Heelk.) kneuzen; Obst -, per- sen; sich den Finger - zwischen der Thüre klemmen; den Saft aus etw. -, persen; (Muntw.) Metall -, pletten; (Bergw.) Minen-, doen springen; Wacht-,kneden. Quetsch-falte, (-n) platte vouw
v.; -fink m., Z. Quietsckfink; -form in (Gondsl.)perkamenten plelvnrm m:,-geld o. (Muntw.) iuuntplaatjeo.datden stem- pel ontvangen moet; -.tammer ui. piet- hamer m.; -maschine v., Z. weert (2). Quetschung, v., Z. quetschen; it.
(van was),kucdiiig v.;(van een lichaams- deel), kneuzing v. Quctsch-vvalzcn, mv. pletwals,
pletrol v.; -teerk o. (Bergw.) erts o. van weinig waarde; (Giet.) erts o. dal moet fijngestampt worden; 2. pletwerk, piet- werktuig o., plelmachiiie v.; -tcunde v. wond v. tengevolge van klemmen, kneu- zing v.; sange ». (Priiikm.) pietijzer o. Quick, (-(e)s) m. en o., z. m., Z.
Quecksilber; (Verg.) ulpeterznur kwik- zilver o,; (PI.) spruit v.; 2. (Prov.) vee o. |
|||||||||||||||
|
Rab. 1001
|
|||||||||||||||||||||
|
Rab.
|
Rab.
|
||||||||||||||||||||
|
Quodlibet, (-s, mv. •«) o. laffe
woordspeling, laffe scherts, gemcene grap v.; 2. mengsel, mengelmoes o. Quota, Quoto, v., Quotum,
(-s, mv. Quoten) o. aandeel, toekomende aandeel, bedrag o., portie v., quota v. Quotidiiinfiübor, (-bers, mv.
•ber) o. alledaagschc koorts T. Quotiron, (quotirte, quotirt) bedr.
ww. aanteckenen, nommeren. Quotisation, (-en) v. bepaling v.
van het aandeel, verdceling v. der aan- deelen. Quotisiren, (quolisirte, quotisirl)
o. ww. bepalen, verdeelen van aandeelen, het bedrag bepalen. Quotiënt, (-en, mv. -en)m.(Rek.)
uitkomst »., antwoord o. op eene dee- ling, quotiënt o.; 2. Z. Quota. Quotiron, (quotirte, quotirt) bedr.
nw. merken, nommeren, met volgnom- mers voorzien; il. waardeeren, taxeeren. Quotitat, (-en) v. bepaald aandeel,
beloop o. |
|||||||||||||||||||||
|
•dicktaft m. kweeèngelei v.; *farbe v.
goudgele kleur v. der kwee; -firben, •farbig, -gelb bijv. nw. goudgeel, kwee- kleurigi-jenicA m. kweeëngeurm.;-Aü»/\'- ling m. gcelbekje o., geelvink m.; •kern m. kweepit, pit, korrel v. van de kwee; •lalwerge v. kwcevlcesch o., marmelade v.; -mispel v. kwcemispel v.; -muss o., Z. \'lalwerge, -brod; -pfirsche v. groote gele najaarsperzik v.; saft m. kweeën- sap o.;-schlcim m.kweeënslijm o.; schnce m. in eiwit kort gewreven kweeën v.mv.; •torte v. kweeëntaart v.; -lost m., Z. •dicksa/l; •wcin m. kweewijn m. Quitter, (-.«, mv. Quiller) m. hij
die quitantie geeft; 2. Z.Quittenhanflinq. Quittiren, (i/ui//ir\'e,7«i//ir()bcdr.
ww. jem. fiber eine Summe -, quitantie geven van, quiteeren, voor voldaan tec- kenen; 2. (gemcenz.) sein Valerland -, verlaten; den Krieg -, staken; jem. -, ver- laten; afscheid nemen van. Quittung, (-en) v. quitantie v.,
kwijtbrief m. |
|||||||||||||||||||||
|
Quint-flöte, (-n) v. quintiluit v.,
Z. Ilohlflöle; -geige v.quintfluitv.;-rcurm m„ Z. Fadenwurm. Quintuplik, (-en) v.(Ger.) rijfde
rede v. Quippos, rn. 111 v. knoopenschrift
d. der Peruanen in gekleurde en ineen- gevlochten knorden. Quirl, (-(e)s, mv. -e) o., Z. Querl.
Quisquilion, v. mv. nietigheden,
beuzelarijen v. niv., vodden v. mv. Quitt, bijv. en b. kwijt, af, kamp;
uir sind - mil ihm, wij zijn van hem af, wij zijn gelijk, wij zijn quitte; - oder dop- pelt spiclen, dubbel of gelijk spelen. Quittbrief, (-(e)s, mv. -e) m.
kwijtbrief in., quitantie v. Quitte, (-n) v. kwee, kweepeer v.
Quitten-apfel,(-o/>/W,mv. .apfd)
in. kweeappel m.; -baum in. kweeboom m.; -birne v. kweepeer v.; -blüthe v. kweebloesem ni.; -branntwein m. uit kweeën getrokken brandewijn m.; -brod o. kweegelei v., konfijt o. van kweeën; |
|||||||||||||||||||||
|
Pt.
|
|||||||||||||||||||||
|
R, (H, of fti, mv. R of 8"*) o. (18c
letter en I-ie medeklinker) r v. Raa of Rah, (-en) v. (Zeew.) ra
v.; lateintsche -, ra v. of spriet m. van een driehoekig zeil; jem. von der - (allen of I\'m f rn lasten, iem. kielhalen. RaR-band, (-(e)s, mv.-enotHaa-
biindei) o. raband va.;-fang m.borgwant, borgtouwwerk o.; -haken m., Z. Enter- haken; -hoh o., Z. -leiste. Rakken, (raakte, geraakt) o. ww.
(Zeew.) omslaan, enteren, kapscisen. Ratj-kettO, (-n) v. raketting m.;
•leik o. ra 1 ijk o.; -leistc v. rahout o.; •noek o. uiteinde o., nok v. van de ra ; •ring m. raring m.; segel o. razeil o.; •seile, -taueo. mv. ratouwen o. mv. Rabanne, (-«)v. negerstrommel v.
Rab^tt, (-(e)s, mv. -e) m.(Hand.)
afslag in., korting v., rabat o. Rabatte, (-«) v. omslag, opslag,
zoom m.; (aan een bloembed), versierde rand m. Rabattoisen, (-eisens, mv. -eisen)
o. kalfaatijzer, breeuwijzer o. Rabattiren, (rabatlirlc, rabattirt)
bedr. ww. korten, afslaan, rabatteeren. Rabiittrechnung, (-en) v. ra-
batrekening v. Rabbelei, (-en) v. gepraat,gcbab-
bel o., dwaze taai v. Rabbeler, (-s, mv. Rabbeler) in.
prater, babbelaar, dwaze snapper in. |
Rabbi, (-s, mv. -s) m. (J. gesch.)
rabbi, meester, heer m. Rabbinor, (-s, mv. liabbiner) m.
rabbijn m.; Lehre der -,Z. Habbinismus. Rabbinisch, bijv. nw. rabbijnsch,
volgens de verklaring der rabbijnen. Rabbinismus, (onb.jm.Joodscbe
godsdiensllecr v., talmud m. Rabbini(s)t, (-en, mv. -en) m.
aaul.anger in. der Joodsche leer. Rab(b)ulist, (-en, mv. -en) m.
haarkloovcr, zwetser, schreeuwer, slecht advocaat, advocaat m. voor slechte za- ken. Rabo, (-«, mv. -«) m. (Nat. hist.)
raaf v.; den -n ;ur Speise werden, opgc- hangen worden; (Spr.) irie ein - stehlen, stelen als eene raaf; it. was dun -n ge-hort, erlrinkl nicht, wat voor de galg geboren is verzuipt niet; (Sterrenk.)raaf v. (een sterrenbeeld); 2. (luikeend v. Raboln, (rabelte, gerabelt) o. ww.
nachtelijk rumoer, getier maken. Rabelwasser, (-wassers, mv.
\'•matter) o. verdund sterkwaler o. Rabon-aas, (-aases, mv. -aser) o.
rnvenaas o.; (Volkst., gem.) galgebrok, schavuit m.; (1\'rov.) klok v. die voor het werk op liet land luidt; •aitern mv.(lig.) ontaarde ouders mv.; -arl v. soort v. van raven; it. ravengeslacbt o.; 2. ge- woonte v. der raven; (fig.) gedrag o. van ontaarde ouders; -artig bjjv. nw. op eene |
raaf gelijkende; (fig.) —e Hehandlung,
hardvochtig, wreed, ontaard; -batsen, •dukaten m. Ilongaarschc hatzen m.,du- kaat in. met eene raaf er op; -ei o. ra- venei o.; (PI.) wolfsveest, paddenstoel m.; -[eder v. veer, slagpen v. der raaf; •feil o. ravenzwart vel o.; 2. oud. zwart wijf o.; -jiltiij, -(ISgel ut. ravenzwarte \'vleugel; it. vleugel m. van de raaf; (fig.) nachtelijke, stille, geheimzinnige vlucht \' v.; -fusz m. ravenpoot m.; 2. (PI.) herts- hoorn o.; -gekrichze, -geschrei o. raven- !gekras, geschreeuw o. van de raaf;-ftaar Jo. ravenzwart haar o.; •heller m. pen- jniug m. met eene raaf er op; -/i«//e v.; (Jachtw.) ravenhut v.; -kiel ra., \'i.-feder; •krahe v. zwarte kraai v.; -mauslein o. I (Ontlk.) ravenbeks-longbcensspier v.; •muller v ontaarde moeder v.; -netz o. ravennest o.; -paek o. dicvengespuis o.; •pose v., Z. -feder; schnubcl m. snavel ui. der raaf; (Ontlk.) uitstekend been o. van het schouderblad; (lleelk.) nijper m., splinterlangetje o.; (Nat. hist.) spil- slak v.; (Zeew.) ravenbek m., breeuw. Iiaakje o.; —förmig bijv. nw. ravenbek- vormig; schwarz bijv. nw. zoo zwart als eene raaf; 2. — o., schwdrze v. raven- zwart o.; -sinn rn. liefdeloosheid, ont- aardheid, liefdelooze behandeling v.; •soAri m. ontaaardc zoon m.; spule v., Z. -feder; stein m. (fig.) gercchtsplaats v., galgeveld o.; 2. (Delfst.) zwarte |
|||||||||||||||||||
|
1002 Rac.
|
Rad.
|
||||||||||||
|
Rad.
|
|||||||||||||
|
ler m. radbarometer m.; -bewegung v.
rondgaande beweging v.; -bogen m. om- trek m. van een rad of wiel; -bohrer m. naafboor, lepelboor v.; -braler in. braad- spit o. Rad(e)brechen, (rad(e)brechtc,
geradebrechl) bedr. ww., Z. rddern;(lig.) ein Wort -, radbraken,slecht uitspreken. Rad-brunnen, {-»ens, mv.-nen)
m. put ro. niet een waterrad; -büchse v. (Spoorw.) radbus v. Radchen, Radlein, (verkl.) o.
radje of raadje, wiellje o. Rad-distel, (-«) v.,Z.Mannstreu;
•dreher va. raddraaier m. Rade, v., z. m. aan de weduwe toe-
komend huisraad en kaslengoed o. Rade-fünfziger, (-gers,mv.-ger)
in. grove nollen voering v., Z. fiadgarn; •garl va. oude Slavische krijgsgod m.; •hacke, -haue v. houweel o., -haken m. smidshaak m. om de ijzeren banden van het rad te buigen; -heller m.gerande pen- ning m.; -hobel m. wagenmakersschaaf v. om de velgen te ploegen; -kasten m., Z. Radstube; -kopf va., schere v. werktuig o. in den molen om den meelbuidel te spannen. Radel, (s, mv. Radel) o., Z. Ra-
den m. Rftdel, (-s, mv. Rüdel) o. radje,
wieltje o.; (PI.) Z. Lolch; (Landh.) ko- renzeef v.; (Bergvv.) ertszeef v. Radel-groschen, -kreuzer,
m. groschen o., kreuzer ui. met omge- vouvven dubbel kruis. Radcln, (radclte, genïdell) o. ww„
in. A. als ecu rad ronddraaien; 2. bedr. ww. als een rad doen ronddraaien, op een rad rollen, wikkelen; das Kom -, ze- ven, ziften. Radel-S\'aule,(-»)v.(licrgw.) erts-
zeef v.; schlange v. ratelslang v. RadelS-führer, (-rers, mv.-rer)
in. (gemeenz.) leider, aanvoerder, bel- hamel, raddraaier, opruier m. Radelstein, (-(e)s, mv. -e) m.,Z.
Rtderslein. Rademacher, (-t/iers,mv. -cher)
m. wagenmaker, stelmaker in. Raden, [radete, geradel) bedr. ww.
das Unkraul -, wieden, rooien, zuiveren van; 2. Z. radeln (2). Raden, (-s, mv. Raden) m. (I\'l.)
dolik v„ onkruid o. Raden, (radcle.geradet) bedr.ww.,
Z. radeln (2). Raden-distel, (-n) v., Z. Mann-
streu; steb o. ertszeef, korenzeef v. Rader, (-s, mv. Rader) m. zeef v.;
2. zifler m. Rader-albus, (-es, mv. -«) m.
rniiulslukje o. van ."il ceut; -bock va.
Uergw.) radbok ui.; -boot o. raderboot
v.; -feite v. (Uurvv.) rad vijl v.; -gehause
o. (l\'urw.) horlogekasl, raderkast v.;
koralle v. radersleen m.
Raderig, bijv. nw. met raderen,
met uiden. Radermacher, (-c/iers,mv.-cAcr)
m. radmaker, spiuradmaker, zevenuia- ker m. |
|||||||||||||
|
Inchtsteen ra.; slimme v. krassende
stem t.; -tuch o. zeildoek o. van Rassi sclien hennep; -vater m. (lig.) ontaarde vader m.; -vierer m. onde Zwitsersche penning m., Z. -heller; -vieh o., Z. -aas; •volk, -zeug o., Z. -pack. Rabisch, (-es, mv. -c)m.(Bergw.)
kerfhouto.,doorden mijnwerkersbaas op het kerfhout gemaakt streepje o.; -auf- selier, -meisler m. kerfstokhouder m. Rabisgras, (-grases, mv. -graser)
o. rietgras o. Rabraeker, (-s, mv. Rabracker)
m. steenvalk m. Rabulist, (-en, mv. -en) m., Z.
Rab{b)ulist. Rabulistenstreich, (•(«)«. mv.
•e) m., Rabulisterei, (-en) v.haar- klooverij v., rechtsverdraaiing v., slechte advocatenstreek m. Rabzahn, (-zahn(e)s,m\\.sdhne)
m. voorste snijtand in. der paarden.
Race, (-n) v. ras o.,soort v.,Z.Rasse.
Rach-begierde, v., z. ro.wraak-
zucht, wraakgierigheid v.; -begierig bijv.
uw., Z. -gierig; -durst m. dorst in. naar
wraak; -dürstig bijv. nw. wraakzuchtig.
Rache, (-n) v. wraak, wraakzucht,
straf, vergelding v.; an jemn. - nehmen,
wraak nemen, zich wreken op; urn -
schreien, om wraak roepen.
Rache-geftihl, (-(e)s) o., z. m
wrok m.,wraakzucht v.; -geisl m.wraak- zur.ht v.; -golt m. wrekende (iod in.; il Z. Raclifurie; -glühend, -gierig bijv. nw. gloeiende van wraak, wraakgierig,wraak- zuchtig. Rachon, (-s, mv. Rachen) m. wijd
open gesperde muil of bek m.; einem Pferde den - stecken, een stoot voor den muil geven; (lig.) afgrond in., kaken v. mv.; tus dem - des Todes errctten, van den dood redden. Rachen, (rdchte, gericht) bedr.
wvt.jem. -, wreken; -der Colt, -de Ge- rechligkeil, wrekend, wiaaknemend;elw. an einem -, wreken, wraaknemen; 2.wed. ww. sich wegen elie. -,zich wreken.wraak nemen; sich an jemn., fitr afwegen elw.-, zich wreken. Rachen-bein, {-(e)s, mv. -e) o.
kakebeen o.; -blume v. maskerbloem v.; •farmig bijv. nw. bekvorniig, muilvor- mig. Racheopfer, (-pfers, mv. -pfer)
o. offer o. der wraak.uit wraak vermoor- de m. eu v. Riichcr, (-s, mv. Racher) m.t -in,
(-ne«) v. wreker, wraaknemer, bloed- wreker in., wreekster v.;2.rechler,vecm- rechter m. Racherisch,bijv. nw. wraakgierig,
wraakzuchtig, wrekend. Racheschwestern, v. mv. Furi-
ên, wraakgodinnen v. mv. Rach-feuer, (-«) o., z. m. vuur
o. der wraak, wrekend vuur o.; -furie, •gillin v. godin v. der wraak, furie,Ne- mesis v.; -gerechligkeit v. wrekende ge- rechtigheid v.; -gier v., Z. •begier(de); •gierig bjjv. nw. wraakgierig,wraakzuch- tig; -grimm m. wrok in., hevige zucht |
v. naar wraak; -grimmig bijv. nw., Z.
•glühend. Rachitis, v., z. m. kromming v.
van de rnggegraat, Engelsche ziekte v. Rach-lust, v., z. m., Z. -begier,
• lustig bijv. nw., Z. süchtig; -opfer o„ Z. Racheopfer; schwerl o. wrekend zwaard o.; sucht v. zucht v. naar wraak, Z. -begier{de); süchtig bijv. nw., Z. •gierig; -voll bijv. nw., Z. -grimmig. Rack, (-(e)s, mv. -e) m. arak v., uil
rijst gestookte brandewijn m.; (Scheepv.) rak o., kromming v. eerier rivier;(Zeew.) rak o.; 2. (Nat. hist.) blauwe kraai v. Rackaufholer, (-lers, mv. -ler)
in. rakketros in. Racker, (s, mv. Racker) m. vil-
der, beul, beulsknccht, rakker m.;2.hond in.; (Nat. hist,) Z. Mandelkrahe;5,(gem. Volkst.) -hund m. rakker, galgebrok, schavuit, rakkerhond in.; -kulde v. vil- derij, vilplaats v. Rackern,(rackerte.gerackerl) bedr.
ww. schelden; 2. aas zoeken; II. o. ww. vrekkig, gierig, inhalig zijh;lll.wed.ww. sich -, zich afslooven, zich afwerken. Rackgt, (-(f)s.mv.-e) o.,Z.Ra(c)-
kctl. Ra(c)kete, (-n) v. (Art.) raket
o., vuurpijl in. Ra(c)keten-bock, (-bo(c)kes,
mv. -böcke) in. veldkisi v.; -gestell o.,Z. Ra(c)ketlgestcli, -hulse v. kardoes v.; •kappe v. vuurpijlkap v.; -kaslen va vuurpijlkisl v.; -ladcslock m. laadstok m. voor vuurpijlen; -ruthe v., Z. -stab;-salz m.samenslelling v. van vuurpijlenj-scAfag m. raketslag m.; slab in., stange v. ra- ketstok iii.;-.v/ii(7.- m.raketvonu m.;-zivil- ling v. dubbele raket v. Ra(C}kett, (-(e)s,mv.-e)o.(Balsp.)
raket, kaatsnel o. Ra(c) kett-bügel, (-9e/s,mv.-od)
m., "gcstoll, (-(e)s, mv. -e) o. rakel- bout o.; •maeker m. rakeltenmaker in.; -nelz o. kaatsnet o.;stiel m.raketsteel in. Rack-klampcn, v. mv.rakklam
pen m. mv.; -klolen v. mv. rakkeklootjcs o. mv.; schieten, schuiten in. mv. rak- lede v.; -taljc v. rakkelalie v.; -tau o. rakketouw o.; -werk o. rakwerk o. Rad, (-(e).v, mv. Rader) o. rad, wiel
o.;(Past.) rolletje o.;ei«jrei/\'t\'«(to-,tand- rad o.; in das - kommen, verward ra- ken; er isl das fiinfle - a»i Wagen, hij is het vijfde wielaan den wagen;2.(Laiidb.) spinrad, spinnewiel o.; (lier.) rad o.; zum -e verurtheill werden, veroordeeld worden om geradbraakt te worden; jem. mil dem -e hinrichlen, lem. radbraken; (lig.) kring m., rondgaande beweging v.; mil dem Körper ein - schlagen, een molen maken, in de rondte draaien; der Pfuu schlilgt ein -, spreidt de veeren als een waaier uil; es werden noch viele Rader umgehen, ehe es geschiehl, het zal noch lang duren eer &. Rad-achse, (-n) v. spil ».; it. Z.
nabe; -ahnlich bijv. nw., Z. -förmig; arm in. spaak v. van een v/ie\\,Z.speiche; bahre v. kruiwagen in.; -band o., Z. seinene; -barge v., Z. •bahre; -barome- |
||||||||||||
|
Rad.
|
Rah.
|
||||||||||||
|
1005
|
|||||||||||||
|
R&dorn, (riderte, geriderl) bcilr.
ww. einen Verbrecher -, radbraken;(flg.) ich bin wie geriderl, ik ben als het nare geradbraakt, alles doet mij zeer; 2. van raderen voorzien; it. hevig schudden,zif- len. Rader-siiulenstein, (-(e)s,mv.
•e) m. (Delfst.) radersteen m.; schiene v. zijplank v. der zeef in een maalwerk- tnig; schneidezeug o. werktuig o. om raderen te snijden; stempel m. (Boekb.) radje o. om de snede der boeken te vergulden; stern m. (Delfst.) versteende zeester »., radersteen m.; -thier o. iufn- siediertje o., draaipolyp in.; -welle v. rol v. van den zeefbuidel; -werk o. rader- werk o„ raderen o. inv.; sange v., Z. Radzange. Rad-felge,(-n) v.radvelg v.;-/euer
o. (Scheik.) smeltvuur o.; -fluther m. waterleiding v. naar het molenrad; -/or- mig bijv. nw. radvormig; (Onllk.) —es Gelenk, draaggewricht; -garn, -gespinnst o. grof gesponnen wollen garen o.; -ge- leise o. wagenspoor o.; -hacke, -haue v. houweel o. om omkruid te wieden;-Aas- pel ui. haspel in. met een rad, spil v. Radialkrone, (-n) v. straalkrans
in., glorie v. Radialion, v. niv. slraaldieren
o. mv. Radical, (-er, st) bijv. en b. tot
den wortel behoorend; (Pol.) tot de ra- dicalen beboorende, radicaal. Radical, (-en, mv. -en) m. aan-
hanger m. der volkspartij, radicaal in. Radicandus, (onb., mv. Radican-
den) in. getal o. waaruit een wortel moet getrokken worden. Radios, (-es, mv. -e) m. radijs v.
Radieschen, (verkl.) o. radijsje o.
Radiroison, {-eisens, mv. -eisen)
o. (Heelk.) beenvijl, tandvijl v.; it. ra- deerijzer, schrapijzer o. Radiron, (radir/e,radirJ)bedr.ww.
Tinte,ein Wort -, uitschrappen, uitkrab- ben, radeeren, Z. ausradiren; 2. (Grav.) met stcrkwaler etsen. Radir-nrniss, -grand,m.gra-
veursveruis o.; -klinge v. radeermesjc o.; -kunst v. etskunst v.; -messer o. schrap- per, krabber in., schraapmesje, radeer- mes o.; •mixlur v. (lirav.) stopwas o.; •nadel v. elsnaald v.; -pulver o. sandrak o.; -wasser o. sterkwater o. Radius, (onb., mv. /iadie»)m.straal
ui., halve middellijn v., radius ui. Radix, (Radices) v. wortel m.,
wortelgetal o.; it. wortelwoord o. Rad-kaston, (stens, mv. sten)
in., Z. stube. Radker, (-s, mv. Ridker) m. wa-
genmaker m. \'R^d-lsxa,nz,(-kranzes,my.-krdnze)
in. rad velg v.; -kuppev., Z. -nagel; -lauf in. omwenteling, omdraaiing v. van een rad; -lenker m. (Spoorw.) beweegbare rail v.; -linie v. radlijn, cycloide v.; -/i- \'117 bijv. nw. als eene radlijn, radlijnig •maeher m. wagenmaker m.; -manlel in. ronde mantel in.; -nabe v. naaf v. van het rad; -nagel m, [spijker in. met plat* |
|||||||||||||
|
ten kop; schaufel v. schepbord, schep-
rad o.; scheibe v. (Zeew.) juffer, schijf v., doodshoofd o.; schiene v. ijzeren hoe- pel of band m. om de velg van het wiel schlagen in. (van pauwen), pronken uitspreiden o. van den staart; schnur v. radkoord o.; schuh m., Z. Hemmschuh; speiche v. spaak, spijl v. van het rad; —zapfen ui. spaaktap m.; sperre v.rem- kelting m.; spur v. wagenspoor o.; stöszer m. hoekpaal, hoeksteen m.; 2. Z. -bohrer; strafe v. radbraken o.;slube . (van een kunstwerktuig), radkanier, raderkast v.; -theer m. wagensmeer o.; -treter m. hij, die het rad doet gaan, trapper m.; -umdrchung v. omdraaiing, omwenteling v. van het rad; -tumpf, •tümpfel m. door het molenwater uitge- spoelde diepte v.; -tielle v. as v. van een rad; it. kruiwagen in.; -wmde v.,Z.-/i«s- pel; -zahn m. tand m. van een rad; sange o. radtang ».; sapfen m. spil, as v. van een rad. Rafif, (-(e)s,mv. -e)m.streep,strook
v., band m.; it. balk, paal in., bint o.; (Vissch.) moot v.; - und Regel of Rekel, in mooten gesneden nog samenhangende heilbot v. RafF, (-(e)s) o.,z.m.sprokkelhout o.
Raffel, (-n) v., Z. Flachsraufe;
(Vissch.) steeknet o.; (Jachtw.) voorste snijtand, vooruitstekende tand m.; 5. (Volkst.) babbelaar, llapuit in.; it. sie ist eine -, babbelkous, kwaadspreekster v Raüel-gut, (-gttt(e)s, mv.-giiter)
o. (veroud.) geroofd goed o., buit m.; •holt o. sprokkelbout o. Raffoln, (raffelte, geraffelt) bedr.
ww., Z. habbeln; 2. Z. raufen, Raiï\'eln, (riffelle, geraffelt) bedr,
en o. ww. fluisteren, Z. flüstern. Raffel-zahn,(-saAn(e)s,mv.-2a/ine)
m. snijtand in,; it. vooruitstekende tand m.; (Hoefsm.) melktand m.; sahnig bijv nw. met snijlanden, melktanden heb- bende. Rall\'on, (raffte, gerafft) bedr. ww.
opnemen, rapen, grijpen,wegnemen, naar zich schrapen, kapen; (van den dood), wegrukken; (lig.) an sich -, aan zich trekken; 2. Z. abraffen, ausraffen. Raff-gut, -holz, o., -zahn, m
Z. Rajfelgut f. Rafflnade, (-«) v., Raflnat,
(-(e)s, mv. -e) o. geraffineerde sui- ker v. Raffiniren, (raffinirte, ra/finirl)
bedr. ww. Xucker -, rafüneeren, zuive- ren; 2. o. ww., m. h. (lig.) uitpluizen, haarklooveu, ziften; rafjinirt, slim, ge- slepen, doortrapt. RafHnjrung,(-en) \\.,1.raffiniren.
Ragen, (ragte, geragt) o. ww., m.
A. in die Höhe -, reiken, uitstekeu, zich verheffen, hooger zijn, steil zijn, Z. her- vorragen, emporragen. Ragcwurzel, (-n) \\„Z.Ragumrz.
Ragiono, (-h) v. firma, handtee-
kening v. van een handelshuis. RagQUt, (-s, mv. -s) o. gekruide
vleeschspijs »., ragout m. Ragwurz, (-u>ürze) v. (PI.) stan-
|
delkrnid o.; geflochtene -,mannelijk slan-
delkrnid o. Rah, [-e») v., Z. Raa.
Rabl, (-(e)s, mv. -e) m., Z. Raden.
Rahm, (-(e)s) m., z. m. room m.;
- selzen,- ansetzen, (van melk),room ge- ven; (lig.) den - vnn einer Sache abschö- pfen, het beste afnemen van; (Delfst.) Z. Eisen-, Wollrahm; 2. (Prov.) roet o.; it. schoorsteenmantel m.; 3. (Prov.) doel, einddoel o.; 4. (Zeew.) Z. Betlgeslell; II. Z. Rahmen. Rfthm-apfel, [-apfeh, mv.-dp/el)
m. fleschappel, roomappel in.; —baum in. roomappelboom m.;-becken in.room- schaal v.; -beere v. braambes v. Riihmchon, (verkl.) o. raampje,
lijstje o., klein raam o.; (Drukk.) fris- ket o. Rahmeisen, (-eisens, mv. -eisen)
o. (Drukk.) raam o. zonder kruis tot het drukken van plakkaatwerk. Ri.ihmol, (s, mv. Rahmel) m. (in
een pot), afschrapsel, aanzetsel o.; 2. m. en o. bosje o. vlas van 20 pond of kilo- gram; it. dikke boomstam in., boom- stomp v. Rahmcln, (rahmelle, gerahmell)
o. ww. branderig rieken, aangebrand rieken of zijn. Rahmen, (s, mv. Rahmen) m.
(van eene schilderij), lijst v., rand m.; _\'. raam, borduurraam, scheerraam o.; (Drukk.) -, Formrahmen, vormraam o.; (Meub.) paneelraam o.; (Bergw.) (van een mijnput),raam o.;5. (aan schoenen), brandzool v.; 4. (van eene zaag), invat- sel o. Rahmen, (raAmie, \'gerahmt) bedr.
ww. el», -, in eene lijst, in een raam vat- ten; 2. Milch -, afroomen; 3. (Jachtw.) den Hasen -, (van den bond), ramen; (Wev.) op het raam spannen; II. o.ww., m. h. rooraen, room worden, room ge- vpu; III. bedr. en o. ww. ramen, gissen, denken over, beslissen. Rahmen, (rihmte, gerdhmt) bedr.
ww. doen verheffen, doen uitsteken; 2. wed. ww. sicA -, steigeren. Rahmen-hobel, (-bels,mv.-bel)
m., Z. Falzhobel, Kehthebel; -papier o. vensterraampapier o. Rahmon-schau, (-en) v. bezicb-
tiging v. der lakens; schenkel m. zij- stukken o. mv. van het raam; schirm va. met papier beplakt scherm o., Spaan- sche wand in. Rahmonschuh, (schuh(e)s,mi.
schuhc) ra. schoen ui. met brandzolen, dubbele zool v. Rahm(en)-sohle, (-n) v. brand-
zool v.; stiefel m. laars v. met brand- zolen. Rahm(en)stück, (-(e)«, mv.-«)
o. raamstuk, stuk o. van een raam; (Vleeschh.) osseschenkel m.; (Bergw.) stut, schoor in.; (Meub.) Z. Rahmen; (Sm.) (van eene leuning),slaafv.,stijl m. Rahrn-farbon, -farbig, bijv.
nw. roomkleurig; -frau, •hdndlerin v. roomverkoopster, roomvrouw v.; -holz o. raamhoul o.; -huiid m. bond iu. voor |
||||||||||||
|
Ram.
|
|||||||||||||
|
Ran.
|
|||||||||||||
|
1004 Raj.
|
|||||||||||||
|
Rak, Raker, #• Z. Rack, Ru-
ker d/\\
Rakete, & {•><) v., Z. Ra(c)kele f.
Raketen-satz,(-sa(cc.«,niv.-su7:t\')
m. mengsel o. vin kruit, houtskool en zwavel om vuurpijlen te vullen; setzer m. houten proefstuk o. om de vuurpijlen in (e plaatsen. Rakott, (-(c)s, mv. -c) o. raket,
kantsnet o. Rftky, m., z. m. pruimenbrande-
wijn m. Ralle, (-«) v. (Nat. hist.) wachtel-
koning, kwakkel in., riethocn o.; 2. Z. Hellmaus. Rallcn, (rullle. gcrallt) o. ww. ra-
telen, snateren, babbelen;it. tieren,razen. Rilllig, (-(e)s, mv. -e) in. (I\'rov.)
kater m. Ralling, (-n) v. branding v. der
golven. Ram, (-{e)s, mv. -e) ui. aangewe-
zen ruimte v., bepaalde tijd m.; 2. doel o., bestemming v.; 3. beslissing, gissing, gedachte, raming v. Ramkenwurzel, (-«) v. (I\'l.)
groot klierkruid o. Ramin, (-(e)s,mv. -e) m.,\'i.Ramm-
Ier; 2. (Werkt.) \'L. -block; 3. (I\'rov.) ka- ter m.; 4. banheerlijkc stier in.; 5. raaf v.; 6. (Gen.) kramp v. Ramm-block, (-block(e)s, mv.
•blöcke) m. (Werkt.) ramblok, heiblok o., straatstauiper ra.; -bock m. ram m. manneljesschaap o.; (Werkt.) Z. -blnck. Rammc, (-n) v. (Werkt.) heiblok
o.; (Zeew.) hout o. om de zijde te schc ren; it. Z. Rammblock; (Straatm.) straal stamper m., handhei v. Rammel, (-s, mv. Rammel) m.ram
m., inannctjesschaap o.; (Werkt.) Z. Rammblock; (IJelfst.) linerts o.; il. ver eeniging v. van lingangen. Rammelabend, {-{e)s, mv. -e)
ra. (I\'rov.) Z. I\'olterabeml. Rammelig, bijv. nw. geil, ritsig,
loopse h. Rammoln, (rammelte, gerammel!)
o. ww., in. h. rammelen, geraas maken; 2. zich slerk heen en weer bewegen,
woelen; (Jachtw.) (van hazen &), ram- melen, rilsig zijn; II. bcdr. ww. ein Relt zit Schonden -, overhoop halen; (Waier- b.) Z. cinrammen; III. wed.ww.(l!ergw.) sich -, (van gangen), ineenloopen, krui- sen. Rammelochs, (-en, mv. -en) m.
dekslier in. Rammen, (rammte.gcrammt) bedr.
ww. inlieien, instampen; I\'fdltle in die Erde -, inslaan, inheieu. Rammer, (•*, mv. Rammer) m.
beier in.
Ramm-gerilst, (-(e)s, mv. -e)
o. heistelling v.; -klotz m., Z. -block.
Rammler, (s, mv. Rammler) m.
rammelaar, manneljeshaas m.; 2 ram ui.; 3. kater ui.; 4. (Werkt.) Z. Rammblock.
Rammmaschine, (-n) v. bei- raachine v.
Ramms-born, (-(«)s, mv. -e of
Rammshörner) m. ramshoren m.; -kopf |
|||||||||||||
|
m. ramskop m.; 2. paard o. met gewelf-
den kop, ramskop in.; -nase v. ramsneus m.; 2. paard o. met een ramsneus; -lau o. heitouw o. Ramollitiv, (-(e)s, rav. -e)o.ver-
zaebtend middel o. Ramp, (-(e)j) m., z. m. (Hand.)
t«t -e kaufen, hij deu hoop, in het groot koopen. Rampo, (-n) v. (Spoorw.) zachte
helling v., schuinsch vlak o., oprit m.; (Houwk.) losgaande splinter m.; (aan eene trap), leuning v.; (Tooneelk.) voet- licht o. Rampen, (rampte, gcrampl) bedr.
ww. bij den hoop, in massa koopen. Rampenlicbter, o. mv. (Too-
neelk.) voetlichten o. mv. Rampert, (-(e)s, m». •«) m., \'I..
Ra per\'. Rampfe, v. huislook o.
Ramponirt, bijv. nw. (Hand.,
Zeew.) beschadigd, avarij bekomen heb- bende. Rampsack, (sack(e)s, mi.sacke)
in. voddenzak, lompenzak ra. Ramsch, (-cs) m., z. in. (Hand.)
uitschot o., slecht goed o.; int -, in mas- sa, hij den hoop. Ramsel, (-s) m., z. m. (I\'l.) wild
huislook o.; 2. knollookkruid o.; 3. ge- woon inelkkruid o. Rand, (•(«)», mv. Rander) ra.rand,
kant, zoom in.; ein bis on den - volles Glas, een boordevol glas; (van een boek), kant ra.; auf dem -e ste\'.iende Anmerkung, kantteekening; (van een bosch), zoom ra.; (van eene klok), rand, aanslag m.; (Naai.) den - von einem \'/.enge & abnsh- men, rand, zoom m.; (van een biljart), band m.; (van eene borstwering), kruin v.; (lig.) am -e des Crabes,aan den rand van het graf; (gemeeuz.) das verstelt! sich am -e, dat spreekt van zelf; (fig.) (van zaken), ju -e kommen, ten einde loopen; ntit elw. zu -e kommen, klaar ko- inen; elw. zu -e bringen, afmaken; it. nul jemn. zit -e kommen, klaar komen,schik- kiugen maken. Rand-anmerker, (-ktTtjai.-ker)
m. kaulteekenaar in., hij die kantleeke- iiingcn maakt; •anmerkung v. kauttec- kening v.; -bemerker in., -bemerkung v., \'A.-anmerkcri<f;-boden m.(l.andh.) werk- tuig o. om de bijen in den korf te van- gen. Randchen, Ritndlein, (verkl.)
o. randje, kantje, zooinpje o.
Rand-dorf^-i\'or^cJs.mv.-dör/Vr)
o. aan den zoom van een moeras gelegen dorp\'o.; \'dukaten in. gerande dukaat m. Randeln, randen, randern,
(rdndelte, gerandell, randete, gcrandel of
nïnderle, gernnderl) bedr. ww. randen, van een rand voorzien; Miinzen -,randen, den kartelrand maken aan; (i\'l.) gerdn- derles Blatl, gerand, getand. R&ndelwerk, (-(e)s, mv. -e) o.
(Muiitw.) gereedschap o. om randen te maken. Randen, {randete, gerandel) o.ww.
den rand raken, tot aan den rand komen. |
|||||||||||||
|
de jacht op hazen; -kanne v., -kdnnchen
o. roomkan v., roomkannelje o.; -kdsc m. roomkaas, vetlc kaas v.; -kehrcr m., Z. Schornsteinfeger; -kelle v., ?.. •töffel; -kuchen m. roomlaart \\.;-lö(felm. room- lepel m.; -niherei ï. naaien o. op hrl raam; -rollen v. mv. rnamschijven v.mv.: sage v. raamzaag v.; schnur v. raam- kocinl o.; scheibe v. dwarsstuk o. van een lakenweversraam; schuil, schenkel m., Z. Rahmenschuh <ƒ%• speise v. room m., roomspijs v.; -spiegcl m. vierkante spiegel m.; stander in.roonipan v.;-s/if- kcrei v. op het raam gemaakt bnriluur- werk o.; stock m. weversraomslok ni.; suppe v. roomsocp v.; -lopfm.. -tüpf- chen o. roompot m., roompotje o.; -lorle v. roomlaart v.; -uaffel v. met room ge- bakken wafel v.; •weib o., Z. -frau. Rahn,(-<r, st) bijv. en b.(Volkst.)
mager, dun, slank, tenger.lang.buigznam, •es l\'ferd, dunhalzig. Rahno, (-n) v.(Boscbw.)afgewaaid
hout o.; 2. magerheid, tengerheid v.; it. Z. Schlanklieit. Rahnen, (rahnte, geralmt) o. ww.
dun, tenger, slank opgroeien. Rabnig, (-er, st) bijv. nw., Z.
rahn; -keit v., Z. flo*ne (2). Rai, (-(e)s, mv. -e) in. (Nat. bist.)
rog m. Raiger, (s, mv. Raiger) m., Z.
/lei/ier. Rain, (-(e)s, mv. -e) m. (I.andb.)
vore v., greppel v.; 2. zoom, rand m tusschen twee voren; (Krijgsw.) schans, verschansing v.; 3. Z. Grenzc; 4. groene zode, weide v., weiland o.; 5. pot ra., pan v. met drie pooten. Rain-balkon, I-kou, mv. -ken)
m. (I.andb.) ongeploegde strook v. lands aan den zoom van een bouwland; -baum in. boom m. tusschen twee akkers;-4cere v., Z. Kreuzbeere; it. Kreuzbecrslrauch; •blume v. gele immortelle v.; 2. kleine ganzenblocm v. Hainen, (rainle, geraint) o. ww.,
m. It. grenzen, aangrenzen, met den rand aanraken, palen; 2. bcdr. ww. ein Feld -, grenssleencn & plaatsen op, afpalen. Rain-farn, (-{e)s, mv. -e) m.
(PI.) reinvaren v., wormkruid o.; spilzi- ger —, nieskruid o.; -garbe v., Z. •farn; -herr in. opzichter in. over de grensvo- ren; -kohl m. (I\'l.) wilde mosterd ra., wilde kool v.; -kümmel ra. veldtijm ra.; •recht o. recht o. tot het maken van grens* greppcls; schwamm m. eetbare padden stoel m.; slem m. grenssteen m.; -weide v. kcelkruid o.; 2. Z. Beinweide. Raisonniren, {rauonnirte, ruison
itirl) o. ww. praten, babbelen, redeka- velen, redeneeren; 2. twisten, disputce- ren. Raitkamm, (-(e)s, mv. Raitküm
me) in. houten weverskam m. Raitkammor, (-«) v. rckenka-
mer v. Rajglea, {rajolle, gerajolt) bedr
ww., Z. reolen. Rajolpflug, (-p/Iiig(e)s,mv.-p/Ju\'-
ge) in .7. Reolpjlug. |
|||||||||||||
|
Rap. 1005
|
|||||||||||||
|
Ran.
|
|||||||||||||
|
Kan.
|
|||||||||||||
|
R^nne, Rannrübc, (-n) v.
(Tuinb.) beetwortel m. Ranunkel, (-«) v. ranonkel v.;
-arlen v. mv. ranonkelsoorten v. mv.; •klaue v. ranonkelklauw m. Ranz, (-es, mv. -e) m. (Volkst.)
klein dik persoon m. Ranzchon, Eiinzlein, (verkl.)
o. ransellje, kuapzakje, valiesjeo. Ranze, (-«) v. (Prov.) Z. Bange (II).
Ranzel, (s, mv. Ritnzel) in. en o.,
Z. Ramen. Ranzen,(-.s,mv./(on;en)ni.( Volkst.)
buik, pens in.; dicker -, dikzak, dikbuik in.; 2. bedelzak ui.: 3. ransel, knapzak ui.; i. valies o., reistasch v. Ranzen, (ranzte, geranzt) o. ww.,
m. h. (w. i. gebr.) garstig rieken of sraa- ken; 2. heen en weer loopen; 3. Z. ram- meln. Ranzig, (-er, si) bijv. nw. garstig,
ransig; (Jachlw.) ritsig, loopsch, Z. lau- lig; -keit v. v. garsligheid, ransigheid v.; it. rilsigheid, loopschbtid v. Ranzion, (-en) v. rantsoen, los-
geld o. Ranzioniren, (ranzionirte, ran-
ziomrl) bedr. ww. op losgeld of rantsoen stellen, losgeld vorderen. Rapatollo, (-«) v. buideldoek o.
Rapax, (onb., mv. -e) in.roofzuch-
tige, schraper m. Rapert, (-(e)s, mv. -e) in. af-
luil v. Rapiat, (-(e)s, mv.-e)o.kladboek,
nolitieboek o. Rapp, (-en, mv. -en) in., Z. Rabe;
2. Rappe; 3. rist v. van een druiventros; i. Zwitserse!) muntstukjeo. van 2. peu- ningen; (lig.) kleine uitgaven v. mv. Rappe, (-h, mv. -n) m. (Prov.) raaf
v.,- (Mat. hist.) Rapen, Rapfisih, karper- visch, cyprinus aspias m.; (Bijk.) zwart paard,moorpaard o.; (Hg.) au/ des Schu- sters - reilen.lii voet gaan,per pedes Apos- toloium; II. (-n) v. tabaksrasp v.; (Veea.) kniegezwel o.; 2. (Prov.) Z. Krdlze. Rappee, (s) m., z. m. (Hand.)
rapé v., geraspte snuiflabak v. Rappel, (s, mv. Rappel) in. (ge-
raeenz.) krankzinnigheid, waanzinnig- heid, ijlhoofdigheid, maling v.; - wan- del! i/i» an, hij krijgt het weer in het hoofd; 2. (-«) v., Z. Rassel, Klapper; (lluish.) Z. Raffel;il.Flachsraufe(\\\\erk- luig). Rappelig, bijv. nw. waanzinnig,
ijlhoofdig, den kolder hebbende. Rappelisch, bijv. nw. (veroud.)
(van paarden), onstuimig. Rappel-kopf, (-kopf(e)s, mv.
-köp(e) m. waanzinnige, krankzinnige,
doldriftig mensch m.; -köp/ig, -köpfisch bijv. nw. doldriftig, onstuimig, grillig; 2. waanzinnig, ijlhoofdig, gek; (van paar- den), den kolder hebbende. Rappell, (-(e)s, mv. -c) m.(Krijgs-
w.) verzamelsein, rappel,appel o.; schla- gen, (r)appel slaan; 2. (van een gezant), terugroeping v. RappOln, (rappelte, gerappell) o.
ww., in. »., Z. klappern, rasscln; 2. onp. |
|||||||||||||
|
Riind-orkliiror, m. &, Z. -<m-
merker $•; -[ach o. randvak o.; -lisch in. karpervischje o.; -form m. (Hoed.)rand- vorm in.; -fiiszler m. (.Nat. hist.) rand- voeler m.; -geer in. (Zeew.) sloepberg- liout o.; -gelander o. gaanderij v.;-glosse v„ Z. -anmerkung; -liolz o. aan den zoom van het bosch groeiend hout o.; (Zeew.) die -hólzer, rantsoenhouten o. iiiv. Randig, bijv. nw. een rand heb-
bende, met een rand, gerand. Rand-klinge, (-n) v. (Loodg.)
schaafuies, schraapmes o.; -knoten in. (PI.) randknoop in.; -kolben in. glazen makerskolf v.; -leiste v. kanllijst \\.\\-ma- sche v. (Vog.) groote ringinaas \\.;-ltch Ier o. mv. (Tooneelk.) voetlichten o. mv.; •motie v. eikenmot v.; -muslcr o. stukje leder o. tusschen de binnen- en builenzool;-rei/m.r:uidhocpel \\n.;sckeibe v. niet geslaagd stuk gesmolten koper o.;-srAri^v.kantleekeniiigv.;2.(Muutw.) randschrift o.; schutsel v. schotel m iueteenrand;-iom/io/;o.,Z -Ao/x(Zeew.); •spuren v. mv. (Boekb.) onafgesneden blad o. als bewijs dat de rand zooveel mogelijk gespaard is; slab in. land m. van een kauirad; slandig bijv. nw. aan den zoom, kant of rand staande; (PI.) op den rand voorkomend;steg m. (I)iukk.) formaathout o.; slein m. op den kant slaande steen, kantstccii in.; stielig bjjv. nw. met randstelen; stosz m.(liilj.)col- léstoot, sloot ui. van den band; streifen m. (Bouwk.) vierkante lijst v., baud in.; 2. (Zeew.) rahoul, reehout o.; slück o. kantsluk o.; (Zeew.) dolboord o.;(Kuip.) maansluk o.; -weisung v. verwijzing v. naar den kant; sacken m. of -zdckchen o. omoog o. aan den kant; -zeichnung v. teekening m. van den zoom of rand; •zierath m. (Wap.) randversiering v. Ranft, (-(e)s, mv. Binfle) m.rand,
kant m.; 2. broodkorst v.; 3. - Brod, snede v. brood. Ranftchen, (verkl.) o., Z. Ranft
(2); - Brod, korslje brood o.; (Muutw.) randje o. * Rang, (-(e)s, mv. -e) m. (w. i. ge-
br.) rang m., ry v., Z. /{t\'i/u\';2.rang,stand m.,hnedauigheid,soort v.;it. waardigheid, aanzienlijke betrekking v.; Rösewicht vom enten -, van de eerste soort; 3. voor- rang in., voorkeur v., Z. Yorrang; er hal den - vor mir, hij heeft de voorkeur bo- ven mij; jemn. den - ablaufen, de voor- keur krijgen boven, de loef afsteken. Ra,nge, (-n, mv. -h) m. (Volkst.)
deugniet, slechte knaap m.; 2. schar- ininkel, lang en mager mensch, lange slungel m.; II. (-«) v. zeug, zog v.,inoe- dervarken o.; (Tuinb.) beetwortel m.; (PI.) Z. Flachskraut; (Volkst.) lang en mager vrouwspersoon o., lange slungel v. Rangen, (s, mv. Hangen) in. hcl-
ling, glooiing, schuinte v. Rangon, (rangle, gerangt) o. ww.
geraas maken, leven maken, onstuimig zijn; 2. (Tuinb.) ranken, ranken schie- len; 3. reiken, strekken, zich slingeren; II. bedr. ww. ein Seil -, spannen; (PI.)Z. ranken. |
Rang-folge, (-n) v. volgorde,op-
volging v. naar rang; -lisle v. ranglijst v.; -los bijv. nw. zonder eenigen rang, zonder waardigheid; -mds:ig bijv. nw. naar den rang, overeenkomstig den rang; •ordnung v., Z. serordnung; 2. rangorde, volgorde v.; nack der — sitzen, in volg- orde van den rang zitten; schift o. Il- nieschip o.; stolz in. trolschheid v. op rang of stand; streit m. geschil o. om den voorrang; sucht v. zucht r. naar rang of sland, eerzucht v.; süchligb^r. nw. begeerig naar rang of stand, eer- zuchlig; süchtiglceit v., Z. sucht; -ier- ordnung v. bepalingen v. mv. omtrent den voorrang. Rank, (•er, si) bijv. en b. rank,
opgeschoten, mager eu lang, slank; (van schepen), rank. Rank, (-(e)s, mv. Ranke) m. (van
een weg), zijtak, zijweg ni., kromming v.; II. (gewooul.mv. Ranke) list v.,streek m., kneep v., cabaal, kuiperij v., kuust- greep m.; RAnke machen, spieten, brau- chen. list gebruiken; jemn. die Rankeab- laufen, iems. streken aan den dag bren- gen. Ranke, (-n) v. (PI.) rank, wijn-
rank v., takje, hechtrankje o.; -n be- kommen, ranken schieten; 2. tak m. loot v„ scheut m.; (lig.) lofwerk o.,bloe- men v. mv. Ranke-geist, (•(«)*, mv. -«i) m
zucht v. tot kuiperij v.; 2. indringer ra. •macher, schmied, spieier,—in,indrin- ger in., indiïugster v., intrigantm. eu v. Ranken, (s, mv. Banken) in., Z.
Ranft (3); 2. Z. Ranke. Ranken, (rankte, gerankt) o. ww
m. h. en wed. ww. suh -, ranken, r»n- ken schieten; 2. klimmen, klouteren.zich met de ranken hechten aan; auf der Er- de forl-, kruipen, voortscharrelen; -di Geicachse, -gewüchse, klimop o., klim- planten v. mv. Ranken, (s, mv. Ranken) m. vo
ren of voorn in. Ranken-baum, (-*a«m(«)«,mv.
•baume) m. klimboom m.; -(örmig bijv. nw. rankvormig; -gcicdchs o.slingerpla n kliniplaiit v.; -geirebe o. iiieengeslingcr de ranken v. mv., rankenwcefsel o.; •schwamnichen o. kleine eetbare padden- stoel in.; slab m. (Kabell.) Bachusstal in.; -tvurz v. (PI.) veldschclkruid o. Rankern,(r<\'MA\'<v<<\\!/<,r««A\'er<)bedr.
ww. wanorde stichten, zich heftig heen en weer bewegen. Ranke-schmied, (-(e)s, mv.
•e), -spieler, (-lers, mv. -ler) in. in- triganl, indringer m.; süchlig bijv. nw. indringend; -voll bijv. nw. listig, gesle- pen, vol kuiperij, loos, arglistig. Rankett, (-(e)s, mv. -e) o. orgel-
register o. Rankig, bijv. nw. vol ranken, slin-
gerend als ranken; (op den grond), krui- pend. Rank-korn,(-/.orn(c)s, mv. -tór-
ner) o. (Veea.) tongblaar v.; -made v, bijenkeverlarve v.; -co//bijv. nw., Z.ró«- kevoti. |
||||||||||||
|
Ras.
|
|||||||||||||
|
Ras.
|
|||||||||||||
|
1006 Ras.
|
|||||||||||||
|
liefd, tot over de ooren verliefd zijn; 2.
dolle streek m.,buitensporigheid, dwaas- heid v. Rasig, bijv. nw. met gras of gras-
zoden bedekt. Rasir-becken, (-ltens. mv. -ken)
o. scheerbekken o.; -betteck o., Z.-zeug; •dose v. scheerdoos, doos v. met scheer- benoodigdheden. Rasiren, (rasirte, rasirt) bedr. ww.
jem. -, scheren, den baard scheren; 2. eme Fettung -, ontmantelen, sloopen; 3. langs strijken, schampen; II. wed. ww. sicA -, zich scheren. Rasir-messer, (-jers, mv. -ter)
o. scheermes o.; —klinge v. lemmet o.van het scheermes; —stein m. slijpsteen m. voor scheermessen, aanzetsteen m.; -pin- tel in. scheerkwast m.; -pulver o. scheer- poeier o.; -toilette v. scheerbenoodigd* heden v. mv.; -zeug o., Z. -dose. Raspe, (-n) v. (Veea.) Z. Rappe,
(Landb.) Z. Ftughaber. RftSpel, (-n) v. rasp v.; (Mess.)
zoetvijl, rasp v.; (Nat. bist.) slak v.; 2. sneeuwbal m. Rftspel-blatterig, bijv. nw. mei
ingekerfde bladeren; -bört va. baars m. met ingekerfde schubben; -brad o. ge- raspeld brood o.; -dublell o. raspslak v. Rasp(o)ler, (-s, mv. Rasp(e)ler
m., -in, (-nen) v. rasper m., raspsler v. Raspel-feile, (-n) v. raspvijl.zoel-
v\'jl v-; -gerausch o. ademen o., aderoha- ling v.; -hauer m., Z. Feitenhauer; -haus o. rasphuis, tuchthuis o.; -meiszel m. raspbeitel in., beitel in.om vijlen te snij- den of in te kepen. Raspeln, (raspelle, geraspell) bedr.
ww. raspen, afraspen, vijlen, afschrap- pen. Raspel-spane, m. mv., -span-
chen, o. mv. raspsel, schraapsel o. RaSS, bijv. nw., Z. rasch.
Rasse, (-n) v.aard m.,slago.,Z./fac«.
Rassel, (-n) v. ratel m., lazarus-
klep v., rammelaar in. Rasscl-blumo, (-n) v. honds-
gras o., blauwe kranenvoet m.;-dürr bijv. nw. (I\'l.) dun, dor en halfdoorschijnend. Rasseier, (s.vav. Rasseier) m.(I*l.)
beefpopulier, esp, espeboom in.; (lig.) dobbelaar in.; it. vioolkrasscr m. Rassel-gold, {-{e)s) o., z. m., Z.
Ilauschgold; -mann va. ratelman, klep- perman, nachtwacht m.; -maus v. berg- rat v. RaSSOln, (rastelte, gerattelt) o.ww.,
m. //. ratelen, rammelen, leven maken, kletteren; 2. wit der Rassel -, ratelen, klepperen, slaan; it. (van wapens), klet- leren; mil Keilen -, rammelen; (van wa- gens), rammelen, kraken. Rassel-wachter, (-icrs, mv.-ier)
in., Z. -HMM.
Rast, (-(e)s) ui., z. m. (Krijgsw.)
rust, balt v.; - halten, machen, rust, halt houden; it. \'L. Raster; 2. (-en) v. rust, rustplaats, pleisterplaats, wisselplaats, pauze, stilte, tijdruimte v.; weder • noch Ruhe haben, rust noch duur hebben; (Ge- weerm.) rust v.; (Giet.) (vandenhaard), |
|||||||||||||
|
Rasch, (•«», mv. -e) m. ras o., wol-
len of zijden slof, serge of sarge v. Rascheln, (raschelle, geratchell)
o. ww. (van den wind), suizen, ratelen, ritselen; 2. knetteren; 3. met getier voorl- loopen, wegsnellen. Raschheit, »., z. m. snelheid, be-
hendigheid, vluchtigheid, drift, voortva- rendheid v., spoed m. Rasch-machor, -weber, m.
raswever in. Rasc-dichter, (•Iers mv. -ler)
m. (Scherts.) dithyrambendichter ni.; •gedicht o., -getang m.,-/ierfo.dithyram- be v. Rasen, (•*, mv. Raten) in. zode,
graszode, plagge v. Rasen, (raste, gerast) o. ww., m.
n. razen, tieren, woeden, leven maken, bruisen, koken, borrelen; 2. woedend zijn. Rasen-altar, (-s, mv. -e of Ra-
senaltare) iu. altaar o. van graszoden; •bank v. bank v. van graszoden; -beiz va., Z. Steinscheidung; -bekleidung v. (Vest.) bedekking v. met graszoden; -berg in.. Z. -beiz; -binte v. op moeras groeiende bies v.; -bleiche v. bleeken o. op gras- zoden. Rasend, bijv. nw. razend, woedend,
dol; 2. gek, dwaas, buitensporig, ijlhoof- dig; 3. (gemeenz.) uiterst, bovenmatig, woedend; ein -er Menich, ein -er, razen- de; (lig.) er isl - in sic verliebt, hij is dol verliefd op haar; ein -er Hanger, he- vig, geweldig; - böse aufjem sein, woe- dend kwaad zijn op; -es Getchrei, ver- schrikkelijk; er hal - viel Geld, hij heeft machtig, verbazend veel geld. Rasen-eisenerz, (-es, mv. -e)
o., -eisenstein, (-(e)s, mv. -e) m. aardachtig ijzererts o.; -erz o., Z.Weisz- erz; -hacke v. zodensteker, plaggcuste- ker in.; -haupt o. onderlaag v. van gras- zoden ondereen dam of dijk; -hüget m. met zoden bedekte heuvel in.; -kux m. (Bergw.) nog niet ontgonnen mijnwerk o.; -ldu[er m. ertsgang m. door de ho- venste aard- of steenlaag; -meitler va. vilderm.;-palzen m.,-plaggev., \'L.-sliick; •pflaq in. (I.andb.) zodenploeg, zoden- steker m.;-plalz m.,zoden v.mv.,met gras begroeide plaats v., groen, grasperk o.; •rand in. grasband, rand m. van zodeH; •ried, —gras o. rielgras o.; schicht v. zodenlaag ».; schmiele v. (PI.) boog op- gaand gras o.; semse v. biesgras o.; •selzer in. zodenlegger in.; silz m. gras- perk, groen o.; spuien m. zodensteker in.; steehen o. zoden steken o.; slecher m. hij, die zoden steekt; 2. Z. spalen; •item in. aardachtig ijzererts o.; -slein- bruch m. steenbreke v. in zoden; \'Slück o., Z. -plalz; •leppich m. groen o.,zoden v. uiv.. tapijt o. van groen; -lorf in. zo- deachtige turf v.; •wilzer va. (Bergw.) zodentrapper m.; -weg in. met zoden be- legde weg m. Raser, (-s, mv. Hater) m., Z. Ra~
sender. Raserei, (-en) v. razernij, woede,
dolheid, drift, waanzinnigheid v., waau- zin m.; bis zur - verliebt tein, dol ver- |
|||||||||||||
|
ww. et rappelt ihm tm Kopf, hij is niet
nel bij het boord, hij maalt, is gek. Rgppenstein, (-(e)t, mv. -e) m.
belemniet, pijlsteen, dondersleen m. Rappor, (-s, mv. Hopper) m. hij
die de zwaden bijeenzamelt of opraapt. Rftpp-flnk, (-en,mv.-en) m. goud-
vink, groenvink m. Rappier, (-(e)«, mv. -e) o. rapier
o.,stootdegen ra.:-do//m.rapierknoop m. Rappieren, (rappierte, rappiert)
wed. ww. suh -, schermen, met het rap- pier vechten, zich in het schermen oefe- iien: 2. Tabak -, raspen, tot snuif raspen. Rappier-klinge, (-n) t. rap-
pierkling v.; -knopf va., Z. -ball. Rappgrt, (-(e)s,mv. -e)m.(Krijgs-
w.) rapport, bericht o.; -zetlel va.,tigli- clier -, dagrapport, bulletin o. Rapportjren, (rapporlirte, rap-
porlirt) bedr. ww. berichten,bericht ge- ven, rapporteeren; 2. (Jachtw.) het wild aanbrengen. Rapps, (-es, mv. -e) m. (Prov.) Z.
Beerwein;\'!. Z. Rept; 3. (Mol.) koren o. dal tusschen de molensteenei; is blijven zitten. Rapps, (-es) m., z. m., Z. Reps; 2.
den -, einen - haben, waanzinnig zijn, jjlen. Rappschnabel, (-s, mv. Rapp-
tchnabel) in. melkmnil in.
Rappse, (-n, mv. -n) m. roof, prooi
m., plundering v.; (lig.) grabbelen, grij- pen, grabbelspel o.; etw. in die - geben, te grabbelen gooien; in die • kommen, geralhen, op den achtergrond komen, verwaarloosd worden. Rappsen, (rappste, gerappsl) bedr.
ww. grabbelen, grijpen, stelen. Rappuse, (-n) v., Z. Rapuse.
Raptus, (onb.) m. roof m., plun-
dering, schaking v.; 2. aanval in. van razernij. Rapünzchcn, (verkl.) o. raponsje
o.; 2. wilde nieswortel m. Rapunzel, (-s, mv. Rapunzel) m.
(PI.) rapunsel o.; 2. gemeine of grotze -, groote rapunsel o.; it. Z. Rapünzchcn; 3. winterkers v., barbarakruid o.; i. gel- ber -, selleri in. gele wederik m.; salal iu. rapunselsalade v.; -wurzel v., Z. -«i/eri. Rapuse, v. z. m. weggooien, prijs-
geven o.; in die - werfen, te grabbelen gooien; in die - gehen, te loor gaan, weg- raken. Rar, [-er, -st) bijv. en b. zelden,
zeldzaam, kostbaar, uitstekend; sich - maken, zeldzaam worden; it. zich zelden laten zien. Raritat, (-en) v.zeldzaamheid,kost-
baarheid, rariteit v. Rarit&ten-kammer, v., "ka-
sten, -schrank, m. kamer of zaal v., kast v. voor zeldzaambeden; it. Z. Guck- katten, Rarsaulig, bijv. nw. (Bouwk.)
met weinig zuilen. Rasch, (-er, -est) bijv. en b. rasch,
vlug, snel, spoedig, schielijk, levendig, driftig. |
|||||||||||||
|
Rat.
|
||||||||||||
|
Rat. 1007
|
||||||||||||
|
Kat.
|
||||||||||||
|
Rathschlagen,(»A/u; rath,ralh-
geschlagen) bedr. ww. onr., Z. beralh- schlagen. Rathschluss, (-et, mv. Iiath-
schliisse) m. raadsbesluit o. Raths-collogium, (-giums, mv.
•gien) o., Z. Rath (5); 2. Z. -versamm- lung; -diener m. dienaar m. bij den raad, deurwachter, bodem.; -dorf e. tol den raad of den senaat behoorend dorp o. Rathsel, (-s,mv. Ralhsel) o. raad-
sel o., charade v.;ein - anflösen, een raad- sel raden, oplossen; (fig.) raadsel o., duistere, onbegrijpelijke zaak v. Rathsel-bild, (-(e)J, mv. -er) o.
raadselachtig beeld o.; -deuter, —in, hij of zij, die vlug raadsels raadt; (fig.) Oeilipus in.; -dichter m. raadselmaker, raadseldichler m.; -frage v. raadselach- lige, duistere vraag v. Rathselhaft, bijv. nw. raadseU
aclilig, duister, dubbelzinnig, onduide- lijk, iiubegrijpelijk, onverklaarbaar. Rathselhaftigkeit, bijv. nw.
raadselachtigheid, onduidelijkheid, on- begrijpelijkheid v., duistere, ooverklaar- bare o. Rath-selig, bijv. nw., Z. -ferlig.
Rathseln, [rathselle.geralhselt) o.
ww., ui. A. raadselachtig spreken of ban- Jelen. Rathsel-reim, (-(e)s, mv. -e) m.
raadselrijm o.; spruch in. raadselachtige preuk v., dubbelzinnig gezegde o.; il.
Z. Götlerspruch; -lon m. dubbelzinnige loon, raadselachtige toon in.; -voll bijv. nw. raadselachtig; -uort o.raadselwoord o.; 2. raadselachtig woord o. Raths-ongo, (-n) v. commissie v.
uil den raad, raadscommissie v.; -erlass m., Z. Rathschluss; -fahig bijv. nw. ver- kiesbaar tot lid van den raad; -fahigkeit v. verkiesbaarheid v.tol lid van den raad; •flagge v. (Zecw.) raadsvlag m.; -freund in., Z. -glied; -geschlecht o. geslacht o., familie v. van hen, die verkiesbaar zyn tol leden van den raad, palriciersfamilie v.; -ghed o. raadslid, lid o. \\an den raad, raadsheer m.; die sammllichen —er, de raad, senaat ui.; -gut o. goed o. van den raad, raadsgoed o.; \'handel ui. voor den raad aanhangige zaak v.; 2. zaak v. van en raad; -haupt, -oberhaupt o. hoofd o.
van den raad, voorzitter in. van den raad; Aerr ui. raadsheer m., lid o. van den
raad; 2. (Nat. bist.) witte ueeuw v.; nsitz in., —nslelle, —nwürde v. raads- heerenzetcl, plaats, waardigheid v. van raadsheer; -herrlich bijv. uw. raadsheer- lijk, van een raadsheer; -keller m. ge- meenlckelder ui.; -kissen o. kussen o. van een raadsheer; -mann ui., Z. -glied, herr; 2. Z. Rathgeber; -marstall m. ge-
mcciitcstal m.; -meisler ui., Z. -haupt; person v., Z. -mann; -protokoll o., Z.
buch; saai m. raadszaal v.; schluss m.
raadsbesluit, besluit o. van den raad; •schreiber m. schrijver in. bij den raad, griffier m.; schreiberei v. griffie v.; -sitz ui.. Z. stuhl; •sitzung v. raadszitting, raadsvergadering y.;-spruch m.,Z.-schluss; stand ui. (in de kerk), zitplaats v. van |
||||||||||||
|
den raad; (lig.) lusligcr -, hofnar m.
Rathen, (du rathst, er rath, rieth,
geralhen) bedr. ww. onr. jemn. -, raden, raad geven; jemn. zum besten -, iem. ten beste raden: (gemcenz.) ircnn Ihnen zu - ist, so 4\'. als gij geraden wilt zijn; ich weisz mir nicht zu-, ik weet niet wal ik beginnen moet; er liissl sith nicht -, hij laat zich niet raden, luistert niet naar goeden raad; damit ist mir nicht geralhen, daarmede ben ik Biel geholpen, dal helpt mij niet; 2. Z. erralhen. Rather, (-s, mv. Rather) m., -in,
(-ne«) v. rader in., raadster v., hij, zij die iets raadt; 2. Z. Ualligeber. Rathfertig, bijv. nw. gaarne raad
gevend, bereid om raad te geven. Rathforschen, (forschte rath,
rathge/orschl) bedr. WW.ernstig endrin- geud um raad vragen. Ratbfragen, (fragtcrath, ralhge-
fragl) bedr. ww. om raad vragen, raad- plegen. Rftth-frager, —in, raadvrager
in., raadvraagsier v.; -geber, —in, raad- gevcr, consulent m., raadgeefsler v.; der und der ist sein—.raadsman ni.; •gebuny v. raadgeving v.; -haus o. raadhuis, stad- huis, gemeentehuis o.; —saai ui., Z. llulhssaal. Rathin, {-nen) v. vrouw, echtge-
nont v. van een raadsheer. Rath-kammer, (-«) v. (Zecw.)
scbeepsraad m.; -krcis ui., Z. Rathsecr-
sammlung; -leulc mv. raadgevers, raads- heeren m. niv., raadslieden o. mv. Rathlich, bijv. nw., \'L. rathsam;
2. (w. i. gebr ) lot den raad behoorend; • keil v., Z. Ralhsamkeil. Rath-lOS, bijv. nw. radeloos, ten
einde raad; er ist ganz —, hij is ten einde raad, weel niet wat te beginnen; -/osi</- keil v.radeloosheid v.;-maim(rav.-/t\'U/e) ui. raadsman m., Z. -geber; 2. Z. Ralhs- herr; -mannisch bijv. nw. van eenraads- heer, als een raadsman. Rathsam, (-ei\\-sl) bijv. nw. raad-
zaam, nuttig, dienstig, geschikt, wijs, voorzichtig; es wird • sein, hel zal raad- zaam zijn; das halte ich nicht [iir -, dat houd ik voor niet raadzaam; das steist, sich <)\', bet raadzaamst, hel best is &; es scheint mir -er, nach:ugcben,nn] komt bet raadzamer voor, mij dunkt het is beter; 2. zuinig, spaarzaam, huishonde- Iijk; \'keil v. raadzaamheid, geschiktheid, nuttigheid, voorzichtigheid v.; 2. spaar- zaamheid, zuinigheid, huishoudelijk- heid v. Raths-assessor, (-s, mv. -en)
iu. bijzitter m. in den raad; -bedurflig bijv. nw. raad noodig hebbende;-bedürf- tigkeit v. bebocfle v. aan raad; -bcfehl in. bevel o. van den raad, raadsbesluit o.; -bote in. raadsbodc, stadsbode m.; -buch o. aanteekenboek o. van gehouden raads- vergaderingen, notulenboek o. Rathschlag, (-(e).«, mv. Ralh-
schlage) m. raad ui., beraadslaging v.; 2. oulwerp, plan, voornemen o.;jemn.seine Rathschkige vereiteln, iems. plannen ver- ij de ie n. |
||||||||||||
|
verwijding v.; (Schoolt.) slraftaak v.,
strafwerk o. Rastbank, (-binke) v. (Art.) stel-
bank ». Rastel, (-«) v. (PI.) akkerruit v.
Raston, (rastele,gerastet) o. ww.,m.
h. rusten, rttsthmiden.uitrusten, pleiste- ren; (van ambachtslieden), schoften; uc- der ruhen noch - können, geen rust of tlunr hebben. Raster, (-s, niv. liasier) m. zilver-
of koperdraad o. waarmede koord mi- wocld wordt. Rast-lagor, (-lagcrs, mv. -lager)
o.j legerkamp o.; -los bijv. nw. ruste- loos, onophoudelijk, onvermoeid, onvcr- poosd, werkzaam; -losigkeit v. ruste- li>osheid, onvermoeidheid, werkzaaui- heid v. Rastral, (-(e)s, mv. -«) o. lyntrek-
ker m., trek pen v. Rastriren,(\',a!/r!>fe,ras/riW)bedr.
ww. muzieklijnen trekken; raslrirlcs Pa- fier, mnziekpapier o. Rast-sitz, (-e«,mv.-e) m.,-stun-
de, (-n) v., Z. Ruhesilz d/v -lag m. rustdag m.; (Krijgsw.) plcisterdag m.; — hallen, rustdag houden, pleisteren, halt builden. Rasur, (-en) v. doorhaling, door-
schrapping v. Rasz, (-er, -esl) bijv. nw.(veroud.,
Prov.) scherp van smaak; (dg.) onvrien- delijk. knorrig, norsch. Rata, Prorata, v„ Z. Raie (1).
R itatia, (•», mv. Ratafien) in. likeur
v. van versche vruchten, brandewyn en suiker, ratafia v. Rate, (-n) v. bijdrage v. naar ver-
houding, evenredig aandeel o.; il. termijn in. van betaling; 2. ruot- of rotplaats v. Rfttel, (•») v. honi(n)gdas in.; 2.
Z. Rassel; 3. Z. Slirnraitel. Raten-woiso, hijw. in termijnen,
Icrimjnsgewijs; -zahlung v. betaling v. in termijnen. Rath, (-(e)s. mv. Ralhe) m. raad-
plcging, beraadslaging v.; mit jemn. über elw. zu -e gehen, te rade gaan bij, iem. raadplegen; über etw. - hallen, schtagen. • of s p/legen, raadplege», beraadslagen;
jem. zu -e ziehen, om raad vragen; 2 raad in., raadgeving v.; jemn. einen - crlheilen, iem. raden, raad geven; bei jemn.-cinhoten.sich bei jemn. •serhoten. jem. um - {ragen, om raad vragen; 3. middel, hulpmiddel o., raad m.; dafiir u-ris: ich keinen -, daar weet ik geen raad, geen middel voor; d<i:u kann schon • werden, daar zal wel een middel of raad
voor zijn; - schaffen, raad schallen, een middel weten; er ucu: überall-zu schaf- fen, hij weet voor alles raad, bij weet overal eene mouw aan te passen; (fig.) da ist guter - Iheucr, daar is goede raad duur; (Spr.) Icomml Zeil, kommt -,komt tijd, komt raad; 4. -* werden, een besluit nemen; etw. zu -e halten, sparen, zuinig zijn op; 5. raad in., raadsvergadering v., senaat in.; - halten, raadsvergadering houden; die Herren des -(e)j, de heeren van den raad; G. raadsheer in., lid o, van |
||||||||||||
|
1008 Rat.
|
Rau.
|
||||||||||||
|
Uau.
|
|||||||||||||
|
eeu lid van den raad; stelle v. plaats v
van raadsheer; stube v. raadkamer v. stukl in. zetel ui. van een raadsheer; -tag m. zitdag na. van den raad; -verlass in., Z. -beschluss; -versammlung v. ver- gadermg v. van den raad, raadsvergade* ring v.; -verwaniiler in., Z. -glied; 2. lid o. van den grooteu raad; -» igc v. stads- waag v.; -wilil v. verkiezing v. van de leden van den raad; -wechsel 111. raads- verandering, aftreding v. van leden van den raad; -zimmer o., Z. -slu.be. Ratilicatitm, (•*») v. bekrachti-
ging, bevestiging, staving, bekrachli- gingsoorkonde, ratificatie v. Ratiflciren, {ralijicirle, ralificirt)
bedr. wiv. bekrachtigen, bevestigen, ra- tiliceeren. Ratiii, (-(e)s, mv. -c) m. gekeperde
wollen slof v., ratijn o. Ratiniren, (ratinirte, ratinirt)
bedr. ww. (I.akenb.) noppen, van nopjes voorzien, ratineeren. Ratiociniron, (raliocinirte,ralio-
cinirt) bedr. ww. berekenen, een bcsluil trekken, redeneeren. Ratign, {-en) v. (Krijgsw.) raut-
soen o., spijsporlie v. Rationa!, bijv. nw. redelijk, door
de rede te bevatten, rcdematig, weten- schappelyk, rationeel. Rationalgrösze, (-«) v. ineei-.
bare grootheid, rationeele grootheid v. Rationalistisch, bijv. en b. liet
redegeloof betreffende, rationalistisch. Rationalismus, (onb.) m. rede-
geloof o., godsdienst m. der rede, rati- onalisme o. Rationalist, (-e)i,rav. -en)in.nan-
hanger ui. van het rcdegeloot, rationa* list 111. Rational-vvurzel, (-«) v. wortel
111. die met betrekking lot de eenheid volkomen bepaald kan worden; -zahl v. wortelgctal o. Rationoll, bijv. nw., Z. ralional.
RatSCh ! lussch. ratscli !, klankna-
bootsing van hel scheuren, afscheuren, uilsch\'-uren. Ratsene, Ratsene, (-n) v. ra-
tel 111.;2. (w.i.gcbr.) vlasbraak,hennep- braak v. R^tschen, (ratschle, gcratscht) 0.
ww., Z. rasseln (2); 2. snorken, ronken; 5. (van eenden), slobberen, plapperen, snateren. Ratsch-darre, (-n) v. eest m.
om hennep of vlas te drogen; -enlei. ge- wone wilde eend v. Rfttte, of Ratzo, (-«) v. rat v.;
(fii!.) er schlifl wie eine -, hij slaapt als eene bergrat; (gemeenz.) -» im Kopfe haben, muizenesten iii het hoofd hebben; II. retel m. Rattoln, (ratlelle, gerattelt) o.ww.
ratelen, rammelen; 2. zeven; 5. vast in- pakken. Rattolsehoit, (-(e)s, mv. -«r) o.
pakstok m. Ratten, (-s) m., z. m. harik m.
(onkruid). Ratten-birne, (-n) v. stoofpeer
|
ver, plunderaar, struikroover, dief m.,
(van een meisje), schaker 111.; il. /. Stras:en-, Seerduber; («an de kaars), dief m.; (Tuiub.) waterloot v.; (PI.) Z. Rheinfarn ; (Spr.) der - schimpfl den Mordbrenner, de pol verwijt den kelel dat hij zwart is. Ranber-anführer, (-ren, mv.
•rer) m., \'L. -liuuptmann; -bande v. roo- verbende, dievenbende v. Rauberei, (-en) v. rooverijv., ge-
wapende diefstal 111., plundering v., Z. Raub. Ranber-genoss, (•««, mv. -«i)
ui. medeplichtige m. van roovers, roo- vergenoot m.; -gescliichle v. röoverge- schiedenis v.; -Aoaro. stekelig haar,die- venhaar o.; -hahnchen o.(Nat.hist.)roof- kever 111., rooftor v.; -kaupt o., -kaupl~ manu 111. rooverhoofdman 111.; -höhle rooverhol o.; -horde v. rooverbende, dieventroep 111. Rauberin, (-w«) v. rooveres,die-
vegge "v. R\'auberisch, bijv. en h. roofzuch-
tig, als een dief, als een een roover; -e Handlung, \'L. Rauberei; -e Hinde, dief- achtig; (Bergw.) -es En, erts dat niel alleen door vuur vergaal, maar nog au- dere stollen mei zich voert. Rauber-schaar, (-en) v., Z.
•bande; -volk o. roofzuchtig volk o. Raub-falk, (-en, mv. -en) ui.
giervalk m.; -/isr/i m. roofvisch m.;-//ie- ge v. roofvlieg v.; -gebaude o. slechl 011- goniien mijn v.; -gellügel 0. roofvogels 111. mv.; -genou m. roovergezel m.; -ge- sekwader o. kapervloot v.; -gesell 111. me- deplichtige 111. aan eene rooverij; (Gg.) stoute roover m.; -gesindel o. rooverge- spuis o.; -gier v„ -gierig bijv. nw., Z. begier, -begierig; -graf 111. (Leenw.) roofzuchtige graaf 111.; -gut o. geroofd goed, gestolen goed o.; (Krijgsw.) buil m.; -hölile, \'horde »., Z, Ruuberküklcft. Raubig, raubig, bijv. en b., Z.
riuberuch. Raub-kafer, (•(#$, mv. -fer)
m. roofkevcr 111., rooftor v.; -koball 111. koballerts o. dat andere stollen met zich voert; -krahe v. kraai v. met zwarten bek; -krieg m. rooverkrijg m. R\'anbler, (-s, mv. Raubler) m.
kleine roover m. R\'aubling, (-(c)s. mv. -c) m. een-
jarig rund o. Raub-mord, (-(e)s, mv. -c) m.
rooverij v. vergezeld van moord; -mör- der 111. struikroover, dief 111., die tevens een moord begaat; -nesi o. rooverhol, roofnest o.; -pfuhl m. grondpaal m.; •rilter in. roofridder, roofzuchtig ridder m.; seki/j\' o. roofschip, kaperschip o.; schilfer 111. kaper, kaapvaarder m.;-sc/i/oss o. roofridderslot o.; schülz m. wild- dief, strooper m.; staal 111. rooverslaal m.; 2. — en, Uarbaryschc staten 111. mv.; segel o. dwarszeil o. aan den mast op de Elbeschepen; stollen m. (Bergw.) ontginning v. van eene mijn zonder daartoe het recht te hebben; stück o. geroofd, gestolen voorwerp 0., buit, rooi |
||||||||||||
|
v.; -eidechse v. kameleon o.; -fahl bijv.
nw., Z. -grau;-falle v. rattenval v.;-/««o in. ratlenvangst v.; -finqer m. ratlen- vanger 111.; -fresser in. (Nat. hist.) rat- tenvrelcr in.; -gift 0. wit arsenik m., (gewoonl.) rattenkruil o.; -grau bijv. nw. vaal, grijs als eene rat; -kahl bijv. nw. kaal als eene rat; (lig.) doodarm; •künig 111. rattenkoning 111., jonge ratten v. mv. die met staarten in elk. gegroeid zijn; -koth 111. rattenstront 111.; -kraul o. wolkruid, mottekruid o.; 2. Z. -gift; •kuchen in., -kugel v. railenkoekje o.; •nest o. rattennest o.; (flg.) ellendig, smerig verblijf, krol, hok o.; -pfe/fer m. raltenpeper ».; •pulver o. rattenkruil o.; scluvanz m. rattenslaart in.; (Veea.) lange dunne slaarl 111. (eene paarden* ziekte); (Lakenw.) valsche plooi v. in het laken; (Tnniii.) ronde dunne vijl v.; I\'l. 1 tweeblad o., rallenstaart ui. Rattem, (ratterle, gerallerl)o.vivi.
Z. rasseln; er lügt, dass es ralterl, hij liegt of het gedrukt is;sie tanzen & dass es ralterl, zij dansen zoo als het he- hoort. Ratz, (-es, inv. -e) m., Z. Hatle; 2.
bergrat, slaapral v.; ?>, marmot v.; 4. hun-i li konijn o. Riitzchen, (verkl.) o. ratje, kleine
jonge rat v. Ratze, (-n) v„ Z. Hatle; 2. storm-
vogel 111. Riitze, (-«) v. kan v. met eene pijp,
pijpknn v. Ra>zen, (ralzte, geratzl) o. ww.,Z.
ratlern; 2. met geraas voortkomen; 3.Z. rauben. R»tZWolf, (-(e)i, mv. Halzwölfe)
111. kleine rivierbaars 111. Raub, (-(e)s, mv. Itaubereien) m.
roof m.,rooverij, plundcring.berooving v.; il. diefstal in., dieverij v.; (van een meis- je), schaking, ontvoering v.; auj - aus- gchen, op roof uitgaan; (Wap.) zum -e gerust et, den prooi dragend; 2. buit ui. prooi »., geplunderde, geslolene o.;(fig.) zum -e werden, ten prooi worden; ein - der Flammen werden, eene pruoi der vlammen worden ; II. haast v., spoed m„ overijling v.; auf den - etw. thun, in haast, overijld; (Bergw.) auf den - bauen, overijld bouwen. Raub-aal, (-(e)i. mv. -e) m., Z.
Aalraupe; -ameisc v. leeuwenmier v.; •arbeit v. (Bergw.) delving v. aan de op- pervlaktc der aarde; -begier{de) v. roof- zuchl v.; -beg\'\\erig liijv. nw. roofzuchtig; •dient\' v. horzel v. Rauben, (rauble, geraubl) bedr. eu
0. ww., in. A, (van dieren), rooven, van roof of prooi leven; (van mentenen), rooven, plunderen,steleu; ei» Mddchen -, schaken, ontvoeren; auf der See -, kapen; die Waaren aus einem verungluckten Schiffe -, weghalen, verduisteren; (Sg.) jemn. seine letzte llo/Jnung -, ontnemen, benemen; jemn. das Leben -, iem. het leven benemen, dooden; einem Madcheu die Ekre -, een meisje de eer ontnemen, schenden, verkrachten. Riiubor, (-4, uit. Rduber) m. roo-
|
|||||||||||||
|
Rau. Il.ni. Ra u. 1009
|
|||||||||
|
R\'aucher-fass, (-/as*es,mv.-/aj-
ser) o. wierookvat o.; —trager m. wie- rookvatdrager m.; -[isschen 0. wierook- vaatje o.; 2. schuitje o.; -holz o. reuk- hout o. Raueh erig, bijv. nw., Z. rauchig
(2); 2. rookerig, naar den rook smakend; Fleisch •machen, rooken; KleiderSc -ma- chen, Z. cinrauchern. R\'aucher-kammer, (-n) v.rook-
karaer, kamer v. om vleesch &te rooken; •kerze v„ -kcrzchen o. pastille v. om te branden; -kohle v. rookende kool v.; • lampe v. reuklamp v.; -mitlel 0. (Heel- k.) berookingsmiddel o. Rauchorn, (riur,hcrte,gerauchert)
bcdr. ww. Fleisch -, rooken, in den rook hangen; gcriucherles Fleisch, gerookt vleesch; (Gen.) ein krankes Glied -, be- rooken; Briefe, Waaren -, bcrooken om de smetstof te verdrijven; 2. o. ww., m. It. wicrooken; in den Zimmern -, wierook pastilles & branden. Raucher-pfanne, (-«) v. (ver.
kl. -pfinnchen o.) wierookvat, wierook- vaatje o.; -pulver o. reukpoeder of poeier o. Raucherung, (-en) v., Z. rau-
chern; it. beronking v. Raucher-werk, (-(e)«, mv. -e)
o. reukwerk o., parfumerie v.; -trurs( v.; Z. Rauchwursl. Rauchfang, (-/au9(c)i-, mv.-/an
je) m. schoorsteen m., haardstede, wo ning v.; ein Fierken von 100 Itauchfin gen, met 100 huisgezinnen; -geld o. loon o. voor het vegen van den schoorsteen 2.belasting v.opde haardstedcn;(l.eenw.) schoorslcengeld o.; -kehrer m. schoor- stecnveger m.; -manlel va. schoorsteen- mantel m.; -verslindiger, -verbesserer m rookverdrijver m. Rauch-farbe, (-«) v. rookkleur
v.; 2. schoorsleenroet o.; -[arben, -far- big bijv. nw. rookkleurig; -farber m bontverver m.; -fass o. &,Z. Raucher- fass d/-; -feuer o. houlvuiir, stroovuur o.; •fleisch o. gerookt vleesch o.; •flügcl m. vlinder in. met roodkleurige vleugels; •frnsl m., Z. Rauhreif; -ftisz m., Z. Schncehuhn; 2. trommeldnif v.; ö. valk m. met ruige poolen; -füszig bjjv. nw. ruigpootig; -fuller o. (Naai.) wollen voc ring v.; (Landb.) Z. Rauhfaller; -gans\\. gerookte gans v.; 2. gans v. als schonr- stcengeld; -gar bijv. nw. (Bontw.) als bont bewerkt; 2. voldoende gerookt; gare v. (Zecw.) hoogste graad m. van zuiverheid van het koper; -gelb bijv. uw. geel door den rook, rookgeel; —kies m arsenikkies m.; -geld n.,Z.-fantjgeld(i); •gewölbe o. (Giet.) gewelfde schoorsteen m.; -gezotlell bijv. nw. ruig, harig; .gras o. wolgras o.; -grau bijv. nw. rookgrauw; -haarig bijv. nw. ruig, rnigharig; -Aa> fer 111. windhaver, wilde haver v.;2. wol gras o ; -handel m. handel m. in bont werk; -hindler m. handelaar m. in bont werk; -handlung v., Z. \'handel; -h&ulig b(jv. nw. eene ruige huid hebbende; •henne v., Z. -/iuftn; -hobel m.,Z. Rauh hobel; -holz o. (Boschw.) loofhout 0.; 2. |
|||||||||
|
m.; sticht v., süchlig bijv. nw., Z. -be-
gier(ig); •Ihat v. rooverij v.; -thier o. roofdier o.; .vogel in. roofvogel m.;(fig.) dier, roover m.; -vogelfarbe v. (Jachtw.) kleur v. van de vederen van roofvogels; •volk o., Z. Rdubervolk; -wespe v. roof- wesp, knaagwesp v.; -wilj o., Z. -thier; .teotf m. rondloopende.op prooi uilzijn- Je wolf m.; -i<ml/i v. roofzucht v.; -zug in. rooftocht m. Raueh, bijv. en b. ruig, harig,wol-
lig; (Boschw.) -es Holz, Z.-holz (1). Raueh, (•(«)», m>. -e) m. rook,
damp, walm m.; im -e aufgclien, in rook opgaan: (lig.) (van eene verwachting), als rook vervliegen; Fleisch in den - hangen, Ie rooken of in den rook hangen; (fig.) ein kleiner - beiszt ihn nicAf.hij laat zich dooreene kleine moeielijkheid niet ontmoedigen, is voor geen klein gerucht vervaard; (Spr.) kein Feuer ohne - of ico - ist, da ist uitrit Feuer, geen vuur zonder rook; aus dem -e in\'s Feuer kom- men, van den regen in den drop, van kwaad tol erger komen; 2. Z. Hullen -, Zechenrauch; 3. schoorsteen 111.; seinen eigenen- haben, eigen haard hebben, een huishouden hebhen. Rauch-achat, (-(e)s, mv. -e) m.
(Delfsï!) rookkleurige agaat m.; -altar 11. reukaltaar o.; -apfel 111. doornappel m.; -back m. (Lakenw.) raam o. onder de wals om te noppen; -bad 0. dampbad 0.; •bart 111. witte paling m.; -baum 111 (Lakenw.) wals v. om het laken ovcr- lieen te trekken om te noppen; -beere v. stekelbes v.; it. stekelbesseboom m.;-be- htlller m., Z. -kammcr; -beinig bijv. nw met ruige pooten; -bttlllerig bijv. nw met ruige bladeren; \'borsten v. mv., Z. Ilauhborslcn; -buclte v. jokboom, hage- beuk ra.; 2. heester m.; -dichl bijv. uw. rookdicht, ondoordriugbaar voor den rook. Rïiucholn, [rducltelte, geriuchelt)
o. ww., m. h. naar den rook rieken, smaken. R;iuchon, (rauchte, gcraucht) o.
ww., m. h. rooken, dampen, walmen rook laten ontsnappen; der Ofen raucht, de kachel rookt; rauchende Spaltc, roo- kende spleet; (Spr.) wo Feuer ist, da raucht es, waar vuur is rookt het, waar het rookt, is het warm; so lange die Kii- che raucht, sind sie Freunde, zoo lang er wat te eten valt &; wenn die Kiichc nicht mehr raucht,als de schoorsteen niet meer rookt, als er niet meer te eten valt; se- hen, wo die Küche raucht, tafelschuimen, op den klap loopen; 2. Z. dampfen; II. bedr. en o. ww. Tabak, eine Pfeife -,roo- ken; aus einer Pfeife -, eene pijp rooken. RaUChen, {riuchle, jer<ïucni)bedr.
ww, rook maken, laten rooken. Rauchor, (-s, mv. Rancher) m.
rooker, tabakrooker ra.; 2. Z. Rtiuch- kohle. Ranoherbüchse, (-n) v. reuk-
doos v.; (Heelk.) rookdoos v. Riiuchoror, (-s, mv.R<lucherer)m
berooker,rookverspreiderm.;(flg.)pluim- strijker m. |
kreupelhout o.; -hottig m. lonhoni(n)g
ui.: -huhn o. hoen o., hen, kip v. als schoorsteenbelasting. Rajichicht, bijv. nw.als rook.naar
rook riekend. Rauchig, bijv. nw.(van eene keu-
ken), rookend; 2. vol rook, zwart van den rook. Raueh-kammor, (-n) v. rook-
kamer v., rookvertrek o.; 2. —, -kerze v., Z. Rilucherkammer &; -kohle v. roo- kende kool v.; -kopfm. vischarend ni.; 2. goudgele valk m.; 3. ragebol 111.; -korn 0. (Leenw.) koren o. als schoorsteen-
belasting; -krystall m., Z. -topas; -kugel 1. (Vuurw.) vuurbol in.; -ledcr o. maro-
kijnlcdcr o.; -linde v. gewone olm (boom) m.; -loch o. rookgat, schoorsteengat o.; (fig.) rookerig vertrek o.; -los bijv. nw. zonder rook; -manlel m. priestergewaad o. voor den avondgodsdienst; -meier m., —kraitl 0. (IM.) krnisworlel m., kruis- kruid o.; -meisler m. knecht m. met de (vlecsch)rookcrij belast: -op(tr o. reuk- offer o.; -pfa:tne v., Z. Rducherpfanne; pfennig m.schoorstcenhclasting \\.;-post
v. (Krijgsw.) post m., van waar men door Jen rook een sein geeft; -rö/irc v. rook- buis v.; siule v. rookzuil, rookkolom v.; •schalz m., Z. -pfennig; schlich m.stui- vend gruiserts o.; schtralbe v. huiszwa- luw v.; schtcanz m. muis v. met ruigen staart; schwarz bijv. en b. zwart van den rook; II. o. zelfst., Z. -leder; seide v. floretzijde v., filosc! o.; spinne v. rookkleurige spin v.; slein m., Z. -lo- pas; stube v. bcrooklc kamer v.; 2. Z. -kammcr; -tabak m. rooktabnk v.; -lopas in.(Delfst.)rookklciirigc topaas m.; -lopf m. rookpot m.; -vcrstdndiger m. rook- verdrijver m.; -waaren v. mv., Z. -wtrk; —handel m., Z. -handei, -wacke v.(Delf- st.) samengedrukte, verkoolzuiirde kalk v.: -icehr o. niet wilgenrijs beplante oe- ver m.; -werk o. pelswcrk, bontwerk o.; 2. Z. Riiucherwerk; (Jachtw.) rnigharig
wild o.; -werken bijv. en b. van bont- werk; 2. bcdr. ww. (Boschw.) van lom- mcr of takken1 bcrooven;-if<r<rrm. bont- werker m.; 2. Z. \'hindler; -wolke v. rookwolk v.; -wurst v. rookworst, ge- rookte worst v.; -wurzel v. klierkruid, klein schelkruid o.; -zeh{e)nle m. tiende v. op wol en vleesch; -zimmer o., Z. •kammcr, -\'tube. Riiudo, (-n) v. roof, korst v.
Raude, (-«) v. kanker m.; (van
schapen &), verouderd schurft o., worm m.; (Veea.) Z. Rappe; it. puist v., bc- smettelijke ziekte v. van schapen;(Tuin- b.) (van booinen), kanker m. R\'audig, (-er, -st) bijv. en b.
schurftig, puislig, kankerachtig; -keit v. schurftachtigbeid, kankerachtigheid v., Z. Rtude. Rauf-bold, (-(e)s. mv. -e) m., Z.
Ilatifer; -busze v. geldboete v. voor eene vechtpartij; -degen m. lange stootdegen m., rapier e.; 2. Z. Raufer. Raufe, (-n) v. (Landh.) vlasbraak
v.; (in stallen), ruif v.; 2. vechtpartij, plukhaarderg v, 64
|
||||||||
|
1010 Rau.
|
|||||||||||||||||
|
1*. .(ii.
|
Rau.
|
||||||||||||||||
|
Rauf-eisen, (-sens, niv. -sen) o.,
Z. -messer. Raufel, Raufel, (-n) v., Z.Rau-
fe (Landh.). Raufeln, [raufelle, geriufell)bedr.
ww. Ftuchs & -, braken, repelen. Raufon, (raufle.gerauft) bedr. ww.
jem. bei of an den Haareu -, trekken, plakken; jent. die llaare aus dem Kopf -, trekken, rukken; Ftachs -, ailtrekken; 2. braken, repelen; eine Gans -, plukken; Gras -, uittrekken; II. wed.ww. sich -, mil einnnder -, plukharen, vechten. Raufor, (•*, mv. Raufer) in. vech-
tersbaas, twistloeker m.; it. \'/.. HaufJe- gen; (Hoed.) Z. Rüpfer. Rauferei,(-e«)v.(gcmeenz.)veclit-
partij, kloppartij, oneenigheid v., it. twist m. Rauf-feder, (-n) v. (van vogels),
vederen v. mv.; -handel m.,Z. Raufcrei;
2. behandeling v. eener vechtpartij voor de rechtbank; -holz o. (Looi.) haarpluk- ker in., plukhout o.; -kunsl v. scherm- knnst v.; -messer o. hoedenmakers- schraapmes o.; •papier o. bladen o. mv. bordpapier om de wol te persen; suchl v. zucht v. tol twisten, vechten; süchlig bijv. nw. twistziek, twislzoekend; -wolie v. wol v. die uitvalt of aan struiken blijft hangen; 2. beste scheerwol v.; -;ange v. groole nijptang v.; -zdnglein o. nijplan- getje o.; -zeil v. (van ganzen d>), pluk- tijd m. Rau-graf, (-en, mv. -e»)m.(Leen-
w.) wiïdgraaf, woudgraaf, rijngraaf in. Raugrafla, (-nen) v. woudgravin,
rijngraun v. Rauh, (-er,-sl) bijv. en b/ntig,h»-
rig, Z. ranch; 2. ruw,seherp;(van ijzer), ruw, hard; (van een neg), hobbelig, on- gelijk, oneffen; -ei Felsen, steil, naakt; •et Ulatl, ruig, wollig, stekelig; -es Fut- ter &,Z.Rauhfutter&;(Gra\\.) -e Scliraf- firunijen, scherp, ruw; - mauern, ruw be- pleisteren, volrapcn; das -e benchmen.aW |
|||||||||||||||||
|
ww. ruw maken,ongelijk maken; (Looi.)
die Felle -, ontharen; (Lakenb.) Tuch -noppen; 2. wed. ww. sich -, ruien, de vederen of haren verliezen. Rauher, (-s, mv. Rauher) in. wol-
ophaler m. Rauh-frost, (-(e)s, mv. -e) m.Z. -reif; •futier o. ruw voeder.hooi.giasstroo o.; (Uontw.) voering v. van bont•gar bijv. nw. (van huiden), aan eeue
zijde gelooid; -gemauer o. ruw metsel- werk o., benping, rolrapiug v.; -handet ui. handel m. in bontwerk. Rauhoit, [•**) v., Z. Rauhigkeit
Rauh-hobel, (•hobels, mv. -ho-
bel) m., Z. -bank; -honig m. ongezui verde tonnenhoni(n)g, houi(n)g m. met was. Rauhigkeit, (-en) v. ruwheid
hardheid v.; (van ijzer), ruwheid, bard- beid v.; (van een weg), hobbeligheid v. (van de stem), ruwheid, Jieeschbeid v. (van een verwijl), gestrengheid v., (van zeden),ruwheid, onbeschaal\'dheid v.;(van de inborst), woestheid v.; 2. ruwheidongelijkheid, oneffenheid v. Rauh-knecht, (-(e)i, mv. -e) mzakkendrager, sjouwer m.; -kopfui. rage-
bol OU.; -leder o., Z. Rauchleder; -linde v lindeboom m. met stekelige bladeren •pferd o. onbereden paard o.; -reif m rijp, rijm, ijzel m. Rauh-schleifer, {-fers, mv.-fer]
ai, grofslyper, bijlenslijper m.; schwarz o., Z. Rauchleder; slem at. onbehouwei steen in,; -lrog m. sclieerlrog m.; -wackt v., Z. Tufslein; •vetten o. baardlarwe v.; •werken bijv. nw.,Z. rauchuerken; -;ackig bijv. nw. met scherpe punten, landen, haarden of stekels voorzien; -zeli(e)nte in. schoventiend v.; -zeil v. ruilijd in. R-tuko, (-») v. (I\'|.) raketlekruid
o., raket v.; il. waterkers v.; (Landh.) hoop in. graan op het veld; 2. vim, «Iel- lage v. om erwten te drogen. Raum, (-(e)»,mv. Itdume) m.ruim-
|
laten; -busze v. boete v. Lij verzuim van
ontruiming. Raumeiche, (-n) v. alleen slaau-
de eik ui. Ralimeisen, (sens, mv. -sen) o.
(Giet.) schrapper, krabber, rijf m., Z. Raumbulirer. Raumen, (raumle, gerauml)o. ww.
(veroud.) ramen, gissen, peinzen. Raumen, (rüumle, geraumt) bedr.
ww. ruimen, uil den weg ruimen, op- ruimen; Biiclier vom Tisch -, wegruimen; elw. bei Seile -, opruimen, wegzetten; (lig.) Hindernisse aus dem Wege -, uit den weg ruimen, wegnemen; einen Men- sclien aus dem Wege -, van kant maken, .loeiden; 2. opruimen, leegmaken,ledigen, ontruimen; e(«<vi l\'lalz vom Schutte -, liet puin uithalen uil; einen llafen -,uit- baggeren; 5. die Sladl, das Land -, oul- ruiiuen, verlaten; das Feld -, het veld ruimen, vluchten; (Zeew.) (van den wind), ruimen, gunstig worden, uil- schieten; (Wijng.) den Weinslock -, snoeien; II. o. ww, wijken voor, zich ver- wijderen; der Wind raumt, wordt gun- stig. ruimt. Raumer, (-s, mv. Rdumer) m.rui-
iner, opruimer, sekreelruiiner in., Z. Ausraumer; 2. ruimnaald v., pijpenwroe- Ier m.,Z. Raumbohrcr, Raumeisen, Raum- nadel; (Zeew.) wind m. die gunstig wordt, uitschieter m. Raumfeile, Raumfeile, (-«)».
sloteuiuakersvijl v.
Raumgast, (-gastes, mv. -gaste)
in. matroos m. die ui hel ruim werkl. Raumig, (-er, -sl) bijv. nw., Z.
geidumig. Raumlich, (-er, -st) bijv. nw.
plaalselijk, tot de plaats bebuorende,
plaats innemend, Z. gerdumig; -keit v„
Geriiumigkeit; 2. localitcil v., lokaal,
vertrek o.
Raum-lOCh, (-loch(e)s, mv. -lö-
cher) o. opening v. in den brandhoulsla- pel; -los bijv. nw. geeue ruimte beslaan- de;(rlg.)afgelrokken,denkbeeldig;-n(Idl,/, Rdumnadel v. ruiinuaald v.i (Oergw.) doorsleker m.; -pfahl m. tak in. om de opening in den brandstapel te houden. Raumte, »., z. m. (Zeew.) ruime
sop o., open zee v. Raumundkraut, {-kraui(e)s,
mv. -krdulcr) o. sleenbreke v. Raumung, (-en) »., Z. raumen;
it. ruiming, ontruiming, lediging v.; (van eene woonplaats), ontruiming, vcrhui- zing v., vertrek o.; (van eene vesting), ontrniming v.; srechl o., Z. Fegerechl. Raunon, (raunle, geraunl) bedr. ww. jemn. \\elw. in\'s Ohr -, fluisteren; 2. tin Pferd -, tot ruin maken, ruinen, lub- ben, snijden; II. o. ww., in. h. (van ba- zeu), springen. Rauner, (-s, mv. Rauner) m. fluis-
leraar m. Rauusche, (-n) v. beet v„ beet-
woriel in. Raup, (-en, mv. -e»i) m. (Volkst.)
lomperd, deugniet, landlooper m. Raupe, (-n) v. rups v.; (Og.) -n |
||||||||||||||||
|
het ruw werken; 3. ruw, lomp, onbe-\'te, ledige, plaats, leemte ».; der unbe-
|
|||||||||||||||||
|
schaafd, onbewerkt, ongepolijst; -cr l)i-
amanl, ruw, niet geslepen; (lig.) van de stem), ruw; -cr Wind, guur -er Ge- schmack, scherp, wrang; ciii -er Mam. ruw, onbeschaafd, onbesuisd, streng; - Silten, ruw, onbeschaafd; jemn. - begeg nen, ruw, woest behandelen; jem. • an- jahren, toesnauwen; (genieeuz.) die -e Seile, das Rauhe herauskehren, gestreng beid gebruiken; Z. grob, -roh. Rauh-apfel, {-apfels,ra\\. -ip[el)
m.,Z. Rauchapfel; -arbeit v. borstelma. kerswerk o.; -bank v. sponnigschaaf.rof felschaafv.; -beere v. stckelbes v.; -t/d(- terig bijv. nw. (I\'l.) met stekelige blade- ren; -borslen v. mv. borslelhaar o.; -bu che v. jokboom, hagebeuk m.; 2. hees- ter m.; -buckel va. (Nat. bist.) ruighari- ge zeemuis v.; -dtstel v. vollerskaarde v. Rauhe, Rajihe, (-«) v., Z. Rau-
higkeit; 2. Z. Rauhzeil. Rauhe, o., z. rn. ruwheid,lompheid,
woestheid, onbesuisdheid, gestrengheid V.; (gemeenz.) Z. rauh. Rauhen, (rauAfe, gerauhl) bedr.
|
|||||||||||||||||
|
grenzte -, de onbegrensde ruimle, luch
v.; 2. plaats v.; cv ist nicht - genug da daar is geenc plaats, ruimte genoeg; dm • (rei lassen, de plaats open laten; (van een gebouw),grooUe, ruimte, uitgestrekt hcid v.; (Zeew.) ruim o.; (Drukk.) lus schenlijn v.; zu groszer - zwischen zwei Wirlern, te veel wit &. (lig.) - zur lieue $• geben, berouw krijgen; einer Rille - geben, een verzoek inwilligen, toeslaan; der Versuchung - geben, wijken voor, toc- gevcu aan, zich overgeven aan; einer Neiyung -, zich overgeven aan, toege- ven. Raum, (-er, -st) bijv. nw. (ver
oud.) ruim, uitgestrekt, overvloedig. Raum-anker, (-ankers, mv.-an-
ker) in. nniiilaiiker, plechtanker o. Rautnauf, {-{e)s, mv. -e) m. (ge-
meeuz.) hij Uie alles wegsleept, mee- neeiut, opeet. Raum-bohrer, (-nrs, mv. -rer)
III. Iici.Im.ii- V.
Raum-brief, {-{e)s, mi, -e) m.
schrillelijk bevel o. om het land te ver- |
|||||||||||||||||
|
Rau.
|
|||||||||||||
|
Reb. 1011
|
|||||||||||||
|
Rüu.
|
|||||||||||||
|
im Kopfe haben, muizeneslen in het hoofd
hebhen; 2. Z. Rappfisch. Raupen, (rauple, geraupt) bedr.
en o. ww., m. h. van rupsen zuiveren, de rupsen opzoeken. Rau.pen.-ei, (-{e)s, mv. -er) o.
rupsenei o.; -eisen o. rupsenhaak 111.. rupsentang v.; -/liege v. rupsenvlieg v.; •frasz m. door rupsen veroorzaakte ver- nieling of schade f.; -gras o. kanarie- gras, glansgras o.; 2. rietgras o.; -haul, •hitlse v. rupsenhuid v., tonnetje o.; •jiger ui. (Nat. hist.) rupsendooder ui.: -klee m., -kraul o. (PI.) rupsenkruid, schorpioenkruid o.; -nest o. hoop in. rupsen; 2. rupsennest o.; sauer bijv. nw. —e Salze, zijdewormzure zouten o. mv.; sdure v. zijdewormzuur o.; scheere »., Z. -eiscn; schmeiszer in. vlinder m.; stand in. toestand m. van rups, rupsen- staat m.; (lig.) — des Menschen tuf der Erde, staat in. van onvolmaaktheid; stein m.(Delfst.) rupssleen m.;-tödler m. rup- sendooder, ichneumon m.; 2. zandwesp v.; 3. rups v., die van iusectenlarvcn leeft; i. Z. Vurpurdohle. RaupfUszig, rauphufig, bijv.
nw. (Veea.) -es l\'ferd, aan knieboogs- kloven lijdend. Raupicht, bijv. nw. vol rupsen
door de rupsen afgeknoagd. Raupig, bijv.nw.rupsvormig, rups-
icbtig. RailSCh, (-cs, mv. Rdusche) m, (eig.
en lig.) dronkenheid, dronkenschap »., roes m.; er hal einen -, hij is dronken; einen halben -, ein Rduschleinpt Riusch- then haben, half dronken zijn,aaugescho- len zijn; einen - Irinken, sich einen - Irinken, zich dronken drinken; jemn. tinen - anhdngen, iem. dronken maken; jemn. den - vertreiben, iem. ontnuchte- ren; (lig.) der - der f\'rende. opgewckl- heid v.; 2. (IM.) Z. Brand; W..Z.Vreiszel- beere; 3. Z. Mgrtenheide, Lolck; (Bergw.) gruiserts o. Rausch-baum, (-baum(c)s, mv.
•biïume) in. (PI.) bedwelmende boom m. van Jamaica; 2. kina v.;-beere v. ruisch- bezie of bes v. Rauschchen, Rauschlein,
(verkl.) o. roesje,snorretje o.,Z. Rausch. Rajischen, (rauschte, gerauscht) o.
ww., m. A. (van water), ruischen, mur melen; (van den wind), ruischen, suizen; (van zijden stollen), kraken, geraas ma- ken; (lig.) (van genoegens), -d, luid- fuchtig; II. o. ww., m. s. ruischen, rit- elen, wemelen, geraas maken; daher -, net geraas aankomen, Z. brausen; 2. (van vloeistoffen), Z. gdhren; 3. Z. be- \'nuschen; (Goudsl.) platslaan; (Jaclitw.) van het wild), ritsig, tochtig zijn, pa- \'tm; III. bedr. ww. bedwelmen, dronken maken; etui. -, met gedruis te kennen •vt\'ii, uililrukki\'ii; Golddraht -,een wei- lig pletten; IV. o. zelfst. (van de zee), bruisen o.; (van bladeren), geritsel o.; (van eene beek), gemurmel o.; van stof- \'\'"). gekraak o. Rausch-flöte, (-n) v„ Z. -pfei[e;
•Angel m. (Waterb.) kribwerk o. om de |
strooming teversterken;-jeJ6o.(Scheik.
misgeel, operment o.; —kies m. gewoon arsenikkies o.; -gold o. klatergoud o •grün o. sapgroen o.; 2. kanneberg v •haube v. (Valk.) kapje o., kap v. voor pas gevangen valken. Rauschig, bijv. nw. (Volkst.) be
dwelmd, dronken, in een roes; 2. rui- schend. Rausch-korn, (-(e)s) o., z. m.
(IM.) koren o. waarin \'de brand is, on- kruid o.; -leinwand v. gewast linnen o.; -mittel o. bedwelmend (genees)middel o.; \'pfeife v. (Org.) fluit, ruischpijp v„ hooge quint v.; silber o. bladzilver, klaterzilver o.; -werk o., Z. -p\\ei(e; -wur- zel v. knoflookkruid o. Rausen, rajiszen, (rauste, ge-
raust en rauszte, gerauszl) o. ww. rui- schrii, snorken, brommen, bulderen. Rausporn (sich), (rdusperte, ge-
rdusperl) wed. ww. kuchen, rochelen, schrapca; (Gen.) speeksel opbrengen RüUtO, (-n) v. (IM.) ruil, wijnruit starkriechende -, luinruil v.;2.inMe-, wilde ruit, bergruit v.; 3. aardrook ui., duivekervel v.; 4. hertshooi, Sinl-Jans- kruid o.; 3. wit kruiskruido.;6.(llouwk.) voetring in. aan eene zuil; (Wap.) - of •nkranz, loofkrans m.; II. ruit v.,scheef- hoekig vierkant o.; (Meetk.) ruit v., ver- schoven vierkant o.; (Sp.) ruiten, ruit v.; (in eene kous), klink v.,- (Slot.) - of Haute v. ring m. (van een sleutel). Rauten, {raulele, gerautet) bedr.
ww. (Juw.) met ruitjes slijpen. Rauten-acht, (-en) v.ruilen acht
v.; -ar7io bijv. nw. ruilachtig; 2. Z.-fir- mig; -asz ui. ruitenaas o.; -balsam m. ruitbalsem in.; •bliitterig bijv. nw. met ruitvormige bladeren; -bube ra. ruiten- boer m.; -dame v. ruitenvrow v.; -dans Z. -asz; -dodekaeder o. (Krist.) ruit vormig twaalfvlak o.; -drei v. ruiten drie v.; -essig m. ruitaziju m.; -fldche v. Z. -tierung; -förmig bijv. nw. ruilvor. mig; (Juw.) —geschnitlener Diamant ruitswijze, met ruitjes geslepen; -fiinfv. ruiten vijf v.; -glas o. ruitvormig gesle pen glas o.; 2. ruit v.; -knnig in. ruiten koning, ruilenheer m.; -körbchen o.ruit- vormige noachsschelp v.; -kranz m.kran m. van ruit; (Wap.) loofkrans m.; -kreuz o. (Wap.) kruis o. met ruiten;-m«sWm ruitvormige spier v.; -neun v. ruiteu ne- gen v.; •öi o. ruitolie v.; -richter in. (Slot.) werktuig o. om den ring van den sleutel te stellen; -nng m. ring m. mei ruitjes; schild o. geruit schild o.;sechs, •sieben v. ruiten zes, zeveu v.; spalk m. ruitvormig spaalh o.; stein m. met ro- zettcn geslepen edelgesteente o.; slich m. ruitsteek v.; strauch ra. (IM.) ruit v.; •vier v. ruiten vier v.;-viereck o.,-vierung v., Z. ftaute II; -wasser o. ruilwaler o •icein ui. ruitwijn ui. Rautenweise, bijw. ruitsgewijzc,
in ruiten. Rauten-zehn, (-(«)j, mv. -«) o.
ruiten tien v.; -zwei v. ruiten twee v. Rajltern, (rduterle.geriulerl) bedr.
ww. ziften, Z. ridern. |
Ravelin, (-(e)s, mv. -e) m. en o
(Vest.) ravelijn o. Raveling, (-{e)s, mv.-e) m., Z.
Ravelin; 2. (-c«) v. kromming v. van den stroom, bocht ra. in den stroom. Ravenstuch, (-(e)s) o., z. m.
Russisch zeildoek o. Ravigginolo, (s, mv. -s)m.gei-
tenkaas v. uil Brescia. Razen, {razte, gerizt) o. ww., m.A.
(Jachtw.) kelfen;2. bedr. ww. einen Ha- sen -, door gekef nabootsen, aanlokken. Reactign, (-en) v. terugkeer, te- genwerking v,, tegenstand in., reactie v. Reaction&r, bijv. nw. terugwer- kend, tegenwerkend; 2. [-en, mv. -en) in. bevorderaar m. eener reactie, reacli- onnair m. Reagens, (onb., mv. Reagentien) (Scheik.) herkenningsmiddcl, rea- gens o. Real, bijv. en b. werkelijk, wezen-
lijk, waarlijk, zaakkundig, technisch; das •e, werkelijkheid v.; II. (-(e)s, mv. -e) m. reaal m., Spaansche munt van 9 en 18 cents; III. o. (Drukk.) letterkast v. Roaldeiinition, (-<ui)v.omscbrjj-
ving, bepaling, definitie v. eener zaak. Regie, (-m) v. koninklijke galei v. Realgar, (-(e)#)o., z. m. rood rat- tenkruit o. Roalion, v. mv. wezenlijke dingen
o. mv., werkelijke waarden v. mv.; 2. zaakkennis v. Realinjurien, v. mv. feitelijke
beleedigingen v. mv. Realisiren, [realisirle, realisirl)
bedr. ww. verwezenlijken, tol werkelijk- lienl brengen, tot stand brengen, reali- secren. Realismus, (onb.) m. werkelijk-
heidsleer v., realisme o. Realist, (-en, mv. -en) m.aanhan*
ger m. der werkclijkheidsleer, realist m. Realitat, (-e«) v. werkelijkheid, wezenlijkheid, zakelijkheid v. Real-kenntniss, (-e) v. zaak-
kennis v., nuttige kennis v.; -lexikon . zaakkundig woordenboek o.; schuit v. eaalschool, ainbachtsschool v. RealterritiQn,(-en) v. verschrik*
ing v. door het vertoonen van allerlei ollertuigen. Real-werth, (•(«)«, mv. -e) m.
erkelijke, wezenlijke waarde, innerlijke aarde, reale waarde v.; -wörterbuch o., . -lexikon. Reassecurant, (-e», mv. -en) m.
erverzekeraar m. Reassecuranz, v. herverzeke-
ing v. Roassocuriren, (reassecurirte,
eassecttrirt) bedr. ww. herverzekeren. Rcatus, (onb.) in. staat m. van be-
chuldiging; il. misdrijf o. Rpb-ackor, (-ackers, mv. -dcker)
n. met wijnstokken beplante akker ui.; binde v., Z. Waldrebe. Robbon, {rebbte, gerebbl) o. ww.
itsig zijn, tochtig zijn, bespringen, dek- eu. Rebe, (-n) v. wijnrank, wijngaard\' |
|||||||||||
|
Ree.
|
||||||||||||
|
Ree.
|
||||||||||||
|
1012 Reh.
|
||||||||||||
|
woordraadsel o. met figuren, letterraad-
sel o., rebus m. Reeadenz, (-es) o., i. m. terug-
krijgen, overgaan o. van een recht. Rocambio, (-s, mv.-.?)m.(Hand.)
tegcnwissel m. Rocapito, (-J, mv. s) m., z. m.
betaling v. van een wissel, adres o. Recapituleren, {recapilulirte, re-
capilulirl) bcdr. ww. kort en zakelijk herhalen, rccapiluleeren. Roconsont, (-en, mv. -en) m. be-
onrdeelnar, recensent, criticus in. Roeensign, (-en) v. benordeeling,
recensie, kritiek v. Rescnciren, (recensirle,recennrt)
bedr. ww. ein Kuch -, beoordcelen, ecne beonnleeling geven van, recenseeren. Rcccpisso, (-n) v. bewijs o. van
ontvangst, quitantie v., recu o. Recept, (-(e)«, mv. -<) o. (Gen.)
voorschrift, recept o. Receptarius, (onb., mv. Rccep-
larien) ui. Iiulpapolheker m. Receptiron, (receplirle, receptirt)
bedr. ww. voorschrijven, een recept ge- ven; (Scherts.) bevelen, gelasten. Receptirkunst, v., z. m. kunst
v. om recepten Ie geven of gereed te maken. Receptivit&t, (-en) v. vatbaar-
heicl, geschiktheid v. om op te nemen. Receptmaszig, bijv. nw. volgens
het voorschrift, overeenkomstig het re- cept. Recess, [-es, mv. -e) m. (Gesch.
van II.) reces, rijksdagsbesluit, afscheid o.; 2. schriftelijk verdrag o., Z. Rech- nungsansland; (Hand.) achterstallige schuld v. Recessbuch, (-eiic/i(c)s, mv.-ift-
cher) o. boek o. der kwartaalrekeningcn eencr mijnontginning. Recessiren, (reeettirle, recessirt)
bedr. ww. een schriftelijk verdrag aan- gaan, sluiten. Recess-schreiber, (-bcrs, mv.
•ber) m. inschrijver m. der verzoek- schriftcn; schuld v. achterstallige schuld v. Rochbcoro, (-n) v. (PI.) keiler-
halsbes v.; it. Z. Kclterhals; \'i.wilde-aal besseboom in. op de Alpen. Rochcn, (-s, mv. Rechen) m. hark
v., hekel in., egge v.; kleiner -, harkje o.; 2. kapstok m.; (Uurw.) onrust v.; (Waterb.) rooster m.; (Pap.) roergat o naast de papierkuip; (Kek.) rekenraam telraam o. Rechen, {rechte,9erccA*)bedr. ww.
Ileu -, harken, bijcenharken; 2. o. ww. aan een telraam rekenen. Rochon-amt, (-am/(e)?,mv.-<ïm-
ter) o., Z. -kammer; -bank v. (Schoolt.) bank v. voor diegenen, welke beginnen te lecren rekenen; 2. Z. -brell; 3. Z. •kammer; •birne v., Z. Pfundbirne; -boh- rer m. fretboor v.; -brell o. rekcnbonl o., rekentafel, lei v.; -buch o. reken- boek o.; (Hand.) rekeningenbock o.; ctasse v. rekcnklasse v. Roehonoi, (-en) »., -amt,(-«i»-
|
||||||||||||
|
i(c)s, mv. •imler) o., Z. Reehenkummer.
Rochon-fohlor, (-lert, mv. .ter)
m. rekenfout, vergissing, fout v. in hel rekenen; -grijfel m. rekengrilfel v.;-haul v. rekentafel v.; -/ierr m., Z. Rechner, Rechnungs-führer, -untersucher; -kam- mer v. rekenkamer t.j 2. kantoor v. van de rekenkamer; —ra(A in. raadsheer m. bij de rekenkamer; -*er6e v. (L\'nrw.) keepje o. voor de onrust; -knecht o. re- keniugenbnek o.; -kunst v. rekenkunde, rekenkunst v.; — mit Zahlen,gewone re- kenknndc; — mit Buchslaben, letterreke- ning, algebra, stelkunst ».; -kiinstig bijv, nw. rekenkundig, rekenkunstig; -künst- ter in. rekenkundige, rekenmeester m.; •kunslstiick o. rekenkunslstuko.; -lehm m. leeraar, onderwijzer in. in het reke- nen, rekenmeester m.; -maschine v. re- kenwerktuig o.; -meister m. rekenmees- ter, rekenkundige, rekenkunstcnaar m.; •pfennig m. legpenning, rekenpenning m.; —schliger m. slager m. van loover- tjes, goud blaadjes. Rechenschaft, »., z. m. reken-
schap, rekening, verantwoordiging,a(re- kening v.; - i\'O» elw. geben, abtegen, n- kenschap geven, afleggen; jem. zur - fordern of ziehen, - von jemn. fordern, iem. tot verantwoording roepen, reken- schap vorderen. Rechenschafts-bericht,
(-(e)j, mv. -e) in. rekenschap, veranl- woonling v.; -pflichtig bijv. nw. ver- plicht om rekenschap te geven. Rochon-schulo, (-n) v. rekeu-
schnol v.; schuier va. leerling v. van ile rekenschool; slab m., stabchen o. rc- kenstaafje o.; stiel ui. steel ui. van de hark, van den hekel; slifl m., Z. -grif- fel; slube v., Z. -kammer; stunde v. rekenles v.; -tafel v. rekentafel v.; 2. rekenlei v.; 3. Z. Einmaleins; -lisch ui. rekentafel, gcldtafcl v.; 2. Z. -brelt; -tm- lerricht m. rekenonderwijs o., les v. in het rekenen; -zahn va. tand m. van de hark, den hekel; -zif[er v. rekencijfer, getal o. Roehgras, (-es) o., z. m. homls-
gras o. Rpchling, (•(<")», mv.-e) m.,Z.
Rars. Rochncn, (rechnete, gerechnel)
bedr. en o. ww. rekenen, tellen, opreke- ncn, cijferen; etw. zusammen -, samen- tellen, berekenen; fakch -, font rekenen, zich verrekenen, misrekenen; im Kopfe-, uit het hoofd rekenen; von einem gewis- sen Tage an -, afrekenen; mil jemn. -, afrekenen, de rekening vereffenen; 2. bedr. ww. rekenen, tellen, opnemen, er voor houden; jem. unler seine Freunde, unler die Gclehrten -, tellen; ich darf mich nicht damnler -, ik mag mij daar niet onder rekenen, daarop geen aan- spraak maken; ich rechne dabei das nicht was <f\\ ik reken daarbij niet, wal &; ich ii til das nicht -, dat zal ik niet mederc- kencn, Z. anrechncn; Eins in das Andere gerechnel, door elk. gerekend; 3. schat- ten, waardecren, prijzen, taxeeren, Z. tehuizen; (li,\'.) sich etw. zur Ehre -,zich iets tot eene eer rekenen; etw. für nichts |
||||||||||||
|
rank v.,wijngaardtak m.; -n mv. (Prov.)l
wijnberg. Rebell, bijv. nw. oproeiïg, mnitc-
rig; 2. (-(e)s, mv. -e) in. oproerling, muiter, rebel in. RobelliQn, (-en) v. oproer o.,mui-
terij v„ opstand in. Rebelliren, (rebellirle, rebellirl)
n. ww., in. h. een oproer maken, in op- roer komen, opslaan, zich Terzetten. RobeUisch, bijf. nw. oproerig,
muitend, in opstand. Reben-\'ahnlich, bijv. nw. rank-
vormig, op ecne wijngaardrank gelijken- ile; -asclie v. rankenasch v.; -<nae o. knopje, oog o. aan den wijnstok; -band o. strooband, wilgenband m. om den wijnstok; -bcrg m. wijnberg m.; -binde v., Z. -band; -biatl o. wijngaardhlad o. -blul o., Z. safl; -dolde v. (PI.) roode steenbreke, moederplant v.; -gabel v., •gilbelein o. hechtrankje o.; -geliinder o. latwerk, traliewerk o. voorden wijnstok; •gotl m. God m. van den wijn, Sachus m Reb(en)-hain, (-(e)s,mv.-e) m.
Z. -kügcl; -holz o. wijnstok m. Reben-hügel, (-je/»,mv. -gel) m.
met wijnstokken beplante heuvel m.;-/oiié
o. wijngaardloof o.; -»iesser o. snoei- mesje o.; -mitbe v. wijnstokworm m.; •pfalil m. paal m., latwerk o. waar langs de wijnstok loopt; -rec/i/ o., Z. Rebrcchl; • reiclt bijv. nw. rijk in wijngaarden, veel wijngaarden hebbende; safl m. drui vensap o., wijn m.; schots o., sprossc m. wijngaanlscheut m.; schöpfer m. god m. van den wijn, Bachus, Uber.Dionysos m.; schicarz o. wijnrankzwart o.; senker m. aflegger m. van een wijnstok; spilzc v. wijnrankspruitje o.; slab m. bachiiS\' staf in.; steeher, stichter m. (Nat.hist.) bladkever, knoppenbijter m.; stock in. Z. Rebe. Reben-thr\'ane,(-»i)v.,Reb(en) •
wasser, o. druivennat, druivensap o., wijn m.; -melle v. bundel in. wijngaard- ranken; •icickler, -wurm m. rolkever m.; •zinke v., Z. -gabel. Robhahn, (-(c)«, mv. Rcbhilhne)
va. (manncljes)patrijs, patrijshaan m. Robhuhn, [-{e)s, mv. Rebhühner)
o. patrijs m.; 2. patrijsschelp v.; 3. Z. Knotennabel; schnepfe v. patrijssnip v. Rebhühner-(brust)aloe,(-«)
v. bonte aloë, patrijsaloë v.; -beize v. patrijzenjacht v.; -falke m. brandgier, roeslklcurige valk m.; -fónger m. jager m. met het patrjjzcnnet; -garn o. patrij- zennet o.; •jagi v.. Z. -beize; -kraut n. muurkruid, glaskruid o.; -mörser m. (Art.) patrijsnioiticr m.; -ruf va. lok- ken o. der patrijzen; slein m. als de borst van een patrijs geteekendn steen m.; seit v. tijd m. voor de patrijzen- jacht. Rob-krosso, (-n) v.,Z. Rapunzcl;
•land o. met wijnstokken beplant land o.; -main m. wijngaardenier ni.; -monal ra. September va.;-rcchl bijv.nw.(l\'rov.) —er Wein, zuivere wijn, onvervalsclito wijn m.; -wurm m., Z. Rebenslecher. R@bus, (onb.) in. flgnnrraadsel,
|
||||||||||||
|
Kec. Kec. Ree. 1013
|
|||||||||
|
, niel tellen, niet waardeeren; aufjem.
I elw. -, staat maken, rekenen, bouwen, icrtiouwen stellen in; (Spr.) -, menu\'s Üütchcn verlhan Ut, den pul dempen als het kalf verdronken is; II. o. zelïsl., Z. Hechnung. R@ch.nei\', (-s, mv. /iecAncr)ui. re-
kenaar, rekenkundige, berekenaar in.; 2. (Volkst.) ontvanger, schatmeester in Rpchnung, (-en) v. rekening, be-
rekening, optelling v.; seiner - «acA.voh gena zijne (bc)rekening; 2. - über ge lieferte Waarcn, rekening, nota v.; etiv. m - bringen, in rekening brengen; - fiih ren, halten, Ihun, rekening.boek houden; - ablegen, stellen, rekening of rekenschap v. allcggen; Aml, wobei - abgelegl teerden muss, verantwoordelijk ambt o.; Beam- ler, welcher - abzulegen rerpflichlel ist, verantwoordelijk ambtenaar; jetnn. die - machen, iems. rekening opmaken; auf - kaufen, op rekening, op krediet koopen; (fig.) schatting, lelling, waardecriug, laiatie v.; sich - auf elw. machen, reke- ning maken op, vertrouwen,staal maken op; jem. einen Strich durch die • ma- chen, eene streep door de rekening ha- len, teleurstellen; etie. auf seine - neh- men, iets voor zijne rekening, veranl- woordeljjkhcid nemen; seine - bei elw. finden, goede zaken met; die - ohne den Wirlh machen, buiten den waard rekenen. Rqchnungs-ablagG, (-»)v. af- leggen o. van rekening en veranlwoor- ding; -ableger, —in, hij, zij die rekening en verantwoording doet; -ablegung v.,Z. •ablage; -abhör o. opnemen o. eencr re- kening; -abhörer,—in, hij, zij die eene rekening en verantwoording opneemt en naziet; -abhörung v„ /.. -abhör; -ab- schluss m. afsluiten o.,afsluiting v. eencr rekening; -aml o. verantwoordelijke be- trekking v.; 2. Z. Rechenkammer,Finanz- katnmer; -anstand in. begroolingsdis- cussie v.; -art v. rekenwijze, manier v. van rekenen; —en mv. de vier hoofd- regels ni. mv. der rekenkunde; -arlikel ui. artikel o., post in. ecner rekening; •aufgabe v. rekenvoorstel o., som v.;-Ae- amter in. beambte m. bij de rekenka- mer; \'beispiel ra. rekenvoorbeeld o.; •heilage v., -beleg m. bijlage v. eener re- kening; -belrag ra. bedrag o. eener reke- ning; -buch o. rekeningboek o.; -fehler v. fout v. in de rekening; -führer in., Z. Iluchhaller; 2. Z. -beamter; -geld o., Z. •miinze; -geschaft o. boekhouding v.j il. rekenplichlige zaak v.; -gleiche v. balans v. eener rekeningj-jaAr o.(Zaakb.)boek- jaar o.; -kammer v., Z. Rechenkammer; •kunst v. rekenkunst v., kunst v. ora re- keningen op te maken; 2. Z. Rechtn- kunsl; -liste v. rekeningenlijst v.; •mün- ze v. rekenmunt, ingebeelde munt v.; •papier o. rekeningeupapier o.; -pflich- tig bijv. nw.iekenplichlig; -pflichtigkeit v. rekenplichtigheid v.; -prüfer m., Z. -un- lersucher; -ralh in. lid o. van de reken- kamer; sachen v. mv. zaken v. mv. be- trelTende de rekeningen; •untersucher in. hij die de rekeningen naziet; -oerstin- diger m., Z. Rechner;-weseno. boekhou- |
|||||||||
|
ding, comptabiliteit v.; •wissenschaft v.
rekenkunde v.; it. Z. -l.mi.tt. Rechstroh, (-(e)s) o., z. ra. hij
vengeharkt stroo o. Recht,(-er,-(c)»i)\')\'jï-enb.(Meelk.)
Z. gerade; 2. rechl, gcpasljuisl.geschikt, behoorlijk, gewild; diesel Kleid ist -, hal die -e Weile, is pas, pasl goed; das ist der -e Plalz fiir dieses Gemalde, dal is de rechte, geschikte plaats &; er ist ein •er A/fe, een rechte aap; zu -er Zeil kom- men, eben - kommen, juist van pas k<>- men; - aussprechen, juisl, goed, behoor- lijk; schreiben, zonder fouten; nu ich • sehe, als ik goed zie; eiuc Sachc im •en Lichte sehen, in hel ware licht zien; (gemeenz.) trenn of «o mir - ist, als ik mij niet bedrieg; sein -er Valer,zijn eigen vader; sie ist meinc -e Schwester, zij is mijne eigen zusler;das ist kein -es Gold, echt; soll ich mit? ja es ist mir -, ja, ik heb er uiel tegen, het is mij wel; er hal kein Geld, das ist mir nicht -, dal be- valt mij niet; es ist mir nicht -, dass er knmml, het spijt mij dat hij komt; ihm ist Alles -, hij is rael alles tevreden; ganz -,(antwoord op een bevel),ja Mijn- heer; jo - of - so, goed zoo, dat is goed; dos komml mir eben -, dat heb ik juisl noodig, komt mij juist van pas; csgeht nicht -, nicht mit -en Dingen zu, het gaat niel zooals het behoorl; bin ich hier im en Hause, zum Herrn Af., beu ik hier terecht bij &; (gemeenz.) er hal das Maul am -en Flecke, hij is niet op zijn mondje gevallen.rfie -e Sci/e,(van laken), de rechtsche kant; da ist er an den -cn Mann gekommen, daar heeft hij zijn man gevonden; habe ich es - gcmachl?, heb ik het goed gedaan?; es jemn. - machen, iem. tevreden stellen, iels naar icins. zin doen; es ist mir nicht - wohl, ik ben niet heel wel; er isl nicht - daran, hij heefl het niet bij hel rechte eind, vergist of bedriegt zich; er halte eine -e Frcude darüber, hij was zeer verheugd daarover; - essen, goed, veel eten; - gern, zeer
gaarne; er ist ein -er Feldherr, een waar, echl, knap veldheer; ich bin • hungrig, ik ben zeer hongerig, heb ergen honger; da würe ich ein -er Narr, ivcnn, dan zon ik wel gek zijn als &; nicht - bei Ver- stande sein, niet recht of wel bij hel hoofd zijn; es ist -, als ob er es mit Fleisz thale, het is waarlijk alsof hij hel opzettelijk deed; ich danke Ihnen - sehr, ik dank u recht hartelijk; II. -e, (der,die das) elw. -es lemen, iets goeds; es ist nichts -es da,kt is niets goeds;(Scherts„ gemeenz.) das ist der -e.dat is de rechle; jem. für elw. -es ansehen, iem. voor een belangrijk persoon aanzien; es isl nichts •es an ihm, hij beteekent niets, is een man van weinig beleekenis; III. rechl- vaardig, billijk, Z. gerecht, reclUmiszig; - Ihun, zijn plicht doen; du hast nicht •
gethan, gij hebt slecht gehandeld; es ist nichl -, dass, het is niet mooi, niet bil— lijk &; es isl ihm - geschehen, hem is recht geschied, hij heeft wat hij ver- diende, wat hem toekwam; IV. recht rechtsch, rechter; der -e Arm, rechter- |
arm; -e Seile, rechtsche kant, rechtcr-
kanl; (van een sehip) -t Seile, sluur- boord o.; -e Hand, rechterhand; zur -en Hand, zur -en, aau de rechterhand; er ist die -e Hand des Fürslcn, hij is de rechterhand &. Recht, (-(e)s, mv. -c) o. recht,
voorrecht o., titel m., aanspraak v.; er hal -, hij heefl gelijk; jetnn. • geben, iem. gelijk geven; jemn. - widerfahren lassen, iem. rechl doen wedervaren; das • auf seiner Seile haben, het rechtaan zijne zijde hebben; sir/i - verschaffen, zich recht verschaffen; tri einem Streite - behallen, de overhand behouden; er hul das -, zu, hij heeft het recht o., de be- voegdheid, niai\'hl v.; nichl - haben, on- gelijk hebben; nul gulem Fug und -, te- recht; mit -, vo» -s wegen, met recht, terecht, van rechtswege; ich habe ein - dm mi of darauf, ik heber bel rechl op; (Spr.) Geuall gehtvor -,gewcld of macht geat voor recht; 2. recht, gerecht o., rechterlijke macht, behandeling v. voor hel gerecht; - sprechen, recht spreken, oordeel of vonnis uilspreken; der Weg •ciis, weg m. der rechten; durch Urlheil und -, door rechterlijke uitspraak; jem*. zu -e stehen, Icrechlslaan voor; ;u - erkennen, in rochlcn uitspraak doen; sein - nnlhun, iem. recht doen,uitspraak doen over, vonnissen; 3. recht, gerecht o., wet, rechtvaardigheid v.; das naUtrliche, bür- gerliche -, rechl o., nel v.; i. rechlswe- lenschap, rechtsgeleerdheid v., rechten o. Ui*.;die -e studiren,\\n de rechten stu- deeren; Doctor der -e, doctor, meester ni. in de rechten, advocaat m.,Z./ïe<;/i/sii\'is- senschaft; 5. recht o., lol, accijns m., helasting ».; (Spr.) wo nichls ist, hal der Kciser sein - verloren, waar niets is ver- liesl de keizer zijn recht. Rochtbetonung, (-e«) v. juiste
uitspraak, juiste toonzetting, prosodie v. Rechtchristlich, bijv. mv., z.
rechlglaubig. Rechteck, (-e)s, mv.-e) m.recbt-
hock ui., hngwerpig vierkant, parallelo- gram o.; gleichseitiges -, qnadraat o. Rochtockig, bijv. nw.rechthoekig.
Rgchten, {rechtele, gerechlet) o.
w\\v., m. A. twisten, disputeeren; 2. plei- ten, een proces hebben; 3. (veroud.) rechten, rechtspreken, oordeclen, von- nissen, rechtdoen; (gemeenz.) loozestre- keu gebruiken. Rochtor, (-s, mv. Hechter) m., -in,
(-nen) v. liefhebber m., liefhebster v. van procedeereu, hij of zij, die altijd gelijk wil hebben. Rechtfallen, (-s)o.,z.m.(Bergw.)
scheeve richting v. eener galerij. Rechtfertig, (-er, -sl) bijv. en b.
rechtvaardig, rechtmatig, geldig. Rechtfertigen,(wA\'/eriia<e, ge-
rechlferligl) bedr. «rw. jem. -, recht- vaardigen, verdedigen, verontschuldigen; eine Thai -, rechtvaardigen, verontschul- digen;2. (veroud.) veroordcelen;II.wed. ww. sicA -, zich rechtvaardigen, zijne onschuld doen blijken, zich zuiveren. Rgchtfertigung, (-*n) v., z.
|
||||||||
|
1014 Ree.
|
|||||||||||||
|
Ree.
|
|||||||||||||
|
Ree.
|
|||||||||||||
|
Rechlfertigen; it. rechtvaardiging, ver-
ontschuldiging, verdediging v., bewijs- stuk o. R och t fer t igu ngs-gr und,
(-grund(e)s, mv. -gründe) m. grond m. »an verontschuldiging; schrift v. verde- digingsschrift, verweerschrift o. Rechtfuchs,(-es,mv. Recht füchse)
m. (Bijk.) echte roodvns in. Rechtglaubig, bijv. nw. recht-
geloovig, rechtzinnig, orthodox, geloo- vig, vroom; (Kalh.) katholiek; -keit v. rechtgeloovigheid, rechtzinnigheid, or- thodoxie v. Rechthnbende(r), (-habenden,
mv. -habendc en die - habenden) m.recht- hebhende m. Rechthaber, (-s, mv. Reehtha-
ber) m., -in, (-nen) v. eigenzinnige, niets toegevende man m., vrouw v., hij, zij die altijd gelijk wil hebben. Rechthaberei, (-en) v. zucht v.
om altijd gelijk te willen hebben, haar- klooverij v. Rechthaberisch, bijv. nw. kib-
belachtig, twistziek, twistgierig.
Rechtherzig, bijv. nw.rechtscha-
pen, eerlijk, edeldenkend. Rechtigen, (rechtigle, gcrechtigt)
o. ww. procedeeren, pleiten, twisten. Rechtl\'auflg, bijv. nw. (Ster.
renk.) recht loopend. Rechtleh(e)n, (-(e)s, mv..«) o.
(Leenw.) volkomen ge\'dig leen o. Rechtlehrig, bijv. nw. de ware
leer toegedaan, rechtzinnig, geloovig, or- ihodox. Rochtlieh, bijv. nw. gerechtelijk,
wettelijk, volgens de wet; 2. wettig, recht- matig, gerechtelijk; 3. rechtschapen, eer- lijk, passend, fatsoenlijk; \'keil v. recht- matigheid, wettigheid v.; 2. rechlscha- penheid, eerlijkheid v. Rechtliébend,\'l\'ijv. nw. het recht
beminnend. Rechtlinig, bijv. nw., Z. aerarf-
linig. Rechtlos, bijv. nw. onrechtmatig,
onbevoegd ,willekeurig,onwetlig;2.(Ccr.) zonder recht, van hel recht of zijne rech- ten verstoken. Rechtlosigkeit, v., z. m. onwet-
tigheid, onrechtmatigheid, willekeurig* heid, willekeur v.; 2. berooving v. van zijne rechten, verbanning, uitzetting v. Rechtmaszig, (-»r,-st) bijv.nw.,
Z. gerichtlich (2); -er llesitz, rechlma- tig, wettig; -e Wahl, wettelijk, wettig; •e Ursache, rechtmatig, geldig; -erllich- ter, bevoegd, gerechtigd; -e Befugniss eines Richters, competentie v.; Kinder als - erklaren lassen,Aoen wettigen; \'keil v. weinigheid, rechtmatigheid v.; 2. gel- digheid, bevoegdheid, competentie v. Rechtmünzer, (-zers, mv. -zer)
m. hij die het recht van munten heeft. Rochtortig, bijv. nw., Z. rerA/-
uinkelig. Rechts, bijw. rechts, ter rechter-
zijde, aan den rechterkant; (Krijgsw.) - um! rechts om! Rechts-abtrotung, (-en) v.af-
|
|||||||||||||
|
sland doen o. van een recht, rechtsafsland
in.; Shnlichkeil v. gelijkheid v. van rech- len, aanspraken; -alterthümer o. mv. op het recht betrekking hebbende oudheden v. mv. Rechtsam, bijv. nw., Z. reektUtk.
Rechts-amt, (-aml(e)s, mv.-<j»i-
ler) o. gerecht o., rechtbank v.; -anhan- gig bijv. nw., Z. •hilngig; -anspruch Dl. gerechtelijke, wettelijke aanspraak v.; •auflrag in. volmacht v. van wege het gerecht, wettelijke volmacht v.; - aus- führung v. gerechtelijk bewijs,gerechte- lijk verslag o., uiteenzetting v. van zijne rechten; -ausschlicszung v. gerechtelijke uilsluiting v.; -ausspruch m., \'l.-spruch; •beauftragte(r) m. procureur, advocaat m.; -beflisscn bijv. nw. in de rechten studeerend; •bcflissener m. student m. in de rechten of rechtsgeleerdheid; \'befug- mss v. wettelijke bevoegdheid, compe- tentie \\.;-begierig bijv. nw.gerechtelijke beslissing wenschend; -behelf ui., Z. •uohlthal; -behörde v. rechtbank v.; -bei- hülfe v. hulp v. der net, bijstand m. der wel. executie v.; -beistand in. advocaat, procureur, curator i«.;-belehrung v.wet- telijke onderrichting v., consult o.; -bera- ther m. advocaat, raadsman in.; -besland m. wettigheid, geldigheid v.; -beslandig bijv. nw. wettig, geldig, authentiek; -te- standigkeit »., Z. -bestatn!; -bclrauter m. wettige raadsman m., Z. •consulent; -Ae- ireis m. gerechtelijk bewijs, wettig be- wijs o. Rechtschaffen, (•er, -st) bijv.
en b. rechtschapen, rechtvaardig, eerlijk, oprecht; -er Mann, rechtschapen, eer- lijk; -er Richter, rechtvaardig; -e Leule, eerlijk; -es llerz, tjemiith, rechtschapen; - handeln, rechtschapen, als een eerlijk man; -er Diener, Soldat, gelrouw, eerlijk; 2. (gemeenz.) zeer, erg, sterk, krachtig, uiterst; - fremm, zeer, uiterst; - srbeiten, zeer vlijtig, ijverig; -prügeln f, Z. iüch- lig; \'heit v. rechtschapenheid, eerlijk- heiil, oprechtheid, rechtvaardigheid v. Rechtschlieszung, (-en) v. va-
cantie v. der rechtbank. Rechtschreiben, (schrieb recht,
rechtgeschrieben) bedr. ww. onr. zonder fouten schrijven, spellen. Rechtschreibung, v., Z. re<;/i/-
schreiben; 2. spelling, orlhographie v. Rechts-consulent,(-en,uiv.-<!»)
m. onderzoeker in. naar het recht; it. Z. \'herather, -dreker m., -dreherei v., Z. •verdreher d/-; -einwand m. ontkenning, loochening, ontkenlenis v. Rechtseitig, bijv. nw. (Wisk.)
rechtzijdig, met rechte zijden. Rechts-erfahren, bijv. nw., Z.
•gelehrt; -crkenner m. rechter m.,hij die het vonnis uitspreekt; -erkmnung v. uil- spraak v., vonnis o.; -erweis in., Z. -be- weis; -fahig bijv. nw. bevoegd, wettelijk bevoegd, competent; -fall DU. rechtszaak v., geding, proces, pleit o.; -fallig bijv. nw.,— toerden,het proces verliezen; •fin- der m. schout, dorpsschout, vrederechter in.; -forderung v. rechtsvordering v., gc- rcchtelijke eisch, rechtmatige eisch in., |
|||||||||||||
|
•form v. rechtsvorm, wettige vorm m.;
•förmig byv. nw. in den weltelpen vorm; •frage v. rechtsvraag ».; it. twijfelachlij; geval o., leemte v. in de wel; -gang m. loop m. van het proces; 2. Z. \'handel; •gangig bijv. nw. volgens den loop van het geding; -gebaude o. stelsel o. waarop het recht gebouwd is, wetenschap v. van het recht; -gelehrl bijv. nw. rechtsge- leerd, ervaren in de rechtsgeleerdheid; •gclehrler m. rechtsgeleerde, jurist in.; •gelehrlheil, -gelehrsamkeil v. rechtsge- leerdheid v., kennis v. van het recht of der wet; der — Befiissener, Z. -beftisse- ner; -gepringe o. wettelijke formaliteit v.; -gesuch o., Z. -forderung; ~grund m. rechtsgrond m., op de wet berustend bc- wijs o.; -gültig bijv. nw. wettig, geldig volgens de wet, rechtsgeldig; -handel m. rechtszaak v„ proces, geding, pleit o.; in eincm — veruickell sein, in een proces gewikkeld zijn, in proces liggen; -hangig bijv. nw. aanhangig bij de rechtbank; •hülfe v. hulp v.vanderechtbank;-A/aoc v. gerechtelijke (aan)klacht v.; -kniff m. verdraaien o. van hel recht, haarkloo- verij v.; —e gebrauchen, haarklonven; •kosten v. mv. gerechtskosten, kosten m. mv van het geding,proceskosten m.mv.; •krafl v. rechtskracht, kracht v. van ge- wijsdc; zur — gedeihen, wetskracht krij- gen; -kraftig bijv. nw. kracht van wet hebbende; — geworden, in kracht van gewijsde gegaan; 2. Z. -güllig. Rechtskraftigen, [rechiskrnf-
ligte, gerechtskraftigt) bedr. ww. kracht van wet geven, bekrachtigen, als geldig of wettig verklaren, legaliseeren. Rechts-kraftigkeit, (-en) v.
rechtsgeldigheid, wettigheid v.; \'kunde v., Z. •gelehrfheit; \'kundiger m„ Z. -je- lehrler; -lage v. wettelijke toestand m.; -/e/ire v., Z. -gelehrtheit; 2. onderwijs o. in de rechtsgeleerdheid; 3. leer v. van het recht; \'lehrer m. leeraar, professor m. in de rechtsgeleerdheid; -lehrig bijv. en b. rechtsgeleerd, volgens de rechts- geleerdheid; -mann m., Z. -gelehrler; •mittel o. (Ger.) wettig middel, middel o. dat de wet aan de hand geeft; -nach- Iheil m. wettelijk nadeel o.; -mündel m. cliënt in., hij die door een advocaat & voor de rechtbank wordt verlcgenwoor- digd; -pflege v. rechtspleging v. Rechtsprochung, v., z. m.
(Spraakk.) juiste uitspraak, orthoëpie v. Rechtspruch, (-(e)j.mv. Recht-
sprüche) m.gerechtelijke uitspraak v.,von- nis, arrest o. Rechts-regel, (-n) v. wijze v.
van handelen in rechtszaken, wijze v.van behandeling van rechtszaken; sache »., Z. -handel; -satz m. rechtskundige of rechtsgeleerde stelling\'v.; 2. wettig be- wijs o.; schlinge v.rechtsverdraaierij v.; •schluss in. gerechtelijke beslissing v., vonnis, arrest o.; schrift v. gerechtelijk geschrift o., akten v. mv.; 2. rechtsge- leerde verhandeling v.; schuldigkeit v. wettelgke verplichting v.; sprache v. uitdrukking v. van het gerecht, juridi- sche uitdrukking v.;it. gerechtelijke stijl, |
|||||||||||||
|
Ree.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Red. 1015
|
||||||||||||||||||||||||
|
Ree.
|
||||||||||||||||||||||||
|
term m. in de wet gebruikt; sprecher
m. rechter ui.; spruch m. rechtspraak |
Reeken, (reckte, gereckt) bedr.ww.
die Arme -, uitstrekken, uitrekken; den |
teeren; 2. bedr. ww. ein Regiment-, door
werving of lichting weder aanvullen. |
||||||||||||||||||||||
|
Becrutirung, (-en) v., Z. r«ru-
Uren; it. werving, aanwerving, lichting v.; spferd o. aanvullingspaard,remonte- paard o. Rectanguliir, bijv. nw. rechl-
hoekig. Rectiflciren, (rectificirte, recti-
ficirt) bedr. ww. (Scheik.) bij herhaling dislilleeren, zuiveren; 2. herstellen, ver- beleren. Rector, (s, mv. -en) m. (van eene
Latijnsche school), rector, bestuurder, directeur m.; (van eene hooge school), leeraar, rector m.; -amt o.,stellt,-würde v. ambt o., post ni., waardigheid v. van rector, rectoraat o. Rectorat, (-(e)s, mv. -e) o., Z.
Rcclorwürde. Recuperatorienklage, (-n) v.
klacht v. tot wederverkr(jging. Recurs, (-es) m., z. m. toevlucht,
hnlpzoeking v.; seinen - anjem. nehmen, zijne toevlucht nemen tot. Recusiren, (recutirte, rerusirt)
bedr. ww. verwerpen, weigeren, be- danken. Redactign, (-en) v. (Boekb.) sa-
menstelling, opstelling v. van een ge- schnft; 2. (verzam.) bestuurders m. mv. van een dagblad, redactie ».; 3. kantoor, bureau o. der redactie. Redactionoll, bijv. nw. van de
redactie, van de uilgevers. Redarguiren, (redarguirte,redar-
guirt) bedr. ww. weerleggen. Redatiren, (redalirte, redatirl)
bedr. ww. den datum terugzetten. Reddern,(re<Mtr«<!,9rredci<Tl) bedr.
ww. (Zeew.) de zeilen naar den wind zetten, redderen. Rede, (-«) v. rede, spraak, taal ».,
woord o.;;\'em. an seiner • erkennen, iem. ann zijne spraak erkennen; 2. wijze v. van spreken, taal, uitspraak v.; mil der - nicht recht fortkommen kinnen, mneie- lijk spreken; (Spraakk.) gebundene-, ge- bonden stijl ui., dichtmaat v.; 3. rede, redevoering v., onderhoud, gesprek o.; jemn. in die • (allen, iem. in de rede vallen; plötzlich auf eine andere - [uilen, op een ander praatje komen; vergessen Sie Ihre - nicht, vergeet niet wat gij ge- zegd hebt; um wieder auf unsere - zu kommen, om weer op onze zaak, op ons gesprek terug te komen; wovon ist die -?, waarvan spreokl gij?;dai\'o/i ij die- nicht, daarover wordt niet gesproken; als die • il\'inuif kam, rf/jts, toen men begon te preken over; auf eine -e fallen, beginnen te spreken van; es geht die -, dass &, het gerucht loopt, er gaat een praatje dj*; es qehen allerlei -n von ihm, er loopen al- lerlei praatjes of geruchten; fret, un- schickliche -\'i,onbetamelijke gesprekken; iie • anjem. richten, hel woor.1 richten tol Sc: er tleibt nicht bei einerlei -, er fuhrt zweierlei -n, hij spreekt uil twee monden; gedenken sie meiner -,denk aan hetgeen ik u gezegd heb;seinen -n nach, |
||||||||||||||||||||||||
|
v., vonnis, arrest o., gerechtelijke uil-
spraak v.; stand m., stalt v. rechler- lijke macht, bevoegde macht v.; st&ndig bijv. nw. onderworpen aan of ressortee- rende onder de rechterlijke macht: streil ui. rechtsstrijd m.; it. geding, proces o.; 2. twistgeschrijf o. over e. o. a. rechts- punt; sluhl m„ Z. Gericht, Gerichts- stukl; -tag m. zittingsdag m. van de rechtbank; -ungültiy bijv. nw. onwettig, niet rechtsgeldig; -ungülligkeit v. on- wettigheid, niet geldigheid v.; -urkunde v. octrooi, patent o.; -verdreher, -ver- kehrer m. rechtsverdraaier, haarkloover m.; -verdrehung v. rechtsverdraaiing, haarklooverij v.; -verfahren o. behamle- ling v. voor het gerecht, loop m. van het proces; -cerfassung v. recht, stelsel o. waarop het recht gegrond is; -verhand lung v. behandeling v. eener rechtszaak: 2. akten v. mv., debatten o. mv. in eene rechtszaak; -verstdndiger m., Z. -gelelir ter; -verwaller m. procureur, ad vocaa in., •vorbehalt in. voorbehoud o. van bet recht; -vormund, -uarl m„ Z. -bri- stand; -widrig bijv. nw., Z. wiederrechl- lick; -wissenscha[t v., Z. -gelehrlheil •wohllhal v. gerechtelijke uitvlucht, hul| v. van het recht; -wort o. gerechtelijk! uitdrukking »., gerechlsterm ra.; swang m. rechtsdwang in., Z. Gerichtszwang & Rechtthun, (-s) o., z. m. rcchl- scliapen, eerlijk gedrag o. Rechtwinkel, (-kels, mv. -kcl)
m. rechte hoek m. Rochtwinkelig, bijv. nw.recht-
hoeliig, met rechte hoeken; Slcine - be- hauen, rechthoekig; \'keil v. reehluoekig- beid v. Rochtzeitig, bijv. nw. op den ge
schikten tijd komende, vroeg, juist van pas, lijilig; \'keil v. tijdigheid v. Bacidjv, (-cn) v. (Gen.) wederin-
storting v.; (Godg.) terugvallen o. in de zonde; (Ger.) herhaling v. van een mis- drijf; 2. bijv. nw. - werden, weder in- storten, in de zonde terugvallen, zich weer schuldig maken. Recipiënt, (-e«,mv.-en)m.(Schei-
k.) vooi legger, ontvanger, recipiënt m.; (Nat.) klok v. eener luchtpoinp. Bociprocitiit, v., z. m. weder-
keerigheul, wederzijdsche betrekking, terugwerking v. BooiprOCUm, (-s, mv. Ileciproca)
o. wederkeerig werkwoord o. Recitativ, (-(e)s.mv. -e)o.(Muz.)
spreekge/aug, recitatief o. RocitirOll, (recilirte, recitirt)bedr.
ww. opzeggen, vertellen, verhalen, voor- dragen. Bock, (-(e)j, mv. -e) o. (Prov.)
schraag m.; (Gymn.) rek o.; -bank v. pijnbank, rekb.mk v.; -baum m. (1*1.) vlierboum, jcnevcrbooin m.; -bein o. (Volkst.) dood, beenderman in. Rocko, (-n, mv, -n) m. reu*, held
m.; (Looi.) \'/.. Reckholz;1. rekboom ra. |
Kopf in die Höhe -, steken, oprichten;
das Eisen -, nilsmeden; 2. wed. ww. tich -, (van linnen &), rekken, langer worden; das Turh reckt sich, rekt. Beck-holder, (-ders, mv. -der)
Dl., Z. -baum; —vogel m., Z. Krammets- vogel; -holz o. rekhont o.; schmieden o. uitsmcden o. van ijzer; schragen m. (Zijdew.) schraag m. om de wol te rek- ken; seil o. rektouw o.; seug o. foller- tuig o. Reclamant, (-en, mv. -en) m. tc-
rngeischer, terugvorderaar, opwerper en indiener m. van bezwaren. Reclamatign, (•«») *. terugvor-
dering, lerugvrage, indiening v. van be- znaar, klacht v. Reclame, (-n) v. (I)oekh.) blad-
wachter in., klapwoord, steekwoord o.; 2. aanbevelend dagbladartikel o., recla- me v. Reclamiren, (reclamirte, recla-
mirt) bedr. ww. terugvorderen, weder- eischen, opeischen, opvorderen, recla- meeren. Rccognitign, (-en) v.(Ger.)echt-
verklaring v.; it. recognitie v.; schein ui. (Hand.) vnorlnopig bewijs o. Recognosciren, (recngnoscirle,
rccognoscirl) bedr. ww. eine Festung -, verkennen, op verkenning uilgaan van; (Leeuw.) ein Lehen -, nazien, opnemen. Becognoscirritt,(-(e)j, mv. -e)
m. verkenningstocht m. te paard. Becognoscirung, (-en) v.
(Krijgsw.) Z. recognosciren; it. verken- nins v. Becollecte,(--i,mv.-ri>mgnch,
(-(e)s, rov. -e) m. minderbroeder,Fran- ciscaner monnik m. Becollegjren (sich), (recolle-
girle, recnllegirt) wed ww. zich herinne-
ren, bijkomen, tot bedaren of bezinning komen. Reconvalescent, (-en, mv. -en)
m. herstellende ui., zieke m. die aan de beterhand is. Boconvaloscenz, v., z. m. her-
stellm!;. beterschap v. RoeDnvaloseiren, (reconvales-
cirte, reeonvnlescirl) o. ww. herstellen, aan de beterhand zijn. Reconvoniont, (-en, mv. -en)
m. (Hechlspr.) tegeneischer, tegenkla- gcr m. R9COnveniren, [reconvenirte, re-
convenirl) o. ww. tegeneischen.eene te- genklacht inleveren. B Jconvont, (-en, mv. -en) m. hij
tegen wieu eene tegcnklacbt is inge- tiend. Boconventign, (-e«) v. tegen-
klacht v., wodereiscb m. Becreditiv, (-(c)j, mv. -e) o. te-
rugroepingsbrief m. Recrut, (•<.\'«, mv. -en) m. nieuw
aangeworven soldaat, recruut, loleling in.; •enaushebuni) v. lichting v. recruten. |
|||||||||||||||||||||||
|
Recke, (-n) v. stuk o. linnen van
|
||||||||||||||||||||||||
|
12 tot 16 el of meter.
|
o. ww., m. A. troepen aanwerven, recrn-l volgens zijn zeggen; (Spraakk.)rfie Theile
|
|||||||||||||||||||||||
|
101B Red.
|
|||||||||||||||||||
|
Red
|
Ref.
|
||||||||||||||||||
|
Rcductign, (-en) v. herleiding,
verkleining v. Reductigns-karte, (-n) v.
(Aardr.) kaart v. volgens de projectie van Mercator; -quadrant in. (Drieh.) sinusqnadrant o.; -tabelle v. herleidings- lafel v.; -zirkcl in. verkleiningspasser in. Redundgnz, (-en) v.overvloed in.,
overtolligheid v. van woorden, omslach- ligheid v. Reede, Rende, Rhode, (-n)
v. reede, ree v. ReedelOS, bijv. nw. (van schepen),
afgetakeld. Reedekamm, (-kamm(e)s, mv.
• kantine) ui. linneuweverskam ui. Reeder, (•>,mv. Reeder) in. reeder,
bevrachter, uilruster m. van een schip. Reederei, (-en) v. reederij, be-
vrachling v. Reedung, (-en) v. takelwerk o.,
alles wat tol de uilrusting van een schip behoort. Re@l(l), bijv. en b.werkelijk,wezen-
lijk, waarachtig; -er Uann,eerlijk, trouw; •er Dienst, wezenlijk; -er Dank, door daden beloond; -e Kenntnisse, grondig. Reglkost, (-e.\'t) v. lepelkost in.,
soep, pap v. Reep, (-(e)i, mv. -e) o. reep m.,Z.
Seil. Reeper of Roepschlïiger,
(•ers, mv. -er) m., Z. Setter.
Reopor-bahn, (-en) v., Z. Sei-
lerbahn; •schlitten in. &,Z. Seiler-schlil- ten d/\\ Rofactio,(-») Refaction,(-< >0-
v. vergoeding v. voor beschadigde wa- ren, rafactie v. Refectorium, (-j, mv. Refecto-
|
|||||||||||||||||||
|
der -, Z. •theil; i. rekening,verantwoor-
ding, rekenschap, verklaring, nillegging, rede v., uitleg m.; - und Anttcort über ette. geben, rekenschap geven van; jem. itber etui. zttr - stellen, tem. rekenschap vragen van; 5. openingsrede, inleiding, toespraak, redevoering v.; eine - hallen, eene redevoering, toespraak houden; eine • an jem. hallen, iem. toespreken, eene
toespraak houden tot: die -« des Cicero, redevoeringen; it. -, Schulrede, voor- dracht v.; -geistliche -, predikatie, preek v.; (Volkst.j - und Anlworl geben, ver- klaring geven, tekst en uitleg doen; (Spr.) freche -, zage Thai, die het zegt, doet het niet, die het hardst schreeuwen doen liet het minst. Rede-accent, (•(«)*. m». -«) m.,
\'L. \'Ion; -art v. manier v. van spieken, laai v., stijl m.; 2. uitspraak v.; 3. /. Slundarl; -bild o. heeld o., figuur, rede- kunstige figuur v„ trope, inetaphoor v.; •blttmev. bloemrijke o. eeuerrede, figuur- lijke, zinnebeeldige uitdrukking, bloe- nienspraak v.; .bühne v. spreekgestoelte o., tribune v. van een redenaar; •fcrlig- keil v. gemakkelijkheid v. van spreken; •(luchtig bijv. nw., Z. scheu; -jluss in. (lig.) stroom, vloed in. van woorden, vloeiend spreken o., welsprekendheid ».j • form in. vorm m. van hel gesprek;
(Spraakk.) wijs of wijze v.; -fiigung v. schikking v. der volzinnen, samenslel- ling v. der rede, constructie v.; -gesang m. (Muz.) Z. Heeilaliv; -kamff in. woor- dentwist m., dispuut, debat o.; -kttnst v, redekunst, redeneerkunde, welsprekend- heid v.; die schonen -künste, de fraaie letteren V. mv.; —beftissener, —verstan\' digcr m. rederijker m.; 2, redenaar m.; •kunstig bijv. nw. redeneerkundig, wel sprekend; -künstler m. rederijker, rede- naar ni.; -lustig bijv. nw. praatziek, bab- belachlig. Heden, (redete, geredel) bedr. en o.
ww. mil jemn. -, spreken, praten, een gesprek voeren, zeggen, eene redevoering houden; er ueisz nicht was er redel, hij weet niet, wat hij zegt; weit Sie eben davon -, nu gij toch daarvan spreekt; torn Welter -, over het weer spreken; mil sich selbst, tor sich hin-, in zich zelve(n) praten; zu dem Volke-, hel volk toespreken; die Cabe wohl tv. -, wclhe- spraaktheid v.; (gemeenz.);emn.doreii»-, in de rede \\a\\\\ea;jem. -deinführen, «pre- kende opvoeren, binnenleiden, iern. laleu spreken; er hal gul -, er isl reich, hij heeft goed pralen et; telt mag -, aas ich wilt, er $~, of ik al praal of niel, wal ik zeg ol niet; Hösesvonjemn.-,kwaad spre- ken van; er lassl gar nicht mil sich -, hij verstaal gcene rede, men kan met hem niet praten; wenn man ihn - hort, snllte man <J\\ als men hein hoort praten; das isl uu/ mich geredel, dal is op mij ge- uiunl; jemn. an\'s llerz, in\'s (iewissen - iem. zoeken te bewegen; II. o. zelfs! pralen, spreken, gesprek, onderhoud o. laai v., Z. Hede; in\'s • Itineinkommen, o\\ zijn praatstoel zitten; viel -s van eltv. ma- ;hen, veel praatjes over iels maken. |
Redensart, (-e«) v. wijze v. vau
spreken, uitdrukking v.; 2. spreekwijze v., spreekwoord o.; figürliche -, figuur- lijke uitdrukking v. Rgdeprunk, (•(«)*) ""•. *• m- 8e-
zwollen taal v., bombast in. Reder, (s, mv. Reder) m.(Volksl.)
babbelaar, praatvaar m. Rodorei, (-en) v. (Volkst.) gebab-
bel, gepraat, gesnap, geklets o. Rode-saai, (.saal(e)s, mv. sale)
m. gehoorzaal v.; sang m., \'L. Heeilaliv; •satz in. volzin in., periode »., term in.; •scheu bijv. nw. beschroomd, bevreesd om Ie spreken; 2. v. beschroomdheid, verlegenheid ».; schmuck va. versiering v. in de taal; schwulst v„ Z. -prunk; •schwung ni. vervoering v. in het spre- ken; -lheil m. rededcel o.; -ton m. loon ui. van hel spreken; -übung v. oefening v. in de welsprekendheid, declamatie, voordracht v.; -verbindung v. redever- band o.; -votlrag in. voordracht, decla* malie v.; -ireise v., \'L. -arl; -werkzeug o. spraakorgaan o.; -zeic!ten o. leesteeken u. Redigiren, (redigtrte, redigiri)
bedr. ww. opstellen, uitgeven, samen- stellen, redigeeren. ReditUS, m.,z.m. inkomsten v. mv.,
emolumenten o. mv. Rodlieh, {-er, -st) bijv. en b. eer-
lijk, braaf, rechtschapen, trouw, nauw- gezet; er meint es -, seine Absichten sind -, hij meent hel goed; er gestand mir -, opcnharlig; \'keil v. eerlijkheid, braaf- lii\'nl, rechtschapenheid, trouw v. Rodnor, (-s, mv. Redner) m., -in,
(-nc)i\'. v. redenaar,spreker in., redenaar- ster, spreekster v., hij, zij die eene rede houdt. Rgdner-blume, (-n) v., z. Rtde-
blume; -bithne v., Z. Redebühne. Rednerei, (-«) v. gebabbel o.,
lange vervelende redevoering v. Redner-gaben, (-n)v.redenaars-
talent o.; -geberde v. redenaarsgebaar o. Rodnerisch, bijv. en b. redekun-
stig, mei redenaarslaleut.wclsprekund.als een redenaar. Redner-kunst, (\'kantte) v. re-
deneerkuude, redekunde v.; (i. k. bet.) gekunstelde welbespraaktheid \\\\; alles das sind blosze -künsle, dat alles zijn maar praatjes; stuhl in. spreekgestoelte o., Z. •bühne; -tulcnt o., Z. -gabe; -lon m. toon in. ecner voordracht. Redoute, (•») v. (Krijgsw.) wijk-
schaus, redoute v.; 2. gemaskerd bal o. Redressiren, (redresstrle, redres-
sirl) bedr. ww. herstellen, weer in orde brengen, redresseeren. Redsam, rodsolig, redspr;i-
chig, (-er, -sl) bijv. en b. praatziek, spraakzaam, snapachtig, babbclachlig, woordenrijk; 2. minzaam; -keit v. woor- denrijkheid v.; il. spraakzaamheid, inin- zaamlieid v. Rcduciren, (reducirte, reducitt)
bedr. ww. terugbrengen, beperken, ver- kleinen, verlagen, reduceeren. Redueirung, v., Z. reduciren; it.
vermindering, beperking, verkleining v. |
||||||||||||||||||
|
rien) o. (in gestic
|
6
|
hten), eetzaal, eelka-
|
|||||||||||||||||
|
mer v
Referat, (-{e)s, mv. -e) o. bericht,
rapport o.; eine Sache in das - nehmen, rapport uitbrengen over, Z. referiren; 2. Z. Bezirk. Roforondiir, (-s,mv. -«),Refe-
rgnt, (-en, mv. -en) m. referendaris in.; il. berichtgever, verslaggever, refe- renl m. Referiren, (rc(erirle,referirt)bedr.
ww. betrekkelijk maken, zich beroepen op.refereeren.verwijzen naar ;(Rechtspr.) verwijzen. Reff, (-(<)s, mv. -e) o. (Zeew.) reef
v., klein zeil o.;|2. rugkorf ni., mars, kra- mersmars v.; 3. zandbank v., rif o. Rgff-band, (-band(e)s, mv. -bin-
der) o. (Zeew.) Z. seising; 2. hulpzei- leu o. mv. Reflfen, (re/fte, gerefft) bedr. ww.
Segel -, reven, uilsleken. Roff-gack, (-(e)s, mv. -e) m. rif-
gat, zuigergal o.; -lagel o. rifleuver m.; •seising in. rifseising v.; stock m. pak- stok m.; -talje v. riflalie v.; 2.(Zeew.)Z. Uil!) (Landh.) hennephekel, vlashekel m.; (Landb.) zwad of zwade v.; (Touw- sl.) Z. Reep $•; -lrüger m. pakkendrager, sjouwerman, marskramer in.; —sprache m. pakkendragerstaai,sjouwermanstaai v Refleotiren, (refUctirlt, reflectirt;
|
|||||||||||||||||||
|
Reg. 1017
|
|||||||||||||||||
|
Reg.
|
|||||||||||||||||
|
Reg.
|
|||||||||||||||||
|
& in haar gevoelen; die ganse Stadt regte
sich, was in beweging; 5. o. ww. (w. i. gebr.) aan iets raken, van iets spreken; rege nicht an diese Sache, laat die zaak rusten; Z. anregen. Regen, (-s) m., z. m. regen m.,
regenwater o.; starker -, hevige regen, stortregen m,;feitier-, motregen in.; (tig.) \'L. Hagel; (Spr.) aus dem - in die Traufe kommen, uit den regen in den drop ge- raken, van den wal iu de sloot raken; (lig.) (van steenen, kogels), hagelbui v. Regen-bach, (-bach(e)s, mv.-oa-
che) ui. door den regen gevormde beek v., bergstroom Dl.; -bad o. regenbad o.; •bogen m. regenboog m. Regenbogen-achat, (-(e)s,inv.
•e) ui. (Uelfsl.) regenboogkleurige agaat, regenboogsteen ui.; -arlig bijv. uw. re- genboogachtig, regenboogvormig; -chal- cedon ui. regenboogkleurige chalcedon m.; -IV.- o. regenboogkleung zwavel- zuur looderts o.; -farbe v. regenboog- kleur v.; -/arbig bijv. nw. regenboog- kleurig; -haut v„ -hautlein o. (Ontlk.) gekleurde rand m. om den oogappel, iris v.; -stem m., Z. -achat; slrahl m. straal iu. van den regenboog. Regen-bremse, (-n) v. regen-
brems, rcgenvlieg v.; -dach o. afdak o. tegen den regen, looden plat o.; 2. Z. schirm; -dicht bijv. nw. regcndicht,on- doordriugbaar voor den regen; dieser Zeug isl —, waterdicht; -elekliometer m. regcn-eleclrometer Dl.; -(ang m.regenbak in.; -[ass o. regenton \\.;-feuer o.(Vuurw.) vuurregen m.-, -frosch in. kleine aardkik- vorscb, regenkikvorsch m.; -gatle v. on- volmaakte regenboog m.; (Zeew.) rood- achtig rond wolkje o., dal dikwijls zwaar weer voorspelt; -gestim o. (Sterrenk.) I\'lejaden, Hyaden v. mv.; -gestöbcr ». slofregeu ra.; -gewitter o. van regen ver- gezeld onweder o.; -gew6lk o., Z. -wolke; •yuss in. stortregen m. Regenhaft, bijv. nw. regenachtig.
Regenhut, (-Au/(«)s, mv. -hüie)
m. regenhoed, zuidwester ui.; -kappe v. regenkap v.; -kleid o. rcgenklecd o., regenjas v.; -kra[l v. (PI.) grool hoef- blad o.; -knis m. regengordel m.;-krin- ne v., Z. -rinne; —kugel v., Z. Brand- kugel; -leder o.(van eene koets),scherm- ledero.; -loch o. regenput in.; 2. Z.-fang; •luft v. regenlucht, regenachtige lucht v.; snanlet m. regcmnantel in : (Krijgs. w.) kapotjas v.; -masz o.,snesser o. re- genmeler m.; -monal ni., regenachtige maand v.; siacht v. regenachtige nacht in.; -pfei(er m. regenvogel ra., pluvier ».; •putsen m., Z. -[euer, singel m. (PI.) riiigelblocm, goudsbloem v.; •tinne ï. dakgoot v.; sock in. regenjas v.; il. Z. •mantel; schauer m. regenbui v.;-«c/iirm m. regenscherm m., paraplu v.; (PI.) bloem v. in den vorm van een regen- scherm. Regenschirm-baum, (-bau.
m(c)s,mv. -bdume) m.magnoliuboom in.;
•förmig bijv. nw. (PI.) regenschermvor- mig; snacher m. parapluenmaker m. Regen-schlag, (schlag(e)s,mv. |
|||||||||||||||||
|
waakte in hem,kwam bij hem op;(Bergw.)
(van steen), in beweging komen, dreigen in te storten; (van het bergwerk), veel beloven; 2. (van den geest), levendig, vlug, werkzaam; -r Etser, Hink; II. (si) v., Z. Regung; 2. (Vog.) gebogen fjzcr- draad o. waaraan de lokvogel vastzit. Regel, (-n) v. (Werkt.) regel m.,
rij v.; (lig.) regel, grondregel m., voor- schrift o., les v.; nach of in der - gehl es so, in den regel, gewoonlijk, gemeenlijk gaal &; (Rek.) die vier enten -n, de hoofdregelen m. mv.; die • des Dreisa- tzes,de Tri, de regel van drieën; die ver- kehrte -, omgekeerde evenredigheid v.; keine - oAne Ausnahme, geen regel zon- der uitzondering; 2. regels ui. mv., the- oric v., bepalingen v. mv., reglement o. Regol-buch, {s)uch\'e)s,mi.-ba-
cher) o. regolboek o. Regeler, (-s, mv. Regeler) m. op-
zichler, bestuurder in. Regel-gebaude, {•biudes, mv.
-biude) o. stelsel, systeem o.; •kamm m. (Zijdew.) Z. Oetfuer. Regeling, (,-en) v. (Zeew.) regc-
liug, leuning, verschansing v.; -stützen v. mv. rcgelingstijlcn in. mv. Kogel-los, bijv. en b. ongeregeld,
zonder regel, onregelmatig; (lig.) (van personen), ordeloos, zonder orde; -losig- keil v. ongeregeldhcid, onregelmatigheid v., wanorde v.; smiszig bijv. en b. re- gelmatig, geregeld, volgens den regel, volgens het voorschrift, precies; 2. gere- geld, in overeenstemming, normaal; (Spraakk.) —es Xeiticort, regelmatig; (Gen.) —er Puls, geregeld; —werden, geregeld worden; —leben, een geregeld |
|||||||||||||||||
|
o. ww., in. A. overdenken, nadenken,
overpeinzen; je mehr ich darüber reflec- tire, hoe meer ik daarover nadenk; 2. bedr. ww.(Nat.) terugkaatsen; -deLinie, \'L. Reftexionslinie. Reflex, (-«, niv. -e) m. weerkaat-
sing, terugkaalsing »., weerschijn m.; ((•en.) uitstraling v. Reflexign, (-en) v. overdenking,
overpeinzing v.; it. - of svermögen o. denkvermogen o. Rofloxions-ebeno, -flache,
(si) v. wecrkaatsingsvlak o.; -kreis m. (Sterrenk.) weerkaatsingscirkel m.; -/i- nie v, weerkaatsingslijn v.; -perpendikel in. wecrknatsingscathelus m.; -punkt in. wcerkaatsingspunt o.; spiegel m. weer- kaatsingsspiegel m.; slrahl m. weer- kaatste straal in.; slrasze v. weerkaal- singsweg in.; •lelcskop o. weerkaalsiugs- telescoop in.; •winkel m. weerkaatsings- heek in. Refloxus, (onb.) m. lerugstroo-
niing, eb v. Reform, (-e/i) v. herstelling, ver-
betering, verandering v. Reformation, (-en) v. hersteU
ling, verbetering, verandering v.; (Ge- sch.) hervorming v. Reformiren, [reformirte, refor-
mirt) bedr. ww. veranderen, herstellen, verbeteren, hervormen. Reformirt, bijv. nw. hervormd,
verbeterd, veranderd; it. gereformeerd; ein •er, gereformeerde, hervormde, pro- lestant, calvinist; -e Iteleyion,hervormde godsdienst; (Kookk.) -er Thee, thee v. met eieren, kaneel &; (Art.) -es I\'ferd, afgedankt paard, reformepaard. Refractign, (-en) v. slraalbre-
king v. Regal, (-(e)s. mv. -e) o. (Org.)
snorwerk o.; 2. bockenrekje o.; (Hand.) beste soort v. van waar; (lirukk.) groote druklelter ».; 5. Z. Regale. Regal, bijv. nw. koninklijk, royaal.
Regale, (-«, mv. Regalien) o. ko-
ninklijk oflandsheerlijkiecht,hoogheids- recht o., regalie v. Regalfolio, (-»,mv. -s)o.(Boekh.)
groot folio o. Regaliren,(ra<)o/ir/e,r«oa/ir/)bedr.
ww. (gemeenz.) onthalen, een gord ont- haal geven. Regalpapier, (•(«)«) o., z. ra.
royaal papier, imperiaalpapier o. Regatta, (-s, mv. -j),Regatte,
(-n) v. zeilwedstrijd, roeiwedstrijd m. Rogdgwa, Rcgdowaika, v.
redowa v„ Bohceuische dans m. RegO, (-r, leyst) bijv. en b. in be-
weging, wakker, vlug, levendig, be- weeglijk, roerig; -macben, in beweging brengen; (Jachtw.) das Wild - martini, wakker maken; (lip.) die Leidenscha/ten ef- -machen, opwekken; eine alle Sache - marken, weer ophalen; - sein, in bewe- ging zijn, aan den gang zijn; - werden, in beweging komen, aan den gang gaan of raken, beginnen; (lig.) bewogen wor- den, opgewekt worden, ontwaken; der Wunsch tuurde in Urn -, de wensch ont- |
|||||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||||
|
leven leiden; —keil v. regelmatigheid,
geregeldheid, overeenstemming, orde ».; •meister m. hij die met bet toezicht over de wetten van een klooster belast is. Regeln, (regelte, gercgelt)beiir.w«i.
seinen Gang, eine Reuequng -, regelen, schikken; sein Benehmen -, inrichten naar, regelen; (van eene taal), regelma- tig worden; Holz -, recht maken; 2. or- denen, afmeten. Regel-priester, {stert mv.-ster)
in. tol eene geestelijke orde behoorende priester, reguliere geestelijke in.; •reckt bijv. nw., Z. snissig; schmied m. hij, die gaarne nieuwe regels geeft of uitdenkt; \'Schwester v. halfwereldlijke Francisca- uer non, zuster v. van de derde orde; scidrig bijv. nw. strijdig met de regels, tegen deti regel in, aandruisend tegen de regels; —keil v. onregelmatigheid, strij- digheid v. met de regels; swangm. door regels opgelegde dwang m. Regen, (regte, gereyt) bedr. ww.
ein Glied -, bewegen, verroeren; das Ge- müth, Herz -, opwekken, aandoen,bcwe- gen; 2. wed. ww. zich roeren, zich be- wegen; es regt sich kein l.üflchen, er waait geen windje; ïicA vor jem. nicht • dürfen, zich niet mogen verroeren; (lig.) ontslaan, geboren worden, verschijnen, zich vertooneH; es regte sich eine Be- gierde in ihm, er ontstond inhem;nu/i regte sich die Liebe in ihr, nu deed zich |
|||||||||||||||||
|
1018 Reg.
|
|||||||||||||
|
Reg.
|
|||||||||||||
|
Reg.
|
|||||||||||||
|
schlage) m. kroonlijst v. tusschen twee
verdiepingen; •schlucht v. door den re gen gevormde bergstrooni m.; schnecke v. wolfsmnil ui. (eene schelp); schnepfe v. groote grijze oeversnip v.; stront ui. regenstroom, stortregen m. Regent, (-en, mv. -en) m., -in,
(•nen) v. regent, bestuurder, landvoogd m., regentes, landvoogdes v. Rogcn-tag, (-(e)s, mv. -e) m. re-
genachtige dag m.; -lropfen m. regen- droppel ui. Regentschaft, (-en) v. regent-
schap o., waardigheid v. van regent; 2. bestonr o. van een regent. Regen-tuch, (-luch[e)s,m<i. •tii-
eher) o. regendoek m., falie ».; sogel m., Z. -pfeifer; 2. wnlp of welp, nimmerzal m.; 3. regenvogel m.; 4. draaihals, hul— draaier ni.; 5. ortolaan in.; •in/>,«rf o. regenwater o.; -v>ettcr o. regenachtig weder o.; -uiind m. regenwind m.; -iro// m., Z. -vogel (3); -uolke v. regenwolk v.; -iciirm m. regenworm, aardworm in.: —il o. wormolie v.; seichen o. teeken, voorteeken o. van regen; seit v. regen- tijd m., regenachtig jaargetijde o. Regeriren, (regerirle, regerirl)
beilr ww. herhaald antwoorden, weder antwoorden, hervatten. Rogosta, o. mv. regesta f., verza-
meling v. van pauselijke bullen. Regieren, (regierle, regiert) bedr.
en o. ww. regeeren, besturen, heersenen, leiden, sturen, bevel hebben over; Leute -, leiden; ein Land -, besturen, regeeren over; das Hausuesen -, besturen; ein Pferd -, sturen; -d,regeerend;-derfiïrs( •de Fürstin, regeerende; -der Bïïrgermei- ster, dienstdoende, waarnemende; (lig.) (van ziekten), heerschen; (Spraakk.) den Akkusativ -, regeeren, beheerschen, ver- eischen; (Dichtk.) bestieren. Regierer, (•*, mv. Jtcgierer) m
(w. i. gebr.) regeerder, bestuurder, bc- heerscher m. Regier-stand, (stand(e)s, mv.
stande) m. bestuur o., regeering, ma- gislratuur v.; in den — erhoben werden, tot de regeeriug geroepen worden; stang? v., stock m. (Zeew.) roeistok, stunrstok m.; surht v. zucht v. om te regeeren, te heerschen, heerschzucht v.; -s«cA/iy bijv. sw. verlangend om te regeeren, heersch- zuchtig. Regierung, (-«i) v., Z. Lenkuna:
2. regeenng v., bestuur, bestier, gouver- nement o.; mr - gelangen, aan de regee- ring, op den troon komen; die Zftgel der -, de teugels van het bewind o.; wahrend seiner -, onder zijne regeering, zijn be- stnur; 3. regeering v.t leden o. mv. van het bestuur. Regierungs-advokat,(-en,mv.
•en) m. regeeringsadvocaat. landsadvo* caat in.; •antrill in. aanvaarden o., aan- vaarding v. der regecring; -art v., Z. •form; -assessor m., Z. -beisilzer; -beam- ler m. regeeringsbeainbte m.; -bcfehl ni. bevel o. van de regeering; -beisitzer m. onderregent m.; -bote m. regeeringsbode m.; •form v. regeeringsvorm m., consti- |
|||||||||||||
|
met luchtgatcn; -papier o. rekeningen-
papier o.; sack m. (Bergw.) registerzak m.; schiff o. (Zeew.) registerschip o.; schleife v. klep v. op de windlade in het orgel; slimme v. registerspel, orgel- spel o.; stock m. (Dr.) model o.; -iuo m. register o. Registrgnde, (-n) v. register,in-
schrijvingsboek o. Registrator, (s, mv. -en) m.re-
gisterbewaarder m„ registreerder, grif- fier, archivaris m. Registratur, (-en) v. griffie, re-
gistralie v. HGgistriren,(regislrirle,regislrirt)
bedr. ww. inschrijven, registreeren. Reglement, (-(e)s, mv.-e)o.ver-
nrdening, bepaling v., voorschrift, regle- inent o. Reglement arisch, bijv. en b.
volgens het reglement, volgens de ver- ordening &. Regier, (-s, mv. Regier) m., Z. Re-
gelmeister. Regnen, (regnele, geregnet) onp.
ww., in. h. regenen; es regnet, het regent, er valt regen; klar of klein und dicht -, slofregeneii; 2. bedr. ww. doen regenen, doen neervallen; (fig.) es regnele Kugeln. hel regende kogels. Regnerisch, regnioht, bijv. en
b. regenachtig; es sieht - nii.v. het ziet er regenachtig uit. Regrediontonerbe, Regress-
erbe, (-«, mv. -n) m. hij, die verhaal heelt op eene erfenis. Regredienz, Regrgss, (-e«,mv.
•e) ui. toevlucht v., verhaal o.; (Rechts- pr.) seinen - an jem. nehmen, Z. regres- siren. Regrediren, (regredirte, regre-
dirl) en rogresbiren, (regressirte,re- gressirt) o. ww„ in. h. zich verhalen op, verhaal nemen, aanspraak doen gelden. Regsam, (-er, si) bijv. uw. roe-
rig, bedrijvig, vlijtig, werkzaam, wakker, beweeglijk; -keit v. beweeglijkheid, be- ilrijvigheid, werkzaamheid, wakkerheid. vlijt v. Regula, (Regulae) v. regel in.,
voorschrift o..verordening v.; die - de Tri, de Quinque, de regel van drieën, van vijven. Reguliir, (-er, -s() bijv. nnr., Z.
regelmdszig. Regularen, Regulares, m.mv.
ordesgeeslclijken, reguliere geestelijken ra. mv. Regulariseren, (regularisirte, re-
gnlaiisirt) bedr. ww. Geislliche -, or- denen; 2. regelen, bepalen, vaststellen. Rcgularitiit, v., i. m. regelmatig-
heid v. Regulativ, (-(e)*, mv. -e) o. re-
geling, verordening v.; 2. beschikking v., richtsnoer o. Regulator,(-s,mv.-en)m.( Werkt.)
regelaar, régulateur m. Regulinisch, bijv. nw. (van me-
talen), geheel zuiver, gereinigd, reguli- uisch. Reguliren, (regulirie, regulirt)
|
|||||||||||||
|
tntie v.; -gebdude o. zetel m. der regee-
ring, regoeringsgebouw o.; -geicalt v. opperste macht,oppermacht v.;-ion;(e)- lei v. regeeringskunselarij y.;-kam(e)hsl ui. regeeringsklerk, commies m.; -kunde, •kunst v. staatkunde, regeerkunst, poli- tiek v.; \'last v. last m. der regeering; •los bijv. nw. rcgeeringloos; -losigkeil v. regeeringloosheid v.; -prasidenl m. voor- zitter m. van het bestuur, president m. • ratIt m. staatsraad, commissaris in. des konings, regeeringsraad m.; it. lid o. van den hoogen raad; -recht o. recht o. der regeering; sache v. regceringszaak v.; secrelar m. secretaris m. der regeering; silz m. zetel m. der regeering; sorge v. zorg v. van de regeering; syslem o. re- geeringsstelsel o.; -verfassung\\.,Z.-forni. Regiment, (•(*)», mv. -er) o.
(veroud.) Z. Hegierung; 2.(Krijgsw.) re- giment o., afdeeling v. soldaten; (ge- meenz.) beheer, bestuur o., regeering, orde v. Regimgnterweise, bijw. regi-
mentssewijs, bij regimenten. Regimen ts-adj ut an t, (-en, m v.
•en) m. adjudant m. van een regiment; •arzt m. chi: urgijn-majoor m.; -casse v. regimentskas v.; -chirurg m., Z. -arzl; •commandeur m. regimenlskommandam m.;-/ouncrm. fourier-majoorm.j-oencAl o. krijgsraad m.van een regiment; -kasse v.,Z. sasse; -koslen v. m\\.,auf—leben,o\\i kosten van het regiment; -musik v. mu- ziek v. van een regiment, regimentsinu- ziek v.; -quarliermeister of -lagermeister in. kapitem-kwarliernieeslcr in.; -ruder o. roer, bestuur o. der zaken, teugels m mv. van het bewind; slab ;n. staf m. van een regiment; 2. koininandantsslaf m.: sHick o. regimentsstiik o., veldgeschut o.; -tambour, -trommelsch lager m. tam boer-majoor rn.; -lisch m. regiincntslafel v.; -uniform v. regimentsuniform, regi mentskleeding v.; -unkoslen v. mv. regi- menlsonkosten m. mv.; (fig.) auf leben, op kosten van het regiment. Rcgion, (-en) v. aaidslrcek,lucht-
slreek, landstreek v. Regisseur, (-«, mv. -e) m. (Too-
neelk.) tnoneelbesluiirder, regisseur m. Register, (-s, mv. Register) o. re-
gister o., Iij«t, inhoudslijst v., bladwijzer m., inhoudsboek o.; in\'s - einlragen, in het regislerinschrijven,registreeren;(van een boek), inhoudstafel v„ bladwijzer m., register o.; (Bergw.) mijnboek o., mijn- register o.; (lig.) er tlehl auf meiarm -, hij staal bij mij in het krijt; im schn:ar- en - slehen, op den index staan, slecht aangeschreven zijn; in das alle - geboren. reeds oud zijn, geen gezag meer hebben; 2. (Org.) Z. -jwo; (Scheik.) register, luchtgat, trekgal, o.; (Drukk.) ovcreen- komst v., tegenoverstand m., register o.; hallen, de regels van twee tegen elk.
gedrukte bladzijden doen overeenkomen. Regis ter-aufstand,(-*\'ami(e)s,
mv. stande) m. (Bergw.) rapport o. van den mijnopzichter over het werk van 3 maanden; -knopf in. houten knop in. aan een orgelregister; -ofen m. smelloven m. |
|||||||||||||
|
Rei. 1019
|
||||||||||||
|
Rei.
|
||||||||||||
|
Rei.
|
||||||||||||
|
sen, aanzienlijk, groot; 2. rijk. vermo-
gend, rijkelijk, Tausend Thaler -, rijk, bezittende; ein Mddchen • verheiralhen, een rijk huwelijk laten doen; ein -er Kauz, rijkaard; - gekleidet, rijk, weelde- rig; -e Erbschafl, rijk, aau/.icnlijk. groot; •es Erz, rijk; -an Tugenden,an Verdiensl, rijk in deugden, groote verdiensten heb- bende; II. zelfst. em -er, rijk man, iïjk- aard m.; der, die -e, rijke, aanzienlijke m. en v. j \'Reich, (-(e)s, mv. -e) o. rp, ge-
bied, bestuur o.; zum -e gelangen, aan het bestuur, bewind o. komen; sein - hal ein Ende, hij is niet meer aan het bewind; (Dg.) zijn rijk is uit, hij heeft niets meer te zeggen; sein - ausdehnen, zijn rijk uitbreiden; (H. S.) dein - komme, uw rijk kome; (fig.) das - der Liebe, ge- bied o.; 2. keizerrijk, rijk o., staat in.; das -, deulsche -, Duitsche Bijk o.; (eer- tijds), Duitsche keizerrijk; (fig.) - Got- tes, Christi, rijk o. Roichbooro, (-n) v. wilde Sinl-
Jansbes v. Reichen, (reichte.gereicht) o.ww.,
m. h. reiken, zich uitstrekken, komen aan, reiken tot; das Wasser reichte ihm bis an die Brusl, het water reikte, kwam hem; dieser Berg reicht bis in die ttol- ken, reikt, verheft zich; seine Haare • ihm bis an den Gürtel, komen tot; er reicht mir bis an das Kinn, hij reikt mij tot aan de kin; er reicht über mich, hij is langer, grooter dan ik; i<7i kann nicht so weit -, ik kan zoo ver niet reiken; (van de macht), zich uitstrekken; (van het nog), reiken, zien; (\\sm geschut), dragen; 2. toereikend zijn, voldoende zijn; sein Geld reicht nicht dazu, is niet voldoende; so weit die Summe • mag, voor zoo ver de som voldoende is; mit etw. -, genoeg hebben van, Z. aus- reichen, hinreichen, zureichen; II. bedr. ww. aanreiken, toesteken, overgeven; das Abendmahl -, toedienen, uitreiken; .1/nio- srn -, geven; Zoll -, voldoen, betalen; (fig.) er reicht ihm das Wasser nicht, hij heeft geen hand water bij beta;jemn.den Unterhalt -, in iems. onderhoud voor- zien; jemn. hülfreiche Hand -, iem. de behulpzame hand bieden; III. o. zelfst. reiken, bereik o.; (van de stem), bereik o.; (van aalmoezen), geven o.; (van be- lasting), betaling v.; (van het avondmaal Sc), toediening, uitreiking v. Roichern, (reicherte, gereichert)
bedr. ww., Z. bereichern. Reichfrischen, (reichfrischte,ge-
reichfrischt) bedr. ww. (Bergw.) verrti,- ken; II. o. zelfst. smelten o. van veel in- houdend kopererts. Reicbgabel, (-n) v. hooivork v.-,
2. voorsnijvork v. Reiohhaltig, bijv.en b.rijk,over-
vloedig, van groot of aanzienlijk gehal- te; (van een geschrift), leerzaam;-c Worte, veel betcekenend; -ke.it v. rijkdom, over- vloed ni.. groote winst, groote of aan- zienlijke opbrengst v. Roichhoit, v„ Z. Reichhalligkeil;
2. Z. Reichthum. Roichlich, (-er, st) bijv. nw. rij-
|
||||||||||||
|
bedr. ww. regelen, schikken, verordenen,
bepalen, richten. Regulirung, (-en) v.,2.\'reguUren;
il. regeling, schikking v., reglement o. Regulirwochsel, (-se(s,mv.-se/)
rn. wissel in. niet bepaalden vervaltijd. Rpgulus, (i\'iili.) in. zuiver metaal
o.; 2. (Slerrenk.) sier v. in het sterren- beeld van den leeuw. Regung, (-en) v. beweging v., be-
wegen o.; (lig.) ontroering, aandoening, opkomende gewaarwording v.; unordenl- tieke -en, hartstochten in. inv.; seine -en misiigen, zijne hartstochten bedwingen; 2. kiem v., begin o. Rogungs-los,liijv. nw. beneging-
loos, onbeweeglijk, stil, gevoelloos; (lig.) onverschillig, koud, koel, stijf; •losigkeit v. onbeweeglijkheid, stille, gevoelloos- beid v. Roh, bijv. en b. stijf, strak; (Veea.)
•es Pferd, bevangen, verstijfd. Reh, (-(e)s, mv. -e) o. ree v.;mdw»-
liches -, reebok m.; weibliches -, reegeit v.; junges -, Z. -kalb. Reh, (-(.\'») v. (Zeew.) scheersente
lijst v. die op de inhoulen gespijkerd wordt. Reh-ader, (-«) v. ader v„ die bij
een door bevangenheid aangetast paard gelaten wordt; -baum ui. windboom, boom m. van een windas; -beere*., Z. Rechbeere; -bein o., Z. -fusz; -binde v welriekend meelkruid o. Rehde, & (-a) v., Z. Reede.
R@he, v., z. m. (Veea.) bevangen-
beid, \'verstijving v.; -gras o. kweekgras o.; -htllr v., Z. Rehgeisz. Roh-fahl, bijv. nw., Z. -farben;
•[albe v. reekleung vaal paard o.; -farbe v. reekleur, vale kleur v.; -[arben. -far- big bijv. nw. reekleurig, vaal;-/W< o.ree- vel o.; •jleisch o. reevleesch o.; -fusz m. reevoet m.; (dg.) Tisck mit -füszcn, ta- fel v. met geklauwde pooten; (PI.) blad- zwam o.; -geisz v. reegeit v.; -haar o. reehaar o.; (Zad.) vulhaar, stophaar o.; •haut v. reehuid v., Z. -felt; -lieide v. (PI.) bezemheide v.; 2. verversbrem v.; •jagd v. jacht v. op reeën; -kalb, -kalz lein o. reekalf o.jonge ree v.; -keule v.ree bout mi.; -kilze v., Z. -kalb; -krankkeit v. (Veea.) verstijving, bevangenheid v.; •kraut o. prieaikruid e.;-ledero. ree(en)- le(d)er o.; -ledern bijv. nw. van reele- der. Rehling, (-(e)s, mv. -e) m. baars
m.; 2. (PI.) eetbare paddenstoel m. Rph-notz, (-es, mv. -e) o. reeen-
net o.; -pa$linake v. watereppe v. met bloemen aan de geledingen; -posten m., Z. schrot; -rücke» of schldget m., Z. •keule; schale v. snijland in. van eene ree; sckrol o. hagel in. om reebokken te schieten; spieszer in. (Jachtw.) reebokje o. van 6 maanden; -wildbrel o. reeënge- braad, wildbraad o. van reeën; 2. Z. •fteisch; -zkkcken, -zicklein o., Z. -kalb; •ziege v. reegeit v., Z. Reh; -ziemer m. lendestuk o. van eene ree. Reib-ahle, (-n) v. slotenmakers-
priem v.; it. vierkante boor v.; -asch v. |
vijzel, stamper in.; -blech, -eisen o. rasp
v„ Z. Hf the; -bürste v. borstel.scbuier in. Roibo, (-n) v. rasp v.,zoutvijzel m.;
it. houten vijzelstamper in.; (aan een venster), wervel m. Roibc-ballcn, (-tem, mv. -len)
in. drokkersbal in.; -bretl o. (Mets.) strijkbord o.; -hammer m. (Bergw.) Z. •pduschel; -holz o. (Zeew.) wrijfhout o. om het schip voor stooten te bewaren; •kessel n. verversketel m. om de indigo kort te wrijven; -kraut o. (PI.) paarde staart in., schaafgras o.; -keule v. vijzel, stamper in.; -lappen m. wrijflap,schuur- lap m.; •mühle v„ Z. Hanfmühle. Reiben,(nc&,oerieDen)bedr.ww.onr.
mit der IIand,einem Tuclie, Oei «f- -,wrij ven, uitwrijven; (Gen.) wrijven, inwrij- ven; (Volkst.) jemn. etw. unter die Nase -, iem. iets onder den neus wrijven, ver wijten; 2. Flachs, Hanf -, stampen; das Küchengeschirr -, schuren, afwrijven; den Fuszboden -, boenen, schrobben; Farben -, wrijven; II. wed. ww. sich -, sick an jem. -. iem.\' aanvallen, plagen, sarren, tarten. Reibe-napf,(-nap/\'(e)s,mv. •napfe)
m., Z. Reibasch; -pauschel m. stamper m.; -pfanne v. (Bergw.) ertsvijzel m.; •platte v. plaat v. om erts fijn te stam- pen; •pfahl m. wrijfpaal m.; (lig.) voor- werp o. van bespotting; -presse v. (Pap.) pers v. om het papier ten ruwste gelijk te persen. Reiber, (-s, mv. Reiber) va. wrijver,
boener, stamper m.; (Nat.) Z. Reibezeug; (Slot.) (aan vensters), wervel m.; (Huis- h.) Z. Wurstwagen. Roibo-satto, (-n) v., Z. Reibasch;
•schale v. (Bergw.) schotel m. om erts fijn te stampen; (Apolh.) schoteltje o. om iels fijn te wrijven, wrijfschaal v.; •sekeit o. (Art.) zwcek of zwik v., wrijf- hout o.; stem m. wrijfsteen in.; stock m. (Mets.) plankje o. om de kalk op den muur te strijken; -tafel v. (Looi.) wrijf- tafel v.; .luch o. wrijfdoek m.; -misch m. wrijflap, schuurlap in., strooiwisch in.; wohl m. slotenmakersboor v.; seug o. wrijfgoed o.; 2. (Nat.) kussentje o. om de electriseermachine; -zündhölzer o.mv. lucifers v. mv. Reib-feuer, (-feuers, mv. -feuer)
o. electrieke vonk v.; -hammer in., -holz o. &, Z. Reibehammer <J\\ Roibisch, (-es, mv. -e) m., Z. Rei-
bekraut. Reibkeule, (-«) v. stamper, vij-
zelstamper m. Reibling, (-(e)s, mv. -e) m. jonge
os in., osje o.; 2. (PI.) welsmakende pad- denstocl m. Reib-platte, (-n) v., Z. Reibasch;
tabak in. grove snuif, rappe v. Roibung, v., Z. reiben; it. wrijving
v.; \'2. (lii;.) botsing, oneenigheid v. Reibungs-bewegung, (-en) v.
wrijvingsbeweging v.; -kissen o., Z. Rei- bezeug (Nat.); -messer in. wrijvingsme- ter m. Roich, (-er, si) b\\jv. en b. (van
een oogst &), rijk, overvloedig; -e Almo- |
|||||||||||
|
Bei.
|
|||||||||||||
|
1020 Rei.
|
|||||||||||||
|
Kei.
|
|||||||||||||
|
bijv. nw. in strijd met de staatswet; -glied
o. lid o. van den staat; -graf w. rijksgraaf m.; -gröfin v.rijksgravin v.; -grdflich bijv. nw. aan een rijksgraaf behoorende; •graf- schaft v.rijksgraafschapo.; -grundgesel; o. grondwet van bel rijk; -gulden m. Augs- burger gulden,rijksgulden m.; -gulachlen o. besluit o. van den staat;-AunaWiii. ver- schil o., onecnigheid v. betredende den staat; -haupl o.,\'L.-obcrhaupt;~hcer o.,Z. •armee; -herkomtneu o. landsgewoonten v. mv., landsgebruik o.; • heiliglhümer o. mv. iu Neurenberg bewaarde reliquiên van hel Duilsche rijk; -historie v., Z. gescltichle: -hofgraf in. paltsgraaf ui.; hofralh 111. hofraad, staatsraad in., lid o. van den rijksraad; -hülfe v. rijkssub- sidie o. en v.; •insignien v. mv. rijksin- signién v. mv., te Aken en Neurenberg bewaarde onderscheidingsteekencn o.mv. van het Duilsche rijk; -kummergerichlo. rijkskamergcrecht o.; -kammerrichter m. raadsheer ui., lid o. van het rijkskamcr- gerecht; -kanz(e)lei v. rijkskanselarij v.; •kanzler ra. rijkskanselier m.; \'katte v. rijkskas, staatskas v.; -kassenmeisler m.. Z. -pfennigmeisler; -kleinodien o. mv. rijkskleinooden o. mv.;-Aörperm. staals- lichaara o.; -kreis m. kreils ra. van hel rijk; -krieg m. oorlog m. van het (Duit- sche) rijk; -krone v. rijkskroon v.; -land o. rijksland, van het Duilsche rijk afhan- kelijk land o.; 2. mv. •Hinder, rijksstaten m. mv.; -landcr in. inwoner ra. van hel rijk; -lehen o. rijksleen o.; -leule mv., Z. bauer, -bürger; -macht v. rijkswacht v.; marschall m. rijksinaarschalk ra.; -ma- trikei v. lijst v. der rijksstenden en door hen Ie betalen belasting; -münze v. rijks- munt v.; -oberhiupt o. opperhoofd o. van den staal; -oberpostmeister m. rijksop- zichter in. der posterij; -pfennigmeister m. rijksontvanger ra.; -pflege v. alleen van het rijk afhankelijk rechtsgebied o.; 2. beheer o., rechtspleging v. eener pro- vincie &; -pfleger m. bestuurder m. eener provincie; -post m. rijkspost, posterij v. van hel rijk; —amt o. rijksposlkantoor o.; —meister m. rijkspostmeester m.; quartiermeister m. kwarticrmeesler m. van het rijk; -rath m. rijksraad, staals- raad m.; 2. Z. -collegium; -ritter ra. on- middellijk van den keizer afhankelijke ridder ra.; -ritterschaft v. alleen aan den keizer onderworpen ridderschap v, of ridders m. mr.,rijksridderschap v.; -rolle i., Z. -matrikel; sache v. rijkszaak v.; •sass ra. leenman in. van het (Duilsche) rijk;-S(ijsio bijv. nw. een rijksleen bezit- tend; scepter m. rijksschepter m.; •schats m. rijksschat in.;—mcisterm. rijksschat- raeester m.; schluss ra. rijksbesluit, be- sluit o. van den rijksdag; —maszig bijv. uw. overeenkomstig het besluit van den rijksdag;-sr/iuj<i v. rijksschuld v.; -schult- heisz m.,Z.-cogl;schwerto. rijkszwaard o.; siegel m. rijkszegel o.; stailt v. rijks- stad v.; -s/ad/erm. burger m.eener rijks- sliid; stand ra. rijkssland m.; stdndisch bijv. nw. lot den rijkssland behoorend; standschaft v. waardigheid v., voorrecht o. van den rijkssland; 2. rijksstaten ra |
|||||||||||||
|
kclijk, rijk, overvloedig aanzienlijk, meer
dan voldoende; -c Geschenke, rijk; -e Al- mosen, aanzienlijk; sein -es Auskommcn haben, een aanzienlijk inkomen hebben; - versorgt sein\', ruim voorzien zijn; - be- :ahlen, - geben, rijkelijk; er isl damit • renetten,ruimschoots, meer dan voldocn- de; -keil v. rijkelijkheid r., rijkdom, overvloed m. Reichs-abschied, (-(e)«,mv.-e)
m. (Gesch. van D.) reces o. van den rijksdag, akte v. waarin alle besluiten worden opgenomen; -acht v. rijksban in.; -ichler 111. hij die in den rijksban vervallen is, vogelvrijvcrklaarde m.;-adel m. rijksadel m.; -adler m. rijdsadelaar, keizerlijke adelaar m.;-aUerleheno.rijks- achterlecn o.; -agenl m. rijksagent, agent m. van hel rijk; -amt o. rijksambt, lands- ambt o.,landsbediening \\.;-angelegenheit v.rijksaangelegenheid.rijkszaak \\;,-anlagc v., -anschlag m. rijksbelasting v„ aan- slag m. voor de rijksbelasting; -antheil m. rijksaandeel o.; -apftl m. rijksappel^ bol m. niet een kruis er op, zinnebeeld o. van de hoogste macht in het rijk; •archiv o. rijksarchief o.; -ormeev. rijks- leger o.; -ausschuss va. gezantschap o. vau een rijk; suslrag m.auslregaalrech- ler m.; -Aaro» m., Z. -freilicrr; -baucr m. rijksboer m.; -beamler m. rijksbe- ambte, groot-officier m. van het rijk; -be- denken o., Z. -gulachten; -bcilrag m. rijkssubsidie v. eno.,Z. -anlheil;-bischof m. rijksbisschopm.;-boden m.rijksgrond nt.;-bürger m. rijksburger, burger in. van het rijk; -collegium o. college o. van rijks- stenden; -conlingenl o., Z. -antheil; -dc- pulalion v.,Z. -ausschuss; -dorf o. rijks- dorp o.; -einwohncr m. inwoner m. van het rijk; -erbam( o. erfelijk rijksambt o.; -erbbeamter m. erfelijk rijksambtenaar m.; -erbe ui. erfgenaam m. van het rijk; •erzaml o, opperste staats- of rijksambt o.; •erzbenmler o. opperste rijksambte- naar m.; -erzkanzler in. aarts-rijkskan- selier m.; -fahnc v. rijksvlag v., rijksba- nier v.; -feind m. vijand m. van het rijk; •feldherr m. rijksveldheer m.; -fiscal m. landsfiscaal m.; \'fiscus m. rijksbelasting v., rijksschalkist v.; -folge v. troonop- volging v.; -furst ra. rijkswoud o., tot den staat behoorend woud o.; -frei bijv. DW. alleen aan het rijk en den keizeron- derworpen; -freihcil v. onmiddellijke af- hankelijkheid v. van den keizer; -freiherr m. rijksbaron m.; -freiherrtich bijv. nw. aan een baron verschuldigd of behoo- rende; -fürst, —in, rijksvorst m„ rijks- vorstin v.; -fürstenlitel m. titel ra. van rijksvorst; -fürstenwürde v. waardigheid v. van rijksvorst; -fürstlich bijv. nw. aan een rijksvorst behoorendeof verschuldigd; •fusz in. rijksslandaard ra.; -gefdlle o. mv. staatsinkomsten v. mi.; -geld o., Z. •manie; -genoss in. vazal, onderdaan ui. van het rijk; -gericht o. hoogste gerecht o. in het Duilsche rijk; -geschdfle o. mv. staatszaken v. mv.; -geschichte v.geschie- denisv. van hel rijk, van een staat; -geselz o. rijkswet, staatswet v.; -gesetzlich bijv. nw. volgens de rijkswet; -gesetzwidrig |
|||||||||||||
|
mv.; steuer v. rijksbelasting v.; -lag in.
rijksdag m.; —sgesandter m. afgevaar- digde ra. bij den rijksdag; -truppen mv. rijkstroepen m. mv., rijkslegcr o.; -u»- mittelbar bijv. nw. (van adellijken), al- leen van het rijk afhankelijk; -valuta v. muntslandaard m. van het rijk, gelds- waarde v. in het rijk; -unmiltelbarkcil v. afhankelijkheid v. van het rijk; sasall m. rijksvazal ra.; -verfassung v. grond- wet, staatsregeling, constitutie ».; -ver- sammlung v. vergadering v. van den r|jks- raad, van den rijksdag; -verwalter m.be- sluurder ra. van het rijk; -t>eriveser m., Z. -rtrvalter; 2. regent m.; -verualtung, rerueserschafl, -veru,esung v. rijksbe- stuur o.;-vicariat o. regentschap o.; -vogt m. rijksvuogd, criraineele rechter m. in rijkssteden; -voglei v. rijksvoogdij v.; völker o. mv. krijgstroepea m. mv. van bet (Duilsche) rijk, Z. -lruppen; -ii\'dA- rung v., Z. -taluta; -uald m., Z. -forst; •trappen o. rijkswapen o.; •uerth m., Z. fusz, -valuta. Reichthum, (-(e)s, mv. Iieich-
thümcr) m. rijkdom, overvloed in.; 2. groot vermogen, fortuin o.; einen groszen • besitzen, een groot vermogen bezilten; l. overvloed hebben. Reiohweizen, (-s) o.,z.m.Smir-
nasch koren o. dat bij de hoofdaar nog ucvenaren heeft. Reif, (-cr, -j() bijv. en b. (van vruch-
ten), rijp, te plukken, uitgewassen, uil- gegroeid, volwassen; -es Alter, huw- baar; sie isl -, zij is huwbaar; - machen, rijp doen worden; (van zweren), rijp, uitgezworen; (lig.) -er Verstand, -es Ur- Iheil, rijp; die Sache isl noch nicht -, is nog niet rijp, nog niet geschikt om te behandelen; zur Strafe -, hoogst straf- baar, de grootste straf verdiend hebben- de; (Spr.) was bald - wird,mird bald fuut, vroeg rijp, vroeg rot. Reif, {-(e)s, mv. -e) ra. rijp, rijm,
ijzel m.; (Spr.) den - fliehen und in den Scknee falten, van den wal in de sloot geraken; it. er gcht weg, wie der - vom 7.aunc, hij verdwijnt als sneeuw voor de zon. Reif, (-(e)s,mv.-e)m.(Kuip.) hoep,
hoepel, band ra.; den - Ireiben, hoepelen; (aan manden), gevlochten rand of krans m.; (Bouwk.) aslragaal in., rond gesne- den werk o.; (Zeew.) reep in., touw o., kakel in.; (Slot.) (in een slot), rad o.; (Wag.) (om de naaf van een rad), keep, groef, spunning v. Reif-bahn, (-e«) v. touwslagery
v.; -beu,ie v. (Kuip.) werktuig o. om de hoepels te buigen; -bild o. portret o., schilderij v. in ronde lijst; -binder in.,Z. •mocAer. Reife, v„ z. m. (van vruchten),rijp-
heid v.; zur • bringen, \'doen rijp worden; dieses Geschwür isl :u seiner - gekommen, deze zweer is rijp; Zeugungs; buwbaar- heid, inanbaai lieid in.; (lig.) diese Sache tsl ju iArer - gediehenji tot rijpheid ge- komen. Roifoison, (-eisens, mr. •eiten) o.
handijzer o. |
|||||||||||||
|
Rei. 1021
|
|||||||||||||
|
Rei.
|
|||||||||||||
|
Rei.
|
|||||||||||||
|
en -fiden) m. rijgdraad m.; -fuhr(e) v.
op de beurt te verrichten leendienst m. met paarden; -haken in. (Linnenw.) rijg- haak ra. Reihen, (reihle, gereihl) bedr. ww.
Personen -, in rijen of gelederen scharen, op rijen plaatsen; Perlen -,rijgen; (Naai.) rijgen; in Fallen -, plooien, rijgen; (lig.) seine Gedanken -, rangschikken; II. o. ww., m. 4. (Jachlw.) (van vossen &), keften, blaffen; (van wilde eenden &), paren; 2. springen, heen en weer loopen, drentelen; lil. wed.ww.sic/i-.zich schik- ken, zich in gelederen plaatsen. Reihen, (•*, mv. Reihen) m. (ver-
oud.) rei v„ koor o.; 2. dansrei v. Reihen-folge, (-n) v. volgreeks,
volgorde v.,opvolging i.;-[ührer m.aan- voerder m. der rei, voordanser na.; satl v. met de zaaimachine gezaaid zaad o.; selzer in. (I\'otl.) hij, die de potten in rijen zet om te drogen; -tanz in., Z. Reihen (2). Reihenweise, bijv. en b. in rijen,
de eene rij na de andere. Reiher, {s, mv. Reiher) m. reiger
m.; kleiner, weiszer -, Z. -busch (2);(au/\') - beizen, op reigers jagen; 2. mv. reiger- soorten v. mv., steltloopers m. mv. Reiher-beize, (-n) v. rcigerjacht
v.; -busch m. reigerpluim v.; 2. sneeuw- witte zilverreiger m.; -enle v. reigereend v.; -falk in. reigervalk in.; -feder v. rei- gerve(d)cr v.; -felt o. reigervet o.;-/leisch o. reigervleesch o.; -gehdge o., Z. -Uutle; •gras o. knobbelgras o.; -hülte v. reiger- nest o., reigerhut v.; -jagd v., Z. -beize; -öl o. rcigcrolie v.; schnabel m. reiger- snavel ra.; 2. (PI.) Z. Slorchschnabel; spiel o. kaartspel o. met 56 bladen; stand m. gewone verblijfplaats v. der reigers; slrausz, stut: m„ Z. -busch, Reih-gras, (-orases, mv. -grdser)
o. (I\'l.) knobbelgras o.; 2. Z. Ouecke; 3. Z. Raygras. Reihig, bijv. nw. uit rijen, regels,
lijnen beslaande, met rijen of lijnen. Reih-nagel, {-nagels, mv. -nègel)
m. (Wag.) protsbout,protspin i.;schank m. recht o. ora bier of wijn te scheuken, dat om beurten verleend wordt. Reiltopp, (-(e)s, mv. -e)o.(Zeew.)
bramstengtop ra. Roini, (-(e)s. mv. -e) m. rijm,rijm-
wnni-il, vers o.; miinnlicher -, mannelijk rijm, gelijkluidendheid v. eener eindlet- tergreep; weiblicher -, vrouwelijk rijm, gelijk liiidcndheid eener lange en korte lettergreep; -e tnachen. verzen maken, rijmen; etw. in -e bringen, op rijm bren- gen, berijmen; etende-emachen, rijmden. Re_im-art, (-en) v. wijze v. van
rijmen; -aufgabe v. gedicht o. met op- gegeven eindrijmen; •bold in. rijmelaar ra.; it. verzensmid m. Reimen, (reimle, gereimt) o. ww„
in. h. rijmen, gelijkluidend zijn, overeen- stemmen; (lig.) etw. nicht (zusammen) • kunnen, iets niet kunnen rijmen, niet met elk. kunnen overeenbrengen;2. bedr. ww. in rijm brengen, in verzen brengen, dichten; (i. k. bet.) rijmden;.", wed.ww. |
|||||||||||||
|
sich -, rijmen, passen,overeenkomen; das
reiml sich wie die f\'aust aufs Auge of mie ein alles Weib zur Hasenjagd, dat past als eene tang op een varken, als eene vlag op eene modderschuit. Reimer, (s, mv. Reimer) ni. rijmer,
dichter, verzenmaker in.; (i. k. bet.) rij— meiaar in. Reimerei, (-en) v. rijmelarij v.
Reim-fail, {-fall{e)s, mv. .falie)
m. versmaat, dichtmaat, kunslmaat, ca- dans v.; -form v., Z. \'art; -frei bijv. nw. niet rijmend, rijmloos, in blanke verzen; •füller m. (I)ichtk.) stopwoordje o.; .ge- dicht o. gedicht o. op rijm; -kunsl v. rijmkunst ?.; 2. dichtkunde v.; -künst- lich bijv. nw. rijmend, metrisch. Reimling, (-(e)s. mv. -e) m. rij-
melaar, verzensmid, poëtaster in. Reim-l08, bijv. nw.,Z. -frei;-rith-
sel o. berijmd raadsel o.; -regel v. vers- regel in.; it. regel ra. voor de dichtkunst; •register o„ Z. -wörterbuch; -richter m. klinker m„ waarmede hel rijm begint: salz, schluss m. couplet o.; schmied in. verzensmid, rijmelaar Dl.; selzer m.. Z. -richter; silbe v. rijmlettergreep v., eindrgm o.; silbengedichl o. gedicht o. met eindrijmen; spiel o. rijmspel o.; sprecher in. hij die voor de vuist in rijm spreekt, improvisator m.; spruch m. berijmde spreuk ».; sucht v. rijuizucht v.; süchtig bijv. nw. rijmzuchtig. Reimweis(e), bijw. in rijmen.
Reim-werk, (-(e)s, mv. -«) o., Z.
Reimerei; •wechtler m. onregelmatig rij- raend couplet o.; -worl o. rijmwoord o.; •wiirlerbuch o. rijmwoordenboek o. Rein, (-(e)s. mv. -e) m., Z. Rain.
Rein, (-<r, si) bijv. en b. zuiver,
echt, niet vervalscht, onvervalscht, on- vermengd, klaar, louter; -es Gold, echt, zuiver; -er Wein, onvervalscht, helder; •e Luft, zuiver; 2. rein, zuiver, helder, schoon, gewasschen; -es Hemd, schoon; •e Haut, zindelijk; Kinder - hallen, zin- dclijk houden; • sein, sich - hallen, rein, zindelijk zyn; -e Schrift, Slimme, helder, duidelijk; -er Druck, helder; etw. int -e bringen, iets in orde brengen of maken: •e Arbeit machen, netjes, zindelijk wer- ken; die Slrasze - machen, schoonmaken, schrobben, boenen; das Erz - machen, zuiveren; (lig.) -e Magd, rein, zuiver, knisch, vlekkeloos, heilig; ein -es Leben führen, maagdelijk, kuisch; -e Schreibarl, zuiver; schreiben, zindelijk, netjes, zon- der vlakken; die -e Wahrheit, zuiver, puur; seine Sache isl nicht -, is niet pluis; ih\'j -e zeichnen, in het net leekenen; -es Einkommen,?.uiier,ueUoJemn,die WaAr- heit - heraussagen, ronduit de waarheid zeggen; -tn Mund halten, zwijgen, niets zeggen; -en Mund gehalten, spreek er niet van; die Slraszcn ton Dieben - hal- ten, vrij; 5. ledig of leeg, ontruimd, vrij; •en Tisch machen. alles wat op tafel staat opmaken; \'t* Haus, dn Haus - »w- chen, schoouniakeu; Alles - wegtragen, alles te zamen, niets uitgezonderd; das ist - unmöglich, dat is zuiver onmogelijk; II. o. zelfst. das -e, (in een werk), nel- |
|||||||||||||
|
Beifol, (-n) v. spoor o. van bet hert.
Reifel-eison, (sens, mv. -J«n),
-holz, (-holzes, mv. -hölier) o. zadel- makerswerktuig o. om striemen of stre- pen in het leder te maken. Reifeln, (reifelle, gereifelt) bedr.
ww. uitgroeven, uithollen, canneleeren; (Zad.)| striemen, strepen maken; \'2. o. ww. hoepelen, met den hoepel spelen. Reifon, (reifte, gereifl) o. ww., m.
h. en J. (van ooft), rijp worden; (tig.) heran -, mm Manne -, den mannel ijken leeftijd bereiken; 2. bedr. ww. rijp ma- ken, doen rijpen, bevorderen, bespoedi- gen; II. bedr. ww. ein Fuss -,met hoepels voorzien, Z. bereifen; it. reifeln; III. onp. ww., m. A. njpcn, ijzelen. Reifer, (•», mv. Iteifer) m. hij die
groeven slijpt, strepen maakt; 2. Z Sei- ler; - bahn v. touwslagershaan v. Reif-gemalde, (-gemaldes, mv.
•gemalde) o., Z. •bild; -haken in. haak m. van den srofsmid om het rad om de velg te leggen; -holz o. hoepelhout o.; •kloben m. (Slot.) kromme schroef v. om schuins te vijlen; -klöber m. kloofbeitel m.. kloonjzer o. Reiflieh, (-er, si) bijv. en b. rijp,
rijpelijk, voldoende, genoegzaam; alles • erwogen, alles rijpelijk overwogen.
Reifling, (-(e)s, mv.-c) m.(Tuinb.)
waterloot v. Reif-macher, (shers, mv. -cher)
in. hoepelmaker m.; -messer o. knipers- mes o.; -mona/ m. November m.; ((jesch. van F.) vorstmaaml v., Primaire m. (van 21 November tot 20 December); -rock ui. hoepclrok m., crinoline v.; schlagen o. (Sp.) radslaan o.; schlager m. touw- slager m.; schldgerei v. toowslagcrij v.; schlilten in. touwslngerswagen m.;spiel o., Z. schlagen; slab m., stange v., slecken ra., Z. -holz; -treibel, -lreiber ra. hoepelslokje n.; sange v., -zieher ra., Z. •beuge; -zwinge v., Z. -haken. Reigen,(-s,mv.Heigen) m.,-tanz,
in. Ss, Z. Reihen <}\'•. Reiger, (-*. mv. ftdjer) in., Z.
fieiAer. Reih-brod, (•(«)•«, mv. -«) o.
brood o. van bepaalde grootte door de catechiscerkinderen ieder op de beurt aan den dorpsgeestelijke te geven; -drahl ui., Z. Reihedraht. Roiho, (-n) rij, orde, reeks v.; eine
• Rinser, rij v.; lange - ton Zimmern,
lange rij kamers; (lig.) eine - non Un- glücksfatlen, reeks, opeenvolging v.; zu- sammenhdngende • van Sdtzet, reeks v. van stellingen; unendliche -, oneindige reeks; 2. rang m., gelid o., volgorde v.; in einar - hinler einander, op eene rij achter elk.; in -n vorbei gehen lassen, in rijen, gelederen o. mv.; sich in -n slelUn, in gelid gaan staan; die • ist au mir, het is, wordt mijne beurt; die - kommt on Sie, de beurt komt aan u; jeder, wenn ihn die - tri/ft, ieder op zijne beurt; an ihm ist die », het is zijne beurt;(fig.) op- volging v. Reiho-draht, (-aVan<(e)j, mv.
•dr/lhte), -fadon, (•fadens, mv.-faden |
|||||||||||||
|
1022 Hei.
|
|||||||||||||
|
Rei.
|
|||||||||||||
|
Rei.
|
|||||||||||||
|
heiil, ordelijkheid ».; das -e, (van den
stijl), zuiverheid v.; in\'s - bringen, in orde brengen; (Dg.) schikken, regelen; mit elw. of jrmu. au/\'s - kommen, klaar komen met, zich verstaan me/. Roiudol, (-s, inv. Heilniet) o.melk-
napje o.; it. bloemenpotje o. Reindruck, (-(e)s, mv. Rein-
drucke) in. schoondruk m., goed afge- clru ki blad o. Reindünkler, (-lers, mv. -ler)
m. ongeroepen taalzuiveraar, purist m. Reine, v., Z. Hem (II), Reinheü.
Reineke, (•», mv. -») m. (lig.)
Reinlje o. de Vos. Roinel, (•$, mv. Reinel) o., Z. Rein
del. Reinen, (reinte, gereinl) bedr.ww.
reinigen, zuiveren, schoonmaken; 2. wed. ww. sich -, rein worden, belder, gelou- lerd worden; (Jachtw.) (van vossen &), rennen, draven. Reinertrag, (-!rag (e) s, m v.-lrige)
m. zuivere opbrengst v., netto bedrag o. Roingeist, (-es, mv. -er) m. ge-
zuiverde spiritus, alkohol in. Reingeistig, bijv. nw. bovenzin*
nelijk, zuiver, geestelijk, platonisch, hei- lig. Roinglaubo, (-ns) m., z. m. zui-
ver geloof o., zuiverheid v. van geloof, orthodoxie v. Reinglaubig, bijv. nw. rechtzin-
nig, geloovig, orthodox; die -en, (in E.) puriteinen m. mv. Rein gut, bijv. nw. goedhartig, door
en door goedig, oprecht genegen. Roinhtniron, (reinhaarte, gerein-
haarl) o. ww., in. h. (Looi.) ontharen. Roinhanf, (-(e)j) m., z. m. gebe-
kelde hennep m.; it. (Hand.) Narvasch vlas o. Reiuheit, v., i. m. reinheid, zui-
verheid, onbcvlektbeid, onbedorvenheid, echtheid v.; 2. nelheid, zindelijkheid v.; (Og.) (van de stem), helderheid, zuiver* heid v.; (van de lucht), zuiverheid v. Reinigen, (reinigte,gereinigt) bedr.
ww. zuiveren; 2. reinigen, schoon ma- ken; Metalle -, louteren, zuiveren; das Blut-,zuiveren;die Eingeweide-,schoon- maken; (Krijgsw ) eincn Watd -, den vijand verjagen uit; (lig.) eine Sprache -, zuiveren; II. wed. ww. sich -, gezuiverd worden; it. zich reinigen, zich wasschen; sich ditreli enen luit -, zich zuiveren, zijne onschuld getuigen met, zich recht- vaardigen. Reiniger, (-s, mv. Reiniger) m.
reiniger, schoonmaker, zuiveraar m., hij die reinigt &. Reinigkeit,»., Z. Reinheit.
Reinigung, (-en) v„ Z. reinigen;
it. reiniging, wassen ing, zuivering; (van metalen), zuiveren o.; (Gen.) monatliche -, maandelijksche reiniging v., maand- stond in.; it. afscheiding, purgeering v.; (Dg.) - des Herzens, reiniging, veront- schuldiging v.;(van eene taal),zuivering v.; Maria -, Fest der Marii -, Maria Lichtmis o.; (van een beschuldigde), rechtvaardiging v. |
|||||||||||||
|
Reinigungs-apparat, (•(«)»,
mv. -e) ui. zuiveringstoestel m.; -eid m, zuiveringseed m.; -miltel o. zuiverings* middel o.; (Gen.) afdrijvend middel, pur- geermiddel o.; -ö/fnung v. (Spoorw.) opening v. om de machine schoon te kunnen maken; -opfer o. reinigingsoffer o.; -ti!asser o. reinigingswater o.; -weg m. (Gen.) afvoerweg.ontlaster m.; -wiede, •wurzel v. purgeerwortel m., jalappe v. Reinkraute, (-») v. derde snoei-
ing v. van den wijnstok, Reinlich, (-er, -sl) bijv. nw. rein,
zindelijk, net, netjes; sich - kleiden, zich netjes kleeden;-itêi/v. zindelijkheid,rein- heid, netheid v.; (Spr.) — ist halbes Fuller, zindelijkheid is de halve gezond- heid. Reinschreiber, (-bers, mv. -ber)
m. hij die in het net afschrijft, Reinschrift, (-en) v. net afschrift,
afschrift o. in hel net. Reinvieh, (-(e)s) o., z. m. gezond
vee o. Reinweide, (-n) v., \'/.. Rainweide;
it. Z. Rheinweide. Reis, (-es, mv. -e) m. (Hand.) Z.
Reisz; (PI.) - of Ries, cipergras o.; 2. Z. Rcgling, Reis, (-es, mv. -e of *er) o. takje,
twijgje, scheutje o., loot v.; die -er be- schneiden, de takjes snoeien; 2. Z. -holz. Reis-bank, (-banke) v. (Zoutz.)
droogzolder m. voor brandhout; -baum in. met lijmroeden bezette boom ui.; bund in., -bündel, -büschel o. takkenbos in., bundel m. rijshout; -baschelbinder m. takkenbossenmaker of -binder in. ReiSChe, (-«) v„ Z, Heuse.
Reischen, Reislein, (verkl.) o.,
Z. Reis (o.). Reisé, (-n) v. reis v., tocht in., uit-
stapje, toertje o.; eine - machen, eene reis doen of maken; nuf der - sein, op reis zyn, reizen; auf -n gehen, op reis gaan; vio gekt die - hin, waar gaat de reis heen ?; glückliche •!, goede reis!; 2. reisbeschrijving v.; (Bergw.) pad o. door eene aanslibbing; (Waterb.) pijpwerk o. eener waterleiding; 3. vracht, scheeps- lading v.; (Wev.) weversmaat v. Reise-altar, (-tar(e)s, mv. -lare
of -tare) m. draagbaar altaar o.; -anzug in., Z. -kleid; •apotheke v. draagbare apotheek v.; -baromeler m. draagbare barometer m.; -bedarf m., -bedürfniss o. rcisbenoodigdheden v. mv., reisbehoefte v.; -beschreiber m. reisbeschrijver m.; beschreibung v. reisbeschrijving v.; -be- steek o., reisbenoodigdheden v. m\\.;-bett o. reisbed o.; -bibliolhek v. reisbiblio- thcek v.; -buch o. reisboek o., reiswyzer in.; -bündel o. reispak(je), valies o.; (van een bandwerksman),knapzak m.;-capelle v. draagbare kapel v.; -commis, -diener m. handelsreiziger, reisbediendem.;-di<J- ten v. mv, vrijhouding v. op reis; •erinne- rungen v. mv. reisherinneringen v. mv.; -erzahlung v. verhaal o. eener reis; \'[er- lig bijv. nw. reisvaardig, gereed om te vertrekken; sich — machen, zich reis- vaardig maken, zijm: kuilers pakken; |
|||||||||||||
|
•flasche v.reisflesch.veldflesch v.;-freund
in. liefhebber m. van reizen; 2. Z. -ge- fdhrte; -furier ra. fourier m. op reis; it. lastdier o.; -gebet o. gebed o. op reis, gebed o. eens reizigers; -gebühr v. ver- goeding v. van onkosten voor de reis; •gefahrie m. reisgezel, reisgenoot, reis- makker m.; -gefolge o. gevolg o., reis- stoet m.; -geld o. reisgeld o.; -genoss m., Z. -gefahrte; -gepdck, -gerdth o. bagage v.; -gerechl bijv. nw. bedreven in de jacht op klein wild; -gesetle in., Z. -ge- fdhrle; -gesellschafl v. reisgezelschap o.; -gesellschafter m., Z. \'gefahrie; -gut o. (Leenw.) dochterleen, op de vrouw over- gaand leengoed o.; -hafl bijv. en b. reis- vaardig; it. op reis, reizend; -halfler o. reishalster m.; -handbuch o., Z. -buch; •hul ui. reishoed in.; -jager m. jager in. van het jachtgevolg; (Jachtw.) Z. Lauf- schülze; -jlgerei v. jagers m. van den jaebtstoet; (Jachtw.) jacht v. op klein wild, kleine jacht v.; -junker m. edel- knaap m. van het reisgevolg; -kappe v. reismuts, reiskap v.; -karte v. reiskaart v., wegwijzer, gids in.: -kaslen m„ -kist- rlien, -kislchen o. reiskofTertje o.; -kisle v. reiskoffer in., valies o.;-kisseno. reis- kussen o.; -kleid o. reiskleed o., reis- kleeding v.; -knecht in. reisknecht in.; •koffer m., Z. \'kiste; -korb m. reiskorf ui.; -kost v. veldkeuken v.; it. voorraad in. levensmiddelen op reis; -kosten m. mv. reiskosten in. mv.; -küche v. veld- keuken v.; -kutsche v. reiskoets v.; -lied o. reislied o.; -lust v. reislust, zucht v. om te reizen; -lustig bijv. nw. zacht of lust tot reizen hebbende; -mann m. rei- ziger in.; -man(e/u>.reism,tntelm.;-mar- schall m. maarschalk m. voor het verblijf des vorsten; -mütze v., Z. -kappe. Roisen, (reistc, gereist) o. ww., m.
s. reizen, eene reis maken, heen en weer trekken, op reis zijn; durch of über einen Orl -, trekken door; im Lande herum -, het land doortrekken; ein gereisierMann, die veel gereisd heeft; eine Slrasze -,een weg inslaan; (gemeenz.) er kann wieder nach llmise -, hij kan heengaan, Z. sich packen; 11. o. zelfsl. reizen, reizen ma- ken o.; des -s müde, het reizen moede. Reisender, ein, Reisonde, </<t,
eines of des -n, mv. Reisende en die -«) m. reizigerm.;(opschepen),passagierm.; (Hand.) Z. Reiseiiener. Reise-pass, (-cs,mv. -e) m. reis-
pas m., paspoort o.; -pfennig m.,Z. -geld; it. reispenning, teerpenning m.; -pferd o. reispaard o.; -polster o., Z. -kissen; prediger m. reizende predikant in.; -pult o. draagbare lessenaar m. Reiser, (-s, mv. Reiser) m. hij die
veel reist, reiziger in.; -kohle v. steen- kool v. Reisern, reiszern, (reiserte, ge-
reisert en reiszerle, gereiszert) bedr. ww. alles besnuffelen, beruiken. Reise-rock, (-rock(e)s,mv.-röcke)
m. reisjas v., Z. -kleid; -sack m. reiszak in., valies o.; s&ckchen o. kleine reiszak in., [reistaschje o.; schalulle v. zadel- tasch in.: schein in.. Z. -pass; -schreib- |
|||||||||||||
|
Rei.
|
|||||||||||||||
|
Rei.
|
|||||||||||||||
|
10-23
|
|||||||||||||||
|
Rei.
|
|||||||||||||||
|
Reiszker, (s, mv. Reiszker) m. of
ReiszkO, (-n) v. (PI.) kleine mei- kaïiipernuelje, melkzwain v. Reiss-klosz, (-<-«,mv. -«) m. rijst-
balletje o.; -koik in. rijstelaart v.; -kohle
v. houtskool v. "in mede te leekenen, zwart krijt, leekenkrijl o.; -koratleo.. •klinieken o., -körnerporzellane v. rijsl- korrelachtige porseleinschelp v.; -kram- pel in. kaarde v. voor het wol breken; •kraut o. eenjarige andoren m.; •kuchen m. rij<tekoek m.; -lutte v. gespleten lat. dennen lat v. om te meten, maatlat ».; •maker m., Z. -fre<scr; •masz o. slrijk- stok m.; (Meub.) kruishout o.; -mehl o. rijsleniecl o.; -messer o. goudslagersmes o. om metalen blaadjes te snijden; -model o. kiiiperswerktuig o., strijkstok m. om de diepte van de kim af te melen; -muss in. rijstebrij, rijstepap v.; siagel m., Z. Nietnagel;-papier o.rijstpapiero.;-^/!anze v. rijslplanl, rijst v.; schiene v. liniaal v.; -<chuuden m. onkruid o. in de njst- velden; -speise v. rijst v., rijstknst m.; stift in. ritsijzer, scbrapijzer o.; 2. lee- kenslift, teekenpen \\.;-stroh o. rijststroo o.; suppe V. rijslesoep v.; -voqel m., Z. •timmer, -fresser; •zalm m. vleeschtand m.; -zeug o. teekengereedschap o., pas- serdoos v.; -zirkel in. teekenpasser m. ReistO, (-n) v. bundel in. hennep
of vlas om te hekelen; 2. houtslede v. Reisten, (reislele, gereislel) bedr.
ww. bout van de bergen laten glijden; 2. hijgen, naar adem hijgen. Reister, (s, mv. Heister) m. Iede-
ren lap m. op een schoen. Reis-uhr, (-en) v. zandhorloge,
waterhorloge o.; -welle v., Z. -bund; •werk o. rij<werk o. Reit, bijv. nw.(veroud.)gereed.klaar,
vaardig, uitgerust. Rejt-anzug, (-:ug(c)s,mv.-zügc)
m., Z. -kleid. Rejtau, (•(«)«. mv- \'<•) o. (Zeew.)
borgschoot, lijzeilschoot m. Reitbahn, (-rn) v. rijbaan, ma-
nege v. Reitbar, bijv. en b. (van wegen),
geschikt om Ie berijden; (van paarden), bereden kunnende worden. Reit-beamte, (-«, mv. -n) m.
ambtenaar m. bij de rekenkamer lol het
opmaken van rekeningen; •bursrke m. rijknecht, jonge voorrijder rn.; -decke v. paardedek o., schabrak v. Reitel, (s, mv. Keitel) DJ. jonge
boomslam m.; 2. pakstok ui. Reitoln, (reitelle, gereilell) bedr.
ww. met een pakstok binden. Reiten, v., z. m., Z. Hefreite.
Reiten, (WH,geritte») o. ww. onr.,
in. .«."rijden; auf einem Pferde -, rijden, zitten; scliöu -, een knap ruiter zijn, mooi te paard rijden; gerit ten kommen, komen aanrijden; einen Weg -, te paard afleg- gen; ein l\'fertt zum -,een rijpaard; spa- zieren -, ml rijden gaan of zijn, een wan- ilelrit doen; Post -, den postwagen he- sluren; -</e Artillerie, rijdende artillerie; (\\\'ii:.)aufeincmStecken-,o\\) een stokpaard rijden; auf dem Esel - mutsen, op een oze |
|||||||||||||||
|
• im Leibe, het snijdt mij door het lijf;
•de l\'iirbt, vliegende jicht; -de Schmer- zen, snijdende pijnen v. mv.; III. bedr. ww. scheuren, verscheuren, openscheu- rcn, openrijten, openhalen; enlzwei, in Stürke -, scheuren; einen \\tigel ausder Wand -, heraus -, uithalen, uitrukken, uittrekken;;!\'^»!, etw. aus dm Handen -, rukken, trekken; jemn. die Kleidcr vom Leibe -, scheuren, trekken; zu Hoden -, werpen, smijten; etw. au sirk -, over- weldigen, met geweld nemen; (i\\s.) jem. aus der Gefahr -, trekken, helpen; die Cewall an sirk -, zich meester maken van het gezag: etw. ruil fort -, (van wa- tcr &), medevoeren; der Wind riss ihm deri Hut vom K»pfe, de wind deed zijn hoed afwaaien; Personen aus einanjer -, met geweld scheiden, uiteenjagen; Lnl- len -, splijten, klieven, klooven; Federn -. iifbaarden; VIolie -, kaarden, krassen; (Lederb.) die \\nrbc -, wegnemen; tin Lorh, Locker in seine Strümpfe -, scheu- ren; -«vs Tlüer, verscheurend dier, roof- dier o.; 2. eineu Hengst -, ruinen, snij- clen, lubben; einen Slier -, lubben; einen Karpfen -, schoonmaken; einen Acker -. weer gaan bebouwen; (lig.,1\'1.) geritsen. (van een blad), uilgetand; (Muz.) die Saiten -, arpeggio\'s maken, aipeggeeren; Possen -, gekheid maken; jemn. eine Posse -, eene poets spelen of bakken; Zolen -, geineene, vuile taal uitslaan; Reime -, rijmelen; 5. einen Plan -, schet- sen, ontwerpen, leekenen; IV. wed. ww. sich aus jems. Armen -, zich rukken; 2. sick urn etw. -, vechten om &; (lig.) zijn best doen om & te krijgen; ma» reiszl sick urn ikn, men verdringt elk. om hem; ick rits mich uickt um seine Gunst, ik trachtte niet naar Sc; (van een slechten dienst), manreiszt sick nicht sekr darum, men loopt er niet hord voor; sich an einen Nagel -, zich bczeeren.zich de huid openhalen; V. o. zelfst. scheuring,scheur v., barst in., spleet v.; 2. (in het lichaam), snijding v.; 3. (van een plan), schels, leekeuing v„ ontwerp o.; 4. trekking v., trekken o. Reiszend, bijv. eu b. suelvlietend,
onstuimig; (Gen.) snijdend, pijnlijk; -e Tkiere cj-, Z. reiszen. Reiszer,(-.v,uiv./iVi?;er)m.(Tiinm.)
splijtbout o.,kloofbeitel in.;(Kuip.)merk- ijzer o.; mit dem - zeicknen, met houts- kool teekenen, schetsen; (Mets.) schrap» ijzer o. Reiszem, (reiszerle, gereiszert) o.
ww. alles besnuffelen, beruiken. Reisz-ernte, (-«) v. rjjstoogst
in.; -feder v. leekenpen, trekpen v.;-feld o., Z. -ucker; -fres~er m. rijstvogel m.; •geit o., Z. Itauschgelb; -gerste v. baard- gerst v.; -hakcn m. dikke slotenmakers- beitel, kromme schielbeilel m.; -grund m. grom! in. met allerlei gruissteen bedekt. Reiszicht, reiszig, bijv. nw. ge-
barsten, gespleten, gescheurd; (van va- ten), lek, vol gaten. Reiszkamm, (-(e>, mv. Reisz-
Hmme) m. grofste wolkam m., Z. Brech- kamm. |
|||||||||||||||
|
.vu\'/o. zakschrijfgereedscbap o.; schritl
m. reispas, reizigerspas ui.; schuh in. reisschoen m.; spiegel in. zakspiegel m.: spenen v. mv., Z. -iiiiten; slab, stock in. reisslaf, wandelstok in.; it. bedelstaf m.; stiefel m. rcislaars v.; stuntte v. uur o. ïan vertrek; sucht v. zuchl v. tot reizen; -tag m. reisdag m.; it. dag m. van vertrek; -tasche v. reistasch v.; (van een ruiter), zadeltasch v.; -laschenbuch o., Z. -buch; •wat/en in. reiswagen in.; •weg in. groote weg m.; -werk o. verza- meling v. van reisbeschrijvingen; -zeit v. tijd in. om te reizen; -zeugo., Z. -ge- rilth; -zug m. karavaan v., reisgezel- schap o. Reis-gebünde, i-balies, mv. -bumie) o. (Zeew.) last m., vracht, ba-
gage t.j -holz o. rijshout, heesterhout, beukcnliout o. Roisig, (-(e)s, mv. -c) o., Z. Reis-
liolr; -besen in. rijsbezein in. Reisig, bijv. en b. (veroud.) rij-
dend, te paard; -es l\'fertt, bereden; der -e Zeug of Zug, kavalerie, ruiterij v.; 2. m. zelfst. ein -er, der -e, man ui. te paard, ruiter, kavalerist in. Reislaufen, (-.«) m., z. m. hei-
inelijk dienst nemen o. bij eene vreemde
mogendheid. Reisling, (-(e)s. mv. -e) m., Z.
Moossckwamm; (Nat. bist.) beukevlin. der m. Reisz, (-es) m., z. m. rijst v.; deu<-
scher -, Z. •gerste; schlesischer -, Z. Mannagras. Reisz-acker,(-<K"/»ers, mv. -iickcr)
m. rijstveld o.; -ammer v. rijstvogel ni.; •artig bijv. nw. rijstachtig. Reiszaus, o., t. m. (gemeenz.) das
• neknwn, op de viucht gaan, liet hazen- pad kiezen. Reisz-bank, (-t««Ae) v. hekel-
bank v.; -bau in. rijstbouw m., rijstcuU tuur v.; -beere v. berberis v.; -blei o. pollooderls o.; 2. teckenpotlood o.; -blu- me v. bloem v. van rijslineel; -bohrer in. zwikboor v., kleine avegaar in.; -brannt- wein m. arak v.;-breim. rijstebrij, rijsle- pap v.; -bretl o. leekeuplank v., teeken- bord o.; -brod o. rijslebrood, brood o. van rijsleineel; -brüke v. rij«lesoep v.; •dieb in., Z. •ammer; -dtnkel in. zoincr- spelt v.; -i\'i>™ o. krabber, groote pas- ser m. Reiszelbeere, (-n) v., Z. Iteisz-
beere.
Roiszon, (rus, gerissen) o. ww,
umi., in. .(. (van een touw &), breken; (van bout), scheuren, barsten, splijten, springen; (van vaten &), springen, har- sten; (van kleederen), scheuren; (van den grand), splijten, openbarsten; (van de huid),spriiigen;(lig.) wenn alle Slricke of Suilen -, bij gebreke van andere mid- delen, als het anders niet kan; 2. in. h. (van een stroom), snel voortstroomen; •der Slrom, bruisend; diese Waare gekt •d alt, wcirdl spoedig van de hand gedaan; (van den wind), hevig waaien, woeden; 3. uu ftu: -, met geweld trekken; II. oup. ww. es reiszl tnich of ich spüre ein |
|||||||||||||||
|
Rei.
Re_iter- vogel, (-w>geU,mi.-vogel)
m. groote parad ijsvogel m.; -wache v. ruitcrwacht, wacht v. te paard; •wechsel m. getrokken wissel m. waarvoor geen krediet bestaat. Reit-esel, (-esels, mv. \'escl) m.
rijezcl m.; (Kijk.) houten paarde; -fer- lig bijv. nw. gereed om te paard te slij- gen; \'gabel Y. gallclhoul o.; -gerte v. karwarls, zweep, spitsroode v.; -gras o rietgras o.; -gurt m. gordel, gordelriem m.; it. buikriein, singel ro.; -haken m. haakje o. om de slippen van den rok bij hel rijden op te houden; (Mcub.) span* ijzer o., klemhaak in.; (Kuip.) Z. tleif- beuge; -halde v. (Bergw.) hoop m. steen, waarin geen erts is; -hammel in. spriug- bok in.; -handsc,huhm. riiilerhandschoen in.; \'haut o. overdekte rijbaan, rijschool, manege v.; \'hengst ra. dekhengst in.; -lwsen v. mv. rijbroek v.; ~jacke v., Z. Iteilerjaike; •kamaschen v. mv. slobkou* sen v. mv.; \'lammer v, rekenkamer v.; •kissen o. rijkussen o.; -kleid o., Z. -rack, •knecht rj. rijknecht, palfrenier in.; -knie o. (Zeew.) knie v.; -koller o., Z. lleiler- knller; \'kröte v. molkrekel m.; -kunsl v. rijkunst v.; -laus v. mijt, made, zier v.; 2. Z. -milbe; lehn o. leen o. voor bewe- /.en ruiterdiensten; -lehrer in. onderwij- zer in. in de rijkunst, pikeur m. ReitlingS, liijw., Z. ritllings.
Reit-mantel,(-mBH(Ws,mv.-»ióiii-
tel) in. rijmantel ui.; -masche v. looze, gebrekkige maas v. in een jagersnot; •maschine v„ Z. stuhl; -maus v., (Z. Feldmaus; 2. Z. Spilzmaus; 3. molmuis v.; \\. Z. -kröle; \'meister m., Z. -lehrer; •milbe v. sclinrftmade v.; -ochs m. bul, stier in.; -page v. stalknecht, page m.; •peitsche v. rijzweep, karwats v.; -p/erd o. rijpaard o.; -pislole v. zadelpistool o.; •plalz in. rijplaats, manege v.; -po*l v. post v., koerier, postwagen m.; -rock m. rijmantel, reisrok in.; -sark in., Z. Man- telsack; saltel m. rijzailel m.; schamel ui. (in een zaagmolen), stelling v. onder het zaagblok; schelde v. stuk o. leder waaraan de strengen der koetspaarden hangen; schmied ui. hoefsmid m.;sclinur v. (Vuurw.) worgdraatl in.; schule v, rijschool, manege v.; schoss o. belasting v. der lijfeigenen voor de vergunning om te trouwen;-sessW in., Z.-ttuht; stall m. stal ui. voor rijpaarden; stangt v. stang v. van het gebit; stiefel in. rijlaars \\.;-slock in. beweeglijke pijp, pin v.; str&mpfe in. mv. slobkousen v. ra».; stuhl m. rij- sloel, stoel in. om op te leeren rijden. •tusche v., Z. S\'iltellasche: -lenne v. (in de schuur), deel v. voor het in- eu uit- rijden; -lhier o. rijdier o.; -weg va. rij- weg m.; -iourm i.i., Z. -kröte; \'icug o. tuig, paardetuig o.; -zug in, stoet m. rui- ters. Reiz, {-cs, mv. \'e) m.aanlokkelijk-
heid, prikkeling, prikkelbaarheid v.; it lichtgeraaktheid; Salx macht einen • auf die Zurige, prikkelt op Sfc; einen - erwec- ken, prikkeling veroorzaken; galvanischer -, galvanische prikkel in., galvanisme o.; 2. bekoorlijkheid, aanvalligheid, verzoe- |
Rel.
king v„ wellust m., betoovering v.; die
•erfer IVr.//ut/,hekoorlijkhcden,v.inv.,aan- trekkelijke o.; die -e einer Frau, bekoor- lijkheid, schoonheid v.; das Geld isl ein machtiger - für ihn, een groote prikkel; 3. prikkeling, kitleling v., betoovering v. Reizbar, (-er, si) byv. nw. prik-
kelbaar, hoogst gevoelig; (Hg.) kilteU oorig, lichlgeraakt; -keil v. prikkclbaar- heul v.; (fig.) lichtgeraaktheid v. Reizen, (reizle, gereizl) bedr. ww.
prikkelen, opwekken, gevoelig maken, kitlelen; (Gen.) prikkelen, opwekken; •des Millei, Z. Reizmillel; 2. aanlokken, bekoren, in verzoeking brengen; den Gnu- men -,streelen, aangenaam aandoen; (ge- meeuz.) doen benijden; -d, bekoorlijk, aanlokkend, Z. reizvolt; jem. zum Zorne •, opwekken; jem. -, sarren, tergen, boos maken; zur Tugend -, aansporen, aan- zelten; zum Böscn -, verleiden. Reizfahig, bijv. nw. voor prikke-
ling vatbaar, gevoelig. Reizlos, bijv. en b. onbevallig, zon-
der aantrekkelijkheid, vervelend. Reizlosigkeit, v., z. m. onbeval-
ligheid v.,gennso. van aantrekkelijkheid. Reiz-mittel, (-tels, mv. .tel) o.
(Gen.J prikkelend,opwekkend middel o.; 2. niezing verwekkend middel o.; (lig.) aanloksel o., verleiding v.; sucht v. be- haaïzucht.coquetlcrie v.; süchtig bijv. uw., behaagziek, coquel. Reizung, (-en) v., Z. reizen; it.
verbittering, prikkeling, opwekking, ler- gin« v.; it. Z. Heiz. Reiz-voll, bijv. nw. bekoorlijk, be-
tooveiend, bevallig, onweerstaanbaar; •zcrslörend bijv.nw. de prikkeling kracii- teloos makend, verdoovend. Rekel, {-s, mv. Itekel) m. (Volkst.)
groote bond m.;2.luoimel in., lomp,grof roensch in. Rekelei, (•*») »• lompheid, ruw-
lieid, onbeschaardheid v. Rekelhaft, (-cr, -(e)st) bijv. nw.
lomp, grof, onbeschaafd, ruw. Rel&is, (onb.) o. paardenposterij,
wisselplaals, uitspanning v.; -pferde v. mv. postpaarden, wisselpaarden o. mv. Rolitpsus, (onb.) m., Z. Rückfall.
Relatiga, (,-en) v. bericht o.; 2.
betrekking, relatie v. Relativ, bijv. nw.betrekkelijk, be-
irekking op iels hebbend; -es Fürwort, betrekkelijk voornaamwoord o. Relegation, (-cn) v. (Ger.) »er-
bauning, uilzelling v. Rolegiren.,(re/e9ir/e,te/ejiri) bedr.
ww. verbannen; (gewoonl.) van de hooge- school wegjagen, het consilium abeundi geven. Relief, (-(e), mv. -*) o. hoogsel,
verheven werk, relief o. Religign, f-en) v. godsdienst m.,
geloofsleer v.; 2. eeredienst m.,godsvcr- eering v.; 3. godsvrucht, vroomheid v. Religions-augelegenheit,
|
||||||||||
|
1024 Rei
(te pronk) rondgeleid worden; auf etw,
-, bij elke gelegenheid te pas brengen; auf jem. o( jemn. -, plagen, kwellen, op iem. hakken; (Spr.) Z. Rappe; (l\'l.) -d. gootsgewijs in elk. sluitend; 2. (Zeew.) vor Anker -, op het anker stampen; 3. (Jachtw.) paren; II. bodr. ww. einen Schimmel -, berijden; (fig.) jem. -, Z. - (o. ww.); der Alp reilet ihn, hij heelt de nachtmerrie; der Ten fel reilet ihn, hij is van den duivel bezeten; (van een stier), die Kuh -, dekken, bespringen; einen Schriftsteller -, plunderen; 2. ein l\'ferd zur Trdiikc, in die Schwcmme -, brengeK rehe -, zit Schanden -, op ongepaste wjjze gebruiken,afjakkeren, afbeulen; III. wed. ww. sich müde -, zijl) moede rijden; IV. o. zelfsl. rijden o., rijkunst v.; das - nicht lelden kinnen, niet legen hel rijden kunnen; dat - isl gesuild, het rijden is gezond; (PI.) gootsgewijs ineensluilen o. Rotter, (-s, mv. Reiler) m., -in,
(-nen) v. rijder, ruiter m., rijderes v.; (Krijgsw.) ruiter, cavalerist in.; ein He- giment -, een regiment cavalerie; schuier bewaflnele -, tcliwere -, zware ruiterij v.; II. (Krijgsw.) spavische of friesische -, Spaansche ruiters in. mv., palissaden v. mv.; 2. (Nat. bist.) ram m.; it. ruiter, waterlooper m., watersnip v. Reiter-aufzug, {-zug(e)s, mv.
•au/züge) m. (|iracblige) optocht in. Ie paard; \'brigade v. aldeeling v. ruiterij; •büchse v., Z. -flinlc; -degen in. kromme sabel v.; -diensl m. ruiterdienst in. Heiterei, [-en) v. rijden o., aan-
goudend rijden o., manier v. van rijden; 2. (Krijgsw.) ruiterij v., paardeuvolk o., cavalerie v.; leichte, schweie -, lichte, zware cavalerie. Reiter-fahne, (-«) v. standaard
ai. der ruiterij; -fihnrich in. vaandrig ro. te paard; -llinle v. ruitergeweer, kort geweer o., karabijn v. Reitergar, bijv.uw. (van vleesch).
half gaar, half rauw, slecht. Reiter-geld, (-(«K mv. -er) o.
(Zeew.) louiiegeld o.; •haufen ui. troep ui. ruiters. Reiterisch, bijv. nw. ruiterlijk,
als eeu ruiter. Reiter-jaoke, (-n) v., -koller,
(\'Iers, mv. -ler) o. ruiterwauilmis o.;
•kraut o. waleraloê v.; -kiinste v. mv. rHilerkiinslcn, kunsten v. mv. te paard; •lager o. ruiterleger o.,legerplaats v. voor de riiiterij:(Scherls.)stroobed o.;-marsch in. ruiterinarsch in. Reitern, (reilerle, gereilert) bedr.
ww. Hikwijls en veel rijden; 2. zif- ten. Reiter-pferd, (•(«)». mv. -e) o.
ruilerpaard o.; \'regiment o. regiment o. ruiterij; salbe v. ruiterzalf, schurflzalf v.; schaar v„ Z, -aufzug. Reiterschaft, v. rijden o., rij-
kunsl v. Rejter-schlacht, (-en) v. rui-
tergevecht o.; statue v. ruilersland- beeld o. Reit(er)stiefel, {•*, mv. -n) m.
rjj laars v.
|
|||||||||||
|
319
|
|||||||||||
|
(-i\'\'i) v. giidsdienstzank, zaak v. bi\'trel\'-
fende den godsdienst, aangelegenheid v. van den godsdienst; -art v. wijze v. van godsvereering; -bcdrückung v, verdruk* |
|||||||||||
|
Rem.
|
Ren.
|
||||||||||||||||
|
Rel.
|
1025
|
||||||||||||||||
|
Romorquour, (-«. mv. -e) in.
sleepboot v. Remotion, (-en) v. verwerping ».,
wegjagen o., wegzending, verlaging v. in rang, ontslag o, Removiren, (remorirle, remorirl)
hedr. ww. einen Diener -, wegjagen, in rang verlagen, verwijderen; eliv. -, ver- wijderen, uit den weg ruime». Removirung, [-en) v.. Z. Remo-
lion; (van een geschrift), verwijdering v. (uil de akten). Remuneration, (-en) v. beioo-
ning v. voor bewezen diensten, reinune- atie v. Romunoriron, (remunerirte, re-
muncrirt) bedr. ww. belnonen. Renaissance, v. (Kunstt.) kunst-
smaak m. in de zestiende eeuw, renais- sancestijl m.- Rendftnt, (-en,mv.-en) m.(Hand.)
boekhouder, ontvanger, rentmeester in. Renogat, (-en, inv. -en) m., -in,
(-ien) v. geloofsafiallige m. en v., ge- loofsverzaker in., geloofsverzaakster v. Ronogrida, v., z. m in de zon ge-
droogde, liruinroode cochenille v. Renette, (-n) v., Renettapfel,
(•apfels, mv. -ap(el) m. renet v., renet-
appel m.; -nholz o. renetappelhoiil o. Renitent,(-e»,mv.-e«) m.(Rechts-
pr.J weerspannige m. aan de wet, weer- barstige in. Ronken, (renkte, gerenkt) o. ww.,
Z. recken, dehnen. Renn, (-(e)j, mv. -e) o.. Z. Renn-
Ihier. Renn-bahn, (-en) ». renbaan,
loopbaan v.,renperko.; -berg(e) m.(mv.) steentjes o., welke in het water van bet erts loslaten. Renno, (-n) v. goot, waterleiding
v., gootsteen m.;-ei.veno. (tlergw.) krab- ijzer o.; (Hew. d. erts.) gezuiverd ijzer o. Rennen, [rannle, gerannl) o. ww.,
m. h. en i. hard loopen, rennen, draven, snellen;»™ die Welle -,eene hardlooperg. een wedloop houden,om het hardst loopen; gerannl kommen, komen aanrennen, aan- draven; it. (van een ruiter), komen aan- draven; an cinandcr -, (van schepen), elk. aanvaren, tegen elk. loopen; sein Pferd rannle mit dem seinigen, draafde tegen hel zijne aan;, (lig.) in sein ¥er- derben -, in zijn ongeluk loopen; nach Ehrenslellen, einem Amle -, najagen; 2. bedr. ww. jemn. den Degen in of durch den l.rib -, door het lijl\' sloolen, iem. doorboren; jem. zu Boden -, omverloo- pen; (llergw.) datEuen-,smelten,doen vloeien; it. doen stollen, vervalsrhen, ver- mengen; Flnsze; vlot maken; II. o.zelfsl. hardlooperij v., wedloop in., hardlonpen o.; (met paarden), harddraverjj v.; in vollem -, in vollen draf. Renner, (•», mv. Renner) m. ren-
ner in., Iiij die rent, hardlooper in.; 2. renpaanl o., harddraver m.; (llergw.) smeller m. Ronn-fouer, (-feuers,m\\.-feuer)
o. (Sm.) kleine ijzergielerij v.; it.smelt* vuur o.; -herd m. haard ra. om jjzcr te 65 |
|||||||||||||||||
|
qnieënkaslje; -verehrung v. vercering v.
Ier reliquieên. Relko, (-n) v., i. m. (PI.) wilde
vlier v. RqIIo, (-«), Rellmaus, (-mduse)
v. relmuis, veblmiiis v.; 2. zevenslaper in., bergrat, veldrat v. Rolocatign, (-en) v. wederver-
hnring, verlenging v. van den huurtijd. Roluiron, (reluirte, reluirt) hedr.
ww. weder inlossen, vergoeden. Rohlition, (-en) v. inlossing v.
7an een pand, vergoeding v. Remarkabel, bijv. nw., Z. bemer-
kenstrerth.
Romboursement, (-(e)smv. -e)
o. (Mand.) wederbelaling, terugbetaling, vergoeding v., rembnnrsement o. Remboursjren, (remboursirle,
rembourstrt) hedr. ww. (Hand.) terug- betalen, teruggeven, aflossen, vergoeden. Remel, Rommol, (-*,m.v.nV(m)-
mel) m. stam, stok, knuppel m.; it. rij v. hoornen; 2. steen m. vlas; (Landb.) vore, goot v. Remesso, (-n) v., Z. Rimesse.
Remise, (-n) v. (voor hazen Sc),
|
|||||||||||||||||
|
king v.van den godsdienst; -heschiverde».
godsdienstig bezwaar o.; 2. Z. hedrüc- kung; -buch o.godsdienstig boek o.;-aW- ilunq v. verdraagzaamheid v. in zaken be- treffende den godsdienst; •edicl o. plak- kaal, bevelschrift o. betreffende den gnds- ilienst; -eid m. eed m., dat men zekeren godsdienst belijdt; (Gesch. van E.) prnef- eed in.; -eifer m. godsdienstijver m.; blinder —.overdreven godsdienstijver m.. fanatisme o.; -freiheit v. gndsdienstvrij beid, vrijheid v. van godsdienst; -[riede m. (Gesch. van D.) godsdienstvrede m.; •gebrdnche m. mv. godsdienstige gebrni- ken o. inv.; -qenoss, —in, geloofsgenoot m. en v.; -geschichle v. kerkelijke ge- schiedenis, godsdienstigegeschiedenis v.; •qeiellschaft v. godsdienstige vereent- ging v., godsdienstig genootschap, kerk- gennotschap o.; die Chrislliche —, het christelijk kerkgenootschap; er gehnrl nicht zn unserer —, hij behoort niet lol ons kerkgenootschap; -qesprach o. ge sprek o. over den godsdienst, godsdien slig dispuut o.; -krieg m. godsdienst- oorlog m.; -lchre v. voorschrift v. van den godsdienst, dogma o., leerstelling v.; 2. leer v. van den godsdienst; 3. kennis, wetenschap v. van den godsdienst; -lehrcr m. godsdienstonderwijzer m.; •meinnng v. godsdienstig gevoelen o.; -menger m., •mengerei v., Z. -vereiniger, -vereinigung; •parlei v. godsdienstige partij, sekte v.; •sache v. godsdienstzaak v.; solz m. leerstelling v., dogma o.; schwArmer m, dweeper m.; schwarmcrei v. dweepcrij v., fanatisme o.; spul Ier, —in, spotter m., spotster v. met den godsdienst:-«nö/- lerei v. spotten o. met den godsdienst: •slifler m. stichter m. van een godsdienst; •sliflung v. stichting v. van een gnds- diensl; slreit m. of •tlreiligkeil v. twist m over punten van godsdienst; -lren- nung v. scheuring v. in den godsdienst; •übung v. godsdienstoefening v.; 2.gods- dienstigeoefening i.;-nnlerrichl m.gods- dienstonderwijs o.; -verbesserung v. gods- diensthervorming v.; -vereiniqer m. ge- loofsvermenger, vereeniger m. van tegen- overslaande gcloofspartijen; -vereinigung v. geloofsvcrmenging, vereeniging v. van verschillende geloofsparlijen; -verfnlgung v. geloofsvervolging v.; -verivandler m. geloofsgenoot m.; -nahrheil v. geloofs- waarheid, godsdienstige waarheiil v.; •wissenschaft v., Z. -lehre; -:wang m. gelnofsdwang m. Religies, bijv. en h. godsdienstig,
den godsdienst betreffende. Roligioso, (-n) m. priester, mnn-
nik, gewijde m. Religiositeit (-en) v. godsdien-
stigheid v.; it. godsdienstige gezird- heid v. Roliquiarium, (-.»,mv. Reliquia-
rien) o. verzameling v. van reliquieên. Roliquio, (-n) v. (Kalh.) reliquie
v., overblijfsel o. van een heilige. Reliquien-dienst, (-(e).«, mv.
•e) m. vereeriug v.van reliquieên;-ii>j/- chen o„ schrank m. reliquieënkastje o.; —triger m. voelstnk o. van een reli- |
|||||||||||||||||
|
sc
|
5�59
|
huilplaats v„ verblijf o.; (Landh.) koets
|
|||||||||||||||
|
huis o., koctsstal ra.; (Hand.) (van eene
schuld), geldzending, betaling, remise v.; 2. Z. Rimesse. Rominiscoro, (-n) v. tweede Zon-
ilag in. in de Vasten. Remise (-n) v„ Z. Wagense hoppen;
2. bijv. nw. (Sp.) remise; ui* Spiel - gehen, het spel verloren geven zonder te spelen; il. das Spiel ist -, het spel is remise, onbeslist, quit. Romissorialcs, m. mv. (Ger.)
teruggezonden, afwijzende brief m. Remittenda, Romittonden,
o. mv. (Buekh.) niet verkochte, aan den uitgever teruggezonden boeken o. mv. Remittenden-factur, (-en).
-strazzo, (-n) v. rckening-couranl v., lijst v. van de aan den uitgever terug- gezonden boeken. Remittent, (-en, mv. -en) m.
(Hand.) verzender, betaler in. van den wissel, remillant m. Komittiron, (remilHrle.remillirt)
bedr. ww. (Hand.) geld overzenden, nver- maken, betalen, reiiiilteercn; 2. (Ilnekh.) niet verkochte hoeken terugzenden. Remittirend, bijv. nw. (Gen.)
-es Fieber, lusschenpoozend, vennin- derend. Remonstrant, (-rn, mv. -en) m.
een van de sekte der remonstranten remonstrant m. Romonstriron, (remnnstrirte, re-
monstrirt) o. ww. tegenvoorstellingen maken. Remonte, (-n) v. (Krijgsw.) aan
vulling, reerntecring v.; -pfcrd o. nieuw paard, remnntepaard o, Uomontiron, (remontirle, reman-
lirt) bedr. ww. einen Keiler -, een nieuw paard geven. Romoriron, (remorirle, remorirl)
bedr. ww. vertragen, te lang ophouden te laat ophouden. |
|||||||||||||||||
|
1026 Ren. Rep. Res.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
lijke vergelding v.; - brauchen, wraak
|
|||||||||||||||||||||||||
|
van financiën; -meisler m. ontvanger,
|
|||||||||||||||||||||||||
|
smelten; -holz o. jong eikenhout o.; -jagd
|
|||||||||||||||||||||||||
|
v., -jagen o. lange jacht, drijfjacht ».;
•kifer m. loopkever m.; -lanze v. lans werpspies v.; -pferd o., Z. Renner; -plali m., Z. -bohn; -ross o., Z. Renner (1); •tiule v. draaipaal m.; schift o. adues- jachl o., korvet v.; • schlillen m. door paanlen getrokken ijsslede v. Rennse, (•*, m\\.Rennse) o.,Z.Lab.
Ronn-spiel, (-(e)»,mv.-e)o.ren-
spel, lornooispel o.; spindel m. drilboor v.; •stein va. gootsteen m. Rennthier, (-(c)j,inv. -e) o.ren-
dier o. Rennthier-bremse,(-») v.ren-
dierbrem v.; -/ell o. rendienel o., ren- dierhiiid v.; -flechtc v. rendiermos o.; •keerde v. kudde v. rendieren; -horniss v., Z. -bremse; -kalb o. rendierkalf, jong rendier o.; -leder o. rendierieder o.; -moos o., Z. -flcchle; -:ucht v. fokken o. van rendieren. Renn-wagen, (-t«aoe»is, mv.-ira-
gen) id. wagen m.voor wedrennen; -ieerk o. (Uergw.) Z. -berg(e); il. in het waler afgestooten erts o.; -zeug o. wapenrusting v. voor lornooispelen; -iiel o. eindpaal m., doel o. bij het wedrennen. Rcnommircn, [renemmirle, re-
nommirt) o. ww., m. A. pochen, snoeven, pralen, grootspreken. Ronommirt, bijv. nw. beroemd,
befaamd, bekend, gevierd, gerenommeerd. Renommist, {-en, mv. -en) m.
voorvechter, vechtersbaas m.; il. groot spreker, blnlTer m., Z. t\'rahlhans. Renoviren, (renoürle, renovirl)
bedr. ww. vernieuwen, hernieuwen. Rcntabol, bijv» mr. renlegevend,
winstgevend. Rentamt, (•(<)«, mv. Renlamter)
o. ontvangerschap o., ambt o., betrek* king v. van ontvanger; 2. ontvangers- kaïilonr o.;.". district o. van eenontvan- ger: 4. rekenkamer v. Rentbar, bijv. nw, renlegevend,
rente opbrengend, winst opleverend. Rent-beamte(r), ra. ambtenaar
ui. bij hel departement van financiën, ontvanger in. Rente, (-n) v. rente v., interest ui.,
ontvangst v.. inkomsten v. uu.; 2. Z. Rentamt. Rontci, (-en) v., Z.Rentcne\\;-schrei-
ber ui., Z. Rentschreiber. Renten, rentjren, {rcntcte,ge-
renlet en rentirte, renlirt) bedr. ww. op-
hrengen, bedragen. Renten-anstalt, (-en) v. reser-
vekas v., kas v. die ecne renle verzekert. Rentenei, Renterei, (-e«) v.
onlvaugsl v., inkomsten v. mv.; il. onl- vangerskanloor o. |
schatmeester m.; —aml o„ •meisletti v
finauciekamer v.; 2. district, huis o., wo- uing v„ kantoor o. van een ontvanger; 3. Z. Rentenei. Rentner, (-s, uiv. Rentner) in.,
-in, (-«e«) v. rentenier m., reiileuier- sler v. Rentnerei, (-en) v., Z. Rentenei.
Rent-rath, (-r<i/A(e)i,mv.-nïiAe) in. raadsheer m. bij het departement van financiën; -rechnung v. onlvangslreke- ning v.; —ssclireiber of -schreiber m. schrijver m. op eeu ontvangerskantoor. Rentriren, (rentrirte, rentrirt) bedr. ww. Kletder -, sloppeu, aausluk- ken, verstellen. Rent-saehe, (•») v. zaak v. be-
trellëude de financiën, secretdr in. se- crelaris m. van liuanciën; -verviaUer in. ontvanger Dl., beheerder in. der Iiuan- ciên. Rep, (-(e), mv.-e) m.&, Z. Reiff.
Reparatign of Reparatur, {•en) v. herstelling, verbetering, repa- ralie v. Repareren, [reparirte, reparirt)
bedr. ww. herstellen, verbeteren, ver- maken, repareereu. Repeln, (repelte, gerepelt) bedr.
ww. t\'lachs -, zuiveren, de knoopen zoe- ken uil, repelen. Repen, (repte, gerept) bedr. ww.,
Z. raufen, reizen; 2. Holt -, Z. messen. Repertorium, (-j, mv. Reperto- rien) o. bladwijzer in., register o., lijst v. van tooncelsiukken, repertoire o. Repetent, (-en, mv. -en) m. repe-
litor, onderwijzer m. die door een pro- fessor gegeven lessen herbaalt; (Hek.) repetent ui. Repetiren,(rc/ie/ir/e,re/)e/ir/)bcdr.
ww. herhalen, opnieuw voorlezen, nog eens doorloopeu, oversludeercn, repe leereu; (liurw.) de uren slaan. Repetjr-rechen, (-rechens, mv.
•reenen) m. (Uurvr.j schenkelrad, sluil- rad o.; -uhr v. repeliliehorloge o.; -werk o. repetitiewerk o. Repignoriren, (repignorirle, re-
pignornt) bedr. ww. pand inlossen. Ropliciron, (replicirle, repticirt)
o. ww., ui. A. een wederantwoord geven, hervallen, hernemen, repliceereu. Replik, (-en) v. wederantwoord.
tegeuaiitwoord o., repliek v. RepOSitQrium, (-J, mv. Reposi-
lorien) o. boekenrek, boekenhangerljeo., boekenplanken v. mv. Rppphuhn, (-Au/in(e)»,mv.-Ai"iA-
cr) o., Z. Rebhuhn. Representant, (-en, mv. -««) m.
ertegenwoordiger, gedeputeerde, afge |
oefenen; \'brief ui. (Zeew.) kaperbrief m.
Reproducent, (-en. mv. -en) in.
(Recblsw.) verdediger m. Roproduciron, [reproducirte. re-
producirt) bedr. ww. voortbrengen, telen. ReproductiQnskraft,(-ira/te)
v. voortlelingstenuogen o. ReprodueUv, bijv. nw. weder
voortbrengend. Reps, (-es, mv. -e) ni. (Landb.)
koolzaad o.; -ucker m. koolzaadveld o., • kohl m., Z. Reps; -6l o. lijnolie v.; -j«o( ui. koolzaad o. Republik, (-en) v. republiek v.,
gemeenebesl o. Republikanor, (-#, mv. Republi-
kaner) m„ -in, [-nen) v. republikein in., gemeeuebestgezinde m. en ».; -tinn ui. rcpublikeinsche gezindheid v. Republik^nisch, bijv. nw. repo-
blikeinsch, gemeenebeslgezind; -gesinnl
sein, aanhanger zijn vau de republiek. Ropublikanismus, (onb.) m.
gehechtheid v.aan den republikeinschen regeeringsvorm. Repulsiv, bijv. nw. terugstoolend,
afdrijvend, terugdrijvend. Repulsivkraft, (-krafte)\\: terug-
stooteude, afstoolende kracht v. Reputirlich, reputftbel, bijv.
en b. (veroud.j in goeden naam staande, fatsoenlijk, eerlijk; -keit v. goede naaui in., betamelijkheid, fatsoenlijkheid v. RoquotO, (-« i v. request, verzoek*
schrift, smeekschrift o.; 2. (Kookk.) koude paslei v. van klein gevogelte; •meister ui. requeslmeester m., bij die de verzoekschriften naziet. Requiem, (-#, mv. -») o. (katb.)
zielmis v.
Requirent, (•«», mv. -en) m.
cischer, vrager, verzoeker, requirant iu. Roquiriron, (requirirte, requirirt)
bedr. ww. vragen, eischen, verzoeken, in- roepen. Requisit, (-(e)s, mv. -e) o. ver-
eiscble o., vereischte hoedanigheid v, &; (Tooneelk.) loebeliooreu o. ResCQntrO, (-J, mv. -j) m. onder-
linge verellening, afrekening v. Rescribjren, (rescribirte, reseri-
irt) bedr. ww. overschrijven, ufscbrij- veu. Rescript, [-(e)s, mv. -e)o. lerug-
chrifl, schnflelijk antwoord o.; 2. bevel, andaat o. Reseda, (-«), Resede, (-«) v. of
esgdenkraut, (-kraut(e)s, mv. kriiuler) o. reseda, wouw v.
Reserv&t, (-(e)s, mv. .«) o. voor-
ehoud o.; srecht o. recht o. van voor- ehoud, |
|||||||||||||||||||||||
|
Reservatignsclausel, (•») ».
beding v. vau voorbehoud. Reserve, (-n) v. (Krijgsw.) reserve
v., reservetroepen in. mv. Reserve-anker, (-ankers, mv.
•anker) va. reserveanker, noodauker o.; •belt o. reservebed o.; -eapital o. reser- vefonds, reservekapitaal o.; -eorpt, •heer o. reservekorps, reserveleger o.: -gut o. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Rentenjrer of Rentjrer (-.«. vaardigde, representant iu.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Reprasentation, \\-t») v. ver-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
uv. Renl(en)irer) ui., Z. Rentner.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Rentenspieler, (-ters, mv. -/er)!legeuwourdiging v.; srechl o. (üer.)
in. speculant m. iu renlegevende zaken.\'recht o. v;m verlegenwoordiging, repre- |
|||||||||||||||||||||||||
|
mv. -e) m., Z. Ren- senlatierecht o
Reprasentiren, (reprdsentirte,
rekeu-\'reprasentirt) bedr. ww. vertegenwoor- |
|||||||||||||||||||||||||
|
Rontipr, (
tenirer. Rent-kamme
|
|||||||||||||||||||||||||
|
kamer ».; il. departement o. van finan-\'digen
ci«n; —me\'iter m. hoofdinspecteur m.\' Reprossalien, v. mv. wraak, ge- |
|||||||||||||||||||||||||
|
Reu. 1027
|
||||||||||||
|
Res.
|
||||||||||||
|
Ret.
|
||||||||||||
|
fahr -, ontrukken aan, redden uit, jemn.
das Leben -, het leven redden; nicht :u • sein, verloren zijn; 2. wed. ww. sich tor jemn. -, zich redden, zich verber- gen, zich verschuilen, zijne toevlucht nemen. Retter, (-j, mv. Reller) m., -in,
(-nen) v. redder, verlosser, bevrijder, beschermer in., redster, bevrijdster, be- schermsler v.,l)eschermengel m.;(Jacbt- w.) hond in. die de andere belet hunnen buit te verslinden, beschutter m. Rettgebühr, (-en) v. bergloon o.
voor geredde goederen van gestrande schepen. Rottig, (-(e)», inv. -e) m. radijs,
ramenas v. Rottig-rübe, (-n) v. tuinrame-
nas v.; saliii in. salade v. met ramenas; •samen m. radijszaad o.; schole v. ra- menaspeul v. Rettung, (-en) v. redding, behou-
denis, krachtige ondersteuning, hevrij- ding, verlossing v., behoud o.; ich ver- d\'inke ihm meine -, hem heb ik mijn be- li\'iinl te danken, hij heeft mij gered; (Zeew ) (van eene lading), berging v.; da aar keine - möglich, hel was niet moge- lijk iels Ie redden; ohne - verloren sein, reddeloos. Rettungs-anstalt, (-e«) v. in-
richtiug v., toestel o. tot redding, red- dingstoestel o.; -boje v. reddingsboei v.; -6oo( o.reddingsboot v.; -/o*bijv. nw.red- delons, zonder uitkomst, zonder herstel, niel te redden; -losigkeit v. reddeloos* heul v.; \'tnatehine v. reddiugswerktuig o.; -millel o. redmiddel, bevrijdingsmid- del o.; schrift v. (Rechtspr.) verdedi- gingsschrift, verweerschrift o.; -versuch m. poging v. tot redding. Reue, v., z. m. berouw o., spijt,
droefheid v„ leedwezen o.; - lider etui. emp/inden, berouw hebben, leedwezen gevoelen; die - fiber die Sünden, berouw o.; (Spr.) - ist ein fauler Schelm, berouw koml gewoonlijk te laat. Reuelied, (-(c)s,mv. -er) o.boet-
gezang o. ReueloSjbijv. en b. zonder berouw,
niel boelvaardig, verstokt. Reuen, (reuete, gereuet) o. ww.,m.
h. berouw hebben, spijl hebben, leedwe- zen gevoelen; diese Thai reuet mich, be- rouwt mij, ik heb berouw, spijl; Jein Geld renet ilin, hij betreurt zijn geld; sich elw. - lassen, iets betreuren; 2. bedr. ww. berouw veroorzaken.bed roeven,doen spijten, leedwezen verwekken. Reuer, (-s, mv. Reuer) m., -in,
(-ne«)_v. berouwhebbendc,boetvaardige, boeteling m. en v. Rouovoll, bijv. nw. herouwhcb-
bend, vol leedwezen, vol spijt, boetvaar- dig. Reu-geld,-handlohn,-kauf,
in. rnuivkoop in. Reuig, {-er, -st) bijv.en b., Z. re«e-
volt. ReumUthig, (-er, -»i) bijv. nw.
berouwhebbend, boetvaardig; -/.i\'i( v.be- rmiw o., boetvaardigheid v. |
||||||||||||
|
Ressbanm, (-(»)«, mv. Ressbau-
me) in. draagboom, draagbalk in. Ressen, (resste, geresst) bedr. ww.
(Bergw.) graven, openen, uithakken. Ressen, (-», mv. Ressen) m. (Berg-
w.) waterleiding v. voor de ertswas- sching. Ressort, (-(e)s, mv. -t) o. (Ger.)
rechtsgebied, gebied o., onderbnorigheid v. eener rechtbank, ressort o. Rest, (-(e)s, mv. -e) m. overblijf-
sel, overschot, overblijvende [o., rest v.; (van eene som), rest v„ restant o.;(Hand.) achterstallige o.; (Scheik.) bezinksel o.; il» - bleiben, im -e sein, Z. reslen (\'2); eine» - setzen, (van beambten), geld in de kas te kort komen, (ftg.) jemn. den • geben, iem. den genadeslag geven. Restant, (-en, mv. .<•») m. saldo,
overschot o.; it. -en, achterstallige gel- den o. mv.; -enbuch o. register o. der achterstallige gelden. R@stchen, Rostloin, (verkl.) o.
restje, overschotje o. Resten, rostiron, (restete, ge-
reslet en reslirle, rental) o. ww„ m. h. overblijven, overschieten; es reslel of reslirl noch viel, er komt nog veel te kort; 2. achterstallig zijn, schuldig blijven. Rest-ort, (-or/(»)j mv. -orte of
•örler) m. (Zeew.) laatste losplaats v. van een schip; selzung v. opnemen o. van gelden; -zellel m. lijst v. van ach- terstallig loon. ResumtiV, (-(e)s, mv. -e) o. ver-
sterkend middel o. Retappiren, (retappirle, retappirt)
bedr. ww. weder opmaken, weder om- buigen, weer in orde brengen; (fig.),/\'ero. -, hekelen, doorhalen. Retardftt, (-(e)«, mv. -e) o. ach-
tcrsiallig werk o.; (Itergw., Fin.)achler- slallig geld, loon o.; einen Posten in\'s - setzen, op de lijst der achterstallige gel- den brengen; -tii.iv v., •tkeil m. aandeel o. in hel achterstallig werk. Rotontum, (•*, mv. Relenlen) o.
voorbehoud, aclitergehondene o. Retirade, (-n) v. (Krijgsw.) te-
rugtocht ui.; it. toevluchtsoord o.;2. hei- melijk gemak o. Retiriren (sich), (retirirte,reti-
rirt) o. en wed. ww. terugtrekken, den terugtocht aannemen. Rotirirhakon, (-hakens, mv.-/m-
ken) in. (Art.) haak in. om den kogel terug Ie trekken. Rotyrto, (-n) v. (Scheik.) kromme
glazen kolf, retort v. Retractsrecht, (-(e)s, mv. -e)
o. recht o. van voorkoop, recht o. van naasting. Retrassiron, (retrassirte, relras-
sirt) bedr. ww. Wechsel -, weder trek- ken, opnieuw trekken. Rotratta, Ritratta, (-i, mv.
Relrallen of Uitruilen) m. tweede wis- sel, herwissel in. Rette, (-n) v. (I\'rov.) ruif, ladder,
wagenladder v. Retten, (rellele, gerettet) bedr.ww.
redden, verlossen, burrijden; ai(« der (7e- |
||||||||||||
|
{Zeew.) achtergehouden voorraad in. Ie-
vensmiddelen *; seget o. reservezeil o.: • tauwerk o. reservetouwwerk o.; -zim- mer o. reservekamer, niet gebruikt wor- dende kamer v. Reserviren, (reservirte, reiervirl)
bedr. ww. achterhouden, voorbehnnden, reservepren. Resident, (-en, m». -en) m. resi-
ilenl in.; -enslellev. residentsplaats,waar- iligheid v. van resident; -in v. residente v., residenlsvrouw v. Residenz,(-e») of -stadt,(-swd-
te) v. residentie, verblijfplaats v. vanden
vorst, zetel m. van den vorst, residen- tieslad v. Rosidireil, [residirte, residirl) o.
ww., m. A. zijn verblijf homlen, resi- deeren. Rosiduura, (-«, ruv. Residuen) o.
(Sr.heik.) overblijfsel, overschot, bezink sel n. Resignatign, v., z. m. g«laten-
heid v.; 2. afstand doen, overgeven o.
Rosignircn, (retignirle, resignirt)
bedr. en o. ww.afstand doen van,neder- leggen; Uk resignire, ik geef het over. Rosolut, (-er, \'U) bijv. nw., Z.
enlschlossen. Resolviren, (resohirte, resolvirt)
bedr. ww. besluiten, oplossen; 2. wed. ww. sich -, een besluit nemen. Resonanz, (-en) v. (Muz.) weer-
klank, weergalm in.; \'boden m., -decke v. (Instr.) zangbodeiu m.; -lneli o.galna- gat o. Rosorbontia, o. inv. opslorpende
middelen o. mv. Respect, (-(e)s) na., z. in. eerbied
in., achting v., ontzag, respect o.; jent. in - hallen, iem. op een afstand houden. Respecteren, {rcspeclirle, respec-
lirl) bedr. ww. eeren, eerbied, achting hebben voor, ontzag hebben voor, respec leeren; 2. (Hand.) eine Unlcrschrift • honoreeren. Respectjrlich, bijv. nw. achlens-
waanlig, eerbiedwaardig. Re3pectiV, bijv. en b. «Ik in het
bijzonder betredende, wederzijdse!!, on- derscheiden, respectief. Respect-los, bijv. nw.zonder eer-
bied of ontzag; -losigkeit v.gebreko.aan eerbied of ontzag; -lag in. respijtdag in.. uitstel o.; -volt bijv. nw. vol ontzag, vol eerbied, vol achting. Respiro, (-s) o., z. m. (Hand.)
uitstel, respijt o. Respittag, (-(e)«, mv. -e) m., Z.
Respectlag. Respondent, (-en, mv. -e») m.
(Schoolt.) antwoorder, verdediger m. van «lellingen, respondent in. Rospondiron, (respondirle, res-
pondirl) bedr. (Schoolt.) stellingen ver- dedigen. respondeeren; (Hand.) verant- woon\'elijk zijn voor, borg blijven voor. Respgnsgelder, o mv. borgtocht
m.. tiitkeenngsgelden o. mv.
Responsorium, (-«, mv. Respon-
"•rten) o. (Muz.) wisselzang m. ROSS, bijv. uw., Z. r<J«?. |
||||||||||||
|
Rhe.
|
|||||||||||||
|
Rhe.
|
|||||||||||||
|
1028 Rev.
|
|||||||||||||
|
Revidirbogcn, (\'bogen*. mv.-fó-
gen) m. (Drukk.) tweede proef, persre- visie v. Rovidiron, (revidirle, revidirl)
bedr. ww. overzien, herzien, nazien. Revier, (-(e)s, mv. -e) o. streek,
landstreek v., district, kanton o., wijk v.; Forst-, houtvcslerschap o.; it. Z. Jagdrc vier. Revieren, (recierte, reviert) o. ww.,
ui. A. (Jachtw.) zoeken, opsporen, jagen. Rovision, (-en) ». herziening, her-
haalde doorzage v„ vernieuwd overzicht o., revisie v. Revisignsinstanz, (-en) v.amb-
tenaren m. rnv. mei de revisie of censuur belast, Revisor, (-J, mv. -en) m. hij, die
iets overziet, naziet &, revisor in. Rovociren, (revocirte, revoeirt)
bedr. ww. terugroepen. Revglte, (-«) v. opstand in., mui
terij v., oproer o. Rovoltiron, (revoltirte, revollirl)
o. ww., in. h. opstaan, in oproer komen muiten. Revolutign, (-en) v. omwente-
ling, revolutie o. Revolutionair, (-j, mv. -en) m.
omwcntelingsgednde m.; 2. bijv. nw. omwentelingsgezind. Rovolutioniren, (revolutionirte,
revolulionirt) bedr.ww. eene omwenteling in een staat bevorderen, doen ontstaan. Revolutiyns-kriog, (-(e)s, mv.
-e) omwentelingsoorlog m.;-s«cA/ v. om- wentelingsgezindheid, zucht v. naar om- wentelingen. Revue, (-n) v., Z. Musterung.
Rezensent, (-™, mv. -en) m., Z.
Recensent. Rhabarbarin, (-j)o.,z.m. (Schei-
k.) werkzaam bestanddeel o. van den rabarberwortel. rheine v. Rhabarber-(pflanze), (-n) v.
rabarber v. Rhabarber-auszug, -ox
tract in.. -tinctur, v. aftreksel, af- kooksel o. van rabarber, rabarberextract o.; -baum m. rabarberstruik in.; -beere v., Z. Berberisbeere; -pulver o. rabarber- poeier o.; it. poeier v. van rabarber; -n>ur- zel v., Z. Rhabarber. Rhabdologie, v., z. m. reken
kunde v. met stokjes of staafjes. Rhabdomantie, v., z. m. waar-
zeggerij v. uit staafjes. Rhapgntik, (-en) v. (PI.) rapon
tikwortel in., monniksrabarber v.; 2. gele wederik, nachtkaars ».; 3. duizendgul- denkruid o. RhapsQde, (-n, mv. -n),Rhap-
sodist, (-en, mv. -en) m. oud-Griek- sche zanger in., die rondtrekkende de gedichten van Homerus voordroeg. Rhapsodie, (-n) v. stuk o. uit de
gedichten van Homerus. Rhapsgdisch, bgv.on b. bij stuk-
ken en brokken. Rhede, (-») v. reede v.; «in Schift
auf die - legen, op de reede brengen; -los byv. nw. reddeloos, ontredderd. |
Rhedon, (rhedele, gerhedet) bedr.
ww. (Zeew.) Z. ausrheden. Rhfider, (-«, mv. Rheder) m. ree-
der, scheepsbevrachter m.; 2. takel- meester m. Rhederei, (-en) v. uitrusting, be-
vrachting v.; 2. reederij v„ reeders, be- vrachters m. mv. Rhodung, (-en) v., Z. Rhederei
(I); 2. scheepstoerusting v„ scheeps- want, lakelwerk, masl- en zeilwerk o. Rhein, (-(e)s) m., z. m. Rijn m.:
das tedscht ihmder - nicht ai, dal wascht hem het water van de zee niet af. Rhein-anke, (-n) v. rijnforel v„
2. meerl\'orel v.; -blume v. aan den oever van den Rijn groeiende bloem, immor- tcllc v.; -brücke v. brug v. over den Rijn; -6ufidm.((iesch.van D.) Rijnverbond,ver. bond o.; -deich m.ryndijk ui.; \'diamant m. Rynsche keisteen ui.; -dorf o. aan den Rijn gelegen dorp o.; -cisenbahn v. Rijn- spoorweg ui.; -fahrl v. rijnvaart, vaart r. op den Rijn; -fahrieug o. vaartuig o. van den Rijn, rijnschip o.; -falt m. waterval ui. vau den Rijn; -farno. wormkruid n„ reinvaren v.; -/eitung v. aan den Rijn gelegen vesting v.; -/isck m. visch m. en f. uil den Rijn; \'focherei v. visscherij v. op den Rijn; -/I«s» m.Rijnm.;-/Mn{ m.Rijn- vorst.vorst m. vau den Rijn;-«e6iroeo.bij den Rijn gelegen gebergte o.; -gegend v. Rijnstreek ».; -gold o. goud o. uit de» Rijn; -graf m. rijngraaf in.; -grifin v. rijngravin v.; -grafschafl v. rijngraaf- schap o.; -herr m. (litel van een raads- heer in Keulen), Rijnheer m.; -holz o. rijnwilg, liguster in., mondhoiit o. Rhoinisch, bijv. nw. aan den Rijn
te huis behoorend, van den liiju, 11 ijn-cli; •e Kirschen, Spaansche kersen. Rhoin-kiesol,(sels, mv. -scl) m„
Z. -diamant; -ktesling m. geringe appel- soort v. uit den Elzas; -tachs m. zalm in. uil den Rijn; •land o. Rijnland, aan den Rijn gelegen land o.; -linder, —in, Rijn- lander m., Rijnlandsche v.; •lindisch bijv. nw. Rijnlandsch, Rijnsch;—er Wein, Z. -tvein; —e Ruthe, Rijnlandsche roede; •lied o. lied o. van of op den Rijn; -reise v. reis v. langs den Rijn; salrn m., Z. •lachs; schanze v. (Krijgsw.) Rijnlinie v.; schift o. lijnschip o.; scht/ffahrt v., Z. -fahrl; schnacke v. (Nat. hist.) haft o.;2. watennol v., wateruiltje o.; schiealbe v., Z. Erdschwalbe; 2. Z. Meve; sprung m., Z. -fall; stadt i. stad v. aan den Rijn; slrom tn. Rijnstroom,Rijn m.;-(a«- cher ui. kleine kuifduiker in.; -thal o. rijndal o.; -überfahrt v., -übergang m. overtocht in. over denRijn;-u/ero.Rijn- oever m.; -weide v., Z. -holz; -«>ein m. rijnwijn, Rijusche wijn m. Rhotyrik, v.,z. m. redencerkunde,
welsprekendheid, redekunst v. Rhotyrikor, (-s, mv. Rhetoriker)
m. rederijker, redenaar m. Rhotyrisch, bijv. en b. redekun-
slig, volgens de redeneerkunde of wei- sprekend heid. Rhouina, Rhovma, o., Z. Rheu-
malismus. |
||||||||||||
|
Reusch, (•«.«, mv. -e) m., Z. Prei-
selbeere. Reuse, (-n) v. fuik, vischkaar v
Reu-stimme, (-n) v. berouw
toonemle stem ».; -voll bijv. uw., Z reuevoll. Rent, (-(e)s, mv.-e) o. pas gerooid
land o. ReutO, (-n) r. uitroeiing, ontgin
ning v.t uitroeien, wortels uithalen o, it. ploeg, exlirpator m. Reuten, (reulele, gereulet) bedr.
ww. uitroeien, uittrekken, uithalen; hm Stück Land -, omspitten, van onkruid boomwortels & zuiveren, ontginnen; Flachs -, laten rotten. Reuter, (-s, mv. Reuier) m. zeef
v.; 2. houten stoel in., zitbankje o.; (van een stuk land),ontginnenn.; (Nat. bist.) korenworm m.; 3. Reiier. Reutorn, (reutcrte.gereutert) bedr.
ww. ziften. Reut-feld, (•(«)». mv. -er) o., Z.
Reitt-; -fleck ui. nitgerooide plek v. in een woud; -gabel v. ijzeren vork v.,krab ber m.; -hacke v. houweel o., hark v„ krabber m., schoffel v.; -haUe v. (Berg w.) plaats, helling v. tot herging van onbruikbaar sleenerts;-Aauev.,Z.-/iacte, •kom o. op pasuiilgoniteii land groeiend koren o.; -kralze v. ovetikrabber ui. •maus v. veldmuis, veldrat v.; spatten m. ijzeren schop v. om wortels uil te krabben; —zehnt(er) m. tiend v. van pas ontgonnen grond. Reveille, (-n) v. (Krijgsw.) och
tendtrom, ochtendtrompet, reveille v. Revgnter (•*, mv. Recenter) m.(in
gestichten &), eetzaal v. Rovorboriron, (reverberirte, re-
verberirt) bedr. ww. weerschijnen, lichl- stralen terugkaatsen. Reverberir-feuer, (•feueri.an.
•feucr) o. (Scheik.) slrijkvnur, rever- bereervuur o.; -lampe v.lamp v.met een liclitscherui; -ofen m. strijkoven, rever- bereeroven ni.; schirmm. lichtscherm o. Reverende, (-n) v. zwarte koor-
rok, priesterrok ui. Reverenz,(-e») v.eerbiedigheid v.
eerbied ui., eerbetoon o., eerbewijzing eerbiedige buiging, neiging v. Revers, (-es, mv. -e) m. (van eene
munt), keerzijde v.; (Hand.) tegenbe- wijs o., tegenschuldbekentenis v. Reversalion, v. mv. papieren o.
mv., die eene legenverzekering of tegen- bekentenis bevatten; it. besluiten o. mv. in nood, waarin men geene inbreuk op rechten maakt. Revgrsgraf, (-en, mv. -e») m.
middelbare graaf m. Rovorsino, (-«, mv. s) o. reversi
o., een kaartspel, dat met 48 kaarten gespeeld wordt eu waarbjj harlenboerde hoogste troef is. Reversjren (sioh), (reversirte,
reversirt) wed. ww. verzekerings- of waarborgsbrieven geven; il. door eene plechtige akte afstand doen. Revestisrium, (-s, mv. Revestia-
rien) o. (in gestichten &), kleedkamer o. |
|||||||||||||
|
Ric.
|
Ric.
|
||||||||||||
|
Ric. 1029
|
|||||||||||||
|
Rhoum&tisch, btiv. «n b. tot de
rbeumatiek behoorend, rheumalisch. Rhoumatismus, (oub.) m. vlnei-
ing, zinking, lendenpijn, rbeumatiek f., rheumalisme o. Rhingceros, (-ses, mv. -se) o.
rhinoceros,neushoren iu.;(lig.)doinkop m. Rhizolith, (-en, mv. -en) in.
(Delfsl.) worlelslecu in., boomworlcl- versteeuing v, RhQdinon, (•(•)«, mv. -e) o.,
Rhgdis, (-en) v. rozeumiddel, rozen- |ioeder o., rozenpleisler v. Rhodisonholz, (-es) o., z. m.
rozenbout o., Z. Rosenholz. Rhodiser-doru, m., -holz, o.,
\'/.. Rosenholz (\'2); -riller m. mallheezer- ridder, Sint-Jausridder 111.; -uur: »., Z. Rosenuurz. Rhododondron, [-s, \\u\\.Rhodo-
dendrenjo.^\'l^rododendron.alpenroosv. Rhgmkisch, bijv. en b., Z. ruu-
tenfórmig. Rhoinbit, (-en,mv.-en)m.(Delfsl.)
versteeniug v. van gelijkzijdige scheeve gedaante. Rhomboido, (-n) langwerpige
ruit v., scheefhoekig parallelugram o.; il. zesvlakkig lichaam o. niet evenwijdige, ruitvormige zijden. Rhomb(oid)isch, bijv. nw. op
een scheefhoekig paralleiogram betrek- king liebbeiide. Rhgmbus, (onb.) m., Z. Rauie.
Rhotacismus, (onb.) m. brou-
wen u. van de letter R. Rhumb, (•(«)», mv. -e) m. (Zeew.)
(vau een kompas), windstreek, koiupas- slreek v. Rhythmik, v., z. m. leer v. van
klankmaat, dicbtmaat, tijdmaat, versmaat »., rhythmus m. Rhy thmiseh, bijv. en b. afgeme-
tcn, versmalig, welgeordend, rhylmisch. Rhythmus, (onb.,mv. Rhylhmen)
v. lijduiaat v., gang, loop ui. Ribasso, (•*, mv. -s) m. rabat o.,
korting v. Ribbe, (-n) v.,Z. Rippe.
Ribben, (ribbte.geribbt) bedr. ww.
Klachs -, stroopen, breken. Ricambio, (•*, mv. -s) m. retour-
wissel ui., herwisselrecbl o. RiciiVio, (-s, mv. -s) ui. netto op-
brengst, zuivere opbrengst v. Richt, (-(e)s, mv. -e) o., Z. Richte
en Gericht. Richt-bank, (-binke) v. gerecht
o., rechtbank v.; (Huish.) aanrecbtbank v.; -baum m. kaapstander m.; -beil o. scherprecbtersbijl v.;-biero.(veroud.)bier o. op het einde van den maaltijd; -blech o. (Juw.) plaatje o. met gaatjes om de grootte der edeïsleenen te meten; -blei o. richtsnoer, paslood o.; -block m. blok o. waarop het boofd vau den roisda- diger wordt afgeslagen; -brelt o., Z. •kegel; •bühne v. schavot o.; -diele v. (Kuip.) grondplank v. Richto, (-n) v.richting, lijn, rechte
lijn v., rechte weg in.; etw. in die - brin- gen, in de goede richting brengen, op |
|||||||||||||
|
eeuc lijn scharen; in die • gehen, den
koristen weg nemen; 2. rij, rechte lijn v.; eine • Hiuser, rij v. Richt-eisen, (-«s«»s, inv. -eisen)
o. richter in., glasslypersijzer o. om de spil recht Ie buigen; -eüe v. geijkte el, normaalel v. Richten, (richtele, gerichte!) bedr.
ww. richten, regelen, recht maken, de goede richting geven; seinen Weg noch einem Orte -, inslaan; die Augen nuf etw. -, richten, slaan, vestigen, wenden; die Kanonen -, richten; eine Büchse zum Schusse -. aanleggen; eine Vhr -, regelen; (Jadilw.) zu Holz -, in bet boscb gaan jagen; seinc Gedanken nuf etw. -, richten, vestigen, bepalen; seine Absicht nuf etw. -, zich iets voorstellen, op hel oog heb- ben; das Wort un jem. - richten; einen brief au jem. -, adresseeren; eine Sache /wc/i einer andern -, regelen; 2. reebten, rechtspreken, oordeelen; Golt uiird uns -, God zal ons oordeelen, onze rechter zijn; eine Schrift -, beoordeelen; die Handiungen Anderer -, veroordeelen, be- iispeu, laken; über eine Streitsache -,een verschil uilmakenj 3. tn\'j Werk -, len uitvoer brengen, verwezenlijken; 4. etw. Krummes -, recht maken; (Krijgsw.) richlet euch!, richt ut; nu üaus -, ma- ken, opbouwen; (Giet.) ein Sliïck -, ge- lijkmaken, afkanteu; (Looi.) die Felle -, huiden dubbel slaau en uitrekken; (Uoek- b.) ein llucli -,opmaken; (Jacbtw.) Nelze -, spannen; den Vögetn, dem Wilde -, strikken spannen; die Haare zurecht -, in orde brengen; einen Deckel auf eine Schachtel -, pasmaken; seine Sachen in Ordnung -, regelen, in orde brengen; das Mittagessen -, gereed maken, klaar- maken, toebereiden; (lig.) einen Weg -, gelijk maken, effenen; jemn. zu Grunde -, len gronde richten, ruineeren; II.wed. ww. .mi7/ nach etw. -, zich regelen, zich richten, zich schikken naar; ich werde muit darnach -, daarna zal ik mijne maat- regelen nemen; sich nach den Vmstanden -, zich gedragen naar; sich (im Bette) in die Hihe -, zich oprichten. Richter, (-i,mv. Richter) m.rech-
ter, scheidsman in.; vor dem - erscheinen, voor den rechter, de rechtbank verschij- nen; etw. vor den - gelangen lassen, iels voor den rechter brengen; (Spr.) - sol- ten zwei gleiche Ohren hubcn, rechters moeten onpartijdig ziju; (II. S.) dus Hurh der -, der richteren of rechteren; (Art.) kanonnier in. die de stukken geschut moet riebteu. Richteramt, (-um/(e)s, mv. -am-
ter) o. rechterambl o., betrekking v., ambt o. van rechter. Richterei, (-en) v. recjiterschap
o., rechterlijke waardigheid v.; 2. wijze v. van oordeelen; 5. zucht v. om te be- oorileelen, bedilzuchl v. Richterin, (-nen) v. rechtere<,
vrouw v. die rechtspreekt. Rjuhtorisch, bijv. en b. den toon
vau eeu rechter aannemen, verwaand, aanmatigend, bedilziek. Richterlich, bijv. en b. gerech-
|
|||||||||||||
|
telijk, rechterlijk, als rechter, in rechten;
-es .1/n/, Z. Richteramt. Richtorn, {richlerU, gerichter!) o.
ww., m. A. willen oordeelen, onbevoegd oordeelen, bedillen. Richter-schwort, (-(e)», mv.
•er) o. zwaard o. der gerechtigheid; spruch m. rechterlijke uitspraak v.,von- nis, arrest, oordeel o.; slube v. gerechts- zaal v.; stuhl m. rechterstoel ui., recht- bank v.; - thron m., Z. stuhl; - vage v. schaal v. der gerechtigheid; 2. overwe- ging v. van den rechter, veroordeeling v. volgens de wet. Richt-essen, (-s) o., z. m. »ni-
haal o. der werklieden wanneer zij hel dak op een huis plaatsen; -gewalt v. rechtsgebied o., jurisdictie ».; -/w«ine/ ui. h.iuier m. om glad, ellen te slaan, werktuig o. der spiegelmakers om hel verfoeliesel gelijk Ie maken; -haus o. o. rechlhuis, gemeentehuis o.; -hebe- litium ui. (Art.) aiïuithefboom in.; -holz o. richlhout o.; 2. Z. -scheil. Richtig, (-er, -j/) bijv. en b. rich-
lig, recht, juist, nauwkeurig, precies, geldig, wettig; -e Schreibait, zuiver, nauwkeurig; singen, zuiver; schieszen, juist; 2. (van maat, gewicht, verhouding &), juist, nauwkeurig; - messen, nauw- keurig; - zulreffen, juist, precies,slipt; - gehen, geregeld, gelijk gaan; die Posten kommen - an, geregeld,op den bepaalden tijd; 3. der -e Weg, goed, gepast; -es Mittel, goed, passend; einen Auflrag - besorgen, zich behoorlijk kwijten van, nauwkeurig, slipt volbrengen; mil ein- ander über etw. - werden, hel eens wor- den; it. - werden, (van eeu plan 4), ge- regeld worden; eine Schuld - machen, afdoen, belalen; einen Plan -, regelen, ten uitvoer brengen; wir sind mi! ein- uiuter -, wij zijn het eens; die Heiralh ist -, gesloten, bepaald; es ist Alles -, alles is in orde; der Handel ist -, de zaak is in orde, afgedaan; er ist nicht - im Knj.fr, hij is niet wel bij het hoofd; -es Verfahren, wettig; -e Abschrift.gelroaw, nauwkeurig; ist es nicht so \'! -! ganz •!, zeker!, zeer zeker!; dieser Satz ist -, is waar, is juist; es geht in diesem Hause nicht - zu, het is daar in huis niet rich- tig, het spookt; das Ding geit! nicht - zu, daar is bedrog bij; mit seiner Sache ist es nicht gan: -, zyne zaak is niet heel pluis; er wird - kommen, bij zal bepaald, stellig komen; -keit f. juistheid, nauw- keurigheid, getrouwheid,regelmatigheid, schikking v., waarheid, echtheid v.; (ge- meenz.) die Sache hal ihre —, de zaak is zeker, waar, gegrond; eine Sache in — bringen, in orde brengen,regelen,schik- ken, vereffenen; — mil jemn. machen, het eens worden; it. iem. belalen; seint Sachen sind in —, zijn in orde. Richtigen, {richtigie, gerichtigt)
bedr. ww. regelen, schikken, in orde brengen; 2. wed. ww. sich -, zich orien- teeren. Richtigmachung, (-en) v. («•.
i. gebr.) regeling, schikking, overecn- konist, vereffening v. |
|||||||||||||
|
Rie.
|
|||||||||||||
|
1030 Ric.
|
Rie
|
||||||||||||
|
Rjcht-kamm, (-tomm(r)», mv.
•kamme) m. wijde haarkam m.; -kanne v. geijkte kan ».; -Av$c/ m. kegel m., spil ï. om te richen, verzichlpunl o.; •keil ui. stelhout o. bij het richten van hel geschut; -kliebel, -klöppel in. (Ko- lenlir.) slok m.. stang v. om den hraud- stapel Ie openen of te richten; -korn o. vizier, mikpunt o.; -leislen in. schoen- makersleest r.; -I0II1 111. paslood o.; -niaA/ 0., Z. -essen; snasz o. geijkte maal v.-, 2. winkelhaak in. voor den zon- newij/er; -pfeitnig va. kleinste pasmunt v.; •plalz in. gerirhlspliats, strafplaats ».; jem. zum —führen, naar de straf- plaats brengen of geleiden; -punkl m. punt o. waarop gericht wordt, middel* piinl,mikpunt, doel o.;-saa/m.gerechts- zaal v. Rjchtsam, [-er, si) bijv. nw. ge-
schikt ein te richten, te vereffenen, te slechten. Rieht-schacht, (-en) v. lood-
rechie mijnpiil in.; 2. diepe mijnpul m. op de grenzen; schrjfel m. geijkt scbe- pel o.; scheibe v. vaslslaand werk o. in een slot voor den loop des sleutels; sclieit 11. winkelhaak m., model o., mal m.: schilling m. kleine belasting v. aan bet gerecht; schmaus 111., Z. -essen; schuur v. richtsnoer o., met krijt be- streken koord o. om lijnen te trekken; mtl der — zeichnen, mei het koord mer- ken; (Hg.) richtsnoer, voorbeeld, kom- pas o.; schraube V. richlschroef v.; schicert o. zwaard o. der gerechtigheid; spanne o. mv. (Zeew.) rechtop gespan- Den scheepstouw o.; spindel v. drilboor v.; statige v. staak v. tot leeken van verkoop als waarschuwing geplaatst; (Mol.) stelstang ».; slall, statte ».. Z. •plalz; (Jachlw.) kortste weg 111. tot bet plaatsen der jachlnetten; stapel in. gewone zetel m. van de rechtbank; sleig nader voetpad o., kortere weg m.; 2. gids Da.; slein m. draagbaar aambeeldje o.; stock m. planeerbamer, bnltklopper Dl.; (Timm.) maatstok in.; sluhl m., Z. Richiersluki, 2. stoeltje o. bij de terecht- slelling; -lag in., Z. Gecichlstag; -trill 111. derde treeplank v. aan den wevers- stoel. RjChtung, (-en) v. (van een stok
&), reclilinaken o., Z. richten; it. rich- ting. wending ».; (flg.) strekking, op- vatting v.; teme - nach et», hin nehmen, zich wenden naar; in gerader -, in eene rechte richting: nach dieser -, in dien zin, in die opvalling; nach allen -en hin, in alle richtingen, opvattingen. Richtungs-klappe, (-n) v., Z.
•venlil. -lmie v. slrceklijn, nchlingslijn
v.; •tcnlil o. régulateur in.; •winkel in. hoek m. van richting. Bicht-visier, (-*. mi. -e) o , Z.
•kegel; 2. vizier, mikgaalje o.; -wage v. paslood, waterpas o.; steg in., Z. sleig; 2. weg m. naar bet schavot; -winkel m. hooülehoek m. Ricke, (•») v. (Jjchtw.) reegeit
v.; 2. (Nat. lust.) Z. Saatkrihe. Bicjn-sauer, bijv. nw. —es Salz,
|
|||||||||||||
|
ricinuszuur zout o.; •saurc\\. ricinus-
zuur o. Ricinus, (nnb.)m. wonderboom ni.
Riciuusöl, (-{e)s) o., z. m. rici-
nusolie v. Bicochet-batterie, (-en) v.ri-
cocbetbalterij v.; -feuer o. ricochelvuur
0.; scltuss 111. afstuilschot, ricochel- schol o. Ridicule, bijv. nw. belachelijk; 2.
(s, mv. -s) m., Z. Arbeils-, Strick- beulel. Rldiculisiron, {ridiculisirte, ri-
diculisirt) bcdr. ww. belachelijk, be- spotlelijk maken. RiCQVerO, (-s, mv. s) ui. vergoe-
ding, schadeloosstelling v. RiCQrSO, in., Z. Htcambio.
RidQttO,(-s, mv. -s)in.toevluclits-
sord o., wijkplaats ».; 2. speelzaal v. voor gemaskerden. Riebsel-beere, (-n) v. kruisbes
v.; 2. - of strauch m. kruisbesse-struik, •boom m. Bicchbar, bijv. nw. door den reuk
te ontdekken, te rieken, riekbaar. Bieeh-bein, (-(e)s, mv. -e) o.
(Ontlk.) zeefbeen o.; -büchse v„ -büchs- chen o. reukdoosje o.; -dorn m. wilde rozelaar, egelantierslruik m.; -dose v.,Z. •büchse. Eiechen, (rocA, gerochen) o. ww.
onr., 111. Ii. rieken, geur verspreiden.eene zekere lucht hebben; gut -, goed rieken; icie Ralsam -, rieken ais; gar nicht -,niet rieken, geen geur verspreiden, renkeloos zijn; 2. (van vleesch), rieken, een lee- lijkeu reuk verspreiden,stinken; ausdem Mande -, uil den mond rieken; wohlrie^ chendes Rauchuerk, reukwerk o.; uohl- riechende IVaJser, reukwateren; 3. bedr. en o. ww., 111. h. ruiken, den reuk waar- nemen; an eine(r) Rosé -, ruiken; iek rieche ilosckus, ik ruik &; elic. nicht - kinnen, den reuk niet kunnen verdragen van; it. etw. ton meilem -, ergens de lucht van hebben, Z. Lunte; it. er kann kein Pulver -, hij is zeer vreesaciitig; uer konnle das -, wie kon dal ruiken, wie kon dat vooruitzien; II. o.zelfsl. uitwaseming v., geur verspreiden o., geur, slank,reuk 111.; 2. ruiken, rieken o. Riecher, (•», mv. Riecher) m. hij
ilie ruikt,ruiker m.; [einer -, bij die een lijnen reuk heefl; (Hg.) kieschkeurige 111.; 2. (Scherts.) neus, reuk m. Riech-essig, (•(«)«. mv. .e) m.
geurige azijn in.; •/lasclie 1., -/lischclieii o. reukfleschje, Oaconnclje o.; -haut v. reukvlies o.; —schlagader v. tol het zeef- been behoorende slagader v.; salz o. vlugzout, reukzoul o.,salmoniak v.; -topf in. reukpol in.; -waaren v. mv. reukwa- ren, parliiiiici\'iên v. mv.; -wasser o. reuk- waler o. Ried, (-(e)i.mv.-*) m.moeras,moe-
rasland o., Z. Moor; 2. riet o., bies »., Spaansch roer o., rotting in.; it. fluitje o. van riet. Ried-anger, -anker, m. met
riet begroeide oever, kant in. van den dijk; 2. (Wev.) — of -blall o. kamblad |
o., •binder in. rielmaaier, nelsnijder ui..
•dach o. rieten dak o.; -dorf o. aan een moeras gelegen dorp o. Riederstein, (-(e)*, mv. -e) m.,
Z. Ti op f slein. Bied-fohre, (-«) v. voren of voorn
111.; -gensler m. (I\'l.) Spaansche brem v.; •gras o. rietgras, zeegras, wier o., helm m.; -haken in., Z. Auerhaken; -kammm., Z. -blatl; -l,aslen m. onderste gedeelte o. der lade aan den weefsloel; -Ao/6e v., Z. Sumi\'fmeise; schnepfe v., Z. Pfuhl- tchnepfe. Biefe, (-n) v. voor,gooi v.;(Bouwk.)
gleuf, groef v.; (Lakenw.) valsche vouw v. Biefel, (si) »., Z. Riefe.
Biefe(l)n, (rief{el)le, gerief(el)t)
bedr. ww. groeven, uithollen, cannelee- ren; (Mol.) einenMühhlein-,Z.schar[cn. Biege, (-n) v., l.Rcihe; 2.Z. Falie.
Riegel, (-s, mv. Riegel) m.grendel,
plaalgreudel, sluitlioom; den - vonchie- bcn, een hinderpaal in den weg leggen, een schutje schieten voor, een einde ma- ken aan; (aan een slot), long, schoot ».; deutscher -, valslot, kuffersliit o.; (van eene affuit), kalf o.; (Timm.) dwarsbout, bind hout o.,koppelbalk m.;(\\Vag.)dwars- hout o. dal de pilaren eener koels vasl- boudl; (Naai.) (aan een knoopsgat), trens v.; (Scheepm.) bedding, smeerbedding, slede v.; (van den ploeg),keg ».; (Jacht- w.) plaats v. waar bet wild zich ophoudt; (Kuip.) zwik 111. Biegel-balken, (-kens,mv.-ken)
ui., Z. \'kaken; -band o. dwarshoul o., koppelbal!; 111.; -blech o. grendelplaat v.; •bohrer m. zwikbonr v.; -/lu/i v. op een akker liggende slukken o. mv. rots; -ha- ken in. grendelkram, slolkram v.; -/iu/: o. sluilboom 111., dwarshoul o.; (Linnen- w.) rolhout o., rolslok 111.; (Kuip.) Z. Riegel; il. Zapfenhaken; —kraul o. glas- kruid, bingelkruid o.; -/ocA o. scbootgat o.; -maner v., Z. -irand. Biegeln, {riegelle, geriegelt) bedr.
ww. grendelen, mei een grendel sluiten; (Bouwk.) muurwerk met balken en hor- den er lusschen optrekken; 2. o. ww. ra- telen, wemelen, kwispelen. Biegel-nagel, (-nagels, mv. \'na-
gel) in. ijzeren boul in.; schaft m. tong, schoot v. van een grendel; sehlosi o. greudelslot o.; -wand v. (Bouwk.) met- selwerk o. tusschen de horden en de dwarsbalken; it, muur 111., schutting v. die uil harden, balken en steen beslaat; •Kerk o. (Bouwk.) Z. Fackwerk. Biegras, (-es) o., z. m., Z. Miuse-
gcrsle. Riph-maus, (snduse) v., Z. Erd-
grille; -uurm in., Z. Ilankmadi; 2. Z.
Honignacltlfulter. RickO, (-n) v., Z. Ricke.
Biem, (-(e)j, mv. -e), Biemen,
(-f, mv. Riemen) in. riem, lederen band in.; (aan schoenen), schoenriem 111.; (Wag.) Z. sterk; gut in den - kanyen, goed in de riemen hangen; (Geweerrn.) geweerriem, koppelriem 111.; (Rijk.) ge- bil o.; 2. scheerriem 111.; (aan een zak), koord o.; (\\eroud.) papiersnipperlje o. |
||||||||||||
|
Kin. 1031
|
||||||||||||
|
Rie.
|
||||||||||||
|
Rie.
|
||||||||||||
|
Riesling, (•(«/«. inv. -e) in. s,|i-
rijke, ziiiirachtige druif v. Riesweise, bijv. en b. bij den
riem, per riem, per ÏSO vel. Rieszwerk, (-(e)s, mv.-e)o. rys-
werk, kribwerk o.; - verkaufen, bij den riem verkoopen. Ries ten, rieszen, (riesteie. ge-
riestcl en rieszte, gerieszt) o. ww. (van
koren), korrels laten vallen. Riester, (-«,mv. Riester) m.(Touw-
sl.) stuk o. touwwerk; (Onllk.) h«ndg«- wricht o., uahand ».; il. (Schoenm.) lap in. op hel bnvenleer; (l.audb.) plneglialk in., slrijkbord o.; il. lederen liandlap in. Rieth, (-(e)s, mv. -e) o., Z. Ried.
Riff, (-(c)s, mv. -c) o. (Zeew.) rif o.,
blinde klip, zandbank v.; 2. (aan zeilen), rif, reef v. Riffe(l), (-«) v.oi Rjffelkamm,
{-kamm(e)s, mv. -k(imme) m. (Landh.) vliiskam, bckel, repelkam, bos m.; il. risl v. korenaren. Riffel-baum, (-baum(e)s. mv.
•baume) m. boom m. van den vlaskam; •eisen o. repelijzer o.; -fciler m. ()ioud- sm.) raspvijl v.; -holz o. likhonl, glad- hout o.; -raspel v. ((leweerm.) rasp, raspvijl v. Riffe(l)n,(ri//-(e/)\'e,oeri/?-(W)/)bedr.
ww. ((Landh.) Flaths -, repelen, heke- len, braken; 2. (Schoenm.) gladmaken, likken; (Meuh.) Z. nr.feln; (lig.) door- halen, bedillcn, vitten. Riffen, (riffle, gerifft) bedr. ww.
reven, Z. re/fen. Rigaudgn, (-(e)s, mv. -») m. Ita-
liaansche dans in.,ook in zuidelijk t\'rank- rp in gebruik. RigQlen, (rigolle, gerigolt) bedr.
ww. den grond scheuren, diep omgra- ven. omploegen. Rille, (-n) v. groef v., waterloop,
straal m., riool o. Rimbgrso, (->, mv.-t) m.(Hand.)
teriighelaling v. Rimesse, (-n) v. (Hand.) overma-
king, overzending v. van wissels of geld, remise v.; - per Saldo, remise v. tol slot van rekening; -nliuch o. remisenboek o.; • nrechnung v. remiserekening v. Rimm, (-(e)s. mv. -e) tri. dwars-
balk m. voor paalwerk. Rjmpela, (rimpe/\'e.jerimpe//) bedr.
ww. uitsnijden, de tanden van een kam uitsnijden. Rimpler, (-«, mv. Rimpler) in
kammakerszaag, horlogemakerszaag v. Rind, (•(«)», mv. -er) o. rund,
runddier, hoornvee o.; it. jonge os ro„ vaars ».; (lig.) domme, onnoozele bals in. Rindchon, (verkl.) o. korslje,
randje o., Z. Rinde. Rindo, (-n) v. schors v., bast m.;
die- rnn einem haumeabschalen, de schors van den boom afhalen; (Hen.) jezuïtische -, onechte kinaliast in.; 2. buitenste kant in., korst v.; -, ein Rindchen Brod, korst v., korslje o.; (Heelk.) korst, roof v. Rinden-artig, b(jv. nw. korst-
achlig, korslvormig; (PI.) korstvormig, schorsachtig; —e Lagen, buitenste lagen; |
||||||||||||
|
groot, kolossaal; -burbe i, reuzenbarbeel,
gestreepte zeebarlieel in., mullus surmu- letus; \'belt o. reuzenbed o.; (fig.) Z. •grab; -bild o. reuzebeeld, reusachtig beeld o.; (Zeew.) groot beeld o. aan den achtersteven eener galei; -blumc v. reu- zekloein f.; •damni in. reuzendam m.; •eidechse v. krokodil, kaaiman, alligator in.; -erdbeere v. renzenaardbezieplant v. uit Chili; -l\'ellgaiis v. groote of l\'ala- gonische vetgans ».; -gebalk o. (Bouwk.) noofdbalk m.; -geier ni. rciizengier,coii- dor in.; -geschlechl o. reuzengeslachl o.; •gepenst o. reusachtig spook o.; 2. groote sprinkhaan in.; -gestatt v.reuzeugestalte. reusachtige gestalte ».; -glncke v. buileu- gewoon groote klok v.; 2. (l\'l.) kamper- foelie v. met groote bladeren; -grab o. reuzengraf, graf o. van eeu reus; it. hun- ncbed o.; -grosz bijv. nw. reusachtig groot, buitengewoon groot; -grnsze v. reuzengrootbeid, reusachtige grootte v. Riesenhaft, bijv. nw., Z. riesen- arlig. Riesen-hai, (-e«, mv. .») ra. reu«
zeuhaai m.; •karfe v. wiudharp v.; 2. Aeolusharp v.; -haupt o., Z. -kop[; -herz o. reuzenhart o. (eeu schelpdier); -hund, •kasten va. groote mijnwerkerskist v.; -kd/er m. reuzenkever m.; -kampf m. (Fabell.) reuzenstryd, strijd m.derreu- zen; -knochen ui. mv. uiaraiiioulhsbeen- deren o. mv.; -kohl m. groote. Schol* sche kool v.; -kopf ra. reuzenhoofd o., reuzenkop m.,reusachtig hoofd o.;-krieg in., Z. -kampf; -krafl v. reuzenkracht v.; •tand o. land o. der reuzen; - lange v. reusachtige grootte v.; -lercne v. kraag- merel v.; -maszig bijv. nw., Z. -artig; •meernessel v. groote zeeanemoon.groote zeenelel v.; -mücke v. zeer groote wa- terspin v.; -mund m. reuzenmond, zeer groote mond m.; •mutcheli. taretschild- pad v.; -nase v. reuzenneus m.; 2. zeer groote neus in ; -ohr o. reuzenoor o. met acht openingen (een schelpdier); -pin- guin in., Z. -fellgans; schabe v. groote kakkerlak ta.;-schildkrdle v.groote Oost- indische schildpad v.; sehtacht v., \'/,. •kampf; schlange v. reuzenslang v.; 2. boa conslrictor ui.; schrilt ra. slap in. van een reus, reuzenschrede v.; (Hg.) snelle vordering v.; schwamm m. (PI.) reuzenpaddenstoel ra.; stark bijv. nw. reuzensterk, buitengewoon sterk; -<tdrkc v. reuzensterkle.herkuleskracht v.; slein m. reuzensteen in., reuzengraf o.; -topf in. vaas v. van een hunnebed, urne v.; •weg m. weg in. der reuzen, reuzenweg in ; il. reusachtige weg in.; -wcrk o., Z. •arbeit; -wespe v. horenstaarl m. (een viervleugelig insect). Riesicht, bijv. nw. op een reus ge-
lijkeud. Riesig, bijv. nw. reusachtig, zeer
groot. Riesin, (-nen) v. reuziu v.
Riesuhr, (-en) v. zandhorloge o.,
zandlooper m. Ries, (-es, mv. -«) m. (van papier),
riem m.; •hdnge v. T-vormig werktuig o. cm de vellen papier op te bangen. |
||||||||||||
|
om brieven & te verzegelen, (Bouwk.;
1. Leiste; (Zeew.) roeiriem m.;(Mijnw.) mijnwerkersgordel in.; (Spr.J es isl gut •en schneiden aus tndercr Leute Haut, van eens andermans leer is gooi riemen Iv snijden. Riemen, (-s,mv./}ie»ie/i)ra.(Prov.)
vierkante maat, vlableiiiaai v. Riemen-artig, bijv. nw. riem-
vormig, bandvormig; (Onllk.)—erHals- musket, miltvorinige balsspier f.; -bein o. (Nat. hisl.) slelllooper m.; -blume v. rieiiibloem v.; -/isch m. zw.iardviscli in.; •(ürmig bijv. uw., Z. •arlig; -fusz in., Z. •bein; -gehenk o. koppel, gordel in.; -ldu- fer m. (Zoutm.) hulpwcrkinan, bijlooper in.; \'bleker o. riemgaatjes o, mv.; •masz o. vierkante maat, vlaktemaat v ; -p(erd o. renpaard o.; -rulhe v. knoet in., kal v. met negen slaartcuj-sc/meiu\'er m.riemen- «nijder m.: seil o.touw o. om de voorste paarden te sturen; slecher m. gooche- laar m.; -ii\'Oje v. zwenghoul o., zwengel m. waaraan de stengels der rijtuigen wor- den vastgeniaakl; -werk o. riemwerk o., riemen in. mv.; -uurni ui. lintworm m.; •zoll in. vierkante duim of centime- ter in. Riemer, (-i, mv. Riemer) in. gor-
delinaker, zadelmaker, riemensnyder ui. Riemer-gesell, (-e«, mv. -en) m.
gordeluiakersknecht in.; •handwerk o. gurdelinaken o., gordelinakerij f.; •mei- ster m. gnrdehnakersbaas ui.; -messer o. stomp mes o.; -nadel v. gordelmakers- naald, paknaald v. Riem-ftSöh,(-«,mv.-e) in.band-
visch iu.: -klampen v. mv. (Zeew.) dol- bi>ordklauipeii m. mv. Riepol, (-s, mv. Riepel) m. kater
m.; 2. losbol ni.; 3. schoorsteenveger in.; 4. Z. Hanswurst; 5. met zand doormengd kulengruis o. Ries, (-es, mv. -e) o.. Z. Iliesz.
Riesch, bijv. nw. (van boomwol),
onslerk, afbrekend. Riese, (•», mv. -n) m. reus, kolos-
sai ui.; (Kabell.) reus, titaan in.; richlig, nach Adam -, precies, volgens Hartjes. Riese, (•») ». baan v. om hout vau
de hellingen te doen glijden; 2. sneeuw- jachl v. Riesel,(-n)v.koleninaatv.;(Volkst.)
zomersproelen, mazelen v. mv., Z. Riese M
Riesolig, bijv. uw. met vlekken, met zoinersproeten.
Rieselleder, (-i) o., t. m.segrjjn-
le(d)e"r o.
Riesoln, (riesetle, gerieselt) o. ww.,
m. A. met gruis en in korrels neervallen; 2. murmelen, kabbelen, klateren, vloeien; II. onp. ww. stofregenen. Rieselregen, (-gens, mv. -je»)
m. slöfregen m. Riesen-ameise, (-n) v. (Nat.
hisl.) groote mier, reuzenmier v.; -nhn- tich bijv. nw., Z. -mészig; -anemone v., ï. -meernessel; -arbeit v. (lig.) reuzen- arbeid m., reuzenwerk o.; -arl v. soort v. van reuzen; 2. groote soort, reuzen- soort v.; -artig bijv. nw. reusachtig, zeer |
||||||||||||
|
Riu.
|
|||||||||||||||||||
|
1052 Kin.
|
|||||||||||||||||||
|
Rin.
|
|||||||||||||||||||
|
v. isis, cdelkoraal o.; -kraul o. spriug.
kruid o., balsamijn ».; -fcuciucfcm.goud- specht ui.; -locke v. haarlok, kiul v.; mewe v. ringuieeuw v. Bingelll, (ringeltc.geringelt) bcdr.
ww. die Haare -, krullen, in krullen leggen of zeilen; eine Stule -, ringen; die Zcugungsylieder -, beringen; 2. mei riugcu bevesligeu, van ringen voor- zien. Bingel-natter, (•») v. ringslaug
v.; -ode v. ode v., lied o. waarin de eer- ste regel van elk couplet aan hel einde herhaald wordt; \'persing ui. rivieruaars m.; -rabe v. ringraaf v.; -raWe v. riet- boen o. mei een ring om den hals; -raupe v. ringrups v.;—nmoltev. zijdeworui in. uit Neuslriê; -reim m. refrein o.; 2. ron- do, rondeel o., Z. Ringelgedicht; -rennen |
|||||||||||||||||||
|
mud o.; u/i -e herum Irtnken, in hel
rond, gemeenschappelijk drinken; (Sler- reuk.) - des Salurn, ring; -umdieSonne, kring m.;(Tuinb.) Z.Jahrring.Jahrwuvlis; ,1\'l.j krans in.; 2. (van ijzer, goud &), ring ui.; kleiner -, Ringeichen, Ringlein o. ringetje o.; (Juw.) oorring m.,ooiriu- getje o.: il. 2. Hand, Heif; (aan eeue deur), nugklopper ia.; (aan eeue mof), handkraag ui.: (Klok.) klepelring ui.; (vau een ketting), schalm, schakel m.; (van een koll\'er). haiidtalselo.; (liouwk.) ringvormig bandje o.; (Geweerm.) Ia»d- slokriug ui.; (Hand.) eiu - Eisendraht, bus ui.; (aan hel eind vau een louw), strop ui.; (vau hel stuurrad),vingerling, duiuieliug in.; 5. (aau den vinger), ring ui.; -e om Volhangen, gordijiiriugen; eiu - zu SclitiUseln, een sleulelring iu.; 4. Z. |
|||||||||||||||||||
|
(Oullk.) —e £ui»<tm2, bastachtig;-iaum
ui., )i\'*\'H//i.(f/ii;r —.ouechtekinabooni iu.; •höekerchen o. inv. linsvormige eikels in. mv.; -höckertg bijv. nw. linsv.irniig; -in- sekl o. vliesvleugelig insect o.; -kleber in. booiukruiperlje o.; -koralle v. korslvor- mig koraal o.; \'tiet» va. druipsteen, lek- sleenin.;2. korslvormigesleen Ui.\\-wanze v. Iiaslluis, scliorsluis V. Binder-braten, (-bratens, wv.
•braten) in., \'L. Hindsbraten; -darm ui.
runderdarm ui.; (I)elfsl.) zeekoker, zee- polyp in., \'enger 111. runderbreui v.; \'feit o. rundvel, ruudervel o.; -herde v. kuilde v. runderen; -lml ui. koeiendrij- ver, koeherder in.. -magen ui. ruuder- uiaag v.; 2. velniaag v. dei\'herkauwende dieren; -marg o. runderuierg o. Bindem, bijv. en b. (w.i. gebr.)
van runderen, van koeieii.
Bindem, (rinderte, genndert)
ww., ui. h. bollig ziju, tochtig zijn; 2. die hu\'i hal genudert, is besiirongeu, moet kalven. Riuder-schieszer, (schietiert,
iuv. scluener) in. geel kwikslaarlje o.; •slahr ui. geelachtig grys paard o. spreeu»scbiuinieliu.;-j/e/z<:v.,Z.-s<;/iie- oer; -talg ui., ~u>ischhtt o. ruudervel o.; •weizen ui. (1*1.) zwartkoreu o.; -zunge v. osselong, koeieloug v. Bindf allig, rindschalig.biji
uw. (Itoschw.) de schors ol den bast ver
liezend; -keit o. afvallen o. van deu bast ol de schors. Rindtloisch, (-es) o., z. ui. ruud-
vleesch o. Rindfleisch-brühe, (-n) v
rundersaus »., ruuderbouillon ui.; \'hol; o. brijboom, brijappelboom ui.; stein ui (UelTst.) vleeschroode agaat ui. Bindfliege, (-n) v. brein, runder-
vlieg v. Rindig, bijv. nw. met eeue schors
omgeven, een bast hebbende, oinscborsl; (Dellst.) omkorst. Rind-leder, (-«) o., i. m. osse-
le(d)er o.; -messer o. mes o.oin de korst van het brood te snijden. Binds-auge, (-s, mv. -n) o. ossen-
oog, koeienoog o.; \'i. (Tl.) koedille v„ koeienoog o.; 3. onechte kamille v.; 4. veldkamille v.; -augig bijv. nw. met ossenoogeii.met uitpuilende oogen;-6oum in. sneeuwbooui ni. van Ceilon; -blo.se v. runderhlaas v.; -blut o. runderbloed o.; •bremse v., Z. Rmdjliege; -fett o.,\'Z.Rtn- derfelt; -flecke m., - kaldaunen v. mv. runderpens v.; -liaar o. ruuderhaar, koe- haar o.; —farbe v. koehaarkleur v.; •zunge v., Z. Rinderzunge; —wurz v. bilzenkruul o. Rindvieh, (-(e)s) o., z. m. rund-
vee o., runderen o. iuv.; (lig.) lomperd, domkop; -bremse v., 2. Hmd/liege; \'seuche v. runderpesl, sterfte, ziekte v. ouder het rundvee. Rindwurz, (-ioür;e) v. bilzen-
kruid, slaapkruid o. Rinfranco, (-*,mv.-s) m.(Hand.)
vergoeding v. van onkosten. |
|||||||||||||||||||
|
Ohrenring; 5. Z. Marklplatz; 6. veuus-
schelp, porseleiusclielp v.; 7. streng v garen vau 5 pond; 8. (voor steenkolen &), maat v. Ring-achat, (-(e)s, mv. -e) m
(Uelfst.) ringvormig kwarlsagaal ui. en o.; -amsel v., \'L. -drossel; -anker m. (Zcew.) anker o. mei een oor; -artig bijv. uw., Z. \'fórmtg; -auge o. riugoor o. (eeue slaug); 2. nngoogo.,bruine bra- seui mei lti goudglauzige, overlaugsche strepen; -band o. (Oullk.) ringvormig ligameul o., dwars loopeude zenuw v. aan elk viugergewricht; -bauchia. baard- visch ui.; -bein o. (aan paardenlioeveu), hooge kroon v.; -blume v. (I\'l.) Siut- Jacobskruid. paddekrmd o.; il. Z. Hingel- blume; -bolzen in. ijzeren bout in. mei ringen; -bUrger in. aan dejmarkl woueu- de, bevoorrechte burger m.; -deich m. ringdijk in.; -drossel v. merel, lijster v. met een willen ring om den hals; -eisen o. (Looi.) stolts v.,slompscuerpe ijzeren schijf v.; Felle mil dent — zurichten, sloltsen. Ringokunst, »., z. in. worslel-
kunsl, gymnastiek v. Ringel, (-s, mv. Hingel) m., Rin-
geienen, Binglein, (verkl.) o (van het haar), krullelje, lokje o.; 2 ringetje, kringetje o.; (I\'asl.) kuapkoekje o.; (Landh.) L. -biene; 3. buiging, vven ding v.; (gemeenz.) kransje, bezoek o.; 4. houl- co koleninaal v.; 5. (van dieren), halsring in.; ti. (I\'rov.) rondedans m Ringol-amsol, (-n) v., Z. -dros-
sel; -biene v. bijenlarve v.; -blume v goudsbloem v.; —nfarbe v. goudsbloem- kleur v.; -bohne v. gewone snijboon v.; •brod o. krakeling in., gevlochten brood o.; -drosscl v„ Z. Ringdrossel; -falk in ringvalk in.; -[usz ui., \'/.. Ringbein;-gans v. ringgans, boomgaus v., 2. jhrandeend aardeend, vosseneend v.; -yedir,hlo. ron. do, rondeel o., liedje o. van 13 elllellei\'. grepige rijmen; -haar o. krulhaar,kroes- haar o. Bingolicht, bijv. nw. op krullen
gelijkend, gekruld, in lokken. Ringolig, bijv. nw. vol krullen,
met krullen. Ringol-kette, (-«) v. uit ringen
|
|||||||||||||||||||
|
o. ringrijden o., ringrijderij >.; -renner
ui. ringrijder in.; -nlt m. (Kijk.) wen- ding, volle v.; -satz m. (Muz.) herha- lingsthema o.; schlange v. riugelslang v., Z. -natler; schlupfer m. gestreepte zaagvlieg v.; schote v. geslreeple nauti- lusschelp v.; schieanz ui. ringslaarl ui.; 2. Z. Wickelschwanz; spatz in kleine berginosch v.; spiel o. ringsteken, ring- werpen o.; stechbuhn v. rijspel o., baan v. voor hel ringsteken, carousel o.; -ste- clien o.,Z.-rcnnen;stück o.(Muz.)roud- gezang o.; stule v. beringde merrie ».; •tanz ui. rondedans ni.; -laube v. nug- duif ».; 2. Z. Lachtaube; sogel at., Z. •raupe; -weizen m., Z.Kuhueizen; -uurm ui. ringworm ui. Bingen, (rang, gerungen) o. ww.
uur., in. h. wringen, ontrukken,zich los- makeu; 2. mil jemn. -, worstelen, slry- den.zich melalle kracht verzetten legen; mil dem Tode -, worstelen, kampenjnacA Ehre -, trachten; nach einer Stelle -, zoeken Ie kragen; II. bedr. ww. etw. -, wringen, iiieendraaien; jemn. eltv. aus den Hinden -, rukken, irekkeir.die/Ydnrfe -, wringen; 2. Z. ringeln; III. o. zelfst. worstelen o., worsteling v., kampstrrjd in.: - mil dem Tode, doodstrijd in. Bingente, (-n) v. klappereend,
kwakerecud v. Rmgoplatz, (-es,m\\.Rwgcpldtze)
m. worstelperk o., kampplaats v. Ringor, (-j, mv. Ringer) m. wor-
slelaar, kampvechter, strijder, alhleet in. Ringorn, (ringerte,oennjer()bedr.
ww., Z. verringern. Ringerung, (-en) v. (Muntw.)
waardevermindering, verslechting v. der munt. Ring-fassung, (-en) v. gedeelte
o. van den ring waarin de steen gevat is, valsel o.; -ferlig bijv. nw. strijdvaar- dig, gereed om Ie worstelen; -finger m. ringvinger in.; -/i« h ui. ringvisch ni.; •ftechte v. (lïen.) vlecht v., ringworm, dauwworm, haarworm in.; -formig bijv. nw. ringvormig, kringvormig, rond, sa- meiig«bogen als een ring; -fulter(al) o. ringdoosje o.; il. Z. -kdslchen; -gang ui., Z. Kreislauf. R in ggieszbocken-band,
|
|||||||||||||||||||
|
beslaande kelling ui. of kelen i.;-koralle (-band(e)a, mv. •bander) o. (Onllk.)
|
|||||||||||||||||||
|
Hing, (-(e)J, mv. \'e) m. rmg.kring
|
|||||||||||||||||||
|
Rip. 1035
|
|||||||||||||||||
|
ltlll.
|
lil.).
|
||||||||||||||||
|
RiglpflUg,(-p/luo(<;)»,iiiv. -pflüge)
in. diep werkende ploeg m. Ripaticum, (-s, mv. Ripatiken) o.
kaaigcld, lonnengeld o. Ripien-bass, (-basses, mv.-Adi-
se) m. baszauger in. die eene slem moet aanvullen. Ripienist, (•««, mv. -en)m.(Muz.)
hij die eene slem moet aanvullen in een koor, (iguraul m. Ripicnstimmo, (-n) v. vulstem
v., Z. Ripicuisl. Ripostiren, [ripotlirle, ripottirt)
bedr. ww. antwoorden, hervallen, her- nemen. Rippchen, (verkl.) o. ribbelje o.,
Z. Rippe; (Vleeschh.) coleletje o.; (Out- Ik.) kleine rib v.; (l\'l.) ribbelje o. Rippe, (-h) v. (Ontlk.) rib, zijde
v.; jernn. in die -n sloszen, een stomp in de zijde geven, de rihben breken; (Zeew.)(van een scbip),kanl m.;(Uouw- k.) rib v., balk m , bint o.; (Boekb.)(van een boek), ribbing v. Hippel, (-n) v.(l\'l.) duizendblad o.
Rippelei, {-en) v.,Rjppellied,
(-(e)*, inv. -er) o. straalzangerslied o.
Rippoln (8ich), (rippelte, uerip.
pelt) wed. ww. zich reppen, zich bewe- gen. zich weren; 2. bedr. ww., Z. riffeln. Hippen, (ripple, gerippt) bedr.wvv.
met ribben of ribbetjes voorzien;(liliks.) |
|||||||||||||||||
|
gesp v., sterke ijzeren ruig ui.; (Bouwk.)
aslragaal m.; 2. groote gesp ».; 3. kou- seubaud in.; (Spr.) er uird den - an der Tinne lassen, hij zal ziju eigen huis niet durven bezoeken. Rinkon, (rinktt, gerinkt)\\>eAr. ww.
(veroud.) loegespen, met eene gesp tuilen. Rinken-dorn, (-{e)s, mv. -« of
Itinkendörner) in.long v. van eeue gesp;
•tutti u. jachlnel o. met ringen. Rinkillkon, (rinkinkle.gerinkinkt)
(Zeew.) (van schepen), legeu elk. stoo- len. Rinn-augo, o., -augig, bijv.
uw., Z. Triefauge &. Rinne, (-«) v. goot, waterleiding
v., riool, kanaal o.; (in eene straat), goot v.; (Mol.) meelgal o.; (Giet.) groef, gleuf v.; (Zeew.) zoggat o.; 2. dakgoot f.; (liouwk.) (in een muur;, watergal o.; (in eene lijst), sleuf, groef ».; (Jachl- w.) Z. Itimiengarn; (Uelfst.) Z. Ruinen muscliel. Rinnchen, (verkl.) o.goolje.iïooU
Ije o., Z. Rinne. Rinneisen, (-eisens, mv. -eisen)
o. goolijzer, ijzer o. dat de dakgoot draagt. Rjnnen, (ra»n, geronnen) o. ww.
our., uu. s. vloeien, afvloeien, stroomen, alloopeu, Z. flieszen; 2. (van vel),afdrui- |
|||||||||||||||||
|
r ogspleelverbaud o.;-musket ui.(Oullk.)
rinpspleelspier v. Hing-haken, (-hakens, mv. -ha-
ken) ui. haak ni. lul hel aauvallcn van hel goed dal gewrongen moet wordeu; •grilf m. aangrijpen o. van deu legen- slauder onder hel worstelen; -liallig hijv. nw. van weinig gehalte, van weinig iu- houds, gering; -/iorn o. gewone dam- bordschelp ».; -liuf in., Z. Rinyelfusz; -kaslchcn, -kaslletn o. riugkaslje o.; •kasten in. ringkas, ooivalting v. van deu steeuj-faorpe/ ui. ringvormig kraak- heen o.; -kragen ui. ringkraag ui.; (Krijgsw.) zilveren borstplaalje o. der otlicieren; (Mal. bist.) vliegeuvauger ui.; •kugel v. uil ringen gevormde hemel globe v.; -leiste v. golveude lijst, keel- lijsl v., ojief o. Bingler,(-s,uiv.Wi«9(tT)ui.draaiiT
rozetikrausenmaker ui. Ring-lcrcho, (-n) v. iïngleeuwe-
rik m.; -luftröltrenband o. (Uutlk.) lot de luchtpijpen behoorend ringvormig verband o.; -masz o. (Goudsm.) ring* maal ».; -mauer v. riugaiuur, stadsmuur wal ui.; -merle v., Z. -drossel; -nagel ui ringboul, ringnagel, ougboul iu.; -pan- zer in. uil draadriugeil vervaardigd pantser o.; -plalz ui., Z. Rinyeplatz, •rennen o., Z. Rmyelrennen. RillgS, bijw., •urn,rondom;-herum
rondom, in ceu kring, naar alle kanten in de rondte; -herum liegende Gegcnd de omlrek; - lirrum die Gesundlieid trin- ken, op elkauders gezondheid drinken; • ui» ein Haus «f" kerum geiten, roud & loopen. Rjng-schachtel, (•») »., Z.
•kastellen; scharte v. keep, schaar v.
in een ring; (Wap.) deuk v. in een paut- ser. Ringschüd-(knorpel)band,
(-band(e)s, iuv. -binder) o. (Untlk.) verband, ligament o. dal de luchtpijp sluit; -musket m. spier v. die de luchl- pijp sluit. Ring-schraubo, (->i) v. (Slot.)
ringsebruef v., schroefoog o.; schualbe v. zeezwaluw ».; schwamm in. (I\'l.) ge- vlekte paddenstoel ui.; spindcl v. (Dr.) draaihoom, klauw m., spil ¥.; slein m. in een ring gevatte edelsteen ui.; stock ui. stuk houl o., stok m. tol het wrin- gen van de waSch;«itMl m.,Z. Ringeltanz; •tan o. (Zeew.) hos m. kabel; -laubc »., Z. Ringellaube; -uAr v. in een ring ge- val horloge o.; 2. zonnewijzer ui. Ringung, (-en) v. kromming,hui-
ging v.; (Muutw.) Z. Rmyeruny. Ringweise, bijw. ringsgewijs, bij
ringen, ui eene rij om, als een nug;Draht - verkaufen, in ringen of bossen. RingWXmn,(-ttu/-m(e)s1iuv.-u\'iir-
mer) m. ringworm, dauwworm in., •zange v. nngtang v. R:nkc, (-n) v. kaan v. van wal-
visciispek. Rinkeln, (rinkelte, yermkell) hedr.
ww. toegespeu, met een haak of touw bevestigen. Rinken,(-t, ui*. Hinken) ui. groote
|
|||||||||||||||||
|
peu; 3, m. n. (vau vaten),loopen, lek-jgroeven, uitgroeven, uithollen; (l\'l.) ge-
ben; (van de oogen), tranen ontlasten; rippf. geribd, met ribbeljes. |
|||||||||||||||||
|
•de Augen lm ben, loopende oogen hebben
II. bedr. ww. groeven, goolsgewijs uil- bollen. Rinncn-blatt, (-blati(e)s, mv.
•bldtler) o., -blum6, (•») v. water- blad o., waterbloem ».; -eisenbahit v. spoorweg m. met platle rails; •fbrmig bijv. uw. goolvoruiig; (l\'l.) gegroefd, met groeven ofsleuvcn;-uur«o.(Jflc!ilw.) vlouw v., snippeunel o.; •knecht in.(Dr.) plank v. die de goot van den brouwketel draagt; -muschet v. buis- of goolvorrai- ge schelp v.; •schienen v. mv. mijnrails v. mv.; sclmabel in. albatros ut.; -zirkel m. gergelijzer, kreusmes o. Rimiholz, (-es) o., z. m. goot-
hout o. Rinnicht, bijv. mi., Z. rtnnen[ór-
mig. Rinnig, bijv. uw. uitgehold, mei
eeue keep, gleuf of sponning. Rinnleiste, (-«) ». keellijst v.
Rinnsal, (-(e)s, iuv. -e) in., Z.
Rinne; (van eene rivier), bedding v. Rinnsol, (s, iuv. Rinnsel) m., Z.
Rinnsal; 2. o. stremsel o. Rinn-stein, (-(e)s, mv. -e) m.
gootsteen, druipsteen ui. onder de goot; •teert o. (Bergw.) waterleiding v. voor het wegloopen vau bet overtollige water iu de mijn. Riolc, (-»j v. (Landb.) diepe vore
v.; 2. goot v., riool o.; (I\'rov.) boekeu- plankje o. Riolen, (holte, gerioll) bedr. en o.
ww., in. It. (Landb.) einen Acker -,diep omploegen, diep ontgraven, tien grond scheuren van. |
|||||||||||||||||
|
Rippen-apfel, (-apfeh, niv.-ap-
fet) ui. kalvijuappel in.; -6iose v. eeDe soorl van bololhurie of tripaug, een woriuvormigslraaldier; -blutader v. lus- schen de ribben liggende bloedader v.; •bruten in. gebraden rib v.; il. cotelel- len v. mv., ribbetjes o. mv.; -bruch m. breuk v. iu de ribbeii;-6utidm.(Vuurw.) omwinden o. der vuutkogels niet louw; •farn m. vareukruid o.; -fello.,2. -hout; •fteisch o. lusscben de ribbeu liggend vleesch o.; -gefangni»s o. gevangenis v. van welke de vloer van scherpe latten gemaakt is; -geschirr o. paardeluig o. met ribbetjes; -hals m. hals m.. uiteinde o.eenerrib;-rta//«r m.ongelijkzijdige spier v.; -haut v., -haulchen o. ribbenvlies, ribvliesje o.; —etiisüniiuno v. ontsteking v. van hel ribbenvlies; .Aeier m.(Onllk.) ribbenspieren, groote en kleine borst- spieren v. mv.; -knorpel m. tol de ribben behoorend kraakbeen o.; .facie» m.iweU ling, benauwdheid v. tusschen de korte ribben, Z. Herzgespann; -Jw l»ijv- »*. zonder ribben; (l\'l.) ongeribd; -puhader v. tusschen de ribben liggende polsader ».; schaalle v. (Giet.) gegroefde gespv.; slosz m. stoot, stomp in. in de zijde; stüszer m. wipslagboont in.; strafe v. gevangenisstraf v., Z. -gefangniss; stück o. ribbeustuk o.; -llinl m. (Ontlk.) tot de ribben behoorend deel o.; -u:eb o.zy- dewee, pijn v. in de ribbeu of zijden; •winkel, -u<irbel ui. (Ontlk.) hoek m. van de ribben; —beine o. mv. ribbewervel- beenderen o. mv.; -2tmcAenraum in. ruimte v. tusschen de ribben. Rippholz, (-es, mv. Rxpphilier) o.
|
|||||||||||||||||
|
1034 Ris
|
Rit.
|
|||||||||||
|
Rit.
|
||||||||||||
|
(Art.) bedding v. der batterijen, (van
een schip), inbnnl o.; (Ilouwk.) ribhout n. RJPPigi bijv. nw. met ribben, vul
ribben. Rippsrapps, bijw. (Volksl.) in
haast, in de vlucht, roofzuchtig; (Spr.) - in meinem Sack, der andre habe was er mag, ieder zorgt voor zich zelven. Risell, bijv. uw., Z. rasch.
Risch, (-es, mv. -e) ui. (van eene
rivier), glooiing, helling v.; (PI.) riet o, bies v.; •dralilig bijv. uw. (Bosehw.) met rechle aderen, recbldradig, met rechte vezelen. Rischt, [\'tl, mv. -e) o. dwarsboul
o. onder den dissel. Riscnti\'tO, bijw. met uitdrukking
levendig. Risiko, (-») o., z. in. gevaar o.
risii\'o v. Riskant, bijv. nw. gevaarlijk, ge-
vaar loopend, gewaagd. Riskiren, (riskirle, riskirt) bedr.
ww. wagen, in gevaar brengen. Rispe, (-n) v. (I\'l.) rist v. bloemen
of vruchten; it. Z. Lolcli, Taubhafer. Rispel, (-n) v. tros m., trosje o
druiven, vruchten &; it. rist v. Rispen-artig, -blüt hig,-fór-
mig, bijv. nw. (I\'l.) in trossen, in boa- je», by risten; -graso. rietgras, hondsgras o ; 2. biesgras o.; 3. voedergras o. Rispig, bijv. nw., Z. rispcnarlig.
RiSS, (-es, mv. -e) in. scheuring ».;
einen - in etui. thun, iets scheuren, van- een trekken; mil Einem -, met een enke- len ruk; (genieenz.) -e bekommen, klap- pen krggen; 2. (in eene stof), scheur v„ winkelhaak il).; (van eene woud), schram, snede v.;(viin den grond), scheur v.,barst m.,spleet, kloof v.; (van hout),barst m.;3. spleet, kloof ».; (lig.) nor dem - steken, voor alles moeten instaan of verantwoor- delijk zijn; (fig.) scheuring,oiiecnigheid, verwijdering ».; dies macht einen - in meine Hechnung, dat doet mijne plannen iu duigen vallen; einen - in den Reutel maehen, een gat in de beurs, de beurs leeg maken; it. (in eene familie), leegte v„ verlies o.; 4. schets, teekening v„ ontwerp o.; (Bergw.) aan de aardopper- vlakte uilgegraven mijn v. Rjssbank, (-bdnke) v. krihwerk,
rijswerk o., rijsbank v., steenen beer in., met geschut voorziene walgang m. Rissig, bijv. nw. gebarsten, ge«ple-
len, gescheurd; (Krijgsw.) - laufen, door riolen loopen. Rissling, (-(e)s, mv. -e) m. bast-
taardwijnstok m. met witte druiven. Ries-platte, (-n) v. (Kamm.)
hoornen plaat v. om over te teekenen; 2. koperen plaat v., waarop de schets of het plan gegraveerd is; -wunde v. schram v. Rist, (-(e)«. mv. •e) m. (van een
paard), schoft »., gewricht o.; (Outlk.) wreef v. Rissc, (-n) v. bosje o. vlas.
Risten, (ritlete, gerislel) bedr. ww.
den Hanf -, jn bosjes binden of leggen. Rjstor, (->, mv. Rister) in. lap in.,
stukje o. ap schoen of laars. |
Ristorneren, (rutornirie, nstor-
nirt) bedr. ww. (Hand.) eene rekening uit het eene boek in het andere over- brengen. Ritardando, bijw. (Muz.) verira.
gend, in snelheid verminderend. Rite, bijw. naar ouder gewoonte
naar den vorm, naar de wet; it, behoor- lijk. plechtig. Ritornel!, (-(e)s, mv.-e)o.(Muz.)
herlmliiigsthenia, ritornel o. Ritratte, (-n) ». (Hand.) herwis-
sel m., Z. Hicambio, RitSCh!, lussen, rits!, daar scheurt
hel! Ritschor, (-j, mv. Rittcher) m.
vink in. Ritt, (•(«)*• rav. -e) m. rit, wandel-
ril, optocht in. te paard; in einem -e,in eeuen rit, zonder op te houden; (ge- meeuz., lig.) in eens, met een enkelen slag; (Jachlw.) gevecht o., strijd m„ op- sporeu o. van hel wilde zwijn; 2. aufden • geben, in huur geven, verhuren. Ritteln, (rillelle, gerillelt) o. ww.,
Z. rntheln. Rittor, (-J, mv. Rilter) m. ridder,
edelman in., lid o. eener ridderorde; irrender, fahrender -,dolende ridder;/em. zum - schlagen, tot ridder slaan, lot den ridderstand verheffen; (fig.) moedig.dap per, edel man m.; anjemn. zum - werden wollen, zijn moed willen tonnen jegens; 2. (van eene dame), beschermer, gelei der, minnaar, cavalier iu.: 3. schutter koning m.; 4. (knokt) armer -, sneed jes o. mv. brood of beschuit lot wei>- telleefjes gebakken; 5. (Nal.hist.) ridder m. (eene forel); 6. Spaansche ruiter iu. Ritter-akademie, (-n) v„ Z
scbute; -alter o. riddertijd in., middel- eeuwen v. mv., eeuw v., tijd in. der rid ders; -art v. handelingen, zeden, ge woouten v. mv. der oude ridders; -bank v. bauk, zitplaats v. voor de edellieden -bild o. ridderbeeld, ruiterbeeld o.; 2. niilerstandbeeld o.; -blunu v., Z. -spom; •branch in.. Z. -art; -buch o. boek o. van de ridderschap; it. boek o. over bet rid- derivezen; -burg in. ridderslol o., ridder* Imri hl in., ridderkasleel o.; it.leenroerig slot o. Ritterbürtig, bijv. nw. van adel-
ljjke afkomst; -keit v. adellijke afkomst »., adel in. Rittor-cauton, (•(«)». mv- •*)
in., Z. -kreis; -dank m. belooning ». eens ridders; -diensl in. ridderdienst m.; 2. ridderlijke daad o.; -ding o., Z. •ge- richt; -dor( o. adellijk dorp o.; -eid m. eed in. als ridder, ridderlijke eed m.; -[eld o. lol een adellijk goed behoorend veld o.; -freiheit v. ridderlijke vrijheid v., voorrecht o. eens ridders; -gebrauch m„ Z. -arl; -gedicht o. gedicht o. over het ridderwczen; -geist m. ridderlijke geest m.; -gerechlsame v. recht o. van een ridder; -gericht o. rechtbank v. der ridders; 2. adellijke rechtbank, rechl- bank v. van eer; -yeschichte v. ridderge- schiedenis v.,ridderroman m.;-gesclilechl o. riddergeslacht o.;-geschmackm.smaak |
m. van de ridderschap; •getet; o. net ».
op het ridderwezen; -gut o. riddergoed, adellijk goed o. Ritterhaft, (-er, -(e)jJ) bjjv.nw.,
Z. rillertich. Ritter-hauptmann,( mann(«)«,
mv. -leule) m. ridderhoofdman m.;-nauj o. ridderlijk of adellijk huis o.; it. Z. -geschlccht; -hof m. adellijk slot, ridder- slol o.; -hufe v. boerenplaals v. die vrij is van belasting; -kaslen in. ridderkas v.; •kreis m. gebied o. eener ridderschap; •kreuz o. ridderkruis o.; (PI.) scharlei, algoede v.; -tehen o. adellijk leen o. Ritterlich, (•«•, si) byv. nw., Z.
riltermasiig; 2. ridderlijk; von -er Ab-
kunfl, Ceburt, van adellijke afkomst; (fig.) dapper,onverscbrokken,onversaagd,held- haflig; -keit v. heldhaftigheid, dapper- heid, onverschrokkenhoid, ridderlijke daad v. Rittor-mann, (-mann(e)s, mv.
•leute) m. riddersman, tot een adellijk goed behoorende boer in.; -mantel in. riddennantel m.; •maszig bijv. nw. rid- derachtig, zooals een ridder betaamt; •orden m. ridderorde v.; -or/ in. (w. i. gebr.) Z. -kreis; -p(erd o. paard o. eens ridders; (Nat. hisl.) Z. Ileupferd; 2. belasting v. gelijk staande met die waar- op de dieusl van een ridder in den krijg geschat wordt; -p/licht v. ridderplicht in.; -rath ui. raad in. van ridders; it. raad m. van den landsadel; -recht o. recht(en), voorrecht(en) o. (mv.) van de ridderschap; 2. rechten o. mv., wellen v. mv. voor den adel eener provincie; •rolle v. lijst v. der ridders; (Tooneelk.) rol v. van ridder; -roman m. ridderro- maii in.; saai m. ridderzaal ».; it. re- cepliezaal v. Ritterschaft, (-en) v. rang.stand
m., waardigheid v. van ridder;2. ridder- lijke stand m.; 3. ridderschap »., al de ridders m. mv. Ritterschaftlich, bijv. nw. tot
de ridderschap behoorende of daarop be- trekkiug hebbende. Rittorschild, (-(e)«, mv. -e) m.
ridderschild o. Rittorschlag, (•(*)») m., z. m.
ridderslag in.; jemn. den - ertheiien, den ridderslag geven, tot ridder slaan, tol den ridderstand verheffen; einen • hal- ten, ridders benoemen. Ritter-schloss, (schlosses, mv.
•schlösser) o., Z. -burg; schule v. aca- deiiue, school t. voor jonge edellieden, militaire school v.; schwert o. ridder- zwaard o.; -sinn in., Z. •geisl; sitte »., Z. \'-art; 2. beleefdheid, hoffelijkheid ».; •silz m. ridderzetel m.; 2. Z. -hof, -gut. Rittersmann, [-mann(e)s, mv.
miinner) in. ridder, ruiter in. Rittor-spiol, (-{e)s, mv. -e) o.
ridderspel o.; 2. lornooispel o.; sporn in. ridderspoor o.; (PI.) ridderspoor, ha- nenspoor v.; sprang m. (Leenw.) ril m. in volle wapenrusting, van een ridder, die zijne goederen op zijne dochter wil doen overgaan; stand in. ridderstand, adelstand in.; 2. Z. Ritlerschalt; sUlue |
||||||||||
|
Riv.
|
Roe.
|
||||||||||||
|
Rog. 1035
|
|||||||||||||
|
v. ra de jas of den rok; -knopf ra. roks-
knoop m.; schosz in. schoot v. van eene jas, van een rok; -latche v. rokzak, zak in. in eene jas. RQdaun, (•(«)», mv. -e) m. (PI.)
rouduog o. (eene soort van kassia). Rgdde, {-n, mv. -n) ra. rekel, rep
in., mannetje o. van honden, vossen au wolven &. Rode, (-n) »., Z. -acker; 2. Z.
•Aiicie. RQde-acker, {-ackert, mv. -ac-
ker) in., -land, {-land{e)s, mv. -tón- der) o. pas ontgonnen akker m., land o., •hacke, -haue v, hak v. die gebruikt wordt om braakland van onkruid te zm- veren. ROdel, (-s, mv. Rndel) m. pakslok
ra.; (I\'l.) luiskruid o.; 2. Z. -kraut; (liechlspr.) regisier o. ROdel-apfel, (-affels,inv.-dri/e!)
m.,Z. hlapperapfcl; -breltero. mv. plan- ken v. mv., die om eene pomp, om een put gelegd zijn; -kraut o. luiskruid o. RQdeln, {rödelle, geradelt) bedr.
ww., I.. riitleln. RQden, {rodete. gerodet) bedr. ww.
(Laudb.) Z. reulen. RQden, (-s, mv. Roden) m. vel-
maag, vierde maag v. der herkauwende dieren; -koff m. (Nat. bisl.) dolfijn,tui- raelaar m. Roder, {s, mv. Roder) in. hij, die
braakland gaat bewerken,outginner,om- ploeger m. Roderbsen, v. mv. erwten v. rav.
als belasting voor pas ontgonnen land. Rodozehnte, (-n) ». tiend v. van
pas ontgonnen land. Rodler, (•», mv. Rodler) ra. trora-
melduif v. Roffel, (-s, mv. Roffel) m. rotfel-
schaal v. Rogatorium, {s, mv. Rogatotien)
o. verzoek, smeekschrift, reqnest o. Rygcl, bijv. en b. los, waggelend,
wankelbaar, niet vast staande. RQgeln, {rogelte, geiogelt) o. ww.,
ui. h.wankelen,waggelen,niet vaststaan. RQgen, (-s, mv. Rogen) m. (van
visch), kuil v.; (lig.) den besten - ton elw. huben, hel fijusle, bet besle hebben van. Rog ener, Rögner, (-*. mv.
Rogener en Rögner) m., Z. Rogen/isch. Rogen-flsch, {-es, rav. -<) m.
kuitvisch m. en ».; -hechl m. kuitsnoek ra.; -karffen m. kuitkarper m.; stein ra. kuitsteen m.; stinl ui. wijfjesspiering, kuitspiering ui. RQggen, (-J) ra., z. m. rogge v.,
koren o.; uilder -, Z. .gras. RQggen-ahre, (-n) ». roggeaar
f.j it. soort van zeegras; -bldlter o. mv. gewoon, wild patientiekruid o.; •hluthc v. roggebloera v.; .boden ui. met rogge beplante grond ra.; .bollen ra. Spaansche sjalot v.; -brei m. roggebroodspap v.; bund m. schoof v. rogge; -(eld o. met rogge bezaaid veld, roggeveld o., rogge- akker m.; -gersle v., Z. Korngerile; .gras o. wilde rogge v.; .gulle v. belasting v. |
|||||||||||||
|
v. ruiterstandbeeld o.; stern m. ridder
ster, ridderorde v„ ordesleeken o.; 2. (Nat. hist.) zeester v.; steuer v. belas ting v. der ridders; stuit m., Z. //i/m /eder. Helmschmuck; -tafel v. riddcrla\' fel v.; it. Z. -oanfc; -/ao m. vergadering t. der ridderschap; -lau.be ». trekduil v. Ritterthum, (-(e)») o., z. m.,Z
Ritlerschu/t (l);2. Ritterwesgn. Bitter-tracht, (-en) v. ridder-
klceding, uitrusting »., kostuum o. eens ridders; -/reue v. riddertrouw v.; -lule v. groote naaldvisch m.; .uaffe v. rid- derwapen o.; -wesen o. ridderwezen o., al wat tol de ridderschap betrekking beeft; -wort o. riddcrwoord,eerewoord o. des ridders; -uürde v. waardigheid v. tan ridder; sehrung v. gastvrijheid v. aan dolende ridders verleend; -zeil »., Z. -aller; -zug in. tocht in. van een rid- der: 2. kruisvaart, ridderlijke daad v. Rittig, bijv. nw. (van een paard)
gedresseerd, ingereden, geschikt om te berijden. Rittlings, bijw. schrijlings, één
heen aan deze, één been aan gene zijde, Rittlohn, (-(e)s) ui., z. ui. rijluon
huurgeld o. Rittmoister, (-s/erj, nu. ster)
ui. ritmeester in., kapitein m. bij de ka valerie; stelle v. rituieeslersplaals,waar- digheid v. van riluieesler. Rittstrob, (•(«)*) °- *• m- 8e_
knakt slroo o.
Ritual, (-(e)i, mv. -e) o. (Kalh.)
boek o. dat de gewoonleu en plechiig- heden der Kerk beval, rituaal o. RitUS, (onb., mv. Riten) m. kerk-
gewoonle, plechtigheid v., ritus in. Ritz, (-es, mv. -e) ra. of RitzO,
(-n) v. (verkl. Ritzenen o.) reet, spleet, scheur ».; (Heelk.) schram, insnijding oprijlmg v.; (gemeenz.) keep, insnede, gleuf »., barst m., scheur v. Ritzcison, (-eisens, mv. -eisen)
o. mijnwerkershouweel o.; (Zecw.) Z. Krabber. Ritzen, {rilzle, geritzt) bedr. ww.
een weinig insnijdeii.oprijteu, openrijten, schrammen; (Uergw.) eene mijn openen; 2. wed. ww. sick -, zich schrammen, zich de huid ophalen. Ritzfeder, (-n) v. (Bergw.) me-
lalen plaatje o. tusschen de wiggen in de rotsen geplaatst; -heu o. hooi o. van de hoogste toppen der rotsen. Ritzicht, bijv. nw. op eene reet,
een scheur, een barst gelijkende. Ritzig, bijv. nw., Z. rissig.
Ritz-mosser, {sers, mv. ser) o.
(Heelk.) lancet o.; -uerk o. mijnwer- kerswerkluig o. om de rotsen te doen springen. Rival, (-(e)s, mv. -en) in. raede-
dinger, tegenpartij, concurrent m. Rivalisjren, {rivalitirle, rivali-
sirl) o. ww., m. A. mededingen, wedijve- ren, concurreeren. Rivaliteit, v., z. in. mededinging,
wedjjvering, concurrentie v. Rivalso, (s, mv. s) ra., Z. Re.
gress. |
Robftt, RobQt, (-(e)s,mv. -e)m.
(in Hongarije), leendienst ra. Rgbbe, (-n, mv. -n) m. of (-n) v.
rob, zeehond ra., zeekalf o., zecbeer in.; 2. zoogdier o. met vinvormige poolen. Robben-fang, {-{e)s) m„ z. m.
robben vangst v.; .feit o. robbevel, zee- hondevel o.; .fleisch o. robbevleesch o.; •klopfer m. schip o. dat op de robben- vangst gaat; .knuffel m stok in., knots v. om de robben Ie dooden; .schijf o., Z. .klopfer; schliger ra. robbenvanger m.; 2. Z. -kloffer; sfeck m. robbe(n)- spek o.; -thran in. robbe(n)traan »., zunge v. robbetong v. Robber, Rubber, (-»,m?. Rob-
ber of Rubber) m. dubbel gewonnen partij v. Robertskraut, (-(e)s) o., z. m.
Roberlskruid o. Robinerien, v.mv.kluchtige stre-
ken v. mv., grappen v. mv., fijne zetten in. 111 v. Rocambgle, (-n) v. Spaansche
sjnlot v. Roccotto, (-«, mv. s) ra. koor-
lieinil o. der bisschoppen. Roche,(-n)v.rog m. en v.;(Schaak-
sp.) kasteel o., toren m.; 2. kraai v. Röchcln, {röchelle, geröchctt) o.
ww., in. h. rochelen, reutelen. Rochen, rochiren, (nchte, ge-
rnchl en roclitrte, rochirl) o. ww., m. II.
(Schaaksp.) het kasteel naast den ko- ning en vervolgens den koning aan de andere zijde van hel kasteel zetten, io- queeren. RQChenadler, {-adlers, rav. .ad-
Ier) m. zeearend ui. Rgchler, (-j, mv.flö«;A/er)m.,-in,
(-nen) m. rochelaar, reutelaar m.,roche- laarsler, reutehiarsler v. Rochwand, {.winde) v. rots-
wind v.; it. kalksteen ra. Rock, (-(e)s, mv. Röcke) m. (van
mannen), jas, overjas ».; (van geestelij- ken), lijfrok m., soutane v.; (van vrou- wen), rok, onderrok in.; 2. overjas »., rok m.; (lig.) jemn. den - auskloffcn, iera. den mantel vegen, geducht door- halen. RQCkband, {\'b.nd{e)s, mv.-ban-
der) o. rokband m. Röckchon, (verkl.) o. rokje,lijfje,
jasje o. RQCken, {s, mv. /foc&en)m.spin-
rokkeu o.; 2. (Zeew.) presenning v. zeilkleed, pekkleed o., leerlap in. om den raast; 3. Z. Rogge. RQCken, {rockte, oeror*/)bedr.ww
met zoden bedekken, beleggen. Roeken-band, (-éand(«)«. mv,
•bénder), -blatt, {-blalt{e)t. mv. blalter) o., -brief, {-{e)s, mv. -e) ra. spinrokkenbaud ra.; .philosofhie, weisheit v. oude-wijvenpraatjes o. mv., «ij-h.\'id v. van hel spinnewiel; stiel m. steel m. van het spinrokken; stock in. spinslok m.; slube v. spiukamer v.; sunft v. gilde o.der spinnersol spin- slers. Rock-falte, (-«) v. plooi, vouwl
|
||||||||||||
|
1036 Roh.
|
|||||||||||||
|
Röh.
|
Röh.
|
||||||||||||
|
Rohr-achat, (-(e)s, mv. -e) m.
(Heitel.) dropsteenacblig, cilindervor- in:g kwartsagaal ui. en o.; -ammer v.,Z. •sperling; -arbeil v. rielwerk, rolling- werk o.;-ar/ v. rietsoorl v.; -arlig b\\jv. eu b. rietvorniig. Rohrboin, (-(e)s, mv. -c) o. merg-
beeu, holbecn o., holpijp v. van hel been. Röhr-besen, (-6<.\'s«is,mv.-oescn)
ui. bezeKi, sloffer in. van zeegras; -blull o. (Wev.) kamblad o., weverskam in.; •blech of Hdhrblech o. plaatje o. op de kachelpijp; -bohrer in. kauonboor, kali- berboor v.; •brüller m., Z. •dommel. Röhr-brunnen, (-Be«j,iiiv.-«cn)
in. fontein v., door pijpen steeds vloeiende pomp of bron v.; -büchsc v. vergaderbak m. van de pijpen eeuer fontein; 2. yze- ren ring ui., welke twee pijpen of loopen verbindt. Rghr-bund, (-(e)s, mv. -e) m.,
bundel, (-dels, mv.-de/) ui.bosje o.,
riet; -busch m. rielbosjc o.; -cassie v pijpkassie v. RQhrohen, (verkl.) rietje, buisje,
pijpje o.; (van eeuc Muil tb.), mondstukje ; (Ontlk.) buisje o. Rohr-dach, (-dach(e)s, mv. -da-
cher) o. rieten dak o.; -decke v. (van eene kamer), riethedekkiug, rieten zol- lering v., plafond o.; 2. bedekking v. vau rieten, biezen mul v.; -dickicht, -dickig Z. -gebüseh; -dommel v. roerdomp,
puloor in.; -drossel v. rietmusch v. Rghro, (-n) v. (van vossen &), Z.
ban; 2. hol lichaam o., pijp,buis v.;(van eene bron), onderaardsch kanaal o., wa- lerloop in.; (van een weerglas), buis v.; glaserue -, glazen buis v,; (vau eene dakgoot), pijp, allaatpijp v.; (van een kandelaar), hoedje, dopje o., kandelaars- pijp v.; (bij hel soldeeren), blaaspijp v.; (Heelk.) holpijp v.; it. Z. Spil zrihrc hen; (On\'.lk.) hollieen o., holpijp v.; (Heelk.) pijpzwecr v.; (I\'l.) buisje o.; (Nat. lust.) Z. Röhrenschnecke. Rohreison, (-eisens, mv. -«tse»)
o. (Giet) pook v. om bet kolenvuur op te porren. Rghreln, (röhrelle.geröhrell) bedr
ww. met een pijpje voorzien; (Tuiub.) pijpvormig enten. Rghrcn, rohron, bijv. nw. rie-
ten. van riel gemaakt. Rghron, (röhrle, geröhrl) o. ww.,
m. h„ \'L. rieseln; (Jachlw.) (vau hel hert), schreeuwen; 2. bedr. ww., Z. be- röhren. Rghrcn, (rohrte, gernlirt) o. ww.
riet snijden, riet verzamelen; 2. bedr. ww. niet riet bekleeden, bedekken. Rghren-artig, bijv. nw.,Z.-/o>-
miy; -baunt in. seiiugeboom m.; -blech o. geslagen ijzer, plaalyzer o.; -blume v. rielhloein \\.;-bohrerm.avegaarra.,zwik- uoor v.; •büchsev.,Z.Rohrbiichse; -cassie v. pijpkassie v.; -coralle v. pijpkoraal o.; •fahrt v. (Waïerb.) waterleiding v.door buizen of pijpen; -p)sch ui. pypvisch, buisvisch ui.; -[orm v. pijpvorm, pijpen- vorin in.; -förmiy bijv. nw. pypvormig, juisvuruiig; -geschwiir o. (Heelk.) pyp- |
|||||||||||||
|
o|i de rogge, bclaslingv . in rogge Ie vol-
doen; •klosz ui. roggcdceg o.; -korn o. roggekorrel v.; 2. (verzain.) rogge ».; •melil o. roggemeel o.; -moor in. en o. moeras u„ grond in. geschikt voor den roggebouw; -muhme v. spook o. in liet koren; -»/m m. schiirersteen in. eu o.; •stroh o. roggestroo o.; grobes —, dak- slroo, grof roggestroo o.; -lrespe v. onder de rogge groeiende harik v.; •töfelchen o., -wurm ui. roggcworui, korenworin in. Rogling, (-(e)s, niv. -e) in., Z. Rogcnjisch. Rggwurz, (-würze) v. standelkruid
o.; 2. Z. Zauurübe. Roh, (•er, -st) bijv. en b. (van stee-
ni\'ii;, ruw, onbehouwen, niet bewerkt; (van eetwaren), rauw, ongekookt, (van metalen), ruw, onzuiver; (van zijde), niet ontscliaald, niet ontgomd; (vau liu- nen), ongebleekt, ongowasschen; (van een bock), in bladen, los; -es h\'teisch, on- gaar, rauw vlcescli; il.(aan wonden), wild vleesch; ju* - liegen, (zich) doorliggen; (Grav.) -e Züge, ruwe trekken; -e Arbeil, ruw werk, onafgedaan werk; -es llm-h. onafgesueden; (Hand.) -e Bilanz, proef- balans v.; -er betrug, onzuiver; 2. ruw, onbeschaafd, woest, wild, ouopgevoed, barbaarsch, onbeschoft, lomp; -e Sillen, ruw; ein -es Lebeu füliren, ongeregeld. Rgh-arbeit, (-en) v. (Giet.) eer-
sle beweiking van een erts; it. ruw werk o.; -eisen o. ruw ijzer, uil hel erts gc- smollen ijzer o.; -gut o. onverwerkt goed o„ onverwerkte stof v.; -erzeugniss o. onzuivere opbrengst v. Rohhoit, v., z. in. (van vleescb),
rauwheid, ongaarheid v.; (van sleenen), ruwheid v., onbewerkte toestand ui.;(lig.) ruwheid, oubeschaafdheid, onbeschoft- heid, barbaarschheid, woestheid v. Rgh-hopflg, bijv. nw. (van bier),
met ongare hop bereid; -höpfigkeit v., Z. Rohheit; •kup/\'er o. onzuiver koper o. •lech o. bij hel ruw smelten gewonnen zilveren» o. Rohling, (-(e)s, mv. -e) in. ruw,
onbeschaafd persoon, lummel in. Rohm, (-(e)s) m., z. m„ Z. Rahm;
2. Z. Labmagen. Rohmicht, rohnicht, bijv.nw.
Z. rolltbrüchig. Rghnc, (-/i) v. beel v„ beelwor.
lel in. Rgh-ofen, (-ofens, mv. •iftn) m
smeltoven in. van weinig erts houdende metalen; -p[anne v., Z. Schwefelpfanne. Rohr, (•(<)«, mv. -e of Röhre) o. (PI.) riel o., bies v.; inducties-, rotting m.; 2. (van een oven, eene pijp &), buis, pijp,blaaspijp,schoorsteenpijpv.;(Spoor- w.) sieh theilendes of verzwelgende* -, verlakkingsbnis v.; (van e«u slot), sleu- lelpijp v.; (van een geweer), loop m.; (van een verrekijker), buis v.; 3. vuur- roer, geweer o.; (lig.) etw.aufdem-e /laven, iels op het oog hebben, bedoelen; (ïpr.) wer im -e silil, schneidet sich die P/eifen wie er tri//, wie het dichtst bij het vuur zit, warmt zich het best of in hel veen ziet men op geen lurfje. |
zwcer, fistel ».; -holz o., Z. Röhrhotz;
hülse v. (PI.) Z. -weide; -kern in. pij- penknoop ui.; -kessel ui. pijpvormige ketel in.; -kiemer ia. visch m. met buis- vormig verlengde kieuweu; -kill m. (Wa- terb.) tras v. voor buizen of pijpen; -kno- chen m., Z. Röhrknochen; -krabbe v. pijp- vormige krab v.; -/aucA m. pijpvormig knoflook o.; -leilung v., Z. •fahrl; -lolh o. soldecrsel o. voor pijpen en buizen; •maschine v. pijpmachine v. Rghr (en) meister, (sten, mv.
ster) ui. opzichter in. der waterleidin- gen, fonteinen of pompen. Röhren-platte, (-n) v. looden
pijpplaal v.; schnecke v. zeewormpje o.; 2. zeebuis, tandschelp v.; scliwamm m. pijpzwam o.; -tragend bijv. nw. (PI.) buisvoriuig. Rghr(en)weide, (-«) v. keel-
kruid o., liguster m. Röhrenwürmer, m. mv. |iijp-
wormen in. mv.; 2. buiswormen, iu bui- zen levende wormen in. mv. Rghrorz, (-es, mv. -e) o. buisvor-
nng, rood ijzeroxyde o. Rghr-falk, (-en, mv.-«n) m.zee-
arend, vischarend m.; -feiler in. boor v. voor geweerloopen; -/lechte v. matwerk o„ rieten mat v.; -ftöte v. rieten herders- pijp, herdersfluit v.; (Org.) Z. -p(eife; •frosch m. moeraskikvorsch in.; -fnhrer in., Z. -tutter; -gebiss ol Röhrgebiss o. pijpgehil o.; -gebiisch o. riel o.; -gefkchl o., Z. -ftechte; -geschuarolRöhrgeschwür pijpzweer, fistel v.; -y/au: ui. glans.
gras, rietvorniig kanariegras o.; -i/nis o. rielgras o.; 2. ruig riet o.; 5. voedergras o.; 4. hooge bies v.; -hahn in. mannelijk waterhoen o. Rohr-hahn, (-hahn(e)s, mv.
• kalme) in. fonleinkraan v. Rohr-halm, (-(e)s, mv. -e) in.
riethalin ni.; •heide v. met riel bedekte heide v.; 2. verversbrem v.; -henne v. riethoen|o.;-Airje v.groole giersl i.;-kobel of Röhrhohel in. (Gewcerm.) schaaf v. om den loop van een geweer Ie schaven: •hohhchnauze v. pijpvisch, buisvisch iu.; •holz o. pijphoul o.; -hömchen o. boor, handboor v.; -liui iu. rieten hoed in. Rohricht, rohricht, bijv. nw.
op eene pijp of buis gelijkende, op riel gelijkend; II. o. zeltet. met riet bedekte plaats; 2. zaad o. dal door de reten ver- loren gaat; 3. glasgruis, fijngestoolen glas o. Rghrig, bijv. nw. vol riet, vol bies.
Rghrig, bijv. nw. vol pijpen, vol
buizen, hol, door buizen vloeiend;(Deltet., PI.) pijpvormig. Rohrkamm, (-kamm(e)s, mv.
•kamme) m. (Wev.) Z. Rohrblatt. Rghr-kanne, (-«) v. p\\jpkau v.;
•kasten m. waterbak, vergaderbak in., fouteinbekken o.; -knochen in., Z. Hutu-r (Outlk.). Rghrkolbon, (-bens, mv. -ien)
m. rietkolf v., rietmassa v.; (PI.) waler- koir v. Rghr-kraut, (-*rau/(«)«, mv.
•krauler) o. leeuncntand in. |
||||||||||||
|
Rol.
|
|||||||||||||
|
Rol.
|
Rom. 1037
|
||||||||||||
|
RÖhrlein, (verkl.) o.,Z. RShrcken;
• baitm in. kassieboora m.; -n urmm. riet- worm m. RQhr-leiter, (•leiiers, mv. -leilcr)
in. spuitgast m. die den lulleman houdt, spuilleider m.; -leitung v., Z. -fahrt; •malle v. rieten mal v., •mei>« v. poel- mees v. Röhrmossor, (sers, mv. -ser) o.
riefnes o. RQhr-mewe, (-«) v. groole zee-
zwaluw v.; -milbe v. teek, dierenluis ».; -naje/ m. (Mets.) rictspijker in.; -pfeife v. herderspijp, herdersfluit v.; (Org.) schoorsleenpijp v.; (Salp.) (in de zetva- ten), riet o.; •reiher m., Z. •dommel; singer m. riet nachtegaal in.; schelle v. (Org.) schelflnit v.; schilf o. biezen v. mv.; schmied m. geweermaker in.; schnepfe v. rietsnip ».; sessel m., Z. sluhl; spalier m. werkman in. die het net splijt; it. matten-stnelenmaker ui.; •sparren m. spar v. tan een rieten dak, rielspar ».; spatz, •sperling in. rietmusch r.; 2. Z. siinger; 3. -drossel; (Volkst.) schimpfen wie ein -, schelden, uitvaren als een vischwijf; -s/ai in. rotting, wan- delstok in.; -((«in in. pluimbospolyp in. met rechte takken; -s/empef m.rietstem- pel in.; stengel m. rietstengel m.; -s/i/"/ m. rieten hecht o.; stock m., Z. -j/aA; 2. (Ketelm.) draagklamp m. om het ijzer rond te kloppen; slosze v. rietzeis v.; •sluhl m. malteustoel m.; —Hechter m. mattenvlechler, stoelenmalter m.; -leich in. vijver m. vol riet; -lrogm..Z.-kasten; •vogel m., Z. -drossel; -ieand v. riet- muur m. Rghrwasser, (-nassert,mi.-was-
ser) o. fonleinwater, duinwater o. Rohr-wein, (-(*)j, mv. -«) m.
nit het sap van suikerriet bereide wijn m.; -ireri o. rietwerk o.; 2. riet o.; 3. (Org.) tongwerk, pijpcnstelsel o.; -ieiese v. met riet bedekte weide v.; -wrangel, •wurger in. steenvalk m.; -zirkel 03. ge- weermakerspasser m.; -zucker m. riet- suiker v. Roh-schlacken, v. mv. (niet),
vuiligheid v., schuim o. van metaal hij het ruwsinelten; schmelzen o. ruwsmel- ten o.; schwefel m. zwavel v. van de eerste smelting; slahl m. onverwerkt staal o.; 2. ruwstaalijzer o.; sticker m. ongeraffineerde suiker v. Rqje-bank,(-banke) v. (Scheepv.)
roeibank v.; -klampe v. (Zeew.) klamp, dol m. Rojen, (rojete, gerojet) o. »i„ m.
h. (Zeew.) roeien. Rolade, (-«) ». (Kookk.) rolstuk.
rollende v. Rglands-distel, (-n) v. (l\'l.)
kruisdistel v.; saaie v. standbeeld o. van
een ridder met getrokken zwaard; 2.zuil v. voor eene rechtbauk, voor een ge- rechlshof. Roll-angol, (-n) v. rollende angel
in.; -ap(el m., Z. Klapperapfcl; -bank v. (Zeew.) rolbok ui.: 2. bank v. op rollen; •baam m. windas o.; it. draai boom ui , draaikrois o.; -bett o. bed, ledikant o. |
grond m., losse aarde v.; 2. gezifte aarde
v.; 3. afgerolde, naar beneden geschoven mijngronil m.; •fasso. (Speld.) houten val o. op rollen om spelden te drogen; •fenster o. draairaam,! uimclraamo.;-/\'o,r- mig bijv. nw. rolvormig, cihmlervormig; fuhre v., L. -wagen; -gerste v. winter- gerst v.; -geschirr o., Z. Rollengeschirr; hafen m. (in de kindertaal), hel »,; handtuch o. servet o.; -holz o. rolhoul o., mangelrol v.; (PI.) jokboom, hage- benk in.; -hügcl ui. (Ontlk.) draaier in. van het dijbeen. Rgllig, bijv. nw. (Bergw.) naar be-
neden rollend, stroomend, los; (Mijnw.) Z. mürbe. Rgll-jalousie, (-n) v. jaloezie v.,
rolgordijn v.; -kammer v. maugelkamer v,; \'kasten in. mangellade v.; (Bergw.) ertsmangel ».; -klölze m. mv. (Zeew.) horizontale rol v. van de kabelaring in den pisbak; -k irb m. dekschanskorf, ge- vuItlc schanskorf in.; -kuchen in. (Past.) rolkoek m.; -laaine v. naar beneden rollende lawine v. of sneeuwval in.; •maschine v. rolvverktuig o., mangel v.; •maus v. relmnis t.; -mius\\ein o. (Ont- Ik.) bovenste schuinsche oogspier v.; •messing o. geel koper o. in bladen; •tnühle v. (Kous.) ijzer o. om de kous uit te spannen; 2. waninolen m.; -muskel m„ Z. •mdusiein; -nerve m. (Ontlk.) katrol- zenuw v.;-o/eit in. beweegbare oven, rol- oven ui.; -pferd o. rolpaard, houten paard o. op rolletjes; (Zeew.) Z. Raperl, Ram- pert; -nuehle v., Z. -handluch; 2. doek m. om de wasch op de mangelrol. man- geldoek m.; -rddchen. -radlein o. schijfje o. in eene katrol; (Boekb.) radje o.; •riemen in. met belletjes voorzien zijnde halsriein m.; schacht v. gang, niijiiput m. waardoor het erts naar boven ge- bracht wordt; scheibew (Ontlk.) knie- schijf v.; schiebe v., Z. -holz; schicht v. laag v. metselsleenen op den smallen kant geplaatst; schlange v. rolslang f.; schaalle v. rolgesp v.; -schuss ra. rol- lend schol o.; sessel ra. rolstoel ni.; sieb o. rolzeef v.; stahl va. opgerold staal o.; slein m. cilindervormige steen in.; 2. kiltelstcciilje o.;slock m.(tloed.) rolslok m.; sluhl m. rolstoel m.; \'tabak m., Z. Rollenlabak; -tisch in. tafel v. op rolletjes; -tuch o., Z. -handluch; (Jacbt- w.) jachtiiet o. met ringen; -rorhang m. rolgordijn v.; -iragen m. rolwagen, loop- wagen ui.; •malie v. wals v.; il. spil, rol v„ windbooin in.; -wischei. geiiiaiigel- d> wasch v.; •werk o. rolwerk o.; -zeit v. (Jachtw.) paartijd,bronsltijd m.;-zeug m. gemangelde stof v.; 2. n., Z. •wa\'sche; •zicehle v., Z. -guehle. Rom, (•{*)*) o-. »• m. Rome v.;
(Spr.) es ist mir als icenn\'s in - donnert. hel is mij volkomen onverschillig. Roman, (-(e)s, mr. -e) in. roman
m., verdicht verhaal o.; etw. in einen • einkleiden, iu een roman inkleeden, een roman maken van. Rom&nchen, (verkl.) o. roman-
netje o., kleine roman ni„ vertelseltje o. Roraanen-dichter, (•»«•», mv.
|
||||||||||||
|
op rollen; -binde v. (Heelk.) rolverband
o., zwachlelverband o.; -blei o. geplet lood o.; -boden m., Z. -kammer; -brelta. rolplank ».; 2. mangelplank v.; -brücke v. draaibrug v. RÖllcben, (verkl.) o. rolletje o.,
kleine o( dunne rol v., Z. Rnile. Rtf lldraht, (-(e)s, mv.Rolldrdhle)
in. roldraad m. Ryllo, (-n) v. rol, wals, katrol v.,
cilinder in.; (Huish.) Z. Mange; 2. rol v., opgerolde o., klos m.; eine - zusammen- wickeln, iels oprollen, eene rol maken; eine - Papier.eenc rol papier;ein - Stock- fische, rolletje o.; eine - Geld. rol v., sta- pellje o.; 3. (van haar), rol v., gesp v.; it. -n, (van oorkonden &), rol v.; it. Z. Verzeichniss, Liste; (van een tooneelspe- ler), rol v., spel, karakter o.; die - eines Licbhabers spielen, de rol vervullen van; (fig.) eine schlcchle • bei etw. spielen,eene leelijke rol spelen bij, eene gekke (iguur maken bij; 4. (aan eene zuil), invoeging v.; (I)elfst.) Z.lKu/jenjrniifrie; (Bergw.) riool o., goot v., konaal o.; il. Z. Korn- rolle, Kornfege; it. Holzrulsche; 5. - of lintlchen, muilezelschelletje, koeschelle- Ije o. Rglleisen, (-eisens, mv. •eisen) o.
rolijzer o.; 2. ijzer o.eener rol; 3 (Muts.) plooiijzer o. Ryllen, (rollle, gerolll) o. ww., m.
A. (mui een kogel &), rollen, draaien, wentelen; die Erde rollt um die Sonne, draait, wentelt, beweegt zich *; 2. in. h. (van de zee), bewogen zijn, hol zijn,nn- stuimig zijn; it. (van <le oogen), in hel hoofd rollen; (van den donder), romme- len; (van roofdieren), rilsig zijn; ll.beilr. ww. rollen, wentelen,doen rollen, \'L.ab-, auf-, zusammenrollen; (Uergw.) Erze -, door een houten koker naar beneden werpen; Getreide -, ziflen; Gerste -. pellen; Witche -, mangelen; III. wed. ww. sich -, rollen; (van hei haar), krul— len. Rollen-band, (-band(e)s, mv.
• binder) o. garenband, rolletje o. lint; •besetzung v. (Tooneelk.) roltenleeling v.; -blech e. dunste bladen o. mv. geel koper; -blei o. opgerold lood o.; -dach o. raam o. met katrolletjes boven een vveefgetonw; -drehcr ra. rolkever m.;-fach o. rol v., verdeeling v. derrollen;-/örnii.o bijv. nw. rolvormig, als eene rol, cilin- dervormig; 2. katrolvormig; -geschirr o. panrdetuigo. mei belletjes; -kanaster ra. rolvorraige, ronde knaster ui., tabak v. in rollen; -macher m. blokmaker m.; -presse v. rolpers, wals v.; -regisler o. Iangwer- pige werktafel v. van den flnweelberei- dcr; -schnecke v. rolschelp, looi v.; -tabak ni. tabak v. in rollen, rollabak v.; -zvg in. katrol, schijf v. Rgllor, (-J, mv. Roller) m. hij die
rolt, roller m.; (van de wasch), inangc- ler m.; (Pijp.) hij die de pijpaarde uit- roll; 2. kaler m., kat v.; 3. ekster v. uil den Elzas, blauwe kraai v.; 4. lor, vod ».; 5. oud paard o., knol m.; 6. oude bok, we\'.liisleling ui. RQll-erde, v., z. m. losse niyn-
|
|||||||||||||
|
1058 Röm.
|
||||||||||||||||||||
|
Ros.
|
Ros.
|
|||||||||||||||||||
|
-ter) ra., -in, (-nen) v. romanschrij-
ver in., romanschrijfster v.; -hcld, —i\'i, (lig.) helil m.. heldin v„ hoofdpersoon m. uit een roman; -/«en o., -leserei v. ronianlezen, lezen o. van romans; -leser, —in, romanlezer m„ romanlezeres v.; •miszig bijv. nw., Z.romanhafl;-samm- litng v. verzameling v. van romans; •tchreiber, —in, Z. -dichter &;(Scherls.) hij, zij, ilie verlelseltjes maakt; stretch m. romantische streek m.; •slil m. ro manslijl, romantische stijl in. Romanesco, ,->, mv. -s)m. goede
wijn in. uit den Kerkelijken Staat. Romaneske, (-n) v. vlugge lta-
liaansclie dans m., romaneske v. Romanhaft, bijv. en b. roman-
tisch, romanesk, avontuurlijk, overdre- ven. Romanisch, bijv. nw. (Houwk.)
•e Treppe, Komeinsche trap v., met op-
gaande treden; (Vuurw.) -e» Licht, Ro- maansch vuur; -e Sprache, Romaansch, van het Latijn afkomstige taal. Romanismus,(oni>.)m.Roomscli-
kathoheke leer v. Romantik, v., z. m. romantiek v.,
middeleeuwsche smaak m.in kunsten en letteren. Romantisch, bijv. nw. middel-
eeuwsch, ridderlijk; (Hg.) dweepeud,
romanesk, romantisch. Rom^nze, (-n) », zanggedicht o.,
episch-lynsch gedicht o., romance, hal- lade v. Romei, (-(e)s)m., z. m. kamille v.
Römor, (-«, mv. Romer) m. roe-
mi\'i, beker ui., ovaal of langwerpig rond glas o.; 2. raadhuis o. in Frankfort aan den Main; 3. Romein, burger, inwoner in. van Rome: -berg in. plein o. voor het raadhuis te Frankfort. Römerchen, (vcrkl.) o. roemer-
ije, bekertje o. RÖmer-fahrt, (-en) v. bedevaart
v. naar eene pauselijke aflaatplaats; •gla* o. roemer in., wijnglas o. Röm;er)ling, (-(e)s, mv. -e) m.
ontaarde Romein m.
Rpmermonat, (-(<)j, mv. -e)
ra. (Ger.) Romeinsche maand v. Rpmorn, (riimerte, gerömerl) o.
ww. zich als een Romein gedragen, de Romeinen nabootsen. Römer-recht, (-(e)s, mv. .«) o.
rechto. vauRomeinsch burger.Romeinsch burgerrecht o.; -zins ro. belasting v. der Ouilscherijksslendenalsbijdrage voorde oorlogen en tochten voor den Roomsch- koning of Duischen keizer; -zinszalil v. tijdkring m. van 15 jaren, indictie v., il. bijeenroeping v. ecner kerkvergadering; •rug m. tocht m. van den Diiitschen kei- ter naar Rome, RQmisch, bijv. en b. Romeinse!),
van of uit Home;it.l.alijnsch,ltaliaansch; (Gesch. van D.) -er König, Roomsch- koning; -e Nase, Romeinsche neus; (Bouwk.) -e Ordnunq, Roraeinsch; -e Ktrche, Roomsch, Roomsch-kathnliek. Romischkatholisch, byv. nw.
Roomsrh-katholiek. |
||||||||||||||||||||
|
Rgmling, (-(e)j. mv. -e) m., Z.
Römerhng; 2. pausgezinde, papist, ullra- raonlaan m. Rommer, (-J, mv. Iiommer)o. aan
de poolen geteekeid schaap o.; -nuss v. muskaatnoot v. Rondatscho, (-«) v. rond schild
o., rondas v. en o. Rondell, (-(e)«, mv. -e)o. (Bouw-
k.) rond gebouw, rondeel o., rotonde v.; 2. rond o., cirkelvlak o.; (Vest.) hoef- ijzer o,; 3. Z. Rondatsche. Rönnel, (-j) o., z. m. dijkwater o.
Roof, (-(e)», mv. -e) m. (Zeew.)
kombuis v. Roof, bijv. nw. ruw, steenachtig,
droog, los. ROOSZ, (-es, mv. -e) o. schijf v.
was. Ropf, (-(e)s, mv. -e) ra. (Zeew.)
Z. Roof; •balkan :u. kombuisbalk m. Rosa, bijv. nw. rozerood, rooskleu-
rig, roze. Rosarium, (-s, mv. Rosarien) o.
rozenkrans m. ROSCh, [-er, -esl) bijv. en b. (van
brood), goed doorbakken;(van vleesch), goed gaar, goed gekook(;(van erts),hard, broos, bros; 2. Z. rauh; 3. Z. jah. Röschen, (röschte. geröschl) bedr.
ww. (Bergw.) een kanaal maken, water trekken; 2. o. ww. vochtig worden. RÖSChen, (verkl.)o. roosje o., ro-
zet v. ROscherschlamm, (schlam
m(e)s, mv. schlftmme) m. grof gewas schen erls o. Rysch-crz, -gewachs,(-es,mv
•e) o. (Bergw.) uitzwtvel, zilver en rnt- \'ekruit samengesteld erls o. Rbschheit, v., z. in. gaarheid v.;
wat goed giar & is, Z. risch. Rgslein, (verkl.) o., Z. R\'ttthen.
RgSC, (-nj v. roos v.; gelbe -, gele
roos; französische -, roode of Provinser» roos v.; wilde -, Z. Ileckenrosc; ttie eine blühen, bloeien als eene roos; (Spr.)
\'/.i\'il bringt -n, de tijd baart rozen, alles komt terecht; it. die schönsle - uirdend- lich zur Haqebulte, er is geene schoon- heid of zij vergaat mettertijd; it. Z.Dorn; \'2. (Bouwk.) rozet v„ roosvormig sieraad o.; (Verv.) rozerood o.; (Hoed.) rozet v.; (Jachtw.) knobbel m. op hel gewei van een herl; 5. dief, neus, kop m. aan brandende pit eener kaars ft; (l)elf- st.) giille -, gestreepte, rooskleurige lelschclp v.; it. Z. Seeslern; (Gen.) roos, belroos v. Rosen-ader, (-n) v. (Omlk.)
moederader v.;-a/fe m. kleinkoppigleeu- |
»., rozelaurier m.; -beere v.egelantierhes
v.; -beel o. rozenbed, rozenperk o.; -oe- kramt bijv. nw. met rozen gekroond of bekranst; -bestreut bijv. nw. met rozen bedekt; -bttt, -lager o. bed o. van rozen; it. wellustige rust f.; -birne v. geelach- lig groene, roodachlige.langslelige peer v. in Augustus; -blatt o. rozeblad o.; •blume v. (Nat. bist.) rooskleurige zee- égel in.; •blüthe v. rozebloesem m.; il. bloeiende roos v.; -bock m. muskusbok in.; -bohrer m. galwesp v.; -brod o., Z. •kuchen; -busch in. rozeslruik m.; -con- serve v. rozenkonserf o.; -dislel v. krnis- distel v.; -dorn m. wilde rozelaar m.; -du[t m. rozengeur m.; -erbsei. scherm- dragende erwt v.; -essenz v. rozenettract, rozenwater o.; -essig in. rozenazijn m.; •farb, -farben, -farbig bijv. nw. roos- kleurig, rozenrood; -farbe v. rooskleur, rozenkleur v., rozenrood o.; -fesl o. ro- zenfeest o.; -/inger m. rozenvinger m.; •förmig bijv. nw. roosvormig; -gallae.ipe v. galwesp v. van den rozeboom; •gang m. laan v. met rozeboomen; •garten.-hain m. rozentuin, rozengaard ra.; -gebüuh o. boschje o. rozelaars; -gelandero. latwerk o. voor rozeslruiken; -glut m. glans m„ chilleren o. der rozen; — der Lippen, rozeroud o.; -gut o. wit vitrioolo.;-A<i- ger m. rozeroode appel, wijnappel in.; hecke v. haag v. van rozeslruiken; •hol- der m. Geldersche roos v.; -holz o. ro- zenhout o.; 2. rozeworlel m.; —61 o. rozenhoutolie, rozewortelolie v.; -honig m. rozenhoni(n)g m.; -kifer m. rozen- kever ra.; -kelilchen o. roodborstje o.; • kelle v. rozeuketen, guirlande v. van rozen; (lig.) Z. -band; -knopf m., Z. •knospe; (Nat. hist.) rozeknop m. (eene blaasslak); \'2.\'(Gesch. van H.) onechte staten vlag, prinsenvlag \\.;-knospe v. rn- zeknop m.; -kohl ra. Brusselsche spnnl- jes o. mv.; \'kran: m. krans m.vanjrozen; 2. (Kath.) rozenkrans m., paternoster o.; 5. (.Nat. hist.) rooskleurig blaaskoraal o. Rosonkranz-förmig, bijv. nw. rozenkransvonnig. Rosenkranzler, (-«, mv. Rosen-
kriinzler) m. kerkelijke bijnaam ra. van de mijnwerkers in Schneeberg. Rosenkranz-mühlo, (-n) v.
watermolen, drijfwerk, paternosterwerk o.; staude v. pimpernoolboom ni.;-ii\'crt o., Z. -mühle. Rosen-kreuzer, (,-zers, mv.-zer)
m. rozekruiser ra.; -kreuzung v. (Zeew.) rooskruising v.; -kuchen m. rozenkoek in.; -küchlein o. (Apoth.) rozenkoekje o.; -kup/er o., Z. Femkupfer; -lachs m. zalm-m., die kuit geschoten heefl;-/au6e v. rozenpriëel, prieel o. van rozeboomen; |
|||||||||||||||||||
|
wenaapje o., arikima m.; -ihnlich,
|
||||||||||||||||||||
|
lig bijv. nw. als eene roos, op eene mos •lauch m. rooskleurig knoflook o.; -laus
gelijkend; (l\'l.) roosachlig, roosvormig; v. rozenluis ».; -lippen v. mv. rozeroode (Gen.) belroosachtig; -akaiie v. acacia- lippen v. mv.; hrbeer ra. (Hl.) laurier- roos v.; -aloe v. rooskleurige aloë v;;roos v.; 2. Z. \'banm (2); -midchen o. •ap/el m. rozeroode appel m.; 2. egelan-j rozejufferv.;-malve v.,Z. -pappel; -meht ï\\e,rap\\w,[ in.;-aufgusz,-auszug,-exlracl\\o. rozenmeel, stuifmeel o. van rozen; |
||||||||||||||||||||
|
melde v. roosvormige melde v.; •monat,
•mond m. rozenmaand v., Juni in.; 2. schelp v. met rozeroode opening; -mün- dig bijv. nw. met roosklenrigen mond; |
||||||||||||||||||||
|
m. rozenwater, rozenextract o.; -balsam
in. rozenbalsem ra.; -bani o. rooskleurig band of lint o.; (lig.) rozenkelen v.; -baum m. rozeboom m.; 2. laurierrons |
||||||||||||||||||||
|
Ros. 1059
|
|||||||||||||||||
|
Ros.
|
|||||||||||||||||
|
Ros.
|
|||||||||||||||||
|
2. manen v. mv.; (Hg.) paardenkooper,
roskammer in.; -kastame v. wilde kas- tanje v.; —nbaum m. kastanjeboom m.; •kopf m. paardekop m.; (Nat. hist.) Z. Quappe; -koth m. paardeniuest,paarden- stront m.; -krücke v. door paarden ge- trokken modderdreg v. Rosskrlicken, (rosskrückte, ge-
rosskrückl) bedr. ww. met paarden de modder wegruimen. Rgss-krückor, (-kers, mv. -ker)
in. hij, die niet paarden de modder uil de sloten haalt; -kümmel m. dneblade- rig lazerkruid o., ineeslerwortel m.; 2. melkeppe v.; 5. varkensvenkel v.; 4. scheerling, dolle kervel ».; 5. Z. -fenchel (2); -kunde v. paardenkennis v.; -kun- dig bijv. nw. verstand hebbende van paarden, met paarden kunnende omgaan; • kunst v. door paarden gedreven werk- tuig o.; \'laltig in. Iioefblad o., brandla- luw v„ Z. -huf (PI.); 2. pestkruid o., pestworlel m.; -lauf va. paardenloop in.; •leder o. paarde(n)le(d)er o. Rgsslein, (verkl.) o. paardje, klein
of jong paard o. Rgss-lenker, (-*erj, mv. -ker)
m. paai\'ileninennei\', wagenmenner in.
Rgsslor, (-s, mv. Rössler) m. stal-
houder in.; it. paardenliefhebber m..- (Zeeml.) knoeier ui. Rgssling, {•(«)\'• mv.-e) m. zoete,
roodgestreepte wijnappel m. Rgss-linnen, (s) o., z. m. grof,
sterk linnen o.; -mahne v. paardemanen v. mv.; -markt in. paardenmarkt v., Z. Pferdemarkl; snann m. paard mensch, cenlaurus in.: -maul o. (Nat. hisl.) Z. Wallross; •milen v. paardeniiielk v.; -misl ui. paardenmesl m.; •mücke v. paarden- vlieg, horzel, brem v.; -mühle v. ros- inolen, door paarden in beweging ge- bracht wordende molen m.,- -müllcr ui. eigenaar m. van een rosmolen; -mün:e v. andoren in., wilde munt, watermunt v.; -nagel ra., Z. Haf nagel; 2. (PI.) gen- liaan f.; -nessel v. andoren m.; -nusi v. paardeiiuout v. Rgsso autico,(-j)m., z. m. rood-
aclilig marmer o. Ross-gli, (s, mv. -s) m. rossolis.
zonnedauw m. (eene snort van brande- wijn); il. malve v. mei ronde bladeren; 2. wilde malve v.; 3. groot hoefblad o.; •pfahl m. paal in., staak v. om paarden aan vasl ie binden; -pfiaume v. keizers- pruim v.; -po/ci v., Z. -mnnze; 2. Z. nessel; -quelle v. dichlcrbron, muzen- bron, hengslebrnii.llippokreiie v.;-rum- me v. (Bouwk.) paardenhei v.; seichel m., Z. Hokrdommel; -rippe v. (Pl.)kleine of sma!bladerige weegbree v.; -rübe t. kwartelbezie v.; sdnsle v., Z. -bahre; schuanz in. paardeslaart in.; (Pl.)paar- destaart in., schaafgras o.; 2. — of — baum ui. zevenboom m.; 3.inktvisschen- kuit v.; schwanzel m. groote, ronde, witgele, sappige druif v.; schuefel m. onzuivere zwavel v.; schweifm. paarde* slaarl ro.; (Krijgsw.) (bij de Turken), slander m. van een paardeslaart; ein Batsa von zuei —en, pacha met twee |
|||||||||||||||||
|
rozemarijn in. met gekrulde bladeren.
Rosmarin-blatt, (-blatt(e)s,m*. •blitter) o. rozemarijn blad o.; -bluthe v. rozemarijnbloesem m.; -essig m. roze- marijnazijn in.. -gcist m. geest in. van rozemarijn, eau de la reine de Hongrie: •heide v. wilde rozemarijn m. met ge- krulde bladeren; -kraut o. wicrookkruid rozemarijnkruid o.; -öl o. rozemarijn- olie ».; stengel in. rezemarijnstengel m.; stock m. rozemarijnstam m:,strauch ui. rozemarijustruik in.; -wasser o. roze marijnwater o.; -weide v. wilg in. met rozeinarijnvormige bladeren; -wein in. rozemarijnwijn m. Ross, bijv. en b. ros, rossig, ro
achlig. Ross, (-<«, mv. -e) o. ros, strijd-
paard o.; (Bouwk.) stut, schoor in.. schraag, stelling v.; (Kous.) ijzeren lief- boom in. aan den weefstoel; 2. Z. Hoos;. RQSS-ader, (-n) ». buigpees v.
in den paardepoot; -atoe v. aloe-afkook sel o. als paardendrank; -ameise v., Z. Pferdeameise; -ampl"cr m. patik, patiën- tiekruid o.; -apfel in. paardevijg v.,paar- demesl ra.; it. vrucht v. van een Oosl- indischen appelboom; -urbeil v.,\'A.Pfer- dearbeit; •arzenci v. paardenartseuij v. —kunde, —kunst v. veeartsenijkumlc v.; —arzl m. paardenarts m.; -bahre v.door paarden gedragen draagstoel ui., draag, baar ».; -bandiger m. paardentenimer in. •bauch m. gronte, roodachtige pruim v.; •beerc v., Z. Heidellieere; -beznar m., Z. Pferdestein; -bohne v. kleine boon, veld- boon \\.;-brcmse v. paardeuvlieg v.; -bul>e v. trosdragcr, pakknecht in.; -busch in. paardeslaart m.; -diensl m. ridderdienst ruiterdienst, leendienst in. met paarden; |
|||||||||||||||||
|
•narzitte v. narcisroos ».; -nobel in. ro-
zenohel in., Engelsche gouden munt = f 7.20; —gold o. rozenohelgoud, best goud o.; -öl o. rozenolie v.; -pappel v. berfstroos, slokroos, rozemalve v.; -po made v. rozenpomade i.;-quarim.roos kleurig, doorschijnend kwarts o ;-iw/A bij», nw. rooskleurig, rozerood; —er Mund, Z. -mund; (l)elfst.) —er Quarz halfdoorschijncnd, rooskleurig kwarts o.; 2. o. zelfst. rozerood o.; saft.syrup in. rozenstroop ».; salbe v. rozenzalf v.; •schmtzm. bloedworst ».; schwamm m. egelantier, wilde rozeslmik in.; sonnlag ui. (Kath.) Rozenzondag, derde Zondag in. vóór Paschen, dag in. der pauselijke rozen wijd ing; spalk in. rozerood spaalh o.; slakl m. rooskleurig staal o.;sttude v. rozestruik m.; -»iei» m. (Delfsl.) ro zesteen ru.; 2. als rozet geslepen diamant m.; stock, strauch in. rozestruik m.; wilder —, egelanlierslruik m.; (Jachlw.) kop in. van het gewei; straus: m. rui- ker m. van rozen, bouquet o. van rozen; syrup m., Z. safl; -tkal o. dal o. vol rozeslruikcn; -turh o. (Hand.) Z. Far- belippchen; svange v. rozeroode wang v.; -iranaia bijv. nw. met rozeroode wangen; -wasser o. rozenwater o.; -weg in. met rozelaars beplante weg m.; it. met rozen bestrooide weg m.; -wegerich m. roosvormige weegbree v.; -weide v. rozeroode wilg m.; seeiderich m. moe- rasweedenk ».; -wein ui. rooskleurige, helder ronde wijn in.; -ivickler in. roze- boomrups v.; •wurz(cl) v. welriekend berennor o.; -«>nrji v., Z. schmlt; -zeil v. rozenlijd in.; -zinne o. lijn, Engelsen tin o.; sticker i.i. konserf o. uil suiker en rozekladeren. RoSötte, (-n) v. (Jnw.) als rozet
geslepen diamant m.; 2. roosje, kunst- roosje, als eene roos gestrikt lint o., rozet v.; sislempel in. rozetslempel m. Rosicht, rgsig, bijv. nw. (lig.)
frisch bloeiend als eene roos, rozerood;** Wangen, rozeroode, frissche wangen; -e Schreibart, bloemrijk; (Scheik.) -eSdure, urinezuur, piszuur o. Rosinanto, Rozinanto, (-n,
inv. -n) in. ellendig paard o. van Don (juichot, knol in. Rosinchon, (vcrkl.) o. krent v.
Rosino, (-n) v. (Hand.) rozijn of
razijn v.; kleine -, krent v.; falsche -, aalbes v. van de Alpen; (Spr.) er kat grosze -n im Sack, hij lieert goede voor- uitzichten, kruiwagens. Rosinon-bad,(-6arf(e)s, mv.-ki-
der) o. (Gen.) rozijnenbad o.; -brühe v. rozijnensaiis v.; \'kuchen in. rozijnenkoek m.; -melh m. mede v. uil honi(n)g, water en rozijnen, wijnmede v.; -wein in. rozijnenwijn m. Rosin-ftirbo, »., -farbon,
-roth, bijv. uw., Z. hochroth. Rgslich, bijv. inv., Z. rosichl; (lig.)
welgemoed, vroolijk, blijde gestemd, op- geruimd. Rosmarin, (•(«)«, rav. -e) m.ros-
inarijn, rozemarijn in.; 2. wilde rosma- rjjn m.; 3. bergveronica v.; 4. wilde |
|||||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||||
|
—geld o. belasting v., geld o. voor de
vrijstelling van paardendiensl; -dille v., Z. Pferdedille; -drossel v. ringlijsler v.; •dumpf in., Z. Rohrdommel; -egel ra. paardebloedzuiger in.; -eisen o. hoef- zer o. RQSSe(l)n, (ross(el)te, geross(el)t)
o. ww., m. h. (van mei riêii), rilsig zijn, tochtig zijn. RÖSSOlsprung, (sprung(e)s, mv.
sprünge) m. (Schaaksp.) paardesprong in., heen- eu weer springen o. Rossen, (rossle, gerottt) o. ww., ra.
h., Z. rosseln. Ross-onto, (-n) v. gewone wilde
eend v.; sppich m. en gel wortel m.;
farn m., Z. Adlerkraut; 9. punt varen v.,
engelzoet o.; -fenchel m. walervenkel v.;
2. gedraaide venkel v.; 3. Z. Haarslrang;
geier va., Z. Aasgeier; -gelb bijv. nw.,
Z. rauschgelb; -haar o. paardenhaar o.;
kaaren, -hdren bijv. nw. paardenharen,
van paardenhaar; -handel in. paarden-
handel m., roskammerij v.; -handler m.
paardenkooper, roskammer in.; -haut v.
pnardenhuiil v., paardele(d)er o.; \\-huf
m., Z. Pferdehuf;\'i. (PI.) ezelsvoet, paar-
devoel ui.
RQSSig, (-er, si) bjjv. en b. ritsig,
tochtig. Rgss-kafer, (-kafer$, mv. -ktfer)
in. mrstkever in.; \'kamm m. roskam in.; |
|||||||||||||||||
|
1040 Rrts.
|
Rot
|
Röt.
|
||||||||||||||
|
RQStfarbe, (-n) v. roestkleur ».:
farben, -farbig bijv. nw. roeslkleurig,
hriiin;-/7ecfcm.,-/IecA<:Aen n.zeedraak m.;
•fleck(cn) m. roestvlak, roestvlek v.;
•fliisrh, Z. Rastbralen.
Rgst-gabel, (-n) v. rooslervork
v.; -kaus o. (Bergw.) roosthnis o.; -hnlz o. voor het roosterwerk bestemd hout o. RÖsthÜtte, (-n) v., Z. Raslkaus.
Rgstig, rQSterig, bijv. nw.roes-
tig, verroest; •werden, verroesten. Rgst-junge, (-n, mv. -n) m.
jongen m. die hel erts mei een moker stuk slaat; -laufer m. hij ilie het erts naar den oven kruit,ertskruier m.;-mei- ter m. opzichter ui. eener gieterij; (Krijgsw.) inspecteur m. der wapenen. Rgstofen, (-afens, mv. -iifen) m.
oven m. voor hel drogen der erlsen. Rgst-papier, (-s) o., z. m. roesi-
papier o.; -pfakl va. paal m. van een
roosterwerk, grondpaal, heipaal m. Rgstpfanne, (-«) v. (Kookk.) braadpan, bakpan, moslerpan v.; it. Z.
Ilralpfanne. Rgstra, o. mv. (o. fiesch.) rede-
naarsloel m. der oude Bomeinen. Rostral, (-(e)s, mv. -e) o. (Vluz.)
lijnlrekker m., lijupeu v., rastraal m. Rgstreeht, (•(«)«, mv. -e) o. roi-
ling, rooting v., recht o. om het vlas er- gens te laten rotten. Rgat-rinderbraten, (-bratens,
mv. -l>ralen) m. snel geroosterd of half
|
||||||||||||||||
|
paardeslaarlen; (PI.) Z. schteam; 2.
stinkend hnornblail o.;stange v.(Kons.) stang v. Tan den hefboom; stert m. beemd-vossestaart m.; 2. (Nat. bist.) juffer »., vlinder m.; •tnutcher paarden- tuischcr, paardenkooper, rnskammer m.; -lausckerei v. rnskammerij, paardenlui- scherij v.; slim in. voorhonfdplaal v., voorhnofdschild o. bij de strijdrosscn; •Irnppé v. indruk in. van een paarden* linef; •trtiber m. hij, die paarden geleidt of bestuurt; -wall m. slechtste sourt v. van jnchtleder o.; •K>-nWirupnarde<laarl m.; •weidt v. knntwilg m.; •merk o. (Muntw.) door paarden gedreven plel- molen; -wirke v. (PI.) paardenboon v.; 2. voorjaars-orobns m.; -nurm m. inge- wandsworm in. van paarden; it. Z. -ka- fcr; -uurz(el) v., Z. -riibe; •zdhmer m. paanleiiteinuier, pikeur in.; sahn m. zwart bilzenkruid o.; (Delfst.) gekris- talliseerde koolzure kalk «.; -zaum m., •iiicAr v. $: Z. Pferde-zaum &. Rost, (-(.e)s, in». Ruste) m. (in een
kachel &), rooster in.; (Houwk.) roos- ler.grondhalk ra.;(voor eene buis),roos. ter m., traliewerk o.; (Wev.) traliewerk o., tralies v. rav.; (Timm.) dwarsplan- ken v. mv. op de onderlagen van een bed; (Bergw.) roosterwerk o. Rost, (-(e)«) m., z, m. roest, ko-
perrocsl v.; (PI., Landb.) brand in.; (Bergw.) afschilfering v.; 2. (Mnntw.) toevoegsel o. bij hel mengen van munt- metaal, alliage o.; 3. Z. Roosz; (Spr.) - frisst Eisen, roest verteert het ijzer. RQSt-bett, (-(e)s. mv. -en) o.
(Bergw.) bedding v. waarop hel rooster- werk ligt: -braten m. gebraad o., karbo- nade v.; -braitn bijv. mv., Z. -lurben; •brenner m werkman in. mei hel drogen der ertsen belast; -dnrner in. in v. rooster- punten o. mv. Roste, (-n) v. roosteren o., roosl ing
v., drogen o.; (van vlas), wceken o.; 2. plaats v. om Ie roosten, te neeken, Z. Rfistafen; (Landh.) rolplaats, rnolplaals v.; 3. roosting v.; (Landh.) hoeveelheiil v. vlas &, die op eenmaal geweekt wordt; 4. pijpmeekrap v. Rpstoison, (-eise<ts, mv. -tisen)n.
braadspitijzer o. Rgsten, (rostele, geroste!) o. ww„
m. k. en s. roesten, verroesten, roest aanzeilen; (dg.) alte\'Uebc rnslel nickl, oude liefde roest met. Rystcn, (rasletc, geroste!) hedr.
ww. (I.anilb.) das Celreide -, laten dro- gen; Fiachs -, weeken, roeten of rotten: Aforn •, in bundels neerlegeen; 2. bedr. en o. ww., m. k. roosteren; am Feuer -, braden; Ka/fee -, branden; MeM -, bran- den, bruin maken; likabarber -, roosten, zengen, schroeien; En -, roosten; Hutier -, bruin maken, brnineeren. Röster, (-». mv, Rister) m„ Z.
Roslbrenner; il. hij die het vlas laat wee- ken: 2. (-n) v., Z. Mister (v.). RQStern, (roslerle, geroslerl) o.
ww., m. k. en s., Z. rusten. Rösterwerk, (-(e)») o.,z.m. hou-
ten roosterwprk o. (over scheepslniken). |
rood o.; 3. vermiljoen o.; (gemeenz.)
blanketsel o. Rgttl-aderig, bijv. nw. rood ge-
aderd; -afler m. aambeienwnrm m.; •auge o. persoon m. met roode oogen; (Nat. bist.) roodoog o.; 2. blei v. met roode oogen; 3. pijlkarper m.; 4. Enre- peesche gondvisch in., cyprims orphns; (Delfst.) halvemaanshoren m. metrooile opening; -iiH<ji0 bijv. nw. roodongig.met roode oogen; -backe v. (verkl. -bAckcken o.) (gemeenz.) roode, gekleurde wangv.; (PI.) halfroode appel m.; -bückig bijv. nw. met roode, gekleurde wangen; —er Burscke, —es Madchen, jongen, meisje met roode wangen; -éanrfn.roode blaas- horen m.; -Aor/ m. rosachlige of roode baard m.; it. persoon in. mei rnoden baard; (Nat. hist.) barbeel, haardvisch m.; 2. roode zeeharbeel m.; 3. eend v. met rooden kop; 4. roodborstje o.; -bür- tig bijv. nw. met rooden haard, een roo- den haaril hebbende; -bauck m. specht, wielewaal in.; -bauckig bijv. nw. met rnoden buik; -buum m.,Z. Lerckenbaum; 2. judasboom m.; -beere v. aardhei of aardbezie v.; -freinn.snip v.; -beinig bijv. nw. met roode pooten; -binder m. kni- per m.; •blascken o. walerhoen o.;-6/iis- se v. roode bles, vlak v. op het voorhoofd; bleierz o. rood looderls o.; -bliihg bijv. nw. rood bloed hebbende; -Arann bijv. nw. roodachtig bruin, ros; •brannstcin- o. rood bruinsteenmetaal o.; -bruck m. (Bergw.) ijzer o. in gloeienden staal onder den hamer brekend; -briiekig bijv. nw. (van ijzer), bros; (van hout), sprok- kig, verrot; -6rtiii v., -brüstchen.-brflsl- tein, -brüslel o., Z. -keklehen; •truttig bijv. nw. met mode borst, eene roode boost hebbende; •bucke v. roode beuk m.; -bucken, -bücken bijv.nw. van rood hcukenhnut; -dnbel in. karper in., blei v.; -drnsselv. vjjgenb(jter m.(cenekleine lijster) Rgthe, v., z. m. roodheid, rosheid
v., roode,vermiljoen o.;(aan den hemel), rood o.; (Verv.) meekrap v.; (PI.) kleine meibloem v., walkruid, walstrno o.; (ge- meenz.) blos m„ schaamte, blozing v. Rgth-Oiche, (-n) v. steeneik m.;
•eisenslein m. rood.verroesl ijzer o.;(fig.) oligistisch ijzer o., glanssteen m. Rgthei, (-«, mv. Rmkel) m. voren
of voorn m.; 2. roodaardc v„ roodkrijt o.; 3. bloedsteen, bruineersteen m. Röthel-erde, v., z. m. roodaarde,
ijzerhondende aarde v.; -farbe v. rood-
aardekleur v.; 2. roode kleur v.;-farben, •farbig bijv. nw. roodkleurig, rood:-j*t- er m: torenvalk in.; -jaspit m. bloed- sleen, bruineersteen o. en m.; -kreide i. rood krijt o. Bgtheln, {mtkelte.gernlkelt) bedr.
ww. met rood krgt leekenen; 2. met krijt rood maken; II. o. ww.,m. h. be- ginncn te blozen. Rötholn, v. mv. mazelen v. mv.
Röthel-stein, (-(e)«, mv.-«) m.
Z. Rbthel (3); stift m. rood krijt o.; • weihe v„ Z. -geier; seichmmg v. tee- kening v. met rood krijt. |
|||||||||||||||
|
braden ru
|
81
|
ndvleesch o.; -rippe v. cote-
|
||||||||||||||
|
let v.; -sckeibe v. geroosterd sueedje
hrood o.; sekickt v. gielcn o. van gc-
rooslerd erts.
Rgstschlacke, (-«) v. slak v. van geroosterd erts.
Rgst-schlager, (sektigers, mv.
•tckliger) m. werkman m., die het erls klein slaat; scknitle v. gebraden gehakt o.; sr.koppen m. (Bergw.) loots v. om hel erts Ie roosten; -$ekwelle v. drcm- pel m. in de grnndbalken; •slab in. staaf v. van een rooster; slndel in., stilte v. (Hcrgw.) oven m., plaats v. om liet erts te roosten; •tut» v. verroeste kcgclvorm m.; -weide v., Z. Rossweide; -teeike v, vischarend, gier m.; -ncnier m. (Berg w.) werkman in. die hel te roosten erts omkeert; -rni/^erm.maal v. van 60 voer of 180 kar erls, Rgtang, (-(e)s, mv. -e) m. riet o
rotting in.: it. wandelstok in. Rotatign, v., z. m. omwenteling,
omdraaiing v.; •smasekine v. oiuwenle\' lingsmachinc v. Roth, (rölker, rölkest) bijv. en b.
rood; (van hel gelaal), rood, blozend; 2. (van eene koe), rood, rosachtig; (Jachl- w.) Z. -wild; - anstreieken, - auftegen rood maken, blankettcn; - farben, rood kleuren; - werden, rood worden, blozen; jem. - mncAe», doen blozen; -er Dau*,-er K\'ïmg, hartcnaas, hartenkoniug; - <iti«- spielen, in de harten spelen; -er Zucker, bastaardsuiker v.; (Bergw.) -es Gebirge, ijzer bevallend gebergte; II. (-(e)i) o., z. m. rood o., roode kleur v.; 2.(Schild., Verv.) rood o.; Spanisckes-, karmijn- |
||||||||||||||||
|
Rol
|
Rol. 1041
|
||||||||||||
|
Kot.
|
|||||||||||||
|
barbeel m.; -köpfig bijv. nw. mei rooden
kop; -kraut o., Z. \'kohl; -ku]ifer o. rood koper, rozelkoper o.; -kupfererz, -kup- fergias o. rood kopererls.geoxydeerd ko- per o.; -lachs m. roode zalm, zalm m, met vleeschkleurige schubben; -laifer m. vlecschkleurige druif v.; -laufm. (Gen.) roos v.; 2. bloedloop, roode loop lil.; (Veea.) roode vlekken v. mv. Rgthlauf-artig, bijv. nw. roos-
achtig, roodeloopachtig; -kraut o. ro- brechtskrtiid o.; -kugel v. pil v. tegen de roos of den rooden loop. Rythlein, {-{e)s, va\\.Rölhlcin)m.,
Z. Itoihforelle. Röthlich, (-er, st) bijv. en b.
roodachtig, rosachlig, naar rood zweven- ile; -braun, -getb i)\'-. roodachtig bruin; •keil v. roodaclitigheid, rossigheid v. RQthling,(-(e)s, mv. -e) m. (Nat.
bist.) Z. Rothschwanzchen (I); 2. Z. Rothauge; 3. stekelvinnigc visch m. uit den Allaiitischen Oceaan; k.Z. Rolhfisch (2); (PI.) melkzwam v.; (Hand.) Iichl- roode wijn, klaret m. Rgthmachung, v., z. m. (Munt-|
w.) vermenging v. van zilver met eene
grootere hoeveelheid koper; -mantel ra. persoon in. niet rooden mantel; 2. (Krijgsw.) —, -mdntler m. persoon m. met rooden mantel; 2. (Krijgsw.) —, •mantlcr ra. croatische soldaat m.;-»iaus v. Noordsche irekiuuis v.; -melall o. rood metaal, rood koper o.; it. mengsel o.van koperen zink; -mund m. purpervisch in. met bloedrooden bek; -mündig bijv. nw. met rooden mond; -mütze v. persoon m. met roode muls; 2. (PI.) brand ui. in het koren; -nase v. persoon in. of dier o. met rooden neus; -nasig bijv. nw.met een rooden neus, een rooden neus heb- bende; -nesselfatter m. pauwvlinder m.; •nelzen o. bloed wateren o.;-nuss v.roode noot v.; -rocli m. persoon m. in rooden rok, roodrok m.; -röckig bijv. nw. met een rooden rok, een rooden rok dragen- de; -rüsler m. (PI.) Araerikaanscbe olm- boom ra.; saure v. zwavelwaterslofzuur koolzuur o.; schar m. halve stokvisch m.; schenkel va. ridder m. (een vogel); 2. grauwe watersnip v.; schimmel m. roodschimmel m.; schimmeticht bijv nw. bleek rood, witachlig rood; schlag m. (liergw.) gele en roode blende v. schhgcl ra., Z. Dompfaff; schmied m koperslager.kctelmaker m.; schnabel m. Braziliaansche musch v. met rooden snavel; 2. kleine meeuw v. met rooden snavel; 3. papegaai ra. met rooden bek schnribelig bijv. nw. een rooden snavel hebbende; schnur v. limmerraaiiskoord o. met krijt bestreken; schuppev.roode zeebrasem m.; schieanz m., schwinz chen o. (Nat. hist.) dier o. met rooden staart; 2. roodstaarlje o.; •seilig bijv. nw., Z. -brüchig; schwelken ra., Z. Schlingbaum; silbererz o. rood zilvererls o.; spalh ra. roodspaalh o.; specht in. roode specht, bloedspecht m.; spies glanzerz, spiesglasfedererz o. gedegen mineraalkermes o.; stein in., Z. HM hel (Z);strahlig bijv.nw.roode stralen schie |
tend; slift ra., Z. Rölhel; slreifig bijv.
nw. met roode strepen, rood gestreept; slrumpf m. persoon m. met roode kon- sen, roodkous m.; 2. kaneelkleurige pad- densloel m.; suckt v. hoogroode uitslag m.; süszel, süssel m. (Volkst.) persoon m. met rood haar; -tanne v., Z. -jichte; •vogel ui. kleine nachtegaal in.; Z. -/i\'n/,- (2); 3. distelvink, putter in.; -uiülsch bijv. nw. Bohecmsch, plat, gemeen, straatjongensachtig, diefachtig; II. o. zelfst.dieventaal v.; 2. brabbeltaal, krom- taal v., koeterwaalsch o.; 3. platte, ge- meene uitspraak v. Rgthwalschen, (rothuötschtc,
gerothtvalscht) o. ww., m. h. dieventaal spreken: 2. brabbelen, kromtongen; 3. eene platte, gemeene uitspraak hebben. Rgth-wangig,bijv.nw.met roode
wangen; -tearm bijv. nw., Z. -gtühend; •weide v. wilge(boom) m.; -wild o. rood wild o., b. v. herten en reeën; -wildbrat of -wildpret o. herten- of reevleesch o.; •wildhafer va. levend onkruid o.; -wurst v. bloedworst, varkensworst v.; -wurz v. witte, wilde maluwe v., zilvervinger- kruid o.; wilde —, veldparelkruid o.; würstling ra. roodborstje o.; sage.sahl v., Z. schwanz;siegel va. roode zeepis- bed v.
Rijtje, (-n) v. rotgans v.
Rgttbime, (-n) v. Frankforter-
peer v. RQtto, (-n) v. (i. k. bet.) troep ra.,
bende v., hoop ra.; der Anführer der Riuber mil seiner ganzen -, met zijne eheele bende; er, sie mil seintr, ihrer , aanhang ra., kliek v.; aufrihrische -, oproerbende v.; 2. sekte, partij v.;(Jacht- w.) eine - Wölfe, troep m.; (Krijgsw.) rot o., rij, afdeeling, divisie v., peloton o.; (Volkst.) reeks, beurt v. RQtten, {rotlete, gerottet) o. ww.,
in. A. samenrollen, eene bende vormen, kabaal maken; 2. Z. unsmllen; II. wed. ww. sich -, samenrollen, zich in troepen scharen, samenspannen, Z. zusammen- rotten. Rgtten-aufmarsch,(-"iarji;Aes,
mv. -nxirscAe) m. marsch ui. in gelede- ren, in rotten voorlrukken o.; -feuer o. gelederenvuur o.; -geisl ra. oproerig- heid v., geest m. tot samenspanning, partijgeest, oproerige geest ra.; it. rad- draaier m.; -macher ra. oproermaker, opruier, raddraaier in.; -weise bijw. bij troepen, bij henden; (Krijgsw.) in gelc- deren, bij rotten. Rotterei,(-cn) v.samenspannen o.,
samenspaniiing v., kabaal o., muiterij »., oproer o., oproerigheid v. Rgttgans, (-gansc) v., Z. Rolh-
gans. Röttgosoll, (-en, mv. -cn) m.
samengezworene ui., lid o. eener partij, lid o. eener sekte. Rottiron, (roltirle, roltirt)o, ww.,
Z. rotten. Rottirer, (-s, mv. Rollircr) m., Z.
/foMenmacAer. Rgttland, (-(e)t, mv. Rotllinder)
o. pas ontgonnen land o. 66
|
||||||||||||
|
Rgthen, (rolhete, gerothet) o. ww.,
m. A. (w. i. gebr.) Z. reihen. Rgthen, (röthete, gerölhel) o. ww.,
in. A., il. wed. ww. .mi7/ -, blozen, rood worden, schaamrood worden,(zich)kleu- ren; «Ar Angesicht rölhet sich wieder, krijgt de kleur lenig; II. bedr. ww. rood kleuren, rood verven, doen blozen; Eisen -, gloeiend maken. Rgth-ente, (-*i) v. reigereend f.;
2. sleenvalk, torenvalk in.; -erle v. ge- wone elsof elzeboom m.; -fahl bijv. nw. vaalrood, bleekrood; -[iirber m. rood- verver m.; -faul bijv. nw (van hout), \'L. -brüclng; -feder\\. (.Nat hist.) roode zecbarbecl m.; 2. Z. suge (2); -/ichle v. roode pijnboom m.; -fink m. vink m.; 2. bloedvink; -(isch in. zalm m. uit de bergmeren der Alpen; 2. ridder m.(eene forelsoorl);-/ïecfeii7 bijv.nw. roodgevlekt, met roode vlekken; -flossc v. zccbiasem m. met roode vinnen; -flosserxa. zeehaan m. (een visch); -föhre v. pijnboom m. der Alpen; 2. kleine —, of -[orelle v. zalmforel v.; 3. Z. -/SscA (2); -fuchs m., Z. Ilrandfuchs; -fus; m. (Nat. hist.) roodvoet m.; 2. wilde gans, Noordsche gans v.; •fütlig bijv. nw., Z. -beimg; •gans v. meerend v.; 2. brandeenil, vos- seneend v.; -gar bijv. nw. door looien gaar, looigaar; -gebirge o. roode rols v.; -gelb bijv. nw. roodgeel, roodachtig geel; -gerber m. looier, leertouwer m.; •gerberei v. looierij, leerlouwerij v.; •gersle v. wintergerst v.; -geslreifl bijv. nw. roodgestreept, met roode strepen; •gieszer in. kopergieler, geelgieter in.; •giesierei v. kopergielerij.s!eelgielerij v.; •gimpel in. (Nat. hist.) Z. -fink (2); •glühen o. roodgloeien o. (van het ijzer); •glühend bijv. nw. gloeiend rood. Z. •warm; -glühhilze v. glocihitle v.; -gül- den bijv. nw. rood met weerschijn van goud of metaal; it. hoogrood.donkcrrood; •güldenerz, -güldieherz o. hoogrood, met zwavel en arsenik vermengd zilvererts o.; -günsel m. tormenlilkruid o.; -haarig bijv. nw. roodharig, met rood haar, ros; •hafer m. wilde haver v.; -hals m.rood- hals in., dier o. met rooden hals; 2. Z. •enle; -han/ling m.,Z. I)lulli<i>i(ling;-hart bijv. nw., Z -brüchig; -heizcn o. ((liet.) gloeihitte v.; •hirsch ui. in den winter bruinrood bert o.; -holz o. roodhout, verfhout, braziliehout o.;-Au/mo. woud- hazelhoen o.; it. roode patrijs m.;-Auf m.,-kappe v.roode muts v.;(ng.,getneenz., Scherts.) rood muis. persoon m. met eene roode muts; -karausche »., Z.-auoe (1); •kchlchen o. roodborstje o.; 2. kruidvo» gellje o.; -kehle v. (Nal. hist.) zwarte Egyptische slang v.; it. Indische slak v.; -kicher v. grauwe erwt v.; -knop( m. (PI.) roode knop m.; -knuffel m. strand- looper ni.,- -koboltertz o. rood, aardach- tig kobalterts o.; -kohl ui. roode kool v.; •kilblein o. (PI.) duizendschoon v.; •königskupfer o. (Giet.) rood koningsko- per, rood koper o. uil de slakken; -kopf m. persoon m. met rood, ros haar; (Nat. hist.) Z. -enle; 2. roode specht in.; 3 wurger, vinkenbijter m.; 4. roode zee- |
|||||||||||||
|
1042 Rüb.
|
|||||||||||||
|
Il iic.
|
|||||||||||||
|
Uüc.
|
|||||||||||||
|
mv.; -lampe v. lamp v. van eene uitge-
holde raap; -rapunzel m. gele weederik, nachtkaars v.; 2. rapnnsel o.; -rellig ui. knolradijs r.; samen m. knolzaad, raap- zaad o.; 2. Z. Reps; schalmei o. afsnijd- sel o. van knollen of rapen; schelde v. raapscheede v.; schnilz m. schijfje, sneedje o. knol, knolschijfje o.; sleclier m. knollensteker m.; -zucker m. beet- wortelsuiker v. Rübesaat, v.,Rubesamen, m.
raapzaad, knolzaad o. Rttbesamenöl, (-(e)s, mv. -e)
o. raapzaadolie v.
Rübozahl, (-(e)j) m„ z. m. Itii-
bezahl, berggeest ca. in het reuzenge-
bergte. RubicoU, (-(e)s, mv.-e)m.(Juw.)
roodgele robijn in. Rubiflciren, {rubificirle, rubifi-
cirt) bedr. ww. rood maken, rood kleu- ren. Rubin, (-(e)s, mv. -e) m. (Juw.)
robijn m.; blasser -, Z. -balass; (lig.,ge- meenz.) (op den neus), roode vlak v. Rubin-apfel, [-apfeis, mv. -ip-
fel) m. groote apiappel in.; -b*lass m.
bleekroode robijn, hallas m.; -(arbe v. robijnkleur v.; -farben, -farbig bijv. nw. robijnkleurig, robijnrood; -ftustm. nage- uiaakle robijn in., robijnachlig kristal o.; •glanz in. robijnglaus in.; 2. (.Nat. lust.) wulp, welp ui., pluvier v., niminerzat m.; •ring m. robijnen ring m.; -roth bijv. nw., Z. -farben; scltwefel m. zwavel- robijn m.; slein in., Z. Rubin. Rijböl, (-(e)s, mv. -e)o. r.iapolie v.
RubriCiren, (rudricirle, rubricirt)
bedr. ww. (met rood) aaiileekenen, uier- ken; it. in klassen verdeelen, ouder ru- brieken brengen. Rubrik, (-en) v. aTdeeling, klasse,
soort, rubriek v.; 2. roodc titel in., op- schrift o. Rybson, (•», mv. Rübsen) in.. Z.
Riibesamen; -acker in., -feU o., Z. /(<ï- benacker; -il o., Z. Rübesumenöl. Ruch, (-(e)s, mv. Racke) in. (ver-
oud.) reuk in.; 2. geschreeuw o., Z. Ge- ruch en Gerucht. Rücheln, (rüchelte, yerüclielt) o.
ww., Z. röcheln. Ruchen, (ruchte, gerucht) o. ww.
(veroud., I\'rov.) brullen, schreeuwen; 2. bedr. ww. (veroud.) vragen, begeeren. RUchig, bijv. nw. (veroud.) Z.
ruch[t)bar. Rüchgras, (-es) o., i. m. reuk-
gras o. Ruchlos, bijv. nw. slecht, achte-
loos, roekeloos, goddeloos, misdadig, schelmachtig; ein -er ilensch, slecht; *M Leben, misdadig; 2. Z. geruchlos. Rychlosigkoit, »., z. m. slecht-
heid, achteloosheid, roekeloosheid, god- deloosheid, verdorvenheid v.; 2. (-e«) v. goddelooze daad, slechte daad v.,godde- loos gesprak o, Ruolisen, (n«;/is(e,jer«cAj/)o.ww.,
m. h. (van duiven), kirren, koereu. RUCh(t)bar, bijv. eu b. rucht-
baar, bekend, algemeen besproken, ver- |
|||||||||||||
|
Rgttmann, (-(e)s,mv. Rotlleute),
•meister, (sters, mv.-»/er)m.hoofd- man ra. van een gelid, korporaal m. Rgttung, [-en) v., Z. rotten; it.
samenrotting.sauienspanning v.;(Krijgs- w.) verdeeling v. in rotten; 2. uitroei- ing v. Rgtulus, (onb.), Rgtel, (-s, mv.
Rotel) o. pakje o., schrift tol o.; (Ger.) hoop m. akten. Rgtz, (-es) in., z. in. snot o., neus-
kwijlv.;it.snotterigheidv.;(Veea.) kwade droes m. Rgtz-alaun, (-(e)s) m., z. m.. Z.
Steinalaun; -bart, -bube in. (i. k. bet.) snotneus, vuile jongen in.; -drüse v. slijUlklliT T.
RQtzen, [rolzle, gerotzt) o. »».,
in. A. (gemeenz.) snot uitwerpen, snot- terig zijn; 2. snuiven, snotteren; (Veea.) bet snot, den kwaden droes hebben. Rgtzig, (-er, st) bijv. nw. vol
snot, vol kwijl, snotterig; (Veea.) - sein, Z. rolzen; -keit v. snotterigheid v. Rgtzling, (-(e)s, mv. -e),Rgtz-
löffel, [•[els, mi. ~fel) m. kleinesnot- neus in. Rgtzmaul, (-maul(e)s, mv.-mön-
ler) m., Z. •kart; -nase v., -tidschen o. snotneus m., kleine vuile jongen in., Z. •löffel; schicefel m. paardenzwavel v. RouleaU, (-j, mv. -$) o. rolgor-
«1 ij ii o. en v. Roilliren, (rou/ir(e,rou(ir/)o.ww.,
m. h. (Kin.) circuleeren, rondloopen. Routier, (-s, mv. -e) m.zeeatlas
in., zeekaart v„ graadboek o. Routinirt, bijv. nw. bedreven, ge-
slepen, gewend, geoefend. Koyalist, (-en, mv. -en) m. ko-
ningsgezinde ui. Rubber, (-s, mv. Rubber) m. zeil-
makersijzer o. om de naden te pletten. Rilbchen, Rüblein, (verkl.) o.
knollelje, raapje o.; (Volksi.) einem • schaben, iein. uitsliepen; \'1. Z. Rube. RU.be, (-n) v. knol in., raap v.;
weisze of gelbe-.peea v..wortel m.;ro(/ie -, beet, kroot v.; (fig.) weiszes Rüblein, Z. Rapunzet (2); (Hoefsm.) (van een paar- destaart), pit v.; (lig.) -n a\\tf den Harkt bringen, niet veel in te brengen hebben; beim -viertel nehmen, al te zuinig zijn, te nauw opnemen. Rubel, (-s, mv. Rubel)m. roebel m.
Rubeland, (-land[e)s, mv. \'tin-
der) o., Z. Rübenacker. Rubgllo, {-n) v. schuurplaatje o.
tol het onderzoeken der ertsen. Rüben-acker, (-acterj,mv.-dt-
keo) m. met knollen, rapen of wortels
bezaaid veld o.;-ahntich,-urtiy bijv. nw., Z. -förmig; -bau m. aankwecken o. van knollen; -baum in. knolvurmige slinger- boom ui.; -beet o. bed o. met knollen; •boden m. voor de kuollenteelt geschikte grond m.; -felio., Z. -acker; -/liege v. knollenvlieg v.; •[örmig bijv. nw. knol- vormig;-jar(e;i m. knolleutuiu iu.;-/m/i- nenfusz ui. knolvormige hanevoet ui.; • kerbel ui. dolle walerkervel v.; -koht m. koolraap v.; -kraut o. knollenbladeren o. |
spreid; - machen, ruchtbaar maken, pu-
bliek maken; -keit v. ruchtbaarheid, algeineene bekendheid v. Ruchtig, (-er, -»<)bijv. en b.(ver-
oud.) Z. ruchlbar, berüchtigt. Ruck, (-{e)s, inv. -e)m. ruk.schok,
stoot, aanval in.; eine Last auf einen - aufheben, met een ruk optillen; derStie- fel inll kcinen -lhun, wil niet aanschie- ten; 2. (Gen.) versterkte koortsaanval m. RLick, (-cn.», mv. -en) m., Z. Rüc-
ken. Ruckabtretung, (-en) v.(Ger.)
wederafstand m. Rückanspruch, (spruch(e)s,
mv. spriiche) m. (lier.) aanspraak v.op vergoeding, tegeneisch ra. Rüokantwort, (-(e)s, mv. -e) o.
wederantwoord o., repliek v. RUckanzeige, (-n) v. legen lic-
kendmaking v. Ruckauflanger, (-gers, mv.-oer)
m. (Zeew.) tcgenoplanger ra. RUCkbank, (-bdnke v. breibank
v., breislok m. voor jachtnetleri. Rückbattorio, (-n) v. tegenbat-
lerij v. RUckbotagon, (rückbetagte, ge-
rückbetagt)beJir. ww. den datum achter- uitzetten, vroeger dateeren, e\'iii reeds verloopen datum aangeven. Riiekbeitol, {-tels, mv. ./,•/; m.
vierkante beitel m. RUCkbettung, (-en) v. kanon-
vlakte v. Rückbewegung,(-en) v. temg-
werkende beweging »., teruggaan, ach- teruitgaan o., achteruitgang m. RÜokbleibael,(•«/». mv. set) o.
overblijfsel, restant o.; (Scheik.) bczink-
sel o. RÜckblick, (-(e)s, mv. -e) m.
terugblik, blik in. in het verledcue. Rückbrett, (•(«)«, mv. -er) o.
(Touwsl.) plank v. met pinnen lot het uitspannen der draden; (Mol.) bewecg- lijk blok o. om het groote walerrad te stellen. Rüekbringon, (brachle rück,
rückgebracht) bedr. ww. onr. terugbren- gen. Riickbürge,(-n,mv.-ii)m. tweede
borg in. RUCkbUrgSChaft,v.,z.m.tweede
borgschnp o. Rückdonkoa, (dachlc rück,rück-
gedachl) o. ww. onr., ui. /»., Z. zurück- denken. Rückdeuten,(<ieii<<!je "fe*, rack-
gedeutel) o. ww., in. h. nadenken, te- rugwijzen. Rückdcutond, bijv. nw.(Spraak-
k.) -cs Zetlwort, wederkeerig werk- woord o. RUCken, (rückte, gerilckt) o. ww.,
ra. h. en s. rukken, voortgaan, voortruk- ken, achteruit gaan; von der Stelle -,van de plaats komen;rnit dein Stuhle naher -, bijschuiven; (lig.) mil einer f\'rage ndher -, de vraag bepaalder stellen; tiöher -, opgaan, klimmen; (lig.) vorderingen ma- keu, bevorderd worden; ndher -, (van |
||||||||||||
|
Rüc. 1043
|
|||||||||||
|
Rüc. Rüc.
|
|||||||||||
|
RÜCkfahrte, (-n) v., Z. Hinter.
fihrte. Rückfall, (-/a/l(-)»,mv. -falle)m.
(van een leen), vervallen, terugvallen o.; (Gen.) weer vervallen o.; einen — be- kommen, weer inslorlen. Rückfallon, {/iel rück, rüekgefat.
len) o. ww. onr., Z. zurückfallen. RUekfallgold, (-(e)s, mv. -er)o.
inkomsten v. mv. der pauselijke scbat- kist. RUckfallig, bijv. nw. (van een
leen), vervallend.aan den leenheer terug- komend; in eine Krankheil & .werden, weer instorten, weer invallen. Rückfallsrecht, (-{e)s, mv. -e)
o. (Itechtspr.) recht o. van terugvalling, reversierecht o. RUckflllSS, {.flusses, mv. .fliisse)
m. eb ?., terug-vloeien, -loopen o. RÜOkfordem, (forderte rück,
rückgefordert) bedr. ww., Z. zurückfor. dern. RÜCkforderung, (-en)». terug-
vordering v., eisch m. lot teruggaaf, re- clamatie v. RÜ0kfracht,(-e») v. terugvracht,
relourvraclit v. RÜCkfrage, (-n) v. wedervraag,
tegenvraag, aanvraag v.; it. verzoek, in- winnen o. van nadere inlichtingen; eine - halten, ruggespraak houden, nieuwe inlichtingen vragen. RÜckfuhre, (-n) v. terugvracht
v., Z. Iliickladung. Rückfusz, {-fuszes, mv. .fusie)
m. inwendig verhoogde bekleediug v. van een dijk. Rückgabe, (-n) v„ Z. Zurück.
gabe. Rückgang, (-(c)s) m., z. m. tc-
ruggang, achteruitgang, terugkeer m., teruggaan, lerugkeeren o.; (Hand.) ach- leruitgang in., niet slagen, afbreken o„ mislukken o. RÜckgiingig, bijv. nw. achter-
uitgaande, teruggaande; (lig.)geen plaats hebbende, mislukkend; eine Heirath - moeken, maken, zorgen dat & niet door- gaal; (van een koop),afspringen; - wer- den, mislukken, schipbreuk lijden; -kcit v. teruggaan o.; (Hg.) Z. Rückgang. Rückgangsrecht, (•(«)». mv.
-e) o. recht o. om een tegeneisch in te stellen. RÜckgedanke, (-n) v. gedachle
v., deuken, nadenken o. over iels dat reeds geschied is. RÜckgehen, {ging rück, rückge-
gangen) o. ww. onr., in. s. teruggaan, lerugkeeren. Riickgowalt, v., z. m., Z. Re-
prcssalicn. RUokgrat, (-(e)», mv. -e)m. rug-
gegraal v. Rückgrats-bein, (-(e)s, mv.-e)
o., Z. Hückcnwirbel; -höhle v. rugge- graalsholte v.; -krümme v. kromming v. van de ruggegraat,\'bult m.; -muskel DJ. ruggegraatspier v.; -neru m. ruggegraats- tenuw v.; strecker m. uitstrekkende ruggegraatsspier \\.; .viirbel m. rugge- |
|||||||||||
|
]ta tijd), naderen; heraus -, (van boo-l
gen), uitbotten; it. Z. hcrausrücken; krijgsw.) in ein Land -, binnen rukken, ivallen; vor eine Sladt -,bct beleg slaan; t rückl nicht, will nicht -, bet gaal niet looruit, het schiet niet op; (Krijgsw.) teiler -, voortnikken; (lig.) mi\' der Sprachc-Jieraus -, beginnen te spreken; mi/ einer Mauer weiier hinaus -,ecn muur ïooruitbrengen;2. bedr. ww.elte. von «ei- «erStetle-,verplaatsen; den Sluhlan den 1\'iscli -, bijschuiven;rfe» Topfvom Feuer -, nemen; - Sie den Tisch ein menig zu mir her, schuif de tafel wat naderbijirfc» Zei- ter einer Uhr voruiirts,rückwiirts -,voor- ïilzetten, achteruilzelten; (Spr.) jemn. ilw. aus den Zdhnen -, lein. het hoofd lieden; jemn. den Tisch -. een partijtje .even. Rückon, (-s, mv. liückcn) in. rug
a., ruggeslreek v.; cincn krammen - indien, zich buigen; sich nul dem - an lw. Irhncn, met den rug leunen tegen; Kookk.) (van een haas <f-), Z. stiick; lig.) eincn breilen - haben, een breeden rug hebben, veel kunnen verdragen; sei- \\en • beugen, toegeven, zich onderiver- pen; etw. mti dem - ansehen mussen, niet •rijgen, genoodzaakt zijn cm & te laten mren; hinler jems. - etw. Ihun, huilen «eten, in afwezigheid van ieui. Sc; jemn. \'inter dem - Uöscs nachsagen, achter \'ins. rug kwaadspreken; dem Feinde in tol - f allen, den vijand in den rug aan- tllen; den Feind im - haben, den vijand :hter zich hebben; jemn. den - decken, illen, iem. beschermen, ondersteunen; •uer Armee den - decken, de achterhoede \'•n & dekken; II. (Ontlk.) rug, achter- t>nt in.; (Mess.) rug in.; (Vest.) achtcr- iint m., rugbalterij v.; 2, bovenkant m.; \'nneene pleisler&),bovenkant ni.,kccr- ijde v.; 3. (vaneen gebergte),rug,berg- \'«g m.; (Lakenw.) verkeerde kant in.; (Volltst.) einen - an cinander haben, op iiais. hulp kunnen rekenen; auf iem • •ir Kirclte gehen, als lijk naar de doo- \'ienmis gedragen worden; (Zeew.) Z. ktzenrücken. RÜCkea-ader, (-n) v. rugader
\'. -band o. lot den rug behoorend liga- Benl o.; -bein o., Z. Ilückgrat; -birne v. Hidspecr v.; •blalt o. staande haard* I lat, vuurplaat v.; (Beeldh.) achterge- \'l-elte o. van een allaar, altaarstuk o.; • lul o. (Veea.) miltziekte v.; -bruch in. lli den rug behoorende breuk v.;2.breuk v van de ruggegraat; -darre v. ruggc- \'"\'rgstering v.; -drüse v. rugklier v.; •<xke v. schabrak v., paardedek o.;-eis<m u- (Bockb.) flleet o.; .feil o., Z. -haut; •l\'iche v. rugvlakle v., oppervlak o. van •\'m rug; ./losse v. rugvin v.; ./losser in. "isch in. met rugvinnen; -gefdss o. tot Jen rug behoorend bloedvat o.; -gelenk °i Z. .uiirbel; -granne v. (IM.) rug- baard m. Rüok(en)-gurt,(-jür((!)v.^Zad.)
S\'irdriem in.
Rückonhaar, (-(e)j, mv. -e) o.
r»ghaar o. Rüek(en)halt(er),ni.(flg.)stcun
|
lm., ondersteuning v.; (Krijgsw.) reserve,
achterhoede v. Rückon-haut, {.haute) v. rng-
hnid v.;2.rugvlies o.;-héutchen o.(verkl.) rugvliesje o.; .hoeker m. (Ontlk.) knob- bellje o. op den rug; -kamm m. rugkam m.; -kiemer m. visch m. met rugkieu- wen; -ktingc v. kling v. die aan eenezij- de scherp is; -korb in. draagkorf m.; •kralzer m. rugkrabber m.; -lehne v. rugleuning v.; it. rug in., leuning v. van een sloel; -mark o.(Onllk.) rnggemerg o Rückenmarks-arterie, (•»)
v. lol de ruggegraat behoorende ader v.; •enlzündung v. ontsteking v. van hel ruggemerg; -kanal m. ruggemergskanaal o.; -locli o. lui hel ruggemerg behoorende opening v.; -neree v. ruggemergszcniiw v.; schlagader v. lol de ruggegraat bc- hoorende slagader v. Rückon-muskol, (-t, mv. -n)
in. ruggespier v.; -nenc m. rugzenuw v.; •pfeife v. (Org.) pijp v. van het achter- orgel; -pferd o. (Zeew.) touw o. onder de ra om legen te leunen; .platte v. staande schoorsleenplaat v.; -rabe v., Z. Man- delkrahe; -riemcn in. rugriem m.; -rippe v. (PI.) rist v.; schanzc v. halve-maans- schans v.; schild iii.rugscliild o.;-schlag ni. slag m. op den rug; schmerz m. pijn v. in den rug; schwimmer m. hij die op den rug zwemt; 2. (.Nat. bist.) water- weegluis v., rugzwenimer m.; seite v. keerzijde v., achterkant m., rugzijde v.; •spatte v. waterzucht v. in de ruggegraat; slündig bijv. nw. op den rug siaande.in den rug zich bevindend; slreif m. ruggegraat v.; sti\'ick o. stuk o. van den rug, ruggestuk o.; (van een varken),len- dcnstuko.;(van eenos),ribbesluko.,iiarsl m.; -weh o., Z. -schmerz;-wehr v. (Vest.) veslingwerk o. dat den rug dekt, para- dos m.; .werk o. (Org.) achterorgcl o.; •wind m. wind m. van achteren, wind m. in den rug; -winkel m. (Ontlk.) tot den rug behoorende hoek ra.;-wirbel m., —bei» o. ruggegraatswervel m., wervel- been o. van den rug; —thiere o. mv. ge- wervelde dieren o. mv.; ~wolle v. rug- wol, beste wol v.; -zweig m. (Ontlk.) lot den rug behoorende (ader)tak m. Rückor, (-s, mv Hacker) m. hij
die rukt ft; (Vuurw.) pinnetje of pen- netje o. om het uurwerk sneller of lang- zamer te laten loopen. RückerinnermsichMrücfrerin.
nerte, riickerinnert) wed. ww. zich wc-
der herinneren, zich te binnen brengen. Rüekorinnorung, (-en) v. ver-
nieuwde herinnering v. RUckerstattung, (-en)r. terug-
gaaf, restitutie v. Rückorzaun, (-.au«(e)s, mv.
•tiune) in. schutting v. van dunne paal- tjes, latwerk o. Rückfahrori, (fuhr rück, rückge-
fahren) bedr. ww. onr., Z. :urückfah- ren. RUckfahrig, bijv. nw..Z. rüek-
ginfig. RUckfahrt, (-en) v. terugkeer m.
met rijtuig of schip. |
||||||||||
|
Rüc.
|
||||||||||||||||
|
1044 ISiir.
|
Küc.
|
|||||||||||||||
|
graalswervel m.; •wattersucht v. rngge-
graatswaterzuchl v. RÜckhakGD.,(-/iatois,mv.-/i<it<;n)
m. weerhaak in. Rückhall, (-(e)i, uit. Ruckhalle)
m., Z. Wiederhall. RÜckhallon, (hallle rück, rück-
gehalli) o. wiv., Z. zurückhallen. Rückhalt, (-(e)s) m., z. m. terug-
houding, terughoudendheid v., voorbe- houd o., nevengedachte v.;2. (Krijgsw.) Z. Rückenhait. RUckhalton, (hielt rück, rück-
gehalten) bedr. »». onr., Z. iurück- hallen. RÜckhaltslos, bij», en b. zonder
terughouding, zonder voorbehoud, open- harlig, open, vrij, rechtuit. Rückharnen, (-s) o., z. m. ach-
teruit pissen of wateren. RUckheime, (-n) v. huiskrekel m.
Rückig, bijv. nw. een rug hebbende
(alleen in samenstellingen). RÜCkjan,(-(e)s,mv.-e)m. (Tikt.)
keerjan m., de zes eerste relden aan den kant der tegenpartij. RÜckkauf,(-iou/\'(e)J,mv.-tóu/e)
in. terugkoop m. Rijckkiiuflich, bijv. en b. terug
te koopen, op voorwaarde of bij wijze van terugkoop. RÜckkehr, v., i. m. terugkeer in.,
terugkomst v. RÜckkunft, v., z. m. terugkomst,
wederkomst v. Rückklang, (•(«)», mv. Rück-
kldmje) in. lerugkaatsing v. van het ge- luid, weerklank, echo m. RUckladung, (-en) v. lading v.
op de terugreis. Rücklauf, (-(e)s) m., z. m. ach-
teruitgang, teruggang, terugkeer in.; (Zeew.) eb v. RÜCklaufen, (lief rück, rückge-
laufen) o. ww. onr., Z. zurücklaufen. RUckl\'aufig, bijv. nw. achteruit-
gaande, teruggaande, terugkeerend. RÜeklehne, (-n) v., Z, Rückm-
lehne. Rückleine, (-n) v. touwtje o. in
den rug om het vogelnet toe te halen. Rücklieferung, (-en)». (Hand.)
teruggaaf v., hernieuwde levering v. RUcklingS, bijw. ruggelings, och-
terwaarls, achterover; - jem. anfallcn, in den rug, van achteren. RÜckmarsch, (-marschcs, mv.
•mirsche) m. terugtocht, terugmarscb, aftocht, terugkeer m. Rüekmarschiron, (marschirte
rück, rückmarschirt) o. ww. (Krijgsw.) terugtrekken, den terugtocht aannemen. RUckprall, (-(e)s, mv. -e) m.
terugsprong, weerstuit, terugsluit in.; (van een geluid), weerklank in. Rückpramie, (-n) v. (Fin.) te-
ruggaaf v. van eene premie, schadever- goeding v. voor eene premie. RUckreise, (-n) v. terugreis, reis
v. naar huis, terugkeer tn. Rückriomen, (-mens, mv. -m«n)
m. rugriem m. \' |
RÜckrilf, (-(e)j) m., z. m. terug-
roeping v. Rückrufen, (rief rück, rückge-
rufen) bedr. ww. onr., Z. zurückryfen. Rückrufschreiben, (-bens, mv.
-ben) o. brief m. van terugroeping. Rückschein, (-(e)s, mv. -«) m.
tegenbrief in., tegenbewijs o.; it. Z. Ge- genschcin. Beters. Ruckschomol, (-meh, mv. -mcl)
in. (in zaagmolens), beweegbaar blok o. hout om de boomcn onder de zaag te brengen. Rückschere, (-n) v., z. Rack-
brelt. RUckschlag, (-(e)s, mv. Bück-
schlige) m. terugslag m.; (Rijk.) achter- uitslaan o.; 2. weerstuit, terugslag m.;3. terugsprong in.; (lig.) plotselinge veran- dering v.; (Kin.) plotselinge daling v.der fondsen; 4. tegenstool, terugstool m. Rückschreiben, (-6etts,Hi v. - 6e»>)
o. antwoord o., beantwoording v. Rückschreiten, (schritt rück,
rückgeschntten) o. ww. onr., m. s. te-
|
|||||||||||||||
|
ontzag, zeer oplettend, terdeeg achl
slaande, met veel verscbooning. RÜCksiegel, (-gels, mr. -gel) o.
legenzegel o., tegenteekening v. RÜCksitZ, (-es, mv. -e) in. zil-
plaats v. in een rijtuig, waarbij men ach- teruit rijdt. Rückspracho, v., i. m. rogge-
spraak, onderhandeling v., mondgesprek o.; - mit jemn. halten, nehmen, rugge- spraak houden, eene samenkomst heb- ben met. Rücksprung, (-(e)s, mv. /itó-
sprünge) m. terugsprong,achteruitsprong in.; (Hg.) einen • Hum, terugkrabbelen, zijn woord terugnemen. RÜckspur, (-en) v. verkeerd spoor,
valsch spoor o. Rückstand, (-(e)s, mv. Rück-
slande) m. tuit einer Summe im - sein, ten achteren zijn, nog te betalen hebben; in - kommen,len achteren geraken;2.acli- terstallige schuld v„ restant o.; im -e sein, (van soldij), ten achteren zijn, vtr- lorne Rückstande,npei\\barc schulden v.mv. RÜCkstartdig, bijv. nw. aehter-
stallig, nog schuldig, ten achteren; er is/ noch mit dieser Summe -, hij is & nog schuldig, met & nog ten achteren; das -e, die -e Summe, Z. Rückstand; -e Forde- rung, achterstallige schuld. Rückstandler, (-s, mv. Rück-
slandicr) m.achterstallige schuldenaarm.
Rückstandsrechnung, (-en)
v. rekening-courant, balans(rokening) v. Rückstango, (-n) v. stang v. om
te verzetten, te verschuiven. Rtickstau.be, (•») v. groot» hout-
duif v. RÜCkstehen, (stand rück, rück-
geslanden) bedr. ww. onr., Z. zurück- stelien. RÜckstellig, bijv. nw., Z. rück-
gênyia, rückstiliidig. Rückstich, (-(e)s, mv. -«) in.
achii\'iuitsleek, achtcrwaartsche steek in. Rüokstosz, (stoszes, mv. slösze)
in. terugstool m.; 2. (Nat.) afslooting, leriigslooling v.,- (van een kanon), terug- sprong in.; (Schermk.) wederstool ra. RUckstrahl, (-(e)s, mv. -en) m.
terugvallende (licht)straal,weerschijn in. RÜCkstrahlen, (strahlte rück.
rückyeslralill) o. ww., Z. surückslralilcn. Rückstreich, (-(e)s, mv. -e) m.
terugslag m. Rüchstreicher, (-chers, mv.
•clier) in. (Zwaardv.) eensnijdeud lem- mer o. , RüCkstrich, (-(e)s, mv. -e) ra.
(van trekvogels), terugtocht m., terug- vlucht v. Rücksturz, (slurzes, mv.-stüne
ni. vul in. achterover. RUcktratte, (-n) v. herwisscl in
RUoktritt, (-(e)s, mv. -e) m. pas,
stap, tred m., schrede v. achteruit; 2. recht o. om een ambt weder ie aanvaar* den; - zum Papstthum, terugkeer m. RÜOkumwalzer,(-zcr«, inv.-ier)
ui. reaclionnair, tegenomwentelingsge- zinde in |
||||||||||||||||
|
55
|
||||||||||||||||
|
ruggaan, terugslappen, achteruitstap-
pen. RÜCkschlïtt, (-(e)s, mv. -e) m.
schrede v., pas, tred m. achteruit of ach- lerwaarts; (lig.) achteruitgang, terug- gang m.; sparlei v, (Pol.) partij v. van den teruggang. RÜekseil, (-(e)»,mv.-e)o.(Zecw.)
rakketalie, stuurreep v. RUckseitO, (-n) v. keerzijde v.,
rug, achterkant in.; (van een stoel),leu- ning v. RÜcksendung, (-en) v. terug-
zending v., terugzenden o. Rücksicherheit, (-en) v. waar-
borg in. (in schuldzaken); it. Z. Gcgen- sicherheit. RÜcksicht, (-en) v., Z. Rückblick;
(lij;.) bijzondere oplettendheid. aanmer- king, overweging v.; - auf etio. nehmen, letten op; auf Persohen - nehmen, letten op, acht slaan; keine - auf eine Ritte nehmen, geen acht slaan op, niet letten op; in - seiner Jugend d/-, met betrekking tot, met het oog op; injedcr -, in allen gevalle, in alle opzichten; 2. eerbied in.. achting v., ontzag o.; in - llirer, aus - auf of für Sie, uit achting voor n; er nimmt - auf niemand, hij geeft om geen rnensch; in, nul, aus - auf, uit aanmer- king van, met betrekking tot, met hel oog op. Rücksichtig, bijv. nw. in aan-
merking nemend.verschoenend, met ach- ting handelend, bescheideu. RÜcksichtlioh, bijv. nw. met be-
trekking tot, in aanmerking genomen dat; - seiner, met opzichl tot hem; -keit »., Z. Rücksicht. Rücksichtslos, bijv. en b. niet
lettend op, niet in aanmerking nemend, geen acht slaande op, zonder verschoo- ning, onverbiddelijk. Rückaichtslosigkeit, ». gemis
o. aan achting, verwaarloiizing v.; (fig.) gestrengheid, onverbiddelijkheid v. RUcksichtsvoll, bijv. nw. vol
|
||||||||||||||||
|
Rüc.
|
Rud.
|
Huf. 1045
|
|||||||||||
|
Rückxuuwalzung,(-en)?.(f\'ol.)
reactie, tegeuomwenteling v. RÜckung, (-en) i.,Z.rücken(y>vi.)
Muz.) verbindingsnool, gesyncopeerde ....>t v.; it. verschuiven, verplaatsen, ruk- ,011 il.
Rückverladung, (tn) </., Z.
Ilïirkladung.
Rückversicherung, {-en) v. Hand.) wederverzekeriug, hervcrzeke-
ring v. RÜckwalzen, (walzte rück, rüek-
ijeualzl) bedr. ww. terugrolleu, achter- uit rullen, achteruit wentelen. RÜckwand, (-u-ande) v. (van eene
kaal &), achterwand, achterkant ni.;(van eene bank), achlerlciining, rugleuning v. RÜCkWartig, lujv.tiw.rugwaarls-
:aaude, terugluo|iend, achterwaarts be- negend. Rückwarts, bij». rugwaarts,ach-
lerover; 2. achteruit; in ciner Kulsche - <itzen, met den rug naar de paarden; - lehen, - fallen, Z. -rücklings; (Zeew.) - leliën, deinzen, achteruit drijven, over •tuur gaan; (dg.) (van zaken), achter- uitgaan, teruggaan; Z. riukgdngig; \\l.zu- rück.
Rückwarts-dreher, (-drehers,
inv. -dreher) in. rugwaails draaiende
-picr v.; -drehung v. rugwaarts draaien i.; -lage v. achterover liggende houding r.; -$chreilen o. acliterait loopen o. Rückwechsel, (stls, mv. sel)
n. (Hand.) herwissel m. RÜckweg, (-(«)*, mv. -e) ra. lc-
rugweg ui.; den - untreten, au f dem - [«il, den terugweg aannemen, o|i den terugweg zijn, terugkeeren. RÜCkwehr, (-en) v. verschansing,
lorstwering v. Rückweichung,(-cn) v. achter*
litwijkeii o., terugwijken o.; (Houwk.i
ntrekking, dikteverduuning v., in- •|irnl|g lil.
RUCkwOise, bijw. bij schokken,
:iij stooten, liij horten. RÜCkwelle, (-«) v. as, krtiias,
iviiiiluuileiias v. RÜCkwind, (-(e)«, mv. -e) m.
rukwind, valwiud in. RÜCkwirken, («irklc rück, rück-
leuirkt) o. ww., ui. h. terugwerken; Spraakk.) -e« Zeitwort, wederkeerig verk woord o. Rijckwir kling, (-eu) v. lerug-
werkiug, reactie v.; it. Z. Zurückuir- u/17. RÜCkwurf, (-(f)s, uiv. Itückwür-
• ) ui. terugstool, lerugworpui.,Z./(«cA- chlag. RUckzahlung, (-e») v. terugbc-
laling v. Riiokziolcnd, bijv. uw. (Spraak-
v.) -es Zeilaort, wederkeerig werk- voord. RUckzielen, (zielte ruck, rückge-
tiett) o. ww. betrekking hebben op liet \'oorafgiiande, doelen op het vooral- gaande. KUckzoll, (soll(e)s, mv. -zótle)
in. (Hand.) teruggeven o., teruggaal v. |
|||||||||||||
|
Ruderig, bijv. nw. (in samenstel-
lingen), roeien of riemen hebbende. Ruder-kahn, (-*aA»(e)j, mv.
•kdhne) ra. roeibootje,schuitje o.;-A\'aj/en v. (Zeew.) roeikasl v.; -klampe v. riem- pin, roeidolpin ».; -knecht m. roeiknecht ui.; 2. slaaf, galeislaaf ra.; -leutc mv. roeiers m. mv.; 2. galeislaven m. mv.; •lichter m. (Zeew.)roerbroeking v.,touw o. om hel roer te lichten; -loch o. roer- gal o.; -los bijv. nw. zonder roir, zon- der riemen; (fig.) zonder opzicht, be- stuur of leiding; -meisler m. opzichter m. over de riemen eener galei. Rudorn, (ruierle, oeruder/)o.ww.,
ra. h. roeien, sturen; aus Leibeskriften -, zoo hard roeien als men kan; (fig.) mil den r\'iiszen -, (van zwemvogels), zich sturen; 2. bedr. ww. door roeien doen vooruitgaan, roeien. Rudor-nagel, (•nagelt, mv. -n&-
gel) ui. roeidol, roepin \\.;-pflock ra. dol- klamp in.; -p[ostenra. schacht v.,staan- der ui. van hel roer; -pinne v. roerpin v.; -platte v. roerplaat v.; -rad o.(Werk- t.) rad o. met riemvormige schepborden Ruderrad-gehause, [-gehau-
ses, mv. •gehduse) o. kap v. om den kop van hel roer; schaufel v. schepbord o.; •aelle v. as v. van het scheprad. Ruder-riemen, {-mens, mv.
•men) m. roeiriem ui.; -ring m. roerpin, dol v.; schaufel v., Z. -plalte; schijf o. roeischip, roeivaartuig o.; it. galei v.; schlag m. slag, haal ra. met de riemen; skiave m. roeislaaf, galeislaaf ra.; spic- ker m. roerspijker m.; stange v. roei- i\'ii\'in m.; 2. roerstang v.; stock w. helm- slok in., roerpen v.; slropp o. roerstrop in.; -talje v. roertalie v.; -lrager ra. dak- ilolboord o. van eene galei; -vogel in. roervogel, hoog vliegende vogel ra.; -volk o. meiers ui. mv.; it. galeislaven m.mv.; •wanze v. luis v. met roeivormige voet- worlels; -uerk o. roeiwerk o., al de ne- men in. mv. eener galei; -zug ra., Z. schlag. Rudimgate, o. mv. grondhegin-
selen, eerste beginselen o. mv. Ruf, (-(e)i, mv. -e) m. geroep, ge-
schreeuw o., kreet ra., stem v., roepen o.; aufjenis. - horen,luisteren naar ieras. slem; auf den erslen -, op het eerste ge- roep; (van dieren), schreeuwen, ge- schreeuw o.; (Jachlw.) horengeschal o.; (Krijgsw.) oproeping v., appel o.: der - der Ehre, de slem; dem göttlichen -e folgen, inspraak, roeping v.; einen • uuf ein Professorat nach L. erhulten, beroe- pen worden als; 2. roeping v., smaak m. voor, neiging v. tot, gehechtheid v. aan; seinem -e folgen,zijne roeping volgen; 3. gerucht, praatje o.; der - gehl, es gehl cm -, er loopt een gerucht, er gaal een praatje, uien zegt; 4. gerucht o., naam in.; m guten -e steken, Ier goeder naam be- kejid zijn, een goeden naam hebben; in - bringen, een goeden naam geven; (gemeenz.) in zwang brengeu.ophef ma- ken van; in - fcommen,een(goedeu)naam krijgen, bekend worden; jcm. in bvsen - bringen, ieras. goeden naam bezwalken; |
|||||||||||||
|
van betaalde tolgelden; -güler o. mv.
goederen o. mv. waarvan de tolrechten teruggegeven worden. RÜckzÖllig, bijv. nw. aan terug-
gaaf der tolgelden onderworpen. Rückzollschein, (-e)s, mv. -»)
m. bewijs o. dat de betaalde tolgelden moeten worden teruggegeven. RUckzug, (-(e)s, mv. liückzüge)
m. terugtocht ra.; 2. (Nat. lust.) Z. Huckstnch; 3. (Krijgsw.) terugtocht, af- tocht m.; zum-e schlagen, blaten, Am aftocht slaan, blazen; sordnung v. orde v. van den terugtocht. Riido, (-», mv. -h) m. (van hon-
den &), mannetje o., reu, rekel in.; 2. groote boerenhond in. Rude, bijv. nw. ruw, onbeschaafd.
Rudel, (-s, mv. Hudcl) o. (Kookk.)
kookiepel, roerlepel m.: (Vog.) die -, sta- ken v. mv. aan let vogelnel; 2. (Jachlw.) troep, hoop m., kudde v.; (fig.) gemeen, gepeupel, janhagel o, RÜdcln, (tüdelle, gerüdelt) o. ww.
m. h. (gemeenz.) bewegen, roeien, op- borrelen, invreten; 2. bedr. ww. in be- weging brengen. Ruden, (-s, mv. Ruden) m. karper
ui. die hoofdzakelijk in staande wateren van Noord-Duitschland gevonden wordt. Rüden-horn, (-Aoni(e)s, mv.
•hnrner) o. (Jachtw.) houten of beenen
jachlhoren in. tot het verzamelen van wilde zwijnen; -/iund m. op de wilde zwijnenjachl afgerichte hond m.; -knechl in. jagerskuecht m.; -partei v. (Jachtw.) jagerskuechts m. mv. Rijder, (-s, mv. Iluder) o. riem m.,
roei v., roeiriem m.; sdmmtliche - ciner Caleere, Z. -werk; it. roer o., roerpen v., helmstok in , inspit o.; am - ziehen, aan hel roer zilten; (lig.) an\'s - kommen, aan hel roer, bestuur, bewind komen; am • silzen, aan hel roer zilten, aan het be- wind zijn, het bewind in handen heb- ben; (Br.) ovale of langwerpig ronde schop v.; (Mat. bist.) (van zwem vogels), zwempoot, zwemvleugel m.,zwemvlicso. Rudorti, o. mv.puinhoopen m.mv.,
ruinen v. mv., overblijfsels o. mv. Ruderation, v., z. m. maken o.
van esirikkeii. Ruder-balken, [-ken$, mv.-ten)
m., Z. -lrager; -band o. beslag o. van
een riem; -üank v. roeibank v.; (fig.) jent. an die — schmicden, als galeislaaf aan de roeibank smeden; -besleuerer m. matroos m. met het roer belast; il. stuur. iiian m.; -hursche ui. roeier ui.; -doüe v., Z. -ring; -enle v. eend v. van het Ura- lisch gebergte. Ruderor, (-s, mv. Huderer) m.
roeier m.; 2. galeislaaf in. Ruder-federn, v. mv. slagpen-
nen v. mv.; -fitiig in. slagveer ».; -fusz in. zwemvoel m.; -füszig bijv. nw. mei zweiiivoelen; -yanger in. (Zeew.) sluur- raan, loods m.; -gat o. roeigat, gat o. waarin het roer hangt; -gri/f m. greep v., handvat v. van een roeiriem; -haken m. mv. roeihaken, roeibanden in. mv.; -h«iz o. roeiklainp m., roeipen v. |
|||||||||||||
|
1046 Mg.
|
Ruli.
|
I\'.uli.
|
|||||||||||||||||
|
5. (Jachtw.) loLtluitje o.; it. lokvogel in.
Rufcn, (hef, gerufen) o. ww. onr.,
m. h. roepen; zu Golt -,(!od aanroepen; Feuer -. brand roepen, schreeuwen; Ra- che-, wraak roepen; 2. jem. -,her -,roe- pen, toeroepen, aanroepen; II. bedr. ww. jem. beim Namen -, roepen, oproepen, noemen; jem. :u sich -, tot zich roepen: it. (flf!.) in bet leven terugroepen, uit den dood opwekken; die Slunden -, af- roepen, roepen hoe laat het is; Sie kom- men «ie gerufen, gij komt alsof gij ge- roepen waart, juist van pas; (fig.) meine Geschafte - mich hin, roepen mij; jemn. elw. in\'s Gedachtniss -, in het geheugen roepen, herinneren; III. o. zelfst. roepen, geroep, geschreeuw o., Z. Ruf. Bufenberg, (-(e)s, mv. -e) m.
geen erls bevattend gesteente o. Rufendung, (-en) v., Rufe-
fall, (-fall(e)s. mv. -falle)m. (Spraak- k.) vocalief, eerste naamval m. als aan- roep,aanspraak &. Rufer, {s, mv. llufer) m. hij die
roept &, roeper m.; (Zoutz.) arbeider m. die de anderen aan het werk roept; (Zeew.) scheepsroeper m. Ruff, (-(e)j, mv. -e) m. (Glasbl.)
zwarte en poreuze slak v. Ruffel, (s, mv. Ruffel) m. rofl\'el-
schaaf v. Ruffelbaum, (-baum(e)s, mv.
•biume) m., Z. Riffelbaum. Ruflfelei, (-en) v. koppelarij v.
Ruffeler, (-s, mv. Ru/feter) m.,
-in, (-nen) v. koppelaar m., koppe- laarster v. Ruffeln, rUffeln,(r«/fe/<e,.oeri//-
fett en riï#e//e,aerM//W/)bedr.ww.(Volks- t.) verwijlen, afkeuren, berispen; 2. rof- felen, wrijven; 3. koppelen; it. geheimen hebben. Ruff(er)ig, bijv. nw. hobbelig,on-
effen, ruw; (Heelk.) met eene korst of roof bedekt. Ruf-hobel, (-bels, mv. -bel) m.,
Z. Rufjel; -huhn o., Z. Rebhuhn. Rufkraut, (-(e).s,mv./i(i/\'Arau/i!r)
o. (PI.) scherp vlooienkruid o. Rufolk, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Aalquappe. Rufpunkt, (-(e)s,mv.-e)m.(N.il.)
phonisch middelpunt, stempunt, klank- punt o.; -rost m. rijp. rijm, ijzel in. Rugbar, (-er, si) bijv. en b. be-
rispelijk, strafbaar, te verwijlen; -keit v. berispelijkheid. strafbaarheid v. RÜgO, (-n) v. aangifte, aanklacht,
beschuldiging v.; die - Ihun, aangeven, aanklagen; 2. misdaad v., misdrijf, ver- grijp o.; 3. onderzoek o.; {. straf, be- straffing, berisping v.; it. geldboete v.; das verdient eine -, berisping, vermaning, straf v.; 5. (veroud.) Z. Gericht; 6. (ver- oud.) Z. Polizei-gerichl, -gesetz. RÜge-amt, (-amt(e)s, mv. -am-
ler) o., Z. Gericht; -buch o. register o. der crinnneele zaken; it. boek o. der politieverordeningen; -gerichl o., \'L. Ge- richt; -graf in. kantonrechter, president m. van eene correclioneele rechtbank; •meister ia. rechter in. eener correctio- |
3. zwijgen, stilzwijgen; Z. ruhig sein; h.
rusten, slapen, sluimeren, onbeweeglijk zijn; ich uünsche Ihnen wohl zu -, il, «ensch u wel te rusten, goeden nacht; :u Miltag -, een middagslaapje ni\'ineu, een dutje doen; (fig.) im Grabe -, rusten, liggen; (Bouwk.) auf der Maitrr -, (van een balk), liggen, dragen, steunen; -des Feaster, niet opengaand vensler;au/>inem Felsen -dcs Schloss, op eene rots staand; (fig.) vertrouwen op; -de Briicke, vaste brug. Ruhö-ort, {-orl{e)s, mv. -or/eof
•örlur) m. rustplaats v.; -platz m. (verkl. •pliilichen o.) rustplaats v.; (op eene Irap), overlooi i,:., portaal o.; Treppenul •pliitzen, porlal.n; (Jachtw.) Z. Huht; (Zeew.) haven v. waar men hij slecht weder of gebrek aan proviand en water binnenloopt; •polster o., Z. -kissen; •pulver o. (Apolh.)slaappoedero.:-punA7 in. rustpunt, steunpunt, draagpnnt o.; \'2. (Muz.) rust, pauze v.; 3. (Werkt.) rust- punt o.; -riegel m. (Art.) liggend kalf o„ koppelbalk m.;-sesselm. leuningstoelm.; silz in. rustplaats v.; slab m. (Schild.) Iiandsteun ni., schildersslokje o.; stand in. stilstand m., rust v.; sirA in — bege- ben, zich aan de zaken onttrekken; jemn. in — versetzen, pensioneeren, op wacht- geld stellen; sich in — begeben, zich af- zonderen, in afzondering begeven; slall, |
||||||||||||||||||
|
neele rechtbank; 2. beoordeelaar, recen-
censent, verbeteraar m. RUgen, (nigte, geruft) bedr. ww.
aanhalen, meld ing maken van.vermelden; 2. aanklagen, aangeven; 3. beschuldigen, lelaslleggen: 4. berispen,afkeuren, ver- wijlen; 5. straffen, kastijden. RÜgeopfer, (-opfers, mv. -opfer)
o. (J. gesch.) als boete te doen olfer o. RÜgör, (-s, mv. liuger) m. »ankla-
ger, beschuldiger m.; 2. beoordeclaar,rc- censent m.; 3. ontvanger m. Rüge-richter, (-rkhlers, mv.
•richter) rn., Z. -meister (I); sache v. aanklacht v. wegens beleediging ol las- ler, correclioneele zaak v.; -tag in. zit- tingsdag ra. van het kantongerecht, le- rechtzilting v. Ruhe, v., z. m. rust, stilte, kalmte,
onbeweeglijkheid ».; keine - haben, geen rust hebben, Z. Rast; jemn. keine - las- sen, geen rust lalen, onophoudelijk lasdg vallen; ich habe keine - vor ihm, in heli geen rust over hem; (Scherts.) vor mir solt er - haben, voor mij behoeft hij niet bang te zijn; it. ik zal hem niet lastig vallen;fli6-!,(gemeenz.)wees stiü.zwijg!; in - setzen, (van beambten), Z. stand; in süszer - leben, een gemakkelijk leven leiden; die nichtliche -, nachtrust v.; 2. rust, stilte, ontspanning v.; gunnen Sie mir ein menig -, gun mij ecu weinig rusl; sich zur - begeben,legen, zieli Ier rust be- geven, gaan slapen; ich icünsche Ihncn eine angenchme -, ik wensch u wel te rusten; zur - of in seine - eingehen, de eeuwige rust ingaan. sterven:;em. zu sei- ner - bringen, begleiten, iem. begraven, Z. stalt; 3. rustplaats, afzondering ».; (Jachtw.) verblijf, hol o.; (Werkl.) rusl v., stilstand in.; in - stehen, stilslaan; (Geweeim.) rust v. Ruhe-altar, (-(e)s, mv. -e or
Ruhealtare) in. rustaltaar o., rustplaats
v.; •bank v. rustbank, canapé v.;—hn- bel m. lijstschaaf, rijschaaf v.; -bell o. ruslbed o., canapé v.; (lig.) rustplaats »., graf o.; -bock ni. (Vog.) slcunlioiil o.; •breit o. (Art.) afstuitzool v.; -biihne v. (Bergw.) rustplaats v.; -feld o.,7..Bracli- acker; -fuge v. (Bouwk.) strekkende of streksche voeg v.; -gehalt m. pensioen, wachtgeld o.;-jahr o. sabbatjaar o.;-£ani- mer v„ -kdmmerchen o. slaapkamer v., slaapkamertje o.; (fig.) Z. -bett (lig.); •kissen o. kussen o. om op te rusten, donzen kussen o.; -küpe v. (van indigo- bereiders), ruslkuip v.; -los bijv. nw, rusteloos, zonder ophouden,onophoude- lijk; it. opgewekt, werkzaam; -losigkcit v. rusteloosheid, beweeglijkheid v. Ruhen, (rukte, geruht) o. ww., m.
h. rusten, in rust zijn; (van een wagen), stilstaan; 2. uitrusten, rust nemen, op- houden; er schlifl nicht, er ruht nur ein wenig, hij rust maar een weinig; er kann nicht -, hij kan zich niet stilhouden, hij kan niet stil zijn; ich kann nicht eker -, als bis ich es habe, ik heb geene rust voor &; eine Arbeit - lassen, laten varen, niet voortzetten; einen Acker - lassen, niet meer bebouwen, braak laten liggen; |
|||||||||||||||||||
|
•statte v. rustplaats, sch
|
38
|
uilplaats, afzon-
|
|||||||||||||||||
|
dering v.; (Jachtw.) verblijfplaats v., hol
o.; (fig.) Z. -bctt (fig.); jemn. das Gekit zu seiner - geben, iem. begraven.ter aanle bestelleu; slein m. ruststeen, steen m. om op te ruilen; stelle v., Z. -ort; (Bouwk.) Z. -plalz; (Spraakk.) rust v., rustlecken o.; (Muz.) rust, pauze v.; •störer, —in, rustverstoorder m., rust- versloorster v.; störunq v. rustverslo- ring v., oproer o.; slunde v., slündchen o. rust uur, vrij nur of uurlje o.; it. lijd m. om naar bed te gaan; des Herrn —,Sab- batdag, Zondag m.; -voll bijv. nw. rustig, kalm, stil, zwijgend, onbeweeglijk; -zei- chen o. rustleeken o.; (Muz.) rust v.; •zeil v. rusttijd m. Ruhig, (-er, -st) bijv. en b. rustig,
vreedzaam, kalm, bedaard, koelbloedig, zwijgend; (van de lucht), stil; - sein, sich • verhallen, - liegen bleiben, stil zijn, be- daard zijn, blijven liggen; seien Sie des- halb -, wees daaromtrent gerust, ver- onlrust u daarover niet;-esl.eben,rustig, stil, bedaard; -es Aller, rustige oude dag m.; -e Nacht, rustig; (Cer.) -er Besitzer, rustig; - werden, stil worden, bedaren. Ruhlander, (-ders, mv. -der) m.
wijnstok ui. met le(d)erkleurige zoete druiven. Ruhling, (-(e).i, mv. -e) m. kik-
vorscli m. Ruhm, (-(e)s) m., z. m. roem in..
eer v., beroemdheid v., groote uaaiii, goede naam m.; seinen • in elw. setzen, sich einen - aus elw. machen, zijn roem, zijne eer ergens in stellen; dasmussman ihm zum -e nachsagen, dat moet men hem tot zijne eer nageven; sein - ist nicht /\'em, hij staat in geen zeer goedeu naam |
|||||||||||||||||||
|
r.um. 1047
|
|||||||||||||||||
|
Rüli.
|
P.iili.
|
||||||||||||||||
|
in. spijker m., pin v. in bet gal van den
molensteen. Ruhr-nuss, (-ni!sje),-pflanze,
(-n) v. noot v., plant v. tegen den buik- loop; it. Z. -kraut; -recht o. strandrecht; •rinde v. (boom)bast m. als middel tegen den buikloop. Rührsam, (-er, -si) bijv. nw., Z.
rührig. Rühr-scheit, (-(c)s, mv. .«) o.
(Bak.) roerplankje o.; (Br.) roerstok in.; (Mets.) roerschop, kalkschop v.; .schuur v. koord o. naaraan de lokvogel rond- lladderl; spatel m. (Wasl.) spatel v.; spiel o. aandoenlijk treurspel o.; slib. chen o. (Muntw.) zilverschilfertje o. dat zich aan den roerbaak vastzet; slange v. (Pap.) toerstang v.; (Kolenbr.) roerijzer pook m.; stecken, stock m. roerstok m.; stück o. (Tooneelk.) aandoenlijk stuk o. Rübrum, (oub.) m. (fig.,i. k. bet.)
hij die zich met alles bemoeit, bemoeial, albedil in. RÜhrung, (-en) v. roeren o.; unter
- der Trommel, onder hel roeren der trom, met slaande trom; 2. ontroering, aandoening, beweging v.; 3. (Zeew.) an- kervoering v.; -los bijv. nw. zonder aan- doening, niet aangedaan, ongevoelig. Ruhr-VOgel, (-vogels, mi.-vögel)
in. fladderende lokvogel m.; .icurzcl v. tormentilkruid o.; brasilische -, Ameri- kaansche braakwnrtel in. Rujn, (-s) in., z. in. ondergang in.,
bederf, verval o., verwoesting, instorting, ruïne v. Ruino, (•») v. puinhoop, bouwval
m., overblijfsel o., ruïne v. Ruinen-förmig, bijv. nw. in den
vorm van een puinhoop; -marmor, stein m. ruïnenmarmer o., ruincnsteen in. Ruiniren, (ruinirte, ruinirl) bedr.
ww. jetn. -, ongelukkig, arm maken, in het verderf storten, ruineeren; etw. -. vernielen, verwoesten, bederven. RullenlOCh,(-/ocA(e)s,iiiv.-/öcAer)
o. (Bergw.) gat o. in de crlslade om het erts uit te schudden. Rülps, (-es, mv. -e) m. oprisping
v.; (gemeenz.) boer m.; (lig., gem.) vle- gel, lomperd in. RUlpsen, (rülpste, gerülpst) o.ww.,
in. h. oprispen, boeren. Rijlpser, (s, mv. Hülpser) m. hij
die oprispt; (lig.) Z. Rülps. Ruin(m), (-(e)s) m., z. m. rum v.;
•brennerci v. rumstokerij v. Rummel, (s.mv.Rummcl) m. ge-
druis, geraas, leven o.; 2. rammel, roes in., vodden, lorren v. mv.; it. hoop in.. zoodje o.; etw. im • kaufen, den ounzen kaufen, bij den roes, de geheele massa koopen; (Sp.) aantal o. oogen van eene kleur; seinen - angeben, spreken, zijn blad aangeven of noemen; den - Aaien, het vereisclite aantal punten hebben; (fig.) zaak v.; er verstekt den -, hij kent zijne zaken, hij verstaal de zaken; il. Volkst.) hij weet waar Alir.nn de mus- tent haalde. RÜinmol, (•>, mv. Hummel) in.
|
|||||||||||||||||
|
aandoeningen, gevoelig; -keit v. be-
weeglijkheid v.; (lig.) gevoeligheid v. Rtihr-böttich, (•(»)#, mv. •*) o.
(Verv.) Z. -küpe; -ei o. geroerd ei, ge- klensd ei o.; -eisen o. pook m., porijzer o.; (Br.) roerijzer o. Runren, (mirte, gerührl) o. ww.
(verond.) Z. rühren. Rühren, (rührle, gerührl) o. ww.,
in. h. aanraken; 2. alleiden, ontstaan voortkomen, ontspringen; rfaAer rührl sein Unglück, daaruit komt & voort, dat is oorzaak van &; troher rührl es, dass?, hoe komt het?; (Leenw.) vonjemn. zu Lehen -, erkennen leenman te zijn van; II. bedr. ww. etw. -, in beweging brengen, doen bewegen; rfeti LocAi>oj»/-,doen vlie- gen, uitlaten; (fig.) jetn. -, aandoen, in- druk maken op, doen ontroeren, aange- daan maken; sehr gerührl, zeer aan- gedaan, diep bewogen; -d, aandoen- lijk, treilend; die Trommel-,slaan; «OM Donner gerührl worden, getroffen wor- den door; der Schlag hal ihn gerührl, hij is door eene beroerte getroffen; 5. Chocolade -, roeren, omroeren; Eier -, klenzcn; Gips, Mortel -, bereiden, door- eenwerken; (Landb.) einen Acker - of rühren, voor de tweede of derde maal omwerken, omploegen; einen Ausftuss -, schoonmaken, reinigen, doorsteken; III. wed. ww. sich -, zich bewegen, zich ver- roeren; er isl noch nichl lodl, er rührl sich noch, hij beweegt zich nog; rührl euch nicht von der Stelle!, komt niet van uwe plaats!; rühre ilielt.\', kom, baast u wat. steek de handen uit. RÜhr-fass, i-fasses, mv. -fdsser)
o. karntou, boterton v.; -gabel v. roer- vork v.; -jer/e v. vogelvangersroede v. met den daaraan lladderenden lokvogel • haken in. (Landb.) haakploeg m.;(Verg.) roerhaak, klcnshaak m.; (Giet.) vuur haak in.; (Mets.) kalkschop v.; (Muutw.) roerhaak m.; -holz m. roerstok m„ roer heul o. RÜhrigi {-er, -st) bijv. nw. roerig,
ving, beweeglijk, bedrijvig,levendig; -kcit beweeglijkheid, vlugheid, levendig- heid, bedrijvigheid v. Rühr-kollo, (-n) v.pollepel,^roer-
lepcl m.-kelle v.roerketlingm.;(Wijng.) roerstok m. Ruhr-kirsche, (-n) v. kornoelje
v.; -krank bijv. nw. aan buikloop of roo- den loop lijdend; -/.-imh/ o. (I\'l.) kruid o. tegen den buikloop; 2. katoenkruid o.; 3. Z. -alant; i. gewoon vlooienkruid o.; 5. Z. -wurz; 6. glaskruid, bingelkruid o.; 7. uneclttes —, onecht roerkruid o. RÜbr-krücke, (-n) v. roerkruk
v., roerstok nu; (Mets.) kalkschop v.; •kübcl in. roervat o.; \'küpe v. roer- kuip v. Ruhr-lerche, (-n) v., Z. -vogel.
RÜhr-löffol, (-fels, mv. .fel) m.,
Z. -kelle; —breit o. (Kookk.) pollepel- rekje o.; -michniclttan m. kruidje-roer- me-ni»l o.; -milch v.,Z. Bullermilch. Ruhrmittel, [\'telt, mv. .iel) o.
(genees) middel o. legen den buikloop. RÜbr-nagel, (.nagels, mv.-nagel)
|
|||||||||||||||||
|
Z. Hu/; 2. eer, eerbewijzing v.; it. roem
rijke daad v. Ruhm-begior do),v„ z.m.zncht
v. naar roem of eer; -begierig bijv. nw. begeerig, verlangend naar roem, eerzuch- lig; -bekrdnzt, .gekrönt bij», nw. met roem bekroond of overladen, beroemd; -bild o. roemrijk voorbeeld o. ter navoI- gir.g; -durst v., Z. -begier(de). Eühmon, (rühmle, gerühmt) bedr.
ww. jent., eine Thai -, roemen, prijzen, loven; übermaszig -, ophemelen, opvij- zelen; er wird als rechtscha/fener Manu gerükmt, hij wordt geroemd als ft: icA werde es zu - wissen, ik zal er met lof van spreken; il. dankbaar voor zijn; 2. wed. ww. sich -, zich beroemen op, pochen op, snoeven; er rühml sich dessen nicht, hij beroemt zich er niet op; er rühml sich manen Beschützer, hij zegt & te zijn; 11. o. zelfsl. roem, lof in., loftuiting »., ophef m.; tiet -s von etw.machen, veel of groolen ophef maken van. Rühmer, (-«, niv. Rühmer) tu.(w
i. gebr.) pocher, snoever.grootspreker m Ruhm-gier, v., -gierig, bijv.
nw., Z. -begier(de) $•; •göllin v. godin v. van den roem, Faam v. RÜhmlich, («er, -st) bijv. en b.
roemwaardig, lofwaardig, prijzenswaar- dig, zeer eervol; das ist sehr - non ihm dat is zeer prijzenswaardig; - vonjemn sprechen, zeer eervol; -es \'leugniss, ecr- vol, lolfelijk; ein Amt - vervatten, loirelijk waarnemen; -lttil v. roemwaardighcid lofwaardigheid, prijzenswaardigheid, ver- dienste v, Ruhmliebe, »., z. m. begeerte v.
naar roem. Rührnling, (-(e)s, mv. -e) m., Z
Ilühmer. Ruhm-los, bijv. nw. zonder roem,
onbekend, vergeten; -losigkeil v. gemis o, aan goeden naam, onbekendheid v.; -narr in. (geiiiecnz.) hij die verzot is op roem en eer; -neid m. nijd in., afgunst v. we- gens iems. roem; -redig bijv. nw. pra- lend, snoevend, zijn eigen lof verkondi- gend, verwaand; —keil v. pralerij, snoe- |
|||||||||||||||||
|
verij, grootspraak, verwaan
|
65
|
dheid v.;
|
|||||||||||||||
|
•reich bijv. en b. roemrijk, memvol, eer-
vol, Z. rihmlich; sticht \\.,-süchlig bijv. nw., Z. -begier(de) <J-; -tcürdig bijv. nw. roemwaardig, Z. rühmlich; -würdigkett v., Z. Rühmliclikeit. RÜhmse(l)n, (rühms(el)te, ge-
rühms(et)l) bedr. ww. snoeven, groot- spreken, kwistig zijn met lof. RÜhmsam, bijv. nw. gaarne snoe-
vend, gruotsprekend, pochend. Ruhr, (-en) v. (Landb.) tweede of
derde omwerking, tweede omploeging v.; (Zeew.) stranden o.,stranding v.; (Valk.) lok.vogel in.; (Vog.) Z. -c.-i.7c/; 2. (Gen.) buikloop in.; ro(/ie -, roode loop, blocd- gang m. Ruhr-alant, (-en, mv. -en) m.
kruid o. tegen den rooden loop; -arlig bijv. nw. op den buikloop of rooden loop gelijkend, betrekkelijk. Ryhrbar, (-er, -st) bijv. en b. be-
weeglijk; (lig.) opgewekt, vatbaar voor |
|||||||||||||||||
|
Rün.
|
Rün.
|
||||||||||||||||
|
1048 Hum.
|
|||||||||||||||||
|
schouders ophalen; it. leelijke gezichten
trekken. Rumpf-holz,(-no/:e<, mv.-Aö/.er)
o. poltenbakkershout o. om de randen glad te strijken; -leder o. kapleder v.; •letter in., Z. -baum; -loch o. gat o. voor den tremel; -mulde v. tremelschocn m. RÜmpfnase, (-n) v. steekneus m.
die voor alles den neus optrekt. Rumpfzange, (•») v. (Giet.)
tang v. om het lot een klomp verzamel-
de, ontkoolde ijzer op te nemen. Rumpumpe(l)n,(r«mpump;e/)(c,
9ertim/>ump(e()-) o. ww., ui. A. gedruis, leven maken, lieren, razen, rommelen. Rund, bijv. en b. rond, knngvor-
mig, cirkelvormig, bolvormig, sfeervor- mig, cilindervormig; (Schoonschr.) -e Schrift, ronde letters; langlich -, lang- werpig rond, ovaal; - erhaben.erhoben -, rond verheven, convex; -hohl, holverhe- ven, concaaf; - Aerum, in het rond, in de rondte; - gehen, (van het hoofd),om- draaien, wenden; (fig.) (van dewangeu), bol, gevuld, rond; sicA - essen, zich den buik vol eten, zich dik elen; (genieenz.) iic isl -, zij is zwanger, moet bevallen; - etw. heraussagrn, rondweg, ronduit, openhartig, Z.frei; eine-eAnluortgeben, een bepaald antwoord geven; -e Periode, afgerond; -e Zahl, -e Rechnung, -e Sum- me, rond getal, ronde som; das ist mir daarvan begrijp ik niets, dat gaat mijn begrip te boven, dat is mij te hoog, te geleerd. Rund, (-(e)s, mv.-e) o. rond voor-
werpo.,cirkel,bol m.,sfeer v.;2.(Beeldh.) Z. Rundiverk. Rund-augen, o. mv. naalden v.
mv. met ronde oogen; -<ïuaig bijv. nw ronde oogen hebbende; -backig bijv. nw. (gemeenz.) bolle wangen hebbende;*hunm m.(Werkt.) cilinderm., rolspil v ; (lierg- w.) boom m. van het windas; -beet o rond (bloem)bed. perk o.;-iiWo. me- |
|||||||||||||||||
|
den vorm aannemen; (fig.) eine Periode
-, afronden. Runden-gang, (-gang(e)s, mv.
•ginge) m., -weg, (-(e)s, mv. -e) in. (Krijgsw.) weg m. dien de ronde neemt; -zeichen o. teeken o. van de ronde. Rund-erhaben, -erhoben,
bijv. nw. rond verheven, convex; -erha- benheit \\. bolrondheid, bolvormigheid, hoogvlakte, convexiteit v. Rundern, (runderte, gerundert) o.
ww. de ronde doen, de wachtposten bc- zoeken. Rund-falte, (-n) v. (Mod.) ronde
plooi v.; -(arbe v. leerlooiersverf v.;-/ïscA in. rondvisch rn.; (Hand.) wijting v., schelvisch m.; -gang m. rondgang m., onwenteling v.; -gatlet bijv. nw. (Zeew.) van achteren rond gebouwd, met ron- den achtersteven; -geböude o. rond ge- bouw o., rotonde v., circus m.; •gemalde o., Z. \'HU; 2. panorama o.; -gesang m. rondgezang o., canon ui., rnndeau, ron- deel o.; -haue v. (Bergw.) houweel o. om gras te steken. Rundheit, »., z. m., Z. Runde.
Rund-hobel, (-iiobeh, mv. -Ao-
bel) m. ronde schaaf, holschaaf v.; -AoAi
bijv. nw. hol, rond uitgehold; -höhlung v. holrondheid ».; -holz o. rondbout o.; •kopf in. persoon m. met rond hoofd; köpfig bijv. nw. (van spijkers),metron- den kop. Ründlich, bijv. nw. rondachtig,
bijna rond, een weinig rond; -keil v., Z. Ritnde. Rund-mciszol, {-szels,mv.-szel)
m. (Beeldh.) ronde beeldhouwersbeitel m.; -messer o. stomp.boogvormig looiers- mes o.; -mündcr m. slak v. met ronde opening; -ochsenauge o. (Bouwk.) rond dakvenster o.; -perle v. ronde parel v.; (tirav.) stalen stift ».; -platz m. rond, rondeel o., ronde ruimte v.; -reije v. rondreis v.; sage v. sloelenmakerszaag, schrobzaag v.; -saule v. ronde zuil v.; it. cilinder m., rol, wals v.; 2. gladde, zuil v.; schau v. algemeen overzicht o., algemeene bescbouwing;-scAitó m.rond- as v. en o.; (PI.) Z. Schildkraut; schld- gel m. stempel m. om den vorm der ijze- ren potten in het zand te maken;-.«cAniü- b(e)lig bijv. nw. met ronden snavel; •scAniir v. liskoord,kioskoord o.;-scArei- ben o. rondgaande brief ut., circulaire v.; sprung rn. sprong m. in het rond; slab m. astragaal, loofwerk o.;stahl m. draai- ersbeitel m.; -s/ein m. ronde steen m.; stichel m. ronde stift v.; slück o. rond stuk o.; -lnn: m. ronde dans ui ; •tent- pel m. ronde tempel m., rolonde \\.;-theil DB., Z. -plalz; -trank m. drinken o. in het rond, gezondheid drinken o. Runduin, bijw. in het rond, in de
rondte. Rundung, (-en) v. ronding,rond-
heid, afronding v.; einer Sache die - ge- ben, eene zaak afrondsn; 2. rond, rond voorwerp o.; (Jachtw.) ronde plaats v.; halbe -, halfrond o. Ründung, v. (van een lichaam
|
|||||||||||||||||
|
boutje o. om eene zaag te spannen;
(Boschw.) zaagblok o.; (Meub.) keep, groef, sponning v. Bummelei, (-en) v., Z. Rummel
(1); 2. uitdragerij v., Z. Hummel (2); 3. oud, vervallen gebouw o. Rummeln, (rummelle, gerummelt)
bedr. ww., Z. rumpeln. Rummolrübo, (-n) v., Z. Hun-
kelrübe. Rumgr, (-(e)-, mv. -e) m. rumoer,
geraas, geweldig leven, lawaai, getier, gestommel, geschreeuw o.; - muchcn, Z. poltern. Rumgren, (rurnor/e, gerumort) o.
ww., Z. poltern. Rumyrcr, (-s, inv. Rumorer) ru.
levemuaker, lawaaimaker, bewegingma- ker, onrustig mensch in. Rumorhaus, (-Aaum, mv.-Aau-
wr) o. (iu Weenen), wachthuis o., kor- tegaard ui. Rumgrisch, bijv. nw. onrustig,
beweeglijk, geraasmakend, levenmakend. Rumgrwache, (-n) v. wacht,
nachtwacht, patrouille v. Rumpel, (-s, mv. Rumpel),m. ge-
tier, gestommel, gedruis o.; (Pruv.)ban- keroet, faillissement o. Rumpel, (-«) v., z. m/fel. Rille.
Rumpel-baum,(-6<ium(e)s,mv.
•baume) m. leerlooiersstok in. om vel- len te schrapen; -bier o. tafelbier, schar- rebier o. Rumpcler, (s, mv. Rumpeler) m.
gedruisuiaker,leveumaker ui.; it. opvlie- gend persoon in.; (Bergw.) hij die alarm slaat. Rumpel-geist, (-(e)s, mv. -er)
di., Z. Poltergeist; -holz o. alanuklep v. •kammer v. roimnelkamer v.; -karren, •kasten m„ Z. Plunileikarre; (lig., ge- meenz.) oude kast, oude huurkoets v. •niette v. (Kath.) donkere metten v mv., namiddagsmis v. op Witten Uon- derdag. Rumpeln, (rumpeile,gerumpelt) o.
ww., in. ft., Z. rumoren; (van een wu- gen), rommelen, ratelen, hotsen; es rum- pelt i/im nn Buuclie, het loinmelt hem & 2. m. s. in das Zimmer -, binnensloriuen; II. bedr. ww. (Jer>:w.) jent. -, voor den pek houden, Z. -lidnseln; III. o. zelfst., Z. Rumor; - int Lcibe, gerommel o. Rumpennuss, (-»a*iej ». mus-
kaalnool v. Rumpf, (-(e)s, mv. Rümpfe) m
romp ui., geraamte o.; den Kopf lom -e (rennen, den kop vanden romp slaan; (van eene gebroken zuil), schacht »., stomp iu.; (van een hoen), karkas v.; (van een schip), romp iu.; (vaneene laars).schacht •>f schaft v.; (Mol.) tremel, trechter in. (Landh.) bijenkorf iu. Rumpfbaum, (-baum{e)s, mv.
-//<jume)in.tremelschrnag,treuielsleunm Rumpfelig, bijv. nw. geriinpehl,
gekreukeld, ineengefrommeld. RUmpfen, (ril mpfle,gerümpft) bed r.
ww. kroinmeii, krombuigen, samentrek\' ken, fronsen; die Nase -, den neus op\' trekken, met verachting neerzienop.de |
|||||||||||||||||
|
d
|
02
|
aillon o.; it. portret o. in een medail<
|
|||||||||||||||
|
Ion; -blatlerig bijv. nw. met ronde bla-
deren; •blume v. kloolhloem v.; -bogen- stil m. rondbogeiislijl m.; -brüstig bijv. nw. eene ronde borst hebbende. Runde, (-n) v. kring, ronde om
loop m., rond o., rondte v.; in die • ge- lien, lanzen, in de rondte, iu het rond sechs Meilen in der -, in het rond, in den omtrek; \'2. (I)ansk.) ronde dans m (Krijgsw.) ronde v. Rijnde, (•») v. rondheid, rondte
v.; (vaneene uitdrukking), afgerondheid v.; (Zeew.) bocht, kromte v.; (van een vat), ronding, bolrondheid v. Runde,(-n)v.(Wap.)rond schild o.
Rundoisen, (-eisens, mv. -eisen)
o. rond ijzer o.; (Beeldh.) Z. -meiszel. Runden, (rundete, gerundet)o.wv,\\
m. It. en wed. ww. sich -, rond worden, een ronden vorm aannemen. Runden, rundiren, (rundete,
geriindel en rundirle, rundirt) bedr. ww.
rond maken, afronden; (Schild.) eine Stelle -, den omtrek maken van; (Goud- sin.) einen Kranz -, rond bijwerken; 2. wed. ww. sich -, rond worden, een ron- |
|||||||||||||||||
|
Kus. 1049
|
|||||||||||||
|
Run.
|
|||||||||||||
|
Iliis.
|
|||||||||||||
|
snoet, neus m.; (van een olifant), slurp
ni.; (fig.) muil m. Rüszel-drache, (-n) v. zeehaan
m.; -//.<i7i ui. visch m. raet snuilvormig verlengden kop; -flechle v. snnitvormig korstmos o.; -jliege v. aardbij,aardhom- iih\'I v.; -förmtg bijv. nw. snuitvormig. Riiszolieht, bijv. nw., Z. rüszel-
förmiy. Rüszelig, bijv. nw. een snnit of
snoet hebbende. Rüszel-jungfern, v. mv. insec-
len o. mv. met snuitvormige koppen; •kafer m. snuilkever m.; -kranz ui. ver- binding v. der vlotbouten door \\vilgelak- ken; -maus v. gewone muis, aardmilis v. RUszeln, (rüszelle, gerüszell) bedr.
en o. ww., m. A. woelen, wroeten; it. niet den snuit sloolen; 2. o. ww„ Z. ruscheln. Rüszel-scheide, (-«) v. schecde
v. van den slurp of den snuit; scheit o. laag v. hout die het vlot verbindt; -thier o. dier o. raet een snuit of slurp, varken o., ulil.iii! m. Ruszen, (rus;te,gerusst) bedr.ww.,
Z. beruszen; 2. (Teek.) eene teekening wasschen. RUSZ-farbe, (-n) v. roelkleur v.,
Z. -braun (2); -fass, -fistchen o. roel- vat o., roetton v., roetkuipje o.; •ham- mei ui. (gemeenz.) \'L.-kiibel (flg.);-Bü/<e v. zwarlseluiakerij v. RUSZicbt, bijv. nw., Z. rusrartig.
Ruszig, bijv. nw. roeleng.vol roei,
met roet bedekt, besmeerd; L«ndb.) -e Gerste, aangestoken; (Gen.) -e Zunge, -e Zahne, zwart. Rusz-kammer, (-n) ». roetka-
mer v.; -kobalt ui. (üelfsl.) cvtxi. aard- achtig geoiydeerd kobalt o.; -kreide v. zwart krijt o.; -kübel m., Z. -fass; (lig.) onzindelijke kok ui., vuile keukenmeid v.; -öl o. berkenteer o., creosoot o.; -rin- gel m. rnetkleurigeriugelslang i.\\-schabe v., schorre v. roetkraliber, roelschrap- per m.; schlitgel m., Z. -kübel (fig.); •ichwarz bijv. nw., Z. -braun;\'2. o./.elfsl. zwartsel, roelzwarto.; -*i/ieri>. (ilergw.) zwart zilver o.; -(stein)kohle v. roelige, roelachtige steenkool v.; sloff in. roet- stof v. Rnsl, (-en) v. (Zeew.) rust v. der
hoofdtouwen. RÜ3t-baum,(-(\'«M">(e)s,niv.-6(iiu-
me) m. olmbooiu ui.; (Houwk.) steun- balk m., hout o., waarop ile sleiger rust; •bock m. stut, schoor, schraag m.; -6re/( o. steigerplank v. RÜste, (-n) v. (Kolenbr.) blokjes o.
mv. om den oven. RÜSten, (rüslete, geritste!) o. ww.,
m. A. loebereiden, voorbereiden, toebe- reidselen maken; zu einem Fesle -, toe- bereidselen maken; zutn Essen -, de tafel dekken; 2. klaarmaken, het maal gereed maken; 3. (Mets.) de steigers maken; II. bedr. ww. es ist Alles gerüslet, alles is klaar, alles is in gereedheid, Z. zuberei- ten; einen mit etm., zu e/ft\'. -, toerusten, uitrusten, voorzien van; einen Soldaten -, uitrusten, wapenen; III. wed. ww. sich zu etw. -, zich voorzien van; sich zum |
|||||||||||||
|
eene plaats f-), rondheid, afronding,
rondmaking v. Runde-wache, (-n)v.(Krijgsw.)
ronde v.; -weg ra., Z.Rundenwache;-werk o. rond verheven werk o.; -tvurm m. darmworm, s|ioelworm m.; -wurz(el) v., -zirkel in., Z. Hohl-wurz &. Rune, (-n) v.(gewoonl. mv.)yiunen,
oud-Noordsche lellers v. mv.; -nschrift v. schrift o. met oud-Noordsche letters • nslab in. runenstaafje o. Runen, (runle, gerunt) bedr. ww
kepen maken, kerfjes maken; 2. tot ruin maken. RunSe> (-") v- (aan een rad),rong
v„ rongstok m .; -horn o. ronghoren ra Rung-scnale, (-n) v., -scha-
mel, (-mels, mv. -mel), -stOCk, (-stock(e)s, mv. stöcke) u].(.VVag.)plaals v. op de as, waarin de rong steekt. Rungsel, (-s, mv. Rungsel) m., Z.
Runkelrübe. Runiscn, bijv.en b.het runenschrifl
betreffende of daarl ie behoorende. Runkei, -rübe, (-n) v beet-
worlel in. Runkelrüben-syrop, (•(«)*,
mv. -e) m. beetwortclsuiker v. Runke(n), (•»(*), mv. Runken) m.
dikke snede v. hrood, krakeling ui. Runken, rünken, (runkte, ge-
runkt en rünkte, gerünkl) lied r. ww. ei-
nen Hengst -, snijden, ruinen,tot ruin maken. Runks, (-es, mv. -e) m. (Volkst.)
groot, lomp stuk o.; 2. groote hond ,i..; 5. lummel m. Runksen (Sich), (runkste, ge-
runkst) wed. ww. zich lui uitrekken. Runkunkel, (-«) v. (Volkst.)
rimpelig, brominig, oud wijf o., knorre- pot v. Runse, (-n) v.(van een bergslrooin,
eene beek),beildingv.;\'.\'.gleufje,stroompje o. water. Runzel, (-n) v. (in papier), vouw
v.; (in een kleed), rimpel in., vouw, plooi v.; (in bet gezicht), rimpel in.; -n be- kommen, rimpels krijgen; it. (van fruit) verdrogen; (lig.) die -n der Stirn verlrei- ben, het voorhoofd ontfronsen. Runzel-bart,(-6ar/(c)s,inv.-tór-
te) m., -blatt, (-blall(e)s, mv. -blat-
ler) o. gerimpeld blad o.; -blume v. meelbloem ».; -bund ui. gerimpelde slak v.; -haut v. gerimpeld vel o.,gerimpelde huid v. Runzelicht, bijv. nw. op rimpels,
vouwen, plooien gelijkend. Runzelig, (-er, -sl) bijv. nw. (van
de huid), gerimpeld, rimpelig; (van vruchten), verdroogd; (van kleuren), vol vouwen, vol plooien, gekreukeld; - uw- de», Z. runzeln (bekommert); -keil v. rim- peligheid, gerimpeldheid v. Runzel-kamm, (-*amm(e)»,mv.
-&amm«)ui.kaiiiviiinige uapslak \\.\\-krebs m. gerimpelile kreeft m.; •meernessel v. gerimpeldezeenctel \\.\\-mann ui.(Volkst.) brompol, kuorrepot in.; -muschel v. ge- rimpelde mossel v. Runzeln, (runzette, gerunzett) o.
|
ww., m. h. en wed. ww. sich -, (van de
huiil &). rimpels krijgen, rimpelen; (van kleeren). in plooien vallen; 2. bedr. ww die Stirne -, fronsen, rimpelen; (Nat. hist.) das gerunzelle Weib, Z. Diinnrippe Runzel-Ohr, [-(e)s, mv. -en) o., Z. Meerohr; schtange v. blindslang v.; stime v. gerimpeld voorhoofd o.; (fig.) boos gezicht o.; siirnig bijv. nw. met gerimpeld voorhoold; -voü bijv. nw. vol rimpels, plooien, vouwen. Runzifall, (-{e)s) m., z. ui. val
ui., verval, bederf o., ondergang m. Runzier, (-s,inv./?u»j/er)m.(Ont-
Ik.) rimpelspier.siimentrekkenile spier v. Rupf, (-(e)s, mv. -e) m. plotselinge
ruk, greep, pluk, ruk in.; einen - thun, rukken; im -«,in allerijl, in overhaasting. Rupfe, (-n i v. plukken, trekken,
rukken o.; 2. spinrokken o. vol. Rupfen, (rupfle, gerupfl) bedr.
ww. jem. bei den Haaren -, trekken; ein Haar aus dem Bart -, trekken, rukken; ein Huhn -, plukken.de veeren uithalen: (Hoed.) de draden uittrekken; (i\\g.)jem, -, plunderen, van alles berooven; Charpie -, pluksel maken; 2. wed. ww. sich • zich de haren uil het hoofd rukken. Rupfer, (-s, mv. Jlupfer) in. (i. k
bet.) plukker, pluizer m.; (Looi.) knecht in. die het haar van de huiden schaaft (Hoed.) -in v. uitpluisster v. van hel be> verhaar. Rupf-vogel, (-vogeh, mv. -vögel)
m. geplukte vogel in.; -wolle v. vlokwol v.; -zange v. (Moed.) pluislaug, nop- tang v. Rupp, (-(e)s) m., z. m. werk o.
van hennep. Ruppe, (-«) v-. Z. Itaupc.Aalquappe.
Ruppig> ("«<•, -st) bijv. en b. vol
lompen, slecht gekleed, slecht gekamd, vuil, gescheurd, armoedig; ein -er Mensch, haveloos; (van geschenken), gering, nie- lig, armzalig. Ruprecht, (•(«)\'. mv- -») \'"• Kn-
bert ni.; der Knecht -, boeman, bullebak, knecht in. van Sint-Nicolaas; skraut o., slorchschnabel m„ Z. Roberlskraul. RuraL, bijv. nw. landelijk, tol het
lanilleven behoorende. Ruralkapitel, [-tels, mv. -lel) o.
synode v. van dorpsgeestelijken. Rusch, (-e.s, mv. Itüsche) in. bei
degrond in., heide v.. heideveld o.; - und Busch, langs bergen en dalen. Rusehein, (ruschelte, yeruschett)
o. ww., in. h. (gemeenz.) Z. rauschen (sanft); 2. überhudein. Ruschlich, ruschlig, (-er.-st)
bijv. uw. slordig, achteloos, verwaarloo- zcuil, al Ie vlug, onbezonnen. Rusz, (-e.«, mv. -e) ra. roei, schoor-
steenroel.schoorsteenviiil o.;(l\'l.)brand m. RUSZ-artig, bijv. nw. rnetachlig,
roelkleurig; -6aumm., Z. liüster; -braun bijv. uw. roctbriiiu, roelzwarl, zoo zwart als roei; 2. o. zeifsl. roelzwarl o.; -6ii(/e v. zwartseldoos v. RUszehen, (-s, mv. liüszchen) o.
struiseend v. RÜSZel, (-s. uiv. Itiitzel) m. snuit,
|
||||||||||||
|
1050 Saa.
|
Saa.
|
||||||||||||||||||
|
Saa.
|
|||||||||||||||||||
|
Kriege -, zich toerusten tot, zich wape-
nen; (flg.) sich nnt etw. -, zich voorzien van. RUster, (s.mv.liüstcr) m. (Schoen-
m.) voorstuk o. RUster, (-n) v. (l\'I.) olmboom m ;
nitlir -, Vlaamsche olm- of ijpeboom m.; 2. gewone mast- of ahornboom m. RÜStorn, bijv. en b. olmbooirien-
hout, van nlmboomenhout. Rüstern, {rüsterte, geruster!) bedr.
ww. voorslukken aan schoenen zetten. RÜster-spinner,(-ners,mv.-ner)
ui. gemarmerd schelpdier o.; -tcald ui. olmboschje o. RÜSt-gabel,(-n) v.(Kolenbr.) gaf-
felvormig stuk hout o. bij het kolen- branden; -gezeug o., Z. Rüstzeug; -haus o. tuighuis, arsenaal o.; -holz o. rekhout o. tot het vasthouden der as van ceu werktuig. Rusticulc, (s) o., z. ra. bne-
renstand m., boereuvolk o.; 2. Iand- hoeve v. RÜStig, (-er, si) bijv. nw. vlug,
vaardig, levendig, wakker, bereid; il. krachtig, sterk; - arbeilen, vlug, met lust; -er Krieger, wakker, dapper; -er Grein, Hink, ferm;-tó( v.vlugheid, vaardigheid, levendigheid v.; it. kracht, sterkte v. Rüst-kammer, (-n) v. wapen-
magazijn o.; (Zeew.) konsiabelskamer v.; • kasten m., -Ais/e v. (Bergw.) kist v. om het erts uit te gieten; -leine v. lijn v. tot bet vasthouden van het anker aan de fokrust; -leiter v. ladderwagen, leger- wagen m.; it. zijwand m. van den leger- wagen; -loch o. balkgat, steigergat o. in een muur; -meisler m. opzichter in. van het tuighuis; it. handboogmaker m.;-na- gel in. spijker m.voor sleigerwerk:-p/a/3 m. wapenplaats v.; saai m. wapenzaal, wapenkamer v., tuighuis o.; seil o.stei- gertouw o.; statige v. slcigerpaal m., steigerhout o.; strick m., Z.seil; stock m., Z. slange;-lag in. voorbereid ings- dag, dag m. vóór den Zondag, vóór den feestdag. RÜstung, (-en) v. toebereidsel o.,
uitrusting, wapening, toerusting v.; -en zum Kriege machen, zicb toerusten tol |
geeselaar, scherprechler luchtiger m.
Rut(h)il, (-(e)s, mv. -e)o. (Delfsl.)
titanium zuur o. Rutseh-bahn, (-en) v., -berg,
(-(e)s, mv. -e) m. steile ijsbaan, glij- baan, Russische glijbaan v. Rutsche, (-n) t. (Boschw.) glij-
plank, houten glijbaan \\.,Z.Holirulsclie; 2. or llutschel, (Volkst.) Z. Schaukei. ~R\\itSCheln,(rutschelte,gerulschelt)
o. ww., Z. schaukeln. Rutschen, (rutschte, gerutschl) o.
ww., m. h. glijden, voortglijden, zich la- ten glijden. Rutschenbinse, (-n) v. samen-
gepakl rielgewas o. RutSCher, (s, mv. Itutscher) a.
(w. i. gebr.) glijder m., Z. rutschen; 2. (Dansk.) galop m. Rutscher-recht, (•(«)«, mv. -e)
o. recht o. om voor eiken dag te late be- taling dubbelen interest te rekenen; -iins va. interest m. van interest, dubbele rente v.; 2. (Leenw.) pachthoeve v. waarop het leenrecht rust om voor eiken dag te late voldoening der pacht eene boete te eischen gelijkstaande aan de te betalen schuld. RutSChig, (\'er, st) bijv. en b.
(gemeenz.) glibberig, glad, glijdend. RUttol-geier, (-geiers, m\\.-gcier)
in., Z. \'weihe; \'helt o. gladhout, lik- hout o. Rütteln, {riiltelte, gerültelt) bedr.
ww. schudden, stooten, schokken, hot- sen, schommelen; vont Fieber gesehültelt, geschokt, bevangen, huiverend; (van eene [iiaal.)gerfi{ir{/,geheel volgeschil il; (La nd- b.) das Getreide -, Z. uorfetn; (llandsch.) glad en glanzig maken. RÜttelweihe, (-n) v. muizen-
valk m. RÜtten,(ri\'i»e/e,9cnï/(cl) bedr. ww.
onderste boven keeren, uitroeien. Ruttich, (-(e)s, mv. -e) m. (l\'I.)
waterpeper v., scherp vlooienkruid o. RÜtticht, (-(e)s) o.,z. m. (Volkst.)
das \' und Strülticht, wortel en struik. RÜttstroh, (-(e)s) o., z. m. ge-
hakt slroo e. |
||||||||||||||||||
|
den krijg; 2. (Bouwk.) steiger ni., stei-
gering v.; (Vog.) vogelvangersloestel m.; 3. wapenrusting v., wapenen o. mv.; die • anlegcn, de wapenrusting aanleggen;
lieiter in völliger -, ridder in volle wa- penrusting. Rus t- wagen, (-wagent,mi.-wagen)
va. ladderwagen, legerwagen m.; -uoche
v. Goede week v.; -zeug o. werktuig, wa- pentuig o.; (lig., H. S.) uitverkoren werk- luig, schepsel, val o.; (Werkt.) katrol v., windas o. RUthchen, (verkl.) o. roedje,
stokje, teentje o., Z. Hul lic Rute, (-n) v., Z. Haute.
Hutho, (n) v. roede v., lange slok
m.; (aan eene bron), wip v., zwengel m.; (van hel anker), roede v.; (van den be- zaansmast), ra v.; (Bouwk.) bindbalk, draagbalk m.; 2.roedje, teentje o.; aus -n geflochtener Knrb, rieten korfje o.; 3. roede, geeselroede, garde v.; einem Kinde die - gebeu, met de roede geven; einen Ver- brecher mit -n stretchen, geeselen; der • enlwachsen sein, de roede ontwassen
zijn; 4. roede v., decameter m. (eene maat); (Jachtw.) staart m.; (üntlk.) roede v.; weibliche -, kittelaar m., vrou- welijke roede v. Ruthen, (ruthete, gerulhet) bedr.
ww. roeien, meten, viseeren. Ruthen-bündel, (-rfr/.<,mv.-<M)
ui. bundel m. roeden of roedjes; -fischcr m. hengelaar in.: -fischerei v. hengelen, visschen o. met den heugel; •förmig b(jv. uw. rocdevormig; -qanuer m. (Bergw.) hij die met de wichelroede naar metaal- aderen zoekl; \'gingerei v. waarzeggerij v. uit roedjes; -/iii\'6 m. slag in. met de roede, geeselslag m.; -kappe v. norgel in., riempje o. dal den dorschvlesel aan den stok verbindt; -kraut o. priemkruid o., berkwortel m.; 2. Syrisch tuinkruid o ; -lang bijv. nw. eene roede lang, ter lengte van eene roede; -muskel va. spier v. van de roede; -nerv m. zenuw v. van de roede; schlag m., Z. -hieb; 2. slag ra. met de tooverroede;-.N(,\'//i«0erm.,Z.-gS«- ger; segel o. (Zeew.) Engclsch zeil, drie- hoekig zeil o. aan eene schuinsche ra; streich m., Z. -hieb; schwinger m. |
|||||||||||||||||||
|
s.
|
|||||||||||||||||||
|
Saai-bader, (-/>affcrs, mv. -bader)
m., Z. Sulbader; -band, •Imrli o. kohier o. van landerijen en de belaslingen;-decte v. zolder m., plafond o. van eene zaal;-(rei bijv. nw. lolvrij, vrij van belasting of lasten; -gerichl o„ Z. Hofgerichl;-gesel- |
|||||||||||||||||||
|
S, (SorS\'s, mv. Sof S\'s)o. (19e Iel-
teren 15e medeklinker) s v. Sa! tussch. lustig!, heisa!, hopsa!
Saai, (-(e)s, mv. Sik) m. zaal v.,
groot vertrek o., groote kamer v.; gro- szer -, salon o. |
|||||||||||||||||||
|
le m. papiermakersknechl m. die in de
zaal werkt waar hel papier gedroogd wordt; -gut o. goed o. dat vrij van be- lasting is; •meister m. zaalopzichter, huismeester m.; scltlüssel m. sleutel m. van eene zaal; -thüre v. zaaldeur, deur |
|||||||||||||||||||
|
Sac. 1051
|
|||||||||||||
|
Sab.
|
Sac.
|
||||||||||||
|
Sabbe, (-n) v. Sabbel, S»b-
ber, (-s, mv. Sabbel en Sabber) m. (Volkst.) slabbe v., zeever v„ kwijl v.; •luch o. kwijldoekje o., slabdoekje o. Sabbe(l)bart, {-ban(e)t, mv.
•bürte) m. kwijlbaard. zeeveraar m. Sabbe(l)n,sabbern,(so66((f/)/e,
gesabb(el)l en sabberte, gesabberl) o.ww., in. h. zeeveren, kwijlen. Sabel, (-s, mv. Sabel) m. sabel v.,
houwer, degen in., zwaard o. Sabcl-boin, (-(e)s, mv. -e) o.
kroinbeen o.: -bemig hijv. nw. met krom- me beencn; •blültcrig bijv. nw. sabelvor- mige bladeren hebbende; -bohne\\. krom- bek in., snijboon v.; -fmne v. zaagvisch m.; -/isch m.,Z. Schuertfisch (1); -[örmig bijv. mv. sabelvormig, zwaardvormig; -[usz m. kromme voet, paardevoet m.; •füszig bijv. nw. met kromme of paarde- voelen; -ge[ass o. gevest o. van eene sabel; •gehenk o. sabelkoppel, sabelriem m.; •grift m., Z. -ge[öss; -hcrrscha[l v. heer- schappij v. van het zwaard; -heuschrecke v. sprinkhaan m.; -hieb m. sabelhouw m.\\ •holz o. krom hout, gebogen hout o.; (Zeew.) kromhout o.; -klinge v. sabel- kling v.; -korb in. korfmossel v.; -krumm hijv. nw. zoo krom of gebogen als eene sabel, Z. -förmig. Sabellianèr, (-s, mv. Sabellianer)
in. (kerk. Gesch.) aanhanger m. van Sa- bellius, die slechts aan God den Vader geloofde. SabOln, {sabelte, gesabell) bedr. en
o. ww., m. h. sabelen, houwen, met de sabel slaan; (fig.) pochen,zwetsen,liegen. Sabel-scheido, (-u) v. sahel-
scbeede v.; schnabel m. kroinsnavel, sabelvormige snavel m.; schndbler ra. sabclbek in. (een vogel); -lasche v. sabel- tasch, huzarenlasch v. Sabenbaum, (-baum(e)s, mv.
•büume) va. zevenboom m. Sabianor, (-s, mv. Sabianer) in.,
Z. Sabier. Sabon, (-s, mv.-e)m. groote druk-
letler v. voor titels. Saburralüebor, (-fiebers, mv.
•fieber) o. uit onreinheden in het onder- lijf voortspruitende koorts v. Saccophoron, m. mv. zij die in
zak en asch boete doen. Saccularius, (onb.) m. zakken-
roller m. Sach-bemerkung, (-cn) v.aan-
merkiug v. op eene zaak; -bcweu m. za- kelijk bewijs o.; -dienlich bijv. nw. tot de zaak dienende, doelmatig, gepast, on- dersteunend. Sacho, (-n) v. zaak, aangelegenheid
v.; es ist eine schone - uwi das Licht, hel licht is toch eene schoone zaak; Schön- lieit ist eine vergüngliche -, schoonheid is eene vergankelijke zaak; 2. (Ger.) ge- ding, pleil o., rechtszaak v.; it. aange- legenheid, zaak v.; teint -n steken gut, zijne zaken staan goed; gemeinschaftliche - mit jernn. machen, gemeene zaak ma-
ken; die - Cotles, Gods zaak; der guten - zu Heb elw. thun, ter wille van de goede
zaak; das ist seinc - nicht, dat is zijne zaak |
niet, dat gaat hem niet aan; in-n, welche
die Beligion betreften, in zaken betref- fende den godsd ienst; 3. voorwerp, onder- werp o., zaak v.; die - ist diese, de zaak is deze; das ist die ganze -, dal is de ge- heele zaak, ziedaar alles; das ist eben die -, dat is het juist; das thut nichts zur -, dat doet niets ter zake; die - hal sich geündert, de zaak is veranderd, Z. Ge- stalt; zur •!, ter zake; wichtige -n, welche vor/allen,gewichtige gebeurtenissen; man erzahll schone -n von ihm, men verhaalt veel schoons &; das ist keine grosze -, die zaak beduidt niet veel; das ist eine andere -, dat is eene andere zaak, dat is wat anders; 4. waar, stof v.; 5. nering v., goed o., bedrijf o.; 6. (van vrouwen), za- ker v. mv., Z. Menstrualion. Sach(en)recht, (-(c)s, mv. -e)
o. zakelijk recht, werkelijk recht o. Sach-erkliirung, (-en) v. ver-
klaring v. eener zaak; it. zakelijke of zaakrijke verklaring v.;-[atlig bijv.nw.— werden, het proces verliezen; jem. — erkennen, icm. veroordeelen, den eisch ontzeggen; -falligkeit v. verliezen o. van een proces; -fries m., Z. Schafgarbe; •führer in. advocaat, procureur, zaakge- lnstigde, bewindvoeder, agent m.: -ge- düchtniss o. herinnering v. der feiten ol zaken; -geschlecht o. (Spraakk.) onzijdig geslacht o. Sachhcit, -"<} v. zakelijkheid,
werkelijkheid v., wezenlijke o. Sach-Tcenner, -in, zaakkundige
in. en v.; -kennlniss v. zaakkennis, erva- ring, ondervinding, bedrevenheid v. in eene zaak; il. mit — wm elw. ur\'.heilen, met kennis van zaken; -klage v. (Ger.) werkelijke aanklacht v.; -kande v., Z. •kenntniss;-kundig bijv. nw. zaakkundig, ervaren, bedreven; \'kundiger m. zaak- kundige.deskundige in.: -lage v.loesland, sland m. van zaken; -lcer bijv. nw. nie- tig, zonder inhoud, zonder waarde of gehalte. Sachlich of s3.ch.licb., bijv. nw.
zakelijk, wezenlijk, werkelijk; -es Hecht, Z. Sar/ienrecA/;(Spraakk.) -es Geschlecht, onzijdig geslacht o.; (Bew. d. erts.) die •e Eigenschaft, das -e, positief; -keit v. werkelijkheid, wezenlijkheid, zakelijk- heid v. Sach-register, (sters, mv.-ster)
o. bladwijzer, inhoud m., inhoudsregister o.; -reich bijv. nw. zaakrijk, rijk aan in- houd, leerrijk; -reichthum o. zaakrijk- hcid, leerrijkheid v. Saehso, (-n, mv. -n) m. Saks, in-
woner m. van Saksen. Sachsen-recht, (-(e)s, mv. -e)
o. Saksisch landrecht o.; it. —, spiegel m. Saksisch wetboek o. door Epkow von Repkow in de 13e eeuw bijeengebracht. Sachsiscb, bijv. en b. Saksisch,
uit Saksen, tot Saksen behoorend; -e Frist, termijn m. van 6 weken en 3 dagen. Sacht(c), (-r, st) bijv. en b.zacht,
zachtjes, stil; -klop[en, zacht; 2. Iang- zaaiu; 3. week; (Zeew.) -c Klippen, week; 4. weekbaar. Sach-verhalt, (-(e)s) m., z. m.,
|
||||||||||||
|
v. van de zaal; -weide v. groote wilge»
boom in. Saamen, m., Z. Same(n).
Saarbrennen, (-«) o., z. m., Z.
Sod. Saat, (-c«) v. zaaien, uitzaaien o.;
Zeil zur -, Z. -zeit; 2. zaad, gezaaide o.; 3. graan o., koren o.; (lig.) oogst in., dichte menigte; 4. (Landm.) 30 kwart- roeden land o.; (Sp.) inzet m.,voorschot o.; (Spr.) wie die -, so die Ernte, zooals men zaait, oogst men. Saat-bohne, (-n) v. zaadhoou v.;
•egge v. zaadeg v.; -erbse v. zaaderwt v.; -fahre, -[ahrt, -furche v. (Landh.) laatst geploegde voor v.; -feld o. zaad- veld, bezaaid veld o.; -[rucht v. zaad- vrucht v. Sa&tfurchen, [saatfurchte, ge-
saatfurcht) bedr. ww. einen Acker -,voor de laatste maal beploegen, de zaadvoren trekken. Saat-gerste, v., z. m. zaaigerst v.;
•gras o., Z. Windhalm (1); -gurke v. zaaiagurkje o., zaaikomkommer v.; -ha- ber m. zaaihaver v.; -hanf m. vrouwe- lijke hennep m.; -hirse v. zaaigierst v.; •holz o. (Zeew.) Z. Kolschwein; -huhn o. groene pluvier v.; -ka[er in. sprink- haan, graankever m.; -karde v. kaarde- distel, weversdislel v.; -korn o. zaad, korenzaad o.; 2. zaaikoren o.; -krahe v. zaadkraai v.; -lerche v. veldleeuwerik in. Saatling, (-(e)*, mv. -e) m. uit
zaad voortgekomen gewas o., zaailing m., Z. Saai ha» f. Saat-linso, (-n) v. zaailinze v.;
•los bijv. nw. onbezaaid, niet bebouwd; •perle v., Z. Samenperle; -rabc v., Z. •krdhe; -reilie v. zaodvoor v.; -rosc\\. herfstroos, uit zaad voortgekomen ruos v.; see v. golvend graan of koren o.; •springer m., Z. -ka[er; -luch o. zaadzak m.; -»o</e/ m. zaadvogel m.; -wicke v. zaaiwikke v.; -s«jl v. zaaitijd in. Sabadil, (-(e)«, mv. -«), -ger-
mer, (•mers, mv. -msr) m. (PI.) nies- wortel m.; samen m. niesworlelzaad o.; •sauer bijv. nw., —es Sak, nieswortel- zuur znui; sdure v. niesworlelzuur o. Sabaor, (s, mv. Subaer) m. Sa-
beêr, Perzische vuur- en sterrenaanbid- der in. Sabaismus, (onb.) m. sterrend ienst,
vuurdieust in., aanbidding v. der sterren en van het vuur. Sabbath, (-(e)s, mv. -e) m. (.1.
gesch.) Sabbat(dag), rustdag,Zondag,dag m. des Heeren; (Prov.) heksenfeest, ge- druisinakend feest o.,Z. Hexensabbath. Sabbath-frau, (-en) v. sabbat-
vrouw, christen vrouw v.dic op Sabbat bij joden dienst doet; -halter, -heiliger m. sabbathouder, Jood in.; -jahr o. sabbat- jaar, zevende jaar o.;schinder,—i«,sab- batschemler in., sabbatschendstcr v. Sabbathstag, (•(«)«, mv. -e) m.
Sabbatdag, Sabbat m. Sabbathstille, v., z. m. sabbat-
stilte, stille v. op den Sabbatdag. Sabbathsweg, (•(«)*, mv. -«)
ui. sabbatsweg iu. |
|||||||||||||
|
Sac.
|
Saf.
|
||||||||||||||
|
1052 Sac.
|
|||||||||||||||
|
SaculariHircn, (sdculansirle, *d-
eularisirl) bedr. ww., Z. sakularisiren. Sadder, (-s, mv. Sadder) m. hei-
lige hoek o. der vuuraanbidders. Siidcbaum, (-6aum(c)s,mv.-6óu-
me) ui., Z. Siibeiibaum. Sadducaer, (-s,mv.Sadducaer) m.
Sadduceêr, loochenaar m. der onslerfe- lijkbeid v.; -lehre v. leer v. der Saddu- ceèrs. Sadrach, (-s, mv. -e) in. vorst in.
der booze geesten; 2. booswicht in. Sa(e)-land, (-land(e)s, mv. -/an-
der) o. bezaaid land, zaailand o.; \'kasten va., Z. -p/lug; -mann in. landman, zaaier ra.; -mascltine v., -pflug m.zaaiwerkluig o., zaaiploeg ra. Saen, [site, gesii(e)t) bedr. ww.
zaaien, bezaaien, zaad strooien; Salz -, strooien; (Hg.) das Geld ist dunne bei ihm gesiet, er zit niet veel geld bij hem; (Spr.) wie gesiet, so gesehnilten, met de maat waarmede men meet wordt men ook gemeten. Sacr, (-s,mv. Sder) in., -in, (-nen)
. landman, zaaier m., zaaister v. Sae-sack, (-sact(e)s, mv. sacke)
in. zaadzak, zaaizak m.; -tuch o. zaaldoek
ra.; -welter o. zaai weder, geschikt weder
o. om te zaaien; -zeil v. zaaitijd in.;
zeug o., Z. -maschine,
Safflan, (-(e)s, mv. -e) va. kordu-
aanleder, Spaansch leder, Turksch leder, marokijn o. Saüian-art, (-e«) v. soort v. van
marokijn; -bereiter, -macher ra. iuaro- kijubereider m.; -[abrik v. man>kijnfa- briek v.; «papier o. marokijnpapier o.; • schub ui. marokijnen schoen m. SaflQr, (-(c)s, mv. -e) ni. (I\'l.)saf-
floer(s) o., wilde saffraan, vcrversdistel v.; 2. roodachtig grijze kalksoorl v. SaflQr-gelb,(-(c)s)o.,z.m.(Schei-
k.) salüoergeel o.; -p(laster o. saflloer- pleisler v.; -ro/A o. satlluerrood o.;-same ui. satlloerzaad, papegaaierood o. Safrgn, (-(e)s) m., z. m. saffraan
v.; wilder -, Z. Sa/lor; 2. Kberwurz; 3. Herbilzexllose. Safran-baum, (-baum(e)s, mv.
•baume) in. saffraaubooiu, kornoclje- Iiooiii iu. vanCeilun; -blütht v. sadraan- bloesem ui.; -brannlwein m. saffraan* brandewijn in.; -farbe v. saffraaukleur v.; •farben.-farbig bijv. nw. sall\'raankleurig, saffraangeel; -gelb bijv. nw. sall\'raangcel, geel als saffraan; -gerueh in.saffraangeur, saffraanreuk ra.; •getehmack m. saffraan- smaak m.; -öt o. saffraanolie \\.;-pfirsche v. sallïaanperzik v.;-pflanze *.,\'/..Safran; •pflamung v. saffraanplaulsoen o.; -p/la- sler o. saffraanpleisler v. Suft, (-(e)s, mv. Sdfte) m. sap o.,
vocht, nat o.; (vau den grond), vochtig* beid v.; (van buoinen), sap o.; u\'eiiir- noch Kraft haben, kracht noch macht hebben; 2. dikke vloeistof v., siroop of siroop v. Saft-balgchen, (verkl.) o. (PI.)
sapvaalje o.; •bebiïlter in., -behdltniss o.
(I\'l.) honi(n)gkelk,houi(ii)gbak w.;-birne v. saprijke zomerpcer, waterpeer v.; |
|||||||||||||||
|
•steuer; 2. Z. Taschengeld; -geschwulst
v. zakgezwel o.; -gülte v. tiend v.; -hase m. leger o. voor een baas; (l.andb. )plek "I strook v. grond, die niet geploegd is geworden; • hopfen in. hop v. iu zakken; •hiipfen o.zakloopen o., zaklooperij v. Sackicht, bijv. uw.als een zak,zak-
vormig, buidelvormig. Sackig, bijv. nw, (I\'l.) niet een zak
voorzien, iu een zak hebbende of dra- geude; (Geu.) iu een bijzonder vlies be- slolen. Sac k-kalender, (-ders, mv. -der)
va., \'L. Taschenkalender; -knerht va. zak-
kendrager ui.; -/asl v. last m. van 5mal- ters of 80 schepels; -lehen o. geldleen o.; •leinwand v. zaklinnen, Irielje o. Sackler, (-a, mv. Snckter) m„ Z.
Sackmachcr;2,-,-in, handschoen*, beur- zen-, gordelmaker ni. en maakster v. S&ekler-gesell, (-en, mv. -«»)
in. bandschoeiimakersknecbt m.; -hand-
uerk o. handscboeiiniaken o.; -junge m. Iiandschoenmakersjongen m.; -meister m. haiidschoeninakersbaas ra. Sack-linnen, (-s) o., z. m. zak-
kculiniien o.; •macher ui. zakkenniaker in.; -»m«/i ui. (vau cenestad),plunderaar, dief ra.;it.plundering \\.;einen — maclien, plunderen; -messer o. zakmes o.; -nadcl v., Z. Packnadel; 2. (.Nat. bist.) Z. A\'a- delfisch; -netz o. (Visscli.) zaknet, slecp- uel o.; -pfeife v. zakpiip, herderspijp v., loedelzak m.; -pfeifer in. die op den doedelzak speelt; -pittole v., -puffer m. zak pistool v.cHO.;-p!mipi\'V.(Hergw.)zak- pouip v.; -rad o. molenrad o. met gebro- keu schepraderen, dat van onderen door het water gedreven wordt; •schwamme in. mv. zakvormige paddenstoelen ra. mv.; •spiegel in. zakspiegel iu.; spinne v. grijze aanispiii v. die haar eierzak aan bet ach lerlijf draagt; -schaufel v. scheprad o.; •spritze v. zakvormige spuilworm in.; •sleuerv.zakkengeld o.; -slicli m.(Zeew.) groote knoop m.; -triiger in. zakkendra ger, pakkendrager m.; (Scherts.) lastdier o., ezel iu.; (Nat. bist.) dier o. niet een zak of buidel; 2. —, —trdgerin v., Z. •spinne: 3. larve v. van eeu insect; -/uf/i o. zakdoek, ncusdoes in., 2. Z. -leinwand; • ul\'.r v. zakhorloge o.; -nage v. unster v.; -uassersucht v. /.akvvalerzucht v.; •wespe v. icuneuinonwesp v.; -zeh(e)nle ra. koreutiend v.; -zieher m. (liergw.) mijnwerker UI. die de zakken omboog haalt; -zins in., Z. -zeli(e)nle; swilUch ui. Irielje, zakkenliiineu o.; swirn vu. pakgareu, zakkengaren o. Sacra, in. mv. heiligdommen, kerk-
goe.leren o. mv.; il. kerkgebruiken o.iuv. Sacrament, &, Z. Sakramenl,
Sacrilegus, (oub.) m.heiligschen-
der, keikroover m. Saeristan, (-(e)s, mv., -e) m. Z.
Sakristan, Sacristei, (-«n) v., Z. Sakrislei.
Sacristitiuni,(-s,mv.i\'aAris/i/ie«)
o. interdict o., schorsing v. van de gods- diensloefening. SacularisatiQn, Z. Sdkularisa-
tion. |
|||||||||||||||
|
-verbaltniss,u. toedracht v. der zaak,
stand m. van zaken: •verhör o. verhoor o. omtrent eene zaak; -vcrsland m.zaak- kennis, bijzondere en diepe kennis v. van eene zaak; •verslüadig d/- bijv. nw., Z. •kundig; -verreichniss o., Z. -register, •walt, -waller m. zaakwaarnemer, pleit- bezorger, advocaat, procureur, agent in. Sachwalten, (siicAu\'u//(\'/i\',.i/esacA-
wallel) o. »«., in. h. pleiten, eene zaak
besturen. S&chwalteramt, (-ami\'e)s, mv. •iimter) o. ambt o., bediening, belrek-
kniL\' v. van advocaat, zaakwaarnemer &. Sachwalterschaft, v.,z. ra. ad-
vocaatschap o. SaCh-WOrt,(-«o/7(e)*.niv. uörter)
o. (Spraakk.) zelfstandig naamwoord o.; • wörlerbucb o. woordenboek ». van kun- sten en wetenschappen, technologisch woordenboek o. Saehwörtlich, bijv. en b. lot een
zelfstandig naamwoord behoorende, als |
|||||||||||||||
|
A3B
|
|||||||||||||||
|
een zelfstandig naamwoord.
Sack, (-(<0«. mv. Sdcke) ui. zak in.,
lascb v., buidel ui., beurs v.; - nul of f II Geld, een zak geld; er hal Geld ua -e, hij heeft geld op zak, geld bij zich; (Onllk., Ileelk.) zak m., Inilte v.; (.Naai.) dieses Kleid macht Sncke, dil kleed slaat met plooien; (Dg.) plaats v. zonder uitgang: il. Z. •gatse; ein ïiarr in seinen - sein, altijd op zijn voordeel int zijn; jem. in den - stecken, legen den muur /ellen; it. heenzenden, wegsturen; au! den - sclila- gen und den Esel meincit, op het zaal slaan en den ezel ineeneu, niet rechl- streeks op hel duel afgaan; im -e kaafen, eene kat uiden zakkoopcn; 3. (J.gcsch.) treurkleed o., zak in ; i« - und Asche Busze than, in zak en asib, in rouw, in droefheid boek* doen. S&Ck-band, (-buud\'e)s, mv. -bdn-
der) o. zakbaml o. en ui.; •tirassen ui., Z •/losser. Sackchen, Sacklein, (verkl.)
o. zakje o., kleine zak ui.
Saek-dieb, (•;«)«, mv. -e) m.zak
kendief, zakkenroller in.; •dtillick in.
zakliiiuen, za kindje o.
Sacken, (tackle,getuckt) bedr. ww
in een zak steken, in eeu zak doen; dit Taschen voll -, de zakken vol stoppen (Jacblw.) gesackl, (van een bert), dik- buikig; 2. wed. ww. sic/i -, (van klee- ren), iu plooien vallen; (van eene pijp) zich uitzetten; (van eeu luns), inzakken SaCkon, (tickle.ges\'lckt) bedr.ww.,
Z. sucken; 2 iu een zak verdrinken. Saeker, (-». mv. Steker) m. hij die
iu zakken doet. Sackerlot! Sackorment! lu»-
scli. sakkeiloot of sapperlool!
SftCk-flechte, (-«) v. korstmos
o. met zakken; -(liege v.,Z. •»e*pe,-fint- ser in. roodachtige gnudbrasein iii.;-fór- mig bijv. nw. zakvormig, iu den vorm van een zak, buidel vorm ig; -gans »., Z. A\'rop/jf<4ns,-</<jr\'io.|aiigaühligrond visch- neto.; (Jachlvv.) palrijzennet, kwarteluel o.; •gaste v. blinde steeg v.,slop o.;-geige v. zakviool v., kleine viool v.; -geld o., Z |
|||||||||||||||
|
Sah. 1053
|
|||||||||||||
|
Sag.
|
|||||||||||||
|
Sag.
|
|||||||||||||
|
Rolt -, zagen, doorzagen, met de zaag
bewerken. Sagen-artig, -förmig, byv. nw., Z. sagenhafl.
SagenetZ, (-es, mv. -e) o., Z. Sage
(Vissch.). Sagenfliege, (-n) v. zaagvlieg v.
Sagenforschung, (-en) v. on-
lerzoek o. naar volksoverleveringen of sagen. S&gengatter, (-ters, mv. -ter) o.,
Z. Sdgengestell. Sagengeschichte, (-«) v. fa-
belacliligc geschiedenis v.;2. geschiede- nis v. der legenden, verzameling v. van sagen. Sagonhai\'t, bijv. nw. fabelachtig,
volgens de overlevering; -e Erzihlungen, overleveringen, legenden v. mv., sprook- jes o. mv. Sagen-kunde, v., z. m. kennis
v. der sagen &, mythologie v.; \'kundiger m. sagenkenner, fabelkenner in. Sagenmuskel, (-«, mv. -n) m.
gelande spier v.
Sagenreich, bijv.nw. rijk in over-
leveringen, in legenden of mythen. Sagen-schmied, (-(e)s, mv. -e)
m. zagenmaker in.; schuilt m.zaagsnede •werk o. vestingwcrk o. met in- en uitspringende hoeken. Sagenwerksbatterie, (•») v.
batterij v. met in- en uitspringende hoeken. Sagonzoit, (-en) v. fabelachtige
lijd, tijd in. der sagen of mythen. Sagor, (-s, mv. Sager) m., -in,
(-nen) v. zegger m., zegster v. Sager, (-«, mv. Sager) m. zager
houtzager m.; (Nat. hist.) Z.Sdgeschndb- ler; -bock in. (Zeew.) zaagbok in. Sagerippe, (-\'i) v. hartmossel v.;
schiuibler in. zaagbek in.; schnauze v., Z. -/isch; span m., (gewoonl. spdne), Z. -mehl;sprünge in. mv.(bij kinderen), huiduitslag in.; -taucher in., Z.schnib- ler; 2. Z. Biberenle; -nagen m. (in een zaagmolen), wagen in., slee v. die het hout onder de zagen brengt. Sagewort, (-{e)s, mv. Sagewör-
ler) o. werkwoord, gezegde o. SagC-zahn, (-zahn(e)s, mv. -zdh-
ne) m. zacgtand m.; -zahnig bijv. nw. getand, zaagsgewijs; -zug in., Z. Sigen- schnitt. Sagittarius, (onb.) m. (Slerren-
k.) schutter m. Saglich, bijv. nw., Z. sagbar.
Sago, Sagu, Sagum, (onb.) m.
sago v. öago-grütze, v. (-n) v. sagogrut
v.; -mehl o. palmmeel. palmmerg o., sa- go v.; -h>iiiiii in., -palme v. sagopalm m., 2. sagobnom, brood boom m. Sagum, (-«, mv. Saga) o. (R. g.)
krijnsinanlel.reismantel m.der Romeinen. Sahl-band, (-*and(e)s,mv. -bdn-
der) o. (van laken), zelfkant m.; (Berg- w.) grens v. van eene ertsader;(Landb.) (aan den ploegbalk), ring m.; -brief ut. akte v. van afstand, schuldbekentenis |
|||||||||||||
|
•blitter) o. zaagblad, blad o. eener zaag;
•blallerig bijv. nw. (PI.) met getande bladeren; -blech o. plaat v. voor zagen; •block m. zaagblok o.; -bock m. zaagbok m.; -bügel in. handvatsel o. van de zaag; •feile v. snijvijl v.; -fisck m. zaagvisch m.; 2. zwairdvisch m.; -förmig bijv. nw. zaagvormig; (PI.) getand als eene zaag; (Vest.) met uit- en inspringende hoe- ken; -fortsatz m. getande beenverlenging v.; -gerüst, -gesteU o. zaagslelling v.; •griff ra. greep v. van de zaag; -gestell o. raam o. eener zaag; -gmbe v. zaag- kuil m.; -hai in., Z. -(isch; -klotz in., Z. -block m.;-kraut o.zaagkruid o.;-lohn m. zaagloon o.; -melü, (gewoonl.) Sig- mehl o. zaagsel o.; -meister m. zagers- baas ui.: 2. Z. -müller; -mühte v. zaag- inoleu, houtzaagmolen m.; -muller m. baas m. in een zaagmolen; -muschel v., Z. Sdge (Nat. hist.); -muskel in. gelan- de spier v. Sagen, (sagte, gesagl) bedr. ww.
elw., seine Meinung -, zeggen; nichts -, niets zeggen, geen woord spreken; er sagte ja, hij zeide van ja; ich habemir - lassen, ik heb hooren verlelbm, ik
heb vernomen; es liegt ihm nichts daran, was die Leute dazu - werden, hij geeft er niet om, het is hem onverschillig wat de menschen er van zullen zeggen; wei- ter habe ich nichts zu -, ik heb gezegd, verder heb ik niets te zeggen; wie gesagl, so gelhan, zoo gezegd, zoo gedaan; im Vorbeigehen gesagt, gezegd, bemerkt, opgemerkt, medegedeeld; jemn. cincn gaten Morgen -, goeden morgen zeggen, wenschen; jemn. einen Grusz - lassen, ii\'in. laten groeten, Z. Dank; was will er damit -?, zeggen, te kennen geven; was will das •?, ueteekenen, beduiden; das will -,dass i)\'-, dat beduidt, beteekenl, wil zeggen; unter uns gesagt, onder ons ge- zegd; das liesze ich nicht von mir -, dat zou ik niet van mij laten zeggen; was ich - wollte, wat ik zeggen .vilde, om op de
zaak terug te komen; ich sage nur so, ik zeg hel maar in gekheid; das sagt er nur so, dat zegl hij maar; gesagt wer- den, in de rede gebruikt worden; lasse dir doch tiurli elw. -, luister toch ook eens; sich elw. - lassen, rede verslaan; viel zu - hiiben, veel te zeggen hebben, gezag hebben, in aanzien zijn; ich habe dabei nichts zu -, ik heb daarbij geen invloed; 2. zeggen, bevelen, voorschrijven, gelas- len; er hal darin nichts zu -, hij heeft daarbij niets te zeggen, dat raakt hem volstrekt niet; er hat mir nichts zu -, hij heeft mij niets te zeggen, hij heeft geen gezag over mij; 3. van belang zijn, be leekenen, beduiden; was will, was kann das •?, wat wil dat zeggen, wat mag dat beduiden?; das hat viel zu -, dat heeft heel wal Ie beduiden; das hat nichts zu -, dat beteekenl niets; das will schon elw. -, dat beteekenl nog al iets; II. o. zelfst. zeggen o., woorden o. mv.; seinem - nach, volgens ziju zeggen, als men
hem hoort; alles tnein • ist mnsonst, al mijn praten is vergeefse!) |
|||||||||||||
|
•blischen o. (PI.) sapblaasje o.; -blau o.
lakmoes, blauwsel o. Siiftchen, (verkl.) o. (gemcenz.)
stroopje o.; 2. geurig, bedwelmend drankje o. Saftdocko, (•») v. bekleedsel o.
van den hont(n)gkelk. Saftou, (saftcle, gesaftet) o. ww.,
m. h. die Bdume schon, sap opnemen; 2. saprijk worden; die Birnen -durchden Snik, het sap der peren loopt door den zak. Silfton, (sa f Iele, gesaftet) bedr.
ww., Z. safligen. Saft-fadon, (-fadens, mv. -faden
of -fddcn) in. (1*1.) sappige vezel v.; •farbe v. sapverf, sapkleur v.; -faule v. bederf o. in de vochten of sappen; -(uge v., Z. -ring; -fülle v. overvloed m. van sappen; (Gen.) volbloedigheid v.; -gang m., -gefiss o. voclitvatcn, watervaten o. mv.; -grube v., Z. -behdllniss; -grün bijv. nw. sapgroen; 2. o. zelfst. sap. groen o.; -holz o. saprijk hout, hout o. waarin de sappen werken. Saftig, {-cr, -st) bijv. nw. sappig,
saprijk; (van vleescli), sappig; -e Birne, saprijk; (van pruimei &),dik en vleezig; (fig., Scherts.) -er Scherz, ruw, smerig, vuil, vies. Saftigcn, (siiftigte, gesafligt)beAr.
ww. het sap doen opstijgen. Saftigkeit, v., z. m. sappigheid,
saprijkheid v. Saft-kraut, (-kraul{e)s, mv.
•krauter) o. knollookkruid o.; -leer, -los bijv. nw. van sappen beroofd, droog.dor, verwelkt; (fig.) tlauw, smakeloos; - und krafllos, kracht noch macht hebbende; •losigkeil v. gebrek o. aan sappen; -mahl o. (PI.) merk o. van hel honi(n)gsap; •musz o.likkepot m..konserf o..stroop v.; •pflanze v. saprijke plant v.; -pflas(er o. weekmakende pleister v.; -rauber m. woekerplant v. die leeft van de sappen van andere planten; -reich bijv. nw.sap- rijk; -ring m. (aan boonien) jaarring ra.; •röhre v. sapbuisje o.; (PI.) sapvezeltje o.; -sack m. zak m. aan het roer eencr pijp, waterzak m.; -isoll bijv. nw., Z. sa/- tig; -zeil v. tijd in. waarin de planten sapnen krijgen, lente v., voorjaar o. Sagapen, v., z. m. gom v. Siigbar, bijv. en b. zegbaar.wat ge- zegd, uitgesproken, medegedeeld kan worden; -keit v. zegbaarheid,uitspreek- baarheid v. Sage, (-n) v. (gemeenz.) gezegde,
praatje, gerucht o., Z. Aussage; seiner - nach, volgens zijn zeggen; 2. es gekt die -, het gerucht loopt; 3. nach der - stand hier, overlevering, legende, mare v.; dia - der Alien, sage, mythe v. Sage, (-n) v. zaag v.; 2. (Vissch.)
zeeg v.; 3. (.Nat. hist.) getande tel- schelp v. Sage-artig, bijv. nw.(l\'l.) z. -för-
mig.
Sage-baum, (-baum(e)s, mv.
•bdume) va. zevenuoom in.; -beiwort o bijwoord o. Sftgen-blatt, (-blatt(e)s, mv
|
|||||||||||||
|
Sagen, {sigte, gesügt) bedr. ww.\'v.; -buch o., Z. Lagerbuch.
|
|||||||||||||
|
1054 Sak.
|
Sal.
|
||||||||||
|
Sal.
|
|||||||||||
|
S&lbchen, Salblein, (verkl.) n.
zallje o.
SalbO, (-n) v. zalf v., balsera ra.;
(Zeew.) do.nknede klei v. Salbei, {-en) v. salie, scharlei v.;
römische -, tuinscharlci, roomschc sa- lie v. Salbei-baum, (-baum(e)s, mv.
•baume) in., Z. -strauch; -blalt o. salie- blad o.; -blume, -blüthe v. saliebloem v., saliebloesem ra.; —nzucker in. suiker v. uil salieblaadjes; -essig m. salicazijn ra.; •grau bijv. nw. (Verv.) saliegrijs; -öl o. salieolie v.; samen ra.saliczaad o.;slock in. saliestruik m.;slrauch m. saliestruik m.; 2. bergsalie v.; -weide v. wilg ra. met salievonnige bladeren. Salbon, (salble, gesalbt) bedr. ww.
jem. -, zalven, balsemen; einen Leichnam -, balsemen; ein gesalbles Haupl, gezalfd, door zalving gewijd; die Cesalblcn des Herrn, de gezalfden des Heeren.dc ko- mngen; (Kath.) einen Kranken -, bel H. Oliesel, de laatste zalving toedienen. Salbon-baum, (-baum(e)s, mv.
•baume) m. zwarte populier m.; 2. wa- lerwilg m.; -büclischen o., -biicltse v. zalfdoosje o.; -belialtniss, -geschirr o. zalfpotje, zalfdoosje o.; -du(tend bijv. nw. naar zalf of balsem riekend; -kram in. allerlei zalfjes o. mv., winkel ra. van zalfjes; -kramer m. handelaar ui. in zalfjes; (i. k. bet.) kwakzalver in.; -nuss belicnuoot, myrobalaan v. Salbor, (-s, mv. Salber) ra. zal- ver ui. Salberei, (-en) v. zalven o.; it. Z.
Sudelei, Salbicht, bijv. nw. op zalfgclij-
kend, als zalf, zalfachtig. Salbing, (-(e)j, mv. -e) ra., Z.
Salmling. Salbling, Salbling, (•(«)«, mv.
-e) in. zalmforel v. uit de bergmeren der Alpen; 2. Z. Siïlmling. Salb-nUSS,(-n«sse)v.(verkl.-ii«ss-
chen o.), Z. Salbennuss; —fraiim m., —öl o., Z. Behennl; -ölo. (Kath.) ge- wijde (zalf)olie v., chrisma o.; stube v. (R. g.) zalfkamer, balscmkamer v. Salbling, (-en) v. zalving, wijding,
balseming v.; (Gen.) inwrijving v.; (fig.) (van eene rede, een boek), zielrocrende kracht, zalving, stichling v.; roti -, vol zalving; sreich, senll bijv. nw. (fig.) vol zalving, roerend, zeer slichtend, plechtig. Saldirbuch,(-ftucA(e)s, mv. -bu-
cher) e. balansboek o. Saldiron, (saldirle, saldirl) bedr.
ww. (Hand.) eine Rechnung -, vereffenen, afbetalen; durr.lt Cegenrechnung -, ver- ell\'enen, liquideereu. Saldirung, (-en) v. slot o. van
rekening, saldo o. Saldo, (-j, mv.-s)o. (Hand.)over-
schot, het schuldig geblevene, saldo o.; in unsern Gunsten, saldo ten onzen bate; - zu lhren Lasten, saldo ten uwen laste; - aufneue Rechnung,saldo opreke- uing; - vorgetragen, por saldo; per-quit- liren, volledig kwijlen, volledige qiiitan- |
|||||||||||
|
Sakramentlich, bijv. nw.toteen
sacrament bchoorend, sacramentaal. Sakramentschander, (-den,
mv. -iln i ra. outheiliger ra. van het II. Sacrament, heiligschcnder m. Sakraments-tag, (-(e)$,inv.-<.>)
ui. feestdag in. van hel II. Sacrament, II.Sacramentsdag m.;-uor/eo.mv.woor- den o mv. die gesproken worden bij het toedienen van een sacrament. Silkristan, (-(e)s, mv. -c) m.kos-
ler, misdienaar, kerkbewaarder ra. Sakristei, (-en) v. kerkgereed
schapkamer v., sacristie en sacristij v.; •aufseherin v.opzichtster v.over de kerk sieraden in een nonnenklooster. Sakularisation, (-m) *. intnk-
king v. van geestelijke stichtingen, ver wereldlijkiiig v. Sakularisiren, (sikularisirte.së
kulansirl) bedr. ww. geestelijk goed tol wereldlijk maken. Sakularisirung, (-en) v„ Z.5a-
kularisation.
Salamander, (-.«, mv. Salamaih
der) ra. (Nat. hist.) salamander m.; 2 vuurgeest ra.; -baum m. Chincesche lau- rierboom m.; •eidechte v. aardsalaman- der m.; -haar o. (Delfsl.) Z. Fcdererz; it. onbrandbaar vlas, amiant o. Salamiiie, (-n) v. (bij de Tur-
ken), rieten lluit v. Salana, ».. z. m. hoogeschool v.
aan de Saaie, te Jena. Salangane, (-n) v. Oostindische
zwaluw v. die de eetbare vogelnestjes maakt. Salar, Salair, (-s, mv. -e), Sa-
lariuin, (-s, mv. Saiarien) o. salaris o., wedde, bezoldiging v. Salariren, (salarirte.salarirt)bedr.
ww. salaneeren, salaris geven, eene jaar- wedde geven. Salat, (-(e)s, mv. -e) ra. salade of
sla v., laluw v.; 2. Z. RainkoM; 5. Z. Kaisersatal; (Nat. hist.) karpervisch in.. ciprinus aspiuus m. Salat-artig, bijv. nw. saladeach-
tig, latuwaclitig; -baum in. judasboom m., wild joannesbrood o.; 2. Z. Leenc (PI.); -bect o. saladebcd o.; -btalt o. sa- ladeblad o.; -bohne v. gewone snijboon v.; -gabet v. saladevork v.; •gewicht o. plant v. die met salade gegeten wordt; haupl o., -kopf m. krop v.salade;-Arau< . saiade v.; •lölfel m. saladelepel m.; napf m., Z. schlüssel; -öl o. saladeohe v.; -pflaiize v., Z. -gewtchs; 2. jonge la- luw v.; same m. saladezaad, latuwzaad o.; schüssel v. saladebak, saladescholel m.; -wurm m. oranjekop ra., keverrups v.;2. witte worm in. Salbador, (-s, in>. Salbader) in..
Z. Quacksatber; 2. stamelaar, stotteraar at., Z. Schwatzer. Salbaderei, (-en) v. kwakzalverij
v.; 2. zwetserij v„ vervelend gebabbel o. Salbadem, (salbadertc, gcsalba-
derl) o. ww., Z. quacksalbern\\\'2. wauwe- len, zwetsen, vervelend snappen. Salbarzt, (-es, mv. Salbirzte) ra.
kwakzalver, badmeester, barbier m. |
|||||||||||
|
Sahling, (-en) v. (Zeew.) zaling,
raarszalitig v.; die Dwars -CB,dwarszalin- gen v. mv. Sahlit, (-en, mv. -en) ra. (Delfst.\'
weeksteen m. Sahlleisto, (-n) v.,Z. Sahlband.
Sahlleistenkette, (-n) v. (aan
den ploegbalk), rinjrketting ra. Sahl-mann, (-mann(c)*,mv.•/<?«•
Ie) m. cxcciilcur.curalor m.;2.mv.-/cu/e, getuigen ra. mv. bij hel opmaken van akten; •weide v. palmwiig m. met romle bladeren. Sahnbretzol, (-«) v. zaan v.
rooinkrakeling m. Sahne, v., z, m. eerste room in. van
de melk. Sahnogieszer, (szers,mv. szer)
in. roo:npot m. Sahn-frau, (-en) v. roomvrouw
v.; •kiise v. i\'Oiimkaas,vclkaas,zoelcmelk- sche kaas v.; -kasr.hen o. roomkaasje o.; •kuchen ui. roomtaarl v. Saite, (-n) v. (Muz.) (van ecne vi
ooi &), snaar v.; die -n rühren, de sna- ren in beweging brengen, tokkelen, aan- slaan, doen spreken, Z. Darmsaite; (lig.) toon in., Z. gelind, spannen; 2. punt o. waarover men spreekt; immerfort auf einer -, traden,altoos op hetzeirde aam beeld slaan. Saiten-bandiger, {-gers, mv.
•oer) m. groot vioolspeler m.;-bezug in. stel o. snaren; it. besnaren o. der viool; • breit o. vioolstaart, hals m.; \'2. toets m.; •instrument o. snaarspecltuig o.; -klang ra. klank ra., geluid o. eener snaar, sna- rentoon m.; 2.Z. spiel; -maeher m.sna- renmaker ra.; spiel o. snarenspel, harp- spel o.; 2. snaarsp-eltuig, speelwerktuig o. met snaren, snaarinstrument o.;-spie- ler, —in, hij, zij dieeen snaarinstrument bespeelt, harpspeler, vioolspeler, har— pist in., harpspeelster, viooUpeelster, harpiste v.; -ton in. snarentoon m.,klank m. eener snaar; -werkzeug o., Z, -instru- ment; -ivurm m.,Z. Fademcurm; -zug m. (van een speelwerktuig), snaren v. mv. Saitig, bijv. en b. met snaren, ge-
snaard. Sakcr(falk), (-en, mv. •en) in.
sakervalk m. Sakrament, (•{«)*, mv. -e) o. sa-
crament, genademiddel, bondszegel o.;
einen Kranken mtt dem heiligen -e verse- hi\'n, het II. Sacrament der stervenden of de laatste H. Sacramenten toedienen; it. (gewoonl.) bedienen. Sakraniontalen, m. mv. zij, die
de onschuld van den beklaagde willen bewijzen, getuigeu m. mv. ii décharge. Sakramentaliseh, bijv. uw., Z.
sakramenltich, 2. godslasterlijk. Sakrament-fest, (-(e)s, mv.-c)
o., Z.Sakramentstag;-hduschen o.(Kath.) hostiekastje o., tabernakel m. Sakramentiren, (sakramentirle,
sakramentirt) o. ww., m. h. vloeken, donderen, lasteren. Sakramentirer, (-i, mv. Sakra-
mentirer) m. sakramenlist, hervormde, protestant in. |
|||||||||||
|
Sal.
|
|||||||||||||
|
Sal.
|
Sal. 1055
|
||||||||||||
|
lie geven; den - ziehen, het saldo, de
balans opmaken. Saldo-betrag, (-betrag(e)s, mv.
• belrage) d). bedrag o. van liet saldo saldo o.; -übertrag, -vorlrag m. over- brengen, overboeken o. van het saldo; •wechscl ra. wissel m. voor een saldo; -:ahlung v. betaling, som v. die op een bedrag te kort komt. 3alobrgs, bijv. nw. hobbelig, rnw,
niet vloeiend. Salob, Salop, (-s) m.,z. ra. sal.jp
v., Tiirksche drank m. uil salepwortels; •wurzel v. salepwortel m. Salior, (-.»,rav. Salier) m. dansende
priester m. van Mars. Saline, (-/i) v. zoutgroer, zoutkect
zoulziederij v. Salüusch, bijv. nw. zoalachtig
ziltig. Salinogradus, (onb.) m. zout-
meter m., zoulwaag v. Salisch, bijv. nw. (R. g.) Salisch;
-er priester, Z. Salier; -e Jitngfrauen, Sa- lische maagden; (Gesch. van F.) Salisch; das -e Geselz, de Salische wel v., waar- bij de koningsdochters van de regce- nng waren uitgesloten; -e Güler,landen o. mv. die onder de Kraukische krijgs- lieden na de verovering van Gal lic ver- deeld werden. Saliterer, (-s, mv. SaUlercr) m.
salpelergraver in. Saliunk, (-(e)s, mv. -e) m. (I\'l.)
Celtische nardus v. Saliva, v., z. m. kwijl v., speeksel
o., chijl v. Saliviren, (saticirle, salivirt) o.
ww., in. A. kwijlen; 2. bedr. ww. door kwijlen genezen. Salizin, (-(e)s) o., z. m. (Scheik.)
wilgestof v., wilgebitler o. Sallo, Sale, (-\'() v„ Z. Salilweide.
Sahn, (-(e)s, mv. -e) in. zalm ra.;
kleiner -, Z. Salinchcn; (Giet.) blok o. lood of tin, zalm in. Salma(i)gundi, Salma(i)-
gQrtdls, (uub.) o. hutspot v., poespas ui., mengelmoes o., potpourri v. Saltn-bbrs, (-es, mv. -c)m.zalm-
baars m.; -brassen m. zaliubrasein in. Salinchon, Salmlein, (verkl.)
0. zalinpje o., jonge, kleine zalm m.
Sahuon, in. mv. visscheo m. mv. van het zaluigeslacht.
Salm-fang,(-/an,o(c)s,mv.-/ï(«</(!)
ra. zalinvisschei ij v.; -forelle v.zalinforel ».; -garn o. zalranet o.; -grund m.zalm- visscherij v. (plaats). S^lmi, (-s, mv. -s)o. gestoofd wild,
wild gevogelte o. Salmiak, (•(«)«) m., z.m.(Schei-
(.) ammouiakzout o., ammoniak m.; \'ixer -, chloorkalk v. Salmiak-beschlag, (-(«)s) m.,
1. ui. uitblueiiug, verweering v. van am-
moniakzout; -blumen v. mv. (Scheik.) ammoniak bevattend loogzout o.; -geist ra. geest in. van ammoniak; -kruste v. korst v. van ammoniakzoiit; -rinde v. korst v. van met zand vermengd auinio- niakzout; -rubui in. (Scheik.)roode ver- |
binding v. van zwavelinctaal met animo.
niakzout o.; spiritus m., Z. -geisl. Salrakopf, (-knpf{e)s, xai.-köpfe)
m. zalmkop m. Salmling, (-(e)s, mv.-e) m.kleine
eenjarige zalm m., jonge zalm m. Salm-netz, (-es, mv. -e) o., Z.
•garn; -parsch m., Z. -börs; schnilte v. moot v. zalm. Salmniter, (-s) m., z. m., Z. Sal-
peter. Salomonssiegel, (-gels,mv.-gel)
o. (PI.) salomonszegel o.
Salgppe, (-n) v. totebel v., vuile,
morsige vrouw v. Salpeter, (-s) m., z. in. salpeter,
steenzoul o. Salpeter-alaun, (-(e)s, mv. •«)
m. salpeleraluin v.; -artig bijv. nw. sal- peterachtig; •dlher m., Z. -naplila; -bil- dang v. salpetervorming v.; -blumen v. mv. (Scheik.) salpelerbloemen v. mv.; •dampf m. (Scheik.) salpcterdamp m.; -drv.se v. gekristalliseerd salpeter o.; •danst m. salpeterachtigc damp ui.; •erde V. salpeter bevattende aarde v. •frasz m. bederf, invreten o. van salpe- ler in de muren; 2. door salpeter aange- tast gedeelte o. van een muur; -gas o. salpelergas o.; -geist m., Z. -saure;-gru- be v. salpctcrmijn, salpctergroeve v. •grundlage v. (Scheik.) salpelerbasis v.; • hallig bijv. nw. salpeter bevallend •Initte v. salpelerhut, salpetermake- rjj v. SalpeteriCht, bijv. nw., Z. salpe-
lerarlig, 2. (Scheik.) -e Siiure, salpeterig zuur; sauer brjv. nw., —e Salze, salpc- lerigzure zouten. Salpeterig, bijv. nw.salpeterhou-
dend, met salpeter bedckl. Salpeter-kelle, (-«) v.salpeter-
schop v.; -kesset m. fust o. voor hel eerste salpelerziedsel; -krgstall va. sal- pelerkristal o.; -küclilein, -kdgelchen o. salpeterkoekje o.; -louge v. salpelerloog v.; -lufl v., Z. Sticks/off; -muller(lauge) v. eerste salpeterloog v.; -naphla v. (Scheik.) geest ra. van salpeter. Salpeternaphtaweingeist,
(e)s, mv. -er) ra. pijnstillende, salpe-
lergeesl bevattende drank ui. Salpeter-plantage, (-n) v.
kunsliualigc salpetergroeve v.; salmiak
ui. salpelerzuurzout o. van ammoniak: salzsiure v. salpeterzoiitzuur, konings-
water o.; sauer bijv. nw. (Scheik.) sal- pelerzuur; —es Gold, salpelerzuurgoud; e Lufl v., Z. -lufl; saure v, salpeter- zuur o.; schauni m. salpelcrschuim o.; schwefel m. zwavelverbinding v. met ammoniak; sieder m. salpeterkoker m.; siederei v. zuivering v. van het salpeter;
2. Z. -hutte; sloff m., —gas o. stikstof, stiklucht v.; strauch m. salpeterstruik ra.; -tdfelchcn o., \'L, -kügelchen; -theil- clten o. salpeterdecllje o.; -uiand v. sal- pelerige muur of wand ra.; •wasser o. salpelcrhoudeiid water o.;-wurzel v.(fig.) bij het afkrabben der muren overgeble- ren salpeterwater; seltlein o., Z.-kücli- lein. |
||||||||||||
|
Salsament, (-(e)s, mv. -e) o. ge-
zouten spijs v. Salse, (-n) v. pekel v.;2. ingekookt
verdikt vruchtensap o. Salsen-dorn,(-rforn(e)s,mv.-dó>-
ner) m. zuiirdoorn, berberisstruik m.; •kraut o. knollookkruid o.; speise v.,Z. Salsament. Salto, (-s, mv. s) m.sprong,lucbt-
sprong ui.; - mortale, gevaarlijke sprong, halsbrekende sprong in.; it. gevaarlijk waagstuk o. SalutatiQn, (-en) v. groet in.,
groelenis v. Salutiron, (sa/Mjir/e,ja/«(;\'r/)bedr.
ww. groeten, begroeten, salneeren; 2. o. ww., m. Ii. (Krijgsw.) salueeren. Salvatellader, (-n) v. (Ontlk.)
mill-bloedader v.
Salvationsschrift, (-en) ».
(Rechtspr.) verdedigingsschrift, laatste legcnantnoord o. Sftlve, (-n) v. (Krijgsw.) groet ra.;
(raet kanniinen), salvo, saluutschot o.; •garde v. vciligheidswacht, bedekking v., vrijgeleide o. Salviren, (salvirte, sahirt) bedr.
ww. redden, behouden, behoeden. Salvus conductus, (onb.) m.
vrijaeleide o. Salz, (-es, mv. -e) o. zout.kookzoul,
keukenzout o.; - sieden, zout zieden; in - legen, in het zout leggen, in de pekel leggen, inleggen, inmaken; Fische aus dent -e, gezouten visch v.; (gemeenz.) Fleisch in das - hauen, vleesch zouten; (lig.) geestig gezegde o.,bijtende scherts v.; mit - gewiirzt, geestig, kernachtig;*!» ///7/ aus deni -e, harde slag ui. Sftlz-abgabe, (-n) v. zoutbelas-
ting v.; 2. belasting v. van zoutwerken; •accise v., Z. -abgabe; -ader v. zoulader, zoul-watcrader v.; -amt o. zoutkanloor, kantoor o. waar de belasting op hetzoul betaald wordt; 2. bestuur o.der zoutraij- nen; -arbeiter m. zoutraaker, zoulwer- ker m.; -art v. zoutachtige hoedanigheid v.;2.zoutsoort v.;-arlig bijv.nw.zoulach- tig; (Scheik.) zoutdeelen bevattend; •Mier m.,Z.-naphta;—geist m.,Z.-nap/i- lageist; -aufseher ra., Z. -inspeklor;-bad o. zoutbad, zoulwaterbad o.; -basen v. mv. in zout veranderbare grondslagen m. mv.; -beamler ra. ambtenaar in. bij de zoutmijneu, ambtenaar ra. op het zoutkanloor; -bereiler m., Z. sieder; •bereilung v. zoutbereiding, zoutmakerij v.; -bereitungskunst v. zoulbereidings- kunst v.; -bergwerk o. zoutmijn v.; -ie- selireibung v. zoutbeschrijving, bcschrq- ving v. der zouten; -bildend bijv. nw. zoulvormcnd; •bilder m. (Scheik.) zout vormende basis v.; -bildung v. zoutvor- ming v.; -binse v„ Z. -gras; -blei o. azijnzuur lood o.; -block m.,Z. -kuchen; bldstr m. zoutblazer ra. (een toovenaar in. bij de Eslhen en Lellen); •blutnen v. mv., -bUilhe v. zoulkristallen o. mv.; •boden m. zoutzoldcr m.; -bohnen v. mv. ingemaakte snijboonen v.mv.; -bornm.,l. •brunnen; -brodem m. zoutdampen in. mv.; -bruth m., Z. -grabe; -brühe\\. pe- |
|||||||||||||
|
1056 Sal.
|
Sal.
|
||||||||||||||||||||||
|
Sam.
|
|||||||||||||||||||||||
|
sodastruik m.; stretcher m., Z. -messer;
slube v. vergaderbak in. voor zout wa- ter; -s/m-/, o. zoutbrood o„ hoeveelheid v. zout, welke in eens in eene pan ge- zoden wordt; sumpf, -teich m., Z.-mo- rasl; -lheil m. zoutdeel o.; -theilchen o. zoutdeeltje o.; -lnnne v. zouttou i.;-lopf m. zoulpol m.; -lmckenofen m. oven m. om het zout ledrogen;-froy in. znuttrog m.; -versilberer m. opzichter m. van den znulhandel; -verualler m. bestuur- der m. eener zoulmijn; -verwallung v., Z. -rcgie; -wage v. zontwaag v„ vocht- ineter m.; 2. zoutproef v.; -uasser o. zout water, pekelwater, pekelnat o.; werk o„ Z. -berguerk; 2. zoutziederij, zoutkeet v.; -wesen o. zoutwezen o., al- les wat tut bereiding, verkoop van zout, tot liet bestuur der zoutmijnen behoort; •wirker m., Z. sieder; -zins m., Z. sleuer (2); -jo/< m. zouttol in.; -zó\'//- ncr ui., Z. -beamler. Samen, (-s, mv. Samen) in. zaad,
voortbrengend stofje o.; 2. zaadkorrel v.; 3. zaad, koren, graan o.; it. Z. Keimknot- len; i. (Onllk.) zaad o., voorttelling v„ kiem v.; (fig.) zaad o., nakomelingschap v.; - der Zwietrachl, zaad o., oorzaak, re- den v.; 5. (Giet.) slakken v. mv. die nog eens gesmolten moeten worden; 6. nako- melingen, afstammelingen in. mv., na- komelingschap v.; (H. S.) der - Abra- hams, nakomelingen m. mv.; (van zijde- wormen .t\', eitje, zaad o.; (van visch), kuil v.; einen Teich mil - bcselzen, kuit werpen in; (Delfst.) kort geslagen me- taallioudende crlsslof v.; (PI.) in schie- szen, in zaad schieten. Saraonadoi\', (-n) v. zaadadcr v.,
zaadvat o.; •geschwulst v. aderspaltige zwelling v.; schnur v. zaadstreng v. Samen-balg, (-nu/i/(e)s,mv.-od/-
ge) m. zaadhulsel, zaadvlies o.; -baum ui. (Iloschw.) zaad boom m., die bij het kappen der bussclien blijft staan; -be- hüller in., -behiiltniss o. zaadbal in.;(l\'l.) zaadhuisje o.; -bereitung v.zaadberci- ding \\.;-blaschen o.zaadblaasje o.;-blatt, •blallchen o, zaadlob »., zaadlobbetje o.; •blulader v. (Onllk.) zaadader s.;-blume v. zaadbloem v.; -boden m. zaadzolder in.; (I\'l.) zaadbodem m.; -bohne v., Z. Saalbohnc; -bohrer m. zaadtor v.; -6ret in. (Ontlk.) buitenvlieso. van de vrucht der baarmoeder; -bruch m. zaadader- breuk, zaadbrcuk ¥.; -bilchse v. zaaddoos v.; 2. zaadhulscl, zaadvlies o.; -decke v. zaadbolsler m.; -driise v. teelbal, zaad- bal in.; -dunst in., Z. -öl; -erbse v., Z. Saaterbse; -ergieszung v. za.idloozing v.; 2. zaadstorting v., zaadvlocd in.; -erzeu- gend bijv nw. zaad verwekkend; -erzeu- gung v. zaadverwekking, zaadbereiding v.; -fach o. zaadzak m.; -feuehligkeit v. vochtigheid v. van het zaad; -/im7i m. poolvisch, vijvervisch in.;•//«<.« ra. zaad- vloed ui., zaadvloeiiHg f.; -fusz in. na- velsnoer o. der zaadkorrels; -gang m. zaadleiding v.; -girlner m. boomkweeker in.; -gefdss o. zaadvat o.; -geflecht o. (Ontlk.) tot bet zaad behoorend weefsel o.; -gehime o. zaadhuisje, zaadvlies o.; |
|||||||||||||||||||||||
|
kelsaus v.; -brunnen m. zontbran ».;
\'büchie v. zoutvaatje o.; -bude v. zoul- winkel m.; -hund na. (fig.) duurzaam, eeuwig verbond o.; -butler v. gezouten boter v.; -cucumer v., Z. -gurke; -dlisel, •döscher o., Z. -büchse. Suizen, (salzle, geialxt) bcdr. w w.
Fletsch -, zouten, pekelen; gerne gesal- zen essen, gaarne gezouten vleesch eten; (fig.) gesalzen, gezouten; it. (van klap- pen), gezouten, hard, geducht. Suizen, bijv.cn b. (w. i. gebr.) ge-
zouten, ziltig, zoutachlig. Salz-ei\'do, v., z. in. zoutaaarde,
zout bevattende aarde v.; -(abrik v.,Z. siederei; -faklor m. inspekteur m. der zoutmijnen; 2. opzichter ra. op den zont- zolder; 3. bestuurder ui. van het zoul- kantour &; -fass, verkl. •fiuchen, -fass- lein o. zoulvat, zoutvaatje o.;it.Z.-»KfA- se; -/ïsc/i m. gezouten visch v. en in.; •fteischo. gezouten vleesch, pekelvleesch o.; -/Iuss m. (Giet.) zont bevattend giet- sel o.; -fracht v. kosten m. mv.van ver- voer van hel zout; -freibeit v. vrijdom ui. van den impost op het zout; -fuhre v. zoutvracht v., vervoer o. van zout;—n thun, zout vervoeren; 2.zoutkarv.;-/Y</i- rer m, die zont vervoert, zontrijder m.; •fütterung v. met zout vermengd voeder o.; -gast ui., Z. -kundc; -gcist m., Z. •naphta; •genou m. aandeelhouder m. in eene zoutwinning; \'gericht o. zout- zolder m.; it. zoutkantour o.; •gesiiuert bijv. nw. zoutzuur; •getchmack in. zout- srnaak m.; -gewerk o., Z. -genoss; -graf, •grafe ui. opzichter in. over de znutmij- nen; "jms o. onecht rielgras o.; -grube v. zoutgroeve v.; -gurke v. ingelegd a- gurkje o.,ingelegde komkommer \\.;-hal- lig bijv. nw. zouthevatlend; 2. zoulach- tig, naar zout smakend;-nande/m. zout handel m.; verbalener —, sluikhandel in. in zout; -handler, —in, zouthandelaar |
3. zoulbcziestruik v.; 4. zoutkruid o.;
5. Z. Milchkraul; -krebs m. gezouten kreeft m.; -krücke v. zoutkruk v., zout- ziederswerkstok m.; -krystulle m. rov. |
||||||||||||||||||||||
|
zoutkris
|
21
|
lallen o. mv.; -kuchen m. met
|
|||||||||||||||||||||
|
zout bestrooide tarwemeelkoek m.; 2.
Z. -klnsz; -kupfererz o. zoutzuur koper- erts o.; -kunde v. klant ui. die zont koopt; -lachc v., Z. -morasf; Waden m. zoutmagazijn o., zoutwinkel m.; -lake v., Z. -brühe; -lauge v. pekel v.; -lecke\\. zult, zout o. voor hel wild om te lekken; •magazin o., Z. -haus; -nuinn lil., Z. •fülirer, -kèrrner; 2. Z. -hdndler; -markl in. zoutmarkt v.; -marmor m. gevlekt marmer o. met witachligen glans als zout; -mas: o. zoutmaat v.; -masse v. zoutinassa v.; 2. zoutbank v.; •messerm\'. zoulmeter in.; -meste v. zoutvaatje o.; 2. vleeschkuip, pckelkuip v„ pekelval o.; •morast ui. znutplas in., zoutmeer o.; •miihle v. zoutmolen m.; -muller v. bc- zinksel, grondsop o.in zout waler;-na/>/»- /a v. chloonvaterstofelher m.; -nalter v. adder v. in deOaspische zee; -niedcr- lage v. (Hand.) znuthoop ui., zoutmaga- zijn o.; -niederschlag m. (Delfst.) zout- laag, zoutbedding v.; -ölo.,schueres —, chlorure bevattende ether m.; -ordnung v. wettelijke bepaling v. op het bereiden van en den handel in zout; -pachl v. pachten ofverkoopen o. van zout, zout- pacht v.; -pachler ui. zoutpaebter, pach- ler ui. van den zouttol; -pass m. bewijs o. van vrijdom van belasting op het zout; •pfanne v. zoutpan v.; -pfdnner m. aan* deelhouder m. in eene zoutwinning; •pfennig m. belasting v. op zout; -pflan- ze v. zoutbevattende plant v.; -preis m. zoutprijs, prijs m. van bel zout; -probe v. zoutproef v.; 2. Z. -wage; -guelle v. zoulbron v.; -rcoic v. zoiitbesluui\' o.; •richter m., Z. -qraf;-rinde v. zoutkorsl v.; -rinne v , Z. -lrog; samenkraul o. |
|||||||||||||||||||||||
|
m., zouthandelaarsler v.; -hiiring m. ge-
zouten baring, pekelharing m.; -haufen m. hoop m. zout; it. 7<.-niedertage:-haus o. zoutmagazijn o.; -hdutchen o. /.nul - korreltje o.; -hechl m. gezouten snoek m.; 2. groote snoek m.; -Aerr m„ Z. -junker;-höke,-höker m.,-hökin,-hükerin, komenijsman m., komenijsvrouw v. Salzicht, bijv. nw., Z. salzartig. Salzig, bijv. nw. zout bevalteud, ziltig, gezouten; -keil v. zilligheid v. Salz-inspoctor, (-s, mv. -en)m.
opzichter in. over de zoutmijnen; -kapcr in. ingelegde kapper v.; -kastcn m.zout- kast, zoutkist v.; -karrncr m. zontrijder m.; -klosz in. zoulklomp ui., zoutbrok m.; (voor daiven), zoulbrood o.; -klum- pen ui. zoulklomp m.; -knappe, -kncchl m. zoutziederskneebt, znulzieder, hand- langer m. in de zoutkeet; -koch m. in- zouter m.; -knrb m. zoiitiuand v., zout- korf in.; —flechler m. zoutkorfvlechler m.; —ffdler m. zoutkorfmaker m.;-korn o. zoulkorrel ».; -kothe v. zoutkeet,zout ziedei\'ij v.; -kolhenarbeilerm. zoutzieder m.; -kram in. komenijswinkel m.; -kra- mer, —in, komenijsman in., knmenijs- Troaw v.; -kraut o. soda v.; 2. Z. -gras |
zeewierhalin m.; sauer bijv. nw., —e
Salze, zoutzure zouten; •siule v. (II. S.) zoutpilaar in., zoutkolom ».; siure v. (Scbeik.) zoutzuur o.; schank ui. zout- verkoop in. in het klein, zoutwinkel in.; •schaum m. zontschuim o.; 2. vuile schuim o. der zoutbron.-scAeiie v. zout- maat v.; 2. Z. -kuchen (2); schenk m. kleinhandelaar, koopman m. in zout; •tchiffo. zoulschip o.; schlag m. (l>elf- st.) fijnkorrelig, zoutachtig kwarts o.; schmant in. (Zoulz.) pansteen in. •schnpp m., Z. -stein; schrape v. zout- schrapper m.; schreiber m. schrijver m bij het bestuur eener zotitmijn; -schwa- den m., Z. -brodem; schwarzer m.zout sluikcr, zoutsmokkelaar m.; schtceisz ui. zout bevattend zweel o.;-see ni./niii - plas in., sieder m. zoutzieder m.; sie derei v. zoutzicden o.; 2. zoutziederij v.; -so/i/f v. zout water o.; speicher m., Z. -haus; spindel v., Z. -wagc; statte v. zoutplaats, plaats v. waar het zoutwater verdampen moet; spindel v., Z. -wagc; stein m. steenzout o.; 2. Z. schmant 3. Z. schaum; steuer v., Z. -abgabe; stock m. zoutvoorraad m.; stösttcr ui. kleinhandelaar m. in zout; siruuch m. |
||||||||||||||||||||||
|
Sam.
|
||||||||||||||||||||||||
|
San. 1057
|
||||||||||||||||||||||||
|
Sam.
|
||||||||||||||||||||||||
|
(l.audh.) kleine tobbe v. waarindeilrni*
vi ii uit den wijngaaid naar de pers gedragen worden; (Walerb.) vergader- bak in.; schrift »., -uerk o. letterkundig magazijn, mengelwerk o. uil verschillen* de schrijvers; sehule v. school v. van verschillende soort van leerlingen, ge- mengde school v.; .mort o. verzamel* woord o.; •icirtlich bijv. uw. als een verzamelwoord, collectief; -:aht v. ver- zamelend getal o. Sainm,\'c)t, (*(«)*, rnv. -c) 111.H11-
wecl o.; (Volkst.) - u Kragen, Hanger int Magen, hoe grooler pronker, hoe ka- ter jonker. Samm(e;t-artig, bijv. uw. iiu-
weelachtig; (Tuiub.) pluizig, donzig,
wollig, harig; -band o. Iluweelen lint o.; •blume v. (verkl. •blümeiten o.) fluweel- bloem v.; ( l\'l.) Indische anjelier v.; 2. iuiniergroen, diiizeudschoon ».; 5. hane* kam 111.; •blümciien o. kleine gunzebloein v.; -borle v. fluweelen boordsel, Uuwce* len oplegsel o.; -bürste v. Iluweelboi\'stel iu.; •iecke v. Iluweelen deken v. Samm(0)tan, bijv. en b. Oawee*
len, van fluweel; (lig.) Z. sammelueieh. Samm(e)c-ente, (-«) v.fluweel
eend v.; -erde v. Uuweeraarde v.;-erzo.,
L. Vedererz; -fubrik v., \'/.. •weberei; •glanzend, -haarig bijv. mv. iliiweidaeli* tig; •gras o. Dnweelgras o.; \'hou v. II11- weelfii broek v.; (lig.) ruigpoolige duif v.; -huhn, •hühnchen o.Enropeesch riet- boen o.; -hülle v., Z. •iecke; -hut 111. Iluweelen hoed in.; -kleid o,, •kleiduug v. Iluweelen kleed 0., Iluweelen kleeding v.; •kragen m. Iluweelen kraag m.;-/»der o. ruig le(d)er o.; -laufer 111., Z. •Iiulin; •macher 111., Z. -wtber; •mancheiler ui. (Hand.) katoenfluweel o.; •mantel m. Iluweelen mantel 111.; -messer o. fluwecl- scheerdersnics o.;-milbe v.lluweelachtige aardworm in.; -W001 o. iluwecluios o.; •muschel v. ruige Noachsark v.; -mülze v. Iluweelen muls v.; -nelkc v. wiud- bloem v., keukenkruid o.; -puppel V.II11- weelmaluwe v.;2. heemst v.,kaasjeskruid o.; -rasen o. kort afgesneden zode v.; •raupe v. fluweelrups v.; -roek ui. II11- weeleu rok 111., Iluweelen jas v.; -rose v. fluweelroos v.; 2. Z. •nelke; •schnecke v. Iluweelslak ».; •irlmh 111. fluweelen schoen 111.; sciiuarz bijv. uw. fluweel* zwart, zoo zwart als fluweel;II. ». zelfst. fluweelzwarl o.; 2. spinne v. Iluwecl- spiu v.; •spitzen v. mv. Hiiiveelkant in.; •s/ii/i/ in. Iluweelwcversstoel in.; •luel: o. fluweel o.; -tule v. fluweeltoot v. (eene kegelschelp); •terbrimunff v. Iluweelen garnituur o.; -vogel m, vlinder in. met lluweelachtige vleugels; •meter m. flu- weclwever m.; -weberei v. Iluwcelwcveii o., Huweelweverij v.; -icekh bijv. uw. zoo zachl als fluweel; -weiche v. zacht* heid v. van fluweel; -icesle v. fluweelen vest o. Saminïei\', (-s, mv. Sommier) m„
-in, (-iien\'j v. verzamelaar, inzamelaar, opzameluar ui., verzaiiielnarsler, iiizame* laarsler v.; (vuur de armen), colleclaut 111.; (l.audh.) vlijtige bij v. 67
|
||||||||||||||||||||||||
|
•gersle »., Z. Saatgersle; -gelreide o.ir. zakvormig binneiivliesje o. van het
zaaikoreu u.; •gewdchs o., Z. -blume; zaadhuisje der inosphinlen; -weisi o. |
||||||||||||||||||||||||
|
•gurke v., Z. Saalgurke; -haber in.
zaad koek m., zaad lob ».; 2. Z. Saalhuber; • halter in. zaadbal m., zaadhuisje o.; •handel m. zaad handel m.;-liandler, —in,zaadhandclaar m., zaadhandelaarsler t.; •Aaui v.,*Aduf*Ae/io.(PI.)zaadvlies(je)o.; it. 7,,-decke; -holz o.uit zaad voortgeko- iiien liniu o.; (Boschw.) Z. •baum; -hülle v. zaadhulsel o.; -hühe v. bast, dop ui., zaadscheede, zaadschil v.;-kdfer m.zaad- kever iu., zaadtur v.; -kapul o. zaad- huisje o.; -karpfen in., zT. Satzkarpfen; •keim ui. zaadkieui v., embryo o.; -tWcn in. zaadkelk in.; •kenner, \'kundiger in. zaadkenucr m.;-Aeni 111. zandkern v.; 2. pit, kern, amandel, zaadkorrel \\.;-klappe v., Z. \'lappen; -kohl ui. in zaad gesclio* teu kool, tot zaaien bestemde kool v.; •knopf ui., -knospe v. z.iadknop in.; •knolen in, zaadknoop m.;-Ao/i/\'m. zaad- doos v., zaadhuisje, klokhuis o.; -/.<»A in. zandmand »., zaadkorf ui.; -/,or/i o. zaadkorrel v.; 2. Z. Samen (5);-kraut o. (Tuiub.) kool v. ilie ineu in zaad laat. |
eiwitstof v„ Z. -A»rn,-ii>erAo.(geineenz.)
zaad o.; \'werkzeug u. (Ontlk) zaadwerk* tuig o.; •zapfen in. (l\'l.) kegelvormige •zwiebel v. zaad hol ui., zaad |
|||||||||||||||||||||||
|
04
|
||||||||||||||||||||||||
|
schietende ui v.; il. spruitje, bolletje o.
dat aan een bloembol komt. Samerei, (-e») r. allerlei plaulen*
en bloemzadeu v. nu.; •handel f", \'t.. Sumenliandel; •cerzeichniss o. lijst,prijs- couraut v. van zaden. Samhaus, (-es, mv. S<ïmA<iuser)o.
zeemlouwerij, zeemlooierij v. Sy:mig, bijv. uw. (iu saioenslelliu-
gen),zaaddrngend. Sainisch, bijv. uw. zeemlederen,
van zeemleder; -es Leder, Z. S&miscMt* der; Felle • macheii of garben, tot zeem- leder bereiden, tol karmoesieder maken; sciiuarz - machen, bronskleurig maken. Samisch-garber, (*»«>Aeri,nnr.
•gérber) in. zeemle(d)erbereider, zeem*
touwer iu.; -giirberei v. zeemtouwerij,
zeemlooierij v. (plaats en handwerk)
leder o. zeemleder o.;-macheno. zeein*
|
||||||||||||||||||||||||
|
.schieten; (l\'l.) fonteinkruid, zwainkruid leder bereiden, zeem touwen o
|
||||||||||||||||||||||||
|
o.; 2. waterdiiizendblad o.; 5. waterdili
zendkuoop ui.; -krone v. zaadkroon v.; • kiigelchen o. zaadhollelje o.; •kunde v.,
\'t.. -lehre; -lack in. korrellak o.; •lappen in., Z. -bldllchen; —los bijv. uw. zonder zaadvliesjes; -lehre v. zaadleer v.;-lciler m., Z. -gang; -linse v., Z. Saatlinse; • locke v. (lioschw.) uit zaad voorlgeko-
ineu boompje; -lode v., Z. -locke; -los bijv. uw. zaadlnos, geen zaad geiend; (van meiischen), geene kinderen of ua- koinelingen hebbende; -manlel in. zaad- vlies, zacdhuisjc o.; •milch v. (Apoth.) planleiimelk, zaadmelk v., koeldrank m.; •möhre v. in zaad (.eschotcn peen v. of wortel m.; -moos o. blaaskoraal o.; •mul- Ier, -nelke v. zaadschieleode anjelier v.; •nat/t v. naad in. van de bekkeneelbecn- deren van den balzak; (l\'l.) zaadrib v., naad m. der zaadvaten; -öl o. zaadolie, olieachtige slof v. in het zaad meel; •perle v. stofparellje o.; -reis o., Z. •locke; •rippe v. zaadrib v.; -röhre v. (Üntlk.) zaadbuis ».; -rübe v. zaadschieleode wortel in., raap v.; -saft iu. slijmig vocht o. in de bevruchte zaadkorrel; sdale v. (verkl. •stlulclien n.) zaadzuiltje o.; •schlugader v. lot de zaadstreng bclioo* rende slagader v.; schuur v„ Z. •strang; •sehule v. (l\'l.) peul v., dop m ; se/tule v. kweekerij, plantenkweekerij v.; |
Siimkoat, (-en) v. spijs v. uit zelf
verbouwde vruchten. Samkosten,Sammelkosten,
v. mv. gemeenschappelijke onkosten in. iuT.,i!eiflecuschappelyke bijdragen v.inv. Samlillg, (-(e)J, mv. -e) in., Z.
Samenreis, Sammel-bild, (*(«)*, mv. *cr)o.
verbrokkelde caricatuur v., die door een niitglas gezien tot een geheel wordt; •brod o. gebedelil brood o.; -buch n. boek o. luctaanleckeoingen of uillrck* sels. Sammelei, (-en) v. onverstandig,
blind verzamelen zouder geregeld plan, samcuflansen o. Sammcl-floisz, (-es) m., z. m.
vlijtig opzameleu o.; -glas o. collectief- glas o. dat de stralen van een bolrond glas opvangt en verzamelt; •katten ui. vergaderbak iu.; (Unilk.) chijlvaten o. mv.; -korn o. ingeoogst graan o., graan* oogst in. Sijmmoln, (sammelte, gesammelt)
In\'ilr. ww. Obst -, iiizauielen; Held -, verzamelen, ophoopeu, opeenhoopen; Nachrichten -, verzamelen, hijccnzanie* len; (z. voorw.) Jür die Armen -, eene inzameling houden, eeue collecte doen; Büclier -, verzamelen; Trappen -. bijeen* brengen; Kenntnisse -, verkrijgen; ge |
|||||||||||||||||||||||
|
•schwamnueulsl in. zwamachlig zaadge-sammelte lleisteuer -, collecte v.; seine
zwel o.; •slaub in. bloeinslof, znadstof Gedanken -, Z. sich sammeln (lig.); seine |
||||||||||||||||||||||||
|
Krafle -, herkrijgen; aus verschiedenen
Schriften -, sanieiiflansen, compileeren; 2. wed. ww. sich -, zich vcrzaineleu,bij- cenkomen, vergaderen, Z. versammetn; (tig.) tot zich zei ven komen; (van een schrik), Ji\'cA -, tot bezinning komen,be* daren. S&mmel-namen, {-namens, mv.
• namen) in., Z. •mort; •orden ui bede* laarsordc v.; -panz ui. (gciucenz.) veel- vraat ni.; -platz in. vergaderplaats, bij- eenkoiusl, plaats v. van samenkomst; |
||||||||||||||||||||||||
|
v., stuifmeel o.; •stein ui. zaadsteen ui.,
versteende zaadkorrel v.; stengel ui. zaadsteel ui.; slrang m. (iintik.) zaad- streng v.; —neme m. zaadslrengzeiiuw v.; strausz in. (Pl.)zaadkolfje u.;-llieile in. mv. (Ontlk.) leeldeclen, zaaddeelen o. mv.; -lhier o., • thieichen o. zaad- diertje o.; •Iragend bijv. nw. zaaildra- gend, zaadbevattend; -lrdger in. zaad- dragende plant v., mannelijke hennep ru.; 2. (PI.) Z. \'huiler; •veneichniss o. lijst, prijscourant v. van zaden; -wand |
||||||||||||||||||||||||
|
1058 San.
|
||||||||||||
|
San.
|
||||||||||||
|
San.
|
||||||||||||
|
S&mmlung, i-en) v., Z. sammeln;
il. verzameling, inzameling, opzameling v.; (voor de armen), collecte v.; 2. oogst, bundel m., ophooping v.; (fig.) bepein- zing, innerlijke beschouwing, godsdien- stige overdenking v.; sglas o. collectief glas o.; -punkl in. punt o., plaats v. van verzameling of bijeenkomst; it. brand - pant o. Sammt, bijw. te zamen, gezamcn-
lijk, met elkander; • und snnders, alle en een ieder, alle zonder uitzondering; 2. voorz. (met den 3den nv.) met, bene- vens; das llaus - item Gatten, het huis met den tuin; er - alten übrigen, hij en al de anderen. Sammt-belehnung, (-en) v.
gemeenschappelijke, gezamenlijke belee- ning v.; -h&nder m. medebeleener m.; •kauf m. koop in. in den roes. S&mmtlich, bijv. en b. gezamen-
lijk, allen, allen te zamen; die -en Ein- wohner, al de inwoners; der -e Adel, de gebeele adel, al de adellijke personen; Schiüer\'s -e Werke, al de werken, de ge zamenlijke werken van Schiller. Sampol, (-J, mv. Sampel) in., Z.
Zampel. Samnite, (-n) v. huisjapon v. met
stijven kraag. Samstag, (-(<0«, mv. -e) m. Za-
terdag m. S&mstigen, (samttigte, gesam-
stigl) o. ww. (Volksl.) Zaterdag houden, poetsen, schuren. S&mst\'aglich, bijv. nw. zater-
dagsch, wat Zaterdag plaats heeft. S&mstagS, bijw. \'s Zaterdags.
Siinbornto, (-s, mv. -$),Sam
benito, (-n, mv. -n) m. martelaars- hemd o. van hen die tot den brandsta- pel veroordeeld waren. Sanciren, (sancirte, sancirl) bedr.
ww. heiligen, wijden; 2. bekrachtigen, wettigen. Sanct, bijv. nu., Z. heilig.
Sancti&6iTen,(sanctifieirte,sane-
tijieirt) bedr. ww. heilig verklaren, on- der het getal der heiligen opnemen, ca- nonisceren. Sanctign, (-en) v. bekrachtiging
goedkeuring, sanctie v.; it. Z. pragma- tisch. Sanctionïreil,(saTic/iori!r/e,S(i»ic-
tionirt) bedr. ww. goedkeuren, bekrach- tigen. Satietus, (onb.) o. (Kath.) sanc-
t ns o. Saild, (•(«)«, mv. -e) m. zand o.;
grOber • mit Kies, kiezelzand o.; feiner -, fijn zand; it. zanderig land, zandige streek; einen Reiter aufden - setzen, tot zandruiter maken, op den grond werpen; (Zeew.) einen Kahn auf den - treiben, doen stranden, op het strand zetten; auf den - laufen, stranden; einem - in die Augen streuen, ieui. zand in de oogen strooien, misleiden; (fig.) auf • tauen, op lossen grond bouwen; den - zdhlen zijn lijd verbeuzelen. Sandaal, (-aales, mv. -aale) m.
«andaal in. en v.;2. Z. Sander (2); -acker |
||||||||||||
|
m. zandige akker rn.; -ader v. zand-
ader v. Sandijlo, (-n) v. sandaal, voet-
zool v. Sandarach, Sand(a)rack, v.
sandrak o., rood zwavel-arsenik m.; (Landh.) bijenbroed o. Sand-art, (-en) v.zandsoort.soort
v. van zand; -artig bijv. nw. zandachtig, zandvormig; -auge o. argus tn. (een vlinder), -ausler v. zandoester v.; -bad o. (Gen.) zandbad o.; -ball ra., Z.-klosz; •bank v. zandbank, zandplaat v., rif o.; (Bergw.) zandlaag v.; -barren m.,Z.-h&- ger; -beere v. haagappelbes, aardbezie v.; it. haagappelboom ra.; •beh<er m. (Glasbl.) bergplaats v. voor het zand boven den glasoven; •beinquelle v. been- versteening v.; -berg m. zandberg m., ophooping v. van zand; -birne v. vrij groote, langwerpige, zoete peer v.;-bocks- dorn ra., Z. -kicher; -boden m. zand- grond in.; 2. zandhok o.; -bohrer in. grondboor, putboor v.; -boot o. zand- schuit v.; -börs m.,Z. Sander C2);-brod o., Z. Erdmandel; -bruch m. (Ileelk.) kor- relige beenbreuk v.; 2. (I\'rov.) zandkuil m.; -bube in. zandjongen, jongen m. die zand verkoopt; -büchse v. zandkoker m.; it. —, —nbaum m. Westindische nole- boom ra.; -capelle v., Z. -kapelle; -dislel v. zanddislel v.; -dödel in. blei v., wit. visch m.; -rforn ra. zanddoren m.;-dörr- leiche v., Z. -mumie; -iublclle v., Z. •telline; -ebene v., Z. •fldclie. Sandel, (-s) m., z. m.. -holz,
{•es) o., z. m. sandelhout o,; -baum m. saridelhonlboom m.; -farbiij bijv. nw. samlelhoutkleurig; -roth o. (Scheik.) kleurig bestanddeel o. van het rood san- del hout. Sanden, (sandele, gesandet) bedr.
ww. met zand bestrooien; (Mess.) met zand schuren, scherpen, slijpen. Sandondivio, v., z. m. (Pl.)fljne
wilde mosterd m, Sgnder, (-s, mv. Sander) m. hij die
met zand bestrooit; 2. (Nat. hist.)zand- baars in. Sand-erz, (-es. mv. -e) o. zand-
achtig erts o.; -fass, (verkl. -fasschen)o. zandton v., zandvat o.; it. Z. -büchse; feder v. wilde haver v.; -feld o. zandig veld o.; -fennich m.,Z.-liesclikraut;-fisch in., Z. -aal; -/ldche v. zandvlakte v.; floh m. zandvloo v.; -flötz o., -flühe v. zandbedding, zandlaag v., zandgebergte o.; -form v. zandvorm.vorm va. van zand; •formenmacher m. zandvormer m.;-för- mig bijv. nw. zandvormig;-/nmv. zand- vrouw, zandverkoopster v.; -fuhrc v. vervoer o. van zand; 2. zandwagen o.; •galle v. zandplek, zandige plek v. in kleigrond; -gamander m. zandgerman- der v.; -gang m. zandpad o., zandige laan v.; -gebirge o., Z. -berg; -gegcnd v. zandige streek v.; -gemilde o. scbilderij v., teekening v. in het zand, met zand vervaardigde schilderij \\.;-glas o. zand- glas o.; 2. Z. -ultr; .glimmer ai., Z. Kulzenylimmer; -griber in. zandgraver ni.; (Nat hist.) zand kever rn.; 2. schild- |
||||||||||||
|
kever ro.; 3. doodgraver m.; -oms o.,
Z. -haber; 2. gierst v.; —gilge of —lilie v. aardspinnekruid o.; -gries m. kiezel, kiezelzand, grof zand o.; -grubev. zand- groeve v., zandkuil m.; -grund m. zand- groiid m.; -juji m. (Giet.) gieten o. in zand, zandvorm in. bij het gieten; -gut o. (Hand.) Z. Erdgut; -haargras o., Z. habcr (1); -haber m. zandhaver v.; 2. wilde haver, zwarte haver v.;it. l.Spilz- habcr; 3. Z. -rohr; -hiigcr m., Z. •horst; •halm m., Z. -rohr; -hase m„ Z. Uerg- hase; (Keg.) einen —n machen,eea poe- del maken, geen enkelen kegel omwer- pen; -havfen m. zandhoop m.; -hirsch in. hert o. dat zich in zandige streken ophoudt; -hode v. (Gen.) opzwelling v. der teelballen; -/iorn o. zandtoot, loot- schelp v.; -/iors( m. zandheuvel, zand- hoop m.; -hügel ai. zandheuvel ui.; (Zeew.) duin v.; -huhn o., Z. •liiufer. Sandicht, bijv. nw. als zand,zand-
achtig. Sandie, (-n) v. Zuid-Amcrikaan-
sche watermeloen m. Sgndig, bijv. nw. zandig, vol zand,
met zand bedekt; 2. Z. sandurtig. Saud-insel, (-n) v. zandeilaml
n.; -kafer m. zandkever m., zandlor v.; •kapelle v. (Scheik.) zandkapel v., mei zand gevulde pot in.; it. Z. -bnd; -kar- cher, .karrner, in. zand rijd er rn.; -kar- ren in. zandkarv., zandwagen in.; -kar- toffel v. zandaardappel m.; -kasten m. zandkist v.; -k/iuk v., Z. -grube; -kieher in. zanddragant m., wervelkruid o.;-kis- seno. mei zand gevuld kussen o.; -klaf- fer in. (Nat. hist.) waterspuiter, groote uendesnavel in.; -klinijc v., Z. -horsl; •knoblauch m. zandknoflnok o.; -kobal! m. (Bergw.) zand bevattend kobalt o.; •kócher in. zandkoker, rolvormige wa- terwoim m.; -korallc v. zandkoraal o.; •kom, -körnchen o. zandkorrel v., zand- korreltje o.; (I.andb.) op zandgrond groeiend koren o.; -krabbe v. zandkrab v.; -kranl o.zandkruido.;-Ariec/ier m.,Z. •klaffer; -kuchen m. zandtaart,amandel- taart v.; -kuhle4 v., Z. -grube; -lage v., Z. schicht; -land o., Z. -bndcn (l);2. zandig land o.; -IAufer in. zandhoen o., zeepalrijs m.; it. slelllooper in.; 2. wa- terhoen o.; 3. Z. -kafer; (Zeew.) Z.-uftr; •lieschgras o. zand-rietgras o.;-/i(iev. zandielie v.; -lindei. in zand groeiende lindeboom m.; •lltffel m. zandschop v.; -mann m. zandverkooper m.; (lig.) slaap, Moipliens ni.; der — komml ihm in die Augen, hij krijgt slaap of vaak; -meer o. zandzee, groote woestyn v.; -mergel m. zandachtige mergel v.; -mohn Dl. (PI.) klaproos, kollebloem v.; •molle, •molte v. (Prov.) zandbak, bak ui. om zand te halen;-monie//m.zandpluvier v.; -mühlc v. door zand bewogen molen in.; -mu- mie v. in het heete zand verdroogd lp o.; -nigelein o., Z. ~nelke (2); -natter v. Z. -kriecher; -nelke v. zandanjelier v.; 2. zeeanjelier v., zeegras o.; -ofen m., Z. -bad; -papier o. met zand bestrooid papier, zandpapier, glaspapier, schunr- papier o.; -pfanne v. (Uoutw.) zandpan |
||||||||||||
|
Sar. 1059
|
||||||||||||
|
San.
|
San.
|
|||||||||||
|
Sanhedrin, (s) m., z. m. (J.
gesch.) hooge raad m. Ie Jeruzalem. Sanikol, (-n) v. berenoor o., saui-
cula v. Sailitiit, v.,z.m.gaznndheid,volks-
gezondheid v.; scollegium o. gczond- heidcommissic v.; srath in. lid o. van de gezondheidscommissie v.; 2. Z. sculle- gium. Sank, (-(e)s) o., z. iu. onbruikbaar
vlothout o. Satiskrit, o., z. in. sanskrit o.,
oude schrijftaal v. der llindocsclie prics- ters. Sap, (-«) v. ondergiaving, onder-
mijning, loopgraaf v. Sapadillbaum, (-baum(c)s, mv.
•biiume) in. sappadilboom in. in Indiê. Sapaju, (onb.) ra. (Nat. bist.) sa-
pajou in., kleine Amerikaansche aap in. Sapanliolz, (-es) o., z. in. don-
kerrood samlelhout o. Sapeur, (-(e)s, mv. -c),Sapper,
(-s, mv. Sapjter) in. bijlman, schans- graver, pionnier, sapeur m. Sapen, (tapte, gesapt) bedr. ww.
ondeimijnen, ondergraven; 2. o. ww., m. h. loopgraven aanleggen. Sappe, (-«) v. (Vcsl.) Z. Sap.
Sappen, (sapple, gesappl) o. ww.,
in. Ii., \'L. sapen. Sappengraber, (-bers, mv. -bcr)
in., Z. Sapeur.
SapperlQt!, Sapperment!,
lussen. (Volkst.) Z. sackerlol. Sap(p)hir, (-(e)ï, mv. -e) m. saf-
fler m., blauw edelgesteente o.; -blau o. saffierblauw o. Sap(p)hiren, bijv. cu b. salueren,
van sallier; it. met saffieren versierd. Sap(p)hir-fluss, (-/I isses, inv.
•ftüssc) m.nagemaakte saffier ui.-.-kryslall iu. gekristalliseerd, doorschijnend blauw kwarts o.; -niii« na. bleek rond e robijn, spincl m.; sputh iu. saffierspaatb o. Sapphisch, bijv. en b. sapphisch,
volgens Sappho; -cr Ven, sajipliisch vers o. Sappiren, (sappirtc, sappirl) bedr.
en o. \\vw\\, Z. sappen. Sappirer, (s, mv. Sappirer) in.,
Z. Sapeur. Sappir-fasehine, (•») v. (Vest.)
mutsaard in. die voor de ondermijning gebezigd wordt; -oaWv.onderinijnings- vork v. Sarabande, (-n) v. (üansk.) der-
tige Spaansche dans in., sarabande v.
Sarass ui., Z. Sarrass.
Sarcastisch, bijv. nw., z. »ar-
kastisch. Sarcenet, (-(e)s) m.,z.ni.(Hand.)
sarcenel o. Sardachat, (-(e)s, mv. -e) m.
vleescliioode of bruinacblige agaat in., karneool m. Sardelle, (-«) v. (Nat. bist.) sar-
diju v., sprot v.; 2. ansjevis v. SardgUen-brühe, (-«) v. sar-
dijnsaus v.; -fang m. sardijnvisscherij v.; it. plaats v. waar sardiju & gevaiigeu wordt; -garn o. sardijnnct o.; salal m. |
||||||||||||
|
voor eene draagkoets; -nlriger m.draag*
stoeldrager ui. Sanftheit, v., z. ra. zachtheid,
zachtmoedigheid v.; it. weekheid, lenig* beid v. Sanft-horzig, bijv. nw. zacht-
moedig, goedhartig, week, gevoelig; -keii v., Z. Sanflmulh. Sanftig, bijv. en b. (Uergw.) zacht
bellend. Sanftigen, (sinfligle, gesinfligt)
bedr. v/w.jem. -, doen bedaren, gerust- stellen; das Meer -, stillen, doen beda- ren; (Schink.) die Saure -, aanmoeten. Sijtlftlich, bijw. zachtjes, bedaard. S&ni\'tmuth, v.,z. iu.zachtmnedig- heid, goedhartigheid, weekhartigheid, gevoeligheid v. Sanftmüthig, (-er, si) bijv.nw.,
Z. sanftherzig; -keil v., Z. San/tmulh. Sang, (-(e)s, mv. Singe) m. zang
ra., lied o., gezang o., muziek v.; (ge- meenz.) mil • und Klang, met gezang en speelwerktuigen; -boden m. klankbodem m.; -dichler ra. lyrische dichter, liedcr- dichter ra.; -drossel v. zingende lijster v. Sange, (-n) v. (Zeew.) luik v. van een schip, scheepsluik o. Sangeln, (sangelle, gesangelt) o.
ww. (1\'rov.) korenaren lezen; 2. neuriën, slecht zingen. Slinger, (s, mv. Sdnger) m., -in,
(-nen) v. zanger, zinger ui., zangster, zangeres v.; (Letterk.) dichter, lieder- dichler m., dichteres v.; - des Waldes, zangers sa. mv.des wouds,zangvogels iu. mv.; 2. (Nat. hist.) baslaarduachtegiial boschzanger in. Sangerei, (-en) v. (vcroud.) Z,
Gesang. Sangorhafc, bijv. nw. naarde wijze
van een zanger. Siingern, (sangerle, gesangert) o.
ww. (w. i. gebr.) voor zanger spelen. Sangerschaft, (•««) v. alle zan-
gers te zamen; it. bel bedrijf of wezen o van een zanger. Sangerthum, (-(e)s) °•••• m.,Z
Sdngcrschafl. Sang-ünk, (-en, mv. •<•«) m. zin-
gende vink, slaande vink m.; •fiihrcr m. voorzanger in., hoofd o. der koorzangers; •gedicht o. lied, liergedicht o.; -herd ra. vogelkooi v. met groolc zangvogels; -ler- che v., Z. Feldlerche. Sanglich, bijv. nw. voor den zang
geschikt. Sang-meister, (-s/c,-s,inv.-s/er)
m., Z. Singmeister; •rede v.,Z. Recitatie; schwalbe v., 1. Gesangschicalbe; spiel zangspel, zangstuk o.; slandcheit o. sere- nade, aubade v. mei gezang. Sangujniker, (•», mv. Sanguim-
ker) m. man van een sanguinisch lem- perament. Sanguinisch, byv. en b. voor in-
drukken licht vatbaar en met eene leven- dige verbeelding bedeeld, sanguinisch; -e Hoffnungen, lichlgeloovig. Sung-vogol, (-vogels, mv. \'Vogel)
ra. zangvogel, zingvogel in.; -weise v., Z. Gesanguieise. |
||||||||||||
|
v.; -pfeifr v. zandpijp v. (eene schelp)
2. messcnhecht o.; (Delfsl.) pijp v. van zandsteen; -pfeifer m. kleine zeeleeu werik in., strandlooperlje o.; •pfriemc v., •pfriemenhaber in. zandprienigras o.; •plan in. zandvlakte v.; it. renbaan v., strijdperk.worslelperk o., -rad o. schep- rad o. tot uitdiepen: -ranke v. zandkers v.; siumer in. zandruimer, zandschep- per m.; -rscAnu"a v. (fig.) eindelooze berekening v.; -reffo\' -rif[ o., Z. -bank; •regen m. zandregen m.;-ra(cr in. zand- ruiter; (lig.) overwonnene m.; -rellig m na Sint-Jan gezaaide rammenas ».; -ried- . i/r«s\' o. zandrietgras o.;-rocAen m. rogge v. op zandgrond; -rohr o. riet o., biesv., helmkruid o.; -rihre v. zeeworm m.; •röhrschmiele v. rictvormig bundelgras o.; -rukrpflanze v.zandrocrkruid o.,sack m. zandzak m.; it. zak ra. met zand; 2. (Vest.) aardzak in.; sackchen o. zand- zakje o.; it. zakje o. met zand; (Grav.) zandkussentje o.; schaufel v. zand- scliop v.; schelle v. met sluifzand be- dekte plaats v.; schicht v. zandlaag, zandbedding v.; schiefer in. zandschic fer o.; schilf m., Z. -ro/ir; schimmel m. vuilwitte schimmel m.-. schlange v., Z. •kriecher; segge v. rietgras o • m/ir v., seiher m. fontein v. waarin zichzanddeeltjesbevinden;-sie(i o. zand zeef v.; spitze v. zandpunt v,; slaub in. stuifzand o.; slein ui. zandsteen in. en o. S»ndstoin-artaeit,(-cii) v. zand-
«teenwerk, werken o. iu zandsteen; •6recA m. zandsleenbreke v.; -bruch m., •grubc, •mine v. zandkuil in.; -porphyr n. porfier bevattende zandsteen na.; •schiefer ra. schieferboudende zand- leen in. S&nd-Strecke, (n) v. zandige
treek v.; -telline, -lellmuschel v. zand- cbelp v.; •/or/\' in. met zand vermengde lurf ».; -(or/e v. zandtaarl, amaiidcllaarl .; -trespe v. inuurherrik, muurdolik v.; Iu(e v. zilverlaken v. (ecne tootschelp); ufer o. zandige oever m., strand o.; -ulir i. zandlooper in.; —\\7«« ui. (Nat. hist.) Misleen m.; -iio// bijv. nw., Z. sandig; •ragen m. zandwagen m.; -«iahrsager iu ïindwaarzegger m.j-uiii/i/saoerei v.waar- «ggerij v. uil zand; •waschey. wasschen o. van het zand; -watur o. zandig water »; -weg in. zandige weg, met zand be- rooide weg m.; •weide v. zandwilge-
l\'iom ra.; 2. roodachtige wilg m.; -wei- z<n m.,Z. -lniher (1); -wespev. zandwesp v- -wurm m. zandworm m.; (Hoefsm.) Z Kranenwurm; •wüsle v. zandwoestiju v. -zucker in. keukensuiker v. SanfC, (-ir, -es/) bijv. en b. zacht,
ïOft, liefelijk, gematigd, onmerkbaar; «« -es Tonslilck, gematigd; -c MauJ, Mtht, lenig: -e /.u/7, zacht, aangenaam; •«\' Regen, zacht, bijna onmerkbaar; -« ^\'<ianj, zachte helling; -er Charakter, üaugenaam, liefelijk, goedaardig, toege- 1 \'ml, welwillend; - behandeln, toegevend, "cht. Siinfte, (-«) v.draagstoelm.,draag-
koets, draagbaar v.; -npferd o. paard o. |
||||||||||||
|
1060 Sas. Sat. Sat.
|
|||||||||
|
sardijnsalade, ansjovissalade ».; •tunke
»., Z. •brühe. Sarder, ( •s, im, Saróer), S&r-j
don(i)er, (-n(i)ers, mv. -n(!>r) m. (üelfsl.) uit veelkleurige lagen beslaande onyi in., Z. SarJachal. Sardine, (-n) v. kleine sardijn v.,
sprotje o. Sardonisch, bjjv. nw.,-« lachen,
gedwongen. Sarg, (-(c)s, niv. Sirge) m. dood-
kist.lijlikisl \\.;( Waterb.) (vaneene Itrou), vergaderbak ra., reservoir o.; -beschlag in. metalen hengsels o. mv. en platen v. mv. aan eene doodkist, beslag o. cener doodkist; -deekel m. deksel o. van eene doodkist. Sarge, (-n) v., Z. Sarsche.
S&rgen, {sargle.gesargl) bedr.ww.,
Z. eintargen. Sarg-nagol, {-nagcls, mv. -nigel)
in. doodkistnagel m., doodkislscliroef v.; •tlein va. (o. Gcsch.) bijtende steen m. van welken men graven maakte; 2. zerk- steen m.; 3. Z. Grabslein; •luch o. Iijk— kleed, kleed o. over de doodkist. Sarkgsm, (-(e)s, mv. -en) m. bij-
tende spot, bittere, scherpe spot m., vin- nige spotredc v., bijtend gezegde o. Sarkastisch, bijv. en b. bitter
spottend, bijlend, scherp, sarcastisch. Sarkom, (-(e)»,niv.-e)o. vleesch-
gewas, vleeschgezwel o. Sarkoph&g, (•(«)\'• mv- "f") m-
(Oudh.) grariouibe v„ praalgraf o. Sarrass, (-cs, mv. -e) ui. sabel v.,
lange degen in., rapier o. Sarsaparjlle, (-n) v. (Pi.) sarsa-
parille v.
Sarsche, (-«) v. (Hand.) serge,
sarge, saai, lichte gekeperde wollen slof v.; -fabrik v. sergefabriek v.; •weberei v. sergeweverij v. Sarschen, bijv. en b. van serge of
sarge. Sarscheweber, [-bcrs, mv. -ber)
va. sergewever in.
Sarter, (-s, mv. Sar/er) m. (Zeew.)
scbeerslrook v., spanlboul o. Sarving, (•(e)«,mv. -e) o. (Zeew.)
woellouw o. Sass, Sasse, (•(«)», mv. -(e)n)
in. ingezetene, inwoner, bewoner, eige-
naar m.; (Volksl.) Sakser m.; -jageno. jacht v. op honden; -kraut o. knollook- kruid o. Sassafras, (,-ses) m.,z. ra. venkcl-
houl, sassefras o.; -lorbeer in. sassefras- lauri«r m.; -nuss v. sassefrasnoot v.; -öl o. sassefrasolie v. Sassaparille, (-n) v., Z. Sarsapa-
rille. Sassen, m. mv. Saksers rn. mv.; 2.
ingezetenen, Noord-Duitschers, INeder- Duilschers in. mv. Sassig, S\'asshaft, bijv. uw. geze-
len, eigen licht en vuur hebbende, eigen baard hebbende. Sassisoh, bijv. nw. Neder9aksisch,
Neder-duilsch, platduitsch. Sassjagen, (-j) o., z. m. herten-
jnchl v. |
Sasskraut, (-kraul(e)s,uiv.-irau-
ler) o. knoflookkruid o. Sassolin, (-(c)s) m.,z.m. (Schcik.)
sajsohne v., boraxzuur o. der licete bron- non bij Sasso, nabij Florence. Satan, (•(«)». mv. -e), Satanas,
(onb.) mi. duivel, boo/c gccsl, hcllcvorsl, satan m. Satanisch, bijv. cu b. duivelsch,
salansch, duivelachlig. Satans-arbeit, (-cn) \\. (gc-
mcenz.) duiveUwcrk o.;-engelva. geval- len engel, booraardigc engel m.; -lierz o. duivelsch hart o., duivelsche inborst v.; -kun$t v.duivelskuusl, zwarle kunst v. Satellit, (-en, mv. -en) m. Ijjf-
w.ich\'.er, trawant in., bijplauect v. Satinett, (-(e)s) o., z. m. (Hand.)
Turksch satijn o.; baumwollener -, ever- last o. Satire, (-n) v. geestig hekelschrift
spotdicht o., satire v.; -ndichler m. sa- lirendicbter m.; -nschreiber m. schrijver van satires. Satirikor, (-s, mv. Satiriker) m.
Z. Satircnschreibcr; 2. spotziek, satirisch mensch m. SatisdatiQn, (-«n) v. borgtocht
ui., cautie v. Satisdatiren, (salisdatirte, salis-
dalirl) bedr. ww. borgtocht stellen, borg blijven. Satrape, (•», mv. -n) m. satraap,
Perzisch landvoogd in. Satrapie, (•») o. gebied o. van een
satraap. Satt, bijv. en b. voldaan, genoeg,
voldoende, overvloedig; - zu Hum haben, genoeg te doen hebben; 2. verzadigd, genoeg gegeten of gedronken hebbende; übermaszig - sein, lol aan zijne keel toe vol zijn; jem. - macltcn, iem. vcrzadi- gen; (fig.) sich nicht - selwn kunnen, niet moede worden om te zien; sich « lachen, spielen, zich moede lachen &; eine of einer Sachc - teerden, genoeg beginnen Ie krijgen van; des Lebens - sein, hel leven moede zijn; 3. (van kleuren),don- ker, diep; (van letters), vol; cin -es Gelb, Z. -gelb <J-; -cr Wcin, krachtige wijn ui.; •er Heim, vol rijm; (Bouwk.) - au/liegen, behoorlijk steunen; (Spr.) der -e «tin nicht wie dem Hungrigcn zu Mulhe ist, de rijke weel niet wal armoede is. SattC, (-») v. inelkpan v.
Sitttol, (-s, mv. Sittel) m. zadel,
zetel m., zitbankje o.; f est im - sitzen, vast in den zadel zitten; ein Vfcrdohne - rei- ten, op een ongczadcld, los paard rijden; jem, aus dem - heben, iem. uit den zadel lichten; (fig.) op den grond werpen, doen tuimelen; ein - auf der Nase, buil, bochel in.; (Watcrb.) (van palen), kop m.; (Onllk.) Z. -bein; (Br.) (van een eest), geweir o.; (I.akenw.) schecrbalk m.; (itergw.) ertsbreker ra.; (Lcttcrg.) zadel m.; (Vest.) ezelsbrug v.; (Nat. bist.) kleefoestcr v.; (Instr.) Z. Steg; (Zeew.) kolsem ra.; (Giet.) slakken v. mv. in de gedaante van een zadel; (Vog.) paarden- haren strik m.; (van eene noot), schei- vlies o.; (Ger., veroüd.) \\rrblijf, land,\' |
||||||||
|
eigendom o.; (Bouwk.) nok v. van ecu
dak, spils v.; (Spr.) in allen Satteln ge- rcchl, van alle markten thuis;vom - leben, van roof, als roofridders leven. Sattol-baild, (-band(e)s, mv.
•binder) o. zadelband m.; -baum m. za- delboog in.; (PI.) boom m. van zeer hard houl; -bein o. (Onllk.) Turksche zadel in., gedeelte n. van den schedel; •blech o. band ra., reepje o. van een zadelboog; •bogen in. zadclbiog ui.; -dach o. gevel- dak o. mei iweeschuinsclie zijden; -decke v. zad\'.\'ldck o., schabrak v.; -druck ui. indrukking v. door den zadel; -fertig bijv. nw. (van een paard), gereed om te zadelen, om op te zitlcu; (van een per- soon), gereed om op te stijgen; -fcsl bijv. nw. zadelvast; (fig.) er ist —, hij is ze- kcr van zijne zaak; -(örmig bijv. nw. za- dclvormig; -forlsatz in. (Onllk.) uilsle- kend been, wigbeen o. aan den schedel; •[rei bijv. uw. (Leenw.) vrij van leen- dienslen te paard, vrij van riddcrdiensl; •gurt in. buikricm, cingcl m.; -gul o. goed o. dat vrij is van alle lasten en diensten, goed o. dal een gezadeld paard in dienst moet stellen, •hammer in. za- delmakershainer m.; -/io^ m. (Leenw.) Z. -gut; -holz o. hout o. waarvan men zadels maakt; (PI.) nordanierikanisches —, geurig popuiicrhoul o.; (Zad.) -hölw o. mv. dwarsbalken, karbeclen in. mv.; •kommer v. zndelkainer v.; -kissen o. zaïlelkussen o.; •kne\'hl va. zadelkneclil, palfrenier in.; -knopf in. zadelkop in.; I •krithe v., Z. Nebelkralie; -ie/ie»o.(Leeii- w.) leengoed o. dal een gezadeld paard iu dieusl moet leveren; 2.mannelijk leen, zwaardlccn o.; •muschel v. I\'oolschc ol ËHgcUcbe zadel in. (een schelpdier). Satteln, (saltctte, gesallclt) bedr.
ww. ein l\'/erd -, zadelen, liet zadel op- leggen; ein Traglhier -, een pakzadel opleggen. Sattel-pausch, (-«, mv. -e) m.
achterste zadelboog m.; -pferd, -ross o. zadeljiaard, rijpaard o.; -pislole v.zadel- pistool o.; -polster o. zadelkusscn o.; •rauzen in. zadelransel ni.;-nni/it\'V.(.\\al. hisl.) zadelrups v.; •riemen in., Z. •struppe; -ross o., Z. Ileitpferd; •rücken m. ingevallen rug in. van een paard, •seile v. (Kijk.) linkerkant m., linker* zijde v., kant in. waar de ruiter opstijgt; •steg in. (Zad.) zadelkain m.; struppe v. zadeltasch v.; -lief bijv. mv.ingedruki door den zadel; • tragen o. (Gcsch. van I\'.; zadcldragcn, honddragen o. (een\' straf); -wagen m. gesebutwagen m.: •wunde v. wonde v. van het doorrijde», blikaars in., blikgal o.; -zeug o. zade: in., zadclwerk o.; -zwecke, -zwicke v zadelpinuelje, zadelspijkeilju o. Sattgeib, sattgriin, bijv. nw.
donker geel, donker groen. Satthoit, v., z.m.vcrzadiging,ver-
zadigdheid, volheid v.; (flg.) Z. Sitlr gang. Sattig, bijv. en b., Z. silligen(d).
Sattigen, (sattigte.gesdtligt) bedr
ww. verzadigen, den honger stillen; -d, (van spijzen), voedzaam, voedend, ver* |
|||||||||
|
Sau. 1061
|
|||||||||||||||
|
Sau.
|
|||||||||||||||
|
Sat.
|
|||||||||||||||
|
(Urukk.) letterzetten o., zelterij v.; (Volkst.) beer n>., mannetjes zwijn o.;
|
|||||||||||||||
|
tadigend; (lig.) seim: Leidenschaft -,vol-
Juen; seine Augen an ctw. -, zich zat zien; er isl nicht ju - am Vergnügen, hij is niet te verzadigen aan, heeft nooit genoeg pret; eine Farbc -, donker ma- ken; (Scheik.) eine Saure -, verzadigen, satnreeren; 2. wed. ww. sieti -, zich ver- zadigen, genoeg eten. S&ttigkeit, v., z. ro.voedzaamlieiil
v.: 2. Z. Salllieit. S&ttigung, (•«») v., Z. Sallheil;
(fig.) verzadigdheid v.; spunkt in. ver- zadigingspunl o. Sattlor, (-.«, niv. Sntller) in. zadel-
maker in.; il. gareeltuigmakcr; it. rij- tuig- en zadelmaker m.; (.Nat. hist.)zec- hond in. Sattler-ahle, (-«) v. zadelma-
kerscls v.; -arbeil v. zadelmakersHerk
o., zadelmakerij v. Sattlerei, (-en) v.,Z. Salllerliand
werk; 2. zadeliuakerswcrkplaats v. Sattler-gare, »., z. in. wijze v.
van vetbereiiiing der zadelmakers; -ge. kII in. zadelmakersknecht m.; •hond- werk o. zaïlelinakerij v.; -junge m. zadel- iiiakcrsjongen in.; -knei( in. zadelma- kerssnijnics o.; •meisier m. zadelmakers haas m. Siittlich, hijv. uw. licht of gemak*
kelijk te verzadigen. Sattsam, (-er, si) bijv. nw. toe
reikend, genoegzaam, voldoende, Z.satl (I): -keit v. genoegzaamheid v. Saturation, v., z. m. (Scheik.)
verzadiging v.
Saturei, (-en) v. poperkruid, boo-
nenkrnid o.; deuttche -, tliyuiberplant v., Iioouonkruid o.; -öl o. bouüenkriiid- olie v. Satltrircn, (salurirte, saturirt)
heilr. uw., Z. siiltigen. Saturil, (-(c)s) «\'•. i- »\'• (Kabel!.,
Sterrenk.) Saturuils in. Saturnalien of Saturnsfeste,
ii. niv. (H. g.) Saturuusfcestcu, feesten
o. ter eeio van Saturnus, saturnulién v. mv.; it. dagen m. uu. van bandeloosheid \'en woest getier. Satürnsring, (•(«)*) m., /.. in.
(Sterrenk.) ring in. van Saturnus. Satyr, {•$, niv. -n) in. veldgod,
woudgod, boschgod, woudgeest, sater in. |
|||||||||||||||
|
(Sp.) inleg, inzet m.; der game -, de
gehecle inzet, de pot ni.; (Visscli.) poot- vi«cli v.; ein - Schachtcln, stapel m. in elk. passende doozen; - Holz, houlsla- pel in.; - Steine, tas, hoop m.; (I\'l.) pas geplante boom ui„ stek, loot v.; (Jacnt- w.) \'£. Hornsalz; (Nat.) galianischer galvanische ba11erij v.; (lig., lied.) slel- liug v., voorstel, gestelde o., thesis v.; (Spraakk.) volzin m., voorstel o., peri- ode v.; - au» der bibel. gezegde o., uit- drukking, passage v.; (Muz.) passage v.; (Jacbtw.) - aufdein Hor/ie.horeiisclialm. SatZ-baum, (-baum(c)s, mv.
•büume) in. (Tuinh.) Z.-s/orA,- -bildung woordschikking, constructie v.; -/isc/i ui. poolvisch m. en v.; •briefm. schuld- brief, pandbrief in.; -fügung ». aancen- sdiakeling v. der volzinnen, samenslel- liug v.der rede;-jejdAe o.(ilergw.) stel o. werktuigen; -hase ui. (Jacbtw.) wijfjes baas m.; -herr ni. ambtenaar in. die den schuldeischer in bet bezit van het eigen ilom des schuldenaars stelt; -holz o. plantsoen o.; •karpfen ui. pootkarper m •lehre v. woordvoeging, leer v. van den volzin, syntaxis v.; -loch o. gal o. dat hel eigendom van den muur aanwijst; •löjfel in. ijzeren giellcpel in.; -masz o (Arl.) \'A.Ladcmasz;-melil o.lijustemeel, zetmeel, aanzelsel o. van meel, stijfsel v •meiszcl in. klinkhamer ui.; -möhre \\ (Tuint).) poolwortel in.; -riibe v. poot- knol ui.; sehachteln v. niv. stel o. in eik. passende doozen; stange v., stock ui. poutslok m.; stück o. hoofdstuk, arlikel o.; \'teich ui. poolvijver ui. Satzung, (-ci) v. reglement o.,
wetsbepaling, inlichting, instelling, wet v., voorschrift o.; (van eene orde), sta- tuut o.; (Godg.) - of sleltre v. Ieerslel- ling v., dogma o.; slos bijv. nw. zon- regleuieut; sreclit o. geldig recbl, wettelijk recht o. Satz-wage, (•») v. metselaars-
waterpas o.; -rali v., Z. stock; -ueise bijw. bij zetten, bij sprongen; 2. bij sta- pels, stuk vuor stuk; 3. (Spraakk.) slel- iiug voor stelling, punt voor punt, bij volzinnen; -weUe v. moleoas v.; -zapf- Iten o. (lieu.) zelpil, sleekpi! v.; -zeit . (Jacbtw.) tijd ui. waarin het wild jongen werpt; -zwiebel v.,Z. Samcnzwie- bel; (Tuinb.) pootui v. San, (Siiue en Sauen) v. zeug v.,
iioedervarkeii, zwijn o.; (Jacbtw.) wild zwijn o.; (lig.) morsig, vuil persoon, morspot ui., smerig wijf o., uiorscbel v.; 2. vlak, iuklvlak v.; (lig.) lompe fout v., bok ui.; 3. (Oiel.) mengsel o. van me- taal en schuim; (Zuiv.) ongezuiverd ko- per o.; (liergw.) vang v. aan ecu hef- buoui; (Verv.) uieekrapoven m.;(liuish.) pot ui. met poolen en een deksel; (Spr.) die - kronen, vuile aardigheden vertel- leu. SaU-aas, (-oases, mv. -iiser)o. var-
kenskosti walgelijke kost in.; (lig.) siue- ng persoon m.; -n/i/e/ ui. wilde houlap- pel ui.; -auge o. varkensoog o.; (I\'l.) pa- riskruid o., vossestaarl \\a.;-bir,-biltz in. |
beere r. nachtschade v. met zwarte
vruchten; -beller ui. op de wilde zwij- uenjacht afgerichte houd m. Sauber, (-«r, st) bijv. en b. (van
kleederen &), zindelijk, net,helder, rein; •e Wasche, schoone \\\\asch;-es Ilaui,iin- delijk, net; ein Kind • halten, zindelijk, schoon; 2. (I\'rov.) aardig, lief, bekoor- lijk, bevallig; - mit etw. umgehen, voor- zichlig; 3. (Scherts.) los, liederlijk, be- ruchl; ei» -er Vogel, Zeisig, een rare kwant m.; -e Reden, mooie praatjes o. rav.; -e Wirthtchafl, rare boel m., zon- derlinge manier v. van doen. Sauberer, (-s, mv. Sduberer) m.
hij die schoon maakt, reinigt St, 7,.Söu- bern. Sauberkasten, {stens.mi.sten)
in. kast, kist v. voor gezift meel. Sauberkeit, r„ z. m. netheid,
zindelijkheid, reinheid v. Sauberlich, (-er, si) bijv. en b.
zuiver, rein, zindelijk, netjes; it. (Mg.) Z. sauber. Sauberling, (•(«)*, mv. -e) m.
overdreven zindelijk, net inensch m. SaubGrn,(ii\'iuB<-i/ty/t\'.«iM6<.\'r()bcdr.
ww. das llaus -, schoonuiaken; Geschirr -, poetsen, schuren; den Mund -, zich den mond spoeleu; eine Wande -, zui- veren, uitwasschen; Itaume -, snoeien; ein Dell von Wanzen -, zuiveren; einen Acker -, van stecuen £ ontdoen; it. vont Unkraute -, wieden; (liergw.) opruimen, ontruimen; (lig.) das Land ion Land- slreichem -, zuiveren; 2. wed. ww. sich zich wasschen, zich reinigen; (van
bijen), uilvliegen. Saubersieb, (•(«)\'• ""• "*) ••
(Mol.) ineelzeaf v.
Sailberung, »., Z. sditbern; it.
uivering, reiniging, scliooninaking v. Sau-blume, (-«) v. leeuwentand
., paardeubtoem, schurftbtoeui,honds- oos v.; -bohne v. Z. Uohnenwicke; -bor- le v. varkensborstel ui.; -brod o. aard- ppel ui.; (Hl.) varkensbrood o.;2. kuol- onnige wikke v.; -bruch m. (Jacbtw.) oor wilde zwijnen omgewoelde plaats .; -biirste v. stekelbuik ui. (eeu visch); distel v. (I\'l.) koiiijnenkruid o., dauw- istel v., Z. Cinsedislel. SaUOln, (siiiic\'//e,.7es(ine/().SaUOn,
{saute, gesaul) bedr. ww. (Volkst.) vuil, merig maken, bemorsen, 2. o. ww. vuil ijn, morsen; i«i Kothe, nuf der Strasie erum -, ploeteren, plassen; (lig.) vuile praat uitslaan. Sauer, [s, mv. Sauer) m.(Volkst.)
varken, zwijn o.; 2. Z. -teig; (lig.) nior- er, knoeier in. Sauer, {-er, si) bijv. en b. zuur;
(I\'l.) wrang, zuur, scherp; - uerden.zuur orden; it. (vau melk &), zuur worden, tremmen, bederven; das -e aus Minera- ien, aus l\'jlanzen, zuur; -e Uurken, in- elegd; -c Brühe, \'L. -brühe; -es Salz, zijnzuur zout; (lig.) - sehen, - aussehen, uur uitzien, eeu zuur gezicht hebben; (van een arbeid), hard, inoeiclijk, waar; sich ctte. • teerden tuiMn.zich veel |
||||||||||||||
|
Satyre, (-«) >., Z. Satii
Satyriasis, v., z. m. (Uen.) voon-
diircixlc gespannenheid v. der roede, ziekelijke geilheid, paringswoede v. Satyriker, (•», mv. Suiyriker)m.
schrijver ui. van satires, dichter van lic—
kehlichlcO;2. bijtend.spoltend meti-ch in. Satz, (-es, mv. Sdlze) ui., Z. Setzen; it. zet, sprong m.; einen - lliun, een sprong neineo; (Looi.) looien o.; (Muz.) zetten o., compositie v.;(vau eene vloei* slof), bezinksel, zaksel o.; (Scheik.) bc- zinksel u.,- (lluish.) (van kollie), dik kolliedik o.; (Uiel.) ovenvol v.; - doii ichlechtem Theere, droes rn.; 2. het ge- zelle o.: (Vuurw.) samenstelling, siel- Img v.; (Itr.) ter kieuiiug gezette laag v. gerst; (llergw.) pompslelliug v.; ein • Cetahe, \'I. -gez4he; it. (Met.) laag v.; |
|||||||||||||||
|
1062 Sau. Sau. Sau.
|
|||||||||
|
Siiuern, (sauerle, yesduerl) bedr.
ww. zuur maken, doen verzuren; den Terg -, ein-, in gisting brengen, doen rijzen; gesauerler Teig, zuurdeeg; gesiu- ertes Brod, gezuurd, gedeesemd brood; Flüssigkeilen -, zuur maken. Sauer-nickel, (-s) m., z. m.
(Delfsl.) met zuurstof verbonden nikkel o.; -"it o. (Rak.) holte v. in hel brood; •quccksilber o. samengedrukt naluuilijk znavelkwik o.; salz o.zuurzout o.;-sehen o. zuur zien, knorrig zien; -senf m. zu- ring v.; sichlig bijv. nw. een zuur of knorrig gezicht hebbende, zuurziende; •sloff m. zuurstof, levensstof, levens- lucht v. Sauerstoff-haltig, bijv. nw.
zuurstufhoudend, zuurstof bevattend; •tuft v., Z. Sauerlufl (l); -messero. zuurstofineler m.; sdure v. zuurstof- zuur o. SiiUOr-süSZ, bijv. nw. zuurachtig
zoet; -leig in. zuurdeeg o., gist v.; -topf in., Z. -maul; -topfigkeil v. knorrigheid, gemelijkheid v.; -töp(iscli bijv. en b. knorrig, gemelijk; —e Laune, knorrig- heid, gemelijkheid, kwade luim v. Suuerung, (-en) v., Z. sauern; it.
verzuring, gisting v.; 2. verzuring, ver- kalking, oxydatie v. Sauerungsfahig, bijv.nw. ver-
zuurbaar, verkalkbaar, met zuurstof te verbinden; -keit v. verzuurbaarheid,ver- kalkliaarheid v. Siiuer-uran, (-(e)s, mv. -e) m.
uraniumojyde o.; -icasser o., Z. -brun- nen; -;ucker m. (Apotb.) azijnsuiker v. Sajl-fang, (-fang(e)s, tai.-fdnge)
in. jacht v. op wilde zwijnen, vangen o. van wilde zwijnen; 2. slag in. met het vaugijzer, nekslag, doodslag ui.; -[inger m. bulhond m. voor de wilde-zwijnen- jacht. Saufaus, (-es, mv. -e) m., Z. Sdu~
fer. Sailfbruder, {-bruders, mv. brit-
der) m. dronkaard, drinkebroer, zui- per m. Saufen, {sojj, getoffen) bedr. ww.
onr. (van dieren), drinken, zuipen; (van menschen), sterk drinken, borrelen, zuipen; Tag und Nacht fressen und -, eten en drinken, vreten en zuipen; II. o. zelfst. driiikcii,zuipeno.,dronkenschapv. Saufer, Saufer, (-s, mv. Suu-
fer en Saufer) m., -in, (-nen) v. zui- per, drinker, dronkaard in., zuipster, drinkstei\', dronken vrouw v. Sauferei, Sauferei, (•en) v.
dronkenschap, gewoonte v. van te zui- pen; 2. Z. Saufgelag. Stiufer-walinsinn, (-(e)s) m.,
z. in. dronkeiiinanswaanziu m.; -zittern o. beven o. van dronkaards. Sajlf-flnne, (•») ». zuippuist, vin
v. in het aangezicht, tengevolge van hel zuipen; -ge[ahrte ui., Z. •bruder; -gelag o. zuipgelag o., zuippartij, brasserij, zwelgerg v.; -gesell, -genoss m., Z. •bruder; •gesellschaft v. gezelschap o. drinkers; -gier f, Z. -lust Sc; •gurgelr., •hals, -hans m. (i. k. bet.) Z. Sdu/er;\' |
|||||||||
|
moeite geven, al zijne kraclilen in?pan-
ncn; sein Verlust wird mir sehr -, rail mij hard; dicse Lebensari kommt ihm sehr • mi, valt hem niet gemakkelijk; jemn.dasLeben - machen, het leven zuur, onaangenaam maken; das koslele mir manchen -en Schueisz, het heeft mij wal zweet gekost, Sauer-ampfer, (-s) m„ z. m.
/uring v.; -baum m. zuringslruik m. S\'auerbar, l<ijv. en b. ferzuurbaar,
gesrlukt urn tol zuur over te gaan. Sauer -bissen, (-bisscns, mv.
•bissen) m. Amerikaansche kaltbasbonm ra.: -blnit il, z. m. dofzwarl n.;2. slechte, donkerroode wijnsoort v.; -blei o. cbro- miumzuur bevallend looil o.; -braien m. (Kookk.) zuur gebraden vleesch o.; •briefchen o. briefje o. van onaangena- men inhoud, knorbriefje o.; -brühe v. zure saus v.; •brunnen ra. bron, zuur- brnn, ijzerbron, staalbron v.; it. water o. dat naar vitriool smaakt; —salz o.,Z. Hillersali; -,lallel v. tamarinde v.;-dorn in. licrberisse v., zunrdorcn in.; it. ber- bcrisbnom m. Sauorei, [-en) v. (gemeenz.) zwij-
ncrij, vuilheid,morsigheid, smerigheid v. Sajier-eisen, (-eisens, mv. -eisen)
o. roodachtig bruin ijzererts o.; (Schei* k.) ijzerojydc o.; -erde v., Z. slein; •fenrliel m. wilde varkcnsworlcl m.; •fleisch o. gekookt vleesch o. dat vooraf in azijn gelegen heeft; -gras o. scherp rielgras o.; -hultig bijv. nw. (Scheik.) zuur bevattend, znurhniidend; -honiy m. (Apotb.) mengsel o. van wijnazijn en hmii(n)g, Z. Oxymel; -kase ru. room- kaas v.; •kirsche v. scherpzoete kers v.; •klavner m. slechte wijn m.uit Chiaven- na; -klee m. zure klaver.zuring, zuring- klavcr v.; ueiszer, ijclber —, koekoeks- brood o.; 2. Z. Schafampfer; —salz o. zuringzont o.; —sdure v. zuringzuur o.; •kobalt m. met ijzer vermengd koball- erts o.; -kohl m., -kraut o. (Kookk.) zuurkool v.; -kralte v. wilde appel, houtappel m.; -ldnder m. bewoner m. van VVestfalen: 2. ijzeren kachel v. Sauerlich, (-er, -sl) bijv. en b.
zuurachtig, een weinig zuur, rinsch;(van spijzen), zuur wordend; (van planten), azijtiziiurachtig, zuursinakend, wrang. SauerlichSÜSZ, bijv. en b. zuur-
znel, scherp zoel. Sauerling, (•(»)., mv. -c) m„ Z.
Sauerampfer; 2. Z. Sauerbrunnen; 3. Z. Sauerdorn; \'t. kleine meikampernoelje v.; (Tuinh.) zure appel in.; it. kleine, wran- ge peer v.; (Wijng.) verwilderde wijn- stok m. Sauer-luft, (-luiie) v. zuurstof,
verzurende stof v.;2. reine levenslucht v.; -machend, zuur makend, doende verzuren; -milch v. zure melk, gestrcm- de melk v.; -inaul o. zuur, onvriende- lijk gezicht o., zuursmoel, brnmpot, knnrrepot m. S vuorn, (sauerle, gesauert) o. ww.,
m. h. zuur worden, verzuren, beginnen ie bederven; Tcig • lassen, laten rijzen; il. Z. eersauern. |
•haus o. kroeg, herberg v. waar sterk
gedronken wordt; -held m. eerste dronk- aard in. Snuflndor, (-s, mv. Savfinder)m.,
Z. Saubeller. Sauflsch, i-es, mv. ;•) in. dolfijn,
tuimelaar m. Saufkrank, bijv. nw. (gemeenz.)
de dronkenmansziekte hebbende, ziek van dronkenschap. Saufloisch, (-es) o., z. m. zwijn
vleesch o. Sauf-lied, (-(e)s, mv. -er) o.
drinklied o.; -hsl v. zucht v.naardrank. dronkenschap v.; -luslig bijv. nw. naar drank verlangend, zuiplustig; -mauschen o. (Ontlk.) toevoerende oogspier v.; •napfehen o. (van vogels), drinkbakje o.; -sack m. (gem.) zuipzak ui., Z. Saufer; schuld v. kroegschuld v.; schuester v. zuipster, dronken vrouw v. Saugader, (-n) v. (Ontlk.) zuig-
vat, opslorpend vat o.; it. waterval o.; •drüse v. walervaatklier v.; -lehre v. leer v. van de watervalen. Saugamme, (-n) v. min, zoog-
sler v. Sau-garn, (-(e)s, mv. -e) o., Z.
•netz; -garlen m. (Jachtw.) perk o. voor wilde zwijnen. Saugblume, (-n)v.hennepuetel v.
Sauge, (-n) v. zuigpijp v.; (Br.)
gemetselde ovenpijp v. in den mouteest. Sauge-beutel, (-beulels, mv.
•beulel) m. zuigzak m.; -borsle v. (Nal. Iiisl.) zuigborslel ni.; -bruder m. zoog- broeder; -[erkel o. speen varkeu o.;-fisch in. zuigervisch ui.; (Vissen.) afgezette plaats v. om visch te vangen; 2. Z. Sau- ger; -flasche v., Z. -glas; -flecken m., Z, •mal; -[üllen o. Jong veulen o.; -gefiss o„ \'L. Sauggefass. Saugegel, (-egels, mv. -cgel) m.
bloedzuiger ui. Sauge-glas, (-glases, mi.-glaser)
o., -horn, (-horn{e)s, mv. -hörner) o. zuigglas, zuiglleschje, roelkglas o.; 2. (laat)kop m.; 3. glazen treebtertje o.; -kalb o. melkkalf o.; -lamm o. zoogiam o.; -leder o. zuiger in., zuigleder o, Saugeln, (siugelte.gesaügell) bedr.
ww. (Tuinb.) enten. Sauge-loch, (-loch(e)s, mv. -tó-
cher) o. gat o. waarin de das gedurende den winterslaap zijn snuit steekt; -mal o. roode vlek v. van het zuigen; -minler o. mv. (Nal. Iiist.) rondmonden, zuigers ui. mv.; -mund ui., Z. -rüssel; -mün- dung v. zuigmond m.; •muller v. zuig- pomp v. Saugen, (sng, gesogen) bedr. en o.
ww. onr., m. h. zuigen; oh einem Kno- ehen -, zuigen, slorpen; (fig.)Viw. ausden Fingern -, uit de vingers of uit de teeneu zuigen, verzinnen; 2. (van kleine kinde- ren en jonge dieren), zuigen, de borst nemen, de moedermelk gebruiken; (fig.) der Schwamm saugl das Wasser in sich, slorpt t op. Saugen, (saugte.gesttugt) bedr.ww.
zoogen.de borst geven, voeden. Sauge-napf, (- napf(e)s,m v. • nap(e)
|
||||||||
|
Sau.
|
Sau.
|
||||||||||||||||
|
Sau. 1063
|
|||||||||||||||||
|
m. (Nat. bist.) zeepolyp in.; 2. (laad) -
kop ui., luchtgat o.; Sffnung v. (I\'l.) opslorpende opening v.; -pflanze v. woe- kerplant v.; -pumpe v. zuigpomp v.; 2. Z. -rüssel. Sauger, (-s, mv. Sauger) m. zuiger
in., zuigend kind o.; (Werkt.) zuiger ui.; 2. (Landh.) Z. -lamm, -füllen, -kalb; 3. Vu. hist.) zuigvisuh, schildvisch m.;it. honi(n)gzuiger m. (een kolihn):\'/..Itlnl-, Erlen-, Weidcnsauyer. Sauger {s. nu. Sauger) m., Z.
Sauger (ij; it. hij die zuigt, lorkt, slorpt; \'2. (Zeew.) houten ring m. van hel slag- zeil. Saugerin, (-nen) v. min, zoogster,
zoogir.oeder v. SaUge-rohr,(-roAr(c)s,mv.-rö/ire)
o., -fbhre, (-n) v. (VValerb.) zuig- buis, zuigpijp v.; (Nat.) hevel m.; -röhre v. (Walerb.) Z. -ro/ir; (Ontlk.) Z. -ae- (ttt. Saugerohr-klappe, (-n) v.,
-ventil, (-(e)s, mv. -c) o. zuigklep, zuigerklep v. Sajlge-rÜSSel, (-rüsscls, mv.-ri\'is-
*«/) in. (van bijen), zui„\'spier v., slurf v., snuit in. om mede te zuigen; -sand in. siuifzaiid o.; schale v. (Ontlk.) (van visschen), luclilgal o. om zich vast te zuigen; schwamm in. spons »,; -schtvc- sier v. znogzuster v. Sauge-thier, (-(c)s, mv. -e) o.
zoogdier o.; -warze v., Z. Sauguarze;
-uerk o. (Walerb.) migwerk o.; -werk- zeug o. zuigwerkluig o., Z. schale; il. |
|||||||||||||||||
|
•bnhne; soben m. varkenskot o.; -koch
m. onzindelijke kok in.; -lache v. mod- derpoel m., zwijnenwed o. Saulchen, (verk.) o. zuiltje, ko-
lominulje o., Z. Siule; (PI.) zaadzu je, zaadbuisje o.; -[örmig b(jv. nw. (P ) in den vorm van een zuiltje; -lragend bjv. uw. (I\'l.) van een zaadzuiltje voorzin. Saulo, -ir, v. zuil, kolom »„ pilaar
in.; (van een ledikant), stijl ni.; (I\'l.) zuiltje, zaadzuillje o.; (Nat.) staande wals of rol v., galvanische kolom v.;(fig.) voornaamste steunpilaar, held in.; (van rook &), wolk, kolom v. Sau-lobon, (-s) o., z. m. slechte
levenswijze, zwijnenleveu o.; -leder o. varkensle(d)er o.; (fig., gein.) liederlijk persoon in. Saulen, (saulte, gesHult) bedr.
ww.van zuilen, kolommen, pilaren voor- zien. Saulen-artig, bijv. nw., Z. -fir-
mig; -basalt m. basalt o. voor kolom- men of zuilen; -bau in. zuilenbouw in., houwen, maken o. van zuilen of kolom- uien; it. zuilcnvorm in.; 2. op zuilen rustend gebouw o.; it. colonnade, zuilen- galerij v.; •hlume v. zuildragende bloem v.; -dkk bijv. nw. ter dikte van eenc zuil; • förinig bijv. nw. zuilvonnig; -fusz in. voet in. van eene zuil; -gang m.zui- lengang m., zuilenrij, colonnade v.; -ge- sims o., Z. -knau(; -glied o. lid, deel o. eener zuil; -hutte v., Z. •gang; -haupt o., •knauf, -kopf m. kapiteel o. eener zuil; \'heilige in. (kerk. Gesch.) pilaarheilige m.; •kran: m. krans m., kring m. om eene zuil; -kreis m. colonnade v., zuilen- omgang in.; •kupp(e)luny v. zuilverbin- ding v.; 2. groep v. zuilen; -laube v. overdekte zuilenrij v.; -leuchler ca. zuil- kandelaar rn.; -ordnung v. bouworde v. der zuilen; -ptalte. v. dekstuk o. van het kapiteel eener zuil; -raum m., Z. -weile; •reikt v. zuilenrij v.; schaft v. zuil- schacht of schaft v.; schort m. (Delfst.) edele schor! o.; spath m. prismalisch of zuilvormig spaath o.; stein in. bazalt o.; slellung v. schikking v. der zuilen; 2. Z. -gaug; sluhl ui. voetstuk o. eener zuil; -lhor o. met kolommen versierde poort v.; -trugend bijv. uw. eene of meer zuilen dragend; (I\'l.) slijldragend;-weite v. zuilenwijdte v., afstand in. lusschen de zuilen; -iierk o. zuilwerk o., colon- uailc v.; sieralh m. zuilversiering v. SaU-lOCker, [-lockers, cas.-locker)
in. roodstaartje o. met zwarten hals;-fö//W m. fonteinkruid, zwemkruid o. Saum, (-(e)s, mv. Saume) in. halve
paardevracht v.; (Hand.) - Wein, halve emmer in., \'J6 pint v. wijn; - Tuch, 22 stuk laken; 2. (Naai.) zoom, rand, kant in., franje v., borduursel o.; (aan lakeu), zelfkant in.; 3. (Ilouwk.) zoom, riem ui., plat bandje o.ouder het ei van een kapi- leel; (Slerrenk.) Z. Hand; (PI.) van een bloemblad &), rand in.; (Sm.) soldeer- sel o., gesoldeerde plaats v.; (Hoefsm.) Z. Krone. Sau-magen, (-mogen,mv.-magen)
varkensmaag v.; (Hg., gein.) liederlijk |
persoon in., /wijn o.; •mandil v., Z. Erd-
m ondel. Saumausgleicher, {•chert, mv.
•cher) m. hij die de randen van bet blik gelijk snijdt. Saumbaum, (-baum{e)s, mv.
•baume) m. boom m. aan den zoem van een woud &. Siiumchcn, (vcrkl.) o. (Nat.hist.)
helm vorm ige schelp v.; 2. zoompje, randje o., Z. Saum. S:iu-molk, -milch, v.,Z.-di»i*f.
Saumen, [sAumte, gesiumt) bedr.
ww. ein Tuch -, zoomen, omzoomen, hoorden; (Timrn.) einen Baum -, »ier- kant maken, vierkant schaven; (PI.) ge- saumt, gezoomd, met een rand; 2. o. ww. dralen, aarzelen, weifelen, zijn tijd ver- liezen, achterlijk zijn. Saumensch, (•««, mv. -er) o.
(gemj Z. Sauledet (fi^.j. Saiimor, (s, mv. Saumcr) in., -in,
(•nen) v. talmer, treuzelaar m., talmster, treuzelaarster v.; (gemeenz.) leeglooper in., leegloopster v.; 2. hij, zij die zoomt; 3. hij, zij die lastpaarden verhuurt; 4. Z. Saumlhier. Saum-osol, (-esels, mv. stel) m.
pakezel ui.; -farn ui., L. Adlerkraul; •/losse v. randvin v. Saumhaft, (-«r, -tt) bijv. en b.
dralend, talmend, weifelend, traag. Saiimig, (-er, st) bijv. en b., Z.
saumselig; -er Bezahler, slechte of kwade betaler; -keit v., Z. Saumsetigkeit. Sau-milch, (-e) v. zeugmelk ».;
•misl in. zwijnenmesl m. Saumlatte, (-n) v. middenlat v.
in de wiek van eeu molen. Saumling, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
Süumer (1). Saum-maulthier, (-(e)i, mv.
•e) o. muilezel in. als lastdier; -nalh v. zooinuaad, zoom in.; -nachschleppend bijv. nw. het kleed met een langen sleep dragend. Saumniss, (-es, mv. -e) o. ver-
zuim o., achteloosheid, langzaamheid, weirelachligheid v., treuzelen, talmen, getalm, gelreuzel o.;2. vertraging v., uil- stel o. Saum-ochs, (-en, mv. -oh) m.
pakos in.; -pferd, -ro$s o. pakpaard o. Saumsal, (-(e)s, mv. -e) o., Z.
Saumsetigkeit. Saum-sattel, (saiiels, mv. s&i-
Ict) ui. pakzadel m.; satller m.pakzadel- niaker in.; schicht v. laag v. pannen waarop hel dak rusl; schueile v.(timm.) rib v., drempelstuk o. Saumselig, (-w, st) byv. en b.
achtelous, langzaam, treuzelend, talmend, aarzelend, weifelend, zorgeloos, traag; •keil v. achteloosheid, langzaamheid v., gelreuzel, getalm o„ traagheid v. Saum-spinno, (-«) ». franjespin
v.; steig in. ezelspad o.; -tau o. (Zeew.) zoomtuuw, raudtouw o.; -iAier o. Iasl- dier o. Saumung, v., Z. saumen.
Saumutter, (-mütler) v. moeder-
zwijn o., zeug v. mei de jongen. |
||||||||||||||||
|
42
|
|||||||||||||||||
|
Z. -rüssel; -zahn in. zuigtand, melktand
in.; (Veea.) eerste paardetand m. Saug-flecken, (-//i\'ctois,iii w-llec -
ien) in. zuigplek v.; -ge[ass o. (Ontlk.) Z. -n\'li\'r; -katk in. ongebluschte kalk v. Saugling, (-(e)s, mv. -e) m. zui-
gcling in.; (tig.) persoon in. van zwakke geestvermogens. Sau-glocke, (-n) v. (lig., ge-
iiieenz.) nul der — laulen, vuile laai uil- slaan; -gras o., Z. Porsch (I); 2. varkens- gras, knoopgras, krenpelgras o. Saug-warze, (-n) v.lepel m..pram
v.; -wurm in. galwesp v„ Z. Sauger (Nat. hist.). Sau-hatz, (-en), -hotzo, (-n)
v. wilde-zwijnenjacht v.; -Air*, —in, zwijnenhoedei\' in., zwijnenhoedster v.; • hund m.,Z. -btller; (fig..V\'olksl.,Seheld- w.) rakker,gauwdief,zwijnshond,lieder- lijk persoon in.: 2. stekelbaars, zuiger- visch in., zeezwijn o.; —sarbeit v. af- richteu o. van een hond voor de wilde* zwijncnjachl; (fig.) Z. Saugrrci; -hüler #, Z. -hirt; \'igel ca. stekelvarken o., egel in. Sauisch, bijv. en b. vuil, smerig,
gemeen, als een zwijn, als een varken. Sau-jagd, (-en) v., -jagen,
(•jagens, mv. -jageu) o.,\'L.-hali; -kanne v. bak in. voor varkensvoeder; -kastanie v., Z. Erdnuss; -kaslen m. hok o. om wilde zwijnen te vervoeren; -Aerim.(fig., Scheldw.) Z. •hund; -knoten m., -kraul o. klierkrnid, speenkruid o,; 2. Z. -gras (2); 3. bella-doana, wolfkers v.; 4. Z. |
|||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||
|
Sca.
|
||||||||||
|
1064 Sau.
|
||||||||||
|
Scansic-n, (-e») v., scansie v., Z.
scandiren. Scapulier, (-s, mv. -«) o. schou-
derkleed o., schouderrok m.,scapulier o. Scaramuz, (-«s, mv. -«) m. sca-
ramouche, llaliaansche hansworst m. Scarificjren, (scarificirte, scarifi-
cirl) bedr. ww. de huid inkerven, kop- pen zetten, kerven, insnijden, wonden. Scarpe, (-n) v. (Vest.) inwendige
glooing v., escarp o. Scène, of Szene, (-n) v. tooneel,
tafereel o., vertooning v. Scenisch, bijv. nw. tooneelmatig,
als een loonecl. Sconiton, m. mv. tenibcwoncrs
m. mv. Soenographie, v., z. m. tooneel-
of ilecoratic-schildeFkunst v. Scenographiscb, bijv. en b. de
tooneel* of decoratie-schilderkunst be- treffende. Scepter, (-s, mv. Scepter) m., Z.
Zepler. Schaaf, Schaam, Schaar, &.
Z. Schaf f. Schabaas, (-aases, mv. -üser) o.
van de huid afgeschaafd vleuscb o. Suhabiitto, (-n) v.aambceldblok o.
Schabó, (-n) v. (Nat. bist.) Z.
Motte, liilbe; (Vlcesclih.) schrapper ui., sehaafijzcr o.; (Poll.) schraapmes o.; (Vissch.) dicht visscliersnet o.; 2. (ge- niecnz.) schrap v.; (Volkst.) we»» die -n in\'s Sak kommen, als de kalveren op hel ijs dansen. Schiibe, (-») v. (van vlas), afval
ra.; (Zoutz.) pansleen in. der ziedpan- nen. Schabo-bank,(-/M«A(?)v.(liarm.)
schuinsclie bank v. om de darmen schoon te maken; •baum m. (Looi.) schaaf- hoorn in.; \'blecli o. schoenmakers strijk- oflikhout o.; -bock va. (Kaïiun.) schaaf- bok m.; -brclt o. (Looi.) schaafplank v.; -degen m. (Zwaardv.) lemmet o. dat gepolijst moei worden; -c»sen o. schrap- ijzer o.; -hals va. (Scherts.) Z. Knauser; •hobel m. schrapschaaf v.; .kelle v. (Mets.) strijktruweel o.; -kiste v. (Sui- kerr.) kist v. waarover de suikerbroo- deu uit den vonn genomen worden; •klinge v. schraapkling v.; -krücke v. schrapijzer o.; \'manier v. (Grav.) zwarte kunst, plaat v. in de zwarte manier, middeltint, middelkleur v.; -messer o. schraapmes, schaafmes o. Scbabolbohnon, v. mv.snijboo-
nen v. mv. Schabon, (sckable, geschabt) bedr.
ww. Kase -, schaven, afraspeu, schrap- pen; Ruben -, snijden; Leder -, sch ra- pen; (Grav.) rin lllaii -, mei sterk wa- ler laten uitbijten; jemn. das Hübcken -, Z. Rübcken; (lig.) - unii schonden, op allerlei wijzen verzamelen, bijcenscbra- pcn;2. wr\\jven; (Looi.) het leder afwrij- ven of afschaven; 3. krabben, afkrabben. Schaben-fraszig, bijv. nw., Z.
|
||||||||||
|
hond in. die het zwijn onder het schot
drijft; slich m., Z. -fang; stock m. (Ilcrgw.) blok o. waarop üct water nit len watertrog afdruipt; sumpf m. (Ilcrgw.) afvoerkanaal o. voor het vuil walcr; -/annc v. wollsklanw m.; 2. Z. Porsch (I); -ldubling, m. roode padden- stoel m.; -lan: m. krijgsdans m. in volle wapenrusting; -lod m. baslaardpadden- stoel m.; -trank m. (flg.) varkensdrnnk m.; -lrciber m., Z. -Air/; -trog m. var- kcnsliog m.;-uildpreto.(Jachlw.) zwart wild o.; • uirthschaft v. (fig.) varkcns- boel, zwijncnboel m., vuile huishouding v.; ••ntlite v., Z. -lache; -wurz v. groot ktierkruid o.; 2. gewone krnisworlel in.; 3. wit koraalmos o. Savanne, (-n) v. savanna v., grootc
asvlaklc of woudweidc v. in Amerika. Savonnerip, (-n) v, zeepziedurij
v.; - ra/ie/cn,Turksche tapijten o.mv.,dic te 1\'arijs gemaakt zijn. Savgyerkohl, (•(«)*• mv. -c) m.
Savooier kool v. Sayett-garn, (•(«)«• mv- -«) "•
wollen garen o.; slrumpf m. wollen kous v. Sbirre, (-n, mv. -n) in. gercchts-
dienaar, agent m. van politie. Scabin&t, (-(e)s, mv. -«) m.schc-
penstoel, rechterstoel m. Soabigsc, (-ti) v. schurftkruid o.
Scadonza, (Scadenien) v. verval-
tijd in. van een wissel. ScagliQlarbeiten, v. mv. steen-
schilderwcrk o. op groen Moscovisch glas. Scala, (Scalata) v.schaal ».; (Muz.)
toonladder v.; (Meelk.) graadverdceling v.; (Onilk.) wentelgangen m. mv. van hel oor; della -, naam in. van het groole tooneel te Milaan. Scalde, (-«, mv. -n) m. (o. Gesch.)
dichter, bard, zanger m. der oude noord» sche volken. Scalo, (-n) v., Z. Scala.
Sdilca, (onIj. \'; m. beenvties o. van
liet bekkeneel. Scallouisch, bijv. nw., Z. skalli-
nisch. Scalpell, (•(«)*, mv. -e) o. wond-
heclersmes o. met vaststaand lemmet, scalpel o. Scalpiren, (scalpirle, scalpirt)
bedr. ww. de huid met het haar van de hersenpan aftrekken, scalpceren. Scalpirmesser, (-messers, mv.
•messer) o. sealpeermes o. Scammgnien-harz, Scam-
mgnium, (-niums, mv.-nie«) o.pur- geerkruid o., harswinde v.; suft m. pur- geersap o.; -kraut o., -winde v. harswinde, scaminoniumwinde v. Scandal, (-(c)s, mv. -e) o. erger-
nis v., schandaal o., aanstoot in., op- spraak v. Scandalisiren, (scandalisirte,
scandatisirt) bedr. ww. ergeren, erger- nis geven, schande aandoen. Scandalös, bijv. en b. aanstoote*
lijk. ergerlijk, schandelijk. Scandiven, (scandirle, scandirt)
|
||||||||||
|
Saumweg, (-(e)s, mv. -c) m., Z.
Saumsteig. Sau-nest, (-es, mv. -e.r) o. (flg..
I.niidli.) strook v. nf stuk o. land, dat bij het ploegen is overgeslagen; (gcm.)var- kenskot o., ellendige woning v.; -nelz o. jachtnel o. voor wilile zwijnen; -nirkel o., Z. -ledcr; -o)ir o. (fig.) varkensoor o.; it. Z. Schlappohr; (l\'l.) grootc weeg» bree v.; -pels m. (lig.) Z. -kcrl; -rebe v. Z. Bitlcrtüsi (PI.). Sauraoh, (-(e)s, mv. -e) m. (l\'l.)
berberissebonni in. Satire, S mros &, Z. sauer.
Saure, (-n) v. zuurheid, wrangheid
scherpte v.; (van wijn), wrangheid v.; 2 zuur o., zuurstof v.; (Gen.) zuurheid wrangheid v.; (Sclieik.) zuur o. Saure-btldend, bijv. nw. zuur
makend, in zuur veranderend; •bildung v. verzuring v„ overgang m. lot den staal van zuur; ~cr:eugend bijv. mv. zuur- slof opleverend, Z. •bildtnd; - erzeugung v., Z. •bildung; -fahig bijv. nw. voor verzuring vatbaar; -hatlcnd, -hallig bijv. nw. zuurhoudeiiii, zuur bevallend. Saureiszke, (-«, rnv. -») m. var-
kenspaddenslocl in. Saure-messer, (\'messen, mv.
•mester) m.znurnietcr m.;-sfo/7ni.zuur- stof, levensslof v. Sau-riegel, (-riegels, mv. -ricgcl)
in. zilverkruid o.; -rütle v. (Jacblw.j Z. • beller; -rudel o. Iroep, houp in. wilde zwijnen; -rüssel ui. varkenssuuit m.;(l\'l.) Z. •olir; 2. -blume; (Nat. bist.) grauwe lipvisch m.; —fisch in. zeezwijn, meer- zwijn o. Saus, (-cs, ruv. -e) m. gesuis, ge-
druis, getier o.; (fig.) Z. AViihs. Sausalat, (-(c)s) m-. z- "•• vergif»
tige latuw v„ varkenssla v. Sausehom, (-horn(e)s, mv. -Aör-
uw) o. horenschelp v., triton in. Sausel, (-s) o., z. m„ Z. Gesiuscl.
Sauselaut, (-(e)s, mv. -e) m.
(Spraakk.) sisklank ui. Sauseler, (s, mv. Sauseler),
Sausellaut, (-(e)s, mv. -c) m. aan- geblazeu letter v., Z. Sauselaut. Sauschi, (siuselte.getüusell) o.ww.,
in. A. (van den wind), suizen; (van eene beek), murmelen, ruischen; 2. trillen fluiten, lispelen, ritselen. Sausel-ttimme, (-n) v. aange-
blazen toon m.; -lon in., \'t. slimme. Sausen, (sauste, gesaust) o. ww.
in. A. (van den wind), suizen, bruisen; (van bijen), gonzen; (van de ooren), luiten; 2. in. s. dalier -, komen aan ruischen; (van de lucht), fluiten. Saus er, (-s, mv. Sauscr) m. leven
maker, gciaasinaker in.; 2. Z. Sauselaut. Sausewind, (•(«)», mv. -e) m.
bruisende wind m.; (fig., gemcenz.) los- bol. lichtzinnige knaap, wildzang in. Sau-spiesz, (-es, mv. -«j m
(Jachtw.) vangijzer o., spies v. om wilde zwijnen te vangen; stalt m. zwijnenslal m.; stccher m. hij die een wild zwijn doodsteekt;-47<!i\'nm.stiriksteen, varkens steen in.; steller in. (Jaelilw.) jacht- |
||||||||||
|
Sch. 1065
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
marmelade v., k.uiserf o.; schiene v. z\\j-
wand m. van een doosje; •zarge v., Z. schiene. Schachten, (schachlete,geschach-
tet) bedr. ww. in ruilen tcrdeelen, Z. schachttin. Schachten, (schdchtete,geschdch-
let) bedr. ww. (bij de Joden), slachten; (fig., gemeenz.) overvragen, bedriegen. Schuchter, (-s, mv. Schuchter)
ui. Joodsche beestensnijder m. Schacht-erz, (-es, mv. -e) o. uit
de ertsader losgeraakt erts o.; -feger m. pulveger, putrnimer m.; 2. (Mat. hist.) groote smeerling, poelvisch in.; -fuszm. (Landm.) vierkante voet m.; it. vier* kant vlak o. van een voet lang en breed en een duim dik; •gestange o. (Bergw.) pompwerk o. in eene mijn; -halm in., Z. Schachtelhalm; -haus, (verkl.-hiuschen) o. (Bergw.) hut v. boven de mijn; -Ao/: o. getimmerte o. in de inijnputten; 2. bekleeding v. der putten in de mijnen; hul m„ -hülchen o., -kappe • miitze v. vilten hoed m. zonder rand, pet v. zon- der klep, roijnwerkersmnls *.; -kraut o. behen v.; 2. gemeene brem v., bezem- kruid o.; 3. verveisbreiii v.,ververskruid o.; -lattc v. lat v. waaraan de emmer, kuip of ton in de mijn hangt; -/inie v. (Landm.) kubieke lijn v„- it. vierkante lijn v. van een tiende dikte; -lnch o.\\v»- terbnk m. iu e-:ne leigroeve; -meisler m. opzichter m. in de mijn; -nagel m.mijn- spijker m.; -richt m. (Zoutm.) galerij v.; .ruthe v. vierkante roede »,; -schei- der ui. schcidingwand m. in de mijn; \'Schienen v. mv. banden ui. mv. van de planken in een mijnput; statie v. plaats v. van den mijnput; schuh m.vierkante voet in.; stempel m. wig v. in het hout- werk van de mijn gedreven; sleuer v. belasting v. op de mijnpulten; stosz m. scheidiugswand ra. van een mijnput; •tonne v. bekleeding v. van een mijnput; •werk o. pulwcrk, putgraverswerk o.; •zoll in. vierkante duim m. Schach-weise, bijw. ruitsgewij-
ze, in ruiten verdeeld; -zug m. schaak- zet in. Schacke(r)n, (schack(er)lc, ge-
schack{er)l o. ww. (van een rijder),hot- sen. Schackor, (-s, mv. Schacker) m.
(Nat. hist.) kramsvogel ui.; 2. lijster v. met aschgrauwen kop. Schidbar, bijv. nw. beschadigd,
geschonden. Schadbürgo, (-n, mv. -n) ra.
tweede borg in. Schade, (Scktdn) v., Z. Schaden.
Schade-geld, (•(«)*. mv. -er) o.,
Z. Schadcngeld; -kauf m. schadelijke
koop, koop m. waarop men verlies moet Ijjden; -verkau/ in. verkoop m. met ver- lies of schade. Sch\'adel, (s, mv.Schddel) m.sche-
del in., hersenpan v. Schadol-bohren, (s) o., z. m.
schelboren o., openen o. van deu schc- del; -bohrer in. schedelboor v., trepaan m.; \'form v. schedelvorm in.; -ftrmig |
|||||||||||||
|
o\'chacher, (s, mv. Schicher) m.
moordenaar, dief m.; (fig., gemeenz.) ein armer -, een arme duivel m. Schacherer, (s, mr.Schacherer)
in. kleinhandelaar, schacheraar m., Z. Knauser. Schacher-jude, (-n, mv. -n)m.
jood m. die kleinhandel drjjft,schacber- jood in.; ~kreuz o. (Wap.) gaffelkruis o. Schachern, (schacherte, geseha-
chert) o. ww., ui. h. kleinhandel drijven, woekeren, schacheren; (fig.) mil seiner Ehre -, zijne eer op het spel zetten. Schach-fold, (•(«)*, mv. .er) o.
ruit v.ophetschaakhord;-/S</ur v.schaak- stuk o.; \'figuren v. mv. stukken v. mv. bij het schaakspel; -förmig bijv. nw. in den vorm van een schaakbord, geruit; •kraut o., Z. Schachtkraut(2);-maschine v., Z. spieier; -matt bijv. nw. schaak\' raat; (fig.) zwak, tot het uiterste gedre ven, machteloos; jem. — machen, tut het uiterste drijven, iem. uitputten; (lig.) iems. krachten breken; spiel o. schaak spel o.; spielcr ni.schaakspeler m.;stein ui. schaakstuk o„ pion in. Schacht, (-(e)s, mv. Schüchte) m.
(Boschw.) vin - Holz, bosch o., uilgc- strektheid v. boschgrond; (Landm.) vierkante roede v. ter dikte van een voel; (Giet.) (van een oven), hol o., mond in., opening; 2. Z. -ruthe; 3. vier- kant o. Schachtafel, (•») v., Z. Schach-
hrelt. Seh&cht-arbeiter, [-urbeitcr$,
mv. -arbeiter) m. pnlwerkcr in.; -bühnc v. rustplaats v. bij het nederdalen in mijnen. Schachtel, (-n) v. dons, houten
doos, kartonnen doos v.; (lig., Volkst.) eine alle -, oud, leelijk wijf o.; (Jacht- w.) oude hinde v. S chach tel-bodon, (-bodens, mv.
•boden) in. bodem in. eener doos;-6or$/e v. in een doosje verkochte schoenma- kcrsborstel m. Schachtelchen, Schitchte-
lein, (verkl.) o. doosje o., kleine doos v. Schachtel-deckel, (-kels, mv.
•kei) in. deksel o, van eene doos; -fisch
in. koffervisch m.; -form v. doozenvorm in.; 2. vorm in. eener doos; -yut o., Z. •barste. Schachtel-halm, (-(e)s) m., z.
m., -heu (-(e)s) o., z. m. schaafgras o., schaafstroo o., paardestaart m. Schachtel-holz, (-(e)s) o„z. ra.
doozenhoul o.; -krimer ra. doozcnknop- man, dooienverkooper in.; -kraul o., Z. •halm; -macher m. doozenmaker na.; •maler m. doosjesschilder m.; -malerei v. doosjesschildering, vluchtige, slech- tige schildering v.; -mann m., Z. -Ar<ï- mer. Schachteln, (schachtelte, ge-
schachlell) bedr. ww. etw.-,Z.einschach- teln; 2. met schaafgras wrijven, schu- ren, polysten. Schaehtol-saft, (safl(e)s, mv
• sifle) m. ingelegde vruchten v. mv. |
|||||||||||||
|
sch&big; -gifl o. wit arsenik m., wit
rottekrnit o.; -kraut o. wormkruid o.; 2. Z. llainblume (1); 3. Z. Portch (1); 4. germanderkrnid o.; -loch o. door wor- nifii aangevreten plaats v., wormgat o. Schaber, (s, mr, Schaber) m.
«chaver, schrapper ra.,Z.schaben;(\\.oo\\.) schaver, leerbereider m.; (fig..gemeenz.) Z. Knauser; 2. schaafijzer, schrnapijzer, schraapmes o. Schiibor, (-s,mv.Scfl<s6<>r),Scha-
bisdcckcl, (-*e/«, mv. -kvl) m. hoofddeksel o., hoed m., naat», pet v. Schaberei, {-en) v., Z. Knauserei.
Schabernack, (•(«)*, m».-*)m-
(Hg.) leelijke streek, gemeene streek in., leelijke poets \\.;jemn. elw. zum - Ihun, iem. eene leelijke poets bakken. Sehabernacker,(-lerj,mv.-ifr)
in. hij die genieene streken uitvoert. Scbabernackiech, bijv. nw. ge-
meene streken uitvoerend. Schabe-rübchen, (verkl.) o.
kleine raap v.,die gesneden wordt;./;»)». ein — machen of das Hubchen schaben, Z. Rübchen; -wolle v. wol v. van geslach- te schapen. Schabig, (-er, si) bijv. nw. kaal,
afgedragen, versleten, wormstekig, van de mot doorknaagd; 2. schnrftig, vrek- kig, gierig; -cr flund, schurflig; (fig.) •er Gei:.;, inhaligheid f.; it. kaalheid, versletenheid v. Schabkafer, (-kêfcrs, mv. -U-
fer) m. pelskcver, leerkever ro. Schablgn, (-(e)s, mv. -e) o.,
Schablgne, (-n) v. (Stuk.) model, staal o.; (Klokk.) vorm m., vormhonl o. voor patronen. Schabrakke, (-n) v. schabrak v„
zadeldek o.; (Wap.) tnil einer -,gescha- brakt, met een dekkleed. Schabrübe, (-n) v. raap v„ knol
in. die geschaafd kan worden. Schabsel, (-«) o., z. m. schaafsel,
schraapsel, schrapsel o.; (Heelk.) los pluksel o. Schab-stein, (•(«)*, mv. -e) m
(Looi.) schaafsleen, schraapsleen m.; •ziener, -kise m. groene kaas v.; —kraut o. geurige steenklaver v. Sohach, (-(e)s, mv. -e) m. (titel
in l\'erziê), schach in.; (Sp.) schaakspel o.; - spieleii, schaken; - bieten of • geben, schaak geven; - dem Könige, den koning schaak!; - mul mail, Z. tchachmatt;im • slehen, schaak staan; das Ab -, zet m waarbij de koning slechts gered kan wor- den door de koningin op te offeren; (Heelk.) vierhoek ra. Schach-blume, (-n) v.marmer-
lelie, kievitsbloem o.; -brett o. schaak- bord o.; 2. (i\'l.) stapelia v. Schachen, (schachte, geschachl)
o. uw. schaak spelen, schaken, schaak geven; 2. bedr. ww. in vierhoeken ver- deelen; (gem.) roovcn, moorden. Schacher,(-s)m.,z.m.of Scha-
cherei, (-en) v. kleinhandel, woeker m., schacheren o., schacherjj v.; einen - machen, schacheren; 2. schaker, schaak- speler m. |
|||||||||||||
|
4066 Sch.
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
bijv. nw. schedelvormig; -haul v. schr
delvlies o., schedelhuid v.; -höhle v.sche\' delholte v.; -hahe v. plaats v. der terecht\' stelling; (H. S.) Golgolha o.; -knochen in. schedelbeen o.; -lelire v. schedelleer v.; -lehrer m. beoefenaar in. der schedel- leer, -nnth v. schedelnaad in.; -nuss v (PI.) schedelnoot ».; schinden o. het vel o. van de hersenen wegnemen, scalpee- ren: statte v., Z. -AöAe. Schade(n), (-(n)s, mv. Schdden)
m. schade v., nadeel, verlies, bederf o., vermindering v.; (Zeew.) averij v.; einea - huhcii. leiden, schade lijden, beschadigd worden; -Mun, schade aanrichten,schade veroorzaken; 2. wond, kwetsing, kwet- suur, pijn \\.; o/fener -, open wond; il gezichtszwakle v.; einen - am Auge, am Kopfe haben, eene wond, kwetsuur &; - nehmen, tu • kommen, (van lichamen)» eene wond krijgen; 3. beschadiging v.,ua deel o., benadeeling v., onrecht o.; das thut ihm -, dal benadeelt hem; seine Ge- sundheit leidet -, zijne gezondheid lijdt er onder; das wird ihm keinen - thun, dat zal hem geene schade doen; (Spr.) dureh - wird man 4/uo,doorschade wordt men wijs; it. besser nachgeben als - lei- der, beter te buigen dan te barsten; fit allen - gul sein, voor alles instaan; ohne • davon kommen, er zonder verlies, ge- lukkigafkomen;zu Ihrem -, lol uwescha- de, tot uw nadeel; das soll sein - nicht sein of werden, dat zal hem geen kwaad doen; 4. geldelijk nadeel, geldelijk ver- lies; - leiden, schade lijden, verliezen, een verlies ondergaan; er bereichert sich mit meinem -, hij verrijkt zich ten mijnen koste; mir ohne -, zonder mij schade te berokkenen; die Schaden u»d Interessen, schaden en interesten; mit - oerkaufen, met verlies; Verkauf mit -, Z. Schuden- verkauf; (Spr.) wer den - hal, darf für den Spott nicht sorgen, die de schade heeft, heeft ook de schande; 5. bijv. nw. (onh.) es isl schade of schade dass sie nicht da isl, jammer, het is jammer; es isl sehr -, ewig -, het is eeuwig jamuier; es ist - um ihn, het is jammer van hem; (Scherts.) - für alle Schiitze, wenn, foei, de rijkdommen, wanneer &. Schiidon, (schadele, gochadel) o.
ww., m. h.jcmn. -,schaden, schade toe- brengen, benadeelcn; das schadet der Ge- sundheil, dal benadeelt de gezondheid; was kamt das • \'!, wat geeft dal?, wat kan dat schaden ?; e» schadet nichts, het geeft niets, hel komt er niet op aan, hel duet niets ter zake; es kamt nichts -, wenn <jr\\ er is niets Ie verliezen, het zal giet kwaad zijn. het hindert niet, het kan geen kwaad. Schaden-bringend, bijv. uw. schade veroorzakend, schadelijk; -ersutz m. schadevergoeding, schadeloosstelling v.; -frev.de v. vreugde v. over het leed van een ander, leedvermaak, uitjouwen o., hoon, spot in; -freund m. stokebrand, twislstokcr in.; -froh bijv. nw. zich ver- heugend in het leed van een ander; —er Mensch, kwaadwillig mensen, liij die zich verheugt over hel leed van andereu; -fro- heit v., Z. -freude; -gehl o. Z. -eisalz; |
2. geld o. dat men betaalt om zich te
waarborgen tegen schade; -klage v. aan- klacht v. wegens benadeeling; -lust v. zucbt v. tot schaden, plagen, benadee- len; -preis in. berekening v. der schade; •rechnung, sclialzung v. berekening, taxatie v. van de geleden schade, averij v. Schadfall, Schadenfall,
(•fall(e)s, mv. - falie) in. geval o. van be- schadiging. Schgdhaft, bijv. en li. beschadigd,
bedorven, door bederf aangetast, aange- sluken; (van gebouwen),bouwvallig, be- schadigd; -es Bein, gewond, ziek; -er Zahn, aangestoken; (Mets.) gespleten, gescheurd; - werden, (van gebouwen), beschadigd worden, bouwvallig worden; (van muren), scheuren, barsten; (van tanden), aangestoken worden. Sohadhaftigheit.v. beschadigd-
heid, buuwvalligheid v., bederf, verval o.; (van de gezondheid), benadeeliug v. Scbadigen, (schadigte, geschadigt)
beilr. ww., Z. beschadigen. Sehiidlich, {-er, -st) bijv. en b.
schadelijk, nadeelig, noodlottig; -e Dün- ste, schadelijke dampen, voor de gezond- heid nadeclige dampen; -e Luft, ougc- zond; -e Speisen, ougezund; -es Thier, schadelijk, kwaaddoend; der Wein isl ihm -, de wijn is nadeelig voor zijue ge- zondheid; -keit v. schadelijkheid V., na- dcel o.; it. ongezondheid v. Schadlos, bijv. nw. schadeloos,
onbeschadigd; jem. - hallen, schadeloos- stellen, vergoeding ^eveu; -biirgschajl v. waarborg in. tegen mogelijke schade; •haltung v. schadeloosstelling, vergoe- ding v. Schadloshaltungssumme,
(-n) v. schadeloosstelling, vergoeding v. Schadlosigkeit, [-en) v. toe-
stand ui. van hetgeen beschadigd ge- weest is, volmaakte staat in. Schadwerkend, bijv. nw. scha-
delijk, beuadeelend, verderfelijk. Schaf, [-{e)s, mv. -e) o. schaap o.,
ooi v., ram in.; ein einziges raudiges - steekt die ganze lieerde an, een schurftig schaap bederft de gcheele kudde; il. een rotte appel in de mand maakt al het gave fruit te schand; 2. (II. S.) lam, schaap o., christen in. met betrekking lot den leeraar of herder; 3. (lig.) een onschul» dig of een zachtmoedig persoon in.; er ist ein gales, frommes -, hij is zoo on- schuldig als een lam; il. ecu onnoozel, dom mensen, Z. Schafskopf (lig.). Schaf-ampfer, (-s) m., z. m.
wilde zuring v.j -art v. zachtmoedigheid v.,geduld o.;2.schapcusoorl \\.:-arlig bijv. nw. schaapachtig; -bun in. schapenmesl ui.; -bein o. schapebeen o., schape* bout m.; -blatler v. (Veea.) pokken v. mv.; mit —« angesleckl, (van schapen), Ie pokken hebbende; •bock in. ram m., mannetjesschaap o.; -bulter v. schapen- boter v. Schiifchcn, Schaflein,(veikl.)
o. schaapje, lammetje, jong schaap, lam o.; 2. (flg.) sein - scheren, goede zaken maken; (lig.) er hal sein - in\'* Trockene |
||||||||||||
|
gebracht, hij heeft zijne schaapjes op het
droge; 3. die - am Himmel, schaaps- wolkjes o. mv., witte nolken v. mv.; (PI.) zaadkelk ui. Sch&f-darm, (-darm(e)s, mv.
•diirme) mi. schapepens v.;-diebm.scha- pendief m.; •diebstahl in. diefstal in. van een of meer schapen; -dromedar o„ Z. •kameel; -dunger ui. schapeudrek m. als mest, schapenmest m.; -egel in. lever- worm m. Schiafoln(sieh), (schafelte, ge-
schafell) wed. ww. mei witte wolken bedekt worden. Schilfer, (-s, mv. Schdfer) m.,-in,
(•nen) ». herder, schaapherder in., hoi - deiïn, schaapherderin v.; (Dichtk.) tee- der minnaar in., minnares v., senlimen- teel persoon m. Sch;••"; fiichter, (-/<rs,mv. -ter)
ui. diclilf .,i. van herderszangen, idyl- leudichter m. Schafere;, (-en) v. scbapenfok-
kerij, herdersknni v. Schafor-flöte,(-<0 v. herderslluit
v.; ^gedicht o. herderszang in., idylle v.; •gesang m., Z. -lied, -gedichl; -haits o. nerdeishuis o.; -hund in. herdershond m.; •hütle v. herdershut, herderswouing v.; -jiinge, -knabe in. herdersjongen,her- dersknnap in.; -knecht in. herdersknecht in.; -leben o. herdersleven, herderlijk leveu o.; -lauf m. wedloopen m. van herders of herderinnen om een schaap. Schaferlich, bijv. en b. herderlijk,
als een herder. Schafer-liebo, r., z. m. teedere
liefde v. zoo als zij iu herderszangen of idyllen geschilderd wordt; -lied o. herderslied o., herderszang in.; -lusl, •luslbarkeit v. herderlijk vermaak, ge- nol o.; -müdchen o. herdersmeisje o., herdcrin v.; junges —, herderiunetje o.; ->iame in. herdersnaam in.; -nuss v. (PI.) aardnoot v., aardeikel in.; 2. roode sleeiibrcke v.; -ordnung v. reglement o., verordening v. voor de herders; -pfeife v. herderspijp, herderslluit \\.;-roman m. herdersroman m.; -sitz m. zetel m., zil- plaals v. van den herder; -spiel o. (Too- ueelk.) herdersschouwspel o., pastorale v.; slab in. herdersstaf ui.; stücko , Z. spiel; stunde v. uurtje o. aan de liefde gewijd; -lanz in. herdersdans in.; 2. v Mn/., sicilienne v.; -tasche v. herdcrs- lasch v.; -uielt o. herderlijk leveu o.; it. idyllisch leven o.; -wnhnuntj v. herders- woning v.; -wolle v. wol v. die den scha- pen uitvalt, slechte wol v.; -zeil v. her- ilerslijü in.; (lig.) gouden eeuw v. van Salurnus. Schaf-euter, (-euters, mv. -ea-
ler) o. si:haapuier in. Schuil\', (-(e)s, mv. -e) o. (veroud.)
houten napje, kuipje, bakjo o. om Ie scheppen. Schaffell, (-(«)»,mv.-e)o. schaaps-
vel o., schapevacht v. Schaiï\'ol, Schiillbl, {-fels. mv.
•fel) o. walerschepper ui. Schaffen, [schaftte, geschaft en
schaf, geschaljeit) bedr. ww. rcg. en |
|||||||||||||
|
Sch. 1067
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
||||||||||||
|
oor. etw. zu - Aaien, iets te doen, te
maken hebben; mit jemn. zu - haben, zaken hebben met; mit einem Madchen zu - haben, omgang, verkeering hebben; danut habe ich nichts zu -, daarmede heb ik niets te maken, dat gaat mij niet aan; immer viel zu - haben, altijd druk bezig zijn, veel te doen hebben; jemn. zu - machen, werk geren, verschaffen; das macht ihm zu -, dat veroorzaakt hem moeite, zorg, kommer; 2. arbeiden, \\ver- ken, maken; jemn. zu - geben, werk ge- geven,doen arbeiden ofwerken;3.(Volks- t.) Z. befehlen; 4. verschaffen, voorzien van; ein Pferd -, verschaffen, geven. be- zorgen, leveren; elm. au Ort und Stelle -, ter behoorlijke plaatse, aan huisbren- gen; eine Sache aus dem Hause-, zich ontdoen van, aan de deur zeilen,/..Huls; jem. aus dem Wege -, Z. raumen; it. Z. Hülfe, lintli. Recht; jem. Ruhe, Friede verschaffen, bezorgen; 5. scheppen, vor- men, in hel leven roepen, doen ontstaan: •der Geist, -de Krafl, scheppend; 6 (Zeew.) schoften, eten. Schgffer, (-j, mv. Scha/fer) m.,Z
Schöpfer; 2. Schaffner; 3. Z. Erschaffer. Schafferei, (-e») v., z. Schaff-
nerei. Schaflförtanz,(-/dnjes,mv.-/anze)
ui. (Lnndh.. op boeren bruiloften, door de opzieners geopende dans in. Schftf-fett, (-(e)s) o., z. m. scha
pe(n)veto.;-/ini m.drekkover ni.;-/JeiJcA o. schape(n)vleesch o. Schiiffnor, (-s, mv. Schaffner) m.,
-in, (-nen) v. ontvanger, adminislra- leni\', zaakwaarnemer,opziener, oppasser, hofmeester, leverancier in., znakwaar- ncemstcr,opzichlster,oppasstcr,hofmees- teres, huishoudster ».; (van een post- wagen,spoorwagen), conducteur in.; (in een logement), bottelier ra., bottelier ster v. Schaffnoroi, (-en) v. betrekking
v„ ambt o. van administrateur, onlvan- ger &; 2. woning v. van den ontvanger; 3. district, gebied o. van den ontvanger
4, Z. Scha/fner.
Schaf(f)Qt,(-(e)s,mv.-e) o.(Gcr.) schavot o.; (Uouwk.) steiger m., slel-
ling v. Schatï\'sack, (sack(e)s, mv. sic
ke) m. werkzak m., werktasch v. Schaffung, (-e«) v. schepping,
voortbrenging v.;2. oorspronkelijk voort- brengsel, werk o.; skrafl, v. scheppings- vermogen o., scheppingskracht v. Schaf-fu.SZ, (\'fusies, mv. -fasze)
m. schapevoet in.; -futter o. schapen- voeder o.; -garbe v. (PI.) duizendblad o.; 2. wateraloë v.; -gerte v., akolei v.; •glocke v., Z. schelle; -gras o., Z. Ra- punzel; -haul v. schapenhuid v.; -linnl- chen o. (Ontlk.) lamsvlies o.; -heerde v. kudde v. schapen; -heu o. schapenhooi o.; 2. schaafgras o.; -Air/ —in, schaap- herder, schapenhoeder m., schapenhoed- ster, herderin v.; -hock m.(Zeew.)scha- penhok o.; -hof in. plaats v. voor de schapen; 2. schaapskooi v.; -humi in. herdersbond ro.;2. Turksche worm m.; |
|||||||||||||
|
•hürde v. schapeuhek o., schaapskooi v.;
•hutten m. droge hoest m.; -hülte v. herdershut, herderswoning s.;-kameel o. kameelgeit v., Peruviaansch schaap o., lama v.; -kase v. kaas v. van schapen- melk, Teielsche kaas y.;-kerbelm. wilde kerv\'el v.; -l;necht m. berdersknecht,her- dersjongen m.; -kopf m. (in Saksen), eene soort van kaartspel; (lig.) schnaps- kop, domkop in.; -kraut o. slagkruid, kattekruid o.; -tnmm o. vrouwelijk lam, wijfjeslam o.; -kunz m. (PI.) judasoor o., vlierzwam v.; -laub o. dor loof o. als schapenvoeder; -laus v. schapenluis v.; 2. Z. sdeke; -leber v. schapelever v.; •lecke v. lekkerbeelje o.; -leder o. scha- peleer, bezaanle(d)er o.; .ledern bijv. nw. bczaanleeren; -linse v. schapebes klapbes v.; 2. — of—nbaum m.schape- boom, linzeboom, klapbessebooin in.; •lorbeere v., Z. -mist; -markt m. scha penmarkt v.; -mnul o. mond m. van het schaap; 2. (PI.) veldsalade, vetdlatuw v. •meister m. opziener, eerste herder m. eener kudde; -mikh v. schape(n)melk v.: -misl m. schapenmest m.; -mulle, •mülbc v., -müllen, -mümmclm. kuisch boom in.; -multer v. moederschaap o.; -nase v. dom gezicht o.; 2. (Prov.) soort van zoeten appel; -nasig bijv. nw. (tig.) dom, onnoozel als een schaap; -nuss v lammertiiioot v.; -orget v. herderspijp v., doedelzak in.; -pclz m. schapevaclit v.; 2. bontwerk o. van schapevacht; (Hg.) domkop in.; it. een wolf in scliaapsklee- ren; -pferch in., Z. -hürde; -pilz m. roode paddenstoel in.; 2. oranjekleurige pnd- denstuel m.; -pocke v., Z. -blatter; -ra punzet v. groene vlasvink m.; -rippe v. schaperib v„laiuskotelet v.; 2. \'L.-garbe; •rekel, -rüde v. herdershond ra.; -rusch m. schaafgras o.; smte v. snaur v. van schapcdarm; salbe v. schapenzaK v. Schgfs-auge, (-j, mv. -n)o.scha
penoog o,; (Hg.) uitpuilend oog o.; 2. domme, onnoozele blik in.; -dugi<j bijv nw. een dom uiterlijk hebbende. Schaf-schatz, (schatzes, mv
schiitze) ui. belasting v. op schapen; scheere v. wolschaar, droogscheerders- schaar v.; schelle v. belletje o., schel v. .i.iii den hals van sommige schapen; schenkel m. schapebout in.; (Zeew.) sprietzeil o.; schere v., Z. scheere; scherer, —in, schapenscheerder m., schapenscheerster v.; schur v. schapen- scheren o., schapenschering v.; seuche v. schapenziekle, pokzicke v. onder de schapen. Schafs-goaicht, (-(e)s, mv. -e)
o. schapegezicht o.; (lig.) dom.ounoozel gezichto.;-Airno.schapenhersenen v.mv.; (lig.) Z. -kopf; -kleid o. schapenkleed o.; ein Wolf in -kleidern, in schaaps- kleeren; -kopf ra. schapekop m.; (Hg.) dom, onnoozel persoon tn.; -k6pfig bijv. nw.onnoozel, dom. Schafsmaszig, bijv. nw. schaap-
achlig, als een schaap; -e Miene, onnoo- zel, dom. Schafsnase, (-n) v. schapeneus
m.; 2. Z. Schafnase. |
Schaf-spiel, (-(e)s, nw. -e)o. spel
o. van den wolf en het schaap; slall m. schapenhok o., schapenstal m.,schaaps- kooi v.; stand m. geheele veestapel m. van schapen; sterben o. sterfte v. onder de schapen; stroh o. stroo o. voorscha- pen; suppe v. (PI.) Onzer-lieve-Vron- wemantel, leeuwenvoet m. Schaft, (-(e)s, rnv. Schifte) m.
schacht, schaft v., steel in., handvat ».; (PI.) stengel 01.; (Jachtw.) vrouwelijke geslachtsdeelen o. van honden&;(Bouw- k.) middelstuk o., schacht ».; (Zeew.) scheg of schegge v.; (van touw), streng v.; (Wev.) halve gang m.; (Schoenm.) kap v. Sch&ftaubling, (•(\')\'• niv. -e)
in. groenachtig bladzwam o. Schaft-augo, (s, mv. -n) o. oog
o. aan den kam van den weefstoel;-oaum ui. recht opgaande boom in.; -bock m. bok ra..schraag v. voor een stuk geschut; •drahl m. draad m. voor den steel der spelden. Schaften, schaften, (schaftete,
geschaflel en schaftete, geschafte!) bedr. ww. ein Gewehr -, van eene schacht of schalt voorzien; eine» Spiesz -, van een steel voorzien; (Schoenm.) Stiefel -, laarzen voorschoenen; (Boschw.) (van hoornen), hoog opgaan; (Zeew.) auf 20 Kammen yeschdflet, voor & geboord; 2. (Jachtw.) I.enie -, zonder knoop verbin- den. aaneennaaien. Schaft-fórmig, bijv. nw. schaft-
of schachtvormig, steelvormig; -gesimse o. (van eene zuil), kornis, van de schacht; •halm in., Z. Schachtclhalm; -heu o. winterschaafgras o.; (stinkendes) —, Z. Schachteihalm; -holz o. voor de laden van geweren geschikt hout o. Schaftioko, (-n) v., Z. Schaf-
zacke. Schiiftig, bijv. en b. (van touw),
zwei -, tweestrengsch, uil twee strengen vervaardigd; 2. met schachten, schaften, stelen voorzien; 3. (veroud.) Z. ge- schaf lig. Schaft-loisten, (-leistens, mv.
•Instelt) in. (Schoenm.) schaflleest v.; •model m. (Art.) houten geschulvorm in.; (Sp.) speldenmakersplankje o. als maat voor de lengte der spelden; -nutlel v. (Kous.) kousenwcversnaald v. tut het leggen der eerste mazcn;-p/Joci m.(Tap.) schiirtschragen v. mv. Schaf-trieb, (•(«)*. mv. -e) m.
recht o. om schapen te weiden; -trift scliapenweide, weide v. voor schapen. Sch&ft-schneider, (-ders, mv.
der), -SChrÖter, (-ters, mv. -ter) m.
speldenraaker, naaldenmaker m.; -spie- gel m. penantspiegel m. Schaftung, v., Z. schaften.
Schftf-Vieh, (-{e)s) o.,i. m. wol-
vee o., schapen o. mv.; -wasser o. (Ontlk.) water o. van het baarvlies; (ge- woon!.) water o.; -weide v„ Z. •Irift; •weizen ra. onkruid o.; •teolle v. schapen- wol v.; -zicke v. schapenluis v.; -zoll m. schapentol in., belasting v. in schapen te voldoen; sucht in. schapeuteelt, scha- |
||||||||||||
|
1068 Sch.
|
Sch.
|
|||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||
|
Schalk, (-(e)s, mv Schalke) m„
Sch&lkin, (-ncn) v. (veroud.) knecht m., bediende m. en v., meid v.; 2.schelm, schurk m„ vuile vent o., vuil •vijf o.; 3. (leg.) schalk, guit m„ schalkscho vrouw v., deugniet m. en v.; (Spr.) er hal den - im Nacken, hij heeft ze achter de mouw; er kann den - nicht bergen, de aap komt uit de mouw; der - siehl ilittt aus den Augen, de schalkachlighcid kijkt uit zijne oogen. Schalkelei, (-e«) v„ Z. Schalk\'
haftigkeit. Schalkhalf t, sch alkisch, bijv.
nw. schalksch, loos, schelmachtig, geslc- peo, doorlrapt. Schalkh^aftigk)eit, v„ z. m.
schalkachlighcid, geslepenheid, door- iraplheid v.; 2. (mv. -en), gnitenstreck 111., schelmery 7. Schalkig, bijv. nw., Z. schalkltafl.
Schalk-leisto, (-«) v. (Zeew.)
rand in. van du prescniiing; -knötchen mv. waterblaasjes o. mv. op de huid;
goed gewassen maar leege kool v.
Schalkopf, (-(e)s.iuv. Schalköpfe)
ui. leeghoofd o., domkop, wcetnict 111. Schalks-auge, (•», mv. -«) o.
schalksche, schelmachtige blik 111.; -iiu- gig bijv. nw. schalksche oogen beh- bende; -dcckct ih. (lig. Scherts.) voor- wcndsel, uitvlucht o.; -frage v. schalk» sche vraag v.; -freude v. vreugde, lecd- ermaak o. over het leed van anderen; freund in. geveinsde vriend, huicliel- achligu vriend m.; -lterz o. geveinsd hart o.; •knechl 111. (II. S.) trouwclooze knecht 111.; i. knecht ui. die zijn plicht vergeet; -nair m. hij die voor gek speelt, zich dom houdt, grappenmaker in.; -o/ir o. luistervink m.; it. hij die zich dool houdt; \'lath in. trouwelooze raad 111,, geveinsd aanbod o. Schall, (-(i\')s. mv. Schalie) ui.
klank ai., geluid o., schal 111., gcschet- ler o.; (van troinniels), gerollel o„ Z. Klaag; einen - geben, Z. schallen; fröh- liclter -, vreugdekreet 111.; leerer -, in- houdslooze woorden. Schall-becken, (•*»»», mv. •*«»)
o. cimbaal of cimbel v., klaukbekken o.; •boden m„ Z. Ktatigboden; •brecliung v. klonkhreking v.; -brclt o. klandbord o. Schallen, {sehaltle, geschallt en
schuil, gcschotlen) o. ww. reg. eu 0111., ui. It, klinken, luiden, geluid geven ol\' maken, weergalmen; ent -<tes Getdchtcr auf>chlagen, uitbarsten van het lachen; -ii, (van de stem), helder,doordringend; (van cene kerk), weerklinkend, goed klinkend, sterk resouneerend;-f/er lieifall luide bijval; (.lachtw.)guluid geven,aau- slaau, Z. melden; II. bedr. ww, (van klokken) etui, -, luid klinkend verkou- digen. Schall-onto, (-«) v. schollevaar
in., \'L. tjaakente; 2. Lö/felenle; -geldch- ler o. schaterlach 111.; •getvölbe o. gewelf o. dat op den weerklank gebouwd is; •glas o. straalbrekingsglas o,; -hum 0. wijd gedeelte o. van den jachthoren; 2. bazuin, hobo v.; -lehre v. geluidsleer, leer |
||||||||||||
|
helft v. van den gietvorm, mantel m.;
(Zeew.) schaal, wang v„ uitgeholde klomp m.; (Hoekb.) (van een boek), band in.; (Vleeschh.) Z. Kalbs-, llammels - tif II. (Nat. hist.) messcnliechl o.; it. Z. Schalchen. Sehalcisen, (-eisens, mv. -eiscn)
o. schilijzcr o. Schalen, {schalie, gcschalt) bcdr.
ww., Z. beschalcn; 2. (Watorb.) einen Deich -, bekleeden, met planken bcleg- gen; Mcsser -, met een hecht voorzien; 5. (Jachtw.) hocltgeschalter Hirsch, met hooge punten a.-n het genei. Schillen, [schalie, geschilll) bedr.
ww. Aepfel, binten -, schillen; Misse -, pellen, doppen, ontbolsteren; Gersle -, pellen; Frirberröthe -, schillen, de opper* huid der meekrap wegnemen; Eter -, cbillen, pellen; (lig.) sic isl uic aus ei- item Ei gescltalt, zij is netjes en zindelijk kleed; ein Slück Land -, het gras, tic
zoden afsteken; Hrod -, outkorsten; Pi- pier -, de vellen losmaken; geschil/es llalz, op stam geschild hout; 2. wed.wiv. ich -, vervellen, losgaan, uit den holster loslaten. Schalen-\'ahnlich, -förmig,
bijv. uw. schilvurmig, sclia.ilvnnnig; 2. (Nat, hist) schaalvormig, scholelvormig; it. met cenc scluial gedekt; -fruchl v.noot, pil, kern v.eencr vrucht; it. peulvrucht v.: gehiuse v. slakkenhuisje o„ schaal, chelp v.; -kalk in. erwtsteen m.; -mehl o. (Mol.) uit zemelen gehuild meel o.: •schneider, schraler m. (Mess.) hij die hel beslag, hel hecht van messen maakt; -/Aic/- o. schaaldier, schelpdier o. Schaler, (s, mv. Schuier) in.
schiller, peller u>„ hij die schilt &, Z. schelen. Schal-Qrz, (-«,inv.-e) o.(ltergw.)
erts o. dat uit de mijngangen islnsge- raakt; -/isch 111. knfl\'ervisch 111. Schal-flsch, (-es, mv. -c) in., Z.
Scltclftscli; -gang m. inoleuwerk o. voor hel pellen van graan; it, \'.. Graupen- guhu. Schal-gobirge, (-j«, mv. -ge)
o. aangespoelde grond in., laag v. van aangespneldcii grond; •geuiicltl o. (in Genua), gewicht o. voor zijde en andere kostbare waren. Scbalhacke, (-«) v. schopje o
om zuilen te steken.
Schalhaut, (-linule) v. vleugel-
dekselvlies o. (van kevers &). Sehalhcit, v., z. m. lafheid, zoute*
loosheid v. Schalhengst, (•(«)«. mv. -e) tn
dekhengsl 111. Schalholz, (-es)o.,z. ra.(Boschw.)
schorshout o.; (van een dijk), beklee- dinghoul o.; (llergw.) (van een mijn- put), houtwerk o., stutten, schoren in, mv.; (Uouwk.) hout o, tot vasthouding van het pleislerleem; (Wat;.) dwarshout o.; it. Z. Scltalbretl. Sohalig, bijv. nw. met eene schil,
eeue peul, een bolster, cene korst orage- ven; -e Schnecken, buisjesslakken; (f\'l.) •e Gewiekst, peulvruchten. |
||||||||||||
|
penfokkerij ».; süchler m. schapenfok-
ker m.; -zuuge v. weeghree v.; 2. scha- petong v. Schagrjn, (-(e)j) m„ z. m. (Hand.)
sagrijn- of segrijn (ieder) o.; -bereiter m. segrijnbereider m. Schahl, (-(e)s, mv.-e) of Shawl
(-(e)s, mv. -c of s) m. sjaal, groote vrouwen-omslagdoek in. Schakal, (-(e)s, mv. -e en -s) m.
jakhals in., Z. Goldwolf. Schakarill, v., z. m. witgrijze of
groenachlige boomschors v. uit l\'eru. Schako ol Schakcnkette, (-»)
v. kettinkje o. met omgebogen schelmen; (Zeew.) schalm, schakel in. Schakenholz, (-holzes, mv. -/10/-
zer) o. hout om de schalmen te buigen. Schaker, (s, mv. Schaker) m.,
-in, (-nen) v. schalk, grappenmaker m., grappenniaakster v„ hij, zij die gaarne stoeit; 2. Z. Sch.icher. Schiikoroi, (-en) v. grappenma-
kerij, sloeicrij, boert v. Schakerhaft, (•«<•, si) bijv. nw.
grappig, boertig, schalkachtig. Schïikerhaftigkcil, v„ /.. ui.
schalkachligheid v. Schakern, (schakerle, geselt&kerl)
o. ww., m. /». schertsen, stoeien, grappen Tiaken; mi! eiwtnder ., stoeien. Sch&kerteufel, (-«) m., z. m.
zuchtv., lust m. om te stoeien, te scherW sen. te lachen, te vtirleiden. Schakwerk, (-(c)s, mv. -e) o.
(Zeew.) traliewerk o., rooster 111. op het dek van een schip. Schal, (-er,st) bijv.cn b. (van dran-
ken), smakeloos, flauw, verschaald, be- dorven ; (lig.) laf, gemeen, flauw, trivi- aal, zouteloos. Schalandern, schalatzen, Z.
schlendcrn, schar lenzen. Sch&lbar, bijv. en b. schilüaar, ge-
schild kunnende worden. Schalbe, {-n) v. kalf o„ vaars v.
Schal-bloch, (-(e)s, mv. •«) o.
(Wag.) blikken beslag o. van de wagon- as; it. schemel in., dwarshout o.; -brell ft., -diele v. schaal v., eerste of laatste plank of deel v. die uit een balk gezaagd wordt. Schi.ilchon, (verkl.) o. kommetje,
schaaltje, tasje, kopje, schoteltje o.; (I\'l.) dopje, schilletje, peullje o.; (Nat. Hist.) kokertje o. (een zeepolijp); 2. Z. Scliale. Scbale, (-n) v. schotel v., kop in.,
kom v„ nap m.; eine - {nul) Sappe, kom \\.;eine- Ka/fee,een kop m.; kalle-,koude wijnsoep v.,bessennat o.met bcscbuit;(l\'l.) schil, peul,schors v.; (van noten), sor/e -, schaal v.; grüne -, bolster m.; Misse aus den -n machen, noten ontbolsteren; (van een appel), schil v.; (dg.) bei der - stelten bleiben, sich aufh\'illen, zich aan de letter houden; 2. (van mossels), schelp, mos- selschelp v.\\Auslern aus -n machen, ópen- maken; (van een kreeft), schaal v.; (van een boom), schors v., bast m.; (Wag.) beslag o. der wagenas; (aan messen), hecht o.; (Timm.) Z. Sclialbrett; (Berg- w.) beklcediug v.; (Giet.) buitenste |
||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||
|
4069
|
|||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||
|
o.; (Vest.) trap v., gang m. achter de
borstwering; (van een zaagmolcn),zaag- slede v.;(Arl.)(van een morlier),schraag v.; (Giet.) slaarl m. van den blaasbalg; (Wev.) bankje, krukje o., vvevcrsslot o., trede v. van liet weefgetouw. Schamel-bein, (-(e)s, mv. -«)o.
pool in. van een bankje of krukje; -boh- rer m. lepelboor v,; -geld o. plaatsgeld, standplaalsgcld o.; •mörser m. mortier m. niet vaslgegolen voetstuk. Schamen (sich), (schuinte, g*-
schamt) wed. ww.zich schamen,schaam- te gevoelen; sich in die Seele, ins Her: (hinein) -,zicli in zijn hartBcbaowny/w.\' schiimedich.fuci, schaam u wal;.<icn wegen, iiber clw. -, zich over iets schamen, be- schaanid zijn, met beschaamde kaken staan; sich nor ftiemand -, zich voor niemand schamen; sich eines Falies -, beschaamd zijn, blozen wegens; sich uu einen ,iirht m • haben, zich over iem. niel behoeven te schamen; ich schame mirh es zu gestellen, ik schaam mij dal ik bekennen moet, tot mijne schande moei ik bekennen. Scham-erregend, bijv. nw.
schandelijk; •errathen o., Z. -róthe; •gang m. scheede, moederscheede v.; •gefühl o. gevoel o. van schaamte; -ge- gend v. (Oullk.) schaamslreek v.; -glicd o., Z. Scham (1);-/iaur o. haar o. van de scliaaindeelen. Schamhafc, (-er, -{e)st) bijv.
nw. schaamachtig, zedig, eerbaar,kuisen.
Schamhafcigkoit, v., z. m. ze-
dighcid, eerbaarheid, kuischheid, be-
decsdheid v.; faltche, unzeitige -,valsche schaamte v. Soham-hügel, (-hügels,mi. •hü-
gel) in. (Onllk.) venusberg, venusbeu- vel in.; -knochen in. schaaiubeen o. Schamknochen-ast, (-tt»i(«)»,
mv. Sste) ui. lak m. van bet schaaui-
boeu; -[uge v. schaainbocnverbiniling v.; •slachet in. schaaiubeendoorn in. Suhiim-kraut, (-kraui(e)s, mv.
•krduler) o. (l\'l.) schaamkruid u., stin- kendn ganzevoel ui.; -lefzen, -lippen v. mv. walerlippen v. rav. der lijfmoeder; •leiste ui. bilnaad m. Schiimlich, bijv. en b.,Z. scham-
haft. Scham-los, (-er, -est) bijv. uw.
schaamteloos, onbeschaamd, vuil, oneer- bjar, onkuisch; -losigkei\'. (mv. —en) v. schaamteloosheid, onbeschaaindheid,on- eerbaarheid, onkuischheid ».; -nene v. (Onllk.) schaainzenuw v.; -pflame v„ \'t.. Sinnpllanze; -ritze v. (Ontlk.) schaani- snede, opening v. van de moederscheede; •rolh bijv. uw. schaamrood,van schaamte blozend; -röthc v. eerbare schaamte »., blozen o. van bescheidenheid, bedeesd- heid v.; seile v.,Z. \'bug; -lhcile m.inv. schaamdecleu o. mv.; -zünglein o. (0n\'.- Ik.) kittelaar ra. Schand-altar, (•altar(e)s, mv.
•altare of -allarc) ra. (H. S.) gruwel- altaar o., heidenaltaar o.; -balg ui. bast- aard m.; (Sebeldw.) leelijke vent ra., leelijkerd m.; 2. lichtekoui, hoer v. |
|||||||||||||||
|
schaaldier, schelpdier o.; -kenner m.
schclpdicrkenuer ra.; -kunde, -lehre r. leer v. der schelpdieren, schelpleer v. Schalt-jahr, (-(e)s, mv. -e) o,
CTijdr.) ingelascht jaar, schrikkeljaar o.; -monal va. iugclaschte maand v.; it. schrikkelniaaiid v., Februari m.;-satz in. (Spraakk.) ingelaschtc volzin, volzin ui. tnsschcu twee haakjes; -lag in. inge- laschtc dag in.; il. schrikkeldag in. Schaltung, (-en) v., Z. schallen;
il. vrije beschikking v„ willekeurig be- hecr o.; Rechl der /\'reien -, recht o. om vrij Ie beschikken. Schalt-WOrt, (-wort(e)s, mv.
•wörtcr) o. ingelascht woord o.; -zeile v. iugelaschle regel m. Schalling, (-en) v. (Waterb.) be-
kleediug, bevestiging v. van een dijk. Schaluppe, (-«) v. sloep v.
Schal-wage, (-«) v. weegschaal
v.; -uand v. (waterdichte) bekleeding v. mei planken; -weide v. amandelwilg ra.; \'Werk o. (van een dijk), bekleeding v. met planken; (van een korenzolder), beschieting v. met planken; -witz ui. flauwe, lall\'e geestigheid, aardigheid v.; -tt\'iirm m., \'t.. Schalt hier. Schalzahn, (-zahn(e)s ,mv. -ziih-
ne) in. afgebrokkelde tand, aangestoken land ui. Scham, v , z. m scliaamdeelen,gc-
slachlsdecleii o.mv..rHittiliche -, roede v.; seine • nicht kinnen bedecken, zijne naakt hcid, schnmellicid v. niet kunnen dck- ken; 2. (w. i. gobr.) schande v., schimp m., oneer v.; - und Schande, schimp ei schande; 3. schaamte, beschaamdheid, schaaiiiaelitigheid v„ gevoel o. van schaamte; iiber etm.-empfindtn, schaamte gevoelen, zich schamen; falsche -, val- sc.huschaamte; vor-rölhen, van schaamte blozen; alle - abgelhan, in sich erslickl haben, geene schaamte in hel lijf heb- ben; nicht -, nicht Gram haben, zich voor niets schamen en om niets bckom- iiiei\'on. Schamade, (-n) v. (Krljgsw.)
overgaafmarsch m., chamade ».; -schla- gen, met de trommel een teeken geven dal de belegerde stad wil ouderhande len. Schamane, (-n, mv. -») m. Tar-
taarsche priester, loovenaar in, Schamapfel, (-apfels, mv.-ipfel)
in. wil en roodachtige wijnappel m. Scham-band, (-band(e)s, mv.
•binder) o. loompje o. der voorhuid van de roede; -biindchen (verkl.) o., Z. -band; •beui o. schaainbecu o. Schambein-höcker, (-kers
mv. -ker) ra. schiiainbeeukiiobbeltje o.;
•musket in. kamspier v.; -verbindang v. scliaainbeenverbinding v. Scham(blut)-ader, (-n) v
schaainader v.; -arlerie v. schaamslag-
ader v. Scham-bug, (-ouo(e)s, mv. -A«-
ge) m. lies v.; -drüse v. liesklier v. Schamel, (•», mv. Schdmet) in.
(aan eene koets), dwarsbout o., zitbank v., hok ui.; (voor de voelen), voetuankje |
|||||||||||||||
|
v. van het geluid; -loch o. (van eeue vi-
oolofeen klokkentoren), galmgat o.; -los hijv. uw. niet klinkend, geen geluid ge- vond; -masz o., -messer in.(.Muz.)klank- mcler m.; -rohr o. spreekbuis, trompet v.; -strahl Dl. (Nat.) geluidsgolf v.;-j/iicfc o., -lrichler m. onderstuk o. van een hu- ren, eene trompet; •welle v. golving v. van het geluid; -werkzeug o.blaasinslru- menl o.; -worl o. klanknaboolsend woord o. Schalm, (•(«)*. mr. -e) ra.(Zccw.)j
lijst v. om de luiken; (Jachtw.) voor beweiding bestemd gedeelte van hel bosch; -baum in. gemerkte boorn in. Schalmei, (-en) v. schalmei, her-
derspijp, hobo v.; fürg.) schalmei v. Schalmeien, (sckalmeite,geschal-1
tneit) o. ww. op de schalmei blazen, schalmei spelen. Sch.almeieni\'ohr,(-roAr(c)s,niv.
-röhre) o. riet o., rieten pijp v. van eene schalmei. Schfjimeisen, (•cisens, inv. -ei-
sen) o. (Uoschw.) merkijzer o., wou,lha- mer in. Schalmen, (schalmtt, gttehalmt)
bedr. ww. einen Boum -, onlschorsen, den bast afhalen; (Uoschw.) door hel uitsnijden van een gedecllu schors mer- ken; (Zeew.) mot latwerk of eene lijst beslaan. Sehal-muschel, (-n) v. mossel-
schelp v.; -nb$t o. schilvrucblen v. inv.; •olir o. (HoefSOI.) te groot oor o.; 2. hangoor. loboor o. (een paard). Schalgng, (•(«)*) ui.,z.m.(lland.)
fijne serge of sargc v. Schalotte, (-«) v. (l\'l.) clialottc, sauslook o.
SchalQtten-blume, (-«) v.
windauemoon v.; -qrus o. voodergras o.; •zwiebel v., Z. Schalotte. Schalpflug, (-p/l«o(e)», mv.-ji/lii.
ge) ui. ploeg in. om hraakland te ploe-
gen. Schalstein, (-(e)s, mv. -e) m.
schaatsteen in., mengsel van lei en kool-
zure kalk. Sch<-bahre, (•») v. krui«a-
gen in.; -buchslabe in. iiigclaschte let- ter v. Schuiten, (schaltcte, geschallet) o.
ww., m. h. (van rivierschepen), slrooin- opwaarts varen; 2. bedr. ww. tin Schift -, legen slroom oprichten; 3. o. ww. mi/ jemn. of e/w. -, beschikken over, behcerschen, naar willekeur besturen; jem. - und willen lassen, icui. laten doen en laten wal hij wil, naar goedvinden luien huishouden. Schaltor, (•*, niv. Schatter) m.
(veroud.) bestuurder m.; Staalsschalter, rijksbestuurder in.; 2. Z. lluderstange; 3. schuif v., waarmede een raampje bijv. in eene deur, in hel geheele raam gesloten wordt; - auf der llnefposl, zivischen Kü- che und Speisezimmer, raampje o. A.; Thüren und - waren geschlossen, deuren en vensters &; Brief-, brievenbus v.; Speicher-, zolderluik o. Schajthier, (•(«)*. "»»• -\') "•
|
|||||||||||||||
|
1070 Sch. Sch. Sch.
|
|||||||||
|
Schandbar, bijv. nu., Z. $ehind-
lick (Hg.). Schand-bild, (-(e)j, mv. -er) o
gemeen beeld, leelijk beeld o.; -bube ui gemeene.liederlijke vent m.; -buch o. ge- meen boek, schandelijk boek o.; -bükne v. kaak v., schandpaal m.. schavot o •deckel va. bemanteling v. der schande; dekmantel m. voor de schande; (Zeew, potdeksel, schanddek, dolboord o. Schande, v., z. m. schande, oneer
v.; etw. zu -(n) machen, bederven; zu -n gehen, (van zaken), bederten, bedor ven worden; jem. zu -n prügeln, iem. met slagen terdeeg mishandelen; ein Schil} zu -n schieszen, doorboren; ach zu-narbei ten, laufen, zich afbeulen; ein Pferd zu -n reilen, door te hard rijden bederven doodrijden. aCjakkeren; 2. grove belee- diging v.; 5. smet, vlek, schande, ontee- ring v.; welch eine •!, «elk eene schande tias ist of gereickt ihm sur -, dat strekt hem tot schande; (Spr.) Armutk ist kcine -, armoede is geen schande; jemn. eine antkun, iem. schande aandoen; it. alle - antliun, met schande overladen; - cinle^ gen, oneer inleggen, zich schande op den bals halen; ein Madeken in - bringen ontceren, verkrachten; zu seiner -, tot zijne schande; .-n -n werden, beschaamd worden, met beschaamde kaken slaan; elw. -n hallicr tkun, om schande te voor- komen, eershalve;;emn. alle • nacksagen, allerlei kwaad van iem. vertellen; - trei- ben, ongeoorloofden omgang met vrou- wen hebben; 4. Z. Sckam (2); it. schan- delijke daad, misdaad, schanddaad v.; II. (•n) v. (Bouwk.) riool, afvoerkanaal o.; 2. krniszeel o., Z. Sckultcrjoclt; 3. lap ui. linnen of laken om de handvat van een strijkijzer. Schenden, (sekandete, gescliandel)
bedr. «». schenden, kwetsen, vermin- ken; einen Haum i)\'- -, beschadigen; das Cesickt -, mismaken; 2. beleed igen, be- zoedelen, onteeren, krenken; seinen Aa- men -, ontceren; ein Mèdchen -, ver- krachten, onteeren;einen A\'noien-,schen- den; gekeiligle Dinge -. ontheiligen, ont- wijden; den Sabbalh -, schenden; scine Ekre -, Z. sick -; (Spr.) Armutk sckhn- del nicht, armoede is gcenc schande; 5. Z. schitnpfen; II. wed. ww. sick selbst -, zich zelven onteeren, zich niet schande overladen; 2. zich verminken, zich zel- ve(n) schenden. Schander, (-J, mv. Schinder) ra.,
-in, (•nen) v. schender, ontheiliger m., schendster, onlheiligsler v. Schandfleck, (-ens, mv. -en) va.
(lig/ schandvlek, smet v., hoon, smaad m., bezoedeling v.; sick einen - ankan- gen, zijn naam, zijne eer bezoedelen; der - seiner Familie sein, schandvlek, schan* de v. Schand-friede, (-ns, mv. -n) m.
schandelijke vrede m.; -gebolo. (Volkst.) schandelijk aanbod, bod o. onder de waarde; -gedickt o. gemeen gedicht, on- tuchtig lied o.; -geld o. (gemeenz.) loon o. van eerloosheid, schandelijk verkregen geld o.; 2. lage prys, spotprijs in.; urn ein |
|||||||||
|
— verkaufen, voor een spotprijs ver
koopen; -gem&lde o. ontuchtige schilderij v.; 2. gemeene, beleedigende schilderij v.; -geschickte v. (verkl. -geschichlchen o.) on luchtige geschiedenis, gemeene ver- telling v.; 2. vuile geschiedenis v.; -gesell va., Z. -bube; -o/orAe v. klok v. die geluid wordt, wanneer een misdadiger naar de slrafplaats gebracht of de stad uilgezet wordt; -kauf va. eerlooze aankoop m.; 2. aankoop m. voor zeer lagen prijs; •krieg va. schandelijke oorlog m.: •la- ster o. schandelijke ondeugd v.; •leben o. ongeregeld, schandelijk, ontuchtig le- ven o. Seruindiren, (sckdndirte, sckan-
dirl) bedr. ww., Z. sekanden. Schandlich, (-er, -st) bijv. en b.
schandelijk.onleerend, onbeschaamd, vuil, laag, geineen, hondsch, op eene lage, schandelijke manier; ein -er Mensch, ge- meen, vuil, ontuchtig; - leben, Itandeln, ontuchtig, schandelijk; -er Tod, sclian- delijk, onteerend; -keit v. schandelijk- In\'iil. laagheid, gemeenheid v. Schend-lied, (-(e)s, mv. -er) o.
onluchtig lied o.; -liige v. schandelijke leugen v.; -lügner va. gemeene leugenaar m.; -lust m. schandelijk vermaak o.; -mal o. schandvlek v„ brandmerk o.; -maul o. lasterbek ui., lasterlong v.; -mittel o. schandelijk middel o.; -name ui. schand- naam, scheldnaam m.; -ort m. schand- plaats v.; -pfahl m. schandpaal ui., kaak v.; 2. Z. saule; -preis m. buitenge- woon lage prijs m.; -rede v. ontuchtige rede v., gemeen gesprek o.; saule v. schandpaal m.; (fig.) onteerend gedenk- leeken o.; schnauzc v., Z. -maul; schrift schandelijk schrift, gemeen geschrift o.; 2. schimpschrift, schotschrift o.; spracke v. gemeene taal, schandelijke taal v.; stctii m. steen ui. als herinne- ring aan eene schandelijke daad; it. Z. •pfahl; slück o. ontuchtig ttak, gemeen stuk, schandelijk stuk o.; -tkal v.schand- daad, wandaad, schandelijke daad v.; •titel in. schandelijke titel m.; -tod va. schandelijke dood m. Schandung, (-en) v., Z. sclun-
den; il. schending, schennis, heiligschen- nis, verkrachting, onteering, eerlooze handeling v. Schand-volk, (-(<0«) o., z. m.
gemeene volk o., gemeen o.; -weib o. ge- meene vrouw v., Z. -balg (2); -winkel va. kroeg v., krot o., gemeene plaats v„ bordeel o.; -wort o. gemeen woord o.;2. scheldwoord o.; -wurz v. gemeene smeer- wortel, waalworlel ra.; -zeicken o„ ï. -mal. Schiino, (-n) v. (Mand.) geschilde
leen v„ wilgelak m. Schank, (-(e)», mv. -e) m., Z.
Weinsckank. Sehankor, (->) m., z. m. (Heelk.)
venerische kanker m. Schanne, (-n) v. juk o. (om water
te dragen). Schaiiz-arboit, (-en) v. werken
o. aan de verschansingen of vestingwcr- ki\'ii; (Oer.) kruiwagen ui., kruiwagen- |
straf v.; -arbeiter va. schansgraver, pion-
nier m. Schanze, (-n) v. (Vest.) schans v.,
fort o., schanskorf m.; auf die - geschickl werden, tot den kruiwagen of tot krui- wagenstraf veroordeeld worden; 2. (Zee- w.) halfdek o.; 5. (Sp.) kans v.,inzet m., dobbelspel, hazardspel o.; auf seine - seken, op zijn spel lellen; die - verseken, een verkeerden zet doen, eene verkeerde kaart trekken; (fig.) de kans verkijken; sein Leben in die - schlagen, zijn leven wagen; Alles auf eine - setzen, al zijn vermogen op eene kans wagen, alles op eene kaart zeilen; 4. Z. Mummenschanz. Schanzen, (schanzte, gesekanit) o.
ww., m. k. aan de vestingwerken arbei- den; (fig.,gemeenz.) zwaar werken;(Sp.) dobbelen, spelen, winnen, kans hebben. Sch&nzer, (-«, mv. Sckanzer) va. schansgraver, pionnier, galeiboef m. Schanz-gerath, (-(e)s) o., z. m.
werktuigen o. mv. tot het schansgraven benoodigd; -graber va., Z. -arbeiter; • kleid o. (Zeew.) schanskleed o., zeil- schans v., schansdek o.;-korb in. schans- korf m.; Werk von -körben, bedekking, verschansing v, met schanskorvcn;-Aronc v. walkroou v.; -kunsl v. vestingbouw- kunde v.; •laufer va. scbanslooper ui., overjas v. zonder knoopen, kapoljas v.; (van vrouwen), ruime japon v.; -netz o. vinkennel o.; 2. Z. •kleid; -pfahl va. schanspaal in., palissade v.; sack va. zandzak m. Sehimzung, (-en) v., Z.schanzen;
il. verschansing v. Schanz-wehr, (-en) v. slagboom,
hinderpaal va., grens v.; -werk o. bol- werk, veslingwerk, schanswerk o.; -zeug o., Z. -gcrith. Schappol, (-s, mv. Schappel) va.
(Volkst.) rozenkrans in., scapulier o. Schar, (-en) v, schaar, menigte v.;
2. troep m., bende v.; (Jachtiv.) troep in. wild; in of zu -en, Z. sekarenweise; eine • Trappen, afdecling v.;kimmlische -, heir o. der engelen, hemelsch heir o.; die feiudlicken -en, vijandelijke troepen in. mv., legers o. mv.; II. Z. Pflug; 2. (Bergw.) insnijding v. Schar, (-(e)s, mv. -e) m. wol v.
Scharade, (-n) v. lettergrepen-
raadsel o., charade v. Schiirbatim, (-baum(e)s, mv.
•baume) m. ploeghoul, knuteriiout o. Scharbc, (-n) v. (Nat. hist.) zee-
raaf, walenaaf v.; 2. kleine duikelaar ui.; (Bergw.) eerste ontgraving v. Scharbo-brott, (-(c)«, mv. .«•)
o. (Kookk.) snijplank v., hakbord o.; kohl m. of -kraul o. gehakte kool v.; messer o. hakmes o. Scharben.scharben, (tckarbie,
gesekarbt en sekarbte, gescktrbl) bedr. ww. Kraut 4" -. \'n kleine stukjes hak- ken, snijden, kerven, Z. sekabcn. Scharbock, (-(e)>) m., z. m.
scheurbuik m.; -krank bijv. nw. met scheurbuik behept; -millel o. middel o. tegen scheurbuik. Scharbock(s)-hoil, (-s)o.,z.m.
|
||||||||
|
Sch.
|
Sch. 1071
|
||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||
|
snijdend; schuss in. met scherp geladen
schot, geweerschot o.; schütz, schülze ui. scherpschutter, geweerschutter m.; (Jachtw.), Z. Grenzjiger; schend bijv. nw., Z. sichlig; sicht v., Z. -sichtig- keit; sichlig bijv.nw.scherpziend; (fig.) helderziend, schrander, doordringend; sichligkeit v. scherpziend gezicht o.; (fig.) Z. -blick; sinn m. scherpzinnig- heid, schranderheid v., doordringende geest m.; sinnig bijv. nw. scherpzinnig, schrander; •sinnigkeit v., Z. -sinn; spilze v. scherpe punt v.; spitzig bijv. nw. met scherpe punt. Scharfstein, (-{e)s, mv. -e) m.
boekbinderssteen m. om bet leder uit te dunnen. Scharfllllg, (-en) v., Z. schdrftn;
it. opscherping, verzwaring, strengere behandeling v. Scharf-wink(e)lig, bijv. nw.
Z. -eckig; -zackig bijv. nw. met scherpe punten; -zihnig bijv. nw. scherp getand, met scherpe tanden. Scharfzeichen, \'-chtnt, mr.
•chen) o. (Spraakk.) scherp toontee- ken o. Scharge, Schargen, z. Scherge.
Scharkluft, (-ktüfte) v. kloof,
groeve v. die met eene andere kruist; •kramme v. ploegschaarkram v.; •kreuz o. (Bergw.) kruisen o. van twee mijn- gangen. Seharlach, (-(e)s) m.,z. m.schar-
:laken, karmozijn o.; (I\'l.) Z. -kraut. Seharlach-artig, bijv. nw.scbar-
lakenachtig; (Uen.) scharlakenkoorls- achtig; -(beer)baum m. steeneik m.; Ufteere v. scharlakenbezie, cochenille ».; |(Volkst.) konzenielje v.; •blumev. schar- lakenbloem, vurige liefde v. Scharlachon, bijv. en b. schar-
lakenrood, karmozijnrood. Scharlach-farbe, (-n) v.schar-
lakcnkleur v., scharlakenrood o.; (Verv.)
cochenillcroodo.; -farben bijv. dw.schar* lakenrood, karmozijnrood; -fdrber 111. scharlakenverver m.; -/ieber 0. scbar- lakenkoorts v.; -friesel m. piirjerkoorts v ; -gesicht o. rood gezicht 0.; -kehlchen 0. (INal. hist.) roodborstje o.; -kessel m. (Verv.) scharlakenroodkelel m.; -korn o., Z. -beere; -kraut o. scharleikruid o., algoede v.; -laus v. cochenille v.; 2. ker- nies o.; -lilie v. waterhalm, schachthalm ni., Oostersche narcislelie v.; •molm 111. roode papaver v.; -nessel v. boschando* ren 111.; -rolh bijv. nw. scharlakenrood, zoo rood al scharlaken; -rolh 0., -röthe v. scharlakenrood o.; slaude v. (PI.) cochenilleboom,cochenillestruikai.;-tau- be v, Oostindische duif v.; -fur/io.schar- lakenrood laken of doek o.; -vogel m. scharlakeufoode vogel m.; it. scharla- kenroode papegaai m.; •wurm m., Z. •laus. Scharlei, (•(«)», mv. -e) m. (PI.)
scharlei v., scharleikruid o. Scharlenzen, (scharUnite, ge-
scharlenzt) o. ww.,Z schlendern. Soharling, Scharling, (•(«)>,
mv. -c) m. heelkruid o. |
|||||||||||
|
bout m., puntige spijker m.; -dornig bijv.
nw. met scherpe dorens; -dornraupe v. stekelrups v. Scharfe, (-«) v. (van een mes 4),
scherpte, scherpheid v.; (van den zin), nauwkeurigheid, fijnheid ».; (van het geheugen), sterkte v.; (van het gehoor), fijnheid, scherpte v.; (van rechters), ge- strengheid v.; (Mol.) snijdende o.; 2. snijdende kant in.; die - verlieren, bot worden; 3. (aan den hoef van een paard &), scherpe voorkant, loonwand m.; (van een huis), hoekige o.; (fig.) gestreng- heid, wreedheid v. Scharf-eckig, bijv. nw. scherp-
hoekig; —er Slein, scherpkantig, met scherpe kanten; -eisen o. (Zeew.) kal- faatijzer o., voegbeitel m. Sch\'arfen, (scharfte, gescharfl),
bedr. ww. (B.nekb.) das Leder -, dun- nen; 2. Messer -,slijpen,scherpen,scherp maken, aanzetten; eine Sige -, scherpen, vijlen; (Mol.) Mülilsteine -, scherpen, billen; llufcisen -, scherpen; eine Feder -, versterken; (fig.) das Geticht -, ver- sterken; eine Speise -, sterker maken; die Esslusl -, opwekken; den Verstand -, scherpen; das Gehör -, fijner maken, scherpen; (Spraakk.) vlug uitspreken, scherp uitspreken; eine Sirafe -, stren- ger maken, vergrooten, verzwaren; einen Uefelil -, streng maken\\jtmn. das Ge- wissen -, iem. ernstig toespreken; II. wed. ww. sich an etic. -, zich wonden, zich schrammen, het vel afscheuren. Scharf-gespitzt, bijv. en b.
scherp gepunt; 2. (Mal. hisi.) stekelpun- tig; •hakig bijv. nw. met scherpe ha- ken; -hammer 111. koperen hamer 111. tot liet uitdiepen der ketels. Scharf-hobel, (-iiobeis, mv. -ho-
bel) m. (Menb.) rofielscliaaf »., voorloo-
per m.; -kammer v. (in papiermolens), kamer v. om het papier te snijden. Sch&rf-kantig, bijv. nw. seherp-
kantig, met scherpe kanten; -klauig bijv. nw. met scherpe klauwen; -klingend bijv. nw. scherp klinkend, doordringend; •kohl in., -kraul o. scherpkruid o.; -/au- leivl bijv. nw. scherp klinkend, scherp. Sch&rflich, bijv. nw. meer of min
scherp van smaak. Schiirfmossoi\', (-messers, mv.
•messer) 0. besnijmes o., snoeimes 0. Scharfrennen, (-rennens, mv.
•rennen) o. tornooispel o. met scherpe wapens. Sch.rfrichter, (-hchiers, mv.
•richter) in. scherprechter,bculm.;-amf 0. schcrprcchtersambt o. Scharfrichterei, (-e«) v.betrek-
king v., ambt o. van sclierprechter; 2. woning v. van den scherprechter. Scharfrichter-haus, (-hauses,
mv. -hauser) o., -SWOhnung, (-en) T., Z. Scharfrichterei (2). Scbarf-riechend,bijv.nw.scherp
riekend,een sterken reuk van zich geven- de; schietzen o. scherp schieten, schie- ten o. met scherp; schmeckend bijv. nw. scherp,wrang smakend, bijlend; schnei- dend, schneidig bijv. nw. scherp, scherp |
|||||||||||
|
Z. -kraul; -klee in. walerdrieblad o., bit— i
terklaver t.; -kraut o. lepelblad o. Schar-bolten, (-tens, mv. •<«•),I
-bolzen, (-zens, mv. -zen) m. bout in. tot het vasthouden iler schaar. Schardo, (-n) v. heilbot v.
Schardeich, (-(e)s, mv. -c) m.
(Walerb.i dijk m. die het meest aan den vloed is blootgesteld. Schy,ro, (-n) v. stotpaal. schoor-
paal in. Scharen, (scharle, geschart) bedr.
WW. scharen, verzamelen, verecnigen; 2. in hoopen of troepen verdeelen; 11. wed. ww. sich -, zich scharen, zich vereeni- gen; (Bergw.) sich -, zich vereenigen, in elk. loopen. Scharenweise, bijv. en b. bij troe-
pen, bij hoopen, schaarsgewijs, in me- nigte. Scharf, (schdrfer, schdrfsl) bijv. en
b. (van een mes &), scherp, snijdend; (van punten), scherp, spits, puntig; (van wapenen), scherp, geslepen; - machen, scherpen, slijpen; (Bouwk.) -e Kante, scherpe kant; - behauen, kantrechten; (Meetk.) -er Winkel, scherp; (Zeew.) - gebaul, fijn; (PI.) scherp, ruw, hobbelig; 2. (fig.) (van den smaak), scherp, bij- tend; (van zout), scherp, bijtend; (van sappen), scherp, prikkelend; (van loog), scherp, sterk; (van een bevel), streng; (van een verwijt), scherp, hard, ge- streng; (van straf), hard, gestreng; jem. • behandeln, - mit jemn. verfahren, iem. ruw behandelen, gestreng behandelen; etw. aufs schdrfste untersuclten, ten strengste, nauwkeurig; - tcagen, nnuw- keurig; jem. - beieaclien, streng bewaken; etw.-yerbielcn, ten strengste; jem. - an- reden, ruw; - gegen Kinder sein, gestreng zijn; /«in. etw. -einbinden, ten strengste bevelen; (Rechtspr.) -e Frage, pijnlijk; - sehen of ein -es Gesiclit haben, een scherp gezicht hebben; -er Bliek, scherp, doordringend; (fig.) doordringende geest m.; jem. • antehen, scherp, met door- dringenden blik aanzien; 3. (van het verstand), gezond, scherp, diep; (van het geheugen), sterk; - denken, ernstig nadenken; 4. (van het gehoor), scherp, fijn, sterk; (van het geluid), doordrin- gend, schel, duidelijk;-er Huilen, scherp; (Spraakk.) scherp; -es Belonnngszeichen, scherp toonteeken; - gehen, snel, gauw, hard loopen; - fahren, hard rijden; - ar- beiten, vlug; es ging - her, het ging er geducht langs; - laden, scherp; - schie- szin, met scherp schieten; -er Schuss, Z. schuss; ein Pferi - beschlugen, scherp beslaan, op scherp zetten. Scharf, (-(c)«, mv. -e) o. (Zeew.)
broeking v.; (Nag.) klein -, spijker m. van Ij duim; jroK-,spijker van 2; duim; (Art.) scherp o.; mil • geladene Kanene, met scherp geladen; ioses -, schroot o., hagel m. Scharf-baueh, (-bauch$e)s, mv.
•bduche) 111. spilsbuik m.; -bldtt(er)ig bijv. nw. met scherpe bladeren; -bliek 111. scherp gezicht o.; (fig.) scherpziende blik ui., doorzicht o.; •buizen m. scherpe |
|||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
4072 Sch.
|
Sch.
|
||||||||||||
|
Scb&rricht, Scharrsel, (•*)».
z. oi., Z. Scharre (2).
Soharriegel, {.gels, mv. -gel) m.
(er) ui. aardgravers, kevers ni. mv. die in den grond graven. Scharrmaus, (-mause) r. graaf-
muis v. Schar-sachs, (-«, mv. -«) m.
(veroud.) scheermes o.; -tlock va. zware stut, schoor in. van den mast. Schart-deich, (•(*)«. mv. -e) va.
ingezakte, afgeslagen dijk ui.; slück o. kamsluk o. vau eene kuip. Scharte, (-n) v. (in een mes),
schaarde, schaar v. dieser Degen hal -n, er zijn schaarden in dien degen; cine - in etw. machen, bres, opening, keep »., Z. ausicetzen; -n üekommen, schaarden krij- gen; (Vest.) Z. Schicszscharte; (Stol.) insnijding, opening v. in den baard van een sleutel; (l\'i.) Z. Schartenkruut. Scharteke, (-n) v. oud boek o.
van weinig waarde, uu-druk o.; alle -n,
misdruk o., oude boeken o.vav.;-nhdndler ui. oudc-bockeuverkooper ui. Scharten-distel, (•») v. haar-
dislel v.; -kraut o., Z. Scharlei; 2. ge- rauium, ambeibloem, wouw v., dui- veopoot ui.; schnabler in. flamingo ui.; •zeite v. (Art.) ledige ruimte v.tusschen Iwee schietgaten eeuer borstwering, merion in. Schartig, bijv. en b. vol scbaar-
den, mei tanden; (Spr.) utlzuschurf macht -, Ie veel geslrengbeid is nadce- lig, strenge heeren regecren niet lang. Schartonno, (-n) v. laatste boei
v. op de l\'.llic. Schartstück, (-(e)$, mv. -e) o.
maausluk o. aan den bodem van eeu val. Scharwache,(-/i) v. wacht,naclit-
wacht, patrouille, roude ».; 2. hoofd- wacht v., arresl o. Scharwachen, (scharwachte, ge-
scharwacht) o. ww., m. A. de roude doen, patroiiilleeren; 2. slapeloos liggen. Schar-WfiChter, (-/erj,mv. -ter)
m. soldaat in. die de ronde doet, de wacht houdt; -uage v. (Vest.) werktuig o, om de helling van den wal te bepalen; •vmm bijw., Z. scherenueise; •memel m., Z. Scheraenzel. Scharwenzeln, (scharwenzclte,
gescharwenzelt) o. ww„ Z. scherwenzcln. Scharwenzler,(-(e)s,mv. Schar.
wenzler) ui. (Sp.) boer in. in het kaarl- spel; 2. bij die strijkages maakt. Scharwcrk, (•(«)«, mv. -e) o.
werkzaamheid v. die beurtelings door mannen cener compagnie wordt verricht; (\' liiniii. opknapping, reparatie v.; il. werk o. dal in ledigen of verloren lijd gemaakt wordt, knutselwerk o. Scharworkon, (scharwerkte, gc-
scharwerkt) o. ww., in. A. als manschap- pen eener compagnie beurtelings werk verrichten; il. herstellen, repireeren; it. knutselen, Schasma, (•«, mv. -ta) o. plek v.
waarop men bloedige koppen gezel heeft. Schassen,(jc/i«.«.v(tf,oe4r/i(i.v.ï/)bedr.
|
|||||||||||||
|
ww. verjagen, verdrijven, afdankeu; 2.
uitschelden. Sehastorium, \'-t, mv. Schasle-
rien) o. kerfuiesje o. in den laalkop. Schatilgor, (-s, mv. Schatitger)
va. schrijnwerker ui. Schatt, (-(e)s, mv. -e) o. (ho-
ni(n)giuaal, 132 ton v. Schatten, (•#, mv. Schatten) va.
schaduw v., lommer o.; einen • werfen, schaduw werpen; der - der biume, scha- \'Iuh v., lomuier o.;im . spazieren gehen, in de lommer wandelen; (Spr.) sich tor seinen eigenen - [ürchten, voor zijne ei- geue schaduw bang zijn; al/er seinen - springen nollen, bet onmogelijke beproe- veii; 2. Z. Schaltenriss; 3. ijdele schijn ui., spookbeeld o., schim v.; nach dem - greifen, dem • nac/i/aue/i,naardc schaduw grijpen, den schijn voor werkelijkheid houden; 4. (Teek.) schaduw v.; Lichter and -, licht en schaduw; liefe -. don- kere partijen; elw. in - stellen, iels in de schaduw plaatsen, minder doen uilko- ineii; 5. (lig.) bescherming, beschutting v.; unter dem - des Allmachligen, onder de bescherming van den Almachtige. Schatten, {schatletc, geschallet)
o. ww., m. A. schaduw werpen, lommer verspreiden; 2. bedr. ww., Z. schatliren. Schatten-behausung, (-en)v.
schimmenrijk, ouderaardscu verblijf o.;
•beherrscher Dl., Z. -fürst; -bild o., Z. Trugbild; 2. Z. -riss; 3. Z. -werk; -erz o. samengepakt zwavelzuur lood o.; •furie v. donkere kleur, schaduwverf ».; -fernrohr o. horizontale zonnewijzer met een telescoop ter waarneming van den waren tijd; -fisch m. zeeomber ui.; 2. rivieromber ui.; 3. ombervisch m. uil het meer van Genève; -fürsl m. vorst ui. van hel schimmenrijk, 1\'luto m.; 2. vorst m. die slechts in schijn regeert, zelf gceue macht heeft; -gang va. lom- merrijke laan v.; 2. overdekt prieel o.; •gebend bijv. uw. scbaduwgevend, scha- duwwerpeud, lüinmerijk; -gebung v. (Schild.) schaduwen o., schaduwing v.; •gelild o. (Kabell.) schimmenrijk o.; -ge- slalt v. schaduw, schim v.,spooko.;(lig.) levend geraamte o.; -glück o. bersen- schimmig, denkbeeldig geluk o.; -grisze v. grootte, afmeting v.der schaduw; (fig.) denkbeeldige groolheid,schaduw v.,treu- rig overblijfsel o. van vroegere groot- beid; -Aui m. zomerhoed m. met brec- den rand, luiuhoed m.; -kdfer m. sluip- kever ui.; -kuiwj ui.kuiiiii^ m. die slechts iu schijn regeert; -land o., Z. -reicA; •leben o. scbiiumenleven o.; -leuchte v. looverlantaren v.; -licht o. halfdonker, schemerlicht o.; (Nat.) schemering f.; Willis v. lijn v. die den omtrek eener schaduw aanwijst, schaduwlijn, schels, afschetsiug v.; -/o.< bijv. nw. schaduw* loos, zonder schaduw, geene schaduw werpend; -morelle v. morel v. die hel liefst in de schaduw rijpt; -person v. denkbeeldig, bersensekimmig wezen o,; ijzeren bout in. die de ploegschaar vasl- houdt. Scharrk\'afer, \'-kifers. mv. .kt. |
|||||||||||||
|
Schartneistor, [•atrt, rav. sier)
in. aanvoerder in. vau eeo troep, kapi- tcin ia. ScharmUtzel, (•«, mv. Scharmü-
Isel) o.(Krijgsw.) schermutseling v.,voor- postengevccht o.; 2. (geuiaenz.) papie- ren zakje, loetje o. Scharmützeln, scharmuzi-
ran, (scharmützelte, geschariniilzelt en
scharmuzirlc, scharmuzirl) o. \\v\\v., ui. h. schermutselen. Schannützlcr, (-s, mv. Schar-
mülzler) ui. scbermutselaar.lirailleur m. Scharnagel, (.nagels, mv. -ndgel)
ui., Z. Scharrieyel. Scharnbulle, (-n,tnv.-ii)in.mest-
kever in. Scharnier, (-(e)j, mv. -«)o. schar-
nier o. Scharnier-band,(-ftand(e)s,iiiv.
•binder) o. scbarnierkram v.; *éut v. scliariiierdoos, doos v. met scharnieren; •twen o. scharnierijzer o.; -/Wfc v. schar- niervijl v.; -»7i/( ui. scharnicrslifl v.; •zungc v. scliarniertang, tang v. met scharnieren. Schiirpo, (-n) v. sjerp v., schou-
derband in., lijl\'gordcl, officiersdiensl- gordel m. Scharpfahl, (-pfahl(e)s, mv.
.pfdhle) ui., Z. Slrebepfahl. Scharpie, v., z. m. pluksel o.
Sch&rrdraht, (-draht{e)s, mv.
•drukte) m. (Werkt.) klepschrapper m. Schorre, (-n) v.(werkluig),schrap-
per, krabber m., schraapijzcr o.; 2. (ge- ineenz.) aanslag in. in potten, afschrap- sel o. van potten; 3. (Nat. bist.) Z. 1//- sleldrossel; it. schar v. Scharreison, (-eisens,mv. -eisen)
o. (werktuig), Z. Schorre; (Zcew.) kal- faatijzer o., voegbeitcl m. Scharren, (-J, mv. Scharren) va.
vleeschbank, vleeschhouwerij v.,vlecsch- houwerswinkel m.; 2. Z. llrodscharren; (Waterb.)groote of dikke paal of pijler m. Scharren, (scharrle, gescharrl) o.
ww., in. h. scharrelen, krabben; (van paarden), krabbelen; m der Erde -, wroo- ten; nach Würmern -, zoeken; 2. bedr. ww. krabben, bijeenkrabbcn, bijeeuschra- pen, ophoopen; cm Loch in die Erde -, maken, wroeten; etw. in die Erde; be- graven; (gemeeuz.) onder den grond sloppen; den Rusz aas dem Schornstein -, -. schrappen, krabben; die Glulh unter die Asche -, het vuur inrekenen; (fig.) Z. zusammenscharren. Schurror, (•», mv. Scliarrer) vu.
hij die schraapt, schrapt, krabt, trippelt, hars uitsnijdt, Z. scharren; (Nat. bist.) graafdier o.; (lig.) gierigaard, vrek m. Scharrfusz, (-fuszes, mv. -fiisze)
in. voel m. waarmede men trappelt; 2. (Mg.) compliment o., slrijkage v., die- naar m.; Z. Kratzfutz; 3. bij die eeDe buiging, slrijkage of dienaar maakt. ScharrfUszeln, (scharrfüizelle,
gescharrfüszell) o. ww., m. h. buigingen, strijkages maken. Seharrfüszler, (-ter*. mv. -ler)
ui., Z. Kratzfiiszler. |
|||||||||||||
|
Sch. 1U7;Ï
|
|||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||
|
Schat amt, (-aml(e)s, mv. -am-
ter) o., Z. Scltutzkammer (2), Schatzbar, bijv. nw. schalpliclilig,
belastingschuldig; \'keil v. schatplichtig* heid v. Schatzbar, (-er, -sl) bijv. en b.
achlingswaardig, kustbaar, kostelijk; -er,
ster Freund, waarde of waardslc vriend,
keil (mv. —en) v. prijs m., waarde v..
(lig.) voortreffelijkheid, achtbaarheid,
verdienste v.
Schatz-collegium^-jium*, m\\.
-yie«) o., Z. •kammer (2); •einiiehmer m. rijksuntvanger in. Schatzen,(sc/iuJ;(<\',oai7(u/:;/)bedr.
ww., Z. brandschat zen; 2. (veruud.) be- kisling betalen; il. belasting opleggen. Soh\'^tZQ11,{schdtzte,yisclidtzt/ bedi.
wvv.ciw Gul,eiiien Omman/d/\'*,scliatleu, waardeeren, laxeeren, de waarde of den prijs bepalen; jtm. -, schatten op, meenen ie bezitten, oordcelen; elu: au/ IUU l)u- kaltn -, laxeeren; eme W\'aare zu hoch -, prijzen; der Schaden wurde auf IUU Gul- den geschatzt, werd getaxeerd, begroot op, Z. ansclilagen; wie all schalzl man ihn, hoc oud schal men hem\'.\'; elic. /»." tint E lire -, Z. halten; stch glucklick -, achten; 2. achten, naar waarde schatten, op den jiiisleu prijs stellen; einen Freund -, achten, achting hebben voor; ettc. zu • nissen, op prijs welen Ie stellen; man schatzt dieselt l\'rediyer hoch, men aclil &, men prijst &. Schatzens-werth, -würdig,
[•er, -sl) bijv. en b. achtingswaard
eerbiedwaardig; -tcürdigkeit v. aclileus* waardigheid v. Schatzcr, (-j, mv. Scltdlzer) in.
schatter, waardeerder, taxateur in.; (lig.) kenner in. SchatZ-frei, bijv. nw. vrij van be-
lasting; -geld o. spaargold o.; (Kin.) Z. •kammer (2); -griiber m. schatgraver m., hij die naar verborgen schatten graaft; grdberei v. schatteugraveii o.; -yul o. belastbaar goed o.; -/iaiii o.,\'£.-kaiiinier; 2. magazijn, pakhuis o.; -herr m., Z. Scliatzer; •kammer v. schatkamer, schal- kisl v.; 2. departeiuciit o. van llnanliên, rekenkamer v.; —schein m. schatkist- biljet, inunlbiljet o.; -kaslen m. geldkist v.; (lig.) kostbare verzameling v., schal ui., kostbaarheden v. mv.; •kislcken, •kasllein (verkl.) o. geldkislje o.;-mei- sler m. betaalmeester, rentmeester, peii- ningmeesler m.; —amt o. ambt o., bc- trekking v. van betaalmeester; (van een kerkbestuur), penningmeesterschap? o.; •meislerei v. kantoor o. van den belaal- ineesler, thesaurie ».; -preis m., 2. Scha- tzungswerth. Sch\'atzpreis, (-es, mv. -e) m.
schatting, taxatie »., kosten m. mv. van schalling &. Schatzrath,(-ra!/i(c)s,mv.-ruJAe)
m., Z. Schat\'zkammer (2); it. raadsheer m. bij de rekenkamer. Schatzrecht, (-(e)j, mv. -e) o.
recht o. van schallen. Schatzschein, (-{e)s, mv..«) m.,
Z. -kammerschein; sclireiber m.,Z. Scha-
|
|||||||||||||||||
|
•rtick bijv. en b. schaduwrijk, lommer-
rijk, somber; •reick o. schimmenrijk o., Elyzeesche velden o. mv.; (Hg.) rijk o. naar den schijn; -richler m., L. lHllen- richter; -riss m. (van een voorwerp), umlrek in., schets v.; (van een kop). schaduwbeeld o., silhouet v.; (lig.)schets v„ vluchtig portret o.; •scheu bij», ow. (van paarden), bang voor de schaduw; •schuilt m., Z. -riss; seile v. (van een huis&), noordzijde v.;(van eene planeet), donkere zijde v.; (lig.) schaduwzijde v., nadeelige o.; spie! o. Clinieesche schimmen v. mv.; (Mat.) tooverlantaren s.\\ (lig.) schijntooverij, fanlasmagorie v.; •spieler m. hij die Cbineesche schimmen vertoont; spielkugel v. bal in. met cilii.- dervormig gat, waarin eene lens is aan- gebrachl ten gebru\'ke bij de donkere ka- mer; -slufe v. scliakeoring v.der scha* duw; -ihal o. lominerrijk dal o.; -ufer o. lommerrijke oever m.; -uhr v. zounewij- zer m.; •umriit m.,Z. •rits; •vertlitilung v. verdeeling v. der kleuren; -weg m. lommerrijke weg ra.; -teelt v., Z. -reiclt; •werk o. (Schild.) schaduwen o., scha- duw v.°, ±. II. S.) schim, verschijning v.; (lig.) ijdele zaak, nietigheid, herseu* schim v.; -wesen, denkbeeldig wezen o.; •zeiger ui. naald, stift v. van den zonue- w ij zit. Schatter, (-s, mv. Schatter) ui.,Z.
Schetter. Schutterig, bijv. nw. (van eene
stem), scherp klinkend, schel. Schiittcrn, (schdtlcrtc, geschat
lert) o. ww. schetteren, schateren. Schattig, (-«r, -s/) bijv. nw. scha
duwrijk, lommerrijk, vol schaduw; -er Haum, lominerrijk, vol lommer. Schattiren, [sekattirte, schattin)
bedr. ww. schaduwen, de schaduwen leekenen; (Schild.) schaduwen; die Far- ben -, schakeeren;(Lakeub.) zachte over* gangen maken; (tirav.) schuiiisclie kruis* strepen maken. Schattir-garn, (•(«)*. «*•»• -«) o.
borduurgnren o. Schattirung, (-en) v.,Z. scliutii-
ren; il. scliakcering, verdceling v. der
kleuren; 2. verminderen o. der schadu- wen, schaduw v.; (lirav.) tcgenarceering v.; (lig.) weerschijn m. Schatulle, (•») v. geld- of juwee*
lenkisl v.; 2. particuliere schal in. van een vorst; königliche -, koninklijke schat* kist t. SchatuUen-gelder, o. mv. par-
üculier geld, vermogen o.; it. spaargeld o., zakgeld o.; -gut o. particulier goed, eigendom o. Schatz, (-«,iiiï. Schatze) m. schal,
bruidsschat, staatsschal in., schatkist v., goed, vermogen o., beloouiug »., kosl- bare verzameling v., parel v., kleinood o.; i/fenllicher -, staatskas v.; (lig.) kostbare zaak v., schat in.; (Spr.) Gesundheil ist der beste -, gezondheid is de grootste schat; ein • von Kenntnissen, een schat van kennis; 2. (gemeenz.) mein -, mem Schülzchen!, beste vriend in., beste vrien- din v., schat m.; 3. (Kin.) Z. Steuer |
tzungischreiber; -/u/W r. lijsl v. tan\'ta*
xalie. Schatztafel, (•») v. tarief u., lij-t
v. van de taxatiekosten. Schatzung, (-Ml) v. belasting v.;
>.\'/.. Abgabe. Schatzung, {-eii)v. (van een goed),
schatting, waardeeriug, taxatie v.; </t- richttiche -, taxatie v., Z. Anschlag; (Zeew.) bestekberekeniug, gissing, gis v.j 2. achting v., eerbied in., ontzag o. Schatzuugs-anlage, {-u) ».ta-
|
||||||||||||||||
|
xalie, be
|
11712874
|
grooliug v.; -an\\chliy ui. »an-
|
|||||||||||||||
|
slag, overslag, hoofdelijke omslag ui.:
geld o. uit de belastingen voortsprni-
li\'inl geld i>.
Schatzuugs-preis, .werth,
(-(c).n, inv. -e) in. geschatte waaide. Ia-
xatie v.; it. kosten ui. mv. der Uixalie. Schatr.ungs-rceht, [-(e)s, uu.
•e) o. reent o. oai bel.Klingen np te lej;-
gciij •schrciber in. griffier, schrijver ui. bij de rekenkamer. Schatz-verwaltor, (•ten, mv.
•Ier), -ver\\VOiier, (->err,iuv. -ser) m. schatbewaarder, schatimcsler, p<Miuiug- meester, uiiiiister ui. van riuaiicieii. Schau, v.,z. in. gezicht o., teuiooii-
slelling v., tooueel o.; zur - aussletleu, legen, tentoonstellen; Waarin • zur uu • stellen, uitstallen ter bezichtiging; mi\' i\'llenlliehen • distehen, publiek l - kijk staan; s\'vh, seine Schuilde Zur - stellen, zich tentoonstellen, zijne schande aan deu dag leggen; Tugendcii zur • tragen, te koop loopeu niet, aan lederem bekend maken; 2. schouw, schouwing, bezich- liging, inspectie v.; the. au/ die -, in die - iiehiiwn, in oogensclioinv iioiuen. he- zichligen, ins|ieclecren; nu/\' - •!«</ I\'mbe ge\'oen, op de proef geven;iiie - eines II i- ches voiiieliiiien, ecu dijk schouwen; der fr\'rcier geilt nuf die -, de vrijer il.....lil
een kijkje; (Zeew.) eine - marken, de
vlag iu sjouw liijsclien; die Plagge nu *.\', de vlag iu sjouw ! Schiiu-amt, (-ami(e)s, mv. •«•
Ier) o. ambt <>., betrekking v. van keur- der; 2. (verzain.) bestuur o. niet de schouw of inspectie belast. -aitsslelluiig v. publieke lentnoiislelling v. Schaub, (-(e)*, mv. -e) in.\' l.andh.)
bundel iu., bosje o. stroo, silmof \\ ; aan eene slang), stroowiscli in.; -!neit o. oven.leur v.; -iiiic/i o. stioodak o. Schtiu-beamte, (-«,uiv. -u) m„
Z. Sckaukerr;•begier v. lusl m.. begeerte v. naar verloouing; il. nieuwsgierigheid v.; 2. schouwspel o. Schauben-buud,{-\'\'«\'/(e)«,uiv.
•builde) ui. (Leid.) bundel ui. slr.iii-.vis-
sclien voorliet dakdekken; -la<je v.schik* king v. der stroowisscheu. Schtiuber, (-», mv. Sclvïnber) ui.
groot scbepnet o. voor de kreeften- vangst. Schaubhut, (-Au/(<f)*,inv.-A"Jil\')
IU. strooien hoed in.
Schivubild, (•(«)«, mv. -er) o. ten«-
toou gesteld beeld, standbeeld o.; -hrod o. (J. geseb.) loonlirood o.; -bude v. kraam, leut v. waarin iels Ie zien • na
|
|||||||||||||||||
|
1074 Sch.
|
Sch.
|
|||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||
|
van konrls; (Volkst.) (van kinderen),n»i
- sterben, aan stuipen sterven. Schauer-neber, (\'hers, mv. .her)
o. koude koorts v.; it. tussrhenpnozende
koorts; •geschiclite v. ijselijke geschiede- nis v.; -holz o , Z. Scheverlmh. Schutterig, (-er. si) bijv. nw. op
veilige plaats, geborgen, beschut; 2. hui- verig, nllig, kond, koortsig; es isl mir -, ik hen huiverig; ö. (van het weder), hui- verii, koud; 4. \'/.. schouderkap. Schajier-kalt, bijv. nw. huivc-
rig koud; •kalle v. koude v. die doel
huiveren; -leute mv. (Zcnw.) stampers, heiers ra. mv. Schaiierlich, hijv.nw. doende ril-
len van vrees, van afgrijzen; (fig.) schrik* wekkend, ijzingwekkend, akelig, vree- selijk; mir isl so -, ik hen zoo akelic, ik sidder, ik hen niet op mijn gemak. Schauermannskopf, {-ko-
pf(e)s, mv. -kon[c) m. walerknoop m. in een touw. Schauern, (schauerte, gesckauerl)
o. ww.t in. A. (van den hagelj, in buien of vlagen neervallen; es schauerte liegen herab, de regen viel hij stroomen neer; 2. Z. srhaudern. Schauer-schlange, (•») v. bni-
qnira in. (eene snort van ratelslang);
•stille v. akelige, ijzingwekkende stille v.; -lhat v. afschuwelijke daad v.; -eo// bijv. nw.,Z. schouderkap. Schau-essen, (-«, mv.Sr/i<i«eMeii)
•gericht, (-{e)s, mv. -e) o. prnnk- schotel m., die slechts ter versiering dient, niet om gegeten te worden. Schaufel, (•») v. schop, spade v.;
2. (van een roeiriem), blad o.; (van een waterrad), echepbord o.; (Tninb.) sehof- fel v.; (Veea.) Z. -geiceik; it. die -n, \'/.. •zakn; (Zeew.) (van het anker),klauw m. Schaufel-band, [•band(e)t, mv.
•blinder) o. (Slot.) zwaliiwslaarlvorinig deiirhengsel o.; -bem o. ongenoemd heen o.; 2. (van insecten), derde lid o. van de poolen; -blall o. (I\'l.) schopvormig blad o.; -hnhrer hl. holboor v.; -btirger in. daglooner m. Schaufelchen, Schaufelein,
(verkl.) o. schopje o.
Schaufel-ente,(-(i) v.,z. Uoder-
enle (2); -förniig bijv. nw. schopvormig.
bladvormig, schepvormig; (Veea.) Jcruni- vormig, kroonvormig; (I\'l.) spadelvor mig; •gehürn, -geweih o., Z. Handgeiceik; •kirsch m. hert o. met hreede, platte ho- rens; -knsc v. (Zoutz.) waterval o. tol afk#eling der sclinll\'cls. SchaUfdlicht, hijv. nw.,Z. schau-
felfarmig. Schaufelig,bijv.nw.(vaneen rad),
met schepborden. Schaufel-kasten, (-kasicns, mv.
•kasten) m.(Werkt.)trommel v. vaneen rad; -kranz ni. omtrek m. van een wa- terrad; \'kunsl v. waterwerk o. met schof- felraderen. Schaufeln, (sckaufcllc, geschau-
fell) o. ww., in./i. spillen, met de schop of spade werken; auf einen II au f en -, schoffelen; etw. weg-, met de schop weg- |
||||||||||||
|
• bühne y. tonneel o., schouwburg m..
planken t. mv.: (dg.) looneelkunst t. Scbajibwerk, (•(<?)», mv. -e) o.
van stroo gemaakt werk, strooien dak o. Schauder, (-«, mv. Schauder) m.
(uuv«>riiis. ijzing, rilling v., schrik m.. afgrijzen o.; - ror Enltelien, vor Kalle, huivering, ijzing, rilling v. Schauder-bild, (-(e)s, mv. .«•)
o. huiveringwekkend beeld n., ijselijke
schilderij v.; -gefühl o. gevoel o. van afgrijzen; •geheimniss o., -geiehichle,hni- vering wekkend(c) geheim o., geschiede- nis v.; •gemolde o., Z. -bild. Schaudorhaft, (-er, si) liijv.
OW. huiveringwekkend, ijzingwekkend, afgrijselijk, verschrikkelijk, vreeselijk; (gemeen/.; ellendig, slecht, gruwelijk. Schajiderbaftigkeit, ».. i. m.
afgrijselijkheid, vreeselijkheid, gruwel-
dasd, afschuwelijkheid v., ongehoorde
daad v.
Sohaudericht, sch raider ig,
bijv. uw., L. schouderkap.
Schaudermahre, (-«) ». afgrij
selijke geschiedenis v., huiveringwekkend verhaal, sprookje o. Schaiidern, (schauderte, gesehau
derl) o. ww., m. h. vor Fntselzen -, hui veren, beven, sidderen; mr Frcudc -,op- springen; die Hout schauder te mir, ik rilde, huiverde; (gemeenz.) ik kreeg kip pevel; midi of mir schoudert vor diesem Orl, ik huiver voor die plaats. Schauder-nacht, (-nachte) \\.
2. Sc.hauernachl; -roll lnjv. nw., Z. •hap Schauen,(JC/iaM\'e,yMr/«»M\')o.ww.
in. h. zien, met oplettendheid zien, he- schouwen, den blik vestigen op, zoeken te herkennen; noch el». -, met de oogen volgen; in die Zukunfl -, trachten te doorgronden, in de toekomst zien; urn Aerr -, rond zien; (Spr.) Z, trauen; 2. bezichtigen, in oogenschouw nemen: das Jtrod -, onderzoeken; II. o. zelfsl.,Sc//au «ni/ v. onderzoek o„ bezichtiging v. Schauonde, {sndes, mv. -ende)
o. staal, monster o. Schauor, (-», mv. Srhauer) m
-in, (-(iei() v. hij, zij die ziet, naziet &. Z. schatten; it. kijker, beschouwer m., beschouwster;(fig.,ll.S.)Z..S>/ier;(Zeew.) jong maaije o. Schauer, (-«, mv. Schauer) m.toe-
vlnchtsoorl o., schuilplaats v.; (voor wagens), stalletje o. Schauer, (s, mv. Schauer) m. re-
genhui, onweersbui v.,plasregen m.;il.lia- gelbui v., windvlaag v.; 2. Z. Schauder; es bluft mir ein - über die Hout, er koml inlj eene huivering, rilling v. over het lhT; (lig.) aanval m. van koorts, vlaag v. «n toorn.krankzinnigheid \\.;gulcolhelle -, goede oogenblikken o.mv.; (I\'rov.) bei -n, nu en dan, bij tusscheiiponzen. Sohauer-anblick,( - (e) »,njv.-e)
m. ijselijk gezicbl; -bad o. ((Jeu.) stort- bad o.; •bild o„ Z. Schauderbild; \'breit o. linnenweversrol v. om het lijnwaad glad te strijken. Sohauerchen,(-cAe(is, mv.-c/ien)
o. lichte huivering »., lichte aanval ui. |
||||||||||||
|
werpen; 2. bedr. ww. Wasserrader -, van
scliepborden voorzien. Schaufel-ohr, (•(«)•«, mv.-eit)n.
sclinpvorinig oor o.; -rad o. scheprad, schoHelrad, rad o. met schephorden; reckt o. spaderecht o.; it. recht o. om op pachthoeven verbeterineen aan Ie brengen; it. —.•sclilag m., Z. Fegererhl; 2. plaats v. waar men dat recht heeft; stiel m. steel in. van de schop: slOck o. schouderstuk o. van een hert; -tecrk o„ Z. \'kunsl; -zahn m. (van hel hert), snijtand m. Schaufenster, (siers, m. ster)
o. kijkramnpje o., uilkijkraam o.; 2.
(Hand.) uilstallincsraam o.,glazen o. mv. Schaufeule, {•«) i. ml. katuil,
nachtuii in.
Schaufler, (-«, mv. Schau/Ier) m.
(Vest.) spiller. graver, schollelaar m.: (.Nat. Iiist.) dier o. niet snijlanden. Schaufrei, hijv. nw., -er Deiek,
gned onderhouden, onherispelijk, om niet Ie zien. Sch auf übren, bedr. ww.ten toon
stellen, nindhiopen om te laten zien. Schau-fLihrung, »., Z. sekav
ptkrpn; -aang m. galerij v.; -gchung v,, Z. •sle\'lung; -gcbühr v. entreegeld o.; ge f eek I o. openbaar gevecht o. van wor- slelaars; -geld o. muntstukje o., spaar- •eniiing, gedenkpenning, prnnkpenuing n., entreegeld o.; -gej>range o., Z. ur- pninge; •gerithl n„ Z. -cssen; -gerüsl o. verhevene plaats, tribune v. vnordetoe- jehouwers, to\'inecl o., planken v. mv.; (Hechtspr.) schavot o.; -glos o. kijkglas i>., kijker m., lorgnet o.; -groscken m„ Z. -mün:e; •kaus o. komedie v„schnuw- hurg m.; -herr in. opzichter, opziener, inspecl-iir m.; -kastcken o. kijkkas- Ije n. Schailke, (-n) v. (Zeew.) kiel-
vlneil, drijvende bak m. van den kalfa- leraar. Schaukei, (-n)v.scliommcl,schop-
sloel, seliangel m., wip v., slingerkoord o.; -krclt o., Z. Schaukei. Schaukeln, (schaukelle, gesckau-
ketl) o ww., m. h. schommelen, slinge- ren; (van schepen), stampen, heien; mit tem Kalme -,d» Iwol doen stampen: auf e.inem Sckaukelbrelle; schommelen, wip- pen: 2. bedr. ww. jcm. auf einem of mit dem S\'ulile -, slingeren; 3. wed. ww. sich auf ciner klingenden Sekaukel -, sehom- melen. Schaukel-pferd,(-(e)»,mv. -e)
a. (voor kiuderen),hohbelpaard a.;stulil m. schommelsloel, wipsloel m.; syslem o. bascolestelsel, weifelen o. in de poli- tiek; -trab m. (Kijk.) kleine draf, Iel- gang, lelpas m. Schaukier, (-j, mv. Sekaukler)
ui. schnmnielaar, slingeraar m.; (Dichtk.) choriauibiis m., Irippelmaat v. Schau-kreis, (-e«, mv. -e) m.
kring ui. van toeschouwers; 2. circus in , amplulliealer o.; -kunsl v. leer v.derver- gezichtkunde, perspectief v. Sobaulegen, bedr. ww. tentoon*
stellen, uilslallen, |
||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
Sch. 4075
|
|||||||||||||
|
(van den oorlog), looueel o., plaats v
waar de oorlog gevoerd wordt; der — vcrindert sich, het tooneel verandert; (lig.) de zaken krijgen een ander vojr- komen; -pracht v., Z. Geprange; -prahm m. hooi, schuit v. van den kalfatcraar; •puppe v. draadpop, n.........\'t v.; -rund
o. circus iii.,;nii|ili i ilnviiT o. voor de loe-
schouwers;\' saai in. zaal v. van den schouwburg; it. kabinet o. van zeldzaain- hedeu, schilderijen kabinet o.; silz ni. plaats v. in den schouwburg, loge v.; sfiel o. looneelspel o., touneelverloo- uing, tooneelvoorstelling v.; (fig.) ver- lo ming v. 2. comcdiu »., treurspel, dra- ma, to nieelslnk, comedicsluk o.; 3. dra- ma, blijeindigi\'ml treurspel o. Schauspiel-dichter,(-rfi(;/i/i.TS, inv. •dichter) m., -in, (-nen) V. too-
neeldichler.looneclschrijver m.,tooneel- dichteres, looneelsclirijfster v., drainati- sche dichter m. en dichteres \\.\\-dichlung v. dramatische poëzie v., loonccldichl o. Schauspieler, (-len, mv. -ler)
m., -in, (-nen) v. looneelspeler m., looneelspeelsler v., komediant ni.,kome- dianle v., acteur m., actrice v. Schauspiel haus, (-Au«««, mv.
•hiiuser) o. schouwburg in., komedie v.; •kunst v. looiieelspeleisktinsl, dramali- sche kunst v.; -milszig bijv. nw tooneel- malig.als ophcltooneel;-saal m.schouw- hurgzaal, koniediczoal v. Schaustellen, bedr. ww. uilstal-
leu, lenloonslellcn, te pronk zetten. Schau-stück, [-{e)s, mv. -«) o.
zeldzaam stuk o.; it. pronkstuk o.; 2. Z. •geld, stufe v. erts o. voor een kabinet van delfstoffen; -tag in. kijkdag, inspec* liedag, schouwdag m.; -lanz m. ballet o.; -ttïn:er, —in, balletdanser m., bal- letdanseres v.; -tettfel m. als duivel ver- momd persoon in., masker o., vcrklee- ling v. als duivel; -lhal o. (II. S.) dal o. van Josaplial; -lhal v. zichtbare daad v.; •thurm m. kijkloren, nachlloren m.; il. belvedère v.; (Oullk.) sterrentoren ra., observatorium o.; -lisch m. (J. gescli tafel v. voor de looubroodcu; -torle v. pronklaart v. Schautragen, bedr. ww.onr. ten
toon dragen, te kijk dragen, ronddragen; il. met iets Ie koop loopen, pronken, Z. ichauslellen. Schau-warte, (-«) v.,Z.-//iurm;
•werk o. uitstalling v.; -würdig bjv. nw. bezienswaardig. Schebecke, (-n) v. (Zeew.) sjebek
v., driemaster in. vau 12 tol 40 stuk- ken geschut. Schecke, (-n) v. gevlekt dier o„
Z. scheckig; (Kijk.) bont paard o., Z. Hlau-, Schu-arz-; (Nat. bist.) rielhoen o.; 2. bonlklcurige leeuwerik in. Schecken, [tehtekte, gescheckt)
bedr. ww. vlekken, scbakeeren, spikke- len, Z. scheckig; geschecktes Pferd, boni paard. Scheckig, bijv. en b. gevlekt, ge-
spikkeld, boni; (Kijk.) -es Pferd, Z. Schecke; 2. zwartgevlekl; (van marmer), gevlekt, gespikkeld; (van kleedereu), |
|||||||||||||
|
SchaU-lUSt, v., z. m. nieuwsgie-
righeid ».; -luslig bijv. nw. nieuwsgie- rig; die —en, de toeschouwers. Schaum, (-(e)J, m». (w. i. gebr.)
Sehaume) m. schuim o.; (van metalen), schuim o.,slakken v. mr.; (li-r.) schuim, janhagel, gepeupel o.; it. ijdele zaak,nie- tigheid »., rook m.; ju - teerden, in rook opgaan, vervliegen; (Spr.) Triume sind Schiume, droomen zijn hersenschimmen of bedrog. Schaum-artig, bijv. dw. schuim*
achtig; •besen m. lange stoiïer, kamer- bezem m.; -bicr o. schuimend bier o.; -e/a?e v., -blaschen (verkl.) o. schuim* belletje, blaasje, pnreltje o.; (lig.) zeep* bellelje o.; -blume v. uit vischlijm ver- vaardigde kunstbloem v.;-4r»//o.(Verv.) schnimplank v.; -diele v. (Zeew.) lood- recht opstaande plank v. aan bet roer. Sch aumeister, (sten, mv.-jfer)
m. meester m. van een gilde, gildeniees- ter m., opzichter, inspecteur, visiteur m. Schaumen, (schiumte.geschdumt)
o. ww., m. h. schuimen; -d,Z.schaumig; nor Wulh ".schuimbekken van woede; II. bedr. ww. schuimcn.afscliuiraen; (Zeew.) das Meer -, zeeschuimerij drijven; 2. al- schuimen, hel schuim wegnemen; 5. (lig.) kwijl, schuim uitwerpen, braken. Schaumer, (-i, mv. Schiumer) m.
(Pap.) wals v. lot hetOjnrollen van lom- pen. Schaumer, (-s,rov. Schaumer) m.
hij die schuimt, kwijlt &; 2. Z.Schaum- ketle. Schoum-erde, v., z. m. schuim-
aarde v.; •fliege v. schuimvlieg \\.;-gebo- ren bijv. nw. uit schuim geboren ofonl- slaan; die —e, de uit het schuim der zee geborene, Venus, Aphrodite v.; -gold o. schuimgoud o., Z. Muschelgold. Schaumicht,bijv. nw. Z. schaum-
artig. Schaumig, bijv. nw. vol schuim,
meWchuiui bedekt; (van dranken). schui- mend; -l;eil v. schuimigheid v. Schaum-kalk, (•(«)*) m., z\\m-
Z.-erde;-M/ev.schuimlepeloi..schuim- spaan v.; -ketle v. (aan hel panrdegebit), kinketting m.,kelen v.; -koch m.schuim- koker m.; -kraul o. waterkers v.; -lava v. glasachtige lava v.; -I6fjel m.,Z.-kellc; (Giet.) slakkenlepel m. Schaumohn, (-(e)«, mv. -c) m.
witte behen v. Sehaum-röslein, (verkl.) o., Z.
Schaumohn; •salz o. klipzout, oeverzoul o.; slem in. schuimsteen, bruinsteen m.; strudcl m. schuimend water o., mial- stroom in., draaikolk v.; -thierchet o., Z. -wurm; -lhon m. vollersaarde v. Sch iumung, v., Z. schiumen.
Schau-miinze, (-n) v. gedcuk-
penning ni., medaille \\,\\-münzerta. ver- vaardiger m. van gedenkpeuningen, gra- veur m. Sohaum-weisz, bijv. nw. zoo wit
als schuim; -werk o., \'/.. speise; -wirbel m., Z.-slrudel;-wurm m.schuimworm m. Sch ui-pfennig, (-(e)s, mv. -e)
va., Z. -yetó; •plalz m„ Z. -b&hnc; 2. |
bont, veelkleurig; (van vogelsA),gevlekt.
Schcda, Schedula, (-ia) v.ceel
v., briefje o., open brief iu. Schedel, (•*, mv. Schedel) m., Z.
Schidel. Schgden, (s, mv. Scheden) o. paal
ui., blok o. hout. Sch"3el, (-(-)j. mv. -e) o. (Scheik.)
«waarsteen, ijzerzwaarsteen o.; sauer liijv. nw., —e Salze, lungsteenzure zou- ien; saürc v. tungsleenziiur o. Scheel, (-er, si) bijv. en b. scheel;
il. eeuoogig; (fig.) - zu etui. teken, iels met iiijdine ongeil aanzien; -er Bliek, v»l- sebe, nijdige blik. ScheelsÜOhtig, bijv. nw. wan-
gunstig, benijdend. Scheer-bank, [-banke) -. snij-
liank v.; (I.akeub.) scheerbank.v.;-bccken
\'. scheerbekken o.; -blork in. lou»sla- ,crsblok o. lol liet aauweve» van kabel- garen; -boot o. scherenbuot, kustboot v. Scheere, (-»1 v., z. Sc/iere.
Scheer-flocken, na. mv. schcer-
wol v.; -fullcr, -garn o. &, Z. Scher- lutler <$• Schoffo, (-n, mv. -n) m. schepen
in.; 2. draagslok m. Scheftol, {s,my.Sche/[el)m. «che-
pel o., decaliter in.; (Laudb.) ein-Land, de noodige grond om een schepel koren Ie zaaien; (Spr.) haal dix\'s nicht mit -n, so haat du\'s doch mit Löffeln, al hebt gij niet alles, gij kunt toch tevreden zijn. Scheffelich, bijv. nw., Z. lii/fl,ch.
Scheffel-macher, {•machers,
mv. •mathtr) ai. schepelmaker, maten- maker m.; —arbeit v., —handwerk o., •macherei v. schepelmakerij, malenma- kerij v. Schefieln, {tcheffelle, gcschcffell)
o. ww., in. h. (van koren), overvloedig zijn, met schepels opleveren. Schoflül-saat, v. zaad o. om een
schepel vol Ie kunnen inoogslen; sack in. zak ui.\\ au een schepel i iiliuml <;->rlial: in., sleuer r. .ueetrecht o. op het koren; •weisc bijw. bij schepels; -n7i(e)»i/e m. tiend v. van gedorsclil graan. Scheg, (-(e)s, mv. -e) m. (Zeew.)
neb v. van hel schip. Scheibchen,Scheiblein,(ver-
kl.) o. schijfje o., Z. Scheibc. Scheibe, (-«) v. schijf, draaischijf
v.; 2. (vau een koinp.\'is), in graden ver- deelde rand m.; (van de zou &), srliijl v.; 3. schietschijf v., doelwit, doel o.; nach der • schieszen, sdiijfschiclen; il. werpschijf v., palet o.; (van een appel), schijfje o.; (van worst),schuTje, snecdje o.; Fentter-, Glas-, vensterruit, glasruit v.; eine - Honig, honi(n)graat v.; (I\'l.) (in eene bloem), schijf v.; (Hr.) laag v. geweckte gersl; (vaneen heil), staartje o.; (Lakcnw.) plakje o. om het laken plat te drukken; (Giet.) verkoeld metaal o. in een smeltkroes; (L\'urw.) schijf, plaat, wy/.crplaat ».; (Zeew.) tros m.; (van een blok), schijf »., rad o.; (I\'ap.) zijgkorrra.;4.(Nal.hist.)Z.Si7i(;i4en/S*c*. Scheibelich, bijv. nw. als eeue
., liijf. tcbyfvormig. |
||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
|||||||||||
|
1076 Sch.
|
||||||||||||
|
uioederschecde; -fldche v. (Ontlk.) opper-
vlak o. der moederscheede; -formig bijv. nw. scheedevorinig, kokervonnig; -fort- salz in. (Oullk.) uitstek o. vau de raoe- derscheede; -gras o. wolgras o. met scheede; -liuul v. (Onllk.) tot de moe- derscheede behooreud vlies o.;-kdferm. kever in. met vleugeldcksel; •mumlung v. (Oullk.) opening v. der moederschee- de; schlagader v. lol de moederscheede behoorende slagader v.; -vogel m. schee- devogel m.; -corhof m. (Ontlk.) iugang ui. vau de moederscheede. Scheide-ofen, {-ofen mv., -ö/e>i)
in. (Giet.) oven in. lot scheiding der ertsen door sterk water; -pfad o. zijpad o.; \'2. Z. •weg; -pfahl m. scheiilingspaal ui.; il. grenspaal in.; -presse v. pers v. voor degenscheedeii; -punkt in. punt o. vau scheiding; (Spraakk.) deelteeken o. Scheider, (-s, mv. Schcider) m.
(vau ertsen), scheider, zifler in.; (Ger.)
scheidsrechter, scheidsman m. Scheide-schacht, (•(«)», mv.
-e) m. (Bergw.) scheidiiigspul m.; -sil- ber o. afscheidsgeld o.; spruch Hl. uil- spraak v. vau den scheidsrechter; slein in. grenssleen in.; slrom in. grensrivier v.; \'i. rivier v. die zich iu verscheidene armen verdeelt; stube v. (Bergw.) ka- nici\' v. uut erts te scheiden; slande v. afscheidsuur o.; -lrichter m., Z. -glas; • trunk ui. afscheidsdronk in.; -wand v. scheidsmuur in., middelbeschol o.; (Outl- k.) miildelrif o.; (PI.) middelscbol, vlies o. tiisscben de zaadkorrels eeuer vrucht; •wasser o. sterk water o.; -weck m. bij afscheid medegegevcn brood o.; -weg m. weg ui.die de grensscheiding uilmaakt;2. kruisweg ui.; 5. plaats v. waar twee wegen uiteeuloopen; am —e steken, twee we- geu voor zich open zien, besluitelooszjjn; •werk o. (liergw.) mijn v. die gesclieiden moet worden; -zeichen o., Z. -punkl. Scheidung, (-en) v. scheiding, af-
scheiding v.;it.eclilscheiding v.;(Scheik.) afzondering, ontbinding, oplossing, onl- leding v.; die - des Karpers von der Seete, scheiding v.; (Gen.) (van eeue ziekte), crisis v. Scheider, (-s, mv. Scheider) ra.
(Scheik.) zuiveraar in.; (Bergw.) crls- scbeider, ertszifler m.; (Laudh.) Z. Grenz-, Landscheider; 2. scheiding v., sch idsiuiiur m , uiiddelschot o. Scheik, Scheich, Scheeh,
(-(e)j, mv. -e) m. aanvoerder m. eeuer Arabische horde, Sheik m. Schein, (-(e)s, mv. -e) m. (Sler-
renk.) schijn in., schijngestalte v„ Z.Ce- driller d/-; it. schijn in., schijnsel o., ui- tcrlijk o., uili\'i\'lijki: vul ui iu.; dt-n tuisen - meiden, den kwaden schijn mijden; dem -e nicht trauen, niet op den schijn afgaan; der - trügl, schijn bedriegt; fal- scher -, valsche schijn, bedriegeiijke schijn; sich den - geben, zich het voor- kouieh geven; nar zuni -e elw. Ihun, slechts voor den vorm, voor het oog iets doen; nur zam -e geschlossener Vertrag, denkbeeldig verdrag; es hal den -, als ob 4\', hel heeft den scbijn, het \\oorko- |
||||||||||||
|
si hui; -blkk ui.blik in. tot afscheid; -bock
ui. (Giet.) bok ui. van de dislilleerkolf; brief m. brief ui., akte v. van (echl)-
scheidiug; \'-\'. brief m. van verwerping, akte v. van afstand; -eisen o., Z. -fdu- stel; -erz o. gescheiden erts o.; (Scheik.) opgelost metaal o.; -fahre, -furche v. scheidvoor v.; -fdaslel o. hamer m. om het erts los te kloppen; -gaden ui. hul v. waarin het erts gescheiden wordt; •gefdss o. val o. waarin hel erts klein geslagen wordt; -gerdst, -geslell o. iso- leersloel m.; -glas o. (Scheik.) peervor- mige kraanlrechter ui.; -gold o. afgezou- derd goud o.; -grusz ui. afscheidsgroet in.; -haken in. haak ui. waaraan de de- geuscheede aan den koppel hangt; -hain- mer m., Z. -fduslel; -haut v. (Onllk.) scheidvlies, middelscbol o.; -herr m. scheidsrechter, scheidsman ui.; -junge m. (Bergw.) jongen m., die het erts nit— zoekt of klein slaat; •kamm in. (Wev.) kam ui. tot het optrekken der kettingen aan den weefstoel; -kolben m. (Scheik., Giet.) dislilleerkolf v.; -kunst v. schei- kunde, chemie v,; -kdhsller m.scheikuu- dige.cheinisl m.;-künsllerisch bijv.schei- kundig, als een scheikundige; -kuss in. alscheidskus in.; -latle v. lat v. in de mijn om de kuipen van elk. Ie houden; linie v. scheidslijn v.; it. grenslijn, de-
marcalieliju v.; -los bijv. uw. zonder ko- ker, zonder scheede; -mann m., \'L.-herr; •maaer v. scheidsmuur, nnddeliiiuur, separatiemuur in.; (iu een schoorsteen), tong v.; -melü o. afval m. bij het erts- scheiden; -meisler ui. vrederechter, kau- lunrechter in.; -münze v. pasmunt v., klein geld o. Scheiden, (schied, geschieden) o.
ww. our., in. s. scheiden, elk. verlaten, uileengaan; von einem Orte -, eene plaats verlaten; seinen Weg -, elk. verlaten en zijn weg vervolgen; «on of aas der Welt sterven overlijden; das -de Jalir, hel jaar dal teu einde spoedt; ü. {scheidde, gescheidet en schied, geschieden), bedr. ww. reg. en onr. scheiden, oplossen, ontbinden, afzonderen; die Me/alle -, op- lossen; geschiedenes Gold, opgelost goud; (Scheik.) ontbinden, ontleden; (Ph.) af- zoudereu; eine Saclie von der undern -, scheiden; ein Ehepaar -, scheiden, de echtscheiding uitspreken; it. ron Tisch and Bell -, scheiden van talel eu bed; sich - lassen, zich laten scheiden, van elk. afgaan; wir sind geschiedene Leute, wij hebben niets meer met elk. te ma- keu of uitstaan; einen Slreit -, slechten, beslissen, eindigen; 3. wed. ww. sich -, scheiden, uiteengaan; sich von jemn. -, de betrekkingen afbreken; (vau wegen), iiilceuloopen; (vau melk), stremmen stollen. Scheidenadel, (-") v. haarspeld,
haarnaald v. Scheiden-artig.bijv.nw. schee-
deachtig, op eene scheede of een koker gelijkende; (Gen.) de moederscheede !;e- tretl\'end; -band o. (Onll.) ligament o. der moederscheede; -entzdndung v.(Gen.) sclieedeontsteking, ontsteking v. der |
||||||||||||
|
Seheibon-apfel, (••tpfels, mv.
•ipfel) ui. plalronde appel in.; -artig, -dhnlich bijv. nw. schijlvonnig, schijl- acblig, als eene se li ij f; -auster v. korf- jesschelp ».; -6a«i v. draadlrekkersbank v.; -hlume v. schijfvormige bloem v.; •bohrer in. drilbuor v. met eene schijf; -büchac v. getrokken buks v.; -jettsler o. glasraam o.; -fisch m. egelvisch, zeeëgel in.; \'/losser in. viscli mi. met scliijfvor- mige buikvinnen; -form v. schijfvunn m.; •förmig bijv. nw., Z. •arlig; -gul o. (Zeew.) schijfgal o.; -glas o. plat glas, vensterglas o.; -honig in. huui(n)g tn. in de raat; \'instrument o. astrolabiiiin o.; •keule v. (Glasbl.) glasbal tu.,glaskolf v.; •kobalt ui. met eene schaal gedekt uur- spronkelijk kobalt o.; -könig in. schut- terkouing in.; -korf m. pruikmakersbol in.; -kraal o. naar knoflook riekend tasch- jeskruid o.; -kunsl v. waterwerk o. met wielen of schijven tot het optrekken der emmers; -maschine v. eleclriseerinachliie v. met schijven; -moos o. uitgebloeid korstmos o.; -mullerkranz m. (Heelk.) schijfvormige moederkrans in.; -nagel 111. ijzeren punt v. in hel midden der schiel- scbijf; ^pulver o. fijn buskruit o.;-qualle v. schijfvormige zeekwal, zeenelel v.; •rennen o. schijlloopen o.; -ro/ir o., Z. •büchse; -rund bijv. nw. zoo rond als eene schijf; schieszen o. scbijfschieten o.; schnecke v.tafelbordschelp y.;-schdlze v. schijfschieter, geoefende scherpschul- ter ui.; stand in. schietschijf v., blank, wit o. om op te schieten; -thierchen o. scbijfdierlje o.; -waclis o. sch ij f was, was v. in schijfjes; -weise bijw. in schijven of schijfjes; -uierfen o. (Oudh.) schijfwer- pen, werpen o. met de schijf of discus; •uierfer m. schijfwerper m.; -wcrk o. (Zeew.) schijfwerk, blokwerk o., trijscii- werk o.; -wurf m. worp m. met de werp- schijf; it. — in. of —weite v. schijfworp, schijfworpsafsland in.; steker in. koper- draad trekker m.;-zugm. katrol v.,bijsch- blok o.; swickel in. glazeniuakersmes o. Scheibicht, bijv. nw., Z. tchei-
benartiy, Schoibig, bijv. uw. met schijven
bedekt, een aantal schijven of rollen heb- bende. Scheidbar, bijv. nw., Z. trennbar;
(Scbeik.) oplosbaar; •keil v. scheidbaar- beid, oplosbaarheid v. Schoidchcn, (verkl.) o. (PI.)
scheedje o. Schcide, (-n) v. scheiding v.,punl
o. van scheiding, grens v.; \'2. (van een mes), schede v.; den Degen aus der - ziehen,den degen trekken; (van naalden) koker m., Z. Strickschcide; (Ontlk.) om- vattend, omsluitend deel, hekleedsel o. it. moederscheede v.; (PI.) bloemschee- de, kolfscheede v.; (Mat. hist.)\'kokcr- visch m.; (van vleugels), vleugeldeksel o Soheide-baak,(-6ttnte) v.(!ierg-
w.) tafel v. tot liet korlslaan, sorleeren, ziften van het erts; -baum ui. slagboom, lolbiioni, greusbnoiu in.; -becher m.glaasje o. tol afscheid; -bein o. (Ontlk.) ploeg- schaarbeen o., achterdeel o. vau bel ueus- |
||||||||||||
|
Sch. Sch. Sch. 1077
|
||||||||||||||||||||
|
men &; Z. Anschem; 2. (van een licht &)
schijn m., schijnsel o.; (vnn ile maan), licht, schijnsel o.; der neue -, ile nieuwe maan; (van een lichaam), plans, straal* krans in., helilerheid ».; it. licht o. weerschijn m.; 3. (Haml.) bewijs o.,qui. Unlie v.; einen - martellen, quitantii geven; it. schatkistbiljet, munlbiljet o. 4. getuigschrift, attest o. Schein-accord, (•(*)\'• mï- •\'\')
m. (Muz.) overgtmgaakkonrd o.; •adelat. valsche adel m.; -nmt o. ambt o. waar- aan geene bezigheden verbonden zijn. Scheinag6l,(-H\'/i;Ws, mv. •nbyel)
in. Iiniiten stop v. tot het sluiten van hel watergal in den achtersteven, Schein-andacht,v.,z.in.schijn-
heiligbeid, valsche godsvrnebt, schijn- vroomheid v.; •angri/f in. gewaande aau- val m.; -nrt v. (Nat hisl.) bastaardsoort v.; •aiiclinn v. gefingeerde verknoping v. Schelnbar, bijv. en b. schijnbaar,
voor het nog; -e Bewegung, schijnbaar; •er Horizont, schijnbaar, niet werkelijk; •er Orl, (van eene stei &), schijnbaar; 2. waarschijnlijk ; 3. zichtbaar, klaarblij* kelijk; 4. in het oog loopend, een goed |
||||||||||||||||||||
|
vallige kleur v.; -feder v. (Slot.) (van
een slot) zichtbare veer v.; - f eind m. ge- waande vijand in.; 2. vijand m. van vein- zerij; •feindtchtfl v. gewaande vijand- schap v.; -[rewte v. valsche vreugde, ge- huiclicMc vreugde v.; -freund m. valsrhe vriend, gewaande vriend m.; 2. vriend m. van uiterlijk vertoon; -freundscha[t v. gewaande vriendschap v.; -friede m. geveinsde vrede m.; -fromm bijv. nw., •frömmigkeit v., Z. -heüig d/v -furchl v. gewaande vrees v.; -gebilde o., Z. -bild: •geferlit o. gewaand gevecht o.; -ijelelir- tamkeit v. schjjngeleerdbeid v.; -gelelirt hijv.nw.scliijiigcleerd, het voorkomen van geleerd aannemend; -gelübde v. voorge- wende belofte v.; -gesrhafleu.m\\.,7,.-lian del (2); •glaubc m. srhijngeloof o.;-glie- derig bijv. nw. (Nat. bist.) scliijubaar in leden gedeeld; -glücko.schijnbaar,denk- lieel.lig geluk o.; -gnld o. valsch goud, nagemaakt goud, spinsbek, klatergoud o.; •gros; bijv. nw. schijnbaar groot; -grösze v. schijngroolheid, denkbeeldige grool- heid v.; -grund m. schijiibilar bewijs o., |
zilver o.; sittsam, sprbde bijv. nw. (i. k
bet.) schijnzcdig, preutscb; strofe v. ge- waande straf i.;-slreil in. geveinsde strijd m.; sticht v. zucht v. om te schitteren, pronkzucht v., ijdele opschik m.;süchlig bijv. nw. pionkziu lilig,pi\'oiikziek;-//irane v. gereisde traan in.; -lod m. schijndood in.; 2. geveinsde dood m.; -todl bijv.nw. schijndood; -lreu bijv. nw. schijnbaar getrouw; -lrene v. geveinsde trouw v.; tugend v. schijndeiigd, valsche deugd v.;
-libel o. schijnbaar kwaad, denkbeeldig kwaad o.; -ursacbe v. schijnbare oorzaak v.; -verdiensl o. schijnbare verdienste v.; vergnfigen o. ijdel genoegen, ijdel ver-
maak, schijnbaar vermaak o.; •verlrag m. geveinrd verdrag, geveinsd verbond o.; eollkommenheil v. denkbeeldige vol-
maaktheid v.; -ualir bijv. nw. schijnbaar waar; •uahrheit v. schijnbare waarheid v.; -wechsel m. gefingeerde wissel m.; -ire/( v. denkbeeldige wereld v.; -werfer m. lantaren v.; \'werk o. veinzerij v.; it. klatergoud o.; •weten o. denkbeeldig we- zen, spook o., hersenschim v.; 2. schijn in., voorkomen o.; -<iohl o. denkbeeldig |
|||||||||||||||||||
|
.... ,c. ....q.,. ........ u...,..v....., y-. "V • •
|
||||||||||||||||||||
|
nw.schijnliaargoed;2.o.zelfsl.denkbeel- welzijn, denkbeeldig geluk o.; -widersinn
|
||||||||||||||||||||
|
m. schijnbare tegenspraak, paradox v.;
•itidersprucli in., Z. -widersinn; -ivorl o. niets beleekeuend woord o.; -iz>under o. schijuwonder, schijnbaar wondere; • wurm m., Z. -köfer; -wurzel 1. (PI.) bastaard wortel m.; -zahlung v., Z.-quit- tung; il. gefingeerde betaling v.;-zorn m. geveinsde toorn m.; -zornig bijv. nw. veinzend toornig Ie zijn, zich boos of toornig houdend. Schciszo, »., z. m. (gem.) Z. lln-
rath; il. scheel m. Scheiszen, (schten, geschissen)
bedr. en o. ww. oor., 111. II. (gem.) schij- ten, poepen, kakken. Scheiszer, {s, mv. Scheiszer) m.,
-in, (-nen) v. (gem.) schijter, kakker in., scnijlster, kakster v.;(fig.) lafaard m. Scheiszcroi, (-e»i) v. (gem.) schij-
lerij, kakkerij v.; (lig., i. k. bet.) onbe- dmdend voorwerp o., nietigheid v. Scheisz-kerl, (-(e)j, mv. -e) m.,
Z. Scheiszer; -rübe, -wurz v., Z. Zaun-
rïibe. Scheit, (•(«)», mv. -e of •er) o.
(verkl. Sclteitchen, Scheitlein o.) blok bout, gekloofd hout o.; (Zeew.)in-er of :u -ern gehen, verbrijzeld worden; 2. knevel, knuppel, spanstok m.; (Bak.) roersebop v.; (Mui.) Z. Hackbrett;(SpT.) er hal ein • im Rieken, hij beeft een be- zemsleel ingeslikt. Scheite, (-«) v. (van kinderen),
klapbus v. Scheitel, (-a) v.of (-s, mv.S<;Aei-
tel) in. kruin »., schedel ni.; it. naad m. vau het hoofd haar; ron der Fuszsohle bis juvi -, van top tol teen; (van wormen), midden o. van den rug; 2. top m„ lop- puul o.; (I)ichtk.) hoofd, voorhoofd o. Scheitel-bein, (-(c)s, mv. -«) o.
(Ontk.) kruiobeeo o.; -fl&che v. vlak o. van den schedel; (van een berg), berg- vlakle v., bergvlak, plateau o.; (Nal.) recht vlak, plat vlak o.; -gerad bijv. nw. |
||||||||||||||||||||
|
lig goed o.;-handel m.,7..-iertrag;\'}.$eiui
geerde handel, handel m..zaken v.mv.voor Jen vorm of voor hel oog; -heilig bijv. nw. schijnheilig, schijnvroom, huicliel- icbtig; —es Weten, Z. •heiligkeil; -er, —e, schijnheilige, schijnvrome m. en v., kwezelaar m., kvv»zelaarster v.; -heilig- keit v. schijnheiligheid,schijnvroombeid, huichelarij v., -herrschuft v. heerschappij v. in naam, macht v. van het uiterlijk vertoon, denkbeeldige macht v.; -/10//- nung v. bedriegelijke hoop v.; -holz o. gliiubont o.; -hülfe v. geveinsde hulp v.; •k&fer m. glimworm in.; -kamp[ m., Z. •gefecht; -kauf in. voorgewende kooji gefingeerde koop in.; -klage v.\'geveinsd klacht v.; -klug bijv. nw. verstandig naar den schijn; -klugheit v. gewaand ver stand o.; -körper m. spook o., hersen- schim v.; -krnnk bijv. uw.ziek schijnend, veinzend ziek te zijl.; der —e, gewaande zieke; -krankheit v. geveinsde ziekle v.; kunst v. ingebeelde kunst v.; -leben o schynbaar leven, nutteloos leven o.;-lehre v. leer v. vau het vergezicht, perspectief •lehrer m. Z. Idealist Scheinlich, bijv. nvt.,Z.scheinbar.
Schein-liebe, v„ z.m. geveinsde,
voorgewende, gehuichelde liefde v.; -lob in. schijnbare lof m., voorgewende loe- juiching v.; -lusl v.,Z. -vergnügea;-niacht denkbeeldige macht ».; •mangel m.
voorgewend gebrek o.; -millel o. deuk- lieeldig middel o., voor hel oogenblik verzachtend middel o.; •nebel 111., Z. Sonnenrnncli; -nutzen in. denkbeeldig voordeel o.; •pkilotopk 111. schijiiwijze, schynphilosoof ui.; •phitotophie v.schijn- gelecrdbeid ».; -polyp 111. (Ontlk.) schijn- polyp 111., onechte vleescbprop v.; •pracht v. ijdele pracht v.,scliijiiverli)un o.,-uuit- lung v. gefingeerde quitanlie v.; -reue v. schijnbaar berouw o.; -ruhe v. scbijn- bare rust v.; sieg m. denkbeeldigeover- winning v.; silbero. kimstzilver, schijn- |
||||||||||||||||||||
|
uiterlijk hebbende; eine Wanre - macheii,
een goed voorkomen geven; 3. (verond.) schoon, prachtig, schitterend; -keit v, schijn in., waarschijnlijkheid v. Schein-begriff, (•(«)«, mi, -e)
m. aannemelijk begrip o.; •begründung
v. schijngrnnd m.; •behetfat. (ijne uit- vluchl v., voorwendsel o.; -beichte v. valsche biecht v.; -beler m.,Z.\'heiliger; •bereis in. valsch bewijs o., schijnbaar bewijs o.; •bielcr m. gefingeerde bieder in.; -bild o. bedrieglijk beeld, spook o. hersenschim v.; -blind bijv. nw. scbijn- blind, zich blind houdend; -hunit in.voor den schijn gesloten verbond o.; -busze 1. geveinsde boetvaardigheid ».; •ehritl in schijncbristeu, huichelachtige, geveinsde christen in., •chrislenlhum o. geveinsde godsdienst m.; -conlrakl m., Z. -bitnd; •cur v. schijnbare genezing v.; -dnrstel- lung v. (Teek.) afbeelding v. van de schijnbare ligging van een voorwerp, leekening, schets, projectie v.; 2. ver- zonnen verhaal o.; -deckel m. dekni.iii- |
||||||||||||||||||||
|
tel, voorwendsel o.; -ding o. d
|
021�
|
roombeeld
|
||||||||||||||||||
|
o., hersenschim v.; it, Z. -l>ild; -dom-
raupe v. onechte slekelrups v.; -ehe V. schijnbaar huwelijk o.; -eltre v. inge- bcelde eer of eerbewijziug v., klaler- goud o. Schoinon, (schien, geschienen) o.
ww. oiir., m. II. (van de zon &), schij- ni\'ii, licht geven, licht verspreiden, slra- len; der Mond scheint, de maan schijnt; (fig.) Z. glanzen; 2. schijnen, lneschij- nen, bet voorkomen hebben van, den iu- druk geven, dunken; es scheint mir, als ob «ƒ•, hel komt mij voor; er scheint ein gelehrter Mann zu sein, es scheint, er ist ein i)\\liij schijnt &: es scheint nicht,dass sie wilt, dass sic kiiinint, zij schijnt niet Ie willen, niet te komen; es scheint schoeien in wollen, het schijnt te zullen sneeuwen -d, Z. scheinbar. Schein-farbe, (-«) v. (Nat.) toe-
|
||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||
|
1078 Sch.
|
||||||||||||||||||
|
Z. -rtchl; -haar o. schcdclhnar, hoofd-
haar o.; -kappe v., •kappchen o. hoofd- kapje, kalotje o.; -knnchcn m., Z. -bein; •kreis m. (Slerrenk.) verticale cirkel m.: •linie v. verticale lijn, rechte lijn v.; WorA o. (Onllk.) gat o., opening v. der sehe- dclbeenderon. Soheiteln, (scheitclte, gescheilell)
bedr. ™, die Haare au f dem Kopfc -. eene scheiding of een naad maken in;rfi< Haare gescheilell Iragen, eene scheiding in het haar hebben; 2. wed. ww. sich -, (van haar), gescheiden worden. Scheitel-punkt, (•(«)». mv. -e)
m. (Slerrenk.) toppunt, zenilh o.; (lig.) hoogste punt; -rccM bijv. nw. loodrecht op den horizont staande, nit hel top- pnnt, verticaal. Scheitelung, (-en) v. scheiding
v., hanrnnad m. Scheitelwinkel, (-kels, mv.-M)
m. tnppnntshnck m.; -kreis m. azimnth kompas o.; -linie v. azimnthlijn v., lijn v. uil hel toppunt. Schuiten, (sehrilele. gcscheilel)
bedr. ww. in blokken hakken, klooven. Scheiterhaufen,{-/e»«,mv.-feii)
m. hoHiinijt v„ mntserd, brandstapel m. Scheitem, (srhcileitc, gescheilcrl)
o. ww., m.s. stranden, schipbreuk lijden. nuf cincr Sandbank -, stramien; (fig.) (van plannen), mislukken, niet slagen. Scheit-flösze, (-») ». toestel o.
om blokhont of gekloofd hout vlot te
maken; -hauer m. houthakker m.; -hol: o. gekloofd hout o.; 2. (Muz.) houten instrument o. met cenigc metalen sna- ren; -mas: o. vaam m. voor gekloofd bont; -meilcr m. (Kolenbr.) hoiitslapei m. van gekloofd hout. Schel, bijv. en b. (vcrond.) scheel,
scheelziend, loensch; (fig.) - zu et». sc- lien, met nijdige of leede oogen aanzien; jent. - antehen, van ter zijde; ein -es Ge- tukt zh el», machen, een Icclijk gezicht zetten. Sohelb,bijv.cn b.loonsch.schuinsch,
dwars, half door, middendoor. Scnelbe, (-n) v. vaars v.
Schelf©, (-n) v. schaal, schil v.,
dop m.; 2. schelf, plank v. Schelfen, (schelfle, aeschelfl) bedr.
ww. Obst -, schillen; Bonnen -, doppen: .Vflsje -, pellen, schillen; 2. wed. ww. tich - of scbelfern, afschilferen. Schell, bijv. en b., Z. schel.
Schell-adler, (•aillers, mv. -nd-
ler) m. zeearend, vischarend, beenbre ker m.; -axl v. moker in. om steenzont kort te slaan; -beerbanm m. braambes«e- struik m.; -beere v. braambes v. zonder pit; -braten m. (Knokk.) rihbeljcs o.mv., coteletten v. mv. Schellchen, (verkl.) o. schelletjc,
belletje, klokje o., Z. Schelle. Schelle, (->i) ». (aan eene deur),
schel, bel v.; (op de tafel), tafelschel, lafelhel v.; (van hnnilen), schclletje o.; (van eene koe), schel v.; (Wap.) bals- belletje o.; un der - ziehen, aan de schel trekken; (Spr.) Z. Katte; il. es hal jeder seine -, ieder heeft zijn popje, zijn stok- |
paardje o.; 2. (aan handen en voeten),
Ijocten v. mv.; 3. (gemeenz.) Maul-, slag, klap, klinkende oorveeg m.;(Nat. hisl.) Z. Schellenhorn; (Tninb.) Z. Küchen- schelle; 4. (Sp.) ruiten v. mv.;-n ausspic- len, ruiten opspe\'en. Schell-cisen, (-cisens, mv. -eisen)
o. ijzer o. om de koppen der koperen spijkers rond te slaan, klinkijzer n. Schellen, (schcllte, geschellt) o. en
bedr. ww. schellen, bellen, aan de schel trekken, luiden; 2. neerploffen, Z. zer- schellen. Scbellen-acht, (-(e)s, mv. -e)m.
(Sp.) ruitenacht v.; -asz o. (Sp.) rui-
tenaas o.; -band o. halsband in. met schelletjes; 2. schclkoord o.; -baum m. Braziliaansche boom m. met kaslanje- vormige vruchten; wdischer —, gemecne blokjesboom m.; -blume v., Z. -pflanze; •bube m. (Sp.) ruitenhoer m.; •geliul, •gerassel o. schellcngeluid o.; it. schel* entuig, tuig o. met schelletjes; -hals- band o., Z. -band; -horno. geribde trom- pclschelp v.; -kappe v. zotskap v. mei schelletjes; -kbnig in. (Sp.) ruitenko- ning, ruit"nhcer m.; -klang m.,Z. -laut; 2. (fig.) zolteklap m.; -laut bijv. nw.niel schelletjes luidend; (fig.) pralend, snoe- vend,voorbarig; -laul m. geluid o., klank m. eener schel; -macher m. schellenma- ker, bcllenm.iker of -gieter m.; -narr m. nar, hansworst in. die de zotskap, de marot draagt;-ne/jo. (Bilj.) nelje.zakje o. met een schellelje; -pferd o. met schelletjes getuigd paard o.; -sack m. zak m. met een belletje; (in de kerk), annenzakje o.; —trüger m. diaken, col- leclant m.; -schlange v. ratelslang v.; •schlillen m. slede v. met schelletjes; •schnecke v. gevlochten trompelschelp v.; 2. Z. Knntzenschnecke; spitte v. (Sp.) riiitenzevcn v. Schellente, (-n) v. schaleend,
scheleend v„ bakclmau m. Schellen-trommel, (-n) v. rin-
kelhom v., tamboerijn v.; -uerk o. ket- lingstraf, kruiwagenstraf v.; -werkcr m. galeiboef m. die tot kruiwagenstraf ver- oordeeld is; -werkmeister m. gevangen- bewaarder m.; -teug o. tuig o. met schel- letjes; -zug in. trekken o. aan de bel ol schel. Scheller, (-s, mv. Scheller) m. hij
die schelt, belt; 2. Z. Hergeinsiedlcr; 3. grendel m.; 4. galg v.; 5. bergtop in.; (fig.) scheldwoorden o. mv. Schellerbse, (-n) v. groene erwl,
doperwl T. Schollorn, (schellede, gescheilcrl)
|
|||||||||||||||||
|
springhengst m.; -holt o. schelhoul, ak-
kermaalshont o. Schellig, bijv. nw. gespleten, ge-
kloofd; (fig.) toornig, boos. Scholl-kraut, (-kraut(e)s, mv.
•krauler) o. zwaluwworlel, gomlwortel m., schelkruid o.; kleines—, klein schel- kruid, spierklierkruid, lepelblad o.; -lack m. schellak o.; 2. (Volkst.) pijplak, ze- gellak o. Schellung, v., Z. schellen; it. he-
vige slag in., beenkneuzing v. Schell-wurz, (-H«r.-e), -wur-
zel, (-n) v., Z. -kraul. Schelm, (-(e).«, of -cn, mv. -e of
en) m. schelm, schurk, gauwdief m.; jem. zum -en mahen,voor schurk schel- den; anjemn. zum -ea teerden, iem. ver- raden, bedriegen; kleiner -,schelm, guit, schalk, deugniet m.; loser -, schalk ui.; (gemeenz.) den -en of es hinter den 0h- ren haben, een looze schalk zijn: armer -.\\ schalk die gij zijl; -birne v. hcrfsl- peer v. Schelnae(l)n, (schelm(el)le, ge-
schelm(el)l) o. ww., m. II. guilcnstre- ken uitvoeren, schelmachtig handelen, bedriegen, vervalschen; 2. bedr. ww. jem. -, voor schelm uitschelden. Seholmon-gcsindol, (-dels. mv.
•del) o.schelmengespuis, canaille o.;-ge- zücht, \'L. -gesindel. Scholm,on)-gras, (-«) o., z.
in. snijileml rietgras o.; -kraut o. geu- tiaanworlel m.; -lied o. luchtig, vroolijk lied o.; -pack m. (Volkst.) Z. -gesindel. Schelmen-rotte, (-») v. bende
v., troepm. schurken, schurkentroep m.; sinn m. schelniachtigheid,schnrkachlig- heid v.; -stück o., -slreich m., Z. Schel\' merci. Schelmerei, (-e>») v. schelmcrij
v., schelmstuk o., schelmachtige streek, in.; 2. schalkschc streek, guitenstreek m.;- treiben, heimelijk wegnemen, ont- stelen, nnlfulselen. Schelm-gesicht, (-(e)j,mv.-er)
o. schelmachtig gelaat, schalksch gelaat o.; -gesindel, -gcziichl o., Z. Schelmen- gesindcl; -glück o. (fig.) er hal —, hij is een geluksvogel.inelceii helm geboren. Scholmiseh, bijv. en b. schelm-
achlig.schnrkachtig, als een schalk, guit- achlig; -er H\'t\'i.(e,op schelmachtige wijze; -e Augen, schalksch; -er Streich, Z. Schelmerei. Schelm-rede, (-n) v. gemeen
gesprek o.; sprache v. dicvcntaal, schur- kentaal v.; -s/iei<;A m., Z. Schelmerei; •stiick (verkl. stuckchen) o., Z. stretch. Schelsucht, v., z. in. afgunst,
wangunsl, jaloerschheid v., nijd m. SchelsÜChtig, (-er, st) bijv.nw.
jaloersch, nijdig, waugiinslig, afgunstig; -keit v., Z. Schelsucht. Schgltbar, bijv. en li., Z. schel.
tensaertli. Schgltbrief, (-(e)s, mv. .«) m.
schimpbrief, brief m. vol scheldwoorden, vol verwijlen. Schglte, (-«) v. scheldwoord o.,
schimp m., verwijt o. |
||||||||||||||||||
|
o. ww. gren
|
44
|
delen; it. Z. schellen; 2. ver-
|
||||||||||||||||
|
brijzelen, Z. zerschellen; 3. dem Gcgner
den Degen -, den degen uit de hand slaan. Scholl-flsch, (-et, mv. -c) m
wijting, schelvisch m. en v.; breiter — breedcschelvisch m.,steenbolk v.;—slöhr m.stenrm.; —teufelm. spinvisch,schel- vischduivel, vliegende draak m.; -ham- mer m. moker m., houweel o. om slee- ni\'ii kort te slaan; -harz o. pijnhars o. witte wierook m.; -hcngst in. dekhengst |
||||||||||||||||||
|
Sch. 1079
|
|||||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
||||||||||||||||
|
Schelten, (du schilltl, er schilt
schuil, yeschotten) be Ir. i"i ii. \\v\\v. uur. scheiden, schimpen, beschimpen, hou» Hen, uitschelden, bclcedigcn; au f jam. -. ikiii. berispen, beknorren, verwijiiugeii doen; Ulier eltv. -, kuurreu; jent., etw. we- tler loben noch -. goed uoell kwaad *eg- gen van: (Jacblw.) schreeuwen. Schellonswarth, bijv. uw. be-
rKpelijl.. Scholter, (-«. ui». Scheller) ui. bij
ilir schelt, beleedigcr ui., /. schellen. Schelt-schrift, (•««) v. smaad*
schrill, schimpschrift o.; •mor/ u. scheld* uoord o., beleedigende uitdrukking *., schllllplia.llll Hl.
Schema, (-s, uiv. Schemata)
|il.m »., >chels »., ontwerp o, SshOlQiitisch, bijv.hw. tiaiiruene
schels, naar ceu plan, ontwerp of voor- beeld. Schgmel, (-s, mv. Schemel) w.,Z.
Sc//« «ie/. Schouten, (•*, div. Scheuten) in.
schaduw v., schaduwbeeld o., schim v. Schenbord, (-(«)«. m<. -c) o.
sclieeuplatik v. ui de sloep van den har-
poeuier. Schenk, (-e«. inv. -e«) ui. scheu-
ker iu.; 2. kroeghouder, tapper, berber- gier ui.; il. kleinhandelaar ui. Schonkbar, bijv. uw. wal als ge-
scheuk dienen kan; 2. drinkbaar, scheuk- baar, Ie schenkcu. Schenkbier, (•(<)». mv. -e) o.
bier o. dat in het klein, per glas ver- kocht wordt. Sehonke, (-«) v. kroeg, herberg,
tapperij ».; 2. kan, kruik ».; 3. «>elwin- kcllje o. Schenkel, {-s, iuv. Schenkel) in.
(veikl. Schenkelchen o.) schenkel ui., •chenkelbeou, dijlieen o., dij v.; (van vu- gels), buiilje u.; (Uouwk.) (van eeue deur), stijl ui.; (van een passer), been o.; (van een hoek), zijde v.; (Bergw.) (aaneen hefboom), steunpunt o.;(Zeew.) schinkel in.: (YVijug.) jong hom o., nieuwe scheut iu.; (van eenc wiudlade), Zijwand in.; (van eeue ladder), stijl, boom in. Schenkol-ader, (-«) v. scheu-l
keiader, dijader ».; -anhang ui. (Uutlk.)j draaier ui. van liet dijbeen; -hein o. dij- been o.: -bimie v. vliezige uitbreiding der dijspieren; -birne v. langwerpige peer, eiiisse-inailanie \\.;-blail o. (Zad.) deel o. van hel tui;,\' dal den schenkel dekt, schenkelhlad o.; •bluluder v. dij- ader v.; •touch ui. dijbreuk v.; 2. breuk,j breking v. van het dijbeen; -deich ui. dwarsdijk iu.\\-dreher\\u. (Ilutlk.) \'L.-un-| hantj; •geschaatst v. dijgezwel o.; -/111- ken 111. (Zeew.) schiiikelhaak 111.; •hal», -kopf ia. hals. kop 111. van het dijbeen; •knochen ui., Z. -bein; •maat v., •inus- ket 111. (Oullk.) dijspier, stokspier v. Sehoukoln, [uheitkelle, geschen-
kelt) o. ww. dijen hebben, schenkels heb- beu, puuteu hebben; \'2. bedr. ww. mei zijstukken, bueueo, dijen voorzien. Schpnkel-norv, (-<\'«, iuv. •en)
|
|||||||||||||||||
|
111. scheukelzenuw, dijzeimw f.; •puls-
ader, •ichtagader v. polsader f. in de dijen; •seinen* v. kni1MiL1.it v.,dijstuk o.; •schuier; 111. dijpijii v.; -iioile V. dijwol v.; -wunel v. (Oullk.) heup v. sirkel ui. passer ui. Schonken, {scheukte, gescheukt)
bedr. ww. Hier éf -, schenken, iuscheu- ken. iulappen, lappen, Z. einschenken; (Vulksl.) jeiiui. -, lappen; einem Kinde -, togen; il. élier tjf- -, lappen, 111 hel klein, per glas & verkuupcii; (z. voorw.) eeue herberg lioudeu, eeue lapperij houden; hier tcird Wem gescheukt, hier schenkt, lap. men Sc; Satz -, 111 hel klein verkoo- peu; 2, jemn. etm. -, scheuken, ten gc- schenke geven; Jemn. sein llerz -, scheu- keu;yeiuii. urine Freundtchaft -, toestaan; wenn Hun Goti Gesundheit schenkt, als liud hem gezondheid schenkt; jemn. eine Schuld -, schenken, kwijtschelden; dit? Slrafe -, kwijtschelden; es suil dir ge- schenkt sein, ik scheuk bet u, gij uioogl het houden; it. het zij u vergeven; das sotl ihm nicht gescheukt sein, daarvoor zal hij nog moeien boelen; jemn. das !.:•• ben ; schenken; (Krijgsvv.) kwartier gc- veu; 5. (Sp.) den Hall -, deu bal loe* gooieii; \'L. einschenken. Schenk;en)amt, (-amt{e)s, mv.
•ainler) o. ambt o., betrekking v. van schenker. Schenker, (--, iuv. Schenker) lil.,
-in, (-«e«) v. schenker, begiftiger, do- ualeur 111., schenkster, begifligsler,uoiia- Irice v. Schonk-fass, {•fauet, mv. -/us-
ser) o. scheiikkraft, karuft, schenkkan >.;
•geber, —in, Z. Schenker; -gefdss o., Z. •kunne; -gercchligkeil 1. recht o. 0111 te lappen. Schgukhafc, bijv. eu b. (ge-
uieenz.) vrijgevig, mild, gaarne gevend, gul. Schonkhaftigkeit, v., z. m.
vrijgevigheid, mildheid, gulheid v. Schgnkhaus, {-hauses, mv. •/idu-
ser) o., /.. Scheitkc. Schoukin, (-«e«) v. kroeghoud
ter. herbergierster, lapster v. Schenk-kanna, (-«) v. schenk-
kau ».; -keller 111. kelder 111. waar bier &
verkocht wordt; •mat: o. sclieukninnl, hei berginaal v.; -nchmer, —in, Z. Schen ker i\'jr; -rechl o., Z. -gerechligkeit;-slube v. gelagkaiuer v.; •teller ui, schenkliord blaadje, presenteerblaadje o.; •litch 111. sclieuklafel v„ bulTet o. Scbenkuag, (-e«) i.,l.Geschenk
(Ger.) schenking v., legaat, dotatie ».; sbrief, sarkunde v. akle v. van scheu- kmg. Schsnk-v/oin, (-(«)s. mv. -«) iu.
wijn 111. die 111 hel klem verkocht wordt;
•wirlh, —irt, Z. Schenk, Schenkm,-uirth- sehafl v. heibergierschap o.; jt. herberg, kroeg v.; eme — hallen,eau: kroeg hou- den, herbergier zijn. Schepp, (-(e)s, inv. -e) m. (Zoul-
z.) pausleeu 111. Scheps, Schöps, (onb.) m. (iu
Ureslau), sterke bier.ioorl v. |
Sehgr-bank, (-b<tnke) v. snijbank
v„ sclieerbank v.; (Wev.) bank v. voor de fiamiklnssen. Schorbchon, Scherbloin,
(verkl.) o. sclierfje o., veiiusiuossel v. Schorbo, (-u) v. scherf, potscherf,
glasscherf v., splinter i.i.; in -n ierbre- chen, verbrijzelen; in -n serfallen, aan stukken vallen: it. schelp, schaal,oester- schelp v.; \'J. bloempot in., bloeinvaas »,; in die -n setzen, pollen; 3. (Zuiv.) groot aarden kapelleervalo.;(Schoenui.)siueer- potje, verlpolje, zvvarlselpotje o.; (Ilerg- w.) Z. Sclicrbenkarren; (Zeew.) stuik 111., scherf, samenvoeging v. van twee nou- te 11. Schor-beckon, [-kens, mv. -ken)
o. scheerbekken o. Scherbellenkopf, {-kopf{e)s,
mv. -köpfe) 111. masker, inoiuaaugezichl, mombakkes o. Scherbelstein, {-{e)s, mv. -e)m.
talksleen in. Scherben, (•», mv. Scherben) in.
pot in., vaas v. Scherbon-arsonik, (-{e)i) m.,
z. 111. gedegen arseuik 111.; -blume v. pul-
bloem v.; -berg 111. hoop in. scherven; •dürr bijv. uw. (geiueenz.) dood mager, zoo mager als een geraamte; -fuller o. |
||||||||||||||||
|
11
|
|||||||||||||||||
|
koperen model o. lot hel vormen der
kroezen; •gericht o. sclierveiigcrecht o., /. Ostracismus; •gewacht 0. potplant, kamerplant ».; \'karren m. kruiwagen 111. il ie een schepel erls kan vervoeren; -ko- balt 111., Z. Artenik; -kraut o. scharen- of sikkelkruid o.; -knchen ui. aschkoek 111. iu den ketel; -nelke v. polatijeiier v. Schgr-bOUtOl, {-lels. mv.-tcl)m.
scheerzak in.; -block m. (Zeew.) bink- haak ui.; (Touwsl.) blok o. tol het aan- weven van kabolgaren. Su li y rehon, Schorloin, (verkl.)
o. schaartje u. kleine schaar v. Schor-e, (•») v. schaar v.;(Muntw.)
uiuiilsi.liaar v.; (Aardr.) klip »., rolsach- lige groep v.,banken v.mv.;(\\Vag.)spriel ui.; (van eeue weegschaal), schaar »,; (Vest.) Z. Sclierwerk; (van kreeften), schaar v., kuijplaug v.: (Zeew.) neul.piu v.; (van een vleugel), Z. Sclierliotz; (van hel roeri.viugcrling.duiiueliugm.:(Kijk.) (aan liet gebit), stang v.; (I\'l.) wilde kervel v.; (van paarden), holte v. ouder de kiiilade; (van kalveren), krop 111. Schgreu, {dascn{i)éritjr sch(i)erl,
schor, geschoren) bedr. ww. uur. scheren, afsnijden, afknippen; (Wev.) scheren; Gras -, if>nijden, maaien; 2. den Bart -, zich scheren; il. jemn. -, ie ui. scheren; ;\'<tmii. eme Halte -, de lousiiur scheren; (l\'i\'iiikin.) die llaare -, knippen; Schaft -, scheren; (Lakenw.) \'lach, Uecken -, scheren; Samntet -, met bloeuiwerk ver- sieren; (Spr.) er schor sie alle über tuien Kamm, hij schoor hen allen over éénen kam, hij behandelde hen allen op dezelf* de manier; die Ganse -, plukken; (ge- ineenz.) jent, urn etui. -, lastig vallen, plagen, kwellen; last mich ungeschoren!, laat mij met rust, val mij niet lastig:<eine Leute -, scheren, onderdrukkeu; Unter- |
|||||||||||||||||
|
1080 Sch. Sch. Sch.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ffli\'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mit iW „
sich - l"ssen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
maken, korlswijlen;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schgrke, (-n) v. (Nat. hist.) ge-
vlekte zeezwaluw v. Schgr-kind, (-(e)s, mv. -e) o,
(Lakenw.) scheerdersjongen m.; -kohU v. onzuivere steenkool v.; -kufe, -kube v scheerkuip v.; -latle v. scheerlat v.: (Zeew. )Z.-sente;-leinev.,-lienm. (Zeew.) scheerlijn v., in verscheidene einden ver- deebl touw o. Schgrling, (-(e)s, mv. -e) m.(I\'l.)
berenklauw m., heelkruid o. Schgr-masehine, (-«) v., z.
•mülile (4); -maus v. aardtnuis v., mol m.; -müuser m. molleuvanger m.; -mes- ser o. scheermes o.;—heft o. scheermes- hecht of heft o.; —riemen m. scheer- riem, aanzetriem m. voor scheermessen; —schnübler m., Z. Schcrenschnabler; •mühle v. scheermachine v., scheermo- len m.; 2. scheerraam o., weversboom m.; -nikel tri. (I\'l.) Europeesch beren- oor o.; 2. Sint-Janskruid o.; -rahmen m. (Wev.) scheerraam o.;—bretlo.ijze ren riernpin v., dol m.;-sack m., \'I. -beu lel; ~$chwanz m. I\'ernaansche valk m.; senle v., Z. -gang; stock m. (Zeew.) schaarstok m.; it. luikhoofd o.; 2. Z. Schercnslock; stube v. scheerwinkel, barbierswinkel m.; -lag m. scheerdag, dag m. waarop men zich scheert; -lanz m. kruisdans m.; -lisch m. (Lakenw.) scheer tafel v.; -luch m. scheerdoek rn.; • trilt rn. vootbankje o. der lakenwevers;
• wenzelm. (Sp.) boerin.; it. hartenbuer
m. in het reversispel, kapucijn m.;2. spel o. met de vier boeren; (dg.) mikpunt o., wrijfpaal.zondeiibok m.; (van een woord, eene uitdrukking &), das ist sein—,dat is zijn stokpaardje; 3. poedel, water- hond, krulhond rn. Schgrwenzeln, (scherwenzelle,
ijeseherwenzell) o. ww. (Sp.) kaartspelen melde eierboeren; (fig.,gemeenz.) Iaag- hartig vleien, voor sukkel, knecht, zon- denbok spelen. Sehgr-werk, (-(e)s, mv. -e) o.
(Vest.) buitenwerk o. met twee zijden en een inspringende!) hoek; -wollc v. scheerwol v. Schgrling, (-cn) v., Z. scheren; il.
schering v. Scherz,(-e.s,rnv.-e)rn. scherts, boert,
klucht, grap, aardigheid, kortswijl v.,spel o.; clw. aas -,im -e thun,sagen, Z. scherz- weize; - bei Scite, alle gekheid op een stokje; ohne -, zonder gekheid, zonder schertsen, in ernst; - versiehen, gekheid unnen verdragen; sich au/ den - ver- slehen, kunnen schertsen; seinen - mit jemn. haben, iem. voor den gek houden, beetnemen; einen -aus clw. muchen,elw. als - aufnehmen, voor gekheid houden, Z. Posse, Spasz; (Spr.) im - klopfl man ofl an, im Ernst wird aufgelhun, het be- gint vaak in gekheid en eindigt in ernst; (I)ichtk.) die -e, Z. Scherzgölter. Scherzando, bijw. schertsend,
beuzelend. Schgrzbrief, (-(e)s, mv. -e) m.
grappige brief m. Schgrzeri, (scherzle, gescherzl) o.
ww„ m. h, schertsen, bierten, gekheid |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
thanen -, Z. plagen, driicken; das schiert
mich nicht, dat kan mij niet schelen, is mij onverschillig; icas schiert ihn das?, wat gaat hem dat aan?, waarmede be- moeil hij zich ?; diesesTuchistaufZü Elkn geschoren, (Ie ketting van & is 3b\' el lang; (Zeew.) ein Schi/f-, de koppel- . banden en rahoulen in orde brengen; die
Planken -, in orde brengen; II. o. ww, (van ooievaars), zweven, wenden; (bij bet schaatsenrijden), zwieren; III. wed. ww. sich um elte., umjem. -, zich be- kommeren, bezorgd zijn; sich -, (ge- meenz.) zich uit de voeten maken. Schgren-assel, (-n) v. duizend-
pool Dl., pissebed V.; -bnol o., Z. schift\'; •flolte v. vloot v. van lichte vaartuigen die de scheren bevaart; -/örmig bijv. nw. scbaarvoruiig; (Nat. hist.) tangvormig: •fultcral o. schaarkoker m.; schiff o, Zweedsche kustvaardcr rn., schip 0. dat de scheren bevaart of tnsscheri de klip pen vaart; schleifer a>; scharenslijper . sm,;-.se/(m!>(/m.incssenmakerm.;schnab-
Ier B). (Nat. hist.) waterkliever, water snijder, verkeerdsnavel rn.; slahl m. staal o. vour scharen; -s/oclt m. (Giet.) melaalsnippers v. mv.;.-/raj/e«rfbiiv. nw , (Nat. hist.) scharen hebbend.
Sc\'ngror, (-s, mv. Sc/ierer) m.,-in,
r (\'-»«n) v. scheerder, schapenscheerder
nt., schcerster, schapenscheerstcr v.; 2. Z. hartscherer; 3. (Wev ) Z. Anzclllcr; i. (Volkst.) plager, kweller m.; it. hoel- (iwwtat rn. in het leger, Z. Feldscherer. Sehererei, (-e«) v. (i. k.bet.) scheren, gescheer o.; 1. knevelarij, pla-
gerij, kwelling v.; das macht ihm viele ~, dat veroorzaakt hem veel moeite. Scherf, (-(e)s, mv. -e) m. en o. en
Scherfehen, Sehgrflein, (vcr- kl.) o. (lig.) scherfje o., kleinigheid,
penninkje of penningske o.; (lig.) sein Scherjlein mit beitragen, het zijne bijdra- gen, geven zooveel men kan. Schgr-flocken, m. mv. scheer-
wol v.; -fuiter o. (van een barbier), scheerlciker m., scheerzak m.; -gabel v. (Laketili.Jschcervoi\'k \\.;-gang in.(Zeew.) op de iiihonlen gespijkerde latten v. mv. om de buiging der planken te bepalen; -garn o. (Wev.) ketting m., schering v. Scherge, (-n, mv. -n) m. po!itie-
soldaat, gerechtsdienaar, diender, beuls- knecht, handlanger m. Schgrgen, (schergle, geschergl)
bn\'ilr. en o. ww. drijven, duwen, vooruit-
. stooten, zich haasten, spoeden.
Sehergen-amt, (-amt(e)s, mv.
>\' \'ïtmter) o. ambt o. van gerechtsdienaar, van beul; -dienst m., Z. -aml; -volk o. gerechtsdienaars m. rnv. Schgr-glied, (•(«)«, mv. -er) o.
aiikcmng m.; (Hergw.) ring m. van eene \'houvast, ring rn. van eene katrol, touw
o., haak rn.; -h.uare o, mv. afgeschoren w»l v. »an laken; -haken rn. (Lakenw.) scheerhaak m.; (Zeew.) vlaghek o., hout o. van den topslaander; (Lakenw.) hou- ten raam o.; -horn m. ammonshoren, kinkhoren m.; •kasten m. (Wev.) rolre- • gister o., kauter m.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eho. -, gekscheren; nnl
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kunnen
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gekheid, grappen, scherts
|
ede
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, daariii\'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dragen; damit isl nicht iu . .0
valt niet te schertsen; IL oeur. k
-, bespotten, beetnemen, voor den
houden. „ ,,,r,Pr) m-. Scherzer, (•*, mv. M"> Jer,
-in, (-nen) v. schertser, f*»jSr
grappenmaker m., schei\'tster, B maakster v. .Jeter)
Scherz-feuer,(^«^\';y/i( o.
o. (Kunstt.) vuurwerk o., -j . ,| boertig gedicht o.; -gotl m. (Fa!,e,,s; „.; m. van de scherts, MffBlUS, *» die -galler mv. de spelen o. m - «. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
schertsend, grappig. »oe\'\'>s\' "ite- (v»n
komisch; -er Weise, Z. scher-»• ,„„ het humeur), vroolijk, op«««n,S^wJ, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
grappenmaker, geestig ®ffc"s"\'\\,oe.\'-
Soherzliaftigkeit, (- »i jge „.; tige, kluchtige, komische, ë\' i
H. geest m. van schertsen. ((ist, z\'n>
Scherz-laune, (-n>\' ,ujro *•< aanleg m. tot scherts, vrooliK^^jj,,,
•launig bijv. nw. opgeroimu.
dartel. j schtf1\' Schgrzlicli, bijv. nw., "•
haft. ... nw. v!l" Scherzliebend, W\' vr00iiji\'.
schorls houdend, opgerinm"\' boe|.tlg dartel; -lied o. komisch w"- r,s,vijl; lied o.; -%e v. leugen v. ui _wa(;/rtr |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-lusl v. zucht v. tot schertsend
|
n,,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
00\'-
tl, inn«\'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pot"
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
,Z.Spaszmachcr;-namcm--)
bijnaam m.;-redev. boertige i dracht v., woord o. voor de «"\' „„ |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
om te lachen; -lreibcr m. g\' > %c|,crl
ker m.; -toeise bijw. uil scnei^ • ^Vr send, voor de grap; -for\'\' woord, woord o. om Ie l^"0\'1, slijf W Schetter, (-«) m-<\\
nen, gewast of grof linliê» 0< b.(van Scheu, (.er, -(e)sl) f »• >n).
vogels), schuw, angstig; lv\' ;reesiic"i\' schichtig; 2. (van persotie";. ,iaaöi(i. tig, blood of bleu, mM» T beli»e": verschrikt, bang; it. voorzien\'\'^MOr zaam, eerbiedig; -maclicn,\'" lfordfH. maken; - werden, schuw, »j e(;r,|en.. it. (van paarden), schich^ ^r |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Scheu, v., z. m. Kfbeid v.; 2. schuwheid,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
]*•\'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hei\'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ir."vo^rzichïig\'heid, beboea^^. be-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eerbied m.;"("Spr.) besser^^^K
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ï rees
|
-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ter te voorzichtig
|
bang z\'Jn\'
., zonder |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
- vor elw. haben,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bon voor; ohne all
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kei
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der schroom, zonder
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ohne Scham und
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zonde\'\'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d"-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
be\'el
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ontzag. nrik
Scheuche, (-») v-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
//\')
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
.1,011\'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vo
|
gelverschrikker ni. ^i.oesc1"1"\':..
Scheuchen,(«^" fen,\'^. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
versenr
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dr.ww:^/,verso»isB-,^;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rij\'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gen; die Hühner aus «<"".— ver\'ll\'«\'.„(!
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
jagen, (fig.) rfen •""\'"! d m»»1,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2. schuw maken, b
|
brik aanjag"
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
maken, vrees of scl
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
Sch. 1081
|
||||||||||||
|
Scheucher, (•*, mv. Scheucher)
m., -in, (-nen) v. schrikaanjager m., scliriknanjaagsler v., hij zij die «huw maakt &, Z. scheuchen. Soheu;chs)el,m.en o.,Z.Scheusal,
Sehcuche. Schouon, (scheute, gescheut) o.
ww., m. A. tor etw. -, schuw zijn, een inneiïijken afkeer, angst hebben; 2.be«lr. ww. vreezen, schuwen, ontvlieden, ont- vliichten, mijden, ontzien; thue llechl mid scheue niemand, doe wel en zie niet om; II. wed. ww. sich vor jemn., vor etw. -, vrees hebben, vreezen, bang zijn voor, schuwen, mijden, ontzien; it. een afkeer hebben van; sich ror der Arbeil -, den arbeid schuwen; tich der of vor der Simde -, de zonde vlieden. Scheucr, (-n) v. schuur, graan-
schuur, vnorraadschuur v.; 2. schuren, wrijven o.; (Zeew.) schuring, boegdek* k:ng v. Scheuer,(-s, mv. Schetter) in. (ver-
oud.) beker, dubbele beker m. Sche.11er-bu.rste, (-«) ».achour-
borstel in.; -e«/e v. kleine uil m.; -fass
o. waschkuip v.; (Speld.) schuurval o.; -fe»l o. dag in. waarop liet kantoer wordt schoongemaakt; -frau v. schuursler, schoonmaakster v.; -uelle v., Z. •fasa; •hader m. schiiurlap, vaatdoek m.;-\'io/: o. (Wev.) likhout, gladhoul o.; -kraul o. schaafgras, schaafstroo o.; -lappen in., 7..-litch; -leiler v.schunrladderv.;-maorf v., Z. -frau. Scheuern, (scheuerlc, getcheuert)
beilr.ww. Gefitte -, schuren; einen h\'usz- bnden -, boenen, eine Treppe -, boenen, schoonmaken; ein \'/.immer -, schoonroa- ken, die Nadeln im Seheuerlrny -, schu- rcii; mil Sand -, scharen, poetsen; (lig.) jemn. den Knpf -, (gemeenz.) doorhalen, den mantel vegen; 2. wed. ww. sich -, zich wasschen, poetsen, reinigen. Scheuer-sack, [-tack(e)t, mv.
•sacke) m. speldenmakerszak, nnalden-
makerszak ui. om de spelden of naalden in spaanders of zemelen te drogen; -sand m. schuurzand o.; -lag m. schooldag, dag m. waarop geschuurd wordt; it. Z. Aschermilttroch, Mariii Iteinigung; -lenne v. deel v., dorschvloer m. van de schuur; -(Aoro. schuurdeiir v.; -lrog in. (Speld.) trog m., kuip v. waarin de spelden ge- schuurd worden; -ltich o. schuurdoek, wrijfdoek, vaaldoek m. Scheugestalt, (-en) v. schrik-
beeld o., vogelverschrikker m.; (fig.j gruwel, monster o. Scheuheit, Scheuigkeit, v.,
z. Dl. schuwheid, schrikachligheid v. Scheu-klappe,(-«)v.of-leder,
(-ders, mv. -der) oogklep v., ooglap, blinddoek m. Scheune, (-n) v.,Z. Scheucr.
Scheunenbörner, (-ners, mv.
•Her) m. vliegend hert o.
Schoutcnne, (-n) v., Z. Scheuer-
lenne. Scheure, (-n) v., Z. Scheuer.
Scheuren-büszler.-purzler, (-/eis,inv.-/er)m.laiidlonper,vagebond m.
|
|||||||||||||
|
Scheusal, (•(«)». rov. -e) a. grn-
wel, monster, schrikbeeld, spook o„ vo- gelverschrikker m.; sie isl ein icahres -, een monster van leelijkheiil; jemn. ein sein, iem. een gruwel zijn; 2. Z. Scheu-
che. Scheusclig, bijv. nw. afschuwe-
lijk, gruwelijk; •keil v., Z. Abscheutich- ketl. Scheuslich, (-er, -sl) bijv. en
b. afschuwelijk, verfoeielijk, mismaakt, gruwelijk; -e Tka\', afschuwelijke daad; •keil v. afschiiwelijkheid, vcrfoeielijk- heid, mismaaktheid, tnisvormdheid v.; (van eenc daad), gruwelijkheid v.; 2. afschuwelijke zaak v. Scheve, (-n) v. hennepstok DO.,
scheef v. Schicht, i-en) v. (Rechtspr.) ver-
deeling v„ wettig erfdeel o.; (Hergw.) dagwerk o.; il. rustlijd m. van bet dag- werk; (Giet.) ruimte, dieple v. van den hoogoven; 2. (van kinderen uit een eerste huwelijk), aandeel, erfdeel o., Z. Erb- Iheilung; (llergw.) Z. Schiclilkitx;((\'iiel.) ovenvol v., oven m„ smelling v., smeltsel o.; ,ï. dikte v. van drie voel: i. bedding, laag v.; (van zand, steen &), hoop m., laag v.; (Mets.) laag v. sleenen; - Holz, stapel m.; - Kilsc, stapel in.; (Scheik.) laag v.; in -en legen, laagsgewijs op elk. leggen; (llergw.) die -en anlrelen, het inijiiwerk beginnen; - machen, ophouden met werken; (tiiet.) die •en beschicken, den oven gereed maken: (van eene rivier), bedding v.; 5. stand in., klasse v. (in de maatschappij). Schichtbank, (-banke) v. (Tin-
neg.) pletbank v. Schichtel, (-.«, mv. Sckicklel) ».
(Ilandsch.) tiisschen twee vingers inge- naaid stuk o. Schichteln, (schichtellc, getehick-
lell) bedr. ww. de vingerstukken in- zetten. &QhiC\'htenf(schiek.lcte,gesekkhtct)
bedr. ww. verdeelen, scheiden; (Hg.) icharen, stapelen, vlijen, in lagen leggen; IHringe -, pakkc.i; Hol: -, opstapelen; ein Schift -, stuwen; 2. in klassen of standen verdeelen; (<!er.) dat Erhe -, de erfenis verdeelen; II. o. ww. schiften, stollen, kazen: 2. de melktanden »erlie- zen; dat Kind hal gcschichlel, liet kind heeft (de tanden) gewisseld. Schicllter, (•», mv. Schichler) m
hij die rei deelt, vlijt, stapelt &,Z. schich- ten; (Zeew.) stuwer m.; (fier.) Z. Erb- schichler. Schicht-fuge, (-n) v. (Leid.;
roeg, schicht, ader v. van een leibink; •glalle v. in eens afgebroken zilverglit o.; -Ao/: o. stapelhout o.; (Koleuhr.) in blokjes gestapeld hout o. Schichtig, bijv. uw. gestapeld, in
lagen liggend. Schicht-keil, (•(«)*, mv..«) m.
(Zeew.) keg v. voor hel vaatwerk, stuw*
wig v.; -kux in. vol aandeel o. in eene ml 4 deelen bestaande mijn. Schichtling, (-(e)s, mv. -«) tn.
kleiachtige jaspissteen m. |
|||||||||||||
|
Schicht-lohn, (-(e)s, mv. -e) m.
(Hergw.) dagloon o.; -meisler m. opzicli- ter m. over het mijnwerk; 2. essaieur m.; -meisterei m. opzichtersambt o.; 2.-, —bezirk m. gebied v. van een opzichter over de mijnen; -raumer m. eigenaar, onlginner m. van eene steengroef; it. steenbreker m.in eene sleengroef;-scArri- ber mi. schrijver m. bij het mijnwezen; •semmel v. stuk o. van kleine broodjes; • theilung v. verdeeling v. eener mijn als erfgoed; -lrng m. ertsknip v. Schichtung, (-rn) v. verdeeling,
boedelscheiding v.; (Scheik) laagsge- wijze ligging v.; (Zeew.) stuwing v.; (lig.) rangschikking, classificatie v.; it. Z. schichten. Schicht-weise, hijw. laagsgewijs,
bij stapels, in lagen; •nolken v. mv. laag hangende wolken v. mv., nevel, mist m. Schick, (-(e)s, mv. -e) m. wel-
voeglijkheid, goede manier v., fatsoen o.; elie. i« den (rechten)\' bringen, iets in orde brengen; seinen richligen - und An- sland hallen, in behoorlijken en bevalli- geu vorm zijn; eielSinn und • für\'s Krieg»- u-esen haben, veel zin en aanleg voor het krijgswe-zen hebben; 2. (I\'rov.) gelegen- heid v.; it. vnordeelige handel m., voor- deelige zaak v. Schickon, (schickle, geschickl) o.
ww., m. h. eu bedr. ww. jemn.elw. -,zen- den.sturen, toezenden; IV\'noren -,zenden, doen toekomen; in die Sladl -, naar de stad zenden; zu of anjem., einen Kolen -, zenden, sturen; fort -, eliv. zn holen, iels laten halen, slnren om; nocA jemn. -, stu- ren om; ein fiurA in die Welt -, uitgeven; (flg.) jem. in die andere Welt -, iem. naar de andere wereld helpen; dit Leiden dj-, die Colt iins schickl, die God ons toe- zendt; linll hal es sn geschickl, (!od beeft het zoo beschikt, gewild; II. wed. ww. tich zu etw. -, zich schikken, zich voe- gen. zich richten; «irA in elir., in jem. -, zich schikken; .«irA zu - irissen, zich weten te schikken; sirA in sein Elend -, zich schikken, zich onderwerpen, gela- ten zijn, Z. fügen; sich in elw. nichl - kannen, iels niet begrijpen; 2. sich -,ge- beuren, alloopen; man ireisz nicht, uiees sich noch • kano, wal er nog gebeuren kan, hoc hel nog kan alloopen; irenn es yerade sn schickl, als hel zoo valt; nach- dem es sich schickl, al naar het valt, naar gelang der omstandigheden; es hal sich gerade sn geschickl, duss, het toeval heeft gewild; (Spr.) nvis sein suil, schickl sich wohl, wat zoo wezen moet gebeurt toch; 5. sicA -, zich gereed maken; der Uimmel schikt sich turn Regen, het begint regen- achtig te worden; sirA zusamnten -, (van personen), elk. verdragen; (van echtge- noot). hij elk. passen; (van meubelen), bij elk. hehooren; (van kleuren), over- eensteminen; dieses Tuch schickl sich zu einem solchen Kleide, past bij; Hese zicei Dinge - sich nicht gut zusammen, passen slecht bij elk.; die Anluort schickle sich nicht aitf die Frage, paste niet op &, Z. passen, langen; 4. voegen, betamelijk zjjn, liehooren, passen; es schickl sich nicht |
|||||||||||||
|
1082 Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
(ir Sie, so zu handctn, het past, betaamt
u niet &. Schjcker, (•*, mv. SMcker) ra.,
-in, (•nen) v. zender, afzender in., af- zendster, zendster t.; (lig.) beschikker in. Schicklich, (-er, st) bijv. en b.
behoorlijk, passend, gepast; -e Uittel, passend; -c Heiralh, goed, passend; -c Frage. gepast; - antworten, gepast, be- hoorlijk; 2. uelvoeglijk, betamelijk, be- scheiden, fatsoenlijk, manierlijk: das -e, het betamelijke; -teil v. betanielijkheid, welvoeglijkheid v.; it. gepastheid v., fal- soenlüke manieren v. mv., goede toon m. Schicklichkeits-gefühl,
{•{e)s, mv. -e) o. gevoel o. van betame- lijkheid, wellevendheid v. SchicklOSCher, (schers, mv.
•loscher) m. roode Hongaarsche wijn m. Sehicksal, (-(c)-. mv. -e) o. lot.
noodlot o., lotgeval o., lulswisseling, be- stemming v.; ein Gewebe sonderbarer -e, aaneenschakeling v. van zonderlinge lot- gevallen; zufrieden sein mit seinem -c, le- vreden zijn met zijn lot; 2. bestemming v., lot, noodlot o.; so hal es das - be- schlossen, bet noodlot heelt het zoo ge wild. Schicksals-deuter, (-ten, mv.
•ter) m., -in, (-nen) v. waarzegger voorspeller, verklaarder in. van het nood- lot, waarzegster v.; -dvama o. op hel noodlot berustend, fatalistisch toonee stuk o.; -gang m. loop m. van hel lot; •geselt o. wet v. van het noodlot; •glaubc in. geloof o., leer v. van het onvermijde- lijk noodlot, fatalismeo.; -.oö//mv.godin v. van liet noodlot, schikgodin v.; -macht v. macht v. van het noodlot; spruch in., •wort o. uitspraak v„ besluit o. van hel noodlot; -tag in. door het noodlot aan- gewezen of bepaalde dag m. Schickung, (-en) v., Z. schicken;
2. zending, beschikking, boodschap ».;
3. lot, noodlot o., lotsbestemming, lots-
wisseliug v.; sicli Goltes -eu verlrauen, zich aan de Voorzienigheid overgeven; das ist eine - Gottes, dat is eene beschik* king van God. Schiobbar, bijv. uw. te verschui-
ven. beweegbaar, beweeglijk. Schipb-barte, (-«) v. disseltje,
krom kuipersmes o.; •blinde v. (Zeew.) bovenzeil o. aan den boegspriet. Schiebchen,(verkl.)o. vlierbes v.
Schipb-dockol, (-kels, mv. -M)
in. schuifdeksel o. Schiebo, (-«) v. tuinscbnlfel v.; 2.
smal pad o.; (Landh.) wijfjesschaap o. Schiobe-bank, (-6i»nAe)v.<Iraad-
trekkersbank ».; -blech o. scliuifplank v., knip m.; (Bak.) ovendeur v.; -bteistifl m. schuifpen v.; -0ock in. trekwagen, schuifwagen, kruiwagen m.; -brelt o. schuifplank v.; -deckel m. schuifdeksel o.; -kloben ra.slotenmakerslang i.;-line- alo.,-maszstab m. schuifliniaal v.,schuif- maat v. Schipben, (schob, geschoben) bedr.
ww. onr. den Tisch -, schuiven, voort- sehuiven, Z. herschieben; einen Karren -, voortduwen; Brod in den Ofen -, schie- |
||||||||||||||||||||||||||
|
kruiwagentje o.; •werk o.(llergw.)schiiif-
werk o.; 2. schuiven v. mv.; ~zange v. (Art.) kruisstang v.uit een kanon gescho- teu; (Zeew.) raband m.; -zeug o. (iu zaaguiolens), scliuifwerk o., sleden v.mv. Schied, (-(e)s, mv. -i) in., Z.
Bergurtheil; -buch o. boek o. waarin wetten, contracten eu uin\'ere stukken betreffende het uiijnwerk zijn opgetce- keud; -mat o. grensteeken o.; -marke v. grensscheiding ».; -rain ui. groeu pad o. tot greussebeiding lusscbeu twee ak- kers. Scliipdoscliacht, (schachte of
schachle) v. grensiuiju v. Schipdlich, bijv. en b. vreedzaam,
schikkelijk, toegevend, inschikkelijk; friedltch und -, in der minne. Schipds-freund, (•(<.\')*, mv. -e)
m. scheidsman, scheidsrechter, arbieter ui.; -gericltt o.scheidsrechlbankv.;-«iurt« m., Z. -freund; -piobe v. besüsseude of derde metaalproef ».; -probenglus o. ge- kleurd proefglas o.; -richler m. scbeid»- man, scheidsrechter, arbieter ui.; —in v. scheidsvrouw v.; -richlerlich bijv. nw, scbeidsrecliterlijk; spruch ut., •urlheil o. scbeidsrecliterlijk vonnis, eindvonnis o., uitspraak v. v..u scheidsmannen. Schief, (-er, si) bijv. eu b. (van
lijuen, vlakken &), scheef, schuin, schuins(cli), dwars, krum, gebogeu;(van een muur), scheef, overhellend; -slehen- |
||||||||||||||||||||||||||
|
teu; den Riegel in das Loch -, schuiven
inschuiven; bei Seite -, ter zijde leggen, Z. hinausschieben, megschieben; eliv. in die Tasche, in den Mund -, steken; elu: heimlich an einen Ort -, wegstoppen (Kookk.) geschobene Teller, rondgaande schotels of borden; Kegel -, kegelen: urn denersten Wurf-, kegelen, werpen;((ig.) Z. Bank; die Schuld aufjem. -, schuiven, werpen, zich verontschuldigen; er hal es auf mich geschoben, hij heeft mij de schuld gegeven; einen Antrag ton sich -, van zijn hals schuiven; jemn. elw. auf den Hals -, iem. iels op den hals sch ui- ven; II. o. ww., m. h. en s.(van planten), wortel schieten; (van dieren),Zühne -,dc melktanden afleggen; i/u Gehen -, voort- drenteleu, slenteren, sluiten; geschobene Schrift, loopend schrift; it. (Drukk.) schuinliggende Latijnsche drukletters, cursii\'.flellen.gescliobenes Viercck,gesc\\\\o- ven vierkant o., ruit v.;geschobenesKreuz, Z. Schiefkreuz; III. wed. ww. sich-, ver- schuiven, een schuinen stand aannemen; das Papier hal sich geschoben, het papier is verschoven; 2. (gemeenz.) sich -, zich uit de voeten maken; IV. o. zelfst., Z. Schub. Schieber, (s, mv. Schieber) m.
schuiver Hn.; (üraadtr.) draadlrekker in.; (Landh.) werkos, pluegos in.; 2. (Bak.) schop, schietschop v.; (Sin.) kolenschop v., vuurhaak in.; it. Z. Schiebeblech; (ïiiiiin.) (van een raam &.), schuif v., grendel ui., schuilluik, schuifblind o.: (Spoorw.) schuifklep v., schuifraam o. (Veea.) kortademigheid, daiupigheid v. (Keg.) kegelspeler ui. Schipborad, (-rad(e)s, mv. •ra-
der) o. schuifrad o. Schipber-kasten, (-faistow,iuv.
•kasten) ui. schuifkasl v. Schieberliiig, {-(e)s, mv. -e) m,
Z. Pfi/lerting.
Schipber-nath, (-ndthe) v.(Tim-
m.) raauispouiiing v.; stangt v. schuif- slaug v.; -venlit o. schuifklep v.;-wundv Spaunsclie wand in., looneelscherui o. Schipbe-schloss,(-icA(osses,iuv,
•schlösser) o. greudelslut o.; statige v
boom in. om een rad & voort te duwen slein in. (Tikt.) schijf v.; stift va., Z SchiebeUeixtift; -lhuie v. schuifdeur v.: •oenlil, —gehduse o. schuifklep, schuif v.; -wand v., Z. Schieberwand. Schipb-fenstar, (sierija v.ster)
o. srhuili:i.iiu o.; -karren m. kruiwagen ui.; Schuit «f- »»» — führen, kruien; karrner iu. kruier in.; -kaslenw.sc\\iu\\t- kast v., kast v. metladeir.-Wc v. schuif- lade v.; -laden in. schuifluik, schuifblind o.; -\\euchler m. kandelaar m. met eeue schuif; -ochs ia. trekos, ploegos m.;-rie- in(en) ui. zeel, helpzeel o., lichter ui.; •sack m. broekzak m. Schipbsol-zwickol, (-kels, mv.
kei) m."dwarsgcbreide klink in. in eeue kous &. Schipb-stange, (•») v.(Bergw.)
schuifstang v., boom in. om iets voort te duwen; (Org.) registcrslang »., register o.; -thüre v. schuifdeur v.; -migelchen o. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Saule, scheef staande, ove
|
�277
|
rhellende;
|
||||||||||||||||||||||||
|
der Tisch slehl -, scheef, dwars;-es lloli,
krom ge wassen ;schreibeu, schcef.scliuin; dieser Wagen hdngt -, bungt over; Ihre Uaube sitzt -, staat scheef; seine Schuhc - Ireten, scheef ioopeu; -e Beine, krom; ein -es Maal machen, een scheef gezicht zetleiiy\'cirt. - u/ise/ie/i.van terzgdo^chuius of dreigend aanzien; (I\'l.) -e Wurzel, -er Halm, schuin groeieud;(Zeew.)-«r Wind, bij den wind; (lig.) die Suche geltt -, es gehl mit der Sache -, de zaak gaat ver- keerd; etiv. - anfaugen, verkeerd aanpak* ken; -er Gedankt, valsch; (gemeenz.) -es Urlheil, verkeerd, eenzijdig; eine Sache • nehmen, elw. - aufnehinen, kwalijk ue- meu, verkeerd opvatten, euvel duiden; (gemeenz.) mismaakt, misvormd, ge- bocbeld. Schipf-bein, Schipf-beinig,
&, Z. Krummbetn &.; -belel m. breek-
ijzer o. Schipfe, (-«) v. scheelte, scheef-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
beid, dwarste, schuinte v.; 2. h
|
40
|
elling,
|
||||||||||||||||||||||||
|
buiging v., talud o.; II. (-s, mv. Schie/e)
o. valschbeid, onjuislbeid, verkeerdheid v.°, 2. scheef, schuin voorwerp o. Schiefer, (-s) m„ z. ui. lei o., lei-
steen, schillersteen in., schiefer o.; 2. Z. Splitter; 5. reehoudje o.; (Visscli.) nauw visscnersuet o. Schiefer-alaun, (-(c)-) m., z.m.
pluiuialuiu v.; 2. Z. Alaunschiefer; -u»ii- anth m. gevlochten asbest o.; -arbeiter m. bewerker m. eeuer leigroeve; -arl v. aard in., hoedanigheid v. van den leisteen; . soort v. van lei(steeu) of schiefer;
artiy bijv. uw. leiachtig, schieferachtig;
bank v. leigaug in., leisteeiibeddiug v.;
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Sch. 1083
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
leisteen bc kierde muur m.; -ucisz o.bla-
derig of ichilferig loodwit o.; -zahn m afschillen mie tand in.; (van dieren), slechte, vooruitstekcnde.puntige land in Schief-hals,(-Aa/jei,mv. -hilse)
m. scheefhals, scheefnek m., hij die een scheeven hals heeft; -halsig bijv. nw. een schecven hals of nek hebbende. Schief-heit, (.«») v., Z. Schiefe;
it. scheef oordeel, onjuist oordeel o.; 2. scheefheid, verdraaiilheid, ongelijkheid v.; (Hg.) misvormdheid, mismaaktheid, verwardheid v. Schief-kopf, {-kopf(e)>, mv.-Aö-
pfe) m. scheefhoofd o., scheefknp m..hij wien hel hoofd scheef staat; (Hg.) ver- ward hoofd o., dwarskop m.; -krcuz o. Sinl-Andricskruis o.; -lauf m. scheevc. schuinsche loop ra., richling v.; (van een schip), schuinscha vaart, lijn v. welke een schuin zeilend schip beschrijft; -/ie- gend hijv. nw. sclieefliggend, dwarslig* ;end, overhellend; -ma$z o. winkelhaak m., zwei v.; siiaul o. scheeve mond in., scheefmuil.scheetbck m.;-mdulig bijv.nw. mei scheeven mond of bek;-nasev.schcef- neus, scheeve neus m.; siasig bijv. nw. een scheeven neus hebbende; -rimd bijv. nw. ovaal, langwerpig rond; (van paar- len), onregelmatig rond; schuamm in. scheefgroeiende bladzwam v.; segeln o. wenden, over stag smijten o.; seken o. (liez.) scheel zien o.; 2. scheelheid ».: stege v. (Ürukk.) kooihonljcs o. mv.; •<vink{e)ltg bijv. nw. schcelhoekig.mel scheeve hoeken; —et Viereck, ruil v. Schiel, (-er, -.t/) bijv. en b. scheel,
loensen; -er Wein, Z. Schieler (2). Schipl-ilUgO, (-.«, in v.-en)o.sc heel -
oog o.; -dugig bijv. nw. scheelziend, met sclieele oogen; -brille f. bril m, voorliet scheelzien. Se hio Ion, («7i ielte,geschiell)o.vi w.,
m. h. scheel zien, loensch zien; einuiirls -, scheel zien; rui -des Auge, Z. Schiel- auge; er, sie schiell; hij, zij ziet scheel, kijkt scheel; (lig.) (van slolfeu, kleuren), Z. schiltern; it. niet juist zijn; -der Aus- druck, niet juist, gebrekkig; 2.scheefkij- ken, loeren; nut eincm Auge nach etu. -, loeren op. Schieler, (•», mv. Schieler) m.,
-in, (-nen) v. schcelziende, loeusche m. en v., loerder m.; 2. of Schjlor, in. bleekroode wijn in., klaret v. Schiolicht, bijv. nw. (vanstoffen),
weerschijnend, duivenhalskicurig. Schiel-ohr, (-{e)s, mv. -e») o.
(Bijk.) scheef oor o.; stein in. opaal m. Schiem, (-(e)«, mv. -e) m. glans
ui., schaduw v. Schiemann, (-(e)a, mv. .sv/n,-
indnner) 111. (Ze«w.) bootsman, hoog- bnotsnian, schieman m. Schiemannen, (schicmannle, ge-
schiemannl) bedr. ww. (Zeew.) opknap- pen, opwerken, opslechten, opluigen.zeU len aanslaan. Schoimanns-garn, (-(e)s. mv.
-e) o. schiemansgaren o.;\\-gast m.schie- mansgaslm.; -maat m. bootsmaat, bools- mansmaat, schiemansmaat in. |
|||||||||||||
|
• berg m. leisteen of schiefer bevattende
berg m.; -bhlt o. blad o. leisteen, lei v.; •bUu bijv. mv. leiblauw, 200 blauw al? lei; 2. o. zelfst. leiblauw o.; -block m. blok o. leisteen; Slück ion cinem —e, eerste afdeeling v. van een leiblok in cene groeve; -brcchcr m., Z. -atbeiler; •bruck m. leigroeve v.; -buckel m. uit twee blaadjes bestaande goudgelesteen- breke v.; -dach o. leien dak o.; —ham- mer m., Z. •hammer; -(dach)decker m. leidekker in.; -eisen o. (Hoefsm.) ijzer 0. om de afbrokkelende tanden bij de paar- den af te stooten; -farbe v., -farbcn, •farbig bijv. nw., Z. -blau; -flölz o., Z. • bank; -gang m. leigang, schiefergang
m., leigroeve v.; -gebirge o. leisteen of schiefer bevattend gebergte o.; -gerüsl o. vliegende stelling, leidekkersslelling ».; •geschuorener m. (Bergw.) gezworen in- specteur in. eener leigroeve; -geslein o. leisteen m., schiefer o.; -geiverkschaft v. vereeniging v. van eigenaars van leigroe* ven; -gips m. bladerig of schiefer bevat- lend gips o.; •glimmer m. schiefer bevat- lend mika o.; -grau bijv. nw. leiklenrig: •griffel m., Z. stift; -grube v., Z. •bruck; •grün bijv. nw., donker groen; 2. o. zelfst. groen verkoolzuurd kopero.;-Aacte v. houweel o. van arbeiders in leigroc- ven; -kammer m. leidekkershamer m.; •hduer m. mijnwerker in. dieden leisteen losslaat. Schiefericht, bijv. nw., Z. schie-
ferartig. Schiefcrig, hijv. nw. leisteen bc-
vattend, uit leisteen*, schieferl.iRcu be- staande; (Nat. hist.) geschubd; 2. (ver- keerd.) Z. schieferarlig. Schiefer-knoten, (-ien$, mv.
-len) m. (Bergw.) leivoeg v.; -kohle v. schilferige, bladcrige steenkool v.; -kopf m. (Bergw.) met erts vermengde sehie- ferlaag, aard laag v. niet erlsbevatleml lei; •latte v. leidekkerslat v.; -mergel m. schiefer* of leisteen bevallende mergel v. Scbiefern (sioh), (schieferte, gc-
schiefert) wed. ww. (van stccnen),schil- fcren, afbrokkelen, bladeren; (van bcen- deren), met splinters vallen,afschilfcren; 2. o. ww., rn. h. meteen nauw net vis- schen. Schiefer-nagel, (-nageh, mv.
-nógel)u\\. leispij kei\'ni.;-nierev.(Ilergw.) schiefer- of leisteennieren v. mv.; -per- gamento. leiklenrig perkament o.; -platIe v. lei v.; schicht v., Z. -bank; -tchnei- der m. leisnijder m.; —klotz m. Ieisnij- dersblok 0.; schwarz o. oker v., schie- ferzwart o.; schwule v. leibevalteude kalkaarde v.; spath m. bladerig of schil» ferig spaath o.; slem m. leisteen m., lei o.;—blalt o. lei v.; steinern b(jv. nw. van leisteen, leien; sleinprobt v. leisteen- proef v.; stift in. griffel v.; stick o. stuk o. lei; \'tafel v. lei v.; it. Z. Rechen- tafel; -lhon in. schilferig of leibevattend leem o.; -tisch m. tafel v. van leisteen, tafel v. met leisteenen blad; -lrepan va. afscbilferingskoker 111.; -wacke v. schil- ferige, hoekige bergtop m.; -wand v. wand 111. van leisteen; (Bouwk.) met |
Schienboin, (-(e)., mv. •«) o.
scheenbeen o., scheen v. Schionbein-fl\'ache, (-n) r. op-
pervlakte van het scheenbeen; -grêtev. scheenbeenpijp v.; -knochen in. scheen- becn o.;snutkel m. scheenspier y.;-nerve lolde scheen behoorendezenuw i.;-rikrc v. kuilbeen o., kleine beenpijp \\.;scklag- ader v. tot de scheen behoorende slag- ader T. Schiench en, Sch ionlein,< ver-
lil.) o. scheenlje, bandje, zwachlellje, spslkje o., Z. Schiene. Schiono, (•») v. (aan een rad),
scheen v., metalen band m.; (Spoorw.) legger ni., rail r.; aus den -n trtlen, van de rails gaan. derailleeren; (Ontik.) Z. Schienbein; (Wapenk.) Z. Arm-, Bein- schiene; (Waterb.) h.ilsijzer o. om de Jraaiposten der sluisdeuren; (Drnkk.) (van de pers), band m.; (Muntw.) goud- blad o.; (Pot.) draaistok m. van het pot- tenhakkersrad; (Loodg.) handvatsel 0. mi» het soldeer aan te vatten; (Mand.) Z. Flechlschiene; 2. spalk ».; (Heelk.) spalk v. zwachtel m. Schienoisen, {•eisent, mv. -eisen)
o. bandijzer, staaHjzer, tot beslag die- nend ijzer o.; (Spoorw.) ijzeren staaf, rail v. Schienen, (schicnle, gesekieat)
bedr. ww. ei« Rad -, van schenen, ijze- reu banden voorzien, beslaan; (llcelk.) den Arm -, spalken, zwachtelen. Schienen-durchschlag,
(sehlay{e)s.mi.\'durehschlige) 111.(Sm.)
doorslag, spitshamer m. om gaten in de banden van een rad te slann; -naoef m. handnagel m.; -r«Are v. (Ontlk.j klein knitbeen 0.; sulhey. (Wev.) lange hou- tcn roede v. aan de scheerbank; slem- pel m.,Z. -durchschlag; stuhl m.scheen- stoel m., ijzer o. waarop de rails dragen; •weg 111. weg in. met rails. Schien-haken, (-hakens, mv.
•linken) 111. (Giet.) plankhaak m. vnn den blaasbalg. Schienken, schianken,
(schienkle, geschienkl, en schiankte, ge- schiankl) o. ww. (I\'rov.) scheelzien; it. de laarzen scheef Inopen. Sobien-körblein, (vcrkl.) o.
(Zoutz.) vergaarbak m.; -zange v.(Giet.) taut; v. met bladen. Scbier, bijw. (veroud.) Z. schnell;
2. Z. bald; 3. Z. beinahe; II. bijv. nw. •es Hol:, zonder kwasten. Schior-bart,(-\'\'(ir«(c)«. mv.-6dr-
/<•) m. baardelooze, mclkmuil m.; -butte v. longkuip v.; •hammcr 111. pletha- lllei\' III.
Schieren,(»i;Ai>r\'e,oe»T/iier/)bedr.
ww. schuren; (Zuiv.) klaren, louteren; (Wev.) de schering opzetten; (Hg.) ver- haasten, opwekken. Sobierling, (-(e)», mv. -«) m.
scheerling, dolle kervel »., dolle peter- selie v., pijpkruid o.; kleiner -, tuin- scheerling v., kleine hondspeterselie v. Schiorlings-bechor, (-chert,
mv. -chtr) 111. giflbeker in.; -blatl o. .scheerlingblad o.; -gift o. scheerliugvur» |
||||||||||||
|
iOU Sch.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||||
|
gif(t)o.;-.«a/\'im.scheerlingsapo.; -tanne
v. kleine denneboom m. uit Virginte; - tronk m. giflilrank in., Z. -becher. SchiertUOh, (-/ucA(e)s, mi. -ln-
cher)o. grof vlaggcdoeko. Schiesz-angel, (-«) ». schieian-
gel m.; -anger rn., Z. -platz; -bahn v.
schietbaan v. Schieszbar, bijv. n»-. (Jachtw.)
onder schot, met schieten te bereiken.
Schiesz-bedarf, (•(<•)«) m., z.
m. schieluennodigdhedcn v. mv..amiuii-
nitie v., kruit en lood o.; -baumnollc v. schietkaloen o.; -blech o. stuk ijzer o. met eene lont voorzien om de rots te doen springen; • bolzen in. in het want van een vijandelijk schip geschoten ijzc- ren bont in.; -brell o., Z. Selzbrett, Sehiesze, (-n) v. ovenschop v.
Schioszeison, (*ri«ea, nu. -ei
sen) o. (Bergw.) Z. i\'rAiesj6/crA;2.bout, drijfnagel in. Schieszen, (schot*, getchossen) n.
ww. onr., in. t. (van water), iu\'s Thai -. zich storten, storten in; au» der llnhl -, schieten; dat Hlut tchieszt aut der Wunde, schiet, springt, loopt; atifjem zu-, toeschieten, toesnellen; die \'/\'Ara. nen schotsen ihr in die Augen, de lra- |
l\'fund schieszl.een twintigponder; Fhnlr
die weit schietzl, verdragend; (fig.) Brod in den Ofen -, schieten; einen Graben -, schoonmaken, uitdiepen; Geld -, neer- werpen; it. voorschieten; (Drukk.) in Kolumnen -, een blad opmaken; (Zeew.) die Sonne -, schieten, waarnemen. Schieszer, (-«, inv. Schieszer) m.
schieter m„ hij die schiat, voorschiet, in den oven schiet, inschiet; il. Z. Sehiesze; (Sp.) knikker m.; (Nat. hist.) inktvisc.h in. Schieszerei, v. (i. k. het.) verve-
lend, aanhoudend schieten, geschiet o. Scbiesz-fisch, ( -es,mv. -e) in.,Z.
Hornfitch; -gat o. (Zeew.) schietgat o.; •geld o. geld o. voor het schieten, geld o. voor eene jachtakte; (Uer^w.) belon- ning v. bij hel springen van mijnen; -ge- rechligkeit v. recht o. om te schieten, jachtrecht o., -gewehr o. vuurwapen, schielgeweer o.; -graben m. schietplaals v. in eene droge grachl; -Aau«o. schiel- huis o., schietplaals v., doelen in.; -herd m. nesl o. van eeu roofvogel; •humt in. jachthond, jagershond ui.; -hfttle »., Z. •haat v.; -inliag in. overhaast,voorbarig, driftig persoon ni.; -karren in. drang* bare jagershul v.; -klmge v. (Speld.) ui.i.il v. voor den draad; •kngel v. kogel, geweerkogel, kanonskogel m.; -lein ui. hennep lil., vlas o. mei donkerder zaad. Schieszling, (-(e)s, nu. -e) ui.
opgeschoten tueusch, l>oom m. Schiesz-loch, (-loch(e)t, mv.
•löcheij o. (Uergw.) gat o. om de mijn ie doen springen; 2. (iu kasleelen), schiet- gal o.; -mal o. doel o., mikpunt o.; 2. Z. •stand; 3. merk, leeken o. van een vuur- wapen; -nnget ui., Z. -zwecke; •patreme v. schietpalroon v.; -pferd o. lot de drijfjacht gedresseerd paard o.; -pjlock ui. (Uergw.) Z. -rnhre; -/dan, -platz in. scliielbaan v., vuur het schijl\'scliie- len ingerichte plaats v.; •ptüget iu. (Scherls.) geweer, musket o., buks v. •paleer o. buskruit o.; —thee m. fijne thee, sloflhee v.; -rechl o., Z. -gerech- liykeil; -ring m„ Z. •klinge; -raltre v. iu het schietgat gedreven pin v. met de lont; -scharte v. schietgat o.; -scheibc v. schijf v. om naar Ie schieten; •schlange v. pijlslang v.; schiite v. inarklschoit volksschuil, trekschuit, jnagschuit v.; •spielo. schieten,schullerspelo.;-spreitzr v. (Uergw.) wig of pin v.oin de lont vasl te houden; spahle v. (Wev.) schietspoel in.; -tland in. plaats v. van waar men schiet; stalt m., Z. •plats; steiger ui. (Bergw.) mijnwerker m. die de rotsen laat springen; stück o., Z. -blech; -tafel v. schuiftafel v. (een spel); 2. biljart, stnolhord o.; •tatche v. jagerstasch, wei* tasch v.; •wagen m., Z. •karren; •wandal. |
||||||||||||||||||||||
|
zu -versendcn,le scheep, per schip, te wa*
ter verzenden; (Wapenk.) -mit Segelund Tauieerk, opgetuigd schip o.; 2. (Butiwk.) schip, kerkschip o.; 5. (Itr.) nntlastiugs- bak ui.; (Landh.) * und Getchirr, land- boungereedschap o.; (Ilrukk.) galei v., zetplaukje o.; (Wev.) weversspoel m.; (Oullk.) (aan het hiiilenoor),oorscheepje o.; (I\'l.) (van bonnen),schuitje o.; (Spr.) das - geht nicht immer wie der Sleuer- mann uill, men kan niet altijd doen wal uien wil, het gaat niet altijd vo ir den wind. Schiff-amt, (-aml(c)s, mv. -am-
ti-rj o. admiraliteit v„ zeeraad in., zee* kantoor o.; -balken in. scheepsbalk in. Sühiiï\'bar, bijv. uw. bevaarbaar;
•keil v. ucvaarhaarheid v. SchiflFbarmachung, v. (van
eene rivier), bevaarbaar maken o.
Schiil\'-bau, (-(e)t, mv. -e) m.
scheepsbouw ui., maken o. van schepen; 2. scheepsbonwkunde v. SchifFbauer, (-/>a«er.«,mv.-Aaucr)
m. scheepmaker,schee|isbouwmecslcr ui. Sohiffbau-hof, (-Ao/(e).«, mv.
-hö(c) m. scheepuiakerswerf,sclieepstiin-
inenverf v.;-Ao/j o. bout o. voor schepen; •kunst v. scheepsbouwkunst v.; •meisler in. scheepsbouwmeester in.; -ro/A m. raad in. van den scheepsbouw. Schiff-bein, (-(e)s, mv. -e) n.
(Ontlk.) Iiaiidwnrtel, voel wortel in., been
ii. dal den vormeenerschiiit heeft; -beleg, •betchlag ui. scheepsbeslag o.; -besen ui. zwabber, scheepsbezem in.; •betleuerung v. sturen o. van hel schip, scheepvaart- kennis v.; -bett o. scheepslied o., Z. llangbetl; il. kooi v.; -linck in. lang, suial vaartuig o. op den U\'eser; -bohrer in. scheepslioor v.; 2. (Nat. bist.) Z. -wurm; •bool o. schuit v.; (Zeew.) sloep v.; Mei- nes —, schuitje, bootje o.; 2. (Nat. bist.) nautilus schelp v.; -6ord in. sclieepshooid o.; •broJ o., Z.-zwieback;-brttch in.schip- breuk v.; —leiden, schipbreuk lijden; •brüchiy bijv. uw. schipbreuk lijdend, schipbreuk veroorzakend; — werden, schnlbreiik lijden; —e Leute, schipbreu* kelingen m. en v. mv.; •bruchsgüler o. mv. slrandgoederen, gestrande goederen o. mv.; -brücke v. schipbrug,op schepen liggende brug x.;-tiiihne v.verdek.scheeps. verdek o.; -büadel o. vrijgoed o.,vrijpak- kage v., goedereu die ile matrozen & mogen meevoeren; •burscheax.,Z. -junge. Schiffchen,Sohiifl9in,(verkl.) o. scheepje, schuitje, bootje, buikje o.;
(Verv.) verf| olje o.; (Oullk.) zoom ui. aan hel uitwendige oor; (Mat. hisl.) zee* slak v.; 2. Z. Schijf. SchifTon, (schiffte, geschift"!) o.ww.,
in. i. varen, zeilen, de zee bevaren; nach Englund -, varen, stevenen; über ein engel Meer -, overvaren, oversteken; langs den Kusten hin-, varen, kruisen; gegen den Stront -, legen stroom varen; (llaud.) kustvaart drijven; II. bedr. ww. per schip vervoeren, Z. eenchiften; Z. (Student.) pissen, watereu. Sohiflfer, (-t, mv. Schifter) m.,-in,
(-nen) v. schipper, schuilvoerder, zec- |
|||||||||||||||||||||||
|
nen sch
|
44
|
oten haar &; dat Glat isl mir
|
|||||||||||||||||||||
|
au* der Hand geschotwn, gescholen, ge
glipt; getchossen kommen, komen aan- schieten; (fig.) Hlirke - latten, werpen, slaan; ei» Wort • lassen, een woord laten onlvallen:eineH Seufzer- latten,een zucht laten,slakcn; -i/er Slem, verschietend ster v.; -de Augen, fonkelende ongeil; •de Schlange, Z. Schiet;schlange; -de SeAmer.-cn.tilsschenpoozende pijn;(Slot.) -de Falie, klink, Irekklink ¥.; (Zeew.) dat Tuu - latten, laten schieten, vieren; cinem l\'/erdt den Zrigel - lassen, vieren (Ag.) jemn. den Zügel * lassen, vrijheid In. len; in die llöhe -, schieten, omhoog* schieten; (van planten), snel opgroeien in Samen -, in hel zaail schieten, zaad krijgen; dirser Salal ist (in Samen) ge- schossen, is doorgeschoten; il. Z. an- schiesien; 2. (van haring &), Z. laichen; II. bedr. WW. einen Spiesz nach jemn. -, werpen; (van de zon), Slrahlen -, schie* len, werpen; 2. schieten, vuren, afvuren, ontladen,losseir.mi/ einem Bogen -,schie- ten; mil Hugeln -, schieten; im Fluge -, in de vlucht schieten, treilen, raken; nach der Srheibe -, schijfschieteii; au/ e/w. -, schieten, mikken, vuren, aanleg» gen; fehl of rorbei an dem Ziele -, mis- schieten, niet raken, niet treilen: mil der hüchte -, Z. bitrtchen; einen Pfcil nach einent Vogel -, afschieten, aftrekken; jem, in den Arm, vor den Kopf •, schie- ten; jem. lodl, über den Hau/en -, dood* schielen, overhoop schieten; ein Schift in Grund-, schieten, boren; ein Buut in den Gr undund Boden-. platschieten; (Jachtw.) er hal nichlt gewhossen, hij heeft niet* geschoten, gevangen; (fig.) getchossen sein, halfdronken zijn, een snipper op- hebhen; in ein Mddchen geschossen tem, verliefd zijn op; (Bergw.) Berge herein -, doen springen; eine Kannne die 20 |
|||||||||||||||||||||||
|
14
|
|||||||||||||||||||||||
|
schietwand ui.; •walt in., -uehr v. schiet*
plaats v.; -wie»e v. weide v. om op te schieten; -zuecke v. bout m. voor de hla.ispijp; 2. houten pin v.om in de schijf te slaan, waar een kogel doorgegaan is. Schiff, (-(e)s, mv. -e) o. (Zeew.)
schip, vaartuig o.; kleines -, Z. Schiftchen; ;u -e qehen, scheep gaan, zich inschepen; |
|||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
Sch. 1085
|
||||||||||||||||
|
\'airder, kapitein ni., schippersvrouw,
-!itiilvn»Tsti-i-, kapileinsvrouw v.; (van en kwopvaardijschip), kapitein m. Sohiffer-ausdruck,(-dnnA(e)!,
iiiv. -drücke) ra. scheepslerm m.; -hose v. scliippersbroek, wijde broek,matrone- broek v.; -kalender in. zeevaartkundige almanak in.; \'knecht in. scliippcrskneclil ui.; -knolen in. (Zeew.) spring, sprenkel in. op den kabel, kabelknoop iu. Schiff(er)lohn, (-(<0«, mv. -e)m.
vrachlgeld o., schuilvrachl v., schippers- loon o. Schiffer-mützchen, (verkl.) o.
Chineescbe aap, hoedaap in.; -mUlze v. schippcrsinuls «., matiozenboed m.; • rock m. malrozenkleeding v.; -schlag
in., Z. -knolcii; surache v. schippersliial v.; stecken o. worsteling v, meischeeps* boomen liisschen twee in schuitjes ge- plaalsle personeu;-Jir*e/ iii.scheepskoin- pas n.; -:unfl v. schippcrsgjide o. Sohiff-fahne, (-«) v.scliee|isvlag
v.; -falmr in. zeevaarder m.; -fuhrt v. scheepvaart, zeevaart v.; it. zeereis v.;2. Z. -kuilde: 3. eng kanaal o., vaarwater o. Schiffahrts-akto, (-n) ». akte
v. van scheepvaart, akte v. van navigatie; •comploir o. kantoor o. voor de scheep* vaarl; •geritk o. zeevaartkundige werk- tuigen of instrumenten o. niv.; •gesel: o. wet v. betrek kei ijk de scheepvaart;* Acmii/- niss v. zeevaarlkiindige kennis v.;-kunde •kunst v.. Z. Sehifjkunde <f\\ Schiff-flotte, (-»j v. vloot v.;
•förmig bijv. nw. scheepvonuig; -frachl v. scheepsvrscht v.; 2. - ot*sfracht v. scheepslading, scheepsbovrachling v.; il. Z. •mielke; •fraektbrief, -frachlschein iu. vrachtbrief m., connosseineot o.; -ge- f echt o. zeegevecht o., zeestrijd, scheeps* strijd m., -yeld o. vrachtgeld o.; -geritk, •tgeritk o. scheepsluig o.; -gerippe o. scheepsramp m.; -grund m.durk m.,leg- pbals v. «oorschepen; •vruizui.scheeps* gruet in.; •Aaien, •shaken in. scheeps* liaak m.; \'halter m.,Z. Sauyer(Nat.his\\); •handel ra. scheephandel m.; 2. handel in. in schepen; -hiuslein o. tent v. over eene sloep of sclinil; -/ictT o. vloot, scheepsmachl v.; -/jo/w iu. scheepswerf, sclieepliiiiiiierinanswerr v.; -hnlz o., Z. • bauliul: \'kampf \'"., Z. -gefecht; -kelle
v. rij v. schepen; 2. scheepskettiiig in.; -Aie/ v. schcepskiel v.; -ktnder o. inv. |
voor de sclieepvaart.scheepsraakelaar ui.:
munn in. zeevaarder, matroos m.;(Kiv.) schipper m.; 2. Z. Steuermann; -man- nisch bijv. en b. als een matroos, op de wijze der zeelieden; ~mas: o. scheeps» maat ».; it.Z. Schacht ;-mast in.scheeps- mast m.; -meii:el m. deulel in., plug- ijzer, deutelijzer o.; •tuudelt o. scheeps- model, kaliber o.; -mörser ra. zeeinortier ui.; 2. scheepsmortier m.; -muhle v. wa- lermoleu ra. op een schip; 2. scheeps* molen in.; -müller in. eigenaar ui. van ceu watermolen; \'inumme v. voor vei- zeudiug geschikt momLiero.;-mu<cAeJ v., Z. \'boot; \'tnülze v. schuitvorinige muls v.; -nagel m. scheepsuagel in., spijker ui. met ronden kop; -ofen in. scheeps- kachel v.; -ordnung v. wetten v. mv. op de scheepvaart; -pech o. preseuning v., zeilkleed, pekkleed o.; it. pek of pik o.; mil — beslreichen, pekken; -p[ahl m. meerpaal, paal in. o:n hel schip aan vast te leggen; -pferd o. jaagpaard, paard o. dateeu schip voorttrekt; -pfund ». schip* pond o.; \'prügel \\a. (Student.) w.i- terpol ui.; \'pumpe v, scheepspoinp v.; •rechiiungsscltitur v., Z. Log; -rcchl o., Z. Seereehl; -reich bijv. nw. veel schepen hebbende, bedekt met schepen; -rose v. windroos v.,- -rüstung v. scheepsuilrus- ting v.: 2. Z. -gerdlh. Schiffsalmanach, (•;«)«, mv.
-e) in. zeevaartkundige almanak ra.
Schiffsand, (-(e)s) in., z. in. bul-
laslzand o., ballast in. Sehiffsangelegenheiten, v.
mv. scbeepsaaiigelegeiiheden, zaken v. iuv. betreffende de scheepvaart. Schifï-saule, (-n) v. met voor-
steven en ankers versierde gedenkzuil v.; (lig.) spreekgestoelte o.; -banch ui. buik iu. van een schip, •bedürfmssc o. mv. scheepsbehoefleii v. mv.; -befehls- huber m., Z. -hauplmann. SchiflF(s)-befrachtung3Con-
tract, (-(e)v, rav.-e) m.chertepariy v.; •bekleidung v.scheepsbekleeding v.; -be- sen ia.,\'/..Siliiffbesen;-beslaterm. scheeps* lievrachter m.; -beule v. prijsgemaukl schip o.; -blalt o. koperen schcepsbe- kleeiling v.; -bodeu BI. grond ra. van hel schip, bodem ui. van hel schip; •bodmi- brief ui. schecpsbnef bovrachtiugsbrief m.; -bool o., Z. Schtffbool (2); -bord o. boord o. van het schip; -breile v.scheeps- breedlc v.; -brod o. scheepsbrood o., scheepsbeschuil v.; -capildnia. acheeps* kapitein ui. Schiff-sclinabel, (->-Anti6W«,
mv. schnübel) ui. scheepsneb v., voor- steven in. van een schip; schnecke v. meerslak, parelmoeriiKissel v.; sehreiber ra. schrijver m. op ecu schip; schuh ra. lengtemaat v. vau eeue roede langen een voet dik. Sohiffs-Clarirer, (-rers,mt.-rer)
ra. nilklaanler ra. van schepen, carga* door, scheepsmakelaar ra.; •clarirung v. iiitkl.iring v. van een schip; \\-decke v. verdek o.; -eigenlhumer iu. eigenaar m. van een schip, reeder m.; -equipage v.be- inniir.iug v. van een schip, equipage V, |
|||||||||||||||||
|
Schifï-soil, (-(e)j, mv. -«) ui.
schcepskabel m.; sammlliche -e, lonw* ivi-i\'k, want o. Schiff(s)-flagge, (*») v.si;heeps-
vlng v.; -form v. vorm m. van een schip; (Zeew.) scbeerslok iu., scbeerslrook v., scheergaiig m.;-frackt v.scheepsvracbl v.; —brief, scheut m. chertepartij v.,cou- nosseiiieul o.; -freund ui. medereeder ui.; it. bevrachter, inlader in.; -führer in. kapitein ra.; •gcbdmle o., Z. -gerippe; •gelegcnheil v. scheepsgelegenheid v.; •gelette o. convooi o.;-gerdlho. scheeps- toerusling v., scbeepswant o.; -gerippe o. scheepsromp m.;-yeschrei o.gescheeuw o. der raatrozen; -geschüt: o. scheeps- geschut o.; •geschuuder o. sraaldeel o.; • halter ra., Z. Schildfisch;-hauptmannm.
scheepskapilein in.;-/iei/i</erm.scheeps- lieilige, patroon ra. van een schip; -Atrr m. eigenaar m. van een schip; it. be- viachter ra.; •kinterlktii o. achlersteveu ui.; •journal o. scheepsjournaal, dagboek o.; -junge in. scheepsjongen in.; -kam- mer v. kajuit v.; -kaslell o. verluining v , scheepskasteel o.; -kiel ra. scheeps- kiel v.; \'knecht m. jonge matroos ra.; • koelt in. scheepskok m.; -irone v. (R.
g.) krans m. voor hem, die hel eerst een vijandelijk schip beklom; -küche v. scheepskeuken, kombuis v.; -lader in. scheepsladcr, iu lader, bevrachter ui., •ladung v. scheepslading v.; -last v. scliecpslast o. (maat); 2. scheepslading, scheepsvraebt v.; -lalerne v. scheeps- lantaien v.; -leuchle v., Z. Schifjleachle; •leute mv. scheepsliedcii,zeeliedeu,schip- pers, schepelingen iu. mv.; -/i«ie v. scheepslijn v.; \'listen v. rav. slagzijde, zwakke zijde v. van een schip; -luke v. scheepsluik o.; •maat m. scheepsuiaal, tweede stuurman in.; -macht v. scheeps- maclit, zeemacht v.; •mdkler ui. scheeps- raakelaar ru.; -mannschafl v. beinauiiiiig v. van een schip; •malertalien o. mv. schcepsinalerialeno. rav.; -mielhe v. huur v. van een schip; -mn»ime v. slerk bier o. uit tarwe gestookt;-obertheil o.bovcn- sclup, verdek o.; -o//»ier in. zceolüciiir in.; -ökonom ra. kasbesluurder ra. op een schip. SehifFsoldat, (-m, mv. -e») m.
zeesoldaal, raarinier ui., 2. soldaat in. vau een schip. Schiffs-papiere, o.mv. scheeps-
papiereu o. mv.; -pappe v. scheepssmeer o., pap v.; -parl ra. aandeel o. in een schip; -partner ra., Z. -[reund; -patron in., Z. -heiliger; 2. Z. -Aerr; -pass m. sclieepspas m.; 2. ben ijs o. van gczond- heid; -pfandbrief ra., Z. -bodenbrie[. Schiffspiel (-(>K mv. -e) o.spie-
gelgevecht o. te water. Schiff8-portion,(-e«)v.scheeps-
porlie v., rantsoen o.; -prediger ra. pre- dikant m.opecn schip; -pitmpev.scheeps- poinp v.; -ra/A m. scheepsraad m.;-rand ui. scheepsrand ra., boord o.; -raum m. sclieepsruira.ruim o.; -rheder iu. scheeps- reeder ra.; -rippen ». mv. zijden v. nw. vau bet schip; -rüstung v. uitrusting v. vau eeu schip; schmieren, scheepssmeer |
||||||||||||||||||
|
beman
|
3
|
ning, equipage v. van ecu oorlng-
|
||||||||||||||||
|
schip; -kleid o.scheepskleeding v.-.-kopf
m. kop in. van een kanon; -karb ni raars v.; -krug iu. schecpskruik v.; -kü- che v. scheepskeuken, kombuis v.; -kun- de, •kunst v. zeevaartkiimle, stiiiiruiaiis\' kunst v.; -kundiii bijv. nw. zeevaarlkuu- dig; -kutlel v. zceinossel, zeeslak v.; \'la- ter m. sclieepsbevrachter in.; -lalfette v scheepsallïiit V.; -ldnde v. landingsplaats v.; -lalerne v. sclieepslantareu ».; -leine v. kabel ».,sjortouwo.; -leiter v. scheeps ladder v.; -teuchle v., Z.-laterne;-teuch Ier iu. kaarsensteker ru.; -leule mv. schepelingen, matrozen, zeelieden ra. mv., zeevolk o.; •lohn iu. scheepshuur, scbeepsvrachl v,; -mikler ui. makelaar v. |
||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
1086 Sch.
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
o.; -uile v. zijde v. tan het schip; -iiii>-
gel m. spiegel m. van het schip; spur v. zog. kielwater o. Schiffstange, (-n) v. rocispaan,
wrikriem, riem m. Sehiff(s)tau, (-(<0», mv. -e) o
scheepstouw, kalieltouw o.; -werk o touwwerk o. van een schip, want o. Schiff\'steller, (-fcr», mv. -lcr) m.
zuigervisch in. Schiff(s)-theer, (-(c)-) m.. z.
m. schecpstcer o.; -tiefe v. diepte v. van
een schip.diepgangm.; Wonnt v.scheeps» ton v. Schlfif-Stopfer, (•pfcrs.mv.-pfer)
m. kalefateraar in.;-s(op/\'Aammerm.kal- faathamer m. Schiff(s)-treppe,(-n)v.scheeps-
Irap v.; -trümmer o. mv. wrak o. van een schip. Schiffstück, (•(«)»> mv- -») °-
stuk o. geschut op een schip.
Schiffs-uhr, (-en) v. scheepsklok
v.; —gehtuse o. nachthuis, knmpashuisje o.; •vntcrsuchung v. nazien o. van een schip; •untertheil o, onderschip o.; -ver- [rachtung v., Z. -befrachtung; -rertadung v. laden o. van een schip, aan boord bren- geno.;—scommis in. kommies m. hij het laden van een schip; —sschcin m.bewijs m. van gedane inlading; •termiether in. scliepenverhnurder m.; •rtrrnielliung v. scheepshuur v ; -volk o. scheepsvolk o., equipage, bemanning v. van een schip; •vorderlheil o. voorschip o., voorsteven m.; •icand v. boofdlouwen o.mv.,sclieeps- want o.; -uappcn o. scheepswapen o.; •werft m., Z. Werft; -uurm m. hout- worm, paalworm m.; -zeug o., Z. -gc- rith; -haus o. arsenaal, luighuis o. voor de scheepvaart; -zunge v. (Drukk.) long v. eener galei; -zxtcback m., Z. Schi/f- zwirback. Schiff-wachter, (-/m,mv. -ter)
m. wachthebhendc matroos in.; -wechsel m. bodemerij.wissel m.; -werfl o., Z. •Itolm; —k/l f er m. walervlieg v.; -wesen o., 7.. Schi/fsangelegenheilen; -tretler o. tor de zeevaart gunstig weder o.;-uinde v.kaapstander m..windas o.op een schip; il. kraan ».; -\\tundarzt m. schcepsdok- ler m.; -zirte v. (Zeew.) ladingspolis v.; -ziehen o. sleepen o. van schepen; •zier v. scheepsversiering v.; -zimmer- mann in. scheepstimmerman m.; -ztm- merplatz m. scheeptimmermanswerf v.; •zoll ui. scheepstol m.; 2. slrandrecbt o.; 3. — of —stilte v. kantoor o. waar de scheepstol betaald wordt; -zug m. zee- tochl m.; -zunge v., Z. Schiffsiungc; •xwieback m. scliecpsbcschuit v.; •zwang m. recht o. om als stapelplaats te ge- bruiken. Schiftarra, (•(«)#, mv. •*) m
(Dergw.) stang v. van een molenrad. Schiften, (schiflete, geschifte!)
bedr. ww. (Geweerm.)Z.»cAo/<<;-; (Tim m.) einen Sparren -, verbinden, aaneen- lasschen; (Valk.) einen Fuiken -, eene slagveer inzetten; 2. o. ww. dun worden «lyieo. Scbiftsparren, m. mv. (Bouwk.)
|
ongelijke sparren v. mv. aan een kruis*
dak. Schijten, m. mv. Mahomedanen
co. mv. welke de Sunna of overlevering verwerpen. Schikane, »., Z. Chikane.
Schilbe, (-n) v. schilfer v., dun
plaalje o ; (Nat hisl.) wijfjesschiap o , ooi v.; (Zoutz.) zontmaat v. van \\\\ centenaar. Schilberig, (-cr, -st) bijv. nw.
schilferend, afbrekend, brokkelig. Schild, (•(«)«. mv. -e) m. schild
wapenschild o., beukelaar m., borslhar- nas, borslleder o.; runder -, rond schild o., rondas v.; (R. g.) heiliger -, hei— lige, bronzen schildje o. van Numa l\'um pilius; tein ltung dient ihm zum —< tol schild; (Wap.) Z. Wappen; leeres -, ledig vak o. in een schild; (tig.) elte. int •e f Uitren, iels in zijn schild voeren, voor- nemens zijn, van pian zijn; nichts Gules tm -c führen, niels goeds van plan zijn; II. (-(c)j, mv. -er) o. (Kat. hisl.) (van lakken), schild,huisje o., Z. Hückcn-. Bauch; Knpf-; (l\'l.) schildje, oog o. om ie enten; mil einem Schildchcn bedcckl, ingcènl; (Slot.) plaatje o. op het sleu- lelgat o.; (Zeew.) schild, hakkebord, wa- penvlak o.; (Nat.) schild o., plaat, schijf v.; (van\'pellen), klep v.; 2. (Wap.) wa- pcnschild o.; jum -e geboren sein, van adellijke afkomst zijn; den • niedem, den idel verlagen;(fin bedienden &),plaatje o. op den arm &; (van eene herberg, een winkel &), uithangbord o.; (lig.) das - cinzichen, zijn beroep laten varen; (Art.) kartets v., geweerpatroon, kardoes v.; (Jachlw.) vlekje o. op de borst van hocn- lers; (Uurw.) kloof v.; (Muntw.) plaat ».; goldener -, gouden kroon, Caroline v.; {lij!.) voorwendsel o., dekmantel m. Schild-abtheilung, (-»n) >.
fdccling v. van een schild, vak, veld o.;
amsel v. kraagmercl, schildlijster v.;
assel v. pissebed v. met 2S poolen;
• bank v. (Zeew.) zijplanken v. mv. om
hel braadspil ie houden.
Schildbar, schildbürtig,
liijv. nw. van adel, adellijk, rechthebbend >m een schild te voeren. Schild-bauer, (-«, mv. -n) m.
vrije boer in.; -baum m. condori m. met \'.warle korrels; -bcscn in. (l\'l.) wit pe- perkruid o.; •blnmc v. schildbloem v.; •burger m. (fig., i. k. bel.) hij die tot de iiurgerwacht behoort, schuller na.; (fig.) mwoner m. van Schilda, onnoozele hals, .ukkel, stakkerl, ah leriet in.; —slreich ii. onnoozele streek m. Sehildchon, Schildloin, (ver.
Ul.) o. schildje, uilhangbordje o., Z. Schild. Schild-dach, {-dach(e)s, mv.
•dichcr) o. (o. Gesch.) stormdak ».; •decke v. (Wap.) bekleedsel o. van liet wapenschild; -drossel v., Z.-amsel;-druse v. (Onllk.) schildklier v. Schilddriison-blutador,
•schlagader, (-«) v. schildklier- idoeduder, schildklierslagader v. Schilddurchbrochor, (-i) m
|
z. in. schilddoorbrekcr m., bijnaam van
den krijgsgod Mars. Schilden, {schildete, geschilde!)
bedr. ww./em.-,meleen schild wapenen, bedekken, beschermen, een schild geven. Schjldente, (-n) v., Z. Li/felente;
i. wilde eend v. Schilderei, »., i. m. schilderen o.;
2. (-en) v. schilderij v., Z. Gemalde. Schilderer, (-j, mv. Schilderer)
ui. schilder m.; (.\\l. :i.) kleurder ro.; (Krijgsw.) schildwacht m. Schilder-giisto, m. mv.(Krijgs-
w.) wacht v.;-Aauj, (vcrl.1. -hauschen o.) schildwachlhuisje o. Schilderhebung, v., I. m. ver-
heffing, ophelfing v. der schilden; 2. op- stand in. Schilderig, bijv. nw.(Pl.) schilfe-
rig. brokkelend, gecnl. Schildern, {schilderle.geschilderl)
bedr. ww. (Jachlw.) geschildertes Feld- huhn, gevlekt; wohl geschildertes Ce/Iü- gel, mooi gevlekt gevogelte; 2. Feldhüh- ncr-, met bel schild verjagen; 3. scbil- derci, afschilderen, afbeelden, voorstel- len; (Zeew.) die Masten <f--, verven, te- ren; (lig.) voorstellen, beschrijven; man hal mir ihn übcl geschilderl, men heeft mij veel kwaads van hem gezegd; II. o. ww., m. h. op schildwacht staan, scliil- deren. Schilderung, (-«n) v., Z. schil-
dern; it. schildering, beschrijving v„ ta- ferecl o.; 2. (Krijgsw.) schildwacht v. Schild-farren, (-rens, mv, -ren)
in. (l\'l.) schildvaren \\,;-ferkel m.schild- varken o.; -fessel v. greep v., handvat v., rand in. van een schild; -fink in. schild* vink m.; -fitch m., Z. Messer/isch; 2. Z. Hemmfisch; -flcchle v. wijnstcenig korstmos o.; -floh m. schildvloo v.;-/ör- mig bijv. nw. scliildvormig; -fu>: m. (Wapcnk.) veld a.;-gerechligkeit v. recht o. om een schild te voeren; il. recht o. om een uithangbord te hebben of eene herberg te doen. Schildgieszbeckenmuskel,
(-s, mv. -n) m. (Onllk.) spier v. van bet scliildvormig en bekervonnig kraakbeen (van bet strottenhoofd). Schildhahn, (-hahn(e)s, mv.
•hiïhne) in., Z. Birkhahn; -haller in. (Wapcnk.) leeuw, wilde man m. die hel schild vasthoudt; (van dieren), schild- drager m ; -haupl o. (Wap.) kop m. van hel schild; -hecht m.schildsnoek m.; •helm m. helm in.; •herr in. beer m. die het recht heefi een schild te voeren, adellijke, edelman ta.;-hofm. boerderij v. van een vrijen boer. Schildig, bijv. nw. van een schild
voorzien, met schubben bedekt. Schild-igcl, (-igels, mv. -igel)m.
nelvormige zeeêgel in.; \'kdfer m. schild* kever m.; 2. runrfdr —, Z. S\'innenkdfer. Schildkehldeckel-band,
(-band(e)s, mv. -binder) o. ligament o.
ven het scliildvormig kraakbeen en de slrolklep; -muskel m. tot het schildvor- mig kraakbeen en de strotklep behoo- rende spier v. |
|||||||||||
|
Sch. • 1087
|
||||||||||||
|
Scli.
|
||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||
|
\\ Schillings-bauer, (-n, mv. -a)
in. erfpachter m. van eene plaats waarop belasting rust; -draht m. ijzerdraad o. van n°. Ï8: -guto.,-kofm. goedo. waar- op eene erfpacht rust; -leben o. leen o. waarop eene erfpacht rust; -mann in., Z. -bauer; .recht o. recht o.op erfpacht. Schillstück, (-(e)s, mv. .e) o.,
Schille, (-«) v. plank v. lot beklee- ding. Sehilpe, (-n) v. schelp, schaal v.
Schimmel, (-», mv. Schimmel) m.
wit paard o. schimmel in.; (van personen) aller, grauer -, oudje o., Z. Graukopf; 2. schimirel »., beschimmeling, dufheid, vochtigheid v.;(PI.) stuifmos, haarmos o. Schimmel-arten, v. mv. (PI.)
stuifinossonrlen v. mv.; -artig, Shnlirh
bijv. nw. schimmelachtig; -lleckig bijv. nw. -e Leinirand v. pike o.; -geruch m. scbimmelreuk in., dufheid v.; -grau, •grün bijv. nw. schimmelgrijs, schim- mclgroen. Schimmelicht, bijv. nw. schim-
inelachtig, op schimmel gelijkend, als schimmel. Schimmelig, bijv. nw. beschim-
inelil, vol schimmel, uilgeslagen, duf; - teerden, Z. scltimmeln. Schimmel-kraut, (-kraut(c)s,
mv. -krauler) o. kaloenkruid o.; 2. roer- kruid o., slroobloem v. Schimmoln,(.«r//imme//<v;p.«(7iiai-
mcll) o. ww., m. h. en i. beschimmelen, met schimmel bedekt worden, muf wor- den. Schimmer, (s. mv. Schimmer)
ui. (van sterren, een licht &), schijnsel o.; bleicher, maller -, schijnsel; (van het morgenrood), schemering v.; (van goud), weerschijn, glans m.; (van stollen),glans, weerschijn m.; (van luchtverschijnselen). fonkeling, flikkering v., lichtglans in.; (fig.) valsch licht o., schijnsel o.; - ro« lla/fitung, schemering v., straal m.; il. glans, luister m., klatergoud o.; (Prov.) ivondschemering v. Schimmerhaft, bijv. nw. schit-
terend, blinkend, Z. schimmern(d). Schimmer-kafer, (-kafcrs, mv.
•kifer) in. glimworm m.; -licht o. sche- merlicht o.; -/oj bijv. nw. zonder sche- inering, zonder glans, dof. Schimmern,(«cniwmw/e,ffeJcAim-
mert) o. ww., m. A. (van de sterren), schijnen, schemeren, een flauw licht ver- spreiden; (van eene lamp),schijncn;(vaa metalen &), schitteren, glinsteren; (van stoffen), weerschijnen; dort tchimmert elu., daar schemert, glinstert iels; 2. es schimmerl mir etw. vor den Augen, bet schemert mij voor de oogen; -d, glinste- rend, schitterend, fonkelend; -der Wilt, Z. Schimmerwitz; il. valsch edelg«steen- le; (dg.) es schimmerl ihm keine Hoff- nung mekr, bij beeft geen straal van hoop meer; (lig.) schitteren, stralen, luister verspreiden. Schimmor-roich, (-rr, -»l) b(jv.
nw. schitterend, glinsterend, fonkelend; scltammer m.(Volkst.) arme drommel m.; -i/ein id. blende t.; (Juw.) edelgesteente |
||||||||||||
|
de affuit ligt; .band o. (Geschutg.) spil-
band m.; Stick o. tweede tapstnk o. Schildzungenbeinmuskel,
(s, mv. -») m. (Ontlk.) tot het schild* vnrmig kraakbeen en het tongbeen be- honrende spier t. Schilf, (-(e)», mv. .e) o. riet o.; 2.
bies v. Schjlf-art, (-en) v. rielsonrt v.;
arlig, •nhnlich bijv.nw. rietachlig, bies- achtig; -bekranzt bijv. nw. mei riet be- kransd; -betrachscn bijv. nw. met riet begroeid; -dach o. rieten dak o.; .deckc v. biezen mat v.; -dornreich m. riet- miisch v. Schilfen, (schilfle,geschilfl) bedr.
ww. mei riet bedekken, met biezen be- leggen. Schilf-gras, (-«) o., z. m., Z.
Segge; -gettade o. met riet bewassen oever m.; -kütle v. rieten lint v. Schjlficht, bijv. n<x.,Z.schilfartig.
Schilftg, bijv. nw. met riet bedekt
mei biezen bedek I. Schilf-katze, (-«) v. wilde kat v.
• klinge v. driehoekige, uitgeholde degen-
kling v.; -kram m. krans in. van riet; •malle v. biezen mat v.; -meer o. met biezen of riet bedekle zee v.; (II. S.) Itoode Zee, Schelfzee v.; •rokr o. riet o. schmatzer m. rietmnscb \\.;-slratis;gras o. bundelgras o.; -rogel m., Z. schmnlzer. Scbilke, (-n) v. wijfjesschaap o.,
ooi v. Scbill, (•(«)*, mv. -e) m. elft m.
Schjllbailk, (-bünke) v. (Zeew.)
sleutel, hefboom m. van een windas. Sehillebold, Schillcrbolz,
(-cn, mv. -en) m. schoenlapper m. (een insect). Schiller, (-s, mv. Schiller) m.weer-
schijn in., glinsteren o. met verschillende kleuren; 2. glinsterend voorwerp o. Scbiller-eidechse, (-«) v. ka-
melcon o : -farhe v. kl<"iir v. in verschiU lende linlen spelend; -glanz m. weer- schijn, weerglans m. Schillerig, bijv. nw. in verschil-
lende tinten of kleuren spelend, schitte- rend. Schillem, (schillede, getchillert)
o. ww., m. h. een weerschijn geven, weerschijnen, in verschillende tinten spc- len; 2. (van kleuren), in /?o//id/--,zwec- men naar. Schillornd, bijv. en b„ Z. tchil-
terig. Sohiller-quarz, (.«) m., z. m
weerschijnend kwarts o.; spalk, slein \'ii. weerschijnend spaalh o., veldspaalh o.; sloff m. groen of bruin looderls o. •laffet m. taf o. waarvan de schering van eeuc andere kleur is dan de inslag; it laf o. met een weerschijn; -t\'ooe/m. vogel m. met weerschijnende vederen; -wein m. bleekroode wijn, klarcl in. Schilling, (-(e)s, mv. -e) m
(Hand.) schelling m.; 2. (Landh.) eja • Strak, zestig bossen v. mv.; (Uergw.) ein • Erz, vjjf karretjes vol; (gemeenz.)
einen - geben, bekommert, klap, oorveeg m.; 3. (Nat. hist.) pantoflelschelp v. |
||||||||||||
|
Schjld-klee, (•«) m., z. m. spnr-
rie »., klivergra» o.; •kiemer m. (Nut. hist.) visch m. en v. mei schildvormige Tinnen; -knappe. -knecht m. schildknaap, schilddrager m.; -/;»n-/ m. (Zecw.) staande wantknnnp m.; -knorpel m. (Ontlk.) kraakbeen o.; -kralibe \\.k\\u\\- zenaarskreeft m..- krant o.,7..Helmkra«t; -krühe v. ncvelkraai v. Schildkrötchon, (verkl.) o., Z,
Scbildkró lenporzellnne.
Schildkrbte, (-n)v. schildpad v.;
il. (Hand., gemecnz.) Z.-nsehale; (PI.) Z. Scbildblttme. Schüdkröten, bijv. nw. schild-
padden, van schililpad.
Schildkröten-arbeit, (-en) v.
werken o. in schildpad; .arlig bijv. nw.
schildpadachlig;-Aiiirff v.(lleelk.) schild- padgezwel o. aan bet hoofd; -/ï.»c/i m. schildpad v.; -krifer m. rolkever m.; 2. me«tkever rn., kortwiek m.; -lavs v. scbildpadlnis v.; •napfschnecke v., Z. schild; -parzellane v. schildpadschaal v.; 2. karetschildpad v.; schale v. rng- geschild o.; 2. schaal v. van eene schild- pad; schild m. schildpad o., schildpad- schaal v.; (Nat. hitM.) rond schild o.: schuanz m. schildpadstaart ni.;-.«c//icein m. gordeldier o.; slcin m. schildpadstecn m.; 2. Z. Echinil; sttppe v. schildpad- soep v.; •tule v. slnngenhuid v.; 2. Z. schale; •t\'crslcinerung v. schildpadver- slcening v. Schildkrot(t), (•(<•)», mv. -e) o.
Z. Schildkrölcnsrhale (2). Schild-kürbiss, <-«, mv. -e)m
proole, geheel ronde pompoen m. of ka- lehas v.; -laus, •fliege v. schildluis schild vlieg v., schnrlakeninsect o., cd. chenille of knnzenielje v.; -lehen o adeMijk landgoed o. voor bewezen dien- sten; -mauer\\. muur m. om bet afspoe len van den grond te beletten, schild- muur in.; -mebl o. fijnste meel o. voor lafelgebak o.; -naller v. schildadder v. •fihr o., Z. -fei$el; -padde v. schildpad v.; .padden m. (Zecw.) kinnehakshlok o.,scliililpad \\.;-palt o.,Z. Schtblkrölen scltale (2); —farbig bijv. nw. schildpad kleurig; —hom o. schildpad o.; -pfan- nendeekel in. (Art.) lappcndekplaat, II.ip v.; -reiher m. mantelrciger m.; .riemen in. schililriem, riem ui., lederen handvat v. van het schild; scltnecke v. huisjcs- slak v.; •schuamm m. schiblzwain v.; spange v. metalen beslag o. aan een schild; slichel m. (Grav.) gravcerstift v.; •tragend bijv. nw. schilddragend, een schild hebbend; .trager m., Z. \'knappe, 2. schihldrager m. (een dier). Schildwacbe, v. schildwacht v.;
auf die - kammen, de wacht betrekken nw der - kommen, afgelost zijn; stelten, op schildwacht slaan, wacht doen, op wacht staan; (lig.) - steken, oppassen, beloeren, bespieden; 2. schildwacht, op wacht staande soldaat m.; (Krijgsw.) verlorene -, uiterste wacht v. aan de voor- posten. Schildzapfen, {-pfens, mv. -pfen)
ai. (Art.) spil v. van een kanon, die op |
||||||||||||
|
1088 Sch. Sch. Sch.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Schindel-nagel, (-nagels, mv.
nagel) m. spijker, nagel m. voor dak- spanen; •nalli v. sponning v. van eene dakspaau; sparren m. spar v. voor dak- spanen; slamm in. boomstam in. die geschikt is om er dakspanen van te ma- ken; -tcand v. planken bcschol o. Schindemesser, (••eri, mv. •»«•)
0. vilmes, vildersmes, scalpeerincs o.
Sobinden, (schund, gesr.hunden)
bedr. ww. onr. ein Kalb -, villen, de huid afslroopeii; einen Husen -, villen; (Spr.) er schande eine Laas urn des Bal- ges willen, hij is een vrek; 2. zich krab- ben, zich schrammen; den Fusz -, open* haleu, openscheuren; einen liauin-,schil- len, outscliorseii; (lig.) kwellen, inishau* lelen, afpersen, hel vel over de ooren halen; - und schaben, nemen wal men maar krijgen kan, geld bijeeiisclirapcu; ein l\'ferd -, afbeulen, te zeer vermoeien; II. wed. ww. .snit -, zich alslooven; 2. zich eene schram geven, de huid open* haleu nf openscheuren. Sohmder, (-s, mv. Scliindci) m.
vilder in.; 2. beul in.; (lig., i. k. bel.) woekeraar, geldafpcrser in. Schinderei, (-en) v. villen o.,
vilderij v.; (fig.) afpersing, knevelarij, slechte behandeling v., woeker in.; 2. vildersplaat v.; 3. vilderswoning v. Schindergrube, (*») v. »il-
(dcrs)kuil in. Schinderisch, bijv. nw.,Z.tcAtn-
dermiaig.
Schinder-karreri,(-AuiTe».v,inv.
•karren) ui. vilderskar v.; •knecht m.
vildersknechl ui.; il. heulsknecht in. Scbinderling, (-(e)s, »»v. •<•\') ">•
(in Beieren), licht uiuutstiikje o. Schind-ludor, (-</m, mv. -/«-
der) in. verachtelijke, geineenc behande*
ling v.; mil jemn. - spielen, Ireiben, iem. schandelijk voor den gek houden; 2. Z. • aas; •miihre v. vilderskuol, oude knol in., afgewerkt |iaard o.; • messer o. vil— ilersiues o.; -vieh o. (geineen*.) slecht vee o. dat goed is voor den vilder. Schinckchen, (verkl.) o. bain*
metje o., kleine ham v.: (vaneen paard),
bilsluk o. Schinken, (-s, mv. Schinken) in.
nam v., schink in.; (Spr.) uit habe bei ihm of er hal bei mir einen - im Salzc, ik heb nug een appeltje met hem Ie schillen, er ligt voor hem nog wal ui hel zout. Schinken-bein, (-(e)s, mv. -e)
o. haiiiinebeeii o.; -messer o. mes o. om ham te snijden; •meise v. koolmees f.; •schnitlchen o. sneedje o. ham. Schipp, (•(«)», mv. -e) o. vlakle-
maat van 24 vierkante roeden. Sehippo, (-n) v. schop v.; (Hak.)
groote vuurschop, rakelschop v.; (ge- ineenz.) die • bekommen, weggestuurd worden; il. hanglip, tot schreien ver Irokken lip v.; 2. (Nat. hisl.) wijfjes schaap o., ooi v. Schippschoron, (-s) o., i. va.
tweede en derde schering v. van zwart laken. |
Sühlrachor, {•rachers, mv. -ro-
cher) in. Hongaarsche, op champagne ge- lijkende wijn ui. Schirbel (-l, mv. ScAirM) ni. uil-
gehakl stuk ruw ijzer o., Z. Scherbe. Scllirbon, (**, mv. Schirben) in.
vaatwerk o.; 2. maal v. van 3 kar of 3j centenaar. Sehirdol, (-s) m.,z. m. (Bergw.)
zwarte schorl o. Scbirgen,(sc/iirj(e,oesc/iiru/)bedr.
|
||||||||||||||||||||||||
|
o., juweel m.; -suchl I. zucht v. om Ie
schiltereu, pronkzucht; -uesen o. valsche schijn in., klatergoud o.; -uilz ui. schijn- baar geestige inval m., schijnvernufl o. Sohimpf, (•(*)*.m*.-e) m. schimp,
smaad, hoon iu.,grove beleediging.oncer, schande ».; jenin. einen • atithun, grol beleed igen; mil - und Schande bedekl sein, met schande overladeu zijn; einen • rachen, eene beleedigint; wreken, Z. Schande; (Spr.) - milt Schaden haben,die de schade heeft ook moet de schande dra- gen; 2. Z. Scherz. 8oh.iva.Tpten,{schini)}fle,gescliimpfl)
bedr. ww. beleedigen, smaden, schim- pen, hoonen; jem. einen Spilzbubeii -, schelden voor, behandelen als; 2. o. ww., m. h. auf jem., auf el». -, schimpen, smalen, schelden, zich oneerbiedig uil- laten over. Schimpfer, (-s, inv. Schimpfer)
in., -in, (-neu) v. hij, zij die scheldt, schimpt &, Z. schimp/en; it. beleedigcr in., beleedigster v. Schimpf-gedicht, (•(«)«. mv.
-«),-lied, (*(«)». mv. -er) o. schimp* dicht, hekeldicht o.
Schimpf iren, (schimpfirle. scltim-
pfirl) bedr. WW. (Volkst.) Z. schimpten. Schimpfisch, bijv.nw.(gciueenz.)
schim pzucblig, gaarne smalend, schim* pend, beledigend. Schimpflich, (-er, -sl) bijv. uw.
beleedigend, schandelijk, smadelijk, ver- nederend, hoonend; -er Tod. smadelijk; •e Handlang, onleereud; - ton jemn sprechen, op onleeruiidc wijze; das is/ - für ihn, dal is beleedigend voor hem einen Orl • verlossen, schandelijk, op schandelijke wijze; -e/(«ie/i,be!eedigeud; •keil v. schauiielijkheid, smadelijkheid v., vernederende o. Sehimpf-name, (-«>, inv.-»)m.
scheldiiaain ui.; il. bijnaam m.; -rede v. schandelijk gesprek o.; -schri/l v., Z. Schmdhschrifl; -voyel m. lasteraar, spol- vogel m.; -ueise bijw., Z. schimpflich; •uorl o.scheldwoord, schimpwoord o. Schind-uas, (-aases, mv. -asei)o.
kreng, dood beest o.; (lig.) gemeen wijf. kreng o.; -anger m., -grube v. vilders- plaats, vilderij v. Schindol, (-m) v. dakspaau ». or
dunne spaander m. ouder de plalle dak- panneii, waar deze aan elk. sloolcu, ten einde daar hel doorlekken te voorkomen; (Heelk.) spalk v.; (Wap.) blokje o. Schindel-artig, bijv. uw. dak-
spaausgewijs op elk. liggend; -4au»i in. boom m. die geschikt is om er dakspa- nen van te maken; -dach o. met dak- spanen beschoten dak o.; -decker ni. hij die dakspanen maakt, dakdekker ui.; •eisen o. ijzer o. om de dakspanen vast te zetten; -fuge v. voeg v., naad m. der dakspanen; -hauer in., Z. -deckcr; -holz o. hout o. voor dakspanen; -kriecher ui. (Nat. hist.) boomkruiperlje o.,speclilni. Schindeln, (schindelte, gescliin-
delt) bedr. ww. mei dakspanen dekken; (Heelk.) spalken; (Wap.) geschindell, mei blokjes. |
|||||||||||||||||||||||||
|
ww. sch
|
12
|
erpen, schaven.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Sclurkon, (schirkle, geschirkt) o.
ww. kweelen, piepen; (Volkst.) boler- hainmen smereu. Schii-1-haar, (-(*)», mv. -e) o.
grof, hard haar o. in de wol; -korn ui.
riviergranaat in. Sühirm,(-(e;s,mv.-e) in. (Bergw.)
(van een mijngang),voorzijde v.;(Jachlw.) (van herteu), bilsluk o.; 2. scherm,oog- scherm, lichlsclierm o., oogklep v., pa* raplu v., vuurscherm, lichlscherm o., Z. Sunnenschirm, Reyenschirm, Fallschirm; (Krijgsw.) schild, harnas o.; (PI.) hloem- scherm o.; (lig.) schuilplaats, toevlucht, bescherming v.; Schulz und - flnden.eeu loevluchlsoord vinden; jem. in Schulz und ~ nelunen, iem. onder zijne hoede of bescherming nemen. Schjxm-baum, (-baum(e)s, mv.
•baume)m. magnolia v. wier lakken zich Is een zonnescherm uitbreiden, bever- boom m.; -blume v. sclieruidragende bloem v.; •brell o. (Uiel.) vuurscherm, lichlscherm o.; (Glasbl.) oogklap v.; (Zeew.) opboeisel, zetboord o., zetgang, maslhals m.; -hrief m. brief in. van vrij- geleide, pas in. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Schirmchen,(verkl.)o.sch
|
25
|
ermpje
|
|||||||||||||||||||||||
|
o., Z. Schirm; f 1*1.) bloemscherinpje o.
Schirm-dach, (-dach[e)s, mv.
•(lacher) o. scholdak, afdak o., luifel v.; (Zeew.) zouuelenl, aclilcrziiineteul v.; 2. (Krijgsw.) houten bedekking, aard- kisl v., slurinscherm o.;3.(Tuinb.)wind- scherm, afdak o. Schirmon, [schirmle, geschirmt)
bedr. ww. beschermen, eene schuilplaats verleenen, beschutten, bewaren, bchoe- den; tor den» Regen beschirml, beschut tegen; den Leib -, (van een panser), be- chutten, dekken, onkwetsbaar maken. Schirmer, (•«, mv. Schirmer) m.,
-in, (-nen) v. beschermer, bescherm* heer m., beschermster, hescheruivrouw v.; (Jachtw.) Z. Heller. Schirm-förmig,bijv.iitv.scheriii-
vonnig, bij wijze van een scherm; -ful- ler, -futleral o. koker m., overtrek o.van eene paraplu; -geld, -genoss, -gerechtig- ligkeit, -goll m., Z. Scliulz-geld $•; -herr |
|||||||||||||||||||||||||
|
ui. beschermer, besch
|
25
|
ermheer in.; -hul
|
|||||||||||||||||||||||
|
in. valhoed, luiulioed in.; -kraut o. ster-
rebloempje, schermkruid o.; -krieg m. verdedigende oorlog ui.;-/a»i/>ev.scherin- lamp v.;-/eiiero.(\\Vag.) klep v., klap m. Schtrmling, (-(c)j, mv. -e) in.
bescheruieliiig, gunsteling ui. Sehirm-macher, [-ehers, mv.
-c/ier) in. regenschermmaker, para plu- \'maker ui.; -mauer v. schulsinuiir in.; |
|||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
Sch. 1089
|
|||||||||||
|
v., reglement o. op de slachterijen ;
•pferd o. strijdpaard, strijdros o.; -plan in. plan o. van den slag; -posc v. slag- pen v.; -rolle v. (Zeew.) slagrol v.;-rou o., Z. -pferd; -ruf m. roep m. lol den slag; it. krijgsgeschreeuw o., wapenkreet in.; schaf o. vet schaap, slarhtschaap o.; •schijf o. linieschip, oorlogschip o.; •schutsel v. schotel in. verscli geslacht vleesch; schuerl o. slagzwaard o.; -sfa// m., slall, -slalle\\.(Vleeschh.)Z. •hans; • slcuer v. belasting v. op hel geslacht;
•slück o. stuk o. van een geslacht dier; (Schild.) schilderij v. die een slag vnor- slell, sligstuk o.; -lag in. (Krijgsw.) dag m.vaii het gevecht of den slag;( Vleeschh.) slachtdag, dag, waarop geslacht wordt; • verband tn. (Zcew.) verbinden o. der
gewonden; 2. verblijf o. der gewonden op hel halfdck; -iieh o. slachtvee, vel vee o.; -uagen m. strijd wagen in.;-uo//e v. doode wol, wol v. van geslur.hle scha» pen; •zellel m. bewijs o. van verlof tol slachleu;(Zee«.) connossement o.; -zeug o. slachtgcrecdschap o.; -zeit v. slachl- Lij il in. Sohlachtzitz, ( en, mv. -en) m.
poolsch edelman in. Schlack, (-(e)s,mv. -e) m.(Salp.)
bezinksel o. van salpelerloog;2.(Jachtw.) trage jachthond in. SohlftCkdarm, (-darm(e)s, mv.
•diirme) in., Z. ilasldarm. Schl&cke, (-n) v. (Oiel.) melaal-
slak v., mclaalschuiin o., hamerslag ra.; (Spoorw.) (van verbrande sleenkool), asch v., sintel in. Schlaoken,(scA/ucl7e, geschlackl)
o. ww., m. h. schuimen, schuim opwer- pen, slakken, sintels vormen. Schlackon-artig, bijv. nw. me-
laalslakachlig, sintelvormig; -bad o. schuimbad o. met heele slakken van rood en zwart koper bereid; -bell o. (liiet.) plaats v. waar de inelaalslakken «orden heengeworpen; •bluu o. grijs blauw, glanzig blauw o.; -blei o. bij hel s\'lMidcn van koper gevonden lood o.; -erz o. glazig erls, loodkleurig zilvererts o.; -fnrmig bijv. nw., Z. -arlig; -führer m. (Giet.) slakkeurijder m.; -gang m. iielaalslakkenbuis v.; -grube v. slakken- kuil m.; -gul o., Z. Schlacke; -haken m. haak in. om de metaal-lakken uit den oven te halen; -halde v. hoop in me- taalslakken; -hülle v. (Ber^w.) loods v. voor de de metaalslakkeii; -kienslock m. op den slakkenhaard achtergebleven ko- per o.; \'klein o. gruis o. van inetaalslak- ken; -koball ra. glazig kuba\'t o.j -Ura v. verslakte lava v.; -laufer m., Z. -füh- rer; -loch o. gal o. waardoor de uielaal- slakkeu uit den oven gaan; -o[en in.oven oi. o.u de melaalslakkun te smelten; •riumer m., schaufel v. (Sm.) sloikij- zer o.; -regen ra. a inhoudende regen ui.. die de wegen morsig maakt; scherbe v. stukje erls o. on) van m^laalschuim te iinveren; schicht v.(Giel.) laig v. ijzer- schuim; slein m (Bergw.) slakkensleen in ; stich m. (Giet.) eerste proef v. der metaalslakken; -/ie;e/ m. (Giet.) sraell- 69 |
|||||||||||||
|
•moos o. schermmos o.; -palmc v. waaier-
alm m.; 2. Z. Facherpalmc; -pflanze . schermdragende planl v.; •Iragend lijv. nw. schermdragend; -iiberzug m., £. -futter(al); -vogl m. voogd,beschcr- iner, verdediger m.; it. beschermheer m.; •uaffe v., Z. Schulzuaffe; -uand f.wind* srherm o.;>verio.~erdedigiogswerk(en) o. (mv.); -zifinge v. eind o. van de pa- raplu. Scïiirpen, (schirple, gpschirpt) o.
ww., Z. zirpen. Schirr, (•(«)«, mv.-e) o. (vcroud.)
Z. Geschirr. Schjrr-baum, (-banm(e)s, m>.
•bilume) in. rakelstok, koolkrabber m.; -4i\'i/ o. mclsrlanr "bikhamer m. Schirren, (scliirrle.gescliirrt)bcdr,
ww. Pferdt -, optuigen, aanspannen. Schirr-geld, (•(<.\')*, mv. -«0 °-.
Z. Geschirryeld; -holz o., -kelle v., Z. Gesrhirrholz d/-; -ft«He v. halsketting m. der karrepaarden; -mcister m. wagen* meester, conducteur in.: (Sm.) \\oorsla- ger m.: -nagel m. disselpen v., dissel- hout in. Schisma, (s, inv. Schamen) o.
scheuring, geloobstbeiding v. Schismatiker, (-s, mv. Schis-
maliker) m. scheunnaker, afvallige, ge- loofsverdeeler m. Schismatiseh. hijv. nw. schcur-
makeiui, afvallig, cenc scheuring bewer* kend. Schiss, (•«*, mv. -e) m. (gom.)
scheel in.; (lig.) nietigheid v. Schlabber, (•», mv. Schlabber)m.
(Vissch.) huis, haringlmis v.; 2. - of •lueh n. slabbetje, morsdoekje o. Schlabbe, Schlappe, (-n) v.
(Volksl.) hangmuil in., hanglip v. Sehlabberchan, (verkl.) o., Z.
Schlabberluch. Sehlabberei, (-en) v. (geuieenz.)
.\'plepper.geslalilier.i.; (fig.) \'/^.Geschuiitz.
Schl&bberente, (•») v. tamme
eend v
Schlabberer, (-s, mv. Schlabbe\'
rer) m. slorper, slnrper m.; (fig.) Z. Sc b wa lier. Schlabberig, hijv. en b. slurpend,
slorpend; (fig.) Z. getchwitiig. Schlabbermaul, (-m<ni/(<)»,irjv.
•mnuler) o. (gemeenz.) babbelaar, wau- welaar, kletser m. Sohlabbam, (sehlabberle, ge-
tchlabberl) o.ww. slurpen, slurpen; (fig.) gedachteloos liabhelen, opilreunen, af- •ammelen, Z. schwiilzen. Sehlacht, hijv. nw. (verond.) nel-
••• \\ i>1111.1, vriendelijk, eenvoudig, Z. gc- chlachl. Sehlacht, i-en) v. slag, veldslag
n.; gevecht o., strijd in.; (op zee),zee- dagro.,zeegcvcclilo.;2. (verond.) slach- ing, verwoesting v.; 3. (Walcrb.) - of Schifflnndc, kriltvverk o., dam m.; i. (verond.) soort v., slag o. Sohlacht-bank, (-Mnt() v.
slachlhank. vleeschbank v.; (fig.) zur - führen, auf die - liefern, naar de slacht- bank geleiden, aan den dood blootstellen. |
SchlftChtbar, bijv. nw. schlacht-
baar, goed om te slachten. Schlacht-biir, (-cn, rav. -en) in.
groote, sterke beer in.; -beil o. vleesch- hoowersmes o.; it. 2. strijdbijl v.; -be- riihml bijv. nw. beroemd door zijne wa- peufeileu; -biock in. hakblok o. S3hlachten, (ichhchlete, gc-
tehlachlel) hedr. ww, einen Ochsen -, slachten, doodeu; (fig., Krijgsw.) doo- den, ei\'iii\' slachting aanrichten; (II. S.) seinen Sohn -, offeren; 2. o. ww. nach lemn. -, gelijken op, aarden naar, s!ach- len; (Spr.) man muss nicht mehr • ah man salsen kann, men moet niet te veel hooi op zijne vork nemen. Schl&chten-bereit, bijv. nw.
strijdvaardig, kampvaardig, ten strijde •jerusl; -goll m. (r\'abell.) krijgsgod, Mars m. Sahlachter, (-j, mv. Schlachier)
in. hij die slacht of doodt; (Nat. bist.)
kwartelvalk. blauwvoet m. Schliichtor, (s, mv. Schliïchter)
in. slager, slachter, vleeschhouwcr m.; (Nat. lust.) Z. SMachlbir. Schl&chter-bank, [-bïnke) v.
vleeschhotiwersbank.slagersbank \\.;-beil o., Z. Schlachlbeil (I). Schlachterfahren, (-cr, si)
bijv. nw. bedreven in het oorlogvocren, krijgskundig. Schl&chter-geselle, (-n, mv.
-«) ni. slagersknecbl m.; \'handwerk o. slagershandwerk o., vlecschhouwcrij v.; -/o/m in. slageislonii o.; -meisler m. ileeschhouwersbaas m.; •zunfl v. sla- gersgilde o. Schlacht-erz, (-es, mv. -c) o.
(fig.) vuurinnuil in., geschut o.; *feU o. slagveld o.; -ferlig hijv. nw., Z sclilach- lenbereil; -gang m. loop in. van hel ge- veclil; 2. wapenkans v.; -geftlde o., Z. -feld; -geld o.,Z Schliclilcrloltn; (Zcew.) kaaigeld o.; -gemalie o., Z. slück (Schild.); -gesang in. krijg<gezing o.; •geschrei o. krijgsgeschreeun o.; -ge- lummel, -gcirühl o. krjjgsgewocl o.,ver- warring v. van den slag, schoep gevecht o.; -geeierle o. carré o.; -goll in. krijgs- god, Mars m.; 2. (Codsd.) God m. der heirscharen; -hau(en ra. hoop tn. slaclai- vee, (Kiij;\'Sw.) bataljon o., bende, afdee- Img v., gelid o.; milllerer —, centrum o.;vorderer —, voorhoede v.; hinterer —, achle.hoeile v.; seillichc —, vleugels in. inv.; -haus o., -\'/"/ in. s!aclithuis o., vleeschhal v.; -herr m. opzichter in. over het kribwerk o. SuUliichtig, bijv. nw. in den aard
vallend, gelijkend, slachtend. Schlaeht-laterne, {•») v. (Zee-
w.) lantaren v. voor zeegevechten; -liniv v. (Krijgsw.) slagorder v.; •metser o. vleesclihouwersines, slagersmes o.; (fig.) oflermes o.; •meiiler in. slnn Im-csler. opzichter in. derd ijken; -moim/ m. slacht* maand v., November m.; -or/is in. vette os, os m. die geslacht moet worden; -on/Vro.offerdicr,slnchloflero.;2.prooi v., offer.slachtoffero.; -ordnung v.(Krijgsw.) slagorde v.; 2. (Vleeschh.) verordening |
||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Ï090
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Schlaff, (-er, -st) bijv. en b. slap.
niet gespannen, los; - machen, slap ma- ken, verslappen, ontspannen; (fig.) ont- zenuwcn, de veerkracht benemen;- >cer- den, slap worden, verslappen; -e Ohren, afhangende ooren; -e llrüsle, slappe, han- gende borsten; 2. slap, krachteloos, mat; •es Pferd, slap, afgewerkt;(PI.) -er Sten- gel, slap, overhangend; (Gen.) slap, strak, bewegingloos; (lig.) -er Mensch, lang- zaam, treuzelend; -e Seele, krachteloos, dof; selir -e Grundsatze liaben, het met de zedelijkheid zoo nauw niet nemen; •heil v. slapheid, ongespannenheid v.; (den.) verslapping, slapheid, krachte- loosheid v., gebrek o. aan veerkracht, matheid v.; (lig.) achteloosheid, werke- looshcid, verwijfdheid v. Schlaffen, (schlajfte, geschlaffl) o.
ww. slap zijn, slap worden. SchLaf-fleber, (-fiebers, mv. -fie-
bcr) o. koorts v. met slaapzucht. Schlaffaeil, (•(«)*, mv. -e) o.
slappe koord o. Schlaf-giinger, (-jers.mv.-jer)
ru. slaapwandelaar DJ.; -gast in. hij die in eene kamer overnacht; -gegend v. (Onllk.) streek v. van de slapen van het hoofd; -geld o. slaapgeld o.; •gemaeh o. slaapkamer v., slaapvertrek o.; -genoss, -g:sell, —i», bedgenool m.en v.,slaapka- meraad,hijslaapm.;Mt\'.s/ii(i—en,zij slapen ie zaaien, op ééne kamer of iu één bed; -gesellscliafl v. bedgcnooleii in. mv., zy die op eene kamer of in een bed slapen; •yeiraml o. nachtgewaad, nachtkleeren o. mv.; -gott in. god in. van den slaap, Morpheus in. ;—haube\\. slaapmuts, uachl- muts v.; (lig.)slaapinuls,slaapkop,droo- iner ui.; -hosen v. mv. iiachtbroek v.; •kamerad in. slaapkameraad m.,Z. -ge- sell; -kammer v„ Z. -gemach; -kam- merchen o. slaapkamerlje o.; (lig.) graf- kuil iu., graf o.; •kappe »., Z. -haube; •kasten in. slaapkast v.; -krank bijv.nw., Z. süc.htig; -kopf m., Z. Schlafer; •krankheit v., Z. sticht; -kraul o. gc- vvniie nachtschade v.; 2. bilzenkruid, slaapkruid o.; 5. veldcipres, hoe-langer- hoe-liever v.; i. \'t,. -beere; -kuss in. nacht- kus in.; -kutsche v.gcmakkelijke reiskoets v. waarin men kan slapen; •lied o. lied o. over den slaap; it. slaaplied, wiegeliedje lilie v. slaapleiie, aiïodil v.: -tos bijv. nw. slapeloos, van slaap beroofd, zonder te kunnen slapen: eine —e Nacht haben, een slapeloozen nacht doorbrengen; -/o- sigkeil v. slapeloosheid v., gebrek o. aan slaap; -lust v. zuchl v. tot slapen, sla- perighcid v.; -lustig bijv. nw. zucht tot |
|||||||||||||||||||||||||
|
bei einem Mddchen -,slapen bij,een meisje
beslapen: anszerhalbseines Hauses-,aus- wdrls -, buitenshuis slapen; (Hg.) sein Fusz schlöfl, ist eingeschlafen, zijn voel slaapt; (Spr.) es • nichl alle, teelche die Augen ;u huben, schijn bedriegt; ein Loch in den Tag -, een gat in den dag slapen; -d, slapend, rustend, stil; (Zeew.) •de Knie, Z. Schlafer; (fig.) das Gemis- sen sehlift, slaapt, sluimert; einc Sache - lassen, laten rusten; (fig.) dood zijn, overleden zijn. in het graf rusten; (11.:S.) slapen, dood zijn; - gelien, sterven. Suhlafenbein, (•(«).«, mv. -e) o.
been o. aan de slapen van het hoofd, slaapbeen o. Sehl&fenbeins-fortsatz, (-su-
tzes, mv. s/ïtze) m. verlenging van hel slaapbeen; -fuge, -nalh v. verbinding v., naad ni. van het slaapbeen. Schlafen-(blut)ader, (•») v.
bloedadcrv. aan de slapen van het hoofd: •(blut)ecke». wiggebeeiishoelt m.; -fluche v. oppervlakte v. van de slapen; -fart- salz tn. verlenging v. van het slaapbeen; •grube v. slaapbeensholte v.; -muskel 10. lol het slaapbeen behoorende spier v.; •nerve m. tot het slaapbeen behoorende zenuw v.; -rand ni. rand ui. van de sla- pen, slagader v. slaappolsaderv.; -zweig ui. tak ui. van de slapen. Schiefer, (-*. mv. Schlafer) in.
(Zeew.) kromhout o.; - der BUtinge, Z. /S\'ïtingsknie; - der Yorstevcn, voor-slemp- hout o., knie v. aan den voorsteven, sin— |
|||||||||||||||||||||||||
|
kroes tn. voor metaalslakken; -trift ».,
Z. -gang; -lrog m.slakkenlrog m.:-nerk o., Z. -gul; sange v. slakkentang ».; •zeiher in., Z. -riumer; -jiim o. slak- kentin. beste tin o. uit ile slakken. SchlftCkicht, bijv. nw. als nic-
taalschnim, als sintels, metaalsclmim- achtig. Sehlackig, (-er, -s/) bijv. nw
(van hel we(d)er), vochtig, regenachtig, buiig; 2. vol slakken, vol metaalschuira. Sehlackwurst, (-tctirsle)v. beu-
ling m., worst v. Schladdon, (schladdele, gesclilad-
det) bedr. ww. (Zeew.) met oud touw. werk omwoelen. Schladdiiig, (-(e)s, mv. -e) m
(Zeew.) woellonw o. Schlaf, (-(e)», mv. Schlife) m.
slaap ui., sluimering, slaperigheid, rust v.; tn » (allen, in slaap vallen, inslapen; tie Aa«u nicht mehr vor -, zij heeft zulk een slaap dal zij niet meer kan, zij kan niet meer van den slaap; uieder in den • bringen, weer doen inslapen; vom eruachen, erwecken, ontwaken, wakker maken; Ml» -e reden, praten in den slaap. hardop droomen; 2. (lig.) (van cen lichaamsdeel).gevoelloosheid, verdooving v.; sein Gewissen liegt im -e, is ingeslui- inerd; er wird im -c reich, al slapende wordt hij rijk; der enige -, de eeuwige slaap, dood ui.; 5. slaap in. van het licMil.l; h. (I\'rov.) slaapkameraad m. Schlaf-ader, (-n) v. int de sla-
pen behoorende ader v.; -a/fe in. sl>ap-
aap m.; -apfcl m. egelantierappel in.; 2. Z. -beere;-arznei v.slaapdrank m.,slaap* verwekkend (genees)middel o.; -balsam in. slaapverwekkende balsem in.; -bank v. slaapbank ».; -beere v. belladonna v.; •befnrdernd bijv. nw. slaapbevordercnd; •heli o. bed o.; -boden in. slaapzolder, zoldnr ui. waarop men slaapt; -bringend bijv. nw., Z. -mwbend; -bursche m., Z. •genoss. Sehlafchon, Schl&flein, (ver- kl.) o. slaapje, middagslaapje, dutje o
Schlaf-deich, (-(e)s. mv. -c) m.
(Watert).} nooddijk, slaperdijk in.; 2.
noodeloos geworden dijk in.; -durslig bjjv. nw„ Z. -lrunken. Schltifo, (-n) v. slaap m. van het
hoofd. Schlafen, (du tehlifii, er schlaft,
schlief, geschlafen) o. ww. onr., in. h. slapen, rusten, te bed liggen; sanfl, ruhiq -, slapen; er schlaft fest, hij slaapt vast; in einem fort-, doorslapen; nichl mehr - |
|||||||||||||||||||||||||
|
95
|
|||||||||||||||||||||||||
|
per m.: - der Binnenstnen, binnensteven,
looze steven in.; - der llintersteeen,ach- ler-slemphout o., knie v. aan den och- tersteven. Sohliifor, (-«, mv. Schlafer) m.
•in, (-nen) v. slaper, langslaper in. slaapster, langslaapster v., slaapdron- kene ra. en ».; (fig.) slaapkop, dronmer in., droomster v. Schliife rig, {-er, -st) bijv. nw.
slaperig, vol slaap zijnde, slaap hebbende; er ist -, hij is slaperig, heeft slaap; - werden, slaperig worden, beginnen slaap te krijgen; - machen, slaperig maken, slaap doen krijgen; -machend, Z. schlaf- machend; (lig.) (van personen), droo- iiierig, vervelend, lusteloos, slaperig; (van paarden), niet levendig; • reden, langzaam, zonder vuur; - arbeiten, droo- inerig, langzaam, lammenadig: diese Sache gehl -, wird - betricben, er wordt geen voortgang gemaakt met die zaak, die zaak gaat langzaam vooruit, wordt ach- teloos behandeld; it. -es Wetter, slapc- ig, niet helder: -e Vnlerhandlung, lang |
|||||||||||||||||||||||||
|
können, niet meer kunnen slapen, geen
|
|||||||||||||||||||||||||
|
zaain gaande; 2. Z. ein-, ztceischlilferig;U\\»[wn hebbende, slaperig; -machend bijv.
-ftet( v. slaperigheid, neiging v. tot sla-|nw. slaapverwekkend; •mitlel o.,Z. -arz- pen; (lig.)droomerigheid,lraaghcid,lang- nei; -mütze v., Z. -haube; •mülzig bijv. zaaraheid, lusteloosheid, verveling v.; nw. (gemeenz.) slaapmutsachtig, lara- (ni plichten), achteloosheid, verwaarloo- uieiiadig; -petz o., Z. -rock; -pille\\. zing v. islaappil v.; -pulsader v. slaapader v.; 8chl\'i&f6TIl,(schl(ifertc,!iesclilafcrt)<-ratle, -ralz(e) v. marmot, bergrat v.;
o. ww. onp., m. h. slaperig zijn, slaap it. zevenslaper m.,slaaprat v.; (fig)slaap- hebbeu; es schlafer! mich, ik heb slaap, kop, langslaper in., langslaapster ï.; -rock ik heb vaak; 2. Z. emschliifern. ra. kamerrok m„ kamerkleed o., kamer- Schlaforrogoud, bijv. uw., Z. japon v.; -rose v. hondsroos v.; -taal iu.
schlafmachend. \'slaapzaal v.; salbe v. slaapzalf, slaap- |
|||||||||||||||||||||||||
|
slaap meer hebhen; bis uu den lichten,
hellen Tag, in den Tag hinein -, slapen tot het reeds klaarlichte dag is; nach dem Essen-,een middagdutje docn;/?M/i. wohl :n • wünschen, goeden nacht \\vcn- schen; jent. • legen, te bed leggen; - ge hen, naar lied gaan, zich ter rust bege- ven; teeich, hart -, op een zacht, hard bad slapen: auf der bloszen Erde -, op den grond slapen; auf der Slrasze, unter freiem lltmmel -, onder den blooten he- nii\'l slapen; beijemn. -, mei ie in. slapen; |
|||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
||||||||||||||
|
1091
|
|||||||||||||||
|
Schlago, (-n) v. (Sm.)groote jjze-
ren hamer, moker m. Schlagebauchen, («ntóje»
bnuchle. geschligebdnthi) o. ww. (van paarden), dampig zijn, sterk ademen; •des of schtiigebiiuchiges Pferd, dampig, sterk ademend: 2. Z. herzschlachtig. Schla(ge)-block, (*/oc/,(«)j,mv.
• blöeke) in. hakblok, blok o. om op
te klooven; -drauf m.|(Volkst.) vechters- baas m. Schliigcfaul, bijv. nw. ongevoe-
lig voor slaven; (lig.) verstokt, verhard. Sohlagoisen, (-eite«J, mv. -eisen)
o. (Jachtw.) val v.; (Leid.) falsoeneer- ijzero.;(Bnschw.) merkhamer m.;(l!eeld- h.) holbeilel m. voor parelvormig drijf- werk; (Mels.) kalkschopv. Schliigel, (-v, mv. Schlagel) m.
klopper, hamer m.; (fiergvr.) moker ra.; (Muz.) Iroinmelslok m.; (fig.) (van een dier), achterboul m.; (Bouwk.) hei v.; (Slraalm.) siraatslampcr m., juffer v.; (Waterb.) lap ra. aan de afwatering van een dijk; (Ucrgw.) plaats v. waar ge- werkt wordt. Schl%gel-arm, (•(«)*, mv. -e)m.
boom m. der pers in oliemolens; -eisen o. breekijzer o.;-fisclt m. hamervisch ra.; gesell m. kameraad m. die op dezelfde plaats in de mijn werkt; -grube v. ketel in., diepste plaats v. in een vijver; -kopf in. hazekop, breede paardekop in. mei zeer dunnen bek; -krteg ra. knuppel- krijg, boerenkrijg m.; -lahm bijv. nw. schenkellam; -milch v. karnemelk v. Schlftgeln, (schiigclte.gescliUgell)
bedr. ww. kloppen, herhaaldelijk slaan, spartelen, trommelen; 2. o. ww., m. h. (Jachtw.) di\' a\'ihlerpo\'iten nasleepen, binken, sclieukellam zijn;(lig.,gemeenz.) eene domheid, eene onvoorzichtigheid begaan: (Scherts.) een bok sclnelen. Schlagclnuss, (-nüsse) v. noot
v. of ii\'iii\'lin mi m. van Ceilon; -kcIIc v. wals v. die den boom aan eene oliepers iu beweging brengt. Schlagen, {du schlagsl, er schligl,
schlug, gtschlagen) o. ww. onr., in. *. en h. slaan, slagen toebrengen, klappen ge- ven, sloolcn; die Wellen - an das Sehi/j\', slaan tegen &; die Flam\'ne schlug in die Höhe, zum Hausc heraus, sloeg hel huis uit, sloeg omhoog; der Hagel schlagl auf das Dach, valt, knettert&; (van buksen), sloolen, lerugstoolcn; mit dem Kopf\'e an die Wand -, sloolen; /ii\'»-, nieter; neer- vallen, zwaar neervallen; (van koude), iu die Glieder -, de leden aangrijpen; das Fieber isl dazu geschhgen, is er bij ge- komen; aus der Art -, ontaarden; 2. m. h. stark -, (van buksen), geraas maken, knallen; in ein Hans -, (van den blik- sem), inslaan; 3. (van een uurwerk), slaan; es schlagl sechs Vhr, bet slaat zes uur; sechs Vhr hal soeben geschlagen, het is zoo even Guur geslagen; (van het hart), kloppen; (van paarden), achteruitslaan; (van wagens), hotsen; (van granaten), springen; i. der Schalt schlagl an das Ohr, treft het oor; 5. in\'s Ulaue -, (van eene kleur), zweemen naar; das schligl |
|||||||||||||||
|
goeden slag slaan, goede zaken doen
\\jemn. Schldge geben, iem. slaan, rossen ranselen, klappen geven; es wird Schlagi setzen, er zullen klappen val\'en; sieh vnr Schlagen farchlen, bang zijn voor klap- pen; (van eene pomp), Z. Pumpenschlag (Zeew.) Schldge machen, korte gangen doen, lavccren; über - segeln of wenden korte gangen maken; (Og.) die SchUtgt des Schicksals, de slagen ra. mv., ram- pen v. mv., ongelukken o. mv.; das ist ein harier • für ihn, een harde slag.cene droevige ramp; 5. berocrlc, geraaklhcid, verlamming: rom-egerührl werden,einen • bekommen, eene beroerte krijgen; am •e Sterben, aan eene beroerte sterven; Ü. Z. Schlagbaum; (van koetsen), portier (van een duivenhok), duivenslag, slag o.; (Vuurw.) springbus v.;(Yissch.)staarl m. van den visch; (Giet.) dikke rand in. der klok, tegen welken de klepel raakl, aanslag in.; (Meub.) hamerslag m.; il. keep, voeg ".; (van zilver, goud), slem- pel in.; (op messen), merk o.; (Muz.) (van noten), ganzcr, halbcr -,heele,halve slag m.; il. tijd, duur ra., maal v., tempo o.; langsamer, geschuinder -, maal; den - Ialtren, de maal slaan; das Stiick stehl im ganzen -e, staal in de vierkwartsmaat; il. (Lakenw.) baan v.; (I.audh.) slag m., afdeeling v. van bouwland dat men twee achtereenvolgende jaren niet verschil» lende granen bezaait en het derde jaar laat rosten; (Boschw.) (van eeu bosch), hakhout o.; (Vest.) valdeur ?.; 7.aanbod! o., prijs m.. taxatie v.; selten, ivas Kiufe und Schliigc sind, de prijscouranten in- zien, de markt nagaan. Schlagader, (-n) v. slagader v.;
•bruch in. slagaderbreuk v.;-cnt:ünduiig v. slagaderontslekiiig: -gang m. slagader- ang m.; -gebiude o. hoof.lslagader v.; haul v. slagadervlies o.; •kommer v. hartkamer v.; -kunde, -lehrc v. slagader- leer v.; -ö([ituny v. opening v. van de slagader. Schlag-aderchen, (verkl.) o.
kleine slagader v.; -anfall in. aanval in. van beroerte; -arlig bijv. nw. als eene beroerte, op eene beroerte gelijkend; •balken in. (van eene brug), vleugel, mid- delbalk, lijsibalk, wipslagboom in.; -bnll in. kaalsbal in.; -band o. (Kuip.) Z. Feucrband; -balsam m. balsem in. tegeu beroerte. Schlagbar, bijv. nw., -es llolz, 7..
Schlag holt. Schlag-bauor, (-bauers, mv.
•bauer) o. slagknni, kooi v. met slagdcu» ren; -baum m. slagboom, sluitbnom m.; •beere v. kruisdoornbes ».; -bereit bijv. nw., Z. -ferlig; -bctle o. (Zeew.) naast! de kiel van een schip gelegde balkeu in. mv. bij hel afloopen; -blau bijv. nw. met bloed beloopeu, blauw van slaan; -bogen\\ m. (Hoed.) wolboog m.; -bohrerm. slag-\' boor v., hamervormig, verstaald, puntig ijzer o. om galen te slaan; -brett o. pa- lel o., klopper ra., raket o.; -brücke v.,Z. Zugbrücke, -brunnen m. (van kinderen), fiiuii-n. I ».; -bug m. (Zeew.) boord o.; •dame v. triktrakspel o. |
|||||||||||||||
|
verwekkende zalf v.;-iMjc/m. slaapstoel,
leuningstoel, gemakstoel m.; statte, stelle v. slaapplaats, bedstede »., ledi kant o.; stube v. slaapka.-ner »., slaap vertrek o.; -s/u/W ra., t.-tesul: stunde v. uur o., lijd m. om naar bed te gaan; •suclil v. slaapziekte, slaapzucht v.; wa- ckende —, wakende slaapzucht v.; (lig,) verdooving v.; —artig bijv. nw. siaap- znchtachtig; süchlig bijv. nw.metslaap- ziekte behept; 2. Z. suchtartig; -lisch in., /.. -kasten; -lrankm. slaapdrank m.; •Irünkchen (verkl.) o. slaapdrankje o.; •Irunk m. dronk m., glas o. wijn voor het naar bed gaan; -lrunken bijv. nw. slaap» dronken, bedwelmd door slaap; -lrun- kenheit v. slaapdronkenheid, slaperig- heid v.; -wachcn o. slapend waken o., helderziendheid v.; -wachend bijv. nw. wakend in den slaap, helderziend; —er Zustand, somnambulisuie o., magneli» sche slaap in.; •wams o. (gemeenz.) kort en sluitend huisklecd o., beddejak o.; •wandler ra. slaapwandelaar m.; —in V. v. slaapwandelaarsler v.; -warts bijv. nw. in de richting van de hoordslapen; •weizcn m. onkruid o. onder de larwe; •wirkend bijv. nw. slaapverwekkend, bo- dwelmend; -zeit v., Z. slunde; -zeug o. nachtgoed o.; -zimmer o„ Z. stube. Schlag, (-(e)s, mv. Schldge) m.
slag. klap, stool ra.: es that einen -, hel gaf een slag; kalter, heister -, (van den bliksem), slag, bliksemslag ra., die geen, die wel brand veroorzaakt; es kam - auf -. (van den donder), er volgde slag op slag; (lig.) Z. Donnerschlag; (Nal.) elek- trischer -, ontploffing v.; einen galen - liaben, (van een geweer), een goeden slag geven; 2. (van vogels), slaan, ge- tang o.; j. (van een uurwerk), slag m., Iiewegiug, slingering ».; (van klokken), klokslag m.; nul dem -e /ïiii/\\prccies ten 5 uren, met klokslag van vijf uren; tnit -(e) zwnlf, met klokslag 12 aren; et ii( auf dem) -{e) vier, bet zal aanstonds
i uur slaan; (van het hart), kloppen o.; \'van den pols), slag m.,slaan o., polsslag m.; (van de zee), klotsen, slaan o. der golven: einen derken - Ihun, neerploffen, een harden slag doen; (van munten), slaan, stempelen, munten o., stempel m.; lig.) Menschen von eiuem -e, slag o.,
wort v., van deuzelfdcn stempel ra.; ein ichöner - Pferde, soort v„ ras o.; wieder \'tuf den - kommen, weer in zijne fouten vervallen, zijne vorige levenswijze weer \'olgen; (Zcew.) (van een schip), lavee- \' •iide gang m.; il. slag m. van een louw; janzer of runder -, ronde slag m.; dop- Ivller -, halve slag; 4. slag, hamerslag n>.; (met de vlakke hauJ),klap, slag ra.; •mit der Faust, stomp, sloot, duw, dof m.; ohne einen - :u Ihun, zonder slag of \'looi; - auf-, slag op slag, onoplioudc- lijk; (van een paard), slag in., achlernil» >.ni o.; (van een wild zwijn), houw m.;
(Sm.) - hallen, slag houden, gelijk slaan; Vleeschh.) houw ui.:(van een voertuig), hotsen o.; (lig.) enlscheidender -, be- Missende slag ui.; II. staatsgreep ui.; (ge- neenz.) einen schonen - machen, een |
|||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
||||||||||||
|
1092 Sch.
|
|||||||||||||
|
-, zich scharen aan de zijde van; sich
tu einer andern Partei -, overgaan, over- loopen; sich zu elw. -, zich vereenigen met, zich voegeu bij; sich ins Miltet, sich darein -, als bemiddelaar optreden, lus- schenbeide komen; sich an die Brust -, op de borst slaan; sich mit seinen ei- genen Worten -, sich selbsl auf den Mand -, zich zelve(n) tegenspreken, zich met zijne eigene woorden dooden; sich mit Sorgen und Grillen -, zich kwellen, Z. Blindheil; IV. o. zelfst. slaan o., klap- pen in. mv„ slaag v.; (van eene ader), lating, aderlating v.; den Feind turn • bringen, dwingen om slag te leveren. Schlager, (-«, uu. Schlager) va.
hij die slaat; it. werktuig o. waarmede men slaat, hamer, klopper, houwcr,slain- [iii\' m.; 2. vechter, vechtersbaas 111.; 3. houwdegen 111., sabel v.; (Looi.) Z. Schlagholz. Schlagorei, (-en) v. vechtpartij,
kloppartij v.; 2. duel, tweegevecht o. SchLagerrnühlo, (-»)v. stamp-
molen, papiermolen in. Schlag(e)-SChatZ, (schatzes,
uiv. schatze) m. belasting v. voor bel recht van te munten;-zeicAen o. (l\'urw.) leeken o. dat het uurwerk zal gaau slaan, voorslag m. SOhlftg-falle,(-n) v.dichlslaande
val v., vogelkuip m.; -fass o. vat o. voor pakgoederen; -feder v. (van vogels),slag- veer, slagpen v.; 2. (van staal),slagveer v.; •fertig bijv. nw. slagvaardig, stnjdvaar- dig; -fluss m. beroerte v.; —mittel o., Z. •mdtel; •flüssig bijv. nw. tot eene be- roerte behoorend; -galter o. (Vest.) val- deur, valpoort v. Sehlaggoa, {schlagg\'e, geschlagtjt)
o. ww. onp. in groote vlokken sneeu- wen. Sehlag-gowieht, (-(e)», mv.
-er) o. (Uurw.) slaggewicht o.; •glocke v. slaande klok v.; -oo(d o., Z. Htatt-, Knaltgold; -hahn m. duikereend v.;-Aam- uier 111. klophaiuer, goudslagers-, boek- bindershaiuer in.; -haube v. ruitersmuts v.; •hefttein, -heftel o. (Vog.) pinnetje o. van den slag; -holz o., Z. -brett; (Hoed.) klopper m.; (Touwsl.) klophoul o.; 2. (Hoschw.) hakhout, slaglioul, hout o. dat geschikt is om geveld te worden, /.. Baschholz; 3. streek v. waarin het hout gehakt is, -hiiler m. zaadboom, boom 111. die niet geveld wordt. Schl&gig, bijv. nw. in slagen,vak-
ken verdeeld. Schlaginstrument, (-(e)«, mv.
•en) o. knalwerktuig o. Schlagisch, Injv. nw.gaarnevecn-
tend, Iwistzoekend. Schlag-korn, (-fcorn(e)ï, mv.
•körner) o. belasting v. op dranken; 2. Z. Schlageschalz; -kraut o. geurige vcld- cipres v.; -krdullein o. waterlook o.; 2. Z. GUnsel; -kuh v. melkkoe v.; •lawine v. val in. van vaste sneeuw, sneeuwval in.; -/eine v. (Vog.) slaglijn v.; -leiste v. (Meub.) slaglyst v.; •licht o. lichtstreep v., sterk verlicht gedeelte, slaglicht o.; •Hen v. (Timm.)slaglgn v.; -lotho. sol- |
decrsel o.; -maschine v. slagmachine v.,
klopwerktuig o.;-mittel o.raiddel o. legen beroerte; -nagel 111. (l\'urw.) drukker in.. knopje o. waarop gedrukt wordt om een uurwerk te laten slaan; -netzo. (Jachtw.) slagnet o.; (Vissch.) zegen v.; (bals.) ra- kel v.; -ii()/i- v. (Muz.) heele noot *.; •pfahl, -pfosten m. (Walerb.) slagstijl in.; \'platte v. slagplaat v. der goudsme- deu; -pulver o. knalkruil, donderkruit o.; 2. poeder o. tegen beroerte; -pumpe v. (Zeew.) zuigpomp v.; -piitse, •putte, •pütze v. schecpsemrner m., leus v.; .re- oen m. slagregen, stortregen, plasregen in.; -rahmen m. (Schild.) tralieraam o. hui de omtrekken van figuren vergroot of verkleind over te brengen; -riem m. (Zad.) slagriein in.; -rnhiey., -röhrcheno. blikken loutpijpje.slaglioedje o.; -rihren- lasche v. loutzakje o.; -rolle v. slagrol v.; -ruthe v. (Mol.) klopper m.; -saat v., •samen m. oliezaad o.; schatten in.slag. schaduw 1.; schalt m., Z. Schlagschatz; i. indirecte belasting \\.; •scheibel. (Uur- w.) lichter m. der hamertjes, slagschijf v.; schieberm. lange bakkers-ovenschop v.; schlüssel in. sleutel m. van den sluit- boom; schreiber m. schrijver, kommies ui. a.ui den lol of tolboom; schwelle v, (Walerb.) drempel m., onderlagen v.mv. in eene sluis; seile v. (Zeew.) zijde v. naar welke het «chip overhangt; sperre v. (Uurw.) sluitveer v.; spindel v. (Dr.) doorslag in.; spule v. sterksle slagpen v. aan ganzevleugels; stampfe v. (Hap.) zware hamer m.; stdnder m. (Walerb.) slagpijler in.; (Scheepsb.) kallespoor o.; •stange v., Z. -bauin (I); slein m. (Uuekb.) klopsteen m.; stock in. (Art.) laadstok m.; (Touwsl.) Z. -holz; (Bils.) raketslok 111.; stick o. (Geweerm.)rust, veer v.; —feder v. rust veer v.; -/aii6e v. slagduif v.; -uAr v. slaand uurwerk, slag- uurwerk o., pendule v., repeliliehorloge o.; -verband m. (Walerb.) sluitwerk o. van ecue sluis; -wachtcl v. slaande kwar- lel in.; -1.-11;./ in. hakhout, kreupelhout, kreupelbusch o.; -wand v. (Vog.) op-en iieergaaud vogelvangersneto.; -wasser o. water o. als middel tegm beroerte; 2. alkohol m. van roieinarijnbloesi-ms; (Zeew.) water o. in het ruim van het schip; -weise bijw. bij slagen; -meite v. (Nat.) afstand m. welken eene eleclrie- ke vonk overspringt; -welle v. legen an- dere aanslaande proole golf v.; -werk o. (Uurw.) slagwerk 0.; -weller o. hagelbui v.; (Mijnw.), ontploffing v. van mijn- gas; -wunde v. wond v. door een slag toegebracht; -zeit v. (Boschw.) hak- lijd m. Sohlaken, (schlakte, geschlakl) o.
ww. (Zeew.) zeilen losmaken. Schlainin, (-(e)s) in., z. 111. mnd-
der v„ slik of slijk, moer o., bagger v.; im -i- stecken bleiben, in de modder blij- ven steken; 2. (-(e)j, mv. Schlrimmc)m. (Aardk.) slib o., aanslibbing v.; (Giet., ïlergw.) bezinksel o. SehLammb9isz(k)er, (-*««-
(k)ers, mv. -beiss(k)er, m. gronJeling, smeerling m.; \'bülte v. beziukselvat 0. |
||||||||||||
|
nicht in sein Fach, dat behoort niet lot
zijn Tak; 6. (van vogels), slaan, H111- ten, zingen; (Jachtw.) Z. anschlagen; auf eintn Itaub -, neervlicgen; II. In-dr. ww. slaan, kloppen, klappen geven; jet». iris Gesicht-,slaan, con klap geven;/em. au/" die Finger -, slaan, I ik ken ;jemn. blaue Augen -, blauwe oogen slaan;;««». Arm* und tfetne entzteci -, armen en bee- nen aan stukken slaan, breken; jem. inli -, doodslaan, dooden, vermoorden; It im- dfn -, wonden, wonden slaan of toebren- gen; (z. voorw.) das Gewissen schligt ihm, zijn geweten klopt; an die Glocke -, slaan tegen; «n Stücke, entzwei -, aan stukken slaan; (Jachtw.) das Geweih -, Z.fegen; PfthleindieErde -,slaan,heien; tinen Nagel in die Wand -, inslaan, in- drijven; //«/( -, kaatsen; einen Schuit titer den Leisten -, op de leest slaan; (Boekb.) Bücher -, kloppen; (Lakeuw.) dus 7\'»r/i -, aanslaan; AVyW -, orawer- peu; /Vuer -, slaan; Geld -, munten, stempelen; H/eeA -, in bladen kloppen; Keswl -, gladkloppen, fatsoeneeren; Oei -,slaan, persen; ein P/laster -, eene straal maken; die Erde -, aanstampen; eine Brücke -, maken, leggen; ein Anoer -, opslaan, Z. /Wit, Bugader, Larm.Marsch, Rttter, Trommel #7 Orje/ d/- -, bespe- len; die Stunden -, (van uurwerken), slaan; den Takt -, de maat slaan: £ier in die Suppe -, klenzen; duren ein Siek -, ziften; (Krjjgsw.) eineSchlacht -,leve• ren; die Armee hal gescltlagen, heeft slag geleverd; den Feind -, verslaan; aus dem Felde, in die Fluchl -, uit het veld slaan, op de vluchtjagen; (Tuinb.) Wur- zeln -, schieten; (Dam.) Steine -, slaan; geschlagener Manu, ongelukkig, gerui- neerd man: die Fdnge in den Raub -,(van arenden &), slaan; jem. in Fesseln -, in boeien slaan, ketenen; Sil: in Körbe -, doen; den Mantel urn sich -, zijn mantel omslaan; elw. in ein Tach -, wikkelen; Bier in Fasser -, doen; Hirinqe in Fis- ser -, kaken; (Touwsl.) ein Tan -, op. zetten; (Zeew.) Wasser -, scheppen; ei- nen Graben -, uitbaggeren, uitdiepen; die Arme umjems. Leib -, slaan, iem. om- vatten; die Arme in einandcr -, in elk. slaan, kruisen; Schwcine in die Mast -, naar het bosch zenden om eikels te vre- ten; (Naai.) Z. Faden; einen Kanten -, leggen; die Augen gen Himmel; slaan, Terheffen; Zeil auf elw. -, tol heffen van, iets belasten; eine Ader -, laten; Hah -, hakken; die Unkosten auf die Waaren -, den prijs der waren met hel bedrag der onkosten verhoogen; die Zinsen zum Ca- pital -, bijvoegen; »o und so viel auf etie. -, (bij koopen), bieden; (fig.) sich elw. aus dem Sinne -, zich uit het hoofd zet- ten; etui. in den Wind -, in den wind slaan, niet letten op; Hf. wed. ww. sich -, vechten, slaags zijn, een tweegevecht honden; auf H\'wb of Stich sich -, steken en houwen; auf Leven und Tod sich -, vechten op leven en dood; diesc Kinder • sich bestindig, vechten onophoudelijk; sich mit jemn. -, vechten met of tegen; sich links -, zich wenden; tien au jemn. |
|||||||||||||
|
Sch. 1093
|
||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
Schlammen, (sehlammle, ge-
schlammt) o. »»,, m. h. als slijk bezin- ken, slib nanzetten. Schlammen, Schlammer,
Schlammerei &, Z. SMemmen f. Schlamm-fang, (-fang(e)s, mv.
•fange) in. modderpoel 111., moililerslnol ».; -yïicA m. slikvisch in.; it. vij?ervisch m.; •gewüchs o. gewas <>., plant v. wei- Me) liefst in modderigen grond wast; •gruben m. (Bergw.) slikkanaal o.;-grube v., Z. -fang; -herd m. wascli|ilaals v. voor erts. Schlammicht, bijv.nw. alsuiod
del, op slib of slijk gelijkend, naar raod- ilei\' smakend. Schlammig, bijv. uw. vol mud-
der. met slijk bedekt. Schlainrakreido, »., z. ui. ge-
zuivenle kalk v. Sehlamm-krücke, (-«) ».
modderschrapper rn., modderschep v.; •kilste v. (Giet.) schrapper m. om hel bezinksel gelijk te si rijken; -lauye v. bc- ziuksellnog v.; -/orA o. gat o. waanloor hel bezinksel & wegloopt; -mühle v. (Walerb.) mndderuiolrn m.; -musrhel i. iiioililersi\'belp v.; -nelz o. tnoddernel o.; -i>eilzker, -pitzker m., Z. -beiszker; •pfanne v. (Zoutz.) schuimlepel in., schuimspaan v.; -pfülze v., Z. -fang; •sack ui., Z. Abguss; sehlich Dl. (I(erg- w.) bezinksel o. van schoon gewasschen erls<lakken v. mi.; •scliiUkröte v. slik- schildpad v.; -schneeke «. ossenoog o, (eene schelp); -s/ei« in. gewasschen tin erts o.; 2. scheersleen iu.; -»erk o. erls- M»s-i. Iien o. Schlainp, (•(«)«. "iv. -e)\\a. (ver-
oud.) smulparlij v.; 2. (van een kleed) sleep in.; den - ausbreiten, oiet mooie kierren pronken. Schlampalie, (-n) v. morsig
slordig vrouwspersoono.;Z.SWi/am/>e(2) Schlamp(jmpen,(.«<;/i/tt»ipump/e
geschtumpampl) o. ww. (gemcetiz.)zwel- gi\'n. brassen. Sehlampamper, (-j,mv.S<:/i/um-
pamper) ui. zwelger.brasser m.;(Bergw.) Z. Srhleinmer. Schlampamperei,(-«i)v./.wel-
terij. brasserij v ; (Uergw.) Z. ScMem-
mei ei. Schlampo, (•») v. slechte, dunne
soep, lioiidansoep,slobbering v.;2. mor* sig, vuil wijf o. Schlampen, (idilampie, ge-
schlampl) o. ww., in. ft. (geineenz.)slor-
dlg naar beurden hangen, (lodderen; 2. ui. (. slordig gekleed zijn; II. bedr. ww. (van houden), slorpen, zwelgen. Sc 11 lamper, (-s, mi. Schlampcr)
in. oioispiit in.; 2. fludderkleed o. Schlamperei, (-e«) v. morsig-
heid, groott) onzindelykheid,smerigheid, vuiligheid, wannrdelijkheid v.
Sehlampicht, Schlampig,
bijv. en b. (gemeen/..) ei» -t$ fssen, slecht bereid; (van het weder), vochtig, nat, morsig; (lig.) morsig, vuil,onzinde- lijk, smerig; -keit v. morsigheid,slordig- heul, smerigheid v. |
Schlangchon, Schlangloin,
(verkl.) o. slangetje, addertje o., Z. Sehlange. Schlango, (-n) v. slang, adder v.;
versteinerle -, slangvcrsteeniog v„ ophi- olieth in.; vielkópfige -, draak m.;(Wap.) slang v.; (Delfsl.) das Schldng(el)chen, jachthorenlje o.; (lig.) slang v., draak, duivel m., verleider m.;(H. S.)die alle -, duivel n.; (Knnslt.) waterhuis, slang v. (Geweerm.) schroeveodraaier in.; (Art.) slangstiik, langwerpig stuk geschut o.: halbe -, veldslang v.; (Sterrenk.) draak sa.; (Zeew.) waterhuis, slang v.; (Schei- k.) slang, slingerende buis eener dislil- leerkolf; (Hg.) eine - im Buien nahren, eene adder aan zijne borst koesteren. Schl&ngelgang, (-$uno(e)j,mv.
•gangc) m., Z. Schlangengang.
Schliiugelicht, bijv. uw. kron-
keleiiil, met slingers loopend. Sehliingeln, (schld «geile, ge
ichlangelt) o. ww., in. A. en wed. ww. sich -, zich kronkelen, zich slingeren, slingerend voortgaan; sich um elw. her- um -, zich kronkelen om; 2. o, ww.,m. h. eng.) zich kronkelen als eene slang. Schlangelung,(-«-\'i)v.,Z.ScAiu«-
genlinie.
Schlangen-anbeter, (-beters.
(ilv. -beler) 01., Z. -ecrehrer; •anbelung
v., Z. -verehrung; -art v. soort v., aard m., natuur »., instinct o. der slang;(lig.) trouweloos hart o. onder innemende vormen verborgen; -arlig bijv. nw. als eene slang, slangachtig; (fig.) valsch, trouweloos; -auye o. (Nat. hist.) slan- genoog o.; (Delfsl.) (versteend )slangen- oog o.; -balg in. slaugevel o.; -baum ui., Z. hols (2); -beerbaum in. slangendooin slangeuboom m.;-6eere v. slangeiidooru- bes v.; -beschreilmng v. beschrijving v. der slangen; -beschudrer m. slangenbe- zwerrder m.; -biegung v. kronkeling, bocht,kromte v.der slaiigen:-oiss m.slau- gebeet m.; -blerh o., Z. Sehlange (Ge- weerm.); -blume v., -blümclien o., Z. Schneeglöckrhen; -brut v. gebroedsel o. iler slang; (fig.) slangengebroed, adder- gebroed o.; -ei o. slangenei o.; 2. Z. -auge; -eiiieehse v. slaogvormige hage- dis v.; -falk m. secrelari* m. (een vo- gel); -fetl o. slangenvet o.; -fiscli in. slaogvormige visch m.; -form v. slauge- vorm in.; -(örmig bijv. nw. slangvorinig, als eene slang; 2. (Schild.) kronkelend, ol bochten, kromlen, golvend; -l<ïrmig- keil v. slangvormigheid v.; 2. gekruukel o.; -fresser ui. slangeneter m.; -gamj m., kronkelende laan ».; -geiszel v. geesel ui., zweep v. der Furiën of wraakgodinnen; geschlecht o. slangengeslacht o.; (fig.) addergebroed, slangengebroed o.; -ge- zisch o. gesis o. der slaogeu; -gift o. slaiigenvergif(t), venijn o.; -ytatt bijv. uw. zoo glad als eene slang; (fig.) hui— chelachtig, doortrapt, bedriegeiyk;-i/ieit o. kronkelend spoor o., kronkelende weg in.; -gras o. slinkende kruisdistel v.;2. sl.ingekriiid o.; -gurke v. slaogvormige komkommer »., krom agurkje o.; -/iaar haar o. der wraakgodinneo, slangen |
v. mv. io plaats van baar; -haang bijv.
iiw.niet slaogeo io de baren; •halt m. Ian- ge, magere hals m.: 2. —of — vogel m. slangenvogel m.; •halsig bijv. nw. een langen, magereo hals hebbende; -haupt o. slaogekop ui.; (fig.) hoofd o. met slangen io plaats van haar, Medusahoofd o.; -/iau< v., Z. -balg; versteinerle —, ammonshoren in.; •herzig bijv. nw. valsch, bedriegelijk, verraderlijk; -holz o. slangenhout o.; 2. — of—baumm. slangenboom in.; 3. kanonhout o.; 4. Z. •teurstl (2); (Delfsl.) serpentijnmarmer o., slangsleeo m.;-Aoro o. jaebthoreo m. (een schelpdier); 2. (Muz.) serpent o., slanghoren m.; —bliser in.hij dieop den slanghoren blaast, slanghorenblazer ui.; •klugheil v. voorzichtigheid v. der slan- gen; -knoblauch va. slangenknoOook o., Spaansche sjalotte v.; -kopf m. slange- kop, kop in. der slang; (Gen.) ziekte v. waarbij men haar verliest; (Nat. hist.) Braziliaansche eend ».; it. porseleinslak v.; -könig m. koning in. der slangen; •köpfchen o. slangenkopje o.,schelpmunt v., wit porseleinschelpje o.; \'köpfig bijv. nw. een slangekop hebbende; (Wap.) —es Kreuz, Z. -kreuz; (Gen.) behept met de haarziekte, waarbij eene kale plek in slangvormige wendingen voort* kruipt, ophiasis v.; -lranz in. (Wap.) slangeokupkruis o.; -kraul o. manlyke eereprijs »., groot slangenkruido.,draak- wortel m.; -krone v. slangenkrooo v.; 2. (Nat. hist.) Z. Seetiülze; -krümmer, •krümmung v. kronkeling v. eener slang; •lalin in. kling v. in den vorm eener slang; it. gedraaid gouddraad o.; -laufa\\. kronkelende loop in.; -leib m. slange* lichaam, lichaam o. eener slang; -linie v. kronkelende lijn, golvende lijn ».; •list v. list, listigbeid v. der slang;-/ocA o. langengat o.; -mann va., Z. -lriger; •moos o., Z. Bdrlapp; -mortt m. (PI.) chorseneer ».; -nesl o. slangennest o.; osterluzei v. slangendoodende baarwor* el m.;-paaro. paar o.slangen;-pupier o. langenpapier o.; -pfeife v. slangvormig pijpje of fluitje o.; 2. (Nat. hist.) Z. Seeschlange; -rachen in. slangemuil m.; roAr o. kronkelende buis v.; (Org.) 16 voets orgelregister o., slangbasbaznin ».; rulhe v. inercuriiisslaf, slangenstok in.; samen va. slangeuzaad o.; sdule v. ronkelende zuil i.\\-schnirkel m.(Bouw- .) Z. Schnirkel; 2. (Nat. bist.) tafel* oidschelp, schijfschelp v.; schnur v. ijdeweverskoord o., zijdeweversdraad .; sclnvanz m. slangestaart m.;2.(Nal. ist.) ster v. met slangvormigen staart; t. slangeuslaart, slangaal m. (een visch); schweif m. slangenstaart in.; -ssele v. alsche, verraderlijke ziel v., Z. -Aerj; egen in. bezweringsformulier o. tegen en slangeubeet; sprilze v. slangbrand" puit v.; slab m. inercuriiisslaf, slau- enslok m.; slecher va. (Nat. bist.) choenlapper m., waterjuflerlje o.;-ilei» slangensteen, serpeutijnsteen n».; — f —fels, m. serpentijnmannero.,slang- leen ui.; stick ui. alangesteek,slang»- eet m.;(Naai.) kronkelsttek m.;-</rei^rn |
||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1094 Sch.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schlauder, (-n) v. (liouwk.) gc-
velanker, mnuranker, Spaansch anker o.
Schlauderei, (-en) v. slordig-
heid v.
Schlauderhaft(ig), (-er, si)
bijv. en b. slordig, achteloos, slonzig; •keil v. slordigheid, achteloosheid v. Schlaudem, {schlauderle, Jt-
schlauderl) o. ww. loshangen, slordig werken, achteloos zijn; (van eene slede), hotsen. Schlaue, (-«) v. dop m., peul.
schil v. Schltoien, [schlaule, grschlaul)
bcdi\'. ww. doppen, pellen, schillen. Schlauf, (-(e)s, mv. -e) m. water-
put 111.; 2. Z. Scklaue. Schlaufo, (-n) v. (Prov.) strik m.;
Z. Schlvife; 2. (van inerrièn), leeldee- len o. inv. Sohlaugowandt, bijv. nw. listig,
geslepen, dooi trapt.
Scbtauheit, ScMauigkeit.v.,
z. 111. sluwheid, slimheid, geslepenheid, iloortraptheid ».; sinn m. werktuig o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schlapphut,(-Au.(e)i,mv. -küle)
m. slappe, neerhangende hoed 111. Schl&ppig, bijv. nw., Z. sckla/f.
nachlüssig. Schlapp-ohr, (•(«)*, m». -en)o.
haugoor o.; 2. Z. -oliriger Hund; -okrig
bijv. nw. met hangooren, —er Hund, houd m. met neerhangende ooren. Schlapps, (-es, niv. -e) in. Ium-
mel. lange slungel in. Sehlappseü, (-(e)r, mv. -e) o., Z.
Scklaffteil. Schlaraffe, (-«) v. Iceglooper,
luiaard, nietsdoener in. Schlaraffen-gesicht, (-(*}-.
inv. -er) o. gek gezicht o.; 2. Z. Schla- raffe; (Uouvvk.) apengezicht o., kop in. aan deuren &; -land o. luilekkerland o. -leben o. lui, vadsig leven o., leven o. als in luilekkerland. Schl&rfe, (-n) ». pantoffel, slof,
muil v. Schlarfeil, {schlarfle, geschlarft)
o. ww., 111. h. sleepvoeten, sleuren, slof- feii; 2. Z. schluppen (II.) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m. kronkelende streep v.; -lan: ui.
slangendans in.; (Hg., Dansk.) Proven- raalsehe dans in. na den olijfuogst; -I6d- ler ai. slangendooder m.; °2. (iNat. bist.) pharaorat v.; 3. (PI.) slangendoodende haarwortel in.; 4. (Fobell.) slangendoo- der, slangenbestrijder ui.; -trager m. (Sterrenk.) stangendrager m.; -eerekrer in. slangenvereerder, slangenaanbidder m.; -verekrung v. slangeuvereeriiig,aan- bidding v. van slangen; -nahrsagerei, •icahrsagung v. waarzeggerij v. door slangen; -weg m. kronkelweg, kronke- lende weg m.; —dorn m., Z. -holz (2); •iceise bijw. als eene slang; il. kionke- leml, gekronkeld; — geken, (lietzen, (van eene rivier), kronkelend voortloopen;ei» Pferd—reilen, kronkelingen laten ma- ken; (Bou«k.) —gemachle Zieralk, ge- slingerd sieraad o.; •vendun) v. draai- ing, kronkeling v., Z. •krümmung; (fig.) draaien en wenden o.; -uindmg v. 5I111- gering, kronkeling v.; •wurz(el) v., Z. •rnord; 2. slaugenwortel m.; .". Z.-os/cr- luzei; 4. Z. • kraul (4); 5. kringsgewijs |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schli*rrhacke, (-«) v. (Volksl.) der slimheid
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
salomonszegel o.; 6. aniertkanische —,
christntTelkruid o.; -wundkraul o. (PI.) eereprijs v.; -zakn m. slangetaud 111.; •zitchen o., Z. -geziich; (lig.) kwaad» sprekendheid v., laster m.; •zucht v., Z. \'brul; -zunge v. slaiigelnng v.; 2. Z. Ltulerztmge; 3. Z. fiatlerzutiae; 4. Z. •zahn; -züngig bijv. nw. een slnugetong hebbende, kwaadsprekend; -züngler 111. slangetong v.; -zuang in., Z. -gras. Schlank,(-er, •«.) bijv.en b.slank,
rank, dun, tenger; -er Wuchs, slank; ei- ncii -en i.t\'ib haken,slank, tenger; (lig. gemeenz.) -veo, zonder complimenten zonder omhaal, rondweg; -heit v. slank» |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SehltiU-kopf, (-(e)s,niv. Schlau\'
k6pfe)m. slimme,doortrapte snaak, looze vos, sluwerd, slimmerd m.; -sinn m., Z. Scliluulieil; -tinnig bijv. nw., Z. scklau. Schlecht, (-er, -{e)sl) bijv. en b.
slee hl,van weinig waarde;-e»Brorf,slecht; •tescit,s]ec\\\\l;ungleich -eru/sd;\'.veel|slech- ler dan; -er llirsclt, mager; dieser Hund hul eine-e A\'u.se, heeft geen sterken reuk; -e Freiinde sein, kwade vrienden zijn; •e Zeilen, slecht, ongelukkig, duur; -er Trosl, slecht, mager; •» Luft. slecht, kwaad, ongezond; 2. slecht, ondeugend, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lui, traag persoon 111.
Schlattern, [uklallerle, geschlat-
lerl) o. ww. met gedruis in een boek bladeren. Schliitting, (-e«) v. (Zeew.)woel-
touw o. Schlau, (-er, \'tl) bijv. en b. sluw,
slim, geslepen, listig;, behendig, door- trapt; -er Kopf, Mensck, sliumierd. looze vos, doortrapte kerel; stek - bei el». be- uektnen, handig, behendig iels doen, slim te werk gaan. Schltljlbe, (-«) v., Z. Schlaue
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Scblauch, (-(e)s, mv. Schlauclte)igeineen, laag, bedorven, zwak, gering,
111. lederen zak 111.; (lig.) dik persoon,|nietig, ellendig, mager, schraal, wrak; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
88
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
heid,lengerheid,rankheitl .buigzaamheid,
sierlijkheid v.;(lig.,geiueeuz.)roiidheiil v. Schiinkel, («f, inv. Schankel) in (l\'rov.) Iiiiuinvl, luiaard, sleutelaar 111. Z. Sehlingel. Schl^n(k)eln, {sdilank{el)le,ge-
sclilank(ct)t) o. »»., iu. h. sleutelen leuteren, hemelen. Schl&nkermagd, {-m\'hjde) \\. meid v., die dikwijls van dienst veran»
dert. Schlnpp, (-<r, ->i) bijv. en b., Z.
ecklaff. Schlapp, (-(e)»,mv. -«) dj., Z.
Klufip; \'krullig bijv. nw. met slappe, hangende borsten. Schlyppe, (-«) v. klap.oorveeg 111.;
(flg.) schade v., verlies, nadeel o.,nedcr- laag v.; tint - bekontmen. schaue lijden, verliezen, eene nederlaag ondergaan; lick voii einer - erkokn, een verlies te boven |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Iikzak ia.,Z.DickmaHll; (PI.) celweefsel,
ii.a.isiniïwg sapvaalje o.; eineit - (lillen, een zak, eene blaas vullen; 2. kanaal o., buis, pijp v.;(Zeew.) inauiiering v.;(van brandspuiten), slang v.; (Kuip.) lederen koker 111.; (Kaïiiiu.) kern v. van een run- derhoren; (Spr.) alter - fusst neueiiMosl nicht, uien duet geen nieuwen wijn in oude lederen zakken; (vanpuardeii),voor- huid v. Schlauch-ahnlich, -artig, bijv. nw. zakvoi\'iuig; (PI.) celvormig.uit
kleine blaasjes gevormd; -bvltrcr m. val- boor v. Schlajichen, (schlauchle, ge-
schluuclit) bedr. ww. met eene slang, met eene buis, een zak voorzien, Z. ein-, ausichlauclteii; Hóhren -, doorsteken, schooiima! eu. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sprechen, slecht spreken; von etir. -
sprcclien, kwaadspreken; (vanpersonen), lasteren; ein -es Leken fikren, slecht le- ven leiden; das ist - t>on ihm, gemeen; uur ni - of nicht wnhl dabei zu Mulhc, Z. Mtilli; elte. -er marken, bederven; -er |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
werden, bederven; (van hand
|
23
|
elshuizen),
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vervallen; (van zieken), -er werden, er-
ger, tuinder worden, afnemen; jem. - moeken, iem. belasteren, verdacht ma- keu; an jemn. den -en tuachen, slecht handelen jegens iem.; 3. gering, weinig waarde hebbend; (van geld), slecht, van gering gehalte; it. licht; urn ein -es Geld kaufen, goedkoop, voor weinig geld;«\'enn telt ilint nicht :u - bui, als ik hem be- tal; 4. eenvoudig; sick • kleiden, zich eenvoudig kleedeu; mm -em Holze, ge- jwoon; er is/ nur ein -er Burger, eeiivou- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schlauchförmig, byv. nw., Z.ldig, gewoon; (gemeenz.) - und recht
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
scltlauchurtig.
SchliiUChicht, bijv. uw. ceivor-
inig.
Schlauch-meiater, (siers, mv.
•ster) m. opzichter, inspecteur in. der pompbuizen; -nauer ui., \'L.-bohrer;-rulhe V. lange staak v. tot hel schoonmaken van pijpen; schicht v. vliesje o. dat de kiem omsluit; sclucamm in. zakvormig Z. Sehinlt- blad/wam o.; sprilze V. slaugbraiidspuit iv.; •tliter, •Ikiertken o. iiifusiedierlje o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eenvoudig, rondborstig, openhartig; (11.
S.) detne Suche ist recht und -, uwe zaak is goed eu rechtvaardig. Sohloehtü, (-«)v. (van eene zaak),
slechtheid, geringheid, nietigheid V.; 2. (Bergw.) laag, bedding v.; 3. (Waterb.) krib werk o., Z. Bühne. Schlgchtordings, bijv. eu b.
volstrekt, 111 elk geval, zonder uitzonde- ring; ich 11 ill es -, ik wil bel bepaald, volstrekt; ich Ihue es - nickl, bepaald, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
komen; 2. of ScltUippchen, mlotje o.; 3. pantoffel v., slof V
Schlappen, (sc/i/«p/\'/e, v
o. ww„ in. k. slap zijn; (vanslap hangen; 2. in sloffen roudsloll\'en; 3. slorpen, slohberen;len, kwijlen.
Schiappemiilch, v.,stremde lilelk v.
Schl yppheit, »., z. in
keil. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch. 1095
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Schlcioricht, bijv. nw. sloier-
achlig. Schleicr-kappe, (•«) ». ge- sluierdc hoed, boed in. mei lloersbedekt;
lehen o., Z. Kunkellehen; -leinen o., •leinuand v., Z. -fior; -Ios bijv. nw. zon- der sluier, ongesluierd; (lig.) die —e Wahrhtit, de zuivere waarheid; -macher, —in, sluiermaker ni., sluicrmaaksler v.; •mantel ui. sluieriuantel in.; -meise v. kuifmees v. Schleiern, (schleicrle, geschleicrt)
bedr. nw.jem., etw. -, sluieren, mei een sluier bedekken; (Bergw.) den Kotm -, met werk, afval £ sluiten; 2. wed. ww. sa li -, zich sluieren, een sluiei voordoen. Schleier-natter, (-n) v. spot-
vogel ui., spotlijster v.; -taube v. sluier- duif v.; -lragerin v. sluierdraagster v.; -/ucA o., Z. -flor. Schleif, (-(e)s, mv. -e) m. (ver-
oud.) glijbaan v.,Z.Schleifbalin;\'2.s\\nip- vvcg m.;3. smokkclarij v., Z. Unterschleif. Scbleif-bahn, (-en) ». glijbaan,
sullebaan v.; -bank v. slijpbauk v.; •baum in. weversboom. Schleife, (-«) v. (verkl. ScAf-i/.
chen o.), ~L. Schleifbahn, Holzrutsche; 2. slede v.; (voor misdadigers), borde v.; (van een kleed), sleep m., Z. Schleppe; (Vissch.) sleepnet o.; (Jachtw.) streek v. mei dood aas langs den grond bedekt om de wolven Ie lokken; 2. knoop, strik ui.; etic. in eine - binder,, in een knoop; Vog.) strik in.; 3. (van een vat), hoepel in.; (op grenssteenen), keep v„ merk o. Schlcifon, (tchlcifte, geschleift) o.
ww. reg., m. h. slepen, langs den grond glijden; ihr Kleid schleift nuf item Boden, sleept (lan^s den grond); 2. (Vissch.) met een sleepnet visschen; II. bedr. ww. (Spraakk.) einen Buchstaben -, sleepen, verbinden; 2. etic. auf der Erde -, slee- pen, voorlsleepen;;fiM.;«w Bichlplatze -, (op eene horde of knehuid) sleepen,sleu- ren;l»\'ooreH-,mel de slede vervoeren; (lig., Bonwk.) eine Sclmrnsteinröhre -, sleepen, scheef richten; 3. (Krijgsw.) eine Fcslung -, slecliteu, sloopen; (Zeew.) ein Schiff -, uil elk. nemen, sloopen; einen Knoten -, losmaken; Federwildpiet -, verslrik- kin, in strikken vangen; ein Band-, tol een knoop maken; einen Hut -, een strik zetten op; (Sp.) eine Karte -, verzaken. Schlejfen,(stA/;/f,$escA/i//t\'B)bedr.
ww. uur. polijsten, gladmaken; Spieget- glaser -, polijsten, slijpen; Brillcngttiser -, slijpen; (lig.) er muss eist noch ge- schlilfen teerden, hij moet eerst uog wal beschaafder gemaakt worden;2.Metier -, slijpen, scherpen,scherp maken;.Marmm -, polijsten; II. o. ww. glijden; auf dem Eise -, op het ijs glijden, sullen; 2. (Uansk.) walsen;3. (Jachtw.) (van uoeu- ders), schreeuwen. Schlcif(en)lalTette, (-») r.sle«-
all\'uit v. Schloifcnpferd, (•(«)», mv. -e)
o. paard o. voor eene slede. Sehloifer, (-s, mv. Schleifer) in.
(op hel ijs), glijder m.; (Muz.) slepende Inont, roulade v.; (Vissch.) sleepeinde o. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
stellig; das ist • nicht nahr, dat is vol-
strekt of in het geheel niet waar. Schloeht-falk, (-en, mv. -en)ni.
kwarlelvalk, blauwvoet in.; -[arber m. hij die slechts zwart, blauw en bruin verft; 2. hij die linnen in het klein ver- koopt. Schlechthoit, r., i. in. slecht-
hiii, slechte hoedanigheid,gemeenheid v. Schlochthin, bijw., Z. ichlech-
terdings; 2. eenvoudig, kortweg, zonder coniplimeulen. Schlechtigkeit, (-«i) v. slecht-
heid, gemeenheid, zedeloosheid v.; 2. slechle.lage.gemeene daad v.;3.(vaneene zaak), slechte hoedanigheid v., slechte staat of toestand m. Sclllcchtlich, bijw., Z. schleckl.
Schlecht-lóthig, bijv. uw. (van
eene munt), van weinig, gering gehalte; -lhal v. slechte daad, wandaad v. Schlechtweg,bijv.uw.,Z.sc/i/ec/i/-
Ai» (\'2). Schleck, (-(e)s, mv. -e) m. en
Sclileckbissen, (-bitsent, mv. -bts~ sen) in. (veroud.) Z. Leckcrbissen. Schlocken, (tthMtle, geschleckt)
o. ww. u/i c/ir. -, aan iets likken; 2. it. snoepen. Schlpcker, (-s,mv. Schlecker) in.
-in, (-nen) v., Z. Lecker d/\\ Scb.leck(er)-bisseii,m.,spei-
SG, v., Z. Leckcrbissen ty.
Schleckerei, (-e«) i.,Z.Leckerei.
Schleckerhaft, bijv. uw., z. leo
keiiia/t <f\\ Schleckermaul, (-mou;(f)s,iuv.
•munter) o., Z. Leckermaul. Schleck(er;markt,(-»i<iii/(c)s,
mv. -mdrklc) in. fruitmarkt t. Schleckern, (schleckeite,geschlec-
kerl) bedr. WW., Z. leckem.
Schleckkoch, (-/;oc/i(e)s, mv.
•koelie) in. pasteibakker, koek- en ban* ketbakker ui. Schleef, («(«)*, m». -e) in. houten
pollepel m.; (jemeenz.) lummel, vlegel ui. Schleep of Schlepp, (•(«)*. mv.
•e) o. (Zeew.) sleep v.t werktuig o. um het schip op de helling te winden. Schleet, (•(«)*• mv. -e) o. dunne
boomstam m.; (van een schip), wrak o.; (Laudh.) bergplaats v. boven den dorsen- vloer. Schipg-kuh, (-kuhe) v. vette koe
v.; •och» in. vette os in. Sohleh, (•«", -st) bij v. en b. (Prov.)
Z. herbe. Schleh(e), (-«) v. slee, slee-
pruim v. Schleben, (sclilehte, geschleht) o.
ww., m. /(. wrang zijn; (van lanileii), stomp worden; \'2. bedr. ww. die Ziihne -, slomp maken. Schleh(en)-baum, (-4«M»(e)«,
mv. •bauine) in., Z. -durn; -blütlie v. sleepruiinbloesein in.; •MUkwouer o. watero. van sleepruimenblueseuis; -busch, •durn in. sleepriinuehooiii, wilde pruime- booin m.; —/leekte v. korstmos o. van den sleepruimeboom; -pftaume v. slee, slecprunn \'..; -nlh bijv. mv. (Wijng.) |
||||||||||||||||||||||||||||
|
zuur, wrang; saft m. sleepruimenmoes,
sleepruiniensap o.; •rein m. prunellen- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
11
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Schleich-brief, (-(e)s, mv. -e)
in. (Ger.) ruilingsakte v. over lijfeigenen,
permutaiiebriel m.; -druck in., Z. Kach- druck, Winkeldiuck; -drucker m. na- drukker in. Schleiche, (-«) v. (Nat. bist.) blindslang »., Z. Blindschleiche.
Schleichen, (schlich, geschlichen)
o. ww. oiir., ui. s. sluipen, toorlkruipen, vonrtsluipenjdurcA die \\\\icse-, (vaneeBe beek), zacht doorstroouien; (lig.) hei- inclijk handelen, Z. Schleickweg; (lig., geuieenz.) eiwen - lassen, er een laten vliegen, een wind laten; eine-de Krank- keil, slepende ziekte; -des Fieber, Gift, Z. Schlticlifieber «j?-; II. bedr. ww. (ver- oud.) heimelijk binnenbrengen, smuk- kelen, Z. einschwarzen; III. wed. ww. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
$ich-, binnen
|
8
|
sluipen,Z.- (l);sicA heim-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
lich herein -, heimelijk insluipen; sicli
licimlick of saclile davon -, wegsluipen; (lig.) mehrere Fehler haben sich in diese Aunjabe yescklichen, er zijn in deze uitga* vi\'veel fouten ingeslopen; sich in iemands Ver tranen -, iemands vertrouwen weten te winnen; (lig.) sich in die Seele -, (van eene gedachte), opkomen. Schleicher, (-s, mr. Schleicher)
in., -in, (-nen) v. sluiper,kruiper,smok- kelaar in., sluipsler, siuokkelaarsler, kruipster v., hij, zij, die langs geheime wegen zijn, haar duel zoekt te bereiken. Schleicherei, (-e«) v. sluiperij,
kruiperij »., geheime praktijken v. mv.
Schleich-fleber, (-*«s,mv.-iper) o. langzaam toenemende zenuwkoorts ».;
•gang Dl. langzame gang in.; 2 geheime gang, sluipgaog m.; (lig.) Z. -ueg; -jift o. langzaam werkend vergif(t) o.; -gut o. smokkelwaar, sluikwaar v.; -handel m. sluikhandel, smokkelhandel in.; —lrei- ben, smokkelen; -handler, —i«, sluik- handelaar, smokkelaar m., smokkelaar- ster v.; -micne v. geveinsde, huic!ielacli- tige blik ;n.; -lreppe v. sluiptrap v.; •wuare v. sluikwaar v.; nut—il handeln, «luiken, smokkelen; •weg ui. geheime weg, verboden weg ui.; (lig.) omweg, sluikweg m.; (Jachtw.) bijpad, toepad, sluippad o. Schlcic, (-«) v. (Mal. bist.) zeelt
v.; 2. (Ontlk.) baarmoederbals m. Sohleier, (-s. mv. Schieter) m.
sluier in.; den - nehmen, den sluier aau- uemeu, in een klooster gaan; (11.) beurs- vormig vlies o. van jonge paddenstoelen; |
||||||||||||||||||||||||||||
|
il. zaa
|
09
|
d hulsel o. van varens; (lig.) der
|
||||||||||||||||||||||||||
|
ierSachl,sluier m.,duisternis v.; il. dek
mantel ui., voorwendsel o.; uber etw. einen - teerfen, decken, iets verbergeu, geheim houden; den - wegheben, tuften. der über etw. liegt, den sluier van een geheim oplichten. Schleiereule, (-«) v. nachloil,
ransuil in.; -/lor in. kamerdoek. garen gaas, sluierlloers o.; -frau v., Z. -m«- cherin. Schlciürig, bijv. mv. gesluierd
met ven sluier bedekt. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||
|
1096 Sch.
|
||||||||||||||||
|
m.,-iD,(-Ken) v.(Bergw.)erlswasscher,
baggeraar m., ertswaschsler v.; 2. zwel- ger, brasser in., zwelgstcr, brasster v. Schlemmerei, (-en) v. zweigerij, bra-serij, liedcrlijkheid v.
Schlemm-fass,(-/a.Mej,mv.-/aj-
ser) o. val o. om het loogzout uil de plantenasch te zuiveren, kuip v. om te laten bezinken; -graben m.,Z. Schlamm- graben; -pinset m. (Mcls.) metselaars- kwast m. om de wanden vóór hel wit- ten schoon te maken. £cb.lempholz,(-Aoteei. mv. •kil-
ter) o. (Zeew.) (aan de kluizen), rijbed, kussen o.; (van de kiel), voorslevenknie v.; (van den achter- en voorsteven), knie v. Sehlender, (s.mt.Schlender) m.,
Z. Schlendergang; (Mod.) Z. Schiepp- kleid. Schlendergang, (•gang(e)t,mv.
Uginge) m. trage gang, slentergang m.; ,dem allen - folgen, seinen • gehen, de joude s\'eur volgen; juristiscber -, lang- zamc gang ui.; 2. slentergang m., Iang- zaam Inopen o. Schlendrian, (-(e)s, mv. -e) m.,
|Z. Schlendergang (flg.). Schlendem, (scltlenderte, ge-
\\schlenderl) o. ww., 111. s. slenteren, lan- lerfanten, drentelen, hcen- en weer I00- pen. Schlenge, (-n) v. (VVaterb.) ge-
vlochlen rijswerk, kribweik 0.. bckram- ming v. Schlengel, {•; mv. Schltngel) m.
(Bouwk.) plaal. zware (ciken)plank v.; (Walerb.)s!aketselo.;(Zeew.)slitlouw 0. Schlongcn, (schtengle.gesrhlengl)
bedr. ww. bekrainnien, met kribwerk bevestigen. Schlenkeln, (schlenkelte,gesehlen-
kell) Z. tchlenkern. Schlenker, (•$, mv. Schlenker)m..
Z. Schleppkleid; (VVaterb.) plank, deel v.; 2. Z. Sehlender; -bein o. (gemcenz.) slingerheen, spartelbeen o.; -beinig bijv. nw. slingei beeuen hebbende; \'fuif m. slingervoet m.: -füszig bijv.nw. slinger- voeten hebbende; -hede v. werk o. om te kalefateren. Schlenkerer, (.s, mv. Schlcnke-
rer) 111. sparlelaar m.
Schlenkermagd, (.twigde) 1.
meid v. die dikwijls van dienst veran- derl. Schlenkern, (tchlenkerte, qe-
tr.hlenkerl) o. ww., m. A. bewegen, slin- geren, spartelen; (Zeew.) (van schepen), slingeren; die Arme • lassen, lalen han- aen; 2. bedr. en o. ww. slingeren; die Füsze - of mil den Fusten -, spartelen; mil den Armen -, zwaaien; 2. werpen, schuilden, Schlenz, (-es, mv. -e) m. (Prov.)
scheur v. in een kleed. Schlettzen, (schlenzle, geschlemt)
O. ww., 111. A., Z. schlenkern. Schlonzer, (-s, mv. SMenzer) m.
luiaard, lanterfant m. Schlepp, (-(c)s, mv. -e) ra. sleep
m.; -bauch m. bangbuik m.;-booto., |
||||||||||||||||
|
•netz; -höhle v. (Onllk.) slijmholte v.
Schleimicht, bijv. nw.,Z.scA/cim-
arlig. Schleimig, bijv. nw. slijmig, slij-
merig, vol slijm; -e Flütsigkcil, slijmige slof; (l\'l.) slijmstof v.; -keil v.slijmerig- heid v. Schleim-kapsel, (•») v. (Ont-
lk.) slijmklier v., Z. •beulel; •luclia. zeeleenwerik m.; .natter v. slijmadder v.; -nelz o. slijiiinet o.; -pflasler v. uit planlenslijm vervaardigde pleister v.; •polyp m. (Gen.) slijmachlige uitwas, slijmpolyp m.; -rulhe v. (Walerb.) Z. Schlammrulhe; -sack tn. slijmzak in., Z. beulei, sauer bijv. nw. slijmzuur; (Schcik.) —es Satz. hrandig slijmzuur- zoul o.; satire v. slijmzuur o.; scbeide v. (Unllk.)slijmzak in. der rnoederscliee- de; schlange v. slijmslang v.; -sehtcind- suchl v. slijmtering v.; staar 111. (Gen.) slijmachlige gezichtsverdiiislering v.; tucht v. slijmzuchl v.; -lhier o.slijm- dier o.; -wurm m. wormviscb, slijniaal m.: •zncker m. slijmsuiker v. Schleisz, (-«, mv. -e) m. (I\'rov.)
vrnchtgebruik o.; 2. pluksel ó. Schleiszbaum, {-baum{e)s, mv.
tiiunie) 111. pijnboom m. Schleisze, (-n)v.licblspaandcr in.,
Z. Lirhhpan; 2. (van linnen), pluksel o.; 3. (van pennen), baard in., vezels v. mv. Schleiszen, (scbliess,getchlietsen)
o. ww. onr., m. s. (van kleederen), slij- len.Z. sub ubnutzen, abtragen; 2. bedr. ww. Kienboli - in de lengte splijten, klooven;Srrifif-,dnen springeii;Fi\'iieni -, de veeren afhalen; Hinden -, schillen. Schleiszenkiefer, (-fers, mv.
•fer) in., Z. Scbleiszbautn; schnitzer, stock m. &, Z. Schleiszetticker. Schleisze- schnitzer, (-mA»»-
Izers, mv. schnitzer) m. hij die licht» spaanders maakt; 2. spalkmes o.; stock 111. ijzeren werktuig o.oni delichlspaan- ders te houden. Schleisz-feder, (-n) v. groote
gan/.i\'veer v.; -föhre v., Z. -haum; -hotz
o. kluofliniit o.; 2. Z. Kienholz. Schleiszig, schlissig, bijv. nw.
versleten, kaal, afgedragen; (van kaas), week en zacht. Schleisz-lorbeere, (-n) v. kel-
lerhals m.; -markl, Schliltmarkl m.
(Volkst.) laatste dag m. der kermis of jaarmarkt; -zuiebel v. ninlerui v., win- lerlook o. Schlemi(e)hl, (-(e)s, mv. -e) m.
ongeluksvogel m., Z. Pechvogel, Unslern.
Schlomj(e)hlthum, (-(e)s) o.
z. mv. wezen en lot 0. van eenongeluks-
vogel. Schlemm, (•(«)*, mv -e) m.(Sp.)
alle slagen halen o.
Schlommcn, (tehlemmle, ge-
schlemml) bedr. ww. (Bergw.) Asche. Sanl, Erz -, wasschen; 2. van slijkdee* len zuiveren; eine/i Teich -, uitbaggeren. (Mets.) einc Matter -, voor don eersten keer witten; II. o. ww., in. A. zwelgen, brassen, een liederlijk leven leiden. Schlommcr, (s, mv. Schlemmer)
|
||||||||||||||||
|
van het snoer; (D.\'Misk.) slepende danspas
m., wals v.;2. messenslijper m.; (Spicg.) polijster m.; (Nat. hist.) schoenlapper in., juffertje o. Schloifei-in, (-nen) v. slijpers-
vrouw v.; 2. glijdsler v. Schleif-haken, (-hakens, mv.
•haken) ru. slijpershaak m.; -hamen m. sleepnet o.; \'handel m. sluikhandel, smokkelhandel in.; -liiille v., -kolhe v.. Z. ~mühie;-kanne v. groote houteu wijn- kan v.; -taJe v. orgelkisl v.; •lohn m. slijperslnon, slijpgeld o.; -mühle v. slijp- mnlcii, slijpsteen m.; -nadel v.haarnaald. haarspeld ».; 2. Z. Schnitrnadrl; •pfaffe in. slijpende gezel m. bij hel aannemen van een leerling lot gezel; -rad o. slijp- rad o.; it. rad o. van een slijpmolen: •rebe v. uitlnnper ni. van den wijnstok; •tand in. slijpzand, schuur/and o.\\schale •schiistel t. metalen kokerljeo. tot hel slijpen van bolronde brilleglazen;-scAetAc v. metalen schijf v. lot het slijpen van edelgesteenten; sehrilt m. (l)ansk.) slepende pas in. Sohleifsel, (-j) o.,z. m..Z.Schieif-
spanr.
Sohleif-spane, m.mv.,-staub,
m., z. ui. slijpsel o.; -slein m. slijpsteen, aanzetsteen m.; stock m. (Mess.) rad- stoel m.; -lhüre v. geheime deurv.;-fro« m. slijpbak m.; •Ireppe v. geheime trap, sluiplrap v.; -ueg m. geheime weg,sluip- weg in.; (lig.) ongeoorloofd middel o.; -zehnle m. schooventiend v. naar keuze; seug o. slijpgereedschap o.; -ziigel ui. trens v., tooiupje o. SchleihO, (-n) v., Z. Schleie.
Schleim, (-(e)s, mv. -e) m. slijm,
|
||||||||||||||||
|
59
|
||||||||||||||||
|
slijmachtig vocht o., slijmige slof v.;
- au f der Hrust liaben, slijm <J-; 2. vlee- zige voorpoot in. van een vet rund; (PI.) plantenslijin o.; 3. (Volks!.) Z.Schlamm; (Tinneg.) afval in. van tin. Schleim-aal, (-(e)s, mv.-e) m..Z.
•wurm; -abfnhrend bijv. mv. süjinvei-
drijvend; -arlig bijv. nw. slijmachtig; •aussonderung v. slijmafznndering, nit- werping v. van slijm; •balglein o. slijm- blaasje o.; -beulel m. (Onllk.) slijmznk m.; -bliilig bijv. nw. slijmcrig;(lig.)koel, llegmatiek; blütigkeil v. slijmerigheid v., Oegmalisch lemperainent o.; -br(tuni v. (Gen), slijmachlige keelontsteking v.. •brechen o. slijmluaken a.\\-darmgicbt v. slijmige darmjicht v.; •drüse v. slijin- klier v. Schlcimcn, (sclilcimle.gesrhleimi)
o. ww., m. A. slijmerig zijn, slijm ver- wekken; 2. bedr. ww. het slijm wegne- rneii; Fiscbe -. van slijm zuiveren, af- schnimen; den Zucker -, zuiveren. Schleimer, (•», mv.Schleimer)m.
hij die ui slijm uilhaalt; l\'l. Sun-
naamsih slijmhont o. Schle.im-fleber,(-fteij,mv. .her)
o. slijiiikoorts v.; -fiscb ui. slijiiivisch
m.; -fluss m. slijm vloed m., slijmvloei- iug v.; •gührung v. slijmaclitigc npbmi- sing v.; .geicebe o. mv. slijmwcefsel o.; -A«ri o. gomhars o.; -haul v. (Onllk.) slijmvlits o.; 2. slijmig vlies o.; 3. Z. |
||||||||||||||||
|
Sch. 1097
|
||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||
|
Aufzug -, plakken; 2. ontwarren, in orde
brengen, schikken; Sleine auf einander ophoopen, optassen; (fig.) uit den weg
ruimen, schikken;einen Slreit -, beslech- ten. Schlichtente, (-n) v. duiker-
eend v. Schuchter, (•», mv. Schuchter)
m., -in, (-nen) v. hij, zij die glad- maakt, eITent, polijst &, Z. schlichlcn; (fig.) schikker, beslechter m., schikster (Boschw.) dijkwerker m.; (fig.) der, die gütliche -, —in, bemiddelaar m., be- middelares v. Schlicht-feile, (-n) v. (Slot.)
zoetvijl v.; -haarig bijv. nw. gladharig; •hammer in. plethamer m. Schlichtheit, »., z. m. gladheid,
effenheid ».; ffis.) eenvoudigheid t. Schlichthin, bijw., Z. schlecht-
hin, schli chlueg. Schlicht-hobel, (-hobels, mv.
•hohel) m. rofl\'elschaaf v. Schlichtig, i-er, st) bijv. nw.
glad, vlak, ellen; -keil v. gladheid, vlak- heid, effenheid v. Schlicht-klinge,(-n)v.iZeeml.)
tnhs v.; -meiszel m. rechte, draaiersliei- lel in.; snesser o., Z. -klinge; -mond m. (Looi.) schraapmes o.; -pinsel m. pen- seel o. om de kleuren uit te wasschen; rahmen m. looiersraam o. om de vellen welke geschaafd moeten worden op te spannen; sclncein o. tam varken o.; -<\'aft/m.,Z. Glalteisen. Schlichtung, v.. Z.tcklichten; it.
(fisr.") beslissing, heslechtine v. Schlichtzange, (-n) v. (Looi.)
lans v. om de vellen te spannen. Schlick, (-(e)s, mv. -e) m. mer-
gel v., slijk of slik o., slib v.; (van een slijpsteen), slijnsel o. Schlick-balken, (-balkens. mv.
balken) in. (Walerb.) slikbalk, balk m.
onder den sluisvloer: -boden m. Ieem-
grond, mergelgrnnd, slijkgrond m.;-deich
ui. dijk m. van een slijkgrond.
Schlicken, [uklickle, geschlickt)
bedr. eu o. ww., m. h. (van hel water), aanspoelen, aanslibben. Schlicken-gans,(-oönsf) v.wil-
de eans v.
Schlicker-bahn, (-en) v. giy-
liaau, sullebaan v.
Schljckerde, v., z. m. mergel-
aanle v.
Schlickerei, Schlickerkost,
{-en) v.. Schlickerzeug,(-(e)s,mv. •e) o., Z. Ntischerei.
Schlickerig, bijv. nw.,Z. schlam-
mig. Schlicker-maul,(-ma«/(e)s,mv.
•mduler) o. lekkerbek,snoeper m.;-milch v. u-eslremde melk. dikke melk v. Schlickern, (teklUktrle, geschlk-
kert) o.ww., in. s. (van melk), dik wor- den, stremmen; 2. in. A. met geraas in- slikken, opslokken. Schlicker-tasche, (-u) v„ z.
•maul; -zahn m„ Z. -mau/. Schlick-fall, (-/a«(e)«. mv. -f&l-
Ie) in. aanzetten o. van slib of -Iijk te- |
||||||||||||
|
Schleuder-schwanz,(-icAu<m-
zes, mv. sthuanze) m. gordelhagedis v.;
slein m. slingersleen m.; -uurfw. worp m. met den slinger. Schloucn, (schleute, geschleut)
bedr.ww. (Vleescbh.) die Dirme -,spoe- li\'ii, uitspoelen, schoonmaken. Schounig, (-er, st) bijv. en b.
haastig,spoedig,snel, onverwachts, plot- seling. gezwind,zonder uitstel; -e Hiil/e, dadelijke hulp; •aufbrechen, plotseling, haastig; \'keil v. haast, spoed m.. snel- heid v. Schlejinigen, (schleunigle, gc-
schteunigl) bedr. WW.,Z. besekleunigeit. Schleuper, (-s, mv. Schleuper)m
(Zeew.) spijker in. zond\' r kop. Schleuse, (-n) v. sluis v.; unlerir-
dische -, goot »., riool o.; (Org.) giet- vorm m. der orgelmakers. Schleusen-bau, (-(e)s) m., z.
m. sliiisbouw ui., bouwen o. eener sluis: 2. — of —kunst v. sluisbonwkundc v.:
•belt o., -boden m.sluisvloer m.; -einsalz, -(all m. sluispoort, slniskamer v.; \'flügel in. sluisdeur v.; -geld o. sluisgeld o.: •grundboden m., Z. -boden; -kammer v. slniskamer v.; -meisler in. sluiswachler m.; -nagel m. sliiisnagcl m.; siumer m. sluizenveger, rioolriiimer m.; -rosl m. Inoze sluishedding v.; schütze v. schuif" of valdeurlje o., schut klep v. eener sluis: •Ihor n„ -thüre v. sluisdeur v.; •penlil o. sluisklep v.; •vorboden m. voorvloei- ra. van de sluis: -wand v. slniswaml m. Schlich, (-(e)s, mv. -e) m. ge-
heime weg, sluipweg ni.; alle -e in einem llause kennen, alle hoekjes en gaaljcs weten te vinden; (fig.) geheime streek m.. slniksche handeling, intriee v.; jems. -e enldeckcn, hinter jems. of jemn. auf die •e kommen, iems. streken ontdekken; 2 (Bergw.) gezuiverd, kort geslagen erti o.; 3. Z. Srlilamm. Scblich-fass, (-fasses, mv. -fas-
ser) o. (Bergw.) vat o. om erts in te wasschen; -kaslen ra. kist v. om erts in te wasschen; -kübel m. emmer in., knip v. om erts te wegen. Schlicht, (-er. si) bijv. en b. glad
cflen, plat o.; (van het haar), glad, niet kroes: in - eni Rock, in eene eenvoudige jas; (fig.) eenvoudig; (van hel karakter) rechtschapen; der -e Mcnscheneersland hel gezond verstand. Schlicht-axt, (sxte) v., -beil,
(-(e)s. mv. -e) o. (Timm.) breede bijl v.; -tmtt m. (Nat. hist.) schol v. Schlichte, (-n) v., Z.Schlichlheit,
(Wev.) pap, stijfsel v.; (I.etlerg.) asch- brij v. Schlichteisen, (-eisens, mv.
*eiien) o. (Looi.) schaalijzer, schaafmes o.; 2. (Kunstt.) Z. Cldtleisea, Glalteisen, 3. Z. Gdrbeeisen.
Sch\\\\0h.tBr\\,{schïte.htete.geschlich- let) bedr. ww. glad strijken, elad slaan
effenen, gelijk maken; einen Weg -, effe- nen; das Krumme -, recht maken; 7.im- merholz -, gladschaven; Glas -, slijpen; (Looi.) die Felle -,afschaven; (doudsm.) die SilberzAhne -, polijsten; (Wev.) den |
||||||||||||
|
-(ia»i//(/oo/o.sleep(stoom)boot v.;-aVjen
in. sleepde gen in. Schleppe, (-n) v. (verkl. Schlepp-
chen o.) sleep in.; (Jachtw.) slreck v. met dood aas langs den grond om wol- ven te lokken; (Bergw.) helling v. Schleppen, (schlepple, gesclileppt)
o. ww., m. h. (van kleeren), slepen, na- slepen, langs den grond gaan; (Zeen.) (van liet anker), dreggen; -de Schrcib- art, sleepend; II. bedr. ww. eine Last -, sleepen, voortsleepen, voorttrekken; fin Schi/f -. sleepen, op sleeptouw hebben; den Anker -, op de ankers drijven;/cm. in\'s Gefdngniss -, sleepen; jem. mit sich -, medesleepen, met moeite voortdra- gen; III. wed. ww. sich mit elic, -, met moeite voortgaan; sich an einen Orl -, voortsleepen naar; (fig.) sich mit jemn. -, iem. met moeite voortdragen; sich mit einer Krankheit -, gehukt gaan onder. Schlepp( en) trager, (-gers, mv.
•gcr) in. sleepdrager, slippendrager in.
Schleppig, bijv. nw. met een sleep
voorzien. Schleppisch, bijv. nw. slordig,
morsig, Z. srhlampig. Schlepper, (-s,mv. Schtepper) in ,
-in, (-»i\'«) v. sleeper in., sleepsler v., hij, zij die sleept; d.anilh.) Z. Hunger- harke; (Zeen.) Z. Schlepptau. Schlepp-garn,(-(e)s,mv. -e)o.,
Z. -netz; -geuand o., Z. -kleid; -haken m. (Ilergvv.) sleephaak in., houvast v.; •harke v., Z. Hungerharke; -karren m. stortkar, vuiluiskar v.; -kaslen in.(Berg- w.) slede v.; -kulle v. sleepkettiug, kel- ting m. om iets voort te sleepen; -kleid o. kleed o. niet een sleep; -iA6t(m.(Bergw.) kuip v. die men kan voortsleepen: -man- tel in. mantel in. met een sleep; -netz o. sleepnet o.; -riegel m. groote schoot v. van een slot; stick m. (Vissch.) sleep- nel o.; (Beigw.)hijschlouw o.; (Hg.)lich- tekooi v.; schieney. (Bergw.)wrijvings- strook v.; seil o. sleeptouw o.; in\'s — nehmen,n\\i het sleeptouw nemen: slrang m. (Itergw.) Z. seil; -lau o. (Zeew.) sleeptouw o., sleeplijn v.; -uagen m.tri- kehal, sleepwagen m.; -werko. (Bergw.) machine v. met een hefboom, sleepwerk o.; sug in. (Spoorw.) trein in. (wag- gons). Schleu, (-er, si) bijv. nw. (van
het weder), luw. Schleuder, (-n) v. slinger m.; 2.
(o. C.) catapult v.; 3. riem m. waarmede de maaier de zeis aan den arm bcves- tigt; (Ileelk.) slingerhand m. Schleuder-affe, (-«, mv. -b) id.
slingeraap m.; -ball m. slingerbal m.
Schleuderer, (s, mv. Schleudc-
rer) m. slingeraar m.; 2. (Hand.) beun- haas, loonbederver na.; -bund in. (Gesch. van V.) fronde v. Schloudorn, (schleuderte, ge-
schleuderl) bedr.ww. slingeren, niet een slinger werpen; (Hg.) Bannstrahlen -, den banvloek uitspreken; ll.o.ww., m. A., Z. schlendern; 2. knoeien, slecht maVen, afroiïelen; it. onder den prijs verkoopen, beunhazen. |
||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||
|
1098 Sch.
|
||||||||||||
|
•er Umstand, moeielijk; das isl so - nicht.
dat is zoo kwaad uiet; das isl • genug, dat is leelijk genoeg, dat ziet er gek uit, deslo -er, des te erger; wat noch -er ist, wat nog slimmer, nog erger is; eine -e Nuchricht, ongelukkig, noodlottig; -e Zeilen, duur, Z. schlecht; -er Zahn, be- dorven tand; -e Sache, leelijk; im sten Falie, sten Falls, in het ergste geval; alles non der -slen Seite nehmen, alles van de donkerste zijde bezien; auf das -sle gefassl sein, op alles, op hel ergste voorbereid zijn; 2. roir uird -, ik ben onpasselijk, Z. Mulh; 3. Z. boshafl, bei\' tig, streng, schlau; 4. Z. schadlich. Schlimmen, (tcklimmte, ge-
schlimml) o. ww., m. s. (w. i. gebr.), slecht worden; 2. bedr. ww. bederven, doen bederven, Z. vcrschlimmern. Sehlimmerri, (schlimmerte, ge-
schlimmcrl) o. ww., m. A. (w. i. gebr.), verergeren; 2. bedr. ww., Z. i<erschlim- mem. Schliliden, (schlund.geschlunden)
bedr. ww.onr. verslinden,Z.verschlinden. Schlingbaum, [-baum{e)s, mv.
-\'jaume) 111. (PI.) nieelboom, wilde wijn- ;aard 111.; 2. geellioiit o. Schlirjge, (-n) v. (Jachtw.) strik,
strop m.; Hasen mil der - fangen, met len strik vangen, strikken; -n legen, strikken leggen; it. (fig.) jemn. eine - legen, eeu strik spannen; in die - gera- Ihen, in de val raken; (l\'l.) Iicchlrankje o., \'L. Gabel (Wijng.); 2.Z. Schlingbaum; it. Iimidswiiide v.; (Zeew.) uiarszalin- ;en v. m v. Schlingel, (-s, mv. Schlingcl) ra.
luiaard, lummel, ondeugd, deugniet 111.; grober -, onbeschofte kerel in. Schlingelei, (-e«) v. luiheid. on-
ileugendheid v.; it. kwajongensslreek, guilenstieek 111. Sehlingolhaft, bijv. en b. lui,
als eeu luiaard, ondeugend.
Schlingelhafcigkeit, v., Z.
Schlingelei.
Schliageln, (schlingelte, geiehlin-
geil) o. ww., 111. s. luiere», leegloopen, lummelen, giiitenslreken uitvoeren. Schliagea, (schlang, geschlungen)
o. ww. onr., 111. 1, auf dein lloden hin-, kruipen; durcli dus Thai -, (van eene beek), slingeren, kronkelen; II. bedr.ww. slingeren, vlechten, omslingeren, 0111- slraugeleu, ombuigen; die Arme 111 ein- ander -, kruisen, wringen; in einander \\ijeschttingciie Scliriftsüge, in elk. getrok- ken letters; geschltingencr Namenszug -, ineen gevlochten naaincijfer o., naauilrek in.; (lig.) Z. durchscltlingen, einscllliit\' oen; 2. Z. verschlingen, verschlucken; 3. (veroiiti.) Z. schleudern; lil. wed. ww. sich -, zich slingeren, kronkelen;sicA :u- tatnmen -, zich sanienvlechteu, zich in- eenslreiigclen; sich um elw. -, zich om iets heen slingeren. Sohlingcr, (-«, mv. Sehlinger) m.
hij die iels iiieensirengelt, vluchter ra.; it. wal zich kronkelt; (lig.) Z.Schlucker. Schljngern, tschlingert», geschlm-
uert) o. ww., ra. A. (Zeew.) slingeren. |
||||||||||||
|
van lijfeigenen; ein geschhssenes Ganzes,
afgesloten, afgerond geheel; die Hdnde m einander -, samenvouwen; 2. insluiten, beperkingen maken; (Kalh.) geschhssene Zeil,besloten lijil;o(.\'SfA/os.vcH<;./aorf,geslo- ten jacht v„lijd ui.waarin het jagen verbo- den is; geschhssene Geseltsiliaft,ge»\\olen, iiesloteu, bijzonder, particulier; (l.ainlli., Boschw.) einen \\\\\'ald,eine Wïw-,omslui- ten; 3. einen \\ergleir.h-,sluiten,aangaan; einen Verlrag -, sluiten, aangaan, over- eenkomen; f rieden -, sluiten; ci\'ien brie/ -, sluiten, eindigen; einen Ucberschlug -, opmaken; sein Lehen -, eindigen; 4. be- sluileu, gevolgtrekkingen maken; was schlieszt er hieraus?, wat besluit bij, maakt hij hieruit op?: - Sie con sich auf Andere\'/, beoordeelt gij anderen naaruzel- veu; II. wed. ww. sich -, sluiten, geslo- ten norden; das Jahr schlieszt sich, sluit zich, spoedt naar het eind; ei schlieszt sich hieraus, dass, hieruit volgt &. Scblieszer, (-.«,mv. Schlieszer) m.,
-in, (-«e«) v. sluiter, cipier m., sluil- ster, cipiersier v., 2. portier ui., portier- ster v.; it. Z. Baumschlicszer, llesthlieszer, Thorschitcszer; -aml o. a: .lil o. van ci- picr. Schlieszerei, (-e«) v. sluiten o.;
2. Z. Gefaii\'jniss.
Schliesz-feder, (-n) v.(van gan-
zen), eind veer v. van den vleugel, sluil-
veer v.;(Slol.) slotveer, sluilveer V.; -ynl o., Z. Schlossgat; -yeldo, sluilgeld n.; 2. Z. Thorgeld; -gevierte o. (Drukk.) qua- draat o.; \'halm ui. sluilkraaii v.; -haken in. bank, klinkhaak in.; (van een bock), slot o.; -holz o„ Z. Schhssbolz, -kappe v. (Slot.) schoolplant v.;-keil in. (Kr.) bout in. out te sluiten; (Spoorw.) sleutel m.; •ketle v. sluitketliug [uu., Z. Sperrketle; •kloben in., Z. •haken; -knie o. klamp- kuie v.; -kohl in., Z. -kraut; -knrb in. sluilmund V.; -kraal o. kropkool, luil- kool v.; ~laltig ui., Z. salut, Schlieszlich, bijv. nw. tot slot,
ten slotte, voor het laatst; -e Erkldrung, slotverklaring; -es Urtlictt, eindvonnis o.; - bemerken, ten slolle. Schliesz-mauschen,o.,-mus-
kcl, ui. sluitspier v.; -nagel ui. (van
eene deur &), bout, greiidelbooin in. om te sluiten, sluitpin, sluitpen v.; (I)nikk.) kooihoulje o.; -patt m. zeeïinakerswerk- luig o. om liet lajiii L te klooveu; -uuu- drdlchen o. (I)rukk.) Z. •geoierte;-riegel ui. valslot o.; -stge v. smalle liandzaag, lijne zaag v.; salat ni. kropsalade v. Schlieszung, v., Z. schlicsien; it.
bei of nul - der Thüre, bij bel sluilen der deuren; bei - der Predigt, aan hel slot o.; (van ecu verdrag), sluiting V. Schuil\', (-(c)s, mv. -e) in. iuolen-
draai na.; 2. snede v., draad in.; dieses Messer hal einen gaten -, snede; (van dia- iiiauteu), gladheid v.; 5. Z. Schleifsp/lne. Schliffel, (-s, inv.iVA/i//c-;) 111.I01U-1
perd, luniinel, dou.oor 111. Sch lim m, (-er, -st) bijv. en b.
slecht, ongelukkig, spijtig; es steht • nut ihm, zijne taken slaan slecht; it.bet ziet\' er ongelukkig met hem uit; das isl ein1 |
||||||||||||
|
gen den dijk; -fanger m. kleine buiten*
dijk m. om de slib op te vanpen; -grund m. slijkgrond m.; -liurke v. slijkhark v.; •krapfe v., -krapfclien o. (Knokk.) gebak o., spijs t. van eieren, kaas en kruiden; •land o. aangeslibde grond in.; -rolle v. (Nal. bist.) imdasoiir o.; -ufer o. (Wa- terb.) aangeslibde oever in.; •ualle v. slijkgrond in.; -ireidev.,\'£. KorbwciJe. Schlicksche, (•») v. (I\'rov.) vii-
ten pantoffel v. Schlief, (•(*)«, n»v. -<) in. (Hak.)
nal, niet goed uitgebakkvn gedeelte o. van liet brood; 2. vettigheid,lijniigheid v. Schliefen, {schloff, geschloffen) o.
ww. om., in. /i. in elw. -, kruipen, siui- pen; i« Kleider -, zich kleedeu. Schliefer, (-»\\ mv. Sehliefer) in.
(Jachtw.) dashoud iu., Z. Daclis; 2. (Prov.)Z. A/u/f. Schliptig, (-«-, -s() bijv. uw. niet
nitgebakken, klelsig, kleverig, laai, kier. SchliCl\', (•(«)•>, mv. Schtiere) in.
sluier ui., garen gaas o.; 2. (Aardk.) iner- gelgrond, leemgrond m. Schlieren, [schlierte, geschliert)
bedr. ww. met mergel of leem beslrij- ken, 2. wed. ww. sich -, (van garen), in de war geraken. Scbliesz, (•«, mi.-t) m. (Zoutz.)
omslag ui. der onkosten, bestek o.
Schliesz-anker, {-ankers, mv.
•anker) in. sluitauker a.;-balken in.sluit» balk.sluitbnnm in., schraag v..stander in. Schlioszbiir, bijv. uw, te stuiten,
van een slot voorzien, sluitbaar. Schliesz-baum, (-ft<i««i(e)s,mv.
-baume) in. sluilbooiuiu.;-A/ei7io. sluit-
plaat v.; -bolzen in. pinnetje o., spie v. in een bout. SchllOSze, (-«) v. spie, spei, luns
v.; Uouwk.) sliiilliaal; in.; (Waterb.)val- dcurlje, verlaat o.; (lioekb.) slot o., baak in.; (van misdadigers), boeien v. mv. Scblie3zeisen,(-ti.wis,niv.-eise/j)
o. sluilijzer o., sluitbiiom in.
SchilicSZCn/\'/u scltlieszest or (ver-
oud.) sr.ltleuszesl, er schlieszt o( (veroud.) schteuszt, uitlost, getchlossen) o.ww.onr., ui. A. sluiten, gesloten zijn; (van een deksel), sluiten, passen; das Penster schlieszt gut, sluit goed; ein lleiler der gut schlieszt, zit; (Kiïjgsw.) recht, links -. aaus!uiteu; (van kleeren), sluiten, pas-| sen; (lig.) (van sloten &), ohi, tchleehll -, sluiten,houden, gesloten kunnen wor- dgn; 2. in licft -, sluiten, bevatten, in- houden; 5. eindigen met; hier schlieszt der Brief, hier eindigt, sluit &; 4. vol- gen, voortvloeien; II. beur. ww. sluiten, toeinakeii, dichtinakeu, toedoen, op het slot doen; eine Tlulre -, sluiten, op het slot doen; einen brief -, sluiten, dicht- maken, verzegelen; lim Verbrecher -, ketenen, in boeien slaan; (tig.) urn jem. of elw. ei\'ieu Kreis -, vormen; das l\'ferd geschlossen halten, bet paard knijpen; geschhssene Jagd, afgesloten jacht v., (Krijgsw.) die Glieder -, sluiten. opslui- teu; im Heiten au einander -, naast elk. rijden; geschhssenes Land, gesloten, vel - dedigbaar; (Leeuw.) grond in., land o. |
||||||||||||
|
Sch. 1099
|
||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||
|
u-nliner m. slotbewoner m.; -blech o.
plaatijzer, slotplaat o.; •kunnen m. put v. van het kasteel of paleis. Schlösschen, (verkl.) \'.slootje,
slotje o.; it. klein kasteel of | leis o., Z. Sch loss. Schlgss-dame, (•»*; v„ Z. -(rau.
Schlgsze, (-«) v. (v<i: i. ScHösz-
cltcn o.) hagel, hagelstern in.. iiagelknr- rel, hagelbui v.; es gibl, es lallen -n het hagelt. SchlQSzen, (srlilnszle, geschloszl)
onp. ww.,m. h. hagelen; ex schloszt Steine, er vallen hagelsteenen. Schlgszen-ei, (-(e)s, mv. -er) o.
rondachlige, wilte, kwartshoudende kei- steen m.; -Aorn o. hagelkorrel v.; -regen in. met hagel gepaard gaande regenbui v.; sturm m. hagelstorm in.: \'treiter o. tijd in. waarin het gewoonlijk hagelt; 2. Z. sturm; -u:otke v. wolk v. die hagel aankondigt. Schlosser, (-t, mv. Schlosser) rit..
-in, (-ncn) v. slotenmaker m„ sloten- makersvrouw v. Schlosser-arbeit, (-en) v. slo-
tenmakerswerk o.; -blech o. door sloten- makers gebruikt wordend ijzerblik o.; •geselt m. slotenmakersknecht m.; -hand- uerk o. slotenmakersambachl o.;-innung v.slotenmakersgilde o.; -junge in. sloten* inakersjongen, slolciimakersleerüng m.; kunst v. slotenmakerskunst v.; -mehter in. slolenmakersbaas in.; -rechnttng v. sloleninakersrekening; -uierkzeug o. slo- lenmakersgereedichap o. Schloss-feder, (•«) v. slotveer,
veer v. van het slot: •fliigel m. vleugel ui. van het kasteel; -frau v. vrouw v. van het kasteel, burchtvrouw v.; -garlen m. slottuin, tuin in. van het slot of paleis; •gesessen bijv. uw. een burcht bewonend, eeu kasteel bezittend; -gewirr o. werk o. van ecu slot; -graben in. gracht v. om het kasteel; -haken in., Z. Schlteszhaken; hauptmann m. kommandant, gouverneur ui. van een kasteel, eene vesting, slot- voogd in.; 2. ouderhofmaarschalk in.; -/ierr m. heer, eigenaar in. van het slot; herrschaft v. eigenanr(s) m. (mv.) van het slot; -ltof m. plaats v. in hel slot of paleis; -kapelle v. slotkerk, kapel v. in het slot, kerk in hel paleis, hofkerk v.; •kasten in. (Slot.) slotkasl v.; -keller m. kelder m. van hel kasteel; -knochen m. beupbeen o.; -korb in. sluitmand v.; •krant o. henuepbladerig leverkruid o.; -mac/i(.rm.geweerslotenniakerm.;-«aoe/ ui. slolnagel m., sluitpen v.; -platz m. plein o. van het kasleel; -prediger m. predikant ui. in de hofkerk, hofkapelaan iu.;-rci/\'m.slotring ai.;-rieijel m.slotgren- del in.; \'latte ui. leenman m. die alleen van den vorst afhankelijk is; sdnger, —i», zanger in., zangeres v. van het hof; •spieker ui. slotspijker iu.; -//ior o.,-lA«re v. slotpoort, deur v. van het kasteel of paleis; -thurm in. slottoren ui.; -thürmer ai. lorenwachter m. van het slot; \'trilt ui. (Jachtw.) opstaan o. van bet hert snel een voorpoot; -verwalter m. portier, h\'.iis- bewaarder ui. van het slot; (veroud.) |
||||||||||||||||||||||
|
Schlingcr-pardune, (-n) v.
(Zeew.) losse pardoen v.; schlagbug in. gang in. van een schip bij het laveeren; • stag in. los slag o. Schling-faden,(-/udras,mv.-/a-
den of -[ii[len) in. gevlochten draad m.;
;i\'i.) \'Z.Schlinge;-halsm. (Volkst.) krui- per, kruipend persoon ra.; 2.slokop, gul- zigaard m.; -kraul o., •p/lanze v. slinger- plant v.; -rahr in. zeeraaf v., slokop in.; •schaam ui. (Nat. hist.) grijpstaart m.; •sucht v. vraatzucht, gulzigheid i.;-lhier o. (Mm. hist.) vraat, veelvraat in. Schlipf, (-(e)s, mv. -e) m. (Prov.)
glijden o., Z. schliefen; 2. afglijdende massa v., b.v. £Vd-, flero-, Schnee-. Schlipp, (-(e)j, mv. -e) m. (van
een kleed), slip, punt v. Schlippo, (-«) v. tusschenruiiiite
v. lusscheu twee huizen, gangetje o., Z. Brandgasse. Schlippen, (schlipptc, geschlippl)
o. ww., m. t. (Zeew.) dus Ankerlau • lassen, vieren; 2. slepen, sluipen; it.onl- snappen. Schlippermilch, v., z. m., Z.
Scltltckcrinikh. Schlitten, (-s, mv. Sehlitten) m.
(verkl. SchlttIchen o.) slede, ijssleJe v., •[altren, in e ene slede rijden, sleden; 2. (Scheepst.) haan v. waarop het schip van stapel loopt; (van een zaagiiiolcu), slede v., Z. Seilschlillen; (Zeew.) haak* liinini in.; (van hel roer van eeu schip), overloop in. Schlitten, (sclililtele, geschliltet)
bedr. en o. »«. (Prov.) sleden, in ceue slede rijden, vervoeren. Sohlitten-bahn, (-en) v. slede-
baan, sneeu» baan v.; it. door sleden ge- baande weg in.; es uiird bald — tierden, men zal spoedig kunnen sleden; -bal- ken in. balk m. waarop een schip van stapel linipi; -buum in. boom ui. van eene slede; -deichsel v. dissel v. eener slede; -{ahrer m. hij die in eeue slede rijdt; -fahrl v. sledevaart, vaart v. in eeue slede; •fahrer m. hij die eene slede bestuurt; -geltïute o.,Z. Schellengelattte; •Itaken in. sledehaakm. (iuzaagmolens); •kusten m. romp m. eener slede; -kufe v., -lauf in., Z. -buum; -pferd o. paard o. voor eeue slede; -rud o. slederud o.; •recht o. recht o. van eeu heer op eeu kus van de dame, die hij in eeue slede gere den heeft; -reise v. reis v. in eeue slede; •schelle v. schelletje, belletje o. aan eeue slede; stdnde in. berkoeu v. of schoor in. met tanden om schepen te doen af- loopen; -wetle v. boom ui. van het slede- rad; •metier o. goed weder o. om te sle- den; \'teug o. getuig o. voor eene slede, tuig o. van paarden voor sledeu. Schlitter, (•*, rav. Schlitter) m.,
Z. Schlittenbaum. Schlitterbahn, (-e«) v. slede
baan, sneeuvvbaan, glijbaan, sullebaau v. Schlittern, (schUtterle, geschlit-
tert) o. ww. glijden, sleden; 2. Coi« - spoelen. Schlittschuh, (•(«)*. mv. -«) m,
schaats v.; - of uu/\' -en luufen, -(uhren |
||||||||||||||||||||||
|
• In ti feu, sch sa tsn n rijd en; - eisen o.schaa ls-
ijzer o.; -fahrer, -lau(er m. schaatsenrij- der in. Schlitz,(-es, mv.-e) m. reet, spleet,
scheurv ., harst in.; (aan een hemd), split o.; (Ontlk.) opening v. van de groote slagader; (Itouwk.) insuede, kerf v. SchljtZ-aUge, (-s, mv. -n)o.wei-
nig geopend oog o.; -&ugig bijv. nw.wei- nig geopende oogen hebbend; -bliillerig bijv. nw. (I\'l.) iu slippen nitloopende bladeren hebbende; •eisen o. split ijzer o. Schljtzen, (schiilzte, geschltlzt)
hcdr. ww. jemn. die Wunge -, eene snede over de wang geven; einem l\'ferde die A\'use -, opensnijden; jemn. den Bauch -, |
||||||||||||||||||||||
|
42
|
||||||||||||||||||||||
|
openen; eine Feder-, splijten; Holz-,splij-
ten. klooven; 2. o. ww., in. s. splijten, barsten, openspringen; (van linnen &), scheuren. Schlitz-fenster, (•tiert, mv.
•ster) e. lang, smal kijkraauipjeo.; -gra- ben ui. smalle besproeiiugssloot, kleine gracht v. iu de hoofdgracht. Schlitzig,bijv.nw. met eene spleet,
split of snede, gespleten, gebarsten. Schlitz-mantel, (•mantels, mv.
|
||||||||||||||||||||||
|
•mantel) in.vrouwen
|
0
|
niautel m.met arms-
|
||||||||||||||||||||
|
gaten zonder mouwen; -messer o. Iaat-
mesje, lancet o.; streif m. (Naai.) be- legsluk o. Schlobbe,(-»)v.noordsche eend v.
Schlgdern, (schloderle, gescltlo-
dert) bedr. ww., Z. schlaudern. BohlQfent(tchtofte, getchlofl) bedr.
ww. G\'ur» -, los weven. Schlgpe, (-n) v. breuk v., gat o.
in een dijk. Schiepen, (tchlople, geschlopl)
bedr. ww. (Scheepv.) ein Schijf -, sloo- pen,afbreken. Schlgrfen, (tchlorfte, getchlarfl)
bedr. ww., Z. schlürfen. Schlorre, (-n) v. pantoffel, slof,
muil v. Schlgrren, (schtorrle, geschlorrt)
o. ww., Z. schlarfen. SchlOSS, (-es, mv. &A/Al«er)o.slol,
geweerslut, deurslot o., sluiting v.;/Van- zösitches -, slot dat aan twee zijden kan geopend worden, Frausch slot o.; etui. mit hinter - ttnd llieget verwaltten, unler miil lliegel hallen, achter slot, achter
slot en grendel houden; (dg.) jemn. ein - vor den Mund tegen, iem. hel slilzwij- gen opleggen; man hal tltm ein silbernes • vors Maal gclegt, hij is omgekocht;
(üiitlk.)stuitbeen,staarlbeeno.;(Uergw.) keep, inkerving v.; (Zeew.) slothont, slolijzer o.; (kuip.) kerf, keep v.; II. kasteel, slot o.; it. vorstelijk paleis o.; it. vesting v.; (Spr.) Z. bauen; (Jachtw.) Z. -trtlt. SchlQS8-arm,(-ur«i(e)s,inv. -ar-
ini\'\') iu. arm iu. vau eene as; -aufseher m. slolvoogd.buichlvoogdin.; (veroud.) kastelein in.; -beamler m. bediende m. in het kasteel of paleis;-tetno.Z.S/ci»- bein; -berg in. slotberg, berg m. waarop een kasteel staat; -beschlage o. beslag o. vau het slot; -beutel in. zak m. met beu- gel, knipbeursje o., beugellasch v.; -»e- |
||||||||||||||||||||||
|
HOO Sch. Sch. Sch.
|
|||||||||||||||
|
kastelein m.; -vieh o. vee o. van bet slot;
•togt m., Z. •verualler; -voglin v. huis. bewaarster v. van hel slot: -voglei v.slot voogdij v., ambt o.vanslotvoogd; -uache v. sint«-:n lil, nacht v. van het kasteel of paleis; 2. plaats v. voor de wacht va» hel kasteel; -uachter Dl. slotwachler m.: •tceisz bijv. nw. sneeuwwit, hagelwit; •uun v. averuit, averoon v.; -zirkel m. veerpasser m.; -zwccke v. spijkertje o. met hreeden kop. Schlot, (•(«)•«. niv. .<•) m. sloot,
goot v.. rinnl o.: 2. Z. Schornslein. Schlgte, (-n) v. (PI.) waterkolf v.
Schlotter, (-s, mv. Schlolter) in.
bezinksel o. in zoiilpannen. Schlotter-apfel, {-apfels, mv.
|
|||||||||||||||
|
Schlucken, (schluckte.geschluckl)
o. ww., m. h., Z. schtuchzen; 2. slikken; (gemeenz.) er kann gut -, hij kan goed eten of drinken; 2. bedr.ww. opslokken inslikken, Z. schtingen; (lig.) verslin- den, verzwelgen: elw. in sich -, opne- men;di* Erde schlucht das Wasser in sich de aarde slorpt & op. Schluckente, (-n) v. Iangsna-
vel in. Schlucker, (-s, mv.Scblucker) in.
lokker, schrokker. gulzigaard m.: (fig )
sarmer-, sukkel, stakker(d) in. II. (Nat.
bist.) Z. Schlingrabe; 2. Tuucliergans; 3.
Ziegenmelker.
Sehluckcrci, v., z. m. gulzigheid,
srhrnkkigheid v. Schluck-fleber,(-6ers,mv.-6er)
o. hikkoorls. koorls v. met hik gepaard; •hals in, Z. Schlucker; -ueise hijw.teugs- gewijs, bij teugen\', •warm bijv. nw. niet te warm om Ie drinken, lauw. Schluderig, (-er, .»<) bijv. nw.
slordig, achteloos; •keil v. slordigheid, achteloosheid v. Schludem, {sehluderte, geschtu-
derl) o. ww. achteloos, slordig weiken. onzindelijk eten, morsen. Schlüffel, Z. Scheel.
Schlulïig, b\'jv- iw. kleverig, nog
vochtig; 2. achteloos, traag, lui. Schluft,(-en)v.(Aardr.)Z.i\'c///«rAI;
(Steenb.) gewelf o. van een steenoven. Schlug, (-(e)s) in., z. m. afval in.
vnn barnsteen, kleine stukjes o. mv. barnsteen, Schlummer, (-J,mv. Schlummer)
in. sluimer m., sluimering, zachte rust v., liclile slaap in.; (Hg.) verdool ing v., dood in.;aus seinem - erwachen, uil zijne sluimering ontwaken. Schlummerduft,(-i/u//(e)«,mv.
•düfle) ui. slaapwekkende geur ui. ol lucht v. Schlu.mm.erer, (-s, mv. Schlum-
merer) in., -in, (-nert) v. sluiiueraur in.,
sluimeraarsler v., hij, zij die sluimert. Schluramer-fleber, (-bers, mv.
•ber) o. slaapverwekkende koorts v.; •guit in. god m. vonden slaap, Morpbens in.; \'hagel in. grafheuvel ui., (laatste) rustplaats v.; -kopf in. slaapkop, diim- inclig mensch 111.: •klirner o. mv. slaap- |
|||||||||||||||
|
haast; 3. (-en)v. morsig vrouwspersoon o.
Schlumpe, (-n) v., Z. Srhlampe.
Schlumpen, (schlumple, \'ir-
schlumpt) o. ww., m. h. toevallig out- inoeteii, toevallig gelukken; 2. die Klei- der - lassen, flodderen, slordig hangen; 3. slordig gekleed gaan; II. bedr. ww. Wolle -, kaarden. Schlumper, (-.«, mv. Scblumper)
m. slordig gekleed persoon m.; it. hij, die zijne kleeren laai slepen; 2. Z. Schtepp- kleid; 3. wolkaarder in. Schlumps,bijw. bij toeval, onver-
wachts, plotseling. Schlumpschuss, (schusses, mv.
•tchüsse) 111. (Krijgsw.) schot o. in het wild, maar gelukkig raak. Schlund, (•(«)\'• "IV- Schlünde) in.
(Onllk.) keelgat o., strot 111.; it. slok- darin in.,spijsbuis v.;2. (vaueene holte) opening, diepte v„ mond m.; (rail een kanon), mond m.; (lig.) vuurmond 111., kanon o.; 3. afgrond, muil 111. Schlündchen, (verkl.) o. kleine
afgrond 111.; 2 keellje, slokdarinpje o. Schlund-drüse, (-»j v. strot-
klier v.; -kopf m. keelgat o. Schlund( kopf) -blutader,
(-«) v.lot het keelgat behooiende bloed-
ader v.; •muskei 111. keelgalspier, slr«l- spier v.; 2. Z -schnürer; -nerve 111. keel- gatzenuw v.; schlugader v. tot bel keel- t behoorende slagader v.; schnürer at. siiuientrekkende keelgatspier v. Schlund-mausch.en,o.,-mus-
kel, 111. strotspier v.; -6ffner in. lancet
o. voor de snede van bel slokdaruishoofd; ttffnung v., schuilt m. snede, opening . vau bel slokdariiishoiifd; •rihre v. (Ilnllk.) Z. Speiseröhre; 2. (Waterb.) Z. Sihluuijiühre; -züplleinmuskel 111. huig- spier v. Schlung, (-(e)v, mv. Schlüitge) 111.,
Z. Schluck; 2. doorvlochten werk, krui- selwerk o.: \'beert vrucht v. vau den meel- booiu; -rï)hre v. pompzuigvr :n.; -lhüre v. tochtdeur v. Schlunt,(-(e).v, mv. -e) m.(Zeew.)
srlieepslautaren v., koekoek 111. Schlupc, (-h) v. (Zeew.) sloep,
boot, jacht \\. Sohhtpf, (-(e)s, mv. SchUipfe) in.
enge pas ra., engte v.;2.sluipweg, sluip- hoek 111. Schlupf-biene, -wespe, (-«)
v. sluipkever 111., sluipwesp v. Schlupfen, sctalupfen,
(schlupfte, yeschlupft en schliipfte, ge- sehlüpft) o. ww., 111. s., Z. gleileit; 2. i« tw. -, sluipen, behendig iiikoinen, in- dringen; jemn. aus den IlUmlen -, glip- pen,ontsnappen; in ein Kleid -, een kleed aantrekken,luchtig over het hoofd gooien; in ein Loch -, inkruipen; (lig.) leicht über etiv. hin -, eigens luchtig uf los over heen loopen, even aanroeren. Schlupfem, (schlupferle, ge-
schlupfert) o. ww. glibberig zijn.giyden. Schlupf-fliege, (-«) ».aloipvlieg
v.; -gang 111. sluipgaug,geheime gang BI.;
•hafen 10. (Zeew.) kleine loevluchlsna- ven, zeeroovershaveii ».; -kitfer ui. sluip- |
|||||||||||||||
|
14
|
|||||||||||||||
|
-ap(el) m. rammelappel, kalvijnappel m..
kinderbel v.; • b&ncliig bijv. nw. dikbui- kig, een dikken huik hebbende; -6et»i o. zwak been o.; -beinig, -fiiszig bijv. nw. zwak ter been; -ei o. ei o. waarvan de dooier beweegt; -fusz m.,Z.-liein; -fass o. wetsteenknker m. der grasmaaiers; •gang m. aehlelooze gang m.; -Aose v„ Z. Plndcrhnse. SchlQtterig, bijv. nw. slingerend,
waggelend, flodderend, onzeker; 2. slor- dig, arhteloos. haveloos; -keit v. achte- loosheid. slordigheid v. Schlotter-kasten, (-stens, mv.
sten) m. (Zontz.) pansteenkist v.;-kopf
ui. schuddend hoofd o., scbuildebol m.: •milrh v, afgeroomde melk v. SchlQttera, [srhlotlerte, ge.ichlnl-
lerl) o. ww., m. h. schudden, waggelen, heen en weer slingeren, flodderen; der Kopf schlntlert ihm, hij srhudl met hel hoofd; 2. waggelen, wankelen, niet mei vasten tred gaan. SchlQtternd, bijv. nw. wagge-
leml. wankelend, flodderend. SchlQtter-schritt, (•(*)<, • v.
-e) m. wagaelende, slepende,slingerende
gang m.: -vngel m. kievit m. SchlQttig. (-(e)s, mv. -e) m.land-
looper, vagebond m. SchlQtzer, (-«, mv. Schtolzer) m.
(voor kinderen), dolje o. Schluch, (-(e)s, mv. -e) o. heide-
schaap o. Schlucht, (-en) v. ravijn o., diepte
v., holle weg m.; 2. engte, rotskloof v nauwe weg, afgrond m., bergpad o.; 3 Z. Rionsnl. Schluchterzwirn, (-(e)s) o., z.
m. verward, nnopgewnnden garen o.
SchlUOhzen, (sriiluchzle, ge-
schluchzt) o. ww., ni. h. snikken, luid schreien; (Gen.) hikken, den hik hebben: 2. hedr. ww, snikkend zeggen, vertellen. Schluchzer, (-s. mv. Sehluchzer)
in. snik m.; 2. (Gen.) hik ui. SchlUCk, (-(c)s) m., z. in. kink-
klok, klnekloek, klokken o. Schluck, (-(e)s, mv. -e) in. slok
in., teug v.; in einem -e, roet eene enkele teug: 2. - Wasser, slokje o., teug v.; 3. Z. Kehlc; (Bouwk.) schoorsteen in., schnnrsteenpijp v.; 4. Z. Schlug. Schlückchen, (vcrkl.) o. teugje,
slokje o, |
|||||||||||||||
|
04
|
|||||||||||||||
|
bollen m. mv.,maankruid, slaapkruid o.;
•krufl v. verdoovende kracht v.; -kraul o.slaapkruid o.; -los bijv. nw., Z. schlaf- los. Schlummern, (schlummerte, ge
schluininerl) o. ww., m. h. sluimeren, licht slapen, slaperig zijn; (lig.) im Grabe liggen, rusten; 2. in kiem bestaan, op
ecne gunstige gelegenheid wachten om te ontluiken. Schlummer-st\'atte, -stelle,
(-n) v. slaapplaats v., slniinerhoekje o. •trunken bijv.nw., Z. schlaftrunken;-wir- kend bijv. uw. slaapverwekkend, vcrdoo- vend. Schlump, (-(e)», mv. -e) in. geluk
gelukkig loeval o., Z. Zufall; - ist sein Oheim, Kans komt door zijn domheid voort; 2. baast, spoed ui.; auf den -, in |
|||||||||||||||
|
Sch. HOI
|
|||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||
|
•nagel PO., Z. Schliesznagcl; -nalime v.
besluit o., gevolgtrekking v.; -punkt m. laatste punt o.; 2. (van een verdrag), slotartikel o.; •rtchnung v. afsluiten o. der rekening, balans v.; -reckt, -ricklig hijv. nw. logisch geredeneerd, juist ge- dacht; -rede v. slotrede, sluitrede v., slotwoord o.; -rei/ ra. (Kuip.) knphoe- pel m.; .reihe v. reeks, aaneenschakeling v. van sluitredenen; (Krijgsw.) laatste ge- lid o.; -reim m. slolrijm, refrein o.; -rir/i- ligkeit v. juistheid v. der redeueering; •sage v. fijne zaag v.; -satz in. laatste term m. eener sluitrede of van een voor- stel, besluit o.; silzung v. laatste zit- ling.sluilingszitling v.;-s/einin.(Boiiwk.) sluitsteen m.; (van een gewelf), sleutel ui.; slack o. (Muz.) laatste stuk o., finale v.; -urlheil v. eindvonnis o., beslissend vonnis o.; 2. Z. -fo!ge (I); -vergJeick ra. beslissende overecnkomsl v.; -rertrag m. slotoveieenkomsl \\.\\-widrig bijv. nw.niet logisch, niet juist geredeneerd, inconse- i|iient; -widrigkeit v. onjuiste redenee- nng, verkeerde gevolgtrekking v.; -zei- cken o. sluilteeken o.; (Muz.) dubbele maatstreep v.; (Spraakk.) punt o.; -zet- lel m. koopiiiansscliuldregislero.;•ziegel m. Vlaarasche dakpan v.; -zieralh in. Jliukk.) vignet o. aan bel einde van een boek. Schlutte,(-i) v. (l\'l.) jodenkers v.
Schmacb,v.,z.ui.smaad in., schau*
ilc, oneer, beschimping, bcleediging, snnole behandeling v., hoon in.; jemn. eine • anllnin, schande aandoen, beleedi- gen; - leiden, schande aangedaan wor- den; für eine - annekmen, lot schande rekenen; mit • beladen, mei schande be- dekt. Sohmach-bedeokt, -bola-
den, -belastet, bijv. ww., z. -volt; •kaak ra., Z. Pranger; -rede v. schimp- rede ».; it. laster ui., lastering,onteering ».: sekri/t v, schimpschrift,schnlscbrifl )., Z. Sckmiilirede, Schmdkickrift. Sch machten, (scknucklete, ge-
sckmachlel) o. \\vw„ ui.k.smachten, ver- iinachten, verkwijnen, vurig verlangen; vur Hanger, Dursl -, versmachten van &; nnck einem Trunke -, vurig verlangen. Sch mach tond, bijv. en b. sraach-
lend, versmachtend, wegkwijnend. Schmachtbarka, (-n) »., Z.
Hanger hurke. SchmüChtig, (-er, .si) bijv. en
b., Z. kwiyerig, drmlieh; 2. uitgeput, mager, dun, schraal, zwak; -es Getichl, schraal; (van paarden), hoog op de poo- ten; (Tuinb.) dun opgeschoten; -ketl v. magerheid, dunheid, schraalheid, rank- lieid, slankheid v. Schm&chtlappen, (-pens, mv.
• pen) in. (Volksl.) /,. Ilangerleider.
Schmüchtling, (-(e)s, mv. •e)
in. dun, schraal mensen 01.
Schmacht-locke, (-n) v.
(Scherts.) lange, over de schouders han- gende lok v. van gekapt haar; •riemen m. lyfgordel, lijfriem in,; (fig.) den — umschnalten, eeo riem om liet lijf bio- den tegen den honger. |
|||||||||||||||||||||
|
kever, mcelkever m.; -könig m. (Nat. van gevnltrekkinien te malen, redencc-
|
|||||||||||||||||||||
|
ring v.; \'balken m.slnilbalk m.; -bemer~
kiing v. slot bemerking, laatste aanmer- king v.; -berecknung v. (tier.) opneming v. eener rekening; \'2. Z. • rrcknung; -be- sckeid m., Z. .erkenntniss; -bier o. met- selaarsfeesl o. bij het sluiten van een ge- welf; -blnll o. (Meub.) handznag \\.;-brell o. sluilplank v.; -cadenz v., Z. -fall. Schlüssel, (-s. mv. Schliistcl) ra.
|
|||||||||||||||||||||
|
hisl.) winlerkoninkje o.; -lnch o. slnip-
gat o.; 2. schuilhoek, geheime uitgang, uitweg m.; (fig.) uitvlucht v.; -pfitrtcv., •Ihor o. slnippoorl v. SchlÜPf\\e)rig, (-er, -sl) bijv. en
li. glad, glibberig; es isl sehr - zu geiten, j[lail,glibherig;(llg.) eine -e Lage, moeic- lijk, netelig; 2. onkuisch, ontuchtig, on- kiesch, gemeen, laag; •keit v. gladheid, dibberigheid v.; (fin.), neteligheid v.; 2. roilbeid, gemeenheid, dubbelzinnigheid, iinkieschheid v. Schlupf-weg, (-(e)s, mv. -e) in.
sluipweg in., uitvlucht v.; (van dieven), schuilhoek in.; (lig.) (van het hart), schuilhoek in., verborgenheid v.; .winkel ai., Z. -/ocA. Schlup-kauf, (-kauf(e)s. mv.
•kSufe) m. verdachte koop, koop m. van gestolen goed; •meisier ra. stuurman m. op eene sloep; -sdge v. zaag v. waarvan hel blad tusscheo twee handvatsels stut, \'cholp/.aag, irekzaag v. Schluren,(JC/i/ur/e,i/ei<;/(/«rOhedr.
ww. met het koord opmeten, naarde lijn bouwen. Schlüren, (scklnrle, gescklürt)
i\'. ww. (Zeew.) «loeren, slepen. Schlurf, Schlürf, (.(<•)«, mv.-e)
m. slok in., teug v., /.. Sckluck. SchlUrfbar, bijv. nw., -e Eier,
eieren, die men opslorpen kan.
8ohliXrfea,(schlarfle,9eseklirfl)o. ww. sloften, slepen; 2. bedr. WW. slorpen
of slurpen, opslorpen; (Volksl ) lepperen; (lig.) met smaak proeven, genieten. Schlurig, schlUrig, bijv. en b.,
Z. tchUuderkafl. Schlurro, (-n) v. slof, pantoffel ».,
Z. Schlarfe. Sohlurken, {scklnrken,geschlurki)
o. ww. sloll\'.Mi, Z. schtarfen. Schluss, (-es, mv. Srklaste) m.
(van de poort), sluiten »., sluiting v.; bei dein -eder Tiiore, bij hel sluiten der poor ten; (lig.) (van een gewelf), sluiting v., sluitstuk o.; il. Z. slein, -halken; mit elii). :nm -e kommen, elw. zum -e brin gat, aan hel eind komen, iets ten eind brengen; mit jemu. zum -e kommen, eene zaak afdoen met; (van den rijksdag), sluiting v.; (van een ruiter), vastzitten o.; einen guleti - haben, vastzitten, het paard knijpen; keinen - kaben, niet vast zillcn; Tliiire die einen gulen - kal, deur die goed stuit; (van eene rekening), slui- ting v.; (van eene doos), sluiting v.,sluil- werk o.; (lig.) am -e des Jalires, bij het eind van het jaar; \'2. (Mui.) sleinval in., z.i igm.iat v.; (Hed.) sluitrede v.; 3. Z E«lickluis;i. Btlthlust; 5.besluit o.,slot. |
|||||||||||||||||||||
|
sle
|
41
|
utel in.; - der alle Scklösser liffnel, loo-
|
|||||||||||||||||||
|
per, keizersleulel in.; (Instr.) sleutel in.;
(Mui.) inuzieksleutel m.; (lig.) - eines Cekeimnisses, oplossing, ontcijfering.ver klaring v.; it. macht v., geweld o.; Celd isl der - zu Allem, door geld kan men alles gedaan krijgen; diese Fettung isl ter • des Landes, sleutel. Schlüssel-ader, (-n) r.(Ontlk.)
onder liet sleutelbeen gelegen ader v.; asche v. potasch v ; -halken in. (Timm.)
sleutelstuk o.; \'band o. sleutelring m.. sleutelband ui.; -l,n! m. sleutelbaard, baard m. van den sleutel; -bein o. sleu- lelbeen o.; -blulader v., Z. -ader; •muskel ra. tol het sleutelbeen behoo- reude spier ».; —scklagader v. lol hel sleutelbeen behoorende slagader i.\\ -blali o., Z. -barl; -blerk o. slotplaal v.; -blume v. sleutelbloem v., primula veris v.; bückse v, sleutel in. met zundgat, om er
uil Ie schieten; -bund m. sleutelhos in. S\'Jhlüssolchon, (verkl.) o. sleu- ellje o.
S3hlÜ339l-dorn, (-dnrn(e)s. mv dornc of -d)rner) m. stift, sleutelstift I
in een slot; -geld o. speldengeld o., ge schenk o. in geld aan de vrouw of doch* Ier van hem wiens huis men knopt; \'kaken ui. baak, ring m. voor sleutel • hen ui. kamerheer ra.; -klnppe v.(Slot.)
souvcreintang v.; -kraat o. zeepkruid o., zeepwortel m.; -/oc/i o. sleutelgat o — teckel m. plaatje o. op bel sleutelgat;
•rei/ m. sleulelkaui m.; -riemen in. sleo- lelriem in.; •ring m. sleutelring in.; —förmig bijv.nw.(\\Vapenk.) doorzichtig; —kreuz o. (Wap"nk.) doorzichtig, open kruis o.; -io/ir o. sleutelsteel m.; 2. — of -rökre v. sleutelpijp v.; schild m., \'L. • lockdeckel; \'Senkc v. (Slot.) stempel,
doorslag in. Schluss-erkenntniss, (-e) v.,
Z. •urtkeil; •[all ra. laalste stemvai m., slotmaat v., slotvers v.; -folge v. besluit 0. eener icdeneering; 2. gevolgtrekking v.; \'form v. vorm in. eener sluitrede, vorm m. bij bet besluit; 2. ein Iformule v.; il. slot o. van een brief; •gebiuie o. stelsel o. waarop men zijne sluitrele houwt; •gedankt v. denkbeeld o. waar- door men tol een besluit komt, laatste term m. eener sluitrede, I latstegedachte v., besluit o.; •gereckt o., Z. -rechl; -ge- sang in. slolzang ui., Duale v.; -gruni ui. slolbewijs o. SctliUssig, bijv. nw. beraden,vast-
besloleu, vastberaden; - werden, een plan opvatten, een besluit nemen. SohlU3S- kette, (-n) v., l.-reike;
•kunst v. redeneerkunde v.; -lei\'le »., Z. • tieratk; •tndsiig bijv. nw., Z. -recht;
|
|||||||||||||||||||||
|
64
|
|||||||||||||||||||||
|
«om, gevolgtrekking v„ gevolg, resnltaal
o.; daraus mache ick den -, daaruit maak ik de gevoltrckking; 6. (Jachlw.) boscli o. waar de toppen der boomen elk. ra- ken; it. spoor o. van het hert, wanneer de achterpooten in het spoor van de voorpooten treden. bchluss-acte, (-n) v. laatste be-
paling van een tractaat, slotakte, slolbc- P«ling v.; ~art v. wijze v. van besluiten, |
|||||||||||||||||||||
|
1102 Sch.
|
Sch.
|
||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||
|
Schmachvoll, {-cr, si) bijv.nw.
schandelijk, met schande bedekt, eer- loos, heschi npt, beleedigend. Sehmack, (-(e)*, mv. -e) m. geel
hout, fuslelhout o., smak v. (eene verf- stof. Sehmack, (-(e)s, mv. Sckmacke)
in.. \'/.. Geschmack. Schmacke, (•») v. (Zeew.) smak
v,, smakschip o. Schmackgar, bijv. nw, (Looi.)
in geelhoul bereid.
SchmaCk(s)en, (sehmack(s)le,
gesckmack[s)et) o. ww. smakken, hoor- baar kauwen en eten; 2. hoorbaar kn-- sen, Z. schmalzen. Schmackhaft, (-er, -*0 bijv. en
b.smakelijk, lekker,lekker smakend, met smaak. Schmackhaftigkeit, v., z. m
smakelijkheid, lekkerhcid v., lekkere
smaak m. Sehmack-leder, (s) o., z. m.
met geelhout bereid leder o.; -los bijv. en b. smakeloos, flauw, zonder smaak; •pfund o. Riga\'s schippond o., 400 poml schwari bijv. nw. met smak of blauw* hout en wijnsteen zwart geverfd. Schmadder, (-n) v. dief m. aan
de kaars. Schmadderbuch, (-buch(e)s
mv. -bücher) o. kladboek o.
Schmaddern, (sclimaddertc, ge-
sekmaddert) o. ww. morsen, kladden, knoeien, Z. sudeln. Schm&h-artikel, (-Ms, mv.
-kel) in. beleedigend stuk, beleedigend artikel o.; -brief m.sinaadsclirifl o., be- leedigcnde brief ui. Schmsihen, (sckmahte,gesckmakt)
bedr. en o. ww. jem. of auf jem. -, sma- den, schimpen, schelden, beleed igen,hoo- nen, uitvaren tegen. Schmaher, (-s, mv. Sckmaker) in.
-in, (-nen) v. beleediger, beschimper in., beleedigster, beschimpster f., hij, zij die smaalt &. Schmahhandel,(-rfWs,mv. -del)
ui. klacht v., proces, rechtsgeding n.we- gens beleediging, hoon &. Schma h Ion, (sckma(k)lli; ge-
sckma(k)ll) o. ww., m. k. knorren,sma- len, schimpen, schelden; nuf jem. -,knor- ren; 2. (van den reebok), schreeuwen. Schmiihlich, (,-er, st) bjjv. en
b. schandelijk, smadelijk, beleedigend, bespottend; -er Tod, smadelijk; -e He- den, beleedigend, Z. schimp/Hek. Schmahlung,(-en) v.,Z.ie*md*-
len. Sehmahlust, v., z. m. zucht ».,
lust m. tot smaden, beleedigen, schim-
pen. Schmah-rede, (-n) v. beleedi-
gend gesprek o., beleedigende redevoe-
ring v., smaadrede v.; 2. scheldwoord, schimpwoord o.; —n gegen jem. ausslo- szen, scheldwoorden uitbraken; sckrifl v.smaadschrift,schotschrift o.; sckrift- Ier m. scholscbrijver, schrijver m. van smaadschiften &; sucht v., sücktig bijv. nw., Z. Lastersuckt f. |
Sehinahung, (-en) v. smaad m.
schande, beleediging, verachting v., Z Sckmdkrede (2). Sehmahwort, (-{e)s, mv. -e of
Schmakaörler) o., Z. Sclimakrede (2). Schmal, (sckmiler.sckmilsl) bijv.
en li. smal, niet breed; (van een kleed), nauw, eng; sckmiiler macken, vei*9mal- len;(van personen),tcnger,mager,schraal; 2. mager, arm, nietig, ingevallen, weinig, licht; (fig.) (van inkomsten), gering; -e Kost, mager, schraal; - leben, sjofelljes. Schmalbackig, bijv. nw. met
ingevallen wangen. Schmalbarten, (schmalbartele,
gesckmatbarlel) o. ww. zuinig, sjofelljes leven, zich kommerlijk behelpen. Schmal-bauchig, bijv. nw., Z.
•letbiij; -beel o. smal luinbed o.; -blal- lerig bijv. nw. met smalle bladeren; -bock m. bok m. van een jaar. SchmalC, v., z. m., Z. Schmalheit;
2. (-n) v. (Zeew.) smak v. Schmalen, (sekmalle, gesckmall)
Z. schmüliteii. |
||||||||||||||||
|
ten v. mv.; sekiff o. smak v., smakschip
o.; -scknib{e)lig bijv. nw. met smalleu snavel, smalsnavelig scliwanz m. bas- taard-boktor v.; stern m. (Fl.) kleine wille meibloem v. Schmaltblau, (•(</)«.) o., z. m.
smaltblauw o.; 2. bijv. nw. met blauwe brandverf geschilderd. Schmalto, (-n) v. smaltblauw o.,
blauverf v. Schmal-thicr, (-(e)s, mv. -e) o.
jonge, eenjarige ree v.; -vieh o. klein vee o.; -icaare v., Z. •viek, Schmalz, (-es) o., i, m. gesmoU
teu vet o., reuzel, smeer, smout o.; 2. (I\'rov.) Z. .butler. Schmalz-birne, (-n) v. boter-
peer v.; -btume v„ -blümtetn o. boter- bloem v., boterbloempje o., hanevoel m.. ranonkel v.; \'butler v. gesmolten en ge- schuimde boter v. Schmalzehente, (-n, mv. .„)
in. kleine tiend, tiend v. van klein vee. Schmalzen, schmalzen,
{schmatzle,gesclimalzt en sckmalzle,ge- ekmdlzl) bedr. ww. eine Speise -, boter, vet, reuzel doen bij &; (Lakenw.) die Wolie $ -, vellen, insmeren; (Boschw.) den Boden -, met koren bezaaien. Schmalz-fass, (-fasses, mv. -/Ï!.v-
ser) o. bolervat o.; (lig., gemeenz.) dik, vet mensen in.; .fisck ui. kleine vetle visch m. en v.; -gebackenes o. bolerge- bak o.; -grube v. (fig.) vet land, land o. voor de veeteelt geschikl. Schmalzig, bijv. uw. vel, veilig,
vol reuzel. Schmsilz-kiifer,(-/.ïi/<T.«inv.-Aïi-
fer) in. bastaardkever in.; -kraut o. latuw v.; -kuchcn m. in vet gebakken koek in. Schmalzoll, (-zolles, mv. -zölle)
m. belasting v. van klein vee. Schmalz-pfanne, (-n) v. bak-
pan v.; -sau >., \'/.. schwein; seknitte v. boterham v.; schwein o. vet varken o.; slcrnblumc v. klein schelkruid o.; -lopfm. bolerpot, vetpot, reuzelpot in.; -trog m. (Lakenw.) vellrog m.; •mSekler in. (I\'rov.) jongen ra. die de bruidsjuf- fcr helpl bedienen; -uurz v. gemeene smccrworlel, waalworlcl m. Schmant,(-(e)s, mv. -e) m.(l.and-
h.) room m.; (Hergw.) bezinksel o. van vitriool. Schmanten, (tekmunltte, ge-
sckmanlei)badr.v/\\\\. afroomen; it. schui- inen. Schmantlecker,(-Aerj,mv.-Aer)
m. liefhebber in. van melk.
Schmaragd, (-(e).«, mv. -e) m.
(Delfst.) smaragd m.; (Nat. hisl.) Z. schnecke. Schmaragden,bijv.nw. van sma-
ragd; it. Z. sekmuragdfarbig. Schmaragd-farbe,(-i) v.sma-
ragdkleur v.; -(arben, -farbig bijv. nw.
smaragdkleurig; -{luss m. groen kristal o.; 2. valsche smaragd in.; 3. met vloei- spaallizuur vorbonden smaragdgroene kalk v.; -grün bijv. nw. smaragdgroen. Sohmaragdit, (•en, mv. -en) m., Z. Schmaragdspath. |
|||||||||||||||||
|
Schmalen,
bedr. ww. Meiier
|
{schmaltc, gesckmall)
-, met takken dichl- |
||||||||||||||||
|
stoppen.
SchmalentO, (-n) v. kleine wilde
eend v. Sch maler, (-s, mv. Sckmuler) m.
stoeleninakerssplijthout o. Schmalem,(sc/i»ia/er/e, gesckma-
lerlj bedr. ww. smaller maken, nauwer maken, dunner maken; (Hg.) jems. Eiif künfle, Besoldung -, inkrimpen, vermin- deren; das Verdicnst -, verkleinen; den gaten Namen eines andern -, in minach ting brengen, bezwalken. Schmalerung,(-en)v.,Z. sclimd
lern; (tig.) vermindering, beperking, schending, schade v. Schnial-lisch, (-es, mv. -e) m.
viscli in. en v. met smal en dun lijl; -flü- gelig bijv. nw. met smalle vleugels; -flüg- lerm. iiiv.smalvleugcligc vlindersm. mv. Schmalgon, (schmatgte, ge-
sckmalgl) o. ww. met vollen mond eten; 2. Z. sekmaddem. Schmal-hans,(-Aaiises,uiv.-/ian-
se)m. (Scherts.) schraalhans, arme drom- iin\'l in.; it. gierigaard, vrek in., - isl da Küchenmeislcr, daar valt niet veel te bik- ken, schraalhans is daar keukenmeeslcr; •kefe v., Z. Haukeckel. Schmalheit, »., z. m. smalheid,
smalte, nauwle, geringe breedte v., ten- gerheid, sierlijkheid v.; 2. Z. Vercngung; (lig.) magerheid, schraalheid v. Sehmalholz, (-kolzes, mv. -Aö/-
zer) o. (Koleubr.) onderste laag v. hout vanden houtskoolbrandstapel; (fig.)hak- lliilll O.
Schmalich, bijv. nw., -keit, v.,
Z. sekmal, Schmalheit.
Schmal-kopf, (-köpf(e)s, mv.
•köpfc) m. (Nat. hisl.) smalkop m.(een visch); -leder o. (Led.) dun leder o., ba- zaanleder o.; -leibig bijv. nw. schraal, dun, mager; (van paarden), met ingevaU len zijden; -leibigkeili.schraalheid, dun- heid, magerheid ».; saai v. peulvruch- |
|||||||||||||||||
|
Sch. 1103
|
||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||
|
• Imucli; -tcurzel v.zwarte kwartelbezie v.
SchmeiChelei, (-en) v. vleierij
v.; (i.k. bet.) Ilikflooierij v.;2. overdreven beleefdheid v„ compliment o.; jemn. -en varsagen, iem. vleien, complimenten ma- ken. Schmeichelhaft, (-er, -{e)si)
bijv. en h.vleiend,aangcnaain.gewenscht, eerval. tol lof. Schmeichelisch, bijv. en b„ Z.
schmeichlerisch.
Schraoichelkatzo, (-n) v. lief-
koozende kat v.; (lig.) vleier m„ vleister \\.. vleiend kind o„ vleiknus v. .\'chmeicheln, (schmeiehelte, ge-
sclt leicliclt) o. ww., m. h. jemn. -.vleien,
aangename dingen zeggen, flikflooien, strooplikkcn; it. liefkoozen, streelen; den Mudchen -, complimenten maken, aangename dingen zeggen; 2. Z. liebko- sen; jem :. mil el». -, vleien, hoop geven; II. wed. ww. sich mil et ie. -, zich vleien niet, hopen, vertrouwen op; sich in etw. -, zich door vleierij ergens indringen. Schmeichol-name, (-«.v, mv. • n) m. vleiende, eervolle naam, vleiende
bijnaam m.; -rede v. vleiende redevoe- riiig v., Z. Schmeichelei (2); -«w/ o. vleiend woord o„ Z. Schmeichelei (2j, •name. Schmeiehen, (tchmeichle, ge-
ichmeicht) bedr. ww., Z. schmeidigen. Schmeichler, (-.«, mv. Sc.hmeich-
Ier) in., -in, (-nen) v. vleier, flik- llooicr, stroojilikker m., vleister, flik— llooisterv.;(gemeenz.)Z.A\'i(c/ii.vc/i«JiiJer. Schmeichlerisch, bijv. en b.
gaarne vleiend, zucht lot vleien hebbend. indringend. Schmeidig, (-er, -st) bijv. nw.,
Z. geschmeiditj.
Schmeidigen, (schmeidigte, ge-
schmcidigl) bedr. ww. stnedig, buigzaam, rekbaar maken; (lig.) gedwee maken, onderwerpen, handelbaar maken. Schmeisz, v., z. in. vliegendrek,
vliegcnstroiit in. Schmeiszen, (schmiss, ge$ehmii-
sen) bedr. ww. onr. smijten, werpen, gooien, Z. schleudcrn; 2. (van vliegen), schieten, eieren leggen. Schmei.8z-fliege, (-n)v.vleesch-
vlieg, stronlvlieg v„ klauwaars m; •werk o. nnjnwerkerswerk o. Schmolte, (-n) v. smelt v., zand-
aal in. Schmelz, (-(e)s, mv. -e) m. brand-
verf »., emailleersel, smell of smalt, gla- zunr o.; mil - verzieren, met email of brand verf overdekken; (van landen),gla- zuur o.; Kunst - zu machen, in - ru arbet- /cn.smallwerkerskunsl v.; (lig.) schakee- ring v., bonte-kleiirenspel o.; (Bord.) kuustgit, nagemaakt git o. Sehmplz-arboit, v., z. m. smel-
len, drijven o. van metalen; 2.emailleer- werk, braudschilderswerk o.; it. kunst v.om braudschilderwerk Ie maken;-arliei- ler m. smelter m.; 2. brandverfschilderm. Schmolzbar, bijv. nw. smeltbaar,
|
||||||||||||||||||||
|
Schmauchig, bijv. nw. vol rook,
vol damp, tol walm. Schmauchzimraer, (-mers, mv.
•mer) o. roukkamer v„ rookverlrek o. Schraaus, (-<w, mv.Schmiute) m.
prachtig maal, ga l::i;nl, feest o.; (ge- meenz.j smulparlij v.. banket o.; eincn • geben, hallen, een maal geven: (lig.) heerlijk genot, onthaal o. Schmausen, (tchmaas\'e, ge-
schmausl) bedr. en o. »»„ m. //. s :iul-
leu, goede sier maken; (gemeenz.) h;i:i- ketteciTii, maaltijden houden,lekkereli i: bei jemn. -, een maal bijwonen. Schmausor, (-s, mv. Schmaus, r)
in. sleniper, smaller, brasser, lekker- bek ID. Schmauserei, (-en) v.smuljoiiij,
slemperij v„ heerlijk maal, banket o. ScbmaU8lein,(verkl.)o. nwaitje,
I feestje o.. Z. Schmaus. Schmeckbar, bijv. en b. (w. i.
gebr.) Ie proeven, wat men proeven kan. Schmecken, (schmeckle, ge-
schmeckl) bedr. ww. Speise -, proeven. Z. kosten; il. smaken, den smaak onder- zoeken; er schmeckl nichts melir, hein smaakt niets meer, hij heeft nergens smaak in; die h\'reuden des Lebens -, sma- ken, ondervinden; II. o. ww.. ui. h. gul, übcl -, goed, slecht of leelijk smaken: sauer, siisz -, zuur smaken, zoel smaken, een zuren, zoeten smaak hebben; irii.\' schmeckl Ihncn dieser Weinf, hoe smaakt &; er schmeckl tnir gul, bij smaakt mij goed, ik vind hein lekker: nucli tlem r\'aise, laulig -, smaken, den smaak hebben van; nach gar nir.hls -, geen smaak hebben; nach niehr -, naar meer smaken, lekker zijn; er ucis:, was gul schmeckl, hij weel wat lekker is; (lig.) nach der Schuin -, naar de school rieken; III. o. ww., il. onp. ww., in. h. das schmeckl mir, dat smaakt mij, is naar mijn smaak; et wilt ihm nichls meiir -, niets smaakt hein, hij heeft ner- gens trek in; er lüssl es sicll gut -, iiij eet er Hink van; (lig., gcmeciiz.) dus uill ihm nicht -, ilal bevalt hem niet, is niet naar zijn zin; i. (Volkst.) Z. •riechen (iibel, faulig). Schmeckcr, (-s, mv. Schmecker)
ni. hij die smaakt, proeft, proever in.; il. lekkerbek,lijnproevcrin.;(.Scheils.)nioiid, neus ni.; (Jachtw.) (van hel bert te), bek in. Sehmeck-herr, (•», mv. -cn) m.
bierproever m. van wcge de overheid aangesteld; -körner o. mv. (Iloefsin.) longtepeltjes o. mv.; ^krafl v. vermogen o. om Ie proeven, smaak m.; -sinn at. zintuig o. van den smaak. Schmeer, (-«) o., z. m„Z. SchmaU,
Schmeer-apfel, (-apfeh inv.-j/)- |
||||||||||||||||||||
|
Schmaragd-muttor, (•muller)
v.smaragdlonkstecn m.;-praser m. (Oel[- rt.) smnragdpraser m.; -schnecke v.sma- rngdslak v.; spalh in. groen, smaragd- kleurig vehlspaath o. Schmarptzen, (tchmarolile, gc-
ichmnrolzl) o. wit,, in. k. sinarotsen, schnimlnopen, panlikken, llikllooien. Schmarotzer, (•*, mv. Sehma-
rotzer) m„-in, (-nen) v. schiiimlonpcr.
klaploopcr.tafclschuiiner, panlikker,llik- flooier m., klaploopster, panliksler, (lik- llooister v. Schmarotzerbaum, (-hau-
m(e)s, mv. -bdume) in. (I\'l.) vanille v.
Schmarotzerei, ».. z. m. klap-
loopen, tafelscliiiiincn »., flikflooierïj v.
SchmarQtzerisch, bijv. en b.als
ren klaploopcr, llikllnoicnd.
Schmarotzei\'-krebs, (-«, mv,
•e) m. (Nat. hisl.) van andere inspelen levende kreeft m.: -ntnc v. roofmeeuw v.; •nestel v. (PI.) brandnetel v. die zich met hel sap van andere planten voedt: •pjlanzc v. plant v. die zich voedt met het sap van andere; schtcamm in. (I\'l.) paddenstoel rn. die op andere planten groeit. Schmarre, (-n) v. litteeken o.,
•chrain v., snede v., veeg m.\\jemn. eine • iris Gesicltl verselzen,eciie snede geven, liiebrengen, eene schram geven. Schmarren, (srhmarrle. ge-
Khmarrt) bedr. «». wonden, striemen, kerven. Schmarrig, bijv. en b. rol liltee-
len«, rol schrammen of striemen. Schmgrting, v., z. m. (Zcew.)
«oldock o., smarting ï.
Schmasche, v., z. m. wol v. der
voor de eerste maal geschoren lamme- ren. Schmatz, (-et, mv. Schmllze) m.
(gemeenz.) klinkende kus, zoen m. Schmatzchen, (verkl.) o. klin-
keml kusje, zoentje o.; il. mondje, bek- je o. Schmatz3, (-«) v. houw, slag m„
\'I.. Schmiss; 2. (Iloschw.) knuppel, slok, tronk in.; 3. (Bouwk.) Z. Warltlein. Sc\\nni$tZ6n,(schmal:te,ge.ichmalzl)
o. ww., m. k. smakkende elen of kussen; 2. bedr. ww. (Hoschw.) de stronken nit- i\'opien. Schmatzklafter, (-n) v. vaam
in. gerooid hout.
Schmauch, (-(e)s)m.,z.m.dikke
rook, smook, walm m. Schmauchaal, (-(e)t, mv. -e)
in. gerookte paling in.
Schmauchon, (schmauchle, ge-
schmaucht) o. ww„ in. /(., Z. qnalmen; \'-2- liedr. en o. ww., Z. rauchen. SchmauchCn, (schmauchle, ge-
Hhmüucht) bedr. ww. r\'leisch -, Z. rdu- chtm;i. Ilienen -, door rook verdrijven. Schmaucher, (-s, mv. Schmau-
cher) m. sterke rooker, smoker m. Schmauch-feuer,(-ers,mv.-er)
o. rookend vuur o.; -gesell$chafl v. rook- gezelschap o.; -holz o. hout o. voor pan-J nenhakkerijen. |
||||||||||||||||||||
|
49
|
||||||||||||||||||||
|
fel) m. voor liet gevoel vettige wiuterappel
in.; -bauch in. smeerbuik, onderbuik m., pens v.; -birne v. boterpeer v.; -büchse v. wagensmeerpot m.; -bulte v., Z. ilfeer- barüe; -crz o. zilverhoudend glaserts o.; •(losse, v. Ainerikaansche weulelaar m. (een visch); •gebirge o. metaal bevattend gebergte o.; stem ui. spitsteen m.; •vogel m. leeuwerik in.; - vi«j/ m., Z. |
||||||||||||||||||||
|
85
|
||||||||||||||||||||
|
Ie smelten, oplosbaar; •keil v. smeltbaar*
heid, oplosbaarheid v. |
||||||||||||||||||||
|
1104 Sch. Sch. Sch.
|
|||||||||
|
Schmolz-blau, (-{e)s) o., z. m.,
Z. Schmatlblau; -buch o. (\'Jiet.) smelt- register, sruellbock o.; \'butler v. gesmol- tcn boter v. Schmelze, (-n) »., Z. Sekmelf
hülle. Schmelzeisen,(-eisc»s,mv.-eisc»)
o. gegoten ijzer o. 8chmQlzen,(schmclzte,geschmelzt]
bedr. ww. rcg. smeken, doen smellen, vloeibaar maken; Wachs -, smellen; dus Feuer schmelzl die Melalle, doet sinel- ten: (Schild.) die Farben -, doen ineen- smelten; (il.) emailleeren, met brand- verf beschilderen; getchmelzle Arbeil, Z. Schmelzarbeil; (Kookk.) Z. schmalscn; II. [du schmilzesl, er schmilzl, schmolz, geschmolzen) o. ww. onr. smellen, vloei- baar worden; der Schnee schmilzl an der Sonne, smelt, wordt vloeibaar, onldooil, verdwijnt; huiler • lassen, lalen smelten; (Hg.) OI>sl, das auf der Zunge schmilzl, smelt; 2. wegsmelten, verminderen, ver- dwynen,slinken; sein llauch isl geschmol- zen, geslonken, dunner geworden; die Armee ielgescAmo/-en,isgeilund;(Vuurw., kri.)geiekmolzener Zeug,bommea-bnaA- sas o.; (üg.) das Geld schmilzl, smelt weg, raakt op. Schmolzor, (-j, mv. Schmelzer)
in. (üiet.) smelter, gicler m.; 2. brand- vcrfschilder m. Schmelzerei, (-en) \\.,Z.Schmelz-
kilte; 2. smelten o , smelling v. Schmelzer-knecht, (-(e)*,mv.
• e) in. smelterskneclit, gielerskneclit in.; •meister m. gietersbus ui. Scbmelz-esse, (-n)v.(Sm.)smc-
derij,smidse v.; il. koperslagersliaard m.; •farbe v. brandverf, smaltkleur v„ email o.; -[euer o. smellvuur o.; -form v. gict- vonu ui.; -gast m. vreemdeling, klanl m. die laat smelten; -gcfass o. smeltval o.; -gemülde o. schildering, schilderij v. in brandverf; -glaso. veelkleurig glas o.; -/«juj o., Z. \'hülle; -hcrd m.gielersoven m.;-hefev.,\'£. Htiuhechel;-hütlc v.smel- terij, gieterij, ijzerhut v.; -kammer v. (Muntw.) smellkamcr ».; -kanter v. mv. (Hord.) kant v. van kiiuslgit;-/.e//c, giet- lepel in.; -kessel m.smellketelm.;-friW<.\' \\., Z. -gasl; -kunst v. kunst v.van smel- ten, kunst v. oio te gieten; 2. kunst v. om te emailleeren, brandscbilderkunsi \\.; \'künsller m. gieter, smelter m.; 2. brandvcrfschilder m.; -leisle v. (Ontlk.) macbaeris in.; -I6jfel tn. gietlejiel in.; •maler m. brandschilder in.; -malcrci v. schilderen o. in brandverf; -ofen in. gie- tersoven,smeltovenni.;-n/\'aiiiieï.,-p/onii chen (verkl.) o. smellpan v„ smellpa» nclje o.; •mikte v. handmolcn ui. om bel glazuursel klein Ie malen; -punkl m. (Scheik.) smellpuul o.; -ro/ir, -rölirchcn o. blasspijp v., blaasbijpje o.; slulil m. gesmolten staal o.; slein in., Z. Schal- ttein; -liegel m. smellkrocs m.; —ofen in. oven m. voor smeltkroezen. Schmolzung, (-en) »., Z. schmel
ten; it. ineensmelling v. (van kleuren) •smillel o. (Giel.) smeltingsmiddel o. Schmelz-werk, (•(«)*, mv. -«) |
nes, mv. -leule) m. lijder, zieke, marte-
laarm.; -mutler v. moeder v. welke met
smarten baarl; (Kath.) II. Maagd Maria v.
Schinoiv, en;-stillend, bijv.
nw.. Z. •lindernd.
Schmerzhaft, schmerzlich,
{•er, \'{e)»l) bijv. en b. smartelijk, pijn- lijk; -e Wande, pijnlijke wond; -e fiach- richl, bedroevend; schmerzliches Verlan- gen, pijnlijk, smartelijk; das Ihal ihm schmerzlich uch, dat smartte, bedroefde hem: (lig.) krenkend, beleedigend, kwet- send. Schmerzvoll, bjjv.ow. vol smart,
teer pijnlijk. Seliniottcn, (-s) m., z. m., Z.
Schmanl. Sclr.nettcror, (-s, mv. Schmelle-
rcr) m. donderaar, trompetter, bazuin- blazer m. Schmetterling, {-{c)s, mv. -e)
in. (Nat. Iiist.) vlinder m., kapel v., Z. Tag-, Nachl-; (fig.) wispelturig, onbc- stendig, onstandvastig menscb m. Schiiiüttürlinglisch, {-es, mv.
•e) in. zeevlinder m. (een viscli). Sehmetterlings-artig, bijv.
nw. vlinderachtig, naar een vlinder ge- lijkende; (IM.) vlindcrvorinig; -blume v. vliiiderbloem, kapelrormige bloem v.; •fang in. vangen o. van vlinders; -för- mig bijv. nw., Z. -arlig. Schmettern, [sekmelterle, ge-
schmellert) o. ww., m. h. daveren, ge-
raas maken; die Trompet e, das Hom schmclterl, schalt; cine -de Slimme, eene daverende slem; II. bedr. ww.jem.zu Itoden -, smijten, met kracht werpen, smakken, Z. niederschmetlern; in lau- send Sliïckc -, smijten, verbrijzelen. Schmetternd, bijv. nw. geraas-
inakend, daverend, oorverdoovend. Schmied, (-(e)ï, mv. -e) m. smid,
grofsmid m.;2. Imefsmid m.; (lig) selbsl seines GUickes - sein, bewerker m.; (Nat, hisl.)smid m.(een klipviseh);3.Z.Meer- schmied; i. Z. Schmerle; 5. Z. Schnell- kaf er. Schmiedbar,bijv.nw. smeedbaar,
te smeden. Schmiodo, (-n) v. smidse, smc-
derij v.; tor die rechte - gehen, zich aan hel rechte kantoor vervoegen, de beste middelen aanwenden. Schmiede-ambo3z, (•«*, mv.
•e) m.sinidsaainbeeld a.;-arbeit v.smids- werk o.; 2. gesmeed werk o.; -balg m. blaasbalg ra.; -eiscn o. smeedijzcr, ge- smeed ijzer o.; -esse v. smidshaard, smidswinkel m.; -feuer o. smidsvuur o.; •geralh o. smidsgereedschap o.; -ham- mer in. sinidshamer, moker m.; -hand\' :cerk o. smeden o , smederij v.; -knecht m. smidskneebt m.:2. (Nat.bisl.)grauwe zeehaan m.; il.Z. Schnellkiifer;-kohle\\. smidskolcn v. mv.; -kunü v. kunst v. om (e smeden; -meisler m. smidsbias m. ScHmiedon,(sfA»iit,rfi,,/e,oeJc\'i\'wie-
det) bedr. ww. smeden, mei den hamer bewerken; sich - lassen, smeedbaar zijn, mei den hamer bewerkt kunnen worden; lang -, uusschmitden, uilsmeden; (lig., |
||||||||
|
o.ijzeigielerij.ijzerliul v.; 2. braniischil*
ierswerk, email o.; -werker m., Z. -ar- beiler; -zeug o. smeltgereedschap o. Schmcr, {-{e)s) o., z. m. vet o.
vanden onderbuik, Z.Schmeer; 2. Z.H\'o- genschmiere. Schmor-bauch, {-bauch{e)s,m\\
•btiuche) m., -beere, (-»i) v. &, Z. Schmeerbauch <ƒ".
Schmevgcl, (•», mv. Schmergel)
m.(l\'l.)kleiusclielkruid o.;2.Z. Schmulz- blume; (Bergw.) aniril m , sinergel v.; (I)elfst.) slijk of slik, bezinksel o. Schmergelascbe,v., z. m. ama-
rilasch v. Schmergcln, {schmergelle, ge-
schmergell) hcdr.ww. Slahl -, met ama- ril polijsten. Schmergel-pulver, (-s) o., z.
m. aiuanlpoeier o.; -slau(> m., Z. •asche.
Sohmgrgler, (-s,mv. Schmerglcr)
n. hij die met amarilpoeier polijst. Sohmer-haut, {•haute) v. vet-
vlieso.; -katk m. vette kalk v.; •klufl v. (Bergw.) met leem of klei gevulde kloof v.; \'kraal o. bcrglnngkruid o.; 2. brem- raap v. Schmerl, (•(*)*. nu.-e) m.(Valk.)
smerlijn, dwergvalk, stecnvalk in.
Schmerle, (-n) v., Schmer-
ling,(-(<\').v,mv.-e) m.smeerling, gron- del ui. Schmer-lappen,(-ffii!.mv.-ne»)
in. vetlap in.; -leib m. dik, oud wagen-
smecr o.; (lig.) /.. -bauch. Schmorlengrube, (-n) v. (in
eene beek), afgesloten plaats o. voor smeeriingen. Schuier-linde, (-n) v. Hollaml-
sebe linde v.; slein m. spekslcen m.; vogel m. veldleeuwerik m.; •u\'«r;(r/) v. smeerworlel m. Schmerz,Schmerzen,(&A»ier-
ze{n)s, mv. -Schmerzen) in. smart, pijn,
droefheid v., leed, verdriet o.; heftiger, beiszender of brennender -, hevige pijn; 2. leedwezen o.; mil -en erfahren,tuel leedwezen vernemen; 3. ongeduld o. mil •en aufjem. «arten, met ongeduld &. Schmgrzen, {ichmerile, ge-
ichmerzl) bedr. en o. ww., m. h. smar- len, leed doen, zeer doen, pijn doen, pij- nigen, pijn lijden; seine Wande schmerzt ihn, doet bem zeer; der Fusz schmerzt ikn, hij heeft pijn in zijn voel; kier schmerzt es mich, hier heb ik pijn; (lig.) smartelijk aandoen, bedroeven, krenken; Jas schmerzte ihn lief, dat bedroefde hem zeer. Schmerzen-geld, (-(»)*. mv.
•er) o. schadevergoeding v., geld o. voor
ontvangen of toegebrachte wonden, boe- le v. Schmerzen-kraut, {-kruut{e)s,
mv. -krüuter) o. vlooienkruid o.; -lager o. ziekbed o. Schmerz(en)-lindernd, bijv
nw. pijnstillend, verzachtend, bedarend lenigend; -los bijv. nw. zonder pijn of smart; -losigkeit v. afwezigheid v. van pijn, geen pijn hebben o. Schmerzen(s)-mann, {-man-
|
|||||||||
|
Sch. Sch; Sch. 1105
|
|||||||||
|
die Taue mil Theer -, teren; (Ag.)jeM».
den tlucket -, afranselen, afrossen; den Wein -, vervalseden;/ent. -, omkoopen de haiiden sloppen: 2. knoeien, kladden,
hroddelen, slecht schrijven; 3. sloppen, dicht maken: jemn. elu\\ in den Mand -. stoppen, steken; (lig.) wijdloopig ver- klaren, lang eu breed vertellen, voorzeg* gen. Sclimierer,(-s,mv. Sr//m/ercr)iu.,
•in, (•nen) v. hij, zij die smeerl, in- siueeit, inwrijft &;(fig.) knoeier,slechte chrijver in., kooeister v.; (I.andh.) her- der in. die schurflig vee heelt. Schmiererei, (-e«) v. herhaalde
niwrijviiig, nismering ».; it. knoeiwerk, kladwerk o.; it. omkooperij v. Schmier-fass, {-fusses, mv. -/a--
scr) o. suieerlon v.; -gordtng v. (Zeew.)
smeergording v. Schmierig, bijv. mv. vetiiz, sme-
ng; il. morsig, vuil; sich, seine Kleidcr * machen, smerig maken, zich bemorsen; i. (van een weg), modderig, smerig;-es Oei, vol, Z. tchmulzig. Schmier-kase,(-Aa.ves,mv.-tdse)
ui. weeke kaas v. die men als boter kan
smeren; it, Z. Quarkkdse; -kitlel, \'ham- nel, •michel in. smeerpocs, vuil, morsig persoon in.; •leder o,vetledero.; •leino., L. Sr.hmerle. Schuiierling, (-(e)«, mv. -e) m
(Hl.) melkzwam, biadzwam v. Schmier-meste, (-«) v„ Z.
•bilchse; -ufen m. pekbrandersoven in pfanne v. (Zeew.) gesmeerde glijbaan, waarop het schip afloopt; ~pfro.pl\' m. smeerprop v.; -quasl m. sioeerkwasl in.; •rack o. (Zeew.) rak o. van een enkelen kabel;saliev. zalf »., balsem m.; schaf o. schurflig schaap o.; seife v. zachte zeep v.; •lasehe v. (lig.) monipralcr in., vleikous v.; -vieh o. schurflig vee o.; •molle v. smerige, vuile wol v., korie nul v. van hals en poolen. Schmiete, (-«) v. (Zeew.) smijt,
schoot v., hals in., dik louw o. ouder aan
de zeilen. Schmjnk-balsam, (•(«)*, mv.
•e) in. wille balsem in.; \'betre v. (I\'l.) beet,biet v.; -bohner. Turksche snijboon v.; -bachse, ~dose v. blauketseldoos v il. doos v. met blanketsel Sehuiiukü, (-«) v. blanketsel o.:
it. pleister v., bepleistering v.; sie legt rollie, iveisse - auf, zij gebruikt rood, wit blanketsel; (lig ) schijn, valsehe looi m. Schminken, {tchminckle, ge
schmink!) bedr.vvw. dus Gesteld -, blan- kellen, mei blanketsel besmeren; (i. !.. bet.) bepleisteren; tit isl rol/t, weits ge- schminkt, zij is rood, wit geblaukel;(lig.) vermominen, huichelen, veinzen, hel lee lijkc verbergen; seine Rede -, mooi pra ten; 2. wed. ww. sich -, zich blankel* ten; (i. k. bet.) zich vermommen, hui- cheleu. Schmink-fleck, (-ens, mv. -en)
m., "fleckchan, of -lappchen, (verkl.) o. rood vlekje o., roode vlek v. moesje o.; -ldppchen o. lapje, dotje o. om te blanketleu;(lland.)lakiuoes,blauw |
|||||||||
|
sel o.; •miltel o. blankelmiddcl o.; -pflu-
sicrchen o. moesje,schonnlioidspleislcilje o.; -pinselm. penseel o. om te lilaukelleu; •slein ui. (I)elfst.) gewone lalksleeu in.; •topf m. blaiikelselpol m.; -itmser o. scbooiiheidswaler o.; -ireiss o. wil l,|au- ketscl o.: -tcurz(el) v. (I\'l.) parelkruid o.; 2. salomonszegel o. Schmirgel, m.,Z. Schmergel.
Schmirgeln, [schmirgelte, ge-
schmtrgell) bedr. ww. met mergel slij- pen, polijsten; 2. o. ww. naar vel, tabak leken, vunzig ruiken. Sch:HiSS,(-e.«, mv. -c) m.(Volksl.)
worp, gooi in.; 1. houw, slag in.; -e ha- beu, btkommen, slaag krijgen; 3. woud, schram v., Iilleeken o. Schmissig, b(jv. nw. (Student.)in
een duel gewond. Schmitte, (-«) v. (Linnenw.) pap,
stijfsel v.; 2. drek ui., vuil o.
Schmjttelgeld, (-(e)«, mv. -er)
i. vergoeding v. in geld aan de wevers; L. Schmitte. Schmitten,(sr/innV/e/e geschmit-
tct) bedr. ww. bemorsen, 2. bestrijken; «<• Wande -, snieren, zalven.
Schinitz, (-«, mv. -e) w. striem
Ui..zweep v., zweepslag ui.; 2. vuil o., vlak v., Z. Klecki. Schmitze,(-n) v. (aan de zweep),
louwlje o., slag in.; 2. zalf v., smeer o.; 3. t. Ktecks; (l.akeiiw.) rand in. van hel scheerraam; il. mislukte snede v. van Ion lakeuscbeerder; (l.edcrk.) zwartsel o. om leder te verven. Sohmitzea,(<c/imiii(e.ae5cnmi<20
bedr. ww. (verouil.) werpen, gooien, smijten; 2.slaan, een zweepslag geven; il. Z. ticschmulzen, klecksen; (lig., veroiid.) vvarleu, zwart inaken;(l.edeik ) verven, smeren, insmeren; (Wev.) Z.schUchlen; (liockdr.) door verschuiving slecht af- goven. Schmitzer, (-s, mv. Schmilzer)
in. vlekkenverdrijver in.; (Ledelk.) Ie- ilei verver in Schmitzwort, (-(e)s, mv. -e en
Silunilzicöiler) o. gemeen scheld woord o. Schmöker, (s.mv.Schmöker) m.
prul v., vod v., slecht boek o.
Schmijkern, (schmökertc, ge-
schmiikert) o. ww. slechte boeken lezen. Schmolle, (-«) v. (I\'rov.) (van
bruodj, kruim o., weeke o.; 2.Z. Bissen; 3. Eellklumpen. SchmQllen, (tchmollte.gescltmollt)
o. ww., m. h. (veroud.) glimlachen; 2. pruilen, de lip laten hangen, brommen, knorren; mil einander -, tegen elk. zil- len Ie pruilen. SchmQller, (-«, mv Schmoller)m.
-in, (-nen) v. prniler m., pruilsler v. Schmgüis! lussch. (Student.)laat
ons vrienden zijn!; - trinken, Z. schmol- liren. SchmQlliren,(schmollirle,sclimot-
lirl) o. ww., m. h. (Student.] broeder- schap drinken. SchmQll-kammerchen,
-8tübchen, o., .winkel, ui.,-zim- mer, o. pruilkamenje, pruilhoekje o. 70 |
|||||||||
|
Yolkst.) * wei fi\'iqel in einer HU ze -, twee
vliegen in een klap slaan. (Dg.) uil vinden smeden, brouwen; Hnnke -, lagen loggen kuipen; Lügen -, verzinnen; Wörter - maken; einen bösen Anschlag -, smeden, bronnen, op louw zeilen: 2. /ent, in die Eixen, an die Keilen, auf die Coïteren, an die Ruderbnnk -,smeden; (Spr.) Z. Eisen. Schmiodor, (•», inv. Schmieder) m. (Selierls.) slicMer, aanlegger, aan- stolier. bewerker, ontwerper in. Schmiede schlacke, (•») v.,
•sinter, (-lers, mv. -ter) m. hamer-
slag m., ijzerschuim o., sinlel in.; stock m. aanibeeldblok o.; -verk o., Z. •arbeil; •werkslutl v. smederij v., smidswinkol m.; -iange v. smidstang v.; -zeuy o., Z. •gerilh; -zunfl v. sinidsgilde o. Schmiedin, (-nen) v. smids-
vroiiw v. Sohmiedeweise, bjjw. (Zeew.)
geslurpt, met een hondsend geslagen. Schmiege, (-«) v. schuinte v.,
schuine kaul ui., schuinsche lijn ».; in die - geilen, schuin lonpen; 2. hoek m., werktuig o. om hoeken Ie melen, hou- len schrnefpasser m., zwei v. Schmiegen, [eehmieqte, ge-
schmiegl) bedr. ww. cinc Thürc -, sa- menvocgen, nasmaken, Z. anpassen; (Mets.) «i/ic Wand -, schuins optrek* ken; 2. krommen, huigen; einen Degen -, buigen; li. wed. ww. sich -, (van hout), buigen, doorbuigen, gebogen kunnen worden; (lig.) tieh -, toegeven, zich ou- derwerpen, gedwee zijn, buigzaam zijn, inschikkelijk zijn; - Sie tieh, es itt da nicltts zu machen, geef maar toe, onder- werp u; sich cor jemn. -, zich vernede- ren; stek unler jems. Geivatl -, (zich) bukken voor; (Wapenk.) sich -d, neer- hurkend. Schmiegsam, (-er, -si) bijv. en
li. buigend, huig/.aam, rekkelijk, luege- veud, onderworpen, \'L.geschmeidig; -l;eil »., Z. Geschmeidigkeil. Schmiele, (-«) v. (PI.) bies ».,
zilvergras o.; "2. nel o.; 3. Z. Schwiele.
Schmier, (-(e)s. mv. -e) o. vet o.,
\'L. Schmiere, Wagensclimier; (Zeew.) smeer n. Schmicralicn, o. mv. gesmeer,
gemors o.; ((jeu.) smeersels o. inv.; (lig.) kladderij v.; il. omkooperij v. Schmier-arzt,(-ar:^es,mv.-ars(rt
in. kwakzalver m„ hij die smeersels ver- koopt; -bnnni m. wilde pijiihooiu m.; \'Zeen.) loshangende l.ooin in.; -brand in. brand in. in hel koren; -buclt o„ Z Sudelbucli; -büchse v., -eimer m., Z. •fans. Schniicro, (-n)v. smeersel,«meer,
vet o.; (Onllk.) vel, merg o.; ((jen.)zalf v„ smeersel o.; 2. Z. Schmutz. 8oTa.ïtliOTea,(schmierte.geschmiert
bedr. ww. smeren, insmeren, met olie vel, zalf bestrijken; den Wagen, die /!a- ier -, smeren; mit Seife -, insmeren; nut Oei -, insmeren, oliën; ein Pilaster -, smeren; Huiler auf Brod, ein Vuile brod -, smeren, eeue boterham maken. Lehm Uberelu:. -,iets met leem bestrijken; |
|||||||||
|
1106 Sch. Sch. Sou.
|
|||||||||||||
|
Schmutz-kafer, [-ktifers. mv.
•kaler) in. (Mal. bist.) stront kever m.; •Hllel m. morskiel m.; 2. smerig. nior- sig persoon in., smeervink in.; -knrb ni.. •kdeliin v., Z. Sudelkoeli ij; -tnppen in. \'vi ijllap, vaatdoek ui.; -iiirlel ui. (Volks!.) vuil, smerig mensen m„ slons, lolebel, slet v.;-papiero. papiero.oiiinp Ie klad- |
|||||||||||||
|
Sohmorbraten, (-braiens. mv.
SChmyrchen, {srhmnr{r)te, ge-
$chinnr(rjt en schmnrclile, yesrhmarchl) o. ww., ui. h. sinnri\'ii, sloven, op een klein vuur gebraden worden; 2. in. ». drogen, slikken van ile warmte; ll.ltedr. ww. smoren, sloven; gescbmnrles Fleisch, Z. Schmnrbrulen, Schuiyr-fleisch, i-es) n., z. m..
Z. bruin. -karln/fetn v. mv. gesloofde aardappelen ui. mv.; •pfanntt »., -liegel, • lopl ui. -ir«il\'|.nn v.j sllick n. sluk o. dal goed is voor een sloofsel; it.Z. -bra- len. Schmyso, (-n) »., Z. Matcht.
SohmU(8),(-e»,m*.-e)ui.( Volksl.)
proliji o., winst v. Schmunk, bijv. en b. mooi, fraai,
bevallig. Schmuck, (•(*)*. mv. -e) in. sic-
raad o., opschik, tooi m., tooisel o.; 2. juweeleno. uiv.; 3. feestgewaad o., pronk ui., staatsie v.; königlicher -, konings- gewaad o.; il. kroonsieradeu o. mv.; (lig.) - rou l\'erlen, tooisel o.; (il.) sieraad o., bloem v.; rednerischer -, redekiinstige versierselen o. mv. Schmuck-arbeit, (-e«) v. tooi-
sel u.; it. iiiodewerk o.; it. Z. Jnwelier-
urbeil; -arbeiler in. vervaardiger in. van voorwerpen lot opschik; il. Z. Juwelier. SchmUckbohno, (•») v.; Z. SchnwilJiuhne. Schinuckobold, (•(<?)», mv. -e)
m. lal, saletjonker ui., keurig gekleed beertje o. ScbmUcken, (schmiickle, ge-
schmückl) bedr. ww.^\'ero. -, opschikken opsmukken, tooien; etui. -, opsiniikken versieren, verfraaien; die Hraut -, looien; Federn «, opmaken, krullen, verven &; (Hg.) eine Rede -,opsmukken, mei beeld spraak doorvlechten; 2. wed. ww. sich -, zuil opschikken,zijne besle kleeren anii- trekkeu, zich looien, zijn toilet maken. ScbmUcker, (-s, mv. Sclimiicker)
m. hij die iets versiert, opsmukt, de struisvedcren voor bet loilet bewerkt. Schinuck-gold, (-(e)s. mv. -«r)
o. geel o. voor opschik, spcldegeld o.; •gerat II o. sieraden o. mv.; -ycteölbe o. -h(indluiii) v. wi.ikel in. van bijouterieën juweel il, zilverwerk; -kaslcn m., -hlsl- dien o. juwuelkistje o.; -laden m., Z. •yeicölbe; -tos bijv. en b. onopgesniiikl zonder opschik,eenvoudig; -nadel v.dia- maiit(eii)*peld, broche,borslspcld,doek- speld v.; -redaerei v.opgesmukte.bloein- rijke taal v.; •tisch m. kaptafel, tuilcl* tafel ».; it. pronktafel v, Schtnückuiig, v., Z. scbmücken
Schmuckwort, (-wort(e)s, mv
\' -i»5r(e; eu -worle) o. titel, vleiende l)ij-
ii.iiiii ui., Iieleefl compliment o. Schmud(d)lig, bij».uw.( Volksl.)
morsig, vuil, onzindelijk. Schmuggel, (-«) ni„ z. m.
Schmuggelei, (-en) v. smokkelarij »., sluikhandel ui., stuiken o. |
Schmuggeln, (nrhmiiggrtle, ge~
trhmuyyell) <>. ww., m. A. en ht\'dr. ww. smokkelen, stuiken. ScHinuggolschiff, (•(«)«, mv.
-c) in. schip o. dal sluikhandel drijft. Sohmuggler, (-».mv.5c*mMO»/er)
ui. suio..kelaar,sluikhniiileliiar, slilikerm. Schmu sjrnacher, [•rhers, mv.
cher) in. hij die overal winst uil haalt, haalznch\'.igc m. Schmunzeln, (scbmunselle, ge-
tchmunzell) o. »»., in. //. (gemeenz.) glimlachen, in bel vuistje lachen, hei— inelijk lachen, ineesmuilen; il. vnende. lijk kijken, flikflooien. \' Schmurgcln, (tehmiirgelte, ge- tchmurgell) o.ww., Z. srlinwren. Schmurig, (-cr,-sl) bijv. nw.vet,
veilig, smerig. Scbmusen, [schmusle, gesrlimusl)
i>. ww. kleine winsten zoeken, hehziich- g handelen; 2. Z. schmusem. Schmusern, sebmuszen,
[schintiserle. geschmutert en srlimuszle,
geschmuszl) bedr. ww. Tonpfei/en -, po- lijslen en stempelen. Schmuttem, (schmulterle, ye-
.chmnllert) o.ww. (van vleescb), begiu- nen Ie rieken, bederven. Scbmutz, (-m) m.,/.. in. onrein-
ln\'id v., vuil o., smerigheid, vuilnis v., drek m., slijk of slik o.; - nu etu: brin- gen, iets vuil.smerig maken; dieser Zeug iiimml den -«»,is zeer besm«tlelijk;(lig.) uile laai, gemene praat v,; (in koren). brand in.; 2. smet, vlek, vink v. Schmutz-iirmol, {-nrmels, mv.
arme/Jin. morsmiiiiw v.; •baiieh m.lip-
viscb ui. met gevlekten buik: -bngen in.
(I)riikk.) vcrschoonvcl.vcrsclioonblad o.;
•buch o , Z. Sudetbuch.
Schmutzeln, {sckmutzelle, ge-
sckmulzell) o. ww., Z. schmumeln. Schmutzen, (schmutsle. ge-
schmutzt) o. ww., n>. Ii. morsen, klad- den, vuil maken, verkleuren; (Drukli.) afgeven, kladden; Z. abxclunutzen; 2. be- suiettclijk zijn, gnnw vuil zijn, vuil wnr- deu. „jchmutz-entwurf, (-wurf(e)*,
mv. •würfe) in. kind, vooiioopig plan,
voorlnopig opstel o.; -farbe v, vuile kleur, donkere kleur v.; •firben, -farbig bijv. nw. van eeue mile kleur, van eene don- kere kleur, niet gauiv vuil wordende kleur; -fi»k m.(V\'olkst.) Z. -kiltel (lig.); 2. vuil mensen m.; •jleck[en) in. vuile vlak of vlek v.; -ora« bijv. uw. vuilgrijs; •hummel, -igel m., Z. -killel (2). Scbmutzig, (-cr, -sl) bijv. en b.
vuil, smerig, morsig, onzindelijk, on- rein; (lirnv.) slordig, slecht; (l)riikk.) gevlekt, gevlakt, afgevend; es tsl • au/\' den S/nujpii.vuil,smerig,slijkerig,inoi- sig, m idderig; -er Mensen, onzindelijk, onrein, uil ui nsch; -e Weibspersoii.vui\\ wijf, slorzebel, slons, totebel, slet v.; (van kleuren), vuil, donker; -yell>, -rnih <)\'•, vuil geel, vuil rood, met helder geel A; (fig.) -er Geiz, Geiznals, vuil; -e Be- den. vuil, gemeen, onkiesch, onzedelijk, ontuchtig. |
||||||||||||
|
9646
|
|||||||||||||
|
di ii, kladpapier o.; it. vloeipapier, pak-
pnpier, misilruk o.; -rede \\„ Z. •vorl; -nss m, Z. -zeirhnuny. -lilel in. schut- blail o., Kranselie titel m.; -nnrl o. vm- le pr.ial, gemeene iiildrukkiiig v.;-ieir/i- nuny v. schels, sclielsleekening v., imu- leg ui. van eene leekening. Scbnabul, (-s, mv. Schw)bel) in.
(van v \'gelsj,snavel, hek in.,sneb,neb v.; (fia.) mond in.; sprechen wie emnn der - yeuachseii isl, spreken zoo;il< men ge- leerd lieifl. iialuiiiiijk, ongekunsleld spreken; den - hullen, den mond bon- den, zwijgen; das isl nicht fiir seinen -. dal is mor hem niet geschikt; il. dal smaakt hem niet; er isl noch yelb um den -, hij is nog jong, weel met beier; 2. hek, snuit, steven in.; (Onllk ) uit— sleeksel o. van het strotbeen; (van eeue pen), bek m.; (van eene kun), tuil v.; (van eene llnil), mondstuk o.; (I\'l.) schuitje,schuilvorinig blaadjen.;(Zeew.) (van een schip), steven, voorsteven ui.; (vnu de schepen der Ouden), sneb, sneb- de v. Scbnabel-aufsatz, (-.va/sr.*,niv.
•sfiize) ui. houruuchlige uitwas ui. op den snavel; -bein o. pokdalige horen- schelp v. Scbngbelchen, (verkl.) o. sna-
vellju, bek|e, I uil je o.; (I\'l.) punt v. van
de kiem, welke naar den grond trekt. Schn&bel-eisen, (-eisens, mv.
•eisen) o. (I\'riiikiu ) krulijzer, hraudij-
zer, friseerijzer o.; -fisc.h ui. gestreepte lipviscb in. mei snavelvoi inigen bek;. 2. walvisch in. met pnuligeu hek; -fliile v. beklluil v.; -förmig hiji. uw. snavclvor* mig, bekvormig; -//a«/ v. (van watervo- gcls), huidvlies o. op den snavel; -halz o. laatst gewassen hout o. van een wijn- stok. Scbniibolicht, sohniibolig,
bijv. uw. \\.ni een sti ivel, een bek voor- zien; (Volksl.) babbelziek, praatziek, wijsneuzig. Schiuibcliren, (schnabehrle,
schnabcliil) o. ww. (Volkst.) snoepen, proeven, smullen, Z. schmausen. Schnubol-korn, {-kwn{e)s, mv.
•kariur) o. (I\'l.) Ilaliaausche daphne v.; 2. bekvormig koren o.; -ltrokmlil o. kro- kodil m.\' van den Ijangcs; -manlel m. Mallheezer riddermantel in.; -mühre v. naaldkcrvel v.; -muschcl v. snavelvor- inige schelp v. Scbnabeln, (tehnabelte, geschna-
bell) o. ww., Z. schnabeliren. Schnabola, {schnabelle, gesrhn<ï-
bellj bedr. ww. mei den bek of den sua- vel aanraken,pikken;2.van een bek voor- zien; yeschnabeltes Schil], \'t.. S-hnabel- sclii/f; (Wapenk.) «eicAndW.gesnaveld, met een snavel van andere k leur; (Volksl.) |
|||||||||||||
|
Sch.
|
Sch. H07
|
||||||||||||||||||||
|
Seh.
|
|||||||||||||||||||||
|
knnzen. knssen; II. wed. w. tir.h -,(van. Schnalijen, (ieinihle,f»Hh»ahl)
duiven ft), trekkebekken, elk. mei den In. ww.. Z. scknallen (2); il. mei de snavel atreelen; (Hg.) elk. kussen. »insers knippen, mei de long smakken. Schnabel-ring, {•{\')\', mv.-e) Sahnapel (-«, mv, Scbn/iprl) m.
in. ring in. aan de achtera* van een wa-lgrondforel, ioeerf>>rel v., adelvhch m.; gen; scheide v., Z. -ta«r,- -srAi# o. (bij!2. /. Bnrnkeckl; 3. els. priem v. de Uaden), schip o. mei eene sueb;i Schnapp! Schnapps! tiissch. schnell bijv. OW. Viiorliang, babbelziek; knap!, krak !, eensklaps ! srhuh, stiefel m. schoen in., laars v.l Schnapp, (\'(e)», mv. -e) m. nap- met omgebogen pont; •tpilie ». punt v,uien o., nap in.; der Hunii llial eiwit • van ilen snavel; •stick. -»to»j m. steekIrforaarA, hapte er naar; (tia.)in eiiiem-, |
• tücher) o. (J.icb!w.)Z.Sr/i;ia/>ne;-K\'«/r
i. haspel in. met ecu kuipje of klepje. Schaarchen, (schnarchle, ge-
ichnarcht) o. ww., m. h. snorken, rou- ken; (fien.) snorkend ademhalen; 2. snorkend spreken. Schnarchar, (•<, m\\.Schnarcher)
in., -in, (-nen) v. snorkcr m., snnrk- sler v. S ïhnarch-hans, {-es, mv. -e)
ui., Z. Schnarcher; -poslen m. verst ge-
piaalste sehihlwacht, verloren post v. Schnarr-bass, {•husses, K\\.-bis-
se) m. brouihas m.; (Org.) Z. -merk; •drossel v.grootc lijsler.inistellaklijsler r. Schnarre, (-«) v. garcnhaspel,
ralel in.: rnit der • schnarre», ratelen;
(Nat.) slingerloeslel in.;(iNat. hisl.)net- hoen o.; it. Z. Srltnarr-drossel, -enle Schnarroisen, (-«*c«.v, mv. -n- sen) o. ((iouilsm.) aambeeld o.met twee
punten; it. elsnaald v. o:n het vuil van gegoten gou I af te nemen. Schtlarron,(<r/i«\'/n^,oetr\'(narr/)
o. ww., in. A. ratelen, snorren; (Mu/.J (van snaren). brommeo;inj Heden -,bron- >mmi, ratelen, snorken; (lig.) op knorri- geu toon spieken, snauwen. Schnarrente, (-<>) v. snater-
eend v. Schnarrer, (-j, bit.Sr»«arrer)m.
ratelwacht m. Schnarr-heuschrecke, (-n)
v. sprinkhaan m.; -pfeife v. brompijp v.; tvan een doedelzak), baspijp \\.;-wachlel v.. Z. Schnarre (Nal. hisl.); .rert o. re- gister, longwerk o., brompijp v. Sohn&rzeil, (sr,hnur:.le,iiesehnarzl)
o. ww., Z. schnnrren, furztn. Schnat, (-cn) v. (I\'rov.) rijsje o.,
sc.henl m., Z. Schdstling; 2. grens v. van een veld. Schnat-pfahl, (-pfahl(e)s, mv.
•pfiklt) in. grenspaal \\n.;-slein m.grens. >leen m. Schnatter, ( -») v. babhelaarster,
babbel knus v.
Schnatterente,(-«)v.,z.Sr/i«arr-
ente,
Schnatterer, (•», mv. Schn<ii-
terer) in., Z. Sehmaller. Schnattorhaft, l.ijv. nw, praat-
ziek. Sohn^ttQrn,(sclinatlerte,geschnat\'
terl) o. ww., m. Ii. (van eenden). snate- ren, kwaken; (van personen), snateren, liabhelen, snappen; (van ooievaars),klep- pen: 2. lor Kalle -, klappertanden. Schnatter-tasche, -liese,
-:;ans, *., Z. Schnatter.
Schnat?, (-«, mv. -er) m. knip-
ines o.; (lig.) scherp verwijt o. Schn&tzel, (-s, mv. Schitiitel) o.
afsnijdsel o., Z. Schnitzel.
Schnau, (,-en) »., Z. Scknoue.
Sclinau\'Ton, (schnob, gesclinnben
en seknaub\'e, geschnaubl) o. ww. reg. en onr„ m. //. snuiven, blazen, ademha- leii, hijgen; (van paarden), snuiven, hrie- «etij (lig.) narh Haehe -, wraak ailemcn; die ffiue -, Z. srbndmen; 2. toornig «orden. |
||||||||||||||||||||
|
m. met den snavel; -lhirr o. (Nal.hist.)
vozelbekdier o., snavelolter m.: -ro// in. snavelvol; -wall rit. walviacb in. met pun- tigen muil; -ieeide v. lekkernij, snoeverij v.; (gemeen*.) gekus o.;-;«»yr v.tang v. met een hek; (Herik.) kromme wond- heelerstang v. S ihnablei", (-s, mv. Sr*»iio/er)nj.
dier o. luel krommen sna<el;2.rerkebrler -, w.ilerklievcr, watcr*iiijder, verkeerd- snavel in.; 3 Z. Hreil -, A\'.-ye/ -, S&bel; Sdge-sehniibler. Schnack, (-(c)«) m..z.m.(Volk«i.)
gepraat,gebabbel o., gekkepraal v.. onzin
in.; 2. (I\'rov.) Z. Schnake (.ï,.
Scshnaok3ii,(«\'\'"""\'t\'e.\'/\'\'-"\'\'"\'a\'\'/.\'\'),
|
|||||||||||||||||||||
|
in eenen hap, in eens.
Schnappbein, (-(e)«, mv. -c)o.
hinkeheeu o. S \'hnappe, (-») v. bahhelaarster,
lialibelkons v. S 3hnaPP9, (•») v- muil, snavel in.:
2. (Jacluw.) valiloek o.; ö. (van eene zweep1, slag in., louw o. Schn8ppenl(.vr//iii;7ite.9c«7ini/v>/)
i\'. ww. (van sloten), losgaan, kn >ppen, overgaan; (van stalen veeren), liiespriu- gen: (lieweenn.) afspringen; (van eene ,iiauk). opspringen, wippen; sie liesz ilas Ktiii -, zwikken, vallen; (Jachtw.) (van vogels), Z. scltniillen (2); 2. nnrfi elv. -, happen, grijpen, pakken; der Huid ncknoppl noch den htiegen, hapt, tracht & te vangen: nach Athcm, narh Luft -, •makken, hijgen; \'Ü-i.)naeh etie.-,haken, vurig verlangen. Schnapper, (-«, mv. Schnipper)
in. (Ilcelk.) laatvlijm v., kop m.: 1. Z. Schntpperling; (Nat. hisl.) Z. Fliegen- schnnpper; (lig.) babbelaar, snapper m. Sclinapperlein,!-/i\'»n«,inv.-/ei«)
o. klepje o. van den blaasbalg.
Schnapparling, {-(e)s, mv. -e)
in. klinlhong in. Schnapp8rmaul,\'-m«!i/{e)«.mv • iii\'iuler) i>.. /.. Plappermaul.
Schnapporn, (uhnapperle, ge-
iehnopperl) Z. ptapperen. Schnapp-fedar,(-w) v. slotveer,
knappende veer. springveer ».; -galgen ui., Z. Wippe, Wippgalgen; -gnrn n„ \'L. Senkgarn; -hnhn ni. (gemeen*.) roover, gauwdief, partijganger m.: it. diender in : (lieweenn.) haan m.; \'1. Z. Freibeu- ler: ^karren m. st irtkar. wipkar ».;-«i«- ser o. knipmes m. S3hnap(p)S,(-cv.mv..Sc/i««7)»se)
ii. (gemeen*.) slokje, liorrellje, glaasje o., snaps m. Schn»npsack, (-iatk(e)s, mv.
•t\'lcke) m. knapzak ui. Schnapps-bruder, {-brudert,
|
|||||||||||||||||||||
|
�862
|
|||||||||||||||||||||
|
o. ww. (VnUsl.) snateren, kabbelen.
Schnackerei, (-cn) v. \'/..Schnack
Schnackhaft, hijv. nw.praalziek
bahbelar.htig. Schnade, (-n) v. halm m. van de
haver. Schnadeln, (tebnadelle, geteknn-
Mi) o. ww. (I\'rov.) klappertanden. Sohnadarn, (srkn<iderie,qese.hnö-
lierl) o. ww. v I\'rov.) haastig praleii,sna- leren, bibIHen. Schnake, (•») ».(Nii.hist.) mng
v.; 2. Iang|n»>l in.; .ï. grap, gekheid r„ Z. Pos<e, Schieunk. S3hnaken-stioh, (•(*)», n».-«)
m. muggebeel in.; •kapf iu. (in tiuinea), selielpinunl ».; -kraul o. varenkruid o. Schnakig, schnakisoh, by».
nvt. (Volk-t.; /.. gesrhrtlztg. il. pnssier-
lick. Sohnalle, (-«)». gesp v.; (W»g.)
-n, ijzeren snikken o. door welke de
hangrieineneener koels gaan; (Slnl.)(v:in eene deur), klink v., knip in.; (Wapenk.) ronde spang of gespv.; (Perk.) spanriem in.; (Ilmkk.) long of lip v. aan hei frisket der drukpers; il. galg v.; (P;.) Z. Seknallenhlume. Sohnatlon, (teknalllr, getrknalll)
bedr. ww. gespen, loegespeii,v.ist,\'espen; i/i\' Sleigbiigel hut/er -,de gesp lager vast- loeu; 2. o. ww.. in. A. klappen. Schnallen-blech, (-(e)«. mv.
-e) o., -b(lgel, (-A8j*/j, mv. •biigel) m. heugel m. Vdii de gespj-Mume v. (1*1.) roode papaver v.; •birile v. gespenbor- slel m.; -rfoni m. gespetnngelje o.; •gtïrlel m. gordel m. mei eene gesp; •riemen m. gespnem m.; -ring m. gesp- ring m.; schmied m. gespenmaker m.: •schub, stiefel m. schoen in., laars v. met gespen. Schnalzen, (-«, mv. Srktulten)
in. knip in. mei de vingers; il. smakken, klappen o. met de long. |
|||||||||||||||||||||
|
mv. -brii*1-r) m . \'/.. •Irinker; •biv
|
41
|
tdcl,
|
|||||||||||||||||||
|
\'linlle >•., Z. •fiatke; •inde v., Z. -hnus.
SchnappSChl038,(-«\'>//n«fs,inv.
sc\'iHsser) o. veerslot, springslol o. S 3hnap(p)sen, (tehnappste, ge-
schnappst) o. ww.,in. h.(gemeen*.)slok- jes drinken, jenever drinken, borrelen. Schnapps-flasche, (-n) v. je-
neverflesch ^.;-kauso..•keiler,•laden m. kroegje, herhergje o.; schicesler v. Iief- iie\'isler v. van een borrellje; •trinker in. Ih\'fhebberm. vaneenborrellje.drnnkelap, broeder m. van de nalle gemeente; —in v„ /. sch resler. Sohnapp-tuch, {-tnch{e)s, mv.
|
|||||||||||||||||||||
|
1108 Sch. Scli. Sch.
|
||||||||||||||||||||
|
Schnaubern, (tek»a*berte, ge-
|
Z. Wassersrlmerkr; (Zeew.) krnlwerk o.
aan het galjoen van een schip. Schnecken-abgleicher,
(•chers, mv. -rtier)m. hij die de ketting- spillen klaarmaakt; •ablnufer m. hij die «Ie kctliiiginopen polijst; •achsev. as v. van de schroefvormige streep om eene zuil; -arl v. slakkenaard in.; 2. slakken- soort v.; -artig bijv. nw. slakachtig,naar eene slak gelijkende; -ange o. slakken- oog o.; 2. (Houwk.) middelpunt o. eener krul; 5. (Meelk.) middelpunt o. eener spiraal; -berg 111. (I.andh.) slakkcnberg in.; 2. (Tiiinb.) slingerpad o. op epil berg; -I1I11I o. rood vocht o. van de pnr- perslak;-AoAnev.snijboon 111. met groole bloemen;-iin/iriT 111. spiraal lioorv.;-ArH//c v. slakkensans v.; -derl.el 111. schelpdek- sel o.; \'feder v. spiraalveer v.; •förmig bijv. nw. slakvormig, schroefvormig: •frasz m. slakkencler ro.; 2. elen, vned- sel voor slakken; -gang in. slakkciigang, gang m. van eene slak; (fig.) slakken- gang, langzame gar.g in.; die Sarhe gehl einen —, gaat zeer langzaam: 2. kron- kelweg m., slingerlaan v., slingerpad o.; •gehause o., Z. -liaus; -gewmde v., Z. •windung; •geirölbe o. spiraalgewelf o.; •grubcv. schelpenkuil m.; -haus,-liniis- cAen.-AduWeino.slakkcnliuisje o.; -Aorn m. voelhoren in. eener slak; 2. spiraal* vormige horen, kinkhoren, zcelinrcu m.: •kegel m. spiraalrad, dry f rad, drijfwerk o.; -klee m. luzerne, Spaansche klaver v.; •klnben m. mv. (Uurw.) haken 111. mv. van de kcttingspil; •kohl in. roode kool v.; -k/lnig m. luinslak v.; -krebs m.klui- zenaarskreefl m.; -kreis in. slakkelyn, spiraaliijn v.; -/eArc v. leer v. der schelp- dieren, schelpleer v.-. •linie v. spiraaliijn v., krultrek m.; -marmnr m. ooslersch marmer o. met spiraallijnen, met vcr- steendeslakkcnvormeii; -muschel v.twce- schalige zeeschelp i.;-nudeln v. mv.spi- raalvormige macaronis v. mv.; -pnst v. (Scherts.) langzame boodschap v., trage gang 111.; mil der — fahren, langhaam rijilen: -rad o. (Uurw.) drijfrad o., snek v.; -raupe v. slakvormige rups v.; -run- dung v., Z. \'linie; •tchale v., Z. -haut; •schlange v.kokerworm, regenworm m.; •tehlieh in. traagste slakkciigang in.; •scheidewand v. (Ontlk.) ipiraalvormigc scheiding v.iu het slakkenhuis van het nor; •schneidezcug o.(Uurw.) werktuig o. 0111 de omgangen van de snek te snijden; •tekritt m.slakkenschrede v.; slangelm. (Houwk.) gegroefde met lofwerk ver- sierde stijl in. aan hel kapiteel, waaruit de wrongen eener zuil oprijzen; •sliege v., Z. \'treppe; •treppe v. (Ifouivk.) wcn- lellrap v., Kngelsche trap v.; -wcrk o. |
volstrekt geen kwaad gedaan; er will das
Wasser aus drm - driieken, wid den - be- hallen, hij wil liet onderste uil de kan hebben, is uiierst gierig. Schnee-ammer, (-«) v. (Nat. hist.) sneeuw mtisch of mnsch v.; -babn
v. sneeuwbaan v., in <le sneeuw grhaan- ile weg in.; -hatl in. sneeuwbal in.; il. Z. \'lawine; (PI.) Geldersche roos v., wille hazelaar 111.; (Kookk.) schuim o., wit o. van eieren; —baum, \'ballen m., Z. -ball (l\'l.); -banm m. sneeowboom m.; -beere v. (I\'l.) roode verfplanl uil Amerika,chi- ococa v.; -berg in., Z. -gebirge; (fig.) groole hoop 111. sneeuw; -birnc v. wille holerpeer v.; -blame v., -lilümchen o. (l\'l.) sneeuwbloeui v., sneeuwklokje o.; 2. berganemoon v.; 3. Z. -lmll (l\'l.); 4. Z. -glntkr.lien; -l>rurli in. (Boscliw.)bre- ken o. der bnnmeu nf lakken onder den lasl van de sneeuw die er op gevallen is; \'brüchig bijv. nw. door den last van de sneeuwgebroken;-rfoA/ev.geiiieene kerk- kraai v.; -en:ian m. (l\'l.) sneenwgenll- aan v.; -eule v. wille uil 111.; -fall m., Z. \'latrine; \'fink m. sneenwvink in.; 2. Z. Bergfink; \'fleehle v. (l\'l.) sneenwkorst- inos o.; -/lncke v. sneeuwvlok v.; 2. Z. \'blumc (I); —nbaum m.. Z. -liaum; -galle v. sneeuwklokje o., sneeuwblnem v.;-oans v. sneeuwg.ins v.; 2. wilde gans v.; 3. \'/•• Krap/gans; -gnrn o. palrijzennel o.: -ge- birge o. siieeiiwgebcrgle o., met sneeuw bedekte berg m.; -gefilde o. snccuwveld o., sneeuwvlaklc v., met sneeuw over* dekt veld o.;-OM/<5»ero.jachtsneeuw,fijne sneeuw v.; -gerölle, -gestiirz, -gewtlic 0., Z. -lairiiif: -gewölk o. sneeuwwolk v.; •gtSckehcH o. sneeuwklokje, lentebloera- pje o. dat reeds onder de sneeuw bloeit; 2. Z. \'Iilnme (I); -grenze v. sneeuw- grens v., Z. \'linie; -grubc v. sneenwkuil m.;2. mei sneeuw gevulde kuil m.;-AaA- nen/usz m. sneeuwlianevnel 111.; -hase in. veranderlijke haas m.:2.Z.-A11/1»; -Aa«- be v., Z. -garn; -haufen in. sneeiiwhoop, hoop in. sneeuw; -huhn o. witte pa- Irijs m. Schneeicht, bijv.nw. sneeowaeh-
tig, naar sneeuw gelijkend, Z. sehnee- wcisf. Sehnooig, bijv. nw. met sneeuw
bedekt; -ei Wclter, sneeuwachtig; tbr Kleid isl -, zoo wit als sneeuw. Schnee-klumpen, i-pens, mv.
•pen) in. sneeuwklomp in.; \'königm.,\'6. Zannkiinig; •kuppe v. met sneeuw be-
ilekle bergtop m.; \'latrine, •lihne v., Z. Lawine; -lcrrhe v. sneeuwleeiiwerik 111.; -/lcA( o. schijnsel o. van de sneeuw; -li- nie v. sneeuwlijn, grens v. van deallijd- |
||||||||||||||||||
|
schnaubert) o. mr. snu
|
44
|
ffelen, Z. srhnü/-
|
||||||||||||||||||
|
feln.
Schnau(e), (-n) v. (Zeew.) twee-
master m., -ii;nnv v„ snanwschip o.; 2. snuit, bek in. Schuimen, (schnaule, gescbnaul)
o. ww. willen bijten, den bek er heen wenden. Schnaufeln, (tchntufelie, ge-
schnau/elt) bedr. ww. beruiken, met den
snuit donrwoelen; 2. Z. schndffeln. Schnauf6n.,(scAnaii/ïe,aescAnaii/7)
o. ww., Z. sehnauben; 2. Z. wil tem. Schüaufer, (-s, DIT. Sehnaufer)
m. blazer m.; it. windmaker, hoogmoc- dige in. Scbnau-mast, (-m«s/cn, mi
•masten) Dl. (Zeew.) snnuwmast in.;
•segel o. snauwzeil o. Schnaupe, (-n) v. (Prnv.) z. Schnau:e; 2. Z. Lichlschnnppe.
Schnauz, {-es, mv. -c), -bart,
(-bart(e)s, mv. -biïrte) m., Z. Sclmurr- bart. Schnauz-band, (-Aanrf(e)s, mi.
•binder) o. aan weerskanten ingesneden hoepel m. Schnauze, (-n) v. (verkl. Schnanz-
chen o.) snuit, snoet, bek m.; (van een olifant), snuit, slurp m.; (van vogels), snavel m.; (fig., Volkst.) (van een pcr- soon), smoel, snoet m.;jemn. Eins au f die - geben, een klap in zijn smoel geven; böte -, kwade long, lastertong; halt die •!, houd je smoel! 2. (van eene lamp), luit v.; (vau eene dakgoot), tuit v. aan het eind van de pijp; (van eene kan), tuit v. Schnauze, (-n) v. (kaarsen)snui-
ter in. 8ohn&xizeïi.,{schnanzie,geschnauzi)
o. ww., Z. schnauben; 2. snauwen, grau- wen, uitvaren. Schïiauzen,[schnau;te,geschnau:t)
bedr. ww. das Licht -, snuiten; die Nase -, snuiten, afvegen; (van sterren), ver- schieten; (fig.) Z. prellen, schnetlen; 2. wed. ww. sich -, zijn neus snuiten. Schnauzen-kafer, (-A<ï/crs,mv.
•k&fer) m., Z. Hüssclki/er; -kanne v. tnitkan, schenkkan v.; -nadel v. witte ceriet of horensr.help v.; -lopf m. pol m. met eene tuit. Schnauzforni, (-cn) v. tinnegie-
tersvorm m. om de pijpen voor kannen te gieten. Schnauzicht, bijv.nw. snuitach-
tig, als een snuit, bek, snavel; 2. sii.iu- wend, grauwend, uitvarend. Schnauzig, schnauzig, bijv.
en b. een snuit, hek of snavel hebbende; 2. Z. schnauzicht (2). Schnauz-kanne, (-n) v. tuit-
kan, pijpka\'n ».; -krug m. kruik v. met eene tuil; -tnpf m., Z. Schnauzenlopf. Schnecke,(-n)v. (Nat.hist.) slak,
huisjesslak ».,schclpslak v.; (Ontlk.) (in het oor), slakkenhuis o ; (Bouwk.) (aan zuilen), wrong, krul. rolneut v.; it. Z. •ntreppe; (lleelk.) schildpailvcrband o.; YUurw.) snek, kcttingspil v.; (Waterb.) |
||||||||||||||||||||
|
8195
|
||||||||||||||||||||
|
diirende sneeuw; -lu/l v. sneeiiwlucht,
giauwe lucht, koude en vochtige lucht v.; -mnnn m. snecuwinan m., sneeuw- pop v.; •matte 1. sneeuwmassa v., hoop in. sneeuw; -meisc v. (.Nat. hist.) berg- mees v.; -merknr m.(Nat.hist.) sneeiiw- hoeu o.; -mikh m. (Kookk.) geklutste room m.; -mnnal 111. Januari in.; (tjesch. vau I . sueciiwinaand v.. Mivose m. (va.i 21 Itecember tot 19 Januari); •pappet v., Z. Stlberpappel; -p/luq 111. |
||||||||||||||||||||
|
8422
|
||||||||||||||||||||
|
schelpwerk o.; -windung v. spiraalvor-
mige omgang m.; -zapfen m. (Uurw.) sneklap in.; -zug m. (Itouwk.) krul v.. schroefvormige streep v. om eene zuil, ramshoren m. Suhnoo, (-s) m., z. in. sneeuw v.;
(Kookk.) Z. -ballen; (fig.) - der Haare, grijze haren o. mv.; (Spe) er hal den • im O/en gelrocknel und [ürSahverkaiift. hij is zonder reden beschuldigd, hij heeft |
||||||||||||||||||||
|
Sch. 1109
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Scli.
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kleermaken, kleennakersberoep o.; •htr-
berye v. kleeruakersherberg v. Schneiderin, (-nen) r. snijster,
ucaisler, kleermaakster ».; il. Z. Schnet- dersfrau. Schneidor-lohn, (-(e)s) m.,i.
111. kleeruiakersloon o.; -muskel in. (Onl- Ik.) snijdersspier, windelspier v.; -mei\' ster 111. kleermakersbaas ni.; -metie 1. schoenlapper ui. (eeu vlinder). Schnoidern, (schneiderte, ge-
schneidert) 0. ww., 111. h. kleermaker zijn, kleederen maken. Schnoider-nadol, (-n) v. kleei-
inakcrsnaald f.; -rechnuug v. kleerma- kersrekeniug v.; schere v. kleermakers- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bedr. ww.onr. snijden,doorsnijden, hak-
ken, zagen; in Slitcke -, aan stukken snijden, in stukken verdeeleu; ein Hul- lerbrod -, maken; nuf das Herbind; -, insnijden: dus Getreide -, maaien; llnlz -, hakken; Strek <jr -, hakken; yriines Fut- ter -, afsnijden, (Landb.) eine Furche * Hekken, ploegen; h\'eJern -, vermaken; I.eisten -, snijden; Steine -, houwen; Glas -, snijden; Kletter *, snijden, knip- peu: Summel -, knippen; Riemen -, snij- ilen; (Mets.) die Steine -, Z. behauen; (Hruiklo.) die llaure -, snijden, knippen; (lleelk.) den Stein -, van den steen snij- den; eincn Hruch -, snijden, opereeren; ein l\'ferd -, snijden, lubben, ruinen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Sponrw.) sneeuwploeg m„ ij/er o. om
de sneeuw van den weg Ie vegen; -ptL in. (I\'l.) gelakte blad/wam v.; •regenm met sneu» vermengde regeu ra.; -r\'u*t v.. Z. •getlirze; -rose v. gele, Siberische roos, alpenroos ».; -rutheii u. schuins met sterke vlukkeu sneeuwen n.;-sihau- fel, -$chififie v. sneeuwschop v.; -schmel- e v. smelten o. tier sneeuw, ontdooien o.;
•scliuh nt. sneenwschoen in., sneeuw* schaats ¥.; •tperling m., /.. •amtner; •tlaub m. lijne sneeuw, jarhtsueeuw v.: •sleinbrich ui. (PI.) sneeuwsleenbreke ».; •iturm m. sneeuwstorm ui.; •ttvfev., /. -lime; -slurz in. sneeuwval in.; -/ri>/»- /<•» ui. inv. (verkl. •triipfchen o.) /. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tueu Hund -, snijilen; tlicnenslöcke -,
ilen boni(n)g uitsnijden; (ürav.) gra- vcereu, griften; (z. voorw.) 1» tlulz -, beeldhouwen; in Edelslein -, graveeren; (Tuinb.); llaunie, Heben-, Z. beschneiden, den Wem -,versnijden, vermengen; (Bilj.) etnen Hall -, snijden; (fig.) Gesic.hter -, sclieeve, leelijke gezichten zetten, trek- keu; Capriolen -, luchtige sprongen doen; Geld -, of (z. voorw.) -, winnen, veel verdienen; II. o. WW. onr. snijden, zagen, scherp zijn; dieses Messer schneidel nut, snijdt goed, is scherp; diese Sdye schnei- del gat, zaagt goed, is scherp; (fig.) das schneidel in den Hcutel, is zeer duur; es schneidel mir im l.eibe, hel snijdt mij door het lijf; (Gen.) das -de Watter, moeietjjke waterlooziug, koude pis v.; II ind der einem in\'s Gelicht tchaeidet, snijdende »ind, scherpe wind; (fig.) das schneidel mir in\'s llerz, dal gaal mij door het hart; -d, snijdend, scherp; (van de koude),scherp,gevoelig; (van pijn),snij* dend, snijdingen veroorzakend; (van woorden), scherp, bard; III. ww. sich -, zich snijden; sich inden Finyer -,zich iu den vinger of in zijn vinger snijilen sich gut - lussen, zich goed, gemakkelijk laten snijilen: 2. (gemeeuz.) sich -, Z {sich) irren; 3. Z. (sich) durchschnetden; IV. 11. zclfsl., Z. Schuilt; (in hel lijf), snijding v Schlieidepflug, (•l>lluy(e)s, mv.
•pflüge) 111. «iiijploeg 111. Schaeidér, (-s,uiv. Schneider) in.
snijder, kleermaker.steeiihouwcr, steen* snijder, beeldhouwer, graveur 111.; (van paarden) lubber ra.; (Jachlw.) jager 111. |
schaar v.; serie v. zwakkelijk persoou,
lafaard m. Schneidersfrau, (-eu) v. kleer-
uiakersvrouw v.
Schnoider-tisch, (-es. mv. -e)
111. kleeruiakerstalel v.; -vogel 10. kleer- niaker m.(een \\o%el);-werkstutl v. kleer- iiiakerswerkplaats v.; sunft v. kleer- makersgilde o. Schneide-saule, (-«) v.stelma-
kersraam o. voor hel bewerken der assen; scheibe v. (Uurw.) stalen schijf v. lot het uitsnijden der tanden van een rad; slem 111. steen 111. die gekloofd, gehouwen kan worden, zandsteen, steen- drukkerssteen, arduiiisteen 111.; -stichel ui. graveerstifl v.; -uerk, -2eug o. snij- werktuig, snijgereedschap o.; -uasser o, schegge v.; -zahn m. snijlaud 111.; -:euy o. snijgereedschap o., snijwerktuig o.; 2. suijijzer o.; (Juw.) slijpsleeu in.; (Hap.) Z. -messer; -zeiyer in. kleine diamanten stift v. tot overteekenen op de stecnen; •zirkel ui. snijpasser m. Schneidig, bijv. nw, (w. i. gebr.)
scherp, eeue snede hebbend; (Bergw.) gemakkelijk Ie snijden, Ie kloovcn, te splijten, week. Schnoion, (schnette, geschnetl) o.
ww. niip., ui. h. sneeuwen; es schneit, het sneeuwt, er valt sneeuw; 2. bedr. ww. es schneit lllumen, hel regent bloe- inen. Schn«3_ise, Sohneisze, (-n) v.
(Jachlw.) vogelstrik m. metopdeii grond gestrooid voedsel; (Boschw.)Z.ScAneu.e. Schneiaenbeere, (-«) v. vogel-
bes v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•blume (I); 2. Z. -ylnckchen; •ceilclieit
o., -n«/e v., Z. •ytóckcheu; •togtl ui., Z. •ammer; 2. \'/.. •huhn; ü. Z. Seiden- schuuuz; •watter o. sneeuwwater o.; •velie ï., Z. -haufeit; •reilt bij», uw. sneeuwwit, 2011 wil als sneeuw: —e 4/- pc«, grauwe Alpen: sei/i —ei //aar, zijn sneeuw» il, grijs haar;-« el/er o. sneeuw* achtig we(d)er o.; -uusel o. kleine wille wezel 111.; •wind 111. sneeiiwwiiul, wiud in. die de sneeuw aanvoert; •uulkc v. sneeuwwolk v.; •tcurz v. bereuoor o., snieerwoilel in.; -zeit V. sneeuwtijd ui.; -J«u UI., Z. -slurz. Schneide,(-\'i) v.(van een mes&;,
snede v., scherp gedeelten., scherpe kam 111.; (van een beitel), schuine kant 111.; (van eene boor), ijzer u.;(Zeew.) scbegge v.; (van eeue degen), lemmet o.; (van den voorsteven van een schip), hie(hou- der m.; 2. (Lauilh.) vlasbruak, henuep* braak v.: (Jarlilw.)vogelslnk iu.;(Boscli- w.) Z. Schneitze. Schneide-bank, (-ba nke) v.su ij -
bank, werkbank v.; 2. Z. Stückellufel;
•black 111. blok o. 0111 op te zagen, zaag- blnk o.; -bolute v. gewone smjóoou v.; •bohrer 01. steeknoor v.; -biett o. snij- plauk v., bakbord o.; •büchse v. (Juw.) doos v. der diainaiilklouvers; •dtamaul 111. (Verv.) diamant ui.; -eisen o. bak* uies, siliaafmes, trekuies, schroefines o.; •feite v. snijvijl v.; -/10/; o. (Boschw.) hakhout, zaaghoul o.; 2. licht wassend I1011I o.; \'instrument o. suijwerkluig o.; •klntz 111., \'/.. -blnck; -kluppe v. (Slot.) dubbele staalplaat v. tol liet afdraaien >au schroeven. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mets geschoten heeft, die platzak
thuis komt; (Sp.) ongelukkige speler |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schnoitoln, (schneilelle,getchnei-
teil) bedr. ww„ Z. schneideln. Sülmell, (-er, -st) bijv. en b. snel,
vlug, gauw, haastig, spoedig, ijlings,met spoed; -yehen, gauw, vlug; -e Abreise, Antwort, spoedig;mi( -e« i\'c/i/i»e«,haas- tig; 2. plolseling, eensklaps; -er Tod, plotseling; - mil dem Mande sein, vlug, gauw spreken, spoedig antwoorden; 5. sleil, scheef, gedraaid, glijdend. Schnell-baak,(-6tt«te) v. werp-
luig o.,slecnsliugeriu.,uatapull \\.;-btet- che v. wasscheu o. met bleekwater; -bock 111. bok ni.; -bote 111. suelbode, koerier m.; •beschicingl bijv. uw. suelvliegend, weg- ijlend, als met vleugelen voorzien; •bliek 111. blik in. die iu een oogwenk alles overziet; -bruniicn ui. pump v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schneidel, (-«, uiv. Schneidel) ui.
tweede rij v. 111 een houlslnpel. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schneide-lade, (•») v. sniji>ank,|iu.,die geen enkelen slag krijgt;yem. zunt
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iiakselUiuk v.; -teder o. leder o. 0111 iu
hel klem Ie verknopen. Schneid6ln,(si7i/iei</W/c,!/m7i«(.,i-
dell) bedr. ww. Il i\'iuie -, snoeien.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
- lunchen,pic en kapot maken; (Volksl.)
lafaard, lammeling, knoeier in. Schneide-rad,(-ittrf(e)« der) o., Z -zeuy; -radlein o. (I\'ast.) snij-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SchaoidJ-lohll, (-(e)s) m.,z. ni.lradje. metalen rolletje 0111 bel deeg 111
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
reepen Ie snijilen
Schneider-arbeit,(-e/i)v.kleer-
ma kers werk n.; -6urscA<;m.kleerinakers- jougeu m.; \'1. \'f.. -gcsell. Schneidorei, v. kleermaken, be-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zaaglooii, bakloon, maailoou o.;-masehine
v. siiijiiiachiue, z.iagiuacliiue v.; •mester o. hakmes o.; (Kuip.) mes o. met twee baiidvatseis; (Luodg.) snijmes o.: (Lel- lerg.) snoeiiues o.; (Ilouwk.) drevel,dis- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sel 111.; (Looi.) snijmes o.; il. Z. Be- roep o. van kleermaker.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schneidor-üsch, (-ei, mv. -e)
111. witusoh 111., blei, bliek v.; •yetell va. kleermakerskneeht m.; •kaft bijv. uw. lal, laiuzalig, knoeierig; -liaiuttccrk o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
schiieitlemesser; (Hap.) loiupeusnijder ui.;
•muitte v. zaaguioleii iu.; •musket ui. (Ontlk.) snij^pier v. Sclineiden, (schuilt, yesehnitten) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1110 Sch.
|
|||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||
|
Schnelle, (-n) t., z. Schnelligkeit.
Schrellen, (schnellte, gesehnellt)
o. ww., m. \'i. en I. eensklaps vertrek- ken. plotseling Iieeiipaan, wegspringen, wegvliegen; eine teder • lussen, laten springen; dicie Teder schmllt nicht ge- 111/17, springt, veert niet genoeg; eine Wage • tussen, opwippen; 2. m. h. tuil den Fingérn -, knippen; yen/n. a« die Xasr -. een knip voor den neus geven; II. In\'ilr. ww. werpen, slingeren; einen f\'fcil -, af- schieten; 2. /em. -, een knip voorden neus geven; (Jachlw.) den Lal/tuint -. een slag geven; 3. einen Fucks -, (fig.) jtm. -, Z. pretien. Schneller, (-s, mv. Schnetler) ui.
knip m. voor tien neus; (Jachlw.) vogel- knip m.; (lieweerin.) trekker, haan 111.: (PI.) Z. Milchblume; (Nat. Iiist.) Z. Schmllkafer; 3. Z. Strahne;i.Z.Schnell- kiulchen. Sohnell-fahrer, (-fahrers. mv.
-(ahrer) m. snclwagen in.; (Zeew.)snel- zeilend schip o.; -/,/i//e v.val v.,knip,slrik m.; •(ener o. (Art.) snclvunr o.; -finge- rig bijv. nw. vlug met de vingers, goed goochelend; -/ingerigkeil v. vlugheid v van de vingers; -[üsziq bijv. nw. sneb voetig, vlug ter heen; •füszigkcil r.snel\' voeliglieid, vlugheid v. ter been; -gulgen 111. nipgalg v.; -genu>s m. vluchtig ge not o., snel voorbijgaande vreugde ».; •gesung 111. vlug gezang, allegro o. •ctaube m. lichtgeloovigheid v.; -/7M11 6/17 bijv. nw. lirhlgelnnvig; -ulilubiiikeil v., Z. -glaube; -hurz o., Z. Federharz. Schnellheit, Schnelligkeit,
(•/•\'/) v. snelheid, vlugheid, gauwigheid v , haast, spoe/l 111. Schnell-kafer, (-kafcrs, mv
•küfer) 111. horenkever in.; -k<ïulihen o.
knikker m.; — spleten, knikkeren; •tra/V v. veerkracht, elasticiteit v.; -kriiflig bijv. nw. veerkrachtig, elastiek; -kuqel v. •kügtlchen o., Z. -k(iutchen; • kulscke v. snelwegen, postwagen in., diligence v.: • liiufer 111. bardlooper tn.; -/0/A o. licht
vloeibaar wordend soldeersel o.; -post v. snelpost v.. Z. -kulsche; -presse v. snclpers v.; —iidruck in. snelpersilruk m.; schift o., segler m. snel/.eilend schip o., snelzeiler 111.; srhleife v. (Jachlw.) Z. -fatle; schreibekunit v. kunst v. van snel te schrijven,stenographie v.;-se/i"ei- 6er m.snelsclirijver.stenograaf w.;-schritl 111. gezwinde pas, stonnpas 111.; •tegetnd bijv. nw. snelzeilend; seqler ia., Z. schift; spiel o. (Muz.) vlug gespeeld stuk, allegro o.; 2. wipupel o.; -aage v unster »., weegliaak 111.; •wagen 111., Z. • kutsche; -wulzer m. vlugge wals v.:
•werk o. werptuig o., slinger in.; •i/o//" 111. jakhals m.; •wüchtigbijv, nw.spoedig groeiend: -zange v. horlogeiuakurstaii- getje o.; "Ji/in o.,Z. -/0//1; •»«} 111., Z. Eilmarsch; (Spoorw.) sneltrein ui.; sünder 111. vuiirniaker m., lucifer v.; siingig bijv. uw. rad niet den mond, vlug 111 hel spreken; siingigkeit v. rad- lifiil v. van tong. Sohnepfohen,(verkl.)o snipje o ,
jonge snip v. |
|||||||||||||||||||||
|
Schnepfc, (-n) r. snip i.;junyc
Z. üchnepfehen. Schnepfcn-bratcn, (-6ru/mi,|
|
Schniepeln,(.wA//ii7/c;/c,i7e»i-«iiie-
,ptll) bedr. en we/1, ww. (Student.) een
it. zich als cru |
||||||||||||||||||||
|
mv. -brulen) 111. gebraden niiip v.\'.-aVece\' saletjonker aanstellen.
|
|||||||||||||||||||||
|
ui. met eieren en meel gebraden sinj.-
peningewand o.; -fung 111., Z. -jugd; •;."i* m. (.Nat. bist.) zeesuip, watersnip \'.; 2. zeesuoek m., vloiiw v.; -H>ege v. lausvlieg, dansmng v.; -aam o. snippen* net o.; -gasse v. (Jachlw.) weg 111. in het bosch voor <le slippen,-juqd v. snippen* jacht, snippiiivaugst v.; •kop/ in. snip- pekup 111.; (lig.) Z. Dummkopf; (Nat. bist.) hcrcultsknols v. (een schelpdier); scliiiubei 111. si)i|ipi\'suavcl m.;(.Nat.bist.) Z. -kopf; slotz ui. sii ppcinangsl v.inei cenc vluuw; strick in., Z. sug; -zeit v. vJachlw.) siii|ipenlijd, lijd ui. voor de snippenjacht; sug 111. trekken o. der snippen, voorbijvliegen o. van snippen; 2. jacht v. op snippen. Schnepfhuhn, (•*«*»(«)*, mv. • hiihner) o. houtsnip, boschsuip v.
|
Sehniil\'clri, (tchniftelte, gesclnu(-
feil) o. ww, Z. schn iifleln. Schnigel, (s, mv. Schmigel) m.,
Z. Dom pf aft. Scbnigg, (-(e)s, 111 v. -e) 111.,
Schnjgge, (•«) t. oestertchuii v. Schnipfeln,(»z-A«i/i/W/e,/7e.ieA//ip-
fell) bedr. ww. snipperen, versnipperen, in stukjes snijden uf scheuren. Scbnipp, (-(e)s, mv. -e) ui.,
Scbnippcben, (verkl.) o. kuip ui.
mei den vinger, ci/i schlagen, met de vingers knippen; 2. jemn. ei» - schlaycu, den spot drijven niet; ein - Tabak, ecu snuifje o. Scbnippel, Sehnipfol, (•*) o. 1. in. afsnijdsel o., snipper v.
Schnlppeln, (schnippette, ge~ schntppelt) o. ww., 111. A., Z. sclinipfelu;
2. ein llulz -, o» ei«t;« llotze -, snijden,
kerven. Scbnippen,(»cA///;ip/f,!7e»/;A/ii;i;//)
o. ww., m. A. met de vingers knippen; 2. Z. schnlppeln; 3. fortschnellen; i.(van lijsters), zingen; 5. ii/e Feldhühner • nul dem Schwame, bewegen, opwippen; II. bedr. ww. met de vingers wegschieten. Schnipperling, (-(e)s, mv.-«)
111.. Z. Schntppcl; it. knipsel o., afval 111.
bij bel snijden uf knippen. Scbnippisch, bijv.cu b. spotecli-
tig. vinnig, snibbig, bits, kort van slof;
•e Anliiort, bils; -es Madchen. snibbig. Scbnipps, (-c>, mv. -c) in., Z.
Schnippchen;i. L. Schnip/ei; (gemeens.) kereltje, ventje o. Schnirkol, (•*, wi.Sclniirktl)m.,
L. Schnürkel; -nudel v. zuigeling ui. (een schelpdier); sihnecke v. slak v. met ronden bek; 2. Z. Tute[n)schneeke. Schnirrbraten, (-Ar«;«/is, mv.
-braten)m. te spoedig en Ie hard gebra- deu sluk vleesch o. Schnirrig, bijv. uw. te droog eu te
bard gebraden, verbrand. Schnirring,(-(e)*,niv. -e) m. zee-
zwaluvv v.
Scbaitt, (•(•)*> mv. -<) 111. snede,
iiiMiijding, inkeping, kerf ».; (van het baar), snijden o.; (vau eeue peil), snede v.; am -e sterben, aan de gevolgen vau bet snijden o., van eeue operatie v. ster- veu; Klcider nach dem neueslen -e, naar de mode; (van een boek), snede v.; einen - in elu: thun, snijden iu; (firav.) der - and der Nachtcknilt, graveereu eu ua- suijden; (lig.) vourdeel o., winst, winst- gevende uiiderueiuiiig, beursspeculalie v.; einen -, seinen - beielw. machen.wiw neu bij, voordeel behalen; il. Z. Prahle- rei; 2. snede, woud, spleet, kerf, keep v.; (Wap.) verdeeling v. vau het veld, Z. Wellenschnitt; einen • un Gelicht, am Finger haben, snede; einen • in dasFteisch, in einen Baam moeken, insnijding »,; (Tuiub.) i/l 1//71 - pfropfeu, iu eeue spleet enten; 3. snede v., sluk. schijfje, moolje o.; ei/i - llrod, suede; (vau visub), moot |
||||||||||||||||||||
|
28
|
|||||||||||||||||||||
|
Schneppe, (-/i)v.(aan bel hoofd-
tooisel), puntje, lipje <>.. slip, neb », (l\'otl.) tuit 111. van eeue kruik &; (Nel. bist.) boreiivoruiige kuif v. van soui- inig vogels. Sohnoppcr, (s, mv. Schnepptr)
111., Z. Sckmlpper. Schnepp-haube, (-n) v. muts
v. met eeue punt op liet voorhoofd,puul-
uiuts; -knune v., -krug 111. kan, kruik v. niet eeue luit; -miilze v., Z. -liuu.be. Schnerf, (-(e)s, mv. -e) ui. wach-
lelkouing 111. Suhnor ltol, (s,tuv.Scluierkel)a.,
\'L, Sch nor kei. Sehnc-rre, {•») v-. Schnerz,
\'•ei, mv. -e) in.,Z. Schnarrdrosset. SchtteSO, v., z. 111. bij bel vogel-
vaugeu op den grond geworpen vogel* voeder o. Schneuso, (-«)v. (Bosch w.)sinalle
wig in.; eine - batten, i-en suialleu weg in liet bosch maken; 2, (Vug.) Z. Üohni, Sprenkil. Schneuze, (-«) v. (kaarseu)suui-
ler ui. Sc h 1 tojizcn),M/////\'ii.-i\'i\',•//\'.« .\'1/11 -u:ti
o. wu„ Z. schnuuzen. Sch.n\\Gk.en,(schiiickle.gesi:hiuckI)
bedr. eu o. ww. trekken, Z. lucken. Schnick-achnaok, (-(c)») in.,
/.. 111. (gemeenz.) gewauwel, gesnap o.,
Iirabbellaal v., kuelertvaalsch, gekheid, malligheid v. SohniühQn, (schnieble.ijeschniebl)
u. ww., Z. schnauben. Scbniede, (-«) v. (I-tot.) sneedje
o., Z. Schitillchen. Schuiedel, (s, mv. Schmedel) 111.
tweede laag v. hout in eeue hoiilskoleu- 111 ij t. Scbniegeln,(stA/zie//\'\'"-.!/<;/\'\'<7""e-
qett) bedr.ww. (gemeenz., i. k. bel.)op-
suiukken, optchikkeu; gepulit und ge- schniegelt of jeschmegttl und gebiegelt, alles in de uiterste puntjes. Schniepel, (-i, mv. Scku\'uptt) m.
(Sliuleiit.) rok 111.; il. iem. met een rok,
saletjonker ui. |
|||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch. Uil
|
||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||
|
schnörkclt) o. ww., ui. ft. allerlei krullen
maken; (Kouwk.) allerlei krullen aan- brengen. Z. Schnörkel; it. met sieraden of Infweik overladen. Sch ïi grkel-porpen dik el,
(-kels, mv. -krl) m. (Umink.) loodlijn
v. die door het midden van het slakken- oog van hel kapiteel gaat; -zeuij ui. (pcii- ne)lrek m. met krullen, krul >. Sohnorkulant, (-en. mv. -en) m.
vriend in.van grappen, grappenmaker in. Schngrre, v.. Schngrren, o.
ww . \'t.. Schtnirre, sihnurrrn.
Schnyrzig, bijv. nw. (I\'rov.) Z.
misslaunisch. Schnuffeln, schnijffeln,
(sclinii/lelle. gctehnvflelt en srknü/felle,
yeschnüffelt) o. ww., m. h. snuiven; it. snuffelen, door den neus praten; 2. snuf- felen,overal den neus insteken; (Volkst.) ruiken, bespieden. Schnüffler, (•*• niv- Schnüjfler)
m., -in, (-»rn) v. snutTelaar, spion in., sniifTelaarster v. Schnuller, (-J, mv. Schntiller) m.
dutje .... I. Lulschbeutel. Schnupfon, (-«. mv. Schiiup/en)
|
|||||||||||||||||||||
|
-. snijden, versnipperen; eine Stnluelte
-, snijden, beeldhouwen. Schnitzen, (sekniiste, geiehnitil)
beiir. ww. snijden, uitsnijden, vormen,
beeldhouwen; zirrlich ans llnlz -, beeld- bouweu: eine Slalue -, houwen, maken. Schnitzel\', (-s, mv. Schnilzer) in.
beeldhouwer, houtsnijder in.; 2. beeld - lioiiuersbeitel in., suyiues,drijlijzertjen.; ">. fout, taalfout v.; fine» - «iiyer </ie Spmcktekre mui hen, \'L. sclmilzern. Schnitzerei, (•«) v., z. &*»«.
teWei; \'2. taalfouten maken o. Schnitzeril, (sclinil2erle,ijesclini-
tzeil) o. ww„ ni. li. (Spraak.) taalfouten maken. Schnitz-geld, (-(e)s, mv. -«r) o.
belasting v„ accijns in.; -kunst v. beeld-
houwkunst, suijkiinst, bnulsuijkunst v. Schnjtzler, (-s, mv. Schntlzler) ui. beeldhouwer ui. SchDitz-messer, (-*er«, in<.
-ser) o. snijmes o. beeldhouwers-beitel
m., mes o. urn snijwerk te maken; srhere v. schaar v.; -lisch Dl.. Z. •bank; -werk o. snijwerk, beeldhouwwerk o.; -*eiiy o. beeld houwersgc reedschap o.; \'2.Z.Schnei- deieug. ScbnQb(b)ern, (scluwb(b)erle,
yeschnob[b)erl) o. ww. snuffelen, berui- ken. Schnobcn, (scltnoble, geuknobl)
o. ww., Z. scbnaabe». Sehnode, (-r, -st) bijv. eu b. ver-
achlelijk, slecht, schandelijk; -r Ceiiinn, schandelijk;2. boonend, beleedigeud,be- spolieuil, versmadend, «nood; jenin. - beyegneu, schamlelijk, met minachting. Scbngdel, (-s) m., i. iu. snot o.,
Z. /(«\';. Schngdesenf, (-(e)s) m., z. m., Z. Iledenili; •!. Z. Winlerkreue.
Scbngdigkeit, »., z. ni. schau-
ilelijkheid, slechtheid v.; \'2. verachting,
vel suiadiilg, geringschatting, beleedigiug, Ix-leeiligendc bespotting, laagheid v. Schnollo, (-«) v. vernis o. voor
tahakspijpen. Schnypcn, (w/inop/e.yeschuopt)o.
ww., Z. sehiiüubvn. Schnopfwoifc, (-«) v. garcn-
haspel ui. die door een snap de hoeveel- licnl garen aanwijst. SchnQp(p)ern, (tchmp[p)erte,
yesthnop(i>)ei l) o. ww.snull\'eleu, ruiken.
Schnorkol, (-s, mv. Sekuörkel)\\m. iScbooiisi\'hr.^ krul. krulling, nmslinge- rilig, versiering v.,pennetrek in.: (Bouw- k.) wrong, krul. rulneiit v.; laubiekter -, versierde krul; kleiner -,schroei)ijn, >lak- kelijn. spitaai v. om eene zuil; (Tuiub.) spiraalvormig sieraad o.; an dieser Üild- huuerei mud zu viele -, krullen v. mv., lofwerk o.; (Volksl.) kortswijl, boert, scherts v. Schngrkelbeot, (•(«)*, mv..«)
o. iu allerlei leichten lnopeud blnciubedo
Schngrkelhaft, bijv. uw. ov«r-
ladeu met Infweik, vol krullen.
Schngrkolmodoll, (•(«)*, mv.
•e) in. (Sint., in.i/i) rol v. SchngrkelD, {$cknörMie, ye- |
|||||||||||||||||||||
|
v., nootje i).: (van wijn), i\'i\'ii h.ilf glas,
lialfje o., (Naai.) patroon o.; ((ilazenui.j snede v., scherpe kant in. van ilrn dia- mant: (lirukk.) houtsnede «.; (Mectk.) - rii.es Kegels, kegrlsiicde ».; (Spr.) es til t/iit den - «« /remden Tuche lemen. anu reus iimlers baard kan ii.eu lii\'lil scheren leeren; seinen - marken,zijn slap slaan. Schnittbank, (-hduke) ». snij-
liank, kerfbaiik v. Schnittchen, Sclmittlein.
(verkl.) il. sueedjr, mootje, schijfje o. Scbnittcber,(-s,mv. Schnillcher)
UI., Z Tisclilcr. Schnitto, (-n) v. snede, schijf,
mooi v. Schiüttcr, (-s, iiiv. Schnilter) in.,
-in, (-nen) v. maaier ni., maaister v.; "2. zager in.; -blume ». lavenilel v. met vierhoekige bladerea, stujchasknud o.: •lolin in. inaaierslnun o.; -urllieil m. bci- ile partijen gelijkelijk bevuordeeleud of bestraffend viinnis u. Schnitt-gras, (.es) o. scherp
riclgras o.; "2. Z. Schaft keu; •handel in., •hamllung v. kleinhandel in.; •httndler in. kleinhandelaar in.; -hvbel in. bnek- bindersploeg, weikbeilcl in.; -holz <>. stekje, poothnul o.; (lioschw.)zaaghoulo. Schnittig, Injv. mv. vol sneden,
splelell, ke|>en. SchnUt-kohl, (-(e)s, mv. -e) ui.
|
|||||||||||||||||||||
|
ui. verkou
|
65
|
dheid v.; (Gen.) hersenver-
|
|||||||||||||||||||
|
koudlieid, zinkiugachtige aandoening v.;
ilcn • haheii. beknmmeti, terkouden zijn, worden; jenin. den • verlreiben, iems. verkoudheid doen ophouden. Schnupfen,isrAnup/\'/e,ofscAmip/\'/)
o. ww., in. h. snuiven, door den neus ademhalen: i. bedr.en n. ww. (gewoonl.) suuiven, een snuifje nemen, opsnuiven; Wasser in die Nase -, opsnuiven; aus einer bose -, snuiven; II. n. zelfsl. snni- veu n.; i. gebruik maken o. van snuif; Mr/i das - aiiyewöhneu, hel snuiven aan- wenueii. Schnupfon-artig, bijv. nw. ver-
knudheidachlig; -jieber o. uit verkoud» heid ontstaande koorts v. Schntjpfor, (-j, mv. Sekmtpfer)
m., -in, (-nen) v. snuiver in., snuif- ster v„ snn focus in en v. Schnupflcht, bijv. en h. (van
personen), verkouden; (van hel weder), verkoudbrid veroorzakeud;\'2. Z.»cA»iup- (enartig. Scbnupfig, bijv. uw.aan verkoud-
heid lijdeuil. verkouden. Schnupf-pulver,(-w*,niv.-cer)
o. niespoeder o.; .tabak in. snuiflahak, snuif v.; —ibiichse, —sdese v. snuifdoos ».; -Ineh o. zakdoek. Schnupp, (-(e)s, mv.-e) ui. dolle
slag in., gedempt geluid o. ScbnuppO, (••) v- kaarsesniiilsel
o., dief ui. aan de kaars; (Slerreufc.) verschietende ster v. Schnuppen, (schnupple, ye-
sclinuppl) n. ww. snuiven, Z. schnupfen; °2. bedr. ww. dal Licht -, snuiten. Schnuppern, {schnupperte, ge-
schnupperl) o. ww. «nutleleti, speuren, zoeken. Schnur, (•<•») v.(veroml.)schoon-
dochter v., \'L. Stkuieger lot hier. Schnur, (Schatre) v. koord, snoer
o., lis v.; it. Z. Schniirchen; scidene -, |
|||||||||||||||||||||
|
11
|
|||||||||||||||||||||
|
spruilkool v.; -/uuc/i ui. bieslook, snij-
louk o. Schnittling, (•(«)«, mv. -\'0 \'"••
Z. Schintlholz; (Tuiuh.) slek v.. alleg-
ger in., poot v., lont v.; it. Z. S1I1111II- lauch; (l.audb.) jong gesneden os in.; (Ileelk.) door de keizersnede geboren kind ii. Scbnitt-linie, (-«) v. (Meetk.)
snijlijn v., secans v.; •mester n. mes o. om te snijden, snoeimcs, snijmes o.; (Ileelk.) insnijdingsiiies o.; -riss in, (Houwk.)leekeiiiug v.vwnInt bebouwen. van slccneii; -sulul in. lelilsuladc v., Z. Slet ksalul,;-*c/iei/i ui.coupon ui.; -nuare v., Z. Elletncuare; •treise bljw. bij sne- deu; -eeryolduny v. (liockb.) goudsuede v.; -uumle v. gesneden wond, snede ».; •zwiebeln v. mv. (Toiiih.) gesneden uieu v. hu.; 2. Z. SclinilI lunch. ScbnitZ, (•«*, uiv.-e) snede, schijf,
dunne snede, dunne moot v„ vierde o. van een appel. Z. Schuilt. Sctanitzchen, Schnitzloin,
(veikl.) o. sneedje, mootje, schijlje o.
Schnjtz-arbeit, (•<•») >., Z.
Si lm il zu eik; .bank v. snijbank v.;.breit
o. snijplauk, tafel v. voor het niakeu van snijwerk. Schnitzel, (-s, mv. Schnitzel) n.,
Z. Sehnilzctieii; it. snipper v., suoeisel, afsnijdsel o. Sohnitzelai, i-m) v. snijden. iu-
siiijili\'ii: 2. snijwerk, beeldhouwwerk o.
Scbrutzelu, [tehmltelle, gesekai\'
tielt) bedr. ww. Aepfel, Stöcke -, in
stukjes snijden, zoo dal zij dnnr de schil nog aan elk. gehouden worden: eine Silhouelte -, uitsnijden; el*, yanz klein |
|||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
||||||||||||||||
|
1112 Sch.
|
|||||||||||||||||
|
Scbober, (-*. mv. Schober) m. van
boni), hoop m.; - lleu, opper, hoop m., mijl v.; (van kuren), schoof v.;2.(Landh.) •ÏO bos slroo. Schöberchen, Schöberlein,
fverkl.) o. hoopje, bosje, schoelje o., Z. Schober. Schober-fleck, (•«»•«, mv. .en)
ui., -flatSChe, (-n) ». plek, plaats v.
waarop hooi peopperd lipt. Schobem, (trMerle, gesrhoberl)
bedr. ww. op hoopeii zetten.in schoovcn zeilen, opperen, aan oppers zetten. Schock, (-(e)s. mv. -e) m. hoop
|
|||||||||||||||||
|
zijden koord; (aan een draaierswicl).
konril, lonw o. zonder eiotl; - sum We*- .«en, moei lijn v.;(lioekb.)garen n.;(fjnik- k.) dronglijii, diooglat v.: die Sehnürea» einrm Beulei, knorden; Ilunf m einer • sutammenii\'ehen, touw spinnen; eine • urn item Hut maehen. domit er engrt iiiWi\', een hoed nmsnneren, ouibindon: (Tiinin ., Mets.) richtsnoer «.; naeh ilcr - ziehen, setzen, afmeten, richten naar cle loodlijn; (Tuinh.) naeh der - gesetzt. (van boninen), op eene rij geplaatst; 3. - Perlen, snoer n.; (lig.) fleer die •hauen, de maat Ie huilen gaan. iiilspallen; elie. tin iler -, am Sehnnrrhen holten. \\e{< naar willekeur behandelen, naar ijjn eigen zin it. tan huilen kennen, zeer hamlij: zijn in: er hbl recht nneïi der -, es gehl het ihm alles nnrlt der -, hij loef! IT gore- geld: r"n tier • zeliren. van ilen hnugen hooni leven, van zijn kapitaal leren. Schnür-band, (-bnnd(c)s. mv
•bunder) o. teler, neslel m., rijmsnoer
o.; \'brnsl v. korset, keur lijf o.; -bnïxl- chcti o. korsetje, keurslijfje o.; -bund « eene slak. Schnürchen, Schnürlein,
(verkt.) o. snoerlje, koordje, lijntje o..
Z. Silinnr. Schnfjireisen, (-oi«e».«, mv. eisen)
o. (Perk.) ijzeren raam o. tol hel op-
spannen der huiden, Scbnureil, (srhnurte, geschnnrt\'
o. ww. in eene rechle lijn, in een recht spoor Inopen, S oh miren, (-s, mv. Sr/muren) o.
(Jaohlw.) de slappen recht achter elk. zetten Schntil\'Sn. (srhnSrle, gesrnnürt)
bedr, ww, einen H\'iilen -, met een koord binden; eine Srknilrhru.il -, vastsnoeren loerijpen; ette. • frtt, vastsnoeren. vasl- binden: seinen Hiindel -. zijn goed pak- ken; (Hoekh.) ein llnrh -, np lonwljes binden, korileeren: (Vee».) einrm mann- liehen Tllitrcriie linden -, afbinden, op- binden; 2. niet koonl, mei passement- werk, lissen beleggen, bezeilen; (Tun- m.) Z. tib\'cliniiren: 3. overvragen, nfzot- len, Z- prellttl; II. o. ww., m. h. touw slaan, kabels maken; (llergw.) mil rin- ander -, aan elk. «reuzen, lippen; III. wed. ww. sicll -, zich lijgen, een korset aandoen. Schnürer, (-s, mv. Srhnilrcr) m.
(ilnilk.) samentrekkende spier v. van het sb\'kdarnishnofil. Sohnur-feuer, (\'feuert, mv.
•feuer) o. vuurwerk n. dat lanps cm
koulil loopt, vuurpijl m.; -folgei. rechte richting, rechle lijn v.: •fiimiiq bjjv.nw in den vorm van een snoer of k\'>ni\'l;-</e- rnde, •gteich bijv. en b. lijnrecht, lnod- reclit, gelijk; das gehl dem llefehle — enigegen, dat strijdt lijnrecht tegen hel hevel. Schnur-haken, (-kakem, mv. -hiiknt) in. vjschhnek ui.
Sohnür-holz,( hohes.mv.-hihcr)
o. (Pass.) k\'iordlinnt o., klos m.; •kusten in. een enkele edelsteen m. als shit in een halsketting gewerkt; •la\': m. stuk |
n. koord; -leib m. rijglijf o., Z. -biusl;
• lilze v. lis v., koerd o., veler m.; -hih
o. neslelpal, ïflerpat n. Schnur-macher, l-rhers, mv.
•ther) m, lintweter, passementworker
ui.: -uiiihle v. weefsluel m. tot het ver- vaardigen van koord. Schnür-nachbar, (-», mv. .») m.(llergw.) naasie biiuniian m.:-nndeh.
rijpiiaald v.; -iiestel,-rienten rn.,Z.-oa»rf. Schnurperle, (-«) v. doorboorde
parel v. om aan Ie rijpen.
Schnurrant, (-en, mv. .en) m.
straalinuziekant. reizende muziekanl m. Schnurr-bart, (-bart{e)s. mv.
•biirle) in. knevel,knevelbaard,snorbaard ui.; •hdrlit) bijv. uw. een knevel ofsnor- haaid dragende of hebbende; -bursle V., Z. •hnnr. Sehn\\:rre, <-n) v., Z. Schnarre;
2. (Volk-I.) Z. St7i/iatire;(fig.,geineenz.)
Z. S htmnk. Schnurrecht, bijv. nw. Z.schnur-
fierndi\'. SchriX}rren,\'schiiurrle.qesiliiiuirl)
o. ww., in. h. (van kevers), pnnzen,«nor- ren, brommen: 2. (van kallen), spinnen Jachtw.) (van zeiipen), tochtig zijn. naar den beer verlangen; (van een rail). snorren: 3. brommen, knorren, Z. aii- irhnurren: 4. (van huiden), laai en hard worden; II. bedr. ww., Z. billeln, ein- helleln. Schnurrenfüszlor, m. mv.
,Nal. hisl.) slekelvneters m. mv.
Schmjrrer, (-«, mv. Schnurrer)
m.. Z. Hel lier. Helhljude.
Sohnurrhaar, (-(e)a, mv. -e) «.
alleenstaand baar o. in de neusgaten van
een meiisrh. Schmjirrichtung, (-en) v. Iood-
rechte richting v. SchntjlTig, (-er, -sl) bijv. nw..
Z. pitssierliih. Sehnurr-kafer, i-kafert, mv.
• klifer) in., Z. MMkafer; -\\tfei{erei v.
speelgoed o., heiizeling. kleinigheid.gek heid, dwaasheid, suorrepijperij v., Z. Sihnarke. Schnür-schuh, (-««*»*(e)»,mv.
• whiihe), -stiefel, (-s, mv. -») m.
rijpschoen in.,rijplaars v.: -srhnurv. rijg- veler w.;-senkel ui. nestelbeslap o.;—stift ui. malie v.: -.«/ei/i m. prenssteen m.: • stift m., Z. senkel; stock m. (Wev.)
lusslok m. aan hel getouw der tapijt- wevers. Schnurstracks, b(jw. lynrecbl.
regelrecht, rechttoe, rechtstreeks, on- middellijk, dadelijk; - unf elic. lugehen. regelrecht afgaan op; in den Meinungen rinandcr - enigegen sein, lijnrecht,geheel en al. in al\'e opzichten verschillen. Schnür-strumpf,(-s/rump/\'(e)s-
uiv. slriimpfe) m. (Ileelk.) rijpkous v.;
•zuil in. ketlinp m., sclierinp v. SchOb, (-(e)v, mv.-e)nfSchQbe,
(-H, mv. n) m. ein - Slroh, bos, bundel ui., Z. Srhiitih, Scliaubenhund. Schc/bbel, (-«. mv. Schebbel) m.
aan de kust aanpespuelde mosselen v.
mv., steeuen in. mv. &. |
||||||||||||||||
|
23
|
|||||||||||||||||
|
m., mcuiple, hoeveelheid v.; (van ooft),
zestigtal, schok o.; n«r/i -en, Z. srhock- «ei.se; halhes -, dertigtal o.; aller -, Ivvinliplal o.: leichler -. veertiplal o.; 2. grondbelasting v., pmndlasien m. mv. Schock-anschlag,(-.«rAM(;(e)»,
mv. sihlnge) m. schatting v. der grnn-
den voor de belasting, aanslag m. in de prondbelasiing; .halm v. kegelbaan v.; •bninnen m. pomp v. SchQCkeln, (schnckeUe, qrsrhnc-
kelt) o. ww. schommelen, zacht heen en weer schokken, langzaam rijden, voort- ftnk kelen. SchQCken, (srhorkle, geschorkt)
bedr. ww. in schokken, bij zesliclallen lerdeelen; 2. schokken, doen schudden, sloolen; II. o. ww., m. h. (van koren), veel slroo opleveren; (Zeew.) (van sche- pen). beginnen vlot te peraken. SchQCken, (-«) o., z. m. kegelen,
werpen o. uit de hand. Schock-frei, bijv. nw. vrij van
grondlasten; -hnlz o. bij schokken ver- kocM talhout, klein hout o.; -seil o. srhomniel m.: il. trekmnw o. van den «hommel: -weise bijw. bij schokken, bij zestigtallen. Schpder, (-«)m.. z. m. Z. Schuil.
Schofel. schofelig. (-er. -st)
bijv. nw. (Volksi.) sjofel, armzalig, ar- moeiliï. ellendig. Schpfel, (-«, mv. Schofel) m. uit-
schot, uitvaagsel o.; (gemeenz.)gemcene ven! m. Sch«,ifel-torf, (-(e)s, mv. .<•) m.
loodrecht met de schop gesloken turf v.; •iraore v.. -zeuq o. (Volkst.) slecht goed o., slechte waar v., uitschot o. SchQffe, (-«, mv. -n) m. schepen,
wel homler in. SchQffen-amt, (-amt(e)s, mv.
•amter) o. ambt o., waardigheid v. van
schepen of wethouder, wethouderschap o.; -hunk v. bank v. der schepenen of wel houders; 2. Z. -gericlil. Sehgffenbar, bijv. nw. den rang
van schepen of wel houder hebbende, tot dien rang behoorende. SchgflFen-buch, (-buch(e)s. mv.
•hheher) o. register, protocol o. van de rechtbank der schepenen; -gerirhl o. rechtbank v. van schepenen,schepenstoel ui.; 2. juridische faculteit v. tut eene rechtbank peconstitueerd; -meisler m. president m. van den schepenstoel. Schokolade, £, Z. Chocolade.
Scholar, (-en, iLV.-en) m.leerling,
|
|||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch. 1H8
|
||||||||||||||||||||||||
|
scholier m.; it. kweekeling, student m
Schol&rch, (-rn, mv. -e«) m
schoolopziener m., lid o. van den raad van toezicht over eene school. Scholarchat, (-(e)s, in». •*) o
ambt o., [daals, betrekking v. van ?chool- opziener: il. woning v. van den school- opziener; 2. schoolcommissie v. Schol^St, (-en, mv. -en) in. tin
fabrenner -, een rijzende student ni. Scholaster, (-». mv. Scliohsler)
geestelijke ni. die met het onderwijs be- lasl is. Scholastik, v.,z. m. middeleeuw»
sehe wijsbegeerte, scholastiek v. Scholastisch, bijv. en b. tot de
middeleeuwsche wijsbegeerte bebooren- de scholastiek. Scholastiker, <\'•.«, mv. Srholasli-
ker) in. middeleeuw sche filnsnofm.,scho- laslicus m.:(gemeeiiz.) schoolmeester m.: it. verwaande gek, waanwijze, pedant m. ScholitiSt, (-cii, mv. -en) m. ver-
klaarder m. van het werk vaneenGrieksch of l.ntüiisch schrijver, scholiasl m. Schglie, (-«) v. korte aannierking.
aanlcekening, kantteekening v. der oude grammatici op een schrijver. Schglion, (••«. mv. Scliolien) o.
(Wisk.) aanmerking en gevolgtrekking v. aan eene voorafgaande stelling onl- leend. Sohplken, (scholklc, gtuholkt) o.
ww., m. h. (Zeen.) (van de zee), tegen de wanden van het schip slaan. SchQlle, (-«) v. aardkluit ».: (van
ijs), schots, schol v.; grosse -, ijsberg Dl.: 2. (Nat. hist.) platvisch m. en ».; it. schol. Inne v. Schollen, (schollte.qeschollt) o.ww.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
•feiler 111. groenachlige kleine druif
v.; -fleckchen o. srhoonheidspleistertje, moesje o.; -gefübl o.. Z. •keiltgefihl; •geisl 111. fraai vernuft o., belletrisl, dichler 111.; -geislerei v. vernuft o.,gees- ligheid, bellelrie v.: -geislerisch, •geisltg bijv. eu I\'. als een fraai vernuft, als een aeeslig persoon, vol aardigheid; -gras o. PI.) parelgraso.;-/iar/cmo.gewoneever- wortel m. Scbgnheit, (-en) v. schoonheid,
fraaiheid, voortreffelijkheid v.;it.schoone \\rouw v., schoon meisje o.; it.aardig» heid v.; jenin. -en vagen, complimenten maken, Z. Arligkeit. Schönherzelei, (-ci)o.gemaakte hartelijkheid, teergevoeligheid o.
Schgnheits-bild, (-(e)j, mv.
er) o. beeld, model o. van schoonheid;
gefühl o. schoonheidsgevoel, gevoel o.
voor het schoone; -linie v. schoonheids- lijn v.; -miltel o. srhoonheidsmiddel o.; pfldsterchen o. schuonheidspleislerlje,
moesje o.: •mutler o., Z. -bild; -sinn ni., \'/.. •gefükl; -ieasser o. schooulieidswa» ler o. Schgnherr, (-«, mv. -en) m.,
Schgnherrchen, (verkl.) o. fat, sa- letjnnker. pronker, mmlecek m.
SchÖn-holz,(-A\')/.-e.«.mv. -hal;er)
Z. Schönbaiim: -iiebcben o. geliefde. Dulcinea »., srhalje o. Schrmling, (-(e)«, mv. -e) m., Z.
Schönlierr. Schgn-pflaster, (sters, mv.
•ster) -pflasterchen, o., Z. -fleck- ehen; -reder ni. mooiprater m.. hij die
mooie woorden gebruikt, niets heteeke- nende dingen zegt; -redner m. meester- lijke spreker, voortreffelijke redenaar 111. Schgnsam, (-er, -st) bijv. nw.,
Z. spursatn.
Schgn-Salllig, bijv. nw. schnone
zuilen hebbende; schreihekunsl v.schoon- schrijfkunst v.; 2. schnoiischrijven o., calligraphie v.; schreiher m. schoon- schrijver m.; schriller m., Z. -reiier; seite v. (van eene slof), beste kant m.. heste zijde v..lichlgoedezijde v.;(Drukk.) eerste afdruk m.; \'linn m. schoonheids- <in m.; sonntag in. Zondag m. van He- melvaart: -sprecber m., Z. -reder. Schönst, schgnstens, bijv. en
b. zeer beleefd, zeer vriendelijk; (ge-
meenz.) sirh - bedanken, beleeM bedan- ken: it. niet gediend willen zijn. Schön-thuer,(-\'A«er»\',mv.-l/iuer)
m., -in, (-nen) v. mooiprater, vleier in., inooipraalsler, vlcister v.; -lhuerei v. vleierij v., mooipralen o. Schgnung, v., z. m. verschooning.
toegevendheid, sparing v., geduld o., zachtheid, matigheid ».; 2. (Bergw.) be- heer o. over de bosschen; jem. ohne - bebamUln, zonder verschooning. Sohgnungs-brille,(-n) v. con-
servaliebril Dl.; -los bijv. en b. zonder
verschooning, onmeedoogend .zonder me- |
|||||||||||||||||||||||||
|
welijk geslacht; die -e Welt, de »ron
wen en meisjes; tie isl nirht -, of • isl \'ie nirlil, aber arlig, schoon is zij niet, maar lieftallig; - tingen, \'pielen, mooi. heerlijk, voortreffelijk: sie tckreibt-. fraai: das lassl -. siebl - aus. dat ziet er mooi uit; - gekleide/, fraai, netjes; - mueben. verfraaien; - reilen, goed rijden, een goed rijder zijn; (f|g.) eine -e Seete, edel: -e //a»i.fif»arn, schoone daden :ej» .erGeisl. een vernuft,een genie:•fJTfiiuie.schoone kunsten; -e Wissenschaften, fraaie lelie- ren; das isl tiirbt - fiir einen of«« eineni iungen Mensehen, dat slaat niet mooi voor &: sicli -. sielt \'Slens bedanken, dan- ken, zijn dank zeggen; it. (Scherls.\' -«iens eliv. tbun, iem. Ilikflnoien, praal- jes wijsmaken; einem Frauenzinnner - tliun, hel hof maken: (Scherts.) das isl ^lic. \'es, dal is wal moois, eene mooie :esc hicileuis; da liin irh - angekommen. laar ben ik slecht te land gekomen: \'Zeew.) - Deck niachen, schoon dek ma- ken; - Srlii/I\' niachen, schoon schip ma- ken; 2. o. zelfst. das -e, het schnone o.: I\'hilipp der -e. Philips de Schoone; j>>»»- eiel -es sagen, heel wal moois vertellen, vleien; das -sle dabei isl dass f, hel mooiste van de zaak is. Sohgn-adel, (-adels, mv. -adel)
n„ Z. -edel; -aui)ig bijv. uw. mooi»\' ioïcn hebbende; -barl m. masker o., ver- kleeding v. der vleeschbouwers in Niirn- berg; -baum m. lorkenboom m.; -blall o. (PI.) scboonhlad o.; \'blind bijv. nw (van paarden), door het maanlicht ver- blind; •braunchen, -blondchen o. (ge- meen/.) brunette, blondine v.; -dank m. vriendelijke dankbetuiging v.; -druck ut. schnone druk m.: 2. Z. seile. Schgne, (-n) v. schnone, schoone
vrouw, schoonheid v.; 2. geliefde, be- minde ».; 3. visc hlijm v. Schgnedel, (-edels, mv. edel) m.
wijnstok m. met lirhlarnene druiven. Schgneln, (schönelie, geschimlt)
o. ww. beginnen schoon te worden, Ie zijn. Schgnen, (schonte, geschont) hedr.
ww. versclioonen, onlzieii.niel aanraken, onaangeroerd laten; ssine Kleider -, onl- •\\en; jan. -, met verschooning behan- ilelen.geduld heldien,toegevend zijn voor: der Tod schout ke\'men. keines Mensrhen, verschoont niemand: (liosehw.) das Hol; -, beheereu, hel hakken regelen;(Krijgs- w.) jem. -, kwartier geven; 2. wed. ww. tich zii sehr -, zich te zeer ontzien. Schonen, (sMnte.geten&nt) bedr.
ww. Viein -, klaren; (Tuinb.) die Biume -, snoeien, toppen. Schgnenfahrer, (-fahrers, mv.
•fahrei) m. (in Liilieck en Hamburg),hij ilie haringbuizen uitrust naar Schonen in Zweden. Schgner, (-«, mv. Schoner) m.
(Zeew.) schoouer of schoener m. Schgn-fahrsegel, (-gels. mv.
•gel) o. schooverzeil, groot zeil o.: -fir- bcr m. verver ni. van vaste of hooge kleuren, kunslverver m.; -farberei,-[iir bekunsl v.kunslvei \'«en o.,ktiii$l ververij v. |
|||||||||||||||||||||||||
|
(van
|
1
|
ii)olleii).aanle opwerpen; 2. (Prov.)
|
|||||||||||||||||||||||
|
wateren. Z. hamen.
S^hollen-hüpfer, (-küpftrt,mt.
•hüpfer) m. (Nat hist.) wilslaarlje o.:
•kehrend bijv. mv. aardkluilen omkce- rend. Schgllern, (schollerle, getcholtert) 0. WW., Z. knlleril.
Schgllicht, bijv. en b. op eene
aardUuil eelijkende. Schgllig, bijv. en b. vol aardklui-
.•11. mi\') aardkluilen bedekt. Schöll-kraut, (-iraut(e)s, mv.
•kriiuler) o„ -WUrz, (~WÜne) »., Z. Sihellkraut. Schglung, (-en) v. (Zeew.) gnl-
vende beweging v. der zee, slaan o. der golven tegen de kust; (Vissch.) aanspoe- ling v. Scholz, (-en, mv.-en) m. (veroud.)
schout m., Z. Srhullheisz. Schon, bijw. reeds, al; er isl • fort,
hij is al weg, reeds vertrokken: isl er • da?, is hij daar al; 2. fatten Sie Mutk, e» uird - geien, het zal wel gaan, wel schik- ken: er wird - kommen, hij zal komen tt isl - wahr, aber d/\\ dat is wel waar 4 wenn-, 0I1-, Z. imm, obuleirh. Seh\'-in, (-er, -sl) bijv. en b. schoon,
mooi, fraai, bekoorlijk, verwonderlijk: •er Mann, -es Kind, schoon; das -e Ce- tchtechl, het schooue geslacht, hel vrou- |
|||||||||||||||||||||||||
|
d
|
2
|
clijden. gestreng, doortastend: -reieh,
|
|||||||||||||||||||||||
|
•voll bijv. nw. vol medelijden, zeer toe-
gevend: •teil »., Z. Hagezeit. Schgnwissenschaftlich, bijv. |
|||||||||||||||||||||||||
|
UU Sch.
|
|||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||
|
Schgppenweise, bijw. bij pinten,
bij de pint. bij de halve llesch.
Scbgppèrin, (-»en) ». bakert.
Scbgppig.scbgppig, bijv. en b. van eene puil, eene piul inhoudende.
Schop ps, (-e», mv. -e) m. ge-
sneden schaap o.; (lig., Volksl.) onuoo- zcle hals, sul in. Schgp p/.sen-braten,(-/«\'i/e».>.
mv. \'bruten) m. scbapengebraad o.; •mdssia, .kopt m., Z. schafmdiuu tif, -l(ili) ui. schapenul o. Schyp p s-buttcn, v. mv. maag
v. eu ingewanden o. mv. van ecu schaap; •kevie v. schapenbout ui. Scbgre, (-<i) v., Z. Schau/el, Spa-
ten; (Zeew.) stut, schoor ui.; (Waterb.) Z. Deichpfahl. Schgreisen, {•eiunt. mv. -eisen)
o., Z. Sc/iarie. Schoren, (tehnrle, aesehorl) bedr.
nw. omspilteu. uoigraveu, harken; 2. wrijven, polijsten, gladmakeii; 3. s<:he- ren: (Zeew.) schoren, stutten. Schorf, (-<0«, mv. Schörfe) ui.
(Ileelk.) schurft o., korst, roof v.; 2. \'t. Kralze; (Veea., Tuinb.) schurft o.; (van schapen), Z. Itdude; -erzeuijend, eene korsl verwekkend. Schgrfen, [uhorfte, yeitkorft) o.
ww., in. k. hel schurft hebben, scburflig
/ijn; ein Schat das schorft, een schurft ig schaap. Schgrftig, bijv. uw. scburflig, met
schuift bedekl;°2.hobbelig,metsehuardeii. Schgr-graben, {\'grollens, mv.
•yruben) iu. goot v. waarin de aalt uit
den slal loopt. Schgrkopf, (•hopf[e.«, mv.-i«>/r)
iu. gesch.iren hoofd o.; \'2. geschoren kruin v.. monnik ui, Schörl, (•(*)«. mv. -e) ui. (l)elfsl.)
schorl. zwart kristal o. Scbgrl-artig, bijv. uw. schorl-
achlig; \'blende >\'. hoorublende »., zwart
schurl o.; \'Iels ui. sehorirols v.; ~yrawil ui. bijlsleeu m.; •graniet ui. uiel schuil verineugd graniet o.; -körner o. lijne s\'hoil o.; \'kryslull ui. siliorlknstal o ; •ijuiirz ui. met scborl vermengd kwarts o.; \'schiefer ui. scborlachtige kiezelsteen m.: \'spalk ui., Z. \'blende. Schgr(n)stein, {-(e)s. mv. -e) m.
seboorsleen m.. (Spr.) der - sckimpfldat
O/enloek, de pol verwijl den ketel dal bij zwarl is; (Volksl.) alles durch den • jagen, alles verbrassen. Schgr(n)stein-busen,(-/oi«iu,
mv. \'basen) ui. schoorsteen pijp *.;-feycr iu. schoorsteenveger ui.;—trein in.kan* ker ui. aan den balzak; -hauhe v. schooi - slcenkap v.; -hurde, \'kappe v. dekstuk ". van den schoorsteen, schoorslcenkap v.; -kasten in. op het dak opgaande scboorsteeiipijp ».; \'kragen, \'mantel in. schoorsteenmantel in.; •rtkrt v. schoor- sleenpijp v. Schgrscbaufül, (-«) v. (Tuinb.)
schop, spade v.
Schoss, (-c.«, in v -e of Schhsse) o..
/.. Scboisreis;\'2. Z. Stoelueerk; 3. \'A.Sleuer, Schalzuiig. |
|||||||||||
|
Schópier-goist, (•(«)«, inv, -er)
in. scheppende geest ui., vernuft, genie o.; \'hand v. schepende baud v. SchÖpferiSCh, bijv. en b. schep-
peud. vrucblbaar, voortbrengend, gees- lig, oorspronkelijk; -er ISeist,scheppende geest ui., vernuft, genie o.; die -e Salur, de scheppende natuur. Schgpfer-kraft, {-kmfie) v.
scheppende kracht, voortbrengende
kracht ».; \'macht v. macht v. tan den schepper; -ruf m. woord o. van den schepper; -tlukl m. zitplaats v. tan den papier-chepper; -K\'orf o., Z. -ruf. Schopf-gebau, ;•(\')*. nu.-e)«.
(Bergw.) ponipweiko.: -yefiiss o., -yelte
v., \'tjesektrr o. schepvat o.; \'haken m. schephaak ui. Sohypfig, bijv. uw. gekuifd, harig,
vezelig. Sohopf-kannc, (-«) v. schepkan
v.; -l;elle v. (Zoulz.) scllepiat o., schep-
lepcl m.; -kessel ui. (Waschl.) sche| ke- lel m ; \'kabel m. schvpkuip v.: -/ö//e/ ril. scheplepel in .schepper in.; -maschiiie v., \'iniihle v. schepuioleii in.; -prtihc v. (Giel.) schepproef o.; •i/uelle v. fontein v.; -rad u. scheprad o.; 2. (Uurw.) slag- rail o. Schypfraupe, (-«) v. gekuifde
rups i. Schgpf-rüssel, (•«/«, nu. -*e/) in., Z. Snnyerüssel; schau/el v. schop v.,
honsial o. Schopf-stern, (-(e)s, mv. -e) m.,
\'/.. Scltwunzslern; \'taube v., Z. Ilauhen- taube. SchÖpf-topf, (-lopl{e)s, inv.
\'tcipfe) ui., Z. \'kaïine. Sühopftrager, [-yers, mv. -yer)
(.Nat. hul.) kuifdrager iu. SchÖPfung, (-c«) v., Z. sch»p(en;
2. schepping v.; (lig.) stichting, oprah» ling, instelling v.; 5. geschapene o., heelal o., natuur o. Schgpfungs-geschichto, (-«1
v. geschiedenis v. der schepping f.; -kruft v., Z. Sehdpferkrafl; -lug m. scheppiugs- ilag ui ; -teeik o. scheppingswerk o.
Sehgpfwerk, (-(e)«, mv. -e) o.,
Z. Schopt\'maschine.
Schöppchon, (verkl.) o.kannetje,
vaatje, lleschje o.;ci«- tnnken.eeti glaasje nijn, hier £ tl ruiken. SchQppe, (-\'0 »., \'/.. Si huppen (I).
Schgppe, (-«, mv. -n) na.. Z.
Sthüffe. Scbgppeln, {schöppelte, aetchl>p~
pelt) o. ww. gaarne een glaasje drinken; (gemeen/.) pimpelen. Schgppeil, (-«, mv. Schoppen) lil.
winkeltje o. onder een afdak; (Wag.) wageiibiiis, koetshuis o., iurij in.; \'2. halfpinlje o., halve llesch v ; eintn - Hier Irinken, een glas bier drinken. Schgppen-becbor, [-chers, mv.
-cher) ui.Sialfpiulsbeker i»;-glas, -kriïy-
tem o. glas o. van eene halve pint in- liouds, groot bierglas «. Schgppea-soblag, (•(«)*) ni..
z. in. afgehouwen takken in. mv. cu
kruinen ». mv. |
|||||||||||
|
n». betrekking hebbende op de fraaie
lelleren. SchoOSZ, (-es, uiv. Srknsze) m.
school m.. schaamstreek v.,boezem m.; ein Kind auf seinen - neknien, op zijn schoot, op zijne knieën; die llanile. in den - le- gen, de handen in den schoot leppen; (fig.) werkeloos blijven: die tracht, tcel- che sie in ihreni -e Irigl, die /ij in den schoot, in het lichaam draagt; lig.) dein Glüeke im -e silzen, c;n kiml der fortuin /r.ijn;((iod(!.)i4éra//o»is-,Abrahams school; der \'der Kirctie, schoot: im -e seiner r\'a- milie, te inidilen van. in den schoot; \'2 (Kleerni.) school in., slip v.: kleiner - ol Schnszrheii, Schöszlein o. schoolje o. Schggsz-bein, (•(«)». m». -e) o.
schaam been o.; -fall in. (tïer.) ccval o. waarin «Ie moeder het vruchtgebruik van hel vermogen drs kinds erft; \'hand iu.. •kiindchen ». schoolhoud ui., school, hondje o.: -jiinijer in. bevoorrechte b»er- liilg in.; -kalze v. schootk.il v.; \'kind o. schoolkind, bedorven, vertroeteld kind o.: -ledcr o. srliootleder, scho ilvel o.: -neigung f.geliefkoosde neiging v.; -rippr v. schoolrih v.; -sünde v. kleine zonde, kleine ondeugd.onhebbelijkheid ».; -lurh o.. Z. Schïtnc; 2. bisschopsvoorsrhnot o. Schopf, (-(«).«, inv. Scköpfe) ui.
(verkl. Schöpfchen.Schgpflein, o.J, kruin <.: roin Zeh mm -. van lop lot leeu: 2. haar o. op de kruin; jem. heim -nekmen, icOI. bij lij» haar nemen; il. kuif v., cliiguiiii v., haar bos ui.; (van vogels), kuif ».; (van booiuen), lop m., kruin v.;(l\'|.)bos, bundel in.; ö. Z. Schup- pen, Schoner. Sch.Öpf,(- [e > s,ui\\ .-e)m.,7..S< hoppe.
Schgpfartig, bijv. uw. als een*
kuif, als eene kruin: (l\'l.) vezelig, harig. Schöpf-brett, (-(*).«,mv. -er) h.
sclicpbord o.; •briinnen m. pul ui., bron, plaats v. waaruit liet waler geschept wordt, schep ui., lepel in.; •timer m. sciiepcinmerin.; (Walerb.) (van een mo- leinail), puteiumer, tuimelaar ui. Sehypfen, \'tckopfie, arschepfl) o.
ww., ui. /\'. met eene pluim, een Ims bla- deren, een afilak & voorzien; Z. Schopf. Sehypfen, [sehipfle, geschiip/i)
beilr. kw. pullen, scheppen; einen Zuber eiitl -, scheppen, volscheppcn; leer -, leegscheppeii, uitscheppeu; (Jachtw.) drinken; (Zeew.) It\'iwiif in die Seyel -, •Ie zeilen naar den wind ricblen: Wasser -, (van een schip), waler inlaten, lek" ken; (lig.) Z. Alhem, Lufl; Arnrnhn Verdacht -, opvallen; frisehen Hulh - weer moed scheppen; uus der (Juelte -, op de rochte plaats puilen; (lig.) jem. emen ürhall -. vrrleeuen. Schopfor, (-*. Di»., Schipfer) m.
-in,(-«e;i)v. schepper m., hij die schept; (Pap.) papierschepper ui.; 2. schepper, putlepel, pulemmer in.; (Zeew.) emmer Bi., waterschep m.; (Uurw.) Z. Schöpf- rad; (ZouUv.) Z. SehtpfktUe; 3. schep- per, voortbrenger, stichter, grondvester in.: Gntl ii/ der - aller Dinar, schepper, maker; er trar der - seines litnckes, hij was zelf de grondlegger van &. |
|||||||||||
|
Sch. 1115
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
kaak v.; 3. vleeschbank, slagersbank ».;
3. (i. k. bet.) slecht, ellendig bed o.; er liegt auf der» -, hy ligt op bet ïiek- bed: (lioschw.) hoop. stapel in. \'• chriigon, (miirngle gesckrigl)
bedr. ww schuinmaken; ei»e Maucr -, «cbuin ophalen; 2. met muren omriu- geu. Schragenholz, (•hnhes, un.-nöi-
zer) o. scbiaaghoMt, schoorhoiit o.
Schragheit, ».. Z. Schrêge.
Schrag-schnitt, (-(e)«, nu. -e)
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
SchQSS-balg,(-l\'a/u(e)ï,iiiv. -iml-
v) ai. bolster 111. «ener korenaar; -bonk \\. bank v. mei hm rugleuning; •bleihe v. (Mal. hisl.) jullie brasem 111.; -buch ii. cijusrcgi.sler, gimidliiick o.: -biihnp ï. .1 Ti 1 ük 11. boven de vulliugsplaals 111 eelie mijn. Schysschen.Schossloin, nr-
kl.) n. scheutje, scboolje ».; (Tiinin.) raamspoiiiiiug ».; (Leid.) stukje o. luuil uin leien vasl ie maken. SchysSOl, (-s, inv. Sckössel) 111.
oienschup v. Schysseln, (schössetic,ge*chösseli)
II. w\\v , m. A. (Kleerm.) een stuk aan-
zetlen, langer maken, verlengen, uilleg- grn Schysscn, [ukoule, geukoiul) o.
ww., in. h. en «. opschieten, uilloopen, /.. tckiesien, tpienen; 2. ï sieuem. SchbSHCr, (-ï, ra». Schotser) in.
(Hak ) ovenscliii|i v.; i. - uf Scktmer— lein, Sfköêslei», \'/.. Iltiiilltiiij; 3. uutiau- Ker m. iler belastingen. Schös8erarat,(-ii«i/(«)s,niï.-ü»i-
ler) 11. nuttaiigersumbt u. Schösserei, (-e«) v. unlvaiigcrs-
kantour il Schysserwohnung, (-tr)v.»o-
iini/ v. van den ontvanger. ScbQSS-faSS, (-fasses, 01». -/01-
»er) o. bron» knip v.; -[rri bijv. nw., Z. liever fret; \'guller o., Z. Fallyaller; -;/e- ri/ine o. (van erii uinleii), kanaal o.: (Ileigw.) gestampt erts o.; -gra* n. nn- kiuid o.; -herr in. ontvanger m. der be- lastingen. Sohyis-jahr, (•(«}•, iov. -c) n.
jaarlijkschc groei uf wasduni 111.; -kelle
v. i\'akniiinli\' v. (in een wagen): •kiel III. uils|iriiiti\'iiilc kiireiibalin 111.; -kraul
o. (I\'l.) hazeuoor o. Schyssling, (•(«)*.•>>»• -<0 "\'•. z-
Srkossreis; \'2. (aan den wiirlcl).spruit v..
scheut 111.; (Illiiein.) kiekje o.; (Wijng.). \'t. Sckussrebe;junger -,allrgger m.; (I\'l.) /.. Sckossreis; Husck i\'on -en, jong hak» luuil o.: -e Ireiben, uitkomen, nilspriii- |
Sehyton-artig, bijv. nw., \'L. •/*••
mig: •blume v. heiganeuionn v.; -dorn 111. (I\'l.) gewone aeacia v.; 2.witte gnm- boom in.; 3. Iinouelioom m. mei acacia- voruiige bladeren; •doller v. maagden- palm 111.; •erbteni. inw. doper»ten,groe- ne ernteii v. inv.; .fnrmig \'\'Ü*\' nw- l\'eu,- »oniiig,dopviuiiiig;-i/eicB(;/iseo.iin.|-eul- vruchten v. niv.; •ku/ier v. peulilragenilc kauperhooin, kapperslruik in.; -Uee 111. steeiiklaver v.; 2. honi(ii)gklaier v.; •kumnul in. biaodige kouiijn m.; -fftf- Ier 11. Spaansche peper v.; -jiflame v. pculdrageiidc plant v.; -/nioi\'ii</bijv.nw peublrageinl; -viole v. nachtviolier, stnk- violier ».; -uedench 111. waterweedenk 1. met smalle bladeren. Scb.Qt-gat,(-(e).ï,iiiv.-c)o.(Zcew.)
lij^eilssi lioot-kiuisgat o..-/ir»wt\' v. kriel- kip v.; -/101/1 o lijzeilssclinolgat o. Scbott, (-(e)«, mv. -e) o. («. i.
gebr.) karaat o.; (Zeew.) beschot o.; \'i. houtkwasl iu.;(\\Valerb.j valdeiir, scbuil- deur v. eeuer sluis. Schott, (•(«)*, mv. •<•) III. puin O.,
uitgegraven grond 111. Schytto, ( -/i, mv. -n) in. Shot.
inwoner in. van Schotland; (geinienz.) reizende koupman. leuter ui.; \'_\'. zeeiu- touwer, zeeinlederbereider ui. Schytten, v. mv., Z. Mollte.
Schotten-brud.er,(-/\'r«i/ers,iu>.
•brifler) 111. In iieiin lijinr (uioniiik) 111.;
-lum m. Schutsel»! dans 111.: •Iraekl v. Schulsche kleederilrocbl.Scbolsche klee- diug v. Scbgtti8Cb,liiji.uw.Scholscli;cr-
Tanz, \'/.. Scholtenlans. ScbQttlandisch, bjjv. nw., \'t.
Siliollisch.
SchQttliug, (-(e)». mv. -.) 111.
speeiivarkeu o. Sch9tt8tander,(-/f", mv. .der)
ui. (Zeew.) si\'hiiolstaaiidcr til.
Scbyijt bij Nacht, iu. (Zeew.)
scbuut bij nacht 111.
Schgversegcl, {•yelt, mv. -uW)
o. schooverzeil, grool zeil o.
Schru^bbe, (-«) v. (Zee».) «van-
bef III. Schraffiren, (.M/1111//ir/e,«7iru//jc()
bedr. ww. (Teek.) strepen maken, har- ceeren; /«\'»• Kreu; -, kriiisstrcpeu maken, cuntrehaiceereo. Schraffirung, (-e«) v.,Z.siiru//i-
en; it. harceeriug ».
Scbrag(e), (-«i, -»/) bijv. eu b.
sihuiii, dwars, acbeef, helleud; - h\'lieke,
si\'hiiiu vlak, hellend vlak; die Kunone
sclues:! -, schiet schuins; der Weg /au/1
um berg kinab, schuins, tarlll hellend;
Sckrifl, schuiuscb, \'/.. sckief.
Schrage, (-n) v. schuinte, dwars-
te, Z. Schicle; \'2. helling, glooiing v., talud o. Sohr»ge-masz, (-e*. mv...) 0.
(Meub.) zwei »., bouten schroefpasser Ui.: -intiuer v. irapiuuur 111. Schragen, (-«, mv. Scltruyen) 111.
schoor 111.. schraag v.; (Zeemt.)*panraani o.; (Hak.) Z. UmUhchroyen; il. schraag v. van den bakli\'ug; (tiiei.) halsijzer o„ |
|||||||||||||||||||||||||||
|
m. se
|
1
|
hiiinsche snede, dwarsMieilc ».;
|
||||||||||||||||||||||||||
|
•srhrilt BI. dwarslreile v.; -ilem\\iel m.
(Itergw.) ilwarsboul o. tussi hen de wan- den van een mijngang\' slrirliruvpe \\. rups v. met il«arsslrepen uier het lijT. Schrugung. (•«») v.. Z. irkrige»;
il. (van eeue vlakte), helling, glooiing. M\'hllllltl\' V.
Schragzeilig, bijv.u». (Hl.) ruits-
wijze geplant. Schralen, [fckrulle, getckrtU) a.
ww. (Zeew.) (van den wind), ongunstig zijn. schraal Morden. Schram, (-(e)«. mv. Sckmmr) 111.
(Itergw.) opening v. tan ecne tllijti,mijn- pul in. Schram, [-er, -st) bijv. eu b., \'/..
se h i\'lig. Schriimcn, [nekrimle, geschrei»!)
Iieilr. «»\'.. Z. trkragen; \'2. (Ucrgiv.) ecu iiiijnpiit graven. Sciiram-hnnnner, {•kammtrt,
mv. •klimmer) ui. (Heraw.) punlhaiuer 111.: -htiuer m. iiiijii»erker 111. die de openingen liisscben de sleenen en de erlsader maakt. Sohiiumnchen, Schramin-
lein, (verkl.) o. schrammetje, reetje, keepje o. Schramuic, (-11) v. schram, op-
rijling, krab v.; \'I. scheur, reet v., kras v.; 3. Z. Silimune. Sckriinde. Schrammen, {xkrammle, ge-
sekrummt) bedr. ww.openryieu,schrain- ineu, krabben, kerven: \'2. Z. schral}i- ren (2). Schrammhusten, (•»/«««, m».
•sler.^ 111. droge hoest 111.
Sohranimiiï, bijv. uw.geschramd,
vul schraiiuiieii, krabben, kerven. Schrammschuss,(-s<\'\'«»»\'\'».niv.
•xcltüsse) 111. schrainschul o., Z. Slrtif\'
schiiss. Schrank, (•(«)*. mv. Schrmike)w.
kast. eti\'iiskasl, spijskast »., buffel o.; 2. Z. Sckranke; (Jachtn.) herlespoor o.; •ader v. voelader v. S ch r an k balk on, i - kens.iu v. • ken)
111. dwarsbalk in. Schrankchen,Schranklein,
(verkl.) ». kastje u.
Schranke. (•») ». of Schr«n-
ken, (-J. mv. Schrunken) m/iusluitiiig,
afsluiting v., slagbouin in.. -h uni ctu.se- He»,palen zeilen oiii,afsliiileu;2. sliijd- perk, worslelperk, reuperk o.: (aan een afgrond), hek in., leuniiig v.; 3. (bij ge- rechlshuveii), balie v.; il, hof, gerecht»- h\'il o.; dein Ekrgeil -n ntlien. paal en perk stellen aan; jent., suil 111 -11 hollen. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
8
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
leu;3. (lig.) Z. Schoszkintl; il. Hink op-
gegroeide jongeling 111. Schgss-loth, (-/o/Ae.v,niv.-M//ie)
o.((jiel.), sclllelI nul o.; -iuuii 111. belas-
tingsi\'bnlilige, schatplichtige in.;-u///t7i- lig bijv. uw., Z. tleueri\'flichtiti; -rebe v. ailegger 111. iau den wijnstok; •reu <>. spruitje, srlieuljc 11..spruit v.,scbeul 111.: (Wijng.) Z. -rebe; •reite v. veldtocht m. waarvan de onkosten door belastingen |
||||||||||||||||||||||||||||
|
l.etaald wo
|
51
|
rden; -rinne v. goot v. van
|
||||||||||||||||||||||||||
|
holle pannen; -wvri[rl) v. manlijke l\\e-
1111I v.; 2. kruipend panikgrasu.; seit v. vervaltijd m. Schotbolzen,(-*o/.-cii*, mv. -bui-
:en) in. (Zeen.) sebuotboiit m.
Schytchen, (verkl.) o. sclulletje,
dopje, peullje o., Z. Helmie. Schyto, (-11) v. peul v., bast in.,
schil v., dop 111.; 11 as tien -n marken, schillen, doppen; 2. ->t, doperwlen, groene erwten v.inv.;3. gelbe -», sleen- slaier. peulklaier ».; 4. (Zee».) Iijzeil- sihuol 111. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
1H6 Sch.
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
binnen de perken blijven, zicb in toom
houden. Sch r&nkeil, (schrankte.gest hrünkl)
beur. ww. kruiselings leppen, onderling verbinden: die Fiisze -. over elk. leppen: it. kruiswïjze zeilen: (fig.t op omwegen paan; it. huichelen: 2. insluiten, omrin- gen, afpalen; it. die Arme uni etu: -, slaan: II. o. ww., in. h. kruisen, kruiselings over elk. leppen; (Jachlw.) de poolen onder het paan verder van elk. brengen. Schrankeisen, ( •eisens. mv. -ei-
sen) o. huigijzer o. om de landi n eenei zaag goed Ie zetten. Schranken-los, bijv. nw. gren-
zenlons, onbeperkt, onbegrensd. Ieugel-
loos: -lnsigkeil v. onbegrensdheid, onbe- perktheid, leugelloosheid. buitensporig* heid v.; — der Geuall, onbeperktheid v.: •verk o. grens v., slagboom m., afslui* linr i. Schr&nk-fenster, (siert, mv. •sier) o. venslertralie, jaloezie v.; -rah-
men m. kruisraam o.; -tteise bijw. i.ruis- wijze; -«erjfc o. traliewerk o.; -zaun m. baai. omheining v. SchTftnne, (*») »., Z. Schranken;
(Vleescbh.) Z. Schragen (2); (Bok.) Z. Brndbank. Schranz, (•e*, mv. -e«\'i m. (ver-
oud.) Z. liiss, Knall; 2. flikflooier, hove* linf. klaplooper m. Schran/.cn, schransen,
(srbranzte, geschranzt en sehranzle, ge-
schrrinzl) o. ww.. in. «., Z. schmarotzen. Sctiranzenhaft, bijv. nw. vlei* cnil. flikflooiend, kruipend, laag. Schr»pe,f-n)v.. Schrapeisen,
(•eisens, mv. -eisen) o. (Zoutz.) schra-
per m.. schraapijzer o. Schrepel, (*.. mv. Schrapel) o.
(gemeenz.) Z. Schobsel. Schrapeln, (schrapelle, gesckra-
peil) o. ww., m. h. (gemeenz.) een wei- nip schrappen. Schrapen, (schrapte, geschrapt)
bedr. ww. schrapen, krabben,schrappen, schrobben: nuf der Geige -, krassen. Schraper, (-s, mv. Schraper) m.
schrapijzer, merkijzer, ritsijzer o., rits v.; CProv.) Z. Krauser. Schratel, Schra-tel, (-.di,n>».
-lel) m.. Z. Kobold. Schr\'aubchen.Schraublein, (verkl.l o. schroefje o.
Schraube, (-n) v. schroei v.: mil
einer - befesligen, anviachen. vaslsrhroe- ven, aanschroeven: - o/me Ende, schroef v. zonder eind: il. kurkelrekker m.: (van een keider), sleutel m.: (fig.)seine Wnrle auf -n stellen, setzen, dubbelzinnig spre* ken; die Sache stcht auf -n, de zaak is zeer twijfelachtig; (Spr.) er steekt wal achter: (Nat. bist.) spiraalschelp v. Schrauben,(scAruuo\'e,9escAran»/
en schrab, gesehroben) bedr. ww. reg. en onr. schroeven. toeschroeven,vastschroe- ven; il. de schroeven aanzetten, losdraai- en; «in Schloss -, loeschroeveii; jemn. die Daumen -, iem. da duimschroeven aanleggen; (lig.) seine Ausdrücke -, zijn stijl opschroeven; geschraubl sprechen,\' |
|||||||||||||
|
in gezwollen, opgesrhroefdeu stijl spre*
ken; 2. jem. -, voor den gek houden, misleiden, om den tuin leiden,bespotten: it. jem. ; um sein Geld -, zijn geld af- persen: geschraubl, opgeschroefd, ge- dwongen, overdreven, dubbelzinnig. Schrauben-baum, (-buum(e)s,
mv.-baume) m.schrciefliooui a\\.:-bltch o.
(fipweerm.) scbroefplaat <t.,Z.Schlangen- blech; -bohrer in. schroefdraaier m.; */<«/• zen id. schroefhaak in.; -diinipfscliifj o schroefboot v.; -d*\'cke v. schroefdraaier m.: -dreher in. schroevenmaker ui.; 2. Z •zither; •eisen o. scbroefijzer o.; 2. ijzer o. voor schroeven; •firmig bijv. uw. schroefvormig, als eene schroef, spiraal vormig: -lulter o. (Dr.) aan de spil ge- scluoefd bui\'je o. tot hel vasthouden van draadwerk: •gang m., -geuinde o. tang m. van eene schroef, schroefdraad •gelriebe o. schroefwerk o., Archi* niedesschroef ».; -hnrn o. schroef" ol spiraalvoruiig schelpdier o.; —schaf». schaap o. vanCaiidia:-Mb6<>Bm.schroef- nijper m.; -knopf, -kopf m. schmefkop m.: •knihn m. schroefkraau \\.\\-kunsl\\. walerschroefwerk o.; •linie v. sch roef- draad m.; •muller v. moer, schroefmoer v.: \'Hagel m. sohroefnagol, sehroefspij- ker ui.; -presse v. srhrnefpers v.; -ruh~ men m. (Ilrukk.) schroefraam o.; -regi- tlrr o. (l)r.) schroefregister o.; -reif in. (Kuip.) schroelhoepel ui.; -riegel m. schuifwervel, schroefwervel in.; -ctng in. srhroefring m.; -rullen v. mv. schroef* rollen v. mv.; -rndero.,Z.-gelriebe;sa- lal m. schroefsalade v.; satt m.schroef. lonunekracht, kelderwinde v.; •sthleuse v. scliroefsluis v.; schloss o. schroefslol o.: sckl&ssel m. schroefslenlel m.: 2. Z. •zieker; schnecke v. versteende spiraal- schelp v.; schuur v. uiuisenliiit o.: spni- ijf/v.schroefscbacht v.;-s/an/ra. schroef- st:ial o.; -slein ra. schroefsteen ni.; -ver- senkbcihrer in. zinkboor v. mei schroef; •winde v. (Kuip.) keldervvii de, domme* kracht v.; it. Z.-«a/-; -zange v. sch roef- tang v.; -zeug o. gereedschap o. om chroeven te maken; -zieher in. sch roe * vendraater in.; -zirkel m. sch roefpasser, veerpasser ra.; -zug ra. katrol v., takel talie v.; stenige v. (Meuli.) span ijzer o., kleraliaak in., 2. Z. steker; -;winger n. bankschroef v. Sehrauberei, (•**) v. (fig.) Z.
chrauben; it. bed neger jj, kiievelurij. kui- perrj, opgewonden taal v. Schraub-horn, (-Aora(e)., mv.
horner) o. tol in.; -muhle v. watermolen
ra. niet schroei in plaats van schepra* leren; -st<ick Dl., stockcheno. schrocf* stok iu.,liaiidscliroef v.;-im7;o.schroef- werk o. Schraun, (*(«)., mv. -e) m., Z.
Molke. Schreak, (-(e)», mv. -e) m.schrik
in., ontsteltenis, vrees, verschrikking v. Schreckbar, (-er, -st) bijv. nw.,
Z. schreckhaft.
Schreck-beispiel, (•(«)«, mv.
e)o. afschrikkend voorbeeld o.; •bildo.
.schrikbeeld, spook o.; (Dg.) vogclvcr- |
schrikker m. mv.; —er, fantasmagone
v.; -eid m. eed m. die alleen opgelegd wordt om schrik aan te jagen. Schrgcke, (-n) v. wachtelkoning,
sprinkhaan m. SchTCCkcn, (•*, mv. Schreeken)
., Z. Schreck; in - gerathen, schrikken, ontstellen; jem. in - setzen, iem. doen schrikken, vrees aanjagen, schrik aanja- gen; dein inde ohne - enigegen geiten, den dood onverschrokken tegemoet gaan; frtndiger -, siddering v. van vreugde; die - des Todes, verschrikkingen v. des doods, doodsangst in. Schreeken, (schrcckle, geschreckt
en schrack, gi si broeken) o. ww. reg. en onr., m. //. (Jachlw.) schreeuwen: 2. m. . (van vaten .t\\ scheuren, splijten, bar-
slen, kraken; j. ui. s.. Z. erschreckcii; II. bedr. ww. reg. schrik aanjagen, doen ulslelleii, irees inboezemen; geschreckt
diinh die HoWe. verschrikt, ontsteld: Jachlw.) die Vogel -, verschrikken; it.
Z. absrlirecken. Schreckenlos, bijv. uw., Z. uu- vecschciicken.
Sch reekens-botschaft, (•«•«)
v. versiliiikkelijke. vreeselijke tijding v.,
kerrsckafl v.schrikbewind o.;-herrscher, •munt) m. lid o. van het schrikbewind;
nacht v ijselijke nacht ui.; -OII ui. •clinkweklicnde plaats v.
Schreckens-spur, (-*ptire») v.
spoor o., nawerking v. van den schrik;
•slem in. groen koolzuur o., scliriksleeu in.; 2. Z. I\'rallslein; slumm bijv. BW. verstomd, verbaasd,ontsteld donrachrik. Schreckens-system,(-ie)s,inv. •e) o. stelsel o. van vreesa.\'iiijaging,stel-
sel o. van hel schrikbewind; -lag iii.ver- scbriklelijke dag in. Schreck(ens)wort, (-won(e).\\
mv. -aörler of -ii<o<-le) o. schrikwekkend woord, verschrikkelijk woord o., bedrei- ïiiiiï v. Schreckenszeit, (-en) v. ver-
scbrikkelijke tij>l ui. Schreckenvoll, bijv. en b. vol
schrik, verschrikkelijk, vreeselijk, ijse- lijk. Schrëcker, (-s, mv. Schrecker)m.
hij die schrikt. Schreck-gedanke,(-«s,inv.-«)
in. verschrikkelijke, vreeselijke gedachte
•geisl in. schrikwekkend spuok o. Schreckhaft, (-«r, -ett) bgv.nw.
licht verschrikkend, schrikachlig, vrees. achtig, angstig, bevreesd; 2. Z. tchceck- lick. Schreckhaftigkeit, v., z. ra.
schrtkachligbeid, vreesachliglieid v., angst in.: 2. Z. Schrecklichkeil, Schreckheerd,(-(e)s,iuv..e)ni.
plaats v. waarin de vogels door schrik
gedreven worden. SchreckliCh, (-er, -J/) bijv. en
li. verschrikkelijk, vreeselijk,schrikwek- kend, ijselijk, geducht, alscliuvvulijk. al- grijsclijk, gruwelijk; -e Thai, alschuwe- lijk; -es Ungliick, vreeselijk, ontzettend, ijselijk; -e Drohungen, verschrikkelijk. •schreien, geducht; me ist - ltitsslich,\\et- |
||||||||||||
|
Sch. Sch. Sch. 1117
|
|||||||||||
|
Schreib-lUBtigjbijv.nw. schrijf-
luslig, gaarne schrijvend, veel schrijvend; •malerialien o. mv., Z. Schreib{e)bedar[; •meister ni. schrijfineesler, meester m. in hel schryven; -papier o. schrijlpapier o.; (Pap.) gelijmd papier o.; -pergament o. perkament o.; -pull o. lessenaar, scurijf- lessenaar m.; -regel m. schrijfregel m.; • richtig bijv. nw. goed gespeld, zonder taalfouten; schiefer va. schrijfsteen m., leisteen o. en in., lei v.; schrank va. schrijfbureau o., secretaire v.; schil- ling ui. onkosten in. mv. voor het af- schrijven van den leenbrief; scliule v. schrijfschool ».; schuier, —in, leerling ui. en v. van de schrijfschool; selig bijv. nw., seligkei! v., Z. schreib{e)lustig dj-; slein m. (Delfsl.) schrijfleen m.; -.slifl m. griffel v., potlood o.; slube t. schrijfkamer v., kantoor, bureau o., grif- lic v.; slunde v. scbrijfles, les v. iu hel schrijven; sucht v. zucht v. om teschrij- ven; süchlig bijv. nw. verzot op het schrijven, Z. -luslig;-tafeli. sch rijf bord, letlerbord o.; il. Z. Uechentafel, Schie- ferlafel; —griffel m. of —nadel v., Z. griHel; -pergament o. sluk perkament o. in den vorm van een leitje; -tag in. (Iloschw.) aanschlagbiljel o. van den ver- koop; -tisch va. schrijftafel ».; il. Z. schrank; (Hand.) kanloorlessenaar m.; •trage, -faut bijv. nw. ongaarne schrij- vend, traag in hel schrijven; -übung v. schrijfoefening, schrijfles, oefening v. in hel schrijven; •unterrichl v. onderwijs v. in het schrijven, schrijfonderriebt o.; •uidrig bijv. nw. ongaarne schrijvend; it. tegen de spelling, onjuist, mei fouten; -ze«o o. schrijfgereedschap o.; -zimmer o. schrijfkamer v., kantoor o.; -zeug iu. krul v., trek, omhaal m. mei de pen. Schreien, (tchrie, geschrien) bedr.
on o. ww. onr., m. h. schreeuwen, roe- pen, krijten,gillen;(van herten),schrceu- weu; (van ezels), balken; (van een haan), kraaien: Vogel tcelche immer -, schreeuw- vogels; (van paarden), hinniken; (van koeien), bulken; jemn. die Ohren volt -, lem. doof schreeuwen;ein Lied -,schreeu- wend voordragcn;il.scArceAfic/i-,schreeu- wen; über eine Vngercchligkeit, einen Missbrauch -, wraak roepen, klagen; urn Hiilfe, um Gnade -, schreeuwen, roepen; nach Brod -, vragen om; Feuer -, brand roepen; 2. huilen, schreien, vieenen; das Kind schreit bestdndig, huilt, schreit on- ophnuili\'lijk. Schreiend, bijv. nw. (van gelui-
den), schreeuwerig; (fig.) -er Advokat, schreeuwerig, die zeer hard spreekt;(van kleuren), scherp, hard; 2. das isl -, him- mel-, dat is verschrikkelijk, hemelter- gend. Schreier, (s, mv. Schreier) m.,
-in, (-»ie/i) v. schreeuwer, omroeper, klager, levenmaker in., schreeuwsler, klaagster, levenmaakster v.; (Nat. hist.) klappereend, kwakereend v.; 2. pluvier v., schreeuwvogel ta.;-pfeife t. zeer schel fluitje o. Schroieroi, »., z. m. geschreeuw,
geklaag, gelier, geroep o. |
|||||||||||
|
datum gesebrieben, ik heb er om gcschre-
ven; «o schreibt lick dies lier?, (van een bericht), waar komt dal van daan?; it (van zaken), hoe komt men daaraan; 3. Z. abschreiben; II. wed. ww. sich -, (ge- meenz.) zich noemen, zich leekenen, heetcn; u-ie schreibt er sich\'!, hoe heel hij ?; er schreibt sich i\'ou adcligcm Ge- schlechle, hij leekcnl zich van adel. waher schreibt er sich ?, waar is hij ge- boren?; III. o. zelfst., Z. Sckreibart, Schrift; it. schriftelijk werk, letlerkon* dig werk o.; des - smiide, het schrijven moede. Schreiben, (s, mv. Schreiben) o.
schrijven, schrift o., brief m.; Ihr -; Ikr uerthes -, uw brief, uw schrijven, uwe «aarde letteren ï. mv.; 2. geschrift, schrillelijk bevel o.,aanscbrijving v;,durch ein königlichei -. volgens een schrijven des konings; .". Z. Handsc.hreilien. Schreiber, (-.«, mv. Schreiber) va.
schrijver m.; geschickler -, bekwaam schrijver; (van een notaris &), klerk in.; (in een kantoor), klerk, bediende ni.; in - des Ministers, secretaris m.; 2. ko- piist, afschrijver in.; 3. (gewoonl., i. k. bel.) krabbelaar, knoeier m.; 4. (Nat. lust.) Z. -/isch. Schreiber-amt, (-amt(e)s, mv.
iimlcr) o. ambt o., bediening v. van
schrijver, klerk &, secretarisschap o.; •dienst m., Z. -amt. Schreiberei, (-en) v. (gemeenz.)
geschrijf, gekrabbel, gesehrilt, schrift o., scbrijlwijze v.; \'2. beroep o., stand m., betrekking v. van schrijver, klerk Sc; sich der • icidmen, schrijver worden; 3. (i. k. bet.) gekrabbel,geknoei, slecht schrift o.; verwandier in. klerk.kantoorbcdieiide ui.
Schreiber-flseh, (-e«, mv. -e)
m. visch m. met vnoruitstekenilen,slnm- pen neus; -holz o., -/aiid in. masthout- boom ui. Schreiberin, (-nen) v. schrijfster
v.; 2. (Scherts.) geleerde vrouw, blauw kous v. Schreiber-lohn, (-(c)s, mv. -e)
m. loon, honorarium o., bezoldiging een: schrijvers &; -poslen in., stelle v. be- trekking v. van schrijver, secretaris, kan toorbedicnile; -rose v. zomcrbloein v. Schreib-feder, (-«) v. schrijfpen
v.; (Nat, hist.) plnimbospolyp m.;-febler m. schrijffout v.; -ferlig bijv. nw. gereed om te schrijven;2.geoefend inhetschrij ven, vlug schrijvende; -ferligkeil v. ge- mak o. in hel schrijven, geoefendheid v. in het schrijven; -geselz o. scbrijfregel m.; -gol4 o. beschreven goud o.; -grijfei va. grill\'el v., grift v.; -kaslen m. (ge- woonl.) -kaslchcn, -kistlein o. sch rijf- lessenaartje, kokertje o. met schrijflïe- boeften; -köcher in. pennenkoker, schrijf» koker m.; -kohle v pollooderts, zwari leekenkrijt o.; -kreiJe v. krijt v.; -kunde v. kunst v.oui te schrijven,schoonschrijf- kuiisl, calligraphie v.; -lude v., Z. •ka- sten; -leder o. perkament o. Schreibler, (-s, mv. Schreibler)
m. krabbelaar, broddelaar,slecbleschrij- ver, knoeier in. |
|||||||||||
|
schrikkelijk, uiterst: - saufen, geducht;
én -er Menscb, ecu gedocht menscb; •keil v. vcrsclirikkelijkheid, vreeselijk- heid. ijselijkhcid, afschuwelijkheid, grn- welijkheid v. Schrockniss, (-es, mi. -e) o..Z.
Sehrecken; \'2. reden v., voorwerp o. van schrik; jemn. -eersparen, schrik m.,onl- sleltenis v. Schreck-pulver, (-rer«, mv.
-rer) o. sclirikpoederi>.;-scA(inje v.kleine
verschansing, wijkschans v.; schuss va. noodschiil.alariiischolo.; (fig.) loos schot valsrh schut o.; sprang m. (Jachtw.] Sprong m. van liet gekwetst wild;slim- me v. schrikwekkende stem v.; slein m. malachiet, schriksteen, hoeksteen,schiit- steen m,; slrafe v. voorbeeldige straf, schri kwek kende straf \\.\\-luch o. (Jachtw.) schriknet o., schriklnppcn m. mv.;-vngel in. zaagbek ni.; -wort o., Z. Schreckens nor/. Schrei, {-{e)s, i»t.-e) oi.scbreenw,
roep, gil m., kreet, uitroep m.,geschreeuw gerucht o.; einen • lh.HU, een schreeuw geven. Schreib-\'armel, (-meh,mr.-mel)
in. losse mouw, morsmoiiw v.; -art v.
wijze v. van schrijven; 1. schrijfwijze, spelling v.; .". stijl m., hand v.; hnhere, verlrauliche -, verheven, gemeenzame stijl. Schreib(e)-bedarf, (-(e)«) m., |
|||||||||||
|
98142�
|
|||||||||||
|
-beh.Ör,(-(e)«)o..z.ii).scliiijriieliO(!flen,
schrijfbeiinoiligilliedeu v. mv.; -hlei o.. Z. Reiszblei; -burb o. schrijfboek o.; -ge- linbr o. schrijlloou o.; it. onkosten m.mv. van expeditie, registraliekosten m. mv.; •gchülfe, -helfer m. klerk, notarisklerk, kopiist; -geisl m. zucht v. om te schrij- ven; 2. bij die behept is met de zucht cim Ie schrijven; -geld o., -groschen va., Z. -gebiilir; •killet m.schrijfjeukle, zucht v. om te schrijven; -knnsl v. schrijfkunst ».; -künsllrr in. hij die bedreven is in de schrijfkunst, mooisebrijver m.; -lusl v. \'/.. -gcisl; -lnslig bijv. nw. zucht heb- bende lot schrijven. Schreibeln, [tehreibelle, geschrci-
bell) bedr. en o. ww. krabbelen,kladden broddelen, onbeduidende ilingen schrij- ven. Schreiben, (schrieb, gesebrieben)
bedr. en o. ww. onr., in. //. schrijven, op papier brengen, in schrift brengen; (fig.) (van woorden 4), in\'s llerz -, inpren* len;(lland.);>nui. cltv. gul -,eltc.in Bech- nung -, crediteeren, op het credit in- schrijven; e/ir. in\'s lleine -, in bet net schrijven; eine llechmtng -,schrijven, uit- schrijven; (lig., Spr.) ich werde es mir hinler die Ohren -, ik zal het niet ver- geten, ik zal er wel aan deuken, in het oor knnopen, er notitie van nemen; 2. (van ecne pen), schrijven; gut -, goed schrijven; dieser llleislifl schreibt nicht, schrijft niet, geeft niet af; geschrielienes Buch, geschreven werk, manuscript o.; «in Buch -,schrijven, vervaardigeu;/emn„ «n jem. -, schrijven, een brief schrijven; nach einer of k»i eine Sachc -, schrijven om, schriftelijk vragen om; ich habe |
|||||||||||
|
1118 Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Schrei-haken, (-Aat«u, mv.
•haken) :n., Z. Knei/ihaken; -hnls in., /. Schreier; il. schreeuwend kind o. Schreiisch, sehreiarisoh,
hijv. uw. schreeuwerig, schreeuwend,
levenmakend. Schrei-jahr, (-(*)«, m». -e) o.
jaar o. waarin de pupil den voogd in
rechten kan aanspreken; -ninnn in. ge- luige in van gepleegd geweld \'il\' vauaan- gedane heleedigiug v. Schrein, (•(«)», mv. -e) m.. 7..
Schrank.
Sch reiner, (-s. mv. Sc/ireiticr) m.,
-in, \\-nen) v. schrijnwerker,kasleiuna ker, ineiihelinaker in., schrijnwerker»" m^ubelmakersvrnuw v. Schreiner-arbeit,Schreine-
reï, (•en) \\. schrijnwerker, meubel,
niakerswerk n.; -gerdlh o. schrijnwcr- kersgerecdschap o.; -geselt in. schriju- werkers-.ineiihelniakerskneclil m.;-/iu«rf »wl o. iiietilieliiiaken. schrijnwerken o. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. int., lettervormen m. mv.,lellerslaaf-
jes; rite -en ablegen, dn letlerslaafjes in de daartoe bestemde vakjes leggen, disirihiiecren: 2. schrijven, fieschreven schrifl o., lellers v. mv.; (Uoekh.) in d>e - sehne\'den, in de letters, in den druk in. snijden; man [and es un\'er seinen -en onler zijne papieren o. mv.; seine -auf- setzen, een schrift, een brief, stuk npma- ken; der Adnokal, weieher Ihre-en macht, Me voor u srhrijll; dte.se - enthüll seine Hecht\'fertigung, dit geschrift, dit stuk; 4. gedrukt werk, drukwerk o ; -en ver- mischten Inhalls, (letterkundig) ineni!el- werk o.; siimmtliche -en, al de werken, de gezamenlijke werken: kleine -en, bro- chures v. mv.; nnchgelassene -en, nage- lalcn werken o. mv.; 5 die heilige -, de Schrift, de Heilige Schrifl v., de Bijbel ui., schriftuur v. Schcift-absatz, {satzet, mv.
•salze) ui.afdeeliug v. tan een werk.pa*
ragraaf v.; -<ïhnlirh Ij ij v. nw. op leller of schrift gelijkende; (.Nat. bist.) met ge- kleurde strepen, min of meer naar letters gelijkend; -anzeiqe v. schriftelijke be- k\'iidmaking ui aankondiging v.; -arl v. soort v. van schrift, lettersoorl v.; -ans- leijer in. verklaarder, uitlegger ui. der II. Schrift; •autlrgung v. uitlegging,ver- klaring v. der II. Schrifl; -beurtheilung •. beoordeeling v. van een werk, critiek, recensie v.; -bewahrer m. hypolheekhe- wa.irder in.; •humen ui. (Lellerg.)door- slag m., krom iiitsnijmes o. Schrifteln, (tchriflelle, geschrif-
lelt) o. ww., ui. h. (gemeen/.., i. k. het.) schotschriften schrijven, blauwboekjes uitgeven. Schriften-beurtheiler, (-lers,
uiv. -ler) in hcoorili\'claar in. vau een
werk, recensent in.; -bewakrer m. arrhi- varis. griirier, hypntheekbewaarder in.; •kammer v. archiel o , grilfie v.; -macher in. (bockeii)s<hrijver in ; •lasebe v. brievenlasch, portefeuille v. Schriftenthum, (-.«) o., z. m leilerkiiudi\' v., letteren v. mv.
Schrift-erz, He)», mv. -e) o
leltergoud o.; •[orseherm,schriftgeleerde in.; -forschung V. studie v. der H Schrifl fiihrer ui. secret iris, schrijver in. die |
een letterslaafje, lellercnrpn* o.; -kunst
v. kunsl v. om eel) geschrift op te stel- len; -kiirzunq v. afkorting, verkorting v. van een geschrift. Schriftier, (-«, mv. Schriftier) m.
slecht schrijver ui. Schrjftlich, bijv. nw. schriftelijk,
per geschrift, geschreven, op schrifl zwart op wit; sich • mil jrnin. unlerhal- ten, briefwisseling houden met; -e A\'il- wnrt, schriftelijk. Schriftli\'ng, (-(e)»,mv.-e) m„ Z
Sehriftler.
Sohrift-m\'dszig, bijv. en b. vnl-
gens de H. Schrift, den Bijbel, overeen.
komstig de Schrifl of schriftuur; •mit- szigkeil v. overeenkomst v. met de 11. Schrift; (van eene geloofsleer),echtheid, gegrondheid v. np den Bijbel; -makler in. bedilzieke benordeelaar, letter/ifter in.; -muller v. koperen lellergietersvorm in., matrijs v.; -pmbe v. proefschrift v.; letlerpr «f v.; -mmzen m , Z. -stempcl- •reich bijv. nw. veel (werken) geschre- veu hebbende; 2. (Ilrukk.) veel letters hebbende: -satz m. vazal, leenman, on- denlaaii in. aan wien de gerechtelijke slnkkcn schriftelijk beleekeml moeten worden; 2. vazal, leenman in., die alleen van den leenheer afhankelijk is; -süs:iii bijv. nw. onmiddellijk van den leenheer afhankelijk: -sns;igkeil v. voorrecht,pri- vilegie o. om de mindere rechtbanken voor iiiro\'iipeieiii ie kunnen verklaren en slechts schriftelijk voor eene hoogere ge- daagd te kunnen worden; saule v. zuil v. die een of meer opschriften draagt; 2. (Drnkk.) kolom v. die afgezet i*;-*cknci- dec m.gravenr.letlerleekeiiaar ui : schnei - derei v. lellersiiijden, graveeren o.; 2. werkplaats v. vau een leltersnijder of graveur; schrank ui. kast v. nni |iapie- ren of geschriften in Ie bergen; (Ilrukk.) letterkast ».; seite v. beschreven of be- Irukle zijile, bladzijde v.; •setzer in lel- lerzetlcr m.; spotter, —in v. hij, zij, lie spot mei de II Schrift of den Bijbel: sprache v, schriftelijke taal, hoeketilaal, schrjjftaal v.; 2. bijbeltaal v.; s\'ein in. lettersteen m.; 2. vezelige, zwavelzure kalk v.; stelle v. plaats, aanhaling v. uil de II. Schrift ofdeu Bijbel, bijlwltekst m. Schriftsteller, (-s, inv. Schrift-
steller) in., -in, (-nen) v. schrijver in., schrijfster v. Schriftstellerei, (-e«) v. beroep
o. van s blijver, schrijven o. van boeken;
siih ditrch - nüliren, do\'ir schrijven aan li\'ii kost komen. SchrifMtellerisoh, bijv nw. als
een schrijver, letterkundig; -e Beschilf- ligungen, letterkundige bezigheden v.mv. Schriftstollern, {tchriftsiellerte,
eschriftsteller!) bedr. ww. zich met let-
erkuniligen arbenl bezig houden, schrij- ver zijn. Schriftatellerschaft, v. eigen-
schap v. vmi sehrijver, waardigheid, eer v. van schrijver Ie zijn. Snhriftsteller-stolz, (-««) m.
rots m. eens schrijvers, trotschheid v. van een schrijver; suchl v. scbrijfwoii- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
It
|
12
|
ernep n. van nienlielmaker &; -hnh o.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
menlielh\'iul, timmerhout o.; -kilt in. uit
zaagsel en lijm beslaande slopverf v om de galen en reien van hel limit Ie sloppen -leim in. ineuh"liii ikerslijm v.; -meister m. iiieuhi\'linakersliaiis, schrijnwerkers\' haas in.; -werkslall v. schrijnwerker»\' werkplaats v.; -(werk)zeng n.,\'A.-gertllh Schi\'ein-gut, {-gut(e).s, i«\\.-gü-
Ier) ii. goed o. waarvan de akle in de
archieven bewaard wordt; •huiler ni. ar chivaris, bewaarder in. van norkondei • iif\'iii\'l o. pand n. waarvan de akle 111 de
archieven bewaard wordt. Schreipfeife, (-n) v. (Tnoneclk.
llnilp\' ii. mui een looiieelspelerilil lellm
ten: (Org.) inixluur v. Schroitcn, (schrilt, geschriften) o,
ww, mir., ui. s. stappen, lieden, gaan, schrijden; vnrwirls -, voorwaarts gaan vooruitgaan; teeil -, groot e slappen doen drei Fasz weit -, een slap doen van drie voel; iifrrr einen llnch -, slappen; 2.slap> pen, met argeuielen stap gaan, treden (lig.) zn c/w\'. -. overgaan; zur zweilen File: lol een tweede huwelijk overgaan; ruw ll\'erfc -, aan hel werk gaan, aan hel werk tijgen. Sohreitfusz, (•ƒ««?.«, mv.-fasze)
in. voorslappende poot of voel in, ieui. die met grnole slappen loopt. Schreiton, (-tnn(e)s, \\nv.~Mne)
in. krijscheii.li\' toon m. Schreitung,v.,Z.Sc/irei/e»;(Wisk.,
w. i. geur.) voortgang in., reeks v. Schreivogel, (-mgels. mv. -»n-
gel) ui. schreeuw vogel in.
Schriek, (-(e>. mv. -e) m. barsl
in.,spleet, scheur v.; 2. houten blok o.op drie ponten. Schrift, (-en) v. schrift o., letters
». mv.;i/esrnric/je»e,geuVuc4fe-,schrift o., lettersv.mv., handschrift o.,hand,schrijf- haud v.; schrage, geschotiene, laufende -. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
de notulen h
|
9
|
oudt; •grlehrler in, (U.S.]
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
schriftgeleerde in.;-geicnlb- o.,\'/.. Schnf-
lenkammer; -gieszer ni. lettergieter in Schriftgie3zerei, (•«») >. iei-
tergielerij v.; 2. kunsl v. om letters te gieten. Schriftgieszer-erz, -metall,
(-(e)s. oi v. -e) o. lellergietcrsmetaal o.
Schrift-gold, (-(e)s) n„ z. ui.
leltergoud o.; -granil m.lettorgraniet o.; griste v. grootte v. eener letter; -guss m. letlergieten o; -haller m. (I)rukk.) knipje o. aan de letterkast om hel ma- ii\'iscripl Ie houden, visnrium o.; \'jaspis in. lettersteen, ronde jaspis m.; -kammer |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
B5B
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
69
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
lapierkamer, papierkasl, bewaarplaats
v. voor papieren; -knsten m. (Drnkk.) letterkast v.; il. Z. schrank; —fach o. (Drnkk.) vakje, hokje o. van de letter- kast; -kegel m. (Drnkk.) hoogte v. van |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
lonpenile hand v„ loopend si\'hnft o.;
yebmchene of ileutsche -, ronde letters; (l)rukk.) Itnmciiische druklelter v.; ge- heime -, geheimschrift, cyfcrschrift o.; it. (gewoonl, mv. -e»), gegoten letters |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Scli. 1119
|
|||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||||
|
nu. om eene sloot & over te steken:
•iceise bijw. laogumerbanil,trapsgewijs, st.ip voor slap; •siïhlrr ui. pastolii-r Dl.;
2. wegmeter ui. ScbritZ, {,-es, mv. -e) m. wachtel-
komng in. Schrobben,(sr/irodft/e.je.f/iroft\';/)
bcdr. ww. schrobben, in het ruw bewer- ken. Schrgbel, (-s, mv. Schrohel) m.
(Lakeuo.) groole, fijne wolkaarde v. Schrybeln, [schrobclte, gttcuro
bellj bedr.ttw. mei degroolefljne kaarde kaaiden. Schrybsage, (-n) v. schrohzaag,
sleek/aag v. Schrgckstein, (-(e)«. mv. -e) ut.
graveel o., niersteen in. Schroit, {,-er, -M) hijv. en b. ruw
hobbelig, o.icllen; 2. -er Weg, hobbelig (van een cet-g), steil; (llg.J ruw en on- genaakbaar, iniloegaiikelijk, gestreng, te- iiigsluotend, baisch, op ruwe wijze. ÜChryüë, (-«) v. ruwheid, hobbe*
lighei.i i., i. sleille v.. helling f.; 5. stelle ruls v. Schrgtïgewachs, (-es. mv. -e)
o. (I\'l./ zeegras, zeewi r o. Schrgll hou, (-e«) v. onloegan*
kelijohe.d.riiw heul, gestrengheid .barsch beid ». Schroll, (-e«. uiv. -en) in. klomp
lil., klllll V.
Schrglle, (-«) v.gril v., muizenis*
seu \\. uiv., /.. Grille, Mariille. Schl\'Qpl\'e, t,-n) ». (Landb., ge-
meeuz.) /.. Schripfuiig. Schrgpfcisen, (-«Men*, mv. -ei-
sen) o., Z. Scnrörftscknapper. SchropX\'en,^»c\'"-i)/\'/\'t\'. gesekröpp)
bedr. ww. (I.uudb.) loppeii, snijden,lu- suijdingeii in de schors maken;* knokk.j stoten; geschriip/le Aepfel, gesloofde ap- peleu; (Heelk.J jem. -, snijden, eene in- snijdiug makeu;tuitSc/tröp/köpfen -, kop- peu, koppen /.ellen; (lig.; ]ein. -, doen bloeden, lalen betalen; (>an rechters), veel gerechtskosten vorderen. SchrQpfer, (•», mv. Sehrtpfer] m.
hij die koppen zei, insnijdingen maakt &. Schrgpf-fliete, {-»i v. kopiaucel
o.; -glas u. kopglas, laatgias o., glazen
kop, i.uiiviip in.; -kopl ui. laatkop in., •lamue v. kuplaui|i v.; -teknipper in. kop- laucel o. Scbrgpfung, (-eii) v.,Z.sc/irö/i/en.
SCiirgpi\'-wuiide, (-»j v. uuor
koppen veiooizaakte woud v.; -Zeug o.
loeslel in., gereedschap o. om koppen Ie /ellen. Schrot, (-(e)», mv. -e) o. eu va.
(Uoschw.J afgebroken stuk,blok\' o.boni, algezaagdu stomp ».; \'2. ei» - l.ctnwand, stuk o.; (l.akeiib.jZ.^B«7»o/e;(Muiitw.) luuiitplaalje o. dat den stempel oultan- gen moet; , Mum w. en lig.) Z. Kom; 5. of Schrötrlien, Scliröllem o. afsnijdsel,
afzaagsel, alscbrapsel o.; 4. hagel ui.; mit tentetten, met hagel scüieluu; (Sm.l
ijzerkorrels v. mv., ijzervijlsel o.;(lland.; (tan koren),grofgeiualen kuieu o.; 5. uil boomschors vervaardigd hoofddeksel o.; |
|||||||||||||||||||||||
|
(Rergw.) radkasl v.; il. bekleeding. he-
schoeinig v. der mijnpntlen. |
|||||||||||||||||||||||
|
de, znclil v. om schrijver te zijn; -vell v.
gezamenlijk levende schrijvers in. mv. Schrift-stempel, (-*/«wpri«,m». •Hem/et) in. (Lellerg.) slnlen stempel
m., slaafje n. mei opgewerkte lellen •stick o, geschreven snik, docnmeiil o.; (Ilrukk.) kopij v.,manuscript o.;-lexl :n. lekst m. der II. Schrift; 2. schrifiimr- lekst Dl.; •cernchler m. hij «Iie de II. Schrift, ilen Dij hel veracht; -ver(1lscker m. schriflvervulscher in.; •verfAlsekung v. schriftvervalsching, «afsehbeid r. in geschrift; 2. tekslvervalsching, verande» ring v. inden tekst; \'Verstandiger in. in de H. Schrift ervaren man in.; -versuch m. schrijfproef, schrijversproef v.; •iveihsel m. briefwisseling v.. -uorl o. wunnl o. uit de II. Schrift; seiehen o. Iellerlee- ken o.,schrijlleller,druklellerv.;(Spraak- k.) punt, scheidleeken, leesleekeu o.; •zug in. versierde letter, krulleitcr v.; geheimer —, cijferschrift o, Schrillen, [tekritlle, geschritll) o.
ww. schril klinken, gillen, piepen. Schrimpf, (-(e)s, mv. .e) in., /.
SeirtUHi\'f. Schrjnden, (tehrund, getekrun-
i/en) ". ww. onr.barslen, splijten, sprin-
gen. Schrin(n)en, (schrin{n)ie, o*-
srlirm^n I) ii. ww., in. //. schrijnen,pijn
doen, zeer doen, pijn veroorzaken. Schripfe, Schrippe, (-«) v.
rnggclunndjc o.; (Wev.) valsehe plooi v
Schritt, ("ifjj.iiiï. -e) ui.schrede
v., slap, gang ui., lied m.; yrotter -, groole slap; einen - niachen, Ihun, eene schrede doen, een slap dncu;yros:e,u-etle •e machen. groole slappen doen; nul scknellen •en, met haastige sch reilen haastig; jemn. nuf alten -en umi Trillen nuchyelien, iein. overal iialoopcn; - filr • geilen, slap voor slap doen; kanen • melir ;ii ii n kinnen, geen stap meer kannen doen; keinen - aus dem Haute Hum, mei uil het huis komen; (lig.) schrede, han- deling v.; mancken rergrhliehen • Ihun, vergeefsche pogingen doen; den enten • Ihun, de eerste schrede doen; il. (Icug- lemaal), 2J voel lil.; es is/ nur ein -du- liui, hel is maar een slap ver; 5. («ïjze van gaan), stap in.; tin • yehen, slapvoels gaan; gleiclien - hallen, gelijken tred houden, even schielijk ui langzaam Ion- pen; it. den pas aangeven; (Spr.) uer nicht • hullen kann, muts Irahen, men moet doen zooals uien kan, mei moet roeien mei de riemen die men heeft. Schrittohon, Schrjttlein,
vcihl. pasje, siapje u., kleine schrede v., /,. Schrill. Schrittganger, (-gers, mv.-yer)
in., /, l\'ussgatigcr.
Sehrittlmgs, bu>. - gehen, stap
voor slap, pas voor pas, in den slop,slap- voets; - ulier einem Hm hen sletten, dwars over eene sloot slaan. Schritt-masz, (-M.rov. -e) o. »r-
slund in. vau een pas; -m<iszig hijv. en
t>. i Muz.J langzaam, andante;•meiMroi., Z. •zahler; schuil m. schaals v.; sleine in. mr. achter elk. liggende steenen ui. |
|||||||||||||||||||||||
|
Schrgt-axt, (-i1xle) v. h
|
18
|
outhak-
|
|||||||||||||||||||||
|
kershijl ».; •bamn m. stijl m. van de
wagenlailder; -beil o., Z. -arl; -beiilrl m. hagelzak m.: (Mol.) zeinelkisi v.; • bock ui. blok o. hout hij hei afladen van
een vrachtwagen: -bahrer m. pulboorv.; • Iireil bijv. uw. zoo breed als zelfkant:
-büch.ie v. jachlroer o.; 2. \' ;n,ilujn v.; •hunzen m. sleekbeilel lu. Schrgtchen, Sohrytloin,
(verkl.) o., Z. Srhrole.
Schrgte, (-») v„ Z. Schmt.eisen,
•meiszel; 2. (Lakenw.) zelfkant in. Schrgteisen, (-ei.«e»s, m». •riten)
o. snijini\'S. snoeimes o., steeklieitel m. Schrgtel, (-i. mv. Sekroiel) o., Z.
Srhml (3). Sohrgteln, (srhrntelie,getckroltll)
o. ww. half spoor rijden, een wagenspoor lusschen de paarden nemen. Schrgten, (tekrolele, getekrolel)
lk;dr. »w, (vau ratten), knagen, knau- wen, knabbelen; 2. Gelreiile -, kort snij- den, lir atoolen, grof malen; .". uilgr»- len, uithollen; (llergw.) die Erde, dus llrtlein -, uilgraveu; il. losmaken; II. (gewooul.) dwars snijden; einen Huum in zuei Theile -, dwars doorzagen; Müm- slüeke -, besnijden, besnoeien, afvijlen; (Kr.) rfav llolz -, uil het ruw werken; \'lus llnrn -, doorsnijden; das Celreide -. grof malen; 2. rollen, wentelen; etne l.usl uuf den Wagen -, rollen; (Kuip.) II ei», ein Fass in den Keiler -, kelderen, in den kelder rollen Schrgter, (-«. mv. Sekröler) m.
( Muntw.) besnijder, besnoeier in.;(Mess.) hechten maker in.; (kuip.) kelderaar,wijn- lerlaler, wijndrager, wijnkoopersknechl o. (Nat. bist.) vliegend hert o., horen- fcever in.; -lohn in. keidergeld o., bela- uig v. voor hel kelderen of aan huis he- /.oigen vau wijn. Schrgt-fabrik, (-e») v. hagclfa-
|
|||||||||||||||||||||||
|
�88862
|
|||||||||||||||||||||||
|
uiek, schiootfabriek v., hagelgieterij v.;
fatt o. zenielenvat u.; -/\'orw v. hagel- oriu ui.; 2. vorm ui. om hagel Ie gie- len; -fiirmig bijv. nw. hagelvormig; -gie- zerei v. hagelgielerij v.; •gürlel in. ha- ^elgordel m.;-liammer in. hamervoruiige •edel m.; \'kabel m. roll\'eiscbaaf, groole .ebaaf v., Z. Sck&rfhobel. Schrytig, bijv. nw„ Z. vierschrö-
lig 4\'. Suhrgt-kasten, [•kaïtent, mv.
•Lallenj ui. (Mol.) zemelenbak ui., ze-
nelenkist v.; ~kleie v. (Mol.) grove ze- aeleii v. mv.; \'koker, •kilckerm. (Zeew.) nlikken kardoesbus v.; -knrn o. hagel- korrel v., grote hagel in.; (Mol.) grof ge- ualen koren o.; \'teller v. loeslel in.,duh- ueie ladder v. om iets Ie leiden, op Ie la- en. neer te laten. Schryt-masz, (-m, mv. -e) o.,Z, • bueltse; -muu.\\ v. hergral, slaaprat v.;
• nicht o. (Mol.) grof gemalen meel o.,
i.ivergort v„ zeinelmeel o.; •mei\'iet ui. scherpe heitel in. om metaal te hakken;
vSin.) koubeitel ui.; -messer o. (Schoeu- \'ii.) Z. •eisen; \'messing o. geel koperen |
|||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||
|
1120 Sch.
|
|||||||||||||||||||||
|
fel v.;-»a/«T.8chuifrol \\.;-wand v.Spaan-
sche wand m., scherm, schol o.; -iceise hijw. schuivend, als eene schuif; (van soep), bij lepels; -wursl v. gebraden worsl v.; -zeil v. (Walerb.) rusttijd m., rust- uur o., schemering v. Sohüchtern, (-cr, si) bijv. en
b. schuw, beschroomd, schroomvallig, verlegen, hloo, Z. sekeu (2); • machen, Z. tinscküchlcrn. SchUcbtem, [sckücklerle, ge-
tckichlcrt) bedr. ww., Z. cinscliüchlern. Schüchternheit, v., z. m. be-
si.bioomdhcid, schrooinvalligheid, verle- genheid v., Z. Sckeu (2). Schuckel, (-n) v., Z. Schaukei.
Schudel, (-/i) v. achteloos, onua-
enkend, lichtzinnig mensen m. Schuffe, (-«) v., Z. Sckaufel.
SctlUft, (-(e)s, mv. -e) m. schurk,
schoft, schelm, gauwdief, smeerlap in.; (Landb.) wrijfpaal in. voor vee; (Veea.) schiift *.;(Pruikin.)krulhaar, kroeshaaro. Schuftig, {•er, st) bijv.nw.nielig,
armzalig, miu,slecht; 2, ellendig,schurk- achtig, schclinachlig; - handeln, als een schurk, schurkachtig; \'keil v, schurk- achligheid, scbeloiachtigheid r.j it. ge- ringheid, nieligheid v. Scbufut, (-(e)s. mv. -e) va. steen-
uii, nachliiil iu. Schub, (•(«)•«, mv. -e) m. schoen
in., schoeisel o.; Hotz -, holblok o.,klomp in.; er nacht gule -e, hij maakt goede schoenen; (aan laarzen), voorschoen in.; 2. (van een paal 4), beslag o.; (in een stampmolen), eind o. van den tremel; (aan ankers), schoen, ankerschocu ui.; (Giet.) ijzeren pijp v. (van den klaas- balg); (van paarden), schoen in.; (Valk.) kluisterlouw o.; (Nat. bist.) zceeikel in.. zeepok v.; il. pantolfelscheip v., pantof- fellje o.; (Spr.) alle -c itbcr einen Lei- sten schlagcn.nHes over een kam scheren; /\'mm. elw. in die -e gieszen, de schuld op icm. schuiven; jeder tceisz am besten, «o ikn der - driickt, ieder weel het best waar hem deschneu wringt;ll.(l.andin.) Z. Fusz f. Scbuh-absatZ, (-absalzes, mv.
•absalze) in. hak in. van den schoen; •uitte v. schoeninakerscls v.; •anzieAcr m. trekker m. aan een schoen; -band o. schoenricm m.; -blall o. bovcnleder o.; •blatzer in. schoenlapper m.; -blume v. Ghineeschc roos v.; -borslen v. mv. (Schoenm.) varkenspennen v. mv.; -bür- ste v, schoenborstel iu.; •bister ui., Z. •blatzer. SchUhchon, Schühlein,(vcr-
kl.) o. schoentje o., kleine schoen iu., Z. Schuh; (PI.) unscr lieten Frauen Schiih- lein, witte honi(n)gklaver v. Sohuh-dehner, (-ficrs,mv.-»icr)
m. leest v., vorm ui. om schoenen uil te rekken; -rfra/ii! m. pikdraad ui.; -cisen o. schrapijzer o. Schuhon, (schuhte, geschuhl)\\ieir.
ww. van schoenen voorzien, schoenen aantrekken. Schuh-fleok, {-ens, mv. -cn) m.
stukje leder o. onder de hielen, hiel- |
|||||||||||||||||||||
|
scnrumpfl) o. ww., m, s. Z schrumpeln;
2. (van melk), stremmen, dik worden; (van bloed), stollen; .". (van het water), L. qefrieren. Schrumpflg, hijv.nw. gerimpeld,
gekrouipeii, gestobl, ingedroogd, Z. schrumpelig. Schrijnde,(-«) v. ofSchrund,
(-(e)s,mv. Schründe)ia. (verkl.Sc/ir««</- ciien, Schründlein o.) kloof v., barst in; (van den grond), spleet v.; (van ijzer), barst in.; (Gen.) huidkloof v.; ^Veea.) onlslekiug v. aan de kool. 8ohT\\iadea,{srhrumlele,gescbrun-
del) o. ww., in. .«. barsten, springen, kloven krijgen, splijten; geschrundene |
|||||||||||||||||||||
|
hagel m.; (Sp.) draadknipsel o.; -modell
m., Z. -form; -mühle v. pelmolen na.; sark va. hagelzak in.;(Arl.) druiventro«- kardoes v.; sige v. schrooUaag, tiin- mermanszaag v.; (Kamin.) znetvijllje o.; (Meub.) groole trekbeitel a>.\\ •tchtrt v. inuntersscliaar, koperslagersachaar ».; schwein o. zwijn o. van middelmatige gruolte; 2. met zemelen of gerst gemest varken o.; seil o. wijnvcilalcrsloiiw, hijsclitonw o.; -sieb o. hagelzeef, zeef v. om hagel te sorlceren; silbero. fijnkor- rclig zilver o.; speek in. in lange reepen gesneden spek o.: slahl in., Z. -meis:el; stahler m. grol\' draaiijzer o.; stock m. slok in. om fijn te slaan, Ie vcrgrui- zen; si nek o. afgesneden stuk, afsnijd- sel o.; (Art.) 41 «ponder m.; -tau o., Z. -seil. Schrytto, (-«) ». sprot v.
Schry tthunn, {-lhmm{c)s, mv.
• tkürnte) in. toren in. om hagel te gie- len. Solirytung, (-e/i) v., Z. schroten;
|
|||||||||||||||||||||
|
llande, opengesprongen, sprin
|
5
|
gende han-
|
|||||||||||||||||||
|
den.
Schrundenkraut, (-kraul(e)>,
mv. •krèuler) o. kloofkruid o. Schrupfen, [sclirupfle.geschrup/l)
bedr. ww. uit hel ruw bewerken; 2. o. ww., Z. ickrumpfeit. Schrut-hahn, (-lialin(e)s, mv.
•hahnc) ui. kaikoensclie baan in.; -huhn
o., -licnne v. kalkocnsche beu v. Schub, (-(e)s, mv. Schiibc) m.
(Ilouvvk.) drukking v., druk in.; (Keg.) worp m.; etiien • Ihun, werpen,een worp doen; jemii. einen - gebeii, lem.eeu sloot, duw m. geven; (van booiiien), spruitje o.; (Iloefsm.) uitkomende tand m.; il. den ersten - Ihun, de eerste landen krij- geu; (van koren), vervoer o. opeen krui» wagen; auf den - Ihun, (de landloopers) over de grenzen breiigcn;2. lade, schuif- lade v.; . Ilmd, baksel o., ovenvol v.; (genieenz.) - Suppe,\\epe\\ m.; \'Kegel, ke- gelspel, spel o. kegels; (Zeew.) ronding v. van hel schip. Schub-amt, (-amt(e)s, mv. -am-
Ier) o. bof o. val) appel; -blech o. plaat v. die den bakkersoven sluit. Schübel, (-s, mv. Schabel) in., Z.
Sckuhricgel;2. (van vlas &), handvol v.; (Land!).) - Cru», bosje o. Schub-fach,(-/a<-/<(c)j, mv. ./"«.
cher) o. lade, schuillade v.; •fichereken,
•fachlein (verkl.) o. laadje o.;-fenslero. schuifraam o. Scbubisch, schiebisoh, bijv. uw. zacht hellend, schuin afloopend.
Schub-karren, [\'karrem, mv. •karren) in. kruiwagen in.; -karmer m.
kruier m.; \'kasten m.,(vcrkl.) -kastchen o. schuillade ».; -ludc v. lade. schuillade ».; il. commode, kasl v. met scliuilladen. Schübling, (-(e)s, mv. -e) ra. (Glaz.) Z. Schubfensler; (Vlecsch.) Z.
Schubuurst; (Tuinb.) jong boompje, struikje o.; (Slot.) Z. Schubriegel. Sehub-loeh, (-loch(e)s, mv. -lü-
cher) o. (Giet.) gat o. om het hout iu te schuiven; -ochs in. (w. i. gebr.) Z. Sckiebochs; -pass m. bevel o. om de land- loopcrs over de grenzen te brengen; -rie- gel m. schuifgrendel m.; sack m. rok zak, broekzak, vesljeszak m.; —bralcn in. (Scherts.) overgescholen brokken in. mv. van een maaltijd; schilfo. kapcr- schip o.; •sekreiber in. schrijver m. bij het hof van appel; -luek m. wbnifta |
|||||||||||||||||||||
|
4
|
|||||||||||||||||||||
|
il. (Miinlw.) veniceling v. van een mark
goud of zilver in een aantal gelijke stuk- ken; (Kuip.) kelderen o.; 2. vervoer o. Schrot-wage, (-«) v. (Mets.) z.
hleiloth; -ucrk o. (liergw.) betimmering v. met gezaagde boomstammen; it. Z. •gicszerct; •minde v. draaikrois o., spil v.;-:ahn in.snijtaiid in.; -zcuy o. (Munl- w.) snoeigcreedscliap o. Sohr\\ibberi,(!<clirubble,gcscbritbbl)
hedr.H\\v.(geuiceuz.) Z. sc//cueïi;(Zcew.) zwabberen, dweilen; (Meuli.) in hel ruw bewerken, schrapen; (lig.) die Leute -, knevelen, afpersen. Schrubber, (-s, mv. Schrubbci)
in. scbuurder, wrijver m.; 2. versleten bezem of borstel m.; (Zeew.) zwabber in.; (Meub.) Z. Schrnthobel. Schrub-bürste, (-«) v. borstel
boeiiborslel ui.; -hobel in. rofl\'elschaaf»^ sage v. handzaag v. Schrufl\', (-(e)s, mv. -e) in. houten
schotel m. met eene handvat. Schruf-fass, {-fasses, mv. -fii»-
ser) o. drie ion v. visch; -/oii«e v. \' ton v. visch. Schrull, (-(e)s, mv. -e) m.(Wcv.)
onderlaag v. van het scheerraam. Schrullo, (-n) v., Z. Schrolle.
Schrumpcl, (-u) v. (gemcenz.)
rimpel in., kreuk, plooi, vouw v. Schrumpelig. bÜv- nw- (gemccn-
z.) gerimpeld, gekreukt, verfrommeld, verschrompeld; 2. gefronsd. Schrumpeln, (schrumpelle, ge-
schrumpelt) o. ww., m. s. rimpelen, kreu- kelen; (Naai.) (van mouwen &), in val- sche plooien hangen; (vanleder),opklim* pen, verschroeien; (van bladeren), om- krullen, ineenki •uilen. Schrumpcn, (schrumpte, ge-
schrumpt) o. ww,, Z. sclirumpfen. Schrumpf, (•(«)«, mv. -e) m., Z.
Schrumpel. Schrumpfen, (schrumpfle, ge-
|
|||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch. 1121
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en t. schoolmakker, schoolkameraad m.
schoolvriendin v.; -beka*nl schaft v. ken- uu v. ui\' de srhool; -bcsticli m. school* bezoek, schoolgaan o.; -bube in. (ge- tueeiiz.) Z. -knabe; -buch o. schoolboek, leerboek o.; -cumerad, •college in., Z ge/alirle; •commission v. scboolcommis- sie v. Schuld, (-en) v. schuld,geldschuld
v., verschuldigde o.; -en machm, sclml- deu maken; in -en gcralhen, in schulden geraken; in -en slecken, in schulden ste- ken, veel schulden hebben; auttlehendr en, uitslaande schulden, activa v. mv. ich fordre meine -e«, hel mij verschul- iigde of toekennende o.,)enin. etw. als - anschretb-n, anrechnen, iem. debiteeren voor, 2. schuld, fout,misdaad v.; (innig. zonde i.\\jemn. elti\'. - yeben, iem. ergens de schuld van geven, tan beschuldigen. die - von etw. trayen, de schuld dragen «au; tich etw., sich Nachlhssigkeil, einen tellier ju -en kommen lassen, zich schul- .lig maken aan; icA bin ohne •,auszer -. ik bui onschuld;.:; 5. tin etw. - sein, de norzaak zijn v.m; ich hui mchl - darun, dal is mijne f imld niet; 4. schuld, ver- plicbliiig v.; ich bin noch in Ihrer -, ik beu u nog wal schuldig; die - der Nalur bezahlen, den lol der natuur belalen, si er- ven; 5. misdaad »., misslag in., vergrijp o.; (H. S.) (in het Onze Vader),schuld v. Schuld-abzahlung, (-m) v.af-
belaiing v. van schuld, schuldafdoening v.; -bellcckt bijv. nw. door zouden be- vlekt; -bcladen, -belastel bijv. nw. mei schuld beladen, schuldig;-Ae« eis m.<Cier.) benijs o. van schuld; 2. (Hand.) schuld- bekeulenis v.; -ben uss/bijv. uw. zich zijne schuld bewust; -bote ui. bode m. van hel gereehl,deurvvaarderm.;-6rie/\'m.schiild- brief ui., schuldbekentenis, obligatie v ; -buch o. schuldboek o.; 2. rckeinngen- boek o ; er slehl in meinem—e, hij staal bij mij in hel boek. Schulden, (schuldete, geschuldel)
ww„ ui. A. (w. i. gebr.) schuldig zijn,
schulden hebben. Schulden-frei, bijv. en b. vrij
van schuld, geene schulden hebbende;
sich — maehen, zijne schulden betalen, afdoen; -genoss in. inedeschuldcnaar m.: •gericht o., Z. Schiildyerichl; -last v. schuldenlast in.; eine yrosze — tuf dem llalse haben, vele schulden hebben, tot over de ooren in de schuld zillen; -ma- cher va. (gemeeuz.) schuldenmaker in., hij die veel schulden maakt; -masse v. massa v. schuld; -reich bijv. nw. veel schulden hebbende; -lilgung v. schuld- delging v., .il.lnen o.uu schulden; (Fin.) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
stokje o.; •flkker m. schoenlapper m.;2.
(Nat. hist.) schoenlapper in. (e-n vim- der; •fiickerei v. schoenlappen o.,scliocu- lapperij v.; •förmig bijv. en h. schoen- vormig; (Nat. bist.) panloflelschelpvor- inig; -hader in. voelwisch, scliuenwisch in.; (lig.) goede sul in., voetveger, wrijl- paal, zondenbok in. Schuhig, bijv. en b. ein-, zaei-
&, een, iwee & voet lang, hoog &. Schuh-knecht, (•(«)». mv. -e)
in. schnenmakersjougen m.; -kratze ». laarzen* of schoenensehrapper m.;-/u«Vn ia. schoenenwinkel m.; -lappen in. lap m. op een schoen; it. schoenzool v.; -/u- jc/ic v. trekker m., lus v.aan een schoen; •leder o. schoen leder o.; -leislen in. schoenleest v. Schubmacher, (•», mv. ScAu*-
mar/ier) ia. schoenmaker, laarzenmaker
in.: -geselle ra. schoeniiiakersknerht ui. •kunduerk o. schoeninaken o., schnen- makenj v„ schoenmakersaiiibachl; -in- nung v„ -zunfl v. schoenmakersgilde o. Schuh-markt, (-marki(e)s, mv.
•mirkle) in. schoenenniarkt v.; -mnsz o maat v. van een voet;2.sehoenm:ial,maal v. van den schoen; 3. schoenroakersinaal i.\\ •neutel v. schoenioakersnaald ».; -tia gel in. schoenspijker m.; (Sm.) kleine spijker in. met grooten kop;il. Z.-tweekt; (Dulfst.) twaalfvlakkig verkoolzuiirde kalk v.; -naht v. brandzool v., dun stuk leder o. lusscheu twee dikkere genaaid rand, builennaad m. aan een schoen: it schoenmakers-naad, -steck in.; -pappc v schoenmakerspap v.; -p/lock in. houten schoenpin »,; -pinne v. schoenpin v.; •putier in. schoenpoetser in.; -riemen in schoenriem m., rijgsuoer o.; -roje v. schoenrozet v.; schacht v. vierkante voet m. van een duim dikte; senkel m. Z. •riemen; •schmiere v. schoensmeer o.; it. Z, -wichse; schnulle v. schoengesp m.; schwirze v. schoenmakerszwartsel o.; spitse v. punt v. van den schoen.neus ui.; -trödel in. handel m. in oude schoe- nen. Schuhu, (-«. mv. -s) m., Z. Vim.
Schuh-wachs, (-ei) o., z. m.,Z.
•wichse; -werk o. (geineenz.)sclioenma- kerswerk o.; -weger m. (Zeew.) planken weg m. in het ruim boven den water- loop; -wtchse v. schoenwas, schoensmeer o.; •wichser in. schoenpoetser in.;-in.«-/i iii. schoenenborslelm.;-2uiect:e v.schoen- spijker in., pennetje, pinnetje o. in een schoen. Schulje, (-n) v., -nbaum,
(•o«um(e)s, mv. -baume) ui. pijnboom m. Schul-amt, (-amf(e)s,mv.-dni/er)
o.ainbto.,betrekking v.aaneene (hooge) school; 2. bestuur o. met het toezicht over de scholen belast, departement o. vin onderwijs; -anslalt v. inrichting v. van onderwijs, school, hoogeschool v innitnut o.; •arbeit v. schoolwerk o •Qufseher in. schoolopziener, inspecteur ra. van het onderwijs; —aml o. school opzienerschap,ambt o.,betrekking v. van schoolopziener; -bank v. schoolbank ».; O\'S.) tijd in. om Ie leeren; -bekannle m |
•forêerer m.schuldeischer m.;-forderung
v. schuldvorderingi.;seine —tv/ die at- leste, zijne schuldvordering is de oudsle; —j-ac/ic v. zaak v„ rechtsgeding o. voor schuld; -frei bijv. nw. vrij van schuld, onschuldig: mei» Geinsseti lat—, is vrij, verwijl ioij niels; 2. Z. tchuldvnfni; -ye- buny v. teniasth-gging, beschul.ligiiig v.; •getiuhr o. verscliubligde o., schuld v.; •yclanyetie ui.eu v. Iiij.zij ilie vnnrscliuld gevaugen zit, gegijzelde m. en v.; -ge- fniiyntss o. gevangenis v. vuur schulden, mjzeling v.; •yenoss m. (Rechtspr.j me- lescbuldige, inedeplichlige m.; grricht |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
77
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. rechtbank v. voor zaken betredende
schulden. Schuldhaft, bijv. nw. schuldig.
verschuldigd, veipliclil; 2. lijfeigeu. Schuldheiaz, (-ei, mv. -<-) m. ft,
Z. Schuttliets: <) .
Schuldherr, (-n, mv. -en) m.,Z.
Gl&ubiyer.
Schaldienst, (-(e)s, mv. -e) m.,
L. Si hu la ml.
Schuldig, (-er, -sl of n meislen •)
It ij v. en b. schuldig, verschuldigd, ver- pliclit, gehouden; er isl daszu lliun nicht -, hij is niet verplicht t;das bin ich sei- ner Giile -, dat heb ik te danken aan.Z. i>erdanken;[WanA.) jemn. Geld - jcin.geld schuldig, verschuldigd zijn, moeten be- lalen; viel - sein, veel schuldig zijn, veel schuld hebben; (lig.) ich bin ilim eme Antworl ; ik ben hem antwoord schul- dig; jemn. die Anluorl • bleiben, hel anl- ivoord schuldig blijven, geen antwoord |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
5
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kunnen; geven; 2. schuldig, misdadig,
strafwaardig,verantwoordelijk; eines Feh- Iers -, schuldig aan; in dieser Suclie gebe /dl nncli -, ik stel ui ij veranl woordelijk; virn eines t\'ehlers - muchen, zich schul- dig maken aan; einer Slrafc • sein, eene straf verdienen, zich & op den hals ha- leu; er isl des Todei -, hij is des doods schuldig; 5. verschuldigd, toekomend; \\jemn. die -e Achlung versayen, de ver- schiildigde achting weigeren; ich habe llinen-stdte Anzeiyemuchen wollcn,o\\er- eeukumslig mijn plicht wilde ik u mel- den &. Suhuldigen, (schuldigte, ge!clml-
digi) bedr. wvv., Z. beschuldigen. Schuldiger, (-s, mv. Schuldiger)
in., L. SchuUner, tieschiildiger; (lig., H. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
S.) sc
|
8525
|
huldenaar m.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schuldigkeit, (-en) v. verplich-
ting v., plicht in.; es isl nicht mehr als • vomltm, het is niet meer dan zijn plicht, hij is het verplicht; seme • Ihun, zijn plicht doen, Z. l\'/iichl; il. (gcineenz.) jeine - enlriclilen, zijne schuld bcla- len. SchuldigSt, bijw. behoorlijk, vol-
geiis phclil, plichtmatig. Z. schuldig (5). Schuld-los, bijv. pw., -losig-
keit, v„ Z. -[rei f; 2. Z. Umchuld; •maim m.. Z. Schuldner. ScbUldner, (-J, mv. Schuldner)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
54
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
schuldilelging, amortisatie ».;—sfondm.,
—skasse v. amortisatiekas v„ binds o. waaruit de schulddelgiiig betaald wordl; •wesen o. al wat betrekking heeft op schulden; it. openbare schuld ».; •zah- lung v„ —skasse v., Z. -titgunytf; -jiu- sen v. mv. interesten ui. mv., reuten v. mv. van schulden. Schuld-orlass,(-rWi/.w<,mv.-<..r-
lasse) iii.,-erlassung, (-»»)v.(Ger.) kwijtschelding v. van straf, van schulden; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m., -in, {-nen) v. (van geld), schulde»
naar ui., schuldenares »., debiteur m.; die Tiickslindigen -, de achterstallige schuldenaars ui. mv.; (Bg.) dafiir bleibe 71 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
H22 Sch.
|
||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||
|
ich auf immer Ihr -, daarvoor blijf ik u
altijd dankbaar. Schuld-opfer, (.opfers, mv. -op
(er) o. zoeuofler, dankoffer o.; -pflicht v. schuldige plicht in., verplichting v.; -posl m. schuld v., schuldpost m.; -process in. proces, rechtsgeding o. wegens schuld •register o. (Godsd.) schuldregisler.zon\' denboek, zondenregisler o.; (Hand.) Z. -buch; sache v. schuldzaak v.; (Ger.) Z. •process; in —n des und des, in zake de schuld van dienen dien;-sc/iein m.,-schnft f.,Z.\'brief; -thurni va. gijzeling v., toren m.,gcvangenis v.voorschuldeiiaars-.im — silzen, in gijzeling zitten; -übernahme v. schuldovernaine v.; -übernehmcr m. hij die schuld overneemt; -verschreibung v., Z.-6rie/;-to//bijv. nw.(Zed.)met schuld beladen; -vogt m. deurwaarder, execu- leur in.; -iettel va., Z. -brief. SohulO, (-n) v. school, leerschool,
kweekschool, leerplaats, inrichting v. van onderwijs, hoogeschool.academie v.,alhe- neiim o.; hohe -, hoogeschool, academie, universiteit v.; lateinische of gelehrle - I.atijnsche school v.,gymnasiumo.;nierfere -, lagere school ».; aus der - schaalten (Dg.) uit jde school klappen; 2. leeruren o. mv., leerlijd m., school v.; - hallen school lluuilcn; <he- cersiiumen,de i ichool, de lessen verzuimen; hinter die - gehen spijbelen, schielookeren, een gluipertje maken; 5. school, schoolgebouw o.; i. (verzam.) die game -, de geheele school, al de leerlingen; 5. onderwijs.onderricht o., studie, manier v. van onderwijs,iïch- ting, methode v. van onderwijs; die pla- tonische-,i\\e Platonischeschool;(Schild.) die italienische -, school, schilderschool v.; (Kijk.) school, manege, rijschool v.; er Idsst dieses Pferd die -, alle -n ma- ehen, hij laat dat paard dresseeren; it. alle tol de rijkunst behoorende (Iguren maken; dieses Pferd hal alle -n durchge- macht, dit paard heeft alle scholen door- loopen, is geheel gedresseerd, is een schoolpaard. Schalen, (schutte, geschult)a.\\\\w.,
va. Ii. schoolgaan, de school bezoeken;\'2. bedr. ww. (Kijk.) dresseeren; (Scherts.) onderwijzen, onderwijzer zijn; er isl gul geschull worden, hij is goed onderwezen; (üg.) jemn. luchtig -, de les lezen, door- halen, streng berispen. Schulentwurf, (-wurf(e)s, mv.
•würfe) ui. schets v. voor eene schilderij volgens de regels der kunst, karton o. Schuier, (-s, mv.Schüler)m.,-in,
(•nen) v. scholier, leerling, kweekeling in. en v.; die • Chrisli, de leerlingen k. die - Pfaios.leerlingen.volgclingen m.inv. Schülerarbeit, (-««) v. school-
werk, werk o. van of voor leerlingen. SohUlerhaft, bijv. en b. als een
scholier, als een leerling, schoolsch;(fig.) kinderachtig; - von etw. reden, als een schooljongen, schooljongensachtig. Schülorhaftigkeit, (-e«) ».
schnoljougcnsachligheid v. SchUleriBOh, bijv, nw.(gcmeenz.)
Z. schülerhaft f. Schijloru, (schitlerte,geschülcrl) o.
|
||||||||||||||
|
ww. zich als een leerling, stamper, be-
ginner, schooljongen gedragen. Schul-erziehung, v., z. m. schoolopvoeding, opvoeding v. in de
school; •feiertichkeit v. schoolfeest o.; •feierlag va. vrije dag in. van de school; 2. die —e, vacantie, school vacant ie \\.-. •ferien v. mv., Z. -feicrlnge,-fet.llichkeil v., Z. -feiertichkeit. 8ch\\il&nkeri,(,schulliiikle,geschul-
fiukt) o. ww., m. /i. spijbelen, een slui- perlje maken, de school verzuimen. Schul-form, (-en) v. schoolsche
vorm, vorm in. volgens de regelen der school; (Scherts.) verwaande, waanwijze vorm in.; -frage v. schoolsche vraag v.; •fralze v. schoolgrap v., schooljongens- streek m.; 2. (geraeenz.) waanwijze uil- drukking, verkeerde meening ».; -frau Z. -halterin; -freund, —in, school vrien- d(in), vriend(in), beschermer m., be- schermster v.van het omlerwijs;2.school- vriend, schoolkameraad m.,schoolvrien- din v.; -freundschaft v. schoolvrieud- schap v.; -fuchs m. hij die ;>as de school verlaten heeft; it. letterdief m.;2. school-
vos, pedant m.
Schulfuchson, (sckul(iuhste,ge-
schulfuchsl) o. ww., m.A. (gemeenzeden schoolmeester uithangen,verwaandspre- ken. Schul-fuchserei, -füchse-
rei, v. (gemeenz.) schoolvosserij, »er- waandheid, pedanterie v. Schul-fuehsig, -füchsig,hijv.
nw. (gemeen/..) schoolvosachlig, school* meeslerach tig,pedant;-0(;Aii«i/i" o.school- gebouw, school o.; il. lol een school be- hooreud gebouw o.; -gcbel o. schooU cbed o.; -gebrauch va. schoolgebruik
o.; -gefahrte, -gefahrlin, schoolkame- aad in. en v., Z. -freund (2); 2. Z.
•gehütfe; •gefingniss o. sclioolgevan* genis v., hok o. in de school; -gehillfe m. ondermeester m.; -geld o. schoolgeld gelehrsamkeit v. schoolgeleerdbeid, schoolsche geleerdheid, humaniora v.; getehrler in. schoolgeleerde m., Inima-
uisl m.; -gemüsz bijv. nw., Z. -gerechl; •genosse va., Z. -gefiihrle (I); -gerecht bijv. uw. overeenkomstig de regels der school; —er Beueis, geldig bewijs;(Rjjk.) in de school gedresseerd;—reifen,kunst* iii ili.\'. volgens de regels der kunst; \'ge- richt o. raad m„ vergadering v. van on- derwijzers, schoolraad m.; -geselz o. choolwel, wet v. op het onderwijs; -ge-
sicht o. schoolmeestersgezieht of gelaat o.; •gewasch o. opvoedkuinlig gesprek o.; •geziink o., ï. -zank;-halter,—in,school- houder, bewaarschoolhniider ui.,bewaai- choolhoudercs v.; -grille v„ Z. \'fralze;
handlang v. handeling, plechtigheid v.
in e. o. a. school; -//.;i< * o., Z. •gebiiudv; -herr in. directeur, hoofdonderwijzer ui. eener school; 2. schoolman ra.; •insptc- lor m., /,. •aufieker; •hund m. bel v. van de school, het gymnasium; •jahr o. schooljaar, leerjaar o.; seine —e nollen- te», zijne leerjaren ten einde brengen; •jagend v. schooljeugd »., schoolkiude- ren o, mv.; •junge m., Z. -knabe; -<a.«te |
v. schoolkas v., schoolfonds o.; -knabe
m. schoolknaap m.; -kennlniss v., Z.-ge- lehrtamkeil; -kind o. schoolkind n.,leer- ling m. en v.; -klnsse v. klasse,afdeeling v. eener school; -kram m. (gemeenz., i. k. bet.) schoolwijsheid, srlinolgi>leerd- heid v.; -krank bijv. nw.schoolziek,vein- zende ziek Ie zijn; -krankheil v. (ge- mcenz.) schoolziekte v„ zich ziek nou- den om de sihnol Ie mogen verzuimen; •kreis in. leerlingen in. en v. mv.; -lehr- arl v. schoolmethode, ^leerwijze v. der school; -lehen o. recht o. \\\\indensehool- mecster te benoemen; -lehf^". school- les v.; 2. schoolsche wijsbegeerte v.; •khrer in. scliooltneesler.ondcrivi.izerm.; il. opvoedkundige, paedagoog m.;-—amt o. onderwijzersambt o.; —anstnll v., seminarium o. kweekschool v. v/\'or
onderwijzers, normaalschocd v.; — s/»rV\'\' v. ouderwijzersplaats, lielrekking v. vin\'\' onderwijzer; -mann in. schoolman, er- varen onderwijzer, schoolmeester m.; •mantel va. schoolmanlel m..schooljas v., -m.iszig bijv. nvi.,ï.-gerecht; •miszigkeit\' v. (van eene ineening),overeenstemming v. met de regels der school; •meinung v. scliooliiieeiniig \\.;-meisler—in,school" meester, onderwijzer in., onderwijzeres, schoolincesleres v.; —dienst m.,Z. -am\' (I); -meislerci v. scboolinecslerschap o.; 2. woning v., huis o. van den ouüerwij" zer; 3. Z. Schülmeislcrn; -meisteri$ei\' bijv. nw. schoolmeesterachtig,onderwij* zersachlig, peilanl. Schulmeistern, (schulmeislerli!.
geschutmetttert) bedr. en o. ww„ m. f- (gemeenz., Scherts.) schoolmeesteren, den schoolmeester spelen; 2. (lig.) h<-- dilleu. op uiecsleiaclitigen toon spreke1\', doorhalen, Schul-meisterton, (•(«)•).....
/.. in. meesteraculige loon ui.; -methi>dc
v., Z. -iehrarl; -monarch m. ( Scherti1") schoolinonarch, schoolliran m.;-ordnur>9 reglement o. voor de school, scbool"
wet, wettelijke bepaling v.; 2. orde, luclil v. in de school, schoolliichl v.; -or/ n>\' plaats v. waar een school is. Schulpbohrer, (-rers. mv. -m)
in. (Dr.) schulpbnor, lepelboor v. Schulpe,Schülpe,(-«)v.;Prov.)
Z. Schale. f Schul-pfet\'d, (-(e)-, mv. -e) »-
choolpaard.gedresseeril paard o.;-pfllcf-
lig bijv. nw. scboolplichtig, verplicht o*n Ie kinderen naar de school ie zendefi! •pflichtigkeit v. schoolplichtigheid v\'-\'. •philosophie v., Z. •weisheil; -pretigt \'• schoolpreek \\.\\-probe\\.schoolonderzoek* o., schpolproef v.; 2. — of -prüfung v- schoolexamen o. i Schulpsage, (-«) v. schulpzaalg\'
Irekzaag v. Schul-rath, (-raiA(e)s, mv. i**
the) ui. schoolcommissie »., schoolra.t"\' m., toezicht o. over de scholen; 2. lid/"- van de schoolcommissie, van den schotfl* raad;—slube v. schoolraadkauier v.;-roi i" e* ui. boekenlasch, schoollasch v.;(lig •\' pedant m.; -rechl bijv. nw., Z. •gereeh \'• •rede v. rede v. in de school; it. rede |
|||||||||||||
|
/
|
||||||||||||||
|
Sch. 1123
|
|||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||
|
Schumperlied,(-((.\')«, m. -cr)o.
gemeen slraalliedje o. Schumpfen, [tehumpfie, ge-
••chumpft) bedr. ww. aanvullen, vulma-
ken, vidstoppeu. SchutnpfersegQl,(-sck,mv.-o!!/) I. (Zeew.J schooverzeil o.
Sehund, (-(e)s, mv. -c) m. (ge- neeuz.) afval 111., tuil, afsnijdsel o.; 2.
kreng o.; (lig.) kleinigheid, beuzehng V.; (Volksl.J Z. Kuilt. SchUüdem, {schunderle,gcschun-
derl) bedr. ww. villen, afknagen, schu- ren. SÓhund-foger, (-fegers, mv. .(f
ter) in. nacht werker, scki\'eetruimer 111.; •yrutic v. sehreet, riool o., Z. Kuthyrube; •kciniy in.. Z. -feycr. Sehyilkel, (-«) v., Z. Schaukei.
Scuupf, (•(«)«, mv. Schap/e) m.,
Sohupfe, (-i) v., Z. S.hupp (2). Sehupföll, (-*, iuv. Schupfen) m.,
L. Schoppen. Sehupfön, (schupfle, geschupft)
bedr. ww., /,. schappen (2). SehupfGi\', (-i, mv. Schupfer) m.
wip, wipgaig v. Sohupfrufen, {-fens, mv. -fcn)
n. dak-pa. v. Sjh.tpp, (-(e)s, mv. -e) m. schop,
•loot, siag, stomp, duw m.; jemn. einen • yeben. e.:n stomp, stoot, duw geven; 2.
Wip. wipgalg v. SJhuppdrossel, (-»)v. gekuifde
vliegemauger 111. (eene lij^tei\'J, SchUPPe, i-n) v. (verkl. Schüpp-
\'Itea, SMpptetn o.) (Nat. hist.) schub, |
|||||||||||||||
|
kei m. (Onllk.) driehoekige armspier,
dell.ispier v. Sch alter n, (schullcrle ,ycsch uliert)
beur. ww. schouderen, op den schouder nemen; (Krij|.-<w.) schutlert\'s Geaekrl, geweer op schouder!; 2. schouders heb- bende; breit gescluülerl, breed geschou- derd. Schulter-naht,(-»i/i/(.\')v.(.\\\'aai.)
schoudeinaad m.; •puilader v, lot den
schouder behoorende polsader v.; -punkt in. (Vest.) zijde v. vau een bolwerk; -rie- men ra.schouderriein tn.;-/8c*in.schnu- dergewaad o., scapulier in.; schleife v. (Krijgsw.) schnuderkwasl m.; schuilt 111. (in ecu wapen), band in.; stiirk o., /.. -é/ecA; (Naai.) schouderreep tn.:-lrag- hinde v., -/11C/1 o. (Ileeik.) scliouderver* band o., schoiiderzwjchlel m. in den vorm eener 8; it.Z. -rnr.k; -it>«Arv.(Vest.) hoi\'k in. dor borstwering; —inuskel m. (Onllk.) halsspicr v. die van de luchl- pijpswerveleu naar het lepelionuig uil- sleeksel van hel si aapbeen loopt. Soiiultbeiaz, (-es. mv. -c) in.
schoui, burgemeester, rechter, baljuw 01. S3hultheiszei-aait,(-a\'Hf(e)s.
inv. •intier) o. ambl o., waardigbrid. bediening v. van schout &, •burger 111. hurger 111. die ouder het district van hei baljuwschap woont; -wolmuny v. woning v. van den schoul &. Sohul-ton, (-(c)s) m., ?.. m., Z.
•nietslcrton; •übuny v, laak, vertaliug v.,
opstel, werk 0. voor of 111 de school, -un- lemcht 111. schoulonderwiji a.;-verbessc- rer in. schoolliervoriiierm.;-wr4e.\'iji.\'ruh« v. hervorming v. in het schoolwezen •iierfussuny v.schooliegleinenlo.,si:hool- wet v.; •oer/palier 111. bestuurder ra., hoofd 0., directeur m. eener school, -enr- *teher 111. hoofdonderwijzer in., Z. -herr, -n<iirl in. schoolopziener in.; •weide v. (I\'l.) Z. Hirlriegel; •weise ui. schoolsch wijsgeer 111.; •weise i.,Z. •lehrarl; •u>ei*- hett v. schoolgeleerdhei l.sclioolwijsheid v.; -weten o. schoolwezen o.; Aufsirhl •Hier dis—, schooltoezicht o.; -u<t*trn- schaft v., Z. -yelehriamkeil; •wtli 111. schoolsch vernufl o.; (i. k. bel.) platte, diuwe aardigheid, geestigheid v.; -mnrl o. kunsitenu 01.,technische uitdrukking v.; \'Zunk 111., Z. slreil. S3hulZ9.(-".luv- "») ">., Z Schult-
heisz; (lig.) der • von Üalau of jtf»/o,ker- seviuk, dikh<\'k m. Schul-zeit, (-en) v. lijd m. gc-
ilurende welken men de school bezoekt, leerlij I ra.; \'2. schooltijd, tijd 111. gedu- i\'ende welken men iu de school is; •zim- mer o., Z. saai; -zuchl v., Z. -ord- nunq (2). Scb.ummel,(-n)v.(gein.)Z.lV\'e»6s-
nild. Schuniniolhaft, schummel-
htlfcig, bijv. uw., Z. schlanipiy.
Sohumiiioln, {tctiummelte, ge-
schuinineli) o. ww. rondloopen, rondden- lereu; (van vrouwen), vuil, ouziudelijk zijn. Sobumm8lkoch,(-tocA(e)»,mv.
\'köche) ui. onzindelijke kok ra. |
|||||||||||||||
|
bij de opening eener school; it. rede v.
bij eene prijsiiit<leeling,-re</e/ v. regel ra. der school; saai v. school vertrek o.;-so- che v. schoolzaak v.; sack m. school- tasch, boekenlaseh v.; (lig.) einen yuteii - mil nuf dit! Umvtisilit brinyen, wel voorbereid 0|> de academie komen; sdn- ger in. schoolzaogcr m., hij die in eene school zingt; sultel m. zadel in. uit de rijschool; -schi/[ schoolschipo.; schlen- drian in. (gemeeiiz.) sleurgang in. iu de school; schrift v. gesclirifUo. over on- detwijs, opvoedkundig werk o., schnol- programma o.; 2. uit modiging v. om hei examen, de mwij ding eener school bij Ie wonen; schrill in. regelmatige slap m.; sits in. schoolbank, plaats v. 111 de school; sprache v.schooltaal.schooliiiulrukkiiig. tanl v.der geleerden.geiirnik o.nni schooi" tennen; sladl v.siad v.waar seinden zijn. stand ra. otiderwijzersstand m.; stauli m. schoolstof o.; (lig.) bekrompenheid v. van schoolactie vor uen; sleifbijt. uw. schoolmeesierachlig, pedant; steif- keil v. pedanterie v.; stelle v., Z. -diensl; slolz ui. schoolmeeslerslrols iu.; it. pe- Jaiiterie v.; slrafe v. schooMraf v.; • slreil 111. sclmolsclie twist v.; (lig.) on- eeuighenl v., twist m. in de school;-«/u- he v., Z. saai; studiën v. mv. sch >ol- sludieii v. mv., schnolweteusehap v.; •mande v. schonlniir o.; il. Z. -zeil Schulter,(-n) f.schouder iu.; eine
hihe - hitben, een il «ogen schouder heli- beu; (Kryg-iw.) das Geiorlir auf die • !. geweer op schouder!; (lig.) da/iir, fiir dieses A\'iit & sind seine -11 nicht start; genuy, daarvoor & schieten zijne krach- len tekort; (gemeenz.) über die -n an- sekin, met ileu rug aanzien. SJhultOi\'-buiid, (-band(e)s, mv.
•butler) n.(i)iitlk.) sehouderverband o.. 2. schouderband in.; -bcin o. schou Ier- been o.; -htiide v., Z. -lra<jbinde; -b!all o. schouderblad o. Sctiulterblatt-blutad9r,(-«)
v. (lnoi\'iljader v. van hel schouderblad; •musket in. scliouderbladspier v.; -nerve m. gchnuderbladzeiiiiw v.; -pfannc v.pau v. van het schouderblad; schlayader v. tot hel schouderblad behooreude slaga- der v. Schultor-bleoh, (-(<.-)s)o., z.m.
(vaneen Harnas), schouderstuk o.; -breile v. (Naai.) breedte v. van de schouders; •breit o. leuning v.; ~ende o. (Onllk.) sclioudereiude o.; -fedcrn v. mv., -fitliy ra. (Nat. bist.) schouderveeren v. mv.; •geh/tnge, •yclienk o. draagband m.; -90 wand o., Z. -luch; •geweltr o. schouder- geweer, wapen o. dat men op den schou- der draagt; -yicht v. schooilerj:cht v.; •gralh in.(Onllk.)graat v. van het schnn- derblad, •haken m.(Onllk.) r,iveul>ekuit- steeksel o. van hel schouderblad; -hóhe v. hoogte v. van den schouder. Sohulterig, bijv. mv. schouders
hebbende, geschouderd, Z. breil-, hocli schutterig. Schulter-kissen, {-kissens, mv.
\'kissen) o. schoiiderkiisseu o.; -kleid o,
Z. -tuclt; -knochen in., Z. -bein; -mus |
|||||||||||||||
|
C-A
|
|||||||||||||||
|
schaal v.; (I\'l.) schuuhelje 0.; (Onllk.)
chilfer o., Z. -nlheil; (Uuuwk.) schub, -chelp, schulp v.; 2. korst v., huid, schil- l\'er v.;(0|i hel hoofd),vuil.....Mos v.;.(lig.)
dit -n sind iltm von den Auyen yefallen,
zij.\' oogen zijn hein opengegaan, de sci.i.leu zijn hein vuil de oogen geval- len; ö. Z. Schiippe. Schüppe of Sohuppe, (-n) v.
(I\'rov.j scliop 111.; (geiiiucnz.j jemn.die •
yeben, deu schop, zijn iniulag geien, iiiilslaaii, wegzemleii, Z. forlscluckeii; die • beklimmen, \'L. Koib (liekoiiinien); (Sj>.)
schoppeu V. mv.; • spleten, iu schoppen spelen. Schuppeu, (-v, \\as. Schappen) in.
(Laudll.) /.. Schoppen. S :huppon, (ichiipptc. gcchuppl)
In\'li\'. ww. (VolKst.) schoppen, stooten, slompen, duwen, werpen; jen. au» den Sul iel -, uit den zulel lichieii; (lig. ;;Vm. vnm Ainte -, ontzei ten, het *mi>l ontne- ineii; 2. jent. -, wippen, een wip geven; II. van schubben voorzien; geichupptet
Thier, geschubd, met sihnhheii bedekt; (Wap.) Z. schnppiy; 2. van <le schubben omdoen, afschrappen; III. wed. ww. «cA -, zich krabben; 2. afschilferen. Sohüppen» [>ehüppie, gmchüppl)
betlr. ww. mei de schop oiuruereu; Kont -, verschieten. Schuppen-artig, bijv. nw., z.
•forniig; -bem o. (Ouilk.) schilfeng been o. Sehuppon-bubo, (•», mv. -n)
|
|||||||||||||||
|
HU Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schürer, (-s, niv.SrA«rer)m.,-in,
(-nen) v. opstoker m., opslooksler v.; ((.iet.) smelter, eerslc werkman in. Schurf, (-(e)s) m., z. m.,Z.Schorf;
2. (-(e)s, mv. Srliürfe) in. (Ileelk.) in- snijding, snede v.; (Uergw.) opening v. cener mijn. Schürfarbeit, v. opgraven, ope-
nen o, cener mijnader. Schurfeisen, (-eijen»,mv. .ei»en)
o. (Tuiiih.) schrapijzer o., hark v. Schürfon, [schurfte, getehürfl)
bedr. ww. (geineenz.) afschrappen, af- schaven; (tien.) afschilferen; Ai\': Gange in einem Garlen -,gelijk harken ;<(i<.> //«n( -, schrammen; (Jachtw.) ilnnilbakkcn; 2. (z. voorw.) (Uergw.) -, nach Gangen -, opgravingen doen, zoeken. Schürfer, [•», mv. Schürfer) as.
hij die gelijk harkt, afschrapt &; (Bcrg- w.) mijnwerker m. die ontgravingen doel. Schürf-geld, (•(«)*, mv. -er) o.
belooning v. vnor den mijnwerker voor
hel vinden van eenc nieuwe ader; -gel- derkasse v. fonds o., kas v. voor de be- looningen aan mijnwerkers voor hel vinden van nieuwe mijuadcren; •gezah o. graafwerktuigen o. mv.; -hobel in. |
Schurz, (•«*, mv. Schfirzc) m.
(Uergw.) ketting m. van de emmers 1111 <len mijnpiit; it. ketting m. om het vuil. Int bont & op te halen:(lioiiwk.)schnnr- sleeniiiantel in.; II. (gewoonl.) schortje o., boezelaar ni., voorschoot o.; (van wil- den), schaamte^chorl o., paan in., Z. Schiirzc; il. Z. -fell; (Jachtw.) staart 111.; il. haarbos m. aan bet acblersle van een hert. Schürsange, (-n) v. vonrtang v.
Schurzband, (-band(e)s, mv.
•bunder) o. schorlhand 111. SohUrzchen, Schurzlein,
(verkl.) o.schortje, boezelaartje o.,smul- letje o. SchUrzo, (-n) v. boezelaar m.,voor-
schoot, schort o.; il. sloof o.;(fig Scherts.) sich in jcde - verlieben, op alle meisjes verliefd raken. Schürzen, (sck&nte, geschürzt)
bedr. ww. einen Knnlcn, eine Schleife -, leggen; einen gerissenenFudcn-, aan elk. knoopeu; (Tooueelk.) der Ktmlen dieses Sliirks ist gul geschürzt, isgoed gelegd; 2. tin Klcid -, opbinden, opnemem, opste- ken, vaslknoopen; tin Kind, einem Kinde sfin Kleid -, vaslknoopen, opbinden; II. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m. schoppenboer m.; -damcv. schoppen-
vrouw v.; -könig m. schoppenkoning, «choppenheer in. Schuppon-buttflsch, (-e*,mv.
•e) m. (.Nat. hist.) schar ».; -deckc v. schubachtig deksel o.; -eidechse v. ge- schubde hagedis v.; •cnle v. Amcrikaan- «che smient v.; -/SfcA m. schubvisch,ge- schubde visch on.; -flcchle v. schnhach- lig korstmos o.;-(lügler in. mv. stofvlen- gelige insecten o. mv.; -förmig bijv. nw. schubvormig, schubachtig, met schub- ben of schilfers; -gras o. schnbgras o.; •grind ra. (Oen.) schurftig worden o.; •hout v. schilferige huid v.; •krankhcit i. scbilferziekte v.; 2. melaatschheid v.; •los bijv. nw. zonder schubben; -mund m. boom m. op Ceilon, welks bloesem schnbachtige honi(n)gvaten heeft; -mn- schel v. schnbachtige mosselschelp, nap- slak ».; -naht v. schnbachtige naad m.; •panzer ax.mel schubben opgelegd of bezet panser o.; -rand m. (thtlk.) binnenrand m. van hel slaapbeen; -raupe v. schub- achtige rnps v.; -rücken in. (Nat. bist.) zeemuis v. met geschubdeu rug; schlag ra. (Boschw.) laatste hak v., hakken o. van de kruin en de takken; schlange v |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
schubslang v.; 2. horcnslang v.; • tchniltroll\'elschaaf v.; schacht m. eerste onl-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wed. ww. sich -, zich opnemen, de ja
|
38
|
pon
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
graving v. voor bet zoeken naar nieuwe
inijnaderen; -wescn o. al wal betrekking heeft op het graven naar nieuwe mijn- aderen; -zellel in. schriftelijk verlof o. van den mijnopzichter lot hel doen van opgravingen. Schürgeln, [sekürgelle, getchür-
gelt) o. ww. (Sp.) met noten in een kuiltje werpen. Schür-haken,(-/iatc>is,iiiv.-/i<i-
ken) m. rakelijzer, porijzer o., stookijzcr 11.; -herd ra. (Slcenb.) nvenhaard m.; • holz o. brnudliiiiil o. Schurigeln, (schurigelle, geschu-
rigell) bedr. ww. (Volkst.) sarren, plu- gen, uoodeloos kwellen. Schurke, (•», mv. -n) m. schurk,
schelm, schavuit, boef, gauwdief m.; 2. wilde appelboom, wilde pereboom in. Schurkenstreich, (-(e)s, mv.
•e) m. schurkenstreek in. Schurkerei, (-e«) v. schnrkerij,
scbeltnrrij V. Schurkisch,liijv.enb. schiirkach-
tig, schelmachtig, op schelmsche wijze; e Thai, \'L. Schelmerei; •handeln, schurk- achtig, als een schurk. Schurken, (-«, mv. Schurken) o.
lichte huivering v. van koorts. Schürknecht,(-(c).i, mv. -e) in.
(Giet.) opperman, helper 111. Schiirlingsfell, (-(e)«, mv. -c)
o. (van schapen), huid v.mel halfgescbo-
ren wol.
Schür-loch, (-toe*(«)i, mv. -ló-
chcr) o. stookgat, vuiirgal o.; -maus v. (i.
k. bet.) mol m.; schaufel v. schop v.om de metaalslakken weg te neinen;-Jioé m. rakelstok m.; stachel m. (Sin.) slookijzer o. niet houten handvatsel; -slange v. (l\'ol.) stookstang v.; stock in., Z. slab, •teolle v. scheerwol v.; -lag m. Ascb. woensdag m. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m. (Wapenk.) kartelrand m.; •tthwamm
ra. schilferig bladzwam v.; schaam ra. geschubde staart m.; -stein m. (I)elfsl.) schilfersteen m.; •thtil m. (Ontlk.)schil- ferachlig gedeelte o. van het slaapbeen; • thier o. geschubd dier o.; 2. (Nat. hist.) Z. -eidechse; langqcschwanzlcs, vierfinge- riges -, langslaarlig schubdicr o.; 2. zil- vermot v.; -vielarm m. geschubde draak m.; -weise bijw. hij schilfers; — ahgehen, afschilferen; -wurz(el) v. bremraap v. Schupporn, [sehupperte,getehup-
pert) bedr. ww. sterk wrijven, krabben. Schuppicht, bijv. en b.,Z.»cAnji- penförmtg. Schuppig, bijv. en b. met schnb-
hen, met schilfers, geschubd. Schupp-messer, (sers, mv
•ser) o. schubmes, mes o. om visch van schubben te ontdoen; -atler v. kleine ot- ler m.; -thier o., Z. -enthicr. Schur, v„ z.m.(l.andh.)(van schn-
pen), scheren o., schering v.; (Lakenw.) scheerwol v.; 2. scheertijd m. voorscha- pen &; 3. schering, vacht v.; (Uergw.) koek m. van overblijfsel in den smcll- oven. Schur, (onb.) m. en v. mir znm of
mr -, tol mijn last, om mij te plagen. Schur-baum, (-baum(e)s, mv.
•bfttme) m.rakelstok m.;(Bosehw.)jonge uil zaad voortgesproten boom ra.; •blech o. (Uergw.) gebogen blik o. aan cene mgnlantaren; -butte v. loogvat o.;-draht 111. naald v. om de pit van de lamp op te halen; •eiten o., Z. -haktn. Schuren, (schürte, geschürl) bedr.
ww. stoken, opstoken; mit der Ofenga- bel -, oppoken, opporren; 2. bedr. ww. das Feuer, das Holz -,opslokcn;rfie Lam- pe -, ophalen; it. Feuer -, vuur aanma- ken; (dg.) aanstoken, aanhitsen, lwisl- stoken. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
opnemen.
SchUrzen-amt, (-amt(e)s, mv.
•Sinter) o. door huwelijk of bescherming eener vrouw verkregen ambt o., betrek- king v.; -band o. band m. van bet voor- schoot, schorlhand m.; \'Stipendium o., •unlerstützung v. door de voorspraak cener vrouw verkregen ondersteuning of toelage v.; -jii»« ui. afkoopgeld o. van den lijfeigene voor het verlof om te troil- wcn. Schurzföll, (-(e)s, mv. -e) o.
schootsvel, lederen voorschoot o. . Schürz-fleck, (-«u, mv. -en) m.
klein schootsvel o., borstlap in. van het schootsvel; •gu\'rlel 111. gordel m., koord o. om een kleed op te binden; -/uc/i o. o. schorldoek o.; -werk o. gebouw o. uit over elk. gelegde planken. Schuschcln, (schuschelte, gesr.hu-
sckelt) o. ww. Iluistcrcn, sissen, sullen, glijden. SchUS{s)el, (-n) v. (gemeenz.)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
9
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lichtzinnig meisje o., onstandvastig per-
soon m. Schus(S)elig, (-er, st) bijv. en
li. lichtzinnig, onstandvastig, vluchtig, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
72
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
oppervlakkig; -keit v. lichtzinnigheid,
onstandvastigheid v. ScllUS(S)eln, {-schus(s)elte, ge-
schus(s)ett) o.ww.,m.A.(gemecnz.) licht* zinnig,ons|aiid»aslig zijn, onbesuisd han- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
elen, vluchtig werken.
SchuSS, {-es, mv.Schiissc) m. snelle,
overhaaste beweging v.;(van een stroom), vaart,snelheid v.; (vaneen vogel),vlucht, snelle vlucht, vaart ».; der Vogel isl im •e, schiel Ion;jent.,ein P/erd,einen Wagen int -eaufhalten,\\n de vaart stuiten, tegen- houden; inden - kammen, (van personen), in haast geraken, gauw worden; er kam so in den -, dass er sich nicht meltr halten knnnte, hij liep zoo snel,dat hij zich niet |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Scli. Sch. Sch. 11!25
|
|||||||||||
|
Schustcrgesell, (•»•«, mr. -en)
ra. schoeuinakerskuecht in. Schustcrhaft, bijv. eu b.schoeu-
makerachlig, als een schoenmaker. Schuster-hammer, (•hammer,
mv.-Aum»ifr)m.schoenmakersbamerm.; •handwerk o. schoenmakersambacht, schoonmaken o.; -herberge v. schoeuma- kersherbeig v.; .holt o. roode kornoeU jeboom m.; -junye m.schoenmakersjou- gen in.; •kleitter m. scboenuiakersdeeg o.; -knei[ m.schoeuniakersnies o.;-kraut o. (Hl.) orego, majoraan v.; -teim ra. schoeiiiuakerslijra v.; •licht o. schocuma- kerslarap, lamp v. mei 2 pitten; -mes- ser o., Z. -kneif. Schystern, (schuslerle, geschu-
sti\'i7 ,o.w w.,m. /(.schoenen maken,schoe- uen lappen; (Tikt.) winnen; (Kijk.) bol- b\'inl, hard rijden. Schuster-patron,(-(«)4, mv.-e)
in. palroon m. der schoenmakers, Sint Crepin; -pech o. schoenmakerspek o.; •pfrieme v. schoeumakerspriein v.; schutirze v. scboenmakerszwartsel o.; wuure v., Z.-ardeir; -werkstatl v.schoen- makerswiukel in., schoenraakerswerk- plaats v.; -werktisch in.schoeninakersla- fel v.; -:eupo.schoenraakersgereedscbap •zwecke v. schoenspijker, spijker, na-
gel m. zonder kop. Schuto, (-n) v. ijzeren schop v.;
2. ontucbtige vrouw, hoer v. SchUte, (-n) v.(Zeevv.)platbodemd
vaartuig o., schuit, aak, boot, sloep f.; nfalirer ra. sebuiteuvaarder ra.; -nioA/i ra. scbuilhuur v. Schutt, (•(«)«) in., t. m. (Bouwk.)
puin o., afbraak v.;den - auseiner Struste wegschallen, hel puin wegruimen; ii»/o\' dem -c beyraben, ouder hel puin begra- ven; (Landb.) hoop ra. koreu;(Br.)inoul o. voor een brouwsel; (Vest.) dam, dijk, wal ra. Schütt, (-en) v. eilandje o., zand-
bauk v. in eeue i hut; 2.Z. Sehiittbuden. Schüttboden, (-oodens,mv.-eo-
den) iu. korenzolder ui. Schutte, (-n)v. hoop,bos m., schoof
v., slapel in. Sch üttcisen,(-ei.sf.ii,mv. -eisen)
o. strijkijzer o., boutijzer o. Schuttel-kopf, [-kopf(e)s, mv.
•köpfe) ui. schuddekop iu., schuddend boofd o.; (Nat. hisl.) duif v. Schütteln, {schüttelle, geschüt-
telt) bedr. en o. ww., ui. ». schudden, schokken,doen waggelen;er schütlelt aus Schwache mit dein Kopfa, hij schudt &; den Kopf ubtr etw. -, bel hoofd schud- den; jemn. die Hand -, hartelijk de hand drukken; einen Bauin -, schudden; tiom Winde geschuttelt, heen en weer bewo- geu; jen. am Kopfe, an den Haaren -, heen en weer schudden; (lic.) das Fieber hal ihn recht geschuttelt, geschokt; eine Predigt aus dem Aermel -, uit de mouw schudden, onvoorbereid voordragen. Schütteltisch, (•», mv. -e) m.
weeglafel v.
Schiftten, (schatlele, geschallet)
bedr. ww. storten, gieten, uitstorten, |
|||||||||||
|
lamp »., illumineerglas o., lampion v.;
•mutchel v. napslak v.; 2. zeeoor o.; -lehn o. leengoed o. dal de tafel van den lecn- hecr moet voorzien; •leeker ui. scbuini- looper ui. Schysseln, (schutselle, yeschüs-
sell) o. ww., m. h. opdragen, opdienen; 2. goed eten. Hink loetasten. Schüssel-pastete, (-n) v. (gc-
raeenz.) schotelgebak o.; -pfe>tniy in.
blikuiuut, holinunl ».; it. kleine holle munt v.; -riny ui. schotelring m.; «rund bijv. nw. schotelroud; schrank v. scho- lelkasl, bordenkasl >.; •spulerin v, vaten» waschsler v.; stein in. scholelsleen in.; •slürie v. sclioleldeksel o.; -traye v. schotelrek o.; •luch o. vaatdoek ui.; •vage v. weegschaal v. mei bakken; •winner ui. schotelwariuei\' ui.; •wdscheriu v., Z. •ifnilerin; •Kotter o. spoelwater, vaat- water o. Schusser, Schusser, (-*. mv.
Schuxter cu Schusser) ui. knikker m. Schusser n, (tehutterle, geschus-
serl) o. ww., in. A. knikkeren. Schuss-fertig,bijv.nw.gereed om
Ie schieten,gereed om vuur Ie geven;-/e»/ bijv. nw. zeker van zijn schot, onkwels* baar; 2. (vau een helm), legen liet schol bestand; -fesliykeit v. onkwetsbaarheid v.; -frei bijv. uw. schulnij, buiten het bereik van het schol; it. tegen hel schot, de kogels & beveiligd; 2. Z. -fest; -yarn 0. gesponnen garen o.; •guller o. onllas-
liug v. van een vijver; "gerecht bijv. nw. (vuil paarden), aan bel schieten gewend; 1. binnen hel bereik van bet schot; -ye-
rtnue o., \'t. Schossyeriitue. Schussig, schüssig, hijv. nw.
voorlscliietend; il. sleil; (vau personen),
drifiig, opvliegend, onbezonnen; 2. (w. i. gebr.) lot schieleii. lot de jacht ge- schikl; il. Z. schttssiiiüszig. SchUSS-keil, (-(e)s, mv. -e) ra.,
Z. Jtichtkeil; •laden ui. (Vest.) luik o voor de schietgaten; -linie v. scbietliju v.; -luch o. schietgat o.; it. dooreen schol veroorzaakt gat o.; • müsziij bijv. eu b. biuiieu bel bereik vau hel schol; •pferd o. uan bet schieten gewend paard o.; recht bijv. uw. geschikt mn te schieten;
it. gescholen kunnende worden; 2. Z. indszig; -trill ui., Z. t\'ehllrill; -icasser
o. wond water o.; -ueidev.,Z. Korbweide; tceue bijw. bij schoten, bij worpen, met
vlagen, nukken; (lig.) — t/u\'. //in», nu eu dan, iu huilen eu slouleu; -wundc V. door een schot veroorzaakte wond, ge- scholen woud v.\', \'tcuudtcasser ü.,Z.\'tvas- »e/\'. Schuster, (-t, mv. Schutter) ra.,
-in, (-neu) v. schoenmaker in., schoen* makersvrouw v.;(Spr.) ï.Leisten, Kappc; (."Sul. hisl.) schoenlapper ui.; (Spr.) Z. Sr.hnetder {werden). Schuster-ale, (-«) v. scboeoma-
kersels v.; -barste v. schoeuuiakersbor-
stel ra.; -bude v., •drukt ra., \'L. Schuh- bude. SohUSterei, v., z. ra. handel ra. in
schoenen; 2. scUoenmakerij v., scboeu- uiakerswerk o. |
|||||||||||
|
meer houden kon; im -s mm, snel voort"
rennen, voorlvliegen; il. spoedig voor-
|
|||||||||||
|
31
|
|||||||||||
|
uitkomen; il. (Tniiih.) zaad schieten;
(l.anilb.) scheut ra., looi, spruit v„ af- lepger in.; 2. (met een geweer), schol, geweerschot o.; einen - lliun, een schol doen, schieten; es fiel, geschah ein -, er viel een schot; sich turn -e ferliij machen zich gereed maken om te schieten; ir» -/p sein, binnen het bereik vuil het schot zijn; das Wild in den • treiben, ondei het schot drijven; (Berg»\'.} - buhrm, ile rots doorboren, doen springen; 3. ge- weerscliot, schot «., gescholen woud v.: einen • haben, bekommen, door een schol getroffen worden; (Jachlw.) wond v.; (fig.) tiiien - haben, een weinig dronken zijn.i-\'i\'i. zijn;4.lading v..schol o..kogel ui.; der • ist ihm durcliden Leib gegiingen, de kogel,het schot is hem dooi bet lijf gegaan; ei» - Pulver, eene lading v.; er ist keinen • Putter verth, hij is het doodschieten niet waard; (Hak.) der - des Brodes i» den Ofen, het brood iu den oven schie- ten; ein - Brod, een schietsel o.; it. ein • Brod, P/luumen, twee stuks; der • des Geldes, het geld bij worpen neertellen, ei» - Geld, worp m.; (Wer.) inslag- ilr.inl m. Schuss-angel, (-ono«/«, mv.-a«-
gel) ui., \'JL.Schieszantfel; •barttl 10. oube-
znuueii persoon, dnflkup in.; -bamn m. (in mijnpiilten), schulbalk ui.; •botten in. (Muutw.) bout ui. tul het afkakken van suoeisel; -irett o. valdeurtjeo. eeucr sluis, schulklrp t.;-brüctei.,Z. •yerinne; •bühne v. (Hergw.) afdak o., loods, schuur v. Schüssol, (-«) v. schotel ni.; tiefe
-, terrine v.; (Kath.) - of -chen desKel- dies, Z. Vatene; (Delf*!.) Z. -muschel; (l\'l.) -(chen), kuiltje o., holte v. in soiu- roijje decieu der planten; (Jachlw.) (van herten), oor o.; (Walerb.) Z. Kamp/; (konkk.) schotel in., gerecht o., spijs v.; (Volkst.) drei -n leer and in der tierten nicht: schraalhaus is keukeuuieesler. Schüssel-alaun, (-(*)«) ni.,z.
in. (I)elfst.) sodazoul o.; -bank v., •breit
o. (Konkk.) schotelrek o. Schüsselchen, Schüsselain,
(verkl.) o. schoteltje o., Z. Schutsel. Schüsselcr, (-i, m. Scliütseler) m.
scheueliiiiker, matenmaker in.; (gemecu- z.) Z. feester. Schüssol-fleehte, (-«) v. (l\'l.)
parinelia, eene soort van kui\'»ltuos o.; is-
landische —, IJslaudsche mus o.; •form v. vorm ui. van een schotel; 2. schotel- vorm, vorm ra. om schotels Ie bakken; •förmiy bijv. nw. scbolelvoraiig; -freund iu. lulelvrieud ra.; 2. scliunnluupei\' ui.; •hader iu. vaatdoek in.; -heclil in. snoek in. die groot genoeg is voor één maaltijd. SchÜSSelicht, l»(jv. nw. seholel-
voriuig, napvormig, bekervoruiig. Schüssel-knecht, (-{«)«, iu».
-e) m. druiprek o., druiprooster ui.,druip- plank, vergieltesl v.; -koch in. melkspijs v. in een schotel iu den oven gekookt; -korb ui. scholelmatid v.; -kreut o. kruis o. vau schotels; •tamjie v. illumineer» |
|||||||||||
|
1126 Sch. Sch. Seri.
|
||||||||||||||||||||
|
ligen -, God neme u ouder zijne hoede
en bescherming; Colt ist mein -, steun in., Z. Scliirm; (Hand.) eine Ziehuiigauf jem. in - nehmen, een wissel honoreeren Schutz-befohlene, (-«, mv. -n) in., Z. -emplohlene; -bttd o., Z Palladium; -blallern v. mv., Z. -fincken; • irrtl o. verlaat, schntdeurlje,valdcurtj
o„ Z. Schul:; -brief m. vrijgeleide-briff, respijlhrief m.; -brille v. conservaliebnl il.; •bühne v. kade nl kaai v.; -bund m., • bündniss o. verdedigend verbond, de-
fensief verbond o.; Truiz uud —, nf- e» defensief verbond; -biirger in. vreemde ling m.die de burgerrechten geniet;-d«c« o. scliuidnk, afdak, schernnlak o. Schütze, (-n, mv.-n)of Schutz,
{•en, inv. -en) m.scliult»r, schei pschul- ler, boogschuller m.; (Krijgsw.) tiraib leur mv, 2. Z. Schülzenliruder; (Sterren. k.) schutter m.: (Nat. lust.) Inngbek in (een visch); (Schaaks.) raadsheer m. Wev.) spoel v.; (Landh.) Z. Fetdschüti Flursrhüli; II. (•()) v., Z. Schutz. SchUtzel, {-s, mv. Schntzel) o
opening v. in de sluis met het schut- deurlje. Schutz-empfohlene, (-«. mv.
• n) in. beschermeling, pupil, dient ui.
SchÜtzen, \'sehützle, geschülzl)
bedr. ww. beschermen, beschutten, ver- Ie..igen, bewaren; die Unsehuld -, be- schermen; jem. vor of gegen elie, -, be- seherinen, verdedigen; cur, gegen eine Krankheil -, behoeden; -des vullel, Z. Srhulzmitlel; dieser lluum schiitzle uns aegen den Regen, bescliulle ons &; gegen die of vor der Kalle -, bewaren; jem. in dem Hetilze einer Sache -, handhaven; •der Gntt. -e Gnllheit. beschermende; 2. das Kammrad einer Windniiihle -,opslui- len, schutten, stilhouden; das Walser -, dooreen dijk, een verlaat, eeue schuif* •leur keeren. Schützen-bahn, (-e«) v., Z.
•plutz; -brigude v. schullersafdeeling v.; •bruder in. lid o. van een scliullersge- noolscliap; -brüderscha[t v. schullersge- noolschap o., schietvereeniging v. Schutzengel, {-gets, mv. -gcl)m.
beschermengel, engel\'bewaarder ui.; il. redder, beschermer in. Schützen-gesellschaft, (-««)
v., \'/.. -brüderschaft; -gilde v. schiilters- |
||||||||||||||||||||
|
o. omgehangen voorbehoedmiddel,amulet
o.; -geisl m.bescberingeesl.beschermengel m.; -geld o. belasting v, voor domicilie; •yeleit o. vrijgeleide o.; -genosse m. deel- genoot m. in eene bescherming; 2.vreem- deling m„ inwoner, ingezetene m.diedo- nncilie kiest of heeft; -gennssenschafl m. genot o. van dezelfde bescherming als an- deren, gemeenschappelijke bescherming v.; 2.(verzam.) beschermelingen m.en v. mv. •gerecliligkeit v. recht o.van besrher- ming, recht o. op bescherming; -geuehr o., Z. -u,a/l\'e; -gesuch o. verzoek o. om bescherming; -gnll m., •giilltn v. be- schermgod in., beschermgodin v.; -goll- lieil v. bcsclieniiende godheid v.; -griff ui. degeugreep v.; . ha f en m. veiligheids- haven, vluchthaven v.; -heilige m.en v. beschermheilige m. en v., patroon m„ patrones v.; -Aerr m. beschermheer, be- <chcrnier in.; -herrin v. beschermster, beschermvrouw v.; -herrlich bijv. uw. van den beschermheer, als beschermheer; •herrlichkeit, -herrschaft v. bescherm- heerschap, protectoraat o.;\'2.-herrschaft v., Z. -Acrr, -frau; \',. -herrschnfHbezirk in. t"l het hescheruiheerscbap behoo- rende grondgebied o. Schützig, bijv. nw. beschermend,
beschermd,bewaard tegen; it. toereikend, voldoende. Schutz-jude, ( •n, mv. -n)m.jood
in. die legen belasting geduld wordt; •kind o. beschermeling m. en v.; -kampf in. verdedigende strijd ro.j -kaslen in. kast v. boven hel rad van een watermo- len; -l;olben, m. IIml pin v. in een verlaat; • krieg in., Z. -kampf; -leistung v. ver- leeuen o. van bescherming. SchUtzling (-(e)J, mv. -e)m. be-
scheriueling m. en v., hij, zij die onder bescherming slaat. SchutZ-Ünie, (-») v. \\erdedi-
gingslijn v.; -tas hijv. nw. zonder be- schenning, zonder steun, verlaten,weer- loos, Z. hul f los; .losigkeit v. weerloos- lieid, verlatenheid v., gebrek o. aan be- scherming; \'macht v. beschermende mo- gendheid of macht v.; -mauer v. borst- wering v., bolwerk o.; -miltel o. voorbe- lioedmiddel o ; -ort m. schuilplaats, toe- vlucht v.;-patron, —in.ï. -heilige;-pfahl in. (Tuinb.) steiinpaal m.; it.Z. Slilze; •pochen v. mv.ingeente koepokken v.mv.; |
||||||||||||||||||||
|
nilgirlen; Kom in einen Sack -, doen:
Sanil in den Keiler -, storten, werpen-«- nen Danim,Wull -,npwerpen;£Vrfe urn eine Mauer -, werpen; Wasser in einen Kruy $• -, pielen: Wasser unler den Wem -. den wijn veivalschen: il. (Vnlk«l.) zoete bro"d|es linklien. il. slnrten, Z. vcrsehul- len; eine Hiissigkeil in tin underrs Grfas> -, overgieten, oterstnrten; Oei in sFruei ., nlie in het vuur gieten: (lig.) seinen Kummer in jems. Srhonsz -,zgn hart lucht geven: (Nat. hi«l.) gesrhüllele Cebirge. samenhangend; das Yieh -, schuiten, I. pfandrn; 2. o. «i, m. A. (Hergw.) veel opleveren, rijkelijk opleveren; (Jacht»./ Z. «erfen; 3. wed. ww. sicA -, (van aielk). Z. qerinnen. Schuttenstroh, (-(e)«) o.,z.m.
lans strnn o. SchUttem, (schiilterle, geschül-
terl) o.ww., in. h. schuilden, Irillen, he- ven, wankelen, geschokt worden;2.bedr. Ww., Z. ersrliiil\'ern. Schuttfiihrer, (tot, mv. -rer)
lil.. Z Srhuttknriner,
SchÜtt• gabel,(-")v.houten hooi-
vnrk v.: -gelb o. (Schild.) schijlgeel o.; •geil o. losgeld o. voor geschut \\et\\-gul o. (Zeew.) goed o. uil het ruim van een schip. Sohutthaufen, (-haufetis, mv.
-hai\'fen)m. puinhoop m.idieSladl wurdr in einen - verwandelt, weid tol puin ge- scholen. Schütthaus, (-hauses, mv. -A<ï«-
ser) o maza/iju n„ graanzolder in. Schutt-hbhle, (-«) v. met puin
gevuld hol o.; •karren, -u>agen in. stort- kar v., wagen m. om puin te vervoeren. •karrn^r in. puinrijder m. SchUtller, (-«. mv. Schuitier) m.
schii\'lder in.,h ij d ie schudl;(fig.,Scherts.) de koorls v. Sohütt-mohn,(-(e)s. mv--<0m
maankop, slaapbol in. niet hollen kop:
•plalz m. (Jachtw.) plaats v. waar men het voedsel voor het wild neerwerpl: •regen in. stortregen, pla*reg«n m.; senf m. (I\'l.) gemeenc maagdenpalm v., wilde mosterd ra.; snller m, open korenzol- der m.: slein in. gootsteen ui. Schüttung, {-en) v. (Wulcrb.)
dam. keerdam lil, SchutZ, (-m) in., z. ni. dam, keer-
dam in., lieschiilling, bescherming v.; (Walerb.) verlaat, schntdeurlje o.; il. Z. Diir.h; 2. waarborg m., vrijgeleide o., wal, keerdain m.: (lig.) besclicnniiig. beschutling v., steun, bijstand in., hulp verdediging v.:jem. in - nehmen, iem.on- |
||||||||||||||||||||
|
«ilde o.; -grabenm.,-hauso.Sc,Z.Schiest-\\—gift o. koepokstof v.;—impfer rn. in-
|
||||||||||||||||||||
|
graben ft: -kof III. schielplaats v.; il, Z
Srhieszhof; -könig m. schullerkoning in. •loos o. lot, iioinuier o. iu hel schutter- spel; • meister in. schiilleriiieester m. •plan, -idiitz in. schietbaan v.; -raupe v. ruitvormige rups v.; schmaus m. scliiillersinaallijd in.; stand ui. plaats v. van waar geschoten wonlt; -üiang v. oefening v. in hel schieten; -wesen o. scliuiierij v., schuiterwezen o. Schiïtzer, (-«, mv. SiA«/Jw)m., Z.
lleschiitzer; 2. (Walerb.) opzichter va. over eeue sluis. Schutz-flilgel, (-gels, mv. -gel)
|
||||||||||||||||||||
|
enter in. van koepokken; —impfung v.
koepokinenting, vaccinatie v.; -recht o., Z. —gerechtigkeit; -rede v. redevoering v. waarin men zich verdedigt, verant- woordt; (van een advocaat), pleilrede v.; it. (.Gcr.) exceptie v.; 2. veronlschul- diging, bemanleling, uitvlucht v., voor- wendscl o.; -redner m. verdediger, ad- vocaal in.; •schrift o. geschrift o. waar- in men zich verdedigt, verantwoordt; •seil o. (Uergw.) touw o..kabel m. om in den niijnpul af te dalen; -siel o. (Wa- lerb.) sluis v. in een dijk: sur her m. hij lie bescherming zoekt; -teich m. (Wa- |
||||||||||||||||||||
|
6
|
||||||||||||||||||||
|
iler zijne hoede v., bescherming nemen:
unler jems. -e »lehen.nw\\er bescherming zijn van: (gemeen/..) ««\'er den -e eines |
||||||||||||||||||||
|
74
|
||||||||||||||||||||
|
Daehei, beschut door; sich zuni -e des
Valerlnndes beiea/Jnen, zich wapenen ter verdediging van &; die Kleider grien • geiten die Kalle, beschutten; int -e voa ftiiumm slelien, door hoornen beschul zijn; gegen den Regen, Verfolgungen - s«- chru, eene schuilplaats zoeken tegen, \'L. Seliuiiorl; der - Gotles, Gods bescher- ming v.; Gotl nr.hme eurh in seinen hei- |
||||||||||||||||||||
|
iii. veiligheidsilijli ui.; -gatter o. (Ve»t.) lerb.) uoodvijver ui.; •vermandte m. en
valpoort v., valhek o.; 2. (Walerb.) val- v., Z. -genosse;-eorrede v. verdedigende deurtje o. eenei sluis, verlaat o.; -7i\'A« «je\'voorrede v.; -wache v. vrijgeleide o.; |
||||||||||||||||||||
|
Sch. 1127
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
(van een stengel), slapheid v.; (van den king v.; 2
|
verkrachting, verleiding,
•smillel o. verzwakkend |
||||||||||||||||||||||||||||
|
•tttfje v. verdedigingswapen o., verdedi-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
scbending
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
,;ing<middel o.; -uund v. (Tuinbling v. lege» den wind; -wehr v.,(e; (Waterb.) noodsluis v.; (Vesdijk in., bolwerk o., borslwer•wort o. bescliermend woord o.m. bewijs o. van goed gedrag,schrift o.; it. vciligheidsbrief,van vrijgcleide; -zeuyc ru. getuvoor den beschuldigde, geinige incharge; -zvll in. (Hand.) beschetul ni.:-ziilliier ui. aanhanger in.stelsel van haudelsbescheruiiog;riicli bijv. uw. het stelsel van bbescberining betredende; •zolkgstelsel o. van handelsueschcrmin
8chwabacher,hijv. nw. -ui Scbwabach gemaakte of uitgedrukleller v.
Schwabbel,(-»)v.dik,vct vpersoou o.
Schwabbelbohne, (-n)wonc Turksche boon v.
Schw»bbelig,bijv.iiw.(gemollig, poezelig, vleezig, dik en
SchWabbeln, (schuubbcschnabbelt) o. WW., in. h. (gebewegen, trillen, beven, beenslingeren; yescliuubbclt vuil, bo2. babbelen, kletsen.
SchWa,bber, (-.*, uiv. Schm. (Zeew.) zwabber m.
SciiWabü, (•») v. huiskrek
Üchu abc, (-«, niv. -«) ui.inwoner ui. van Zwabea in., derallezeil die l.eber yeyessen huZwaab isallijd de zondeubok;(Schluuiiciizool v.; (kuip.) dubbelpel ui.
Sehwaben-alter, (•») o
leeltijil ui. van veertig jaar; •(Wajp.) rood en wit veld o.; -yimeel gelijkende gillaarde v„ arseralleukruil o.; •recht o. Zwabiscrecht o.; -spieyel va, Zwabisch wu.; -stretch ui. geweldige slag indomme streek ui.; -weber in. lioiuwever in.
SchWach, (schw&nker, schbijv. en h. zwak, niet sterk, broobreekbaar, machteloos, ziekelijk
|
ouderdom), zwakheid, gebrekkigheid v.;
(van krachten), afneming, verzwakking v.; plötzliche -, bezwijming v.j es tcan- delle sie eiiie -an, zij viel in zwijm; 2 (lig.) zwakheid, broosheid, vruchteloos* beid v., gebrek, zwak o,;jeder hal seine -, elk heeft zijn gebrek o.; it. Z. Sckwach- heiltfehler. Schwachen, (schuacltlc, ge-
scliuachl) o.ww. (veroud.)zwak worden geroerd worden, toegeven. Schwachen, (schwarlile, ge-
uhtcicht) bedr. ww. verzwakken, zwak iiiaken, krachteloos maken, ontzenuwen; it. de kracht of sterkte doen verminde- ren; diese Arbeil hal thn geschuacht, heeft hein verzwakt; den Verstand, den Mayen, die Nerven -, verslappen; eiue Armee -, dunnen; -rf, verzwakkend, ont- zenuwend; 2. ciit Mdeken -, bezwaogc- ren, verleiden, onlecren, schenden, vcr- kracbleii, srliolTcercn. Schwijcher, (-j, mv. Sthwücher)
m. hij die verzwakt; it. schender, vcr- kraebter m., Z. schwichen. Schwach-feuer, (-feuers, mv.
•feuer) o. klein vuur, vuurtje o,; 2. (bij oostenwind), blauwe weerschijn ui. in lul water; •gÜubia bijv. uw. zwak van geloof; •gUubigkeil v. zwakheid v. van geloof. Schwachhoit,(-e«) v., Z. Sr.hwa-
clie;\'2. (fig.Jda» istseine-, dat is zijn zwak, zijn hoofdgebrek o.; er hal die -alles zu ylaubcn, hij heeft de zwakheid, het ge- hrek &; die menschliche -, zwakheid, ge- hrekkigheid, onvolmaaktheid »., onloe- reikciide, ouvolkonieiie o. Schwachheits-fehler, (-lers,
mv. -ler) ui. huofdgebrek o., zwakheid
v.; sünde v. uil zwakheid begane zonde v. Schwach-herr, (-«, mv. -en) m.
al ie zwakke, toegevende meester, vorst
ui.; -herztg bijv. nw. weekhartig; it.bui- teu staal zijne hartstochten meester te blijven, lafhartig, moedeloos; -herzigkeil v. weekhartigheid, groole gevoeligheid, lafhartigheid v., gemis o. jan wilskracht •kttpf ui. zwak hoofd, gering verstand o.; Aii/i/iu bijv. mv. een zwak hoofd heb :baaui),|beud, onuoozel, simpel, zeer bekrompen; •kbpfigkeit v. zwakheid v. van hoold onnoozelheid, bekrompenheid v. Schwachlich, (-cr, -st) bijv. en
b. zwak, zwakkelijk, zwakjes, flauwtjes} \'L. sehtracli; -keil v. zwakheid v. Schwaehling, (-(e).v, mv. -e) ui.
(gemeeuz.) zwakke bloed, ziekelijk per- soou in.; (lig.) lafhartige, inoedelooze in.; 2. (gemeeuz.) ventje, kereltje o. Schwach-tn&tiktis, (oub.) ui.,
Z, -lterr.
Schwach-mut\'a, (-(e)s) m., Z.
•herziyketl; -mulltiy bijv. nw., Z. -herzig;
nerviy bijv. nw. zwak van zenuwen |
||||||||||||||||||||||||||||
|
middel o.
Schwado, (-n) v. zwad, zwade v.
Scbwaden, (-s,mv. Schuaden) m.
(Jacbtw.) (van het hert), staart m.; 2. (Zoulz.) damp, walm m., schadelijke uit- damping ».; giftiger -, (Bergw.) mijn- damp m.; 5. (Landb.) zwad, zwade v., hoeveelheid v. die de maaier met zijne zeis in een zwaai neerlegt; in -n legen, in zwaden leggen; II. (PI.) vlotgras, pa- nikgras o. Schwaden-bau, (-(c)s) m.,z.m.
aaukweeken o. van panikgras; -gras o. viotgras o.; -giülze v.parelkruid o.;-ricd o. rietgras o.; -ueisc bijw. bij zwaden. Schwader, [•§, mv. Srhwader) o.
(Zeew.) Z. Gesehuader; 2. (Krijgsw.) -of Scliuadron, (-en) v. eskadron o. Schwaderer, (-rers, mv. -rer),
Scbwadroneur, (-s, mv. -s) m. zwetser, pocher, opsnijder, bluffer m. SchwadrQnenweise, bijw. suh
aufslellen, zich in eskadrons plaatsen.
Schwadroniren, (schwadronirle,
schwadronirt) o. ww. (Krijgsw.) zich in eskadrons scharen of plaatsen; 2. (ge- nieenz.) pochen, zwetsen, snoeven. Scbwageln, (schicagelte, geschua-
gell) o. ww. op de herderspijp spelen; (lig.) rondslentcren, beuzelen. Schwager, (-s, mv. Schw&ger) m.
zwager, schoonbroeder in.; 2. Z. Vetter; \'t. (gemeenz.) postiljon, voerman, koet- sier in. Sehwagerin, (-ue«) v. schoon-
zusler, aaubehuwdzusler, snaar v. Schwagerlich, bijv. en b. als een
schoonbroeder, als eene schoonzuster. Schwagerschaft, v., z. m. zwa-
gersebap o., betrekking v. van zwager of schoonzuster, bloedverwantschap v.; 2. schoonbioeder in., schoonzuster ».; -lich bijv. eu h., Z. schuagerlich, Schwaher, (•», m.Seh«tker)m.,
-in, (-nen) v. schoonvader m., schoon- nioeder v., Z. Schwieyer-valer, -mutler. Schwaherschaft, v., z. m., Z.
Schwagerschaft,
Schwaien, (schwatle, geschwail)
bedr. ww., Z. schweien. Schwalbe,(-«) v.zwaluw v.;(Spr.)
eine - macltl kanen Sommer, één is geen; er hal -» itntermttute, hij groet niemand, is onbeleefd; (gemeenz.) jemn. eine - yeben, een slag geven; 2. groszbarlige -, Z. Zieyenmelker; 3. gewone mossel v. Schwalben-adler, (-cdlers, mv.
•adler) in. groole zeeareud ni.; -arlig bijv. nw. zvvatuwachlig; -beerbaum in., Z. Wasserholunder; •euen o. ijzer o. met zwaluvvslaarl; -falk in. koningsvalk ui.; 2. sperwer ui.; 3. I\'eruaansche valk m.; -/isc/i m. zeezvvaluw v.; -/lug m. vlucht v. van de zwaluw; -fusz in. zwaluwpoot in.; (lig.) inerkleeken o. om aauiiierkiu- gen vau den schrijver aan te duiden, Z. Mückcitfusz; -gtter in. sperwer m.; it. Z. •adler; -gift o. met ratlenkruit ver- uieugde aarde v.; -kraut o. stinkende gouw v.; it. schellekenskruid o.; 2. Z. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
8
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
neiid, llauw, verwelkt; (v,
zwak; -e Cesuitdheil, zwak; -erzwak ii.Mild, gering verstand; -ductil ui ss, zwak;-t\'f l\'uls,/.achl klo-e Sti/itiiie,iwnk, zacht sprekeud;-zwak, dol; (lig.) -er o\'\'rund, tien etniet afdoend; -er Wei», ll.iuvv; -emager; ente -<; Muller, zwak, toesehwacher toerden, verzwakken; (leger), in aantal verminderen: - nverzwakken; uu/ -eit t\'üszeï stekeslaan; (van zaken), twijfelachtigyehl sehr - amber, hij loopt zeerlijk; (lig.) die -e Setle enter l\'erzwakke zijde, gevoelige zijde; j |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
seiner -en Setle aityreifen, leui. in zijuizwakke zenuwen hebbende; sichltg bijv
zwak lasten; es; tturd uur -, ik word zwak,]nw. zwak van gezicht; —keil v. zwak\' |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
beid v. vau gezicht; siitn in., Z. -kapf;
•siitmy bijv. nw., Z. -koplig; slein in. loetssleeu in. Schwachung, (-e«) v. verzwak- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
ik begin Ie verzwakken.
SohWaChe,(-«)v.zwakheid,zwakle
v., (van bel lichaam), zwakheid v.; (vau zieken), zwakte, verzwakking ».; (PI.) |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
1128
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
komen, g< twoonte v. worden; «iiw Mode
in - hringv)», in zwang brengen;(Jachlw.) (van het hei\'t), licht spoor o.; -baum in. (VVag.) disse lboom m.,Z. Deirhseh-betl o. (Zeew.) ha.ljrmat.knoi v.; -bleia. met lood bezwaarde slinger in. Schwanget\', (s, mv. Schu-dngel)
m., Z. Srhirenqrl. Schwanger, bijv. eo b. zwanger,
bevrucht; AocA -, hoog zwanger; ton jemn. - sein, zwa.nger zijn van, inde kraam moeten bij:-i?rAen, zwanger gaan; (lig.)nul c/ie. -, tol r ijn van, in het schild voerend, van plan zijnde, zwanger van iets: 2. vol. met losbarsting dreigend. Schwangerbar, bijv. nw. be-
vruchl kunnende wnr,den.
Schwangern, (schicongtrte, ge-
schirnnqerl) o. ww. zwanger zijn, zwan-
ger worden. Schwangern, (sehw/lttgerte, qe-
srhwhngerl) bedr. ww. ein Midehen -,be- zwangeren, bevruchlen; (lig.) die Erde mi/ Frurhlbarkril -, vruchtbaar maken; (Scheik.) eine Flüssiqkeil vul elie. -, bezwangeren, satureeren:(Nal.)m«/ bün- sten qeschwöngerle Lufl, met damp be- zwangerd. Schwangcrschaft,v.,z.m.zwan-
gerschap, dracht v. Schwangerung, (-«n) ». be-
zwangering. bevruchting v.
Schwang-rad,(-rorf(e)».m».-rö-
der) o„ Z. Schuungrad; -seil o. spring- tonw, loshangend louw o. Schwank, (-er, -sl) bij», en b.
buigzaam, beweeglijk; 2 (van een touw), Z. schlaff; (van de gestalte), Z. schlank; (lig.) Z schnankend. Schwank, (-(e)i, mv. SchwSnkt)
m., Z. Posse; grappig, koddig vertelsel \'i., grap. klucht, poets v., streek in., aar- digheid v. Schwankbaurn, (-Aaum(e)-.mv.
-b(iame) in. (tan eene pers), zwengel m. SchwankbUrste, (-n) »., Z.
Schnrnkbiirste.
Schwanken, (srhnankle, qe-
sehieankt) o. ww.,ni.A.slingeren,zwaaien, waggelen, zwenken; er sehwankt im Ge- hen, hij waggelt; -de knie. waggelend, knikkend; die Pappeln - torn Winde be- «egt, waggelen; die Ha user schn ankten cnm Erdbeben, schudden; 2. (van water), vloeien, vlieten; (Zeew.) stampen, sloo- len. Z. «anken, wackeln; (van eene pen« dille), slingeren; (van weegschalen).heen en weer gaan: (lig.) waggelen, weifelen, aarzelen, wankelen, dralen: (Hand.) af» wisselen; in seinen Antunrlen -, -4 in seinen Antuorlen sein, weifelen, dralen; twischen Furchl und flo/fnung -, zweven; •der Zuslund, onzeker, weifelachtig; •der Beqri/f, onbestemd; II. ra. s. aus dem Ge- fiissc hinaus -, door schommeling loo- pen, vloeien. Schwanken, {schwdnkte, ge-
schuünkl) bedr. ww., Z. sehwenken. Schwankor, (-s, mv. Schwanker)
m. slinger ra., hij die wankelt, waggelt |
||||||||||||||||||||||||||
|
Giflvende; 3. Z. Pfennigkraul; -lous/lieqe
v. zwalnw-luisv\'ieg v.; -mj»/m. zwaluw slrnnl m.; •nivsrhil t. zwalnwsrhelp *.; •M»f o. vwaluwennest o.; -schwans m iwalnwslaarl Dl.:II. (Nat.bist.) Z.rrVtAe; 2. Ameiikaansch linnmhrni[u*itjr o.; il eMiil v met buigen staart, zeehaan m.; 3 groole venkelvlinder m.; (Hergw.) —«f — Imlirer m. boor v. mei twee punten: • schuexf m., Z. •schtcnni (3);-»/fin m. zwaluwstern in.: -laube v. zwiilnw-dml f.: -vasser o. (Apnlh.) zwaluwenwater o.; •uur? v.. Z. Giflwende; 2. geranium T.; 3 Z -kniiil; 4. Grlhwuriel. Schwaleh,Sch walg, (-(e)s.mv.
-e) f».. Z. Sriilunii:\'2. (vernml.) Z. HW/f.
Schwalke, (--) t. (Nai. bisi..
Bonwk., ZeeO zwalnwslaarl m.
SchWalken, {lek»tJlklr (ie.lihtrtlkll
bedr. ww.(B"iiwk.) met zwaluwslaarlen verbinden; 2. n. »» , in. h. roudzwal- ken: fZw*.) kaapvaren. Sohwalken-beere, (-n) ». hes
v. van ilen «lierbnom; -iagel DO. (PI.)
eereprijs v. SchWalkPr, (-s, mv. Srhwnlker)
m.z«;.||i in ;(Zeew.)zcernt,onverschrok- ken zceinao. zeeschuimer m. Schwall, (-(«)«. mv. -e) ra. bewe-
geml lichaam o.; (van de zee), pronte fiolf v.; (tan eene rivier), aandrang m. van water: (van vlammen), vuiirslronm m.: 2. verwarde hoop m.: eiti - Mensehen, troep m.t menigte v.;- van tW/en, nver- vlned in., woordenpraal, bombast v.; 3. (Nat. hisl.) karper»isch, cyprinus aspi- us m. Schwallen,(.icAu\'n///e, gesrhwallt)
o. ww., m. A. golven, heeu en «eer slin- geren. Schwallich, Schwallig,
(-(c).t. mv. -r) m. dijkbreuk v.; it. uit-
gespoi-hl si uk grond, oever &. Sshwalpe, (-») v. (Zeew.) zij.
schaal v. Schwamm,(-(e)s,rnv. Srh wdmme)
(PI.) paddenstoel m„ zwam v.; - vn:i M\'il\'u. ï. Hundsrulhe: (Rnnwk.) hnis- znam v.,diiitelshiood o.;2 "pniis v.:(,\\a!. hist.) spnnsvnrmig plaiildiern.;3.(lleel- k.) sponsachiig* uitwas m.; it. (in «I>-u mond va» kinderen), spruw v.; (Veea.) spat v., hard gezwel o.; (Volkst.) tr hal einen - im Mag\'n, hij kan drinken zon- veel liii maar wil. Sehwamm-artig,hijv.nw.zwam-
achtig, sponsachiig; -arliqkeil v. z»vam-
arhugheid v.; •ouum ID. hooio m. waar- aan zich paddenstoelen vastzetten: 2. (Hoscliw.) bomn in. waarvan de srhors afvalt; -bilrhse v. sponsilons v.; -bnrh.\\- rAen o. reukdoosje o.;-6iJrj/cAeno.spons- borsiel ui. Sch w&mmchsn, Sch wgmm -
lcin, (terkl.) o. sponsje, paddensloel- tje o.; it. Z. Sehaamm. Schwammehonflechte, v., i.
pi. SjHiiisvMriiiig korstmos o.
Schwamm-doso, (-«) v. spons.
|
Schwammen, (schwdmmle, ge-
srhuntuml) bedr. ww., Z. schwemmen. Schwamm-fliego, (-n)v.zwam
vliep v,: .gewiekt o.. Z. Sehuamm. Schwammicht, bijv. nw., Z. schu ammnrlig.
Schwammig, bijv. nw. vol pad-
densinplen. sponsachiig, poreus. Schwamming, (-(e)j.mv. -e)ra.. Z. Hracleal.
Schwamm-koralle,(-n) v.zee-
paddenstoel m., koraalspons ».; -kraulo.
(PI.) moederkruid o., schnbwortel m.; •milbe v. paditensloelmyl v.; -molle v. zwammot v.; -tiisller, .raubknfer m.rnof- kever m. die zich voornamelijk in pad- densloclen ophoudt; -ranpe v. omriips v.; -.<aticr bijv. nw. (Scheik.) —e Salie, paildenstoeUure zouten; saure v. pad- denstoelznnr o.; seife v. (Zeepz.) lichl si\'hniiiiende zeep v.; slein m.,7..-kn- rnlle; 2. sponssleen m.; 3. versteende paddenstoelm ;-Juc*er in.(Scheik.)pad- den«loel-poeier, .suiker v. Schwan, (-(e)s, mv. SrAirdne) m.
zwaan v.; 2 witte nachtvlinder m. met bruin arhterlijf. Sihwanchen, Schwanlcin,
o., Schwanling, (verkl.) ra. zwaan- tje o., jonge zwaan v. Schwanen, {schwanle, geschuanl)
o. ww., Z. iihnen. Schwanen-arm, (-(e)«, mv. -t)
mi. arm m. zoo blank als eene zwaan: •bai in., Z. -bui; -bell o. donzen bed,bed o. van zwanenveeren; -ioi m. fijne baai v.; -brusl »., -busen m. boezem m.,borsl v. zoo blank als eene zwaan; •i/une(n) v. (mv.) zwaiienveder(en) v. (mv.), dons o.; -farbe v. zwaoenkleur v.; .feder v. zwanevcder v., zwanepen, zwaneschar.ht v.; —ireiii bijv. nw. zoo wil alszwaneu- veeren; -fell o. zwauevel o.; -fluum m., Z. -dane; -gans v. Gniiieesche gans v.; •qesaHg m. zwanengezang o.; (fig.) zwa- nenzaiig m„ laatste lied nrgedirht o.vau een dichter; -hals in. zwanenhals, gebi;- gen hals in.; it. hals m. zon blank als eene /waan;(vau eene koets),gebogen slang v.; \'llniiw-k.lliong iu..kroiuiuing v.;(Jachtw.) /.. Facksrisen; (lleelk.) Z. sehiwhel; (Zeew.) rnerslang v.; 2. (van een draai- bos), kandelaar in., mik v.; 3. ijzeren uiephaak in.; -hand v. hand v. zoo wil als eene zwaan; -haul v., Z. -[ell; -kiel in., Z. -feder; -kissen o. donzen kussen >.; -krebs in. sprinkhaan UI. der Middel* lauilsche zee; -leib in. (lig.) blank li- chaain o.; -tied o., Z. -ge»unti; -pose v„ Z. -feder; -rein bijv. nw. zoo blank, wil als eene zwaan; schnabel in (Vil. hisl., lleelk.) zwanehek m.; -laucher ui.. Z. Kropfyans (I); -teich m. zwanenvijver in.; -we\\ch bijv. nw. zoo zacht als dons; •tceisz lii.n. nw. zoo wit of blank als eene zwaan; -zncht v. zwanenfokkerij v. Schwang, (-(e)j, mv. -e)m. zwaai
m .zwenking, slingering v., Z. Schwung; enter Glncke de» - gebeu of eine Glocke in den • bringen, aan den gang maken; in - kommen, aan den gang gaan; (lig.) im •e sein of yehen, in de mode v.,iu zwang |
|||||||||||||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||||||||||||||
|
doos v.; it. zwauidoos v„ lomlerdoos v.;
•drilcker in. (lig.) fat, gek, vrouwen- knecht m. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Si, \'L. schwanken; (lig.) beslu
|
04
|
itelooze in.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Schwiiuk-machor, \'-machert,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
1129
|
|||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||
|
mv. •macher) m. (gemeenz., w. i. gebr.)
Z. Spassmachen; -rad o., Z. Schwung- rad. Schwankung, (-en) v., (Zee».)
stampen, stooten o.; (lig.) aarzeling, on- bestendigheid, verandering v. Sch wijn kweiso, bijw., Z. $pa$$-
weise. Schwansel, (s, mv. Schwansel)
ai. vlasvink m. Schwanz, (-es, mv. Schicanze) m.
staan m.; einen Hund den- abhauen, i\\ei\\ staart afhakken; (Sterrenk.. PI.) staart, sleep m.; (Mnz.) haaknonl v„ staart in.: (Iu., i. k. bet.) einen langen - an eliv. machen, lang spreken over, langdradig zijn; (Bergw.) ring in. om den hals van den hond; (Nat. hist.) staart m.; il. roede v.; (fig.) gevolg o., stnet, sleep m.. aanhangsel o.; (Schoolt.) uitlating v„ biaat o. in school-schrijfbnoken; (Spr.) das Pferd beim -e aufzaumen.eeite zaak verkeerd aangrijpen; (geineen*.) den • zwischen die tinne nehmen, afdruipen met hangende pootjes heengaan; auf den - schlagen, zich iet» onrechtvaardig toe- eigenen. Schwanz-ador, (-n) v. staart*
ader ».; -a/fe m. slaartaap, aap m. met een staart; -bein o. slaartbeen o.;-blatt- chen o. staartblaadje o.\\-blnck ni.(Zeew.) slaarlbluk o.; -bnrsle v. slaartborstel m. Schwiinzchen, (verkl.) o.slaart-
je o., korle staart m. Schwtjnzdeeken, (-n) v. staart-
deken o. Schwiinzel, (•», mv. Sckvóntet)
\'ii. staartje o., vlasvink m.; (Bergw.) licht erts o. Schwanzelmacherin, (-««.)v,
meid v. die de ingekochte waar aan haar
meester duurder in rekening brengt dan zij zr ingekocht heeft. Sehwanzeln, (schwinzelle, ge-
schwdnzelt) o. ww., in. h. (van houden), kwispelstaarten; (lig.) fliklluoien; 2. bedr. ww. met een staartje voorzien. Schwiinzolpfennig, (-(e)s, mv.
•e) in. door de dienstboden bij den in- koop gesmokkeld geld o. Schwgnzen, (schiclinite, ge-
schwanzl) u. ww., in. h. Z. schndnzelu; (Hg., gemeenz.) -, herum-, roiidslente. ren; geschaianzle Knie, staartnoot ».: geschwanzter Kornet, staartster v.; ein Pferd -, den staart opbiiideii; 2. einv Slunde -, verzuimen; die Seinde -,de school verzuimen, spijbelen; (Scbeepv.) das llidz -, vlot maken. Schwanzende,(-e«i/tï,iuv.-e/ii/e)
o. uiteinde, slaarteinde o.
Schwanzor, (-*-, mv. Schuimer)
m. hij die het vlot afstoot, aan het drij- ven brengt; hij die van de school blijft, spijbelaar in., Z. schwdnzen. Schwanz-farn, (-(e)s, mv. -e)
m. (PI.) vrouwenhaar o. met staarlvor- mige bladeren; -[eder v. staartveder v.; •/losse, -jlossfeder v. staartvin i.;-gegeiul v. staarlstreek v.; -gorte v. lnodrecht- staaud koord o. aan den weversstoel; •haar o. slaartbaar o.; -hafer ui. wiud- |
Schw&rmen, [schaamte, ge-
schuarmt) o. ww., m. t. (van maggen), rondfladderen, rondvliegen; (van bijen), zwermen; 2. (van menschen), Z. herum- schuarmen; it.het vermaak najagen.Iicht- missen, doorhollen; (Hg.) droomen,her- senschiminen volgen, dweepen;3.(Land- h.) (van bijen), bij zwermen vliegen; (Jachtw.) (van honden), van het spoor geraken. Schwaxmer, (-s. mv. Schwdrmer)
m. (Vuurw. )zwermer,voetzoeker,zwerm- pot m.; 2. (Jachtw.) hond m. die nu en dan van het spoor geraakt; 3. (Landh.) hommel m.; (Nat. hist.) vliegeude spin v.; it. sphinxsoorl v.; it. gewimperde klipvisch m.; 4. dweeper, geestdrijver m. Schwarmerei, (-en)v. losbandig
leven, avontuurlijk leven o., uitspatting v.; 2. overdrijving, verrnkking,geesldrij- verij, dweeperij, droomerij, overdreven ingenomenheid v.; religiöse -en, dwee- perij v. Schwarmereifor, (s) m., z. m.
dweepzieke ijver m., dweepzucht v.,(ana- tisme o. Schw\'armerin, (-nen) v. dw««p-
ster v. Sehwarmerisch, bijv. nwdwee-
pend, geestdrijvend, dwaas ingeuome», overspannen; - füretw.eingenomtnensei»* met iels dweepen. Schw&rmerlich, bijv. en b. vo(
verrukking, vol ingenomeuheid. Schwarmorling, (-(e)s, mv.-e>
in. geestdrijver, dweeper, hartstochtelijk vereerder m. Schw&rmer-stock, (stock(e)s,
mv. stöcke) m. (Vuurw.) zwennervorio m.: -lnpf m. (Vuurw.) zwermpot m. Schwarmgeist, (•(«)«, mv. -er)
in. dweeper, hartstochtelijk bewouderaar m.: 2. Z. Schiiarmer (Vuurw.). Schwarm-sack, (sack(e)s, mv.
sacke) m. (Landh.j zak ui. om de zwer- men in op te vangen; -weise bij», bij zwermen. Schwarmzeit, (-en) v. tijd m.
waarin de bijen zwermen. Sehwartchen, (verkl. )o.zwoordje
o., Z. Schwarle. Schwarte, (-n) v. (Jachtw.) wilde-
zwijnenhuid v.; 2. zwoord o.; (Timm.) schaal v., eerste of laatste plank v. die van een balk gezaagd wordt; (Giet.) Imi- tenkant m., 3. boek o. iu varkeosleder; It. oud hoek o. Schwiirten-brett, (-(e)s, mv.
•er) o., Z. Schwarte (Timm.); -magen m. pens, gevulde pens, hoofdkaas ?.; -murst v. zwoord worst v. Schwartig, bijv. en b. mei zwoord
bedekt, dik van huid; it. hoornaclitig. Schwarz, (schaarser, schwdriest)
bijv. en b. zwart, donker; dieser Zeug ist schin -,roooi zwart; - machen, - anstret- ehen. zwarten, zwart maken, verven; sich die llnnde • machen, vuil maken; an den Kleidern, Hdnden - machen, zwart, vuil; » btschlagen, zwart drapeeren; - siegeln, met zwart lak dichtmaken; - geklcutet gehen, in hel zwart gekleed gaan; il. rouw |
||||||||||||||||
|
haver v.; - hammer ro. staarthamer.kla uw
hamer m. Schw&nzig, bijv. nw. eeu staart
helibeiide, met een staart. Schwanz-kröso, (-n) v. (Kuip.)
gergelijzer, kroosyzer o.; -los bijv. nw. staartloos, zonder staart; -meise v. mees v. met langen staart; -messer o. staart- mes o.; •melze v. (Gord.) lederen ring in. aan den staartnem; -nnpf in. nap in., kom v. met twee hengsels; -papagei in. papegaai ro. met langen staart; -per- rücke v. slaartpruik v.; -pfe/[er m.slaart- peper, cubebepeper v.; -riegel m. slaarl- grendel ui.; (Art.) dwarshnut o. van de affuit; —blech o. (Art.) onderklapiniits v.; -riemen m. (Zad.) slaarlriem; it. Z. Stürzleder; -ring m.staartriug m.;(Sin.j ring in. aan het eind van den hamer; •rübe v. (van een paard), stomp m. van den staart; saai m. (Bnuwk.) achter- zaal v.; -si(,e v. (Instr.)staartzaag,hand- zaag v.; schnur v. staarlkoord o.; •schraube v. staartschroef v.; —nbohrer ui. staartschroef boor v.; schuppe v. staarlschub v.; stern na. staartster, ko- uieet v.; - si tel m. (Nat. hist.) staartsleel in ; stück o. (van visch), staartstuk o.; (van geslacht), achterbout in.; (Art.) bodemsluk o.; -lau o. sleeptouw o.; •laubc v. duif v. met langen slaarU-fAei/ m. (Looi.) staartstuk o.; -thierchen o., \'t.. Erdjloh; -vierlel o.(Vleeschh.)acliler- boul ni.; -wespe v. staart» esp, wesp v. met een staarli-u\'ur.vi in. slaartwnriii m.; it. vlekworm m. Schwapp! touch, klets!, klap!,
pof! Sohwftppol-backe,(-»)v.vette,
dikke hangwang v.; -bauch, -wanst m.
dikke hangbuik in. Schwappelig, bijv. nw.,Z.st7iifa6-
belig. Schwappoln, (schwappelle, ge-
schuappell) o. ww., Z. schirabbeln. Schwappo(r)n, (schitapperle,ge-
schieappert) o. ww., m. h. dobberen,slin- ger"ii, besluiteloos zijn. Scbwapplich, (-er, st) bijv. en
I\'. (gemeenz.) slap, onaangenaam, week voor het gevoel; -voll bijv.nw. boordevol. Schwapp(s)! tussch., Z. schwapp.
Schw\'ar, (-(e)s, mv. -e of -en) o.
(gemeenz.) Z. Oeschwür. Schwar, [-cn) v. Bremer pasmunt
v„ ! groot v. Schwarben, (schwarble, ge-
schwarbt) bedr. ww. Ihu -, iu oppers bijeenharken. Schwuron, (schaar, geschworen)
o. ww. onr., in. h. en s. zweren, etteren, iu etter overgaan, etter voortbrengen. Sohwark (-(e)s, mv.-c)ni.(Hrov.)
zwerk o., wolken V. mv. Schwarm, (-(e)-\'. mv. Schwdrme)
in. (van bijen), zwerm ra.; (van men- ïchen), menigte v„ troap ui.; «in - Bar\' baren, bende, horde ».; tin • non Schrift- stellern, menigte v„ zwerm ia.; 2. z. m. ir» •» lebea, razen, tieren, lichtmissen; (Jachtw.) der Leithund hul den -, de hond is van het spoor gebracht. |
|||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||
|
H30
|
Sch.
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
o. roggebrood o.; -büchse v. doosje o.
met zwartsel, schoensmeer; -rfor;i ui., Z. Sthlehdorn; 2. Z. Kreuzdoni; -drossel »., Z. -amsel;-dtinkel bijv.nw.donker zwart, zwarthriiin. Schwarze, (-n, mv. -n) m., (-n)
v. neger 111., negerin v.; (fig.) der -, de duivel, booze geest ui. SchWarze, (-\'i) o., z. m. zwarte,
o., zwarte plek v., zwartsel o.; das - 1111 Auge, oogappel 111.; das -e in derScheibe, hel wil op ile schijf. SchWarze, (-n) v. (van bel haar,
de huid), zwart o., zwarte kleur v.; (gc- uieeiiz.) es i*/ eine rechte -, de lucht is zeer donker; (lig.) (van eene misdaad), afgrijselijke o.; (van het karakter), ge- meeuheid v,; (van eene gedachte), droe vige o.: 2. (Landb.) (van hop &), brand 111.; 5. (liergvv.) metselaarde v.; (llaml.) zwarl, Uuilsch /wart o.; (van boekdruk- kers, schoenmakers),Z.Drncker -, Schu\' \\tcnchwèr3e; thinesisclie -, Chineescbe lllkt III.
SchW3rzelbling,(-(t)5, mv. -e)
m. groote, witte druif v.
ScïlW&rzQïl,(\'" hu utzle,geschivar
o. ww., ui. 4. zwarl worden.donker wor- den; (van de lucht), betrekken. Schwarzen, (scltwtïrzle, ge-
schwarzt) bedr. ww. die llaut -, zwarl maken; Stiefel -, zwarten; die Forin -, inkt geven, opdragen; W\'eiszzeug -, vuil- iiiakeii, bemorsen; (lig.) dus Leben-,on- aaugenaam maken; It uuren -, Z. ein schwarzen; (fig.) jem. -, an-, belaste reu; Wolken - den llimmel, doen & be- Irekken; 2. wed. ww. sich -, (van il lucht), betrekken, donker worden; de llimmel schirarzl sich, de lucht betrekt. Schw&rzente, (-«) »• iïvierdui-
ker 111. Schwarzer, (-s, mv. Schwarzer)
111. smokkelaar, sluiker ui. Schwarz-erz,(-e», iuv.-e)o.zwart
erls o.; -futke m. zwarte wouw 111.; -(atbe v. zwarl o., zwarte kleur v.; •farben hijv, uw., Z. \'farbig; -farber 111. hij die slechts zwart, bruin en blauw verft; -fdrberei v. zwart vervel ij v.; il.zwarl verven o.;-/ur- big bijv. nvv. zwart, zwart van kleur; leid o.(Wap.)zwart, niet zilver bespik- keld veld o.;~/leckiy bijv.nw.zwart vlek- kig, met zwarte vlekken: •fieueho. zwart vleesch o.; -flüget 111., Z. -(lügler; -///Ï- gelig bijv. nvv. zwarlvleilgelig, zwarte vleugels hebbende; -fiügler m. dikbek 111. mei zwarte vleugels; -fuclts m. douker- kleurig vospaard o.; -/\'«4: 111. zwarte vuet, zwartvoel m„ dier o. niet zwarte poo- len; -füszig bijv. nw. zwarte voelen of pooien hebbende; -gatlig $• bijv. nw., Z. blülig oJ-; -gar bijv. uw. (Looi.) door looien bereid, zwarl, bruin geworden; -ge[ieckl bijv. nw., Z. -/leckig; -gelbliclt bijv. nw. donker geelachtig; -gelockt bijv. nw. met zwarte lokken; •geiprenkell bijv. uw. zwarl gespikkeld, zwart gevlekt; gestreift, -geslriemt bijv. nw. zwart ge- slreepl, met zwarte strepen; -gelupfelt bijv. nw. zwarte stipjes hebbende; il. Z. •gefleckt, -ye>prenkett; -grau bijv. nw. |
donkergrijs; -graultch, -graultch bijv.
nw. donkergrijsaebtig; -gritn bijv. nw. donkergroen; -grünlich bijv. nw. don- kcigroeuachtig; -güldenerz o. zwart zil- vererts o.; -ltaung bijv. nvv. zwartharig, zwart haar hebbende; -ha(er hi. zwarte haver v.; -holz o.zwart bout, harsachtig hout o.; 2. naaldbout o.; -kamm 111.(Nat. bist.) zwarte kam m. of kuif v.; -kam- mig liijv.nw. eenzwarten kam hebbende; -kaife v. zwarle muls v., hoed m„ pel v. &; 2. zwartmiils 111. (een persoon); •huppellen o. (Nat. bist.) bastaardnach- legaal m. met zwarten kop; •kehle v., (verkl.) -kehlc.hen o. zwarte keel v.; 2. (Nat. bist.) -kelilehcn o. miiurnaclitegaal m.; 2. zwarlkeellje o.;(Jaclilw.)Z.-/iis:; Ó. biioiiikriiiperlje o. met zwarte horst; \'kehtig hijv.nw. eene zwarle keel of borst hebbende; —er Taucher, noordsch dui- kerbuen o., pooleend v.; it. Z. •keltkhen (2); -kohle v„ Z. Sleinkohle; -knpf ni. zwart hoofd o., zwarte kop in.; 2. zwarl- kop, persoon 111. niet zwart baar; (Nat. hisl.)diero. uiet zwarten kop, Z. -A1Ï/7/- chen; -kópftg bijv. nw. een zwart hoofd, zwart haar, een zwarten kop hebbende; -/.orn o. (Giet.) gezuiverd koper o.; il. uil goud of zilver gescheiden lood o.; •kragen 111. (Nat. bist.) pluvier v. niet zwarten kraag; -krnut o. cbristofielkruid o.; -küntmel m. juffertje o. in hel groen; 2. zwarlbloem v.; .ï. /. Kornrade»; \\. Z. Stechapfel; -kunst v. kunst v. 0111 zwart te graveeren; (Tuov.) zwarle kunst, hekserij v.; -knnsletei v. uildefeiiiug v. der zwarte kunst, zwarte-kuiisienaiij v.; •kunstig bijv.nw.volgensdezwartc kunst; •künstler,—iu,zwarte-kunstenaar 111.,hij, zij die de zwarte kluist verstaat, licksell- ineesler ia.;-kttpfer o.zwart of onzuiver koper o.; —er; o. onzuiver, grauw ko- pererts o.; 2. Z. Kupfersclmarie;—4/iane ui. mv. (Giet.) afval ui. van ongezuiverd koper. Sühwarzlicb, bijv. en b. zwart- achlig, tanig, briiinkleiii\'ig.
Schwarz-lockig, bijv. uw., Z.
gelockl; -iuanlel 111. zwarte mantel 111.;
ntehli). roggemeel o.; •meite v., Z.Kohl-
metse; 2. Z. Tumicnmeise; •inuiid 111. zwarle iiiuud lil.; -nugelschmied 111. spij- kersmid, nagelsmid 111.; -nase v. zwarl- ueuzige aap 111. van Guyana; -nasig bijt. uw. zwarliieiizig, een zwarten neus heb- bciide; —ei\' Ajfe, \'L. -nate; -ohr o. (ge- uieenz.) zwart oor o.; 2. (Nat hisl.) ne- geiiilnoder 111., grauwe ekster v.; (llaml., Nat, lust.) karakal, sleppenvos 111.; -pup- pel v. zwarle populier in.; -pmsel 111. sclioeu.sincei\'kwaslje o. Schwarz-platte, (•») v. (Nat.
hisl.) Z. -kippchen; -plulttg bijv. nw., —c Sc/iwalbeiimewe, Z. •kappchen; •prebe, v. (Verv.) zwarlproef v.; il. mengsel o. hui de zwarlproef Ie bewerkstelligen. Schwarz-quast, (-e«, mv. -e)
111. schoenborstel ui.; a.\'A.Schtcurzpinsel. Schwarz-rand, (-ro»d(«)i, mv.
•ronder) 111. (I\'l.) wolachtig duizeudblad 0.; -randig bijv. uw. met zwarten rand, zwarl gerand; -ringel 111. zeebraseui 111., |
||||||||||||||
|
draden; er geht fast immer -, hij is bijna
altijd zwart gekleed, in hel iwart; -t Humt\', zwart haar: (Aardr.) die -e.de zwarten, negers; (Verv.) das -, zwart: schönes, dunkles -, mooi, donker zwart o.; das -e im Auge, de oogappel m.; das -e in der Schieszscheibe, zwarte slip v„ zwart o.; in\'s -e lallen, (van kleuren), naar zwart zweetnen; (Huish.) uoher kommt dies -c\'/, zwarl o., zwarte vlek v (Schoolt.) -es Breit, -e Tafel, zwart bord o.; il. jem. an die -e Tafel schrei- ben, op hel bord schrijven; jem. in\'s -t Register schreiben, in hel zwarte hoek schrijven; jent. bei einem Andvrit - an- schritbcn, Z. anschntirzen {jem.); elw. - auf Wri\'i haben, zwart op wit liehhen. eene obligatie, schuldbekentenis, schrif lelijk bewijs hebben; (Zwaanlv.) Slahl - anlnufen lassen, latenaanzwarten; (l)ruk- l.) ru - drucken.ie ilik; (Muz.) -e ftole, toe noot v.; (Schild) - werden, donker worden; -er Sonnlng, Zondag n>. van de lijdensweek; (Spr.) nachtsbei of in der Nacht sind alle Kühe -, /.. Kult; \'2. (van wolken, van den nachl&),donker,zwarl: (van de huid), bruin: sieisl -, die Sonne hal sie - gebrannt, bruin; -e Flecken im Gesirht,zwarte vlekken, sproeten v. mv.: •es Hmd, rogcehrood o.; -es Eisen, ge- goten ijzer; (Ciel ) -er Fluss, gesmolten ijzer o.; -es Silher, onzuiver, -e Müme. slaafmiint v.; -e Wtsche, vuil linnengoed o., vuile wasch v.; (fig.) (van gedachten). somber, droevig, droefgeestig, akelig, naar: -e Seele, boos; .">. (Hand.) -, -es o. of - (onb.) zwart; das deutsche of Frankfurter -, Dnitsr.h zwart o.; ein hartes -, donker zwarl. Schwarz-amsel, (-«) v. zwarte
merel ».; -auge o. (gemeenz.) zwartoog m.; (Nat. hisl.) dier o. mei zwarte oogen; -dugig bijv. uw. zwarte oogen hebbende, zwartoogig; -backe v. (gemeenz.) zwarte, vuile wang v.; (Valk.) grusze—, I100111- of leeuwerikenvalk m.; •béeker 111. rogge- broodbakker m.; -backig bijv. nvv. zwaile vingen hebbende; •bart ui. (gemeenz.) zwarte baard m.; (Nat. hisl.) Z.Hanfliny; •hartig bijv. nw. een zwarten haard hch- bende; -baurh m. zwarte huik ra.; 2. Z. Nasling; -bauchig bijv. nw. (gemeeuz.) een zwarten buik hebbende; -beere v., Z. lleidclbeere; -binder m. kuiper 111. die grool vaatwerk van eikenhout maakt: •blau bijv. nw. naar zwart zweeinend blauw, zwartachlig blauw; -blaulich bijv. nw. zwartblauwachtig; \'bleek o. onver- tind ijzerblik o.; -blei o. (Giel.) zwart lood o.; —erz o.zwart looderlso.; -bleich bijv. nw. loodkleurig, loodblauwaclitig; il. doodsbleek; -blütig bijv. zwarl bloed hebbende; (Gen.) door schijndood ge- troffen; (fig.) galachtig, zwaarmoedig, melancholiek; -blütigkeit v. iiielancho- lisch temperament o.; -braun bijv. nw. zwarlbrnin, zwarlachtig bruin, donker- hruin; -braunlich bijv. nw. znurlachlig bruin:—es Mddchen, brunette v. Schwarzbraunsteinerz, (\'et,
mv. -e) o. zwart bruinsleeiierls o.
3chwarz-brod, (•(«)*, mv. -e)
|
|||||||||||||||
|
Sch. Sch. Sch. 1131
|
||||||||||||||
|
iert) o. ww., Z. schwatien, schwadront-
ren. Schwjïdisch, bijv. nw. Zweedsch,
van "I uil Zweden; die -e Jungfer, ge- vaarlijke klip v. voor Stockholm. Schwefel, (-«) m.,z. m. zwavel v.;
gediegener ui natürlicher-, gedegen zwa- vel, natuurlijke zwavel v.; vegelabili- scher-, plantaardige zwavel v., heksen- nif el o.; kiinstlicher -, kunstznavel v. Schwefel-abdruck, (-di uck-.(e)s,
mv. -drücke) m. afdruk m. in zwavel;
•ai/er v. (flergw.) zwavelader x.;-atkohot m. koolslofverbinding v. met zwavel; •anlimon o., -arsenik in. zwaielarsenik ui.; -artig bijv. nw. zwavelachtig; -ather m. znavelether m.; —weinyeist m. ge- alkoholiseerdezwaveletber m.:gewoonl.) Ilofl\'niannilroppels m. mv.; -bad o. zwa- lelbad o.; 2. zwavelbaden o.mv.;-balsam iu. zwavelbalsem m.: -berg m. zwavel lievallende berg m.; -bild o., Z. -abdruek; • bluusaure v. zwavel-blauwslofznnr o.; •blei o. zwavellood o.; •blitmen, •bl\'ithen v. mv. (Scheik.) bloem v. van zwavel; •brand m.zwavelbrand m.,branden o.van zwavel; -brunnen in. zwavelbron \\.\\-cyan o. zwavelhlauwstof v.; •dampf m. zwa- veldamp m., zwavelacbliue iiitdainping v.; -dampfbad o. zwaveldampbad o.; •dunst ui. zwavelachlige uitwaseming v.; •eisen o. zwavelzuur ijzer o.; -erde v. zvvavelaarde v.; -erz o. zwavelerts o.; •faden m.zwaveldraad m.:-farbe v. zwa- velkleur v.; -/arben, -farbiy bijv. nw. zuavelkleurig; -feder v.lilleriverkluig o.; •gany m. zwavelader v., zwavelgang m.; •yeist in. geest in. van zwavel; flachti- yer —, zwavelverbinding v. met ammo- niak; -yetb bijv. nw. zwavelueel; -yeruch in. zwavelreuk in.; -gesüuert bijv. nw., Z. •sauer; -gesümpf o. moerassige streek v. met zwavelachlige uildampingen; -grube v. zwavelniijn v. SchweiFelhaft(icb.t), bijv. nw.
zwavelachtig.
Schwefel-haltig, bijv. nw. zwa-
velhoudenil, zwavelbevattend; •hemd o. gezwaveld hemd o.; -höhle v. zwavelgrot •bilzenen o. zwavelstok m.; -ltüttev. zwavelsmeIterij, zwaveUiut v. Schwefelicht, bijv. uw.,Z. uhmt-
felartiy.
Schwefelig, bijv. nw. zwavelig,
zwavel bevallend; -e Siiure, zwavelzuur; sauer bijv. nw. —e Salze, zwavelzure
zouten. Schwefel-kali(um),(-fca/i(u»i)s,
mv. -kalten) o. (Scheik.) (veri.ud.) zwa- vellever v.; (thans), zwavelverbinding v. met zwavelzure potasch; -kanrmer v.zwa- velkamer v.; 2. (Lakenw.) zwavclstnof v.; .3. zwavelgroevc v.; -kies m. zwavelkies •kirsclie v. zoele kers v.; 2. bonte Spaansche kers v.; \'kobalt tn. zwavel* kobalt o.; •kolile v. zwavelkool o.; -kitliten- lo/l\' m., Z. •aikobol; •kuehen m. zwav«|-
koek m.; -kupfer o. zwavelkoper o., zwa- velverbindiug v. met koper; -biuterung v. zuivering v. der zwavel; -leber v., Z. kaliumjlüchliiie —.zwavelammoniak ui.;
luft v. (Scheik.) zwavel houdend gas o.;
|
||||||||||||||
|
•rock m. zwarte rok m.;(Scherls.)zwart-
rok, persoon m. met zwarten rok; (i. k. bet.) geestelijke,priester m.; -röckiy bij», nw. in zwarten rok gekleed; -ro(/io.don- kerrooil o.; -iölhlich bijv. nw. douker- roodachtig; •rieken DO. zwarte rug ni.; •schecke v. bruin gepikkeld paanl o.: •scheckiy bijï. nw. met zwarte spikkels op grijze» grond; schimmel m. lijster- grijze .donkergrijzeschimmel m.;-sehlund in. plant v. met zwarte opening; -schna- beliy bijv. nw., \'L. -yeschiiabell; -schuanz m. zwarte staart m.; (Nat. bist.) zwarl- slaart, baars in. met zwarten staart; schiainzig bijv. nw. een zwarten staart hebbende; seiliy bijv. nw. met zwarte zijden. Schw\'arzsel, (-s) o., z. m. zwarl-
sel, sohoorsleenroet o. Schwarz-silber, (•*) o., z. ui.
zwart zilver, met koper vermengd zilver o.; -spechl m. zwarte specht Dl.; -stein m. toetssteen in.; 2. Z. Trapp; 3. zwart krijt, teekenkrijt o.; slirniy bijv. nw. een zwart voorhoofd hebbende; —er Sdnger, nachtegaal m.; slreifig.-strieinig bijv. nw. zwart gestreept, met zwarte strepen: sticht v. (Gen.) zwarlziichl, zwarte kleur v. der huid; -tanne v. don- kere den (neboom) m.; -lüpflich bijv.uw. mei zwarte stippels; .umber m. zeeraal v.; -ximwölkl bijv. nw.door donkere wol- ken omgeven, verduisterd; -wtHsche v. wijnstok m. met donkerbruine druiven: •wasser o. ijzervitrioolwaler o.; -ueisz bij\'.nw. zwart en wit, bont, vuil; -«eis; m. werk boom m. wiens stam van onde- ren zwart en van boven grijs is; -iccizen m., Z. Wachtel/reilen; -wi!d[pret)o. wild zwijn o.; -winde v., Z. Km nu inde; -wisch m. looierskwast m. om bet gare leder h verven; •wolkig bijv. nw., Z. •umiuólkt •volle v. zwarte wol v.; 2. Z. -ivurz (I); -wurz(el) v. (I\'l.) geuieene smeerworlel, waalwnrtel iu.: 2. •kraut (i); 3. witle wijngaard m.; 4. Spaansche schorsenere v.; 5. brandnetel, lepelplanl v.; -:ahn m. zwarte land m. (Nat. bist.) noordsebe glimworm in. SchW&tzen, (schuiatzte, ae-
schwelzl) bedr. en o. ww\\, m. h. babbe- |
babbelzucht, praalzucht, snapachtigheid
v., geklap o., 2. onbescheidenheid v. Schw&tzig, (»er, -sl) bijv. en b.,
Z. arsrhwatzig, schwatzhaft. Schwatz-maul, (-maul(e)s, mv
•manier) o., Z. I\'lauilerlasche; suchl v. kakelzucht, zucht v. tot kakelen: -süch- tig bijv. nw. kakelachtig, twistziek. Schwajlde, (-«) v., Z. Trulbalin.
Schwobo, (-n) v.i» der - sein,hun-
gen, zweven, hangen; (lig.) besluiteloos zijn: it. onbeslist zijn. Schwebekünstler, (-lers, mv.
•Ier) in. koordedanser, cquilibrist m. Schweben, (scbieeblc, geschwebl)
o. ww., ui. h. zweven, iu de lucht han- gen; in der Lnfl -, zweven, fladderen: 2 (van wolken), hangen, drijven, zweven: auf dem Wasser -, (van schepen), drij- ven, zeilen; jem. -d in die llóbe halten in de hoogte houden; ihre Lncken - nu/ ibren Schullern, haar haar fladdert, hangt &: -des Gewand, llailderend: -der Schrilt, lichte tred in.; -de Rrücke, hangbrug ».; ai» Krruze -, gehecht zijn aan; (Bergw.) des Fe/J, uitgeputte mijn v.; -de First. top m. die dreigt neer te vallen, in te sluiten; -,le Millel, losliggend erts o.: •de Sitnpfe, door een dam fin de mijn) teruggehouden water; -de Giinge, langs loopende gangen; -de Fisenbahn, han- gende spoorweg m.; (Muz.) -der Ton, triller in.; (hg.) te hoog verheven zijn. eene booge vlucht nemen, zich boven het alledaagsche verheffen; hach -de Gedan- ken, verheven; das schwebt mir immer ror den Auyen, dat zweeft mij altijd voor den i;eesl; esschwebl mir noch im Geddchlnisse k herinner mij er noi; wel iets van; e> schwebt mir auf der \'lange, het ligt mij op de lippen, ik wilde het juist zeggen; (Recbtspr.) (van processen), hangende zijn, aanhangig z(jn;(flg.)zi0tn:aenFtircA< mul Hoffnuny -, zweven, weifelen, doh- beien; (geineenz.) in Wollusten -,zwein- inen, zich baden; in Gcfahr -, jn gevaar verkecren; es schwebt ein Ungliick lifter mir, er hangt mij een ongeluk boven het hoofd; (Muz.) trillingen maken. Schwgber, (-.«, mv. Schweber) m..
—in, (-nen) v. koordedanser m., koor- dedauseres v.; 2. (Nat. bist.) Z. Schweb- fliege; it. leeuwerikvalk m. Schwebeschritt, (-(«)s. mv. -e)
ui. (iJausk.) lichte tred, danspas m. waar-
bij hel lichaam van den eenen voet op den anderen zich op de maai in even- wichl houdt. Schweb-fliege,(-ii)». aardbij»., aardhominel m.; -forelle v. forel v. die
aan de oppervlakke des waters zwemt. Schwebung, (-en) v. (Org.) tre-
inulaut in., orgelregister o. dal aan de tonen eene trilling geefl. Schwede, (-n, mv. -n) ni. Zweed
m., inwoner m. van Zweden; •nkopj va. hoofd o. met kort gesneden haar. Schwederich, (-(e)*, mv. -e) m.
seliepnet o. in eene inolengoot,
Schwederlein, (-km$, mv.-lein)
o. bloedlink ui. Sc:hwgdcrn, [sebwederte,yescliwe-1
|
|||||||||||||
|
len, snappen, aanhoud
|
47
|
end pralen, wau-
|
||||||||||||
|
weleu, kletsen; (van vogels), kweelen:
(van een zachteu wind), suizelen; Ulier dies umi jenes -, over koetjes en kalfjes praten; in\'s Gelag hinein -, van den hak op den lak springeo, doordraven; 2. op onbescheiden wijze praten, belcedigeml spreken, beleedigende taal uitslaan,ou- samenhaiigende taal uitbrengen. SchWatzer, (-s, mv. Schwatzer)
in., -i.ll, (-ie«) v. babbelaar, snapper, Metser in., bahbelaarster, snapster, \'. ab- belkous v.; 2. onbescheiden spreker in.. spreekster v.; (Nat. hisl.) der böhmische -, gewone beenier, zijdestaart m. Schwatzerei, (-en) v. (i. k. bet.)
Z. schiialzen; \'i. \'/.. Gesehwatz.
Schwatzhaft, (-er, -(e)sl) bijv.
uw. bablielachtig, babbelziek, praalziuk; 2. onbescheiden. Schwatzhaftigkeit, »., /.. 01.
|
||||||||||||||
|
U?Ü
|
|||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||
|
• manneken o. (Bergw.) zwaveltoorts v.;
•metier m. opzichter m. in eene zwavel- smellerij; -mriall o. znavelmelaal o., zwavelverbinding v. met e. o. a. metaal; -tnilrk v. zwavelmelk v. Sohwefeln, (schwefelte, geschvc
feit) bedr. ww. zwavelen, aan zwavel- damp blootstellen; Wein, ein Fass -,zwa- wlen; 2. (Scheik.) gesckuefeltes Silber, zwavelzilver n. Schwefel-natrium, (-natrivms,
mv. -nalrien) o. (Scheik.) zwave|ver-
binding v. met sodamelaal; -niederscklag ni. zwavelneerslag o.; -ofen m. zwavel- oven m.; -6l o. {Scheik.) dik geworden gesmolten zwavel v.; (Hand.) zwavelolie ».; •o.ri/a\' o. zwaveloxyde o.; •p/\'anne v.; •pfanncken o. zwarelpan ?., zwavelpan- nelje o.; -pfuhl va. (H. S.) vunrpoel in.; •pulver o. fijne zwavel v., zwavelpoeder o.; •ijualm m. zwavelwalm m.; -quelle v. zwavelbron, zwavelhoudende bron v.; •ruvrh m. zwavelrook m.; -rauckerung t. zwavelrooking v.; -regen m. zwavel- regen m.; -rökre v. zwavelhnis v.; (Bew d. erts.) buis v. van den tinoven; -rösle T. (Bergw.) zwavelrooster m.; it. hoop m. zwavel voor het roosteren; -rubin m. doorschijnende gedegen zwavel v.; salbe v. zwavelzaU v.; salmiak m. zwavelzuur ammoniakzoulo.;-safco.zwaveligzonl o saver Eisen, zwavelzuur ijzer o.; -saure i. (Scheik.) zwavelzuur o.; (Hand.) vi- trionlolie v.; scklaeke v. zwavelslak v.; seknill va. (Kuip.) gezwaveld linnen o.; see va. zwavelmeer o.,zwavelzee v.; span m. (Kuip.) splinter m. van gezwaveld hout; stuntte v., slück o. stok m. zwa- vel, zwavelstang v.; slecken, slöckcken o., Z. • kölzeken; slrom in. stroom in. van zwavel; -lkeile o. mi. zwaveldeelen o. mv.; -treibofen va., Z. -ofen; -lropfen m. zwaveldroppel, droppel in. gesmollen zwavel; -luck o. (Kuip.) Z. seknill; (Landh.) gezwavelde doek in. om bijen te dnoden. Schwefölung, (-en) v., Z. sckwe-
feln; il. zwaveling v. Schwefel-verbindung, (-en)
v.zwavelverbinding v.;-»acAjo.(Schoen- m.) gezwaveld was o.; -wassero. gezwa- veld water o. S chwo felwa ss er s t off- ammo -
nium, (-«) o., z. m. (Scheik.)zivavel- waterslofverbinding v. met ammoniak -gas o. met waterstof verbonden zwavel- gas o.; sauer bijv. nw., saures S\'o/z,zwa- velwaterstofzuiir zout; saure v. zwavel- waterstofznur o. Schwpfelwein-sauer, bijv.nw.,
•saures Salz, zwavelwijnzuur zont; saure V. zwavelwijnzuur n. Schwefel-werk, (•(«).«, mv. -e)
o.. Z. -külte; -wurz(el) v., Z. Haurslrang (PI.); -zinn o. zwaveltin o.; doppelt —, Z. Musivgold. Schwofzc, (-n) v. (Vog.) trek-
lonw n. van het vogelnet. Schwoien, (sekweile, gesekweit) o.
ww., in. /». (Zeew.) zwaaien. Schweif, (-(e)j, mv. -e) va. (van
ten paard), staart in.; (van een kleed), |
|||||||||||||||
|
sleep m.; (fig.) /anjer -, sleep, tros m.,
aanhangsel o., Z. Sektcanz. Schweif-brett, (-(e)s, mv. -er)
o. (Pass.) dwarshout o. tot het spinnen ili i\' zijdekellingen; -bügel m. aan den zadelknop hangende stijgbeugel m.;-n rn o. (Wag.) afronder m. Schwcifcn, (sclweifte,geschrei ft)
o. ww., m. h. (vaneen kleed), slepen; 2. (van personeii). dwalen, ronddwalen, rondzwerven; ,ï. Z. tckwinzeln; II. bedr. ww. die Waseke -, wasschen; ein Glas -, schoonmaken, omspoelen; rfas Ce/reide -, wannen, ziften; (Pass.) die Helle -, op- zetten; (Naai.) einen Mantel -, rond uil- snijden, met ronde plooien maken; it. (Meub.) ei» Stiick -,rond uitzagen; (PI.) gesckweifle lllume, schyfvormige bloem; 2. van een staart voorzien, sekan ge- schveifl, (van een paard), een mooien staart hebbende; einen Helm -, van een staart voorzien. Schweifhaar, (-(e)«, mv.-e) o.
staarlhaaro.
Scbweifig, bijv. nw. een staart
hebbende, van een sleep.een staart voor- zien: lang -, met langen staart, sleep. Schweif-komet, (-en, mv. -en)
in. slaartster, komeet »,; -rakmen in. passi\'mentwerkersraam o.; •nemen ui., Z. Schuanzriemen;-tfibe v. stomp v. van den staart; sage v. (Meub.)Z. Sckicanz- sage; -sckeide v. (Gord.) slaartriem lil.; spiegelndi>§l. nw. (van pauwen),pron Uend; spule v.(Pass.)passementwerkers- sihielspoel v.; slem va., Z. -komel •trager m. slecpdrager, slippendrager ui Schweifung, (-en) v., Z. sckwei-
fen; 2. ronde tiilsnijding, boogvormige
kromte, bolroudheid v.; (lig.) (iu het spreken), uitweiding, afwijking v. van het onderwerp, lange voorafspraak v. Schweige, (-«) v., Schweig,
(•en) v. kudde v., veestapel ra.; 2. boe
renplaats v.; (Zeew.) boeilijn v. Schweigegeld, (-(e)s, mv. -er)
o. geld o. dat uien betaalt om iem. te doen zwijgen. Sehwoigon, (sekwiey, gesckwie-
gen) o. ww. onr., m. k. zwijgen, het stilzwijgen bewaren, niet spreken; er kann nickt -, hij kan niet zwijgeny\'ei». - keiszen, iem. het zwijgen opleggen, ge- bieden te zwijgen; stille -, (stil)zwijgen, niet spreken; von of über ettv. -, zwijgen van, hel slilzwijgeH bewaren over, niet spreken van; za etui. -, verzwijgen; zu einer Bewegung, Aeuszerung -, zich niet verzetten tegen, stilzwijgend laten voor- bijgaan; (Hg.) die Musik sekweiqt, houdt op, houdt stil; jem. zum - bringen, iera. lot zwijgen brengen; (All.) eine Batterie zum - bringen, tot zwijgen brengen, het vuur doen ophouden van; (Spr.) Z. ver- reden; sein Geaissen sekweigl nickt, zijn geweten zwygt niel; II. (tckweigte, ge- tckweigl) bedr. ww. doen zwijgen, doen bedaren, stillen, sussen; ein Kinil -, sus- sen; seine Zungc -, weerhouden; sein Ge- wissen -, lol zwijgen brengen, in slaap wiegen. Schwoigor, (s, vav.Sckwjiger)m.
|
zwijger ui., hij die zwijgt; 2. hij die tot
zwijgen brengt. Schweighaft, bijv. en b., Z. sekueigsam.
Schweigsam, schwojgsclig,
(•er, -st) bijv. en b. zwijgend, sul, le- rugboudend; 2. bescheiden, ingetogen; •keil v. stilzwijgendheid v.; 2. beschei» lenheid, ingetogenheid v. Schweigsystem, (•(«)*) o., z.
m. (Ger.) stelsel o. om den gevangenen
als slraf het zwijgen op te leggen. Schweimèl, (-s, mv. Sckweimel)
va. zwijmel ni„ onmnchl, duizeling v. Schwoiinolig, (-er, -sl) bijv.nw.
zwijmelig, duizelig. Schwcimcln, (tekweimelte, ge-
tckweimell) o. ww., m. k. duizelig zijn, duizelen. Schwein, (•(«)*• u,v- -<0 "• 2Wij»>
varken o.; (Jaclitw.) icildes -, wild zwijn, rverzwijn o.;junges -,jong «ild zwijn o. dat nog geene slagtanden heeft, frislijn o.; angekendes -, wild zwijn o. in zijn vierde jaar; (Volksl.) zwjin o., vuil, mor- sig persoon ui.; it. vlek, fout f., inktvlek v.; (Zeew.) grondkolscin in.; (Wf..) on- verdiend geluk o.; (Spr.) viel -e macken den Vrank diinn, waar de varkens veel zijn is de spoeling dun. Schweinbar, bijv. uw. (Jacbtw.)
•er Keiler, wild zwijn o. iu zijn derde
jaar. Schwein-bar, (-en, mv. -en) ui.
tam everzuijn o.; -(be)sckauer in. var- kensscliouHer ui.; -bele, -bedc v. belas- tiug v. op de varkens; -blaltern v. mv. harde kiuderpokkeu v. mv.; -bralen va. gebraden varkeusvleescb o.; -bruch iu. iloor hel valken omgewroete plaats v. Schweinchon.Schweinlein,
(verkl.) o. zwijntje, varkeutje.jong wild zwijn o.; 2. dadelschelp, steenschelp v. Schweindachs, (•«*, mv. -e) m.
bunzing, das in.
Schweine-brust, (-bruste) v.,
•bug, (-bug(e)s, mv. -é«\'ye)iu.(Jacht-
w.) borsl v. van een wild zwijn. Schweine-fett, (•(«)*) °-. *• "\'•
varkensvel o., reuzel o., smout o.; -/leisck
o. varkensvleesch o.; -hulz, -kelze, -jagd v. wilde zwijnenjacbl, jacht v. op wilde zwijnen. Schwoinen, bijv. en b. van een
varken, van varkensvleesch; -flei*ck o. varkensvleesch. Bch.X7QJ.Xl&a.,(!ickweinle,gesekweint)
o. ww. (gein.) zwijnen, morsig zijn, lie- derlijk leven; 2. verminderen,afnemen. Schweinorei, (-en) v., Z. Saue-
rei.
Schweinem, (sckiceinerte, ge-
sekweinert) bedr. ww. doen veriuiudereii, doen afnemen, dueu indrogen. Scbwein(e)-essen,(-s)o.(Volks-
i.) varkeiisvoeder o.; (lig.) slecht, morsig eten o.; \'(eiste v. (Juchtw.) velheid v. van het wild zwijn; -felt o. zwijnenvei, varkensvei o., reuzel o., smoul o.; -jinne v. gortigheid v. van hel wild zwijn;-/S«/( in., Z. Sau/isck; -fiasi va. varkensvoeder, zwijueuvoeder o.; (lig.) Z. -cssen; -yal- |
||||||||||||||
|
Sch. Sch. Sch. U33
|
|||||||||
|
door inspanning, met moeite, door zwt>»
ren arbeid verkregen; -jieber o. zweel», koorts v.; -ftecken m., -friesel o. zweet, vlekje o.; -fuchs m. zweelvos m., ro; - paard o.; -geruch m. zweetluchl v.;-oru be v„ -grübcken (verkl.) o„ Z.-toch; -htilzt v. hilte v. waarbij het ijzer begint te smelten; -hund ra.(Jachtw.) bloedband, brak in.; it. Z. Harenbeisier. Schwoiszig, bijv. nw. zwetttig,
bezweet; (Jachtw.) bloedend. Schwoisz-loeh, {-loch(e)s, mv.
löcher) o. zweetgat o., porie v.; -mes- ser o. jagersmes o.; -melde v. glasikruid, bingelkruid o.; -mitlel o. zweelraiddel o.; -nahl v. naad ra. van tweeaaoeenge- smede ijzers; schnur v. maat v.-»oor het opzoeken van een aangeschoten tiert over de grenzen; spuide v. pas»;nientwer- kersspoel v.; sucht v.(Gen.)zweelzucht, zweetziekte v.; -lrank m. zweeldrauk in., zweeldrankje o.; -treibend bijv. nw., Z. -befördernd; -tropfen m. zweetdrop- pcl in.; -lurh o, zweetdoek, do«k in. om het zweet af te vegen; (Naai.) stukje ge- wast linnen o. tegen bet doorzweeteu;2. zweetdoek m.; -wolle v. (Hand.) vettige wol v.; -wursl v. (Kookk.) bloedworst v., beuling in. Schweizer, (s, mv. Schweizer)
in. (fig.) koeherder, kaïsbereider m.; 2. deurwachter, lijfwachter, portier, huur- soldaatm.;3. (Nat.hisl.) zwart gestreept eekhorenlje; 4. (Iftlj.) bal ui. die ver- loopt; 5. (Aardr.) Zwitser, inwoner ra. van Zwitserland. Schweizer-bart, (-bart(e)s,mr.
•barte) ui. knevel, snorbaard in.; -bass m. (Org.) pedaal v. van de flageolet- regislers; -bohne v. Zwitsersche snij- boon v.; -bund m. Zwilsersch bondge- nootschapo.; -can/on ra. Zwilsersch kan- ton o. Schweizerei,(-en) v. koestal m..
melkerij, kaasraakerij v. Schwoizor-iloto, (-n) v. fluit
v.; (Org.) ilageoletregister o.; -gardt v. Zwitsersche garde of lijfwacht v.; -hose v. wijde, gestreepte linnen broek v.; 2. (PI.) nachtschaduw, nachtschoone t.; (Tuinb.) rood en geel gestreepte peer v.; (Itelfst.) eenschalige schelp v.; -Auf m. Zwitsersche hoed m.; -hütte v. Zwilser- sche hut v. Schwoizorisch, bijv. nw. Zwit-
serseb. Schwoizer-kiiso, (-kases, mv.
•kdse) m. Zwitsersche kaas v.; -krank- heit v. heimwee o., weemoedig verlan- gen o. naar huis; -*T»ii/iTo.iuv.(Apiilb.) Zwitsersche geneeskruiden o. mv.; •marsch in. Zwitsersche marscb ra.; •papier o. velijn papier o.; -pfeife v., Z. •flole; -p/laume v. Zwitsersche pruim v.; -rad o. rad o. om wol te spinnen; •republik v. Zwitsersche republiek v.; •rosé v. alpenroos v., rbododendron ».; • tuube v. Zwitserscue duif v.; -zuickel ui. Zwilsersch mutsje o. Sohwelen, {schwelte. geschvielt) o.
ww., in. A. muien, walmen, smeulen, branden zonder vlam; 2. bedr. ww. Ka(- |
|||||||||
|
zoekt; -leder o., Z. Schiccinleder; -magen
m. varkensmaag v.; -rippe v. varkensrib v.; -rippchen o. (Kookk.) varkensribbelje v., varkenscotelelte v.; -rüssel m. var- kenssnuit ui., schwanz in. varkensstaarl ra.; —affe m. aap in. met een varkens- staart. Schwein(s)sprung,(-»pruno(e)s,
mv. -.s,-n"W\'Jni. sprong m.van het wilde zwijn. Schweinsstirn, (•(*)». mv. -e)
m. bovenste gedeelte o. van den var- kenskop. Schwein-stall, (stall{e)s, mv.
•stille) m. varkensstal, varkenshok o.; (fig.) vuil, smerig verblijf o.; stein m. stinksleen m.; stosz in. (Schermk.) de genstoot in. met gekromden arm. Schweins-thranen, v. mv. ge
huichelde tranen, krokodillentranen m. mv. Schweinsuhl, [-i»hk) v. mest-
plaats, iiiodilerplants v. voor de varkens
Schweins-waffe,(-n)v.,z.//ou-
zalm; siühle v., Z. Schweinsuhl; -uursl
v. varkensworst v.; -zalm m. varkens tand ra.; (Mat. hisl.) witte oliefautstand in. (eene schelp); (Uelfst.) varkenstami ui.; 2. tandbrascin m.; -ieug o. stoet m. voor de wilde-zwijnenjachl; -ziemer m. bilstnk o. van het varken; -zunge v. var- kenstong v, Schwein(o)-tang, (-(«)s,mv.-e) m.(PI.)zeegraso.;-(reii(;rm.zwijnenhoe-
der m.; -lrog m. varkenstrog m.; •wild- prei o. gebraad o. van wilde zwijnen; •uiilile v., Z. -bruch;-zeug o. (fig.) vnil- heid, smerigheid, morsigheid »., vuil o.; •zucht v.varkenshouden o. Schweisz, (-es, mv. -e) m. zweet
o., uitwaseming, transpiratie v.; (Gen.) huiduilwaseming v.; (van een paard), damp ui., zweel o., schuim o.; (van wol), vettigheid v.; (Jachtw.) bloed o.: 2. dam- pen in. mv., vochtig pleister o.; (aan vensters), wasem m.; (Zonlz.) Z. Salz- schweisz; 3. englischer -, Z. Schweiszfie- ber; (Veea.) bevangenheid, stijfheid v.; in vollem -e sein, geheel bezweet zijn, in het zweel baden; (fig.) nach vieler Mülie und vielem -e hut er <f-, na veel moeite en inspanning &; es hal manchen sauren • gekostet, het heeft menig d roppel zweets gekost; dieses Geld ist sein sauerer -, dit is zijn zuur verdiend geld; (11. S.) uu -e deincs Angesichls, in het zweet Sc. Schweisz-bad, {-bad(c)s, mv.
•bader) o. zweetbad o., Z. Schuilzbad; •befördernd bijv. nw. zweeten bevorde- rend; -blnschen o., -blatlern v. mv., Z. Hilzblischen. Schweiszen, (schweiszte, ge-
schweiszt) o. ww., m. h. zweeten, uitwa- scinen, traii3pireeren;(Jachtw.) bloeden; (van vaten),doorzwecten, doorzeeveren; (Giet.) (van ijzer), beginnen te smelten; 2. bedr. ww. das Eisen - aaneensmeden, soldeeren; (Spoorw.) Schienen zusam- men-, aaneendrijven, soldeeren. Schwoiszor, (-s, mv. Schweiszer)
in. bij die gloeiend smeedt, soldeert. Schweisz-errungen, bn>. nw.
|
|||||||||
|
lerte v. varkcnsdril v.; -glocke v. vleezi-
ge uitwas in. onder den hals van wilde zwijnen; (lig.) Z. Sauqlocke; -gülle v. be- lasling v. op de varkens; -haller m. hij die varkens houdt; it. Z. -««r/; -handel in. handel m. in varkens; -handler m. varkensknopman m.; -halz v., Z.Schwei- nehalz; -heerde v. kudde v., troep m. varkens; -hirsch m., Z. Eberhirsch; -hirl —in, zwijnenhoeder m.,znijnenhoedster v.; -hund m. hond m. van een twijnen* hoeder; (Jachtw.) Z.SatiAttttfl\';(fig.)sme- rige. vuile kerel m.; -hüler m., Z. -hirt; -iqel ra. egel m.; 2. ijzervarken, stekel- varken o.; (fig.) smerige, vuile kerel, morspot m.; -igelei (—en) v.smerigheid, vuilheid, morsigheid v. Schwoinisch, bijv. en b. als een
zwijn, morsig, smerig, vuil. Schwein-junge, (-n, mv. -n)
m. jonge zwijnenhoeder m.; -koben m. Z. Koben; -kresse v. (1*1.) wilde kraaie- voct m.; -krieche v. wilde pruim of kers v.; -ledero. varkensieder o.; 2. (Kookk.) zwoord o. Schweinling, (-(e)s.mv. -e) m.
(PI.) gele kanipernoelje v. Schwein(e)-markt,(-marA7(e)«
mv. -mdrkte) m. zwijnenmarkt,varkens- markt v.; -»i«>i in. vetmesten o. van varkens, varkensmesten o.; 2. eikelmest m., eikclvoedsel o.; •muiter m. varkens- mester in.; •meister in. opzichter m. over het vaikensmesten; -melde v. stekelige ganzevoet ra.; -mist m. varkensmest ra.; •möhre v. pastinak v., witte wortel in.; •muller v. zeng, zog v., wijfjesvarken o.; •pelz m„ Z. -igel (fig.); -pllaume v. wilde pruim v.; -pit; ui. (I\'l.) gele padden- stoel lil.; -plan m. vlakte v. waarop var- kens gemest worden; •ralte, -ralze v. pharaoral v.; -salat m. wilde mosterd in.; it. varkenssnlade v. Schweins-auge, (--, mv. -n) o.
varkensoog o.; (fin.) klein, langwerpig,
schuins geslepen oog o.; -backe v. kin- iiebakshara v.-, -blase v. varkensblaas v.; •borste v. varkenshorstel in.; -bruch in., Z. -Kuhle. Schwein(e)-schatz, (sehatzes,
mv.-*cA4fz«)m.belasling v.opde varkens; schuchter ra. varkensslachter, speksla- ger in.; schraalt o. varkensvet o., reuzel o., smout o.; schrot o. varkensrncel o.; •schuarte v. zwoord o.; schuingel ra. (PI.) drijvende dolik v. Schweins-feder, (-n) v. (fig.)
varkensborstel m.; 2. (Jachtw.) zwijn- spriet m„ korte spies v.; (Slot.) ijzeren haak in.; (Volkst.) in —n schlafen, op stroo slapen; -/laumen v. mv. varkens- nierenvel o.; • hals ra. hals m. van het varken; (van paarden), varkensnek in.; •halz v., Z. -jagd; -ltaut v. wildc-zwij- nenhuid, varkenshuid v.; -jagd v. wihle- zwijncnjaclit ».; -kilsc ni. (Kookk.)Z Presskopf; -keule v. varkensbil v.; -knn- chen m. mv., •knöchelchen o. niv.(Kook k.) kluifjes o. mv.; -kopf m. varkenskop in.; (Rijk.)ingebogenpaardekopm.;(fig.) domkop in.; -kopfabend ui. avond m. waarop de bruidegom zijne bruid be- |
|||||||||
|
1134 Sch.
|
||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||
|
Sch.
|
||||||||||||||||
|
fee. Thee -, (rekken; Pech -, koken,
uithalen. Schweler, (-j. mv. Schutter) m.
teerkuker. teerb-reider m. SchwelgS, (-n) v. vlierbes v.
Sch.WQlgBa,{.ichifelgte,qeschwelgl)
o. ww., m. h. zwelgen, brassen, goede sier maken, een losbandig l»ven leiden; tn elw. -, iels genieten, zich baden in het gennl van. Schwelgen-baum, (-baum(c)s,
mv. •bóumc) in., Z. Wasserholnnder.
Sclvwelger, (-a, mv. Srhuelgtr)
tn. zweluer, hrasspr, losbol, licht.nis in. Sahwelgerei, (-e») ». zwelgery,
brassi\'iij. iiilsp.ittiug, verkwisting v.
Schwelgerhaft, schw©lgo-
risca, bijv. en b. gulzig, verbrassend,
zwelgend, losbandig, l)iiitens|iorig. Schwelholz, o., i. in. (Iloschw.)
haixar.btig brandhout o. Schwelk, bijv. nw. verwelkt, ver-
dord, verdroogd. Schw§lkboden, (-bndens, mv.
-boden) in. (Itr.J droogzolder m. voor mout. Schwolkon, (schirelkle.geschicelkl)
o. ww. verwelken, verdorren; 2. bedr. ww. drogen. Schwellchen, (verkl.) o. balkje,
ribb. ije. ilnriiellje o., Z. Scheelte. Schwelle, (-«) V. (van eene deur),
ilreui|iel, dorpel in.; (van een gebouw), balk in., rib v.; (van t»n muur), dwars- balk m.; (Walerb.) grondbalk, legger in., kesp v.; (vau eene koets), b\'iom iu„ le- moen o.; er soll mir tucht über die • kommen, hij moei bij mij niel in huis komen; (fig.) ingang, rand ra.: an der - des Verderbens stchcn, op den rand de« verderfs; iï6er die - schreilen, over den drcmpi-l komen. 8chWQllen,(duschuillsl,erscliiriltl,
schitoll, gesHiwoltcn) o. ww. onr., in. s. (van lichamen), zwellen, opzwellen, uil- zetten, opblazen, dik worden;geschicolle- nes Gesiclü, dik, gezwollen; 2. (van wa- Ier), zwellen, «assen, slijjen, hooner worden; (van vrnchten),grooler worden; (van den boezem), opzwellen; (van zei- len), zwellen; (lig.) die Brusl schwiltl ihm, zijne borsl zwelt op; tein Cemülli schwiltl ton diesem Gli\'ick, dat geluk maakt hein trotsch; II. {schwettle, ge- schicetll) bedr. ww. reg. doen zwellen, doen kuiten,opblazen;eüie» Fhut-.iotn zwellen, wassen; den Magen -, opblazen der liegen bal den Hack geschwellt, heeft de beek doen wassen, rijzen; Erbsen, Hohnen -, laten koken, laten opzwellen, uitzetten; (l.ooi ) mil Gerste geschircll- les Leder, in gebroken gerst gaal\' ge- kookl leder; (lig.) den Mixlh -, aanwak- keren. Schwellen-baum, (-*aiim(e)s
mv. •biume) in. boom in. die tot <lreni- pel dient; -/io/j o. hout o. om dorpel- van te maken, dorpelhout o. Schweller, (-s. mv. Schweller) in.
(Bouwk.) hij die de drempels of dorpel- legt of maakt; 2. bij die doel zwellen & Z. scHuelten; 3. (aan eene slede), gebo- |
gen boom m.; (van eene koels), boom
m., lemoen o. Schweller-band, (-band(e)s. mv. -bander) o., «riemen, (-riemens,
mv. -riemen) m. (Zad.) riem in. waarin de koels hangt. Schwell-farbe, (-«) v. (Looi.)
scherpe loog v.; -ion m. (Mnz.) sterker wordende loon in., crescendo. Schwellung, (-en) v., Z. schwei
ten; il. opzwelling, zwelling v., gezwel o., wassing, rijzing v. Schwemme,(-«) v.(van paarden)
Z. das Scliwemmen; 2. wed o., zweiu- plaats v.; 3. drinkplaats v.; in dit - rei- ten. Z. sebwemmen. Sahwommcn, \'schwemmlc, ge-
tchwtmmt) bedr. ww. cin Pftrd -, dren- ken, in hel wed brengen, laten zwem- nen;tria belt mil Thranen -, besproeien, bevochtigen; 2. (Scheepv.) lint: -, doen Irijven, vlot maken, tintten; fort, teeg -, (van den regen), doen voortdrijven; ï. Land an dus lifer -, spoelen; II. o. zelf«l. in het wed gaan, drijven, vlotten. Schwemmer, (-s, mv. Sc,tuem-
mer) m. hij die hel paard & naar hel
whiI brengt, laat zwemmen. Schwemsel, (-J, mv. Scluremsel)
(Beriiw.) drijferls o.
Schwgllde, (-n) v. sponsachlig
halsgezwel o. Schw§nden, (schwendetc, ge-
chwendet) bedr. ww.(l\'rov.) afbranden, vernielen, doen verdwijnen. Schwongbaum\',(-6(iii\'n(e)s, mv.
6iiu»ie) ui. zwengel, haudbooin DJ.,
kruk v. Schwgngel, (•», mv. Schuengel)
(van eene klok), klepel ui.; il. klepel- louw o.; (aan eene pullirou), wip v., zwengel, zwingel in.; (I)iukk.) pcrsbooui n.;(aan een rad), Z. Schwenyb-ttuu;(na een windmolen), wiek v., molenvang v.; (van eene koels),evenaar m.;(N"al.)sliii- germ.,spil v.;t<jiet)zwaaiknlf v.,hefboom, helmstok, kolderstok in.; it. (vau blaas- lialgen),gewicht o. Schwengel-brunnen, (-bmn-
nciis, uiv. •brunntn) m. waterput m. mcl zwengel of wip; -kunst v.(Walerb.)zwen- gelwerklaig o.; -prcssc v. pers v. met een boom; -pumpe v. sliugerpnmp v.; -rie- men m. klepelriem m.; sliltze v. (Giet.) hefhoomsieun m.; -uhr v. slingeruiirwerk o., pendule tv, -icerk o. slingerwcrk o. Schwenk, (-er, -{e)sl) bijv. nw.
slank, duo, buigzaam. Schwenk-baum,(-(iatim(eis,mv.
•Iiaume) in. handbuom in. van de pers,
spil v. van den hefboom; -bier o. gersle- bier, witbier o. dat in de zoulpan gcgo- len wordl; -becken ni. kom v. om glazen |
|||||||||||||||
|
Glas -, bewegen, schudden; it. spoelen;
2. wed. ww. sich -, zich wenden, zich omdraaien; (Krijgsw.) zwenken, eene zwenking maken. Schwenkem, (srhuenkerte, gc-
schicenkerl) o. ww. dikwijls en aanbou- dend zwenken, draaien. Schwgnker, (•», mv. Schwenker)
m. hij die zwaait; 2. zwaaiend voorwerp o.; 3.(Uurw.) slinger m.; (Volkst.)vron- wenjakje o. met panden. Schwpnk-feder, (-n) v., Z.
Schwingfeder; -felder in. dweeper in.; it. nnbezoniiene. zinnelnoze,lo«bol m.:-*e»- set m., Z. -bccken; (Konf.) kaïidijketel, kriel m. om te suikeren; —arbeit v. (Konf.) suikeren, konlijten o.; il. in sui- ker gekonfijte vrnebten v. mv.; -rur/ o., Z. Si hwungrad; seile v. zijden draad in. door de kralen geregen. Schwenkung,(-en)v.,Z schwen-
ken; (Krijgsw.) zwenking v., zwaai tn. Sohwenkwasser, (-«) o., z. m.
spoplwalt-r o.; il. vuil, gebruikt vvater o.
Schwope, Schweppe, (•») v.
(Pm».) zweep, karwals v.; 2. zwingel,
zwengel, sIpH in. Schwopolsodo, (-n) v. dunne
graszule v. ichwer, (-er, -sl) bijv. en h. zwaar,
zwaar wegend, zwaar drukkend; tri-I Koffer Ut zihn l\'fnnd -, is 10 pind zwaar, weegt Sl\\ cine -c Last, zwaar; - niegrn, zwaar zijn of wegen; -« Geschut!, grof geschut; -e Reilerti, - beiralfnele llriter, zware ruiterij v.; -es Geld, wichtig; -er Zeug, zwaar, dik, vast; (Jachtw.) -er llnnd, groote hond, bulhond; -er Wein, sterk; 2. (Og ) zwaar, drukkend, n»er- slelpeml, moeielijk; -e Arbeit, zwaar, inoeielyk; - ;« verstellen, moeielijk: rine •e Ztinge haben, moeielijk spreken: -tr Knpf, zwaar hoofd; - begreifen, moeielijk; •haren, rin -es Gekir haben, hardhoorig zijn: -e Hial, harde bami. - .4//ie»i holen, moeielijk; mil -cn Schrillen gehen, met «waren tred loopen; -e Zeilen, ongeluk* kig, naar: -es Wellef, drukkend; -e S-e, bolle zee; das geilt thm • cin, dat begrijpt hij niet gemakkelijk; es ist - nut ihm auszukommen, het is moeielijk niet hem om te gaan; es ist • zn glauben, het is mneielfjk, bijna niet Ie gelooven; bei item kbsehiedt uurde es Hun •, fiel es ihm -, werd hij aangedaan, bewogen; es wird mir - Sit ;« vtrlatttn, het valt mij hard Sc; is uird - hallen, ob Sie ihn überzeU\' ryt\'i kinnen, ob Sie ihn je wieder sehen werden, gij zuil hem moeielijk ovcrtui- gen, ik luijfid of gij hem zult overtuigen, zult weerzien; - in der Fausl hegen,(\\an paarden), zwaar op de hand zijn; das macht mir das Herz -, dat bedroeft mij, dat maakt mij ongerust; etu. mil -em Henen sagen, overstelpt van droefheid; jemn. das Herz • machen, iem. ongerust maken; -e Triiume, zwaar; es liegt mir - it den Gliedern,:k heb eene zwaarte door al mijne ledematen; rin -er Kampf.znanr, hard, moeielijk,gevaarlijk, ernstig, hard- uekkig; eine -c Speise, dit - im Af\'ti/en liegt, moeielijk te verteren; it.fvan ziek- |
||||||||||||||||
|
59
|
||||||||||||||||
|
te spoelen, spoelkom v.; -biirsle v. gla-
zenborstel, gl.izenwasschcr, ragebol in. Schwenkel, (-s, mv. Schwenkel)
m., Z. Schuengel.
Schwenken, {schwenkle, ge-
schnenkl) bedr.ww. zwaaien, doen w.ip- peren, heen en weer slingeren;dieFaline -, doen wapperen, zwaaien; dus Wasser im Gtase -, heen en weer schudden; das |
||||||||||||||||
|
Sch. 1135
|
|||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||
|
Scli.
|
|||||||||||
|
• liinzejiu. (bij de Onden), dans m. met
zwaarden, krijgsdans m.; (in Neurenberg, Zvve\'len 4), mommendans m. Schwert-feehter, [-ters, mv.
•ter) ra. zwaard vechter, gladiator m.;
•feger m. zwaard veger in. Schwertfeger-arbeit, (-en) v. zwaardvegerswerk o.; -drahl m. metaal-
draad 111. nni het gevest van een degen; •gold, silber o. bladgoud, bladzilver o. voor het vergulden of verzilveren vande- gcngeveslen; -meister m. zwaard vegers- baas m. Schwert-flsch, (-es, mv. -«) m. zwaardvisch m.; \'2. L. Sige/isch; it. Z.
Stachetdrache: •förotig bijv. nw. zwaard- vormig, lang en spits; -/orlsutz m. (Ont- Ik.) gall\'el v. van hel borstbeen; -fulter o. degenscheede, sabelscheede v.; -gro- scben m. voormalige Keur-Saksische gro- scheu o.; -halbe v. bloeilverwanteu m. en v. mv. van vaderszijde; -hteb in. slag, lionw ra. met het zwaard; •Uatpe v. (Waterb.) vastgespijkerd kruishout o.; •knopf in. knop in. van het zwaard; -le- hen o. zwaanlleen, manlijk leen o.; •Mie v. zwaard vormige lelie, zwaardlelie v.; "2. iris v.; 3. Z. Schwerlel; 4. Z. Kalmus; •mage m. (veroud.) bloedverwant m. van vaderszijde, bloedverwant ra. iu op- gaande lijn, aguaal m.; —nschaft v. ag- iiiialschap o.; "2. agnalen m. rav.; -maul o. (gerneenz.) Z. -zunge; -ordenia. (nd- (ler)orde v. van het zwaard; -pfalit in. paal in. waaraan een zwaard hangt, als teeken van eene rechtsmacht, jurisdiclie- paal m.; •recht o. rechl o.van hel zwaard; recht o. van den sterkste; -lnlt m., Z. •schrill. Schwgrt-ritter, (-lers, mv. -ter)
111. zwaardndder, ridder ui. van de orde van hel zwaard; -riicken m. mv. (Nat. Iiisi.) zvvaardriiggen m. mv. (visch); • schelde v. zwaardscheede, degenscheede
v.; schlag 111.. Z. -hieb; ohne —, zonder slag of sloot; •tchleifer in. zwaardslijper in.; schwanz m.zwaardvorraige staarl in.; •2. stckelhaai, zuigervisch m.; schwanzc 111. mv. schelpdieren o. mv. niet zwaard- voriuigen slaart; schock o. hoop m., zestigtal o.; it. Z. -groschen; sei\'.e v. opgaande linie v.; slange v. (Vog.) staak ui. iu den vorm van een zwaard; strahl iu. glinsteren o. van een vlammend zwaard; slreieh m., Z. schlag; -lümer 111. gemaskerde danser ra.; •theil o. erf- deel o. van vaderszijde; % (l<cr.) dubbel aandeel o. van den man in de goederen gedurende bet huwelijk verkregen; -(ro- gend bijv. nvv. een zwaard dragend;-/r<ï- ger m. zwaarddrager ra.; •zungc*. scher- pc long v.; it. lasteraar m„ lasteraar- ster v. Schwer-wichtig,bijv.nw. zwaar,
zwaar wegende, wichtig; -züngler m. hij die moeielijk spreekt. Schwester, (-«) v. zuster v.; leib-
liche of rechte -, eigen zuster; (kerk. liesch.) graue -n, frontme, barmherzige -n, grauwe zusters, hefdezusters, zus- Iers v. van barmhartigheid;il. geestelijke ziisler.non v.;-2.A/oraui«ne -,hernhutter- |
|||||||||||
|
vigheid, dikte v.; -lernig bijv. nw (ge-
meenz.) moeielijk leerend, hardlecrend;
•lernigkeit v. hardleeremlhenl v.
Schworlich, bijw. moeielijk, ter-
nanvvernood, bezwaarlijk, nauwelijks; er
wird - kommen, ik vrees of hij komen
zal.
Schwer-linie, (-n) v. rechte lijn
|v. door het zwaartepunt; -lölhig bijv. nw. zwaar, wieling,zwaar wegend; -mu-
\\cltend bijv. nw. (Nat.) zwaarte gevende: 1 •mester 111. zwaartemeler m., weegschaal, balans v., barometer, luchtdrukkings-
Inieter 111.; -metall o. zwaar metaal o., zwaarsteen 111.
Schwermuth, v., z. m. zwaar-
uincdigheid, droefgeestigheid, somber- heid *\'.; \'krank, Z. schwermüthig; \'seott bijv. uw. iiiterslzwaaniioedig,melancho- lisch. Schwermüthig, (-er, -st) bijv.
nw. zwaarmoedig, droefgeestig, somber, ireurig; -keit v. zwa.ir:noeiligheid,droef- geestigheid, melancholie v. Schwer-nöther, \'-thers, mv
• Hier) m. gemeene vent, slungel m.; \'2. uitvaagsel, gemeen o.; -pankt 111. zwaar- lepiinl o.; •schrill m. loinnc,lompe,zware tred 111.; (Dichlk.) voetmaat v. van drie lange lettergrepen: •selenit m. gekri«- lalliseerde zwavelzure kalk v.; -si/i/i m., Z. •muth; •sinnig bijv. nw., Z. •tnüthig; i. kwalijk gematst; il. moeielijk Ie be- grijpeu; spallt ui. of —erdc v. zwaar- spaath o.; slein ia., \'L. •metall: —sauer bijv. nvv. tuiigsleenzuur; —saurei. lung- sleeuzuur o. Schwert, (-(e).s, mv. -er)n. zwaard
o.; il. degen, houwer, hartsvanger 111.; init Feuer und • rerheeren, te vunr en te zwaard verwoesten; hier muss das -enl- schciden, hier moet het zwaard, moeten, de wapenen o. mv. beslissen; (geincenz.) sie hat eine Zunge wie ein -, zij is zeer scherp in hare uitdrukkingen; il. (bij het heiinepbrake.\'i), zwengel hout, slaghout o.; (Zeew.) (van een schip),zwaard o.;(Boek- b.) vouwbeen o.; \'2. zwaard o.dergerech- liglieid, doodstraf v.; zunt -e rerarlhetlt werden, veroordeeld worden om ont- houfd te. worden; mit dein -e hinrichten, lein. onlhoolden; 3. geweld o.,oorlog m.; >WR -c greifen, naar het zwaard grijpen, de wapens Rangorden; (Volkst.) ment • schneidet aurh, ik doe ook mee. Sahwertaffet, (•(<?)•«) m„ z. m.
zware laf v., gros de Tours o. Schwert-aloe, (-«) v. zwaard-
aloé v.; -bUme v., Z. •lilie; •bohne v.,\'/,. S\'ibetbohne; •bruier m. lid o. vanderid* ilerordc van het zwaard. Schwertchen, Schwertlein,
(verkl.) o. zwaantje, zwingelhuuljeo.,Z.
Schwert. Schwertel, (-s, mv. Schwerlel) m.
lisch, lischbloeui v.; \'2. zwaardlelie v. Sohwgrtel-gras, (-m) o., z. m.,
Z. Schil/\'gias; -maus v. muis v. met rui- ,-en staart; -rted o., Z. Igelskolbe; -icur- zel v. Duilsche lisehbloem v.;\'2. knollook o. mei weegbree, vormige bladeren. Schwert(er)tanz, (•tunzes, mv.
|
|||||||||||
|
ten),zwaar, ernstig, gevaarlijk; - darnie-
der liegen, gcvnnrlijli,-ernstig, ziek zijn; die -e Nolh, vallende ziekte v.; il. (van misdaden), zwaar, groot; (van wonden), ernstig, gevaarlijk; (van straffen),zwaar, gestreng; - siiniligen, grootelijks; - stra- fen, zwaar, streng; dies macht sein Ver- brechen noch -er, dal maakt zijne mis- daad nog grooter, erger, dal verzwaart zijne misdaad nog; il. (van belastingen), zwaar, drukkend, bovenmatig; -e Kosten, groot* kosten; das koslet -es 1\',eld, dal kost cene massa geld; die •e Mengt, de groole menigte, de groote hoop; -e Seuf- zer, diep; - betrilbl, diep bedroefd; sich • Urgent, erg boos zijn; (Zeew.) - reilen, (van schepen), moeielijk zeilen, varen; einem • fatten, moeielijk vallen, pijnlijk aandoen; it. teil laste zijn van. Schwer-athmig, bijv.nw.mneie
lijk ademhalend; •belangen bijv. nw.door zorgen overstelpt ;-/h.\'(umV« bjjv. iiw.over- stelpl, o verladen, z waar beladen;(lig.)( van den blik), overstelpt, bedrukt. Schwerben, [sehmerble, ge-
schwerbl) bedr. vvw. smeren, strijken, vvissclien. Schwer-betrübt, bijv.nw. over
stelpt van droefheid, diep bedroefd;-6/ü- tig bijv. nw. dikbloedig;(lig.)zwa;.rmoe
dlg, drooinerig, slaperig; -bliiligkcil v. zwaarmoedigheid, droomerigheid v. SohW0re,(-«)v.zvvaiirte v.,gewicht
o.; (tien.) zweer v.; (van ecne misdaad) afgrijselijke a.,slrafbaarüeid v.; (van eene slr.if), gestrengheid ».; (van een anjbl), inoeielijkbeid, zwarigheid v.; nach der (gcineeuz ) uiterst, hoogst, oneindig. Schwerebeno, (-«) v. vlak o.
van hel zwaartepunt, Schweremesser,(-se«, mv.-ser)
in., Z. Schnermesser.
Schwer-erde, v., z. m. zwaar-
aarde v., bariet in., —mclall o. Iiariinn o., metallische basis v. der banetaarde; •fall m. (Dichlk.) versinaal v. van Iwee lange en een korleu voet; -fiitlig bijv. nvv. zwaar, plomp, lomp. onbeholpen, loom, stijf; •filligkeit v. zwaarte, lomp- beid, plompheid, loomheid v.; -/allig bijv. nw. moeielijk plooiend; •fl\'ïclte v. vlak o. van hel zwaartepunt; •flituig bijv. nvv. (lievv. der erls.) inoeiclijk Ie smel- leu; •flasiigkctt v. geringe smelthaarheid v.; •förderniss v. (llergw.) moeielijke ontginning v.; •(ützigkeit v. zware gang, zware tred ra.; •gebaren o. moeielijk ba- ren, verlossen o.; -geieiclit o. gewicht,grof gewicht o.; •gtóubtg bijv.nw. mei lichl- geloovig; •gitlubigkeit v. ongeloovigheid v.; •hamen o. moeielijk wateren o., ujoeieüjke walerloozing v.; •hinplig bijv. uw. een zwaar hoofd hebbende. Schworheit, (-«)v., Z. Schwere.
Sohwer-herzig, bijv. nw. i>e-
li\'uiit, een bedrukt hart hebbende; -hA- rtg bijv. nvv. hardli long; •hórigkeil v. Iiardhoirigheid v.; -faï/i/i</ byv. nvv., Z. •hiiaplig; -koslig bijv. nvv. kostbaar; •kraft v. (Nat.) zwaartekracht v.; -leder o. dik leder; -letbig bijv. nvv. zvvaarlij- vig, dik, vleezig; -tcibigkeit v. zwaarlij- |
|||||||||||
|
US6 Sch.
|
Sch.
|
Sch.
|
|||||||||||
|
sche, kwakeres ».; (Wev.) dnbbele ket-
ingdraari m. Schwesterblut, (-(e)j)o.,z. m.
zusleibloed, zusterlijk bloed o. Schwesterchen, Schwestor-
lein, (verkl.) o. zuslertje, zusje o. Schwesterhand, (•handt) v.
zuslerhand, hand v. eener zusier; -kind o. zusterskind o., neer in., nickt v.;-iim m. zusterkus m. Schwesterlich, bijv. nw.zuster-
lijk, nis zuster, van eene zuster; -keil v. zusterlijke eensgezindheid v. Schwestor-liobo, v., z. m. zus-
terlijke liefde, zusterlierde ».; -mann va. zustersman, schoonbrneder, zwager m.; -mord m. zustermoord ra.; -mörder,—t»i, zusternioordenaar in., zuslermonrdeiia- res v.;-(n)paar o. zuslerpaaro.;-(n).«cAar v. zusterschaar v.; •(n)zunfl v. zuster- scha|in.; 2. (»erzam.)al de zusters v.mv. Schwestorn, (schu-eslerle, gt-
schweslerl) o. ww. als zuster omgaan; 2. non warden, zuster worden.ineen kloos- ter gaan. Schwostorschaft, »., z. m. zus-
lerschap o., verhouding v. als zusters. Schwestor-seelo, (-n)». zuster-
ziel v.; -siiin ui. zusterlijke gevoelens o. mv.; snlni in. zusterszoon, neef rn., •slimme v. zusterstem ».; it. stem v. die veel overeenkomst heeft met eene ande- re; spracht v. zuslerlaal v.; -lochler v. zustersdochter, nicht v.; -lreut v. zns- lerlijke trouw, zusterlijke gehechtheid v.; -zun[l v. gezelschap o. zusters, zuslers- vereeniging ».; (Uichlk.) de negen Mu- zen v. mv. Schwotte, (-n) v., Z. Schwemmc.
Schwi! tussch., Z. holt.
Schwi(o)bbogen, (-bogens, mv.
•bogen) 111. gewelfde boog m.; (van eene brug), boog m. Schwichten, schwichtigen,
(schwichtele en schwichligle, geschwichlel eu geschwichtiyl) liedr. ww. sussen, !"• daren, tot zwijgen brengen. Schwichtiger, (-s, mv. Sckvith
liger) m. susser m., hij die doet zwij gen &. Schwioger, (-n, mv. -n) m., Z.
Schmegerraler, -muller. Schwieger-altern, mv. schoon-
ouders m. mv.; \'kind o. schoonzoon m., schoondochter v., schoonkind o.;-kinder o. mv. schoonkinderen, aanbehuwd-kin deren o. mv.; -muller v. schoonmoeder v.; -mütlerlkh bijv. en b. van de of als eene schoonmoeder; sohn m. schoon- xoon.hehuwdzoon m.;-lochterv. schoon dochter, behuwddnehter v.; -i>flfer ro. schoonvader 111.; •vilerlich bijv. nw. van den of als een schoonvader. Schwielchen, (verkl.)o.vlckjeo
tengevolge van eene bloeduitstorting, Z. Schuiele. Schwiele, (-n) v. (in de huid)
eelt o., eellachtigheid, vereelting v.; er btkommt -n an den Handtn,hij krygteell aan de handen, zijne handen worden hard; (Heelk.) vlek, plek v. tengevolge Tin bloeduitstorting; jemn. -n schlagen |
slaan dat het bloed er nit loopt; (PI.)
Blalt 4\' ffl>\' -". verhardingen v. mv., knobbels m. 111.; (Bergw.) die -n im Schiefer, nieren v. mv. Schwielen, (schwielle,geschtciell)
o. ww. vereellen, knobbels krijgen; it. zwellpn, nplonpen. Schwielen-artig, bijv. nw. eelt-
achtig; -horn o.eelluchlig hoorn o.;-spin- del v. schildvisch m. Schwielicht, bijv. nw.,Z.sr7iti\'i*-
lenarlig; il. als eelt, als knobbels, als striemen. Scbwielig, bijv. en b. vol eelt, vol
knobbels, vol striemen,zoo hard als eelt: •es Garissen, verslokt; -keil v. eellach- tigheid v., eelt o., verharding v. Schwiemschlag, (•(«)») m., z.
ra. (ZeewJ im - liegen, voor den wind liggen, den wind voorin hebben. Schwierig, (-er, -st) bijv. en b.
Minnelijk, bezwaarlijk, met vele bezwa- ren verbonden, gevaarlijk, omslachtig; •er Punkt, zwarigheid v.; 2. (van perso- nen), ontevreden, lastig, oproerig, muit- ziek; .3. (van eene wond), zwerend, ge- zwollen. Schwierigkeit, (-en) v.(van eene
zaak), zwarigheid, moeielijkheid v„ be- zwaar o., hinderpaal m.;(van personen), zwarigheden maken o.; ohne -, zonder zwarigheid, zonder bezwaar; -cn mache», zwarigheden maken; it. -en suc/ien.twisl zieken. Schwierigkeitshege, (•») v.
opwerpen o. van bezwaren, zoeken o. naar hindernissen, uitvluchten. Sch wigten, (schwiglete, geschicig-
tel) bcdr. ww. (Zeew.) het want in/.w ich- len. Schwigting, (-(e)s, mv. -e) in.,
lien, (-e) v. (Zeew.) bokkenel o.,
zwichting v.
Schwigtfarving,(-«i) v.zwicht-
seizing v. Schwilbo, (-n) v. (Bergw.) on-
vruchtbare mijngang, looze mijngang 111. Schwimm-angel, (-n) v. dob-
Iiim\' m.;-anstall v.zweii>inrichtiug,zwem-
scbool v.; -bauch in. zwemhuikm.;-A/a.<e v. (van visschen), zwemblaas v.; -brucli ra. drijvende grond m., drijvend eiland o. Schwimnien, (schwamm, ge-
sclwommcn) o. ww. onr., m. A. en s. zwemmen; über eincn Fluss -, zwemmen; an\'s Vfer -, naar den oever zwemmen; 2. (van vloeistoffen), bovendrijven; oben- auf -, bovendrijven; das Bint schuamm aufdem Boden -, stroomde; 3. (van hnui d^), drijven; -de Brücke, drijvende brug; das Breit ist an\'s Ufer geschwommen, is aangespoeld; (lig.) in seinem Blute -, ba- den; in Thrinen -, baden, smelten; der Boden schwimml in Blut, de grond is met bloed overdekt; in Vergnügen, Wol- lust -, zich baden in, volop genieten; (Bergw.) -des Gebirge, liebt invallend; (VValerb.) -de Mauer, met leem bekleedt gracht- of watertuuur. Schwimmor,( -s, mv. Schwimmer)
111., -in, (-nen) v. zwemmer 111.. zwcin- ster v.; (Nat. bist.) Z. Schwimmk&fer;2. |
smerlrjn, dwerg- of steenvalk as.; 5.
zwemreiger in.; (Wag.) Z. Schaemmer; i. (Teun.) blikmunt, holmunt v. Schwimin-feder, -flosse,(-«)
v. zwemvin v.; -fusi m. zwemvoet m.; •gürlel m. zwemgnrdel m.; 2. zwemblaas v., dobber m.; -hatm m. (PI.) drijvende halm m.; -haul v. zwemvlies o.; -hemd o. zwemhemd o.; -hosen v. mv. zwem* broek v.; -jaeke v. zwemhuis o.; -kafer m. waterkever m.; 2. draaikever m., watervloo v.; -kiesel m., Z. sltin; -klcid o. zwemkleed o., scaphander m.; -kraft v. zwemkracht v., vermogen o. om te zwemmen; ~krihe v. kleine zeeraaf v.; -kitgel v., Z. Schwimmer (4); -kunst v. zwerakunst v.; il. — of—sIScko. kunst- stuk o. in het zwemmen; •künsller in. zwemmer, kunstig zwemmer m.;-pföller in. dier o. met zwempooten; -platz m. zwemplaats v.; schnecke v. zwemslak v.; -schule v. zwemschool v.; -schiranz 111. zwein-taarl m.; -s/ei» 111. drijvende steen 111.; (Delfst.) drijveml kwarls o.; •thier o. zwemdier o.; -vogel m. zwem- vogel m.; 2. (Nat. bist.) watervogel m.; •zeug o. zwembenoodigdheden v. mv, Schwin, (-(e)s, mv.-e)m.damp m.
Schwind, (-(«)j, mv. -e) m., Z.
Scktcund. Sch winde, (-er, -(e)sl) bijv. nw.
gezwind, gewiekt, met vleugels;(fig.)ge- vaarlijk, zorgelijk, netelig. Schwindè, (-n) v. (Cen.) vlecht
v., ringworm, dauwworra, haarworm m.; 2. (Nat. hisl.) kaasworra m., mijt v. Schwindel, (-s, mv. Sclwindel)
m. zwijmel 111., duizeling v., kolder in.; mit dem • bekaf\'tel sein, met duizelingen behept zijn; den - bekommen, duizelig worden; es kam mir ein - an, ik werd dui- zelig; (Veea.) Z. Drehkrankheit; (lig.) windmakerij, ijdele voorspiegeling v.,be- drieglijke bamlel, zwendel in.; uenn ihn sein - anwandelt, als hij die kuur krijgt, als hij hel in den zin, in zijn hoofd krijgt; (PI.) Z. Sehwingel. Schwjndel-aussicht, (-en) v.
gezicht o. dat duizelig maakt; -beere v. belladoiiiie v.; 2. wilde druif v. Schwindoloi, v.builensporigheid,
zwendelarij, kwakzalverij, opsnijderij v.; 2. onbesuisdheid v„ droom 111., hersen- schim v. Schwind(C)ler, (-s, mv. Sckwin-
d(e)ler) m. onbesuisde, onbezonnene in., hij die zich met hersenschimmen bezig- lioudl; 2. zwendelaar, kwakzalver, be- drieger in. Schwindel-geist, (-(«)s,mv.-(r)
m. zucht v. naar hersenschimmen, ver» slandsverbijstering v.; it. 2. Schvi\'\\nd(e)- ler;-haber m.(PI.) Z.Scnn-xnve/,-2.Z.-tor»; -hoch bijv. nw. duizelingwekkend hoog; •hóhe v. duizelingwekkende hoogte v, Schwindolig, (-er, -sl) bijv .nw.
duizelig; irh bin -, mir wird -, ik ben, word duizelig, het hoofd begint mij om te draaien; 2. Z. schwindetköpfiq; (lic.) onbesuisd, onbezonnen, grillig, !>ersen- •icnschiiiiiuig; 3. eine -e lUihe.\'i.. Schwm- delhöhe. |
|||||||||||
|
Sch. 1137
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||
|
Schwinge-block, (-block(e)s,
mv. -blicke) ra. blok o. om vlas op te braken; -brett v. vlas- of hennepbraak v. Schwingon, (schwang, geschwun-
gen) o. ww. onr., in. h. (van een slinger), slingeren, heen en weergaan; (van sna- ren), trillen; -de Bewegung, slingerende, schommelende beweging; II. bedr. ww. elw. in der Hand -, slingeren, zwaaien; den Arm -, zwaaien met, die Fahiie -, hi-en en weer bewegen; elic. über den Kopf huiler sich -, slingeren, werpen; die Flügel -, bewegen; /en». -, Z. schau- keln; jem. auf da* Pferd -, wei pen, hel- peu; 2. Flachs-,braken; Gelreide-, wan- nen; Nadeln -, in zemelen of zaagsel schudden; Nüsse -, afslaan; III. wed. ww. sicA -, zich werpen; sich m den Saltel -, zich in den zadel werpen; sich in die Lu ft -,zich verlieiren.eene vlucht iieiuen;(lig.) sich auf den Thron -, zich meester maken van; »irA in die Höhe -, zich verheffen; it. mit seinen Gedanken sicA-.eene hOo- ge vlucht nemen; 2. dansen, worstelen. Schwingeuapf, (-napT{t)i, mv.
•napfe) in. (Speld.) bak in. niet zaagsel of zemelen om de spelden Ie glanzen. Schwingen-krankhcut, »., z.
in. (Valk.) vleugeljiclil v.; -paar o.vleu- gels m. mv., vleugelpaar o.; -presso v. vleugel pers v. Schwinger, (-s, mv. Schminger)
in. -!in eraar in., hij die slingert.zwaait, werpt; 2. vlasbraker, korenwauner ui. Schwing-feder, [•%) v., z.
Schwungfeder; (fig.) \'L. Triebjcder; -gc- wicht o. slingergewichl o.;-Ao/zo.zwen- gelhout, slaghoul o.; -kolben ui„ •kölb- chen o. (Nat. hisl.) knopje o. onder elke slagveer; 2. balanceerstok in.; -kra[l v. vermogen o. om te slingeren, slinger- kracht v., Z. Schwungkraft; -meht o. bloem v. van meel, ineelliloem v.; -mes- ser o. dolk, korte houwer in.; seil o. slingerlouw, schommellouw o.; il. koord o. (van koordedansers); -sieb o. koren- zeef v.; slein ui. (Oudh.) slingersleen ui., werpschijf v.; stock m. springslok in.; it. hennepbreker m.; -uhr v. slinger- uurwerk o., pendule v. Scliwingung, (-en)v., Z. schu-in-
gen; it. slingering, schoinmeling, trilling v., Z. Schwung; 2. heen en weer bewe- gen o., zwaaiing v., zwaai m. Schwingungs-bewegung,
\' -en v. slingeren Ie, trillende beweging v.; -knoten in. punt o. van trilling, slin- gerpnul o.; -jmnkt m„7..Schwungspunkt; •zald v. aanlal o. slingeringen. Schwipp(S) ! tussch. \'L. schaapp;
2. bijw. et ging - schwapp, er vielen links en rechts klappen. Schwippe,(-n) v. (van eene bron),
zwengel ui., wip, wipgalg v.; 2. Z. Schweppe; 3. (aan eene zweep), slag ra.; (aan vischroeden), aanslaan o.; (Vog.) Z. Sch we f se. Schwippon, (scliwipptc, ge-
schwippl) bedr. ww. wippen; 2. met de zweep, met eene roede slaan; 3. eine l\'eilsche -, een slag, een louw & maken aan. |
|||||||||||||
|
Schwirboln, (schwirbclte, ge-
schwirbell) o. ww., Z. wirbeln. Sctiwirren, (schwirrle.geschwirrt)
o. ww., m. A. snorren; (van pijlen), mei gesuis voorbijvliegen, snorren, (van kre- kels), zingen, piepen; (van kevers), gon- zen. brommen; herum -,(van zwaluwen), rondzweven; (fig.) Z. schunrmen. Schwirr-flsoh, (-es. mv. -e) m.
(Nal.lnsl.) zilvemsi h ui.; -fliegen v.mv.
gonzende vliegen v. mv. Schwirrig, bijv. nw. snorrend,
goii/.end, met gedruis,onrustig, verward. Schwirrung, (•<•») v., Z. scA»ir.
ren; it. gesnor, gegons, gebrom, gepiep o,
SchwitZ-bad, (-bad{e)s, mv.
• bader) o. zncetluid o.; -bank v. zweel- bank v.; (lig.) auf der — siti^n, Z.schwi- tzen; 2. Z. -bad; -bogcn in., Z. \'kasten, Sohwitzo, v., z. ui. zweeteu o.; 2.
(-n) v. (Looi.) zweetsloof v.; il. loog o. vonr dik toolleder. Sobwitzeln, (schwilielte,gescliwi-
tzelt) o. ww. licht zweelen, beginnen te zweeteu, naar zweel rieken. Sahwitzea,(sclutitzle, geschwilit)
o. ww., in, h. zweelen, traiispireeren; über und uber -, door en door zweelen; (Landb.) van binnen vochtig worden; (van muren), uitslaan; (fig.) bei einer Arbeit -, met veel inspanning werken; 2. bedr. ww. uitdampen, uitwaseiuen; Blut -, zweelen; micA schuitit, ik zweel; (l.ooi.)iiii\' Haute -, in de zweelkisl bren- gen. Schwitz-gold, (-(e)s) o„ z. m.
zwcelgoud o.
Scbwitzig, bijv. en li., Z. schwci-
szig. Schwitz-kaston, (-kastens, mv.
•kasten) in. zweetsloof v.; -mcsser o. (Iluefsin.) zweetines o., -mittel o., -pillc v„ -pulcer o., Z. Scliweisimilteltf; -s/u- be v. zweelkamer, zweetsloof v.; sluhl ui. zweetsloel m.; -lrank m. zweeldrank ra., zweetdrankje o. Scliwgdo-fass, {-fasses,m\\.-[is-
ser) o. (Zeemt.) kalkkuil, kalkput m. SchWQden, [schwödcte, geschwö-
det) bedr. ww. (Zeemt.) Haute -, in de kalk zetten. Schwödewedel,(-rfW.s,mv. -del)
ra. (Zeemt.) ossestaarl ra, om de buiden met kalk te bestrijken. Schwörbrièf, (•(«)*, mv. -«) m.
akte v. van eedsaflegging. Schwören, [icktor en schwur,ge-
schuoreii)lttiiir. en o. wvv. onr., in. A.zwe- ii\'ii, een eed doen,bezweren,met ecde be- vesligeu; AorA und (Acuer-,hoog en duur, bij (jod en alle heiligen zweren; bei elw, -, zweren bij; ich wotlle darauf -, ik zou er op durven zweren, ik zou het durven bezweren; jemn. Freund*chaft, Treue -, zweren; auf das Evangelium -, zweren; cinen leibliclien Eid -, plechtig zweren; fal>ch -, een valschen eed doen; zur Fahne -, trouw zweren aan; jem. - las- sen, een eed laten doen; geichworener Wundarzl, beéedigd; 2. vloeken, dreigen, beloven, vervloeken; fluchen und -, vloe- ken en zweren. 78
|
|||||||||||||
|
Sohwindel-kopf,(-%/\'(e)». m».
•kipfe) m.,Z. Sckwind{c)ler;~köplig bij»,
nw. (gemeenz.) duizelend, zwijmelend; (fig.) Z. schwindeln (lig.); -korn o. on- kruid o. ender het koren; 2. koriandcr- zaad o.; 3. staarlpeper, cubebepeper v.; •kraul o., Z. -korn (2); 2. gemzcnwor- tel ra., reebokskruid o.; -lokh, -lulclt m., Z. -korn (1); •maeher m. (gemeenz.) Z. Schu>ind{e)ler; -millet o. middel o. tegen duizeliglieid. Schwindeln, (schwindelie, ge-
schwmdelt) o. ww., m. h. duizelig zijn, duizelig worden;mir schwindell ,\\M hoofd draait mij om, alles draait voor mijne oogen; (fig.) overdrijven, hcrsenschim- inige plannen hebben, zich in stoute spe- culatics wagen; 2. bedr. ww. duizelig maken, buitensporige plannen maken, zwendelen. Sohwindel-schimmel, (-s) o.,
z. m. sleenvlas o., sticht v. ((jen.) dui-
zeligheil, duizeling, zwijiniug v.; (fig.) gril, kuur ».j siichlig bijv. nw. duizelig, met duizelingen behept, grillig, vol kil- ren; -wasscr o. water o tegen duizclin- gen: -aun v., Z. -korn (2). Schwindon, (sehwand, geschuun-
tlen) o. ww. onr., m. ». verdwijnen,hecn- gaan; cinen Verdacht - lassen, laten va- ren; alle Furcht - lassen, bannen, zich ontdoen van; alle Ho/fnung - lassen, alle hoop opgeven; eine Fordcrung -lasscn, afzien van; elw. an cincr Forderung - lassen, verminderen, vaiien.Sorgen - las- sen, doen verdwijnen, wegnemen; 2.(van personen), vermageren, kwijnen, uilte- ren; (van krachten),afnemen, verminde- ren; (van grond), mager worden; (van hout), werken, krimpen; (van geld &). verminderen in waaide, afslijten; ge- schwundenes Glied, vermagerd, uitgc- leerd; geschwundenes Schijf, door de zon uitgedroogd. Sohwjnd-fall, {-fall{c)s, mv.
-(Altc) ra. vallende ziekte v.; -fieber o. teringkoorls v.; -ftechle v., Z. Schuinde (I); —nizriij bijv. nw. ringworinachlig; •grube v. vilderskuil, put in., riool o.; •knolchen o. (Gen.) ringwormpuislje o. Schwindlich, (-er, -»/;bijv. nw.,
Z. schwindelig. Schwind-sucht, (-siichtc)v.le-
ring, uiltering, verkwijning, wegkwij- ning v.; (Tuinb.) verdroging, verwelking v.; die — bekommen, de lering krijgen. —mitlcl o. middel o. legen de tering; •süchtig bijv. nw. teringachlig, met tering behept; süchligkeit v. teruigachtigheid v.; -wurz v. schelkruid, oogeuklaar o. Schwinon, (schwinte, geschwint)
o. ww„ Z. schuinden. Schwingarm, (•(«)», mv. -e) m.
krul v. aan een hefboom. Sehwingo, (-n) v. braak.vlasbrank,
hennepbraak v.; (Touwsl.) zwengelheut, slaghoul o.; (Bergw.) hefboom in.; (Landb.) wan v., wanmolen in.; nul der- saubern, wannen; (Nat. bist.) slagvede- ren v. rav.; it. (lig.) Z. Fittig, Flügel; it. Z. Schaukei; (van eene wagenladder), dwarshout o. aan den disselboom. |
|||||||||||||
|
1138 Sch.
|
Scl.
|
||||||||||||
|
Scr.
|
|||||||||||||
|
Sckwung-bewegung, (-en) v.
slingering, slingerende beweging v.;
•breit o. springplank v.; -dccke v. dek- veder v.; -faden m., -gewicht o. slinger m.; -fedcrn v. mv. slagvedcrcn, slagpcn- uen v.mv.;(Mod.) veeren, vederen v.mv.. pluim bos in.; •flügel m. slagvleugel in. Schwunghaft, bijv. en b, onro-
gclnialig, met eene onregelmatige liewe- ging; - arbeilen, nu en ilan; - sprerhen, met nadruk, met verheffing. Schwung-kraft, (.krafie) v.,z.
Fliehkrafl; (lig.) kracht v. die aan de ziel eene vlucht geeft; it. kracht v. om iels in beweging Ie brengen; •klammern v. mv. (van eene koets), hangriemen in. mv.; -linie v., Z. Wellenlinie; -mann m., Z. -redner; -rad o. (van cene machine), drijfrad o.; (Spoorw.) voerwiel, vlieg— wiel, vliegrad o.; -redner m. hoogdra- veud redenaar m.; -riemen in. hangricm in. aan eene koets; -ring in. ring in. van den hangriem eencr koets; -reich bijv. nw. vol verheffing, hoogdravend; schau- fel v. (Waterb.) schop v. met langen steel; seil o. slap touw, slingerlouw o.; spunkt m.(Nat.) slingerpiint o.; stange v. slingertang v.; -voll bijv. nw. vol ver- heffing, hoogdravend. Schwur, (•(<•)«, mv. Schwure) m.
eed m., eedzwering v., plechtige verze- kering v.; 2. vloek m.; (Volkst.) vloek m., vloekwoord, scheldwoord o. Schwur-brüchig,bijv. nw. ecd-
brcukig, meinecdig, trouweloos; —wcr- den, zijn eed breken; -bühne v. schavot o., stelling v. opgericht om iein. een eed te doen alleggen; -/inger m. mv. vingers m. mv. die men opsteekt, wanneer men een eed allegt; -vergessen bijv. nw., Z. •brüchig; der —e Fürst wallte <ƒ•, de mc\'needige vorst &. Seienz, (-en) v. wetenschap, ken-
nis, kundigheid v. Scilicet,bijw. namelijk, wel waarom
niet/\', dat kunt gij denken ! Sciolus, (onb.) m. waanwijze, wijs-
neus m. ScLrrhgs, bijv. nw. (Gen.) hard
gezwollen, verhard; -es Gewebe, knoest- gezwel o., klierverharding v. Sclave, (-n, mv. -n) ni., Scl&-
Vin, (-«e») v. slaaf m., slavin v„ lijf- eigcuc m. en v.; zum -n machen, in sla- veruij werpen of brengen; (lig.) jems., seines Amles - sein, de slaaf zijn van. Sclaven-arbeit, (-en) v. slaven-
arbeid m., slavenwerk o.; -aufseher m. (Zeew.)slavenopzichlerm.; -bande n.inv., Z. - f et sein; 2. v., Z. schar; -dienst in., Z. Sclaverei; 2. slavendienst, dienst m. van lijfeigene; -eiscn o., -fesseln v. mv. slavenketenen v. mv.; (lig.) slavernij v.; •furchl v. slaafsche vrees v.; -geisl m. slaveiigcest m.; 2. slaafsche geest m. Sclavonhaft, bijv. uw. sluafach-
tig, slaafsch, Z. sclavisch. Sclavon-handel, (-s) m., z. in.
slavenhandelm.; -handler in. slavenhan- delaar m.; -herz o. slaveuhart o.; it. slaafsche gevoelens o. mv.; -joch o. sla venjuk o., slavernij v.; -keltc v. slaven |
|||||||||||||
|
Schwgrer, (-«. mv. Schwörer) m.
(w.i.gebr.) zweerder m., hij die zweerl. Schwör-haus,(-A<!HSM,mv.-/<dK-
ser) o. huis o. waar de eed van gelrouw- heid wordt afgelegd; -kerr m. hij die borg staal voor den trap van icins. adel- dom; -tag in. dag m. waarop de eed moet afgelegd worden; —tartikel m. ar- 1 ikid, onderwerp o. waaromtrent een eed moet afgelegd worden. Schwoben,(scAic«i;e, geschwubl)
o. ww. waggelen, slingeren; 2. bedr.ww. wasschen, spoelen. Schwuchteln, (schwuchtelte,ge-
schmuchlell)o. ww. liederlijk leven,lichl- missen, zuipen. Schwuclitelbruder, {•bruden,
miv. -briider) in. likkebroer, zuiplap in. Schwude! (tussch.) links!, baar!
Schwül, (-er, si) bijv. en b. (van
het weder), zoel, drukkend, drukkend heet; -e Lufl, zoel, benauwd; 2. ang- stig, benauwd. Sohwüle, Schwlllhitze, (-n)
v.slikkende warmte, zoelheid.ilrukkende hitte v.; (fig.) groolc verlegenheid, be- nauwdheid V., druk m. SchWÜl6n,(sc/iu)ü//e, gescliwült) o.
ww. (w. i. gebr.) cene drukkende hitte veroorzaken. Schwulitilt, (-en) v. (lig.) angst
in., beklemdheid, ongelegenheid, be- nauwdheid v., ongeluk o. SchWUlskopf, (-li<tpf(e)s, mv.
•köpfe) m.(Nat.hist.) grinische antilope v., Guiiieesche geit v. Schwulst,(-cn) v.,Z. Geschwulsl.
Schwulst, (-(<-\')s. mT- Schwülsle)
in. (lig.) (van personen), trotschheid, opgeblazenheid v.;2.gezwolleuhcid,hoog- dravendheid v., bombast in. SchWÜlstig, {-er, st) bijv. en b.
(van een schrijver), gezwollen, hoogdra» vend, opgeblazen, bombastisch; -keii v., Z. Schwulst (\'2). Sehwülstling, (-(e)s,mv. -e) m.
trolsch, opgeblazen uienscli m.; 2. hoog- dravend, bombastisch schrijver ra., Z. schwülstig. Schwund, (-(e)s, mv. -e) m. te-
ring, uittering, uitdroging, wegkwijning, groote magerheid v. Schwung, (-(e)s. mv. Schwiinge)
m., Z. Schwingung; eine Glocke in den - bringen, aan den gang maken; einenl\'en- del -, doen slingeren; 2. (bij het spiïn- gen), aanloop, sprong in.; mil einem auf detn Pferde, sprong m., zwenking v.; sich einen - geben, zijn aanloop nemen; tn de» - kommen, in beweging komen, beginnen te schudden, te slingeren;(fig.) (van de ziel &), verheffing, vlucht v.-, übertriebener - der Rede, verheffing, ver- voering v.; (van de stem), verheffing v.; it. trillende, bevende stem v.; das gab il»» neuen -, dat gal\' hem eene nieuwe vlucht; jem. o(etw. in - bringen, in zwang brengen, opgang doen maken; - haben, (van verzen),verhevenheid \\.;einerSache den gehörigen - geben, de behoorlijke vaart geven; 3. slingerende lijn v.; (lig.) vaart, stoutheid v. |
|||||||||||||
|
ketenen v.m v.; -kittcl m.,-kleid o., -kki-
dung v. slavenkleed o., slavcnklecding v.; •kricg m. (R. g.) slavcnoorlog m.; •land o. onderworpen land, slavenland o.; -leben o. slavcnleven, slaafsch leven u.; -müdchen o. jonge slavin v.;-wiar/j/ m. slavenmarkt v.; -pjlug in. door sla- ven getrokken ploeg m.; -rei\'c/i bijv. nw. slavcnrijk, veel slaven hebbende; -ro<7; in., Z. -kleid; schar v. slavenbende v.; schi/f o. slavcnschip o., slavenhaalder m.; -*inn m. slaafsche gevoelens o. mv., slaafsche gezindheid v.; slaaten m. mv. slavenstaten in. mv.; stand m. slaven* sland m.; -lltum o., Z. Sclaverei; -wcrk o. slavenwerk o. Sclaverei, (-?n) v. slavernij v.
Sclavisoll, bijv. en b. slaafsch; -c
Arbeit, slaafsch werk, werk o. van slaven; it. (lig.) blind gehoorzamend, onderwor- pen, laaghartig; -es Volk, slaafsch, onder- worpen; (Hg.) -er Mensch, slaafsch, on- derworpcu, laaghartig; -er Sinn, lage ziel, slaafschheid v.; -c Uebersetzuttg, letterlijk; c/w. - nachmachen, letterlijk, zonder de minste afwijking; jem. - be- handeln, als een slaaT. Scolopgnder, (-s, mv. Scolopen-
ier) ui. (Nat.bist.) duizendpoot, assel m. Scontriren, (seontrirle, scmilrirl)
liedr. ww. afrekenen, vereffenen. Scgntro, (-s, mv. s) m. afreke-
ning, vereffening v., rescontro o.; -buch o. rekening-courantboek o.; -tag m. dag m. van afrekening. Scgrbut, (-(e)s) m„ z. m. scheur-
buik v., scorbut, blanwschuil o.; -fii:ber o. uil scheurbuik ontstaande koorts v. Scorpion, (-(e)s, mv. -e) m. (Nat.
hisl., Sterrenk.) schorpioen m.;(Uelfst.) Z. schneeke. Scorpign-artig, bijv. nw. schor-
pioenachtig; (PI.) schorpioenvormig; •jliege v. scborpioenvlieg v.; -gifl o.schor- pioenve;gif(t) o.; schneeke v. (Nat. bist.) vleugelschelp, sehorpioenschelp v.; schwanz in. schorpioenstaart m.; (PI.) wrattenkruid o.; senne v. (PI.) tuin- kornielje v.; spinne v. onechte schorpi- oen m., schorpioenspin v.;slich m. schor- pioensteek m. Scgrzo, (s, mv. -s) m. verloopen
maand, verleden maand v. Scorzonere, (•») v. schorseneer
v., schorsencerwortel m. Scossiga, (-en) v. ontvangst v. van
wissels, gelden o. mv. voor wissels. Sct\'abo, (-n) v. gewone duikeendv.
Scriba, (s, mv. -s) m., 7,.Schreiber.
Scribent, (-en, mv. -en) m. af-
schrijver, kopiist in.; 2. schrijver, slel- ler ui. Seribier, (-s, mv. Scriblcr) m.
veelschrijver, kladder m.; it. schotschrif- tenschrijver in. Scripturon, v. mv. schrifturen v.
mv., beschreven stukken, geschreven stukken, papieren o. mv. Scripturist, (-en, mv. -en) m.
schriftgeleerde ui. Scrgphel-krankheit, v., Z.
Scropheln; -kraut o. klierkruid o. |
|||||||||||||
|
Sce. 4139
|
||||||||||||||||||||||||
|
Sec.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Sec.
|
||||||||||||||||||||||||
|
•liglich bijv. nw. zesdaagsch, alle zes
dagen geschiedend; •lausend bijv. nw. zesduizend; -tauiendste bijv. nw zcs- luizendste; -lauscndsielo. zesduizendste gedeelle) o. Sechste, bijv. nw. zesde; der • Mui,
de zesile Mei; den -n, um -n reisle er ab, den zesden vertrok hij; Ludwig der-,Lo- dewijk de Zesde; 2. (-«) v. (Muz.)zesde loon in. vanden grondloou.sext v.;(Sp.) zesd\'-, zeskaart v., zes achtereenvolgende kaarten v. niv. Sechstehalb, bijv. nw. zesdehalf,
vijl en een half. Sechstel, (-s, mv. Scchslel) o.
zesde (gedeelte) o.; -kreil m. zesde ge- ileelte o. van een cirkel; (Slcrrenk.)sex- lant m. Sechstens, bijw. ten zesde, in de
zesde plaats. Sechs-tllGÜig, bijv. nw. zesdee-
lig; 2. ui zei gelijke deeleu verdeeld; |
||||||||||||||||||||||||
|
w.) hert o. met gewei van zes punten.
Seohserlei, bijv. en b. zesderlei, zesderhaude; -e Gerichte, zesderlei ge-
rechten. SechS-faoh, bijv. nw. zesvoudig;
das —e, zesvoud o.; urn das —e vermeh- ren, verzesvoudigen; -fdcherig bijv. nw. mei zes vakken, met zes planken; -fdl- tig bijv. nw.. Z. -fach. Sechsf altigen, (sechsfUUgle, ge-
sechsfulligt) bedr. ww. ein Gut -,verzes- voudigen. Secb-9-farbig, bijv. nw. zeskleu-
rig, in zes kleuren: -/ingerig bijv. nw. zesvingeng, met zes vingers; -flach o. zesvlak o.; -/lügelig bijv. nw. zesvleuge- lig, met zes vleugels; -fus: in. zesvoeler in., dier o. met zes poolen; (Dichlk.)zes- voetig vers o., hexameter m.;-füszig bijv. nw. met zes voeten; (Nat. lust.) met ze< poolen; -fiiszler in. (.Nat. bist.) zesvoe- ter in., dier o. met zes poolen; -gesang ui. zcssteiniiiig gezang o.; -lierr m. zes- man m.; 2. lid o, van een zesinanschap of regeering van zes inanneni-AerrscAa/\' v. zesinanschap o., hexarchie v.; -herr- scliafllich bijv. nw. van een zesinanschap. een zesinanschap betreffende; • hunderl hijv. nw, zeshonderd; -liunderlel o. zes- lionderdste o.; •Iiundcrtste bijv. nw. ze»- honderdsle; -jihrig bijv. nw. zesjarig vun zes jaar; -jnhngkeit v. zasjarigheid v.; -jdhrlich bijv. nw. zcsjaarlijksch, alle zes jaar gesclneilcnd; •kantig hijv. nw. zeskantig. zeszijdig;-/rü7>/i</ bijv. nw. zes- hoofdig, met /es hoofden, met zes kop- pen; •löthig bijv. nw. van zes lood; •mul bijw. zesmaal;-n»a/ij bijv.nw.zesmaal ge- schiedend; -mann in., i.-lierr;-mdnnerig hijv. nw. zes mannen hebbende;(l\'l.)zes- uiJiinerig; Klasse der —en P/lunzen, dei\' zesuiauneiïge planten, hexandna; -mo- nulig bijv.nw. van zes maanden; -mnnat- Uch bijv. nw. zesm.iandelijksch, hairja.ir- lijksch, alle zes maanden geschiedend; •paarig hijv. nw. /.esparig; -pj\'enmger in , •pfennigstück o. hall\' groschen o., munt- slukje o. van 6 penningen; •pfilnder m /.esponder m.; -pfündig bijv, nw. zes- pondscli, van zes pond; —e Kannne, \'/.. •pfünder, -reilag bijv. nw. uit zes rijen beslaande; (van zuilen). Z. siulig; -ru- lerig bijv. nw. mei zes riemen, met zes rijen roeibanken; -saitig bijv. nw.(Mn/..) zessnarig; -siulig bijv. nw. zes zuilen hebbende; schuufter in. (Lanilh.)drieja- rig schaap o. mei 6 snijlaiiden; •seitig hijv. nw. zeszijdig, zeshoekig; sitber m. woord o. van zes lettergrepen; spallig liijv. nw. in zessen gespleten; schap bi bijv. nw. (Wev.) ze.sgaugig; •sfiuunig hijv. nw. mei zes paarden bespannen; — faliren, (in een rijtuig) niet zes paarden rijden; •tpiel o. (Muz.) sextet o„zes- sleinniig muziekstuk o.; sldndner in. oude slaande vink m.; slimmig hijv. nw. zesslcmmig; si raki in. zeester v. met zes slr.ilen; slrahlig bijv. nw. zesslralig; •slilndig bijv. nw.. zes uren durende, stundUch bijv. nw.alle zes uren geschie- deud; sglbig bijv. nw., Z. -silbig;-lilgig bijv. nw. van zes dagen; 2. Z. stglieh; |
||||||||||||||||||||||||
|
Scropholn, v. mv. klierziekie v.,
klieren v. niv., kliergezwellen o.mv. Serophulys, bijv. nw. klierach-
lig, met klieren behept. Scrupel, (-s, niv. Scrupel) m.lwij.
|
||||||||||||||||||||||||
|
fel in., angstva
|
869
|
lligheid v., schroom ni.,
|
||||||||||||||||||||||
|
bezwaar o.
Scrutatpre, (-n, mv. -n) m. (bij
cene verkiezing van een paus), hij die de stemmen ophaalt Scrutinium, (-s, mv. Scrulinicn)
o. onderzoek o.; it. opnemen o. der slem- men, stemopneming v. Scudo, (-s, mv. Scudï) m. kroon
v., daalder m. Sculptur» (-f\') v. beeldhouwwerk,
gesneden werk o. Scurril, scurrjlisch, bijv. nw.
gemeen, grappig, koddig, potsierlijk. Scurrilia, (Srumlien) v. gemeene
aardigheid, vuile geestigheid v. Scylhl, v., z. m. Scylla, gevaarlijke
klip v. hij Messina; (lig.) dreigend ge- vaar o. Scyphus, (onb.)m.beker m.,drink-
schaal v. Scytftle, (-«) v. geheim bevel o.,
perkamenten reep m. om den veldheer- staf gebonden, beschreven en afgenomen. Sebenbaum, {-baum(c)s, mv.
• biiume) m.. Z. SJbcnbaum.
Sebeste, (-«) v. (PI.) zwarte borst-
bezie v.; -nbaum m. zwarte boschbezie- )>•>•>\'ii m. Socy,ntO, (-n) v. (Meetk.) snijlijn.
secans v. Seccatur, (-en) v. plagerij, kwel-
lerij v. SüCÏi, (-(e)«. nw. -e) o. (aan den
ploeg), kouter, ploegijzer o. S@ch.9n, {sechle, gcsechl) bedr.
ww. met liet ploegijzer openen. Sech-holz, {-holzcs, mv. -halzcr)
o. ploegliout o.; -loch o. gut o. van hel ploeghout; -ring m. koutcrring, ring in. van het ploegijzer. Sochs! tussch. meiner •!, (Volkst.)
sakkerlool! Sochs, bijv. nw. zes; zu - Procent,
tegen zes percent; mit -en faliren, (in een rijtuig) met zes paarden rijden; 2. (Rek.) (mv. -en) v. 6, zes v.; (Sp.) zes, zeskaart. zesde v. Sechsachteltakt, m. (Muz.)zes-
achlsten-maal v. Sechs-armig, bijv.nw. zesarmig,
met zes armen; -nstig bijv. nw., Z.-bei- nig; •iiugig bijv. nw. zesnogig, met zes oogen; -beinig bijv. nw. met zes lakken: •blallig.-bl/l tierig bijv.nw. met /.es l>ladc- ren; -blumig bijv. nw. zeshloemig, mei zes bloemen; -buclntabig bijv. nw. met zes letters. Sechse, (-«) v. (Kek.) 6, zes v.
Sooh3-eck,(-(c)s, mv. •e) o. zes- hoek m.; -eckig bijv. nw. zeshoekig, zcs- zijdig, zeskantig; -eimerig bijv. nw. zes emmers bevattend; •ender m. hert o. met gewei van zes punten. Sechser, (-s, mv. Sechser) m.(Unr-
w.) drijfrad o. met zcslaiiden;(Munlw.) muntslukje o. van zes kreuzers; (Jacht- |
||||||||||||||||||||||||
|
25
|
||||||||||||||||||||||||
|
•weibig bijv. nw. zes vrouwen hebbende;
(l\'l.) zesslijlig; Ordnung der —en Pjlan- zen, klasse v. der zesstijlige planten, hexagamia; -wink(e)tig bijv.nw. zeshoe- kig; •wnclien v. mv. kraam, verlossing, bevalling v., krasmweken v. mv.: •wo- enig hijv. nw. zes weken diirende;-w<eA- nerin v. kraamvrouw \\.\\-zack ni.lichiiain. voorwerp o. mei zes pinnen of landen; •zaclüg bijv. nw. zestandig, zes tanden h. hhen Ie: -iehi) hijv. nw. zesteeniü, zes leenen hebbende: -zeilig bijv. nw. zcsre- gelig, van zes regels; •zinkig hijv. nw. zestandig, met zes tanden; -zitlig bijv. nw zesilniinsch. Seohter, (-s, mv. Seeh\'er) m. oude
Fransi\'he iiili.ni Isinaat v. van £ mud. Sechzehtl, telw. zestien.
Seclueha-eck, (-(e)s. mv. -e)
o. zesiienhoeK in , zestieiuijdg lichaam o.; -eckig bijv, nw. zeslienlioekig; -ender in. (Jachtw.) hert o. mei zestien puuteu aan hel gewei. S^chZGhner, (-.v, mv.Sechschner)
in. iniiiitsiukje o. van 10 kreuzers; 2. (Jachtw.) Z. Sechzehnender; 3. (Kek.) zestiental o.; 4. (n. (jesch.) lid o. van len raad der zestienen. Sechzehnerlei, bijv. nw.zesiien-
derlei; - Gerichte i), zeslienderlei.zeslien
verschillende spijzen &. Sechzehn-fach, -faltig, hijv,
nw. zestienvoudig; •füszig bijv. nw. zes-
lienvoetsch, van zesii-n voel; -huniert hijv. nw. zestienhonderd; •hunlerlel». zestieuhonderdsle (gedeelte) o.: -hun- tertste hijv. nw. zeslienlioiidenlste. •}<th- rig hijv. uw. zevenjarig, van zeslien laar; \'löl/iig bijv. nw. zestieiilondsch.van zestien lood; •mnl bijw. zeslienma.il; • malig bijv. nw. zeslieninaal; •monalig liijv. nw. zestien maanden durend, zes- ueu mianden oud; •mnnatluh bijv. nw. om de ze-lien maanden geschiedend; •pfilndig hijv. nw. zeslieiipondsch, »an zestien pond; •slilndig bijv. uw. van zes- lien uren, zestien uren durende; -stind- lich hijv. uw. om de zestien uren ge- -i\'lne.lende; -ldgig bijv. nw. zestien da- gen oud of durende, •laglich bijv. nw. |
||||||||||||||||||||||||
|
Sed.
|
||||||||||||
|
1140 Sec.
|
||||||||||||
|
ÖCO.
|
||||||||||||
|
Secret, (-(e)*, mv. -e) o., Z. Ab-
tritl; 2. geheim zegel o. Secret&r, (-(e)s, mv. -e)m. schrij-
ver, secretaris in.; geheimer -, geheim- scbrijver m.; (Mat. hist.) secretaris ui.; 2. schrijflessenaar m. Secretbuch, (-tucA(e)j,mv. -bti-
cher) o. (Hand.) geheimboek o. Sect, Sekt, (-(e)«, mv. -e)m. ma-
derawijn, kanariewijn ui. Socto, Sekte, (-n) v. sekte, partij,
geloofssekte v.; -nmaclier m. seklenma- ker m., Z. Seetirer. Sectign, (-en) v. (Ontlk.) ontle-
ding, opening, insnijding v.;2.afdeeling, verdeeling v., artikel o. Sectigns-aufriss, (-ei, mv. -e)
m. verdeelingsplan o.; -besleck o. ontle- dingstoestel in.; saai m. ontleedzaal v. Seetirer, (-s, mv. Seetirer) m.sek-
tenmaker, scheurmaker, dissenter, afge- scheidene ui. Sector, (-s, mv. -en) ui. (Meetk.)
sector m., cirkelstuk o. Socular, secularisch, sacu-
larisch, bijv. nw. honderdjarig; 2. wereldlijk, niet geestelijk. Seculariseren, [secularisirle, se-
cularisirt) bedr. ww. geestelijk tot we- reldlijk goed maken. Secularfeier,(-n) v. eeuwfeest o.
Seculum, Sijculum, (-«, mv.
Secula) o. eeuw v., tijdperk o. van hon- derd jaren. Secunda, (Secunden) v.(Schoolt.)
tweede klasse v.; 2. (Hand.) - of -wech- sel va. tweede wissel, secunda-wissel m.; (Muz., Schermk.) Z. Secunde. Secundaner, (•*, mv. Secnnda-
ner) m. leerling ui. der tweede klasse van de Lalijnsche school. Secundant, (-en, mv. -en) ui. se-
condant,getuige m. bij een duel;(Zeew.) convooischip o.; (Krijgsw.) helper ui.; (Muz.) hij die accompagneert. Secundarius, (onb.) m. tweede
prediker, middagprediker m.; (in kloos- ters), onderprior m. Secuilde,(-n) v. (opeen uurwerk),
seconde v., secondewijzer ui.; (Muz.)se- conde v., tweede toon m. van den grond- loo»; (Schermk.) tweede stoot m. Soeundon-uhr,(-c»)v. uurwerk,
horloge o. met secondewijzer; -weiser, •zeiger m. secondewijzer m.; si/ferblall o. plaat v. voor den secondewijzer. Secundflanke, (-n) v. tweede
flank v., middelwal m. Secundina, {Secundinen) v. nage-
boorte v. Socundiron, (secundirle, secun-
dirt) o. ww., in. A. helpen, bijstaan, on- dersleunen; (in een duel), tot getuige dienen; (Muz.) accompagneeren. Soeundir, (-en) v. viering v. van
een vijftigjarig priesterschap. Sodativ, bijv. nw. pijnstillend, be-
darend; salz o. (Scheik.) boraxzuur o.; spalk m. boraxspaath o. Sgdel, (-s, mv. Sedel) o., Z. Seidel.
Sedes, (onb.) v. stoelgang ui., ont-
lasting v. |
Sedoz, [-t$, mv. -e) o. zestiende
formaat, in-sedecimo o. Sedez-format, (-(e)>, mv. -«)o.,
Z. Sedez; -band m. band ni.in zestieude formaat; -buch o. boek o. in zestiende formaat. Sediment, (-M«. mv. -«) o. be-
zinksel, neerslag o.; slein m. bodem- steen, kegelsleen o. Sedlitzerwasser,(-sers,mv.-ser)
o. mineraalwater o. uit Sedlilz, Sedlit- zerwater o. Sedulitftt, v., z.m. vlijt v., ijver m.
Sedum, (-s, mv. Seden) o. (PI.)
huislook o. See (-s, mv. -n) m. meer o.; der
GenIer -, het meer o. van Genève, Bodeu- see v.; 2. (-n) v. zee v., oceaan m., we- reldzee v.; die offenbare -, volle, open zee v.; in - geiten, slechen, in zee steken; zur - reisen, ter zee varen; Handelzur-, zeehandel m.; ö. (Zeew.) golf, baai v. See-aal, (-(e)s, mv. -e) m. zeeaal
m.; —schlange v. gevlekte zeeslang v.; •abgrund m. afgrond ui. der zee; -adler ui. zeearend in.; -akademie\\.,Z. scltute; •a/je v. zeeaap m.; -alpen v. mv. zeeal- pen m. mv.; -artanas ui. ananasvurmig slerkoraal o.; 2. Z. -nessel; -angetliaken in. zeehoek ui.; -anker m. zeeanker o.; •arsenal o., Z. seughaus; -assecttranz v. zeeassurantie v.; -assel v. zeepissebed v.; 2. Z. Mcerassel; 3. Z. Kifermuscltel; •ausdruck in. zeeterm m., zeemansmt- drukking v.; ~bad o. zeebad o.; 2. zee- baden o. mv.; -bül m. /.eeappel m.; 2. Z. -quitle; -bank v. zeebank v.; -bbr m. zeebeer, rob in.; -barbev. zeebarbeel ui.; •barometer m. zeebarometer in.; -barsclt ui., Z. -bórs; -baum m. ha venboom, slag- boom in. voor de haven; -bauntiüotle v. vreemde boomwol v.; -befelttsltabcr m. admiraal, scheepsbevelhebber in.; -be- schreiber m.zeebesuhrijverm.; -bescltrei- bung v. zeebeschrijving v.; -besen va. zee- bezem ui.; -beute v. buit in. op zee be- haald; -beitlel m. ijsvogel, duikerkoning in.; 2. zeesebeede v.; 5. holothurie v.; •binse v. groot riet o.; 2. zeegras, zee- wier o.; 5. bronskleurige polyp m.; -btase v. zeeblaas, holothurie v.; -btume v. zee- bloem v.; gelbe —, Z. \'rosé; —nkoltl m. bloeiende zeeuetel v.; -bock m. boorn- visch m.; -bohne v. zeeboon v.; -boot o. zeeboot v.; (Nat. hist.) zeepissebed ».; •börs m. zeebaars ui.; 2. Z, Sander; •brassen m. zeebrasem in.; -brauch at., Z. -gebrauch; -brehme v.zeeluis v.; •breite v. zeebreedte v.; -bremse v. zeebrems v.; •brief m. zeebrief, scheepsbrief ui., pas- poort.\'Connossemento.; -bucho. scheeps» boek, scheepsjournaal o.; •bühne v. paal- werk o. aan de kust; -burg v. aan dezee gelegen burcht in. of kasteel o.; -cadetl m. cadet in. der marine, zeejonker m., leerling m. der zeevaartkundige school; •carawane, •carle v\\, Z. -karawane <jrv •compass va. zeekompas o.; -consul ui. consul m. voor de zeevaart, zeeconsul m.; •consulat o. zeeconsulaat o.; -damm, •deich m. zeedijk ui.; -dampfbooto. zee- stoomboot v.; -dieb ui. kaper, kaapvaar- |
|||||||||||
|
zestiendaagsch, om de zestien dagen ge-
schiedend; -tausend bijv. nw. zestien duizend; -tausendsle bijv. nw. zestien- duizendste; -lausendstel o. zesliemiui- zendste (gedeelte) o. Sgchzehnto, bijv. nw. zestiende;
der • Mat, de zestiende Hei;Ludwig der -, Lodewijk de Zestiende. Sochzohntehalb, bijv. nw. zes-
tiendelialf, vijftien en een half. Sechzehntel, (s, mv. Sechzehn~
tel) o. zestiende (gedeelte) o.; (Muz.) zestiende (noot) v. Sechzohntel-form, (•«»),
-gröszo, (•») v. (Uoekh.) zestiende formaat, iu-sedecimo o.; snote v.(.\\luz.) Z. Sechzehntel; spausc v. (Muz.) zes- tiende rust v. Sechzehntons,bij w.ten zestiende,
in de zestiende plaats, Sochzehn-theilchen, (verkl.)
o. zestiende (gedeelte) o.; -wöchentlich bijv.nw. alle zestien weken geschiedende; •wöchig bijv. nw. zestien weken oud of durende; -zö~llig bijv.nw.zestienduimsch. Sechzig, bijv. nw. zestig.
Sechziger, (-j, mv. Sechziger) m.
zestiger, zestigjarig man m.; (Sp.) 60 punten o. mv.; (Lakenb.) breek ka in m. voor het kaarden; (Hand.) wijn m. van het jaar 60. Sechzigerin, (-n«n) v. zestigjari-
ge vrouw v. Sochzig-fach, -faltig, bijv.
nw. zestigvoudig; -f&szig bijv. nw. zes- tig pooten hebbende; -jihrig bijv. nw. zestigjarig, zestig jaar oud; -mal bijw. zestigmaal; -malig bijv. nw. zestigmaal geschiedende; -pfündig bijv. nw. zestig pondsch, van zestig pond. Sechzigste, bijv. nw. zestigste.
Sochzigstohalb, bijv. nw. zes-
tigde half, negen en vijftig en een half. Spchzigstol, (-s, mv. Seehzigstel)
o. zestigste (gedeelte) o. Sochzigstona, bijw. ten zestigste,
in de zestigste plaats. Sociron, (secirte, secirt) o. ww.
(Onllk.) openen, ontledeu, opereeren. Spckol, (s, mv. Secket) m. beursje,
zakje o.; (fig.) staatskas v.; (J. gesch.) Joodsche munt, sikkel m., Joodsch ge- wicht o. Sgokal-amt, (-amt(e)s, mv. -üm-
Ier) o., Z. Schatzamt; -blume v. tasch- bloem v.; -kraut o. taschjeskruid o.; •meister m. betaalmeester, penning- meester, schatmeester m. Seckoln, (seckelle, geseckelt) bedr.
ww. das Geld -, in den zak steken, op- steken. Seckolsonf, (-(e)j) m„ z. m., Z.
Seekelkraul. Seckou, (Seckens, mv. Secken) m.
m. (Draadt.) platrond ijzerdraad o.; •eisen o. platrond ijzer o.; stock m. aambeeld o. om gouddraad plat te slaan; •zag m. draadlrekkerspers v. Sockor, (-s, mv. Secker) m. scbil
v. van uitgeperste druiven. Seckler, (-j, mv. Seeklerjm. beur-
icnmaker, beurzensnijder m., Z. Sickler. |
||||||||||||
|
See. 1144
|
|||||||||||||
|
See.
|
|||||||||||||
|
See.
|
|||||||||||||
|
vecbten; •getchmack m. smaak m. voor
de zee; -ge*ch6pf o. zeedier, in zee levend dier o.; -gesehrei o. geschreeuw o. der zeelieden bij het aanvallen van een vij audelijk schip; 2. wachtwoord o. der matrozen; -gesetz o. zeewet v.; -buch o. wetboek o. voor zeevarenden; -gcsichl o. luchtspiegeling v. op zee, fato morgana v.; -gespenst o. zeespook o.; -gevögel o. zeevogels m. mv.; -gewürm o. zcewor- men m. mv.; -gewachs o. zeegewas o. zecplant v.; -geuohnt bijv. nw. aan de zee gewend; -grat o. lintvormig zeegras o.; 2. Z. Meergras (1); 3. zeegras, zee- wier o.; 4. noordsch zeewier o.; •gras- bank v. bank v. van zeewier; -grind 111. zeewaterkleurig koraalrif o.; -oriJn bijv. nw. zeegroen; 2. o. zelfst. zeegroen o.; •grand m. bodem m.der zee; -gründel m. zeegrondel m.; -hafen m. zeehaven v.; •hafer m. onkruid o. onder de tarwe; 2. zaudhaver v.; 3. Z. -halm; -haher m. zeeraaf, waterraaf, walerkraai v.; -hahn 111. zeehaan, maanvisch, zilvervisch m.; 2. knorhaan m.: 5. zeedraak m., zeeral v.; 4. noordsch duikerhoen o., pooleend v. lom m.;-Aaf/e«d bijv.nw.voor de zee vaart bestand; -hand v. zeemansbaud v.; •handel m. zeehandel, handel m.ler zee •handlung v., Z.-handel;—sgesetlschaft v. handelmaatschappij v.; -kandschuh m bolvormige spons v.; -hase m., Z. Meer- hase; 2. zeenetel v.; -heer o. zeevloot v.; •heher m.,Z.-hdher; -heide v.,—*rauf o, zeebeide v.; -held m. zeeheld m.; -ln-lm m. zeehelm m.; -henne v.,Z. -elster; -herr m. admiraal, bevelhebber m. over de zeemacht; -herrschaft v. heerschappij v. van de zee; -herrschend bijv. nw. de zee beheerschend; -herrscher m. beheerscher m. der zee; -heu o. zeevenkei v.; -heu- schrecke v. zeesprinkhaau m.; -honigku- chen m. celvormig slerkoraal o.; -Aorn o. zeehoren m.: 2. Z. -heide; -hose v.,Z. Wasserhose; -hulin o. zeehoen o.; 2. tong v. (visch); 3. Z. Meerhuhn; -hund m. zeekoe v.; 2. zeehoud, robm.;-hündcken getijgerde haai, panlerhaai 111. Seehund(s)-fang, (-(.e)s) m..
z. in. zeehondenvangst v.; -feli o., -haut v. zeehondevel, robbevel o. See-igel, (,-igels, mv. -igel) m.
zeeëgel m.t zeezwijntje o.; —s/ein m. versteende zeeëgel ui.; -ingenicur :n. in- genieur ra. bij het zeewezen; -jungfrau 1., Z. Meerfrau; -kalb o. zeekalf o.,kleine zeehond 111.; •kamm m. hoofdeloos po!y> peilbuis 0.; -kanne v., Z. -blume; kleine —, drijvend waterdrieblad o.; -kantev., Z. -küste; -karpfen ra. mcerkarper 111.; karte v. zeekaart, zeevaartkundige kaart v.; —nbucho., —nsammlung v. zeevaart- kundige atlas in.; -kastanic v. zeekas- tanje v.; -katze v., Z. -bür; 2. Z. Tinten- fisch; -kennung v. kenteeken o. van eene zeestreek; 2. kennis v. van den bodem der zee; -kiel ra. beste soort van pennen mv.; -kissen o. zeemuis v.; -kiste v. scheepskotTer m.; -knopf in. zeeknoup ra., zeeknoopje o.; -köcher 111. pluirabos- olyp in.; -kohl 111. zeegras, wier o.; 2. zeekooi ».; -kolben m. zeeriet o.; -kom- |
pass m., Z. -compan; -kork ra. zeekark
v.; —oaum m. zeekurkboom in.; -kérper m. lichaam o. uit de zee; -krabbe v.zee- krali v., zeekreeft m.; 2. Z. Kraken;-kmhc »., Z. -kiher; 2. zeeomber m. (visch); •kranich m. zeekraanvogel m.; -krank bijv. nw. naar zee verlangend; it. zee- ziek; -krankheit v. zeeziekte v.; 2. ver- langen o. naar zee, landerigheid v.;-Arein m. zeekreeft 111.; 2. hammer m.; -Ari<?9 m. zeeoorlog, oorlog m. ter zee; -krieger m. zeesoldaat, marinier m.; -kriegskunst . zeevaartkundige krijgswetenschap v.; krone v.(Nat.hist.) diadeemspin, kruis- spin v.; -kröpfer m., Z. -/lasche; -krnle v. zeeschorpioen m.;-kuchenm. zeekoekm.; kuckuck in., Z. -ltier; -kuh 1. zeekoe ».; 2. Z. Flusspferd; -kunde v. zeevaartkunde v., kennis v. der zee, zeevaartkundige kennis v.; -kunst v. zeevaartkanst v.; t//.(/e v., zeekast v., zeestrand o. Sgolamt, (-amt(e)s, mv. -amter) o. (kaïli.) zielmis v., lijkdienst m., uit- vaart v. Seg-land, (-land(e)s, m\\.-liinder)
aan zee gelegen land, kuslland o.; •lander, —in, kustbewoner m., kust- bewoonster v., bewoner m„ bewoonster v. van een kustland; -lalerne i.,Z.-leuchte. Seolbaum,(-«miim(c)s,mv.-4dumc) 111.. Z. Toitenbakre. S@file, (-n) v. ziel v.; vernunflige -,
geest, zin in., rede v.; Ikieriscke -, ge- voel o.; P/lanzen-, wezen o. der plant; es schmerzt ihn in der -,esgeht ihm durch die -, het gaat hem door de ziel, het mart hem in zijne ziel; er kal keine -, hij heeft geene ziel, geen gevoel; (Volks- t.) meiner •!, op mijn woord!, mijn gunst!; das sprichl er in meiner -, hij spreekt alsof hij bet in mijne ziel gele- zen had; jemn. elw. auf die - binden, op het gemoed drukken; jemn. an die-grei- en, iera. in de ziel grijpen, levendig aandoen; (fig.) levend wezen o., ziel »., persoon in.; treue -, goede ziel, sul rn.; niedrige -, lage ziel; hier smd zweihun- ert -n, inwoners,personen m. mv.; keine weisz elw. davon, geen mensch weet r iets vaii;«j isl keine lebendige-zu Bau- se, er is geen mensch te huis; 2. voor- naaraste beweger 111., ziel v,; die - des Handels, de ziel; 3. gevoeligheid, warmte diep gevoel o.; 4. (in eene veeren pen), inwendige, merg o.; (van haring), zieltje .; (van een weversspoel), ziel, ijzeren pil v.; (Hoefsm.) zool v. aan den hoef van een paard; (Mat. hist.) pijlkarper m. Seelen-adel, (•») m.,z.m. zielen- del 111.; -amt o., Z. Seeltmt; -andacht innige vroomheid v.; -angsl v. ziels- ngst rn., groote bezorgdheid v.; 2. bijv. w. door gewetenswroeging gekweld; il. ir ist -, ik ben uiterst ongerust, mijne iel is bedroefd; -arm bijv. nw. gevoel- oos, ongevoelig, koud; -nrmutk v. ar- oede v. van geest; -arznei v. opwek- end, opbeurend middel o.; -arzl m. eestelijk geneesheer m.; -auge o. oog der ziel, verbeelding v.; 2. geestelijk og o.; il. scherpziend oog o.; -band ra ielenband m., band m. der b»nen;-blick |
||||||||||||
|
der m.; \'dienst m. zeedienst rn.; -dorfo
aan zee of aan een meer gelegen dorp o.•dom m. zeeltrnisdoorn m.,Z. Meerkreuz dom; -drache m. (Nat. hist.) zeeilraak m.; 1 Z. Stachetdrache; 3. Z. -affe; 4 vliegende draak m.; -draht m. blaasko- raal o.; -drossel v. zeelijster v.; -iri[lig bijv. nw. (Zeew.) in de zee drijvend; •dung, -dünger m„ Z. -gras (3); -ei o. zeenoot v.; 2. zeeëi o.; -eichev.,t.Meer- eiche; -cuhcl v. zeeéikel in.; versteinerte —, zeeëikelsteen m.; -einAorn o.zeeëen- hnren m.; -elephant ra. zeekoe v.; -elsler gestreept duikerhoen o., lom m.; 2. zee- papegaai m.; 3.fluiteend v.;-erbse v.zee erwt v.; (Delfst.) kardiet m., harle- schelp v.; -erhaltung v. beraadslaging » tnsschen den kapitein en het scheeps- volk; -erz o., Z. Sumpferz; -elat m. ma- rine v., zeewezen o.;-«ifero.(Nat. hist.) ijsvogel in., dnikereend v.; -[acher m. vliegende phaeton, keerkringsvogel m 2. zeewaaier m.; -fadenwurm m. zee- draad»«rm m.; -fahne v. statenvlag v.;it. oranjevlag, prinsenvlag v.;-fahrend bijv nw. zeevarend; -fahrer m. zeevaarder, zeeman, matroosm.; —kunst v.zeevaarl- kunde v.; -fahrl v. zeevaart, zeereis, scheepvaart v.; -falkm. zeevalk m.; -fal- ten in. waterhalm m ; -fasan m., Z. Li(- felente; 2. Z. Meerbul Ie (glatle); -feder v. zeepen, dierplant v.; -feigc v. zeevijg v.; 2. Spaansche vijg v.; -fe$t bijv. nw. (van schepen),voor de zeevaart geschikt: •lichte v. stekelig polypenhuis o.; -fisch m. zeevisch m. en y.;-fiseherei v.zeevis scherij v. Sgefisch-handler, (-lers, mv.
•Ier) m., -in, (-n«n) v. zeevischhande- laar, handelaar in., handelaarster v. in zeevisch; -zoll o. zeevischtol m. Spo-flachs, (-es) ui., z. m. zeevlas
o.: -fiarre v. zeenetel v., medusahoofd o. •ftasche v. zeeëgel m. met vier stekels; 2. radijs v.., knol m.; -fledermausv. zee vledermuis v.; -/JoA m. watervloo v„ kleine zeekreeft m.; -/lor 111. puntkoraal o. vol poriën; (gewoonl.) korstkoraal o.; -/Io//ev.(zee) vloot v.; -flunder m. groote ijsvogel, kuifduiker m.; -forelte, -führe v. zeefurel, meerforel v.; -[rachtbrief m. scheepsvrachtbrirf m., connossement o.; •freibeuler m. vrijbuiter m. ter zee, ka- per in.; it. kaperschip o.; -friede m. zee- vrede, vrede in. ter zee; -forsch m. kik- kervisch m.; -fuchs m. zeevos 111.; -fusz 111. zeemansvoet m.; -galt m. (Nat hist.) gewone kievit ni.; -gallerle v., Z. -beutel (3); -garnele v. garnaal v„ zeekrab v.; •gat o. (Zeew.) zeegat o.; -gebrauch m. gebruik o., gewoonte v. der zeelieden; •gefahr v. zeegevaar, gevaar o. ter zee; •gefechl o. zeegevecht o.,zeeslagm.;-je- fluget, -\'jeoögelo. zeevogels m. mv.; -ge- gend v. aan eene zee,aan een meergele- gen laudstreek, zeestreek v.;2. strand o.; •geisz v., Z. -garnele; -gemalde o., Z. •stück; •gericht o. gerechtshof o. der admiraliteit; -geruchm. zeelucht v„ reuk ra. van het zeewater;-oe.ïcAa/ïe o. mv. z>\'ezaken v. mv.; -geschichle v.gescniede- nis der zee; 2.geschiedenis v. van zeege- |
|||||||||||||
|
1142 See.
|
||||||||||||||||||
|
See.
|
||||||||||||||||||
|
See.
|
||||||||||||||||||
|
m. inwendige blik, blik m.<\\ertie\\;-bund
m. verhoud o. der zielen, zedelijk ver- bond, innig verlamd o.; -errrller m. zie- lenredder i».; •ertchblternd b(jv. uw. de ziel schokkend; -erscliiiilvru>iy v. ziel»- n;iii.locning v., sih"k m. der ziel,gevoel- veim\'gen o.: •[ihrmann m. (Fabcll.) CliRp\'ii m., die de schimmen overvoert, • [eind ra. vijand in. der zielen: il. duivel
m.; -[esl n. geestelijk vermaak o.; 2. (K.itli.) sllerzielendag in.; •(nller v. Inl- lering v. der ziel, zielskwelling v.; -[or- scheut bijv. nw. de ziel onderzoekend. •fnr.-cher m. onderzoeker in. der ziel. zielkundige, zielleeraar in.; •forschuny v. iielsnnder/nek o , zielkunde \\.;-[reunri m. vertrouwde vriend, intieme vriend 01.: -(rie<ien m. zielevrede v.; -[mh bijv. nw. hoogst verhlijd. zeer gelukkig, innig verheugd; -[iihrrr in. geleider in. der zielen. Z. -[<hrmann; -qat»e v. gave v. de« geestes; •qefnhr v. gevaar o. voor de zi)>|; -qenus.t m. ziel«geno|, inniir genol o.; •qe.<vrdrh o. geestelijke overpeinzing v.; -qlürk n. geluk o. derziel;-jr/)M bijv. nw. groot moed g. edelmoedig, groot.ver- heven van ziel: -qri>sze\\. zielegroolliei.l. grootheid v. van ziel, grootmoedigheid, edelmoedigheid, grnole goedhartigheid; r.-.-qut bijv, nw. uiterst goed, 1\'oedig. een goed hart hebbende, goedhartig; jemn. — sein, innig liefhebben; -ff»/e v. goed- hartigheid v., Z. -qrnsze; -gi\'iler o. mv geestelijke gneden\'n o. niv.; -heil o. heil o. der ziel; •heilvkeil v. opgeruimdheid v. van gee*t: -hirt m. zielenherder.gees- lelijke herder, leeraar, geestelijke, ziel- zorger m.: -kumpf m. inwendige strijd zieleslrijd m.; -hnk o. hout o. van dei hondskersehoom: -kftper hij die gaarn bekeerlingen m:<!tki:-klnnq in. inwendig slem. slem v. des gevoels; •Ara/\'/ f. ziels- kracht, wilskracht v.. ze.lelijke kracht v.; •krank bijv. nw. zielsziek, zwaarmoe- dig, melancholisch; -krankheit v. ziels- ziekte, zwaarmoedigheid, melancholie v.: • klimmer in. zielsterdrict o„ zielskwel-
ling v.; •kunde v. zielkunde, psychologie v.: •kundig bijv. nw. zielkundig, lot de zielkunde hehoorende, psychologisch: •folisal o. lafenis v. der ziel;-/a*/ v. ziels- bezwaar o„ gewetenswroeging v., Z •trillen; -leer bijv. nw. ongevoelig. ge- voelloos; •teere v. gevoelloosheid, onge- voeligheid w.-lehre v. zieleleer, zie|kun- de, psychologie v.; 2. verhandeling v over de zielkunde; -leiiten n. zielelijden. geestelijk lijden o„ inwendige kwelling v.; .licht o. lé hl o. der ziel: -/\'« bijv. nw„ \'/.. Mins; 2. ongevoelig, koel: -lusl v. geestelijk vermaak n.. zielelusl ui.: •marlerv.,7.. •[alter; -mewe v.. Z. See/- «/;*/; —register o. zielioissenboek, obi- tuiirinm o ; •mnnt rn. zedelijke moord in.; • ntörder m. zielemonrder ui.; -mar- derisrh bijv. mv. geesldnodend; -niiide bijv. nw. doocleljjk afgemat; "2. vermoeid van geest; •muilt in. moed m. der ziel: •nuhi«ui; v. zielernedsel. voedsel o. voor de ziel. geestelijk voedsel o.; -w;/A v. zielsaugst iji.; -np[er o. olTerande v. vnoi |
||||||||||||||||||
|
o.; -pein, -plat)e v., Z. -angst, -fnlter
•Uiden; -rausch rn. geestrerdooving v. •icyisler o. lijst v. der inwoners, zie|en- gflal o.; •reich bijv. mv. (tan personen^ verstandig, vernuftig; (\\an zaken). \'t •vnll.\'l. o. zelfsl. rijk o. der zielen; (Ki.- bell.) scbiiiiiiienrijk ».: -r«//e v. ziele- rust, rust v. der ziel; \'Scbuden m. schade v. aan de ziel; -sclial: m. schat m. dei /iel; •schlaf, •schlummer in. geestelijk slaap ui., verdooung v. der ziel; sehmuu, m. i geuieenz.) Z. -genuss; sehmerz ui ziclésinarl v., Z. •kummer; •srhiinc/ie v zielszwakte v.; -schwung 01, verhellin; van geest, geestvervoering v.; .sorgei \'t. \'hul; —aml o. ambt n. van ziel\' zuiger, pasionrschap o.; siark bijv. nw sterk van ziel, veel wilskracht bezittend •slarke v. zielskrachl. zelfbeheerschin; slich m. inwendig verdriet o.: il. -teek m. door de ziel; -slille v., Z. \'ruhe; •slot* m. zielsbedroevend voorval o.: •slurm in. beweging, aandoening v. der ziel, zielsaaudoening v.; -lug ui. aller- elendag in.. 2 November; -/»./ ui. gees- telijke dood m.; •lidler in. Z. -ni(inler; •Irnsl m.zieletroost,troost m.voor de ziel. Seelentzückend, bijv.nw.ziels-
verrukkend, Seelen-vergnügt,bijv.nw.ziels- verrui.I, Z. •froh; •verkêufer ra. zielen»
erkooper m.; (Zeew.) werver, zielver- kooper. ronseloar m.; • verknuferiseh bij\' nw. als een werver, ziclenverkooper,ron- selaar; •—et ll\'indteerk, ronselen, werven o.; •verlust IQ. verlies.ongeluk o.der ziel. zielsverderf o.; •vermogen o., Z. -krüfl; •rersrhuislerung v. nauwe vereenigiiig v. der zielen; -vertraul bijv. nw.fgeuiee\'Z.) innig, intiem; •mnvandt bijv. nw. over- eeiisteiiiinend UI gevoelen; -cercandt- schafl v. geestelijke overeenstemming, sympathie v.: -voll bijv. nw. vol geest, vol vuur, vol ijver; —es Auije, gevoelvol; —er Vortrag, gevoelvol, aandoenlijk, •teanderuitq v. zielsverhuizing v.; —slehre v. leer v. der zielsverhuizing; -i«7i o.,\'/.. •sehmerz; -icunne v. wellust m. der ziel; •lus\'omt ui. geestelijke toestand in.; •weide v. geiiol o., voedsel o. voor den .•eest; -z«anq m. geestelijke dwang ui. Seelerche, (-«J v. zeeleeuwenk
in.: 2. zeeegel ni. Seel-erfreuOnd, bijv. nw. ziels-
verrukkend; -erquicktiui bijv. nw. ziel- versterkend. S©e-loier, (-n) v. (Nat. bist.) zee-
lier v.; .Intchti! v. (Zeew.) scheepslanta- v.; •_\'. (aan de kust), vuurtoren ui., vuurbaak v.; (Nat. bist.) Z. ilecrteuchte; •leute mv. zeelieden, matrozen ui. mv., zeevnlk o.: •lenkoje v. zocanjelierv.;-/i\'(,7i/ o. (Nat. bist.) lichtend, phtópliorescee- rend weekdier o. S0?)lis;, bijv. nw., Z. seli\'i,
S^glilie, (-«) v., Z. Seeblunu.
Seeling. (•(*)<. rnv.-e) m. (Zeew.)
ipoor o. dat achtergelaten is duur een schip dat vastgezeten beeft. Sge-listo, (-«) v. teemansrol v.;
lome ui. (Nat. bist.) znltiger —, zce- |
||||||||||||||||||
|
Seel-messe, (-«) v., Z. •amt;
•.iorge v. zielzorg V.; sorger v. zielzor-
ger, geestelijke, herder, biechtvader iu. Seelsorgeramt, o., Seelsor-
gerbohaft, v. bediening, waardigheid v. van zielzorger. Seelspende, (-n) v. uitdeeling,
gifl v. aan de armen ua den dood van
den geter. See-luft, i-lüfle) v. zeelucht v.;2.
zeewind in.; -luuye v., Z. -feige; 2. Z. •Iiase. Seel-wartel, -warter, (-<c/sof
•Iers, mv. \'tel of •Ier) iu. executeur ui.
tan een testament; •iciirter in., Z. -sor- ger; -ueib o. vrouw v. die va» aalmoe- zeu leeft. See-macht,(-mörAie) v.zeeinacbt,
viool, krijgsmacht v. ter zee; 2. zeeiuo- geiidbeid v.; -micktig bijv. nw. inach- tig ter zee; -magazin o. (in eene haven), entrepot o.; -mal:rele v. zeeuiakreel v.; • manu iu. zeeman, matroos, zeesuldaat, inariuier in.; -minnisch biiv. nw. den \'Beman eigen, opzeegebruikelijk;-muiB- scliafl v. zeemausslaod in., zeelieden in. mv., scheepsvolk u.,ei|Uipage v.,subecps- liemanuing v. Seemanns-fusz, (-fuszes, mv.
•füsze) in.,Z. Seefusz; •kunstv.zeevaart» kunde, sluuruianskuust v.; -rock ui.uic* Irozenkleed o. Sge-maU3, (-neiuse) v., Z. Ueer-
maus; •meile v. zeemijl v.; -meusck in. zeeman ui.; (Fabell.) zeemeuseb in.; 2. Z. Meerengel; -merle v.zeeinerel v.; -meee v. zeemeeuw v.; •minister m. minister in. van marine; -«ioo>o.zeeiuoso.;-wor- nell in. kraagpluvier v.; \'imischel v. zee- sibelpdier o.; etsbare —, gewone mus- sel v.; •intitre v. Z. •meoe; -inülze V, zee- inuls v.; 2. zeeuetel v.;-nadelv.(Delf«t.) |
||||||||||||||||||
|
3309
|
||||||||||||||||||
|
/.. f (ritme; 2. zeeuaald v„ uaaldviscb ui.;
•natter v.zeeadder v.; ->tebel iu. zeemist, zeenevel in.; -nelke v., Z. -<jrus (3); 2. muizenoor o.; Ti. \'L. -nessel; \'Heitel v. zeeuetel v.; 2. Z. -huse; -netz o. zee- net o.; 2. draad voriuige kokerworio iu.; •neuuainje o., Z. lamprelc; •niere v. ijs- vogel in., duikerkoniiig ui.; -ho/A v. ge- vaar o. op zee; il. schipbreuk »., stonu in.; -oflisicr iu. zeeofQcier iu.; -oryel v. zeeargel o. (een schelpdier); -otler v. zeeutlur ui.; 2. \'t. \'Halter; —[vil zeeol- tervel o.; \'papayei ui., Z. -elstvr; 2. Z. Hvvrimpagei; -/<u.ï» in. zeebrief m.; -pu- slele v. s\'erkoraal o. met spmnepootvor- inige stralen; •p/au ui. zeepouw, keiop- haau m.;-p[er<l o.,7..Flusspferd;%.Wall- ross; 5. aschgrauwe slormvogel iu.; \\. p f er dellen u.zeepaardje o.;-p[erdfüszv 111.
mv. (Ontlk.) ummonshorens m.mv,,twee achteruitsteeksels o. mv. der hersenen; •p/lunze v. zeegewas o.; \'potke v.zeeeikel 111.; -polyp m. zeepolyp m.; \'pomerume v. au zee groeiende oraujeappel m.;-protest
m. (Zeen.) door den kapitein en het scheepsvolk opgemaakt protest o.; -quar- lierm«uterin.(Zeew.)scbiemanni.;-au(\'- te v. zeekwee v.; -rabe iu., Z. ilevrrabe; 2. Z. -huhn; -rand in. oever m. der zee; rui/i in. zeeraad, raad iu. der adiui.ali-
|
||||||||||||||||||
|
de afgeslorveneu; (Og.) geeslelyk oBfer leeuw m.; glatter—, zeewolf ui
|
||||||||||||||||||
|
Seg. 1143
|
|||||||||||||
|
See.
|
|||||||||||||
|
Seg.
|
|||||||||||||
|
Ull;-rathkallu*g v., \'l.-erltultttny;-ratle,
•ratze v., Z. -alfe; •rdttber ui. zeeruover, zeoschuiuier, kaper Dl.; •riuberti v. zee- roovcrij,kaperij v.; — treiben, zeeschui- inen; -ritttberisch bijv. nw. als een zee- roover, als een kaper, kapelachtig. Sgerüuber-schili\', (-(e)s, mv. -e)o.zeerouvci\'sehip,kaperschip o.\',staat
ui. rouverslant 111. See-r\'aumte,(-«) v. zeesop.ruiuie
iu>|> o.; -raupe v. zecrups v.; 2. Z. •pferii (4); •rtbltahn o. (Mal. hist.) zeepatrijs in. (een viscli), long v.; -rec/i/ u. zee- rechl u.; •rheder ui. reotler ia. van een zeeschip; •reise v.,Z. -[ahrt; -reisu\\-rct- tendtr in., Z. •fahrer; -richter ui. rechter in. van deadiiiiralileilsrechlbauk; •rmde ?. (Nat. hist.) straalpolyp ui.,korstkuraal ».; -roiuait in. zeeroman ui.; -roj>t v.zee- ruos, zeebluem v., plomp ui.; -ross o., Z. •pferd; sötht v., zeekruiskruid u.; -r«- slunyv. uitrusting v. eener vlunt, kryys- loerusliug v. Ier zee; sticht v. zaak v. bel rellende de zeevaart; -iulz o. zeezuul o.; salzsdurt v. (zce)zoiilzuur o.; -Auu/e v. zuil v. aan do kust, dienende lul e. o. a. aanwijzing; saudwurtn in. zcezaud- worm ui.; schaden in. zecschade, averij v.; —bereehnuity v. aveiijrekeiiing v.; •sc/tuuui ui. Z. Meeiscltaum (\'t/, schuu- mer in.. Z. -rauber; scltetbe v. zeehclui ui.; scheidt v.zeescheede v.(ecu schelp- dier); schiH o. zeesohip o.; •schilfer ui. zeevaarder ui.; schifffahrt v., Z. -ftthrl; -sclilaclit v. zeeslag iu., zeegevecht u.; -scltluyy in. geoord uiedusaliuofd o.; schtanye v., Z. Mttrschlange; (I, 2); 2. (Art.) aftrekker, krasser ui.; sclttuss o. nabij de zee, nabij een uieer gelegen slut ut\' kasteel o.; schuit v. zeevaarlkundige school,school v. voorde zeevaart; schater ut.,Z.-cadetl;schuulbe v.,\'L.ilcersdttcalbc; schweiu (i., L. Satthitnd (\'2); 2. Z. Sau- ruiitljisch; -skorf>iun ui., Z. Meerskur- pton; •tüldat m. zcesuldaal, marinier in.; sonnt v. haarster, zeezun v.(ecuschelp- dier); 2. Z. Sountnfisch; —nbluine v.zee- ancuioou, zcciielcl V.; spteyel ui. water- spiegel ui. der zee; (Zeew.) graadbuek u.; spuwt v. zcespiu v.; —lutetH ui. versteende zeespiu v; spradte v. zee- uiaustaal v.; slaat in. zeeuiugeiidlieid v., Z. •macht; it. zee wezen o.; stadt v. zeestad v.; slüdttt ui. inwoner ui. eener zeestad; ~slande v. hournkoraal o.; stern ui. zeester v.; 2. uourdsebe duikereeud v.; -.>(i//t\' v. zeestille, windstilte v.; -s(i«A in., Z. Stink; strand ui., Z. •küsle;—«ei- te v. zeeanjclicr, zaudaujeher V.;stftckt v. gruole uitgestrektheid v. der zee; — ut\' strich in. strand o.; stront ui., Z. Meerslroni; sliicku. (Schild.) zccgezichl u.; —Mia/ci\' ui. zeescluliler ui.; -slalil in. stoel in. die luudreelit Llijlt staan om waarnemingen te dueu; slarm ui. zee- sloroi, sturiii ui. up zee; slurzttny v.,Z. Stunten; -taklik v. zeetaktiek V.; -(u/V( v., -labelle v. stuurmauslubel, stuur* raanskaarl, zeekaart v.; -/u«o ui.,Z. -yras (I); 2. najade v.; •laiine v. gewone den ni.; 2. langwerpig polypeuiiuis o.; -tuabe v. /.eedml\', zeelorlel v.; \'2. klein duiker* |
hoen o.; -laucher ui. papegaaiduiker,
noordselie alk ui.; -leitfcl in. zeeduivel ui.; 2. Z. Fluttlcufcl; Ö.Z. -krubbe; -thal o. dal o. aau een meer gelegen; -/A»«r o. zeedier o.; •ttefenntesser m. zeepetler in.; •loitnc v. zeetun, boei v.; 2. tonsclielp v.; -truubc v. (PI.) zeedruit\' v.; \'treffen o., Z. schlacht; -trichler ui. lrtchter- vurinig sterkoraal o.; -iri/7 v. zeewier o.; it. wal door de zee op liet strand ge- worpen wordt: -tri[liy bijv. uw. dour de zee up bet strand geworpen, op zee drij- veud; -trompete v. zeelroiupet v.; \'2. Z. Kuhdarm (Nat. hist.); -lruppen v. mv. zoelroepen, zeesoldalen ui. uiv.; -tüch- liy bijv. nu. legen de zeevaart bestand; •lüchtiykeit v. vaarbaarlieid v. (van een schip); -u[er o. Z. strand; -ulir o. zee- burluge u.; -amyeben bijv.uw.duorde zee omgeven;-««i(//th:/ bijv. n\\v.door de zee begrensd, bespueld; -untsichtsbild o. pa- uuraiiia o. op zee, zcegezichl o.; -uu- ijeheucr o. zeegedrocht, zeemonster o.; •mam v. zcegebruik, scheepsgebruik o.; • eenusliaar o. pluimhospolyp iu.; -eer- kciir m. verkeer u. ter zee; -eersicheruna i.,Z.-attecuranz;-vielfui3 iu.zeeduizend- been u.; -votjcl va. zeevugel ui.; -eatjl in. waterschuiit, opzichter ui. der vissclierij op een meer: -vulk o. zeevolk o.; \'2. L. •teute; -eorralhshau» o. uiagaziju o. voor scheepsbehoefleii, zeearseuaul o.; -icu«;e v. zeeluis v., schuiftluis v.; 2. Z. Küfer- muschel; -warte v.wacblloren,sterreuto- reu in. aan zee; it. Z. Leuchtthariit. SëdWarts, bijw. zeewaarts, naar
zee: - hutten, in hei ruime sop sturen. Sge-wasser, (-j) o., z. ui. zee-
vvater o.; -wechtet ui. zeegrosse v.; -wedel in., Z. •facher; -wey m. zeeweg m.; -l»«- yerieh ui. zeeweegbree v.; -tceidt v. (PI.) aau een meer groeiende wilg, waterwilg m.; 2. polypeuiiuis o.; -u<eiszfisch ui., Z. Brassen; -wermuth in.zeealsein in.;-uiest\'i o. zetwezen o., marine v.; -wild o. zce- wibl o.; -wulf ui. zeewolf ra.; \'2. Z. •teitfel (I); 5. haai ui.; -wort o. zee- mausuildrukkiug v., zeeuiauswoord o.; •wörlerbuch o zceinaiiswoordeubuck,zee- Vaarlkuudig woordenbuek o.; •tour/\' m„ Z.-/ii//;-Hurmui. zeewunu in.;"2.Z.Woi;- bnhrer; \'2.\'i.Meersclilanijc; —mjehdaseo. zeegroeueschelp v.; \'2. zeekoker ui., zee- scheede v.;-zeichen a,^L.-kennuny;-zeuy- Itous o., \'L. -corrathhaas; -zoll in. zeelol iu.; -zottenkopf ui. uiedusahoufd o.; -zuy in. zeetocht, scbcepsloclil ia., expeditie v. Ier zee. Sege, (-«) v. zeeg v.
Sggel, (-s, mv. Seyel) o. zeil o.,
zeildoek o.; dreieckiyei -, Lalijusch zeil; alle -auftpuiiiien,a\\\\e zeilen bijzetten; nul -n unj, lladem fahren, zeilen en roeien; uuter - ijciiün, ouder zeil gaan, in zee steken; unler - sein, ouder zeil zijn, sla- pen, rusten; i/ie - trayen, de zeilen zijn gezwollen, vangen wind; die - stretchen, de zeilen strijken, verminderen; (lig.) onderdoen; it. zeil, schip, vaartuig o. Segol-\'ahnlich, bijv. uw. op een
zeil gelijkend; -bahn v., \'L.-spur; -batken \'m. lange dwarsbalk iu. iu hel uiid- |
den van het schip, grootspanlmal ra.
Segelbar, bijv. nw. in staat om te
zeilen. Sogcl-baum, (-6auro(e)«, mv.
•bdunie) iu. (Zeew.) mast m.; \'2. Z. Sdbenbaum; -boden m. ruimte v. in eene zeilmakerij voor hel naaien der zeilen; •ducht v. dwarsbank v. aau den mast in eene sloep. Seg(0)ler (s, mv. Sey{e)lcr) m.
schipper.zeevaarder m.; 2. zeiler DJ., zeil- schip u.; yuler -, goede zeiler;.". (Mat. hist.) Z. Schilfskuttel; (Laiidb.) duizelig schaap o. Sogcl-fabrik, (-en) v. zeilma-
kerij v.; -[ertiy bijv. uw. zeilree, zeil- vaardig; -uar« o. zeilgaren o.; -yeuand o., Z. -tuch; -i/icszer m. (Zeew.) matroos ui. die de zeilen natgiel; 2. zeilgieter in., hoosval o.; -juchl v. jacht o. met zeilen; -4<i/m m. zeilboot, sloep v.; -klar bijv. uw. zeilklaar, Z. -fertiy; -kleid o. zeil- kleed o.; -kundiy bijv. uw. kunnende zeilen; •kamt v. zeilkuusl *.; -/im\'e v. richting v. van zeilen, zeillijn v.; 2. (Wisk.) bochtlijn v.; -leinwand v. zeil- doek u.; -lus bijv. uw. zonder zeilen, de zeilen verloren hebbende; -mucher in. zeilmaker ui.; -meisler ui. zeilinakers- baas in. Segoln, (seyelte, yesegett) o. ww.,
m. h. en i. zeilen, varen, roeien; gegen das Ufer -, hel land naderen; nach Osten, llV^i\'i <y- -, naar hel oosten stevenen; nach Amerika -, varen, reizen, de reis maken naar; au f der offerte* See -, in bet ruime sop varen; uut tin» Klippe hirwn -, omzeilen, omvareii; bet den Winde -, bij den wind zeilen; nut halbent Winde -, loeveu, met zijwind varen; tor dein Windt -, voor den wind zeilen; au f den Grand -, (van een schip), deu grond schuren; (lig.) durclt die Luft -, de lucht door- klieven; 2. bedr. ww. ein Schiff in den lii uu l -, in den grond vareu, zeilen. SQgel-H.acb.en, {•nachtnt, mv.
• nadien) ui. zeilboot v.; -nadel v. zeil- uiakcrsuaald v.; -ordnuny v. bevel o, voor den lochl met een schip;•palmt v. auker- li.iml v.; ->ju,ille v. (Nat. bist.) zeeko- raal o., zeeuetel v.; -ring ui. zeilriug ui.; schijf o. zeilschip o.; schirm iu. tent v. over eene sloep of schuit; schnecke v. opgerold zeil o.;-schiielliykeit v. snelheid v. van een schip; •uil o., \'L. -tau; -spiel o.zeileuspel o.; spinne v.,Z. Kreuzspinne; spriet o., stangt v. steng, ra v., zeil- spriet ui.; spur v. zog, kielwaler o.;steif bijv. uw. (van schepen), hard, stevig; •slem m. inagiiecl in., knmpaso.; stricke in. mv., Z. Urasscn; -tau o., \'L. •garn; 2. loppeueiid o., gijnlouw o.; •luch o. zeildoek o.; —nianufaktur v., Z. -fubrik; •eoycl ui. Ilaiuiugo, watervogel ui.; -voll bijv. nw. veel zuilen hebbende; -wuyen in. zeilwagen in.; -werk o. zeilwerk o., zeilen o. mv.; -wetter o. gunstig weer o. om Ie zeilen; •wind ui. gunstige wind in.; •ivirkuny v. werking v. der zeilen; •zuuye v. spits loeloopende punt v. van een zeil. Segen, (s, mv. Sagen) m. bezwe-
ring, ooverkrachl.beloovering v.; - spre- |
|||||||||||
|
Seh.
|
|||||||||||||||||||
|
1144 Seg.
|
|||||||||||||||||||
|
Seh.
|
|||||||||||||||||||
|
ehen, bezweren; 2. gebed o.; 3. zegen,
zegenwensen,heilwcnsch m.; sein Anden- ken wird in - bleiben, zijn aandenken zal in zegen blijven; jemn. den - qeben, iem. zegenen, den zegen geren; (Kalh.) den - machen, hel leeken deskruises ma- ken; Goll gebe seinen -du;ii,God schenke daaraan zijn zegen; jemn. :um - gerei- then, iem. ten zegen zijn; jemn. • brin- gen, zegen, voorspoed m., geluk o.; der • der Felder, opbrengst v.; 4. inzegening, inwijding v. Segen-korn, (-(e)s) o., z. m. be-
lasling v. in koren voor school en kerk; •los bijv. mr. zonder zegen, onvoorspoe- dig; schreiber m. hij die het bezwerings- formulier legen brand of koorts schrijft Segens-ernte, (-n) v. ovenloe-
dige, gezegende oogst m.; -/lur v. aan
vruchten en granen rijke streek v.; -for- mel v. bezwerinysrormnlier o.; -fülle v. volheid v. der zegeningen; -liand v. ze- genendo, weldoende hand v.; -krafl v. kracht v. van den zegen; 2. macht v. om te zegenen; -krd[tiq bijv. nw. vol zege- ningen; -land o. rijk land, vruchtbaar land. gezegend land o. Segen-sprecben, (s) o., z. m.
uitspreken o. van het bezwcringsformu- lier; 2. den zegen geven, zegenen;spre- eher m. hij die het bezweringsformulier uitspreekt: 2. hij die den zegen geeft, die zegent; spruch m. zegen m., zege- ninn v. Segensquelle, (-n) v. bron v.
van zegeninsen. Segen(s)-r6ich, bijv. nw. over-
laden met zegeningen;—es Jahr, geze- gend; 2. gnnstiü. voorspoedig, voordee- lig; -sprueb rn„ Z. Segenspruch. Segenstunde, (-n)». uur o. van
zegeningen. Segensvvunsch.(-w««.\'<-Af«\'i«,iiiv
•wtinsche) m. zegenwensch, heilwcnsch. gelukwensch m. Segen-tropfen, (-tropfens, m»
•Iropfen) m. vruchlbare regen, dauw m.
-t\'o/( bijv. nw., Z. segen(s)reich; -uolke v. regenwolk v. Segge, (-n) v.,Z.ftiedgras; 2. Was-
serriedqrns. Segler, (-j, mv. Segler) in„ Z. Se-
geler. Segment, (-(e).«,mv.-e) o. segmen\'
o.; -hngm rn. boog ui. van een «egment. Segnen, (seqnele, gtsegntl) bedr.
ww. da\' Feuer, eine Krimklieit -, bezwr- ren; 2. zegenen, den zegen geven, den ze- gen uitspreken: qnieqneles Wasser, wij- water o.; einen Tempel -, inwijden, inze- genen; sein Andenken wird gesegnet sein. zijn aandenken zal in zei:en zijn; die Welt -, vaarwel zeggen; 3. met welda- den, gunsten overladen, voorspoedig doen zijn; Colt icitlle unser Unlernehmen -, God zegene onze onderneming: Goll hul ihn reiehlich gesegnet, Gnd heeft beu met weldaden overladen, rijkelijk geze- gend: mil zeillichen Giilern. mil Kinden gtsegnrt .tri», gezegend zijn niet; uescaiH!- len Leibes sein, zwanger zijn, in geze- geuden slp;il veikcercu; II. wed. ww.iicA |
|||||||||||||||||||
|
-, het teeken des kruises maken; (Spr.)
ner das Kreui hal, segnel sicli, het hemd is nader dan de rok, die het dichtst bij het vuur zit warmt zich het best. Segnung, (->i) v., Z. segnen; it.be-
zwering, insnijding, zegening v.; 2. ze- gen m., gunst v. Segregiren, (segregirle, segregirl)
bedr. w\\v. afscheiden, afzonderen. Sphach.se, (-n) v. rechte lijn v.
van het middelpunt van het voorwerp tot het middelpunt van den oogappel, gezichtslijn v. Sehbar, bijv. en b. zichtbaar, Ie
zien, waargenomen kunnende worden. Seh0,(-n) v. gezicht, zien o.; 2. oog
o., blik m.; (Onllk.) (in het oog), Z. Seklinse. Sehen, (du sithtt, er siehl, sah, ge-
sehen) o. ww. onr., m. A.nitzien.het voor- komen hebben, gelijken, aarden; sauer -, zuur zien, ntjilig kijken; rnlh -, rood zien; öhnlich -, gleich -, gelijken; das siehl ihmahnlicli.dnl gelijkt np hem:(fig.) dat is van hem te verwachten; röllilicb -, naar rood zweemen; 2. uitzien, een uitzicht hebben; auf der Strasze -, uil- zien op; II. bedr. en o. ww. mil den Augen -,zien, kijken, beschouwen; 0V11/- |
wijls; ie» jemn. nicht gerne gesehen sein,
niet gezien zijn bij; ich sehe nur ovf den Willen, ik let slechts op &; man siehl es nicht gerne,dassf, men ?iet niet gaarne; voraus -, voorzien; daraus sehe ich, dass <)\', daaruit voorzie ik; ich sehe ausseinem Briefe, ik zie, er blijkt mij uit &: nicht auf das Geld -, niet op het geld zien, geen geld ontzien; auf seinen Nutzen -, zijne belangen op bet nog hebben; lass - .\', laat zien!; lass -, ob <)\'. laat ons zien &; sirh an elw. blind -, zich blind zien aan, Z. suil. Sehens-worth, -würdig,bijv.
nw. zienswaardig, bezienswaardig;-ulür- digkeil v. bezienswaardigheid v.; 2. be- zienswaardigc o. Sehepunkt, (-(c)j, mv. -e) m.
gezichtspunt o. Schor, (-s, mv. Seher) m., -ïn,
(-nen)<i. hij.zij, die ziel, beschouwerm., heschouwster v.; 2. profeet m., profetes v.; 3. sterrenkundige m. en v.; (H. S.) ziener m., zieneres v.; 4. specnlatenr, waarnemer m.; (Jachlw.) die - des Hir- sches, oogen o. mv.; -aml o zienersambt o.; -blnk m. blik 01. in de toekomst. Seherfahrung, v. z. m. door het
gezicht verkregen ondervinding v. Sehcrkunst, v., z. rn. kunst v.
om te voorspellen; il. sterrenkunde v. Seh-feld, (-(e)s, mv. -er) o.. Z.
-kreis; -qlas o. optisch glas o.; -hügel in. (Ontl.) helling v. der gezichlsze- nuwen, verhevenheid v. in de hersenen; •kegel m. gezichlskegel m.; -kraft v. ge- zuhlsvermogen o.; -kreis in. gezichls- kring in.; -kunsl v. gezichlskunde v.; •künstler m. gezichlskundige m.; -lehre 1.gezichtsleer,leer».v»n het zien; -/inie i. gezichlslijn v.; -linse v. (Onllk.) Z. Kryslallinse; -lnch o. (Slerrenk.) kijk- gat n.; 2.(0ntlk.)Z. Pupille; it. gezichts- gal o.: .millel o. gezichl«iniddel o. Sehmheiszgleicher, [-chcrs,
mv. -cher) m. pleiter, blikslager in.
Sohnader, (-n) v. pees v.
Sehne, (-n) v. peesvlics o., vliezige
uitbreiding v. eener pees; (aan een boog), pees v., snaar v.; (Sleetk.) koorde v.; 2. koord o. Sohnen (sich), (sehnte, gesehnl)
wed. ww. nach jemn., nach etw. -, vurig \\ei lansen naar, smachten, haken. Sehnen-haube, (•») v. hersen-
peesvlieso.; -haul v. peesvlies o.; -hup- fen o., Z. springen; -ktappe v. zenuw- kiioop in.; -l;nnrhelche\'i ".(Onllk.)-ii\'-nm- lieentje o.; -kande, -lehre v. pneskuiide, verhandeling v. over de peesvliezen; •schmiere v. (Onllk.) gewrichtswaler, ledewater o.; schuur r. (Onllk.) pees- Ipaud m.; springen o. plotselinge sprong, schok m. in de pees; streif, —en m. peesaehtig ligament o. Sehnerve,(-u, mv. -«) m.(Ontlk.)
nezichlszenuw ».; -nhügel ui., Z. Seh- lu\'igel: •nlnr.h o. peesgat o. Sohnicht, bijv. uw. peesaehtig, ge-
spierd, vol zenuwen. Sohnig, bijv. nw. vol zenuwen, vol
pezen of spieren. |
||||||||||||||||||
|
lich -, il
|
7692
|
uittel ijk, scherp zien; /hinkel -.
|
|||||||||||||||||
|
dui«ler zien, niet goed kunnen zien; gat
nirhts, nicht das Geringste -,zien.kunnen zien.door het gezicht herkennen; il.blind zijn; auf einem Auqe nicht -, uil een oos niet zien, aan een oog blind zijn: ich kann nirhl aus den Augen -, ik kan uit mijne ongen niel zien; (lig.) Wit\', mil ganz an- dern Augen -. uit een ander oogpunt be- /.ien.elie. nirhl - wollen, niet willen zien. de nogen sluiten voor; mil -den Augen Idind sein,ziende blind zijn: jem. -d ma- ihen, ziende maken, het gezicht weeree- ven; durch das Fensler, turn Fensler hin- mis -, door het venster zien: dnreh die Hrille-, zien met behulp van, Z. Finqer. Gelicht, Karte; tor sich hin -, voor zich zien; uennmnn ihn siehl, snllte man qlau- hen, als men hem ziet zou men meenen: seine Lust an elw. -, gaarne zien; auf etw. -. het oog hebben op; (fig.) lellen op. acht geven op; - Sie, dass Sie ihn iiberzeuqen, zie dal gij Sc, tracht hein te overtuigen; ie.li irill -, was irh Ihun knnn. ik zal zien Sc; Aller Augen - auf ihn, al- ler nn^en zijn op hein gevestigd; siehe \'larauf. dnss nu hls fehlt, let er op; jemn. in\'s Gesichl -, iem. in het gelaat zien: \'tarh elw. -, ergens naar zien: it. er voor zorgen; nach der Uhr -, op het horloge zien, zien hoc laat hetis;MacArfem Kran- ken -, een ziekeoppassen, verplegen, zien "f hij niets noodig heeft: nach nirhls -, nergens om geven, slordig zyn, ach te- loos zijn; er siehl sehr auf seine Ehre -. hij slaat slerk op zijne eer; jem. knm- men -, iem. komen bezoeken: elw. - Z«j- sen, laten zien, verloonen; sich - lassen. zich verloonen, verschijnen; !U • sein, Ie zien zijn, zichtbaar zijn; (gemeenz.) sich - lussen, zich onderscheiden; sie da! Ireffe ich Sie hier! he, vind ik u hier!; (lig.) sic • sich ofl, zij zien elkaar dik- |
|||||||||||||||||||
|
Sei. 1U5
|
||||||||||||||||||||||||
|
Sei.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Sei.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Sehnlich, (-er, -tt) bijv. nw. vu-
rig. reikhalzeiic], smachtend, hakend; - w&nschen, vurig wenschen, reikhalzend verlangen. Sehnlinio, (-n) v., Z. Sehne
(Meelk.). Sphnsucht, v., z. m. vurig ver-
langen, smachten, reikhalzen o. Sehnsüohtig, sehnsuchts-
VOll, l\'ijv. uw. vurig verlangend, reik-
halzrnd, hakend, snakkend; einen -en Bliek ii\'ith etw. werfen, een smachlenden blik slaan op. Seh-organ, (•(«)«. «"• •<•) °-. z-
•werkzeug (2); -punkt ra. gezichtspunt, oogpunt o. Sehr, bijw. zeer. sterk, in hooge
male; - wenig, zeer weinig; - viel, - gul. zeer veel, heel veel, heel goed; ich liebe Sie -. so - als <f-, ik bemin n zeer; das beu eist, uie - er $; hoe zeer ft; so - lie- bensieiirdig er int, so hassensirerth isl sein Bruder, zoo beminnenswaardig als hij is, zoo hatelijk is zijn broeder. Seh-ritze, (-<i) v. (Gez.) licht o.,
lichtstraal m.; -roAr o. kijker, verrekij- ker. telescoop m.; splulre v. gezichts- kiïng in.; slrahl in. gezichtsstraal m. Sehungsbogen, (•bogent, uiv.
•bogen) in. (Sten-enk.) gezichtsboog m. Sgh-warte, (-n) v., Z. Slern-
warle; •wcise v. zienswijs, wijze v. van zien; -ueile v. gezichlswijdte v., afstand in., bereik o. van het gezicht; -werkzeug o. geziebtkundig instrument o., bril Da., kijker in.: 2. (Outlk.) gezichtsorgaan n : •winkel m. gezichtshoek m.; •tiet n., Z. •punkt; il. voorwerp o. dat men ziet. Sehzielsflache, (-«) v. vlak o..
van de gezicbtsIQn.
Seich, (-(e)s) iii..z.m.nf Soiche,
v., z. in. (Volkst.) pis v., water o. Seich-ameise, (-«) v. roode,
bruine mier v.; -blume v. paardeubloem v., leeiiwentancl m. Soichcn, (stickie,geseichl) o. ww.,
m. A. (Volkst.) pissen, wateren; (gem.) zijken. Seicher, (-s, mv. Seicher) m.,-in,
\'-nen) v. pisser ui., pisster v. Soicht, {-er, -(e)st) bijv. en b. on-
diep, laag, gemakkelijk te doorwaden: (lig.) oppervlakkig, niet diep indringend: |
||||||||||||||||||||||||
|
Seidel, (-s, mv. Seidel) m. (Hand.).
ein - IV«in, pint, kan v.:ein- Haber^ voer: (Bergw.) ein • Koklen <f-, 4 manden v. mv. Seidel-bast, (-(e)*,mv.-?) m.,Z.
•rinde; (PI.) — of -baum m. kellerhals m., vijfvinnerkruid o., peperboompje o.: •rinde v. ba«t m. van het peperboompje. Scideln, (seidelte, geseidcll) bedr.
ww. vastbinden, opbinden. Seidel-weise. bijv. en b. (Hand.)
bij pinten, kannen &, Z. Seidel; -uurzel v. Italiaansche kellerhals m. Soidcn, bijv. en b. zijden, van zijde:
•e Waaren, zijden stoffen; (van de huid), zachtheid v. Seiden-arbcit, (-en) v. werk o.
van zijde, zijdewerk o., zijdemanufac- tuur v.; -arbeiler m. zijdewerker m.: •art v. soort v. van zijde; 2. zijdesnort v.; -artig bijv. nw. zijdeachtig: -bdlglein o., Z. •gehd\'ise; -band o. zijden lint, zijden band o.: -batt m. schorszijde v.. biambnnies v. mv.; -bau in. zijdeteelt T.. zijdewormenteelt v.; —treibtn. ziide- wormen houden; •baumtrolle v., Z. -uolle (2); -bcreiter, —in. zijdebereider m.. zijdebereidsler v.:2. Z. - fabrikant; -hinse v. met wollig haar bezet riet o.; •blume v. zijden bloem, uit zijde vervaardigde kunstbloem v.; -bracker in. (Nat. hist.) donspluvier v.; -borle v. zijden galon, zijden boordsel o.; -cocon m. tonnetje, popje o. van den zijdeworm; -damast in. zijden damast o.; —weber m. zijden-da- mastwever m.; -dreker in. zijderecder. zijdetweerner tri.; •drncker m. zijdedruk- ker m.: -druckerei v. zijdedrukkerij v.: •ei o. eitje o. van den zijdeworm; -ernte v. zijdeciogst m.; -erz o. atlaserts o.;-fabrik v. zijdefabriek v.; -fnden m. zijden draad ra.; •fuller m. vlinder m. van een zijde- worm voortkomende; •ftirber in. zijde- verver m.; -fdrberei v. zijdeververij v.-. 2. zijdeverven n.; -flncke v. vlok v. zijde; -/V«rA/v.zijdeachlighondsgraso.;-7en<iii- se, -gespinnsl o., Z. -cocon;-genanda. zij- den kleed o.; -geivebeo. zijden weefsel o., geweven zijden stof ».; -gnrirk o. zijden weefsel o.; -o/i.iJm.zijileglansm.; (Delf- st.) zijdeachtige ïlans m.; -gliinzend bijv. nw. zoo glanzend als zijde; -gras o. veze- lige ailamsnaald v.;-A«<iro. zijden draad in., zijden vezel v.; (fig.) zijdeachtig haar >.; -liaarig bijv.nw. met zijdeachtig haar: •handel m. zijdehandel m.; •handler. —in, zijdehanilelaar m., zijdehandelaar- sler v.; -handlung v., Z. \'laden; -hase m. Angorasch konijn, wil konijn o.;—ngarn o. garen o. van koiiijnenhaar; —nhaar o. zijdeachtig konijnenhaaro.; -haspel in. zijdehaspe! m.; -hasplerin v. zijdehas- pelaarster v.; -hausi;heno.,7j.-ei;-hemd- clieno.zijden herndjeo. (eene appelsoort): -liund m. Spaansche hoeiiderhond ra.: •hal in. zijden hoed m.; -kaninrhen o.. ï. -hase; -kanle v. zijden kant, blonde v.; -karddtsche v. kaarde v. of kam m. voor vlokzijde; it. zijdeafval m., vlokzij Ie v.; -kleid o. zijilen kleed o., zijden japon v.; -knduel in. kluwen o. zijde; -koralline v. blaaskoraal o.; •krümer, —in, klein- hautleiaar in., kleiubaiidelaurster v. in |
||||||||||||||||||||||||
|
zijden waren; -kraut o., Z. Flackskraut
(1); 2. wild vlaskruid o.: -laden m. zij- dewinkel m.. zijdemagazijn o.; -lotke v. lok v. van zijdeachtig haar: -manlel m. zijden mantel m.; •manufaklur v„ Z. •fabrik; -moos o. zijdeachtig bladmos o.; •muhle v. zijilewinder m., molentje o. om zijde te winnen; -muschel v., Z. Holfter- muschel; -papier o. zijdeachtig papier, ge- salineerd papier o.; it. uit zijden lompen vervaardigd papier o.; \'pflanze v., Z. •frucht; -pfühl m. pelnw v., kussen o. met zijden sloop; -rasch m. (Hand.) ras, zijden ras v.: -raupe v. zijdeworm m.; it. Z. Spinnmilbe; —n ziehen, zijdewormen houden: —nsaure v., Z. ftaupensdure; •reederei v. tweernen o. der zijde; 2. Z. •haspel; 3. zijdetweernerii, plaats v. waar de zijde getweernd wordt; -re»\'i;A bijv. nw. veel zijde bevattend: -rock m., Z. -A\'/eii/; -rolle v. zijdeklosje o., zijdeklos m.; -rupf m. zijden stof v. met wol en linnen vermengd: srhmetterling m., Z. -/«/to-:-jrAmirv.zijden koord n.-.-schwanz, •schweif m. zijdeachtige staart m.; 2. zijdestaart, pestvogel m.: spinner, —in, zijdespiuner m., zijdespinster v.; 2. Z. •raupe; it. Z.Spinnmilbe; 2. schaap o. met fijne wol; •tpinnerei v. zijdespinnerij v.; •tpitze v., Z. -kante; spule v., Z. •rollt; •staar m. zijdeachtige spreeuw m.; stein in. buigbaar asbest o.; slirker,—in. stik- ker, bnrdunrder m., stiksler, bordiinrster v. in zijde; stickerei v. zijden bord nor- werk, siikwerk o., stikkerij, borduurderij v. in zijde. Seidensticker-ratamen, m. of -SChiffchen, o zijdeborduurraam o.
Seiden-stoff, (•(«)*, m». -e) m.
zijden stof v.; 2. zijden draad m.;3. zijde
v.; •slrauge v. streng v. zijde: slrirk m. zijden koord o.; -lriiqer m. hij die zijde» klecren draagt; -lurh o. zijden doek, das \'ii.:-iu// m.zijden tulle v.;-trnare v.zijden stof, zijde, zijdewaar v.; -walte v. zijden watten v.; -weber m. zijdewever m.: -we- berei v. zijdeweverij v.; 2. Z. ~fabrik. Seidón(webér)stub.l,(-S\'«"\'(e)s.
mv. •slühle) m. zijdeweversstoel m.
Seiden-werk, (•(*)*< mv- •\') °-
Z. -waare; -uiirkler, —in, zijdewinder
|
||||||||||||||||||||||||
|
m., zij
|
92
|
dewindster v.;-».j»rfev.zijdeklosje
|
||||||||||||||||||||||
|
o.; •wirker rn.. -uirkerei v„ Z. -weber d/-.
Seidenwirkerschnur, (-scA»r»-
re) v. ilm.iil m., koord o. van den zijde- weversstnel. Soiden-WOlle,(-n) v. zijden wol
v.; 2. wol v. van den kaasboom; —nbautn ui. kaaslioonj.kaloenhnom in.; \'wurm ui., /.. -raupe; -zeug ra. zijden stof, zijde v.; •zacht v., Z. -bau; swirnen o. zijde tweernen o.; -sioirner, —iii.zijdetweerner in., zijdetweernster v.; -zwirnmühle v., v., Z. -mühle. Seider, (-«, mv. Selder) m. mo-
lenaar in. (visch). Seidlitzer Salz, (-«. mv. -e) o.
Sedlilzer zout o., zwavelzure magnesia f. Soion, (seite.geseit) bedr. ww. eene
alpenweide schatten naar bet aantal koeien dat zij voeden kau. Seifo, (-«) v. grilne, schwarze -,
|
||||||||||||||||||||||||
|
1821
|
||||||||||||||||||||||||
|
-c Stellen in eineni Ftusse, ondiepten,
doorwaadbare plaatsen v. mv.; (lig.) -er Sckerz, laf, plat; -e Kenntnixse, opper- vlakkig; •» Grimde, zwak. Soichtgolohrt, bijv. uw. opper-
vlakl<ie geleerd, niet grondig. Seichtheit, Seichtigkeit,
{•en) v. laagheiil, oniliepte v.; (van eene
rivier), ondiepte, doorwaadbare plaats v.: (fig.) oppervlakkigheid, onvolledigheid v.; (ran een geschrift),oppervlakkigheid, dorheid, onbeduideiiheid v. Seiohwinkel, (•*»/«, mv. \'kei)
m. pishoek m. Seide, (•») i. zijde, zjjdestof i.-,
gezwimle -, getwijnde zijde; rolie -, ruwe zijde; so zarl wie -, zoo zacht als zijde: {V\\.)7j.Seidenkrant;eirginische -, Z.Se»- lenrebe. |
||||||||||||||||||||||||
|
1U6 Sei.
|
|||||||||||
|
Sei.
|
|||||||||||
|
Sei.
|
|||||||||||
|
m. (Pap.) zijgraam o.; -korb m. (Br.)
zijgmand v.; -pfanne v., Z. Seige; -rah- men m. zcefraampje o.; •taekm. fillreer- zak m.; schwumm m. lillreerspons v.; •ttein m., Z. Fillrirsletn; slrolto. onder- laag v. van stroo voor het mout: -topf m. vergiettest v.; •Iricltler in. (Kuip.) wijnlrechter, trechter in. met eene lange pijp vol gaatjes; -lnch o. zijgdoek,klens- doek in.; -zeuy o. fillreertueslel m. Seil, (-(e)s, mv. -e) o. touw,kabel-
louw, koord o., lijn v.; starkes -, kabel- touw o.; dunnes -, koord, koordje o.; (Jachtw.) strop ui.; (Bergw.) - umï Kü- 6c/, louw o., ketting ;u. en emmer;>u -e kringen, schicken, uithalen, uitrafelen; (Werkt.) - und Kloben, katrol v.; (Zeew.) •and Freil, takelwerk o.; 2. die -e, (van rijdieren), teugels m. mv.Jeisels o. mv.; (lig.) in den -en der Liebe oe/ien.verliefd zijn; jentn. das - über den Knpf tcer/en, ieiu. in zijne strikken vangen; au tinem •e ziehen, ééue lijn trekken, gemeene zaak maken; 2. (Laudin.) lengtemaat v. van 150 voet; it. Wuld -, 52 el of meter; Weinbergt; C4 el of meter; iiber das - we\'feu, uver het louw gooien. Seil- rtig, bijv. nw. louw.iclitig,
ineengcdraald als een touw, gevlochten; •Ure/ier ui., Z. Seiter. Süilöa, (seille, yeseill) bedr. ww.
van em louw of van touwwerk veor- zieu;2. met een louw vastbiudi:u;(Tuuw- sl.) lijudiaaieu; (Zeew.) trekken, slee- pen, Z. segeln. Soilüf, (-s, mv. Seiter) mv.,-in,
(-neu) v. touwslager, lijndraaier ui., louwslagersvrouw, lijndraaiersvrouw v. Sailer-arbait, (-cn) v. t»uwsla-
gerswerk o., touwslagersambacht o,; •Oa/m v. louwslagerij, lijnbaan v; -garn o. scliieniansgareii o.; -ijesdtirr u. touw- s\'agcrsgereedschap o.; •yesfll ui. touw- slagurskuechl m.;-ycwerko. touwslagers- gild n.;-liaitiUerko. louwslagersaiiibaclil o.; -ltcchel v., -kamm ui. grove hekel in.; •leier of -lehre i. (Sclioeoiii.) klomp ui.; •meister v. touwslagersbaas ui.;-plulz m. Z. -buhn; •rad, -radlein o. louwslagers- rad o. Seil(ar;schlittea, [-teas, mv.
•ten) ia. zeilslede v., zeilwagen in. Sailer-spule,{-«) v. haspel,touw- wioder ui.; •wuare v. touwwerk v.;-zeug
o. Inuwslagersgereedscliap o. Soil-üsctibain, (-(e)», mv. -e)
o., Z. Amntonit; -fisclter ui. (w. i. gebr.) hengelaar ui.; (lig.) leugenaar ia.;-/utcAe- rei v. (w. i. gehr.) hengelen o.; •förmig bijv. nw. kabelvoriuig; -yduger ui. koot- dedanser ui.; •gewüehs o. Aiuerikaau- sclle druivebooiu in.; -yurt in. touw- ordel ui., hrelel v.; -baken m. (Bergw.) looper, wrljfslecn in., dubbel gekromde haak in. om een gesprongen ketting te verbinden; -A<rii o., Z. Sunikel; \'kraal o. wolfsklauw m., gnrdelkruid o.; -kreuz o. (Wapen.) kalielknns o.; -/»/;e v. hart o., pil v. iu het loiiwwerk; -maeker in., Z. Seiter; 2. Z. Segelmacher; -nta- scltinv v. louwtoestel m. om te bijscheu; •rad o. rad o. dat door een touw bewo- |
|||||||||||
|
groene zeep, potaschzeep v.; medictitische
-,sodazeep v.;- sieden.ieepzieden,maken bereiden; (Scheik.) saure -«. zeepzuren o. mv.; ^rd/<?e-n,aardzeepv.;2. (Bergw.) wasch. waschplaats v. Seifen, (setfle, gesci/l) bedr. ww.
die Wische-, inzeepen, wasschen; (Bcrg- w.) wasschen, spoelen. Seifen-aloe, (-n) v. zeepaloe v.;
•apfel m. zeepbal, zeepappel m.; -arbei, T. (Berg»-.) erls wasschen, spoelen o. •arbeiler m. erlwasscher m.; -ar/v.zcep- soort v.: 2. hoedanigheid v. van zeep: •artig bijv. nw. zeepachtig; -asclte v. zeepbonmasch v.;-6ac/im. (Bergw.) beek t. waarin het erls gewassclien wordt; -bad o. bad o. om zijde in te wasschen: • balsam m. zeepbalsem ra.; -{beer)baum m. zeepboom m.; -beere v. zee,ibes, bes of bezie v. van den zeepboom; -bereiluny v. zeepbereiding, zeepziederij v.; -blase v. zeepbel v., zeepblaasje n.; -briibe v. zeepsop o., zeepwater o.; -bnchse, -do*e v. zeepdoosje, zeeppolje o.: -erde v. zeep- aarde, walkaarde, volaarde v.;2. Z. Sperk- ttein; -[orm m. zeepvorrn m.; •gahel v. plank v. met gaten en landen om het erts onder het wasschen af te scheiden: -qe- birge o. (Bergw.) npslibbing, aanslibbing v.; it. Z. slet»; -geisl m. (Scheik.) vloei- bare zalf v., vloeibaar strijkmidilel o.; •gold o. gewasschen gondkorrels v. mv.: •kafer m.zeepkeverm.;-4es$tfrn.(Zeepz.) zeepketel m.; -kritul o. zeepkrnid o.; 2 Z. -blume; 3. gipskrniil o., gipsplant v.: 4. waterweegbree v.-. \'kogel v. zeepbal m.; -lauue v., Z. siedertauge; -nnss r. Z. -apfel; -öl o. zcepolic v.; -p/lanze V. zeopgewas o., zeepplant v.; -p/luster o (Heelk.) zeeppleister v.; -probe v. zeep- proef v., zeepmonster o.; sauer bijv. nw. parelznur; -«lure v. parelzuuro.; schaam m. zeepschuim o.; sieder, —in, zecp- zieder m., zeepziedersvrouw v. Seifensieder-abfall, (-(e)«)m.
/.. m. afval m. bij de zeepziederij; •asche
v. zeepzieders potasch v. Seifensiederei, (-««) v. zeepzie
derij v. Seifensieder-geselle, (-«, mv.
-n) m. zeepziedersknecht m.; -gimtrk, •handwerkt». zeepziedersamhachto.,zecp- ziederij v.; -lauue v. zecpziedersloog v.; -metsler m. zeepziedersbaai in. Seifen-spiritus, (onb.) m., Z.
•geisl; stein m„ Z. Speckstem; 2. Z.
•gestein; stiefel m. ertwasschersklomp m.; sloft m. zeepstof v.; -tafel v. stukje, schijfje o. zeep; -tuUi in. zeeptalk v.; • tltnn m., Z. -erde, •Irngelchen o. zeep- bakje o.; •wisebe v. wasschen o. niet zeep: eine — ballen, wasschen; 2. met zeep gewasschen linnengoed o.; •walser o. waschwater o.; 2. zeepwater o.; -werk o„ Z. Seife (Bergw.); -wurzel v., Z. •krant; -zipfchen o. kegelvormig stukje o. zeep: (Apoth.) zetpil v. Seifer, (-s, mv. Seifer) ra. ertwas-
«ch\'.T m.; 2. zeeveraar m. Seifem, (seiferle, geseifert) o. ww.
zeeveren, kwijlen; 2. hevig boos worden. Seiflcht, bijv. nw., Z. seifcnurt ig.
|
Scifig, bijv. en b. zecphoudend.met
zeep bestreken, met zeep doortrokken. Scifnor, (-s, mv. Seifner) m. erls-
wasscher, eigenaar m. eener erlswas- scherij v. Seifstoin, (-{e)s, mv. -e) ui., Z.
Seifenstein. Seige, (-«) v. teems, zeef v., door-
slag m., vergietlcst v.,klcnsdoek iu.;(llr.) nioutdraf o. Seige-brühe, (-«) v. gezeefde.
gcliltreerde saus v., doorgeslagen vuc hl
o.; -fuss o. fillreerkuip v., liltreerral o. Soigen, (seiyte, yeseigt) bedr. eu o.
ww., Z. teihen. Soigcpfannc, (-«) v., Z. Seife.
Seiger, {s, mv. Seiyer) ut. (ver-
oud.) uurwerk, horloge <>., Z. Vlir; it. wijzer in.. Z. neigen; 2. (Scheepv.) diep* lood, peillnod o.; 5. (Zoutz.) inspecteur m. iler zniitmijn. Seiger, bljv.nw.(Bergw.) loodrecht.
Seiger-arbeit, i-en) v. zweeteo,
smelten, zuiveren,scheiden o. van ertsen: abtreiber ui. scheider on. van zilver uit lood; -bdlzter m. opperman ui. in eene ertssrnellerij v.; •blei o. gezuiverd lood -rfor« ui. (Zuiv.) stukje koper o. na het uitsmelteu van bet zilver; •dörnlein o. afval m. hij het uitsmelten van zilver; yang ut. (L\'urw.) beweging v. van een uurwerk, gang ui.; 2. loodrechte mijn- ader v.; •ycradc bijv. uw., Z. recht; •gldlte v. bij het uitsmelten verkregen loodglit o.;-herd in. smeltbaard in. waar de ertsen gezuiverd worden; •hütle v. smellhiit v. waar de ertsen gezuiverd worden; -kluft v. loodrechte s|ileet v.; •kratz o. afval ui. bij hel smelten oflou- lereu van ertsen; •linie vluodrechte lijn loodliju v. Soigern, (seiuerte, geseiqerl) bedr
ww. (Bergw.) \'/.. abseigern; (Zuiv.) lood en zilver van koper scheiden; 2. lood- recbl graven; 3. den tijd aanwijzen, de klok zetten, laten slaan. S9ig0r-ofen, {•ofeas, mv. -üfen
in. zuiveringsnveu.suieltoveu in.;—brnrb in. afval in. in den stnelluvuii; -pfanm v. zuiveringspan, smeltpan v.; -riss ui profiel o. van een mijngang: -rccht bijv uw. loodrecht; -röltre v. (Giet.) onllas- tingsbuis v. van een sioeltoveu; schacht in. loodrechte uiijupiil in.; schatte v ijzeren plaat v.in den smellovenj-jciiie/er in. koperkoek in., gezuiverd koper o.; •scltlacke v. bij het smelten opkomende metaaUlak v.; •sliick o. stuk o. dat ge- smolten of gezuiverd moet worden; -teufe, •tiefe v. loodrechte diepte v.; -tieyel ui. (Giet.) zuiveringspan v.; -zcuy o., Z. Kupferkunig. Seige-stein, (-(«)«. mv. -e) m.
fillreersteeu ui.; •lach o. kiensdoek m.; •waiien ui. iiiaiideiiwageu ui. Se_ihe, (-«) v., Z. Seige.
Seihebrühe, (-»)v.,Z.&ij«frrfiA«.
Saihen, (teihle, geteM) bedr. ww.
alen dourzijgen, llllreeren, doorslaan; 2. o. ww. dom zijpelen. Saihe-fass, {\'ftuset.an. •fitter)
o. fillreerkuip v., Qllreervat o.; -katlen |
||||||||||
|
Sei. 1147
|
|||||||||||||
|
Sei.
|
|||||||||||||
|
Sei.
|
|||||||||||||
|
(van eene stof), rechtsche kant m.; (van
een inunlsluk), kruis o.; linke -. Iinker- zijd:i v., linkerkant m.; linke of unreehte -, (van stof), verkeerde kant m.; (van een muntstuk), miinlzijde f.; (Lellerk.) (van een hoek), bladzijde v.; die erslt -, (van een blad), rechtsche ofWlnzijde; it. die umqekehrte -, de versozijde; drehen Sie den Tisch auf diese -, naar dezen kanl; die -n eines Würfels, kanten; vor- dere -, (van een huis), voorgevel in.; it. (van een muur), voorkant rn.; (Juw.) kant m., vlak o.; (Mets.) einen Slein auf die breile, scltmale - legen, kant m.; die óslliche -, het oosten o.; von allen -n, van alle kanten, in alle richtingen v. mv.: o» der gitten of schonen Seitesich zeigen, zijne schoone zijde doen zien; alles von ter schlimmslen - ansehen, alles van de slechtste, zwartste zijde beschouwen;!»» der einen - isl es zu bedauern, van eenen kant &; 2. (z. voorw.) (van personen), auf der - liegen,op de zijde liggen;4V/i»/er- rn in der - haben, pijn in de zijde heb- ben; jemn. zur - sein, naast iems, zijde zijn; (lig.) bijstaan, helpen, onrlersteu- nen; jent. von der - ansehen, iem. zijde- lings aanzien; elw. von der - zeiclinen, in irolicl leekenen; (Krijirsw.) den Feind •on der - angreifen, van Ier zijde &, in de flank v. aanvallen; jemn. nicht ton der - kommen, iem. niet verlaten, altijd zijn bij; jent. auf die -, bei - ziehen, iem. apart roepen; auf die - legen, zich verwijderen, een weinig heengaan; sich tui f die - ma- chen, zich uit de voeten maken; Geldauf lic - brinqen, schaffen, wegleggen, vveg- stoppeu; jem. auf die • schaffen, ieiu. verbergen; il. doen heengaan, heimelijk wegzenden; it. heimelijk vermoorden,van kant maken: auf die •!, maak plaats!, ter zijde \\;eine Arbeil auf die - legen, ter zijde leggen; u\'ir wollen das bei - setzen, wij willen dal laten rosten; Scherz bei •!, scherts ter zijde!, geen scherts!; bei -, nuf die - rlumen.op zijde leggen; schuia- che -, \'£. schwach; auf jems. - Irolen, iems. partij v. opnemen, zich scharen aan de zijde van; jent. auf seine - ziehen, tot zijne partij overhalen; t>rm der einen luid von der andern -. van beide zijden of kanten; vnn valerlicher -, van vaders- zijde; tra» jems. - <.\'(«\'. sagen, vanwege iem. iets zeggen; auf meiner of von »ie>- ner -, van mijn kant. voor mijn part; von -n des Königs, des llatltes, vanwege. Seiten-abriss, (-cs, mv. -«) m.
leekeuing v. van Ier zijde, proliel o.;
•abtheilung v. verdeeling v. in blndzij- len; -abwetchung v. zijwaarlsche, zijde-
liugsche afwijking v.; -ui/er v. zijdeader, ader v. in de zijde; —gang m. lol de zijde liehuoreude bloedadergang \\a.;-allee v. zijlaan v.; •angriff va. zijdelingsche aanval in.; •ansicht v. zijaanzicht, profiel n.;-anzeiger in., Z.\'treiter; -asl in. zijtak m.; •atifriss ra., Z. -abriss; -band o. zij- li-hniid in.; 2. (Ontlk.) lol de zijde he-
hoorend ligament o. Seitenbart, (•bartf»)t, mv.-bdrte)
m. (Nat. bist.) voelspriet, voelhoren*)!.; (Urg.) (aau pijpen), oor o. |
|||||||||||||
|
gen wordt; \'ring m. (Zeew.) groote an-
kerring m.; scheidt v. (Zad.) rugriem in.; -lanz m. dans m. op het koord;-/a»- zen o. koonledausen o.; -lanzer, —ia koordedanser m., koordedanseres v.: (Oullk.) koordedanser m.; -lanzerisch bijv. nw. als een koordedanser. Seiltanzer-kunst,v.,z. m. koor-
dedauserskuust v.; (Ontlk.) koordedans kunsl v.; stangt v. balanceerstok rn. Seil-weide, (-n) v., Z. Korbweide;
•turko.(»an eene machine),vuurwerk o.; (Art.) kanonreep m.; (Zeew.)touwwerk want o. Senn, (-(e)s, mv. -c) m. honi(n)g-
zeem o., honi(n)g m.; (Mg.) zoetigheid v.; 2. Z. Sc II la in. Soime, (-«) v. lijn v., louwlje
koordje o. Seitnen, (seimle, geseiml) o. WW.
in. n. zceiuachlig, slijmig, dik wurdeu zijn; 2. bedr. ««. Gersle -, dik koken; ffonii/ -, pijnen, zeenien. Seimhonig, (-(c)s) m., z. m. ho-
ni(n)gzee......, gezuiverde honi(n)g in. Seimicht, bijv. nw. slijmachtig
kleverig, laai. Seimig, hijv. nw. slijm bevattend
slijuihuudeud, zeem gevend, sap gevend Soill, (seiner, seiiie, sein) Voornw
zijn, zijne; -e Kimiet, zijne kinderen; er •es Tliells, hij van zijn kant, wat hein aangaat; it. (bij aanspraken), wie bejin del sich - Valer\'/, uw vader; der, die, das •e, Z. Seinige. Sein,(ich lün, rlu bisl, er isl, wir sind,
ihr seid, sie sind, icli war ef, geweten) o. ww. onr., ni. i. zijn, wezen, bestaan; nl- les was is/,al wal beslaat; cv isl eiu Gotl, er is een Oud; er isl nicht melir, hij is niet meer, hij is dood, heeftopgehouden Ie leven; iclt kin hier, hier beu ik; ich bin es, ik beu het; 2. zijn, gedaan wor- den, Z. alt, heisz, littngerig.leidJieb.reclil\', schlafrig, schuit &.: llrrr N. isl da gene- ten, is hier geweest, is u komen bezoe- ken; es sind viele ilu, auf dem balie, er zijn veel inenscheu &; e» simt zwei Slun- den seit <!j-, het is twee uur geleden dat &, Z. gut, (eind, Uoffnitng, Kind, Mulli, Willen <)\'*; meitt geieesener b\'reund, mijn gewezen vriend; es isl spit, kalt <ƒ•, het is laat, koud; ei! das uure.\',he!,wni ze^l gij?, kom, dat :s niet waar; lassen sie es gut -, het is nu genoeg; lass es -, laat het liggen, kom er niet aan; it. Hossen; hier.da sind sie, hier, daar zijn zij; ei isl uur blosz urn ilin, ik bekommer mij alleen om hem; Oei sich -,zijne rede gebruiken, zich bewust zijn: des Todes -, dood, on- gelukkig zijn; de» Teufels -, bezeten zijn door; tuigend* zu, sehen -, nergens te zien zijn, onzichtbaar zijn; Uier isl gul -, geiten, het is hier goed; es isl uu mir <\'. Z. an. Angst, bange, besser, da\'un, daruiii, ohne, recht, übel, uitivohl, oor, wohl &; er isl tin Arzl, hij is dokter; das isl nicht für iiucli, dat is niet voor mij: it.dat bevalt mij niet; wie isl esmilihm?, hoe gaat het met hein?; was isl uV?,wat scheelt u?; es isl mir so of mir isl,als ob o-A es gehort hitte, het komt mij vuur, |
mij dunkt &; es isl doch, als <J\\ men zou
zeggen dat &; ich weisz.wie du hisl.ik weet hoe gij zijt, ik ken u wel; weitn ich wie du ware, als ik u of in uwe plaats was; dem sei nitii, wie Htm sei, het mag wezen zoo het wil, hoe het ook zrj; es sei uun, dass, het zij, lenzij:das isl mir ent- behrlich, dat kan ik missen; das kann -, ial kan zijn, is mogelijk: es kann -,dass &, het is mogelijk,misschien t;daskann nicht -, dat kan niet, is onmogelijk: es war im llerbsle, het was in den herfst: was soll das -\'f, wat beteekent dal? wat moet dat beteekenen?; was soli\'s •?, (gc- uieenz.) wal will gij?; «as isl fitr seine ilühe?, hoeveel vraagt hij voor&; wie ware es.wenn Sie milgini/en?, hebt gij geen lust orn mee te gaan ?; wie war\' es, wenn ich is Htm giibt, wal zoudt gij er van zeggen als 4; was ware es denn.wenn auch, wat zou er uil vol jen?; es sei deun dass, tenzij ilal; II. hulpw. er isl gekom- mrn, hij is gekomen; er isl so srhnell gelaufeu, hij heeft zoo hard geloopen; es simt briefe wt\'/ekommen. er ziju brieven aangekomen; III. o. zelfst.zijn, bestaan, wezen, leven o. Seinbrief,(-(e)s,mv.-e)m.(Zeew.)
seinhrief in. Seine, \'L. seinige.
Seiner, seine, seines, voorn*.
Z. setiiige.
Seiner, toornw. (ie nv. van sein),
iiin - selbilwillen, voor zich zelve(n). Seinerlei, bij», van zijne soort.
SeinerseitS, bijw. zijnerzijds, van
zijn kant. Seinet-halben,-weg8n,-wil-
lon, Injw. zijuenlvvege, om zijuentwil,
om den wille van hem: il. Z. teinerseils.
Seinige, (der, die, das) voornw.
zijne; er forderl nar das -, hij cischl slechts wal hem toekomt; die -«,de zij- neu, zijn gezin, zijiiefamilic.zijue bloed* verwanlen; dat -e lltiiii, zijn plicht doen. ziju besl doen; (Spr.) das - tuil dem Rieken ansehen, huis eu hol\' (moeien) verlaten. Seison, (seisle, geseisl) bedr. ww.
(Zeew.) met seizings vastbinden. Seising, (-e) v. (Zeew.) seizing v.
Seit, bijw. eu voorz. (met den 5eu
nv.) sedert, sinds, nadat; - dieser Zeil, sedert, na dien tijd, van dien tijd af; - der Zeil dass 4, nadat, sedert tf-.-wann, sedei\'t wanneer;\'; - seiner Geburt, van zijne geboorte af; - kurzem, seder\'. kort. kort geleden; er isl » cinemJahre lodl, hij is sedert een jaar dood, vooreen jaar eslorven. Seitab, bijw. Ier zijde, op zijde,
zijwaarts; - geiten, ter zijde gaan van; dem, -lter, sedert, sedert dien tijd. Seitblicken, (setibUckie, geteit-
bliekt) o. ww„ ui. It. ter zijde blikken, zien; 2. bedr. ww. jent. -, van ter zijde aanzien. Soitdcm, bijw. sederl, sedert dien
ijd; - ich ihn sehe, sedert ik hem zie; 2. Z. seils. SoitO, (-n) v. zijde v., kant m.;
rechte -, rechlerzijde, rechterkant; il. |
||||||||||||
|
U48 Sei.
|
||||||||||||||||
|
Sei.
|
||||||||||||||||
|
Sel.
|
||||||||||||||||
|
zijdelingscbe wind m.;(Aardr.)tnsschen-
wind m.; (Zeew.) breede, ruime, b»k- slagwind m.; sick des—es bedienen, la- veeren, opwerken: -itink m. zijdeling- sch wenk v.; -wunde v. wond v. in de zijde; -zahl v. pagina, pagineering ».; •zalm m. zijland m.; —rad o. rad o.met zijtanden, die evenwijdig loopen aan de as; -zeiger ra. (van een boek),(w.i.gebr.) inhoud in., inhoudstafel v.; simmer o., Z.-AnBinifr;-runjren6eino.(OntIk.)groot tongbeen o. Soitenzungenbeinschlaga-
der, (-n) v. (Ontlk.) diepe longslag- ader v. Seithalb, bjjw., Z. seiticdrts.
Soit hor, bijw. sedert, sedert dien
tijd. van dien tijd af. Scithorig, bijv. nw. plaats heb-
bende sedert; ihre -en Verhallnisse, hare belrekkingen na of sedert dien tijd; sein -er iVnkiiorl, de plaats waar hij sedert dien tijd woont. Sei tig, bijv. nw., Z. einseitig, ztvei-
seilig 4/"\' Seitlich, bijv.en b. tot de zijde be-
hoo rende. Seitlings, bijw., Z. teilwtrli.
SeitS, bijw., 7..atlerseils, beiderseils,
ikrerseits, jenseits; it. Z. diesseils. Seitwart8, bijw. zijwaarts, naar
do zijile, naar den kant, ter zijde. Seladon,(-(e)s, uiv.-e) m. verliefd
persoon in.; il. smachtende herder in. Seladgngrün, bijv. nw. (llaud.)
zeegroen; 2. o. zelfst, zeegroen o., zee- kleiir v. Selbander, \'oornw. (veroud.)met
ons tweeen, met hun tweeën; - sein, met lin11 (ons) tweeën zijn; sie kamen -, zij kwamen samen of met hun beiden of tweeën; 2. o. zelfst. samenkomst v. on- der vier oogen. Solbdritt(e), bijv. nw. inel ons of
huil drieën. Sglbe,vooniw., Z. derselbe, selbiger.
Solbondo, (-endes, mv. -ende) o.,
/.. Suhlbaiid. Solbor, bijw. er, sie -, hij zelf, zij-
zelf, \'t. Sïtbst. Selbfüaft(e), bijv. nw. met ons
of hun vijven. Selbiger, sglbigo, solbiges,
bijv. nw., Z. derselbe ey-.
Selblich,selbmüthig,bijw.yan
zelf of zelven, uit eigen beweging, vrij-
willig. öclbmündig, bijv. nw. mondig,
meerderjarig, Selbst, bijv. nw. zelf, zelve, zelven,
in persoon; ir/i -, wir -, ik zelf, wij zel- ven; sie - Ihat es, tkalen es, zij zelve deed het. zij deden het zelf; er - war da, hij /.ril was daar, bij was daar in eigen persoon; die Sacke an und f&r sich -, de zaak op zich zelve beschouwd; auszer stelt - sein, buiten zich zelven zijn; t-mi sick -, van zelf of zelven; etw. von - Ikun, van zelf, uit eigen beweging, vrijwillig, op zijn eigen gezag doen; 2. bijw. zelfs, bovendien; - seinet• Fratisugtcer es nicht, zelfs aan zijne vrouw &, - auch die Hei- |
||||||||||||||||
|
Seiten-bau, (-(e)s, m«. -e) m.,
Z. Anbau, Nebengebiude; -bavm m. zij- wang t. (van eene affuit); -bein o. lot de zijde behoorend been, zijbeen o.; -bei- stosz m. zijlade v.; -belrag m. (Hand.) bedrag o. van eene zijde, transport o.: •bewegung v. zijdelingsche beweging v.: -binrle v. tot de zijde behoorend verband o.; -blatt, •blittchen o. zijwaarts groeiend blaadje o.; 2. zijvleugel m.; -blalterig bijv. ii»\'. met zijwaarts staande bladeren: •blech o. (aan de alTuit), zijplaatv.:-»/irt m. blik m. ter zijde, zijdelingscbe blik, vluchtige blik tri.; (lig ) korte uitwei- iling v.; -blutader v. tot de zijde hehoo- rende bloedader v.; •bliithe v. (PI.) zij- waarls uitkomende bloesem m.; -brell o. zijplank v.: -canal ra., Z. \'kanal; •drempel m. (Zeew.ï zijhonten o. mv. en planken v. mv.; -ecke v. (Meetk.) zijde- lir.gsche, lichamelijke hoek m.; -erbe m., •erbin v. erfgenaam m. en v. in den zij- tak; -erbscbaft v. erfenis v. van een of voor een zijtak, •erhithung v. zijdeling- sche verhooging v.; (Ontlk.) verheven- hcid v. in de zijde: •flack bijv. nw. inel vlakke zijden: •fliehev. zijvlak o.; •fleek. •flecken in. lap m. op de zijde; (aan schoenen), zijstukje o.; (Nat. hist.) ge- vlekte oinbervisch m.; -fliïgel m. zijvlen- gel m.. Z. -yebaude; -/utter o. zijdevoe- ring v.; -gallerie v. (Zeew.) walegang. westergang m.; -qang m. zijgang m„ zij- laan v.; (Zeew.) (vaneen schip), galerij v., Z. Sckuanz; (Tooneelk.) zijscherm o., coulisse v.; -gasse v. zijstraatje o., zij- sleeg v.; -gebaude o. zijgebouw, neven- gebouw o.; -gebirge o. nevengebergte, zijgebergte o.; -gesickt o., Z. •ansicht; •geuehr o. zijdgeweer n., hartsvanger, degen m., sabel v.; -giebel in. zijgevel m.; •haar o. aan de zijde groeiend haar o.: •kammer in. hamer m. met platten klauw: • kebemasckin» v. zijdelingse!^ hefboom in.: -hieb in. zijdelingscbe houw, houw. slag m. op zijde toegebracht, schtiinsche houw m.; 2. houw, slag m. in het voor- bijgaan; (gemeetiz.) hatelijke aannicr- king, toespeling v„ steek in. onder water: -hobel in. bnkseiimakersschaaf v. om de lade te groeven: •höhte v. zijdelingscbe holte v.; 2. (Ontlk.) zijdeh\'ollc, tot de zijde behoorende holte v.; -kolz o.zijden- hont o.; (I)rukk.) zijstuk o. der pers: (Zeew.) schaal, wang v.;-/i«/erm.(l)ruk- k.) bladwachter, volgwijzer, custos m.: •kommer v. nevenkamer, zijkamer v., neveuverlrek o.; -kanle v. zijkant m.: —ratiiiM id. hoek m. vandezijwangen: •kissen o. kussen o. aan de zijde van een rijtuig; -kopfinuskel m. (Ontlk.) zijde- |
v., zijtak m.; -lscke t. zijdelok ».; -loge
v. (Tooneelk.) zijloge ».; -mauer v. zij- muur m.: (van een schoorsteen), wang v.; -muskel m. spier v. van bet schild- kraakbeen en de huig. Seitennasenschlagader, (-n) v. zijdelingsche slagader v. van den neus.
Seiten-pflaster,(-s/er.v,mv.-s/er)
o. voetslraat. straal v. voor voetgangers, trottoir o.; -punl;t m.(Aardr.) tusschen- streek v.; -rand m. zijrand m.; -ring m. zijring m. Se_itenring-giesbeckenmus-
kel, (-.«, mv. -n) m. zijdelingsche ring- «pbetspier v.; -schildknorpelband o. zij- delingsche spier v.die de luchtpijp sluit. Seiten-riss, (-«, mv. -e) m., Z.
•abriss; 2. (Zeew.) schets, teekcning v.
van de zijde: schiene v. zijscheen v.; (Spoorw.) zijdelings Inopende rail v. Seitenschildzimgenbein-
band, (-band<e)s, mv. -bander) o.
(Ontlk.) zijwaarts loopend ligament o. van de spier die de luchtpijp sluit. Seiten-schirm, (-(«)•«. mv. -e)
in. (Jachtw.) zijwaartsche schuilplaats
v.; schlng m., Z. -hieb; —ader v. tot de zijde behoorende slagader v.;-scklage\\.. schlagel m., Z. -hummer; schmerz m. pijn v. in de zijde, steken o. in de zijde, pleuris v.; schrilt m. (Dnnsk.) pas ui. ter zijde, zijpas m.; schniiimer m.visch in. die op de zijde zwemt; -segelo. (Zeew.) boclijnzeil •>.; -sprH»gm.zij-prong,krom- me sprong mi.; standig bijv. nw. zij— waarts staande; sleehen o., stick m. *teek m. in de zijde, Z. schmerz; 2. (Naai.) zijsteek m.: slosz m. stoot in. in de zijde; 2. zijdelingsche stoot m.; •stratze v. zijstraat v., Z. -gassc; -strei- fen m. zijdelingsche streep v.; strri/- ruttpe v. rups v. met gestreepte zijden; slrieh m. zijlijn V.; (Aai\'dr.) Z. •punkl; •strom in. nevenstroom, zijtak in.; slttck o. zijsluk o.; (lig.) tegenstuk, pendant o.; summe v. totaal v. valide sommen eener bladzijde; -lakel o. (Zeew.) zijlijn v.; •latje v. (Zeew.) takel in., talie, derde hand v., vierlooper in.; •latene v. zijzak in.; -lheit o. lol de zijde behoorend deel o.; (van een helm), norklepje o.; (van een kleed), slip v.: -lkor o., -thür(n) v. zijpoort, zijdeur v.; -lhurm m. zijloren in.; -(isc/i m.zijtafel, neven tafel v.;-tonne v. (Bergw.)putplanken v.tnv.;-iw«i«i7</- niss o. legaat o. van een bloedverwant uit de zijlinie; •vertvaniller in. bloed ver- want in. uit een zijtak; •uruandtekafl v. bloedverwantschap v. van of in een zij- lak; -u.<and v. zijwand, zijmuur m.; (van een dakvenster), wang v.; (van eene pers), Z. -holz; (Tooneelk.) zijscherm o., cou- lisse v.; —sbein o. (Ontlk.) wandbecn, kl uisueeu o. der hersenen; -weg m., \'/.. Nebentvcg; -weh o., Z. •uhmtrz;-wehr o. zijdatn, zijdelingsche keerdam in.; (Wa- lerb.) verlaat, stortebed o.; 2. Z. -ge~ wehr; •tceiser in. (van een boek), inhoud in., register o.; -wendung v. (Schennk.) zijwaartsche wending v.; -uerk o. (aan orgels &), zij werk o.; (Vest.) flank v.; mit —en verseken, llankeeren; -ivind ui. |
|||||||||||||||
|
8
|
||||||||||||||||
|
lingsche draagspier v. van het hoofd:
•kopficeh o. schele hoofdpijn v.; • kanal m. zijkanaal o.; •krafï v. (.Nat.) zijde- lings werkende kracht v.; •lihmung v. verlamming v. in de zijde; -lang bijv. nw. eene bladzijde lang, verscheidene bladzijden vullend; -lehne v. zijleuning ¥.; -Uckl o. zijdelingsch licht, licht o. van ter zijde; -tier o. zijiiiiiur m. (van den zoutziedersoven); -li/iie v. zijwaarts loopelide lyu ».; 2. ((icsl.) zijlinie |
||||||||||||||||
|
Sel.
|
|||||||||||||
|
Sel.
|
|||||||||||||
|
Sel. 1149
|
|||||||||||||
|
eken, zelfs &; $ie ist die Tugend -, die
Cüte -, zij is de deugd, de goedheid zelve; 3. o. zelfst. (onb.) zijn eigen per- soon, zich zelve(n); sein - über alles lie- ben, zich zelve(n) &, Z. lelt. Sglbst-abtödtung, (-en) v.
persoonlijke versterving ».; -achtung v. achting v. voor zich zelven; -anklage v. zelfbeschnldiging v.; (Tig.) gewetens- wroeging v., zelfverwijt o.; 2. persoon- lijke aanklacht v.; -ankldger m. hij die zich zelven aanklaagt; -ansichl v. zelf- beschouwing t.j -aufopferung v. zclfop- oflering v.; -bejleckung v. zelfbevlekking, onanie v.;-befnedigung v. zelfvoldoening v.; -befruchtung v. zelfbevruchting v.; •beherrschung v. zelfbeheersching v.; •bekennlniss v. bekentenis v. die men zich zelve(n) doel; 2. bekentenis v. om- trent zich zeive(n); Housseaus -bekennt- nisse, confessie, belijdenis v.; -beliebig bijv. nw. willekeurig, gewillig, van zelf; •bemachtigung v. zelfbemachtiging,nver- weldiging v.; -bereitung v. onthaal o. dat men zichzelve(n)verschaft;-6e.vc«a/\'- ligung v. bezigheid v. die men zich zel- ven verschaft; -beschauung v. zclfbe- schouwing v.; -besttmmung v. vrijwillige handeling v., eigen wil m.;-belrachtung v„ Z. -bcscliauuny; -belrug m. zelfbe- drog o.; -betrügcr —m.zelfbcdrieger m., zelfbedriegster v.; -beurlhetlang V. per- soonlijk onderzoek o.; 2. gewetensonder- zoek o.; -bewunderung v.zelfbcwondering v.; -beivussl bijv. nw. zich zelve(n) be- wust; -bewusstsein o. zelfbewustheid v.; -demüthigitng v. zelfvernedering v.; •denken o. vrijwillige gedachte v., per- sooulijke overdenking \\.,-denker m. ze\\(- denker in.; -dünkel m., Z. Dünkel; -eigen bijv. nw. zijn eigen, zich zelve(n), Z. eigen; -einkehr v. inkeering v. in zich zelve(n), zelfbeproeving v., berouw o. Solbstoloi, v., z. m.,Z.Selbslsuchl.
SplbrfLoloktrisch, bijv. nw. op
zich zelve(n) elextrisch, niet-geleideml. Solbstoln, (selbstelle, geselbslelt)
o. ww., m. h. aan de ingeving vangroole eigenbaat gehoorzamen. Selbst-entleiber, (-bers, mi.
•bei) m. zelfmoordenaar in.; -enlleibung v., Z. -mord; -entsagung v. vrijwillige onthouding v.; -enlschddigung v. scha- deloosstelling v. op eigen gezag; -enl- zündang v. onwillekeurige ontsteking v.; •erhallung v. zelfbewaring v.; -erhebung T. eigen verhelfing v.; 2. hoogmoed in., trotschheid, verwaandheid v.; •erkennt- niss v. zelfkennis v.; -ermunterung v. opvroolijking, aanmoediging v. van zich zelve(n); -erniedrigung v., Z. -demuthi- gung; -errungen bijv. nw. door eigen moeite & verkregen; -erwihll bijv. nw. zelf gekozen, vrijwillig; -erzieher, —in, hij, zij die zich zelve(n) onderwijst; -er- ziehung v. opvoeding v., onderwijs o. van zich zelve(n); -(rei bijv.nw.vrij doorzich zelve(n); it. onafhankelijk,meester zijner daden; •gebacken bijv. nw. eigcngebak- ken, te huis gebakken; -gebraut bijv.nw. zelf gebrouwen; •gefalleii in. zelfvoldoe- uiug, eigenliefde v., zelfgenoegzaamheid |
|||||||||||||
|
eigenliefde; -misstrauen o. wantrouwen
o. van zich zelven; •motd m. zelfmoord m.; -mörder, —in, zelfmoordenaar m., zelfmoordeuares v.; -mörderisch bijv. nw. zelfmoordend; -meisler m. handwerks- iii,ui m. die zich zelven tot meester of baas verhelt; -peiniger,-plugcr, —in, hij zij die zich zelve(n) kwelt; -peinigung, •plage v. zelfkastijding v.; -prii[er, —in, hij.zij die zich zelve(n) onderzoekl;-prü- fung v. zelfbeproeving v., gewelenson- cierzoek o.; -qual v.. Z. -plage; -qualer m., Z, -plager, -qualerei v., Z. -pluge; •rache v. zelfwraak, persoonlijke wraak, eigen wraak v.; -racher in. hij die zich zelven wreekt, die zelf wraak neemt; it. •racherin v. zij die zich zelve wreekt; •recht o. eigen recht, aangematigd recht o.; -rcdend bijv. nw. van zelf sprekend, klaarblijkelijk, zeer duidelijk; -relter in. hij die zich zelven redt; -richter ui. rechter m. over zich zelve(n);it. rechter in. in zijne eigen zaak; -rüge v. zelfver- wijt o.; -rüger m. hij diczich zelven ver- wijt; -ruhm m. eigen roem, ijdele roem ui.; -rühmer, —in, hij zij die zich zel- ve(n) roemt; schander—in, Z. Onanisl; •schindung v., Z. -bejleckung; sacher in. hij die zelf zijne zaak voor de recht- bank behandelt; schilzung v. achting v. voor zich zelve(n); schau v., Z. -be- schauung; schmeichler, —in, hij, zij die zich zelve(n) vleit; schuld v. eigen schuld v.; schuldner, —in, schuldenaar ui., schuldenares v. voor eigen rekening; schuss m. schot o. tegen zich zelve(n); (Jachtw.) schot o. dat van zelf afgaat; schwdcher m.,schwdchung v.,Z.-sc/idn- dcr &; sieg ui. overwinning v. op zich zelve(n); •ipinncnd bijv.nw.zelfspinnend; —cSpindet, —spinner ui. zelfspinner ui.; sitzer m. scheidsrechter m.; spott ui. spot m. met zich zelve(n); stand ui. onafhankelijkheid v. Selbstst&ndig, (-er,st) bijv.nw.
zelfstandig, op zich zelve(n) staand, on- afhankelijk, zelfgebiedend; (lig.) stand- vastig,zelfstandig, ferm,Hink; (Spraakk.) —e Wörler, zelfstandige naamwoorden; •e /.abten, hoofdgetallen; das -e in der llede, het onderwerp; (Werkt.) -e Maschi- ne, Hewegung, zelfstandig, van zelve wer- kend; •keil v. zelfstandigheid, uii.illi.ui- kelijkheid, vastheid v. van karakter; it. Z. Unabhdngigkeit. Solbst-strobon, o., z. ui. pogin-
geu v. mv. die ineu doet om zijn doel te bereiken; slrcit ui., Z. -kampf; suchl, siichtelei v.zelfzucht,baatzucht f.; süch- lig bijv. nw. zelfzuchtig, baatzuchtig, egoïstisch; süchligkeit v.zelfzucht,baat- zuchtigheid v.; süchller ui. zelfzuchtige, baatzuchtige, egoïst m.; -tadel in. bens- ping v. van zich zelven; -taufe v. doop iu., doopen o. van zich zelve(n); -tau- schung v. zelfmisleiding v.,zelfbedrog o., waan m.; -thitig bijv. uw. zelfwerkzaam; •thdligkeit v. zelfwerkzaamheid v.;- tod- Ier, -lödtung i.,Z.-mörder,-mord;-über- ii indvii\'i V., Z. -verliiugnung; -unterre- iung v. alleenspraak v.; -unterrichl m. eigen onderricht, eigen onderwijs, zelf- |
|||||||||||||
|
v.; -gefallig bijv. en b. voldaan over zich
zelven, met zich zelven ingenomen, ver- waand; -gefalligkeit v. ingenomenheid v. met zich zelven, verwaandheid v.; it. Z. •gefallen; -gefühl o. geweten o.; 2. denkbeeld o., gedachte v., dunk m. van zich zclve(n); •gelehrler m. hij die door eigen studie geleerd geworden is; •ge- macht bijv. nw. uit zich zelve(n) ge- maakt; 2. (lig.) denkbeeldig, hersen- schimmig, ideaal; -genügsam bijv. nw. zelfgenoegzaara;2. verwaand,lrotsch;-je- nügsamkeit v. zelfgenoegzaamheid, ver- waandheid v., eigenwaan in.;-genuss in. genot o. dat men in zich zelven vindt;it. eigen genot o.; -gcller m. voornaamste schuldenaar in.: it. borg m. voor de schold; -geschoss o. wapen o. dat denge- ne doodt die het aanraakt;2.windroer o. Selbstgesetz-gebend, bijv.uw. zelfwetgevend, onafliaukelijk; -geber m.
hij die zelf wetten geeft; -gebung v. zelfwetgeving.zelfregeeniig.autonoinie v. Selbst-gesponnen, bijv. nw.
zelfgespounen, wat men zelf gesponnen heeft; -gesprach o. alleenspraak v.; -ge- stdndniss o., Z. -bel;enntniss; -gctriebe o. zelfbeweger m., zelfwerkend werktuig o.; -gewachsen bijv. nw. van zelve ge- groeid; (lig.) verwaand, trotsch; —er Kunstrichter, hij die zich zelven lot kuustrechter opwerpt; •geicalt v. zelf- heerschappij, onbepaalde heerschappij v.; it. Z. •beherrschung; •getogen bijv. nw. uit zich zelve(n) gegroeid; -ylaubc m. zelfvertrouwen o.; -hass in. haat m. je- gens zich zelven. eigenbaat m.; -heil m. guichheil o. Solbsthoit, v., Z. Ichhcit; 2. per-
soonlijkheid v.; 3. Z. Selbstsucht. Selbst-horr, (-h, mv. -en) m.
zelfbeheerscher in.; it. Z. -herrschcr; •herrschaft v. zelfbeheersching v.;-herr- scher, —ir, zelfbeheerscher in., zelfbe- hccrschercs v.; -herrscherei v.(i. k. bet.) zelfheerschappij, onbepaalde heerschap- pij, autocratie v.; -hülfe v. eigen hulp, persoonlijke hulp v. Selbstig, solbstisch, bijv. nw.
zelfzuchtig, baatzuchtig.
Selbstigkeit, v. zelfzucht, eigen-
baat v. Selbst-kampf, (-kampf(e)s, mv.
•kampfe) m. inwendige strijd, tweestrijd m. met zich zelven; -kenntniss v. kennis v. van zich zelven, zelfkennis v.; -klug bijv. nw. verwaand, ingebeeld; -klugheit v. verwaandheid, zelfgenoegzaamheid v„ eigenwaan in.; -kur v. zelfgenezing v.; • builend bijv. nw. klinkend, geluid ge- vend; -laut(er) m. klinker m., klinklet- ter v.; -lehre v., Z. -erziehung; -lehrcr n., Z. -erzieher, -leiden o. (lien.)eigen- lijdigheid v. Selbstler, (-s, mv. Selbsller),
SelÜStling, (-(e)s, mv. -e) m.baat- luchlige, egoïst in. S@lbst-liebe, v., z. m. eigenliefde
v., Z. Eigenliebc;2.übertriebene —, over- dreven eigenliefde, baatzucht v.; -liebig bijv. nw., Z. eigenliebig; •lob o. eigeu lof, eigen roem in.; -los bijv. nw. zonder |
|||||||||||||
|
H5ü Sel.
|
Sel.
|
|||||||||||
|
Sen.
|
||||||||||||
|
onderricht o.; -verdchler m. hij die zich
zelven veracht; -verachlung v. zelfver achting v.; -verblendung v. zelfverblin ding v.; -verbrennung v. zelfverbranding v.; -verdienst m. verdienste v., winst v. die men zelf behaalt; -verdienl bijv. nw zelfverdiend; •ver/ührung v. zelfverlei- ding v.; -rergessen hijv. nw. zich zelven vergetend, zich zelven verloochenend, verwaarloozend; -vcrgcssenheit v. verg°- telheid v. van zich zelven; -tergölterer in. zelfvergoder m.;-vergötterung v. zelfver» goding v.; -verl(iugner, —in, zelfvcrloo* chenaar m., zelfverlooelicnaarsler v., hij, zij die zich zelve(n) verloochent; -ver- löugnung v. zelfverloochening, zelfop- offering v.; -rernichiung, serniehtung v. zelfverwoesling v.; •versöhnung v. ver- zuening v. mei zich zelven; -versliimme- lung v. zelfverminking \\.\\-vertheidigung v. zelfverdediging v.; •verlrauen o. zelf- vertrouwcn o., moed in., gevoel o. van eigen kracht; •rorwurf m. zelfverwijt o., wroeging v.; -waltung v. bestuur, be- bcer o., leiding v. van eigen zaken: -ircrlh ra, innerlijke waarde, eigenwaarde ».; •wille v. eigenwil m.; 2. Z. Eigenuille; •willig hijv. nw., Z. freiwillig; 2. Z. ei- genwillig; -wirken o., Z. -\\rirksamkeil; •wiekend bijv. nw. zelf werkend, zelfbe- wegend; -wirksamkcil v. zelfwerkzaam- beid v.; -wirkung v.zelfwerking v.; -ror/ o. (Spraakk.) zelfstandig naamwoord o., •zerslörung v. zelfverwoesling v.; -zcug- niss o. getuigenis o. dat men van zich zelven geefl; -ziel o. doel o. dal men zich zelven voorstelt; -zu[rieden bijv. nw. zelftevreden, met zich zelven tevreden; 2. (i. k. het.),Z. -geniigsam; -zv[ricden- heit v. tevredenheid v. met zich zelven; 2. (i. k. bel.) Z. -genügsamkeil; «aflader m. lichaam o. dal van zelf ontlirandl,vuur- drager m.; -zwang m. dwang in. dien men zich zelven oplegt; -zweck m., Z. •ziel. Sglb-walt, v., z. in. eigen machl
v., eigen gezag o., willekeur, allcenheer- schappij v.; •wallet m. hij die alles op eigen gezag doel, alleenhecrscher m.; •wdrlig hijv. nw. in eigen persoon aan- wezig, persoonlijk tegenwoordig. Selch6n,(»e\'c«\'i.\'.«esc/i:/i/)beilr.ww.
zouten, rooken, pekelen. Selenblei, (-(e)«) o., z. m. sele-
niuinverhiiiding v. met lood. Sclcnc, v., z. rn. (Fabell.) de Maan,
[.iiiin, Diana v. Sel@ni.cht, bijv. nw. (Scheik.) se-
leniiunachtig; -e Siiure, seleniumzuren; •saure Snlze, kunstmatig gips o.,zwa- velzure kalk »., seleniet ni. Selenit, (-(e)s. rav. -e) na. rnaan*
steen, spiegelsteen m., kunstmatig gips o., zwavelzure kalk v.; 2. (-en, mv. -en) m. maanhewnner m, Selenitisoh, bijv. nw. gipsachtig,
selenilisch. Selenitspath, (•(«)») m., z. m.
gipsaclilig spaalh o.
Solen(uim), (-s, mv. Selenien) o.
(Scheik.) selenium o. Selen-kupfor, (-i) o., z. ro. ko-
|
Semeiographie, v., z. m. leer v.
der rust en toonteekens. Semester, (-s, mv. Semester) o.
halljaar, semester o., zes maanden v.mv. Semikolon, (-s,mv.-c)o.(Spraak-
k.) kommn-punl v. Semifusa, (-\'a) v.(Muz.)zestiende
noot v. Seminarist, (-en mv. -en) m.
kwcekeling, leerling m. van een semi- narie. Seminar(ium),(-s, mv. Semina-
rien) o. kweekschool v., seminarie o. Seminimia, (-/a) (Muz.) kwart-
noot v. Semiologie, Semiotik, v„ z.
m. (Hen.) leer v. der ziekleleekenen.
Semiologi8ch, semiotisch,
bijv. en b. (Gen.) volgens de leer der
ziektcleekeiien. Semmel, (s, mv. Semmel) m.wil-
tcbrood, tarwebrood, broodje, kadetje o. Semmel-backer, (-/.o.<, mv.
-ker) m. wittehroodbakker, tarwebrood- hakker m.; -beule v. (Hak.) baktrog m. voor wittebrood; -brei nt. larweiiieelpap, willebroodspap v.; -brod o. wittebrood, tarwebrood o.; -klosz m., •kltnchen (ver- kl.) o. stuk(je) o. deeg voor wittebrood; \'koek m. willebroodskoek m.; •knime v. kruim o., kruimels v.mv. van wittebrood, wilichroodskruiinels in. mv.; -mekl o. meel o. voor wittebrood, hloemmeel o.; •pastele1/, pasteiv.van wittebrood; -rin- de v. korst v. van wittebrood; schnttte v. snecdje o. wittebrood; -leich m. wit- lehroodsdeeg o.; -«eri o. allerlei witte* hrood o. Sempel,(-«, mv. Sempel) m.(Wev.)
getouw, weefgetouw o.; schuur v. koord o. van het weefgetouw; stock m. stok III. van hel weefgetouw. Semper-freie, (-n, mv. -n) m.
vrijheer, baron, baanderheer m.; •leute mv. ingezetenen,stedelingen, m.en v.mv. Sempitem, hijv. nw. altijddurend.
Soinsc, (-n) v., Z. Ilmse.
Senat, (•(«)*, mv. -e) in. senaat,
raad m. Sanator, (s, mv. -en) in. raads-
lid o., senator in., lid o. van den senaat. Senatorin, (-«c«) v. vrouw v.van
ecu senator. SenatpriSCh, hijv. nw. als een se-
nator, als een lid van den senaat. Sen&tskonsult, (•(«)», mv. -e)
o. raadsbesluit o., raadsvergadering v.
Sond, (-(e)s, mv. -e) m., Sende,
(-w) v. (veroud.) synode, rechtbank v.
der synode. Sende, (-n) v. (Prov.) bies v.; 2.
Z. Scndiny. Sendbar, bijv. nw. ie verzenden,
lol verzending geschikt. Sgnd-bote, (-n. mv. -«) m. afge-
zanl, zendeling in.; 2. (zeud)bude m.; il. Z. Getandler; -bnefm. rondgaande brief, brief m., missive, circulaire v.; (van de apostelen), (zend )hrief,epistel in .\\-brüche v. door de synode opgelegde boete v. Sondol, (->) o., z. m. avignon o.,
eenc soort van laf. |
|||||||||||
|
persclenium o.; -oxyd o. seleniumoxydc
o.; sake o. mv. seleniumzoulen o. mv.; sauer bijv. nw., satires Salz, seleni- amziiur zoul; sdure v. seleniuinziiuro. Selig, bijv. en h. zalig, gelukzalig,
wclgclukzalig, eeuwig gelukkig; -werden zalig worden; sterben, z;ilig, als een goed vroom christen;»* -esEndenehmen,een zalig uiteinde of sterfbed hebben;-ma- rhen, zaliguiaken, verlossen; die -en, de gelukzaligen; Colt kabeihn •!, God geve hem de eeuwige zaligheid;sein -er Valer, (gemeenz.) sein Valer -er of -, zijn over- ledeu vader, wijlen zijn vader, zijn vader zaliger; meinc -e Schwcsler, wijlen mijne zusier, mijne overleden zuster, mijne zus- ter zaliger; -en Andenkens, zaliger gc- lachtenis; (Kalb.) sprechen, znIi^ spre- ken, heilig verklaren; (Scherts.) smoor- dronken; -keil v.zaligheid v.,eeuwig heil, eeuwig geluk o.; (lig.) groot geluk, he- inclsch genot o. Seligen,{!e/io/e,oese//9f) bcdr.ww.,
Z. Oesi\'tigen. Selig-niachend, bijv. nw. zalig-
inakeiul; —e Gnade; zaligmakende ge- nade; -macher in. Zaligmaker, Heiland, Jezus Christus in.; -machung v. zalig- making, verlossing v., verlossingswerk o.; sprecher in. hij, die iem. zalig spreekt, heiligverklaarder m.; sprechung v. za- ligsprekiug, heiligmaking, heiligvcrkla- ring v. Sollen, (sellle, gesel II) bedr. ww.
(Prov.) tellen; 2. ruilen, ven uilen, in- ruilen, verkoopeti. Selleri, (s) m., z. m. selderij v.
Selleri-blatt, (-biait(e)s, mv.
mv. -blatlcr) o. selderijblad o.; -knolle v.
knolselderij V.; salal in. seldcrijsalade v.; suppe v. seldcrijsoep v.; -wurzel v. selderijwortel m.; il. Z. -knolle. Sell-mann,(-maiin(t\')s,mv. -min-
ncr) m. (Jachtw.) leibond in.; schenk iu. kastelein rn. in eenc herberg vaneen gild; -lueh o. boezelaar m. met beugel» tascfa van uildraagsters. Selten, (•«•, si) bijv. en b. zeld-
zaam, schaarsch, weinig voorkomend, buitengewoon, zelden; -cs ftur/i,zeldzaam; (lig.) -es Glück, buitengewoon; -e Ta- Unle, buitengewone talenten; -er Fait, zeldzaam, bijzonder, zonderling geval. SoltOnhGit,\'\'-c») v. zeldzaamheid,
zouderliiigheid, schaarschle v.;2.zeld- zaani voorkomend voorwerp o., rariteit, merkwaardigheid v.; Sammlung von -en, verzameling v. van zeldzaamhedcn. SelterlDrunnen,(-Ne«s,mv.-ne«)
m. Iirou v. van Bellerswater. Selterser Wasser, (-s) o., z. m.
sellerswater o.
Seltsam, {-er, st) bijv. en b„ Z.
uiten; 2. zeldzaam, vreemd, zonderling, wonderlijk, grillig, eigenaardig; -er 7.n- fall,zonderling toeval; -e Meinungen, zon- derliug, vreemd, wonderlijk; -gekleidel, zonderling; das ist doch -, dal is toch zonderling, vreemd, raar; -keil v„ Z. Sellenlieit; 2. wonderlijkheid, vreemd- heid, grilligheid, zonderlingheid T. Selve, (-n) v., Z. Salbe,.
|
||||||||||||
|
Sen.
|
Sen. 4151
|
|||||||||||||||||||||
|
Sen.
|
||||||||||||||||||||||
|
honden; -kolben m. zinkboor v., door-
slag m.; -korb m. roosterm.,draadmand v.; 2. (liergw.) draadmand, zeef v. aan de pijp eener pomp. Senkler, (-s, mv. Senkler) m., Z.
Neslelmacher. Senk-linie, (-n) v. loodlijn, lo»d-
rcchle lijn v.; -tnch o. (Mijnw.) zinkput, zakpul m.; (Wijng.) Z. -grube; -pfahl m. (Wijng.) paal m. om de afleggers aan op Ie binden; -rebe v. atlegger ra., afzetsel o. Soukrocht, bijv. en b. loodrecht,
verticaal; eine -e Linie ziehen,neae lood- lijn trekken; (Meetk.) loodrechl,perpen- diculair; - [allen, (van de zon),loodrech- te stralen schieten; stehende Maner, te lood slaande muur;-e rCurze/.loodrecbte wortel, hartwortel m.; (PI.) loodrecht in den grond dringend; -e lage, lood- rechte stand m.; -keltig bijv. nw., Z. hochkettig. Senk-reis, (-es, mv. -er) o. scheut
m., loot v., enllakje o., aflegger in., af- zetsel o.; -reuse v. fuik v. die onder wa- ter gelegd wordt; -rippe v. (Waterb.) kribwerk o. van een keerdam; schlacht v. dijk in. met gezonken lakkenbossen, dijk m. met zinkstokken; schnur v. peillood, dieplood o.; spaten m. ((Jiet.) schop, spade v.; stock m. plant v. waar- van men afleggers maakl; (Bliksl.) ge- groefd aambeeld o.; slriek m. (Gez.) cathelus ir.; slitck o. zinkstuk o. Senkung, (-en) v., Z. senken; it.
verzakking v. Senk-wage, (-«) v. vochtweger
in.; -wasche v. met steenen gezonken lakkeiibos in., zinkstuk o.; -werk o. zink- sluk o.; -ie«/ v. gunstige tijd m. om af- leggers te maken. i\'jcniiü, (-n, mv. -«) of Sonn,
(•en, mv. -cn) m. alpenlierdcr m., Z. Senner. Soimo, (-n) v. kudde v. rundvee
o.; 2. k.i.islnit, v tweiderswoning v. op de Alpen; 3. Z. Sehne; \\. (PI.) Z. Senes- baum. Sennen-alpe, (-») v. alp, berg
m. waarop rundvee graast; -batter m. boter v.van koeien van deZwitsersche AI- pen; •hütte of Scnnhülte v.,Z.Senne (2); •kiise ui. kaas v. van de Zwitsersche AI- pen. Senner, (-.«, mv. Senner) m. alpen-
herder m. Sennerei, {-cn) v. melkerij, kaas-
makerij v.; 2. hul v. op de Alpen, woning
v. van een alpenherder; 3. kudde v. rund- vee op de Alpen. Scn.sal, (•», mv.-e) m. makelaar m.
Sensation, (-e«) v.opzien o., sen-
salie v., Z. Aufsehcn. Sense, (-n) v. zeis v.
Sensen-baum, [-baum(e)s, mv.
-bdume) mi. staf in. der zeis; -eiien o. haarspit o.; -gerüst o. kruk v. der zeis; •hammer in. haarhamer m.; -klang m. klinken o. van het scherpen der zeii; •khnge v. kling v. van de zeis; •manu m. maaier in.; it. zeisdrager, met eene zeis gewapend man; (lig.) de dood, de man |
||||||||||||||||||||||
|
Senden,(.ïf»defe,9e.«eii(/cf en sandle,
gcsandl) bedr.ww. reg.en onr. jemn. elic. -, zenden, sturen, toezenden, afzenden; nach jemn. -, laten halen; cinen Ktiricr-, afzenden, afvaardigen; der Cesandle -, de «ezant, de afgevaardigde; it. de bode. S©licler,(-s, mv. Sender) in.zender,
afzender, expediteur m. Send-fall, (-fall(e)s, mv. .falie)
m.bij de synode liehoorende zaak v.;-ftMg bijv. nw. lot de synode hehoorend, aan de (bestraffing der) synode onderwor- |
gen, schroeien; 2. Ledr. ww. ein Sehwein
-, zengen, door de vlam halen; ein Schil) -, in brand steken; (Krijgsw.) - und brennen, alles in brand steken; it. af- hranden, door de zon doen uitdrogen Sengcrig, bijv. en b., l.brandieht. Sgnge-strahl, (-(e)J, mv. -en) in. heete straal, brandende lichtstraal m.; slroh o. slroo o. otn vuur aan te maken. Senior, (-», mv. -en) m. (in ge-
stichten), deken, oudste m.; (Student.) |
|||||||||||||||||||||
|
pelt,-gericht o. geestelijke rechtbank, sy-| voorzitter in. van een stiidenlensenaat;
node v.; -graf m. buitengewone rechlerj2. oudste zoon in.; il. chef m. m.; -herr ui. hij die volmacht geeft.prin- Seniorat, (-(e)s, mv. -e) o. de- cipaal, committent in.; 2. lid o. van eene kcnschap o., waardigheid v. van deken: synode; -kosten mv. kosten m. rav. der it. van voorzitter van een studenleiise- zending; -mann in. hij die stem heeft naat. |
||||||||||||||||||||||
|
Senkfolei, (-(e)s)o., z. m.(Zeew.
dieplood, peillooil o.; (liouwk.) schiet lood. Sonke, (-«) v. (Tuinb.) stekjes
zetten; (lleelk.) Z. Senknadel; (Vissch.) Z. Senkgarn; (Sl0t.)Z.Sen&&offten;((iiet.) uitgeholde vorm in.; 2. lage grond in., laagte v.; 5. alles wat men laat zinken. Spnkel, (-»\\ mv. Senkel) m., Z.
Senkblei; 2. nestel, veter in.; (Ifergw.) haak in. om de latten aan elk. te vcr- binden; (Zccw.) baak in., kram v. om hel kalfaatwerk te houden. Senkel-blech, (-(e)s mv. -e)o.
blikken beslag o. van den veter, malie
v.; -hol; o. roerstok in. bij liet ertswas- schen; -kicl in., \'/.. Ansleckkiel; -macher m., Z. Senkler; -nadel v. (Heelk.) tent- ijzer o.; -recht bijv. nw., Z. senkreehl; schmtr v. dieplooillijn v.; stift v., Z. •bleek. Senkon, (tenkle,gesenkl) bedr. \\vw.
doen zinken, doen zakken; in» Wasser -, onderdompelen, doen zinken: in\'s tirab, in ein* Grulie -, laten afdalen; den Bliek -, de oogen neerslaan; den Ton -,verlagen, doen zakken: (Art.) ein» Kanone -,doni- pen, met de monding benedenwaarts richten; (Krijgsw.) gesenklc Batlerie. batterij v. met naar beneden gerichte mondingen; (Bergw.) einen Schacht -, uitgraven; (Tuinb.) eine Rcbe -, poolen; einen 7.mcig -, enten; 2. o. ww., it. wed. ww. sich -, zakken, dalen, zinken, naar beneden gaan: (van gebouwen), zakken. Sgnkende, (-s, mv. Stukende) o.,
Z. Senker (Tuinb.). S@nker, m. hij die laat zinken,
zakken, Z. tenten; 2. (Uichtk.) trocheAs in.; 3. (Tuinb.) loot v., scheut m., stekje o., alleggrr m.; (Vissch.) kruisuet o., totebel v. Senk-faustel, (•faustels, mv.
•fausiet) in. (Bergw.) zware moker ui. met langen steel; -garn o., -hamen m. (Vissch.) werpnet o.; 2. kruisuet o., to- tebel v.; -grube v. (Uouwk.) Z. -toch; (Wijug.) zinkput, kuil in. om den wijn- gaard in te leggen; -huken m.(Wev.)haak m.; -hamen m., Z. -garn; -hummer ui. hoefsmidsliamer in. met gegroefd vlak; •holt o. op den grond gezonken hout o.; •knecht in. (VVijng.)wijngaardeniers- pen v. om de sloot in den grond vast te |
||||||||||||||||||||||
|
iii eene synode; -m/lszig bijv. nw. aan-
spraak hebbend op eene slem in de sy- node; -pflichtig bijv. uw. verplicht om eene geestelijke rechtbank of synode als bevoegd te verklaren, onderworpen aan eene synode; -rccht o. recht o. om eene synode te beleggen; 2. geestelijk recht, recht o. eener synode; -richlcr in. rech- ter m. in eene synode, lil o. van een geestelijk gerechtshol; schreiben o., /. •brief. Sondung, (-c») t., Z. senden; il.
(van een persoon aan het hof), zending |
||||||||||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||||||||||
|
v.; (Hand.) zending, bezending, toczen-
diug, commissie, consignatie v. Sene(s)chal, {-(e)s, mv. -e) m.
landvoogd, drost, seneschal in.; -in v. vrouw v. van een seneschal. Senes-balglein, o.mv.seneknop-
jes o. mv.; -baum in. seneboom m.\\-blatl o. seu-blad o.; •straueh in., Z. -baum. SütlCsschbtloin, o. scuezaadhu!-
sel o. Senf, (-(e)». mv. -e) m. (PI.) mns-
teiilplaiit v., mosterdzaad o., mosterd 01.; (Kookk.) mosterd of mostaard in.; schwarzer, tceiszer -, zwarte, wille mos- leid; (lig.) langer -, groole woorden o. mv., vervelend gebabbel o.; (gemeenz.) einen langen - an tl», niachen, lang en breed pralen over; seinen - auch dazu geben, (Volksl.) ook een duit in het zakje werpen, liet zijne er toe doen. Senf-brüho, (-«) t.mosterdsaus
V.; -büchse v„ -gtas o. mosterd potje o., uioslcrdglas o.; •gefiss o. mosterd vaatje o.; \'kindier va. mosterdverkooper in.; • kunne v. mosterdpol m.; -/;or« o. mos- terdzaadje o.; -löj[el ni. mosterdlepel m.; •lö/felchen (verkl.) o. moslcrdlepellje o.; •mehl o. lijne mosterd, gemalen mosterd m., mosterdmecl o.; •m&hle v. mosterd- molen m.; *öl o. mosterdolie v.; -pflaster o. mosierdpleisler v., mosterdomslag o.; •ndpfeken o. Z. -büchse; samen m.mos- terdzaad o.; schilchen o., Z. -gefass; schole v. mosterdzaadhulsel o.; schüs- selchen o„ Z. -gefdss; -leig in. (tien.) mosterdpap v.; -lopf va. mosterdpol in.; •weitilmg in. mosterdvliuder in. Senge-feuer, (•feuers.mv.-feuer)
o. vuur o. dal zengt, zengvuur o. Sengen, (sengle, gesengl) o. w\\v.,
in. s. (van eene slof bij bet vuur), zen- |
||||||||||||||||||||||
|
Ser.
|
|||||||||||||||||||||
|
1152
|
Sep.
|
||||||||||||||||||||
|
oCS.
|
|||||||||||||||||||||
|
Seciuonz, (-en) v. (Sp.) volgrij v.
van ten minste drie kaarten, roem ui. Sequestor, (-s, mv. Sequester) m.
gerechtelijke iiibeslagnemcr m. Sequestratign, (-en) v. gerech-
telijke inbeslagneming t. Sequestrator, (-s, mv. -en) m.
inbeslagnemer, bcslaglegger in.; it. be- waarder m. van in beslag genomen goed. Sequestriren, {scqueslrirte, se-
qnestrirl) bedr. ww. gerechtelijk inbe- slagnemen. Serail, (-(e)s, mv. -e) m. en o.
paleis o. van den Turkscben keizer; it. Z. Harem. Seraph, (-(e)s, mv. -e of -im) m.
seraf, seralijn, engel m. Seraphinenorden, (-s) m., z.
in. orde v. der serafijnen.
Seraphinisch, bijv. nw. sera-
fijnsch, van de serafijnen. Seraskier, (-s, mv. -e) m.Turksch
legcrhoofd o., Turksch opperbevelheb ber m. Serbon, (serbte, geserbl) o. ww
(Prov.) derven, gebrek lijden, ontberen; it. uitteren, sterven. Sorbet, (-(<0«, mv. -e) o.,Z. Sorbet
Sorcho, (-n) v., Z. Serge.
Sereng.de, (-n) v. avondmuziek,
nachtmiiziek, serenade v. Serenissimus,(onb.) m., Sere-
ni8Sima,(-/a) v. doorluchtige BI.en v.
Serge, (-n) v. (Hand.) serge of
sarge, saai, licht gekeperde wollen stof \\. Sergeant, (-eH,inv.-e«)in.(Krijgs-
w.) onderoflicier, sergeant m. Serie, (-n) v. (Hand.) reeks, rij.
volgrij, serie v. Series, bijv. en b., Z. ernsthaft.
Sermgn, (-(c)s, inv. -e) m. ser-
moen in., preek v., Z. I\'redigt. Sergne, (-n) v. (Hand.) ccroen in.
Serps, bijv. nw. (Gen.) naar bloed-
water of bloed wei gelijkend, waterach- tig, weiaebtig. Serositat, (-en) v. waterachtig-
heid v., waterachtig, eenigszins slijmig vocht o. Sorpe, (-n) v. bergpijnboom m.
Serpent, (-(<0«, mv. -e) o. (Muz.)
serpent o., sianghoren m.. slangbazuin v.; -blaser BI, slanghorenblazer m. Serpentin,(-(e)s,mv.-e) m. sian-
gensleen m.;(Art.)velilslang v., 24-pon- der in. Serpentin-fels, (-ens, mv. -en)
m. serpentijiisteenrots v.; •hornfeU m. scrperilijnhorenrots ».; -marmnr m., Z. Serpenlin; -pnrphyr, m. serpent ijnpor- lier o.; spalh m. doorschijnend spaath o.;-s(ci« m.,7..Serpenlin; it.-fels; •macke v. serpentijnwakke v. Serpentgse,(-«) v. (V\'uurw.)voct-
zoekcr, iwermer m, Serreiche, (-n) v. wollige eik m.
Sertularie, (-«) v. (!Nat. bist.)
blaaskoraal o, Serval, {-{e)s, mv. -e) m. (Nat.
hist.) tijgerkat v., serval ui. Servatitium, (-s, mv.Servatiticn)
o. bergloon o. voor gestrande goederen. |
Servel&twurst, (-u>ürste) v. cer-
velaat worst v. Service, (-.«, mv. Service) o. ser-
vies o., vaatwerk o.; 2. verpleging v. van een ingekwartierde; -geld o. (Krijgsw.) verblijfkosten ra. mv. voor een soldaat, geld o. voor een ingekwarlierden sol- daat; -zettel m. (Krijgsw.) biljet o. van inkwartiering. Servient, (-en, mv. -en) in. (bij de
Mallheezerridders)>wapciiknecht,dienst- doende ridder m. Serviette, (-n) v. servet o., lafel-
doek, raonddoek, vingerdoek m.; it. scheeidoek m.; -nklos: m. (Kookk.)koek m. in den zak, hangebasl m. Servil, (-er, -s()bijv.en b.slaafscb,
zeer onderworpen,kruipend.vleiend,laag. ServiHsmus, (onb.) m. slaafsch-
heid, slaafsche gezindheid v. Sorvilitat, v., z. ui. slaafschheid,
kruiperigheid, laagheid v. Sorving, (-en) v. (Zeew.) serving
v., woeltouw o. Servjren, (serrirlc, sereirt) o. ww.,
m. It. dienstdoen, dienen, in dienst zijn; 2. lafeldienen, opdienen, opbrengen. Servitium, (-s, mv. Senitia) o.
leendienst, beereudiensl ra. Servit\\jt, (-en) v. dienstbaarheid,
bczwaarnis »., last ra., servituut o. Sesam, (-s, mv. -e) of-kraut,
[-kraul(e)s, mv. -krauler) o. vlasdotier
v., Z. Oelsame; -bein o., Z. Linscnbein; -öl o. vlasdntterolie v. Sosol, (-s, mv. .sv.vi7;iii.,-samon,
(samens, mv. samen) o. scselikruid. komijn m.; 2. - of -kraul o. seselikruid o., bergeppe v. Sessel-kissen, {-kitiem, mv.
kissen) o. stoelkussen o.; •machcr m.
sloelenmaker m.; -meisler ra. meester in. eener loge; -rcchl o.(Gcsch. van F.)rechl o. op een zeleli-frducr m. zeleldrager m. Sesshaft, bijv. en b. gezeteld ge-
vesligd, woonachtig, gedomicilieerd; sich - an einem Orte mederlassen, zich met- terwoon vestigen. Sesquipedalisch, bijv. nw. an-
derhalvcn voel lang; (Spraakk.) (van woorden), ellenlang, hoogdravend. Sessbar, bijv. nw., Z. sesshaft.
Sessel, [\'S, mv. Sessel) m. zetel,
stoel ui. Sessleh(e)n, (-leh(e)ns, mv. -le-
hen) o. voorwaardelijk leen, niet door krijgsdienst verworven leen o. Sessmann, (-mann(e)s,mv.-lcule)
m. bij die een voorwaardelijk leen beefl; 2. scheidsman m. Sessign, {-en) v. (van eene verga-
dcring), zitting, sessie v. Sester, (-s. mv. Sesler) ra. mud o.;
it. puntje o. Sesterz, (-e«, mv. -e)m.,Sester-
zie, (-n) v. (o. Gesch.) oud Rumeinscb
zilveren muntslukje o. van ongeveer 7 cent, sesterz v. Sesterz, (-ien) v. rekenpenningm.
van liii 10 sesterzen. Sostiao, (-n) v. dichtvorm m. van
6 couplenen f., 6 regels ieder. |
||||||||||||||||||||
|
m. met de zeis; schmiei m. zeisensmid
ui.; \'trager va., Z. -mann. Sonsifleiren, (sensificirte, sensi
ficiri) li.\'dr. w\\v. verzinnelijken, aan- schouwelijk maken. Sonsitivo, (-n) v. kruidje-roer-
mij-niet o. Sonsualismus, (onb.) m. leer v.
der zinnelijkheid, neiging v. tot zinne- lijklieid. Sen te, (-n) v. (Zeew.) scheergang m
Sontonz, (-en) v. vonnis o., uil-
spraak v.; 2. spreuk, zinspreuk v. Sentina, (-ta) v. durk in., hoosgat
o,; 2. (gemeenz.) verzamelplaats v. van slecht volk. Separat, bijv. en b. gescheiden, af-
gezomlerd, in het bijzonder. Separat-conto, (-s, mi. -s) o
(Hand.) bijzondere, particuliere reke- ning, afzonderlijke rekening v.; -friede m. afzonderlijke vrede in. Separatist, (-en, mv.-en) m.(kerk.
Gescli.) afgescheidene, scheurmaker, se paradst, dissenter m. Soparatisruus, (onb.) ni.afschei
diugsgeest ui. in geloofszaken, separa- tisme o. Soparat-lrain, (-(e)j, mv. -t)
m. (Spoorw.) afzonderlijke trein ra. •vertrag in. afzonderlijk verdrag o. Separiren (sich), {teparirte, sc-
fanrl) bedr. ww. (Hand.) eene vennoot-
schap & doen eindigen, uiteengaan. Sepia, (Scpien) v. (Nat. hist.) inkt
visch in., zeekat v.; \'2. sepia o. (bruine kleur). September, (-s. mv. September)
in. September m., herfstmaand v. Septombrisiren, {septembrisirle,
septcmbrisirl) o. ww. seplemhergruwe len plegen, als in 1792 te Parijs. Septenarium, (-s) o.,z.m.(Katb.)
zeven sacramenten o. mv.
Sept@ne,(-n) zevendaagsche kloos-
terstrafv. Scptennium, (-s, mv. Septennien)
o. tijdvak o. van zeven jaren. Sept-et-le-va, (-«, mv. -ta) o.
zevenvoudige winst v. in het pharospel.
Septidi, (-s, mv. -s) m. (Gesch.
van F.) zevende dag m. eener decade. Septiduum, (-j, mv. Sepliduen)
o. uitstel o. van zeven dagen. Septima, (-ta) v. (Schoolt.) zeven-
de klasse v. der school; 2. - of Septime, (Muz.) septime v., zevende toon ui. van den grondtoon; kleine, grosze, vermin- derte-, kleine,groote.verkleinde septime. Septimy.ua. {-ta) v. week v.
Soptimaner, (-s,mv. Septimaner)
in. leerling m. der zevende klasse. Septime, (-n) v., Z. Septima.
Septimenaccord, (-(e)s,mv. -e)
in. (Muz.) septimeakkoord o. Septisch, bijv. nw. (Gen.) Z. fau-
licht. |
|||||||||||||||||||||
|
Septuagesima, (onb.) m. (K
|
2
|
ath.)
|
|||||||||||||||||||
|
negende Zondag m. voor l\'aschen, sep-
tuagesima in. Septuaginta, v. (onb.) bijbel in
der 70 overzetters. |
|||||||||||||||||||||
|
Set.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Set. 1153
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Set.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sfitzart, (-en) t. manier *. van
toonzetting, compositie v. Setzbar, bijv. nw. (ürukk.) te zel-
ten, wat gezel kan worden. Sotz-bord, (-(e)s, mv. -e) m.
(Zcew.) zetgang in.; -brett o. (Drukk.) zetplankje o.; -bühne v. (Bergw.) erls- wasscherij, waschplaats v.; -compasi m. (Bergw.) handpasser in., mijnwerkers- kompas o. Setze, (-n) v. (Prov.) wijnberg,
wijnakker m. Setzoi, (-(e)s, mv. -er) o. in ge-
smolten boter gebakken ei, spiegelei o.; •eisen o. (Sm.) beitel m. om gloeiend ijzer kort te hakken. Sgtzel, (•*, mv. Settel) m.(vaneen
dijk), bedekking v. metzoden.bekleeding v. met zoden. Setzen, (setzte, gesctzl) bedr. ww.
zetten, plaatsen, stellen, leggen, auf der. IIintern -, zetten, doen zitten; auf den Schoosz -, zetten, nemen; auf den Boden -, op den grond zetten, leggen; (lig.) jem. auf den Tliron -, plaatsen; seine Umi Ir an el ir. -, gebruiken bij, aanwen- den; altik daran -, alles in hel werk slel- len, niets of moeite noch kosten ontzien; sicli etw. in den Kopf -, iels in den zin krijgen; Weinudsle -, wijn tappen; der Wein setzt Hefen ;u Boden, de wijn laat een grondsop achter; gesetzler ilann, gczet;il. bedaard: il.bejaard; i.Z. stellen; die Schüssel, das Glas au/ elw. -, zetten, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kleed met kant garneeren; (Bonwk.) die
Sleine -, leggen, plaalsen;(Bergw.)£rï -, den oven vullen; Erze -, hel erts was- schen; (Waterb.) met zoden bedekken (Drukk.) Schrift -, zeilen; (Ger.) (van herders) de helft der pacht van het ge- liruik hebben; elw. zum Pfandc -, to |iand geven, verpanden; Geld auf eine Karte -, zetten; (lig.) elw. aufs Spiel -. iets op hel spel zetten; in de waagschaal stellen; in die Lolterie -, spelen; elw. in Geld -, tot geld maken, verkoopen; Geld aufjems. Kopf -, geld uitloven,Z. Prolie, Zins; seine Ehre in elw.\', zijne eer slel- len in; er setzl elw. darein, dass er Geld hal, hij beroemt zich. pocht, snoeft er op dat hij geld heeft; 4. jongen, werpen (Vissch.) Brul -, kuit schieten; eine Ge- gend unter Wasser -, zeilen, onder wa- ler doen loopen; eine Stad! in Hummen in den brand steken; (\\ig.) jem.,die Ein- bildungskrafl in Feuer -, in gloed zetten, verhitten; jem. in den Stand - elw. zu Ihun, iem. in staat stellen iets te doen; wieder in den vorigen Stand -, weer in den vorigen staal herstellen; (Ger.) re- habiliteeren; jem. fiber elw. -, aanstellen over, belasten met; jem. in ein Aml -, iem. aanstellen, een ambt geven, Z. ein- setzen; die Lehen -, begeven; iem., elw. in Beweguug -, brengen, aan den gang maken; elw. in\'s Werk -, in het werk lellen, bewerkstelligen; in Erslaunen, Furchl d/- -, verrukt, bevreesd maken; |
ten, neem plaats; sich irgend u-nhin -,
ergens gaan zitten, zich ergens nederzet- ten; lich zu Tische -, aan tafel gaair.ricA aufs Pferd, zu Pferde -, te paard stij- gen; sich in den Wagen -, inslygen; tich auf einen Baum -, (van vogels), neer- vliegen; sich anjems. Stelle -, zicb in lems. plaats stellen; sich an eine Arbeil -, beginnen aan; sich in Gedanken über Andere -, zich verheffen, zich verheven achten boven anderen; sich aneinem Orle -,7.. mederlassen; (Krijgsw.) post vatten, zich posteeren; Z. llulie; sich wieder -. (van troepen), zich hereenigen; 2. sich -, (van gebouwen), zich zetten, niet meer werken, niet meer zakken; (van den ,\'rond), vast worden; (van een gezwel), afnemen, kleiner worden; 5. (van vloei- sto&en), ophelderen, bezinken;(fjg.)(van water), zakken; sich auf den Grund -, (van schepen), vastraken; sir.h aufflüch- tigen Fusz -, de vlucht nemen,voorthol» len, wegvluchten; sich in Gefahr -, zich in gevaar begeven, zich blootstellen; sich aas einander -, zich uitzetten; sich mit emn. -, overeenkomen met, de zaak eens worden; it, mit Gldubigern -. eene schik- king aangaan; sich uider jem. of etw. -, ich verzetten; V. o. zelfst. zetten, plaat- en, stellen o., plaatsing v.; (Drukk.) zet- en o.; (Muz.) componeeren o., compo- ilie v.; 2. zetten, vast worden o.; 3. prong, zet, overtocht m. Sgtzer, (-s, mv. Selzer) m., -in,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
plaatsen, rangschikken; das Essen uuj jem. in grosze Angst -, in angst brengen
|
(-nen) v. hij, zij die inzet, inzetter m.,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
beangst maken; jem. in Vnkosten -, op
kosten jagen; in Schaden -, schade ver- oorzaken; etw. zu recht -, iels in orde brengen; jemn. den Kopf aus einander -, iem. bel hoofd op den hol brengen; Par- leien -, eensgezind maken, doen over- eensteminen: (Muz.) zetten, cnmponee- ren; ein Lied in Töne, in of auf Noten -, op noten zetten, in muziek brengen, com- poneeren; höher, tiefer -, transponeeren; Worte in Masik, in Noten -, op muziek brengen;a«sdemFranzMischenin\'s Deul- sche -, vertalen, overzetten, overbren- gen; eine Saclie zujemn. -,overlaten aan het oordeel van; die Sache zum Beclil -, beslissing vragen omtrent; jem. zu Recht -,in rechten dagvaarden; ll.o. ww.,m. A. zetten, een zet nemen, een zet geven.een sprong nemen; iieses Pferd setzl gut, springt goed op; fiber einen Grabcn -. springen, niet een sprong overgaan; über den Ftuss -, de rivier overtrekken; an\'s Land -, aan land gaan, landen; an die Feinde -, de vijanden aanvallen; in die Feinde -, een inval doen op den vijand; durch die Feinde -, heendringen; iu jem. -,aandringen bij;(Bergw.)(van een gang), zich uitstrekken, in de rots uitloopen; |
inzetster v.; (Bergw.) inlader, stamper
in.; (Drukk.) letlerzelterm.; (Muz.)com- ponist m.; \'2. (Art.) laadstok m.; (Vuurw.) \' Setzstöszel. Setzorde, v., z. m. bekleeding v.
van ueii dijk met graszoden. Setzor-fühler, (-fehlers, mv.
feltler) m. (Drukk.) zetfout v., druk-
fout v.; -lohii m. zelloon, loon o. van
den letterzetler; it. loon o. voor den
componist.
S@tZ-fasS, (•(asses, mv. -fdsser)
vilnnolv.it o.; -/<I istet m. (Berj.w.)
ijzeren hamer m. tut hel kortslaan van
ertsen; •garteu m. boonikweekerij v.,
plautentuin 111.; -graUpen v. mv. ertskor-
rels v. mv.; -haken m. (Zuiv.) haak 111.
om het koper uil deu oven te halen,
(Bouwk.) bok m.; (Drukk.) Z. schijf;
•hamen 111. kruisnet o., totebel v.; -ham-
mer 111. (Sm.) hamer m. om gloeiend
yzer te smeden; -hase v. wijfje o. van
een haas; •holz o. stekjeso.mv.;9.plant*
hout, poolhoul o.; -karpfen m. kleine,
jonge karper m.; -kaslen m., Z. -fass;
Drukk.) letlerzetterskast, zetkast v.;
•kohle v. groote koulskool v.; -kolben m.
(Art.) stamper, laadstok 111.; -kuM 111.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den Tiich -, het eten opdienen, op ta
fel brengen; el ie. an seine alle Stelle, an den vortgen l\'lnl: -, op zijne oude, vorige plaats zetten; elw. an of in die Sonne, an die tuft -, in de zon zetten, te luchten zetten, aan de zon & blootstellen; den Fusz auf elw. -, den voet zeilen op, stap- peu of lred»n op, Z. Schwelle; 3.oprich- ten, plaatsen, doen verrijzen; ein Denk- mal -, oprichten; Grenzsleine-, plaatsen; B\'lume -, planten; it. im Topfe-, zetten; Holz in KIn fier -, hout vademen; ein Schift auf den Strand -, op strand zel- leu, doen stranden; (dg.) jemn. denStuht vor die Thüre -, icm. wegjagen, de deur wijzen, Z. Auge, enigegen, hinlan. Bede, Welue, zuriicksetzen; eine llenne -, op eieren zeilen, laten broeien; (Bergw.) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Feuer -, een brandsta
|
89
|
pel in de mijn aan-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
leggen; einen Tag zu elw. -, vaststellen,
bepalen, aanwijzen; Ziel und Masz -, be- paien, aangeven; jem. zum Vormund -, aanstellen als, benoemen lot; den Fall -, het geval bepalen; man kann -, men kan aannemen; geselzt, es sei so, onderstel, aangenomen dat het zoo is, Z. voraus; den Hul auf den Kopf -, zetten; jemn. Schröpfköpfe, Blutegel <f\' "i zetten, aan- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
leggen; jem. in Freilieil -, stellen; jem.- <asten, doen gevangen nemen; etn Klg-\\stier -, een lavement zetten: an\'s Land;-, aan land zetten; in einen Küfnj -, zel-\\ten, doen, opsluiten; jemn. die Pistole
auf die Brust -, het pistool op de borst zetten; ein Glas nn den Mund -, brengen, zetten; ein .S7i/r7,- an das andere -. zeilen, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mengvat o.; -kunsl v. kunst v. om te zet»
len.lelterzelterskunst v.; (Muz.) compo-
sitiev.; -luuge 1. (Salp.) bezonken loog v.
Sotzling, (•(«)«, mv. -e) m.(Bloe-
hier nichls, er is "hier niets te doe»; m.) spruitje of bolletje o. dat aan een
(gemeenz.) es wird was -, er zal heel bloembol groeit; (Tuinb.) zetplant v.;
wat voorvallen; it. er zal heel wat te (Wijng.) aflegger m., stekje o.; (Vissch.)
zien zijn; IV. wed. ww. sich -, gaan poolvischm.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Setz-linie, (-«) v,(Drukk.) zetlijn,
73 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verbinden; Spitzen auf ein Kleid-, een
|
zitten, plaats nemen; - Sie sich, ga zit-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
♦ 154
|
Sic.
|
Sic.
|
||||||||||||
|
Sex.
|
||||||||||||||
|
Sextaner, (-s, mv. Stxtantr) m.
leerling m. der zesde klasse.
Sextant, (-tn, mv. -en) m. scx-
tant, cirkelboog m. van 60 graden. SöXte,(-n) v. (Muz.) sexle v.,zesde
toon in. van den grondtoon. Sextfitt, (•((•)«, mv. -t) o. (Muz.)
zesteminig lied ol\' muziekstuk, sextet o. Sextidi, (-f, mv. -s) in. zesde dag
m. eener decade, sexlidi m. Sexual, sexuell, bijv. nw. tot
het geslacht lichoorend, het geslacht of
de sekte aanduidend. Seyn, o. ww, onr., Z. sein.
S-i\'ormig, bijv. nw. S-vnrmig, in
ded vorm eener S. Sforzando, sforzato, bijw. mei
onbepaalde omtrekken geschetst. Sgrafflto, b:j\\v. grijs op grijs (van
kalkleekeuiiigen). Shawl, (-(e)J, mv. -e of -s) ra.
omslagdoek m., sjaal v. Shqrif, (-(e)s, mv. -e) ra. (Gescb.
van K.J landrecliler, oppcramblcnaar in. van een graafschap. Shrapnel, (-s, mv. s) m. soort
van granaten.
Sialjsmus, (onb.) m., Sialor-
rhÖO, (-«) v. (Gen.) speeksclvloed ui.
Sibbeere, (-n) v. boschbezie v. Sibylle, Sibille, (-«) v. (il. g.) sibylle, waarzegster v.-, it. heks v.
Sibyllinisch, bijv. en b. de sibyl-
len betreffend, waarzeggend, voorspel* leud; -e llüclier, sibyllische boeken. Sic, bijw. zoo, op deze wijs, «Idus.
Sich, voornw. zich, elkander; il. ir.
• loben,schmcicheln, zich prijzen, vleien; nur - lieben, alleen zich zelve(u) bemin nen; i\'on - reden, van zich zelvo(ll) spre ken; - selbsl tauschen, zich bedriegen, zich vergisscn,dwalen;er, sie kennt - nicht melir, hij,zij keul zich zelve(n)nict meer; er, sie denkt nur an -,hij,zij denkl slechts aan zich zclve(n); Frcund! nehme er - in Acht, neem u in acht, weesop uwe hoede; Sie haben * Schaden gelhan, Sie haben nur an - gedacht, gij hebt u zelvcu be nadeeld, gij hebt slechts aan u zelveu gedacht; il. (in den 3en pers.) sie haben Schaden gcthan,sie&,zij Hebben zich zel- vi\'ii benadeeld, zij hebbeu alleen aan zich zclven gedacht; jeder arbcilel fitr -,iedei arbeidt voor zich zelvcn; etic. über-neh- mtn, iels overnemen, op zich nemen; Wii\'. bti - haben, bij zich hebben; cin an - unschadtiches Mitlel, een op zich zeil onschadelijk middel; was hal das auf •\'/, wat beleckent dal?; die Tuyend an • sel- ber, de deugd op zich zelve; nicht bei - sein, niet bij zijne kennis zijn, droomen; in - halten, (van een boek), inhouden, bevallen; (van een verdrag), bevallen, tit • ziehen, (van houl), inkrimpen; Sie haben - geirrl, gij hebl u vergisl, gij dwaalt. Stohol, (-n) v. sikkel, kleine zeis
v.; (van de maan), wassende maan v.; (Oullk.) sikkelvonnig verleugsel o. der hersenen; (l\'l.) Z. -blume, Sjchel-artig, bijv. nw., z. -for-
mig; -bein o. krombeen o.; -beinig bijv. |
||||||||||||||
|
nw. krombeenig, kromme heenen heb-
bende; -blstlerig bijv. uw. mei zeisvor- mige bladeren; •blnmc v. korenbloem v., Z. Kornblumc; -blutlciter m. (Oullk.) sikkelvorinige bloedleider in.; -en/e v. eend v. melzeisvorniigcslagveereir.-^jc/i in. getande haring in.; -fliege »., Z. Ka- mtel/litgt; -jtosse v. zcisvormigc vin v.; 2. — of -/losscr ra. klipvisch m. inel zcisvormige vinnen; 2. volksnaam van verschillende vissclien, als den brasem, zalm &; -lörmig bijv. nw. sikkelvnrmig, zeisvormig, krom, gebogen; -fortsatz in. zeisvormig uitsteeksel o. der hersenen; •froltne v. leendiensl m. met de sikkel. Sichelhaft, sicholieht, bijv. nw., Z, sichilförmig.
Sieholing, (-(e)s, mv. -e) m. zoo
veel aren als men met eene snede van den sikkel kan afmaaien, handvol v. aren. Sichel-klee, (-s) m., z. m. sik-
kclklaver v.; -kruut o. waterveder v.;
•krumm bijv. nw. zeisvormig, sikkelvor- ung; -mtri o., Z. -kraut. Sicholn, {tichelle, gesirhell) bedr.
ww. met de sikkel snijden, maaien, af- inaaien; 2. mei eeue sikkel voorzien, met eene sikkel wapenen; der gesichellt Mond, de wassende maan. II. wed. ww. sich -. den vorm v»n eeue sikkel aannemen,krom «orden. Sjchel-schraied, (-(e)s,mv. -e)
in. sikkelsmid in.; schnabel in. sikkel* vormige snavel in,; 2. groene welp, wulp in. of pluvier v.; schnibler m. reiger in. met zeisvormigen snavel; schuiner m. maaier m.; schote v. sikkelvormige bast in.; 2. erwt v. niet sikkelvorinige schil; 5. condori m. met zwarte bessen; schwan: in. sikkelvorinige staart ui.; 2. platvisch in.; -//ner o. (Nat. hisl.) hooiwagen, langpool ui., krceflspin, herdersspin v.; •wagen in. (o. Gesch.) slrijdwagen ui. met sikkels of zeisen gewapend; -ri»is in. oogstlicnd v., belasting v. op den oogst. Sicher, {-er, si) bijv. en b. zeker,
stellig, gerust, bepaald, vast; elu: • stel- len, leni. geruststellen; (lig.) verzekeren, borg blijven voor,/ei», uu cincii -en Orl bringen, op eene veilige plaats, in veilig* heid brengen; tor mir sind sie -,voor mij beliocfl gij uiels Ie vreezen; - wohnen,\\i\\i eene veilige plaats; ror liegen. Hagel & - sein, beschut zijn legen; -e Xukunft,te- kere tockoiusl; - angelegtes Geld, zeker geplaalsl geld; - tn elte. gchen,ieker zijn van zijne zaak; - in elw, zu Werktgtken, met zekerheid te werk gaan; :n - zu Werkt gthen, al te angstig handelen, al te bezorgd lijn;/ent. - viachen, de vrees benemen, geruststellen; -er Sünder, ver- stokt, onverbeterlijk; er ist Nummer -, hij gaal op geen glad ijs;2.vertround,vei- lig, onfeilbaar, waarop men zich verlaten kan, beproefd; -es Pferd, vertrouwd paaid; er yehl -, isl - auf den Füszen, hij gaat met vasten Ired; etne -e Hand ha- ben, eene vasle band hebben;(Uilj.)einei> •en Slosz haben,een vaslen stoot hebben; -e Leute haben, vertrouwde dienstboden; |
||||||||||||||
|
linie v.; -mann ra. scheidsman m.;-mei\'-
tztl m. (Slot.) hamerrormige slotenma- kersbeilel, drijfliatner m.; -or/ m. (Berg- w.) plaats v. waar men «Je mijn laat springen; -p(anntw(Zoiilz.) kleinezoul- ziederspan f. tot liet afscheiden van het zand; -pfiamt v. stekje o., plant v. <lic overgeplant kan worden; il. Z. Setzling; •phiole v. (Scheik.) (looi, flesch v. met platten hals; -r«6e v. (Wijng.) aflegger m.; -reiso. enltakje o.; sekifer m. her- der ni. die als loon een aandeel van de opbrengst geniet; schiffo. (Drukk.)zet- plank v., galei v.; schiffer m. zetsclnp- per in., die geen eigenaar is van het schip; •schurft m. gezuiverd erts o.; -.to/i/f v. (Ilouwk.) onderdorpel m.; statige v. ijzeren herboom m.; stalt, statie v. (Wijug.) Z. Setzc; stcin m. (Drukk.) zetsteen m.; stempel m. (Itergw.) hamer ra.; slotztl m. (Vuurw.) laadstokje o.; stück o. (Bak.) Z. Ilefetistilck; -leich m. pootvijver m.; -trog m., Z. Hubet; •vage v. waterpas o.;-wasche v.ertswas» scherij v., ertswasschen o.; -weide v. pnot- wilg en., Z. Setzling; -werk o., Z. -grau- pen; -zapfen m., sipfehen (verkl.) o. (Gen.) zetpil r., zetpilletje o.; -zeit v. geschikte tijd in. voor het planten en enten; (Jachtw.) werpt ijd. m.; -zweigm. aflegger in., afzetsel, stekje o. Seuche, (-n) v. ziekte v.; an-
steckende -, aanstekende, besmettelijke ziekte, pest v.; allgemein herrschende -, heerschende ziekte, epidemie v.; (fig.) (van de ondeugd), besmetting v.; mo- raliseke -, zedelijke besmetting v. Seuchen, (seur.hie, geseucht) o.
ww., in. h. ziekelijk zijn, sukkelen. Seuehen-jahr, {-{e)s, mv. -e)o.
jaar o. waarin eene besmettelijke ziekte heerscht; slof) in. aanstekende zickle* siof, smetslor v., miasma o. Seuchgrube, (-n) v. plaats v.
waar eeue aanstekende ziekte heerscht. Seufzon, {scufzte, gescufzt) o. ww.,
ra. h. zuchten, stenen, klagen, zuchten blaken; in einem -den Tont, op een kla- genden toon, al zuchtende; 2. bedr. ww. onder zuchten zeggen, verhalen, klagend mededeclen; nach ilu: -, naar iets slrc- ven, verlangen; nier e/v. -, iets beklu- gen, betreuren. Seufzer,(-»,mv. Seufzer) ra. zucht
ra.;.viur/iiT -, snik ni.°, citicn liefen - ho- /en, een diepen zucht slaken; den letzlen • ausiloszen, den laalsten snik geven; •(on m. klagende, kermende toon m. Sevonbaum, (-baum(e)s, rav
•biume) iu., Z. Sibenbaum, Sadt- baum; stein m. (Nat. hist.)zevenbooin steen m. Sexagesima of Sexagesima,
(onb.) o. tweede Zondag na. vóór Faseben, seiagesiina v. Sexagesmi&l, bijv. nw. scxagesi-
maal, -bruch ui. sexagesimale breuk breuk v. d ie 00 of eene mach l va n CO lot noemer heeft; -recknuny v. sexagesimaal rekening v. SfiXta, v., z. ra. (Schoolt.) zesde
klasse «.; (Muz.) Z. Stxlt, |
||||||||||||||
|
Sie.
|
Sie. 1155
|
|||||||||||
|
Sic.
|
||||||||||||
|
chelschndbler; 2. Z. Sichelschnabel; 3.
gewone pluvier v. Sichling, (-(e)s, mv. -e) m. elft
in.; 2. schildvisch m. Sjcht, (-en) v. (Hand.) zicht v.;
auf, nach -, op zicht, na zicht; drei Tage ii\'irli -,drie dagen na /.icht; auf zwei,drei Munitie -, twee, drie maanden na zicht, op twee, drie uso\'s; auf kurze -, op kort zicht, op korten termijn; iuszere • gul beschaffen, er uiterlijk goed uitzien; (Hoed.) bol m,; (Zeew.) Z. Aussieht. Sichtbar, bijv. nw. zichtbaar, te
zien, in bet oog vallend; •er Horizont, schijnbaar, zichtbaar; -werden, zichtbaar worden; (lig.) duidelijk, klaarblijkelijk; •keil v. zichtbaarheid v.; (lig.)blijkbaar- heid, duidelijkheid v. Sichtbrief, (-(e)«, mv. -e) m.
(Hand.) wissel m. op zicht. Sichten, (sichlete, gesichtet) bedr.
ww. mil einem Stebe -, Z. sieben; 2. mit der Schwinge -, wannen; 3. builen, door- builen, Sichtcr, (-s, mv. Sichter)m.zifter,
wanner, huiler m.; (Waterb.) kanaal o., pijp, buis v.; •zeug m. buil, meelbuil m. Sichtig, bijv. nw., Z. sichtbar; 2.
(Zeew.) (van het weer), helder. Sicht-korn, (-Aorn(e)j,mv.-fcd>.
ner) o. (Art.) korrel, vizierkorrel v. •kruul o. roherlskruid o., geranium v. Sichtlich, bijv. nw., Z. ersichtlich,
sichtbar. Sicht-los, bijv. nw. zonder gezicht,
van bet gezicht beroofd; -wechsel m. wissel m. op zicht; -welle v. spil v. die den meclbuiilel in beweging brengt. Sioilianisch,liijv.nw.Siciliaansch,
van Sicilië; -e Vesper, Siciliaansuhe ves per v. Sickblume, (•») v. geitebaard m.
Sickorn, (sickerte, gesickerl) o.
ww., ui. h. en s. doorzijpelen, leuken, druipen, droppelen; das Fass sickert, hel vat lekt; es sickert Wein durch das Fass, er zijpelt wijn door het val. Sider&l, sidgrisch, bijv. nw.
de slerren betreffend, lot de sterren be- hooremle. Sie, voornw. zij, haar; 2. mv. zij, hen
haar; 3. (in de aanspraak), gij, u; wo kommen - her, waar komt gij van daan; es ist für -, bet is voor u; 4. - (der Herr of die Frau) sind ausgegangen, hij, zij is itgegaan; 5. (van dieren), (mv. -«) v. wijfje o.; die - brütet, de hen, het wjjfje broeit. Sieb, (-(«)s, mv. -e) o. zeef, teems
v.; (Art.) trommel v.; durch ein - laufen lassen, Z. sieben. Sipb-artig, bijv», nw. zeefachtig.
teeinsachtig; -betn o. (Ontlk.) zcefbeen o. Siobboin-höhlo, (-n) v. zeef-
beenholte v.; -nulil v. (Onllk.)zeefbeen- naad in.; -nerve in. tol het zeefbeen be- hoorende zenuw v.;-S//fjuno v.opening v, van de zecfbeenholte; -platte v. plat o van het zeefbeen; 2. schelpjes o. mv. van hel zeefbeen. Siob-boutol, (-bcutels, mv. -beu
tel) in. zak in. die als zeef dient; -biene |
v. bastaardbij v., bommel m.; •blalt o.
plat o. van de zeef; -boden m. bodem m. van de zeef. Sieben, (siebte, gesiebt) bedr. ww.
Kom -, ziften; (Bak.) builen; (Kookk.) Erbsen -, ziften; it. door de teems laten uitdruipen. Sieben, bijv. nw. zeven; - rooe,zc-
vi\'ii dagen; Zahl von - Jahren, zevental aren; Regierung von - Personen, heptar- chie v.; Tonleiler von - Tonen, heptak- koord o.; die - ersten Bücher der Bibel, de heptateuch; (Volkst.) meine - Sachen, mijn nebben en houden; 2. zelfst. 7, ze- ven v.; eine - schreiben, eene 7 zetten; (Sp.) zeven v.; (Hg.) eine böse -, oudeu- gende vrouw, xantippe v.; 3. o. zelfst. zevental o. Sieben-amt, (-am/(e)j,mv. -sm-
ter) o. bestuur, toezicht o. over de grens- sleenen, college o. van landineters; -ar- mig bijv. nw. zevenarmig, met zeven ar- men; -awje o.zevenoug o.,prik m.,lamprei v.; -baum m. zevenboom m.; •blitt(er)ig bijv. nw. zcvenbladerig, met zeven bla- deren; -ecko. zovenhoek m.; -eckig bijv. nw. zevenboekig, zeveukanlig. Biéb&HQTl,{,iiebenle,gesiebeiit)bei\\v.
ww. (veroud.) voor zeven getuigen ver- hooren. Siebener, (-s, mv. Siebener) ra.
(R. g.) lid o. van den raad der zeven- mannen, septemvir m.; (Landm.) Z. Fetdmesser; (Rek.) zeven, 7 v.; (PI.) Z. Siebenfarbenblame; -amt o. seplemvi- raat o., regeering van zeven manncu,bep- tarchie v.; -gericht o. rechtbank v. van zeven personen. Siebenerlei, bijv. nw. (onb.) ze-
venderlei, zevenderhande. Sieben-fach, -faltig, bijv. nw.
zevciivoudig.ziivenmaal zooveel;— Frucht tragen, zevenvoudige vruchten dragen; i, das —e, zeven vond o.; -fdcheriy bijv. nw. (PI.) met zeven hulsels;-/\'aiéi.\'nW«me v. driekleurig viooltje o.; -fingerig bijv. zevenvingerig. met zeven vingers; -/S«- gerkraut o. zevenblad o.; 2. ganzerik v.; •förmig bijv. nw. in of onder zeven ver- schillende vormen; -füszig bijv. nw. met zeven voeten of poolen; 2. Z. schuhig; f&szler m. dier o. met zeven pooten,ze- venvoeter ra.; (Diclitk.) versmaat v. van zeven voeten, heptameter m.;-gebirge o. groep v. van zeven bergen; -geruch ra., Z. -gezeit; -geschei(d)te in. overwijs, waanwijs persoon m.; -gestalt v. zeven- voudige gedaante v.; -gestirn o. zeven- gestemte o.; 2. Pleiaden, Hya len v. mv.; gezeit o. (PI.) blauwe honi(n)gklaver, blauwe steenklaver v.; 2. fenegriek o.; II. v. zelfst. (Kath.) uurgehedeu o. mv.; •hauptig bijv. nw. met zeven hoofden of koppen, zevenhoofdig; -hdtttig bijv. nw. met zeven vliezen; -herr m, lid o. van eene regeering van zeven personen, hep- tarch m.; -herrig bijv. nw. zeven mees- Iers hebbende; -herrlich bijv. nw. tot een bestuur van zeven personen behoo- rende, heptarchiscb; •nerrtchafl v. re- geering v., bestuur o. van zeven perso» nen, heptarchie v.; -herrscher m., Z. |
|||||||||||
|
er ist seiner Leute -, hij vertrouwt op &;
die Straszen sind -, zgn veilig; es ist dort nicht -, hel is daar niet veilig; -es Geleit, vrijgeleide o.; -e Nachrichl, in- Ver, stellig, bepaald, ontwijfelbaar; das ist gans -, dat is bepaald zeker; von -er Hand, van goeder hand, uit goede bron; (flg.) -es Gefühl, zeker, juist; -es Spiel httlien, - spieten, zeker spel hebben. Sichörheit, (-en) v. zekerheid,
veiligheid, gerustheid v„ onbeperkt ver- trouwen o.; in - sein, in veiligheid zijn; (van een bericht), zekerheid, juistheid, echtheid v.; (van de hand), vastheid v.; (van den blik), vastheid v.; (van een middel), heproefdheid,onfeilbaarheid v.; (van de liefde), bestendigheid,standvas- tigheid v.; (van een persoon),zekerheid, eerlijkheid, rechtschapenheid, beproefde trouw v.; (in handel en wandel), krediet, vertrouwen o.; 2. zorgeloosheid, oube zorgdheid v.; etui, mii - behaupten, met zekerheid staande houden; 3. (voor ge- leend geld), zekerheid v., pand, onder- pand o., assurantie v. Sicherheits-anstalt, (-en) v
inrichting v. voor de algemeene veilig\' heid, veiligheidsmaatregel m.; it. assu- ranliemaalschappij v.; -ausschuss in. (Gesch. van F.)comitee o. vanopenbare veiligheid; -behHrde v. politie v.; -bünd- niss o. verbond o. tot bescherming der openbare veiligheid;-dicner m.gerechts dienaar, agent ra. van politie; -geleite o. vrügeleide o.; -karle v. veiligheidskaarl v., verlof o. om ergens te mogen ophou den; -ktappe v. veiligheidsklep i.;-lampe v. (Mijnw.) veiligbeidslamp v.; -ort in veilige plaats v.; il.Z. Freistatt, Schuti- ort; -pfand o. pand, onderpand o.;-pro- test o. (Hand.) protest o. tot meerdere zekerheid; -röhre v. veiligheidsbuis v. ventiel v.; schein ui. (Hand.) bewijs o van onderpand; schloss in. (aan eene deur), veiligheidsslot, hangslot o. Sicherlicb, bijw. zekerlijk,gewis,
stellig, bepaald, zonder twijfel. Siehonnal, (-(e)s, mv. -e of Si-
chermdler) o. teeken o., aanwijzing v. van de grens; 2. tceken o., aanwijzing v. van de plaats waar men veilig is tegen bet schot; 5. (veroud.) doel, mikpunt o. Sichern, (sicherle, gesichert) bedr.
ww. seinen Rilckzug -,in veiligheid bren- gen, dekken; jem., etw. -, in veiligheid brengen; (Hand.) für etui. -, waarbor- gen, assureereu; etw. -, bewaren voor; (Bergw.) Erz -, wasschen. Sicher-pfahl, (-pfahl(e)s, mv.
-p(ahle) ra. (Waterb.) Z. Hühlpfahl; stein in. (Giet.) steen tu. om het tin- erts te gruizen; steUung v. borgtocht in., pand o., assurantie v.; -trog m. kuip v. om hel vergruisde erts te wasschen. Sichorung, (-en) v., z. «cAern;2
(van erls), wasschen o. Sicherungs-anstalt, (-en) v.
assurantiemaatschappij v.; -eid ia. eed
ui. van getrouwheid; -haus o. huis o van verzekering, van quarantaine. Sichler, (-t, mv. Sichler) in.
(Landb.) maaier in.; (Nat. bist.) Z. Si- |
||||||||||||
|
Sie.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Sie.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
1156 Sie.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Siebenzeh(e)ner, (\'ners, mv.
•ner) in. lid o. van den raad van zeven- lien personen; 2. (Wijng.) wijn m. van het jaar \'17. Siebenzeh(e)n-fii8z, (-fu$ies,
mv. ~füsze) m. (Nat. bist.) gestreepte duizendpoot ui.; •hundert bijv. nw. zeveu- lienhonderd, een duizend zeveuhon* derd. Siebenzeh(e)nte, bijv. nw. ze-
ventiende; den -n Mai, den zeventienden Mei. Siebenzeh(e)ntehalb, bijv.nw.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
m. //. ziek, ziekelijk zijn; aan eene uit—
lerende ziekte lijden. SiechfenJ-haua., (.hauses, mv.
hamer) o. ziekenhui.\', hospitaal, lazaret o.; -kammer v. ziek enkamer v.; \'klapper m. klep v. waarmede melaatschen zich vroeger moesle\'.i aankondigen; -kraut o. wilde latuw v.„ melkkruid o.;-mantel in nianlel in. voor mclaalschen; -hAusle* m. ziekelijk menscli in. Sieeb.heit, [-cn) v. ziekelijkheid
v., zieke toestand in., zwakte v.;2. Inng- durige ziekte v. Si echkobel, {•belt, mv. -btl) m.
(Pr\'iv.) Z. Siech(en)haus. Siech-meister, [sten, mt.-stcr,
in.,-in, (-nen) v. huismeester m.,huis» meeslercs v. in een ziekenhuis; -tage m, mv. ziekendagen, dagen m. mv. die eene ziekte duurt. Siechthum, (-(e)s) o., z. m., Z.
Siecliheit. Sied, (-fn).Siede, (-«) v. koken,
zieden o.; in der • sein, koken, zieden, aan het koken zijn; 2. (Lamlh.) vecvoc- dcr o.; 3. Z. Ildckerling. Siede-bank, (-banke) t., Z. Hic-
kerUngsbank; -bollich o. (I.andh.) kuip v. voor het veevoeder, spoelingkuip v.; •grad m., ï.-punkt;-haus o. zoulziederij v.; -/ii/:e v. kookhiltc, hitte, warmte, temperaluiir v. om Ie koken, Z. \'punkt; •hülle v. alninstokerij, salpelerslokerij, salpeterziederij v.; -kasten in., Z. -bank; •kessei in. kookketel in.; -knecht m. zoot- ziedersknecht m.; -korb m. mand v. voor gehakt stroo als veevoeder; •knntl f\', kookkunst, kunst v. om door koking ver- schillende zouten op te lossen. Siedel, (-s, mv. Siedel) o. of Sie-
del, (-«) v. (veroud.) zetel m., bank, zitplaats v.; 2. Z. Tralie; 3. landbouw- kundige inrichting, hoeve, boerderij v. Siedelade, (-en) v. Z. Siedebank.
Siedelei, (-en) v.volkplanting,ves-
liging, kolonie v.; it. woning v.,domici- lie, verblijf o. Siedeler, Siedler, (-.s, mv. Sie-
d(e)ler) in. volkplanter, kolonist m. Siedelhof, \'-hnf{e)s, mv. -h/ife)
m. hoeve, boerderij v. die van leemlien- slen vrij is. Siedeln,(siedelle,gesiedelt) o. »».,
m. A. «« linem Orle, in einem Lande -, izich neerzetten, metterwoon vestigen, !zijii verblijf nemen. 1 Siedelung, v., Z. Siedelei. Sieden,(so//, gesotten) o. ww. onr.,
ui. It. zieden, koken, opwellen; das Was- ser siedel, isl -d, hel water kookl; -d heisz, Z. liedkeus; in seinem eigenen Sufte -, in zijn eigen sap gaarkoken; 2. bedr. ww. laleu koken, afkoken; Seife, Salpeter -, zieden; Suh -, zout zieden; bier -, brouwen; Kier -, koken; Flrisch -, braden; inii.vj -, (van niiinten), mat of dof maken; 7.ucker-, raffinceren; Seide -, onlgoinuieii. \' Siedend, siederig, bijv. nw.ko-
kcinl, ziedend; (lig.) brandend van drift. Sipde-ofon, l-ofetu, mv. Sfen) m.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
•herr; •hiigelig bijv. nw. op zeven heu-
vels gebouwd; -hügelstadt v. slad v. der leven heuvelen, Home o.; •hunderl bijv. nw. zevenhonderd; -liunderlste bijv. nw. zevenhonderdsle;- liuuderlstel o. zeven- honderdsle (gedeelte) o.; -jahrig bijv. nw. zevenjarig, zeven jaar oud; 2. zeven jaar durend; -jahrlich bijv. nw. alle ze- ven jaar geschiedende; •kantig bijv. nw. zevenkanlig; -kapselig bijv.nw. (I\'l.)met zeven zaadvliezen; -klang in. akkoord o. van zeven lonen; -kfipfig bijv. nw. met zeven koppen; •mal bijv. nw. zevenmaal; •matig bijv. nw. zevenmaal herhaald wordende; -mannerig bijv. nw. zeven mannen hebbende; (i\'l.) zevenmannerig, met zeven stengels; •metlenslicfel m. iiiv. zevenmijlslaarzen v. mv.; •monalig bijv. nw. zeven maanden oud, zeven maanden durende; -monallich bijv. nw. alle zeven maanden geschiedende; -nachl v. week v.; -pforliy bijv. nw. met zeven poorten, zeven poorten hebbende; -pfün dig bijv. nw. zevenpondsch, zeven pond wegende; -punkl(blatllatis)kdfer m. On zes-Lieven-lleers-haantjc o. met zc- veu vlekjes; -ruderig bijv. nw. met zeven riemen, zevenriemsch; sachen v. mv. boeltje, zoodjc o., allerlei voorwerpen o. mv.;-sa/J tn.(ltek.) regel m.van zevenen; •tchlifer m. zevenslaper m.; (Scherts.) langslaper m.; (liergw.) bergraiv.; (I\'l.) Z. Schlafapfel; sclilaferclien o., Z. K6- ckensckelle; schuhig bijv. nw. zeven* voetsch,zeven voel lang; sitberm. woord o. van zeven lettergrepen; silbig bijv. nw. uit zeven lettergrepen bestaande; •strahl mi. zeester v. met zeven stralen; •itrahlig bijv. nw. met zeven stralen, ze- venstralig; stundenkraut o., Z. •geuit (I); slündig bijv. nw. van zeven uren, zeven uur durende; 2. om de zeven uren plaats hebbende; -ldgig bijv. nw. van zeven dagen, zeven dagen oud; 2. zeven dagen durende; —e Zeil, week v.; —es Fieber, zevendaagsche koorts; •lausend bijv. nw. zevenduizend; -lattseiidste bijv. BW. zevenduizendste; .lauSCIldstel O. ZC-
venduizendsie (gedeelte) o.
Siebente, bijv. nw. zevende; Karl
der -, Karel de Zevende. Siebente, (-h) v. (Muz.) zevende
toon in., septime v. Sicbont;o halb, bijv. nw. zeven-
debalf, zes en een half. Siebentel, (-s, mv. Siebentel) o.
zevende (gedeelte) o. Siebentens, bijw. ten zevende, in
de zevende plaats. Sieben-theil, (-(e)-, mv. -«) m.,
Z. Siebentel; •Intilig bijv. nw. uit zeven deelen bestaande; -lhorig bijv. nw. met zeven poorten; -thilrmig bijv. nw. van zeven torens voorzien;-itinie/i(/bijv.nw., Z. •eckig; •wiclientluli bijv. nw. om de zeven weken plaats hebbende; -aöchig bijv. nw. van zeven weken, zeven weken oud, zeven weken durende. Sipbonzohio n, bijv. nw. zeven-
iien;-(T\',ii. zeventienhoekm.;-ee/.i!/bijv. nw. zevenlienhoekig; -fach, -fillig bijv. uw. zeveuiienvoudig. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
zeveiitie
|
A2C
|
ndehair, zestien en een half.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Sipbonzeh(c)ntel, (-lels, mv
• tel) o. zeventiende (gedeelte) o. Sipbenzeh entens, bijw. ten
zeventiende. ! Sipbcnzohig, bijv. nw. met zeven
lenen of vingers. Siebenzig, bijv. nw. zeventig.
Siebenziger, {-gers, mi.-ger) m.
lakcnkaarde ».; 2. ui., en -in, (•»«i) v. zeventiger, man m., vrouw v. van 70 jaar; il. wijn in. van het jaar \'70. Siebenzigerlei, bijv. nw. van ze-
venlig soorten. Siebenzig-fach, -faltig, bijv.
nw. zevenligvoudig; •jahrig bijv. nw. zeventigjarig, zeventig jaar oud. Siebenzigste, bijv. nw. zeven-
tigste. Siebenzigstehalb, bijv. nw. ne-
gen en zestig eu een half.
Sipbenzigstel, (•slels, mv. stel)
o. zeventigste (gedeel\'c) o. Si.ebenzigstens, bijw ten zeven-
ligste\'.
Siebenzöllig, bijv. nw. zeven
duiiusch, van zeven duim. Sieber, (-s, mv. Sieber) m. zifter,
builer in.; 2. Z. Siebmacher. Sieb-förmig, bijv. uw. zeefvor-
mig, teeinsvonnig; •hSndler m. zeven- koopman ui.; •kasten in. zcefkisl, hnil- kast, builkist v.; -knochcn in., 7.. -bein; •lauf, -ldnfer m. (Ucrgw.) erlszecf v., kuip v. voor de ertszeef; -laufen o. zeef- loopen o.; it. -drehen o. draaien, toover- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
70
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
iiiiddel o. om een schuldige te ontdek-
ken; -tohn ui. zeelloon, ziflloon, loon o. voor het ziften, wannen of builen; •ma dier in. zeveninaker m.; •melil o. gebuild meel o.; -mist ni. iiitziflscl o.; -plalle v. dun been o. met gaatjes; •tchiene v. zecfrand in.; setzer in. (Giet.) erlswas scher m.; slab m. zeelstok, tcemsslok m.; staub m uitziftsel, stuifmeel o. Siebte, Siebtheil, Z. siebente,
Siebentel.
Sieb-tUOh, (-/ucA(e)s,iiiv.-/iïcA«-)
o. zeefdoek, zijgdéek in.; -n>ahrsagerei v. waarzeggerij v. uit uitziftsel o.; •werk o. zeef, teems v.; -wascher m.,Z. setzer. Siech, (-er, -sl) bijv. en b. ziek,
ziekelijk, zwakkclijk, lijdend aan «ene aanstekende ziekte, wegkwijnend; -er Körper, ziekelijn lichaam; - werden, be- ginnen te kwijnen. Sipchbott, (-(e)s, mv.-e«)o.lang-
dui\'iK ziekbed o. Siechen, (siechle, geslecht) o. uw.,
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
2766
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
(MiiiiTvv.) smeltoven, oven m. om het
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Sie. H57
|
|||||||||||||
|
Sie.
|
|||||||||||||
|
Sie.
|
|||||||||||||
|
goud of zilver mat te maken; -pfanne v
kookpan, pan v. om te zieden, te trek- ken; (Zonlz.) zoutpan v.; -punkl m kookpunt o. Sieder, (s, mv. Sicder) m. zieder,
koker m., hij die kookt &, Z. Mersieder, Salzsieder. Siederei, (-en) v., Z. steden; 2.
ziederij, kokerij v., Z. Alatmsicderei. Siedeschale, (•») v. (Muntw.)
koperen vat o. of ketel in. waarin men de mnnlscliijveii uitkookt. Siedhoisz, bijv. en b. kokendheel,
ziedend heet. Siedwoche, (-«) v. (Znutz.)week
v. waarin zout vervaardigd wordt. Sieg, (-(e)s, mv. -e) m. zege, zege-
praal, overwinning v.; it. Iriomfm.; s\'ofc auf seine -e, trotsch op zijne overwin, ningen; den - davon Iragen, de zege ol overwinning behalen; - oder Tod, over- winnen of sterven. Siegel, (-s,mv. Siegel) o. zegel, ca-
cbet o.; 2. stempelafdruk m„ zegelslem- pel m.; das - eines Briefes\'erbrechen,eenl brief openmaken; sein • aufdrilcken, ze- gelen, stempelen, dichlmaken; il. (flg.)| zijn stempel drukken op; elw.unler- le- gen, iets verzegelen; das [gerichtliche) • abnehmen, ontzegden; (flg.) Brief und • lifter clw. haben, de bewijsstukken heb- beu; unler dem - der Vertchwiegenheil onder het zegel der geheimhouding; - der Wahrheit, zegel, kenmerk o.; - des Genius, kenmerk o. Siegbedeckt, bijv. nw. met roem
bedekt, met voein overladen. Siegol-bank, (-banke) v.(Laken-
b.) plombeertafel v.; -bewahrer m. ze- gelbewaarder, kanselier m.; -bruch as, verbreken o. van een zegel; -buchslein o., Z. -kapsel. Sijpelenen, (verkl.) o. zegeltje,
slempellje, cachetje o. Siog(6)ler, (-s,mv. Siegeler) m.hij
die zegelt, verzeeelt. Siegel-erde, v., z. m. zegelaarde,
fijne, veile kleiaardo v. in verzegelde pakjes; -fdhig bijv. nw. (fier.) het recht hebbende om zijne stukken te zegelen; •fahcher in. namaker m. van zegels; •falschung v. namaken o. van zegels; -gebühr v. zegelkoslen, koslen m. mv. van zegelen; -geld o., Z. -gebühr; 2.geld o. voor het lak; -graber m. zegelsnijder, cachetsnijder, stempelgraveur m;,-ham- mer m. hamer in. om testempelen;-i«/)- sel v. zegeldoos, stempeldoos v.; -ktnt- niss, -kunde v. kennis v. van oude zegels, kennis v. van familiewapens; -biek in. zegellak o.; Slanqe —, pijp v. lak. Siegellack-fabrik,(-e») v.lak-
fabriek v.; \'fabrikant, -macher m. Iakfa-
brikant, lakbereider in.; stange v. pijp v. lak. Siegel-los, bijv.nw. zonder zegel,
niet verzegeld, niet dichtgemaakt; -mó- tzig byv. nw. het recht heboende om een zegel, een familiewapen te voeren. Siogoln, (siegelle, gesiegelt) bedr.
ww. einen Brief -, sluilen, verzegelen, dichlmaken, loelakkeo; schivari -, met |
zwart lak dichlmaken; il. lakken; (Ger.)
eine Urkunde -, verzegelen, het zegel aanhechten, Z. versiegeln. Siegel-oblate, (-h) v. ouwel m.;
•presse v. pers v. tol hel afdrukken van zegels; -ring in. zegelring m.; sleclier, •sticker as., Z. •gruber; stock m. zegel- blok o., onderlaag v. bij het afdrukken van zegels; -verwahrcr in., Z. -benahrcr; •uacks o. zegellak o.; -zeichen o. leekcn o. in plaats van een zegel, enkele Irllers v. mv. in plaats van een zegel, bijv. L. S. voor loco sigilli. Sicgen, (siegte, gesiegl) o. ww., ni.
h. zegevieren,zegepralen, deoverwinning behalen, de overhand hebben; üter je*. , de overhand hebben; siegend, zegevie- rend, zegepralend; 2. o. ww. uitdrogen, afnemen, uitteren, sterven. Sieger, (-s, mv. Sieger) m.,-in,
(•nen) v. overwinnaar m., hij, zij die overwint, zegeviert i; einer Nation, lifter die Welt - sein, overwinnaar zijn van,ze- gevieren over. Sieger-heer, (•(«)», mv. -e) o.
overwinnend leger o.; -krone v. zegevie- rende kroon v.; (PI.) Z. Prachtlilie. Siegem, (siegerte.gesiegerl) o.ww.,
m. /*. (Bergw.) Z. lickern, SiegerstolZ, (-«) m., z. m. ovcr-
winnaarstrols m. Sieges-auffcug, (-zug(e)s, mv.
•zftge) m.zegelocht,lrioinflochlm.;-Aan>j
v. baan v. der overwinningen; -btld o. standbeeld o., gedenkzuil v. eener over- winning;-ftooen m. triomfboogm.;-denk- mal o. gedenkteeken o. eener overwin- ning, tropee v.; -e/ire v. e<;r v. der over- winning;2. aan den overwinnaar bewezen eer v.; -einzug m. zegevierende intocht ui.; -epheu ui. krans in. van klimop als belooning der overwinning; -fahne v. vaandel o. deroverwinning; -feier, -feier- lichkeit v. viering v. der overwinning; •fest o. overwinningsfeest o.; (It. g.) Z. •spiele; -festlichkeil v., Z. •fcierticlikeil; •jilrsl m. zegevierende vorst m.;-gehenk o. opgehangen zegeleeken o.; -genossc m. deelgenoot m. eener overwinning; -oe- prdnge o. praal v. der overwinning, plech- lige zegetocht m.; -gerdlh o. gerucht o. eener overwinning; -gesang ui., Z. -lied; •geschrei o. zegekreet, overwinningskreet, kreet m.van viclorie.zegezang m.;-glück o. geluk o. der overwinning; -golt m. god ui. der overwinning, zegegod, Mars m.; •gnttin v. godin v. der ovcrwinuin- geu, Victoria v.; -hand v. zegevierende hand v.; -heer o. zegevierend leger o.; •held m. zegevierende held m.; -jubel m., Z. -geschrei; -kranz m., -krone v. krans m.. kroon v. der overwinning; •<««/ m. zegevierende lochl in.; -fauft m. loof o. als leeken der overwinning; -lied o. zegezang m.; -lohn m. loon o., belonning v. voor de overwinning; -lorbeer m. Iau- wcren m. mv. der overwinning; -macht v. zegevierende macht v.; -mahl o. maal o. ter eere eener overwinning; -mal o. Z. seichen; •nachricht v. bericht o. van de overwinning; -opfer o. offer o. der ovei winning; 2. slachtoffer o.; -palme v. |
zegelak,paluim.deroverwiiining;-p<imer.
•panner o. zegevierend vaandel o.; -pforte Z. -bogen; -pomp m., -pracltl v. praal ». der overwinning; ~preis m. prijs m. der overwinning; -ra«ft m. buit m. der over winning; 2. ontrukken o. der ovcrwin- ning; -m/ifn ui. roem ui. deroverwinning; saule v. gedenkzuil v. eener overwin- ning; spiele o. mv. (B. g.) zegespelen, overwinningsspelen o. mv.; slirke v. overwinnende kracht v.; slein in. (Nal. hisl.) Z. Siegstein; slolz m. overwin- naarstrols ui., trotschhcid v. tengevolge der overwinning; 2. bijv. nw. trotsch op de overwinning; -tag m. overwinnings* dag, dag m. der overwinning; -laumel in. vreugde v„ gejoel, tumuli o. van de overwinning; -lhor o., Z. -bogen; -lruri\' ken bijv. nw. dronken van vreugd over Ie overwinning, bedwelmd door de over- winning; -trunkenhcii v. vreugdedron- kenheid v. van den overwinnaar; •waffe v. zegevierend wapen o.; -magen m. zege- wagen, triomfwagen m.; seichen o. tee- ken o. der overwinning; sug m. zege- tocht, zegevierende tocht, tocht m. van een zegevierend leger; 2. Z. -aufzug. Sicggowohnt, bijv. nw. gewoon
te overwinnen. Sieghaft, bijv. nw., Z. siegreich.
Siegmannskraut, Siogmar-
krauc, (-kraut(e)s, mv. -krduler) o..
wurzel, (-/i) v. sigmaarskruid o.; 2.
lischblocm, zwaardlelie v„ zwaardkruid
o.; ó. Z. Hosenpappel.
Sipgmuth, (-(e)s) m.; z. m. ver-
trouweu o., hoop ui. op de overwinning. Siegpraagen, {siegprangle, ge-
siegpramjl) o. w w. met de overwinning pronken, een zegetocht houden; -d, ze- geviereud. Siegroich, bijv. en b. zegevierend,
zegepralend. Siegstein, (-(e)j,mv. -e) m. poljp
in. mei gesierde cel. Siegtrunken, bijv. nw.,Z. si«o«-
trunken. Siegwartiajren, (siegieartisirle,
siegtvarlisirt) o. ww. sentimenteel zijn, zijn leed aan de maan klagen. Siehwurzel, (-«) v., z. Siegmar-
wurzel.
Siph(o)! tussch. zie eens!, kijk eens!;
da, ziedaar! Siohdichum, (-«) o. z. m. punt
o. waarvan men een vergezicht heeft, belvedère o. Sieke, (-n) v. wijfje o.; (Bliksl.)
blikken overhangende rand in.; -nham- mer in. blikslagershamer m.om den rand te maken; •nstock m. (Bliksl.) bliksla- gersaambecld o. Siekem, (siekerte, gesiekert) o.
ww., Z. sickern. Siel, (-(e)s, mv. -e) o. verlaat o. on-
der een dijk. Z. Schleuse. Siclacht, (-e«) v. stnk o.grond lot
onderhoud van het verlaat onder eend ijk. Siele, (-") v. zeel, draagzeel, help-
zeel o.; l\'/erd das wohl in den -geht,goed karrepaard; 2. (Bergw.) lederen draag- riem m. |
|||||||||||
|
1158 SU.
|
||||||||||||
|
Sil.
|
||||||||||||
|
Sil.
|
||||||||||||
|
Sielen, (sielte, gcsiclt) bedr. ww.
het water door een verlaat afleiden; 2. wed. »\\v. (gemeenz.) sich -, zich kwel- len, zich afslooven. Sielen-bau, (•(«)*, mv. -c) m. &,
Z. Schleusenbau f; -geschirr o. Fransch sfian o. Siel-frei, bijv. nw. vrij van dijk-
laslen; •geschworene m. dijkgraaf m.; •teellening v. wetering v. in verband mei een verlaat. Siemann, (-mann(e)s, mv. -man-
ner) m. man m. die onder de pantoffel zijner vrouw slaat. Siezen, {siezte, gesiezl) bedr. ww.
iem. met Sie aanspreken, beleefd aan- spreken. Sigill.Sigillum, [-t.ia\\.Sigille)
o., Z. Siegel. Sigmafórmig, bijv.enb. (Onilk.)
sigmavormig. Signal, (-(c)s, mv. -e) o. leeken,
sein o., waarschuwing v., alarmschot, signaal o.; das - zum Angriff blasen, hel sein Int den aanval blazen. Signal-buch, (-buch(e)s, mv.
•blicher) o. seinboek o.; -brief va. sein- biïef ru. Signalement, (•(*)«, mv. -e) o.
persoon-beschrijving v., signalement o. Signalisiren, (signalisirte, signa-
lisirl) bedr. ww. iems. persoonsbeschrij- vine opinnken, signaleeren. Signul-raketo, (-n) v. seinvuur
v., seiuraket v.; schuss m. (Zecw.) scin- schot o. Signatyr, [-en) v. handteekening,
onderleekening v.; (Drukk.) bladbclee- keuiiig, signatuur ».; 2. - of -rinne v. kerfje o., signatuur v. der drukletlers; 3. opschrift, merkteeken o. Signet, (-(c)s, mv. -e) o. cachet,
zegel o. Signiren, (tignirle, signirt) bedr.
ww. tin» Vrkunde -, oudcrleekenen, tee- kenen. Signum, (-s, mv. Signa) o. (Hand.)
merkteeken o. Silall, (-(e)s) m., z. m. (PI.) var-
kensvenkel v. Silbchcn, (verkl.) o. leltergreepje
o., korle lettergreep v. Silbe, (-n) v. lettergreep v.; (Dg.)
itarim terslehe ich ketne -, daarvan versla ik niets, geen slip; er bat mir keine • davon gesagt, bij heeft mij er hoegenaamd niets van gezegd; -n stechen, woorden vilten. Silben-bau, (•(«)«, mv. -e) m.
vorming, samenstelling v. der leiu-rgn - |ieu; -full ni. tijdmaat v., rhylmus in.; •klauber ui. woordenviUer.iiiuggenzifler ui.; -kürzung v. lellergreepverkorting v.; •lénge »., -mus: o. lettergreepmaat v„ leugte v. der lettergreep; Lehre von dem — masze, Z. Prosodie; • mistig bijv. nw. volgens de lettergrepen, metrisch; -mes- sung v. Icllergreepineting v.; •rtlktel o. lutlergreepraadselo.j-sc/iHa/iper ui., -tle- clter in., Z. -klaaber; slecherei v. vvoor- dcuvilterij, haarklooverij ».; -cerldnge- rung v. (Spraakk.) verlenging v. eener\' |
lettergreep, achtervoegsel o.;(Muz,)aan-
houden o., aanhouding v.; -ueise bijvv. lettergreep voor lettergreep, bij letter- grepen; -zeil v. quanlileit v., lengte, kortheid v. der lettergrepen. SUber, (-j) o., z. Dl. zilver o.; gül-
disches, gcdiegenes -, goudinhoudend, ge- degen zilver; mil • belegen, verzilveren; 3. Z. -geld; 3. Z. -gcschirr. Silber-aal, (-(e)s, mv. -e) m.zil-
verpaling, zilveraal m.; -ader v. zilvcr- ader v.; •ihnlich bjv. nw. zilverachtig, naar zilver gelijkend; -ahorn va. roode Amerikaansche ahorn in.; -ani.trirh va. verzilvering v., zilververnis o.; -arbeil v. zilverwerk o.; -arbeiter m. zilversmid m.; •arebe v. parelmoerschelp v.; -arl v. zil— versoorl v.; 2. soort v. van zilverwerk, fatsoen o.; -artig bijv. nw. zilverachtig: •asehe v. zilverasch v.; -6lzslein m. hel- sclic steen in.; •auflösung v. zilveroplos- sing v.; (Apolh.) Z. -linktur; -auge o. zilvciling o.; (Nat. lust.) raaf v. met zil- vcrachlige oogen; 2, zihervisch m.; -aus- zug in. scheiden o. van het zilver uit hel erts; -bach in. zilveraclilige beek f.; -band o. zilverwit lint o.; 2. (Nat. bist.) Suri- naamsche haring ui. met zilverstrepeu; •bar in. witte beer, ijsbeer ra.; -barre v. zilverstaaf v.; -barren va. mv. staafzilver, zilver o. in staven; -bars in., Z. -börs; • bart m. zilverwitte baard ni.; -baum m.
zilverboom m.; 2. Z. -pappel; (Scheik.) boom in. van Uiana, philosopliisclieboom in.; -belaubt bijv. nw. (lig.) met zilver- witte bladeren; -berg in. zilver bevat* tende berg m., zilvermijn v.;2. Z. -haufen; —werk o. zilvermijn v.; -besr,l\\lag ta. zil- vereu beslag o.; -besponnen bijv. nw.met zilverdraad omwonden; -blank m. zilver- glans in., zilverwit o.; -blalt, -blittchen o. blaadje zilver; (fig.) zilverwit blad o.; (PI.) Z. -kraul; 2. Z. -blume; -blatterig bijv. nw. met zilverwitte bladeren;-i(»c/i o. staafzilver o.; -blei o. zilverhoudend lood o.; -blrii.lt: v. stuk o. zilvcrerts; •bliek in. (Giet.) schitteren o., flikkering v. van het zilver iiideusmeltkroes;-4/iM- kend bijv. uw. zoo blinkend als zilver; •blame v. zilverkristallen o. mv.; 2. zil— verkleurige bloem ».; 3. maagviooltje o.; i. (liergvv.) zilverbloeineii v.; -blumiy bijv. uw. met zilverbloemcn; -bogen in. zilveren boog ui.; —spanner m. Apollo, dooder m. van de Pytho; -börs in. zilver- baars in.; -btirlev. zilvci\'galou o.;-brand- erz o. met zilver venueugde aardpek- aebtige aarde v. Silberbrauneisenstein,(-(«)s.
mv. -e) ui. met zilver vermengd, bruin, aardachtig genxydeerd ijzer o. Sjlber-bratling, (-(e)s, mv. -«)
ui. melkwitte paddenstoel in.; -braul
v., -brautigam ui. bruid v., bruidegom in. die de zilveren bruiloft viert; -bren- ner in. hij die bet zilver loutert, zilver» draadlrekker in.; -brennerei v. louteren o. van het zilver; •brennherd, -ofen m. in. zilver-looteioveu m ; -brocut in. bro- cnde, met zilver geborduurde stof v.; • bur.ltr v. zilverbeuk, wille beuk in.;
\'•buchstabe m. (Letterg.) zilveren letter |
|||||||||||
|
v.; 2. zilverwitte letter ».; -buckel n>.
zilveren gesp v.; -bürsle v. zilverborstel in.; -busch in. struik m. met zilverwitte bladeren; (PI.) Z. -bart (2); -diener va. zilvermeester, zilverbewaarder m.; •distel v. zilverdistel v.; -drahl m. zilverdraad in.; —muitte v. zilverdraadtrekkersmolen m.; —zieher va. zilvcrdraadlrekker m.; •druck ui. zilverdruk m.;-drusev. (Berg- w.) opeengehoopt zilver o.; \'dukaten m. zilveren dukaat ui.; -erz o. zilvererts o.; —dach o. (Uelfst.) gedegen bismulh o.; •faden m. zilverdraad m.; (Üicbtk.) zil- vereu draad in.; -fahlerz o. zilverkleurig grijs kopererts o.; -farbe v. zilverkleur v.; 2. zilverwit o.; -farben, -farbig bijv. nw. zilverkleurig; -fasan ui. zilverfazant va.; -federerz o. gevederd zilvererls o.; •feilicht o. zilvervijlsel o.; -fisch m. zil- verviscb m.; 2. zilverkarper va.; 3. zee- maan v.; -/limmer m. schitteren, glinste- reu o. van zilver, zilverglaus in.; 2. v. - of -ftiller v. zilverlooverlje, paillet o.; •flolte v. zilvervloot v.; -jlölz o. zilver- laag v.; -fluss in. zilvervloed m.,gesmol- ten z.lver o.; (lig.) zilverachtige beek v.; -//u/A v. witte golf v.; -[olie v.zilverfoelie v.; -forelle v. Braziliaansche forel v.; •ftichs in. zilvervos, witte vos m.;2.Vir- ginische vos in.; -funken m. zilverloo- verlje o.; -fusz m. zilveren voot m.; •füszig bijv. nw. met zilveren voeten; •t/tilie v. gift v. iu zilver; -gang in. zil— verader v.; -gare v. volkomeiie loutering v. van gesmolten zilver; -gediegen bijv. uw. van massief, gedegen zilver; -ge/ieder o. (lig.) zilverkleuriggevedertco.;-oir/(ij/J iu. zilvergehalle, allooi o.; -gehülfe ui. zilverbewaardersknecht ui.; -geld o. zil— vergeld o.; in —bezahten, iu specie; •ge- lockt bijv. nw. met zilverwitte lokken; -gerath o. zilverwerk, zilveren servies o.; -geschenk o., Z. -gabe; -gerichl, -ge schtrr o., Z. -gerith; -tjestliniei.lt\' o. zil— veren sieraad o.; •gesehutüekl bijv. nw. met zilver versierd; •getlickl bijv. nw. met zilver geborduurd; it. met zilver beslikt; •gewand o. zilveren kleed o.; •gewebe of -gewirk o. weefsel o. van zilver; -gewebl, -gewirkt bijv. uw. met zilver doorweven; •gewiekt o. zilverge- wicht o.; it. geivicht o. om zilver te we- gen; -gewötk o. (fig.) zilverwitte wolk v.; -gitde v. (Uelfst.) aardachtig geoxy- dcerd ijzer o.; -gtanz m. zilverglans in.; (lig.) zilverkleur v.; 2. (Bergw.) zwavel- zuur zilver o.; —erz o., Z. -ylaserz; •glanzend bijv. nw. glanzend als zilver; •glaserz o. (Bergw.) glasachtig zilver- erts o.; -glimmer in. zilverhoudend mika o.; -glocke v. zilveren klok, klok v. met zilverachtigen klank; -grau o. en bijv. nw. zilvergrijs o.; -gries in. zilverachtige grauwakke v.; -groschen m. silbergro- scheu o.; 2. (PI.) maauviooltje o.; -grube v. zilvi\'i\'iiiiju v.; -grund ui. zilvergrond in.; (Schild.) laag v. zilver; (fig.) (van het water), zilveren bodem ui.; -guhr (Bergw.) vloeibaar zilvererls o.; -gulden in. zilveren gulden ui.; •haar o. zilver- grijs haaro.; -haariy bijv.nw.iuet zilver- grijs haar; -hulier ui. zilverwitte haver v. |
||||||||||||
|
Sim. «59
|
|||||||||||||||
|
Sil.
|
|||||||||||||||
|
SU.
|
|||||||||||||||
|
Silberhaft, bijv. uw. zilverkleurig,
zilverachlig, zilverwit o. Silber-haltig, bijv. nw. zilver-
houdend, zilverbevattend; sehr —, veel zilver bevattend; •handel m. zilverhan- del m., zilvcrwinkel ui.; -hanf ui.zilver- witte haver v.; -haafen in. hoop in. zilver; •haupt o. (fig.) zilvergrijs hoofd o.; -kell bijv. nw. zoo helder als zilver, zilverwit; •lurd in. tafel v. om kwikzilvererl* te wasschen;-*Ocazei< v. zilveren brul lolt v.; • hom o. ziivereu horen iu.; 2. zilverach- lig hoorn o.; —erz o. hoornzilver o.; -hund ui. zilvorvos ui.; •hülte v. zilver- sinellery v. Silborig, silborisch, bijv. uw.
zilverhoudend, zilveren, van zilvor.
Silber-kafer, (•kaftrs.m v.-id/er)
iu. zilverkleurige kever ui.; \'kalk v. (ver-
uud.) zilverkalk v., zilveioxyde o.;-/.«m- mer v. zilverkamer v.; -kdmmerer, -fai/n- merliny iu., Z. -diener; •karpfen ui. zil- verkarper ui.; •kie» ui. zilverkies o.; 2. zilverhuudeinl kies o.; -klany in. zilver- klank ui.; -klar bijv. hw. helder, schil- tereud, blinkend als zilver; •kleid o., /.. •gemand: •klippfisch in. zilverviseh ui.; •klampen in. zilverklomp in., slaaf v.zil- ver; -köniy ui. (Scheik.) gesmolten zil- ver, gedegen zilver o.; -korn, (verkl.) •kórnehen o. zilverkorrel v., zilverloo- \\ertje o.; -kram in., Z. \'handel; -kran; in. zilveren krans m.; -krone v. zilveren kruon, kroon v. van zilver; 2. (Miiutw.) zilveren kroon v.; -kuchen ui., -kuyel v. kluiup in. zilver; it. verzilverde bal in.; •lachs m. zilverkleurige zalui in.; -taden ui. zilver(sinids)winkel ui.; -lahn in. zil- ver o. iu bladen, bladzilver o.; •lakt» ra. zilverlakeu o.; -lasur v. blauwe steen in. met zilverkleurige vlekken; -lauh o. zil- veracbtig loof o.; -laut iu. (fig.) zilver- klank IQ.; -lebererz o.zilverkleurig lever- erts o.; -leder o. zilverkleurig leder o.; •leer bijv. uw. geen zilver bevattend; •lente v. zilveren roede, verzilverde roe- de v.; \'lellen iu. zilverklei v.; •licht o. zilverwit licht o. Silberling, (-(<0-, mv. -e) m. (J.
gesch.) zilverling ni. Silbar-lOOke, (-«) v.grijze lok v.;
•lockiy bijv. nw., Z. -yelockl; -meer o. zilverwitte golven v. mv.; -mine v. zil- venniju v.; •mond iu. (Ilichtk.) zilveren maan ».; 2. wassende maan v.; -mo\'te v. zilvervlinder ra., zilveruiot v.; -mulm iu. verweerd zilveren* o.; -mund iu. zilver- witle mond ra.; (Nat. hisl.) zilvennond in. (eeu schelpdier); 2. kauieelpardel in.; •münze v. zilveren iiniiit v.,zilvergeIdo., /.. -ueld; 2. zilvers\'.uk o. Silborn, bijv. en b. zilveren, van
zilver; (fig.) belder, edel,schitterend als zilver; -e lluchheit, zilveren bruiloft; 2. \'van tonen), belder, als zilver klinkend; ö. das -e Zeitalter, die -e Zeil, de zilve- ren e>-uw. Silbem, (silberte, yesilberl) o.ww.,
in. ». schilleren, blinken als zilver; 2. bedr. ww. verzilveren. Silber-nadel, (-«) v. zilveren
speld v.; -iiiederschtuy ui. zilverueerslag
|
|||||||||||||||
|
kleurige stroom m.; stick o. stuk zil-
ver o.; 2. zilveren stuk, zilverstuk o.: 3. Z. stoff; (Nat. hisl.) muggendrek, vlie- gendrek m.(eene schelp); slafei. staal- Ije zilvererls o.; slumm bijv. nw. door oinkooping tot zwijgen gebracht; -talk m. kaltenzilver, luodglit o.; •tanne v. ilenneboora in. met zilverwitte bladereu, •taucher in. zilverduiker in.; • Itig m. in vormen gegoten zilver o.; •teppich in. met zilver doorwerkt tapijt o.; -thaler m. zilveren daalder of eig. thaler in.; -thau iu. zilverwitte dauw ui.; —erz o. (Iierg- w.) gedegeu zilver o.; -tisch ui. zilveren tafel v.; it. tafel v. voor het zilverwerk: •ton ui. zilverheldere toon ui.; -ló,iend bijv. nw. zoo helder als zilver klinkend; •Inichtiy bijv. uw. zilverhoudend; -lrtsu v. zilveren galon o.; -lropfen in. droppel in. gesmolten zilver; (lig.) zilverwitte droppel in.; -maare v. zilverwaar »., zil- vergoed, zilverwerk o.; -wayen iu. met zilver beslagen wageu ui.; (Bergw.) zil- verwagen in.; -w&scher,—in, zilverpoet- st-1\' in., -poelsster v.; -wasser o. (dg.) zilverhelder water o.; (Scheik.) zilver- bevattend water o.; •weiiie v. zilverwitte wiig(eboou,i) ui.; 2. zandwilg m.;-aeisz bijv. nw. zoo wit als zilver, zou blank ais zilver, zilverwit; •aeistê v. zilverwit o.; 2. zilverkleur v.; •welle v. zilverheldere golf v.; 2. (Üichtk.) zilvergolf v.; -uerk o. zilverwerk o.; -u>irkcr ui. zilverwerker, zilverborduiirder ui.; -wirkerei v. zilver- borduren o.; 2. fabriek v. waar met zil- ver geborduurd wordt; •aolke v. zilver- witte wolk v.; -MH iu. slaaf v. zil- ver; -zahn in. stukje o. gedegen zilver ui het erts; -zeuy o. zilvcrgoed, zilver- werk o. Silentiijrior, \'s. mv. Silenliarier)
ui. tot zwijgeu verplichte monnik, trap* pist ui. SilfinUS, (oub.) ui. (Fabell.) Sile-
lllis UI.
Silgo, (-«) v. peterselie »., moeras*
eppe v. Silgenartig, bijv. nvr. peterselie*
achlig. Silhougtto, (-n) v. sckaduwotu-
trek in.,schaduwbeeld, zijportret o.,sil- liouutte v. Silhouettiron, (silhouetlirte, sil\'
, in schaduw» |
|||||||||||||||
|
o.; -niere v., Z. -drüse; -ox\\jd o. zilver-
oxydeo.;—salz o.zilveroxydezouto.;-pu<K in. page m. die met hel bewaren van het zilverwerk belast is; -papier o. zilverpa- pier o.; -pappel v. witte olmbooiu, witte populier ui.; -plitlchen of -pliltllein o. zilverloovertje o.; -pldller ra. zilverplet- ler. zilverdraadtrekker in.; -ptatliruny v. zilverpletlen o.; -pramjen o.schitteren o. als zilver, -probe v. zilvertoels in.; (Uergw.)zilverprocf v.; .paleer o. zilver- poeier o.; \'(jaast in. of •uuaste v. zilve- i\'eu kwast in.; •qnecktilber o. zilverhou* ili\'inl kwikzilver o.; -<iiu-lt in. ut\' •quetle v. (lig.) heldere bron v.; •rdupchen o. zilveren draad ui., zilverdraad iu., che- uille v.; -reyen ra. zilverregen ui.; •reieh bijv. nw. rijk aan zilver; (llergw.) veel zilver bevattend; -reiher ra. groule rei- ger m.; -rein bijv. nw. zoo helder als zilver; •rimj m. zilveren ring iu.; -rolle v., (verkl. -rölliken o.) zilveren rul v. of rolletje o.; 2. -röllclien o. (Scheik.) rol- lelje o. duu zilver; -rinne v. waterloop in. om het zilver af te koelen; -rose v. zilverroos v.; -ruf in. (Bergw.) zilverbe- vatleml erts o.; saite v. zilveren snaar v.; sulbei v. zilverkleurige sago v.; sal- peter va. zilverbevattend salpeter o.; salz o. zilverzout o.; sand in. zil verzand o.; 2. wil zand, slrooizand o.; —erz o. iinkabevallende grauwakke v.; schale v. zilveren schaal v., zilveren schotel ui.; schaam in. zilverschuiin o.; 2. Z. -blutl; scheibe v. ziivereu schijf v.; -scheider iu. hij die het zilver uit de ertsen scheidt; scluin ui. zilverglaiis in.; scheitel iu. met zilverwit, grijs baar bedekt hoofd o.; schelle v. zilveren schel, tafelschel v.; schere v. (Goudsiu.) zilverschaar v.; •schift\' o. met zilver geladen schip o.; schimmel m. zilver-grijze schimmel ui.; schimmer ui., Z. -ytanz (1); •tchlackc v. zilverslak v., Z. schaam; schldyer in. zilverpletter in.; schmelzer in. zil- versiueiter ui.; schmied iu. zilversmid in.; schmiele v. alpeubies v.; -sclmur v. zilveren koord o.; schlayroth o. zilver- soldeer o.; schrank ui. zil verkast v. schreiber ui. schrijver ra. voor hel zil- vcrwerk; •tchockai. zestig zilvergroschen o. mv.; schrötliny in. zilveren 1111111L- plaatje u.; schüppe v. zilverschilfer v.;j (lig.) zilverwitle schub ».; schwarze v.j
|
|||||||||||||||
|
zwart zilvererts o.; •teroice o. zilveren, beeld voorstellen.
servies o.; spinner,—(«,zilverdraadspin-j Silicium, [s, 111 v..Vi/icie»)n.(;Schei -
uer in., «spinster v.; slab in., slanye v.jk.) metallische basis v. der kiezelaarde, zilveren slaaf v.; stunt in. zilverkleurig laag v. metaal ouder kiezelaarde, staal o.; stem in. (Giel.) zilveiglit o.; Siliciura-OXyd,(-(e)5, mv. -e)o. itztnier —, Z, Uöllensteiii; •sticker, kiezelaarde v.; -metalteo. mv. kiezelver- —iu.zilverdraad-stikker m.,-stikster v.;\'bindiugen v. mv.; -sauer bijv. nw., —es stickerei v. borduren o. met zilverdraad; Salz, kiezelzuur zout o.; siure bijv. nw. stift in. zilveren slifl v.; slimme v. stem kiezelzuur o. v. zoo helder als zilver; •sloft m. zilver-! Sillo, (-«) v.(Vog.) riem m. om bet
slof v„ zilverlakeu o.;—en bijv. uw. uit lichaam vanden lok vogel. zilverslof gemaakt, inetzilver doorweven;! Silloa, (stille, gesillt) bedr. ww. •strahl in. zilverstraal 111.; streifen m. den l.ockvoyel -, vastbinden, zilveren streep v.; streifit bijv. nw. met Süpho, 3b, Z. Sylphe. zilverwitte strepen; strich m. streep v. Silo, (•*, mv. s) ui. onderaardscb met een zilveren stift;2.( Nat. bist.) zil-| korenmagazjjn o. verkleunge dagvlinder ui.; slrom ra. Simarö,(-/i)v. samaar v.,langsleep- massa v. gesmolten zilver; (fig.) zilver-. kleed o. |
|||||||||||||||
|
H60 Sm. Sin. Sin.
|
||||||||||
|
Simaruba, (onb.) ». (Hl.) sima-
roubabooin m. Simaruba-holz, (-holzes, mv.
•hölzer) o. simaroobahout o.; -rinde v. simaronbabast in. Simbipuri, (s, mv. -t) o. Uui-
neesche srhelpmunt v. Similpr, (s) o., z. m. spinsbek o.
Sjmmor, -.«, mv. Simmer)o. kwart-
mud o., Z. Setter. Simon, (-\\ in., z. ui. iif Simo-
niacus, (onb.) m. geestelijke, ambt- woekeraar m., bij die zich schuldig maakl aan simonie. Simonie, T., i. m. woeker iu. mei
geestelijke ambten, simonie v Simgniseh, bijv. en b. naar simo-
nie gelijkend, aan simonie schuldig,door oui knoping verkregen. Simpel, [-er, -st) bijv.HW., Z. «»-
fach, einfüllig; II. (-s, mv. Simpel) in., Z. Gimpel. Simpel, Simplex, Simpli-
cius, (onb.) m. onnoozele hals, sukkel, stakkerd in. Simplicia, o. mv. eenvoudige ge-
neesniiddeleu o. mv. Sims, (-«, mv. -e) of Sirasen,
(-t, in>. Simsen) in. en o. uitstekende lij<t v., kant, rand, omgebogen of omge- slagen rand m.; (van eene zuil), kornis v.; (van een venster), vensterbank v.; 2. plank v„ plankje o. om iets op te zetten. Sims-hobol, (-hobels, mv. -hobel)
ui. lijstenschaaf v.; slein ui. koruisstevn m.; -werk o. lijstwerk o., kroonlijst ».; 2. bovendeel o., kroon v. eener plaat- drukpers. Simulacrum, (-t, mv. Simulacra)
o. beeld, konterfeitsel n. Simulircn, (simulirle, simulirl)
hi-Jr. ww. huicheleu, veinzen; 2. o. ww., m. />., Z. sinnen. Simult&ncum, (-s, mv. Simulta-
nea) o. gelijk recht, gemeenschappelijk recht o. Simus,(onb,)m. hij die een stomp-
nens heelt. Sina-apfel, (-apfelt,mv.-apfel)n>.
sinaasappel ni.; —baum m. sinaasappel- boom m.; seide v. Chineesche zijde v. Sinapjsm, (-es, mv -e,i) m. mos-
terdpleister, mosterdpap v. Sjnau, (-(e)s, mv. -e) m. Onzer-
lieve-Vrouwemantel, leeuweuvoet ra. Sinecure, (-n) ». voordeelige be-
trekking v. met weinig of geheel geene daaraan verbonden bezigheden, sinecu* re v. Sinecurismus,(onb.)m. insland-
houding v. der sinecuren, stelsel o. van hen die vuor de sinecuren zijn. Sing-anstalt, i-r»), -akade-
mie, (-«) v. zangschool v., conserva- ! on n in o. Sjngbar, bijv. nw. wat gezongen
kan worden, te zingen, voor deu zang geschikt. Sing(e)-akademie,-anstalt,
(-fi)v. zangschool,muziekschool v.,con- servalorium o.; -amt o., Z.-messe; -bass m. bas m.. basstem ».; -cUor ui. en o. |
||||||||||
|
zangkoor o., zangers m.mv.; -drossel v.,
Z. Sangdrotsel; \'pietje v. bromvlieg v.; 2. krekel in.; -gedichl o. zanggedichl o., romance, cantate ».; -yedichlclien o. kleine cantate v.; -kunst v. zangkunst v.; .lel,. ter va. gezangmeester, muziekineester, onderwijzer in. in den zang; -leiler v. gezongen toonladder, gamma, scala v.; •meister in. meester m. in den zang,vir- luoos m.; 2. Z. -lehrer; -messe v. gezon- gen mis v. Singen, (sang, gesungen) o. ww.,
in. h. zingen; - tt\'ie eine Nachligall, zin- gen als een nachtegaal; (van vinken), slaan; (van zwaluwen), sjilpen; (van sprinkhanen), piepen; (van vogels), llui- len, kweelen; turn Klaviere -.ini piano- spel met zang begeleiden; (lig.) zangerig spreken, op een zingenden loon spreken; -d, zingend; (l)ichtk.) jemn. «, zingen lereere van; it. bezingen,vieren,roemen; (lig.) die Kugeln -, lluilen,sissen;2.bedr. ww. ei« Lied -, zingen, zingend voor- dragen; (Muz.) seineSlimme-,zijnc stem, zijne purlij zingen; Bass -, eene basstem hebben; seine Freude -, door gezang te kennen geven, zingen, van vreugd;(Spr.) \'L. essen; jemn. die Vesper -, iein. de les lezen, de waarheid zeggen;ll.o.zelfst. zingen, gezang o., slem ».; zierliches -, modulceren o.; (van den leeuwerik),ge- zang o.; (lig.) zangerig spreken o.; (tan de ooren), tuiten, geluil o.; (gemeenz.) da lulfi weder - noen sagen, daar helpl geen pralen, hij is niet over te halen. Sing(e -note, (-»)v. zangnoot v.;
•pull m. muzieklessenaar in. Singer, (-s, mv. Singer) m., -in,
(•>m) v., Z. Singer. Singerlich, bijv. nw. (gemeenz.)
zingachlig, lot zingen geneigd; ihm isl nicht -, hij heeft geen In-t om lezingen. Sing(e)-8atZ, (salzes.mv.sülze)
va. zangpartij v.; -(schau)spiel o. zang- spel o., opera v.; kleines —, operette v.; •schauspieler, —in, operazanger in., ope- razangeres v. Sing(e)schauspielhaus,(-Aa»-
ses, mv. -hduser) o. operagebouw o., opera v. Sing(c)-sehlüsscl, (sets, mv.
set) m.iuuzieksleutel in.; schule v.zang- school v.; 2. Z. Chorschüler; schtean m. sissende zwaan v.; slimme v. zangslem, inuziekstem, partij v.;-s/iïi:t o. zangsluk, muziekstuk o.; it. Z. -gedicht; groszes —, oratorium o.; it. Z. spiel; stundei. uur o. bestemd vnor den zang: 2. inn- ziekles, zangles, les v. in het zingen: •lanz in. dans m. met zang; -vögel m. uiv. zangvogels m. mv.; -weise v. zang- wijze, manier, wijze v. vau zingen: 2. (van een zangstuk), zangwijs v., air o. Singrün, (-s, mv. -e) o. (IM.)
niaagileiipalm in.. maagdenkruid,wiMer- groen o.; 2. Z. Kreuzdorn (1). Sing-saite, (-n) v. (van eene vi-
ool), quint, quiulsnaar v.; sang m. el- lemlig gezang o. Singular, (-(e)s, mv. -e) m.
(Spraakk.) enkelvoud o., enkelvoudige vorm m. |
Sinken, (tank, gesunken) o. ww.
onr., m. s. im Wasser -, zinken.naar be- neden gaan; (van schepen), naar deu grond gaan, zinken; (van gebouwen), zakken, verzakken; (van den nevel), neervallen; in den Koth -, zakken; zur Erde -, vallen,neervallen;(van een luchl- bal), dalen, neerkomen; unler einer Last -, bezwijken; in Ohnmacht -, vallen; in einen tiefen Schlaf -, vallen; tn\'s Grab -, in bet graf nederdalen; den Knpf - lassen, het hoofd laten hangen; it. die Hande - lassen, slap laten hangen; den Mulh - lassen, den moed verliezen,moe- deloos worden; 2. die Sanne sinkl, de zon gaal onder; ie» -der Nacht, bij het val- len van den nacht; bis in die -de Nacht. tol het nacht begon te worden; in einen Schtummer -, vallen; 3. (van krachten&), vermindereu, afnemen; in Verachtunq -, in minachting geraken; bis zum Thier herab -. zich verlagen; II. bedr. ww. (Bergw.) Z. senken. Sinkcr, (s. mv.Sin*er)m.(Tuinb.)
\'L. Senker; 2. (Bergw.) hij die in eene mijn nederdaalt, mijnwerker m. Sinkler, (s, mv. Sinkter)m. (Berg-
w.) gezworen opzichter m. over eene mijn. Sinkwerk, (•(«)«, mv. -e) o.
(Zoutz.) vergaderhak ra. voor zoet wa- ler: (Bergw.) Z. Gesenk. Sinn, (-(e)s, mv. -e) m. zintuig
o., zin m.; in die -e fallen, de zintuigen aandoen, Hellen; in die -e(allend, in hel aog vallend, gevoelig, voelbaar; :<< -r« kommen, lol zich zelve(n) komen;2. ge- voel, oordeel, verstand, instinct o.; it. neiging v., smaak.aanleg, ziu m.;/At>ri- scher -, Z. Thiersinn; keinen - für etw. haben, geen zin, smaak, lust & hebben in; keinen - für eine Wissenschaft haben, geen zin, gevoel, aanleg hebben voor; 3. rede v., verstand o., kennis v.t bcwusl- zijn o.; wo halte ich meine -e, o/j^.waar was mijn verstand toen &; bei -en sein, bij zijn verstand zijn; twi .en kommen, van zich zclven raken, zijn bewustzijn verliezen; i. gedachte, meening v., ge- voelen o., wijze v. van zien, inzicht o.; seinen • auf e!» richten, zijne zinnen zetten op; sich e/w. in den - kommen lassen, zich iets in het hoofd zetten; jemn. etw. in den - geben, iem. iets in liet hoofd praten; anderes -e$ werden,v»n meeuing, gevoelen veranderen;?/», im -e haben, iets in den zin hebhen; ftö<cs im -e haben, van plan zijn.vnornemens zijn; auf\' seinem -e bleiben, op zijn stuk slaan, bij zijn gevoelen blijven; Eines -es sein, van hetzelfde gevoplen zijn; er isl eines -es mit uur, hij is van hetzelfde gevne- len als ik, hij is het met mij eens; es gehl nicht nach seinem -e, bel gaat niet naar zijn zin, zijn wensch;ein Mannnach meinem -e, naar mijn smaak, die mijbe- vall; sich etw. aas dem ~e schlagen, zicb uil het hoofd zetten, niet meer denken denken mu; y«ii. etw. aus dem \'e reden, iem. iets uit hel hoofd praten; das liegt ihm stelt im -e, dat heeft hij altijd in het hoofd, daar denkt hij altijd over; |
|||||||||
|
.
|
||||||||||
|
Sit. H61
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Sin.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Sin.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
hoekpnntslijn v.; •tabelle v. (Zeew.)
sinnstafel v. Sipmasz, (-es, mv. -e) o. koren-
maat v. van ! schepel. Sipp\'O)\', (-eii,rov.-en)m.bloedver-
want, neef m. Sippe,(-/i)>., Sjppschaft,(-e«)
v. (Scherts.) kliek v., boel m„ gesloten gezelschap o.; 2. bloedverwantschap v. Sjppschafts-baum,-(6oum(e)s,
mv. -6ri«me) m. stamboom m.; -gradm. graad m. van bloedverwantschap. Sipps-theil, (•(«)«. mv. -e) m.
aandeel o. in de erfenisals bloedverwant; •zohl v., Z. Sippschnftsgrad. Sir, (tilel>, Mijnheer!2. (voor doop-
namen), baron, jonkheer. Sirach, eig. zelfsl. o. Sirach; (H.
S.) Jrsus -, Jezus Sirach; dasBuch Jesus -, het boek van Salomon, Prediker in. Sire, (litel). Sire!; 2. (-«) v. (PI.)
Z. Kriiizmilbe. Sirene, (•») v. (Fabell.) meermin
v.; 2. (Gesch.) betoovcrende zangeres, verleidster, sirene v.; -ngesar>g m. sire- nenzang m.; -nlieder o. mv., Z. Zauber- gesange, Sirius, (onb.)m.Syrins,hondsterm.
Sirgp, Sirup, (-(e)s. mv. -e) m.
siroop, siroop v., Z. Syrop «<\\ Sismometer, (-iers, mv. .ter) m.
aardhevingineter, sismometer in. Sisgn, (-(e)s, mv. -e) in. steen-
eppe v. Sister, {-s, mv. Sister) o. kwart-
mud o.; 2. (-n) v. pannekoek m.; (Fa- bell.) srhellenslaf m. Sistiren, (si.t/ir/c,jij(ir/)bedr.ww.
grijpen, vatten, gevangennemen, arres- teeren; it. opschorten. Sistirung, (-en) v., Z. sistiren; il.
opschorting, schorsing v. Sitte, (-n) v. zeden v. mv., gebruik
o., gewoonte v.; die -n und Cebriuche eines Landes, de zeden en gewoonten &, es ist - bei diesem Volke, het is de ge- woonte &; das ist nicht mehr -, dat is de gewoonte, het gebruik niet meer; so kt der Welt -, zoo gaat hel in de wereld; 2. mv. -n, zedelijkheid, betamelijkheid v.; er hal keine, scklechle -n, hij is een onbeschaafd, onzedelijk mensch; seine -n verbesseren, zich verbeteren. Sitton-anmuth, v., z. m. beval-
ligheid v. der zeden; -aufseher m. (R. g.) censor m.; -buch, -biichlein (verkl.) o. zedekunilig bock o.; 2. handleiding v. voor de zedekunde, zedekundige hand- leiding v.; 3. boek o. waarin het gedrag wordt aangeteekend; -fehler m. slechte gewoonte v.; -feinheit v. fijnheid v. van zeden; •foreeker ui. hjj die onderzoek doel naar zeden en gewoonten; -gericht o. rechtbank v. over de zeden.rechlbank v. van eer; -geschichte v. geschiedenis v. der zeden; -lelire v. zedeleer v.; 2. verhandeling v. over de zedeleer; 3. Z. regel; -gesetz o. zedewet v.; -lehrer m. zedeleeraar, zedemeester m.;-fe/jria bijv. nw. volgens de zedeleer; -los bijv. nw. zedeloos, onzedelijk, losbandig;-ioiioi:ei< zedeloesheid, losbandigheid, onzede-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
bijv. nw. in een puntdicht, als eenpunt-
dicht; -iihnl o„ Z. -werk; -grün o., Z. Singrun. Sinnig, bijv. nw. -er Mensch, bij
zijn zinnen, verstandig.beraden, bedaard; - da steAea,droomerig;-Ra»i/<;/n,bedaard, met overleg, verstandig; -tet/v. verstand o., bedaardheid, vastberadenheid v.,over- leg. nadenken o. Sinilkraut,(-irauf(e)s,mv.-*rflft<-
ler) o. kruidje roer-mij-niet o. Sinnlich, (-er, -sl) bijv. en b.
ziii(ne)lijk, stoffelijk, met de zintuigen waar Ie nemen; 2. -e l.iebe, zinnelijk; -er Mensch, wellustig; \'keil v. zinnelp- heiil, stoffelijkheid v.; 2. gehechtheid v. aan zinnelijk genot; 3. —en, zinnelijke \\ermaken o. nu. Sinnltchtkcitsleh.ro, v., z. m.
leer v. der zinnelijkheid. Sinn-los, bijv. nw. zinoelnns, ver-
standeloos, radeloos, krankzinnig: 2.on- gerijmd, zonder beteekenis; —e Wörter, nietsbeteekenend; -losigkeit v. zinne- loosheid.verstandeloosheid.radeloosheid, krankzinnigheid v.; 2. domheid ».; 3. |
||||||||||||||||||||||||||
|
/roker, leichler -, opgeruimdheid v.; ho-
ker -, verheven geest m., verhevenheid ».; it. trotsohheid v.; 5.(van een woord), /in in., beteekenis v.; dieses Wort hal eïnen doppetten -, heefl eene tweeledige beteekenis; das hal kcinen -, dat betee- kent niets, dal heeft geen zin; im höch- slen -e des Worles, in den uitgebreidste!) zin, Z. Bedeuluny. Sjnn-begabt, bijv. uw. met zin-
nen of zintuigen begaafd; -bili o. zinne- beeld o., zinnebeeldige voorstelhng,alle- gorie v.; it. symbool, devies o.; (Schild., Spraakk.) allegorie v.; -bildliclt bijv. nw. zinnebeeldig, allegorisch, figuurlijk: •bildner m. hij die veel zinnebeelden ge- bruikt; -dkhler m. puntdichter, maker m. van pnnldichlen. Sinnen, (sann, gesonnen) o. nw.
onr., ui. It. peinzen, denken, nadenken: über el». -, nadenken, overpeinzen, zich trachten te verklaren,o«/\'fi«cn verbreche- rischen Plan -, bedacht zijn, zinnen, broeden, smeden; 2. bedr. ww. met de oogen melen,.vizeeren; it. ijken. Sjnnetl-all, (-(e)s)o., z. m. zin-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
nelijke wereld, natuur v., heelal o.: -»i/rf;dwaze daad, zinnelooze handeling v.:
». zinnelijk beeld o.; -dursl m. (fig.)\\-pllanse v, gevoelige plant v.; (Hl.) Z. zinnelijke dorst m.;-fessel v.hoei v.,klnis-|-*r<iuf; -rede v. zinrijke redevoering v.; ter v. der zinnelijkheid, stoffelijke bwii-reich bijv. en b. zinrijk, geeslig.scherp in.; -genuss m. zinnelijk genot o.; •glück zinnig, vernuftig, Z. geislreich;-rückhall ti. zinnelijk geluk o.; -knechlschaft v. v. voorbehoud o. van gedachte, van uit slavernij v. der zinnelijkheid; -l<ind o. legging; schluss in. gevolgtrekking f., (verond.) land o., grond m.; -lehre v. besluit o. volgens de rede; sehmer |
||||||||||||||||||||||||||
|
bijv. nw. moeiel p te begrijpen; 2. vol
beteekenis, gewichtig, diepzinnig; spiel o. woordenspel o.; spruch m. zinspreuk v., spreekwoord o., voorbewijs o., Z. Denkspruch; spriichlich büv. nw. als eene zinspreuk; \'Verwondt bijv. nw. zin- verwant, bijna van dezelfde beteekenis, synoniem; —e Wörter, zinverwanle woorden, synoniemen; •verwandsehaft v. zinverwantschap, overeenstemmende be- leekcnis, synonimileit v.;—slehrey. leer, verhandeling v. over de synoniemen: —swörterbuch o. woordenboek o. der synoniemen; -voll bijv. nw. vol beteeke- nis, Z. "jcAirer; -tverkzeug o. werktuig o. van den zin, zintuig, orgaan o. Singpel, (-#) m., z. m. groen of
rood krijt o.: (Wapenk.) groen o. Sinsonto, (-n) v. Auierikaansche
nachtegaal m. Sint, bijw., Z. seit.
Sintcmal, voegw.(veroud.)Z.weit,
dieiieit, intiem; - ich, voor zoover ik. Sinter, (-s, mv. Sinter) m. (Sm.)
hamerslag in., afval in. van ijzer; 2. Z. Tropfttein; (Week.) of -asche v. asch v. van verbrand hout; (Kalkbr.) bezinksel o. van kalk. Sintern, (sinlerte.gesinlert)o ww„
ra. s. (BiMgw.) dropsteen vormen; 2. bezinken, hard worden. Sinter-quarz, (-es) in., z. in.
vormeloos, doorschijnend kwarts o.; wasser o. (Bergw.) druipsteen vormend water o. Sinto, (-s) o., z. ui. leer v. van Con-
fucius. Sinus, (onb.) in. (Meetk.)sinus m.,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
leer v. van de zinluigen:2. schoonheids,
leer, aeslhelica v.; -liebe v. zinnelijke liefde v.; -lust v, zinnelijke lust m.,ziu- uelijk vermaak o.; -probe, -prïfung v beproeving v. door middel der zintuigen, onderzoek o. door de zintuigen; -rau<cli in. bedwelming v. der zinnen, zinnelijke bedwelming, verbijstering v.; -rekh o. rijk o. der zinnen; schlaf in. rust v.der zintuigen; sklavem. slaaf m. der zinue- lijkbeid; spiel o. spel o. der zintuigen begoocheling v.; -taumel m..Z. •rausch; •lauschung v. zinsbegoocheling v., zins bedrog o.; •trieb m. zinnelijke neiging v.; -lrug ui., Z. -tauschung; -wahn in. waan in. der zinnelijkheid; •weidt v., Z •lust; -welt v. zinnelijke, stofTelijke we- reld v.; •meten o. zinnelijk wezen, slof- felijk wezen o.; (I\'h.) stoffelijk voorwer| o.; -ieotlust v. zinnelijke wellust ui.; •zauber in. zinsbegnncheling v. Sinner, (-j, mv.Sinner)m. ijker m.
Sinnes-anderung, (-e«)v.ver-
andering v. van gevoelen; (Ijodg.) be- keering v.; -arl v. geziiidheid.denkwijze v., gevoelen o., meening v.; •eigenheii v. |
||||||||||||||||||||||||||
|
bijzonderheid v. der/iii
|
5
|
iien:-/.ra// v.zins.
|
||||||||||||||||||||||||
|
krachl, kracht v. der zintuigen; it. Z.
Denkkraft; -nen m. zenuw v. van een zintuig; schwarze v. (fig.) snoode ge- d&chte v., slecht hart o„ slechte inborst v.; -werk:eug o. werktuig o. van een der zinnen, zintuig, orgaan o.; •uechsel in. wankelmoedigheid, veranderlijkheid ».; -wirbel in. mv. zinsbegoochelingen v. mv. Sinn-gedicht, (•(«)*, mv. -e)o.
puntdicht o., epigram o.; •gediehllkh |
||||||||||||||||||||||||||
|
U62 SU. Sit Ski.
|
|||||||||||||
|
lijkheid y.: .meisterm.. Z. -aufseher; 2.
—. —in, Z. Hnfmeister $•; it. -prediger; •milde v. zachtheid, aangenaamheid v. der zeden; -milderung v. verfijning v. der zeden, beschaving v.; -prediger m. zedepreeker m.; -predigt v. zedepreek, zedeles v.; -regel v. repel m. der zede leer: -rpirA o. zedenheerschappij, deug- denheerschappij v.: -reinheit v. reinheid v. van zeden: -ricltter m. rechter m. over zeden: (R. g.) censor m.; —aml o. een sorschap o.: -ruhlu»g v. beoordeeling v. der zeden, censuur v.; 2. richting v die men aan He zeden en gewoonten geeft: -rohheit v. ruwheid v. van zeilen •schule v. school v. der zeden; -tpruch m. zedespreuk v.; strenge v. gestreng- heid v. van (de) zeden; -vcrbesserer in. hervormer m. der zeden; it. puritein m.; -verbessermiq v. hervorming V. der ze- den: •verderben, -rei ierbniss o.zedenbe- derf o., bedorvenheid v. van (de) zeden: •verderber m. zedenbe lervcr m.; -uerfall m. verval o. in de zei dijkheid. zedelijk verval o.; -verfeinera ig v. verfijning v. der zeden; -ife// o., L. -reich; -uerk o. werk o. over de zeilen; •leiirig bijv. nw. strijdig met de goede zeden; it. onzede- lijk, zedeloos; -zusland m. toestand m. der zeden, zedelijke welstand m.;-»«\'onu in. dwang m. van hel gebruik.etiqiietlev. Sittgelb. bijv. en b. kruisdorengeel.
Sittich, z. Stiiui.
Sittig, -keit, Z. sitlsam <f.
Sittig, (-(e).«.niv.-e)m. papegaai rn Sittigen, (silligU.getitligl) heil r.
ww.y\'im. -, beschaven, beschaafd maken,
Z. tittsam. Sittig-grÜn, bijv. nw. papegaa
groen; -haus o. papegaaikooi v.;-karpfen ra. bastaard karper ra. Sittigung, v., Z. sittigen; it. be-
schaving v. Sittlich, \'-er, si) bijv. en b. met
de (goede) zedi i overeenstemmend,vol- gens hel gebruik 2. zedelijk; .</ti(,zede- lijk goed: -e B\'ischafligung eines Men- schen. Z. Stltliclkeil; (Spr.) landlich, -, \'s lands wijs, \'s lands eer. Sittlichkeit, (-en)».zedelijkheid
v., zedelijk gedrag o.; sgefuhl o. zede- lijk gevoel o. Sjttsam, (-er, -sl) bijv.enb.zedig,
kuisch, welopgevoed, beschaafd, ingeto* gen, beleefd, Z. -anst<imlig; -kctt v. ze- digheid, ingelogeuheid, kuischheid, be- lecfilheiil v. Sittmaszigkeit, v., z. m., Z.
Siltsamkeit. Sittvogel, (-tiogek, mv. -vögel)ui.
blanwspecht in. SituatiQü, (-en) v., Z. Lage.
Sltuiron, (situirte, situirt) bedr.
ww. in eene situatie, in omstandigheden brengen; gut situirt sein, (van buizen), goed gelegen zijn, eene aangename lig- ging hebben. Sitz, (-es, mv, -e) m.zetel m.,plaats
v.; aufetnen -etio.lliun,umder van plaats te veranderen, zonder zich te v»rroereu |
recht o. om te zitten, zetel m.; - und
Slimme im Ralhe haben, zitting hebben in &; 3. zetel, stoel 10., bank, zitpla.it v.; rinen iibeln - /iuben,eer>e slechte plaats hebben: i. (van een stoel &), zitting v.; 5. residentie, woonplaats, verblijfplaats, wonin; v., domicilie o.; (van een oproer &ï, plaats v.; (Jacblw.) (van het wild), schuilplaats v.; 6. Z. Silzer. SitZ-anker, (-ankers, mv. •unker)
ra. vast anker o.; -urbeit v. zittend werk o.: •bad o. zitbad o.; -bankv. zitbank v.; (Zeew.) ofliciersbank v. in eene sloep; •hein o. heiligbeen o., stuit v. Sitzbein-knorren, (-kaorrens,
mv. -knorren) ui. knobbel m. van liet
heiligbeen; -nerve m. tol het heiligbeen behoorende zenuw v.; schlagader v. lot hel heiligbeen behoorende slagader v.; slachel ra. (Ontlk.) dorenvormig uil- sleeksel o. van het heiligbeen. Sitzbett, (-(e)s, mv. -e»)o. zetbed
ruslbed o., rust ba lik. canapé v. Sitzon, (sasz,gesessen) o.ww. onr.
m. s. zitten, gezeten zijn, gaan zitten; - Sie weder, - Sie, ga zitten, bei Tisclie aan tafel zitten, gezeten zijn, eten; ich silze hier gut, ik zit hier goed, heb hier eene goede plaats; gut, warm -, oed, warm zitten; (lig.) op zijn gemak zijn; Aml uobci man viel must -, zit tend ambt: :u Pfcrde -, zitten, rijden, uuf den Eiern -, (van boenders), op de eieren zitten, broeien; (hg.) auf dein papsllichen Stuhl -, zitten,gezeten zijn op &, paus zijn: \'2.dem Maler -, zitten voor, poseeren, zijn portret laten maken, zich laten uitschilderen; m Gericht -, zitting houden; im Italhe-, in den raad zitten, zitting hebben: über etui. -, raadplegen, beraadslagen; der -dc Jialh, de raadsver- gadering v.; 3. zum Verkauf -, publiek verkoopen; auf dein Lande -, zijn ver- blijf houden, wonen; immer zu llni.se -, altijd thuis zijn, zitten; slels über den Büchern -, altijd in de boeken snuffelen; im Ueberflusse, Etende -, leven; vuiler Schulden -, met schulden overladen zijn; stille -, stilzitten, niets doen; gefangen, (est -, gevangen zitten; er silzl mir auf dem Halse, ik heb hein op &, hij zil op mijn hals; sein Geld im Spielc - lussen, laten zitten, verliezen; viele Leute vor ei\' ner Festung - lassen, verliezen; seine Frau lassen, laten zitten, verlaten, achter-
laten; - bleiben, blijven zitten, niets doen, handen niet uitsteken; il. (van een
meisje), geen mau vinden; fest -, vasl- zitten; (Zeew.) (van schepen), \\astzil- len; den Hut - lassen, niet afnemen; es sitzt Srhleim auf seiner Brusl, er zil &; eincn Schimpf auf sich - lassen, laten rusten; 4. gut -, (van kleedereu), goed zitten, passen, staan; schief -, (van de muts), slaan; -d, zittend; (PI.) onmid- lellijk op den stengel of tak zittend; der Kömg auf seinem \'J\'hrone -d, gezeten; II. wed. ww. gaan zitten; ui h müde -, zich moede zitten, moede worden van het zitten; sich wund -, zich wond zitten; |
Sitzer, (-»,inv.Si<ier)ui. zitter m.,
hij die zit; (Zeew.) verlengstuk o.,Z. Gesdsz. Sitz-fleisch, (-es)o.,z. m., Z.-/e-
der; -füsze ui. mv. (Nat. hist.)zitvoelen in. mv.; -gebund o. bos m. stroo om op te zitten; -geld o. (üer.) geld o. voor de zitting; 2. geld o. voor bet zitten; 3. Z. Schulzgeld. Sitzhaft, bijv. uw. gezeten, iuge-
zelen. SitZ-kasten, [-kastens, mv. •ka-
sten) ui. (Wag.) bok ui.; -kissen o. kus- «n o. om op te zitten; -/oaero.,Z. -bell; •leben o.\'zitleud leven o.; -knorren ai., Z. •beiu; -leder o. (gemeenz.) gal o., bil- len v. iuv.;(lig.)gediilil o.; er hul kein—, hij kan niet lang zitlnn; - lellen o. onder zekere voorwaarden afgestaan leeu o. Sitzling, (-(e)s, mv. -e) in. hij die
gaarne te huis zil. een zittend leveu leidt; \'.deheii o. zittend leven o. SitZ-ort, (-nrl(e)s,ia\\.-orle of -ór-
ter) in. zitplaats v.; (Beigw.) rustplaats v.; it. eind o. vau den mijngang; nut dem —e fmlfahren, in de lengte uitgra- veii; \'pfahl ui. (Bergw.) iiiijnwerkers- rustplaals, zitplaats v.; slufe v. trap ai. die tot zitplaats dient. Sitzung, (-en) v. zitting, vergade-
ring v.; der - keiwolmen, de zitting, ver- gaderiug bijwonen; die -en auf eine Zeil lang einstellen, de zittingen niet doen plaats hebbeo; stag m. zittingsdag ai.; szimmer o. vergaderkamer v. Six-et-lo-va, (onb.) o. zesvou-
dige winst v. in het pharospcl. Scabia,(-(e)»\', mv. -e) ia. schepen,
schout ui. Skiildo, Skalo &, Z. Scatde f.
Skall@nisch, bijv. en b. ongelijk,
ongel ijkzijdig. Skast, i-tn, mv. -en) ui. visch-
areiid ui. Skat, (-{e)s, mv. -«) o. écarté o.
(ecu kaartspel). Skatlegen, (skallegle, getkatlegl)
o. ww. écarté spelen, ecarteeren. Skelett,(-(c)s. mv. -e) o. geraamte,
skelet o.; -förmig bijv.nw. skelelvormig. Skölettireri, [ikeleltirte, skelet\'
tirt) o.ww., ui. h. een skelet maken, nul- eden, outvleezen. Skeptieismus, (oub.) m. twijfel.
zucht v., Iwijfclgeest m., ongeloovig-
lieid v. Skeptiker, (-«, mv. Skepliker) in.;
in, (-«e/i) twijfelaar m., ongeloovige ui. eu v., twijfelaarsler v. Skeptiseh, bijv. eu b. tuijfelzuch-
llg, aan alles Iwijfelend. Skiagraphie, Skiographie,
(-en) v. scliaduwteekeuiiig, schaduwbe-
schrijving, zonnewijzeikuude v. Skie,(-s)iii.,z.m.noordsche schaats v.
Skies, (onb.) m. iu hel larokspel
ene kaart »., waar men alles vau maken an. Skin&, (-(e)s, mv. -e) ai. hagedis v.
Skisiren (sich), (skisirie.skisin)
|
|||||||||||
|
iwei Standen in emr-m - schreiben, Ivieelliier Idssl sich\'sgut-, hier is liet goed zil-
aren achter elk. schrijven; 2. zitting v., ten, bier is eeae goede plaats. |
wed.ww. (Sp.) eeu .-lag outwijkeu;(fig.)-
heimelijk oulsuappec. |
||||||||||||
|
Sög. 1463
|
|||||||||||||
|
So.
|
|||||||||||||
|
Sod.
|
|||||||||||||
|
Skizzo, (-n) t. schets v., ontwerp
o., schelsleekening v. Skizziren,(.»/.i."ir(f,s/.-ir:ir/)b«ilr.
w\\v. eiuc Zeithnung -, schetsen, in ruwe trekken ontwerpen, Skiave, &, Z. Sclave.
Skglion, (-s, mv. Skolia of Skolien)
o. tafclgezsug o. bij de oude Grieken. Skgmma, (-s, mv. -/a) o. geestig
gezegde, baielijk gezegde o., spotternij v., spot in. Skorpion &, Z. Scorpion.
Sliim, Schlamus, (onb.) rn.sleui
o., alle slagen in. mv. in het whislspel. Smaragd, &. Z. Schmarugd.
Smcrgel, (-s, mv. Smergel) ui.
amariisleen ui. SminujtO, bij w.(Muz.) verminderd,
verkleind. Smyrnenkraut, (-trau/(e)s,uiv.
•krauter) o. eugelworlel in., zwarte pe- terselie v. So, ln\'ti\'. voornw., Z. solch; it. welclt;
II. bijw. zoo; - grosz als ieh hier ungebe, zoo groot &; - unverschamt halte uit ihn nicht geglaubl, zoo onbeschaamd had ik niet gedacht dat hij was; er hal uur noch - viel, hij heeft nog slechts zoo veel; - viele Menschcn glauben, zoo velen ge-
looveu; - viel ich weisz, voor zoover ik weet; 2. zoo, dusdanig, op deze wijze; - ju sagen, om zoo te zeggen, als het
ware; weiui es - i»t, als hel zoo is; es ist nicht mchr -, zoo is het niet meer, hel is veranderd; - simt die Menschcn, zoo zijn de ineusebeu; - spricht man nicht nut in ir, op deze wijze, zoo spreekt ineu uiel lot mij; - ettc. ist mir noch me vor- gekommen, zoo iels is mij nog nooit over- komeu; er macht es auch -, hij doet het eveuzoo; die Saclte nicht -, es verhaltstch -, de zaak is aldus; and • Keiler, umi - fort, en zoo voorts, enz.; - schuier,
zóó zwaar; 4. - recht, goed, goed zoo.Z. hutu (U); - eiuer, eines, zoodanig, zulk; ich hiibe - ettc. gemerkt, ik heb zoo iels, iels dergelijks geuierkl; -? ut eswahr\'.\' he, zoo, is bel waar\'?; wie • \'.\', hoe dat\'!; wie bejindel er sich\'! - -, - kut, - erlrag- lich, hoe maakt hij hel? zoo zoo, Urne- lijk, Z. ziemlich; -, -,das hut ergesagl!, zoo zoo ! heeft hij dal gezegd\'\'; - umi • viel, zoo eu zooveel; - ui te ich, even als ik; uenii er es iiun eben - machte, als hij uu hetzelfde deed, Z. ebenso; wie - man- ches Hal Itat er <}•.\', hoeveel malen &,Z. tnancher, nennen, recht; (gemeeuz.) er hal - gans Uitrecht nicht, hij heeft niet lieelema.il ongelijk; das war • recht nach seinem Wunsche, dat was juist wat hij weuschle; uut - besser, schltmmer, des Ie beter, des te erger; 5.(gemeeuz.) - sclton, zouder dat, overigens, builendienjer wird • schuit abreisen, in elk geval; er ist -
schim bnse tjenug, hij is nu reeds boos genoeg; t>. ich bui nicht -, wie Steden ken, ik hen niet zooals gij denkt; - wie man sugt, naar men zegt, naar men ver- tucdil;!. set n Üte - gat und, wees zoo goed heb de goedheid &; - gul als möglich.ioo goed mogelijk; - dass <jr", Z. dass (5); 8. • fangel nuu au, nu, begin maar; - wilt er
|
|||||||||||||
|
v. mv.,zuur n„ branding v.iu de keel; hef-
tiges -, zode »., scherp zuur o.; 3. put in., brnn, fontein 1. Syda, f., z. tn. onderkoolzure soda
v.; (Hand.) soda v., zoutasch v., asch- zoul o. Sodann, voegw. dan, alsdan, in dat
geval, daarna, vervolgens. Sod-brennen, (-s) o., z. m.. Z.
Sod (2); -brunnen m., Z. Sod (3);-dislel v. cewone everwortcl m. Sode, (-«) v., Z. Sod (l);2. zode
3. (I\'l.) Z. Sodkraul; (Hand.) soda, zoutasch v., aschzout o.; weisze -, soda- ziinrzout o.: 4. Z. Soda. Sydearsenik, (-s) m., z. m., Z.
Arscniksalz. Sydeimor, (•mers, mv. -«ier) in.,
Z. Ilritnneneimer. Sydol, (-s, mv. Södel) m. vuil,mor-
sig inensch 111. Sodckraut, (-/trou/(e)j,mv.-tri»ii-
ter) o. soilakruid o. Syden, (sodete, gesodet) bedr. ww.
zoden steken. Soden-deich, (-(e)*, mv. -e) m.
mei zoden belegde dijk m.; stecher m. zodensteker m.; -salz o. sndazoul o. Syd-erde, (-n) v. zodengrond m.;
•ijruben, -grnber m.. Z. tirunnengraben «J\\ Sgdium, (-s, mv. Sodien) o., Z.
Natrium. Sgdkraut, {-kraut(e)s,iav. -krdu-
ler) o.. Z. Snddislel. Sodomit, {-en, mv. -en) m. kna-
pensehender, sodomieter m. Sodomiterei, (-<«) v. tegeana-
luiirlijke bevrediging v. der geslacbls-
drift, schandelijke vereeniging v. van inaiineii, knapenschenderij, sodomiete- rij v. Sodomitisch, bijv. mv. als een
knapenschender of sodomieter. Sgd-ruthe, (-«) v. puuwengel
; sttthl 111. (Br.) houten trechlervat
o.; •taster o., Z. hrunnenwasser. Sgfa, Sgpha, (•», mv. -s) m.
sofa, canapé, ollomane, rustbank o.
Sofern, voegw., bijw. in zoover,
iu geval dat, voor zoover, indien. Soff, (-(e)s) m., z. m., Z. taufen; 2.
Z. Schltick; 3. Z. Gesö/f. SolïitO, (-n) v. plafond 0.; (T00-
neelk.) -n, wolken v. mv. Sgifling, (•(«)«, mv. -e) m.dronk-
aanl, zuiplap in. Sofgrt, bijw. dadelijk, oogenblikke-
lijk, onmidilellijk. Sofgrtig, bijv. nw. dadelijk, on-
middellijk, oogenblikkelijk plaats heb- bende. Sog, (•(«)«, mv. -e) m. zuiging v.;
eineii -lhun, zuigen; (Zeew.) tocht, locht- wind, trek Dl.; 2. bassin, dok o.; 3. kiel- waler, zog o.; 4.Z. Sogbrüsluny; 5. (Pil.) inneileri: elk V., ZOg O.
Sogar, bijw. zelfs, ja zelfs, zelfs ook.
Sgg-baum, (-\'>aii)n(e)<,mv. -bau-
me) m. steiger 111. boven de zoulpan 0111 de zoutmanden te vullen; -brüstung v. beloop o., besnijding van hel schip. Sggeil, {sogte, gesogt) o. ww. ko-
|
|||||||||||||
|
es nicht thun 1 zoo, wil hij &; - höre
doch!, hoor toch eens; III. voegw., Z. wem; 2. toen, don, in dat geval; iieun er kommen tcill, - soll es mir heb sein, dan &; uenn sie nicht reich isl, - ist sie doch, .ui is zij toch, zoo is zij toch; ist dieses unsere P/licht, - folgl daraus, is dit onze plicht, dan Sc; da er kommt, • bedarf es keines, zoo behoeft men niet; tcie ich ihn kenne, - isl er ein Mann $•, vo ir zoover ik hem ken is hij een man Sc; - jung er isl, - kann er <$•, hoe jong hij ook is, zoo kan hij; seine Freunthchaft - uerlh sie mir auch Ul.hoe dierbaar mij zijne vriend- schap ook is; - gem ich auch «uitte, hoe gaarne &; • unmögltch isl es, zoo 0111110- gelijk is het. Sobald, liijw. zoodra als, zoo spoe-
ilig mogelijk, zoo gauw mogelijk. Syccus, (onb.) in. schoen m. der
oud-Griekscbe looncelspelers in het blij- pel; (Hg.) blijspel o. Sychon, (socht, gesochl) o. ww.,Z.
siechen. Social, bijv. nw. op de maatschappij
betrekking hebbend, sociaal. Socialismus, (onb.) m. maat-
schappelijk stelsel, socialisme o. Socialist, {\'en, mv. -en) m., -in,
(•iten) v. aanhanger m.. aanhangster v. van het socialisme, socialist in. Socialistisch, bijv. en bij socia-
listisch, volgens het socialisme. Sociotat, (-en) v. gezelschap o.,
maatschappij, sociëteit v.; (Hand.) han- delsvereeniging, compagnieschap, ven- noolscliap v.; eine - errichlen, eene ven- uootscliap oprichten, zich vueenigen met; die - attfheben, eeue vennootschap ontbinden; sconlract, svertrug in. han- delsvenuoolscbap »., akkoord o. eener vennootschap. Socinianer, (-s, 111 v. Socinianer)
10. sociuiaan, aanhanger m. van de leer van Socinus; Lehrc der -, Z. Socinia- iiismus. Socinianisch, bijv. nw. socini-
aansch, volgens de leer van Socinus. Socinianismus, (onb.) m. soei-
nianisuie o., meeningen v. mv. van Lse- lius eu Kaustus Socinus. Sycko, (-/i) v. sok, voelbekleeding
v.; 2. (Hoed.) vorm in.; mts Armulh nul den -n gehen, zouder schoenen loopen; (gemeeuz.) sich uuf die -n inachen, aan het loopen gaan; 3. (Nat. hist.) kleine laling ui.; 4. (Zoutz.) bodem in. eener ZOUlpall. Sgckel, (-»-, mv. Socket) m. voet-
luk o. Syckcn, (sockle, gesockt) bcdr. ww.
Striiinpfe -, van sokken voorzien, Z. be- socken; 2. wed. ww. sich -, neerploffen. SQckenblume, (-«) v. (Pi.) bis-
schopsmuls v., bisschopshoed in. Socratisch, bijv. nw., /.. so4ra-
itsclt. Sod, (-(e)s, mv. .« or SoJer) m.
gekookte, gerecht, koken o.; un -e, \'L. Stut; lig., gmeenz.) ut naar eigen goedvinden; 2. hitte, pijn v. 111 de keel; (Gen.) ranzige oprispingen |
|||||||||||||
|
H64 Soh.
|
|||||||||||||||||||||
|
Sol.
|
|||||||||||||||||||||
|
Sol.
|
|||||||||||||||||||||
|
ken. druipen, kristal schieten, korrelen.
Sggonannt, bijv.nw. zoogenaamd,
zoogenoemd, bijgenaamd. Sgggat, (-(e)s, mv. -e) o. broe-
kiHggat o. Soggen, (soggte, gesoggt) o. w»„
m. A. (Zoutz.) Z. sogen. SpggOr, (s.mv.Sngger) m. (Zoulz.)
werkman m. die dezoiilpannen uitneemt. Sogleicb, bijw. dadelijk, onmid-
dellijk, aanstonds, oogenblikkelijk, staan* den voels; er vtird • kommen, hij zal da- del ijk I." Hl\'Tl. Sghl-baild, (-band(e)s, mv,-M»-
der) o. (Bergw.) erisgrond m. welke niet bewerkt wnrdl; •bank v., Z.-holz; -beerr v. zwarte Sint-Janshes v.; .ftcro m. geene erts houdende plek v.tc midden van twee aderen. SQhle, (-n) v. zontwater, zoutwel-
watcr o.; rilde -, moerloog v.; die - gehl ju Snlz, hel zout begint Ie krislallisee- ren; (Jachtw.) Z. Snhllache; (Vest. Wa- lerb.) (van een dijk), Z. Deichsohle; 2. (van den voet), zool, voetzool, schoen- zool v.; (Jachtw.) voorste gedeelte o. van den klanw;(Hnefsin.) schoen m.; neue -n nuf die Sliefel setzen, nieuwe zolen iel- ten op; (in stompwerklnigen), grond- vlak o., vloer m.; 3. (Werkt.) Z. Snhl- stitk; (van eene trap), grondplank v.: (I.andm.) basis v. (van een driehoek): (Art.) Z. Snhklück; (Heolk.) werktuig o. om gebroken leden in te leegen:(Berg- w.) vloer m.; (Menb.) Z. Halm; h. (I\'l.) Z. Snhlweide; (Nat. hist.) long v. (visch). Sghlei, (-(e)t, mv. -e) o. in zout
water gekookt ei o. Soh Ion, (sohlle, gesohlt) o. ww.,
m. A. (Giet.) stremmen, dik worden; 2. bedr.ww. Sliefeln -, zolen, rerzolen. Sohlen-bogen, (-bogens, mv.
-bogen) m. (Oullk.) boog m. van de voet- zool; -ginger in. zooltreder m.; 2. hui- deldier o., buidelrat v.; -hammer m. (Schocnm.) zonlhatner m.; -geiciclil o. werktuig o. om het gehalte van het zout te meten; ~hiber m. (Hoefsm.) werktuig o. waarmede de zool wordt opgelicht; •hieb m. slag m. legen de voetzolen; -Ao/z o. kurk v., kurkliont o.; -tinie v. (Bcrgw ) oppervlak o.; -macher m. voet- zolenmaker m.; -mvskel ui. zooispier v.: •nerve m. zoolzenniv v.; -riss m. (Berg- w.) grondteekening v.; schlagader v. slagader v. in de voetzool; -z»ecke v. (Schoenm.) zooispijker v.,schocnmakers- spijkerlje o. Sohl-fass, (-fasses, mv. ftuer) o.
zoutziedersvat o.; -hammer m. schoen- makershamei\' m. om het zoolleder Ie kloppen; -hnlz o. (Bouwk.) houl o. voor ribben, dorpels, onderlagen. Sghlig, bijv. nw. (Zouiz.) zont wa-
ter bevallend; 2. (Bergw.) horizontaal, waterpas; (Nat. bist.) mei zolen, voet- zolen voorzien. Sghl-kunst, (-künsle)i. (Zoutz.)
pompwerk, zuigwerk o. om het zoule waler op te halen; -lache v. poel, plas m.; -leder o. zoolle(d)er o.; -linie v. hori- zontale lijn, basis ».; -lS/fel in. achtste |
onderstuk o. eener mijnboor; -meisler m.
opziener m. over de bronknechtsin zout- ziederijen; -rinnc v. (Zoutz.) goot v.voor het zoulwaler; schacht m. zoutbron v.; •schienc v. (aan den ploeg),beslag o. van het strijkhord; spindel v., Z. -wage; •slein in. (Giet.) grondsteen in.; stück o. (van een voorwerp), grondstuk o.; (Bouwk.) onderlaag,ribv.; (aan vensters), onderdorpel m.;(Art.) slelplank v.; (Zee- w.) grondslnk o.; (Giet.) — der f\'och- kasten, dwarshoulo.; -icage v. werktuig o. om het gehalte van hel zontwater te ontdekken; -uanne v. (Zoutz.) kuip v. om zontwater te pulten; -icei,le v. kleine wilg, teenwilg m.; -zieAer m. (Zoutz.) bronknecht m. Sohn, (•(()«, mv. Söhne) m. zoon
m.\\jem. an -es Siatt annehmen.ah zoon aannemen; (II. S.) der verlorne -,dever- loren zoon m.; (lig.) - der Nalur, kind, natuurkind o., inensch ni.inden natuur* staal; (I\'l.) - nach tlem Valer, rapunsel o.; 2. (Wijiig.) Z. Senkrebe. Sohnaltar, (-iac(e)s, mv. -iirt
en •lare) ni. verzoeningsallaar o. Sghnbar, bijv. nw. verzoenbaar, te
boelen, te verzoenen. Sghnchen, Sghnlein, (verkl.)
o. zoontje o., jonge, kleine zoon m. Sbhncn, (söhnte, gesöhnt) bedr.
ww. (\\erouil.) Z. aussnhnen. Sghnöfin,(•«<•/)) v.schooncloch Ier v.
Solmlich, bijv. nw. als een zoon,
een zoon eigen, een zoon toekomend. Söhnlieh, (-er, si) bijv. nw., Z.
versóltniich. Söhuopfer, (-op/eri, mv. -apfcr)
o. zornidïer o. Sghnschaft, (-en) v. eigenschap,
bclrekking v. van zoon. Sghns-frau, (-c«) v. zoonsvronw,
schoondochter v.; \'kind o. zoouskiud, kleinkind o.; -liebe v. kinderlijke liefde v.; sohn in. kleinzoon, zoonszoon m.; •lochler v. zoonsdochter, kleindochter v. SQJe, (•») v. (Hand.) dunne lichte
serge v. Sokrat\'sch, bijv. nw. socratisch,
volgeus de leer van Socrates; •e l\'hiloso- pltie, socratische wijsbegeerte v. Sokratismus, (oub.) m. leer,leer-
wijze, grondstelling v. van Socrates, so- cratisme o. Sol, (-(e)»\') in., z. m. (Kabell.) zon
v., Helios in. Sglandgans, [-ganse) v„ Z. Schol-
tengans,
Solauin, (-s) o., z. in. (Scheik.)
basisch planlvormend deel o. in de sten- gels en bladeren der nachtschade, sola- iiiin\' v.; salzea. mv. solaninezoiiteno.mv. Solarium, (-s, mv. Solanm) o.
|
||||||||||||||||||||
|
ui. (Hand.) solawissel, eerste wissel m.
(zonder tweede). Solch, (solcher, solche, solches)
voornw. zulk, zulke, zoodanig(c), dcr- gelijk(e), dusdanig(e); ei» -cr Mcnsch, zulk een mcnsch; fine -e h\'rau, zulk eene vrouw; «in -es Huch, zulk een boek, een zoodanig hoek o.; -e Menschen machen es niclil anders, zulke menschen doen hel niet anders; auf -e Art teich werden, op zulk eene wijze; in -em Zuslande war lamals die Sache, in zoodanigen of zulk een toestand was loen; - schönes Wet- ter, zulk mooi weer; er halcine-eStarke, \'inc -e Schuldenlast, dass 4f, hij is zoo sterk, hij heeft zooveel schulden &. Sylchemnaeh, bijw. der bah e.
diensvnlgens, dus, dientengevolge. Solchonfalls, bijw. in zulk een
eval, als dal geschiedt. Sglchergestalt, sglcherma-
SZOn, bijw. op deze wijze, in zulke om-
standiglieden, dus, iu dier voege, Z. Ge- stull. Sglcherlei, bijw. van zulke soort,
op zulke wijze, zoodanig; -c Waaren, zulke, zoodanige, dergelijke waren. Sold, (-(e)j, mv. -e) m. (Krggsw.)
soldij, bezoldiging, belooniug v., Iu m o.: itn -e slehen, soldaat zijn, in dienst staan; höherer, dnppeller -, hoogc,dubbele soldij v.; der hatbe -, halve soldij; (van be- lienden) loon o.; (van beambten), sala- ris, Iraklemenl o., bezoldiging v.; «m - tienen, geld verdienen, voor geld in dienst zijn; jemn. den - enlziehen, iem. hel loon onthouden; (lig.) belooniug v„ prijs ra.; (H. S.) der Tod isl der Suilden -, is de belnoning, straf v. &. Sold^t, (-en, mv. -en) m. soldaat,
krijgsknecht, lirijgsman.wapendrager in., qeineiiier -, gemeen soldaat; freitvilliger -, vrijwilliger m.; - werden, unler die -en gehen, soldaat worden, in dienst gaan; die -en, de soldaten, de troepen; einguler sein, een goed soldaat zijn; wie ein -
aussehen, een krijgshaftig uiterlijk heb- ben; alle, ausgelienle -en, veleranen m. mv.; (gemeenz.) oude knorrepotlen m. mv.; -en spielen, exerceeren; (Nat. lust.) kluizeiiaarskreefl. bernardskreefl m. Soldaten-art, (-en) \\.,\'l.-brauch;
aushub in. lichting v. soldaten, krijgs- opschrijving, recrnlcering v.; 2. recrulen, lotelingcn ID, mv.; -betl o. soldatenbed o.; -braucli m. soldalenmanierv.,gebruik o., gewoonte v. onder de soldaten; nach , op de manier der soldalen; -brod o.
soldatenbrood, koinmiesbrood o.;-diensl m. soldatendienst, mililare dienst in., einzclner—, soldatendienst m.;—e neh- men, Z. Sollat (werden); -eid in. solda- tenced, militaire eed in.; •feind m.vijuud m. van soldaten; -fieber o. kanonkoorts v.; it. (Scherts.) koorts v. van vrcesach» lige soldaten; -/i.«rA in. wentelaar, meir- val m. (een klipvisch); -fcau v.soldaten- vrouw, vrouw v.van een soldaal;-/\'rei bijv. |
|||||||||||||||||||||
|
C�2B
|
|||||||||||||||||||||
|
nachtschaduw v.
Solarium, (-s, mv. Solarien) o.
grondbelasting v.; (Bouwk.) zolder m., balkon o. Solarisch, bijv. nw. (Sterrenk.)
lot de zon behoorend, de zon betredend. Solarmikroskop, (-(e)s.mv.-e)
in. zoniuicroscoop m. Solawcchsol, (sels, mv. sels)
|
|||||||||||||||||||||
|
C9B
|
|||||||||||||||||||||
|
nw. vrij van de verplichting om soldalen
te huisvesten, vrij van inkwartiering; •freund in. vriend, minnaar in. van den militairen stand; \'galgen m soldaten* |
|||||||||||||||||||||
|
Som. 4465
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Sol.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Sol.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
moeten zeggen; du solist nicht tëdten.
gij zult (moogt) niet doodslaan; Sie -et haben, gij moet het hebben; it. gij zult het hebben, ik zal het u (doen) geven: du solist es thun. gij zult, moet het doen; ie ru n es sa i> soll,als hel dan wezen moet; ie on soll man glauben ?, wicn moet men nu gelooven; tolt ich et thun oder nicht\'/, moet ik het doen of niet; er toll leten, hij moet, hij zal lezen: er soll noch wie- der kommen, hij moet nog terugkomen, wordt nog terugverwacht; das soll er uohl bleiben lassen, dat zal hij wel ii.-il.-i- ten; 2. waarschijnlijk zijn, mogelijk zijn; es soll geschehen, men mag onderstellen dat het gebeuren zal; es ist mir.alssollte ich ihn yesehen haben. mij dunkt, dat ik hem gezien heb; der Friede sollgeschlos- sen sein, men zegt dat de vrede gesloten is; er soll gelebrter sein als&, men zegt dat bij geleerder is dan &: man sollte glauben, es sei, men zou meeneu dal het waar is; 3. es sall bald geschehen, hel moet gauw gebeuren; Sie - Hecht haben, ik wil wel aannemen dat gij gelijk hebt; Sic . ihn nicht beleidigl haben, ik ver- onderstel, neem aan dat gij hem niet bclcedigd hebt; uenn es reynen sollte, als hel niochl regenen; sollte er es erfah- ren, mocht hij het vernemen; sollte er es sein?, zou hij het zijn, ich sollte das thun, ik zou dat doen; sollle es möglich sein, zou het mogelijk zijn; Sie halten sehen -, icie <j\\ gij had eens moeten zien hoc &; i. dienen, nuttig zijn, dienstig zijn,bestemd zijn; tcozit soll so viel Geld ?, waartoe dient zoo veel geld?; was soll mir das Leben?, waartoe dient mij het leven\'.\'; was of «o:u soll dass\'!, waartoe dient dat\'.\' Sie - wissen, dass, gij dient Ie welen, gij moet weten dat &. Sóllor, (-s, mv. Saller) in. (Bouwk.,
vernud.) vliering v., zolder in.; 2.vcrdic- ping v.-, .1. galerij »., plat dak, balkon o. Söll8rn,(sö//cr.\'e,0MiJ//i;rf)bedr.ww.
Kom -, zolderen, op den zolder brengen. Sollicitant, (-en, mv. -t«) m.din-
ger, verzoeker, nauzoeker, sollicitant in. Solmisircn, (solmisirte, solmisirl)
o. ww., Z. solfeggiren. Solo, (s, mv. Soli) o. (Muz.) solo
v„ alleenspcl o., alleenzang in.; (üansk.) solo v., alleendans m.; (Sp.) sans pren- dre o. Solöcismus, (onb. mv. Sol/icis-
men) in. laalfoul v. tegen de woordvoe- ging. Solokrat, (-(e)*, mv. -e) m. al-
leenheerscher in. Solosanger, (-gers, mv. -ger) m.
solozanger m., hij die eene solo zingt. Solstatte,(-H) v. onverdeelde boc-
rcnplaats, boerenplaaU v. in haar ge- heel. Solstitium, (s, mv. Solslilien)o.,
Z. Snnnenwende. Solvont, bjjv.nw. (Hand.) in staat
om te betalen, goed, snlieile. Solvenz, v., z. m. (Hand.) betaal-
vermogen, vermogen o. om te belalen. Somatologie, v., z. m. leer v.van
hel lichaam, lichaauisbcschrijving v. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
•es, hij heeft niets van een soldaat, Z.
soldatenhaft; auf gut -, als een echt mi- litair. Soldatschaft, »., z. m. militaire
stanrl mi. Solddienst, (-(e)s, mv. -e)m., Z.
Soldatendienst. SQlde, (-n) v.,Z. H«<(e;2.(Zoutz.)
zoiilhnl, zontkeet, zoutstoof v. Sglden, (toUUte,getoldet)bedr.vin.,
Z. besnldcn; (lig.) betalen, belooncn. Söld(e)ner, (s, mv. Snld(e)ner)
m. huurling, soldenier, huursoldaat m.; 2. Z. Kölhener; -hhn m. huur m. van een daggelder, dagloon o.; (Krijgsw.) soldij v. van huurlingen; schar v. huui- troep m. Solder, (-.«. mv. 6\'oMer)m.(Krijgs-
w.) betaalmeester m. Sgld-herr, (-n, mv. -en) m. bc-
zoldiger, loongever m.; -lehen o., Z. Reiterlehen. Söldling, (-(c)s, mv. -e) m„ Z.
Siildenrr. SQldlOS, bijv. nw. zonder soldij,
zonder loon. Sölc, (-«) v. wilg(eboom) m.; 2.
zoiithrnn v. Solonn, (-er, -s/)bijv. en b. plech-
tig. feestelijk, heerlijk, prachtig. Solfeggiren, (totfeggirte, salfeg-
qirt) o. ww., m. h. (Muz.) de toonlad- ders naar de letters zingen. Solfi, ia.uiv. zwavelafdrukkcn iii.hi v.
van kostbare stecneu of munten. Soli, m. mv., Z. Solo.
Solid, (-er, si) bijv. en b. vast,
dicht, hecht, duurzaam, stevig; (flg.) ernstig. Hink: (Hand.) welgesleld,reclit- schapen, solicil; minder -es Papier,m\\n- der deugdelijk, minder zeker; -c Hürg- scliaft, soliede borgtocht in.; -es llaus, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
galg v.; -gat o. (Zeew.) gat o. waarin
de mast of de ra steekt; -geisl m. mili- laire geest m.; -gcld o. geld o. dat de soldaat tegoed heeft, oorlogsbelasting v.; 2. uilbesledingskosten ru. rtiv. voor een soldaat; -grösze »., Z. -matz. Soldatenhaft, bijv. nw. soldaat-
achlig, krijgshartig, als een soldaat, een soldaat eigen of toekomend. Soldaten-handwerk, (-(e)s,
inv. -c) o. beroep o. van soldaat; -haus o. kazerne v.; -lierrschafl v. militaire heerschappij v.; -hul m. soldatenhoed in., soldalenmuts, schako ».; -hülle v. snldatenhiit, barak v.; -kind o.soldaten- kind, kind o. van een soldaat; -kleid o., -kleidung v. soldalenklecrcn o. mv.,nni- form v. van een soldaat; -knecht m. wa- penknecht m.; -leben o. soldatenleven, krijgsinansleven o.; (lig.) degen m.; •leiche v. lijk o. van een soldaat, solda- tenlijk o.; -lied o. soldalenlicd, krijgs- manslied o.; \'lust v. soldatenvcrmaakn., soldalenprct v.; 2. lust m. om soldaat te worden; -manier v., Z. -brauch;-manlel m. si>lilatenmanlel,solilalenrok m.;-ma$z o. vereischte lengte v. van een soldaat; •mdszig bijv. nw., Z. snldalenhaft; -narr m. iem. die zeer met soldaten is inge- nnmen, soldatengck ra.; -pferd o. paard o. van een soldaat; -pfiicht v. soldaten- plicht na.; 2. Z. -eid; -pressnng v. pres- sen, werven o. van soldalen, 2. krijgs- opschrijving, militie, loling v.; (Zeew.) (in E.) werven o. van matrozen; -rnck m. soldatenrok in., Z. -klcid; -ross o.,Z. •pferd; -rolle v. rot o. soldaten, twee naast elk. gaande soldaten; sabel m. soldatensabel v.; sache v. militaire zaak v.; schrift m. soldatenpas m.; •tchule v. soldalenschool, militaire school, cadet* lenschool v.; sinn m. millilaire geest m.; 2. Z. -lusl (2); spiel o. soldaten- spel o.; (Sp.) (hij kinderen), kinderspel o. met 3U kaarten; it. spel o. met Inoden soldaatjes; 3. parade, exercitie v.\\spiesz m. lans v. van een soldaat; sprachc v. soldatentaal v.; stand m. solilatenstand, krygssinansiand, militaire stand m.; vam - frei, vrij van den (militairen) dienst; sleaer v., Z. -geU; stitbe v.\', Z. \\Vach- slube; -labak in. soldalentabak v.; -le- slument o. militair testament o.; -lrachl v., Z. •kteidung; -lucb o. iiniformlaken o.; -verordnung v. reglement o. voor sol- daten, militair reglement o.; -volk o. soldatenvolk, krijgshartig volk o.; 2. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
2365
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
solied huis, achtenswaardig (handels),
huis o. Solidarisch, bijv. en b. verplicht,
onderling verplichtend; (Hand.) - ge- trockener Wechsel, wissel aan order; -e Verbindlirhkeit, onderling, solidair. Solidaritat, v. geinccnschappelij-
ke verplichting v. van velen voor ieder der medeverplichten. Soliditat, v.,z.m.stevigheid,diclit-
hcid, vastheid, duurzaamheid v.; (lig.) echtheiil, rechtschapenheid, vertrouw- baarheid v.; (Hand.) vertrouwen, kre- diet o., snliditeil v. SolipsismUS, (onb.)m.baatzucht,
eigenbaat, baatzuchligheiil V. Solitgr, (•(*)», mv. ~e) m. (Juw.)
alleenstaande of ingevatte diamant m. SolitÜde,(-n)v.eeiizaam lustslol o.
Soll, (•(»)\') <>•. z. m. (Hand.)debet
o., schuld v., passief o.; - und llubcn,i\\c- bel en credit; -bcsland m. in hel inaga- ziju & achtergebleven goederen o. mv.; •belrag in., -höhe, sliïrke v. nauwkcu- rig bedrag o. SQllen, (taille, gcsollt) o. ww., m.
h. zullen, moeten, zedelijk verplicht, ge- houden zijn; er hiillc es thun -, hij zou het hebbeu moeien doen; man soltle es iltin sagen, men zou het hem hebben |
|||||||||||||||||||||||||||
|
(Scherts.) str
|
22
|
ijdlustig volk o.; -ueib o.,
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Z. -frau; -wcten v. krijgswezen n„ dienst
m., soldalenwezen o.; -winh m. marke- lentcr m.; —in, marketentster v.; -itor/ |
|||||||||||||||||||||||||||
|
0
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
o. soldatenlerin in., uitdrukking v. van
soldaten; -zucht v. krijgstucht, discipli- ne v. Soldatesk, bijv. nw. -tr Gei*t,
(brutale) snldalengccst. Soldateska, (Soldalcsken) v. (i.k.
bet.) teiigellnos krijgsvolk o., samcnge- raaptc soldaten m. mv.; Geist der -, Z. soldalesk(er) Grint, Soldatisch, bijv. nw. als soldaat;
•es Aussehen, krijgshaftig; er hal nichts |
|||||||||||||||||||||||||||
|
4ii66 Sora.
Somit, voegw. hiermede, derhalve,
dientengevolge, bijgevolg, Z. folglich. SQmmer, (s, rav. Sómmer) m.
(Zeew.) lange, rechte boom, balk in. Sgmmer,(-s, inv. Sommer) m. zo-
roer in.; (Dg.) sie ui nun sechtehn - all, zestien jaar; der - des Lebem, de zomer, de sclioonste tijd ui. des levens; im • scines Lebens sterben, in dun zomer zijns levens; 2. Z. -fiiden. Syminer-abond, (•(«)«, mv. -c)
in. zomeravond in.; (Slerrenk.) — of —punlit in. westen o.; -adonis m. zo- ineradonis v.; -acker ui. akker in. met zomergraan; -aufenlhall m. zomervcrblijl o.; \'ban in. bouwen o. in den zomer,zo- mergebouw o.; (Landb.) zomerbouw m.; 2. zomergraan o.; -bainn m. broeikas- biioin in.; -biber m.(ltontw.) droge, ina- gere bevervellen o. mv. van in den zo- mer gevangen bevers; -bier o. Maartsch bier o. in den zomer verschonken; •binse , v. zomcrriel o.; -blume v. zomerbloein v,; -liltlz m. zomerbrand m.; -borsten v. mv. (van wilde zwijnen), donkerbruine borstels in. mv. in den zomer; -brache v. in den zomer braakliggend land o.; •buclie v. bcukeboom m.; -dorn m. zo- merdoren in.; 2.leeuwentand m.; -dros- se/v.zouierlijster,ziiigenile lijster v.,Z.6\'o sangdrossei;\'2.gewoneleeuwerik m.,goud- merel v.; -ciclie v. zomcreik m.; -ente v. kuifeend ».; -faden in. mv. herfsldiaden m.mv.;-/«/iTV. zomeneder v.;(Jachtw.) (van wilble zwijnen), Z. -borslen; •feli o. veld o.,akker in. voor hel zomergraan; •/leek ui. zoinersproel v.; -jleckig bijv. nw. zoiuersproeten hebbend, vol sproe- len; -flocken m., Z. • f Aden; -(lur v. met zomeivruchten begroeid veld o.; -fruchl v. zoiuervrucht v.;(Landb.) zomergraan o.; -futler v. zouiervoeder o. van In-t vee; -gurlen m. zomertuiii in.; •gersle v. zomergerst v.; -gelreide o, (Landb.) Z. •fruchl; •gemichi o. zomergewas o., zo- merplant v.; -haar o. zoinerlinar o. Sommerhaft, bijv. nw. van den
zomer, den zomer eigen; -es Weller, zo- meraebtig weer. zomerweer. Sgmmer-halbjahr, (-(\'")s. mv-
-e) o. zomerbalfjaar o.; -han[ in. inan- nelijke, vruchtbare, bloesemd ragende hennep m.: -/iaiu o. zomerhuis,liislhuis, prieel o.; -heisz bijv. nw. zoo warm als in den zomer; -heiler bijv. nw. zoo bel- der, vroolijk, opgeruimd als in den zo- mer; -herd m. (Vog.) zomerverblijf o.; •hilze v. zonierwarmlc v.; -holder m. wilde vlier v.; -hosen v. mv. zoincrliroek v.; •huhn o. zomerhoen o.; -hul m. zo- merhoed 111.; -liülle v. zomerliut v. Sgmmerige,(-s) o„ z. m. zomer-
graau o. Sy inmer-kartoll\'ol, (-b) v. zo-
meraardappel m.; -kleid o., -kleidung v. zomerkleed o.,zomerklceding v.; -knottpe v. zomerknop 111.; -koltlm. zomerkool v.; •könig va. (Nat. bist.) gekuifd winter- komnkje 11.; -korn o.,Z.-getreidc;1.-rog- gen; -krieke v. zomerlaling 111.; -kuh v. (Landb.) zomerkoe v.; -lachs in. zomer- zalm 111.; \'laden in. zonnebliud o.,jaloe- |
Sou.
zomerwoning v„ zomerverblijf o.; •wolle
v. zomerwol, tweede schecrwol v.; -wur- z(el) v. (I\'l.) sraeerkruid o.; 2. leeuwen- tand m.; -zeichen o. (Sterrenk.) zomer- teeken o.; -zeit v. zomertijd, zomer m.: •zeug o. zomerstof v.; -zwiebel T.zomer- 111 v. Syiiinisoln, (sömmselle, gesömm-
selt) o. ww., Z. summsen. Somnambul» rajv. nw. der, die -e,
slaapwandelaar 111., slaapwandelaarster v.; it. helderziende m. en v. Somnambuliren, (somnambu-
lirle, somnumbultrl) o.ww., in. h. in den slaap wandelen, slaapwandelaar(ster) zijn. Sonach, bijw. dus,derhalve, bij ge*
volg. dientengevolge. Sonate, (-«) v. (Muz.) sonate v.
Syade, (-n) v. dieplood o.;(tleelk.)
Z. Sucheisen. Syndor, bijv. en b„ Z. besonder; 2.
voorz. (met den ieu nv.) (veroud.) Z. ohnc. Syndorbar, (-er, -st) bijv. nw.
scheidbaar; 2. zonderling, vreemd, won- derlijk, gek. in het oog vallend, buiten- gewoon; -keit v. zonderlingheid, huilen- gewoonhcid, vreemdheid, oorspronke- lijkheid v.; 2. zonderlingheid, zonder- linge gewoonte, wonderlykheid v. Syador-bund, (-bund(e)s, mv.
•biinde) in. afzouderlijk verbond o.; •biindier 111. lid o. of voorstander ra. van een afzonderlijk verbond; -bündlerisch bijv. nw. betrekking hebbende op een afzonderlijk verbond; -gul o. gescheiden goed, den zoon overgelaten goed; it. eigen gewonuen goed o. Syndcrhoit, v. afgezonderdheid
v.; 2. Z. Sonderbarkeit. Syndorhoitlich, bijv. nw., Z.
sonderlich. Syndür-mtorosso, (ses, mv.
se) o. afzonderlijk belang o.; -leute mv. (Leeuw.) lijfeigenen mv. buiten het ge- bied van den eigenaar. Sonderlich, (--r, si) bijv. nw.,
Z. besonder, betonden; es isl nicht - aus- gefallen, het is niet best uitgevallen, niet wel geslaagd; er hal keine -e Lust dazu, hij heeft geen grooteu zin daarin; nicht • beliebl, niet erg, niet bijzonder; 2. Z. sonderbar; -keil v., Z. Sonderburkeit. Syndorling, (-{e)s, rav. -e) m.
zonderling, vreemd, eigenaardig, grillig persoon, zonderling 111.; (liodstl.) afge- schcidene m.; 2. (Nat. hist.) van deu gewonen vorm afwijkende vlinder in. Sonderlingsmeinung, (-en) v.
tegenstrijdige nieeuing v. Sgndern, (sonderte,gesondert)bedr.
ww., Z. absondern, aussondem; 2. wed. ww. sich von der Kirche -, scheiden. Sgndern, voegw. maar, integen-
dcel, daarentegen, verre van daar; nicht uur er, - uiii-li sein Sohn, maar ook, maar daarentegen ook. Sgnders, bijw., Z.besonders,inson-
derhetl; it. Z. samml. Sgnderung, [-en) v. afzondering,
scheiding v. Syndorungs-ort, (-ort(e)i, mv.
|
|||||||
|
Som.
zie v.; -lager o. zomerverblijf o.; it. Z.
Lusllager; -lalle v. (Bosch w.) jong hout o.; -laube v. zomerloof o.; -lehne, -leite v. (Bergw.) helling v. naar het zuiden; •tevkoje v. zomerstokviolier v. Symmurlich, bijv. aw.,Z. som-
merhaft. Syuimor-liod, (-(e)s, mv. -er) o.
zomerlied o.; it. lied o. over den zomer; •linde v. zomerlindeboooin m.; -loch o. jaarlijkse!] uitkomend onkruid o.; -lor- bcer in. zomerlaurier in.; -luft v. zomer- lucht v.; -lustbarkeit v. zomervermaak o.; -mal o., Z. -fleck; -mairan m. (PI.) zomermarjolein v.; -mnnat, -mond ra. zomermaand v.; 2. Juni ra.; -morgen m. zoinerniorgen; (Slerrenk.) oosten o. Sgmmorn, (sommei te, gesommert)
o. ww., ra. h. es sommerl, het wordt zo- mer, wij krijgen zomerweder; 2. (van gewassen), uitkomen, uitbotten; il. scha- duvv werpen; II. bedr. ww. (Landh.) Vieli -, gedurende den zomer houden; (Landb.) einen Acker -, met zomergraan bezaaien; 2. etui. -, (l\'rov.) Z. tonnen; (Hoschw., Tuinb.) Haume -, snoeien. Sommer-nacht,(-ndcA/c) v. zo-
rocruaebt in.; -obsl o. zomeroofl o., zo- raervrucliten v. mv.; -palast m. zoiner- paleis o.; -pflanze v., 7,.-gewdchs; -plall- erbse v. wikke, platte erwt v.; -punkt 111. 1 Sterreok.)zomeipunt o.,zomerstand m. der aarde; -quartier o.(Krijgsw.) zoiner- kwarlicr o.; sappe m. helderzwart paard o.; segen m, zoinencgen in.; -rellig in. zmnerradijs v.; -rock in., Z. -kleid; -rng- gen 111. zoinerrogge v.; -rose v„ sischen o. zonierruus v., zomerroosje o.; •rilhei o. roodborstje o. met rooden staart of zwarten keel; sübsamen 111. koolzaad o.; •saai in. zomerzaal v.; saai v. zniner- zaad o.; 2. Z. -getreide; salurei v. zo- iiierbooiiciikruid o.; schlag in. (Landb.) zomerslag o.; schloss o. zoinerzoellieid v.; -sci/f v. zuidzijde v.; semester o., Z. •halbjahr; silz m. zomerverblijf o.;-son- ne\\.zomerzon v.;—nweiidev.,2. -wende; spinne v.zomerspin v.; sprosse v„spros- sig bijv. nw., /.. -fleck <j-; stuud m. (Jaclilw.) (van bet wild), zomerverblijl o.; -lug m. zomerdag 111.; •Ikier.hen o. (I\'l.) viooltje o.; 2. sneeuwklokje o.; 3. ezclsvoet m.; -luch o. zomerdoek o., ka- simir o. Syrnmerung, Syminerung,
(-en) v. (Landb.) onderhoud o. van het vee gedurende den zomer; it. Z. Som- merfulter; 2. blootstellen o. aan de zon; (Hoschw.) snoeien o., snoeiing v. Sommer-veilchen,(-c/iens, rav.
-c/ie«) o. zomerviooltje o., in den zomer uitklunend sneeuwklokje o.; -viehgras o. zomergras o.; -viertel o. zomermaanden v. mv.; -vogel 111. zoraervogcl, trekvogel in.; (Nat. hist.) vlinder 111., kapel v.; -ii>airf v. zomerweede v.; -webe v.,Z. -fi- den; -neide v. zomenveide v.;-iivi:e» ra. zotuerlarwe v.; -wende v. zomerzonne- stilstand ra. (21 en 22 Juni);—ngürtel va. mv. tropische aardslreken v. mv.; •weller u., svilterung v. zomerweer o.; •wind in. zomerwind 10.; -tt>o/inuna v. |
||||||||
|
Son.
|
Son. 1167
|
||||||||||||
|
Son.
|
|||||||||||||
|
•orle en •örler) m. plaats v. van afzon-
dering, afgelegen plaats, eenzaamheid v.; •partikel v. (Spraakk.) scheidbaar rede- deel o.; \'punkl m. (Spraakk.) scheidlee- ken, dcelteekcn o.; -icörlchen o., Z.-par- tikel; -zeichen o. scheidleeken o. Sgndertnögen, {-gens, mv. -gen)
o., Z. Snndergtil. Sondiron, (sondirte, sondirl) o.
ww., m. h. (Heelk.) met het tenlijzer onderzoeken, peilen; (Zeew.) peilen, het dieplood uitwerpen; (lig.) polsen, onder- zoeken. Sondirung, (-en) v. peilen o.;
(Heelk.) onderzoek o. met het tenlijzer. Sonctt, (-(e)s, mv. -e) o. klink-
dicht, nonet o. SQnica,v. (in het pharnspcl),heslis-
sende kaart v.; 2. bijw. slag op slag, juist van pas, onmiddellijk. Sgnna, Sunna, (-la) v. monde-
linge overlevering v. bij de Turken. Sgnnabend, (•(«)«, mv. .«) m.
Zaterdag m.; jüditcher -, sabbat, sabbat- dag in.: - vor Osltrn, Zaterdag m. van de Goede Week. Sonnabends, bijw. des Zaterdags.
Sgnne, (-n) v. zon v., ster v. des
daags; (Fabell.) I\'hebus, dag m.; (fig.) licht o., lichtbron v.; die - scheinl, de zon schijnt; die - am Miltag, de middag- zon; (Zeew.) die - reisl, stekt, duit, de zon rijst, slaat, daalt; die - beitel unter sich, de zon verbergt zich achter wolken; die - sclncszen, de zon schieten; etic. o» die - stellen, in de zon zeilen, aan de zon bloolftellen; Abdünstung in der -, verdamping v.in de zon; (Goudsm.) (van melalen), zon v., goud o.; (Dichtk.) von einer - zur andern, van den eeiicn dag tol den anderen; (lig.) gelukkig gesternte o.; der Glücklichste unter der -, de ge- lukkigstemensch op de wereld; (Volkst.) rede nicht tvider die -, blaf niet legen de maan. Sgnne-beleuchtet, -be-
schionen, bijv. mv. door de zon ver- licht, beschenen. Sgnnen, sgnnen, (sonnie, ge-
ionnt eiisönnle, ;/esó««()bedr. WW. Klei\'
der -, aan de zou blootstellen, in de zon leggen; 2. wed. ww. sick -, in de zon, in den zunnenschijn liggen, zich in de zon koesteren. Sgnnen-adler, (-adler$,mv. .ad-
Ier) ui. goudareud, koiiingsareiid,stecn- arend in.; -anbeler m. (J. gesch.) zon- aanbidder m.;-anbetung v.zonvereeriug, zonsaanbidding v.; \'anbruch ui. opgaan o. der zon, aanbreken o. van den dag, zonsopgang ni.; -aufgang in., Z. -an- omen; 2. opgang in. eener sier; 5. oos- ten o.; -auyeo. zon ».; (Hg.) belder oog o.; 2. (Juw.) kallenoog o., opaal m.; •ausd&nslung v. uildainpiug v. der zou; •bakn v. zonneweg, zonsweg in., echp- tica t.j -ball ui., \'L. -kuget; -baum in. boom in. die veel zonneschijn noodig heeft; (l\'l.) tamarindebooui ui.; 2. aca- ciaboom m.;-beyletler ui. planeel.dwaal- ster v.; •beherrscher m., Z. -gotl;-bezirk ui. omtrek m. waarin de werkiug der |
zon gevoeld wordf,2. hemelstreek,liichl-
streek v., klimaat o.; -bild o. beeld o der zon; \'2. Z. Farbenbild; -blick m. zon- nestraal in.; (lig.) heblcre, lichtgevende slraal m.; -btuine v. zonnebloem v.; 2 knollige —, zonnebloem v. mei eetbare wortel knollen; -blnmenül o. zonnebloeiii- olic v.; \'brand m. wannle v. der zon, zon- nehillc v„ branden o. der zon; (Gen.) roos v.; -comct m. (Sterrenk.) zonneko- meel »., komeetvormige hchtziiil v. na zonsondergang; -compass m. kompas o. niet zonnewijzer; -dack o. zonnelenl v., warande v., zeildoek o. als tenl uilge- spannen; -deck o. zonnedek o.,Z. -dach; •diener m., Z. -anbeler; -dienst m., Z. •anbetung; -f<lcker m. zonnescherm o., parasol v.; -jackel v. (Sterrenk.) Iich- lende vlek v. in de zon; \'familie v. kin- deren o. mv. der zon, Inca\'s in l\'eru; "2 zonnestelsel o.; -farbe i. kleurv.derzon •2. door de zon gebruinde gelaatskleur v.; •[eind m. cactus m. met groole bloemen •f\'ensler o. door de zon beschenen venster o.; -[ernei.zonsafstand m.;2.(Sterrenk.) grootste afstand m. eener planeet van de zon, aphclium o.; -fernrohr o. zonnekij ker in.; -fest o. feest o. ter eere van de zon; -feuer o. vuur o. der zon; \'/insterniss v. zonsverduistering, zoneclips v.; -/isck ui. goudvisch m.; 2. maanvisch m.;-/Iuni- »ie v. zonnewarmte v., zonnestralen m. mv.; -(leck in. zonnevlek v.; keiler —,Z -faikel; 2. Z. Snmmer/leck; -(lug in (Dichlk.) hooge vlucht, stoute vlucht v. stotile, vermetele poging v.; -folger m., Z. \'begleiler; -fi>rmiu bijv. mv. zonvor- mig, zonachtig; -freund, —in, zonne- vrieud m., vriendin, minnares v. vanden zonneschijn; 2. (l\'l.) —in, kraisplant ».; •fruckt v. zonnevrucht v.; -gebiel o. (lig.) zonnestelsel o.; 2. Z. -bezirk; •geier m. gierenkoning m.; •gelicht o. zonnevlak o., zonneschijf v.; -gespaini o. (Fabell.) zonnepaarden, paarden o. mv. van den zonuewagen; -gestall v.gedaan- te v. der zon; "jicht v. zunnestilslaud m.; -glanz m. glans m. der zon, schijn- sel o. der zon; 2. (Gez.) \'/..-schiiss;-ytas o. zouncglas o., zonnekijkcr in.; -glut(h) v. zonnegloed DJ.; -gold o. zonnegeel o., donkergele kleur v. der zon; 2.(l)ichtk.) wolken v. mv., zeegoud o., door de zou geelgekleurde wolken v. mv.; -gott m. zonnegod, god ui. der zon, l\'hebus,Apol- lo in.; \'kulde v. zonnekant in., zuidzijde v.; \'kaus o. aan de zon blootgesteld huis o.;-heiter, \'helt bijv. en b. helder, schil- lereud als de zon;2.door de zou verlicht, zeer doorschijnend; (lig.) helder als de dag, blijkbaar, duidelijk;-nc/iV v. helder- beid, klaarheid v. der zon; (lig.) duide- lijkheid v.; .hitze v. zonnehilte, zounc- warmlc v.; -hof m. lichte kring ui. om de zon; -/ió/ie v. (Sterrenk.) zonshoogle v., apogeüm o.; -jakr o. zonnejaar o.; \'jungfrau v. priesteres v. van de zou; \'ka/er ui. goudhaantje, Oiizes-Lieveu- lleersdierlje o.; -karte v. zoiinekaart v.; -klar bijv. en b., Z. -hell; -klarheit v., Z. -kelle; -koller m. (Hoefsm.) verbliu- ding v. door de zon, woedende kolder, |
zonnesteek m.; -komet v., Z. -comet;
•kirper ui. zon v., lichaam o. der zon; 2. door zich zelven verlicht hemellichaam o.; -kram m. uitdragerij v.; -kraut o, cichorei v.; -krcis m. loopbaan v. der zon; 2. Z. scheibe; 5. Z. -bahn; i. Z. •reich (2); -krune v., Z. -blume; -kugel v. bol in. der zon, zon ».; -lauf ui. loop in. der zon; -lehen o. vrij leen o.; -tehne v„ Z. \'hulde; \'licht o. zonlicht o.; 2. bijv. nw. lichtblond, Z. -helt; it. \'L.*on- nig; \'linie v., Z. -bahn; -los bijv. nw. van hel zonlicht beroofd, niet door de zon beschenen; (lig.) somber, treurig; •lu/t v. atmosfeer v. der zon; \'ld/fel m. (Hl.) lepelkruid o.; -muckel m„ Z. -/lec- ken; -mensch m. verlicblpersoon.inensch ui. met een helder verstand; -messer in. zoiisineler m.;-mikro.ikop m. zonniicros- coop m.; \'tnonat m. (Tijdr.)zonneinaand v., 50 dagen Ui uren 2j minuten 5 se- conden; -nahe v. nabijheid v. der zon; 2. dichtste stand in. van eeue planeet bij de zon, perihelium o.; -niedergang m. zonsondergang m.; -pfadm.,7..-bahn; •pferd o. zonnepaard, paard o. van den zonuewagen; -prachl v. znunepracht, pracht v. der zon; -priesler —in, pries- ler m., priesteres v. van de zou; -guo- drant in. (Sterrenk.) zonnewijzer in.; •rad o. (Werkt.)exceutnek rad o.;-rand in. rand m. der zon, kring m. om de zon; -rauch in. droge nevel ui.; -regen ui. door zonneschijn vergezelde of ge- volgde regen m.; —ooue» m.(zou)regen- boog in.; -reic/i bijv. uw., Z. somiig; 2. I Sterrenk.) zonneiirijk, zouneslelsel o.; •reiher in. zonuereiger, zonuevogel m.; •ring m. zonnering in.; -rind o. aan de zon gewijd, wit rund o.; -rose v., -rbs- chen o. cislroos v., zouuekruid o., goud- roos v.; -ross o., Z. -pferd; -roth bijv. uw. zoo rood als de zon; 2. o. of -rölke v. rood o. der zon; -salz o. door zonne- hitte gewonnen zout o.; schauer in. (Nat. hist.)geslreeple hagedis \\.;-scheibe v. zonneschijf v.; schein ui.zouneschiju in., schijnsel o. der zou; uir liaben —, de zon schijnt; (Spr.) auf liegen folgt —, na regen komt zonneschijn; schild\' krnle v. zouneschildpad \\.;-schimmer ni., Z. -glanz; schirm ui. zonnescherm o., parasol v.; —Intuin in. inaguoliabooiii ui. met drie stengels; schuss m. (tloefsm.) Z. \'kotter; (Oogh.) zonnesteek m.;-seile v. zonzijde v., zoniiekaiil in., oosten o.; (lig.) (van eene zaak), schoousle zijde ».; spiegel in. zonnespiegel, zonuekyker in.; \'Stand in. zonnestand, stand m. der zon; 2. —punkt in.,/, slillslaiidspunkl; slaub ui., slaubclicn.-slaubtein o. zon- nestolje, atoom o.; -slein in. zouuesleeii, opaal ia.; 2. kallenoog o.,slerresteeu ui.; .vu. bisl.) leliesteen in., versteende planldierensoort v.; stern in. vaste ster v.;sttch in. steken o., warmte v.der zon; 2. (Gen.) zonnesteek in.; stillstand m. zoiineslilstaud ui.; 2. Z. -wendt. Sganenstillstauds-hob.e,(-n) v. zouneslilslandsuoogle v.; -punkl in.
zouneslilstaiidspunt o. Sgnneu-strabl, (-(e)*,mv. -en) |
|||||||||||
|
Ü68 5>on. Sop. Sor.
|
||||||||||||
|
in. zonnestraal m.; —krabbe v. (Nat.
bist.) duizendbeen o., duizendpoot ui.: •strasze v., Z. •bahn; slrich in. zonne- straal, lii-lil-irn.il ra. der zon; stunde v. uur o. van een zonncdag, system o., Z. •rtkh (2): -lag in. zonnige dag m.; 2. dag m.van 24 uren; (lig.)gelukkige dag m.; -lempet in. aan de zon gewijde tem- pel m.; -lhaler in. gouden daalder ui. of kroon v.; -lltau ra. zonnedauw, dauw m. bij het opgaan der zon; 2. (I\'l.) rossolis v.; (gewoonl.) jichlkruid o.; (Dist.) — of —brannticein ui. op zontiedaiiwkrnid getrokken brandewijn m.;-fi//r v. zonne- wijzer m.; —lehre v. zonncwijzcrkiinsl kunst v. om zonnewijzers te maken; —vieleck o. zonnewijzersveelhoek m. —K-eiser, —zeiger m. zonnewijzer, wij zer m. van een zonnewijzer. Synnen-umlauf, {-lauf{e)s, nu.
•Idufe) in. zonsoiiiliiop, omloopstijd in der zon; -unlergang ui. zonsondergang m., ondergaan o. der zon; -verbrannl bijv.nw.door de zon vcrbrand,geschrocid gezengd, bruin gemaakt; -verehrer in. Z. -anbeter; -verelirung v. aanbidding v. der zon; -vergröszerungsglas o. (tiez.) zonsmicroscoop in.; -eierlelkreis ra zonnewijzer m., zonnewijzerplaat v.; •vogel m. (Fabell.) I\'bcnii m.; -vögel chen o., Z. -kafer; -wagen m. zonne\\va- gen m.; (Kabell.) wagen ra. van Apollo •K-arm bijv. nw. door de zon verwarmd •toiirme v. warmte v. der zon;-iredel m. Z. -tcende (2); \'«eg ra., Z. -bahn; -wei- ser m., Z. -uhr; -teeit bijv. nw. even ver verwijderd als de zon; -weite v. zons- wijdle v.; Z. -ferne; -uclt v. zonnenwc- rcld v., sterrenwereld v., heelal o.; 2. Z. -reie/i (2); -icende v. (Sterrenk.)zonne- stilslaud m.; it. zoniiestilstandspunt o.; 2. (I\'l.) heliotrope, zonnewende, zonne bloem v.; 3. (Juw.) Z. -wendestein; il. Z. -auge (2). Sonnenwende-feuer,(-ers,inv.
•er) o. Siiit-Jiinsvuur o.; -gürlet m.tro-
pische aardgordel ra.: -jaspis in., Z stein; -kafer m., Z. Sonnenkdfer; -kreis m. keerkring m.; -punkt m., Z. Sonnen- stiltslandspunkt; stein in. jaspis ra. van blauwachtig groene kleur met roode slippen. Synnen-wendig, bijv. nw. naar
de zon gewend of gekeerd;—ellewegttny v. eigenschap v. van sommige planten om met hare bloemen den dagclijkschcii zonsomloop te volgen; \'treiter o. zonnig weer o.; -uirbel m. (Slerrenk.)bewegin- v. der planeten om de zon;2. zonncstel- sel o.; (Hl.) Z. -«enrfe (2); it. Z. -irur- iel; -mrth, —in, herbergier m..herber- gierster v. in eene herberg waar de zon uithangt; -K-urz v., Z. Sommerieurz; 2. Oostindisch slandelkrnid o.; -wurzel v. leeuweland m.,zonnebloem v.;-zeiger ni. Z. -K/ir; (Nat. hisl.) gestreepte oester v.; -ïei( v. zonnetijd, door de schijnbare beweging der zon bepaaldetijd m.;—ring tn., \'/.. -zirkel; -zell o., Z. -deck; -zirkel m., Z. -lmliii; 2. (Tijdr.)zonnecirkel m.: •zopf ra. (gemeenz.) door de zon tot zich getrokken dampen rav.; it. lange |
verlichte zonnestreep v. tnsschen wol-
ken. Sonnott, Z. Sonelt.
Synnicht, Synnig, bij», en b.
zonnig, aan de zon blootgesteld, door de zen beschenen; -er Tag, zonnige dag, heldere dag, dag m. waarop de zon schijnt (hg.) helder, vroolijk, prachtig. Synntag, (-(e)s, mv. -e) ro. Zon-
dag, eerste dag m. der week; e.t irar an einem -, het was op een Zondag, op zc- keren Zondag. Synntagig, bijv.nw. Zondags, den
Zondag durend. Synntaglich, bijv.nw. eiken Zon-
dag plaats hebbend. Synntags-abschnitt, (-(e)»,
in». -e) in. (verond.) evangelie o., tekst
m. voor den Zondag; -andachl v. Z011- dagsche godsdienstoefening v., Z. •ge- bel; •arbeit, -beschiifligung v. bezigheid v. op den Zondag,zondagswerk o.; -buch- stabe ni,(Tijdr.) zondagsletter v.; -cssen o., Z. -gcricht; -evangelium o. evangelie v. van een Zondag; •feier v. viering v. van denZondag, zondagsrust ».; -gast m. gast 111. op een Zondag, zondagsgast ui -\')ebel o. zondagsgebcd, gebed o. op den Zondag; -gerichl o. zondagsmaal o.;-ge- sichl o. (fig.) lachend, minzaam, opge ruimd, vroolijk gelaal n.; -gottesdicnst at. Zondagschegodsdienstoefening \\.\\-hemd o. Zondagsch hemd o.; -/i«\' ui. Zondag- sche hoed m.; -kind o. op Zondag gebo- ren kind, Zondagskind o.; (lig.) geluks- kiud o.; -kleid o., slaat m. Zoudagsclie klcederen o. mv.. Zondagsch pak o.; sein[en) — antieken, zijne beste kleede- ren aantrekken. Synnung, (-en) v., Z. sonnen.
Synometer, (-lers, mv. -lcr) m.
klankmeter m. Sonst, bijw.anders, zoo niet, in ge-
val van niet; hclfen Sie mir, - bin ieh, anders, zoo niet dan &; schweigen Sie, - gene ich, anders, zoo niet dan &; 2. hk«- schen Sie - noch etiv.Y, bovendien, be- halve dat; Kas kiinnte es - sein, wat zou het anders kunnen z(jn; • nichls, anders niets, niets meer, niets anders; - 1»/ er gesmid, overigens, voor bet overige; er ist - ein selir guler Hensch, hij is anders, overigens &; - k-o, ergens anders; weim ich - hier bin, telkens als ik hier ben; 3. vroeger, eertijds; mehr als -, meer dan vroeger, meer dan gewoonlijk. Synstig, bijv. nw. ander, overig,
vroeger; auf-e Art, op eene andere wij- ze, anders; 2. Z. ehemalig. Soor, (-(e)j, mv. -e) m. (Oen.)
mondzweertje o. van kinderen. Sypha, Z. Safa.
SophismU8,(onb.,mv.Sop/i ismen)
ui. bedrieglijke sluilrcde, slotrede v., verstrikkend betoog, sophisme o. Sophist, (-e«, mv. -en) m. drog-
redeiiaar, sophist m. Sophisteroi, (-en) v. bedriege-,
lijke wijsheidsvertooning, sophisterij.
pitsvondighcid v., drogredenen v. mv.;
2. sophisme o., bedrieglijke sluitrede v.;
treiben, spitsvondigheden gebruiken,
|
drogredenen uitkramen: ein • treibender,
Z. Sophist. Sophistisch, bijv. en b. spilsvon-
dig, op drogredenen gebouwd, bedrieg- lijk. valsch, sophistisch. Sophromstores, o. mv. wij.s.
heidstaiiilen 111. mv. Sophrosyne, v., z. m. wijsheid,
matigheid, kuischheid, onthouding v. Sopiontia, o. mv. pijnstillende,
kalineeremle middelen o. mv. Soporati v, bijv. nw. slaapwekkend;
(tig.) vervelend. Sypra-Agio,(-s,iBv.-.«)o.(Hand.)
sur-agiu o.
Sopran, (•(«)*. mv. -e) ra. (Muz.)
boveiislein, hoogste stem v., sopraan v.; -schliissel m. snpraansleutel m. Sypra-Tara, (onh.) v. dubbele
tarra, tweede tarra v. Syrb-apfel, (-a/i/e/s, mv. -apfel)
m. sorbeappel m.: -birne v. sorbepeer v.; Iimiin ra. sorbeboora, spreeuwbczie-
boom 111. Sorbeer ofSyrbus-sauer.bijv.
nw.,-8au.ro, v., Z. Yogetbeersauer dj\\
Sorbet(t), (-(e).«, inv. -e) Turk-
sche koeldrank 111., sorbet o. Sordino, (-«)v. (Muz.) geluidbre-
ker in., Z. Uiimpfer. Syrdilne, (-n) v. (Org.) bourdon
|
||||||||||
|
91
|
||||||||||||
|
in., brompijp v. (een orgelregister).
Syren, (sorte, gesorl) o. ww. uit-
drogen, uitteren, wegkwijnen, sterven. Sorentc, (-«) v. taling, teling m.
SyrgO, (-«) v. zorg, bezorgdheid,
ongerustheid, vrees, bekommering.droef- heid v., angst 111.. treurigheid v.; immer in Furcht und - sein, allijd in vrees en angst verkeeren; das macht ihm viele -, dal veroorzaakt hem heel wat kommer, angst; er sieht aus, als ob er -n hitte, hij ziet er zeer bekommerd uit; die -n für das Zeitliche, zorgen, bekommernissen v. mv.; (Spr.) ohne -n leben, onbekom- merd, als vroolijk Fransje leven, Gods water over God) akker laten loopen; 2. zorg, nauwleltendheid, oplettendheid, bezorgdheid v.; für etw. - tragen, zorg dragen voor, zorgen voor; 3. (PI.) un- nülze -, viooltje o. SyrgO-leutO, mv.(l\'rov.) lijkstoet
m.: •iiwnn m. hij die den lijkstoet be- geleidt. SyrgOn, (sorgle, gesorgt) o. ww.,
m. ft. vreezen, bezorgd zijn, beangst zijn, vrees koesteren; ich sorge, er teerde nicht kommen, ik vrees dal hij niet komen zal; er sorji, er möchte belrogen teerden, hij vreest, is ongerust dat hij &; 2. zorgen, bezorgd zijn, zich ongerust maken: urn nichls -, nergens voor zorgen; 3. zorgen, zorg dragen, verzorgen; - Sie nicht da- für, zorg daarvoor niet, wees daarover niet bezorgd, bekommerd; für das ge- meine Beste -,voor het algemeen welzijn zorgen; für seine Kinder -, zorgen, zorg dragen, zijne kinderen verzorgen; II. zorgen o., bezorgdheid, vrees v.,angst m. Syrgen-banner, (-ner$, m v.-ner)
va. zorgenbanncr in. (bijnaam van Ba- chus); (fig.) slaap, wijn 111.: -becher ra. |
||||||||||||
|
Spa. 1169
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Sou.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Sor.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Sowas, (onb.) o. Japansch mengsel
o. van goud en koper. Sowobl, (hijw.) - ah «keft, zoowel
als, niet alleen .... maar ook. Spaden, (•», mv. Spaden) m., Z.
Spa ten. Spadille, (-u) v. (Sp.) schoppen-
jaas o., spadille v. SpadO, (•», mv. -.«) m. gesnedene,
ontmande 111. Spah-auge, (-.«, mv. -n) o. be-
Ispiedend oog. loerend oog o.; -biene v.
\'speurbij, voor den zwerm uit f liegende bij
».; -blick m. bespieilende blik 111. Spahen, ($pihte, gesptkl) bedr. eu
o. ww., m.Ii, spieden, loeren, bespieden, trachten Ie ontdekken; sein -der MUI;, zijn bespiedende blik: \'l. vuch jemn.-, lem. bespieden, beloeren, in hel oog hoil- den: nu/ elu-. -, ergens op uit zijn, lrach- tcu te verkrijgen; narh Ijruinn -. winst zoeken te behaien, specnieeien; (Wijsb.) Spalier, (-«, mv. Spiher) m., -in,
i(-»e«) v. bespieder 111.. bespiedstcr »,;
1 bespiegelend wijsgeer 111.; 2. spion, "er-
rader, aanbrenger 111. Spah-gesehaft, (-(e)s. mv. .e)
beproeide handelsonderneming, specnla* He v.; sclit/l o. schip o. dat op verken- ning is uitgezonden. Spahung, (-en) v., Z. spuiten; il.
bespieding, beloering, speculatie v. Spake,(-»)v. (Zeew.) spaak.band-
spaak v. Spaion, (spalte, gespalt) bed", ww.
met laluerk voorzien;^.sjdijlen klooven. Spalier, (-», mv. -t.) 0. (Tuiub.)
plankelsei, lakwerk o., omheining ».;
ÏKrijgsw.) haag v.; - machen, vin - bil- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
kelk m. «les lijden; -brecher in. Z. -4an-|"On Tüchern, allerlei soorten van laken;
«er; -frei bijv. nw. vrij van zorgen,j (Hand.) [remde -. vreemde soorten. onbezorgd, onbekommerd: (gomeenz.)i Sortenzettel, (-M.«. mi. \'lei) m. Hans— of -/0.1, rmolijke Frans; -/<j.«/jlijsi, notitie v. der verschillende geldsoor* v. last ni. der zorgen.drukkende last m.,|ten in mnf som. speciebriefje, borderel o. druk in.: -leer, -las bijv. n.v., Z. -/>fi: Sortiment, (-(e)«, mv. -e) o. as- •lilger m., Z. -banncr; -tnll bijv. nw.\'sortiment o., sortcering v., warenvoor- zorgelijk, zeer bezorgd, vol kommer; —e raad in.; (Boekh.) er rerkaufl nur -, hij Miene, bekommerd, bezorgd; sessel, verkoopt slechts cominissiegoed. -s/uAJ m. zorgstoei, lennincsioel m. Sortiments-bücher,o.mv.boe-
Sprger, (•», mv. Sarger) in. hij die ken o. inv. 111 commissie; •bvthhüudler
zorut &, Z. Seeltori/rr, Vertorger. lm. boekhandelaar m. die sleehts oom- Sorge-sessel, -8tUhl, m.. Z.lmissiegoed verkoopt; -handel ui. eom-
Sorgeiuevel 4: jmissiehandel m.; -lager o. magazijn o. Sorgfa.lt, v.. z. 111. zorgvuldigheid,| van een oonjuiissiehandel; -s/er« 111.,
zorg, bezorgdheid v.; - (Vi eltv. ameen-•stück o. stel o. «leenen, stel o. den. zorgvuldig te werk gaan, nauwgezet Sortireil, SQrten, (snriirli; snr- zijn bij; mit - bandeln, met zorg, nauw-\\lirl en tortelt, getorlel) bedr. ww. rPaa- gezetheid v„ zorgvuldig handelen. Ire» -. sorteeren, uitzoeken; CeU-, bij Sorgfaltig, (-er, -«\') Uijv. en b. soorten leggen; It\'offc-, pluizen: (l\'np.J
zorgruldig,bezorgd,zorgelijk, waakzaam,[hunipen -. sorteeren, uitzoeken, nauwgezet; ei»e -e Erïiehung, zorgtul-j Sortiror, (-.<. mv. Sorlirer) in., dige opvoeding: -Aeif v. zorgvuldigheid.,-in, (-nen) t. sorteerder, uilzooker 111., nauwgezetheid, bezorgdheid v. Isorleerster, uitzoekster v. SQrggras,(-e.«}». .z.m. panikgras o.i Sortjrung, (-en) v. sorteeriug. be-
Sgrghnft, (-er, -(e)sl) bijv. nw., zending, bijeensclnkking, bezending v.
Z. forgfallig;. Sosich, bijv. ei> b. (van erts), in SQrglich, (-er, ••/) bijv. nw., Z.| water opcenpakkend, slibbig.
mgfdlhg; 2. zorgelijk.gevaarlijk, moeie-j Sospiron, in. mv. zuchten v. mv.; lijk: 5. -e Saehen, netelig, dreigend, ge- (Muz.) rusten, ademhalen o. nniler bet vaarlijk, mueielijk: -eZeilen, ongelukkig, zingen. zorgelijk; \'keil v.zorgelijklieid, zorg, be-j SostenutO, bijw. (Muz.) volgehon-
zorgdheid. neteligheid, mneielijkhcid v.ulen, aangebonden, sosteniilo. Sorgliene, (-») v. (Zeew.) lijn v..j Sotherisch, bijv. nw. reddend,
louw o. lot hel vastbonden van hol zaligmakend; (Muiilw.) met den stempel roer. van het kruis voorzien. Sorglos, bjJT. nvr.. Z. torgenht; 2.! Sothan.ig., hijv. nw. zoodanig,
onbezorgd. onbekoiiimerd,achteloos,zon- dusdanig, Z. snlrh, dergetlall. der nagedachte, lichtzinnig, gerust;-e Sgttern, (tollerle,gesotlerl) o. ww. Erziebung, verwaarloosde opvoeding. \'hevig koken,zieden: (lig.) treuzelen,aar- Sorglosigkeit, ».. z. m. zorge- zelen, weifelen,
loosheid, onachtzaamheid, lichtzinnig* Soubrette, (-n) v. kamerjnller, heid, achteloosheid, onbezorgdheid v.qkamervrouw v.; (Tooneelk.) sluw dienst, il. gerustheid v. [meisje, kamerkatje o. Sorgniss, (-w, mr. -e) o.. Z. Ae- Souffleur, (-(*).,nu.-e) "•• (Too-
snrqntss. neelk.) in blazer, toellmsteraar, voorzeg. Sorgsam, (•«•, -*l) bjjv.nw. zorg-lger, aonfflenr m.
zaam, Z. sorgfaltig; -keit v„ Z. Sargfat-\\ Souffleur-bUCh, {-bncli(e)s, mv.
ligkeit. \\-bücker) o. bock o. van den sonlllenr; |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
den, zich op eene rij sch
|
94
|
aren.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Spalierbaum, (-éa«m(e)-, mv.
•bauwe) 111. leiboom. vvaaierboom m.
Spalieren,(J7w/icr^e..ï/.<i/,tr/)bedr.
ww. uiei latwerk, leiboomen voorzien. Spalier-frucht, (-/"r«c/i/e)v. lei-
boom >ruciit v.; -naye/111. Iciboomspijker m.; •nbHo. leiboomooft o.; -nerk o. Ial- werk o. 0111 boomen legen muren op Ie leiden. Spalm, (-(e)s, mv. -e) m. (Zeew.)
scbeepitteer o. Spalt, (-(e).«, mv. -c) m. nfSpalte,
(-w) v. S(deel, kloof, scheur, barst v.: (Jaclitw.) - iwtiehen den Kinnen der llirsdilïiufe -, kloof v.; (Tuiub.) (om Ie enlen). spleet v.; (tleelk.) insnijding v.; (Aardk.) spleet, scheur v.; 2. tin - Hok, spinner m„ blokje O.; eine - Obst, schijfje o.; (Hoekt).) blad o. bonlpapier^Diukk.) kolom".; (Uelfst.) versieeml schaaldiero. Spalt-ader,(-«)v. (in bout),ader
v. langs welke bel hout splijt; -uluun m.
splijtbare aluin o.; -artig bijv.nw.spleel* "orinlg; -a.rl v. kloofbijl V. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Sorg-saat, v.. Sorg-^amo, m„
-weizen m. Tnrkschu gierst v, Sorites, (onb.) m. ketting-sluit*
rede v. Sororisiron, (somrisirte, sorori-
«rl)o.ww, als zusters met elk. omgaan, zusterlijk handelen. Sorpel, (--) ui., z. m. met zijde
omwonden (gniid)dr.iad o. Sorren, {sorrle, gesorrt) bedr. ww.
(Zeew.) sjorren, vaslsjorrcn. Sorring, (-(e)#,utv.-e) m„ Z. Sor-
rung. SoiT-kat, (-e) r. zwaar anker o.,
meei paal in.; -klampe v. (Zeew.) kinne- baksblol; o.: -pfahl in.. Z. -tal; -\'<i" o. sjorrings v. Sorrung, (-m) v. sjorren o., «jor-
rinc v.; 2. Z. -/ati. Sorte,(-n) v. soorl.qualiteit v.,slag.
^es|»cht o.; eine guie - Arpfrl.nene goede ^oort (van) appelen: liivr isl eine amlert -, hier i« eene andere soort: allerlei -n |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
0
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
•kasten m. hokje o. van den sonlllenr.
Soulliioron, (snu/jlwrie, souflliert)
o. eu In\' ir. ww. inblazen, influisteren. Soupee, (-«.mv.-s) o. avondeten o.
SoupierOD, (soupierle, tnnpierl) o.
ww. hel avondeten gebruiken, soupee- ren. Soutane, (-n) v. (Kath.) lang kleed
o. met nauwe mouwen der geestelijken. Souterrain, (-.«, mv. -e) o., Z. AW-
lergcsctioss. Souvenir, (-«, mv. -e) o., z. An-
denken.
Souvoriin, (-«, mv. -e) m. opper-
hecr, oppermachtig vorst, onbepaald ge- bieder, souverein in.; 2. bijv. nw. hoogst, opperst, oppermachtig, onbeperkt heer- schend. Souveranetat, v.. z. m. opper-
maclil, opperheerschappij v.,oppergebied
o., sonvereinileit v. Souverüactivtsreehto, o. mv.
coiivereiniteitsrecbten o. mv. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Spaltbar, bijv. nw. sp
|
78
|
lijtbaar, te
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
klooven, Ie splijten.
Spaltbruch,;-»r«c/((e).MnT.-//n,-
elie) ui. gespleten breuk, breuk v. met barsten. 7*
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
1170 Spa. Spa. Spa.
|
|||||||||
|
b.) dun plankje o.; (Leid.) dakbord o.;
(Urukk.) zetplank v.; (Meub.) plat lijstje o., kranslijst v.; (lig.) los sluk o.; C«- dankensp\'ine, losse gedachten; 2.(Bosch- w.) (van een boom), kern v., hart o.; (Zeew.) (van een schip), doorsnede v., proliel o.; (Lakenb.) bordpapier o. Span-balg, (-balg(e)s,m\\.-balge)
in. blaasbalg m. met eene vouw; -belt o. bedslede, sponde v., ledikant o.; -bü- den ui. mv., Z. -platlen;-brett o. plank je o. met een steel tol hel bijeenrakelen der krullen, krullenschrapper m.; -brief in. gerechtelijk bevel o. om de schuld eischers in het bezit te stellen van de goederen des schuldenaars. Spanchon, Spanlein, (verkl.)
o. spaautje, krulletje, spliuterlje o. Spiilieln, (spanelte.gespanell) bedr
ww. lol spaanders hakken, tol krullei maken. Spanen, (spante, gespanl) bedr
ww. klooven, splijten; (lig.) scheiden oneenig maken. Spanen, (spante, gespan!) bedr.
ww. em Kind -, zoogen; 2. spenen, aan de moedermelk ontwennen. Span-farbe, v., z. in. (Verv.Jverf
kleur v. van liraziliaausch houl, kleur- sel o.; -ferkel o. speenvarken o. Spangchen, Spanglein, (ver-
kl.) o. gespje, haakje, slootje o., Z. Spange. Spange, (-n) v., Z. Spangenhuken;
\'2.gouden slot o.,goudeiiaiinband, vrou- weulooi in. Spang(e)ler,(-s,mv.S/)dno(e)/er)
in. blikslager ui. Spangen-giirtel, (-güriels, mv.
•gürtel) ui. gordel ui. met gespen; -ha-
ken ra.gesphaak ui., long v. eener gesp 2. spang v., spanghaak m.; 3. gesp in.; (Wapenk.) ronde spang v. of gesp ra.; •macher ui. gordelmaker, gespenmaker in.;-.-ü«w lu.uielgespen.galon en andere versierselen versierde toom in. Span-grün, bijv. nw. groen.grij
groen; 2. o. zelfsl. kopergroen o.; -liobet ui. boekbiiidersschaaf v.; -holz o. spaan den in. mv.; 2. kloofhoul o.; -hut m spanen hoed mi. Spanig, bijv. uw. vol spaanders, vol
krullen; (lig.) verdeeld,oiieens.belwist baar. Spanipl, (-(e)s, mv.-ej m. Spaan-
schc snuif v. Spaniolott, (•(«)*, mv. -e) ra.
lijne baai ».; (Uouwk.) kuipje o., espa- guolctle v. Spanisch, bijv. en b. Spaausch,
als een Spanjaard, van Spanje; -eSpra- che, Spaausche laai ».; -e Sehafe, Spaan- sche schapen;-« Weicliselkirsche v. boute Spaausche kers v.; -es Grün, Spaausch groen o.; -Mt Itohr, Spaausch riet o., rotting ui.; -e Wand, looze wand in., scherm o.; -e Ueiler, \'L. Iteiler;(i\\e,r.)-er Mantel, manlelslraf »., Spaansche man- lel ia.;(Geu.)-er Kragen,Spaausche kraag ra.; -e Fliege, Spaausche vlieg v.; -es Fliegenpjlaster, Spaanscbe-vliegpieisler v.; (fig.) \'t Schrille Ihun, zwaar slap- |
|||||||||
|
pen, plompen; (Volkst.) - vorkommen,
vreemd, onverklaarbaar; das sind ihm -e Dörfer, daarvan begrijpt bij niels. Span-kohle, (-n) v. houtskool
».; -kolben in. met blokjes bedekte staaf v. van een drijfwerk; -korb ui. spanen mand v.; it. mand v. met spaanders; •mikte v. molen mv. om blokjes lot staven Ie zagen. Span, (-(e)s, mv. -e)o. span,paar o.
paarden ft, Z. Gespann; (Zeew.)spanl o.; 2. (Onllk.) wreef v. Sp&nn-ader, (-n) v. zenuw.pees.
spier v.; -baum m. (Zijdew.) borstboom in.; -liell o., Z. Spanbelt; -dienst in. spandienst, leendienst ui. mei paarden Ie verrichten; -drahl m. (Schoenm.) spanriem in. Spannagolneu, bijv. en b. splin-
teruieuw, Hagelnieuw, vonkeluieuw. Spanne, (-n) v. span v., lengte v.
van de hand; drei • hoch, lang,drie span hoog, lang ft; (Uoschw.) Z. Spannkelle; (Nat.lust.) Z. Spufwruupe(2);(fig.)korle lijd ui. Spanneisen, (-eisens, mv. -eisen)
o. schroei o. tol het vastzetten van den boom aan een weefstoel. Spannen, (spannle, gespann!)bedr.
ww. spannen, inspannen, aanspannen: vasl aantrekken; eine Feder -, spannen, einen Hogen -, spannen; das Wasser, einen Fluss -, doen zwellen, wassen; ei« Seil -, spannen; die Segel -, ontplooien, spannen; (llouwk.) em Gewölbe -, over- spannen; e/ir. in den Scliraubslock -, vastzetten; (z. voorw.)sein Kleid spannl, knelt; die l\'ferde tuiden Wagen -, voor- spanueii; (Spr.) Z. f/lug; Suilen auf cin Klavier -, spannen, aantrekken;» spaant mir in den Gliedern, ik heb eene span- ning ft; 2. die Fmger, die Hand -, uil- strekken; die Aclile auf dem Klavier -, een octaaf overspannen; so tveil man - kann, zoo ver men kan overspannen; 3. met de span meten; (Wf.)eine Forderung 3u weit -, overdrijven, Ie hoog stellen, Z. überspunnen; die Ohren -, (van den hund), opzetten, opslekeu; (lig.) aau- dachlig luisteren; it. auf ein Amt -, loe- ren, trachten te kri|geu;n//i- se me hia/h -, inspannen; nuf gespannlem Fusze ruit jemn. steken, ui onmin zijn met iera. Spannen-breit, -hoch, &,
bijv. uw. eene span breed, hoog; •brei* ui. spanboog m.; •mtsser ui. (.Nat. lust.) Z. Spannraupe (2);-ireiiebijvv. bij span- nen, -ueil bijv. nw. eene span ver, eene span verwijderd; -weite v. afstand ui. van eene span. Spanner, (•», mv. Spanner) m.
spanner, inspanuer m.; (Onllk.) slrek- kende spier v.;(l.andb.)hij die den ploeg & inspant; 2. (van eene zaag), handval- sel o.; 3. vlinder m. Spanner, (-«, IPV. Spanner) m.,Z,
Ansjianner; (Bergw.) Z. Figenliihner; (Zontz.) aandeelhouder nj.;(Wag.)e/»-, zwei -, rijtuig o., wagen m. vooreen, twee paarden. Spanneu, bijv. nw. nagelnieuw.
•piiuloruii\'u», fonkelnieuw. |
|||||||||
|
Spalto, (-n) v., Z. Spalt; 2. splin-
terin, schilfer v.; il. gespleten voorwerp il, Z. spatten; 3. (Nat. bist.) napslak v. Spalteison, (-eisens, mv. -eisen)
o. (aan ilen ploeg), kouter, ploegijzer o. Spuiten, (spatiele, gespatte!) beilr.
»w. Hul; -, splijten, kluoven, spouwen; (Tiuim.) in de lengte zagen, splijten; (.luw.) klooven;(Slol.)verdeelen;(Mand.) splijten, spouwen; (Drukk.)in kolommen zetten; (Nat.) einen Lichtstraltl-,*c\\\\e\\- den, verdeelen; (Hg.) jemn. das Herz -, doorklieven; (Looi.) krispelen (om de nerf beter te doen uitkomen); 2. o. ww., in. s„ it. wed. ww. sich -, splijten, bar- slen, scheuren; (van gezelschappen),uit- eengaan, oneenig worden; (van (kaar- ten), losgaan, inscheuren; (van hout), alsplinleren;(vaii muren) barsten, scheu- reu; Thiere mit gespaltenen Klaueii, mei gespleten klauwen; (Wap.) ijespaltener Schild, verdeeld in vakkeu; gespattenes Kinn, dikke kin v. met een kuiltje er in; it. Z. reiszen, Hisse bekommer,. Sp&lien-buchstabe, (-w, mv.
-n) m. (I)iukk.) verwijzingslclter,nood- leller v.; -linie v. (Urukk.) tusschenlijn, niterliiiie v. Spuiter, (-s, inv. Spaller)m. kloo-
ver ui.; 2. kloofbeitel m.; 3. (Kolenbr.) - of Spalier m. splijthout o.; (Landb.) ploegijzer o. Spalt-feile, (-n) v. kloofvijl v.;
•fusz in. gespleten hoef, klauw m.; 2. dier o. niet gespleten hoef; -füszig bijv. nw. met gespleten hoeven; -holz o. kloof- linot, brandhout o.; it. gekloofd bout o., blokjes o. in».; •hufer in. dier ". met gespleten hoeven of klauwen. Spaltig, bijv. nw. licht splijtend,
barstend, vol spleten, gebarsten,met re- ten; (Urukk.) jrei-if-, in Iwee ft kolom- men. SpaU-hotl, (-(e)s,mv. -e)m. wig
keg v.; -künge v. kloofijzer o., kloofbei- lel in.; •laueh ui. bierlook o.; -macltine v. klonfwerktuig o.; -messer o. kloolines, splijtines, entines o.; -neu bijv. uw. (ge- meenz.) splinternieuw, l\'.mke!iueuw;-o//- itttng v. spleet v.; sage v. hanuzaag v.; -sthniibet ui. mv. vogels in. mv. niet gespleten snavel; -lopfm. (Tuiub.) hall\' gebarsten pol in. om hel stekje aan den boom te laten wortel schieten. Spaltung, (-e«) v., Z. spatten; il.
scheur, spleet v.; (Godsd.) scheuring, oneenigheid, verdeeldheid ».; sreelil o. recht o. van benadering. Spalt-wurz, (-«ine) v. prei ?.;
•laltn ui. gespleten tand in.; -zeugung v. voortbrenging v., veroorzaken o. van barsten; -zwiebel v. winterui v. Spalzo, (-n) v., Z. Spilze.
Spampannade, (-«) v- groot-
spraak, snoeverij, pocherjj v., gezwets o. Span,(-(c)s, mv. Spitne) in. spaau-
der, splinter m.; (van hout), krul v.; (van ijzer), afval ui., vijlsel o.; (Spr.) o lallen keine Spiïne, sie werden denn ge- •jeiiuuen, geen vuur zonder rook, uien hakt geen houl of er vliegen spaander»; (Buuwk.) (van een schip), kiel v.;(Boek- |
|||||||||
|
Spa.
|
Spa. 1171
|
|||||||||||
|
Spa.
|
||||||||||||
|
blijd; -block in. (Zeew.) blok o. dat den
mast draagt; •brasten m. (Nat. hist.) goudgele brasem m.; •breit O. (Mets.) handbord, kalkbord o.; -bruder m. zui- nig, spaarzaam mensch in.; -büchse v. spaarpot ui.; -casse v., Z. •katte. Sparen, [tparle, getpart)bedr. ww.
Geld zu el ie. -, besparen; elw. auf den nndern Tag -, bewaren; overhouden, be- paren; (lig.) Z. schonen, verschonen; it. sparen,spaarzaam gebruiken, bezuinigen, zuinig zijn op, ontzien;neder Fleisz noch .tfüAe -, ontzien, sparen; die Werle -, sparen, niet gebruiken; Z. -ersparen; 2. o. ww., m. h. sparen, zuinig zijn, zuinig leven. Sparen, (-.v) m., z. in. schimmel
m., verrotting v., bederf o. Sparendchen, (verkl.) o. profij.
tertje o. Sparcr, (-s, mv. Spaier) ni., -in,
{•tien) v. hij, zij die spaart,opspaart,be- zuinigt &, Z. tparen mv.; (Volks!.) ein - will einen Verzehrer Aaien, zuinige vader, verkwistende zoon. Sparfaden, {•(adens, mv. -féden)
ui. wolfsklauw m. Spargel, (-s,iiiv..S>«i./e()m.spei\'ge,
asperge v. Spargel-artig, bijv. nw.asperge-
acblig, op asperge gelijkend; -bnum in., Z. Faulbaum, -beere v. «spergebes ».; •beet o. aspergebed o.; -brühc v. asper- gesaus v.; •bohne v. aspergeboon v. Spargeld, (-(e)», mv. -er) o.
bespaard geld o., spaarpeniiiiigeu in. mv. SpiirgeL-Ofbso, [-n) v. asperge-
erwt v.; -grün o., il. bijv. nw. asperge- groen o.; -hahnehen o. aspergekruisdra* ger m.; -klee ni. spurrie v.,klaverhooi o.; •kohl m. spruitkool, Italiaauschc kool v.; •kraul o. aspergekruid o., plant v. wel- ker spruiten men eet even als asperges; •p/lanze v. (PI.) aspergeplanl v.;(Tuinb.) Z. -becl; salal Hl. aspergesalade v.;-so- men in. aspergezaad o.,Koomsche zwarte komijn m.; suiier bijv. nw., -et Salz, aspeigezuur zoul; satire v. aspergezuur o.; -tchole v.,Z. •erbte;-tckütteli.sctio- tel in. asperges; stein in., Z. Spnrkalk; stoft m. (Selieik.) aspergeslol" v.; -:eii v. aspergelijd m. Spar-hafon, (-hafens,ai\\.•Iulfen)
ui.. Z. -büchse; -lierd ui. spaarkachei v. Spark, (-(e)s,i... •:•) in.(Tuinb-)
spurrie v. Spar-kalk, (-(e)>) ui., z. m.
ipleisterkalk v., gips o.; 2. g.v.aiide kalU |v.; -kusse v. spaarkas, spaarbank v.; \\-küclte v. zuiiiigheidskeuki.i ».; -kunst v. kunst v. van te sparen; I impc v. spaarlamp, zuiiiiglieidslaiup v. Sparlich, {•er, st) bijv. en b.
zuinig, armoedig, mager, sober, dun; it. gering; it. dun gezaaid; -leben, zuinig, [Sjofel, armzalig, kouimerlijk; -e Mahl- \\zeil. sjofel, arm ledig; •hinreiehen, nau- welijks voldoende zijn; •keit v. mager- heid, soberheid v.; 2.zuinigheid, inatig- \'heid. armzaligheid, geringheid,koramer- lijkheid v. Spar-licht, (-(e)i, mv. -er) o.
|
spaarkaart, zuin igheidskaars v.; 2. zni-
nig licht o.; -ofen ra. spaarkachei v.,zui- nigbeidsoven in.; -pfeuuig ra. *paarpen- ning ui., bespaard geld o.; •mund m. uialig, zuinig, spaarzaam mensch; (Spr.) — und Nahrhand, kan/en andrer Leute
Land, mei zuinigheid eu vlijt bouwt men huizen als kasleileu. Sparren, (•*, mv. Sparren) m.
spar v.; (Zeew.) rib v.; (Wapent.) balk m.; (Hg.) einen - zu riel haben, een slas van den molen weg hebben; it. jedtr hul seinen -, ieder heeft zijn stokpaardje o. Sparren, {tparrle, getparrt) bedr.
ww., Z. spannen, sperren. Sparren-baum, {-baum(e)s, mv.
•biiume) in. loodrechte spil v. aan een
hefboom; -feld o. leege ruimte Insschen de lallen en sparren; -geld o. belasting v. voor haardsteden; -liolz o., Z. Sparr- holz; -kopf kleine lijst v. onder de kroon- lijst; it. krol o.; .kien; o. (Wapcnk.) ke- pcr v. Sparrholz,(-e«)o.,/. m.(Boschw.)
-parhoiit o. Sparrig, bijv. uw. vaiieeuslaaud;
2. weerspannig. Sparrnagel, {-uageh, mv. .nagel)
in. sparuagel, groote spijker in.;-we/i o. daksparren v. mv. Sparsack, (sack(e)s, uiv. -<dcke)
m. spaarzak in. Spar.sam, (-er, si) bijv. en b.
spaarzaam, bezuinigend, zuinig; -leben, Z. sparen (2); - mil et/c. timgelirn. spaar- zaam, zuinig; 2. huishoudelijk; .". karig, schraal, Z. sparlich; -keit v. spaarzaam. heid, zuinigheid, karigheid, huishoude- I ijk heul v. Sparsette, (-») v. Spaansche kla-
ver v. Sparsucht, v., z. ui. zucht v. tot
sparen.
Spartani3ch, spartisch bijv.
en b. Spartaansch; (lig.) krijgszuchtig, matig, hardvochtig. Spasma, v., z. m. kramp v.
Spasmotiisch, spas(ma)-
tisch bijv. e,i b. krampachtig.
Spass, (es, mv. Spis-c;, in. grap.
.klucht, aardigheid v., Z. Scherz; keinen - versteken, «een gekscheeren verstaan;
it. ongemakkelijk, gestreng zijn; nas -, voor de grap, uil aardigheid. Spasa-becher. ;-t7io"ij,uiv. .cher)
in. beker m. die scliijnbaar gevuld is, waaruit het vocht doureeu gaatje weg- loopt. SpaSSChen, (verkl.) o. grapje o.,
kleine aardigheid v. Spassen, {spussle, gespattl) o. ww.
.schertsen, gekheid maken, kortswylen, boerlen. Spa88haft, bijv. nw. &, Z. Sfhert-
hafl «)•. Spasser, {-t, inv. Spatser) m.,Z.
Spassmacltrr. Spasserei, (-e«) v., z. Spatt.
Spass-macher, {-machers, mv.
\\-macher) in., -in, (-vu) m. grappen* maker, spotvogel m., grappenmaakster v., boertig, geestig pesoon in.; -roqel in.
|
|||||||||||
|
Spann-feder, (-«) v. spannende
veer, veer v. om te spannen; -fessel v. vnetboei v.; -ftechse v. spannende spier v.; -[rohne v., Z. •dienst; -haken 01. spanhaak, klemhaak m.; -hanuner ui. goudsmidsplelhamer in.;-/ie/°\'efo.(Yog.) pin v. om het jachtnet te spannen; -hoch bijv. n\\v. eene span hoog; -holz o. span- hout o., pakslok in., dwarshoul o. om twee stukken Ie verbinden, klamp in. Spiinnig, bijv. nw., Z. ein-, twei-
spinnig; (Boschw.) -er Laum, bij de <|ion verkocht wordende boom. Spaim-joeh, (•(«)*. mv. -e) o.
(Bcrgw.)schraag v.stut.schoor m.,brugv.; •kelle v.spankettingm., spanketen,rcm- keten v., landmelersketling m.; -kloben m. schroefstiik o.; -kraft v. spankracht, veerkracht, elasticiteit v.; -krüflig bijv. nw. veerkrachtig, elastiek; -kraftmetser ui. spankrachlmeter in.; \'latte v, (aan vlolbruggen), spanlat v.; -leder o. (Scboenin.) spanriem m.;-leule v.(Arl.) «panlyst v.; \'leute mv. lieden Dl. mv. welke voorspan als leendiensl leveren; •Inch o. gat o. in de builkasl; -muskel in. uitstrekkende spier v.; -nagel m. ijzer o. aan de schaafbank om de plan- ken vast te houden; -pflock ui., Z. •lief- lei; -raupe v. processierups v.; 2. span- rnps v.; -reif m. (Kuip.) hoepel in. om de duigen bijeen te houden; (van eene Hommel), band m.; -rügcl ra. (Tiinm.) Iiiuilbalk, hooMlialk m.; -riemen m. spanriem m.; •rippt v.(Vlceschli.)groole nl) v.; -riss m. (van een schip), verli cale doorsnede of teekening v.; •uiek- ehen o. (Pass.) zakje o. met steenen dat de kettingen spant; sage v. spanzaagv.; •neklost o. (Rijk.) voetkluislers v. mv., spanketen v.; schnitr v.(vaneene trom uiel), spanners m. mv.; seil o., -slrick ui. spantouw o., spanriem m.; \'2. Z. •lettel; span m. pruikmakershouljc o om de draden der vlechten Ie scheiden •slab in. (Wev.)Z. -holz;-lag m.(Land- II.) dag ui. waarop de leeudicnst mei voorspan geleverd moei worden: -/mi o. spantouw u.; -lripper ia. (Hen.) door spanning veroorzaakte zaadloop, zaad- vloed ui. Spannung, {-en) v. spanning ».;
{van de spieren), verlenging, uilrek- king v.; (fig.) spanning, angstige, ge spannen verwachting v., ongeduld o.; ui groszer -, in groote spanning;(van g< moederen), oneeniglieid, koelheid, ge- dwongentieid v. Spatin-windo, (-«) v. ijzer o.
hui den voetboog te spannen; -wüste v. stuk o. rundvleesch van het aculervier* del; -zettel ui. bewijs o. van iiidiensl- Ireding voor de dienstboden; -zielier m. vervaardiger m. van dakspanen. Span-platten, v. mv. (Mod.)ve-
ler* in. mv. voor hoeden; -zieher mi.
schepelinaker, matenmaker m. Sparadrap, (•(«)*• mv. -e) ui.
hechtpleister v. Spar-anstalt, (•««) t.,l.-kaue;
•birne v. peer v. die zich lang laat be- waren; \'bissen in. sluk eten o. dal over- |
||||||||||||
|
1172 Spa. Spe. Spe.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zondcr, afzonderlek, in hel bijzonder,
speciaal, voornamelijk. Specialien, o. mv. bijzondere om-
standigheden v. niv. Speoialisjren, (specialisirle, spe-
eialistrl) h»dr. ww. in hel bijzonder be- palen. Specialitat, (-en)o. bijzonderheid
v.; (van personen), iem. die zich op eenig gedeelte van een wetenschappelijk vak in het bijzonder toelegt, of daarin uitmunt\'. •karte v. afzonderlijke kaart v.; -mittrl o. afzonderlijk middel o. Species, v. (Hek.) die eter -, de viei
hoofdregels in. mv.; 2. (Auoth.) droge- rijen v. mv.; it. soort ».; (Hand.) specie v., geld 0. Speciesducaten,(-/cn*,mv.we»)
.(Hand.) gouden dokaal m., dukaat m.
mi specie. Speciesfactum, (-s, mv. Species-
\\fnctn) o. (Itecblspr.) feit o., bewezen daadzaak v. Species-geld, o., .gulden, j -thaler, m. geld o„ galden, daalder ol
tbaler in. ui specie. Specifik, bijv. nw. stuk voor stuk.
elk artikel in het bijzonder, artikelsge» jwijs, specifiek. Speciücation, (-en) v. artikels»
jgewijze aanduiding, stuksgewijze opgaaf. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
slecnvalk m.;((ig.)spftlboef, spotvogel m.ibevattend, spaathachtig, /. spalkicht;
Spat, (-er, ~tt) bijv. en h. loal,ach- (Veea.) ile spul hebbend,
u-rlijk; ;u - tom-»eii,telaalkoinen;(Spr.) Spathopfen, (»*) m. late hop v. Jas komml ;n », dal is mosterd na ilenj Spath-salz, (-(e)s,mv. -e)n.gips- maallijd; it. «er zn - kemml, Imt\'t \\acli-jachtig zout o.; sand in. spaalh!ieval- teken, wie te laat koinl vinilt den lionil [leiul zand; silure v. spaathzuiiro.; •slem |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in den pol: il. kenter - als gar nickt, be-lm. spiegelsteen m., gipsspaalh o.
Ier laai dan nooit; in - yehen, (van hor» Spatium, (-«, mv. Spalien) o. tns- loges &). nagaan, te langzaam gaan, ach» schenruimle »., bepaalde tijd m.;(Drukk.) lerloopen; die-en Zeilen, de oudste lijden; spatie v. jrült mul -, \'s morgen< en \'s avonds,, Spat-jahr, (-(e)«. niv. -e) o. na-
vroeg en laat; friih umi - sein, vroeg «p-ljaar o.; •knul o. late kabuiskool ».; staan en laat naar lied gaan; .urn -etten\\-lamm m. laat lam o. ol-eslens), np zijn laatst; - i« die Naikll Spatting, (»(*)«, mv. -e) m.. Z. hmein,laat in den nacht;». i.< jr/iou - am\\Spdijalir; (Landh.) laat geworpen dier, lage, es isl -. et uird », het is reeds laat kalf o. &. laat; die -e Jakreszeil, liet gevorderde] Spatmahl, (»(*)», m». -eof .V/hH»
jaargetijde o. maliler) o. avondmaal, souper o. Spat-apfel, (•apfelt, mv. »<#p/W)i Spatobst, Sp&tobst, (-(e)>)n.,
m. late appel m., •Iiliiliend bijv. nw. laatjz. in. laat ooit o., najaarsvrucblen v.inv. bloeiend; -blume v. late bloem v.;-bliillie\\ Spatregen, (-gen>, mv. -<jcu) in. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. late bloesem in.; •breeke v. late peer v.najaarsregen in.; 2. avondregen in.
SpiitO, (•«) v. late komst v.; (van! Sp&t-reif, bijv. mv. laat rijp; -rost
den dag), avond in. v. late roos, uajaarsroos v.; -rolh o. Spateiche, (-n) v. gewone eik(e- avondrood o.; -;c/iein in., Z. sonne;-som-
boom) in. nier ui. nazooier in.; sonne v. onder* Spatel, (\'t, mv. Spatel) in. «pateügaaude zon v.; •tlern m. avondster v.
v., verl\'mcs o.; (Swkerr.) krabber in.j Spatz, (•en, mv. -en) in. musch of toor den bodem der soikerbrooden. mosch v.; 2. (van personen), slimme vo- üpatol-onto, (•») v., Z. Lf>lfelenle;\\%e\\ in., Z. Selihuknpf; 5. (Kookk.) soort
•fisck ui. zeedrnak ui.; •fürmig bijv. nw. van nieelspijs in den vorm van balletjes. spatelvonnig; -gans v., Z. lAJjelgans. Sp8,tzahn,(-:«/(«(i\'}s.iiiv. -;<ï/i/ie) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
benoeining v. van ieder deel in het bij-
zonder. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spaten, (-.v, mv. Spuien) in. (ijzc-
|
ui. late tand in.
Spat zo, (-n) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(aan wijnranken),! Specificiren, (specificirle, spect-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ren) spade, schop v.; mit dein - graben.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
spitten; 2. (Sp.) schoppen v. mv.; -reekl knopje, oogje o.
o. dijkieilil o. j Spatzeln, (tpalzelle, getpatiell) o.
Spftt©n,(.vpa/Wf,9«»pa/f<)hedr.ww.l\\vw. snappen, veel woorden gebruiken;
piel de schop bewerken, oingraveu, uf-\'it. kijven, kibbelen, steken; dut -, inbeslagneinen. SpatzOnhafi, bijv. uw. als eene Spa>ten-bube, (-n, mv. -«) in.I mosch, snoepachtig, geil A.
schoppenboei\' in.; -</««s ui. schoppenaas1 Spa(t)zieren,(«;|i(0:if\'\'t\'\'*y"\'(\')" o.; \'frau v. schoppenvrouw v.; •ktinig in.\\zierl) n.ww., in. A. wandelen,eene wan» schoppen-koning ol\' lieer m.; •recnl o. deling doen, een rit doen; ein Kind - dijkrecht o. f akten, leiden, leeren loepen. Spaterbse, (-«) v. late erwt v.;| Spa(t)zier-fahrt, (•[ahrten)\\\\.
•ernle v. late oogst in. wandeling v.,toertje o. in een rijtiiig.rilje Spatestens, bijn. op zijn laatst, o., lochlje, pleiziertochljc o. te water;
Spiit-fiihrte, (-n) v. (Jachtw.) -jani/ in. wandeling v.; \'2. waudclplaats
pas eemge uren geleden gemaakt spoor v.; •yinger, —in, wandelaar m., waude- o.;-/ro«( in. late vorst i.;~gung ui. (Jacht»;laarsier v.; -p/ii/; in. w.iudelplaals v.; 2. w.) gang in. van hel hert naar hel boscli perk o., plaats v. out te rijden; -reise v., vour bet aanbreken van den dag;(Uergw.) Z. Luttreite; -rilt in. wandelrit m., l oer- van Int oosten naar het westen loopendc. tje o. te paard; •slnck in.. •Slickchen o. g.ingin.; \'geborener m. afslainineling.ua»: wandelstok m., Kandel-to!;je o.; -:eit v. koiueling ui.; -gebarl v. late geboorte, lijd in. om Ie wandelen, late bevalling v.; *gertle v. late gerst r.;l SpCCOI\'Oi, (-pn) v. &, Z. Spezerei. •ijlani m. avondrood o. Specht, (•(«)«, mv. -e) m. (Mat Spath, (-(e)s, mv. -e) in. (I)elfsl.) bist.) specht in
|
Ifwirl) bedr. ww. m hei byzonder opge-
i ven. stuksgewijs opgeven, specificeren. Speciücum, (»», mv. Specifica) o.
\'geneesmiddel o. ilal bijzonder geschikt is voor eene kwaal. SpeciflSCh, bijv. en b. bijzonder,
soortelijk, (Nat.) »« Schaere, soortelijk gewicht, Specillum, (»», mv. Specilla) o.
(Ileelk.) tentijzer o.
Speek, (-(e)s) m., /.. m. spek, var»
keusspek ».; (Volkst.) gezelheid, dikte
v.; (Spr.) »ii/ - f\'imjl man die Meute,
met houi(n)g vangt men vliegen; das
giebl keineii - "i der Wursl, dal brengI
geene zoden aan den dijk.
Speck-artig, bijv. nw.,Z. specl;-
iclil; -bunli v. spekbank v.; •bamck m.
smeerbiiik, spekbuik, dikbnik m.; -beule
|v„ Z. •ijeschwiilsl, •blalt o. geiteblad o.; •bnhne v. snijboon v. met gebarsten schil;
\\-brei ui.(Kookk.) hakbord o.m,\'bück(l)ing in. gezouten haring ui.; -ilamm m.straal
j v.,voetpad o. in moerassige slrekeii;-rfr«.vt\' |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
spaalh, kalkspaath o.; (Veea.) spat v.
|
Spechtartig, b
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
;V. velgezwel o., wen v.; •enle v. (Nal.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spath-artig, bijv. uw., Z. spilhig; achli^\', op een specht gelijkend.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bist.) Iluiteend v.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•eiteiitleiu m. spaalhbcvattend ijzer o
Spatherbst, (-(e)t, mv. .e) ui. einde o. van den herfst.
Spatherde, v., z. m. spaathbevat* lende aarde V.
Spatheu, (-(e)s) o., z. m. nogras
o , tweede snee v. Sp&thflllSS, (»«») m., z. m. onecht
spaalb, spaathachlig kristal o. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sp@ch.ter, (-.«, mv. Speekier) m.
nauw drinkglas o. uil den Spcssart. Specht-ktahe,(-n)v. (.Nat.hisl.)
specht ui., gewone of zwarte specht m.; •nicise v. blauwe specht, notenkraker in.; •wur:et v. (IM.) esschekruid o., woudle» lie v. Special, (-(f).i. mv. Speciale) in.
(kerk. Ciesch., van !•.), hoofdopziener, |
Sp6Ck8n, (spcekle, gespeckt) licdr.
ww. spekken, lardeereii; Hol: -, zeer
klein hakken.
Speck-fass, (•fostes, mv. -[&titr) o. spekvat n., spekkuip v.; •[eist, -fell
!bijv. nw. spekvel, zeer vel o.; -fleder- maus v. groote vledcrmiiis v.; •/losse v.
(Mat. hist.) vctvin v.; -getckwultt v.,
•gcieaclis o, (Ileelk.) velgezwel o., vetzak
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spathicht, bijv. nw. op spaalb ge- anrintenilanlm.; (lig.) boezemvriend, in
lijkend; (Veea.) op spot gelijkend. tieme vriend m.; 2.een glas wijn.
Spatbis, bijv. nw.(DelM,) spualh"\' Special, speciell, bijv. en b. hij
|
!m.; -griebe v.spekkaau v.; •grubet. (lig..;
vruchtbaar land o., goudmijn v.; -o.*J
in. (Vissrb.) visrhbakje o.; -liaken m.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spe.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spe. 1173
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spe.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spcditiou, (-en) v. verzending,
bezending, afzending, expeditie v. Speditigns-bücher, o. mv. c.x-
pedilieboeken o. mv.; -casse v., Z. - kat se; •gebitliren v. mv.verzendingskosten,exp<- diliekoslen in. mv.; •geschaft o., Z. •kan- del; -güler o. mv. goederen o. mv., koop- waren v. mv. die verzonden worden; •handel m.expetliliebandel m,expeditie- zaak v.; -hdndler in. koopman 111. die tevens expediteur is, -liaiiiUung v. expe- diticbandel ui„ expeditiezaak \\.;-heirath v. huwelijk o. om geld; ~kasse v. kas v. van den expediteur; -plalz in. plaats v. van afzending; •proeisiun. v., Z. •gebühren; •recltnung v.cxpeditierakeniiig v.; speten v. mv., Z. -gebührea. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SpeiCh.&n,(spcichte,gespeicht)bedr.
ww. ein Had -, met spaken, speken, vcl- gen voorzien. Spejchenbein, (•(«)>, mv. -e) o.
lange dunne pijp v. van een been. Speichör, (-s, mv. Speichcr) ni.
houten schuur v„ zolder, korenzoldcr m.; (Hand.) pakhuis, magazijn o. Speicher-dieb, (-(e)s, mv. .<.;
ui. niusch nf uioseh v.; -lwrr m. zolder- meester, inagadjiioiecsler m.; -mielhe v. \'.olderhuiii\', pakhuishuur v. Speichern, (tpeicherlt,gespeicherl)
badr. ww., Z. atifspeichern. Speicaerwiesel, (scls, mv.-tel)
i. wezel v. die zich op zolders ophoudt.
Speichhammer, (-hammen, mv.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Vissch.) spekhaak, haak iu. oiu licl wal-
visschspek af te halen; -ltals in. speknek, dikke hals ui\' nek in.; •hindler, —in, •pekhandeiaar, spekverkooper m., spek- hamlelaarsler, spek verkoopster v.; -ltauer iu. (Vissch.) hij die hel spek van den wal visch uithakt; (Nat. hisl.) bulskop, liootskop, noordkaper in.; •haut v., /. •scktcarle; 2. spekachlige huid v., spck- ilies o. Sp@cki.cht, bijv. !iw. spekachtig,
.ils spek; (Delfsl.) speksteen hevattend. Speckig, bijv. uw. vet, vettig; (van
brood), niet iiitgebakkcn. SpgCk-kafor, (-ka[crs,M\\.-Ui[er)
in. spekkever m.; •kittig in. (Vissch.) Iiaringkaker in.; (Zeew.) der— und die |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SpeditO, speditamgnte, bijw.\\-hammer) in. (S:u.) romliamer iu
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•kö.iigiu, jongste matrozen m. tav. welke
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
op een groenlandsvaarder aan het spek!me
|
Spoichig, bijv. uw.
Speer, (•(*)*. mv. -e) in. speer v.Jvol spaken, met velgen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
niet speken,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
«erken; -krans ui. (Vissch.) vetkiaus iu
niii het spongal; •kuchen ui. spekpaniic- Uek iu.; -lctb in. vet lichaam, dik, gezet lichaam o.; -tilie v., Z. -blalt; •linde v. gewone lindeboom iu.; -ntuus v. vleder- inuis, vleermuis v.; •melde v. bingelkruid n.;-mcsser o.spekmes o.;-ii46e v.varkens- i;otelette v.; •sauv..\'£.-scliwein;-schnei- ler ui. (Zeew., Vissch.) speksnijdrr iu.; •schuil! mv., •schnitte v. (Kookk.) snede ». spek; schmarte v. zwoord o.; schwein o. varken, vet varkeu o.; seite v. zijde v. spek; (Spr.) eine Wursl nach der - trerfeii. een spiering uitgooien om een kabeljauw Ie vangen; spanier ui. mulat, halve blanke ui.; -ilein iu. speksteen in.; •Ilion ui. vette leem o.; -lliran m. wal- vischlraan v.; •wansl iu., Z. -baueh. Spcctiikol, (•»•, mv. Speelakel) o.
(gemeenz.) schouwspel, tooueel o.; 2. leven, gelier, geraas o., beweging v.,spek- lakel o.; - macheii, veel beweging, ka- baal maken. Spectakeln, {speclakelte, gespec-
lakeil) o. ww., in. II. veel beweging ma- ken, leven maken, razen, tieren. Spect»kelstück, (-(e)s, mv. -e)
o. looneelstuk o. op ell\'ect berekend, ker-
misstuk o. SpectatQrium,(-fi«\'/w,uiv.-rie»)
ii. tooueel o.; 2. toehoorders iu. mv.
Spgotrum, (•>\', mv. Spectra) o.
gezicht, spook o., zinnebeeld o. Speculant, (-c«, mv. -e«) in.
(Hand.) winstzoeker,winslbes|iieder,spe- \'ijla11L ui.; (Sterrenk.) waarnemer, be- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
spriet iu., lans v.;(Jachlw.) slaak,paal ui.! Spsidel, (-s, mv. Speidel) m. keg,
Spoei\'-iihulJch, bijv. nw. speer- wig v., Z. Keil; 2. wigvormige homp v.
vormig; • beriilimt bijv. nw., Z. •geioihnt; brood, • beere v. spreeuwbes, kwalsterbes v.; -el-\\ Spoiekel, (-s) m., z. in. misselijk -
sltr v. boute ekster; -feierlag m.katho- beid, onpasselijkheid v. Iieke feestdag in. wegens het terugvinden I Spoica, {spie, gespten) bedr. ww. van de kruisspeer; -[örmig bijv. uw. onr. spuwen, spugen, kwijlen; jema. i«\'< speervormig, laiisvormig, laiicetvonnig.! Gesiclil, in die Augeii -, spugen; lllul -, •gewöhnt bijv. nw. behendig, knap iu heljbloed spuwen, bloed opgeven: 2. over- bauleereii van de speer&;-Aaim. speer-lgevcn, braken; (lig.) (van vulkanen), haai ui.; -kampf ui. gevecht o. «iel de toner -, spuwen, uitbraken; Gift und speer of lans; .masz o. maatstok in. der| Galle • vuur en vlam spuwen, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
timmerlieden iu de mijnen; •reiier ui.
speerruiter, lansier in.; stick iu. steek ui. met de speer; -umragl, •unularrt bijv. nw. door opgestoken speren om- geven. Spghukopf, (•%/(tf>.m v.-Aó/>A\')
in. boom in. van het braadspit om hel aukertouw vast te zetten. Spei-arznci, (-e«) v. braakmid-
del, kwijlmiddel o.; -becken o. spuw- bakje, kwispe(l)door o. Speiche, (-«) v. (van een rad).
|
Speler, (-s, mv. Speier) in., -ln,
(•neii) v. spuger in., spuugster v., hij, zij die spuwt &; (i\\at. bist.) spuwer, woudslaaf in. (een hagedis); •baum m. loliishoum in. Spelerling, (-(e)s, mv. -e) in.
lotusbes v.; i. sorbebes, sotbepeer v.; •baum in., Z. Speierbaum, Spe/berbaum. Spei-fliege, (-«) v., Z. Schmeis:-
lliege; -gall o. spiegal, spijgat, pompgal o.; -groscken iu. verkeerd gestempeld Iteierscb groscheno.; •kasten m., Z.-ico |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
spuak, speek v.; 2. (Uurw.) stiftje, ra- ken; •krant o. kruiskruid o.
derspeckje o.; (Oullk.) ellehuogspijp v.; Speil, (-(e)s, mv. -e) in. spijltje o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
5. Z. Schiciibeuiiölire
Speichel, (s) iuspuug o.; (Ug.);\'«m»,
Hooien, laag vleien. Speiehel-abganmv. •gange) m. speekssondenid bijv. uw. speek•ausleerend bijv. nw. dehet speeksel bevorderend•auswurf in. speeksetiiispugen o.; -car v. (dekwijling v. door kwik;speekselklier v.; -jisckkwab v., altijd mei slijm.; •/Jussin. speekselvlokeil v.speeksel o.; •auiiMui., sperksolkaii.nl o.;vleier, flikflooier in.; •mdrijveud middel o.
Spciclioln, [speich
|
Speiler,( •s,mi.Speller) m.speeljeo.
Speilern,(spei/er(c,!/e47)ei/e//)bedr.
lecken, icm. f)ik-|ww. ecu speelje insteken. Spel-lOCh, {-loclt(e)s, mv.-/öcAir)
o., Z. -gatt; (van een vunrspiiwendeii berg), krater ui.; -napl m., Z. •becken; •nuss v. braaknool v.; -röhre v. gooi. pijp v. tol walerloozing; •tclilanyer. (van eeue spuit), slang v. Speise, (-«) v. spijs v., eten, voed-
sel, gerecht, voeder o., levensmiddelen o. mv., levensonderhoud o.; (voor dieren), voeder o.; il. lokaas o.; • zu stelt nelinieit, voedsel gebruiken, eten; :«r - dienend, lot voedsel dienend, voedend;zubereilele -, klaargemaakte spijs v., eten o., \'t,. Vleiseh -, Fasteitspeise; 2. (Hergw.)stroo o.; (Giet.) klokspijs, metaalspijs v., mc- taaluieligsel o.; (Mets.) mortel v.; (I.cl- terR.) bronsblocin v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
95
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
schouwer m.
Speculatign, (•«») v. bespiege-
ling v.; 2. winstbejag o., speculatie v.
SpeCUlatiV, bijv. en b. (Godg.)
beschouwend, bespiegelend; (Hand.) -er Kau[mann, Z. Speculant. Speculiren, (tpeculirle, speculirt)
o. ww., iu. II. waarnemen, beschouwen» diep nadenken; (Hand.) gewaagde ban- delsouderuemingeii doen, winst zoeken, speculceren. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Speculum, i-s, mv. Siiecula) o. o. ww., ui. h. kwijlen, zeveren.
|
Speise-arat, {-amt(e)s, m\\.-\'nii-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spelchel-stein,in.speekselversleeniug v.selslof v.; •topfm., Z. Spbijv. nw. speeksel afdrkwijlworlel in,, berlraiu
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ler) o. (aan hoven), lafelbeaiiibleu m.
mv.; -bier o. tafelbier o.; •brei in. maag- sap o.; -cyUuder in. (Werkt.) voedings- buis v.; -/i«-// ui. eetbare visch ui.; 2. kleine viscb v.; 3. visch v. als voedsel in |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
spiegel ui.
Spediren, (spedirle, spedirt) bedr.
ww. verzenden, afzenden, expediecrcii. Spedlteur, (-s, mv. -e) iu. ver-
zender, afzender, expediteur ui. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1174 Spe
|
||||||||||||||||||||||
|
Spe.
|
||||||||||||||||||||||
|
Spe.
|
||||||||||||||||||||||
|
«en snoekvijvcr; -gang m.,Z.-röhre; -gclb
o. en bijv. nw. licht geel.naar rood zwce- inend peel o.; -yelriebc o. (Werkt.)voe- uingswerkluig o.; -genölbe o. provisie- kelder m., etenskas! v., •giller o. (in kerken), kleine uitgewerkte leuning pijler m.; •haus o. eethuis o., restauratie v.; •kamtner v.spijsl,amor,eetkamer \\.\\-kanal m., Z. -röhre; 2. Z. Darmkanal; -l;arte v. spijskaart v., menu o., spijslijsl v.: •keiler m. sprjskelder n\\.,-koball m. grijs nf wit, arsenikhoudend kobalt o.; -korb m. spijskorf ui., spijsmand v.; •kraut o. groenten v. nu., toespijs v.; -kiibel in. (Mets.) draagkalkbak in.; -kiimmel ra. veldkoinijii in., karwijzaad o.;-markl m. markt v. voor levensmiddelen: -meister in., Z. Küchenmeisler. SpeiSGIi, (spciste, grspeist)beir. en
n. ww., in. Ii. eten. aan tafel gaan,voed- sel gebruiken; rt< Millag -, liet middag- maal gebruiken, dineeren; :u Abend, zu Nacht -, hel avondmaal gebruiken, sou- peeren; «« Gnlles Tische -, cominuni- eeeren, aan tafel gaan; 2. bedr. ww.j\'em. -, spijzigen, vneden, te elcn geven, on- derbouden, onthalen; (van herbergiers). open lafel houden;(Vissen.)ei»e» Fi»ch- leicli -, van jonge visch voorzien; (lig.) die Mülilsleine -. doen ineenvatten; (fioilsd.) de communie uitreiken, hel avondmaal toedienen; (lig.) jern. tuil leercn Hofl\'uimgen -, paaien; II. o. ww., ni. Ii. voeden, voedzaam zijn; das Brod speist gul, is voedzaam; cineu Sterbenden -, de laatste II. Sacramenten toedienen. Speise-öl, (-(e)-\'. mv. -e) o. hak-
olie v.; -opfer o. (II. S.) spijsoffcr o.; •ordnung v. (Gen.) bevel o. omtrent de voeding; 2. wellen v. mv. op levensmid- delen; -pumpc v. voedingspomf |
v., L. Falkenuule; -kraut o. (PI.) Z. Ha-
bichlikraut. Sperbern, (sperberte, gesperbf.rl)
bedr. ww. bontkleurig verven. Sperberstein, (-(e)*, mv. -e) m.
sperwersleen, haviksteen m. Spergel, (-s) m., z. in., \'t.. Spurk;
•baum m., -bcere v., Z. Faulbanm fy. •krant o., Z. Spart. Sperling, (-(c).v,mv. -e) m.musch-
of mosch v.; (Spr.) die -e tingen es auj den IHchcrn, het wordt van de daken verkondigd. Sp@rling-artig, liijv.uw. muscb-
of moschachtig, naar eene museh gelij- kend; •culc v. uil in.; -kraul o. akkcr- guichheil o. Sperlingsainnier, (-n) v. geel-
vink, ortolaan, weduwaal m. Sperlingschrot, (•(«)*) m.,z.m.
(Jachtw.) musschenhagcl m. Sperlings-taube, (-n) v. (Nat
hist.) kleine tortelduif v.: -wurz v. (PI.) muschwortel in. Spermaceti, (-«) o., z. m. wal-
schot o. Spermatisch, bijv. nw. zaadgc-
vend, zaadhebbend. SpermolQg,(-e»,mv. -en) m.bab-
belaar, prater in. Sperr-baum, (-!iaum{c)s, mv.
•baume) m. sliiitboom, slagboom m.; •bcinig bijv. nw. met vaneenstaande beenen o. mv.; -cordon m. (Krijgsw.) cordon o., afsluilingslroepen ui. mv. Sperre,(-i) v.,Z. Sperrung; 2.(l\'ur-
w.) pal m. Sperreisen, (-eisens, mv. -eisen)
o. (Heelk.) Z. Augen-. Mundspiegel; 2. Bruchhalter; 3. (in zaagmolens), klem v. Sperren, (sperrte, gesperrt) bedr.
ww. die Beine auseinander -, van elk. zetten; (Itrukk.) die Zeilen, Wörtcr -. verder vancenplaatsen, spaliëeren; il. Schrift -, dicht aaneensluiten; 2. einen Eingang, Durchgang -, versperren, be- letten, sluiten, insluiten; einen Hafen -, sluiten, den ingang beletten, blokkeeren: nu Land, eine Sladt-, \\us\\a\\len; einen Slrom -, tegenhouden; jent. in\'s Cef«ng- niss -, opsluiten; (Hg.) den Handel -. versperren, verbieden, belemmeren; 5. dr beweging van een rad tegenhouden; II. wed. ww. sich - gegen elw., zich verzet- ten, weerstand bieden, tegenspartelen; (van zaken), es spcrrl sich und witl nichl heraus, het zit vast. Sperr-feder, (-«) v.(l)urw.)sluit-
veer v.; -galgen in. kruisgalg v.; -geld o. piinrlgi\'lil, sliiilgeld o., -glas o. spiegel- stecn, vrouwesteen m„ mariaglas, gips- spaath o.; -glocke v. poortklok v.; -ha- ken m. sluilhaak m.;(Ooudsm.) Z.-Aorn; (Slot.) \'Ij. Dietrich; -holz o. (Vleeschh.) spalkbout o.; 2. mondprop v., inondbal in., uiondpraug v„ knevel m.; 3. Z. •bauw; -hom o. aambeeld o. met krom- me punten. Speri\'ig, bijv. en li. uitgerekt, uil-
gespreid; (van boouien), van clk.verwy- derd; -e lr.*7e, iiileeugesprcid; 2. (van waren), veel plaats innemend, \'i.sparrig. |
|||||||||||||||||||||
|
Speisig, bijv. nw. (Delfsl.) kobalt-
bcvatteud, vol kobalt; 2. vol korrels, gekorreld. Speiskraut, (-kraul(c)s, mv.,
•kriuter) o. vlaskrnid o. Spei(s)pÖttel, {-lels, mv. .lel)m.
gewone, wille behen v. Spci.su ng. (-en) v. elen, spijzigen,
spijzen o.; sapparat m. (Werkt.) voc- diiigswerktiiig o.; sgrabenui. voedings- kauaal o. Spei-taubling,(-(e)«,mv. -«) m.
(PI.) vergifligc liladzwain v.; -leufel at.,
L. -röhrc; (Vnnrw.) pisvunrtje o.; -lrank m„ Z. Ilrecblrank; -vogel m. (Prov.) Z. Spoltvogct; -wxirtn m., Z. Schauntuurm; •wurzel v., Z. Brechwurzel; •wort o. schimpwoord, scheldwoord o.,spoluaam, beleedigende naam m. Spellen, (spelltc, gespclll) bedr.
ww., Z. spatten. Spellert, (-(e)s, mv. -e)m. werk-
tuig o. om mede te klooven. peUig, bijv. nw. licht splijtend,
gemakkelijk te klooven. Spelt nf Spelz, (-«) m„ z. m.
spelt v. Spelten, bijv. nw. van spelt.
Spelunke, (-«) v. spelonk v.,
hol o. Spelz, (-«. mv. -e) m. Z. Spehe.
Spelzblüthig, bijv. nw. (Pl.)van
hard en drong weefsel. Spelze, (-n) v. (Landb.) (van hel
koren), kal o., kortgeslagen koren o.; il. (van korenaren), baard m.; (PI.) kelk- blaadje o.; il. angel, bolster m. Spelzförmig, bijv. nw. spellvor-
mig. Spelzig, bijv. en b. (van brood),
vol stroovliezen; (PI.) met harde blaad- |
||||||||||||||||||||||
|
Speiser, (-s. mv. Speiser) m..-in,! jes. holster of baard bezet
(-nen) hij, /.ij die eet; 2. spijsmeesler Spendabel, spondalisch, |
||||||||||||||||||||||
|
ui., spijsmeesteres; 3. Z. -wirlh ejf\\
Speise-röhre, (-n) v. (Ontlk.) spijskaiiaal o., spijsbuis v., slokdarm in.
Spoiserbhre-geflecht, (-(c)*, mv. -e) o. weefsel o. van het spijskanaal;
|
; poiicliisehlich, Z. spendsam
Sponde, (-n) v. uitdceling v. van
levensmiddelen, ruime gift, gave, schen- king, aalmoes v.; 2. liefdadigheid v.; fleisz ui. herhaalde mildadigheid v.; |
|||||||||||||||||||||
|
•musket ai. slokdarmspierv.; -schligader -herr m. aalmoezenier m.
|
||||||||||||||||||||||
|
Spendeil,(spendelc,gespendcl)licar.
ww. Atmosen -. uitdeeleii, milddadig geven, groole geschenken geven; 2. be- stcden. Spondcr, (-s, mv. Spcnder)m.,-ia,
(-nen) v. uildeeler m., uitdeelster v., |
||||||||||||||||||||||
|
\\ .tol den slokdarm behonrende slagader v.
Speise-ruhr, (-r«Are) v. (Gen.) spijslnop, buikloop m.; 2. iliarrhec v.; saai in. eetzaal v.; -safl in. maagsap o., chijl v.; -.tt)l: o. zout o.; schrank in. etenskasl v.; slitbe v., Z. -zimmcr; •ta- |
||||||||||||||||||||||
|
fel v., •tisch m. elenstalel v., disch iu.; schenker m., schenkster v.
•lopl m. etenspol, kookpot m.; -lwch o. Spendiren, (tpendirte, spendirt) iivondmaalsscivct o.; -lrdger m. (Mets.) bedr. ww. (Volkst.) verkwisten, ruim opperman iii.;-r«oe/in eetbare vogel m.; besteden; (Volkst.) er hat die Spendir- •waare v. levensmiddelen o. mv., cet-Ihosen avgezogen, hij verkwist zijn ver- waren v. mv.; -Kilrmei m. tafelkomfoor mogen. \'i.; -nrin in. tafelwijn m.; 2. avond- Spendsain, spendselig, bijv.
niaalswiju in.; •wirlli in. gaarkok m.; it. nw. gaarne gevend, veel gevend, zeer -, ~in, hij zij die eene gaarkeuken\'mild. Iicindt; .ivirlhschafl v. gaai ken\' \'ii v.;! Spgrber,(-s,mv. Sperbcr) m. sper- •zerleger in. voordiennr, voorsnijder ui.; «er, spreeuw iu.; (Art.) sperwer ni. (een •zellel ui., /,. • karle; -zimmer o. eetka-j kanon). mer, eclzaal v.; -:ucker in. kcukensui- Spt>rber-apfel,(-«p/e/s,mv.-\'/p-
l>er. kooksuiker v. fel) m. sorbepecr v.; -baum ra. sorbc- Spois-hahn, (-hahn(c)s, mv.| hoorn, spreeuwbesseboom in,; 2. Z.Spei-
• lialim") ui. kraan v. om "en waterwerk I erbanm; - beer e v. sorbebes, allasbes v.; te doen vullen. 2. sorbepeer v.; 7>. ziiurdoreubes v.;-eute |
||||||||||||||||||||||
|
Sph.
|
Spi. 1175
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Spi.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Sperr-kegel,(-*e»e(«, m». -kegel)
m. (Werkt.) vanger m.; (Uurw.) pal m.; -kellt- v. tot afsluiting dienende gespan- nen keten ï. of ketting m.; 2. (aan een wagen), remketting m.: -klappe v.(Org.) windklep v.: -kraul o. blauw spierkruid o.; -leiste v. houten spanlijst v., dwars- stuk o. dat de zijden van een wagen bij eenhoudt. Sperrling,(-(<0»,mv.-f)m.(l,rov.)
Z. Sperrholz (2). Sperr-maul,(-woi(^e)s,niv..m«M.
ter)o. liij, die den mond wijd openspert; it. nieuwsgierige, gaper m.; •o/jen bijw. nijd opengesperd, wagewijd open; -rad o. schakelrad.sluitrad o;,-riegelm. gren- del, hooin, sluitliooni in.: -ruhe v., slab •sluck m. (Wev.) spanstok m„ spanlioiil o.; sitz in. (Tooncelk.) gereserveerde plaats, stalle v.; slange v., slrick in slang v., touw o. om te versperren; -lhor o. poort v. welke (des avonds) gesloten wordt; -lrommel v. trommelslag m. voor het sluiten der poort. Sperrung, (-e>0 v.(van de poon)
sluiten o., sluiting v.; (van den weg), versperring, barricade v.; (van cene ha- ven), blokkeering, blokkade ».; (Hand.) verbod o., embargo o.; (fig.) hardnek* kige wederstand in. Sperr-ventil, (-(e)s mv..») o.,
Z. -klappe; -vögel m. mv. vogels m. niv. met korten, breeden, licht gebogen, sterk gespleten snavel; -wage m. (Wag.) rem- wagen ni.; -weU bijv. nw„ Z. -o//e»; -zdhne ui. mv. sluillandeu in. mv. van een rad; •zeil v. lijd in. van sluiting, tijd in. waarop de poorten gesloten wor- den; -zeuy o. (Slot.) sluitwerk o. Spesen, », mv. (Hand.) kosten, on-
knslen m. mv., provisie v.; il. voorschot- ten o. mv.; -rcclmung v. onkostenreke- ning v. Spesen-bUCh, (-/«<e/i(e)s, mv.
-biicher) o. onkostenboek o.; -frei bijv. uw. vrij van kosten; -nachnalimc v. in- houding v. \' an voorschotten; -rechnung v. onknstenrekening v. Spette, (-n) v. (Bew. d. erts.) vuur-
haak in. Spezerei, (-en) ». specerij, krui-
derij, drogerij v., reukwerk o., parfume- rie v.; (H. S.) welriekende balsem m., specerij v. Spézerei-gewölbe, {-gew<iliies,
mv. -geirölhe) o. speccrijvvinkel in.;-han- del, ~kram in. handel m. in specerijen, specerijwinkel, kruidenierswinkel in.: •Iiiindler, -kramer m. kruidenier, drogist komenijsman in.; —in, kruidenierster ».; •kitte v. specerijkist v., ceroen in.; -lade v. specerijiloos v.; it. peperbus v.; •la- den ra. kruidenierswinkel v.; •pfefler, strandt in. speccrijstruik, meloeustruik m.: -waare v., Z. Spezerei. Spezifisch, bijv. nw., Z. speci-
ftrk. Spharo, (-n) v. sfeer v., bol, kloot,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
auszer nemer -, dat ligt buiten zijn bc
reik, dal is boven zijne krachten; -nge- sang m., -nmusik v. gezang o. der he- melsche koren. Spharik, v„ z. ui. leer v. der hol-
vormige lichamen. Sphijrisch, bijv. en b. Iiolvormig,
rond. Sph\'aroid, (-(e) s,mv.-e)o.( Meetk.)
langwerpig, ronde bol in., bolrondachtig lichaam o., sfernide v. Spharoidi3ch, bijv. en b. naar
een bol gelijkend. Spharolit, Spharul.it, (•«".
mv. -en) m. (Delfst.) ;veldspaath o. in ronde stukken; it. versteend schaaldier o. van bolvormige gedaante. Sphen, (-(e)s, mv. -e) ni.(Dclfst.)
kalksteen, wigsteen, sphen in. Sphenisch, liijv. in b. ongelijkzij-
dig. SphillX, (-e) v. (r\'ahell.) sphiiiT.
in. en v., een roofgierig monster o. dat zich op eeue rots nabij Tliehe ophield; (Nat. hist.) sphinx v. (een avondvlinder); (f.g.) raadselachtig wezen o.; -arten v. mv. (N\'at. bist.) sphinxsoorten v. mv. Sphragistik, v., z. m. zegelkan.
de v. Sphragit^-tvi.mv.-diim^lii-lfst.)
zegelsteen in.; it. okerachtige aarde v. van Lemuos. Sphygmoskgp, (-en, mv. --n),
Sphyamometer, {-iers. mv. -ier) in. polsineter ui.
Spiauter, (-«) m., z. m. (Iielfst.)
zink o.; 2. (s)piauter,mengsel o. van geel koper en tin. Spiconarde, (-«) ». (I\'l.) spijk,
nardus v.,Z. Spiek. Spiccato, bijw. duidelijk, helder,
scherp. Spiek, (-(e)s, mv. -e) in.(I\'l.) spijk,
groole lavendel ».; ïndischer -, Indische nardus v.; riimisclier -, Z. Halirian; it. Z. Eselsgurke. Spick-braten,(-Ar<i<e\'is,rav.-/>ra-
len) m. gelardeerd gebraad o.; -brett o. lardeerplank v.; -damin m. lage dijk m. door een moeras. Spieken, (spiekte, gespiekt) bedr.
ww. (Kookk.) spekken, hespekken, lar- decren; (fig.) seinen Bcutel -, spekken, goed vullen; it. (in zaken), groote winst behalen; il. er kann seinen Heulel -, hy weet zijne beurs te spekken; mil Grie- cliisch «ƒ• gespiekt, doorspekt *. Spicker,(-s,inv.S/)icter)m.(Kook.)
lardeerder m.; 2. Z. Spieker. Spiek-gans, (-«\'ïnsc) v.,z. Ftiek-
gans;-haring in.bokking in.;-Arou/o.. Z.
•wurzcl; -nadel v. lardeerpriem ui.; speel; in. (stukje) lardeerspek o.; -ieurzel v. groote valeriaan v. Spiegel, (•», mv. Spiegel) m. spie-
gel m.; sich im • besehen, iu den spiegel zien; (fig.) der - tier Stele, de spiegel Jer ziel; - der Tugenti, spiegel in., voor- beeld o.; (Viiurvv.) vuurradje o.; (Art.) houten klos m.; 2. (van een sleenmor- lier), spiegel in.; (Zeew.) waterspiegel iu.; (Ilouwk.) vlak o.; (van valken),vlek |
v.; - bekommen, vlekken krijgen;(Timm.)
paneel o.; (Heelk.) spiegel m., werktuig om zekere natuurlijke lichaamsholten wijder te maken; (Zeew.) spiegel. ach- terstcven m.; (Delfst.) spjegelsteen m.; (Vissch.) (aan het net), groote maas vv. (I\'ast.) (van cene taart), geglaceerd korst v.; 3. (fig.) einem den • zeigen iem. zijn gedrag voorhouden, met voor- beeld aanloonen. Spiegel-achtelkreis, (-<?s, mv
•e) in. oolant m.; -artig bijv. nw., 7, spiegclichl; -becl;en o. scheerbekken o. (als uitbangbordje); -beleg in. foeliesel o. van een spiegel: \'beleger m. hij die de spiegels fneliet; •betegung v. foeliên o. der spiegels; -bild n. in den spiegel le- ruggekaalsl beeld o.;2. luchtspiegeling v., •blank bijv. uw. zoo blank als een spiegel: •blall o., Z. -beleg; -hlende v. (Delfst.) geel,doorschijnend,zwavelbevaltcnd zink o.; \'bock m. bok m. met een donkeren riun om de oogen; •\'•ogen m. boogvor nuge versiering v. aan den schecpsspie- gi\'l; 2. graadboog ni. met spiegel; -braun bijv. nw. spiegelbruin, koperbrnin, kn- peiriiod; -buch o. in een hoekvereenigde spiegelglaasjes o. mv. van een caleidos- coop; -derke v. plafond o. niet een «pie- gel; 2. plafond o. uit één stnk; 5. deken v., kleed o. met een spiegel; -eben bijv. nw. glad als een spiegel; -ei o. spiegelei o.; -einfassnng v. spiegellijst v.; -ente v. gewone eend v.; 2. kvvnakeend v.; -erz o. (Delfst.) ijzerglans, ijzerspiegel in.: •fa- brik v., Z. -hülte; \'(echten n. (Oudb.) spicgelgevechl. schaduwgevecht o.;(fig.) veinzen o., voorgeven o., kwakzalverij v.; \'feehter m. (fig.) veinzaard, hnii:he- laar m.; il. Z. Qnacksalber; -fcchterei v., Z. \'[echten; -feder v. pauweveer v. met schitterende oogen; -feltl o. spiegelpa- neel o.; •fenster o. spiegclraain, raam o. van spiegelglas o.; (van eeue koels). raampje o.\\-femrohr o. spiegelverrekij- ker m.; -fisch in., Z. Kluixpfiich; 2. Z, Meerschmied; -ftache v. spiegelvlak o., oppervlakte v. van den spiegel; \'pecken in. (Nat. hist.) spiegelvlek v.; mit — cersehen,spiegelbruin,met vlekken; -flor in. zijden gaas o.; -fohe v.foelie\\.;-fut- ter(al) o.spiegcldoosje.spiegelschecde v.; •garn o. net o.met groole mazen; -gefecht o., Z. •fechlen; -gemach o.. Z. -zimtner; gewölhc o. (Houvvk.) gewelf o. met mid- delvak; -yies:er in. spiegelglisgietrr m.; •gieszerci v. spiegelglasgieterij\'.: 2. Z. •hülle; -glas o. spiegelglas o., spiegel in.: —blüser m. spiegelglasblazer m.: -glnll bijv. nw. glad als eeu spiegel, spicgcU glad; -g\\Mte v. spiegelgladheiil v.; -ha- l:en m. spiegi\'lbaak in.; -kandel m. spie- gelliandel iu.; -hiindler iu. spiegelbande- |
||||||||||||||||||||||||||
|
laar, ha
|
1
|
ndelaar m. in spiegels; -harz in.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
spi
|
03
|
cgelbars, vioolhars ».; -hell bijv. uw.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
spiegelbetder, zoo helder als een spie-
gel; -hülte v. spiegelmakerij, spicgelfa- bnek ». Spiegelicht, spiegelig, bijv.
nw. als een spiegel, spiegelachtig, met
spiegels; (Wapeuk.) gespiegeld;(Delf»t.) spiegelsleeu bevatleud. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
1
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
hcmelkloot m., globe ».; (lig.) (van een
persoon), kring in., bereik, vermogen o.: nicht in seiner - bleiben, zijne sfeer te builen gaan; das itl vliet seine -, liegt |
|||||||||||||||||||||||||||
|
1176
|
Spi.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Spi.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Spi.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Spicgcl-kurpfen, (-pfeus, mv.iworpen m. niv.; -zeuy o., \'L. -yarn;
•ffan) in. (Nat. hist.) gevlekte karper|-;i»i»irr o. spiegelkauier, kamer v. mei ui.; \'katten in. houten kast v. vour een spiegels voorzien. spiegel; \'i. kapdoos, loiletdoos v.; it.| Spiek, (-(e)s, nu.-e)iu. of Spie-
naaikislje o. met spiegel; (Nal.Jdonkcrcjke, (•«) v., Z. Sjitci. kamer, camera obscura v.;-Aics in.(I)elf-| Spieker, (-s, inv. Spieker) ui. st.) spiegelsleen bevattend kies o.; -A/ai:scheepsspijker m., nagel, hout ui. bijv. uw., Z. -/ieM,(lig.)klaar als de dag.| Spieker-back, (-en) v. scheeps- hoogst duidelijk; •kobalt ui. (Delfst.)l kistje o. dat tegen boord vastgespijkerd spiegelsleen bevallend kobalt o.;-fVurAen staal; -boltrer ui. (spijker)boor v.;-eise« ui. spiegelcieren o. inv.; -kugel v. bol-lo. kalefaalijzer o.; -/1011/ v. (Zeevv.) ver- 1011de spiegel 111.; •kunst ï.,Z. -inaclter-dubbeliug, bciteubuid v.; -loch o, spij- kunst; "J. -lehre; -lumpe v. lamp v. inetlkergat o. weerkaatsend lichtsclierin;-iV//r<: v. spie-j Spiekern, (spiekerte, gespiekert)
gelleer 1.,-leitte v.spiegellijsl v.:-/«uc/i/e|bedr. ww. (Zeew.) spijkeren, v., Z. -lampe; -leuchler 111. kandelaar in.! Spieker-nagel, (-nayels, uiv. met weerkaatsend liclitschenii; -»«ii7nr -n«r/r(j UI., Z. Spieker; -pinne v. uagei- 111. spiegelmaker 111.; —Aumsi" v. spiegel» prop v., nagelplug ID |
Spielen, (npielte, yespielt) beilr.
ww. spelen, muziek uiaken;au/ dem Kla- ciet -, piano spelen: ein Slück -, spelen, voordragen: vum Blalte weg -, van hel blad (niet uit hel hoofd) spelen; 2.(van liet klokkenspel), spelen, beieren: die Kammen, das Geschülz • lassen, het ge- scliul &. lalen werken; die Faluien - las- sen, laten wapperen; elic. in die Weite, m die Lanye -, op de lange baan schui- ven; (Werkt.) werken, iu werking zijn, bewegen; (turw.) i;n/-,goed gaan;(Bg.) in\'s llólhlwhe -, zweemen naar; it. (van edelgesteenten), schitteren; 3. (lot ver- maak), spelen, zich vermaken; »u( dn l\'uppe -, spelen, zich vermaken,zich be- |
|||||||||||||||||||||||||
|
58
|
||||||||||||||||||||||||||
|
lighouden; -d elw. lemen, al spelende;
mit jemn., mit tlm. -, den spot drijven met, voorden gek houden;erlasst nicht mit sich -, hij laat zich niet beetnemen, niet voor den gek houden; mit den Wor- ten -, v>oords|ieliiigeu gebruiken; \'eineu Wit; - lassen, woordspelingen zeggen, aardigheden vertellen; mit jemn. unler enter Üecke -, hel eens zijn met; i. ent Spiel -, spelen; Scliuch -, schaken; Bretl -, dammen; Karlen -, kaarlspeleu;<Va/<-. met den bal spelen; ungliiekltch -,onge- lukkig zijn 111 hel spel; mil jemn., gegen jem. -, met, tegen iem. spelen; hnclt,nie- drty -, grof, laag spelen; um Geld -, 0111 geld >pelen;//iv:,/(üu/e«-,harten, ruiten opspelen; in llerz <J- -,in de harten spe- len; Solo -, solo spelen;es wird hier nicht tnelir yespielt, men speelt hier niet meer; falsch, belrüylich -, valsch »peleu;(Bilj.) eine Kuyel in das l.urii -. een bal maken: (Tooneelk.) spelen,voordragen, ten too- neele voeren; den Liebltaber, den He- dienten -, spelen voor, de rol vervullen van; man spielt die Zuuberflöle, men geeft, speelt &;jem. -, belachelijk ma- keu; (lig.) den ehrlichen Mann -, zich voordoeu als, spelen, uithangen; jemn. etm. mis der Hand -, uil de handen we- teu Ie krijgen; jemn. ets. in die Hand -, geven, doen krijgen. Spieier, (-<, mv. Spieltr) ui., -in,
(-nen) v. speler ui., speelster v.; falscher
-, valsciie speler; furcltlsamer -, bange speler; -bande, -rotle v. (i. k. bet.) val- sche spelers 111. mv. Spielerei, (-««) v. spel o., kinder-
aclitigheid, beuzeling v.; •l.\'l.Spielsache.
Spielerisch, bijv. en b. gaarne spelend, speelziek. Spiel-feind, (•(«)*. mv. -») m.
vijand ui. van het spel; •freund ui. Iief- \'hebber, minnaar 111. van hetspel;-/\'u«/;e« m. vliegende vonk, spattende vonk v.; •yebrjuch 111. gebruik o. iu het spel; •gefihtle 111. speelmakker, speelgenoot, speelkameraad 111.; •ijefdhrtin v., speel- uiakker, speelgeiiool(e) v.; it. Z. Ge- spiele;-ge[tchl o. geteiusd gevecht .stoeien o.; •gehilfe 111. Iiclpcr, medestander iu. iu het spel; -yeisl 111., Z. •tucht; •gelag o. gelag o., inzet 111. van het spel: -geld o. speelgeld o., inzel 111., gewonnen geld o.; il. speelpeuningen 111. mv., zakgeld o.; •yenuss, -yescll iu., Z. -yefnhrle; -ye- riist o. toonvel, scliouHtooneelo.; -ycseU- |
||||||||||||||||||||||||||
|
Spiek-öl, (-(e)v, niv. -e) o. laven
ileohe v.; -«\'ii.vser o. lavendelwai.er o. Spiel,(-(e)«, 111 v. -f)o. (Muz.) spel,
muziekspel, muziekstuk o.; tin schonen - liabea, mooi spelen; (Krijgsw.) lroiu- uiel. Hom ».; niif kliityemlem -e, met slaande trom, niet de muziek voorop; \'2. (Werkt.) beweging v., spel o.; (Zeew.) (van de masten}, speling, speelruimte v.; il ie Masten huben -, «taan los; 3. Z. Schau -, Wallen -, Fisclicrspiel; stumme •e, stomme rollen v. mv., pantomime v.; 4. spel o., stukkeu o. mv., schijven v. mv., sleenen m. mv.; ein - spielen, spe- len; Ju» - yen innen, hel spel winnen; zwei -e inachen, Iwee spellen doen, Iwee partijen spelen; ein - Kutten, een spel kaarten;eifi - Kegel, ecu kegelspel; (Hg.) gewonnen - liaben, gewonnen spel heb- ben, de zaak Ie buven zijn; jemn. ge- wonnen • geben, voor lei», ouderdoeii, iem. gewonnen spel geven; jem. mil in dus • mitchen, ieui. in eene zaak bclrek- ken, vvikkelen; ,1 is isl uur ein • fiir ihn, dal is voor hem maar spel, dal is hem hoogst gemakkelijk; er cersleht sein -, liij verstaal zijne zaak wel.liij speelt goed; c/i aas il f 111 -e zieken, niet meer mede
|
||||||||||||||||||||||||||
|
makerskuust *.;-mann(akliu v.,Z.-hütle;
•niette v. groote koolmees v.; -mikros- kop in. spicgelmicroscoop ui.; •mühle v. splegefelasslijpcrij V. Spiegein, [tpiryelle, yespieyelt) o.
ww., ui. /*. f/i etnein Zimmer -,spiegelen, glinsteren, gians verspreiden; scltön -iler Diamant, scliittereud; \'1. bedr. ww. te- rugkaatseii, weerkaatsen; j. wed. ww. vit/i -, in den spiegel zien; it. im Wasser -, zich spiegeieu; sich au jemn. -, zich spiegelen aan, een voorbeeld neuicii aan, zich leui. tol voorbeeld stellen; yespie- yeti, (van paarden &), gevlekt. Spiegel-netz, (-es, mv. -«) o„
L. -gurn; -octanl 111., Z. •aehtelkreit; •ulier v. Canadascue etter 111.; •pfeiler lu. (Bounk.) penant o.; -punkt 111. (van insecten}, uitwendig orgaan o.;-rahmen 111. spiejiellijst \\.\\-rand 111. geslepen rand in.; \'_\'. Z. \'linie; -rappe v. glimmend z«arl puard o.; \'(tin bijv. uw. helder als een spiegel; \'rocken ui. (iSal. bist.) gladde rog lil.; -/o/ir ni.spiegelverrekij- ker 111.; -saal 111. spiegelzaal v.; -schetbe v. ruit v. van spiegelglas; schiefer ui. (Uell\'sl.) spiegelschiefer o.; schijf o. schip o. met vierkanten spiegel; •ze/kim |
||||||||||||||||||||||||||
|
mei 111. wit paard o. met zwarte vlekken; spelen; jemn, das - verderben, iems. spel
schleifer ui. spiegelslijper iu.; •tchleif\' bederven, iems. zaak benadeeleu; etie. iniihle v. spiegelslijpersmoleii in.; -sech\'\\aufs • setzen, op hel spel zeilen, in de sletkreis,sextant 111. senanl ui.metspie-|waagschaal slelleu; seine Ehre auf\'s- gel.spiegelsexlant in.; see 111. spiegelglad helzen, zijne eer op het spel zeilen; sein meer, meer o. zoo helder als een spiegel; |- mit jemn., mit ettc. haben, den spol sim n e nu hr v. zonnewijzer 111. met terug- drijven mei; ein - des Schicksals sein, |
||||||||||||||||||||||||||
|
kaatsend scherm; ->palli 111. (Uelfsl.)
spiegelspiialh o., -slein 111. spiegelsleen UI.; •tafel 1. groote spiegel lil.; -tuffel 111. spiegelglad, glanzig taf o.; •leletkop Ui., Z. -fernro!ir; •lliïtre v. spiegeldeur ».; •litch in. kaptafel, toilettafel v. Spiegeiung, {-en) v. spiegeling
v., spiegeieu o.; *J. weerkaatsing v. Spiegel-vergröszerungs-
glas, [•ijlaiet, mv, -ylaser) o.,Z. -mi-
krosko/i; -viertetkreis iu. weerkaatsings- ifuadraut o.; -voyel 111. of -vöyelchen o. blautvkeellje o.; -uahrsayerei V, waar- zeggerij v. uil spiegels; •aoyen Ui. spie-J gelwageii 111., rijtuig o. met spiegels;| -wauU v. penant o.;il.spiegeliiiiiur,inuur, waud ui. met spiegels behangen of be- zet; •merk o. (Zeew.) schild, nakkeWd o.; -worpen, •wruii\'jt\'ii v. mv. (Zeevv.) |
||||||||||||||||||||||||||
|
speelbal ui.; 5. (lievveerm.) aanslag 111.;
Jailitw.) bewcgeude staart in.; (Wag.) speelruimte v. tusscheu de velgen van een rad; (Zeew.) \'/.. Spil; (Tooneclk.) spel o., voordracht, rol, opvoering v.; 6. klokkenspel o. Spiel-arbeit, (-e«) v. gemakke-
lijk «elk, beuzelwerk o.; -urt v. wijze v. van spelen, spel u., apeliug v.;\'J. (Nat. hist.) verscheidenheid ».; -bull 111. bal, speelbal, kaatsbal 111.; (lig.) speelbal 111.; -bank\\. speelbank \\.;-brell o.dambord, sdiaakoord o.; •bradef 111., Z. -yeist; il. \'•yenois; -buch o. speulbuek o.; it. boek o. waarin de partijen worden aaiigeteekeud; •biuie v. kraam v. waarin loterij gespeeld wordt, speelkraain v.; •bühne v. looiieel o.; •cusse v., \'t., •kunne; -dt)cke v. speel- pup v.; •livM v.muziekdous, speeldoos v. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Spi. 1177
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spi.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spi.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
brecher -, spietsen; 2. Z. splissen; II.
wed. ww. *i«A atft.1 -, zich zclvc\'11) doorsteken. Spieszente, (-«) v. eend ». niet langen staart.
Spieszer, («*, ra*. Spieszer) ui.
(Jachtw.) Z. Spieszkirxh; 2. piekenier, lansknecht ui. Spiesz-forkel, (•&«/*, mv. -id)
o. aan liet spit gebraden speenvarken o., •förmig bijv. uw. spiesvonnig, lausvor- mig; -gehirn o. (Jachtw.) Z. Spies:; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kegelepzetter in.; -weist bijw. spelend,
al spelende, speelsgewijs; den Kindern etw. — beibringea, al spelen.Ie leeren; •werk o., Z. -tache; \'i. Z. Spielerei; das ist uur ein — of ein - für ilin, Z. Spiel; •ivuth v., Z. sticht; it. hartstochtelijke zucht v. voor het spel, razernij v. om te spelen; -zeit v. speeltijd ui., Z. slunde; •zeug o., Z. suche; -zimmer o. speel- kamer V. Spier, (•(«)<•\', inv.-e) m.(geuieenz.,
I\'rov.) naald, stilt, puul v.; 2. heuzehug. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
schaft i. gezelschap o. spelers, speelge-
^elscbap o., sociëteit v.; in die — geiten, naar >le sociëteit gnui-gesellschafter in., /.. -yefahrte; -<jlück o. geluk o. in hel spel, fortuin v.; -gurgel, -hans m. anrls- speler in.; -hanscheu o. (Scherts.) kleine >naak ni. Spielhaft, spiellü-ch, bijv. en h. gaarne spelend, speelsch,kinderachtig.
Spiol-haus, (•hauses.mv.-hduser) o. speelhuis o.; -hel/er in., Z. -gehal/e; •luille v. ilanshuis, speelhuis, krot o., kuip iu.; -IiuhiI 111. jonge houd, speelsche houd 111.; -hündchea o. schoothondje o.; •jacht v., -kului 111. pleizierjacht o.,plei- zierbool ».; \'kalender 111. almanak in. voor spelen; •kamtrad 111., Z. -yefahrle;-kampl 111. spiegelgevecht o.; -karte v. speelkaart ».; —nmacher ui. speelkaarleomaker in.; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zier v., weinig, niets o.; auck nicht ein\\-gerte ». spilsioede, karwats ».; (Hijk.;
een zier, hoegenaamd niets; 3. Z. garde, roede *.; it. Z. -rulhe; \'geselt 111. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
jspitsbroedei\'. makker 111.; (i. k. bet.)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spiere.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spier-apfel, [~apfeU, ra*. -apfel) medeplichtige m.; -ijlanz ut., -9/as u.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
spiesglans, spiesglas o., antiiiiomurn o.
Spieszglas-asche, v.,z. m.spies-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ui., Z. Speierling; —ftuum ui., \'L. Speier-
lingbaum. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spier6,(-») v. (Zeew.) giek.spaak v.|glansasch ».; -blumen v. mv., -blulhe v.
Spiergras, (-«j o., z. ru. (I\'l.) aniimoiiiumbloeiiien v. mv.; -baiter \\. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•kasse v. kas v. in hel spel; -kd$tchea o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
speeikaatje, speeldoosje o.; -kalze v.,irietgras o.; 2. vosseslaart ui
•kolieken o. speelsche kat v.; it. liefheb
sier ». *au valsch spelen; -kegei in. kegelispieng; (lig.) weerspannig, onrustig
ui.: -klubb ui. sociëteit v. speelklnb v.; eigenzinnig.
•Imochen 111. kool *., bikkel ui.; -kratjeii\\ Spierlmg, (-(e)i, mv.-e) 111.(.Nat.
|
anliinoniuuiboliM" v.; -druse v. opeenge-
hoopt zwavelzuur anliiiioniuni o.: \'er: o. spicnsglanscils o.; •fedcrerz o., Z. -erz;
•glanz ui. grijs zwavelzuur spiesglans o.; •glas o. (Scheik.)spiesglausglaso.; •hal- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Zeew.) sclteepsluik o.; -kranzchen bist.) spiering ui.; (I\'l.) Z. Speierling.
i). speclkrausje o.; -kugel v. bal, speel» Spierlingsbaum, (-banm(e)t, |
lig bijv. uw. spiesglausbevalleod; \'kalk
m., Z. \'oxgd; \'kermes ui. mineraal ker» |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Uil 111.; 2. Z. Schncllbiukhen; \'kunst v
kunst v. 0111 Ie spelen, muziek \\.;-leuch- ter ui. kandelaar ui. voor het spel; \'leute mv., Z. -mann; -luke v., Z. \'kragen; •lust v. lust iu. in het spel, zucht v.naar het spel, speelzucbt v.; -luslig bijv. uw. speelziek, gaarne spelend; -mann, (mv. •leute) in. speelman, reizende muziekant 111.; -marke v. speelmerk, fiche o., speel» penning 111.; -matz ui., Z. -gurgel; -narr iu., -iurrin v. hartstochtelijke speler 111., speelster ».; -ut7i.v ui. stier, bul m.;-partie v. partij v.; -p[ennig iu., Z. -murke; -ptatz ui. speelplaats, kegelbaan, kautsbnan ».; •puppe v. speelpop v.; -raum 111. ruimte v. voor de vrije beweging, speelruimte ».; der Wiltkur zu ciel — lasse.i, te veel spe- liog laten; -ralze v. hartstochtelijke lief» liebsler v. van bel spel, valsche speel- -ter v.; \'Ttcht o. recht o., van het spel; •regel v. regel 111. van ol\' voor het «pel; •rotte v. beudev. (valsche) spelers;-iüu/ |
uies o.; -künig 111. zuiver spiesglaiis o.;
•Itber v. spiesglanslcver *.; •melall o., Z. -kónig;% iiietallisch spiesglans o.;-»io/ii- m. spiesglaiistuoor o.; -ocher 111. spie>- glansoker o.; \'61 o. spiesglausolie v.; oxgd o. tweede spiesglansoxyde o.; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mv. •baame) 111. tainine snrbeliooin 1
Spier-pflanze, -staude, (-«)
v. roode steeubreke v.; -$auer bijv. mv., —ei Sal:, appelzuurzoul o.; siure v. sorbezuur, appelzuur o.; •sehwalbe v. groote zwaluw v.; 2. gierzwaluw v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SpiesZ, (-es, mv. •(.•) in. (Kookk.)|-oxi/d«/o.eeislespiesgiausoxydco.;-faiin
spil, liiMads|iii u., .;ei ••• hniteii, aan lifliiu. spiesgiausrobijn 111.; \'tafran ut. hall spil braden; ein- voltLerchen, een braad* doorschijnend, zwavelzuur spiesglans- spit o. vol &; einca Bi alen torn - wegloxyde o.; \'Salpeter ra. spiesglanssalpeler «Men, uit de hand ele.i; (Jachtw.) (vaiijo.; salze o. mv. spiesglaiiszouten o. mv. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tchnee iu., Z. •bluine; \'schmefel m. spies-
glanszwavel v.; \'Vitriol ui. spiesglans-
vilriool v.; -weisz o. spiesglansslruis 0.;
•zinnober 111. spiesglaushergrood o.
Spies^-grac, (-e») «., z. m. (PI.)
rielgras o.; \'2. \'/,. -ampher; -haar o. stijf,
borsleli: baar, varkenshaar o.; -hecht in. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hel hert) eerste bout o. dal legen hel
iwecde jaar op den kop wast; (Uoekdr.) pin v.; 1 krijgsw.) spies, piek v.; il. lans v.; (Jachtw.^ paal ui.; mit dem -e dureii- rennen, émrehttosseu, doorsteken; (Spr.) den • hinter der Thüre lanen, een gesprek eensklaps afbreken; (lig.) geld, spliut o.; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mit goldneii -eit krtegen, met geld 0111- spitssnuek iu.; \'kirsch 111. eenjarig vaal
dier o.
Spieszicht, bijv. uw. puntig, piek-
Haar, -e Urine, Z. Spies: • |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Bergw.) afroiidingsbiilk ui.; -blillerig \\Uaar f.
bijv. uw. niet lansvormige bladeren; -bock Spieszig, kijv. nu. met stekels,
111. (Jachtw.) eenjarig taal dier o.; 2. borstels voorzien, laugpuntig;(van leder),
(kookk.) bok 111. van bet spit; -bruleu bard en stijf.
111. aan bet spit gebraden wild o.; -bur-\\ SpijBSZ-kuchon, (-kuchem, mv.
ger ut. piekenier in.; it. kleinburgerj-tuc/iei») 111. aan liet spit gebraden koek
goedverkooper m., •verkoopster v. kruidenier 111.; (Student.) ploert ui.; ~bftr- ni.; -leini 111. lijiu v.van perkauienlsnip- Spiel-SChuld, (-e«) v.speelschuldjuei-f» ». of -bürgerlhum o. gewoonteu v.jpers; -lerche v. aan bet spit gebraden
v.; schwester v. speelster v.; slande v.|iuv., vooroordeeleu o. uiv. der bewonersjleeuwerik iu.;tl. «eldleeuwerikm.;-re«4e« speeluur o.; \'taekt ». speelzucbt, liefde »au kleine steden; iStudenl.) ploerlerijjm., Z. -bock; -rullie v. spilsroede, kar- v. tol het spel; süchtig bijv. uw. speel» v.; \'burgerliclt bijv. eu b. kleiuburger-jwats v.;yV«i.—n jagen,—nlaufenlassen, ziek; -lag m. speeldag ui.; it. dag 111. vanjachlig, ploertig. ;spilsroedeu loepen; dan —nlunfen, bet tspauniiig; -teufel ra. speldiiivel ui.; it. Spipszchcn, (lerkl.) o. spiesje,!spilsroedeiiloopeuo. (eeiicslraf);—nluu
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z. -geo>t; \'teller ui. speelbord o.; -tnch puntje, piekje o,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fer ui. soldaat 111. die spllsrueden loopt.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iu. speeltafel *.;-oir *. uurwerk o. met Spieszchealeim, [-{eji) ra., t.l-schafl ra., slange ». slang v., stok n
speelwerk, spelend uurwerk o. |m.*auperkaoientsuippers gekookte lijm v.lkulf v. van de spie»; schmiiüel ui. ring Spieluug, (-en) v. (Zeew.) (tan| Spiesz-dreher, {\'drekers, uiv.jm. aan de kolf *au de spies; \'trager m.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•dreher) m.spildraaiei in.;-eiteno.piek- piekenier, lansknecht, lansdrager, lan-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
een mast), speelruimte v., speleus o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spiel-verderbor, {-bers, mv..
•her) iu. spelbreker, rustverstoorder 111.;!it. hij die niet goed spelen kau; •roere
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sier, hellebaardier m.;2.Z.-aoc-,-*«r*cA;
-lreiber,-uender xu.X.-drelier; \'Wartel v., Z. P[ahl«*r;el; -zohn ui., Z. Ilundszahn. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spietsch, bijv. uw. spottend, hoo-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
&, \'L. \'sache; -unrtel, -adrler 111. steken, spietsen, aan bet spit steken;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Bilj.) markeur 111.; (Keg.) kegeljougenjmil dem Degen -, doorsteken; einen l\'er-lneud, Z. tpitlisch.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1178 Spi.
|
|||||||||||||||||||||
|
Spi.
|
|||||||||||||||||||||
|
Spi.
|
|||||||||||||||||||||
|
Spill, (-(e).<. mv. -e) o., Spille,
i-n) v. (Zeew.) windas o., as. wals v„ klos in., rons v„ vlaggestok m.. gangspil ».; (Gymn.) sprong in. achteruil. Spillage, (-«) v. (Ilaml.) schade
i., verlies o., afval m. Spill-baum, (-l>aum(e)s, mv.
•büume) in. (Zeew.) »|>iIhooni m.: 2. Z. Spindelbaum; -bctt o., Z. speer. Spille, (-«) v. (Zeew.) Z. Spill; 2.
Z. Spiinlet; (Onllk.) (tan ilen arm &), spaakbeeu o.; (Sp.) iltni uitgetrokken ijzerdraad o.; (Bergw.) ijzeren slaaf v. uit den kaapstander. Spillen, (spillic, gespilli) bedr. ww.
splijten, klooten; 2. o. ww. opzwellen, opschieten. Spillen-bein, (*(e)>, mv. -c) o.
spillebecn o.; -i/er/i o. spilplaal v.; -/M/c
v. spilvormigc orgelpijp v,; -lmlz o., Z. Spinde/hals: schneider in. kopsnijder m. Spill-gat, (•(«)*. n\'v. -f) m.(Zce-
<v.) spilgat o.; -hnhii in.. Z. Htrkltahn; -(en)liaspel v. spilhaspcl m. Spillig, (-er, -al) bijv. uw. dun,
rank, lang en schraal, mager, spichtig. Spilhng, (-(i\')4. mv. -e) cu. groote
gele of blauwe pruim v.: -baum m.groi\'le gele of blauwe pruimcbooin m. Spill-klampe, (-n) v. (Zeew.)
spilklamp m.; -knopf m. (Zeew.) spil- knoop in.: tioppelter —, laliereepsknoop in.; •lüufcr m., Z. •dreher; -mage[n) m. (veruud.) bloedverwant in. aan de vrou- welijke zijde: -knrb in. mand V. voor de klosjes; -rund o. sjhI v. oio hel roer; seile v. (veroml.) bloedverwantschap v. aan de vrouwelijke zijde; spacke v. (Zeew.) spilspaak v.; speer v. onderla- gen v. mv. van de gangspil; -thüre v. op eene spil draaiende deur v. Spinat, (-(e)s) m.,z. m. spinazie v.
Spind, (-(e)»,mv. -e) o. spind.kast
v.; (van hout) spint o., Z. Splint. Spindel, (•») v. spil v., klos m„
spoel v., spinnewiel o.; ander - rpinneH.of
hel spinnewiel spinnen; ein - volt C.urn, een spinrokkciivol; \'2. (Werkt.) spil, as v., boom in.; (liiirw.) snek v.; (van eene schroef), moer v.; (Ontlk.) Z. Armspin- del; (Bnuwk.) spil v.; (van een toren), stang v.; (I\'l.) rist ».; (Mat. hist.) Z. schnecke; (Touwsl.) klos m.;(Org.)spil- vormige orgelpijp v.; (Dr.) \'/.. Klebe-, li i>9-, Schlagspiudel. Spindel-bank, {•banke) v. Ian-
laren v. niet klossen; -bau>n ut. (I\'l.) papenhonlboom in.; 2. Z. Spitlbatun, l\'l\'afjciihüllein; -bcine o. mv. spillebeeiien o. mv.; -beinig bijv. nw. spillebeeuen hebbende; -birne v. spits toeloopenle peer v.; -bnche v.hagebeiik.jokliooin in.; •dütni bijv. nw. uiterst ilnn; -flöle v., Z.| Spillenflöle; \'fSrmig bijv. nw. spilvoruiig, klosvormig; (I\'l.) ristvormig; •gewilbeo. (Houwk.) spilstnclnopend gewelf o. Spindelicht, bijv. nw. al« eene
spil, Z. spindel fliriuig. Spindel-korb, (-knrh(r)s, mv.
|
|||||||||||||||||||||
|
cher ui. spillenmaker m.; \'musket ui.
spaakbeenspier v.; -nieler m. (L\'nrw.] werktuig o. om de stang om te klinken •preste v. pers v. die op eene spil loopt -raupe v. spilvormige rups v.: -mlle v. rol v. die op eene spil gaat; schnecke v. zuiltje, pilaartje o. (eene schelpverslee ning); -llieil m. erfdeel o. van moeders zijde; -lrcppe v., Z. Wendellreppc; -ualzc v. (Nat. hist.) spilvormige rolschelp v. -ire//e v. (Art.) katoenklosm.; -wirbelta. ring ui. welke hij het spinnen aan de spil gedaan wordt; -zap(en in. spillap in. Spinell,(-(e).<,mv. -e) m. (Deirst.)
hleekroode robijn, spinel m. Spinelle, (-n) v. krnisbes v.
Spinett, (-(e)», mv. -e) o. (Mui.)
spinet o., kleine clavccimhel v. Spinling, (-(c)s, mv. -e) m. <lee-
ilnren m. Spinnbar, bijv. en h. te spinnen,
spinbaar. Spinnblume,t-»)v.herfsiiijioosv.
Spimie, (-«) v. spin v., spinnekop
in.; langbeiniy» -, langpool, hooiwa- gen m. Spjnne-feind, -gehassig,bijv.
nw.zeer vijandig, doodelijk hatend; jewi. — sein, iem. doodelijk haten, hoogst vij- andig zijn: •feindschafl v. doolelijke haal m.; -niflel v. nicht v. van moeders- zijde. Spinnen,(spann, gesponnen) o.ww.
onr., in. li. spinnen, vlechten; der Kreisel spinnl, draait; die Kulze spinnl. de kal spint; 2. bedr. ww. onr. spinnen, vlecb- ten; dieser Flachs lissl sicli gul -. laat zich goed spinnen, kan goed gesponnen worden; Seile -, touwspinnen, louwslaan; Tabak -, ineenrollen, ineendraaien; Cold -, vlechten; einen Knopf -, met zijde overtrekken; gesponnene Knöpfe,ovcrlrok- ken knoopen; Heu -, iu bosschen hinden, (lig.) Iti\'nke -. smeden, spinnen, fijn overleggen; II. o. zelfsi. spinnen.apin- werk o., spinnerij v.; (lig.) list v., be- hendige uitvinding, slimheid v. Spinnen-artig, hij\\. nw. (I\'l.)
spinnewebvonnig; —e Tluerc, spinvor- inig, op eene spin gelijkende: •distel v. gezegende distel, bcnediclendistel v.; •fisen m. (Nat. hist.) spinvisch, sehel- vischduivel in.: •flirmigbjv.nw., Z. -ar- lig; •geicebe o. spinneweb, spinrag o.; •geld o spinloon o.; -liuul v. spinnekop* huid f.; (Onllk.) spinnewehvlies o.: • krant o. spinnckopskrnid o.; -krebs m. spinnekopskreefl in.; -nesl, -nelz o.. •webe v., Z. •geuebe. Spinnenweben-artig, bijv.nw.
spiiiiiewebachtig.spinnewehvormig;-7oni
e. (Jachlw.) fijn patrijzciinet o.; -liaul o., \'/.. Spuinenliaul; -hul in. (I\'l.) spin- iiewebvonnige hoed m. (van paddenstoe- len &); schuamm iti.spinnewebvorinige bladzwam v. Spinnor,(-s.un..s\';ii»Hcr) m.,-in, (-ncii) \\. spinner in., spinster v., zijde-,
goiid-. tabaks-spinner m. en spinster v.; (N\'al. hist.) Z. Spinumilbc. Spinnerei, (-c«) v. spinnerij v.,
|
Spinnerlohn, (-/nA»(«)s, mv.
•lohnr) m. spinloon o.
Spin.n-flachs,(-«) m., z. m. vlas
o. dal gesponnen moet worden; -ftiege v. paardenvlieg, luisvlicg v.; -frau v.spin- ster v.; -gerilh o. spinwerktuigeu o. mv.; •hanf m. hennep in. die gesponnen kan worden: -liakcn m. spinhaak m.; -haar o. gesponnen vlas o.; -haus o. spinhuis, rasphuis o.; it. spinnerij v.; -hulle v. (van zijdewormen), popje o.; -jung(er (Nat. iiist.) schoenlapper m., walerjuf- fer v.; -knpf m. (Zeew.) doodshoofd o.; \'2. — of -hol: o..•bloekm.dood«hoofds- blok o.; -lappen DJ. (Touwsl.) spinlap, haudlap in. der touwslagers; -laus v. spinlois v.; -magd v. spinster v.; -miihr- chen o. oude-wijvensprookje o., loover- veilelling v.: -matchint v. spinmachine v., spinwerktuig o.; •meister, —in, op- zichter m.. opzichleres v.eenerspinnerij: -mihlc v. spinmolen in.; -rad o. spinne- wiel o.; -raupe v. zijileworm m.; 2. Z. Spannraupe; -rerhl bijv. nw. (van zijde- woruien), op het punt van zichzelven in een tonnetje ie spinnen; it. geschikt om te spinnen; •roetten m. spinrok, spinrok- ken o.; 2. —of ein —coll. spinrokkenvol v.; schule v. spinschool v.; seide v. zijde v. om te spinnen, ragzijdc v.; 2. (Uelfsl.) kristalachtig groen kopererts o.; slube v. spinkamer v.: 2. gezelschap o. spin- sters; —nweislieil v. onde-vrouwenwijs- heid v.. oude-wijvenpraatjes, sprookjes o. mv.; -sluhl m. spinstoel in.; -ivarzc v. (van spinnen), wralje o. waaruit hel vocht getrokken «ordt om te spinnen; •webe v., Z. Spinnengevebe; -icerkzeugr o. inv. spinwerktuigeu, organen o. mv. om Ie spinnen; -u>irbet, -tcirtel iu., Z. SpinieMirlel. Spinozismus, (onb.) m. wijsgee-
rig stelsel o. van Spiuoza, spinozisine o. Spinozist, (-e«, mv. -en) m. aan-
hanger in. van hel stelsel van Spiuoza. spinozisl iu. Spint, (-(e)«.mv.-«)m.(van brood),
deeg. niet iiilgebakkeu brood o.; (van hout), spint o.; (Hand.) korenmaat v.: (I.aiidin.) tien vierkante roeden v. mv. Spintrion, v. mv. munten v. mv..
kostbare steeuen m. mv. met ontuchtige beelden. Spintig, bijv. nw.(van brood),niet
uilgebakken. Spintisiren, (spi*tisirlc, spinti-
sirl) o. ww., Z. ausgrilbeln. Spiyn, (-(e)s. mv. -e) ni. spion,
verspieder ui.; it. verklikker, aanbrcn- ger m. Spioniren, (spimirte, spioniri) o.
ww., iu. h. verspieden, op de loer staan: 12. bedr. ww. bespieden, alloereu, uilvor- schen; it. verklikken. Spionirsystem, (-s) o., z. in.
spionneerslelsel o.
Spirabol, bijv. nw. 111 te ademen,
uit te aileiueu; (lig.) vluchtig, vervlie- gend. Spil\'a.1, bijt. eu li. spiraalvorniig.
slakvnrinig, schroefvormig. Spirale, (-n) v. schrnclliju, slak-
|
||||||||||||||||||||
|
•kurkt) iu. k
|
325�
|
losiuanil ».; -l:rnul o. (I\'l.)
|
|||||||||||||||||||
|
baslaardsaflraan \'..papegaaizaaid o.;-lap-
pen u). (Uurw.) wiudvaugblad o.; -ma- |
|||||||||||||||||||||
|
21
|
|||||||||||||||||||||
|
spinnen, spinwerk. vlechtwerk o.
|
|||||||||||||||||||||
|
Spi. 1179
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spi.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spi.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
kelijn, krullijn, spiraallijn v.; 2. schroef*
ilraad m.; 3. spiraalvcer v. Spiral-feder, (-w) v. spiraalvcer,
slakvormige veer v.; -förmig bijv. nw. spiraalvormig: -ge/asse o. mv. spiraalva- len o. mv.; -linie v., Z. Spirale: -pumpe v. spiraalpomp v.; -zirkel m. spiraalpas- ser m. Spir-apfel, (-op/e/«, mv. -&p(el)
in., -birne, (-n) v. spreeuwbes v. Spiritualen, m. mv. geestelijke
opzieners ni. mv. over de zeden. Spiritualiën, o. mv. geestelijke
aangelegenheden v. mv., zielsveizor- ging v.; 2. Z. Spirituosen. Spiritueel, bijv. ii». geestig, ver-
uuflig: il. geestelijk, de ziel betreffende. SpiritUÖS, bijv.nw. (van dranken),
veel geest, alkohnl lievattend, sterk, geestrijk. Spiritugsen, o. mv. geestrijke
dranken m. mv., sterke drank m. Spiritus, (onb.) ui. alkohol. spin-
lus, geest, wijngeest m. Spiritua-artig, hijv. nw. spiri-
lusachlig, naar alkohol of wijngeest ge- lijkend; -gcruch in. alkohollnchl, spiri- luslnchl v.; •lampr v. spintnslamp ».j -ieage v. alkoholineler. vochtweper in. Spil\'k, (-(e)s) m., z. m. snorren,
piepen, gesnor, gepiep o. van kleine vo- gels. Spirzen, {spirzle. gespirzl) o. ww.
spuwen, spugen. Spital, (-(e).v, mv. Spilater) o.
gasthuis, ziekenhuis, hospitaal o.: (ge- meenz.) ich bin auch im - gaeesen, ik heb ook van de taart gehad. Spittdamm, (-damm(e)s. mv.
•damme) m., Z. Spickdamm. Spittung, v ,z. in. zoden steken o.
SpitZ, [-er, -st) bijv. en b. spits,
puntig, scherp, stekend; (iNat. bist.) scherp, toegespitst: (lig.) stekelig, snib- big, bijleinl, schamper, Z. spilzig; il. kortaf, stuurscb, norsch, bits; 2. (flg.) ich halte -e Finger, die Finger sind mir oor Kalle-, mijne vingers tintelen van de koude; (gemcenz.) ich kann das niclil - kricgen, ik kan het niet zien, ik begrijp hel niet, versta er niets van. SpitZ, (-es, mv. -c) m., Z. Spitz-
hund (I); 2. roes in., dronkenschap v.; einen -, ein Spitzchen haken, een weinig dronken zijn; lick einen - Irinken, zich een roes drinken. Spitz-ahorn, (-(e)s, mv. -e) m.
(II.) spilsahorn in.; -aix o. (w. i. gebr.)
Idocdvin. bloedzwcer v.; -ambnsz m. aambeeld o. met twee punten; -apfel in.j spits loeloopende appel m.; -arbeiter m.| touwslager m. die slechts klein werk, maakt; -axl v. houweel, pnnthonweel o.:; • barl ni. spits loeloopende baard, geiti—;
haard in.; -barltg b(jv. nw. een spits toe- loopenden baanl hebbende; -herg m.i bergspits v.; -bntlel in. zijgdoek in.; • birke v. gewone herk(elioom) in.; -blal-
lern v. mv. (lien.) vliegende kinderpnk-j jes o. mv.; -bogen m. (Bouwk.) spils- boog, kruisboog m.; -arlig bijv. nw. spilsboogvormig; —stgl ui. spilsbogen-\' |
stijl m.; -blüth>g hijv. nw. mei spilseidcr schaar; -/Uell o. (Ilockh.) vergulde
bloesems; -bldlterig bijv. nw. spilsbla-llijn v. op den rug van een boek, kantfi- derig; -bnlircr m. (Speld.) stempel m.lleet o.: -gartt o. kanlgaren o.-jriin(/m. om den speldeknop te vormen en aan lelkanlgrond m.: -haltluch o. kanten hals- hechten; (Slot.) schroefhoor, grondboor doek in.; it. doekje o. met kant; -handel |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
ni. kanthanilel in.; -hdndler, —i»,koop-
man m., koopvrouw v. in kant; -hand- krause v. kanten handboordje o.; -liaubr v. kanten muts \\.;-lic»td o. hemd o. met kant: -//»/.- o. kaïilhout o.: -kisscn o., Z. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
V., metalen priem m.; •bolzen va. puntige
pijl m.; it. scherpe bout m.: -brand in. (I.andb.) (in koren), brand m.; -bube in. spitsboef, schurk, gauwdief, schelm, op- lichter m.; 2. spitse haak m. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spitzbuben-bande, (-n) »• Z. Klöppelkissen; (INat. hist.) gevlamde ad-
• rolle; -rssig m. peslazijn m.; -rntte v. miraal m„ lintschelp v.; -klcid o. kan- bende v. schurken, spitsboeven; •tprache lenkleed o.: -klbppel m. kantklnpper m. v. dievenlaal v.; stretch m. schelm- (werktuig); -klöppler,—.in, kant werker streek, schnrkeslrcck m. jm., kanlwerkster \\\\;-kniuUc v. in cellen Spitz-büberei, [-en) v. schelm-I afgedeeld koraal o.: -kragen m. kanten
achtigheid, seliurkachtigheid, spitsboe-i kraag in.; -kram m., Z. -liandel; -krone verij. schurkerij v.: 2. schurkachtige,v. doorbroken kroon v.; •teinnand v. daad v.; -bftbin v. vrouwelijke schurk,I kanl linnen, zeer fljn linnen o.; •maeher. bedriegster, oplichlsler v.; -bübisch bijv.l—in, Z. •klbppler; •manschetle v. hand- en b. als een spitsboef. als een schurk.!boord o., manchet v. met kanl; -manlcl |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
jm. mei kanlwerk belegde mautel;-mn<ic/.
•nutster o. patroon o. vonr kanlwerk; • nadel v. kanluaald \\.;-schleiet in. kan- ten .luier, niet kant voorziene sluier in.; •sltclt m. (Naai.) kautsleek in. Spitzente, (-n; v. eend ».;hhI
spits loeloopendeu staart. Spitzen-tragend, bijv. nw. met
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
schelmachtig, schiirkachtig.
Spitzchen, (verkl.) o. spitsje o..
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
kleine spits v., puntje o., Z. Spilze; 2.
los puntje o. Spitzo, (-/iï v. (van een mes &).
punt, scherpe punt ».; (van eene hoor), stift v.; (van eene vork), punt v.. poot, tam! in.; (van korenaren),baard m.: (van |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
tarwe &), scheut m.: (van bladeren), punten, puntig: -lticb in.. \'/.. -halsluch:
uiteinde o., punt v.; (van een toren), top -«ei<- o. kant v., kanlwerk o.;2. Z. -ar- m., spits v.: (van een berg), kruin v.;\\beil; -wirker,—in, kanlwcikc. in.,kant- (van een gebouw), nok v.; (van een jong werkster ».; -zacken in. kanten boord - hert). eerste hout o.; (aan den pnarden- sel o.; • zivim m. kanlgaren o. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spitz-farn, (•(*)*, mv. -e) m.
pnntvaren v., engelzoet o.; •leile v. (Karnm.) zoel vijl, ïladvijl, kaiumakers- vijl v.; -findig bijv. en b. spitsvondig, gezocht, listig, geslepen; 2. gezocht,met de haren er hij gesleept; 3. stekelig, geeslig, schertsend, bijtend; —e Anl- worl, bijlend, hits; —er Kopf, spilsvon- dig mensch, scherpzinnige kop m.: -ftn- digktit v. spitsvondigheid, gezochtheid, iniiggenzifterij v.;(gemeenz.)geestigheid v.; -fladcr m. Noorweegsehe ahorn m.; •/losse v. spits loeloopende vin v.; 2. — of -flosser in. spilsvin t., visch in. mei spitse vinnen; -/M/« v. van boven spitse orgelprjp v.; -/leck in. (I\'l.) binnenste navel m. of kern v. van mulkorrels;-oe- lange •). spits toeloopcndc akker m.; •glas o. glas o. niet een voel,likeurglas o.; -grus o. kweekgras o.; -haber m. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
hoef), punt v., prikkel m.: (van een h
ger), hoofd o.; (lig.) hoofd o., top m., kruin v.; «n der - stelten, aan het hoofd slaan; it. de eerste plaats hebben; jemn. die - bieten, iem. het hoofd bieden, weer- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
24
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
stand bieden; sein Glfick stond attf der -,
zijn geluk stond op het spel; in einc - auslaufen, puntig toeloopen, in eene punt, spits uitloopen; (van eene grap), pit o., ardigheid v.; II. -n v. mv. kanl vakant- werk o.; -;i maehen, -n klöppeln, kan!- werken, kant maken; brabanler -, ltra- hantsche kant v.; (Sp.) zeven v. Spitzeisen, {-eiun$, mv. -etsen}
o. sleenhoiiwcrshaiidbeitcl m. Spitzeln, (spiticlle, gespit zeil) o.
ww. (Sp.) met eieren tikken, even aan- puntcn; (lig.) scherp ziju, steken geven. Spitzen, (spitzte, getpttzl) hedr.
ww. punten, Minpunten, eene pnnl ma |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
ken; einen Hleislift -, eene punt makenjhaver v. niet twee roode puntjes;-4acite,
aan; (Speld.) de punt aanslijpen: den\\-haue v. (Bergw.) houweel o.;-haken m. Mnnd -, een mondje zeilen; die Ohren -,!(Slol.) spitshaak in.; \'hommer in. spit.se spitsen; (lig.) grooteooren opzetten, aan- hamer m.. beeldhouwershamerin.;-iar/> dachlig luisteren; eine Stichelrede -, bil— ». kleine harp \\. met koperen snaren; ter doen gevoelen, steken geven: das ist\\-hirtclt m. piekenier, lansknecht m.; aul vtich gespitzl, dat is op mij gemunt; (Jachtw.)eeDJarig vaal dicro.,Z.Spie.«.-cr; 2. wed. ww. sich -, zich er op zetten.|-/mr« o. toolsehelp ».:2. vijverslak v.; zich er op toeleggen. |-A«ner in. leerjongen m. in de mijnen; Spitzen-ahnlich, bijv.nw.kaiit-!-A««d m. wolfshond, licenschc houd in.:
achtig, kanivormig,naar kant gelijkende;,2. Z. Sauhund (2);-hul in. punthoed m.; •anzug in. kanten kleed O. of kleed ing (flg.) verrader, aanklager ui.; (Hand.) v.: -arbeil v. kanlwerk o., kant v.; -4r- suikerbrood o.; (I\'l.) bisschopsinutsje o. mei in. mei kant belegd mouwtjeo.;-(iH/\'- Spitztg, \\-rr. -st) bijv. en b. spits. ml: in., -besalz m.. -beselziiny v. carni-,puntig, scherp, stekelig; (|\'|.) puntig, tuur, bclegsel o. van kanl; -band, -banti- gepunt, puntjes hebbende; - ziisi-hncid-n. chen o. kantje o., smalle kant v.; •e/ei.als een punt; (i\\\'al.) scherp, spils; -er o. (Lakenw.) stuk o. lood lol bezwariiigl Winkel, scherpe hoek; (flg.) spitsvondig, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spl.
|
|||||||||||||||||
|
Spo.
|
|||||||||||||||||
|
1180 Spi.
|
|||||||||||||||||
|
bouwersbeilel in.; •itfetel iu. (Speld.;
aambeeld o.; •tkurm in. spitse toren in.; •Irüseke v., Z. Quappe; •ttegtrick m.(PI.) spilsweegbree \\.;-«eirfe v.rtMide of zwarte wilg(eboum) m.;-uinJer m.(Geweerm.) boor v.; -winkel in. scherpe hoek m.; •uinketig bijv. nw. scherpboekig, spits* hoekig; -itorl o. bijtend woord, scherp, bitter gezegde o.; -zakn m. oogtand, hondstaud m.; -zauge v. tang v. met spitse nijpers. Spleisze, (-«) ».(»nn hout),spaan
\\., splinter in.; (Mand.) geklooide teen ui., spaanhout o.; (tan ijzer), hamerslag ui.; (Naai.) pluis o. iu de vouwen vau laken; 2. Z. Spliiil (3). Spleiszen, [splits, gesplitte») bedr.
ww. our. Ilolz -, splijteu, klooven; Fe- dein -, \'L. schleiszen; (Zuiv.) Kupfer -, zuiveren; 2. o. of wed. ww. sich -,splij- len, barsten, scheuren, loslaten. Spleiszer, [-s, mv. Spleiszer) in.
splijler, kloover IU.; 2. mandenmaker in. Spleiszherd, (-(e)*, as*. -e) uu.
zui.eriugsoven iu.
Spleiszig, bijv.uw. gemakkelijk te
splijteu, te klooven. Spleisz-kupfor, (-.) o., z. m.
zuiver koper, rozetkoper o.; -tneister in. zuiveraar in. Spleualgio, (-«) v. miltziekte v.
Splendid, (-er, •»\') bijv. eu b.
heerlijk, luisterrijk, pracblig.scbiltcrend, statig; 2. (Urukk.) den Salz - lasten, uilloopeii, veel plaats met weinig letter vullen, spaliccreu. Splint, [-[e)s, mv. -e) UI. spint o.;
J. Z. Sputter; Z. (Slot.) peunelje.stif\'je, Idun blaadje o. metaal; -bolzen in. spie- bout UI., bout in. die met eeu pinuelje gesloten wordt; -</a/ o. spiegal o. Splintcr-nackend, -aackt,
bijv. uw. spiernaakt, geheel naak\', i;.oe-
dernaakt. SpliSS, (-c*, mv. -e) ui. spleel.reet,
scheur v. SplJESOisCLl, (-eiseim, mv. -etsen)
o., Z. Spliéskorn. SplissOIl, [spinale, gesplitst) bedr.
ww. inschieten, ialateu,omsluilen;(Zeew.) Tttttnerk -, splitsen; ztvei Stiicke Ilolz -, lasscheu,scherven, verbinden. Spliss-hamrüei\'\', (-Aa»iMeij,uiv.
-kdmmet) m. (Zeew.) splnhauier m.; i2. Z. lahnhammer; -hom o. (Zeew.) splilliooru o. Spli3Sig, bijv. nw. gespleten, met
spleten. SpÜSSUng, i-en) v., Z. Spltss; it.
splissea. Splittapfel, i-np/el\', mv. -dplel)
ui., Z. Augustapfel. Spljtter, (-s, mv. Spiuier) in.
splinter, spaander in.; (van beenderen), schilfer v.; ui eineu - lieten,een splinter in den voet treden; (van ijier), hamer- slag iu.; (van eene lans &),sluk o.,sloinp v.; \'bruin in. breuk v. niet splinters; •liolz o. kort geslagen hout, kioofhout o.; (b\'oscbw.) Z. Iluiiliolz. Spljtterig, bijv. nw. vul splinters,
in splinters, splinterig, licbl splijtend. |
|||||||||||||||||
|
bros, lul splinters ofspaandersgeinaakl;
•er Hrttch, breuk v. met vergruizing, Z. spallig, zerbreclilich, brüchig. Splittern, [iplittcrle, gesplitterl)o.
ww., in. h. splinteren, splijten, breken, in spaanders vliegen; 2. bedr. ww. iu splinters of spaanders doen vliegen.doeu barsten, splijten, iu stukken doen vlie- gen; (lloscliw.) ctnen llaum -, bij hel vellen splinteren. Splitternackt, bijv. nw.,Z. splin-
ternackt. |
|||||||||||||||||
|
geslepen, listig; 2. Z. -/i«iiio (3); il. -
uiitaorten, bits, bijteiul, scherp; -keit v. spitsheid, puiiligbeid, stekeligheid, vin- nigheid, scherpte, bitterheid v. Spits-kuppc, (•») v. puntmuts,
»pilse muts v.; -kcgelm. spitse kegel iu.; (Nal. bist.) Z. Spitsen/assen; -kerze v. punlkaars v.; •keitel m. kopere» kclcl ui. zonder omgebogen r;ind; •kicfer ni. (Nat. bist.) spilsiuuil m.; 2. dier o. mei spits toeloopeiiden muil; -Uee m. klein üiskruid a.;-kleie v. zemelen v. mv. tan grof gemalen meel: - kiel Ie v., Z. -klee; •kliugc v. puntige kling v.;-Ao/y/ in. spits boord o., spitse kop m.: (lig.) listig, ge- slepen, spitsvondig unenscll in.;it. drift- kop il.; 2. (.N:.t. lust.) leeuwerik ui. uil Kamscliatka; 3. spitsmuis ».; i. kwab v. (visch); -köppg bijv. nw. een spits hoofd, een spitsen kop hebbende; (lig) Z.-/1H- i/iu; -l,ugel v.(krijgsw.)spils loeioopeiide kogel m.; -taubeii m. (Nut. bist.) wit- visch ui., blei, bliek v.; -lenlte v. Ieeu- werik ui. Spitzling, (-(e)s mv. -f) m.
(Tmnb.) Z. Spitsapfel; (1*1.) naar haver gelijkende plant, herrik, dolik v. Spitz-maul,(-ma«/(i,)»,iiiv.-"w«-
ferr) o. (.Nat. bist.) spitsrnuil in.;2.moer- aal in.; •müulig bijv. nw. een spitsen muil hebbende, spilsmuiiig; -»ia«J v. spitsmuis, kleine veldmuis v.; -meis:el ui., Z. •eisen; zeer kleine munt v.; -«iu- «cAe/ v. Z. Hohrmuichel;-müize v. puul- niuts v.; -nadel v. naaldvisch in.; -name m. bijnaam, scheldnaam, spolnaam in.; -/ia«e v. spitse neus ui.; (lig.) scherpe reuk m., lijne reuk in.; (Mat bist.) Z. •mout; 2. spitsueiis, spilssiiuil in.; •««• stg bijv. uw. eeu spitsen neus hebbende; • nusi v. waternoot v.; -ohr o. puntig oor o.; -pfahl ui. (Uouwk.) paal in. mei eene punt, heipaal 11).; -pferd o. uiterst mager paard o., knol ui.; -pinsel m. zeer lijn penseel o.; -pocken 10., Z. Watser- pochen; -pumpe v.[ nachtraaf v.;-rad o. (Speld.) draadtrekkersrad o.; -reuV v. scherpe, biltere, hatelijke redevoering v.; it. Ilikliooierij v.; -reiui DB.puntdicht, epigram o.; -nnu ui.(Speld.)slalcnslijp- scbijf v.;—spinde! v. spil v. van deslijp- schijf; -röltre i.,-rnhnhen o.(Geweerm.) huisje o. waarin de lau^-luk rust;(Mess.) huisje o. waarin >i- punt van een mes ••luit; -rulltc v., Z. Spietirulhe; -sutz ut. spitsvondige stelling, tij tl gedachte uit- drukking v.; •sjtuV v. obelisk, gedenk» naald, puntziiil r.; 2. pyiaroidc v. Spitz-saulen-artig, bijv. nw.,
\'/.. spilzsauliy; -(buuch)n»n>kel ui. (Unt- Ik.) driehoenige buikspier v.; •drüte v. Iiekcrvoruiige klier v. Spjtz-Saulig, bijv. e» h. ais eene
piramide, pirauiideschtig: •tckvanz m. -pils loeloopcnde staart ui.; (.Nat. bist.) Z. -tule; 2. spitsslaart in. (een iuge- wandsworui in.; •iducünziy bijv. nw. met spitsen staart; •spamt in. driespan o. mei eeu paard vooruit; •spaten ui. (Mijnw.) os-etoug v.; slahl ui. (Dr.) draaiersbeitel dj.; -.WeiMin.(Speld.)slijp- shen ui.; t. \'L. -ndule; •alichel in.steeu- |
|||||||||||||||||
|
07
|
|||||||||||||||||
|
Splitterneu, bijv. uw. splinter-
nieuw, fonkelnieuw, geheel nieuw. Splitterriohten,(sp/ii/ciric/i(e/e,
gesplitIcrrkhlel) bedr. ww. vilten, be-
dilleu, op kleinigheden vallen, iuuggeu- ziflen, haarklooveu; (Volkst.) op alle slakkeu zout leggen, Spitter-richter,(-fers.mv. -ter)
m. vilter, bediller, muggeiiziller, baar- kloover m.; -/o// bijv. uw. razend dril- tig. zeer hoos. Spljttre-.szex\', {szers, mv. szer)
m.. Z. Spleiszer. Spljtzeu, (splilzte, ge.iplilzt) bedr.
ww. (Zeew.) JToue -, splitsen. Spoliant, (-e«, mv. -en) m. (Uer.)
van ro.il beschuldigde, roover.ufzetler in. Spc\'iat, \'-en, mv. -en) ui. aan-
klager in. over roof, bcrouviug, Spölian, v. iuv. roof, buit in., o»t-
roolde o.; 2. ouderschcidingsteekenen o. mv. van een overledene, welke uien op zijne doodkist legt; -klage r. aanklacht v. van roof. Spondaisch, bijv. nw. -er Kers,
uit spondeen bestaand vers, spondeisch vers. Spor.dallS, (unb., mv. Spomlden)
m. (Diclitk.) versvoet in. van iwee lange lettergrepen, spondeus UI. Sponde, (-h) v. bed, ledikant o.,
sponde, bedsponde v. Spondiren, (spondirle, >pondirl)
bedr. ww. beloven, eene belofte geven of doen. Sponning, (-en) v. (Zeew.) spon-
ning v. SponSidien, v. mv. ouderirouw,
verloving v.
SpQiltC, bijw. vrijwillig, uit eigen
beweging, uil eigen keus. Spontgn, (-(e)f, mv. -e) in. halve
piek v., sponton ui.; -s.huh ui. ijzeren liaud in. aan eeu sponton. Sporadisch, bijv. nw. (Gen.) nu
en dan voorkomend, verspreid liggend, verspreid voorkomend, sporadisch. Sporangium, (•», mv. Sporan-
gien) o.-, Z. Snmengeliause.
Sporapfel, {•apfels, mv. -dp[el)
ui., Z. ilehlbecre, ileliliieerbauin. SporcO, bijw. (Hand.) bruto, on-
zuiver. Sporei, (•(«)*,mv. -er) o. vuil ei o.
Sporen, (tporle, gesport) o. ww. verrotten, bederven. Sporen-schlouder, (-«) v.(M.)
wilde ezelskoiiikoiumei\' v.; •tlich ui.
sporenstcek in., (I\'l.) gekruisde geuti- aan v.; 2. vczelige kruiswortel iu. |
|||||||||||||||||
|
Spo. Spo. Spr. H81
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sporer, (•», mv. Sporcr) m. spo-iu:.. bespotting, schande v.; bilterer -,
rcnmaker m. biltere,bijtende «pot; rersleckler -, ironie Sporfleck, («e»», mv. -en) m. (inlv., schertsende spot in.; seinen - mil
papier], roestvlek v. \\jemn., mil etic, treiben, tien spot ilrijvcn |
tig bijv. nw. spotziek; -vogel ui. (Nat.
bist.) Z. -drossel; \'2. Z. Spoiler (Nat. hisl.); (lig.) spotvogel m., Z. Spoiler; •u-eise hijw. spottend, schertsend, b»er- lend; •wtlz m. gave v. van geestig te kannen spotten, schertsen; it. spottende, bijtende scherts v.; •nohlfeil bijv. en b. zeer goedkoop, schaudekoop, bijna te geef, bijna om niet. Sprach-ahnlichkeit, (-<?n) v.
overeeiikoiusl v. der talen, synonymie v.; •aller o. ouderdom m. van eene taal; \\-alterthum o. oud manuscript o.; •art» bijv. nw. arm aan woorden en uildruk- kingeii; -armath v. armoede v. eener \'taal; -art v. eigendominelijkheid v. eener taal; 2. \'t.. Sprec/iarl; -bau in. woord- schikking, constructie v.;-fto(em. mees- terkuechl va. die namens hel gilde hei woord voert. Spr&che, (-n) v. taal, spraak ».,
uitdrukkingen v. mv. van een volk: -dei ïliiere, ilierentaal v.; rfie - vertieren, de spraak, hel spraakvermogen o. verliezen, niet meer kunnen spreken; (tig., ge- meenz.) er wilt mil der - nicht Heraut, bij wil het niel zeggen, wil zich niel ver- klaren; die Sache kam znr -, de zaak kwam Ier sprake, men begon te spreken over &; (Itechlspr.) diese Sache itird zur • kommen,de zaak zal voor de rechtbank
komen; \'2. eine schaere-hat>en,mtt der - ait<f0rfze»,moeieiyk spreken, zich moeie- lyk uitdrukken; eine san/te, anqenehmr • hnben, uitspraak v.; seine - verralh
ihn. zijne spraak verraadt hem; eine san- \'derbarr - /iiliren, zonderlinge taal uil-
\'slaan; (van hel harl &), taal v.; 3. taal. Iuitspraak r.,taalgebruik,dialect o., long- jval ui.; eine • lemen,eene taal leeren; die Deutsche -, de Iluitscbe taal; 4. wissen- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SpQrgol-beerbauin,(-AnMm(e)j.
mv. -bihime) in., -8traUCh, (-*/r««-
cA(e)s, mv. -slrduche) in. sporkelboom, vnilhnom m.; -beere v. spnrkelbes, vrucht v. van den sporkelboom. Spörk, (•(*» m., z. m., Z. A\'o/*.
Sporken, {sporkie, gesporkl) o. ww.
modderig worden, vuil «orden.
SpQr-kupfer, (••) o., i. m„ Z.
Spurkupfer; \'leder n„ Z. Spomleder. Spom, (-(e)s. mv. -en of -«) m.
spoor v., prikkel m.; (lig.) prikkel m., aansporing v., opwekkend middel o., spoorslsg m., aanmaning v.; ilie - en an- schnallen. abschnallen, de sporen aan-. losgespen; einem l\'ferde tien -, ilie • en i}eben,v?u paard de sporen geven; "2. (van vogels), spoor v.; Ilahn nul -en. liaan met sporen; il. voorklauw.achterklauwm. Spor(n)ader, (-n) v.(liyk.) borsi-
ader v. Sporn-artig, bijv. nw. spnorach-
lig; -blume v. Iilnein v. met eene spoor; (PIJ leeuwerikenvoel ni. Spgrnon, (spornte, gespomt) liedr.
ww. rin P/itrd -, de sporen geven; (lij jem, -, Z. nnspoinen; i. wed. ww. «je/» de sporen aandoen; qrsliefetl mul g |
niet, voor den gel» honden; i/er Leute *
»ewi, rf-" Leiden zum -e sein, voorwerp o. van bespotting; (Spr.) icvr den Scha- ilen hal, itarf fiir den - itiehl torgen, wie verliest wordt uitgelachen, Z. Schaden. Spgtt-benenming, (•«») v., Z.
•umie: -bil o. spotprent, caricatuur v.; •bitrger in. hnrger in. zonder burgerrecht; •dichter m. «potdichter, salirendichler nu; -f)>m ,,\' v. (Mat. bist.) spotlijster v., spotvogel in. Spöttelei, (-">) v- spotternij, bil
tere of bijtende aardigheid v., scherpe uit>al in., vinnige zinspeling v. Spötteln, [spiltelle, gespillelt) o.
ww„ in. h. op eene lijne manier spotten, steken onder water geven. Spotten, (spolMe.getpollet)o.ww.,
in. h. spotten, den spot drijven, sc.hert- sen; fiber jem., iiber etic. -, spotten met, voor den gek houden, den spot drijven met; iiber Unglilckliche -, beschimpen, den spot drijven met. Spötter,(-«, mv. Spuiter) m., •in,
(-neu)v, spotter in., spotster v.; 2.(.Nat. \'lust.) ineenw v. | Spbtterpi, (-e«) «, spotternij,
scherts, boertery v.; \'2. Z. Snolt. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spöttern, {$p<erle, getpSUerl) o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
spnrnl, met sporen aan de laarzen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SpQrn-flÜgel, (-gels, mv. -9*<)jww. aanhoudend en bitter «potten, sma-
m. (Nat. bist.) spoorvogel in., spoorwiekllen, bonen. v.,chirurgijn m.; •förmig bijv. BW.spoor-l SpQtt-frage, (-\'i) ». bespottelijke
vormig; -ftaz in. voet, pool in. mei eenel vraag v.,vraag v. om ft liespoltelijk te ma spoor; -füsze in. mv. vogels ui. mv. meljken;-;/e(uii/e o., \'A.-bild; -gebol n.schan sporen; •gaas v. spoorgans v.; -««» m.jdclijk bod,bod o.onderde waarde;ein |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ihnn, onder de waarde bieden; -gcdiclil
o. spotdicht, hekeldicht o.: •gcist in. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
spoorliaai m.; \'holler ni.spoordrager m.;
•leder o. Ie(d)er o. ann de sporen; \'2. Z. •halter; -rad, •ridclien o. spoorradertje o.; •riemen m., Z. -leder; 2. voetricm, souspied ui.; schaalle v. spoorge-p m.; •statig bijv. mv. (Hijk.) -es Pferd, bij het sporen staan blijvend, niet naar de sporen luisterend;-«/icA in. steek m.uiet de sporen; \'2. (I\'l.) leverkruid o. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\'schaftliche -, taal v. der geleerden; ge-
schriebene -, stijl m. Spracheigenhoit, Sprachei*
genthiimlichkeit, (-e«) v. eigen- beid v. eener taal, eigenaardigheid v. jeeucr taal; deulsche -, gerinanisme o..
\\fran:ösisclie -, gallicisme o.Jiolldndische
\\~. hollaudismc n.; griechische -,hellenis-
me o. Sprachen-misohung, (-e«) v.
vermenging v. der talen, laalvermeuging \'v.; -reriniruny \\. spraakverwarring v. £>prach-f iihig, bijv. nw. in slaat
jon) te spreken, talen kennend, bespraakt; \'fahig.\'eit v. bespraaklheid v., vermogen o. om ie spreken; -feger m. (Scherts.) taalzifter,taaUuiveraar, purist in.; -fehler m. taalfout v.; \'jensler o., Z. \'giller; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
spo
|
66
|
tzucht v., spottende geest ni.; -ge-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tiichtero. honend gelach o.; -geldo. spot-
prijs in., kleinigheid i„ lage prijs in.; ein — /«r eliv. bieten, onder de waarde bieden. Spöttisch, liijv. en b. spottend,
bespottend, spolnchlig, hits, smadelijk. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sporn8treichs, bijw. spooralags,Uchandelgk, bêschinipcnd, Z. spnttueise;
in vollen ren; •tan/en, loopen zoo bard in einem -en ftne, opeenspottenden men kan. toon. SpQrn-trager, (-gers, mv. -9«r) Spottkauf, (-*a»/"(«)* mv.-tón/V)
tn. ruller in. met sporen; 2. Z. -/in/\'er;|in. koop in. voor een spotprijs, schande* .". sporendrager in., dier o.\'inel sporen\'koop v. aan de poolen. Spijttlcr, (-«, mv. Spijl tier) m.,
Sporrei, v., z. in. spurrie v.. kla-i.in, (-»e«) v. lijne, laffe spoiler ui.,
vergras o. ispotster v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SpQrtel,
mand v„ korf ui. Sportel, (•»)
rechlsliostcn m.mv., toevallige inkomsten v. mv., voordeden o. mv.; it. onkosten ui. mv., leges v. mv., vacatiegelden o.mv. |
Spott-lied, (•(«)*. mv. -er) o.
spotlied, hekeldicht o.; -lob m. ironie v.;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•lust v. spotlust m.; \'lustig bijv. nw.
spotlnstig; -mivnc v. spottend gelaal o., honend gelaat o.; -nachahmnng v. be- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•ferlig bijv. nw. bespraakt, k
|
3981
|
unnende
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
spreken; -fertigkeit v. bespraaklheid v.;
•forscher in. taalvorscher, ctymoiogisl ui.; \'forschung v. taalvorsching v., taai- kundig onderzoek o.,etymologie v.; -gabe v. gave v. der taal, verinogen om goed | te spreken; \'2. geschiktheid v., aanleg o. om talen te leeren; -getiruucli in. spraak* •gebruik o.: -gelehrsamkeit v. laalgeleerd- {heid v.; il. spraakkmisligo keunis ».; -ge- llelirter in. taalgeleerde m.; il. spraak* jkunstenaar, grammalicus in.; •gememgt o., (gemeenz.) •gemenqiel o., \'£. -enmi- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
09
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3273
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lachelijke nab
|
ootsing, parodie v.; -name
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spprtcln, {sporlelie, geiporlell) o.jm. spotnaam, schiinpnasm,scheldnaam
ww., in. /i, loe\'.diige inkomsten, voor-lm.; -/irei.ï in. spotprijs, geringe prijs in deelen & opbrengen, afwerpen. \'ui» eincn — kaufen, Z. uohlfetl; -rede SppvtOltaxO, (-n) v.laxatie,«cliat-|v,spoltcnd gesprek,scbimpredev.;(Hed.)
ting, raming v. der gerecht-kosten. satire, ironie v.; schrift v. spotschnlt, Sportul^nt, (-en, mv. -en) in. bijlhekelschrift, hekeldicht o.; schriftstel\'
die toevallige inkomsten, voordeclenont-,Ier in., Z. -dichler; -tprache v. spollen- vangl, die toevallige kosten ontvangt. de taal v.; slündchea o. ketelinuziek v.; Spott,(-(e)s) m..z.m.spnt, schimp\'-tnrAiv.spotznchtv.,spotlust ni.: sneb\'
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spr.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
1182 Spr.
|
Spr.
|
||||||||||||||||||||||||
|
keit; -verwirruitg, -verunreinigung v„ Z.
•mengerei; 2. Z. -gemengset; •versldndig hijv. nw., Z. •kundig; -wardein m. taai- zifter, purist in.; -weise v. wijze v. van uitdrukking, spreekwijs v.; -iccrkzeug o. spraakorgaan, spreekwerktuig o.,mond m.; -tvidrig bijv. nw. strijdig niet de laai, tegen de regels der taal; -wissen- schaft v., Z. -kunde; -zimmer o. spreek- kanier v., spreekvertrek o. Sprall, (•(<•\')*, mv. -e) ra. reet,
spleet v. Spr&llhaus, (-hauses, mv. -hiu-
ser) o. (van een appel 4), klokhuis o. Spratenkohl, (-(e)s, mv. -e) m.
sprnitkool v. Sprgtzelholz, (-es) o., z. m. in
het vuur knappend hout o. STpr^tZOln, (spiat:elte,gesprulzetl;
o. ww., in. h. knappen, knetteren. Spvatzen, {sprulzte, gespralzl) o.
ww., ui. It. (gemeen/..) Z. prasseln; it. Z. spreilzen. Spra(t)zling, (-(e)«, mv. -e) m.
(tüet.) opslag o. van erts; (Nat. Iiist.) forel v. Spre/beln, [sprebelle, gesprebell)
oup. ww. motregenen. Sprechart, (-e«) v. manier v. van
spreken, uitspraak, wijze v. van spreken, slijl ui.; gemeine, eerlrauliche —, uit- sjiraak v.;2.Z. lSundar{;o rechtsspraak v. Sprechbar, bijv.nw.uit te spreken. Spl\'üUhen, [du sprichst, er sprichl, sprach, gesprochen) o. ww. uur., in. A. spreken, pralen, zeggen,zich uitdrukken; teise, kul -, zacht, luid spreken; cor sich Itin -,biiineiismond pralen, prevelen; nut sich selbil -, iu zich zehe(nj praleu; eine Sprache -, spreken; deulsch -, Üuitsch spreken; iiber eliv., non elw. -, spreken over. spreken van; nul jeinn. -, met iem. spreken, tol iem. spreken; - Sie noch eintnal nut ihm, - Sic Hui noch c inmat, spreek nog eens met hem; 2. nas hul er gesprochen?, wat heeft hij gezegd 1; [er prach zu ihm, hij zeide hem; er ut nicht |
|||||||||||||||||||||||||
|
schung; -gewölbe o. volgens de gehoor*
!eer gebouwde spreekzaal, gelioorzral v. •giller o. spreekvensterlje, sprcekraani- pje o.; •gleiehlürmigkeil v„ \'/.. -&hnlich- keil; -griibelci v. taalzifterij, laalkmulige kleingeestigheid v.; -grübler in. taalzif- ter, purist in. Spi*achig,(-ei-.-s\')bijv.nw.spiiiiik-
2,1,1111, onderhoudend, luid, Z. gesprdchig. Spru.ch.ig, bijv.nw. de taal betref-
feml, lalcii bevattend, Z. spruchlich. Spraeh.-kenn.er, i-kamers, mv.
•kenner) m. taaikenner, taalkundige m.;
•kenlniss, -kunde v. taalkennis, taalkun- de v., kennis v. van verschillende talen; • kundig bijv. nw. taalkundig, spraak-
kundig, verscheidene talen kennende; •kunst \\.,7j.-lehre. •wissenschaft; -kiiusl- lich bijv. uw. taalkundig, spraakkunslig; • laul in. uitgesproken klank in., woord,
spraakgeluid o.; lelire v. spraakkunst, spraakleer v.; -tehrer in. laalonderwij. zer ia.; 2. taalkunstenaar, taalgeleerde in.; -tehrig bijv. nw. volgens de laalkun- de, spraakkunslig, taalkundig. Sprachlich, bijv. nw. de taal lie-
treffend, door de taal geschiedend. Sprach-Ios, bijv. nw. sprakeloos,
buiten staat om Ie spreken, zwijgend; — slehen bleiben, verstomd, verrast: 2. Z. slumm; -lusigkeil v. sprakeloosheid v., verlies o. van de spraak, stomheid v.; (lig.) verbazing, ontsteltenis v.; -munn ui. laalmau, laalvorscher, taalkeuner in.; •masziy liijv. nw., Z. •rielilig; -meisler ui. taal meester in., Z. -lehrer; -meisle- rei v. taalziflerij, vitterij v. in de taal; •menger, -mischer, —in, bij, zij die vcr- sc lullende talen dooreengebriiil.t;-»»e«se- rei, -mischerei v. gewoonte v. om ver- schillende talen door elk. te gebruiken, taalvcrhasteriug, laalverwarriug v.; it. knelerwaalsch o.; -nerv in. spraakzcnuw v.; -organ o., Z. -icerkzetig; -rer.ltl bijv. u\\v.,ï.-richtig;-regeli.taalregel ui.;-rei»- heil, •reiniykeil v. zuiverheid v. van de laai, van de spraak; -reiniger in. laalzif* Ier, purist ui.; •reiitigung v. taalzuive. ring v.; il. —, —srifer ra. laalzilierij v. purisme o.; •riclilig bijv. uw. overeen* komende mei de taal, volgeus de spel* ling, zuiver, juist; -richligkeil v. zuiver* |
voorzitter m. van bet hais der ge meen -
ten, spreker m.; (der.) scheidsrechter m. Sprechorei, (-e«) v. gepraal, ge-
babbel, praatje o. Sprech-geld, (•(«)«, mv. .er) o.
onkosten m. mv. van de rechterlijke uit- spraak; -gesang m, spreekgezang, reci- lalief o. Sprechig, bijv. ii w.sprekend,groot-
sprekend, pochend, snoevend. Sprpch-kind, (-(e)s, mv. -er) o.
kind o. dat in de kerk den catechismus moet opzeggen; -werk o., Z. Mundieerk; •zimmer o. spreekkamer v., spreekver- trek o. Spregelmeuerer, (-rers, mv.
-rer) m. Iipvisch in.
Sproho, (-n) v. spreeuw ui.
Spreil, (-(e)s, mv. -e) in. spijltje,
speelje o. Spreisze, (-«) v.keg, wig v„klnol-
hout o.; 2. Z. Spretze. Spreiszel, (-«, mv. Spreiszel) m.
(Zeew.) verluiningsplank v.,verluinings- hout o.; 2. (aan eene ladder), sport v.; (aan hel gewei van herteu). nitspruilsel, horenlje o.; 3. splinter, houtsplinter m„ dorentje o.; i. Spreil. Spreiszen, (spreiszle, gespreistt)
beilr. en o. ww., Z. spreizen; 2. Z. sprie- szen; II. bedr. ww. uitrekken, uilstrek- ken, spannen; III. wed. ww. sich -, leu- nen, steunen legen. Spreisz-feder, (-«) v. horioge-
veer v. die de windvang vasthoudt;
•haken m. koleiibraudershaak in. om de houtskool weg Ie halen. Sprelte, (-«) v.droogplaals v. voor
hennep. Spreiten, [spreilelc, gespreitel)
bedr. ww. spreiden, uitspreiden, ver- spreiden. Spreit-garn, ;•(«)*. mv. -e) o.
vischnet o.; segel o. sprietzeil o. Spreizbaum, (•buum(e)s, mv.
üiiume) m. brouwerslang v. Spreize, (-«) v.onderlaag v.,dwars-
|
||||||||||||||||||||||||
|
ui -, men kan hein niet spreken; er //./,\' ,\'i.m! o.; 2. schoor, stut in.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
die Wahrlieit gesprochen, hij heeft de
waarheid gezegd; er ist jelzt nicht zu -, hij is nu niet te spreken; gul -, gemak- kelijk, goed spreken, bespraakt zijn; ver- |
|||||||||||||||||||||||||
|
Spreizen, (sprcizte.gespreizl) bedr.
ww., Z. sluizen; 2.uitspreiden;d/c Filtze auseinauder -, wijd vaneenzetten; (Uak.) spelen; II. wed. ww. sich -, zich intrck- |
|||||||||||||||||||||||||
|
nünftig -, verstandig spreken, redenee-j ken; (van pauweu&), pronken,de veeren
ren; gut, Gutes non jernn. -, gunstig overIopzetten; (fig.) pronken,pralen; (vaneen iem. spreken; er hal gul -, hij heelt mooilhoen), de veeren opzetten; 2. leunen praten; keilt Wort -, geen woord spreken,: legen; (lig.) weerstand bieden, zich ver- uileu, niets zeggen; Hecht -, rechlspre-jzeilen; it. wijdbeens staan, it. watereu. ken, rechtdoen; ein Urtheil -, uilspre-j Spreizling, (-(e)s, mv. -e) ui. ken; iu einer Sache-, uitspraak doen; (Giet.) \'L. Sprüzttng. jent. iit\'s Gefingniss, int Zimmer -, tol; Spreizring, (-(e)s, mv. -e) in. gevangenisstraf, lot arrest veruordeelenj ijzeren ring in. aan de naaf van een rad; |
|||||||||||||||||||||||||
|
heid v. van laai; -rolir o. spreekbuis
spreektrompet v.; saai iu., Z. •geicöibe; •schal: in. (lig.) rijkdom ui. eener taal, schal in. van uitdrukkingen; scltnilzer in., Z. -fehler; schnilzler m. hij die een goed gespeld woord in eene fout veran- dert; schule v. taalschool v.; -selig bijv. uw., Z. redselig; simt in. aanleg ui. voor de taal, gave v. der taal; il. toon, klein toon ui.; •slamm in. taalstaiu m.; -slu- dium o. laalsludie v.; -lrichler in., Z. •rohr;•übung v. taaioefening v.,opstel o.; •unreinigkeit v. vreemd woord, bastaard- woord, barbarisme o.; -unterrichl ui. taalonderwijs o.; \'verbesserer ui. laalver- beleraar, taalhervoruier in.; (i. k. bel.) purist ui., -verbesseriing v. verbetering, hervorming v. ui de taal; -cerderber iu. taaibederver in.; (geineeuz.) radbrakcr m. eener taalt -vermögen o., Z. -fdhig- |
|||||||||||||||||||||||||
|
Z, .S\'i ;••«; für jent. -, voor iem. spreken,\\-slange v. dwarsliout o., slu
|
5625
|
ilboom m.
|
|||||||||||||||||||||||
|
een „ ^d woord doen voor; er ist niclil\\ Sprengarbeit, (-e/l) V. hel doen
gut :u-, über Sie d/- :n -, hij is niet wel- springen o. van rotsen door buskruit, gemutst, hij is boos op u, \'l. f rei, heiliyl Spi\'OUgbar, bijv. uw. wal uien kan ft; (lij.) welsprekend zijn, doen blijken, doen springen. betuigen, getuigen, klaarblijkelijk zijn; Spi\'eng-becher, (-bechers, mv.,
die \\erzKeijhmg sprichl aus Hun, de wan-\\-becher) ui. (Nat.bist.) zeeegel in.;\'btock hoop doet hem zulks zeggen. lm. blok o. om iets te klooveu, te doen Sprech.e.\'*,(-s,mv..fyrecAer) in.-in,jspriogcn; •büsehelo. wijkwast m.;-bt"tchsc
(-neH) v.spi ol.er,woord voerder m.3preek-! v. (Art.) spriiigbus v. ster.w.ii vlvoei --ierv.,redenaar in.;(in K.)1 Sprengol, (-s, mv. Spre.ngel) m„ |
|||||||||||||||||||||||||
|
Spr. 1183
|
|||||||||||
|
Spr.
|
|||||||||||
|
Spr.
|
|||||||||||
|
•wurst v. (Zeew.)om hel want gevlocb-
ten touw o. Spring, (-(e)*, mv. -e) n. vooruit-
sprong m.; (Zeew.) verhooging v. van het dek; it. knoop ui. aan hetankerlouw. kubelknnop m.; 2. Z. -brunnen; it. iïas- ser/all. Spring-anker,(-«nAers,niv.-o«-
ker) in. werpanker, uoodanker, tuiauker
o.; -auf o. (I\'l.) lelie v. der dalen; -ball ui. bal, kaatsbal, elastieke bal m.; •her- ken o. kom v. eener fontein; -bock in. gazelle v., Kaapsehe springbok nasteen- bok in., gems v.; \'breit o. springplank v.; -briicke v. springbrug.springplank v.; • brannen in. fontein, wel v., sprong m.; brunnenbecken o. fonleinbekkeno., fon- tenikom v.; -biichse v. springbus v. Springen, (sprang, gesprungen) o.
ww. our., m. h. en s. springen; (van hout), springen, barsten, splijten; (van glazen), springen, barsleu,scheuren;(van snaren), springen, breken; (van buizen), barsten; (Arl.)uiteenspringen,ontplon*en; 2. springen, sprongen maken; über eine Muiter -, over een muur springen, met een sprong overgaan;die Treppe hmunler -, de trap afspringen; tor t\'reutle in die Höhe -, opspringen; zum Feiister hinuus -, uit of door hel veusler springen; auf das l\'ferd -, op het paard springen, op- stijgen; aiis dein Klosler -. wegloopen, iintsnappen; (gemeenz.) springe sclinelt :u (Am,lüOp gauw naar hein loe,\'L.luufen; \'t. 01. It. sicli miide -, zich moede spriu- gi u; (lig.) über die Ktinge - lassen, over de kling jagen; jem. über die /.tintje • lassen, leui. over den hekel halen, belas- teren; mr Zont $• in die Litjle of <i« die Üecke -, opspringen; iw Aerger aus der Huul - nollen, van nijd & barsten;!. op- spriugeu; das Wasser, das lllul sprang aus <)-, sprong uil &, ouls|irool, spoot uil &; 5. springen, opspringen, terug* spriugea;(i/e«er liallspringtnicA/,spriugt mei op, met terug; et isl mir ein Stück uu den Kop fgesprungen, er is mij & te- en hel hoofd gesprongen; die Watur- künste - laiseti, de fonleineii lalen sprin* gen; (lig.) dut springt in die litgen, dat valt in het oog, is zeer duidelijk; sein llaus tvird * mussen, zijn huis zal ver- kocht moeien worden; er ivird - müs- sen, hij zal moeten springen, hij /al zijne betrekking & verhezeii;ü. in. II. (van een hengst), bespringen, dekken, lievruch* ten, bezwangeren. Springer, (-s, mv. Springer) Dl.,
in, (•tien) v. springer, kunstenmaker, koiirdedanser in., springster, kunsleu* inaukster, koordedauseres m.; (Kijk.) springer, sprougeiiiuaker m.;(Schaaksp.) paard o.: (Nat. hisl.) sprnighaas in.; 2. walerspiu v.; Z. Sehntibeltcult, Spring^ lisch. Springerot, v., z. m. springen.ge*
spriug o., gewoonte v. van Ie springen. Spring-fadon, (•fodens.mv. -(a-
len of -fdden) in. (Ulasbl.) plotseling verkoel Ie glasdraadm.;2. elastieke draad m.; \'feder v. springveer v.; -/isc/i m. (Nal. hist.) vliegende visch m., -//u(A |
|||||||||||
|
(Vog.) strik, vogelslrik, sprenkel ra.; 2.
sprinkhaan Dl.; 3. spikkel in., zomer- sproet v.; -beinig bijv. nw. krombeenig; •börs m. gespikkelde baars i:i.; •fitek ui. gespikkelde gnudviscli ui. Sprenkelig oi gesprenkelt,
! bijv. uw. gespikkeld, geuiarineid.gevlekt;
[•werden, (van valken), spikkels krijaen, ! vlekjes krijgen. Sprenkeln, (sprcnkelte, gespren-
ikell) bedr. ww.besprenkelen.marmcrcn; (lloekb.) spikkelen, marmeren. Sprenzcl, (-s, rav. Spremel) in.
spijl v., dwarshoul o., sluitboom in. Spreu, v., z. in. (van koren), kaf,
[slechtste o.; (fig.) uitschot o.; (Spr.j es sliebt dalion, uie - von Kom, het stuift als kaf uiteen. Spreu-artig, bijv. en b. kafai h-
tig, vol kaf; (l)elfst.) in den vorm van looverljes, als schilfers, schilferachtig: -blallclten o. (I\'l.) stroohalm m.;-blume v. hanekam ui ; -boden in. kafzolder in. Spreuön, (spreule, gespreul) oiiji. ww. motregenen, stofregenen. Spreu-fórmig, bijv. nw.,Z.-or-
Spreuig, bijv. nw. als kaf, vol kaf.
Spreu-kammer, (-«) v. kafhok
io.; -kissen o. met kaf gevuld kussen o.;
•regen m., Z. Slaubregen; stutib m. zeer kort kaf o., kafstof v.; stein m. korrelig asbest o.; -lragend bijv. nw. (I\'l.) kaf- dragend, kal bevattend. SprichWOrt, (-(c)s, mv. Sprich-
niirter) o. spreekwoord o., spreekwoor* delijke uitdrukking v.; int -e of -stceise. spreekwoordelijk: :um -e nerden,tol een spreekwoord worden. Spriehwörterspiel, (-(e)»,mv.
-e) o. spreekwoordeuspel o. SprichWÖrtlich,hijv.nw.spreek-
woordclijk, als een spreekwoord. Sprickel, (*», mv. Sprickel) in. en
o. verdord takje, sprokkellje o. hout. Sprickelig, bijv.nw. besprikkel.I,
besproeid. Sprickoln, (sprickelte.gesprtckell)
bedr. ww., 7.. sprenkeln. Spriegel, (--, uiv..S\'/>n«/f\'/)i)i.l>oog,
hoepel ui., boogsgewijs gespannen kap v. (van eeue wieg &). Spriegeln, (spriegelle, geipriegelt)
bedr. ww. eine Wiege, einen Wagen -, eeue kap spannen over. Spriegel-tuch, [-t..ch\'e)s, mv.
•Iltcker) o. doek ui. waarmede men de kap van de wie; bespant; 2. wageukap v.: •wagen in. knpwagen m. Sprieszel, (-s, mv. Sprietsel) ui.,
Z. Sprosse. Sprieszen, (spross, gesprossen) o.
ww, onr. (w. i. gebr.) Z. sprossrn; it. spreizen. Spriet, (•{«)*, mv. -e) o. (IVov.)
gaffel,hooivork v.; (Zeew.) spriet in. Spriet-block, (-Woc*(«)», mv.
•blöcke) in , -holz, (-holzes,tu\\.-liol-
:er) o. (Zeew.) spinuekopliout, scheer- hoill o.; -tegel o. sprietzeil o.; -segel- raa v. (Zeew.) blinde ra v.; -lau o. sprietlOUW ii., putting v., Z. Pallinglan; |
|||||||||||
|
Z. Sprengwedel; 2. kerspel o., parochie
v., diocees o.; 3. rechtsgebied o., juris* diclie v. Sprengeln, (sprengelle, gespren-
gelt) bedr. *»., Z. sprenkel». Sprangen, (spretiglc, gesprengl)
bedr. ww. eiaea S/ei» -, doen springen, uileenspringen; (Art.) ein Thor -, in de lucht doen springen; eine Kuget -, doen springen.uileeiibarsten; eineSaile -, laten springen; ($p.) dieHank-,doen springen; seini? liank uurdegesprengt, men liet zijne bank springen;2.uileenjagen, verspreiden, verstrooien; Erde auf ette. -, uitspreiden; in rfer .S/tiie -, sprenkelen; (lioekb.) den Schnill -, spikkelen, bespikkelen; 3. «»n /Terrf «icr einen Graten -, laten sprin* gen, met een sprong doen overgaan; jen. überall herum-, overal doen heenloopen; einen Uitscli -, opjagen, najagen; Ce- rüclilc -, doen luopen, verspreideu; 1. (Ilouwk.) einen Hulken -, boogswijze krommen, een gewcll maken van; II. o. ww., m. h. en s. milieu durclt die Feinde -, heenspringen,rennen; mit rinemPferde rorbei -, voorbijrenueii, springen, jagen; gesprengl kommen, aanrennen;mit seincm l\'ferde über einen Craben -, Z. - (.1); lil. wed. ww. sich nul seinem Sc/ii/je in die l.\'i/l -, zijn sclnp in de lucht doen sprin* gen; IV.o. zelfst. verspreiding, verslrooi* ing, bespreukeling v.; 2. rennen o.; 3. onlplolling, uitbarsting v. Sprgnger, (-s, hit. Sprenger) in.
hij die iets doet (uiteen)springen; 2. renner, jager in., hij dierenl,jaagt;(Nat. bist.) sprinkhaan in.; (Bilj.) einen -ma- chen, een bal doen springen; 3. schroef v. met ringeu(eeu folterluig); (Jachtw.) uit zijn leger opgejaagd hert o. Spreng-fass, (-fasses, mv. -ftt-
ser) o., Z. -kunne; -/eder v. springveer
v.; -gabel v.(.SIol.) schroevendraaier in ; •gefiiss o., Z. -kanne; 2. gieter ui.; 3. wijkwast ni.; •glas o. slraalbrekiiigsglas o.; -graben in. (Vest.) mijn, floddermijn v.; -graber m. Diijngrsver Dl.; (krijgsw.) mineur ui.; -grube v., \'/.. -graben; -kam- mer v. mijn v., mijnkainer v.; •kanne v. gielkan v., gieter in.; \'keitel m, wijwa* lervnl o.; •kitte v. (Zeew.) scheepsmijn v.; -kolben in. gielkolf \\.;-kugel v.(Arl.) spriugkogel ui.; 2.boui,grauaat v.,spiïng- bus v.; -mtister m. springbusniaker ia.; •pinsel in. (Mels.) sprengkwast iu.; (Uoekb.) spikkelkwasl ui.; (Art.) vocht* kwast in.; (Kalh.j wijkwast in.; -puleer o. iiiijnkruit o.; strak o. springbus v.; •tonne v. ton v.dieuileenspringt;*iri\';n- ler in. wijutrecliter, tuingieler ui. Sprongung, v., Z. springen.
Spreilg-wagC, (-«) v. (van een
rijtuig), zweughoul o.; -tcedel ui., Z. •gefiiss (2);(Sm.)vochtkwasl ui.; —/Sr- \'«i.V bijv. uw. naar een wijkwast gelij- keude, kwispelvonnig;*trerï o. (liouwk., Slot.) versierd traliewerk o.; (Ilouwk.) dooi\' stutten ondersteunde balken ui. niv.; 2. werken o. mv„ sluiten v. inv. geschikt om te doen springen;•teistli m. ovendweil v. Sprenkel, [-s, inv. Sprenkel\'; m.
|
|||||||||||
|
Spr.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1184 Spr.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spr.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spryd-erz, (-es. mv. -r) o. ge-
streept zwavelzuur lood o.; -glosen, •glanzerz o. hard zwavelzuur zilvereris o.; •hufig hijv. nw. (Hijk.) ruwhoevig. ruwpootig. Sprgdigkoit, »., z. m. hardheid.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
». (Zeew.) springvloed in.: 2. getij, tij
i).; •flits UI. springvoel in.; • gardme v. u|iliaalgordyn v„ jii!ii.-/ii\' v.; -yarn o. (Vog.) sprilignel o.; -yla» o. droppel tn. gesmolten glas «1 •«"ri men in water h"efl laten vallen; 2. Carlesiaanseh ilnikertje o.; .". Z. •keiben; -gurke v., Z. Eselsgur- ke; -hafer 10. vergoeding r. in haver aan ilen eigenaar van een dekhengst; -hahn in. haan in. die treedt; -htihnchcn o. sprinkhaan in.; -Aa.<« in. springhaas m.; • hnu: m.(gctneenz.)wildzang ui., sprini!- in-\'l-veld, levendige, dartele, vronlijke knaap ai.; -kengtt m. dekhengst in.; •IteerA m. mclslngnelten omgeven plaats v.; -liorn o. eene slak v. Springinsfeld, (-(e)<. mv. -e)
in. (gemeen*.) Z. Spring/tan». Spring-kafer, [-Hftnjm. -tó- /er) in. springkever m.; \'2. slekelkever
ui.; •kaslen vu., •kiste v. (Zeew.) mijn- kist v. op schepen; •tlappe v. klep v. der windlade; -kolben in. (Nat.) Uolog- neezer distilleerknlf v., knalglas o.; •kern m. springkrnid o.; (den.) /.. Pvryirkör- ner, -krafl v„ •kriftig hijv. nw., Z. |
Spritzo, (-n) v. klapbus. spnit,
spuitpomp v.; - zum Feuer. brand» spint v. Spritzen^s/Ti\'iit\'.je.yiri/.-Jjo.vvw..
m. ft. u»« i/cr /IJer -, spuiten, spatten, springen; int Gesicht -. springen; (van |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eene veer), losspringen; il. (van pennen),(droogheid, sprokkighcid. scherpte. ruw-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
«pallen; 2. bedr. ww. spuiten; jemn. mil
der Hand Wasser in\'s Gesiclit -, gooien; jem. mil Hnlh -. bespatten; (l\'h.) Samen -, zaad schieten, bevrachten, hezwange» ren; (Jachlw.) jemn. in eine Wande -, inspiulen; ,ï. (z. voorw.) spuiten, water werpen, oppnni|>eii, iiispuilcn,«l<irtbaden toedienen. Spritzen-arbeiter, {-iert, mv.
•Ier) m. spiiiteiiniaker. pompiusker in.; •Mier m. (Giet.) wilboor, pnlijslboor v.; -/iaii.s o. hrandspiiilhiiis(jc)o.; -/cii(e m. mv. spuitgasten in. mv.: •mocher m. spmlniaker ni.; it. hrandspiiituiaker ui.; • meister m. brandmeester, brandspuit* meesierm.;-rohr o., •röhrc v. huis. pijp, slang v. van de brandspuit; (lieelk.) spuilpijpje o.; stempel, stock m. zuiger ui. cener (brand)spnil; sliefelm. spuit* |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
281
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
heid v.; (lig.) preiilschhcid. onver*rhil-
ligheiil, koelheid, trntscliheid v. Sprösschen, Sprö88loin,(ver- kl.) o. spruitje, lootje o.
Sprosse, (-n) v. ofSpross,(-<.ï.
mv.-eol-e«) m. (van een tiooiiij.spruil.
loot v.. scheut in., nieuw uilspriiilselo.: (van eene ladder), sport, trede v.; (van eene wagenladder), dwnrshont o.; (van eene molenwiek), lat v.; (aan ramen), raamroede v., glasroede v„ \'/.. Sommer- sprosse; (Jachlw.) tak m. van een g*- wei; (fig.) Z. Sprvssting. Sprossen, (*pra.«*/e, gttprotst) o.
ww., ui. h. (Tuinli.) uitspruiten. nillno* pen, uitschieten; il. uithollen; (van ko- reii), ontkiemen, Sprossen-bier, (-(«>. mv. -e,
o. bier u. dat met knoppen van suiker. I riet zoet gemaakt is; •ettem v. met kuop- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schncllkro.fi 4" -\'\'r««\' o. (I\'l.) spnng-! schoen m.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sprjtzer,(-s,mv.S/»i(;er)m. spni-lpen van suikernel zoel ge maak Ie wijn ui.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kruid o., woiidbalseniijn v.; gelOes—
kruidje-rocr-nie-nict o.; -kriebs m. zee- sprinkhaan m.; -!:ngel v. koordcdansers- kogel m.; 2. springkogel in.; -kunst v. springkunst, kunst v. om te springen |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ter, spuitgast m., hij die spuit; 2. spat
v.; (Onllk.) Z. Sprilzmuskel; (Nal.hisi.) Z. Sprilzfisch (2). Spritz-flscb, (•«, mv. -e) m.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
D-C
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•fichte v. (I\'l.) Canadascbe uiaslboom
m.waaruit balsem vloeit;-toft(in. spruit* kool v.; •mntie.schnliev.knoppenworm, spruitjesworm m. SprQSSOr, (s, mv. Sprosscr) ui.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
knordedanserskiinst v.; -lalc V. (Org.) (Nat. Iiisl.) langbek. lipviscli m. met
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mannetjes-nachtegaal m.
-e) o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A1A
|
Ie v. met kleppen; •{«& m. spring* puntigen kop; 2. groole dollljii, kaze\'ut/sterk
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SprQssge
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Imik, smcerhuik lil.;
luikje o. in een scheepsluik; -mnde v kaasworm in., mijt vv, -mau> v. kleine springhaas m.; -«/i/e// m., •quclle v., Z. •brunncn; -ratle v., Z. Spimger (Nat. hisl.); -reif m. knordedansershoepe1 ni.; •reiler m, kunstrijder ro.;-ronrn.,-ro7ire v. (Waterb.) ronteinbiiis v., leiding,huis v. der fontein; samen ni., Z. -kórner; 2. — ni. of — krant o., Z. \'krant (1); |
jpolviscli in.; •gebackencs o., \'/.. -kitclicn
•glas o. spuilglas, glas o. om mede Ie begieten, gieter iu.; -gurke v., \'/,. Esels- gvrke; -kanne v., Z. •glas; •knehen in. (I\'ast.) spritsgebak o.; -letter o. spatle- iler o., klep v. Spritzling, (-(e)«, mv. -e) m.
sprits v. (eene soort forel); il. Z. Spring- Spritz-lOCh, (-loch(c)s, mv. -iö-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
plant v. die spruitjes schiet.
Sprussling, (-(e)«, mv. -e) in.,Z.
Sprosse; (lig.) nakomeling m.; 2. (Zuiv.) Z. Spralzlmg. SprQssvogel, (-royri*. mv. -cü-
yel) ui., Z. Sprosser. Sprott,(-(ej.!,mv.-e)ni.oi Sprot-
te, (-«) v. sprot v.; -erz o. zwavelzuur lood o. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•ichill o. galei v. mei bommen;\'iclneani^cker) o. (iNat. lust.) luchtgal, spoilgat
|
Sprotten, sprutten, (spwiiete.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. der wnlvischachliue dieren; •mille!o.
|
gesprollet en spruttele.gcsprultrl) o.ww.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1is
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
inspuiting, klisteer v„ lavement o.; -i»ii«-i(l\'rov.) iiilspriiilen.uitkomen, nilwassen.
.\'ef in. versnellende spier v.; -nudeln v. Sprucb, (-(e)s, ai\\. Sprüc.\'ie) m.
mv. (Kookk.) spuilnoedels v. mv.; -re- (Hcclitspr.) uitspraak v., vonnis, oor-
gen in. sluifregen.motregen in.;-röftrev., deel o.; rirhterliclier -, rechterlijke uil-
m.; -ua// m. (wal)visch m. mei spuil-IZ.SpnUe.SpriUenrakr; (Nat. bist.) (van [spraak, rechterlijk vonnis o.; ram -brin- gaten op den kop; •irniirf v. licht ioe- walvisscheu), Z. -loch; (Onllk.) spuil-lgea. door de rechtbank laten uitwijzen; staand slagnel o.; -uasser o. bronwater, kanaal o.; -(onr v. (Student.) rijtoer v.,\'2. spreuk, zedespreuk, zinspreuk v„ ge- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
welwater o., watersprong m.; -ivelle v
gel ij o.; -nvrm m. ingewaudsworui in.;
-uur:el v„ Z. •kraut; -:eit v, (l.and-
h.) paartijd, springlijd 111.; 2. (Zeew.)|wurm m.
|
agen; -nall m„ Z.jzegdeo., korte stelling v.,
Mets.) besprenkc-
|
rondregel m.;
Spreuken van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ier pleister; •trorm ni! spnil-|Salonion, biblischc Sprilche, bijhclspreu-
\'ken, gemeenplaatsen v. mv. uit de H.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sprock, hijv. nw.(l\'rov.) Z.tprtde. Schrift; .".. (Oudli.) godspraak v.. orakel
Sprock-aas, (-«BJci,mv.-<«jer) o. o.; (gemeciiz.) voor de vuist gemaakt voorja.irsvlieg v.; •vorllicil m. vooirecht [ versje o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lij n., I(jvloed m.
Sprinkel, (-«, mv. Sprinkcl) m.
vngellinip 111. Sprinz, (-e.v, mv. -e) m. bastaard-
nachtegaal, reigervalk, gewone sper- wer in. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spruch-brief, (•(«)*. m. -e) m.
•weide v.lschnflelijk vonnis o., schriftelijke uit-
spraak v.; •bticlt, -bücklem n. verzame- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. van den tiendplichtige «m
tiend zijn koren Ie nemen;
hriinze wilg(eliooin) m
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sprinzeln,(j/>ri»;«//e,9«;\'ri«if//)| Spröde, (-r. si) hijv. en b. (vaniling van spreuken, van spreekwoorden,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww. knipnogen, lonken; 2. bedr.ww.,|de hui
|
il), droog in hard, 111 w;(van hout)
hard, sprnkkig; (van ijzer), bros. |
|verzameling v. van bijhelteksteii; it. Z.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\\-weiser; -cotlc\'jiiim o. scheidsrechters ril.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
j brom
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z. spieizen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SpritZ-bad, (-ftorf(e)*, mv. -/.i;-!hard,sprokkig, licht brckciul;(fig.)hard-!mv.; -dicliter m. sprenkendichter in
der) o. stortbad, gietbad o.; •bcteurf m. vochtig, ongevoelig,onverschillig, geme-j Sprüchelchen, SprUcblein, (Mets.) pleisterkalk v. waaniieile hel!lijk, knorrig, verdrietig; •«# Nadclien. (verkl.) spreukje o., korte spreuk v. muurwerk wordt volgeranpt; \'breit o.\\SprCidc v. prelltsch meisje; •tkun. zich Sprvtoh-fahig, hijv.uw. bevoegd, spalleder o. hoven «Ie raderen der rijliii-preulsch voordoen, een onverschillig g«-|gerechtigd om hel vonnis uil te sprc- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\'laat zetten; 2. v.. Z. Spridigkeil.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ken; -ferliq bijv. nw, (Rechtspr.) op hel
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gen; •büch\'e v., Z. Sprilzr.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Spu. 1185
|
||||||||||||
|
Spu.
|
||||||||||||
|
Spr.
|
||||||||||||
|
Spfjle, (-n) v.. Z. Schtcemme.
Spuleisen, (•eisem. mv. -eijen)o.
spilijzer, spoelijzer o. Spuien, (tpullc,getpult)beir. ww.
haspelen, op i!e spoel winden. Spuien, (spiilie, gespull) i#Ar. ww.
Glitter -, spoelen, wasscben.uitnasschen, omspoelen; Knchengeschirr -, wasschen, schoonmaken; die W/lsrlie -, spoelen, uitspoelen; (l.ooi.) Mie -, schoonma- ken, afspoelen; (gemeenz.) die Kehle -, doorspoelen; il. drinken, zuipen. Spulor, (-s. mv. Spu er) m., -in,
(•nen) v. garoiiwinder m., garenwind- *ler v. SpUlerin, (**«») ». spoclster.
w.isciivroiiw v. Spülfass, (-fasses, m». \'feseer) o.
spoeual o. Spul-förmig, bijv. nw. klosvnr-
in^g, spoelvorniig; .frau v., Z. Spuleril). SpUl-frau, (-cit) v., Z. Spulerm;
•g\'fust o„ •ijelle v., Z. -luss;-gies:er m. (Zeew.) boosval o. Spulbolz, (-rs, mv. Spulhölser) o.
(Wev.) spoellioul, kloshoul o. Spülhonig, (-(c).<) m., z. m. bij
hel openliieken der kurien uilloopende honi(n)g ui. Spüücht of Spülig, (•(«)», mv.
•e) o., /.. Spuluasser. SpuljungO, (-n, mv. .ti) ui. ga-
icnwiiiiler 1. . Spulkahn, (-(e)s, mv. .t) m.
uil écu stuk gemaakte visschersl>ool r. Spül-kelch, (-(e)«, mv.-c)m.
(Kalli.) kelk 10. met ougewijden w ijn: •kessel, -kiibel, •kumpf 111. spoelknip »., spuelkelel 111.. spoelvat o., spoelkom v. Spulkorb, {-k\'irb{e)s, mi.-kirbe)
m. mand \\. met garenklossen. Spül-lappen,-lumpen,(-/\'fH»,
mv. -pen) ui. vaatdoek, scholeldoek m.: •llingd v., Z. •frau, Spulmuskel, (-.(, mv..») m., Z.
II uiittmu.kel.
SpUlnapf, (•\'iapf[e)s,mi. •napfe)
in. spoelkom v. Spul-rad, (•rad(e)s, mv. -rnder)
o. (rte».J spoelrad o., haspel m.; -spin- del v. (Wev.) spil v. van de spoel, spil v. waarop de spoel draait. Spül-stande, (-«) v.. z. -fass;
slem ui. gootsteen in.; \'2. riool o.,goot v., -lroij m. (Likoiivv). spoelbak in.; •wanne v., Z. .fan; .wasser o.spoelvva- ler, vuil water o.; \'2. (I.andb.) spoeling v., slechte kost m. Spul wurm, (-iruriM(e).v, mv.
•iiilrjier) 111. spoelworm, daroiworui 111. Spun, (-(e)«, mv. Spnne) 111.. Z.
Spin!, Splinl. Spund, (-(c)s. mv. Spündr) in., \'/..
•loeit: \'2. Z. \'Zapfen; (Gewecrm.) metaal o. waarmede men de bollen en gebreken aan een geweerloop vuil; (Art.) slop, prop v„ tapm.;(llergw-.)zijplank ï.:(Lel- lerg.) opening v. aan de gietvormen; (Meub.) groef, sponning v.; (Tuitib.) prop. stop v. öpund-band, (-band{e)s. mv.
•hinder} o. hoepel m. om hel spnngat; 75 |
||||||||||||
|
slaan; Spriinge maehen, sprongen maken
springen; il. steigeren; krumme Spriinge maehen, kromme sprongen maken, lisl gebruiken, weerspannig zijn; jemn. o»/ "f /if\'»/cr die Spriinge kommen, icms. Iis- len & ontdekken: ;>m. nuf die Springt bringen. jemn.au/ die Spriinyehelfcn, ion», aan den gang. o,> bel spoor helpen: wie- der au f die allen Spiünye kommen, weer in dezelfde fouten vervallen; er trirdkeine grosze Sprünge maehen, bij zal bet niet rerbrengen; (Laiidli.) (van een hengst), bespringen, dekken o.; den llemjsl :um •e lassen, den hengst laten springen. (Onllk.) Z. -bein; (Jachlw.) Z. Uasen. i\\irnng; (Zeew.) (van een zeil), lengte enj hoogte v.; (Muz.) lusschenlijd 111., inler- val o.; (Wcv.) sprong, gang m. van den draad door de schering. Sprung-bein, (-(c).«, mv. -e) o. (Onllk.) aslragaal 111., groot hielbeen o.;
•yelenk o. springgewriclu o.; -kiste v. kruilkisl v.; -knochen in., Z. -bein;-lauj in. galop m.; -riemen m. (Kijk.) spriug- riein 111.; (van een koetspaanlj, haam in., borslriein m.; •Ihaler m. belasting v. na den bruiloflsdag; -ueise bijw. bij sprou- gen. Sprüssel, (-s mv. SprUuel) in.. Z.
Spnessel. Spucke, v., z. m. spog, speeksel o.
bpucisen,(spiic"e. gespin hl) o.w w.
spuwen, spugen, braken, overgeven. Spucker, (-*. mv. Spueker) 111.,
-iu, {•iiruj v. spuwer in., apuwsler v. iüpuokig, bij», nw. spuwend, niet
spog bedekt, zeeverend. Spuck-becken, [-beekem, mv.i
•berken) o., • kasten, (-knslens, mv.!
•killen) in.. -napf, (-nupl\\e)s, mv.j •wip/e) 01. spogbakje o., kwispeldoor o. Spuk, (-(c)-. mv. -e) m. leven, ge-
lier, geraas, lawaai o.; \'2. spook o., spook* verschijning v„ Z. Gespeiisl; (geuieeuz.) ongeval, onaangenaam geval o., streken 111. mv. Spuken, [tpukle, gespukl) o. ww..
111. h. (van overledenen), als spook ver- schijnen; es spttkl hier, bel spookt hier, (gooieenz.. Hg.)es spukl 111 seinent kopfe, bel maalt hem door bel hoofd; dus spiil.l\' so durch die Glieder, dal trekt zoo door de leden, dal zil zoo in ileu aard; \'2. Z. liirmen. Spukorei, (--») v,spokcrg,spook-
verschyiiiug, spookgeschiedenis v. Spuk-gesehiehte, (•«) v.,
•mahrchen, o. spookgeschiedenis v.. vertels-lvlje) o. van spoken; .slunde v.,
Z. Gespenster; Getttertlunde. Spul-bautll, (-bauui(e)s, mv.
•biiunie) 111. papeilllonl o , papeilllout- boom mi.: •hack in., .böllich o., .bulte v. spoelbak 111., spoehal o., spoelkmp v. Spulchen, (verkl.) o. klosje, ga-
renklusje o. Spulo, (-«) v. klos, garen klos in.;
(Wev.) spoel v.: (LaUenb.) lakenwc-1 versklos m.; (Touvvsl.) has|iel,garenwin-! der m.; kleine -, Z. Spulehen; (Zonlz.)l overdekt afwateringskanaal o.: (Iland.jl \'/.. Feilersntile. |
||||||||||||
|
punt van uitgesproken te worden, in «taal
van gewijsde; -geld o. onkosten m. niv. van hel vonnis; -gesang m. sprenkge - zang o. SprUchliCh, bijv. uw. aN eene
spreuk, kernsprenkig. Sprucb-mann, [-mann[e)$, mv.
•mnnner en •Itule) m. scheidsrechter, bemiddelaar m.: .mistig Ij ij v. en b. als eeue spreuk, leerspreukig; -rcgister o. lijst v. van bijbelteksten: \'2. Z. .n titer; •rrich bijv. nw. spreukrijk; •rein m. spreukrijm o.; spreclier m. (in [Neuren- berg), van wege dn regeering aangestel* de rijmer, improvisator m.; *weise bijw. bij wijze van spreuk, in spreuken; -uei- ier m. aanwijzing v. van de verschil» lendc bijbelteksten. SprUchwort, (-(e)»,mv. SprBch-
wörter) o.. Z. S/n ichieorl. Sprüche, (-n) v. brok ui., stuk.
gedeelte o. van de gemeenteweide. Spi\'udel, (--, mv. S/ir«rfW)ni.bor-
relen, opwellen o., borreling. opwelling v„ overvloedige bron, springend, levend water o.; - ro/i Worlen, stortvloed m.; \'2. Springbrnnnen. Sprudel-bad, (-t«rf(e)*,mv. -i.a-
iler) o. stortbad o.; -knpf m. heethoofd
o., drift kon in. Sprudeln, (tprudelle, gesprudelt)
o. ww„ ui. h. wellen, borrelen, iuui\'ine- len, klateren;(van water), golven. stroo- men; (van wijn), schuimen. Ion kelen; •drs Wasser, stroomend, golvend water, maalstroom; (fig.) Schmihrarle•-, ml- braken; im Sprerlien -, stotteren, hak- kelen: "2. bedr. ww. ecu stortvloed van woorden uilen; it. uilhakkelen, inlbrah- belen. Sprudel-quelle, (-«) v. i>orre-
lende bron, wel v.; slein in. (Ilelfst.)
kalksclitige tufsteen m.; -»rawro. hron- wnter. welwater o. Sprudler, (-«. mv. Sprudler) in.
heethoofd o., driftige spreker ui., Z. Sprndelktipf. Sprühauge,(-<iHo(e)j,niv.-i7i\'0f»)
o. vnurscliicteml oog o.
SpriAhen, [sprehle, eM»rSA/)bedr.|
en o. ww. Funken -. schieten, spuiten; der Berg sprfiht Hammen, braakt «lam- men uil: il. es spr(Ihl, (van den regen), er valt lijne regen; 11. (lig.) vonkelen, tintelen, vonl.cn schieten,verspreiden;it. schitteren. Sprüh-feuer, (-ers, mv. .er) o.
knetterend, vonken schietend vuur o.; (Viinrw.) viiuiregi\'ii m.,spattend uiuro.; •regen 111. motregen fijne regen m.;-«i/: 111. scliilterenile geestigheid v.; it. over- vloeien o. van geestigheid. SprUDg, (-(c)«, mv. Spriinge) 111.
sprong m.; (in hout), barst m„ reel, scheur v.; (in glos), harst m.: (van een muur), spleet v.; (in den grond), kloof v.: \'2. sprong, opsprong, terugsprong tu.: (Hg.) korle Insschenpoos v., korte if-: stand m.; es <>l etn slarker • eon hier bis* iliihin, het is een groote sprong, er is een groote afstand &; (gemeen*.) nuf dein •e sleheo, op bet punt \'laan opsprong |
||||||||||||
|
Sta.
|
Sta.
|
||||||||||||||||||
|
1186 Spü.
|
|||||||||||||||||||
|
bemerken, ruiken; 2. zien, bemerken,
bespeuren, waarnemen, ontdekken, be- ginnen te gevoelen; iclt spürc, tlass er «f% ik bemerk &; iclt spüre Cahen on iltm, ik bemerk, bespeur dat hij talent heeft; 3. gevoelen, ondervinden; llitze -, voelen; seinen Zorn - tassen, ondervinden, ge- voelen. Spüror, (-.v, mv, Spiirer) m. op-
poorder, spion ra.; (Jacbtw.) Z. Spür- hund. Spurgang, [-gaif){c)s, mv. -t)iin-
ge) m. onderzoek o., nasporing, navor- sching v.; (Jachlw.) spoor o. in de sneeuw; it. spoor o. na regen. Spurgel, v., z. m. spurrie v.
Spurheerd, (-(e)«, mv. -e) m.
lonleriiigsoven m. met eene holte om hel metaal op te vangen. Spür-hongst, (,•(<?)«, mv. -e) m.
bij wijze van pi oef toegelaten hengst m.; •hund ia. (.lacblw.) speurhond,brak m.; (tig.) spion, verspieder, verrader m. Spurius, (onh.) in. bastaard m..
naluurlijk kind o. Spur-kranz, (•kranzes, mv.
•kranze) ui. (Spnorw.) spoorkrans m.; •kupfer o. metaalkorrel v.; -los bijv. en b. spoorloos, zonder spoor achter te la- Icn;-iiii;/p/ni.(Hergw.) geleinagel ni.(aan den hond). Spür-nase, (-n) v. speurneus,
speurhoiidencus in.; (lig.) nieuwsgierig persoon in. Spur-pferd, (•(«)•«, mv. -e) o.
spoorpaard o.; -ritl m. uilrijden o. des jagers bij pas gevallen sneeuw; scltnec m. (Jachlw.) pas gevallen sneeuw v. Spür-sohwalbe, (-«) v., Z
Spierscltwalbe; sinn m., -krufl v. aan- leg in., kracht v., vermogen o. om op Ie sporen; (lig.) scherpzinnigheid, schran- derbeid v. Spur-stein, (•(«)», mv. -e) m,
(Dclfsl.) steen m. met den indruk van liet spoor; (Hew. d. erts.) onzuiver ko- per o.; -wiesel o., Z. Iclineumon. Spurt-fohre, -fuhre, (-«) v
kleine, kromme pijnboom in. der Alpen. Sputatign, (-eu) v. afscheiding v
van speeksel. Spute, v., z. m. (I\'rov.) spoed m.
haast v. SputOll (sich),(s/)ii/e(f, gespulel)
wed. ww. (gemeenz.) zich haasten, zich spoeden, ijl.-u. Sputig, bijv.uw. Iiaastig.inetspoed,
iu haast, in allerijl, spoedig. Spützen, (spützle, gespulzl) bedr.
ww., Z. speien. St, tussch. si!, stil!, stilte!
Staar, (-(e)s, mv. -e) ((iez.) staar
v.;graucr,iveiszer -.grauwe, witte staar v.; schwarzer -, zwarte staar v.; ((Jen.) vcr- duistering v. van het gezicht; seine Aa- gen eerdunkelit sich durch den -, der - setzt sieh bet iltm nn, hij krijgt de staar op Int oog; den - haben, de staar heb ben; (lig.) niet goed zien, snecuwbliml zijn; den - sleehen, de slaar operceren de staar lichten; 2.(Nat. hist.)Z.S(nAr. Staai\'-augig, -blind, bijv. nw.
|
aan ile staar lijdend, blind; (van bel
oog), met de staar behept; -blindheit v.
blindheid v. ten gevolge der staar:-6r»l/e
v. bril m.voor hen wier oogen gclichl zijn;
feil o. stanrvlies o.; -hnken m. slaarbaak
m.; -linse v. oogvlek v.; -nadel v. naald
v. om de slaar te lichten; •operalion v.,
stechen o. lichten o. van de staar; -ste-
her in. hij die de staar licht.
Staat, (-(e)s, mv. -en) m. staatsie,
pracht, praal, pronk v.; das isl nur zum -, dal is slechts voor staatsie, lot pronk, mit etiv. machen, inct iets pronken;
seinen - vermehren, zijne uitgaven uil- breiden; il. zijne staatsie vergroolen; \'1. staal iu., land, rijk o., mogendheid v.; (os Wnhldes -(e)s, het welzijn van den staal, van liet land; .1. stand m„ stonde v.; die -en, de stenden; die General -en, Ie Staten-generaal. Staaten-beschreibung, (-««)
v. staatkundige aardrijkskunde \\.;-lmn.l in. stalenverliond o., unie v.; -fahne v. statenvlag, priusenvlag v.; -flteker in. onbevoegde, ongeroepen verbeteraar ui. van den staal; •gescliichle v. geschiede- nis v. der staten; \'kunde v. staatkunde, politiek v.; •kundiger m. staalkundige, staatsman m.; -lehrev.staatsleer, staals- welenschap, statistiek v.; -eereiit m., Z. •band; -versammluiig v. vergadering v. der staten, der afgevaardigden. Stiiatisch, {.er, -sl) bijv. en b.
pronklieveiid, prachtig, slalig.mel staal- sie; 2. Z. slaattich. Staatlich, bijv. uw. van een staal,
een slaat, land, rijk & betreffende, tol de staatkunde betrekkelijk. |
||||||||||||||||||
|
•baum in. (Boschw.) boom in. geschikl
om dikke planken er van lezagcn;(Mol.) valboom m.; -blech o. ijzeren plaatje o. lot sluiting van liet spongat; -bohrer m. hoor v. om het spongat te maken: -brell o, spomluig v. SpÜndchen, (verkl. )o. spongaa tje,
slopje, propje o., Z. Spund. Spund-diele, (-«) v., Z. -brcii.
SpUndsn, (spilndete, gespiindet)
heilr. ww. ein Fass, den Wein -, eene spon in stoppen, ilichtsponnen, niet eene hom toestop; en; gespündeter Wein, on- gegiste wijn, most m.; ilehl in Fdsser -, in vaten doen; 2. (Timm., Meub.)inein- ander -, sponnen, voegen, zwnluwstaar- ten; .". met planken beleggen, bevloeren. Spund-geld, (•(<•)•«, m». -er) o.,
\'/,. Ohmgeld; -hefe v. uit het spongat loopcnile droesem m.; -hnbel m, groef- schaaf, sponningschaaf v.; -kork m. (Kuip.) sponkurk, kurk v. op het spon- gat; -hch o. spongat o., spon v.; -lade v. ineengegroefde windlade v.; -messer o sponmes o.; -nagel m. houten nagel m. nin planken te sponnen; •pfahlm. dam- plank, groiiilplank v. voor het fondament van een dijk &; -siiqe v. kuiperszaag v. om het spongat uit te zagen; sliiek o. zijplank v.; (Knip.) duig v. waarin di spon zich bevindt; -tiefe v. diepte v van het vat op de hoogte van de spon •znpfen m. spontap in., zwikje o. Spur,(-e«) v.(van nicnscheu),spoor
voetspoor o., indruk, voetstap in.; (van dieren), spoor o.; (van een wagen),wa- genspoor o.; it. Z. Ce/cis;(van een schip) kiclwater, zog o.; jemti. nuf der - naclt\' •feiten, iem. op bel spoor volgen, iems. voetspoor volgen; (Jachlw.) die • vom Wilde baba), het wild op het spoor zijn die • vertieren, het spoor verliezen, van het spoor geraken; it. die • beliallen, op het spoor blijven, het rechte spoor vol- gen; il. au f die - kommen, op het spoor komen; (lig.) jemn. nuf die - kommen, iems. streken ontdekken, iems. plannen doorgronden; einer Smlte nuf die • kom- men, de lucht krijgen \\;iu; jemn. anf die • hel/en, iem. op het spoor helpen; jent. ion der • abbringen,\\im den rechten weg afleiden; 2. spoor, tecken, kentceken, incrkteeken o.; es simt nnch -en davon iibrig, er zijn nog sporen van over; .">. (fiicl.) rioolo.;(Zeew.)kolsem naspoor- gal o. aan den mast. Spur-biene, (-«) v- spoorby, ho-
ni(n)gbij v.; -ei o. vuil ei o.
Spuran, (spurle, gespurt) o. ww.,
m. h. (van een wagen),spoor honden; 2. hel spoor volgen, in het spoor blijven;
3. Z. spiiren; i. duf rieken.slechl rieken.
Spiu\'cn, {spui te, gespurt) o. ww., ui. h. naclt jemn., ttacli elio. -, onderzoo-
ken, nasporen; in alten Winketn ; snnf- felen; (Jacbtw.) naclt dein Wilde -. (van honden), hel spoor volgen van; il. op het spoor zijn, bespeuren; II. bedr. ww, tine Mans -, (van eene kal), bespeuren |
|||||||||||||||||||
|
21
|
|||||||||||||||||||
|
Staats-acten, v. mv. publieke
stukken o. mv., openbare akten v. mv.; •actiën v. mv. publieke fondsen o. mv.; -amt o. rijksambt, staatsambt n.,staals- |
|||||||||||||||||||
|
6
|
|||||||||||||||||||
|
betrekking, openbare betrekking v.;-«»-
gelegenheil v. staatszaak, staatsaangele- gsnheid v.; -anleihe v. staalsleeniiig v.; •aiinuitalen v. mv. slaatsreuten v. mv.; •unwatt in.procureur-generaal m.,open- baar ministerie o.; •ameeisHtig v. papie- ren geld o. door den slaat gewaarborgde assignatie v.; -an;eiger in. staatscourant v.; -archiv o. rijksarchief o.; -au[seher m. (o. (ieseb.) censor, ephoor ui.; -aii.s- gabe v. staatsuitgaaf v ; \'bank v. open- hare bank, staatsbank v.; -beamler, •be- dicnler m. staatsdienaar, rijksbeainble m.; -bedienung v., Z. -amt; -bedürfniss o. belineftc v. van den staat; •behörde in. publieke macht, overheid v.; -besuch in. bezoek o. voor staatsie; -bolc in. bode in. van den staat; •brief m. landsbrief, stafltsbrief ui., staatsstuk o., depêche v.; •burger, —in, staatsburger, burger m„ hurgcres v.; •bürgerlich bijv. nw. slaals- burgerlijk, als burger van den staal toe- komend; • Inïrgerscliaft v. staatsburger- schap o.; -bürgersinn m. burgerzin in., burgerdeugd, burgertrouw v.; -capital o., Z. -fonds. Staats-dame, (-«) v. staatsdame
v.; (i. k. hel.) groolc dame, prouklie- veude dame v.; -degen ui. stanlsiedegeii in.; -diener ui., Z. -beamler;-dienerscha(t |
|||||||||||||||||||
|
Sta. 1187
|
|||||||||||||||||
|
Sta.
|
|||||||||||||||||
|
Sta.
|
|||||||||||||||||
|
rijtuig o.; -tccise <*•, Z. -klug <ƒ; -weis-
heil v. staalsmanswijsheid v.; -uirlli in. slaatliuishoudkiiiidige, economist m.; •wirllisrhaft v. staathuishoudkunde v.,- wissenschaft v. staatkunde, politiek v.:
2. mv. —en,staatswetenschappen v. mv.; •wissenschafllich bijw. staalkundig;-rri-
luug v. staatscourant v.; -zimmer o. staatsiekamer, staatsiezaal v. Stab, (•(*)», mv. Sldbe) m. (ton
hout), staf, slok in.; (van ijzer),staal\'v.; (van goud), staaf v.; (van een waaier), staafje, stokje o.;(van een Iralievenster), slaaf.slang v.;(van een gerechtsdienaar), stok, deurwaardersslaf m,; (van een waarzegger), toovcrslokje o.; (Oudh.) roede v., herautsstaf m.; (Apoth.) pijp v. drop; seinen - treiter reizen, zijn weg vervolgen, verder gaan; (lig.) rechtsge* bied, district o., jurisdictie v.; das Dnrf stehl unler seiuem -e, behoort tol zijn rechtsgebied; den - fiber jem. brei hen, den staf breken over, ieni. veroordeelcn; 2. (Hand.) el, roede v.; (linuwk.) - of Stabchen, slalvorinig lofwerk o.; (aan hel kapiteel), rond lofwerk o., aslragaal in.; (aan den voet), vnclring in., ronde lijsl iu.; - an der rerslubten Snile, rond, koordvorinig lofwerk o.; (Art.) (aan het geschut), laathaud in. van den stootbo- dem; (Hand.) liaseier -, uil Bazel ge- uierkl papier o.; (VVev.) gebrochener -, (iu stof), gebroken draden m. mv.; ,". (Krijgsw.) staf in.; 4. stok, wandelstok, reisstok m.; (lig.) nul dem wciszen •ezum Thnre htnausgehen, huis en hof verlaten. Stabchen, Stgblein, (verkl.)».
staafje, stokje o., Z. Slab.
Slybo, {\'iis, mv. -«) ui., Z. Hiuh-
slabe. Stab-einguss, (•«», mv. -e) m.
staafvonn, vorm in. om staven van te gieten; -eisen o. staafijzer, ijzer o. in slaven; 2. hamer in. lol het smeden van staafijzer. Stabel, Stftbel, (-s, mv. Slabel,
Slabel) m. rechtop staande paal,stut in.; (Wijng.) leiboom in.; (van hop&),slank m.; (Zoulz.) zware stut, schoor in.;-eri- sen v. mv. aan stokken groeiende erw- len v. mv.; -herr m. opziener m. iu een tornooispel. Stabeln, stabeln, (siabcltc,ge-
slubell en siiibelle, gesldbelt) bedr. ww.
(Tuinb.) Erhsen -, rijs zetten bij de erwten; (Wijng.) aan stokken buiden; (Munlw.) staven, muiitslaafjes maken. Stabeln, (slabelte, geslabell) bedr.
ww. (veroiid.) spellen; 2. voorzeggen; einen lïid -, voorlezen. Staben, (slabte.gestabl) bedr. ww.
Eisen -, in den vorm van slaveubrengcn. Stiibcn, (sldble, geslaht) bedr. ww.
U\'eins^cA\'e -, met slokken voorzien, aan slokken binden; 2. (Looi.) Z. sehuilzen. StabenbUCh, [-biich{e)s, mv.
•bncliei) o. (verouil.) spelboek o„ Z. Huchstabiibiich. Staber-gerinna, (•net, mv. -«e)
o. waterwerk o. met raderen welke van |
|||||||||||||||||
|
v. hoedanigheid v. van rijksambtenaar;
2. rijkslicamblon, staatsdienaren in. mv.; •dienst m. staatsdienst in., Z. •mul; •dnmitne v. kronndnmein o.; •etnkiinfle inv. staatsinknmslen v. mv.; -einrichtung v., Z. •verfassung; -fach n. staatswclcn- schap v.; -feierlichkeit v.openbarefeeste- lijkheid v.; -feind m. vijand m. van den staal; -finatizen v. mv. slaatsfinancien v. mv.; -fonds m. publieke fondsen o. mv.; •fnrscher in. staatkundige, staatsman na.; •frSulein o. staatsdame v.; -gehiiude o. slaatsgebnnw, gebouw o. van den slaat; 2. tot den staat beboorend gebouw o.; •gebrechen o. gebrek o. in den staal, in de staatsregeling; -gefangene rn. en v. staatsgevangene m. en v.; -gefangniss o. staatsgevangenis v.;-gelieimnisso.staals* geheim o.; -geheimschreiber in. staats- geheimsebrijver, secretaris van staal in.; •geldoerrechnung v. rckenplichligheid v. van den staat, comptabiliteit \\.\\-gelehr- samkeil v., Z.-wissenschafl ;-gelehrler in., /.. \'kundiger; -genosse at., Z. •burger; •geschaft o. staatszaak, |iubliekc zoak v.; (lig.) hoogst belangrijke zaak v.; -ge- scAicMev.siaatsgeschiedenis,geschiedenis v. van een staal; -geschirr o. slaalsietuig o.; -gcsetz o. staatswet v.; •geuall v. staatsmacht v.; -gewand o. slaatsiekleed o.; -gldubiger in. schuldeischer m. van den slaal;-(/n//\'ni. staatsgreep, sta»tkun- digc zet in., inbreuk v. op de grondwet, coup d\'ctat m.; -grund m. staatkundige grond m.of rede v.;-flr«Hrfjcst^Jo.slaats- grondwel, grondwet v. van een slaat; •grundsalz in. grondstelling v. van een slaat; -gul o. slaatsgocd,rijksgned,open- baar goed o.; •handhucho.,\'/.. •kalender; •handel ui. staatszaak v„ oneeniglieid v. lusschen verschillende stalen; 2. door den staal gedreven wordende handel in.; • Iiausholt v. beheer o. der slaatsgelden
2. huishouding v. van den staat, staal huishoudkunde v.; \'interesse o. interest ui. iler staatsschulden; •kalender staals- almanak in.; -kanz(e)lei v. staalskan- selarij v.; - kam Ier m. staatskanselier ni.; •kaste v. staatskas v.; -kirche v. staals- kerk v.; -kleid o. slaatsiekleed o.; -lilug bijv. nw. staatkundig,ervaren in de staat- kunde, politiek; (lig.) geslepen,nietovor- leg; •klugheit v. staatkunde, politiek v. •klager in. staatkundige, staatsman, po\' liticus ni.; -knilf in., Z. -griff; •kiirpe, in. staatslichaam o.; -kosten inv. staals- koslen m. mv., Z. -uusgabe; -l;ra(te v mv. slaolskrachlen v. mv.; —nlebre v. statistiek v.; -kunde v., Z. Slaalenkuiide; • kunst v. staatkunde, politiek v.; it. re-
geerkunst, kunst v. om te regceren; •künsller m., Z. -mann; -kulsclie v. staalsiekoets v.; -last v. staatsschuld, openbare schuld v., slaalslasten m. mv.; •lelire v„ Z. \'Wissenschaft; 2. Z. Staa- tenlehre; -lehrer in. leeraar in. in de slaal(huishoud)kuiidc; it. Z. -rechltleh- rer; -list v. slaalslisl v.; -mann m. staatsman, politicus in.; -»ii!nniscA bijv. nw. als een staatsman, publiek; -manlel in. (lig.) voorwendsel o. van het wel/ijn van den slaat; •maxime »., Z. -gruud- |
salz; -minisler m. minister m. van staal;
•tialh v. (Schoenin.) half doorgenaaidc naad in. alleen lol sieraad dienende; oberhaupt n. opperhoofd o. van den staat; •ükonorn m. stnatliiiishoudkundige, economist m.; •ökonomie v. staalhuis- houdknnde v.; -prichter m. pachter in. van rijksinkomsten; -papier o. slaalspa- pier, effect o.; 2. inv. —e, staatspapie- ren, staalstukkeu o. mv., rijksarchief o.; —courszcllel m. beursbericht o., koers- briefje o. der staatspapicren; —handel in. bciirszaken v. mv.; it. effectenhandel m.; -penücke v. staatsiepruik v.; -p[erd o. sta;itsiepaard o.; -ralh m. staatsraad, raadsheer m., lid o. van den raad van state; -rathin, (mv. —tien) v. vrouw, echtgenoot v. van een staatsraad; -re- chenkunst v. effectenrekening v.; -rcr/t- ner m. linaucicr m.; •recht o. recht o. van den slaat;2.staatsrecht,grondwettig recht o.; •rechtlich bijv. nw. volgens het staatsrecht, staatsrechtelijk; -rechtslehre of •reclitsieissenschufl v. leer v. van bel staatsrecht; -rechhlehrerm. leeraar m. in het staatsrecht; -rede v. rede v. over staatkuiiilige zaken, politieke redevoe- ring v.; -rcgel ra. slaatsregel m„ Z. •grundsalz; •reichlhum m.rijkdom m. van den slaat; •roman m.staalkundigeroman in.; -ruder o. (lig.) roer o. van den slaat; •snelle v. staatszaak v.; schalz in. open- bare schal m.; scltein m., Z. •papier; •schift\'o. (lig.) schip o. van den staal; •schrift v. politiek,staalkundig geschrift o.; •schriftsteller in. schrijver m. over staatkunde,publicist io.;-schuld v.slaals- schuld v.; -schuldner in. schuldenaar in van den slaat; schuldschein in. coupon m.; sekrelar in. staatssecretaris, secre taris in. van staat; siegcl o. zegel o. van den slaat, rijks/egel o.; spruch m. uit- spraak v., vonnis o. in naam van den slaat; stelle v., Z. -aml; stretch ni„ Z •grifl; stube v., Z. -zimmer; siuhl v. pronkzucht, pronklicfde v.; -theoretiker in. staalkundige in. die geen rcgeerings- persoon is; • unmdnderung, -umkehrung •umschaffung, -utnii\'dlzung,-umuandluiig v. staatkundige oinkeenng, oinwente hng v. iu den staat, revolutie v., -utn- slurz m. omverwerping v. vanden staat •unlerhdndler in. onderhandelaar m. van den staal, diplomaat ui.; •unlerhandlang v. openbare onderhandeling v.; •ursache v. staatkundige rede. oorzaak v.; -veriïn- dcrung v. staatkundige verandering v., hervorming v.,Z. -umanderung; -verbes- seritng t. staalkundige verbetering v.; •verbrechen o. hoogverraad o.,majesteits- schennis v.; -verbrecher in. staatsmisda- diger rn., staatsgevangene m.; -cerhtilt- niss o. staatkundige belrekking v.; •ver- magen o. staatsvermogen o.; -versamm- lung v. vergadering v. der staten, sleu- den; -verfassung v.grondwet,constitutie v.; •vcrualtcr in. staalsbestuurdcr in.; •verwallung v. staatsbestuur o.; —slehre v. leer v. van bel staatsbestuur; -iw- wandlung v., Z. -uminderung; •ro-keh. rung v. maatregel ui. van openbare voor- zorg; \'tragen in. staatsiewagen lil., gala- |
||||||||||||||||
|
49
|
|||||||||||||||||
|
onderen gedreven worden; -rml o. bene-
denraJ o. van een watermolen. |
|||||||||||||||||
|
Sta.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Sta.
|
||||||||||||||||||||||||
|
1188 Sta.
|
||||||||||||||||||||||||
|
m. met driehoekige stekels: .Ikicm. dier
o. met stekels: 2. Z. •schei»; -tragend bijv. nw.. Z. .itachehg; •trdger m., Z. •hautfliigler; -tcort n. scherp.vinnig, bij- tend woord o., scherpe, bijtende rede v. vol hatelijkheden. Indeedigende uildruk- king v.; -j«»»e v. gewoonte v. om hali lijkheden te zeggen; il. Ia«teraar in., las. teraarsler v. Stack, (-(e).«, m«. -e) in. dwars-
daui m. in eene rivier. Stackdeioh, (-(e)«. mv. -e) m
door paalwerk beschutte dijk m. Stacke, (-»>) v., Z. Stake.
Stacket(t), (-(e)»,niv.-e)o.(Vest.;
staketsel, paalwerk o., pali«sade v. Stad, Staden, (-«, mv. staden.
m., Z. Geslade. Stadol, [-i, mv. Stadel) m. scbnui
v., «lal m.. hooiberg m.; (Vest.) hiirehl m., citadel v.; -liof m. boeronpiaals v. in bezit van een edelman. Stadium, (•<». Stadien)n.(C.en ,
lig.) lijdsverloop o., periode v„ phase >.; •£. renbaan, loopbaan v.; ". weg ui. van 125 pas. Stadt, (Stadie) v. stad v.: die - le-
ntsaleni, die heilige -. de slad Jeruzalem. de heilige slad; (Krijgsw., Hand.) slad, plaats, geineenle v.; in der - sein, in de stad. niet builen zijn; it. Ie buis zijn. Stadt-acht, (-e/i) v. verbanning
v. uit de stad; •aeker in. tot de «lad be- honrende akker m.:-ndel m. adel m. van de stad, «ladsadel m.: (It. g.) patriciaat ".: -adeliger m. sladsedclman m.;(R.g.) patriciër m.; -amt o. stedelijk auibl o., stadsbetrekking v.; 2. stadsbesinnr <>. •anitiHiiim ui. hurgeiiieester, schonl in.\' •amrall m. voorzitler van den gemeen- leraad; -nrre*t m.. Z. •kaft: -ar:t m. stedelijk geneesheer in.; -0auherr in. stadsarchiteel ui.; •beamter ui. stedelijk ambtenaar ui.; die -beamlen, stedelijke •ambtenaren: it. het «tedelijk bestuurn.; •befehtskabet ni.siadsbcvelhehher m.:-fte- sutïunq v. bezetting v. der slad; -lmeoh- ner m. stadsbewoner m.,Z. SlAdler; -lmti sd. stadsbode ui.: •brauek in., Z. •««?• hianek; •bueh o. Iivpotheekbock o. der stad, register o. der stad; il. stedelijke grillie v.; 2. stadskroniek v. Stftdtchen, Stijdtlein, (verkl.)
o. stadje •>., kleine stad v. St&dto-uusschuss, {•ickutset,
mv. schutte) in. commissie v. van bur- |
||||||||||||||||||||||||
|
Stftb-fBUOr, [~feuer>, mv. -(e*er)
o. smidshaard m. «aaraan slaafljz.T gc- sineed wordl; .gericht o. rechtbank .\'. over leven eu dood, bloedban m.: -i/"/rJ o. staafgninl, goud •>. in «laven; .halter v. slafdragcr. stnkdrager m.; (Her.) voor- 7iiirr in. eener crimineel»! rechtbank; il. plaatsvervanger; •hammer m. hamer ui. •nu «laafljzcr te smeden; 2. sta»fljzei\'Sine- ilerij v.: -knbel in. (Meuh.) holle hlik- sehaaf v.; •Iml- o. kuiphout, duighoul "•: •k-hen o. his«rhnpslecn o. Stabler, Sttibler, (-s mv. Slab.
Ier en Sliïblcr) in. (veroild.) slafdragcr in., pedel ui.; (fier.) hij dieden eed voor- zegt; 2. moester. Iwa« ni. StabliRh, bijv. en h. (veroud.) ge-
rechlelijk. Stab-los, bijv. en h tonder sial,
zonder «lul. /ouder «ton i; -mn*z o.. Z. Slab; -mennnti v. slaaliuetiug, rocde- lootiiig ».: .rerbenkitnst v., •recknen ♦>.. •rechnuni v. rekenkunst »., rekenen o. mei slaafjes rh ibdologie v.; .reiner in. hontkloover dnigenklnover, boschwer* ker m.- •ttklQqer m.. Z. -reis:er. Stabs-o rit, i-oi»<(e)«, mv.-dmfer)
o., -iunt01, (-eu) v. baljuwschap n.; •nmlmann m.baljuw ui ;-<tr?tm.(Kryg*- vy.)chirurgijn-niaiooriii.;-r\'i;)/;.;»,-A«i/;\'\'- mann in. kapilein-adjndani m . kapitein ui. van den «laf. Stabsilber, (-«) ".. /. m. »i»»f-
zilvcr, zilver o. in «laven.
Stabs-offizier, (-«, mv. -e) ui.
slalollicier ui.; •quvrtirr o. hnofdkwar- tier o.; •quarliermcisler in. kwartier- meester m.: •rillmrisler in.. Z. •haupl- mana;-ttu\'idar:t m.cliimrgfjll-majonr m. Stüb-thiorchon, (verkl.) n.iiifu-
siedierlje; •IrSger in.. Z. •huiler. Stabling, (-e«) v. (veroud.) voor-
lezing v., voorzeggen o. van den eed. Stab-Wltrz, (-n/;.\'.v) v. (PI.) ave-
ruit v., ciirnenkruid o.; wilde —, vel l- jveruil vv, —mïnnlem o. mannelijke averuit v ; •:ange v. (Sm.) tang v. om staalljzer te smeden; •rehente 111. mei de roede gemeten tiend o. Staccato, l\'ijw. (Muz.)nfgeslooteu.
kort, gebroken, staccato. StaChel, (-«, mr. -«) in. stekel,
prikkel, doren, angel ui.; (nm sporen), prikkel m.; (van een gesp), long v.; |
•ilolie v. «tekelkroon, kliskroon v.;-o>s-
che in. zeedraak m.; •eidechse v. (Nat. hisl.) strkelhagedi« v.; •/\'eioe v. (PI.) vijgediMel. bloedt ijs v.; -ftsrh m. (.Nat. bist.) runder —, knrlvin v.;2. Z. \'hort; ö. zeeëgei ui.; -ftieije v. wapenrlieg v.: -/ïoft m. (Nat. bist.) «lekelkever in.: -/Iow v. «lekelvin v.; -fot$er in. ti«ch m. met stekelige vinnen: •flunder m.sle- kelige tarbot v.: -(nrmi<i bijv. uw. «Ie- Ikelvnrmig. angclvonnig; (Ontlk.) doorn* |
|||||||||||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||||||||||||
|
aehlig; (Nal. hist.) stekelpnntig; -/V",\'-
sa/: m. (Ontlk.) ilonmig uit«teek«el o., idoornige been verlenging v.; •frurltl v. jstekelige vrnelu v.; -fruchlig bijv. nw. mei stekelige vrnchlen; •gevirhs o. «ie- keln.\'e plant, diioriiplaiil v.; -hnur\\q bijv. nw. mei stekelig h.mr. mei borstelig, styf haar; -/i««/ v. mv., -hnuler m. mv. die- ren o. mv. mei stekelige huid; -hnui- l/lugler m. angeldrager ni.\'(een ir,«eet); l-Ajr.w v. gehaarde gier«t v.; -Aeu o. Spaansche klaver r.; -h\\tni m. stekel- haai, znigerviseh ui., zcezwijn u. Stachelicht, bijv. nw. al« stekels,
|puntig, uitstekend, Z. tlaekelftlrmig. Stach(e)lig, [•er, -«\') bijv. nw.
jslekelig. vol dorens, puntig, vol slekels; 1. stekels hebbende; (lig.) vinnig, hale- lijk. netelig. Stachel-kiifer, (\'kafen,;n\\. .bi-
Ier) in. slekelkever in.; *iop[ in. ~lekcl- kop, kyp ui. mei stekels; -krahhe v„ -krebs ui. «tekelkreeft in.; \'kragen m. zeeëgei, tweetand ui.; \'krant o. slekelkrnid o., prangwnrtel in.; •kreuzbanrt o. (Ontlk.) ilooruaehtig kraisverbaiul o.; -i«i/e/ v. zeeëgei,zoedraak in.;•//\'»«• v. (Nal. hi«t.) post v. (een vi«elijo); -tneh o. (Ontlk.) gal o. van hei doornig wiggebeen; \'fat
bijv. nw. zonder stekels, zonder angel; • meersen/ ui. (I\'l.) zeeiakel v.: .mnhn in. (I\'l.) doornacblige maankop ui.; —nuskel ui. dnornachtige spier v. ïïttichül\'t, (stachelte, y-ataehelt)
bedr. ww. «teken, prikken; (lig.) prik- kelen. opwekken; \'J. van «tekels voorzien, met stekels, een angel wapenen. Sta,chel-nusa, \'-mïs*e) v. waier-
nool v.; 2, Z. Slechnpfel (I); •rnupe v. stekelrnps v.; .rede v., Z. •icnrl; -reim ui. puiiMichl. epigrain o.: -rmlie v. -le- keliog, pylslaarl in.: •scheide v. (Nal. hi«t.,i «lekelige zeeacbeeje v.; •>. (van i.i- secten),augelscheede v.; •mher: ni.scher- pe, hittere scherts v., hatelijke gee«lig- heid v.; •tthneeke v. stekelsëhelp, pnr- perslakschelp v.; •iehrifl v. se.holsohrifl, spolschrifl o., satire v.; •tckmanm m. selielkruid, <chnrpinenkruid o.; schieanz m. angelvuriBige staart m.; (Nal. bi«l.\' «poorvogel, lansvngel m.;2.gewone ster- hagedis v.; •fchwrin o. (Nal. hiil.) sle- kelvarkeu,ijzel varken o.;—fiseh m.hoorn- viseh in.; -wdntnd in. stekelige zeehond ui.: \'teekafer in. stekelig zeednizendbeen o.; senfm. (I\'l.) veldrakel v.; .spitse v. «lekelpnnt v.; (Nat. hist.) stekel,angel ui.: -<pitzig bijv. mv. met scherpe punt \'Nal. hisl.) mei stekels; stein m. ver- sleende zeeëgei in.; -itrakli\'j bijv. nw. met -iekeli;« stralen; .laube v. zceegel |
||||||||||||||||||||||||
|
81
|
||||||||||||||||||||||||
|
(van een" hij &). angel in.; (van een
egel), «tekcl ui.; feiner -, scherp loo- getje o.: (van rozen), doren m ; (van ko- renaren), baard in.\' mil -» betetzt, Z. tlatkelig; (flg.)aanprikkeling. «ansp >rinji v.; (Scheepv.) schippersbooni ui.; (II. \'s.) icider den - keken, zich verzeilen, weer- spannig zijn. StaOhel-Hhre, (•«) *. .gehaarde
korenaar v.; 2. ham-kam in.; •»loe v. stekelige aloë v.; .Inirsch ni.. Z. -liiir<;; • bail in. (Nat. hi«t.) gestreepte lipvisch id.; •banrb ui zee.\'i>.l in.; •betre v. kruishes v.; -hrerslranch m. krilisbesse- hoom iu.;\'-tiett o. ongeinnkki-ljjk bed ".; (Hg.) ziekbed o.; -W-iiev. gewone werk» hl.\' v.; .hmie v. (I\'l.) driehoekige cactus ui., -awt ui. (Nat. In-l._; stekilhiars in.; |
||||||||||||||||||||||||
|
5829
|
||||||||||||||||||||||||
|
gers uit verschillende «leden; -bank v.
(verond.) zitbank v. van de afgevaardig- deii der rijkssteden. Siaclicr. (-«, mv. Stadier) ui. sie-
ileljng, «ladbeivouer, inwoner in. eener slad. St^dtOtag, (-(e).«, mv. .e) m. ver-
gadering v. van den raad, vergadering v van argevaardigdeu der slad. Stadt-feste,(-«),-festung,(-c»,
v. citadel ».; -//hc v. Int de slad l«*l|i>i\'-
lende weide v.; it. om ile stad liggende weide v.; •freikeil i. vrijheid v., prtvile- gie o. eener slad; -gebiuile o. sladsge- liouw o.; .gebiel o. gebied o. eener «tad •gegend v. omstreken v. mv. der «tad;2. |
||||||||||||||||||||||||
|
Sta. 1189
|
||||||||||||
|
Sta.
|
||||||||||||
|
Sta.
|
||||||||||||
|
Staffotto, Stafete, (-«) ». ren*
bode 111., estafette ui.; it. tijding v.
Stafi\'jren, {ttaffirte, itaffirl) bedr.
ww. ein KteiJ -, versieren, gaiueeren, met uplegsel & voorzien; einen Uut *, opmaken; ef\'ie Lamtuliaft -, slolleereu, mei figuren, staudbeelden, bouwvallen & versiereu, II. vved.vv vv. sick -, zicb op- dirkeu, zich buileiigeiiievn eu smakeloos opschikken. Staffirer, (-.,inv. SUflirer) ni.op*
uiaker, stolleerib\'i, vergulder 111.; \'2. • ol Sla/fumater iu. grofscbilder, veruis* ser 111. Staffiru-aierei, *., z.m. opdruk*
keu o. van kleurlagen op bout, metaal, ijzerwerk. Staiiiruug, (-<«) v. garnituur n.,
slolleeriiig v.,(llg.;opscuik iu.;(vau schil* derijeu), ligureli & Ier versiering van een landschap. Shetg,[-[ejs, mv. -i) o. (Zeevv.) dik
scbecpstouw o. van 22 strengen, stag o.; lotei -, Iikis slag, horgslag o. Slag-auge, ï-», inv. -n) o. slag-
kraag in.; •biock 111. slaglilnk o.; -s/«rit iii. slagfok, sloiinlok v„ \'kiayen m. •tagkraag ui. iStaguyl, (*(«)«, inv. -e) in. (Spi;g.)
bladliu, verloeliesel o. atag-segel, (-yr/j. inv. -yel) o.
stagzeu o., * stug o. bras 111. van de lij- zeilspieleu; •takel o. slaglakei in.; -.:eue \'iijvv., —Mm uitteken, (Zeew.j (van het aukcrlouw), up en neei zijn. Stabl, i*(*j*i inv. Sluhle) m. slaal
o.; m -, Z. stuhlern; Hal&rlicher, gerei- nigler -,iiaiuuilijk,gezuiverd staal; (lig.) er nl ion Enen unU -, hij heefl een ijzer* lerk geslei,2. slaieu werktuig o.; (I.iul* w.) strijkijzer o.; (Zeemt.) rond staal o.; (Ur.j Stikte, beitels ui. tuv.; (lig.) zwaard >.., kling v., dolk 111.; 5. • of Sluiikiieii o. staal o., staaltje, uioii* sier o. Stahl-ader, (-«) r. slaalailer v.;
-1111/1 u v. werken o. 111 slaal; 2. werk o. van staal, staaivverk o.; •urbeiter 111.werk* wan 111. die staal verwerkt; •arlig bijv. uw. slaalachlig; -arznei v. (lieu.) staal* middei, staaldeeleu bevattend geuees- middel o.; -0aU o. bad o. van staidwaler; 2. staaldeeleu bevallend mineraalwater o.; •bliiu o. en bijv. uw. staalblauw o.; •bleek o. staalplaat v.; 2. slaal o. iu bla* oen; •breiinen 0. slaalarandeii o., slaal» voi \'iiiiug v.; •Ufenuer tu. slaal werker ui.; •breitnerei \\.,t. •br*»ntn;1.staalfabriek. staalhut v.; •bruuneii ui., Z. •buit (2). isLilhlcliüU, (verkl.) o„ t. SIM;
•buch o. staleuboek u., uioilslerkaarl, staalkaart v. StahL-dcgeu, (-yenn,niv. -gen)m.
slaieu degen iu,; •iterb, •dicht bijv. UW. staalhard, zoo hard als staal; -druht ui. stalen draad 111., staaldraad o. aiatüeu, (stahtte, yetlahlt) bedr.
ww. Tuch -, mei een loodeu stempel voorzien. Stablon, {\'tiiklte, tjeatahtt) bedr
ww. verstalen; 2. staalhard maken, 3. Eitem -, harden, mei eene staleu puni |
||||||||||||
|
dine», •priester 111. stadspredikant,stads*
priester m.; -rulli iu. stedelijke raad ui.; *rccA< 11. sledelijk recht o.; 2. slndswet* len, sladsverordeningen ». inv.: 3. Z. •gerecht some; •regierung \\.. •regitnenl o. Medelijk bestuur o., Z. •nbrigkeil; •lichter m. stadsrechter, rechter ui. in eene stedelijke rechtbank; ->chutz IU. sladsschal m., thesaurie v. eener slad, •sehlhttel 111. mv. sleutels ui. mv.der slad; -$ehreUrer 111. griffier m. eener slad; •schub! v. sladsschuld, stedelijke schuld v.; \'tehule v. stadsschool v.;-srkullhenz m. schout in. eeiierstad;—enaml o.ainbtl o., waardigheid, belrekkiug v. vunsohoul iu eene stad; •ichtealbe ... /. fliiaca* tchwalbe; siegel o. stadszegel o.; -ml<t\'it ui. stedelijk soldaat, soldaat 10. bij de burgerwacht, schutter ui.; \'2. inv. —ru, schutterij v., schutters in. inv.;-scliiiini- mer 111. 111 veeren hangend rijtuig o.; sleuer v. stedelijke belasting, »ladsbe- lasiiug v.; •tyudihu m. »«iorilvoerder, raadgever, rechlsverdediger III. eener stad: •theil ui., Z. •vierttU-tkui o. slads* |Kiorl v.; -lhuini iu. stadstoreu in.: -«/ir v, sladsklok ».; •terordiieter ui. afge* vaardigde 111. van de slad; -re\'oiilneleii- tersuiiiiitlting, vergadering v. van den siedelijken raad; -riiilet o. -tnilsivijk v ; * 00/ in.. Z. -umtman\'t, •sehuUHeis:;
-i\' ite\'i v. baljuwschap o. eener slad; -eu. o. sladsvolk o., Z. •leute; •wacke v. stedelijke vracht v.; -vachlmeuler ui., Z. •vtiijw; "icaoe v. stadswang v.;-\'ta./e- meister m. sladswaagmeesler 111.; -ie«/J iu. lol eene stad behoorei. I lmsrli of woud o.; -uull m. stadswal ni.; -«uyi/«n o. stadswapen o.; -ueide v. stadsweide, tol de slad Mioorciide weide v. of vvei* lauden o. mv.; •weten o. 1. iken v. mv., belangen o. mv. eener stad, stads-aken v. inv.; \'I. /eden, gewooilleu V. mv. der slad, stadsinaiiler v.;-iiie.>ev. stadsweide v.; •wirlh m. kastelein 1,1. 111 eene slad; •uektnmg v. stadswoniiig, woning ». 111 eene stad; -uundarzt 111. stedelijk heel* tneester, sladschirurgijn 111.; •ziiikem*! 111., Z. •iniisiktml. Stai\'eisen, (-a) o , /.. ui. staatij/er,
ijzer o. iu slaven. Staffftge, (*e) v. (Schild.) sloflage
v., op eene schilderij voorkomende ue- venligureu v. mv. Staffel, (-«)v. Irap v , trede, sport
v.; (lig.) Z. Mu/e; \'2. (van eene ladder), Z. Sproue; (Hand.)Z. 47u/ie/;(Spraakk.) * der Vei ileicliung, \'t. Vergleichungstlufe.
Sïi.uJlei, (*(.•«) ». (Schild.) schil*
dersezel ui.; •gemilie, •ttück o. op den ezel geschilderde schildery v.,(schildcr)- sluk o. Staffel-förmigjbijv. uw. bij trap*
iien, liapsgevvijs; 2. — 0/ -imse bijv. 11». (Krijgsvv.) sportsgewijs, iu kleine op elk. volgende afdeelingen; -gesaiig ui iieurlzang ui., •teheibe v., Z. Sla/fm •fitte v. laddenortnige, *pnrtsgevvijzc stelling v. Staftën, (-..mv. Stoffen) iu.(l)urw.)
wijzerplaat >• mei tvvaall\' ui.leidingen voor de uren. |
||||||||||||
|
.lii\'l-wijl. v.; -g,-W o. geld o. met hel
stadswapen er op; •gvtiruuch iu. stad— gebruik, gebruik o., gewoonte v. in eene slad; -gemcin(d)e v. gemeente, burgerij v. eerier slad; •gerecltliykeit, -gerechlsa- me v., Z. •freiktil; it. stedelijk recht n.; •gerede o. sladspraalje o.;-gerirht o, ste. delijk gerechtshof o., stedelijke recht* bank v.; •geriehlsbarkeit r. gebied, res* »ort ii. eener stedelijke rechtbank; -</e- rSc*/ o. gernchl o, dal in eene si.id liMipt; -ycschichle v. studspraalje o.: -i/e- »etz o. sladsvvel v., /.. •ordiutng; -i/e- sprdch o. sladspraatje o.; •graben in. stadsgracht, gracht v. om «ene siad;-ou/ o. tot eene slad bebooreud goed o.;-,\'«j/\'i v, sladarresl •>.; jcmii. — yehen, iem. sudarrest opleggen, verbieden builen de slad te gaan; -hauutmann di. kapitein w. der burgerwacht; •Auux u. stadhuis raadhuis o. eener stad; •herr ui. lid o. tan den siedelijken raad; 2. heer iu. uil rle slaJ, stedeling ui.; -liolz «. Z. -waU. Stadtisch, bijv. en b. steedscli, burgerlijk,met eene stad overeenkomend, lol eeue slad behoorend. -e* 11\'e.eii, stcedsche manieren v. mv.; - of uu/-c Art, sleedsch, als een stedeling. Stadt-jugend, »., z. u.. stads*
jeugd v., kinderen o. uiv.dersUid;-ju/i;/-
/cr \\., \'t. •m&dthen; •jttnker ui. stads- jonker, patriciër iu., •kummer v., \'t. •kasse; -kiimtnerei v. sladsrekenkaiuer v.; -kammerer m. sladsonlvauger in.; -ku*x(e)le) v. sladskausciarij v.; •katse \\. stadskas, stedelijke kas ».; \'keiler in. sludskeldor m.; -/.111J o. kind o. uit de stad; (lig.) lanterfant, slraatslijper dj.; •koelie v. stadskerk v.; il. Z. Stiflnkir- ike; -ktuUche v. (lig.) babbekaarsler, uabbelkuus v.; •knecht ui. agent 111. van politie, diender, stadsbode ui.; -kunJiy bijv. nw. 111 de geheele stad bekend; — werden, door de geheele stad beücnd worden; -teben o. stadsleven u.; -leule iu». stedelingen ru. inv.; • müdehe» 11, meisje o. uil de slad; •ntagmtrat 1:1., Z. \'tibrigkeit, -rallt; -mujur in. majoor ui. van de Redelijke macht; -mitiiier[t:n) v. (uiv.) stedelijke niaiiier(eu) \\. |iiiv.}, stcedsche beschaving v.; •markung v. muwijziug v. van de greoieu der slud; •utöiiig bijv. uw., Z. tlidlisch; •maner v. stadsmuur 111.; -uinstcr 10. (veioud.) gouverneur iu. der stad; -«nii- v. slede* lijke uiitilie v.; -munze v. stadsuiuiit ».; it. Z. -ijtlJ;-uiustkanl 111. staJsmu/ikanl rn.; •iieuigkeil v. stadsnieuws o.; -obng- keil v. stedelijke overheid v., stedelijk bestuur o., stedelijke raad iu.; -o/ficier in. ollieier m. der slad, sludsofliciel\' ui.; •ordnung v. stedelijke verordciliug t.; il. Z. -polizei; •ffurre v. parochie, pastorij v. eeuer slad; •pforrtr in. pastoor, pie* dikaul, geestelijke 111. eeuer slad; -/>/Vi- (!i m.,Z. -musikant; •yftege v. beheer o. der stedelijke iukomsleii; -pfleger ui., Z. •kammere,; 2. \'t. -richler;-)>ilicliiig bijv. nw. onderworpen aan de sladsvvetten, tol hel rechtsgebied eeuer slad behoo* reodc; -physikui 111., Z. •arzl; •polizei \\. stadspolitie, stedelijke pmiliev.; -1110 |
||||||||||||
|
Sta.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
H90 Sta.
|
Sta.
|
||||||||||||||||||||||||
|
tuiiistazk.hooneustaak m.; (Zeew.) staak
in., paal ui. Staket(t), (-ie)j.mv.-e) o.,Z.Sioc
kelt. Stalactit, (-en, mv. -en) m. drop
steen, slalachiet ui. Stalagmit, (-cn, mv.-en) ni.drop
steen in. die op den bodem der grotten door opdruppcling gevormd wordt.wral |
sen, de booge stammen, boomen laten
slaan; fanfzig Slimme Bauholz, vijftig. voclsch hout opleverende boom m.; auf einen trilden - pfropfen, op een wilden stam enlen:\'2.boomstronk m.,voet m. van den stam; 3. (van het kruis), boom, stam IU.; (van eene zuil), schacht v.; -i. (flg.) stam ui., geslacht o., lijn v., afkomst v.; con königlichem -e, van koninklijke af- komst, van koninklijk bloed o.; (Landh.) ein - Vieh, ras o.,soort v.;(Bergw.) aktie v„ aandeel o.; i. \\l. gesch.) stam in.; (o (jeseb.) stam iu., kaste v.; (lier.) nach Stammen erben, volgens stamboo- inen in. mv.; einen netten - anfangen,ee.n nieuwen stamboom aanleggen;teeiblicker, maniiliclier - eines Gesclttecltles,vronvic- lijke, mannelijke lijn v.; (Spraakk.) Z. •ivort; (Sp.) Z. -Aur/e;il. -geld; setzen, inzetten; (Krijgsw.) (van een regiment), kader o. St»mm-accord, (-(c)s, mv. -e)
in. (Muz.) stamakkoord o.;-aloe v.staui- aloe v.; -dltern mv. slanioiiders m. iiiv.; |
||||||||||||||||||||||||
|
voorzien; (flg.) den Muth -, versterken;
ein Glied -, ongevoelig maken. Stahlern, bijv. en b. van staal,
stalen. Stahl-crz, (-et, mv. -e) o. slaalerts
o.; -fabrtk v. staalfabriek, staalhut v.: •farbe v. staalkleur v.: -farben, -[arbig bijv. mv. slaalkleurig; (Scheik.) met staal bezwangerd; -feder v. stalen veer v.; 2. stalen pen v.; -gaden ui., Z. -huf; -grau bijv. niv. staalgrijs; •grin bijv. uw. staal» groen. Jonker groen; •kanimer in., Z. •fabrik; 2. staalsuiedersluuiier iu.; -harl bijv. uw. zou hard als staal; -/iui7ev.hard- heid v. van bet staal; •liarluug v. har- ilen o. van het staal; -Ao/ m. (in Lon- den), |ilaats v. waarde lakens gestempeld worden; -hitlle v., \'/.. -(abrik. Stahlltsch, [-es, mv. -e) ui. pul-
Ier, dislclvink in. Stahl-kette, (-«)v. stalen ketting
in. of keten v.; -ïij/« v. kist v. utu bet staal te gloeien; \'klampen m. klomp ui. staal; •knop/ m.stalen knop, stalen knoop ui.; -knoten in. (Ilew. d. erts.) toevoeg» sel o. bij bel staal om het goed hard te maken; \'2. (Uelfsl.) bruinsleen o. en in.; •kobalt m. grijs kobaltei ts o.; -kruul o. praugworlel m., stalkroid o., ossebrener in.; 2. vlaskruid, vrouweuvlas o.; 3. ijzer- kruid o.; \'kuchen m. slaalkoek ui.; -ku- gel v. stalen kogel ui.; 2. (Gen.) ballen in. mv. van Mars; -tuttcerye v. slaalbeval- tende slikartsenij ».; •leuchter ui. stalen kandelaarru.;->nittelo., Z. •arznei; •na- del V. stalen naald v.; -platte v. stalen plaat, staalplaat v.; .pulver o. slaalpoeier o.; -quelle v. staalbevalkude bron v., •ring m. stalen ring in.; -$aile v. stalen snaar v.; schilfer in. schilfers v. mv. in het staal; scltieszen o. schieten o. met deu kruisboog naar hel doel; schaalle v. stalen gesp ui.; schneider in. slaalsnij- der, graveur ui.; spiegel ui. stalen spie- gel m.; -s/u/i ui.stalen staaf v.;-s/em ui., Z -erj; it. ijzerspaath o.; sliclt in. gra- vure v.op slaal.staalgravure, staalplaat f. Stij-hLung, (-en) v. stuk o. staal
om mede te .verstalen. Stahl-waare, (-«) v. klein ijzer-
werk o., staalwaren v. mv.; -wusser o. staalwater, mineraalwater o.; -weinsletn iu.(Scheik.)mel staal bezwangerde wijn- steen in.; -tvetk o., Z. •arbeit; 2. •fa- brik. Stahr,(-(e).v,mv.-e) ui. (Nat.hist.)
spreeuw in,; eiu Fluy of Sehwarm -c,eene vlucht, een zwerm spreeuwen; \'2. (Gcz.) Z. Slaar. Stahr, (-(e)s, mv. -e) m.,Z. .S\'i7/a/-
6oc/;. Stahren, (stahrtc, yeslahrl) o.ww.,
ui. Ii. (Landli.) (van den ram), sprin- geu, dekken; \'2. (van schapen), tuchtig zijn. Stahren-achat, (•(«)*, mv. -e)
ui. oogjesagaat ui.; -hcrd in. (Vog.) spreeuwelltiel o. Slahr-grau, o.eu bijv.nw. spreeu-
wegrijs o.; •inesle v. spreeuwenkiiip v. Stake, (-») v., Staken, (•», mv.
Sniften) m.(l.undh.)Z. .S7s*ej/e;(Tuiiib.) |
|||||||||||||||||||||||||
|
75
|
|||||||||||||||||||||||||
|
slee», stalagmiel.
Stall,(-(e)i,uiv. Slnlle) m.slal,paar-
denslal, koeiciistal ui.; (Jachtw.) plaats v. waar gejaagd mag worden; Viehinden • Ihun, vee stallen, op stal zetten; (Spr.) geduldige Schafe geiten viel in enten -, er gaan veel makke duiven iu een huk; il. den • zulhun, tienn\'s Pferd geiloltle.it ml, den put dempen als het kalf ver dronken is; \'2.(Rijk.)pisvloed m.;(Veea.) lattlerer -, suikerpisvloed ui. Stall-aint, (-umi(e)s, mv. -amler)
o. bestuur o. met hel opzicht over den stal belast; \'2. slaldieiist rn.; -baum ui. stalbooui, latierboom iu.; -beamler, -be- dienler iu. slalbedicude. stalknecht m •bube in. staijongeu ui.; -blind bijv. n». door hel lange slaan in een donkeren slal verblind; -bürste v., Z.l\'fenlsbiirsle Stallchon, (vcrkl.) o. stalletje o.,
kleine stal ui. Slall-deckc, (-\'i) v. paarJcdck,
dekkleed o., schabrak ».; -diener iu., Z. •bedienler; -dieml Dl. slaldienst ui.; \'2. Z. •aml (2); - eitner ui. sUileinnier m. Stallen, (stallte, geslulll) o. ww
ui. h. (van paarden), stilstaan om te pissen; \'2. bedr. ww.s\'allen, op stal brcu- geu; il. deu pisvloed hebben; (gemeeiiz.) mit einander -, uvereensteiDuien, cens- gezind zijn. St&n-füllen, [\'[uitent, mv. -ful-
len) o. stalveulen, veulen o. dat iu den slal wordt gevoed; (lig.. Scherts.) Z Ladenliuter; -lüllerung v. slalvoeder o. stalvoedenng v.; -gabel v. slalvork v. •geld o. stalgeld o.; -/iew^s/m.slalheiigsl ui.; -jnnge iu., Z. -bube; -junkerm. stal* jonker ui.; •killel in. grove linnen kiel stalkiel iu.; •knecht in. stalknecht, slal- jougen, palfrenier ai.; -kruulo.,\'/.. Stuhl- Uraut (I. \'2); -leute mv. slallieden, stal bedienden in. mv., stalvolk o.; -meister in. stalineesler m.; -iueislerei v. slaluiees- lerschap o.; -raum iu. stalling, ruimte v om te stallen; it. stallen ui. mv.; -roek m.,Z. •killet; -rOis o. rijpaard o.; -schret- ber iu. schrijver m. voor de stallen; statisch bijv. uw.(van paarden),den slal niet willende verlaten; -lhüre v. stal- deur v. Stallung, (•<;«) v. (voor hel vee),
stallen m. mv., stal ui.; (voor paarden), stalling v.;(Jachtw.)met jachlnetten om- geven plaats v.; szins lil. stalgeld o., slalliuiir v. Stullzias, {•en, mv. -en) m., \'L.
Slallgeld.
Slaltisr li, bijv.nw. samentrekkend.
Stamm, (-(e)s, mv. Siamme) in.
(van een boom), stam, stronk, buo:n- stam in.; (van eeue plant), stengel m.; (Üuscliw.) die liohen Stamme steken las- |
|||||||||||||||||||||||||
|
•battm iu. sta
|
48
|
mboom in., slamtafel v., ge-
|
|||||||||||||||||||||||
|
slacbtsbooiu iu.; -biene in holle boom-
slaiumeu nestelende bij v.; -blu.lt o. aan deu stam groeiend blad o.; \'2. alhuinblad of -bluadjc o.; -blülhiij bijv.nw. met bloe- men aan den stengel; -buch o. stamboek, gcslachtsboek o.; \'2. alhuiii, gedenkboek |
|||||||||||||||||||||||||
|
098
|
|||||||||||||||||||||||||
|
o.; —blatl o. albumblad o.; -buchreiler
m. iem. die een ander mei het schrijven van een albumblaadje lastig valt; -buch- slabe in. wortelletler v.; -burg m. burcht in. van deu stamvader. St&mmeisen, (-eisens, mv. -eisen)
o., Z. Sle\'itmeisen. Stammoln, (stammelle, geslam-
mell) o. ww., m. h. stamelen, stuiteren, stamelend uitbrengen, aarzelen, Z. stot- tern; \'2. bedr. ww. sein Gebet, seinen Dank -, stamelen; ein -der, eine -de, sta- melaar, stotteraar m., stollcraarster v. Stamtnen, (itammle, gettamml)».
ww., ui. s. stammen; (van personen), Z. abslammen, herslammen; (Hl.) oorspron- kelijk zijn van; (Spraakk.) alleidcu. Stammen, (stammle, gesldmmt)
bedr. ww., Z. stemmen. Stamm-ende, (-e«i/es,inv. -ende)
o. (aan een boom), sluineiiid o.;-endung v. (Spraakk.) eerste naamval, nominatief in.; -erbe in. erfgenaam iu. van een ge- slacht; 2. Z. -haller; -erbsehaft v.crfcuis v. van een stam. Stammes-urkunde, (-n) v. ge-
slachlsregister, slaiubewijs o.; -vertvund-
ler ui. slamgenool m.; -ecraandtsehafl v. verwantschap v. van stammen. Staram-farbe, (•») v.geslachls-
kleur, oorspronkelijke kleur v.j -faut bijv. uw. verrot in den stam; -fvlgc v. geslachlsopvolgiug, geslachtslijsl v., form v.vorm m.van den slam,oorsprou-
kelijke stam, wortel ui.; 2. (Spraakk.) stam ui., stamwoord o„ wortel, wortel* vorm in.; •fSrmig bijv. uw. stanivormig; freuml in. bloed verwant ra.; •frtlcltlig
bijv. uw. met aan den stam groeiende nichten; -gcld o. hoofdkapitaal, grond•
kapitaal o.; (Sp.) inleg, inzet in.: -genvss |
|||||||||||||||||||||||||
|
Sta.
|
Sta.
|
|||||||||||||||||
|
Sta. 4191
|
||||||||||||||||||
|
in. stamgenoot m.,\'L.-[teund;-gerieht o.
(Onllk.) s\'.amgerechl o.; -gestift o. slich- ling. eifmaking v. ten voordeele der fa- milie; -gut o. stamgoed, familiegoed o.; •2.(Leeuw.) alludiaal goed o.;unveratiszcr- litltes —, fideicomniis o.; 3. Z. -geld; • haar o. (Lakcnw.) hard, borstelig wol-
haar o.; -haarig bijv. uw. (van de wol), bard, borstelig. Stammhaft, bijv.uw.,/.atdmmig.
Stamm-halter, (-haliers, im-. • killer) in. stamhouder, voortplanlor m.
van een geslacht; -hau» o. slamhuis o.; \'2. oorsproukelijkc woonplaats v. van een geslacht; 5. stam in. van verschillende rassen; -herr in., /. -vatcr; -hol; o. slaiu- liout, boog opgaaud hout o.; 2. bezaagd hout o. Stammicht, bijv.un.,Z. tlimmig.
Stammig, bijv. en b. een stam
hebbende; (l\'l.) als een slain; (Bosehw.) hoog opgaand, hoogstammig;\'2.vandicht hout; (lig.) sterk, stevig, gespierd; •es llolz, hoogslammig bout. Stamm-kapital, [•lalet, mv.
• laden of •tule) o. grond kapitaal o.; -karte
v. (Sp.) slokkaarl \\.\\-klafler v.(üoseli- w.) vaam in. Mamhout; -land o. «ader- land, moederland o.; -leken u. familie- leen, siamleeii o.; -lei$le v. lijst v. op de as van een wagen; -leiter v. (Muz.) toonladder, gamma v. Stammler, (-s, mv. Siammler) ni.,
-m, (•nen) v. stamelaar, stotteraar, hakkelaar m., slaiHclaarsler, stotteraar- ster, hakkelaarsler v. Stammling, (-(e)s, mv. -e) in.
alstammeliiig, nakomeling m.; (l\'l.) uil ilen stam komende lak ui.; (Spraakk.) van Jeu stam afgeleid woord o. Stamm-liniü, (-«) v. geslachls.
liuie v., fainilictak 01.; "2. stamlijn ».; •locku v. vlok v. stijf wolbaar; -lodc V. (lioschw.) allegger ni.; -/os bijv. uw. zonder stam; 2. (l\'l.) van den stam be- roofd; -moos o. (l\'l.) slammoso.j\'J. (Nal. lust.) koraalmos o.; -muller v. stammnc- derv.; -nadct v. (Schoeniu.) driehoekige naald v. om leder te naaien; -nennteorl o. stamwoord, zelfstandig naamwoord o.; -or/is m. bul, springos m.; -paar o. stam- ouders in. mv.; •regisier o. geslacblshjst v., Z. -baum; •reikt v. opvolging v. der nakomelingen van een geslacht; -reis o. allegger m., slamscheut.wortelscheul m.; •rind o., Z. -oeh$; schaft in. schacht v. ecuerzuil; schwarm m. bijeuzwcrni in.lol voortplanting;-ic/in>ein o.mocdcrzwiju o.; silbc v„ Z. •sylbe; sitz in., Z. -haus (2); •tprache v.grondtaal.oorsproukelijke taal \\.;standtg bijv. uw.op ilenslam staande, eraan groeiend; -su/frcv.slamlellergrecp v.; •tafel v., Z. -baum; -theil m. erfdeel, aandeel o. dat een lid van den stam als erfgoed toekomt; -tr(iger ui., Z. Leken- trager; -vater va. slamvader in.; der — der Menuetten, de stamvader m.der mcn- schen, de eerste uiensch, Adam in.; -cer- maehtniss o., Z. •gestift; •vermogen »•> Z. -kapilal; •oerttmndl bijv. nw. slam- verwaul,gelykslaculig,gclijksoorlig;-tw- wandlickaft \\. gelijkslachligbeid, gelijk |
bak, trog, vijzel ui. om in te stampen;
•mascltine v. stampwerktuig o.; -mükle v. stampmolen, runmolcn, papiermolen, oliemolcn in.: -pcrle v. kleinste soort parel v. als gcneesuiiddcl tol poeder gc- stooten. Stampfreiten, (deelw. stampf-
gerillen) o. ww., m. h. (Zeew.) stampen, heien, slampeu eu hielen, slaniprijden. Stampf-schl\'agel, (-gels, mv.
•gel) ui., Z. •kkilz; (Straalm.) slraal- slampcr m.. slraathei v.; -see m.stam- pciule, korte zee ».; slag o. (Zeew.) iweedc loos slag o.; steven o. achter- mast, mnsthaud in. StampfStOSZen, (deelw. slamp(-
yesloszen) o. ww. om., m. k. (Zeen.) sterk stampen. Stampf-trOg,(Wrou(c)s,uiv.-<rn-
:/<\'.. ui. (I.andli.) staiiiptrog in.; (I\'ap.) slampkuip v.; -tterk o. stampwerk o., stampmolen in., stainpmacliinc v.; -:ui\'- ker ni. tijue suiker, gestampte suiker v. Stand, (-(c)s, m\\.SUnde) m. sland
ro., slaan o., toestand ui., stelling, hou- diug, [iositie v.j keinett fcslen - Itaben, niet vast staan, beweeglijk zijn; dietes Gefüts hal einen gaten -, dil vat heefl een goeden sland, staat goed; \'2. stand in., plaats v.; seinen - an einem Orte ka- ben, zijn stand op eene plaats hebben, ergens slaan; (van hel water &), stand in., hoogte v.; •kallen, stand houden, op de plaats blijven; it. liet gevaar lrolscc- ren; (lig.) (van de liefde), bestendig zijn; zu -e kommen, (van ecu werk &), tot sland komen, klaar komen, voltooid wor- leu; (van een plan), verwezenlijkt wor- deu; etm. t« -e kringen, iets lol sland brengen, voleindigen, slagen in iels; ste brae.hte es zu -e, dass $•, zij slaagde er in, bewerkte &; eine lleirallt zu -e brin- gen, ecu huwelijk tol sland brengen, be- werkeu; 3. slaat, sland va.; (van den hemel), stand in.; (van de planeten), sland, schijn in.; (van zaken), toorK0- men o., toestand m.; (tig.) einen schtee- ren, harten • Itaben, moeite hebben, een barden strijd hebben; ette. wieder in den vorigen • setzen, iets in in den vorigen toestand of staat brengen; tl», im -e er- halten, iets in sland houden; im -c sein etw.su thun, in slaat zijn om iels ledoeir. ette. in - setzen, in staat stellen, gereed maken; jent. in -setzen, iein. iu staat stcl- len, gelegenheid geven; jcm. auszer - setzen ette. zu tltun, iem. buiten staal stellen, de gelegenheid benemen; 4. stand, staal, rang ni., betrekking, hoedanigheid v., maatschappelijke slaat m.; der ledige -, ongehuwde staal; I\'erson ledigen -es, ongehuwd persoon; der eltelosc -, onge- huwde slaat; • der Ehe, gehuwde slaat; ein Mann von -e, rom Itöchslen, niedrig- sten •e, een man van aanzien, aanzieu- lijk man, man van den hoogslen, laag- slen sland; der burgerlicke •, burgerlijke stand; der adelige -, adellijke stand, adel m.; burgerlicken -es sein, lol den bur- gerstand bcbooren; der drille -, de derde stand, werkende stand, burgerlijke stauri m.; unler scinem -e Iteiralltcn, een hu- |
|||||||||||||||||
|
soortigheid v,; -vtek o. op den invcnlari
blijvend vee o.; •volk o. stamvolk, oor spronkelijk volk o.; -uu/i//c« o. geslachls wapen, familiewapen o.;-/cor/o.(Spraak k.) stamwoord, worlelwoord o., stam, wortel in.; -uur:el f.grootewortel,hart* worlel m.; (l\'l.) lol den stengel behoo- lende wortel m.; stil v. (Spraakk.) grondtijd m.; —nor! o. werkwoord o. als stamwoord. Stompe, (-«) v. hamer, stamper
in. lot vormiug van liorlogekasteu. Stompe, (-«) v. stamper, slooler,
hamer ui., heiblok o., stampmolen in.; (Iluish.) vijzel m. Stampei, {•», uit. Stam/iel) in., Z.
Stempel, Stampen, stampen, (stampte,
gestampt en stampte,yestitiiipt) bedr.ww. (Speld.) den kop aanstampen; (Sin.) Locker in die llufeiscn -, slampeu, iu- slootcn, inslaan. Stamper, Stamper, (-.<, mv.
Stamper en Stimper) m. (Speld., ge- meenz.) kopaanzelter, kopper, aankoppel\' m.; \'2. (Hoed.) stamper m.;3. pletter in. Stampf-bau, (-(c)s, mv. -e) m.
gestampt bouwwerk o.; \'2. bouwen o. op ineengeslampte aarde v.; •bücksc v. vij- zel ui. Stampfe, (-«) v., Z. Stamp f en (o.
zelfst.); 2. stamper m.; 3. slamptrog m.: (I.auilh.) beukspaan, kluppel, knuppel m.; i. (Tuinb.) hakmes o.; 5. (in olie- molens), stamper in.; (Ilergw.) stamp» molen,ertsstamper ui.; (I\'ap.) Z. Stampf- Irog; (Straalm.) Z. Slampfschdgel. Stampfeisen, (•cuensjui.-eitcn)
o. slainpijzer o., stamper in. Stampfen, (slampfle, geslampft)
bedr. en o. ww., m. h. mit den Fitsen -. stampen, trippelen,trappelen,stampvoe- leu; mit dem Fttsze auf dieErde; stam- pen; (Zeew.) (van hel schip), stampen, slaniprijden: 2. Zucker -, stampen, lijn- stanipeu; klein -, lijiislampen; Erz -, stampen, lijuslooten, verbrijzelen, ver- gruizen; (Iluish.) Kraul -, lijn bakken; Cetreide -, lijn.lampen, klein stooten; Gerstc -, pellen; Graupe, Grïtlze -, pel- Icn, fljiimalen; das Erdteieh fe*l-, aan- stampen; Erde turn lianen -, vast ineen- stampen; (Speld.) die Nadeln -,Z. slam- pen; (üoudsm.) einen Luifel; uitklop* pen, uitdiepen; II. o. zelfst. stampen, stooten, stampvoeten o.; \'2. vergruizing v., lijiislampen o. Stampfor, (s, mv. Slampfer) m.
stamper in., hij die stampt, stampvoet &; (Zeew.) stamper, beier m., schip o. dal zwaar slampl; \'2. (werktuig), stam* per m.; (Art.) aanzetter.aanstamper in.; (Bergw.) stamper, vulstok m.; (Straalm.) stamper m., hei v. Stainpf-crdc, v„ z. m. ineenge-
stampte aarde v.; •fait o., Z. -biichse; •gang va. drijfwerk o. in een slampino- len; -hammer m. (Gord.) plethamer in. •kaufen m. (I\'ap.) hoop ui. lompen die gestampt moeten worden; -haus o.stamp- huis o.; -klotz m. heiblok o., stamper |
||||||||||||||||||
|
ui.: \'loeit o. holte v. onder den sta
|
6
|
mper,
|
||||||||||||||||
|
1192 Sta.
|
|||||||||||||||||
|
Sta.
|
|||||||||||||||||
|
Sta.
|
|||||||||||||||||
|
weiijk beneden zijn stand aangaan; der
obrigkeilliclie»,hoedanigheid v.van ovei- hei lspersoon; der » des Soldalen, \'L. Sol- datenstand; der geüllicke -, geestelijke stand of staal ui.; seinen - eeriiiiderii.vau staat, betrekking veranderen; 5. lid o. van de staten, gedeputeerde rn.; die Stünde lusammen berufen, de stenden bijeenrue|ieu; (Landb.) veestapel in.; 6. plaats, betrekking v.; einen galen - ha- ben, eene goede betrekking hebben; il. standplaats v., winkel in.;(iueene kerk), plaats, zitplaats, bank v.; (Tooueelk.) loge, slalle v.; (in een stal),plaats v. voor één paard; (Jachlw.) verblijf, leger o. van liet wild; (van eeu arend &), nest o.; 7. pool, voet, klauw ui. StandartQ,(-«)v.(Kiijgsw.)stand-
aard m..ruilervaan v.;2.booge vrouneo» muls.kornel v.;(Jachlw.)(van den vos&J,
staart ui.; (H.) wit slandelkriud o.;(ge- meeoz.) lang, mager persoon in. Standarten-junker, (-to4,uiv.
•ker) ui. vaandrig, vaandeldrager,ondcr-
ollicier Bi.; (veroud.) kornet ui.; schub ui. standaardsebueu in.; slange v. stan» dnardslok. vaandel-tok m. St and-barometer, {-barome-
Ier», inv. \'barometer) ui. barometer ui.
die\'stil staat; -baunt ui. (In een slal), Uilierbooiii ui.; über den —treleii, over den latierboom gaaii,-2.(Tuiiib.) houg op- gaande buoni in.; -btld o. standbeeld o.; •bleek iu. (ietw.) kaïileelblok, ezels- hoofd o.; •büchs» v. geneer o. om naar liet uit ie schieten. Standenen, (-j, mv. Slandclten)
o. (Muz.) avoiidmuziek, serenade v.; it. /.. Slainie; 2. Z. Moiyenstantichen; it. /.. Stander. Stgnde, (-u) v. (Kuip.) kuip v. met
verlengde duigen tot bodem dienend, Z. Buttersiünder. Stande-eröffnung, [-en) v.ope-
iiiug v. van de vergadering der staten,
• haits o. vergaderzaal v.derslaten;-Ara«( o. zuurkool v. Stander, (•», mv. Stander) in., Z.
Stander (Zeew.). Staader, (»», mt. Stander) ui. paal,
pilaar, staander in,; (ineen muur),grond- balk iu., draagbiut o.;(Weikt.) (vaneeue kraan), spil v„ opstaande boom ui.; (van eeu muien), moleiislaanderiii.;\'2. slaande alnateringsbuis v.; (Zeen.) hmlareiiyzer o.; it. - oT Stander, spil v. van de gang- spil; (van ren touw), slaander in., vast eind o.; (Wapeuk.) geer v.; 3. (Hap.) pa» pierkuip v. om liet papier te aluinen; i. vergaarbak, vijver iu.; D. open boekeu- kast v.; ti. (lig.) belegd kapitaal o. SUjndern, [standerte, getlimdert)
bedr. ww. (Waterb.) palen oprichten; 2. (Wapeuk.) ijesldndert, gegeerd. Stajaderstock, (-siork(e)s. mv.
-stbci>e) in., Z. Stander.
St&nderwork, (•(.)», uu. -e) o.
rij v. van rechtop slaande palen aan eene schutting. SUiüdesaal, (-saul(e)s, mi.-stle)
in., Z. Slondehaus. ijt»ndea-adel, (•») ui., z. in. adel»
|
|||||||||||||||||
|
(aan liet graf), lijkrede v.; .r«i ru. schels
v. van eeu slaand gebouw; -roir o. pijp v. van eene groole brandspuit. St&ndschaft, («e») v. rang m..
hoedanigheid v. van een lid der stalen; 2. staten m. mv. Stand-stem, (»(•)*, mv. -e) m.
vaste ster v.; sluhl in., Z. I.aufsltthl;
-tkier o. dier o. dal niet van leger ver- aiiderl; -uhr v. staande klok, pendule v.. • vogel in. (Jachlw.) vogel m. die niet van plaals verandert; •wind m. aanhoudende wind iu.; -K\'ild o., Z. -thier; -zeichnung v., Z. -nsi. Stange, (-«) *. stang, steng v.,
slaak m., slaaf v., stok ui.; (Jachlw.) (van liet gewei), tak m.; (van de vos), staart in.; (van ecu paardegebil), stang v.; (van een wijnstok), druivenooni di.; .Misse nul der - abschlogen, oiet eene slaak, met een slok &; (vaneen vaandel), stok m.; (van eene lans), stok in., bont o.; (voor vensters), roeile, gordijnroede v.; (in vogelkooien), houtje, stokje o.; |(van een zoniiewii/.ei), naald v.; (Land- ui.) piketpaal in.; eine - Eisen, Cold, ^taaf v.; eine - Siegellack eene pijp v. lak; (l!oschn.)Z.-«/io/;;(VValei\'b.)(aa i slnis- deuieii), naald .\'.; (van een waterwerk), trekstaug v.; (lig.) lang, mager persoon ui., boonenslaak v., lange slungel ui. en v.; ;e»i«. die - hallen, iein. helpen, onder- steunen; bei der - hallen, (geineeiiz.) bij zijn stuk blijven; nicht bei der - bleiben. van besluit veranderen; au f die -u setzen, aan den bol gaan. StangCl, (-s, mv. Stangel) iu., Z.
Stengel. Stungolchen, St^ngelein,
(rerkl.j o. slangelje, staakje, slaatje o.
Stangen, (stangle, gestang!) bedr.
ww. van stangen, slokken, stengen, sta» veu voorzien. Stangon-artig, bijv. uw. stang»
voruiig, slaakvoriliig; -besen m. stoffel, slolbezem ui.; -blei o. lood o. in blokken; •boline v. snijboon, slaniboun v.; -bohrer ui. stang boor v.; •borilmiseh in. raagbor» slel, ragebol m.; -brille v. bril in. met slangetjes; -bürste v. borstel in. met l»n- gen sleel; •eisen o. staalijzer o.; (üergw.) vang ijzer o.; -erbse v. aan staken groeien- de crnl v ; -feier v. stangveer \\;,-förm\\g bijv. nw., Z. -arlig; -gebiss o. slaiiggebit o.; •gerade bijv. uw. kaarsrecht,zoo recht ials eene kaars; -geriisl o. staak, sint, Isteun, schooi\' ui.; -geaehr u. wapen o. ! mat een steel; \'giller o. Iraliejjzer, ijze- ii\'ii traliewerk o.; -gold o. slaafguuil o.; |-/io/i o. hakhout, kreupelhout o.; -hürde lv., ï. \'plerch; -klfV), m. traliekool v.; \\-kitasler ui. rollabak v.; -kohle v. sibafl- [vormige steenkool v.; -kraut o. Kiiu>- peesebe inoiiiiiksbaard ru., viltkruld o.; ,-kugel v. ketliugkogel ui.; \'kunst v.vverk- tuig o., machine v. met trekstangen; \\-kufifer o. staafkoper, koper o. in blok- |kcn; -luck ui. pijplak o.; (Uloem.) lak» vioolljo o.; \'latente v. stoklonlareii v.; ,\'teinuand v. gewerkt linnen o.; \'leiter v. 1. adder V,; -magnet in. geiuagneii- .•••!•) staaf v.; •pfeteh iu. latten schol» |
|||||||||||||||||
|
sland ui. door geboorte; 2. Iiooge ailel
m.;-ehe v. niet den eland overeenkomend huwelijk; -erltahung v. standsverlielling v.; -fruu v. vrouw v. van sland, aanzien» lijke vrouw v.; •gebfthr v. achting v. aan lems. stand verschuldigd; iiaclt —,over- eenkomslig den rang; •geiitdsz bijv. uw., Z. \'imisziij; \'ijleichlieit v. grlijkheid v. van stand; -Aerr m. aanzienlijk lieer, heer ui. van rang; 2. vrijheer, baron ui.; 5 vor-l, onmiddellijk van den vorst aflian- kelijke heer in.; \'Iierrlich bijv. nw. vrij» heerlijk; \'hen-schoft v. vrijheeischap,vrij- heerlijkheid v.; •tuttzig bijv. nw. over» eeukouistig den stand; -i:mszigkeit v. overeenkomst v. iu stand; -pertonv.per» soon m. van aanzien; \'tracht v. bijzondere kleeding v.; 2. Meeding v.overeenkomstig den sland; •unlenehied in. onderscheid, verschil o. in sland; -eorurlheil o. voor- oordeel o. van zekeren stand; •nappen o. wapen, geslachlswapen o.; •widrig bijv. nw. strijdig met den rang of stand, be- neden den sland. Standeversammlung, {-en)i.
vergadering v. der stenden, rijksdag iu. Stfjnd-fest, [-er, -esl) bijv. nw.
stevig staande, goed gebouwd, hecht, stevig; (dg.) slerk, standvastig; \'fiscli ui. visch v. die niet van plaats verandert; •gehültr, \'ijeld o. plaatsgeld, inarktgeld, stageld, staangeld o. Standhaft,, [-er, -[e)st) bijv. en
!i., Z. standfesl; (Mijnw.) - brechen, zich in gangen uitstrekken: (lig.) standvastig, bestendig, volhardend, uuverschrokken, onveranderlijk, bed.iard, voortdurend;-er Bliek, zekere blik; - uu (Jngtück, sland» vaslig, moedig; -e l.iebe, bestendig. Standhaftigkeit, v.,z.in.sia»d-
vastig heul, bestendigheid,voiluirding,ou-
veranderlijkheid v. Standhiind, (-(e)s, mv. -e) in.
(Jachlw.) versche hond, bond m. die stil gestaan heeft. Stsin\'hg, [-er, -sl) bijv. eu b., Z.
bestandig; 2. staande op, groeiend uit, vast, bt\'paald. Stundisch, bijv. en b. (w.i.gebr.)
lot zekeren stand beboorende; \'2. der -e Ausschuss, vergadering v. van de stalen of landsstendeu. Stand-kramer,—in,straaikoop.
ni.ui ui., straatkoopvrouw v„ bij, zij die net eene kraam op de markt staal; •lager i., Z. \'ijimrtier; -leltre v. leer v. van bel evenwicht, statica v.; \'linie v. (Meelk.) rondlijn, basis v.; -musik v. serenade v.; -mtilluy bijv. en b. standvastig, onver» ilirokkcn, onwrikbaar; -nrt ui. stand» plaals v.; \'2. (van een gebouw), grond 10., terrein o., erf o.; -pferd o. wissel- paard o.; •pflock in. piketpaal ui.; -plalz ui., Z. \'Ort; \'punkl w. slulldpunl, ge- |
|||||||||||||||||
|
8
|
|||||||||||||||||
|
zicbtspunt o.; •quartier o. (Krijgsw.)
kautonuetnent o., legerplaats v., leger- kwartier o.; —e btziehen, de legerplaat» seu betrekken;-rert< o. (Krijgsw.) krijgs» raad ui.; 2. snel voltrokken doodvonnis o. voleeos de krijgsnel; -rechUich bijv. nw. volgens de krijgswel; •red» v. voor de vuist gesproken rede, toespraak v.; |
|||||||||||||||||
|
Sta. 1198
|
||||||||||||||||||||
|
Sta.
|
||||||||||||||||||||
|
Sta.
|
||||||||||||||||||||
|
snel, schielijk; - an etw. denken, sterk,
veel denken aan; man spncht - daeon, men spreekt veel daarover, jcm. - an- sehen, iem. si ijl\', strak aanzien; es ist eine -e Slunde bis \'/«Ain.het ligt een groot uur ver; (Spr.) es isl keiner so -, er fin- lel seinen Slarkern, altijd meester boven meester; Z. selir. St&l\'kbeleibt, bijv. uw. zwaarlij-
vig, dik, gezet. Slarkblau, (-(e)s) o., z. m. stijf-
selblauvv o. Starkdenker, (-kers, mv. -ker)
ui. diepdciikeud man in.; it. vrijdenker. vrijgeest m. Sterke of Stferke, (-n) v. vaars,
jonge koe v. die nog niet gekalfd heeft. Sterke, (•») v. dikte, gezelheid,
zwaarlijvigheid v.; (van een boom),dikte v.; (van een leger), sterkte, getalsterkte v„ aantal o.; 2. sterkte, kracht, macht v.; - des Arnies, kracht v.; seinc - eerlie- ren, zijne krachten verliezen; nul aller -, uit alle macht; (li:;.) (vandeziel), geest- kiaclil \\.;jems. - und Schwache kennen, iem. door eu koor kennen; i» eine Kunst • besilien, ervaren, bedreven zijn in; 3. (van een degen), scherpe kant in.; (van ecu feeveclit), lievigheid v.; (van den lcef- lijd), krocht v.; (Schernik.) die lialbe -, iniddenkling v,; (lig.) Lalein isl seinc -, iw Lalein hal er seine -, het Latijn is zijn fort, hij munt uit in het Latijn; II. stijfsel v. Starkefabrik, (-«) v. süjfseiia-
briek v.
Stark(e)-gummi, (onb.)o. stijf-
selgom v., Z. Starkmehlgummi; -handler in. stijlselkoopinan, stijfselhandelaar m. Sterken, (stuikte, geslarkl) o.ww.,
\'L. erslarken. Starken, (slarkle, gesterkt) bedr.
ww. den Körper -, versterken, kracht ge- ven, sterk maken, ondersteunen; (fien.) versterken; liieser IVein hal mich ge- slarkl. heeft mij versterkt, verfrischt; (lig.) ]em. - j/h Guten $; versterken; den Gluuben -, versterken, bevestigen; -rf, versterkend, voedzaam; 2. (Linnen- w.) die Wiische -, stijven, met stijfsel be- sineren; (Wev.) den Ati/sug -, lijmen; (\\erv.) das Bad -, citroensap in de kuip doen urn een donkerder roodgeel bad te verkrijgen; Gold -. dunslaan. St»rkenkalb,(-Aa/A(«)s.mv.-Ad/-
ber) o. vaars v.
Stftrker, (s, mv. Sttirker) ra. bij
die versterkt, kracht geeft ft; 2. -, -in, (rav. —nen) v. stijver in., sljjfster v. Stark-ftieszend, bijv. nw. (van
rivieren),snel vlietend, niet slerken stroom gaande; •geist in., /. slark(er) Geisl; •geisterei v., Z. Freidenkerei; -geitlig bijv. nw. met eene sterke ziel begaafd; 2. veel zielskracht veinzend; ~gewürzt bijv. nw. sterk gekruid; -glaubig bijv. nw. een slerk geloof hebbende, vaslgeloo- vend; -gtiederig bijv. uw. sterke ledema- len hebbende. St&rkkleister, (•••) ui., z.m.stijf-
selpap, gekookte stijfsel v. Starkknochig, bijv. uw. kuok- |
||||||||||||||||||||
|
onderworpen; -handel m. enlrepothan-
del ui.; -holz o., Z. -block; 2. stapel ra. hout, hout o. in stapels. Stapeln, (slapelle, geilapclt) bedr.
»\\v. Ilnlz -, stapelen, opstapelen, op sla- pels zeilen; (Zeew.) den Kiel -, de kiel leggen. Stapel-Ort, (-orl(e)s, mv. -»rle of
-iV/er)iii.,-plütZ,(-/\'/u/:M,iiiv.-/\'/«\'.\'ei in. stapelplaats v.; -rechl o. stapelrecbl o.; -sladl v. stapelstad v.: spaare v., Z. •gul. Stapfen, (s, iuv. Stapfen) m., \'£.
Fuszslapfen, Stapfen, stappen, (stapfie, ge-
<lapfl en stappln, gestappt) o. wvv., in. A.
"lappen, slap voor slap doen, hoog op- slappen; 2. in. s. langzaam loopen, slen- tereii. Sta(a)r, (-{e)s, mv. -r) m. (Nat.
bist.) Z. Slahr; (liet.) Z. Staar. Star of Star, (-(e)s, oiv. -e) o.
slar ui. (eene maat); -bnrd o., Z. Sleaer-
burtl. Stajrenheerd, (-(e)s, mv. -«; m. vogelvaugerspbials v. met slagnetlen.
Stark, (sttirker, stérkst) bijv. en b.
sterk, stijl\', hard. krachtig; (van een muur), sterk, stevig, dik; (van hel lichaam),dik,gezwollen,gezet; (van eene stof), sterk, duurzaam; (Jachtw.) -t.- Wildprel, grool; -e* Tuck. slerk,istevig; •e Familie, talrijk; wie - isl die Zakt der Feinde\'/, hoe groot is hel aantal vijan- den, hoe slerk is de v ijaml\'?; einen -en An- Itang liaben, glooien, talrijken aanhang hebben; -es Weer, talrijk, sterk, machtig; 2U0Ü0 Mann -, 200Ó0 man sterk, ten getale &; der Zalil nach stérker, grooler, sterker in aantal; -en Aïfirand machen veel vertoon maken, verkwisten; -e Aus- gaben liaben, groote uitgaven liebbeu; ein •er Lohn, hoog loon; -e liahlzeil, over- vloedig, rijkelijk; 2. slerk, stevig, ge- spierd, krachtig; er isl sehr-, hij is zeer s\'.erk; - of stérker an Kraften werden, versterken, toenemen in krachten; (van de beeiien), slerk worden; eine -e Hand Faust liaben,slerk in de hand, vuist zijn; •e Nerven, sterke zenuwen; eine -e A\'o- lur, Gesundlieil haben, een sterk geste! hebben, goede gezondheid genieten; -e Festung, sterk; ö. (van gebouvven),sterk, beclil,stevig,solide; (van draiiken),slcrk. geestrijk, bedwelmend; -er Ka/fee, sterke koffie; -er Geisl, persoon in. van groote geestkracht; it. vrijdenker, vrijgeest m.; •es Gedachtniss, sterk geheugen; -er Ver- slund, groot verstand, scherpzinnigheid v.°, (in eene kunst), bedreven, ervaren; lil. er isl. ein -er Esser, issl -, bij is een |groote, llinke eter; -er Autdruck, krach- Jtige uitdrukking v.; das war ein menig -, .dat was wat sterk, wal kras; -e Ho/jiiung, groote verwachting; -e Slimme, sterk. I krachtig, doordringend; • schreien, hard schreeuwen; -er Sclilag, hard, stevig, ;flink; - nach etui. schmecken, slerk, erg smaken nuar; -er Sclilaf. diepe slnup ui.; ei uehl ein -er Wind, bet waait hevig; -er Iteaen, zware regen; -er ilaucli, dikke rook; -er Slaub, dicht; - /au/en, hard, |
||||||||||||||||||||
|
ling, schutting v. van staken; -pferd o.
disselpaard, voorpaard o.; •putnade v. po- made, hunrzair v. in pijpen; -preue v. slaiigpers v.; -recht o. recht o. om ver- pand goed piiLliek te verknopen; seget v. (Vog.) slang v. tot liet op- en neer- laten van den lok vogel; setter m. voor- rijder in.; \'Salpeter in. salpeter o. in blokken of kristallen; settori m. edele schorl o.; schuefel m. zwavel v. inblok- kcn; seife v. harde" zeep v., zeep v. ii: stukken; silber o. slaaf/ilver o.; spalk ra. slaafvormigzwavelzuur haryt o.; slulil ui. staal o. in staven;slem m.,Z. schörl; •tabak v. roltaliak, tabak v. in rollen; •irerk o. stangwerk, staafwerk o.; -zaum m. staiigtoom in., staliggchil o.; -:aun in. haag, schutting v. van staken: sinu o. tin o. in blokken, bloktin o.; stekel m. stang; asser ra. Stank, (-(e)s, aiv. Slanke) m., Z.
Geslank; - für Dank, stank (gewooul. stront) voor dank. Stankor, (-.«,mv. Sl(hiker) in. slm-
ker, rlinkbok m.: 2. stinkenil voorwerp o.; (.Vil. Iiisl.) bunzing of bunzing in.; (Pot.) sleiinmnur in.; 5. (Volksl.)lwisl- zoeker, krakeeler in.; i. loer, wageu- sineer u. Stankerei, (-en) v. (ceuieenz.) Z.
Geslank; 2. (Volkst) gebabbel, praatje o., laster m., kwaadsprekerij v. St\'ankerig, bijv. uw. stinkend.
Siankern, (slünkerte, gestdnkert)
bedr. en o. ww„ in. h.,\'/.. slinken; il. einslanken,; 2. ruiken, rieken; (lig.) snuffelen, twislzoeken, krakeclcn. StanniQl,(-(e)s) in., z. m.(Delfst.)
|
||||||||||||||||||||
|
7
|
||||||||||||||||||||
|
bladlin, tin o. ui bladen.
Stante pedo, bijw. slaandenvoels,
op staanden voet, onmiddellijk. * Stantirt, bijv.uw. (Schild.) gelekt,
stijf geschilderd. St&nze, (-«) v. (Giird.)iiiodi\'lplaatje
o.; 2. (Uiclitk.) vers, couplet o., stanza, strophe v.; (Student.) stijfheid v. van hel |
||||||||||||||||||||
|
5
|
||||||||||||||||||||
|
mannelijk lid.
Stanzen-brett, (•(*)*, mv. -er)
o. plankje o. niet gaten voor bloemen; •hunzen in. (Cord.) stempel m. voor gordelversiersels; •hammer in. gordel- makersbaincr in.; stempel in., Z. -bun- zen. Stapel, (s, mr. Stapel) m. paal-
•verl; o.; (Zeew.) (timmermans)werf v., helling, sleephelliug v.; ein Schift vom - lau/\'en lassen, een schip van stapel laten Lopen, te walcr brengen; 2. stapel, hoop in., opgestapelde o.; - Volks, menigte v. volks; auf einen - legen, setzen. opslape- len; II. (Hand.) stapelplaats v„ entrepot o.; 2.ï. -raA/;(l(outvk.)stelling v.,stei- ger m. Stapelbar, bijv. uw. slapelbaar,
wat opgestapeld kan worden; 2. (Hand.) onderworpen aan het stnpelrechl; \'keil v. stapelbaarheiil v.; il. onderworpenheid v. aan liet stapelrechl. Stapel-blOOk, -(block(e)s, uu.
•blöcke) ui. (Zeew.) stapelblok o., stoot- wig v.; •gerechligkeil v„ Z. sechl; -quI o. goed o., (koo,i)waur r. aan stapelrechl |
||||||||||||||||||||
|
Sta.
|
||||||||||||||||||||||
|
Sta.
|
||||||||||||||||||||||
|
1194 Sta.
|
||||||||||||||||||||||
|
Starr-fisch, (-es, mv. -e) Dl. tril—
rog, kramprog, krampvisch m.; -ha\'.s m.,
Z. -kopf. Starrlieit, v., z. m. stijfheid, vcr-
stijving, strakheid, onbeweeglijkheid v.; (lig.) Z. Harlniickiykeil. Starrig, [-er, -sl) bijv. uw., Z.
halsstarrig. Starr-knochen, (•knocltent, mv.
knochen) m. stuitbeen, staartbeen o kopf nj. (lig.) slijfkop. eigenzinnige ai.; •kipfig bijv. nw., •köpfigkeit v., Z. hurl- ndckiy $-;-krampfm. verstijveudekrarop doodskramp v.; -linn m. stijfhoofdigheid eigenzinnigheid, onbuigzaamheid v., Z Hartndckigkeit; •siwiiy bijv. nw., Z harlnackig; suclit v. (Gen.) beroeile, ledenverstijving v.; süehtig bijv. uw. door zinvaiig, ceue beroerte getroffen; •lodt bijv. uw. morsdood: •roll bijv. nw. ^ge- meeuz.) propvol, geheel vol. Stasis, (onb.) ». (Gen.) stilstand
in., oponthoud o. van bloed en vochten. Stat, (-er, -sl) bijv. en b. staande,
vast, duurzaam, bestendig; -er Bliek, vast; -c Wohnuug, blijvend, vasi; 2. aan- houdeud, voortdurend, zonder nphou- deti, levenslang, ecuwig; -er Vorsalz, aan- houdeud; jem. - of sliltg machen, iein. doen blijven; -e Iteaeyuny, voortdurend, aanhoudend; -er lieijen, voortdurend; -cr Fricde, eeuwigdurende vrede ui.; -es Cltick, bestendig; -es Her:, standvastig. Statarisch, bijv. nw. woord voor
woord verklarend, ophelderend. State, v., z. ui. bestendigheid,duur-
zaanilieid, voortduring v. Stater, (-s, mv. Stater) m. zilveren
munt v. van ongeveer /\' 1.30; il. gouden munt v. van ruim 8 gulden. Statig, (-er, -sl) bijv. eu b., 7.. stal;
(van eene rij), onafgebroken; (Wisk.) voortloopcud; 2. Z. fleisziy; 7>. (Iloefsm.) koppig, den stal niet willende verlaten; •keil t. aanhoudendheid, bestendigheid, duurzaamheid, voortduring v.; (Nat.) voortloopen o.; Gesel: der —, wet v. van voortgang; 2. (I\'rov.) vlijt v., ijver m., volharding f.; 3. (Iloefsm.) koppigheid v. Statigen, [Mligle, gestatigl) bedr.
ww. bevestigen, bestendigen. Statik, v„ z. in. staudleer, eveu-
wiclilsleer, weegkunde, statica v. StatiQïl, (-en) v. (op reis), pleister*
plaats.stiindpliiats.wisselplaals v.; (Kath.) statie, biJplaats, bidkapel v.; (Zeew.) ligplaats v.; auf einer - liegendes Schi/f, wachtschip o.; (Spoorw.) station o.; 2. betrekking, plaats, bediening v.; il. kost in. en inwoning v. Stationijr, (-(e)s. »\'*• -«) m. hij
die eene vaste betrekking heeft; il. hulp- prediker ui.; (gemeenz.) hij die zijn vak met bijhoudt, op éene hoogte blijft. Stationsdiakon, (-(e)«, mv. -e)
in. vaste predikant m.
StatiQS, bijv. en b. (gemeenz.) def-
tig, prachtig, opgeschikt, statig, met staatsie. Statisch, bijv. nw., Z. statig.
Statist, (-en, mv. -en) ui., -in, (•»«») v. (Vooueelk.) stomme persoon, |
hij, zij die eene stomme rol vervult, figu-
raut m. eu v.; 2. Z. Slalisliker. Statistik, (-en) ». sUathuishoud-
kiimle, slateukiinde, statistiek v. Statistiker, (-«, mv. Slalisliker)
m. kenner, beoefenaar in. der staalhuis- hoiidkunde, der statistiek. Statistisch, bijv. en b. staalhuis-
lioudknndig, de staten beschrijvend, de statistiek betredende, statistiek. Statjv, (-(e)s, mv. -e) o. (Mets.)
onderstuk o., stellage, stelling v. Stats, bijv. uw., Z. stel».
Statt, [Stilte) v. plaats, slede v.,
oord o., Z. Stutte; - huben of/inden, plaats vinden, gebeuren; it. (van een verzoek), ingewilligd, toegestaan worden: (van eene aanklacht), geldig zijn; eine Hitte - /in- den lassen, een verzoek toestaan, aan een verzoek voldoen; eine solclic r\'rcHHdschaft findel selten -, zulk eene vriendschap ziet men zelden, komt zelden voor; oline l\'ugeud findet kein «altres Gliirk -, zon- der deugd bestaat &; mr -enoenen,goed gaan, slagen; 2<i -en kommen, te pas ko- men, te stade komen, van uut zijn; uohl :u -en kommen, wel Ie stade komen,zeer nuttig of loonleelig zijn; jemn. nuteinem yuten llallic :u •en kommen, helpen mei &; (Spr.) ein yutes Wort findel eine yule -. een goed woord vindt ceue goede plaat*; eines Andern - oerlrelen.iems. plaats ver- vangen; er ist mir au Yalers -, hij is mij een ^ader; jem, an Kindes - annehmen, tem. als kind aannemen; ait Eides -,door of met een eed, onde reedc; II. voorz. |
|||||||||||||||||||||
|
kig, scherp van beenderen, niet slerk
uitkomend beenderstelsel. Starkkraut, (•(«)», m*. siark-
krauter) o. (PI.) leeuwenbek, kalfssnuil in.; 2. wouw v., geelkruid o.; 3. ververs- netel v. Starkleibig, (-er. -si) bijv. nw.
zwaarlijvig, dik, gezet; -keil v. zwaarlij- vigheid, dikle, gezetheid v. Stark-macber, (•maehen, uiv.
•maclivr) ui., -in, (-nen) v. slijlselma- ker, stijfselmaakster v.; •meltl o. stijfsel v., slijfselineel, zetmeel o.;—artig bijv. DW. slijlVelachlig; •—gummi o. slijfsel- gom v.; —zinker m. naar zetmeel gelij- kende suiker v.; -miltcl o. versterkend (genees)middel o.; •morielle v. versler- kend arlsenijkoekje o. Stark-musk(e;lig, bijv. uw.
sterk gespierd; -mütbig bijv. nw. moe> dig, tlink, ferm; -niülhiykeil v.moed ui., standvastigheid v.; -nertiy bijv.uw. sier! van zenuwen; •riechend bijv. uw. mul riekend, duf riekend; —a Alhem, sterke adem, stinkende adem ui.; -sch:il\'eri<i bijv. nw. breed geschouderd. Starkung, (-en) \\. versterking
verlrisschiu^ v.;(flg.)zur - deines Glnu- 6e»t,lot versterking van &; il. eine uuhn - des Karpers, versterking, vcrfrisscliiiig; 2. (Ltnnenw.) stijfselen, stijven o.; -smit- tel o., -trank in., Z. Störkmillel, Stark-wasche, (•») tijite wasch
v., -uasier o. slijfselwaler o.
Stark-wirkend,bijv. nw. (Gen.)
sterk en snel werkend; (Nat.) (van den
magneet), sterk; -uur; v. zwarte uieS\' wortel in. Stargst, (-en, ruv. -en) in. (in l\'o-
leu), starost m., landreebter m.; il\'rov.) bijenhouder m. Starostoi, (-en) v. gebied o. van
een starost, l\'uolscbe landvoogdij v. Starr, (-er, -st) bijv. en b. strak
stijf; tor Kalle -, verstijfd van koude (van den blik), strak; - por Schreden, oor r\'urchl, onbeweeglijk; -irerden, ver- stijven; - machtn, doen verstijven; -i Zunge, onbeweeglijk; (tig.) jem. - anse- hen, strak, met onbewceglijken blik; -cr 5inM,ODl>uigzaam,hoofdig,niet toegevend. Stari\'auge, (-s, mv. -en) o. sta-
rend oog o. Starraugon, (starraugte, gealarr-
augl) o. ww., in. h. slaroogen, starend zien, aanstaren. Starr-augig, bijv. nw. staroo-
geud; -blind bijv. nw. stekeblind; •blind1 heil v. geheels blindheid v. Stgrre, v., z. m., Z.Starrheil; 2. Z
Starrkrampf. Starren, (starrtc, gestarrt) o. ww.,
m. «., Z. ertlarre»; \'2. onbeweeglijk zijn, onbeweeglijk den blik gevestigd houden; von Golde -, overladen zijn met; die llaare - mir, rijzen mij te berge; (Uicht- k.) in seiner Hand siarrt sein Schuert, zijn zwaard blijft onbeweeglijk &; 5. auf etie. -, tiach etie. hm -, staren, heensla- ren, zien; jen. nul -den Augen unblic- ken, strak aanzien; II. bedr. ww. verslij- ven, doen stollen, verkleumen. |
||||||||||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||||||||||
|
(met den 2dcn uv.) - tneiner, seiner, in
plaats van mij, van hem, in mijne, zijne |
||||||||||||||||||||||
|
76
|
||||||||||||||||||||||
|
plaats; - dessen, in plaats daarvan; - in
yelien, in plaats van heen te gaan, Z. anslatl. Stattbar, bijv. nw. toe te staan,
hetgeen toegestaan, ingewilligd, vergund kau worden. Statte, (-n) v. plaats, plek v., oord
o., woning v., verblijf o.; eine heilige ; eene heilige plaats v.; kein* bleibende - haben, gecne vaste woonplaats hebben, een zwervend leven leiden; -los bijv. nw. zonder te huis, zonder blijvende woning, zwervend. Statteil, [slatlele, ijestallel) o. ww.
plaals vinden, te stade konieii, van pas komen, 2. bedr. ww. toeslaan, vergun* uen, inwilligen. j* Statthaft, bijv. nw. gebeurlijk, loe
Ie slaan, te vergunnen; (Keehtspr.) aaii- nciuelijk, geldig, Z. rechlsgfiltig. Statthaftigkeit, v., z. m.aanne*
inelijkheid, geldigheid, wettigheid v. Statthalter, (-s. mv. Statlhalter)
in. plaalsbekleeder, plaatsvervanger m.; 2. (van eeuc provincie), landvoogd, gou- veriieni\' in.; die -in, lamlvongdes, gou- veruante, regentes v.; 3. luiten.ml in.; I. (in II.), stadhouder in.; 3. (in l\'crzie), landvoogd, satraap ui.; 6. (II. g.) onder- consul ui.; (Kath.) der - Jesu t\'hri<ti, de plaalsbekleeder m. van &. Statthalterei, v., Z. Staiihaller-
schaft. Statthalterlich, bijv. nw. siad-
|
||||||||||||||||||||||
|
Sta.
|
Sta. 1195
|
|||||||||||||||||
|
Sta.
|
||||||||||||||||||
|
houderlijk, van den stadhouder, land-
voogd &. Statthaltorn, (stallhallerte, ge-
slallhalltrt) bedr. ww. (Scherts.) den plaatsbekleeder spelen. Statthalterschaft, «,,z.m.stad-
houderschap, lainlvoogdij v. Statthalterwürde, v., z. m. rang
ui., waardigheid, betrekking v. van stad- houder. Stattlich, (-er, -sl) bijv. nw. sta-
tig, prachtig, schitterend,deftig, indruk* makend, plechtig, Z. prachtig; -es Amt, aanzienlijk, veel opleverend; -er Manu, deftig man; it. zwaarlijvig; 2. Z. tor- IrefUkh, henlich; 3. gewichtig schij- nend, Z. schein\'jar; -keil v. staatsie, def- ligheid, pracht v„ aanzien o. Stiituo, (-«) v. standbeeld, beeld o.,
cerzuil v.; - su Fusz, standbeeld; - zu l\'ferde, ruiteislaiidlieeld o.;-nmarmor mi. zuilemuarmer, marmer o. voor stand- beelden geschikt of bestemd. Statuiren, (*-la/uir/e,s<a/u»r\')bedr.
ww., Z. beliaupleit; 2. Z. ordneu; 3. vast- slellen, bepalen, aannemen; ei» F.xem- pet an jem. -, iem. als voorbeeld stellen; i. /.. dulden. Statyr, (-en) v. (lichaam.s)gestalte,
grootte, houding v. StfttUS, (oub.) in. stand, toestand,
aard ni. Statut, (-(<0*> ""\'• *c\'0 m- n\'ette-
lijke bepaling, verordening v., reglement, statuut o. Statutarisch, bijv. nw. overeen-
komende niet de bepaling der wet, vol- gens de statuten. Statuten-buch, (•bveh(e)s, mv.
•bücher) o. (Oer.) boek o. behelzende
de gewoonte-rechten; -recht o. statuten- recht o. Stau, Stftve, (-(e)fl) v. (Zeew.)
stuud in. tusschen tweegetijeu,stilstaand water, stouwen o. Staub, (•(«)*) m., z. ui. stof,
zaudstol\' o.; vuil -, Z. staubig; den • kehren, Z. stauben (3); 2. poeder, gruis, steengruis o., asch v.,stof o.;zu - maehen, vergruizen; (lig.) vir sind nur - und Asche, wij zijn slechts stof en asch; sich aus dein -c marken, zich uit de voelen maken, zijne biezen pakken; seinen Feind in den - legen, in het zand doen bijten; 3. (lig.) jem. aus dem -e erheben, iem. verheffen, uit het stol\' opbellen; im -e liegen, kriechen, in het slof liggen, krui* pen, in armoede verkeeren; (Spr.) aus dein -e in die lliihle, van kwaad tot erger, uit den regen in den drop. Staub-arbeit, (-en) v. behangsel-
papier o. waarop met scheerwol verschil- leude figuren zijn aangebracht, -arlig bijv. nw. stofachlig, op slof gelijkend, als stof, als poeder; -bach m. beek v. die als een waterval verstuift; -balg in. (I\'l.) Z. -beutel; -bedeckt bijv. nw. met slof bedekl, bepoederd, bestoven; -beltallerin., •behdllniss o., Z. -beutei, -besen ui.stoffer, schuier, bezem ui.; -lieulel in.(I\'l.) slofkolfje o.; —förmig bijv. uw.naar slol\'kolfjes gelijkend; —sl&ndighty*. |
nw. tot de slofkolfjes betrekking heb-
bende; —Iragend bijv. nw. slefkolfjes dragend; -blüthe v. slampertjes dragende bloesem, mannelijke bloesem ui.; -boden ui. (Mol.) plaats v. boven den buidel om het stuifmeel op Ie vangen; -bo/isl in., •sehwamm (t); \'brand in. (in koren), onder het dorschen verstuivende roesl in.; •biirsle v. kleerborstel in. St\'aubchen, Staublein, (ver-
kl.) o. siofje, stofdeeltje o.; (lig.) - Satz, korreltje, greintje o. Staubdeckel, (-Ae/s, mv. -kel)
in. stofdeksel o. Stauben, (slaubte.gesluubt) o.ww.,
ui. U. sluiten, als slof opvliegen; 2. onp. ww. lijn sneeuwen, motregenen. Stauben, (stditbte. gesliiubt) bedr.
en o. ww. slof verwekken, stof maken; (Jachtw.) zich achter Muilen aarde ver- schuilen; (van hazen &), stof opwerpen, stuiven; 2. poederen of poeieren; das Haar nut Vader -, liet haar poeieren; (liiav.) eine Zeicliiiung -, niet wil krijt sponsen; 3. ein Kleid; afstolfen, borstc- len; (Landh.) das Geheide -, wannen; die betten -, afstoffen, afvegen. St\'auber, (-s, mv. Stduber) in.slof-
fer m., hij die sloft, afveegt &; (werk- tuig),stoirer,stofbezeni m.,slofvarken o.; (Jachtw.) opdrijvende jachthond, speur- hond, brak in. Stauberde, v„ z. m. meslaardc v.;
2. slofferige, lijne aarde v. Staubem, (slduberte, gesliiubert)
bedr. ww. Z., aufsliiubern; (Jachtw.) das Wild -, opdrijven, uit de schuilhocken of legers verjagen; (fig.) jem. -, verjagen, doen verhuizen; (geineenz.) icb uill ihn -, ik zal hem wel wegjagen; 2. Kleider -, Z. stauben (3); II. o. ww., in. h. in allen Winkeln -, snuffelen; III. onp. ww. als slof neervallen, lijn sneeuwen, uiotrege- nen. Staxib-fach, (-fach(e)s, mv. -fd-
cher) o., \'L. -beulel; -[aden m. (l\'l.)meel- draad m.; —förmig bijv.nw. meeldraad- vorniig; —sldndig bijv. nw. de meeldra* deu betreffende; —Iragend bijv.nw. slof- of meeldradcn hebbende; —trager m. |
Staubig, bijv. nw. stoffig, met stof
bedekt, vol stof; (I\'l.) meelstof dragend; es isl • drauszen, het is buiten stoffig; •keil v. stoffigheid v. Staub-kafer, (-kdfert, mv. -fca-
fer) in. slofkever m.; -kalk m. stofkalk, iu de lucht gebluschte kalk v., stuifkalk v.; \'kamtn ui. stofkam in.; \'kapsel v. (Uurw.) stofdeksel o.; 2. (PI.) Z. \'beu- tel; \'kolben in., Z. -beulel; -korn,-körn- chen o. stofje o., stofkorrellje o.; \'lappen m. stofiloek, wrijflap m.; -laus v. stof- luis, houtluis v.; -lauine v. stollawine v.; •lecker ui. (Tig.) gemeen, laag man, lage vleier, flikflooier ui. St\'aubling,(-(e)s,mv.-e) m.(fig.)
uil slof geborene m.. aardsch wezen o. Stailb-mantel, {-mantels, mv.
•mdnlel) ui. stofmantel m., overjas v.; •meltl o. stuifmeel o.; -moos o. stuifmos, liaarmos o.; -perle v. zaad o. van paar- len; il. kleinste parelsnort v.; -pilz m., Z. \'Scltwamm; -pinsel in. penseel o. om te stollen; (Mets.) vochlknast m.; \'re- gen in. slofregen, motregen m.; lieblicher —, dauw ui. Stallbregnen, (staubregnete, ge-
staubregnel) o. ww.. in. It., it. onp. ww., Z. sldubern. Staub-roek,(-roc/f(e)s,mv.-rdcA-e)
in. stofjas, reisjas v.; -ro/A o., -rdi\'/ie v. meekrapslol\', fijne meekrap v.; sdekchen o. (Grav.) sponszokje o. met gewreven houtskool of lijn wit krijt; sumen m. (PI.) zaadstofje o.; sand m. stofzand, lijn zand o.; schiippchen o. slofbeval- tend schuhbelje o.; sehwamm iu. wolfs- veesl in.; 2. katocnachlige bladzam v.; steb in. lijne zeef, haren zeef v.; spinne v. gewone spin v.; spitze v., Z. -beutel; •tabak m. sloftabak, lijne tabak \\.;-lhon in. potlenhakkersleem o.; -trager in., Z. -(aden; -vogel ui., Z. -/lugler; -iredel m. sloffer, veger m.; -uieg ui. bloenistam> pertje o.; -nirbel m. dwarlwind, werveU wind iu.; -wolke v. stofwolk v.; -zeug o. kaniuiakerszaag v. met twee bladen. Stauch, {-(e)s, mv. -e) va. slagm.
met de hand, klap, slomp in.; (van een wagen), hort, sloot, schok m.; (van een molenrad), hort ui.; im -egeiten, horten; 2. (Prov.) mouwtje o.; 3. Z.Stauche(2); i. sluier iu. StaUChe, (-n) v., Z. Slauch (1);
2. -e Flachs, hoop in. StaUChOU, (stuuchte, gestaucht)
bedr. ww. jem. -, stompen, duwen,druk- ken, slaan, schudden; (onder het rijden), horten, schokken; IVaareu in ein Fass -, stuwen, stouwen, instampen; die Ochsen -, prikken; 2. einen Arm -, verrekken, ontwrichten; sich die Hand -, verrekken, versluikeu; (Geweerm.) den Flinlenlaul" -, met den stamper aanzeilen; (liergw.) eine Axt -, uilsmeden; (Sm.) ein Stück Eisen -, uitsuieden, pletten, uitrekkeu; (lig.) einen Hach, das li\'asser -, stuwen, stouwen, doen zwellen, tegenhouden; (Kookk.) Z. damp/en; (Landh.) Flachs -, op hoopen zetten of leggen om te drogen. Stauchontücher, o.mv.(Hand.)
Appeuzelsch balisl o. |
||||||||||||||||
|
3
|
||||||||||||||||||
|
helnislijllje o.; -feder v. dons o., zwane-
veer v.; -fege v. fijne zeef v.; -ftechle v. poederachtig korstmos o.; il. Z. -mnns; •fliigel m. stofvleugel m.; -flügelig bijv. nw. slofvleugelen hebbende; -fli>gler ui. m. stofvleugelig insect o., vlinder in.; •gebaren bijv.nw. uit slof geboren, ster- felijk; 2. van lage afkomst; -gefiiss o.,Z. •beulel; -geschlei:hl o. uicuschdom, men- schelijk geslacht o.; -gesehmack in. stol- smaak ui.; einen — kaben, naar slof sma- keu; -geiedcli\', -geuebe o., Z. -moos; •kaar o. vlasbaard in., zacht haar o.; •hultiy Ui)\\. nw. poeder bevallend; -kanf in. mannelijke hennep nv, •haufen m. hoop in. stof; (I\'l.) voortplanlingsslof o. der inosplanteii; -/iauf v. (I\'l.) kiemvlies o.; -hemd o., Z. •rock; •liügel in. hoop m. stof; -hülle v. stofhnlsel o., doek in. & om het daarin gewikkelde voorwerp voor slof lo bewareH;(lig.)stofhulsel o.; -hülse v., Z. \'beulel. |
||||||||||||||||||
|
1196 Sta.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ste.
|
Ste.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Staucher, (•*, rav. Slaucher) ui.
stomper, stuwer, stouwer ni., Z. »7««- r/ien;"2,.(l,rov.)iiioiiwtje o.; 5. pakgocd o. Stuuch-weger, (-yart, mv. -yer)
111. (Stlit"\'psb.) onderste sluilbalk in.: •lange v. (Sin.) lauc, nijptang v. Standenen, Stuudlein, (ver-
kl.j o. slruikje o. Stiiudu, (-«) v. sirutk. heester ui.:
\'2. (gemeen/..; e/Ht - Kruul, kool v.; eine - Soial, krop v. Staudeich, (-fe)«, uiv. -e) m.
uooddijk in.
Stauden, (stautele, geslaudet) o.
ww., ui. /(., it. wed.ww.«ir/i -,als struik |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
opzetten; II. o. zelfsl. verwondenng.vei-.Wiiw -, gaatjes in de ooren prikken;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
baziug, veistomniiug v.
Staunenswerth, bijv. uw. ver* bazi lid,verrassend, bevvoudereliswaanlig.
Staupbesen, (-te.«fM*.niv. \'beten)
Hl. roede, gceselroede, geeselmg v.; iieu
• tieten, Z. slaapen; den • bekuminen,pi" geeseld worden. Staupe, (-«) v. Z. Sliiupbeten; 2.
Z. I\'alltuchl. Staupen, (ttSupte, getlinpl) bedr.
ww. geeselen, mei roedeu slaan, tuclili— gen; tinen bieb -, geeselen. Staupenscniag,(-»W\'%(e).\\uiv.
sihliiije) ui. geeseliug v. Staupsatllo, (->i) ». gee-elpa»! lil.
Stauraum,(-ii/i\'Kne)ji,nn.->.iui«r)
ui. (Zeew.) stuw ruim, ruim o.; schlenu i. sluiskoin v. Staurophgr, (-e«, iuv. -en) ui
(hij processies), kruisdinger iu. Stauung, (-en) \\. (Zeew.)stnwing
slonwiiig \\.. wassmg >. des waters; il overstrooiinug v. Siealith, Stoatjt, (-c«, mv. -en)
I. speksleen, zeepsleen m.
Stcarin, Steatjn, (-(e)«,ui«
. (Sclieik.) zuivere lalkstof, stearine v.; krr:e «., .licht «. talk kaars, steariue. aars v.. -suttre \\. lalkzuur, slearine zuur u, Stech-apfel, {-ap(tls, m».-«p/e/
ui. doornappel ui.: \'1. sleekappcl ui.; *> Z. -palme; —kram o.hilzenkruid,do»rn- appelkruid ».; \'J. (I\'rov.) \'/.. Kaehtsclinl- leu; -bahn v. strijilpeik, leiiperk o., renbaan ».; -buum in., Z. -pulme; 2. ge- wone jeneverbooiu in.;-/>ii< m. stekelig, haard In.; \'berken »., Z. Bellschieber; •beert >. stekelbes ».; -bentei ui. sieek- ijzer u„ beitel, priem in.: \'belzen in. spitse bout ui.; (Zeew.) louw u. lol bc- vestigiug vali de reef aan de ra; -binh o. lolerijboek o.; \'dank ui. belooning v. «oor |
(lig.) dirses l\'fecil sticht der llafer, dit
paard sleekl de haver, de haver maakt dit paard vurig; il. (lig.) der llafer. Killet sticht ilin, het geluk maakt hem brooddronken, de bioodkriiimels steken hem: Sillieu -, de woorden letterlijk op- vatten; (Vleesehh.) eiarii Oclisett -,slach- ten; (Giet.) den vorm doorboren;(Urav.) graveereu. snijden: i« Stcin -,graveereu, lilhographeeren; (Tuinh.) Haten -, sl«- ken: 7\'oi/\' -, steken; (Kuip.) Hei» ««6 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rfeiw tante -, tappen; (Su.)mit Lunzen -,
een steekspel bonden; jem. aus dan Sal- tel •. iem. uil den zadel lielilen; nach lieni /((«.vr -. stekeu;2.(iu het kaartspel;, afnemen, opnemen, allroeien; ruit dein Ivuuy -, met een heer iiihanueu.den slag met een lieer halen; tuil jemn. -, (in het dobbelspel), opnieuw gooien of werpen; il. tuil einuuder -, Uilen, om het hoogste nummer gooien; (lig.) im Schreiben nul eiiiandri -,omden prjjsscbrijven;(Jachl- w.) den Hchneller -, spinnen, II. o. ww., in. s (Jachtw.) uit hel leger koiuen.ziju dol verlaten: (Zeew.) i« die See -, het ruime sop kiezen, in zee steken; yegen den Wind •.tegen den windopzeilen;éei dem Winde -, voor den wind zeilen; IV. o. zelfst. steken o., steking v., Z. Slich; («an eene satire), bijlende o.; 2. naald* steek in„ doorprikking ».; (in kopert), travure v.; (op sieen), lilhograpbie v.;3. ,Sp.) steekspel o., Z. Fuchcrslechen. Stecher, (-.v, mv. Slecher) in. hij
lie steekt 4. Z. slecheu; (iu koper), gra- ieur ui.; (Sp.) kampvecliter, lausbre- ker ui.; \'2. (werkliiig).priew ni.,lenlijzer o., driet.uid in.; ö. (fieweerm.) alspriu- geu o. der slagveer va» een geweer; (llocd.)vi!lsliiko.(van een hoed j;(Zeew.) knie \\. (van de buikstukken); (Vissch.) Z. Stechgabel; (Tikt.) ivoren pennetje o. om de win t aan te leekenen; (Mand.) steekpriem, steker m . sluilijzer o. SteCh-ÜSCh, (-ts. mv. -c) ui., Z.
Staehel/losscr; \'/liegen \\.a>y.,Z.Slachel- Ihegeu; -gubel v. (Vissch.) drietand in.: \'ginder in. dooiiiaehtlge zeebies v.;-oro- .-chen ui. belasting v. eener weduwe voor de vergunning om te herlroii«en;-/iu«i- inel in. hamel ui. die geslacht moet wor- den. \'handel in. ruilhandel ui.; -hau[cn ui. hoop in. slachtvee; -heber m. (Kuip.) sleekbevel ui.; -helm in. helm in, in een steekspel; -hol; o. (Giet.) sleekhout o.; •kamrn ui. (S|ield.) kam ui. om despel- deobriefjes te prikken; -kunne ». sleek- kau >., vier mengelen o. mv.; -kern m., \'/.. -korn; —</i*/e/v.Ouzer-lieve-vroiiwe- dislèl ».; \'kisten o. (Grav.) met zand gevuld lederen kussen o.; -klee in. veel- voruiige klaver v.; -korn o. lieve-vrou- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
�944
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
of heester opschieten; (van salade),krop-
pen, kroppen maken. Stauden-apfel,(-«y//Wi. mv.-iip-
fel) ui. paradijsappel ui.; •urliy bijt.uw.
slruikatblig, heesterachtig; -beere v. zwiirlblnuwebos<;hbesv.;-rfo//er m. vlas- dotter v.; -(órmïg bijv. nw. Z. -«i//u •gebütch o. uit struiken of heesters be- slaand boschje o., luesieiboschje o.;-ge- aai ii* «., Z. i>luujr: -kornlle i. .sis, edelkoraai u.; \'hopftn ui. wiide hop v.; •torn o. tarwe »., rogge v. die een ui meer scheuten doel uilkouieu;-»ieide v. viseh- melde v.; -»a/u/ ui. kropsalade v.;-sc/iHap- per in. vliegenvauger ni.; •schuatnm in. slruikvoruiige bladzvaiu *.; \'2. padden- stoel ui.; \'bellen in. lange of groote sel- lenj v. Staudericb, (•(«}*, ui». -<-j m. korrelige ganzevoet ui.; \'2. Z. ü\'auitin-
melde. Staudicht, bijv.eu h. op struiken,
heesters, kroppen gclijkeud. Staudig, bijv. eu b. met heesters,
struiken, kmppeu; -uuchsen, Z. itauden. Staudig, (-(e)s, mv. -e) in. dicht
struikgewas, kreupelhout o.
Statte, (-«) \\. stilstaand water, moe-
ras o., poel ui.: il. hoog water, laag wa- ler o., vloed in., eb v.; \'2. \'L. Stauunij. Staji(e doich, (•(«)«, uiv. -e) in.
uooddijli ui.; \'hnlz o. (Zeew.) sluwhout, slouwhonl o.; \'kiel ui. (Zeew.) sluw- kiel ». Stallen, (ttaule,gestanl) bedr. ww
Waartn -, stuwen, pakken, stouwen; \'2 das Waster -, stuwen, doen wassen, le< geiihoude»; II. o. ww. (tan water),hou] worden, wasseti, overstrooinen, opslu wen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de overwin
|
8
|
ning in het steekspel; •degen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in. stuotdegeu II).; -distel \\. nielkdislel
v.; \'dom m. sletkdoorn, zanddoorn DJ.; i. \'L. hreuzdorn (l\'l.); 3. Chrislusdooru iu.; 4. krui\'beziestriiik in.; -eicbe v„ Z. -pulme: \'enen o. steekijzer o.; (lücl.)af- gc*!okcn smeltijzer o.; (Meiib.) /. \'beu- tel; il. priem, doorslag ni. Stechoa. (uu itklisl,crsliehl,slach,
gestoelten) o. ww.onr.,in./i.(vau doornen), steken, prikken, stekende pijn veroorz |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stauer, (-i,mv. Sluiter) ui.(Zeew.) ken; (lig.) (van de zon),slekeu, branden,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
50
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
stuwer, stouwer m., hij die de lading in|stralen schieten; (van pijnen), steken.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hel schip hare plaats aanwijst.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
[branden; e» sliilil viicli iu dei Seite, bel
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sta_U(6)Wass6r, (•«•«<««, iu*. steekt mij, ik heb steken iu de tiy\\e:-der
•vaster) o. stilstaand water o.; it. uis-ISpo/i, liijlend, scherp, hatelijk; (geuieen- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
z.) i\'i die A\'ineu -, steken; w die Nase -
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
send waler o.,Z. Stau(e), ütauung.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stauf, (-(e)s, mv. -e) in. beker tn., prikkelen; (lig.) prikkelen, den lust op-
kan v.; 1. vuursloof». iwckkeii: 2. zweenien, loopeil iu, trekken Stauhola, (*hoU{e)s uiv. -/ió\'/.*er)lna»r; i«\'s d\'r«ne -, naar het groene lrek-
o. stuw hout o. I ken, zweenien; II. bedr. en o. ww., ui. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wen
|
79
|
dislelkorrel v.; —distel v., Z. -kein-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dislel; -kraal o. sleekkmid o.; i. \'L. -i\\-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
stel; -lanze v. sleeklalis ».; -leuchter ni.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stirukoil, (•(«)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lolll
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v„ blokje o.
|
mi een val vasl te|steken; J/e llienen -,sleken;«uiA jemn. •Jkandelaar ui. met eene punt om ergens
Isteken naar; jem. m den .Urn ft -.steken, in vast Ie steken; \'lil: ui., \'L. Stieglltt; prikken; jenin. den Itolch i« den Leib \'A-ldffel in. o. lepel m. bij hel gieten van steken; jemn. den Degen durch den Leib zilveren ol gouden slaven gebruikt: ., iem doorboren;;em. iniif -,ieni. dood-Umeisze/ui.,Z.-/ieuie/;-»/iessen).(Muulw.) steken, doorsteken; jemn. Lbeher in dïejijzeren roede \\. om de zilverslaven te |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
houden.
Staunen, (stamdin. /i. nber etw. -, vwonderd zijn, verras)-d betrachten, aanga
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ste. Ste. Ste. 1197
|
||||||||||||||||||||
|
den, Injlhiindel m., onderscheidingstee-
ken o. van sommige overheidspersonen in Kome; -degen m.slokdegcn m.;-rfie»er in. stokkeknecbl, cipiersjongen in.; il. soldatenjongen; -erbse v erwt v. die aan ~taken groeil: •knecht m., Z. -diener va.; •krant o. gewone berkworlel m.;s/inlen- tes —, duivelsdrek in.: -pferd o. stok- paard,houten paard,hobbelpaard o.; (Ik\'. stokpaardje, zwak ».,lielhehherij i.:-rti- ler m. hij die op een hobbel» of stok- paard rijdl: (gemeenz.) hij die gaarne p hetzelfde onderwerp terugkomt, van zijne liefhebberij spreekt, altijd dezelfde aardigheden debiteert;schnamm m.stok- vormige zwam \\.\\slreich m.stokslag m.; weibel, in. schout, diender m„ hij die .•iu. in arresl brengt; (Student.) pedel, stafdrager m.: -zaun m. heining, schut- ling v. van dunne laljes of houtjes. Steek-orbse, (-«) v. poot erwt v.;
•/lusz m., Z. Slickflusz; •f/irsler in. plaals- vervatiïende hout vester rn.; -garn o. hoen- lernel, leen wen ken net o.; -lwube v. val- kenkap v.; -huslcn m., Z. SHckhusten; • kiel m. (IJergw.) ouder de pomp aan- gebraebte buis v.; •f:issen o. doopkiissen o. waarin het peelgeid gesloten wordt: •kom o. zaaikoreii o.; 2. Z. Staudenkorn; •kraul o.. Z. Slarkkraut; -leiler v. een- voudig jagersnel o. naast de loopplaals; •leuehter ui., Z. Sleebleueliter. St©ekling, (-(e)s, mv. -c) m., Z.
Steckreis. St@ck-messer, {•messen, mv.
•messer) o. steekmes o.; •mirhein o. zak- boekje, notitieboekje o., necessaire v.; •muschel v. kamdoublel,holslcrselielp,zij- leschelp v.; siadel v. speld v.; ein brief ~it, een blief in. spelden; •büchte v. ;peldenkoker ui.: —haas o., Z. •b&chie; —kissen o. speldciikussen o.; -nagel ra. pin v., bout m.; -jiille v., Z. Sleclipille; •pumpe v. eenvoudige scheepspomp v.; o. al\'zelsel, stekje o.; -rübe v. poot- raap v.: -zirkel m. passer ui. met losse boenen; •zwiebct v. pootlonk o., pootui v. Stoft, i-(e)s, iuv.-c) m. (Slot.) stifl,
pin, pen v., peuuelje o., Z. Stift. Steg, (-(e)*, mv. -e) m. (over eene
beek), bruggetje o., vonder ui., smalle plank v., nauwe overtocht ra.; uber den - gehen, over de brug gaan; (Ilouwk.) (iiaii Dorische zuilen), verhooging v. vau hel fries; (Titnm.) (van eenezaag),d«ais- |
||||||||||||||||||||
|
vormen; -nadel v. steeknaald v.; .nelke]
v. windblncm v„ Itoriamli-rznnil o.:-7iw»*i v., Z. Slachelnuss; -palme v. steekpalm, hulst m.; —nbeere v. hnlstbczie, hul*t- bes v.; -pferd o. paard n. voor een steek- spel: -pfrieme v. (Cl.) verversdistol v.;2. hezemkrnid o.; -pille v. pil v.om dennl-i lasting Ie bevorderen: •phtz m. slcek- baan v., tnrnooiprrk o.: -ring ui. s!oek- ring m : -roche m. stekelroe in.; -riibc\\.\\ koolraap v.: salal m.kropdunselo..bak- salade v.; saltel in. zadpl m. in oen steekspel gebruikt wordende; sou v. varken o. dal geslacht moei worden; •schaf o. vel schaap o. dal geslacht moet worden; scheibe v. schijf v.; scliein in. quitanlie v.; schuilen m. prikslede v„ likker o).; schwein o. (gemeenz.; vet varken o. dat geslacht moei worden; seide v. bordutirzijdev.; spiet 11. sleek- spol o.: slnhl m. (Dr.) steekhcilcl in.; -We/i o. slachtvee o.: •ica/fe v. puntig wapen o.: •ireide v. wilg(cbonm) m. mei vjjfhelmigc bloesems; •iret\'/r v. bereik o. van eene lans, een slooldcgen; -tcerk o. puntig gereedschap o.; 2. gesloken werk o., gravure, lilhographie v.; -winde v.,Z. •palme; 2. salsaparilla v.; -uort o scherp woord o., bijlende uitdrukking v., Z. Siichelteort; •wurzel v. varkensvenkel v.i |
zen steekt *«. het zit mij hier, bij het
hart; es steekt mir in uilen Gliedern, hel gaat mij door al de leden: es ••leekt mir nuf der Itrnst, het zit mij op de horst; es sterkt elte. dahinter.tr steekt iets ach- ler;ei» Betrug steekt dvhinler,i\\»ttx schuilt bedrog onder: es slecht meltr hintcr ihm nis man eermulhet, er zit meer bij hein dan iiK-ii denkt; II. heilr. ««. einen Na- gel in die Wand -, inslaan, indiïjven:e/ir. mil einer Nadetan den Vorltang -,stek"n, vastmaken; eiiie Nadel in ehe. -, insle- ken; AWcr itn die Angel "• aas aan (\'e hoeken doen; Fleisch au den Spies: -,aan hei spit steken; den Degen, in di\'Scheide -, sleken; die Sonde in eine Wnnde -, eene wond peilen: Itóliren ineinander -, steken, schuiven, passen: einen lussen in len Mttnd -, iu den mond sleken, aan len mond brengen; die Hand in die Tn- •ehe -. in den zak sleken: (fig.)rie/ Geil im eine Saelie -. veel geld in eene zuk steken: elte. ;u ••ich -,iets bij zich steken, medenenien, zich meester maken van; <ciiien Kop f in. dnreh ein Locli -. steken; lic Köefe zusainme» -, de hoofden hij elk. steken, eik. iets in hel oor lluiste- ren: Hohnenstangen in die E\'rte -. si ken, zeilen: einen Muien -. een ineilmnin planten: elte. in das Wasser -, sleken dompelen: einen Verbrccher auf den l\'fuhl -. aan ileu schandpaal zeilen; Itnlincn, Erbsen -. zetten, polen, planten; jemn elte. in rttc Hand -, heimelijk toesleken; (lig.) jemn. elir. -, in die Hntrt -, iem heimelijk waarschuwen: jent. in\'s Klost,r -, in hel kloos\'er steken, doen; jenn tutter die Soldaten -. soblaal lalen vvor den; Soldaten nnter ein andere» Regiment -. inlijven; ein flans in Brand -,in brand sleken; 2. eine l.ocke -, vaststeken, mei spel,len & verbinden; ein Kopfzeug, eine Hitibr -. opmaken; (fti:.) ein Ziel -, de grenzen bepalen, een doel stellen,beper- ken; ei\'ter Saehe das Ziel -, een einde maken aan, III. wed. ww. es steckl siclt bier, hier zit hetvast;rfieMenschen-sieh, hoopeu zich np, verdringen elk.; »ic/i in Schulden -, zich iu schulden sleken, schulden maken; sich in /remde Hun del -, Z. mischen: sich in Vnkosten -, onkosten maken; (Jachtw.) sich -. (van het wild), zich verbergen, zich schuil houden: sich hinlerjetn. -,zich verschui» h-n; il. zich pl,ialsen; sich ein Ziel -,zich een doel voorstellen; IV. o. zelfsl. steken, insteken, inslaan o.; (Tuinb.) planten, poten o.; 2. stilstand ui.; tn\'s • gerathen, stilhouden, blijven steken: (Tooueelk.) die Handlang ist in\'s - gerathen, de voorstelling is afgebroken; Z. tlncken. Steckea, (•..•, mv. Streken) m.slok,
staf iu.; nu etiiem - geiten, niet een stok loopen of gaan; nuf einem • reilen, op een stokpaard rijden: dunner, schiianker -, roede v.. stekje o.; (in scholen), garde Mede v., stok m.: 2. stok. nitklopper m.; (Tuinb.) (vuur boonen &), slaak m. Stpcken-bein, (-(e)*, mv. -e) o.
uiterst maïer heen n.; (gemeenz.) —« haben, spillbeeuen hebben; -bohne v, stamhoon v.; •Iii\'tndel o. bundel m. roe- |
|||||||||||||||||||
|
2. kru
|
55
|
isilislel v.
|
||||||||||||||||||
|
Steck-ambOSZ, (.<•*, mr, .«) in.
op een voel slaand aambeeld o.; -apfel iu. splilappel in.; -irmel in. losse oter- inoiiw, luorsmouw v.; -I>„uiii in. _|--11«i- verboim m.; -6r*t/ in. (lier.j steckbriel ui., signalement o., verzoek o. lot »an- hnudiiigj-tiic/i»\'/* bijv. uw. einen Flüchl- tiiiy — verfolgen, een bevel lol gcvan- genneiiiing uitvaardigen legen. Stecken, {slechte, geslecht en staek
gestoelten) o. vvw. reg. en our., m. h. en s. steken, vastsleken, vastzitten, blijven; der Hagel slecht in der Wand, steekt, zit vast; die iïadcl steekt mi Vorliany, de naald steekt, zit aan de gordijn; der Schliisscl slecht un Selilüsseltoch,i\\e sleu- lel zit &: der l\'fulit steekt zwei Fttsz lie/ tin Horten, steekt, zit; int Kolltc • bleiben, iu de modder blijven sleken;(van het wa- ter), stilslaan; aas Wasser isl im Kaniit • gebiteben, is blijven .stilstaan; in eincr
Iteite • bleiben, blijven steken, niet ver- der gaan; bei jertem Warte - bleiben, bij ieder woord ophouden; immer s« Hausc -. altijd te huis zitten; tin Gefüngniss -, gevangen zitten; (geineenz.)u\'0 steekt er?, waar zit 11ij V. waar is hg?, waar hansl hij uil?; immer bcisnmmen - .altijd leza- meu i.|\' bijeenzijn; in einent Winkel verscholen zijn; Z. Decl.e; einen Selilnssel • /«ssen, op de deur laten ziUen;)cm. -
lassen, icin. in den strek laten,iu de vcr- legenheid laten; (lig.) irn uil1 das nicht - lussen, ik laat hel er niet bij zitten; in Schulden -, iu schulden steken,schul den hebben; in Noth, EUnd -, iu nood zitten; die Saelie slecht, de zaak gaal met vooruit; ich weist iro es sleckl.teas dariin- ler steekt, ik weel waar bel hapert, wat er achter sleekl;if as «/ecil ihmim Kopfe\'i, wat zit hem iu het hoofd?; hier im Her |
||||||||||||||||||||
|
3
|
||||||||||||||||||||
|
honl o.; (Uergw.) dwarsbalk m.; (lioek-
dr.) -e. forniaaliioulen o. mv.; (luslr.) (van eene viool), kam tri.: {/.ee.w.) (op schepen), loos slag o.; (Meuk) (aan den- reu), inlassc hing. lijst v.: (Pap.) vorm m. om het papier op te leggen; (Slot.) Z. Saltelsleg; 2. pad. voetpad o., gang iu.: alle Wege und -e kennen, wegen en ste- gcu kennen, overal den weg welen; iee- de.r Weg noch • nissen, heg noch steg weten, volstrekt den weg niet weten; (lig.) auf jems. Wege und -e Achtung geben, op iems. gangen, handelingen, maatregelen lellen; Wege und -e, knepeu en streken m. mv. Stoganoyrai >hie, v„ z. m. ge-
heim schrift, geheim cijferschrifl o. |
||||||||||||||||||||
|
1198 Ste.
|
Ste.
|
Ste.
|
|||||||||||||||||||||||
|
wache; sich müde -, zich moede staan;
i. an dem Wege -, aan den weg staan, geplaatst zijn, opgericht zijn; -</, staande; (Ifergw.) recht naar beneden loopend; (llrukk.) met vaststaande letter gedrukt, stereotiep; (lloschw.) -des Hol:, opgaand hout o.; \'de Feldfrüchte, te veld slaande vruchten; -de Kniee, Z. Slechkniee; it. -rf, (van water), stilstaand; (van touwwerk), stilstaand; (gemeenz.) -den Fuszcs, op slaandeu voel, slaandeu voels; il. on- middellijk; -de liiihne, vast tooueel; -des Heer,slaand leger; -det ,4//er,rijpere leef- lijd m.; -der Ehe, gedurende of slaande het huwelijk: -de Heiningen eines Gutes, vaste inkomsten; (Zeew.) -der Wind, slaande wind, doorgaande wind ra.; II. o. zelfsl. staan o., sland ;n., houding v., toestand, staat m.; (van de roede), op- richting v.; (Scheik.) (van kwikzilver), vastlegging, vastmaking v. Steh(e)-haus,(-/irt«ses, niv.-//a«-
ser) o. (Zeemt.) plaats v. om de huiden |
|||||||||||||||||||||||||
|
Stege-boreiter, (-/«r«, m». -ier)
m. opzichter m. der wegen; -kehrer m. straatveger m.; -rcif m. stijgbeugel m.; (lig.) aus ifem —e, dadelijk, onmidilel— Itjk, onvoorbereid; il. nusdem —e reden, singen, predigen, spielen, voor de vuist, onvoorbereid: Gedicht, Antuorl aus dem —e, geïmproviseerd gedicht fc;(Volksl.) er ndhrt tich aus dem —e, hij leeft van wal hij vatten en grijpen kan. Stegereif-dichter, (-ters, mv.
-ler) in., -in, (•««») v. hij, /ij die voor de vuist gedichten maken, improvisaleiir m.; -dichlung v., -gedichl o. voor de tuist gemaakt gedicht o., improvisatie v. StOglehUC, (11) v. leuning v. langs]
een pad, langs een vonder. Stehauf,(-(e)«.mv.-f)in. wipm»n-
nelje. duikelaartje o. StehOIÏ, (sland, gestanden) o. w\\v.
onr.. in. h. en s. slaan; nor Müdigkeit nicht - können, niet kunnen slaan van vermoeidheid; feil, gerade -, vast staan, rechtop staan; (van zaken), goed ge»es- tigd zijn; die Mauer tlehl noch, de muur «laat nog; a»i Fenslcr -, aan hel venster staan: bei jemn., neben jemn. -, staan, zich bevinden; um jent. herum -, om ieiu. heen staan, iem. omgeven; ich stand dabei, als <$\\ ik slond er bij toen &;jemn. im Lichte -, iem. in het licht slaan, bel licht benemen; (lig.) iem. oveischadu- wen; jemn. im Wege -, iem. in den weg staan; (lig.) iem.hinderlijk/.(ju; (l.audb.) vortrefjlich -, (van graan), uitmuntend staan, heerlijk uitkomen; (Ontlk.) (van de roede), slaan, stijf zijn: miis:ig -, le- digslaau of leegstaan, niets d >eu; \'blei- ben, tlill -, blijven slaan, stilstaan; (lig.) bei etw. - bleiben, zich ophouden bij, met verder gaan; it. ophouden met; «o sind wir - geblieben\'/, (bij het lezen), waal- zijn wij gebleven?, waar hebben wij op- gehouden?; tucht • wollen, (van paarden), niet willen slaan, zich niet willen ophef* fen; (van soldalen), niet pal slaan, den vijand niet willen afwachten; jemn. -, iem. hel hoofd bieden, weerstand bieden; il. rede geven, antwoord geven; \'2. (van stroomen), bevroren zijn: (van den pols), stilstaan, met slaan; (van bet bloed), stilstaan,niet vloeien; - fas-M,laten staan, niet aankomen, niet aanraken; las$ das -, laat dal slaan, kom daar mei aan; alles - und liegen lassen, alles vaarwel zeggen Hans und Hof - lassen, verlaten, vaarwel zeggen; (Kechtsw.) ontruimen, afstand doen; jem. - /assen und fortgehen, iem, aan zijn lot overlaten; uic ich geht und stehe, zooals ik ga en sta; (lig.,Knjgsw.; •m Lager -, kampeeren; (van legers;. vorlheilhufl -, eene gunstige stelling, ee» voordeeligen sland innemen; dat Heei sleht an der Donau, het leger slaat &; ,!. bestaan, zijn, zich bevinden;vollThr&neu -, vol lianen slaan; i«i Stalle-, (van paar- den),op stal sban.in den slal i$u;Schwct- ne nu/\'der Mast - haken, zwijnen om veile mesten hebben; dat Huns sleltt noch nicht lange, bet buis slaat nog niet lang, is nog niet lang geleden gebouwd;\'.«o lange die Welt sleht, zoo lang de wereld beslaat; es |
sleht geschrieben, er slaat geschreven,liet
staat beschreven:«o.s sleht in derZeilung \'t, wat staat er in de krant?: ei sleht cin llegenbogen am Hiintnel, er staal &: hoch -, hoog slaan, boog geplaatst zijn, een boogen rang hekleeden; (van hel waler), hoog zijn; (van den barometer), mooi weer wijzen: (luslr.) hoog gestemd zijn; it. Geld bei jemn. • haben, geld hebben uitstaan bij, geld Ie vorderen hebben van; Geld in der Uank • haben, geld in de knik hebben slaan: wie - die Sachen\'t, hoe staan of gaan de zaken?; gut, übel -, (van een koopman), in goeden, slechten staal zijn, goede, slechte zaken maken: (van een zieke), vooruitgaan, achteruit- gaan; icie stehl\'s um Utre Gesundheit\'t, hoe gaal het?, hoe vaart gij ?; wie tlehl es um meïneliücher\'t, hoe zit het, hoe gaal liet met; wie stehl\'s um ilir Vcrspreclien\'t, hoe zit hel niet hare belofte?; so uic die Sachen -, zoo als de zaken nu slaan; sich |
||||||||||||||||||||||||
|
gut -, een goeden post, eene goede be-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
irckkiug hebben; gut, nuf emem gulen Ie kloppen; -pult o. slaande lessenaar,
Fusze nul jemn. -, op een goeden voel schrijlles>enaar,kautoorlesseiiaaro.;-inir-
staan met; bei jemn. hoch om Itrelte -, bij zei v. slandelkruiil o.
iem. in een goed blaadje stam. hoog aan-l Stehkragen,{-/iraye»«, mv. •kra-
geschreven staan; gut bei jemn. -, bei\'gen) m. slaande kraag m.
jemn. in Gunst -, bij iem. in gunst slaan;! Stehlbur, bijv. en b. sleelbaar, Ie
gut bei einer Sache -, zich wel bevin- stelen, gestolen kunnende worden.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Stehlen, (du sttehlst, er sliehlt.
slahl.geslohlen) bedr.ww.onr. stelen,out— rooven, heimelijk wegnemen; listig -,hci- melijk wegnemen,ontfutselen, wegkapen; gein -. diefachtig zijn, lange vingers heb- hen; du solist nicht -, gij zult niet st<-- leu; geslolilenes Gut, gestolen goed o.; (Spr.) teer etti Kalb sliehlt, sliehlt rohl ancheinen Oclisen, wie in het klein steelt, durft ook in hel groot stelen; el ir. aus emem Hiiche -, een boek plunderen, lel- lerdieveiij plegen, uit een boek nisclirij- ven; die Zeil zucht). -,den tijd uitbre- ken; jemn. das Her: -, iem<. barl stelen; it. tich irgeni wohin -, ergens heenslui- pen, zich ergens verbergen;tich aus dem Htiuse -, hel buis uilsimpen, wegsluipen uit hel huis; sich aus der Gesellscltaft -, het gezelschap ter sluik verlaten, stille- tjes heengaan; tich in elw. -, heimelijk binnensluipen. Stehler, (-*,mv. Slehler) in., -in,
(-iie«) v. dief m., riiefegge v.; (Letlerk.) lellerdief ui.; (Spr.) Z. Ilehler. S(.calorisch, bijv. nw.(w. i.gebr.)
Z. diebisch. Steh-mannehen, {-chens, mv.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
len hij; (Naai.) (van Meeren), jemn.
gut -, iem. goe.l slaan, passen; (lig.) das slelil iltm nicht gul, dal staat hem niet mooi, Z. tinstehcn; diese Umge - gul zti- sommen, komen goed bij elk.; es sleht dalnn, dal is te zeggen, dat hangt ei van af, dal is nog niet zeker; au f dem Spruw/e -, op hel punt sUan; et tlehl ein Preit auf seinem Knpfe, er staat een prijs op zijn hoofd; et tlehl ïodesstrafe, der Gal- geu <Jf" dar au f, daarop staat de doodstraf &; dat Leben slehl dar au f, hel leven staal er bij op het spel; auf der Liste -, op de lijsl (ingeschreven) slaan; das sleht bei llnien, es sleht Ihnen [rei, dal staal u vrij, hangt van il af; das slehl bei Gotl, i\\n;ir- overzalüod beschikken; für jem. -, in- staan, borg blijven, verantwoordelijk, aan- sprakelijk zijn, Z. Mann; fitrelw. -, in- staan; fiir nichls -, voor niets instaan, nergens voor verantwoordelijk zijn; das sleht in seiner Macht, dal staat in zijne inacht.hangt van hem M.tn der Metnung -, in de meening verkeuren, van meening zijn; in Zweifel -, in twijfel staan, aarze- len, weifelen; im Verdacht -, verdacht worden; in einem Amle -, een ambt be- kleeden; darnach sleltt sein Suilt, daarop heelt iiij zijne zinnen gevestigd; bei jemn. in der Lehre -, in de leer zijn; bei jemn. ut Arbeil -, bij iem. werken; jemn. naeh dem Leben -, naar het leven slaan, iem. het leven trachten te benemen; nacli ei- neiii Amle -, Z. trachten; tint er den Waf\' [en -, onder de wapens slaan, de wa- pcus dragen, soldaat zijn; unler jemn. -, onder iem. staan,ondergeschikt zijn aan: das sleht zu wüntclien, dal is Ie wen- scheu; zu - kommen, Ie slaan komen, kosten, bedragen; (Jachtw.) (van den hond), stilslaan, stilhouden; i van den vijand),sland houden:Z. Gevatter,Schild\' |
|||||||||||||||||||||||||
|
34
|
|||||||||||||||||||||||||
|
•chen) o. «ippertje, duikelaartje o.;
plalz iu. standplaats, plaats v.waar uien staat; .puit o., Z. Steh{e)pult. Steie, (-«) v. hoenderhok, varkens-
kot o. Steif,(-cr, -sl) bijv. en b. slijf, hard,
strak, onbuigbaar, gespannen; (van le- der), sterk, hard; (van de koude), streng; ror Kalle -, verstijfd van koude; -e Lciu- wand, stijf linnen, grof, gewast linnen: \'tl l\'ferd, bevangen, stijf; ich bin ganz -, ik ben geheel verstijfd van koude; den Arm - hallen, slijf houden, niet gemak- kelijk kunnen bewegen; il. die Ohrcn - hallen, de ooien opzetten; it. de noren |
|||||||||||||||||||||||||
|
Ste. 1199
|
|||||||||||||||
|
Ste.
|
|||||||||||||||
|
Ste.
|
|||||||||||||||
|
Leidenschafl, sterker wordende; (flg.)
im Geiten -, groote slappen doen;ll.bedr. ww. eine Treppe -. opklimmen, beklim- men, opgaan, opstijgen. Steiger, (-.t, mv. Steiger) ia. hij
die stijgt, klimt &, Z. steigert; (Bergw.) mijnwerkersbaas in. Steiger, bijv. nw. loodrecht.
Steïg(e)-rad, (-rad(e)s, mv. •ra-
der) o. scheprad o.; (Uurw.)sliftje, vang- rad o.; —kinben in. anker o. van hel vangrail. Steigerer, (-.«, mv. Steigerer) in.
afslager in. (bij verkoopingeu). Steigeriauf,(-/a«/\'(e),vnv.-tói(/\'e)
m., Z.~Sleigmmg. Steigem,(*/ei!/er/«,j<;s(ei9er()bedr.
ww. eine Waare -, duurder maken, in prijs verhoogen;«V« Preis einer Waare -, verboogen; (bij vcrkoopingcn),opbieden, hooger bieden, een hooger bod doen; iem. -, hooger bieden dau; ettv. zu sehr -, te veel verhoogen, doen rijzen; den Ton -,doen rijzen, verhoogenjeine Krank- heit -, verergeren, doen toenemen; seitie Anspriiche -, verder uitstrekken; einen llegrijf -, uilbreiden; ein Wort -,verster- ken.de kracht veruieerderen van,(Spraak- k.) in de trappen van vergelijking bren- gen; (dg.) iu den overlrcM\'endcn trap spreken. Steig(e)-rohr, (-rohr(e)s, mv.
•röhrejo., -rÖhre, (-/i) v. (Waterb.) persbuis v.; (Giet.) gietbuis v. Steigerung, (-en) v. verknoping
v. bij opboil; (.Spraakk.) trap m. van vergelijking; (lied.) climax m.;-sgrad in., slufe v. trap m. van vergelijking. Stoigig, bijv. nw., Z. stetgbar.
Steig\'-tehrer, (-rers, mv. -rer)
m. (Zoulz.) hij die het voetpad veegt, schoon houdt; -kloben in., Z. Sleigerad- kloben; •leiier v. sporlladder v.; (Arl.) sloruiladder v.; -lilz va. slagboom in. op een voetpad; -riemcn in. slijgbeugelriem iu.; —luufeti, in de stijgbeugels zitten; •schaujler in., Z. -kehrer; silzer in. aan ecu voetpad zittende bedelaar ui. Steigung, (-e«) v., Z. steigen; il.
opgang in., trap v.; (Spourw.) helling, hoogte, verhefllng v. Steigzeug, (-(e)i) o., z. m. ge-
reedscuap o. om te slijgen; (krijgsw.) sturmgereedschap o. Steil, (-er, -st) bijv. en b. stijl.sterk
hellend, bijna loodrechl;(vau eeue trap), sleil. Stoilo, (-«) v.(vandenweg),steille,
grooteTiellnig v.;(Zeew.)stul iu.;(Vissch.) louwen o. mv. Steiieu, {steille, gesleill) bedr. ww.
sleil aTgraven; 2. doen hellen, hellende maken. Steilheit, v., z. m. steilheid, hel-
ling v. Steil-hobel, (•hobets, mv. -/io(>e()
m. (Menb.) Z. Hartltnbel; -o/»r o.(l\'rov.) opslaand oor o.; (fig.) ijdel, Irolsch per- soon ui.; (.Nat. hisl.) zwarte vos of woll\' iu.; -p/altl in. (Waterb.) loodrechte paal m.;-rechl bijv.uw. loodrecht, perpeudicu* la ir; -iceg m. steile weg, hellende weg in. |
|||||||||||||||
|
(gemecnz.) een stijven kop hebbende;
(ilg.) stijfhoofdig; -keil v. (Hg.) slijf- |
|||||||||||||||
|
openen; (Bakk., Konkk.) -er Tekh. ttrei.
ilik, «lijf; (Uurw.) -er Kniben, koperen slaander m. waarop de rust van een uur- werk draait; (Zecw.) -es Schijf, aan de zijden sterk schip o.; (Pass.) -e Konten, strak, gespannen; (lig.) stijf, onhandig, Itoersch, zich niet gemakkelijk kunnende bewegen, linksen; it. onbevallig, lomp; die Unterhallung irar-, gedwongen; hier geht es • in, het gaal hier stijf toe, men is hier niet op zijn gemak; -es Betrage», gedwongen manieren v. mv.; - iiberse Izen, letterlijk vertalen; das -e aus einer Hesellschajt verbannen, het stijve, ge dwongene verbannen; (Schild.) -e Zeich rmnp, hard; (dg.) (van den blik), \'/..slarr; jemn, — in die kagen sehen, iem. strak in de oogeu zien; - «mi fcst über etw. hal- ten, stipt macht nemen; sich elie. • vor- setzen, zich ernstig, vast voornemen; sich • and fesl cinbilden, zich sterk inbeel- den; -e l.icbe, bestendige liefde; -cr Simt, stijfhoofdigheid v.; (Waterb.) -e Unie, rechte lijn v.; (Zeew.) -cr Wind, stijve koelte. Steif-bart, [-barl(e)s, mv. -biirtc)
in. stijve baard m.;-bettler,—in,luiaard, leeglnoper, bedelaar in., Iceglnopsler, be- delares v. Stöife, (-«) v. stijfheid, strakheid,
stramheid v.; (den.) stijfheid, stramheid v.; (door de koude), verstijving v.; (van een gewricht), stijfheid, vergroeiing v.; (Hoed.) lijm v.; einem Hitte die - geben Z. steifen; einer Sache die • benehmen slap maken, buigbaar maken; (lig.) stijf- heid, gcdwongcnhoid v.; (van den stijl) gedwongcheid. stroefheid, hardheid v.; (Zeew.) (van een schip), vaste stand m.; (Schild.) (van eene iigiiur), hardheid stijfheid v.; 2. (l.andh.)Z..S\'/i«/7,c;(Timin.) stut, schoor in.; (llelfst.) stut, schoor, steunbalk in.; 7>. (lig.) onbuigzaamheid, stijfhoofdigheid, stijfheid v. van vormen, gcdwongcnheid v. Steifen, (steifte.gesleift) bedr.ww.
siijl\'inakeu; die Giicder -,doen verstijven; Wiische -, stijven; den Teig -, stijl, hard doen worden; (Hoed.) opstijven, lijmen; Kleidcr mit Sleijlcinieand -, niet stijf lin- nen voeren, opstijven; einen Schnürleib mit Fiscltbcin —, met baleinen voeren; jem. in seinem Vorsatze -, stijven, ver- sterken; (lionwk.) Z. slillzen; \'2. wed. ww. sich -, Z. sich sluizen. Steifer, (•*, mv. Sleifer) m. stijver
in., hij die stijft, lijmt, papt, stut &. Steiferblech, (•(«)*, mv. -e) o.
slijfselhekken o. Steif-fiseh, (-es, mv. .<•) ui. lril-
rog, kramprog, krampvisch in.; -fi)rmig bijv. nw. gedwongen, plechtig, deftig, stijf van vorm; -haar o. stijf haar, hor slelig haar o.; -Aaar/ab(jv, nw.stijfharig, borstelig; •hals m. stijve hals m.; it. slijfhals, persoon in. met stijven hals, Steifheit, Steiflgheit, v„ Z.
Slcife; die • in Benehmen, stijfheid, ge dwongenhcid, gemaaktheid v. Steif-kette, (-») v. (Wev.) mid
delsle ketting m.; -kopf in. (gemcenz.)
stijfkop, stijfhoofdige m.;-köpjig bijv.uw |
|||||||||||||||
|
h
|
418481
|
oofdigheid, koppigheid v.; -lcinuandv.
|
|||||||||||||
|
stijf, gewast linnen o.
Steifling, (-(e)s, mv. -e) m. stijf,
verwaand,de vormen angstvallig inachl- neniend persoon m. Steif-matz, (-«.«, mv. -e) m. ge-
ronnen melk v.; -mehl o. stijfsel v.; ge- kochles —.stijfselpap v.; -ofen rn.(lloed.) hoedeninakersoven m.; -pfennig m. ge- schenk o. van den peeloom aan de peet- tante; schetter m. Z. -leinnand; -schiis- sig bijv. met stijve scholen of panden voorzien; -smn m., sinnig bijv. nw., Z. Slarrsinn d/v •stiefel m. stijve laars v. Stoifung, (-en) v. stijven, lijmen,
pappen o.; it. toebereiding, appreliinr v.; (\\Valcrb.)stntten,scborcn m.mv„schoor- werk o. Steig, (-(c)«, mv. -e) m. pad o.,
weg m„ sleil pad o.; steiler -, steil pad o.; (.Mol.) kap v. om de molensteencn. Steigfoar, bijv. nw. beslijghaar, te
bestijgen, te beklimmen. Steig-baum, {-baum(e)s, mv.
•biiume) m. trap boom in.; -bereiler m. opzichter m. der wegen; -bohne v. slam- boon v.: •bugel m. stijgbeugel in.; aus den —n kommen, de stijgbeugels verlie- zen; (Leid.) der—, becnleder o., Iede- ren leidckkersband m.; —musket in. (Üntlk.) stijgbeugelspier v.; —riemen ru. stijgbeugelneni ui. Steige, (-«) v. (Bouwk.) trap t.,
opgang ui.; (Laudli.) ladder v.; it. Z. lliihnersteige; \'2. plank v. om over een muur Ie kunnen gaan; 5. vogelkooi v.. vogelhuis o.; 4. keerlouw, leilouw o. Steigeisen, (-e».«ens,mv. -eise») o.
ijsspoor v.
SteigOIl, (slieg, gestiegen) o. ww.
onr., in. v. auftvdrls -, stijgen, klimmen, in de hoogte gaan; auf einen Berg -,stij- gen, klimmen; durclt das Penster in das /.immer -, klimmen; in\'s Belt -, stappen; »» den Wagen -, stijgen; in ein Schijf - scheep gaan, aan boord gaan; über den /.\'iiui -, klimmen; auf einen 11 min - klimmen, klauteren; zu Pferde-, stijgen auf ein 1\'fertl -, een paard bestijgen; 2. afgaan, naar beneden gaan,dalen, Z. her- ab-, lierunlersteigen; vom I\'ferde -, af- itijgen; aus der Kulsche -, stappen; aus Iem Bette -, uit bed stappen, opstaan; 3. (van vogels), hooger gaan, hooger vlie- gen; (Kijk.) (van paarden), steigeren (Hg.) i»i Bange -, eene hoogere betrek* king krijgen, opklimmen in rang; (van het water), hooger worden, wassen liaketen - lassen, laten opgaan; in den \'>"/\'/ -. (w «\'ijn), naar hel hoofd vlie- geu; in die Nase -, (van damp &), vlie- gen; die Slimme - lassen, de slem ver* hellen; -d, (van planken), klimmend; aufivürls -der Stengel, opgaande stengel in.; (Hand.) (van den prijs),stijgen, rij- zen, hooger worden; tm l\'rcise -, stijgen; (Wisk.) -deForfft-nreiiunff.opklimniendc reeks; bei •den Jahren, met of bij hel klimmen der jaren; 4.vennecrderen,toe- nemen, grooter, sterker worden; eine-dt |
|||||||||||||||
|
1200 Ste.
|
||||||||||||||||||
|
Ste.
|
||||||||||||||||||
|
Ste.
|
||||||||||||||||||
|
Stein, (-(e)s. idv. -e) in. sleen,kei-
steen, vnursleen,baksteen m.;(,\\at. hist.) pnrperslak v.; es itl -, het is steen; zu - teerden, versteenen; :u - maehen, in • eertcandeln, \'/.. tersteinertt; (Giet.) ruw- steen, kopersteen o. en m.; einen Acker t\'on -en reinigen, de sleenen afhalen van: non -en bauen, van steen bonwen; mit -en pflaslem, mei steen bestralen; ei blieb kein - aiifdcmatidern, er bleef geen sleen op den anderen; (Jiiw.) edelgesteente »., edelsteen, juweel m.; ein Hing mil -en. mei edelgesteenten; feine -e. Iljne, kost- bare sleenen; (l\'i.) kern. vrnclilkern v.: (Gen.) sleen in.; den - schneiden, van den steen snijden; 2. (in uofl), pil, kern v., sleen in.; (van den hagel),hugelsleen in., hagelkorrel v.; esgiehl -c. hel hagelt. er vallei; hagclsleenen; 3. (lig.) ei» Herz ton - haben, een sleenen hart hebben hardvochtig zijn; das möchte einen - er- barmen, dat zou een sleen vermurwen; - der Weisen, sleen der wijzen; - und Hein schuörcn, hij God en alle heiligen zweren; eweu - uuf dem Herzen haben, een steen op het harl hebben; einen • vom Herzen wilzen, een sleen van hel hart wentelen, zijn hart lucht geven; do lil mir ein groszer - vom Herzen, dut is mij een pak, een steen van liet hart; Z. Anslosz; jenin. einen - in den Weg legen, inoeielijkhedcn veroorzaken, hinderpalen in den weg leggen; -e, (op kaarten).rui- ten v. mv.; (Hand.) steen in., gewicht o. van \'20 pond; (Sp.) schiji v„ stuk o.,pi- on in.; (I\'ap.) pak o. papier. Stein-acKcr, {•aekert, mv. -üe,-
ker) in. steenachtige akker in.; —weide v. znndwilg in.; -ader v. steenader, rots- ader v.; 2. ader v. van een sleen: -udler ui. sieeuareiid, goudareinl, kouingsarend m.; -all bijv. nw. (geineenz.) stokoud, zeer oud, hoogbejaard; -alaun in. steen- alnin, rolsaluin it.;-(immerling ui. groene vlasvmk, gcelvink m.; -amsel v., Z. •drasse!; 2. gewone wiedewaal of wedn- waal in.; -arbeil v. steenwerk o.; -arbei- ter in. arbeider in. die sleen verwerkt, steenhouwer in.; -art v. steensoort v.; (Bergw.) gaugsteen in.; -arlig bijv. nw. steenachtig; -arttgkeit v.sleeuachtigheid v.; -urzl in., Z. srhneider (\'2); -assel v. steenruol, pissebed x.;-asz o.opden sleen achtergebleven meel o.; •aujliiseml bijv. uw., L. -brechend; •aafschri/t v. op- schrift o. op een sleeii;-i«.v/cr v. Insscheii rotsen levende oester v.; -bach in. slec- nen bevattende beek v.; -band o. mei eilelsteenen versierde armband m;,-bande v. (Wev.) rtiitenband m.: •bank v. slec- nen bank v.; (Bergw.) horizontale stecu- laag v., •bar m. gewone heer ui.; •bnrhe v., •barben m. barbeel in.; -bars in. lus- sclien ruisen zich bevindende baars in.; •bau m. bouwen o. van sleen; 2. sleenen gebouw o.: -baum m. Iioskerseliiioin in.; •beere v., Z. Sandbeere; \'2. rotsbraainbes v.: 3. haagappclbes v.; 4. zwarte ruischbes v.; ">. wille sleenbes v.; -bein o.; (Onllk.) steenachtig been o.; 2. (Nat. hist.) !;een- hrRiiksleenm.,kalksleeiiin.waarincdeinen eertijds meende heenhrenken te kunnen |
||||||||||||||||||
|
genezen;-6cisjrr m. dikbek m.(een vogel);
2. Z. schmïtzer; 3. smecrling m. (viscli) <i. Z. -fauger; \'t. zeewolf m.; -berg m. steenachtige berg, sleenbevattende berg m.: 2. Z. •haufen; •beschreiber ra.sleen- beschrijver, lilhnloog. miueraloog m.; •beschreibung v. sleeubeschrijviug,litho- logie, mineralogie v.; -hesehivcrde v. (Gen.) graveel o., sleen m.: •bellang v. sleenlaag, sleenbedding v.; -bier o. mei gloeiende sleenen gekooid bier o.; •bil,l o. sleenen beeld, standbeeld o.;-bilditng v., Z. •erzeugung; -hirne v. steenachtige peer v.; 2. mispel v.; -blallcr o. steeu- schilfers v. mv.; -blallern v, mv. sleen- pokkeu v. mv.; bloek in. blok o. steen, slcenklouip m.: •blume v. versleening v. niet blneniliguren; 2. roerkrnid o.,zand- bloem v.; 3. leverhloem v.; •blüthe v. amiantachtige steen m.: -bnck m. steen- bok in., wilde geil v.; -bicklein o. steen- bokje o., kleine steenbok in. der Alpen. Steinbocks-kreis, (-«). -zir-
kel, (-.«) in., z. m. (Sterrenk..) steen- bokskeerkriug m. Stein-boden, (-bodens, mv. -6n-
den) m. steengrnnd, steenachtige grond in.; -bogen in. (Ilouwk.) sleenen hoog ui.: (Krijgsw.) boog m. om sleenen Ie werpen, slinger m.: -bohrer m. hij die sIokii boort: (lleelk.) • •teenbnor v-; 2. (werkluig), sleen boor v.; 3. (Nat. bist.) boorschelp v„ zcedadel in.: -bolk m. schelvisch in. en v.; -böller in. (Art.) sleenstuk o., draaibiis v.; -brand m. ver- sleend korianderzaad o.; •brech m.steen- lireke v.; -brechen m. steeiihouwen o., uilgraven o.van sleen: -brer.hrnd hijv.nw. (Gen.)stcenverbrijzelend,steennplo«send; •brerber m. mijnwerker, sieengraver, si een liou «er in.; -brach in. sleengroef, of groeve v.; 2. (Nat. hist.) beenverstee- ning v„ heeiulersteeii m.;-brücke v. slee- uen brug v.: .burlie v. gewone beuk, steenbeuk m.; -butle, •bülle v. sleenen kuip v.; 2. (Nat. hist.)—of -bnll m. tarbol v.; •buller v. Siberische.gele.vette aluin ».; ~cabinet o. verzameling v., ka- binel o. van kostbare of zeldzame stec- nen. Steinchen, Steinlein, (verkl.)
o. steentje o., Z. Slein. Stein-colik, v„ z. m., Z. -kolik;
•damm m. sleenen dam of dijk m.; 2.
steenweg m.; -deich in. sleenen dijk.mel steen bekleede il ijl: m.; -dohle V. roode steenuil in.; -dreber m. (Nat. hist.) |
||||||||||||||||||
|
•er;eug\\mg;-erde v.steenaarde.mel slcen-
Ijes vermengde aarde v.; 2. grauwakke v., zandsteen, biksteen o.: 3. aarde v. die zoo hard is als sleen; (Giet.) kalk- steen, vloeispaalh o. ., Steinern, bijv. nw. sleenen, van
steen; (liï.) -es Wen, marmeren. onge- voelig, hardvochtig. Stein-erzeugend,bijv.uw.sieen-
verwekkend, steeninakend, steenvor-
meiiil, Z. renlemern(d); -erzrngung v. steenvorming v., Z. Iersleinerung; 2. (Gen.) steenvorming, steenziekle v. •esc.he v. groote esch m.; 2. gewone beuk, steenbeuk in. Stein(e)schiGbon,o.,z.m. steen-
werpen o. (een spel der Alpenbewoners)
Steïn-esel, (-rsels, mv. -esel) m. molenaarsezel m.; •eulev.steenuil, kerk- uil m.: -faden in. (Wev.) kettingdraad m. voor dohbelsteenachlig weefsel; -fal- ke in. sleenvalk m.; -fall m. (Bergw.) vallen, neerstorten o. van sleenen, rol- sen; it. op \\aslen steengrond geraken o.; •farbe v. sleen kleur v.; -farn m. sleen- vareu v., Z. Mihkrnnl; -fnss o. houten bakje o. niet slijpzand voor de zeis; -fe- der v., Z. -hrerh; 2. — of —grot o. priemgras o.; -feli ui. steenrots v.; -finl, in., Z. -beiszer; •fiseli m. versteende visch in.; 2. lipviseh m.; (Hand.) znute- visch v.; -ftnchs in. «leenvlas, asbest. amianl o.; •ftvelile v. leverkruid, op rol- sen groeiend korstmos o.; -flelsr,he v. bastaardnachlegaal \\a.;-forelle v. rivier- forel v.; -flirmiy bijv. nw. sleenvormig; •fremd bijv. nw. (gemeenz.) geheel en al vreemd, wildvreemd; -fressend bijv. nw.steenetend. stpenvrefnd; (Nat.hist.) Z. -bohrer (3); it. Z. -uurm; •fniehl v. steenvrucht, pitvrucht v. Steinfrucht-artig, bijv. uw.
sleenvruchlachtig, naar eene sleenvruchl gelijkende; -lrage,id bijv. nw. sleen- vruchten voortbrengende. Steia-futJhs, ( fache.i,my.-fürli-
se) in. steen vos, blauwe vos m.; -/uge v. sleeiivneg v.; -gnlle v. (Bergw.) harde en niet veel opleverende steen m.:(Land- b.) sleeiiae.lüige plaats v. op den akker: (Veea.) wen v., zacht gezwel o. bij de kool van hel paard: -gall m. sleenvalk ni.; -gner m.steengier in.;-vei«: v.gems, wilde geit v.; •gemilde o. schilderwerk, schilderstuk o. op steen; 2. schilderij v. van ingelegde sleenen, mozaïek o.: -je- .iiliieahl v. versteend gezwel, steenge- zwel o.; •gewacht o. slee.iplant v.,koraal- gewas o., planlsleeii m.: -grand, •gratis, •gries m. keizainl, kiezelznud. grof zand o.; -grube v. sleengroef, mijngroef of groeve v.: (Bergw.) puingioef v., kuil m. voor den afval; -grüu o„ Z. Herggrün. Kupfergriln;-grund in.sleenacbtige grond. steengrnnd ni.; (Zeew.) rotsachtige bo- dem m.; 2. (Bouwk.) (van een gebouw), fondament of fondement o.; -grundvl v.. Z. -lteis:er (visch): -gnl o. Üelflsrli air- dewerk o.; -gulen bijv. nw. van Üelflscli aardewerk; -hacke v. steenhnunrers|ioii- wecl o.; -hnhn m. rotshaan m.: -Mkel m. (Giet.) haal; in. om de mctaalslakken |
||||||||||||||||||
|
79
|
||||||||||||||||||
|
sleendraaier m.; -drossel v. sleenlijslei\'
v.; -druck m. steendruk m.; 2.steendruk in., lilhographie v.; -di»rker m. siccn- li ukker m.: -druekerei v. stcendriikkcrij v.; 2. drukken o. op steen; -druckpre»se v. sleendriikpers v.: -dmse\\\'. krista|vor- iniug v. in sleenen; (Veea.) snotlcngheid v. der paarden; -danen v. nw. eienlous o.; •durehbohrend bijv. nw. sleen door- borend; •eirhe v. steeneik m.; 2. groene eik in. Steilieln, [sleinelle, gesleinell) o.
ww. nnp. hagelen, al«hagelsteenenneer- vallen. |
||||||||||||||||||
|
Stein-entstehutiR, v.. z. m., Z.
|
||||||||||||||||||
|
Ste. Ste. Ste. 1201
|
|||||||||||||||
|
•peitsche v. zeejonker m. (visch); -pfef-
fer m. muurpeper v., hnislook o.; -pflan- ze v. versteende plant v.: 2. sleenplant v.; 5. plant v. die bij voorkeur op stee- non groeit; -p/la*lero. plaveisel o., slraal- steenen m. mv., steenen vloer in.; -p/lin: m. ijzerbevatteude koolzure kalk v.;-pic- ker m., Z. -bciszer; 2. post v. (visch); -piiz m. gele paddenstoel in., dnivels- hrood o.: -plage v. (tien.) graveel o., teen in.; -platle v. steenen plaat v.; (Straatm.) vierkante vloersteen, tegel ni.; (Leid.) vierkante lei v.; eineKirche, Küehe mil —n beleyen, met tegels bevloeren; (lirav.) steenen plaat v„ steen, gravcer- steen in.; —ntlach o. steenen dak o.; •pochen v. mv., Z. •blallern; •presse v. bok m. welke de steenen hij hel zagen vasthoudt; -puppe v. steenen pop v.; 2. (I\'l.) jodenkers v.; -rabe v. gewone raaf v.; i. berghop v.; -ramme v. slraatma- kersbei v., slraalstamper in., jnlfer v.: •regen in. regen ra. van Inchtsteencn; (lig.) hagelbui v. van steenen; -reieh bijv. uw. rijk aan (edel)steenen; (fig.) srhal- rijk, ontzaglijk rijk; 2.o. zelfst. delfstof\' fel ijk rijk, rijk o. der delfstoffen; •riff o. (Zeew.) koraalrif o.; -rinde v. (Steenh.) sleenbasl ra., steenkorst v.; -ring m. steenen ring m.; -rilze v. scheur, spleet v„ barst in. in een steen; -rnchc v. sleenrog m.; •röschen, •rötlein o. kleine daphne v. of kellcrhals m.; -rölbel m., Z. -dras- sel; -rot; in. (Ilnefsin.) wit snot o. van paarden;-rutz ni.zwarte-leikleurv.;-.«a/\'/ in. steenvnrmend sap o.: •sage v. steen- zaag v.; -sdger m. sleenzager m.; -salz o. sleenzout o.; —grube v. zoutmijn v.; -some(n) m. parelkrnidzaad o.; 2. parel- kruid, steenkruid o.; sammler m. lief- hebber, verzamelaar ra. van steenen; sammlung i.,2.•cabinet;sand m.steen- zand.grof zand o.; -sarg in. steenen zerk v.; 2. zerksteen m. en o.; sals m. sleen- laag v.; sauger m. lamprei, prik v.; saure v. steenzuur o.; schaf o. steenschaap, niulleldier o.; schaft m. (Zijdeh.) roe- den v. inv. voor de ruitvormige weefsels; •scliale v. steenen schaal, kom v.; 2. Z. |-rim/e; schalig bijv. nw. (Nat. bist.) met versteende schaal; schelde v. over- Igang in., verandering, scheiding v. welke |in de natuur onder de delfstoffen plaats ;beeft; 2.boorschelpv.,zeedadel m.;schei- dung v. (Bergw.) laag v. van vreemde heslanddeeien tusschen twee andere la- gen, bank v.; schicht v. steenlaag v.; (Mets.) Z. satz; sclileife v. (Hergw.) sleenslede, erlssledc v.; schleifer m. stccnslijper m.; schleuder m. steeuslin- ger m.; (Oudli.) Z. Schleuder, schmil- tzer m., Z. •pieker (\\);braunkehliger —, bruinkeeltje, kruidvogellje o.; schuarz- kehliger —, zwarlkecllje o.; schmerzen in. mv. pijnen v. mv. tengevolge van een steen of van het graveel; schaalle v. gesp ra. van edelgesteenten; •schnapper in.. Z. schmiilzcr; schntckê v. ver- jsteende slak v.; 2. aan de kust gevonden \'wordende horenschelp v.;schneidekunst |v.steensnijkunsl, graveerknnst v. iu fijne steenen; -.vAneirfe»o.klooven o.van edel- 76 |
|||||||||||||||
|
bijeen te krabben; -handler m. steen-|bevattend gebergte o; -griber m. steen
handelaar, koopman m. in steen; -hJnf- kolengraverm.,arbeider m. in eene steen ling m. vlasvink ra.: -harl bijv. nw.|kolenmijn; -kampher m. uit steenkool •steenhard, zoo hard als steen: (lig.) —«[verkregen koolwalerstofverbinding v.; |
|||||||||||||||
|
lage v. slcenkoollaag v.; -mnnr o. aard*
achtige steenkool v.: -<i/ o. aardpekkool- otie v.; schacht in. schacht m. eener steenkolenmijn, mijnpnt m.; schiefer in. scliilfeiachtig kies o.; •schlacke v. half- uitgebrande steenkool v., sintels m. mv.; cokes v. mv,; -thcer ni. aardleer o. Stein-kolik, v., z. m. graveelko*
liek o.; -knpf m. kropsalade v.; -koralle v. kalkachtig koraal o.; •körnig bijv. nw. vol steenachtige korrels.vol pitten die zoo hard zijn als steen; -knrper m. steenen lichaam o.: -l:rank bijv. nw. aan het gra- veel, aan den steen lijdend; -krant o.ser- inonleine v.; -kosl v. kwik o. voor kort* geslagen ertsslecnen: -krankhcit v. steen in., graveel o.; -krehs ra. in steenen le- vende kreeft, stcenkreeft ra.; it. ver- steende kreeft m.; -kreide v. steenachtig krijt o.; -kreste v. (I\'l.) steenkers v.; 2. Z. lioldmilz; (.Nat.hist.) versteende gron* del ui.; •krap fe v. (Mets.) wig v. welke men tusschen de steenen steekt om hen op te hijseben; -krug ra. steenen kruik, aarden kruik v.; 2. (Nat. hist.) krnik- vormig, steenachtig lichaam o.; \'kraste i. (Delfst.) steenen korst v., Z. Trnp(- stein; -kümmelm. paardevenke! v.; \'kunde v., Z. -kennlniss; -kundig bijv. nw. ken- nis van steenen hebbende; -kundiger m., Z. -keiincr; •künsUer ra. (Ileelk.) steen- suijder in.; -kupfer o. lot korrels ge- bracht koper o.; -lagc v. steenlaag v.; •lehin in. hard leem o.; -leim m.,Z. \'kilt; •leinwand v. sleenen wand in.: •linde v. steen linde ».; •ld/fel in. (Ileelk.) steen- lepel m.; -malerei v. schilderen o. op steen; il. Z. •gemelde; •marder m.sleen- marter ui.; -mark o. klei v. in de spie- ten der steengroeven; •ma.sse v. steen- massa v.; -mehl o. poeder o. van knrt- gestampte steenen, sleenmeel o.; (Hak.) steenachtig meel o.; (Mol.) aan de stee- uen hangend meel o.; •meiszel in. sleen* bouwersbeitel, platte beitel in.; (Giet.) breekstang, nek v.;(Krijgsw.) kort vuur* wapen o. dat met eene hand wordt af- |
|||||||||||||||
|
Her;, ongevoelig, hardvochtig; -harle v.
hardheid v. van steen; (fig.) hardvnch- ligheid. ongevoeligheid v.; -hase in„ Z. Herghase; •haue v., Z. -hacke; •kotter m- steenhouwer m.; —kunt! v. steenhou- werskunst v.; •Iiaufen in. steenhoop in.; rine Sladt in einen — renrandeln, in een puinhoop m. veranderen; -hdufitng v. op- liooping, samenvoeging v. van klompen Ueen; 2. (Bew. d. erts.) ophoopscl, sa- menhoopsel o. van gelijksoortige ertsen; •heller m. notenkraker m. (een vogel); •herd m. steenen haard m.; -her; o. hart o. van steen; (lig.) steenen hart, nnge- voelij hart o.; -hirze v. steenbok m.: -hnf m. bestrate plaats v.; •hnbelmaschine i. steenslijperswerkluig o.; -hnlder, -bol- imderm. trosvlier v.; -holz o. versteend bout o.; 2. hout o. zoo hard als steen: • honig m. steensniker v., onde hnui(n;g in. waarvan de suikerdeelen gckristalli- scerdzfjnj-Aorno. (Nat. hist.) versteende horen m.: 2. ammonshoren m.;-horsl m. «iiud,boscbo.ineene steenachtige si reek; •hiigel 01. door eene rots gevormde heii- vel m.; it. heuvel m. van steenen; •hii\'ni i). steenboen o., firicksche patrijs m.: •hummel m. versteende hommel m.;-hund m. kleine otter m. Steinicht, bijv. nw., Z. slcinarlig.
Stëinig, bijv. nw. (van een weg).
vol steenen, steenachtig; (Hen.) den steen betreffende; (l)elfsl.) Z. sleincrzeugend; i. bedekt met steenen; (Aardk.) rotsach- lig, met rotsen; (Tninb.) (van peren), sleenig; -e Frucht, steenige vrucht; -er Smid, grof zand, kiezelzand o.: das -e \\rabien, steenachtig Arabië; auf -em l!n- den irachsend,rt\\>ee.n steeugrond groeiend. Steinigen, (tteinigle, gtsttinigl)
liedr. ww. steenigen, met steenen dood* werpen; (Zoulz.) diePfanneit;vanzoot- steen zuiveren. Stoinigcr, («», mv. Steiniger) m.
sleeniger ui., hij die stecnigl, met steenen werpt. Steinigung, f-e») v. steeniging
|
|||||||||||||||
|
rtein-inschrift, (-e«) \\.,7..-auf- gescholen: -mergel m. steenachtige mer
tckrift; -k4fer in. steenkever ui.; -kamm gel "-: -messer o. (Ileelk.) mes o. om ui. (Hergw.) rotswand m.; it. Z. •icand; »»n den steen te snijden, steensntjders* •kalze v. Kirgizische hergkat,wilde bcrg-ji"fs °-; -metz Dl., Z. -haner; -mitlel o. kat v.; \'kartaune v. slcenstuk o., <lra»i-; (l-en.) middel o. legen het graveel of bus v.; -kauz m. steenuil, gruote kcrk-«len steen; -moos o. steenmos o.; 2. Z. uil m.; -kcnner, —in, steenkenner, erts» NfeeA\'e; \'tnSrier m. slcenmorlier m.; 2. kenner m., delfstofknndige ra. en ».; steenen mortier in.; -mörlel m. pleister •kenntniss ». kennis v. van steenen, delf-:v.. cement, gips o.; mil — iiberziehen, |
|||||||||||||||
|
76
|
|||||||||||||||
|
stofkundc, lithologie, mineralogie ».; bepleisteren, cementen; -münze, -minie
•kies m. gruis, steengruis, kiezelzand o.; v. katlenkriiid o.; -muschel v. (Nat.hist.) -kirsc.be v. (Tninb.) late kers v.; -feis/e;Z. -bohrer (,ï); -nelke v. zandanjelier v.; v. steenen kist v.; 2. steenkist v.; .Ititll-netset v. {\\\'\\.)7..-manze; -mu» v.steen* in. steenlijm v.; -klee ra. steenklaver v.;;harde noot v.; -obst o. steenvrucht v.; •klippe v. klip, steenklip, rols T.; Kelle]—baum m. sleenvruchtbooin ra.; -ofen mn —n, rif o.; -kluft v., Z. Feheiiklitfl;ia. steen(lnkkcrs)oven ra.; -ó7 o. sleen- •kohle ». steenkool t.; braune —, bruin- olie, aardolie, petroleum v.; -papier o. kool v.: gereinigte —, coke v. bergkurk o.; -pappe v.onlhrandbaar kar- Steinkohlen-bergwerk, \'on °-; •pardel m. (.Nat.hist.) kraagplu-
i-Ce)», mv. -e) o., -grubo, (-n) v. vier v.; .palsche v. bastaardnachtegaal steenkolenmijn v.; •gebirge o. «leenkonl- m.: -perh o. aardpek o., jodenlijin v.; |
|||||||||||||||
|
Ste.
|
||||||||||||
|
1202 Ste.
|
Ste
|
|||||||||||
|
lielkruid o.; -teildpret o. (Jachtw.) berg-
wild o., gems v.; -windev. (Giet.) groote katrol v.; -wuchs ra. steenvorming v.; 2. ophooping v. van steen, verst\'ening f.; -wur( m. steenworp m.; jem. mil •würfen Hullen, iem. sleenigen: 2. —,be- reik o., afstand m. van een steenworp; (Waterb.) sleenen bekleeding v.; -ifiirm m. stceneler, steenknager m.; -uur(zel) v„ Z. -farn; 2. leverkruid, boelkens- kruid o.; -zange v. (Mets.) Z. -kröpfe; (Heelk.) slecntang v.; -zeiger m. ets- naalil v.; -zerklopfung, -zermalmung,-zer- schtugung v. operatie v. waarbij de sleen vergruisd wordt; -zermaimend bijv. nw„ Z. -lreibend; —e* Instrument, Z. -.ci- malmer; -zermalmer in. stecnverbrijze- laar m.; -zerreiben<l bijv. nw. den steen verbrijzelend; (Heelk.) —es Werkzeug, Z. -zermalmcr; -zerreibung v. slcenver- gruizing v.; -zeug o. sleenen goed. aar- dewerk o.; -ziege v. gems, klipgeil v.; •zungc v., -ziinglein o. tongsteen Hl., slaugetoiig v. Steisz, (-«, uiv. -e)m. achterste o.,
billen v. mv„ stuit, aars ui., gal o.; 2. (van vogels), staart, stuit ni.; (van een valk), broek m., achterste o., aars m. Steisz-bein, (•(«)*, mv. -e) o.
stuitbeen, staarlbeen o.; -band o. tol het
heiligbeen behoorend ligamenl o. Steiszchen, (verkl.) o. stnitje,
staartje o., ï. Sleisz. Steisz-feder, (-n) v. staartveder
v.; -fusz, -giinger m. (Nat. hist.) dod- aars m., fuut in.; -horn o. tot het stuit- been behoorend hoornachlig gedeelte o.; •knolen m. tol hel stuitbeen behoorende zenuwknoop in.; •krümmer in. zilbeens-, staartbeensspier v.; -muskel m., \'£.-krüm- mer; schlugader v. tol het stuitbeen uc- hoorende slagader v. Steisz-drüse, (•») v. stuitbeen-
klier v.; -federn v. mv. slaartvederen v. mv.; \'fistel v. aarsfistcl v.; -flosse v.(Nflt. hist.) aarsvin v.; •(mi m. dicht bij den aars staande poot m.; 2. Z. Haubenlan- chcr; •fiiszler, -gilnger ui. mv. sluitvoe- ters, aaisvoeters m. mv. Steil, (-(*)*i mv. -e) o. steiger in.,
stelling, stellage v., schavot o.; (Zeew.) ein - Segel, Masten, stel o. Stellage, (.») v„ Z. Steil.
Slollalun, bijw. - gchen, in den
maneschijn wandelen, naar de sterren gaan kijken; (Krijgsw.) op den dril gaan. Stell-blattchen, (verkl.) o., Z.
scheibe; •boden ui. beweeglijke vloer in. voor de gielkuip; •batlich m. (Hr.) gist- kuip v.; (Verv.) derde indigukuip, rust- kuip v.; -brief m. aanstelling v., beroep o.; 2. bericht, voorbericht o. Stellenen, (verkl.) o. plaatsje o.,
amblje o., Z. s/elle. Stolldiehoin, (-J, mv. -i) o. af-
gesproken samenkomst, plaats v. van samenkomst, rendez-vnus o. Stelle, (-n) v. plaats, plek, stede v.,
oord o.; \'e.\'ti\'. ion der - bringen, iets van zijne plaats zetten, wegnemen; von der • kommen, van de plaats komen; wieder an scine • legen, weer op zijne plaats l»g- |
||||||||||||
|
gen; nicht von der • iceichcn, niet van de
plaats komen; mehi vonder • wollen, (van paarden), niet willen loopen; eine - urn auszuruben, plaats om uit te rusten, rustplaats v.; keine bleibende - kaben. geen Ie huis hebben; auf der • bleiben, op de plaats dood blijven; es brennl die • unler seinen Füszen, de voeten jeuken hein: eine - au f dein Eilwagen bestellen, plaals bestellen; auf der -, (gemeenz.) dadelijk, onmiddellijk, oogcnblikkelijk, aanstonds;au On und -«ein,op de plaat* sen zijn, ter plaatse zijn; nicht zur-kom- men, (van brieven), verloren geraken; eine • in der Geschichte d/- haben, voor- komen in &; - in einer Schrift, plaals, uitdrukking, aanhaling, passage ».; (fig.) wenn ich an seiner • wórc, als ik in zijne plaats was, als ik hem was; setzen Sie sich an meine -, zei u op mijne plaats, stel u in mijne plaals; eines Andern • rer- trelcn, versehen, iems. plaals vervangen; jem. an eines Andern - setzen, iem. in de plaals stellen van; ((jer.) doen opvolgen, doen vervangen; 2. plaats v., post m., be- Irekking v.,ambt o.:jem. in eine andere - eerselzen, iem. een anderen post geveu: (Uipl.) gerechlsplaats »., overheid v.. departement o.; den gehürigen -n elw. anmelden, bij de bevoegde macht: man nolle sich bei der unterzeichneten - mel- den, uien gelieve zich lot onderstaand adres Ie wenden. Stellen, {slellle, geslelll) bedr.ww.
stellen, zetten, plaatsen, leggen, vesli- geu; ein Gefdss auf den Tisch -. zetten; Wasser an\'sFeuer -, water op (het vuur) zetten; jem. obenan -, op de hoogste plaals zetten; 1\'ruppen irgend wohin -, plaatsen, posteeren; in Ordnung -, in orde zetten; i» Schlacklordnung -, in slagorde stellen; elw. in Sicherheit -, in veiligheid brengen; ein l\'ferd in den Stalt -, zetten, brengen; elie. an seinen Orl -, es liilnn -, (fig.) iets laten zooals bet is, onaangeroerd laten; ich lasse es dahin geslelll sein, ob dj\', ik wil niet be,- slissen, ik laat hel in het midden &: ;enm. elw. vor Augen -, iem. iets voor oogen stellen; elw. in Abrede -, ontken- nen, tegenspreken, loochenen, Z. belie- ben, l\'robe, Hede; jen. auf f reien Fusz -, op vrije voeten stellen, loslaten, vrijla- teu; (Jachtw.) die Game -, spannen; eine Falie -, opzetten; Vogel •, strikken spannen; (lig.) auf elw. -, haken, ver- langen naar, trachten te krijgen, gesteld zijn op;/em. nach dem Leben -,Z. (rac/i- len; eine Uhr -, regelen; das Geschütz -, richten; (Hand.) elw. auf Itechnung -, op rekening stellen, boeken; (Zeew.) die Segel -, uitzetten; (Wev.) ein Gewebe -. opzetten; 2. vor Gericht -, brengen, doen verschijnen; (Krijgsw.) einen Mann -. einen andern für sich -, een plaotsver- vangcr slcllen; einen Burgen -, een borg stellen; einen Zeugen -, bijbrengen; 3. stilhouden, ophouden, vastbonden; (van een hond), das Wild -, vasthouden; eine Uhr -, doen stilstaan: das Blut -, tegen- houden; Milch -, doen stremmen; *ier -. in gisting brengen; einem ein Brui -. een |
||||||||||||
|
gesteenten, steensnijden o.; 2. gravee-
reu o. op sleen; 3. (Heelk.) snijilen o. van ilrn steen: -schneider m. steensnij- iler m.; 2. graveur. graveerder m. op «leen; 3. (Herik.) snijder m. Mn den «leen; sclineiderci.scltncide(r)kunst v.. Z. schneidekunsl; schnridung v. kloo- vcii o. van een sleen: (Bergw.) Z. •tchei- dung: schuilt m., Z. schudden; —mes- ttr \'i. (Heelk.) stcensnijdersmes o.; schrnube v. steenschrnef v.; -schrciber m. schrijver m. bij de begraafplaats; schrift v. opschrift o. op sleen; 2. stijl m. iler gedenkschriften op steen,lapidaar- slijl in.: 3. Schriflzügc zu einer —, lel- ters v. ir)v. voor opschriften; schrot n steengruis o.; schvlc v. kweekerij v. van steenvruchten; schicalbe v. mnurzwaluw, tnreiizwalnw, gierzwaluw v.; s.hicnmm in. zwainvorniig sterkoraal o.; i, zwam* achiig punlkoraal o.; setter ra. plavcier slraa [maker ui.; (Mets.) sleenlegger,sleen- steller in.; 2. gezworen of heêedigd land- meter lil. Stejnsetzer-arbeit, (-en) v
slraalmakcrswcrk o., straatmaken o.; -A umnier in. straalmakershanier m.,-lohn in. stvaalloon o., straatmakersgeld o. Ste.in-sin.ter, y-iers, ra», \'ter)™
druipsteen m.; smirgel m. atnaril, siuer gel ui.; -spiel o. spel o. dat met slcenen ofsleentjes gespeeld wordt;2. (Nat.hist.) Kgnursteen in.; slecher m.. Z. schnei- der, -hauer; (Ondh.) slceusnijder, gra- vciir m. op steen; sliiek o. stuk steen o.; 2. (Art.) steensliik o., ilraaibns v.-. •tafel v. steenen tafel v.; •laube v. klip- duif, rolsdnif v.; •ihier o. dier o. dal zich hij voorkeurtnsschensteen ophoudt; 2. steendier o.; 3. versteend dier o.; •thnn m. verharde klei v.; 2. aluinsleen in., Z. Alaun; -lodl hijv. nw. (gemeenz.) morsdood, zoo dood als een pier; Won/ m. steenen pot, aarden pot in.; •Ireibend bijv. nw. den steen verdrijvend; -trog m. steenen tros in.; •Irümmer ni.mv. over- blijfselen o, inv. van steenen, puinhoop in.; (Ileelk.) overblijfsel o. van den steen; •trrgoldung v. vergulding v. iu bladen; •terhdrlung v. versteening v.; -vermi- schung v. steenmengsel o.; -togel in. sleen vogel in.; 2. Meiicaansche hoceo, steenvogcl in.; -ivngen :u. steenwageii :n.. steenkar v., -tcahr»ager in. steenwaar- zegger, waarzegger m. uit steenen; -wahr- sagerei, -ivahrtagung v. waarzeggerij v. of waarzeggen o. uit sleenen; -tcalze v. steen rol v.; -wnlzer in. hij die een steen rolt; (Nat. hist.) pluvier v.; -wand v. steenen iniinr m.;(Bergw.) rotswand m.: -in)n.ev.sleeiilnis v.,wandluisv.; -warze v., Z. Slalagmil; (PI.) ijsmos o.: •weg in. steenweg, straatweg in.; gepflaslerler —, straatweg, bestrate weg m.; —dom ui. krnisdoorn m.; -weh o., Z. schmerzen; •veichsel v. (IM.) welriekende kers v.;2. — of —biium in. Illcicbont o.; •weide v. zandwilg m.; -wein m. sleinwijn, wijn m. wassende bij Würzburg;-ucrk o. (aan eene rots), schelpwerk o.; (van steen), steenweek o.; (van een gebouw), metsel werk o.; •tcicke v. wild zoelhoiit, knob |
||||||||||||
|
Ste. 1208
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ste.
|
Ste.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(fig.) toestand m., 2. (Krijgsw.) doori Stempel, (s, dit. Stempel) va.
een leger bezette plaats, stelling ».: 3.|stempel m.; (van een mortier), stempel. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
been lichten; uit den zadel lichten; II.
wed. ww. sich -, zich plaatsen, zich ves-
tigen, zich pnstceren, eene plaats inne- iiiimi; :.(•\'\') -,sicli in Ordnung -, zich ricb- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
stamper m.; (Sm.) stempel, doorslag m.:
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Uurw.) kompas o., pal m.
Stell-vertreter, m. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-in,
|
(Hand., I\'ap.) papierslempel m., merk o.:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(I)oschw.) Z. -axt; (Bergw.)stut,schoor
in.: (van eene luchtpomp), zuiser m.: (Itoekb.) versiersel o., stempel m.; it. Z. t\'lil!er-, Knavfslempel; 2. opgedrukt tc.\'- ken. merk o., stempel ro.; (op brieven) poststempel m., postzegel o.; (in lnlhui- zen), plombeermerk o.; mit einem - versehen, Z. stempeln; den - der Wahr- hcit Iragen, kenmerk, zegel o. der waar- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ten; sich auf den Knpf -, op hel hoofd | plaatsvervanger m., plaatsvervangslzaan staan; 2. sich persönlich -, in per-j(van het volk), vertegenwoordiger,soon verschijnen; \\l.sich aneiaem Orle -,\\ vaardigde rn.; (van een dienstplichzich verlounen; sich -, (van het wild), plaatsvervanger, remplacanl m.: (vastilhouden, blijven staan; 3. sich -, vein-jgeeslelijki\'). vicaris m ; -rcrlrcluzen, honden als of. voorwenden, voor-jplaatsrervanging, vertegenwoordigigeven; er slelll sich, als ob er erzürnt ,-weg in., Z. •fliigel; •tapf en m. (Uirörc, ah merke er es nicht, bij hield alsof jstift v. van het kompas: -zeigcr m.(4; sich krank -, veinzen ziek te zijn.lw.) wijzer in, van het kompas;•zirkhouden alsof men ziek is; sich niirrisch, slelpasser m.
traurig -, zich aanstellen, zich gedragen;) Stelz-bein, o., -fusz, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
beid dragen; (Spr.) die sind mit t\'inem -
slelt-loeprdj/, zij zijn lieden van hetzelfde slag: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
er slelll sich nnr sa. hij houdt zich maaivoet, houten been o.; 2. persoon m. met 3. (PI.) bloemslamperlje o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stempel-abgabe, (-»)v. zegel-
stelt ».; auf -n fle-jrecht o.: -aml o. zegelkanlnur o.;-axt v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
een houten been.
Stellen-register, {\'tien, mv.l Stelze, (-«)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
• sier) o. lijst v. vanaaiihalingen;-samm-iAen, op stelten loopen: (Bergw.) stut,I(Boschw.) bijl v. om liet te verkoopeii
lung v. verzameling v. van aanhalingen; ischoorbaik in.; (Spr.) kannsl du regnen, hout te merken; \'bogen m. blad o. gezc- weise bijw. bij plaatsen, bij plekken, hier to kann ich auf -en gehea, weel gij een geld papier; -bolzcn in. (Tiinm.) steno- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
j balk m.; 2. ijzeren bout m. om de spij-
Stelzel, (-«, mv. Stelzrl) m. en o.\'kers en pinnen in Ie drijven. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gat
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
e
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Steller, (-s, mv. Steller) in.. -in
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stempelenen, (verkl.) o. stem-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
[-nen) v. hij, zij die stelt, zet, richt &,|romp in. van een valk.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z. sletten: 2. (lurw.) régulateur, slinger
in., onrust v. Stell-feder, (-«) v. (Uorw.) zet.
veer v.; -/lügel ui, (Jachtw.) richting v waarin de netten in het bosch geplaatst |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stelzen-gang, (-gang(e)s, mv.|peltje, stampertje o.. Z. Stempel.
•gdnge) in. loopen o. op stelten; (fig.) | Sicmpol-eiscn, (-eisem. mv.
einen — haben, loopen alsof men op stel-|-ei.«e«) o. stempelijzer o.: -/austel m.
ten ging;it. lrolsr.li heenstappeiK-adnoer stempelhamer in.; -förmig bijv. nw.
m. stel ten looper m.: -geier in.(Nat.bist.) stempelvormig, stampervormig; -gebühr
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
worden; -garn o. (Vissch.) over een ge-jslangeiiarend, slangeneter, secretaris in.; v., \'geld o. zegelrecht, zegelgeld, slem-
heel vischwater gespannen net o.; -gra-\\-hiihner o. mv. hoenders o. mr. met pelgeld o.; 2. stempelrecbt o.; -geselz o. ben m. (Vog.) grep|>el v. waarin netten.langen voetworlcl: -lüu[er ui., Z. -odn-|wel v. op liet zegel; -kammer V../T. -aml; gespannen worden; -hefen v. moer.droe-jtfpr; 2. (Nat. hist.) steltlooper m., vogel\\-lUfter m. lijne naald v. om den stempel sen m.; -holz, -hühchen; -hölzlein o.jrn. met lange pooten; schril! m. pas m.jnit te halen; -meister m. hoofd o. van slelthout(je) o., steunliout m.; (Landh.) [alsof uien op stelten loopt; schub in.ihel zegelkantoor. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
stelhoulo. van eene broeikas;(Vog.)knip-|steltschoen, cothuriius v., hooge schoen
|
Stempeln, (slempelle, gettempeU)
bedr. ww. Wnarcn & -, stempelen, mer- ken; Papier -, stempelen, van een slem- pel voorzien; Gold, Silber -, stempelen, stempel opdrukken; Zeuge -, merken; Güter -, plombeeren; (fig.) jet». -, on- derrichten,zijne les lezen; (Tiinm.)ei»ra Rolzen -, indrijven. Stempel-papier, (-(e)s.mv.-e)
o. gezegeld papier, gestempeld papier o.; -rec/il o., Z. -geld (2); schneider m. slempelsuijder, medailleur, graveur m. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
houtje o.
Stelling, (-en) v.(Bouwk.) stelling
v., steiger m.; (Zcew.) drijfbrng v.om te kalefateren. Stellionat, (•{*)*, mv. -e) o. be-
ilrieglijke verkoop.bedrieglijke handel in. Stoll-jagd, {\'jogde) v.,-jagen,
o. klopjacht v.; \'keil in. (Art.)slelwig v.,
stelhonl o.; \'ktolten m., Z. -keil; -klolz
in. blok o. tol het uitspannen van laken;
•kluft v. (Bergw.) onderste spleet v.;\'ww. (Boschw.) einen llaum -.omhakken
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
.
.
l
. .
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•leute mv. (Jachlw.)perso
|
luxe v. zegel o.; 2. zegelrecht o.;-xcaarv
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de nelten spauneu; -macher in. stelma-lm.) Löchcr -.
ker, wagenmaker in.;—arweit v. slelma-| beitel bewerken; 3. die Füsze gegen die
kerij, wagenmakerij f.; -nagel m. (Art.) \\Wand
slelschrnef »., stelbout m.; -ordnung \\.\\den Tisch -, leunen; die Hiiniie in die\\
slagorde v.; -pfahl iu. slelpaal, sleunpaal\\Seile
m., Z. slange; -pflock m. (Vog.) piket* pot met Iwee ooren maken; (Zcew.j on
paal m. waaraan de netten gespannen jderstutten; 2. Z. slat zen; das II ./.wr
worden; -platz m., Z.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. gemerkte waar v.
Stemplor, (-s, mv. Slempler) iu.
hij die stempelt, merkt ft, Z. stempeln. Stendel, (-s, mv. Slendel) m. (PI.J slandelkruid o.; 2. Z. -wurz (I); -ge- wiichs o. orchisachtig gewas o.; -iruri v.
slandelkruid o..orchis m.; 2. nackle —,
tweeblad o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-ii-lr.ul o.; (Uurw.) régulateur m.; 2.jsteunen tegen; sich ge(Art.) stelschroef v.; -ramme v. in alle (Boschw.) sich -, (v
|
Stenge, (•») v. (Zeew.) steng ».,
topmast in. Stengel, (-«, mv. Stengel) m. (PI.)
stengel, steel m.; mit einem - versehen, een slcel of stengel hebbende; in -auf- schieszen. een stengel krijgen: 2. holle stengel, halm m.: 3. (van eene kooi), stokje o.; (Jachtw.) (van herten),afwer- pen o. der horens; (fig.) lang, schraal persnon m. Stengel-aloe, (-n) ». stengei.
aloé v.; -arlig bijv. nw. stengelaehtig.
steelvormig; -blatl o., Z. Slammblall; •blume v. stengelbloem, uil den stengel en) v. velling V..Z.Igroeiende bloem v.; -bnhne v. aan stnk- Üen groeiende boon v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
richtingen beweegbare batterij v.j-ric\'ue/.stam schieleu.
m. (van eene alfuit), koppelbalk m. oui; Stoaimer, ,-«. nhel geschut te richten; -r»M O. dissel-ldie leunt &, Z. stempaard o.; scheibe v. (liurw.) kompas o.; y., hgschtouw o. met e•schraube v.stelschroef v.;-«/aom.(Vog.) Stemm-gesohwslok m. waaraan de netten gespannen .«) o. (Watcrb.) schworden; slange f. bont m„ slang, staak aan de deuren eenev. waaraan het net bevestigd is; -slall v.,(Schoenm.) opstijlledeplaats v. die geschikt is om netten leslijtleesl v.: -nadel vspannen, \'makersnaald v.; -ringStellung, (-en) v. (Krijgsw.)stel- raakersring m.: -lhorling, positie ».; (Bouwk.) slelling,schik-j poort v.
king, ligging, houding v., stand; (Too-| Stominuug, neelk.) houding v.; (Sterrenk.)sland ai.; stemmen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ste.
|
|||||||||||||
|
Ste.
|
|||||||||||||
|
1204 Ste.
|
|||||||||||||
|
niet weten of men dan nog leeft; 2. na-
derende dood m.,Z.j4fc.«/er4en;it.sterrie v. Sterbens-angst, {-angste) v. doodsangst, doodsstrijd m., vrees v. voor
den dood; -krnnk bijv. nw. doodelijk ziek; -mitde bijv.nw. doodelijk vermoeid; -«o//i v. doodsstrijd m., zieltogen o.; •seele v. (gemeenz.) keine —, volstrekt niemand; -uorl o. doodelijk woord o.; -in«7c/ie«(verkl.)o. kein —, geen woord, hoegenaamd niets. Sterbe-register, (sters, mv.
•sier) o., Z. -lisle; -röcheln o. rochelen
II. voor den dood; schrei, seufzer 111.
doodssnik ra.; schilling m. voor zons- ondergang betaalde belasting v. van den erfgenaam eens pachters; snhle v. be- lasling v. aan de geestelijkheid voor de toediening der II. Sacramenten; stunde v., stündchen, -slündlein o. slerfuur, doodsuur, laalste uur o.;-/fta/erni.Hrui- sische daalder ui. van hel jaar I7S3; -/on III. loon m. van een stervende; -rogcl m.
doodsvogel, lijkvogel m.: 2. Boheenscbe meerkol m.; -uillig bijv. nw. bereid om te sterven; -uoche v. slerfweek v.; -tro//e v. slerfwol, wol v. van een gestorven schaap 4; -zeil v.steiflijd m., \'A.slunde; •zettel m. akte v. van overlijden; -zim- mer o. kamer v. waarin een cloode ligt. Sterblich, bijv. nw. sterfelijk, aan
den dood onderworpen; der, die -e, ster- veling in. en v.; das-e, sterfelijk lichaam o.; (Hg.) (van vermaken &), verganke- lyk,onbestendig, niet duurzaam; 2. - in jem. verliebl sein, dol verliefd zijn op; •keil v. sterfelijkheid v.; 2. sterfelijk le- ven o.; 3. groole slerfle v. Sterbling, (-(e)s,mv. -e) m. ster-
veling 111. en v., sterfelijk wczeno.;(lig.) vergankelijk wezen o.; 2. jong gestorven kind o.; 3. aan eene ziekte gestorven schaap o.; 4. (Zijdch.) cocon m., tonnetje o. waarvan de pop voor het verdrogen doodgegaan is; suglle v., Z. Slerbeuotle. Sterbweh, (-(e)». mv. -e)o. doo-
delijke smart, pijn v. Stercoriren, (slercorirle, slerco-
rirt) bedr. ww. mesten, bemesten. Stereo-graphie, v., z. m. kunst
v. om vaste lichamen op een vlak al\' te
heelden, stel eographie v.,-graphisch bijv. nw.tot destereograpbie behoorcnde;-me- Irie v. kunst v. om lichamen te nieten, iuhoudsinetiiig, stereomelrie, lichaams- meetkunde v.; -melrisch bijv. nw. vol- gens de lichaamsmeetkunst; shop 111. stereosconp m.;-sto;iiev.stereoscopie v.; skopisclt bijv. uw. volgens den stereos- eoop m.; -lomie v. doorsnede.ineelkiinst. leer. v. van de snijding der vasle licha- men, slereotomie v.; -tgpen v. mv. vaste lettervormen m. mv., stereotypen v. mv. Stereotypen-druck, (•(*)».
mv. -e) 111. drukken o. met vaste let- lervonncn; 2. met vaste lettervormen gedrukt boek o.; -drucker 111. druk kerm. met vaste lettervormen; -giester 111. ver- vaardiger 111. van vaste lettervormen; •gieszerei v. slereotypengietcrij v.; -ptalte v. letterplaat v., vasle lettervorm m. Stcrcotypio, v., z. m. kunst v.
|
|||||||||||||
|
Sterbe-bett, (-(e)s, mv. -en) o.
slerfbed, doodbed o.; •bliek m. blik in.
van een stervende; -buch o. slerllijsl v., register o. der overledenen; -fall m.slerf- geval o., dood m., overlijden o.; 2. im —e, auf den —, in geval van overlijden, bij overlijden; ,ï. (Leeuw.) recht o. van een leenheer om bij het overlijden van zijn vazal het beste stuk huisraad uil diens nalatenschap te nemen; -flecken in. dnodvlak v.; -gebel o. gebed o. van een stervende; 2. gebed o. voor overle- lenen; -gedankem. gedachte v. over den lood; »iil —n umgehen, aan den dood leuken; •geld o. kosten m. mv. der he- grafenis, begrafeniskosten in. mv.; 3. aan de weduwe uitbetaald geld o. uiteen be- grafenisfonds; -geriist o. schavot o.; -ge- sang m. gezang, lied o. over den dood; 2. lijkzang m.; •getchichle v. geschiede- nis v. van het overlijden van iem.; ~ge- uand o., Z. •kleid; -glncke v. doodsklok v.. luiden o. der klok (ken) bij begralc- nissen; -grax o., Z. Borstgras; •handlohu m. leen o. dat bij den dood van den vazal weer aan den leenman vervalt • liaupl o. beste sluk o. huisraad & door den leenheer te nemen bij het overlijden van zijn vazal; •haus o.sterfhuis o.; il. Z. Trauerhaus; -bcmd o., Z. Todlenliemd; •herrm. heer in. die het recht heeft om bij overlijden van zijn vazal hel besle stuk huisraad uildiens nalatenschap te nemen •huhno. uil m.;-ja/ir o. jaar o. van iems overlijden, sterfjaar o.; 2. jaar o. waarin groole sterfte heerschl; -kasse v. begrafe- nisfonds, weduwenfonds o.; \'kissen o. doodkussen o.,hoofdkussen o. in de lijk- kisl; -kittel m„ (gemeenz.) -kleid o., Z. Todlenkleid; \'kunst v kunsl v. om wel te sterven; -lelieii o., —snaare v., Z. -hand lehn;\'lied o.,Z. -gcsang; •ittte v. sterflc- lijsl v.; il. overzicht v. der sterfte; -ltistv begeerte v. om te sterven, verlangen o naar den dood; \'lustig bijv. nw. naar den dood verlangende; -mnnal m. sterf\' maand v.; il. maand v. waarin groole sterfte heerschl. Sterben, (</n slirbsl, er stirbt.slaib
gestnrben) o. ww. onr., m. s. sterven, overlijden, den geest geven, ophouden te bestaan; selig -, goed afsterven, een za- ligen dood hebben; an einer Krnnkheil -, aan eene ziekte sterven; ror Gram cj\'-. Ilungers -, van gramschap, van honger sterven, omkomen; eines naliirlichen, schrecklichen ToJes -, een natuurlijken, vreeselijken dood sterven; iiber elic. -, sterven Ie midden van; ich uill -, ueun es nicbt tra/ir ist, ik zal sterven als &; auf etw. teben und -, leven en sterven met. Int zijn dood staande houden; -d, stervend, in doodsangst; ein -der, eine •de, stervende, zieltogende m. en v.; 2. (lig.) ophouden, oildooveii, vcrgaan;(van lonen), wegsterven,allengs zwakker wor- den; (lien.) Z. absterben; -des Feuer, vuur dat uitdooft; -de Augen, dode oo- gen; u//e seint\' Freuden sind mil ihr ge- storben, verdwenen; II. (-s) o., z. m. sterven,overlijden o.,dood m.;umLebens und -s villen, vonr de scciirileit, men kan |
|||||||||||||
|
Stcngolclion, (verkl.) o. slen-
gellje, sleellje o. Stengel-erbse, (•»)».»»»siok-
ken groeiende erwt v.; -förniig bijv. nw. Z. -artig; -glas n. wijnglns o. niet lan- gen <1 imiioii voet. -kalk in. schaftvormige kalk v.; -kohle v. schaftvormige sleen- kool v. Stengein, (slengelle, gestengcll) o.
\\v\\v., in. ft. in stengel schieten,een sten- gel krijgen; 2. bedr. wvv. Bohnen,Erbsen -, met slaken vuorzien, staken zetten bij; gesleugelle Hliwic, Z. Slengclblume. Steugel-standig, bijv. nw. op
ilen ülengel slaande; -lragend bijv. nw.
ilen stengel omvattend. Stengen, [stengle, geslengt) bedr. ww.einen Sclnund -, stoppen,verstoppen.
Stengen-stag, (-(e)t. mv. -c)m.
(Zcew.) sleugenslag o.; •«and v.(Zee\\v.)
stengenwanl o.; -uind<eep v. (Zeew.) slengcwindreep in. Slcnograph, (-e»,m».-«i) in.ste-
uograaf, snelschrijver in. Stenographie, f., z. m. snel-
schrijfkunsl. stenographie v.
Stentai.o, bijw. mneielijk. pijnlijk,
smai\'lelijk, weemoedig. Stentgrisch, bijv. nw. schreeu-
wemi, doordringend. Stentorstimme, (-«) v. slenlor-
sletn, doordringende slem, lnide,schrecu- wende slem v. Stgphan-körner, o. mv. (PI.)
luiskruid o.; 2. slinkende zwaardlelie v.; \'krant o. heksenkruid o.; •orden m.orde v. van den II. Slephanus; sltin m. Sinl- Slephaiinssteen in, Stepp-bett, (-(«)«, mv. -e») o.
geslikte mallas v.; •decke v. geslikte sprei, gestikte deken v.; —nliündler, —nmacher in. koopman, handelaar m. in maker in. van geslikte dekens; -drahl m. nekdraail in. Steppe, (-«) v. hride, woestijn, v.,
onvruchtbaar land, vlak hoogland o., steppe v. Steppen, {sleppte, gesleppl) bedr.
ww. ein Kleid -, doornasien, slikken; yetleppte Arbeit, Z. Stepperei; erhabcn ge- slepple Arbeit. verheven borduurwerk o.; gestcppleDecke,geslikte deken v.;(Zeew.) die Leitegel -, spekken, spikken, met steckgaten doorrijgen. Steppen-bauer, (-n, mv. -n) m.
boer in. die op de heide woont; it. —n •betrnhner m. mv. bewoners m. mv. der steppen; -fuchs in. steppenvos m.; 2 karabal, sleppenlijnx m.; -AuAno. woud- boen, berghoen o.; •katte v. steppenkal, wilde kat, bergkat v.;-lerchev. steppen* leeuwerik in.: •irolf m. steppenwolf m.; -:iege v. Scylische dwerggems, wilde geil v. Stepper, (-s,mv. Slepper) m.,-in,
[-nen) v. slikker m., stikster v. • Stepp-garn, (•(*)*, mv. -e) o. stikgaren o.; •nadet v. stiknaald v.; -naht v. geslikte naad m., sliksel o.; -orl m. (Schoenm.) slikels v.; -rock m. geslikte jas v.;-sei(/ev. stikzijde v.; stick m.stik- steek in. |
|||||||||||||
|
Ste.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ste. 1205
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ste.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
om vaste lettervormen of lelterplateu te
maken. Stereotypiren,(47i;r<?oi!/pi>/csfe
reotypirl) bedr. ww. met vaste letter vormen drukken, vaste lettervormen ma ben. stercolypeeren. Stereotyp(isch), bijv. nw. met
vaste lettervormen gedrukt: (lip.) vast onveranderlijk, altijd hetzelfde. Stcril, bijv. en b. onvruchlbaar.dor
schraal. Sterlfit, (-(e)s, iiiï. -c) in. kleinste
sleursourl v. uit de Middellandsche Zee. Sterling, (-(e)s, bit. -e) m. (ei?.)
oosterling in., penning m. van de zwaarte van tarwekorrels; ein Pfunti -, een |iond sterling; l\'fenning -,Engelsche stuiver m. Stern, (-(e)s, mv. -e) m. ster, star
\\., gesternte o.; (Zeew.) sich noch den •en riekten, zich naar de sterren rieh- ten;(VVaarz.) in den -cn lesen, in de ster- reu lezen; voller -e, (van den hemel), vo sterren, gestemd; (lig ) invloed m. diT sterren, gesternte o.; unler einem glück- lichen - geboren sein, onder een geluk- kig gesternte geboren zijn; seinem -e fnl t/en, zijn gesternte volgen; die -e sind ihm gunstig, alles is hem gunstig; er hal weder - noch Glück, hij slaagt nergens in; - der Iloffnung,lichtstraal 111.; 2. (lig.) (van een ridder), ster, ridderster v., rid- ilerkruis o., decoratie v.; (in hel ijs), ster, breuk v., barst m.; (op de nagels), sterretje o.; (in liet oog), oogappel ui. der -, das Sternrhen, (in boeken), ster- relje, «erwijzingssterrelje o.; (I\'l.) Z. -btume; 3. weitier -, witte narcis of aster y.; (Zeew.) spiegel, achtersteven 01.; i. Z. Slernlein. Stern-achat, (-(e)s, mv. -e) m.
steragaat m. en o.; -ader\\. (Veea.) staart* ader v.; -anbeler m. sterrenaanbidder in.: •anbeluwj v. sterrendienst m., aanbid» den o. der stel ren; •tiuim. steranijs ».; —al o. sleranijsolie v.; -apfel in.slerap- pel in.; 2. vrucht v. van den steiappel- boom iu.; -arlig bijv. nw. Z. -/örmig; •asbest ru. sterasbesl o.; -bahn v. baan, loopbaan v. eener sier; -banda. oogband in.; -bauch ui. groote dolfijn m. (visch.); •beschreibung v. beschrijving v. der ster- ren; -bild o. stenenbeeld, gesternte o.; \'bind» v. (Ilcelk.) verband o , zwachtel in. iu de gedaante ceiiersler; •blilmchen o.sterrebloempje.zandkruid o.;-blitme\\. aster, sterrebloein v.; -bruch ui. slervor- niige breuk v. of barst m.; -bühne v. sterrenwacht v., observatorium o.; -bu- l:en m. verschieting v. van ecne ster. Stemchen, Sternlein,(verkl.)
o. sterretje o., kleine ster v.; il. Slerii\' lein, weegbrec v.; (Nat. hist.) Stemchen of Stem, stervormige schep v. Stern-deutekunst, v., z. in.
waarzeggerij v. uit de sterren, slerren- wicbclarij v.; -deuter m. sterreir.viche- laar, waarzegger m. uit de sterren;-tteu- lung v„ Z. -deulerei; •diener m., Z. -a«- beter; •dienst ra. sterrendienst m., ver- eering v. der sterren; \'distel v., Z. f\'toc- kenbhime; -dunen v. mv. eiderdons o.; •etdechse v. sterhagadis v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stgrnen, (sternte, gesterat) bedr.
ww. met sterren of sterretjes versieren, met slerrren bezaaien; (Itrukk.) met een sterretje teckenen; gesterat, (van den hemel), gestemd, met sterren bezaaid, tol sterren. Stern(en)-abend, (-(e)s, mv.
•e) ui. avond ui. waarin de hemel met sterren bezaaid is; -bahn v. loopbaan v. der slenen;(fig.) hooge vlucht v.; -besdet bijv. nw. met sterren bezaaid, gestemd; •bogen m. hemelgewelf, zwerk o.; -deeke v. slervormig plafond o.; -fatk m. ster- valk m.; -fetd o., Z. -gefilde; -feuer o. |
bijv. nw. sterrenkundig; der —e,sterren-
kundige m.; -kunst v. sterrenwïche- larij v.; -kürbiss m. stervormige pom- poeu in.; -luuf in. sterrenloop, loop in. der sterren; -laufer m. jongen ui. die met een lichlje iu den vorm eein-r ster rondloopt, kerslzanger m.; \'leberkraut o. stei leverkruid o., wond meester ra., welriekend megerakruid o.; -lelire v., Z. •kunde; 2. sterrenkundige verhandeling v., overzicht o. der sterrenkunde; \'licht o. licht o. der stenen; -melone v. sler- vorinige meloen ra.; •malch in., Z. •eiiechse; -mtmso. slervorinig mos, ster* |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Vuurw.)sterretjeso.niv.,slerrenvuui"o.; ivmoso.; 2. levermos,gemeen leverkruid
•flimmer in. flikkering,glinstering ». der o.; -nacht t. heldere nacht in.; -pflanze sterren;(l(elfsl.) kattenoog o.,sterresleen v. plant v. met stervormige bloemen, in.; \'gelilde o. gestemde hemel ui.; -9/01H sterrcplaiit >\'.: 2. Z. -kraut; -por;etluii- 111. glans 111. der sterren; -lieer o. slerren- sc/ihuc/;» v„ Z. Stemchen (Nat. bist.); |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•pulie v., Z. \'buizen; -rad o. slervormig
vuurrad o.; \'rakete v. (Vunrw.) sterraket v.; -reiher 111. slerreiger 1:1.; -roche v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
heir o-.,menigte v.sterren;-/ie// bijv. nw
(van den hemel), gestemd, vol sterren, met sterren bezaaid; \'königin v.koningin |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der sterren, inaau.Selene v.; sier in. spiegelrog m.; saaie v., slein m. ster-
God in.; -lag m., Z. Sterntag. Ivormige zuil v.; -*chan:e v. (Vesl.)sler- Stern-fall, (-/a//(e)s, mv. \'falie)Iresonans ».; -schcibe v. sterreschijf v.;
in. sterverschieteu O., Z. \'buizen; \'feil o.\\-schei», schimmer in. licht, schijnsel huid v., vlies o. over den oogappel;-/SscA o. der sterren; schlag 111., Z.-arlieit; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m. zeester \\.;-flasche v. (.Nat.bist.) vier-
tand, slekelbuik m.; -flechle v. stervor- mig korstmos o.; -/lockenbliwic v., Z. Flockenblume; -förmig bijv. nw. stervor- mig; (Krist.) —durchwachsen,zesslralig; •forscher m., Z. -deuter; il. Z. \'kenner; |
\'Schnauze, schneuze, scltnuppe v. ver-
srliieleiide ster v.; (Vuiirw.) lichtbol 111.; (I\'l.) aariihloem v., nostoch v.; schort 111. slerschoil in.; \'schuss 111. verschieten o. eener ster; \'scliüssel v. uapilak v.; •schwamm m. slcnormige paddenstoel |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•gang m. loop m. del\' sterren; (Tuiub.) jm.; \'schicaiiz, schweifia. staart 111. eener
stervormige laan v.; -geuachs o. ster- komeet; setter m. sterren kijker, sterren |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wichelaar m.; il. sterrenkundige in.; 2.
(Nat. hist.) sterrenkijker, hoogkijker, zeepaap 111.; seherei, \'Seherkunst v, ster- reukunde »., kun>t v. van de sterren waar te nemen; sannenjnhr o., Z. -/ahr; •spalk in. tezelige koolzure kalk v.; spm- del v.stervonnige klos m.of spil v.;-slamm in. zeepalm 111.; -slcin iu. stersteeu 111., sterkoraal o.; •stiir 111. gestelde steur 111. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vormige plant o.; 2. (Nat. hist.) zeester
v..medusahoofd o.;-o/an;m.slerrenglans, Uns in. der sterren; -ylas o. kijker m.
tot waarneming der sterren,slerreukun- lige telescoop m.; -gnippe \\.,-liaufen in. sterrengroep v.; -guckcr m. (gemeen/..) Z. seher; -hagelcoll bijv. nw. (Volksl.) stomdronken; -hammer rn. verstaalde |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i-.......--- --. -.......o-------------- ---.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
terren verlicht, schuierend als eene\\-slrahl 111. straal m. eener ster; -slralig
ter; —e Nacht, Z. Sternnacht; -//W/f[ liijv. nw. stralend als strr v.; stunde v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sterrclijd 111.; sueher 111. telescoop ui.
lol het zoeken van kleine sterren; -la/el |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
. helderheid, >., schitteren o.eener ster
•himmel 111. sterrenhemel, gestemde he- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mei m., firmament, uitspansel o.; -höhe v.
hoogte v. der sterren, sterrengewelf o.;
hyacinthe v.,Z. \'blilmchen; -hut in.vin-
erhoed 111. mei een knopje.
Sternicht, bijv. nw. als ecne ster.
St@rnig, bijv. 11 w. met sterren be-
zaaid, vol sterren, geslcrnd.
Stern-jahr, (-(e)«, mv. -e) o.
terrejaar, zonuejaar o.; -jange 111., Z.
|
v. slerenkuudige tafel ».; -lag 111. ster-
redag 111.; -uhr v. op de stenen betrek- kin, hebbend uurwerk, slerrewijzer m.; •urn o. borstbeen o.; -warte v. sterren- wacht v.; -werk o., Z. schanze, -wirbel m. .stervormige wervelworin m.; -ir«- tensehaft v.,Z.\'kunde;-zeicheno.(Druk- k.) sterretje o.; (Slcrrenk.) gesternte o.; (Ridd.) slervormig ordeleeken o.;-zeit v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•liiufer; -karle v. sterrenkaart, bemel-lsterrenlijd in.
kaart v.; —nsammlung v. sterrenkundige Stort, (-(e)s, mv. -e) 111. (i\'rov.) Z.
atlas 111.; -kegel iu. afbeelding v. van een\'Slerz.
halven bol in een hollen, vlakken kogel;: Ster?., [-es, mv. of Stor20, (-«)
•keil m. (Sin.) koubeitel 111.; (Uliksl.)lv. slaart 111.; (van een windmolen), wiek
scherpe ijzeren wig v. om blik kort tej v.; (van een ploeg), slaart 111.; (aan een
slaan; •kenner 111. sterrenkundige m.; wagen), dissel in.
• kenntniss </.,\'£.\'kunde;-klar \\>ijv. iiv.,\\ Stüfchon, (verkl.) o. staartje,
Z. -hell; -klce 111. sterreklaver v.; -koralle wiekje o.
v.sterkoraal o.; -kraut o. slerrebloem v.,| Sterzel,(->\', mv. Sterzel) o. staartje.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
stoeltje o., steel 111. van een kort voor-
werp; (gemeeiiz.) dreumes ui., kereltje o. Sternen, [iterzle, yesterzl) o. ww. zich draaien, rondslcnlereii; (van vo- gels), den slaart oplichten. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sterremuur in., vogelstenekruid n.;-kreuz
0. (Wap.) kruis o. in den vorm eener ster; —orden ui. ridderorde v. van het kruis met de ster; -ktigel v. bemelglobe •kunde v. sterrenkunde v.; -kundiy |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
120fi Ste
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sri.
|
Sti.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Sterz-ontO, (•») v. wilde eend,
staarteend v.;-seuc//e".,-uvunM m.staart- wiiriu ui., staartziekte v. (bij liet rund- vee). Stet &, Z. »m«.
St6t8, liijw. steeds, immer, altijd,
onoplioudelfjk.gestadig,aanhoudend; sein Versprechen * Au//t«,altijd, lerdecg, flink nakuinen; - e/«\'. ansehen, strak, stijf. Stethoskyp, (-(e)s, mv. -e) o.
stethoscoop m., werktuig u. tol onder-
zoek der borst holte. Stettinor, (-s, mv. Stelliner) iu.
noordsche winterap|iel in. Steuer, (-n) v. t>e!<isiii>^, schattin);
v., accijns, tol iu., subsidie v. en o.; frei- nilliye, geswungene -, bijdrage v.; 2. collecte, inzameling v.van giften; milde -, ruime collecte, rijke, milde aalmoes v.; (fig.) rur - Jer Wah r heil, ooi hulde aan de waarheid te brengen. Steuer, [-t, mv. Steuer) o. (Zeew.)
*tuur, roer o.; aiVr - gehen, achteruit- varen; (lig.) das -rtuier des Slaales füh- reu, ow - stlzeitjiel roer iu handen heb- ben, aan het hoofd staan van. Steuer-amt, (-«m/(e)s, uu. *«»».
>er) o. belastingkantoor o., rekenkamer
v.; 2. betrekking v„ aiubt o. bij het mi- uisterie van financiën; -anlaye V. tajta* lie, schatting, waardeering v.; •aiixchlay mi. belaslingbiljel, aanslagbiljet o. Steuerbar, *, /. »/«i<«y</tiYA/iy.
Steuer-beamter, iii.anfbtenaar,
beambte in. op het oiilvaiigerskanloor of hij de financiën, ontvanger in.; -be- feltl m. belastingwet v.; -belheiliyuuy v. verdeeliug »., omslaan o. der belastin- gen, hoofdelijke omslag iu.; -bcuilli- guny t. toeslaan o. eener belasting; -bord o. stuurboord o.; -brucke v. draagbaik ia.; -brief in. (/een.) kaperbrief IU.; •bnth o. kohier o. van belasting; it. ka- dasler o.; -einnehmer iu. ontvanger ui. der belastingen; -ende o. eind o. van hel roer; 2. —, (van een schip).achter- steven tn. Steuex\'er, (*., mv. Sleuerer) ui.
stuurman m. Steuer-federn, v. mv. staartve*
deren v. mv.; -fiüi/el tu. windvaaiitje.
wiuipeltje o.; •{rei bijv.nw. vrij van be- lasling, vrij van schatting; •freikeil v. vrijstelling v., vrijdom m. van belasting; •fa»» m., Z. -anschlay; 2. (Nat. bist.) stuurvoet, sluurpoot ui.; -yeUI o. (in Saksen), geld o. volgens hel muntstelsel van het land. opbrengst v. der belasliu* gen; —uschein in. bankbiljet, inuotbil* jet o.; \'kompau in. stnurkompas o.; •kreit in. district, gebied, ressort o. van een onlvaogerskantuor; \'lastig hij*, nw. (Zeew.) Z. hialerlasliy; •lellen o. leen o. lat aan schatting onderhevig is; -mall v. mal iu., model o. tot vervaardiging van een roer; •Manu in. stuurman ui.; (lig.) leider, aanvoerder IU, Steuerraanns-hütte, (*») v.
(Zeew.)kastje o. met liet kuiupas; •kunst v. stuurmanskunst ».; -mnal ut. (Zeew.) stuurmausinaat m. Steuem, (sleuerle, (/es/eiw/) bedr.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
eu o. ww. (Zeew.) sturen, bestureu; ei/i Isteking »., pijn ».; it. stekend, scherp
Schi/j -, sturen; it. geyen Norden -, naar woord o., bijtende uitdrukking v., het noorden stevenen, richten, koers zet* (Vleescbh.) plaats v. waar het rund & ge- ten; nach l.vndon -, koers zetten naar,Istoken wordt; (Grav.) gravure, plaat *.: gul -, (van schepen), goed sturen, naar (Zeew.) knoop in.; it. wijze v. om een het roer luisteren; «ocA elv. -, hinde* knoop te leggen; \'2. wat gestoken wordt; len, richten; \'2. zusammen -, bijdragen;!" £r<fe,schop v.; (Timm.)sleek m.;(Giet.) ./c« Armen -, aalmoezen geven; 3. be-,gat o.; (Sp.) slag, baal, zei ui.; alle -e |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
lasliug betalen: i. iiac/i e/ir. -, trachten Imachen, al de slagen
|
46
|
halen; (Visscb.) kuil
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
te verkrijgen; \'i.einer Sache-, aan eenejin. in een vijver tegenover den duiker;
zaak perk zeilen; einem -, lem. legen»13. steile weg m., moeielijk pad o.; 4. Z. werken, te keer gaan, sluiten; einem\\Tausch;5. jem., e/r. int -« lassen, in den Uebel, Vnfug-, voorkomen, verhinde*1steek laten, aan zijn lol overlaten. ren, tegengaan, paal en perk zetten aan. St}Cil-axt, (-ü.cte) v. steekbijl v.; Steuer-nagel, [•nageU.iui. -ni-••balken in. sleekbalk m.; -blall u. (van
gel) in. stuurbout m.; -ontnuny v. \\cr-,een degen), stootplaat v.; (fig.) jems. — ordening v. omtrent de belastingen; \\$ein, iems. steun, beschermer zijn; (Sp.) •pflichliy bijv. nw. schatplichtig, belas-:(lroel\')kaarl v. die den slag maakt; (fig.) lingschuldig; -rad o. (Zeew.) stuurrad, sein lelzles — duran leizen, zijn laatste |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
9
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
rad o. aan hel roer; -rath ui. raadsheer l red middel aanwenden; einem, jems. IVi/r
m. bij de linanciekainer;(veroud.) raads-I.WM— dienen, tot mikpunt vau iems. beer ui. bij de middelen; -reep in.(Zeew.) aardigheden dienen; -bohrer m. steek* roerreep ui.; •register o., -rolle v. lijsl v.jboor, zwikboor v., avegaar in.; -dunkel der belastingen; -rudcr o. (sluur)roer o., bijv. nw. stikdonker; -eisen o. (Giet.) riem in.; sache v. zaak v. betredende de\'laat ijzer o. i belasting; schote ». (Zeew.) borgsehool] Stichol, (-n, mv. Slichel) in. gra-
in.; schreiber m. griffier, schrijver in.Iveerslifl. el-naald v.; 2. vóórboor v. bij de belastingen; slaatje v. roerslangj Stichelci, (-en) v. bijlende spot v.;(\\Vag.) dissel iu.;(Scheepv.) roerhaak|in., scherpe toespeling v„ steek m.onder ui.; -/.</ iu. dag m. waarop dn belastingiwater. betaald wordt; -talje v. takel ui. van de Stichelhaarig, bijv. uw. borsle*
roerslaug; -nmlage v. hoofdelijke oin-\'lig, ruig van haar. slag in. Stichelig, bijv. nw. vol hatelijke Steuertulg, -e«)v.ivan een schip), toespelingen, bijlend, bitter spottend,
sturen o., loodsen o.; 2. betaling v. der, Stiehoill, (slicltelte,geslichelt)l)eilr. belastingen; 3. (Werkt.) klep, veilig-ien o. ww.. m. A. fijne en herhaalde sle- heidsklep v.; scylinder in. sloom buis v.; ken maken; uitfjem. -, schimpen, <nu- •sslange v. (ilergw.) slang v.om helop-jlen, hatelijke toespelingen maken; Aeim- gaan van eene walerkolom te regelen, \'lick -, steken onder waler geveu. Steue-\'-verweigerung, (•«») Stichel-naht, (-nikte) v. naad
v. weigering v. om belasting te belalen;lm. iu laken met enkele steken; -name m. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
823�
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
• rertrilliyumj v., \'L. •bewilliyuiig; -we- scbimpnaam, scheldnaam, bijnaam, spot*
sen o.belustingslelsel.uclasliugwezen o.;Inaam in.; -rede v., Z. Slichelei; sprachi •zahlend bijv. uw. belasting betalend; v. bijtende taal, schimptaal v.; -witz m. •zetlel iu., Z. scliein. hatelijke aardigheiil v.; -uort o., Z. Sh- Steven,;\'»\', mv. Steven) ui.(Zeew.)\\chelei.
\'L. Mater -, Vordcrsleven. Stich-Clltso-hcid, (-(e)s, mv.-») Stibit^on, (stibitllt, yeslibilïl)\\m. beslissende stem v.; Abstimmung
bedr. ww.(gemeen*.) stelen,kapen, zak-!<YurcA —, afsteioining, verwerping v. kenrolleit. [tengevolge van de verdeeldheid derglent* Stich, (-(e)s, mv. -e) ui. i^au eene men.
bij), si eek in.; (met eene naald),prik m„ Stichor, (•$, mv. Sticker) m. dolk steek iu.; (niet een degen), stool in.; m., stilet u. jam. einea - gelten, iem. een steek, stoot Stj.cb.-feb.ler, \\-fehlers,\\u\\. -[eh-
(inel den degen) geven; nuf den - feih-\\ler) ui. (Graf.) graveerfoul v.; -/>«bijv. ten, niet den degen vechten, tudlticher -,|uvv. onkwetsbaar voor sloolwapeneii: doodsteek iu.; (lleelk.)buiksleek ui., af*l-kallig bijv.nw.steekhoudend, beproefd, lappiug v. met een puntig werktuig; standhoudend; -haltigkeit v. geldigheid. (lig.) das ist ein • in\'s Herz, dat ver* I beproefd held v., steekhoiiden o.; •holz scheurt (mij) het hart. is een steek door o. afgestoken bout o.; -heber m. steek- liet hart; \'Naai.) steek in.; (Sclioeiiui.);hevel,\'bierheve! m.; -heerd in. bekken v. steek ui. met de els; nicht - halten,[van waarin hel gesmolten metaal loopt; -/10/.- het leder), geen steek houden; (lig.) o. (Giet.) houtje 0. dat de opening van - hallen, steek houden, de proef kun*]den smeltoveii aanwijst, door welke hel ueo doorslaan; it. (van bewijzen;,geldig metaal druipt; -klinue v. slootdegen ui.: zijn, gegrond zijn. keinen• sehen, niets •krant o. boskruid, lüiigkruid, valkruiil kunnen zien; (lig.) einea - haben, een o.; -lanzelte v. lancet o. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
17
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
roes hebben, een weinig dronken zijn; il. j Stichler, (*», mv. Stichter) ui.,
een glaasje Ie veel op hebben: (Hand.)J-in, (-nen) v. hij, zij die steken ouder (vau vviju),ziiuiachlig zijn;(Grav.)aleek water geelt, bijtende, geestige spotter in., punt ».; - wit demCrabscheite,sleeklm., spolsler v. 111. vaneen voet diep; (lig.) steek m.J Stjcbling, (*(«)*, mv. -e) iu. (N\'at. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sti. Sti. SU. 1207
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stiefeln, (sliefelle, gesliefelt) bedr.
vrw.jem. -, laarzen aandoen, laarzen aan- trekken: galiefell, gelaarsd, met laarzen |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bist.) kwikstaart m.; 2. slckelbaars til,
(PI.) kauwoerde v. Stich-mal,(-muf(<;)>, rav. -maler)
|
-ieujj o. borduurwerk o., alle noodige
voorwerpen om te borduren. Stieboii, (slob, gesloten) o. ww |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. litleekeu o. van een steek, stcekwoiide
|
onr., in. s. sluiven, als slof opvliegen; et aan de voeten; der gesln felle Knier, ge-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
».; -masz o. (beeliHinuwers)iuaat v. om
holle» te meten; -ofen m. (Sm.) sleek- ove», Z. -heerd. Stichomantie, v., z. m. waar-
zeggenj v. uit rijmwoorden of getallen. Stich-presse, (-») v. (Lakenb.)
persing v. na de wanne persing; -probe v. (Sin.) steekproef v.; -rechnung v. re- kening v. van ruilhandel; •aage v. steek- |
sliebl, het stuift, er vliegt stof np; it. (van
deu regen), stuiven; 2. (van vonken), zich verspreiden; uus einander -, (van personen), iiiteciisluivcn, onverwachts, plotseling uiteengaan; (van eeue hoop), vervliegen; (van zaken), verloren gaan; man teeisz nicht woliin er gesloben itl, men weet niet naar hij gestoven of ge- vlogen is; 2. m. h. (Jacblw.) (van veld- |
laarsde kat; 2. aan slaken hinden, aan
slangen zeilen; II. wed. ww. sich -,zijne (hare) laarzen aantrekken. Stiefel-nonne, (-« v. nou v. van de derde orde van deu II. Franeis-
cus; •putieriu. laarzeiipoetser m.;-quasle v. laarzekwasl in.; -iöhre v.,Z. Stiefel (Watert).); -scltafl in. laarzescliaft v.; schmiert v. schoensmeer o.; • schuur v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hoenders), drek loozen; II. bedr. ww. uus | laurzeu veler III.; schuit ui. voorsclin
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zaag, handzaag v.; schmelzen o. erts
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van de laais; -s»ltte v. laarzezool, zool
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
smelten o.; •ttile v. (Giet.) kant rn. van
|
einander -, Z. stauben; il. Z. slaubcrn.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den oven waar het metaal uitdruipt;
•statige v. (Klokg.) staak in. tot het uil- <toolen van het zwikje uit het gietgat; -lug va. bepaalde dag, dag in. van pubieke verkoopini;; -wuffc\\. wapen o. met scher- pe punt, dolk m.; -uand v. (Giet.) steen d |
Stieber, (-s,m\\.Stteber) m. (Jachl-v. eener laars; slr.pptrv. trekker.slrop in.
w.) Z. Stauber; (1*1.) wolfsveesl in.; 2. eener laars; slrumpf in. lage kous v.;
Z. Nasenstieber. \\-struppe v., Z. •strippe; •stütpe v. schaft
Stiebern,(*</ee<:r/e,jeifieOer/)licdr.| v., knieleer o.; •wachs o., -uichse v.
ww. jem. -, (geineenz.) een knip voor [schoensmeer, laarzensineer o.; -iviehser
in., Z. -pulzer; •zieher m., \'L. \'haken; il.
•knecht.
Stief-freundschaft, v., z. m.
choonbroeder.l bloed verwantschap v., bloedverwanten m.
|eu v. inv. door een tweede huwelijk;
gescltwislcr inv. stiefkinderen, kinderen
etn Paar -, een paarlo. mv. uil tweeërlei huwelijk; -kind o.
• un- umi atts: ielten.\\ stiefkind, schooiikind o., /.. •suhn,-toclt-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ii. op deu smellhaard; -wein m. stcek-|
wijn ui.; 2. zuurachtige, scherpe wijn in.; •ireise bijw. met sleken, sleek voor steek, hij wijze van steek; -wort o. bits woord, scherp woont o.; 2. lot lecken afgespro- keii woord, herkeiiiiingswoord, paswoord o.; (Tooneelk.) laatsle woord, gezegde o.; 3. (Drukk.) steekwoord o., blad- wachter in.; i.antwoord o. opeen raad- sel; 5. aangenomen woord o., geliefkoosde uitdrukking v.; -wunde v. stcekwond, gesloken wond v.; -ieur:(e/) v.,Z,Slick- wurzel; 2. \'L. -kraul; -zellel in. quilan- tie v. Stick-dampf, (-dampf(e)s, inv.
•ddmpf e), -dunst, [-diinsl(e)t, mv. •dunste) m. slikdamp, verslikkende damp in Stickon, (stickie, gesticht) bedr.
en o. ww., m. A. stikken, borduren; mil Seide -, me\', zijde borduren, slikken; einc Landschaft -, borduren; geslickle irbeit, borduurwerk o.; 2. Z. ertlicken. Sticker, (-s, mv. Sticker) ui., -in,
(\'M») v. stikker, borduurder ni., stik- ster. bordunrsler v. Stickerarbeit, (•«») v. borduur-
wcrk o. Stickerei, (-e«) v., Z. slicken; 2.
borduursel o.; 5. borduurwerk o. Stickerkunst, v., z. m. kunst v.
van te borduren. Stick-fieber, (-fiebers, mv.-fieber)
o. longberoerte v.; -lluss in. slikzinking v.; -garn o. borduui\'garen o.; -gas o., Z. •tuft; -gold o. gouddraad o.; -grund in. leemachlige, kleiachlige zeegrond in.; •hikchen o. borduurbaakje o.; \'hutten m. kinkhoest m.; \'kunst v., Z. Sticker- kunst; -lack m.pijplak o.;-Hen v.kabel ui., louw o.van zes draden;-/«/\'/ v.slikslofv.; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
z
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ter; -mühmchcn o. (IM.) Z. •mütterehen;
•muiter v. sliefinoeder, twceile moeder |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lein. de laarzen aan- en uittrekken; - nta-
elten, laarzen maken; (tier.) scheenijze |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. niv.,scheeiisi droeven v. iuv.;(\\Valerb.) v.; il. schoonmoeder v.; (i. k. bel.) on-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gevoelige, acbtelooze moeder v.; (lig.)
seiner - klagen, tevergeefs klagen; -mnt- terclteit o. sliefiiioederlje o., vergeel-mij- niet, driekleurig viooltje o.; •mütlerlich bijv. en li. stiefmoederlijk, als e me slief. moeder; (i. k. bet.) liefdeloos, achteloos, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(\\an eene pomp), zak in., pompliilis v.;
(vaneen vaandel),schoen in.:2.(Jaclilw.) gafl\'el v.; (Wijug.) staak m.; 3. ein - Bier, groot bierglas o.; (Volksl.) er kann einen guten • vertragen, hij kan een stevig glas drinken; er hul einen • weg, hij beeft |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
een stuk in zijn kraag, is droukcii. heeft jongevoelig, hardvochtig, stiefmoederlijk;
ecne laars aan; (lis.) slenter in., oudege-l/o». — behamleln, ieni.stiefmoederlijk he- wounle v.; er fa Ut mil -n drein, hij valt! handelen; -mütlerlichkeil v. ongevoelig* |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
met de deur in huis.
Stiefel-absatz, (•rntzes, mv.
sdlze) in. hak in. van de laars; -an:iclier
ai. laanentrekker in. -bando. rijgneinpje o. trekker in., oor o. van eene laars; -bein Z. -fusz (2); -biock ui., Z. -/io/j; •breit o. laarzenplank v.; •bürste v. Iaar- zen borstel m. Stiefelchen, (verkl.) o. laarsje o.,
kleine laars v.
Stiefelerbie, (-«) v. aan staken
groeiende erwt v.
Stiefelgtte, (-n) ». laarsje o.; it.
slopkous v. Stiefel-förmig, bijv. nw. Iaars-
vormig, in den vorm eener laars; -fusz va. (Schoenm.) Z. schuli; 2. vuet m.die geschikt is om laarzen te dragen; —blatt o. voorschoen in. van de laars; •futier o. voering v. eener laars; -geslell o., Z. hnlz (1); -haken m. laarzentrekker m.;
hul; o. laarzenleesl v., laarzenbeen o.;
|
heid, liefdeloosheid, wreedheid, gierig-
heid v.; -scliwager in. man ui. eener sliefzusler; •schwigerin v, vrouw iu. van een stiefbroeder; sehtecsler v.sliefzustor, halve zuster v.; il. schoonzusier v;. -sohn in. stiefzoon ui.;it.schoonzoon m.;-loch- ler v. stieldochler; it. scboondochter v.; -ialer m. stiefvader ui.; il. schoonvader m.; -valerlich bijv. uw. als een stiefvader; \'Verwandte(r) m. bloedverwant in. door een tweede huwelijk. Stieg, (•(»)*, mv. -e) in. (i\'rov.) Z.
Stiii/. Stipge, (•») v. trap, smalle trap,
ladder, trede v.; (Prov.) verdieping v.; tteei -n noch nohnen, op de tweede ver- dicpiug wonen; 2. (Hand.) - Eier, twin- liglal o.; - Leimcaml, twintig nieters m. mv.; drei -n, zestig meters of el; -bock m. ladderschraag v. StieglitZ, (-ev, mv. -e) m. distel-
vink in. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, koolstofzuur gas o., stiklocbt, bedorven |2. (Vissch.) hout o. tot bel openhouden
lucht v.;-mus(fro.borduurpatrooiio.;-no-van den zak ineen sleepnet; -kappe v. del v. borduurnaald t.; -oxijdgas o. stik» laarzekap v„ knieieder o.; \'knecht in. stofgas o.; -perlen v/iuv. borduurkraleiijlaarzenknecht, laarzeuliekker m.; -kol- v.mv.;-raAmenn).borduurraam o.; \'teide ten m. (Waterb.) kannetje o. met om- v. bordnurzijde v.; silber o. zilverdraad gebogen rand; \'leder o. laarzenleder o.; o.; sloff m. stikstof v.; —Aa/ito hijv.nw. i-marAer in. laarzenmaker m.; -maiischelte |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stieglitze, (-«) ». overstap in.,
plankje o. bij een pad. Stiel, (•(«)«• mv. -e) m. steel in.,
handvat v„ hecht o.; (van eene bijl, een bezem &), steel in., (vaneen nies), hecht of heft o.; (vaneene pan),steel m.,liaiid- valsel o.; (PI.) sieel. stengel,stam,stronk |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ki
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
slikslofbevalteiid; \'trommel v„ Z. -r«A- ». laarzeschafl v.; -masz o. laarzenniaat in.; (Koiiwk.) hiudbalk ui.; oom
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
!i\'-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
men; -werk o. borduurwerk o.; -wuriel\\i.\\ -miindang v. opening v. aau de pfplJkeR, van den steel losgaan; (lig.) einen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. wille wijngaard in.; 2. Z. Stichkraul;\'eener brandspuit &.
|
JH enter Axt suchen.tea uitvlucht zoe-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sti.
|
||||||||||||||
|
Sti.
|
||||||||||||||
|
1-208
|
Sti.
|
|||||||||||||
|
o. mv. stichtsgocderen, goederen o. mv.
ei uer stichting, van een kapittel; -haupl- mu.mia. hoofdman 111. van een kapittel; it. bisschoppelijk stedehouder m.;-haupt- muiinschuft v. hoofd manschap v. van eeu kapitlel: -haus o. huis o. eener lief— dadige instelling; il. huis o. vaneen ka- pitlel; •kerr in. kapillelheer, kanunnik, sliebtsbeer 111.; •Itiille v. (J. gesch.) ta- beruakel o., leul v. der samenkomst; •jungfer, non v. iu een burgerlijk kloos- ler; -kunzler 111. kanselier iu. van een ka- pillel; •katse v. kas v. van een kapitlel; -kirche v. domkerk v.; -müszig bijv. nw. Je vereiscblen bezittend om in het ka- pitlel te worden opgenomen, IC of 32 kwartieren tellend, van hoogen adel; • mitylied o., \'L. -glied; •pfarre v. lol
eene domkerk behoorende pastorij v.; -pfarrer 111. pastoor 10. eener domkerk; it. pastoor 111. iu eene liefdadige iniich- • lug; -plennig 111., -pfründe v. domheer-
schap o.; -prediyer ai. predikant m. iu eene domkerk; -propsl «.domproost m.; -regieruny v. bestuur o. van een kapit- lel; -schule v. school v. van het kipit- lel; \'Sladty. lot eeu kapitlel behooreude stad v.; stand m. loesland m. van een aau hel kapittel onderworpen groildge* bied; stelle v.doiubeerschap o.; 2. plaats |v. iu de benoeming van een kapitlel o.;
\\-lay in. dag 111. waarop liet kapittel ver- Igaderi; •unterlhan in. onderdaan m. van eeu kapittel; -eersammluny v. vergode- riug v. van het kapittel; •certcalter m. bestuurder ui. eener geestelijke iuiich- ling; it. eener liefdadige inrichting; -M- carius m. genieter in. eener prove, pro- veuier iu.; •wohnung v. woning v., ver- biijf o. in eeu gebouw van een kapittel. Stiftung, (-en) v. stichting. ves- tigiug, instelling v., gesticht o., Z. slif- ten; 2. milde -, liefdadige instelling v. Stiftungs-brief, (•(«)*, mv. -e)
m. slichlingsoorkonde v.; -capilul o. kapilaal, fouds o. eener stichting; -feier v. feest o. van de stichting; -yut o. tol eene stichting behoorend goed o.; \'jahr o. jaar 0. der stichting; it. verjaardag m. eener stichting; -ink.ui.lc v., Z. -brie(; •vcrwalter ui. bestuurder 111. eener stich- ling; -norle o. mv. (Kalh.) woorden o. der consecratie. Stjftzeit, (-en) v. huurtijd, pacht-
lijd 111. Stigmatisiren,(s/itf\'/iu/(sir(e,»/«i/-
matisirt) bedr. ww. braud merken, schand- vlekken, belasteren. Stil, (-(e)s, mv. -e) m., Z. Stijl.
StilbC, (-«) v. goudwesp v.
Stilet(t), (-(e)»\', mv. -e) o. dolk,
korte degen 111., slilel o. Still, Stille, (-(e)r, -esl) bijv. en
b.stil,onbeweeglijk, rustig, iu rust, kalm. jbedaard; sich - rerliullen, bedaard blij- ven; - iteheu,stilstaan;» tilzen, - liegen, stil, onbeweeglijk; (van zaken),stilstaan; tin Felde - liegen (van een leger), ge- kauipeerd zijn; - hallen, stilhouden, le- geuhoudeu, doen stilstaan: jemn, - hal- ten, iem. laten begaan; bei etw. • steken, stilstaan, vertoeven, verwijlen; bei etiv. - |
||||||||||||||
|
Stift, (•(«)*> B,Vl \'" of -\') "• sl\'\'1\'
licht, gesticht o., liefdadig gesticht o.,
Z. Suf/mm; 2. klooster, bisdom, kapit-
lel o., Z. llochstift; 3. kapilaal o., huur,
pacht v.
Stiftblume, (•») v. lelievormige
bloem v. Stiftchcn, (verkl.) o. stiftje, pont-
je, pennetje o., Z. Slift m. Stifteln, (stiftelle, gestiftell) bedr.
ww. net stiften uaulcckeuen, slipjes zel- leu bij; 2. in stukjes snijden; 3. stippe- len; geslifleltes Leder, gespikkeld. Stiften, (sli/lele, gesii(lel) bedr.
ww. van een stiftje, pennetje voorzien, eene spie voorsleken; 2. einen Orden -, instellen; eine Kirche -, stichten; eine Scliule -, oprichten; ein Iteich -, vesli- geu, grondvesten; ein Feit -, instellen; einen Vergleich -, tol slaud brengen; eine lleaalh -, olailea;Freuudtehaft mit jenin, -, aangaan, sluiten; Gulet.Böses -, doeH, veroorzaken; Schtcier\'iykeilen -, doen ontstaan; einen Kricg -, doen oul- staan, veroorzaken, aanleiding geven lot; Frieden -, lol stand brengen; sein Yer- mogen zu Mmusen -, aan de armen ver- Imaken; (Scherts.) Sie liaben du etic. Scltönes gesliftet, daar hebt gij wat moois uitgevoerd; seines Namens indenken zijn naam vereeuwigen. Stifter, (-s, mv. super) m., -in,
{•nen) v. stichter, grondlegger, grond- vester, aanlegger 111., stichtster, aanleg- ster v.; (van een oproer), bewerker 111., bewerksler v., Z. Frieden* -, Handels- stiller. Stift-farbe, (-«) V. pastelkleur v.;
.gemalde o. paslelschildcrstuk o.; 2 rno- zaïek o.; -geld o. loon o. aau den gla- zeiimakei\' voor hel vastzetten der rui- ten. Stiftig, stjftisch, stiftlich,
bijv. nw. tot eeu sticht behooreude. Stiftler, (-s,mv.Stiftler) m.kloos-
lerling 111. Stift-lOCh, (-loi:h(e)s,iu\\-.-hcher)
o. gat o. voor eene stift; -marher in.siif- tenuiaker iu.; •malerei v., Z. •geiMlde; \'2. pastelschildcreu o. Stifts-amt, (-aml(e)s, mv. -ém-
ter) o. dom heerschap, bisdom o.; welt- lielies —, kapitlel o.; •amimunn DJ. lid o. van hel kapittel; -buiter 111. tol eeu slicht behooreude boer ui.; -beamler 111., \'L. -amlmann; -brtef m. oorkonde v., waarbij bel recht van het slicht, kapit- lel bepaald wordt; \'2. \'L. Stiftunysbrief; •bivd o. brood o. vuor het kapitlel; -bkr- ger 111. tot een slicht behooreude bur- iger m.; -dame v. slichtsilame, non v. iu leen adellijk klooster, domdaine, kanoui- Ikes v.; -dorf o. tot een slicht behoorend jdorp o.; mfrau v., -fraulein o.,\'A.-dumc; •2. (Nat. hist.) -frdulein, kwikslaarl m.; •gebaade o. getouw o. van een kapittel; .•geliiet o. gebied o. van eeu kapittel of slicht; -yeld o. geld o. ven het slicht; \'2. .geld o. dat ieui. van het kapittel 011I- Ivangt; -yeinein(d)e v. parochie v. der hoofdkerk; -yenoss m., -ylied o. lid o. van hel kapittel, kapittelbeer tn.; •güter |
||||||||||||||
|
ken, eeu middel trachlen Ie vinden; der
Harke einen - linden, eeue mouw passen aan; (Spr.) den - nach der Axl werfen, den sleel naardebijl werpen,Z.Slrumpf, Stiel-augig, bijv. nw. (Nat. hist.)
oogen aan de toppen der horens heb- bende;-ft/u// o. sleelblad o.; -besen in. be- /.em in. met een steel. Stielch3n,(verkl.)o.sleeltje,«leu-
gellje o. Stiel-dolde, (-«) v. steeldrageud
bloeuischerui o.; -eiche v. zomereik m.
Stielen, (sttelle,yestielt) bcdr.ww.
etne Axl -, van een steel voorzien, een steel maken aan; 2. van een steel of sten- gel voorzien. Stiel-ende, {-endes, mv. -ende)o.
einde o. van een steel; -glocke v. draag* bare klok v., tafelschel v. Stielig, bijv. nw. een steel, stengel
hebbende, Z. karz-, laugslieliy. Stipl-kanim, (-iu/«»i(e)s, mv.
•kimme) iu. kam in. met een steel; -.\'.7o ben in. Slaartschroef v.; -koralle v. ster koraal u.; -loch o. (van eene bijl &), gal o. voor den steel; -lus bijv. ovr. zonder steel of stengel; -losiykcil v. gebrek o aan een steel, afwezigheid v. van een steel of stengel; -rippe v. (I\'l.) uiiddeliib v.; -rund bijv. nw. goed rond, rond als een st. cl; sliudig bijv.uw. op den sten- gel staande; -murm in. sleelworm ui. Stieper,(-s, mv.Slieper)m.(Zeevi.)
ijzeren schepter, standaard iu. Stier, bijv. en b., Z. siarr; sinn
in., Z. Starrsinn. Stier, (•(«)*, ruv. -e) m. slier in.;
wilder -, wilde stier, buffel,bul ui.; (Sler- renk.) de stier m. (een sterrenbeeld); 2. (I\'rov.) Z. \'hummel; (Nat. hisl.) der ftieyende -, vliegend bert o. (eeu kever). Stierchen,. (verkl.) o. sliertje o.,
jonge slier ui. Stieren, (slierle, gesliert) o. w\\v.,
m. h. (van koeien), naarden slier ver- langen, Z. rindern, slühren; 2. staren ~lrak aanzien; II. bedr. ww. eine Kult -, dekken, bespringen. Stier-floisch, (•«*) o., /. m. siie-
re(n)vleesch 0.,-gcfecht o.stierengevecht
o.; -hummel ui. rauiiu„iuauuetjesschaap «.; •huul v. stiereuhuid v., stiereovel o.; -hetze v. stierengevecht o. met honden; •kirsch ui. hei\'lestier, gnoe iu.; -jugd v. slierenjacbt, jacht v. op wilde stieren, bulTeljacht \\.;-kulb o. stierkalf o. ;-kamp- ler iu. hij die met een slier vecht; -le der o. stierenleder o.; •mensch ui. (Ka- bell.) slieruieiisch, minolaurns m.; -oek» in. stier, os m.; -op/er o. uit een slier beslaand offer o.; schild Dl. schild o. van stierenleder. Stift, (•(#)*, mv. -e) ui. stilt, lee-
kenstift ».; schirarzes -, potlood o.; (van een land), stompje, afgebroken «takje o.; (aan eene gans), schacht v. van nieuwe pennen; (van spijkers), punt v.; - elie. (eslznhalten, sjiie, stift v.; Slab mit yol- denen -en, mei gouden spijkertjes, stift* jes o. mv.; (Tikt.) die -e, licbe o.; 2 (van een veler), beslag o., malie v.; (Scherts.) dwerg, dreumes m. |
||||||||||||||
|
Sti. 1209
|
||||||||||||||||||
|
Sti.
|
||||||||||||||||||
|
Sti.
|
||||||||||||||||||
|
v.; •sammlung v. opzamelen o. der slem-
men; -untersui hang v„ Z. -prüfung; •schlassel m.(Muz.) stemsleutel m.;-ticht v., Z. -prüfung; -zdhlcr m. stemopuemer m.; -zdhlung v., Z. •unlersuchttng. Stimmer, (-j, mv. Slimmer) ui.
stemmer, orgelstemmer, pianostemmer in.; 2. slemhamer ui.; 3. stembus v.; 4. hij die zijne stem uitbrengt, kiezer ra. Stimm-fahig, bijv. nw. stemge-
recbligd; -gabel v. stemvork v.; -gtber ui. stemmer, kiezer, kiesgerechtigde ui.; •gebung v. stemming,slemuitbrenging v.; geheime —, ballotage v„ geheime stem- ming; -geld o. geld o. voor het slemmen; •hommer ni.steiiihainer ui.; -holz, -hilz- chen o. stapel, stut in. iu den klankbo- dem der viool; -hom o. (Org.) stemha- mer in. Stimmig, bijv. nw., Z. ein-, drei-,
vier-, volUlimmig. Stimm-los, bijv. nw. zonder stem,
sprakeloos, stom; •losigkeil v. gebrek o. aan stem, stomheid v.; -meister m. (iu Keulen), raadsheer in.; -ncrv m. (Ontlk.) slemzenuw v.; -pfeife »., Z. -horn; -rechl o. stemrecht o.; das — aaien, het slem- recht hebben, kiezer zijn; -reihe v. orde v. der slemmen; -rilze v. (Ontlk.) slrol- spleet.sleuipleet v.;—nbando.slemspleet- verband o.;—«decAe/m.strolklL\'p v.,keel- lellclje o.; -ro/ir o. slembuis v.; -sai/e v. snaar v.; schliissel in. stemsleutel m.; •selzer ui. (Instr.) tangetje o. lot het plaatsen van den slapcl in de viool; -lag in. verkiezingsdag m. Stimmung, (-e/>) v., Z. stimmen;
it. stemming v.; einem Klaviere die rechte geben, eene piano slemmen; die - nic/i(
hallen, (van eene piano), ontstemd wor- den, valsch worden; (lig.) die • des Ge- inülhs, gemoedsstemming, gcmoedsge- sleldheid, meening v., humeur o.; ui eiuer gaten - sein, welgemutsl zijn, iu eene goede luim zijn; die öljentitchc -, iiet al- geuieen gevoelen o., de openbare mee- uiug v. Stimmzettel, {-tels, mv. •/«.) m.
steinbrierje o.
Stimulans, (-«s, mv. -e) w. op-
wckkeud (geuces)midel o.
Stimulus, (onb.) m. prikkel ui.,
aansporing v. Stingel, (-n) v. staart m. van een
wild varken. Stink, (-(e)s, mv. -e) ui. stink,
stiiikhngedis v. Stiuk-aas, (-aases, mv. -dser) o.
stinkend aas o.; -ameise v. slinkmier v.; •aftel ui. stiukappel m.; -apfelbaum m. stiukbootn, tapiaboom in.; -asan/m.dui- velsdrek ui.; -baum in. troskerseboom •il.; 2. slinkhoóm m.; 5. sporkeboom, vuilboom m.; -beere v. stinkbes v.; (PI.) spreeuwbes v.; -blumc v. stinkende bloem v.; (I\'l.) hondsbloeni v.; 2. Z. •kamille; •bock in. stiukbok, stinkende bok iu.. •bohuenbaum m., Z. •baum; -drüse v. (Ontlk.) stiukklicr v.; -etdechse v. stink- hagedis v. Stinken, (slank, gestunkeu) o.ww.
onr., m. A. stinken, kwalijk rieken, ou- |
||||||||||||||||||
|
sitzen, geen deel nemen aan; (gemeen/.)
hier slehtmirder Verstand-, hierbij slaat mij het verstand stil, dat gaat mijn ver- stand te boven; -es Wel Ier, stil; das -e Heer, kalm; it. (Aardr.) Slilb\' Zee v.; •es Wasser, stilstaand water; (^pr.) -e Wasser sind lief, stille waters nebben diepe gronden;2.geen leven ofgedruisch nakend, Z. schiveigen; sein, stil zijn, zwijgen; jon. » sein Iteiszcn, iem. hel stil/wijgen opleggen; - zu elu: sein, bel stilzwijgen bewaren over; it. zicli iels laten welgevallen; ton elw. - sein, zwij- geu over, niet spreken van; ui tnir - du- con, spreek mij daar niet van; -.\\ - da\'., stil!, stil(te) daar!; 5. stil, zwijgend, niet sprekend; -er Orl, stil, rustig; die -r Sachl, de stilte van den nacht; -e Feite, /.oetvijl v.; -e Jagd, kleine jacht, jacht v, op klein wild; -es Gebet, slil gebed; •e Gehele, (Katb.) stille gebeden, secre- teu; ein -er Klimmer, stil, zwijgend, ge- heim; nu -en Gales thun, in het geheim, in stille; das -e Gericht,Z. Fehmgericht; (Kalt).) -e Messe, stille, gele/en mis; -tr t\'reitag, (Joedc Vrijdag; -e Woche,Hoede week; -e Musik, stil, niet luid; (lig.) (van personen), slil, bedaard, rustig; es »j( /e/;/ ganz - davon, rncn spreekt daarvan nu uiel meer. Still-anime, (-») v. zoogmin v.; •anbciszjr m. hond m. die bijt zander
te bladen; (lig.) valsch, verraderlijk per- *oon m. Stille, (-«) v. stille, kalmte, rust
>., stilzwijgen o., bedaardheid v.; (van de zee), kalmte v.; liefe -, diepe stilte; - der Nacht, stilte v. des nachts; in der -, in stilte, heimelijk, in het geheim; in der -e sich verheirathen, zonder leeslelijk- heden. Stillen, {tltllle, geslilll) o.ww., in.
h. (Zeew.) bedaren; 2. bedr. ww. das Hlul -, stillen, stelpen; Thranen -, dro- gen; das Meer -, doen bedaren, stillen; jem. -, doen zwijgen; (lig.) doen beda- |
mit - übergehen, met stilzwijgen voor-
bijgaan, niet spreken over. Still-sitzer, (sitzers, inv. sitzer)
m. stilzitItr ni., hij die altijd te huis. stil zit, leeglooper a\\.;-sland m.stilstand in., ophouden o. der beweging; (van eene zaak), stilstand m., schorsing v.;(Krijgs- w.) halte v.; it.Z. WaffensUlhtand; ((Jen.) stilstand m.; einen — inachen, halt ma- ken, stilstaan, gecne vorderingen maken, niet verder gaan of komen; die Sache leidcl einen —, de zaak slaat stil, gaat niet vooruit. Stillung, (-w) »., Z. stillen; \'t. vol-
iloening, kalmte v. Stimmbar, bijv. nw. (Mn/.) iu
staat oin een akkoord te vormen, over-
\'cn te stemmen. Stimm-berechtigt, bijv. nw.
itemgerechtigd, kiesgerechtigd; -draht ui. (Org.) slemdraad o. voor het tong- werk. Stimmchen, (verkl.) o. stem-
metje o., Z. Slimme.
Stimme, (-n) ». stem v., slemge-
luid o.; helle, feine -, heldere, schelle, lijne stem; rohe -, ruwe slem; geglieilcrlr -, uitspraak v., woord o.; modulirle -, zingende, zangerige slem; (Muz.) stem, partij, zangstem v.; einzelne-, solo v.; die gesammlen -n, het knor o.; (van den donder), rollen, geraas o.; (van eene lroin- pel), gesebal o.; (\'!;.) (van de natuur, van het bloed), stem v.; 2. stem, slem- iniug, uitspraak, meening v., gevoelen o.; jemn.seine • geben,iem. zijne slem geven, zijne stem uitbrengen op; die -n sam- uieln, de stemmen ophalen, inzamelen; Silz and - mi Italhe haben, iu den raad eene stem hebben; (Org.) stem v., slem- werk o.; alle -« ziehen, al de registers doen spelen; (van eene viool), stut in. onder den kam. Stimmen, {ttmmle, getlimmt) o.
ww., ui. h. (van een instrument), stem- men, harmouiêeren, een akkoord vormen; turn Klavier -, met de piano harmoniëe* ren; diese Geige stimml nicht, slimml IU hoek, is niet gestemd, is te hoog ge- steind; (lig.) das stimml nicht mit seinem Vcrspreclien, dal komt niet overeen met &; 2. stemmen, zijne slem uitbrengen, verkiezen; au f den Tod -, voor den dood. stemmen; II. bedr. ww. ein Klavier -,\\ stemmen, den overeenslemmeiideii toon geven, eensluidend maken; höher -, hoo- gcr stemmen; niedriger -, lager stem-l men; (lig.) jem. -, invloed hebbeu op iems. neiging; jem. zu elw. -, gestemd j maken, stemmen voor; er ist nicht yull gestimml, hij is niet best gestemd, niet; wel gematst. Stimmen-buch, (-buch(e)s, mv.j
•biïcher) o. partituur, sleiiiverdeeliugj
v.; -[ülirer ui. aanvoerder, leider m. van! hel koor, directeur in.; (van eene verga»\' deiing), ivoorvoerder m.; (van eene par- Ij), orgaan o.; •mehrheil v. meerderheid j v. van stemmen; -niinderheil v. minder* heid v. van stemmen; •prüfung v. onder* zoek o. naar de geldigheid, onderzoek o. naar het aantal stemmen, stemopneming\' |
|||||||||||||||||
|
ren; einen Aufruhr -, stillen, dem
|
79
|
pen;
|
||||||||||||||||
|
den Hanger -, stillen; Durst -, stillen,
lesschen; jetns. Verlangen, Neugierde -, voldoen, tevreden slcllen; die Schmerzcn, ein Kind -, doen bedaren, Z. teugen; (Gen.) -d, pijnstillend. Stiller, (•», niv. Stiller) m., -in,
(-nen) v. hij, zij die stilt, doel bedaren &, Z. stillen. Still-flöte, (•») v. (Urg.) /acht
lluitregister o.; •fnedlich bijv. nw. zwij- gend en bedaard; -yedackt o. (Org.) ge- dekt lluitregister o. Stillhalten, (•\') o., z.iu. ophouden
0., halte v., stilstand ui., oi:boweeglijk- lieul, sloornis, rust, inhouding, pau/e v. Stillheit, v., /. m., Z. Stille.
Still-lagCl\', (-lagers,mi.-lager) o.
vaste legerplaats v., kamp, kampement o.;-leben o.stil.gerust leven o.;2.(Schild.) doode natuur v.; -messe v. stille mis, ge- le/eu mis v.; -salz o. pijnstillend zout o. Stillschwoigon, {tchwieg stilt,
stillyewhwiegen) o. ww., iu. h. zwijgen, stilzwijgen, niets zeggen, niet spreken; -d, zwijgend; II. o. zelfsl. stilzwijgen o.; |
||||||||||||||||||
|
1810 SU.
|
Sti.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sto.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stirlen, (stirlte, getlirlt) o. ww.,
peuleren, stooten, opporren. Stirn, (-f), Stirne, (-«)». voor-
hoofd, front o.; holte -, hoog voorhoofd o.; (lig.) hilziy vor der • sein, driftig, op- vliegend zijn; das sieht man tlim an der - mi. men kan hel op zijn gelaat lezen, die - hoch Iragen, trolsch zijn; er halle |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aangenaam rieken, de locht verpesten;
nach Knoblauch -, rieken; -rf, stinkend,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
front o.; spange ». (J. gesch.) voor-
hoofdpranger in.; sloszer in. monnik m. die met reliqnieên Ie koop loopt: stick o. voorhoofd, front o.; (Ontlk.) middel- ste gedeelte o. van hel voorhoofdsbecn; (Bouwk.) fronton, frontespice o.; (Zad.) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kwalijk riekend; -der Alkem, s
|
B�C
|
linkende
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
adem; -d teerden, beginnen te (linken;
(l\'l.) der -de Asnnl, duivelsdrek m.; -de Lüge, gemeene leugen; -der Hochmulh, onverdraaglijk; (Zeew.) -der Slurm, vlie- gende storm; seinen Namen -<t machen, in opspraak brengen, gehaat maken; (Spr.) Z. Eigenlob; seine Sache slinkt, (gemeen/.) zijne zaak is smerig, vuil. Stjnk-faul, bijv. nw. geheel ver-
rot, stinkend vuil: (fig.) uiterst lui; -/isch m. sliukvisch in.; 2, (Nat. hist.) pielaal, spiering, grondeling na.; ~flieije v. sliuk- vlieg v.; -fuchs m„ Z. -lhter (3); -gasse v. stinkende straat, steeg v.; -hahn m. (Nat. bist.) hop in. (een vogel; -hnrz o., /.. -asanl. Stinkig, stinkorig, bijv. uw.
stinkend, stank verspreidend. Stink-kafer, (-kafers, mt.-ktfer)
in. süukkevcr in.; -kalk m. aardpekach- lige kalk v.; -kamille v. stinkende ka- mille ».; -kohle v. stinkkooi v.; -kresse v. wilde kers ».; -nessel v. gritote stin- kende netel ».; satz in. bunzing, bonzing m.; -roche m. stekelrog rn.;-su/»i ni.slin- kende zalm in.; schiefer ui. slinkende leisteen o. en in., Z. •ilein; schwamm m. stinker Je paddenstoel in.; spalh ui. stinkende koolzure kalk v.; slein ui., Z. •kalk; -lhier o. stinkend dier o.; spiri- .\'«.\' ui. geest iu. van salmoniak; -!ojif in. (Uurw.) stinkpot in.; •wiesel m., Z. -ra/x; •winde v. (l\'l.) stinkende winde v.; -ztwi ui. slinkend zink o.; -zinnober ui. stinkend bergrood, stinkend vennil- lüi\'ll 0.
Stint, (•(«)*, mv. -e) ui., Z. S/i«t-
/iscA. Stiut-hamen, {-mens, mv. -»icn)
ui. spieringkaar v.; schlillen m. Uussi- sche voernians-lcde v.; -weib o. spiering* vrouw, spieringverkoopster v. Stinz. (-«s, mv. -e) in., Z. Sltnt.
Süpatipn, (-h) v. omgeving v.,j
gevolg n. Stipendiarius, (onh.),Stipen-
diftt, (-(e)s, mv. -e) ui. hij die eene beurs, prebende of prove heeft. Stipend(iar)ium, (•*, mv. sn-
pend(iar)ien) o. loon o., beurs, prebeude, prove v. Stipitzon, (slipitzte, gestipitzl)
bedr. ww. heimelijk wegnemen. onl- vreeinden, stelen. Stippel, (s) ra., z. m. (van riind-
vee), dolheid v. Stjppelform, («e») *. patroon o.
voor katoenen stollen. Stippelig, bijv. uw. gestippeld, ge-
spikkeld, met kleine vlekjes. Stipp-fass, (-/o*»e«, mv. -fasser)\\
o. sauskom v., sausbakje o,; 2. zandko- kerlje o.; -milch v. karnemelk, geronnen melk v. StipulatiQÜ, (--«) i. vaststelling,
bepaling, voorwaarde v. Stipulircn, {slipulttie. sttpulirt)
bedr. ww. vaststellen, bepalen,aanhalen, aanleekenen, als voorwaarde bedingen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
8
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
voorhoofilstuk o.; -luch o. voorlioofds-
ioek iu.; • xand v„ Z. ~(eld; sarzc v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
die - es mir su sagen, hij had de onbe-lwrat v. op het voorhoofd; -uickelin. pa-
schaamdlieid het mij Ie zeggen; jemn.Ipillot v. voor bel vnorhoofdshaar; -ici«- dte - bielen, iem. hel hoefd bieden, trot-jiw m., Z. -ecke; -itu.nde v. wond v. aan seeren; (fig.) (van een berg), top in., het voorhoofd; -;it\'»in m. (Ontlk.) tak kruin v.; (Bouwk.) (van een gewelf), kopi in. van het voorhoofd, ra.; (Art.) (tan eene allüit), kop m. Stirren, (slirrle, gcslirrt) o. ww. Stiru-ader, (-n) v. voorhoofds-|(Prov.) slaroogen, Z. slieren: \'i. snnf-
ader v.; \'arterie v. tot het voorhoofd be-lfeleu, Z. storen. hoorende slagader v.; -band o. hoofd* Stga, v. zuilengalerij v. van Athene, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
band ra.; (tan vorsten), diadeem o.; 1.
rand m. eener lest; -bein o. voorhoofds- been o.; -6e.«c7i/<i</eo.booldspansel,hoofd- bindsel, huofdsieraail o.; -binde v., \'/.. •hand; -blall o. (Gen.) foorhoofdsom |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
waar Zeno en diens volgelingen lessen
gaven; \'i. stoïrynsche wijsbegeerte v. Stober, (-«, mv. Stöber) ui., /..
Sliuber. Stöberig, bijv. nw. -es Water,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
slagn.,voorlioofdsliand m.; (van paarden),:sneeuwnehtig.
hoofdliand ui.; -biech 0„Z.•bUtl;-M«/- StQbern,(s/ö(i<;r/e,o<;slö(ier<)o.ww., ader v., Z. -ader. j in. h., Z. sliinbern; \'2. onp. wtv. slofre- Stirnchen,(verkl.) o. voorhoofd je genen, lijn sneeuwen; es tuiert, er valt
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o., Z. Slim.
Stirn-dreistigkeit, v.,z. in. on-
beschaamdheid, schaamteloosheid v.; •ecke v. (Ontlk.) voorlioofilshoek in. otÜTlCn, (sttrnle, ucslirnt) o. ww
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fijne sneeuw; in der Lufl herum -, (van
vederen), vliegen; (Jachtw.) (van huu- den), gretig zoeken, speuren. StgbholZ, {-hahes, mv. -hnlzer) o.
(Giet.) bonten ovenprop v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in. h. (Krijgsw.) gegen den Wald-, front! Stpchelr., (slochelle.geslochell) o.
maken voor. ww., ui. h. prikken, herhaaldelijk prik* Stim-ende, (-endes, iot. •ende)\' ken.
o. (Jacblw.) eersle hout o. (van herten);! StQCh.6r, (-s,mv. Slocher) iu. pook. -ftld o. (Ijoinvk.) bovenste gedeelte o.jporstok, laudeiistoker m. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stgchcrn, (tlochtrte, gestocherl)
bedr. en o. ww., in. /(. peuteren, wroe-
len, porren; das Feuer -, opporren, op- pooken: in einem llaufen Sachen -, op- scharrelen; i» den Xahnen -, landesln- ken; immer in der Nase -, peuleren, wroe- ten; (Spr.) Z. Wespennest; \'2.L.slocheln. StQcheskraut, Stgchus- kraut, (-kraul(e)s, mv. ~kriiuler) o.
(l\'l.) groote lavendel, valsche nardus v. Stock, (-(e)s, mv. Slócke) on. stok. vlaggeslok, wandelstok, rolling m.\\ urn -e, mil einem -e geilen, met een slok (je) loopen: sic II auf einen - lehnen, op een stuk leunen; jent. mit dem -eprügeln. met den stok slaan; l2. stainrnzenstok ui., staak v.; die allen Stöcke uusreiszcn, de oude stammen uittrekken; «in - ltnsma- rin, rozeinarijnstaui in.; eine Itose am s. stainroos; (l\'l.) (aan eene plant), stam, tronk, stronk m.; (Bunwk.j Z. Fenster- stock; (van eene zuil), voetstuk, pede» slal o.; (Hoed.) vorm m.;einen Hul iibei den - schlagen, op den vorm slaan; (Ke- tclin.) voering v.; (.Naai.)(van een hemd), romp m., lijf o.; (linschw.) (van een boom), slim, stronk, tronk m.;(liergw.) ruwe klomp m„ massa v.; (Siu.) (vau |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van den gevel, front o.; -forlsalz m.
(Ontlk.) verlenging v. van hel voor- huofdslieen; -gegend v.lol hel voorhoofd behoorende streek v.; -gcst;hmeide o. hoofd versiering v.; •grnbler in. scbapen- vliesv.;-//o«ro. voorboofdshaaro.; -//<i/.- c/i«/i o. (Oullk.) haakbeeulje o. van hel voorhoofilsbeen; -hiicker ui. knobbel in. op het voorhoofd; \'2. (Ontlk.) voorhoofds. knobbel ui.; -huhle v. voorhoufdsholte v.; -Aoni o. horen m. op het voorste gedeelte van den kop; -hügel in., Z, •hoeker; -kumm ui. kam in. op het voor- ste gedeelte van den kop; -krankheil v. (Veea.) druipoogen o. mv.; -krause v. krulhaar o.op het voorlioofd.kuif v.\\-locke v. luk v. op het voorhoofd; -los bijv. nw. (lig.) onbeschaamd, schaamteloos; -lo- sigkeil v. onbeschaamdheid, scbaiiinte- loosheid v.; -muuerv. vom iiiiiui\', schoor- uiuiir in.; -maaschen o.,-musket ui. voor- hoofdsspier v.; -nere lil. voorhoofdszenuw i.; - ;i/a//e v. plal o. vau het voorhoofd, voorhoofdsvlako.;-rarfo.(\\Vcrkl.)kroon- rad o.; stilet ra. voorhoofdslieen o.; siegel m. (Art.) koppelbalk ui.; -rie- iiien iu. (Zad.) hoofdriem, kopriein in.; sunzel v. rimpel m. op hel voorhoofd; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
runzclnd bijv. nw. het voorhoofd rim- een aambeeld), blok o.; (van eene kaars).
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pelend, fronsend; (fig.) donker, •unilier
ziende; sunzler m. (Onllk.) fronsspier v.; schlagader v„ Z.-ader; schaalle v. gesp ui. lot versiering van het voorhoofd; 2. —, sclineller in. siag in. op hel voor- hoofd; schwiele v. eell o., tvral v. op hel voorhoofd; stilt v. voorzijde v.. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kandelaar m.; (tirav.) (van graveernaal-
den). handvat v.; (I)rukk.) Z. Biiche\\- sloek; (Jutv.) Z. Killstiibchen; (Munttv.\' zijde v. waarop de kop staal: (Org.)voel ui. van de orgelpijp; (Dr.) Z. fioclte; Z. blok o.; jrm. in den -legen,\\em. iu boeien slaan; il. Z. -haus; (Br.) Z. Kühlttoek; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sto Sto. Sto. 1211
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
gevlekt, gesprikkeld; •finsterbijv. nw.,Z.
•dunkel: -flinte v. stokgeweer a.;-franzose ui. echte Franscliuiiin, volbloed Fransch- man m.; •fremd bijv. nw. wild vreemd, geheel vreemd; -geige v. dansmeesters- viooltje o.; -garbe v. tiend o. van pas tol bouwland ontgonnen boschland; -ee- lelirt bijv. nw. (geineenz.) pedant, waan- wijs, schoolmeeslerachtig; -gersle v. be- dorven gerst v.; -gelriebe o. (Werkt.) |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stock-scheide, (-») v. rotting-
scheede v.; 2. holle stok m. die tot koker
dienl; scheider m. (Bergw.) gangsteen in.; schei! o. hoop ui. blokhout, stom- pen: schere v. droogscheerdersschaar v. waarvan het einde in een blok zit;-ócAi/- ling in.. Z. schlag; it. gevoelige slagen, stokslagen m. mv.; schirm m. regen- scherm, zonnescherm o.; schlag m. «lokslag in.; schlage bekommen, stok- dagen krijgen, klappen oploopen;-scn(an- ge v. rolslang v.; se.hnupfen o. hardnek- kige verkoudheid v.; schraube v. stok- schroef, bankschroef v.; schwamm m. op hoornen groeiend paddenstoel m.; •spule v., Z. •kiel; stachel m. pnnt v. van een slok; •sleif bijv. nw. stokstijf, zoo stijf alseen hout; -s/V//bijv. nw. dood- stil, bladstil, stil als eene muis; — slehen, doodstil staan, zich volstrekt niet bewe- gen; — sein, doodstil zijn, geen woord spreken; slumm bijv. nw. geheel stom; sünder in. aartszondaar, verharde, ver- stokte zondaar ui. StQcks-reiter, -spieler, -job-
bcr, [-ers, rav. -er) ra. speculant in. in effecten; -zeltel m. bewijs o. van aandeel, actie v. Styck-taub, bijv. uw. stokdoof,
uiterst doof; -laube v. wilde duif, woud- duif v.; -ldublmg in. rosachlige hlad- zwam v.; -lodl bijv. nw. geheel dood, od als een pier; -uhr v. staaude |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Landh.) bijenkorf in.;(voor aalmoezen),
irmenkas v., oficrblok o.; i. verdieping v.; untersler -, bencdeuhuis o., begane grond m., straat v.; 5. ei» - Vieh, Vieh-, stapel, veestapet m.; (Hand.) kapitaal, fonds o.; (Sp.) slok m., kaarten v. mv. die blijven leggen. Stock-aar, (-aar(e)s. mv. -uare),
•adler,(-arf/ers, mv. -adler) DJ.zwart* bruine arend,koningsareud in.; -all bijv. nw. zeer oud, stokoud; -ambosz ui. half- rond ketclinakersaainbeeld o.; -umeise v. Uekmicr, werkluier v.; -arosef v. kraag- merel v.; -arbeiter in. zonder rad vver- kende touwslager in.; -band o. bandje o. aan den stok; -beschlag m. beslag o. van den slok; •liesen m. bezem in. met een "teel; •blind bijv. nw. stekeblind; -bild u. standbeeld o.; •böhme in. echte Bo- hemer, volbloed Bolieniei\' in.; -bürs fit. gruole baars ui.; -brunnen m. pomp v. StQCkchen, (verkl.) o. stokje o.,
kleine (waudel)stok 111. StQCk-degen, [•desem, mv. -de-
•/fii) ui. stokdegen ui.; •deulsclier m. echte Duitscher in.; -dumm bijv. nw. zoo ilmii als eene eend; -iunkel bijv. nw. stikdonker; -J«rr bijv. nw. (geineenz.) uiterst dor, uiterst droog. Stycken, [slockle, gestookt) bedr.
ww. (Zeew.) den Anker -, stokken; ei» Ankerlau -, van een stok voorzien; ll\'i;i«- aerue -, stutten, van staken voorzien l.akenw.) die ïüeher -, oprollen; 11. o ww., ni. Ii. blijven steken; (van een uur- werk), stilstaan; it. niet gaan, hokken; (van bet water).stilstaan; (van hel bloed), niet meer rondloopen, slilstaan, stollen: (van sappen), stremmen, stollen; (van eene machine), stilstaan, niet bewegen, ophouden; zu - aufungen, beginnen te haperen; (Mand.) (van geld), uiel meer in omloop zijn; (van den handel), kwij- nen; (van eene zaak), slilstaan, uiel v!ol- "\'ii, »« Heden. -, slotlereu, stamelen, haperen; 2. stollen, stremmen, verslij- vcu; (van melk), streiuiiieu, dik worden, door vochtigheid bederven. StQcken, [stickie, geslöckt) bedr.
ww. van stokken voorzien; jem. -, in de gevangenis zetten, de boeien aandoen. StQck-englander, \'-den, mv.
•der) m. echte Engelsen maa in.; -enle v. Duilsche pelikaan in.; •erbse v. stok- erwt v.; -erz o. (Bergw.) erts o. dat ui stukken, brokken of klampen gevonden wordt; -eule v. kleine katuil in.; "2. kleine hertog ui.; -faekel v.,\'£. Kienfackel; -falk ui. havik, duivenvalk ui.; i.\'L.Saktrfalk; •fdule v. verrotheid v. van den stam of stronk; •fiulung v. (Wijng.) verruilen o. van de benedenste ranken; -[cder v. eind o. van eene veder; -fidel v., Z. •getge; -/inster bijv. nw. (gcineenz.) Z. •dunkel; es isl -, het is stikdonker; •fuek ui. slukvisch ui. en v.; 2. kabeljauw in., zouleviseh v.; (lig.) domkop, sloiup- ziunig ineiisch, domme kerel, stoll\'el ui.; —famj m. kabeliouwvisscherij v.; —/\'o»- yer in. kalieljauwvisscher in.; •/leek m. vlek v. door de vochtigheid ontslaan; •lleckig bijv. nw. door de vochtigheid |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
17
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
wiel o. van verscheidene spillen, drijf-
wiel o.; -gtaube in. blind geloof, hard- nekkig, ingeworteld geloof o.; -glaubig bijv. nw. blind geloovend; -giilden ui. losgeld, onlsliiilingsgeld o. uit de gevan- genis; -gul o. oorspronkelijk vermogen, laiiiilieverinogen.fauiiliegned o.;(Landh.) pas ontgonnen land o.; •halter ra. cipier, stokbewaarder ui.; -hamen m. kruisuet o. met een steel, schepnel o.; -hindler in. koopman rit. in slokken; -liaue v. houweel o. om booinen te rooien; -haus o. gevangeuis v., gevangenhuis, rasphuis o.; 2. blokhuis o., -holm m. c>iibehulp- zaam persoon, stoffel, slakkerd, sukkel ra.; -holz o. strunkbout o.; -holzig bijv. nw., Z. -peckig; (van vruchten), hard droog, slokkerig; —er Ort, afgesloten en vochtige plaats v. StQCkig, (-er, -tt) bijv. uw. hard,
slokkig, pluizig, door vocht bedorven, beschimmeld. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
StQCkisch, bijT.nw.(gemeenz.)on-l
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
handig,liuksch,als een hout, slijf,koppig.|u<ik, i
|
8
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
StQCk-jllde, (-H,mv. -») ni. echte: StQCkung, (-en) v., Z. slocken; 2.
Jood in.; -kiel ni., Z. -feder; -kien m. stilstand m., staking v., oponthoud o.; |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
harsachtig hout o.; •knecht m. cipiers
knecht, stokkekiiecbl in.; •knopf in. knop in. van een stok; -knaspe v. (PI.) onder den grond blijvende worlelsprnil ?.; |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
3. ophooping v. van vochten; (Gen.) asn-
drang m., ophooping v. van het bloed. StQCk-viole, (-«) v. winterlakooi
v.; -wache v. wacht v. bij de gevangenis; |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
•kohle v. kleine houtskool v.; -l:ratien\\.u-arl, -wdrter m. cipier, gevangenbe-
uiv. katoen-, zijdekaarden v. mv.; waarder, kerkermeester, stokbewaarder iu.; -irerk o. verdieping v.; untersles —,
benedeuhnis o., begane grond in.; ober- sles —, bovenste verdieping, znlderver- dieping v.; sechs Zimmer in einem —e, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
••o
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
in.; -mauschemtill bijv. nw. doodstil,zoo
stil als eene muis; -meisler m., Z. -Aa/- ter; -meisterei v. cipierswoniug v.,cipier- schap o.; -ntesser o. krom wijngaarde- nieisiues o.; -inietbe v., Z. -geld; -mor- chel v. uiorilje v.; •nackl bijv. nw. (ge- meenz.) iiioederuaakt; -/iari-m. volslagen gek m.; 2. (Nat. bist.) slijmvisch, rot- visch ui.; •panster m. (VVaterb.) vast moleurad o.; -peltchafl v. (Hand.) steui- pel iu.; -pfeife v. beklluil v.; -presse v. (Boekb.) gioole pers v. om gevouwen bladen te. persen; -prohe v. (Munlw.) bewaarde muntproef v.; -prügcl m. mv. slokslageu m. mv., ransel ui.; -ruu»t m.. Z. Seubrnch; -reis o. (I\'l.) scheut in., spruitje o.,lelg \\.\\-rinne v. uileenbooni- istaiu gemaakte goot v.;-m//e v. (Draaut.) loodrechte rol v.; -rose v. slokroos, roze- imalvc v.; -ritdc\\. op de wilde, zwijnen» jjaclil afgerichte hond ui. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
op eene verdieping; (Bergw.) opeenge-
hoopt erts o.; •winde v. windas o.; -zahn m. niaallaiid m.; (geuieenz.) kies v. van verstand; •zange v. kleine, platte hoef- suiidstang v.; -ziemer ui. (Nat. hisl.) ringlijster v.; -:minge v. beslagring m. om eeu slok. Stoü\', (-[e)s, mv. -e) m. slol,vloei-
stof, grondstof v. (Scheik.) stof, zelf- standigheid v.; (Nat.) einfacher -, en- kelvoudig lichaam o.; organischer -, grondstof v.; brennbarer -, Z. Biennstoft; /luchtiger, scharfcr,betaubender-, vluch- tige stof v., geesl m.; (Uelfst.) slnfdeel- tje o.; (Himd.) stof v., weefsel o., Z. StoD\'age; (lig.) stof v„ aanleiding v., on- derwerp o.; das gibt • iiu» Lachen, dal geeft stof, rede v. tot lachen; luflfór- miger -, luchlstof v., gas o.; aditringiren- der -, looistof v. Stoffage, (-«) v. (Hand.) vaten o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stocks, m. mv. (Fin.) effecten, fond - mv., pak werk o., kisten v.mv. voor dro-
sen o. mv., actiën v. mv. Ige waren, StQGks-besitzer, (sitsen, mv. StQlfen, bijv. en b. stollen, van
•iilzcr) in.bezitter,eigenaar in. van effec-jstof. ten, actiën &. > StoÜ\'on, (stoffte, gttloffl] bedr. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
1212 Sto. Sto. Sto.
|
||||||||||
|
opzichter m. van de mijnwerkeu; -ein-
fahrung v., Z. -befahrung; -/irste v. (Hergw.) plafond o., zoldering v. van een mijngang; -llügel lil. vleugel, zijtak ui. eeuer galerij; -gebaude o. limmer- werk, houtwerk o. van een mijngang; •gerechtigkeil v. recht o. van afwatering in eene mijn; -gerinnt v. kanaal, afwale- riugskanaal o. iu een mijngang; -gesldnge o. uiv. slutbalken, schoren m.mv. ineen mijngang; -haken m. (tiiel.) roerhaak in.; -hieb in. recht o. lol hel uitslaan ven erls; 2. uitgeslagen erts o.; -karren in. mijiiwerkerskruiwagen iu.; -kaue v. afdak o. van een mijngang; -Uu.fl v. pleet v. in een mijngang, waardoor deze verlicht wordt; •neuntel o. belasting v. van naburige mijnen voor het gebruik maken van eene galerij; -/«us v. in hel timmerwerk der mijn gedreven houtje o.; \'recht o., Z. -gerechliykeit; -rösche v. open kanaal o. voor de opening van een inijngang; •schacht in. put ui. naar een mijngang; sohle v. bodem ui. van deu mijngang of der galerij; \'Streeke v. engle v. van den mijngang of eeuer ga- lerij; -teufe, -liefe v. diepte v. van een mijngang beneden den heganeu grond, trager ui. (Bak.) mand v. waarin men het deeg laat rijzen; -iragen iu. blukwa- cii m.; -wasser o. water o. in een mijn- gang; -tccise bijw. als een mijnwerk, als eene galerij. Stgll-hafen, (-Ao/i nis, iuv. -/m-
fen) ui. pol m. niet poolen; -nagcl m. (Zad.) zadelspijker m. Stollncr, (-s, niv. Slöllner) in.
eigenaar in.eeuer galerij of vaneen mijn- gang; \'2. Z. Stollenarbeitcr. Stgll-Ort, (-orl(e)s, mv. -or/e of
•orler) ui. (Bergw.) eind o. eeuer galerij; ï. gang ui., kanaal o. van een inijiiput, naar eene galerij; -pfahl m. (Zeemt.) met blik beslagen paal m. lul iiet rek- ken der huiden; • schwamm m., Z. -beute; tiegel m.polni.,pau v. met korte schui- iii\' pooten, smeltkroes m. up scheeve pooten. Stolp, (-(f)j,mv. -e) in. stomp ui.
blok <>. StQlper, (-s, mv. Sio/»w),StQl
priail, (-(e)». mv. -e) in. struikeliiij v.; (Hg.) domme zet, bok m.; einen muchen, struikelen; it. eene douiinen zet doen, een bok schieten. StQlperer, (-s, mv. Stolperer) ui.
struikelaar, sukkel, stakkerd, slum- per ui. StQlpergang, {-yang(e)s, mv.
•giinge) in. wankelende gang ui., wan- kelende schrede v., struikelen o. Stglperig, bijv. nw. struikelend,
waggelend, linksch, lomp, onhandig; it. stotterend, aaiistoolend, Z. holperig. Stolpcrn, [stolperte, gestolperl) o.
ww., iu. //. struikelen, strompelen, drei- gen te vallen; nicht -, vast slaan; an, ïtber einen Stem -,struikelen over;(Spr.) es slolpert auch uohl ein gulespferd, hel besle paard struikelt wel eens;(lig.) in\'e Zimtner herein -, liinneiislrompelen; |
||||||||||
|
StQlterboltem, (slolterbolterte,
gestoltciboller!) o. ww., m. h. (Volkst.) hals over kop schieten, omduikelen;(lig.) een bok schieten. Stolz, {•er, -esl) bijv. en b. schoon,
rijk, heerlijk, prachtig, deftig, statig\', 2. (van personen), fier, trolsch; - auf et et. sein, trolsch zijn, lier zijn op; 3. trolsch, hoogmoedig, hoovaardig; - sprechen, op hoogeii loon spreken; - auf elw. sein, Irolsch zijn op, eene eer ergens in slel- len: - uiacAen.verlioovaardigeu. Stolz, (-es) in., z. m. trotschheid,
fierheid v., trots in.; edler -, edele trots m.; 2. (i. k. bet.) trotschheid, hoogmoe» ligheid, hnovaanligheid »., hoogmoed in.; 3. er ist der - seiner Nalion, hij is de trots van zijn volk. Stglzdürftig, bijv. nw. trolsch en
irin. Stolzheit, v., z. m. trotschheid v.,
trolschc inborst v. Stglzen, stolziren, (*tei:\'ir)te,
gestokt en slolzirl) o. ww., ui. h. mit elw. -, pronken, pochen, snoeven op, op- hef maken van; it. Irolsch heenstappen. Stglzer en Stolzirer, (-s, m\\.
Slol:{ir)er) in.lrolschaard,proiiker,siioc- ver in. Stglz-kraut,t-/.ruu/(e)s,mv..Ardu-
ter) o., Z. Flackskraut; • seluj bijv. nw. uiterst trolsch, zeer hoogmoedig. Stgpf-anker,(-iiHttTs,iuv.-iz/iicr)
iu. plechtanker o.; -arznei v. stoppend (genecs)iuiddel o.; -büchel v. (Spoonv.) stopbns v. Stgpfel, (-s, mv. Slöpfel) in. stop.
kruk »., prop in.; (van kurk), flcssche- stop in., kurk v.; (in worst), vulsel o.; (lig., gemeeuz.) kort, dik persoon ni.,Z. Slockjisch. Süopfon, {slopfle, geslopfl) bedr.
ww. sloppen, toestoppen, kurken; ein Loch -, (toe)stoppeu; mit Werg -,dichl- sluppen, kalefateren; eine Ftasrhe -, kur- ken, de kurk opdoen; tich die Ohren -. zich de ooien dichtstoppen, niet luiste- ren; 2. volsloppen, vullen, voldoen; seinc Taschen -, volsloppen, eine l\'feife Tabak -, eene pijp sloppen; einen Leek -, slop- pen, dichtstoppen; jemn. das Maul -. leui. den mond sloppen. Ganse -, vet- luesten; (Jachlw.) die Hunde -, tegen- lioudeii; (Zeew.) ein Tan -, opbinden; (Gen.) das II lul -, stelpen; einen Durch- lauf -, sluileu; den l.eib -, (van spijzen), eene verstopping veroorzaken; il. voed- zaam zijn; •desM)llet,Z.Stopfarznei;(f\\g.) ein Loeit in einem Kleide -, sloppen, dicht- naaien; Slrümpfe -, sloppen, mazen; (Zeew.) Zeil of Gezeil -,het anker laten vallen; II. wed. ww. sich - mit Speise, zich volproppen, zich de maag overla- den; \'2. sloppen, stilhouden, stilstaan. ophouden; 5. (van vloeistoffen), verstopt, verslijkt worden. Stgpfer, (•«.mv. Siopfer) m.,-in,
(-nen) v. (Naai.) slopper ut., slopsier
v.; (Zinitz.) vuljer, zoulladcr m.;\'2.Pfei- fen-, pijpeiislopper in.; (Zeew.) breeu- wer, kalefaleraar in.; (Org.) orgel keep v ; 3. slop, prop v.; (Volkst.) dikke soep v. |
||||||||||
|
ww. einen Hut -, stolVecren, opmaken.
Stgtï\'haltig, bijv. nw. stoffelijk, lichamelijk, uit stof bestaande; -keit v. stoffelijkheid, lichamelijkheid v. Stgfflg, hijv.n. goed gestoffeerd.van
stoffen voorzien. StoJIliüh, bijv. nw. stoffelijk, van
slof, lichamelijk,uil uit stol bestaande. Stoff-los, bijv.uw. onstoffelijk, on-
lichamelijk; 2. zonder inhoud, zonder waarde; (lis.) dor, droog, geen stof op- leverende; -losigkeil v. onstoffelijkheid v.; (lig.) dorheid, droogheid v.,akelig- heid, armoedigheid ».; -name va. stof- uaam ui., stoffelijk zelfstandig naam- woord o.; -terwandlscha(l v. verwaiid- schap v. der stof, aantrekkingskracht v. der verwante deeltjes; -uorl o.Z.-name. StiQhlieD.,{sl\'jhnle,yislöhnt) o.ww., m. A. steunen, stenen, zuchten, kunnen; 2. bedr. ww. stenend, zuchtend, kei- iiii\'in! uitbrengen, vertellen. StOicismilS, (onb.) in. leer lil. der
stoïcijnen, stoicisme o.; (lig.) kalmte, gelijkmoedigheid, onverschilligheid v. in groote smarten. Stoiker, (-s. inv. Sloiker) iu. stoi-
cijn, aanhanger in. der stoicijnsche w ijs- begeerte, tot die wijsbegeerte behoo- rende; (lig.) standvastig, onwankelbaar; it. gevoelloos persoon in. Stgisch, bijv. nw. tol de stoicijn-
sche wijsbegeerte belioorcnde; (lig.) standvastig, onwankelbaar, gevoelloos. Stole, (-n of Stolen) v. (K. g.)lang
vrouwenkleed, sleepkleed o., stola v.; (Kilh.) stool v., kruisband Du. StQlgebU.hr, (-en) v. (halh.) uu-
kosleu ia. niv. voor geestelijke diensten. StQll-baum,(-(iaii»i(e)s,uiv.-(i<ï«- me) ui. (Boschw.) voor stutten of scho- rcii geschikte boom in.; -beute v. (IIoef- sm.) sponzig gezwel o. StQllchen,(verkl.)o. bolergehakje
kerslkoekje o., /.. Slotte; it. Stollen. StQlle, (-«) v., Z. S/oMe«;(Kookk.)
bolergebak, lozijnenkoekje, kerstkoekje o.; il. boterham v., Z. Iiullerslolle. Stgllcisen, (-eisens, uiv. <wh) o.
(Hands.) slolls v., stollsijzer o. StQllen, (•*, uiv. Stollen) ui. stijl
ui., zuil v., post, pilaster ca., Z. Belt - Ttsclislollen;(\\\\\'e\\.) (aanden weefsloel) opslaande draden ui. uiv.; (aan een hoef\' ijzer), spoor v.; (van leuningen), lem ningstijl,pilaster m.;(Muz.)( van een lied), couplet o.; (Bergw.) gang m., galerij, lei ding v.; il. ualerleidiug v. StQlleo, {ttolllc, geslolll) bedr.ww.
i.mi llufcisen -, scherpen, scherp maken; (Handsch.) die II au Ie -, sloltseii. StQllen-augabe, [-n) v. wijze,
manier v.oui een mijngang te doorboren; •arbcil V. arbeid in., werk o. in de gan- gen of galerijen; -arl/eiter in. arbeider rn. in een inijngang; -bdcker ui. koek- bakker in.; -bau ui. doorboren o. van een mijngang; \'2. ontginnen o. van een mijn- gang; -Oefahrunij v. nazien o. eeuer ga- lerij; -beule v. (Veea.) gezwel o. dat onl- staan is door een scherp ijzer; \'breite v. |
||||||||||
|
breedte v. eeuer galerij; •einfahrer m.\' (lig.) zich links gedragen.
|
||||||||||
|
Sto. 1213
|
|||||||||||||||
|
Sto.
|
|||||||||||||||
|
Sto.
|
|||||||||||||||
|
r. (Hand.) eincn Posten -, richten,
ordenen, regelen, in orde brengen; eine genommene Assccuranz -, de verzekerig opzeggen, verbreken. Stomirung, (-en) v. ophefliug,
vernietiging v. eener reeds gesloten ver- zekering. StQrrig, störrisch, bijv. en b.
(van personen), stuursch, knorrig, on- handelbaar, halsstarrig, koppig, barsch, verstokt; it. verdrietig, grillig; (van kin- deren), koppig, pruilend, hoofdig; -er Sinn, stuurschheid.onhandelbaarheiil ».; keil v. stuursebheid, knorrigheid, kop- pigheid, onhandelbaarheid, halsstarrig- hcid, barschheid v. StQrrogon, (-gens, mv. -gen) in.
kuil v. van sleur, kaviaar v., Z. Stör. Stgr-stange, (-«) v. (Visscb.)
bootshaak, pootshaak in.; stock in. roer- slok, stok m. om ergens in lesnullelen. Storthing, (•(«)«, mv. -e) in. sta-
len generaal m. mv., rijksdag m.inZwe- den eu Noorwegen. Stgrung, (-en) v. (Ger.) stoornis
v.; (in een arbeid), stoornis, afleiding v.; t. verwarring, afwijking, afdwaling v.; •sfrei, -slos bijv. nw. vrij, ongestoord, onbelemmerd. Storz, (-en) v. slaak, stijl, stronk,
koolstronk, koolstruik m. StQrze, (-n) v. (Kaard.) kamwol v.
StQrzen, (slorzle, geslorzl) o. ww.,
Z. strolzen. StQrzen, (slörzte, gestörzt o. ww.,
in. h. roudluopen, rondslenteren. StOSZ, (-e.«, mv. Stöszc) m. stoot,
slag, duw, stomp in.; - mit dem Fusze, schop, Irap m.; der - eines Körpers au el»., schok m.; (Schennk.) stoot m.; (Sp.) slag m.; \'2. (bij eene aardbeving), schok in.; (van een wagen), hotsen o.; (Jachlw.) eincn - in das Hom thun, op den horen blazen; 3. -, Eisstosz, losbre- ken o. van hel ijs, ijsgang in.; (Vog.) Z. netz; i. (Timm.) (van eene naaf), kop in.; (van een kanon), kamer v., kulas m.; (aan een vrouwenrnk), slootkant, zoom m.; (van een kali), nierstuk o.; (van een schaap), bout m.; 5. (Timm.) voeg v.; 6. ein - llolz, Bücher, hoop, sla|iel m.; ein - Akten, lias v.; ein - Vieh, stuk o. vee
voorongeveer dertig gulden;(lig.)in einem - weg, zonder ophouden, achter elkan-
der; 7. (Bergw.) eind, uileinde o. van eene doorboring; il. wand m. van een uiijnpul; (fig.) das gibt seiner F.hre, sei- nom Gliicke emen harten -, een gevoeli- geu slag in., teleurstelling ».; dus wird ilim den - geben, dal zal hem den dood- sleek geven, Z. Schlag. StQSZ-aar,(-«ar(e)s, mv.-aore)m.,
-adler, [-adleri, mv. -adler) ui., Z. Stöszer; -uppnr.il m.(Werkt.)werktuigo., toestel o. om den schok te verminderen; •axt v. sloolbijl v.; -Aonn v. kegelbaan, kolfbaan v., -balken in., (Art.) Z. Quer- schuetle; -bank v. knipersschaaf \\.;-beue- gung v. schokkende beweging ».; -block m., Z. Hamme; -bock m. oude bok m.; (Krijgsw.)stormram m.;-6o/zcnna.(Art.) stoolbont m.; •bühne t. (Bergw.) rnst- |
|||||||||||||||
|
frnit o.; -pflug m. stoppelploeg, ploeg m.
om de stoppels onder te werken; -ptlz m. bladmos o.; "2. op halmen groeiende paddenstoel m.; -roggen m. rogge v. die gezaaid is nadat de stoppels onder?e- ploegd zijn; -riïbe v. aiigustusknol in.; •schicein o. zwijn o. dat op sloppelvel- len gemest wordt; -sense, sichel v. stop- pelzcis v., stoppelsnocimes o.; •ven o., Z. •gedicht; -vogl m. opzichter m. over het werkvolk in den oogsttijd; -iccide v. stoppelweide v.; -uerko. samengeflanst werk o. Stoppine, (->i) v. (Art.) gezwinde
lont v. StQppler, (-«, mv. Stoppler) m.,
-in, (-nen) v. nalezer m., naleesster; (lig.) letlerdief, samenllanscr m. Stopsel, (-«, mv. Stopsel) in., Z.
Stöpfel. Stör, (-(c)s, mv. -e) m. sleur in.;
gcsalzener -rogen, kaviaar v. Stgrax, (-ea, mv. -e) m. balsem-
achtige gnmhars o. en v. van den sto-
raxhoom, storax m. en o ; \'2. Z. -baum;
baitm in. sloraxbnom in.; /listiger —,
amherhooin.amberahorn m.uit Louisiana;
pflanze v. stnraxplant v.
Storch, (-(e)«, mv. Slörche) m.
ooievaar ui.; dgyplischer -, ibis m.; der - klappert, de ooievaar klept. Stgrch-bein, (-(e)», mv. -c) o.
ooievaarspoot m.; (lig.) ooievaarslieen, spillebeen o.: -blume v. klaproos v.; \'2. wondanemoon v.; •nest o. ooievaarsnest o.; •schuabel in. ooievaarssnavel mv, (llotiwk.) kraanbek m.; (Teek.) lcekcn- aap m.; (PI.) geranium »., ooievaarsbek in.; —arten v. mv., -fhnltbel in. mv. (I\'l.) geraiiiumsoorten v. mv.; stem in. doiidersteen m. Styroisen, [-eitent, mv. .eisen)
o. pook in., porijzer o. StQren, (tltrle, gestort) bedr. ww.
in alten Papieren -, snuffelen, zoeken; in einem Koffer -, zoeken, snuffelen, schar- rclen; nas hast du hier zu •?, wat zoekt, snuffelt gij hier?; im Feuer -, porren, pooken; immer in der Nase, in den Ziih- ncn -, peuteren, wroeten; (fig.) jcm. -, storen, verhinderen, belemmeren; den Frieden, die Freude -, storen, verstoren; lassen Sic sich nicht «, laai u niet storen; (Ger.) jem. im llesilz einer Sachc -,slo- ren; jem. in seiner Arbcit -, sloren, hin- deren, alleiden van; \'2. Z. pfuschen. Störe(n)friede, (-</e«.s,mv. -den)
m., Z. Fricdcnsstörer.
Störente, (-«) v. grooie wilde
eeml v. Störer, (•*, mv. Stirer) m., -in,
(-nen) v. sn\'iffelaar m., siiuffelaarstcr v. wrncler in., wroetsler v.; (Hg.) sloorder m.. sloorsier r. Störerei, (-en) v., Z- Slörung.
StQrser,(-*,mv.S(or.;er)m (Volksl.
kwakzalver m.; •bühne v. kwakzalvers* tooneel o. StQrig, bijv. nw. gaarne storend
gewoon te storen, hinderend, lastig. Störlet, (-(e)s. mv. -e) m. steur m.
Stcmiren,(sfornir/e,jrornir/)bedr
|
|||||||||||||||
|
StQpf-arbeit,Stopferei, (-en)
v. stopwerk,lapwerk o.;-farbev.(Schild.)
slopkleur, verl v.om schilderijen te rcpa- reere»; -/isch ra., Z. Sauger (Nat. hisl.); -garn o. stopgaren o.; -haar o. vulscl o. voor stoelen 4; -liader m. (Berg.) stop- lap in.; -hammer m. kalefaalhamer m.; •holz o. (Giel.) stophont o.; -lappcn, •lampen m„ Z. -hader; -meiszel m.kalc- laalbeitel m., hrecuwij/ci\' o.; -messer o. (Kuip.) stopmes o.; -moos o. stopnios, mos o. dat geschikt is om iels te stop- pen; -muskcl in. (Ontlk.) sluitspier v.; •nadel v. stopnaald v.; -nalh v. (Naai.) gestopte naad m.; -nudel v. deegballetje, meslvoedero.; -.«coe/o.(Zeew.) los zeil o. Stöpfsel, (-«, mv. Slöpfsel) m., Z.
Stöpfel. Stgpf-stibbe, (-n) v. leembal m.
|
|||||||||||||||
|
5
|
|||||||||||||||
|
om de opening in den oven te sloppen;
•stich in. slopsteek m.; stubbe v„ Z. •stibbe; -stüvk o. (Zeew.) stnpstuk o., stopplankje o.: -takel o. (Zeew.) zijtakel m.; -lucli o., Z. -hader. Stgpfung, (-en) v., Z. slopfen;
(lleelk.) opstopping, stelping v.; (tien.) verstopping v. StQpf-ventil, (-(e)s, mv. -e) o.
(Werkt.) stopklep v.; -«\'aWi« o. stopwas, maagdenwas o. en v.; -uasser o. tegen- stroom in.; -icerg o. kalefaalwerk, werk o.; -werk o. (Naai.) stopwerk o.; -wolle v. stopwol ».,ï. -haar. StQppol, (-n) v. of (-j, mv. -n) m.
stoppel :n.; die -n au f einem helde aus- retszen, absrhnciden, de stoppels nittrek- ken, afsnijden; (lig.) (van den haard), stoppels, haarstoppels m. mv., vlasachtig haar o. Stgppel-acker, (-ac*ers, mv.
•iicker) m., Z. -feld; -bart m. stoppel- baard, vlasbaard m.; -butter v. auguslns- boter v. Stgppeldach, (-dach(c)s, mv.
-d(Uher) o. dak o. eener hul, rieten dak o. Stoppelei, (•«•) v.(Schcrls.)stop-
werk, lapwerk, samengeflanst werk o.; \'2. Z. Sloppelgedichl. StQppeler, (-.«, mv. Stoppeler) in.,
Z. Slopptcr. Stoppel-feder, (-n) v.lichte veer,
jonge veer v.; -feld o. sloppc\'.veld o.; •fuber o., Z. Marschkrankhcit; -gans v. vetgemeste gans v.; -gediclit o. samen- geflanst gedicht o., cento o.; -gra» o. sloppelgras o.; -lteime v., -heimrhen o. veldkrekel in. Stoppelig\', bijv. liw. stoppelig, vol
stoppels. StQppel-katze, (-«) v. tegen
Augustus geboren kat v.; -korn o. koren o. dat gezaaid is nadat de stoppels zijn weggeploegd; -mast m. sloppelinest in., stoppel voeder o. Stuppoln, (stoppelte, gestoppelt)
bedr. ww. nalezen, iiaongsten; in \\Vein- bergen -, de achtergebleven druiven pluk ken; (l.andb.) stoppelen, de stoppels onderploegen; (lig., i. k. bet.) Z. zusam- menstoppeln. StQppel-obst, (•(«)») o., i. m.
na bet plukken aan de boomen gebleven
|
|||||||||||||||
|
12U Sto.
|
Sto.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Str.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
plaats v.; -deqe* m. stooldegen. sleekde-
gen m.; -eisen o. scherradcgen m.. Horct o.;(Bergw.)slamperro.;(Waterb.) ijzer o. om het ijs van de pompen af te stooten, stoolijzer o.; (Hontw.) krom ij/er o. tot het gladstrijken der huiden; (Landh.) «tamper.vijielslampenn :(aan de wagen- as), ring m. StQSZOl, (-*. mv. Stöszet) m. slam-
perm.;(Straatm.)slraalslam|>erm..hand- hci. juffer v.; (I\'olt.) bereide pottenbak- kersklei v. StQSZOïl,(dusiüs:esl,erslöszt,sliesz,
gestolen) bedr. w». onr. jem., e/ie. -, stooten.duwen,schokken, horten, schud- den, stompen, een stoot geven: au die Thüre -, legen de deur slompen; jem. mil dem Fusze -, schoppen, een schop geven; jemn. mil dem Ellbogen -, sloo- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ten, zich een stoot geven; sich mil riem {ring m.; -rinkcn m„ Z. -ring; -rinne v.
Kopfe gegen die Wand -. zich het hoofd (Bergw.) kanaal o. van een niolenrnd: stooten tegen den muur; sich ein Lorhl-s.lgc v. (Menb.) handzaag v.; (Hcelk.\' in den Kopf -, zich een gal in het hoofd ispanzang v. om beenen af Ie zetten; stooten; Stek mil denHórnern -,e.\\kMoo-\'-sckale v.(Zeew.)maslklamp va.:-sekau- ten; (lig.) stek an elw. -, zich ergeren i/W v. (Bergw.) sleekschop v.; -scketbr (gemeenz.) sich an das Mundttück -, eentv. stootplaat v.; srkeide v.dislelplaat v.; langen neus halen, beschaamd afdruipen;; (Art.) tapstnkversterking v.; •scliwellr daran stöszt sich die Saeke, daar hapert »., Z. -balken; seufzer m. zucht m.. &; es stöszt sich an nichls, als «ƒ• dal ontboezeming v., Z. -gebel; spritze v. hangt alleen af van &.. spuit v. met dubbele persing; stange v. StQSZOr, (-ï,m». Stotser) in. slam- (Giet.) schop v. om het metaal los te
per, vijzel m., Z. Sliiszer. \'maken; sioek m. (Bilj.) biljarlstok m., StQSZer, (-s. mv. Slöszer) m.,-in, «.neiie ».: -lalje v. noklakel ».; -/rei/ m.
{•ncn) v. stoolcr rn., hij, zij die stool,(drilboor v.; -trog ro. (Landh.) slamp- stampt, duwt Sc. Z. sloszen; 2. Z. S/oj:-|trog m.; -t>oj/ei m. groote roofvogel m.; roye/, Enten-, llascnstöszer; (Valk.) Z.jit. Z. •/a/i; -nn//e v. stootw.ipcn o.; Stoszfalk: (Veea.) dol schaap, kolderig «»««e bijw. bij stooten, schokken. hor- scbaapo.; (Laodh.) Z. Slöszel; (Bergw.) ten; (lig.) nu en dan, met hortenen |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ten: mil dem Fusze attf die Erde-,slam- Z. Slnszkolhcn: (Waterb.) stamper m. stooten; -tcerk o. (Uurw.) gang, lichter
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pen; die Erde fesl -, stampen; etic. von
sick -. van zich stooten, d»vien;mit dem Degen nach jemn. -, steken; jemn. den Degen dutch den Leib -, stooten; jemn den Dolck iurch die Brusl -. steken |
Stosz-ordo, v„ z. m. gestampte! m.; (Munlw.) schroef v.;-«t«d in. wind-
aarde v.. pisé iu.: -(alk in. tot de jacht\' vlaag v., rukwind, valwind in.; -ieinkel
afgerichte valk in.; -fecklen o. gevechl\'m. hoek m. der percussie; -zeug o. (Lel-
o. met den sloutdegen; -feile v. sloolvijl! terg.) leltergietersla Ie tot hel richten
-feld o. (van een kanon), bodemstuk\'der letters.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
einenPfahlindieErde-,inslaan, inheien;|o.; -fuge v. stoolvoeg v.; -garn o. oudj Styttoror, (•», mv. Slollerer) m.
\'2. (van ossen &), stooten; (van gewe-\'kabellouw o.; (Jachlw.) roofvogelnel,!stotteraar, hakkelaar m.
ren), afstooten; (van een wagen), hor-jslool o.: -gebel, verkl. -gebelchen o. Stytterig, bijv. nw. stotterend.
schietgebed o.; il. onverwachts door!hakkelend,slainelend;-reifen,Z. stotlern.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nood of angst ingegeven gebed o.; -geerdev. (Zeew.) keerlijn v.: -gctriebe o. per-
|
StQttem, (slotterle, gestotter!) o.
|ww., id. h. stamelen, hakkelen,stotteren; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Bilj.) die Kugel in\'s Lach -,den bal ma-
ken, in den zak slooten; (Menb.) etne Leisle -, schaven; .">. Gewürz, Pfeffer -, Üjustooten, fijnstampen, kleinsloolen, vijzelen; zu Paleer -, tot poeier slam- pen; Butler -, kamen; (Bergw.) einen Damm -, uilhouwen; 4. jem., elm. van sich -, von zich stooten, wegjagen; jem. aus dem llause -, wegjagen; (lig.) jem. -, aan de deur zetten: aus eincr Gesell- sckafl -, verwijderen; in\'s Gefdngniss -, zetten, werpen; jem. aus dem Besilze ei- nes Gules -, uit hel bezit verjagen;jem. vom Thrnne -, iem. vau den troon stoo- ten, onllroonen; einen Tisch an den an- dern -, schuiven, zelten; zwei Breller an einander -, zetten, verbinden; einen Stiel in eine Axl -, slaan, zetten; Aermel an ein Kleid -. aanzetten, inzetten; (Muz.) die Koten -, uilstootcn; gestoszen!, slac- calo\'.; in das Hom, in die Trompete -, blazen; (Jachtw.) sein met den horen geven; II. o. ww., m. t. aal jem. -, loc- valligonlmoeleu: o» einander -, (van le- gers), op elk. stooten, elk. naderen; zu jemn., zu der Armee -, zich voegen bij. komen bij; an et».,gegen einander;naast elk. liggen, aan elk. grenzen, dicht bij elk. gelegeu zijn; auf den Grund -, (van schepen), op den grond stooten, vastra- ken; vom Lande -, vau land stooten, on- der zeil gaan; \'2. m. h. auf einen Hasen, auf eine ïaubc -, (van roofvogels), neer- vliegen, neerschieten; an mi /ƒ««.>;-,(v»n winden) op hel huis staan; an etiv. -. raken, gelegen zijn, begrenzen; der Gar- len stöszt an die Slrasze, ligt aan, komt uit inS, an einander -de Zimmer; aan elk. grenzend; Deulschland sliiszt an Frank- reicli, li. grenst aan F., wordl begrensd door F.: III. wed. ww. sich -, zich sloo- |
enssiemachine v., dryfwerk o. om del (fig.) loopen met horten, een hortenden
wetten van den stoot te tonnen; •gewekr gang hebben; \'2. bedr. \\w. jem. etir. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
stame-
. n.
StQtzen, (stotzte, gestotzt) bedr. il. tafel v. om het erts lelww. (Prov.) volproppen, vols toppen, op- hoopen. StQtzig, bijv. nw. (Volksl.) steil,
hellend. StQtre, (-n) v. (Kookk.) stoven,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o
e
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
«
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
smoren o.; (Zeew.) leerbrandershut v.
StQven, (sloide, gesloot) bedr. ww. senning v., berkhouten o. mv.; (Naai.)I (Kookk.) stoven, smoren; (Zeew.) ein |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ï"au -, teren.
Straboln, strappela, (-sira-
belle.gestrabelt en strappelte, qestrappelt)
o. ww. trappen, stampen, duwen, spar- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
slootkant in.; -kegelbahn v. kegelbaan v.:
•kegelspiel o. kegelsnel o.; -kcil m. scheepstimmermanswig v.; •kisten o. (Spoorw.) stoot kussen o,; -klampe v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Zeew.) stnotklanip m.; -klinge v. oude,j telen.
lange stooldegen m.; -kotben in. (Sp.)j Straok, (-er, -st) bijv. en b. (van
kolf v., slootkolf v.; (Bergw.) stamper.jeene lijn &), (w. i. gebr.) recht, strak, beukhamer in.; (Landh.) karoslok in.; stijf, gespannen; \'2. -e Zahlung, prompt. •kraft v. stootkracht v.; -tr<ii/e(in. ijzerigereed; 3. -er Tod, plotseling, schielijk; o. om breuken in gictwerk af te stoolen;|4. Z. slarrsinnig; -heil v. spoed in.. plot- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lade v. (Meuh.) schrijnwerkersschaal v
•tante v., Z. Slörtslange; -lappen m. (Zeew.) stoollap m. aan een zeil; -ma- schine v., Z. -gelriebe; -malte v.(Zeew.) mal v. iu het tuig of op hel louw; -maus v. kleine veldmuis v.; •mewe v. bruine |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
selinge o.; \'2. hoofdigheid v.
Stvacklicll, bijv. nw., Z. «Irarfc
(2, 3): \'2. nauwkeurig, stipt, nauwgezet: •keil v. nauwkenrigheid,sliptbeid,nauw- gezetheid v. Strackort, (-ort(e)*, mv. -»i/f en
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zeemeeuw \\.;-millelpunkt m. (Werkt.),-örter) m. (Leid.) leienrand m.
middelpunt o. der percussi»; -mirser m.l Stracks, b()w, dadelijk, onmiddel* (Landh.) vijzel, stampmolen m.;-«aA/|lijk, aanstonds;\'2. regelrecht,rechtuit; 3. v. (Naai.) stopnaad m ; -nelz o. (Vog.) jnanwkeurig, nauwgezet, slipt; t. in ge- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z. -garn; -ochs m. os m. die veel sloot
mei de horens; -perle v. kleinste parel- soort v. tot geneesmiddel kort gestooten; •polster o.. Z. \'kitsen; •rieqel m. (Art.) koppelbalk ui. voor hel mikpunt; -rie- men m. riem m. die den bak van een rij- tuig met den boom verbindl;( Art.) kalf o. van eene affuit: -rinq in. binnenste naaf- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
strekten draf.
Str&f-amt, (-aml(e)s, mv. -ilm/er)
o. openbaar recht o., justitie, rechtbank v„ rechterlijke macht v„ zwaard o. der gerechtigheid; -dnderung v. verandering v. van straf; -androkung v. bedreiging v. met stral; -anslalt v., Z. Zuchthaus. Strafbar, bijv. en b.strnfbaar.sclin!-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Str.
|
Str. 1215
|
||||||||||
|
Str.
|
|||||||||||
|
(in Granhunderland), openbare rechter
in.; -rulhe v. geesclroede ».; (Gedg.) ramp, plaag, roede v. Gods; -satz ui. (Sp.) inzet m. als boete; schicht v. (B*rgw.) straftaak v.; schrift v. hekel- schrift o., satire v.; schuld v. (Godg.) schuld v.; schuiert o. wrekend zwaard o.; summe v. geldboete v.; -tag m. dag m. waarop staf voltrokken wordl;(Bosch- w.) zittingdag m. der boschrechters; 2. dag m. waarop de tot slraf opgelegde leeudienst moet verricht worden; -übel o. slraf. bestraffing ».; -urtheil o. vonnis o., slraf v„ uitspraak v.; -worto. bestraf- ling v.. bestraffend woord o.; -ivürdig bijv. nw., —keil v., Z. strafbar «*•; -«n- sen m. in», als straf te betalen interest m. Strahl, (-(e)s, mv. -en) ui. straal,
lichtstraal, bliksemstraal, waterstraal, vuurstraal ui.; (flg.)straal, trek m.; - der Uofluung, straal m. van hoop; -en schie- szen, werfcn.von sich geben,stralen schie- ten; 2. (van een rad), spaak v.; (van eene ladder), sport v.; 3. (aan den paar- deuhoef), straal ui. Strahl-ader, (-n) ». (Veea.)ader,
straalader v.; -asbesl m. asbest o,instra- len; -auge o. Kikkerend oog o.; 2. (Nat. dist.) straaloog o.; -baryl m. (Delfst.) straalbaryl m.; -blende v. zwart zwavel- zuur zink o.; -btume v. straalbloem v. Strahlen, (strahlle, geslrahtt) o.
ww., m. /». (van de zon), stralen, stralen schieten; (van diamanten), schilleren, fonkelen; (lig.) schilleren, blinken,spie- gelen; 2. bedr. ww. Wdrme -, (van de zon), warmte verspreiden, uitstralen; (l\'h.) uitstralen, zich uit e. o. a. punt naar de omliggende deeleu verspreiden; (.Nat. hist., PI.) ge f trahit, gestraald, met stralen of strepen, gestreept; -d, stra- Icnd, stralen schietend: (lig.) schitte- rend, blinkend. Strahlen, [ttnhtle, gestrihll) bedr.
ww. kammen, roskammen; Flachs -, he- kelen; 2. wed. ww. (gemeenz.) jicA -, zich kammen; it., zich opdirken, zich opschikken. Strahlen-angesioht,(-( ri.v.mv.
-c), -antlitZ, {-es, mv. -e) o. stralend gelaat o.; -artig bijv. nw. straalachtig, straalvormig; -blume v. straalbloem v.; •blutader v. ader v. onder de oogharen; •brechend bijv. nw. straalbrekeud; -bre- chung v. straalbreking v.; -büschel o. (.Nat.) bundel m. stralen; -glanz m. stra- leuglans, lichtglans in.; -helt bijv. nw. hel.ier stralend; \'kegel m. (iSat.) Iicht- kegel m.; -knötclieno.(Ontlk.)peesknoop m. onder de oogharen; -kórper m. slra- leii schietend lichaam o.; -tran:iii.stra- leukrans m.; (van heiligen),stralenkroon v., nimbusm..glorie v.;(Onllk.)rand,bni- lensle rand m. van het ri\'genboogsvlies; •krone r. stralenkroon v.; (Wapeuk.) ge- straalde kroon ».j -los byv. nw. zonder stralen, zonder strepen; -metr o. zee v. van licht; -neiv m. (Unllk.) zenuw v. die naar bet regenboogsvlies loopt; \'pinsel ui. gezichtkundig penseel; seich bijv. uw. lijk in stralen, veel stralen scbie- tend; se hein m. stralend licht o.; (van |
|||||||||||
|
strafbaarheid, beboetbaarheid, overtre-
ding v. der wet. Straffen, (slraffte, gestraft) bedr.
ww. strak aanspannen; 2. wed. ww. sich -. stijf worden. Strafffeder, (-n) sterk gespannen
veer v. Strail\'heit, »., z. m. stramheid,
ruwheid v. Straf-frei, bijv. en b. vrij van slraf,
ongestraft; -freiheil v., Z. -erlnssung. Straffseil, (-(c)s, mv. -e) o. strak,
•ilijf gespannen louw o. Straf-gebot, (-(e)s. mv. -e) o.,
Z. -befehl; .gedicht o. hekeldicht o., satire v.; -geld o. geldboete v.; (Kechts- pr.) niedergelegte —er, door partijen gedeponeerde gelden o. mv.; -genoss in. hij die dezelfde straf ondergaat; -gerech- ligkeit v. criinineele rechtbank v., wre- kende gerechtigheid v.; -gericht o. cri- inineele rechtbank, justitie ».; götlliches —, oordeel o. Gods, straf V. Gods; 2. openbare gerechtigheid, justitie ».; -ge- sang m., L. -gedichl; -gesetz o. slrafwel v.; —buch o. strafwetboek, wetboek o. van strafvordering, code pcnal m.;—ge- bung v. strafwetgeving v.; -geualt v. macht v. om te straffen; -göltin v. (Fa- bell.) Nemesis, de Gerechtigheid v.; die —nen, strafgodinnen. Furiën v. mv.; •hand v. straf, wraak v.; — Go//es,stra(- fende hand v. Gods; -kasse v. Iioolenkas v.; -klage v. aanklacht, beschuldiging v. met eisch van straf; -kldger m. officier m. van justitie, procureur-crimineel in.; •krieg ra. oorlog m. als straf; -lehn o. beleening v. met de goederen van een veroordeelde; -lehre v. berisping, verma- ning v. Straflich, (-er, si) bijv. en b., Z.
strafbar; \'2. Z. tadelnswcrlh; (Volkst.) verschrikkelijk, als een verdoemde; -keil v. strafbaarheid, strafwaardigheid v. Stranied, \'(•(«)«. mv. -er) o., Z.
Strafgediclit.
Striifling, (-(e)s, mv.-e)m.scbul-
dige, misdadiger, gestrafte, gevangene, veroordeelde in.; -\'. galeiboef in. Str&f-lOS, bijv. nw. straffeloos, on-
geslrafl, ionder slraf; it. onschuldig; (Krijgsw.) für — erkldren, onschuldig verklaren: -lnsigkeil v. straffeloosheid v.; it. vergiffenis amnestie ».; -milderung •minderung v. vermindering v. van straf •miltel o. strafmiddel o., straf».; -orl m. slrafplaats v.; -pfarre v. pastorie v. waarheen "en geestelijke tol straf gezon den wordt; -pre</iyerm. boelprediker ui.; (lig., i. k. bet.) zedepreeker m.; -predigt v. boetpredikalie v.; (lig.) jemn. eine — hallen, icm. berispen, vermanen, eene zedepreek houden lol; -rechl o. slraf- recht, recht o.oin te straffen; \'2. strafrecht o„ strafwetgeving v.; 3. strafwetboek o, Z. -gesetzbuch; -reclillich bijv. nw. straf* rechterlijk, crimineel; -rechtslehrer m leeraar, professor m. in het strafrecht; •rede v. satire, schiroprede v.; -register o. slrafregistcr o., lyst v. der strafbare gevallen; J. lijst v. der veroordeelingen; •richter m. rechter m. die straft; (Gesch.) |
|||||||||||
|
dig, misdadig, ongeoorloofd: - haideln,
zich schuldig maken, eene misdaad he- gaan; -keit v. strafbaarheid, strafwaar- iligheid,misdadigheid v.;(Ger.)zwaarle v. Straf-befehl, (-(e)s, m». -e) m.
hevel o. tot het toepassen eener straf,
uitvoeren van een vonnis, rechterlijk he- vel o.; -befreiung v. kwijtschelding v. van straf, amnestie v.; - beispiel o. straf v. als voorbeeld, voorbeeldige straf; ein — geben, voorbeeldig straffen: -blick in. bestraffende blik m.; -buch o. lijst v. der boeten,strafregister, strafbneko.:-(>i;cA»e v. hoetenpot m.; -clausel v. ((Ier.) straf- hepaling v.; snlnnie v, strafkolonie v.; compagnie v. (Krygsw.) strafdivisie v.; •dichter ni. hekeldichter m.; -dienst m. slechte dienst in., ellendig ambt o. Strijfe, (-n) v. straf, kastijding, be-
stralling, Imete v.; kirpcrlichc -, licha- melijke straf, lijfstraf».; - an Geld, boete, geldboete v.: bei schnerer -, op zware straf; mir zur -, lol mijne straf, om mij Ie straffen; bei - von d)-, op straffe van; jem. zur • ziehen, jemn. eine - anthun. Htm. straften; zur - soll er e)-, tot straf, voor zijne slraf &; in - of Geldstrafe ver- Iuilen, in der - sein, zich eene boete op den hals halen, in boete vervallen; bei Leibes -. op straffe des doods; (Spr.) - um Sünde bleibt nirhl aus, loontje komt om zijn boontje; (Hg.) slraf v., ongeluk o., ongelukkige gevolgen o. inv. Striifon, (strafte, gestraft) bedr.
ww. jem., ein Vergtheti d/* -, straffen; am l.eibe -, straffen, kostijden.tuchligen.ceiie lichamelijke straf toepassen; am Leben -, met den dood straffen; an Geld -, eene boete opleggen,beboeten; urn hunderlGul- Jen g \'straft tierden, tol eene boete van honderd gulden veroordeeld worden; ein Kind mit der Ruikt -, slrall\'en, slaan; jem. mit Gefiingniss -, mei gevange- uis straffen, /.. Lüge; (gemcenz.) /. tadeln. Strafengel, i-gels, mv. -gel) m.
wreekende engel, engel in. der wraak.
Strafor, (•*, mv. Strafer) in., -in,
(-nen) v. straffer, bestraffcr m., bcslraf- sler v. Straf-erkenntniss, (-cs,mv.-e)
o. vonnis o., veroordeeling v.; -erlassung v. kwijtschelding v. van straf, verminde- ring v. van slraf; -erleger m. hij die eene boete betaalt: •erleichlerum) v. vermin- dering v. van straf. Strufl, (-er, \'il) bijv. en b. strak,
stijf, stram, gespannen; ein Seil - anzie- hen, strak aantrekken, spannen; (flg.) -er Mann, gestreng, ruw; -es Cesicltt, gefronst; (gemeenz.) dik, rond en vol; (PI.) -e Haulfruchl, blaasvormig sap- vaatje o. Straf-full, (-fall{e)s, mv. .falie)
m. geval o. om straf toe te passen; 2. strafbare daad v., 3. veroordceling v.; -fiillig bijv. uw, door hel strafrecht voor- zien, waarin het strafrecht voorziet; 2. strafbaar, schuldig, beboetbaar; — ver- den, straf, boete op den hals halen; etw. —es begehen, eene strafbare daad begaan, eene misdaad volvoeren; -fdlligkeil v. |
|||||||||||
|
Str.
|
|||||||||||||
|
1216 Str.
|
Str.
|
||||||||||||
|
heiligen),Z.-kranz; schlagnder v. (Ont-
Ik.) naar het rngenbnogsvlies loopende slagader v.; spalier m. pn«ma o., kanl- zuil ».; -thiere o. mv., Z. Pflanzenlhiere; it. straaldieren o. mv.: -cerhreitunq v. stralen schieten o. Strahl-f siulo, (-«) v. (Veea.) et-
tergezwel o. in dehoefholle van paanlen: •feuer o. vuurstraal m.; -fnrmig bijv.nw straalvormig; -geschwür e. (Ilocfsm.) Z •faule; -gips ra. vezelige, zwavelzure kalk v.; -glimmer m. gestreept glimmer o.; • hammer m. donderbeitcl m. Strahlicht, bijv. uw., Z. strahlen
arlig. Struhlig, bijv. nw„ Z. geslrahll.
Strahl-keil, (-(«)«, mv. -e) m.,
\'L. • hammer; -kies o. gestreept kies o.; •muschel v. gestreepte kaïnschelp ».; •punkt m. stiaalpunt o.; -p/eii m., Z. •kommer; -pisse v. (Veea.) pisvloed m.; •quarz m. gestreept kwarts o.; -rohr o. pijp v. aan eene brandspuit, fontein &; •schort m. strnalslecn, moedersteen m.: iveiszer —, witte slraalachlige hoorn- blende, slerschorl m.; 2. Z. -s/ci« (I); -.?-/nnircn o., Z. •faule; spalier m., Z. •enspalter; slein m. slraalsteen m.; 2. zcedadel m.; schuinger m. dondcrgod m., hij die den blikscmslingert; stretch in. inslaande bliksemstraal in. Strahlung, (-en) v., Z. tlrahlen;
it. uitstraling v.. Strahn, (• (e)s, mv. -<?)m., Strah-
nö, (-n) v. (Speld.)bosje o. bereid ko-
perdraad voor spelden; 2. (gewoonl.) streng v.; •hanf m. ongchekelde hen- nep m. Strahnchen, (verkl.) o. strenge-
tje o. Stralcio, (-s, mv. -s) m. minne-
lijke schikking v. Stralciren, (slralcirle, stralcirt)
bedr. ww. in der minne schikken, ver- effenen. Stramm, bijv. nw., z. strajf.
8trtbTnmeTl,(strammte,ge*trammt)
/.. straften. Strampoln, (strampette, gestram-
pelt) bedr. en o. ww. met de beenen trappen, scharrelen, Z. stampten; das Helt zusammen -, doorecnsebarrelen, verfrommelen, geheel door de war halen. Strampfen,(<\'ram/>//,\\o<?s(r<i»i/>/7)
bedr. ww., Z. slampfen. Strand, {-(e)s, mv. -f) m. strand
o., oever, zeekant m„ kust ».; auf den • laufen, getnebcn werden, op hel strand loopcli, stranden; auf den - setzen, op het paard zeilen, doen stranden. Strand-barS,(-6arses,mv.-éürsc)
m. (Nat. hist.) zeebaars m.; -bauer m. aan het slrand wonende, strandbewoner m.; -d«rfo. aan zee gelegen dorp o. Stranden, (slrandete, geslrandel)
o. ww., m. s. stranden, op het strand geworpen worden. Strand-erbse, (-«) v.teeerwt v.;
-fi*ch m. visch v. en m. die aan hel strand gevangen wordt; -fischerei v. strandvisscherij v.; -gerechltgkeit v., Z. •recht; -grasn., Z. -haher; -gnl o. strand* |
goed, gestrand go•giiter o. mv. str
• haber m. slrandstrandvoniler m.;strand wonende jaghet slrand groeiem. zeekooi v.; -lanfer in. hij die la(Nat. bist.) strangepunkleter —, snkleine zeelecuweriin., grauwe leeuwpIdndischer —, l.aper m.
Strandlingeplanten v. mv.
Strand-nelklier v.; •orinung vop de iiieerschuim(.Nat. hist.) kleinestrandrechto.; 2. s•reiter in. rijdend(Nat. hist.) strand
• rolir o. aan bet sthel inplant v.; 2. Zv.oeversnipv.; 2. Zbe v., Z. Lferschnzweinslak v.
Strandung,it. stranding v.
Strand-vogegel) in. slrandvogelvoogd, slrandvondren),opzichter ui. ov. kustwacht v.
Strang, (•(«)louwo.,strengv.,tev.;»ii/ drm-e lunri•e verurlheilen, tollen, veroordeelen omlen; 2. zeel, gareeLeder an den Slrdmv.; (van eene klodunner -. strengemeenz., fig.) tcennsolllen, als het op hw.) streng v
Ontlk.)sliYiig v.;.-; Strango.1 n,stnlng(cl)t) bedr.gen.
Strang-gesco., Z. Seilergetchirrom de strengen valederen schcede vni.(Zad.)strengiïngjer in. paard o. dalgen loopt.
8tra,rigu\\irengulirt) bedr. ww.,eln.
Straiizcn, {sww., m. h. lui rondtcn.
Strapaze, (-npinning v., afmat
Strapazirenzirl) bedr. ww. afbeuien, vermoeien.
Strapazirt, bgekunsteld, verwro
Strasz, (-e«,
|
<tra=, nagemaakte diamant m.: -baum in.
(Mol.) schuif v. StraSZO, (-«) v. straal v., straatweg
m.,weg, aroolc weg m.; (op de zee), weg m., reis v.; 2. rijweg m.; üffenllirhe -. openbare weg m.: j. weg m.,richting ».; ion der rechten - abknmmen, van den rechten weg afraken, verdwalen; (Sler- renk.)Z.Mi/o/i.(/ra«;e,(\\Vap.)Z. sulreife: i. straat v., zeestraat, zeeêngle v.: (bij llalais). Nauw o. van Calais: (Spr.) ver da bavet an den -en, muss die Leu*? reden lassen, die aan den weg tiininerl heeft veel gezegs, bekijks, lijdt veel aan- stoot. Straszen-arbeit, [-en) v. werk
o. aan den publieken weg, herstellen,
leggen o.van straatwegen of stralen,open- liare werken o. mv.; -arbciter m. siraat- werker m.; -atifseher in. opzichter m.der wegen, wegopzichter in.; •aufskht v. op- zicht o. over wegen, staatpolilie v.; -bau in. aanleggen van wegen, van een weg; -bcleuchlung v. straatverlichting v.; -be- reücr m. wegopzichter ui.; -betlung v. uitgraven o. van den grond om een weg aan te leggen; -bube m. straatjongen, kwajongen in.; -damm in. aarden dam, gemetselde dam m.: 2. straatweg m.; -dieb in. slraatdief, straalroovcr in.;-/a/i- rer m. schip, vaartuig o. dat door de straat van Gibraltar zeilt; it. zeevaarder in. die door de straat van Gibraltar stevent ; feger, —in, straatveger in., straat veeg- ster v.; -gelet o. vrijgeleide o.; •gericht o. rechtspleging v. in de openbare straal; it. toezicht o.overde straatwegen; •junge in., Z. Gassenjunge; -kntli m. straatvuil modder v., slijk of slik o.; -köler m. hond m. die geen meester heeft; (lig.) traalslijper in., straatmeid v.; -laterne v. straatlantaarn v.; -pflaster o. bestra- ling v., slraatsleenen in. mv.; •raub m. slraatrooverij v.; —, treiben, straatroo- ver zijn, stelen langs den publieken weg; •ranker m. slraatroover m.; — Garn, streng v. garen;\\bamle v. Iiende ». straatroovers; -plac- ker in., Z. •rtuker, schdnder; •rdukerei v., Z. -rauk; •riukeritek bijv. nw. straat* rooveraebtig, als een slraatroover; •recht o. straal recht o.; siinger m. slraal- zang\'T, liedjeszanger in.; siiule v. mijl- paal, wegwijzer ui.; •sperrung v. straat- versperring, barrikade v.; stein m.straat- sleen ni.; schander in. straatschender ni.°, •Ihüre v. slraatdeur v.; -znll m. lol in. op den (openbaren) weg; •twang in. rechlsban in. op den openbaren weg. Straszler, (-», mv. Sirt$sler) in.
straathmper, straatslijpcr, lecgloopcr m. Stratogom, (-(c)«. mv. -e) in.
krijgslist v. Strategie, Strategik, Stra-
tegetik, v., z. m. veldheerskunst.
krijgskunde v.
Strategiker, (-«, mv.S\'rategiker)
m. krijgskundige in. Strategisch, bijv. en b. krijgs-
kundig, volgens ile klijgskunst. Straube-röschen, m., -mün-
ZG, v., -pfennig, m., Z. Hracleat. |
|||||||||||
|
Str. 1217
|
|||||||||||||||||||||||
|
Str.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Str.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Strausz, (-cs, mv. Strausze) m., Z.
Kampf, Slrcil. StraUSZ,(-e«,mv.Slrausze en Strdu-
szer) in. (van bloemen), ruiker, bloem- ruiker in.: (l\'l.) kegel- of piramidaalvor- mige bloeintros in.; (Landh.) krans m., kroon v. als uithangbord voor eene her- berg; (Nat. hist.) (van een vogel), kuif v. StraUSZ, (-es, mv. -e) m. struisvo-
gel m.; amerikanischcr -, Z. Kusuar; 2. fltegender -, zeezwaluw v. Strausz-binderin, (-ne«) v.
bloemen meisje o., bloeuienverkuonslerv.;
blume v. ruikerbloeiu v.; -blulhig bijv. nw. met tliyrsvormige bloesems. Strauszchen, (verkl.) ruikertje,
kuifje o., Z. Slrausz. |
|||||||||||||||||||||||
|
ing v., streven o. naar; (fig.) ijver ui.,
vlijt, werkzaamheid v. Strpckbar, bijv.nw. rekbaar, buig-
zaam, uit te zeilen; -keit v. rekbaarheid, buigzaamheid, uilzetbaarheid v. StrgCkbUg, (-(e)s, mv. -e) ui.
(Zeew.) beweging v. bij het kruisen en laveeren. Str@ckcta.en, (verkl.) c.l.Slrecke.
Strocke, (-n) v., Z. strecken; 2.
uitgestrektheid, streek, oppervlakte ».; grosze, lange - l.andes, groole uilge- slrektheid, streek v.; it. eine gule - We- ges, een goed eind, gedeelte o. wegs; die ctner Meite, de uitgestrektheid v., af-
stand in. van &; geiten Sieein Slreckchen nul\'/ gaat gij een eindje mede?; in einer -, in eens, achtereen; it. eensklaps; (Uergw.) gang in., galerij v.; (Straalin.) uitgebreidheid v., oppervlak o. van 24 meters lang en 2breed;3.(Looi.) schaaf- boom m. Strpckcison, (-eisens,mv. -cisen)
o. rekijzer o. voor lederen huiden, Z. Slrccke (3). Strecken, {streckte,gestreckt)bedr.
ww. eiit Stil -, spannen, rekken, mlrek- ken; das Eisen -, pleiten, uitrekken; Glas -, buigen; (Jachtw.) den Zeug -, de netten spannen; (Looi.)dtellaule-, sloll- sen; (Houwk.) die Scltwetle -, leggen, plaatsen;einen \\Vebsluhl-,spauiieu;(lig.) die Krdfte an etw. -, inspannen; (ge- meenz.) alle vier von sich -, (van paar- den), met de poolen omhoog liggen; die Hinde gen Himmel -, de handen len he- mel bellen; die Ohren in die Ilitlte -, de ooren opzetten; den Kop[ zu weit -, te ver uitstrekken; die Zunge heraus -, de tong uitsteken; in gestrecklem l.aufe, in gestreklen loop;,;\'«n. zu Hoden, zurErde -, op den grond gooien; das Geuehr -, af- leggen;(Krijgsw.)zich overgeven;(l)erg- w.) in de lengte meten; 2. wed. ww. sich -, zich uitstrekken, zich uitrekken; stelt in\'s Gras -, op het gras liggen; (Zeew.)ditf Kitstestreckt sich Nord, slrekt zich uil naar liet INoorden;(fig.)$ic/i nach der Decke -, de tering naar de nering zeilen. StrfiCker, (-s, mv. Slrecker) va.
(Onllk.) uitstrekkende spier v.; (Nat. bist.) Z. Slreckftsch; (Mets.) streksche sleen m.; 2. hij die rekt, plet Sc, \'L. strecken. Streck-fisch, (-es, mv. -c) m.
karper in. van een tot drie jaar; -fttge v. (Mets.) streksche voeg v.; -hammer m. plethamer in.; -lteerd m. haard m. om gesmolten ijzer voor hel smeden te lou- leren; -holz o. plelhout o.;-tagc v.strek- sche laag, laag v. dwarsliggende sleenen; •maschine v., -mühle v., Z. -ieerk; -mus- kel in. (Onllk.) uitstrekkende spier v.; -ofen m. (Glasb.) hersmeltingsoven in.; •rahmen m. looiersraam o. om de lmi- deu te rekken; saai m. (Munlw.) plet- kamcr v.; schicht v., Z. -lage; -teich m. vijver m. voor pootvisch; -icalze v. piet- wals v.; -teaare v. gesmede ijzcrwaar v.; •tcerk o. pietwerktuig o., pletmolen m.; (Sm.) pletwerk o. |
|||||||||||||||||||||||
|
StraUben, (slrauble, gestraubl) o.
ww., m. *. ruw, stekelig opsteken. Strajlben, (ttrdubtt, geslnïubt)
bedr. ww. die Haare, Federn -, te berge doen rijzen, doen oprijzen, opsteken; II. wed. ww. sich -, (van het haar), te berge rijzen; 2. zich verzetten, tegcnstribbc- len, weerstand bieden: sich gegen etw. -, zich verzetten, zich verdedigen, verwc- ren. Strauben-mehl, o., -teig,
(-(e)s) iu., z. m. meel, deeg o. voor ge- bak. Straub-fllSZ,(-/us::es, mv. -füsze)
in. paardevoct m. met borstelig haar aan de kroon en de verzenen; -hahn m. haan in. die de veeren opzet; \'2. ruige haan m.; -lienne v. hen, kip v. die de |
|||||||||||||||||||||||
|
vecren opzet; 2. Japansche hen or kip.J StraUSZ(en)-ei, (-(e)s, mv; -er
|
|||||||||||||||||||||||
|
, stnns-
|
|||||||||||||||||||||||
|
ruige hen of kip v.; •huhno., 7..-henne
(2); 2. Z. Braushahn. Straubig, straubig, bijv. nw.
(van haar &j, stekelig,opstaand, te berge
rijzend; it. slecht gekamd, verward, in wanorde; 2. zich werend, verzettend, te- genspartelend; (fig.) ruw, stekelig. Straub-kopf, (-kop[(e)s, mv.
-köp(e) in. kroeskop m„ kroes haar o.;
2. kroeskop, persoon in. met opstaand, stekelig haar; (fig.) stijfknp, stijfhoofdig persoon m.; -rad o. onderscheprad o. van een watermolen; -zeug o. alles wal lol het waterwerk met onderschcpradc- ren behoort. Strauoh, (-(e)s, mv. Strüuchc of
Striucher) m. struik m., boompje o.; 2 struikgewas o.; il. krenpelhouto.;(Jacht- w.) die Striuelter durchklopfeti, aufden- klop f en, het kreupelhout afjagen; (fig.) onderzoeken, peilen, iem. den pols voe- len; 3. ruige, beletsel o.; i. rooverij vecht pari ij v. Strauch-ahorn, (-(e)s, mv. -e)
m.slruikahorn m.; -artig bijv.nw. struik\' achtig, struikvormig; -bart m. dikki baard, ruwe, borstelige baard in.; -birk< v. struikvonnige berk(eboom) m.; -bund bos in. rijshout. StraUCheln, (slrauclielte,gestrau-
chell) o. ww., m. h, en s., Z. stolpern; (fig.) bijna vallen, misstappen; it. (ge meenz.) aarzelen, weifelen, dralen; (fig.) ir/l will ihm dus - wolil verbieten, ik zal hem wel goed loeren loopen. Strauch-fang, (-fang(e)s, mv
-fange)a\\., Z. Buschfang;-fliege v. struik- vlieg v.; -haupl o. (Walerb.) kribwerk o.; •herd m. (Vog.) met struiken bedekte plaals v. om vogels te vangen;-/io/s o. struikgewas o., struiken m. mv.; (l\'l watervlicr v.; -lmpfen in. wilde hop v. StraUOhicht,bijv.nw.,Z..(/raiir/i-
uriii/yl. vol struiken, bedekt met strui ken of stuikgewas. StraUChig, bijv. nw., Z. strandt
iehl. Strauchklee, (-s) m., z. m.
strnikvnrmige spurrie v. StraUChlein,(verkl.)o.strnikjeo
Straüch-melde, (-n) v. struik-
melde v.; -werk o. kribwerk o.; 2. Z. Slraueh (2). |
|||||||||||||||||||||||
|
ve(d)er v.
StraUSZ-ente, (-n) v. kleine klap-
pereend v.; -/ink in. gekuifde vink ui.
kopf m. struisvogelkop m.; (lig., ge-
iieenz.) domkop, domoor m.; -madchen
o. bloeineiiincisje o.; -mugen m.slruisvo-
elmaag v.; (lig.) sterke maag v.
Strazze, (-n) v. klad v„ kladboeko.
Strgbe, (-«) v.,Z.S/re*e/i(o.zelfsl.);
sich zur - setzen, zich verzetten, weer- stand bieden; (Tiuiiu.) sint, schoor m., steuusel o.; nul -n versehen, stutten, schoren, ondersteunen; 2. (aan eene sluisdeur), slagbalk in.; (fig.) schuinsclie richting v. Strebe-balken, (-balkens, mv.
•balken) m. slulbalk, schoorbalk in •band, -ltolz o. (Timm.) kruisband, dwarsbalk, schoor, slut m., schoorhoiil o.; -bogen in. (Uouwk.) sluitboog ui. •kalze v. kat v. die zich verzel; 2. l\'oiu- mersche munt v.; (Sp.) touwtje rekken o.; (lig.) weerspannig persoon m.; -krafl v. middelpuntvliedende kracht, kracht v van uitzetting. Strubüil, (streblc, geslrebt) o.ww.
m. h.(i\\al.) streven, neiging hebben om te naderen; nach dein Millelpunkte -,naar het middelpunt streven, neigen; zum Mitlelpunkt -d, middclpuntzoekend; vom Mtttelpunkt abslrebend, middelpunlvlie- dend; nach der Sonne -, neigen, trad ten Ie bereiken; (lig.) nach etw. -, stre- ven om, trachten te doen; reich zu teer- den -, zijn best doen om; nach Ehren lleichthum -, trachten, haken naar, zoe- keu te verkrijgen; nach einem Amle hef- lig -, dingen; nach ftuhe, Frieden -,zoe- ken, Z. trachten, sich bestreben; 2. Z. anstreben; II. o. zelfst. streven o.,pogin- gen v. mv., neiging v., zoeken o. Strgbe-kraft, (-kra(le) v. kracht
v. die iets tracht uil te werken; -mauer v. steunmuur in.; -pfahl ui. steiinpaal in.; -pl\'eiler m. steuupijler, steunpilaar m.; slange, slütze v. stul, schoor m.; •wand v., Z. -mauer. Strebgeist, (•(*)», mv. -er)m.,Z.
Strebsnmkeit. Strobsain, (-er, -st) bijv. en b.
strevend; (lig.) ijverig, werkzaam, vlij- tig, onvermoeid; -keit v. poging, slrek- |
|||||||||||||||||||||||
|
1218 Str.
Strehn, (•(«)«, mv.-e) ia..Z.Strdlin.
Streich, (-(e)», mv. -e) ra. slag,
stoot, sleek in.; harier -, harde slag; -e bekommen, Z. Slockschldge; (fig.) die -« des Scliicksals, de slagen m. mv. van liet noodlot; (Schermk.) stoot, zet Dl.; nich- tiger -, looze stoot in.; 2. sleek, zet in.. poels v.;( Scherts.)schoner-, gekke streek tu., onbezonnenheid v.; lastiger -. aar- dige zei; unbesonnencr, dammer -, domme zet m., dwaasheid ».; klager -, verslan» dige zet m.; mulhwilliger -, baldadigheid »., moedwillige streek in., giiiterij v., guilenstuk o.;jemn. einen - spielen, iein. eenc poets spelen of bakken; (Uurw.) (van een slinger), slingering, scliomme- ling v. Streioh-ballen, (-balleni, mv.
-ballen) in. (Kaart.) slrijkbal in.; -bank v. (Wev.) strijkbank, bank v. om de wol te kammen en glad te strijken; •baum m. (Looi.) schaafhoom m.; (Wev.) slrijk- boom m.; -bein o., Z. liriefslreicher; •btech o. schootplaal v.; (Art.) kleine rondas ».; -bock m. bank v. om wul te kaarden; -brell o. (van een ploeg), strijk- bord o.; (Laken».) strijkplank \\.\\-bürsle v. (Verf.) kleurselkwast m.;( We».) goui- kwast m. StrcicilC, (-n) v., Z. slreichea; 2.
kam m.; (Lakenw.) kaarde v.; (Zeemt.) Z. Streicheisen; (l\'asl.) strijkkwaslje o. voor liet eiwit; (Apolh.) spatel v.; 3. (Vest.) Z. Streichlinie. Stroiühciscn, {-eisens, mv.-eisen)
o. strijiTijzer o.; (Lakenw.) spanijzer o.; (Zeemt.) schaafmes o.; (Uockb.) piet- ijzer o. Stroiehcln, (streicliettc. gestrei-
chell) bedr. ww. streelen, liefkoozen; jemn. unlerm Kinne -, jemn. das Kinn -, strijken; (lig.) jem. -, vleien, flikflooien; ein Kind -, streelen, liefkoozen, verlroe- lelen. Streichen, (slrick, geslrichen) o.
ww. onr., ia. h. en ». durch dieojlcncn \'/.immer -, (van den wind), heenlrekken, strijken; durch das Fensler -, waaien; yeradc durch die Slrasze -, rondzwerven, in eene richting voortgaan; in die l.uft -,rondzwerven; in andere binder -,trek- ken naar; (Jacblw.) noch dem Geitsze -, (van het wild), hel aas bereiken; nach dem llolzc za -, heenlrekken, zich be- geven; durch Feld and Wald -, heenlrek- ken, gaan, zwerven, Z. heruinstieichen; 2. zich uitstrekken, raken aan, loopen langs; der Garten stretcht au den Weg, strekl zich uit langs; (liergw.) in eene richting voorlloopen; (Vest.) -de Linie, lijn langs welke geschoten kan worden; •der Winkel, overdwarse batterij v.; -des Feuer, raseerend vuur, laag bestrijkend schot o.; 3. ia. h. tuit der Hand iiber etw. -, strijken, becnslrijken, Z. slreicheln; auf dem boden; (van kleederen), aan den grond komen, slepen; an die Wand -, raken; il. (van een schot) Z. slreifen; i. (Jachlw.) (van wolven &), rilsig zijn; mit eitiander-, paren; (van visch), kuit- schieten; 11. bedr. ww. (Zeew.) dieSegel \', streken, inhalen; (z. Toorw.) vorjemn. |
||||||||||||||
|
Str.
-, de zeilen strijken, onderdoen; ein Deck
-, besmeren; die Kiemen -, [doorsnijden; 2. (fig.) jem. -, slaan; mit Huthen -, met roeden slaan,geeselen;;em. in\'s Angeiiclil -,een klap in het aangezicht geven; Geld vom Tiscltc -, opstrijken, wegstrijken; Z\'isammen-, bijeenslrykeu; l\'apier glall -, gladstrijken; Butler auf das lirod -, smeren; /\'/laster -, snieren; einem hinde llrei in den Mund -, een kind pap geven; Zieget -, vormen; Wollc -, kaarden, kam- men; den Messing -, gladtrekken; die Geige -, bespelen, spelen op; ein Messcr -, slijpen, aanzeilen; einen Walzer, ein Menuet -, dansen; Gold auf dem l\'rob- sleine -, toetsen; (Jachtw.) Lerchen -, leeuweriken strijken, mei een treknel vangen; (Hand.) Gelreide, Sali-, nfsli ij- ken; geslrichenes Masz, afgeslreken maal; (Kabr.) die l\'feifen -, glad wrijven; (Looi.) ein Feil -, afschaven; (Kuip.) die Üauben -, glad strijken; 3. cine Stelle in einem Hache -, schrappen, doorhalen, Z. ausslreichen; (Muz.) geslrichene ISole, gestreepte noot, ; noot v.; it. doppelt ye- strichene Kole, du libel gestreepte,,\', noot; i.jem.-,2. herausslreichen; III. o. zelfsl. (van vogels), trekken o.; (van wolven &), ritsigheid ».; (van visch), kuil v.; 2. (Bergw.J reclile richting v.; 3. (van eeue pleister), smeersel o. Stretcher, (-s, mv. Stretcher) m.,
-in, (-nen) v. (Lakenw.) kaarder, strij- ker, kannner in., kaardsler, strijkster v.; (Sleenb.) vormer in.; 2. (werktuig), wet- staal, slijpstaal o.; (Touwsl.) strijker, wrijllap ui. om gesponnen garen glad te maken; 5. (I)ansk.) menuet o.; i. (lig.) Ilikllooier, vleier m., vleister, llikllooi- ster v. Streich-fertig, bijv. nw. strijd-
vaardig, gereed Oili te slaan, Ie strijken;
•feuer o. (Scheik.) rondomgaande vlam v.; (Art.) bestrijkend vuur o.; Z. strei- chen(des Feuer); •feuerzeug o. vuursleen m., vuurstaal o., lucifer v.;-fisch m. visch m. die kuit schiet; -form v. sleenvorm m.; -ttarn o. strijknet, sleepnet, treknel o.; -huder in. (Touwsl.) wrijllap m. om louw glad te strijken; -hamen ui. langs den grond slepend vischnet, dreggc ».; -holz o. strijkhout o.; (Hoed.) rolstok iii.; (bij hel melen), strijkstok, uicelslok in.; il. strijkhout o. om de zeis te scber- pen; -liötzclten, -/(ü/;e/0.sliïjkzwavelljcs o. mv., lucifers m. mv.; \'instrument o. strijkiiistruuient o., viool ».; -kalk in. steenkalk v.; •katnm in. wolkam, kaard- kam m.; -karpfen m. karper ui. die kuil schiet; •kite in. zachte kaas, smeerkaas v.; -lammel in., Z. -lummel; \'leder o. aan- zelledcr o., aaiizetricm, slrijkiietn m.; •lehm m. pleisterleem o.; •Icilcr m. stel- ling, rolplank v. om wijn te belderen &; •linie v. strijklijn. Mank v. van een bol- werk; -lummel in. mes o. om glas glad te slrijken; -macher m.grappenmaker m. die allerlei genieene streken uitvoert; •maichinc v. kaardwerktuig o.; -masz o. strijkmaal, maat v. die vol zijnde afge- streken wordt; -meiszel m. (Uiet.) af- sleckbeilel m.; -messer o. strykmes o.; |
Str.
(Schild.) spatel v.; -modell o. ritshout
o., Z. -masz; \'tunnd in. sikkelvormig strijkijzer o.; -nalel v. (Goudsm.) loels- naald v.; -nelz o., Z. -garn; -ofen m. (Scheik.) oven ra. wel omloopend vuur; •plalz m. (Vest.) tweede flank «.; -rie- meu ni., Z. -leder; sekt/fel m. afgestre- ken schepel o.; schindel v.(Zuulw.)mel leem bestreken dakspar v.; -schuumm m. phospliorus bevattend hars o.; spalelm. (Apolh., Schild.) spatel »., slrijkkwasl m.; stanye v. (Mets.) steigerhoul o.; (Wag.) achterstuk o. van het lamoen; -s/ein m.(.Mess.) Z. Wetzstein;(lloaAsnt.) Z. I\'robestein; stock m. stok m. om iels uil Ie rekken, Z. spatel; -teich m. pool- vyver m., Z. Leichteich; -tisch m. tafel v. om & uit te strijken, uil te rekken; (Sleenb.) vormlafel v.; -vogel m., Z. Slricheogel; -uarle v., Z. -garn; \'teehre v. (Vest.) bastion o. om de omstreken te bestrijken; -werk o., Z. -wehre; 2. flank v.; -winkel va. hoek in. van de strijklijn; •tcisch m.lap m., strijklap iu., kaarde »., slrijkkwasl m.; -uolte v. gekamde wol, gekaarde wol v.; -zeil o., Z. Slrichzeit; •zündhölzer o. mv., Z. -hötzer. Streif, (-(e)s, mv. -e) in. locht ui.,
Z. Sticiferei; 2. Z. Slreifen. Streifapfel, {•apfelt, mv. -ap(el)
. in. gestreepte appel in.; -armclm. mors- mouw v.; -betller m. landlooper, rond- zwerveude bedelaar ni. Streifchen, Streiflein,(verkl.)
o. streepje, reepje, bandje o. Streif-corps, (-es, mv. -e) m.,Z.
•parlei. Streife,(-»)v.,Z.S//ei\'A«!/;2.wcrk-
tuig o. om strepen, groeven te maken, ritsijzer o. Streifen, (-i, mv. Slreifen) lil.(van
papier),strook v.,reep m.;(vau slof),baud in., strook v.; 2. streep v.; (van eene zuil), groef, canneleering v.; (Hl.) nacht- schade v. StieifeXi,{slreifle.ijeslreift)o.v.w.,
in. h. un etw. nu Yorbeigehen -, langs heenslrijken, even aanraken; (van een kogel), voorbijvliegen, voorbijsnellen; jemn. das Gesicht, im Gesichte, an den Arm -, (van een kogel), langs & vliegen; 2. in. h. en J. i«i Felde, durch das Feld -, ronddwalen, rondzwerven; gegen ltau- ber -, rondlüopen om & op ie sporen; 3. (Krijgsw.) slroopcn, strooptochten on- derueiiicn; II. bedr. ww. einen Hing vom Fiuger -, ofstroopen, afhalen; die Hein- kleider von sich -, de broek afstroopen; die Aermel in die Hó/te -, de mouwen op- slroopen; ein 7\'Aicr -, die limit von einem Thierer -, de huid afhalen, villen; einen Aal -, hel vel aftrekken; Fedem -, van de baarden ouldoen; die Blalter von ei- nemZweige -, afhalen, aftrekken; tiohnen i)\'- durch den Mand -, opeten;2. strepen, van strepen voorzien; (Wev.) met slrc- pen weven; geslreifl, gestreept; III. wed. ww. sich -, zich de huid afschavcn,open- |
|||||||||||||
|
rijten, schrammen, li
|
92
|
chtelijk bezeeren;
|
||||||||||||
|
IV. o. zelfsl. lichte wrijving, aanraking
v.; 2. schram v.; 3. strooptocht in. Streifer,(-J,mv. Streifer) m.stroo*
|
||||||||||||||
|
Str. 1219
|
|||||||||||||||||
|
Str.
|
|||||||||||||||||
|
Str.
|
|||||||||||||||||
|
per m., hij die rondzwerft; (Krijgsw.)
partijganger, gewapende politieagent m.; 2. hij die strepen maakt. Streiferei, (-«n) v. strooptocht
zwerftocht m., strooperij v. Streif-erz, (-M, mv. -c) o. ge-
streept zwavelzuur lood o.; -gerte v klauwijzer o.; -hase m. rondzwervende haas tn.; -hieb in. slag in. die schramt, eenc lichte wond maakt; -hose v. ge streepte broek v. Stroifig, bijv. nw. gestreept, met
strepen. Streif- jagen, (-jagens, mv.-j&gcn)
in. lange jacht v.; -/irVi/ o. (Schild.) wei nig licht gevend straallicht, licht o. dat door eene opening, scheur, reet & valt. Streifling, (•(«)», niv. -e) m. eene
soort van appel m.; 2. kous v. zonder voet. Streif-linie, (-«) v. (Krijgsw.)
raaklijn v.;-ma«i v. veldmuis v.; i. rond zwervende muis ».; -partei v. korps o. partijgangers; (lig.) strooptocht, zwerf tocht in.; -reiter in. rondtrekkende roi- ter, zwervende ruiter m.; -reclit o. recht o. van vervolging; -ritl m. strooptocht ui. te paard; schus.i o. schampschot o.; •wache v. ronde, patrouille v., rondtrek- kende wacht v.; -wunde v. lichte wond schram v.; (Veca.) kwetsuur v. die het paard zich door het aanslaan toebrengt; -wurz[el) v. scherp patik, patientiekruid o.; 2. gekronkeld patientiekruid o.; 3. tuinzuring y.;-zug m.strooptocht, zwerf- locht in., verkenning, patrouille v.; it. uitstapje o. Streit, (-(e)s, mv. -e) m. strijd,
twist ni., gevecht o., kamp, oorlog m., rechtsgeding o.; 2. - in Worten, verschil, krakeel o., oueenigheid v.; - mit jemn. aufungen, twist zoeken; gelehrter -, dis- puut o.; (1*1.) maagdenpalm v.; (Spr.) wenn man einen - mil Wein begieszl richlet man mehr aus als durclt einen Pro zess, een mager verdrag is beter dan een vel proces. Streit-abhandlung, (-cn) v.
geleerde verhandeling,dissertatie v., dis- pnut o.; -axl v. strijdbijl v.; (Uelfst.) dnndersleen m. Streitbar, bijv. nw. strijdbaar, in
slaat om de wapenen te dragen; zehnlau- sfiul Mann -e Leute, strijdbare mannen; 2. Z. kriegerisch; -keil v. bekwaamheid v. om de wapenen te dragen. Streit-begior(de), v.,z.m.strijd-
lust ui., krakeelzucht ».; -beil o., Z. -azt; -boli in. twistzoeker, kemphaan in.; 2. spelbreker m. Stroiton, (strill, gestrillen) o. ww.
uur., in. h. strijden, vechten, twisten, procedeeren; mit einander -, vechten, twisten; it. tegenstrijdig zijn, niet stroo- ken; die -den Maelile, de oorlogvoerende mogendheden; gegen jem.-, ieni. beslrij- den; mil Worten -, twisten; mit jemn. -, twisten, verschil hebben;über eine Frage, über eine Materie -, redetwisten; wider die Wahrheil -, strijden tegen, niet over eenkomen met; wider die Vernunft • niet strooken met, stuiten tegen; urn |
|||||||||||||||||
|
einen Preis -, elk. den prijs betwisten;
vorGerichl -,pleiten;die -den Parleien.de twistende partijen; die -den Tkeile verei- nigen, de partyen; (lig.) Z. kampfen; die •de Kirche.de strijdende kerk. S troitor, (-s, mv. Slreiler) m., -in,
(-ne«) v. strijder, vechter, soldaat m., slrijderes v.; 2. twistzoeker m., twisl- zocksler v.; (lier.) pleiter ra., pleitstcr v.; - der Wahrheil, strijder m. voor, ver- dediger m. van. Streiterei, (-en) v. kibbelarij v.
gekijf, krakeel o. Streit-fertig, bijv. nw. strijdvaar-
dig, tel vechten gereed; -frage v. strijd- vraag v., vraagstiiK, geschilpunt, proces o.; -yeist m. twislgierigheid, pleitzuclil v.; it. twistziek persoon m.; -genoss in. strijdmakker.bondgenoot m. in den strijd •gespr&ck o. dispuuto.;-sr«nrfm.onder- werp o. van een gesprek, van een geding •halm ra., Z. Secpfau; 2. kleine hagedis v.; -hammel in. twistzoeker, krakeeler m.; -hammer m. slrijdhamer ui.; -handel in. geschil, punt o. van geschil, geschil punt.onderwerp o.van een proces;-hand schuh m. strijdhandschoen in.; -hengst ra. strijd hengst m., strijd ros o. Streitig, bijv. nw. strijdig, be-
twistbaar, beslrijdbaar, strijdend; -er Geisl.Z.Streilgeitt; -e Parlei, strijdende, twistende parlij v.; über elw. - sein, on eenig zijn; -e Sache, f rage, -er Satz, be- twistbaar; (Schoolt.) -er Punkl, betwisl baar pmil: jrinn. elw. - mat hen, iem. iets betwisten, tegenspreken; -keit v. strij iligheid v.; 2. geschilpunt o., oneenig- lll\'l.l V., IWISt III.
Streit-kolben, [-kolbem, mv.
•kolben) in. strijdkolf, strijdknots v.; -top/"ra.\'twistzoeker m., Z. -geist;-krafte v. mv. strijdkrachten v. mv., strijdmacht v„leger o. waarover men beschikken kan; •kundig bijv. nw. strijdkundig, ervaren in den strijd;-4uns/v.strijdkunst, vecht- kunst v.; 2. Z. -lchre (2); 3. list v., iu een strijd aangewend middel o.; -lehre v. betwistbare leer v.; 2. geleerde strijd- kunst, disputeerkunsl v.; -lehrer m.rede- kuudige, geleerde kauipvechter, dialec- ticiis in. Streitlich, bijv. nw., Z. streitbar;
it. streitig. Streit-lust,v., i. m. strijdlust iu.,
krakeelzucht, oorlogziichtigheid v.; -lu- stig bijv. nw. strijdlustig, krijgszuchtig; millhig bijv. nw.,-mülhigkeit v., Z. •lu- slig, -lust; -pferd o., \'£. -ross; •platz ra., \'Ii. Kumpfplalz; -predigt v. predikatie v. over betwiste geloofspunten; —en hal- ten, over betwiste geloofspunten preeken; punkl ra., Z. ttrcilig{er Punkl); -rede v. dispuut o.; -redner m. hij die dispu- leert, eene dissertatie verdedigt; -riehler m„ Z. schuchter; -ros» o. strijdros, strijdpaard o.; sache v. proces, verschil, geschilpunt o.; 2. debat, dispuut o.; eine — verhandeln, een debat houden; satz betwist punt o.; schlichler m.vrederech- ler, bemiddelaar in.; (Krijgsw.) biecht- vader m.; schnepfe v., Z. Scep(au;schrifl v. pleitrede, dissertatie, geleerde verbon- |
deling v.; sucht t. twistziekte, twistgie-
righeid ».; süchtig bijv. nw. twistgierig, twistziek; der —e, twistzoeker ui., /.. •gcist; -tag m. dag ra. van den strijd; •theologie v. betwistbare godgeleerdheid v.; -übung v. oefening v. in het dispu- leeren; -wajfe v. strijdwapen o.; -«\'ooe« in. strijd wagen, legcrwagen m.; -ueise bijw. strijdend, als in den strijd. Stremma, (-s, mv. -/a) o. verrek-
king, verstuiking v. Stremmen (sieh),(s(re»»m(e, ge-
stiemml) wed. ww. zich met kracht ver- zetten, tegenstribbelen. Strgne, (-«) v. leiding v. van zout
water naar de keet. Streng(e), (-(«)r, si) bijv. en b.
(van een arbeid), bard, ruw, gedwongen , ingespannen; -er Herr, streng, gestreng, hardvochtig; -e Obrigkeil, -er Hichler, streng, gestreng, onverbiddelijk; -e lle- fehle, streng; -elleligion, Tugend, streng, de zinnelijkheid bestrijdend; -e regieren, streng regeeren; -e slrafen, gestreng, zwaar straffen; -e(asten, nauwgezet, stipt vasten; -e arbeilen, hard werken; elw, - nehmen, iets ernstig opvatten; ira slen Verstande, in den striksten zin; (Spr.) •e Herren regieren nicht lange, gestrenge heeren regeeren niet lang; 2. nauw, eng; (vankleeren).- anliegen, om hel lijf slui- len; (fig.) (vanden smaak), wrang, znur- achlig; (van de koude), streng, gevoelig, nijpend; (van de lucht), guur, ruw.streng, bar; im slen Winter, in het hailjc van den winter; 3. (van ertsen), stug, hard; •es Erdreich, hardegrond;(Schild.)hard; •e Farbe halten, hard schilderen; (lig., gemeenz.) norsch, stuursch, terugsloo- tend, zuurziend; 4. Z. gestrenge. Strenge, v., z. m. (van een rech-
ter), gestrengheid, hardvochtigheid v.; (van het gedrag), ernst ra., stiptheid, nauwkeurigheid, nauwgezetheid v.; (van de deugd), strengheid v.;(van de lucht), |
||||||||||||||||
|
98
|
|||||||||||||||||
|
guurheid, barheid v„ ï. streng; naclt der
-, in den striktsten zin; 2. hardheid v.; it. wrnngheid v.; (van het lot), hardheid v.; 3.(Veea.) gewone droes in., verkoud- heid v. Strengel, (-s) m., Z. Strenge (3).
8trQagen,[strengte,geslrengl)bmh-.
ww., Z. anstrengen. Streng-flilssig, bijv. nw. (Giet.)
moeielijk tv smelten; —keil v. hardheid, moeielijkheid v. om te smelten; \'tabak m. slechte baai v. Strenwerk, {-(e)s, mv.-e) m.wa-
terleiding v. voor eene fabriek, eeu u»- len &. StrettO, bijw. eng, mager, kort
mal. Strou, (-en) Z. slreuen; 2. stroo,
strooisel o. in stallen; (Jachtw.) afgeval- len bladeren o. mv.; (voor personen), slroobed, strooleger o., stroomatras v. Streu-blau, (\'-e») o.,z. in. lijne
blauwsel, blauwselpoeier o.; -büchse v. poeierdoos in., zand koker, suikerstrooier m., peperbus v.; —nbaum in. \\Veslindi- sche noteboom ui.; *dose v., Z. -büchse. Streuen, {slreule, gcstreul) bcdr.
|
|||||||||||||||||
|
Str.
|
||||||||||||
|
1220 Str.
|
Str.
|
|||||||||||
|
eener koe), speen ».; (aan een hemd),
hom, biirstslrook v.; (om eene mulsj, band in.; 4. (op ezels), (zwarte) streep v„ kruis o.; (I\'l.) -, Strichlein o. ribbelje o.; 5. cin - Lanrfes.eenc streek, uitgestrekl- heid v. Inmls, landstreek v.,gewest, dis- trict o.; (Zeew.) kuststreek v.; (Sleenb.) ein - Ziegel, hoeveelheid v. achter elk. opgestapelde steeneu. Strich-beere, (-«) v. roode bosch- bes v.; -börs m. gestreepte baars m.;
•breit o. strijkbord o.; -compass m. weg- passer in. Strjchel, (s, mv. Strichcl) m. (gc-
meenz.) streepje, lijntje o.; (van eene koe), speen v. Strichelchen, Strichlein,
(verkl.) o. streepje, lijnlje o., Z. Strich.
Strichcln, (slrichelle, gestrxcheil)
bedr. ww. lijnen, strepen trekken, met lijnen of strepen merkeu; (I\'l.) gestrichel- les lilalt, geribd blad. Strich-förmig, bijv. uw. strecp-
vnrmig; -geuiller o. kort voorbijtrekkend onweder o.; -kiel ui. klaargemaakte kiel v. (van een schip); -kompassm.,\'/..compass; •punk! in. kommapunt o.; -raupe v. ge- Mreepte rups v.; -reaen in. gedeeltelijke regen, regen m. uit eene voorbijtrekkende wolk, bui v.; schindel v., Z. Slreichschin lel; slein in. Iwzall o.; -lafcl v.zeetafel v. voor de verandering van lengtcen breedte; vogel ui., Z. Zugvogel; •tolk o. zwervend volk o.; -tceisc bijw.bij strepen, bij lijnen, bij luclilstreken, bij enkele plekken; c» regnel —, bel regent in sommige slre- kcu; -zaun m, haag v. aan den kant van hel water; -zeil v. tjjd ui. waarin de vo- gcls naar andere lauden trekken; (van visch), tijd m. waarin zij kuit schiet. Strick, (-(e)s, mv. -e) ni. sterk
touw o., strop in., koord o.; (lig.) Z. Galgen; FalUtrick; (Jachlw.) koppel- riem ui., koppeltouw o., koppelband ui. cin - llunde, een troep m. jachlhon- den; (Spr.) je arger -,je griiszer Gliick, boe grooter schavuit, des te meer geluk; ivenn alle -e reuzen, als alles tegenvalt. Strjck-arbeit, (-en) v. brywerk
o.; •aufgabe v. taak v. aan een breier of
breister opgegeven; -biindig bijv. nw. (Jachlw.) aan den koppelriem gebon- deii;-beutel m. breizak m.;-brett o. brei• plank ï„ breihoul o. Strickclion, (verkl.)o. touwtje o.
Stricken, (ttrickle, geslrickl) bedr.
en o. ww. breien, mazen, vlechten; ge- strickle llosen, gebreide broek v.; (lig.) verstrikken. Strickor, (-s, mv. Slricker) in.,
-in, (-«e«) v. breier, m., breister v.; \'2. spin v., spinncknp m.; 5. vlinder ui. Strickerlohn, (-(e)», mv. -e) m.
brciloon, breigeld o. Strick-garn, (-(e)s, mv. -e) o.
breikatoen, breigaren o.; -giirlel in. gor- del in. van een Franciscaner monnik; •kunst v. hrcikunst,kunst v. om te breien; lehrerin v. brcivroiiw v.; -leiler v. ton* wen ladder.tnuwladder T.; -linie v.(\\Vis- k.) kettinglijn v.; -masche v. breisleck in.; 2. maas v.; •niasc/iinev. brcimachine |
||||||||||||
|
ww. strooien, bestrooien, verspreiden;
Samen -, zaaien, uitstrooien; Mist av( ein Land -, uitstrooien, werpen, verspreiden; Salz, Zucker au f die Spietsen -, strooien; Sand in das Zimmer -, zand strooien, werpen; l\'uder in die llaare -, het haar poeieren; blumcn auf den Weg -, strooi- en, uitstrooien, den weg met & bezaaien, bestrooien; dem Yieh -,stroo geven; (lig.) geslreule Tapete, L. Slreulapele. Streu-gabel, (-n) ». hooivork,
hark v.; -<jlan: m. goudzand o., strooisel o. van goudblaadjes en veelkleurig me- taalvijlsel; -gut o. aan verschillende per- sonen behoorend goed o.; -harkc V., • harken m.,Z. -rechen; -gold o.,Z. -glanz.
Streuling, (-(e)s, uit. -e) m. van
lont sainengeraapt strooisel, afgevallen bladereu o. mv. Streu-mehl,(-(e)s) o.,z.m.grut-
len, zemelen v. mv.; \'pulver o. poeier ol poeder o.;(()udh.) welriekend slrooipoc- der o.; —moos o. heksenmeel o.; -rechen m. (stroo)hark ».; smid ui. strooizand o.; —biiChsc v. zandkoker m.; -slroh o. legerstruo o.; (Landb.) nieststroo o.; • lapele »., -uerk o. strooien mat v„
slroowerk o.; -zucker m. poeiersuiker, fijne suiker, strooistukcr v.; —büclise v. suikerstrooier m. Stribord, {-{e)s, uiv.-e) ui. sluur-
booid o. Strich, (-(e)s,mv. -e) in.streek v.,
loop in., vaart, «lucht »., /.. Strecke; il. (van vogels), vlucht v.; - in tin anderei Land, trekken o. naar; (van den wind), richting ».; it. windstreek, hemelstreek v.; (van visch), kuit v.; it. jonge visch pootvisch dj. en v.; (van bont), aderen v. mv.; (van eene stuf), vleug v.; naci dem -e bürslen,volgens de vleug borsle len; gegen den -, legen de vleug; die llaare gegen den - klimmen, tegen de vleug kaïuinen; - mil der Tuchkralze, streek v. met de kaard; in einem -e aus- gekralzl, in ecue streek gekaard; dein Tuehe den - geben, de vleug geven; - Lerchcn, vlucht v.; (Vissch.) zu -e stel- len, bel treknet spannen; 2. streek v.; ein - mtl dein Kumme, streek «.; (niet het penseel), streek v.,lrek in.; einen gu- len - liaben, goed spelen, goed violist zijn; il. einen - haben, (van een nies), goede snede v. hebben, gemakkelijk snij- den, scheren; einen guten - hullen, goed loopen, goed zeilen; gleichen-halten mil einem andern Schilfe, gelijk opvaren; der - Lerclien, jacht v. op leeuweriken niet het treknet; 3. -, (verkl.) Strichlein o. trek ui., streep v..streepjeo.;(Spr*aklt.) komma v.; (l)rukk.) dwarsstreepje o.; (Schoonscli.) trek in., krul v., haal in., lijn v.; dunne -, lijne lijn v.; einen - durch eine Ltnie machen, eene streep door ceue lijn zetten; (Spr.) l.Hechnung; die-e im Cesichle, de gelaatstrekken m. mv.; -e, (van een duim), sliepen, lijnen v. mv.; (Zeew.) koiiipasslrcek v.; (Ijoudsin.) streek v. van goud op den toetssteen; den - hallen, van goed gehalte zijn; it. de proef doorstaan; (op den kerfstok), streep, kerf, insnijding v.; (aan de uier |
v.; -matle v. touwen mat v.; -mönch m.
Franrtaaner monnik, minderbroeder DJ.; •musler o. patroon o. voor breiwerk; •nudel v. breinaald v.; (Nat. bist.) Z. Pfrieme; -naht v. (aan kousen), naad ui.; -reiler ro. rijdende politiedicnaar, gendarme m.; schelde v. breischeede v.; •schuit v. breischool v.; schuier, —in, leerling in. en v. van de breischool;-«t><inn o. touwslagerswerkluig o. met twee rol- len om de draden te spinnen; spinne v. spin v. die een net kan spinnen; stock m. breihoiitje o.; sluhl in. weefgetouw o. voor kousen; slrumpf m. brcikous, gebreide kous v.; -verdeck o. op het dik geplaatst nclo. tegen belenteren;stunde v. breiles ».; -uo/:c v. breiklos m.; -werk o. breiwerk o.; -zeug o. (voor paarden), nel o.; 2. breiwerk, touwwerk o.; -;icirn ui,. Z. -garn. Strict, bijv. nw., stricte, bijw.
nauwkeurig, slipt, bepaald, strikt. Striegel, (-s, mv. Striegel) in.
((liet.) spon v.vau deerlswasschersknip; (Vissch.) (van een vijver), verlaat o.,dui- ker m.; 2. mv. -n, (voor paarden), ros- kam in.; 3. (I\'l.) striga, roskamplanl v. Striegel-fórmig, bijv. nw. ros-
kamvormig m.\\-haueisen o.(Speld.)drie- knnte vijl v.; -haus o. kap, kast v. boven een duiker, Stricgclieht, bijv. nw. roskam*
vorinig; (I\'l.) stekelig. Striegeln, (slriegelte, geslriegelt)
bedr. ww. ein l\'ferd-,roskammen;(Bg.j jem.-, doorhalen, afrossen, roskammen, het vel over de ooren strijken; 2. kwcl- len, knevelen, afpersen. Striegel-schacht, (-(e)s, mv.
•e) m. (Uergw.) gemetselde koker, pul m. van een duiker; staub in. roskamvuil o.; -zapfen m. lap m., spon v. van een verlaat. Striegholde, (-n) v. heks, loo-
verheks v. Striegler, (-J, mv. Slrieglcr) co.
roskainmer in.; (lig.) doorhaler, beris- per, kweller m. Striemchen, (verkl.) o.slriempje,
streepje o. Striemo, (-n) v. striem, streep r.;
(van slagen), striem v., litleeken o.; voll rolher -n, (van de huid), vol striemen; (Wnpenk.) mil einer - um den Leib, mei eene striem om het lijf; lange -n, (van een slokvisch) zijstuk o. Striemen, [elriemle, gestriemt)
hedr. ww. jem. -, striemen, striemen laan. Striemen, (-s, mv. Striemen) m.
zonnestraal m. Striemig, bijv.en b. (van de huid),
vol striemen; (van een persoon), vol triemen, vol oploopeiidelillcekens, boni en blauw; 2. Z. streifig. Strike, (-«. mv. s) ro. werkstaking
v. der arbeiders om houger loon te krijgen. Strippe, (-n) v. laarzenriem, laar-
zentrekker in., lis v. Strippeln, (slrippelle, gcstrippell)
bedr. ww, Sliefeln -, trekken aanzetten, van trekkers voorzien. |
|||||||||||
|
Str.
|
Str. 1221
|
||||||||||||
|
Str.
|
|||||||||||||
|
Strippse, (-n) v. (Zeew.) kat v
met negen staarten; 2. knoet in. Strobel, (s, mv. Strobel) m. den-
neknop, pijnappel, kegel n\\.;-kop( \\a. warhoofd o. S trobeldorn, (-dorn(e) j,m v.-dor-
ner) m. artisjok v. Strofe, (-n) v., Z. Strophe.
Stroh, (-(e)s) o., z. m. slroo o.;
(Leid.) nel o.; it. slrooleger, stroobed o.; (Spr.) Z. dreschen; (lig.) das ist - iih Feuer, dat is een stroovmirtje o.; anf • schlafen, op stroo slapen; (llnish.)
Garben, bos in. slroo; - Uiicklinge, in stroo gepakte bokking v.;(Spr.) riel-und wenig Kom, veel geschreeuw en weini wol; it. jcder halt sein - für Heu, ieder /.tel zijn uil voor een valk aan. Strgh-arbeit, (-en) v. stroowerk
o.; -arbeiter in. bij die in stroo werkt; •band o. strooien band in.; •bündchen o. slroobandje, gestijfd zijden bandje o.; •belt o. stroobrd o.; it. Z. sack; -bin- der m. stroobossenbinder in.; -btume v. van \'gedroogd stroo gemaakte bloera,pa- pierliloem, kunstbloem v.; (I\'l.) slroo- bloein, papierbloem v.; 2. zaudrucrkruiil o.; -boden m. slroozolder in.; -breche v. werktuig o. om slroo te snijden, stroo- snijder in., -bückling in. iu stroo gepakte bokking in.; -bundm. bos in. stroo; •bul- ter v. winterboler v.; -dach o. rieten dak o.; (Ik\'.) hm v. van stroo; -damm m., Z. -sluck (2); -derke v. alroomal v., slroodek, stroozakje o.; -deeker in. riet- dekker, stroodekker in. Strohorn, bijv. uw. strooien, van
stroo; (lig.) droog, smakeloos, krachte- loos, als slroo. StrQh-fackel, (-«) v. stroowisch
ID.; -[urbe v. strookleur v., slroogeel o.; •farben, -farbig bijv. uw. slrookleiirig, slroogeel; -feilen v. mv. in stroo ge- wikkelde vijlen v. mv.; \'feuer o. slroo- vuur o.; \'fiedel v. (Muz.) klakkebus v., hout- en stroo instrument o.; -//u.v7jfv. in stroo gewikkelde (lesch, met stroo oinvlochlen llesch v.; -futler o. stroo- voeder o.; 2. strooien koker m.; -ijelb o. en bijv. uw., Z. -farbe{n); -halm m. slroohalm in.; de» — ziehen, (om) hel (kortste) balupje trekken; -halmchen o. stroolialmpje o.; (.Nat. bist.) Z. Seehalm; •hilndler, —in, handelaar, koopman ra., koopvrouw v. in stroo; •hetufen m. hoop in. stroo; -hauso.,\'£.-dach;\'2.\'A.-hutte;5. strooischuur v.; \'Itochzeit v. bruiloft van eene zwangere; -hut ui. strooien hoed m; •halte v. strooien hut, hut v. van stroo; •jange in. leerjongen in. (in zoutwer- keti); \'janker in. (Scherts.) landjonker, koersch, onbeschaard edelman m.;-karde v. lakenweverskaarde v.; -kopf in. (lig.) leeghoofd o., domkop in., onnoozele ui.; • korb m., -&0ricAen o. Stroomend, slrooi*
eu mand ».; -kranz in. slrookrans in., gevlochten stroo o. als onderlaag bij hel dragen op bet hoofd; 2. bruidskraus m. eener zwangere; —rede v. boertige aan- spraak v. aan pas getrouwden op den dag na hel huwelijk; -lade v. (Ileelk.) lade v., schenen v. mv. om gebroken |
beencn in te leggen; -lager o. slrooleger
o.; \'latte v. lat v. van een strooien dak; •leckuerk o. uitdampingswerktuig o. in zoutmijnen; -lehm in. plcislerklei, be- pleisleriug v. van slroo en leem. Strylil ioh, (•(«)*, mv. -e)o. stroo-
leger, strooisel o. StrQh-mann, (-mann(e)s, mv
• miinner) ni.slroopopv., vogelverschrik- ker m.; -malle v. mat v. van stroo; -mes- ser o. slroosnijmes o.; -mis/ m. stroo- mest m.; •perle v., Z. schmeh; -pfeift v. rieten pijp, herderspijp v.; -ruuj in. bosje o. slroo; sack in. slroozak in.: •schaube v.dekslroo o.; sclieunc v. berg- plaals v. voor stroo, stroosclinur v.; schmeh m. Veiieliaansche parel v.; \'Schncider iu. slroosnijder, hakselsnijder m.; 2. (Nal.hist.) stekelviscli m.;—sluhl slroosnijdersstoel m.; schuil m. stroo- schoen, strooien schoen in.; \'teil o., Z. •band; sparren in. spar v. vaneen slroo- dak; stalt v., Z. -boilen, -teneune; stren o. slrooisel, slrooleger o.; 2. \'L. \'lager; \'Stiick o. stroowerk o.; 2. mei slroo of riet bedekt gedeelte o. van een dijk; stuhl ui. strooien stoel in.; \'teller m. tafelriug iu. van slroo; -überzug in. slroodek o.; • tvaare v. uit slroo vervaardigd goed o.; •iveiit in. (Hand.) zoele Elzasser wijn m., waarvan de druiven op slroo gedroogd zijn; \'uisch m. stroowisch ra.; -willwe wittwer in. onbestorven weduwe v., weduwnaar in., verlaten vrouw v., verla- leii man in.; -ieulf in., Z. -ring; -wulsl v. slrookussen o.; -«\'arm in., Z. Wasser- motie. Stroigrohr, (-(e)s) o., z. m. uit-
geperst suikerriet o. Strol(ch), (-(e)*,mv. -e), Strol-
cher, {s, mv. Slrolcher) m. (Volksl.) laudlooper, slraallooper in. Strolchengesinde, (-s) o., z.
in. gespuis o. van landloopers, dieveu- pak o. Strom,(-(e)s,mv.6\'/r»»ie) ra.stroom,
vloed, waterstroom ui.; tteiaer-.rivier v.; schneller -, snel vlietende stroom in., snel- vlietend water o.; 2. stroom, vloed, loop, waterloop in.; rom -e forlgerissen, door den stroom medegesleept; ycgen den - sclt uiinmen.legeu stroom zweiuiuen;( lig.) weerstand bieden, zich verzetten; - im Meere, Z. Slriimung C2);gegen den - (ah.\' ren, stroomopwaarts, tegen siroom va- ren; (lig.) der • der llcde, vloed ra. van woorden; der - der Zeil, stroom ui. des lijds; Slrome lllules, stroomen bloeds; - von Thranen, een stroom, vloed in. van tranen; der liegen (iillt in Stromen, de regen valt bij stroomen neder. Stroma, (-.v, mv. Slromata) o.
slrooisel, bont gewerkt tapijt o.; 2. mv. boeken o.mv. van verschillenden inhoud, mengelwerk o. Strom-ab, -abwarts, bijw
slroouiaf, met den stroom; — fahren
slroomaf varen; -an, -auf,-uuludrls bijw Strooiuop, legen den stroom. Strom-anker, (-ankert, mv..a»-
ker) ui. slroomaiiker o.; -anwohner in
oeverbewoner iu.; -bahn v. stroomgaug |
||||||||||||
|
in., loop ui. van den stroom; -betl o.
diepste gedeelte n. van een stroomend water, stroombedding v., Z. -bahn. StrQra6n,(s/i\'öm/e,ces/rö»i/)o.ww.,
m. h. stroomen, vloeien, vlieten; it. zich snel bewegen, Z.herab; hinab-, durch-, heraut\', hcreor-, hineinströmnn; der Re- gen ströml, de regen valt in stroomen neder; il. \'L. heibeislrómen; (lig.) (van den tijd), vervliegen, heensnellen, Z. (liesten; 2. bedr. ww. met een stroom verspreiden, uitstralen, uitschieten. StrQm-enge,(-n) v. nauwe door-
tochl ui. van een stroom; -/i»Aiu.storni- vogel rn.; -qang ui. stroom ra., stroo- miog v.; -korb va. hordenwerk. rijswerk o. iu den stroom; (Vissch.) fuik v. Strom-schnelle, (-«) v. snel-
heid v. van den siroom of van de slroo-
miug; 2. plek v. waar de rivier door en over verspreide rotsen schiet; slrich m. stuoingebied o. eener rivier; -thalo. door eene rivier besproeid dal o. Strgraung, [-en) v.. Z. Strom; 2.
i»« See, strooming v.; verborgener -,
maalstroom ui. StrQm-weise,t\'ijw.alseen stroom;
Ier liegen fitlll —, valt in stroomen; das Blut jloss —, bij stroomen; -zinn m. (Mijuw.) korrelig tinerts o. Strontiiin, (-s) m„ z. m. stron-
tiaanaarde v. Strontiangebirge, {-gebirges,
mv. -gebirge) o. slronliaanaarde bevat-
lend gebergte o. Strontianit, (-(e)s, mv. -e) m.
stroulianiet, koolzure stroutiaaii in. Strontiansalze, o. mv. stronti-
aanaarde bevallende zouten o. mv.
StrQphe, (-«) v. strophe v., cou-
plel o., versafdeeling v. Strophisch,bijv. nw. bij strophen,
trophisch. Stropp, (-(e)s, mv. -e) o. (Zeew.)
strop ui. Strosse, (-n) v. trap m., Irede,
rustplaats v., portaal o. op eene trap. StrQssen-bau, (-(e)s.mv. -e) m.
trapsgewijze uilstrekking v. eener galerij; fauslet in. moker, hamer tut het uil- brekeu van erts. StrQtte, (-«) v„ Z. Molke.
Strotzon, (strolzle, gestrolzl) o.
ww., ui. /(.uiterst trolsch zijn,van hoog» moed zwellen; von lilut -, (van de ade- ren), opgezwollen zijn; cor Cetundheit -, overvloeien; cor llochmulh -, vervuld zijn van; (Zeew.) die Segel - ini Winde, zwellen; 2. wit etui. -, pronken, zich be- roeuieu op, opgebl.izen worden. Struck, (•(«)\') \'il\'. \'• "\'• dauiast-
aclilige wollen stof v., everlasl(ing) o. Strudel, [-t,mv.Slrudel) in. maal-
slrooui ui., draaikolk v.; (lig.) der - der Vergnügungen, maalstroom ui.; (Kookk.) gevlochten deeg o.; (Slot.) krauiinelje o. dal de school of tong vastbout; (lig.) bedrijvig leven, woelig leven, los leven. Strudelig, bijv. uw. een 111.1.1I-
stroom bevallend. Strudel-kopf, (-kopf(e)s, mv.
•kópfe) in. warhoofd o., driflkop m. |
|||||||||||||
|
1222 Str.
|
Stü.
|
Stü.
|
||||||||||
|
Strudeln, (strudclte,geslruilelt) o.
n., m. A. (van rivieren), snel draaien, dwarlen, bruisen, malen; (Kookk.) rond- koken, bruisen; (fig.) (van personen), bruisen, duizelen, zich overijlen, onbe- dachlzaam handelen. Struffbutt, (-(e)s, mv. -e) ro.
heilbot, slckellarbot v. Strümmel, Strümmel, (-*,mv.
Strümmel of Strümmel) m. brok m., stuk o.; 2. puinhoop m. Str\\iniméln,(strummcltc,geslrum-
mell) o. ww., m. h. (holenbr.) (van nog brandend hout), vlammen, (likkeren. Strumpelig, bijv.nw. struikelend
strompelend, kommerlijk,gerimpeld,ver- dmogcl. Strumpeln, (slrumpelle, gestrum-
pelt) o. ww., m. Ii. struikelen, strompe len, verdrogen. Strumpf, (•(«)*, mv. Slrümpfe) m.
kous v.; 2. (van een boom), Z. Slumpf. Strumpf-band, (-band(e)i, mv.
•binder) o. kouseband m.; (Nat. hist.)
nnaldvisch m.; -brett o. breiplankje o., konsenvorm m. Strümpfchen, Strümpflein, (\\erkl.) o. kousje o.
8tr\\impfen,{slriimpfh:gestrünipft)
bedr.ww.kort en stomp afspijden;2. met kousen bekleeden. Strumpf-fabrik, (•<•«) ». kou-
senfabriek \\.;-fabrikant ir. kouscnfahri-
kant ID.; -faltig bijv. nw. (Nat. hist.) golvend, gevlamd; •form v. kousevorm m.; -«arn o., Z. Strickgarn; -handel m. konsenhandel, kou«cnvtiukel m.;-liéndlcr, —in, kouseiihandelaar m., kousenver- koopstcr v,; -handlung v. kousen» inkcl in.; il. handel m. in kousen, -hoscn m. gebreide broek v.; -manufaktur v., Z. •fabrik; sobte v. kousenzool, zool v. eener kous; -stricker, —in, kousenbreier m., kousen breisler v.; sluhl m. kousenwe- versgelouw o.; -uebcr Dl., Z. -uirl;er; (Nat. hist.) vink in.; -uickel m. opge- rolde kous of kousen v. mv.; -uirker in. koiisenwcver m.;-«ebereiv.kotisenweve- rij, kousenfabriek v.; -wirkereiv. kousen- weven o.; 2. Z. -fabrik. Strunk, (-(e)s, mv. Slrünke) m.
stronk, koolstronk m.; (van boomen), stronk in., slomp ».; (aan het loof van palmen 4),stengel,tronk, voet m.; (lig.) (van personen), stamhoofd o., stamva- der m. Strunk-artig, -fórmig, bijv.
nw. slroukaclilig, stronkvormig. Strungel, Strunzel, (-«) v.
straatdeern, slraatmeid v. Strunken, (strunkte, gestrunkl)
bedr. ww. vaneen stengel voorzien. Strijpp-bart, (-bart(e)s, mv,
-bSitc) m. stekelige baard in.; -haar o. stekelig haar o. Strupfo, v., z. in. kloven v. mv. in
de kniebuiging der paarden. Struppig, (-er, -sl) bijv. nw. ruig,
harig, borstelig, stekelig, Z. struubig. Struse, (-«) v. plalboüernd rivier-
scbip o. Strutten, strutteln, ($tm-
|
le(l)le, gestrutle(l)l) o. ww., Z.strudeln.
Stubbo, Stubbon, (Slubben(s),
mv. Stu\'jben) m. stronk m. stomp v. Strychnin,(-(e)s) o., z. m.(Schci-
k.) loogzout o. uit braaknoten, strych- nine v., sterk vergif o.; •talzc o. mv. strychnine zouten o. mv. StUbchen, (verkl.) o. kamertje
vertrekje o.; 2. maat v. van 4 pinten; - H\'cin, stoop v.; 3. vuurstoof v.; (Spr.) in\'s gemuite - [vitren, iem. iets op de mouw spelden. Stiibc, (-n) v. vergaderbak m.,kooi,
vuurstoof ».; 2. kamer v., vertrek o.; (Volkst.) die - zum Fenster hinausucr- fen, een groot schandaal, leven maken. Stuben-arrest, (-«) m., z. m.
kamerarrest o.; — haben, kamerarrest hebben; -blumt v. kasbloem v.; -burschc in. kamerjongen m.; -decke v. plafond o., zoldering v. eener kamer; 2. kamervloer m., kamerklced, vloertapijt o.; -(liegc v. huisvlieg v.; -gelehrter m. kamergeleer- de m.; •gemeinschaft v. wonen o. in eene zelfde kamer; in — sein, in de- zelfde kamer wonen; -genoss, -gesell in., Z. -bursche; (l\'ap.) in de kamer wcr- kende papiermakersknecht m.; -ha[l v., Z. -arrcsl; -herd m. schoolsteen m. in de kamer; •keizer m. verwarmïngsloe- stel o.; \'hoeker, —in, hij, zij die altijd op zijne, hare kamer zit, janhen, droomcr m., droomster v.; -kolz o. zwakke balken ro. mv. voor de kast van een watermo- len; -junge m. oppasser ui.; -kammer v. kamer v. naast het stookvertrek; -lu[t v. kamerlnchl v.; -madchen o., -magd v. kamermeisje o., kamenier v.; -maler m. kamerscbilder m.; -ofen m. kachel v.; •orgel v. kamerorgcl o.; -philosoph m. kamergeleerde in.; schabe v. gewone kakkerlak in.; •schlüssel m. kamersleulel m.; siech bijv. nw. ziek, sukkelend ten- gevolge van hel thniszitlen; sitzer ui.. Z. -hocker;—/eoeno.,lhuiszittcn,een zil- lend leven leiden; -lhier o. kamerdier huisdier o.; -thüre v. kamerdeur v.; -uAr v. kamerklok, pendule v.; -vogel m. ka- mervogel in.; -zms m. kamerhuur v. Stübor, (-s, mv. Slüber) m. stui-
ver m.; 2. Z. tiasenstüber. Stüberrand, (-(e)s) m., /.. m.
(Kolenbr.) sleenkoolasch r. StuCCO, StUCk, (-(e)s) m.,z. m.
gips o., marmersteenmortel v., stuka- doorwerk, slukinarmer o. Stüek, (-(e)s, mv. -e) o. slok, ge-
deelte, deel o.; in -e tkeilen, schneiden, katten, in stukken venleelen &; «in - Brod, een stuk brood; ein - Landes, een stuk land; - für - erzAlilen, stuk voor stuk, achtereenvolgens, op de rij af; ein - Weges, een eind o. wcgs; - aus einer Itedc, gedeelte, hoofdstuk, artikel o., af- decling v.; - uu* einer /.eilschrifl, nom- mer o.; il. er will drei - von diesem l!n- cke, drie nommers, drie exemplaren o. mv.; 2. zuötf - Baume, twaalf stuks, twaalf hoornen; zwei Gulden das -, twee gulden per stuk, elk Iwee gulden; ein - Geld, een stuk geld, geldstuk, muntstuk o.; (Art.) stuk, stuk geschut, kanon o., |
vunrinond m.; hundert - Vieh, honderd
stuks vee; Ja» isl ein f eines • von einem Menschen, dal is een mooi mensch; ein - toi einem Gelehrten, een stuk, eene soort v. van geleerde; eine Sauleaus Ei- nem -e, eene zuil nit één stuk; meh- rere Morgen, Wieeen <ƒ• an einem -, aan elk. grenzend, gelegen; Zeug am -e kau- [en, van het stuk, per stuk o. koopcu; fin - Wein, een stuk, stukvat, fust o. wijn; in Einem -e fort, achter elkander; 3. (s. K.) stuk, werk o., schilderij v., schilderstuk o.; sckönes -, mooi stuk; 1. ein gutes - ^rfcei/,een goed stuk werk, eene groolc taak v.; 5. tooneelsluk, mu- zieksluk o.; ein Stiickchen spielen, een stukje spelen, voordragen; (Bergw.)wig, wigge v.; (lig.) «n diesem -e lobeich ilin, in dit opzicht; in a//en -en, in alle op- zichten, punten o. mv.; aus freicn -en, uil eigen beweging; (gemeenz.) grosze •e aufjem. halten, veel houden, veel op- hefs maken van, Stlick-arbeit, (-en) v. stuk o.
werk; il. stukwerk, per sluk o. betaald wordend werk o.; •arbeiter m. stukwer- ker m. Stuck-arbeit, (-e«) v.stukadoors-
werk o.; -arbeiter m. stukadoor m. Stuckaturarbeit, t, Z. Stück-
arbeit d/\\ , Stilck-bett, (-(e).«. mv. -e)o.
-bettung,(-en) (Vest.) plat, bolwerk o., batterij v.; -boden in. (Suikerb.)sluk- kenzolder m., suikerzolder m. waar de suiker in vormen droogt; -bohrer m. (Art.) stukboor, kanonboor v.; 2. wit- boor, polijslboor \\.;-bohrerci v.gcschut- boorderij v. StUckchen, (verkl.) o. stukje,
brokje o., Z. Stück;2. verlelsellje,grapje o., aardigheid, anecdote v., streek m , liedje o., aardige zet m.; jemn. ein - spie- len, iem. eene poets spelen. Sti/iskdecko, (-n) v., Z. Stück-
kappe. StÜCkeln, (stückelte, geslückelt)
bedr. ww. (gemeenz.) Z. 3lücken;(Manl- w.) in stukken snijden, verdeden, bre- ken. StUckelscbeere, (-n) ». munt-
schaar v. Stücken, (stückte, gestüekl) bedr.
ww., Z. zcrstückeln; 2. Z. zusammen- slücken; 3. etir. -, een stuk aanzetten, verlengen. Stück-fass, [-faises, mv. -(isser)
o. stukval o.; -[orm v. geschutsvorm in.; •gerallischaft v. bcnoodigde o. voor het geschut; -gestell o. affuit v.; -gicszer m. geschurgieter nj.; -gut o. (Giet.) klok- spijs v.; (Hand.) per sluk verkocht wor- dende waar v.,stukgoed o.;(Zeew.)-</«7er laden, stukgoederen laden; -haupl>nann in. (veroud.) kapitein in. der artillerie; Ao/\'ni.artillerieperko.; -hufe v. (I.aml • h.) stuk lands o. dat beploegd moet wor- den. Stückig, bijr. nw. uil stukken be-
slaande. Stfuik-junker, (-junkers, mv.
junker) m. (veroud.) kadet m. b(j de |
||||||||||
|
Stu. Stu. 1223
|
|||||||||||
|
Stü.
|
|||||||||||
|
Studel, Studo, (•») v. (vcroud.)
paal, post, stijl in., zuil, kolom v.; (Slot.) haak, klamp in.; -bau m. paalwerk o. aan den oever; -feile v. haakvijl v. Student, (-en, inv. -en) m. stu-
dent in. Studenten-blume, (-n) v. Indi-
sche anjelier v.; 2. herfstroos, afrikaan v.; •gescllschaft v., -klubb m. studenten vereeniging1, studentensociëteit v„ stn- dentenclub v.; -gut o. goederen, meu- beleuo. mv. & van een student; -ha(l bijv. nw. sludentachtig, als een student; -jahre o. mv. studentenjaren, studiejaren o. mv.; -kleid o., -klcidiing v. studenten- klee(de)ren o.mv.; stiidenleiikleeding v.; •leben o. studentenleven o.; -lusl(bar keit) v. studentenpret v.; •röschen o. witte leverbloem v.; sprache v. stilden tcntaal v.; stand m. studentenstand in.; slreich m. studentenstreck in.; -cerbin- dinig v., Z. •gesellschaft; -viole v, gele bokshnon. gele vijgeboon v. Studiën, o. mv., Z. Studium.
Studentisch , studentikgs,
sUtdcn\'tlich, bijv. nw., Z. sluden- lenhuft. Studien-direetion, (-en) v. re-
geling v. der lesuren of studiën; -direc- lor in. hij die de lesuren regelt of be- paalt, djrecteur m.; -genoss in. studie- makker m.; -ralh in. toezicht o., raad in. van toezicht over liet openbaar onder- wijs; 2. lid o. van den raad van toezicht op het openbaar onderwijs; schule v. college o., Iioogcschool, universiteit v., lyceum o.; stiftung v. beurs, studie- beurs v.; seichnung v. (Schild.) sln- dic v, Studircn, (studirle, studirt) bcdr.
en o. ww., ui. h. stndeeren, student zijn, zich aan een geleerden stand wijlen; Theologie -, hij studeert in de godge- lecrdlieid; eine Predigt -, instudeeren, van buiten leeren; (lig.) au f etui. -, iets overpeinzen, nadenken over; ein studir- ter Mann, bestudeerd, geleerd man. Studir-lampo, (-«) v. studeer-
lamp v.; slube v. studeerkamer v.; -zeit v. lijd m„ uur o. om te studeeren; -zint- mer o., Z. stube. Studium, (-s, mv. Studiën) o. sln-
die, letteroefening, wetenschap v.; (Scbil- d.) leekening o. van een beroemd schil- der, studie v. Stüfchen, Stüflein, (verkl.) o.
trapje o., Z. Stufe. Stufe, (•») v. trap m.,trede v.;(van
een altaar), trede v.; (lig.) trap, graad, rang m.; die höckste - des Glückes, de hoogsle trap, toppunt o.; (Bergw.) in de mijn uitgehouwen trede ».; il. rustplaats v. in eene mijn; 2. stukje erts o„ Z. Goldstufe; (Schild.) schakeering v.,lang- zame overgang in. Stufoisoo, (-eisens, mv. -eisen) o.
(Bergw.) inijuweikersijzer o. om de rots uit te houwen. Stufen, {stufte, gestuft) bedr. ww.
(Berw.) uitbouwen; einen Berg -, trap- pen uilhouwen of maken in; it. een ter- ras maken; (lig.) Z. ubslufen. |
|||||||||||
|
artillerie, konstabel in.; -kammer v., Z.
•boden; 2. broek, kamer v. van een ka- non, kulas v.; -kappe v. (Art.) geschuts- kap ».; \'karren m., Z. -ge$lell; -keller m. kelder m. voor stukvaten; 2. (Vest.) kazemat ».; -kissen o. affuilkussen o.; •knecht in. treinsoldaat, kanonnier in.; •kohle v. stuk o. steenkool; •kreide v. krijt o. in stukken; -kugel v. geschtitko gel, kanonskogel m.; -lade v. afluillnde v.; -lader m. slukladcr m., schip o. dal stukgoederen inneemt; 2. stiikslampcr in.; -ladung v. lading v. van een kanon; •la/felle v. atVnitwagen m. Stücklerin, (-cn) v. (Mnntw.)
muntwerlislcr v. die de muntplaatjes sneed en afwoog. Stycklich, bijv. n\\v. in stukken,
bij stukken; 2. op een stuk gelijkend. Stück-linie, (•») v.(Drukk.) linie,
lijn v. van geel koper; -meister m. in- specteur m. overdearlillerie;2.Z.-ar6ci- ter; -messing o. geel koper o. in dikke bladen; -metallo. stukmetaal o.; -modiil o. (Geschntg.) stukmodel o., stuk vorm in.; -nesscl v. groole stinkende netol v.; •nfen m. smeltovcn in. voor ijzersteen; •palrone v. kardoes v., stukpatroon v.; •perle v., Z. Zahlpferle; -pferd o. arlil- leriepaaru o.; -pforlc v. (Zeew.) geseliuls- poort v.; Inse of blinde—, loozegeschuts- poort;—ndeckelm., -n/;/cppev.poortluik, luik o. eencr geschutspoort; -probev. ge- schnlsproef v.; -pro6erm. hij die een stuk geschut beproeft; 2. ijzer o. waarmede uien de ziel van het stuk geschut onder- zoekt; -pulver o. buskruit o.; -putier m., Z. -«iseher; -quadrant m. (Art.) kwart- cirkel m., quadrant o.; -richler m. ge- schutstcller m.; 2. schroef v., hefboom m. om geschut te richten, viziero.; -ric/i- lungv. (Art.) stellen, richten o. van het geschut; -ring m. ijzeren ring m. om hou- len waterhuizen; sage v. groole zaag v. uit één stuk; süger m. zager, houtzager ni.; 2. (Nat. bist.) zaagbek m.;-scliuss m. kanonschot o.; —(rei bijv. nw. bomvrij, bestand tegen kanonschoten; schülzc m. kanonnier m.; seilo. (Zeew.) kanonreep m.; stampfer m. geschutslamper m.; •verkauf in. verkoop m. in het klein; •verzeichniiso. invenlaris m.,iiitgewerktc lijst v. der goederen; •tisirer ra.,Z. -pro- ber (2); -wagen m. kanonwagen m.;-uall in., Z. -bett; -tv(lrler m. magazijnwach- ter in.; -weue bijw. stuksgewijze, bij stukken; — erzihlen, verkaufen,stuk voor stuk; IVei», Tuch — verkaufen, bij het stuk, per stuk &; — arbeiten, per stuk werken; — auslheilen, stuk voor stuk, bij stukken &; — ucrzeicAncn, stuk voor stuk annteekenen; -werk o. stukwerk, werk o. dat bij hel stuk wordt afgeleverd of per stiik betaald; 2. stukwerk, lapwerk o.; (tig.) hall\' voltooid, niet afgedaan werk o.; (gemeenz.) knoeiwerk o.; •winket- man o. winkelhaak in. met quadrant en schictlood tot richting van het geschut; • wiseher ui. gescbulwisscher in.; -zapfen m. stop, prop v. van het geschut, mond- sluk o., kanontap in.; -:mi ui. artillerie trein m. |
|||||||||||
|
Stytfon-alter, (-j) o., z. m. trap
v. des ouderdoms; -or/i,o bijv. nw. bij trappen, bij graden; -breite v. (van eene trap), breedte v. der treden. Stuf(en)-erz, (-«,mv. -e) o. erts
o. in stukken; 2. korrelig geoxydeerd ijzer o. Stufen-folge, (-«) v. opvolging
v. naar rang o( graad, reeks v. van trap-
pen; (fig.) trapsgewijze vooruitgang in., geregelde volgorde v.; -förmig bijv. nw. trapvormig; -gang m. trede v.; (fig.) Z. •folge; -gesamj m. trapgezang o., beurt- zaug ui.; -geld o. loon o. voor het hou- wen der trappen in eene mijn; -jahr o. trapjaar, klimmend jaar, zevende jaar o.; das grosze —, het 63ste en 8iste levens- jaar o.; -krcuz o. trapkrnis, kruis o. met trappen; -ieiter v. trapladder v.; (Schei- k.) graadvcrdeeling, schaal, tabel v. der lichamen in volgorde van hunne soorle- lijke zwaarte; -pfeife v. rieten pijp of fluit v.; -psalm in. trappsalui, psalm m. die op de trappen van den tempel ge- zongen moest worden; -t\'inia bijv.nw.vol- gens de loonschaal, de toouscliaal gere- geld doorloopend,diatonisch;-imseb|jw. l.jpsgewijs.al hooger en hooger,allcn;.s- kens, in geregelde volgorde; einen berg — einrichlen, Irappen, treden, terrassen uitbouwen in; — gehend, geregeld. Stuf-erz, (-(c)s, mv. -e) o. zuiver
erts, uitgezocht erts o.; -probe v. erts- proef v.; schlich va. gewassen en gezui- verd erlsslik o.; -uerk o., Z. -erz; 2. schiften, uitzoeken o. van erts. Stuhl, (-(e)s, mv. Slühle) m. stoel,
zetel ui., zitplaats v.; sich auf einen - setzen, op een stoel gaan zitten, een stoel nemen; jemn. einen - hinsetzen, iem. een stoel aanbieden, presenlecren, Z. Arm-, Lehn-, Kirchen-, Beichtstuhl; (bij de vry- metselaars), loge v.; (fig.) zetel, troon m.; der pdpstliche, bischöflkhe -, pause- lijke stoel, bisschoppelijke stoel m.; (Spr.) zwischen zwei Stühlen niedersilzen, sick vischen zwei Slühle setzen, tusschen twee stoelen in de asch (gaan) zitten, zijne plaats verliezen door ecue andere te zoeken; jemn. den - nor </ie 77nJre setzen, iem. de deur voor den neus dichtdoen, zijn ontslag geven; it. plotseling ontslag vragen; 2. stilletje o.; zu -, auf den - gehen, op het heimelijk gemak, een stil— letje gaan, afgaan, ontlasting hebbün; 5. (Bouwk.) stoel m.,kapiteel o.; (Sterrenk.) Cassiopeia v„ een der noordelijke sler- renbeelden; (Timui.) Z. Dach-, Glocken- stuhl; (Zeew.) -, Stühlchen, vlaggeslok in.; (Linlw.) getouw o.; (Wev.) neef- stoel in. Stuhl-arm, (•(«)», mv. -e) m.
stoelarm m.; -becken o. pot in. van een stilletje; -bein o. poot, \'.voet m. van eeu stoel; -bruder in. domheer, kanunnik in. Stühlchen, (verkl.) o. stoeltje o.,
Z. Stuhl. Stuhl-drang, (•(«)») m., z. m.
aandrang m. tol ontlasting; heftiger —, stoelpersing, hevige neiging v. tot af- gang; -erbe m. erfgenaam in. van den troon; -erlcdiging v. openslaan van een |
|||||||||||
|
1224
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stu.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stu.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stu.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pauselijken, bisschoppelijke!! & telel;
•feder v. stoelveer v.; -(eier v., -fest o. (Kalh.) Petri —, l\'elrusslocl Dl., feest- iI.il; in.. feest o. van de vestiging vanden H. Stoel; •flechler, —in, sloeleumattcr m., sloeleninatsler v.; -gang in. stoel- gang, afgang ni., ontlasting v., Z. Sluhl; •geld o. belasting, huur v. van een kerk- stoel; 2. belasting v. aan den vertrek» kenden eigenaar van een goed; 3. (Hand.) uitslaand kapitaal o.; -genoss in. hij die mede in eeiie bank zit; (Oei.) hij die mede afhankelijk is van eenc rechtbank; •gericht o. veemgencht o., Z. Gericht; •gurten v. mv. sloelriemen m. mv.;-«crr m. voorzitter m., lid o. van eene rechl- bank; 2. domheer, kanunnik m.; -kappe v. sloeloverlrek o.; -kissen o. kussen o. van een sloel; \'Unie o. (Zeen.) achter* steven m. der boot, die het roer draagt; •lehne v. leuning v.van een stoel;-macAer in. sloelenmaker, sloelenfabrikant in.; •polster o. haren kussen o. van een stoel •richter m. rechter, president ui. van een gerechtshol; -rohr o, bics v. voor sloe lenmalten; -rolle v. rolletje o. van een stoel; saule v. (Bonvrk.) dakstoclslut noodlialk m.; •schutten ui. slede v. waar- op men een stoel geplaatst heeft; -schlos- ser in. smid in. die gede Hen van den weefsloel maakt;schreib-n in. gnllierm.; 2. schrijfmeester, rekenmeester m.; opzichter in. over de kerksloelen; setzer, —in, stoelenzetter in., stoelenzetster v. •sitz in. zitting v. van een stoel; •überiug m., Z. -kappe; •verhattung, -vcrstopfung v. verstopping, hardljjvigheid v.; -wand v. (Unuwk.) ruimte v., vak o. liisschen twee balken; it. ruimte v. boven de ko- lomiucii in eene kerk;-«arre v.aambeien v. mv.; •zapfen ni., sêpfcheu o. (Gen.) sleekpilletje, zelpillelje o.; -zwung m., Z. •drang. Stukatgr, (s, mv. -e) m., Z.
Sluckarbeiter. Stuckatur, (-«) v., Z. Stuekar-
heit.
Stulp, (-(e)s, mv. -e)m.,Stulpe,
Stii Ipc, (-n) v. (van een lioed), rand, omgeslagen rand in.: (van laarzen), kap v„ knieieder o.; Stiefeln mit-n,Z.Stütp- sliefel; (Kookk.) deksel o.; (Ilandsch.) ariusliik o. van een handschoen. Stulpen, (slftlple, gestulpt) bedr.
ww. enten Hut -, van een (omgeslagen) rand voorzien; Sliefeln -, van kappen voorzien; 2. ein Gericht -, dekken, een deksel doen op; ein Hutlerbrnd au f das |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tierden, stom worden, de spraak verlie
zen; (fig.) verstomd worden; (Spr.) er ist • wie ein Fisch, ein Salm ef-, zoo dicht als een pot; (Tooneelk.) -e Personen, personen die eene stomme rol vervullen, figuranten m. en v. mv.; -e Blicke, blik- keu die niets uitdrukken; -e Sünden, geheime zonden, zonden legen de na- tuur; -e Feile, snijvijl v.; (Spraakk.) -e Ituchslaben,stom,niet uitgesproken wor- dende; (Nat. lust.) •e Scknepfe, water- snip, rielsnip v. Stummel, Stummel, (s, mv.
Stommel, Stummel) o., Z. Stumpf; ein • Licht, een eindje kaars, 2. stompje, kort pijpje o. Stümmelchen,(verkl.) o.stompje
o., Z. Stummel
Sti\'nnmoln, (sliimmclle, geslüm-
mell) bedr. nw., Z. cerslümmeln, zer- stiiinmetn. Stummen, (slummle, getlummt)
o. ww., Z. rerslummen, Stummhoit, v., z. m. stomheid,
sprakeloosheid v., stilzwijgen o. Stümmler, (-s, mv. Slümmler) m.
veriinnker, knoeier ui. Stummwein, (-(e)s, mv. -e) m.
slechte, smakelooze wijn in.
Stümpel, Stuinpel, (s, mv.
Stiimpel en Stumpel) in. en o. stomp v.,
lop ui.; (liergw.) begin o. van de erls- waschplaats. Stümpeln, (slümpelte.gesliimpell)
o. ww. strompelen, trippelen; 1. beder- ven, te loor gaan, verslingerd worden; II. bedr. ww. den Metier -, met kleine blokjes vullen. Stumper, (s, mv. Stumper) m.
stumper, slakker, knoeier, beunhaas m.; (Sp.) domme zet m.; ein - in einer Kunst cf- sein, niet ver zijn in. Stümperei, (•«») v. knoeiwerk,
broddelwerk, werk o. van een school- jongeo. Stümperhaft, stümperm\'a-
SZig, bijv. nw. knoeierig,als een slum-
per; elic. - machen, als een schooljongen afknoeien; -e Arbeil,Z. Slümperei. St\\i.rapem,(sliimperte,geslümperl)
o. ww., m. h. knoeien; uuf einer Geige -, endig spelen; 2. bedr. ww. knoeien,
bijeen lappen. Stumpf, (-er, -sl) bijv. eu b. (van
een nies &), bot, niet scherp; (van den neus), slomp; -er Schwanz, afgeknot; -er Uesen, afgesleten, korl; -er Degen, stomp, afgeknot, zouder punt; -e Waffen, stompe wapenen; die ZHhne - machen, (van zure |
Stumpf, (-(e)s, mv. Stilmpfe) m.
stomp v., stronk in.; (Jachlw.) (van een hert),stomp v.,knobbel m.;(vaneen boom), slompv.,stronk in.; (dg.)mit -undSticl autrollen, mei wortel en sieel, geheel en al uitroeien; man bal da neder - noch Stiel i/elassen, men heeft niets laten slaan, al- les vernietigd. Stumpfblatterig, bijv. nw.(Pl.)
met afgeronde bladeren, met bladeren zonder punt. Stümpfcben, Stümpflein,
(verkl.) o. stompje, stronkje o.; 2. (.Nat.
bist.) stompe vleugel ui., onvolkomen larve v.; ,ï. afgekuotte kamschelp v. Stumpfeokig, bijv. nw. stomp-
hoekig, met een of meer stompe hoeken. Stumpfen, (slumpfle, geslumpfl)
o. ww., dj. h. slomp worden, bot wor- den; 2. bedr. ww. ein Pferd -, konstaar- len; Ilüumc -, geheel ontkiuinen, niets dan de slomp laten staan; ein ilesser -, hot maken; die Zahne -, eggig of stomp maken; (lig.) die Augen -, dof maken, verzwakken; die Stnne -, verstompen. Stumpf-ende, (-endes, mv.-ende)
o. bol eind,stomp eind o.;-/us; m.stom- pe »oel, horrelvoet m.; -gasse V. blinde straal v., slop o.; - haber in. haver v. met groote ronde konels. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stumpfheit, v., z. m.
stompheid v.; (van den geesl), domheid, onbevallelijkheid v.; |
botheid,
dofheid, (van de |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
oogeu), dofheid, zwakte v.
Stumpf-horn, (-horn(e)s, mv.
Itürner) o. (Uelfst.) helinvorinigc schelp
v.; -kante v. stompe kant, stompe hoek m.; -kantig bijv. nw. stomphoekig; -kegel ui. afgekuotte kegel ui.; -/."// m. platte kop ui., plat hoofd o.; (fig.) domkop, onbevatlelijk persoon, idioot ui.; -nase v. stompneus, stompe neus m.; 2. slomp- neus, persoon ui. met een slompen neus; Hitsig bijv. uw. een slompen neus heb-
bende; \'Schloss o., Z. \'hom; schieanz ui. korte, afgehakte staart ui.; 2. kort- sla.nl ui. (een dier). Stumpfscnwanzen, (stumpf-
schuanzle, yeslumpfschwanzl) bedr. ww.
ein Pferd -, Z. stumpfen (2). Stumpf-schwanzig, bijv. nw.
korlstaartig, ecu korten staart hebbende; •«tan in. stompzinnigheid, stompheid, domheid, onbevallelijkheid v.; angebore- ner —, idiotisme o.; -sinniy bijv. nw. stompzinnig, onbevattelijk; sinnigkeil v„ Z. sinii; \'teerden o. bot worden, slomp worden; • winkel m. stompe hoek m.; • winklig bijv.nw. stomphoekig;-zahn in. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
;en; die Perrücke au f den
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lei
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
andere
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kopf -, onhandig zetten,opwerpen; 5. Z.. vruchten), eggig of slomp maken; (fig.).stompe land m.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
neigen. \\den Geisl ef~ - machen, stomp, dof ma-I
Sliïlpur, (-s, mv. Slülper) m. hij ken, verstommen, verzwakken; jem. -
die de randen aan hoeden, kappen aan\'machen, overbluffen, doen verstommen;) laarzen maakt \\er isl alt und -. oud cu afgeleefd; - wer- Stülp-handSChuh, (-(e)s, mijden, bol worden; (l\'l.) -es lltalt, afge-
-e) in. handschoen lu. met groote om- rond, met afgestompte punt; -er Sparren, |
StUmpler, (-j, mv. Stümpler) m.,
Z. Stumper. Stündchen, Stündlein, (ver-
kl.) o. uurtje o.; il. lesje o., Z. Slunde.
Stunde, (-«) v. uur o., stond m.;
eine • beslimmen, een uur, een tijd be- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
slagen; -hut ui. hoed in. niet rand; -leder gebroken spar; (Wisk.) -er WiH*e/,stom- palen; ion Stund\'an, van stonden aan, vau
o. (Sr hoen ui.) kapleder o.; -nuse m. wip- pc hoek; -er Verstand, bekrompen, gering dit oogenblik af, oogenblikkelijk^erfe-, neus m.; stiefel ra. kaplaars v. verstand; -er Hein, smakeloozc wijn;\\vnn - zu -, van uur tot uur, ieder uur; Stumm, (•er, si) bijv. en b. stom, (Zeew.) -er Segler, slechte zeiler; -es\\zur-, dadelijk, aanstonds, onmiddellijk;
sprakeloos, niet kunnende spreken; (fig.) Pferd, afgewerkt; (Hoefsin.) -e Schenkel,\'alle -n, ten allen tijde; die - des Wieder- zwijgend, duf, bedwelmd, ver touid; - recht. |s«A««s,liet uur des nederziens, heloogen- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stü.
|
Stu. 1225
|
||||||||||||||||
|
Stü.
|
|||||||||||||||||
|
Styndlich, bijv. en b. elk uur, om
het uur, van een uur. St\\mze, (-n) v. hoog vat o.
Stupend, bijv. nw. verbazend.
Stupf, (-e)s, mv. -e) m. prik, stoot
slomp m. Stupfel, (s, mv. Slupfel) va. prik-
kel, prikstok, slok m. om vee Ie drijven. Stupfelig, stüpfelig, bijv. nw.
pokdalig, mottig.
Stypfen, (slupfte, gestupfl) bedr.
ww. een stool, duw, slomp geven; ein 1\'ferd nut der Spieszgerle -, met de kar- wals slaan; einen Ochsen -, prikken, met den prikstok voortdrijven. Stupfer, (-s, mv. Slupfer) m. hij
die prikt, stoot &, Z. slupfen. Stuppe, (-n) v., Z. Werg.
Stuppwachs,(-es) o.,z.m.maag-
den was, slopwas o. en v. Stupson, {stupste, gestupst) bedr
ww., Z. slupfen. Sturm, (-(e)s,mv.6\'/iirme) m.storm
hevige wind in., onweder o.; reiszender -, orkaan ni.; plötilicher -, windvlaag v., plotseling opkomende storm in.; (lig.] getier, geraas, leven o., schok, dwarlwind sterke aandrang m., woeden, razen o. den - abuenden, den storm afwenden; |
stormenderhand innemen; -d in ein Haus
eindringen, met geweld indringen in &, binnenstormen; II. o. zclfst., Z. Slurm. Stürmcr, (-s, mv, Stürmer) va.,
-in, (-nen) v. beslormer in., beslorm- ster v., stormlooper, vechtersbaas m.,liij, zij die veel getier maakt; 2. Z. Bilder-, Himmehstürmer; 3. Z. Renommisl; i. (gemeenz.) groole driekante hoed, steek m.; (lig.) Z. Slurmuind. Sturm-fahne, (-n) v. stormvlag,
slormvaan ».; -/<i.m o. stonnvat, kruid- vat, brandvat, waterval o.; 2. Z. Feuer- lass; -fesl bijv. nw. tegen storm bestand; (lig.) standvastig, onwrikbaar; -/i«cA m. stormvisch m.; (Nat. hisl.) butsknp, boolskop, noordkaper m.; -flusche v. met kruit of brandbare stoffen gevulde flesch v.; -//11/A v. Innige vloed, springvloed 111.; •fock ra. (Zeew.) storinfok v.; -galtero. valpoort, stormegge v.; -glocke v. storm- klok, brniidklok v.; -hafenm.,Z.-ftasche; •haken m. stormhaak m.;-hafpelv. Frie- sche of Spaansche ruiler m.; -haube v. (Krijgsw.) stormhoed, helm m.;-Au/ m., Z. -liaube; (l\'l.) wolfswortel m. Sturmig, bijv. nw. stormachtig,ge-
lijk een storm, onstuimig Sturmigel, (-igel$, mv. -igel) m.
op de beslormers geworpen balk met stc- kels. Stürmisch, bijv. en b. slormach-
lig, stormend, onstuimig; (Zeew.) on- sluimig, hol; (van personen), onstuimig, woedend, driftig, woest; -er Kopf, .lrifl- kop ra.; -es Wem, onstuimige inborst v. Sturra-kolbcn, (-kolbens, mv.
•kolben) ra. vuurkolf v.;-truii: in. (Vuur- w.) zwermkrans in.; -kreuz o. kruis o. van vuurwerk; -krone v. (K. g.) rauur- kronn v.; -krug m., -kanne v. met kruit nf brandbare stoffen gevulde kruik, kan v.; -kufe v., Z. -fass; -luuf ni., -laufen o. stormloopen o.; (fig.) onstuimige loop m.; -liu(er m. stormlooper, beslormer m.; -leiler v. slormladder v.; 2. brand- ladder ».; (Zeew.) enlerladder v.; -los bijv. nw. kalm, stil, bedaard, beschut te- gen den storm; -lücke v. bres v.; -mewe v. raanlelmeeuw v.; 2. Z. -vogel; -pfahl va. slorinpa.il 111., palissade v.; -pfeil m. slormpijl ra.; -pforte v. in den storm ge- sloten raam o. in de kajuit; -reif, -ring m. ring m.van vuurwerk; sack va. brand- zak m.; schild 111. schild, harnas o. der besloriners; schlag m. gelui o., slag in. van de alarm- of brandklok; schritt m. m. slorinpas m.; schualbe v., Z. -vogel; segel o. stormzeil o.; il. uoodzeil o. eener galei; spiesz o., stunge v. (Krijgsw.) slormlaus v.; sleigen o. beklimming v. met stormladders; -lopf in. met kruit of brandbare stollen gevulde pot ia.;-umwir- bett, -umtobt bijv. nw. door een woe- denden, razenden storm geslingerd; -ver- kündiger, •vogel ra. stormvogel in.; -u>et- ler o. stormachtig we(d)er o., storm in.; •uind in. stormwind, storm, orkaan m.; •zeug o. storraluig o., alles wat bij eene bestorming uoodig is. Sturz, (-«, mv. Slürze) m. val m.,
omvervallen o., slorliug, neerslorting v.; |
||||||||||||||||
|
blik o. i. wann einst seme -, .<n« Slünd-
lein kommen uird, wanneer eenmaal zijn laatste uur zal komen; :ur ungelegenen -, op ongelegen tijd in. of uur; II. les f., onderwijs o.; - geben, hallen, les geren, onderwijzen; luleinische -, Lalijnsche les, les in het Latijn; (Kahell.) die -n,lijdgo- dinnen, uurgeleidsters, Horen v. mv.; III. uur o. gaans, afstand in. van een uur; es tind zuei -n bis daltin, liet is twee uren hier van daan. Stunden, (ttundele,getluadet)]teir.
ww. een lijd bepalen; \'2. uitstellen. Stundea-blume, (-n) v. ket-
inia v. met veranderende bloemen, bloem
v. van een uur; -brell o. (Zeew.) Jol- board o.; •fuhrerinnen v. mv. (Kabell.) lijdgodinuen, uurgeleidsters, lloren v. mv.; -geber, —in, hij, zij die les geeft, privaat-onderwijzer m., onderwijzeres v.; •gebet o. (Kath.) uurgebed o.; -geld o. geld o. voor lessen; -glas o.,Z. Sanduhr; •glocke v. klok v. die de uren aanwijst; il. klok, bel v. die bij het begin der les geluid wordt; -göltinnen v. mv. (Kabell.) Z. \'fuhrerinnen; -haller, —in, Z. -geber «JrV sraul o. welriekend bduskruid o.; •kreis ai. uurcirkel m.; -kreu; o. uurzuil v., zonnewijzer DJ. in de gedaante van een kruis; -lang bijw. — marlen, uren lang, gedurende geheele uren; ein —es Gebel, gebed o. dat uren duurt, einde- loos; -lauf va. loop ui. der uren; -lehrer in. privaat-onderwijzerVn. die per uur, per les betaald wordt; -linie v. verdeeling v. der uren op een zonnewijzer; (Bergw.) uurlijn v.; -musz o. wijze v. om met uren (gaans) te meten; 2. uurmeter, horome- ler ra. (een werktuig); -messung v. uur- metiug, kunst v. om de uren al\' te me- ten; -rud o. (Uurw.) uurrad o., uurcir- kel, uurwijzer va.; -ring ra. uiirring ui.; •rufer m. hij die de uren afroept, nacht- waker ui.; saute v. uurcirkel, uurwijzer, zonnecirkel ra.; 2. mijlpaal m.; scheibe v. (Zeew.) (van hel kompas), streek v.; •schlag ra. klokslag ra., slaan o. van de klok; mil dein —e ankommen, met hel slaan der klok, met klokslag aankomen; schuil ui. (Slerrenk.) uurvoet in.; -sei- ger m. horloge, uurwerk o., klok v., lijdwijzcr ra.; slab ra. staaf v. van den zonnewijzer; stoj\\el v. schijf v. voor hel slagwerk; slein ni. mijlsleen, stee- neu mijlpaal m.; •tafel v. (Slerrenk., Zeew.) uurlafel v.; 2. lijst v. der lessen; •uhr v. uurwerk o., klok v. die de uren aanwijst of elk uur slaat; -terzeichnitt o., Z. -lafel; -weise bijv. en b. per uur; \'2. per les; 3. per afstand va. van een uur, in uren gaans; -unser in., Z. seiger; \'2. Z. -zeiger; -winkel ui. (Slerrenk.) uur- hoek va.; seichen o. (voor privaat-ondei- wijzers), kaartje o., voor eene les; -zeiger ui. uurwijzer in.; 2. Z. Sanduhr; 3. Z. Sonnenulir; (Slerrenk.) u uraan wijzer ui.; •zette! m. aanwijzing v. van den tijd van vertrek der poslen &; -zirketm.;7..kreis. Stunder, (•», rav. Stander) in. hij
die een termijn bepaalt, uitstel verleent. Stündig, bijv. en l>. van een uur,
een uur dureude, een uur laag. |
|||||||||||||||||
|
70
|
|||||||||||||||||
|
(van de hartstochten),hevigheid, onstui
uiigheid v.; 2. alarmklok, slormklok v.; •liiulen, de alarmklok luiden; 3. (Krijgs- w.) aanval, uitval in.; -laufen, storm loopen; mii - ««ne/imen,stormenderhand innemen; - schlagen, blasen, hel sein ge- ven lot den aanval. Sturm-anlauf, (-(e)s) m., z. ra.
aanval, uitval ui.; -bulken, -b[l)ock ra (Krijgsw.) Kriesche ruiter, Spaansche ruiter ra.; 2. slormraui m.; -bunder o. mv. (Krijgsw.) sloriuband ai.; -bretl o. (Krijgsw.) slorinplank v.; -brücke v. storiubrug, valbrug \\.;-colonne v„ -com- mando o. colonne v. die aanvalt, bcstor- mers m. mv.; -dach o. slorradak o.; •deich ra. (Waterb.) keerdam in., Z. tiiiincndeich; -drommete v. lrompetge- schal u. als teekeu van aanval, slormbla- zen o.; -egge v.egvoruiig paalwerk o. met ijzeren punten om de beslormers af Ie weren, valpoort v.; -eile v. vliegende haast v. Stiirmen, {stürmte, gestürmt) o.
ww., ni. h. (van hel weder), stormen, onstuimig zijn, stormachtig zijn; es stürml gcwaltig, het stormt geweldig, er waait een hevige storm; it. (van den wind) hevig waaien, stormen; 2. Z. Sturm(luu- ten); 3. (Krijgsw.) \'/.. Sturm(laufen); au f jem. -, toestormen, toesnellen, (lig.) iein. in o l vragen & bestonnen.laslig valien;»ia» hut oft in ihn gestürmt, men heeft hem dikwijls bestormd; uu/\' seine Gesundheit los -, de gezondheid geweld aandoen; it. va. s. in dus timmer -, biniienstorraen, vliegen, ijlen; II. bedr. ww. Bitder -, ver- brijzelen; ein //au», ein Zimmer -, met geweld openen; eine Thüre -, openstor- uieti, stormloopeii tegen; ei\'ie Studt -, bestormen; ein Luger -, stormenderhand aanvallen; ein -der, beslormer, aanvaller; eine Studt -d, tuit -der Hand erobern, |
|||||||||||||||||
|
1226 Stü. Stu. Stü.
|
|||||||||
|
- eines Wassers, waterval m.; (fig.) val
ra., buiteling, neerstorting ».; einen har ten, schweren - fAun,eenzwaren,gednch- ten val doen; it. einen - Aaien,eeneharde proef doorslaan; er isl seinem -e nahe hij is zijn val, ondergang nabij; das Haus isl dem, -e nahe, het huis dreigt in tv storten; ein Glas mil einem -c auslrtn- ken, in eeuc teug v. uitdrinken; 2. (van eene kas), nazien o.; (Bouwk.) (vandeu- rcu &), bovendorpel in.; (van eenschoor- stecn), schoorsteenmantel m.; (Zad.) Z. •stange;ö. (van een berg), steille v., af- grond ra.; (Bergw.) Z. Stürze; (Sm.) dubbel plaatijzer o.; 4. Z. Stumpf; 5. (van reeën, herten), korte staart m.; (Waterb.) afgehakt eind o. der rijslak- ken bomen. S t ü rz- acker, (-ackers, inv.-icker)
in. na hel braakliggen voor de eerste maal beploegde akker ui.; -bach m., Z. Giesibach. Sturz-bad, (-ftarf(e)s, mx.-bider)
o. stortbad, druipbad, gietbad o.; -baum m. (bij harddraverijen), sluilboom ra.: •becher m. beker m. met klapdeksel;(ng.) zuiper, dronkaard in.; -blech o. geslagen ijzer, plaatijzer o.; -bühne v. losplaats v. aan de mijnen; -drohend bijv. nw. drei- gende te vallen, in te storten. Stürzchen, Stürzlein, (veikl.)
o. dekseltje o., Z. Stürze.
Stürze, (-n) v. (Bergw.) helling v.
om te lossen, plaats v. tot hel vullen der tonnen; 2. deksel o., stolp v., Z. Sturz; (aan den ploeg), staaithoot o.; (Bak.) koperen doofpot m.; -becherm.,7.. Sturz becher. StÜrzen, (slürzle, geslürzl) o. ww.,
m. I. vallen, neervallen; zu Boden -, op den grond vallen, omvervallen; in einen Abyrund -, neerstorten; com Pferde -, vallen, afvallen, buitelen; er stürzle mil dem Pferde, zijn paard viel onder hem; (van water), vom Felsen -, neerstorten: (van roofvogels), neervliegen, toeschie- len; II. bedr. ww.jem., etui. -, neersmij- ten, doen vallen, omverwerpen; einen Feind zu Boden -, neerslaan; jem. -, in\'s Verderben -, iem. in het verderf slorten, ongelukkig maken; einen Minister -, doen vallen, noodzaken zijn ontslag te nemen: geslürzl werden, buitelen, duikelen; in\'s Klemt -, storten, dompelen; 2.ein Gefdti -, omkeeren, leeggiclen; (Hand.) die Kasse -. nazien; die Glüser -, ledigen; ein Glas Wein hinunler -, naar beneden gooien, uitdrinken; eine llaube auf den Kop/ -, op bet hoofd zetten; einen Vor- liang, einen Weiberrock -, omkeeren; (Kookk.) gestürzte Eier, spiegeleieren o. inv.; das Gelreide -, verschieten, om- schndden; (l.andb.) einen Acker -, voor de eerste maal beploegen; einen Deckel auf ein Gefass -, opdoen; III. wed. ww. sich in ein ïimmer -, eene kamer bin- iienstormen; sich auf jem. -, op iem. Ioü- schieten; (Bergw.) sich in\'s Liegende, Hangende -, (van een gang), van den muur, van bel dak afgaan, liggen, han- gen; sich in einen Abgrund -, zich slor- ten, zich werpen; sirA in\'s Wasser -, in |
hel waler springen; sieA injems. Arme -,
zich in iems. armen werpen. Stürzel, (-s, mv. Slürzel) o. en m.
stompje, eindje, algebroken stnk o. StÜrzeln, (slürzelle, geslürzell) o.
ww, struikelen, bijna vallen, dreigen Ie vallen. SiÜrze-ort, (-orl(e)s, rav. -oi/e
of -örter), -platz, (-plalzes, mv. -p/d- tze) m. (Bergw.) losplaats v. Stttrzer, (-s, mv. Stürzer) in. hij
die stort, valt &. Z. slürzen; (Bergw.) mijnwerker m. die het erts & kruit en lost; 2. deksel, klapdeksel o.; (Leid., I\'rov.) blikken plaal ».; (gemeenz.) Z. Sturzbechcr (lig.). Stttrzfass, (-/us»es,mv. -fiisser) o.
(Kookk.) vergietlest v. Sturzfrei, bijv.nw. vast,vaststaand,
buiten gevaar van te vallen. Stürz-gut, (-gut(e)s, mv. -guter)
o. (Zeew.) goed o. dat in een schip niet gepakt maar gestort wordt; -haken m. haak m. om de ton in de mijn te grijpen en om te storten; -karrcn in. stortkarv.; •leder o. (Zeew.) staarlriein in. Sturz-mewe, (-n) v. bruine roof.
meeuw v.; 2. slonnvogel m.; -plalz m plaats v. iu de mijn tot het uitstorten der kolen; -rad o. rad. wiel o. lol liet uil storten der gevulde iiiijntonnen; -raum in., Z. -plalz. Stttrzregen, i-regent, mv. -reocn
m. stortregen, plasregen m. Sturz-schaufel, (-n) \\. groote
schnp v. lol het omwenden van graan;
•schürze v. keten in. van den slorlhaak Styrzsec, (secs, mv. -scen) m.
(Zeew.) slorlzee v. Sturz-8tange,(-n) v.bovemlrcm
pel, bovendorpel m. eener deur &; stall v., Z. -platz. Stüt\'ZStatt, (-sld»e) v. plaats v
waar aanschoten wild neervalt; -tiog m. bak in. om hel ertsslib in den oven te werpen. Sturzweg, (-(e)s, mv. -e) ra. zeer
sleile weg m. Styte, (-n) v. merrie v.
Stuten-fiillen,-fohlen, (-fcn*
mv. -/en) o. inerrieveulen o., jonge mcr- rie v.; •halt in. hals.nck in. eener merrie dunhalzig paard o.; -meisler in. opzich- ter in. eener stoeterij; •knecht in. stoe- lerijknecht in.; -milch v. melk v. eener merrie, paardemelk v.; -zitse v. speen v., uierlepel m. eener merrie; (l\'l.) nio- rille v. Stuterei, (-e«) v. sloeterij, paar»
donfokkcrij v.; -kncchl m., Z. Stulen- knechl; -ccrtcalter ui. bestuurder in. eener stoeterij. Stut-fiillen, -fohlen, (-lcns,
mv. -/en) o., \'L. Stutenfüllcn; •hengst in. dekhengst in. Stutz, J-im, ui v. -<•) m. kort lichaam
o., stomp v.; it. Z. -büchse; (van een hoed), vorm in.; (van een helm), veder- bos in., pluim v.; 2. (gemeenz.) onvci - |
||||||||
|
wachte slag in.; auf den -, eensklaps,
plotseling, onverwachts. Stutzarmel, (-a>me/s,niv.-<ïr»Be/)
in. korte mouw v. Stütz-balkea, (-balkens, mv.
•balken) m. stut. schoor m., zolderrih v., vloerbalk m.; -band o. (aan een balk), stennband in. Stutz-bart, (-ftar<(e)s,mv.-«a\'»7e)
m. knevel,knevelbaard m.;-»oe4m. prui- kcnbol m.; -bi~tchscy. korte buksv., zink- roer o., karabijn v. Stutzchen, (-«, mv. Stulzchen) o..
Z. Stutischuh; il. Z. Stutzarmel; (l.amlli. vaatje, klein vat o., kleine kan v.;it. kleine ketel in. met platten bodem. Stutzchen, Stützlein, (vnkl.)
o. stulje, schoortje o., Z. Stülze (I. 2.). Sttttze, (-n) v. steun, slut, slat-
balk, schoor, steunpilaar in.: (Tuinb.) staak v.; einem Baume $• eine - geben, een boom & stutten, een staak zetten hij; schrag stekende -, schoor, schoorbalk m., schoorhouto.; (Zeew.) oor o., klamp in., masiwang v.; (fig.) steun m., hulp, bescherming, ondersteuning v.; er isl die • dieser Familie, hij isdesleun&;(Mejt- k.) (van een hoek), sinus m.; 2. Z. Stutzchen (l.andb.). Stutzen, (stulzle, gestutzt) o. ww.,
in. A. (van bokken), slooten; mil einan- der -, elk. slooten; mil Gldsern -, aau- stooten, klinken; (liergw.) (van de ton), aanslooten, blijrtu hangen, blijven ha- ken; (fig.) über etw. -, zich verwonde- ren, verbaasd, verwonderd zijn, verbaasd opkijken; (gemeenz.) de ooren opsteken, groote oogen opzelten; in der Rede-, versteld blijven stilstaan; (Jacblw.) die- ser Ilund slutzl, til ij ft staan, vindt hel spoor niet; 2. (I\'rov.) pronken, pralen, Z. Slaal(machen); II. bedr. ww. korten, korler maken, verkorten, Z. abslutzen; einem Vogel die Flüqel -, een vogel korl- wieken; jemn. die Haarc -,knippen;einen haum -, toppen; eine Hecke -, scheren; 2. einen Hul -, opslaan, opmaken. Sttttzen, (stülzlc, gestülzl) bedr.
ww. ein Haus -, slutlen, schragen, scho- ren; eine Maucr -, schoren, onderstntteii; mil Slrebepfleilern -,onderstutien,onder- schragen, schoren, van slutlen voorzien; ein Gewólbe tf" auf Sinten -, doen rusten, doen slennen, opvangen; (l\'l.) gestülzl, ondersteund, onderslut; (lig.) seine Mei- nung auf etw. -,docn steunen op; 2. wed. ww. sich mil den Armen, den Ellenbogen auf etw. -, leunen op; (fig.) sich auf etw. -, zich gronden, berusten op. Stutzer, (-s, mv. Stulzer) m. salel-
joiiker,(gemccnz.) saletrekel, pronker, lal ra.; (Sm.) aambeeld o. der spijkersme- len; (Sleenb.) korte mop v. Sttttzer, (-s, mv. Stutzer) m., -in,
(-uen) v. hij, zy die steunt, leunt &, Z. sluizen. Stutzerchen, Stutzerlein,
(verkl.) o. pronkertje, fatjeo., 1.Stutzer. Stutzerei, (-c«) v. gang on., hou-
ding v., handelwijze v. van een salcljon- ker. Stützgewachse, o. mv. (Hl.)
|
|||||||||
|
Suc. 1227
|
|||||||||||
|
Sub.
|
|||||||||||
|
Sua.
|
|||||||||||
|
v., geldelijke hulp, ondersteuning v., on-
derstandsgelden o. mv. Substantialit&t, (-en) ?. zelf- standigheid v.
Substantiv, (•(«).«, mv. -e) o.
zelfstandig naamwoord o. Substantivisch, bijv. nw. aU
zelfstandig naamwoord. Substanz, (-e«) v. zelfstandigheid
v., we/.en o.; (lig.) wezenlijke inhoud ni., kern v., gewichtigste v.; in -, in hel kort. Substr.ntiell, bijv. nw. zelfstan-
dig, we/i ui ijk, werkelijk. Substiren, (subslirle, substirt) o.
ww. uithouden, uitslaan; 2. legenwoor- dig zijn. Substitueren, (subsiiiuirtc, tub-
stiluirl) bedr. ww, in de plaats stellen, doen vervangen. Substrat, (-(e)s, [mv. -e) o. vloer
m., onderliggende deelen of planken v. mv.; it. steigerwerk o.; 2. doek o.; 3. onderhavig geval, gegeven onderwerp o. Substylarlinie, (-n) v. (Zonne-
w.) wijz»ilijn v. Subterfugium, (-J, mv. Subier.
fugien) o. uitvlucht »., voorwendsel o. Subtil, (-er, si) bijv. en b. lijn,
dun, teedcr, scherp, doordringend, los; (lig.) (van personen),scherpzinnig, vlug, behendig, spitsvondig; it. loos, slim, ge- slepen, listig, sluw, subtiel. Subtilisjren, (snbtilisirtc, subli-
lisirl) bedr. ww. fijner maken, dunner maken, verfijnen, verdunnen, scherpen; 2. o. ww. uitpluizen, haarkleoven, mng- genziften. Subtilitgt, v., z. m. dunheid, lijn-
heid, leerheid ».; (fig.) behendigheid, vlugheid, scherpzinnigheid v. SubtractiQn, (,-en) v. (Rek.) af.
trekking v. Subtrahendus, (onb.) m. getal
o. dat afgetrokken moet vvoaden. Subtrahent, (-(e)s, mv, •«),
Subtractor, (-s, mv. -en) m.(Rek.) aftrekker m. Subtrahiron, {sublrahirte, sub\'
Iralurl) bedr. ww. aftrekken, vermin- deren. Subveniren, (subcenirte, subve-
nirl) o. ww. te hulp komen, bijspringen. Succade, (-n) v. gekonlijnte ci-
troenschil »., sucade v. Succodan, bijv. nw. opvolgend.
Succesign, (-en) v. (in een ambt),
opvolging, vervanging v.; (Ger.) erfop- volging, successie v. Successigns-fahig, bijv. nw.,
Z. erlifahig; -krieg m. (Gesch.) erfopvol- gingsoorlog, successieoorlog 111.; -rechl o. recht o. van erfopvolging; it. belasting ?., geld o. voor de inbezilnemingeenererfe- nis, successierecht o. Succurs, (-»s) m„ z. m. hulp v.,
bijstand 111., ondersteuning v.; (Krijgsw.) hulptroepen 111. mv. Succursale, (•») v. hulpkerk, bij-
kerk v. Suche,(-n) v.,Z. suchen; (Jachtw.)
zoeken, siiullelen, opsporen; 2. (van den jachthond), luchl v., reuk m.; 3. Zeil |
|||||||||||
|
gronden ui. mv. ter overtuiging of over-
redlog. Subaraton,". mv. verzilverde (ko-
peren of ijzeren) muntstukken o. mv. Subaltern, bijv. en b. onderge-
sclnkl; -o/fic:er m. (Krijgsw.) ondero(G- cier m.; it. tweede luitenant m. Subarrendator, (-s, mv. -en) m.
onderpachtcr m. Subbass, (-cs, mv. -e) m. (Org.)
pcdaalregisler o. Subdelegat, (-en, mv. -en) m.
tweede afgevaardigde m. Subdiakonus, (onb.) m. onder-
iliaken, subdiaken m. Subdititius, bijv. nw. ondcrge-
schovcn. Subhastation, (-cn) v. publieke,
gerechtelijke verkooping v. Subhastiren, (subhaslirle, sub-
liaslirl) bedr. ww. publiek, gerechtelijk vcikoopen. SubitO, bijw. spoedig, snel, plolse-
ling. Subjekt, (-e).«, mv. -e) o. onder-
werp o.; it. persoon, mensen m., voor- werp o. Subjektiv, subjektivisch,
bijv. en b. tot het onderwerp belioorend,
persoonlijk, eigendoiiimelijk, innerlijk, subjectief. Sublim, bijv. nw. verheven, hoog.
Sublimat, (•(*)», mv. -e) o. subli-
maat, bijlend sublimaat, tweede chloor- kwik o. Sublimiren, (ntblimirte, subli-
mirt) bedr. ww. (Scheik.) opdrijven, 0111- hoog drijven, vluchtig maken. Sublimirung, v., L. sublimiren.
Sublimitat, v„ z. in. verbeven-
beid, hoogheid v., verhevene o. Sublunarisch, bijv. nw. onder-
maansch, onder de maan aanwezig, aardsch. Subnormallinie,(-n) v.(Meetk.)
sulinonnaallijn V.
Subordinatign, v., z. m. onder-
geschiklbeid, gehoorzaamheid, afhankc- ijklieid v. Subordiniren, (subordinirlc, sub-
ordinirl) bedr. ww. ondergeschikt ma- ken, afhankelijk maken. Subrepiren,(s«iirepii\'ie,suiirep!>/)
bedr. ww. ter sluik verkrijgen, sluiken, nderkruipen, bij verschalking of verras- sing krijgen. Sub rysa, onder de roos, in hel
geheim, verbloemd. Subscribent, (-cn,mv.-e») ui. in-
leekenaar, geabonneerde m. Subscribiren, (subscribirte, sub-
icribirl) o. ww. inlcekenen, zich abon- neeren. Subscriptign, (-en) v. inteeke-
ning v.,abonnement o.; sanzeige v. pros- pectus 0. Subsellien, v. mv. zitbanken v.
mv. der toehoorders. Subsidiarisch, bijv. en b. bij
wijze van subsidie, ondersteunend, hel-
peml, bevestigend. Subsidien, o. mv. subsidie o. en |
|||||||||||
|
stcungewassen, gewassen o. mv. die gc-
schikt zijn om andere te steunen. Stutz-glas, (-glases, mv. -glaser)
o. glas o. met korten,dikken voet, kelkje o.; -gul o. boerenplaats, hofstede, hoeve v. die beleend, geruild,gedeeld mag wor- den; -haken m. houvast v.; -handschuh m. polsmofje o., want v., handschoen in. zonder vingers. Stützholz, {-hokcs, mv. -hölzer)
o. steiinhont o., /.. Slülze. Stutzig, bijv. nw. verwonderd, ver-
baasd, verrast, besluiteloos, versteld, ver- legen, onthutst; -es Pferd, schichtig; - werden, zich verwonderen, verbaasd staan; (lig.) koppig, hoofdig, weerspannig; -keit v. verwondering, verbazing, verrassing v.; (lig.) koppigheid, weerspannigheid v. Stutz-kopf, (-kopf(e) s,mi.-kipfe)
ui. kaalkop m., hoofd o. met kort afge- sneden haar; (lig.) koppig, hardnekkig, weerspanning persoon; (Kat. hisl.) har- derviscb m. Stutzlich, bij\\v.(Prov.) oogenblik-
kelijk, onmiddellijk, dadelijk, aanstonds. Stytz-maschine, (-«) v. werk- laig o. otn paarden te koristaarlen; -ohr o. kort gesneden oor; Pferd mit —en, ge- kortoord paard o.; .perrücke v. ronde pruik v. Stytzpunkt, (-(e)i, mv. -e) in
steunpunt o. StUtZ-rohr, (-rohr(e)s,mv.-röhre)
o.,\'£.-büchse; scheren. (Kelelni.) schaar v. die aan een eind vastzit; schuanz m geknotte staart; (Kijk.) kortslaart m.(een paard). StUtzstempcl, (-pels, mv. .pel)
ni. (Uergw.) sleunhout, schoorhout o., sleunstempel in. Stutzuhr, (-en) v. uurwerk o. zon-
der gewichten, pendule v. Stygisch, bijv. nw. tot den slijx,
de onwereld behoorende, Z. Styx; ((ig.) invretend, ontbindend, oplossend. Styl, (-(e)s, mv.-e)rn. stijl, schrijf-
slijl in., schrijfwijze v., sclirijflranl ui. (Bouwk.) stijl m.; (Schild.) bijzondere behandeling v., stijl, trant in., kunst- smaak m.; (Tijdr.) stijl in., tijdrekening v. Stylisiren, (nylitirie, ttyluiri) bedr. ww. een goeden stijl geven, naar de knust schrijven, een goeden stijl schrijven. Stylist, (-en, mv. -en) m. hij die
een goeden stijl heeft, schrijver, leller- kuudigc, stylist m. Stylistisch, bijv. nw. naarde ver-
eischlen van den stijl, den stijl bclref- fende. Styptiach, bijv. en b. samenlrek-
kend, verstoppend, bloedstelpend. Styx, (-es) m., z. m. stijl m., rivier
v. van de onderwereld; 2. schimmen- rijk o. Suada of Suadc, (onb.) v. (r\\i-
bell.) Suada, godin v. der welsprckend- heid; (lig.) gave of gaaf v. der overre- ding, welsprekendheid v.; (Scherts.) welbespraaktheid v., vloed in. van woor- den. Suasorion, v. mr. redenen v. mv.
|
|||||||||||
|
Sum.
|
||||||||||||
|
Süd.
|
||||||||||||
|
1228 Sud.
|
||||||||||||
|
Sudeler, (-s, mv. Sudeler) m., Z.
Sudler. Si.idolhaft, bijv. nw. morsig, on
zindelijk, vuil, onrein, knoeierig. Sudslig, bijv. en h.,7.. sudelhaft;
-e Arteil, smerig werk o; it. knoeiwerk o. Sudel-koch,(-t\'>e/i(e).v.inv.-A-<ïc«e)
in. onzin lelijke kok, gaarkok m.;-/.öc/ii« v. onzindelijke keukenmeid, vuile kook- ivonvi v.; -kocherei, -kiïche v.onzindelijke pot in., poespas in.; it. knoeiwiukel in.; •rnagd v., .mensch o. (Volkst.) vuilpocs, slons v.; -maler m. klailschiider in. Sudoln, [suilelle, gesitdell) o. «ra.,
in. h. en bedr. ww. morsen, knoeien, slobberen, slecht afwerkeu;(Schilil.) klad- len; (Urukk.) vuil, slechl afwerken; im Schreiben -, knoeien, kladden. Sudel-papier, (-(e)s, mv. -e) o.
klad, klad papier o.;-«\'<iic/ie v. vuile wascli
v..onzindelijk behandelde wasch v.; -werk o., Z. Stutclei. Südön, (-») in., z. in. zuiden o.;
gegen - reiseit, naar bet zuiden reizen. Siidor, bijv. nw. zuidelijk, Z. »iid-
lich. Süder-breite, (-n) v. (Sterrenk.,
Aardr.) zuiderlireedte v.; -kreis in. zuid- poolcirkel in.; •kreut o. (Sterrenk.) ztii- lerkruis o. (een sterrenbeeld); -S0nne v. (Zeew.) middagzon v.; 2. Z. Sudoster. sontie. Süd-friichte, v. mv. vruchten v.
mv. van hel zuiden; -gegend v. zuiden o., zuidelijke streek v.; -krcis m. steenboks- keerkring in.; il. zuiderkring m.; -/onii o. zuidelijk land o.; -ldnder, —in, bewoner m., bewoonster v. van een zuidelijk land; -ldndisch bijv, nw. van een zuidelijk land, tot de zuidelijke lauden behoorende. Sudler, (•». mv. Suller) in.,-in,
(-ne«) v. morser, knoeier, broddelaar, kladder in., raorsster, knocisler, brodde- laarster v.; 2. Z. Sudetknpf, Küchenjunge, Kiiclienmaijd; 3. (Urukk.) boekdrukkers- leerling in. SiidUch, (-er, -sl) bijv. mv. zui-
delijk, in hel zuiden gelegen; die -en binder, de zuidelijke landen; der Wind ist -, de wind is zuid. Süd-licht,(-(e)s,mv.-e) o. zuider-
lichl o.; -ust in. zuidoosten o.; -osler- sonne v. (Zeew.) 9 uur des morgens; •ösllich bijv. nw. zuidoostelijk; it.naar hel zuidoosten gelegen; -oslwind in., Z. -os/ 2. zuidoostenwind in.; -pol in. zuidpool v.; -punkt m. zuidpunt o.; -see v. Zuid- zee, Stille Zee v.; -seite v. zuidzijde v il. Z. Millagsseile; siidost m. zuid-zuid- oosten o.; 2. —wind zuid-zuidoosleu wind in.; süMcest ril. zuid-zuidwesten o.; 2. —wind m. zuid-ziiidweslenwind in.; -theil o. zuidelijk deel o.;-/Aor o zuiderpoorl ».; -volko. zuidelijk wonend volk o., Iiewoners in. mv. der zuidelijke lande. ; -ivarts bijw. zuidwaarts, naar het zuiden; -wasser o. zuiderslrooui in.; -ivell v., Z. -land; -west m. zuidwesten o.; (Zeew.) — juin Suilen, zuidwest tenzui den; 2. —wind m. zuid-zuidweslenwind m.; •loeslersonne v. 3 uur na den midda •wind m. zuidenwind in. |
Suffeten, m. mv. rechters m. mv.
in het nude Carthago, suffeten m. mv. Suifragon, (-(e)s, mv. -e), -bi-
SChof, (-bischof(e)s, mv. -6ise«ó/e)m. plaatsvervangende bisschop, wijbisschop, coadjutor m. Suggestivfrage, (-n) v. (Ger.)
trikvraag v.
SuggestUS, (onb.) m. redenaars-
esloelle o. Suhllache, (-n) v. (Jachtw.) poel, plas 111. waar zich hel wild ophoudt. Sühn tltar, (-allar(e)s, mv. -o//n-
re en •allure) in. zoenaltaar o. Slihnbar, bijv. nw. verzoenbaar,
verzoening verkrijgbaar. Sühn-blut, (-(e)«) o., z. m. bloed
o. ter verzoening gestort; -tock ra. (J. gesch.) bok in. als zoenoffer. Sühnen, [siihnle, gesahnt) bedr.
ww. uitwisschcn, boete doen voor; die Parleien -, verzoenen, vereenigen, be- mi hielen. SLjha-opfer, (-opfers. mv. -op/er)
o. offerande v. tot boetedoening. Sühnung, v., Z. salinen; it. ver-
toeniug, boete, boetedoening, boetvaar- digheid v.; sopfer o. verzoeningsolfer, zoenoffer o. Sühnversueh, (-(e)s, mv. -e)m.
poging v. tot bemiddeling of verzoening. Suite, (-n) v. gevolg o.,stoet, trein
111.; 2. reeks achter elk. liggende ver- trekken o. mv., suite v.; 3. (Student.) Z. Duell; il. pleiziertje, pretje, uitstapje o. Sulo, (-n) v. schoenmakersels v.
Sulen, (suite, gesull) bedr. ww., Z.
ludetn; it. tjsudeln. Sulfur, Sulphur, (-s) o., z. m.
zwavel v.
Sulfurirt, bijv. nw. gezwaveld.
SulfurQS, bijv. uw. zwavelachtig,
zwavelig. Sultan, (-(e)s, mv. -e) 111. sultan,
;roole Heer m.; 2. - of -tlume v. wilde amberbloem v. Sultanat, (-(e)s, mv.-e)o. sultan-
schap, waardigheid v. van sultan. Sultatlin, (-eu) v. sultane, wettige
echtgenoot v. van den sullan;(N\'at.hist.) purperhoen o.; (Muntw.)Turksche gou- ileu inuul v. ter waarde van / 3,50. Sultansmandol, (•») v. sultans-
amandel v. Sulze, Sülze, (-n) v. (Jachtw.)
gezouten vleesch o.; (Zoutz.) zoulerts o., zoulkeel, zoutinijn ».; 2. (Kookk.) zuil v., hoofdkaas v.; ö. Z. I\'ressknpf. Sulzon, (sulzle, gesulzl) bedr.ww.
Fleilch -, zouten, pekelen; (Jachtw.)dds Wild -,iloor zout aaulokken;2.(V|i;esch- h.) zult maken. Sulzer, (-s, mv. Sulter) in. zoul-
werker, zoutzieder 111. Sülz-milch, v., z. m. dikke, zure
(schapeu)inelk ».; slake v. zoutkasl v. in eene zoutinijn. Sumach, (•(«)», mv. -e/ m. su-
10.il. of sraakslruik, looiersboum 111. |
|||||||||||
|
zur -, jachltijd in.; 4. jachlplaats, jacht
t., jachtnetten o. nu. Suchoisen, {-eisens, mv. -eisen)
o. (Heelk.) lenlijzer o., sonde v. Suchen, (suchle,gesucht) bedr.ww.
etui. Verlornes-,zoeken,opzoeken, lrach- len terug te vinden; ich suchle Sie, ik zocht naar u; 2. onderzoeken, onderzoek doen naar, informeeren, navraag di>en; (lig.) «in Amt -, trachten te krijgen, zoeken; etw. zu essen -, eten zoeken; er hal dorl nichts su -, hij heeft daar niets te zoeken. te maken, Ie snuffelen; ich weisz, was er dahintcr tucht.ik weet wat hij er bij denkt; ich halte dies nicht bei ihm gesucht, ik bad dat niet achter hem gezocht, ik had niet gedacht dat hij daartoe in slaat ge,- weesl zou ziju; etw. in einer Sache -, zijn roem stellen in, zich beroemen op; gesucht, (van uitdrukkingen &),gemaakl,gezocht, gekunsleld;il. (van waren), gezocht, ge- wild; jemn. zn schaden -, trachten; etw. :u bekommen -, trachten te krijgen, zijn best doen om. Z. trachten; il. Handel; (Zeew.) das Weite -, het ruime sop kie- zen, bereiken; it. (lig.) de wijde wereld ingaan, vluchten; (Jachtvr.) einen Hirsch -, op goed geluk af nasporen. Suchor, (-s, mv. Sueher) m., -in,
(-ncn) v. zoeker m., zoekster v., hij, zij die zoekt, Z. suchen; (Sterrenk.) kijker ui.; (Heelk.) lenlijzer o.,sonde v.; (lloef- sm.) veegmes, veegijzer o. Such-glas, (-glases, mv. -gtdser)
o. kijkglas o., microscoop m.; -hund in. speurhond m.; -nadel »., Z. -ciseii; -orl Dl. (Bcrgw.) gaanderij v. in eene mijn, die bij wijze van proef ontgonnen is; •roerenen o.,Z.-eiscn;-s(oi/en in.(Hergw.) Z. -ort. Sucht, (-en) v. ziekte v.; anstec-
kende -, besmettelijke ziekte; langwierige -, langdurige ziekte; fallende -, Z. Fall- suchl; (hg.) zucht »., hevig verlangen o., hartstocht, lust, trek m.. neiging ».; il. Z. Sehnsucht. Suchtau, (-(e)s,mv.-e) o.(Zeew.)
dregge v. Siichtig, bijv.en b. (van personen),
ziekelijk, ongezond,zwak,zuehlig,inoeie- Iijk genezend; (van kwade sappen), ont steking veroorzakeml; -e Geschmultt, et tervonnend; 2. (lig.) Z. ehr-, geld-, herrschsüchtiy. Sud, (-(e)s, mv. -e of Siide) m. ko-
ken o., koking v.; die Milch ist int -, i- aan het koken, kookt, is aan den kook 2. Z. Absud; 3. (van bier), brouwsel o. (van zeep), kooksel, ziedsel o. Süd, (-(e)s) in., z. in. (Aardr.)
zuiden o.; (Zeew.) - zum Osten, zuid- oosten o.; - zum Westen, zuidwesten; 2. zuidenwind ra. Sudel, (s.mwSudel) in.,7..Schmulz;
il. Z. Pfütze; 2. moeras o., poel, plas m. Sudelbogen, (-*oj«i»»,mv. .togen)
ui. vel o. misdruk; -buch o. klad, klad- boek o. Sudoloi, (-en) v. gemors, gesmeer,
geknoei, knoeiwerk o.; it. vuilheid, on- reinheid, smerigheid v.; 2. genieeue aar- digheid, vuile praat v. |
||||||||||||
|
Sup. 1229
|
|||||||||||||||||
|
Sum.
|
|||||||||||||||||
|
Sün.
|
|||||||||||||||||
|
m. insluimering v. in de zonde, gerust-
hen! v. in een zondig leven; sold in. straf v. voor de zonde; -lhat v. zonde, mis- daad v.; •lilger m. hij die de zonden uit- wischt, Z. Erlöser; -lilgung v. uildelging v. der zonde; -lneb m. neiging v. lot zonde; 2. misdadige neiging ».; -valer in. vader ra. der zoude; (Hg.) groolezon* daar, duivel m.; -vcrgebung v. vergeving, vergiffenis v. der zonde; -verzeichniss o., Z. -regisler; -voll bijv. nw. vol zonden, met schuld beladen; -ueg ra., Z. -hnhn. Sünder, (-s, mv. Sünier) m., -in,
{•nen) v. zondaar, misdadiger in.. zon- dares, misdadigster v.; armer -, arme zondaar in.; it. ter dood veroordeelde v.; II. S.) die -in, de zondares, II. Magda- lena; -hemd o. hemd o., klecdmg v. waarin de misdadiger naar het schavot geleid wordt. Sun.dfl.uth, v.. z. ra. zondvloed m.
Sundhaft, bijv. nw. zondig, niis-
dadig; (II. S.) das -e Wcib, Z. Sündertn; 2. Z. sündlich; it. rael zonden beladen, lot zonde geneigd, goddeloos. Sündhaftigkeit, (-en) v.neiging
v. lol zonde, misdadigheid, zondigheid, schuld v. SUndig, bijv. nw., Z. sundhaft.
Sundigen, (sündigte, gesiiniigt) o.
ww., m. h. zondigen, misdoen, zonde be- gaan. eene misdaad begaan, zich schuldig maken; an jemn. of an elw. -, zondigeu tegen de bevelen van, tegen iels zondi- gen; 2. bedr. ww. nichls gesündigl ha- bcn, geene enkele misdaad begaan, be- Ireven hebben. Sundigor, (-J. mv. Sündiger) ra.,
-in, (-nen) v. zondaar m., zondares v. Sündigkeit, v., Z. Sündhaftigkeit.
Sündlich, bijv. nw. zondig, mis-
dadig; (van eene winst),onrechtmatig; it. Z.sündig; - leben, een zondig leven leiden; •keil v.zondige,misdadige o.;il.Z.Siinde. Sijndisch, bijv. nw. -er Hiring,
uit de Sond komende. Sünd-Opfer, (-opfers, mv. .opfer)
o., Z. Siihnopfer; \'icasser o. zuiverings- water o.; (Kath.) wijwater o. Super, voorz. en bijw. over, te over,
zeer, buitengewoon,buitengemeen,extra. Superarbitriren, (superarbitrir-
te, superarbilrirt) bedr. ww. inhelhoog- sle ressorl beslissen, beslechten,uitspraak doen over. Supererogiren, (superemgirte,
supererogirl) bedr. ww. meer doen dan men verplicht is. Superfein, bijv. en b. (gemeenz.)
zeer lijn, extra lijn, buitengewoon fijn. Suporfici&rius, (onb.) m. bebou-
wer m. van eens andermans grond. Superinduct, (-(e)s, mv. -e) o.
buitengewone belasting v. Superintendent, (-en, mv. -en)
ra. h.j die mei het hoogste gezag in de kerk belast is. Superintendentur, (-en) v.op-
perloezicht, opperbesluur o. Superior, (-«, mv. -««) m., -in,
(-n<vi) v. overste m.en v.,opperhoofd o., meerdere ra. en v. |
|||||||||||||||||
|
m.; -kiel in.; (Bergw.) pompbuis v., de
onderste pijp v. van eene pomp in eene mijn of een moeras; -klee m. waterklaver, billcrklaver ».; -korb in. korf in. welke de buis van de pomp in eene mijn of een moeras dekt; •laclie v. moerassige poel, plas m.; -land o. moerasland, moeras- sig land o.; -loch o. moeras o.; it. Z Sumpf (Sleenb.); -luft v.inoeraslucht v. \'moor o. moerassige aarde v.; -nabvlkraul o. venussnavel in., navelkruid o.; -nadel v. (Kal. hist.) moerasnaald v. (eene slak); -oller v. kleine otter, mocrasotler in. •pflanze v. moerasplanl v.; -ranke v. moe- raswaterkers v.; sckildkröte v. moeras- |
|||||||||||||||||
|
Summa, (Summen) v., Z. Summe;
(gemeenz.) tn -, tulaal, te zamen. Summ&rien,o.mv. korte opgaven
v. mv. van den IwofJinhoud; (Kath.) misgewaden, knnrkleederen o. mv. Summ&risch, bijv. en b. kort,
beknopt, zakelijk, bondig; -e Iteclinung, overzicht e. van ecne rekening; -es Ver- hör, kort verhoor.proces-verbaal o.;- er- zahlen, in het kort, in hoofdtrekken; - enlscheiden, kort en bondig. Sümmchen, Sümmlein,(ver-
kl.) o. sommetje o., kleine geldsom v.
Summe, (-n) v. som v., bedrag,
beloop o., totaal o.; yanje-.gehcele som »., totaal o., totaal bedrag o. Summen, (iimmJc, gesumml) o.
ww., m. h. (van bijen), gonzen, snor- ren; (van klokken), brommen,\\vcerklin- ken; (van de ooren), tuiten; 2. bedr. ww. eine Arie -, neuriën. Summer, (-s, mv. Summer) m. hij
die optelt,saineiilelt,rekent, rekenaar in. Summiren, {tummirle, tummirl)
bedr. ww., Z. summen (\'2). Summitüt, (-cn) v. hoogste punt
o., erootslc overmacht v. Suinmvogol, {-i<ogels, mv. -r
gel) in. vliegeuvogcl, kolibrie v. Sumpf, (•(«)*, mv. Sümpfe) in.
poel, plas, waterplas m.; in cinem slee- ken bleiben, verlinken, in de modder, in een moeras blijven steken; die Pontmi- schen Sümpfe, de ronlijnschc mneras- sen o. mv.; (Uergw.) verzamelplaats v. voor het gevonden erts; 2. veigaderbak m., waterkuip, waterion v.; 3. dijk ra.; (Sin.) koelbak in., koelvat o.; (Sleenb.) kuil m. om het leem voor pannen i te kneden. Sumpf-baldrian, (-(e)s.mv.-e)
in. moerasvaleriaan »., kleine walcrvale- riaan v.; -bcere v. boschbes, blauwe bes, kanneberg v.; -beifusz m. veld-bijvoet na., Sint-Janskruid o.; -binse v. bies v., riet o. van een moeras; -birke v. kleine berk(eüoom) ia.;-boden m.uioerasgrond in., moeras o.; -dislel v. moerasdistel ».; •dotlerblame v. leeiiwentand m., paarde- bloein, hoiiilsbloem v.; -eidechse v. moe- rashagedis v. met platten staart; -eisen- stein in., Z. -er:. Sumpfeu, (sumpfle, gesumpft) o.
ww. moerassig zijn, moerassig worden; (van water), stilstaan. Sumpf-erz, {-es, mv. -e) o. klein
erts, gruiseils o.,2.Itaseneisenerz; -/ichle v., Z. -kiefer; -fiebero. (Gen.) Maarlsche koorts v.; -geflüyeljagd v. jacht v., jagen o. in de moerassen; -geaend v. moeras* sige streek v.; -geschmack m. grond irige smaak m.; -hcide v. mocrasheide v.; 2. Z. Hnsmurinlicide; •hiihner o. mv. water- hoenders o. mv. Sumpflcht, bijv. nw. als een moe-
rassig, naar een moeras gelijkende; •schmecken, (van viscli), gronderig, naar een moeras smakende. Sumpflg, bijv. nw. (vaneen land),
moerassig, veel moerassen bevattende. Sumpf-kiefer,(-A-i\'e/er.«.mv.-*ie-
fer) m. in moerassen groeiende pijnboom |
|||||||||||||||||
|
0
|
|||||||||||||||||
|
schildpad v.; schnepfe v. moerassnip v.;
\'torf m. inoeraslurf \\.;-veilchcno., -violc v. inoerasvioollje o.; -vogel m. moeras- vogel m.; 2. sleltlooper m.; -uasser o moeraswater, moerassig water o.; -iveihe v. moeraswouw m.; 2. muizenvalk, bui zerd ra.; -werg, -wirg o. fijn slib o. van kort geslagen\'.inerls; -wickev.,\'l. I\'latt erhse; -wiese v. moerassige weide; -wurm n. moerasworm m.; il. Z. Fadenwuriu. Sumsen, (sumsle, gesumst) o. ww
sterk gonzen, snorren. Sumtign, (-«i) v. (Kath.) genot o.
van gewijd brood. Sumtus, (onh.) m. mv. koslen
onkosten m. rav. Suaau, (-((\')«, mv. -c) in. leeuwen-
voet, onzer-lieve-Vrouwenmanlel in. Smid, (-{e)s, mv. -e) m. zeeêngte,
straal v., Sond v. Sündo, (•») v. zonde, overtreding
misdaad v., vergrijp o.; kleine -, kleine fout, dagelijksche zonde v.; etic. fiir - hallen, voor zonde houden, als zonde be- schouwen; 2. (gemeenz.) es isl Sind\' und Schade da/ür, het is zoude, liet is jammer, wel Ie betreuren; es isl Sümt\' und Schande, hel is zonde en schande; (Spr.) gleiche -, gleiclie Strafc, voor de wel zijn allen gelijk, gelijke monniken, gelijke kappen; - biiszlsich selb.il,loontje komt om zijn boontje. Sünden-bahn, (-en) v. pad o.
Ier zonde, weg m. des verderfs; -be- kennlniss o. belijdenis v. der zonden, biecht v.; -bock ra. (J. gesch.) als zocn- oll\'er geslachte bok ra.; (lig.) — o\'-bnszer in. hij die voor de verkeerdheden van anderen boel, die van alles valschelijk belicht wordt, zondenbok in.; -erlass in., erlassung v. vergiffenis v. der zonden,
absolutie v.; -fall in. eerste zoude v., val m. van het eerste menschenpaar; -frei bijv. nw. vrij van zonden, zonder zou- len; •yeld o.onrecht matig verkregen geld, loon o. voor misdaden; 2. bieclilpenuing m.; -heer o. menigte v. zonden; •knecht in. slaaf in. der zonde, grootc zondaar in.; \'lust v zondcnlasl m.,gewicht o. der zonden; -leben o. zondig leven o., schan- lelijk, ongeregeld leven o.; -los bijv. nw. zondcnloos, zonder zonden, onschuldig; losigkeit v. zoudeloosheid, schuldeloos*
heid v.; -masz o. maat v. der zouden; sein — isl voll, de maal zijner zonden is vol; -register o. zondeuregister o.; il. (gemeenz.) roode, blauwe boek o.; schlaf\' |
|||||||||||||||||
|
1230 Sup.
|
|||||||||||||||||||
|
Süs.
|
Syl.
|
||||||||||||||||||
|
Superior&t, (•(<)», °»T- -0owaar-
digheid v. van aversie.
Superioriteit, (-en) v. moerden
heid, overmacht, overhand v.,overwichl voorrecht o. Superklug, bijv. en b. overwijs
evervoorzichtig, uiterst verwaand. Superlativ, (*(«)«, mv. -e) m
(Sprankk.) overtreffende trap m. Supernaturalis\'.nus, (onb.) ui.
geloof o. aan het bovennatuurlijke, bo- vennatuurgeloor o. Supernaturalist, (-en, mv. .en)
in. Ii ij die aan het bovennatuurlijke ge- looft. Supernaturalistisch, bijv. en
b. het bovcnnatuurgcloof betreffende. Suporporton, v. mv. versierselen
o. mv., lijstwerk o. boven deuren. 8uperBediren,{supperte(iirte,sup\'
persedirt) bedr. ww. uilstellen, verschui-
ven. Supertara, v. (iland.) dubbele tar-
ra, tweede tarra v. Süppchen, Süpplein, (verkl.)
o. (gemeenz.) soepje o., Z. Suppe. Suppo, (-n) v. soep v.; spanisches
Süppchen, gifldrank m.; (lig., Spr.) in die - [allen, een verkeerden slap doen, inden strik loopen; jemn. cine bdse-ein- brocken, iem. eene leelijke poets spelen; jem. in der - sleeken lassen, iem. in den steek laten, niet uit de verlegenheid hei- pen; die - ausessen mussen, de gevolgen van zijne daden & moeten ondervinden; jemn. ein Süppchen kochen, iem. vcrgc- ven, vergiftigen; Schwabische -, dunne soep v„ veel water en weinig vleeschnat; 2. grondsop o. Suppen-freund, (-(e)s, mv.-e)
in. liclhebher m. van soep; 2. klaploopcr, lafelschuiiner m.; -freundschafl v. lafcl- vrieudschap, klaplooperij v.; -koch in soepkoker in.; •tn/Jet in. soeplepel in. •napf ni. soepkom v.; .schele, •iehüuel v. soepscholel m., soepterrine v.;-tafcl v. bouillonkoekje o. om soep te koken; -tel Ier m. snepbord, hol bord o. Supplement, (•(«)*, mv. -e) o.
toevoegsel, aanvulsel, bijvoegsel o.;(Meet-
k.) aanvullingshoek m., supplement o. Supplementar-artikcl, (-kels,
mv. \'kei) m. bijgevoegd artikel o.; -bo- gen m. (Wisk.) supplementsboog, aan- vullingsboug ui. Supplicatign, (-«n) v. smeek -
schrlft, request o. Suppliciren, (supplicirle, suppli-
cirl) o. ww., m. A. smceken, verzoeken, een reqncst of smeekschrift indienen. Supplik, {-en) v., \'L. lixltschrift.
Supplikant, (-en, mv. -en) m.
verzoeker m., hij die een request of ver- •oekschrift indient. Supplicium, (-J, mv. Supplicien)
o. terechtstelling v. Supponjron, (supponirte, suppo-
nirt) bedr.ww. veronderstellen, geiooven, meenen. Support, (•(«)«, mv. -e) o. (Spoor-
w.) Z. Zapfentager. SuppQrtO, (•», mv. -j) m. (Hand.)
|
|||||||||||||||||||
|
kl.) o. pronker, fat, flikflooier m.; -holz
o. zoethout o.; -saft m. drop o.; -zucker in. (Scheik.) zoelhoulsuiker v. SüSZigkeit, (-en) v. zoetheid v.,
zoele o., zoete smaak ai.; (lig.) vleierij, flikllnnierij v. Stisz-kirscho, (-n) v. zoete,
Spaauschc kers v.; —nbaum m. Spaan- sche kerselioom m.; -klee m.zoete,Spaan- sche klaver v.; -l:raul o. groole beren- klauw m., heelkruid o.; it. witte kool v. Syszlich, bijv. n». zoetachlig, een
weinig zoet; (lig.) vleiend, llikllooiend, zoetsappig. Süszling, (-(e)s, mv. -«) in. zoel-
sappig man, llikllooier, mooiprater m.; (I\'l.) melkachtige paddenstoel m.; 2. beemsboksbaard in. Süszmachen, (-«) o. (Scheik.)
verzoeting, ontzuring, ontzouting v. Süsz-maul, (-man/(e)»,niv.-i»a"u-
ler) o., -mund (-mund(e)s, m\\.-mun- Je) m. lekkerbek in.; -leig m. ongezuurd deeg o.; .wasser o. zoet water o.; —kalk in. (Aardk.)zoetwalerkalk v.; —strich m. stroom in. van zoet water, zoetwaler- slroom in. Süsz-wurzel, (-n) v. zoelwortel
m.; (I\'l.) Z. -farn; 2. eetbaar cipresgras o., aardamandel v. Sutter, (•*, mv. Sutler) o. zeeslaug
v., uaaldvisch m. Sutterkrug, (\'krug(e)s,mv.\'krii-
ge) m. langwerpige kruik v. met engeu mond. Syttern, (sullerte.gesullerl) o.ww.,
Z. sickern. Svogliato, bijw. vroolijk, opge-
wekt. Svulto, bijw. licht, vrij,ongcdwoii-
gen, stout geschilderd. Swantovvit, (-en, mv. -en) va.
krijgsgod m. der Slaven en Wenden. Swicent, (-(e)j) va., z. in. tabak
v. van Sint Vincent. Sybarjt, (-en, mv. -en) m. Syba-
riel ui.; it. brasser, zwelgcr m., weeke- lijk, verwijfd persoou m. Sybarjtisch, bijv. en b. als een
Sybariet. Syonit, («en, mv. -en) m. (Üelfst.)
syeuiel in., uit veldspaatli eu hoorn- blende bestaande korrelige slof; -por- phyr in. syenietporlier o.; schiefer ra. syenielschiefer o. Sykopbant, (-en, mv. -en) in.
verklikker, aangever, kommies in. Sylbe, (-n) v., Z. Silbe.
Sylben-deckor, -klauber,
-schnapper, -stecher, m. woor- denvHler, inuggenziftcr in. Syllabarium, (-«, mv. Syüaba-
We«),Syllabirbuch.,(-*u(;A(e).«, mv. bilcher) o. ab-boek, spelboek o.
Syllabiren, (syllabirle, syllabirt)
bedr. ww. spellen, de letters samenvoe- gen en uitspreken. Syllabisch, bijv. en b. de letter-
grenen betreffend. Syllogisjren, (syllogisirle, syllo.
|
|||||||||||||||||||
|
rente »., interest in. van wissels en ver
schotten. Supranaturalismus, &, Z. Su pernaluralismus,
Supremat, (-(e)j, mv. -e) o., Su-
prematie, (-en) v. opperheerschappij v., oppertoezicht o. Surgne, Seryne, {•*) v. met eene
ossenhiiiil beklcede baal v., seroen m. Surra, (Surren) v.Turksche tempel
in. met het na-nacijfer van den sultan. Surren, (sunte, gesurrl) o.ww.,m.
h. gonzen, brommen. Surrogut, (-(e)s, mv. -e) o.. Z.
Ersatz, Ersalzmitlel; 2. (lig.) hulpmid- del o., uitvlucht v. Surturbrand, (•(«)•«) m., z. m.
aardpekachlige houtskool v. Suson, (suste, gesust) o. ww. (van
wijn &.), gisten, moussceren, schuimen; van de tanden), pijn doen. Susennünne,;-n)v. wiegeliedje o.
Suspendiren, (tutpendirte, sus-
pendirl) bedr. ww. Geschifte -, schor- sen, uitstellen, verschuivende»!.-,schor- •on, tijdelijk uit zijn ambt & ontslaan; suspendirl, geschorst. Susponsprium, (-s, mv. Suspcn-
sorien) o. draagband, brcukband ui.,sus- pensoir o. Süsz, (-er, si\') bijv. en b. zoet. ge-
uikerd: widerlich -, walgelijk zoel, geil zoet; sauerlich -, bitterzoet; - machen, zoel maken suikeren,aanzoelen;(Scheik.) zoeten; - werden, zoet «orden; genie - essen, van zoet houden; -ei Brod, Z. -brod; •e Huiler, versch gekarnde boter v.; (lig.) e Gedanken, aangenaam; -e\\Vortegeben, mooie praatjes maken, vleien; -e Mime, aangenaam, behagclijk; -er Brief, vleiend; |
|||||||||||||||||||
|
24
|
|||||||||||||||||||
|
•e Slimme, zoetvloeiend, welluidend; ein
•er llerr, minzaam; das -e, zoet o. ,Z. Oelzuckcr; it. zoelheid, zoetigheid v.; il zoet voorwerp o.; (lig.) vleierij, stroop» likkerij; einem Madehen etie. -es sagen, vleiende woorden zeggen; das -e um\'s Maul streichen, honi(n)g om den mond smeren. Süsz-apfcl, (-apfels, mv. -üp(cl)
ui. zoete appel in.; -briefchcn o. minne- briefje o.; \'brod o. brood o. zonder gisl; (11. S.) ongedeesemd, ongezuurd brood o.; -brddehen o. beschuitje o.; \'butler v. ongezouten boter v. Süszchcn, (verkl.) o. lekkers, sui-
kergoed o.; (lig.) liefje, hartje, schalje, meisje o. SÜSZ©, (\'ii) v. zoetheid v.t zoet o.
SUszelei, (•<"«) v. zoctsappighcid,
laffe praat, flikflooier",, pluimstrijkerij v. SiiSZCln, (siiszelle,gesiiszelt) o.ww.,
m. h. een zoeten smaak hebben, zoel smaken; 2. (van personen), pluimslrij- ken, zoetsappige manieren hebben, llik- fluoien, naar den mond pralen. Siiszcn, (siiszle.gesiiszt) bedr. en o.
ww. zoet maken, zoeten, suikeren, Z. süsz (macl.en en werden). Süsz-crde, v., z. m. berilaarde, glu-
cineaarde, zoetaarde v.; -[arn m. (I\'l.) |
|||||||||||||||||||
|
puntvaren, engelzoet v.; -flile v. zeker oi^ir/) o. ww., m. h. gevolgtrekkingen of
fluitregister o.;-/ierr m., ~herrchen (ver-Isluitredenen maken, bijeenrekenen. |
|||||||||||||||||||
|
Sze. 1231
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Syn.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Syn.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Synopsis,(onb.) v.korl overzicht n.
Synoptisch, bijv. en b. bij wijze |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rische taTel waarin de gelijktijdige ge-
hciirtenissen in verschillende landen Ij ij— |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Syllogismus, (onb., mv. Syllogis-
men) in. sluilrede »., syllogisme o. SyllogjstiSCh, bijv. en b. inden
Torrn eener sluilrede, t t eenc sluilrede behoorend. Sylphe, (-n, mv. •») ra. kapel v.,
Z. Schmellerling; 2. luchtgeest in. Sylphide, (-n, mv. -n) m., Z.
Sylphe. Symbol, (-(e)s, mv. -e) o. zinne-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van overzicht, beknopt, bondig, lanen*
Synchronismus, (onb., mv. Syn-\' gevat. cltronismen) in. samenstelling v. van ge- Syntaktisch,bijv.en b.(Spraakk.) lijklijdige gebeurtenissen in de gescbie- de syntaxis of woordvoeging belrelfende. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
e
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Idenis, tijdssamenloop m.,syuchronismeo.
Synchronist, (•*», mv. -en) ra. tijdgenoot m. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Synt&x, (-en) v. (S/iraakk.) woord-
voeging, woordschikking, syntaxis v. Syntaxiren,(si/n/a.rir(e,.«yn/axir() |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Syncbronistiscb, bijv. en b. ge-bedr. en o. ww. volgens de syntaxis of
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
beeld, zinnelijk leeken o. voor een be-,lijktijdig, synchronislisch.
|
woordvoeging schikken.
Syntaxis, »., Z. Syntax.
Synthese, {•») ». samenstelling,
be^ripsverbinding v., overgang van bet enkelvoudige tot het meer saraenge* stelde. Syntothisch, bijv. en b. samen-
stellend, verbiudend, synthetisch. Syphilis, (onb.) v. (Gen.) veneri-
sebe ziekle, venusziekte, syphilis v. Syphilitisch,liijv.en b.met venus-
ziekle behept, syphilitisch.tot de venus- ziekte behoorende. Syrjnge, (-n) v. sering of syriug
v.; 2. -, •nbaum, -nslrauch m. seringe- boom, seringeslruik in.; -nblüthe v. se- ringcbloesem in. Syringstom (-(e)s, mv. -e) m.
fislelmes o. Syrop, (-(e)s, mv. -e) m. siroop,
siroop v. Syrop-back, [-back(e)s,mi.-bdc-
kc) m., Z. -trog; -haltig bijv.nw. slroop- achlig, stroopbevaltend; -liandet m. han- del m. in stroop,stroopwinkel m.; -hdnd- ler, —in, handelaar in., handelaarstcr v. in siroop; -lopf ui. strooppot m., siroop- kan v.; -trog ra. (Suikerb.) stroopbak, sirooptrog m. Syrte, (-n) v. zandbank v.
System, (-(c)s, mv. -e) o. stelsel,
behoorlijk samengevoegd geheel o., sa- menhang in., leerstelsel, leerstuk, sys- teem o. Systematisch, bijv. eu b. stelsel-
matig, samenhangend, geregeld, volgens een stelsel, volgens een overdacht plan, wetenschappelijk, systematisch. Systematiseren, (syslemalisirle.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Syndicat, (•(«)•>•, mv. -e) o. ambt
z. m. leur, kennis o., waardigi.eid v. van syndicus; 2. ge- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
grip, symbool o.
Syinbolik, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. der zinnebeelden,geloofsleer v.,onder- rechtelijke aanmaning v. lot betaling
zoek o. en verklaring v. van de leer der Syndicus, (onb., mv. Syndici) m. Christelijke kerk. jhoofdrnan m. van een gilde; 2. secretaris Symbolisch, bijv. en b. zinne-m. van den raad, gevolmachtigde m. van
beeldig; il. de geloofsleer betreffende. raad of stad, stadsadvocaat, landsadvo- SymbolismUS, (onb.) m. oor- eaal, syndicus m.
spronkelijke toestand m. der philosophi- Synedrium, (-s) o., z. m. hooge schc taal, waarin de begrippen enkel raad m. te Jeruzalem, door zinnebeelden uitgedrukt werden. Synkopc, (-n) v.vvoordverkorting, Symmetrie, v., z. m. evenredig-;weglating v. van eenc leltergreep; (Muz.)
heid, overeenkomst, overeenstemming, verdeeliug v. van eene noot tusschen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
symetrie v.
Symmetrisch, bijv. en b. even-
matig, gelijkmatig, overeenstemmend symmetriek. Sympathgtiseh, bijv. en b.over-
eenstemmeud in gevoel, neigingen; 2 medegevoelend; -erNerve, medelijdende, medegevoelende zenuw; 3. heimkrachtigc genezing |
twee niaaldeelen.sjncope v.; (Geu.) plot-
selingc machteloosheid, onmacht, ffauw- te v. Syilkopircn, (synkopirte, synko-
fiirt) bedr. ww. (Muz.) verbinden,synco- peeren. Synkretismus, (oub.) m. geloofs-
vcreciiiging, overeenbrenging v. van ver-
schillende geloofsbelijdenissen, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sympathie, (-c«) v.ovcreenslein- Synodal, bijv. en b. de synode be-
ming v. ingevoelen,gevoelsovcrcenslem- treffende, van de synode uitgaande, sy- ming.zielverwantschap v.,medegevoel o.Jnodaal. sympathie v.; (tien.) medelijdend beid ï. Synodiil-besehluss, {-schlus- Sympathisircn, (sympallüsirte, nes, mv. schlüsse) m. besluit, reglement
sympathisirl) o. ww., m. h. overcen-;o. van de synode; -gebülir v. recht o.dat stemmen, gelijke gevoelens hebben, de-\'de geestelijken aan den bisschop betaaU |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zelfde neigingen hebben, deelnemen, be-
langstellen. Symphonie, (-n) v. (Muz.) veel-
stemmig muziekstuk o. voor speeltuigen, symphonie v.; setzer, spieler m. steller m. van sympbonién, hij lie symphoniën |
den om de synode Ie moge bijwonen
•verordnung v., Z. -besclJuss; -versamm- hui\'/ v. vergadering, hijecnkoinst v. van de synode. SynQde,(-«) v.,Synodus,(onb.)
ui. synode, kerkvergadering, vergadering v. van geestelijken voor kerkelijke aan- gelegenheden. SynQdisch, bijv. nw. tolde synode
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
speel; symph
|
85
|
onisl.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Symposiaroh, (•(«)», mv. -e) m.
voorzitter m. van een gastmaal. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Symposion, (-s, mv. Symposia en
|
licliiMiviiile; -er Honal, maanmaand v., syslematisirt) bedr. en o. ww. weten
. •• I . L \' , I.tI 1 •• • .. . I
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
%mposie»)o.gasliiwial,feesl,driiikgelngo. tijd in. tusschen twee nieuwe manen schappelijk rangschikken of samenstel
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SymptQm, (-(e)», inv.-?)o. voor- (2\'J dagen 12 uren en 2S minuten).
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
len, tot een stelsel brengen, systeuiati-
seeren. Systilien, o. in. zuilengalerijen,
zuilenhallen v. mv. Systole, (-n) v. samentrekkiug,
samendrukking v. van hel hart. Syzygie, (-«) v. (Slerrenk.) punt
o. in de loopbaan der maan, waarin zij met de zou en de aarde in eene rechte lijn is; (Spraakk.) uitlating v. eener let- lergreep midden in een woord. Syrup, (-<»>) v., Z. Syrop.
Szene, (-) v.,Z. Scène.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Synonym, bijv. nw. van gelijke of
nagenoeg gelijke beteekenis, gelijkbetee- kenend, zinverwant, synoniem. Synonym, (-(e)s, mv. -e) o. ge-
lijkbeteekeneud woord,zin verwant woord, woord o. van nagenoeg gelijke beleeke- nis, synoniem o. Synonymik, v., z. m. gelijkheid,
overeenkomst v. in beteekenis, zinver- wantschap v.; it. leer v.t leerboek o. der synoniemen. Synonymisch, bijv. en b., Z. $y
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
teeken. kenteeken, merkteeken o.; 2.
toeval, leeken, verschijnsel o. Symptomatisch, bijv. en b. aan-
wijzend, keiiteekeuend, lot de verschijn- selen eener ziekle & behoorend of daar- mede overeekomend. Synagoge, (-«) ». synagoge, verga-
deriug ».; il. vergaderplaats v. der Jood- sche gemeente, Joodsche tempel in., Jo- denschool v. Synchronisch, bijv. en b. gelijk-
durend, gelijk langlijdig, even lang dn- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rend; 2. synchronislisch; -e Tafel, hislo- notujni (bijv. nw.)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1232 Tab. Tac. Tad.
|
|||||||||||||
|
r|"i
|
|||||||||||||
|
r.
|
|||||||||||||
|
T, (Ts of T, mv. Ts of T) o. (lwin-
tigste letter en ICe medeklinker) t v. Ta&sche, (-n) v. pad, padde t.
Taba(c)k, (-[e)s, tnv. -e) m. ta-
bak, snuif v.jgemeiner-,gemeene,slechte tabak; wilder of Knglischer -, onechte tabak v.; (Hand.) Z. Huuch-, Schnupfla- ba(c)k; il. rauchcn, schnupfen. Taba(c)ks-asche, v., z. m. m-
baksasch V.J -au/yuss in. opgielsel, af-
treksel o. van tabak; -bau ui. tabaksteelt v.; -bauer m. tabakbouwer, tabaksplau- ter in.; -bcize v. tabakswater o.; •betitel m. tabakszak, tabaksbuidel m.; -blase v. tabaksblaas ».; -i/<i// o. blad o. tabak; •bruder m. (gemeenz.) rooker m., hij die veel rookt; -büchse v. tabaksdoos ».; • collegium o., Z. -geselhcliafl; -dampf ui. tabaksrook 111.. -J»v v. snuifdoos v.; \'2. tabaksdoos ».; -dunsl in. tabaksrook, damp m. "au tabak, labaksliiclit v.; -ernic v. tabaksoogst in.; -fabrik v. tabaksfa- briek v.; -fabrikanl m. tabaksfabrikant ui.; -feld o. met tabak beplant veld o.; •freund in. liefhebber m. van tabak, Z. •bruder; -geruch m. labaksliicht v., reuk, geur in. van tabak; -gesellschaft v. ge- zelschap o. rookers; -gestank m. tabaks- stank, stank in. van tabak; -handler in. tabakshandelaar m.;-/iiimn/erm.(Scheik.) vast en vluchtig bestanddeel o. van de tabak, nicolianine v.;-kdstchen,-kislclien o. tabakskistje o.;-Aauerm.tabakskauwer, pruimer m.; -klystier o. inspuiting v. mei tabakswater of tabaksrook; -kram rn. la- bakswinkel in.; -kramcr, —in, tabaks- verkooper m., tabaksverkoopstcr v.; \'la- den m., Z. -kram; -mühle v. sniiifmolen m.; -nase v. snuifneus m.; (fig.) Z. schnupfer; -öl o. tabakolie v.; -pack- chen o. pakje o. tabak; -pfeife v. tabaks- pijp v.; -p(ei(enrohr o. pijperoer o.; •pflanze v. tabaksplant v.; -p/lanzer m., Z. -bauer; -pflanzung v. tabaksplantage, tabaksteelt v.; •qualm, -rauch m. tabaks- rook, labakswalni m.; •rauclier in. ta- baksrooker, smoker in.; -riiumer m. pij- penwroelcr m.; -regie v. monopolie van den verkoop van tabak; -reibc v. tabaks- rasp v.; -roAr o. pijperoero.; -rolle v. ta- baksrol, rol v. tabak; (verkl.) -röllchen o. sigaar v.; -roller m. hij die de tabak tot rollen maakt; saft m. tahaksap, la- bakswater o.; (in de pijp), zakwater o.; schmauclier m. Z. -ravcber; schnupfer in. snuiver in., hij die snuif gebruikt; •spinner m. tabakspinner ni.; spinnerci v. labakspinnerij v.; 2. spinnen o. van tabak; slange v. karostabak v.; slaub ni. tabaksstof o., fijne tabak ».; sloffer in., Z. Pfeifenstopfer; slube v. rookka- pner t.; -/ojc/i« v. tabakszak m.;-t>erwo/- |
|||||||||||||
|
/unj v., Z. -rcgie; stmmer o. kamer o.
waarin gerookt wordt. Tabagie, (-n) v. rookvertrek o..ge-
meene herberg, kroeg v. Tabilla, (Tabalen) v. i>cgcrtrom-
mel v. Tabarro, (s, mv. .») m. mantel,
tabbaard in.; 2. hij die een mantel of tabbaard draagt. Tabbert, (-(e)s, mv. -e) m. ber-
keschors v. tol het aansteken eener hout- mijt. Tabelke, (-n) v. zilvcrpopulier,
witte populier m. Tabellarisch, bijv. en b. bij wijze
van label, in lijsten, een kort overzicht gevend; -e Uebersichl, kort overzicht in tabellen. Tabelle, (-n) v. tafel, lijst, tabel
v., slaat m., register o. Tabernakel, (s, mv. Tabernakel)
o. (Kath.) tabernakel m., sacramenls- huisje o. Taberne, (•») v. kroeg »., kleine,
geringe herberg v. Taberner, (s, mv. Taberner) ui.
krnegliniider m. Tubes, (onb.) v. (Gen.) terii
longtering v. Tabin of Tabinett, (•(«)*• mv-
•e) in. (Hand.) tabijn o., gewaterd taTo. Tablette, (-n) tafelt jeo.; il.schrijf-
tafel v. Tablett-kramer, (-mers, mv.
-mer)m. inarskraiuer.iondreizende koop- 111,\'in in. Tabouret, (•(«)», mv. -«) or Ta-
bourelchen (verkl.) o. krukje, stoeltje o.
zonder leuning, tabouret o. Tabulat, (-(e)s, mv. -e) o. vloer,
ingelegde vloer m.; (Scheep*.) zitbank v., voorste balk lïi. Tabulatur, (-en) v. (Mui., Oudh.)
beleekenis v. der noten voor den zaliger;
(Uiclitk.) wetboek o. voorden rijm. Tabulet, (-(e)s, mv. -e) o. kastje
o. meteene lade: 2.marskraam v.; .train m. marskraam v.; -kramer m. marskra- mer, reizende koopman m.; -kramerei v. als marskramer handelen o.; 2. koopwaar v. van een marskramer. Tabyne, v. (in Rusland &),p»ar-
denmarkl v. TachelholZ, (-es) o., z. m. rood
vciThnut o. Tachtel, (-n) v. (Volksl.) tik,
klap, slag ni. met de hand, muilpeer v. Tachteln, {tachlelle, gelaclilell)
bedr. vvvv. klappen, likken geven, slaan. Tachygraph, (-en, mv. -en) m.
snclschrijvcr, stenograaf m. |
Tachygraphie, v., z. m. snel-
chrijfkunsl, sleiingraphie v.
Tachygraphisch, bijv. en b. de
snelschiijlktiust betreffende. Tackbolzen, (-bolzens, mv. -bol-
zen) in. (Zeew.) lakboiit m. TüCt, (-(e)s, mv. -e) m.(Muz.) maat
v„ zangmaat ».; (I)ausk.) maal v., gang, gelijke stap m.; den - sclilagen, de maat laan; den - angeben, de maat aangeven; aus dem -e kommen, uit de maat gaan, met in de maal blijven ;jem. aus dem -e bringen, iem. uit de maat doen geraken; (lig.) iem. van den rechten weg afbren- gen; bei ilim geilt alles nach dem -e, bij hem gaat alles geregeld; einen - auslas- sen, eene maat overslaan; ein ganzer -, volle maat, geheele maal v.; 2. (fig.) slag in., behendigheid v., takt, fijne smaak ui, Tact-art, (-e«) ». maatsoort v.;
\'feit bijv. nw. maalvast; (lig.) regelma- tig van gedrag: (gemeenz.) meester van zijn onderwerp, doorkneed; -fesligkeit v. maatvaslheid, geregeldheid v., regel m.; 2. regelmatigheid v. van gedrag; -[ühren o., Z. schlag; -[nhrer m. hij die de maal slaat, muziekdirecteur, orcheslmeesler m.: -haller in. hij die de maat houdt. Tactik, Taktik, v., z. m. krijgs-
kiinsl, krijgskunde, tactiek v.
Tactiker, (-s, mv. Tacliker) in.
krijgskundige in. Tactisch, bijv. nw. volgens de
krijgskunst, als een krijgskundige. Tact-lillie, (-n) v., Z. slrich;
snaszig bijv. nw. volgens de maat, naar de maat, op de maal, geregeld; -messer m. maatmeter, chronometerm.;-messung v. tijdmeting v.; -nolc v. hcele noot v.; •pause v. rust v. van eene heele maat; • schlag in. maalslag in., niaalslaan o.; •schlager in., Z.-führer,: slrich m. maal- streep v.; -lafel v. i_Muz.) maatverdee* ling v.; -llieile m. mv. maaldeelen o.mv. Tadcl, (-s) m.,z.m berisping.afkeu-
ring, leroordeeling, blaam v., verwijt o.; hefliger -, hevig verwijt: sich - zuzichen, zich verwijtingen op den hals halen; das verdient keinen -, dat verdient geenc be- risping; der - isl teichl, die Kunst ist schuer, liet is gemakkelijker te berispen dan zelf te doen; 2. gebrek o., ondeugd, onvolmaaktheid v.; niemand isl ohne —, niemand iszondergebrekcn;(Spr.)iedere gek heeft zijn gebrek; ohne Furchl und -, zonder vrees of blaam. T&delbar, bijv. nw., Z. tadelhafi;
•keil v., Z. Tudelhaftigkcit. Tadelei, (-en) v. ongegronde aan-
inerkiug v., onrechtvaardig verwijl o., blaam v.; (fig.) bedilzucht, haarkloove- rij v. |
||||||||||||
|
Taf.
|
Tag. 1233
|
|||||||||||||||||
|
Taf.
|
||||||||||||||||||
|
Tafel-wein, (-(e)s, mv. -e) m.
|
||||||||||||||||||
|
T&del-fleeken, (-tenj, mv.-ken)
in. gebrek o. dat iein. misvormt; -frei bijv. nw. onberispelijk, zomler gebreken, onbesproken; -golt m. (Kabell.) Mo- mus in. Tftdelhaft, (-er, •(«)*<) bijv. nw.
berispelijk, laakbaar, wraakbaar; 2. /.. ladehüclilig. Tiidolhiiftigkeit, v.,/. in. beris-
pelijkiieid, laakbaarheid v. T<jdülig, (-er, st) bijv. nw., Z. Ia-
delhaft. Tftdel-loS, bijv. nw., Z. -frei; -lo
sigkeil v. onberispelijkheid, onschuld v. •lust v. bedilzocbt v., vitlust in.; -luilig bijv. nw. bedilziek. T%déln,(ladelle,getailell) bcdr. wvv.
berispen, verwijlen, laken, villen, beilil leii; ich kann Hui desshalb nichl-, ik kan hem daarom niet laken, misprijzen; cin Werk -, beoordeelen; er jindcl an Allem etw. *u -, hij beeft op alles wat te zeg- gen; - kann einjcder Itaucr.besser machen wird ihm tuner, aanmerkingen maken is geene kunst, maar beter doen; il. de beste stuurlui slaan aan wal. Tadel-redo,(-») v..Z.-irori,--sncA/
v. bedilzuchl v.; sfichlig bijv. mv. be- dilziek; (gemeeuz.) zanikachtig. Tadels-werth, -würdig, bijv.
uw. berisp \'lij k, laakbaar, eenc berisping
verdienenilc; -würdigkeil v. berispelijke. laakbare o. Tadelwort, (-{e)s, tuv. -e) o. berisping v., verwijt o.
Tudigon. (tiidigle.geladigt) bedr,
ww. (I\'rov.) iu der iniiine schikken, be- slei\'hteu. Tadiger, (-.«, mv. Tadiger), Ta-
digsmann, (-mann(e)s, mv. -manner of -leule) m. scheidsman, seheidsrech- ter m. Tadingen, (tddingle, getidingt)
bedr. WW. (I\'rov., veroud.) voor hel ge- recht digen. TadiÖS, bijv. nw. walgelijk, akelig,
lastig, vervelend. Tadler, (-«, mv. Tadler) m., -in,
(-N«n) v. berisper, bediller, vitler m.,lie-
rispsier, bedilsler, vitster v., Z. tadelii. Tafel, (-n) v. lafel v.; eine -, spie-
|
•birnc v. tafelpeer, dessertpeer v.; 2. Z.
Herrenbirne; \'blei o. lood o. in bladen; •brod o. tafelbrood, gewoon brood o. Tafelenen, T&felein, (veikl.)
o. blaadje, tafeltje o.; (Apolh., I\'ast.) koekje, schijfje o. Tafel-consistenz, (-ien)v. (Apo-
lh.) suikerkoekje o.; -decker m. hof-
meester, bediende in. die belast is met hel dekken der vorstelijke lafel; 2. —, —t».(in kloosters),tafelilekkcrm.,lafel- deksler v.; -diener m. tafelknecbt, tafel- bediende m. Tafelei, v., z. m., Z. Getdfel.
Tftfel-ëate, (•*) v. tafeleend, ri-
viereeiid v., roodbals m.; -fdhig bijv. nw. van een stand om aan de vorstelijke lafel Ie worden toegelaten; -/isc/i in. tafel* visch in., -fürmig bijv. nw., Z. •arlig; —es l\'iann/orte, vierkante, platte piano v.; -[reutlen v. mv. genoegen o. aan tafel, •gedeck o. tafellinnen o.; -geld o. lafel- geld o.; -gerath o. lafelgerecdschap o., lal\'elgocd o.; -geschirr o. tafelservies, vaatwerk o.; -glas o. groot vensterglas, spiegelglas o.; -grund in. (Uoorz.) grond* lijn, basis v.; -gut o. leengoed, domein- goed o. waarop het onderhoud dervorste* lijke lafel rust; (van een klooster), inko men o. Tftfelholz, (-es) o., z. m. hout o.
voor iimbrizeeringen, plinlhout o. Tafel-indig(o), (*«) m., z. m.
indigo v. in schijfjes; -kerze v.tafelkaars
bougie v.; -kranz in. lafelring, servetband m.; \'kugel v. biljartbal m.; -lack in., Z Schelllack; -lani o. vlaklaml, plateau o. lehn o., \'£. -gul; -liclit o., Z. -kerze, -linnen o. tafellinnen o.; -mes$ing m messing, geel koper o. iu bladen: •meitier in.leisnijder in.;(Kleerm.) meesterknecht, coupeur m.; -musik v. tafelmuziek, inu* ziek v. gedurende den maaltijd. Tafeln, (lafelie, gelafett) o. -w„
m. h. tafelen, aan lafel zitten, tafel nou- den; II. bedr. ww. (w. i. gebr.) op lafel /.ellen, opdisschen; 2. (Verv.) die Zeuge , laten nildruipen, uitwringen. Tafeln, [tifelle, geldfeit) bedr.ww
ei» \'timmer -, met houtwerk beschieten, lainbrizrerinsen maken in; den Fuszbo- -, mei ingelegd werk versieren. Tafel-obst, (-{e)s) o. tafelvrueh-
ten v. mv.; -rechnen o. (Schoolt.) op de
lei gemaakt rekenvoorstel o.; -ring m„ Z. -kranz; -riss m. teekening v. van een servies; -rubin in. (Ilelfst.) lafelrobiju m.; -runde v. (Ridd.) ronde lafel v.; 2. kring m. der gasten; saai in. eetzaal ».; •schalie v. tafelblad o., Z. -glas; schere v. schaar v. om metoalbladeii te snijden: •schiefer iu. schiefer o. in bladen; schud- der in. (Kleerm.) meesterknecht,coupeur m.; schort m. schnrl o. in platte stuk- ken; seiile v. vier- of vijfdraadsche ket- lingzijde >\'.; service in., Z. -aufsalz (I); sitber o. tafelzilver o.; spath ui. spaath o. in plalte stukken; -.«/cin m. (Juw.) boven eu beurden vlak geslepen diamant in.; -(uc/i o. tafellaken o.; -u/ir v. pen* dule o. Tafelung, (-en) v„ Z. Tafeluerk.
|
|||||||||||||||||
|
93
|
||||||||||||||||||
|
lafelwijn, gewone wijn m.; •wette bijv.
en b. als eene tafel, in platen, iu plalte vlakken, Z. -fnrmig. Tafclwoi\'k, (-(e)s, mv. -e) o. pa-
neelwerk o.; (in eene zaal ij, l.unliri- zeering v.; (van den zolder), plafond o.; (van den vloer), ingelegd werk o. Tafel-ZÖUg, (-(e)s, mv. -e) o. ta-
felgoed, laielgereedschap o.; -zimmer v. eetkamer v., /.. saai. Taff(6)t, (-(e)s. mv. -e) ra. laf o.;
•apfel ra. zijdeappel m.; -band o. lallen lint o. Tair(e)ton, bijv. en b. taD\'en, van
laf. TaflF(e)t-leder, (-s) o.,z. m.l)rus-
selsch leder o.; -pflustcr o. Engelsche pleister i.\\-luch o. zijden of lallen (zak)- doek in.; -weber m. tafwever in. Tag, (-(e)«, mv. -e) in. dag m.,dag-
lichl 0.j es uird -, de dag breekt aan,het wordt dag; tor -e, vuur het aanbreken van den dag; mil anbrechendem -e, met hel aanbreken van den dag; nut Ende des -(e)s, met het einde des daags, tegen len avond; bei -e etw. besehen, bij den dag, bij het daglicht; bei -e reisen d/% overdag,des daags reizen; in den - tiinetit, bis uit den hellen - schlafen, slapen tol het reeds klaar dag is; bei hellem -e, op klaarlichten dag; (lig.) in den - hinein, zonder nadenken, onbezonnen, onbesuisd; er lebt in den - hinein, hij leeft als vroo- lijke Kransje; er schwalzt in den - hinein, hij babbelt maar door, springt van den hak op den lak; es ist of liegt am -, dass, hel is klaar, duidelijk &; <in den - bringen, aan den dag, aan hel licht brengen, bekend maken, bekend doen worden; an den - kommen, aan bel licht, aan den dag komen, uitkomen, bekend worden; an den - legen, aan den dag leg- gen, betuigen, te kennen geven; 2. (Iierg- w.) bovenste oppervlakte v.; t\'rj ju - fördern,de ulijn ontginnen, het erls bloot- graven; II. dag iu., tijdruimte v. van 24 uren; it. tijd in. gedurende welken de zon schijnt; heule ist der langste -, het is heden de langste dag; der jüngsle -, de jongste dag, het laaMe oordeel o.; etn schoner, heilerer, Irüber <)"- -, een mooie, heldere, sombere dag; den ganzen -, den geheelen of ganschen dag; es ist noch friili am -e, het is nog vroeg; es ist hoch urn -e, het is reeds lang dag; am gettrigen -e, gisteren, de dag van giste- ren; geslrigen, morgenden -es, gisteren, morgen; ton - zu -e, von einem -e zum nndern, van dag tot dag, van den eencn dag tol den anderen; über den andren -, om den anderen dag; den - vorher, daags te voren; den zweiten - oorher, nachher, eergisteren, overmorgen; den - nachher, ten andera -, den volgenden dag, daags daarna; - für -, dag voor dag, dagelijks, lederen dag; - und Nacht laufea d/-, dag en nacht, des daags en des nachts; sich gule -e machen, veel pleizier hebben, zich vermaken; gule -c baben, goede dagen hebben,op zijn gemak leven; er hut heule seinen gulen -,hij is van daag goed in zijn 78 |
||||||||||||||||||
|
17
|
||||||||||||||||||
|
gel^las, plaal v.; eine - von Ilolz, houten
lafel; il. paneel o., Z. Hechciilafcl,Sclüc- [erlafel; (Onllk.) (van hersenen), blad o.; (Itnuwk.J vlak, vak, paneel o., plint «.; (Nat. bist.) hl.>d o., plant v.; (van winkels &), uithangbord o.; (J. gesch.) tafel v.der wet. slceneii tafel v.:(>leub.) blad o., paneel o.; (I)oorz.) doorsnede v.; II. tafel v., discb m.; die - decken, de ta- fel dekken; zur - geilen, aan lalel gaan, gaan eten; .tic/, zur - setzen, gaan zitten om te eten; offene - halten, open lafel houden; it. zeer gastvrij zijn. Tafel-apfel, {~apfelt, mv. .apfel)
m. tafelappel, dessertappel ui.; -artig
bijv. nw. (Üelfsl.) hladvormig; -aufsalz m. tafelservies, biillel o.; 2. (tol versie- ring), blad, plateau, milieu o.; -basalt m. hazalt o. in bladen; -besleck o. cou- vcrl o., mes, vork en lepel; -biero. tafeU bier, gewoon bier o.; it. Z. Nachbier; |
||||||||||||||||||
|
1234 Tag.
|
||||||||||||||||
|
Tag
|
Tag.
|
|||||||||||||||
|
dagelijksche. verdienste v.;-kreis m.(Ster-
renk.) dagboog ui., middagljjn v., nieri- diaau m.; -klufl v„ Z. -gehange; -lang bijw. dagen achter elkander, gehecle da- gen; -leuchte v. daglamp v.; -lichl o., Z. Lichltoch; -lilie v., Z. Tagblume; -loch o. dakvenstcr, vallicht o.; -lohnm. dagloon, daggeld o., dagbuur v.; um — arbeilen, in daggeld werken; -löhner, —in, dag- looner ni., dagloonsier v.;—arbeil v.dag- loonerswerk o. Tagolohnorn, (tagelohnerle, ge-
lagelöhnerl) o. ww., m. «.(gemecnz.)per dag werken of betaald worden. Tage-luft(-/«/(e) v. (Uergw.) dag-
lucbt v.; -mahd v. (I.andli.) inaaisel o. vaji een dag, wat in een dag afgemaaid wordt; -marsch m. dagmarsch ui., dag- reis v.; •musze v. rusttijd, schofttijd m. Tagoii, [lagte, getagl) o. ww., in.
|
||||||||||||||||
|
humeur; (Gen.) bij beeft ven daag een
goeden dag; hcule isl sein böser -, van daag is zijn koortsdag; jemn. einen guten - wünschen, iem. goeden dag wenschen;
fin Kleid für, auf alle -c, een daagsch kleed, kleed o. voor alle dagen; vor acht •en, acht dagen geleden; dieser-e, in die- sen -en, dezer dagen; nachsler -c, eersl- daags; eines -cs, op zekeren dag; - der Ausferligung der Unlerschrift, datum m.; «n7 Jahr und - bezeichnen,mei jaar en dag aanteekencn,dateeren; (Ger.) Jahrund -, jaar endag;(gemeenz.) siehabensich Jahr und - nicht gesehen, zij hebben elk. in jaren niet gezien; it. (Ger.) zitting,recbts- zitting v., ziltingdag m.; einen - hallen, vergaderen, bijeenkomen; III.onbepaalde tijdruimte v.; ui den -en Mosis, ten tijde van, in de dagen van Mozes; in untern •en, in onze dagen, tegenwoordig; in den •en der Hevolution, ten tijde van, tijdens; heul 211 -e, heuliges -es, tegenwoordig, in dezen of den tegenwoordigen tijd; in seinen allen -en, op zijn ouden dag, toen hij oud werd; scine -e beschlieszen, zijn leven eindigen; (Volkst.) das habc ich meine -e nicht geseltcn, dal heb ik van mijn leven nog niet gezien; (l\'l.. - und Nachl, muurkruid, glaskruid o.; 2. Z. - und Nachtkraut; 3. lichter -, Z. Tage-
leuchte (l\'l.). Tyg-aiilt, {-aml{e)s, mv. -amter)
o. bij dag gehouden mis v., dienst m., Z. -messe; -blind bijv. nw. blind bij dag- licht, dagblind, bijna blind; -blindheil v. dagblindheid v., uaebtzien o.; -blume v. dagblocm v.; 2. bloem v. die slechts een dag bloeit; -bogcn in. dagboog m. Tage-urbeit, (-en) v. dagwerk o.;
2. Z. -werk; 5. (van een daglooner), bij den dag betaald werk o.; -arbeitcr m. daglooner m.; il. hij die des daags werkt; •bedarf ui. rantsoen o., dagelijkschc bc- hoefte v.; -bericht in. dagbericht, bulle- tin o.; -blall o. dagblad o., courant ui\' krant v.; -bogen m. (Slerrenk.) dagboog ra.; •brief m. schriftelijke bepaling v. van een termijn; -buch o. dagboek o.; (Hand.) journaal o.; it. memoriaal, kladboek o.; (halh.} brevier o.; (Lctlerk.) dagblad, nieuwsblad o., courant v.; -dieb, —in, dagdief, lecglooper m., lecgloopsler v. Tagcdieberi, (lagcdiebte, getage-
dicbl) o. ww., in. h. (gemeenz.) dagdie- ven, luieren, leegloopen. Tago-dionst, (•(«)», mv. -e) m.
dagelijksche dienst, dagdienst m.; 2. (Leenw.) werk o., leendienst m. des daags te verrichten; -er: o. aan de op- pervlakte der mijn gevonden erts o.; •fahrt v„ Z. •reiie; -faller m. dagvlinder ra.; -(eier v. feestviering v. van ecu dag; -^rii( v. (Ger.) termijn m., uitstel o. van een dag; 2. tijdruimte v. van een dag; •frohne v., Z. -diensl (2); -futter o. da- gelijksch voedsel, rantsoen o.; -gang ra. (Bergw.) bij de oppervlakte der mijn lig- gende ertsader v.; -garn o. (Vog.) Ieeu- wcrikennet o.; •gebdude o. (Uergw.) aan de oppervlakte der mijn slaande gebouw; •gehinge o. dicht bij de oppervlakte ge- legen mijngroef v.; -geld o. daggeld o., |
bruik u., mode v.; uu der — sein, aan de
orde van den dag, in de mode, in zwang zijn; -presse v. dagbladpers v.; schein m. daglicht o., helderheid v. van den dag; •slundc v. uur o. des daags. Tagestollen, (stollens.mv. -stol-
len) m. (liergw.) gaanderij v. tot het alleideu van water dat gedurende den dag gerezen is. Tages-warme, v., z. m. dage-
lijksche warmte, warmte v. den dag; •zeil v. tijd m. van den dag; er darf zu jcder •— kommen, bij kan ieder uur of oogenblik van den dag komen; bei gulei — kommen, ankommen, op ecu goed uur van den dag komen; bei hoher—, hij vol- len dag; bei spaier —, laat op den dag. Tage-wahler, (-/ers, mv. -ler)
in. hij die uit bijgeloof voor bepaalde werkzaamheden vaste dagen kiest; -ieas- ser o. (Uergw.) buiten de mijn of aan de oppervlakte der mijn vloeiend water o.; •werk o. dagwerk o., taak v.; sein — ver- richten, zijne taak afdoen; 2. dagwerk, werk o. van een dag; 5. akker in., mor- gen o., grond in. die in een dag kan wor- den bewerkt; -werker m. daglooner, ar- beider m.; -wurm m. dagvlinder m., ka- pel v.; -zeit v., Z. szcit; 2. vervaldag , lijd in. van betaling; auf—en ein Haas verkaufen, op lijd verkoopeu; seine —en bezahlen, op de bepaalde tijden betalen; •zeltel m., Z. \'bericht; -zirkel m„ Z. •kreis; -zug m. meting v. van de mijn op de oppervlakte. Tag-falter, {-faltjrs, mv. -faller)
m. dagvlinder in., kapel v.; -gebaude o., Z. Tagegebaude; •haller m. rechter, scheidsrechter, scheidsman m:,-hell\\n]S. nw. helder, klaar als de dag. Ti.igig, bijv. nw. een dag durend,
een dag oud. Tiigisch, brjv. nw. eiken dag an-
ders geluimd, gemutst, veranderlijk. Taglang, bijv. nw. een dag lang,
een dag durende; —e Zeil, dag m.; •lerche v. gewone leeuwerik ui. Tilglich, bijv. en b. dagelijks(ch),
eiken dag terugkeerend, geschiedend, iu een dag geschiedend; jeine -e Arheil,Ad,- gelijkscli werk; die -e Erfahrung,de da- gelijksche ondervinding; sein -cs Urod haben, zijn dagelijksch brood hebben; sein -es Kleid, zijn allcdaagsch kleed; das sieht man .}\'• -, dagelijks, icderen dag; •zweimal, dagelijks, iederen dag twee- maal; (Zeew.) der -e Anker, bijanker o.; •es Ankerlau, gewone kabel; -e Flulh, gewone vloed. Tag-mahl,(-maA/(c)s, mv. -»U7i-
ler). \'o. stuk o. gronds dat op eenen dag beploegd moet worden; -raubvogel in. dagroofvogel m.; -röthe v. morgen- rood o.; schacht v., Z. Tagcsschachl; schalk, schichlcr in. bij dag werkende mijnwerker, daglooner m.; schicht v., Z. •eschichl; scheu bijv.nw., Z. lichlscheu; schUfer m., Z. -eschldfer; schuier m. dagscholier, dagleerling, niel inwonende leerling m.; schuss ui. (Zeew.) Z. Mor- genschuss; sehen o. nachtblindheid v., dagzien o.; setter m., Z. -halter. |
|||||||||||||||
|
10
|
||||||||||||||||
|
h,, gewooul. onp. dagen, lichten, dag
worden; es tagl, hel wordt dag, de dag breekt aan; wenn es zu - beginnl, als hel begint te dagen, als de dag aanbreekt; II. bedr. ww. een dag bepalen, vaslslel- li\'ii; it. bijeenkomen, vergaderen; 2. (Ger.) jent. -, voor het gerecht dagen, brengen, dagvaarden; eine Sache -, voor hel ge- recht brengen, in rechten vervolgen. T&ge-pocher, (.chers, mv. -clier)
m. bij dag werkende mijnwerker in.; •post v. dagpost, dagelijksche post v.; •rechming v. dagelijksche berekening, be- rekening v. bij dagen; -register o., Z. -buch; -reise v. dagreis, reis v., weg m. die in een dag afgelegd kan worden; slarke, kurzc —n thun, groole, kleine dagreizen maken; -rösche v. (Uergw.) bovenste laag v.; 2. over den bovengrond gelegd kanaal o.; -runde v. dagronde v. Tages-anbruch, (-{e)s) \'m., z.
ui. aanbreken, krieken o. van den dag, dageraad in.; -angabe v. datum, dag ui. der maand. Tag(e)satzung, (-««) v. zitting
v. van den landdag.
Tagesbefehl, (-(e)s, mv. -e) m.
dagorder v., bulletin o.
Tage-schaclit, (-«noeA<e) v.
(Uergw.) inijnpul m., schacht v.;-schicltl v. dagwerk o. van ecu mijnwcrker;-sc/itó- fer in. gemecne of Europeesche geilen- uiclkcr ra., uachtzwaluw v.; 2. zevensla- per m., bergrat, slaaprat v.; schlager in. nachtegaal m. die des daags zingt; -schmetterling ia., Z. -vogel. Tagos-cours, (-(e)s, mv. -e) m.
(Hand.) dagkoers, koers in. van den dag; •facltel v. fakkel v. des daags, zon v.; •glanz in. glans in. van den dag; -golt in. god in. van den dag, l\'hcbus in.; •helle v. helderheid v. van den dag; -linge v.lengte v. van den dag; 2. gedeelte o. van den dag gedurende hetwelk de zon aan den hemel zich vertoont; -licht o. daglicht o.; das — erblicken, het daglicht aanschou- wen, geboren wolden, ter wereld komen; an\'s — kommen, aan bet licht komen, onldekl worden; -meinung v. iu zwang zijnde meening v.; •iteuigkeil v. nieuws o. van den dag; -ordnung v. orde v. van den dag, dagelijks terugkeerende, ge- |
||||||||||||||||
|
Tan. 1235
|
|||||||||||||
|
Tal.
|
Tal.
|
||||||||||||
|
•gebirge o. mv. uit talksteen bestaande
bergen m. mv., talksteenachtige gronden in. mv.; -glimmer niTschilfeiïg talkstceu in.; -hattig bijv. talksteenhoudend; -hy- dral o. met water verbonden talkaarde. Talkig, bijv. nw. talkbevaltend,
talk inhoudend; (fig.) week, papachtig; t. laf. Talk-Öl, (-(e)j, mv. -e) o. wijn-
ileenolie, talkolie v.; -schie[er in. harde talksteen m.; spalk in. mei talkaarde verbonden spaath o.; -s/ein m. talksteen m.; -wfirfel ui. dobbelsteen m. van talk- teen. Talmud, (s) m., z. m. boek o.der
overleveringen en wetten o. der Joden, benevens commentaar, talmud ui. Talmudisch, bijv. nw. den tal-
mud betredend, lot den talmud behoo- rende. Talmudist, (-en, mv. -e;i) Jood
in. die den talmud belijdt of aanneemt, talmudist in. Talon, (-s, mv. -») ui. (van elïec-
len) talon in., strook v. Tulpatsell, (-es, mv. -e) m. lompe
overschoen in.; (geuieenz.) persoon in. die een mocielijken, lompen gang heeft; it. onhandig ineuscli, lomperd m. Talutiren, {lalulirle, latulirl)bedr.
ww., Z. biteken. Tamarinde, (-n) v.of -nbaum,
(-baum(c)s, mv. -biiume) m. tamarinde- (boom) m.; 2. tamarinde v., tamarin- deboonlje o.; (Gen.) pnrgeerdadel m.; •nmark o. tamarindeinoes o. Tamariske, (-n) v., -nbaum,
(-baum(e)s, mv. -baume), -nstaude,
(-n) v. tamariskeboom in.; -holz o. ta- inariskboiit o. Tambour, (-»,mv.-«) m. tamboer,
trommelslager in.; 2. bonluurraaiu o. Tambourin, (-(c)s, mv. •«) o.
(Muz.) Iianillidininel.schellenlroiniiiel v.,
tamboiirijn ui.; (Hord) borduurraam o.; •nadcl v., Z. Tambuurii nadet; schlager, —in, hij, zij dieopdenlambourijnspeelt; sticker, —n, hij, zij die met detambou- recruaald borduurt. Tambouriren, (tambourirte, tam-
bourirl) bedr. ww. met de tamboureer-
naald borduren. Tambourjmadel, (-n) v. tam-
boureeruaald v. Tutnis, (onb.) m. wollen stof v., 2.
zeef, teems v. Tamp, (•(«)\'. mv. .e) m. korl eind
touw o. TtMJïyW1» \'\\ivnpte, gelampt) bedr.
ww. mei een eind ioiiw slaan, tuchtigen. Tand, (-(e)s, mv. -e) m. dwaas ge-
snap o., zottcpraal v., gewauwel o., flauw gesnap, praatje o.; aller Weiber -,oude- wijvenpraalje o.; 2. prullen v.mv.,nietig- heid, beuzeling v., onbeduidend voor- werp o.; it. speelgoed, klatergoud o. Tündelei, (-e«) v. beuzeling, kin-
deraclitigheid, nietigheid v.; it. scherts, gekheid v. Tand(e)ler, (-s, mv. nnd(e)ler)
m., -in, (-nen) v. beuzelaar, talmer m., beuzelaarsler, talmster, treuzelaarsler v. |
|||||||||||||
|
Tagsl\'ange, (-n) v. lengte v. des
daags. T&g-strecke, (-n) v. (Spoorw.)
onderaardsche weg, tunnel m.: •liglieh bijv. uw. (gemeenz.) Z. taglich; it. dag aan dag, eiken dag; -lhierchen o. dag- diertje, diertje o. dat slechts één dag leeft. T»g- and N&chtblume, (-«)
v. driekleurig viooltje, sliefmoedertje o. T»g- und Nachtgleiche, (-«) v. dag- en nachtevening v.
T&g- und Nachtkraut, (-(e)«)
o., z. ui. zwart knreu o., koetarwe »., wilil koren o. Tag-wache, {•») v. dagwicht,
morgenwacht, wacht v. van 4 lot 8 uur des morgens; -wusser o. water o. dal ge- durende den dag van de oppervlakte in de mijn dringt; -«eise bijw. b\'i dagen; • ueile v. dagwijilte v., daghoog in.; 2. ilagieis v.; -wirkung\\\'. aan de oppervlakte der mijn verricht werk o.; -:ahl v. aau- tal o. dagen; 2. dagteekemng v., da- iiiiii ui. Tagzahlen, (lagzdhllc.gelagziihlt)
hedr. ww. dagleekeuen, daleeren, van een datum voorzien. Tagzettel, {seitels, mv. -zetlel)
in. dagbericht, bericht o. van verdaging; (tier.) dagvaarding v. Taille, (-n) v. lichaamsgestalte,
snede v., bovenlijf o., taille v.; (Sp.) af- iieuien o. Tailleur, (-J, mv. s) m. kleerma-
ker, kleederinaker m.; (Sp.) bankliou- der ui. Take, (-n) v. (Veea.) teek, dieren-
luis v. Takel, (-s, mv. Takel) o. (Zeew.)
lakei in., schijf, katrol v. om op te 11 ij— scben; 2. Z. -werk. Takelage, (-n) v„ Z. Takelwerk;
zu tchwere - fiihren, te zware scheeps- toerusting voeren, te veel takelage heh- ben. Ta kol ei, (-e«) v., Z. lakcln; I.Ta-%
kelwerk. Takel-garn, (-(e)s, mv. -e) o.
geleerd zeiluiakersgaren, takelgaren o.;
-haken ui. (Zeew.) lakelhaak in.; •mei- sier m. lakeimeester,optuiger m. Takeln,(\'uM/e, gelakelt) bedr.ww.
(Zeew.) tin Schijf •, betakelen, oplake- len, optuigen, van takelwerk voorzien. Takel-pack, (-(e)s) o., z. m. ge-
peupel, gemeen, jaubagel o.; -iverk, -zeug
o. takelwerk, touwwerk, staand en ioo- p.-ihl naul o„ scheeplncriistiug v. Takt, (-(e)s, mv. -e) ui., Z. Tcal.
Taktik, v., z. m., Z. Tactik.
Taktiker, (-s, mv. Taktiker) m.,
Z. Tucliker. Tulapoin, (-(e;s, mv.-e) m. pries-
ter ia. uit Achter-lndie; 2. (.Sal. bist.) zwarliieuzig aapje o. van liuyana. Talar, (-(e)s, mv. -e) in. plecblge-
waad o., tabbaard ui., priestergewaad, lang sleepkleed o.; königlicher •, konings- iminlel in. Talurien, o. mv. (Kabell.) vleugel-
schoenen ui. mv. van den bode der goden. |
Talcium, (-j) o., z. m.,Z. Magne
sium. Talomüso, (-«) v. (Kookk.) kaas
koek m. Talen, (lalle, gelatl) o. ww., in. h.
(veroud.) stotteren, stamelen, hakkelen; "2. kinderachtig zijn. Talent, (-(e)s, mv. -e) o. talent
o. (eene oud Gneksche munt); (flg.) gave v., natuurlijke aanleg in., begaafd* beid v., talent o.; er hal -e, hij heelt vee! begaafdheid,is een begaafd mensen; -voll bijv. nw. talentvol, zeer begaafd. Talg, {•{e)s, mv. -e) m. en o. talk
v., vet, smeer o., ongel v., Z. Bergfett. Talg-artig, bijv. nw. taklachlig;
•heere v. bes, vrucht v. van den talk- boom; -(beeren)baum m. talkboom, Chi- neesche ongelhnom m.; -boden in. schijt v. vel of lalk; -brinqend bijv. nw. talk voortbrengend, lalk opleverend; (PI.) talk- of veldragend; -brod o. (Kaars.) talklirood o.; -bulle v., \'L.-liene; •irüten v. mv. lalkklieren v. mv. Talgen, {lutgle, gelalgl) o. ww., in
h. talk, vet bevatten; 2. vet worden; II bedr. ww. met talk of vel besmeren. Talghandler, (-s, mv. Talg-
liandler) m. kaarsenkoopman in. Talgicht, bijv. nw., Z. lalgartig;
• riechen, vetachlig, als vet, naar talk & Talgig, l\'ijv. nw. vol vel, vetdeelen
inhoudend, talkbevaltend; 2. vet, vuil, smerig, met vel besmeerd. Talg-klumpen, {-pens, mv.-pen)
ui. talkklomp m.; -lampe v. lamp v. waar in talk brandt; -licht v. suieerkaars, vel\' kaars v.; •lummel m. lomp, onbeschaafd persoon in.; -pflaster o. velpleister, met vet besmeerde pleisler v.; sauer bijv uw. (Schcik.) -saiire Salzc, talkzure zou- ten, stearine zouten; siiure v. talkzuiir, stearine zuur o.; scheibe v., Z. -boden; •seihe v. talkmand v. om het smeer te kleiizeu; spilze v. punt v. van de vet- kaarseu: slein m., Z. Speckslein; sloft m. talkstof, stearine v ; •liene v. vetkui| v.; -presse v. kaarsenmakerspers v. Talisman, (-(e)s, mv. -e) m. too-
veruiiildel (voorn, lol bescherming die. nende), looverbeeld o., tooverring m. looverplaat v., talisman m. Taliter qualiter, bijw. zoo zoo
middel ma lig. Talje, (-«) v. (Zeew.) takel in., ta-
lie, derde hand v., vierloopei\' in. Taljen, (laljele, gelaljel) bedr. ww.
(Zeew.) van een takel, van eene talie voorzien; 2. Z. auflaljen. Taljereep, (•(«)#, uiv.-e) o. (Zee-
w.) taliercep m. Talk, (-(e)s, mv. -e) m. talksteen
in.; 2. Z. -eru\\». Talk-artig, -erdartig, bijv
uw. talksleeuaclilig, uil talksleen ge-
vorind. Talken, talkern, (lalk(er)ie, ge-
lalk{er)l o. ww., m. h. mei vollen mond spreken, onduidelijk spreken; 2.(Kaars.) kneden. Talk-erde, v., z. m. talkaarde,
magnesia v.; -(elt in. talksleenrols ».; |
||||||||||||
|
Tap.
|
|||||||||||||||||
|
1236 Tan.
|
|||||||||||||||||
|
Tan.
|
|||||||||||||||||
|
2. gekscheerder, schertser ui., scherlster
v.; 5. lichtzinnig persoon m. T&ndelhaft, t&ndelig, bijv. en b. grappig, grillig, speelsch, gcksche-
rend; 2. beuzelend, talmend, luierend; it. Z. landelhaft. Tandelhaf tigkeit, (-e«) v. beu- zelaclitigheid, nietigheid, beuzeling v.
Tiindolkratn, (-(e)s, mv. -c) ra.,
Z. Tradelkram; -markt m., Z. Trödel- markl; (lig.) kinderspeelgoedmarkt v. Tö,nd.Qln,(,tandelle,gel/indelt)o.ww.,
in. A. beuzelen, treuzelen, spelen, zich met nietigheden vermaken; it. schertsen, grappen maken;mit einem Kinde -, sollen, spelen. Tandol-puppe, (-n) v. kiuder-
pnp, speelpop v.; schürze v. keuken- schorl(je)o.; stöckchen o. waudelstokje o.; ~woche »., Z. Flilteruoche; -zeit v. speeltijd m. Tang, (•(«)*, mv. -c) m. (PI.) Iint-
vonnig zeegras o.; 2. wier, zeewier o., zeeui v.; -arten v. mv. zeewiersoorten, naar zeewier gelijkende planten v. mv. Tange, (-n) v., Z. Tannzapfen.
Tangel, (-«) v. naald vorniig, spits
loeloopend blad o.; -holz o. naaldbont, dennenliout o. TangQilte, (-n) v. (Meetk.) raak-
lijn, tangens v.; (Muz.) tangent, wipper- tje o. Tenger, (•», mv. Vanger), m. den-
nenboscli o. Tani, (onb.) m. fijnste, Itcngaalsche
of Indische zijde v. T&nia, (7\'dnien) v. lintworm in.;2.
mv. (Ondh.) oflerbanden m. mv. Tanne, (-«) v. den, deiinchooni,
pijnlioom m. TftTinapfel, (-apfels, mv. -ap(el)
m. pijnappel m. Tannoiche, (-n) v. steeneik in.
Tannen, bijv. nw. de men, dennen-
houten. Tannen-apfel, (-apfeh, mv. -a>-
fel)m.,7.. Tannup[el;-baum in.,Z. Tanne; -(blall)förmig bijv. nw. dennebladvor- mig,spits iiilloopend,naaldvonnig; -bretl o. dennen plank v.; -büschcl in. top m. van een denneboom; -dunkel, -düsler o. ilonker ilenncnwoud o.; •ftnk m. hergvink in.der Ardennt\'ii;-/,örmij bijv.nw.denvor- inig, naaldvormig;-gc/i£tz o.denuenbosch, dennenwoud o.;-nainm.,Z.-je/iiiiz,-Aor; o. pijnbooinhars o.-.-heherm. notenkraker ui. (vogel); -holz o. i! ineuhnul, naald- hout, pijnboonihout o.; 2. Z. -r>ehntz; •hirsch m. damhert o.; -/.«ra//inev.viaald- vonnig koraalinos o.; -kriilic v.,Z. -heher; •marder m. marterni.; -mfi.se v., 7..Speer- meise; - ladel v. dennenaald v„ naaldvor- mig blad o. van den denne(bonin) m.; •saure v. (Schcik.) denneliarszuur o.; schtcamm m. denuezwain v.; spross in., sprasse v. scheut in., spruit v. van een deuneboom; •tcald in. dennenwoud deiinenbosch o.; ~wanze v. denneboom* luis v. Talin(on)zapfon, (-zapfens, mv.
•zapfen) in. pijnappel m.; iniianisr.her - ananas m. |
Tannhirsch, (-e»,mv. -e) m.dam-
hert o. Tannin, (•(«)*) o., z, m., Z. Ger-
beslnjf. Tantal, (-(e)s, mv. -e) o. (Bew. d.
erts.) tantaliiim o.; -erz o., Z. Tanlalit. Tantaiig, bijv. nw. -e Saure, tan-
taliumzuur; saitcr byv. nw., -e Salze, tantaliet in., zwarte metallische delfstof v. die int tanlaliuinzuur, mangaan» en ijzeroxyde bestaat. Tantalisch, bijv. nw. onvoldaan,
tevergeefs, smachtend en verlangend, als Tantalus; -e Oualen, lantalusslraf v., on- bevredigd verlangen o. Tantaliseren, (lanlalicirle, lanta-
/isir/)bedr.ww. vruchteloos doen smach- ten, niet te bevredigen begeerten inboe- zemen. Tantalit. (-en, mv. -r«) m. (Bew.
d. erts.) lantalium o. Tantal-sauer, bijv. nw., satires
Satz, tanlaliuuizuur zont; -stïure v. tan- taliuinzuiir o. Tantalus, (onb.) m. (Fabelt.) Tan-
talus m.; (lig.) iem. die tevergeefs naar iets verlangt en smacht. Tantehen, (verkl.) o. lautelje o.,
jon«e, kleine tante of moei v. Tante, (•») v. tante, moei, vaders-
of moederszusler v. Tanz, (-es, mv. Ttïnze) in. dans m.;
2. danspartij v., bul o.; einen - hallen, een hal geven; :m» -e gelten, naar liet bal gaan; 3. dansmuziek, wals v.; 4. heet ge- vecht, luid rumoer, gekijf o.; an den - mussen, moeten dansen, aan den dans, aan bel vechten moeten; einen - mil Jungfer llirke Ikun, gcgeeseld worden. Tanz-bar, (-e«, mv. -en) in. dau-
sende heer in.; •belusliyuny v. dansver- maak, bal o ; -lmdrn in. danszaal v. Tanzchen, Tanzlein, (verkl.)
o. dansje, walsje o.; ein Tanzchen marken,
een dansje, walsje maken. Tanzoln, (tanzelte, geldnzell) o.
|
cavalier m.; -yefahrlin v. dame v. waar-
mede men dansl; -gcsellschaft v. dans- partij v., dansers en danseressen, bal o.; •haus o. dansliuis o.; -kiuukheil v., Z. sucht (2); -kunsl v. danskunst v.; •künsllcr, —in, danser m., danseres v.; •lied o. danslied o., wals v.; -htst v. lust m. om te dansen, verlangen o., begeerte om te dansen; -luslig bijv. nw. danslus- lig, gaarne dansend; -meisler m. dans- meester in.; -paur o. dansend paar o., danser in. en danseres v.; -pferd o. paard 0. dat huppelt of springt; •plan, •plati
111. plaats v. waar men kan dansen; -puppe 1. marioiiette \\.\\ saai in. danszaal ».;
schaar v. quadrille v.; schritl in. dans- pas m.; schuh 111. dausschoen in., dans- schoentje o.; schule v. dansschool v.; it. Z. slunde; schuier, —in, leerling 111. en v. van de dansschool, hij /ij die leert dansen; seuche v., Z. sucht ^); sliick- o. walsje o.; slunde v. danslus v.; sucht v. danswoeilc, overdreven zucht v. tol dansen; 2. Z. Taranlisniiii; -lour m., Z. •yang; -wulh v. danswoede v., hevige begeerte v. om te dansen; -zeirhnung v. dansteekening v. Tapet, (•(*)»\'. niv. -e) o. vloerkleed,
lapijt o.; etir. auf das - bringen, Lts op het tapijt, te berde, ter spraak brengen. Tapete,(-n) v.behangsel o.;papierne
geslreule -, hchaugselpapier o. waarop niet scheerwol verschillende leekeningen of figuren zijn aangebracht; geslreule -n vnn Leinwand of Zuillich, linnen behang- sel o.; mil -n vertehen, behangen, met behangselpapier bespannen. Tapeten-arbeit, (-c«) v. behan-
gerswerk o.; -bnrle v., Z. -kante; -(abrik v. behangselfabrick, tapijlfabnek v.; -haa- del 111. lapijthandel, handel m. in bebang- selpapier: -lidndler in. tapijlenkeopmau, tapgtbandelaar, koopman ui. in beliang- seipapier; -kanlc v. bebaugselrand m. <>l randje o.; -macher, -wirker 111. Iapijtina- ker, tapijlwerker, tapijtwever in.; -nagel in. klcedspijker, behangersspijker 111.; •papier o. hehangselpapier o.; -thüre v. deur v. van behangselwerk; -wirker m. tapijtfabrikant, tapijlwerker 111. Tapezerei, (-««) v. behangsel, be-
hangerswerk o. Tapeziren, (lapezirle, lapezirt)
liedr. ww. ein \'/.immer -, behangen, be- spauuen, van behangsel voorzien, beleg* gen, beklecdcn. Tapezjrer, (-s, mv. Tapezirer) m..
-in, (-«en) v. behanger, bekleeder m., bekleedsler v. Tapf, (-(e)s, mv. -c) m., Z. Slapf.
Tapfer, (lapfrer, tapferst) bijv. en
b. dapper, moedig, stout, heldhaftig, stoutmoedig, volhardend, met moed, ter- dege; -er Soldal, dapper; -er Arbeilcr, flink, degelijk; -es Volk, dapper, slout- mocdig, heldhaftig; -c Tkalen, helden- daden; sich - wehren, zich dapper »er- dedigeu; it. (gemeenz.) - zugehen, flink gaan; •arbeilen, met moed, behoorlijk. zoo als het behoort; jem. - abprügeln, lerdege afranselen; (Spr.) - angeyriffen ist halb gcforhlen, goed begonnen, half |
|||||||||||||||
|
B9D
|
|||||||||||||||||
|
ww., m. h. huppelen, loopen alsof men
danst; (van paarden), caracnleeren. Tanzen, (tanzle, getanzt) o. ww.,
m. h. dansen; uuch der Yiole -, op de muziek der viool dansen; noch dem Tacte -, op de maal dansen; - lehren, leeren dansen; auf dem Scilc -, koordedansen; (Ilijk.) (van paarden), Z. tinzeln; die -de Miicke, Z. Tanzfliege; 2. bcilr. ww. einen Walzer -, dansen, maken; Z. wed. ww. sich müde -, zich moede dansen; hier tanzl sich\'s gul, hier is hel goed dansen. Tanzer, (•*, mv. Timer) m., -in,
(-nen) m. danser BI., danseres ».; jeder
- mit seiner •in, ie lere cavalier m. of danser mei zijne dame. Tanzerisch, bjjv. uw. bij wijze van een dans.
Tanzerlich, bijv. nw. (gemeenz.)
danslustig; es ist mir nicht - zu Mulhe, ik heb geen trek, lust om te dansen. Tanz-fest, [-{e)s, mv. -e) o. dans-
feest, bal o.,dauspartij v.; •fiiege v. dans- vlieg, dansmug v.; -yany m. tour m. in den dans, beurt v. om te dansen; -ge- fthrte m. heer m. waarmede men danst, |
|||||||||||||||||
|
Tas.
|
|||||||||||||||||
|
Tar.
|
|||||||||||||||||
|
Tat. 1237
|
|||||||||||||||||
|
gedaan; -keil v. dapperheid, stoutiuoe-
diu\'heid v.; it. moed in., volharding. Tapigka, v„ z. m. (Hand.) zetmeel
o. van den maninkwortel. Tapir, (•(«•)\'• ">v- -«) m- lallir \'"•
Tapjren, (lapirle, tupirl) bedr.
ow. het haar in krullen zetten, kappen. Tapp, (-(e)s, mv. -e) ni., Tftppe,
(-n) v. (van een beer), poot, lompe of logge voet in.; (v..n personen), zware hand, plompe hand v.; seine hüssliclien •en, zijne vuile poolen, handen; 2. lomp. onhandig mensen m.; 3. schop, trap in.; it. stap in., spoor o., indruksel o. van den voet; \\. klap, slag, tik rij. Tappen, (tap;ile, yelappl) o. ww„
m. h. im Finslern -, rondtesten, op den last gaan; 2. lomp voortstappen, met logge schreden gaan; 3. stooten legen; nach elit: -, grijpen, willen krijgen; in fine l\'fütze -, slappen; 4. (Schild.) met onvaste hand werken. Tappig, tappisch, bijv. en b.,
Z. linkisch.
Tapps, (-es, mv. -e)m.Z. Tapp(2);
2. roesje o., kleine roes m.;einen- haben, een weinig dronken zijn. T&ra, »., z. in. (Mand.) tarra v.,dal
wal van het gewicht wordt afgetrokken voor halen, vaten &; yenölinliclie -, ge- wone tarra, korting v. Tar&ntel, (•«) v. (Nat. hist.) ta-
rantnlaspin v. , Tarantel-biss, (-m, mv. -«) m.
Z. slicll.
Tarantelle, (-n) v. tarantelle v.,
volksdans in. in Calabrié. Tarantel-lied, (-(e)«, mv. -er)
o. tarantellied o., taranlelwijze >\'.; stick in. steek, beet m. van ile tarantiilaspin; -lam in. tarantuladans ui., dansziekte v., Sint-Veils of Vitusdans in. Tarantismus, Tarantulis-
mus, (onl>.) in. (tien.) dansziekte v., Sint-Veils of Vilnsdans m. Tararechnung, (-e«) v. (Hand.)
larrarekeniiig, berekening v. der tarra.
Tarataü, (s, mv. s) in. soort van
mousseline. Targumim, n. ui*. Chaldeeuw-
sche hijhelvertaling v. Tari, (onb.) m. Oostindische palm*
htandewijn in. Tarif, (-(e)s, mv. -e) va. tarief o.,
prijslijst v., prijsopgaaf v.; etw. in einen - brmyen, tinen - Ulier etw. machen, een tarief maken van. Tarifir9n, (tarifirte, tarifirt) bedr.
ww. een tarief opmaken van, ecne prijs- lijst maken van. Tariren, (tarirtc, larirt) bedr.ww.
(Hand.) de tarra berekenen, hel netto- gewiehl bepalen;tarirle Waare, netto vva- ren v. mv. Tarnkappo, (-«) v. onzichtbaar
makende nevelkap v. der dwergen. Taro, (-a, mv. -s) m. koperen munt
v. op het eiland Malta. Taro(c)k of -spiel, (-(e)«, mv.
•e) o. tarokspcl o., kaartspel o. dat met 78 kaarten gespeeld wordt, zevenkonings* spel o.; l2.ï.-karle; spielen, larokspelen. |
Taro(c)kkarte, (-«) »• •«r<>\'\'-
kaart v.
Targ(c)kkarteii-macher,
-handler, m. fabrikant, verkooper m. van tarokkaarten. Tarpeisch, bijv. nw. (It. g.) -er
heken, Tarpejs. he rots.
Tarrass, (-e», mv. -«) m.,Z. Trots.
Tarsia, (-/«) v. ingelegd werk o.
Tartano, (-«) v. klein koopvaar-
ilijsrhip o. op ile Middellandsche Zee. Tartar, (-en, mv. -en) m. Tartaar,
inwoner in. van Tarlarye; (Kijk.) Tar- taarsch paard o. Tartarchan, (-(e)s> "|V- -«) m-
kli.ni, vorst in. der Tartaren. Tartar(en)horde, (-«) v. borde,
bende v., troep in. Tartaren. Tartarisch, bijv. uu. Tartaarsch,
van of uitTaitarije; -es Pferd, Tartaarsch paard o. Tartarisiren, (lartarisirte, tarta-
risirl) bedr.ww. niet wijiisieenzuur zui- veren. Tartarus, (onb.) m. (Fabell.) Tar-
lam.\'\' in., onderwereld v., schiinmenrijk
o., verblijfplaats v. der boozen na hnn- nen dood. Tartsche, (-«) v. (veroud.) schild
o., rondas v., beukelaar m., sabellasch v. Tartscnentr\'ager, (-gers, mv.
-ger), Tartschner, (-j, mv. Tartsch- ner) in. rondasdrager, met een rondas ge- wapend soldaat in. Tartüffs, (-"i ""• •") "\'• buïche-
laar.schijiivrooine, schijnheilige schurk in. Tartuffel, Tartaffel, (-/W*. mv.
•fel) m. truffel m.; it. aardappel m.
Taschchen,Taschlein,(verkl.)
o. zakje, laschje, beursje o., Z. Tatche. Tasche, (-n) v. (w. i. gebr.) klap in.
met de vlakke hand, dat het klopt;2. zak in., tasch v„ broekzak, vestjeszak m.; (van goochelaars), goochelzak m.; (Spr.) das war cin Sliickleui aus lier -, dat was een meesterstukje o.; (dg., geineenz.) smoel m., muil, bek m.;jenn.etiv.au/ die - yeben, iein. eeu slag in het gezicht ge- ven; hall die •\'., zwijg!; 3. (lig., PI.) peul, schil v.; it. Z. -nkraut (I); (Nat. hist.) Z. -nkrebs; (Walcrb.) puleiniuer, tuimelaar m.; (Zeew.) dubhelhiiid v. ter verwijding van eeu schip, buitenbuik in.; (Hoefsm.) donzig gezwel o. der paarden; (Zad.) zadeltasch v. Tascholkraut, Taschlein-
kraut, (-krant(e)i, mv. -krüuter) o. beiirsjeskruid o., grachtvareii v. Ta3chen-au8gabe,(-n)v.(Boek-
h.) zakuilgave, uitgaaf v. in zakformaat; •bestek ui. mes, lepel en vork in een ko- ker; -buch o. zakboek o.; 2. almanak in.; •dach o. aan eeue zijde schuins alhau- gend dak, dak o. met een zak; -dieb ra. zakkenroller in.; -fcrnglas o. zakkijker in., lorgnet o.; -feuerzeug o. vnursteen m.; -(nrmat o. klein formaat, zakformaat o.; •geld o. geld o., dat men bij zich op zak heeft; il. zakgeld, speldcugeld o.;-ka- lender ui. zakalmanak ni.;-hi;i»i m.zak- kam in.; -kolben m. zuiger in. met lcde- ren ring; -koralline f. lans•iriu ».; -kraui |
||||||||||||||||
|
o. bierderstasch v. (een zeepolyp); -*re*.
m. krab, zeckrab v., Z. Strandkrabbe; •kressc v„ Z. -kraul; -kunxl v.(Walerb.) paternosterwerk o.; -laterne, -lcuchle v. zaklantaren ».; -maul o. wijde muil ni.; il.eendvogel m. met wijden snavel; -mes- ser o. zakmes, knipmes o.; -muschelstein m., Z. slem; -muskel m. zak- of beurs- vormige spier v.; -pfeffer m. Spaansche peper v.; -pislol o., -puj[er m. zakpislool o. en v., zakpislooltje o.; schloss o. knip- slot o.; spiegel m. zakspiegel in.; spiel o. goochelspel o., goochelarij v.; spieier m. goochelaar m.; spielerei v., Z. spiel; il. goochelkunst v. Taschenspieler-kunat, (-*fl»- sle) v. goochelkuusl, goochelarij v.;
stretch in., stiick o. goochelstuk o. Taschen-tintenfaas, (-fasscs,
mv. -fisser) o. zakinktkoker m.; -tuch o. zakdoek, ncusdoek m.; -u/ir v. zak- uurwerk, zakhorloge o.; -wörterbuch o. zakwoordenboek o.; -werk o., Z. -kunst. Taschner, (s. mv. Tdschner) in.
beurzenmaker, koll\'ennaker m. Tass, (-es, mv. -e) ui. hoop, stapel,
las m. schoovcn &. Taschchen, Taschlein, (ver-
kl.) o. kopje o., Z. Tatte. TasSO, (-n) v. odere -, kop ra., kom
v., kopje o.; unteri\' -, schoteltje o.; die oberc und untere -, kop en schoteltje; 2. kom, kop vol v.; eine - Kaftte, kop koffie. Tassen, (tassle, gelasst) bedr. ww.
Kom -, op hoopen zetten; die Bansen -, volstoppen. Tassenförmig, bijv. nw. in den
vorm van een kopje (PI.) schaal- of kom- vormig. Tastatur, (-e«) v. klavier, klavier-
werk o. Tastbar, (-er, st) byv. en b. last-
|
|||||||||||||||||
|
17
|
|||||||||||||||||
|
baar, voelbaar, merkbaar, duidelijk; -keit
v. tastbaarheid, voelbaarheid v. Taste, (-n) v. (aan hel klavier),
toets m., klavier o.; (Ürieh.) tangens, raaklijn v. Tasten, (tustele, getaslel) bedr. en
o. ww. tasten, betasten, voelen, aama- ken, bevoelen; an, aaf etw. -, aanraken, Z. \'inlasten, belasten; -d gchrn, al las- lend. iu den blinde lastend voortgaan; (lig.) hel terrein onderzoeken, onderzoek doen. Tasten-brett, (•(«)«, mv. -er) o.
klavier o.; \'instrument o. speelwerktuig
o. met toetsen, piano v., orgel o.; lager o., Z. -brelt; -leiter v. (Org.) toctsenlei- der ni.; spiel o„ -werk o. klavier, speel- werklnig, instrument o. met toetsen. Taster, (-s. mv. Taster) va. hij die
tast, voelt &, Z. lasten; 2. (Nat. hist.) voelspriet in.; (Dr.) - of- tirkel m. boog- passer. kroutnie passer, diktcpasser m. TaSt-haken, (-hakens,m\\,-haken)
m. (Zeevv.)zethaak nv, -lich bijv. nw., Z. \'bar; -lings hijw. op den tast, op het ge- voel, in den blinde, al lastend; selme v, raaklijn, tangens ».; sinn m. gevoel o.; •werkzeug o. voclwerktuig, orgaan o. van het gevoel. Tatar, (-en, mv. -en) m., Z. Tartar.
|
|||||||||||||||||
|
Tau.
|
|||||||||||||||||||||
|
\\m Tau.
|
Tau.
|
||||||||||||||||||||
|
Taub-sucht, v., z. m., \'L. Tob-
suchl; -tresse v. wilde haver, herrik,dolik v.; -ieurm m., Z. Tollxurm. Tauch-apparat, (-(c)s, mv. -e)
m. iluikertoestel m., duikcrklok v., <lui- kerhelm 111. Tauchen, (lauchte, gelaucht) o.
ww., 111. A. duiken, neerduiken,onder- duikeu, zinken; II. bedr. ww. onderdom- pclen, indompelen; jem., elu: unler das Wasser -, onilerdompelen; 2. insoppen, iudoopen; Eisen ins Wasser -, in het water dompelen, steken; Broddjin Wein -, doopen, indoopen; (Verv.) indieFarbc -, doopen, dompelen: III. wed. ww. sicA -, zich dompelen, zich storten, duiken. Tauchente, (-n) v. kleine klap-
pereend v.; 2. duikeend ».; 3. kleine ge- kuifde iluikercend v. Taucher of Taucher, (-s, mv.
Taucher of Taucher) m. duiker 111.; il. parelvisscher m.; (Nat. hisl.) duiker, dui- kelaar 111., duikereend v.; 2. Z. Tauch- tnte. Taucher-anzug, (-zug(e)s. mv.
-iüue) in. dnikerkleeding v.,duikerklee-
ren o. mv.; -bool o. duikerboot v.: •gans v. dnikergans, zeegans v.; -glocke v. dui- kerklok v.; -huhn o. duikel hoen o., Z. •enle; -kibilz m., Z. -gans; -könig m. ijsvogel, dail.erkoning 111.; -kunsl v. dai- kerkunst, kunst v. 010 te duiken. Taucherlein, {\'teint, mv. -/cm) o. (.Nat. lust.) Cartesiaanseh duikerljc o.;
(PI.) Indische koningsboon] ra. Taucher-schiff, (-(e)s, mv. -e)
o. diiikersclnp o.; -laube v. Groenland* sche duif v. Tapch-gans,(-9a»ise)v.,-huhn,
{•kuhn{e)s, mv. -hiihner) o., Z. Tau- chergans d/-; -kafer m., Z. 11 asserkfifcr; •punipe v. (Werkt.) duikerpnmp v. Taueln, [tauelle, gelauelt) o. ww.,
111. h. treuzelen, beuzelen, talmen, lang- dradig Ie werk gaan. Tauen, bijv. nw. touwen, van louw.
Tajiende, (•endes, mv. -ende) o.
eind o. tmiw, kabelcind o. Tajlf-acte, (-n) v. doopakle v.;
"i\'iii o. (van den II. Joannes), dnopaml o.; •beeken o. doopvont v., doopbekken o., doopboek, doopregister o.; -bund 111. |
|||||||||||||||||||||
|
Tauben-apfel, {-apfeis, mv. -op-
fel) in. duivenappel in.; •arlig bijv. nw. duifachtig; -auye o. duivenoog o.; (fig.) liefelijk oog o.; -lmden m., Z. -haus; -ei o. duivcnei o.;—farmig bijv. nw.(Delfst.) den vorm van een duivenei hebbende; •ein/alt v.onnoozelheid,onschuld v.ecner duif; -er6se v. duivenboon ».; -falk in. duivenvalk, wouw in.; 2. Z. -habichl; •farbe v. weerschijn m. van rood, blauw en groen, duivenkleur v.; -(arben, -[ar- big bijv. nw. duivenkleurig, met weer- schijn m. van rood,blauw en groen; -(liiy in. vlucht v. eener duif, duivevlucht v.; 2. vlucht v. duiven; -fusz in. dnivepoot
m.; -geier, -habichl in. giervalk, duiven- havik in.; -hals in. diiivenhals m.; 2. (Delhi.) turkoois in., een blauw, ondoor- si hijncnd edelgesteente; —/a/Ae, —far- big. Z. -(arbe <f\\ -Aaus o. duivenhok, d ui venslag o.;-Acrj o. diiivenhaito.;(lig.) onschuldig hart o.; -jokel m., Z. -licblia- ber; -kraut o., Z. -(usz; 2. ijzerkruid o.; 3. weegbree v., weederik m., jodenkruid
o.; -kropf m. krop m. der duif; (PI.) helmhloem v.; 2. Z. •kraul (2); 3. wille behen v.; -liebhabir m. liefhebber, min- naar m. van duiven; •Inch o., Z. -nesl; • mist m. dnivendiek, .luiveiistronl in.; (I.andb.) duivenmest, guano m.; •neslo. duivennest o.; -paor o. paar o. duiven; •rii/ in. (Jachtw.) lokaas o. voor duiven; schlag m. duivenslag o., duiventil m.; it. Z. -haus; schnabet va. snavel m.eener duif, duivesnavel in.; -sinn ui. 0111100- zelheid v. eener duif; •schmanz 111. dui- venslaart m.; 2. avondvlinder m.; -slö- szel 111., Z. \'folk; •unsch ild v. onschuld v. der duiven; -vogl, -udrler 111. knecht m. die de duiven oppast,die voor de dui- ven zorgt; -zehnte 111. tiend o. van dui- ven, duiventieud o.; -zuchl v. duiven- mei kerij v. Tajiber, Tauber, (-s, mv. Tau-
ber en Tauber) 111. inanneljesduif v.,dof- fer 111. Tailb-gUt, (-gul(e)s, mv. •giller)
o. goed o. dat bet recht geeft om hout te sprokkelen; -hafer in. windhaver v. Tallbheit, v., z. m. doofheid v.,
gebrek o. aan gehoor; 2. lerdooving, 011- gevoeligbeidv.; 3.011 vruchtbaarheid, dor- heid v. Taubin, (-nen) v. duif, wijfjes-
duif v. T.iub-kohlo, (-n) v. uitgedoofde
kool, doove kool v.; -korn o. wild koren, onkruid o. Taubling, (-(e)s).mv.-e) m. (PI.)
braking verwekkende paddenstoel in. Taub-nessel, (-n) v. doode netel
v., lainion, brandnetel v.; schuamm 111. wolfsveesl m.; stumm bijv. mv. doof- tom, ein —er, een doofstomme. Taubstummen-anstalt, (-««)
., -institut, (-(e)s, mv. -e) o. doof-
sloiuiiieuschool, school, inrichting v. voor |
|||||||||||||||||||||
|
Tateln, tiitoln, (talelte, gelalelt
en talelle, gelnlell) o. ww., ni. A. snap- pen, wauwelen, babbelen, pralen. Tatsche, Tatsche, (•») v. ver-
achtelijke benaming eener vrouw, vrouw- men«ch o., babbelkous &. T4tscheln,(\'(i\'»cAt\'"f, get&tschelt)
bedr. en o. »«\'„ in. A. ein Kind, Pferd
& -, liefkoozende kloppen, slreelen; - und luilsclieln, vertroetelen, bederven. Tiitschlor, (-*i mv. Tatschler) m.
bevneler, slreeler, belaster, vleier in. Tatschea, (lalschle,gelaUchl)\\>eii
en o. ww., in. A. ouhaiiiiig, lomp aau- grijpen. Tatte, (-n, mv. -n) m. (kiuder-
wonrd), vader ui. Ta ttole, (onb.) verkl. schuchteren
meisje o. Tatteln, (idttelte.getatlell) o.ww.
m. A. onhandig zijn, treuzelen, niet voort- werken. Tattowiren, tatuiron, (/« •
touirle.tutlouirl en /a/uir/e,/<Wuir/)bedr
ww. liet lichaam bepakken, bescbilde- ien, laloueeien. Tatzchen, T&tzlein, (verkl.) o.
pootje, klauwtje o., kleine plompe hand
v.; it. klapje o. op de hand. Tatze,(-n)v- poot, klauw ui.,plompe
hand v.; it. (Schoolt.) klap ui. op de hand met de plak. T&tzen-förmig, bijv. nw. poot-
«orniig, klauwvormig.
Tatzfusz, (•fuszes, mv. -füsze) ni
liif.\'.ii\', lompe, plompe voet in. Tau, (-(e)s, mv. -e) o. touw o., ka-
bel v., touwwerk, want o.; (van een schip) Z. -werk; (Wcv.) weefgetouw o., \\veef- gereedschap o. Tau-anhalter,(-Aa//ers,mv.-Ao/-
ter) in. teuwhoiider, kabelhouder m.; •anker in. wcrpanker o. Taub, (-er, -st) bijv. en h. doof,
niet hooiende;-«r Mensen, ein -er, doove, doof meusch m.; (lig.) - bei of fiir etui. sein, doof zijn voor. met luisteren naar het oor niet leenen aan; (Spr.) -en pre- diyen, aan eens dooven mans deur klop- peu; 2. dof, verdoofd, verstijfd; (van le- ilein.ilen), verstijfd; (van kolen), uitge- doobl; (van noten), hol, leeg; (van berg- soorten),weinigopleverend;(van eieren), zonder kiem; (van korenaren), ledig;-e Nessel v., Z. \'nestel; -e Blülhen, onechte bloesems; -e Cerste, wilde gerst. Taubchen, Taublein, (verkl.)
o. duilje o., jonge kleine duif v.; (ge-
nieeuz.) mei»-, mijn schatje; it. Z. Taube. Taube, (-n) ». duif v.; wilde -, duif, woudduif, houlduifv.; Ptulete «on langen -n, duivenpaslei v.; (Spr.) e*Hit\' gen einem keine gebralenen -n ins Maut, zonder moeite heeft men niets; (fig.) ei- neni unler die -n schieszen, onder iems. duiven schieten; wer suh zur - macht, den fressen die Fuiken, al te goed is buur- mans gek; (Mat. bist.) die kapsclie -, kaapsche duif v., gevlekte slormvogel m.; 2. das Taubchen, tortelduif v.; 3. das Taublein, kauisteen in., versteende kam- scbelp v. |
|||||||||||||||||||||
|
9
|
|||||||||||||||||||||
|
(Godg.) verbond o. van den doop, dnop-
gelofte v.; seinen — brechen, emeuern, zijne doopgelofle verbreken,vernieuwen, •capcllc v. doophuis o., doopkapel v. Taufe, (-n) v. doop m., doopsel,
doopen o.; (fig.) doopwater, levenswa- (er, water o. der genade; ein Kind über die - halten, aus der - lieben, len doop, onder den doop houden; eine - haben. (van een geestelijke), een kind moeten doopen; (Kalh.) jüngsle -, laatste zal- ving v.; (Zeevv.) doop m., doopen o. van leiu. die de linie passeert; 2. inwijding o. van klokken, schepen, kanonnen &; 3. (V\'iiuiw.) vuurdoop in., bad o. van pek; 4. doopmasl o., Z. Taufschmuus. Tajlfen, [laufle, gelau/l) bedr.ww.
ein Kind -, doopen, den doop toedienen, naam geven; eine Glocke -, doopen, in- wijden; gelaufter .Inde. bekeerde Jood; |
|||||||||||||||||||||
|
5035
|
|||||||||||||||||||||
|
doofstommen, instituut o. voor doofstom-
men; -lelirer 111. leeraar, onderwijzer m. van doofstommen; schule v., Z. -anstalt. Taubstummheit, v., 1. m. aan- geboren doofheid »., doofstom zijn o. |
|||||||||||||||||||||
|
Tau.
|
Tau.
|
||||||||||||||||
|
Tau. 1239
|
|||||||||||||||||
|
(lig.) den Wein -, met water aanlengen.
Taufer, (s, mv. Tdufer) in. hij die
dno|>t, inwijdt, een naam geeft, Z. Iau- fen; Johannes der -, de Dooper tn. Tauf-essen, (-cssens, mv. -essen)
o., Z. schmaus; -formeI v. doopforniu- lier o.; -gebrauch in. gebruik o. bij het donpen; -gebilhr v., -geld o. doopgeld o., onkosten m. mv. van doopen; -gelübde o. iloopgelofle v.; -gnade v. genade v. des doopsels: -gesinnle m. en v. doopsgezin de, mennoniet m. en v.; -kandlung v. plechtigheid v. hij het doopen; -hemd o doophemd, doopkleed o.; -kanne v.doop. vont v.; -kind o., Z. Tüufling; 2. pete- kind o.; -kisseti o. doopkussen o.; -kleid o. doopkleed o.; -lied o. dooplied o. Taufling, (-(e)s, mv. -e) m. doo
peling m. en v., kind o. dat gedoopt wordt of moet worden; 2. petekind o. Tajlf-mahl, (-mahl(e)s,mi.-mUh
Ier) o., Z. •schmaus; -name m. doop- naam in.; -palhe m.doophefler, peter tn.; 2. petekind o.; -pallün v. doophefster, meter v.; 2. petekind o.; - patheken o., Z. Taujling; schein m. doopbrief m., doopakte. doopcedul v.; schmaus iu. doopinaal,doo|ifeesto.;-sc/i»iii(7;m.doop- kleeren o. mv.; slein m. doopvont v.; 2.(I)elfst.)spckstcen m.; Raster —, edele schorl o., aschaantrekker m.; -tag in. iloopdag, dag in. waarop iem. gedoopt is; -luch o. doopdoeko.; -wasser o. doop- water, water o. waarmede gedoopt wordt; (kalh.) wijwater o.; -windel v. doopgoed o., doopluier v.;-zeuge,-zeugin,Z.-palhe, •patkin. Tajlgen, (laugle, gelaugl) o. ww.,
ni.k.deugen,de vereischtc hoedanigheid bezitten, dienen; das taugl nichls, dat deugt niet, is niet goed; taugl dies noch elw.?, is dit nog ergens toe geschikt? 2. :u elw. -, (van eene zaak), dienen, dien- stig, gepast, geschikt zijn; (van een per- snon), geschikt, bekwaam, in staat zijn; das taugl nicht, is niet te gebruiken; want solt das •\'!, waartoe moet dal dienen?, waar is dat goed soort; das taugl nicht zur Sache, dat komt bij de zaak niet te pas; das langt (ir ihn, dat is goed voor hem; er langt zu diesem Amle, hij is voor dal ambt geschikt; zum Soldaten -, goed zijn voor. Taugenichts, {-es, mv. -e) m.
deugniet in. Tajlglich, (-W, -sl) bijv. en b.
(van personcn),geschikt, bekwaam,bruik- baar, in staat; (vangetuigen),deugdelijk, geldig; (van zaken), geschikt, gepast, dienend, bruikbaar, Z. brauchbar; -kcit v. geschiktheid, bekwaamheid, bruik- baarheid, deugdelijkheid v., Z. llrauch- barkeit. Taugras, (-cs) o., z. m. honds-
gras o. TaUgsam, (-er, si) bijv. nw. goed
in gebruik, geschikt voor liet gebruik, |
mcl in.; (Veea.) Z. Rrchkrankkeil; (fig.)
im • des Vergnüqens, der Freude, in de vervoering, den zwijmel, de bedwelming &; 4. (PI.) Z. Taumellnch. Taumel-becher, (\'Cken, mv. •chcr) m. bedwelmende beker m.; il. be-
ker m.waaruit men zich dronken drinkt; -/isch ui. dolfijn, hruinvisch ni., zeevar- ken o.; -geisl in. (fig.) zwijmclgeesl m., bedwelming, razernij v.; -glas o., Z. -be- cher; 2. Z. Tummlcr. Taumelig, bijv. nw. waggelend,
wankelend, onvast, onzeker, duizelig, be- dwelund; mir wtrd -, ik word duizelig; - moeken, bedwelmen, duizelig maken. Taumel-kafer, (-ta/crs,mv.-tó-
fer] ui. draaikever in., watervloo v.;-ker- bel m. neerhangende kervel v.; -/o/r/i in. bedclmend onkruid o. tusschenhet koren. Taumeln, {laumelle, getaumell) o.
ww„ in. h. en s. wankelen, waggelen, duizelig zijn, bedwelmd zijn; -d gehen, waggelen; i« das Zimmcr -, waggelend in de kamer komen; :ur F.rde -, tuimelen, buitelen; (lig.) vor Liebe, Lusl «J- -, ver- rukt, bedwelmd zijn; 2. in dronkenschap, bedwelming, zwijmel leven. Taumel-rausch, t-rausches. mv.
•rausche) in. bedwelmende roes m.; slab
m. thyrsus, bachusstaf m. -taube v. tui- nielaar in. (eene duif). Taumler, [s, mv. laumler) m.
tuimelaar in., hij die waukelt, waggelt, tuimelt; 2. (Nat. Iiist.) Z. Taumelfisch, Taumeltaube. Taureadgr, (s, mv. -«) o. vel o.
van een rund; 2. zweep, karwats v. Taurilien, Taurobolien, o.
mv. stierolfers o. mv.
Tauring,(-(e)s,mv. -e) m.(Zeew.)
strop, leguaan in., mat v. op de ra ter beschutting tegen de wrijving. Tausch, (-(e)s, mv. -e) m. ruil m.,
verruiling, wisseling v.; um -e vertieren, bij liet ruilen verliezen; einen - treffen, eene ruiling aangaan; bcim -eetw.draufye- ben, bij inwisseling iets toegeven;(Volkst.) isl kein Kuub, ruilen is geen stelen.
Tausche, (-n) v.(van honden), leer
v.; (van varkens), zeug v. Tauschen, {tautckte, gelautckt)
bcdr. en o. mr,, in. h. ruilen, verruilen, verwisselen, omzetten; nut jtmn. -, rui- len, eene ruiling aangaan; (lig.) ich tau- sche nicht mit ihm, ik zou niet met hem willen ruilen, niet in zijne plaats willen zijn of staan; elw. gegen elic. -, verruilen; ich wilt mit Ihnen -, ik wil met u rui- leu. Tauschen, [ttutckli, gelduschl)
beilr. en o. mv., ui. h.jem. -, misleiden, bedriegen, beetuemen;)em. in seinen tloff- nungen -, teleurstellen; in seinen Hoff- nungen getdusekt werden, in zijne hoop teleurgesteld,bedrogen worden;(vandin- gen), bedriegen, bedriegelijk zijn; -d, be- driegelijk; (van een plan), schijnbaar goed; (van gelijkenis), treilend; -d, au f •de Art nachahmen, sprekend nabootsen, zoodanig dat men het nagemaakte voor het oorspronkelijke houdt; (Tooneelk.) Wtn Spiel isl -d, is hoogst natuurlijk; 2. |
||||||||||||||||
|
wed. ww. sich -, zich vergissen,zich be-
driegen, misleid worden. TaUSCher, (-s, mv. Tauscher) m.,
-in, (-nen) v. ruilcr, wisselaar m., ruiU ster, wissclaarsler v. TallSCher, (-s, mv. Tauscher) m.,
-in, {-nen) v. bedrieger, misleider m„ bedriegster v.; 2. Z. Rosstauscher. Tau.sch.erei, (-e«) v. ruil na., rui-
ling v., geruil o. Tauscheroi, [-en) v. bedriegerij v.
TajlSCh-gewerbe,( - geuerbes.m v.
•gewerbe) o., -handel, (-s) m., z. m. ruilhandel m.; -hilndler in. handelaar m, in oude en nieuwe goederen Tauschlitten, (-tens, mv. -len)
in. slede v. tot het draaien der touwen. TajlSChlust, v., z. m. zucht v. om
te ruilen, zucht v. om te wisselen. TaUSChung, (-en) v., Z. tauschen;
it. misleiding, begoocheling, bedriegerij v., bedrog o.; it. vergissing v. Tausch-vertrag,(-/raj(e)s, mv.
•Inige) m. ruileontract o., overeenkomst v. tot ruiling; -weise bijw. bij ruiling, bij wijze van ruiling. Tausend, bijv. nw. duizend; -/7ia-
ler, duizend tlialers; zu viel - Malen, dui- zendc kecren; eins ilber -, duizend en een; - mal -, duizendmaal duizend, mil- lioen; ein schelm, doortrapte schelm, schurk; 2. tussch. •ƒ, der -!,polz-!, wel verbazend! wel drommels!; II. (-(c)s, mv. -e) o. duizendtal o.; bei -en, bij dui- zenden; sie/ieten zu -en, zij sneuvelden bij duizenden. Tausend-arm, (-(«)s, mv. -e)m.
lichaam o.met duizond armen;-armii)bijv. nw. duizeudarmig, duizend armen heb- bende; •bein o. duizendpoot m.; (Zeew.) katrol v. met vele schijven;(Touwsl.)plat gevlochten touwwerk o.; -blatt o. (I\'l.) luizendblad o.; -blatlig, -bldlterig bijv. nw. duizendbladerig, met duizend blade- ren; -blumenwasser o. duizendbloerawa- ter o. Tausende, (-ns, mi. -«) o., Z.
Tausendsle.
Tausendeek, (-(e)s, mv. -e) o.
diiizendhoek in.; -eckig bijv. nw. dui-
zeudhoekig, met duizend hoeken. Tajisender, (-.«, mv. Tauscnder)
ui. (Itek.) duizendtal o. Tausenderlei, bijv. nw. duizen-
lerlei, allerlei; - Gestallen, duizend ver- schillende vormen. Tausend-fach, (-fach(e)s, mv.
•facher) o. derde maag v. van het rund- vee; -fach bijv. nw. duizendvoudig; —e Relohnung, duizendvoudige belooning; •filtig bijv. nw. in duizend verschillende vormen; -förmig bijv. nw. in duizend vormen; -lusz m. (Nat. hisl.) Z. -6ein; füsze m. mv. duizendvoeters m. mv.; •guldenkraut o. duizendguldenkruid o., ceulaurie v.; -jahrig bijv. nw. duizend- jarig, duizend jaar durend; das —e Reich, luizendjarig rijk; -knoten in. duizend- knoop m.; -korn o. duizendkorrel v.; 2. veelbloemig vlas o.; -künstler, —tn, dui- zendkunstenaar, heksenmeester m„ dui- zendkuuslenares, waarzegster v.; -mal |
|||||||||||||||||
|
6925
|
|||||||||||||||||
|
Tiiumcl, (-s, mv. Taumel) m. tui-
nieling v., wankelen o.; 2. duizeling, be- dwelming v.; 3. dronkenschap v.; (fig.) verrukking, droomerij, razernij v., zwij- |
|||||||||||||||||
|
1\'ÜO Tec.
|
||||||||||||||||||
|
Tei.
|
||||||||||||||||||
|
Tel.
|
||||||||||||||||||
|
bijv. nw. duizendmaal; -malig bijv. nw
duizendmaal herhaald; -namig bijv. nw. duizendnainig -;>/«iidi</hijv.nw. van dui- zend pnnd, duizend pond of kilogram negende; -sam m. der -, die drommel sche vent.Z. Tettfetskerl; -srhalz m.beste, grootste schat m.; schön o. (I\'l.) diii- zendschoon, flimeelhloem v.; 2. schön- chen o. kleineganzehloeui»., rnadeliefje o. TaUSendstO, bijv.iiw. duizendste; dos iveis: der - nicht, niet een van de duizend ilie het weet. Taiisend-stel, (steis, mv. stel)
-theil, (-(e)s, mv. -e) o. duizendste
(gedeelte) o.; -aeite bijw. bij duizenden; •ziingig hijv. nw. dnizendtongig. met dui- zend tongen. Tautochronismus, (onb., mv.
Taulocbrmiismen) in. gelijktijdigheid v., gelijktijdig plaats hebbende gebeurtenis v. Tautogram, (-(e)»,rov. -c)o. ge-
dicht o. dat met gelijke letters of woor- den begint. Tautologie, (-n) v. noodelooze
herhaling, woordverspilling v. TaUtolQgisch, bijv. en b. bel-
zelfde zeggende, onnoodig herhaald, liet- zelf Ie beteekenend. Tauwerk, (-(e)«) o-. z- m. (ver-
zam.) touwwerk, takelwerk, want o. Taverne, (-«) v. geringe herberg
krnee v. Tavoletta, TavolQzza, (-ia)
v. palet o.; 2. aanteekenboekje, notitie
boekje o. Tax, (-(e)s, mv. -e) m. ijp, ijpe
bontn m.; 2. das m.; 3. taxatie v. Taxiition, (-en) v. taxatie v.; it.
waardeering v. Taxator, (-s, mv. -e«) m. schatter,
taxateur rn, Tiixo, (•») v. schatting, waardee-
ring, taxatie v ; niedrigsle -, iiiiniiiiiiin o.; Imchsle -, maximum o.; 2. Z. Sleue Taxiren, taxen, (tax(ir)te, iax-
irl en getuit) bedr.ww.rVaarM -, taxee- ren; unbilltg, übermdsziq -, te hoog, on- billijk taxeeren; 2. Z. ichUzcn. Taxirer, (-s, mv. Taxircr) m., Z.
Taxator. Taxirung, (-*n) v. taxatie, schat-
ting. waardeering v. Tax-kreuel, (-«, mv. Taxkreuel)
|
||||||||||||||||||
|
drijfskenner, kenner m. der bedrijfsleertechnoloog m.
Technologie, v., z. m. bedrijfs-
leer, kunst* en haiidwerksbeschrijvingheil rijfskunde.waren kennistechnologie v Technologisch, bijv. en b. vol-
gens de bedrijfsleer, technologisch, kunst- besehrijvend, bedrijfskundig. Techtalmechtel, (-s) m. en o.,
z. m. (Pro».) geheime overeenkomst v.,
komplot, gekonkel o., knoeierij, vrijerij v. Teckel, (-s) m., z. in., Z. Bachs
humt. Teckelbohne, (-n) v. bilzen-
kruid o. Teckholz,(-\'iofees, mv. -holzer) o.
(Haml.) lekhoul o. TectUX, (-en) v. bekleeding, bedek-
kina v., overtrek o. Tedeum, (-s, mv. s) o. lofzang
m.. Te Deiini o. Tegel, (•*, mv. Tegel) in. mergel*
groud in.; 2. Z. Tiegel. Tegiren, (legirte, tegirt) hedr.ww
bedekken; (lig.) verhelen, bcmanlelen, vergoelijken. Tegument, (•(«)*, mv. -«) o., z.
Tec\'itr.
Tghse, (-n) v. (Zoulz.) droogzol-
der in. Teianker, (-ankers, mv. -anker)
m. (Zeeiv.) vertuianker o. Teich, (-(e)s, mv. -e m. vijver m..
Z. Fiscbletch; in verbotenem -efitchl man um Heksten, verboden vrucht smaakt hel zoetst; -binne v. biesgras o. in vijvers. Teichel, (-s, mv. Teichel) m.(\\Va-
lerb.) pijp, buis, waterleiding v.,Z.Hdkre; 2. knipje o. Teicheln, {leichelte, geleichell) o.
ww. (Walerh.) (w. i. gebr.) het water afleiden; (Tuinb.) Iluitvormig enten. Teich-feder, v. (-n) kanariegras,
glausgras o.; -fensler o. duiker ni. om
water in en uit den vijver te laten; -fitch ra. vijverviseh m. en v.; -fiirherei v. vis- chen o. in den vijver; -fnrelle v., -karp (en m. forel v., karper m. uit een vijver; •giller o. vijverroostcr m.; -kolbei., -kol- ben m.,Z. linhrkolben; -tilie v. Iischbloem zwaardlelie v.; -lin$e v. walerlinze v.; •meitter in. opzichter m. over de vijvers; • miiltle v. molen m. die zijn water uil |
Tejg-kratze, (-n)v. bagtrogkrab-
ber, deegkrabber m.; -ma/o. deegvlek v.; 2. schurft o. (van kalveren); -mc*ser o. deegmes o.; -mulde v. houten deegnap m.; -rad, -radchen o.(Pad.) radje, raadje o. om deeg rond & te snijden: schüssel v. deegplaat v.; -ipeise v. deeg o.; it. meeUpijs v.; scharre v., Z. -kratze. Teint, (-(e)s, mv. -e) m. tint m.,
gelaatskleur, kleur v. der huid. Telamon, (-(e)v, mv. -e) m.draag-
balk. schonrbalk m. Telegraph, (-en, mv. •««) tn.
verschrijver in., werktuig o., toestel m. waarmede men in de verte berichten mededeelt, telegraaf v.; eleklr(omagnet)- isclter -, electro-magnelisclie telegraaf m.; -enlinie v. telegraaQijn v., lelegraaf- draad m. T9legraphie, Telegraphik,
v.. z. m. verschrijlkiinst v., kunst v. om
telegrafen samen te stellen en te gebrui- ken, inrichting v., beheer o. der open- bare telegrafen, kantoor o. van de elec- trisi-liH telegraaf, telegraphie v. Telographiren,(\'efe.arapAtr(e,(e-
legraphirl) hedr.ww. door middel van de
telegraaf berichten overzenden, telegra- pheeren. Telegraphisch, bijv. en b. de te-
legraaf of de telegraphie betreffende, te-
tegraphisch; -e Nachrichl of Drahtbe- riclit m. bericht o. per telegraaf, tele- gram o. Telegraphist, (- n, mv. -en) ra.
telegraflst m. Telegramm, (-(e)«, mv. -c) te-
legraflsch bericht, telegram o., telegra- phische depêche v. Telgphisch, bijv. nw. (Heelk.)
moeiel ijk genezend, verouderd, chro- nisch.
Telekal, Telelal, (•(«)«. \'"v- -e)
m. spreektrompet v.
Teleologie, (-n) v. leer van de
doelmatigheid van al het bestaande, om daarmede het bestaan van een schepper te bewijzen. Teleologisch, bijv. nw. -«r Be-
wei*, Z. Teleologie. Teleskop, (-(e)«, mv. -e) m. ver-
rekijker, telescoop in. Teleskopisch, mjv. nw. den te-
lescoop betreffende, door den telescoop waar te neraen. Tglge, (-n) v. (Prov.) lak m.; it.
jonse boomstam m. TelgholZ, (-es) o., z. ra. blokjes
brandhout, talhout of telhoul o. Telle, (-n) v. kuil, deuk v.; 2.(Prov.)
belastijig v„ Z. Sleuer. Tgllen, (Icllte, gelellt) bedr. ww.
(Prov.) Z. steuern; 2. o. ww. snappen, babbelen. Teller, (-s, mv. Teller) m. bord, ta-
felhord o.; reine -, schoone borden; h>l- ener -, houten bord o.; ein - Suppe, een bord, cene bord vol v. soep; eingeschobene -, lusschengerechteii o. 01».; (Nat.) (van eene luchtpoinp), vlak o.; (van eene ar- tisjok), stoel in., vleezig gedeelte o.; (van de hand), palm ». |
|||||||||||||||||
|
snoeimes o.; -ordnttng v. tarief o.; een vijver ontvangt; •MM v., Z. Wasser
|
||||||||||||||||||
|
•tanne i, denneboom in.: -prabe v. proef
v. lot schatting der waarde van erts. TaXUSbaum, (-bnum(e)s, mv.
•bdume) in. taxis, taxisbooiii, ibishooin, ijpi-li «uu m. Taagtte, (-n) v. (PI.) soort van nar-
cis. narcissus tazetta. Technemathotek, (-en) v. ver-
zameling v., museum o. van kunstschat- ten. Technik, v.,z. m. wetenschap, leer
v. van de regels der kunst; 2. knnstleriii m., handgreep, kunstvaardigheid. tech- niek v. Technisch, bijv. en b. kunstma-
tig, naar de kunst, in kunsttermen uit- gedrukt kunstvaardig,handig,technisch. Technolog, (-en, mv. -en) ra.bc-
|
||||||||||||||||||
|
nuss; \'p/lanze v. vijverplant, bij een vij-
ver groeiende plant v.; -rechen in. mod- deregge v.; 2. vijverrooster m.; -rinne v. afvoerkanaal o. uit een vijver; -rohr o., schil f in. bij een vijver groeiend riet o.; schleuse v. sluis v. bij of vooreen vijver; stdnder in., Z. schleuse; -wirllischa[t v. toezicht o. op een vijver; sapfen ra., Z. •fensler. Teig, (-(e)s, rav. -e) m. deeg o.;
(lieeldh.) pleislervorm m.; -abdruck ra. gipsafdruk, zwavelafdruk m. Teigicht, bijv. nw. als deeg, als
brij, deegachtig, weck; -e Birne, zacht, meelis, beursch. Teigig, bijv. nw. uit deeg gevormd;
it. deegachtig, niet uitgebakken, pappe- lïg, klef. |
||||||||||||||||||
|
Ter. 1241
|
||||||||||||||||||||
|
Ten.
|
||||||||||||||||||||
|
Tem.
|
||||||||||||||||||||
|
Tenor-geigO, (-n) i. tenorviool
v.; -siinger ra.. Z. Tenorist. Tenorist, (-e«, mv. -en) ra. tenor-
zanuer m. Tenpr-sehlüssel,(-Jc/<.mv.-je/)
m., -zeichen, (-teichtnt, mv. -2«- chen) o. tenorsleutel m.; -slimme v., Z.
Tenor; 1. tenorpartij v. Tentamen, ( •mens, mv. •Men) o.
(Student.) voorioopig examen, proef* examen. Tepidftrium, (-s, mv. Tepidarien)
o. lauw bad o.; it. badkamer v. Teppich, (-(e)s, mv. -e) ra. tapijt,
vloerkleed o.; (Tiiinh.) groen, grasperk, bloeintapijt o. Teppich-arbeit, (-en) v. tapijt-
werk o.; -arbeilcr ra., Z. -uirker; \'band o. tapijlrand in.; -besen m. tapijtslolt\'er in.; -biene v. kleine, in den grond een- zaaui nestelende bij v.; \'decke v. vloer- kleed, karpet o.; -drucker m. tapijtdruk- ker ui.; ~hdndler m. lapijthandelaar ra.; •macher ni., Z. •tcirker; -nuyel m. vloer- kleedspijker m.; sticker, —in, tapijt- slikker iu., -slikster v.; -Kcber, -itirker in. lapijtweier, tapijtmaker m.; \'ireberei, •wirkerei v. kunst v. van tapijten weven; 2. lapijlwerk o., tapijten o. mv.; -uerk o. lapijlwerk o. Terbutte, (-«) v. tarbot v.
TercerQne, Z. Tenerone. Terebinthe, (-«) r. tcrpcntijn- booui iu.
Ter§bra, (oub.) v. schedelbior,
trepaan v. Terengeln, türgngeln, tü-
ringeln, {terenyelle, ijeteieuyelt cf-)
o. ww. (I\'rov.) aarzelen, weifelen, mt- vluclileu zoeken. Tergiversjren, (lergtversirte,ter-
yiversirt) o. ww. aarzelen, weifelen, uit- vliicbteu zoeken. Terme, (-«),Termit, (-««, mv.
-<;»i) in. witte mier, termiet v.; 2. hout- luis v. Terme, (-n) v. pilaar in. half van
de gedaante van een niensch, lot grens- sleen dienende. Termin, (-(e)s, mv. ~e) oi. ler-
mij:i, vastgestelde lijd in.; auf • kaufen, op tijd koopen; (Ger.) dag ra. van ver- scbijuing; il. zittingsdag m.;\\nberau- mung eines -(e)s, een dag bepalen; it. dagvaarding v. Terminei, (-«) v. geldenverxame*
liug v. voor de armen,collecte v.;2.uitge-
slrektheid v., gebied o. waarin de collecte voor een klooster van bedelmonniken mag gehouden worden. Terminiren, (terminirte, termi-
nirl) o. ww., m. h. eene collecte houden, ecue inzameling doen voor de armen; •der Bruder, bedelmonnik in. Torminirer of Terminarier,
(-s, mv. Teminirer of Terminarier) ra. hij wicn een termijn bepaald is. Terminologie, v., z. m. kunst-
taal v., knnstwoorden o. m»., kuiistuit- drukking, kuiistbeuamiiig v., terminolo- gie v. Terminologisch, bijv. en b. de
|
||||||||||||||||||||
|
Tellerbrett, (-(e)s, nu. -er) o.
bordenplank v. Tellerchen, Tellerloin, (ver- kl.) o. (o(> een kelk), schaaltje, plaatje,
dekseltje o.; (PI.) schntelvormig korst- inos o. Teller-eisen, (•eisen*, int. -eisen)
o. vangij<er o.; -/örmig bijv. uw. als ecu bord, als eene schijf, borilvormig, schn- lelvoruiig; -hammer m. blikslagershamer in.; -haube v. muts v. met platten bol; -huf in. vlakke, breede paardenhoef in.; •knecht m. stomme knecht in.; -kurb in. biiidenmaiid v.; •leeker, —in, klaploo» per, tafelschulmer, flikflooier, bordenlek- ker in., klaploopsler.tafelschuiinster, bor- denlekstcr v.; -m»l;eï., \'A.-hnube;-nase v. breede, platte neus; -rcchen in. bor- denrek o.; -r»ng in., \'/.. Tafelkranz; -röbi v. knolknol, raapknol v.; •schlecker in., Z. -lecker m.; schrank in. bordenkasl v.; -luch o., •lüchlein o. berdenduek* (je), servet o.; -u>Armer m. borden» »r- n.ei\' m., komfoor o.; -ivirbel in. water- norm in. Telline, (•») v. teUchelp, teln;os-
sel v. Tellmusrhel, (-n) v. teliuossel-
(schelp) v.; 2. verslenile -, versteende telinosselsehelp »., telleniet in.; 3. (met een steel), Z. Enlenmiuchel. Tellur, (-(e)s.mv. -e), -motall,
(-(e)s, uiv. -e) o. (Uelfst.) telliiriiini o.
(een metaal). Tellurium, (-s, m». Tcllurien) o.
toestel o. dat de beweging van zon, maan en aarde aanwijst, tellurium o.; 2. Z. Tellur. Tellur-oxyd, (•(«)«, mv. -e) o.
telliiriuuioxj\'de o.; —salze o. rnv. tellu- riuinzouten o. mv.; sauer bijv. uw., satires Su/j.lelltiriuinzuiir zout o.; -ieus- urttoff in. tellurium bevattende water- stof ».; -wismitlli in. tellurium bevattend bismulh o. Tgmpe, (-v, mv. Tempt) o. ïem^e
o.; (lig.) bekoorlijke streek v., heerlijke landstreek ?. Tempel, (s, mv. Tempel) m.leiii-
pel in., bedehuis o., kerk 1.;jüdischer -, tempel m., syn.igoge v.; türkucher -, Turksche tempel ra., moskee v,; (We».) vang ui. Tempel-bau, (-(<0«, mv. -e) dj.
leinpelbouw ui., bouwen o. van een tem-
pel; -diener in. priester ni.; 2. tempel- dienaar m.; -dienst ra. ceredienst m., godsdienstoefening v.; -geuiilbe o. tem- pelgewclf o.; -hulle v. voorportaal o. van een tempel; -haus o. tempelgebouw o., Z. Tempel; -herr ra. teinpelridder, lem- pelbeer, tempelier in.; (Volkst.) er siiufl wie tin -, hij zuipt als een tempelier, als een ketter; -herrenorden in., Z. \'Orden; •herrisch bijv. nw. van een tempelier, als een tempelier, lot een teinpelridder be- boorende; -hol ui. lempelhof o.; 2. huis |
||||||||||||||||||||
|
tempelwijding v.; -zinne v. tinne v. eens
tempels. Teniperaraalerei, (-o>) ».schil-
derwerk o. op drote muren.
Temperament, (-(e)«. m*. -e)
[o. lichaamsgesteldheid »., aard m., in- borst v., geaardheid v., temperaaienl o.; sfehler m. gebrek o. in de lichaamsge- steldheid. Temperatur, (-en) v. warmte*
loestand, wanntegraad in., tempera- tuur v. Tempei\'iron, (lemperirtc, lempe-
rirt) bedr. ww. matigen, temperen, ver- zachten. Temperirmesser, (-me««ri, mv.
•messer) o. (Schild.) slrijkmes, temper-
mes n. Temperhafen, (-/i«/>»s,mv. -ha-
fen) o. pronte pol m. om gesmolten glas
af te koelen. Temperofen, (.ofens, mv. -ëfen)
in. (Glasb.) koeloven, teinperoven m. Tempestiv, bijv. en b.tijdig,vrocg-
tijdig, ui lijd9, bij lijcis. Tempiren, {Irmpirte, lempirl) o.
ww. een lijil bepalen, een termijn bepalen. Templer, (-*. mv. Templer) in.,
Temprlherr. Templinöl, (•(«)», mv. -e) o., L.
\'/.. Kiummhohöl. Tempo, (•» mv. .$) o. (Krijgsw.)
maal »., stap in.; (Muz.) maat, snelheid v., tempo o.; (lig.) dus - beobochten, een gunstig oogenblik waarnemen. Temporallen, «. mv. lijdelijke
voordeelen o. mï„ wereldlijke inkom- slen v. lilv. Tempora/T, bijv. en b. tijdelijk.
Temporisjren, (temporisirte,tem-
\'porisirt) o. ww. toeven, dralen, lijd win- ueii; (lig.) zich naar de lijdsouislaudig- lieden schikken. Tempus, (oub., mv. Tempora) o.
(Spraakk.) tijd ui. Temulenz, (-en) V. bedwelming,
bezwijming, dronkenschap v. Tenaculum, (s. mv. Tenucula),
Tenakel, (--.m».re»o*e.) o.(l)iukk.) nijphoutje, knipje o.; (Apnth.) zcefdoek m.; -klammer v. grijper, nijper, knijper ni. Tenailliren, (tenaillirie, tenail-
lirl) bedr. ww. mei de tang afknijpen. Tendentiöa, bijv. en b. eene ze-
kere strekking, richting hebbende; -er Xeilungsarlikel, artikel o. iu hel belang eener party geschreven. Tendeuz, [-en) v. strekking, rich*
ling, neiging v.; -pro;ess m. handeling, beweging v. eener richting; -romun iu. roman m. die geschreven is met betoog op zekere leerstelling. Tenebrio, (-ne«, mv. -ne) ra.duis*
terlmg, domper ui. Tenesmus, (oub.) o., Z. Siulii-
zuti nu.
Tenno, (-/i) v. (van eene schuur),
|
||||||||||||||||||||
|
o. der tempeliers; -orden in. orde v. der deel v„ dorsclivloer in.; schlagel m
|
||||||||||||||||||||
|
ilorschvlegel in.
TenQr, (-s, mi. -e) in. (Muz.) le-
norL tenorstem, diepe middelstem v.; 2. |
||||||||||||||||||||
|
tcinpelridders; scharnier in. heiligscben
der ra.; schlal m. (bij de Ouden), woii- |
||||||||||||||||||||
|
———o- ------r — ""------------1 \' --------i
|
||||||||||||||||||||
|
v. wijding, inwijding v. van een tempel, Z. Tenorist.
|
||||||||||||||||||||
|
Tes.
|
Teu.
|
|||||||||||||||||||||
|
1242 Ter.
|
||||||||||||||||||||||
|
Terzergl, (-(e)s, \'»»• •«) °- zak-
distooltje s. Terzergne, (-«, mv. -») m. icm. van wiens ouders de een een blanke, de
ander een kleurling is. Terzett, (•(«)*. ,uv- -») °- (5|l"- )
driestemmig lied o.door drie personen te zingen, trio v. Terzhaut, (-Ann/e) v, (Hand.) os.
seiiliuid v.
Teschine,(-«)v. getrokken links v.
Test, (-(e)s, mv. -e) m. (Scheik.)
smeltkroes ra.; \'2. Z. schutsel; 3. vuil, tnioltlvuil o.; (tioudsra.) afschrapsel o.; 1. (liesch. van V.) afzwering v. van den Katholieken godsdienst, testeed in. Testacgen, o. mv. scbaaldieren,
schelpdieren o. rav. Testament, (-(e)», mv. -e) o. tes-
lament o., uiterste wil m.; sein - machtu, /.ijn testament maken, zijn uitersten "il Ie kennen geven; Aiihany zu einem -e, codicil v.; (lig., IJodg.) alles, neues -, Oud, Nieuw Testament o. Testamentar, (-(e)*. mv. -c) m.
executeur 111. van een testament.
Testamentarisoh, bijv. uw., Z.
testament liclt. Testamenter, (-s, mv. Testamen-
ler) ui. erflater, testaraentmaker in. Testament-beilage,(-w) v.aau-
baugsel o. bij een testament, codicil o.; •erbse m., -erbm o. erfgenaam m., erfge* name v. volgens een testament; •eröff- n uu 1 v. openen o., opening v. van een testament; •falsvlier 111. lesta:ueiilverval- scher 111. iestamentisch, testam@nt-
liuli, bijv. uw. volgens een testament bepaald. Testament-macher, —in,tes-
tameotmaker 111., -maakster ».; -saus- riehtcr 111. executeur 111 , hij die een tes- lauienl ten uilvoer legt; •tchreiber in. hij die een testament schrijft; •sclautel v., Z. -beilage; sunterschiebung v. ouder- schuiving v.van een testament; •tverftl- cher in., Z. -fülscher; -svoll:ieher in., Z. sausrichter; -weise bijw. hij testament, iu den vorm van een teslauieut; -ieuge 111. getuige hij een testament. Testasche, v.,z. m.asch v. uit den
smeltkroes. Testiito, bijw. volgens testament.
Testator, (-s, rav. -«n) m., Te-
statrix, (Tettalricen) v., Z. •macher d/\\ TgSteid, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
1 est {.\',). Testikel, (-»,n»T. Testikeln) m.leel-
bal. zaad bal, kloot ui. Testimonium, (-s, mv. Tesiimo-
nia) v. getuigschrift, bewijs o. van goed gedrag. Tostiren, [tettirte, testirt) o. ww.,
111. Ii. zijn testament maken; II. bedr.ww.
vermaken, bij testament nalaten; \'2. he- luigen, getuigen. Testjrer, (•*, mv. Tettirer), -in,
(•neii) v. erllater m., erflaatster v. Test-korn, (-korn(c)s, rav. -kör-
ner) v. (Bergw.) korrel v. zilver die in den smeltkroes blijft hangen; -kugel v. |
||||||||||||||||||||||
|
kogel in. om den smeltkroes glad te ma-
ken; -pfanne, •tchüuel v. ijzeren pau v. bij den smeltkroes. Tetartaa, v. vierdendaagsebe
koorts v. Tethrippon, (-(c).«, mv. -e)o.
viersjian o.
Tetrachord, (-(«)s, mv. -e) o.
viersnarig speeltuig o.
Tetrarch, ( -cn, mv. -ctt) m. vier-
vorsl, tetrarch ra. Tetrarchat, (-(e)s, mv.-e)o. heer-
schappij, waardigheid v. van een vier- voist. Tetrarchie, (•«) >. viervorslen-
dom o., onder vier hoofden verdeelde staal 111. Teuanker, (-o»4«w, mv. -anker)
ra. luiaiiker o. Teuchel, (-.«, mv. Teuchel) Va., \'/..
Teichel. Teufe, (-n) v. (Bergw.) dieplc v.;
(lig.) die eaige -, onbepaalde diepte. Teufel, (-s, mv. Teufel) 111. duivel,
booze, booze geest, satan, hellevorst ra.; |
||||||||||||||||||||||
|
kunsttaal of terminologie betreffend, ler-
minologisch. |
||||||||||||||||||||||
|
9
|
||||||||||||||||||||||
|
Terminus, (onb.) m. kunstterm
m., kunstuitdrukking v.; (Fabell.) Ter- m in lis, grensgod ra. Terminweise, bjjw. in termijnen;
•xahitn, in terraijncn, liij gedeelten. Tonni t, (-en, nu. -en) ui., Z Terme.
Terne, (-n) t (in de loterij), winst
v. van drie opeenvolgende noinniers. terne v. Terpentin, (-(c)s,mv. -e) m. tcr-
l\'l\'lll MN O.
Terpentin-baum, (-baum{e)
uir. -baume) in. leipeiilijiibonm in.; -/1V-
niss 111. leipentijnvernis 0.; -ycisl 111 lerpenlijngeesl 111.; -ï>t o. lerpenlijno- lie v. Terra cotta, (onb.) onverglaasd
pottenbakkerswerk o. 111 ornamenten & bestaande. Terrftin, (-s inv. -e) ra. grond
bodera ra., oppervlakte v.van den grond terrein o.; auf einem schnierigen -, op een rnoeielijk terrein. Terrasse, ( «) v. terras, plat dak
11., voorgrond ui. Terrassen-dach, (-ttWi(*)»,uiv.
•ddcher) o. platdak, terrasvormig dak o •förmiy bijv. uw. terrasvormig; -<jainj ra. terrasvormige lui v. Terrassiren, [temutirte, ierms-
sirl) bedr. ww. als een lerras bewerken,
een aarden wal maken; (lig.) op den grond werpen, ter aarde werpen. Terreplein, (•(*)*, mv. -e) ra.
(Vest.) walgang m. Terrine, (-«) v.soepkom, terrine \\
Territorial -gereehtigkeit,
v., -recht, o. recht o. op het grondge- bied, heerlijk recht o. Territorium,(-s,mv. Territoria)
o. grondgebied o. Terrorism(us), (onb.) m.(Gesch.
van I . schrikbewind o.
Terrorist, {•en, mv. -en) m. aan-
hauger m. van bet schrikbewind. Terroristisch, bijv. en b. als een
aanhanger van het schrikbewind. Tül\'tia, (-(u) v. (Schoolt.) derde
klasse v. Tertiftn, (•(«)», mv. -e) m. derde
loon 111. van den grondtoon, terts v. Tgrtianer, (-s, mv. Tertiantr) in.
(Schoolt.) leerling m. der derde klasse. Tertian-fleber, (-/ie/\'er»,rav.-/ie-
ber) o. derdendaagsch koorts v.; -kraut o. driedaagsche koortskruid o. Tertiarier, (-«, rav. Tertiarier\') m.
Franciscaner monnik m. van de derde orde, tertiarier in. Tertiawechsel, (-«W«, mv. -ul)
in. (Hand.) derde wissel ui. Tertius, (onb.) in. (in Duilscbe
scholen), derde meester of onderwijzer ui. Terz, (-en) v. (Muz.) derde toon in.
van den grondtoon, terts v.; (Spr.) derde, driekaart v.; diese Saite ist in die - ge- spannl, deze snaar geeft terts aan; - com Könige; derde van den koning of heer; (Scherrak.) tiercé v.; eine - attssloszen, een lierceslool doen. |
||||||||||||||||||||||
|
lom - besessen, van
|
61
|
den duivel bezeten;
|
||||||||||||||||||||
|
zum - geiten, verloren gaan;/«»». turn -
schicken, naar den duivel wenschen; geh\' zum •! loop naar den duivel 1 ich möchlc des -s werden, ik zou woedend worden; uas -! toll das heiszen!, wal duivel! moei dat beduiden!; das wi\'.re der -, dal 100 de duivel doeir.dra - aiic/i.\' voor dendmin- mei!, wal duivel!, wat bliksem!; irA nill des -s sein of hot\' mich der -, wenn Q\\ de duivel hale mij als 4; er schicirt bei allen -n, dass <f-, hij zweert bij alle dni- vels; p(ui •\'. foei! ich [rage den - durnaeh, ik geef er de weerliclil van; das ist der -, daar zit de knoop; armtr -, arme droin- mel m.; narrisclter -, malle, snaaksche vent ui.; (Zeew.) den • jagen, den duivel jagen; (tig.) er ist ein -, hijiseen duivel, een woedende kerel ra.; das ist ein - van einem Weibe, sie ist ein uahrer -, eene duivelin, eene heks v.; II. (Nat. hist.) route Tarlaarsche aap, mandril m.,korl- staailig schaaldier, Korraosaansch dui- viltje o.; 3. spinvisch, sclielvischduivel, vliegende draak m.; 4. gevorkte knor- ha.ui 111.; 5. Z. Seeleufel; (Nat.) der Kar- lesisclie -, Cartesiaanse!) duikerlje o. Teufelchen, (verkl.) o. duiveltje
o.; \'2. (Nat. hist.) sprinkhaan m. Teufelei,(-e«) v. helsche toeleg m„
duivelachtige streek m.; 2. vervloekte zaak, louverij v.; -en eeriiben, Z. teu f ein. Teufelhaft, teufelisch, teu-
felmaszig, bijv. n\\\\\\, Z. teu/lisch. Te_ufels-(ab)biss, (-(f)i,mv.-e) scliuillkruid o.; -anllitz o. tweeblad o.;
•arbcit v. duivelsch werk, vermoeiend werk o.; -bad o. meer o. (bij llersfeld iu Weslfalen); -bann ra.duivelbezwering v.; • barnier ra. diiivelbanner, duivelbezweer- der ra.; -banncrei v., Z. -ia\'in; -bart m. auenionn v. van de Alpen, duivelsbaard 111.; •bniiiii ra. Indische vijgehoom, !iei- lige boom m.; -beere v. wolfskers, dolle bes v.; •bcschwörer m., Z. -banner; -be- schwörung v., Z. -bann; -biss ra., Z.-a*- biss; -blume v, gewone sterrebloem v.; |
||||||||||||||||||||||
|
Tha. 124.\'}
|
|||||||||||||||||||||||
|
Tha.
|
Tim.
|
||||||||||||||||||||||
|
bed, leger o.; (I.audh.) bijenkorf m.;
(Gez.) oogbolle v. Thalassarchie, Thalasso-
kratie, v., z. 111. heerschappij v. lei-
zee. Th&l-bach, (-baclt(e)s, uiv. -*./-
chcr) m. heek v. die door een dal loopt. •lewohncr, —in, dalbewoner 111., dalbe- woonster v.; -buche v. roode beuke- booni 111. Thalchen, (rerkl.) o..Z. Thai.
Thale, (-h) v., Z. Kiefer.
Thftler, (-*,rav. Tltaler) 111. daalder
of eig. thaler in. Thaler, (-s, mv. Thaler) in., -ÏI1,
(-»i,\'/i) v., Z. Thalbeuohner. Thalerchen, (vcrkl.) o. kleine
thaler 10. Thalerschein, (-(e)s, mv.-e) in.
papieren daalder m., iiiuulbiljet o. van
een daalder of thaler. Th»l-fluss, (-/lusses, mv, -ftüsse)
m. rivier v., stroom in. die door een dal gaal; -gchiinge o. helling v. eens bergs naar den kant van liet dal; -grund m. bodem ra. van een dal; -gut o. zout* hak, zoutpol 111.; -hingig bijv. uw. hel- leii I; -hange o., Z. •geUnge. Thalia, v., z. m. Thalia, muze v.
van hel louneelspel, voorn, van het IjIij— spel. Thal-lauf, {-lauf(e)s. mr. -laufe)
111. loop 111. van een dal; il. vaneen stroom; •leute mv. dalbewouers m. mv.; il. zoul- mijnwerkers 111. mv.; -ltlie v. lelie v. der dalen; sladt v.iu een dal gelegen stad »,; •stront ui. door een dal loopende stroom 111.; •uiirts bijw. dalwaarts, naar bet dal; •teeg 111. weg 111. naar bel dal; \'2. weg m. door een dal; -ordnung v. reglemeut o. op de zoiilmijnen. Thalpsis, Thalpos, (onb.) o.
vochtige warmte,vochtige verwarming v.
Than, (-(ejs, mv. -e) ra. Scbolscbe
graaf ra. Thanen,((/mii/e, aeMa»/)bedr.ww.
Segel -, tanen, laaukleur geven. That, (-en) v. daad, handeling v.,
feit, bedrijfo,verrichting \\.;gute,schleclt- te -, goede, slechte daad; auf frttclter - ertappl werden, op heelerdaad betrapt «orden; die - löugnen, het feil & looche- nen;-eï«t\'.<HeWe/i,lieldcndaad v.;(Schert- s.) dus is/ eine grosze-, dal is eene groole daad; grosze -en int Kriege, krijgsbcdrij- ven o. mv.; mit der - beieeisen, iels inel- lerdaad bewijzen; mit llalh und - beisle- Iten, met raad en daad bijslaan; er hal den Namen mit der -, hij heeft den naam en de daad; zur - schreilen, aan den gang gaan, beginnen; eon Wortelt zur - kom- «o-i/, handgemeen worden; in der -, in- derdaad, (Spr.) vor der - geit\' der Hallt, verzin eer gij begint. Thatbestand, (-(e)*, mv. -e) m.
feit o., toedracht v. cener zaak. Thatelei, (-en) v.nultelooze,doel-
looze, benzelachlige handeling v. Thaten-drang, [-(e)s) m., z.m.
behoefte, zucht v.. verlangen o. naar da-
den, drilt v., vuur o. om te handelen, zich te oudersebeiden; -durst in., /.. |
|||||||||||||||||||||||
|
• braten in. (geineenz.) Z. Ilöllenbrand,
Höllenhralen; -braul v. waagzegsler, heks, looverkol v.; -brücke v. duivelsbrug v.; •brul v. helsch gebroed o.; -darm in. veldwinde v.; -diener m., Z. -verehrer; •dienst ra., Z. -verehrung; -dreck tn. (geniecnz.) duivelsdrek in.; 2. klevend aardpek o.; -/itiyer in., Z. \'kegel; -ge- lür.hl o., Z. -frru/,- -A0/1/1\' v. diiivclshiil o.; -junge v. duivelsche jongen in.;-Aa«- sd v. hoop m. rotsen; -kegel m. Iucht- |
•drang; -los bijv. uw. werkeloos, zonder
inspanning; —es Leben, stil, werkeloos leven; -reich, tltat(en)voll bijv. nw. rijk 111 dmlen. Thator, (•». mv. Thiler) m., -in,
(-«e«) v. dader, bedrijver 111., daderes v.; (van eene misdaad),schuldige m. en v. Thathandlung, (-«) v.,Z. Thai.
Thatig, (-er, -st) bijv. en b. werk-
znain, bedrijvig, vlijtig; -e Hülfe, werk- dadige hulp; -e Liehe, werkdadige liefde; •e Krufl, werkende kracht; -en Anlheil an ette. neltmeii, werkzaam deel nemen aan;\'2. handelend, doende,medewerkend; •er Mann. werkzaam; eltv, - treiben, le- vendig; (Spraakk.) -es Zeilwort, bedrij- vend werkwoord; die-e h \'orm, bed rijvende vorm; -keil v. werkzaamheid, bedrijvig- heiil v., dienst 111.; in — setzen, in dienst slellen; autzer — setzen, buiten dienst stellen, schorsen, op noiiactiviteil bren- gen. Thatigkeits-kreis, (-es.mv.-e)
111. werkkring m.; -lrieb m. behoefte aan, zucht v. naar werk, opgewektheid, leven- ligheid v. That-kraft, [-krifte) v. kracht v.
0111 Ie handelen, zielsklacht v.; -kundig bijv. uw.bekend,publiek,openbaar; —/,/\'// v. algemeene bekemlheid v. TbatliCh, bijv. en b. •eSitnde, da-
/lelijke zonde, zonde v. door daden; -c Zahlung, wei kelijk;s/r/i an jem. - eergrei- (en, ilut • misshandeln, feitelijk, gewcld- dadig, metterdaad; - eerfaltren, geweld- dadig te werk gaan; das -e Verfaltren, fciteiijkbeid.gewelddadigheid v.;(Spraak- k.) Z. thatig; -ketl v. dadelijkheid, ge- |
||||||||||||||||||||||
|
sleen, donderh
|
58
|
eilel 111.; -ktrl m. duivel-
|
|||||||||||||||||||||
|
sche kerel ra.; \'2. Z. -junge;-kindo. kind
o. van den duivel, duivelse!) kind <>.; •kirsche v., Z. \'betre; -klaue v., Z. ftdr» /ap//; (Zeew.) koppelbord, lioulcn kom- pas o.; -kunst v. duivelskiinst, zwarte kunst v.; \'2. Z. Schivarzkuiisl; •larm m. (geineenz.) duivelscb leven o.; -tehre v. leer v. van den duivel; -mauer v. rots- waml in. bij lllankenburg; -m\\kk v., Z. Wolftmitch; •pelerlein o. gevlekte dolle kervel v.; -p[erd o. waterspin v„ -|\'«/7\'c v. jodenkers v.; -reicli o. rijk o. van den duivel, helsche rijk o.; sinii ni. dmvel- sche gezindheid v.; stretch m. duivel- sche streek 111., list v. \\au den duivel; • loll bijv. eu b. stapelgek, razend, beze-
ten; -verehrcr in. duivelvereerder, dui- veldieuaar in.; •verehrung v. duivclver- eering v., duiveldiensl m.; -volk o., Z. •brut; -ueg in. weg ni. van duivel; •werk o. duivelscb werk, licisch werk o.; 2. werk u. van den duivel; -trurzel v. (j\'l.) uollsworlel ui., monnikskapjes o. mr.; •iwirn 111. (I\'l.) mcelkruid 0., meelbloein v., ilievenkruid o. Teufen, (leufle, geteufl) o. kw.,
Z. Helen. Teuflisch, bijv. en b. duivelsth,
helsch, arglistig, boosaardig; - heisz, ver- sclirikkelijk heel. Teumgat, (-(e)«,mv.-e)o.(Zeew.)
bombergat, luingat o. Teute, (-«) v. penerhuisjc o., Z.
Ditle; 2. tuitkaii v. TeutQüisch, bijv. nw.,Z. Deulsch.
TeutOnismtlS,(onb.)iu.Z./)cu/seA-
lltumclet. Text, (-e#, inv. -e) ui. tekst, bijbel-
leksi 111.; "2. (voor een lied), woorden o. uiv.; (lig.) nur netter int -e!, vooruit maar!, ga door!; jemn. den - lesen, \'£. tesen. Tgxtinaszig, bijv. en b. volgens
den tekst, letterlijk, woordelijk;(Drukk.) paragou »., drilklelter v. die hut midden houdt tusseheii dubbele ilesseudiaaii eu tekst; (tier.) letterlijk. Textur, (-e») v. weefsel o., samen-
hang 111. Textverstandiger, (-gers, mv.
-ger) 111. tekslenkeliner ra.
Thaboriton, 111. mv. Hussiten
111. mv. Thftl, (-(e)s, mv. -e of Tltaler) o.
dal o., vallei v.; kleines -,of(verkl.) Thal- chen o. klein dal; :u - [altren, de rivier afvaren; (Zouira.) znulvterk o., zout- groef v.(Onll.) gleuf v. in de groote her- senen, fossa Sylvii. Thalamus, (onb.) w. hu»elijks-
|
|||||||||||||||||||||||
|
A�B
|
|||||||||||||||||||||||
|
welddadighcid v., slagen ra. mv.; es kam
zu - /\'.•/. uu-u werd handgemeen. That-sache, (-«) v. daadzaak v.,
leit, gebeurde o.; sachlich bijv. en b. feitelijk, op feilen berustend; -satz m.op een feit gegronde stelling v. Thau, (-(e)s, uit. -e) m. dauw m.
ThaU-beere, (-«) r. frambozen-
struik 111.; -ctsen o. gloeiend ijzer o. tol hel ontdooien eener bevroren pomp v. Tha il 11, {lliaule, geltaul) o. ww.,
111. //. dauwen; es tltaul, bel dauwt, er valt dauw; \'2. dooien,ontdooien; es tltaul, hel dooil;eon den Uacltern-,{ van sneeuw), afdruipen. Thauorde, v., z. m. uiestaarde v.
Th.iuig, bijv. nw. mei dauw be-
dekt. Thaumado, (-«) v. aardworm,
regenworm 111. Thaumatologie, »., z. ra. leer v.
der wonderen.
Thaumaturg, (-en, rav. -en) in.,
Thaumaturgie, >-, i. m., thau- maturgisch, bijv. uw., Z. lfuni;cr- tlwter d\\
Thau-messer, {-messers, mv.
-m«*»er)m.(Nat.) dauwmeier m.;-puni( 111. dooipuiit o.; -regen m. lijne regen, motregen 111.; -róste v. door den dauw veroorzaakte roest ra.; saai v. met den dauw uitgestrooid zaad o.; schlag m. gevallen dauw in.; it. spoor o. van het wild in den *iauw; schlagig, schldchtig |
|||||||||||||||||||||||
|
1244 The. The. The.
|
|||||||||||||||
|
bijv. uw. met danw bedekt; —e Nacht,
nacht waarin hel sterk dauwt; •tropfen m. danwdroppel in.; •Iripfeken (verkl.) o. dauwdroppeltje n.; -irasser o. dauw- water o.; 2. sneeuwwater o., ontdooide sneeuw v.; -wetler o. doniweder o., dooi v.; et wird —, het begint te dooien, dr dooi valt in; •wind m. dooiwind, ont- dooieude wind. zuidenwind, westen- wind in. Theandrisch, bijv. nw. goddelijk en nii\'iisi lielijk.
Theanthrop, (-{c)s) m., z. ui.
Godmensen, Christus ai. Theater, (•», mv. Theater) u. loo-
neel, schouwspel o.; 2. sclion«bnif.\' in., theater o. Theater-billet, (-(e)s,mv. -e) o.
kaartje o. voor den schouwburg; -cou}>
ui. touneelzet in.; -dkhler in. schouw* speldichler, looiieddichlcr in.; -direktor in. directeur ni. van den schouwburg; -r//e\'7 in. looneeletlect o.; -hel<t,—in, tooneelhi-ld in., lootieelheldin »., held in. heldin v. van een looneelstiik; -kussirer m.niilvanger.burraulisliii.iii den schouw* burg; -kiintg in, tooneelkoning m.; -leben u. leven o. van tooneelpelcr; -toije v. loge v. in ileu schouwburg; •maler m. loo- neelschilder, decoratieschilder ra.; -per- spectiv o. looneelkijker m.; •primettin v. (Scherts.) tooueelspcelsler v.; •rutttine v. ervareuheid v. in het looneelwezen; schriftsteller in. tooiiedschrijver m.; •stretch ui., Z. -cotip; -slnck o. tooneel* stuk o.; stijl rn. looneelslijl, dramatische sliil m.; •Keten o. looneelwezen o., al wal lol hel loonerl en den schouwburg behoort; -:ellel m.schouwburgbiljel, af- liche o. Theatjnor, (*», mv. Theatiner),
•mönch, (-(e)s, rav. -e) m. theatl* ncrmomuk in.; -in, -nonnc v. Theatiner non v. Theatrulisch, bijv. en b. lonneel*
malig, als een tooneelspeler of speelster. Thee, (-.«, mv. Thee) va. ihee v.: •
mil toeitxen Spitzen, pecko-lhec v.; grü-
ner -, groene the»;; brauner -, •bohe,~bah, roode of zwarte thre v.; -lrinken, thee drinken; (l\'l.) europatscher -, Z. -kraul (2); wetlinducher -, zoele hrein v., zoel priemkruid o.; mexikanüeher -, \'Z.-kraut (1); 2. Ihee v., aftreksel o. van thee. Thee ball, {-ball(e)t, mv. .balie)
m. dansleesto. waarbij voornamelijk lln\'e wordt aangebeden; •baum m. theclioom in.; •blume v. theebloesein ui.; 2. —» v. ;nv. keizerslhce v.; .breit o. theeblad, presenteerblad o.; kleines —, theeblaadje o.; -biichse v. theekislje o., theelius v.; .gesellschaft v. tbeegezelschap, thee- kransje o.; -kanne v. theepot, trekpot in.; •kapsel v., .kastellen, •kulchen o., Z. •biicitse; -lisi6\'V.lheekist v.; il. Z. -bnch- te; -kesset in. theeketel m.; -klatsch in., tlieepraalje o.; -kraul o. tlieekruid o.; 2. geurige thee v.; .kuchen m. koek m. bij de Ihee in gebruik; • lilfel m. theelepel in., .muschine v, theeketel, trekpot ui.; •pflanze v. tbeeplant v.; .pulver o. Iljne ibee, sloflhee v. |
|||||||||||||||
|
The(e)r, (•(«)*. mv. -e) m. en o
leer o.; (Zecw.) scheepslrer o.; •krennen
-schwelen, leer branden, koken; 2. wa- gensineer, harpuis o. Theer-aufguss, [•guttet, mv
.yiisse) ui. (Gen.) afgietsel, aftreksel o, van leer; \'bruinen o. t>\'er branden. slo- ken o.; •krenner m. leerbrander, Irersu ker m.; -brennerei v., Z. •hfille; -biich v. leerpol m.; -butle v. leerknip v., ten hak m.; •dneke v. (Zecw.) plaats v. was de schepen geteerd worden. Thgeren, (Iheerle, gelheerl) bedr.
w«. mei leer besineeren, leeren;(Zeew.) et» Schift, die Fuijen -, kalefateren; Taue -, leeren. Theer-grube, (-«) v. (Bergw.)
hrrgleergroeve ».; -hefe v. bezinksel o. In leer;-/iü//ev.leerhut,teerbranderjj v. Theerieht, bijv. nw. teerachtig,
naar leer gelijkende. Thegrig, bijv.nw. vol teer, mot teer
besmet; 2. Leerbevallend. Theer-kelle, (-n) v. leerlepel m.;
•keitel in. teerkelel, leerpot m.; -<>(en in. teeroven in.; •pintel m., (Zeew.) -quust m. teerknasl ra.; sand ui. kleverig /.and o.; -sclnicler ui., Z. •bcenner; -tchtcelcrei v., Z. -hiilte; -tonne v. teerton v.; -ii\'av- ser o. teerwaler o.; seil\'e v. leerzeep v.. -u;edcl in. teerkwast in.; -werg o. kale* |
|||||||||||||||
|
nehmen, deelnemen aan; ich nehmr - nu
seiner Fretide, ik neem deel aan, ik deel in &; zu . werden, ten deel vallen; thre Liebe, ein Clitck ist mir zu • geworden, is mij ten deel gevallen, ik heb & v«r- worven; zum -, ten deele, gedeellelyk: ;iim -e hal er Hecht, in zekeren zin heefl hij gelijk, Z. thcils; gulen -s, voor een grool deel; eines -s, andern -s, eeusdeels, anderdeels; (l\'ergw.) ein •, een lwecén- dertigste aandeel in eene mijn; (Sm.) Z. Teitl; 3. partij v., Z. angretfen, klagen d/v beide -e haben Unrechl, de heide par» lijen hebben ongelijk; ich an meinem -e, (iir nteinen -, ich meines -.v, ik voor mij, ik voor inijn part; jeder - thue, wat er kano, ieder doe wat hij kan; (Spr.) viel -e schmale broeken, vele varkens maken de spoeling dun. Theilbar, bijv. en b. deelbaar, te
vcrdeelen; ((Ier., l\'l.) deelbaar, scheid- bnar; -e Citfer, goederen die verdeeld kunne» worden; \'keil v. deelbaarheid v. Theil-bugriff, (-(e)>, mv. -e) m.
verdeelingsbegrip o., gedeeltelijk begrip
o., gedeeltelijke bepaling v.; -bruch ui.
(Rek.) enkelvoudige breuk v.; -eiscn o.
ijzeren werktuig o. om zilver kort te
akken.
Theilen, (llteilte, gellteill) bedr.
ww. deelen, vcrdeelen, imleeleu, schei-
len; eine Erbschuft -, deelen, vcrdeelen;
eine Zahl -, deelen; die Slatll in zwei
Thctle -, in twee deelen verdeden,schei*
leii; die beate -, ouder elk. verdeden;
(Hek.) deelen, eene dceliiig maken; rfie
ti -de Ztthl, deeltal o.; (Iig.);>ms. Kum-
mer-, deelnemen aan, deelen in;;\'em.«.
l-\'reude -, mede genieten; 2. wed. ww.
h -, zich verdeden, zich scheiden, ver-
deelil zijn; sir/i in lieei Arme -, (van ri-
vieren), zicli verdeden in.
TheÜer, (-«, mv. Theiler) ui., —in,
(-nen) v. hij, zij die deelt, verdeelt, Z. theilen; (Hek.) deeler in. Theil-ganze,(-i;«n:ei,mv.-ya«:e)
o. deel o. als een geheel; -gennss, —in, deelgenoot in. en v., medeeigenaar ui., vennoot in. en v., medeeigeuares v.; -ha- ber, —in, Z. -genoss d\\ Theilhaft(ig), bijv. nw. deelach-
lig, iiiedrbeziltend, deelhehbeiid, mede- deelend; emer Snchc • sein,teerden,deel- acblig zijn, worden, deel hebben of krij- gen aan; jent, eincr Sache - tnocAen,deel- achlig maken, doen ileelcn in; (gemeeuz.) Z. theilbar. Theilhaken, (\'bakens, rav. -/m-
ken) in. (Giet.) haak in. om het ijzer uil den oven te halen. Theilig, bijv. nw. deelen hebbende,
uit deelen bestaande. Theil-los, bijv. uw. zonderaandeel,
niet bedeeld; -matchine v., Z. scheibe; niesser o., Z. -d«en; -nahme v. deelne- miiig v.; ohne meine —, buiten mijn we- |
|||||||||||||||
|
7
|
|||||||||||||||
|
faalwerk o.; -wisch in. zwabber in.,
scheepsdweil v. Thee-schale, (*») »., -schal-
chcii, (verkl.) o., Z. -tatte; -schfiu- felchen o. Iheeschepper in.; \'tteb o. tliee- zeef v.;staule \\.,-slrauch m.,Z.-baum; slof] in. (Scheik.) uit thee afgezonderde kristalliseeiende stof, theiue v.; -lasse v. theekopje o.; -ti<ch ui. theetafel v.; -lopl m. theepot, trekpot m.; .toaster o. thee- water o. Theiding, Theidung, i-en) v
(veroml.) termijn, bepaalde dag in., pro* ces, pleidooi o., schikking, verdediging v.; (i\'rov.) gezwets, geklets, gepraat o. Theil, (-(e)s, mv. -e) m. en o. deel,
gedeelte, stuk, brok o.;kleiner, of Theil\' eken, deeltje, stukje o.; in - theilen, in stukken vcrdeelen; der drilte -, derde gedeelte, derde deel; •e der Welt, we- reldeelen; -e der Ltift, des lllules, lucht-, bloeddeelen, bestanddeelen o. mv. van &; 2. aandeel, gedeelte, deel o., iiortie v.; der hutbc -, helft v.; rfer grustte * der Menschen denkt so, het grootste gedeelte &, de meeste menschen; (lig.) sein(eit) • bekommen, (van klappen), zijne portie krijsen; (Scherts.) zijne straf krijgen,ge- straft worden; il. (lig.) jemn. scin(en) - geben, iem.zijne portie geven; ent gul(et) -, een goed aandeel; ei\' ware ein gnt - rekker, hij zou veel rijker zijn; er hal sein(en) - gelebl, hij heefl lang genoeg gideefd; - a« (./«•. haben, ergens deel uau hebben, deelen in, deelnemen aan; ich |
|||||||||||||||
|
habe - an der Vnlernehmung, ik heb aau-llen, zonder dat ik er deel aan heb; (aan
deel iu &; ich habe einigen • daran, ik eene misdaad),medeplichtigheid v.; — an ben er ook in betrokken; kein(en) • an jems. Gliick, belangstelling v.; nul vieler etw. haben, geen deel hebben aan, vreemd; — jem. anhören, met veel belangstelling, zijn aan, niet betrokken zijn in, zijne deelneming v.; — anjemn. Unglück,Ae«\\- haiiden iu onschuld wasscheu; - an ft\' •. i......mg v., medegevoel, rouwbeklag o., |
|||||||||||||||
|
The. The Thi. 1245
|
||||||||||||||||||||
|
•kugel v. kwikbolletje o. van ceu thernio-
nicter. Thermopglium, (-s, mv. Ther- mopolien) o. plaats v. waar men warme
dranken verkoopt. ThermojcoPf (-(«K mv -«) o.
vvariiileaantoouer, thermoscoop ui.
Thersjt, (-e«, mv. -e«) Thersi-
tes, (unb.j ui. (bij Homerus) een leelijk, bedilziek man, Thersites, lialelijke albe- dil ui. Thesaurus, (onb.) m. schat dj.,
schatkist v. These, Thesis, (Thesen) \\. stel-
ling, grondstelling v., strijdvuorslel o., Ihesis v. Thesmophorien, v. mv. feesieu
o. mv. ter eert: van Geres.
Theuer, (-er, -st) bijv. en b. dier-
baar, naald, geliefd, geacht, bemind; it. duur, kostbaar. Z. koiluar, kösltirlt; ster t\'reuntl, waardsle vriend; hoc/i und - schwireu, hoog en duur zweren, zweren bij al wat heilig is; hoek und • verspre- chen, e in vn -en Eid schuüreit, plechtig belooveu, een zwaren eed doen; 2. (van waren), duur, koslbaar, hoog iu prijs; - kaufen, bezahlcn, duur, vo.ir een hoo- en prijs; dus tsl mtr zu -, dal is mij te duur, kost mij te veel geld; itie - kornuit Ihneii die E Ut zu slehen, hoe duur, bue hoog komt u de el Ie staan; das kornuit mir - zu stelten, dal komt ulij duur te staan, kost mij veel geld; es isl hier - zu leben, het is hier duur leven; die -c Heit, dure tijd m.; dteser Kaufmanü isl -, is duur, verkoopt zijne waren voor hooge prijzen; «ie - ist dat? wie -?, hoeveel kost dat. Theu(e)re,Theu(e)rung,(-e«
v., duurte v., dure tijd ui., sebaarsebte v,, gebrek o., hongersnood 111. Theurg, (•«», mv, -eu) in. geesten-
ziener, luoveuaar, geestenbezweerder v. Theurgie, v., t. m. kunst v. van
den gceslenzieuer, looveuaar, geesleube- zwering v. Theut\'gisch, bijv. en b. wonder*
dadig, wonderkrachtig, de geestenbezwe- ruig betreffende, van een geesteuziener. Thier, (•(«)», niv. -«) o. dier o.; 2.
beest, wild dier o.; 5. muildier, lastdier o.; (Jacbtw.) hert o., hinde v.; (lig.) er isl ein unt\'eritünftiges, dumines -, bij is ecu lomperd, stouimerik m.; dus riller- licke -, wild zwijn o. Thier-ahnlich, bijv. en b. naar
een dier gelijkend, dierachtig, dierlijk;
(lig.) beestachtig, wreed, zinnelijk, 111- stinclmalig; •antieter 111. dieraaubidder in.; •anbelung v. aanbidding v. van die- reu; -art v. diersoort ».; -arlty bijv. uw., Z. •thntieh; -arz(e)nei v. geneesmiddel o. voor dieren; i. veeartseujjkiiude, leer v. van de behandeling van zieke dieren; schtde v. veeartsenijschool v.; -arit ru.
veearts m.; -beschreibuny v, beschrijving v. der dieren; -chsse v. klasse v. van die- re 11. Thierchen, (verkl.) o. diertje,
klein dier o. Thier-dienst, in., z. 111., !. -an-
|
||||||||||||||||||||
|
Theolog, (-en, uu. -en) m. god-
geleerde, theoloog m. Theologie, v.. z. m. godgeleerd-
beid, grloufsneleuschap, theologie f. Theologisch, bijv. nw. godge-
leerd, volgens de godgelcerdheul, lheo- logiscb. Theologumena, o. m». opstellen
o. mv. over godgeleerdheid.
Theomailie, v., z. m. waanzin ui.
uit overdreven godsdienslhcgrippen. Theomantie, v., /.. m, vonrspel-
ling v. uil gewaande ingeving.
Theophilantrop, (-w, m>. -eu)
|
||||||||||||||||||||
|
leedwezen o.; -nahmlos bijv. nw. zonder
deelneming, koel, koud, onverschillig; • nehmend bijv. nw. deelnemend, belang-
stellend, hartelijk; —er Freund, deelue- iiii\'imI, belangstellend; *nekmer, —in, ileelnemer BI., deelneemster »., 7,.-haber; • nehmumj v., Z. -naltme; •richter m. toe-
ziende voogd m.;-rissm.,7j.Theihinusriss. ThOils, bijw. deels, gedeeltelijk, ten
deele, voor een deel. Theil-scheibe, (•») v. iu.rloge-
inakeisschijr v. tot bet verdeelen van de tanden van een rad; \'2. graadboog in.; •schulthrhetn ui. (Kin.) gedeeltelijke | |
||||||||||||||||||||
|
schuldbekentenis v.; scliilbiig ui. siic-jin. (iod<- en meusebenvriend, lneopbi-
cessierecht o. ilautroop in. Theilung, (•<•«) v. verdeeling, dee-\' Theophilantropie, v.,z. in. leer
ling v„ verdeelen o.; rin Gut d/1 i» einer v. en Godsvereering v. der theophilan- - erbuiten, bij eene venleeling, bij eene tropen. erfenis krjgen; (van een rjjk), verdee-J TheophilantrQpisch, bijv. eu
ling, indeeling v.; (van stemmen, gevue-ib. lol de tbeopbilaulropie beboorende, leus), verdeeldheid >.,splitsing i.;(Kek.) Itoeopbilanlropisch. deeling, divisie v.; (vaneen wapenschildJ, TheQfbe, (-ii) v. (Uuz.) oud gu |
||||||||||||||||||||
|
laarvormig muziekinstrument •
Theorem, (-(e)s, mv. -e) o. stel- ling, leerstelling v., theorema o.
Thegrenschiff, (-(r)s), mv. -e)
|
||||||||||||||||||||
|
verdeelin
Theilungs-glied,(-(c)s,inv.-«r)
o. (Ked.) verdeelnigslid o.; (Hek.) ge- deelte o. van de deeling; -/im< v. schei- |
||||||||||||||||||||
|
diugslijn »,; •punkl ia. scbeidingspiint o. lliroride o.
o.; -iecht o. recht o. van te. (ver)dcelen; Theorgtiker, (-s, mv. \'lheureli-
•slrir.h in. (Spraakk.) deelleeken, vcr-j\'-er) ui. beschouwer, beschouwi nd of be
|
||||||||||||||||||||
|
spiegelend beoefenaai in. eener knust ol
wetenschap, theoreticus ui. Theoretisch, bu>. en b. beschou
wend, bespiegelend, lot de theorie be hooreiide, theoretisch. Theorie, (•en) v. aanschouwing,
bespiegeling, leer v. der regels en grond* liegiuseten ec.ier wetenschap of kunst, theorie v. Theoriat, (-en, mv. .en) in., Z
Theoretiker. Theosoph, (-en, mv. -en) m.gods
wijze, ervarene in. in goddelijke zaken. Theosophie, v., of TheosO\'
phism(li3), m., i. in. (iodswijsheiii,
leer v. der Ibeosopben, theosophie v. ThSOSQphisch, bijv. en b. de lhe-
osopbie betredend, Iheosophiscb. Therapeut, (-e«, mv. -en) m. arts,
geneesheer, ziekenverpleger in. Therapeutik, Therapie, v.,z.
ui. geneeskunde, heelkunde, leer v. der
loeilicuingswij/.e van geneesmiddelen. Therapeutisch, bijv. en b. vol-
geus du geneeskunde, de heelkunde, ge- ueeskuiidig, heelkundig, tot de leer der ziekenverpleging behooreiide. Theriak, (-(c)s) m.,z. m. theriak,
triakel in., tegengift o. tegen slangen- beet, universaalmiddel o. Therma, Thermen, r. inv.war-
nie baden o. mv, Thermidor, (-(e)a, mr. -e) m.
(Gesch. van F.) warniteuiaauil v., Tlier-
uiiilor in. (van I!) Juli lol 17 Augustus). TherniOgen,(-(e)s)o.,z.in.warin- tcslof v. Thermolampe, (-n) v. verwar-
inend en verlichtend toestel, spaarkachel, spaarlamp, ibermolamp v. Thermometer, (-s, mv. Thermo-
meter) in.waruiteineler, thermnnieter in.;
|
||||||||||||||||||||
|
bindingsteeken o.; •urkunde v. akte v.
van verdeeliug; -vertrag in. deelingsver drag o.; •zeichen o. deelingsteekeu, ver bindingsteeken o.; (I)nikk.) divisie v.; •zirkelm. verdeelingspasser in. Theil-wehr, (-(e)s, mv. -c) m. dam in. om hel water af Ie leiden; -treisc
bijw. bij deel n of gedeelten; (Boekh.) •herausyeben, in, bij deelen, bij afleve- ringen; (Sterrenk.) gedeeltelijk; - Son- nenfiiisternis.i, gedeeltelijk, niet totaal; (Hechtspr.) - besilzen, gedeeld, deels- gewijs. Theil-zahl, (-e«) v., -zahler,
(•zulilers. mv. -zahler) in. (Hek.) quo-
liënto., uitkomst v. eenerdeeling; -:alt- lung v. gedeeltelijke betaling v.; -zirkel ui. verdeelingspasser m. Theismus, (onb.) m., Z. Deimus.
Theist, (-en, mv. -e«) m., 7..l)eisi.
Theka-baum, (•baum(e)t, mv.
• buurtte) in. tckboooi ui.; -lttilz o. tek- houl o. Thema, (-.«, mv., \'themmn of The-
nii\'ii) o. onderwerp o., hoofddenkbeeld, tbeuia o. Themis, (onb.) v. (Kahell.) Tbe-
inis, godin v. der gerechtigheid. Thekc, (•») v. kast, doos, bewaar-
plaats v. Ttvjodicoc, (-n) v. (VVijsb.) ver-
dediging v. Gods, rechtvaardiging v. der voorzienigheid v. Theodosignisch, bijv. nw. van
Thcodosius.
Theogonie, (-en) ». leer v. van
de wording of afstamming der goden, leer v. der godenwording. Theokratie, (-en) v. godsregec-
ring, prieslerregeeriug v.
Thookrütiseh, bijv. uw. tot de
gods-, prieslerregeering l^trekkelijk. |
||||||||||||||||||||
|
124(1 Thi Tho. Thr.
|
|||||||||
|
v., dierlijk wezen o.; -zergliederer m. die-
renontleder in.; -zergliederung(skunde), —kunst, —lehre v. ontleedkunde v. der dieren. Thillmesser, (-meMer», mv. -mes-
ser)o. hartsvanger iu. der gemzenjagers. Thhuian, m., Z. Thymian.
Thnetopsychiten, m. mv. zij
die aan den dood der ziel gelooveu.
Thglus, (onb.) m., Thgle, (-n)
v. ketelgewelf o,
ThQmas-baum, {-baum{e)s, mv.
•biume) ui. Sinl-Tlioinashooui iu.;-bohne v. Sinl-Tlioinasboon v.; sunnlag in. eer- sle Zondag in. na l\'aschen; -lay in. feesl- dag m. van den II. Thomas; -zucker ui. poedersuiker, meelsuiker, keukensuiker v. Thon, (*(•)*, mv. -e) in. klei, pol-
aarde v., leem o. Thgn-artig, bijv. nw, kleiachlig,
leeiuachtig; -besiag ui. (Scheik.) kleibe- siag o. van glazen kolven; \'boden ui., Z. •yrund; -eisenstetn ui. kleiachlig ijzer- erts o.; -erde v. (Scheik.) kleiaarde, leein- aarde v.; 2. klei, polaarde v., leem o.; reine—, aluinaarde v.; (Ilelfsl.) zuivere, natuurlijke aluinaarde ».; -draht UI. (ruil.) koperen draad ui. om de klei Ie snijden. Thgnern, bijv. en b. van klei, uu
klei of leem gemaakt, aarden.
ThQn-gef ass,-geschirr, (-(e)»,
mv. -e) o. aarden vaas v., aardewerk o.;
•yrube v. leemkuil iu.; -yruii<4 in., -land o. kleigrond ui. Thgnicht, bijv. nw., Z. Ihonarlig.
Thgnig, bijv. uw. klei houdend,
leemhoudeutl, leeuibevattcnd. Thga-lager, (-tayer, mv. -lager)
o. laag v. klei; -mascltiiie v„ Z. -mühle; •mergel in. leeinbevatleiide mergel v.; •militie v. molen iu. tol hel bereiden van polteubakkersaarde van leem; •sandslein ui. kleiachlige zandsleeu in.; - sckiefei in. leiachtig leem o,; schiefericht, -schie- ferig bijv.uw. schillerig, bladeng; -scliln- yel iu. (1\'olt.) kleislaiuper ui.; -scltneide, •tthabe v. polleubakkersijzer o. niet 2 liandvalsels om de klei te vormen; seife v. aluiuzeup v.; stein ui. harde klei v.; •treler iu. kleistamper ui. (werkman); -ua<ire v. aardewerk o. Thor, (-e«,mv. -en) iu. dwaas, gek,
onzinnige, kwast, zot ui. Thor, (-(e)»,mv. -e) o. poort, deur
v.; »n( dein Au/schlieszeii, Schlteszen des •es, bij hel opengaan, sluiten der deur, poort; il. stadspoort, oprijponrl V., toe- gang iu.; dein Laster - unit Tliiire üffnen, toegang verleeuen; (Spr.) elie. anselien wit die Au/i das nem; -, verbaasd slaan Ie kijken. Thgr-angel, (-n) v. poorigrendel
ui.; (Vest.) looze poort, sluippoort v.
Thgrax,(onb.) in.bursllmlle,tiorsl-
kas v. Thgr-band,o.deurhengselo.;-B(iu//i
in. slagboom iu. aan eene poort; •fahrl v. koelspoort v„ .flüyel ui. toeslaande vleugeldeur v., vleugel iu. eeuer poort, •geld «.; -yroschen in. poortgeld o.; -glocke v., Z. schluttglocke. |
Thgrhoit, (-en) v. dwaasheid, gek-
heid, zotheid, verblindheid, domheid ».; etne - begehen, eene dwaasheid begaan. Thgrhüter, (-lers, mv. -ler) m.,
Z. Tlioricachler. Thgricht, thgrlich, bijv. en b.
dwaas, gek, zot, onzinnig, onbezonnen,
overijld. Thgrin, (-nen) v. gekkin, zottin v.
Thgr-kette, (-«) v. deurkelting,
poortketting in.; •nagel in. öj duims spijker met ronden kop, deurnagel in.; •klappe v. klinket, poortje, deurlje, tra- lieveuslertje o.; •pforte v., -p[órlchen o. sluipnuorlje o.; -pfuslen ui. stijl iii.eener poort, dein stijl m.; -rieyel in. poortgren* del m.; •sdule v., Z. •pfosten; -schlieszer ui., Z. -hüter; sckloss o. slol o. eener poort, deurslot o.; schluss ui. sluiten o. der pont; —ylueke v. klok v. die luit, wanneer de poort gesloten wordt; -schliis- sel ui. sleutel in. der poort, poorlsleulel ui.; scltretber in. schrijver bij de poort; (Vest.) poorlschrijver ui.; —dienst ui. poorlschiïjvcrsaiiibl, ambt o. van portier; •schnelle V.drempel m. der poort of deur; •sperre v., Z. •schluss; •slube v. portiers- kamer v.; •itache v. wacht v. hij de poort; 2. poorlwachl v.; -wdchler, •wart, -ivdr- ler ui. poortwachter, portier ui.; 2. (in kloosters), portier in.; —stübclten o. por* lierskauieitje o.; -ueg in. oprijpoort, koetspoort v.; •weit bijv. nw. ter breedte eeuer koetspoort; —yeöffnet, wagenwijd open; •wette v. breedte v. eeuer koels- poorl; •zeichen o., -zetlel ra. poorlbnefje, briefje o. voor betaald poortgeld, verlof o. oio de pooit uil en iu Ie gaan; it. passan- leulijsl v.; -zoll ui.accijns in., uivoergelil o.; il. Z. y.ullhaus, /.ullslube. Thran, (*(«)», mv. -e) in. traan,
wulnsclilraau v.; - steden, - brennen, traan koken. Thran-breaner m., -brenne-
rei, v., Z. -siedcr, -siederei.
Thrünchen, Thri&aloin, (ver-
kl.) o. traantje o. Z. Thriine.
Thrane, (-«) v. traan m.,oogvochl
o.; (lig.) laun den wijnstok), droppel v.; •n vergieszen, tranen stollen; \'fin: in -n schmelzen, lieisze, biltere -n uetnen, iu lianen wegsmelten,bittere tranen schrei* en; »n! blnliyen -n, niet bloedige tranen; 2. (I\'rov.) hoiiiinelbij v., Z. Druline. Thraaen,(//im«/6\',yf(A/-«H()o.ww.,
m. Ii. truien storten, schreien, «reenen; (van den wijnstok), druipen; mi/ -den Augen, mei lianen in de oogen; die Au- gen. - Htm, de oogeu loopen hem over, tranen. Thrünen-auge, (-s, mv. -«) o.
tranend oog, schreiend oog o.; (tien.)
traanoog, druipoog o.; -/<ac/i in. stroom iu. van tranen, vloed in. van tranen; -bein o. (Oullk.) traanheeii o.; -benetzt bijv. uw. door lianen bevochtigd; -birke v. treurwilg in.; -drase v. (Ontlk.) lraan- klier v.; 2. Z. -//eisc/i; -feucittigkeit v. traanvocht, oogvoebt o.; -fislel v. oog- listel v.; -fleisch o. Iraanheuvel in.; •//««»• ui. (tien.) tranenvloed in., oogtraning ?.; •forlsatz iu. (Ontlk.) traanbeenverlen- |
||||||||
|
betung; -fell o. (Scheik.) dierlijk vet o.;
•fietsen o. vleesch o. van een dier; -oar- ten m. diergaarde, menagerie v., dieren- luin o.; (Jachlw.) park, hertenkamp o.; •gefechl o. dierengeveclit, gevecht o. tus- srhen dieren; 2. gevecht o. met of tegen dieren; •gemilde o. schilderstuk o., scliil- derij v. waarop dieren zijn voorgesteld; •gescluchte v. dierenleer, natuurlijke ge- schiedenis v. der dieren; -<jeschlecltt o. geslacht n. van dieren;-geslalt ». gedaan- te v. van een dier; 2. dier, heest o.; -haus o. dierenhuis o., menagerie v.; -liaul v. dierenhuid v., huid v. van een dier; -hcil o., Z. Theriak; -heilkimde v., Z. -arznei~ kunde. Thierheit,v.dierlijke natuur, dier-
lijkheid v.; 2. dierenwereld v., Z. Thitr- reiclt. Thierinsekten, o. mv. woeker*
dieren, dierinsecten o. mv. Thierisch, bijv. uw. dierlijk, als
een dier, zinnelijk; die -e Seele, voor ge-
waarwordingen vatbare ziel; das -t /.«• ben, liet dierlijk leven; -er Magnelismus, dierlijk magnetisme; -es Oei, Z. Tltieröl; -er Extracliisluff o. geleiexlracl, alko- hohscli extract o. van vleeschnat; 2.(van hartstochten), zinnelijk, dierlijk; ei» -er Mensen, dierlijk, zinnelijk; -leben, als een dier, beestachtig, dierlijk. Thier-kalb, [-kalb(e)s, mv. -kal-
ber) o. jong o. van eene hinde; -kampj m., Z. •gefechl; •keim m. dierkiem v.; •kenner in. dierenkenuer in.; -klusse v., \'/.. -classe; -knpf ui. dierekop m.; -tdr- per ui. lichaam o. van een dier; -krafl v. dierlijke kracht, kracht v. van een dier: •kreis m. (Sterrenk.) dierenriem in.; —licht o. (Nat.) diereiirieinslicbl ».; • kunde v. dierkunde, zoölogie v.; -leben o. dierlijk leven o.; •lettre v„ Z. -kunde; •teltrer in. onderwijzer, leeraar in. in de dierkunde; it. dierenbeschrijver ui.; -lein- liaum in. kornoeljehooiu m.; -maler na. schilder ui. van dieren;-ma/i/erc\'iv.schil- dereu o. van dieren; 2. Z. •gemalde; •menseh in. nicnsch m. in dierlijken toe- stand; •nigelein o. anjelier, nagebloeni v.; -ö/o. dierolie, hertshoornolie v.; -quii- terei v. diereuplagen o.; -reich bijv. mv. vol dieren, veel dieren bevattend; 2. o. (Nat. lust.) dierenrijk o.; -sand iu.steen m., graveel o.; -saule ï.zuil v. met hel beeld van een dier; -saure v., Z. Fetl- siiure;-schau v. tentoonstelling v. van die- ren; •sclunder m. vilder m.; it. dieren* plager in.; sclileim in. dierslijin v., inus- cus ui.; schwamm in.. Z. Schwamm; seele v. dierenziel, instinct o.; stnu in. dierlijkheid v.; spraclie v. taal v. der dieren; -sivin m. steen in. met den af- druk van een Fossiel dier; 2, diervormig mineraal o.; 3. diersteeu ui., versteend dier o.; slimme v. slem v. der dieren; •stuff in. (Scheik.) dierslof v.; sliick o., Z. •gemalde;sijslem o. lol de dierkunde behooreud slelsel o.; -verehrer in., -eer- ehrung v., Z. -anbeier $•; -oersleineruny v., Z. stein; -warler iu. oppasser in. ui een dierentuin; -well v. dierenwereld v„ dierenrijk o.; -wesen o. dierlijke natuur |
|||||||||
|
Th.ï 1247
|
||||||||||||
|
Thr.
|
Thu.
|
|||||||||||
|
Ie doen hebben, ik wil mij daarmede oiet
bemoeien; mit jemn. zu - haben, mei iem. te doen hebben, zaken hebben mei; mit einem Frauenzimmer zu • haben, omgang hebben, verkceren niet, Z. schaffen; it. Z. Leid (\'2), nichts, Nolh, wohl, weh; 2. doen, indoen, ergens brengen; \'lucker in den Ka/fee -, doen; eine Sache bei Seite •, Ier zijde leggen; il. verbergen; elw. da- con, dazu -, er bij doen, er bij voegen; elw. von sich -, zich omdoen van, Z. /e- yen; Geld aus dem beulel -, doen, balen; Schuhe an die Fiisze -, aantrekken; die llande in die Tasche -, de banden in den zak steken; das Pferd in den Slall -, zel- ten, brengen; ein Kind in die Schule, in eine Anslall, zu jemn. -, doen; «ie würde er ersl -, wenn <jf; wal znu hij doen, hoe zou hij het aanleggen &; 3. zich voor- il\'i n. eenc zekere houding aannemen; inystlich; beangst schijnen; sehr bekannt mit jemn. -, gemeenzaam omgaan met; mit jemn. schón -, sollen; mit einem Mad- chen schön -, hel hof maken; yelehrl -, den geleerde uithangen; voranhm -, den lieer uithangen; er thut uur so, hij doet het slechts in schijn; il. hij doet het slechts voor de grap; - als ob man gehen wollte, zich houden alsof &; der Wille alleinlhut nichts, de wil alleen is niet genoeg; es isl damil nicht yetlian, daarmede is hel niet gedaan, niet uit; nichts zur Sache -, niets ter zake doen; dazu -, er aan wei- ken, er de hand aanleggen; es isl mir l\'iiini zu -, daarom is het mij Ie doen, dat is juist wat ik verlang; ihm ist nur «m\'s i.\'c/i/ zu -. het is hein slechts om het geld ie doen; es isl mir nur um seme l\'reundschuft zu -, ik wensch alleen zijne vriendschap; wenn es nur darum zu - isf, als hel alleen daarom te doen is; es is/ mir um Sie zu -, ik beu alleen bezorgd over u;"s isl noch um einen Monat zu-,liet is nog om eene maand Ie doen, oog eene maand; es ist um sein Cliick zu -, zijn geluk is er mede gemoeid, staal op hel spel; es ist um ihn yethan, hel is met hein gedaan, hij is ongelukkig, dood; (Hand.) es ist dabei nichts zu -, er is niel meer; II. wed. wvv. sich zu jemn. -, hel gezel- schap, de vriendschap zoeken van; lil. o. zelfsl. (van een persoon), gedrag o.,han- delwijze, gewoonte v., wijze v. van doen; das • und Lassen, hel doen en lalen; dus isl meines s nicht, dat is uiijuezaak niet; dieses Angstliche -, die angstvalligheid, benauwdheid v. Thunflsoh, (-<s, mv. -e) m. (Nat.
hisl.) tonijn in. Thunlich, bijv. en b. doenlijk, uil-
voerbaar, te doen, mogelyk; wofern es - isl, iu zooverre bet mogelijk is; tn ster balde, zoo gauw of spoedig mogelijk; (Hg.) voorzichtig, raadzaam; -keit v. mo- gelijkheid, doenlijkheid v. Thür, (-e«) v., Z. Thüre.
ThC\'ii\'iUigoi, (•») v. deurhengsel
;)., herre v., deurduiui m. Tltiirangcln, {thürangelte, ge-
thüranyelt) bedr. viw.jemn. -, (gemeenz.) il het nauw brengen, plagen. Thyre-band, (-band(e)s, mv.
|
||||||||||||
|
komst v. aan de regeering; -bewerber m.
hij die op het bezit van den troon aan- spraak maakt, pretendent m.; -betverbung v. aanspraak v. op den troon. Thronen,(MroWe, je/Aroit()o.ww.,
m. h. troonen, zelelen, op den troon zit ten, bei rschen. Thrgn-erbe, (-n, mv. -«) m.erf-
genaam in. van den troon, kroonprins in.; •erbiti v. erfgename v. van den troon, kroonprinses v.; •erlcdigung v. onbezet zijn o. van den troon; -folge v. tioous- opvolging v.; -(olgcr, —in, troonsopvol- ger in., Iroonsopvolgslir v.; -himmei in trooonhcmel, baldakijn ni.; -leh\\e)n o. door den vorst gegeven aanzienlijk leen o.; -iaub m. overweldiging van den troon; •raubcr in. overweldiger in. van een Iroon; -rede v. troonrede v.; saai in. troonzaal v.; sitz in., Z. Thron; sladl v. resideutie(stad) v.: stuft v. trede v van den troon. Thuer, (s, mv. Thuer) m. (in sa-
inenstellingeii), b. v. Crosz-, pocher, praler, snoever in. ThUÜCh, bijv. nw., Z. thunlich.
Thümel, (-s, mv. Thümel) m., Z
Th II m ia n. Thumerstein, (-(e)«, mv. -e) m.
tliiiinsteeii, bijlsteen ui. Thummim, m. mv. Urim umi
borslschild o. van den hoogepriester; (lig.) licht o. en volmaaktheid v. ThumpfallO,(-N,mv.-n) in. rood
Dorstige vink in. Thun, (ilial, gclhan) bedr. en o. w\\v
onr., ra. h. doen, maken, verrichten, be «erken, vervaardigen; yesayl, gelhun, zoo gezgd, zoo gedaan; das int so gul alsge- llian, dat is zoo goed als gedaan, als af; sich elw. -"ii - getrauen, zich sterk maken om & te doen; - was zu - isl, doen wal men inoel doen; wieder -, noch einmal overdoen; nachjems. Willen -, doen, han- delen; jemn. den Willen -, iems. wil doen rec/i/, fibel -, goed doen, kwaad doen; er hal wohl darnii gclhan, daaraan heelt bij wel gedaan; jemn. wohl -, iem. weldoen, weldaden bewijzen; was soll ich damil •\'/, wal zal ik daarmede doen, beginnen, uil- voeren?; was Ihul er mit diëten ty\'t,wat doel bij?; das lassl sich nicht -, dat kan niet gedaan worden; seine 1\'flichl -, /ijn plicht doen, vervullen, nakomen;jemn. inen Dienst -, doen, bewijzen, Z.machen; einen Trunk, Schluck -, eene teug dnn- ken, Z. gullhun, wissen <jrv viel zu - ha- ben, veel Ie doen, veel werk hebben, het druk hebben; etic. zu - gebcn, te doen geven, werk geven; viel -, doen, uitvoe- reii; (Hand.) groole zaken doen; er hal elw. Weniges in der Messkunst gelhan, hij hcefï een weinig aan de meetkunst ge- laan, hij heelt zich een weinig bezig ge- houden met; er hal zu - um sein lirad zu verdienen, hij heeft veel moeite om &; sicA elw, zu - maelien, zich zelve(n) werk verschaffen; (lig.) jemn. zu - machen, iem. werk geven; il. moeite veroorzaken; diese Sache macht ihm viel zu -, veroor- zaak t hem veel uioeile; ich mag damil nichts zu - haben, ik wil daarmede niets |
||||||||||||
|
ging v.; -gang m. tranengang m.; -ge-
fass o. (Onllk.) traanval o.; -geschirr, •glas o., Z. -krug; -yeschwfir o. geiten- oog o.; -gras o. jobstraan v.; -yrube v. (Onllk.) oogbolle v. aan de Iraanklier; •guss m. stroom, vloed in. van tranen •kamm m. (Onllk.) traanbeenkani m. •karunkel v. traanlieuvel m.; -knochen in. Z. -bein; -krug in., •krüglein (verkl.) o (Onllk.) traankrnikje o.; -leer, -los bijv uw. zonder lianen (Ie stnrlen); -punl:l ui. (Onllk.) traanpunt o.; -perle v. (fig.) kostbare traan v.,zoo beliler als eenc pa rel; -quelle v. bron v. van tranen; -reis o. cipressentak in.; -rinne v„ Z. -gang; •röhre v. traanbuisjc a.;-sackm. (Onllk.) Iraanzak m. Thr&nensackblutader, (-«)v
lot den Iraanzak beboorende (bloed)- ader v. Thranen-salz, (-es) o.,z. m.zilte
o. der tranen; schlagader v. lol de tra- nen beboorende slagader v.; schuamm m. treurmorille v.; slrom iu„ Z. -guss; -thal o. tranendal o.; •Iropfen m. traan v.; -urne v., Z. -kruy; -wurze V., -tcarj- chen o. (Onllk.) kleine Iranenklier v.; •wasser o. overvloed m. van tranen; \'2. Z. •feuchtigkeil; -weg in., Z. -ja«j; -weide v. treurwilg in.; -weise bijw. als tranen; •wein in. Chrislustranen in.mv., Lachry* mae Christi in., edele, dnnkerroode wijn ui. aan den voet van den Vesuvius; -zweig in. traaubeentak ra.; il. lol de traan» e- gen beboorende ader v.; 2. lot de tranen bekomende zenuw v. Thrgn-fass,{-[asses, mv. -fa$ser)
o. traanval o.; -/isch m. Iraanviscb m.; •geruch m. Iraanlucbl v.; -herd ui. oven in. hui bet walvisebspek lol traan te ko- ken; -hülle v., Z. siederei. Thranicht, bijv.nw. traauachtig.
Thrttnig, bijv. mv. traanbevattend;
2. niet traan bemorst. Thr&nig, bijv. nw. betraand, vol
tranen. Thran-juften,(-;\'«/\'\'e»j,iiiv. •;\'«/\'•
ten) m. in walviscbliaan gedoopt kalfS\'
leer o.; -tes.se/ ra. Iraanketel, ketel m. om traan Ie koken; -lampe v. traanlarap, door traan brandende lamp v.; seife v. traanzeep v.; •kocherei v., \'£. siederei; •sieder m. traankokir in.; siederei v. traanstokerij, Irannkokerij v.; \'2. schip, gebouw o. waarin liet walvisebspek tol traan gekookt wordt; speek in. walvisch- spek o. TbraSO, (onb.) ui. ïraso, pocher,
snoever, bluller ra. Threuodie, (-«) v., ThrenQ-
dion, (-(e)s, mv. -e) o. klaaglied, treurlied o. Thrombus, (onb., mv. Thromben)
in. klomp m. geronnen bloed, celwccfsel o. dat de bloedvloeiing verhindert. Thron, (-(f)s, mv. -e) ra. troon,
verheven zetel ui., vorstelijke waardig- beid v., zelel ra. der regeering; rom -e sloizen, van den Iroon stoolen, ontlroo- nen. Thron-besteigung,(-e»)v.(ng.)
troonsbestijging, Iroonsbekliinming v„
|
||||||||||||
|
1248 Thu.
|
Tie.
|
||||||||||||||||||
|
Tic.
|
|||||||||||||||||||
|
(Schaaksp.) kasleel o.; (Org.) torentje o.;
2. (fig.) groote hoop, stapel m. Thürm-bau, (-(e)s, mv. -e) m.
torenbouw m.; -Jecker m. leidekker in. die torens mei leien dekl. Thürmclien, Thürmlein,
(verkl.) o. torentje o., kleine, lage lo- ren ui. Thürmea, (thdrmte, gelhürml)
hedr. ww. cm Schloss -, van ecu of meer torens voorzien; Scltnee -, ophoopeu; 2. wed. ww. sicli -, zich hoog verhellcn torenvormig opgestapeld zijn; turn Him- mel -, (van de golven), zich verheireu. Thürmer, (•*, mv. Thürmtr) in.
lorenwachler m.; -in v. lorenwachtster, torenwachtersvrouw v. Thurill-eule, (-n) v. turenuil,
kerkuil in.; -fahnchtn o., -fahne\\. toren- vlag v.; 2. torenvaantje o., windwijzer in. op een toren; -falk m. torenvalk in.; •förtnig bijv. uw. torenvormig, zeer hoog, tot iu de wolken; -gelnul o. gelui o., luien o. der torenklokken; -yesrfinss ui. torenverdicpiug v„ plat o. van een toren, omgang ui.; -glucke v. torenklok v.; (I\'l.) lorenvoriiiig klokje o.; -liaus o. huis met een toren; -lterr in. gevangenbewaarder, conciërge iu. in de gevangenis; -kocli bijv. uw. torenhoog, zeer hoog, lol inde wol- ken; -ltorn o.(l)ellsi.) lorenslak \\.;-luïler ui, toreuwachter in. ThÜrmig, bijv. uw. een toren heb-
bende; il. Z. Iltarmfiirmig; (lig.) hoog opgestapeld. Thurm-knopf, [-knopf{e)t, mv.
•knöpfe) in. bal, appel in. boven op een
loren; -krattt o. loicukruid o.; -könig in., Z. Zuankönig; -mctsler in., Z. -htrr; • militie v. op een toren slaande windino* len in.; schijf o. (ram)torenscbip o.; sckwalbe v. torenzwaluvv, iiiuiirzwaluw, gierzwaliivv ».; spttzt v. torenspits v.; -u//r v. loreiiiiiirwerk, torenklok v.; -ver- liest o. onderaardsche hol o. in een toren tol gevangenis, -wache v. wacht v. op een toren, lorenwaebt v.; -wdchler m. loren- wacbler ui.; -watze v. torenschelp ».; •marl, -»arler in., Z. •miehttr; sinnt v. tinne v„ plat o. van een loren. Thymian, (-(e)s, mv. -e) iu. lijm
of lliijm ui.; wilder -, wilde tijm, veld- lijui in., kwendel v.,oiizer-lieve>Vrouwe- bedslroo v.; -öt o. tijuiolic v. Thymseide, (-n) v. monniksbaard
ui., vilikruid, wraiigkruid o. Thyroideisch, bijv. uw. (Ontlk.)
tot hel schildvoruiig kraakbeen of lot de sclnldklier behooiende; -e Dritse, strot- klier v. ThyrsUS, (onb.) in. bachusslaf m.
Tiara, (Tiaren), Tiare, (-») v.
tulband m. der oude Perzische koningen; it. driedubbele pauselijke kroon, tiaar v. Tick, {-e)s, mv. -e) m. (gemeenz.)
lik in., lichte aanraking v. met den vin- gerlop; il. lichte slag ui.; (lig.) pik in., lichte aanraking v.inel den snavel; jemn. c/w. Slim - ol\'riu» I\'ossen tliun,\'/.. I\'ossen; 2. wonderlijke inval in , grap v., eigen- aardige luim, kuur v., stokpaardje o. Tieken, {lickle, gelickl) bedr.ww.
|
tikken, een tik geven, even aanraken;
2. o. ww., m. U. tiktakken, tiktak spe- len. Tiektak or Tjcketak, (-(e)«)
in., z. ui. hklakspel o. Tjcktacken, (ticklackle, gelick-
tackl) o. ww., ui. Ii., Z. Heken (2). Tief, (-er, \'tl) bijv. en b. diep, laag;
dieses Wasser isl 0 Fhsi -, diep; ede. - in die Erde slecken, diep begraven; \'2. (van een schotel &), diep, hol; (van de oogeii), hol(slaaiide); der Scltnee ttegl -, er ligt veel sneeuw; - hinunter fallen, laag neervallen; zehn Fusz - gehen, tien voet diepgang hebben; zu - ackern, es beirn Ackern zu - nelimen, te diep ploe- geu; seinen Hul - in die Augen driicken, liep op hel hoofd drukken; (lig.) sith - erniedrigen, zich zeer of laag vernederen; etne -e Erniedrigung, diepe vernedering; - gebettgl, z.er nederig; 3. ein selir -es Haus, diep; (Krijgsw.) die -e und flnrfie Slellung, de diepe en breede of vlakke stelling; - in den Wall kineingehen, diep iu hel woud doordringen; im slen Nor- len, in het hooge noorden; - in See sein, iu gedachten verzonken zijn; (Spr.) Z. stilt; bis in die -e Nacli! Iiimin, tol laai ui den nacht; - besditiml, uiterst be- schaamd; -e Tratier, diepe, zware rouw; (van tonen), laag, diep; ein -er Buss, een diepe, lage bas; dieses Tanicerkzeay isl zu -, is ie laag, te diep; urn einen Ton er siimmen, een loon lager stemmen; ">. (van kleuren), donker; (lig.) diepzinnig, grondig; II. (-(e).v, inv.-e) o. (Scbeepv.) •e, diepte v. Tief-\'augig, bijv. uw. bolstaanile
oogeu hebbende; -blick iu. doordringen* de, scherpe blik ui.; (lig.) sclierpzinnig- lieid. schranderheid »., scherpzinnige geest in.; -blau bijv. nw. donkerblauw; •bram bijv. nw. donkerbruin; •denkend bijv. nw. dieplenkend; -deuker in. diep- ziuuige denker in., diepzinnig, schrander man in. Tiofe, (-n) v. diepte, laagte v., bo-
dem iu., diepheid v.; (van eeli zeil), boogie v.: (Krijgsw.) (van een leger), dikte v.; ; / der • des Thalcs, beneden in hel dal; (Muz.) (van tonen),diepte,laagte v.; (Schild.) donkere o., donkerheid v.; 2. diepe, donkere plaats v.; grundlose -, bodemlonze diepte v„ diepe afgrond ui.: in der - des Meeres, in de diepte der zee; in eine • gcralhcn, in eene diepte, diepe plaats &; (lig.) oui l/er - des Heizens, uit liet diepst o. van hel li.nl. uit den grond des harten; il. innigheid v.,ondoorgron- delijke o. Tiefen, (Hefle, gelief!) hedr. ww.,
Z. aujtiefen, austiefen, tyr/ie/en,(Zeew.) de dieple melen, hel peillood uitwerpen; 2. wed. ww. sich -, dieper worden. Tiefeiimesser, (sers, mv. ser)
in. bij die ilc diepte meet; 2. (Zeew.)
peillood o., dieptemeter in., werktuig o. |
||||||||||||||||||
|
•binder) o. hengsel o., scharnier v. aan
de deur, deurhendel o.; -beschlag in., • beselilïge o., deurbeslag o. Thütrchen, Thürlein, (verkl.)
o. deurlje o., kleine deur v., Z. Thüre;
2. sluipdeurlje, sluippoorlje o. Thüre, (-n) v. (van een huis &),
deur v.;</ie -« eines Schrankte, Z. Tliiirjlii- ue/(2); (Bergw.) Thirlein,(»aapompen), klep v.; zur - kineingehen, de deur in- gaan; von • zu - gelien, van lm is lot huis, huis,aau huis, sein Uiod vorden -n surften, bedelen; (lig.) jemn. die • «eisen, ieiu. de deur wijzen, aan de deur zetten, weg- jagen; die - surften, sirft narfi der - «mse- ken, traehlen weg ie komen; die • ergrei- len,/inden, heengaan, zijne biezen pakken, (fig.) tor der - sein, naderen, voor de deur slaan, ophanden zijn,dreigen; (Spr.) vor seiner eigenen - keltren.fcgen.tivU mei zijne eigene zaken bemoeien; nut der • in\'s Hans fallen, met de deur in huis val- len; hinler der - Urluub nelimen, Z. Ab- tchied; ziiisclien • und Angel slecken, /.. Angel. Thür-einfassung, (-cn) »., Z.
-f ui Ier. Thürelröhr, (-e) v. (Bergw.) klephuis v.
Thürön, {lliiiile.getliiirl) bedr.ww.
(Mitl.) eene deur of deuren maken, plaal- sen. Thür-feld, (-(e)s, mv. -er) o. pa-
neel o. eener deur; -jliigel in. deurvleu- gel DB.; \'2. kastdeur v.; -fuller o. lijstwerk o. aan de deur; •gemikte o. schilderstuk o. boven de deur; •gericht, •gerist, -ge- slell o. deurwerk, lijstwerk o.; -gesims o. deurlijst, kroonlijst v. eener deur; -gie- bel in. driehoekig sieraad o. boven de deur; •grilf in. deurknop in.; -kaken in., Z. •angel;•hammer in.deurklink v.,klop- per in.; -hiiler, —in, deurwachter, por- lier in., portierster v.;((ïer.) deurwaarder in.; den Tag «J-— sein, portier zijn. «,\'e deur open- en toedoen; •kette v. dciir- ketling in.i •klinkt v. deurklink, klink v. van de duur; -klop/er in. deurklopper m.; -lorft o. gal o. van de deur; -mnlle v. deurmat, mal v. bij de «leur; ->tagel ui. deurspijker in.; (Bergw.) nagel in. van de poiiiplileppen; -iffnung v. opening v. van de deur, deurkozijn o.; -pfatten in. deurstijl ui.; -ptalle v. deurplaat v.; -rie- gel in. grendel m. eener deur; -ring in. deiirriug m.;-schlttsso. deurslot o.;-schlus- sel m. deiirsleulel, sleutel lil. eener deur; schnalle v.,Z.\'klinkt; •tehvelle v. deur- dorpel, drempel m.; spalle v. spleel v. iu de deur; steller .:i., Z. •hüter; slein in. hoeksteen m. aan eene denr; stork in., Z. •pfotten; strick m. louw o. aan de deur; •teppich m. kleed o. bij de deur; •ttüek o., Z. •gemilde; -verkleidung v., Z. •ftttltr; •torhang m. gordijn v, voor deur; •tcérler in., Z. •hüter. Thurm, (-(e)«, ui». Tltürme) m.
toren in.; Ctocken-, klokkentoren in.; - tnil melireren Tkurmchen, groote toren mei kleine torentjes bezet; linrfisler • einer Feslung, slolloren, veslingloren, wachlloren m.; 2. gevangenloreii m.; |
|||||||||||||||||||
|
om
|
59
|
de diepte te melen.
|
|||||||||||||||||
|
Tiöfer, (-a, mv. Tiefer) m. uildie-
per m., hij die uitdiept, dieper maakl &. Tief-gang,(-»(i\'i!/(e)s.mv.-(/««ye)
m. (Zeew.) diepgang m.; ~gehend bijv. |
|||||||||||||||||||
|
Tis. 1249
bringen, ieni. in verlegenheid brengen;
(Schild.) lint v.; yanze -, onveniiengde kleur v,; halbe - of zwei -n, halve tint, halllint, nuddelkleur ».; er isl mit - rein- yewaschen, hij is bij gebrek aan bewijs vrijgesproken. Tinton, v. mv. inktvisschen m. mv.
Tinten-beere, (-n) », inktbesv.;
il. Iiiciehoiil o., druifkersi\'booiu 111.; 2.
|
|||||||||||||
|
Tig.
nw. diepgaande, teel diepganghebben-
de; -gefühl o. diep, innig gevoel, lijn gevoel o.; -grubig byv. nw. (Nat. luit ) met gapingen, met holten voor- zien; -gründtg bijv. en b. diep, een diepen bodem hebbende, op goede gron- den berustende, door en door; -A«n- mer m. diephainer in.; -Aer bijw. uil de diepte, uil de verte; -Aerr m. opzichter m. der baggerwerken, havenmeester in.; •liegend bijv. nw. diepliggend,diep ge- legen; -/0//1 o. (Zeew.) dieplood, peillood o.; -ordnung v. (Schcepv.j reglement o. voor den diepgang der vaartuigen; -rumt bijv. nw. bolrund; scha/lig bijv. nw. (Wev.) —er Stuhl, weefsloel in. voor weefsels met ingewerkte, levendige figu- reu; -schauer m. diepdenker, scherpzin- nig persoon 111.; schutsel 1. diepe scho- tel ui., terrine v.; -tinn in. mijmeren, peinzen o., zwaarmoedigheid v.; 2. diep- ziiinigheid.schranderheid v.;-si»ni« bijv. nw. mijmerend, peinzend, droomend; 2. zwaarmoedig, melancholisch; .">. diep- deukend, doordringend, wijsgeerig; 4. diepzinnig; siiimyketl y.,Z.-»tnii;-stini- miy bijv. nw. eene zware slem hebben- de; -\'">i\' 111 bijv. nw. diep, zwaar, laag van toon. Tiegel, (-s,mv. Tiegel) m.(Scheik.)
smeltkroes 111.; (Kookk.) aarden pan v. of put m.; etserner -, ijzeren pot in.. (I)rukk.) degel in.; (Volksl.) schwarz umi tceisz aus einem - muien, met alle winden draaien. Tipgolchon, (verkl.) o. pannetje,
polje o.; (titel.) kleine sinellkrots 111., (llrukk.) degel m.; (lilasb.) smelt- kroes 111. Tiegel-druckmaschine,
-presse, (-«) v.degelpers v.; -//1011 m.
pollenliakkcrsleein o., polaarde s.;-prohe v. kleine erUproef v. Tieger, (-s, inv. Tieger) m.,Z. Tiger.
TipKO, (•») v. leek of Hek, made v.
Tlélbar, (-en, mv. -en) in., Z. Zet-
delb\'tr. Tienchen, (vcrkl.) o. tobbetje,
kuiiji\' o. Tieiie,(-n)v.(Volksl.) tobbe,kuip v.
j Tientling, (-(e)«, mv. -e) in. kor- noeljennoiii 111. Tiger, (-s, mv. Tiger) m., -in,
(-nen) v. lijger in., tijgerin v.; (lig.) lij- gerhond at., lijgerpaard o.; (iNat. bist.) amerikanischer -, Z. -katze (3); 2. bonle duinkever in. Tjgor-blick, (-(e)s, mv. -e) ra.
blik m., oog o. eens tijgers; (lig.) bloed- dorslige, gierige blik m.;~decke v. lijger- vel o. als paardedek; -en o. getijgerd erts o.; -farbig, -fleckiy bijv. nw. gelij- gerd,gevlekt, gestreept;\'felto., Z. -haul. •fusz in. (PI.) lijgervoet 111.; -Aau/ v.lij. gerlmid v„ tijgervel o.; -herz o. hard- vochlige inborst v.; -holz o. gestreept, gevlekt hout o.; -hund in. lijgerhond in.; •iltisz in. bunzing ui. Tjgerisch, bijv. nw. Hjgerachtig,
als een lijger, wreed, bloeddorstig. Tiger-katze, (-n) v. gestreepte
kat v.; U. serval 111.; 3. wild* —, tijger- |
|||||||||||||
|
Tin.
kat ».; 4. jaguar m.; -klaue v. tijgerklaun
111,; •mode v. tijgermot v. Tigorn, (liyertc.yetigert) bedr.mv.
met Wekken en slrepen als van een tijger spikkelen. Tiger-nadel, (-n) v.(Delfst.)tij-
geruaabl v. (eene schelp); -pelz m. tij—
gerhuid v„ tijgervel o., bont o. van lij- gervel; -pferd o. lijgerpaard o.; a(rika- ntsches —, zeebra v.; -poricllansclinecke v. als een lijger gevlekle porceleiusclielp v.; schueckc v., Z. -luie; -lhier o., Z. Tiger; -iule v. gestreepte toethoren in.; •uetbcheii o. tijgerin v.; -wolf 111. lyger* wolf 111.; 2. gestreepte hijeua m.; -uulli v. lijgerwoede v.; -wecke v., Z. -tule. Tllfen, {lil f Ie, gel ilfl) bedr. ww.
vlas braken, hennep braken. Tilgbar, bijv. en b. -e Schulden,
aflosbaar, scliulden die af te lossen, te delgen zijn; -keit v. allosbaarheid v. Tilgon, (tilyte, getilyt) bedr. ww.
das Unycziefer -, uitroeien, verdelgen. das Vnkraul -, uitroeien, uithalen; enten (iebrauch -, uitroeien; die heinde -, ver- delgen, verslaan; 2. (lig.) eine Schuld -, delgen, allosseu, voldoen; U. doorhalen, doorstrijkeii; eine Itenle -, delgen,amor- Useeren; eine reuersbrunsl -, Idussclieu, die Siindeit -, uilwisschen, vergeven. Tilger, (-J, uiv. Ttlyer) 111. delger,
uitdelger, uitroeier, m.; - der Suilden, zaligmaker, verlosser m. Tilgung, (-en) v. uitroeiing, ver-
delgiug, vernietiging, verwoesting v.;(vau vijaudeuj, verslaan o., nederlaag v.; (van eene schuld), delging, betaling v.; (van eene rente), amortisatie v. Tilgungs-goricht, (-{e)s, mv.
•e) o. bof o. van cassatie; -kasu v.anior- tisaliekas v.; scliein m. bewijs v. van sclllllddelgillg; -tlOtk III., Z. -ka\'Se. TUle, (-n) v., Z. Üille,
Tillen, (/i//\'e,i/Wi///)o.ww.(Zeew.)
zeer scherp gebouwd zijn. Tjllem, (tillerle, gelillerl), Z. lril-
lern. Tilma, (onb.) o. pluksel o.
Tjmmerstich, (-(e)«, mv. -e) m.
(Zeew.) knoop in. die twee louwen ver* bindl. Timon, (-s, mv.-e) m.(eig.) Timon
in. van Athene; (Hg.) mensclienhater 111. Timpano, (-s, mv. -i) in. pauk v.
Timphahn, (-AuAn(e)s, mv.-/iriA-
nt) 111. walerhoeu o., zeeduivel in. Tinctur, Tinktur, (-en) t.
(Apolli., Scheik.) verfsel, aftreksel, kleii- reud vocht o., tinctuur ».; (Wap.) kleu- irn v. mv., email o. Tingel, (-s, mv. Tingel) m. (Zeew.)
lat v„ tengel 111. Tingiren, {tingirle, lingirt) bedr.
ww. venen, kleuren, oplossen, veiande- ren. Tinkal, (-(e)») m., z. m. ruwe of
ongezuiverde borax of boraxzure soda v., tinkal m. Tin te, (-n) v. inkt m.;roi/ie -, roode
inkt in.; (lig., gemeenz.) in die - kont- men, in der • sitzen, in de verlegenheid, ongelegenheid komen, zijn; >cm. in dit - |
|||||||||||||
|
97
|
|||||||||||||
|
keelkruinbes v.; 3. wegedorenlies v.;
\'beulet 111. (Nat. bist.) inkizak m.; -fass ui. inktpol in., inUkoker 111.; -feder v. schrijfpen v.; -fisclt in. inktvisch m.; •tchmari o.sepiaiukl m.;-/lasclie v. inkl- llesch v.; -fteck 111. inktvlek, iuklvlak ».; •ytas o., Z.-fa*s,-/lasclie;-horn o.lmren- scbelp v.; -klccks 111., Z. -fleck; -kUckser ui. kladder, knoeier, papierveruiorser in.; •krug m. inktkruik v.; -puli\'er o. poeier o. om inkt »an te maken; -snck 111., Z. •bculel; slecher m. inktkoker ra. met eene punt om 111 de tafel te steken; -$Utn in. (Üelfsl.) vitrioolsleeli m.;-tlnp/el m. stop v. van eene luklflesch, een inklko* »er &; •tkier o„ Z. -/istA; -mnchrifl v. recept o. voor inkt; -«ein 111. Iniluijn, Spaansche wijn in.; -«ur\'/i m.,Z. -/i>cA; •zetrhnung v, lee.kenuig v. met inkt. Tintiüht, bijv. en b. naar inkt gc-
lijkeune, inklacbtig. Tintig, bijv. en b. mei inkt bevlekt,
vol inkt; i/ir hleid isl -, zit vol inkt- (vlakken). Tipfstein, (-(e)s. mv. -e) m. tuf-
steeu 111.
Tipp, (•(«)*, mv. -e) m. lichte aan-
raklllg v. mei de punt, spikkel, vlek v., slipje o.; 2. naam van een kaartspel, tip o. Tippen, (tippte, gelippl) bedr.ww.,
,\'j. Iteken. Tiquetirt, bijv. nw. gespikkeld,
gevlekt, gestreept. Tirade, (-«) v. (Mnz.) versiering
v.; •!. (lied.) tirade v., Z. Worltchwall. Tirailleur, (-.«, mv. -«)m.scherp-
schulter, tirailleur in.
Tirailliren, [liraillirle, liratllir!)
bedr. ww. mei verspreide sclierpsiiml- lers aanvallen, zonder commando scüie- len, lirailleeren; 2. (Hand.) in bankbil* jellen handelen. Tira,nn, (-en, mv. -en) m„ Z. Ty-
rann. TiraSS, (-m, mv. -e) (Jaclitw )
groo\'. jagersnet o. voor vogels Ie vangen, tiras in.; i. hondennain. Tirassiren, (lirassirle, Hrttlirl)
bedr. en o. ww. met een tiras jagen. Tiro, (-nes, mv. -«e) 111. recruut m.;
(Sel.....It.) beginner, groen 111. Tirocinium, (-s mv. Tiroeinien)
o. proefwerk o.; 2. leerboek o. voor eerst- beginnenden. Tisane, Ptisane, (rn) v. gerste-
diank 111., gerslewaler o.
Tisch, (-es, mv. -e) m. tafel v.,
disch in.; den - decken, de tafel dekken, hel eten opdragen; sich an den -, zu -e setzen, aan talel gaan, gaan eten; nm -e, bei - sein, sitzen, aan tafel zijn, zitten, eten; (lig.) =« -* geiten, gaan eten; über 79 |
|||||||||||||
|
Tit.
|
|||||||||||||||
|
1250 Tis.
|
|||||||||||||||
|
Tóe.
|
|||||||||||||||
|
-e. bei -<\\ aan tafel, onder bel elen, bij
het maal. gedurende den maaltijd; nach •e, na hel eten, na den maaltijd: der - des Herrn, avondmaal o., de heilige tafel v.; zu Golles -e geben, aan hel nacht* maal gaan, het avondmaal gehruiken; (Kalli.) len hoogtijd gaan, couiinumcee- ren; 2. den - beijemn. Aaien, in den kost zijn bij, Z. Kost; eiuen gulen - (ühren, goed elen. Tisch-aufsatz, (salie», mv. -s«-
tze) m. lafelservies o., tafelbenoodigd-
heden v. mv.; il. Z. Tafelaufsalz; -bcclter m. gewone beker m.;-bedarf in.,7,.-auf- sati; -bein o. poot m. van de tafel; -be- steck o. couvert o.; -betl o. slaapbank v.; (Oudb.) lalelbed o.; -bier o. tafelbier o.; •blall o. tafelblad, blad o. van de tafel; •bobrer m. (Nat. bist.) klopperlje o., boorkever m.; -burtche m. (gemeenz.) Z. -ganger; -biirste v. tafelborslel m. Tjschchen, Tischlein,(vcrkl.)
o. tafeltje o. TlSCh-decke, (-n) v. tafelkleed,
lafellaken o.; -decker in. hij die de tafel dekt, Z. Tafeldecker; -diener ei. tafelbe- diende, laletilienaar m.: •drilt Dl.(Hand.) tafellinnen, open gewerkt linnen o. TÏSChen, (tischte, gelischl) o. »».,
in. h. (gemeenz.) ile tafel gereed maken, Z. auftisclien; 2. aan tafel zitten, tafelen. Tisch-flasche, (-n) v. lafelkrafl
of -karaf v.; •förnug bijv. nw. lafelvor- mig; (Oullk.) —er Muskei, Z. -muskel; •freuud, —i», lafeltriend m., lafelvrien- din v.; •ganger, —in, kostganger in., koslgangster v., hij, zij die in deu kost is; •gast na. gast m. aan tafel; -gebet o. gebed o. voor of na het eten; -gedeck u., Z. -be- sleck; -gefdss o. tafelkom, vaas v. die op de tafel staat: -gcld o. tafelgeld, kost- geld o.; •gemeinschafl v. tafelgezelschap o.; -genoss in. gast m. aan tafel; -genos- senscliafl v. tafelgcineenschap \\.;-gerdlk o. lafelgereedschap o.; 2. leinenes —, tafelgoed o.; -gesang in., Z. •lied; -ge- schirr o. vaatwerk o.,-gesellm., Z.-aasl; •gesel/schaft v. talelgezelschap o.; -ge- itprdch o. tafelgesprek o.; -geslell o. on- derslnk o. van de tafel; -glncke v. l»fel- schel v.; it. klok v. die geluid wordt wanneer men aan tafel moet gaan; -kunle v. kant in. van de tafel; -kappt v. tafel- laken, tafelkleed o.; -kaslen in. lafellade. lade v. eener tafel; •korb in. langwerpige mand, hen v.; -lehen o., \'/.. Tafetleken. Tisch(l)er, (s, mv. Titeh(l)er)
m., Z. Schremer; -urbeit <f-v.,Z. Schret- nerarbeit <)". Tisehlcrn, (lischlerle, gelischlerl)
o. ww., ut. h. kaslenmaken, sclirijnwer- ker zijn. Tisch-lied, (•(«)», mv. -er)o. ta-
felhed, lafelgezang o.; -linie v. (Waarz.) middellijn v. in de hand; •matte v.tafel* laken o., tafelinatje o.; -met»er o. Iafel- ines o.; -muskel m. tafelspier v.; -naclibar va. buurman, neveuman m. aan tafel, naastzitlende m. aan tafel; -plalte v., Z. •blall; -quelile v., Z. -zwehle; •reden v. mv., Z. -gesprüch; schrank m. kast v. die tot tafel dient; •segen m. gebed o. |
na het eten; •luch o. tafellaken o.; -wein
m. lafelwijn, gewone wijn m.; -zeil v. etenstijd m.. -zeug o. tafelgoed, tafellin- nen o.; -zwehle v. servet o. Titan, (-en, mv. -en) m. (Kabell.)
hemellMSloriuer, titan in.; 2. (s,vav.-e) o. nieuw koper, titanium o. Titan-eisen, (-.) o., z. m. titani-
umzuur ijzer o.; -erz o. titaniuinerls o.; pyramtdales —, blauwe, rechthoekige, achlkanle schorl m.; prismalischen—, titatriet m.; perilomes —. brniurnode titaniumschnrl m.; •kuil; in. kaikaclilig titaniuraerls o.; -nxyd o. litanuimo-yde o.; -{oxgd)salze o. tnv.lilaniumzurc zou- ten o. mv.: sand m. titanium bevattend zand o.; "Sauerbijv. nw., (Scheik.) satire Salze, titanimnziire zouten; saure v. tita- niuinziiur o.: schort in. aan de opper- vlakte gestreept, kalkbevattend lttani- IIIII O.
Titel, (s, mv. Titel) m. titel, naam
m.; jemn. den rechten • geben, den gepas- ten naam geven,den naam geven die hem toekomt, (i. k. bet.) bij zijn waren naam noemen; (lig.) titel, amhtstitel m., recht o., eeretilel in.: it. oorkonde v., be- wijs schrift, recht, voorwendsel o.; unter dem - eines Yeruandten, onder den ti- tel &. Titel-bild, (-(c)s, mv. -er) o.
lilelprenl,titelplaat v.\\-bildchen o.vignet o.; -bisdw[ in. geestelijke in. die slechts den titel van bisschop heeft; -blalt o. titelblad o., titel in.; •bldllchen o. titel* bl-adje o.; -bngen m. titelblad o.; (van een boek), voorwerk o.; -buch m. lilel- boek o.; 2. Z. Staatshandbuch; -buch- slahe m. hoofdletter, kapitale letter v. Titelchen, (vcrkl.) o. tiieltje o..
kleine titel ui.; 2. puntje o.
Titel-fürst, -kaiser, -könig
m. vorsl, prins, keizer, koning in. die
slechts den titel voert als zoodanig; •kupfer o, titelplaat v.; -lns bijv. nw. titelloos, zonder titel. Titeln, (IHelle, gelilell) bedr. ww.,
Z. tiliiliren. Titel-narr, (-en, mv. -en) m. hij
die verzot is op titels; -r«/A in. hij die
slechts den titel van raadsheer voert; •reic\'i bijv. nw. veel titels hebbende; surht v. zucht, verzotheid v. op titels; süchlii) bijv.nw. verzot op litels;-ny«e//e v. titelvignet o.; •veine bijvv. hij wijze van titel, in deu vorm vau een titel. •wesen o. gebruik o. van titels, ntola- tuur v.; it. /.. -sucht. Tit il lat ion, (-en) v. kitleling v.
TitubatlQn, v., z. in. waggelen,
wankelen, stotteren, stamelen. TitJlbiren, (litubirli; Utubirl) o.
ww., in. Ii. waggelen, wankelen, stotle- ren. slamelen. \'1\'n ulal\', t it ular, bijv. nw. alleen
den titel voerend, uiel het ambtalszno- danig hekleedend, titulair; -rath ui., Z. Titelralh. Titulatur, (-en) v. titel ui., hoe-
damgheid v., titulatuur v. Tituljren, {titulirte, titultrt) bedr.
ww. betitelen, een titel geven, litiileereu: |
||||||||||||||
|
jem, Excellenz -, den titel geven van,
lituleeieu. TitU8kopf,(-*o/>/\'(e)j, mv. -köpfe)
in. Tiluskop in.. Titnshoofd o.; (lig.), kroeskop va. Toast, (-(e)s, mv. -e) m. toasl,ge-
zondbeidsdronk in.; einen - ausbringen. een toast uitbrengen, slaan;\'2. geroosterd brood o. Toback, (-(e)«, mv. -e) m., Z.
Taba[c)k. Tobben, (lobble.getobbi) beur. ww.
met pinnen, bouten voorzien, beslaan. Tgbel, (-s, mv. Tobel) in. dnize-
ling, hcdwelming v., zwijmel m. Toben, [tobte, getobt) o. ww., m.
Ii. (van personen), geraas maken, ra- zen, lieren, woeden, leven maken, bcwe- ging maken; (van winden), loeien; (van een slier), woedend zijn; (van wijn), bruisen, gisten; er schreit und tobt den ganzen Tag, hij schreeuwt en tiert &; ror Zorn -, razen; -de Leidenschaft, he- vige hartstocht; -der Schmerz, hevige pijn; es tobt mir im Kopfe, ik heb hevige hoofdpijn; das -de Meer, die -den Wel- len, de bruisende zee, golven; 2. Z. rasend. Tober, (-s, mv. Tober) in., -in,
(-ncn) v. razer m.,bij, zij die raast, tierl &, leveumaker in., leveuinaaksler v. TQberich, tobrig, (-(e)«, mv.
•e) m. (liergw.) werk o., laak v. van een mijnwerker. Tobiasfisch, (-es, mv. -e) va.,
Tobieschen, (s, mv. Tobietchen) o. zandaai m. Tobin, (s, mv. -e) m. (Hand.)
Oostindisch gewaterd taf o., lobijn o. Tob-SUCht, v., z. in. woede, ra-
|
|||||||||||||||
|
31
|
|||||||||||||||
|
zeude zuchl, dolheid, onstuimigheid v.;
•süchtig bijv. nw. razend, dol, onslui- mig. Toccata, Toccatina, (Toccuten
en Toccatmen) v. muziekstuk o. voor
piano, in hetwelk beide handen afwisse- leml hetzelfde spelen. Toccateglie,v-.«) o.,Toecatil-
le, v., z. m. tiktak o.
Tgchter, (Tachter) v. dochter*.; 2. jonge jull\'rouw v„ meisje o.; (lig.)
afstammeling v.; - Zions,dochter v. Siuus, Kerk v. Töchter-anstalt, (-en) v.,
-SChule.(-n) v.,\'£.Nadchen-anstall#•
Tpchter-bank, (-banken) v. (Hand.) hiilpbank v. Töchterchen, Töchterlein,
(verkl.) o. dochtertje, meisje o.; 2. jonge
jnlliouwije o. Tochter-herz, [-cns, mv. -en) o.
hart o. eener dochter: (Mg.) dochterlijk, kinderlijk hart o.: •kind o. dochterskind, kleinkind o., kleinzoon in., kleindochter v.; -kirche v. bijkerk, bulpkcrk, kerk v. die uil eene andere ontslaan is; -land o. volkplanting, kolonie v.; -lindisch bijv. nw. tot eene volkplanting of kolonie be- trekking hebbende. Töchterlich, bijv. en b. dochter-
lijk, van eene dochter, op eene dochter betrekking hebbende. |
|||||||||||||||
|
Töd. 1251
|
||||||||||||||||
|
Tod.
|
Tod.
|
|||||||||||||||
|
v. doodsangst m., zieltogen o.; (lig.)
groole angst in., in -dngsten liegen, hg- gen te zieltogen, sterven, op het slcrf- bed liggen; -an:eiae v. bekendmaking v. van een sterfgeval, doodbericht o., ad- verlenlie v. van overlijden; 2. kenteeken, voorleeken o. van den dood; -arl v. wij- ze v. van sterven, wijze v. van doodstraf; begangniss o. begrafenis v.; it. (Kath.) jaarlijksche viering v. van ieins. nage- lachtenis, jaargetijde o.; -bell o. dood- bed, slerfbeil o.; -bild o. In—ld o. van den dood; -blasse v. doodskleur, lijk- kleur.doodelijkc kleur v.;-(>toc.\'iin.doods- blok o.; -bole in. bode in. des doods; it. doudbericht o., 2. hij die iems. overlij- len bekend maakt, aanspreker in.; -bol- scltnft v. doodberichl o.; it. doodvonnis 3.; -brief in. (Kin.) bewijs o. van schuld- delging of amortisatie; -engel in. engel des doods; -facket v., Z. Leicltenfarkel; •(all ui. sterfgeval, overlijden o.; int —e, in geval van overlijden; -/eter v. viering v. van iems. nagedachtenis; -frosl in koude v. des doods; •fureht v. vrees v. voor den dood; -ycdanke m. gedachte v. aan den dood; -yefahr v. doodsgevaar levensgevaar, gevaar o. van sterven; in — sein, in gevaar zijn van sterven; jet», uus einer — rellen, iein. uil levensge- vaar of het leven redden; •gesana in. 1 ijk— zang in.; -yrauen o. afgrijzen, akelige o. van den dood, ijzing v. voor den dood; •jnlir O., /.. Sterbejallr; -kallipl\'m. doods- sirijd ra.; •krampf in. stuiptrekkingen v.
mv. voor den dood; \'loos o. noodlot o.; \'itacltl v. nacht ui. waarin ieui. overlijdt; • nolh v„ Z. -yelaltr; it. -ang$t; \'Opfer o. offer o. des doods; -orl m. slcrf- plaats, plaats v. van overlijden; -pein v. doodelijke pijn, vreeselijke pijn ol smart v.; -plorle v. (lig.) puurt v. des doods; •post v., Z. •botschaft; -piopltel m. hij die iems. dood voorspelt; •racben ui. (lig.) kaken v. mv. des doods; -röclteln o. gereutcl o. des doods, doodsnik m.; scltauer in. huivering v. van ilcn dood; •schlaf m. doodslaap m.; (lig) scliijn- ilood in.;-scltlag m. doodelijke slag, dood- slag ui.; scltlummer m., Z. -tchlaf; •schuiers v. pijnen v. mv. des doods; •schrecken ui. verschrikkelijke o. van den dood; (lig.) doodelijke schrik in.; •scliuaclt bijv. nw. doodzwak, uiterst zwak; scluceisz m. doodzweet o.; stosz in. doodelijke sloot m., doodsteek ui.; •slrttfe v. doodstraf v.; bei — verboten, op doodstraf verboden; stretch in., Z. stosz; slunde v. sterfuur, laatste uur o.; •lag m.slerfdag \\n.\\jdltrliclier—,(kath.) jaargetijde o., Z. -[eier; -thal o. dal o. van den dood; -lrank m. vergiftige drank ui.; \'Urthetl in. doodvonnis o.; -verbrc- clten o. grootc misdaad v.; -vorbole m. voorbode ui., voiirteekcn o. van den dood; -u\'u/i( v. keus v. van de wijze van ster- ven; -weg m. weg m. naar den dood; •werlh, -uürdig bijv. nw. den dood waard, den dood verdiend hebbende; •teunde v. doodelijke wond ».; -zeichen o. Iceken o. van den dood; -ziiye m. mv. doods- angst in.: (Gen.) doodeljjke trekken ui |
||||||||||||||||
|
Tgchter-liebe, v., z. m. doch-
lerlijke liefde, iiefde v. eener dochter;
•mann in. dochtersunan, schoonzoon in.; •loge v. vrijmetselaarslnge v. die uiteene andere ontslaan is.dochterloge ».; •reekt o. recht o. van dochters. Tgchterschaft, v., z. m. verhou-
ding v. eener dochter, dochterschap, kindschap o.; 2. afkomst, afstamming, aaneenschakeling v. Tgchter-sohn, (-sohn(e)t, mv.
-söhne) ui. dochterszoon, kleinzoon DJ.; sprache v. dochlertaal, van eene andere afgeleide taal of spraak ».; -slaal in. docliterslaat m., volkplanting, kolonie v.; stadl v. koloniestad, stad v. die door kolonisten gesticht of bewoond is; schute v., Z. -anslall. Tgckol, (s, mv. Toclcel) m. enkel-
voudige takel m. Toe kir on, (tockirle, lockirt) bedr.
ww. (Schild.) de kleuren hard opleggen, 2. Z. Heken. Tod, (-(e)«) in.,z. m.dooil m., over-
lijden, afsterven, verscheiden o.; it. engel m. des doods; jem. vom -e errellen, lem. het leven of van den dood redden; den • für\'s Valer land, der Eltre, der ijerech- len sterben, voor het vaderland, een eer- volleu dood, den dood der rechlvaardi- gen sterven; tuit -eabyeben, met den dooil eindigen, een doodelijken afloop hebben; au/\' den - liegen, op sterven Liggen, op den rand van hel graf iigen; au/ den • jem. verwonden, schlayen ty, eeue doode lijke woud toebrengen, doodslaan; auf den - hassen, een doodelijken baat toe- dragen; das ist mir ut den - zuuider, da haal ik als den dood; scine Krankheil isl mrlil :um -e, is mei doodrlijk, niet ge- vaarlijk; (H. S.) leidt niet tol Jeu dood; ick bui des -es, wenn <}\'•, ik beu een man des doods, ik ben verloren a!s&; ich wilt des -es sein, wenn, ik zal sterven, ik mag sterven als; sich za -e dryern, zich dood ergeren; siclt ;u -e arbetlen, trtn- ken, zich dood werken, drinken; siclt ;u •e [allen, dooilvailen; sich zu-c hungern, doodhongeren, van honger sterven; zum •e fikren, naar de strafplaats geleiden; sicA den -, einen -anlhun, zich hel leven beneuienjsum -everliebt, razend verliefd; auf den - yefanyen sitzen, voor eene groole misdaad gevangen zitten; (Spr.) fiir den isl kein Kraut yeicuclisen, Z. Kraal; • isl der Sunde Sold, de dood i: hel loon der zoude; (Landt.) (m koren) brand ui.; (Mal. hisl.) hooiwagen, lang\' poot in. (eeue spin). Tod-athmend, bijv. uw.een doo-
delijk vergif inademend, uitademend •belt o., Z. Todesbetl; -blass,-hleich bijv.
uw. doodsbleek, zoo bleek als een lijk; •brinyend bijv. nw. doodelijk, den dood veroorzakend. Tgdderpfahl, (-pfahl{e)s, mv.
•pfahle) m. paal ui in de weide om eeue koe aan vast ie bieden. Tgddy, (onb.) m. wijnpalmsap o.
waaruit men arak bereidt. Tgdes-ahnung, (-e») v. voor-
gevoel o. van een naderenden dood; -anyst |
mv., trekken in. mv. waarop de nade-
rende dood ligt uitgedrukt; 2. dood- Irijd m. Tgd-fall, {-fall(c)s, mv. .falie) m.
((>er.) toevallen o. door sterfgeval, doode hand v., recht o. op het beste stuk goed na den dood van den Iijleigene; -faUig bijv. nw. onderworpen aan hel recht van naasting; -fehde v. doodelijke veele »., haat, wrok m.; -feind, —in, dood- vijand, gezworen vijand ui., doodvijaudin .; -feindtchaft v.doodelijke vijandschap |
|||||||||||||||
|
�0D
|
||||||||||||||||
|
.; -ltass m. doodelijke haal, wrok in.;
ka it f m. (Hccblspr.) koop m. die geldig is lol het uitsterven der familie; -krank bijv. nw. doodelijk ziek; -miide bijv. nw. dood moede; schlay in., Z. Todttchlag; sclinaubend bijv. nw. moord ademend, vol moordlust; suchl bijv. nw. schiju- dond ui., hevige ilauwle v.; siihne v. verzoening v. wegens bedreven moord; st\'tnde v. doodzonde v. Todt, bijv. en b. (van menscbeli),
dood, gestorven, afgestorven, overleden, zielloos, ontzield, zonder uitdrukking, zonder geest; (van dieren), dood, gestor- ten; sett gestern isl er -, is hij dood; er isl ganz -, hij is dood, zoo dood als een pier; - niedcrfallen, dood neervallen; sicA fnllen, dood vallen; sich - lachen, zich
dood lachen; .s\'irA - binten, doodbloeden; sich - arbetlen, saufen, zich dood werken, dood zuipen;jem.- schlagen,sleclten,scliie- szen, iein. doodslaan, doodsteken, dnod- schielen; ein Pferd • jagen, reilen,dood* rijden, doodjagen; (lig.) stil, doodsch, eenzaam; fiir die Welt -, dood zijn voor Ie wereld, der wereld afgestorven; - ma- chen, doen sterven; (van een boom &), lood; (van de oogen), dof; (van het ge- laat), zonder uitdrukking; (lloschw.) -es Hul:, dood hout; -c Kolileti, gedoolde kolen, -c Asclte, uitgebrande ascli; -es Heiteh, (vau eene wund), dood vleesch; (vaneen schip), das -e Werk, lioveiiscliip ; (Nat.) -e Krafl,stilstaande; (Scheik.)
! Kapital, renteloos; -cs J\'fand, dood
pand, pand o. waarvan geeue inkomsten gegeven worden, pand o. waarvan de l>e- zitler den interest geniet; (Leeuw.) -e Hand, doode baud; an die -e Hand elu\\ verkaufen, mei de doode hand; -es \\\\us- ser, stilstaand; 2.(van eene slad),doodsch, til. eenzaam, weinig bezocht, doodstil,
Z. lodtenslill; ö.(Kuiislt.) -csllaar,dood, zonder merg of sap; -e Wolle, sterfwol, wol van reeds gestorven schapen; (Aardr.) •es Meer, Doode Zee; (Uergw.) - geiten, (van het water), langzaam voorlslroo- men; - batten, bijna zonder helling uil- hakken; eine leche <f\' - schreiben, voor uitgeput verklaren; (llelfsl.) das - liegende, weinig opleverende, doode grond. Tgdtiihnlich, bijv. nw. naar een
dunde gelijkend, schijndood. Tödte, (-n, mv. -n) m. en (-n) v.
overledene, gestorvene m. en v., lijk o,; dus lieich der -n, Z. -nrcich. lüdtcn, (lödtele, getödtel) bedr.
ww. dooden, doodslaan, vermoorden,om bet leven brengen, doen sterven; nut Gift |
||||||||||||||||
|
mi Tod
|
Tod.
|
Tol.
|
|||||||||||
|
-, vergeven, vergiftigen; Miuse, Baupen
-, verdelgen; (lig.) sein Fteisch -, doo- den, voor zinnelijk genot ongevoelig ma- ken; die Haare-, het vet uitkoken; Queck- silber -, blusschen; einen Verlrag -, ver- nietingen; die Zeit -,verbeuzelen; die Her- ven eines Zahnes -, ongevoelig maken; 2. wed. ww. sich -, zich het leven beue- iiiimi, zich van kant maken, zich om het leven brengen. Tgdten-acker, (-ackers, mv.
•icker) m. doodenakker in., kerkhof o., begraafplaats v.; -amt o. zielmis v., re- qniein o.; -anzeige v. doodbericht o.; •anzeiger in. hij die iems. dood bekend maakt,bidderm.;-ascAc v.asch v. van een doode; -bahre v. doodbaar, lijkbaar v.; -bein o. doodsbeen o.; —e, <loodsbeen- deren o. mv., kuckels in. mv.; it. reli- quieên v. mv.; -beschauung v.lijkschou- wing v.;-beschu:örer m.geestenbezweerder ui.; -bexchuörung v. geestenbezwering, zwarte kunst v,; -bett o. doodbed o.; •bild o. beeld o. van een doode; -blass bijv. nw. doodsbleek, zoo bleek als een lijk; -biller in. doodbidder, lijkdienaar, aanspreker, bedienaar in. ter begrafenis; •bidsse v., Z. Todesbldsse; -tileich bijv. nw., Z. -blass; -bleiche v., Z. -bliisse; •litanie v. goudsbloem v.; -brie[ m. bc- wijs o., akte v. van overlijden, doodakte v., doodbrief m.; -buch o. regi-iter o.dcr overledenen; -erachemung v. geestver- schijning v.; -eu/e v., Z. Leicheneule; •farbe v., Z. Leiehenfarbe; -farben,-far- big bijv. nw. lijkkleurig, doodskleurig; •feier v., Z. Leichenfeicr; -fteber o. be- roerle-koorts v.; -ftagge v. halve stoks- vlag v.; -fleck m. doodvlek, met bloed onderloopen vlek v.; -fleckig bijv. nw. doodvlekken hebbende; -fiiege v., Z.Lei- chenjliege; -/luss m. (Fabell.) Z. Slyx; -/>au v.(gemeenz.)Z.-tt\'ascAerin; -friesel in. kwaadaardige huivering v.; -garten in., Z. -acker; -gebeine o. mv.,Z. -beine; •gebet o. gebed o. voor overledenen; -ge- liiul o. doodsklok v„ uitluiden o.;-geleil o. begeleiding van een lijk; -gerdth o., Z. Leiehengerath; -gerichl o. doodengerecht o.; it. laatste gerecht, laatste oordeel o.; •gerippe o. geraamte, skelet o.; -geruch m. doodslucht v.; -gerüst o., Z. Leichen- gerüsl; -gesang m., Z. Todesgesang; -ge- jpriicAo.gesprcko. tusschen overledenen; •gewand o., Z. Lcichengewand; -gewölbe o. doodenverblijf o.,lijkenkelderm.;-aloo ke v., -glöckchen (verkl.) o., Z. -geldut; 2. klok v. die geluid wordt bij cene be- grafenis;-ara/>er m.doodgraver nj.; (Nat. bist.) schildkever in.; 2. doodgraver ui.; •gruft v. grafkelder m.; -grün o. kleine maagdenpalm v. Tgdtonhaft, bijv. en b. als een
doode, als een lijk, lijkachtig. Todten-hand, {-hande) v.doods-
hand, hand v. des doods; (lig.) ijs- koude hand v.; (Leenw.) Z. Todfall; (Nat. hist.) voortbrengsel o. van zeeïn- secten.duivelsbrood o.; -lni,i., Z. Lei- ch.enh.aus; (f!g.) graf o.; -hemd o. doods- lieiiul o.; •höhle v. hol o, waarin zich een lijk bevindt; it. graf o.; -kafer m. (Nat. |
hist.) Z. Stinker; -kall bijv. nw. doods-
koud, zoo koud ais een doode; -kisle v. doodkist v.; -hamp[ in. kampvcchters- strijd in. ter eere van een doode; -klage v. klagen, kermen o. om een doode, Z. Leichenklage; -kleid o. lijkkleed, Iijkge- woad o., doodshemd o.; -knochea in., Z. • bein; -kop[ in.doodshoofd o.,doodskop, schedel m.; (Nat. hist.) doodskopje o., 2. doodshoofdkrab v.; 3. doodshuofdvor- mige zeeleeuw in.; i. doodshoofdvlinder in.; (Landb.) brand in., ziekte v., zwart o. in het koren; (l\'l.) lecuwebek, kalfs- snuit, ossesnuit in.; (Scheik.) duodenkop m.; -köpfcheii o. (Nat.hist)) doodskopje o., sapajou, kleine aap m.; -körper ui. ui. lijk, dood lichaam o.; -krampf m. doodskramp v., zieltogen o.; -kranz in. lijkkrans, immorlellenkrans m. op de doodkist; -kraut o., Z. •gtiin; -krcuz o. lijkkruis o.; -krone v., Z. -kranz; ~krug m. urne v.; Wade v., Z. -kiste; (Nat. hist.) gestreepte kofferviscli m.; -lager o. dood- bed o.; -lied o., Z. Leichenlied; -liste v., Z. -buch; (Krijgsw.) lijst v. der gesneu- velden; -mal o., Z. Leichenmal; -marsch m. doodenmarsch m.; -op(er o. (Oudh.) offer o. voor overledenen; (R. g.) doo- denoflfer o.; -orgel v. (veroud.) dubbele haakbus v., kanon o.; -rcgister o., Z. -buch; -rcich o. rijk o. der dooden, be- nedcmvcreld v.; -richter m. rechter m. der dooden of overledenen; suferin v. bazuin v. bij de opstanding; schau v. lijkschou- wing v.; schauer m. lijkschouwer m., hij die de lijkschouwing verricht; schein m. bewijs o.,akte v, van overlijden,dood- akte v., doodbrief in.; schilfer m. (Ka- bell.) Charon in., veerman in. over den Siy\\; schlaf in. doodslaap, slaap m. der dooden; (Gen.) schijndood in ; (lig.) diepe, vaste slaap m.; schieter v. sluier in. des doods; schlummcr in.schijndood m.; schueigen o., Z. stille; stilte v. Z. -acker; stein m., Z. Sargstein; still bijv. nw. doodstil, doodelijk stil; -stille v. doodsche of doodelijke stilte v., diep zwijgen o.; -lag m. lag in. toegewyd aan de nagedachtenis der dooden; sonntag in. derde Zondag m. voor I\'aschen;-/av3 in. doodendans m.; - top f ai. aschkruik lijkbus, urne v.; -luch o.,Z. Leichenluch •uhr v. (Nat. hist.) kloppertje o. (een houtkever), die tikkend geluid maakt; -ur«e v., Z. \'lopf; -vogel m. pestvogel in., mnurspecht, kerkuil in.; -oögelchen o. sphinx m. (een vlinder); -wagen m.. Z. Leichenwagen; -wascherm v., Z. Lei- chenfrau; -welt v., Z. -reich; settel m„ Z. -lisle. TQdter,(-»,mv.Tadler) m.,Z. ïndt-
tchltger. Tgdtgeboren, bijv. nw. doodge-
boren.
TQdtlich, bijv. en b.doodelijk, den
dood veioorzakende, den dood ten ge- volgc hebbende; -* Wunde, doodelijk; (Gen.) (van sappen, planten &), ver- woeslend.vernietigend.vergiftig; - /cran*, doodelijk ziek; -e Waffen,moordwerktui- gen o. mv.; (lig.);\'*»». - Aojsen, iem. een dondelijken haat toedragen; -keit v. ver- |
woestende, vernietigende, vergiftige o.
Todt-Öde, bijv. en b . uitgestor-
ven, doodeenzaam; schlag m. doodslag, manslag, moord in.; schlager m. dood- slager, moordenaar m.; still bgv. nw., Z. todtemlill; -lheilung v. verdeeling v. van een stuk laml tengevolge waarvan alle gemeenschap ophoudt. TQdtung, (-n) v., Z. tödten; it.
dooding, terechtstelling v.; (lig.) ver- nietiging, uildelging v. Todweissagcnd, bijv. nw. den
dood voorspellende. Tof, (-(e)s, mv. -e) m., £ Z. Tuf.
Toffana, To&ania, (Toffanen of
Toffanien) v. langzaam werkend giftwa- ter o., aqua-loHana o. Toffel, (-n) v., Z. Pantoffel; 2. Z.
Kartoljel. TQffel, {s, mv. l\'öffel) va. chris-
tollel, stoll\'er, sukkel, sul, stumper, stak- kerd in. TgfiFeln, (loffelte, getoffelt) o. ww.
in pantoffels gaan. Tóffeln, (töffette, getöffetl)beir.\\\\K.
met de pantoll\'el slaan. Tgga, (Jouen) v. kleed o. der ouile
Itomeiiieu, toga v. TohuwabohU, (s) o., z. m. war-
boel v., chaos in. Toilgtte, (-n) v. kaptafel, toilet-
tafel v.; it. toilet o., kapsel o., kleeding »., opschik, tooi mi. Toiletten-aufsatz, (satzes, mv.
silze) in. kaplafelgereedschap o.; -glas o. toiletspiegel m.; -kastenta. toiletdoos, kapdoos v.; -seife v. loiletzeep v. Toise, (-n) v. Fransche lengtemaat,
toise v. Tokaier,(-5,mv. Tokaier),-weia,
(-(e)s, mv. -e) m. tokayer (wijn) in. Tglo, (-n) v. bedekt kanaal o.
Tgle, (-n) v. borst v.; (Jachlw.)
hinde v. Tolerant, bijv. nw. verdraagzaam,
inschikkelijk, toegevend (voorn, op hel punt van godsdienst). Tolerantismus, (onb.) m. stel-
sel o. van verdraagzaamheid in zaken van godsdienst. Toler&nz,v., z. m. (godsdienstige)
verdraagzaauilieid o. Tolerjren,(«o/erir/e, lolerirt) bedr.
ww., Z. dulden. Tolg, (-(e)s, mv. -e) m. (Prov.) I.
Klecks. Tglgat, (-(e)j, mv. -e) o. (Zeew.)
dolgat o. Tolk, (-(e)», mv. -e) m. (verond.)
tolk in., Z. Dotmetsch. Tgll, (-er, st) bijv. en b. hard,oor-
verdoovend, verschrikkelyk; -er Lltrm, oorverdoovend, verschrikkelijk; 2. woe- ilriid, iiiicrin.iti\' toornig; über etui. - teer- den, sein, woedend, razend ;jem. - ma- chen, woedend, razend; - aufjem. wer- ien, driftig worden tegen; das ist zum - teerden, dat is om razend Ie worden; jemn. den Kopf . machen, iem. hel hoofd op hol brengen; 3. dronken; - und voll sein, stomdronken zijn; 4. razend, woe- dend, krankzinnig, waanzinnig, dol; 5. |
|||||||||||
|
Tön.
|
|||||||||||||
|
Tól.
|
|||||||||||||
|
Ton. 1253
|
|||||||||||||
|
gek, mal, dwaas, grillig; -e Unlerneh-
mung, gek, dwaas; der -e Pöbel, het ge- ineene volk; Sie machen\'$ mir tu -, gij maakt hel mij te erg, te gek; 6. bed wel - mend; die -e Hilse, Z. -kraul (5). Toll-apfel,(-op/>/«, mv. -apfel)m.
inelanznanappel m.; -beere\\.,Z.-kirsche; •dreisl bijv. en b. dol driest, vermetel, stout. TqIIö, (-n, mv.-n) m..(-n) v. dolle
in. en v.. gek, il waas m.,gckkinv.,krank- zinnige m. en v.; 2. Z. Tollheit. Tollen, (tollte, gelolll) o. ww., m.
h. woeden, razen, krankzinnig zijn. TQll-fusz, (-/uszcs, mv. -füize)m.
lompe, misvormde voet ra.; 2. persoon m. met lompe, misvormde voeten; -/iacis o. dolhuis, gekkenhuis, krankzinmgenge- sticht o.; -hiïusler m. krankzinnige, ra- zcnde m. Tollheit, (-en) v. dolheid, krank-
zinnigheid, razernij v.; 2. woede, drift, vervoering v. van toorn;3. dronkenschap v.; (fig.) dwaze handeling, gekke daad, dolheid v. Toll-kerbel, (-«) m., z. m. dolle
kervel,dolle peterselie v.; •keulen m.wijze v. van vischvangst door op het ijs te kloppen en de viscli te bedwelmen; -kir- sche v. belladoiine, nachtschaduwbes v.; 2. doodshoofd o.; -kopf m. (gemeenz.) driftkop, dolkop m., opvliegend, doldrif- lig, onbezonnen persoon in.; -Aö/)/ïg bij», nw. doldriftig, onbesuisd, onbezonnen, razend, woedend; -korn o. (Hand.) Le- vantsche bes, vischkorrel v.; 2. doorn- appelza.id o.; (PI.) z. m. onkruid o. on- der het koren; -kraut o., Z. -kirsche; 2. Z. -kcrbel; 3.iwarl bilzenkrnid o.; -kühn bijv. nw. vermetel, stout, Z. -dreist; • kühnheit v. doldriestheid,vermetelheid, stoutheid »., onbeschaamde moed m.; -tinn m. dwaasheid, dolziunigheid, gek- heid v.; sinnig bijv. nw. dolzinnig, nn- besuisd, Z. toll; sinnigkeit v., Z. -stnn; •suchl v., Z. -heil; -wurm m. worm m. aan welken men de eigenschap toe- schrijft om razend te maken, belsche furie v.; (Veea.) (van honden), pees v. onder de tong; (fig.) den — Aaien, gek, krankzinnig, waanzinnig zijn, hel in het hoofd hebben; -u>urzel v., Z. -kirsche; •wulh v. krankzinnigheid v. in denhoog- sten graad. TolpatSCh, (-«, mv. -e) m. tol-
patsch, Hongaarsch soldaat in.; 2. lom- perd,onhandig,dom persoon m.;3. lompe overschoen m„ sok v.;4.soort vangroote honden. TolpatSChig, bijv. en b. onhan-
dig, lomp. Tölpel, (-J, mv. Tölpel) m. (van
een gevelden boom), stomp v.; (Spr.) über den - (allen, domme, lompe streek begaan; jem. über den - sloszen, iem. beet- nemen; 2. (fig.) (van personen), bol- tenk, botmuil, lomp mensen m.; (Nat. bist.) dronte, doedoe, dodaars, walgvo- gel m. Tölpolchcn, (verkl.)o.(PI.)druif-
kerseboom, troskerseboom in. Tölpelei, (-e«) ». onhandigheid.
|
lompheid, linksheid, onbeschoftheid v.
domme streek m. Tölpelhaft, bijv. nw. lomp, on-
liandig, linkscli,onbeschoft,vlegelachtig. Tölpcljahre, o. mv. jongensja-
ren o. mv. Tölpelü, [lölpelle, getölpell) o. ww.,
111. h. zich lomp, onhandig, onbeschoft gedragen, als een vlegel daarheen stappen. Tölpisch, bijv. en b.,\'l.lölpethaft.
TQmback, (-(e)s,mv. -e) m.spins-
bek o., tombak o.; -6ratmbijv.uw. I0111- bakbriiin; -dose v. doos v. van tom- liak. Tpmbaoken, bijv. nw.iombakkeD,
uit loinliak vervaardigd. Tombackschl\'ager, (-gen, mv.
-ger) m. tombakslager m. Tomfeld,(-(e)s,mv.-er)o.(Boekb.)
plaats v. op den rug van een band, waar het cijfer van bet boekdeel staat. Tommen, (-J, mv. lommen) m.
kleine, magere kaas v. ToniUS, (onb.) m. boekdeel, deel o.
Tomotokie, ».. 1. m. verlossing
v. door de keizersnede. Ton, (-(e)s, mv. Tune) m. toon m.,
geluid o., klank m.; (van eene stem), toon m.,stembuiging v.; (van eene klok), geluid o., klank m.; (Muz.) toon m.;gan- zer, halber -, beele, halve toon; aus dem e kommen, uit den toon, van de wijs raken, Z. angebcn; 2. toonaard 111.; diese Arte geht aus einem andern -e, aus dem -e I, dit air staat in een anderen toon- ,\'iiinl, staal in A; 5. (van een lied), wijs, melodie ».; k. stembuiging v.; (Uichtk.) süsze, Iraurige Töne, aangename ofstree- lende, droevige lonen; 5, (fig.) den - andern, een anderen toon aanslaan; aus einem andern -e sprechen, op een ande- ren toon spreken; in einem herrischen -e, op gebiedenden toon; it. ui» einem liohen •e sprechen, op een hoogeu, irotschen toon spreken; 6. (lig.) toon, smaak m., welvoeglijkheid v.; der gule -, de goede toon, welvoeglijkheid v.; 7. (Spnakk.) klemtoon m.; S. (Schild.)toon 111., kleur- 101 ui m. Ton-abstand, (-stand(e)s. mv.
stdnde) m. (Muz.) toonsafstand 111.; -ac/i(c v. achtste toon ra. of noot v.; -on- geber 111. toongever, voorganger 111., hij die het voorbeeld geeft, woordvoerder 111.; -ur/ v. toonaard, toon m., melodie, zangwijze v.; harte, xeeiche —, harde, zachte toonaard 111..zangwijze v.in majeur, in mineur; -ausireichung v. modulatie v.; •bezirk o. octaaf o.; -brechung v. breken o. van het geluid, toonbreking v.; -bühne v. orkest o.; -dicMer ra. toondichler, toonzetter, componist ui. Tonen, (tante, getint) o. ww., m.A.
klinken, luiden, weerklinken, weergal- men, geluid geven, het oor treffen; -des Erz, helder klinkend; die Gheken -, de klokken luien, men hoort de klokken; -de Slimme, heldere, weergalmende, schelle slem; seine Slimme, Freude tont durch\'s Thai, weerklinkt, weergalmt;2. bedr.ww. jems. Lob -, doen klinken, doen wcer- galmen; seine Empfindung -, (van die- |
||||||||||||
|
ren), door geluiden te kennen geven, doen
hooren. Ton-fall, (-fatl(e)s, mv. -{ille)
in. stemval, val m. van maat oftoon,ca- dans v.; -folge v. opvolging v. der tonen, toonladder, loonschaal »,; -führung v. modnleeren o., slemverwisselingv.; -fülle v. volheid, helderheid v. van het geluid; •fusz va. stemvoet m.,stemmaat v.; -gang m., Z. -folge; -geber m., Z. -angeber; geschlecht o. (Muz.) toonaard m., loon- ladder v. Toni, (onb.) v. boterbloem v.
Tonica, (-la) v. (Muz.) grondtoon,
hoofiltoon in.; (Gen.) versterkend ge- neesmiddel o. Tonisch, bijv. en b. (Gen.) span-
nrnil, veerkrachtig, tonisch. Tynka, (onb.) 111.. z. in. Spaansche
snuif v. met gestampte tonkaboonen ver- mengd. Tonka-baum, (-baum(e)s, mv.
bmime) m. tonkaboom m.; -bohne v.
tonkaboon v.; -kampfer 111. kamfer v. uil de tonkaboon. Ton-kunde, v., z. m. toonleer,
geluidslcer, gehoorleer v.; -kunsl v. toon- kunst, kennis v.van de muziek; -kunslig bijv. nw. op de toonleer betrekking heb- bende, toonkunstig,de muziek kennende; künsller,—in, toonkunslenaar m.,toon-
knnstenares v.; vollkommener —, vir- luoos m.; -lehre v., Z. -kunde; it. Z. Klunglehre; -leiter v. (Muz.) toonladder, loonschaal v.; 2. gamma v.; -loch o. (van eene tluit), toongat o.; -los bijv. nw. (van personen), geen geluid gevend, stom; 2. (van voorwerpen), dof, geen geluid ge- vend; (Spraakk.) stom; -masz o. (Muz.) maal, quantiteit v.; (Spraakk.) lengte v. der lettergrepen, quantiteit v.; -meister, —in, toonmeester m., toonmeesteres v., virtuoos, artisl m., artiste v.; -messer m. toonmeter m.; -messung v. klankmaat, prosodie v.; -miise v. muze v. der toon- kunsl, Euterpe, Terpsichore v. Tonnage, (-n) v. tonnegeld o.,
tonnemaat »,, 1000 kilo\'s; 2. scheeps- ruimte, scheepslading v. Tönnchen, (verkl.) o. tonnetje,
vaatje, knipje o. TQnne, (-n) v. ton v., vat o., kuip
fusl o.; eine - mit, zu Wasser, eene ton water; Wein in -en pillen, in tonnen doen, in valen doen; Pulver, llaringe iw •apachen, srhlagen, kaken, inzouten; 2. vat o. (als maal), ton v.; eine - Bier, vat bier;eine- llaringe, ton v. haring; it. twee schepels; (Zeew.) scheepston v.; ein Schiff von 100 -n, van 100 ton, Z. See- lonne; eine - Goldes, eene ton gouds; 3. mud o., hectoliter m.; 4. (Zeew.) baak, boei v.; (Giet.) plaat v. met zand; (Wa- terb.) archimedische schroef v.; 2. mo- lenrad o.; (Nat. hist.)tonschelpv.; (Spr.) leere -n geben groszen Schalt, holle vaten bom uien het meest. Tyrmen-band, (-band(e)s, mv. binder) o. hoepel m.; -liauch m. buik
111. van eene ton; -bnden m. bodem m. van een vat: -boje v. (Zeew.) Z. Tonne; •bojer iu. (Zeew.) boeier m. (een vaar- |
|||||||||||||
|
1254 Top.
|
|||||||||||||
|
Tor.
|
|||||||||||||
|
Top.
|
|||||||||||||
|
tuig); -butter v. tonboler t.; -brcll o.
(Bergw.) legplank v.; -fach o. (Bergw.) ruimte v., vak o. lusschen twee balken; •fiseh m. visch v. «Iie in tonnen verzon» den wordt; -förmig bijv. nw. lonvormig; •fracht v. tonnevracht ».; -grfangniss o. opsluiting v. in eene ton; •geld o. tonne- geld o.; -gesleli o. tonstelling v.; -ge- uölbe o. tonrormig gewelf o.; -h<ïrwg lil. tonnetjesharing in.; -hechl in. snoek m. die in tonnen verzonden wordt; -holz o. duighont o., duigen v. nu.; -honig in lioiii(n)g m. metile was in tonnen gepakt; ~masz o. tonnenmaat v.; -pcch o.(Schoen- 111.) zwart pek o.; -mülile v. toninolen, wnterscliroefinolen in.; -slub m. duig- hout, vaatliout, pijphout, wagenschol o.; •uaare v. lonnenaar v.; -weise bijw. in tonnen, bij tonnen. Tgnometer, (-«, mv. Tonomeler)
in. klankmeter in. Tgn-reich, bijv. en b. rijk aan to-
nen, zangerig, welluidend; -reihe v., Z. -folge; it. -leiter; -salz al., Z. setzung; schluss in., Z. -full; schUissel m.toon- sleulel, iniizieksleiitel m.; selzsr m., Z. •dichter; -selzung, -selzkunst v. leer v. der toonzetting, composilieleer vrsilbe v. lettergreep v. waarop de nadruk valt; span in. (Org.) toonspaan v., cilinder- raam o.; spiel o. muziekstuk o.;it. con- cerl o ; spieier, —in, muziek,ml m., niuziekante v.; sprache v. muziektaal v.; spreehuitg v., Z. -messung; -sttïck o. muziekstuk o.; stufe v. (Muz.) omvang m., uitgestrektheid v. eener stem, Tonsur, (-en) v. kruinschering,
tonsuur v, TQn-sylbe, (-«) v., Z. silbe;
systent o. muziekstelsel o.; 2. toonlad-
der v.; -tag m. kijkdag 111. Tontine, (-n) v.onderlinge levens-
verzekeringmaalschappij v., Iijfrentenge- zelschap o. Tgn-veranderung,(-en) v.vcr-
andering v. van toon; -ierhult m„ -ver- hiitni»» o. klankmaat,dichtmaat v„ ryth- iiius m.; -versetzung 1. verplaatsing v. van den klemtoon;-«a//u\'i# v. modulatie, schikking v. der tonen; -ucrk o. loon- werk, muziekwerk o.; •verstandig bijv. uw. kennis van toonkunst bezittend,mu- zikaal; -werkzeug u. muziekinstrument o.; •wissenschaft v. muzikale kennis, ken- nis v., leer v. der muziek; -zeichen o. (Spraakk.) toonteeken, accent o.; (Muz.) noot v. ToparCh,(-(c)s, mv. -e) m. burg-
heer, vrijheer m. Topa,s, (-ev, mv. -e) m., Topa-
sior, (-.«, mv. Tnpasier) 111. topaas m. TopaS-fels, {-ens, mv. -en) m.
(Delfsi.) topaasrots v.; -fliegenv»get m. lopaaskieiirigc vliegenvogel 111.; -//uss 111 kunstmatige topaas, onechte topaas 111.; it. — of -kryslall m. topaaskleurig kris- tal o. Topf, (•(«)», mv. Töpfe) 111. pol,
aarden pot m.; ein - volt Milch, eeue polvol melk; (Kookk.) papinischer -, ge- sloten metalen kookketel in.; (Nat. bist.) Z. - scltnecke; der - lacht über den Kes-\' |
sel, de pot verwijl den ketel dal hij zwart
is; es islmch nicht im -e, tcorin es kochen soll, het is nog niet in het vaatje waarin het zuren moet. Topf-auster, (-n) v. palet o.;
-6num m. potboom m.; -blume v. pol- bloem v.; -bord m„ -bretl o. pottenplank v.; -buller m. boter v. in een pol. Töpfchen, (verkl.) o. potje o.
Tgpfdeckel, [-kels, mv. -kel) m.
poldeksel o.
Topfer, (-s) m., z. m. geronnen
melk v. Tgpfer, (-i, mv. Töpfer) m., in,
(-nrn) v. pottenbakker m., pottenbak- kersvrouw v. Töpferarbeit, (•\'") v- potten-
bakken o., pollenbakkerij v. Töpferei, (-en) v. beroep, ambacht
o. van pottenbakker, pottenbakkerij v.; 2. plaats, werkplaats v. eens pottenbak- kers, pollenbakkerij v. Tgpfer-erde, v„ z. m. potaarde,
pottenbakkersaarde, klei v.; -ers o. zwa-
vellood, glaszunrerls o.; -geschtrr, -gut o. aardewerk o., potten in. mv. en pan- nen v. mv.; -handucrk o., Z. Töpferei (I); -modell il), o. pottenvoriii m. Tgpfern, bijv. en b. (gemeenz.)
aarden, van aardewerk,Z. Ihönem, irden. Tgpfern, {löpferte.getöpfert) o.ww.
pollen bakken, aardewerk maken. Tgpfer-Ofen, (-ofens, mv. -öfen)
m. potlenliakkersoven in.; scheibe v. pot- lenuakkersrado.,wiel 0.; sehurz in. pol- tenhiikkersvoorschoot e.; -lhon m., Z. -erde; -uaare v., Z. -gul; -teerkstatte v. Z. Töpferei (\'2); -zeug o., Z. -gut. Tgpf-form, (•«») v. (Giet.) vorm
in. tol het gieten van (ijzeren) potten; -gewé-.hs o. potplant v.; -glasur v. ver- glaassel o. van potten; -gucker in. polkij- ker, jannen, keukenpiet na.; -kase m. in een pot gekneede kaas v., Z. Scbmierkdse; • kuchen 111. aschknek ui. iu den ketel, Z. Aschenkuchen; -tecker 111. panlikker,snoe- per, gulzigaard in.; -markl m. markt v. voor aardewerk, potleninarkt v.; 2. ver- koop 111. van aardewerk; -nascherm. (ge- meenz.) Z. -lecker; -nelke v. potanjelier v.; -ö/ir o. oor o. van een pot; •pfianze v., Z. -geicachs; -rosme v. rozijn v. in potten; •scherbt v. potscherf o.; •schlec- ker 111., Z. -lecker; stein ni. petsteen, dufsleen, tufsteen m.; stollen 111. pool m. van een pot; -stiirze v. deksel o. van een pot, poldeksel o. Tgpik, v., z. m. de vakken of on-
derdeeïen o. mv. eener wetenschap; - der ttechtsutssenschaft. de rechtswetenschap met al bare vakken; 2. redeneerkuude, leer v. der bewijskunde. Tgpisch, bijv. nw. (Gen.) plaalse-
lijk, uitwendig. Topographie, v., z. m. plaatsbe*
sclirijving, topographie v.
Topogr&phisch, bijv. nw. »ol-
gensdeplaalsbeschrijviiig.topographiscli. Topp! lussch.(gemeenz.)top!,lial!,
hel zij zoo!, aangenomen!,afgedaan! Topp, (•(»)*, ik\'. •\') ">• (Zeew.)
punt v. van den mast; vor • und Takel trei- |
ben, op hel droge geraken ; 2. (Hand.)
ein - Flachs, 40 bossen. Tgppchen, (verkl.) o. topje,punl-
je o. Tgpp-auflanger,(-oers,mv.-oer)
in. (Zeew.) lopoplanger m.;-or*nnen o.,
Z. -feuer. Toppee, ("*) v-. Z. Toupet.
Tgppel, (s, mv. Toppet) m. of
Tgppolhuhn, (-huhn(e)s, mv.-hüh- ner) o. kip v. met eene kuif. Tgpp-feuer, (-«) o.,z.m.Sint-EI-
musvuur o.; •pardune v., -reep o., -reif m. topreep ra.; schilling 111. handgeld, strijkgeld o.; segel o. topzeil o.; sente v.(Zeew.)potdeksel o., deklijst v.; stan- der 111. standaard, breede wimpel m. Tortilla, v., z. m. ruw, onbewerkt
koraal o. Torbitze, (-n) v. fakkel v.
Torchenez,(-es,mv.-e) m.prang-
ijzer o., iiensiiijper m. Torcular, (-(e)s, mv. -e) o. draai-
Iiooni in., draaikruia o., haspel m. Toreadgr, (-en, mv. -en) m. be-
redeii stierenvechter m. Toreno, (•*, mv s) m. stieren-
veeliler in. te voet. Toreuma, (-s, mv. -ta) o. sng-
werk, beeldwerk o. Toreutik, v., z. m. snijkunsl,beeld-
hoiiwkunst, draaikuost v. Torf, (•(«)«, mv. -e) m. turf m. en
v.; -orennen, turfbranden,stoken;2. kluit v., Z. shlck. Tgrf-artig, bijv. nw. turfachlig;
-6ins« v. kluilriet o.; -boden m. turf op- leverende grond, veengrond m.; 2 turf- zolder 111.; -erde v. lurfae.hlige aarde v.; •feuer o. turfvuur o.; -(eucrung v. lurf- sloken o.; -fuder o. inrfweg m., turllaag v.; •gruber m. lurfgravcr, turfsteker m.; •yrdberei v. turfgraveii, lurfsleken o.; 2. Z. -grube; -grubc v. veenderij v., veen- land, turfland o.; -gewölbe o. turfpak- huis, liirfmagazijn o.; -hafer m. tweede gewas haver v. op nieuw land ; -hdndter in. liirfkoopman in.; -heide v. veenrijke heide v.; 2. moerasheide v.; -hitze v. lui ie v. van turfvuur; -korb m. turfmand v.; -land o. turlland o., lurfgrond m., Z. •boden (1); -mirle v. geurige gagel m., wilde rosmarijn v.; -moor o., turfbeval- teud moeras o.; -moos o. moerasmos o.; •ried o. (I\'l.) rietgras o.;scheuer v.turf- schuur v.; s/iller 111. turfzolder m.; sle- chen o., Z. -grdbcrei; stecher in., Z. -grd- ber; stück o. stuk o. turf, kluit v.; -*n6- slanz v. turfachlige zelfstandigheid v., olmstof, uliniue v, .\'i\'grkel, (-n) v. wijnpers v.; 2. Z.
Taitmel; 3. (I\'rov.) hevige slag m. die lein. doel tuimelen. Tgrkeln,(/oiie(/e,gelorkell) o.ww.
(Volkst.) tuiinelen, waggelen,struikelen, rollen, vallen; 2. bedr.ww. Wein -, (ver- ouil.) persen, tappen. Tormentille, (-en), -wurz,
(-««r:e) v. zevenhlad, zevenvingerkrnid, lormenlilkruid o. Torn;_ido.s, o. mv. orkanen 111. mv.
gedurende den regentijd. |
|||||||||||
|
Tra. 1255
|
|||||||||||||
|
Tou.
|
|||||||||||||
|
Tra.
|
|||||||||||||
|
Tgrnholz, (-hohes, mv. -hötzcr)o.
(Zeew.) vlolhout o. Tornister, (-*. mv. Tornüitr) m.
ransel, reiszak m., reistasch v., gewoonl.
met een vel bekleed. Tgrntau,(-(e)s, "»»• -«) o.(Z«w.)
louw o. urn een ailco|iend schip te hou- ilen. Torpjd, bijv. uw. (Gen.) gevoel-
loos, ongevoelig, verdoofd, verlamd, ver- styfd, verkleumd. Torpiditat, v., Torpor, (-s)m.,
/.. ni. verdooving, verstijving, verlam- lOÏng, gevoellooshei I, ongevoeligheid v. Torquetgn, (-(e)s, mv. -e) m.
voorstelling v. van de dagelijksche bewe-
-\'!ii_ van den evenaar in de zonnebaan. Torquiren, (torquirte, torquirt)
bedr. ww. folteren, martelen, kwellen;
Tabak -, spinnen, rollen. Torricellische Röhre, (-«) v.
barumeter in. door Torrioelli in 1661
uitgevonden. Tgrsche, (-«) v. (veroud.) fakkel,
toorts v. Tgrschen, (-s, mv. Torschen) in.
(I\'l.)slengel ui.; (van kool), struik, stronk m.; \'trager m. (veroud.) fakkeldrager ui. Torso, (•»,mv. -s) m. romp m. van
een verminkt standbeeld. Tort,(-(e).y,uiv. -e) m. poets v., na-
deel o.; jrmii. einen - Ihun, ieui. eeuc poets bakken; er thut es mir zum -, om mij te plagen. Tgrtchen, Tgrtlein, (verkl.)o.
taartje, gebakje o.
TQrte,(-«) v. taart v., gebak o.,pas-
tei v. Torten-backer,(-ters, mv. -lur)
ui. pasteibakker ui.; -tiUch o. taarten-
plaat v.; 2. Z. -pfanne; -form v. laarl- vorm ui.; -modell in. taarteuvonu in.; •pfanne v. taartenpau v.; -leig m. laar- leudeeg o. Tortur, (-e») ». pijnbank, folter-
bauk, pijniging, marteling, kwelling,piju- lijke vraag v. Torus, (onb.) o.huwelijksbed o.
Tgry, (-s, mv. -s) m. (in E.) aris-
tocraat, lory ui, Toson, (loste, getost) o. ww., in. h.
(van den wind), loeien, ruischen; (van water) bruisen; (van personen), lieren, razen, woeden. Tyson, (toste, getost) o. ww. (w. i.
gelir.) Z. losen. Tost, (•(«)«, mv. -e) in. punt v.,
lop in.; 2. kwast, staart in., pluim v.,bos, helmbos in. Total, bijv. en b. geheel, gausch,
volkomen, totaal. Tot&lflnsterniss, (-e) v. totale
verduistering v.
Totaliti.it, (-en) v. geheel, geza-
inenlijk bedrag, totaal o. Tota siimme, (-«) v., z. Tota-
litat.
TottOl, (-s, mv. Totlel) m. (I\'rov.)
drillkup in., /.. Tollkopf. Toupee,(-»i) v., Toupet, (•(«)«,
mv. -i) o. luupel, pruikje o.
Toupeg-eiseu, (-eisens, mv. -ei- |
|||||||||||||
|
(Zeew.) beladen, lading inhehhende;
(Landb.) (van den grond), vruchtbaar; -e Knotpen, Z. Tragknospen; -keit v. (van een dier),drachtigheid,dracht v.;(Land- b.) vruchtbaarheid. Tracjren, (Iracirte, tracirt) bedr.
ww. trekken, afbakenen, afteekenen. Tract, (-(e)s, mv. -c), Tractus,
(onb.) in. streek, landstreek v., eind o.
weegs; 2. gezang o. in de Vasten. Tractament, (-(e)«. uiv. -e) o. (Volksl.) bezoldiging v., loon, trakle-
meut o.; S. onthaal, feestmaal o., trakta- tie v.; 3. inkomsten v. mv. Tractat, (-(e)s, mv. -e) o. kleine
verhandeling v.; 2. blaadje, vlugschrift o. door godsdienstige genootschappen verspreid, traktaatje o.; 3. verbond o„ overeenkomst v.; i. -e, onderhandelin- geu v. mv. Tractatchen, (-s, mv. Tractat-
chen) o (verkl.) godsdienstig blaadje, traktaatje o. Tractat-gesellschaft, (-en) v.
IraklaatgeDOOlschap o.
Tractiren, (tractirte.tractirl)bedr.
ww. (geinecnz.) jem. als Kind -, behan- deleu, bejegenen; 2. onthalen, traktee- ren; 3. onderhandelen. Tradjren, (tradirte, tradirt) bedr.
ww. overgeven, ter hand stellen, over- leveren. Traditign, (-e«) v. overgave, over-
levering, traditie v. Traditionell, bijv.eu b. volgens de
overlevering. Tradsteine, m. mv. grtnssleenen
ui. mv. van eeue weide. Traducjren, (Iraducirte, tradu-
cirt) bedr. ww. vertalen, overzetten;;e»i. -. doorhalen, hekelen. Traductign, (-en) v. vertaling,
overzetting ».; (tier.) uitlevering v. aan de rechtbank. Traüoant, (-en, inv.-e«) in. koop-
mau ui. in zelf ver vaardigde goederen. Trafik, (-en) v. handel, koophan-
del in., nering v., bedrijf o., trafiek v. Tragela, ï., z. m. Spaansch vrij-
beidslied o. Tragaltar, (-lar(e)s, mv. -taree\\\\
-tare) ui. draagbaar altaar o. Tragant, Tragakant, (•(*)*,
mv. -e) m. goiiidragaut m.; 2. dragant m., wervelkruid o.; -arbeit v. suikerwerk o. tol versiering der tafel; stoff m. (Scheik.) drnganlslof v. Trag-ast, (-asl(e)s, mv. -aste) m.
met vruchten beladen lak m.; -auge o., Z. -knospe; -bahre v. draagbaar, herrie v.; -balken in. draagbalk, draagboom in.; •band o. draagband, draagnem, breuk- band in., bretel v. Tragbar, (-er, -st) bijv. nw. draag-
baar, te dragen; 2. niet te zwaar; 3. (van kleeren), draagbaar, aan te trekken; i. (van akkers), vruchtbaar; 5. (van boo- meu), vruchtdragend; (van dieren), drachtig, dragend; -keil v. draagbaar- beul, vruchtbaarheid v. Trag-baum, (-baum(e)s, mv.
•bdame) in. (Werkt.) draagboom, draag- |
|||||||||||||
|
un) o. krulijzer, friseerijzer o.; -kamm
m. pruikkam in.; -nadet v. friseernaald v.; -iange v., Z. -eisen. Tour, (-cn) v. uitstapje, reisje o.,
wandeling v., tochtje o.; 2. (Dansk.) beurt v.; 5. valsche haarlok, tour v. Tourist, (-en, mv. -en) m. reizi-
ger m. die eene bepaalde reis doet. Tourmalin, Tournier, Z. Tw-
maliii, Tornier.
Tournure, (-u) v. losheid v. in
het gedrag. Toxicologie, v., z. m. leer v. der
vergiften. Tgxicum, (-s, mv. Toxica) o.ver-
gif(t) o. Trab, (-M*. niv. -e) in. draf in.;
den -gehen,draven; cinen kleinen - geilen, in kleinen draf gaan; uu sihlanken, t\'u/- len -c, in vollen draf; - reilen, t\'m -e rei- ten, in een draf rijden. Trabant, (-en, mv. -en) ni. Iijr-
wachter, trawant ui.; (Sterreiik.) bijpla- neet, maan v., satelliet in. Traben, (Irable, gelrabt) o. ww.,
in. h. en s. (van paarden), draven, op ecu draf gaan; (lig.) (van personen), hard loopen; lioeh -, hoog draven; (lig.) een hoogen loon aanslaan, groote aanspra- keu maken, eene hnoge vlucht nemen; il. een hoogdravende» stijl hebbeu. Tr&ber, (-*. mv. Truber) in. dra-
ver. harddravcr, hardlooper ui. Traber, (-s, mv. Trnber) in. (Br.)
Iraf m.; (Wijug.) uitgeperste druiven v. mv.; (Spr.) teer sich unler die - mengt, tien fressen die Söue, waar men mede ver- keert, daar wordt men mede ncéerd; 2. (Veea.) duizelig schaap o.; schuiten in. door een harddraver getrokken slede ».; •Jeune v. draflou v. Tr&bganger, (-»,m*. Trabganger)
m. draver, harddraver, hardlooper m. Tracht, (-en) v. juk o.; (Uuuwk.)
dracht, draagkracht v.; - habeii, (van
balken), dracht hebben, dragen, steunen; (lloefsiu.) hoornig omkleedsel o. van den paardenhoef; (Zad.) die - der Stege a»i &i/{«//>uum,kriimming v.;2 last m.,dracht, vracht v.;e»ne - Hol:, Obst <J\'-, vracht, la- ding v.; ei»e - Schldye, l\'rügel, pak o., vracht v. slaag; (Kookk.) einc- Spetten, aantal o. scholels die Ie gelijk worden opgedragen; 3. dracht, kleederdrachl, kleeding v., kleereu o. mv., mode v. Trachten, (Irachtete.getrachlet) o.
ww. trachten, streven, zijn best doen, beoogen, zoeken te krijgen, vurig ver- langen, begeeren; dahin -, dass er geht, liet er op toeleggen &; nacli einem Amte -, zoeken te krijgen, solliciteeren.staan naar, dingen naar; (fig.) jem. iiuch dem Leiten -, leut. naar hel leven staan. Trachter, (-t, mv. Trachter) m.
hij die tracht &, Z. trachten; it. mede- dinger, sollicitant, adspiranl in. Trachtgarn, (-(e)s, mv. -e) o.
groot visclinet o.
Trachtig, bijv. en b. (van eene
koe), drachtig,moetende kalveii;-e lldn- din, - Stuie, teef, merrie die moet jon- gen; - sein, moeten joiigeu.drachlig zijn; |
|||||||||||||
|
Tra.
|
||||||||||||||||
|
1256 Tra.
|
||||||||||||||||
|
Tra.
|
||||||||||||||||
|
vloer m., stelplank v.; stülze v. steun,
schoor m. Trag-weite, (-n) v. (Art.) draag-
wijdle.peschutswijdlev.; -uerk o.sleun- werk, schoorwerk o., Z. Stülze; 2. ver- ruimde plaats v. in een werk. Tragzeit, (-en) v. (van dieren),
dracht, zwangerschap v.; sweig ui., Z. •ast. Trajanisch, bijv. nw. van Traja-
niis, Trajanisch; -e Siule, zuil v. van Trajanus (te Home). Train, (-(e)s. mv. -e) (Art.) ge-
scbutslreiii m.; 2. stoel, sleep, trein m.; (gemeenz.) slenter, sleurgang, oude gang, loop in. der zaken. Tralge, Tralje, (-«) v. iralie-
werk, rasierwerk, rooslerwerk o. Tralie, (-«, mv. -«), Tr»lle-
watsch, (-en, mv. .en) m. (I\'rov.)
sul, sukkel in., Z. Taipei. Trallern,((ra//efie,jeira//tr/)bedr.
en o. ww. (Prov.) ueuriên, zingeu, Z. /riMerii. Tram, (-(e)s, mv. .e) m. (I\'rov.)
Z. Balken; 2 slang, sport v.;(|\'oit.)hoop in. leem; (Wev.) inslag m., spoel v.; -iiauwi in. (Bergw.) dikke balkm.;-«dttie v. (Bergw.) schoor, stut in. Tramei, (s, mv. Trimei) m.knup-
pel ui„ zaagblok o.; (lig.) traag per- SOOll lil.
Tramjner, (-«. mv. Traminer) m.
druil v.; il. wijn ui. van Irainin in Tyrol. Tramontane, (-n) v. (in Italië),
noordenwind ui.; 2. poolster v.; (lig.) spoor o.; die - terlieren, niel weten wat men doen moet, van zijn stuk raken. Trampe, (-«) v. piantsiok m.
Trampel, (•») v. pi.....p, onhandig
vrouwspersoon o.; 2. koelspaard o.
Trampe(l)n,(ir«m/)(<;/)ie,oe<roin-
p(el l) o. ww., Z. slampfen. Trampel-thier, (-(e)s, mv. -«)
in. dnniiiiiedaiis ui.; (lig.) lomp voorl-
stappend persoon m.; -tonne\\. (Bontvv.) Ion v. tot het week trappen der vellen. Tram-saulen, v. mv. door een boom bijeengehouden stutten in. mv.; setde v. inslapzijde v. Tranchjrbrett, (-(e)s, mv. -er)
o. wipplauk v. Tranchjren, (Iranchirle, tran-
cliut) bedr. ww. snijden, voorsnijden. Tranchirmesser,(-»ers.mv.-s«-)
o. snijmes, vo.irMiijiues.gronltafeliiieso.
Trandelei, (-en) v. (gemeenz.) ge- Ireuzel, pesleuier, lanterfanten o. Trand(e)ler,(-.ï,mv. Trê»d(e)ler)
ui., -in, (-iien) v. treuzelaar, lanter- fanler in., treuzelaarsler, laiiterfautster v., besluiteloos in. en v. Trandelhaft, trandelig, bijv.
en b. treuzelend, treuzelacblig, lanler- |
||||||||||||||||
|
val t.; (Ontlk.) - des Kopfes,dn»\\er,eer-
ste halswervel m.; (Houwk.) draaghalk. pilaar, pijler m., kolom v.; il. steunbalk in.;(l\'l.,w.i.gebr.)nieeldraad m.;(Timm.) dwarsbalk m.;(Leid.)draagbak m.;(Rijk.) •lat gedeelte o. van de kaak eens paards waarop de slang van bet gebit draagt; (Zeew.) roeipin v. Tragerei, (-en) v. vreemde manier
v. van drapen, aanhoudend drapen o. Trager-lohn, (-(e)s, mv. -f) m.
draa.loon, draappeld o.: -muskel m. draaL\'spier v. aan den eersten halswervel. Traget, (-en) v. (I\'rov.) zooveel
iem. op eens drapen kan, Z. Trachl. Trag-esel, (-esels, mv. -esrl) m.
laslezel m.: -fnhig bijv. uw. kunnende drapen; -fithigkeil v., Z. -krafl; -hebel in. (Werkt.) hefboom m. Tragheit, v„ z. m. traagheid, lni-
heiil, acliteloosheid, lusteloosheid v.;eine - des Körpers of des Geislesfilhlen,\\noiit- heid, zwaarte v.; (Nat.) traagheid v.; •skrafl v. traapheidsvermopen o. Trag-himmel, (-mels, mv. -mel)
ui. troonhemel, draagheuiel, bddakijn m.; -lml: o. draaghout, juk o.; 2.(Tmn- b.) sleunpaal m. Tragiker,(-s,mv. Traqiker),Tra-
godo, (-n, mv. -«) in. treiirspeldich- ter. lieui"pelschrijver m.; 2. Z. Tragöile. Tragikomisch, bijv. en b. treu-
rig-vroolijk. half treurig, half vroolijk.
Tragikomödie, (-n) v. treurspel
o. dooruieiipd met lachwekkende loo- neeleu, blijeindeiid treurspel o. Tragiren, (Iragirle, Iragirl) bedr.
ww. in tragisthen stijl spelen, als een treurspel vertoonen. Tragisch, bijv. en b. treurig, tra-
pisch, op hel treurspel betrekking heb- bende; (Hg.) noodlottig, droevig. Trag-knospe, (-«) v. knop m.
die in bloei staat; •kort m. draagkorfm., draagmand ».; -kraft v. draagkracht v., Z. Traqhnrkeit. Traglich,(-er, st) bijv. en b. dra-
gelijk, te dragen, Ie dulden. Tragling, (-(e)s, mv. -e) m. lui.
traag persoon in.
Tragijde, (-n, mv. -n) m. looneel-
speler m. voor tragische rollen. Tragödie, (-u) v. treurspel o.
Traggdien-dichter,-schrei-
ber, ui. treiirspeldichter, treurspel-
schrijver m.; spieier in., Z. Tragnde. Trag-orgel,(-n) v.draagbaar nr-
pel, draagorgel o.; -pfetlerm. pijler, stut. »choor in., juk o. van een waterdrager, haak m. van een pakkendrager; -riegel m. (in een windmolen), boom in.; -ne- «lenin.draagriein m.; il. Z. \'band; -ring, •rinken ui. kussentje o., draagkrans DJ.; •sack in. baarmoeder in.; -sallel in. last- zadel m.; -situ/e v. steunpilaar in., draag- zuil v.; schaf o. drachtig schaapo.; -seil o. draag touw o.; -sessel in. draagstoel in.: 2. palaukijn in.; spritze v. draagbare brandspuit v,; slange v. draagstang »,; (van een gewelf), steunbalk, stut, schoor iu.;-stuhlm.,\'l, sessel; stule v. drach- tige merrie v. stempel ui. (Bergw.) |
||||||||||||||||
|
balk in.; -belt o. draagbaar bed o.; (in
Iniliê),palankijn m.;-beutel in.,Z. -band; -binde v. (Heelk.) draagband, breiikbaml m.; -bnrk m. bokm., onderstelo.;-bnhrer m. Irepaanhnor v-; -buche v. vruchldra- gende heukcboom m.; -bulle, -bütte v. knip, lobbe v. op don nip gedragen. Trage, (-n) v. draagbaar, berrie v.;
2. (van dieren), baarmoeder v. Trage, (-r, si) liijv. en b. laf. ach-
lelons, lui, traag: - arbeilen, achteloos. IusIpIoos; (van een werktuig), slap; s Geriiilh, lusteloos, traag; (Nat. bist.) - Srhnerke, bnp/aam kruipend; (Zeew.) • verden, >em. niet meer werken; (Nat.) -r K\'ïrprr <*-, traap. Tragen, (du trdqst,cr lragl,lrug.ge-
Irmien) bedr. ww. onr. dragen; auf der Schuller.aufdem Knpfe -, dragen; //»/• -, h"iit d ragen, vervoeren;*)\'»*» Brief auf die l\'osl -, naarde post Urengen; (Bonwk.) (van een balk), dragen, steunen, belasl zijn; 2. elir. feil -, te koop aanbieden, uitventen: jent. lu Grabe -, grafwaarls draden, paan begraven; den Arm in einer Binde -, den arm in een doek hebben: (fig.) eine Krankheil davnn -, zich op den bals halen, opdoen, Z. davon; 3. (vso ijs), sterk genoeg zijn; 10 und sn viel -, (van schepen), dragen, inhouden; i.Z.trueh- lig (sein); (Lamlh.) Früchle -, dragen, voortbrengen; reichheh Kom -,veel koorn voortbrenpcn: jtihrlich ItMI Thaler -,(\\a\\\\ een goed), opbrengen, opleveren; 5. einen Hul, Hing, Srhuhr -, drapen, op hebben. aan hebben; den Kopf hnch -, het hoofd opsteken; (lip.) den Kopf. die Kast horh -, den neus in den wind steken: 6. die Koslen einer Uulernelimuiig -, dragen, bekostigen,voor zich neinen; eines Andern Schuld -, de schuld draten voor een ander; seine Leiden -, verdragen, lijden. uitslaan; icli muts es uohl -, ik moet hel wel verdragen; jemt, Grbrechen <$~ -, ver- dragen, ilnhlen, verdraagzaam zijn jegens; 7. jems. Kamen -, drapen, voeren; Ach- tung $• gegen jem. -, gevoelen voor. toe- dragen, Z. Snrue; Gram int llerzen -, koesteren, voeden, Z. liedenken. Lellen, Leid <J\\\' elw. in ein Buch c)\'- -, Z. einlra- gen; (Muz.) die Slimme -, aauhoudeu; II. o. wvv., in. h. (van een geweer), dra- gen, reiken; 200 Schrille -, 200 pas dia- gen; III. wed. wvv. sich -,gedragen wor- den, afdragen; wie Irigi er sich?, hoe is hij gekleed?; (van het lichaam), zich bonden: s/W/ gerade -,rechtopgaan,slaan, zitlen A; 2. sich gul, selilecht -, (van sloffen), gedragen kunnen worden; 3. sich nul einem Ceduiiken -. rondloopeu, deuken oier; IV. o. zelfst. dragen o.; (vau wapenen), wijdte v. Trager, (-s. inv. Trager) m., -in,
(-nen) v. draper m., draagster v„ hun- der in., houdster v., Z. Lasl-, Sanflen- Irager d/-; (lig.) draagbak, draagstoel in., voertuig o.; Worlesuid - von ¥ortlellun- gen, woorden zijn voertuigen der begrip- pen; ein Churakler der als-etnes Drama\'s mflrill, een karakter dat de ziel is van &: 2. (van eene klok), draagstoel in.; il. Z. Iluseulragei; (vau eeue pers), band- |
||||||||||||||||
|
07
|
||||||||||||||||
|
faiiteud, langzaam.
Trandelhaftigkeit,v.,Z. Trdn-
delei. Trijndeln, (Irtndelte, getrindelt)
o. ww.,m. A.(gemeenz.) treuzelen, slen- teren, aarzelen, talmen, lanterfanten. Tranikel, (•*, mv. Transkel) m.
bereuour o. |
||||||||||||||||
|
Tra. 1257
|
|||||||||||||
|
Tra.
|
|||||||||||||
|
Tra.
|
|||||||||||||
|
-en) ui. (Hand.) trekker in. (van een
wissel). Trassat, (,-en, mv. -en) m. (Hand.)
betrokkene m., hij op wien een wissel getrokken is, acceptant m. Trassjren, [tramrit, trassirl) o.
ww., in. h. au f jem. -, trekken, een wis- sel afgeven; in Hlanko-, in blanco trek- ken; trassirler Weehsel -, getrokken wis- sel; 2. (van borduurwerk), den omtrek teekenen. Tratte, (-n) v. (Hand.) wissel m.,
traite v.; -nbuch o. wisselrekening v. Trattstein,(-(e)s,mv.-e)m.grens-
stcen in. van eene weide. Trau, v., z. m. trouwen o., huwe-
lijksplechtighcidv.,Z. 7V«uunv."2.bruids- gesclienk o.; -altnr m. tiouvvallaar o. Traube, (-n) v. druiventros m.: 2.
druif v.; kleine - of Traubchen, Traublein o. druifje, ilruiventrosjeo.; (Art.) druifv. van het bndemstnk van een kanon; (Heel- k.) druifgezwel, druivenoog o.; (Landh.) hoop of klomp m. bijen. Trauben-abfall, (•(<)«) m- z.
m. droesem m., draf m. van druiven; •aftel m. apiappel m.; -artig bijv. nw. druifachtig; -autje o. druifgezwel o. aan het oog; -beere v. druivehes v.,druivepit v.; -hlul o. (fig.) druivennat, druiven- bloed o., wijn m., Z. -sa[l: -bnhrer m. hoor, druifboor v.; -butle, -bülte v. drui- venmand v.; 2. kuip v. om druiven te trappen; -cur v. genezing v. door drui- >en, driiivenkunr v.; -eiehe v. steeneik, altijd groene eik m.; -erbse v. ludisch geitelilad o.; -erz o. groenachlig lood- erls o.; -farn m. drnivenvaren, waterva- ren v.; .fcuer o., Z. schuss; -fnrm v. druivevorm m.; -(6rmig bijv. nw. dmif- vnrmig; -gebirge o. wijnberg in.; -geldn- der o. legen een muur geleide wijngaard •>f wijnstok m.; -gcschuulst v. druifge- /.wel o.; -golt m. god m. van den wijn, llachus m.; .hagel m. (Art.) schroot o.; -Aa/s m. hals m. aan de druif van hel bo- deiustuk eens kanons; -haul v. druifvlies o.van het oog;-A«u\'c*eHO.druifv|iesje o.; •bolder m. trosvlier v.; -hüqel m. met een wijngaard beplante heuvel 111.; .HUê v. druiveschil v.; .hyacinlhe v. troshya- cint v.; -kafer m. ronfkever m., roof- lor v.; .kamm m. druivensteel m.; .kern m. druivepil v.; -kirschbaum m. lros- kersebootn m.; -kirsehe v. troskers t.; 2. kers v. in trossen; -koralline v. zeedmif v.; -karb m. druivenmand v.; -kraut o. druivenkrnid o.; -lese v.druivenlezing o., wijnoogst m.; -leser, —in, die druiven plukt, leest; -mal in. (Heelk.) manvrucht, uiisgeboorle ».; -musz o. druivenmoes o.; -nachlese v. nalezen o. (van den wijn- oogsl); -reirA bijv. nw. (van den wijn- slok), beladen met druiven, vol druiven; (van een land), veel wijn opleverende; -.w/7 in. druiveiisap o., wijn in.; stlure v. druivenzuur o.; schuss m. (Arl.) schrootschot o.; sirup m. druiven siroop v.; spalh m. druivensteen m.; stengel, stiel m. drnivesteel m.; stock m. wijn- stok m.; -treter in. druiventiapper in.; \\seil v. drm\\eulijd,tijd m.vau den wijn- |
|||||||||||||
|
Trank,(-(e)«, mv. rrdniejm.drank,
dronk m., drinken o.: Speise und -. spijs en drank, eten en drinken; (Apolh.) tne- dicijn v., drankje o. Tranckchen,Tranklein,(ver-
kl.) o. (Apoth.) drankje o.
Tranke, (-w) v.drinkplaats v. voor
bel vee, wed o., Z. Tranklrog. Tronken, (Mnkte, getiankt)hedr.
ww. ein Kind -, te drinken geven; it. an der Brusl -, zog^n; das Vieh -, drenken, laten drinken; l\'apier mil Oei -, door- trekken: einen Hut -, met lijm bestrij- ken; die Wiesen -, (van den regen), be- vnchtigen: (Scheik.) einen Körper -, ver- zadisen; (fig.) jem. mil Thranen -, over- stelnen. Tranker, (-*, mv. Tranker) m. hii
die laai drinken. Trankfass, (-fasses, mv. -fisser)
o. drinkvat o„ drinktrog m, Trank-gebiss, (-e.<, mv. -e) o.
(HneNm.) drenkgehit o„ watertoom m ;
-herd m. (Vng.) konj v. om vogels te vanzen hij de drinkplaats. Trank-kübel, (.bels, mv. .bel) ui., Z. -[ass; -npfer o. drankofler o.
Trirnk-rinne, (-n) v. goot v. om
het vee te drenken; -tonne v. ton v. om hel vee Ie drenken. Trank-tonne, (-n) v. walerton v.
Tranktrog, (-(roo(e)s, mv.-iröoe)
m.. Z. Trankfuss. Tranksteuer, (-«) v. belasting v.
op sterke dranken.
Transect, (-(e)s, mv. -e) m..
Transactign, (-en) v. minnelijke schikking, venffening v., verdrag o. Transalpinisch, hijv.nw. Trans-
alpimsrh, aan eene zijile der Alpen.
Transatlantisch, bjj*.nw.mns-
allanlisch, nverzeesch, Amcrikaansch.
Tr&nsch.&n,(lran!<chlc.getranscht)
o. ww., in. h. Imnp heenstappen. Transcolatign, v., z. ra. door-
ziJL\'MiL\' v.. lillreeren o.
Transfiguratign, (-en) v. ver-
heerlping v. van den Zaligmaker; il. schilderij v. daarvan. Transfusign,(-«i)v. (Gen.)over-
gieimg v. van hel bloed van een mensch in hel lichaam van een ander. Transgressign, (-en) v. over-
schrijding v. van eene wel, eene belofte &.
Transigiren, (Iransigirle, transi.
girl) o. ww. overeenkomen, een verdrag maken, schipperen. Transitiv, bijv. nw. overgankelijk.
bediijvend. Transit(o), (-s)m.,z.m. doorvoer
m., recht o. van doorvoer; -gul o.,.handel m., Z. Duiehiianqsiittl d/\\ Transitorisch, bijv. en b. voor-
bijgaand, vergankelijk, vluchtig. Transpadanisch, bij», nw. aan
gene zijde der l\'o gelegen.
Transparent, bijv.nw. doorschij-
nend; 2. (-(e)s. mv. -e) m. doorschijn- blad, transparant o.: 3, doorschijnend beeld, opschrift o. &, transparant o. Transparenz, v., z. m. doorschi)-
nendheid, doorzichtigheid v. |
Transpiratign, »., x. m.. Z.
Schireisz, Ausdunstung.
Transpiriren, (transpirirle, lran-
spirirl) o. ww.,Z.srhwitzen, ausdttnstcn. Transponiren, (transponirte,
Iranspnnirl) bedr. ww. in een anderen toonaard overbrengen,transponeeren. Transpgrt, (-(e)j, mv. -e) m.
vervoer o., overvoering, overbrenging v.; (verzam.) transport o. Transportabel, bijv. nw. ver-
voerbaar. Transporteur» (-«. mv. -t) m.
graadmeter, transporteur ui.
Transportiren, (transporiirte,
Iransporlirt) bedr.ww. overbrensen. ver-
voeren, transporteeren, Z. fnrlschaffen. Transport-kosten, mv. kosten m. mv. van «ervoer, transportkosten ui.
mv.; -srhi/f n. transportschip o. Transrhenanisch, bijv nw. aan gene zijile van den Itijn gelepen.
Transscendent, transscen-
dental, bijv. nw. bovenzinnelijk.
Transsubstantiatign, (-en) v.
verandering v. van de eene zelfstandig- lieid in de andere; (Kath.) Iranssubstau- tialie v. Transsudatign, v., z. m. door-
zweelen. donrzijpelen o.
Transsymt, (•(«)*, mv. -e) o. Ie-
gaal afschrift, duplicaat o. Transversale, (-n) v. (Math.)
transversaal v. Trant, (-(e)s, mv. -e) m.slap.gang
in.; 2. trant m., manier, wijze v.; it. klee- diug v,, moile ».; 5. slenter, slenrsang m. Trapez, (-e«, mv. -e) en Trape-
zimil, (-s, mv. Trapezien) o trapezium,
nngelijkzijdig vierkant o. met twee even- wijdige zijden. Trapezophgr, (-«, mv. -e) m.
figuur v. die eene tafel, een blad draagt.
Trapp! tussch. klanknabootsing v.
van den galop of hoefslag eens paards; 2. (-(e)s, mv. -e) m. gctrap o., zware tred of stap ui., gedraaf o. Trappe, (-n) v.voetstap,tred, trap
in.; it. indruk ui. van den voel; 3. val v. Trappe, (-n,mv. -n)m. trapgans v.
Trappeln, (Irappelle, getrappel!)
o. ww. trappelen, kleine stappen maken, \'/.. trampeln, Inppeln. Trappen, (trapple.getrappl) o.ww.
stampen, met zware schreden slappen; 2. he.lr. ww., Z. ertappen. Trapp-gans, (-</<!«.«e) v. trapgans
v.; .gebirge o. irapgebergte o. Trappist, (-en, mv. -en) m. trap-
l\'ist, monnik in. van de orde van La Trappe. Trapp-porphyr, (-(e)») m„ z.
m. trapporfiero.; sandslein in. fijnkor- relig, met kiezelachtig cement samenge- Kleefd kwarts o.; -lu/f m. trapvonnige tufsteen m. Trass, (-es) m., z. m. tras o., vul-
kanisch puin o., trassieen, tufsteen ui. Trassant, Trassent, (-«n, mv.i
|
||||||||||||
|
Tra
|
Tra.
|
||||||||||
|
1258 Tra.
|
|||||||||||
|
(Spr.) \'t. Regen; 5. zoom 111. van het
bosch. Traufeln, (trdifellc, yetraufelt) o.
ww., in. h. druipen, droppelen of drup- peleniu,droppels neervallen;2. bedr. ww. of traufen, Mtlch in den Thee -,droppels- gewijs gieten; (Uisl.) laten doorzijgen, distilleeren. Traufelbutte, (-«) v. (Salp.)
loogkuip v. Traufen, (traufte.yeirauft) o.ww.,
in. A. en *.,Z. lriufeln;(fi%.) overvloeien, overvloedig zijn. Traufen, {tniufle, getrduft) bedr.
ww., \'t. IruufAn; 2.o. ww., \'t. traufen. Trauf-fass, (-fasses, mv. -(Asser)
o. druipval, vat o. dat het regen\\va- ler opvangt; 2. zijgvat o., vergiellesl v.; -haken m. hoekspar v., waterbord o.; -nass bijv. uw. druipend nat, door en door nat; -plulte v., \'t. -duch; -recht o. recht o. van uitwalering, goolrechl o.; -rinne v. goot v.; •röhre v. pijp v. van de goot; slein va. (Hotiwk.) Iek- sleen 111.; 2. \'t. Tropfslein; -wasser o. goolwaler o.; -wein 111. lekwijn ra. Trau-gebühr, (•«») »., -geld,
(-(c)s, mv. -er) o. onkosten m. mv. bij het Houwen. Traulich, (-er, -tt) bijv. en b.
vertrouwelijk, vertrouwd, innig,geuieen- zaam, intiem, \'t. verlrautich; - beisum~ men silzen, vertrouwelijk bijeenzilteu; -keit v. vertrouwelijkheid, gemeenzaam* heid, innigheid, hartelijkheid v. Trauïied.,(-(e)s, mv. -er) o. lrouw-
lied o. TraulismUS, (oub.) m. lispelen,
mei de tong aansloolen o. Trauiu, (-(e)s, mv. ï\'raume) m.
droom m.; im -e reden, hardop droo- men; einen - haben, Z. traumen; (lig.; droombeeld o., hersenschim, begooche- liug f.; jemn. uus dein-e helfen, ie 111. uil den droom, uil de dwaling helpen, iem. inlichten; das ist mir nicht im -e einye- fallen, dat heb ik niet gedroomd, daar* aan heb ik nooit gedacht. Traumatisch, bijv. nw. gewond,
gekneusd, open. Traum-ausleger, m„ -ausle-
gung v., \'t. -deuler éf-; -i»i/<io.drooui-
beeld o., hersenschim, verschijning v.,vi- sioen o.; •buch o. boek o. waarin uien de verklaring van een droom vinden kan; •dealer, —in, droomuitlegger 111., drooui- uillegster v.; -deulerei v. (1. k. bet.) droomeuuitleggeno.; -deuluny v.droom- uilleggiug v.; -deulerisch bijv. nw. als een droomuitlegger. Traumen, [Irdumte, gelrauml) o.
ww., ui. \'Ii. droomen, een droom heb- beu; 11 li traumle, es trdumte mir, dass •y, ik heb gedroomd dal Sc; ich traumle ion Schlachtcii, ik droomde van, dacht oau;vericoirenes Heug -,gekheid droomen, malen; (lig.) ich glaube, du traumst, ik geloof dal gij droomt; er tin unit, ihm trdtimt voii nichls als ton Halten, bij droomt van, deukt aan niets dan dans- partijen; 2. peinzen, raijmeren.verstrooid zijn, 111 gedachten verdiept zijn; II. bedr. |
|||||||||||
|
v. rouwlamp v.;-/auf m.,Z. -klang; -leute
mv., Z. -gefolge; -lied o., Z. -gesang; •mahl o. rouwmaal o.; -manschetlen v. mv. rouwroanchcllen v. mv.; •manie/ ui. rouwmantel in.; 2. (Nat. hist.) vulkaan in. (een schnone dagvlinder); -mdhre v., Z. -bolschafl; -marsch ra. rouwmarsen, doodenmarsch in.;-monat m.louwmaand v.; -monument o. ledig graf, praalgraf, gedenkleeken o. ter eere van iem. die elders overleden is; -mu$ik v. treurmu- ziek v.; -11111II1 v. droefgeestigheid v.; -miilhig bijv. nw. droefgeestig, zwaar- moedig. Trauertl., (Irauerte, getraucrl) o.
ww., m. h. «in clw., über etw.-, treuren, bedroefd zijn, weeuen, beweenen,betreu- ren, zich bedroeven over; lief -,ihta\\te- druefd zijn; 2. in rouw zijn, rouwgewaad dragen; lief, leichl -, in zwaren, lichten rouw zijn; II. o. zelfst. geween, treuren, schreien o., treurigheid, droefenis v., Z. Trauriykeit; it. rouw m.,Z. ÏVauer,(Spr.) - fulgl auf\'s Lachen, na regen kouilzou- ueschijn. Trauer-nachricht, (-en) v., Z.
•botschaft; -nadet v. zwarte (haar)speld
v.; -ordnung v. bepaling v. van den rouw. wijze v. waarop en hoe lang gerouwd zal «orden; -ort in. plaats v. van rouw,no<;d- lollige plaats v.; -papier o. rouwpapier o.;-pferdo. rouwpaard, paard o. meteen rouwkleed; -]iosl v., \'t. -botschaft; -rechl o. recht o. van den leenheer om na den dood van den leenman het beste stuk uit diens nalatenschap voor zich ir umi- den; -rede v. lijkrede v.; -redner m., Z. Leiehenredner; 2. lofredenaar m. van een overledene; -rock 111. rouwkleed o.;-ro//e v. treurige rol \\.;-ross o.,\'t. -pferd;-siiule o. zuil v. als gedenkleeken aan een over- ledene of eene droevige gebeurtenis; •schleier 111. rouwsluier in.; -schmuck m. rou.wopschik m.; -spiel o. treurspel o.; il. treurige, droevige gebeurtenis v. Trauerspiel-artig, bijv. uw.
treurspelachtig; -dichter ra. lreurspel-
dichler in.; -muse 1. muze v. van het
treurspel, Melpomene v. Trauer-stimme,(-«)v.bedroefde
slem \\.;-slücko. droevig sluko.,Z.-s;/ie/;
•stunde v. uur o. van rouw, van droef* heid; -lag in. droevige dag, noodlottige dag; 2. rouwdag 111.; -lon m. droevige, treurige toon ra.; -luch o. lijklaken o.; •verse in. mv. (gemeenz.) lijkdiclil o., lijkzang, treurzang m., treurlied o.; -voll bijv. nw. vol rouw; -wagen 111. rouwwa- gen, lijkwagen 111., Z. -kulschc; -zeichen o. leeken o. van rouw; -zeit V, rouwlijd, duur in. van den rouw; -weide v. lrenr- wilg iu.; -zuy 111., \'t. -gefolge; 2. (111 hel gelaat), droevige trek 111. Traiif-bad, (-4urf(«)«, mv. -6<t-
der) o. slorlbad, gietbad o.; -baum m.
boom 111. die aan het eind of den zeom van het woud staal; -Wirerui.,Z. 7\'rau- benbohrer; -dach o. afdak o. TraUfe, (-n) v. (voor water), goot,
dakgoot v.; (Dist.) dislillatie, doorzijpe- ling v.; 2. druipen o., droppelen o., drop 111.; 3. plaats v. waar de drop neervalt; 4. |
|||||||||||
|
oogst; -zucker m.drui vensuiker v.;-ju<;[S
m. tak in. v.111 ili\'ii wijnstok. Traubig, bijv. nw. vol druiven.
Traubicht, traublich, bijv.
uw. iip druiven gelijkend. Traubrief, (•(«)*, mv. -e) m., Z.
Trauschein. Trapten, {traute, gelraut)o. »».,
ra. h. jemn. -, vertrouwen, vertrouwen stellen in; auf Goll -, vertrouwen, hopen; jemn. nicht -, niet vertrouwen, wan- trouwen;einer Sache -,rekenen,bouwen, vertrouwen op; (Sur.) //au, schau wem!, zie toe,op wien gij vertrouwt, wees voor- zichtlg met uw vertrouwen; dein Weller nicht -, niet vertrouwen, niet gerust zijn over, vreezen dat bet weer veranderen zal; II. bedr. »\'»\'. trouwen, huwen met, door den band van het huwelijk ver- een igen; sich mit enter Person - lassen, trouwen; il. (van een geestelijke), hel huwelijk inzegenen, trouwen; lil. wed. ww. sich -, \'t. gelrnuen. Trauer, (-«) v. rouw m., droef-
beid v.; 2. rouw in., rouwgewaad o., rouwkleeren o. niv.; - anleyen, in den rouw gaan; - (roue», rouw(kleeren) dra- gen; in - gekleide!, ui den rouw, in rouw- gewaad; leichte, halbe of kleine -, lichte rouw; 3. \'t. -zeit; i. (gemeenz.) Z. -ge- folye. Trtvuer-anzug, (-;uo(e)s,mv.-:ii-
ge)ia. rouwkleed,rouwgewaad o.;-6uu«i m. Arabischejasinijnbooiu m.\\-begangnihs o., \'t. Leichcnbeydngniss; -bild o. beeld o. va» den rouw, beeld o. van droefheid; 2. doodsbeeld o.; -binde v.rouwb.....I in..
rouwlloers o.; -blick in. treurige blik ui.;
•botschaft v. treurig bericht o., droevige tijding, doodberichl o.; -briefm. rouw- brief m.; 2. brief ui. van rouwbeklag. •bühne v., Z. -gerüst; 2. Z. Blulgecüsl; -cypresse v. (PI.) treurcipres in.; -decke v. rouwkleed o.; -dcgen m. rouwdegen m.; -drnkmal o., Z. -monument; -fackel v. rouwfakkel v.; •fahne v. rouwvlag v.; •fall in. noodlottig geval o.; it. slerfge- val o.; -fest o. trouwfeest o.; 2. lijkleosl o.; -flor m. rouwlloers o., zwart krip o.; •geberde o. droevig gelaat o.; -gedanke va. droevige gedachte v.; •gedicht o.rouw- gedicht o., lijkzang na.; -gefolye o. lijk— staatsie v.,lijkstoet m.; -gefiihl o. gevoel o. van treurigheid; •geliiut o. luiden o. der doodsklok; \'2. doodsklok v.; -geleil o., Z. -gefolge; -geprdnge o. lijkslaalsie v.; -gerüst o. katafalk v.; -gesang in. lijkzang in.; 2. rouwzang ra., droevig gezang n.;-geschichle v.droevige geschie- denis v.; -gesicht o. droevig gelaat o.; •gemando., \'t. -kleid; -gctön o., Z. -gel<iut; •halt in., "Aoi/s o. zaal v., huis o. waar een lijk is tentoongesteld, sterfhuis o.; •haube v. rouwmnts v.; -nose v. rouw- broek v.; \'hul m. rouwhoed in.; -jahr o. rouwjaar o.; 2. noodlottig jaar o.; -kdfer in. zwarte kever ui.; -kappe v. rouwkap v.; -klage v. treurige, droevige klacht, weeklacht v.j -klang in. treurige, droe- vige toon m.;-kleid o.,-kleidung v.rouw- kleed, rouwgewaad o., rouwkleeren o. mv.; «tuisen e v. rouwkoets v.; -lampe |
|||||||||||
|
Tre.
|
Tre. 1259
|
||||||||||||
|
Tra.
|
|||||||||||||
|
si-ii, inspanningen v. mv., afmattend
werk o. Trave, (-n) ». (Scheep*.) samen- persing v. der lading (bijv. wol of ka-
toen) om plaats te winnen. Travenvogt,(-i\'o.v/(e).«, mv. -cög-
le) in. (ui Liilieck), havenmeester in. Traversjren, {tracerstrle, lraver-
sirt) o. ww., m. h. (Itijk.) dwars gaan, niet in de rechte lijn blijven. Travestie, (-a), Travesti-
rung, [-cn) v. boertige inkleeding, travestie v. Travestiren, (travestirle, lrave-
stirl) bedr. ww. (van een verheven on- derwerp), door veranderde inkleeding belachelijk voorstellen, travesleeren, pa- rodiêeren. Treber, (-s, mv. Treber) m., Z.
Ttêber. Trebse, (-n) v., Z. Trepse.
Trecken, [Ireckle, gelreekt) bedr.
en o. ww, trekken o.; das Schift -, slee- pen, op sleeptouw hebben; £uen-,lrek keu. Treek-gat, (-(c)s, mv. -e) o.
(Suikerr.) windgat o.; -junge m. inijii- werkersjongeo ui.; schift o., schüte v trekschuit v.; -seil o. jaagtouw o.; -aeg in. lijupad, jaagpad o.; -uerko.,Z. Trag- vcerk. TrofiF, {-{e)s, mv, -e) m. (gemeenz.)
Z. Schlag; 2. treilende, snedige opiucr- kiug v.; 3. (Sp.) klaveren v. mv.; -blatt o. klaverenkaart v.; -bube in., -:ehn v. &, klavereuboer in., klaverentien v. 4. Treffea, {du trijfsl, er Irifft, Iraf,
getroffen) bedr. en o. ww. onr. treffen, raken, bereiken; nachjemn. of et». uer- fen and ihn of es -, treilen, raken; das Ziel -, bereiken, m/i einer Kuqel getroffen door een kogel getroffen;nicht -, (bij het schieten), niet raken, niet treilen, mis gen; nicht alle Schüsse -, niet alle scho ten zijn raak; der Schuss hat das Hein getroffen, het been getroffen, geraakt (lig.) sicH getroffen fühlen, zich gelrof- fen voelen; dieser Vorwurf Irifft nicht imch, raakt mij niet, is met op mij van toepassing; wen Irifft die Schuld\'/, wie is de schuld, de oorzaak er van; 2. aufjem of ctic. -, ontmoeten, vinden, tegenko- iiien; jem. in l\'aris -, aantreffen; im Bette -, vinden; 3. die Reihe wird ihn auch hij zal ook eene beurt krijgen; das Loos hat ihn getroffen, het lot is op hein ge vallen; mich Irifft alles Unglitck, alle ou- gelukkeu treffen mij; es traf sich, dos*, het gebeurde dat &; k. den rechten Weg -, treffen, vinden, inslaan; den rechten Sinn -, vatten; er hat es getroffen, gera den; (Muz.) den loon aanslaan, zuiver zingen of spelen; (Schild.) treffen, doen gelijken; jem. gat -, ieiu. goed treffen een juist portret maken van; das Bild ist nicht getroffen, Sie sind nicht getroffen, die schilderij is niet getroffen, gij zijt niet getroffen, gij gelijkt niet, het portret is niet gelijkend; -d (van een portret), gelijkend, sprekend; (van een verbaal) treilend, karakteristiek; (van een ant- woord), Hink, snedig; (van eene uil\' |
|||||||||||||
|
drukking), juist, nauwkeurig; etw. -d
beschreiben, treffend beschrijven; -dant- worlen, juist, snedig, bepaald; 5. eine gute Wahl -, eene goede keus doen; eine Heirath -. huwen, een huwelijk doen of sluiten; Anstallen -, loebereidselen ma- ken; II. o. zelfst. ontmoeting v.; (Muz.) juistheid v.; (Schild.) gelijkenis ».; 2. (Krijgsw.) gevecht o., slag m.; kleines, znfilliges -, schok, stoot m.; es kam zu einem -, hel kwam tot een gevecht, een slag, Z. Schlacht; (Krijgsw.) linie, hoede v., Z. Vorderlre/fen, Hintertreffen; (fig.) als es zum - kam, sagte er, toen hel er op aan kwam, zeide hij. Treffer, (-s, mv. Treffer) m. (Sp.)
lot o. dat «int. winnend lot o.;(Volkst.) gunstige kans ?., buitenkansje o.; 2. schot o. dat treft, stool m. die raakt Sc, Z. treffen. Trefflich, (-er, -sl) bijv. en b.
voortreffelijk, uitstekend, verwonderlijk, uitmuntend, Z. prachtig, vortrefflich; • gefallen, uitstekend; -keit v., Z. Vor- trefjlichkeit. Treib-ambosz, (-e«, mv. -«) m.
(Uurw.)drijfaambeeld o.; -anker m.drij-
vend anker o.; -asche v. kapelasch v.; •riste ra. mv. tegen elk. ingroeiende of elk. hinderende takken in. mv.; -beet o. (Tuinb.) broeibed o.; -bolzen m. drijf- hout m., buut in. om planken tegen elk. te drijven; •brief m. gilderecbl o. tot het wegjagen van slechte knechts; -bun- zen m. drijlijzerlje o.; -bühne v. krib- werk o. in eene rivier; •eit o. drijfijs o.; mit — gchen, (van rivieren), kruien; •eisen o. drijfijzer o., drevel, doorslag m. Treiben, ((rie6, gelrieben) o. ww. onr., ui. h. (van wolken), zweven, voort- gaan; der Schnee, Sand treibt, de wind stuwt de sneeuw & voort; auf dem Was- ser -, drijven, niet zinken; das Eis treibt auf dem Flusse, kruit, drijft; au\'s Ufer -, aan den oever spoelen; (Zeew.) (van schepen), drijven, voor anker drijven, bijleggen; nor dem Winde -, voor den wind drijven; tior Topp und Takel -, Z. Topp; vor Anker -, op bet anker rijden; 3. (van hel anker), stampen; i. (Tuinb.) (van planten &), uitkomen, uitschieten, uitbotten; 5. (Giet.) (van zilver), zicb van hel lood scheiden; II. bedr. ww. neue Zweige -, uieuvve takken krijgen, doen uilkoinen;2.em S;hiff-, (van den wind), voortdrijven; eine Miihle, ein Rad -, in beweging brengen, dryven, doen gaan; (Bergw.) einen Stollen -, uitgraven; Erz aus der Grube -, uithalen; (Uiet.) Afe- talle -, zuiveren; (Looi.) die Haute -, schoonmaken; (Pap.) den Zeug -, door- eenrueren; (Tuinb.) Gewdchse, biume -, sterk doen groeien; (Nat.) die -de Krafl, bewegende kracht; il. (van den grond), groeikracht v.; die Kiihe aafs Feld, in den Stalt -, drijven, jagen, leiden; Vieh, Schiveine -, drijven, haeden; ein Pferd, einen Ochsen -, doen loopen, voortdr\\j- ve.i; zur Arbeil -, aanzetten; das Wild -, opjagen; in die Flucht -, op de vlucht drijven, jagen; jem. von Haus und Hof -, verdrijven, verjagen, uitzetten; (fig.);em. |
|||||||||||||
|
ww. einen Traum -, droomen, hebben;
sich glücklich -, zich wanen, meenen te zijn; das hitte ich mir nicht - lassen,dal had ik in de verte niet durven denken; lass dir das nicht -, reken daarop niet, daaraan moet gij niet denken; ein ge- trdumter Sieg, eene gewaande overwin- ning. Trjiumor, (-s, mv. Trdumer) m„
-in, (-ncn) v. droomer m., droomster v.; (fig.) mijmeraar m., droomerig per- soon in. en v. Traumerei, (-en) v. droomerij v.;
(fig.) mijmerij, hersenschim v., visioen o. Traumerfüllt)hijv.nw.,Z. traum-
voll. Tr\'aumeriseh, traumisch, bijv. nw. (van personen), droomerig,
mijmerend, peinzend; (van verwachtin- gen). denkbeeldig. hersenschimmig. Traum-gebilde, (-bild(e)s, mv.
•bilde) o. Z. -hild; -gesicht o. droomge-
zicht, nachtelijk gezicht, visioen o.; -ge- spenstn. spook o. dat men in den droom ziet. Z. -bild. Traumhaft, bijv. nw. droomach-
tlg, als een il room; it. Z. Irdumecisch. Traumig, bijv. nw., Z. trdume-
risch. Tranm-gott, (-es) m.,z.m.god m.
der droomen,Morpheus m.;-voll bijv. nw. vol droomen, vol droombeelden of her senscliimmen; -«e/( v. rijk o. der droo men. denkbeeldige wereld v. Traun ! tnssch. trouwens, zeker!,
stellig!, waarlijk!, voorwaar!, op mijn woord! Traurede,(-n) v. predikatie, rede
v. hij eene huwelijksvoltrekking. Tralirig, (-er, -sl) bijv. en b. tren-
rig, bedroefd, droevig, zwaarmoedig, somber, melancholisch ; urn, über eliv. - sein, Z. tcauern; 2. (van het gelaat), treurig; (van planten), kwijnend; (van eene tijding),droevig, noodlottig; ein -er Trost, treurige troost; -keit v. treurig» heid, droefheid, droefenis, zwaarmoe- digheid, somberheid v.; 2. belrenrens- waardig geval, ongeluk o. Tran-ring, (•(«)«, mv. -e) m.
trouwring in.; schatz in. huwelijksgoed o., huwelijksschat in.; scheinxa. lrouw- akte v.; i, schriftelijke vergunning v. om te trouwen.
Trall3Chen,(/rduscA/e,je/röuscA()
o. ww., L. drduschen.
Trausinn, (•(<.•)») m.,z. ra.trouw-
harligheid, vertrouwelijke stemming v. Traut,(-cr,-st) bijv. nw. vertrouwd,
trouw, innig geliefd, waard, dierbaar. Trautchen, (-s, mv. Traulchen),
Trautel, (-s, mv. Traulel) o. (I\'rov.) geliefd voorwerp, schatje, lief meisje o., lieveling in. en v. Training, (-en) v. tromvplechlig-
heid, huwelijksvoltrekking f., trouwen, huwen o.; skosten mv., Z. Traugebühr; sschein in„ Z. Trauschein. TraVftde, (-») v. (Scheepv.) zware
storm m., noodweer o. en hetgeen er op het schip bij verricht wordt. Travaillen, v. mv. vermoeienis-
|
|||||||||||||
|
Tre.
|
||||||||||||
|
Tre.
|
||||||||||||
|
1260 Tre.
|
||||||||||||
|
losmaken; Breller -,doorzagen; die feind-
lichen Glieder -, doorbreken, dooi slaan; elw. Genêhles, ein Kleid -, lostornen, vaneenscheuren;(Meub.)rfaj Holt -,in de lengte doorzagen; (fig.) Gallen, eine Ehe , scheiden, de echtscheiding uitspreken over; Freunde, eine Parlei -,oneenig, ver- deeld maken; getrennt leben, gescheiden, vau elk. verwijderd, algezuuderd leren; wir mussen uns -, wij moeten scheiden, elk. vaarwel zeggen, van elk. alscbeid iiemen;eifl Bündntss ,-verhreken;(Rechls- pr.) eine Klage -, losmaken van eene andere; -d, (Spraakk.) scheidend; etie. in Gedanken -, afzonderen; 11. wed. ww. sich -, sch".iden, uiteengaat), loslaten, oneenig worden. Trgnnlicb., bijv. uw., Z. trennbar.
Trenn-messer, (-messers, mv.
•metser) o. tornuiesje o.; -punkle m.inv. deelteeken o. Trennung, (-cn) v., Z. Irennen;
it. scheiding, verdeeling v.; (van een hu- welijk), echtscheiding, ontbinding ».; (Uelfsl.) scheiding, oplossing v. Trennungs-bangigkeit, v.,z.
•weh; -(all m. (Spraakk.) zesde naam- val, ablatief m.; -/lachen v. mv. (Krist.) natuurlijke scheiding ».; -punkle mv., Z. Trennpunkle; -lag m. dag in. van schei- ding; -zeiclien o., Z. Theilungszeiclien. Trennwort, (-»or/(«)«, mv.-i«ör-
ler) o. (Spraakk.) sebcidwoord o. Tren&e, (-«)v. (Kijk.) lichte toom
iu., trens en bil v. Trenseln, (trenselte, gelrensell) o.
ww., Z. dröseln. Tronson, {trenste, getrensl) bedr.
ww. (Zeew.) ein Tuit -, trenzen, bewoe- len; 2. met eene trens voorzien; (Kijk.) dr\'sseeren, sturen. Trensgarn, (-(e)s, mv. -«) o.,
Trensing,(-c) v.(Zeevv.) woeltouw o. Trenteln, (Irentelle, getrenlelt) o.
ww. treuzelen, talmen; il. Z. Irödetn. Trepan, (-(e)s, mv. -e) o. sche-
delboor v., trepaan in. TrepanatiQn, (-en) v. trepanee-
reu o. Trepaniren,(/reponir(e,(re/)anir<)
bedr. ww. den schedel openen, lrepa- neeren. Trepidjren, (trepidirle, Irepidirt)
o. ww. sidderen, beven. Treppchen, Trepplein, (ver-
kl.) o. trapje o.
Treppe,(-n) v. trap, trede v.;(voor
het huis), sloep ra., bordes o.; drei. tier -n hoch wohnen, drie, vier trappen of verdiepingen v. mv. hoog wonen; (Ont- Ik.) (vau hel oor), gang in. der holte van liet slakkenhms; 2. drempel, dorpel ui.; 3. soort van slak. Treppen-absatz, (saizes, mv.
•silze) m. rustplaats v. op eene trap, portaal o.; -backe v., Z. -wange; -bau m. bouwen o. eene Irap; -förmig bijv. nvr. trapvormig; -gang in., -gefass o. irap- v.ii"mij vat o., trapvormige vaas v.; -ge- hause o., Z. -haus; -gelander o. trapleu- niug y.;-hauso. beschot o., kast v. waar- in de trap slaat; -laufer ui. traplooper |
||||||||||||
|
gedreven wordt; ~körner o. mv. bij bet
drijven van zilver & afspringende kor- rels v. mv.; -kunsl v. (Itergw.) draairad o.; -land n. (Zeew.) denkbeeldig land o.; -leute mv., Z. Treiber (Jachtw.) Treibling, (-(e).v\\inv.-e)m.drijf-
rad o.; (Lamlh.) inde ledige korven ge- dreven bij, verhiiisbij v. Treib-mittel, (-iels, mv. -tel) o.,
Z. -hcerd; -mu\\kel m. (Onllk.) afvoerende
spier v.; -nap[ m. (Zuiv.) zniverings- kelel in.; -o/e» in. (Giet.) smeltoven m.; •pech o. (Goiidm.) pikbal m.; -puli<er o. poeiertje o. als drijfmiddel, zvveetpoeier o.; -rad o. drijfrad o.; -reis ui. spruitje o., scheut m.; -sand m. drijfzand, »el- zand, los zand o.; schacht in., Z. För- derscliacht; scheibe v. (l\'urw.) werktuig o. om de tanden ui het rad te maken; scherbenm. (Giet.) smeltkroes m.;(Tuin-
b.) bloempot m. tol hel trekken eener plant; (Goudsin.) U.elstegel m.; segelo. lijzeil o.,-slachel m. osscndrijversslok in.; stock m. stuk o. zwavel; -weg in. we;:
ui. waarmer vee gedreven wordt; -uerk o. drijfwerk o.; it. Z. Triebwerk; (Giet.) lood o. lot het drijven van zilver; -zeug o. (Jachtw.) patrijzennet o.; \'2. strand- goed, aaugespoeld goed o.; il. op hel water drijvend vuil o. Treidel, [~s, inv. Treidel) m. of
Treil, {-{e)s, mv. -e) m. (Zeew.) trek- lijn v., sleeptouw o. Treideln of treilen, (treidelie gdreidetl of traite, gelreill) bedr. ww,
(ieevi.) trekken, sleepen. Treinso, (-n) v. langzaam sprc-
kende, zanikunde vrouw v. Trema, (-s, en». -la) o. deellee
ken o. Tremmer, \'•*, mv. Tremmer) in.
pijpeuvoruier, pijpenpnlijster in. Tremme(l)n, (iremm(el)le, ge
lremm{el)l bedr. ww. Thonpfeifen -,glad-
inakeii, polijsten. Tremtllkopf, (-kopf(e)s, mv
-kóp(e) in. hoornen stop v. om de raon ding van den pijpekop te vormen. Trempel, (-s, mv. Trempel) m.
houten stut in. onder de drukpers. Trempel, (-n) v. boterkuipje o.
Tremse, (-n) v. korenbloem v., Z
Kornblume. Tremulant, (-en, mv. -en) m.
bevende loon, triller ra.; (Org.) -,-enzug ui. lieinblant in. Tremuliren, {tremulirtc, tremu-
lirt) o. ww., ui. A. (Muz.) trillingen ma- ken, met trillende of bevende stem zin- gen. Trendeln, (trendelte.getrendelt) o.
ww , Z. Irenleln. Trenkwasser, (sers, mv. -ser)
o. biiiiieuwater o. achter een dijk.
Trennbar, bijv. en b. scheidbaar,
te scheiden, deelbaar, oplosbaar; nicht -. onscheidbaar,ondeelbaar; \'keil v.scheid- baarheid, deelbaarheid, oplosbaarheid v. Trgnnen, [Irennte, getrennt) bedr.
ww. schelden, afscheiden: Personen -, van elk. scheiden, verwijderen; eine Sache von einer andern -, scheiden, verwijderen, |
||||||||||||
|
ion einem Amle -, /. verlreiben; il. Z.
Enge, Paar; es, die Sache Ireibl i/rn, taal hem geene rust; es Ireibl mich zu Sluhle, ik moet naar &; (van den nood), drij- ven, noodzaken, aanzetten,dringen, vo«- reu; (lig.) elw. zu neil, zu hnch -, te ver drijven,overdrijven; jem. aufs Aeuszersle -, iein, lot het uiterste drijven; eine zu verkaufende Sache in die Höhe -, opja- gen, iu de hoogte jagen; 2. elw. -, zich Ijezighoiidt\'ii met,zich afgeven met,doen: eine Handlhierung -, een handwerk uit- oefeneu; Handel -, handel drijven; eine Spruche -, heoefenen, zich toeleggen op, zich eigen maken; eine Wissenschaft mil einem Einde -, een kind eene \\velenscha|> onderwijzen; (Spr.) wie man\'s Ireibl, so geht\'s, al doende leert men; Scherz mil elw. -, schertsen, gekscheren, den spol drijven met; sclileclile Sackeu -, uilvoe- ren, Z. Ponen, .Vul h willen; (i. k. bel.) er Ireibl es zu ara, hij maakt het te bont, te grof; sie haben es lange yenug gelrie- ben, zij hebben het lang genoeg gedaan; emen Heil an das Fuss -, een hoepel om & slaan, drijven;einen Nagel in die Wand -, drijven, slaan, einen Pfahl in die Erdr, -, drijven, heien, slaan; die Etigel -,(van het kruit), voortstuwen; Schtreisi, Ham -, doen uitkomen, opwekken; 3. den Teig -, Mlkloppen;\'tiouiism.)SMergesekirr -, drijven, drijfwerk maken van; gelnebene Arbeit, Silberyeschirr von yetriebener Ar- beil, drijfwerk, gedreven zilver o.; Htld werk in Gold -, drijfwerk maken; auf blei, Kill -, snijden; II. o. zelTsl. drijven o.; (van gewassen), groeien o.; 2. drijf- veer v., schok in.; (van zilver), zuiveren o.; (JachUv.) drijfjacht v.; 3. bespoedi- giug v., spoed m.; 4. oefeiiins v„ bezig- heid v., drijven o.;das - und Dningen der Henschen.Ae handel en wandel &. Treiber, [-s, mv. Treiber) ra. hij
die drijft, voortstuwt &, Z. Ireiben; (van vee), drijver, veedrijver, hoeder m., Z Eselt; Ochsenlretber; (Zeew.) metaal\' zuiveraar m.; (Jachtw.) npjager in. van het wild; (Laudh.) opzichter in. over de arbeiders; 2. drijfhout o. der kuipers; (Zeew.) Z. Treibsegel;( Vissch.) visschers- schuil o. met uaslepend net. Treib-farbe, (-n) v. (Looi.) bijl-
water o. tol hel zwellen van het leder; -fuss o. zwelkuip v.; -fauslel in., Z. \' -hummer; -garno. net o. lol het visnetten bij nacht, drijfnet o.; -hammcr in. drijf hamer, slempelhainer ra.; -huus o. smelt* oven in.; (Tuinb.) broeikasl v.; —fruchl v. vrucht v. uit eene broeikasl; -herd m. zuiveraarsoven, smeltoven m.; -herr in. eigenaar in. vaneen smeltoven;2.(Prov.) opzichter in. der weiden; -holi o. los- liciiu o.; 2. drijfhout, vlothoul o.; 3. ((üet.) houl o. tot het stoken van den smeltoven; i. (Kookk.) strijkbout o.; (Drukk.) kooihouije o.; (Kiiip.)Z.7>ie6e/,- •hul ui. (Giet.) ijzeren deksel o. op den smeltoven; -hütte v.,Z. -haus; •jagd v., •jaoen o. drijfjacht, klopjacht v.; -kaslen Dl. broeikasl v.; -keil m. ingedreven wig, iweede wik v.; -kelte v., Z. Cöpelkelle; •kill m. was, cement o. waarop metaal |
||||||||||||
|
Tre.
|
Tri. 1261
|
||||||||||||||||
|
Tre.
|
|||||||||||||||||
|
eene bekentenis), oprechtheid f.; Jem.
mit aller • warten und p/legen, Z. lreu- Hch; die - brechen, verletten, zijn woord breken, ontrouw worden; die cheltche -, huwelijkstrouw v.; (gemeenz.) (Aei)mei- ner -!, op mijn woord ! Treueid, (-(e)j.mv. -<) m. eed m
van getrouw beid. Treuepflicht, (-en) v. plicht v.
|
|||||||||||||||||
|
richt -, voor het gerecht komen, ver-
schijnen; jemn. lu nahe -, iem. te na komen, te dichtbij komen; jems. Ehre ia nuAo.aau iems.eer te kort doen;an\'> Land -, aan land gaan, voel. aan land zetten; (lig.) aus den Schranken -, de palen te buiten gaan; (lig.) zu jemn., auf jems. Seite -, zich schikken aan de zijde van; an, in jems. Stelle -, iu iems. plaats lre- di\'ii, komen, iems. plaats vervangen, in iems. plaats treden; in ein Amt -, een ambt krijgen, aangesteld worden; injems. Dienste -, in dienst treilen, gaan dieneu bij; injems. Hechte -, inbreuk maken np iems. rechten; dazuischen -, in\'s Mittel -, tusschenbeide komen; in\'s Geuehr -, onder de wapens komen; it. in die Uu urn e -, (van sappen), optrekken, dringen; AöAer -, (vau water), wasseu; (van tra- nen), jemn. in die Augen -, iem. in de oogen komen; (lig.) in het licht komen, geboren worden, verschijnen; mit etie. an\'s Licht -, voor den dag komen; II. bedr. ww. elu: -, treden, stappen op, trappen; jemn. auf das hletd -, trappen; jem.,etui.mtt Füszen,unter die Füsze -,uiet voelen treden, trappen op; 2. sicA enten Nagel in den Fusz -, zich een spijker in den voel lieden; entzteei, in Stücke-,aan stukken trappen; die Schuhe schief -, scheef loopen; die Orgel -, trappen; eine (Hoekt -, luiden; den Takt; met de voe- teu de maal slaan; die Trauben -, tre- den,trappeu;die//t\'»ue-,(van den haan), lredeu;(Studeut.)ye»i. -,aaueene schuld iiiaueii; :u"i Duell -. uitdagen; das l\'jla- tier -, langs de straal slenteren, tlanec- ren; Wasser -, water trappen, slaande zwemmen. Trgter, (-J mv. Treter) m., -in,
(•HM) v. hij, zij die treedt, stapt &, Z. irelen; (Lakeub.j trapper Dl.; (Org.) ur- gellrapper in.; (I\'utl.) klieder, perser m. Tret-harke, (-«) v. hark v. tot
het diebimakeo der poolgaten; -kufe v. kneedkuip, perskuip ».; -rad o. kraan- rad o.; schemel m. (Wev.) trede v. treed bankje o. Treu, (-<t, -est) bijv. en b. trouw,
getrouw; -er Liebhaber, trouw, stand* vaslig; -i\'« Bekennlnis, oprecht; -« Copie, nauwkeurig, met hel oorspronkelijke overeenkomende; scinem Vertprechen - sein, getrouw zijn aan; einer Suche,jemn. - bleiben, gelrouw blijven, gebechl hlij* ven; (Ueclitspr.) -er Hcsilzer, iechlina- lig, wettig; - überselzen,erzaliten, nauw- keurig, getrouw; (lig.) - gesinnl sein, oprecht, genegen, eerlyk; er meint es - nut Ihnen, hij meent het oprecht met u, hij beoogt uw welzijn. Treu-blatt, o. of die - blatter,
o. bloeiend «arenkruido.; -brecher,—in,
Irouwbreukige, irouwelooze m. en v.; •bruch m. trouwbreuk, woordbreuk,on- trouw, trouweloosheid, schending v. van trouw, verraad o.; -brüchig bijv. nw„ Z. •los; —keit v., Z. -bruch. TrouO, v., z. m. irouw, getrouw-
heid, nauwkeurigheid v.; (van een af- schrift), nauwkeurigheid, overeenkom* «tigheid v. met bet oors|ironkelijke; (van |
|||||||||||||||||
|
ui.; -lehne v. trapleuning r.; -mantel m.,
Z. -haus; -klampen v. mv. aan de bni- tenzijde van een schip gespijkerde Uap- pen v.mv.; -mauer v. trapmuur m.; -mu- schel v. trap vorm ige schelp v.;-mum 10. trapgat o., opening v. voor eene trap: •ruhe v., \'L. -absalz; spindel in. trap- spil v.; stein Dl. trede v., trap m., dor- pel, drempel m.; "iranoe v. boom in. ecner trap; •tlufe v., Z. -s/ei»; -u>itz m. ge- meenz.) Ilauwe, platte aardigheid v. Treschak,(-(e)s)ui.urelan,tuisch-
spel o. Trosokammer, (-n) v. schatka-
iner, kerkekamer, sacristie v. Trgson, (-«, mv. Tresen) m. tafel
r. met eene lade voor de kas. Tresor,(-(c)J,mT. -e) m. schat in.;
2. zilverkast, zilverlade v. Tresgrchen, (verkl.) o. schatje o.
Tresyrsühein, (-(e)«, mv. -e)
ui. schalkistbiljel o. Tresen, (tresle,gelresl) o.ww.trei!-
zelen, draaien, dreinzen, op schreiendcn toon dwingen, klagen. Trespe, (-n) v. (I\'l.) naar haver
gelijkende plant, herrik, dolik v.; 2. on- kruid o. ouder het koren; 3. wilde ha- ver v.; 4. veldkomijn iu.; spinnner ui. herrikvliuder in. Tressband,(-band(e)s, mv. -ban-
der) o. gebloemd lint, galon o, Tresschen, Tresslein,(verkl.)
o. treusje, vlechlje, galonnvtje o., Z. Tresse. Trgsse, (-n) v. goudboordsel, zil-
verboordsel, galon o., trens, vlecht v. Tressen-hut, (-A«((c)j,inv.-Aü-
te) ui. hoed ui. met galon; -kleid o.
kleed o. met galon, met galon bezette rok m. Tressjr-bank, (•banke) v. trens-
bank v.; -eisen o. trensijzer o. Tressiren, (Jressir.\'e,/ressir<)bedr.
ww. vlechten, trensen. Tressjrer, (-s, mv. Tressirer) m.
haaiiii\'ii/.\'r, haarvlechler in. Trester, m. mv. draf ra. van ilrni-
ven, schillen en stengels, afval m. van druiven, Z. Triiber. Tresterwein, (•(«)*, mv. -e) m.
slcclile wijn ui. Treteisen, (-eisens, mv. -eisen)o.
ijzeren haak, stok m. tol hel vastslam- pen der palen bij den wijnstok. Trgten, (du Iriltst, er lrilt,trat,ge-
trelen) o. ww. onr., m. A. on/ etw. -, treden, stappen, gaan, den voet zetten, loopen, komen; daneben of fehl -, tms- slappen; zuischen zweiDinge -, tusscheu door loopen; auf seine Füsze -, gaan, staan; auf die Zehen -, gaan staan; \'1. o. ww., m. j. an das Fensler -, naar liet venster gaan, aan het venster gaan slaan; bei Seile -, zich verwijderen; it. plaats maken; aus dem llause -, gaan, komen; in das Zimmer -, gaan, treden; auf die Bank, die Leiier -, stappen; zum Allar, an den Tisch -, hel allaar naderen; einen Schrilt ueiler -, verder gaan; zujenm. - iem. naderen, aanspreken; t\'or jem. • jemn. vnler die Augen -, komen; ror Ge- |
|||||||||||||||||
|
04
|
|||||||||||||||||
|
der getrouwheid, bezworen trouw v.
Treuergeben, bijv. nw. zeer ge- hechl, zeer genegen.
Treuga Dei, v. (in de middeleeu-
wen), godsvrede, wapenstilstand in. van Vrijdag tot Maandag. Treuge, bijv.nw. droog, gedroogd,
Z. troeken. Treuge-boden, (-bodens, mv.
•boden) m. droogzolder in.; -plalz m. droogplaats v. Treu-halter,-hander, m. exe-
cuteur m. van een testament; -handgut
o. waarborgspand o.; -herzig bijv. en b. trouwhartig, onverholen, getrouw; — grüszen, hartelijk; —sprechen, oprecht, onverholen, openhartig; jem. — machen, iems. vertrouwen winnen; •keil v.irnuw- bai tigheid, oprechtheid, openhartigheid v.; nut vieler — sprechen, openhartig spreken; it. Z. Ilerzlichkeit. Treuleistung, v., z. m. afleggen
o. u.1 den eed vau getrouwheid. Treulich, (-er, -st) bijv. en b. ge-
trouw, getrouwelijk, volgens zijn plicht, eerlijk; es - mit jem. memen, Z. treu; - uarlen und p/legen, trouw verzorgen, trouw oppassen. TreulOS, bijv. nw. (van personen),
trouweloos, iiiijucedig, eedbreukig, on- eerlijk, verraderlijk; (van minnaars), on- trouw; (van vrienden), trouweloos, on- trouw; (van handelingen), trouweloos, verraderlijk; der, die -e, Irouwelooze m. en v., verrader m., verraadster v. Treulosigkeit, v., z. m. trouwe-
looslieul, valschheid, meineedigheid ?.,
verraad o., ontrouw v. Treu-muth,(-(e)s) m., z. m. ge-
trouw htid.getrou we gezind beid \\.;-pfand o. pand, onderpand o. van getrouwheid v.; -p/Iicht v. bezworen getrouwheid v.; • riny ui. trouwring, verlovingsring m.; •eereint bijv. nw. oprechl vereenigd, trouw vereenigd. Ti\'ozalirt, bijv. nw. (van verven),
gebarsten, gesprongen. Triangel, (-j, mv. Triangel) m.
(Wisk., Sterreok.) driehoek m.; (Moz.) triangel in. TriangelmUSChel, (-n) v. drie-
hoekige kauischelp v. Triangul.\'ir, bijv. en b. driehoe-
kig. Trianguliirzahl, (-en) t. drie-
hoekig getal o. Triandria, o. mv. planten v. mv.
met drie ineeldraden. Trias, v., z. m.Z. Dreizahl; it.dne-
vuldigheid v. TribOCk, (-bock{e)s, mv. -bScke)
m. (vcroud.) slingerwerktuig o. voor greot* steentn. |
|||||||||||||||||
|
Tri.
|
||||||||||||||
|
1262 Tri.
|
Tri.
|
|||||||||||||
|
Tribuliren, (tribulirle, tribulirl)\\
bedr. «»., Z. plagen, quülen. Tribun, (-en, i». -cn) in. (R. g.)
volksvertegenwoordiger, tribuun in. Tribunal, (-(e)«, mv. -e) o. ge-
rechtshof o., rechtbank ».; -ralh in. raadsheer m. in eene rechtbank of een gerechtshof. Tribun&t, (-(<0«. mv. -«) o. (R. g.)
waardigheid v. vau tribuun ol volksver» tegenwoordiger. TribU^e, (-«) v. spreekstoel ui.,
verhevene zitplaats, galerij, tribune v. Tribus, (onh.j v. (R. g.) afdeeling
v. van het ruiiicinsche vulk. Tribut, (-(0*. mv. -e) m. schat-
tilig, belasting v. Tnbut&r, bijv. nw, schatplichtig,
belastbaar, belastingschuldig. Tricennium,(-s, uiv. Tncennien)
o. lijd vak o. vau 3U jaren. Triehyrdium, (-s, mv. Triehor-
dien) o. driesnarig muziekinstrument o. Trichter, (-J, niv. Tnchier) ui.
trechter m.; (Meeschh.) vvorslhorculje u.; (Giet.) houten goot v. door welke het gesmolten metaal in den vorm loont; (Mol.) tremel m.; (Ileelk.) Iiolpijp v.; (Untlk.) kegelvormige toegang m. van het oor, (vau een vuurspuweuden berg), krater in. Trjchter-flsch, {-et, mv..«) m.
treclilervisch m.; •/o/mtg bijv. nw.trech-
lervorinig; —keil v. trechlcrvormigheid v., trechleivorni m.; -yras o. gras- plant v. Trichtom, (tricltterle,yelrichlerl)
bedr. ww. etn tan -, met den trechter vullen; Wein -, door een trechter gieten. Trichter-rbhrchon, (verki.) o.
trechlei buisje o.; •schitarrwcrk o. (Ürg.) Ircchlerwerk o., achlvoelig pijpwerk o.; schlund m. trechtervormige kraler, af- grund in.; schuamm in. trechtervormige paddenstoel ui.; -uinde v. kardinaals- bloem, roode jasmijn ».; -wurm m. lrech- tervvorui, spoelworiu ui. Trichine, (-«) v. trichine v.
Tnchinenls.rank.beit, (-n) v. ziekte v. door het gebruik vau tricliiuiscb
varkensvlecsch ontslaan. Tricinium, (-s, mv. Tricinieti) o.
driesleuuuig gezang o., trio v. TriCk, (*(«;«, mv. -e) ui. (Sp.)
zevende slag ol trek ui. in hel wlnslspel. Trjcktrack, (-(e). o. (Sp.) uk-
lak, verkeerspil o.
TriCQt, (-(e)s, mv. -e) o. breiwerk,
gebreid werk o. Tricycle, (-n, mv. -n) in. wagen
ui. met üric raderen. Trident, (-(e)s, mv. -e) in. dne-
land ui., allribuul vau ISeplunus. Trjdi, (-s, mv. -$) ui. (Gesch. van
r\'.J derde dag m. van de week van 1U dagen. Trieb, (-(e)«. mv. -e) ui. (vaneene
luacliuie), kracht, werkkracht, veer v.; in den - kommen, aan den gang gaan, (van een geweer), geschulsvvydle, werp- krachl, vliegkiacht v., einen slarken • Aufren.ver vliegeu, groote vhegkracbl heb- |
ben; (van een kogel), werkkracht v.; 2.
(van eene plant), scheut ui., spruit »., uilloopsel o., allegger m.; ein - Ochsen, hoede, kudde v.; 3. it. Z. -recht, Trifl (2); 4. (lurw.) Z. -rad; (fig.) strekking. iialiiurdrill v., instinct o., drang, aau- drang m.; aus eiyenem -e, uit eigene be- vvegiug; keinen - zu elu: haben, geen be- hoefte gevoelen, geen lust hebben in; it. zarlliclte -e, leeder gevoel o., liefde v.; nalurliclier -, natuurlijke neiging v., in- stincl o. Triebel, (-s, mv. Triebel) ui. klop-
per in., drijfhout. Trieb-\'feder, (-n) v. drijfveer, be-
weegreden v., motief o., aanleiding v., aandrang m.; 2. springveer v.; •hammer m. drijfhamer m.; -holz o. slerk groeiend hout o.; -körner o. mv., Z. Treibkörncr; •kra/l v. drijfkracht v.; (fig.) veerkracht v., aandrang in.; (I\'l.) groeikrachl ».; -mas: o. Iiorlogemakerspasser in.; -rai o. diijfrad o.; (Hg.) spil, ziel v. eener ouderneiiiing; -rechl o. recht o. om te drijven, te weiden. Triebsam, (-er, st) bijv. nw.
(Lamlh.) veel opbrengende, vruchtbaar; -keil v. vruchtbaarheid v. Trieb-Band, (-(c)«) m., i. m., L.
Trcibsund; -sclieibe v., Z. Treibscheibe;
•slab ui., Z. -slock; slahl in. staaldraad in. mi\'t tanden, geland staaldraad o.; •slock ui. (in een horloge), spil v.; -«t\'rk o. drijfwerk o., werktuigen o. mv.. ma- cliine v., Z. Oelriebe. Triedrisch, bijv. nw. diïevlakkig.
Trief-auge, (-s, mv. -n) o. druip-
oog, leepoog, loopend oog o.;-(iuyig bijv.
uw. mei druipoogen, mei leepoogen. Triefen, (Irof, yetro/en en triefle,
gclrte/l) o. ww. reg. en onr., m. «. drui- peii,droppeleu,druppelen;(vaii deoogen), luO|Kii,li-.iiiru,-i/t,1ii(/t\'ii, leepoogen, lraan- oogen; der Nate Iriefl iltui, er triejt aus der Aase, zijn neus druipt, hij heeft een druipneus; -de fiate, druipneus; -d nuss, iiuipcnd nat, druipnat,door en door nat. Triefnase, (-n) v. druipneus m.;
•nasiy üijv. nw. een druipneus hebbende;
• nuss bijv. uw. druipnat, door en door nat. Triogen, {Iriegle, gelriegt) bedr.
ww.. Z. trilgen. Triel, (-(e)s, mv. -e) m. (van rund-
vee), kwab v„ kossem ui.;2. (Nat. hist.j pluvier v.; 3. mond ui., muil o. Trielen, {Irielte, gelnelt) o. ww.
(Volksl.) zich uu-t eten bemorsen, slob- beren, kwijlen. Triennium, (•*, mv. Triennien)
o., Tnet§ri8, (oub.) v. tijdvak o. van drie jaren, driejaarlijksch feest o. Triere, (-n) v., Z. Trireme.
Trieze, [-n) v. windas o., katrol v.
Trn\'Qlium, (-s, uiv. Tnfoken) o.
drieblad, klaverblad o. Trift, i-en) v. kudde v.; 2. weg m.
dien bel vee gaal; 3. weide v.; 4. wenle- rechl o.; 5. recht o. om zijn vee over eens anders land drijven, \'L. Ueberlrieb; 6. (Werkt.) drijfrad o., hefboom ui. Trjft-irei, bijv. nw. vry van wci-
|
derecht; •geld o. neidegeld, drijfgeld o.;
•gerechtigkeit v., -recA/ o., \'L. Tri/t (i). Triftig, (-er, -sl) bijv. en b. (van
gronden, oorzaken &), gewichtig, belang- rijk, bondig, geldig, deugdelijk; (van verontschuldigingen},geldig; (Zeew.) -es Schift, dobberend, drijvend, aan wind en golven overgelaten, -er Anker, drijvend anker; -keit v. bondigheid, geldigheid, deugdelijkheid v„ gewicht o., belangrijk- heid v. Trift-schafer, -scha/ers, mv.
scha (er) m. herder en eigenaar in. eener kuilde; slem in.grenssleen m. der weide. Triga, (-ia) v. driespan o.
Tnglyph, (-en, mv. (-en) ni., Z.
üreischtilz. Trigonometrie, (-en) v. drie-
hoeksineliug, trigonometrie v. Trigonomgtrisch, bijv. eu b. volgens de driehoeksmeting, op de drie-
hoeksiiieliug betrekking hebbende, tn- gononielrisch. Trihexafidrisch, bijv. nw. drie-
maal zesvlakkig, achtlienvoudig. Trill, (-(e)s, mv. -e) in. (van een
spinnewiel), draaien en snorren o.; 2. (in eene herdershul), slaapstede, slaap- plaals v. Trillbohrer, (-rers, mv. -rer) in.,
Z. Urillbolirer. Trillen, {IrilUe.gelrillt) bedr. ww.,
Z. drillen. Triller,(-s.mv. Triller) ui. (Werkt.)
rad o. aan hel kaïnwerk; (Muz.) triller, tremblant ni.; (Dansk.) kuililikker in., pirouette v.; il. een Schotsche dans ui.; (I\'rov.) mannelijk lid o. Trillerchen, (vcrkl.) o. kleine
triller in. Trillerkette, (-n) v. (Muz.) loop, looulooper in., tooiirolhng, roulade v.
Trillern, {triUerte.gelrillert) bedr.
en o. ww., in. h.,Z. trailer»; \\l.eeu lrem- lii.mi maken, een triller slaan. Trillersprung, {sprung(e)s, mv.
sprünye) m. (Uaiisk.) kruissprong,llik- kerin. Trilling, (-(e)s. mv. -e) in. drijf-
rad, roudsel o. TrilliQn, (-en) v. trillioen o., roil-
lioen o. tol de derde macht. Trilobjt, (-(e)s, mv. -e) in. ver-
sleend insect o. Trimester, (-s, mv. Trimester) o.
kwartaal, viereudeeljaars, trimester o., drie maanden v. uiv. Trimyrphisch, bijv.en b.(Krist.)
drievormig, van drie gedaanten. Tritiitarier, (-s, mv. Trinitarier)
in. (liodgi) drieëenlieidsbeleider, trini- laris in. Trinita-t, v., z. m. (Godg.) drie-
eenhenl, drievuldigheid v.; der ertle, iweitt dj- Sonntay nacli Trinitalis, de eer- sle, tweede & Zondag na l\'iiiksleren. Triduüm, (•», mv. Trtduen) o.
(halh.) driedaagsch feest, Iridium o. Trinkbar, bijv. en b. drinkbaar, te
drinken; (geiueeuz.) goed om Ie drin- ken; -es G\'o/d, vloeibaar; -keil v. drink* baarheid v. |
||||||||||||
|
Tro. 1263
|
||||||||||||||||||||
|
Tri.
|
||||||||||||||||||||
|
Tri.
|
||||||||||||||||||||
|
orgelpedaal o.; schlütsel 111. dwarsslang
v. (van de stang eener lucbtpomp). Trituriren, (trilurirle, Irilurtrt)
bedr. ww. kort wrijven, kortslooten, klei n- «la napen. Triumph, (-(e)t, mv. -e) m. lri-
oml 111.. zege, zegepraal, overwinning v.; einen - hallen, een triomftocht huuden; •bogen m. triomfboog m.j \'feil o. feest o. ter eere eener overwinning. Triumph iron, [triumphirle, lri-
umpktrt) o. ww., m. //. überjem., etw. -, zegevieren, de overwinning behaleu, lri- omfeeren; -d, zegevierend; der -de Feld- herr, overwinnaar m. Triumph-kleid, (-(e)s,mv. -er)
o. trioiufkleeren o. mv.; -marsch ui.; ovcr-
winuingsmarsch m.; -wag?n ui. zegeua- gen, Iniimfnagcn m.; -zug m. zegetocht, zegevierende tocht m. TriumYir, (-n,mv.--.jm. (K.g.)
drieman m.. triumvir 111. Triumviraat, (-[e)i, mv. -<*i o.
driemansebap o.
Trivial, {-er, st) bijv. en b. alle-
daagsch, algesleten, plat, gemeen, tri- viaal. Trivialitftt, (-en) v. alledaagsch-
heid, platheid, gemeenheid v. Trivialien, v. mv. gemeenheden,
platlieilen, gemeenplaatsen v. mv. Trivialschule, (-n) v. lagere
school, buurlscbuol v. Trivium, (-s, mv. Trivia) o. drie-
sprong m.; (Schoolt.) school\\velenschap- pen v.mv.,grammatica,rhelorica en dia- leclica. Troear, (-«, mv. -e) m. driesnij-
deud mes o. 0111 het water af te tappen. Trochi.iisch, bijv. nw. trocheisch,
uil trocbeeu beslaande. Trochi.tus, (onb., mv. Trochaen) ra.
trocueüs m., versvoet m. bestaande uit eene lange en daarop volgende korte lettergreep. Trock, (-(e)J, m., z. m. eene soort
biljartspel. TrQCken, (-er,-s/) bijv.enb.droog,
uiei nat, niet vochtig; - werden lassen, laten drogen; - hallen, drooghouden.niel nat of vochtig lateu worden; ein Kind - legen, een kind droog maken, schoon goed aantrekken; em Schijf - legen, op hel droge brengen; (Laudb.) druogleg- gen, droog maken, het water adelden, draineercii;-eS/ein/ruc/if, vrucht v.waar- van de pil verdroogd is; -es Fatier, -e Krauter,iiroog;es isl -, hel isdroog(we- der); -en Faszes, droogvoels; (Spr.) ei ut kcin -er Faden an ilim, li ij is door en door nat; (lig.) er ist huiler den Ohren noch nicht -, hij is nog mei droog acliler de ooien, hij is nog maar eeu kind, tm •en silzen, sein, op het droge zitten, te- gen regen beschut zijn; (lig.) geiuakke- Iijk leven, welgesteld zijn; it. - si/;e«, op een droogje zitten, mets te drinken hebben; (lig.) uitgeput zijn, niets meer hebben om van te leven; etw.in\'s-ebrin- gen, legen de vochtigheid beveiligen, in het droge brengen; (lig.) terzijde leggeu, redden; -e.v brod, droog brood; it. niets |
||||||||||||||||||||
|
Triplik, (-en) v. tweede beant-
woording, tnpliek v. Tripl.iren, (triplirle, Iriplirt) bedr.
ww., \'/.. tripliciren; triplirle IJnarle, Quinle, achttiende, negentiende. Tripraadam,Tripemad \'me,
(-n) v. huislook o., muurpeper v.
Tripod, (-(e)s mv. -e). Tripus,
(onh.) m. drievoet in. Tripp, (-(e)s, mv. -e) m. (Hand.)
trijp, trijplluweel o.; 2. (Uclfst.) asch- aantrekker, edele schorl m. Trippe, (-n) v. pantoffel v. met
bouten zool. Trippeln, (Irippelle, getrippelt) o.
ww., m. h. trippelen, trappelen; 2. met kleine slappen loopeu, drentelen. Tripper, (-s. mv. Tripper) m.
(tieu.)zaadluop ui.,zaadvloeiing v.,drui- per ui. Trippler, (-«, mv. Trippler) m.
|
||||||||||||||||||||
|
Trinkbecher, (•«, m». Trink-
becher) m. drinkbeker m.: -bruder m., Z. Zccher. Trinken, (Irank, gelrunken) bedr.
en o. »it. onr., m. h. Wassrr, Weiti <f- -, drinken; jemn. zu - geben, iem. Ie dnn- ken geven; aus einem Glate, aus der Flaache -, drinken; aai einer Quelle -, bij eene bron drinken; eines of aufjems. Cesundheil -, op iems gezondheid drin- ken; ein TröpfrhenWein -,een weinig wijn drinken;rfe»/frunnr»-, de wateren gehrui- ken; l\'/erde - /assen,laten drinken,dren- ken; 2. drinken, aan den drank overge- geven zijn, Z. saiifen; T>. zuigen, slurpen; einem hinde zu - geben, een kind lalen zuigen; (Hg.) den liegen -, (van den grond), inzuigen, opslorpen: II. o. zelfst. drinken o., drank in.; sein Essen vnd - liahen. te eten en te drinken hebben. Trinker, (-.«,m\\. Trinker) m..-in,
(-nen) v. hij, zij die drinkt, drinker ui..
driukster v.; er ist ein schlechler -, hij is een slechte drinker, kan niet veel drank verdragen; 2. Z. Sdufer. Trin.k-fah.ne, (-«) v. met eene
vlag geleekencle driukschuld v.; -fesl o. drinkgelag o., drinkpariij v.,gezelschap n. drinkers; -gasi in.gewoon bezoeker in. eener herberg, drinkebroer m.;-gelag o., Z. •fesl; -gefbs$ o. drinkvat o.; -geid o. drinkgeld o., fooi v.; -gcsell in. drinke- broer m.; •gesetlschafl v. gezelschap o. drinkers; -glus o. drinkglas o.; -gold o. vloeibaar goud o.; •haiis o. herberg, kroeg v.; -hnrn o. drinkhoren ui.; -kanne v. drinkkan v.; -lied o. drink ied o.; -lusl v. drinkliisl, lust m. tol drinken; schalt v. drinkschaal v.; •tpruch in. gezond- heidsdronk, toast ui.; -slnbe v. drink- kamer, gelagkamer v.; sur/tl v. drank- zucht v.; -süchtig bijv. uw. tot drinken geneigd, verzot op drank; -lop[ m.drink- pot in.; -lrog m. drinklrog in.; •trtgehea o. drinkeiisbakje o.; •numero. drinkwa- ler o. Trio, (-«, mv. -») o. (Muz.) drie-
steiumig muziekstuk o., trio v. Trigle, (-«) v. (Muz.) triool v„
drie verbonden noten v.mv. welke slechts de tijdswaarde van twee gelijk geteekende noten hebben. Triolett, (-(e)s, mv. -e) o. acht-
regelig versje, waarvan de vierde regel gelijk is aan de eerste, en de twee laatste gelijk aan Je twee ;ersle. Trignen, ni.mv.(Steircnk.)zeven-
gcsternle o., wagen, grootc beer m. Tripel, (-s) in., z. id. tripel, tri-
poli m. Tripel, bijv. int. drievoudig.
Trjpel-aliianz, v., z. m. (tiesch.)
drievoudig verbood o., triplc alliantie ».;
•erde v., Z. Tripel; salz o. (Scbeik.) drievoudig zout, diiezout o.; schiefer in. Iripelscluerer in.; -sletn ui. tripelsleen in. Tripeltakt, (-(e)s, mv. -e) m.,
(Muz.) trippelmaat, htippelmaal v. Tripliciren, [iripticirte, iripticin)
bedr. ww. verdrievoudigen, driemaal ne-
men, driemaal grooler maken, verdrie- dubbelen. |
||||||||||||||||||||
|
tri
|
5
|
ppelaar ui.
|
||||||||||||||||||
|
Tripp-sammet, (-(e)t) m., z.
m., Z. Tripp (I); 2. moklluweel o. Trireme, (-n) v. galei v. met
drie rijen roeibanken. Trischak, Trischak, (-(«).*)
in. of-spiel, (-(ejs) o., z. ui. brelan,
spel o. mol drie kaarten. Triseln, (Iriselle, getrisell) o. ww.
dwarrelen, malen, draaien. Trisel-strom, (•(«)», mv. -e) m.
maalstroom m.; -ivmd m. dwarrel* wind ui. Trisett, Tresett, (-(e)s, mv. -e)
o. spel o. met 40 kaarten tusschen 5
personen. Trisis, Trismus, (onb.)m.mond-
kli\'lll V.
Trismegistus, (onb.) m. Mercu-
nus in. der tgypleuareu; (l)rukk.) miil-
delhare kanonletlcr v. Trisse, (-n) v. (Zeew.) blinde ge-
scliulslijn v. Trissüll, (trisste, gelrissl) o. ww.,
ra. h. de blinden brassen. Trist, bijv. nw. treurig, bedroefd.
Trisur, (-*n) v. lijst, versierde
lijst v. Trisyllabum, (onb.) 0. driclet-
lergrepig woord o. Trtterno, (-n)v. driemaal in drieën
verdeeld blad o. Triton, (-s. mv. -en) m. (Fabelt.)
Triton m., zeegod in.;-.«/iorno., schnenke
v. teetrompet v.; 2. aininonshoren 111. Tritt, (•(«)*, mv. -e) in. Ired, slap
gang in., schrede v„ Z. Schril!; einen siclieren - Itaben, een vasten Ired heb- ben; einen schweren, leichlen - haben, zweren, lichten stap hebben; einen fal- schen - tliun, een verkeerden slap doen; jemn. einen - geben, een schop m. ge- ven; 2. verhuogde zitplaats v.,optred m„ zeel v.; 3. trede »., dorpel in., Z. Stufe; (voor eene deur), drempel, dorpel in.; (aan eene koets), optrede v., (Wev.) Z. -brell; (van eene piano), pedaal o.; 4. lied, voetstap, indruk 111. van den voet; (Jachtw.) 9poor o.; -brelt, •breltchen 0. (Wev.) Ireeplankje v.; -eisen o. vosseu- val v.; -Aar/e v. pedaalbarp v.; -kolz o. |
||||||||||||||||||||
|
Tro.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tro.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
1264 Trö.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Trymmelchon, (verkl.) o. trom-
mellje o. Trommelei, (-en) v. getrommel,
geraas, getier, gestomrael, aanhoudend en vervelend trommelen o. Trommel-feder, (-n) v. (Uurw.)
(rouiiiielveer v.; •/«// o. troininelvel o.;
(Uullk.) (in het oor), trommelvlies o.; -/<><// in. trommelvisch m.; -huut v., Iiautchen u„ Z. •/ell; -höhte v. (Onllk.) |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Trgd(e)ler, (-«. mv. Trddeler) m.
uitdrager, klecrenkooper m.; 2.1..Tründ- ler. Trödelfrau, (•<») ». uitdraag.
ster v. Trödelhaft, bijv. nw., z. tnndel-
ha/l.
Trödelhaftigkeit, v., Z. Tran-
delei.
Trödel-kram, (-(e)«. mv. -e) m.
nildragerij v., uildragerswinkel, oude-
kleerenwinkel m.; -leute mv. uitdragers, kleerenkoopers m. mv.; -mann va. ml- Irager, oude-kleerenkooper ui.; -markt il. oiide-kleereninarkt, voddeniuarkt v. TrQdeln, (Irödelle, gelrödell) o.
ww., in. ft. uitdrager zijn, oude klceren koopen en verknopen; 2. Z. trdndeln. Trgdel-ordnung, {-cn) v. ver-
ordeuiug, wet v.op de uitdragerij; -uaare
v. oude kleeren o. mv., oud ijzer o. &, Z. -kram; (Volkst.) Z. Trandelei; -weib o., Z. Trnllerin. TrQdler, (-.«,mv. Trodler) m„ -in,
(-nen) v. uitdrager, oude-kleerenkooper ui., oitdraagsler onde-kleerenkoopster v. Trog, (-(e)s, mv. Tröge) m. Irog,
baklrog in.; (liiet.) bak m. waarin het metaalerts van de aanhangende aarde ge- zui verwordt; ((iruv.) lade v.; (Art.) kist. Trög(el chen, TrQglein,(ver-
kl.) o. trogje, linkje o.
TrQgkahn, (•(«)*• rav. -e) m. uil
een boomstam gehouwen boot, kano v. Troglodyt, (-en, mv. -en) m.hnl-
bewoner in, Trygscharre, (-n) v. tmgkrab-
ber m. Trokar, (-J, mv. -e) m„ Z. Trocar.
Trybach, (-bach(e)s, mv. -bache)
in., Z. liies:bath. Tryll-blume, (-n) v. botranon-
kel. knol bloem v. Trylle, Trulle, (-n) v. (Volkst.,
lig.) dik vrouwspersoon o., schommel m. Trollen, {iroüie, getrollt) o. ww.
m. s. (genieeni.) voortsukkelen, voort- rollen; 2. wed. ww. sich -, heengaan, zich uit de voelen maken, zijne biezen pak\' ken. Trollflsch, (•<?», mv. -e) in.. Z
Pollfivh.
Tromba, (-s) v. trompet v.
Trommel, (-n) v. trommel, trom,
kelellroin v.; die - schlagen of rühren, Z. Irnmmetii; (Muz., Krijgsw.) grosze groole trom v.; kleine -, kleine trom, tamboerijn v.; (Onllk.) Iroinmel v. (van hel oor; (liord.) borduiirraam o.;(Jacht w.) nelzak m.; (Kookk.) kollietrominel v.; (Landb.) (van eene zeef),hoepel,zeef rand m.; (Uurw.) trommel v.; (Zeew.) (van de gangspil), kop m.; (Volkst.) zur - muss man pfeifen, men moet zich naar de omstandigheden schikken. Trommel-bass, (-es. mv. -e) m.
Iroiiimelbas, eentonige bas m.; -bauch
in.(gemeenz.) dikke buik,gespannen buik in.; (Gen.) door de windwalerziicbt op- gezette buik m.; -blech o. Irnmiuelkoper o.; \'boden m. bodem ra. eener trom, troiniiielbudein m. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
dan brood ; eine -e Mahlzeil, droog maal
o. zonder drinken; 2. -er Himmelslricli, droog; (Kalh.) -e Messe, mis v. zonder inzegening; (lig.) -ej Vieh, droog, geene melkgevend vee; dtese Kuh sleht -, deze koe slaal droog, geefï geene melk; 3. droog, koel, ernstig, onverschillig; jem. • empfangen,koe\\, onverschillig, niet har- telijk; -er Gegenslanit, dor, niet boeiend, droog; 4. -e Vergoldmg, vergulding in het vuur; (Schild.) -e Farbe, pastelkleur v.; (Mol.) der -e Fall, gedeelte van de vang dat niet in het water komt; (Uerg- w.) die Erze • pochen, droog vergruizen; (Hand.) -er Wecktel, wissel aan eigen order. Trockenbeerwein, (•(«)«, nu.
•e) ui. sect, sec, kostelijke wijn m. uit gedroogde druiven, zoete wijn m. uit Spanje en van de Canarische eilanden. Tryckono, (-n) v. droog jaarge-
tijde o.; 2. (Zeew.) droge o., zandplaat v.; 3. droogheid, dorheid v. Trge kon-gom aldo, (-gemaldes,
tai.-gi malde) o.pastelschilderij v.;-haus o. (Giet.) drooghuis o.; -lmulig bijv.nw. met droge schil o( drogen bast. Tryekenheit, v. droogte, droog-
liiMil v.; (van den grond), dorheid v,; ((jen.) (van de oogen), droogheid v„ gebrek o. aan traauafscheiding v.; (van een land), dorheid,onvruchtbaarheid v.; (van een mensch), koelheid, onverschil- ligheiil, lauwheid v. Trocken-herd, (•(«).«, mv. -c)
m. drooghaard m.; -hftlse v., Z. -haul;
•kamnier v.(Zeemt.) droogkamer v.; -/c- guny v. (Landb.) droogleggen, drainee- ren o.; -machen o., Z. Trocknung; -locli o. loodrecht geboord gat o. tot liet doen springen van rotsen; -mater in. pastel- schilder ra.; •malerei v. paslelschildercn o.; -ofen in. droogoven m.; -mauer v., zonder ka Ik opgetrokken muurm.;-;)(ar/e v. droogplaat v.; -plal: in. droogplasts ».; •slaiige v. droogslok m.; -trommel v. (huikin.) droogtronimel v.; •pockwerk |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
iromii
|
10
|
ielhulle v.; •kasten m. lrouimel-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
kast v.; -kl\'ippel va., Z. schlayet.
TrQmmeln, (Irommelle, getrom-
mell) o. ww., in. h. trommelen, op de trom slaan, de trora roeren, de rofl\'el slaan; (flg.) nufjem. -, iein. len speelbal maken; il. (van dieren), Z. fauclien; 2. bedr. ww. Feiterlarm -, trommelen omdat er brand is; einen Marsch -, slaan. Trommel-saite, (-n) v. (Omlk.) trominelvlieskoord o., snaar v. van het
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
tro
|
D2B
|
mmelvlies o.; 2. Z. senne; schlag in.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
iroiumelslag m.; nul dem ertsen -, met
len eersten troinraelslag; 2. etw. bei — bekannt maclien, met slaande trom be- kend maken; 3. trommelen, getrommel o.; -sclllagel ui. Iroiuiiielslok in.; -scltti- ger m., Z. Trommler; -schnüre v. mv. liomuielsiiaren v.niv.;-se««ev.snaarv.on- deraan de trom; slock m., Z. sclilagel; (Zeew.) vlaggeslok ui.; sucht v. wiud- zucht,troiniiielziicht v.;-taube v,maand- duif, iromiiieldiiif v. TrQmmler, (-», mv. Trommler)
in. Iroiniiielsiagei\', tamboer in. Trompetchen, Trompet-
lein, (verkl.), iroinpetje o. Trompete, (-n) v. trompet, *chaif-
trompel, bazuin v.; die - of auf der - blusen, de Irompet blazen; (Org.) - of •nwerk o. kromhoren ui.; (Uullk.) die Euslacliisclie -, Kustachiscbe buis, ver- bindiugsbuis v. lusscben de lrommel- liolte van bet oor en de keel; it. Z. Hut- lertrompele; (Kat. hisl.) naaldviscli m. Trompeten, (irompefe/*, getrom-
pelel) o. ww., in. A. de Irompet blazen, irouipelteii, de trompet steken. 2. bedr. ww. cim Sluckclien -, op de trompet bla- zen. Trompeten-baum, (-baum(e)s,
mv. \'bauiitej ui. Irouipellioulbooiu in.;
•Héter ui. irompelblazer,trompetter in.; • blttme v. trompelbloein.bigoiiia i.;-ende o. (Uutlk.) trouipeleiiiile o.; -geschmet- ler o., Z. -ru/; -muskel in. lrouipetler- <pier f,;-regtster(ueik) o.,-zug m.krom- lioren io.;-ruf ui.ironipetgeschal,steken o. der trompet; -röhre v. trouipelbilis v.; •schalt ui., Z. -rttf. Trompetenschlundkopf"
muskel, (-i, mv. -n) m. (Uutlk.) iroinpetspier, spier v. die van de Iroin* pet van Kuslachiiis naar het slokdarm- hoofd loopt. Trompeten-schnecke, (-n)
v. trouipetsclielp, horenschelp v.; -stosi in., Z. -ruf; stick, -slückchen o. mu- zieksluk(je) o. voor de trompet; -lon ra. geluid o. der trompet; -i\'0uc< ra. lnun- pellervogel in., Braziliaansche trapgans v. Trompfltar, (-i, mv. Tromptler)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
16
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. stampmolen m. voor zuiver brekenil
erts; - tieh o. vee o. dal droog is, geen melk geeft. TrQcknen, (Irocknetc, getrocknet)
e. ww., ui. h. drogen, droog worden: es hal schnellii ieder getrocknet, het is weer spoedig droog geworJen; II. bedr. ww. drogen, opdrogen, droogmaken. nfdro- gen; die Hinde -, afdrogen; (Bergw.) bel water uilsclieppen k. -d, opdrogend, bel water wegnemend. Trockniss, (-e) i.,Z.Trockenheil.
Trocknung, (-«i) v.,Z. trocknen,
it. dr.igmg v, Trockstook, (-(e)s, mv. Trock-
slöcke) in. keu v., irokslok m. TrG/ddel, (-n) v. kwast, troetel m.
Trydol, (-j, mv. Tridel) m. rom-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
mel in., pr
|
8
|
ullen ui. mv., boel ».; 2. uit—
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
dragcrij v., iiitdragershandel ra.; 3. (Slu-
denl.) grap, gril v. Trodelbude, (-n) ». uildragers-
winkel m. Trodelei, (-en) v. uitdragerij ».;
2. Z. Trandttei. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tro. 1265
|
|||||||||||
|
Tro.
|
|||||||||||
|
Tro.
|
|||||||||||
|
TrQSt-quelle, (-n) v. bron v.van
Iroost, trouslgrond ui.; -t,,ruch ra., Z. •uorl. TrQStung, (-en) v., Z. Imslen; 2.
/.. Trost (I); 3. geruststelling v.; il. ze- kerheid v., borg toch I in. Trgst-voll, bijv. uw. troostvol;
-uorl o. troostwoord o., vertroostende uitdrukking v. Trott, (-(e)s) 111., z. 111. draf ui.;
sein l\'/eul dat - yehen lassen, laten dra- ven, 111 den draf laleii loopen. Trgste, (-/i) v. (veroud.) wijnpers
v., /.. heller. Trgttel, {-t, inv. Trollel) m. idi-
ool 111., Z. Hrelin; \'2. Z. \'[roddel. Trgtte(l)n, trottjreu, (irot-
!e(tje, yelrulU\\l)l en Irollirle, Irolmi)
o. ww., 111. h. en .s. kort draven, 111 een korten draf gaan. Trgtten, {trotlete.getroltel) o.ww.,
Z. kellern. TrQtter,(-i,mv. 7Vo/(er)m.(wijn)-
perser 111, Trgttganger, (-gen, mv. -iyer)
111. persoon 111. die 111 een draf gaal,
paard o. dat draalt, draver lil. TrotZ, (-e<) m„ z. 111. stoutheid,
stoutmoedigheid, trulscliheid, laatdun- keuheid v.; \'j. weerspaiiinglieid v\'., »er- zel o., tegenstand 111., koppigheid, eigeu- ziiiuigiienl, hardnekkigheid, inibuigzaaiii- heid v.; jemn. - bieten, tem. weerstand bieden, Uotseeren, braveeren; uus - etw. iltun, uit iuoedwilliglieiil;jeitfi. zu •,zum •e etw. Ihtm, ten spijt van iem. iels doen; II. voorz. (met den 2eu of öeu nv.)
(lig.) in weerwil van,ondanks, i,ielle- geustaaiide, 111 spijl van; - allen of ulier \\ orslctliinyen, in weerwil \\aii,ondiniks; - scines yegcbeneit II or/es,uiellegeuslaaiide. Trgtz-auge, (-s, mv. -«) o. trol-
sche, laatdunkende blik m.; -bulen o. irolseeren o. Trgtzen, [trolzie, getrotzt) o. ww.,
III. II. jemn. -,iem, Irolseeren, weerstand
bieden, zich verzeilen legen; dem Tude, der Ge/ahr -, Irolseeren; er 111II nuck -, hij wil nog tegenstribbelen; blotz urn zu -, uill er es nicht Hum, alleen uil hard» uekkigheid &; nul jemn. -, boos zijn op; uu f etw. -, trolsch zijn, zich laten toor- slaau op. TrQtzer, (-s, mv. Troizer) m.,-in,
[-neii) v. trut se li menscli, trolsche man
111., trolsche vrouw,laatdunkende 111.en*.
Trgtzgesicht, (-(e)*, mv. •«•)
o. Irolsch gelaal, laaldllllkeild uiterlijk o.
Trgtzhaft, trgtzig, (-er, -st)
hijv. eu b. ilriosl, stout, lermelel, weer-
spaiinig, hoogmoedig, trolsch, laaldun- keild, hardnekkig, hoofdig, eigenzinnig; ein -et Genekt mar hen, een stnursch ge- zicht zeilen, iem. nijdig aanzien; - reden, op lioogen loon spreken. Trgtz(ig)lich,lnjv.en b.,Z. Irolzig.
TrgtZ-kOpf,(-tiv^e;s,mv.-/,(i/i/e)
111. slijflionr.lig, eigenzinnig persoim 111., Z. Troizer $•; er tsl ein —, hij is een sljjfkop in.; •kbpfehen (verkl.) o. siijf- hoofdig kind o.; —/»\'>ƒ>/("(/ bijv. uw. weer- spanuig, stylhoufdig, eigenzinnig; -muuf 80 |
|||||||||||
|
nw. druipsteenachlig, drnipstecnvormig;
•wanne v. (Landb.) leklrog 111.; -uein 111. lekwijn in.; (Wijug.) Z. Ausbrucli. Trophae, (-n) v. zegeleeken o.,
Iropee v. Trgpikvogel, (-vogelt, mv. -ro- yel) 111. vogel 111. uil de keerkringslandeii.
TropholOgie,v.,z. m. leer v. der
voeding, voorgeschreven leefregel in. Tropisch, bijv. en b. (Aardr.) lol
de keerkingeu behooreod,lropisch;(Ued.) figuurlijk, overdrachtelijk. Tross, {-et, mv. -e) in. (Krijgsw.)
legerlros, legerlrein 111., bagage v.; 2.hen- de, hulde v., troep, hoop 111., gespuis o. TrOSS, (-<m, iuv.-eol-e«)iii.(Zeew.)
boegliju v. Tross-bube, -junge, (-«, mv.
-11), "knecht, (•(«;«,uu. -e) ui.lros- joiigeu, legerknecht, treinsoldaat ui.; •pferd o. paard o. vuu den bagagewageu; •teugen 111. bagagewagen 111. Tr03SWeise, bijw. (Zcew.)als eene
boegliju, boeglijusgewys. Trost, (-(e).«, mv. -e) m. troost ui.,
veriroosliug, opbeuring, verlichting v.; lemn. • zutprechen, iem. troosl loespre- ken, trachten te troosten; dat ist eailet- diger -, dal is geen groole iroost, ver- llcliliug, voldoening v.; 2. bet -e sein, bij zijn verstand zijn. TrQ3t-amt, (-aml(e)s.m<i.-amler)
o. helrekking v. van (zieken)trooster; •arm bijv. nw behoefte aan troost heb- liende, weinig troost geiende. TrQStbar, bijv. en b. irooslbaar.le
troosten, gevoelig voor Iroost; -keit v. Irooslliaarlieid v. Trgst-bedürftig, bijv.nw.troost
behoeieud, behoefte aan troosl hebben-
de; •bedirfligkeil v. behuelle v. aan iroosl; -begieitg hijv. nw. Iroost veiïau- geinle, tinoslziiekend; •brief 111. lroosl- bnef, brief 111. tot veriroosliug. Trosten, (tröslete, getrittel) hedr.
ww. Iroosleu, vertroosten, opbeuren; über etw. -, Iroosleu over; -d, Z. trö\\l- tuit; 2. wed. ww. sich in, nut Goll -, zich Iroosleu; sich >nil einem Gedunkeii -, zicli troosten met; il. \'/.. getrótlen. Trgster, (-«,oiv. Trbtter) ui.,-in,
(-nen) v. trooster, vertrooster ui.,lrousl- sier, verlrooslster v.; (II. S.) Trooster, II. ijcest m.; (geuieeuz.) aller; oud hoek, Z. Scliarleke; (Scherts.) slok m. hui iem. af te ranselen. TrQSt-fahig, hij v.nw.vat baar voor
troosl; -grber 111., Z. ïrösier; -gedunke in. troostende of troostrijke gedachte v.; • gedicht o. Irooslgedlchï o.; -geld o., Z. Sehmeri(en)geld; -grund m. irouslgrund 111., veriroosliug v ; -telue v. troostende leer v. TrÖStlich, bijv. en b. vertroos-
lend, gemsistellend, verblijdend,troosl- rijk, iroosleud; dat isl eben nicht seltr -, dat is uu juisi mei zeer verblijdend; -c Sacltrichl, verblijdend; -kcit v. verlroos- lende o. TrQStloS, bijv. en b. troosteloos,
hopeloos, zonder bulpiniddelen, zonder vrienden, verlaten. |
|||||||||||
|
m. trompetter, Iroinpelblazer, horenbla-
zer m. Trompeter-blume, (-«) v.
trnmpethloeiii, bigonia v.; -fruu v.lrom- pellcrsvroiiw v.; \'gang ui.galerij v., om- gang 111. van een toren, waar de loren- waehler blaast; -mar>cli 111. lrompciter- niarsch 111.; •musket va., Z. Trompeten- musket; \'pjeri o. Irouipelterspaard u.; •stiick o., Z Trompelensliick. Tropo, {-n) v., Tropus, (onb.,
inv. Jrojicu) in. (Aarilr.J keerknngs- streek v.; i. (Keil.) figuurlijke, o*er- drachlelijke uitdrukking, trope ». Trgpenlander,o.uiv.keerkrings-
laudeii ci. 111 v. Tropf, (•(<)*. mv. Tröpfe) m. kwast,
sul, sukkel, sluiu|ier, slakker(il) 111.; \'2. dender -, arme uroiuincl; yuler -, goede sul 111. Tropf-achat, (•(«)*, mv. -e) ra.
druipslcenaclitige, witte agaat m.; -bud o. droinb.id, stortbad o. Trgpfbar, bij», en b. vloeibaar;
•keil 1. vloeibaarheid v. Trgpf-bernstein,(-(e)s,inv. •*)
111. trosvormige barnsteen 111.; -brett o. lekplank v. Tröpfchen, Trgpflein, (ver-
kl.) o. dropje, druppeltje o.
Trspfeln, (Iröiifelle, gelrbjifell) o.
ww. vun einem Gewölbe lierub -, drup- pelen, 111 droppels neervallen; (van den neus),druipen;(van den regen), es lröp- lelt, hel droppelt, hel regeul niet hard; •1. doen druppelen, 111 droppels doen neervallen; etw. voneiner Armei-, eeuige droppels afgielen; eute Eszenz in eiue Waadt -, laten druppelen; (Spr.) Hels - kölilet den Slem uut, de aanhouder wiul. Trgpfen, {Iropfte, getrofft) o.ww.,
ID. h, druppelen, droppelen, 111 droppels neervallen, \'L. tröpfeln; (van druiven), vloeien; (van daken, booineu &), dl ui- pen; diefiasetri>i\'jl 1I1111, zij 11 neus druipt; \'1. bij droppels doen neenalleu, iudrnp- polen. TrQpfQn, (-s, inv. Tropfen) 111.
droppel 111.; (Apolh.) vocht o. dat bij droppels wordt toegediend; er Irmkl kei- neii - Wei», hij drinkt geen droppel id volstrekt geen wijn; 40 alinlicli wie ein • dem uiidrni, gelijkend als twee drop- peleu waters; ent - int Meer, een drop- pi\'l aan den emmer; 2. doorschijueud kogeltje of bolletje o.; (Nat. lust.) tij— ger 11;., lijgerslak v.; -full in. drop 111., doorzijpeling v.; il. leksteen 111. TrQpfenhaft, bijv. en b. sukkel-
achlig, suiaclihg. Trgpfeawoise, bijw. droppelsge-
wijs, li;, droppels, 111 droppels.
Tropf-glas, l,•ijlunes, inv. -giiser)
o., Z. Gtastivp/en; -hurz o. droppelvor- mig hars o.; -kraul o. iiiuiirkriiid, glas- kruid 0.; 2. mannelijk va ren kruid o.; -»use v. duipi.eus 111.; •na\'ia hijv. uw. eeUilrui|ineushcbiieiide;-/>/\'an\'iev.(i;iel.i lekpan v.; -reyen ra. regen m. die bij droppels neervalt; •ichwefel m. drui- pende zwavel v.; slem 111. druipsteen, leksteen ui.; —artig, —fönnig bijv. |
|||||||||||
|
1266 Trü.
|
||||||||||||
|
Tm.
|
||||||||||||
|
Tru.
|
||||||||||||
|
o. (geincenz.) nijdig gezicht o.; -rale v.
laatdunkende rede v.; sinnig liijv. BW., Z. \'kipfig; -tlein m. hij hot kopersmel- Ion ontstaande melaalmassa v.; -winkel in. prmlhoekje o. Troubadour, (-«, nu. -s) na. I\'ro.
vcncaal^cli dichterm.der middeleeuwen troubadour, minnezanger ui. TrUbe, (-r, -") bijv. en h. -» Wat-
ter, troebel, niet helder, niet klaar; -.< Glas, dof; - Augen, dof; - Lufl, -r llim- snel, donker, «omber, betrokken, nevel- achlig; 2. (van een spiegel), beslagen, dof; - werden, dof worden, beslaan; it. (van bet weer), betrekken, betrokken worden; (ton edelgesteenten), dof; (fig.) niet opgewekt,niet vroolijk, treurig,som* ber, zwaarmoedig; - Gedanken, somber; II. o. lelfsl. das - im iVeiiie, droesem ui.; im -n isl gnl fechen, in troebel water is goed visschen; III. v. zelfsl. die -, Iroe hole, sombere o., somberheid v.; die - der Lufl $• machte <}\', de sombere, be- Irokken Inclit &; il. die -, somber, don- ker we(d)er o.; 2. (Bergw.) troebel water n. Trijben, (triibte.gelriibt) bedr.ww.
rillen Spiegel -. den glans doen verliezen. dof maken, d.ien beslaan; (fig.) Weia -, troobnlig.drabbig doen worden of maken; jem. -, sloren, hiiiiloren; "2. wed. ww. sich -, betrekkon, donker worden,troebel worden; (van hot gelaal),betrekken,som ber zien; (van don hemel),belrekken.don ker worden; (van het we(d)er), betrok* ken worden, somber «orden; (van een spiegel), beslaan, dof worden. TrÜbGI", (-s, mv. Triiber) m. hij dio
troebel maakt &, Z. tiiiben. Trübheit, v., z. m. onklaarheid
drabbigheid, troebelheid v. Trüblich, bijv. uw. meer of min
troebel, Iroebelachtig. Trübniss, Trübsal, (-(e)*. mv.
-c) o. en (-e) v. droefheid, treurigheid v., bedroevende, ongeluk o., ramp v., le- genspned in. Trübselig, [-er, -st) bijv. en b.
droevig,tronrig, beklagenswaardig,ellen* dig, nooill\'itiig, jammerlijk, rampzalig (van don lijd), ongelukkig; -er Gedanke. droevig, somber; -keil v. droefheid, Ireu* righeid, ramp v. Trijbsinn, (-(e)s) m., z. m. droef
geestig hoof, zwaarmoedig beid,ncerslach- ligheid, gedruklheid v. Trubsinnig, (*er, **/) bijv. uw
droefgeestig, zwaarmoedig, neerslachtig terneergeslagen, gedrukt; (lig.) brom- mig, ontstemd, wrevelig. Truche, Trucke, (*») v., Z
ïruhe.
Trucbsess, (-e»,mv. -en) m. (ver
oud.ï oppci voorsuijilcr m. aan het hof
\'2. schatmeester, archiefbewaarder ui. Trude, (-n) v. wijze vrouw, heks
tooverkol v. Trudel, (•*, mv. Trudel) o. lorren,
prullen v. vin., ouderkleeren o. mv., Z. Trödel. Truffel, (-«) v. (PI.) truffel, aard-
noo! V. |
Trummer-aohat, (•(«)«, mv.-e)
ni. kalkaSrdigc kwartsagaat in.: -arlig
bijv. nw. uit verwecring, afschilfering, afbrokkeling ontstaan; (l\'l.) op of aan oude muren groeiend; -gesteino. (Aardk.) samenhoopsel o. van verschillende stof- fen:2. brocatella o.,k»lkaardig marmer o. Trümnierhaft, bijv. nw. in puin-
hoopen, als een puinhoop.
Trümmer-haufen, (-naufent,
inv. -havfen) in. puinhoop in., hoop ni.
puin; -porphgr m. kalkaardig portier o.: slfick o. schilderstuk o., schilderij v. waarop een puinhoop is afgebeeld. Trumm-erz, (-cs, mv. .e) 0. erts
o. uit overblijfsels; ->clieit o. (Muz.)
snaarinstrument o. dat den klank ecner trompet nabootst. Trumpf, (•(«)«, mv. 1\'rümpfe) in.
(Sp.) troef, troefkaai t v., troefblad o.; - f ordent, troef vragen; - spielcn, troef spelen, troeven; Tre/fel ist -, klaveren is troef; etnen - dorauf setzen, er eene troef op gooien; (lig.) door een kernachtig gezegde bevestigen; (lig.) Z. Irumpfen (jem.). Trumpf-blatt, (-biaii(e)s, mv.
-blütler) o. troefkaarl v., troefblad o.; •bulie m. troef boer ui. Trümpfclien, Trümpflein,
(verkl.) o. troefje o., lage troefkaarl v.
Trvimpf-dame, (•») v. troef-
vrouw v.; -daus in. Iroefaas o.
Truinpien, (Irumpfe, getrumpfl)
bedr. en o. ww., m. k. (Sp.) Iroef spe- len, troeven, met troef nemen; iTig.);\'em. -, iein. troeven, doorhalen, zijn vet geven. Trunipf-farbe,(-n) v. troelkleur
v.; •(rage v. iroefvraag v.. troef vra- gen o. Trunk, (•(«)*, mv. -e) m. dronk,
slok :n., leug v.; einen - Ihun, drinken, een slok nemen: au( Einen - ein Glas ausleeren, in eene leug 4 leegdrinken; 2. dronkenschap v.; 3. Z. Trunk. Trunken, (-or,..«/) bijv. en b., Z.
belrunken; (lig.) van t\'reude, l.iebe d/- -,
dronken van, builen zich zelve(n) van &; for Schla/ -, slaapdronken, door den slaap bedwelmd; (Spr.) - gesündigl, nü-lilern gebüszl, wat uien in dronken* schap breekt moet men nuchter betalen. Trunkonbold, (-(e)s, mv. -c)
in. droiiKaanl, zuiplap, zuiper ui. Trunkenhtfit, v., ?.. m. drnnken-
schap, licsclinnkenheid v.; 2.bedwelming v , roes ni.;(fig.) geestdrift, vervoering v. Trunkenweizen, (-s) m., z. m.
bedwelmende herrik v. Trunkfrei, hijv. nw. in eene her-
herg vrijgehouden, vrij van hel gelach. Trapt», ("(«)*• ,nv- -«) •"• ir«eP
m., benile, menigte v.; ein - Soldaten,
troep in., menigte v.; - Hiuber, roover- bende v.; 2. (veroiid.) ifdeeling v., ba- laljon, cscadron o.; ein - Yieh,kudde v.: • Dienen,zwerm in.; (lig.)(volks)hoopm. Truppchen, of Trüppchan,
TrÜPplein, (verkl.) o. troepje o., kleine Iroep in. Truppc, (-n) v. (gcnieenz.) gezel-
schap o., troepje o., groep v.;(Tooneelk.) |
|||||||||||
|
Trüffel-hund, (•(«)», mv. -c) m.
hond ui. die afgericht is om truffels te zoeken; -jagd v. opzoeken o. der truffels; •jïger, sucher in. tniffelzoeker tn. Trug, (-(e)s, mv. -c) ui., Z. Belrug;
it. Z. Tauschung. Trug-bild, (•(*)*, mv. -er) o. bcr-
«enschim v.. schijnbeeld, spook, spooksel o., schim, schijngoslalte v.; •eaden: v., Z. -schluis; -dolde v.loos scherm o.;-dol~ denblülhig bijv. nw. kruinachtig, scherm* d ragend. Tl\'Ügen, (trog, getrogen) o. ww.
onr., in. k. en bedr. ww., Z. belrügen; \'2. in de dwaling brengen, doen dwalen; das kann nicht -, dat kan niet missen, niet anders. Trüger, (-«, mv. Trdger) in.. -in,
v.,Trügerei,(-c») v.,trügerisch,
bijv. uw., Z. Hetrvger $-.
Trugerfüllt, bijv. en b. nnslei-
dend, vol bedrog, begoochelcnd, bedrie* genil. Trug-fttgig, bijv. nw. (Krist.) af-
wIjkend gevormd; -gemilde o., -geslall v. zinsbedrog o., begoocheling, mislei* ding, spookgeslalto, hersenschim v.; -ge- icebe o. aaneenschakeling v. van bedrie* gerijeu; -grnnd m. bedrieglijke grond. scbijngrond in. Trughaft, bijv. nw., Z. trüglick.
Trijglich, (-er, -tt) bijv. en b.
(van het weder), bedrieglijk, onstaud- vasiig, veranderlijk; der Sihein isl -, de schijn bedriegt; -cr Mensch, bedrieglijk mensch, bedrieger; 2. misleidend, be- goochclend; -keit v. bedrieglijkheid v., bedrieglijke o., schijn in. Trug-los, bijv. nw. tonder bedrog,
zonder bedriegerij, oprecht, openhartig; •lotigkeit v. oprechtheid, openhartigheid v.; saehe v. bedrieglijke zaak \\.;-sat: m. valsche stelling v.. drogreden v.; sinn m. bedrieglykbeid v.;-spie/o.bedrieglijk spel o.; slosz ni. (Scheriuk.) geveinsde stool, looze stool in.; \'tchlutt m.valsche slnilrede, verkeerde gevolgtrekking v.; •toll bijv. nw. vol bedrog, vol bedriegerij; •rorsleliang f.bedrieglijke voorstelling v., bedrieglijk denkbeeld o.; -iiw/r o. bedrie* gerij, dwaling v. Truhe, (-«) v. kast, lade v.; 2. maal
v. van 20 val kolen; (geineenz.) etie.in die langen -n legen, op de lange haan schuiven. Trühlein, (verkl.)o.ka«ije,lusije o.
Truhenmeister, (•meitlert. mv. •meister) m. rentmeester m. van een
riddergocd. Trümeaii,(-.*,mv.--) o. (Bouwk.)
vonsu rpijler in., penant o. Trumm, (-(e)s, mv. Triimmer) m.
en o. brok m.,sluk o.;(van eene kaars.cen draad &), eind, stok o., overblijfsel o.; (Bergw.) smalle, lange streep v. erts; it. arm, lak in. van eeno groole ertsader; 2. (gewoonl. mv. Trümmer) puinboopen in. mv.,overblijfselen o. mv.; (van een schip), wrak o.; (van een huis), puin o. .afbraak v.; 3. overschot o. Trummer, (--, mv. Trummcr) m.
kleine druif v. uit Tirol. |
||||||||||||
|
Tul. 1267
|
|||||||||||||||||
|
Tuc.
|
Tüc.
|
||||||||||||||||
|
Tuch-fabrik, (-en) v. lakend
briek v.; \'fabrikant m.lakenfabrikant m.; •farber m. lakinverver m.; -gaden m., •yewölbe o., Z. -laden; -haile v. Iaken- h.il v.; \'handel m. lakenhandel m.;-hind- ler m. lakenkoopman in.; \'handlang v. lakenhandel m.; 2. lakenmagazijn o.; •boten v. mv. lakensche broek v.; -kleid o. lakensch kleed o.; \'knappe in. Iaken- weversjongen m.; \'knecht m. (Jachlw.) knecht, jager m. die de netten spant; kralze v. lakcnweverskaarde v.; -kra- tzer va., Z. -ranher; -laden m. Iakenwin- kel m., Z. -handlung (2); \'lappen m.mv. (Jachlw.) nellen o. mv.; -leisle v., Z. Anschrole; -macher m. lakenwever, la- keulabrikant m.; -macherei v. Iakenwe- verij, lakenfabriek v.; -macliermeisler va. lakcuweversbaas m.; \'tiiucherttuhl m. Ia- kenweversstoel m.; -manlel m. Iaken- schc mantel m.; -manufaklur v. Iaken- wcverij, lakenfabriek v.; -motle v. Ia- kenmol v.; -nadel v. doekspeld v.; -nop- per m., Z. Noppcr; -presse v. lakenpers >\'.; -rahmen m. lakenweversiaani o. om Ie lakens ie drogen; -rasch ui. sarge of serge v.; -ra/m m. raliju, nopjesgoed o.; •routier va. wolkrasser il).; -rmg m. zak* doeknng in.; -rock in. lakensche jas v., lakensche rok m.; schere v. wolsclieer- Icrsschaar, droogsclieerderssehaar v.; •se her er va. wolscheerder, droogscheer- der in.; schran in. groote boulcii droog- scheerdersroosler ui.; schrale v. z..lf- kanl m.; scheer v. schering v. van hel laken; sclucamm m.(PI.) spies» of lans- vormige paddenstoel m.; stempel ui. Ia- kensleinpel ui.; slempler in. hij die he! laken stempelt of merkt. Tucht, v., z.ui. (veroud.) Z. Tüch-
tigkeil. Tuchtig, {-er, si) bjjv. en b. dc-
gelyk, goed, solicd, deugdelijk, bruik- baar; 2. groot en sterk, Hink, ferm; ein er Kerl, tliuke kerel; ein -es Slücktirod, Hink, goed stuk; - arbeilen, Hink, degc- ijk; - priigeln, geducht, lerdeeg; ">. be- kwaam, geschikt, doorkueed, knap; -er Lehrer, bekwaam; zuetui.-sein, bekwaam zijn tol; rum Kriegsdirnsle -, geschikt; •keil v. bekwaamheid, geschiktheid, de gelijkheid, deugdelijkheid v., aanleg m., talent o. Tuch-waaren, v. mv. lakens o.
mv., lakeustoffen v. mv.; -walke v., Z. Walke; •walker m., Z. Walker; -tceber va. lakenwever ui.; -weberei v. lakenwe vcrij v.; 2. Z. -manufaklur. Tuchtigen, (tiichligle, getüchligl)
bedr.ww. (w.i. geb.) geschikt, bekwaam maken. Tüchtighaft,bijv.nw.,Z. liiclilig.
Tucke, (-«) »• ondeugendheid,
kwaadwilligheid, verborgen kwaadaar- digheid, valscliheid v., wrok in., hui- chelachligheid v., valschc streek in.; -bote ui. dwaallicht o.; -bold m. listig, valsch, verraderlijk persoon in.; spiet o. geuieene streek in. TUckiSOh, bijv. en b. kwaadaar-
dig, vaUvli, verraderlijk, boosaardig,hui- chelaclitig; - hanieln, verraderlijk, ge- |
|||||||||||||||||
|
troep m.; 2. -n mv. krijgsvolk o., troe-
pi\'ii mi. mv. Truppweise, bijw. bij troepen, bij
honpen, lroep*ge»vijs. Trusel, {•*) v- laling m.
Trussel, ïruszel, (-«) v. mor-
gcnsler, knots t. met ijzeren pennen. TrutatQren, in. mv. llongaarsche
•li< hl.\'is in. mv. Trut-hahn, (-hahn(e)s, mv.
•Iiahne) m. kalkoensche haan in.; -hihn- chen o. jonge kalkoen in.; -henne v. kal- koensche hen v.; -huhn o. kalkoen in., Z. \'halm, •henne; -hiihnchen o., Z. -hiihnchcn. Truthahngekoller, (-s) o., z.
in. geklok o. Her kalkoenen. TrutSChel, (-n) v.(Volkst.) dicke,
lustige -, dikke, vroolijke zus v. TrutZ, (-es) in., z. m. (veroml.) Z.
Trotz; 2 aanval in.; -bündniss o. aanval- leiid verbond,offensief verbond o.;-ita/- fen v. mv. wapenen v.niv. lol den aanval. Trutz(ig)lich, bijw. vermetel,
stom. Tschakc, (-«, mv. -s) m. sjako v.,
soldaten hoed in. Tsciiortukcn, v. mv. hoogge
bouwde wachthuizen o.mv. aan de link sche grenzen. TschQOkel, (-.<, mv. Tichockel) m.
(Vlijiiw.) groot snoei mes o. Tsjaiken, Saiken, v. mv. roei
schepen o. mv. op den Uonau en den
Duiester. Tuba, (-ta) v. trompet v.
Tubei\'QSG, (-n) v.luberroos.herfsl
hyaciulli v. Tubulit,(-en,mv.-e«) m. pijpvor
mige versteeiuug v. van ceue soort van planldier. Tublllus, (onb.) m. pijpje o. om
de darmen op te blazen. Tubus, (onb.) in. verrekijker, te-
lescoop m. Tuch, (-(e)s, mv Tücheren Tuche)
o. doek, laken o.; uollenes -,laken o.; u«- tjewatklus -, ongewalkl laken;liiiifeues - leinenes -, linnen o.; gebildeles,gemo dettes -, gebloemd linnen, damast, ser velgoed o ; 2. doek m., laken, kleed o., dekkleed o.; it. wrijl\'doek in.; iceisze Tücher, (van een bedj, lakens o. mv.; ï. zakdoek, halsdoek,iieusdoek, omslagdoek in.; (Jachlw.) die Tücher, jacbluet o.; (Sur.) er teilt das • un /««/\' Zipfeln [as sen, hij wil een schaap met vijf poolen hebben; mv. Tuche, soorten van laken, lakens o. mv. Tuob-art, (-n) v. soort v. van la
ken, linnen, soort v. van doek, la ken- soort v.; -artig bijv. nw. lakenachlig, linnenachtig; (l\'l.) lapvonuig; \'ballen in. baal v„ stuk o. laken; -buuni in. kleine weversboom in.; -bereiler ui. lakeufali kant in.; -bereitung v. lakenbereiding v.; -i/a« o, lakenblauw o.; -tileiche v. blee- kerij v. Tuchelchen, Tuehlein, (ver-
kl.) o. doekje o.
Tuchen, bijv. nw. lakensch, van
laken, van linnen, \'innen. |
meen; -tr Stretch, valsclie streek m.; -cs
l\'ferd, kribbebijtend; 2. (gemeenz.)haal- drapend. Tüder,(-s, mv. Tüder) m. (Landb.)
louw o. om vee in de weide vast te bin- den. Tüdem, {tüderte, gelüderl) bedr.
ww. Kiihe -, vastleggen, aanhimlen. Tuf, (-{e)s. mv. -e) va. (I.akenw.)
grnie, wollen slof, baai v„ badlaken o. Tuff, (-(e)s, mv. -e), -stein, m.
tnfsleen m. en o.; -arlig bijv. nw. tuf- teenacblig; -erde v. tiifsleciibevatlende aarde v. Tug, (-(c)s, mv. -e) m. Tiirksche
standaard in. met paardeslanrt. TugOlld, [-en) v. deugd, deugde-
lijkheid v.; 2. (van een meisje), zedig- |
||||||||||||||||
|
heid, deugdzaam
|
98
|
heid, kuischlieid v.; 5.
|
|||||||||||||||
|
(van eene plant), hoedanigheid v.
Tugond-itdol, (-«) m., z. m. adel
m. der deugd; -arm bijv. nw arm aan deugd; \'bahn v., Z. -pfad;-bund m. (Gc- scb.) genootschap o. onder den naam van Tugendbiind; -eiler va. ijver m. voor de deugd; -/eind m. vijand in. der deugd; \'freund in. vriend m. der deugd; -ge- j-\'lii o. gevoel o. voor deugd; -geselz o. wel v. der deugd, zedelijke wel v. Tugendhaft, (-er,-(e)sl) bijv. en
b.deugdzaam, eerbaar, vroom. Tugendhaftigkeit, v., z. m.
deugdzaamheid, eerbaarheid, vroom •
lieid v. Tugend-held, — in, deugdzame
man in..vrouw v.; -heuchler. — in, hij, zij die huichelt deugdzaam te zijn; -tehre v. zedeleer v., leer v. der deugden;2.voor- schrift o. der deugd; \'lehrer m. zede- meester m. Tugendlich, bijv. nw., Z. tugend-
liafl. Tugendlos,bij v.nw.zonder dengd;
•losigkitt v.gebreko.aau deugd of deiigci- zaainheid; -pfad o. pad o. der deugd; •prettiger m.hij dieoverdc deugd predikt; -rt\'ic/i bijv.nw. rijk in dengd,zeerdeugd- zaaui; II. o. zelfst. rijk o. der deugd; •reiz ui. bekoorlijke o. der deugd. Tugendsam, bijv. nw., Z. tugend-
hafl. Tugend-schein, (-(e)s) m., z.
in. schijn m. der deugd; -siiin m„ Z. •gefühl; spiegel m. (lig.) spiegd m.der deugd; stolze m. hij die zich ver\'.iefl op zijne deugdzaamheid; -eoll hijv.nw. zeer deugdzaam; -wandel in. deugdzame le- vcnswandel ra.; -tccg m., Z. -p\',ud. Tukan, (-(e)s, mv. -e) in. peper-
vreter, loekan in. Tulipane, (-n) v„ Z. Tulpc.
Tulipomanie, v., z. m. tnlpen-
z tl rilt v.; (liesch. van 11.) tiilpenhaiidel,
windhandel m. in tulpen. Tull.Tüll, (-(c)s, mv.-e) m.tule
v., netvoriiii,\' garenwecfsel o.; spitzen v. mv. liileiikaut v. Tulpo, (-«) v. tulp. v.
Tulpen-art, {-en) v. aard m. van
de tulp; 2. lulpensoort v.; -arfiu bijv. nw. tuipachlig, naar eene tulp gelijkend; •baum ui. tulpeboom in.; -blumcv. tulp. |
|||||||||||||||||
|
Tur.
|
||||||||||||||||||
|
1268 Tün.
|
||||||||||||||||||
|
Tup.
|
||||||||||||||||||
|
lulpbloem ».; -liebhaberm. minnaar, lief-
hebber in. van tulpen; -liebhaberei v. smaak va. in, verzolheid v. op tulpen; •narr va. Iiij die verzot is op tulpen; •narrheil v. overdreveu liefhebberij ol zucht v. voor tulpen, Z. Tulipomanie; •stengel m. stengel in. der tuip;(Volkst.) durch den — zu verstehen geben, grof de waarheid zeggen; -zwiebel v. tulpebol in. Tulus, (onb.) in. eelt, eellgezwel o. Tuman, (-(<0«. 0IV- -«) ">• slra"
lenkrans in , glorie v. Tumba, Tumbo, (-n) v. graf-
steen m., grafslede, graftombe v. Tummel, (-s, mv. Tummel) m.
Z. Taumel; 2. soort van beker in.; 3. Z Getümmel. Tummel-bank,(-fórite)v.(Zee\\v.)
bank v. met laden in de kajuit; -buttm in. gangspil v.; .i/nc/i m., Z. -U\'erk. Tuminolig, bijv.nw.iuimelig,dui-
zelig, Z. intuin tui; 2. haastig, woelig. Tummeln, (lummclte, gelummell)
o. ww„ in. h., Z. taumeln; 2. bedr. ww. /«m. -, oefenen, aan den gang houden; eia 1\'ferd -, afrijden; it. doen zwenken, laten galoppeereii; 3. wed. ww. snit mit jemn. herum -, worstelen, vechten, dar- telen, spelen, stoeien; it. sich -,zich haas- ten; tomm.lummte dic/i.\'.koni.haasluwat! Tummol-platz, {-platzes, mv.
•platze) m. (Kijk.) strijdperk, worstel- perk o., rijbaan, speelplaats v.; it. slag- veld, oorlngstnoneel o.; -$allela\\. (Kyk.) zadel in.voorderijbaan,heelzadel,koniiik- lijk zadel in.; -werk o. vastgeslagen dijk- grond in. Tummler, Tummler, (-s, mv.
Tummler en Tummler) in. (Kijk.) ia de rijbaan afgericht paard, gedresseerd paard o.; 2. (Nat. hisl.) dolfijn m.; it. zeevar- ken o., bruinvisch ui.; 3. - of Tummel- liiittif, tuimelaar m. (eene duif); 4. soort van beker in.; 5. (Zijdeh.) Tummler, schecrstok m. Tümpel, (•*, mv. Tiimmel) in. knik
»., plas ui. Tumpholz, (-es) o., z. in. (Kuip.)
duighout o. Tumult, (-(e)s, mv. -e) m. (gc-
mcenz.) leven, geraas, tumult, gerucht o., oploop in., opschudding v., gelier o.; (lig.) (van hartstochten), geweld o.; 2. Z. Aufruhr. Tumultuant, {-en, mv. -en) va
oproermaker, geweldmaker, raasbol, le- venmaker in. Tumultuarisch, bijv. en b. op-
roerig, muitziek, razend, tierend, geraas* makend, onstuimig. Tumultuircn, (tumultuirte, tu-
multuirt) o. ww., m. h. leven veroorza- ken, geraas maken, een oploop doen ontstaan. Tüncharbeit, (-e»)o.,Z. T(mch-
werk. Tünohe, (-«) v., Z. lunchen; 2.
melk v.; il. witsel o.,pleisterkalk v.; (lig.) vernis, blankelsel o. Tünchen, (tünchte.getüncht) bedr.
ww. witten, met kalk bestrijken; (lig.) blanketten, kleuren. |
Tüncher, (-s, mv. Tüncher) in
witter, pleisteraar m.; il.kladder, knoeier in.; il. schijnheilige in.; -arbeit v. wit- wcrk. pleisterwerk o. Tüncher ei, (-en) v., Z. lunchen;
2. (Schild.) kladschilderen o., kladscbil* derij v.; (fig.) Z. Tiiuschung. Tüncb-farbe, (-n) v. pleister-
kleur v.; «eisze —, witkalk ».; -$cheibe v. pleislerplankje o.; -lopf m. wilpot, kalkpot ni.; -werk o. pleisterwerk o., be- pleistering, klatlschilderij v. Tüngel, (-s, mv. Tüngel), -kle-
ber, (-bers, mv. -ber) va. (PI.) wal- kiui.l o., kleine meibloem v. Tungstein, (-{e)s, mv. -e) m.
(Delfst.) zwaarsleen, ijzerzwaarsleen m. Tungstein-metall, (-(e)s, mv.
-e) o. tungslecu, woll\'rauiium o.; sauer bijv. uw. tungstecnzuurj-satirc v. tuug- steenzuur o. Tunika, (7Mm\'toi)v.oud-Homein-
sche lijlr<>k in., kort onderkleed o.; it. tunica v. Tunke, (-n) v. saus v.; (Kaars.)
gesmolten vet o.; (Mets.) pleister v.; it. kelder m. zonder gewelf, kuil m. in den grond; 2. gesopt brood o. Tunken, {lunkle, gehinkt) bedr.
ww. indompelen, iudoopen, soppen, \'L. tauchen; die Feder in die \'l\'tnte -, doo- pen, indoopen; Brod in dicBrühe -,doo- pen, soppen; (Vcrv.) einen Zeug in die h\'arbe -, verven; (kookk.) Fieisch $• in PfelJer -, doopen; il. peperen. Tunk-form, (-en) v. knarscnma-
kcrsvonn m. tol het indoopen van het katoen; -napfchen o., -schalev.,-schüs- selchen o. sauskoinnietje, sausscholellje |
Tupfwerk, (•(«)*) o., z. m. mi-
nialuurschilderen o. Turban, (-(e)s,mv. -e) m. tulband
m.; (Nat. hist.) zeeëikel in. Turbith, (-(e)s.mv.-e) m.,-win-
de, -wurzel, (-n) v. Indische tur- hilslriiik m. Turbulenz, »., z. m. onsluimig-
heid, onrusligheid, woeligheid v., ge- woel o. Türgnnoln, türengeln, (tó-
rennelte, getürennelt of lürengelle, gelü- rengell) bedr. ww. (Volkst.) brandschat- ting hellen zooals Turenne in lli\'.M». Turgesciren, {turgescirle, lurge-
scirt) o. ww. zwellen, oploopen. Turibulum, (onb.) o. wierook-
vat o. Türkbluu, bijv.nw.donkerblauw,
Turksch blauw. Turk, (-e«, mv. -en), Türke,
(-n, mv. -h) in. Turk, Mahomedaan in.; (fig., gemeenz.) wreed persoon m. TUrkelChen, (-s,mv. Türkelchen)
o. slee, sleepruim v. Türken-blau, (-(e)») o., z. m.
Turksch blauw o.; -bund in., Z. Turban; •gebet o. gebed o. om bescherming tegen de Turken; -kopf m. Turksche pijpekop m.; (PI.)pompoen m.,kalebasv.; (Teek.) turkkop in.; -korn o. Turksch koren, muis o.; -krieg ra. oorlog ra. legen de Turken; -pfeife v. Turksche pijp v.; sul- lel m. Turksch zadel m.; (Ontlk.) Turk- sche zadel in., zadelvormige,tot hetwig- gebeen behoorende donkere groeve v. of kuil in.; spiel o. Turksch spel o.; -lkum o. Mahomedanisme o., Turken m. mv.; steuer v. belasting v. voor den oorlog legen de Turken; -zeug m. kruistocht, krijgslocht ni. tegen de Turken. Türkis, {-(e)s, niv.-e) m. (Delfst.)
turkoois in. Tui kisch, bijv. en b. Turksch, tot
Turkije of de Turken behoorende; -er llund, Turksche hond, turk; (verkl.) -es lliiiiilflien, Turksch hondje, lurkje;-/?/au, Z. Türkblau; -es Huhn, Z. Trulhahn, Truthuhn <\\; -e Gans, Guineesche gans; •e Ente, Ooslindische eend; -er Weizen, Turksche tarwe v., mais v.; -c Bohne, pronkboon v.; -er Bund, Z. Turban; (Past.) tulband in. (een geb8k); -es Pa- pier, marmerpapier o.; (fig.) wreed, bar- baarsch; mit jemn.-umgehen, iem.wreed behandelen; (Naai.) die -eNahl, op heide zijden rechte naad m. Turlepin, Turlüpin, (-(e)«,
mv. -e) m. potsenmaker, grappenmaker, zwetser, malle vent m. Tm-lupinadc, (•») v. ropperjj v. Turlupiniron, (turlupinirle,tur- lupinirt) bedr. ww. jem. -,voor den gek houden, Z. hdnseln (2 eu 3). Turmalin, (-(e)»,mv.-e)m.edele
schnrl, ascbaanlrekker in. Turmol, (-s,mv.Turmel) m. (Prov.)
Z. Taumel. Turnanstalt,(-en; v.gymnastiek-
schnol v., inrichting y. voor gymnastiek.
Turnei, (•(«)*, mv. -e) o., z. ritr-
nier.
|
||||||||||||||||
|
o.; •schnitle v. reepje o. brood l
|
31
|
|||||||||||||||||
|
dompeling in melk &.
Tunkinnest, {-(e)s, mv. -er) o.
eetbaar vogelncst o. Tunnel, (-i, tuv. Tunnel) ni.onder*
aardschewcgof gang ra., tunnel v.\\-arbeil v. graven o. van eene tunnel; -gang in. inwendige o. van eene tunnel. Tupf, (-(e)f, mv. -e) m., Z. Tüpfel.
Tupf-ballen, {-lens, mv. -len) in.,
•ballonen, (verkl.) o. (Grav.) rob- bert, wrijllap in. Tüpfel, (-s, mv. Tüpfel), Tu-
pfen, (-s, mv. Tupfen) m. en o. punt v., slipje, vlekje, moesje o. Tüpfelchen, Tüpfelein,(ver-
kl.) o. puntje o., Z. Tüpfel. Tüpfelfarn, (-(<0«. mv. -e) m.,
Z. Punktfarn. Tüpfülig, bijv. uw. gespikkeld, met
slippen, mei moesjes. Tüpfelmalér, [-lers, mv.-/«r)m.
miniatuurschilder in. Tüpfeln, {tiipfelte.getüpfetl) bedr.
ww. Bildcr -, stippelen, poinlilleeren; (Verv.) Kattun $• -, met moesjes verven. Tupfen, tupfen, {tupfle, getupft n tüpfle, gelüpft) bedr. en o. ww., m. (., Z. tüpfeln;\'2. tikken, even aanraken, anstippen; (Grav.) den Firniss -, vernis nstampen; (Steenh.) einen Slein -, ruw f grof behouwen; jem. -, Z. tippen; (veroud.) inenten. |
||||||||||||||||||
|
Tza. 1269
|
|||||||||||
|
Tur.
|
|||||||||||
|
Tut.
|
|||||||||||
|
te gelijk; (Sp.) vole v.; - frutti, aller-
hanile vruchten; (fig.) allerlei, mengel- llini\'S O.
Twalcb, {-(e)s) m„ z. m. wilde
rogge v. Twiel, (-(e)s, mv. -e) m. scheeps-
dweil v. Twist,(-(e)s)m.,z.m.(Hand.)boom-
wollen garen o. Tympan, (•(«)», mv.-e)ra.(Boek-
dr.) liinpaau o. Typ, (-{e)s) mv. -e) m., Z. Typus.
Typen, v. mv. (Drukk.) letters,
lettel-soorten v. iov., typen v. mv. Typbon, (•», mv. -i) m. Typhon,
god der oude Egyptenaren; 2. storm, orkaan m. Typhus, ui. onb. (Gen.) zenuw-
zinkingkoorts »., typhus in. Typiscb, byv. en b. als eene type,
Z. Typus. Typograpb, (•*», mv. -en) ui.
boekilrukker in., kenner, beoefenaar in. der drukkunst. Typographie, v., /.. m. boek-
drukkuust v. Typographisch, bijv. en b. het
boekdrukken belrell\'ende, daartoe be- hoorende. Typolit, [-en, mv. -en) m. beeld-
sleeu m. Typus, (onb., mv. Typen) m.grond-
vonn, modelvoriu ui., type o., Z. Urye- slalt, Urbild; der - eines Volkes, hel eigen- aardige in bet uiterlijk of in hel karakter van een vo!k; der - eines Negers, eines Affen, hel kenmerkende van &. Tyrann, (-e«, inv. -en) m. (o.
Gcsch.) heerscher, vorst m.; (teg.) dwin- geland, wreedaard, tiran m. Tirannei, (-en) v. tirannie, dwin-
gelandij »., geweld o. Tyr&nnen-gewalt, v., z. m.
macht v. van den dwingeland, Z. Tiran- net;(Spr.) - uird nicht all, strenge hce- ren regeeren niet lang; -mord m. liran- nenmoord, moord ui. van een tiran; -mör- der ui. hij die een tiran, een dwingeland vermoordt, tiranuendooder in. Tyranniscb, bijv. en b geweld-
dadig, onderdrukkend, willekeurig, ei- gendunkelijk , heerschzuchlig , liran- niek. Tyrannisiren, (lyrannisirle, ty-
rannisirl) bedr. en o. ww. als een tiran of dwingeland regeeren, met wreedheid behandelen, willekeurig, wreed hehan- delen of regeeren. Tyremantie, v., i. m. waarzeg-
\' geri| v. uil de kaart.
Tzackö, (-*i ""• *\') »\'• sjako ».,
soldalenhocd ui. |
|||||||||||
|
Turteln, (turlelle, gelurtelt) o.ww.
kirren, koeren. Tusch, {•*$, mv. -e) m., Z. Tusche;
2. (Muz.) trompetgeschal o., fanfare v.;
3. (Student.) belecdiging v. waarop eeue
uitdaging tut een duel moet volgen. Tuschblau, (-(e)«) o., t. m. blau-
we kleur v. van Ooslindischen inkt. Tu3Che,(-n) v.Oostimlischeinkt in.
Tuscheln, {luschelle. geluschelt)
o. ww. zachtjes spreken, Duisteren. Tuschen, {luschte.getuschl) o.ww.
met Uostindischcn inkt leekenen, was- ichen, kleuren; 2. bedr. wvi.eine Zeich- niiii\'i -, wasschen; (fig.) den grond ver- leggeu; jem. -, tot zwijgen brengen; elw. -, sussen, te niet doen. Tusch-farbe, (-n) v., Z. Tusche;
flerhte v. puislachlig korstmos o. Tuschieren, (/us<;/iier/e,i«sc/n>r()
bedr. ww. aanraken; 2. (Student.) be- leedigen, Z. Tusch (3). Tusch-pinsel, (-/)in«f/.«,mv.-;;i«-
sel) in. penseel o. om met Oostiudischen inkt te wasschen; -ichwart o. zwart o. van Oostindischeu inkt. Tusculanum, (-s) o.,z.m.land-
goed o. van Cicero; (fig.) verblijf o. van een geleerde. Tute, Tüte, (-») v. peperhuisje
o., toet v.; (Glasbl.) cilinder m.; (Giet.) proefstuk o.; (Nat. hist.) Z. Tuier; 2. scheede, schee v., koker in., foedraal o. Tutfil, (-n) v. voogdijschap, cura-
leele v. Tutelarisch, bijv. nw. tot de voog-
dij behoorende. Tutelarrath,(-rai/i(e)«, mv. -™-[
ilif m. raadsheer in. in de weeskamer. : Tuten, (lutele, gelvlet) o. ww., m.j
h. toeten, op den horen blazen; 2. bedr.\' ww. (gemeenz.)uitbazuinen,rond kraaien, overal vertellen. Tuten-förmig, bijv. nw. toetho-
renvoriuig, als een peperhuisje; schnecke v. toethoren in., toot v. (eene schelp). Tuthorn, (-(e)s, mv. Tulhirner)
o. loot v., toethoren m., nacbtwachters- horeu m. Tutie, v., i. m. (Scheik.) tutia v.
Tutorium, (-s, mv. Tulorien) o.
schriftelijke benoeming v. tot voog\'d. Tutsche, (-n) v., Z. Tunke.
Tütschen, (tütschte, getiitschl)
bedr. ww., Z. tunken. Tutte, (-n) v. (I\'rov.) Z. Zilze.
Tüttel, (.«, mv. Tüllel) in., Tüt-
tclchon, (-s, mv. Tullelchen) o. punt v., slipje, titellje o.; (fig.) nietigheid v.; Aein -, niet bet geringste, geen jota. Tutten, {luttele,gelullet) bedr.ww.
(Prov.) Z. saugen. Tutti, (onb.) (Muz.) tutti o., allen
|
|||||||||||
|
Tumeien, (tumeile, turncil) o.
ww.. Z. lürnieren. Turnen, (lurnle, geturnt) o. »».,
ui. h. lichaamsoefeningen houden, zich in de gymnastiek oefenen, gymnastiscbc oefeningen maken, turnen. Turner, (-s, uiv. Turner) m. hij
die lichaamsoefeningen houdt, turner, gymnasticus in.; 2. ondel wijzer ui. in de gymnastiek. Turnerei, (-en) v. gymnastiek v.,
turnen o. Turnorisch, bijv. en b. op de
wijze, naar den aard van eengymnaslicus. Tumerschaft, (-en) v. vereeni-
ging v. van turners. Turnhalle, (-»)v.,Z. Tumanstalt.
Turnier, (-(c)«, mi. -e) o. tor-
nooispel, steekspel o.
Turnier-bahn, (-*)t.,Z.-j>Io/*;
•dank in. prijs ui., overwinning v. in een
tornooispel. Tumieren, (turnierte, turnierl) o.
vw., m. A. een lurnooispel houden; 2. eene lans breken, in een steekspel mede- dingen. Turnier-fahig, bijv. nw.gcrech-
tigd om deel te nemen aan een lornooi- spel; -held in. held m. van een tornooi- spcl; -kanipf m. tornooispel, steekspel o.; -l;ra<jrn in. (Wapenk.)balk ta.;-lan:c v. lans v. die bij een steekspel gebruikt werd; -mdszig bijv. uw. volgens de wet- ten op de steekspelen; 2. als een tornooi- spel;3. Z. -fdhig; -ordnun) v. net v.,re- gieiiient o., verordening v. voor tornooien; \'Pferd o. paard o. dat in een tornooi bc- reden werd; -plalz m. tornooi veld, strijd - perk o., renbaan v.; -preis in., Z. -dank; •rennen o. harddraverij v.; -richler in. rechter m. bij een tornooispel; -ross o., Z. -pferd; -rüslung v. wapenrusting v. in een tornooi; sallel m. zadel m. in een tornooispel; schild m. schild o. voor een tornooispel; scltranke v. perk, hek o.,slagboom in. van een lornooiveldj-spie/ o. steekspel, tornooispel o.; spiesz in., Z. -lan:e; -voyt m., Z. -richler; •ttaffen v. inv. wapenen o. uu. voor een steek* spel; -zeug o. horslharnas o. Turnipse, (-n) v., Z. Runkei.
Tyrn-kunst, »., z. m. turnkunst,
gymnastiek f.; -lekrer, -meisler m. gym- nasliekonderwijzcr m.; -übung v. gym- nastische oefening v.; -plalz ui. plaats v. om gymnaslische oefeningen te houden. Turnus, (onb.) m. (Ger.) gere-
gelde gang m. van zaken, orde, volg- orde v. Turre, (-n) v. oud hoen o.
Turtel, (-n) v. tortelduif v.;-Miti6-
hen o. tortelduifjeo.Jonge tortelduif v.; •laube v., Z. Turtel. |
|||||||||||
|
1-270 Ueb. Ueb. üeb.
|
||||||||||||||||
|
u.
|
||||||||||||||||
|
U, {U\'s of V, mv. VsotU) (5de
klinker en 2tste leller) u v. Uebel, (schlimmer, schlimmst) bijv.
en n. slecht, kwalijk, onaangenaam; mir isl -, es wird mir -, ik ben, word iuisse- Irjk; dueon wird mir -, ik word misselijk daarvan;(flg.)dal maakt mij misselijk; it. Z. schadlich, ungünstig, böse, gefdhrlich, schlecht; - aussehen, er akelig,slecht uil- zien; das ge/atll mir nicht -, dat bevalt mij wel eenigszins, Z. Muth; - vonjemn. raten, kwaadspreken van; jemn. -(e)s wunsclicn, - nollen, kwaad loewenschen; •«•oliënd, kwaadwillig, kwalijk gezind; -(e)s IIiiiii, kwaad doen; jent. - belian- cleln, jemn. - begegnen, iein. slecht be- liaudi\'len, kwalijk bejegenen; - nehmen of - aufnehmen, kwalijk nemen, ten kwade duiden; elw. sehr, auszerst - neh- men, hoogst kwalijk nemen; - klingend, wankliukend, wanluidend; - angebruchl, mis|ilaatsl; - angesehen, verkeerd be- schouwd; - berücltligl, een kwaden naam hebbende; - horen, slecht hooien, hard- hi\'orig zijn; - sehen, niet goed kunnen zien, slecht van gezicht zijn; elw. - uus- legen, verkeerd uitleggen; es slehl - urn thn, iiin urine Sachet:, hel ziel er slecht uit met &, zijne zaken slaan slecht; er isl - zu Fusie, hij is slecht Ier heen, kan niet goed loopen; daran hal er - gelhan, daarmede heeft \'hij niet wel gehandeld; (gcmeeuz.) er mag wohl oder • trollen, er must, of hij wil of niet, hij moet, hij moet tegen wil en Jank, willens of on- willens. Uebel, (-s, mv. Uebel) o. kwaad,
bonze o.; 2. ongeluk, ongelukkig geval, noodlottig toeval o„ geesel ra.; (H. S.) erlöse uns von dein -, verlos ons van den buoze; 3. (tien.) ziekte, wond v., lijden, ongemak o.; (Spr.)i\'oii zwei -u das ktein- sle walileu, van twee kwaden het min- sle kiezen. Uebelbefinden, (-s) o., z. m.
ongesteldheid, onpasselijkheid v.
Uebel-gesinntheit, (-e») v. vij-
audiglieid, vijandige gezindheid \\.;-yiin-
ner in. wanguustige, afgunstige, nijdig- aard m. Uebelkeit, (-en) v. misselijkheid,
ongesteldheid v. Uübcl-klang, (-klang(e)s, mv,
-klange),-la\\lt, {-laut(e)s,mv. -laute) m. wanklank m., wanluidendheid v.; •laune v. kwade luim, kwade stem- tning v. Uobelsein, (-«) o., Z. Uebelbefin-
den; 2, slechte toestand lil. Uebel-Stand, (-sland(e)s, mv.
slande) in. ongelegenheid, verlegenheid v.; 2. /.. Misstand; 3. misstand, nnaan- |
gename toestand in.; -lhal v. wandaad,
misdaad, euveldaad, zoude v.; •Ihüler, —i», kwaaddoener, misdadiger, boos- doener in., bnosdoenster, misdadigster v.; -verhallen o. kwaadwilligheid, boos- heid, afgunst v.; -trolU\'ii o. kwaadwil- ligheid v., slecht gedrag o.; •tcoltend bijv. uw., Z. iibel (bijv.uw.); -;eilig bijv. uw. lastig, te onpas kumend, hinderlijk, sto- rend. TJebön, (üble, gcübl) bedr. ww.
jemn. sein Ceddchlniss -, oefenen; in etner Spruche geübt, knap, bedreven, er- varen in; geübter Vechter, ervaren, knip, geoefend, behendig; 2. Iluche an jemn. -, wraak oefenen, wraak nemen; 3. die Heer uien -, drillen; II. wed. ww. sich in elw. -, zich oefenen. Ueben, bijw., Z. d(a)rüben, hier-
iiben, hinüben. Ugber, bijw. es gehl alles bunl - of
zu, Z. bunl; - und - nass «f-, door en door nat; II. voorz. (met den 3en nv. hij eene rnsl), over, boven; - seinem Huuple, boven zijn hoofd; - den Wimpern sich liejindlich, boven &; die Hinde - dein Ho/ife zusammensrhl(igeit,i\\e. handen bo- ven hel hoofd ineenslaan; (lig.) kingen, wanhopen; \'2. (met den \'n\'ii nv. hij eene beweging), dus Wasser gehl ihm - den Kop f, over het hoofd; jemn. - die Slim hangen, voor het voorhoofd hangen(van haar); 3. - jemn. uohnen, hoven iem. wonen; - seinem Hoek e, oier zijn rok; - dem Lesen, onder het le/.en; - dem
Spiele vergissl er, onder hel spel, al spe- lende; - dem Flusse, aan gene zijde van de rivier; - Land reisen, Ie land reizen; die Reisen - das Meer, zeereizen; - eine briicke, - die Gasse gehen, over; eine Sliindc - Paris hinans, een uur boven l\'arijs; - den ganzen Leibschwitzen, over hel ganschc lichaam; niemand - seine Bücher lussen, niemand aan zijne boeken lalen komen; ich lasse thn - alles gehen, ik laat hem over alles gaan, ik vertrouw alles aan hem toe; er isl - das jugend- liche Aller hinans, hij is geen kind meer, Z. Aufsicht, Berg, Fetd, Gewall, Klinye, Kurz, Land, Schuur, Schwelle; it. ar- gern, beklagen, bringen, [allen, [reuen, kommen, springen; - alle Eruarlung, le- gen of boven alle verwachting; es ist - vier Ulir, het is over vieren; - Macht es- sen, - Durst liinken, buitensporig, meer dan nooclig is, bovenmatig; esgehl niclils - die Gesundheit, niets overtreft de ge-
zondheid; es isl - ein Jahr, meer, langei dan een jaar geleden; -zwei Thuler, meer dan; ei» Mal - das andere, den eeuen keer vnor, den anderen na, herhaalde- lijk, herhaalde malen; it. ieder oogen- |
blik, telkens; Briefe - Brie[e bekmnmen,
brief op brief krijgen; il. Glüek • Glück!, welk een geluk I; Freude - Freude !, welk eene vreugd!; - jem, geselzl sein, boven iem. gesteld zijn; - Nacht ausbleiben, des nachts uitblijven, niet Ie huis komen slapen; - Nacht kunn man sterben, in een nacht &, Z. Nacht, Tag; den Sieg - jem, erhallen, de overwinning behalen op; 4. tussch. pfni - den garstigen Menschen, foei!, wee &. Ueber&Ckern, (überackerle,über-
ackert) hedr. ww. overheen ploegen, met den ploeg even aanraken. TJeberaekera, (ackertc über, über-
geackerl) o.ww., m. h. al ploegende eens anderen grond toeêigenen. Ueberall,bijw.overal,op alle plaat-
se u. Ueberantworten, (aberantwor-
lete, überanluorlel) bedr. ww. overhan-
digen, overleveren, uitleveren, Ier hand stellen. Ueberantworter,(-/ers,rnv.-/er)
ui. overhandigd\' in., hij die overhan-
digl &. Ueberantwortung,(-e«) v.ter-
handslellnig v.; (üer.) overlevering,uit- levering v. Ueberarbeiten, (überarbeitele,
überarbeilel) bedr. ww.ein Werk -, over» maken, overwerken, bijwerken; 2. wed. ww. sich -, zich overwerken, te hard werken. üeberarmel, {-mels, mv. -mel)
ui. overiuoiiw. uiorsmouw v.
|
||||||||||||||
|
Ueberaus, bijw. bm
|
9
|
temnate, bo-
|
||||||||||||||
|
matig, buitensporig; -viel Verstand, bui-
tengewoon; - grosz, buitengewoon. Ueberbau, (-(e)«, mv. -«) m.
(Itouwk.) uitstek o., bovenbouw m.; (Uergw.) gebou» o. boven eene mijn. Ueberbauen, {baule über, über
gebuui) bedr. eu o. ww. uithouweu, een uitstek maken. Ueberbauen, (Uberbaule, über-
baul) bedr. ww. overbonwen, bouwen op of boven; dus untere Siockiverl; -, eene verdieping zetten op; 2. wed. ww. sich -, zich arm maken door bouwen. Ueberbehalten, (behielt über,
überbehalten) bedr. ww.onr.overhouden, bewaren. Ueberbein, (•(»)•«, mv. -e) o.
(Iloefsin.) overheen, schevel of schuifel-
li-en o.; (Ileelk.) overheen o., kraakhee- nigc uitwas ui.; (aan beenderen), knob- belgezwel o., peeskuoop m. Ueberbett, (-{e)s, mv. •«») o.,Z.
Deckbetl. Ueberbeugen, \'bcugle uber,über-
gebeugl) bedr.ww. reg. en üborbio- |
||||||||||||||||
|
Ueb.
|
||||||||||||||||||||||
|
Ueb.
|
||||||||||||||||||||||
|
Ueb. 1271
|
||||||||||||||||||||||
|
geil, (Oog über, übergebogen) liedr. ww.
uur. ombuigen, overbuigen; 2. wed. ww. lick -, zich huigen; (l\'l.) übergebogen, uuigebogen, afhangend. Uoberbieten, (überbut.überbulen)
bedr. ww. uur. jem. -, hooger bieden dan; 2. eine Waar», jenin. etw. -, opbie- den, opjagen. Ueberbilden, {bildele über, über-
(jebildel) bedr. ww. een anderen vorm geven, hervormen, veranderen. Ueberbilden, (überbildete, &ber-
bildct) bedr. vvw. overdreven vormen, verfijnen, mei kundigheden overladen. Ueberbildung, v." valscue be-
scbaving v. Ueberbinde, (-«) v. buitenste baud, buitenste zwachtel ui.
Ueberbinden, (band über, über-
gebundeu) bedr. ww. binden o|i, opbin-
deu, omdoen; warme Tücher -, oiuheeu binden. Ueberblattern, (abetblAtierte,
überblullerl) bedr. vv w., \'I.. durchbtutlerri; 2. eine Stelle -, al bladerende overslaan. Ueberbleiben, (blieb uber, über-
gebltebea) o. ww. onr. overbijveu; 2. die Uebergebliebencn, overgeblevenen, ach- lergelaleueii, overlevenden. Ueberbleibsel, (-s, mv. lleber-
Hetbsel) o. overblijfsel,overschot o.,resl v.; (van een maai), overschot, kliekje o.; (van eene vloeistof), bezinksel o.; (van heiligen), reliquie v. Ueberbleien, (überblette, über-
bieil) bedr. vvw. met lood bekleeden, mei lood overdekken. Üeberblick, (•(«)*. mv. -e) ui.
overzicht o., oogopslag ia.,\'l.Uebersicltt.
JJébQli>\\.ick.en,(überblickle,iibei-
btickt) bedr. ww. eliv. -, een blik slaan of werpen op, vluchtig nazien; etn liuch -, doorzien, inzien, Z. übertchauen, kber- selien. Ueberblühen (sich), (aber-
bluhte, überbliilil) wed. ww. Ie sterk
bloeien. U§bCrbot, (-bol(e)s, ui\\.-bote) o.
opbod o., booger bod o.; il. bod o. bo- veu de waarde. Ueberbrand, (-(c)«) m., z. m.
(Zuiv.) lijnbeid v. van meer dan gc- woou gebrand zilver. TJeberbrausen, (brausle uber,
übergebrausl) o. ww. overbruiten, over- koken; (lig.) oploopeud. driftig zijn. TJeberbrausen, (überbrautte,
überbraasl) bedr. vvw. door gedruis ver-
dooveu, smoren; 2. bruisende uverstroo- men. Ueberbreiten,((<rii/e/(;«(idr,H(i(;r-
gebreilcl) bedr. vvw. overheen spreiden.
Ueberbrsnnen, (überbrannte,
überbraiwl) bedr. ww. onr. (Zuiv.) Ie
zeer branden, builcuuiale branden. Ueberbringen, (iberbrachie, überbrachl) bedr. ww. our.jemn. Geld,
einen Brief -, overbrengen, Ier hand slellen; eine Nacltrtclit -, overbrengen, Mr,\' -, overbrengen, uitslaan, dulden. Ueberbringen, (brachte über,
iibergebracht) bedr.ww. uur. jem., elw. -, |
||||||||||||||||||||||
|
over (eene rivier &) brengen, overbren-
gen, overzetten. Ueberbrjnger, (-»-, mv. Ueber- bringer) BI., —in, (-«e«) v. overbrenger
ui., overbrengsler v. Ugberbringung, (-c«) v. ver-
voer, overzetten o. Ueberbringung, (-e«)v. afgave, afgifte, overgave.
Ueberbrücken, (überbrüekte,
überbriickl) bedr.ww. eineiiFtuss -, over-
bruggen, eene brug maken of leggen over. Ueberbrückung, (-n) v. over-
brugging v. Ueberbrüllen, (überbrüllte,iiber-
briillt)) bedr. vvw. overschreeuwen, bar- der schreeuwen dan. Ueberbürden, (überbürdele,über-
bürdet) bedr.ww. overladen, een te zwa- ren last opleggen. Uebercomplet, bijv.n w., Z. über -
zahlteh.
Ueberdach, (-dach(e)s, uiv. •da-
cher) o. afdak, regeudak o., luifel v.. Ueberdachen, (Herdachte, über-
ducltl) bedr. vvw. overdekken, van een dak voorzien. Ueberdas, bijw.builendat, bovcn-
dien, \'Ij. üuerdiesz. XjQhQrd.&UQTIl,(überdauerle,über-
dauerl) bedr. vvw. overleven. Uëberdecke, (-«) v. dek o., dek -
king. deken, overUeken v.
Ueberdecken, (überdeckie,über-
deckl) en überdecken, (deckleübtr, übenjedcckl) bedr. vvw. overdekken, he-
dekken. Ueberdem, bijw., Z. iberdietz.
Üeberdgnken, (überdachte,über- dacht) bedr. ww. onr. etw. -, overdeu-
ken, overpeinzen, nagaan, nadenken over; uulil überdachter Plan, goed doordacht plan. Ueberdenkung, (•««) v. ovcr-
denking, overpeinzing v. Ugberdiesz, bijw. daarenboven,
bovendien, behalve dit, behalve dat; tch gab ihin so net und -, en bovendien, en daarenboven; «ie ist schön und - reien, zij is schoon en daarbij rijk; - umie leb Iluien, overigens, buitendien, daareiihu. ven zeg ik u. Ueberdruck, (-druc\':(e)t, mv.
•drucke) m. (I)rukk.) Ie veel gi drukt werk o.; 2. overdruk ui.; 3. (l)rukk.) breedte v. eener kolom; -pajiter o. over- drukpapiero.; -tusehe v. uverdrukinkl m. Ueberdrang, (•(«)*) m., z. m. te
sterke aandrang 10.; (lig.) indriugerij v.
Ueberdruss, (-e.v) m., z. ui. »er-
zadiguu\', verzadigdheid, zatlieid, verve-
ling, walging v., afkeer, walg m.; turn -e werden, Z. Ekel; ich habe dan bis zum -e gehort, ik heb dal tot vervelens lue ge- lioord, Z. Sattheit. UeberdrÜS3ig, bijv.uw, (mei den
2eu uv.), verzadigd, zat, walgend, wars; jems. - teerden, een hekel krijgen aan; des Lebens • sein, het leven moede, zat |
||||||||||||||||||||||
|
dttigt) bedr. ww. (l.andb.) met niest
bedekken, mest strooien op; 2. mei mest overladen, te veel mest brengpn op. Ueberdunkeln , (überdunketle,
fiberdunkett) bedr. ww. met duisternis bedekken, te donker maken. Uebereck, bijw., Z.schrig, uhief;
(lig.) bei iliin gehl es -, alles is bij hem
in de war. Uebereignen, (übereignete, über-
eiynet) bedr. vvw. «Is eigendom overge- ven, toewijzen. Ueboreigner, (-s, mv. Vebereig-
ner) in. hij die ftalseigendomovergeefl.
Uebereignung, (-««) v. over-
gave v. als eigendom. Uebersilen, (übereillt, abereill)
beilr. ww. jem. -. inhalen, voornithalen; (lig.) von der Nacht,vom Tode Abereill «w/en,overvallen worden; 2. elic. -, ver- haasten, overhaasten; übercitter Enl- scltluss, overijld, overhaast, in haast ge- nomen besluit; II. wed. ww. sich in, bei, mit etw. -.zicli overijlen.zich overhaasten, te haastig zijn, te driftig zijn; tin lieden sirh -, Ie driftig spreken, zich verspre- keu. |
||||||||||||||||||||||
|
Uebereiluns
|
||||||||||||||||||||||
|
overijling.
|
||||||||||||||||||||||
|
overhaasting v., Ie groote drift v.; elie.
aas • sagen, iels in overijliug zeggen, zonder er bij te deuken. Ueberein, bijw. overeen, overeen-
steuiiiieud, overeenkomend. U§bereinander, bijw. over eik-
ander; • gehen, elk. krui<en,over elk.gaan. Uebereinandersetzung, (-en)
v. kruising, legenoverstelling v. Uebereinkomnien, (kam über-
eiii, iibereingekmnmen) o. vvw. our. over-
eenkoiiii\'ii, gelijk zijn, overeenstemmen, strooken; mi( der Urselirift -, overeen* stemmen, overeenkomen, Z. enlsprechen; mit jemn. über etw. -, met ieui. overeeti- kouien, bet eens worden omtrent; sie sin.1 mit einander übereingekommen, zij zijn niet elk. overeengekomen, zij heb- ben met elk. afgesproken, bepaald. Uebereinkommen, (-«) o., z.
in., Z. Vebereinkunft. Uebereinkommlich, bijv. en
b. overeenkomstig, overeenstemmend, volgens de overeenkomst. Ueboreinkommniss, (-«, mv.
•e) o., Uebereinkunft, (-künfte) v.,Z. Uebereinstimmung; 2.overeenkomst, afspraak v., verdrag, contract, verbond, concordaat o. Uebereinstimmen, (itimmte
\'überein, übereingeslimmt) o. ww., m. h.
\'(van tonen), uveieensteminer.,stemmen, •een akkoord vormen; (fig.) mit einem \\Ver*prechen -, overeeiikomstig zijn; kit islimiite damit überein, ik ben het daar- mede eens; mit jems. Wünschen -, over- eeiisleiiiinen, overeenkomstig zijn; 2. (van gevoelens), van hetzelfde gevoelen zijn, overeenstemmen, syinpalkiseeren. Uebereinstimmend, über-
\'einstimmig, bijv. nw.overeenstem- iiieiid, stemmend, een akkoord vormend; |(lig.) (van uitdrukkingen), overeenslem- mend, overeenkomstig. |
||||||||||||||||||||||
|
zijn.
|
||||||||||||||||||||||
|
UeberdÜQgen,(ü6eriiiïnfl«e,i.éer-
|
||||||||||||||||||||||
|
Ueb.
|
|||||||||||||||||||||
|
1272 Ueb.
|
|||||||||||||||||||||
|
Ueb.
|
|||||||||||||||||||||
|
Uebereinstimmung, v„ z. m.
overeenstemming v., akkoord o.; (fig.)
eensgczrmlhfiil, sympathie.nvereenkomsl v.; vi - brinqrn, doen overeenstemmen. Uebereintreffen, [traf aOerein
übereingelriïjfrn) o. ww. nnr.. m. A. slem-
men, elk. bevestigen, juist uitkomen.o| hetzelfde neerkomen, Z.iibereinkommen iibrri\'iiistiwwrïl.
Uebereisen, (-eiiens, mv. -eisen)
o. (Il"i\'f-m.) ravenbek ra. Uebereisen. [übereiste, übercisl)
bulr. ww. mei ijs bedekken. Ueberempfangniss, (-e)
(Gen.) nvprhevriirhling v.
Uebergrzen, (übe*erzte, übererzl)
bodr. ww. lint erts bedekken. Ueberessen (sich), (überasz.
überessen) wed. ww. zich overeten, te ve«*l eten. Ueberfahren, [fuhr über. übrr-
gefahren) o. ww. onr., m. s. overvaren,
te scheep of in eene sclinit overtrekken. Ueberfahren, (überfuhr, überfah- ren) beilr. «w. onr. overrijden, overheen rijilen;em Kind -,overrijden: den Fluss -. oversteken; (Hergw.) einen Gang -,door- boren, een dwarsgang houwen in; einen Acker mil .l/i./ -, niest rijden op; jemn. das Gezicht tuil der Hand -, de hand langs ieins. gezicht strijken; ein ISreli mil Leimirasser -, bestrijken; (fig-) ein Geselz -, overschrijden, overtreden, te builen gaan; jem. -, kwetsen, beleedi- gen. overweldigen. Ueberfahrer,(-/w.«. mv. -rer) m.
veerman, schipper in. die overzet; (lig.) wel «overtreder in. Ueberfahrgeld,(-(e)s, mv. -w)
o. geld o. v.....r de overvaart, veergeld o Ueberfahrschiff, [-{e)s, mv.-e)
o. schip o. waarmede men overvaart, veerscliip o., veerschnit, pont v. Uoberfahrt, (-en) v. overloclil
m., niervaart v.; \'2. veer o. TJeberfall, (-(e)s. mv. Veberf&lle)
m. overval ui., verrassing, 0V2rrompe- ling v., onverwachte aanval in. Ueberfttllen, (übeifiel.überfallen)
bedr. ww. onr. den Feinil -, overvallen, onverwachts aanvallen; (lig.) verrassen onverwachts aangrijpen. Ueberfalle, v., z. m. buig v., Z.
(Jebi-ririirf. Ueberfallig, bijv. nw. (Hand.)
achiersiallig. Ueberfallvehr, (•(<").«, mv. -e)
o. overla.it o.
\\Jéberfeilen,(iiberfeillr,itbeifeillj
bedr. ww. vijlen, uveivijlen. Ueberfein, bijv. en b. zeer lijn,
uiterst lijn. supn lijn.
Ueberfeine(r)n, (überfein(er)te,
übeifem(er)l) beVlr. ww. te li,n maken. Ueberfett, bijv. nw. al te vel.
Üeborflrnissen, (überfirnissle,
übi\'ifunissl) bedr. ww. mei vernis be- dekken, vernissen. Ueberfleehten, (überflncht, nher-
(tochten) bedr. ww. onr. cine Flasche -, |
floyen) o. ww. onr., m. «. vliegen overAgeführt) bedr. ww. overhrengen, aan de.H
overvliegen, vliegende overtrekken, naar anderen knul brengen, overzetten. |
||||||||||||||||||||
|
Ueberführen, (überfShrte, über-
fulirl] bedr. ww. mil Mist -.7,.über- [uhren; 2. mil Gctrcide übrrführt, (van inarklen), overvuld niet; (fig.);\'em.emfr Misselhal -, overluigen van; -d, over- tuigend, duidelijk, klaar. Ueberfülle, (-h) v. overvloed m.,
ovei lolligheid v. Veberfüllen, (fUlllc über, iibcr-
ye/iilll) bedr. ww. Wem -, in een ander val overdoen, overgieten. Ueberfüllen, (aberfüllie, aber-
fiillt) bedr. ww. hoven male vullen, te
vol doen; das lluus isl übcr/iilll, isover-
vol: 2. (lig.) jem, -, overlaten met elen.
Ueberfüllung, v., z. m. overla-
ding, Ie grooie volheid v.
Ueber füttern, (»6er/,ï//cr/e ,«4(<r-
(ülleri) bedr. ww., Z. überfütlen (jem.).
Ueberfütterung, (-en) v. over-
malige voeding v.
Uebergabe, (•») v. (van eene
zaak), afgifte, overgave, overlevering v.;
(van een persoon), uitlevering v.; (van
eene vesting), overgaaf, overgave v.; zur
aii/j\'ordern, opeischen om zich over te
even.
Uebergahren, (gohr nber, uber-
gegohren) o. ww. onr., m. h. en *. door gistiny overloopen. Uebergahren (sich), (uber-
lohr, uberyohren) wed. ww. onr. Ie sterk
gislen, Ie veel gisten. Uebergang, (-(e)s, mv. Ueber-
yiinye) m. overgang, overtocht, ovcr- loop in., overloopen o.; (gemeenz.) (van regens), et isl uur ein -, kortstondige regen ui., bui v.; (van gcmoedsbewepin- gen), kortstondige heweging.aaudoening, ipwelhng v.; \'2. (Muz., Red.) overgang ui., verandering v.; (Schild.) schakeering v„ overgang in.; 3. overloopen, wegloo- pen o., desertie v. Ueborganger, (-s, mv. Vebergan-
yer) in., Z. Ueberlanjer. Ueberganglich, bijv. nw. (van
eene rivier), overletrckken, overgelrok- ken kunnende worden.
Uebergangs-gebirgsart,(-c«)
overgangslieigsoort v.; -kalkslem m. overgaiigskalksleen, kalksteen m. lus- chen verschillende aardlagèn; -periode . lijdperk o. van overgang, oveigangs- periode v.; -recltt o. overgangsrecht, recht o. van overgang; stijl in. (Ilouvvk.) gemengde stijl ui.; -lonschiefer m.over* gangsscliicfer m. Uebergattem, (nbergallerle,
überyatlerl) bedr. ww. ein Gemalde -, kruisUjnen trekken op; \'2. Z. überyillern. Uebergajinem, (überyaunerle,
nberyaanerl) bedr. ww. door si hurkerij bedriegen, iu sluwheid overtreden, Uebergeben, (yab über, überge-
qeben) bedr. ww. onr. er overheen geven; jemn. einen Mantel -, iem. een maiilel (ovi r de voeten &) geven. ÜJbergfiben, (übergab, überge-
ben) bedr. ww. onr. einen Brief -, over- geven, ter band stellen; eine Sladt -, |
|||||||||||||||||||||
|
de andere zijde vliegen.
Ueberfliegen, (überflog, nbcrflo
gen) bedr. ww. onr. in de vlucht over-
Irekken; it. hnoger vliegen; (lig.) snel donrloopen, mei de oogen verslinden; jem. -, overtreffen Ueberflioszen, (/loss über, über- qeflossen) o. ww. onr., ui. s. (van een
val), overloopen, overvloeien, zich uit sluiten, 1. überlaufen (I); it. Z. auslre ten; (lig.) vnr Liebe -, vervoerd, in ver rukking zijn; von Thrdnen -, lianen stollen. Ueberflieszen, (über (loss, übcr-
ftoisen) bedr. ww. onr. met de golven bedekken. Ueberflucht, (-(luchte) v. over
loopen o., desertie v., deserteereu o.
Ueberflug, (-(lug(e)t, mv. -flüge
in. snelle overtocht m., overvliegen, uit stapje o. Ueberfljigeln, (übcrflügelle,über-
(lüqell) beur. ww. den Fetitd -, overvleu- gelen; (lig.) overtreffen, sterker zijn. Ueberfl.ij.gelu.ng, (•<.•») v.over
vleugeling v. UeberflUSS, [-es, mv. Ueberfliisse
in., Z. ütier/Ueszen; \'2. overvloed in.,over maat v.; Alle» im - liaben, alles in over vloed hebben, van alles meer dan genoeg hebben; es isl da alles im -, daar is alles iu overvloed, alles is daar overvloedig; (lig.) zum • etw. er klaren, beieeisen, ten overvloede; zum - noch hinziiselzen, ten overvloede nog er bij voegen; (Iteclitspr.) zum - des Heihls, overmaat, overvolheid v.; (Spraakk.) - an Horten, overvloed in. van woorden, overtolligheid v., pleonas- me o. UeberflÜSSig, bijv. nw. over-
vloeieud, ovei loopend, Z. überftietzen; 2. overvloedig, overtollig, ui menigte, rij- kelijk; -c« Vorralh van Wein haben,o\\er- vloed van vvijn hebben; mcbr als -, meer lan voldoende, overtollig; 5. Z. unnüti, niütziy; - sein, overvloedig zijn, over- vloeien; -keil v., Z. Ueberjluss. üeborfluth, {-m) v. overstroo-
miiiK v. Ueberfluthen,(«6er/l«/*e/?,«Acr-
(lulhel) bedr. ww., Z. iiberslramen.
Ueberfordera, {über fouter te,
iiberfaitterl) bedr. ww. jem. -, o ver v ra- gen. te veel vragen. Ueberforderung, (-e«) v. over-
vraag, Ie honge vraag v.; (Uechlspr.)
onmatige eisch iu., overdreven vorde- ring v. Ugberfracht, (-en) v.overvracbt
v., overwicht o. Ueberfrachten, (überfrachtete,
übcrfrachlet) hedr. ww., Z. überladen.
Ueberfressen, (ubafrasz, über-
fressen) hedr. ww. onr., Z. iiberessen.
Ueberfrieren, (überfror, uberfro-
ren) o. uw. onr. van boven bevriezen, loevriezen, zich mei ijs bedekken. Ueberfuhre, (-«) v., z. üeber-
fuhrl.
XJeberführen, (führte über, aber-
|
|||||||||||||||||||||
|
omvlechten, met vl
|
2
|
echtwerk voorzien.
|
|||||||||||||||||||
|
Uoberfliegen, (floy über, i)berge-
|
|||||||||||||||||||||
|
Ueb. üeb. Ueb. 1273
|
|||||||
|
hangt) bedr. ww. behangen, bekleeden.
als behangsel bekleeden. Ueberbarschen, (überharschte,
iilerbarsibl) o. ww., ni. s. met eene korst bedekt worden, bard worden; (van eene wond), lol een Uitteken overgaan. Ueberharten, (überkarlete, üher-
Imrlet) bedr. ww. (het ijzer) te veel harden. Ueberhau, (-(e)s) m., z. m. hout
o. dal lang genoeg gestaan heeft om ge- veld Ie worden. Ueberhaufen, (Uberhiufle, uber-
bfiii/t) bedr. ww. mil etu: -, overladen, overstelpen; (lig.) jent. mil Wohllkalen -, overladen; mil Gescliiiften überlifiufl «ein,overladen zijn met bezigheden, over- slelpl zijn met & Ueberhaufung, (•*») v. ovef-
laden o„ overlading, overstelping v.
Ueberhauig, bijv. nw. -es Holz,
groot genoeg om geslagen, geveld te wor- en. Ueberhaupt bijw. over het ge-
heel, in hel algemeen, in massa, door- gaans, in doorsnede, gemiddeld. Uebarheben, (kob über, überge-
lioben) bedr.ww. onr. bellen over, ophcf- fen nier. overheen lillen. Ueberheben, (überhob, überlto-
ben) bedr. ww. onr. jem, einer Sache nlbefien van, vrijstellen van. ontslaan van, vrijspreken van; - Sic ihn dieser Mühe, ontsla, bevrijd hem, spaar &; II. wed. ww. sich -, zich overbenren, door pnemeii oulwiiclileii, zich vertillen; 2. (lig.) sich einer Sache -, zich verheffen, ich vel hoovaardigen; il. sich -, te hoogc gedachte van zich zelve(n) hebben, ijdel zijn. trolsrh zijn. Ueberhebung, (-en) v. vrijsteU
ling, vrijlating, dispensatie v.; 2. boven-
malige poging v. om op Ie beffen;5. vcr- waaudheid. Irolscbheid V. Ueberhgr, hijw. overheen.
Ueberherr8chen,(«/\'erAerrs<;A/e,
überherrscht) bedr.ww. overheerschen.
Ueberhin, bijw. er overheen; 2. Z.
obenliin. UeberhQbeln, (Uberhobelte, über-
hnbelt) bedr. ww. met de schaaf er over gaan. si haven, oversebaven. Ueberhoch, bijv. en b. te hoog,
uilersl boog. Ueberhöhen, (überhöhte, aber-
hftlil) l.edr. ww. zeer hoog maken, in
hoogte overtreffen; (Vest.) bestrijken. Ugberholen, (botte über, überge-
holt) bedr. ww. i»i Kalme -, overhalen, overbrengen; (Zeew.) die Segel -, ver- anderen. Ueberh&len, (aberhoitc,überhott)
bedr. wn.jem. int l.aufe -, voorbijsnel-
len: (fig.) overtreffen, vooruitgaan. Ucberholz, (-es)o.,z.m., Z. Ober-
hnh. Ueberhören, (überhörle überhört)
bedr. ww. ettc. -,met hooren door onnp- leltendbeid; 2. overbooren, laten opzeg- gen. Ueberhosen, v. mv. bovenbroek,
pantalon v. |
|||||||
|
Uebergittern, (übergitterle, über-
gilteit) bedr. ww. overtraliën, van tra- licwerk voorzien; 2. Z. überyallem. Ueberglanzen, (überglinile,
überglAnzt) bedr.vvw. elie. -, glanzig ma-
ken. glans brengen of werpen op; 2. over- schadnwen, meer glans verspreiden dan. Ueberg\'asen, (Aberglasle, über-
i/lasl) bedr. ww. beglazen, overglazen. met glas overdekken. Ueberglücklich, bijv.nw. over-
gelnkkig, liiiogsl gelukkig. Uebergplden, (übergnldele, über-
ynlitri) bedr. »w., Z. vergalden. Uebergoldung, v., z. m. ver-
gnlil-i\'l o., vergulding v. Uebergöttlich, bijv. nw. meer
dan goddelijk. Uebergrasen(sich), iWroros/e.
übergrast) wen. ww. met gras bedekt
worden. Uebergreifend, bijv. nw. te ver
lastend om te grijpen; (Onllk.) over elk. liggend. Uebergriflf, (•(*)*, mv. -e) m.,Z.
Eingnlf. Utjbergrosz, bijv. nw. overgroot, te groot, reusachtig, buitensporig, boven*
matig, kolossaal. Uebergröszern, (übergriszerle,
übergr6sserl)\\teAt. ww. bovenmatig ver- glooien. Uebergurt, {-gurl(e)t, mv.-giïrte)
m. singel in. die over den zadel loopt. UebergUrten, (übergürtele,über-
giirtet) bedr. ww. van een singel voor- zien. Ueberguss, (-«, mv. Uebergiltse)
m. bogieliug. besproeiing v.; 2. uvergie- ting v., overgieten o.; 3. (van gips &), laag. bekleediug v. Uebergut, bijv.nw. overgoed, meer
dan goed. zeer goed. Ueberhalten,(Aie// fiber, iiherge-
hatlen) bedr.vvw. onr. overhouden, hou— den hoven: (Itijk.) hall spoor rijden. Ueberhand, (-hnnde) v., Z. Ober-
band. Ueberhand, bijw. - nehmen, de
overhand krijgen, hand over band loene* inen; (van hel vuur), zich uitbreiden. toenemen; (van water), wassen. Ueberhandeln (siuh), (&ber-
handelle, über handelt) wed.ww. met na- deel handel drijven, in den handel arm worden. Ueberhang, (-(e)s, mv. Ueber-
bange) in. uitstek o., wal overhangt:
(van eene tafel), blad o.; (Uouwk.) uit- -lek, balkon o.; (van een boom), over- hangende lakken in. mv., overhangende vruchten v. mv. Ueberhangen, (hing über, ttber-
gehonyen) o. ww, uur., in. h. overhan gen, overbeenhangen; (van huizen &) overhellen, scheefslaan; it.Z. vorsprin- gen; (l\'l.) -d, overhangend. Ugber hangen, (luïngle ilber,uber-
gehinyt) bedr. ww, overbeenhangen, inhangcn; einen Mantel -, omhangen omdoen, zich bedekken met. Ueberhangen,(«iiei7ia«oie, «ier-
|
|||||||
|
overgeven; eine Srhrifl dem Drur.k -, in
druk geven, Z. überliefern, ausliefern; 2. weil. ww. sirh -, Z. (sich) ergeben; il. («cA) eibrcciicn; II. o. zelfsl., Z. lieber- gabe; 2. overgeven o., hraking v. Uebergebot,(-6o/(e).«, mv.-Ao/e)
o., \'/.. Uekerbot. Uebergebühr, (-en) v. bnven-
mal\'g Innii n.,liniemn»tige kusten ili.niv
Uebergehen, (überging, übergatt- gen) bedr. ww. uur. etn Feld -, overgaan overloi>|\'en, lonpen over; cue llerknung -, ilonrlnnpen, nazien; 2. citie Si die ui ci\'ietn Bnrke -, overslaan, niet liemer- ken; ein Wort -, overslaan,uitlaten, ver- geten; elie. mil Slilltrlureigen -, voorbjj- gaau:^\'»). -, (bij mldeelingen), overslaan; il. in seinem Teslamenle -. niel c»|» 110— men; ein int Trslamenle übergangenei Kind, onterM kind: die rerblc Obriykcxl -, voorbijgaan; den Scliluf -, den tijd waarop men gevviion is Ie slapen lol iets anders besteden; iiberyangen tierden,ver- gelen, voorbijgezien, overgeslagen wnr- den; (Muz.) (van noten), verbinden; II. wed. ww. sicb -, zich moede gaan, ti\' veel lnn|ien, zich nrerloopen. Uebergehen, (ging über, aber-
gegnngen) o. ww. onr., ni. *., Z. über*
fliesien; die Augen geiten ihm über, zijl» oogen seinden vol tranen; 2. overgaan, in andere, fretnde lliinde -, overgaan komen; :um temde -, overloopen, de- serleereu; (van eenc stad), zich aan den vijand overgeven; !u einer andern Heli gioit -, overgaan; zur clirisllichen Heli gion -, lot bel christendom overgaan: in Fnnlniss -, lol verrotting overgaan; sein Slolz gehl in Hoclmtulh fiber, zijn trotscb gaal over in hoogmoed; in tiarr heit -, tot dwaasheid overslaan; (Spr.) westen dus lier: volt ist,dess yrbl der Mand über, waartan bel hart vol is loopt dr mond mer; (Zeew.) (vau ballast), over boord rollen. Uebergeld, (-(e)», mv. -er) o
overschot,restaul.overgehoaden of ovcr- blijvend geld o. Uebergelehrt, bijv.nw. al te g
leeril, uvergeleerd. Uebergewachs, (-es, mv. -e) o. Oitwas in.; it. /. Vetierbein.
Uebergenug, byw. meer dan ge-
noeg, overvoldoende, Z. überflüssig. Uebergewicht, (-0)«. mv. -e]
o. overwicht, overgewicht o.; (fig.) (van een persoon), overwicht o., invloed m.. meerderheid, bovenhand v.;das - liuben, het evenwicht verliezen; (lig.) de over- hand lielihen. IJebergewichtig, bijv.nw. meer
wegende, Ie zwaar, overwïcluig. Uebergieszen, (yoss uber, nber-
aeoo*»en)bedr.ww.onr. overgieten, over- heencielen, in een ander val gielen. Uebergieszen, (itbergoss, über-
gossen) hedr ww. ein Beet -, begieten,
Z. begieszeh; jent. nut Wasser -, over- gieten,na lgieten;mif2ueier-, bestrooien; (fig.) (van den blos), das Gestekt -,over- Irekken, zich verspreiden over. Uebergieszung, v.,Z. Ueberguss.
|
|||||||
|
1274 Ueb.
|
|||||||||||||||
|
Ueb.
|
Ueb
|
||||||||||||||
|
Ueberhlipfeil,(Aüfi/\'/e über, über-
gehünft) hedr. ww„ Z. überspringen. Ueberhüpfen, (überkapfie, aber-
hüpft) hedr. ww. eine Y.eile -, overslaan,
overspringen. Ueberirdisch, bijv. uw. boven- aardsch; (fig.) geestelijk, liemelsch, on-
sloll\'elijk. Ueberjagdbar, bijv. nw. (Jacht- w.) -er Hindi, meer dan 8 jaar oud.
Ueberjagen, (jagle über, überqe-
jagl) beilr. ww. overheen jagen, naar den anderen kant jagen; 2. o. ww. overheen rennen. Ueberjagen, (überjagte, iiberjngl)
bedr.ww., Z. überkolen (jem.). Ueberjahrig, bijv. nw. ouder dan
gewoonlijk, verjaard.
Ueberjahrt, bijv. en b., Z. über-
jahrig. Ueberjgdaaure, (-«) v.(Seheik.)
oni|oo|ieiid zuur o.
Ueberkalken, (ftberkalkie, ober-
kalkt) bedr. ww. met kalk bedekken,he- strijken, overkalken. Ueberkaufen (sich.) , (fiber.
kaujte, überkau(t) wed.ww. te veel kuo-
pen, Ie duur knopen, Z. (fielt) cerkau- fen. Ueberkehr, (-en) ». (Landh.)
uitgeslagen baarden iii.miv. van gedorsclit graan. Ueberkehren, (aberkehrie, über-
kehrl) bedr. ww. aan de oppervlakte ve-
gen, bnvenafvegen; (Landh.) das Celrei- de in der Tenue -, dorschen. Ueberkehrig,(-(e)s)o., z. m„ Z
Ueberkehr.
Ueberkippen, (kippte über, über-
gekiijil) o. ww. bet evenwicht verliezen en vallen, omsla3n; 2. bedr. ww. het evenwicht doen verliezen, doen vallen. Ueborkitteil, (überkitlele, über\'
kiliel) bedr. ww. met lijm, stijfsel ue- strijken. Üeberklaft(e)rig, bijv. nw
(Boschw.) meer dan een vadem hout op-
leverende. Ueberklebon, (klebte uber, über-
geklebl) bedr.ww. boven opplakken. Ueberkleben, (iiberklcblc, über-
klebt) bedr. ww. oinplakken, bestrijken. Ueberkleid, (-(e)s, mv. -er) o.
bovenkleed, opperkleed o., rok in., ovei- jas v., boveukleeding »., boveiikleeieu o. mv. XJeberkleidung,(e«) v. (Zeew.)
boven.lek o.
Ueberkleistern, (aberkieisterie,
Ubeikleislerl) bedr. WW. met stijfsel he-
strijken; (Wev.) stijfselen; 2. Z. u(ier- kleben; (lig.) Z. verkleistern. Ueberklug, bijv. en b. (i.k.bet.)
Ie wijs, hoogwijs, verwaand, waanwijs, ingebeeld; it. te voorzichtig. Ueberknorpeln, (über knor pelle,
überknorpelt) o. ww. of wed.ww. sirh -, (lleelk.) met eene kraakbeenachtige zelf- Mandigheid bedekt worden. |
|||||||||||||||
|
UeberkQChen, (übcrkochle.über-
kocht) liedr. ww. snel laten koken, te veel koken. Ueberkohlensauer, bijv. nw.
(Schrik.) -e$ Sulz, dubbelkoolziiurznut.
Ueberkommen,(/.am über, aber-
gekommen) o. ww. onr., Z. hinüberkom-
meu. UeberkQmmen, (überkam, tii,er-
kommen) o. ww. onr. (Hand.) Z. em- pfangen; 2. (verend.) overmeesteren, overwinnen; Z. overkomen, overvallen;
ein Gefiïhl der Fceude überkam nuch, een gevoel van blijdschap maakt zich van mij meester, da» Alles ut mis überkommen, <lat alles is ons overkomen. Ueberkrusten, (überkrustele,
überkruslel) bedr. ww., Z. bekrasten. TJeberladen, (luit über, übergela-
deii) heilr. ww. onr., Z. umiaden. TJeberladen, (überlud, überladen)
bedr. ww. overladen; eine Flinle -, te sterk laden; 2. (lis.) sich den Magen -. zijne ndaag overladen of zich de maai: volproppen, te veel eten; II. bijv.iiW.mi/ Schulden -. overladen, bedekt. Ueberl&dung, (-en) v. ov»rla-
diug, overvracht, overbevrachting v.; (Schild.) volheid, overlading v.; ((Jen.) overladen o. (van de maag). Ueberlang, bijv. nw. overlang, te
lans. /eer lang. TJeberlassen, {liesz über, überge-
lassen) Z. hinüberlasten; it. übriglamen. Ueberlftssen, (überlietz, überlas-
sen) bedr. WW.onr. jemn. etie. -, iem. iets overlaten, meester laten van, laten be- scliikkeu over; jeinn, etie. aus Gef&lliq- keil -, afstaan; jemn. ein Hecht -, af- slaan; 2. jent. seinem Schicksate -, iem. aan zijn lot overlaten, niet te hulp ko- men; eine Sache jems. Willkiir -, overla- ten; - Sie es mir, dafür 111 sorgen, laa! mij daarvoor maar zorgen, laat het maar aan mij over &; jem. sich selbst -, aan zich zelve(n) overlaten; II. wed. ww. sich dein Xu(alle -, zich verlaten op;sich der Freude -, zich overgeven aan. Ueborlasser, (-s, in». Ueóerlas-
ser) 111. hij die overlaat, afstand doet &, afslandiloener, erflater in. Ueberltissung, (-c«) v. afstand
doening »., overlaten o.
UeberlHsslich, bijv. nw. over 1 draien. over te laten.
TJgberlast, (•*») v. overlast, te
zware: last m., overvracht v.; (lig.)moeite
overlast 111., lastigheid, stoornis v.;
;e»i». zur - sein, iem. tol overlast zijn,
veel moeite veroorzaken.
ITeberlasten, (überlaslete, über-
lastet) bedr. ww., Z. überladen. Ueberlastig, bijv. nw. (Zeew.) te
zwaar geladen, te zwaar bevracht; (lig.)
lastig, hinderlijk, storend, moeite ver- mrzakend, overlast aandoende; jemn. • sein, iem. lastig vallen, lot last zijn. TJeberlauf,(-(e)s,mv. UeberUufe)
in. (iteew.) \'/.. Obcrlnuf: (.lis.) menigte bezoekers, last in. van bezoekers.
|
|||||||||||||||
|
overloopen, Z. iiberflieszen; die Augen
Helen ihm über, zijne oogen liepen over, de tranen kwamen hem in de oogen; 2. :u jemn., zur aiidern Seile -, oveiioo- pen, overgaan; zttm Feinde -, tot den vijand overloopen, deserteeren. Ueberlajlfen, (\'tbertief, überlau-
fen) bedr. ww. onr. omverloopen; ein Buch -, doorloopeii; 2. overvallen, over- komen: el überlief mich ein Schauder, er ging mij eene rilling over hel lijf; die Wiesen -, overslroomen; (lig.) durch lle- >urAe-,overloopen, lastig vallen; it. over- treflen, in het loopeu overtreffen; II. wed. ww, sich -, zich overloopen, te veel I00- pen, Ie hard loopen. Ueberlaufer, (-«,mv.Ueberlaufer)
m. overlooper, deserteur m.; (Godsd.) afvallige, geloofsverzaker, apostaat m. Ueberlaut, bijv. en b. o verluid,
luidkeels, zeer luid, hard schreeuwend; ein -es Gelachter, schaterend gelach; - lachen, schateren van het lachen; - schreien, luidkeels schreeuwen. Ueberleben, (überlebte, überleht)
bedr. ww. jem. -, overleven, langer lo- veu dan; der. die -de, overlevende, na- beslaande m. en v.; II. o. zelfst. overle- ven o.; tin -sfalle, 111 geval van overle- ving. XJeberlegen, (legle über, uberge-
legt) bedr. ww. hoven op leggen; ein P/taster -, er op leggen, leggen op; ein Knul -, op de billen geven; (Zeew.) dat Rader of Sleuer -, omleggen; il. Z. ire«- den. Ueberlegjn, (überUgle, überlegt)
bedr. ww. nul Bichern; beleggen; (fig.) mit Arbeil, ui it Abgaben -, overladen; 2. eine Sache -, overwegen, Z. ericiigen; überlegler Mensch, nadenkend; elw. mit jemn. -, overleggen, bespreken, raadple- gen; überlegles Verbrechen, opzettelijk, voorbe raden. Ueberlegen, bijv. en b. sterker,
nachtiger, overtreffend, Uooger; •el/acht, (rooier; jemn. • sein, Z. über treffen; -hcit 1. meerderheid v., overwicht o., groole invloed in. Ueberlegsam, bijv. nw., -keit,
v., Z. bediichlsam ij"-.
Ueberlegtheit, Ueberle-
gung, v. overleg.nadenken o.,bedacht-
gaamheid,overpeinzing v., onderzoek o.; nhne -, zonder overleg, ondoordacht,
lichtzinnig; skraft v. denkvermogen o. Ueber\'siten, (leilete über, nber- gelettel) hedr. ww. (w. i. gebr.) jem. -, naar den anderen kant geleiden; -d. (Spraakk.) overgankelijk, bedrijvend, transitief. Ueberlernen, {überlernte, über-
lernt) bedr. ww. seinu Leetion -, vluch-
tig overleden, herhalen; jem. -, in het
leeren overtreffen.
TJeberlesen, (las uber, Abergele- 1) bedr. ww. onr. overlezen, herlezen, vluchlig lezen.
Ueberleben, (überlai, aberltsen)
bedr. ww. onr. doorlezen, lezend door-
|
|||||||||||||||
|
Upberlaufen, (lief über, nberge-tloopen; 2. onder het lezen overslaan.
laufen) o. ww.nur., :u. «.(vaneen val &.:, UobOl\'lQUOhtOD, (überleuchtete, |
|||||||||||||||
|
Ueb.
|
Ueb. 1275
|
||||||||||||
|
Ueb.
|
|||||||||||||
|
Uebernatürlich, bijv. nw. bo-
vennaliiurlijk.
Uebernehmen,(«iiAm über, über-
genommen) bedr. ww. onr. nemen over; eine Decke -, eene deken over (de voe- tcn ft) nemen; (Sp.) eine Karle -, over- banneii, overnemen. Uebemehmen, {übernahm,über-
nommen) bedr. ww. onr. ein Aml, Gul d/ -, overnemen, iu bezit nemen; den öberbefeltl -, overnemen,aanvaarden; die ileyierung -, aanvaarden; Geldfürjem. -, iu ontvangst nemen; \'2. elw. -, onderne- inen, zich belasten met, op zich nemen; jems. Schulden -, overneinen, voor zich nemen; (llaml.) übernnmmene Gefahr, voor eigen verantwoordelijkheid,in risico; 3. jent. -, overvragen, te veel afnemen; (lig.) ein I\'/ertl int Bellen -, afbeulen; II. wed. ww. vu/i nn Etsen uiid Trinken -, te veel eten en drinken,zich te buiten gaan; sich i/i der Arbeil -, zich overwerken; III. •. zelfst.. \'/.. Uebermhme;1. (Hand.) afzelterij v.; 3. buitcnspongheid v. Uebem@hmer, (-«, mv. Ueber-
nehmcr) m., -ill, {-nen) v. hij, zij die
over neemt, aan vaarder m., aan vaardsterv. Ueberordnen,(ori/«e/i!i(6er,«fter- geordnel) bedr. ww.jem. dem Andern-, bo\'en een ander stellen. Uebernutzen,(-/i«f;e»«,mv. -nu-
Izen) in. te groole winst, woekerwinst v.
Ueberoxydirt,bijv.nw.met zuur-
slni oververzadigd.
Ueberpaschen, {paschle über,
überyepaschl) o. ww.overdegrenssmok- kelen. Ueberpfliigen, {überpjlügle,über-
p/lügl) bedr. ww. ovcrploegen, met den ploeg overgaan. Ueberpichen, {überpichle, über-
fiichl) bedr. ww. overpekken, met pek bestrijken. UeberplattenJ(«(ierp/d;/e/e,iïfter-
ptiillel) bedr. ww. even glad strijken, luchtig overheen sirijken. UeberpQlStem, (überpohterte,
ibeipnlslerl) bedr. ww., Z. bepolslern. Ueberquellen, {qitnll über, «#er-
gequollen) bedr. ww., Z. übersprudeln. Ueberqugr, bijv. nw., z. über-
zweren, Ueberquicken , {überquiekle ,
überqniekl) bedr. ww. (Spieg.) ovcrkwik- ken, met kwik bestrijken. Ueberragen, {überragle.überragt)
bedr. ww. uitsteken boven, uitspringen boven, zich verheffen boven, overlref- fen. UeberraSChetl,(H6errajcA/e,Hier-
raiehl) bedr. vvt.jem. -, verrassen,over- vallen, onverwachts aanvallen, Z. ertap- pen; -d, verrassend. Ueberraschung, (•««) v. ver-
rassing v. Ueberrasen, {überraste, überrast)
bedr. ww., Z. berasen. TJébOrrwpQla,{überraipeUt,über-
raspeli) bedr. ww. even raspen. Ueberrechnen, {überrechnete,
überrechnet) bedr. ww. rekenen, bere- kenen, overrekenen, narekenen; nocA ein- |
|||||||||||||
|
überleuchlet) bedr. ww. meer schitteren
ilan: \'2. verduisteren (doorlichl.glansft.j Ueberlieferer, (-s, mv. Ueber-
lieferer) m., -in, (-ne«) v. hij, zij die
aflevert, overlevert, brenger ui., breng- ster v. Ueberliefern, {überlieferte, aber-
lieferl) bedr. ww. leveren, alleveren, overleveren, Z. liefern; einen Brief, ein Pakel $• -, afgeven, Ier hand stellen;tint FcstuiHi -, overgeven. Ueberlieferung, (-e«) v. over-
levemig, alletering, remise v.; bei ttei - des llriefes swjle er mir, bij het over- geven &; (lïechlspr.) die - einer gekanf- leu Suclie, levering ».; 2. overlevering v., mondeling overgebracht verhaal o., traditie v. Ueberliegeil, {lag über, übergele-
gen) o. ww. oiir., in. h. liggen over, b»- ven on liggen. Ueberliegeil, {überlag, überlegen)
wed. ww. onr. sich -, (van fruit), door liggen bederven. Ueberliegetag, (•(«)*• «"»••«) ">•
(Zcew.) Iigd;ig, dag m. dien liet schip te
lang blijft liggen. UeberljSten, {uberlislele, über~
lisiel) bedr. ww. overvallen, door list meester worden; *2. in list overlrellen, geslepener zijn; 3. bedriegen, bedotten, in ilc vul lokken. Uebermaehen, {machte über,
übeigemachl) beur. ww. overmaken, nog eens maken, Uebermachen,(«6ermac/i/e,H(ier-
machl) bedr. vw.jenin. Geld -, overma- ken. zenden, doen toekomen, toezenden. Uebermacher, (-«. mv. Ueber-
macher, in. hij, zij die overzendt; (van
een wissel), remitlant «i. Uebermacht, v.,z.m. overmacht,
bovenhand, meerderheid, heerschappij v.; der - vetenen, voor de overmacht wijkeu. Uobormachtig, bijv. nw. grooter
macht hebbende, sterker, de bovenhand hebbende; it. te machtig, te veel macht hebbende. Uebermalen, {malle über, über-
gemall) becir. ww. eine Wand -, met schilderwerk bedekken, beschilderen. Uübermalon, {übermalte, über-
mall) bedr. ww. overschilderen, bijwcr- keu, bijsrhilderen, reloucheeren. 1Jeioerm&nneii,i,übermannte,über
manul) bedr. ww. overmannen, over- meesleren.overwinucnji\'oni Sc/i/u/e über- mannl teerden, overmand worden, over- slel|il worden. Uebermasz, (-«, mv. -e) o. over
maal, toemaat v.; - der Freude,overmaat van vreugde; 2. Z. Ueberfluss. Uebermaszig, bijv. en b. boven
matig, overdadig; \'2. buitengewoon, over dreven, overtollig; 5. al te matig; -keil v.ovcrdrevenlieid.builenspnrigheid.ovei\' lolligheid v. Uebermastet, bijv. nw. (Zeew.)
te hoog van masten, te veel masten heb bende. Uebermastetjbijv.nw. (van land).
|
te sterk bemest; \'2. (van vee), te veel ge-
mest. Uebermauem, {übermauerle,
übermaucrl) bedr. ww. einen Plutz -, nvermuren, met metselwerk bedekken, overmetseleu. Uebermeistern, {übermeislerle,
übeimetslert) bedr. ww., Z. überlre/fen; l. bemeislern, beherrschen. Ue/bermeerisch, bijv. nw. over-
zeescli, transatlantisch, Amerikaanse!).
Uebermeiszeln, {abermeiszelie,
übermeitzell) bedr. ww. met den beitel
bewerken, o verbei telen. Uebermensch, {-en, mv. •en) in.
boveunalunrlijk we/en o. Uebermenschlich, bijv. en b.
boveiiuienschlijk, bovenuauiirlijk, de krachten van een mensen te boven gaande. Uebermetzen, {ubermelzle, über-
melzl) bedr. eu o. ww. (Mul.) te veel nemen. UebermOQSen, (6i ermtoste, über-
mooit) iiedr. ww. niet mos bedekken. Uebormorgen, bjjw. overmorgen.
Uebermorgend, bijv. nw. over.
morgen plaats hebbende; der -e lag,
overmorgen. TJebermuth, {-{e)s) m.,z.m.ovcr-
moeil, onstuimige moed in., vermetelheid v.; i. hoogmoed in., Inilschheid, onbe- schaamdheid v., Z. lloehntulh; 3. dar- tellieid v. Ue/bermüthig, bijv. en b. over-
inoedig, onbeschaamd, vermetel, dartel, brooddronken, trolscb; -keil v.,Z. Ueber mulh. UobornaChten, {übernachlele,
übernachlel) o. ww., m. h. overnachten, ilen nacht doorbrengen. TJebernachtig, bijv. nw.,Z.nifcA<-
luii; °2. een nacht durend; (lig.) kort
stondig, voorbijgaand; das isl -, dat is k\'>rl van duur; 3. -er Wem, verschaalde, gedurende den nacht in een glas geble- ven; -c Spetten, des avonds overgescho- ten spijzen; - aussehen, verslapen; (ge- ineenz.) kallerig; (Uechtspr.) -es l\'fand, pand o. dat de houder \'24 uren onderzicli gehad heeft. Uebemahen, (nühlt über, über
genalil) bedr. ww. opnaaien, naaien of met een naad bedekken. Uebemahen, {übernihie, über
nikt) bedr. ww. niet naaisels bedekken; "2. haasiig naaien, rijgen. Ueberaahmo, (-n) v.overnemen,
aanueinen o., aanneming v„ Z. überneh- men; \'2 (van eene zaak), onderneming v. (van eene nalatenschap), aanvaarding overname v.; (van een ambt),aanvaar- ding. overname v. Uebernahmsliste, (-«) v. lijst
v. der over te nemen goederen, inven*
taris m.; (Hand.) prijscourant v. t eberniahren, (überndhrie, aber-
nilhrl) bedr. ww. te sterk voeden.
Uebemaht, {•nihle) v. over-
naail ui. Uebername, (•««, mv. -«) m
bijnaam in.; \'2. scheldnaam, schimp- naalll lil.
|
||||||||||||
|
1276 üeb.
|
üeb.
|
||||||||||||
|
Ueb.
|
|||||||||||||
|
mal-, overreken; 2. wed. ww. sich -, Z.
verrech nen. Ueberrechnung, (-c«) v. n»re-
keniiij!, berekening v. Ueberreden, [übtntdtit, überre-
del) bedr. \\vw.;>m. -, overreden, over- halen, doen besluiten; iem.zuelic. -,iem. overhalen, bewegen; sich - lassen, zich laten overreden, overhalen, bepraten;-rf, overredend, overtuigend; it. Z. bereden. Uoborrodung, (-en) v. overre-
dinir. overtuiging v. TJeberredungs-gabe, (-«) v.
talent o.,gaal v.om te overreden;-grund
m. overtuigende rede v.; -kra[l v. over- redingskiarhl v.; -kunsl v. kunst v. om te overreden, teovertuigen, Z. Redekunst; it, welsprekendheid v. Ueberreich, bijv. nw. zeer rijk
nulz\' ih\'inl rijk. TJeberreichen, (reicA/e über,über-
gereichl) heilr. ww., Z. hinüberreichen. Ueberreichen, (überreichie,übcr-
reichl) bedr. ww.eine billschrifl -,over- reiken, ter hand stellen,aanbieden; einen Brief -, Z. überqcben. Ueberreichlich, bijv. en b. oter-
vloedis.\', meer dan voldoende.
Ueberroichung, (-en) v. over
reiking, terhandstelling, aanbieding v. TJgberreif, bijv. nw. overrijp, al te
rijp, zeer rijp. TJeberreife, v., z. m. te groote
rijpheid v.
Ueberreifen, (reifle über, über-
gereifl) o. ww., in. A. en s. Ie rijp wor- den: 2. bedr. ww. te rijp doen worden. Ueb8rreifen, (übemifie, über-
rei/l) bedr. ww. ein Fass -, van hoepels voorzien. TJeberreiten, (rilt über, überue*
rillen) o. ww.. m. s. overheen rijden, in een rijtuig of te paard naar den over- kanl rijden. TJeberreiten, (überrin, abenii-
ten) bedr. ww. ein Feld -, rijden over; 2. ein Kind -, overrijden; 3. jem. -, in het rijden overtreffen; 4. ein Pferd -, af- rijden, doodrijden. Ueberreiz, (-es, mv. -e) ni. over-
prikkelmg, te groote prikkeling v. Ueberreizbar, bijv. nw. overprik-
ki\'llw.ir, te prikkelbaar; -keil v. te groote prikkelbaarheid v. Ueberreizen, (überreizle, iiber-
reizl) bedr, ww. overpnkkelen, te sterk prikkelen, overspannen. TJeberreizung, (-en)i., z. Veber-
reiz. Ueberrennen, (rannleüber,über-
geraiiiil)enühQTrQnnoa,(fiberrannte, überranl) bedr. ww.onr., Z. überlaufen. TJeberrest, (-(e)j, mv. -e) m.over-
schot, overblijfsel, restant o„ Z. Resl; it. Veberbleibsel; die -e eines Heiligen, re- liquieén v, mv. Uoberrheinisch, bijv. nw.over-
rijusch, aan gene zijde van den Rijn ge- legen. TJéberrieS3ln,(überrieselle,über-
riesell) bedr. ww., Z. berieseln. Uoborriosolung, (-en) v. be-l
|
sproeiing, bevochtiging, bewatering v.;
•siriese v. weide v. die door middel van sloten bevochtigd wordt. Uoberrindcn, (überrindete, über-
rindel) beir.v/w.eineOütle -,met boom- schors dekken, Ucberrindung, (-en) v. omkor-
stine v. TJeberrock, (-(e)«, mv. Ueber-
röcke) in. overrok m., overjas v., koor- hemd o. UeberrQStOn, (überrostete, iiber-
roslet) bedr. en o. ww. verroesten, zich met roest bedekken, met roest bedekt worden. y©berrÖthö,v.,z. m. roos v.(huid-
ziekte). TJeberrück, (-(e)s, mv. -«) m.
ronde slok m. aan het spinrokken, TJeberrücks, bjjw., Z. rncklings,
rückuarls.
TJeberrumpeln, (übenumpelie,
iiberrumpell) !>edr. ww.overrompelen,Z. überraschen, über f allen. Ueberrump(e)lung, (-en) ».
overrompeling v., Z. Veberfall.
Uebcrsaon, (übersnle, übersiicl
bedr. ww., Z. besaen; 2. wieder frisch - opnieuw zaaien; 5. te veel zaaien. Uebersalzen, (übersalite, über-
saki) bedr. ww. te veel zouten, te zout maken. TJeborsanden, (übersandele,Uber-
sandrl) bedr. ww., Z. versanden. Uebcrsatt, bijv.nw.oververzadigd
meer dan verzadigd; (Volkst.)zat, drun- ken. Ueborsattigen, (übersaiiigie
übersalligl) bedr. ww. oververzadigen, meer dan verzadigen; (Volksl.) dronken maken;(Scheik.) oververzadigen;2. wed. ww. sich -, zich volproppen. üebers&ttigung, (-en) v. over-
verzadiging v„ misbruik o. van sterken drank. TJgbersatz, (salzes, mv. sdlze)
ca., L. Aafsalz (1); 2. (Bouwk.) stellage v., verdieping v. onder het dak. TJebersauer, bijv. nw. te zuur,
overzuor; (Scheik.) Z. überoxydtrt.
Uebersauern, (übersauerle,über-
sauerl) bedr. ww. te zuur maken. Uebersajlfen, (übersaff, übersof-
fen) bedr. ww. onr. te veel drinken.zich bedrinken, zich dronken drinken, Z. be- saufen (sich). Ueberschallen, (überschallie,
überschallt) bedr. ww. sterker klinken dan, door geraas of geluid overstemmen; die Musik -, door geschreeuw belellen te hooren. Upborschaar, (-«i) v. ruimte v.
tussclien Iwee mijngroeven. Ueborschatton, (überschatlete,
überschallel) bedr. ww. overschaduwen, met zijne schaduw bedekken. Uoborschattung, {-en) v. over-
schaduuing v. Uoborschiitzon, (überschatzte,
überschalzt) bedr. ww. overschatten; 2. te boog schatten, op te hoogen prijs schatten; II. wed. ww. sich (ielbit) -, |
zich zelve(n) overschatten, zich knapper
& wanen dan men is, een te hoogen dunk van zich zelve(n) hebben. Uüborschatzung, (-en) v.over-
schatling, ie hooge schatting ».; (Rg.) Selbsl-, eigendunk m., verwaandheid v. TJeberschaubar, bijv. nw. wat
overzien kan worden. TJeberschauen, (überschaute,
überschiul) bedr. ww„ Z. übersehen; 2. overzien, een overzicht geven. TJoborschaumen, (schdumle
über, übergeschaumt) o. ww. overheen schuimen. Ueborschoido, (-n) v. overtrek
o., buitenste scheede v., losse koker m., foedraal o. Ueberscheinen, (überschien,
iiberschienen) bedr.ww.onr.overschijnen; 2. verduisteren. U©berschicken, (schickte über,
übergeschickl) bedr. ww. overzenden, naar de overzijde zenden. Ueberschicken, (aberschickie,
ührschickt) bedr. ww. overzenden, doen toekomen, toezenden. Uobor.schickung, (-en) v. toe-
zending, overzending, bezending v.; (Hand.) - einer Summe, remise v. UoberschiOHzon, (schoss über,
übergeschossen) o. WW. imr., m. h.mil einer t\'linle -, overheen schieten; it. m. s. snel overheen vallen, Uopen; (Jachtw.) (van honden), over de prooi heen schie- len; II. bedr. ww. eme Kugel, einenPfeil -, overheen schieten; (Drukk.) meer exemplaren drukken dan nnodig zijn; 2. overheenvallen,overhecngaan,oversehie- tcn; -de Summe, overschot o. Ueborschipszcn, (überschoss,
überschossen) hedr. ww. onr. (Jachlw.) das Wild -, missen, verder schieten dan hel wild zit; eine Sladl -, bestrijken; eine Summe Geldes -. bij worpen neertellen. TJeberschiffen, (schiffte über,
übergesenijft) o.ww., m. s. nach England -, overvaren, oversteken; 2. bedr. ww. IVaaren -, per schip verzenden naar; Truppen -, te scheep transporleeren. TJeberschiffen, (überschilfte,über-
schijjl) bedr. ww. ein Meer -, overvaren, oversteken. Ueberschimmeln, (überschim-
melle, überschimmell) o. ww., Z. (t>er)- schimmeln. TJeberschl\'achtig, bijv. nw., Z.
obersrhliichtig.
Uob Jrschlag, (-(e)s, mv. lieber-
schlnge) m. overslaan o.; (van eene schaal), doorslag m.; 2. (aan kleederen), Z. Aufschlag, Umschlag;(\\lee\\k.) Z. Um- scliliit/; (;\\:m eene muls), oorlap m.;(over een sloel), overtrek o.; (Bouwk.Jbestek, ontwerp o.; 2. omslag, overhangende rand in.; (Hand.) overslag va.,schatting, berekening v. Uoborschlagon, (jcA/«o über,
überyeschlagen) o. ww. onr. omslaan, omvallen; mil seinem Reiier -, omverval- len; (van eene schaal), doorslaan; 2.bedr. ww. ei» Pflaster, warme Tücher -, om- slaan. |
|||||||||||
|
Üeb. 1277
|
|||||||||||||
|
üeb.
|
|||||||||||||
|
Ueb.
|
|||||||||||||
|
het watei),ovcrloopen.nvervloeien,over-
strnnmen. Ueberschwelle, (-n) v. bo?en- dreoipel, boveudorpel ui.
Uoborschwollen, {schwoll über,
übergeschuotlen) o. ww. onr. (van het water), wassen en builen de oevers lre- den. Ueberschwemmen, {über-
schwemmte, überschaemml) bedr. ww. overstroomen; ein Land -, onder water zetten. Ueberschwemmung, (-en) ».
overslroeiuiug v. Ueberschwenglich, bijv. nw.,
Z. übersr.hwanglich.
Ueberschwer, bijv. nw. over-
zwaar, uiterst zwaar; (lig.) uiterst moeie- ijk. Ueberschwimmen, {schwamm
über, überyeschxommen) o. ww. onr., in. .«.overzwemmen.naarden overkantZWUIH- iucii. Ueberschwimmen, (über-
schuamm, überschteommen) o. ww. onr., in. s. overzwemmeu, vonrultzwemmen. Ugberseeisch, bijv. nw., \'L.über-
meeriscli.
Ueborsogoln, {segelle über, über-
gesegell) o. ww., Z. übertchiffen. Uobersegoln, {übersegelte, über-
segell) bedr. ww.overzeilen, vlugger zei- l\'-n. 2. ein Meer -, overzeilen, zeilend oversteken; 3. in den grond zeilen. UeberSQhbar, bijv. nw. overzien-
naar, wal overzien kan worden. Ugbersehen, {sah über, überge-
sehen) o. ww. onr., in. A. overheeuzien, naar den overkant zien. Ueberseben, {ibtrsah. übtrteken)
bedr. ww. onr. etu\\ -, overzien, deoogen slaan op; die game Sladt -, overzien; ein Feil, das man nicht - tii\'i«, dal men niet kan overzien; (lig.) »\'ei« Ungtück ist nicht zu -, is niet te overzien; er übersieht das Game, hij overziel alles; einen Plan -, doorzien; einen l\'robeboyen, eine Hech- miii\'i -, nazieu; 2. vluchtig doorloopen; noch einmal -, overzien, herzien; a.jem. -, over iem. heen zien; (lig.) verstandiger zijn, scherpzinniger zijn, Z. übertre/fen; it. jem. -, over het houfd zien, overslaan, vergeten; 4. (bij het lezen), overslaan; das hal er -, dat heeft hij overgeslagen, niet gelezen, niel gezieu; jemn. etui. -, toegeven; jems. Fehler -, door de vin- gers zien; seinen Kindern ;u viel -, te toe- gevend zijn. Uebersfiher, (•», mv. Ueberselier)
in. uazieuer in. Uebersehung, v., Z. übersehen;
(van een misslag), duor de vingers zien, toegevend zijn. Ugberseits, bijw. uit den weg, op
Zijde.
Ueberselig, bijv. nw. overgeluk-
kig, Hoogst gelukkig, ten toppunt van geluk. Uebersenden, (il4er»anii7e, über-
sandt) bedr. ww. onr. overzenden, doen geworden, Z. überschicken. Uebersgnder, (-s, mv. Ueb*rsen-
|
|||||||||||||
|
Uoborschlagen, {überschlug
überschlagen) o. ww. onr. mit Schimmel -, Z, schimmel»; (van vloeistoffen), om slaan; II. bedr.ww. (Jachlw.) cinenHund -, door slagen bevreesd maken; 2. ein Blatt -, overslaan; 3. (Hand.) overslaan een overslag maken, berekenen, schal* ten; eliv. mit den Auyen -, schatten, me- ten; III. wed. ww. sich -, Z. -, o. ww. Ueberschlagung, (-en) »., z.
Ueberschtag.
Ueborschliimmon, [iber
schlammle, überschlamml) bedr. ww. met slijk bedekken. Ueborschleichen, {tchlich vber,
übergvschlichen) o. ww. onr., m.
overslni|ien, naar den overkant sluipen. Uobor.SC h 1 OlOl-n, (Ober schieter Ie, itberschleiert) bedr. ww., Z. versehleiern. Ueberschleifen, {schleifte ober,
übergeschleift) bedr. ww. naar een an- deren kant sleepen; 2. in eene slede ovcr- zetten, overbrengen. Uebarschleifen, {überschleifie,
überschleifl) bedr. ww. jen., etic. -,om- verglijden. Ueberseh leimen, (ubenchUim-
le, überschleiml) bedr. ww., Z. verschlei-
men. Ueberschlemmen, {aber-
schlemmle, überschlemml) bedr. ww., Z.
überscli lammen. Uoborschlichten, {überschlich-
Me, überschlichtet) bedr. ww. gelijkma- ken, gladmaken. IJeberschlillgeil, {überschlang,
überschlungcn) bedr. ww. onr. (Naai.) met strikken omgeven; (Jachlw.) met strikken, vallen omgeven;2. verstrikken. Ueberschlucken (sich),(8éer-
schluckte, Oberschluckt) wed. ww. zich
verslikken. Ueberschmieren, {schmicrie über, übergeschmierl) bedr. ww., Z. auf-
schmieren. Ueberschmieren, (überschmicr- te, überschmiert) bedr. ww. met vet be-
strijken, besmeren; (Ml\'.) ï.beschmieren. Ueberschnappen, {tchnappte
über, überyeschnappt) o. ww., m. s. zich
verspringen, overspringen; das Schloss schnappt über, springt over, gaal over; (fig., gemeenz.) gek worden, het ver- stand verliezen; überschnappt, gek, Ueberschneien, (aberschneiie,
überschneil) bedr. ww. met sneeuw be- dekken, Z. beschneien. UeborschnÜron, {überschnürle,
überschnürt) bedr. ww. met een koord of koorden bedekken, omsnoeren; 2. met een koord melen. Ueberschrauben, {überschraub-
te, überschraubl) bedr. ww. verkeerd schroeven. Ueberschreiben, (schrieb über
übergeschrieben) bedr.ww. onr.eiiie/iecA" «u«v -, overschrijven, kopiëeren. Ueberschreiben, {überschrieb,
übersclirieben) bedr. ww. er boven schrij- ven; einen Brief -, een opschrift, titel. adres zeilen; der Brief ist an Sie über- scArieicn, is aan u geadresseerd;einBuch |
-, een titel geven; Brie/schaften, Akten-
slücke -, een tilel zeilen op; Apolheker- bilchsen -, van eliquellen voorzien; 2. jemn. ctw. -, melden, berichten. Ueberschreien, (überschrie,
überschrien) bedr. ww. onr. jem. -, o ver- schreeuwen, harder schreeuwen dan; 2. wed. ww. sicA -, zich overschreeuwen, te hard schreeuwen. Ueberschreiten, {tchrilt über,
üiergeschntten) o. ww. onr., m. s. over- heen stappen, overstappen. Ueberschreiten, (aberschriu
überschnllen) bedr.ww. onr. einen Gra- ben, Bach -, overstappen; die Grenten, das Ziel -, overschrijden, te builen gaan: (lig.) die Regcln des Wohlslandes -, over- scli rijden, te bui ten gaan; Befehle-, o ver- schrijden, te buiten gaan, Ie ver gaan, Z. übertrelen; einc Summe -, Ie hoven gaan; (Hand.) den Credit -, overtreffen, Ie boven gaan; ein Guthaben -, een wis- scl trekken voor een hooger badrag dan men Ie goed heefl, 3. Z. abschreiten. Ueberschrift, (-en) v. opschrift,
adres o., tilel in.
Ueberschritt, (-(e)«, mv. -e) m.
overschrijding v., overtocht, overgang ni.; (lig.) dood m., overlijden o.; il. Z. Ueberlrill. Ueberschuh, (-(e)«, mv. -e) m.
overschoen m.; il. sok, slobkous v.
UeberschUSS, (-m, mv. Veber-
schusse) in. overschot, Ie veel o.; (van ecue rekening), onbetaalde, restant o.; (Buuwk.)uilsleko.,Z Veberbau;(Meelk.) (vun een hoek), complement, aanmlsel o.;(Zeew.) vallen, overhangen o.;(\\Vev.) weeffout, gaal v. Ueberschüssig, bijv. nw.(B »uw-
k.) uitstekend, uitspringend; 2. over- schietend, te veel Ueberschüssling, (•(«)«, mv.
-e) in. lang Int o. van eeu boom.
Ueberschutt, (-(e)s, mv. Ueber-
schüile) in. onderlaag v. van dunne kalk. Ueberschütten, {schüttete über,
übergeschültvt) bedr. ww. overgieten, overstorten. Ueberschütten, (iberschattele,
überschültet) bedr. ww. overladen, over- slelpcn, Z. überhiiufen; 2. mit Erde -, bestrooien, bedekken; elw. mit Wasser -, begieten, besproeien, Z. überhiiufen. Ueberschwall, (-ve)s, mv. -e)
in. overvloed in. Ueberschwang, (-(e)s. mv.
Ueberschmngc) v. overvloed m.,overdrij- ving, overdrevenheid, overinaligbeid v. Ueberschwangern, («6er-
schwangerte, überschtvdngert) bedr. ww.
ivei\'bevruclitcn, herhaaldelijk bevruch- len. Ueberschw&nglich, bijv. en li. overvloedig, meer dan overvloed heb-
bende; -c Gul? Gottes, oneindige goed- heid Gods; 2. ongemeen, buitengewoon, onuitputtelijk, onmetelijk; -keit v., Z. Ueberschwang. Uebersohwanken, {schrankt?
über, übergeschnankl) o. ww.,m. A.(van |
||||||||||||
|
Ueb.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
1278 Ueb.
|
Ueb.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Ueberstark, bijv. nw. oversterk,
uiterst sterk, buitengewoon sterk. Ueber3teolien, (übeniacb, aber-
sloehen) bedr. ww. (Sp.) met troef ne- men; (Naai.) overnaaien; (IJrav.) over- graveeren. Ueberstehen, {siand über, nbcr-
üeslanden) o.ww. onr., m. b., Z. vorsle- ben, vorsprinyen; (van vruchten), te rijp worden; (van boomen), te lang slaan. Ueberstehen, {übersland, iiber-
slanden) bedr. ww. onr. seine Lebrjubre, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
hersenschimmig; Lehre vont -en, boven-
naliiarkiinde; •keil v. bovennaluurlijk- beiil, bovenzinnelijkheid, afgelrokken- bcid v. Uebersint©rn,(fiter»iM/er»e,fi*er-
sinlerl) bedr. ww. met eeue hanle stof bedekken, met marnier bedekken. Uebersold, (•(«)», mv. -e) m.
(hrijgsw.) toelaat, gratilicatie v.
Üebersommern, (übenommerie,
übersommert) o. ww. den zomer door- brengen; 2. bedr. ww. Vieh cf- -, gedn- renile den zomer onderhouden. Ueborspanig, bijv. nw. -es Hoh.
hout met dwarse vezels. TJeberspannen, {spannle Ober,
ibergespannl) bedr. ww., Z. au f spannen. Ueberspannen, {überspannle,
überspunnl) bedr. nw. met de span me- len, overspannen; 2. te slerk spannen; (lig.) den Geisl -, orersparncn; das Ner- "eiisyslem -, overspannen, te zeer aan- loen; iiberspannl -, overdreven, hnilen- sporig; seine Fordcrungen • , overdrijven te hoog stellen. Ueberspannung, v., z. m.. Z.
überspanncn; it. overspanning, overdrij- ving, nverprikkeling v., i. dwecperij v. Ueberspinnen, {überspann. über-
sponnen) bedr. ww. onr. overspiniien, niet een weefsel bedekken, bespinnen; Fadcn met Gnld- of Silberdrahl -,omspiii- nen, omwoelen; eine Sailc -, met ijzer- draad omwinden; übersponnene Knöpfe, gewerkte knojpen. Ueberspringen, {sprang uber,
übertprunyen) o. ww. onr., m. s. ovcr- heenspringen, overspringen, met een |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
der) m., -in, (-ncn) v. overzendcr, toe-
zender in., zendster v. Uebersendung, (•«») v. zending,
toezend ing v. Uebersetzbar, i>yv. uw, vertaal-
baar, vertaald kunnende worden. Uebersetzen, (*e/|/e ilber, iiber-
geselzl) o. ww., dl h. overzetten, over- spiingen; (Hergw.)ecn gang doorgraven, doorheen graven; 2. overzetten, aan den overkant brengen; II. bedr. ww. einen Topf -, opzetten, over hel vuur hangen; 2. Z. überfahren; (Muz.) Iransponeeren; (Tninb.) Biume -, overplanten. TJebersetZön, (ftbcrselzte, über-
selzl) bedr. ww.(Bouwk.) ein Hans -,met verdiepingen bouwen; tiicbl -, sleclils eene verdieping maken; 2. einen Tiscli mil Speisen, Gerichlen -, bezeilen, o ver- laden; einen Garlcn mil Hilumen -, te vee! planten in; eine Slndl wil Soldaten ; te veel soldalen leggen in; ein Hans mil Lculen -, te veel volk plaatsen in, ovcr- laden; dieses Handwerk isl überselzl, er zijn te veel bazen vandatambacht;(Giet.) den Ofcn -, overladen, Ie vol doen;(Uur- vv.) eine Vhr -, meer dan drie raderen aan gang- en slagwerk geven; 3. \\\\aa- ren -, te hoog stellen in pi ijs; it. Z.k(ici- nehmen; i. ein lluch -, vertalen, over- zelten; eine Redcnsarl -, in ene andere taal weergeven. Uebersgtzer, (-s,mv.{/eoerse/;er)
m., -in, (-nen) v. vertaler in., verlaal- ster v. Uebersetzung, v. overtocht m.,
overvaart v.; (Tuinb.) verplanting v.; (Mnz.J transpositie v. Uebersetzung, (-en) v. vertaling
v., vertaalwerk o.; 2. vertaald werk o. Uebersieht, {-en) v. (over eene
slad), gezicht c; eine vollslnndiye - ro« elw. baben.cea volledig overzie!)! o. van iets hebben; eine - der Austjaben, over- zicht o.; 2. Z. Aufsicht, Diirrlistclit. TJeborsichtig, {-er. -sl) bijv. nvv.
korUichlig, bijziend, niet gord kunnende zien; -kcil v. kortzichtigheid, bijziend- lieul v.; (lig.) domme streek rn., dom- heid v., bok m. Uebersichtlich, liijv. nw. een
overzicht gevend, gemakkelijk Ie over- zien, helder, duidelijk; -keii v. helder, beid, duidelijkheid v. Uebersiedeln, (siedelte über,itber-
gesudell) bedr. ww. verplanten, veiplnal- sen; 2. o. ww„ m. s. naar een ander land verhuizen, de wijk nemen naar. Uebersiebciicn, {übersiebenle,
übersiebenl) bedr. ww. door zeven getui- gen bewijzen. Uebersieden, («o// übcr,fiberg<
sollen) o. ww. onr., m. h. overkoken, Z. überkorhen. Uebersieden, {übersoit, vbcrsnh
len) bedr. ww. onr. te hard lal en koken
Uebersilbern,(«<\'ivw//w7e,H4cr\'
silbert) bedr. ww., \'/.. rersilbern.
Ucbcrsinnen, {übersann,überson-
nen) bedr. ww. overdenken, overpeinzen. Upbcrsinnlich, bijv. nw. bovon-
zinnelijk, afgetrokken, bovennatuurlijk |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Dienslzeit -,doorbrengen, u
|
37
|
itslaan, ml-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
dieneu; eine Krankheil -, doorstaan, niet
bezwijken of sterven aan; eine Gefahr -, uitslaan, ontkomen aan. Uebersteigbar, bijv. nw. over te
klimmen; (lig.) overkomelijk, te overko- uieii, beslijgbaar. UeberSteigen, {slieg über, über-
gestiegen) o.ww.onr. overheenklimmen. Uebersteigen, {überstieg, über-
sliegen) bedr. ww. onr. eine Maner -,
overklnnmen, bekliinmen;(Krijgsw.) mil Siurmleilern -, met storinladders be- kliinmeii; (fig.) Hindernisse -, te boven komen; 2. (van thermometers), 22 Grud -, hooger rijzen dan; (flg.) jems. Kra/le -, Ie boven gaan. Ueberstoigung,(-en) v., Z. über-
slctgen; il. beklimming v.; (met storm- ladders), bestorming v. Uebersteigern, {«berslciyerle,
übertleigerl) bedr. ww. Waaren -, in prijs verhoogen, duurder maken; den l\'reis -, verhoogen. Uebersteigerung, (-en) v., z.
überslrigern.
Ueborsteiglieh, bijv.nw., Z.über-
sletgbar.
~UébQTSteilie{r)n,(,al>erstein(er)le,
iiberslein{er)l) bedr. ww. met eene stec- uen korst bedekken, eeue laag steenen leggen op. Uebersteuern, {übenieuerie,
ntiersleuert) beor. ww, te zwaar hela>-
len, Ie hoog belasten. Uebersticken, (abersliekle, über-
slir.kl) bedr. ww. overnaaien, benaaieu. met borduurwerk hekleeden. Ueberstiefel, m. mv. overlaar-
zen v. mv. Ueberstimmen, {nbersiimmte,
übcrsltmml) bedr. ww. ein Klavier -, te hoog stemmen; l.jem. -,de meerderheid hebben op; it.demeerderheid (van slem- men) op zich vereenigen. Ueberstolz, bijv. nw. uiterst
trotseh, bovenmatig tmlsch. UeberstQpfen, \'überttopfte,übtr-
slnp/l) bedr. ww. seine I\'feil e -, te vol stoppen, te vast sloppen; eine Gans -, te vol proppen; 2. die Likker in einem Zengt -, sloppen, dichtstoppen. Ueberstoszen, {siicsi über, aber-
gesloszen) bedr. ww. onr. naar den ovcr- kaut duwen, overduwen. UeberstQSZen, {überslietz, über-
sloszen) bedr. ww.onr. (Zeemt.)Feite -, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
prong ovei heengaan; überspr
|
44
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
iinijiner
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Pierv, versprongen; -des Fieber, liisschen-
poozende koorts; (lig.) plotseling van ijn onderwerp afdwalen.
Ueberspringen, (iibenprang,
übeisprungen) bedr. ww, onr. einen Gra-
beti -, overspringen, springen over; elw. im Lescn -, overslaan; (Jluz.) auf der Geige -, misgrijpen; (L\'urw.) (van de nn- riisl), overspringen; (van slagwerk),ver- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
springen, niet stilhouden; jen. -, verder
springen dan; 2. wed. ww. sich -, zich verspringen, zich kwetsen met springen, te ver springen. Ueberspritzen, (uberspriizie,
übersprtlzl) bedr. ww., Z. besprilien. Uebersprudeln, {sprudelu uber, übergesprudell) o. ww., ui. II. overslroo*
men, overborrelen, overvloeien, ovcrko- kcn. Uebersprudeln, {ibenprudelte,
übersprudell) bedr. ww. overspringen. (ft>.) met een vloed van & overstelpen. Uebersprung, (-(e)s.niv. Uekr-
spruuye) in. sprong ui. over; e«»e« - «o- gen, bel wagen er overheen te springen; (lionwk.) 7j.Vorspning;\'\\of.)7,.Sprenkel. Ueberstag, by w. (Zeew.) overslag U§ber8tamm,(-(c)«, mv. Ueber- slimme) in. lederen rand ui. aan het bo- venleer van een schoen. Ueberstandig, bijv.nw. -es Hoh,
te lang geslaan hebbende; -e Früchle, ovcrrjjp. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
20
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
afschaven, afschrappen.
Ueberstr&hlen, \'Meniraklu,
vberslrahll) bedr.ww. bestralen,mel stra- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Ueb. 1279
|
|||||||||||||||
|
Ueb.
|
|||||||||||||||
|
Ueb.
|
|||||||||||||||
|
Uebertreibung, (-en) v. over-
drijvmg v., Z. fiberlreiben.
TTebortreten, (trat über, tbtrge-
trelen) o. ww. onr., m. s. overheen slap- pen, slappen op, heden op; (van paar- de»), over de leisels slappen; 2. Seliuhe, Sliefeln -, omloopen; 3. (fig.) ;u jemn. -, tol iems. parlij overgaan, overloopen, Z. übergehen; h. (van »aler&),Z.ou.v/re- leii. Uebertreten, (übertrat, überlre-
ten) bedr. ww. onr. die Geselze -, over- treden, schenden, inbreuk maken op; il. eene nveilreding, een misstap b<-gaan; sicli den Fus: -, zich den voet verzwik- ken. Uebertreter, (-f,mv. Vebertreter)
ui., -in, (-nen) v. hij, zij die van partij verandert; (iirijgsw.) overlooper, dcser- liur ui. Uebertreter, -in, overtreder,
schender, zondaar, misdadiger in., uver-
trcelster, zondares, misdadigster v. Uebertretung, (-en) v. overtie- ihug. scbi\'iidiug, misdaad, schennis v,;
sfoll ui. getal o. van overtreding. Uebertrieb, (-(e)s, mv. -c) m.,
/.. Uebertrift. Uebertrieben, bijv. nw. over-
dreven, buitensporig; (Schild.) die Zfige eines Uildes - darstellen, de trekken te sterk doen uitkomen; - höftieh Jein, o ver- dreven, uiterst beleefd zijn. Uebertriebenheit, v. overdre-
venheid v.
Uab8rtrift, (-en) t. plaats v.,weg
in. voor het vee over een stuk land;,3. recht o. op een overgang; 3. weg voor
het vee op een land. Uebertrinken (sich), (über-
trank, fiberliunken) wed. ww. Ie veel
drinken, zich aan drank of met drinken te buiten gaan. Uebertritt, (-(e)s, mv. -c) m.
overgang ui., bekeering v., overloopen o., /.. übcrlrelen. Uebertrumpfon, («berlrumpfte,
ibertrumpfl) bedr. ww. (Sp.) overlroe-
ven, mei eene hoogere troef nemen. UebertUachen, (thertinehte,
fibertünelil) bedr. ww. overpleisleren,
mei kalk bestrijken; (lig.) die Wangen-, kleuren; die Wahrheil -, bemanlelen, ontveinzen, den schij i geven; (geineenz.) een vernisje geven. Uebervölkei*U,(iïoertvï/*er/e,«4er-
vötkert) bedr. ww. overbe\'olken. Uebervölkerung, (-«) v.over-
bevolking, ie groote bevolking v. Uebervoll, bijv. nw. overvol, te
vol, Klampend vol, propvol, boordevol. Uebervollzahlig, bijv. nw., Z.
fiberzaliliij.
Uebarvortheilen,(««crtior(nei/-
le, iibervorllieill) bedr. ww. jen. -, te
groote winsten trekken van, zich verrij- ken len koste van, overvragen, afzetten; (tier.) woekeren, bedriegen; über die ILilfle -, meer dan de helft overvragen; (geiueenz.) verschalken, bedotten. UebervQrtheilung, v„ z. über-
vorlhellen; il. overvraging, aïzi.llerij v.
|
|||||||||||||||
|
TJeberthun, {ibui fiber. überge-
thon) bedr.ww.onr., Zfiherzielien,übir- set zeil, fiber stellen. Uebertoll, bijv. nw. overdol, erger
dan dol. Uebertölpeln, ,iiberl6lpelle,über-
lölpell) bedr. ww. bedriegen, misleiden, dn peeren; (Volksl.) vangen, snappen. Uebertölpolung, (•*») v., Z.
ilbertölpeln; H. misleiding v., bedrog o. Uebertrag, (-(e)«,mv. Uebertrêge)
in. (Hand.) (van eene rekening), lrans- porlo.; (van een post),(naar eene andc- re plaats), overdracht v. Ücbertragbar,bijv.nw.voorovei-
lira.fo geschikt, overdraagbaar; •keil v.
overdraagbaarheid v. IJebertragen, (trug uber, über-
getragen) bedr. ww. onr. overdragen, overbrengen, naar den overkant hren- gen; (lig.) m eine andere Spruehe -, nver- zetten,vertalen; in sein Bucli -, inschrij- veu, aaiiteekenen; >» die llechnung -, in- scbrijveil; einen Potten m eine andere Heclinumi -, boeken, overdragen; fine llechnung in ein anderes tltuII -, o\\cr- boelten; cinen Wechtel au jen. -, over- dragen, endosseeren. Üebertragan, (überlrug, übertra-
<;en) bedr. ww. onr. jemn. eia Hecht -, overdragen, overgeven, Z. ablreten; das Eigentliumeiner Sache aufjemn. -,nier- dragen, afslaan; einen Wechsel -, endos- seeren; II. wed. ww. sieli -, zich over- dragen, Ie veel dragen,zich bezeeren met dragen; (lig.) (van vruchlboonien), door te vee! dragen uitzetten. Uebertr^ger, [-i, m>, üebtrtra-
ger) in. hij die overdraagt, afstand doel;
(van een wissel), endossanl in.: 2. Z. Ucbcrselier. LTebortr&guiig, v.,z. m., Z. aber-
tragen; it. overdracht, cessie v„ afstand mi.; (Hand.) endosseinenl o.; 2. verta- ling v.; 5. overdrachtelijke figuur \\. Uebertreffbar, bijv. nw. over-
Irefbaar, wat overtrotlen kan worden. Uebertrefien,(«((tT//v;/. abertrof-
(en) bedr. ww. onr. jet*, in of an eiie. -, overlreOen, uitmunten boven; il. ie bo- ven gaan, voorliijslieven. Uebortretflich, bijv.uw.,Z. aber-
Irellbnr.
ITebartreiben, (trieb über, uber.
gelrteben) bedr. ww. onr. overheendrij- ven, overlieenjagen; hier dal fman keilt I lelt -, hel is verboden hier vee over- heen te drijven; 2. (Scheik.) vluchtig maken. Uebertreibon, (übertrieb, nber.
trieben) bedr.ww. onr. I\'ferdc -, te hard drijven,te hard laten loopen, doodrijden; Artieiler -, te veel aanzeilen, te bard la- ten werken; (lig.) overdrijven, op over» drevene wijze voorstellen; er Abertreibt alles, hij overdrijft alles, inaakl & erger dan het is; (Tooneelk.) eine Holle -, op overdreven wijze voorstellen; (Hand.) den Credil -, te boven gaan, verder uu- strekken. Uebertreiber, (-»,mv. Ueberlrei-
ber) m. hij die overdrijft, overdrijver m. |
|||||||||||||||
|
len bedekken, stralen werpen np, mol zijn
glans overstelpen; 2. Z. Sberglhnxen (2).
Ueberstreichen, (ubertiriek,
fibers\'.rirlien) bedr. ww. onr. strijken
bestrijken met, Z. beslreichen (1); il. vernissen; mil l\'cch -, pekken;mil Therr -, teren. TJeberstrOUen,(.«(reH/eiïier,«Ai\';--
qcutreut) bedr. ww. Zuekcr -. bestrooien |
|||||||||||||||
|
C9A
|
|||||||||||||||
|
met, overheen strooien.
Ueberstreuen, (6berslreute,uber-
slreut) lieilr. ww., Z. bestreuen. Ueberstrjck en, (« bentriektr.
Ulier si rit lil) beiJr. ww. nvei breien, met
breiwerk bedekken; ((ig.) jen. -. Z. be- slrirken. TJeberströmen, {stnïmie fiber,
übergeslrömt) o. ww., in. //. overslroo» men, builen de oevers treden; (fig.)neiiM Attgen slrönilen über, zijne nogen liepen over; ion jems. Lob -. uitweiden in lof- tuitingen; tam Feindc. -. (van soldalen), in menigte overloopen; roiiS*jM",over- vlneien. Ueberstrgmen, (übertirfonte,
fibcrströml) beilr. ww. ein Land -, over-
slroomen. onder water zetten, bedelven. Ueberströmung, (-«0 v. o\\er-
slronming v. Ueberstrumpf, (-(e).«,mv.f v/(ir-
strümpl\'r) m. overkoiis, slopkous v.
Ueberstudiren, (übentudirte,
fibcmludirt) bedr. ww. doorstmierren,
nauwkeurig besludeeren; 2. in de studie voorbijgaan, overtreden in de studie; II.
wed. »w. sieh -, te veel sludeeren, de geestvermogens door overdreven studie krenken.
Ueberstürzon, (siürzie 6ber,über-
gestunt) bedr. ww. cinen Deckel -, op-
legden; die Haube -, opzetten; \'2.o. ww., m. s. omverwerpen;(van zaken),omver- gew.irpen worden. Ueberstürzen, (fi berst ilrz Ie, fiber-
slürzt) beilr. ww. omverwerpen, doen vallen, haastig doen vallen; 2. wed. ww. sirli -, over In-t hoofd buitelen. Ueberstürzung, (-e«) v. o»er-
ijlinz, overnaasting v. Ugborsüsz, bij», nw. overzoet, ie
zoel. Uebertafeln, (abert&felte, über-
lilfell) bedr. ww., Z. tdfeln.
Uebertanzon, (übertamte, über-
lanzl) bedr. ww. uuiverdansen, al dan- seude omverwerpen; 2. weil. ww, sirli -, Ie veid dansen. Uebertara, (onb.) v. (Hand.)
tweede tarra v.
Uebart\'anban, (sberttubic, fiber-
liïubl) bedr. ww., Z. betiiuben.
Uebertheuer,bijv. en b. overduur.
zeer duur, uiterst duur, buitengewoon
duur. Uebertheuern, (nbertheuerte,
nberlheueri) o.ww,, Z. fibernelimcn,iiber- fordern, üliersteigern; 2. bedr. ww., Z. betheuern. Uebertheuerung, (-en) v. over-
vragen o., te hooge prijs ui.
Ueberthgren, [überlkirle, »ber-
lliörl) bedr. ww., Z. belhiiren. |
|||||||||||||||
|
Ueb.
|
üeb.
|
|||||||||||
|
1280 Ueb.
|
||||||||||||
|
Ueberwölken, («ben-bikte, «ber-
icötkl) bedr. ww., Z. ben-alken. Ueberwuchern, (übeneueberte,
nberiiuihert) hedr. ww. met een vveligen wasdom bedekken, TJeborwurf, (-(e)s, mv. lhlwr-
niirfe) m. (Mels.) Z. Annurf; (Naai.) kiel, jurk, overjas v., pelsrok iu.;(Tand- 111.) lang v. Ueberwürzen, (überieürztc, iiber-
teürzl) bedr. ww. te sterk kruiden. Ueberzahl, (-e«) V. getal o. boven
hel iioodige, overgelal o. Ueberzahlbar, bijv. nn. meer
dan lelliaar, /.. lihlbar.
Ueberzahlert, («berzahlte, hber-
zablt) bedr. ww. Ie veel heialen. Ueberzahlen, (übemhlte, uhcr-
zahll) hedr. ww. tellen, te veel lellen;
noch einmal -, overtellen: 2. wed. ww. ich -, z ch vergissen onder het tellen, mistellen. Ueberzahlig, bijv. nw.ovcrlallig,
meer dan compleet, surnumerair; -e Be- eiilkirung, overlievolking v.; cm •er, sur- numerair 111., niet 111 Int corps ingelijfd unhleuaar m. Ueberzahn, (•(«)*. mv. L:ebcr-
\'iitine) ui. uilwassende land m. Ueberzaubern, (überiauberte,
überiaubert) hedr. ww. als door tooverij bedekken. Ueberzeigen, (überzeigle, «bcr-
:ei<il) hedr. ww., Z. iibern-eisen.
Ueberzeitig, bijv. nw,,Z, fl6er-
reif. TJeborzeitigen, (überzeitigte, ilherzeitiql) o. ww. overrijp worden.
Ueberzeugen, («berzcugle, «ber-
zeugl) bedr. ww. overtuigen, overre len, doen inzien, dnen erkennen, il ui. lelijk maken; ich bin daeon iibtrzeuijt, daarvan ben ik overtuigd, Ueberzeugung, (-cn) v. overtni.
gine.overreding v.,inzicht o., inspraak v. UeberziOhen, (zag iiuer, übrrge-
znnen) o. ww. onr., m. s. overtrekken, overheenlreklicii; (Jachlw.) (van het hert), van plaats veranderen; 2. ik seine neue Wohming -, overgaan, zijne & b"- Irekken, zijn intrek nemen; ll.bcdr.ww, ein H lei il -, overtrekken, aantrekken nver; Itetlzeichen -, een overtrek om- doen: 2. van den anderen kant Hekken, overl rekken. Ueberziehon, («berzoq, überzo.
qen) bedr. ww. onr. overtrekken, be-
kleeden, bedekken; ein Bell -, overlrek- ken, een overtrek leggen op, lakens op & leggen; nberzoijeiie Knlinfe, overtrok» ken; (lig.) ein Laad mil Krieg -, celi ili- val-iliieii 111; (Jachlw.) die Fallrte -,(van een jager), het spoor van hel wild ioor- hijloopen,zonder hel te zien; 2. wed.ww. ich -, sich mil Walken -, betrekken, be- Imkkeu worden. IJeberzieher,(-s,inv.rcAer:it7ifr) in. uverjas v.
TJeberziehhosen, v. mv. reis-
hroek. overhrock v. Ueberziehung, (-en) v., Z.flier. ziehen; it.overtrek o.sloop,kussensloop v.
|
||||||||||||
|
UeberWftChen,(«AfnracA/e,H6?r-
warhl) bedr. WW., Z. beicacben; 2. wed. ww. sicli -. te veel waken, zich uitpuilen dom\' «aken. Ueberwachung, (-cn) v. toe-
zichl. iip/ hi o. Ueberwachsen, (««r/u «ter,
übergen-aehsên) o. ww. onr. zich al was- send of groeiend verhelTen, uilstrckken. Ueberwachsen, (ubencuchs,
übeneachsen) bedr. WW. onr. bewassen.
begroeien, groeien op; mil Jnsmin -e Liiilif, begroeid met: 2. honger groeien, honger verheffen: seinen Britder -, boven hel hoofd groeien; II. o. ww., m. s. mil Fleisch -, bedekt, begroeid wilden; III. wed. ww. sich -, te sterk groeien. Ueberwagen, (u-ante titer, uber-
geiraqti bedr. ww., Z. iibertcieaen. Ueberwagen, (u-agte über, über-
geuagl) o. ww., m. h. wagen overheen te gaan. TTeberwallen, (uallle über, iiber-
gewallt) o. ww. overkoken, overloopen, overslroomen; h-ar Freude -, builen zich zelve(u) zijn van. Ueberwallen, (überieolUc, iber-
n-alll! bedr. ww. (van den vloed), over- stronmen, onder water zetten; 2. wed. ww. (Tuinb.) sich -, cene schors kri.p gen, met een bast bedekt worden. Ueberwallung, v.,Z. Sberwallen
il. overmeesterend gevoel o., sterke uiting v. van het gevoel. Ueberw<igen, (überwaltigte,
überudltigl) bedr. ww. jent. -, over» meesteren, onderwerpen, overweldigen, overwinnen: (van een vloed), overwe!di- gen, vernietigen, medesleepen; (van den slaap), overmeesteren, overmannen. Ueberw<iger, (-.«, mv. Veber-
a\'ülliqer)m. overwinnaar, overweldiger m. Ueberwaltigung, (-e«) v.over-
weldiging, overwinning, overmeestering, onderwerping v. Ueberwandern, (aanderie «ber.
nbergex-andcrl) o. ww., in. h. uitwijken,
naar een ander land trekken. UeberwartS, bijvv. omhoog, op-
waart*, naar boven; 2. Z. oberwarls. Ueberwechseln, (übertoeckselte,
überieechsett) hedr. ww. (Ilaud.) in wis-
sels overmaken. Ueberwehen, (aberwekte, nber-
welil) hedr. ww. overwaaien, overblazi n,
met zijii adem overheen gaan. Ueberweisen, (überuies, übern-ie-
sen) hedr. ww. onr. aanwijzen, nverdra» geii, verwijzen naar; einen Wcchsel -, enilosseeren; i.jetn. eines Yerbrechens -, overtuigen: -rf, overtuigend. TJeberweisung,(-e«) v.,Z. über-
weisen; it. aanwijzing, assignatie v.; il. endossement o.; (van eene rekening), transport o.; 2. onomsloolelijk bewijs, afilnemi heivijs o. Ueberweislich, bijv. nw. te over-
tuigen, Ie hew ijzen, bewijsbaar.
XJeberweiszen,(«4fna\'i.«;/(\'.«éer-
weiszl) bedr. ww. witten, met kalk of
wille verf bestrijken. Ueberweltlich, bijv. nw. boven*
|
weldsch, bovenanrdsch, bovennatuurlijk.
Ueberwendlich, bijv. uw. -e
flalli, Veberwendlingsiiath v. overhand sche naad; - ot überwendlingt nalien,u\\nr hands naaien. Ueb3rwerfen, (tcarf iiber, uher-
geworfen) o. ww. onr. overgooien; mil einem Sleine -, met een steen overgooiei 2. bedr. ww. ovei werpen, naar den ovcr- kant werpen; seinen Mantel -, omgooien, omslaan, over de schouders gooien. Ueberwerfen, (vbertrarf, uber
lenrfen) hedr. ww. onr. mil Kalk -, be- sl rijken, bepleisteren, Z, benei feu; (Sp.) tem. -, meer kegels omwerpen dan; (in het dubbelspel), honger gooien, meer oogen werpen dan; 2. tin llnus -, over & heengooieli; II. wed. ww. sich -, om- vallen, tuimelen .over het hoofd buitelen: (Hg.) sich nul jenin. -,in onmin geraken. Ueberwerth, (•(«)», mv. -e) m.
overwaarde v.
Ueberwichtig, bijv. nw. over-
wichlig, "verzwaar, overwegend; (Munl-
w.) Ie zwaar; - «on, overwicht lieblien; • keil v. overwicht o., \'e groote zwa.ir\'e v. Ueberwickeln, (überrickelte,
i\'tbernickelt) hedr. ww. inwikkelen, be-
wikkelen, omwikkelen. Ueberwiegen, (übenog, nberu-o. oen) hedr. ww. onr. etiB. -, meer wegen
dan, zwaarder zijn; jeni. urn zeltn l\'/miil -, lien pond zwaarder zijn of meer wegen dan; (flg.)/em. -, invloed hebben op, ge- zag hebben over, de overhand hebben op (van eene neiging), de overhand hebben, sterker zijn; -ile Gründe. overwegend UeberwiOgen, (nog Uber, iiber-
geieoyen) hedr. ww. onr. overwegen, snel wegen, hel gewicht onderzooken. UeberWinden, («bemand, Ober
irun.len) hedr. ww. onr., Z. iiberieiekeln: :>. overwinnen, overtuigen, Z. iibenedlti- gen; der UcberiiiiiiJene, de overwonnen 111.; .". wed. ww. sich sellisl -, zich zel- ve(n) lieheerscheu.zijn hartslochl meester worden, zich bedwingen, betengelen. Ueberwinder, (-.«, mv. Vrber-
winder) 111.,-in, (-neit) v. overwinnaar, lieteugelaar in., hij, zij die overwint, be- dvvingt &. Ueberwindlich, bijv. nw. nver-
wiuuelijk, te overwinnen, overkomelijk: teil v. overwinnelijkheiil v. Ueberwindung, (-«i)v.,Z. aber- •einden; it. overwinning, zegepraal, zege
es gehort riele - ilazu, urn <J<\\ er be- hoorl veel zelfbchcersching v. Ine Sc. Uoberwintern, (übeneinlerle, iiberniiitert) o. ww., ni. II. in Fcinde*
Land -, overwinteren, den winter door- brengen; y. bewaard hli|ven gedurende den winter; II. bedr. ww. gedurende den winter onderhouden, voeden. Ueberwinterung, (-«i) v., Z.
iiueru intern; it. overwintering v.; 2. 011- derlniiiil n. gedurende den winter. üeberwitz, (-es, mv.-e) Dl.flauwe
aardigheid v„ valsch vernuft o. Ueberwölben, (überwMte, iiber-
ivölbl) bedr. ww. overwelven, met een gewelf overdekken. |
|||||||||||
|
Uhu.
|
Um. 1281
|
|||||||||||||||||||||
|
Ude.
|
||||||||||||||||||||||
|
Ueberzinnen, (aberzinnte, über-
tinnl) bedr. ww. vcrlimieii, niet tin
bekleeden, 7.. verzinnen Ueberzins, (•«, mv. -e) ra. over
tolli.e mierest in. Ueberzuckern, (iberxuekerie,
überzurkerl) bedr. ww. suikeren, mei
suiker bestrooien; überzuckerte Hamer. suiltererwtjes, zuikeiininsjes;(fig.) über- zurkerle Wnrle, zoi \'l-tappige woorden. Ueberzug, (-(r,>.«, rav. Uebenüge)
m., Z. Uebergang; 2. overtrek, dekkleed o., sloop,kussensloop v.; (van een boek), omslag o.; (van een stoel), overtrek o.; 3. overkleed, omkleedsel o.; (van kalk), laagv.; (Meuli.) l.Verkleidung.(Onllk.) i\'|i|n\'i liilnl y.
Ueberzwereh, bijw. overdwars,
dwars, schuins; ein Weg der - gehl, il wars- we;;: die Wege gehen -, kruisen elk.; - tellend, scheel, loensch; (Hg.) Z. schief. Ubiquitijt, v., i. m. alouitegen-
woordigheid v. Ueblich, bijv. en b. gebruikelijk,
gewoon, gewoonlijk; -e Sache, gewone zaak; das isl bei unt so -, dat is hij ons zoo gebruikelijk; das isl nicht mehr -, dat is geene gewoonte meer; -es Wort, gebruikelijk, gebruikt wordend; das -c, (in de kunst), gewoonte v„ zwang ra.: •keil v. gewoonte v., gebruik o. Uebrig, bijv. en b.\'ovcr, overig,
overblijvend, overschietend; seine -en Tage, zijne overige levensdagen; es isl kein Wein mehr -, er is geen wijn meer over; es ist noch -, er is nog; -bleibend, overblijvend, overschietend; das -e, - bleibende Geld, bet overschot, bet over- schietendegeld; - liaben, bebalten, over- houden; genug Geld - haben um, geld genoeg over hebben om &; - /a.*sei,over- laten; 2. Z. ander; die -en Mensehen, die •en, anderen; im -en, Z. übrigens. Uöbrigens, bjw. overigens, voor
het overige. Uebung, (-en) v. oefening, beoc-
fening, practijk v.; - der Künsle, heocfe- ning: aus - eine S/traclte lernen, door oefening &; nicht in der - sein, niet hc- oefend worden; 2 oefening, thema v.. opstel o.; die -en des l.eibes, lichaaiusoe- feningen v. mv.; durch - erworbene Fer- tigkeit, oefening, gewoonte, ondervin- ding v.; (Spr.) - muc/i( Meisier of - brimil Kunst, aldoende leert men. Uebungs-hatlS, (-*au»e», mv.
•hauser) o. huis o. waarin de ocfenin- gen plaats hebhen, exerciliehniso.; -kunsl t. gymnastiek v.; •lager o. cxercitiekamp o.; \'lelire v. practijk v.; -plalz m.ocfen- plaals v.,exercilieplcin o.; -satz m. |irac- lijk v.; spiel o. gymnaslisch spel o.; •stüclto. oefening v.; (Schild., Becldli.) studie v.; 2. opstel o., thema v.; slunde. •teil v. lijd m. voor de oefening, les- uiir o. Uchtblume, (-n) v. tijloos v.,
hoinlsvcrgif o. Uckerw&lsch, Uckerwen-
disch, (onb.) o. Wendisch o. UdetQre, (-n, mv. -«) m. reeb-
ter m. |
Ufer, (-.«, mv. Ufer) m. (van de
zee), oever in., kust v., strand o.; (van eene rivier), oever in.; flaches, tandiges -, vlakke, zandige oever, kust; a»i - hinfahren, langs het strand kruisen. Ufer-aas,(-i«) o.,z. m. haft, oever-
aas ii.; •bnu in. sterkte v. aan den oever, kust vesting v.; -bauknnst v. knust v. om de oevers te versterken; •beteotiner in stiandbewoner, kustbewoner in.; -cigen\' Hunner in. eigenaar in. van de kust. -damm m. kade v., wal m.; -gebühr v., •geld o. kadegeld o.; •gegend v. ku<|. streek, landingsplaats »., wal in.; •grilli V. veldkrekel in.;-ti6i(;,-/(fu/crm.(.Nal bist.) strandlno|ier in.; -lerche v. kleine pluvier v.; -los liijv. uw. zonder kust ol oever; -passer m., Z. Strandreiler; -pfei- Ier m. losplaats, aanlegplauls v.; •schttch m. oeverslib o.; •schnott v. spils, riel- gras o.; •tckxalbe v. strandzwalnw, oe- verzwaluw v.; -stadl v. kuststad, nabij bet strand gelegen stad, aan den oever eeuer rivier liggende stad v.; -rogel m. slellvogel m.; •weide v., Z. Korbweide. Uh! lussch.o!, hél
Uhlan, (-en, inv. -en) m. ulaau,
lansier ra. Uhr, [-en) v. uurwerk o., horloge
o., klok v., pendule ».; II. uur o., Z. Slunde; uie viel - isl es? was isl die • ?. line laat is het?; ein -, zehn -, een uur. lien uur of uren; gegen zirci -, eilf -, te- gen een uur, elf uren, Z. zieölf; (Spr,) |
Uitlegger, (-s, mv. Uitlegger) m.
[7.ei-\\\\.) uitlegger in., wachtschip o. Ukalei, (-(e)s, mv.-e) m., /.. Ukelei. UUas, (-es. mv. -e) mi.. Ukaso,
(-n) v. bevel o. van den Hiissischen kei- zer, ukase v. Ukelei, (-e«) v. wiivïsch m., blei v.
Ulk, (-(e).s, mv. -e) in.. Z. llliss.
Ulati, (-en, mv. -en) m., Z. Uhlan.
\'UI 111, (-(e)«) m., z. 111. molm m.,ver-
rollmg v. in bet hout. Ulmbaum, (-buum(c)s, mv.-bdu-
mei 111., Z. Ulme. Ulfie, (-«) v. nlmboom m.
Uliuon, (uloile, geulmt) o. ww. (van
hout), verinnen, vermolmen. Ulmen-baum, (.baum(e)t, mv.
•baume) 111. olinliooui 111.; •btuch, -hain
ui, olinenhoschje o.; -laus v. olraboom- luis v.-,\'Saagcr in.olinlioouiru|is v,.•schild\' lans v. olracocbenille i.;-icald in. olmen- woud o.; -ieanze v. olmbooinlois v. Ulmjn, (-(e)») o., z. in. (Scheik.)
111111111 e v., olmslof v.; sauer bijv. nw., •taurei Salz, olmzuur zout; saure v. ilinzunr o. Ultimat, (-«) v., Ultimatum,
(-s, 111 v, Ultintala) o. laatste bescheid o., la.ii-tr verklaring v., ulliinatum o. Ultimo-Corrent, bijw. (Hand.)
>p den laatslen dag der loopende maand. Ultor, (-{e)s, mv. -c) 111. wreker,
wraaknenier m. Ultra, (-s, mv. -.i) m. hij die alles
•verdrijft, uiterst is in zijne opvalling. Ultracrepidisjren, («ttruerepi-
lisirte, ullrarre/iidisirl) o. ww. niet bij
\'ijue leest blijven, oordeelcu over dingen wairvan men geen verstand heeft. Ultramarin, (-s) o„ z. ra. ultra-
niariju, azuurblauw o. Ultramoatan, bijv. nw. aan gene
zijde van de bergen wonend; 2. ultra» raonlaanscli; die -en, (i. k. b>a.) ullra- inoutaueii, aanhangers in, mv. van het pauselijk gezag. Ultramontanismus, (onb.) m.
leer v. en grondslellingen v. :nv. der ul- iraiiioutauen, ullramoulniiisiiie o. Um, voorz. (met den 4e nv.) om,
rondom; - den Leib, om bel lichaam, Z. herum; rings - die Erde segeln, om de aarde bcenzeilen. eene reis om de aarde doen; • »i<\'/i lier eersarimeln, 0111 zich heen vergaderen; reden nie es jemn. -s Hert ist, spreken zooals hel iem. op het hart ligt, het zeggen zooals men bet meent; (lig.) omen bij,omstreeks,legen;. 6 Uhr, • 6 Uhr herum, omtrent, tegen (5 uren; einer - den andern, eins -s andere, de een na den ander, beurtelings eincn Tag - ten andern, 0111 den anderen dag: 2. ten aanzien van, betrekkelijk, mei belrek- king tol, wegens, Z. geschenen, slehen, Tag, verdien! <J\\\' ueis; er - diese Sache?, weet hij van?, is hij bekend mei?; es ist el ir. Se hanes - eine Hose.eene roos is loch iets schoons; ö. om, ten einde, opdat; sieli Miihe • elie.geben, moeite doen voor, /.. ankalten, bewerken, billen, llülfe, lla- che, Spielen, VerseiUung, Welle $•; I. voor, legen den prijs van; - Alles in der Welt, 81 |
||||||||||||||||||||
|
7
|
||||||||||||||||||||||
|
er isl ein Manu von der -, hij is een uiau
van de klok. IThr-band, {-band{e)s, mv. -bdn-
ier) o. horlogekoordje o.; •beerlocke v. snuisterijen v. rav.,charivari o. aan een horlogekelling;-6ordm. (Zeew.)uurbord o.; -deckel m. rand in. van de horloge- kast waarin het glas past; 2. horloge- kast v. TJhrensteller, (-lers, mv. -/er)
in. régulateur, regelaar m. van nurwer- ken. Uhr-feder, (-n) v. horlogeveer v.; [ulier o. hoilogekaslje o.; -gehdnge.
gehdngsel o., Z. •beerlocke; •gekduse o.
|
||||||||||||||||||||||
|
horlogekasl v.; -geairltl o. gew
|
7
|
icbl o.
|
||||||||||||||||||||
|
eeuer klok; -glas o. horloge-las o.; -glacke
v. klok v.; •hammer ra. banier m. van een uurwerk; -kapscl v. horlogedoosje o.; kasten m. horlogekasl v.; •kelle v. hor.
logekelling m.; •macher m. borlogema* ker m.; -macherei, •macherkunst v. hor- logemakerij v„ borlogemaken o.; —ge- hülfe,—geselt m. horlngemakerskneehl ra.; -m(j o. horlogerad o.; (verzain.) Z. irerk; sand m. zand o. uit een zandko.
ker: schlüssel ni. horlogesleutel in.: •schrank in. borlogekaslje o.; -ta<che v. horlogezakje o.; •trommel v„ Z. Tmm- nel (Uurn.);-imw m.,7..-zeiger;-werk
o. werk o., raderen o. mv. in een horlo- ge, uurwerk o.; seiner m. horlogewij/.er in.; •!«•! v. middelbare lijd, tijd m. dien een horloge aanwijst. Uhu, (-J, mv. -s) m. uil, groote uil,
steenuil, nacbluil, groole berlog m. Uhuen, (uhuie, geuhut) o. ww.
schreeuwen, krassen als een uil. |
||||||||||||||||||||||
|
4282 Umb.
|
ümb.
|
Ümf.
|
||||||||||
|
Umd&mmen, (umddmmte, um-
lammi) Iwilr. ww. van een of meer dam- iiien of dijken omringen. Umdecken, (dickte, um, umge-
leckt) bclr. ww. ein Darh -,veranderen,
een amler dak maken; den Tisch -, an- der« dekken; il. aan alle zijilen dekken. Ullldotlkon, (dnchle um, umgc-
dachl) bedr. ww. onr. opnieuw deuken, opnieuw overdenken. Umdomen, (umdomte, umdornl)
hedr. ww. met dorens omringen. Umdr^llgen, (nmdrangle, um-
drinyt) hdlr.ww. jem, -,zich verzamelen om. omringen. Umdreb.en,(rfreA/e um,i<macf/ren()
hedr. ww. omdraaien, omwentelen, mnd- draaien, op ile spil ronddraaien; (Zeew.) das Sclii/f -, nm wenden, Z. herumdrehen; il. Z. umwenden; 2.wed. ww. sifk -,zicli omdraaii-n, zich keeren, zich wenden. Umdreher,(-s, mv. Umdreher)m.
(Onllk.) tweede halswervel in.; (van den schenkel), omdraaier, wender m. Umdrohung, (•»») v., Z. um-
drelieu; it. omdraaiing, wending v.; 2.
omwenteling v.; sachse v. ouiweule- lingsas v.; sjiunkl m. punt o. van om- wenleling, middulunnt o, TJmdrucken, (druckle um, um-
gediuckl) bedr. ww. (Urukk,) anders drukken, overdrukken, herdrukken; it. aan aile zijden drukken. Umduften, (umduflete, umduflel)
bedr. ww. geur ver-preiden om, met geur vullen, in geuren baden. Umduven, (duvie um, umgedutl)
o. ww. (Zeew.) wenden, over een ande- ren boeg gaan, overstag gaan. Umeggen, [eggte um, umgeeggt)
bedr. ww. omeggen, met de eg omwer- pen. TJmeinander, bijw. nm elkander.
TJmendbar, umendlioh, bijv.
nw. (Spraakk.) verbuigbaar, verander- lijk, vervoegbaar. TJmendeform, (-m)v.(Spraakk.)
verliuiging v., biiigingsuilgang m.
Umonden, (endele um, umgeendet)
bedr. ww. (Spraakk.) verbuigen, vervoe- gen. TJmendlieh,bijv.nw.,Z.umenrf6ar.
IJmendung, (-en) v. verbuiging,
vervoeging v. Umfahon, (umfahtc.umfaht) bedr.
ww. omvatten, in zijne armen sluiten. Umfahren, (/«Ar um.umgefahren)
o. ww. onr., m. s. ororijden, een omweg maken; 2. bedr.ww. ei» Kind -, omver- rijden. Umfahren, (ttmfuhr, umfahren)
bedf.ww. onr.die Sladt -, omheen rijden, Z. vmschiffen; 2. den Zoll, das Weggeld -, Z. ahfuhren. X> .Tlfahrt, (-en) v. omrijden o., om-
weg m. te paard of in een rijtuig; 2. rit ru., vaart v. om. Umfall, (-(e)j) m., z. m. omval*
len,omvervallen o.;(van het vee),sterfte V., plotselinge dood m. Umfallen, [fiel um, umgcfallen)o.
ww. onr., m. s. omvallen, neervallen, |
||||||||||||
|
voor al hel geld van de wereld; - die Ettre
ferhlen, om de eer; - Lihn, Tugelnh» ar- builen, voor geld werken, in dajippM werken; it. - baar Geit kaufen, tegen coinplanle betaling; - selin Th<ilcr elie kaufen, knopen voor, Z. nicltts; 5. - ein itH^f.\' kommen, een nog verliezen; - zehn Thaler gestraft, beboet met; il. Z. beküm- mern, belrühen. i/ramen, hiirmen, klagen, leid(lhan). Schade; (ge neenz.) »ie Ihui trhr - ilm, zij beweent hem; fi. wegens, ter wille iaii; - seinelieillm,om zijnenlw il, Z. Willen; 7. - drei ,/uAre iï//er, drie jam onder; - die Hulfle mehr, de helft meer; - vieles, • wei Thalcr I keur er, veel, Iwee
thalers duurder; - .«" meAr, iles te meer. - so besser, des te beter; II. loegw. om..
- ihm :u leigen,du.< ,oni hem te tonnen
ten ein\'le &; er i\\t iu klug - dj; hij is te verstandig om, dan dat hij: III. bijw. - sein, om /.ijn, voorbij zijn; - fiiliren, ^a\\\\ een weg), om zijn: es «»/ curi Si linden hel is twee uren om, een omweg van 2 nren; - sein, (van een termijn), mn zijn trein der Monal - int, als de inaainl om of uil is, • und - of auf allen Setlen, aai alle kanten, om en nm, rondmn; IV lussen.» tnit diesem cVaum,om,omver dn boom; (Krijgsw.) rechts -,links -,rechls- om. linksom. UnaaCkem, (ar.kcrte urn, umge-
atkert) hedr. \\xw. die Erde-,omploegen omverploegen. UmaCkem, (umackerte, umackerl)
bedr. ww. omheen ploegen,rondvliegen. Umackerung, v., Z. umackem
it. omploeging v. TJmanderlichkeit, v., z. m. »er-
«nderlijklieid v.
XJtnandern, (inderle um, vmgc-
Andert) hedr. ww. veranderen, vervor men, vermaken. Umanderung, (-en) v. verande
ring. vervorming v. XJmarbeiteil, (arbeiteteum,umge-
arbetlel) bedr. WW. die Erde, Gelreide dj* -, omwerken; einen Garlen, Weinberg -, Z. umgrabeu, umliaeken; 2. omwerken, vermaken; ein fiticA -, omwerken. Umarmon, (umarmle, umarmt)
bedr. wvv. omarmen, omhelzen, kussen, Z. umfangen, umfassen, umhatseit. Umarmung, (-en) v. omarming,
omhelzing v. Umbauen, (baute urn, umgebaut)
bedr. ww. ein Wam -, het inwendige ver- bouwen van. Umbauen, [umbaule, umbauet)
bedr. ww. ombouwen, met gebouwen om- ringen. Umbehalton, (behiell um,umbe-
halten) bedr. ww, ein Ktcid -, omhou- den, niet afleggen, niet uittrekken. Umber, (-j) m., z. m. donkere
aarde v.; -/iv-« in. ombervisch in., Z. Schallenfisch. JJmbBtten, (betleteum.umgcbellet)
bedr. ww. van bed veranderen, vcrbed- den. Umbeugon, (beugte um, umge-
beugt) bedr. w w. reg. en ijnibiegen, (too um, umgebogen) bedr. ww. onr.oin- |
||||||||||||
|
Imisen, oinvonwen; 2. o. ww., ro. h. bni-
iten, draaien; 3. wed. ww. sich -, zich huig-m, Z. umlegen. TJmbeugung, (-en) v. buiging, iibiiiging, iiibuiging v.; (Heclk.) • dei Gebirmnlle\', scheeve plaatsing v. Umbiegschiene, (-n) v. (Art.)
lappendekplaal v. van het eind van dr illïiil. Umbilden, (bildetc um, umgebil-
tel) bedr, ww. hervormen, vervormen tan gedaante doen veranderen, Z. um- <clialjen. umnandeln. TJmbildung, (-en) v. hervorming,
vervorming v.: 2. gedaanteverwisseling v. UiTlbindon, [band nm, umg<ban~
den) bedr. ww. onr. ein Tnch -, omdoen, oinliiuili\'ii;sic/ieiHi\'Sc/i«rie-,eenschorlj omdoen; einen Gurt -, een gordel om» binden; 2. G ar ben -, binden; ein Bueh opnieuw binden: die Eisen -, hersmeden; ;Zeew.) die Wundiuue -, omwoelen. U inbinden, (umband, umbunden)
hedr. ww. oor. oinhecnbinden, omwin- • len, oinwoelen:eiiwn Balken nut Seilen - omwoelen; die Stirne mit eincm liande • een doek doen om. Utiibluson, (blies um, vmgeblasen)
hedr. ww. onr. omblazen,omverblazen. Umblasen, (umblies, umblasen
bedr. ww. onr. met den adem rondgaan. Umblattern, (blatlerte um,umge-
blallerl) bedr. ww., Z. umscltlagen (ein Dlail). Umblicken, (blickte um, umge-
bliikl) bedr. ww., Z. umiehen. Umblühen, {vmblahte, umblühi)
bedr. ww. met bloesems omgeven. Umbra, (-s) v., Z. Umber.
Umbrassen, (brasste um, umgc-
brasst) bedr. ww. (Zeew.) ombrassen, naar den andereu kanl brassen. Umbrausen, (umbrausle, um-
brausl) bedr. ww. (van golven),ombrui- sen, hnii-iMi om. Umbrcchon, (brach um, umge-
brnchen) o. ww. onr. omvervallen eu breken; 2. bedr. ww. einen Baum -, (van vruchten), doen breken, vellen; (Laudb.) einen Acker -, omploegen; (l)rukk.) eine Seile -, den vorm & losslaan. TJmbrechung, v., Z. umbrechen.
Umbrpnnon, (umbranule, um-
brannt) bedr. ww. onr.alles in de rondte in branil steken. Unibringen, (brachte um, umge-
braclit) bedr. ww. onr. jem -, ombrengen, douden, om het leven brengen, om hals brengen, het leven benemen; einander -, elk. doodslaan; (Dg.) jem. -, ongelukkig maken, ruineeren; ein Kleid, ein llucli -, bederven; 2. wed. ww. sich setbst -, zich zelve(n) van kanl maken, zich het leven benemen, een zelfmoord begaan. Umbringung, \'.en) v„ Z. um-
bringe»; it. Z. Mord; - seiner ie/4s/,zelf- moord in. Umbringer, (-s, mv. Umbriuger)
m., Z. Miirdcr. Urnbruch, (-(e), mv. Umbrüche)
m. omgeploegd land o.; (Uergw.) erts- galerij v. die om eene mijn loopt. |
||||||||||||
|
Um&. 1283
|
||||||||||||||||||
|
ümf.
|
Umg.
|
|||||||||||||||||
|
rondgaan; (Hg.) (van ambten), beurte-
lings waargi\'iinmeii worden; (v»nziek- leii), besinelteiijk zijn. es geht in diesem tlause um, het «pookt 4. nul -aer Poit, per omgaande of leiugkeereii>le post, 2. een omweg maken, oinlonpeii; 3. nut jemn. -, omgaan, verkeeren,omgang heb- ben, in betrekking staan lol; uk yelie neme mit ilim um, ik ga gaarne met hem om, heli gaarne mei hem Ie doen; es t.v/ angenehm nul ihm umingehcn, hij is aangenaam in den omgang; nut den Leuten umzugtbcn terne», met inenschen leereu omgaan; 4. gul, fibel mit jemn. -, lem. goed, vlecht hehaudelen; 5. (Hg.) mit elw. gul - kannen, goed kunnen om» gaan, welen Ie liameeren; mit einer Ulir -, neten Ie laten gaan; mi/ Lügeu, He- trug -, omgaau, zich ophouden; 6. mit nf auf elw. -, peinzen, zich hezighuuden, hel plan vormen; mit Todesgedanken -, aan den dond deuken; nul granen, hollen Giduukeii, tnlwür/en -, gronlsclie plad- nen hebben; 1111/ tiichh Gules -, niets goeds van plan zijn, in den zin heliben. Umgehen, (omging, uiiiganyen)
bedr. ww. onr. ei« Haas -, omheengaan, rondloopeii; die Grenzen -, inspecleeren, bezoeken; (Jachtw.) wie» IIasen -, iu- sluilen; (Knjgsw.j ruien Weg, den h\'eind -, omsingelen; em Geselt, euie Fraae -, nulwijken. oniiliii\'.i\'ii. Z. ausn eichen; it. jem. -, Z. hintergelteii; \'2. we.l ww. sich nicht - of Uni\'/ang nehmen kinnen, niet kunnen naiaien, er lil. I builen Kunnen. U.ngokehrt, bijv. en b. oiuge-
keerd, tegenovergesteld, verkeertl; elw. - anf assen, verkeerd, averechls; (Wisk.) (tan verhoudingen), omgekeerd;, Mum - w.) -t\' Seile, keerzijde; (l\'.g.) er ft wie -, gum -, hij is als liet ware omgekeerd, een geheel ander uieusch gewui\'deu; 2. tussch. keerniu !; il. mis! TJmgeld, (•(«)>, mv. -er) o., Z.
Ohmgetd, Weinslener. TJmgOlder, (•», mv. Umgelder) ui.
ont«auger in. tan den wiju-, bieiac* cijns. IJmgestalten, (gcilaltete um, um-
getlaltel) o. ww., Z. unibitden. Umgioszon, (gntsum.umyegossrn)
bedr. ww. onr. uuigieteii, overgieten; 2. ei e GIneke -, smelten en nog eens gie- len, anders gieten; S.junge P/lanzen -, loor te veel water er op te gieten doen navallen. Umgieszen, (umgnss. umpassen)
bedr. »«. uur. om iels lieeugieleii, om- geven met. Vmgieszung, (-««) v. omgietinf
v„ anders gieleu o.
Uingittern, (umgillerie, umgit\'
leri) bedr. ww. met tralies omge en. TJmglftnzen, (mngl/lntle. um-
gtanzi) bedr. ww, omstralen, met glans, luisier omgeven. Unigleiten, {gim \'"«. umgegliU
ten) o. ww. onr., in. $. omvcrglijden, inglijden. Uinglotzon, (glatzte um. umge-
glolzl) bedr. ww., Z. umgulfen. UmglUhen, (umylühle, umglühl)
|
||||||||||||||||||
|
neerstorten; 2. (Veea.) plotseling ster-
ven. Umf allon, (fillle urn, umgc/iltl)
beilr. ww., Z. fitte». Uiufalzen, (fatzte urn, umgefalzt)
bedr. nw. omvouwen, vervouwen, over- vonwen. Umfang, ("(e)», mi. Umfangi) m.
(v.i11 c-ue kIhiI A), uitgestrektheid, ilil- gebreidheid v„ omtrek m.; (»aii een Iiiicmii 4), omvang in.; (van hel land), uitgestrektheid v.; Figuren von gleichem •e. gclijk;(van hel lichaam),diklc,gezel- hi-nl v.; (van wetenschappen), gebied, velil o.; (lig.) (van zaken), uitgeslrekl- heiil. niüebreiilheitl ». Urnf^ngen, (itmftng, umfungen)
beilr. ww. oiir., Z. umgeben; 2. nul den Armen -, omvallen,omarmen, omhelzen. Umfangslinie, (-«) ». omtrek
m.. kromuielijii v. welke den omtrek aanwijst. Umf arben,(/aré(e uw, umgefnrbt)
bedr. ww. nververven, anuers venen. Umf&rben, (umfarble, umfirbl)
bedr. »w. uinschilderen, aau alle zijden schilderen. Umf arbuilg,(-e\'i)v.oververven o.
Umfassen, {fassteum, umgefnut)
bedr. ww. enten Schmuck -, anders val-
len, anders zetten; einen Stem -, anders vallen. Umfassen, (umfasste, umfassi)
bedr. ww. einen Baum -, nmvatteii; jem
am Körper -, omvallen, de handen om het lijf slaan; der alles -de Himmel, alles omvallende, omgevende; (Hg.) (van wc tenschappeii), omvatten. begrijpen; ein viel -der Gcgensland,ie,<t\\ omvallend on derwerp. Umfassung, (-en) v. omheining v.
Umfassungsmauer, (-«) v.
ringminir m. Umflattern, (urn/lulterte, umflal-
tert) bedr. ww. om 4 heen lladderen. Umflechten, \'urn/tocht, urn/toch*
ten) bedr. ww. onr. omvlechlen, om- strikkcii; eine Ftasche -, vlechtwerk ma- ken om. Umfliegon, (umtlog.um/logcn) bed r.
ww. onr. uinlieeiivliegen, rondvliegen. Umflieszen, (urn/loss, umfiotten)
bedr. ww. uur. omheenvloeien, met een vloed insluiten, miniiiui\'ii. Umfloron,(umftorle,umflorl) bedr.
ww. met lloers omgeven; (lig.) verduis- tereu. Umflug, (-(e)», ""». Umflüge) m.,
Z. Umlauf. Umfluthen^um/Iu<e/i(e.«m/lu\'/ic()
bedr ww. mei zijne golven omringen. TJuiforinon, (formte u/n, umge-
tormi) bedr. ww.,Z. umbitden. Umfonnung, v., Z. ümbihiung.
Umfrage, (-«) ». omvraag,awm-
ming, rondvraag v.; in der Stadt - hal- len, OH <y-, in du stad overal vragen ol 4; • hallen, in omvraag brengen, ui siem- ming brengen. Uinfragcn, [fragle urn,umgefragt)
o. ww., in. Ii. rondvragen, overal vra- geu; 2. in rondvraag brengen. |
||||||||||||||||||
|
trmfiihren, (führte urn, t/moe-
fü\'irt) bedr. ww. omleiden, een mnwrg laten maken, lair^s een omweg brengen, rondleiden; 2. 1/1 der S>adl -, rundlci- den; (gemeenz.) beeliieinen, bedotten, voor den gek honden. Umgaffen, (yaffle um, umgegafft)
bedr. ww. met o|ien mond aanstaren, aangapen; 2. wed. ww. sicli -, verwon- diT\'l. gapend omzien. Umgang, (-.t, inv. Vmgdnge) in.
(van een rail), omgang in., omwenlelende beweging t.;tinteller •.omloop, omgang ui.; 2. omgang in., processie »., rond- gang m.; 3. Z. Omweg; (Hg.) fon jemn. emer Sache nicht - nehmen kunnen, mei konnen vermijden; il. mclil - nehmen wolten elw. zu ilmn, niet willen nalaten 4. (met menscheii), omgang in., «er- keer v., betrekking \\.;der - milder He//, omgang m. met ineiisclien; - nul jemn. huben of p/legen, omgang hebben, ier- keeren met; er ist angenehm in -e, hij is aangennam in den omgang; 5. (Hoowk.) omloop,omgang.oiiiheeiiloopemli\' hoven- gang m.; II. singel m.; 6. Z. Untergang (Hechlspr.). Umganger, (-s, m». Uiugiiugcr)
m. Ii ij die omgaat, rondgaat; il. grens- komiuies m. Umganglich, bijv.nw. aangenaam
in den omgang, vriendelijk, minzaam, toegankelijk, gemakkelijk om mede om Ie gaan; •keil v. gemeenzaamheid, gezel* ligheid v,, aangename omgang ui. Umgangs-sprache, (-n) »• taal
v. v.ui hel gezellig verkeer, gemeenzame taal, beschaafde taal, spreektaal f.; -tcell v. gezellige leven o., beschaafde maat* schappij v.; •woche v. week v. waarin d< processie plaats heefl. UingarilOU, (umgarnle, umgurnl)
bedr. ww. cm Wild -, netten spannen om; (lig) Z. bestricken. Umgaukoln, {umgaukclte, um-
gaukelt) bedr. ww. jem. -, om 4 heen dartelen, spelen; il. allerlei schoone beel- leii voorspiegelen. Umgobon, (gab urn, umgegeben)
bedr. ww. onr.jenin. einen Mantel; om- geven, geven om om ie doen; die Harten -, overgeven, anders geven. Umgsbail, (umgab, umgeben) bedr.
ww. onr. omgeven, omringen, insluiten; mit Grillen, Mauem i)- -, omringen, in- |
||||||||||||||||||
|
sluilen; mi/ einem Cilrtet -, om
|
70
|
gordeu.
|
||||||||||||||||
|
TJmgebUQg, (-e») v, (van cene
slad &J, omgeving »., omtrek in., oiu- slreken v. mv.; (van personen), omge- ving v., gevolg o.; il. vertrouwde vrien- deu en vriendinnen. TJmgegend, (-«) v. omstreken v.
mv., omirek m. TJmgohango, (•*, mv. Umge-
hinge) o., /,. Oeltdnge, Angehnnge. TJmgohen, 171117 um, umgegangen)
o. ww. uur., 111. i, rondgaan, omgaan, omgang honden, processie houden; (van raderen), omgaan, rondgaan, draaien, bewegen; (Uergw.) (van siuellbutleu), werken; (van de wacht), de ronde doen; ein Ulas e ne GeiunUheit • lussen, laten |
||||||||||||||||||
|
Ümk.
|
|||||||||||||||||||||
|
Umj.
|
|||||||||||||||||||||
|
1284 Umh.
|
|||||||||||||||||||||
|
juirhend omheen of in het rondspringen.
Umkalfateril,(Avi//a/er/eum,um-
lekat/ulert) o. ww. (Zeew.) opnieuw kalefateren. Umkehr, (-en) v. omkeer m., ver-
andering, verbetering, herstelling, be- keering v. Umkehren, [kthrte um, vmge-
keltil) o. ww., in. f. nmkeereu, terug* kreren, teruggaan, aclileriutgaan; plöli- lich tutf dein Wege trieder -, eensklaps iinkeeren; (hij het rijden), zti kun -, te kurt keeren, zijn draai te kort nemen; (lig.) Z. bekehren {steil); 2. hedr. ww. n Blalt -, omkeeren,omslaan; den Bia- len -, omkeeren; ein hletU -, keeren, de binnenzyde huilen brengen; (lig.) alles \', alles het onderste Innen werpen; il. vernietigen, vernielen,omverwerpen; l.n- ga\'ilhnun -, verwisselen, veranderen; 3. wed. ww. sich -, zich omkeeren; il. van partij veranderen, van richting verandc- reii; (Spr.) - ist besser als irre geiten, beter len halve gekeerd dan geheel ge- dwaald. Umkehrung, [-en) v. omkeering,
omverwerping, vernietiging, vernieling v.;(lted.) omzetting v.; (Wisk.) omkee- ring, vet wisseling v.;(fig.) (vaneen slaat\', omwenteling v. Umkippen, (Aipple u m, umgekinpl)
o. ww., in. ». omslaan, omvallen. ti\'.nne- leu, het evenwicht verliezen, Z. itmfat- len; 2. hedr. ww. doen omslaan, doen omvallen; einen Slein -, omkantelen. Umklaftern , {umklafterte, um-
klaflerl) bedr.ww. mil den Armen -, om- vatten. Umklammern, {umklammerle,
twiklaminerl) hedr. ww. omhelzen, om- vatleii.in zijne armen drukken, ouiklem- men, knellen. Umkleiden, {kleidete um, umge-
kletdel) hedr. ww. ein Kind -, andere kleeren aantrekken; 2. wed. ww. sich -, van kleeding veranderen, zich anders kleeilen. Umkleiden, {umkleidete, umklci-
det) bedr.ww. beklecden, met een kleed omhangen; cine Kanzel schwarz -, met een zwart kleed omhangen. Umkommcn, {kam um, umge-
kommen) o. ww. onr., in. s. omkomen, sterven, om hel leven komen, sneuve- len, vergaan; er ist im Treffen umgekom- men, gesneuveld,gedood; (lig.,gemcenz.) verliezen, kwijt raken, bederven. UmkraÜeil, {umkrallte, umkrallt)
bedr. ww. met de klauwen omvatten. Umkrampen, {krample um, um-
gekrampl) beilr. ww. opslroopen, op- slaan,.omslaan, omtuigen. Umki\'iinzcn, {umkrünzle, um-
kranzl) bedr.ww. mil Blumen -, hekran- seu, met kransen behangen. Umkreis, (-e\', mv. -e) m. omtrek,
omvang in., uitgebreidheid; eine Meile im -e, in den omtrek, in het rond; die Sladt hal eine Meile im -e, heeft eene mijl in omtrek. Umkreisen, (umkreitlt, umkreist)
bedr.ww. een kring oinhecntrckken, zich |
|||||||||||||||||||||
|
rond, rondom, overal; ring» -, rondom,
veral; 2. hier en daar; - Maten, blieken, blinken, rond blazen, zien, schitteren. \'He - liegenden Ünr/er, omliggend. Umherfahren,(/u\'i«ni«(\'r,uro4cr-
aefakien) o. ww, onr. roudvaren, rondry* den, ronddwalen; (getoeenz.) als een wildeman,als bezetene heeiienweer »lie- gen.
Umherflattern, (flatierie umher,
umhergrflatierl) o. ww. rondfladderen, Z. hrruin. hei um geilen, herumhegcn. Umherfiihren, {[Mirte umher.
umiier, umlieryelülirl) bedr. ww. rond- gids dienen; (geiueenz.J hij den neus hebben, misleideu. Umhergehen, {ging umher, nm-
hergegangen) n.ww.onr. rondgaan,rond- loopen, ronddwalen; (Volksl.) rondslen- leren. Umherjagen, (Jagte umher, «m-
herhejagl) o. ww, hier en daar jagen.
roiidivnncu; -\'. bedr. ww. overal jagen. Umherkommen, {kam umher,
umhergekOHimen) o. ww. ueit-, vele lan-
deu liereizen, de wereld rondreizen. Umherlaufen, {lief umher, um- hergelaufen) o. ww. onr. rondloopen;
(Volksl.) lanterfanten, rondslenteren. Umherlegen, {legte umher, um-
hergelegt) bedr. ww. overal heen leggen, overal verspreiden. Uniherliegea, {lag umher, um
|
|||||||||||||||||||||
|
bedr. ww. mei gloed of warmte omrin-
gen. Umgraben, {grub um. umgegra-
ben) hedr. ww. onr. die Erde -, oingia- veil, opnieuw niet de spade bewerken; ei\'ien Banm -, ontgraven, de wortels ont- gravcii van, uitgraven. Urngrabon {umgntb, umgrabcn)
bedr.ww. wir. omheen graten, afgraven. Umgreifea, [grill um, timgegnf.
feu) hedr. ww. onr., Z. greifen{um sich). Umgreifen, [umgriff, umgriffen)
bedr. ww. onr. einen Slock -, omvallen, Z. umspannen, iimfussen. Uingrenzen, {umgremle, um-
grcnzl) beur. ww. begrenzen, omringen, insluiten, grenzen zetten bij; roti Berge» umgrenzl, omgeven, omringd door. Umgrenzung, {-en) v. begrcn-
ztnc. grens v. Umgucken (sioh), {guekie um,
umgeyuckl) wed. ww., Z. umiehen. Umgürten, [gürlele um, umge
gürlel) bedr. ww. omgorden; den Degen -, aangnrden; it. anders gorden. Umgürten, [umgürtete, umgiirtel)
bedr. ww. zich gorden, een gordel om doen; (Zeevv.) cm Sclu/f -, sjorren. Umgürtung, v., Z. umgürten;
slatinerk o. (Zeew.) sjorlniivveii o. uiv. Umguss, (-es. uiv. Umgüsse) m.
Z. umgiesien; 2. anders gegoten v >or- wer|i o.; it. omsielsel o |
|||||||||||||||||||||
|
Ümhaben, [halte um, umgehubt) .hergelegen) o. ww. onr. in het rond lig-
|
|||||||||||||||||||||
|
gen. overal verspreid liggen.
Umherreiszen, {ria umher, um-
hergeristcn) bedr. ww. rondsleepen, rond- sleuren. Umherschieszen, {schnss umher,
umheigeschossen) o. ww. onr. otnheeu- schieten, in alle richtingen schieten; (lig.) |
|||||||||||||||||||||
|
bedr. ww. onr. oinhebben, dragen, ge-
kleed zijn met, Z. anhaben. Umhacken, {hackte um, umge-
liackt) bedr. ww. iten Bmlen -, uiel de hak omwerken; einen Baum-,\'L.um- hauen. Umhalsen, {umhaltle, umhalil]
|
|||||||||||||||||||||
|
bedr. ww. jent. -, omhelzen, omarmen, als een dwaas heen en weer vliegen.
|
|||||||||||||||||||||
|
Umherstreichen (sich),
{slrich umher, umhergestrichen) wed.
ww., Z. umherlreiben, Umhertreiben (sich), {trieb
umher, umhergelriebeu) wed. ww. onr
ronddwalen, rondzwerven, als een vage» bond leven. Umherziehend,bijv.nw., z. her- umziehend.
Umhin, hijw.. Z. hinum; 2. nicht •
kunnen, ergens mcl omheen kunnen, niet kunnen nalaten, zedelijk verplicht zijn niet mogen verzuimen. UmholZ, {-es) o., z. m. roiidhoul
o. van een vat, eene knip &. Umhorchen, {horchle um, umge-
harchl), umhören, {hltrtc um, umge- kórl) bedr. ww. rondhooreu, onderzoek doen, ondervragen, informeeren. Umhüllen, {umluillle, umhüllt)
bedr. ww. ombiillen, omwikkelen, bc- dekken, verbergen, inrollen. Umhüpfen, [umhüpfïe, umhüpft)
bedr.ww. om & heen huppelen, omheen»
springen. Umirren,(irrfe«m, umgeirrl) bedr.
ww. omheen dwalen, ronddwalen. Umj auchzen , umj ubeln,
{umjaiichzle, umjauchzt en unijubelte,
umjubelt) bedr. ww. omheen juichen, |
|||||||||||||||||||||
|
om den hals vallen.
Umhalsung, (-ea) v. omhelzing,
omarming v. Umhang, (•(«)•«. mv. Umhiingc)
m. bahnngsel o , gordijn v. Umhangen, (hSnglt um, umge-
hingl) bedr. ww. omhangen, omdoen; seinen Mantel -, omhangen, omdoen; 2. anders hangen, verhangen. Umhangen, {umhdngle, umhingt)
bedr. ww. behangen met, omheen han- gen; mil Blumen -, omhangen, looien, Z. behingen. Umhangen, {hing um, umgehan-
gen) o. ww. onr. omheen hangen. Umharken, {harkte um, umge-
harkt) bedr. ww. omharken, omverliar- ken. Umharken, {umharkte, umharkt)
bedr. ww. oiuheenliarken. Umhauchon, {hauchlc um, umge-
ham lil bedr. ww. omblazen. Umhajichen, {umhauchle, um-
hauchl) hedr. ww. met geur omringen. Unihauen, {bieb um, umgehauen)
bedr. ww. onr. omhakken, ombouwen; einen Hunni -. ombouwen, vellen. Umhajien, {umhieb, umhaucn)
bedr. ww. onr. in hel rond kerven. Uinhgr, bijw. in do rondte, in hel |
|||||||||||||||||||||
|
Umr. 1285
|
|||||||||||||||||||
|
Umi
|
|||||||||||||||||||
|
Umn.
|
|||||||||||||||||||
|
in een kring bewegen om; 2. insluiten
omsluiten, omvallen; il. Z. einkreiien. Uinkriechen, (umkroeh, umkro-
chen) lit\'dr. ww. onr. ouiheeukrui^eii kruipen om. ymkrümmen,(\'.r«mm/eu»n,um-
gekrümml) liedr. »*., Z. umbiegen. Uiiiiiidon, (Meie um, umgeladel
beilr. ww. anders laden, overladen, oii- nieuw laden, verpakken; 2. overladen, in een «mier schip laden:(Zeew.) ril SrAi// die II uuren in einem Schi/fe -, uverladen. Uinlage,(-«) v. (van belastingen),
omslag m.; \'2. omliggende o., rand m., alles wal ergens omligt,ouiringeude o., omgeving v. Umlagern, (umlagerle, umlagert)
bedr. ww, eine Slwll -, belegeren, mei een leger om & heen Hekken om; einen Tisch -, zich plaatsen om; (lig.) voit Sclimeichlern umlagert, omgeven, om- ruigd. Umlauben, (umlaubie, umlaubt)
bedr.ww. met loof of bladeren omgeven:
TJmlauf, (-s, inv. Umlaufe) m.
(van een rad Sc), Z. Umyang; (van de planeten &), omwenteling v.; 2. (van bel bloed), omloop, bloedsomloop in.; i» - bringen, in omloop breugeu;(lleelk.) (aan den vinger), omloop, rondgaande zweer, liji v.; (Leeuw.) \'L.Lehensyebuhr. Umlaufen, {lief um, umyetoufen)
o. ww. onr., DO. s. omloopeu, een omweg maken; 2.(van raderen),ouigaan.draaien, omlonpen, wentelen; (van geld), in om- loop zijn; (van den lijd), voorbijgaan, vervliegen; (Zeew.) (van den wind), verdraaien, anderen; -ile Münze, geld o. dal in omloop is; it. Z. Iierumlaufen; II. bedr. ww. elw. -, al loopeude oinverwer- peu, omloopen. \\Jmli\\,ufen,{umlief,umlaufen) bedr.
ww. die Sladt -,om & heen loopeu,iond- loopen. Umlaufer, (-s, mv. Umliufer) m.
rondlooper, vagebond, slraalslijper m. Umlaufs-capital, (-(e)s, mv.
-je/<) o. omloopend kapitaal o.; -yeld o.,
•naliet o. mv. geld o. dat in omloop is; •sciretben o. rondgaande brief m., cir- culaire v.;-zeil v. tijd in.van omloop, van omwenteling, umloopsiijd m. Umlaut, (-(e)s.mv.-e) m.(Spraak-
k.) klaukverzachtiiig, klankveraudering v., umlaut in. ymlegen,(/es/eu»i,umj6\'(ej|/)bedr.
ww. om & heen leggen, omringen, om- geven, omwikkelen;«inen Verband -, lcg- gen; Iteife un tin Fass -, mne laan; \'2. om- leggen, op zijde leggen; cin Sc/ii//\'-,kic- len; il. das Schijf -, omleggen, op de andere zijde leggen; 3. omvouweu, om- buigen, omslaan; 4. einen Balken -, ver- leggen; (Tiniui.) ein Slück Bauholz - afzagen; ein Steinpftaster -, verleggen verstralen; (Tuiiib.) Blumenzuiiebeln -, verplanlen; (Krijgsw.) Soldalen -, van garnizoen doen veranderen; das lluder of Sleuer -, Z. überlegen; die Segel -, ver- anderen; 5. die Sleuer -, verdcelen, een omslag maken, omslaan; II. o. wvv., in. h. (Zeew.) (van den wind), omslaan, |
|||||||||||||||||||
|
tet) bedr. ww. omnieten, omklinken.
Umnieten, (umnielele, umnietet)
hedr. ww. ui hel rond klinken, ouiheen- klinken, omlieeiinielen. Umpacken, (parkle um, umge-
packl) bedr. wvv. verpakken,anders pak- ken. opnieuw pakken. Umpaoken,(uro;iacA7e,nm;)c/>a<:ft/)
bedr. ww. omheeupakkeii. Umpanzern, (umpanzrrtc, um-
paiiTcil) hedr. ww., Z. beponrern. Umpfatalen, (umpfahlie, «m-
pfuhll) bedr. wvv. ompalen, palen zet-
len orn. Umpflanzen, (pflanzle um, umge-
|
|||||||||||||||||||
|
veranderen van richting; III. wed. ww.
>ir\'i -, (van schepen), naar den eenen knul overhangen:sirh -, (vaneene speld), huigen, krom worden; (van een degen), huigen, zich krommen. Umiegen, («m/rof>,tiin/eoi)o.ww.,
mi. h, mi\' elf, -, omleggen, beleggen, om & heen leggen. Umlegung, (-en) v. nmlegsel o.;
(Zeew.) (van een schip), overhangen o.; (Krijgsw.) garnizoensverandering v.; (Fm.) (van belastingen), omslag in. Umleiten, (leitete um, umgeleilel)
bedr. ww. omleiden, langs ecu omweg leiden. Umienken, (lenku um, wnge-
lenkl) bedr. ww. omleiden, omstiiren.
die l\'ferde, den IVaae» -,oiiislnren, doen keeren; (lig.) jn». -, van gevoelen doen veranderen; il. op den goeden weg terug- brengen; (gemeenz.) doen wenden. Umleuchten, (teuchlele um, um-
qeleuehlel) o. ww., in. h. lichten (om iels Ie zoeken), in het rond lichten. Umleuchten, (umleuchtele, um-
leuchlel) bedr, ww., Z. umylanzen. Umliegen, (lag um, umgvlegen) o.
ww. onr., m. A. omverliggen, omliggen; il. omringen, omgeven; -d, omliggend, naburig. Umliegen, (umlag, umiegen) bedr.
ww. onr., Z. umlagern. Ummachen, (machte um, umqe-
macht) bedr. ww. overmaken; (l.inidb.) Z. umackern, umbrechen; \'2. Z. umlhiin. Ummaben, (muhie um.umgemilit)
bedr, ww. ommaaien, al maaiende om-
werpen. Ummauern, (ummauerte, um-
mauert) bedr. ww. met een muur omge- ven, ommuren. Ummessen, (masz um, umgemes
xen) bedr. ww. onr. ovenncten, nog eens meten. UmmodelD, (mndelie um.umge
mndett) bedr. ww., Z. uinbildcn. Ummünzen, (münzte um, umge-
münzl) bedr. ww. alles Geld -, vermun ten, hermunten. Ummünzung, v„ Z. ummünzen;
il. Iieriniiiiling, vcruiniiling v. Umnaehten, (umnachtete, um-
nachlel) bedr. ww. met duisternis om geven, in duisternis hullen. Umnahen, (nikte um, umgennht)
bedr. wvv.ouinaaien,anders naaien, over- naaien. Umni.ihon, (umnahte. umnaht)
bedr. ww. oninaaien, omheen naaien, rondom naaien. Umnebeln, (umnebelte, umnebelt)
bedr. wvv. met nevel bedekken, iu nevel
hullen, in een nevel wikkelen; (Zeew.) umnebelt, in een nevel gehuld, mistig; (lig.) Z. bencbelen. Umnchincil, (nahm um, umge-
nommen) bedr. ww. onr. oninemen, om- doen, zich bedekken met, zich voorzien van, voordoen. Umngtzen, (umnetzte, umnctzt)
bedr. ww. van netten omgeven. TJ limieten, (nietete um, umgenie-
|
|||||||||||||||||||
|
pllunsl) bedr. ww. Blumen -, verp
|
14
|
lanlen,
|
|||||||||||||||||
|
overpluilen, opnieuw planten.
Umpflanzen, (umpflanzte, um-
ptlanzl) bedr. ww. omplaiilen, oiiibeeu- plauteu, mit Buumen umpflanst, iu het rond beplant. Umpflastern, (p/lasterle um, um-
gepfiaslert) bedr. ww. eine Slrasze -, verstralen, opnieuw straten, anders stra- ten. Umpflastern, (umfflasterte, um-
pflaslcrt) bedr. wvv. eine Strasze -, rond- oin bestralen. Umpflügen, (pflugle um, umge-
pfliigl) bedr. ww., Z. umackern, umbre- chen. Umpragen, (pragte um, umge-
prayt) bedr. ww., Z. ummünzen; il. om- stempelen, een anderen stempel geven. Umpurzeln, (purzelte um, umge-
purzell) o. ww., ni. s. oniduikelen, om- tuimelen, buitelen. Umrandem, (umranderle, um-
randerl) bedr. ww., Z. berandern. Umranken, (umrankte, umrankt)
bedr. ww., Z. beranken. Umrassoln, (umrasselte, umras-
selt) bedr. ww. in het rond ratelen, weer- klinken. Umraumen, (raumle um, umge-
rauml) bedr. ww. anders plaatsen, ver- zetten; \'2. in wanorde brengen, in de war brengen. Umreise, (-n) v. reis v. om (de
wereld b. v.). Umreisen, (reisteitm,umgereist)o.
ww., m. s. onirei/cn, een omweg maken. Umreisen,(umreiite,umreisl) bedr.
ww. die IVetl -, eene reis maken om, o in reizen. Umreiszen, (riss um, umgerissen)
bedr. ww. onr. oiuverrukkcn, omrukken, omverhalen, neerhalen, vellen, Z. ein- reiszen, mettreiszen; \'2. umbrechen. Umreiten, (rilt um, umgeritten)
o. ww. onr., m. s. omrijden, een omweg maken te paard of ineen rijtuig; \'2. bedr. ww. ein Kind -, omrijden, omverrijden, Z. iiberreilen. Umreiten, (umrUt, umrilten) bedr.
ww. onr einen Wald -, omrijden, om- beenrijden, rondrijden. Umrennen, (rannle um, umge-
rannl) bedr. wvv. omverloopen. Umrgnnen, (umrunnte, umrunnt)
hedr. ww. onr. nuiheeiiloopen, ombeen- renuen, hard omheeuloopen. |
|||||||||||||||||||
|
1-286 Ums. Ums. Ums.
|
||||||||||||
|
Umsehlagsreoht^-fe)». m», -e)
o. recht o. van overladen, overpakken.
UmSCbleiem, (amnclilrierle,um~
scliliirrt) o. ww., Z. versrlileiern, Umschleifen, (srhtiffum.umge.
iehli/len) bedr. ww. onr. omslijpen, af- "lijpeu, ander* slijpen,opnieuw slijpen. Umschlieszen, (umtchlost, um-
\'chiossen) hedr.ww. onr. omsloilen. met eene afsluiting omgeven, insluiten, Z. umgeben; nul den Armen -, omvatten, muhe|/en, nauw omsluiten. Umschljngen, (umsrhlang, um-
sililangen) bedr. ww. onr. omslingeren, omwikkelen, ninkroiikelen; mit den Ar- men -, ouikleinmen. Umschmeiszen, (schmist um,
unigesclimissen) bedr. ww. onr. omsmij-
len. Z. umnerfen. TJmscbmelzen, (schmelzie um,
umyeschmelil) bedr. ww. omsmelten, opnieuw smelten, versmelten, herstneU leu. TJraschmelzung, (-en) v. om-
smelliug. hersinelliug v. Umschmieden, (sehmiedete um,
umgeschmiedel) bedr.ww. opnieuw sine- ileu. anders smeden, versmeden. Umschmieden, (umschmiedete,
umiclimiedet) beilr. ww. oiuheeusnieden, met ijzerwerk omgeven. Uuischnallon,(srAn«///r nm,um-
ge*chnalll) bedr. ww. omgespen, anders gespen, opnieuw gespen, Z. umgürlen. Ümschnilren, (sclmürte um, um-
ye.ic/i«iii7)beilr. ww. op eeneandere wijze rijgen; 2. met een koord, louw, vaslma- ken om. Umschnüron, (umschnürte, um-
schnürl) bedr. ww. omsnoeren, oinlieen* hinden. Umschrankon, (umschrönkle,
umsc/irdnfc/Jbedr.ww. ompalen, niet per- ken omzetten, beperken; umschrankles Wesen, eindig, beperkt, niet eeuwig, TJmschroiben, (schrieb um, um-
qesciirteben) bedr.ww.onr.anders schrij- ven, overschrijven, Umsohreiben, (umschneb, uro-
scliricben) bedr. wvv. onr. omschrijven, ouiheenschrijven; eine Münze -,een om- schrifl, randschrift zeilen op; (Meetk.) ci«e« Dreieck mit einem Kretse -, om- heenschrijveii; (Spraakk.) ein Wort -, omschrijven, nader verklaren. Umsohreibung, (-en)»., Z.um-
ichreiben; il. verandering v. in de schik* kiug der woorden; 2. omschrijving v. Umschrift, (-e«) v. omschrift,
randschrift o.; (vaneene orde),opschrift o.; (van een zinnebeeld), beleekenis ».; i. Z.-hischrift. Umschrot, (•(»)\'. mv. -«) m.
planken schutting v. van een grafheu- vel. UmsohU-\'zen, (umtrMrtle, nm-
tcharil) bedr.ww./em.,iic/i -, een schort voordoen. Umschtitteln, (schattelie um,
umgescliütlcll) bedr. ww. herhaaldelijk
om schudden. UmschUtten, (schüllele um, um.
|
||||||||||||
|
Umringen, (umringle, umringt)
bedr. ww.jem. -, omringen, ninoiiiRelon nu tlaus -. omringen, omsingelen, om- geven, insluiten, Z. umgehen. Umrindetl, (umrindele, umrindel
bedr. ww. iiuikurslen. Umriss, (.e*, cnv. -e) m. (Schild)
omiri\'k m.. sclie s v.; dm - einer Figtu marken, pene figuur schetsen. Umritt, {•{\')\'• ni». -<") m. onirii
in., omweg in li\' paard of in een rijluig
2. (ui een lieanible). rund rei* ». XJmrollen, (mille urn. umgerolll)
o. ww., m. i. omruilen, omverrolleo: 2. bedr. ww. nmrollen;-i« Gemalde -,oprol- len. ophalen. UMrQ\\len,{umrollte,umrolll) beilr
ww.miirullen.eene rul omdoen,omheeu- rollt-n. Umrühren, (rfihrte um, umje-
rü\'i/J) bedr. ww. A\'orn, ftrei -,ontroeren borneren,klutsen: (Mets.) Mörtel;tuea- gen. dnorwnroeron. Uinrlihi.ung, (-en) v., Z. um
rührrii; it ontroering ». Umrütteln, (rilltidle um, umge
rüllrtl) bf Ir. ww. n.iischuddeii. UlH3acten,(siic*/eu»», umgetackl)
bedr. ww. in een anderen zak steken. d»i\'ii. Umsagen, («Me um, umgesagl)
lii\'ilr. ww. eniea /faun» -, omzagen, mei de zaag vellen. Umsagou, (umntyfe, umvdu/) bedr
ww. omheen/.agen, rondzagen. Umsalzea, (tuitte um, umgesaliel)
bedr. ww. o|iuieuw zouten. Umsatteln, (salielie um, umqe-
satlill) lieilr. ww. ein /\'/ierrf -,ei\'i) nnde- ivn zadel omdoen; it. anders zadelen (lig.) omslaan, van beroep, van partij van golsdiensl veranderen. Umsatz, (-es, uu. Umsülie) m.
(Ilau.l.) .>111/..-1 in., debiet, van de band gaan of doen o., /.. Absati. U uscliallbn, (schaf um, umge-
tchijfcn) b-dr. ww. onr., Z. umbilden umiramlcln. veruandeln, UinschaiFung, (-en) ». »erande.
ring. geil iniiti!ver« isselmg, hervorming v. U iUSuliail\'5 Jtl, (umschamle, ain-
tchanu) b-dr. ww. (Knj-sw.J oiimclian- si g. scliauseil o|ii\'iclileu om. Umsch&nzung, v., Z. umschan-
sen; il. ouiseliaimili v.; slinie v. om- schaii<ingslijii, lijn, reeks v. van ver- scli insiiigeu, b\'dwerkeu. UmiOharron, (»eA<irr/- um, um-
geseltairl) bedr. ww. omkrablien. UmsChatten, (umtchallele, um-
|
tr»<Jum7) bedr. ww. met schuim om-
neven. Umscheinen, (umschien, um-
tchienen) o. ww. onr., m. s. omschijneii. oiet Ik-I)I omgeven. TJm.sch.eren, (schor um, umge-
schnren) In-dr. ww.onr.opnieuw scheren. Umschichten, (schlichlele um,
umgesckichlel) bedr. ww. anders vullen, nog eens vullen, nimieuw slo|i|>en. Uinschichtig, bijv. uw. aclitei
elkiinder. Umschieben, (schob um, umge-
nclmben) bedr. ww. onr. Kegel -, omver- werpen. Umschieszen, (srhoss um, «m-
gescliosseu) bdr. ww. onr. oinschieleii, otuverschieten;2.o. ww. (van den wind), ontschieten, omslaan, plotseling verau- dereu. Umschifïbar, bijv. nw. omvaar-
baar, ouivaren kunnende worden. Uinschillüa, (schijlle um, umge-
schillij il, ww., ui. >. oinvareu,al varend/ een omweg maken; \'2. bedr. ww. Waa- ren -, \'L. umiaden; it. Z. herumschiflen. Umsohitfen, (umschil\\le, um-
sch.iHl) lieilr ww., Z. umsegiia. Umsohlag, (-(e)s, ms.UmschUge)
lil., Z. Untuchlagea; (van waren), Z. Um- ^uts; it. verkoop in., kermis v.; 2. (aan kleeien), omslag, opslag ui.; (aan den lials), kraagje, boordje o.; (aan een hoeil), onigebiigen rand ui.; (aan eene kaart &), vouwlje, hoekje o.; (Ifergw.) (van eeue ulijn), teruggang in.; (van een brief &), omslag, couvert o., enveloppe v.; (van een tijdschrift), omslag o.; (Heelk.J pap~ pleister v.; pn een boek), vouw v., ezels- oor o.;3. (l\'l.)ouikleedsel,zaailvlies,zaad- huisje 0.; II. Z. Halte; (Uergw.) boven ina- tige interest in.; 4. (lig.) (van wijn, bier Sc), liivmksel. omslaan o.; (van het we. der), plotselinge verandering v.;(van de fortuin), wending v.; tu • geralhen, oiu- sla.m, veranderen; 5. (Sp.) winst v. Umschlagen, (schtug um, umge-
schlagen) o. ww. onr., ui. t, omslaan, val- leu, lunueleu; 2. (van hel weder), ver- anderen, omslaan; (van eeneziekle), eene wending nemen; (van de zwangerschap), oiet eeue miskraam eindigen; (van zic- keu i, instorten; (van melk), slremmen oihsluan; (van personen), van gedrag veranderen, anders worden; die Sache ut umgeschtagen,i«t zaak is omgedraaid; II. bedr. ww. omslaan, door slagen o.n werpen; Kegel -, omwerpen; Tuch -, om (den hals&) slaan, Z. umlegen; Knïuter een omslag opleggen van; i.dicAermel -, omslaan, opstroopen; den Kragen -, om- slaan, die S/iitze eines Nagels -, omslaan, omkloppeu; ein lilatt iu einam liuclte -, imslaaii; eine Karle -, keeren; (Zeew.) die Üegel -, voor den wind ontwenden, halzen; Münzen -, Z. um^ragen; (Hand.) Hanirn -, omzeilen, plaatsen, van de hand doen; (l\'l.) umgeschlayen, (van bla- deren), gebogen, omgekruld. Umschlagea, (uimchlug, om-
scltlagen) bedr. ww. onr. uuiheeiislaan, omwikkelen, bezeilen met, |
|||||||||||
|
�8$B
|
||||||||||||
|
ichutiei) lie.tr. ww. omschaduwen, met
schaduw, loiiimer omgeven. U-nschattig, bijv. uw., Z. kreis-
schal I it/. XJinschau, »., z. m. rondzien o.
U inschatten, (srhauie um, umge-
schaal, bedr. ww., Z. umsehen (sich). Umschaufeln, (schnufelie um,
utifieschaufetl) bedr. ww. AVn -, om- schoppen, verschieleu; lliirinye -, onder hel zoiiien uicl de roerschop oiuroeren Umscha»rnen,(<i»i»t/»<tu»i/e,um-
|
||||||||||||
|
Ums. 1287
|
|||||||||||||
|
Ums.
|
|||||||||||||
|
Um3.
|
|||||||||||||
|
UmsOtzbar, bijv. nw. nnmtbaar.
verhandelbaar, te slijten, te verknopen, ittn Ie zeilen; \'keil v. onizelbaarheid v. Umsetzen, (seizie vm, umgeseiti)
bedr. ww. omzeilen, anders zeilen, ver- plaatsen; (Mui.) liansponeeren; llaume -, erplanlen; (Urukk ) eme Fnrm -, op- nieuw inslaan; (Slraalni.) ein P/lasler -, verleggen, verstralen; 2.(llautl. )Wuuren, Geld, Papier, Wmhsrl -, omzetten, ver- knopen, verhandelen, plaatsen, van de hand doen; eiue Scliuldrcrsthnibung 1» baures Gild -, inlossen, inn isseleii, bête- len, afdoen; 3. o. en wed. ww, sich -, (>an den wind), omslaan, veranderen. Umsetzen, (vmseitie, umtetit)
bedr. ww. ouiiieenzelleu, omzetten, be-
zetlen met; mil Bawnen -, bezetten. Umsetzung, (-e«) v. omzetting,
verandering v. van plaats; (Muz.) trans- positie v.; (tien.) vervoer o. van eeu zieke. Umsicheln, (sichclte um, umgc-
sichelt) bedr. WW. door den sikkel doen •invallen. Umsicht, (-en) v. gezicht o. om
zich heen; (lig.) omzichtigheid, bedacht- /.aamheid v„ Z. Vortichl; -bild,•gemalde o. panorama o. Umsichtig, (-er, -jl)bijv. nw. cm-
zichlig, ln-il.i< hl/aam, behoedzaam,voor- zichlig; \'keil v, behoedzaamheid v., Z. Umsicht (lig.) Umsinken, (sank urn, umgesun-
ken) o. ww. om., 111. I. langzaam neer- vallen, zich latee zakken. Umsitzen, (sasz urn, ttmgesessen)
bedr. ww. onr., Z. herumsitzen. Umsitzen,; 11 "IM/.V.-,11 »i.M\'.vM\'«)liedr.
ww. onr. jent, -, gezeten zijn, zitten om, ouiheenzitten. UmSQnst, bijw. voor niet,om niets,
gratis; (lig.) das soll er mir nicht - oe- llitin haben, dat zal hij niet ongestraft gedaan hehen, hij zal welen dal hij dal gedaan heeft; 2. tevergeefs, nutteloos: doelloos; nicht - etw. sagen, niet lever- geefs, zonder oogmerk, zonder opzei (Volkst.) - isl der Tod, geen geld, gecne Zwitsers. Uinspannen, (spannie urn, um-
gespaiint) bedr. en o. ww. anders span- nen; 2. andere paarden nemen, van paar den verwisselen. Umsp&nnon, (umspannlc, um-
spannt) bedr. ww. omspannen, omval- len, met bel span, met de armen om- vallen. Umspiplcn, (umspie/(f, umspiell)
bedr. ww. jem. -, om iem. heen spelen; (lig.) elic. -, den spot drijven met, den draak steken mei. Umspinncn, (umspann, umspon-
nen) bedr. ww. onr. omspinnen; (lig.) lagen leggen, misleiden. Uinspringen, (sprano urn, umgc-
sprungen) o. ww. onr., in. «„ Z. nerum- springen; (dg., gemeenz.) mil elw. um- zuspringen wissen, met iets weten om te springen; il. (van den wind), Z. wn schlngen. Uinspringon, (umsprang, um- |
|||||||||||||
|
sprungen) bedr. ww. omneenspringen
rondspringen. Umstand, (-(e)«. mv. Vmsltnde)
m. omstandigheid v., voorval n.; 60011- derer -, bijzondere nmalandiiiheid, hij- zonderheid v.; elu\\ mil olim Vmslamlen erithltn, Z. unislaiiilluli; sich in eimelne Vnnlaiide einlassen, in bij/ondeilieilen den; 2. tnesland, slaat 111.; • seines
Vermogens, fortuin o.; in sclilechicn Unistdiidcn sein, in ongelukkige 0111- ilandigheden verkeereii; (van zieken), 11 gevaar zijn, er naar aan toe zijn; in andirn, geseynrten Vmslanden iem, in gezegende omstandigheden verkeeren, zwanger zijn; 3. Umslündi; plerhlighe- len v. mv., complimenten o. mv.; Um- \\liinde nioclien, rompliiiienlen, zwarig- hedin maken; ohne tmslande, zonder complimenten; 4. omslag, omweg in.. Z. Unisrhurif, Umstandlich, bijv. en b. omstan-
ilig, vvijillnnpig, breedvoerig, omslachtig, in alle bijzonderheden; elw. • erzahlen, in alle bijzonderheden, omstandig; -e Erzahlung, omstandig verhaal; elw. - rissen, van nabij bekend zijn met; 2.met te veel complimenten, Ie veel zwarighe- ileu; das ist mir :u -, daaraan zijn mij Ie veel zwarigheden verbonden; -keil v.omslandigheid, breedvoerigheid, wijd- loopigheid ».; 2. gehechtheid v.aan vor- inen, complimenleti o. mv., overmaat v. van plichtplegingen, van zwarighe- den. TJmstandswort, (-wor<(«)«, mv.
wörter) o. bijwoord o.
Umstauen, (staule um,umgeslaut)
bedr. ww. (Zeew.) omstuwen, anders stuwen. Umstechen, (slach urn, umgesto-
chen) bedr. ww. onr. overhoop steken;
2. anders graveeren; K»rn -, omzetten,
erschielen;(Tuiiih.)Z.t/ni((ra6ïH (Zeew.)
anders sturen.
Umstecher, (-J, mv. Vmslecher)
in. stuurman in. Umsteeken, (steckle urn, «moe-
stickl) bedr. ww. Èuhnen -, omstcken, anders sleken; ein Kopfzeug -, anders opzetten. Umstgcken, (umsleckle.umsteckt)
bedr. ww. mnsleken; mit PfahUn 4f umtltckl, omgeven met. Umstehen, (sland um, umgeslan-
den) o. ww. onr., Z. herumstehen; die •den Personen, die \'den, de omstanders, de aanwezigen. Umstellen,(»\'e//\'eum,iimoes/c/Ji)
bedr. ww., \'t. herumslellen; 2. anders stellen, verplaatsen, verzeilen, overzet- ten. Umstellen, (umslellle, umstellt)
bedr. ww. (Jachlw.) ein Geliölz, einer. Wolf -, omsingelen, zich om & heen plaatsen; denTtsch mit Slühlen -,stoelen 0111 de tafel zetten, plaatsen. Umstellung, (-en) v. verplaaU
sing, verandering v.; (Jachlw.) oinsin* geling v. Umstompeln, (siempclle um, um-
geslempell) bedr. ww. den stempel ver- |
|||||||||||||
|
geschuild) b*dr. ww. omverwerpen, in-
slorien; 2. nvereieli-n, over*tnrlen. UmschUtten, (umschüttetc, nm-
scliüllrl) liedr. ww. omheengieten, om- heeustoilen; Haume mil Erde -, aarde om üe boomen heen sloilen om ze te Mennen. Umschwarmen, [tehrdmtt «*»,
umgesdmiiml) bedr. ww., Z. herum sctiirainicn. Umschwarmen, [umuhuirmie,
umsiliwarml) beilr.ww. nmheenzweruicn,
omheenvliegrn in een zwerm. Umschweben, {umiclueeble, um-
schwebi) bedr. ww. jon., elw. -, om-
zweven, omheenzwcven; (lig.) (<an ge- dschlcn), lnv i!\'Iiiiiiilrii. voor den p-esl zweven; (van gevaren), omringen, drei- gen. Umschweien, (tchweile urn, um-
jesr/meii) bedr. ww. (Zeew.) voor anker liggen, zwenken. Umschweif, {-(e)s, mv. -e) m.
omweg tn., afwijking, uitweiding, voor- afspraak v., noodelooze omslag m.; ohne - elw. jagen, zonderomwegenj-eniflcAeM, uilweiden, een omhaal van woorden ge- brui ken. Umschweifen,(sc/itoci/7e wro,um-
geschweifl) l>Kiir.s\\\\\\.,\'t. herumschueifen. Umschweifig, (-«\\ -sl) bijv. en
b. wijd.onpig, gerekt, met veel omslag, met veel complimenten. Umschwenken, Isekwenkle um
umgeschwenkl) bedr. ww. (Zeew.) Z. um- schweien; 2. wed. ww. sich -, Z. schwen- ken (sich). Umschwingen, (schwang «m
umgesclitcungcn) bedr. ww. onr., \'L. (hirum)schwingen. Umschwingen,(umscAuanj,um-
schwungen) bedr. ww. onr.,Z. umschlin- gen. Umschwirren,(t/mjcAtoirr/e,«m-
schuirrl) bedr ww. ouibeen snorren gon/en. Umsehwung, (-(e)s, mv. üm-
schwüngc) in. omzwaai m., omzwcn king, otnkecring ».; 2. ombuileling, om- wenteling v.; (lig.) plotselinge verande ring, wending v.; spunkt in. otuwenle- lingspunl o. Umsegeln, (scgelte um, umgesC\'
geit) o.ww. omzeilen, een omweg maken met zeilen; 2. Z. herumsegeln; II. bedr. ww., Z. übersegeln. Umsegeln, (umsegelle, umsegclt)
bedr. ww. die Welt -, omzeilen, omva- ren, eene (zee)reis doen om 4; ei» Vor- gebirge -, oiiilieenzeilen, Z. umschi/fen. Umsehen, (sah um, umgesehen) o.
ww.onr., Z. herumsehen;\\i. wed.ww.ricn -, oui zich heen zien; sich im Ztmmtr - rondzien; sich nach jemn. -. iem. met de oogen zoeken; sich nach elw. -, omzien naar, zoeken, trachten te krijgen; sich an emem Orle -, het merkwaardige bezien van; 2. (Hg.) sich in der Weit, in den Büchern -, rondsnuU\'elen; 3. sich -, Z. umdrehen (sich). Umseite, (-n) v. (Hond.) keerzijde,
verso zijde v. |
|||||||||||||
|
1288 Ums.
|
|||||||||||||||||
|
Umw.
|
Umvv.
|
||||||||||||||||
|
Umwandlung, (-en) v. veran»
deri ii l\', gedaan te verwisseling, vervorming
v.; iSprankk.) vervoeging v. Umwandern, [tranderle um. um-
aeuaiidcil) bedr. ww., Z. heiumuan- deln. Umwassern, {umrittcrle, um-
udssert) bedr. ww. water rund gieten. Umweben, (umreble, ymrebt)
bedr. ww. uinweveii, mei een weefsel omgeven. Umwechseln, [tteekselte«in, vm-
iicuerhsetl) hedr. ww. in etie. -. afwisse-
len, beurtelings doen. beurtelings gaan of komen; i« einem Amle-, elk. afnisse- 11-n in. beurlelinus waarnemen; -d,a[- nisselend; 2. bedr. ww. Geld -, wisselen, inwisselen; die Feldcr -, de bezaaiing veranderen: die Schuhe-, andere sclioe- ni\'ii aanlrekken. TJmwechselung, (-en) v., Z. umuicbseln; il. inwisseling v.
TJmweg, (-(e)s, mv. -e) m. om-
weg, Ie groole neg m.; durch -c, langs jinwegen, niel rechtstreeks. Umwehen, [tcthie um, umgevekt)
hedr. ww. omwaaien, doen omwaaien. Umwehen, (vmwehle, umieelit)
bedr. nw. omheeuwaaien; (lig.) bezie- len, in geestdrift brengen; ion jems. Griste umnehl sein, bezield zijn door. TJmwenden, {toendete um, tim-
aeHendet) bedr. ww. onr. das Bla\'-I -, omkeeren, omwenden; ei» Kleid, eiae» Teller -, omkeeren;dieumgetcendeteSeite eines Utaltes, de verkeerde zijde, de ver- sozijde v.; (van laken), verkeerde kant in.; mit umgewendeter Hand, niet den rug ui de hand; uie man eine Hand um- vendel, in een oogwenk; (lif!.) jent, -, van meening doen veranderen; il. lot eene andere parlij overgaan; er ist wie umgeuendet, hij is geheel veranderd; 2. o. nw., m. h. mit riem Wagen -, keeren, draaien, omkeeren; (Zeew.) ror riem Winde -, Z. halten (Zeew.); 3. wed ww. \'leb -, 2ii\'li omkeeren, zich omdraaien. Umwerfen, (varf um, umge«or-
len) bedr. ww. uur. einen Mantel -, om-
werpen, omgooien, omdoen; jent. -,om- verwerpen, omgooien, op den grond wer- pen; einen Haum -, vellen; 2. o. ww., m. |
|||||||||||||||||
|
anderen, anders stempelen, anders ze-
geh ii. Umsteuern, (vmeteuerte, um- slrueil) lit\'iir. wvv.onihi\'eiisluren, Z.um-
sc lii/jen. Umstimmen, (stimmie urn, «m-
getlimmt) hedr. irw, gnau stemmen, de Memmen uil brengen; (Mnz.) en Klavier -, o|i een anderen Icmn stemmen; it. Z. tertlimmcn; [Of.) jent. -, anders slem» men. in eene andere stemming brengen, van meeniiig doen veran leren. Umstimmung, (-en) v. veran-
denug i\'. vm akkoord. UlHStijren, (umslörle, umslört)
bedr. ww. in wanorde brengen, 111 il \' war maken. Umstoszen, (stiesz vm, umqesto-
szen) hedr. ww. nnr. oinslooten, omver- sliinlen, nmvcrdiiwen; Karn -, Z. um- sltthen; (11;!.) einen Kauf : breken.ver- breken, vernietigen, krachteloos maken: einen lelzien Willen -, krachteloos ma- ken, Ie mei doen. vernietigen, nieiig verklaren; einen Beu-eis -, krachteloos maken; Gebraurke, Einriehlungen -, af- schanVn, opheffen. Umstöszlich, bijv. nw. omsloo-
telijk, niel goed gevestigd, herruepelijk, gebrekkig, notig. Umstrahlen, (umtltaklte, vm-
slmlili) lifilr. ww, omstralen, stralen verspreiden of schieten om, Z. vmylan- zen. Umstreichen, (sirich urn, wnge-
tlriehcn) bedr. ww. nnr., Z. kervnulrei- chen. Umstreuen, (i<m*treiitc,umstreul)
bedr. ww. onistrooicn, omheenstrooien rondstrooien, be/aaien met. Umstricken, (striekle urn, umge-
slriekl) bedr. nw. overbreien, anders breien, opnieuw breien; 2. Z. herum- slrirken. Umstricken, (vnulriekte, um
slriekl) bedr. ww. mei breiwerk omge- vi\'ii; (lig.) roet strikken omspannen; it. Z. bellrirken, Umströmen, (umtlrlmle, um-
strnml) bedr. ww. die Slaill -, omheen- slriHHiieii, liespoelen. Umstlilpen, (slülple um, umge-
slül/it) bedr. ww. omkeereo, opstrgken, omslaan, Z. aulslüljien. Um8turz, (•«\'«, inv. Vmslürze) m.
(van een huis), inslorling v., invallen o., onislnrling v.; (lij;.) Z. umtlouen; (van een siaal), omverwerping v., onder- gang in. Umstürzen, (slünle um, umge-
slürzl) liedr. ww. ein Kind -, omgooien, omvergooien; ein Gebduie -, omverha- len, doen instorten; (lig.) den Slaat -, omverwerpen; 2. einen Topf, ein Glas -, omsluiten, oinverslorlen; einen Acker -, \'/.. slürzen; II. o. ww. (van personen), omvervallen; (van gebouwen), instorten, invalli\'ii; (van een wagen\', omslaan. Umsturzpartei, (-en) v. partij
v. van ile omwenteling.
Umstürzung, (-«) v., Z. Um-
slurz. |
Umtaufen, (laufle um, umgetaufl)
bedr. ww. herdnnpen, opnieuw duopen. een anderen naam geven. Umtaufer, (•», mv. Umtaufer m.
(i;.-ili.) \'/.. Wiedeilaufer.
Umtausch, (-es, uiv. Vmtausclie)
in.. Z. Tiiiiseh. Urntauschen, [tamckie vm, i<m- gelmischl) bedr. ww., Z. rerlau-elien.
Umthun, [Ikat vm, unigelltnn)
bedr. ww. nnr.omdoen,aandoen;2. wed. ww. sich um of iwch etie. -, Z. umselieu. Uïïltoben, (vmlnlile,nmloblj bedr.
ww. tiinliei\'iirazen. umlifenliereii. Umthürmen, (mmliurmie, um-
lliiiinil) bedr. ww, met torens omringen, UmtQnen, {umldnte, umlanl) o.
ww., in. h. oinhcenklinken, in de rondte weergalmen. Umtgsen, (umtoste, umlosl) bedr.
WW., Z. umliiben. Umtreiben, {trieb um, umyelrie-
ben) hedr. ww. uur. ein Rad -, oindrij- len, ronddraaien, doen bewegen, Z. Iier- «mlreiben; (lig.) jent. -, vermoeien, af- slooven; tint Wirtksckafl -, houden; ein Geieerbe -, uitoefenen; sein Geld gul -, partij trekken van, zijn voordeel doen met; 2. wed. ww. siclt -, been en neer loiipi\'ii, rondzwalken, Umtreten, (\'fU\' ""\'• wgeireim)
bedr. ww. onr. oinlrappen, oinver(rap-
pen,omverschop|>en; jeme Schuhe-, om- loopen; 2. Z. itbeitrelen, übergeben. Ümtrieb, (-(e)i, mv. -e) m., Z.
Uniluul; (lig.) ueheime -e, heimelijke lisien, kuiperijen v. mv., streken m. inv., uilrijes v. mv. Umtriebler, (-s, mv. Vmiriebler)
in. I\'"i. hij die met heimelijke listen
uf kuiperijen te werk gaal. Umufern, [umuferle, umuferl)
bedr. mei een oever omringen, omheen stroomen. UmWftChen, (umuaclile, um
anihl) bedr. ww. de waclil houden <>in. Umwachsen, (umuuelis,vmuaeh-
sen) liedr.ww.onr. oiiiheeiigroeien.rond groeien, oinheenwassen; mit Gebasch -, omringd, omgeven van; mit helt -, be- dekl, omgeven. Umwalden.tiimuaWe/e.umiia/i/c/)
|
||||||||||||||||
|
hedr. «iv, van een woud uf bosch oin-
ringen. Umwallen, (umieaWe, umwallt)
bedr. nw, umwallen, Z. umschanzen. Umwalzen, (wölzle um, umge-
al:t) hedr. ww. omdraaien, ontwenden,
mkeeren, ducn draaien: einen Slein -, imrollen, omwenlelen; (flg.) enten Slaul , eene omwenteling bewerken in; 2. ed. ww. sich -, (van de aarde), om- entelen, draaien om, zich bewegen om are as, Z. herumuallen. UmwalZUng, (-en) v. om wen te -
ing, draaiing, draaiende beweging v., mkeering, omdraaiing v. Umwandeln, [wandelle vm, um-
euandelt) o. ww., Z. herumieandel»; 2. edr. «w. doen veranderen, van ge- aaule duen veranderen; (Sjiraakk.) ver- oegen; it. Z. umgehen. |
\'i. mit jemn. -, H.jem. -,(bijbel varen),
lanvaren, nuivarcn; (fi?.) Z. umstoszen. TJmwerfung, (-en) v., Z. um-
leerfen; il. omverwerping v. Umwickeln, (" ickelte urn, umge-
uickell) hedr. nw., Z. heruniuiekeln; 2. Faden -, winden, tol klosjes winden; ein Kind -, nikkelen, in de luiers doen; 5. Z. umieindeln. Umwickeln, (umwiekelle, umwic-
kelt) bedr. ww. mit etie. -, omwikkelen, mheeiirollen; mit Slroh -, omwoelen; mit Faden -, omwinden. Umwindeln, (windelle um, um-
aeieindell) bedr. nw. ein Kind -, andere luiers aandoen, Z. umwickeln, Umwinden, (wand um,umgewun-
den) bedr. nw. onr. anders winden, op- uieuw vlechten, Z. herumninken. |
||||||||||||||||
|
Umwinden, (umuuml, umu linden)
|
|||||||||||||||||
|
Una. 1289
|
|||||||||||||
|
Una.
|
|||||||||||||
|
Umz.
|
|||||||||||||
|
Unacht,v.,z.m.,Z. Unarhlsamkcil.
Ütiacht, bijv. nw. onecht, valsch,
nagemaakt,nagebootst,ontleend, onweU lig; •keil v onechtheid, valschbeid, on- «ellighebl v. Unachtsam, (-er. -sl) bijv. en b.
onachtzaam, onoplettend,achlWoos, ver- <trooid, nalatig, oiiliesuisd, onbezonnen, zonder nagedachte: -\'ci( v. onachtzaam- heid, onoplettend heid,achlelno»heid,ver- slrooidheid, nalatigheid, onbesuisdheid, onbezonnenheid, afleiding \'•\'. Unachtung, v., Z. Nichiach\'ung.
Ünadelig, bijv en b. onadellijk,
met adellijk, niet van adel, burgerlijk; • keil v. burgerlijkheid v. Unahnlich, bijv. nw. niet gelij-
kend, niet overeenkomende mei, ver- schillend; -keil v. verschil o., ongelijk- heid v., gemis o. aan gelijkheid. Unandacht, v.,i. m. ongorfsdien-
stigheid v., gebrek o. aan godsdieuslig-
henl. UnandaChtig, bijv.enb.ongods-
dienslig, verstrooid. Unanfechtbar, bijv. en b. onbe-
twistbaar, oiiomslooteiyk; -keit v. onbe- twislbaarheid, juistheid v, Unangebaut,bijv.nw. onbebouwd,
niet bebouwd. Unangefochten, bijv. en b. on-
gestoord, onbetwist, vrij, rustig, veilig.
Unangefilhrt, bijv.nw. onasnge-
voerd, niet aangehaald. Unangehört, bijv.nw. ongehoord,
niel aangehoord.
Unangeklagt, bijv. nw. niet aan-
gcklaagd. Unangekleidet, bijv. nw. onge-
klced, niel gekleed, onaangekleed, naakt, in négligé. Unangelegt, bijv. nw. -m Geld,
niel geplaatst, liggend, dood; (van een tuin), niet aangelegd, niet bebouwd. Unangemeldet, bijv. en b. on-
aaiigemeld, onaangediend.
Unangemessen, bijv. en b. niet
overeeiikoiuslig, niet evenredig, slecht
gekozen, niet gepast, ongepast; 2. niet aangemeten;-Jteit v. ongepaslheid v. Unangenehm, (-»r, -»0 bijv. en b. onaangenaam, verdrietig, onbehaag-
lijk, onpleizierig: 2. -es o. onaangename o., nnaaiigenaauibeid v. Unangerührt, bijv.nw. onaange.
roerd, niel aangeraakt; lass das -, laat
dat onaangeroerd, kom daar niet aan. Unangesehen, bijv. en b. onaan-
gezien, niet aangezien; it.nietlegenslaan-
de, ondanks; - seiner Dienste, zonder te letten op, ondanks; - der l\'erson, zon- der aanzien des persoon»;2. onaanzien* lijk. weinig bekend. Unangesèssen, unangosie-
delt, bijv. nw. geene vaste woonplaats hebbende. Unangetastet, bijv. nw., z. tm-
anyerührl; - durchkommen, onaangetast, zonder hinderpalen of tegenkantingen; eine Meinung - lassen, onaangeroerd la- ten, niet spreken na; jent. Khre - lat- sen, onaangetast laten. |
|||||||||||||
|
bedr. ww. onr. oniWnwïnden, omheen-
vlrchlen, bekransen; mil l.nrbimn um- trun\'/c». bekransd met; mil den Armen -. Z. vma»men. umtrhhngen. UmwirbelD, [uurirbelle, vmtrir-
brlti beilr. ww.oindnairelen,dwarrelend omgeven. Umwpgen, (umnngip, vmwngl)
bedr. \\v\\v. met ite golven omringen. Umwohnen, (umtcohnte, um-
vohnl) bedr. ww. ouiheenwnnen, iu- wnnen. Umwölken, (umiriilkie, umrölkl)
o. ww., in. Ii. met wolken bedekken, he- wolkcn, ^an wolken omringen; (lij;.) den Gei tl, dus Ctsiehl -, benevelen. Umwühlen, [vrühlte um, umge-
wülili) bedr. ww. omwoelen,omwroeleti, ompraten, onderste boven woelen. Umzahlen, (ziilille um, umge-
idlill) bedr. ww. overtcllen, opnieuw lellen. Umwünschen,(ii\'iïns(7i/(;«»i,ii»i-
geuimsrhi) bedr. ww. den ondergang, den val wensclien. Umzapfen, (zapfte um.umgezapft)
bedr. ww. Sier -, overlappen. ymzuubern, (zauöerle um, umge~
zauberl) bedr. ww. door tooverij doen veranderen. Umz\'aunon, (umzüunte, umzaunt)
bedr. ww.. Z. einz&unen. Umzaunung, i\'-e») v. heg, haag,
omheining, afsluiting v. Umzeichnen, (leichnele um, um-
gezeichnet) bedr. ww. overleekenen, an- ders teekenen, opnieuw teellenen. Umzeichnen, (umzeiihnele, um-
zeichnel) bedr. ww. met leekens omrin— gen, me! leekeningen omgeven. Umziehen, (znq um, umgeiogen)
o. ww. onr., in. s., Z. hei umziehen; il. van woning veranderen,verhuizen,eener andere woning betrekken; it. in een an- deren dienst gaan, van meester verande- ren; 2. bedr. ww. omtrekken, neertrek- ken; Kleider -, Z. anziehen; it. Z. um- wechseln; 3. wed. ww. suh -, Z. umkltï- den (sieh). Umziehen, (timjoj.uroïojenjbedr.
ww. onr. ein Gebirge -, om & heeutrek-
ken; die Grenzen eines Gebieles -, bezoe- ken, rondgaan: einen Wald mil Helzen, Tüchern -, omspannen; einHrlt mil Vor- hdngen -, voorzien; "J. mil etnem Graben -, cene sloot graven om;?i.2..überziebrn, umgeben; II. wed. ww. sich , (van den hemel), met wolken bedekt worden, be- trekken. Umzingcln, (umzingelle, nmzin-
gell) bedr. ww. (Krijgsw.) eine Feslung -, omsingelen, insluiten; eiaen Trupp Mensrhen -, omringen, omgeven. Umzirk,(-(e)s,Djv.-e)ra., Z. Um-
kreis, Vmfani). Umzii\'koln, (umzirkelte, umzir-
kell) bedr. ww., Z. einkreisen. Umzirken, (umtirkte, umzirki)
bedr. ww. omgeven, beperken, omgren- zcn. insluiten. Umzug, (-(e)s, mv. Umiüqe) m.
verhuizing v., verandering v. van woon- |
ptaats, Z. Anszuq; 2. processie v., om-
gang m.: .1. Z. Umhnnq, Uibrrzug. Unabanderlich, bij», en b. on-
veranderlijk, nnhermt-|H>li|k, vast. stellig, /eker, bepaald; -er Wille. (Spraakk.) on- verandenijk, onbnigbaar: •keil v. onver- anderlykheid, onherroepelijkheid, zoker- heid v.; (Spraakk.) onbuigbaarheid v. Unabbittlich,bijv.iiw.onvergcef-
üjk. niet te vergeven. Unabbrüchig, bijv. nw. zonder
verantwoordelijkheid, onveranlwoorde- lijk. Unabgebrochen, bijv. nw. (van
vruchten), nog met gepinkt; (van eeiie
betaling), geheel, zonder korting. Unabgegrenzt, bijv. nw. onbe-
grensil,zoniler bepaalde grens of gienzen. Unabgehaart, bijv. nw. (van ha-
zeul, beh.iartl, niet gevild.
Unabgelöscht, bijv. nw. (van
kalk), oiigeblnsclit. Unabgemacht, bijv. nw. (van
rene zaak), nnafgedaan, niet beëindigd, onbepaald, onbeslist. Unabgesondert, bijv. nw. niet
ge«clieiden, niet afgezonderd.
Unabgethan, bijv. nw. onafge-
d.iau, niet geëindigd.
Unabhangig, (-er, -si) bijv. en
b. onafhankelijk, vrij; (Spraakk.) vol-
strekt; -keil v. onafhankelijkheid, vrij- beid v. Unabhangigkeits-erkla- rung, (-eu) v. onafhankelijkverklaiïng
v.; -kampf in. onafhankelijkheidsoorlog, vrijheidsoorlog m. Unabhelflich,unabhülflich,
bijv. nw. ongeneeslijk, onherstelbaar. Unablassig, bijv. nw. onophoude-
lijk, zonder ophouden, voortdurend,aan- hoiidend, gedurig, steeds; -keit v. onop- hoiidelijkbeiil, voortduring v. Unablöslich, bijv. nw. (van in-
tereslcn), met aflosbaar, onaflosbaar, niet af Ie lossen, eeuwigdiireyid. Unabmesslich, bijv. en b. onmc-
telijk, onmeetbaar; -keit v. ^Meetk.) on- meet baarheid v. Unabsehbar, unabsehlich,
bijv. nw. onafzienbaar, eindeloos, ontnc-
telijk; -kvil v, onafzienbaarlieid, onme- telijkheid v. Unabsetzbar, unabsetzlich,
bijv. en b. onafzetbaar, niet af te zetten; (van waren), niet te verkoopen. Unabsichtlich, bijv. nw. onop-
zeltelijk, zonder opzei, toevallig, onwil.
lekeurig, niet met voorbedachten rade, onwillig. Unabtrennbar, unabtrenn- licrt, bijv. en b. onscheidbaar.
Unabtretbar, unabtretlich,
bijv. nw. niet afgestaan kunnende wor-
den, wat niet afgestaan mag worden. Unabweislich, bijv. en b. niet ar
te wijzen, onvermijdelijk, gebiedend, bet- geen niet afgewezen, geweigerd kan of mag worden, onbetwistbaar. TJnabwendbar, unabwend-
lich, bijv. en b. onvermijdelijk, niet af
te wenden; \'keil v. onvermijdelijkheid v. |
||||||||||||
|
1290 Una.
|
Unb.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Unb.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
TTnangetrieben, bij», nw. zon-
der «iiniresponrd te zijn. TTnangezapft, bijv. nw. (van va-
ten ft), onafgelapl, niet gela|>t zijnde. ynangezogen, i>ijv. uw., Z. «»-
angrkleitiel\'.
Unangreifbar, t>ijv. nw. onaan-
taslhaar, onneembaar, iepen eiken aan- vnl beveiligd: (fin.) onberispelijk. TJnannehmbar, unannenm-
lich, bijv. nw. ouaanneembaar, onanu- lieinelijk, niet onivaiigbaar, niet te ont- vaugen: 2. TL. unangrtielim; -keil v. on- annnenielijkht\'iil v.; 2. onaangenaamheid, ona angew......zaak v. Unansassig, liijv. nw. geene vasli\'
woonplant* heldiende. Unansehbar, unansehlich,
bijv. nw. niet aan Ie zien, onzichlbaar.
Unanschnlich, bijv.en b. onaan
zienlijk, nietig, gering, klein, onbedni- dend; -e Kleidung, armzalig, armoedig •keil v. onaanzienlijkheid, geringheid kleinheid, nietigheid v. Unanstandig, (-cr, si) bijv. en
b. onfatsoenlijk, ongepast, onbehoorlijk
ongemanierd, plat, gemeen; -keil v. on- fatsoenlijkheid, ongepastheid, onbehoor lijkheiil, ongemanierdheid, platheid, ge meenlieid v. Unanstoszig, bijv. nw. geen aan
stoot gevend, geene ergernis gevend,on- berispelijk; -keit v. otiberispelijkheid v Unantastbar, bijv. nw. onaan-
taslbaar, niet aan te tasten, onschend- |
vreeselijk; -cr Dursl, nnleschhaar; - iau-
frn. bovenmatig, verschrikkelijk, nntzet- lend; -keil v. onlembaarhcnl, uilgelnten- lienl, oiihandelbaarheid, bandeloosheid, woede v. Unbarmherzig, bijv. en b. on-
barmhartig, orimeedoogend, wreed, zon- der medelijden; -keil v. onbarniharlig- heid, wreedheid, hardvochligheid, on- meedongendheid v. Unbartig, bijv. nw. baardeloos,
geen baard hebbende; -keil V. baardeloos» lieid v. Unbau, (-(e)s) m., z. m. (I.andh.)
ein Frld in - kommen lassen, onbebouwd laten liggen, braakleggen. Unbaulich, bijv. nw. (van velden),
onbebouwd: 2. (van gebouwen),inslech- len slaat, bouwvallig. Unbeachtet, bijv. en b. onopge-
merkl, ongewaardeerd, ongeacht; - las- sen, onopgemerkt lalen, niet opmerken. Unbeantwortet, bijv. en b. on-
heant woord. Unbearbeitet, bijv. nw. onbe-
werkt, ruw: (fig.) onbeschaafd. Unbedacht(sam), bijv. en b.
onhedai hlzaam, onvoorzichtig, onbezon- nen, onnadenkend, onbe-uisd. Unbedacbtsamkeit, v. onbe-
daclilzaamheid, onvoorzichtigheid, onbe- zonnenhcid, onbesuisdheid v. Unbedeckt, bijv. en b. onbedekt,
naakt, niel gekleed, niet toegedekt,open; mil -rm Ilaujile, blootshoofd, met ont- blool hoofd. Unbedenklioh, bijv. en b. zon-
der aarzelen, zonder bedenken, zonder gevaar, geruststellend, zeker. Unbedeutend, unbedeut-
sam, bijv. en b. onbeduidend, niels beleekenend. Unbedeutsamkeit, v. onbedui-
deinlbeid v., niets beleekenende o. Unbedingliob, bijv. en b. on-
voorwaardelijk, volstrekt, zonder tegen- spraak. Unbedingt, bijv. en b. onvoor-
waardelijk, zonder voorbehoud; (Ger.) enkel en alleen; -er Gehorsam, onvoor- waardelijk, blind. IJnbedungen, bijv. nw. zonder te
dingen; 2. met verbonden, niet gehuurd; , Z. unbedingt.
UnbCOidigt,bijv.nn\'.niel beeedigd,
onbeéedigd. Unbeerbt, bijv. nw. zonder wet-
tige erfgenamen. Unbefabrbar, bijv. nw. (van we-
gen . onberijdbaar, niet te berijden. Unbefahren, bijv. nw. (Zeew.)
•es Volk, oubevaren zeelieden, die nog geene ondervinding hebben. Unbefangen, bijv. en b. onbe-
vooroordeeld, zonder vooringenoraen- lieid, los, vrij, onpartijdig, onbevangen, onafhankelijk,koelbloedig it. onschuldig, ongekunsteld, vrij, oprecht; -keil v. on- bevangenheid, onhevooroordeeldheid ».; 2. gemis o, aan vooringenomenheid, los> heid, vrijheid, eenvoudigheid, kinder- lijklienl v. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
•keil v. voortduring, duurzaamheid. be-
slemligheid v., ((inilg.) eeuwig voort* beslaan o., onvergankelijkheid v. Unauflösbar, unauflöslich,
bijv, en h. onoplosbaar, niet op Ie los- <en; -keit v. nnoplnshaarheid v. Unaufmerksam, {-er, -ti) bijv.
en b. onoplettend, ai hu loos; -/><i/v.on- opleltendheid, achteloosheid v. Unaufscbiebbar, bijv. nw. niet
uit te sleden, dringend, niet uilgesleld kunnende «orden. Unausbleiblich, bijv. en l>. nn-
veroiijilelijk, ongel»ijfeld, zeker, Z. vn-
fehlhnr. TJnausdehnbar, bijv. nw. niet
rekbaar, niet leider uil te strekken.
Unausforschbar, unaus*
forschlich, bijv. nw. nndonrgronde* lijk: -keit v. ondoorgrondelijkheid v. Unausführbar, bijv. nw. onuit-
voerbaar, niet uil Ie voeren, ondoenlijk: •keil v. nnuilvoerbaarheid v. Unausgebacken, bijv. nw. niet
uilgeliakken, halfgaar.
Unausgcbildot, bijv. nw. niet
ontwikkeld, onbeschaafd; 2. niel volwas- sen, onvolwassen. Unausgeführt, bijv. nw. niet
uitgevoerd, niet afgewerkt, niet ten uil- voer gebracht. Unausgefertigt, bijv. nw. niet
uitgevaardigd.
Unausgescbnitten, bijv. nw.
met uitgesneden, ingekerfd, onverdeeld.
Unausgesetzt, bijv. en b. onnp-
houdelijk, onvermoeid, onverpoosd, zon iler ophondeii; die Slunden blieben -, de lessen werden niet geschorst, afgebro- ken. Unauslöschbar, unaus-
lÖSChlich, bijv. nw. (van inkt &) onuilwischbaar; (van het vuur), on- bluschbaar, niel Ie blusseben; (lig.) -f Züge, onuilwischbaar, onvergetelijk; (Ijodg.) -er Charukter der Sakramenten, onuilwischbaar, eeuwigdurend. Unausmessbar, bijv. nw. on-
meetbaar, niet af te meten; -kcil v. on- lueelbaarheid v. Unaussöbnlich, bijv. en b. on-
verzoenbaar, niel te verzoenen. Unaussprecblicb, bijv. en b.
onuitsprekelijk, niel Ie zeggen, niel te noemen; -keit v. onuilsprekclijkheid v. Unausstehlich, bijv. en b. onuit-
gtaanbaar, ondragelijk, wanhopig; -keil |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
baar; -keil v. on
|
35�2
|
sehenbaarheid v.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Unanwendbar, unanwend-
lieh, bijv. nw. niet toepasselijk, on- bruikbaar, ontoepasselijk,niet te gebrui- ki\'ii; -keil v. onbruikbaaarheid v. Unappetitlicb, bijv. nw. onsma-
kelijk, niet veel eetlust hebbende, wal- gend, stuitend, Z. ekelhafl. Unart, (-en) v. ondeugendheid,
stoutheid, bedorvenheid, onhebbelijk- beid, verwendheid, onbeleefdheid v.; 2. slechte gewoonte v. Unart, (•(e)s, uiv. -e) m. ondeu-
gend, stout kind o., ondeugd ra. en v. Unartig, (-er, -s() bijv. nw. on-
deugen I. stout, onhebbelijk, slecht op- gevocd; 2.onbeleefd,onbeschaamd,lomp; •keil v„ Z. Vnarl v.; 2. ondeugend, on- beleefd gesprek o. Unartikulirt, bijv. nw. zonder
ledematen, zonder gewrichten. Unau, (-(c).v,mv. -c) m.(Nat. hisl.)
luiaard, ai in. Unaufgefordert, bijv. nw. on-
geroepen, ongevraagd, plotseling, ouge- nondigd, uit eigen beweging, vrijwillig. Unaufgelegt, bijv.nw.ongesternd,
in kwade luim. Unaufgelbst, bijV. nw. niet op-
gelost; (Hg.) niet ontknoopt, niet gera- elen. Unaufhaltbar, unaufhalt-
Sam, bijv. en b. onweerstaanbaar, niet tegen te houden; -keit v. onweerslaan- bare kracht, snelheid, vaart v. TJnauf hörlich, bijv. nw., Z. «n-
ablissUch; (Mn/..) -er Canon, canon o.; |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
v. onuitsta
|
03180727
|
anbaarheid,ondragelijkheid v.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Unaustilgbar, bijv. nw. met uit
Ie wisschen, onuilwischbaar, onverioen* baar, Z, unauslöschbar. Unausweichlich, bijv.en b. on-
verinijdelijk, onmisbaar. Unauszudrücken, bijv. nw. niet
uit te drukken.
Unauszuforschend, bijv. nw.
ondoorgrondelijk, niel uit Ie vorschen. Unband, (-(e)«, mv. -e) in. uit-
gelalen persoon, deugniet, losbandige m. Unbandig, bijv. eu b. ontembaar,
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
uitgelaten; (lig.) on
|
�331
|
handelbaar, bande-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
loos, Z. züijcUos; (gemeenz.) -er Hunger,
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Unb.
|
||||||||||||
|
Unb.
|
Unb. 1291
|
|||||||||||
|
TJnbohutsam, bijv. en b. onbe.
hoeil/.aain, onvoorzichtig, Ollbe/Ollllell;
-knl v. nnhehnedzaaiiilieid, ouvoorzich- llgheid, olibezounelllield v. Unbekannt, bijv. en b. onbekend,
onbekend; das tsl nur -, dat is mij nn-
bekend, daar weet \'k niets van; (lig.)ei« iIuhUïs umi -es Leben, eenvoudig, stil leven; tin -er, onbekende, vreemdeling ui.. 2. /. uitwissend. Unbokarinischaft. v., z. m. on- bekeiiillieiil \\., genus o. aan kennis, Z.
Utiinssenlieil. Unbekehrbar, unbokehr
ÜOtl, bijv. nw. onbi lieerbaar, oiiverbe
lerlijk, niet te b heen 11. Unbekehrt, bijv. uw. onbekeerd;
•er S11111, onveranderd. Unbekleidet, bijv. en b. onge-
kleed, naakt, in nioigenkleeding, in ue-
«ligé. UnbekUmmerniss, v., z. m. onbezorgdheid, onbekomiuerdheid, zor-
gebi\'isheid v. Unbekümmert, bij», en b. on-
bekuiuluerd, onbezorgd, zouder kommer,
zorgeloos; seieu Sie desswegen -, wees daarover niet ongerust, niet bekommerd. •heit v.,Z. UnbekUmmerniss. Unbelaubt, bijv. uw. zonder lom-
nier, zonder loof, zonder bladeren; tt. ontbladerd. Unbelebt, bijv. nw. onbezield, le-
veuloos, stijf, als een stuk steen; -heil v. gebrek o. aau levendigheid; il. Z. Sleif heil. Utibcloson, bijv. nw. niet belezen
ongeletterd; \'heit v. gebrek 0. aan hele. zenhcid, oiibelezeuheid v. Unbelieben, o., z. m.unbelie
big, bijv. nw., Z. Missbelteben, missbv
liebiy. Unboliobt, bijv. nw. onbemind
niet gezien, met populair; -heil v. impo- pulanleil v. TJnbolohnt, bijv. en b. onbeloond,
zonder beloouiug. Unbemerkbar, unbomerk-
ltcll, bijv. nw. onmerkbaar,oubemerk baar, onbes|ieurbaar; -keil v. 011 merk baarheid v. TJlibemerkt, bijv. nw. onbemerkt,
onopgemerkt, zonder gezien te zijn; - vorüber yehen, onopgemerkt voorbijgaan; - lehen. onbekend. Unbemittelt, bijv. uw. onbemid-
delit, onvermogend, arm, geetic fortuin bezittend. TJnbenannt, bijv. nw. ongenoemd,
naamloos; (Hek.) -e Zakt, onbenoemd. Unbeneidet, bijv. nw. onbeuijd,
niet benijd. Uabcnotumcn, bijv. nw.vergund,
toegestaan, geoorloofd; das bleibl dir -, dat blijft u toegestaan; (Munlw.) onver- valscht. Unbenutzt, bijv. en b. ongebruikt,
niet beleed, niet len nutte gemaakt, zonder voordeel. Uuboquom, bijv. en b. ongemak-
kelijk, ougenellijk, hinderlijk, lustig. Üiiboquoiulichkoit, (-en) v.
|
||||||||||||
|
TJnbefestigt, bijv. nw. niet van
vesiiiigweri.en voorzien, niet versterkt, o|...... «Minlnr verdediging. TJnbefledert, i• ijv. en b. nngcio-
deril, zonder vederen, zonder slagvcde. ren. zonder vleugel*. Unbeflockt, bijv. uw. onbevlekt
zonder vlekken, vlekkeloos, onbesmet, nnbezordohl; (van bet gevielen), zuiver; (vin ile ileuifü). oiivcr»elkl; (K»lh.) im< bevlekt, zonder vlek; -hetl v. oiibcvlekl- heid.vlekkelnosheid, maagdelijkheid, on- sclmlil v. TJnbefriedigend, bijv. nw. on-
bevredigend, onvoldoende, weinig ge-
ruslslelleml. ünbefriedigt, bijv. nvv. niet zeei
voldaan, teleurgesteld, onbevredigd, ou- Tolilaan. Unbefugt, bijv. en b. onbevoegd,
nw i gcrecbligil, niel gemachtigd; 2. (van een rechter), onbevoegd, incompetent • keil, Uiibelügiiiss v. (van een rechter). onbevoegdheid, incompetentie v. Unbegreifbar, unbegreif-
liCM, bijv. en b. onbegrijpelijk, ouver-
staaobaar, onverklaarbaar, verwonderlijk; •keil v, onverklaarbaarheid, onbegrijpe- lijkhenl v., wonder o. Unbegrenzt, bijv.nw. onbegrensd,
onbeperkt, grenzenloos, teugelloos. Unbogriiiidct, bijv. nw. unge-
grond, met gegrond, zonder reden. TJnbegiitert, bijv. nw. niet ge-
goed, niet vermogend, onvermogend,wei- nig vermogend bezittend. Unbühaart, bijv. nw. onbehaard,
zonder baar, niet harig, glad, niet ve- zei ie Unbohaftet, bijv. nw. ongekun-
steld, niet gemaakt. TJnbehagen (-j) o.,z.m.,Z.Miu-
behayen. TJnbehaglich, bijv. nw. onbeha-
gelijk, uioetelijk, ongelegen, onaange-
naaiu; -es Geflikt, onaangenaam; es isl mir -, ik ben niet op mijn gemak; -keil v. onbehagelijkheid »., Z. iltsshayen. Uubohauon, bijv. nw. (van stee-
nen). met behouwen, ruw, ongelijk. TJnbehauptbar, bijv. nw. (van
eenc ineening), onhoudbaar, niet te ver- dedigen. Unbehautetjbijv.nw. zonder huid,
zonder vel of vlies. TJnbeherrschbar, unbe-
herrschlioh, bijv. nw. ontembaar, niet te besturen. Unbohorzt, bijv. nw. laf, lafhartig,
lomier moed; -ktil v. lafhartigheid v. Unbohoft, bijv. nw. zonder vaste
woonplaats; -e Leule, arineu mv. der ge- meen Ie, TJubcholfen, bijv. en b. onbehol-
pen, onhandig, lomp, links; .heit v. 1111- beholpenheid, onhandigheid, linkshcid, lompheid v. Unbehtiltlioh, bijv. nw. onhan-
dig, gedwongen, onbdiulpzaatn, o;tge- dienslig, hulpeloos, zwak; -keil v. on- machl, onhandigheid, hulpeloosheid, gc- dwougenheid v. |
||||||||||||
|
ongemak, ongerief o., ongerief!ijkheid v.,
I»s| m. Unberathen, bijv. nw. onoverlegd,
zonder rniid getraand te hebben. Unberechenbar, bijv. en b. nn-
beiekenli.lar, verbazend groot.onlzettend; • keil v. onberekenbaarheid v. Unberedsam, unberedt, bijv.
nw, niet welsprekend, niet bespraakt,
nioeielijk sprekend. TJriberedsamkeit,v.nnbespr»akt-
heid v., gebrek o. aan welsprekendheid.
TJnbereist, bijv. nvv. niet bereisd,
weinig bezorht. eenzaam. Unbereitet, bijv. nw. niet bereid,
niet beweikl. in ruwen slaat. Unberichtigt. bijv. nw. (van eene
zaak), nubepaabl, onbeslist; (van fnulen), onverbelerd; (van schulden), onbetaald, nnaangezuiverd; (van betalingen), onaf- gedaan, Z. riickslfindiy. Unberitten, bijv.nw. (v.in wegen),
niet bereden, niet door paarden ofrijtiii-
gen bereden; 2. (van paarden), onbere- den: 3. (van soldaten), Ie voet. Unberücksichtigt, bijv. nw.
niet in aanmerking genomen, niet ge- let op. Unberufen, bijv. en b. nngerne-
pen, onverzoi bt, op eigen gezag, vrijwil- lig, willekeurig; 2. zonder roeping; II. Uissch. t\'.odilank!, dank zij God. TJnborühmt, bijv. nw.onberoemd,
zonder naam. TJnberührt, bijv. nw. onaange-
raakt; (lig.) elu: - lassen, onaangeroerd laten, met stilzwijgen voorbijgaan. IJnbescbadet,bijw. zónder te kort
te doen, onverminderd; il. zonder seha- de, zonder te benadeelen; «Jeiner Ehrt, zonder zijne eer l« benadeelen. Unbescbadigt, bijv. nw. onbe-
schadigd, ongedeerd, veilig, behouden, heelhuids. Unbeschaftigt, bijv. nw. zonder
werkzaamheden, werkeloos, uiet bezig. Unbeschalt, bijv.nw. geenescha-
len, schubben, schelpen hebbende, on- geschubd, ongeschaald. TJnboschattct, bijv. nw. onbe-
schaditwd, zonder schaduw. Unboschciden, bijv. en b. onbe-
scbeiden, onbeleefd, onvoorzichtig; -heit v. onheseheidenlicid, onbeleefdheid, on- voorzichlheid v. UnbeschifiTbar, bijv. nw. onbe-
vaarbaar.
Unbeschnitten, bijv. nw. (J. ge-
sch.) onbesneden,niet besneden; (Munt-
w.) niet besnoeid, onbesnoeid; (iioekb.) onafgesueden. Unbescholten, bijv.cn b. onbe-
sproken, onberispelijk, braaf,eerlijk; -AeiJ v. eerlijkheid, braafheid, onbcnspelijk- heid, oubesprokenheid v. Unbeschoren, bijv. nw. niet ge-
scboreti, ongeschoren.
IJnbeschrankt, bijv. nw. onbe-
perkl, on begrcusd.oiibepaald; 2. volstrekt; keil v. onbeperktheid v. Unbeschreibbar, unbo-
SOhreiblich, byv. eu b. niet te be- |
||||||||||||
|
ünb.
|
Unb.
|
||||||||||||
|
1292 Unb.
|
|||||||||||||
|
Unbestellbar, bijv. nw. -eflriefe,
onbestelbaar, niel bezorgd of besteld kun- nende worden. Unbestimmbar, bijv. nw. niet
ie bepalen.
TJnbestimmt, bijv. en b. onbe-
|tnabl, onbestemd, algemeen, onzeker; -r KnsdrOcke, algeineciie uitdrukkingen: •reden,in liet algemeen spreken; (Spraak» k.) iinbepiiald, niet bepalend. «V-e Form, onbepaalde wijs; 2. et isl noth -, ob $~. liet is nog niel bepaald, onzeker: 3. Z anenhrhlossitt; -keil v. nobepnalilhenl, onzekerheid, algeiueenheid v.; il. Z. Un~ enlsek leden heit. Unbestochfen, bijv. nw., Z. un-
beshrhbur.
Unbestraft, bijv. nw. ongestraft,
s| radeloos.
Unbestreitbar, bijv. en b. on-
belwislbaar, ontegenzeggelijk; -keit v. onhelwislbsarheid v. Unbestritten, bijv. nw. onbe-
twisl, niet tegengesproken.
Unbesucht, bijv.nw. niet bezocht.
Unbesudelt, bijv. nw. onbevlekt,
ou besmet, Unbetastet, bijv. nw. onoange-
roerd, nog met aangeraakt. TJnbetheiligt, bijv. nw. geen
belanghebbende bij, niel deelnemende
aan. Unbetont, bijv. en b. den klem-
toon niel hebbende. Unbetrachtlich, bijv. en b. niet
aanmerkelijk, van weinig gewicht of be- lang. onbelangrijk. Unbeugsam, &, Z. unbiegsam <$:
TJnbevölkert, bijv. nw. niet be-
volkl, onbewoond.
Unbewacbt, bijv.nw. onbewaakt,
slecht, weerloos, zouder opzicht, TJnbewaffnet, bijv. nw. ongewa-
pend, zonder wapenen, ontwapend; (l\'l.)
zonder doornen; (.Nat. lust.) zonder sle- kels, zonder horens. Unbewahrt, bijv.en b. ongewaar-
borgd, niel gewaarborgd, onbewezen, twijfelachtig. TJnbewandert, bijv.nw. (fig.)on-
hedreveu, met ervaren in, onbekend met,
vreemd aan. TJnbewegbar, &, (gewoonl.) on-
beweglich, & bijv. en b. onbeweeg- lijk, onbeweegbaar, niet ie bewegen; - steken bleiben, onbeweeglijk, stil; (Sler- renk.) (van sterren), vast; (l)rukk.) -e Schriften, vaste letters, slereotyp;((Jer.) •e Cüter, onroerend; (lig.) onbuigzaam, onbeweeglijk, onverbiddelijk, nnloegan- kelijk, ongevoelig, Z. unerbittlick; - bei seinem Enttcklusse bleiben, vast, bepaald blijven bij; \'keil v. onbeweeglijkheid, onverbiddelijkheid, vastheid v. Unbewegt, bijv. n.v. beweging-
loos, zouder beneging; (lig.) niet bewo- gen, niet geroerd, niet aangedaan; it. ongevoelig, koud. Unbewehrt, bijv. nw., z. u»6«-
uaiïntt. TjDbeweibt, bijv. nw. ongehuwd,
ongetrouwd, geene vrouw hebbende. |
Unbeweint, bijv. nw. onbeweend,
niel betreurd. TJnbeweisbar, unbeweis-
licll, bijv. en b. mei Ie bewijzen.
Unbewohnbar, bijv. n«. onbe-
woonbaar; "keil V. onbewooiibaarheid,
cini\'e-cliiklbeiil v. voor bewoning. XJnbewohnt, bijv.nw. nu bewoond.
XJnbeWUSSt, bijv. eu b. onbewust,
onbekend, zonder te weten, zonder zich rekenschap te geven, instinctmatig; sick seiner - sein,ziclizehe(n) onbewust zijn, huilen kennis zijn; tnir -, builen mijn welen. Unbezahlbar, bijv.nw. onbetaaU
baar, met te betalen, Unbezahlt, bijv. nw. onbetaald,
niet betaald; -e fhehnung, onbetaald, openstaande. Unbezahmbar, bijv.nw.ontem-
haar. niet Ie beteugelen. Unbezahmt, bijv. nw. niet ge-
lenid, wild. Unbezieblich, bijv. en b. geene
betrekking hebbende, niet zinspelende; (Spraakk., lied.) onbepaald. Unbezogen, bijv. nw. (Insir.)zon-
iler snaren, met bespannen.
Unbezweifelbar, unbezwei-
felt, bijv. en b. onlnijfelbaar,oiigelwij-
leld. zeker. Unbezwingbar,unbezwing-
lich, bijv.en b. ontembaar, niet te be-
teugelen; (lig.) onoverwinnelijk; -keit v. ontembaarheid v. IJnbezwungen, bijv. nw. oube- ilwoiiseu, onoverwonnen.
IJnbieder, bijv.en b. oneerlijk,niet
rechtschapen; -kett v. oueerlijkheid, on- recbtseliapeulieid V. IJnbiegbar, unbiegsam, bijv.
nw. niet buigbaar, onbuigzaam, hard, strak, stijf; (lig.) onwrikbaar, ongevoe- lig. onhandelbaar, stijfhonMig; -keil v. onbuigzaamheid, onhandelbaarheid,slijf- hiiofiligheid v. Unbild, (-(e)s, mv. -er) o. mis-
maakt beeld, leelijk beeld, schrikbeeld o., vogelverschrikker m.; (*(aart.) kaart v. zonder figuur. XJnbilde, (-«) v.ofUnbill, (-«i)
v. onrecht o., krenking, oubillijkheid v.
Unbillig, bijv. en b. onbillijk, on-
rechlvaardig, onredelijk; -kett v. onbil- lijkheid, onreehlvaardighei J, onredelijk\' beid v. Unblutig, bijv. en b. onbloedig,
niel bloedig, zonder bloed Ie storten. TJnbraUChbar,bijv.en b.onbruik-
baar, niel Ie gebruiken, niet geschikt voor gebruik, builen gebruik, Z.uimiU:, unlauijlich; - machen, onbruikbaar ma- ken; Miinzslempcl -, misvormen; -keil v. onbruikbaarheid, ongeschiktheid, nulle- loosheid »., slechte staal in. Unbrennbar, bijv. nw. onhrand-
baar. Unbürgerlich, bijv. en b. niet
burgerlijk; 2. niel geschikt voor burgers; •keil v. gebrek o, aan burgerzin of bur- gerdeugd. Unbuszfertig, bijv. en b. onboel-
|
||||||||||||
|
schrijven, onbeschrijfelijk, Z. unau*-
sprcrlilich; - riele Mensrhen, nnbesehrij- felijk, ontzaglijk veel mcnschen; \'keil v., Z. ÜHnunspreekliehkeit. Unbeschrieben, bijv. n«. (vnn papier), onbeschreven, schoon, wil; 2.
niet schriftelijk, niet uitgedrukt, nicl beschreven. Unbeschrien, bijv. nw. niet he-
lastenl, niet beleed igd, Z. unbescliultei,; 2. zonder door iem.aangesproken te «ui - den. ongestoord. Unbeschuht, bijv. nw. tonder
Bclinenen, ongeschoeid, barrevoets.
Unbeschwert, bijv. en b. onbe-
iwaard, onbelast.vrij van belasting, porl- vrij.niet met ballasl geladen; (gemeenz.) Iliuu Sie das -, wees zoo goed dal in uw ledigen lijd te doen, Ie doen wanneer gij lusl hebt. Unbeseelt, bijv. nw. onbezield,
levenloos, bewegingloos, zonder vuur, zonder leven; -keit v. levenloosheid, be- weiringlooshe\'ul v. Unbesehen, bijv. en b. ongezien,
onbezien(s). Unbesetzt, bijv. en h. (van een
kleed), zonder belegsel; (van een ambt), onbezet, open, vacant; (van cene stad), niet bevolkt, ledig; (Krijgsw.) zonder garnizoen; (van een vijver),zondervisch. Unbesiegbar, unbesieglich,
bijv. nw., Z. uniiberuindlick.
Unbesiimen, (-s) o., z. m. gebrek
o. aan nadenken. Unbesoldet, bijv. nw. onbezol-
nigd, zonder bezoldiging, gcene bczoldi- ging genietend, zonder salaris. Unbesonnen, bijv. en b. onbe-
zonnen, onbesuisd, onbescheiden; ein -cr Mensch, nubezonncne, zinnelooze,dwaas; •e Handlung, oiibczoiinen, dwaas, onna- denkend; -er Stretch, onbezonnenheid, onbesuisdlicid,onnadenkendheid \\.;-heit v. onbezonnen heid.onbesuisdheid, dwaas- beid, onnadenkendheid v. UnbSSOrgt, bijv. en b, niet ten
uitvoer gebracht, niet uitgevoerd; ette. • lassen, niet ten uitvoer brengen, niet volbrengen; 2. Z. soiglos; scien Sie dess- wet/en ijhiiz -, wees daaromtrent niet on- gerusl, met bezorgd; -heit v. oubezorgd- beiil, gerustheid v. UnbesserÜCh, bijv. nw. onver-
beterlijk; -keit v. onverbclerlijklieid v. TTiibestand, (•(«)«) m., z. m. on-
standvasligheid, onbestendigheid, onbe- staanbnarbeid v., Z. Yeranderlichkeil; 2.
Z. Nickligkeit. UnbOStiindig, bijv. en b. onbe-
stendig, onstandvastig, veranderlijk, Z. schwaukend, mcliliy, verandcrlich; -e Far- ben, geen standhoudend, verschietend; •keil v., Z. Unbesland. Unbestechbar, unbestech-
lich, bijv. nw.onomkoopbaar, niet veil,
braaf, trouw; -keil v. onotnkoo|)baarheid, trouwheid v. TJnbesteigbar, unbesteig-
lich, bijv. nw. onbestijgbaar, niet te bestijgen; -keil v. onbcslijgbaarhcid, on- genaakbaarheid t. |
|||||||||||||
|
Üne. 1298
|
|||||||||||||||
|
Une.
|
|||||||||||||||
|
ünd.
|
|||||||||||||||
|
vergeven o„ amnestie, kwijtschelding f.
van straf. Uneingeschrankt, bijv. nw.on- bepelkt, onbegrensd.
Uneingeweiht, bijv. nw. onin-
ge» ijd, een leek zijnde in.
Uneinig, bijv. en b.(van personen),
niet eensgezind, oueenig; (van gevoe- ieus), niet overeenstemmend; in einer Suche - sein. Z. uneins (sein); - Itben, oneenig leven; nul /«Bi. über elie. - jtctn, liet niet eens zijn omtrent; - maehen, verdeeld maken; -keil v. oneenigheid, verdeeldheid v., twist m.j (geiueenz.) ruzie v.; - stiften, twist stoken. Uncinnohmbar, bijv. nw. on-
iieeinhaar, met ingenomen kunnende worden, Uneins, bijvv., Z. uneinig.
Ünernpf anglich, bijv. uw. - far
die l.iebe, niet vatbaar voor, niet ontvan*
kelijk; (l.amlb.) ondankbaar, onvruchl- liaar, dor; -keil v. onvatbaarheid, onge- voeligheid v. Unempflndbar, bijv. en b. on-
gevoelig, met vatbaar. Uneinpfindlich, l\'ijv. en b. nn-
gevoelig, ouiiierkbaar, (Hen.) ongevoe- ng, gevoelloos, verdoofd; (lig.) koel, on- verschillig, koud; -keit v. ongevoelig* heid f.; (Gen.) verdooving v.; (tig.) 011- gevoeligheul, gevoelloosheid, ouversiliil- llgbeid, koelheid V. Ungndlicb, bijv. en b. oneindig,
eindeloos, eeuwig, grenzenloos; das geilt ms\' -i; dal gaat 111 liet oneindige, dat duurt eeuwig; (Wisk.) Ilerechnung der -en, berekening v. der oneindig kleine verschillen; - vul Leule, ontzaglijk, ver- bazend veel &; ir/i 6111 iltm - da/ür ter- bunden. ik ben hem daarvoor ten lioog- sle verplicht; -keil v. oneindigheid, eeu- wigheid, grenzenloosheid v. Uaentbehrlich, bijv. en b. on-
onioeerlijk, oniuisbaar, noodzakelijk; sich
• maehen, zich onmisbaar maken; •keil v. onmisbaarheid, onoiilbeeerlijkheid, noodzakelijkheid v. Unontgoltlich, bijv. en b. koste*
loos, 0111 niet, gratis, zonder belooning; •keil v. kosteloosheid v. Unenthaltsam, (-er,-«/) byv.nw.
onmatig, met matig, wulpsch, ontuch- tig; -keil v. onmatigheid, wulpschheid, olltuellt v. Unentschieden, bijv. nw. onbe-
paald, onbeslist, hangende; it. Z. unenl-
scltlossen; -heil v. onbepaaldheid. Uncntsehlossen, bijv. en b. be-
sluileloos, weifelend, aarzelend, onbe- slist; speechen, aarzelend, weifelend; icA 01» -, ob <jf-, ik beu besluiteloos, ik weet nog niet &; -heil v. besluiteloosheid, weifeling, aarzeling v. Unentschlüssig, bijv. nw.,
-koit, v., Z. unentschlossen <J-. Unentschuldbar, bijv. nw. on-
versclioonbaar, met te verontschuldigen. Unentsetzbar, bijv. nw. (Vest.)
niet te ontzetten. Unentwickelt, bijv. nw. onont-
wikkeld, niet ontwikkeld, niet volwassen. |
|||||||||||||||
|
dringbaar; -keit v. ondoordringkaar-
heid v. Undurchsichtig, bijv. nw. on-
doorscliyiiHii.l, niet doorzichtig; -keit v. omloorsi liijneiidhi\'id f. Undurchwachsen,bijv.nw.(Pi.)
niei diMirwassen. Uneben, bijv. en b. oneffen, onge-
lijk, hobbelig; («au een land), niet vlak. heuvelachtig, bergachtig; (Volksl.) nicht -, niet kwaad. UnobOnC, (-«) v., Z. Unebenheil,
\'2. oncUeue, hobbelige, heuvelachtige riskte f. of grond ni. TJnebenheit, (-e«) f. oneffenheid.
ongelijkheid, liubbeligheid, hent elacblig* held v. TJnebenmasz,(-cs, mv. -e) o. on-
eveuredigheid v. Unebenmaszig, bijv. en b. one-
venredig, in geeoe goede verhouding, mei gelijkstaande. Uneeht, bijv. nw., Z. uniekt.
tjnedel, bijv. en b., Z. unadeliy; 2.
(van metalen), onedel; (van sieeneii), gemeen, niet kostbaar; (vau erts), arm, weinig opleverend; (Bergw.) (vau gan- gen), weinig\'erls & bevalteud;(lig.)(van hel gedrag), gemeen, laag onedel. Unehe, (-") ». onwettige, over-
spelige samenwoning v.als man en vrouw, sanienhuiziiig v., natuurlijke echt 111. TJnehellCh, bijv. nw. onwettig,
onecht, ongetrouwd, (van kinderen),on- echt, natuurlijk, huilen het huwelijk ge- boren, bastaard, IJneheliUg,(-(f)s, mv. -e) m. na-
tuiiilijk kind, onecht kind, buiten hu- welijk verwekt kind o., bastaard 111.cn f. Unehrbar, bijv. en b. oneerbaar,
ou/.edig, oukuisch, onbetamelijk; -keii v. oneerbaarheid, onkuischheid, onze* digheid, oiibi\'lamelijklieid v. |
|||||||||||||||
|
vaardig, geen berouw hebbende, - ster-
ben, zonder berouw slervcn; -l;eil v. on- horivaardigheid v. Unchrist, (-en, mv. -en) m. nn-
christen, mel-chrislen; (lig.) barbaar, hi\'nl lil.
Unchristlich, bijv. en b. on-
chrislelyk, ougeloovig; (lig.) barhaarsch.
Uneialbuchstabe,(-n)v- hoofd-
letter, kapitale letter v. Und, voeg»\', en, ook; sein flruder -
ir/i, zijn broeder en ik; rfn - ich, gij en ik; i/f/i - sage ilim, ga bem leggen; ueuyehen - schvllen, scheldende heen- gaat\'; tilzen - schreiben, zitten leschrij- ven; zirischen2 - 3 (/ar.lussclien tweeen en drieën, Undank, (•(«)») m., z. m. ondank
m., ondankbaarheid v.; ;>m. mit - be- zahlen, niet ondank(baarheid) loonen: • ist der Welt Lobn, ondank is \'s werelds loon. Undankbar, (-er, -si) bijv. en b.
ondankbaar, met erkentelijk, met on-
dank(baarheiil); -keil f., Z. Umiank. Undehnbar, bijv. uw. niet rek- baar.
[Jndekagon, (•(•)«, inv. -e) o.
ei f hoek m. TJndenkbar, bijv. nw. ondenk-
liaar, waarvan men zich geen denkbeeld kan maken, ongelooflijk, stuitend. Undenklich, bijv. nw„ Z. un-
denkbar; \'2. onheuglijk, lang geleden, lang verloopen; seit -en Zeilen, von -er Zeil lier, sedert onheuglijke tijden; -keil v. ondenkbaarheid, niiheuglfjkheid v. Undeutlich, (-er, -sl) bijv.cn b.
nmluidelijk, verward, onleesbaar, onver- slaanbaar; -keil v. onduidelijkheid, 011- verstaanbaarheid v. Undeutsch, bijv. niv. niet Dnitach:
- speechen, slecht lliiilsch spieken; \'2. aan lluilscliland vreemd. Undicht, bijv. nu. niet dicht, niet
«Innend, doorlatend, open. TTndichterisch, bijv. en b. niet
dichterlijk, prozaïsch. Undienlich, bijv. nw. tot niets
dienstig, onnnltig, schadelijk, niet dien- slig, ongeschikt,onbruikbaar, ongelegen: •keil v. ongelegenheid, ongeschiktheid. oobruikbaarheid v. Undienst, (-es, mv. -e) m. on-
dieust, slechte dienst in. TJndienstfertig, bijv. nw. niet
ilieuslvaardig, niet gedienstig.
Undine, Ondjne, (-n) v. water-
nimf V. Uruling, (-(e)s, mv. -e) o. onding
o., hersenschiininig wezen, monster o„ warboel 111., ongerijmdheid v. UndulatiQÜ, (•en) v. golvende
beweging, golfing v.; slheorie v. leer v. der golfende beweging. Unduldsam, (-er, -st) bijv. en b.
onverdraagzaam, dweepzick; \'keil v. 011- ferdraagzaamheid v. Undurchdacht, bijv. en ». on-
doordachl, onnadenkend, overijld, Undurchdringbar, un-
durchdringlich, bijv.nw. undoor- |
|||||||||||||||
|
6
|
|||||||||||||||
|
Uliehre, f., z. m. oneer, schande
v.; jemii. - muchen, oneer, schande aan- doen; mit -n, op eene onteerendc wijze. TJnehrerbietig, [-er, -st) bijv.
en b. oneerbiedig, zonder eerbied; -tei/
v. oncerbicdighrid v. ynehrlichjbijv. en b.onteerd, met
schande overladen, gebrandmerkt, ue- schandvlekt; \'2. on teerend, schandelijk, oneerlijk; für - erklaren, eerloos verkla- ren; -kett v. eerloosheul, schande, trou- welonsheid v. Uneigennutz, (-es) 111., z. ni.
belangeloosheiil v. TJneigennützig, bijv. nw. belan-
geloos, zonder eigenbaat; -keil v., Z. Un- eigennutz. XJneigentlich, bijv. en b. onei-
geuiijk, liguiirlijk; -keit v. figuurlijkheid, oneigenlijkheid v. Uneingebunden,bijv.nw.(Bock-
b.) oniiigeboudeii, met ingebonden, in
losse bladen. Uneingedenk, bijv. nw. einer
Sache -, zich niet herinnerend, niet ge- dacblig, vergetend. Uucingedenkcii, (->) o., z. m.
vergeten, zich met herinneren, niet ge- dachlig zijn; - eiiie» Vergehens, vergeten |
|||||||||||||||
|
Une.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Unf
|
|||||||||||||||||||||||||
|
1*294 Une.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Unentzitïerbar, unentziffer-
ÜOh, bijv. uw. mei ie oiilcijleren.
Unorachtot, voon (mei tien2en
nv.j en voegw., Z. unyeticltlel. Unerblttlich, bijv. en b. onver-
biddelijk, onbuigzaam, ouwi ikbaar, niet te vermurwen; -keil v. ouverbiddelijk- henl, onwrikbaarheid v. TJnorbrouhea, bijv. en b.onnpen-
gcbiokeu, ongeopend, niet opengebro- keu. Uaordonklich, bijv.nw. ondenk-
baar. Uiiorfnhron, bijv. nw. onervaren,
onbedreven,geene ondervinding hebben* ile; •heil v. onervarenheid, oubedreven- heiil v. Unerfor8Chbar,unerforsch-
lich, bijv. nw. ondoorgrondelijk, ou- naspeurlijk, verborgen; •keil v. ondoor* grumielijklieiil, verborgenheid v. Uuüriïüuliüh, bijv. nw. onaan-
genaam, geene vreugde aanbrengend. Unorfullbat\', bijv. nw. mei ver-
vuld kunnende worden, mei ua te ko- inen. Unorfiült, bijv. nw. onvervuld,
niel nagekomen. Unergründbar,unergründ-
lictl, bijv. uw. peilloos, diep, uuiuele-
ly«: (lig ) ondoorgrondelijk; -e Tiefe, peillooze diepte; 2. (van (jod, van bet hart), ondoorgrondelijk, verborgen, Z. unerfonchlich; -keit v. peilloosheid v.; (lig v ondoorgrondelijkheid v., Z. Uner- /orschllchkeil. Unorhort, bijv. eu b. ongehoord,
fabelachtig; -yruusam, uiterst, verschrik* kelijk, ijselijk; 2. - bleiben, (van een verzoek), onverhoord blijven, niet toe- gestaan worden, Tjaoi\'liübhca, bijv. nw. onbedui*
dend, onaanzienlijk, onbeteckenend, van weinig belang; -keit v. oubeduidend- heid v. Unerkenntlich,bijv.nw.ondank
baar, Z. unkennllich; 2. /.. uniiankbaar; •keil v. miskenning v. Unerkenntniss, (-e) v. gebrek
o. aan keunis.
Unerklarbar, unerklarlich,
bijv. nw. onverklaarbaar, onbegrijpelijk,
niel Ie ontcijferen; (lig.) -er Mensch, raadselachtig; es itl mir -, wie <)\\ hel is mij onverklaarbaar, ik begrijp met. UnerkÜ118telt, bijv. eu b. onge*
kunsleld, natuurlijk, waar. Unerlasslieh, bijv. en b. ouvcr-
mijdelijk, noodzakelijk, onmisbaar; (van gebreken), onverschoonbaar, niet te vcr- •choouen, ouvcrgeellijk. Uneriaubt, bijv. eu b. ongeoor*
loold, unrechlvaardig; •heit v. onrecht* vaardigheid, onwettigheid v., ongeoor* loofde o. Unermesaon, bijv. en b. onruele-
lijk, oneindig groot. Vnormesslich, bijv. eu b.onme-
t«lijk; (Meelk.) onmeetbaar, eindeloos.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
grenzenloos; .keil v. onmeetbaarheid,
grenzenlonslieid v. Unermüdet, bijv. en b. (van een
persoon), onvermoeid, met moede of ver* iii......I; (vaneen werk),onvermoeid, on- verpoosd, ijverig, vlijtig; -aréei/en,ouver- pnos.l, ijverig, vlijlig. Uaoi\'iii iidhch, bijv. en b. onver-
moeiil, mei Ie vermoeien.onophoudelijk, volhardend, zonder ophouden; er ist -, hij is onvermoeid, laat zich niet ver- moeien; -keU v. onverpoosde ijver in., onvermoeide vlijl v. UilürÖlTüOD, hijv. nw. niel geopend.
on >|!\'\'iig\',ljrnken. Tjnerörtert, bijv. en b. niet opge-
helderd,onbeslist,oubepaald, (Gei.) hau- gende. Unerreichbar, bijv. nw. onbe-
reikliaar, ongenaakbaar. TJaoraatUich, bijv. en b. onverza-
delijw,gulzig, vraatzuchtig;-kei( v.vraat- zucotigheid, gulzigheid, vraatzucht v. Unerschaifdn, bijv. nw. (Godg.)
niet geschapen, oiigesehapen.
Unerschopflich, bijv. nw. ou-
uilpullciijk, Z. unvertieybar; (lig.) hierin ist er -, hierin is bij onuitputtelijk, •keil v. onuitputtelijkheid v., over- vloed in. Uiiorschrockon, bijv. en b. on-
verschrokken, onversaagd, stoiilmoedig. vermetel; \'heil v. onverschrokkenheid, onversaagdheid, stoutmoedigheid, ver- metelheid v. Unerschütterlioh, bijv. en b.
onbeweeglijk, onwrikbaar, onversloor- baar, onveranderlijk; -keit v. oubeweeg- I ijkheid, onwrikbaarheid, on verauderlijk- heid v. XJnerschUttert, bijv. en b. ou-
wrikbaar, standvastig, stevig, vast. Uuerschwinglich, bijv. nw. bo-
veninalig, onmatig, buitensporig. UnersetzliCh, bijv. en b. onher*
sleloaar, niet te vergoeden, onvergoed- baai\'. Uaorsiaalica, bijv. nw. niel Ie
ver/.iunen, ondenkbaar. Uuersprieszhch,bijv.en b.nieis
of weinig opbrengende, onvruchtbaar, ouvooi\'deelig, nutteloos. Unersteigbar, unorstoig-
licn, bijv.nw.oiibekliiiibaar,ougeuaak- baar, onbereikbaar. Vüertraglich, bijv. en b. ondra-
geltjk, onverdragelijk, oiiuilslaaubaar, onverdraagzaam; •keil v. ouverdtagelijk* heid, onverdraagzaamheid v. TJnerwaohsen, bijv. nw. (van
personen), niet volwassen, minderjarig, jong. Vnerwahnt, bijv. nw. onvermeld,
ongenoemd; — lassen, geene melding maken van, met stilzwijgen vooibijgaau. Utiurwarlet, bgv. en b. onver-
wacht, onverwachts, niet gedacht, uiel vermoed, plotseling; da» kommt mir sehr -, dat komt mij zeer onverwachts, ik verwachtte dat met; -e Erbschaft, ouge- dai-ni, uiel vermoed; • u/i/,u«iwic/i,ouver- wacllls, eensklaps. |
TJnerwocklich, bijv. nw. mm-ie*
lijk Ik wekken. Hiel Ie wekken: (lig.)
Illoeielijk Ie dragen; 2. Z. unci Ihiulirh. Unerweichlich, bijv. nw. onver*
|
||||||||||||||||||||||||
|
u
|
0831
|
iurvvbiiar, onbuigzaam, uiel Ie wee*
|
|||||||||||||||||||||||
|
ken.
TJaorwoislieh, bijv. en b. onbe-
wijshaar, zonder bewijs, met Ie bewijzen, zonder bewijs, op de veronderstelling gegrond. Uaerwiosen, bijv. nw. onbewezen,
|
|||||||||||||||||||||||||
|
55
|
|||||||||||||||||||||||||
|
onbeproefd.
XJaerWOgen, bijv. nw. onover*
dacht, onoverwogeii, niet in aanmerking genomen, niettegenstaande. Unerzahlbar, bijv. nw. niet te
vertellen.
Unerzogun, bijv. nw. onopgevoed,
uiel goed opgevoed, zonder opvoeding; i(i-.) jong, nog niet verzorgd. Uul\'ahig, bijv. nw. einer Sache -,
111 e/i/-. -, ouhekwaain, ongeschikt, niet in staat; -er Kopf, onbekwaam, zonder talenten; -keit v. onbekwaamheid, onge- schiklheid v., ouveimogeu o. Unfahrbar, bijv. nw. (van we-
si\'ii , onberijdbaar, met bereden kun- iiendc worden. TJni\'all, (-(e)«, mv. UnfMe) m. on-
geval, ongeluk o., ramp *., tegenspoed 111., nondlotlig voorval o. Ual\'arbig, bijv. nw. kleurloos, hcl-
der wit. Unfasslich, byv. nw. onbegr(j-
pelijk. duister, verward, hel begrip te hoven gaande; 2. Z. unbeyreiflich; -keil v. iiniiegrijpelijkheid, duisterheid v. Uiilühlbar, bijv. en b. onfeilbaar,
stellig, zeker; die -nt, zij die aan de on- feilbaarheid van den paus gelooven; -kett «.onfeilbaarheid, zvkerbeiil v. Unfuin, bijv. nw. uiel fijn; 2.onge-
pasl, uiibelauielijk, onbescheiden, onfal- soenlijk, ongemanierd, onkiesch; -heil v. onbescheidenheid, onkieschheid.oiibe ta - melijklieid, oufalsoenlijkheid, ongema- nierdheid. Unfern, bijv. nw. niet ver, nabij,
naburig, met verwijderd. Unfertig, bijv. nw. (Kans. st.) Z.
leichlferiiy. TJnuath, (•(«)», mv. -e) ra. vuii-
iiis, vuiligheid v., vuil o., drek 111.; 2. (Volksl.) L. Unfl&ther. Unflather, (-«, mv. Unjlather) in.,
-in, ,-ni\'n v. v ui lik, sraeerpoes 111. en v., hij of zij die vuile taal uitslaat. Unflatherei, (•«») v. vuilheid,
Verdierlijkiug, vuile aardigheid,gemeeu- henl v.; tt. hatelijkheid v. Uatlathig, bijv. nw., Z. schmulzig.
Unilüisz, \\-es) ra., z. 111. luiheid,
|
|||||||||||||||||||||||||
|
954
|
|||||||||||||||||||||||||
|
achteloosheid v.
Ualioiszig, bijv. en b. niet vlijtig,
lui, achteloos. Uufolgaara, bijv. nw. ongehoor-
zaaui, ongezeglijk, onleerzaam; -keil v. ougehoorzaauiheid, ungezeglijkheid, 011- eerziianilieid v. |
|||||||||||||||||||||||||
|
üng. 1295
|
||||||||||||
|
üag.
|
||||||||||||
|
Ung.
|
||||||||||||
|
Ungastfrci, ungastfreund-
lich, bijv. uw. niet gaslny,oiih«rberg-
zaain. Ungastfreiheit, yngast-
freuadlichkeit, v. uiiuerbergiaam- lleld, ongastvrijheid v. Ungoachtot, bijv. nw. niet ge-
ai:li 1, veracht, geeue achting genietende; 1. voorz. (met den \'2eu uv.J ondanks, in weerwil van, niettegenstaande; - seiner Jagend, in weerwil van &; dessen -, des- niellegeiisiaaiide; 3. voegvv. - man es ver- Ooien halte, hoewel, ondanks, ofschoon, niettegenstaande. Uugeahndet, bijv. en b., Z.unae-
slru/l. Ungcahnt, bijv. en b. onvermoed,
uouil gedacht. [Jngebahnt, bijv. nw. niet ge-
uaau.l, oiigebiiaud, onbegaanbaar. Ungebandigt,bijv.nw. ongetemd,
niet beteugeld. Ungobürdig, bijv. en b. kuren,
grappen makend, grool getier makend, stc/i - stellen, grappen maken; 2. driftig worden, weerspannig zijn; 3.ondeugenü, onbeschoft. Ungebeten, bijv. en b. ongenoo-
digd, op eigen gezag, vrijwillig, ongc- vraagd, onverwachts, indringend; (lig., Scherts.) -er Gast, lastig schepsel. UngoblLdüD, bijv. nw.ougefatsoe-
neerd, niet geheel gevormd; (Onllk.) -e Fruclit, onvolwassen vrucht, embryo, (lig.) onbeschaafd, lomp, ruw. Ungeblattort, byv. nw. geene
pokken hebbende, met pokdalig. Ungoblüicht, bijv. nw. (van lin-
nen), ongebleekt. Ungeblümt, bijv.nw.ongebloemd,
zonder bloemen, Ungcboron, bijv. nw. ongeboren,
niet geboren, nog 111 de kiem. Utigübrauch, (-(e)s) m- onbruik
o.; 111 - kommen, iu onbruik geraken, builen gebruik raken. yngebrauchlich, bijv. nw on-
gebruiklyk, niet gebruikelijk, buiten ge- bruik, ongewoon. Ungebraucht, bijv. nw. ongc-
bruikl, nog niel gebruikt, nog nieuw. UngObUhr, (-en) v. onbelamc-
lijkheid v., misbruik o., builensporig- lieid, overdaad v.; »ii/ Onrecht und zur -, ten onrechte en te onpas; S. \'L. Vnge- bühiiichkeil. Ungebü.b.rlich, bijv.nw. onbeta-
inclijk, ongepast, misplaatst, ten onrech- le, te onpas; (van het gedrag), onbe- schaamd; zur -en Zeil, Ie onpas,niet van pas; -keil v., Vngebührniss o., Z. Un- [uglichkeil. Ungobundon, bijv.nw. ongebon-
den, niel gebonden, niel verbonden, los, vry; (van boeken), oningebonden, los, in bladen; (lig.) (van de levenswijze), losbandig, ongeregeld; -e Hinde haben, vrij kunnen handelen; 2. • sein, vrij zijn, onafhankelijk, niet gebonden zyu; (Spraakk.) -e Schreibart, ongebonden stijl; -e Itede, proza; -heit v. vryheiil,| ougebondeiiheid, losbandigheid v. I |
||||||||||||
|
Ungeburt, (-en) v. ongeboren
vrm lil >., foiius in., embryo o. Ungedanke, (-».v, mv. -n) m. on- reilelijke gedachte, d»aze gedachte v.
yiigedeihen, (-«) "., z. m. gc-
mis o. aan ontwikkeling, slechte 011I- nikkehug, mislukking ».; (Gen.J le- rmg v. Ungcdoihlich, bijv. nw. niet gc-
dijend, mei vooruitgaande, geen voedsel gevende, met slagende, met tierende. Ungedenkbar, ungedenk-
licii, bijv. en b. onheuglijk, lang ge-
teilen. Ungedruekt, bijv. en b. onge-
driikl, niet gedrukt, in handschrift. Ungcduld, v„ z. 111. ongeduld o.;
(I\'l.j springkruid o., oalsauiyuplaiil v, TJngeduldig, (-er, -»l) bijv. en
b. ougedulilig, verlangend, met ougc- duld; - werden, ongeduldig worden, hel geduld verliezen; -l.nl v., Z. Ungeduld; (Spr.) - htlft dem Kreu: nicht ab, 011- geiluld baal mets, geneest de pijn niet. Ullgef ahr, bijv. en b. toevallig, liij
toeval, Z. lu/alltg; 2. ongeveer, nage- uoeg, ten naastenbij, omstreeks; II. [-s) o., z. m. toeval o.; von -, bij toeval, toe- vallig. TJngof iillig, bijv. en b. niet bc-
vallend, ouaangeiiaani; 2. ongedienslig, onbeleefd, niet verplichtend; -keit v. 011- geilieiisiighcul, onbeleefdheid v. XJngef arbt, bijv. nw. ongeverfd,
niel gekleurd, wit; il. Z. ungeschminkt; (lig.) onopgesmukt, waar,oprecht. ljngefasst, bijv. nw. niet ingeval;
(Juvv.J mei gevat, niet gezet, los. Ungefledert, byv. nw., Z. unbe-
fiedert. Ungcüngort, bijv. nw. zonder
vingers, geeue vingers hebbende; (Nat. bist.) (van kreeften), zonder knijptan- gen. Uiigoilöszt, bijv. nw. (vau hout),
niet gevlot. Ungeflügelt, bijv. nw. ongevleu*
gcld, zonder vleugels. TJngof ragt, bijv. en b. ongevraagd,
niet ondervraagd, zonder vragen. TJngefüttertjbijv.en b. ongevoerd,
zonder voering, zonJer voeder. Ungegerbt, bijv. uw. ongaar, 011-
gelooid. Ungegessen, bijv. uw. onverteerd,
niet gegeten; 2. bijv. en b. zonder ge- geten te hebben, nuchter. Ungegliedert, bijv. nw. onge-
eed, zonder ledematen, zonder gewricb- len. Ungügi\'iindot, bijv. en b. onge-
grond, niet gegrond, zonder reden; -« Nachrichl, valsch. Ungehalten, bgv. nw. niet ge-
lioiiileu, Z. halten; 2. spijtig, boos, on- tevreden, beleedigd, verontwaardigd; iiber etui. • werden, boos worden op, yngehaubt, bijv. nw. (van vo-
gels), met gekuifd. Tjngeheiszeil, bijv. en b. niet be-
volen, zonder order, op eigen gezag; - V\'ornehmen hal kein gut Aufnehmenfitn- |
||||||||||||
|
tJnfbrmig, bijv. nw. zonder vorm,
vormloos, misvorm; -kvil v. niisvorniJ- heid. mriiielnnahciil v. ynförmlich, ynförmlich-
kPit, v., Z. utifirmiti $•.
Unfrankirt, bijv. en b. ongefran-
keerd. ynfranzösisch, bijv. en b. niet
Fraiisch; (Uk) auli-Fransch, den Fran- sclii\'ii vijandig. ynfrei, bijv. nw. onvrij, niel vrij.
TJ nfroigeb\'ig, bijv. en b. niel vrij-
gevig, "iel wild, niet liberaal; •keil v. onvrijgevigheid v. Unfreiwillig, bijv. en b. niet vrij-
wilhg, onwillekeurig, oiivvederstaanbur, gedwongen; •keil v. onwïllekeurigheid, gedwongenlieid v. Unfreundlich, (-er, -st) bijv.nw.
on vriendelijk,on beleefd,onlien<cli,barsc.li.
(fig.) (van het neder, van eene woning). somber; jetnn. -e Dinge sagen, onaange- iianii\' dingen zegeen, harde woorden gi\'- ven;-Aei/ v. onvriendelijkheid,onbeleefd- heid, onheuschheid v.; 2. hard woord o., onaangename zaak v. TJnfreundschaftlich, bijv. nw.
onvriendschappelijk, onbeleefd, ongast- vrij: -keit v.. Z. Unfreundlichkeit. tJnfriede(n), (-.«) m., z. m. on-
eenigheid.oneensgezindheid.lwecdrachl v„ strijd, oorlog m. TJnfriedfertig, unfriedlich,
bijv. en b. onrustig, oorlogzuchtig, vij- andig, in tweedracht, in vijandschap; - trht\'ii. in oneenigheiil, tweedracht, vij- andschap leven; -keil v. oneenigheiil, vijandschap, vijandige inborst v. ynfroh, unfröhlich, bijv. nw.
niet vroolijk, onopgewckt, terueergesla- gen. TJnfruehtbar, (-er, -st) bijv. en
b. onvruchtbaar, schraal, dor; (fig.) on- vruchlbaar, weinig opleverende, ondank- baar; -keil v. onvruchtbaarheid, schraal- heid, dorheid v, TJnfllg, (-(e)s, mv. Unfilge) m.wan-
orde, ongepastheid, onbetamelijkheid v.; il. slecht gedrag o.; 2. straatschenderij, aangerichte schade v, Tjnfüglich, bijv. en b. ongepast,
onwelvoeglijk, onbetamelijk, onbehoor- lijk; 2. onrechtvaardig, onbillyk; dasist -, dat betaamt niet, past niel; -keil v., Z. Unfug. tJnfligsam, bijv. en b. zich niet
schikkend, weerspannig, weerbarstig. TJnflihlbar, bijv. nw. niel voel-
baar,onmerkbaar, niet merkbaar; -keil v. oninerkbaarheid v.,uiet kunnen vollen 0. Uufundirt, bijv. nw. niet gegrond,
op lossen grond berustend. XJngangbar,bijv.nw. (van wegen),
onbegaanbaar; il. weinig bezocht; (M1111I- w.) niet gangbaar, geen koers hebbende, niel in omloop zijnde; (van woorden), weinig in gebruik;-keit v.onbegaanbaar- heid v. Ungar, (•en, mv. -en) m. Hongaar
111., inwoner 111. van Hongarije. Ungar, bijv. nw. ongaar, niet gaar,
rauw. |
||||||||||||
|
Ung.
|
|||||||||||||
|
4296 Ung.
|
|||||||||||||
|
Ung.
|
|||||||||||||
|
ongehinderd, vrij, zonder complimen-
len; -heit v. vrijheid, vrijmoedigheid, grooie gemeenzaamheid v. Ungenossen, bijv. en b. niet ge-
noteu, met gesmaakt,niet geproefd;(lig.) /.. ungenhndel, U70t\'s7ru//,(Jachlw.)(van honden), loopsch. Ungenossen, (-«) o., -ttaaler,
(-len, mv. -lrr) m. (Leeuw.) Iielastnig
v. van ecu lijfeigene voor de vergunning «in te mogen trouwen met cene vrije. Ungenöthigt, bijv. en b. onge-
noodigd, niet gedwongen, vrij, uit eigen beweging, vrijwillig, zonder zich te doen vragen. Ungenügend, bijv. en b. onvol-
doemlc, niet genoeg, middelmatig. Ungenügsam, bijv. nw. mneie-
lijk te voldoen, ongenoegzaam, veelei- schend, onverzadelijk; -keil v. onverza* delijkheid, ontevredenheid, ongcnoeg- znamheid, groote behoelte v. Ungenuss, (-e«) m., z. m. niet-
gcuieteii o., missen o. van het genot, ge- mis o. Ungenützt, bijv. en h. ongebruikt,
zonder te gebruiken, Z. unbcnulzl. Ungeöhrt, bijv. nw.ongeoord,zon-
dcr ooren. Ungeordnet, bijv. en b. zonder
orde, ongeregeld, wanordelijk, niet ge- regeld, niet geschikt. Ungepaart, bijv. nw. niet ge-
paaid, onpaar, geen paar of koppel vor- meiiil; it. ontpaard. Ungepragt, bijv. uw. (Muntw.)
Z. ungemünzt.
Ungepresst, (bijv. nw.) van la-
ken), ougeperst, met geperst, ongedeca- tiseerd. Ungeracht, bijv. en b. ongewro-
ken, zonder zich te wreken; es solt nicht • bleiben, het zal niet ongewroken, on- gestraft blijven. Ungerade, bijv. en b. niet recht,
schuin, krom, Z. krumm; 2. ongelijk,on- evenredig; 3. (van gelalleu), oneven. Ungerathen, bijv. nw. slecht ge-
slaagd, mislukt; \'2. ontaard.
Ungeraumig, byv. en b. met
ruim, niet groot, met veel ruimte heb- bende; - uohncn, klein gehuisd zijn. Ungerechnet, bijv. en b. met gc-
rekeud, ongerekend; die Kosten -, niet medegerekend. Ungerecht, bijv. en b. onrecht-
vaardig, onrechtmatig, onbillijk; die -cn, de goddcloozen. tjngerechtigkeit, (-«n) v. on-
rechlvaardigheid, oiigerechtigheid, boos- heid v. Uiigorogolt, bijv.en b. ongeregeld,
onregelmatig, verward, in wanorde. Ungereimt,bijv.en b. niet rijmend;
(lig.) oiigerijmd, onzinnig, onredelijk, dwaas, gek, dol; -heil v. ongerijmdheid, dwaasheid, gekheid, dolheid v. Ungerippt, bijv. nw. (PI.) onge-
ribd, ge.....; ribbetjes hebhenile; (Nat.
bist.) geeue ribben hebbende.
Ungerlein, (-j) o„ z. m. fijne
druiveusoort v.
|
|||||||||||||
|
geboden dienMen zijn zei Jen aangenaam.
Ungehemmt, bijv. en b. onbe-
leminenl, ongehinderd, niel legeiigehou- den. vrij. Ungoheuchelt, bijv. en b. onge-
veinsd, met gehuicheld, zonder huiche- larij; -e Frenndsrhaft, ongehuiclield, on- geveinsd, onrecht, nar, Ungeheuer, (-s,hiv. Ungcheuer) o.
monster o., ondier, gedn>clil o. Ungeheuer, liijv.en. b. zeer groot,
verbazend, enorm, ontzaglijk; 2 (van de menigte), verbazend, ontzaglijk; 5. mon- sleiachlig, verschrikkelijk, gruwelijk, af- schnwelijk; - laufen, uiterst hard; - tau- fen, bovenmatig, verschrikkelijk. tJngehindert, bijv. en l>. onge-
himleid, onbelemmerd, vrij, zonderhin- derpalen. tlngellObelt,lpijv.nw.on(:eschaard.
ruw; (lig., gemeenz.) -e Stllen, onbe- schaafd, ongemanierd; -er Mensch, loni- P\'T.I III.
Ungohörig, bijv. en b. niet bc-
boorend, onbehoorlijk, oiihetainelijk,on- gepast, ongeschikt; zur -en Zeil, op on- gelegen tijd; au/ -e Art, ongepast; -keil v. onbetamelijkheid, angelegenheid v. XJngehorsam, (-er, -.s() bijv. nw.
ongehoorzaam, ongezegiyk, niet onder- worpen; jemn. of gegenjem. - sein, on- gehoorzaam zijn aan of jegens; wegen -en Ausbteihens verurtheitt werden, bij ver- stek veroordeeld worden; II. (-s) m., z. m. ongehoorzaamheid v.; (Uechlspr.) weerspannigheid v.-. it. verstek o.; •keil v .ongehoorzaamheid v. TJngehÖrt, bijv. nw., Z. unange-
hörl; jem. • verurlkeilen, onverhoord, zonder gehoord te hebben. Ungeist, (-(e)«, i«\'- •") ">. ver-
keerde geest in., slechte denkwijze v. TJngeistlich, bijv. nw. niet gees-
telijk, wereldsch, Z. teeltlich. Ungokamit, bijv. uw. onbekend,
niet bekend. Uitgekocht, bijv. nw. niet ge-
kookt, ongekookt, rauw. TJngekrankt, bijv. en h. onge-
krenkt, ongedeerd, niet beleedigd; au mcinen Hechten -, onverlnnderd mijne rechten. Ungekünstelt, bijv. uw. onge-
kunsteld, zonder gemaaktheid, eenvou- dig, natuurlijk; -es Belragen, ougekuii- stelil. Ungel, (•>) m„ z. m. ongel v., reu-
zel v. en ui. Ungeladen, bijv. nw. niet uitge-
noodigil, ongenoodigd. Ungelautert, bijv. nw. ongelou-
lerd, ongezuiverd. Ungeld, (-(e)., mv. -er) o. (ver-
oud.) Z. Vmgeld. Ungelder, (-J, mv. Ungelder) m.
(veroud.) Z. Umgelder. TJngclOgon, bijv. en b. ongelegen,
slecht gelegen; 2. lastig, moeielijk.te on- pas; jemn. - kommen, ongelegen komen; u\'efin ion Ihnen nicltl - knmnu; als ik u niet ongelegen kom; das nare mir -, dat Zou mij slecht te pas komen; -heil v. |
ongelegenheid v., ongemak o., overlast
in.; jemn. — machen, overlast aandoen, lastig vallen; machen Sin sicli memclui- gen keine —, stoor u niet aan mij, laat il door mij niel terughouden. Ungeïehrig, ungelehrsam,
bijv. en b. niet leerzaam, :ii I kunnende
leeren, dom; -keil v. onleerzaainheid, domheid v.; 2. Z. Ungelehrthril. Ungelehrt, bijv. nw. niet onder-
wezen; 2. ongeletterd, niet geleerd; -heil v. gebrek o. aan geleerdheid, onkunde, onwetendheid, domheid v. TJngeleimt, bijv. en b. ongelijmd,
niet gelijmd, zonder lijm. Ungelenk, ungelenkig, bijv.
nw. onbuigzaam, verstijfd; 2. niet mee-
gaande, stijf, Z. ungeschickl; 5. Z. uuge- lenksam; -heit v. verdorring v. TJngelesen, bijv. nw. ongelezen,
zonder gelezen te hebben, niet gelezen; elir. - «ieder turückgeben, iels ongele- zen teruggeven. TJngelOgen, bijv. en h. (gemcenz.)
ongelogen, zonder te liegen. UngelÖSCht, bijv.nw. niet uitge-
blnscht, niet uitgedoofd; -er Kalk, on- gebluscht. TJngemach, (-(c)s mv. Vnge-
maclie) o. ongemak o., vermoeienis v.,
tegenspoed in , kwaad, onheil o.; (van het weer), guiirheid v. TJngemachlich, bijv. en b. on-
gemakkelijk, lastig, bezwaarlijk; -keit v.
ongemakkelijkheid v., bezwaar, onge- mak o. Ungemoin, bijv. en !>. ongemeen,
ongewoon, zeldzaam, buitengewoon; -e Schönheil, zeldzaam; sich - [reaen, zich zeer verheugen; - viel Verstand hahen, buitengewoon. LTngemessen, bijv. nw. onge-
meten, niet gemeten; \'2. Z. iinbeschninkt; onbepaald; -c Rede, scliinipreile, scheld- rede. rede v. met scheldwoorden door- spekt. Ungemisoht, bijv. nw. onver-
oiengd. TJngomünzt, bijv.nw. (van goud,
zilver), ongemunt, in staven. TJngenagelt, bijv.nw. zonder na-
gels. TJngenannt, bijv.nw. ongenoemd,
onbepaald, zonder naam; (Hek.) onbe- uoeiiid; -lieil v. onbekendheid, oube- iioemilheiil, ongenoemdheid v. TJngenau, bijv. en I). onnauwkeu-
rig. onjuist. TJngenauigkeit, v., z. m. on-
nanwkeiirigheiil. onjuistheid v.
Ungeneigt, bijv. nw. zu etw. -,
ongeneigd,ongenegen,geen zin hebbende in, niet genegen, afkeerig; jemn. - sein, iein. ongenegen zijn; -heit v. ongeneigd- heid v., gebrek o. aan neiging. TJngenieszbar, ungeniesz-
lich, bijv. en b. niet te gebruiken, niel
eetbaar, niet drinkbaar, niet genietbaar; (lig.) laf, vervelend, onbeduidend, on- dragelijk; .keil v. lafheid, onlieduidend- heid, ondragelijkheid v. TJngonirt, bijv. en b. ongegeneerd,
|
||||||||||||
|
Ung. 1297
|
|||||||||||||||||
|
Ung.
|
|||||||||||||||||
|
Ung.
|
|||||||||||||||||
|
tig; -kcti i. zedeloosheid, onzedelijkheid,
lompheid, onbeleefdheid »., Z. tlnge:o- i)enheit (2). TJugCSOtton, bijv. nw. ongekookt,
ongebiHilen. Ungesponnen, bijv. nw. onge-
sponnen, niet gesponnen. TJngesprachig, bijv. nw. on-
spraakzaam, niet spraakzaam, slilzwij- gend; -keil v. stilzwijgendheid. Ungestalt(et), bijv. nw., Z.miss-
gelntdel. Ungestaltheit, v. (van een voor-
werp), monster,gedrocht o.;it. wanslal- ligheid v.; (van hel lichaam),misvormJ- liei.l v.; (van het gelaat), leclijkheid v. TJngesteinpelt, bijv. uw. onge-
stempehl, niel gestempeld.
Ungestielt, bijv. nw. ongesleeld,
zoniler steel, zou,Ier stengel. Ungustill t, bijv. nw. niet gestild,
niet gelescht, onvoldaan, onbevredigd. Ungestim, (•(«)», mv. -e) o.kwaad
gesiernle, ongeluk o. Ungestbrt, bijv. en b. ongestoord,
genist, rustig. TJtlgastraft, bijv. en b. ongestraft,
straffeloos, ongewroken, /. hingeken; •heil v. straffeloosheid v. Ungestüm, bijv. en b. onstuimig,
woest, wild, \'/.. sliirmiscli, heftig; 2. (-J, mv. -e) rn. en o. of -heil v. oiiistinmig- heid, woestheid, wildheid, drift, heftig* beid v.; (van het weder), Z. Ungemach; (van begeerten), vurigheid, hevigheid v.; (van hel gemoed), hevige aandoe- lllllg V.
TJngCSimd, bijv. nw. (van perso-
nen), ongezond, ziekelijk; 2. (van spij- /.en), ongezond; eine -e h\'arbe haben, er ongezond, ziekelijk uitzien; -/iei( v. on- gezondheid v. Uugcstrïihl t, bijv. nw. geeneslra-
leu hebbende, zich niet als stralen uit- |
|||||||||||||||||
|
Ungern, hijw. ongaarne, met tegen-
zin, niel gaarne of graag; er sielit es -, dass dj\\ hij ziel ongaarne ilal &. TJngerochen, l>ijv. nw. (veroud.)
Z. unyctdcht. TJngQsalzen, l>ijv. en b. ongezou-
tcn, zonder zout, zouteloos; (lig.) laf, onbeduidend, niets beteekenend, kinder- achtiic; -heit v. (lig.) lafheid, nietigheid, onbeduidendheid, beuzelachligheid v. Ungesattelt, bijv. nw. ongezadeld,
zoniler zadel; ein l\'ferd - reilen, op hel losse paard, een ongezadeld |iaard rijden. Ungesattigt, bijv. nw. niet ver-
zadigd, onverzadigd, niet voldaan. Ungesauert, bijv. nw. ongezuurd,
ongedeeseuid; -e« Broii,ongezuurd brood, paaschhrood o.; (Scheik.) zonder zuur- stof, van zuurstof ontdaan. Ungosauint, bijv. nw. ongezoomd,
zonder zoom, niet gezoomd; 2. bijv», oogenblikkelijk. onmiddellijk, on verwijld, zonder uitstel, dadelijk. Ungeschaffen, bijv. nw., Z. uner-
schaflen. Ungeschalt, bijv. nw. ongcschild,
niet geschild, met de schil; (van gerst), ongepeld; die Aefifel - essen, ougeschild, met schil en al opeten. TJngesctaehen, bijv. nw. niet ge-
sclned, niet gebeurd, niet voorgevallen,
niet gedaan, ongedaan; dieSache isl noch -, is nog met gedaan, is.nog niet uit; hcale kaan ich es nimmer - maclten, nu kan ik er niets meer aan veranderen; fiir • e/u1, angesehen, iets als niet geschied of gedaan aanmerken. XJngescheit, bijv. en b.onbedacht,
onverstandig, met bij de hand, zonder overleg; -er Einfatl.oaaoozeie inval;sehr - sprechen, zeer onvoorzichtig, onver- standig; -heil v. onverstandigheid, dotn- henl. ongerijmdheid, onuoozellieid v. TJngOSChQUt, bijv. en b. zonder
schroom, onversaagd, stout, niets ont- ziende; seint\' Meinung - sagen, stonlweg, ronduit; 2. (i. k. bet.) zonder ontzag. onbeschaamd, zonder schaamte. TJngeschick, (•(«)». mv. -e) o.
onhandigheid, lompheid, linksehheid v. TJngeschicklich, bijv. en b. on-
handig, onbekwaam, lomp, linksch; -keit v.onbekwaaiiiheid,onhandighciil,linksch- heid v. \'TJngeschi(jkt,bijv.enb.ongesehikt,
onbekwaam, onhandig, lomp, links(ch); iu Allem - tem, nergens toe geschikt zijn; (lig.) das war sehr -, dat was zeer onhandig, lomp, Z. tinkisch; -heit v., /,. Vngcsclurklielikeit. tJngeschlacht, bijv. en b. (van
personen), ruw, bullelachlig.onbeschaafd, lomp; (van een land), dor, onvruchtbaar; •heil v. lompheid, ruwheid v. Ungeschildert, bijv. nw. van
schild, schaal, schubben beroofd; 2. niel geschilderd. TJngeschlagen, bijv. en b. niet
geslagen, niet verslagen; (lig.) - davon
kommen, heelhuids er af komen. Ungeschlochtlick, bijv. nw.
gcslachleloos. |
|||||||||||||||||
|
Ungeschlechtsreif, bijv. nw.,
Z. unretf.
Ungeschliffeu, bijv. en b. enge-
slepen, niel glad, ongepolijst; (van mcs- sen), niet scherp, bot; (van steencu), ongesiepen, ruw; (fig.) onbeschaafd, on- heleefd, lomp; -er Mensch, lomp, onbe- schaafd mensch, lomperd in.; •heit v. onbeleefdheid, onbeschaafdheid, ruw- heid v. Ungeschmack, (-(c)«) m.,i. m.
wansmaak in., gebrek o. aan smaak, laf-
heid, zouleloosheid v. Ungeschmalert, bijv. en b. on-
verminderd, geheel en al, len volle, zon- der voorbehoud. Ungeschmeidig, bijv. nw. niel
rekkelijk, onbuigzaam; (van ijzer), on- sinecilbaar; -er Mensch, weinig inschik- kelijli; -e Sprache, hard, met vloeiend. Ungeschiuelzt, bijv. nw. niet ge-
smolleu, niet vloeibaar; -e Sappe, mager, dun. Ungoschminkt, bijv. en I». on-
opgesmukt, oprecht, waar, onverholen; (van vrouwen), om:elilanket. TJngeschmolzen, bijv. nw. on-
gesinolten. TJngeschnitten, bijv. nw. niet
gesneden, Z. schudden. Ungeschont, bijv. nw. niet ge-
spaard, niet ontzien; jem. - lassen, iem. niet ontzien. Ungeschoren, bijv. en b. onge-
schoren, niet geschoren; (geineeuz.)/e«i. - lassen, iem. mei rust laten, niet lastig vollen. Ungeschuppt, bijv. en b. ongc-
scliuhd, zouder schubben. Ungeschützt, bijv. en b. weer-
loos, zonder verdediging, zonder bescher- ming. Ungaschwacht, bijv. en b. on-
verzwakt, in volle kracht;\'2. niel onteerd, niet verkracht. TJngeschwanzt, bijv. nw. zonder
staart, geen staart hebbende; (Wapenk.) onteerd. Ungeschworen, bijv. nw. niet
bezworen, niet dooreen eed bevestigd
es isl - wahr, het is waar zon.Ier dal het met eer. eed bevestigd wordt; jemn. - glauhen, iem. op zijn woord geiooven. Ungesehen, bijv. nw. ongezien,
niet gezien; 2. zonder gezien te worden. Ungosellig, bijv. en b. ongezellig,
niel spraakzaam, achterhoudend, In zich zelve(u) gekeerd, menschenschiiw; -keil v. ongezelligheid, achterhoudendheid v. Ungesellsohafclioh, bijv. en b.
ongezellig, strijdig mei de maatschappij.
UngGsetZ, (-es, mv. -e) o, onre-
delijke wet v.: 2. wclleloosheid v. Ungesetzlich,brjv.en b.onwettig.
strijdig niet de wet; -keit v. onweltig- heiil v.; 2. onwettige daad v. TJngesetzmaszig, bijv. en b. on-
wettig, strijdig met de wel, niet volgens de wet; -keil v .strijdigheid v.met de wet. Ungcsittot, bijv. nw. onzedelijk,
zedeloos, onbeschaafd; 2. slecht opgc- voed, onbeleefd, lomp, slraaljongcnsach- |
|||||||||||||||||
|
5
|
|||||||||||||||||
|
Ungetheert, bijv. nw. ongeleerd,
niel geteerd; (van een louw), wil. Ungetheilt, bijv. nw. ongedeeld,
onverdeeld, vol, geheel, volkomen; -er Ueifall, onverdeeld, eenstemmig; (l\'l.) ongedeeld; -heit v. onverdeeldheid, vol- heul v.; it. eenstemmigheid v. UngeLbiim, (-(e)«, mv. -e) o.
monster, gedrocht, spook o. Ungetreu, bijv. nw., Z. Irculos;
(van het geheugen), ongetrouw, doende vergeten. Ungetrübt, bijv. nw. ongestoord,
rustig; (van vloeistoffen), helder, door- schijnend, niet troebel; (van de lucht), onbewolkt. Ungeübt, bijv. nw. ongeoefend,
onbekwaam, onervaren; -heil v. onerva- lenheid, onbedrevenheid, onbekwnain- heul v. TJngewahrsam, bijv. nw., Z. un-
aafmerksam, unvorsichlig. Ungowalkt, bijv. nw. ongcvold,
niet gevold. TJngowalt, v., z. m. misbruik o.
van macht. TJngewasehen, bijv. nw. onge-
82 |
|||||||||||||||||
|
1298 Üng. Ung. üng.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
wasschen, niet gewasschen, vuil: (flg.)
onzuiver, onrein, slecht; -es Maul, kvva- de long; -es Zeug, Gerede, ongerijmd, onbeschaafd, onbeschoft. Ungoweiht, liijv. nw. ongewijd,
oningewijd, profaan; -er Orl, ongewijd; t/n -er, oningewijde, leek in. Ungewiss, byv. en b. onzeker, on-
gewis, twijfelachtig; (van den gang) wankelend, onzeker; weifelend; (van in- komsten),onzeker, toevallig; (Spraakk.) onzijdig; 2. /.. unentsclilossen; das -e hel onzekere; aufs -e, op goed geluk, up het toeval; it. in hel algemeen, Iw ij felachtig. Ungewiasenhaft, bijv. en b. ge-
welenloos. U ugewissanhaf tigkeit, v. ge-
weleuloosheid v. Ungcwisshoit, v„ z. m. ouzeker-
heid. iwyfelachliguehl v, Ungewitter, [s,m\\.Ungeieitter)
o. onweder o., slnnn in.;-roye/m., Z. Slurmvogel; -uolke v., Z. Geuitlcruolke. Ungewogon, bijv. nw., Z. unge-
neigt; 2. (van waren), ongcwogen, niet gewogen, yngewohnheit, v. ongewoon-
beid v., gebrek o. aan gewoonte.
Ungewöhnlich, bijv.en b. onge-
woon, zeldzaam, buitengewoon; -eOó.v.U\',
buitengewoon, zeldzaam; 2. ongewoon, ongebruikelijk, vreemd, zonderling; -er lufall, vreemd, zonderling; -e Art sich :» kleiden, zonderling; •keil v. oitge- woonheid, zondeilingheid, zeldzaain- heid v. Ungewohnt, bijv. nw. niet ge-
wend aan, niet gemeenzaam met, builen de gewoonte; einer Sache - sein, niet gewend zijn aan; das kommt mir - vor, daaraan beu ik niet gewoon. XJngozah.lt, bijv. en b. ongeleid,
zonder Ie lellen. yngezahmt, bijv.cu b. ongetemd,
niet getemd; (lig») teugelloos, onstni- iiilp; -heit v. wildheid, woestheid, teu- gellnosheid v. Uugozaumt, bijv. nw. niel ge-
toomd. zouder loom. yngeziefer, (-») o., z. m. onge-
dierle o., srhailelijke insecten o. niv. TJngeztemend, bijv. en i>. onpas-
seinl. ongepast, imlielauielijk, Z. gezie- meiid; il. unaiistündiy. XJngezOgen, bijv. nw. slecht op-
|
v. ongedwongenheid, losheid v.; (dg.)
ongekunstelilheid v. Unglaube, (-ns) m., z. m. onge-
loof o., twijfel ui., ongeloovigheid v., goilloorhenen o. Unglaubhaft, bijv.n\\v.ongeloofe-
lijk. onwaarschijnlijk, niet te Kelooven. Unglaubig, bijv. nw. nngeloovig.
Iwyfelzuchlig. ynglaublich, bijv. en b. onge-
loofclijk, Z. unglauOliafl; -keit v. onge- loolelijkheid v.; 2.ongeloofelijke zaak v.; —tgrund m. iwijfelachtige grond m. Unglaubwürdig, bijv. nw. niet
geloof» aardig. Ungloich, bijv. en b. ongelijk, on-
ell\'cn, mei glad, verschillend, afwijkend, onevenredig, mei gelijkend, uuregelina- lig, afgebroken; - gröszer, be<ser, oik;iii- dig, veel, zeer; -e Grósie, ongel ijk; (Itek.) -e Zuhl, oneven; it. (Meelk.) ongelijk, mei gelijkvormig; (Gen.) -cr Puls, ou- geregeld; 2. verkeerd, onrecht; etw. - auslegen, verkeerd uitleggen. yngleioll-artig, bijv. nw. onge-
lijksoortg, van verschillende soort; •ar- ligkeil v.ongelijksoortigheid v.\\-bldlterig byv. nw. met ongelijke bladereu; -farbig bijv.uw. ongelijk van kleur; -förmig byv. uw. ongelijkvonnig; •förmigkeit v. onge- lijkvormigheid v. Ungleichheit, v., z. m. ongelyk-
heid, oneffenheid, liobbeligheid v.; 2. oneveiiredigheid v.; (van personen), on- eeiisgezindheid.oneenigheid v.; (van den polsslag), uiigeregeldheid v.; 3. ongelijke zaak, hoogte v., heuvel ui. yngleioh-hoch, bijv. uw. ver-
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
b. ongelukkig: 2. droevig, rampspoedig,
noodlottig; jem, • marien, ongelukkig maken; - sptelen, - int Spiele sein, onge- liikkig; -er IVei»e,ongelukkigerviijze,on- gelnkkig(lijk); -e Narltricht, Vorbedeu- tung, noodlottig; - enden,een ongelukkig einde hebhen, ongelukkig aüoopen. ynglücks-boto, (-n, mv. -b)
in. ongeluksbode, jobsbode m.; -bruder
ui. lotgenoot ui., deelgenoot in. in het ongeluk. Unglück-soher, (setters, mv.
seher) iii.oiigelnksprofeei m.; -schuan- ger bijv. nw. ouheilbrengend, ongeluk aanbrengend. ynglücksei, (-(e)s, mv. -er) o.
windel o. UnglUckselig, bijv. nw. onge-
lukkig, noodlottig, rampspoedig, onge- lukzalig, diep ongelukkig; •keil v. ouge- lukzaligheid v„ groot ongeluk o. ynglücks-fall, (-fail{e)s, mv.
falie) ui. ongelukkig toeval, iioodloltig
voorval o., ramp v.; -yescltichle v. ge- suhiedenis v., verbaal o. van een onge- luk; •gefahrle ui., •gefihrlin v., -genoss •genosstn v., Z. -bruder, scliwesler; r o. ongeluksjaar, ongelukkig juar o., rampspoedig jaar o.; -kind o. onge- lukskiiid o.; -loos o. ongelukkig lol o.; •prophel iu., \'L. seher; scltuesler v. deelgeuool(e) v. in een ongeluk; sohti in., Z. •kind; slem in. (Slerreiik.) onheil- spellend gesternte o.;slifter,—in,onheil- slichter in., onlieilslichtster v.; slunde v. ongelukkig nur o.; -tag ui. ougiluk- kige, iiuodlollige dag ui.; -tltul v. ouge- lukkige daad v.; -vogel in. ongeluksvo* gel ui.; (lig.) Z. slifter; (Nat. hisl.) slorinvogcl in.; -vnll bijv. nw. vol ouge- lukkeu, zeer ongelukkig; -woclie v.onge- lukkig: week v.; -«i»\'i o. onheilspellend woord o.; seit v. ongelukkige lijd in. yngnade, v., z. m. ongenade v.;
ik • fatten, gerat hen, in ongenade v.dlen; (/ie - der Góller, ongenade v., loorn ui. Ungniidig, bijv. eu b. ongenadig,
ongunstig; jemn., anf jem. - sein, boos, verbitterd, vertoornd, ontstemd; etw. - aufnehmtn, verkeerd opvallen, kwalijk nemen. yngöttlich, bijv. en b. ongodde-
lijk, mei goddelijk; 2. aan God iuisha- gend, ongodsdieiislig; -keit v. uugods- dieusligheid v. Uugi eil\'bar.ungreiflieh, bijv.
uw. mei te grijpen, mei Ie vallen. Ungrund, (-(e)s, mv. Unyründe)
m. scliijiigron I, zwakke grond in., oii- groiidigheid, onwaarheid; nut -, zonder grond, ten onrechte. yngriindlichkeit, v., z. m. op-
pervlakkigheid.halflieid.ougroodigheid v. UnguinQs, byv. uw. als zalf, zalf-
achlig, voiiig, vel. yngliltig, bijv. nw. ongeldig, niet
geldend, van geeue waarde;2.(van inun-
en), Z. ungangbai; • muitten, van nul
il gcener «aarde verklaren; \'keil v. oil-
geldigheiil v.
yngunst, v„ z. m. ongunst, onge-
uade V. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
4
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
sc.In,lende ui hoogte, van verschillende
hoogte; -jahrig bijv. uw. ongelijk van jaren, niel van deuzelfden leeftijd;-klap- pig bijv. nw. oiigelykscbalig; -laufend bijv.uw. oneven»ijdig; •mitszig bijv.nw. ongelij kmalig, oue veuredig,-»ie««var bijv. uw. onderling onmeetbaar; -messbarkeit v. onderlinge onmeetbaarheid \\.;-namiy bijv. uw. nngelykiiainig; scbalig bijv. nw., Z. -klupjitg; svilig bijv, nw. onge- lijkzijdig, met ongelijke zijden; -lhetlig bijv. nw. (Nat. hisl.) mei ongelyklallige voetleden; -zeilig bijv. uw. met gelijk- tijil\'g. Unglimpf, (-(e)s, niv. -e) m. ou-
billykheid, onrechtvaardigheid, hardheid v.; it. beleediguig, kwaadsprekendheid v„ laster ui. Unglimpflich, bijv. en b. ruw,
hard, gestreng, onbillijk, oureclllvaardig, H\'leedigeiiil. Unglück, (-(e)s, mv. -e) o. on-
geluk, onheil o., ramp v., ongelukkig lot, loodlot o., rampspoed m.; zutn », ongc- lukk<vi(lijk); (Spr.) kcin - so grosz,es hal ein (Uur:, int Schoosz, geen ongeluk zoo «rooi of er is een gelukje imju\'/h - kommt »(c allein.ve» ongeluk kmiil zelden alleen; jem. ms - bringtn, stiirzen, lein. onge* ukkig maken; -bole in. iiugeluksbode. lobsbode ui.; •biMigend bijv. eu b. onheil iibreiigeud; -bringer ui. oiigelukaau-
brrnger ui. yngllioklioh, (-er, -st) byv. en
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
gevoed, nnopgcvoeil, onbekwaam, l
|
9
|
omp,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
onbeschaard, ondeugend, stout, nugeiiia-
nierd; du -er liube!, ondeugende jnn- gen!; -hctl v. onopgevoedhenJ, onbe- leefdheid, onbeschaafd heid, ongema- nierdheid v.; 2. zedeloosheid, oube- ichaamdheid, onzedelijkheid v. Ungezügelt, bijv. nw., Z. unue-
zihmt (lig.). Ungozwoifolt, bijv. en b. ontwij-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
77
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
fellui»!\', oncelwijfeld.
Ungezwungen, bijv. en b., Z
ungrnnlhtgl; - /ihwiMw, vrij. uit eigen be-
wegiug, zonder dwang; 2. (lig.) (van di |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
ho
|
99
|
iiiliug des licliaaiils), los, ongedwoii-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
geu, -e Leibesyestall, rank, slank; -heil\\
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
ünk.
|
ünl. 1 299
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Uni.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Uninteressant,bijv.n«-. niet zeer, Unklapbar, bijv. nw. (Ger.) niet
belangwekkend, van belang niilhloot. aan Ie klagen, inivcrvidgbaar. Unigenitus,(\'>nli,iii..i\'odg.)een- Unklar, bijv. uw. troebel, niet hel- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ungünstig, bijv. en b. (van hel
weder), ongunstig; (van personen), on- guli-llg, Z. niiyeneiyl; jemn. - MM, icui kwalijk gezind zijn. XJngUt, bijv. nw. niet goed, kwaad.
slee l; (geuieeiiz.) ctiv. für - nehmeii, kwalijk nemen. UngUtig, bijv. nw. niei goedig,niel
Ulel goedheid, niel niet welwillendheid niet lielilerijk. ongevoelig; jtm., elic. nicln - aa/nelmien, mei toegevendlieiil aanne- men; -keil v. gebrek o. aan goedheid, ongevoeligheid v. Unhaltbar, bijv. nw. niet houd-
baar, niet \\asl, onstevig; (van eene ves-
ling),inilio.nl baar,on verdedig baar; (Uerg- w.) (van ertsen),arm, weinig opleverend, weinig metaal bevallend; •er Sul:, nn- houdiaar, niel vul te honden; -ci Ver\' tprechen, onmogelijk nu Ie komen; »4«\' v. onhoudbaarheid, onmogelijklieid v.oin vol te ii •uilen, um te verdedigen, zwak- beid v. XJllheil, (-(e)s, mv. -e) o. onheil.
ongeluk o., ramp v., \'£. Umjluck; - un- richten, onheil stichten. Unheilbar, |,ijv. Bw. ongeneeslijk
onherstelbaar: -l.ctl «.ongenecsiykheid v Unheil-bnngend, bijv, nw., Z.
aitytticktn ittycid; \'S\'ltuanyi\'r bijv. nvv^
onheil dreigend. Z. uiiyluckscliiiamirr, •volt bij>. nw. onlieiUnI, \'t. uiiglückscotl Uu heilig, bijv. en b onheilig, mei
heilig, onzalig, profaan, Z. unyMlluh, •er Orl, plaats v. die niel heilig u, on- gewijde plaats; -keit v. onheiliglieid, on- godsdieusligheid v. Unheilsam.liijv.nw., Z. unheilbar.
Unheimisch, bijv. nw. vreemd,
niet Ie luns; (l\'l.) Ulllleeinsch. Unheimlich, bijv. en b. vreemd,
onbehaaglijk, huiveringwekkend, akelig: •er Uil, i\'laals waar uien zich niet llini^ gevoell; -cs Haus, huis waarin hel spookt. Unheizbar, bjjv. eu b. niet te ver-
warmen, zouder schoorsteen. Unherstollbar, bijv.en b.(Scbei-
k.j onherleidbaar; 2. onherstelbaar, 011- geneeslijk. Unhöüich, bijv. en b. onbeleefd,
uuvriendclyk.iiiel hollel ijk, ongemanierd: (Itergw.) -e Zecke, mijn die weinig op- levert; -ktU v. onbeleefdheid, lompheid, bclcedlgllig v.
Unhold, bijv. en b., Z. unyeiieii/l
2. onaangenaam,oiihevailig, uiiverander- lijk. Unhold, (-(c)s, mv. -e) 111. onbe-
valhg, wanstaltig persoon m.; il. bonze geest, boosaardig inensch,duivel m.,heks v., spook o. Unholdin, (-ne«) v. looverheks v.
Unhorbar, bijv. en b. onhoorbaar,
niel hoorbaar, met merkbaar. UnifQl\'m, bijv. eu b. eenvormig,
gelijkvormig; 2. (-en) v. uniform, uiun- teeriug. siildaleukleedmg v. Uniformiren, (uniformirle, uni-
formirlj bedr. ww. uniloruieu geven, sol- dalenklieren geven, kleeden. Uniformitat, r., z. m. eenvor*
uiigheid, gelijkvormigheid V.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
g
|
5064
|
eborene ui. der, onklaar, beneveld, mistig, nevi laeh-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unigenitusbullo, v., z. m. hul lig; (lig.) onduidelijk, verward; im -vn
van paus Clemeiis XI in 1715 uilg.-j«/«. onzeker zijn, geen helder inzicht |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
helibeii van.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aar.hgd tegen de Jansenisten.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unione l,bijv.eiib.,Z.u<iio»ii.«/i.«iA.j Unklug, [unklUgrr, unkliigtt) bijv.
Unionjst, (•«», mv. -cn) 111. (tie- en b. onverslaiidig, unvoorziclilig, 011 be-
*ch.) aanhanger in.der Unie,unconisl m.Izoiinen, niet slim, dwaas; das uur ein
Unionistisch, bijv. en b. tot de urniy -.1I.1I was wal ouvonrzichlig; •heit
unie behnoiend, lol veieeniging gezind, v. onvoorzichtigheid, onbezonnenheid.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Iwaasheal, domheid v.
Unkbrperlich, bijv. en b. on-
ichai.irlijk, onstoffelijk, niel licliauie-
lyk; \'keil v. onstoffelijkheid v.; —sleltre leer v. der olistnllelijklienl; —ilehrer lil. voorstander, leeraar 111. van Je leer der onstoffelijkheid. Unkosten, v. mv. onkosten, bijko.
ineiule kosten 111. mv.; au/\' • Andrrcr |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unisono, (oub.) in. (Muz.) een-
klank 111. Unitariër, (-s. mv. Unitariër) 111.
lij die aan een God gelooft, iinilans in. Unitarisch, bijv. nw. de leer der
uuilarisseu betreffende. Unitat, (-r«) v. eenheid v.
Univery^l, bijv. en b. algemeen, mg, universeel; -eibe 111. eemge eilge- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
naam ni.; -ye»chiihle v. algemeene ge-\\reich sein, leu kosten van anderen rijk
-i:hiedenis v. zijii; jemn. - maclten, ienl. kosleu \\er- Universalitat, (-11) v.algenieeii-Jniii zaken, op kosten jagen, \'/.. Kasten.
beid v. Unkraftig, bijv. uw. (van genees- Universulist, (-en, niv. -en) in. middelen), krachteloos, zwak; (van spij-
vooislainlei\' in. mui hel beginsel der al- zen;, siuakelons, laf. zniilelons; -er Bei\' geineeue vergillenis. \\»lnmt,zwak, eniig;ein Urltuil - mnelien, Universa,l-iuitt9l,(-wi/\'r/«.iuv.!krai hlelims, met geldi_; \'keil v. krach-
•millel) o. algemeen middel, afdoendIlei.mslieid v.;\'2. inaclilelouslieid, uielig- iiuddel o.; -mi>itaich 111. «ouvereiu 111.: beid v. •monarchie v. opperlieerschapi ij, souu\'- Unkraut, (-(e)s, mv. Uukrnuler)
leiinleil v.; -o/ei. in. o.eii 111, loiiiuis o.!o. onkruid 11.; 2. dolik, herik \\.\\ (lig.) lol nlieilei doeleinden bestemd. uvan persmieii), deugniet iu..iS|ir.) - rer- Univers©ll, bijv. uw., \'/..uuirersal.Kiirtit uf veryelil nicht, onkruid vergaat
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Universitat, i-en) v. hoogeschool,
icadeime, iiniversileii v. Universitats-freund, (-(e\\
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
niel; -su>ncn lil. niikiunlzaail o.; (lig.)
:.....leiding v. lot onheil en twist.
Unkricgorisch, bijv. en b. niet
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iiiv. -c 111. academievriend,studievriend krygshaflig, niel oorlogzuchtig, niet
111.; -ycricltl o. rechtbank v. der hoi>ge- slrydhal\'lig,
•ehoul; -jahr o. aan de hoiigeschool door- CJnkunde, v., z. in. onkunde, on-
gebrachl jaar. Studiejaar o.; seine —e\'weleiidlienl, onbeken,Iheicl V. iuel,doiil-
sind geendiyl, liij beeft zijne studiën vol-lbenl, onervarenheid v.
loonl. Unkundig, hijv. en b. onkundig,
Univgrsum, (-s) o., z. tn., Z.\'nuuileiul, ouhenend, om rvaieii; tuier
Wellall. \\Sache - sein, oubekeinl zijn met, Ullivok, bijv. nw. van gelijke be- Unlango, unlangst, bij"\'. on-
leekellls. langs, met lang geleden, kult geleden, Unjagdbar, bijv. nw. (Jacbtw.) laatst.
iiiij.i.igiiain, 11,et jaagbaar. Unlatöinisch, bijv. nw. in slecht Unjahrig, bijv. nw. beneden del Latijn.
jaren, iiiiuilerjarig. Unlaugbar, bijv.en b. onloochen* Uakathohsch, bijv. nw. niet ka-lbaar, niiwedersprekelijk, oiilegeuzeglijk,
liiuiiek, niikalliiitiek. niet legen te spreken, klaarblijkelijk, Unke, (-«) v. (Nat. hist.) kleine,;blijkbaar, buiten twijfel; -keit v. 0nle-
lonschadelijke huisslaiig v.; \'2. grnolijgeuzeglijkheid, klaarblijkelijkheid, blijk- | monsterachtige padde v.; (lig.) \'L. A\'(«-l baarhei.I v. beiihocker. Unlauter, hijv. nw. onzuiver, niet |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unken, (unkte, geunkt) o. ww.
kwakken als een kikvorsen. Unkennbar, unksnntlich, bijv. uw. ook,•1111,1111\', niet Ie herkennen;
•keil v. onkenbaarheid v, Unkenntniss, v., z. m. onkunde, onwetendheid v.
Unkepunz, (-es, mv. -e) m., Z.
I\'OIMUZ.
Unkeusch, bijv. en b. ontuchtig,
nukuisch, onzedelijk; \'heil v. otikuisch-
heid v. Unkindlioh, bijv. en b. niel kin-
der! ijk. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
cider, mei rein, niet louter; (lig.) on-
edel, dubbelzinnig; -e Absivlilen, ouzui* ver, oneerlijk; \'keil v. onzuiverheid, ou- ccilijkheid v. Vnleidig, hijv. nw. ongeduldig;
•keil v. ongeduld o. UnleidllCh, bijv. nw„ Z. unaui-
ilelilich. Unlenkbar, unlenksam, bijv.
nw. onbuigzaam, onhandelbaar; (lig.) ongehoorzaain; -keil v. oiibuigzaainheiil v.; (lig) ongehoorzaamheid v. Unlesbar, unleserlich, bijv.
nw. onleesbaar, mei duidelijk Ie lezeu.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1300 Unm. Unn. Unp.
|
||||||||
|
zonder genade, zonder toegevendheid.
ynnachsichtlich, bijv. en b.on-
meeiloogeud, zuiider genade, zonder lue-
gevelllllleld.
ynnachtheilig, bijv. en b. niet
nadeelig\'. oiiM-liadelijk, geen bezwaar op-
leveremle; -te/ v. onschadelijkheid v. Unnahbar, bijv. en b. ongenaak-
baar, ouioegaiikelijk. Uuiianie, (-«s, mv. -n) m. spot-
niiaiu. sclieliinaaiii, verkeerde naam in. Unnaiur, v., z. m. oiiualiiurljjk-
heid, oiilaanliiig, gekunsteidheid v. yiinaiürlich, bijv. en b. OIHKI-
tuunijk, ^.gtüvvongeil; 5. bedorven, out- aaid, uiouslerachtig; -e Simde, zonde te- gau de natuur, - essen, overdadig,oniua- lig; - giosz, verbazend, oiilzeltend; -keit v. ouiialuiiilijklieid v., Z. Vnnalar. Uuuciiribar, bijv.nw.onnoembaar,
onnoeiiieiijk, onuitsprekelijk, Z. unaus- sjinclmcli. Uunoth, v., z. ui. (geniecuz.) das
ist eme yiosse-, dat heelt geen nood, is niel uoodig, ynnölhig, bijv.nw. onnoodig.niel
uoodig,overloiiig, mei uoodzakelijk;-A\'ett v. onuoodiglieid, overtolligheid v.; \'2. Z. UHlIÜIZ^ltctt).
UnilUtü(lich), bijv, en b. nutte-
loos, üueilous, Z. verycblii-li; (gemeenz.) •es Maul, beleedigeiid, kwaadsprekend, ondeugend; \'J. (van gesprekken), doel- ioos, mets beleekeiieud, zouteloos. P\'nnüizlichkeit, v. nutieloos-
heid, doelloosbeid v. Unordentlich, bijv. en b. onor-
<!eiijk, verward, in wanorde: "2. (van de leveusvvyze), ongeregeld, losbandig, on- ordeulehjk.(vai) den pols),ouiegelmalig; (van de rooi Is), afwisselend; ein-esLe- Len /«Are», een ongeregeld, losbandig leven leiden; - durcheinander iuu/en,\\er- vvard; die Scliule - besuchen, ongeregeld; - hommen, ongeregeld, niet op den he- paalden lijd; -eHaushulluny,ongeregeld; • keil v. onordelnkheid, wanorde v. TJnordnung, v., z. m. wanorde,
ordeloosheid, builensporigheid v.; (in zaken), wanorde, ongeregeldheid v.;(vau de levenswijze), ongeregeldheid, losban- diglieid v.; bei ite ui alles in -, alles is bij hem in de war; eine Maschme in - bnmjen, in de war brengen; «cm Zimmer ist in -, ligt geheel overhoop; dadurcli komint der Slaal tri -, daardoor komt verwarring in den slaat; tn - kommen, yeraihen, in wanorde geraken; stifler, —in, hij, zij die wanorde veroorzaakt, orilesloorder in., ordeverstoorster v. TJnorganisch, bijv. en b. geene
organen hebbende, anorganisch. Unpaar, byv. nw. (van getallen),
oneven, onpaar; (van bijcenbehoorende zaken), ongelijk, onpaar. TJnpapStlich, bijv.nw. niet paus-
gezind. trnparteiisoh,unparteilich,
bijv.uw. onpailijdig, onzijdig, rechlvaar- dig. \'keil v. niip.ii\'tijdigheid,onzijdigheid, rechtvaardigheid v. ynpass, unpasslich, bijv. nw.
|
||||||||
|
Unmcnsehiich, bijv. en b. on-
meusi heli,k, wreed, baibaarsch, bard- vochlig; -e Handlang, onroensi helijke daad, wreedheid, barbaarscliheid v.; \'1. (gemeenz ) - viel, yiosz, verbazend,onl- zellenil, Z. enlselzlicli; -l;etl v. onmen- scbelijkheiil, wreedheid, b.irbaarschhehl, hardvochtigheid v. IJnmerkbar, unmerklich,
bijv. en b. onmerkbaar, ongevoelig, on- gemerkt; il. heimelijk, eensklaps, -keil v. oninerkbaarheid, ongevoeligheid v. Unmessbar, ynuiosslieh,iojv.
en b. otunei\'tbaar, nut te melen, oume-
lelijk; -keil v. onmeetbaarheid, oninele- lijklu-id v. Uninctiillisch, bijv. nw. nietme-
tallisch, get-n metaal bevattende. Uumisehbar, bijv. nw. niet ge-
meugd kuiiiieiiiie worden, niel te ver- ineui:en. XJnmitleidig, bijv. nw. onmee-
doogeiid, liai il voeling. Unmittelbar, bijv. en b. onmid-
dellijk, oualliankelijk, rechtstreeks; sich - <i« jem. «enden, rechtstreeks; ~keil v. onafhankelijkheid v., rechtstreeksi.be o. Unmittheilbar, bijv. nw. on-
inededeeluaar; \'keil v. oniiiededeelbaar-
heid v. Uiimodisch, bijv. nw. uit de mo-
de, niel naar de mode, ml den smaak, ouderweLsch. Unmbglich, bijv. en b. onrnoge.
lijk, onuitvoerbaar, niel te doen; -l;eil v. oiiiuogelijkheid,onuitvoerbaarheid;(S|ir.J ror der - weiclil dte Schuldit/keit, men kan geen ijzer met banden breken, Unmonarchisch, bijv. en b. niet
vorstelijk, den vorst niet gezind,
Unmoralisch, bijv. nw., Z. «n-
sillln-li.
UnmUndig, bijv. nw. onmondig,
minderjarig; \'2. onrijp, onnoozel; 5. -es Kind, klem kind o., zuigeling ui. en v., kind n. dat nog niel pralen kan; -keil v. minderjarigheid ».; il. onnoozelheid v. Unmüszig, bijv. nw. niet werke-
loos, mei traag, werkzaam, bezig. Ummitli, (•(*)») ni.,z.in. mismne-
diglieid, verveling v„ verdriet o., verbil- leriug v., wrevel m„ ontevredenheid v. Unmuthig, bijv. en b. mismoedig,
ontstemd, vervelend, verdrietig, verbit- lerd. wrevelig, ontevreden. Unmuthsvoll, bijv. nw. vol vcr-
Jriei, vol verbittering, vol wievel. Unmutter, (Unmmier) v.ontaarde
moeder, oiinaliiiinijke moeder v. Unmütterlich, bijv. en b. niet
moedert ijk,eene moeder onwaardig, lief— deloos. Vnnachahmbar, unnach-
ahnilii\'h, bijv. en b. onnavolgbaar, onovertrollen, bewonderenswaardigste/ v. onnavolgbaarheid v. TJnnachbarlioh, bijv. en b. niel
als goede hemlieden. Unnachlassig, bijv. nw. niet na-
lalig, oppassend. Vnnachlasslich, bijv. en b. aan-
houdeiiil, voortdurend, onmisbaar;(Ger.) |
||||||||
|
niet geschikt om te Iezen;-/.ei7 T.nnlees-
baarhcid v. XTlllieb, bijv. nw. onwelkom, niel
aangenaam, onaangenaam, spijtig, niet lief; r.« isl mir mrlil - zu horen, bet is mij aangenaam, ik hen blijde &. Ulllieblich, bijv. en b. niel hefe-
lijk, onaangenaam; •keil v.onaangenaam- hi\'iil, oubevalligheid v. ynliebsam,lnjv.nw.,Z.mi.«</ie%.
Vnloblicli, bijv. nw. onloHelijk,
niel l\'.lleluk, niel prijzenswaardig, be- ris|ielijk. UnlÖCherer, {•>, mv Unlörliercr)
m. bij die den veler win ilen ilraail hecht. Uulogisch, bijv. en b. onlogisch,
niel grlehielnk, niel geregeld. Unlbsbar, unlöslich, bijv. nw.,
Z. iiiinutlö\'bnr.
UnlÖSChbar, bijv. nw. onblusch-
baar, niet uit te duoven;-iri< v.oublusch- baarbeid v. Unlust, v., z. m. lusteloosheid, ver-
vcliug v., alkeer, weerzin, tegenzin in.; - :um Essen haben, geen trek, lust in bel fien hebbeu. TJnlustig, bijv. nw. lusteloos, vcr-
drietig, ontstemd, gemelijk, met tegen- zin; 1. - Z" elm. sein, geen lust hebben in. Ii\'g ri/.iii hebben in. Unmacht, v., z. m. machtelnos-
heni,oiiinacliL v., onvermogen a.,Z.Ohn- tnarhl. Unmiichtig, bijv. nw. machte-
loos, onmachtig, onvermogend, /.. ohn- mnrhliu. Unmanierlich, bijv. en b. nnma-
nienijk, on. einaiiieid .onfatsoenlijk,lomp. linksfc h!;-/r<?i/ v .ongemanierd beid, lomp - beid. linkscliheid v. Unmann, (-(e)», mv. (Jnmanner)
in. onlmande, gesnedene, castraat m.; \'ï. verwijfd persoon in. Untnannbar, bijv. en b. niet man-
baar, niel huwbaar; -keit v, niel-man- baarheid v. Uninaniihaft, bijv. nw., Z. i»n-
miiiniUcli. TJnmannheit, v., z. m. toestand,
staal in. van een onl mande.
Unmannlich,bijv.en b.nnmannP\'
lijk, lal, een man onwaardig, weekeljjk verwijfd; •keil v. oiimanlijkheid, wiekiv lijklieid. verwijfdheid, lafheid,karakter loosheid v. UnmaSZ, (-es, mv. -e) o. buiteu-
sporigheni v.,Z. Unmüszigkeil. XJnmaszgeblich, bijv. en b. zon-
der aanmatiging, onder verbetering, be- hoiidens beter inzicht;mein -er Vorsclilay «are, ik zon u onder verbetering willen raden. Unmaszig, bijv. en b. bovenmatig,
buitensporig, Iiuileninnle; - essen, oiima- lig, overdadig; -e Freude, buitensporig; 2. - im Eoenund 7\'nnAffi,onmatig,gni- zig; 3. verbazend groot, aanzienlijk; \'keil v. hnilensporigheid, onmatigheid, over- daad v. Unmensch, (-en, mv. -e») m. on-
mensch, barbaar, wreedaard,dwingeland, tiran in. |
||||||||
|
Unr.
|
|||||||||||||||||
|
Uns. 1301
|
|||||||||||||||||
|
ünr.
|
|||||||||||||||||
|
onpasselijk, ongesteld, onwel, misselijk.
Unpassend, bijv. uw. ongepast, misplaatst, onbetamelijk, onbescheiden.
Unpassliehkeit, (-«i) ».onpas-
>eli|klieid,ongesteldheid, misselijkheid v.
Unpersónlich, bijv.nw. (Spra»k-
k.) onpersoonlijk. Unpflicht, (-en) v. buitengewone
verplichting, buitengewone belasting v., verplichting v. tol oorlog»» en slaalslns- ten; "2. (veroud.J overtreding, ongehoor- zaamhcid v. Unpflichtig, bijv. nw. niet leen-
pliclilig, onafhankelijk; "2. niet verplicht, bouden tol betaling tan buitengewone Oorlogs- en slaalslaslcu: -keil v. vrijhehl v. van leeuplicbl; i. \'I. Uiip/licht. Uupoetisch, bijv. en b. niet dich-
terlijk, ondichterlijk, XJnpolitisch, bijv. nw. onstaat-
kundig. IJnpÜnktlicll, bijv. en b. niei
nauwgezet, onnauwkeurig; -krit v. ou- nauwkeorigbeid ». TJnpreasbar, bijv.ntv. niet samen-
geperst kiiiiuende worden, niet samen- drukbaar. Unrast, (-(e)s. mi. -e) m. rusle-
loos, onrustig persoon, onrust m. en t.: \'2. v., z. m. onrust, ourusligheid v. Unrath, (•(«;«) m., z. ui. afval m.,
vuil o., uitwerpsels o. uiv., modder v., slijk o.; (lig.) dreigend ongeluk o., ou- raad ui.; - merken, onraad merken, lont ruiken. Unrathlich, uurathsam, bijt.
nw. iimi.i.iiI/.iiiiii, niet raadzaam, met aan
te raden. Uitrecht, bijv. en b. valseh, ver-
keerd; - verstellen, verkeerd; -er Weg. verkeerde weg; -er Trilt, misstap m.; in •e Hinde kommen, in verkeerde handen komen; das isl am -en Orle angebraclil. dal is misplaatst, niet op zijne plaats gezel; an den -en Manu kommen, niet bij den rechten man te land komen; am -en Orle bc/iiidUch, misplaatst; er ivird • an- kommeu, Ie onpas komen; il. hij zal ver- keerd te land komen; etu.<. am -en Orle anyrei/en, verkeerd opvallen; zur -en Slunde, onlijdig; elw. - auslegen, ver- keerd uitleggen; das isl so - nicht, dat is zoo kwaad niet; die -e Seile eines Zen- ges, de verkeerde kant; \'2. onreehtvaar» dig, onbillijk; daran Ihul er sehr -, daar- aau heelt hijgrnol ongelijk; jemn. - thun, lem onrecht aandoen, grieven; (fig.) au/ •en Wegen sein, op verkeerde, slechte wegen zijn; das gehl mit •en Dingen »u, dat gaal niet eerlijk Ine, daar steekt wal achter, daar schuilt bedrog onder; nichls •es (Aan, geen kwaad doen; II. (-(e)i)o.. z. ui. ongeregeld beid, dwaling, vergis» siug v., ongelijk o.; - habcn, ongelijk hebben; jemn. • geben, iem. ongelijk ge- ven; jemn. • thun, iem. onrecht doen; mit -, ieu onrechte; -2. onrechtvaardig» heid, ongerechtigheid, onbillijkheiil v.; elw. mit - an sich bnngen, zich onrecht» vaardig iets toeeigenen; ei« - beyehen, eene onrechtvaardigheid begaan. Unreohtlich, bijv. en b. onrecul-
|
|||||||||||||||||
|
v&ardig, onreclitinalie, onwettig; it. on-
i\'erlijk: \'keil v. onrechtvaardigheid,on» rerhloiatigheid, onwettigheid v. Unrechtmaszig, bijv. en b. mi-
rerhlinatig, ouwettig, onrechtvaardig. •keil v. onrechlmoligheid, onwettig* heid v. Unrochtschafien, bijv. en b.on»
eeriijk, niet rechtschapen; -hett v. on- eerliikhcid, onbeleefdheid v. Unredlich, (-er, -st) bijv. en b.
nneerlijk, bedrieglijk, op oneerlijke wijze;
- «» jrmn. handeln, oneerlijk; \'keil v. otieerlijkheid. bedrieglijkheid v., bedrog o., bedriegerij v. Unregelmaszig, bijv. en h. onre»
gelmalig, ongeregeld, storend; -keit v. onregelmatigheid v., ongeregeldheid. sloornis ».; (^Zeew.) tuis» ijzing v. van hel kompas. Unregsam, bijv. nw. werkeloos,
lui, traag; -keil V. werkeloosheid, lui- heid. traagheid v. Unreif, bijv. en b. onrijp, niet rijp:
vvan ooft), groen; -er Edelilein, onvol* maakt,onecht; (van mannen),onhutvbaar, onrijp; (lig.) das -e Alter, prille jeugd; tin -er Einfall. ondoordacht, dwaas. Unreife, Unreif heit, v. <>nrijp-
lieid v.; (van ooft &), groetlheid v.;(vau
iiiaiinen), onhuwbaarheid v,; (van het verstand), gebrek o., gebrekkigheid v. Unreiflich, bijv. i\\w.,\'i.unreif, Unrein, bijv. en b. onrein, onzin* .lelijk, onzuiver; (van de huid), onzin* delijk, onrein: (tan een glas), vuil, suie* rig; -e Hinde haben, vuile handen heb- ben; -e Witche, vuile wasch; (llergw.) •e Fasser, vaten voor hel vuil; (lig., J. uescli.) -es Thier, onrein; (II. S.) -ei Geisl, bonze geest; (Landh.) (van seha» pen), vuil; (Juw.) (van edelgesteenten), lonker; (van goud), onzuiver; (Muz.) (van to\'ten), valseh; ilire Slimme isl -, valseh; (fig.) (van gedachten &). onzui- ver, onliuisch; (van den slijl), onzuiver. onjuist. Unreinheit, Unreinigkeit, (-e;i) v. (van water, lucht &), onzuiver-
beid, onreinheid v.; \'2. vuilheid, onzinde- lijkheid v.,Z. Unralh; (lig.) (vai)gedach- ten &), onzuiverheid, oukuischbeid v.; |
zij heeft eene miskraam gehad, is ontij.
dig bevallen; 1. nnttaar, logeuachlig, valseh, met in orde; il. onwel lig, ver» keerd; \'keil V. nnjuislheid, onnaiiwkeu» ngheid, gebrekkigheid, onregelmatig» lieid ».; il. ougepasthfid v. Unritterlich, bijv. en b. niet rid»
lerliik, mei ruiterlijk. Unrömisch, bijv. en b. een Ko-
iiii\'iu onwaardig; it. onroomsch. Unruhe, (-«) v. onrust, ongerosl»
beid, ontroering, lieroerimr, ontslelteuis, terwarriiig v.; das markt ihm -, dat maakt hem ongerust; (fig.) das Meer i.tl ut gros:er -, de zee is zeer bewogen; 2. (»»} v. onlusten in.uiv., troebelen v.inv.; die -n stillen, de onlusten dempen: 3. vlurtv.) slinger in., veer, onrust v.;(Nul. lust.) vlei,i.\'elk\'dfje, zweefknllje o. Unruhestifter, [•tere, mi. -ier)
. onrustsinker ui.
Unruhig,(-er, -sl) bijv.en b.onrus-
lig, ongerust, ontroerd, ontsteld; • schla- /<«, onrustig; -es Kind, onrustig; .er Hopf of Mensck, rusteloos, wnelziek; -es Meer, onstuimig, hol, bewogen; jent. - •nadien, iem.ongerust maken, veronlrus- ten; es ist auf der Strasze, in dteser Ge- , geiid -, er is oproer &. Unrühmlich, bijv. en b. rnem-
Umis, zonder roem, niet roemrijk, geen roem verdienende; -keit v. roemloos* heid, oneer, schande v. Unruhstifter, in., Z. Unrukeslif~
ter. Unruhvoll, bijv. nw. vol onrust,
zeer ongerust. Uns, voornw.ous; bei -, hij ons, ten
onzent; it. hij ons ie land; es gehort -, hel is van ons, het behoort aan ons; er I mit -, hij is van de onzen, behoort
lol onze partij. Unsacht, bijv. nw., Z. unsanfl.
Unsaftig, bijv. nw. zonder sappen,
ene sappen hebbende, droog.
Unt-aglich, bijv. en b. onuitspre-
kelijk, onbeschryfelyk, niet te zeggen, nroetelyk, oneindig; \'keil v.onbesclirij- felijkbenl,.....nelelijkheid v. Unsanft, bijv. en li. onzacht, niet
zacht, hard, met weinig verscliooning, op eene ruwe w ijze. UnsatlbOl\', bijv. nw., Z. unrein;
(H. S.) -er Geisl, boozc geesl ui.; -keil v. onzuiverheid v., Z. Unreinheit. Unschadhaft,bijv. nw.oubnscl.a-
digil, ongeschonden.
UüSCbadlich, bijv.en b. nuscha-
delijk, met nadeelig; it. onschuldig; jent.
achen, onschadeljjk maken, uil den
weg ruiineii:(Ger.)i/iHi undttinem Hechte
, tonder te schaden aan, onbeschadigd;
keil v. onschadelijkheid v.
Un8chamhaft,bijv.uw.,z.si.-Aam-
loi. Unsohattig, bijv. nw. geene sclia-
ilutv werpend, scliaduwloos; (Aardt.) die •vn Erdbeiiohiier, ouschaduwigeii, scha- ilutvloozen. Unschatzbar, bijv.eB b.onsch»t-
baar, onwaardeerbaar; •keil V. <inscli.il-
baarheid v. |
||||||||||||||||
|
C28D
|
|||||||||||||||||
|
(van den si ijl),onzuiverheid, onjuistheid,
gebrekkigheid v. Unreinlich, bijv. en b. onzlnde*
lijk, morsig, vuil; \'keil v. onzindelijk* heiil, innrsiüheid, vuilheid v.
Unrepublikanisch, bijv. nw.
niet rcpubliki\'inscli.
Unrettbar, bijv. en b. onredbaar,
reddeloos, mei te redden. Unrichtig, bijv. en b. onjuist,
onnauwkeurig; (Spraakk.) (van den stijl), gebrekkig, vol fouten; \'2. (van eene rekening), onjuist, onnauwkeurig, mei slinleud; - rerhnen, foul rekenen, zich verrekenen,zich vergissen ouder het re- kenen; (Gen.) (van den pols), Z. un- gleich; (van eene maat, een gewicht), valseh; - gehen, niet goed gaan; die /\'o- slen geben », ongeregeld, Z. unregelml\' $zig; (genieeuz.) es isl iltr - geyangen. |
|||||||||||||||||
|
Unt.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
imi Uns.
|
Uns.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
veranderlijkheid, rusteloosheid, onrns-
tigheid v. TJnstfltte.i-n) v.noodlottige plaats,
ongelukkige plaats v. TJnstatthaft, hjjv.nw. geene plaats
hebbende; (van een verzoek), niel Ine te slaan, niet te dulden, ongeoorloofd: it. onrecht vaardig, ongeldig, onwettig. TJnstatthaftigkeit, (-en) v. on-
mogclijkhcid v. om toe Ie slaan, nnvnl-
dneiiil\'iciil, onwettigheid, ongeldigheid v. Unsterblich, bijv. en b. nn«ler- felijk, niel aan den dood onderhevig; (lig) onvergankelijk, eeuwig: -keil v. ousierfelijkheid.on vergankelijkheid,een- Wighei,| v.
Unstem, (-(e)s, mv. -e) m. onge-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unscheidbar, l>ijv. nw.onscheiiN
baar. niel Ie scheiden. Unschoinbar.unscheinlieh,
bijv. (Ml h. weinig o|> Ih\'l nog, klein, nie-
tig, niilii>(tiiiiliMi<l; - nmrlien. doen ver- dwijiien; •uerden, (vnn kleuren), vor- achictcn, verdwijnen; •keil v. duisternis v., gebrek o.i.iii schijn nf glans. Unschick, (-(e)j.inv.-e) m.(w.i.
grlir.) onhandigheid, lompheid, link«ch- hoid v.; \'2. (geineenz.) on^«»!iik o., Iegen- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ijl -, dit is van ons, dal b"hnnrt aan
s: denken Sie-,denk aan ons,Z. erbtr*
men; 2. van ons; - einer, een onzer. mand van nn/.en stand; - tctiren zwei.
wij waren met ons beiden, tweeën; Valer
\', onze Vader!; gedenkr • !, denk aan
s!. weps mis of onzer indachtig!
TJns(e)rige, (der,die, dus) vnnrnw.
de, liet iinze; die -»,de nu/en,nn/e bloed- \'wanlen; air trollen dus - Ihun, «ij
nillennnzen plirhl,ons uiterste best doen Unsert-halbon.-wegen.-wil
Ion, hijw.onzenlwege, wal ons aangaat
om onzent wil. UilSCSsbar, bijv. nw. geene vaste
woonplaats liebliende, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SJMII\'
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unschicklich, hij», on h. on-
welincglijk, "iilwii......lijk, onhandig.
links(ch); (Spraakk.) Z. vurirkliq (I).
•keil v. onbetamelijkheid, onwelvoeglijk- llCld. nngepa«ll|e|d V.
Unschiffbar, l»ijv. nw. nnbevsar-
baar. TJnschlaohtig, bijv. nw., Z. un-
gescht\'fht.
TJnsehlitt, (-(e)«) o , z. m. talk
v., niiTenvet »., kaarsvet. kaarseiisineor o.; rui Schijf mil •beslretchen, niet talk besmeren.
UnschUtt-geld, (•{#)»• mv. -«0
o. geld ii, aan de inijniverkers gegeven vonr di" aiinsrlialling van kaarsen; -liclu n., Z. TntiiliclH. XJnselllÜssig, bijv. en b. besluite*
I00-, aarzelend, weifelend, «vifelachlig, dralend, -kril v. hcsluiieloosheid v. Unschmdckhaft, hji. en b. »n-
siuakeiijk. laf, «makel»,is, met lekker. TJnschmackhaftigkeit, bij».
nw. «makein isheiil, lafheid v. TJnschmul^bar, bijv. en b. on-
sun llh.\'ar; •kul v. ntis.....Ilhaarlicid v. TJnschmerzhaft,unschmerz-
lic!l, I• i.|v. en b. mei pijnlijk; ((jen.)
gev... II mis. TTn-chmiedbar, bijv. en b. niet
sni.....Ib.i.ir. unsn-eedt-aar.
Unschbn, bijv. nw. niet schoon,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unsioher, bijv. nw. onzeker,
|
•• - -
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zeker, niet verzekerd, Z. unqeirist; (van Inkkig gesternte,kwaad geslernleo.:(llg.)
een weg), onveilig; die Wege - moe**». ramp v., ongelukkig toeval, ongeluk o.;
onveilig maken; hier isl es -, slekl man (van personen}, ongelnksvngel in.
-. hier is bet, staal men niel veilig; il. TJnsteuar, (-n) v. belasting v. op
hier int e» • zu qrhen. bier is hel niet levensmiddelen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unstrafbar,unstraflich, bijv.
en h. nnsti\'.illiaar. niel strafbaar. mihe-
nnzekerlieid, onveiligheid,onvastheid v., risjieiyii, geene bestrafOng verdienende;
gevaar o. Uein Leben isl -, onberispelijk: \'keil v.
Unsichtbav, bijv. en b. onziehl" on<lrafliaarheid, onberispelijkheid, on-
baar, verborgen; (lig.) - iferifen,onzicht- schuldigheid v
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bun* worden, verdwijnen; •bril v. on-
zichlbaarheid, verborgenheid v. |
Unstreitbar, unstroitig, bijv.
en b. ontegenzeglijk, onbetwistbaar, zon»
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unsichtbarwerdung, v. ver-der legenspraak, niet legen Ie speken.
dwijnen o., verdwijning v. ÏTllStUdirt, bijv. nw. ongelellerd, Unsinn, (•(«)«) m„ z. m. onzin niet gestudeerd hebbende, ongeleerd; 2.
in., ongerijmdheid, dwaasheid, onzinnig" (van eene preek &), niet vooraf be-lu* heid i.; et isl rin -, sa rlir. zu Ihun, hel deer.l, voor ile vuist, onvoorbereid; (van is iinzin, dwaasheid v., onzinnig zoo iels een antwoord), vernuftig, npenh-irlig, Ie doen; ««* er spnrlil isl -, bij praal roiiilbiirslig; * prcdiyen, voor de vuist |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Biets dan ou/.n; \'2. Z. Wakiirinn.
IJnsinnig, bijv. en b. onzinnig,
|
preeken,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unsühnbar, bijv. nw.onuilwisch*
iar; 2. \'/.. uiwerstlinlich.
Unsündig, bijv. nw. zon Ier zonde, onzoudig; •_\'. niel lol eene zoude in staat; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dwaas, gek, mal; man mörhte * dariiber
irenlen, dal is hui gek Ie worden; -<*
ttechnung, gek; -e Handlung, dwaas, on-j
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zuinig, onbesuisd; -«>i Zew) reden, gekke!\'keil v. iiuzoudigbeid v.
praat uilslaan;-Aa«uV/«, oiiziunig.ilwaas.J Unslindlich, bijv. nw. (van han-
als een onbeznnnene; ei til -, «o e/w. ïuideliugeu), ons,\'huldig: (van personen).
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lee
|
tiijiv.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unschöpferisch, bijv. en b. on- ylauheii, het is dwaasheid i; 2. Z.i(u/i«-jOiizunlig, niel in slaal te zondigen; -keil
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. onschuld v.; il. Z. Vnsiimliijkril.
Unsymmetrisch, bijv. en b. on-
pvenredig, niet evetiinalig, in geene ver- bmiiliug lot elk. slaande. Untadelbar, bijv. nw. onberispe-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nini\'j; \'keil v. onzinnigheid, dwaasheid
gekheid v., krankzinnigheid v., »aau- zin m. Unsitte, (-n) v. slechte gewoonte
v.,7.. Vnnrt. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vi ii. In h i .i\'. arm aan hulpmiddelen, geen
scheppend vermogen hebbend. Ulischuld, v.,1. iii.onsi\'linld.srhiil.
deloosbeid, uprechlheid, reinheid v.; 2. Olinoozelhcid o.; in ulier - eltr.sutjrH. heel onschuldig,lil alle oniioozelheid iels zeg- gen. Unschuldig, bijv. en b. nnsehnU
dig, schulilelÉios; mi elw. • sein, niel schuldig, misebiildig zijn; 2. ouuoozel. Unschwer, bijv. en b. gemakke-
lijk. met moeilijk.
\\Jnsogen, (-«) m., z. m. vloek m„
ongeluk ii..tegenspoed m„onvruehtbaar- heul v.; er hul nicht als -, hij slaagt ner-
gens in, alles loopt liem legen;der• ruht mi/\' ihm, de v|..ek &. Unjelbststandig, bijv. nw. on-
zell-landig. afli.iiikelijk. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unsittig, bijv. nw., Z. unoeji//e/;jlijk, niel Ie berispen,
•keil v. iiiiwelvoeglijkhcid, onhetaine. lijkheid, nneenianierdhenl v. Unsittlieh, bijv. en II. onzedelijk
zedel loiisl |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
untadelig, bijv.
keit,v., z. m. on-
v. nw. ontastbaar,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ynsorgsam,unsorglich,bijv.jniel voelbaar; -kril v. ontaslbaarheiil v.
en b. zorgeloos, oiibekouiinerd, oube- Uatauglich, bjjv. nw. ongeschikt, zorgd, achleluos; \'keil v. onbezorgdheid, onliiuikbaar, onnut, mei deugende, niets zoigeloosheid, aehieloosheid v. waard, niet dienstig; :u Allem -, nergens Unsperrbar, bijv. nw. niet af- toe \'geschikt; it. zu elw, -, onbruikbaar,
ongeschikt; •keil v. ongeschiktheid, on-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
s
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unstut, bijv. en b. rusteloos, on- bruikbaarheid v.
rustig,beweeglijk,veranderlijk; •etLeben.\\ Untaxirt, bijv. nw. nngetaxeerd, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Un30lig, bijv. eu b. (van personen), zwervend leven; 2. veranderlijk, lnhl- ongewiardeerd; eine-c l\'nlice, polis v. in
ongelukkig, on voorspoedig; (van zaken),\'zinnig, onstandvastig, vluchtig, Z. u«oe-\'blaiii\' |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ongelukkig, uoodl\'itig; -erSlreil,oma-\\sléndig; -cr Sinn, wispelturigheid, oo>
hg: -keil v. ongeluk o., legcnspoed in. slanilvastiglieid |
Unteutsch, bijv.nw.,Z.ii»(/mffeA.
Ullten, lnjw. ouder, beneden: - im |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
XJns r, vouriivv. ons; - Haus, ons Unstatigkeit, v. (van vnnrwer-j Keiler, bene. len inden kelder, • aui Berge,
huis, -e lliinsrr, onze lunzen; -e. Muller, peni. gebrek o. aan vastheid, nnbeslen-Jbeneden, aan den voel van; con - an, van onze moeder; - Kuier, onze vader; il. •fu.ildigheid, vluchtigheid v.;(van personen),londeren af; von - nuf, van beneden naar |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ünt. 1303
|
||||||||||||
|
Unt.
|
||||||||||||
|
Unt.
|
||||||||||||
|
TJnterband,(-»(im/(fi), m». -btn-
der) o. (Ileelk.) onderzwachtel m.
Untorbank, (-bdnke) v. lagere
bank v. Unterbass, {\'basset, mv. .Mm»)
ui. onderbas, tweede bas, diepe bas of basslelu V. Unterbau, (-(e)s, mv. -e) m.fon-
daiiieiii of fundament o., onderbouw ra., grondslag til., onderstel o. Unterbauch, (-baurh[e)t, mv.
•bamlie) ui. onderbuik ui.; ~yegend v. iiiileiliutkslreek v. UnterbaU9n,(A\'iH\'e unter, unler-
tiebant) bedr. ww. bouwen onder, fon- ilaineiiieii leggen, schoren,stuUen.schra- yen: \'2. Z. unleihöhlen. Unterbeamter, (-beambien, mv.
•beambte en die \'beambten) m.onder- illlhteuaar in.
Unterbaum, (-bnum\'e)s, m».
•lamme) ui. (We».) voorsle boom ra. ian \'leu wever«s|oe|. Untorbefehlshaber, (-oer»,mv.
• ber) in. ondel iM^eihehlcr ui.
Unterbefehlshaberschaft.v.
iiuderlievelhelibi\'i\'seliap o.
Unterbeherrscher, (-sehert,
mv. •srlier) in. ouderregenl, vice-regenl,
niidei koning in. IJnterbehörde, (-«) ». onder-
eesi inkie aiiihlenaren in. mv.; •!. ouder* gescliikie, laurre rechtbank v. Unterbeinkleid, (-(e)«.mv.-er)
o. oiiilerliMek v. TJntsrbeistosz, (-*/o»««, mv.
•ttlisze) ui. stool plank v. in d« lijst eener deur.
XJnterbergmeiater, (siert. mv.
•J\'er) ui. oiideidiiecleni\', omlei\'opzicli-
ler ui. TJnterbestand, (-(e)*, mv.-e) m.,
Z. Vnlerparbl.
Uütöibott, (-(e)s, mv. -en) v.nn-
derhe.l o., malras v.; (Weï.) onderlaag v. van een hoop wol om ie kammen. Unterbevollmachtigtar,
(•leu, inv. -len) in. tweede g«volmaeh- ligde, plaatsvervangende gevoluiachlig- de ui. TJnterbibliothekar, (•(«)», mv.
•e) in. oiidei\'hlibholliekaris m.
Unterbinden, {band unter, un-
tergebanden) bedr. ww. (Ileelk.) van onderen vastbinden, zwachtelen. Unterbeute, (-«) v. onderste laag
v. mui een bijenkorf.
UQtOrbiSChOf, {-bisrhnf{e)s. mv.
•buehAfe) in. onderbisschop, wijbu- scbop in. Uaterblatt, [-blatt(e)t, mi.-btit.
ter \'i. mideriil ui o., I\'.ielie v., blado.vloei-
papier. Uaterbleiben, {unterblieb,untcr-
blitben) o. ww.our.geene plaatshebben, niet geschieden, achterwege blijven. op- hniideii, staken; (van begonnen zaken), niet voortgaan, geen voortgang hebben, geslaakt worden; dushilleuobl - kinnen, dal had men wel kunnen nalaten. Unter bleibung, v, z. unierblei\'
ben; il. opschorting, slaking v. |
||||||||||||
|
boven; ron - auf gedirnt haben, alle ran-
gen doorloopen Iio\'Iicm, »ls ;.\'«nini sol- daal begonnen zijn. liter -. hier onder; dort -, daaronder; - her, - heraut, beue- Jen, omlaag; - dtirrhgrhen, onder d.nir- gaan: - im Potte, op <l<-ii Iwdcui van Int rat; MM nben bis -, van boven naar be- neden: ron o»<n «is - «cu tinnen, geheel nieuw bouwen; weiier -, meer naar be- neden, lager; - im Lande, op hel platte land, niet op de bergen; -an gehen, »l- ItM, de minste plaats hebben; \'2. beue- den<(e,onderste o., lagere deelen o. inv., grond \'O. Unter, bijw. naar beneden, bene.
den. omlaag: - »fr/ inin, weg mei hem, 2. m// - geben, hm/e* <J>, mei de oven- gen medegaan, loopen Sc. Z. unterlaufen; es rrunet nul -. liet regent nu en dan. Tan lijd lot tijd: II. vnnrz. (met den Jen nv. bij eene rust en den 4en II». bij eeu.- beweging), - Ttsrh, - dein Essen, ondel hel eten; - Taget, des daags, overdag; - Wrget, onderweg, op weg; 2. • Lichts, lils-elien lirht en donker, in de scheine- riug; 3. onder; - dem Tisclte sein, • dm Tisch setzen; onder; aal ttnd • dein belle, op en onder; jem. • den Armen /asten, iein. onder de armen vallen; - stelt Wlt- ken. (van geneesmiddelen), naar bene- den werken: - freiem Htuimel sclltafen, omler den bloolen hemel slapen, • jeiiin. lillen, troltuen, onder, beneilen leui. Zll- ten, wonen; - Wasser tleheH, onder »a- ter staan, overstroomd zijn; - der Hand, ondelslian Is, in hel geheim, heimelijk; el», - drn Handen halten, iels onder hau- deu hebben; it. heil,! zijn aan; elw.-der Bank herenr ziehen, van onder de bank uithalen; (Ha.) - jems. Befehleii stelten, onder ieins. hevelen staan; jem. • 4n/- sielil haben, hel toezicht hebben over, - Schhtt unit lliegel, achter «lol; jemn,
• die Augen kornuit*, omler leins. nogeu komen, voor iem. verschijnen, jemn. ei», - die Aa\'ien sagen, iem. iels in hel ge.
zicht zeggen, Z. Auge; weit • jemn. sent, ver omler iem. slaan; - diëten l\'tetsc, beneden; - zeltn Thalern nicht, met miu- der dan; tin ilann - srehtig Jahren, be- nedeu de lil) jaar; Kinder - zeltn jahren, kin leren beueden de \\t) ja ir; - setneni Namen, omler zijn naam, Z, Scheut, Yor- ivand; - dieter Bedingang,onder, op deze voorwaarde; - Trompeten und l\'atikett- scitall, niet lromuel- eu bazuingeschal; - dem Denmer der Kunonen, onder bel ge-
bulder &; 4. onder, lussclieu, Ie mid- den van, uil hel midden; ffirier • llinen, een onder u, een uwer; ist keiner - uns, dcrjj-? is er niemand ouder ons &?; ia» Volk, - wetchem iclt lebe. hel volk waar- onder ik leel; es herrscltl Unetniiikeit • ihnen, er heerschl oneeuig\'.ieid ouder of tnsscheu hen; der dllesle - allen, de oud- ste van allen; es iW ein groizer Vnler- schied • den Mentenen, er is een groot ouders heul onder &; - mir und ilim isl ein qrnszer Unlersrhied, lussclieu ui ij en hein &; - Ereunden, onder vrienden: - andern siehl man da d/\\ onder anderen &; - uns yesagt.getprochen, onder ons ge-
|
||||||||||||
|
zegd; mit jemn. - rier Augen sprerhen,
met iem. onder vier ongen. alleen zijn. - oroce» Schmcrzen, onder hevige pij — neu; - der Regiernng dieres Fiirsten, ftll- der, tijdens de regeering 4; - Wasser schwimmen, omler water zwemmen; - die \'f.nbl seiner Diener jem. anfnehmen, iem opnemen on Ier het );eial zijner diena- ren; - die Arme greifen, onder de armen nemen, helpen opstaan; it. een handje helpen;/en. - die Erde bringen, iem. I*- graven, Z. bringen, mengen, niisrben. erlinen, sr/tiriminen, Segrl q ; • Monter
geialhtn, fallen, in de handen van uioor- lenaais vallen; llrod • die Amien aus-
Huilen, onder de armen: - die Soldaten nehen, soldaal worden; - die Lettle kom~ men, ouder de inenschen komen; III. Injv. en b. der, die, das -e, (vergr. trap */e), onderste, laagste; das -sle Smrk-
iie\'k, eiiedeuste verdieping: das -e Kleid. bet onderkleed: der -e Theil, hel hene- denste gedeelte: (van eene lafel). Iaag- -le eind, Z. Obersle; :u -»t nuf dem A\'"- drn, onderste boven op den grond; das •e, hel benedenste, bel laagsle; (llï.) rf\'e -e« Sltnde, de lagere standen; die -» Srliulen, de laaere scholen; (Spraakk.) dit -e Slufe, de slellende Irap; die -en, de minderen; (Sp.) urr - of -c, boer m. Vnter-abgeordneter,()/e«-a6- geordneten, uiv. •abqenrdnele en die -«6-
tieordnrleii) ui. ondernfgevaariligde.plaals- lervanger in. vaneen afgevaardigde. Unterabordnung, v. af«aardi- giug v. \\an een plnalsvervanger eens af-
gevaardigden. Unterabtheilen, [nbihtilit »»•
Ier, unlerabg.lhritl) bedr, ww. omleraf-
deeleil, eeue on.ler\'eideellllg maken. Unterabtheilung, (-en) v. on-
derahbeling, iiii.lerierdecliug v.
Unteraoht, v.,z. in. kleine ban in.
Unterackem, [aekerle unter, un~
lergenckerl) bedr. ww., Z. uweiplliiien
IJnteradmiral, (-r«f(«)i, m«.
•mie) ui. uiiilerudiuiraal, vice-aJini
raal ui. Untentmt, (-aml(e)s, in». -Amter)
\'i. aoiiil o. van "uderscboiil. Unterarohe, (-n) »., Z. Valer.
leme.
Unterarm, [•{\')>, m». -o) m. on-
derariii in.
Unterarmol^-iKcd, rat. -mr/)m
nnderinoiiW V.
Uaterart, (-en) i. ondersoort v.
Ünterarzt, (-anltl, inv. -arite)
in. tweede geneesheer in. Unteraufseher, (sehert, mv
• setter) ui. onderopzicbter in.
TJnteraufsicht, (-e«) v. onder,
opzicht o. yntoraugenlied,(-(e)», mv.-er)
o, benedenste ooglid o.
Unteraugenlieds-blutader,
-SChlag.ider, (-«) v. bloed*, slag-
ader v.vnii hel benedenste ooglid; swetg m. lak m. van het benedenooglld. TJnterbalken,(-oo/lens,inv.-6a/-
ken) iu.(Uonwk.) architraaf v.; (I)rukk.) kalf o. ecner pers. |
||||||||||||
|
Unt.
|
|||||||||||||||||||
|
1304 Unl.
|
|||||||||||||||||||
|
ünt
|
|||||||||||||||||||
|
TJnterdrücker, (-s, mv. Vnier.
irücker) in. onderdrukker m. TJnterdrückung, (-en) v.. Z
utileniiückeii; il. onderdrukking, ver- drukking, mishandeling v. TJntereggen, (eggle unter, unter-
geeggi) bedr. ww. den Samen -, onder- eggen, mei de eg naar beueden werken. Untereinauder, bijw. ouder elk*
auüer; Kir -, wij onder ons; stch - nr- steheu, zich mei eik. verstaan, hel ouder elk. eens zijn, 2.door elkander,verward.
Iiur ts alles -, hier hgl alles door elk., ligt alles iu de war. Untereingelese, (-geleset, mv.
•gekte) o. onderste halve gedeelte o. van
deu tapijt weverskei tuig. Untereintheilung, (-en)v.ou-
derafdeeiiug v.
Untereisen, (-eisens, mv. -cisen)
o. vKeii\'nu.; aambeeld o. om galen te waken. TJntererdgeschoss, (-««, mv.-e)
O. kei,ter III.
TJllteriach,(-/ur/i(e)s,mv.-/\'uc/ici)
o. benedeuvak o.; (Wev.) onderste halve kelliug ui. Unierfahren, (fuhr unter, unler-
gefuhren) bedr. ww. onr. iiiiijdcu. Unterfy,hren, (unterfuhr, unler-
falncn) bedr. ww. onr. (liergw.) Ene -, uitgraven, blootgraieu, ondergraven; i Ituuvvu.) eine Maner -, ondergraven, onderin ij nc ii. Unterfahrt, (-en) v. plaals v. lol
berging der wagens. Unterfüngen (sich), (unterfing,
unleijaiiijen) Wed. ww. onr. suil einer
5iif//e-,cene zaak ondernemen, vvageu.op louw zetten. Unterf^ngen, (•*) o.,z. m. stuut-
heid v., vermetelheid v., durven o.; il.
Z. Wagstück; 2. Z. Unlerueltmen. Unterfassen, (fasste unter, unler-
gefassl) bedr.ww.jVm. -, lems. arm vat" ten, op ieiiiS. arm leunen, gearmd gaan. Untorfeldherr, (-n, mv. -e«) ui.
oiiilervehlheer, onderhevelhehber, luile-
naul-geueraal in. Unterfaulen,(fuulte unter, unter-
gefuull) o. ww. vau ouderen verrotten, van onderen vergaan. Unterfass,Unterfassel,(-(c)s,
mv. Unterjasse eu Unterf&ssel) in. (Iten
der erts.) derde kasl v. aan de wasch plaals. Unterfeilen, (feilte unter, unler-
yefettt) bedr. ww. van ouderen vijlen, al vijlen. Unterfeldmarschall,
(-»rAu//(eJj, \\ui.•schalie) ui.oudcrveld- uiaarschalk ui. Untorflechten, (unterflocht, u»-
terpochlen) be.lr. ww. onr. van ouderen
vlechten, niet vlechtwerk voorzien. Unterüuter, (-s, mv. Unter/luter)
iu. waterval ui. hij een watermolen. Unterförster, (-s, mv. Vnter-
|
|||||||||||||||||||
|
Unterblinde, (-«) v. (Zeew.)
razeil, liliml o. Unterboden,(-Wi7i«,inv.-6d(/<\'ii)
ru. ondervluer ni.; (l\'urw.) achlerphul v.; -knop[ m. uil twee plaatjes samen» gestelde knoop m. Unterbohren, {bohrte unter, un-
terqrbtihrt) lieclr. ww. in den grond horen. Unterbohren, (unitrbolnie, u«-
lerbolirl) Ih->Ii-.» «. borende ondermijnen.
Unterbonnette, (-n) v. (Zeew.)
OllderlijZPlI O.
TJnterbootsmann, (-monn(e)$,
inv. •wanner) tn. ondel bootsman, boots* uiaii-miaal in. Unteibornmeister, (sters, nu.
-s/er) ui.ondeiopzichler ui. over de zout- brniinen. Unterbrgchen, (unlerbrach, un-
terbrnclien) üedr. «w. onr. afbreken, sto- ren: fem. in seiner Rede -, ui de rede «allen. TJnterbreeher, (•», mv. Unter-
brerlor) ui. hij, ilie stoort, in de rede valt.
Unterbrechung, (•<•«) »., Z.
unlerbreelien; il. stoornis, afbreking,sla- kmg v.; szeicken o. (Urukk.) dwars- streepje o. Unterbreiten, (unterbreitete, u»-
lerbreilvt) liedr. «w. onder uitspreiden, uilbreidenjycmn. eine Uttlschrift -,voor- leggen. Unterbringen, (brachle unter.
unleryebraihl) bedr. ww. onr. iu veilig- lieid brengen, ouder dak brengen; ein f/enf -, iu den stal brengen, eineii ll\'<i- jen -,iu liet koetshuis brengen; ü.Kinder -, ecu onderkomen verschaffen, in deu kost doen; tein Geld -, uitzetten; tinen Gesellen ba nnein Meister -, werk ver» schuilen; nicht unter: iibnnijeiide Itriefe, Ollbe-telbare, geweigerde brieven. UnterbrQCken,,(un(er4roci/e,un-
terbroebl) bedr. ww. iu stukjes breken en dnnreeiniicugen. Unterbüszen, (unterbützte, «n
tertiftszt) o. ww. (Zoulz.) ophouden te werken, hel «eik slaken. Untercommissar, (-(e>,mv.-e)
in. iinilereiMiiiiiissaris ui.
Unterdach, (-(e)s, niv. Uuler-
tiiicher) o. b\'-lledelldak o. tJuterdeehant, (-c«, mv. -en)m.
nndenlckcii in.; Aml, Würde eines -a», onil\'\'i\'ilekauaal, vïce-dekauaal o. TJnterdamm, (•(«)*, mv. U»ter-
daiiiiiic) ui. Iieiie.leudsin, beuedendijk ui.
TJnterdeck, (•(«)\'. wv. -e) o. (Zeew.) beneden.lek o.
TJnterdecke, {•»} v.onderdeken v.
Unterdessen, unterdess, hijw......leriIIssehen, mliissclieii, terwijl,
gediireiule dat, onderwijl.
Unterdominanto, (-«) v.(Muz.)
Ollil>\'l\'dollii|MUl III.
Unterdrompol, {-i>els, mw-pel)
in. oinlerdorjiel in.
Unterdrücken, (unlerdrickle,
unlerdrüekl) bedr. ww. onderdrukken;
eni Hwh -, on,lei-aandrukken; tieigungen -, onderdriikken;rfuJ Genisten-,smoren, doen inslapen. |
Uüterfressen, (uvlerfrasz, unter-
fressen) bedr. ww.oudervreleii,vanonder iifvrelen; 2. bijv. nw. -er Zalm, van on- deren afgevrelen land. Unterfrüchte, ». mv. omlcr den
grond wassende groenten, vruehten v.mv. UnterfUrst, [-en, mv. -en) m.
ondervorsl, vorst m. van lageren rang. Unterfusz, (-pj, mv. üuterfüsze)
in. oiidervoel ui., pi,il o. van den voet. Untorfutter, (-«, mv. Unier[ui-
ler) o. (vuil een kleed), ondrrvoermg v.;
(van hel vee), voeder o. dal onder hel overige gemengd wordt. Unterfuttern, {unterfulterte, un-
terfiiltert) bedr. ww. hinder -, voeren. yaterfUttern,(/fi"er/e«i(er,Ma-
lertie/ïitterl) bedr. ww. in hel voeder
mengen, bet voeder vermengen met. Untergahrig, bijv. nw. (Ltr.) -es
Bier, van ouderen gistend. TJntergahrung, v., z. m. gisting
v. op i\\i\'n bodem.
Untergang,(-(e)s) m., z. m. (van
eeue sier &), ondergaan o., omlergaug ui.; bei -, bij of met hel ondergaan der zon; por, nai\'h -, voor, na zonsondergang; 2. westen o.; (lig.) ondergang, val m., verval o., teruggang in.; seinem - nalie sein, zijn ondergang nabij zijn; das ist seiu -, d,il is zijn ondergang; (van een itaat &), ondergang m.;(vaneen schip), verlies,verongclnkken.vergsan o.; (Pro».) bezoek o., inspectie v. der grenzen. Unterganger, (-«,nu. Untergin\'
tier) ui. (IVov.) hij die met liet toezicht •ver de greuz.n belast is; 2. beêedigd
landmeter in. TJnterganglich, bijv. nw.(l*rov.) er Sc/iluss, door de opzichters der grcn-
zen opgemaakt; das -e Hecht, recht o. op ereciilelijke afgrenzing.
Untergattung, (-e«) v. onder-
soort, tweede soort v. Untergebau, (-(e)«, mv. -e) o., Z. Uiilerbau; \'2. Z. Unleracschoss.
Unterggban, (nntergab, unterye-
ben) bedr.ww. our./emn. seine Kinder -, toevertrouwen, aanvertrouwen, overga* ven om op te voeden; jemn. - srin, on- dergesc.hikt zijn, onderworpen zijn, aan ienis. toezicht overgegeven zijn; der -e hall, hel onderhavig geval; \'2. wed. ww. sich einein Hemt -, zich onderwerpen iiHl. in dienst treden hij. Untergebener, {des •gebenen.mi.
•gebette en i//c •gebenen) in. onderga- schikte m., ondergeschikt persoon ui. TJntergebenheit, v., z. m. on-
dergescluklheid v. Untergebieter, {-ters, mv. .ter)
ra. ondergeschikt gebieder,onderhaas m. Untergebiss, (-es, mv. -e) o. be-
iieileugehil o.
Untergeblinde, (-«eéa»a>», mv.
•gebuilde) o. einde o. waarbij men eene
treng zijde begint op te winden. Untergehen, (o«s unter, unter\' uegangeii) o. ww. onr., in. s. (van sche-
pen), ten gronde gaan, verzwolgen vvoi- Jen, vernietigd worden, zinken, vergaan; (van steden), lenondergaan, vervallen, in |
||||||||||||||||||
|
07184827
|
|||||||||||||||||||
|
fSrsler) in, uuderhoulvesler ui.
Unterfórstorei, (-e«) v. onder-
huulveslerschap o.; il, woning v. van een |
|||||||||||||||||||
|
ondeilioulmster, ondeihoutveslerij v.
|
|||||||||||||||||||
|
Unt. 1305
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unt.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Unt.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
ren houwen, hakken; -e Windt, onder-
graven. Unterhaupt, (-(e)s, mv. Unter-
hanpter) o. onderhoofd o., onderste ge- deelle o. tan het hoofd; -mann m. on- derkapilein in.: it. tweede luitenant m. Unterhaus, (-«, mv. Unterhöu-
ser) o. onderhuis o., Z. Untergeschoss; 2. (tïe*ch. van E.) lagerhuis o. Untei\'haut, (-hau<e) v. onder-
huid v.; \'btulader v. ouderhuidsbloed- aiier v. UnterheerftAhrer, (-reri, mr.
•rert) 111. nndcraauvorrder, onderbevel- hebher, liiilenanl-geneiaal in. Unterhefen, v. mv. bezinksel o.,
droesem in. van gistend bier. Unterhelfer, (-s. mv. Unte>hel-
fer) 111. h(j ilie helpt lager plaatsen;
2. hulpprediker in.; -aml o., stelle v. ambt o., waardigheid v. van hulppredi- ker. Unterhemd, (-(e)s, mv. -en) o.
ouilerhenid o.
Unterheimbürge, (-n, mv. -»)
m. ondenenlnieesler ui.
Unterher, bijw. onder door.
Ünterherd, (-(e)«, mv. -e) m. on-
deroven m.; il. benedenste gedeelte o. van den oven; (Giet.) Z. Stirhheerd, Unterherrschaft, (-en) v. on-
derbevelhebber 111.; 2. - of \'tbesirk m. woning v. belrekking v., ambt o. vau den oiiderlievelhcliher. Unterhin, bijw. onderbeen.
TJnterhof, (•(«)«, mv. Unlerhöfe)
m. voorplein u., voorplaats, beneden- plaals v. Unterhofmeister, (sters, mv.
-j/er) rn onderhnfineesier m. Unterhöhlen)(«\'i\'er/iöA//e,un(er-
hahll) bedr. ww., Z. untergraben. ynterholz,(-ej) o.,z. m.(Uoscbw.)
laag boul.joog hout,struikhouto.;(Zee- w.) (van een schip), onderhout o. .TJntOrhOSen, v. mv. onderbroek v.
Unterirdisch, bijv. nw. onder-
aardacb; -es Ceuölbe, oinleraardsch ge- welf; (in eene kerk), crypte o.; -e Be- grébnisse, catacomben v. mv.; das -e lleich, belsehe rijk o., benedenwereld v.; •er Colt, belsehe god, god m. der hel; |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
verval geraken; dieser Sloal isl «m -, is
in verval: vntergegangene Tlrierarten, van de oppervlakte (leraarde verdwenen, uit- geslorven; (Slerrenk.) ondergaan, aan den grzichleinder verdwijnen. Untergehen, (unie/ging, unter-
gangen) bedr. ww. das Feld, die Hurk -, aOnnpen, de grenzen inspeclceren; einc auf eincm Berge befiiidliclie Tiuppe-, on- der een troep die op een berg geposteerd is heenwenden, om hem van de overige troepen af te snijden. TJntergehölz, (-(«)s) o., z. m.
(BnKcbw.) Z Vnlerholt. Untergehörig, bijv. «w. onder» honng. lijfeigen, onderworpen.
TTntergehülfe, (•», mv. -n) m.
onderkneclil in. TTnterg istlieher, (des -ge\\st- lichen, in v. •gristticke en die -yeis)li-
chen) in. Iiulpgeestclijke, lagere geesle- lijke m. Ulltergelese, (-gelese$. mv. -ge-
lese) n , Z. linlrrfiich (Wcv.). TJntergericht, (-(e)s, mv. -e) o.
lagere reebtbank, rechtbank v. van eer- sten of tweeden aanleg, kantongerecht, puliliegerecht o. TJntergerichtsbarkeit, (•«»)
v. geliied, district o., jurisdictie V. van
eene lagere rechtbank. Untergeriniie,(-riHiies,mv.-nn- ne) o. (Giet.) riool o., goot v. voor de
ertswaschkuipcn; il. erts o. dat uit de waschkuipen ontsnapt: (Mol.) water- werk o. nat de uioleiiiadereu van onde- ren drijft. Untergeriist, (•(«)», mv. -t) o.
(Kouwk.) (voor een gewelf), mal 111.,
stelling v. Untergeschoss, (-«, mv. -e) o.
onderste verdieping v„ begane grond m.,
heiieileiilinis o. Untergesims, (-m, mv. -e) o.
(BoilW\'k.) Illldt\'l\'iijst V.
Untergespann, (-(e)s, mv. •«)
in. ninli\'ispan n.
Untergestell, (•(«)«. mv. -e) o.
onderstel, onderstuk o. Untergewand, (-(e)s, mv. Vn-
tergevinder) o. onderkleed o. Untergewehr, (-(e)s, mv. -e) o.
o. zijdgewecr o., sabel v., degen in., ba-
jonet v., klein geweer o. Untergieszen, (gossunler, unter-
gegmten) bedr. ww. onr. ondergielen. Untorglied, (•(«)«, mv. •«•) o.
(lied.) twe\'de lid o. TJntergott, m., Untergöttin,
Untorgottheit, v. god m., godm, godheid v. van minderen rang.
Untergraben, [grub unier,unter-
genralieii) bedr. ww. onr. gravende on- dersloppen. Untergraben, (untergrub, unler-
gratiën) bedr.ww. onr. eitien Berg -, 011- dergraven; (flg.) jcms.Glück-, ondermijn ih\'ii: den Claubeii -, ondermijnen, doen ve IV wakken. Untergrad, (•(•)*. mv. -«) »>.
mindere graad 111.; (Spraakk.) stellende
trap 111. < |
TTntergras, (-cs) n.,z. m. nar ras o.
Untergrund, (•(«)*. mv. U*trr- gr&nde) 111. ondergrond, benedengroiid
111.: •pftng in.; nudergrondsploeg 111. Unterhalb, hij"\', onder, beneden;
2. Voorz. (met den 2t"i nv.) onder, be- neilen, aan den voet van; - des Berge», ..au den voel van &; 3. bijv. nw. (Muz.) •er Ton, kleine seconde v. Unterhalt, (-(e)t) m., z. m. Ie-
veiisonderboud, bestaan o., kost m., voed -
sel o.; fürjetns. - torgen, voor iems. Ie- tensonderhoud zorgen; seinen - tttchtn, een Inslaan zoeken. Unterhalten, [hielt unt er, unler-
qehalten) bedr. ww. onr. onder bonden, niel laten bovenkomen; die Hinde -, er onder bonden. Unterhftlten, (unterhielt, unler-
hallen) bedr. ww. onr den Hu« -, 011- ilerbonden, voeden, blijven koesteren, aanwakkeren; 2. jem. -, onderbonden, voeden, in de behoeften voorzien >an; durch Ges/iracli -, onderbonden, bezig- lioudeii; ii. jem. -, bezighouden, genoe- gen verschaffen; 5. wed. ww. tich -, zicli vermaken. Unterhalter, (-«, mv. Vnierhal-
ter) m. onderhouder, voeder, aankwee-
ker m.; it. gezelschapper 111.: (Kaïnm.) werktuig o. om de landen te punten. Unterbaltlich, bijv. nw. onder-
houdend, spraakzaam. Unterhaltung, (•«») v., z. Un-
terhatt; 2. ges|>rek, nuderliuuil, vermaak
o., uitspanning v. Unterhaltnngs-blatt, (-blat-
tes, mv. -bldtler) o. onderhoudend blad o., uitspanniiigslecluur v.; -gabe v. gave v. van aangenaam te spreken, te verma- keu; \'katte v. kas v. voor hel onderhoud van &; \'kotten v. mv. kosten 111. mv. van onderhoud; -kunst v. knust v.0111 goed te |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
o
|
309�27
|
nderhouden; -ton in. toon 111. van hel
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
gesprek.
Unterhandeln, (unterliaudelte,
unterhonde.ll) o. ww. onderhandelen, on- derhauileliiigen aanknoopen; negen ettc. -, onderhandelen over; (van eene ves- ling),onderhandelen, capituleeren. Unterhandler, (-s, mv. Untc>-
hindler) ni., -in, (-«e«) v. onderhan- delaar, bemiddelaar, parlementair 111., onderhandelaarster, bemiddelares v. Unterhandlung, (•«») v. on-
derhaudeling v.; sicli in -en einlassen, -en p/legen, in - treten, in onderhall te- ling treden; it. (tan vestingen), capilu- parleleeren o., capitulatie v. Unterhandlungs-bote, (-«,
mv. -n 111. afgevaardigde m. om te on- ilerhanilelen; -kunsl v. knust v. oin Ie onderhandelen, diplomatie v.; •srlu/l o. meiitairseliip o. Unterharz, (-rs) o., z. ui. onder-
sle hars v.; \'2. (•«.«) 111., z. 111. Iieuedeu- Harlsgeheigte. Unterhaube, (-«) v. ondertnuts
v., oiiderwulsje o. Unterhauen, (unterhieb, unter- tiaiten) bedr. ww. onr. neerhniiwen en
dooreenmeugen; 2. (Uergiv.) van oude- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
20
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
• er Getut, beNche geest in.
IJntorjagd,(-cn) v. kleine jacht v.
UnterJQChen,(t/n\'er/ofhte, unter-
jochl) bedr. ww. onder bel juk brengen, onderwerpen, lenonderbrengen. UnterjQCher, (-«, mv. Unterjo-
cher) ui. bij die onder het juk brengt,
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
overwin
|
0
|
naar 111.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
UnterJQChung, (•«») v., Z. «n-
lerjoche»; il. onderwerping v. Unterkammerer, (-rert, mv.
•rer) 111. onderopzichler ra. Unterkammorherr, (-n, mv.
•ent a). oiidei\'k.iinerlieer 111.
TJnterkanzlor, (-/erj, mv. -ler)
in. \\ice-kanselier 111.
Unterkappe, (•")»• ondermnlsje
o., ouderkapje o. Unterkauf, (-(e)«) m., 1. m. ina-
kelaarsberoep o.; il. opkoopcrij v, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
1306 Unt
|
Unt.
|
Unt
|
|||||||||||||||||||
|
(van oen wapen),gronclplnnk v.;(Drnkk.)
nnderlegsel o.; (Juw.) foelie v., onder- logsel o.; (Spieg.) foelie v.; (Zeew.) we- ger in., wegering v.; (Slot.) nnderplaat v. Untorlager, (-t, mv. Unlerlager]
o. onderlaag v., draagbalk, grnndbalk 111 Unterland, (-(<•)». m». U»lerli»-
der o. heiicdeotaml, laai; lan<l o.
Unterlander, -in, bewoner m..
bewoonster v. van een laag land. Unterlandisch, bijv. uw, tot een laai: lainl behoorende.
Unterlass, (-eJ,mv.-c?) m, ohmt -.
Z. uHuhl>tsstg UnCerlftSsert, (nnlerlien, unler-
lusten) hedr.n vv.onr. nalaten, verzuimen zich onthouden; irli trttl nirht - es tv //in», ik zal mei nalaten hel Ie doen. 1 /al liet mei ver/.iliineti; er kuun das Sttri- Uu «irlil -, hij kan het [wisten niet na- laten, niet afwennen;seiue l\'fluhl -. ver- zonnen; rïiie Getrohnheit -, afwennen 11 li tt ill itirhls -, iruK $•, ik zal niets ver- /.iiiineii &, /. unler bleiben {lanen); \'1. Z. tl\'t\'ill\'lisi\'ll.
Unterlijssung, (-en) </. rerzuin
o., staking, verwaarloozuig v.; sfehlei ui.. •K.siiti.li\' v. zonde v. door ver/umt. Unterlast, (-e«) v.onderlast, bal-
last ui. Unterlauf, (-lauf(e)s, mv. -ldufe)
til. helle lell\'lek o.
Uiltariaufon, (lief tutter, *nlerge-
l\'iujen) ci. vvvv. onr., 111. s. (Ii-.) nul - oii\'l.-r doorlocipen, mede insluipen; da* 0107 so tuil -, dal kan er wel ouder door. I lopeu; es tsl ein Inlltum nul unlergt\' l\'iufrit, er is eene dwaling ingeslopen; etn W01I nul • /dï>e\'i, laten nllderdnorloopen UatarltUlfail, {unie\'lief. unler.
au(en) lielr. ww. onr. (Schenilk.) jew. -, den voet dwarszelten eil doen vallen jemii. il e n Degen -, een uitval doen op onder den degen Imipen; (Jaehtw.) den Aneiliahn -, onder hel bereik van liet schol krijgen; \'2. o. ww., m. s. die llaw i.st mil blut -, omlergeloopeii, lieloojieii. nul lllitl -e< Hal, bloedvlek v. Unterlaufer, (-s, mv. Untertou-
(er) 111. smokkelaar in.; (Zeew.) smok-
keiaar, slnikliaiidelaat\' m.; (Zoulz.) op- permaii 111. Unterlefze, (-n) v. benedenlip.
onderlip v. Unterlegen, (legle unler, untrr-
ueleyl) bedr. ww. nnilerleggen;einen S/iun rut llolz -, eene onderlaag maken van eintm llulin Eier znni Ausbiiilen -, eene kip op eieren zetten, eieren onder de hen leggen; tinem Kniile frische Windeln -. aandoen;/effi/i. frtsrlie l\'ferde-, van posl- paarden doen winselen; mil untergeleglen Pf er dun reiten, met postpaarden, wissel» paaiden reuen; einem Worte einen Stnn -, eene beleekenis geven, ouderschuiven. loeselnijven. JJlltorlQgen, {unlerl\'gte,unlerlei)l)
bedr. ww. omlerleggen, van onderlegde voorzien; (Kleerui.) ein Kleid -, een zoom maken aan; (llrukk.) die Schriften -, 011- derlegsels leggen onder, de letters op- boogeo. |
Unterlegen, bijv. en h. (Hg.) on-
dergesclukl; \'2. Z. unterliegen.
Uuterlegepferd, (-(e)-, m». •«)
o. vvisselpaard, postpaard o.
Unterleger, (-«, mv. Unler leger)
in. blok o.; (Zeew.) kiellichler m. Unter]eh\'e;n, (-leh[e)nt, mv.
•Iiluii) o.onderleen.acllleileeii o.; -sfoll
m. verandering v. 011 Ireiiiiiau. Unterlehrer, (-s.mv. Unlerleker), rUnterlehrmeister, (sier*, mv. • sier) m. onder meester, hulpoiiderwijzer,
secondant 111. Unterlehre, (-n) v. stellen o. van
iet noden ijzer dat de spil van den mo- eiisieen draagt. Unterleib, (•(«)».m». -er) m.on-
leruif o.
Unterleibs-beschwerde,(-n)
i.piju 111 liet ondelli|f.lniikpijii v.:-krank- \'ieil v. oiiilerlijfsziekle, linikziekte v.; lilden o., \'/.. -bescluierde; -niu-\'el 111. nnküpier v.; -sclilaguder v. tol hel on- lerlijf lieho ovnde slagader v. Unterleine, (-«) ». onderlijn v.
aan een jaelilnel.
Unterliegen, {lag unler, unlerge-
legen) bedr. ww. onr. onder iels liggen; (van woorden), tol leksl dienen, inhg- »en, in opgesloten liggen, Z. liegen. Unterliegen, {unlerlag, unlerle-
i\'ii) bedr. ww. our. bezwijken, ouder* iohii; ^llg.) overwonnen worden; den \'ichmerte -, onder de pijn bezwijken. Untjrlieutenant, (-en, mv. -en)
IU. 1 weede liiileiianl 111.
Uateilippe, (-«) v. onderlip. be-
leieiilip v.; -nnert> 111. niiderlipszemiw v. Untermaatbarte, v. mv. kleine
som I van walwsehbaat\'deii m. mv.
Untermagd, (-mügde) v. tweede
meid v. Untermijhlen, {uulermahlle, un-
lernuilill) bedr, ww. medemalen. Untermiilen, (untermnlie, unier-
muil) bedr. ww. (Schild.) schetsen, out- Werpen. Unt9rmalung, (•*») v. schets v.,
• utwerp o.
Untermann, (-(e).«, mv. Unier-
eule) in. Iiiikervletigeliuan in ; (Sp.)
boer 111. Untermasz, (-et, mv. -e) o. ver-
lies o. aan gewicht, uitvegen, inmelcn, milriigen o., ondennaal v. Untermast, (•en, mv. -en) m.on-
dei\'oiesl m., mest ing v. in den grond. Untermauern, (muuerte unler,
unlergemauerl) bc<lr. vvw.onderinetselen,
een muur maken onder. Untermauern,(«n/crniaiier/e,iiit-
lermuuerl) bedr. ww.nmlei metselen,met een gemetseld fundament voorzien. Untermaul, (-(e)«, mv. Unler-
niiiiiler) v. kin v.; : lloefsin 1 (van een paard), onderlip v. Untermediante, (-n) v. (Mnz.)
zesde toon 111. boven den grondtoon.
Untermeiending, (-(e).v.niv. -e)
o. dorpsgerecht o. ondereen onderschout.
Untermeister, (•», mv. Unter-
meister) in. ondermeester, ouderbaas m.
|
||||||||||||||||||||
|
Unterkaufer, -in, hij. zij, de
|
|||||||||||||||||||||
|
o
|
75
|
pkoopt, makelaar in.
|
|||||||||||||||||||
|
Unterkehle,(-«) v.,Z. Vnlerkinn.
Ünterkellner, (-nert, mv. -w)
in. tweede knecht in. in een logement, onderkellner in. Unterkiefer, (-kiefcrs, mv. -kie-
fer) ui. ouderkaak v., beneden-kake* been n. Unterkiefer-nerv, (-*«, mv.
•en) in. oo.li\'i\'kaakszeiiuw v.;-«7(/a</aoVr
Y.onderkaaksslagader v.; •winkel m hoek ui. van dennderkaak;*3iveja ni-lol de be- neclenkaak liehoorend uitstekend been o. Unterkinn, (-(e)s. inv- -«) «"• derkin,<lu!<b Ie kin v.; •blulndrr,-sihlng-
ader v.tol de onderkin lielnmrende(>lag)- ader v.; -lude v.. Z. Unterkiefer, Unterkleid, (-(*)«, mv. -er) ».
onderkleed u.; mv. -<r, ondergoed 0..011- derkleeren n.mv.; (Zeew.) (vaneen zeil), brnodwinder 111., fits v. Unterklopfer, (-.«. mv. f/«/er-
kloi\'/rr) 111. Iteuedeusle s|iier v.
XJnterkoch,( koek(e)s,mr.-kliekc} m. Mll<k\'lk<>k lil.
ynterkomrnen, (kam unier, u»-
lergekninme») 11. ww. onr., 111. s. een 011-
derkuiiien vinden, huisvesting vinden. eene schuilplaats vinden,een |oevlucllls- o<inl vinden; (llaiid.) mil Papieren -. plaatsen, verknopen, van de hand doen; II (•») n., /. 111. onderkomen u., loe- vlin\'il v., schuilplaats v., loevlicchls- om\'il 11. Unterkönig, (-(e)t, mv. -e) m.
onderkoning 111. Unterkörper, (-s, mv. Vnler-
kürfier) 111., /.. Iln\'erleib.
Untarköthig, bijv. mv. (Ileelk.)
van onderen .werend; - werden, een et- ter/ak vormen.
Unterkorn, (-(e)t) o., z. m.lichi
koren, als kal\' weggewaaid koren 11.
Uiiterkriechen,(/;\'oc/iiiH/ci-,«n-
tergekroclien) bc Ir. ww. nnr. onderkrui- pen; it. (van gangen), onder doorloopen. Unterkrieohea,{«\'i\'erA-roi.\'A, bb-
terkrorlien) bedr. ww. nnr. etiv. -, krni- pen "inl\'T. zich verschuilen. Unterkriegen, [kriegle unler,
unlergekriegl) bedr. ww. (gemeen/.) er onder krijgen, de bovenhand houden. Unterkrjtzeln, [unler Mi zette,
unterknizell) bedr. ww, el». -, krabbe- leml nnilerleekenen. Unterkunft, (ünlerk&nfte) v., Z.
Unierkoiiunen, Unterküster, (•». mv. Unlerki-
tier) m. nuilerkoiler, suisse 111. Unterladung, (-e«) v. laden «.;
(Zeew.) ondei-lading, beiiedeula.liug v. Unterlage, (-n) v, onlerlaag v.;
\'2. onderlegsel o.; 3. kiel v.; 4. grond- |
|||||||||||||||||||||
|
balk, k
|
94
|
lamp 111. waarop de dwalsbelken
|
|||||||||||||||||||
|
rusten; einemBulken cine - geben,draag*
balk 111.; 5. (Timni.) stelling, stellage v.; (van een hefboom), steunpunt O., steun» balk 111.; (van een vloer), buil o.; (van een ka......), blok o.; (van een brugpijler),
groudhalk 111.; 6. (Uiuwk.) grondlaag v„
fondainenl o.;(Naai.) zoom in.; (Laudli.) |
|||||||||||||||||||||
|
Unt.
|
Unt 1807
|
||||||||||||
|
Unt.
|
|||||||||||||
|
Untcrsiion, (j<iefe unler, unlereg-
stiet) bedr. ww. doorheen gaaien, tegelijk zaaien. Untersagen, (unlenagte, unler-
tagl) hedr. ww. jemn. elw. -, verbieden, ontzeggen, Z. verbieten; jemn. die Aut- hbuntj telnet Amtet -,zijne heilieningont- neiiieii: (Her.) elw. -, verbieden. Untorsagung, (-c»i) v. verbod o.;
•tbejeht ui. verbodsbepaling v., verbod o.; \'Ssrhreiben o, verhodshrief m. Udtersalpetersauer, bijv. nw.
•e Snl:e, iiiiiliTsalpeleriv\'/ure zoulen.
Untersalpetorsaure, (-n) ».
nndersalpelerzuiir o. Uritersass, (-en, mv. -en) m. on-
derzaat, leenman 111. Untorsatz, {•toltet.mi.-tilte)m.
sleun in., voetstuk o., voel. stut m., Z. V nier lage; (Itouwk.) grondslag m.; it. sleiimuuur m.; (Shit.) Vnlersaize, aan» beeld o. 0111 Ie kloppen; -\'. (Hed.) tweede term ui. pener sloilrede. Untersatzbrett, (•(«)», m». -er)
o. ( leg.j strijkboril o. Unterschale, (-n) ». schoteltje
o., Z. Uiilerluste.
Umerscharren, (scharrte unler,
utiteryeschurrl) bedr. ww.elw. -, al wroe-
temle mei aarde be.lekken. UntersChftrren, (unlerscharrle,
unlerscharrt) hedr. ww. al wroetende uithollen. Untorschijtzen, {srhatzte unler,
unlergetchötxl] bedr.ww.onderde waarde schallen, Ie laag schatten; (Og.) inis- keiiuen, niet waanieeren, niet op prijs stellen. TJnterschatzmeister, (siert,
mv. •sier) 111. oiiderschatnieester 111.
Unterschatzung, (-en)». onder
de waarde schallen o., Ie lage schatting
v.; (fij;.) iniskenniiig v. TJnterscheibe, (-n) v. ondersta
schijf, henedenschijf v.; \'2. benedeuruit,
oudermi! v. Unterscheid, (-(f)», mv. -«) m„
Z. Unlertchied. Unterscheidbar, unter-
SCheidlich, bijv. uw. te onderschei-
den, onderscheiden kunnende worden. Untorscheiden, (untertchiedjun\'
lerichieden) liedr. ww. onr. scheiden, af- scheiden.verdeelen.\'2.onderscheiden,ver- schil aanwijzen, onderkennen; das IVuAre vom Falsrhen -, onderscheiden; il, sicei Sachen -, het verschil aanwijzen lus- schen, vergelijken; -rf, onderscheidend, kenmerkend, karakteristiek; roneinaiider unterscliieden sein, verschillend, Z. ter- nchteden; 5.jem. -, eene onderscheiding toekennen. Unterscheidung, (-en) v.schei-
ding, verdeeling, afscheiding v.; it. on-
ilersclieiding v., onderscheid, verschil o. Unterscheidungs-begriff,
(-(e)>, mv. -e) 111. (Hed.) oiiderschei-
dingshegrip o ; -jahr o. jaar o. des ver- slands; -kra[t v. ouderscheidingsverino- gen o., kennis.scherpzinnigheid \\.\\-lehre v. leer v. van ile onderkenning der ziek- ten; •name na. onderscheidingsnaam m.; |
|||||||||||||
|
Unterpfandlich, hij», en b. op
onderpand, geleend, verhypothekeerd,als
ondei pand; -e Sirherliril, hypotheek v. Unterpfandschuld, (-en) v.
hypoibeeaire schuld 1. Unterpfandsrecht, (-(e)s, in». •e) o. recht o. op onderpand, hypotheek»
rcchl o. Unterpfarre, (-n) v. parochie.
kerk v. die door een vicaris bediend wordt.
TTriterpfairer, {-rers, mv. -rer\\
111. iiiidecpast\'Hir, vicaris 111.
Unterpfarrstelle, ;-n) v. bedie-
llilig v , aiuhl i>. van vicaris.
Unterpflügen, (rllüiile unter,un-
lergefifiügl) hedr. WK.den Samen -, naar heiieileu ploegen. Untorphosphoricht, hijv. nw.
• e S\'iiirr, nndcr-phosphorig zuur.
Unterphosphorsaure, (-n) v.
oiiilerph*is|ihniirziinr o. Unterprasident, (-c», mv. .en) 111. "iid\'TiO\'irziller. vice-president 111.
XJllterraa, (Unlerraaen) v. (Zeew.)
ucin-denra v. Unterrechen, (reehle unler, nn-
Irii/rrrrlil) hedr. naar heneden harken. Unterreden isich),(»"\'crrci/eic,
unteirrdt\'t) wed. ww. snh mil jemn. -,
zicli onderhoudeii, spreken; tirh mil jemn. negen e\'ie. -. afspraak maken, afspreken, bespreken: sirh mündlich mil jemn. -, spieken mei, een nmlerhoiid hebbeu, Unterredung, (•«) v. onder-
hond, gesprek ".. Z. Unlerkullung. XJnterreich, (-(c)«. mv. -c) o.
verhlijf 11. der dooden; (r\'abell.) onder-
wereld v.. scliiiiiinenrijk o. Unterrheinisch, bijv nw. aan den llciieilcii-Kiju gelegen, [ot den Bene-
deu-Kijn belniorende. Unterricht, (-(e)s) m., z. m. on-
eriichl. onderwijs o., les,aanwijzing v.; jemn. • im Zrnhnen $- geben, nndeiwijs aeien lil, leeren, Z. unlerrichlen; njfenl- lirlien • geben, in hel openbaar omler- wij< geven; in den - gehen, naar eene les gaan. Unterriohten, (unterrichlele, un-
lerriclilel) bedr. ww.;V»i. -, omlerrich- len, onderwijzen, onderwijs geven, le< geven; im Sini/en -, leeren zingen, les geven in hel zinden, onderwijs geven in den zang; \'2. jent. ton elw. -, ooderrich- len, kennis geven; sieli ion elie. -. infor- iiieeien; il. Z. belehren; -rf, leerzaam. Unterrichter, (-(er«, mv. -ier)
in. onderrechter, lagere rechter in. Unterrichtsbrief, (-(e)s.mv.-e) 111. adviesbrief m.
Unterrinde, (-n) v. onderkorst,
onderale korsl ». Uuterrippe, (-n) v. onderrib v.;
• mieqend v. (Onllk.) inillsireek v.
Unterrock, (-rocA(e)s,mv.-röftc)
in. onderrok 111. Unterrolle, (-n) v. onderste schijf
v. in eene katrol. Unterrollnerv, (-en, mv. •*«) m.
(Onllk.) ondersie schuinsclie oogspier». UnterBaal, (-jnaf(c)«, mv. -sile)
111. benedenzaal v. |
|||||||||||||
|
UntermonpTon, (unlermengle, un-,
lermemji) bedr. ww. mil elw. -, verincn- gen, er onder mengen; mil Kleie unler- memil, met zemelen vermengd. TJntermiethmann, (-mann(e)s.
niv, •lenle) in. onderhuurder in.
Unterminiren,(«"\'iTmi»ir\'e.Hii-
lermimrl) bedr. »»\'. iiiiileriiiijiien, on-
dergraven. Untermischen,(«»\'errai*i,A(e.uii-
lermisrhl) beur. ww., Z. unlermenyen.
Untermischung, (-e«) v. ver-
iiini; 11- v.
Untermühlstein, (-(e)«, niT.-e)
m. benedenste molensteen 111. TJntermuskel, (-«, uu. -») m. beiic.iciispicr v.
XJntermiitze, (•»)». ondermuts v.
Ünternageln, (nagelle unler, «w-
letyntgell) iieilr. ww. van onderen »asl-
spijkeren.
Unternagen, («««/e unler, u»ier-
genuiji) heilr. ww. va» onderen uttkna- gen. doorknagen. Unternahen [mlite unler, unler-
geitahlj bedr. uw. een zoom aannaaien. XJnterniahsn, (uuternihie, unler-
nahl) Im\'iIi*. ww, van onder naaien. Unternahmo, (-«) v. uuderne.
ming v. Unternaht, {-nahie) ». omlcr-
naail 111.
Unternehmen, (uniermhm, u«-
ternouinirii) bedr. ww, onr. eiwe Art/rit -, nndei nemen, beginnen, beproeven, op ziel) neinen: •</. ondernemend, stout. Unternehmer, (-«, nu. ü«(er-
nehmer) in., -in, (-\'»\'n) v. ondernemer m., oll\'lerueeni*ler v. Unternehmung, (-e«) ».nnder-
nemiug, poging, beproeving v.; (Krijgsw.) aanval 111.; -tyeisl 111. ondernemingsgeest, gperulaliegeesl m. XJnteroberster,(-.<,niv.(/«/croier-
tle» 1 111. lu\'leiiant-kolonel in.
yntorobrigkeit, (-en) v. onder»
geschikte nvciheidspersnon m. ynterofflzier, (-(c)s, mv. -e) >n.
ODiienidirier m. Unterordnen, (ordnele unler,un-
lergenrdnel) bedr, ww. onderschikken, ondergeschikt maken, afhankelijk ma- ken; unlergtardneler Heamler, onderge- schikt amhteraar. Unterordnung, (-en) v.nndorge-
schiklheid, alhankelnkheid, onderhuo- riglienl. onderschikking v.; in -, onder- geschikt. Unterpacht, (-pocA/(e)«, mv.
•piekte) 111. onderpaehl, onderverpach-
tiiig v. ünterp\'achter, (•*, mv. u»ier-
pdcliln) 111.,-in, (•nen) v. onderpachtef m.. nnderparhlsler v. Unterparlament, (-(e)s. mv.-e)
O., /.. Unlerbiiiis,
Untorpfand, (•(«)*. mv. Unier-
pfnuder) n. onderpand O., waarborg lil.,
hypotheek v., Z. l\'/unl; durch ein - ge- deckl sein, gewaarborgd zijn door een onderpand; -ijlaubiger m. hypothecaire schuldeischer in. |
|||||||||||||
|
1308 Unt.
|
|||||||||||||
|
Unt.
|
|||||||||||||
|
Unl.
|
|||||||||||||
|
•vervingen o., Z. -krafl; seichen o. 011
dorscheidiugsleckeu, bijzouder kenleekcu o.; (Spraakk.) leesteeken, scheidleekei o.; -:wi ui. kenmerkende trek, karakle* ristieke irek in. Uatorschonk, (-e«, inv. -en) m.
oinhTsebruker in. Untürschankel, (-s, mv. Unter-
schenket) in. benedeudjj v., been o.
\'TJntersehieben, {iCl\'"1\' unler,un-
leryesehobeii) bedr. WW.OUT. ouders hui- ven; (lig.) ein Testament -, onecht in de plxats stellen; ein Kind -, onderschat ven; den Worlen einen falsetten Slim -, lnc- keimcn; unleryesclioben, ondergeschoven, valsch, unechl. XTnterschieber, (-«, mv. Unter.
sckieber) ui. ondersteek, beddepol ui.
Unterschiebung, (-e«) v. on-
dersi hiiivuig \\., Z. untersekieben. "{Jiitdrschied, (•(«)*, mv. -«) m., Z. Uulerscheiduny; \'2. verschil o.; es ist
ein gioszer - zwischen beiden, er is, be- slaal een t\':oiit verschil tusscheu; der • dei 6\'/u«Jfs,ver~clul o.ni stand;o/i/ie - der Person, Z. knaeben; il. einen • unter den Leulen machen, de inensclien niet uu de- zelfde wijze behandelen; obite -, zonder onderscheid, onverschillig; :um •« ro», Ier onderscheiding van, in tegenstelling van. Unterschiedea, unter-
SChiedlich, IjiJv. en b.,Z. eerschieden. Unterschili\', (•(*)*. mv. -e) o.
ouderschipo., umlerhuid v.vaneen schip.
Unterschilfer, (•», mv. Unter -
schiijer) in. tweede stuurman m.
Unterscbild, (•(«)*. mv. .e) o.
(van ecue schilpad), buikschild o. Unterschlachtig, bijv. nw. (van molens), van onderen door hel water ge-
dreveu. Unterschlag, (•(«)*. m». Unter.
schldye) m. verplauten o.; 2. Z. Unter- tckleif; il. Verschlay; (Zeew.) Unler. si lil i if, karveclliuuleii, kalven o. mv. TJntei-SChlagen, (sclituy unler,
unlerueschlayeii) bedr. ww. onr. slaan uu- der, onderstaan; jenin. ein Hem -, iein. ointersuiijlcn; it. (lig.) deu voel lichten, onderscheppen. UntorschlageQ,(j«(ersiA/ii(/,un-
lerschlayen) bedr. vvu. onr. el» Kleid -,
Z. /ullern, besellen; ein\'/.immer -, door- slaan, ecue scheiding maken lil, 2. Gel- der-, bedrieglijk achterhouden, verduis- lercu, verdiiukereiiiaueii; emen Brief -, ichlerhoudeu; cm Testament -, vcruieli- geu. acbterlioudeu. TJncorschlagig, bijv. uw., \'L.un-
lerscklichlif. TJnterschl&gung, (-en) v. (van
gelden], verduistering v.; (van een les- Umeul), achterhouding v.; • eines liet- nes. o iivergoiiieu o. Unterschleif, (•(«)«. mv. -e) m.
suioukelarij, sluikerij, list ».; (in een
ambt), bedriegerij,sehurkerij v.; (Zeew.) ontrouw, dieverij v. yaierachleifen, (schteifte unler,
unteryeschleilt) bedr. wvv. smokkelen,
sluikcu, stelen, bedriegen. |
Unterschlucken, (schluckieun.
\'er, unteryesehluckl) bedr, WW. opslok-
»en, inslikken. TTnterschlüpfen, [sehlapfie un- \'er, uulcryeschlilpft) o. w\\v\\, ui. s. on-
lei\'s|ni|ieii, heiinelijk ondergaan. Uiitersohnabel,(-*c/iMuM<, mv.
•scttnabel) ui. niiilersuavel ni., beiiedeu*
•le gedeelte o. van den snavel, TJntarschnoiden, [uisterseknili,
unterschnitlen) bedr. wvv. onr. er onder injjden. UnterschQpfen, [unlersekipfle,
uiilerscliöi\'fi) bedr.ww. di\'n Wind -, on-
lersi\'heppen, vangen. Untei\'schreiben, [unterschrieb,
ua(ericArieArw;bi\'dr.ww.onr.niiilerteeke- n\'eii; (z. voorvv.) au[ ein Buch -, inlec- Iceueu; eine Qnillung -, leekenen; einen Vertray -, leekenen, ratilleereu; nul -, oiede nnderlcekeueii; ich Lades Unler. schriebener, ik imdergeteekende; (lig.) etw. -, onderschrijven, goed keuren; \'2. «ed. wvv. sieh -, zijn naam zeilen, ou- derteekenen. Untorschreibeil, [tekrieb unter,
anteryeschrieben) bedr. ww, onr. van on- leren schrijven. Unterschroiber, (-s, mv Vn-
tersclueiber) in. onderschrijver, tweede
schrijver in.; \'2. onderleokeoaar m. UntersehrifCjt-eiOv.oiiderschnlt o., wal ouder iets geschreven is; (van
eene prent), onderschrift o.; (in brieven &;, oiiderleekening, handleelcening v.; der Vtiu der •,datum ni.; -en xummrln,\\i\\- leckeuillg houden, inleekenaars trachten te krijgen. TJutorschub, (•(«)», mv. Unier- tchühe) in. onderschuiviiig, lussclien-
stellmg, inschuiving v. TJnterschulO, (-«) v. lagere
sclionl V.
TTnterschiilar, (,-lers, mv. .Ier)
in. leerling ui. eener la/ere school.
Unterschul-lehrer, -mol-
Stwi\', ui. onderwijzer, meester Dl. eener
\'agere school, schoolmeester in, Untersohulterblatt-muskel. (-s, mv. -n) in. spier v. van hel on-
derschouderblad; sclllagader v. tot hel oudersclioudcrblad behooreiide slaga- der v. Untet\'scliuss, (~schu*ses, mv.
•scnüise) in. (Lakenw.) ralselie ploot v. Untorschwefel-sauer.hijv.uvv.
—e Satse, uuderzvvaveligzure zouten; s&uee v. uuderzivavelziiur o. Uatarschweif, (-(e)s. mv.-«) m.
(Lakenw.) onderste lade v. aan deu vve- versstoel. XJatersjchwelle, (-«), v. onder-
iorpel, ouderregel in. Unterseorecar, (•(«)«, mv. .«)
in. ondersecretaris m. Untersoeisch, bijv, nw. ouder-
zeesch. XJtUeiyegel, [.tegels, mv. seyel)
o. (Zeew.) fokzeil, bezaauzeil o. ÜHtersQg^la,{u\'ilerse jellc,unler-
seyell) bedr. wvv. zeilcud ouderscnep- peu, afsnijden. |
||||||||||||
|
UnterseitG, (-n) v. onderzijde,
beneilenzijile v., onderkant in. Uatersetzou, [selile tutter, unter.
geselU) bedr. ww. onder zetten, onder plaatsen; seinen Kamen -, er onder zet- leu,leekenen. Untorsetzen, [entertettte, unter-
sclzl) bedr, ww. eme Sichc mtt elir. -, ouder/ellen, ouderslulteu; uittersetiter Mensen,kort,dik.ineengedrougen menseb. TJntersetzer,(-», mv. Vnier setter)
iu., \'t.. Vntertassc.
TJntersetz-napfchen o.,
•scherbe, v. schoteltje o. Uatersetzt, bgv.uw, koit, dik, in-
eeilged rongen. Uniersiegeln, (untersiegeUe, nn-
lersieyett) bedr.ww. e^ic. -, het zegel er • unler zetten, Z. sieyetn, bcsieyeln;(Ge\\.) zegelen, verzegelen. IJutcrsinkea, (««»* unier, un/er-
qesitiikcit) o.wvv. onr., in. s. zinken, naar lenedeil gaan, vergaan, Z. (i\'er)«(«te«. Untersippschaft, v. bloedver-
wanten ui. en v. mv. in afgaande lijn.
"fjatersitz, (-e.«, mv. -e) ui. la-
gere zetel m. dan de andere.
Uatersprung, (-(e)s, mv. Unter.
tprümie) in. ouderdraad in. van een ket- liug. UnterspÜlQn, {spülte unler, un-
leryespült) bedr. ww. van onderen be- poelen, uitspoelen. Untarst\'e), (der, die, das) bijv.
uw. onderste, benedenste, laagste. TJnterstab, (•stab(e)s, inv. slabe)
in. lagere ofliciereu m. mv. van den laf. IJnterstachelmuskel, (-s, mv.
ii) ui. (Onllk.) onder de ruggegraat ge- legen spier v. Unterstadt, (stidte) v. beneden-
stad v., lage gedeelte o. der stad. Unterstallig, bijv.nvv. (Zeew.) op
den bodem van du kiel geplaatst. Untorstallmeister, (-metsiers,
mv. .meister) ui. onderslalmeesler in. Uiiterstatthalter, {-ten, mv.
•ter) ui. onderstad hou Ier in. TJntdrste, bijv. nw., Z. unterst.
IJtiterst jcbeisen, (.eisene, mv.
•eisen) o. (Zeveuin.) steek ijzer o.,boor v. TJnterstecken, (sleckteunler, un-
Icryesleckl) bedr.ww. ondersteken; (lig.) Z. unlermiseheii; Soldaten -, inlijven. Unterstehen,(.v/(iiid unter, unter.
gestanden) o.ww. onr., in. A. (gemeenz.) beschut zijn voor of legen, veilig staan; il. aan den voet (van een berg £) staan, heiiedeu slaan; il. onder (ieins. bevelen) staan; \'2. in. I. beim Reyen -. schuilen. UntiarstBben(8ich),(i\'H\'i\'rjiu«d,
nnlerslanden) wed. ww. onr. eln>, zu Hum -, durven, de stoutheid hebben, zich verstouten, het wagen; unie sielie dich dessen nicht, heli hel hart utet dat te doen, Z. wayen; sicli - etw. zu Slaude zu lirtnqen, zich sierk maken. Unterstaiger, (-s, mv. Unterstei.
uer nu.(Bergw.)tweedemeesterknecht in, Unterstelle,(-«) v. laagste plaats,
beneden plaats v.; 2. ondergeschikte be- |
|||||||||||||
|
Ünt. 1309
|
|||||||||||
|
Unt.
|
|||||||||||
|
Unt.
|
|||||||||||
|
TJntertrager, (-«, mv. Vnierir&-
ger > in. draagbalk m.
Untertrense, (-n, mv. -n) m.
trens v. aan een Kngeischen loom.
Untertreten, [unlertral, unter-
Irelen) o. ww. nnr., m. «.onder dcu voet treden, vertreden, vertrappen, verdruk» ken: liü.) onderdrukken. Untertunken, (lunkte unler, un-
lenjelunkl) bedr. ww. onderdoopen, 0D- derdoinpelen; Hiod in eine Hnïhe -, don- pen. soppen. Unterverdeok, (-(c)s, mv. -e)
o. onderste verdek o. Untervermiether, (-\'»ers, mv.
•Uier) m. onderverhuurder ni. Unterverwalter, {-iert.mr.-ter)
in. onderdirecteur, ondei bestuurder, nn- deropzichter m.; 2. onderschout. ouder- baljuw in. Untervogtei,(-en) v.onilervoogdij
v., ondel baijuwscliap o. Untervormund,(-mn/i-/(c).v,inv.
• mufiiler) in. tweede »<Migd in.
Untervormundschaft,(-en) v.
ondervnoidijscliap v.
Untervorsteher, (siehers, mv.
sleber) in onderdirecteur ui. Unterwachsen, [tcuchs unler,un-
teryetiachten) o. ww. oor., m. .«. onder groeien, groeien onder. Unterwachsen, (unteneucht, un-
lertracli-ien) o. ww. onr.. in. s. er onder groeien, hier en daar wassen,groeien;die Wundc int mil uililem Fleitche -. onder- groeid; mil heil -es Fleisch, met vet iloorgroeid vleesch, doorregen vleesch; dat Gelreide isl mil Unkraul -, er groeit hier en daar onkruid onder de tarwe. Unt3rwagen, {-gcns, mv. -gen)
in. onderstel o. van een wagen. Unterwald, (-(e)s,mv. Untencil\'
der) iu. laag gedeelte o. van een woud;
2. Z. Unlerwurlis. Unterwall, (-(e)»,mv. Unlenedlle)
m. beiieileiiwal in.
UnterWiind, (-u«nde) v. (Zeew.)
omlerwant o, Unterw\'artS, bjjw. naar beneden,
beneileiiwaarls, van beneilen, van den onderkant; - de» Berget, aan den voet van, beneden aan den berg. Unterwasser, (•*) o„ z. m. laag
water, benedenwater O.
Untorweg, (-(e}«, mv. -e) m. be- nedenweg in.
Unterwegs, bijw. onderweg, op
weg; (Hg.) - latten, achterwege laten, nalaten, niet doen: (Spr.) «xr - isl, muts forl. wie \\ zeul moet ook II. zeggen. TJnterweibig, bijv. nw. (Pi.)onder
het sl.\'impcrlje of vriicblbeginsel vaslgc-
hecht; \'keil v. aanhechting v. ouder het stamperlje. Untorweilen, bijw. soms, som-
w(j!en, nu en dan, menigmaal; 2. Z. in- detten. unlerdextrn. Unterweisen, (wie* unler, unler-
gewieten) bedr.ww.oiir.eeneschuilplaals aanwijzen. Unterweisen, (un/erKiej,nn/eni\'ic-
sen) bedr. ww, nnr.;>n».-, Z. unternchlen. |
|||||||||||
|
v. van weldadigheid; -fond(i) m. nnder-
stenningsfonds o.; \'heer o. resenelrne- pen, hulptroepen m. mv.; -<o.«.«e v. ar- nienkas ».; \'maner v. steunumur, beer in.; -punkl m. steunpunt o. Untersuchen, (unlermehle. un- lersurlil) hcdr.ww. onderzoeken, naspo-
ren, inlichtingen inwinnen, nazien, nn- derzoek doen, examineeren; eine Heelt\' nunq -, nazien; uenuu -, nauwkeurig wi- derzoeken, nasporen; (lier.) onderzoek doen; -iler llieliler, rechter van iiislrui> lie; (Heelk.) mil item Sucheisen -, mi- \'ler/oeken, peilen; (Zeew.) mildtmSenb- blei -, peilen. Untersuchen, (tuchle unler, un-
tergtsuclit) bedr, «w. zoeken onder, be- iieileu zoeken. Untersucher, (-«, mv. Unier-
xurlierj ui. onderzoeker, examinator m. Untersuchung, (-e«) v. onder-
zoek, examen o., informatie v.; gerirhl- liche -, gerechtelijk onderzoek; tbemi- srhe -, scheikundig onderzoek; in • tic hen, in hel verhoor zijn. Untorsuchungs-ausschuss,
(\'tehutset, inv. \'tehüste)v, exanien-coni- missie t,;-beschetdm. eindexamen,eind* onderzoek o.; -eoini}üssinn v. commissie v. van onderzoek, examencommissie v.: \'boft v. gevangenschap v. voor het on- derzoek, toorloopig arrest, voorarrest o.; \'richter m. rechter m. van inslruc- lie. Untertasse, (-«) v. schoteltje o.
Untertauchen, [tauchte untrr,
unleryelauchl) bedr. en o. ww. onder dompelen, Z. lunchen: llroi -, Z. unler- tunlen. Untertauchung, (-en) v. onder-
rloillpellllL\' V.
ÏTnterthan, bijv. en b.onderdanig,
otniei worpen, afhankelijk; sieb jem. - marhen, zich ondernerpen; it.dienstbaar, chalplichtig.
TJnterthan, (•(*)*. rav. -cn) m., •in, (-»e«) v. onderdaan m. en v.; it.
schat plichtige.d ienslpiichtige. onderhoo- nge m. en v. Unterthanig, bijv. en b. onder-
lanig, onderworpen, dienstplichtig, nn- derhoong; Ihr -er, sier Dietier, gchoor- zaain, nederig, onderdanig, toegenegen; -, \'tl billen,zeer nederig verzoeken;, keil v. onderdanigheid,onderworpenheid, >f- hankeiykheid, nederigheid, gehoorzaam- heid, dienstbaarheid v.; in — billen, zeer nederig verzoeken; ich rerhurre in —, ik blijf met onderdanigheid. TJntertheil, (•(«)», mv. -e) v. on-
derdeel, benedengcdeelte, onderste ge- deelte o., voel in., voetstuk n. TJntertheilen, [theilte unler, un-
lergelheill) bedr. ww. omlerverdeeleu, iu onderdeden verdeelen. TJnterthor, (-/Aor(«)»,mT. -(Aorc)
o. midenleiir v., benedenpoort v.
Unterthüre, (-n) v. beneden-
ileur v. Untertreten, [trat unler, unier-
gehelen) o. ww. onr., m. s. (ergens) onder gaan. |
|||||||||||
|
trekking t.: (van enne lafel), lagere ein-
de v. Unterstellcn, {tlettle unler, «»-
lerqrslrlli) bi\'ilr. ww. onder zetten, be- neden zetten; jemn. ein Hein -, leni. om- werpen, den voet lichten; 2. Z. unler\' ilütten; II. wed. »». nirA -, zich hevci- ligen. eene schuilplaats zoeken in. Unterstellen,(«»/\'•/•»•>///«, unhr.
slelllj bedr. ww. schuren, stutten; (fig.)
onderstellen. Unterstellung, (-en) ». ond«r-
stelling, vooronderstelling v. Unterstpmmen, [unler.tlemmle.
urtlfrslemml) bedr. ww. ondersteunen, unilerstiillen, niiderschragen. Unterstempel, (-«, mi. Unier-
ttenifttt) in. onderste stempel m., slem- pel in. aan \\\\f\\\\ onderkant. Untersteuermann, (-m«mt(«)j
mi. -leute) in. 011dersl1111rn1.it>, tweede
stuurman in. Unterstook,( .«\'0>i\'(rt\'.niT.-«/iviite
ra., Z. Erdgetchont; 2. (Br.) bierheziuk-
sel o., droesem in. Unterstreichen,(\'">/>\'jiri>/i,««-
lertlrichrn) bedr. ww.onr. eine S/e//* in
eioem Huclie -, onderstrepen, 0111W- schrappen. Unterstreifen,(s\'fei/\'e«"/er, h»-
leruestret(l) bedr. ww. (Bonwk.) van on- deren (.\'loeven. Unterstreuen, {slreule «nier, un-
terye^lreul) bedr. ww. onder & strooien: den Pf er den Shoh -,Slroo onder de paar- den spreiden, strooien; (lig.) mil -, meile onder strooien, lepelijk stromen. Untcrstrich, (•(«)*, mv. -e m.
streep v., streepje o. onder een woord
&; (Spraakk., w i. (jebr.) komma v. TJnterstrumpf, \'.-(«)«. mv. t/«-
lertlrümpfe) m. onderkous, sok v. Uncerstubo, (-n) v. onderkamer,
benedcukamcr v.
Unterstufe, (-n) v. benedenlrap,
onderste trap v.; it. lagere trap v.; (Spraakk.) stellende trap m. Unterstütze, (•») v. steun, stut,
schoor in., Z. SIM ze. UntOrstÜ.tzen,(v/iï/r\'e unler. m»-
lergeslülzl) bedr.ww. einen I\'/alil -, ou- derstullen. Unterstützen, [untcrttiiite, w<-
lertlützl) bedr. ww. fin Cebiude -. on- dcrsleunen, schoren, schragen; ein Ge- uölbe nul einem Pfeiler -, onderstutlen, ondervangen; (lig.) jem. -. onderslen- nen, bijstaan, helpen,Z.helfen.britlchen; eine bitle -, ondersteunen; rnn der llei- Icrei iinterstftlzl, door de ruiterij nnder- sii\'iiu.l; emenjungen Mentelien mil Geld -, ondersteunen, helpen, latenslndeeren; die Armen -, bijstaan, ondersteunen, hulp Terleenen. Unterstützer, (-.«. mv. inier.
tlützei) in. schoor, stut, steun in.; (fig.) hij die ondersteunt, helpt, helper m. Unterstützung, (-e«) ». onder-
steuning, schoring v., stutten o,; (tl?.) ondersteuning, hulp v., bijstand m. Un torst ützungs-a n stalt,
(•«») f, liefdadige instelling, inrichting |
|||||||||||
|
Unt.
|
Unü.
|
||||||||||||
|
1310 Ünt.
|
|||||||||||||
|
Unterweiser, (-«, mv. Vntervei\'
ter) m. onderwijzer m. Unterweisung, »., i. m. onder-
wij" o., muili wijzing ». Unterwelt, v., z. m. onderwereld,
bcnedenwereld \\.; Götler der », helsche goden, goden der beneden wereld; (Ag.) Z. Unlerreicit; 2. ondermaaiische o. ynterwerfen, (n-arf unter, unler-
geuorfen) bedr. ww. onr. onder werpen, gooien onder. ynterwerfen, (unleruarf, unler-
uorfen) bedr. ww.onr. mi Volk; onder- werpen, onder hel juk brengen, dienst» baar maken, ten onder brengen;JOUR. unleriiorfen sein, onderworpen zijn aan, afhankelijk zijn van; einem Uebel, (tem Vnylück unleruor/en lein, bloolgesleld zijn aan, ten piooizijn van; 2. wed. ww. ttclt den Geselzen -, lich onderwerpen, gehoorzaam zijn aan; sich dvm Willen Golles -, zich onderwerpen aan, berusten in; sich (Temden Uilheilcu -, zich onder- werpen, berusten in, zich overgeven aan. Unterwerfung, v., z. m. ouder-
wcipiug, velu.....steriug v.; - in Gollea
Willen, onderworpenheid, gelatenheid,
berusting v. Unterwerk, (-(e)s,mv. -e) o. on-
deiunk, rolidaueul of fundament o. TjD.terwe8te, (-n) v. ondervest o.
yntcrwind, (-(e)«. mv. -e) ra.
beuedenwind in.
Unterwinden, {«and unter, ««•
letyctiundcii) bedr. ww.onr. onder win»
iIimi. beneden winden. Uuterwinden (sich), (u«/er-
irand, umlermuuden) wed. ww.onr.,/.. unleistelten {sich), Unterwglben, (unteraiVite, u«-
teru-idbt) bedr. ww, van onderen met
een gewelf voorzien. ynterwuchs, (_,>,,) „,._ 2, ,„.
(Uom-Iiw.) /.. Unleihoh.
ynterwühlen (sich), [icühlie
unter, unleryeuitltll) wed. ww. onder
wroeten. Unterwühlen, {unierwihlle, un- ternitlill) bedr. ww. ondergraven,
ynterwundarzt, [-ariles. mr. •lirzle) ui. ondcichirurgijn ni.
1JnterWUrf,t-(e)s,niv.f7fl/crHiir/e/
in. (van een wdd zwijn), onderkaak v. Üntei\'WÜrfig, bijv. en b, onder-
worpen, onderdanig, nederig, gedwee, deemoedig, slaiifsch, kruipend, laag; • mutlten, Z. unlerwerfen (\'2); -keit v., Z. Vnleriierfung; 2. gedweeheid, slaafsch- beid V. XJnterzahnI(-ia/i»(e)i,mv..r(j/i«e)
ui. ouileitaiid ui. Unterzeichnen,(:eicAne/e unter,
unleryezeichiiel) bedr. ww.onderaan lee- keneu, leekenen ouder, Unterzoichnen, [u»tcneicknete,
uiilerzeichnel) bedr. ww. ein Zeichen -,
o miei trekenen;.seinen Aume«-, leekenen: einen Yeitray, Brief -, oudei leekenen: auf ei« liuch -, luleekeneu; der (Jnler- zeichnete,lie undergeleekende; deruuler- zeichnele Numen, de onderlcekeuing, liandleekening f. |
Unterzeichner, (-ner»,mv. -ner)
m. onderteekenaar ui.; (op een boek &). iiileekeuaar, abuuuenl, geabonneerde, ahonné in. Unterzeichnung, {•en) ». on-
dertoekeniug, liaiidleekeuillg v.; il. III-
teekenitig v. ÏTllterziehen, (zny unter, unter-
gezogen) o. ww., ui. s. langzaam onder iets gaan; 2. bedr. ww. ouder trekken, trekken onder, \'/,. ziehen; den Wagen -. onder hel afdak & trekken, halen; die Pferde -, eene schuilplaats geven; (lig.) etne time -, zetten, trekken onder, on- deiaau zetten; ein Kleid -, onder aan- l rekken. Unterziehöll, {unterzog, unterzn-
gen) bedr. ww. onr. ein Gebuilde mit einer Muuer -, vnn onderen optiekken; 2. wed. ww. stch einer Snclie -, zich be- lasten met, op zich nemen, overnemen. Unterziehstrumpf, (-«fn»m-
pf{e)s, mv. •slrümpfe) ui., Z. Vnler- strumpf. Unterziehung, (-en) v. onder-
neming, taak v. XJnterzug, (-(e)-\', niv. Unlcrzüye)
na., Z. Unterziehung; (bVrgw.) stul, schoor in.; (Tlinin.) diaaghalk in.;•tfan- der in. slanilvink in. ynterzungen-drüse, (-n) v.
(Oullk.) onder de tong liggende klier ».;
•tclilagader v. onder de tong liggende slagader v. Unterzweck, (-(e)s, mv. -e) m. bijoosiiierk, nevendoel o.
Unthut, (-en) v. misdaad, wan-
daad, slechte daad v. UnthatChea,oerkl.)o.(geineenz.
genuge misdaad, kleine fout »., vlekje, gebrek o. Unthatig, bijv. en b. (van een per-
soou), werkeloos, met werkzaam, zonder bezigheid, lui; (Spraak k.) -es Zeilu-orl, lijdend werkwoord; il. L. miiszig; -kcil v. ledigheid, werkeloosheid v.; il. Z. Musziygang. Untheilbar, bijv. en b. ondeel-
baar, mei verdeeld kunnende worden, -t.< tl v. ondeelliaarbeid v. Untheilhaft(ig), bijv. nw. niet
deelachtig, geen deel hebbende aan.
Unthüiliianio, v., z. m. onver-
schiiligheid, koelheid v. Untheilnemend, bijv. nw. geen
deel nemende, geeue belangstelling too- ueiide, onverschillig koud. Unthicr, (-(e)», mv. -e) o. ondier,
inoiisler, gedrocht o. Untief, bijv. nw. ondiep, niet diep;
2. (van eenc rivieli, ondiep; -c Stelle, II. Vnlitfe {•>). Lfiitioiü, (-n) v. weinig diepte v„
gebrek o. aan diepte; 2. (m eene rivier;, londieple, waadbare plaats v.; sandiye -, \'zaïiilhank v. ïTnthunlich, bijv. en b. ondoen»
lijk, onraailzaaiu, unililroerbaar. yntilgbar, bijv. nw. onverdelg-
jaar. oiiiiilvoiiliaar, oiiuilwischbaar, uu- herstelbaar, met .dlushaar. y ntödtlioh.bij v.n w.uiel doodel ij k.
|
||||||||||||
|
Untragbar, bijv. nw.nndraagbaai,
niet gedragen kuuneiiile worden; (van
kleeren), niet draagbaar; 2. (van dieren & . iiiivriii\'hlbaar. Uutronnbar, untrennlich,
hijv. eu li.ousclieiUliaar;-Aei\' v.ouscheid-
baarheid v. yntreu, bijv. en b. uiilrouw, onge-
Irouw, vaNch, uieineedig; 2. Z. treulos. Untreue, v„ z. m. ontrouw, onge-
trouw beid v.; 2. Z. Trrvhiigkeil; (Spr.) - scllligl Utren eiynen Ilerrn, die een pul graaft voor een ander valt er zelf in. yntrillkbar, Injv.nw. mei drink-
liaar, ondrinkhaar, niet te drinken. Untröstbar, untrbstlich,
hijv. eu b. ontroostbaar,Iroosteloos,geen
Ironsl geveud:-Aeif v.outl\'ooslbaarheid v. yntrüglich, bijv. en b. zeker,on-
twijlelbaar, s|>||i^; 2. onfeilbaar, ouhe- dricglijk: -l.nl v. onfeilbaarheid v.; il. volkomen zekerheid v. yntüchtig, hijv. uw. ongeschikt,
niet deugend, ondieuslig, onbruikbaar; it. Z. ungeschickt, unlauglich; -keil v. ongeschiktheid ».; il. Z. Ungescliuktlieil; Gnlnugliflike\'it. UntUgend, (-e«) V. ondeugd v„
gebrek o., onvolmaaktheid, slechte ge- woonte v.; (van een paard), gebrek o.; 2. /oude. ongerechtigheid v. Untugendhaft, bijv. eu \\>. on-
deugend, slecht, misdadig. Unüberdacht, bijv. nw. onover-
dachi, onnadenkend. Unüberliasslich, bijv. nw. niet
afgestaan kunnende worden.
Unüberlegt, bijv. en b. onover-
h\'jd,overijld,ondooi dacht, onnadenkend,
onbesuisd, lichtzinnig; -e Itede, Aeusze- rtnig, zonder nadenken uilgesproken; - liamlelii, onbesuisd handelen; •heit v.on- niidenkendheid, onhesuisdheid v. ynüberleitend,bijv.iiw.(Spraak-
k.) unovergankelijk, met overgankeiijk, intransitief, onzijdig. Un übersehbar, unüberseh-
lich, bijv. eu li. oiioverzieuliaar, eunle- loos, onmetelijk ver; -keil v. onafzien- haai heol. oiiiuetrlijke vlakte v. Unübersetzbar,unübersetz-
lich, bijv.uw.niet overgezet kunnende worden; 2. onvertaalbaar; -keit v. 0111110- gelijkbeid v. 0111 over Ie zetten; it. ouver- laalhaaiheid, onmogelijkheid v. 0111 te vertalen. ynübersteigbar, unüber-
stcigiich, bijv. nw. (oioveiiJiinli.or; i,lig.) onoverkomelijk; -keit v. nninoge* lijkheid v. om ovei te klimmen; (lig.) onoierkouielijkheid V, Uimbertragbar, bijv. nw., Z.
unüheritetzbur.
Unübertreffbar, unübcr-
trelflicll,bijv.iiw. oiiovrrlrefliaar, 011-
overtreuYIyk, onnavolgbaar, uilmuuleud, hewoinlereiiswaardig. Unüberwindlich, ldjv.cn b.on-
overwinuelijk; (Vest.) onneeinb.iar; (lig.)
oiiovei kiuuelijk, mei Ie hoven Ie komen; •kelt v. onoverwinnelijkheid, ouneeof baarheid v. |
|||||||||||||
|
ünv.
|
ünv. 1314
|
||||||||||||||||
|
ünv.
|
|||||||||||||||||
|
i TJnvoreinbar, -lich, unver*
einlich, bijv. nw. onvereenbaar, on- vcreemgbear, onbestaanbaar; (fig.) on-
vereenighaar, onverzoenlijk; 2.(van amb* ten), onvereeuigbaar; -keil v. onveree* jiiighaarheid v. Unvererblich, bijv. nw. niet er-
felijk; -e Otter, niet overgeërfd kunnen* de «orden. TJnverfalscht, bijv. nw. onver»
valseht, onvermengd, zuiver. TJnverfanglich, bijv. nw. niet
listig, zonder strikvraag, oprecht, een» voiidig, natuurlijk. Unverfassungs-maszig, bijv.
nw., Z. verfassiingsuiUrig.
TJnverfaulbar, bijv. nw. niet
kunnende bederven.
Unverfüglich, bijv.nw. uiet be-
schikbaar. Unverganglich, bijv.nw. onver»
gankciijk, zonder einde; it. onsterfelijk, \'euwigdoiciid; (van kleuren), slandhou*
leuil, niet verschietend; -Aei( v. onver* g.mkelijkhenl, bestendigheid v. Unvergoblich, bijv. nw., Z. «n-
ecrziililnli. XJnvergeasen, bijv. nw. niet ver*
:i\'leii; da» isl mir -, ik benniier mij dat dlijd. Unvergesslich, bijv. nw. onver*
getelijk.oiiuilwiscbbaar; essollmir * sein,
bel zal ui ij onvergetelijk zijn. ik zal hel nooit vergeten; -ktit v. onvergetclijk- id v. Unvergleichbar, unver-
gleichlich, bijv. nw. onvergelijke- lijk, met te vergelijken; 2. uitstekend, uitiuuntend, voortreffelijk, bewonderens* waardig; .">. met af te doen, niet tol eene
overeenkomst kunnende komen; (Nat. h.si.) die -e, parelkegelslnk v.; \'keil v. ouvcrgecllijkheid, voortreffelijkheid v. TJnvergnügen, (-«) o., z. m.on* ueuoegen o., mileueilenlieiil v.
TJnvergnüglich, unver*
gnUgsam, bijv. nw., Z.myenügtam. Unvorgolten, bijv. nw. onbe*
looud, zonder bebioning, uiet vergolden, geeue vergelding hebbende. ynverhalten, bijv. nw. onverbo*
leu, met verborgen; (lig) jemn. etio. • lafen, bericht geven van, iem. waar- schuwen, Unverhaltnissmaszig.hijv. en
li. onevenredig, zonder verhouding, bui—
leuspoiig; - aro..,b»vennialiggroul;*ieü
v. ouevenredigheid, bnitensporigheid v.
TJnverheirathet, bijv. nw., Z
unrerelieliihl.
Unverhofft, byv.nw. onverwacht,
niet gehoopt, onverwachts; das kommt ilun ijmi: -, dal had hij volstrekt niet verwacht. TJaverhohlen, bijv. en b. onver-
Inden, met verborgen; openlijk, oprecht, zonder omwegen, onbewimpeld. TJnverhört, byw.uw.uiet verhoord
zijnde. Unverhüllt, bijv. nw., Z. unver-
hakten, Vnverj ahrbar, uuvorj abr-
|
|||||||||||||||||
|
TJnüberwunden, bijv. nw. niet
overwnnnen.ouoveruonnen, onbeteugeld. Unüblich, bijv. n«r. ongebruike-
lijk. ongewoon. ijnumendbar, unumond-
lich, liijv. nw. (Spraakk.) uubuigbaar, onveranderlijk. TJnutnganglich, bijv. en b. on-
handelbaar, niet mede om te gaan,onge- zellig, onvriendelijk; 2. onvermijdelijk, volstrekt noodzakelijk;» notltuendig,i«\\- strekt nondig; .keil v.ongezelligheid ».; 2. volstrekte noodzakelijkbeid, onvermij- delijklieid v. TJnumgehbar, bijv. uw. (lig.)
onvermijdelijk.
TJnumgrenzt, bijv. nw. onbe-
greusd. grenzenloos.
TJnumschrankt, bijv. en b. on-
beperkt, onbepaald, opperinachlig, vol- strekt, zouder voorltehuud; -er First, souverein; -heil v. onbeperktheid, onbe- gren«dheid, volstrekte oppermacht, sou- vcreimteit v. Untunstöszlich, bijv. en b. on-
ouislnotclijk, met om te simden; (lig.) onwederlegbaar, ontegenzeglijk; it. Z. uniriuVrru/lir/i; \'keil v. oiioinsloolelijk- benl, oninogelijklieid v. om oiu te 8lOO- ten. TJnumwerflich, bijv. nw. niet
omver Ie werpen; (lig.) Z. unumstöszlteli.
TJnuinwunden, bijv. en b. niet
omwonden; (Hg.) oprecht, vrij, opeu- harlig. zonder omwegen, onverbloemd. fjnunterbrochen, bijv.nw. on-
afgebroken, aanhoudend, zonder opliou- deu, in eenen adem. TJnunterlassig, bijv. en b. zon-
iler tnsschenpiiozen. Ununterlasslich, bijv. nw., Z.
uninngiiiiglick (2). TJnunterscheidbar, bijv. en b.
niet te onderscheiden, met te onderken* nen. Ununtersucht, byv.nw. niet »n-
derzochl, zonder onderzoek; icli will • latten, ik zal niet onderzoeken. Ununterwürfig, bijv. nw. ouaf*
hankelijk, met onderworpen; -keil v. onaniaukelijkheid v.; 2. verzet o. TJn vaterlandisch, bij». e n b. n ie i
vaderlandslievend, niet •aderlandscbge* ziinl.
Unvaterlich, bijv. nw. niet va-
derlijk. TJnveraltcrt, bijv. nw. niet ver-
ouderd. TJnveraltet, bijv. nw. niet oud
zijnde; it. met versleten.
ÏTnveranderbar, unveran-
derlich, bijv. en b. onveranderlijk niet Ie veranderen, il.onbeweeglijk;(lier.;
onroerend; -keil v. oiiverauderlijkheul V., onheweeglijklii\'lil v. Unvcrutidort, bijv. en b. ouver»
anderd, /.onder verandering; elic. - lus- se», onveranderd laten, niet veranderen Unverantwortlich,lii|v.ii«.on-
verantwoordelijk, uu-t te ver.>ulvvonr-
den, met te rechtvaardigen; 2. on>cr- geellijk; \'keil V. onverantwoordelijk\' |
heid v.; it. onvergeeflijkheid, geweten-
loosheid v. übverarbeitet, bijv. nw. onver*
werkl, niet afgewerkt, ruw, in de grond» slof. TJnverauszerlich, bijv. en b. on-
vervreenidbaar, niet over te doen, niet
te verkoopeu; -keil v. onvcrvreemdbaar- llenl V.
TJnverbesserlich, bijv. en b. on-
veibeterlijk, uitstekend, goed; - gul,vol*
maakt goed; \'keil v. onverbetcilijkheid v.; 2. volmaaktheid, volkomen juist» lienl V.
Unverbindlich, bijv. nw. met
verbindend, niet verplichtend; 2. niet
dienslvaardig, onvriendelijk, Z. vnliöf- luh;~keit f.niet gelmudeii, niet verplicht zijn o.; 2. onvriendelijkheid V. XJnverblÜmt, bijv. nw. onver»
bloemd, zonder omwegen, zonder een doekje er om Ie winden; -e lledettluiiu eines Worle*. eigenlijke bcleekeins &. Unverborgen, byv.nw. ouverbo-
ten. openlijk.
Unverbrauchbar, bijv. nw. on-
verleerbaar, niet te verleren, onbiuik» bair. niet Ie gebruiken. TJnverbrennbar, unver»
brcnnlich, bijv. eu b. onbrandbaar;
•keil v. oubraudbaarheid v. Unverbrüchlich, bijv. en b.
onverbreekbaar, onschendbaar; -keil v. on verbreek baarheid, onschendbaarheid v. Uiiverbürgt, bijv. nw. zonder
waarborg, niet gewaarborgd, onzeker, onecht, bevestiging eischend. XJnverda,ehtig,bijv.nw. niet ver-
daclit, geene achterdocht verdienend; • lei\' v. vrijheid v. van verdenking.
TJnverdaulich, bijv. nw. onver*
icerbaar, niet of uioeielijk te verleren.
• keil v. onverteerbaarbeid v.; 2, onver-
leerbare spijs v.; 3. (tien.) slechte spijs» vertering v. XJnverdaut, bijv. en h. niet ver-
leerd, slecht verteerd; 2. niet doorge» werkl, unafgewerkt, onbegrepen. TJnverderblich, bijv. nw. niet
aan bederf ondergevig, met kunnende be-
derven, onbederfelijk; -keil v. onbeder- Iclijkheid v. tjnverdienst, (-«-) o., z. m. ge-
brek o. aan verdienste, gebrek o., gebrek» kiglieid v. Unverdienstlich, bijv. en b. niet
verdienstelijk, zonder verdienste.
|
||||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||||
|
Unverdient, byv.nw. onverdiend,
-er Weise, zonder hel verdiend Ie heb-
ben. onschuldig, XJnverdorben, bijv. nw. onbedor»
ieu, frisch, krachtig; (lig.) onverdorven, eerlijk, braaf, rein; -lieil v. nnbedoneu» neid, on verdorvenheid, eerlijkheid, braaf» neiil, onschuld v. Unverdrossen,bijv.en b. onver»
Irolen, ouvermoeiil, geduldig; -e Sary
/«//, onvermoeide zorg; \'keil v. geduld >., volharding v., volhardende ijver in.,
onafgebroken inspanning v, Tjnverehelicht, bijv. uw. onge»
iniHd, ongetrouwd. |
|||||||||||||||||
|
Unv.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
4312 Unv.
|
UnT.
|
||||||||||||||||||||||||
|
versland o., onervarenheid, ongerymtU
henl. domheid v. Unverstandea, bijv. nw. niet be-
grepen. verkeerd begrepen. tjnverstandig,bijv. en b. nnver-
staudig, onervaren, onger\\jmd;(geoieen- z.) dom, stom, onvoorzichtig; vin -er Streicii, domme streek; •keil v„ Z. Vn- vcrsland. tTnverstandlioh, bijv. en b. on-
verstaanbaar, onduidelijk, onbegrijpelijk; • keil v. onveislaaiibaarlieid, onduide- lijkheid, ouliegnjpelijkhi\'ld v. Uaversucht,l.ijv.nw. onlicproefj;
nichls - lassen, niets onbeproefd laten, alle mogelijke middelen 111 het werk stel- len: it. Z. unerfahren. Unvertheidigt, bijv. nw., Z.
wehrlos. IJavertheilbar, bijv. en b. on-
deelbiar. on verdeelbaar.
Unvertilgbar, unvertilg-
lioli. bijv. nw., Z. nnvermclitlich.
IJnvertraglich, bijv. en b. on-
verdrugelijk, onverdraagzaam: \'2. tegen* strijdig, onhandelbaar, onbestaanbaar, kijfachlig, twistziek; -/iei/ v. nnverdra- gelykheid, onverdraagzaamheid, oulian* delhaarheid v. Unverwahrt, bijv. nw. niet l>e-
wa inl.niel verdedigd; -e Stadl\'.open stad.
UnverWaildt, lujv. en b. niet ver-
want, geene verwantschap hebbende; "2, nafgewend ziende, vast den blik geves* ligd helibende; nul -e« Altyen, onafge- wend oog. Unverwehrt, bijv. nw. niet ver-
boden, geoorloofd. Unverweigerlioh, bijv.nw. niet
geweigerd, niet te wei-eren. Unverweigert, bijv. nw. zonder
geweigerd te zijn. Unverweilt, bijv. nw. dadelijk,
onverwijld, onmiddellijk, zonder uitstel. TJnverwelklich, bijv.nw. onver*
welkbaar, Z. wivcrtve*lich; (lig.) Z. na*
vergónglieh; -keil v. onverwelkhaarheid, frischheid v., glans m., onsterfelijk- hcid v. IJnverwelkt, bijv.nw. onverwelkt,
frisch, in de eerste frischheid, in den
vollen glans.
XJnverwerflioh, bijv. en b. on-
vei vverpelijk, niet Ie verwerpen; \'keil v.
ouverwerpelykheid v. \'TJaverWGSlich, bijv. nw. aan de
verrotting weerstaande, niet tol bederf overgaande; il. onvergankelijk, onveran* derlijk; •keil v.nnuederfelykheid,onval- liaai lieid v. voor bederf. Unverworren, bijv.nw. niel ver-
ward;. stelt nul elic. - lussen, zich niet bemoeien met, zich niel mengen in. Unverwundbar, bijv. nw. on*
kwetsbaar; -keii v. onkwetsbaarheid v. ynverwüBtlich, bijv. nw.onver*
sloorbaar, onvernielbaar, alles trolsee- rend: -feei( v. onverstoorbaarheid v. ynverzagt, bijv. en b. onversaagd,
onverschrokken, ondernemend, kloek, stout: -/icil v. onversaagdheid, onver* schrokkenheid, sloutheiil v, |
|||||||||||||||||||||||||
|
ynvernichtlich, bijv. nw. nn-
veruielighaar, onverdelgbaar, niel ver- nieligd kunnende worden. "Tjlivernunft, »., z. m. onverstand
o., onzin ui.: mit • hnndeln, onverstandig handelen: 2.onredelijke daad *., domme streek in. XJnvemÜnftig, hijv. en h. (van
dieren), redeloos; (v;in personen), on- verstandig, dom, hersenloos; - reden, on- ziniiig, dom, ongerjjmd. Unverrichtet, bijv. nw. nnver*
richl, ongedaan, onafcedaan, Z. verricht ten; -er Saehe ab:ielien,nn\\err\\chlen»Ve heengaan, zonder zijn .loei bereikt, zon- der iets gedaan Ie hebben. TTnverrückt, bijv. en b. onl«--
weeglijk, vast; (van den blik), opeen punt gevestigd of starende; (van het ge- luk), duurzaam, bestendig. tJnverriicklich, hijv. nw. onbe*
wcglijk. niel beweegbaar, vast.
Unversaumbar, bijv. nw. (r.er.)
niet te verzin men, afdoend, beslis*
send. XJnvorschamt, bijv. en l>. onbe-
schaamd, onbeschoft, schaamteloos, zou-
Ier schaamte; (gemeenz.) cm -es Munt. mliescliaaiiicl, brutaal; \'2. onliinsch, 011- ierbaar, onlunhlig. Unverschamtheit, v. nnbe-
<ehaamdheid, onl>escboftbeid, brutaliteit
v.; "2. onkiiiscliheid, oneerhaarheid, on- tnebt v. Unverschieblich, bijv. nw. niet
verschuifbaar. Unverschont, bijv. nw. onver*
sclioond, zonder verscliooning; - lassen, niet sparen, niet ontzien. Unverschuldet, bijv. eu b. (van
rampen), onverdiend; "2. (van personen)
onschuldig, schuldeloos; 3. geene achnl* den hebbende, zonder schulden. IJnverschwiegen.bijv.en b. niet
kunnende zwyuen, onbescheiden, Unverschwiegenheit, v.,z. m.
pra.ilziiclit, onbescheidenheid v.
Unversehen, bijv. en b. mit eiw.
-, niet voorzien van, verstoken van; \'2.
onvoorzien, onverwacht; -er Wrise, on* rerwachts, onvoorziens, eensklaps; 3. •*, Z. unerunrlet. Unversehrt^iijv.nw. zomler scha-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
lich, bijv. uw. aan geene verjaring on-
der*ori< n, onveijaarbaar; -ïeii v. on* verjaarbaarheid v. Unverjahrt, l>ijv. nw. niet ver-
jaarïl; il. m. i_ii- oud mi) ii\' trouwen. Unverkauf bar, unverkauf-
lich, byv.nvv. onverkoopbaar, niet ver-
kocht kunnende worden. Unverkauft, bijv.nw. onverkocht,
mei verkocht. IJnverkennbar, l>ijv. en b. nici
ontkend kunnende worden, onuiisken- baar, blijkbaar, Unverüümmert, bijv. nw., Z.
unveisvhil. XJnverkiirzt, bijv.nw. onvermin*
derd,Zonder korling;(lig.)zulider schade. tTnverletzbar, unverletz-
lich, lujv. eu b. onschendbaar, /. un- veritundbar; -ketl v. onscnetidbaarheid v., /. Unverti uiutbarkeil. Unverletzt, b.jv. eu b. oug<tschon-
den, ongedeerd, niel gekwetst, niet ge- wond, onbeschadigd, gejond en nel, ge- heel in ,il. Unverlierbar, bijv. nw. onver*
licsnaar, niet verloren kunnende wordeu. Unverloren, bijv. nw. met weg,
met venoren, iu goede handen, veilig. Unverlöschbar, unver-
löschlich, bijv. nw. ouoluschbaar; -keil v. onbiuschbaarlieid v. Unveruiahlt, bijv. nw., Z. unver-
ehelicht. Uiiverroeidlich, bijv. en b. on-
vcruiydclijk, niet noodzakelijk; -keit v.
ouverinijili\'lijklieid, volstrekte noodza* kelijkheid v.
\\Jnvermorkt, bijv. en b. onge-
merkl, onvermoed, zachtjes, allengs. tTnverinindert, t>ijv. nw. onver*
minderd. Unvermischbar, bijv. nw. on-
ver meng baar, onvereemgbaar. Unvermischt, bijv. nw. onver*
|
|||||||||||||||||||||||||
|
m
|
39
|
engd, onvervalschl, zonder imneugsel.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Unvermögen, (-«) o., z. m. on-
veniiogen o., onbekwaamheid, machte* loosheid, ouinachl v.; (Fin.) - zubezalt- Icn, onvermogen, insolvent zijn o. Uiiverinögend, bijv. nw. onver-
mogend, machteloos, onbekwaam, geen vermogen hebbende, insolvent, behuef* lig, arm, zouder fortuin; ein -er, onver* mogende; ich Om - ihm zu dienen, ik hen niel in staal, ik hen niet hij machte £, ik hen in de onmogelijkheid; - sein Urnd zu verdienen, niel iu slaat. Unvermögenheit, v.,z. m. on-
vermogen o., machteloosheid v., Z. Un- verninyen. XJnvürniGglieh, bijv. en b. on-
vciiuogeiiil, zonder fortuin, gecne bczit- lingeu hebbend. Unvermuthet, bijv. en b. onver*
wachl(s), onvoorziens, eensklaps. Unvernehmbar, unver*
noliinlich, bijv. en b. onmerkbaar, |
|||||||||||||||||||||||||
|
de geleden te h
|
19
|
ebhen; \'2. geheel en al,Z.
|
|||||||||||||||||||||||
|
unverletzt.
Unversiegbar, unversieg-
lich, bijv. uw. onuitputtelijk, niet uil
Ie drogen. Unversiegelt, bijv. nw. onverze-
ïeld. niet verzegeld, niel met een zegel gesloten, open. Unversöhnbar, unversöhn
lich, bijv. en b. onverzoenlijk, onver
zoen baar, haatdragend; -keit v. onver zoenlijkheid, haaldragendheid v. Unversöhnt.hijv.nw.nnvcrzocnd,
niet verzoend. TJaversorgt, bijv. nw. mit ettv •
niet voorzien met, ontbloot van; 2. on verzorgd, zonder middel van bestaan; it, ongehuwd. Unverstand, (*(•)») Ml.. Z. Ml. OII-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
D21B
|
|||||||||||||||||||||||||
|
onverslaanbaar, onduidelijk, niet hoor*
baar; \'J. niet goed uitgesproken; •keil v. onmei khaai held,omerslaanbaarheid,on- duidelykheid V. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Unw. 1313
|
||||||||||||
|
Unw.
|
||||||||||||
|
Unw.
|
||||||||||||
|
ontegensprekelijk, Z. umcidersprechlich.
Unwiderredlich, bijv. uw., Z. umotdersprechlich; -kett v. oulegenzeg-
lijkheiil, duidelijkheid v. Unwiderruflich, bijv. en h. on-
heiroepelijk; -keil v. onherroepeiyk* heul v. Uawider.3prechlich, &. /.. «n-
beslreilbar.
Uawiderstehlich, bijv.en b.on-
weerslaanbaar; \'keil v. nuwei i\'s|aauliaai\'-
lieiil. niiweerslaaubare kracht v. Unwiederbringlich, h(jv. en h.
onherstelbaar, onherroepelijk, voor eeu- wig. Unwille, (-n«) ni., z. m. veront*
ivaaidlgiug, spijt v.; groszin -n qeuen of aiifjcin. Itaben. zeer verontwaardigd zijn op; °2. verdriet, misnoegen o., ontevre* ilenheid v.; 3. onwil m., kwaadwillig. henl v.; 4. afkeer, hekel in., walging v.; mtl -/i, met tegenzin. Unwillfaarig, bijv. nw. &. Z.
uii\'jti\'iiiiu o/. Unwiliig, bijv. nw. verontwaardigd,
pylig,ongeduldig, kwalijk gemutst, jent. • maehen, boos, verontwaardigd, nij lig naken; - über elw., fiber jem. werden, zich verontwaardigen, boos, verstoord worden. Unwillkommen, bijv. en b. on-
welkoiu, niet welkom, oiigewenscht, las-
l\'g. Unwillkürllich, bijv. en h. on-
willekeurig, van den wil onafliaukidijk, zouier opzei;-/1C1/ v.niiwilli-keuriglieni v. Unwirksam, bijv, nw. niet wer-
keud. Krachteloos, rruchteloos, met af- doeud; -keil v. vruchteloosheid, krach\' teloosbeid v. Unwirsch, bijv. nw., Z. unwilliq;
il. wrevelig, verdrietig, onwillig, kuor- rig. gemelijk, norsch. Uuwirthbar, unwirthlieh,
bijv. 11»., Z. unbewohnbur.
Uuwlrthsehafclich, bijv. nw.
niet huishoudelyk, niet zuinig, verkwis.
leinl. ïTnwisaend, bijv. nw. onwetend,
onkuii\'lig, onervaren, builen welen; es isl uur -, ik weet er 11 iels van; mir -, bullen ui.ju welen; 2.l|oin, onnoozel; in emer Suclie - sein, onkundig zijn van; et« -er, onwetende, dommir; ö. bjjw. uit onweteudheid; femn. - schaden, ouwe- lend, zonder bel te welen; - tündi\'jt «ie///, onwetend zondigt niet. TJnwissonheit, v., z. m. onwe-
teuillieid. onkunde, onervarenheid, d«m- heul >.; \'ifelller ui., -ssiinJe v. zonde v, mi onwetendheid. TJnwissentlich, bjjw., Z. «n\'ii.ï-
srnd 1,3): "2. bijv. 1111. -e Siinde, Z. Un~
tiis^enlieitssünde. UnWOlll, bijv. en l>. onwel, onge-
stcbl. Onpasselijk, niet wel. Unwohlmeinend, bijv.nw. niet
welgemeend. TJuwotmbar, bijv. nw., z. unbc tvnlinbar.
Uawürdig, b ijv. en b. onwaardig,
smadelijk, schandelijk, gemeen, laau; 83 |
||||||||||||
|
waar, onjti\'st, valsch, strijdig met de
waarheid, leugenachtig; elw. für - hal- ten, voor onwaar houden, niet gelooven. TJnWBhrhaft, by», „w. onwaar- acbtlg, niet waarachtig, /. umvalir; (van personen), niet waarheidbevend; (van een geschiedschrijver), ongetrouw, par- lijilig; (van een geiuige), valsch. TJuwahrhaftigkeit, v„ z. ai.
ongetrouw heul, ongeloofwaardigheid v.;
il. gebrek o. aan waarheidsliefde. Unwahrheit, (-e«) v.onwaarheid,
valschhenl v.; (van eene vertelling), on- waarheid v.; \'2. leugen, logen v. Unwahrnehmbar, y.nwahr-
iiüit iiiltcb, bijv. en b niet waarneem* haar. mei waar te nemen, onzichtbaar. TJnwabrscheinlich, bijv, nw.
onwaarschijnlijk; \'keil v. uuwaaischijn-
lijklieid v. Unweg, (»(«)», rav. -e) in. onbe-
gaaubare weg 111., eenzame, afgelegen plaats v.; "2. verkeerde weg m,,Z. Umweg. Unwegsam, bijv. nw. oiibrgaau-
baar; (van een weg), ongebaand, onbe- gaauhaar, ontoegankelijk; - marken, nn- liegaauhaar maken; -Leil v. onbegsatl- baai\'benl, oliloegaukelijkheid V. Unwehrhaft, bn,v.nw.,Z.tceAr/o».
TJnweib, (-(e)«,mv. •«•) o. zij die geene vrouw is.
Unweiblich, bijv. nw. onvrouwe- lijk, manlijk, niet passende voor eene
vrouw, strijdig niet ilen aard & eeuei vrouw; -keil v. oiivrouwelijkheid v. Unweigerlieh, bijv. en h. niet u
weigeren, zonder zwarigheid.
Unweise, bijv. uw. onwijs, niet
wijs, dwaas, onvoorzichtig.
Unweibbeit, v., z. in. onwijsheid,
dwaasheid, onvoorzichtigheid v. Unweit, bijv. uw. mei ver afgele-
Iteil, niet verwijderd; "2. voorz. (lliel den \'2en nv.) - des flusses,mei ver van, nabij. 111 de nabijheid van. Uawerth., bijv. nw, van weinig ol
geene waarde, nietig, betlzclaehtig; il. Z. uniciinliy; "2. (-(e)s, inv. -e) m. in«tig- lienl, kleinigheid, beuzeling v.; il. on- waardigheid v. Unwesen, (•«, mv. Unwesen) o
onbetamelijkheid, wanorde, verwarring stoornis v., misbruik o. TJnweaentlich, bijv. en b. met
wezenlijk, hersenschiiniiiig, ingebeeld, niets afdoende, niet veel beteekenend; • keil v. onwezenlijkheid, onslolTeiykheid «.; \'2. gering belang o. TJnwetter, (.», mv. (Juwelier) o.
onweder o., slecht, onstuimig we(d)er o., stormwind in. Uliwichtig, bijv. nw. niet vol
wichtig, weinig wegende; (lig.) nnbedoi demi, met veel beteekenend, benzelach- tig, nietig, van weinig belang; \'keil v. gebrek o. aan gewicht; (lig.) onhedni- ilenilhenl. nietigheid, beuzelaehligheiil v. Unwiderlegbar, unwider-
leglich, bijv. en b. onwederlegbaar, |
||||||||||||
|
Unverzeihlicta, b(jv. en b. on-
vergeetlijk. onverantwoordelijk; \'keil v. onvergeeQijkheid v. TJnverzinsbar, unverzins-
ÜCtl, bijv. OW. geen interest opleve-
rencle. Unverzollt, bijv. nw. vrij van tol,
vrij van inkomende rechten. tTnverzii8;lich, bijv.en h.onmid-
deliijk. dadelijk,zonder uilstel.oogcnblik- kelijk: (Hechlspr.) onmiddellijk, zouder verwijl, summier; das -« llerlil, summier reclil:-/.ci/ v.snelheid v.,spoed in..haast v. Unvollbracht, unvollendet,
bijv. nw. onvoltooid, onafgewerkl, uii»f- gedaan.
TJnvollkomraen, unvoll-
standig, bijv. en b. onvolkoine.il, on- roliuaakt, niet in /.iju geheel, mei al; \'2. gebrekkig, incompleet; ï. -es Kind. OII- voldragen kind. tTnvollkommenheit, Un-
voilstandigkeit, (-e«) v.....»olko- menheid, gebrekkigheid ».; (van den
mensch), onvolmaaktheid v., gebreken O, IIIV.
Unvollstrockt, bijv. en b. niei
volmeid, onvoitrokken.
Unvollzahlig, bijv.en b.niei vo|-
lalbg. incompleet, defect; -keil v. onvol- lalligheid v. Unvollzogen, bijv. nw.,Z.unroU-
slrtrkl. TJnvorbereitet, bijv. nw. onvoor-
bereid; -»i>rerhen, voor de vuist. Unvordonklich, bijv. nw. nn-
heurdijk; teil -er Zeil, sedert onheug- Iijken lijd. Unvorgreiflich, bijv. en b. niet
voorbarig, onpartijdig; i. zonder voor- oordeel, voorlnopig, onder verbetering. seine Meinuna - snuen, zijn gevoelen- Uilen onder verbetering. TJnvorhergesehen, bijv. nw.on-
vnorzicn. mei voorzien.
TJnvorschreiblich, bijv. nw.
zonder iels voor Ie schrijven.
TJnvorsatalich, bijv. en b. nanp-
zellelijk.niiwillel«eiirig,Zoinler opzet, mei
moedwillig; -kril v. onopzettelijk beid, onwill.\'keurigheid v., gemis o. aan opzet. TJnvorsichtig, (-er, si) bijv. vn
b. onvoorzichtig, onoverlegil, nuiiudeii-
keud, onbezonnen; ein -er Slreicll, 011 be- zoiinen streek; .teil v.onvoorzichtigheid, onnadenkendheid r. TJnvortheilhaft, bijv. en b. 011-
voordeelii:. nadeebg. si hadelijk. TJivwachsatn, bijv.uw. niet waak
zaain.iiiiwjiakzaaiii; -keil 1. unwaakzaatu heid v. TJüWacker, bijv. en b. niet rond
en eerlijk, onoprecht, oulrouw, valscli. arghsiiü. UnW\'agbar, bijv. nw. niet weeg.
baar, niet gewogen kunnende worden, onweegbaar; \'keil v. onweegbaarlicid v. TJnwahlbar, bijv. nw. onkiesbaar, onverkiesbaar, niet verkiesbaar,niet ver- kozen kunnende worden, -keil v, onkies- baarheid v. Unwahr, bijv. en b. onwaar, niet
|
||||||||||||
|
13U Ünz.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Ura
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Urb.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
tiner Sache - sein, eene(r) zaak onwaar
dig iyti. TJnzahl, (-en) ï. oneindig, on-
noüiilia.ir getal, oneinilig aantal o. fjnzahlbar, byv. mv., Z. unbe-
zalilbur. Uuzahlbar, unzahlig, bijv. en
b. ontelbaar, met lu tellen, onnoemelijk, talloos; -keit v. niilelbaarheid, oneindig gruole heeveelheid v. Uazahiubar, bijv.nw. ontembaar
niet te beteugelen. Uuzai\'C, bijv. en b. onzacht, on-
kiesch, hard, onbeleefd;-/iei< v.onkiesch- heid v. fjiiztirtlicli, bijv. uw. onzacht;
|
||||||||||||||||||||||||||
|
TJrall, (•(«)«) o., z. m. oorspronke-
lyke schepping v., heelal o. Uralt, bijv. nw. aloud, overoud, zeer
oud; von -en Zeilen her, sedert aloude. de oudste tijden. Uralter, (-s) o., z. in. eersle lijd,
overoude lijil, aloude lijd m. XJr\'altermutter, (-mü»iT)v.o ver-
groot moeder v. Uraltern, mv. voorouders, voor-
vaderen III. IUV. Uralters, bijw. oudtijds, in den
ouden tijd, in den eersten lijd. Uralterthum, (-(c)s) o., ?.. m.
hoo^e oudheid v.; Ü. oudheid v.,gedenk-
stuk, overblijfsel o. uit den oudsten lijd. Uraltervater,(-t)o/eis,m v. -vater)
m. overgrootvader m. Uraltmutter,(-m«//er)v.,yralt- vacer, (-i\'<i(<r.v, mv. -vater) ui., Z.
Uryrosz-mutler, -ealer. Urari, (-.v) o., z. m. uranium o.; -erz
o. uraniumerts o. Uranfang, (-(e)x, mv. Uranfange)
in. oorspronkelijk begin o., oorsprong ra.; (Scheik.) die vier Uranfdnye.iie vierele- ineiilen o. mv. XJranfanglich, hijv. en b. oor-
spronkelijk, ut den beginne; die -en liestamllheite, de grondbestanddcelen;-e Gebirytarten, oorspronkelijk. Ux\'anfangs, byw. in den beginne,
in de oudste lijden. Uranglimmer, (-«) m., z. m.
urauiuuigliiuiuer o. Uratita, v., z. in. (Kabell.) Urania
v., eeue Oer negen Muzen. Uranide, (-n) v. (Kabell.) hcmel-
bewouer, hemelburger, hemelzoou ui.; it. Saliiruus ui. UYaiükgn, (-.«, mv. -e)o. dubbele
harp v. Uraniskus, (onb.) ui. teuthemel,
Irooiiheinel ui. Uranlage, (-«) v. oorspronkelijk
beginsel, element o. Uranographie, v., z. m. hemcl-
beschrijviug v. Uranoskgp, (-(e)s, mv. -e) m.
slerreiikijker ui. Ur&n-oxyd, (•(«)*, mv. -e) o.
ivveciio iiiaiiiiiiiioxyde o.; -oxydsntze o. mv. uraiiiiiiiizoiiteu o. mv.; -o.ri/i/ii/o.eel\'- ste uiainuuioxy.lez uiten o. mv.; -pecherz o. zuiirslolveruiudiug v. met uranium. Urauus, (onb.) ui. (Kabell.) Ura-
lllis ui., een der oudste luiden. Lfi\'biiu, bijv. uw. sleedscli; (lig.)
welleven.I, vvelgeiiianierd, beschaafd. Uibaiiitat, v., /.. ui. steedsche be-
scliaviug, wellevendheid, welgeinanierd- lield, verlijuiiig v. ürbar, bijv. nw. bebouwbaar, he-
ploeguaar.onlgiiibaar; - maclien,geschikt maken om te bebouwen; -es Land, land o. dat braak gelegen heeft; - maclten, muchuiiy v. ontginning v. van hmak- land; "2. - of •buch o. kadaster, register o. der landerijen. Urbar-mann, (-mann(e)*, mv.
•teute) in. landman, landbouwer, boer ui.; sleuer v. belasting v. op landerijen |
||||||||||||||||||||||||||
|
ting; -keit v. vrijheid v. van belasting.
Unzucht, »., z. m. ontucht, on-
knischheid, geilheid v.; nul einem Mnl- chen - treiben, overspel bedrijven; - trei- ben, (van vrouwen Sc), de hoer spelen een ontuchtig leven lelden. tjnzüchtig, bijv. en b. ontuchtig
oukuiscli, losbandig; -keilv.,Z. Unzucht. ontevreden, niet levreden, onvergenoegd
- leben, ontevreden, oneenig; it. Z. l/«\' ersalllich; -heil v. ontevredenheid, mis. uoegdheid, teleurstelling v. Unzugangbar, unzugung-
lieh, bijv. uw. ontoegankelijk, onge- uaakbaar, onbegaanbaar; -ketl v. onloe- gankelijklieid, ongenaakbaarheid v. Unzulanghch, bijv. nw. ontoe-
reikend, onvoldoende, gebrekkig; -lieit \\. ontoereikende o. Unzulassig, unzulasslich,
hijv. nw. ongeoorloofd, niet toe te slaan;
•keit v. ongeoorloofde o. Unzi\'mi\'lig, hijv. nw. niet tot een
gilde bt.hooiende. Unzureichend, bijv. nw., Z. uu
zutnuylich. Unzusammenhang, (-(e)s)m., z. m. gebrek o. aan samenhang.
tjnzusammenhangend, bijv
nw. onsamenhangend , zonder samen\' hans, zouder verband. Unzusammenstimmend,liijv.
uw. met overeeusleuieud, geen akkoord
vormend. Unzutraglich, bijv. nw. onvoor-
deelig, geeiie winst opleverende; -keit v schade V. IJnzuverlassig, bijv. nw. onze-
ker, twylelachtig; eui -er Mann, niet te vertrouwen; -keil v. onzekerheid, twij- felaililigheid v. TJazweckmiiszig, bijv. nw. on-
loeliualig, Hiel doeltreffend.
ÜQZWeifelhaft, bijv. en b. on-
iwiileluaar, Unzweifelhaftigkeit, v., z. m.
inlvvijfelbaarheid, volkomen zekerheid v.
Ueppig, (-er, si) bijv. en b. (van
personen;, prachthevend, pruukzuchtig; • li brii, lu weelde leven, weeldeilg leven, (vau een maal), overvloedig, (van plau- len), weelderig, welig; \'2. wellustig, ou- liichltg, geil; -ketl v. te groole weelde, weelderigheid v.,overvloed iu.;\'2.oiilucht, geilheid v., wellust ui. Upper, (-s, mv. Upper), -wall,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
•keil v, onzach
|
07
|
llieid v.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Uiize, (-«) v. ons o., (30 grammen);
(leg.) ons, heclngraiu o.; "2. (Nat. lust.; once, onca v., kleine langslaailige pau- Ier in. Uuzoit (-e«) v. ontijd, ongepaste
ongeschikte tijd in.; sur - kommen, ten onpas, op ongelegen tijd komen; zur - etui. Ilian, leu onpas; (geineend.) zu rechter Zeil umi zu -, gelegen en onge- legen, te pas en ten onpas. Unzültlg, bijv. en b. ontijdig, bui-
tcntij.ls, ongelegen; 2. misplaatst; -e SchumhufHykeil, valsche schaamte; 3. Z unreif; etue -e Geburl, ontijdige beval- hng,miskraam v.;-tól v.onlijdigheid v. (van eene vrucht), onrijpheid, groen- beid v. Uiizciiperlen, v.mv. kleine paan
len v. mv„ die met het ons verkocht worden. Unzenweise, bijw. bij heions, per
ons. Unzerbrechlich, bijv. uw. on-
(ver; breekbaar, hard, laai; -keil v. on- (vei\'jbreekhaarheid v. TJuzorlogbar, hijv. nw. niet te
onl leden, ondeelbaar, onoplosbaar. TJnzorsetzbar, bijv.uw.,Z. «n;er-
leybur. Unzerstörbar, bijv. nw, onver-
slooihaar, oiiveruielbaar.
Uuzertheilbar, bijv. en b. on-
(verjdeeilnar, UuzerLb.oi.lt, bijv. en b. onver-
deeld, met verdeeld, in zijn geheel; en, Gut - besilzen, onverdeeld. ynzertrennbar, y nzor-
tretmlich, bijv. eu b. onscheidbaar,
onoplosbaar; -keit v. ondeelbaarheid,on- scheidbaarhcid v. XJazertrennt, bijv. nw. met ge-
scheideii, onverdeeld.
Uuzicfor, (-s, mv. Unziefer) o., Z.
UnyeZie/er, Ünziüinond, unziomlich,
Uaziemlichkeit, v., L. uuan»ian- diy d/\\ Uazier(de), (-n) v. misvormd.
hei.i, mismaaktheid, wangesfalte ».; zur - grretchen, misvormen. ITiizicrlieh, byv. en b. niet sier-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
44
|
||||||||||||||||||||||||||
|
{•wuitKe)s, mv. -uatte) in. opperwal ui.,
kust v. vau waar de wind waait. Ur, (-(e)s, uiv. -e) in. (Aal. hist.)
wiMe slier ui. Uruclius, (onb.) m. blaas9lreng v.
Ürahn, (-(ejs, mv. -en) m. groot-
vader, overgrootvader in.; \'1. mv. -t», voorvaderen, voorouders in. mv. IJrahne, (-«), Uhrahnfrau,
[•en) v. grootmoeder, overgrootiuoe- der v. Urahnliuh, bijv. en b. voorvader-
lijk, op ite wij/.c der voorvaderen. |
||||||||||||||||||||||||||
|
46
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Iijk. leelyk; -keil v. leelijkheid, afzichte-
lijkheid v. fjnzinsbar, bijv. nw. niet cijns-
baar, niet schatplichtig, vrij vau schal- |
||||||||||||||||||||||||||
|
Urk.
|
||||||||||||||||
|
ürg.
|
ürq. 1315
|
|||||||||||||||
|
Urgcpra.go, (-s, mv. Urgepr&ge)
o. oorspronkelijke stempel m. Urgeschichte, (-n) v. geschie*
denis v. van den aiouden Iijd,aloude ge- sclnedenis ». Urgestalt,(-cn) v. oorspronkelijke
gedaanle v., eerste vorm in.; 2. origi- ueel o. TJrgestein, (-{e)s, mv. -e) o. oor-
spronkeiijke steen ui. en o. Urgicht, (-(e)s, in». -e) o. (Ger.)
bekentenis v. van een misdadiger op de pijnbank. Urglanz, (-es) m., z. m. eerste
glans, oorspronkelijke glans ui. Urgranit, (-<,e)s) m., z. m. oor-
sproiikelijk graniet o. Urgroszaltern, mv. overgroot-
ouders in. mv. Urgroszmutter, (-müiter) v.
overgrootmoeder ».
Urgroszmütterlich, bij», uw.
lol eeue overgrootmoeder behoorende. Urgroszvater, (-vaters, mv. -va- ler) in. overgrootvader in.
Urgroszvaterlich, bijv. nw. tot
een overgrootvader bchooieude.
Urgrund, (-(e)s mv. Uryriinde)
in. eerste grond in.; (lig.) eerste OOr- zaak V. Urhab, Urheb, (-(e)s) m., z. m.
zuurdeeg o., gist v.
Urheber, (-«, mv. Urheber) in.,
-in,(-«<;«) v. slichter, schepper,grond- legger, aanlegger in., stichtster, gioud- legster v.; sie isl die -in duvun, zij is de stichtster daarvan. Urhoit, v.,z.m.oorspronkelijklieiil
eigeiiiloinuielijkheld v. Urholz, (-es) o., z. in. top m. en
takken ui. mv. der boouieii. Uriau, m. Ilerr -, uiijnlieer dinges,
uiijuheer.... hoe beet hij ook, (lig.) duivel, slecht persoon in. Ui\'iasbrief,(<(c)<.uiv.-e)m. trou
welooze brief ui., trouwelooze tijding v. Urim und Thumim, iu. mv.,
Z. Ihumun. Urin, (-(e)s, mv. -c) m. pis ».
blaaswaler o., Z. llarn. Uriniren, («ri/iirl*,uri»ir/)o.ww..
in. h. hei water loozeu, wateren, pissen. Urkalk, (-(e)s) m., z. in. oorspron-
kelijke kalk v. Ürkampe, (-n) v. wild zwijn o.
Ürkeim, (-(e)s, mv. -e) ia. eerste
kiem, oorspronkelijke kiem v. Urkirche, (-n) v. oorspronkelijke
kerk v. XJrkopf, (-(\')s. m». Vrköpfe) m.
oorspronkelijke kop m., vernuft, geinen. Urkörporchea, o. ondeelbaar
stofdeeltje, atoom o. Urkraft, (-krafte) v. oorspronke-
lijkc kracht v.; -kriflig bijv. uw. zeer krachtig, door en door sterk, met oor- sprnnkelijke kracht begaafd. Urkundo, (-n) v. oorkonde, akte
v., schriftelijk bewijs o.; beylaubii/te -, aulheutieke akte ».; 2. getuigschrift, be- wys o., getuigenis v,; zur - dessen, in ge- tuigenis waarvan. |
||||||||||||||||
|
Urkundon, [urkundele, geurkun-
det) bedr.vvw. (Ger.) getuigen, met«luk- ken bewijzen, door oorkonden bewijzen; «ir • und bekennen, wij verklaren en bc- lijden; 2. wed. ww. sicli -, Z. herscnrei- lien (sick). Urkunden-bewahrer, (-rert,
mv. -rei) m. archivaris m.; -bcweti in. schriflelijk bewijso.;-»ur/io.ooi konden- boek o.; 2. verzameling v. van akten Sc; •forscher in. onderzoeker in. van nor- konden, diplomaat m.; •geiehlbe, -haut o., -kamnwr v. archief o.; •kenner m. kenner ui. van oorkonden, •kennlniss v. kennis v. van oorkonden; -lelire v. leer v. der staatsoudeihandelingen, diploma- lie v.; -saat ui. archief o.; sammtung v., • schoIz ui., -werk o. archief o.; il. Z. •buch {•!). Urkundlich, bijv. nw. (Ger.) in
den vorm eener oorkonde, uil üe oor- konden genomen, met het oorsprouke- lijke overeenkomend; 2. op geschreven -iiikk-u berustend, authentiek. Urland, (-(e)s, mv. Vrlander) o.
(Aanlr.) oorspronkelyk land o. Urlaub, (-(e)s) m., z. m. verlof,
afscheid o.; auf • sein, met verlof zijn, >aiaiilie hebben; (Krijgsw.) verlof o.; - non jemn. nehmen, afscheid nemen van; 2. verlof o., vergunning, permissie v.; - erhallen, verlof, vergunning krijgen. XTrl8.Uber, (-s, mv. Urtuuber) m.
sol.laai ui. die met verlof is, verlof heeft, Urlaut, (-(e)s I,IV- •«) m- our_
spronkrlijke klank, klinker m. Urle, (-«) v. els, olmboom, ahorn-
boom in. XJrlicht, (-{e)s, mv. -e) o. oor-
sprniikelyk licht o. UrmaSZ, (-es, mv. -e) o. oorspron-
kelijkc maal, geijkte maat, ijk v. Ürmaon, (-(e)s, mv. Ui leute) m.,
Z. Urbarmann, Urmensch, (-e«, mv. •<•«) m.eer-
sle inensch, Adam ui.; 2. oorspronkelijke menscli in. Urmuster, (-s, mv. Urmuster) o.
oorspronkelijke vorm in., gedaante, gc- stalle v. Urmutter, v., z. m. eerste vrouw,
Eva v. Urnachricht, (-cn) v. zeer oude
lijd ing v.; 2. authentieke tijding v. Uniacht, v., z. m. duislernis v.
voor de schepping. Urname, (-«s, mv. -n) m. oor-
spronkelijke naam ui. Urnatur, v., z. in. oorspronkelijke
naI uur v. Umö, (-n) v. urn, aschkruik, lra-
nenkruik, pul, vaas v.; -n[örmig bijv.uw. uruvormig. Uroohs, (-en, mv. -en) m., Z.
Aueroehs. Urpflanze, (-«) v. oorspronkelijke
plant v. Urplötzlich, bijv. en b. zeer on-
verwaclil(s), plotseling. Urquell, (-(c)s, mv. -e) in. eerste
bron v.,oorspronkelijke, steeds vloeiende bron v.; (f!g.) oorsprong in., begin o. |
||||||||||||||||
|
die ontgonnen worden, grondbelasting v.
Urbau, (•(<)•\'• ""\'• *e) m- overoud
gebouw o. Ui\'be, (-n) v. goud brasem m., goud-
forel v. XJrbede, (-n) v., z. Urbaiir.
Urbedeutung, {•en) v.oorspron-
kelijke beteekenis v. TJrbeginn, (•(«)«) m., z. in., /. Uranfong.
Urbegriff, (•(«)>. mv. •«) "»• 0°r-
sprunkelijk begrip, oorspronkelijk deuk- beeld o. Urbestandtheil, (-{e)s, m«. -e)
o. oorspronkelijk bestanddeel, grondbe- ginset, element o. Urbewohner, (•ntrs, mv. -ner)
in. oorspronkelijke, eerste bewoner in. Urbild, (•(*)*, mv. -er) o. oor-
sprnnkelijk beeld, model, ideaal o. Urbildlich, bijv. uw. op het oor-
spinnkelijk beeld gelijkende. Urbom, (-(e)s, mr. -e) m., Z.
Uiqiivll. Urbrief, (•(«)*• in». -e) m. oor-
koude v. |
||||||||||||||||
|
11
|
||||||||||||||||
|
Urbiihr, (-en) ». uiijnbelasting ».;
2. belasting ». aan den stichter eener stad, aan den Torst. TJrdeutSCh, bijv. uw. Ouddnilsch.
Urdichter, (-s mv. Urdtdiier) ut.
oorspronkelijke dichler.aloude dichter ui UrdlChtung, (-e«) v. aloud ge
dicht, oorspronkelijk gedicht o. TJreigen, bijv. nw. oorspronkelijk,
cigcndniuuielijk, origineel; -heil v. oor- spronkelijkheid ».; -lhümlich bijv. nw. eigendom meiijk, van het begin al eigen, •Ihtimlkhkeit bijv. nw. sedert het begin beslaande eigcndoiniuelijkheid v. Ureinwohner, (-uers, in». •»«•)
m., Z. Uibeunhiier.
Urenkel, (-s, mv. Urenkei) in.,
-in, (-»en) v. achterkleinzoon in., ach- terkleindochler »., achterkleinkind o. Uren t ia, n.uiv.bijliuiddeleii o.niv.
Urerbo, (-«, m». -«) ui., TJrerb-
in, (-«c;i) v. oorspronkelijke erfge- iiaam m., erfgename v. Urfall, (•(«)«. mv. t/r/\'«lHe) m.
(Sptaakk.) eerste naamval,iioininatiel ui. Urfehde, (-«) »• eed ui. «au niei
terug te komen en zich niet te wreken. Urfeind, (-(e)»,mv. -«) in. aloude
vijand ui.
Urfels, (-ens, mv. .en) m.oorspron-
kelijke rots v. Urfeuer, (-«. mv. Urfeuer) o. oor-
spronkclijk vuur o.; 2. vuur o. als e!e- ment. Urform, (•">) »• oorspronkelijke
vorm ui., ideaal o. Urgebirge,(-jcs. mv. -ge) o. oor-
sproukelijk gebergte, granielgebergte o. Urgeist, (•(«)«. m». -*0 \'»• <>or-
spronkelijke geesl ia. Urgémenge, (-»,m». Urgemenye),
Urgemisch, (-es, m». •<•\') o. bajerl, chaos in., oorspronkelijke verwarring v., nieugelkloinp m. Urgonz, »., z. m. dringende nood-
zakelykheid v., houge nood m. |
||||||||||||||||
|
Urw.
|
Uto.
|
|||||||||||||||||||||||
|
1316 Urs.
|
||||||||||||||||||||||||
|
TJrwald, (-J, mv. Vritalder) m. oor-
spionkelijk «oud, voorwereldlijk woud o. TJrweishoit, v. oorspronkeiyke
wijsheid v. TJrwellen, [umellle, geurtielll)
bedr. ww. smeden, uitsiiieden, de sla- ven platsineden. TJrweller, (-.«. mv. Urtrcller) m.
uitsmeder in. Urwellhammer, (-Aommer«,nn.
•katnmer) m. /.«are snndshnmer, mo- ker ui. Urwelt, v., z. mv. oorspronkelijke
wereld, voorwereld v. TJrweltlich, byv.nw. voorwereld*
lijk, «ai tot hei tijdperk voor den zond- vloed behoort, antideluviaansch. TJrwesen, (-.«, mv. Vncesen) «.
oorspronkelijk wezen,oorspronkelijk be- staau o., eerste toestond m.; 2. oorspron» kelijkheid v. TJrwisscnschaft, {•en) v. oor-
spiuiikelijke kennis v.
TJrWOrt, (-\\,e)s, mv. Vritörler) o.
worlelwoord, stainwoonl, oorspronkelijk «oord o, TJrzöichen, (.», mv. Vrseicken) o.
uorspioukelijk teekeu o. Urzeit, (-c«) v. eerste tijil, aloude
lijd ui., begin o. der lijden. Urzeitlich, bijv uw. in den al-
oudeii lijd, in de oudste tijden, oud- lljds. TJrZU8tand,(-(e)*\',mv.f/>;H*W«i/e)
ui. oorsproHkelyke slaat,oorspronkelijke loesiaiid ui. TJrzweck, (•(<•)*, mv. -e) o. nor-
sproukelyk doel o. Usage, Usance, (-n).Usanz,
{•en) v. (Hand.) aangenomen gewoonte v., gebruik o., usance v. ÜSO, (onb.) in. (Hand.) belaliugs-
ln\'inijn, «isselleiinijn, uso in.; «»/\' -, op zicht; attf drei -, op drie maanden; •teechsel in. usowissel, wissel in. op ge- woon zicht. UstUliren,;«i/u/ir/e,u.«/i//ir()bei!r.
ww. branden, inbranden, schroeien. Usttarius, (onb.) ui. vruclitgebrui-
ker in. Usucapjren, (usucai\'irie. usuca-
pirl) bedr. ww, door recht van verjaring verkrijgen. Usufructuarius, (onb.) m.
vruchtgebruiker ui. Usur, v., z. in. woeker m.
Usurpanz,(-cH) v. gewooute,her-
komsi \\., gebruik o. Usurpation, (-e«) v. overweldi-
ging, ourechlinaiige inbezitneming, aan* inaliguig v. Usurpjren, (usurpirte, usurpirt)
bcdr. ww. overweldigen, zich meester |
||||||||||||||||||||||||
|
TJrstofflich, bijv. n». op grond-
slof gelijkende; 2. int grondstoffen sa- mengesleld. TJrstofftheilchen, (verkl.) o.
atoom o.
Urstracks, hijw., Z. urplalzlich.
Vrstück, (-(e)«, mv. -e) o. zeer
oud stuk o.; 2. oorspronkelijk stuk, uri- gineel o. Ursuljnerin, (-nen) v. non v.van
ile orde van de II. Ursula, ursultner- non v, TJrtext, (-cs, mv. -e) m. oorspron»
kelijke tekst m. Urtheil, (-(e)i, mv. -e) m. grond*
bestanddeel, element o. TJrtheil, (-(c)*, mv. -e) o. (Gei.)
oordeel, vonnis o., uitspraak v.; ein • fiit- len, een vonnis vellen; 2. gevoelen, oor- deel o., meening v.; sein - über el». »o- gen, (iuszern, zijn gevoelen te kennen geven; siclt dem -e der Leute aitsselzen, zich aan hei oordeel der meusclien bloot- stellen: 3. oordeel, verslond o. Urtheilchen, (verkl.) o., Z. Ur-
Uletl lil.
Urtheilen, (ttrllieille, geurtheill)
o. ww., m. h. roii, ilber elte., über jtm. -, oordeeleii over, iem. beoordeelen, iem. veroordeelen, vonnissen, vonnis uilspre- ken over; 2. (lied.) een oordeel Uilspre- ken, Urtheils-eröffnung, [-en) v.,
Z. •kiafl; •fahig byv, iiw. in slaal om
te oordeelen, in liet bezit van denkver- inogen. -getst in. znchl v.om te oordee- len; -kialt v, toestand in. van te l»uu- nen oordeelcn, oordeelskracht v. TJrtheil-spruch , TJrtheils-
SprUOh,(-«p\'ur\'<(«)>, mv. spriette) lil.
uitspraak v., vonnis o., rechterlijke uit- spraak v.; •slein in. halloleerballelje o.; •steller, •swrfasser in. hij die uitspraak doel. TJrtheilsvermögen, (-.-) o., z.
in., /.. Urlheilskraft. TJrthier, [-[e)s, mv. -e) o. dier o.
uit de voor wereld; 2. dier o. op den laagslcn Hap van organische onlwikke- ling, aaiivangsdier o. Urticatign, (-en) v. gceselnig v.
met brandnetels. Ururaltern, mv. overoud-groot-
ouders in v. Ururgroszaltern, mv. grootou*
ders mv. tier overgroolonilers. Ururgroszinutter, (-mfl//er)v..
Ururgroszvater, {•valers, mv. -r« ter) in., /.. Ururgroszaltern,
TJrvator,(-.«,nn. Urfiler)m. groot-
rader m. des o»ergroolvaders. Urvaterlich, bijv. uw. voorvadcr-
ip:
Urversammlung, (-en) v. oor-
sprnukelijke vergadering v.
Urvolk, (•(*)*• mv. Urvölker) o.
oorspronkelijk volk o. Urwahl, (-«i) v. (Gesch.) ver-
kiezing v. door de oorspronkelijke ver- gaileringcn. TJrwahler, (-j, mv. Vrwihler) m.
eerste kiezer ui. |
||||||||||||||||||||||||
|
TJrrind, (•(?)», mv. -?r) o. (Nat.
hisi.) gewone roerdomp m. Ursache, (-«) v. oor/aak. aanlci-
ding, reilen, beweegreden v., begin o., schuld v.; das uar die -, dassdj; dal «as oorzaak, «Ie rede &; - an elte. sein, Z. Schuld; jemn. - ju elte. geien,aanleiding geven; ohne -, zonder reden; nicht ohne -, niet zonder reden; ich liabc - base zit sein, ik lieli wel reden &; man hal • :« ztteifeln, men heeft reden 4; Sie kaften nicht -zu danken, geen dank: rinrr gerin- uen - wegen, mn eene melige reden; ari> veleher -\'!, om «elke reilen?; a«s ()«/e« -», om goede redenen, terecht; - on jemn. tratien, an jemn. stuiten, iein. iets kwalijk nemen, twist zoeken met. Ursacher, (-«, mv. Ursacher) m.
aanleider, veroorzaker in., Z. Vrheber. Ursachlich, liijv. uw. oorzakelijk.
aanleiding gevend, rede gevend; \'keil v. oorzaak, reden v. XJrsage, (-«) v. aloude sage v.
UrsatZ, (-sal:es, mi. -sa(:e) m.
grondstelling \'..axioma o; 2. koopgeld, handgeld, slrijkgcld o. Urschali, (-(e)*. m». VisrMlle)
ni. oorspronkelijk geluid o. Urschön, byv, uw. overschoon;
• heil v. ilenltl.....Idige schoonheid v. Urschrift, (-e«) v. origineel, eigen
handschrift o.; •enbemahrer m. archiva- ris tn. TJrschriftlich, l>ijv. n-.v. volgens
het handschrift, handschriftelijk, echt. authentiek. TJrschriftsteller, (-j, mv. Ur-
schitli\'letter) m. oorspronkelijke schrij- ver, eerste schrijver in. TJrselbst, (onb.) o. origineel o.; 2.
oorspronkelijkheid v. UrsitZ, (-es, mv. -e) m. eerste zr-
tel ui., oorspronkelijke verblijfplaats \\. TJrsprache, (-n) v. onrsprunkc-
lijke laai ».; 2. Z. Slamm-, Mullertpraehe; 3. ongineele tekst m. Ur8prung, (-(e).«, mv. Vrsprünge)
m. oorsprong in., oorzaak v.t begin o.; (van eene rivier).oorsprong m.; seinen - von elte. haben, zijn oorsprong nemen, ontspringen, afstammen, voortkomen uit; •soit m. plaats v. waai iels (eene rivier B. v.) ontspringt. Tjrsprünglich, hijv. en b. oor-
spronkei j|k,eerst, herkoilislig,afkomstig, van den beginne af, - aus einem Lande |
||||||||||||||||||||||||
|
2
|
||||||||||||||||||||||||
|
lierslawnien, afkomstig zijn nil;-eS/ira-
che, Z. lirsjirarhe: -ei Hecltl, oorspron- keiijk recht o.; -*ei( v. oorspronkelijk heid v., oorsprong m. Urstamm, (-(e)«, mv. VnUmmc)
in.....rsprnnkelijke stam in. Urstand, [-{e)s, mr. Vrstüntie)
in. oorspronkelijke toestand, alomle slaat in. TJrstier, (•(*)», mv. -e) m., Z.
Attiint lis.
TJrstoff, {-(e)s, mv. -e) m. oor-
spronkelijke stof.grondstof».,element o. Urstofflehre, v. Urstofflehr-
gebaude, {-sj o., z. ui. grondstof» leer v. |
||||||||||||||||||||||||
|
maken van, onrec
|
D/B
|
htmatig inbezitne-
|
||||||||||||||||||||||
|
inen, zich aanmatigen.
Usurpator,(-s, mv. -en) va. over-
weldiger ui. Uteusjlien, mv. gereedschappen,
werktuigen o. mv., huisraad m. Utypia, (Utopten) v. denkbeeldig
gelukkige maalscliappij v., Nergenslaiid, Nergenshuizen, Luilekkerland, UlopiB o. |
||||||||||||||||||||||||
|
Vat. 1317
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Var.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Val.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tHraquist, (-en, niv. -en) m. bij- (in Rusland), opvoeder, goevcrneur, on-[pen. bedriegen, bedotten, beetnemen,
n*»m in. der Hussieten. derwijzer m. Uzifur, (onli.) o. (Uelfsl.) menie v. Utschitel, (-«, mv. Vlschitel) m.| Pzen, (uj/e, geuzl) bedr. ww. fop-lrnod Inodoiyde o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Varinas, (onb.) in. «arinas v.,
beste Vuginische tabak v. van de stad Varine. VariQlen, v. mv. (Gen.) kinder-
pokkeu v. uiv., kinderziekte v. Variolojden, v. mv. gewijzigde
pokken v. mv. Vartia, (-s, mv. -j) m. Ooslindi-
sche monnik in. Vasall,(-eu, mv.-cN)in.,-in,(-»e«)
v. vazal, leenman m., dienstplichtige ui. en v., leeiivrouw v. Vasallagium, (-«, mv. Vu$aUa-
gien)n. eed ui. als leenman, verplichting v. als leenman. Vasa/llen-eid, (-(e)s. mv. -e) m„
•huldigung, -pflicht, (-e«) v. vazalleiieed, iiiliiildigiugsecd in.
Vasallenschaft, v..Vasallen-
stand, m., Vasallenthum, o., Z. Leh(e)nbarkeit. Vasallisch, bijv. nw. van een leen-
\'iian, als ecu leenman of vazal, leenplicli— lig. Vase, (-«) v. vaas v., bloemen vaas v.
Vater, (-s, mv. Viiler) in. vader,
papa in.: (lig.) ;u den Valera qelien, eer- \'iimmell neuten, sterven, overlijden; it. weldoener.slichler.beschermer m.;(Spr.) er isl auf des -« Hochzeil yetresen, het is een neuswijs ventje. Vater-auge, (•*, mv. -«) o.,
•bliek, (-(e)«, mv. -e) m. vaderlijk
oog o. V&terclien,Vaterlein,(verkl.)
o. (adertje, piatje o. Vater-erbe, {•erbei, mv, -erbe)o. vaderlijk erfdeel, vaderlijk versterf o.;
•freude v. vaderireug Ie v.; -hua$ o. va- derhuis,vaderlijk huis, ouderlijk huis o.; -herd in. ouderlijke baard in., ouderlijke woning v.; -gul o., Z. -erbe; -halb bijv. nw. van vaders zijde; -herz o. raderbart o.; -huld v. vaileilijke toegenegenheid v.; •karn o. brand in. in het koorn; -land o. vaderland, geboorteland o., geboorte- grond in. Vaterlandisch, bijv. en b. va-
derlaudsch, tot het vaderland heliooremle
of daarop betrekking hebbende. Vaterlands-freund,(-(e)s.mv.
•e) m. vaderlander, palnol m.; -geist m. zucht v. naar het vaderland; -liebe v. vaderlandsliefde, liefde v, lul hei vader- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V, (Vs of V, niv. Vs u( V) o. (22e
letteren 17e medeklinker), v ï. Vacant, bijv. nw. vacant, open, le-
dig, onbezet. VacanZ, Vacatur, (-e«) v. on-
bezette betrekking, vacature v.; it. rust- lijd. vierlijd ra., varantie v. Vaccetto, bijv. nw. (Muz.) vrij
spoedig. Vaccination, (-c«) v„ Z. lm-
pfunii.
Vacciniren, (vaccinirle, vaccinirl)
bedr. en ». «w,, Z. itnpfen. Vacilliren, (taciUirie.vaciUirt) o.
ww., m. h. waggelen, wankelen, slinge- reu. schommelen, trillen. Vacjren, (taeirte, vacirl) o. ww.
open zi|ii, met bezet zijn, vacant zijn, vaceeren. Vacuiren,(i\'aniir/e, vatuirt) bedr.
ww. ontruimen, ledig maken. VftCUUm, (-s, inv. Kuiua) o. Iedi-
ge o., ledige ruimte v. Vadi, (-\'i) v. inzet, inleg m.: 2.
aandeel, belang o. Vademecum, (-«. mv. Vademe-
cums) o. zakboekje o. Vagabund, Vagant, (-«i, mv.
-cn) in., \'t. Lanilstreicher, Vagabundiren.vagiren, (»o-
g{abitnti)irle, eag[ubund)irl) o. ww., in.
//. als lamllonner unizwerven. Valand, Faland, (-{e)s) m., z. III. duivel m.
Vftle, (onb.) o. vaarwel o.
Valediciren, (valedicirie, valedi-
cirl) bedr. ww, afscheid ncuien, vaarwel zeggen. Valediction, (-en) v., z. Ab
schtedsrede.
Valet, (-(e)s) o., z. m. vaarwel,at-
scheid o.; •yeban, vaarwel zeegen, afscheid nemen; it. heenzenden, wegsturen; (flg.) der Wetl - sagen, der wereld vaarwel zeggen, zieh van de wereld afzonderen schmnus in. &, Z. Abschiedssrhmaus, Valst, (-(e)s, niv. •») ui. knecht,
bediende m.;(Sp.)boerrn.; (aan de deur), gewicht o. Valentinskrankhoit, r„ i. m.
Z. Vethlam. Valide, (-n) v. moeder v. des sul
Una. VaUdiren, [vaKdirte, validirt) o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww. gelden, geldig zijn; (Hand.) einc
Slimme - lassen, doen valideeren,als gel- lig erkennen; il. einen Wechsel-, houo- reerrn; 2. bedr.ww. rechtsgeldig iiliikcn, bekrachtigen. Valuta,(Valulen) v.(Hand.) waarde
v„ bedrag o. Valvation, (-en) v. schatting,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
waardeering, prijsbe
|
99
|
paling, begroot ing v.;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
slahelle v. tarief o. der geldswaal den.
Valviren, (valente, valrirl) bedr.
ww. (Hand.) schatten, waardeeren, den prijs bepalen. Vampyr, (-(e)s, mv. -c) in. (Fa-
bell.) vampier m.; 2. (Nat. hist.) groote vlederinuis v.; (lig.) bloedzuiger lu. Vanadin,(-(e)s) o.,z. m. (Scheik.)
vanadiuin o., staalgrauw poeder o. in
ijzer &. Vanadin-bleierz, (-es, mv. -e)
o. vauadiiiinztiur lood o.; -oxydu. vnna-
diumniyde o.; -sauer bijv. nw., satires Sul;, vanadiuiuzuiir zout; -saure v. vana- diiiinziiur \'i. Vandal en-roheit, (-er.) v.,
•sinn, (•(\')*) "\'•• z- "\'• Vandalis- mus, (onb.) m. beeldslorinerij, ver-
nielingswoede v. van kunstwerken, van- dalisme o. Vanille, v„ z. UI. (PI.) vanille V.;
•Hpflanze v. vanilleplaul v.; -nschoole v. vanillesclieiit in. Vaniloquenz, v.,z. m.grootspre-
kerij, windinakerlj v. Varech, Varek, (•(«)*. mv. -<0 m. zeegras, zeewier, sodakruid, zoal-
kruid o.; -sorf<i v. uit sodakruid getrok- ken soda v. Vanitatsstück, (-(c)«, mv. -e)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. truitsluk, bl
|
7
|
oemstuk o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Varia, o. mv, mengelingen, vcr-
scheidenheden v. niv., varia v. Variante, (-n) v. verschillende le-
zine. variant v. Variation,(-en)v. afwisseling,ver-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
andering, afwijking, versc
|
D18B
|
heidenheid v.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Varicellen, v. mv, (Gen.) valsche
pokki\'ii. windpokkeii, waterpokken v.iuv. Varietat, (-en) v. verscheiilenlieid,
afwisseling v.; 2. speling v. der natuur, bastaardsonrt v. Variiren, (variirle, variirl) bedr.
|ww. doen afwisselen, verwisselen, veran- 1 deren, verscheiden maken. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1318 Veh.
|
|||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||
|
Ven
|
|||||||||||||||||||
|
land, patrintisme o.; -lmiqkeit ». (.Neol.)
gebrek n.asn va.l.-r!an.l~li«\'file; it.wereld- burgerschap, rosinopotilisme o. Vftterlich, hg», en b. vaderlijk,
als een vader. Vater-liebe, >., ?.. m. vaderliefde
v.;-/n.v bijv. nvv. vaderloos; —fpeiuVrt.Zijil
(baar) vader verliezen; •lotiifkeil v. va- derlonsheid v.; -mnri m. vadermoord m.; •mbrder. —i/i, vadermoorder rn., va- dercmxirdenares v.; "2. Vulermörder in. beiiidshoord,slaand kraagje o.:-aame in. vailernaaiii, naam Dl. van vader; -pflielii v. vaderlijke plichl m.;-rechto. \\aderlijk rerlil o. Vaterschaft,»., Vaterstand,
(-(e)s) m., i. in. vaderschap o., hoeda- nigheid v, van,recht o..stand m. als vader. Vater-schraube,(-«) v. sciir.iei
v.; srhurslir v. tanle, f aderszuster v.;
•söhnrheu o. vaderskindje, verwend, ver- troeleld zoontje ü.; -sorgev. vailerlijke zorg v.; \'lladl v., stadlchen o. vaderstad ».; •ttadlueh bijv. liw. lot de vaderstad behoorende; stand m.. Z. Valertekafl; stelle v. plaats, betrekking v. van vader, —- beijemn. verlreten, de plaats van va- der bekleedeu bij; -lheil in., Z. -er6<j; -un<er ei. Onze Vader, gebed u. des llee- ren; -lothter v., •lachlerchen, -I6chler- lein a. vaderskindje, verwend, verlroe- leld meisje o.; -:eil v. voortijd, oude tijd in. Vatican, (-s) m., z. ui. Vaticaan
o.; (lig.) zetel m. van den patas, H.Stoel in.; it. Home o. Vaticinium, (-«, mv. Yalicinien)
o. vnnrs|iellitig, voorzegging v. Veda, (-s, uiv. s) ui. Veda m ,hci-
lig boek o. der Krammen. Vedgtte, (-n) v. ruiterwachl v.
Veduten, v. mv. stadsgezichten,
landschappen o. mv. Vegesack, ui. eig. zelfsl. Vegesack
o., een stadje nabij Kranen; (Volkst.) - f egt den Hack, te Vegesack wordt de laalste reut verleerd. Vegetabiliën, o. uiv. planten v
mv., g. wassen, kruiden o. mv. Vegetabilisch, bijv. nw. tut de
gewassen en planten behoorende, plaul-
aardig; -e Krafl, grueikraclit v. VegetatiOD, (-*l) v. wasdom ui.,
grueikraclit v., \'i.Vvgelubilien; il. voort» brengselen o. mv. van het planlenrijk. Vegetativ, bijv. uw. groeiend,
wassend, den groei of wasdom bevorde» rend; (l\'h.) organisch. Vegetiren, [eegelirle, vegelirl) o.
ww. groeien, wassen, een planteiileven leiden. Veggia, Vegglia, (-«) v. avond-
gezelschap o., aumdparlij v„ avoud- stnnd in. Vehe, (-n) v. noordscb eekboren-
Ije o. Vohikel, (-s,mv. Vehikel) o. voer-
tuig ».; \'2. hulpmiddel o. Vehtblume, (-\'i) ». narcis v. van
de Kaap. Vehwam, {-(e)s, mv. -e) m. vel
o. van bet noordsch eekborenljr. I |
VeilCheil, (-J,nn. K-HVAeil)o.(Pl.)
viocdlje o.
Veilchen-apfel, {-apfel$, mv.
•Hp(el) in. violetkleurige appel ui.; •bltiu
bijv. nw. violetkeurig, paars; 2.(-(e)») o., /.. in. violetblauw o„ violelkleur v.;-/ar- big bijv. uw. violetkeurig, paars; •hidz ". violelkleurig bout, vioolhout o.; -/10- «•o, -julep 111. violetkleurige koeldrank 111.; -mnoï ». violelkleurig mos o.; -rase« m. graszode v. met viooltjes; -mfl, si- rnp m. violelslroop, siroop v. van viool» Ijes;stem m.violelsleell oi.,s|raalgips o.: stock in. vioolplant v.; •ttrawl in. rui- ker in. van viooltjes; -ieurz(el) v. viool- wortel 111.; \'2. Flnrenlijiisclic iris v.; -zuc- ker 111. vioolsuiker v. Veilrebe, (-n) v. (IM.) jasmijn v.
Veits-bohne, (-«) v. Turksche
boon, gespikkelde boon v.; 2. wille wolfs-
boon v.; -tag in. Sinl-Vitusdag ui.;-(an: 111. Sint-Vilusdaiis m.; •wurm m. navel- worm 111. Velament, (-(e)J, mv. -e)o.voor-
wemUel o.,omkleedsel o., beiiianteling v. Veljnpapier, (-s) o., z. m. velijn
papier o.
Veljten, m. mv. licht gewapende
soldalen, jagers, tirailleurs 111. mv. Velleda, v. Velleda, oud-Üuilscbe
waarzegster v.
Velleitat, v., z. in. halve of krach-
tebioze wil 111., karaklerloosbeid v. VelQt,(-(e)s)o., z. 111. perkament o.
Veltenstanz, (-lanzesi in., z. ui.,
/.. YeilstallZ. Vglveret, (-.«) o., z. m. kaiocnflu-
weel 0.
Vendetta, v., z. m. bloedwraak v. Vendid&d, (•(«)«) m., z. m. bur- gerlijk en kerkelijk wetboek o. in de
Zcnd-Avesta. Vene, (-n) v. bloedader v.; -nblul
o. aderblocd o.; -ncnliündung v. bloed* aderoiilsleking v. Venerabile, (oob.) o. (Kaïh.)
hoogwaardige o , hostie v, Venerie, v.z.m. venerische ziekte,
sypbilis v. Venerisch, bijv. en b. venerisch,
svphilitiscb; -r Krunklieil, Z. Luslseuche (Gen.). Venia, v., z. m. vergiffenis, verge-
ving ï.j il. vergunning v. Veniftt, (-(e)s, mv. -e) v. dagvaar*
ding v. VenQS, bijv. nw. geaderd, met ade*
ren. Venta, {Venten) v. (in Spanje),
herberg v. aan den straatweg. Veiltarglen, m. mv. weerhanen
111. mv., windvanen v. mv., windwijzers m. mv.; 2. ijskelder ui. Ventgiiter, o. mv. (Hand.) sla*
pelgneilfi\'cu o. mv. Ventjl, (-(e)s, mv. -e) o. klep v.,
lucbtklep, veiligheidsklep ?.; il. lik hl- gat o. Ventilator, (-(c)«, mv. -en) m.
lochtuiaker, luchtgever, toestel in. lol kunslmallge luchtverventcbing, venlila- tor m. |
Ventil-bewegung, (-n) v.,-ge-
triebe, {-bes, mv. -be) o., Z. Yenlil-
xlruertiiiq. Ventiliren, (ven\'.Uirie, teniilirl)
o. ww., m. h. luchten, versche Ineht doen iislroomeii, de lucht verversclien, ven- lileeren. Ventiljrschacht, (-(c)*.mv.-e)
|
|||||||||||||||||
|
m. uiipiput ui, vuor li
|
8
|
icblverierscbiiig.
|
|||||||||||||||||
|
Véntil-klappe, (-n) v. Iueht-
klep v.; •«/mening v. toestel m. tot lucht- verversihiuir. vrntileertoeslel m. VentilQgium, (-«, mv. VenlUo-
gien) o. weerhaan 111., windvaan v., wind- wijzer ui. VentQSe, (onb.) m. (Gesch. van F.)
wiiidmaand v., Veutose m. (van 19 Fe- briiari tol \'20 Maart). Venus, (onb.) v. (Fabell.) Venus,
sodni v. der liefde en sclioonheid;(Sler- renk.) Venus, morgenster, avondster v.; (Scbeik.) koper o.; (I\'l.) kruidje-rocr- inij niet o.; (dg.) liefde v. Venus-bart,-(iar((e).«,mv.-6<jr/e)
111. venusbaard in.; -bcrg m.(0ntlk.) ve- nusherg m.; -bild o. beeld o. van Venus; •Maller v., -blümchen o. puistje, venus» puistje o. in bel gezicht; -haar o. (I\'l.) veniistiaar o.; \'2. zwarte bei tsloug v.; -/ïn- cyer 111. (I\'l.) hondslong v.; -hügel m., Z. •berg; •krankheil v.,Z. -teuche; -muschel v. venusschelp v.; -nabel va. (Nat. bist.) venilsuavel m.; -seuchev. venusziekle v.; •spiegel 111. veiitisspicgel m.,een viooltje; •aleni 111. venus,morgenster,avondster v. Veraasen, (twaa»/e, "<ruo»()li«dr.
en o. ww. 111 aas veranderen, bederven. Verabfolgen, (oerabfolule, verab-
folyl) bedr. ww. overgeven, afgeven, af- leveren; \'2. o. ww. etw. • lassen, toezen- den, leihandslellen. Verabreden, (verabredete, verab-
redet) bedr. ww. elu\\ -, afspreken, over-
eenkomen, besluiten: heimlich -. samen- spanueu, brouwen, smeilen; cerabredeler Matten, volgeus afspraak. Verabredung, (-en)»., Z. t\'crai-
reden; il. afspraak, overeenkomst, bepa- ling v. Verabreiohen, [verabreichte,ver-
abreirlit) bedr. ww. uitreiken, schenken. Verabsaumen,(c"ra/\'s«iïmi,e,"t\'--
absnunil) b\'tdr. ww., Z. versaumen.
Verabscheuen, (verabscheuie,
vcrabscheut) bedr. ww. verafschuwen,
verfoeien, een afschuw hebb°n van, een afüeer hebben van; etw. MM Nutur -,een natuurlijken afkeer hebben van. Verabscheuung, (-en) v., Z.
verbascbeuen; il. afschuw,afkeer 111., vcr-
foi\'niig, walging v., tegenzin in. Verabsoheuungs-werth, •WÜrdig, bijv. nw. afschuwelijk, wal-
gend. Vdrabschieden, (verabsch iedete,
verabscliiedet) bedr. ww.jem. •, afdan- ken, ontslaan, wegzenden, afscheid ge- ven, afdanken; 2. (Uecblspr.) beslissen, besluiten; II. wed. ww. sich beijemn. -, zijn ontslag nemen. Verabschiedung, (-«i) v., z.
verebsclueden; il. afscheid, verlof, ontslag,
|
|||||||||||||||||||
|
Ver. 1319
|
|||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver.
|
||||||||||||||||
|
ein Kleid -, veranderen, vervormen; 2
alwis«elen; II. wed. ww. tich -, veran- deren: 2. eene andere woning betrekken. Veranderung, (-en) v.. Z. wr-
andern; il. verandering, vervorming, af-
wisseling, oinkeering v.; (Leeuw.) over gang m.; (Muz.) afwisseling, variatie v. (Sterreuk.) verplaatsing v.; -sgesetl o nverganswet v.;-.viru/\'/v.beweegkrachl v. Verankern,(irranfrcr/e.twanA-er/)
bedr. ww. met ankers verbinden, vasl- egffi-n, ankeren. Voranlassen, (veranlatsle, veran-
lassl) bedr. ww. f7». -, veroorzaken, aanleiding geven lol; ji\'m.zu elw. -,aan- leiding geven, bevelen, overhalen, doen besluiten. Veranlasser, (-s, mv. Veranlas-
wi) m., -in, (-nen) v. hg, zij die aan-
Iridina. geeft, oorzaak v. Veranlassung, (-m) v. oorzaak,
aanleiding, aanleidende oorzaak f.; au/ meine -, door mijn toedoen o.; - zu elw. \'lebm, aanleiding, reile geven lot. Verannehmlichon, (wran-
nehmliilile, verunnehmlichl) bedr. ww.
veraangenamen,aauneemlijk maken, ver- toeten. Ver&nschaulichen, (veran-
sehaultchle, veranschaulichl) bedr. ww. aanschouwelijk maken, een denkbeeld ge- ven van. Veranschlagen, [urantcMagtt,
verantchtagl) bedr. ww. aanslaan, schal- ten, laxeeren. Veranschlagung,(-tf») v.schat-
liug, waardeering, taxatie v.
Veranstalten, (veranslallele,cer-
ansluliel) bedr. ww. ein Feil -, aanstal- len maken, in gereedheid brengen, toe- bereidselen maken lot, voorbereiden;das Nilhigt :u enter Suche -, schikkingen maken, bezorgen. Veranstalter, (-fer«, mv. -ier)
ui., -in, (-nen) v. hij,zij die toebereid- seleu maakt. Veranstaltung, (-en) v., Z. nr-
aiislallen; il.toehereidseleiio.inv., maal* regelen m. mv., schikking v.;-:uelw. treffen, loebereidselen maken. Verantworten, (teraniKortele,
vernnluorlel) bedr. ww. verantwoorden,
rekenschap geven van; er hal es zu -, hij moet hel verantwoorden, bij is er voor aansprakelijk; it. elu: -, rechtvaardigen; dat ist nichl zit -, dat is niet Ie veranl- wooidcn, met te rechtvaardigen; 9. wed. ww. sieft -, zich veraniwoorden, zich rechtvaardigen, rekenschap alleggen. Verantwortlieh, bijv. uw. ver- anlvvoonlelijk, aansprakelijk, te verdedi-
geil, Ie rechtvaardigen; \'LfSu elrn. • sein, aansprakelijk zijn voor, inslaan voor; tc\'i maclte Ste dafür -, ik stel u daarvoor •aansprakelijk; •tril v. verantwoordelijk- heid. aansprakelijkhi\'id V. Verantwortung, (-«i) v. ver-
•nlwnording, rekenschap v.; eltc. auf
seinc - neitmen, iels voor zijne verant- wuording, rekening nemen; jent, wegen elw. mr - ziehen, lot verantwoording roe- pen; 2. rechtvaardiging, verdediging v.; |
•srede v. verdedigingsrede, verdediging
v.; •nrette hijw. — ror Gericht elw. tnr- brinqrn, als verdediging, ter verdediging. Verarbeiten, (wratbriMt, rer-
arhrilel) bedr. ww. Holz dj" -, verwerken,
gebruiken, bezigen, iels maken man; llanf zu Srilen -, verwerken; vertrbeitet, (van metalen), bewerkt, verwerkt;2. alles -, alles geliiuiken. Verarbeitung, (-en) v., Z. ver- arlieilin; il. verwerking v.
Verargen, (verargte.verargt) bedr.
ww. jimn. elw. -, kwalijk nemen, len kwade duiden, laken om, Z. verdenken. Verargem, (eerargerle, eeraraer/)
bedr. ww.. Z. rersihlimmern. Verargerung, (-en) v. versiiui-
ering, vergrnoling v., Z. vetdrqern.
VerargWOhnen, (verargaohnte, •rargwuhnl) bedr. ww. jem. -, den arg-
vvaan op iem. werpen, icm. doen vei- denken. Verarmen, (»rromi/e,twannl) o.
ww., m. s. verarmen, arm worden. Verarmung, v., z. m. verarming
v., Z. verarmen. Verarrestiren,(ierarre.v7ir/e,fer-
arreslirl) bedr. ww. in beslag nemen, beslag leggen op. Verasten, (ventiele, veraslet) o.
ww., ni. s. vertakken; 2. bedr. ww. in lakken verdeden; 3. wed. ww. sich -, zich verlakken. Veratrjn, (-(e)s) o.,z.m.(Scheik.)
nieskruid o.; salhe v. nieskruidzalf v.; salze o. mv. nieskruidzuulen o. mv.; •snure v. nieskroidziiiir o. Verauktioniren,(i\'eraut/ion:r/e,
raiiklianirl) bedr. WW., Z. vergaiiten,
ver steiger n. VeraUSgaben, (verausqable, vcr-
ausqabl) bedr. ww, verkwisten, uilge- ven; 2. falsekei Geld -, uitgeven, in om- loop brengen. Verajiszerlich, bijv. nw. ver-
vreeiuilbaar, verkoopbaar.
VerajlSZem, (verauszerle, ver-
duszerl) bedr. ww. ei\'iv. -, verkoopen, ervrcemden, overdragen. Verauszerung, (-en) v., Z. ver-
intiem; il. verkooping, vervreemding, overdracht v. Verauszerungs-recht, (-(e)t,
mv. -e) o. recht o. lol vervreemding;
•iirlhetlo. vonnis o. lot verkoop, tol ver- vreeoiding. Verb, (•{\')*. mv. -ei) o.,Z. Verbum.
VerbaCken, (eerbaektc, veibtcken)
hedr. ww. (Bak.) verbakken.lol hei hak- ken gebruiken; 2. bederven mei liei hak- ken: dus llrnd tsl -, is te hard gebakken. Verbaden, (verbadele, verbudel)
bedr. ww. verbruiken mei baden; 2. eine SI umie -, baden gedurende. |
||||||||||||||||
|
paspoort o.; (Cer.) vonnis o., uitspraak,
beslissing v., besluit o. Verab8ChOSSen, (verabschosslc,
verabschossl), veraccisen, (vernc- cisle, Veraeritl) bi\'dr. ww. belasting be- l:ilt>n vnti. /.. rertleuern (Mand.). Verachten, (vruchlelc, verachlel)
bedr. ww. verachten, versmaden, \\er- foeien, minachten, trolseeren;(genieent.) den spot drijven met. Verachten, (reréchlele, verschiet)
bedr. ww. in den ban doen,den ban uit- spreken over, vogekrij verklaren. Verachter, (-s, mv. Verachter) m.
verachter, versmader, minachter, gering. gchatur m. Verachtlich, bijv. en b. verach-
lelijk, smadelijk, geringst ballend, belce- digemi; etw. - mui hen, verachtelijk ma- ken; 2. miiiaclitenil, belcedigeml, lang gemeen; jim». • beyegnen, niet miuacli- ling behandelen; in eiiieni -en Tune, o|< miiiaelileinleii toon; -kett v. (van eene /aak), geringheid, nietigheid, erbarme* lijkheid v.; 2. (van een persoon), vcr- achlelijke o., Isagheid v. Verachtung, (-ea) v., Z. verach-
ten; il. verachting, versmading, gering* schatting, minachting, schande v. Vurachtungs-voll, bijv. en b.
vol verachting, numiclileiid; -uerlh bijv. nw., Z. veruchtlicli. Veraftermiethen, (verafler-
mielhile, vera/leinnelhel) bedr. ww. hel
gehuurde weder verhuren, onderverhu- ren. Verahnlichen,(i\'era/i»/itn/e,iw-
ihnlicht) o. ww., in. h. gelijk worden. gelijkvuimig worden; 2.bedr. ww. gelijk maken, gelijkvormig maken. Ver&hnlichung, (-en) v., Z.
vernhtittclie/i; il. gelykntaking v. Vöralbern, (veralberle, veralbert)
o. ww., m. s. sul worden, versuffen; 2. bedr. ww. met bciizelingen doorbrengen. Verallgemeinern, (verallgemei-
nerle, veritllgeiiieinerl) bedr. ww. abje-
meeu maken, algemeen verspreiden. Verallgemeinerung, (-en) v.,
Z. veratlgemetiien.
Veralten, (eerallele, verallel) o.
ww., ui. i. oml worden, ouderwetsen worden, verouderen, afsterven, uil de mode raken. Veraltet, bijv. nw. verouderd, ge-
brekkig. (Spraakk.) verouderd,met meer in gebruik; (van kleederen), oud; (van eene kwaal), verouderd, ingeworteld; -e\\ Schuld, verjaarde schuld. Veranderbar, veranderlicta,
bijv. nw. veranderlijk, veranderd kllu-
neude worden,aan verandering onderwor- pen; (van personen), veranderlijk, kurig, onstandvastig, wuft; (van hel we(d)er), veranderlijk, ongestadig, onbestendig; (Sterreuk.) -e Slerne, veranderlijke sler- ren;(llan<l.) -e k\'u/ti\'a.vcrardcrlijue prijs; •keit v. veranderlijkheid, oiistaudvaslig- heul. onbestendigheid, afwisseling v. Verandom, («cru mier \'e, verdnderl)
bedr. ww. eine Thürc -, veranderen, an- ders maken, een anderen vorm geven; |
|||||||||||||||||
|
06123825
|
|||||||||||||||||
|
Verbal»bijv.ciib.inoudcling,monile-
lijk, woordelijk,mei woorden; (Spraakk.) van een werkwoord afgeleid. Verbalexegese, (-n) v. woord-
verklariug v. Verbaünjurie, (-n) v. bclecdi-
ging v. J(ior woorden. Verbalisoh, bijv. en b., Z. verbal.
|
|||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||
|
1320 Ver.
|
|||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||
|
Verbalisiren, (verbalisirle, ver-
baltsirl) liedr. »t, mondeling verbande. Icii, letterlijk opschrijven; il. snappen, praatjes maken. Verbalken, (trrbalkle, trbalbl)
bedr. ww. met balken verbinden, ver- sperren. Verballhornen, verballhor-
nisjren, (rerbaHhornle,terballhornt m verballliornisirle, verbullhornistrt) bedr. ww. verslimmeren in plaats van Ie verbe- teren. Verband, (-(e)s, mr. Verband\')
in. (Ileelk.) verband o., hand, zwachtel in.; (Mets.) verband o.; der gtirtl*chnll- lirlie -, maatschappij i.:-lSppthtn o. ver- banddoekje o., zwachtel in. Verbannen, [verbannte, verbaan!
Iicilr. ww. jem. -, verbannen, in den ban doen.vogelvrij v\'erklaren:au»eiMenii,ana> -, velbannen; nach Sibirien -, in bal* ling«rha|i zenden, verbannen naar; (Hg.) ehc -, verbieden, vervloeken, verwen» silien: 2. /. verbtelen. Verbannung, (-<-ii) v., Z.tw»««-
mti: il. verbanning v., ban in. Verbannungs-ort,(-or((e,s,n.\\.
-or/enf \'öi/tu) in. verbanning*oord,oord o. van ballingschap; -vrtlteil o. vouiiisn. tul verbanning. Verbarrikadiren, (verbarrika-
dirle. eeibnrrikadtrl) bedr. ww. ver-
srliansen, afsluiten, met barricaden ver- sjierreii, barricadeeren. Verbasten, (verbusiete, verbaslet
bedr. ww. ilie llaot torn Geueihe -, af- slroopen, allrekkcu. Veibü.uen.. (ii/daii/c.tvriaa/beilr.
ww. enten Hingang -, door een inniir. een gebouw sluiten; eniem Hause dit Aussichl, dus Licht -, duur houwen be- neinen; nul Wohnhftusern verbant, om- ringd, ombonwd; 2. door gebouwen in» sluiten; 3. etie. -, verbouwen, aan den hmiw besteden; sein Grld -, verbouwen. 4. slecht bouwen, niet bouwen bederven. II. wed. ww. stch -, zich arm houwen, ïijn ^eld verbouwen. Verbauern,(i\'e/fcauci7c,iy/ bauert)
o. ww., 111. s. boersche manieren asnne» ineii. Verbeilien, (verbeinle, verbeinl)».
ww., 111..v. I»l ben winden, in been ver- anderen; 2. bedr. ww. nel been voor- zien. Verbeinungspunkt,(-(e)s.mv.
•e) 111. pnnt o. waar de beenvoruiing ge- achiedl. Verbe_iis;;Qn, (verbis», verbissen)
bedr. ww. onr. verbijten, doorbijten, kurlbijten, nau stukken bijlen; verbasene II: unie, afgeknangil; (lig., geineen*.) Wirter -, inslikken, iniduidelijk uitspre keu; ((in.) elw. -. verzwjjgen, verltro|i pen; dus Lachen -, zich np ile lippen bij- ti\'ii nm niet te lachen; die Schmerzen -, geduldig dragen; einen Senimp/\'>,opkrop- pen, mei luien merken, ontveinzen; «ei» tien \'/.nm -, inhouden, weerhouden; 2, die Zn line an elw. -, zich de lamlen be- derven, zich bezeeren met bijten; II. |
de lippen bijten; der Hund hul sieh ver-
bissen, heeft zich verbeten, heeft zoo vast gehelen, dat zijne tanden slechts niet geweld kunnen gescheiden worden. Verboizen,;ifr(ir/.-/e.lv/Aei:/)hedr.
ww. van voren laten uitbijten, uitvreten. Verbellen, (eer heil Ie, verbelll) bed r.
ww. ilo.ii" geblaf aankondigen. Verbgne, (-n) v. (I\'l.) ijzerkruid o.
Verberatign, (-<»j v. slaan o..
gee-eling v.; [KM.) golving v. Verbergen, [verborg, eerborgen)
bedr. ww. onr. verbergen, verhelen, ge- lienn houden; cinen Dub -, verbergen, ersloppen; verhori/ener Url, vtrborgen, geheim; 2. elw. -, aan hel gezicht 011I- Irekkeu; die Wolken - die Svnne vor una, verbergen; (lig.) seinen Hast, Kummerd/- -, verbergen, ontveinzen; nne Ahsichl -, niet laten merken, Z. verlichten; er cer- birgt es nicht, hij onveiusl hel niet; II. wed. ww. sich (tor) jemn. -, zich ver- berden, zich schuil houden, zich verslop» pen; (van wild), zich schuil honden. Verberger, (-.«. iuv. rViteroerjm.
veihergei, heler 111., hij die verbergt &.
Verberireu, (rerberirle, terberirl)
bedr. ww. slaan, geeseleii; 2. doen gol- vcu, doen trillen, Verbesserer, (-rers, mr. -rer) in..
-in, (•nen) v. verbileriar.hei vormer lil.. verliele raarsier, hervormsterv.; (Urukk.} corrector 111. Verbesserlich, bijv. nw. voor
verbetering vatbaar, te verbeteren, te her-
stellen. Verbesaem, (eerbesserie, verbes
serl) bedr, ww. ein Gul -, verbeteren, 111 oeleren staal brengen; «in* Umslnnde - verbeteren, beter doen wordeir die Sil- len -, verbeteren,hervormen; sein Li ben • beteren; ein Kleid-, verstellen; ein Huu -, herstellen, repareeren; ein Gedicht itn Werk -, van drukfouten zuiveren |
Verbiegen, {verbogjttrbögen)beir.
ww. onr. emeii Srhüssel -, niiibuigen,
krnmhuigeii, verbuigen, misvormen, ver- draaien; 2. «red. ww. sich -, ombuigen, misvormd worden. Verbietbrief, (-(e)s, mv. -e) m.
verbod brief 111.
Verbieten, (verbot, verholen) bedr.
ww. onr. eltc. -, verbieden; (lier.) ver- bieden, ontzeggen, afzetten, ouloegauke- lijk maken. Verbieter, (-s, iuv. Verbiel er) m.,
-in, (-uen) v. hij die verbiedt, ontzegt. Verbilden, (verbildete, eerbitdel)
bedr. ww. misvormen, een anderen vorm geven, slechte opvoed ing geven, verkeerde richting geven. Verbildern, verbildlichen,
(cerbililerle.eerbildeiteu rerbililluhle,ver-
bitdliehl) bedr. ww. ondereen zinnebeeld voorstellen. Verbildung, (-e«) «.misvorming,
jralsrhe lichting, slechte opvoeding v. Verbjndbar, bijv. nw. verbind-
baar, wal verbonden kan worden. Verbinden, (eerhand, verblinden)
bedr. ww. onr. verbinden, vereeuigen, samenvoegen; enten Thetl nul drtti attdern -, verbinden, samenvoegen; breller -, aaneeulasschen; ein Fnss -. 111 geiiieeu- si hap hrengeu met; (Mets.) Sieine -,aan- eeuvoegen; (Zeew.) lief, nteilng vrrbtitt\' den, (van schep, n), liooggeboord, laag geboord; 2. (Scheik.) Sloffe -, ferceni» jen. verbinden, vermengen; (lig.) be- tri/fe, Zultlen, Armeen nul eilander -, vereenigrn, verbinden; i/a« ïiülzlichemtl \'leut Aiiiienehmen -, voegen b\\j, vereeni- zen; das Inssl sich nicht lil il etnunder -, dal kan niet verbonden werden; (lig.) S\'ualen -, \'t.ver\'jünden;Z.Kindereheiich tuit einunder -, door den band des hnwe- lijks vereen in en, uithuwen; (lig.) ein Atnt niil einem tindern -, tegelijk waarnemen; |
|||||||||||||||||||
|
door veel verbelenngeii
|
|||||||||||||||||||||
|
ein /.««1/ «11/ einem amterti -, anueieereu;
\'1.jent. zit elw. -, verplichten, noodzaken, dwingen; jemn. (iir elw. verblinden sein, verplicht zijn. dankbaar moeten zijn, v. r- plichting hebben jegens; 5. aaueenbin- deii, samenbinden; eine Ftasehe -, de kurk opbiiiden; ü. ombinden, een band doen om, blinddoeken; jemn,die Augeu-, tem. blinddoeken; sich den Koff -, een doek 0111 hel hoofd doen; eine Witnite -, leibiiiden, een verbaml leggen om; 7. nel Uittil [uden <ƒ• -, verbinden, lol bin- deii verbruiken; (Zeew.) Z. umbiiulen; S. (Uoekh.) verbinden,verkeerd binden; II. »ed. ww. sttli tnit jemn. -, zich »erbin- den, zich vereeuigen, een Verbond ian- .a.io; 2. sich zu elw. -, zich verbin- den.de verplichting op zich nemen; sich /iirjem. -, zich verantwoordelijk sH- en. Verbjndlich, bijv. nw. verplicht,
genoodzaakt; 2. Z. gefnllig; 3. verplicht, verhouden, gedwongen, gehouden lol; urA zu elw. - machen, zich verbinden, Ie verplichting op zich nemen; •keil v. (van eeue wel), verplichting v.; 2. ver- plichtende o., voorkomendheid, beleefd- heid v.; (tig.) jemn. vtele —e-i schuldig, |
|||||||||||||||||||||
|
coi rigeeren;
|
|||||||||||||||||||||
|
slechter maken; II. wed. ww. sich -, zich
beleren, een heler nienscb worden. Verbgsserung, v., Z. verbessern;
il. «erbe lering, correctie, herstelling, her» vorming v. Verbesserungs-antrag,
(-lrag(e)s, inv. -lrage) m. (Ger.) boete
v.; -blall o. (Urukk.) proef v., proefblad o.; 2. veihelerldad o.; •bogen ui., Z. •Iiiali (I); -koslen iuv. kosten m. van verbele» ring, hersiellingskosleii, repjratiekos- tlil UI. IIIV.
Verbeten, (verbetele.verbetet) bedr
ww. die furchl, ein Vebel -, door bid• len verdrijven, den \'fag -,in gebed door- brengen. Verbetteln, (verbelteite, verbel-
lell) bedr. ww. den Tng -, bedelende doorbrengen, Verbejigen (sich), (verbeugte,
vcrbeiigl) wed. ww. sich vor jemn. -,
huigen, buigingen maken, neigen, een dienaar maken Veroeugung, (-c«)». buiging ».,
groet, dienaar ui. Verbianz, v., z. m. praalzucht v.
|
|||||||||||||||||||||
|
wed. ww. sich -, zich verbijten, zich op\' woordenvloed m.
|
|||||||||||||||||||||
|
Ver. 1321
|
|||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||
|
maken door zijne verkwistingen: 2. sich
-, f van een wond), met meer bloeden. Verblutung, (-««) »• bevige bloe-
dine, bloedstorling >. VerbQdmen, (terbodnele, terbod- mel) bedr. v> w. ein Schift -, geld op bo-
deinerij nemen. VerbQhren, (verbokrU, eerbohrt)
bedr. ww. Lacher -, verkeerd boren; «VA -. zich vergissen met boren; 2. ein Geblinde -, doorboren. Verbijllen, (verbbllle, ftrbblU) o.
nw. opzwellen, oploopen, ilik worden, builen krijgen. Verbollwerken, [ttrboUmerkte,
rerholliecrkl) bedr. ww. mei bolwerken
omgeven, door bolwerken versterken; 2. «ed. ww. (fig.) sicA -, zich verdedigen. Verbolzon, (verhol;te, cerbnlzl)
bedr. v\\w. ein Schijf; van andere bou- |i u "f nagels voorzien. Verborgen, (verborgle. eerbnrgl)
bedr. ww. »(iigen. leenen, ill leen geven, op krediet geven. Vevborgen, bijv. nw. verborgen,
bedekt, verscholen; -e Facher, geheime laden; - bleiben,verborgen,oiiU\'kenJ bli)- veu; il. (van tijdingen), met bekend wur- i\\e.\\i;-er Weiscnf mi -m.iii het vcrUirgen, heimelijk, in bel geheim: du< -e, veruor- geue, onbekende o ; in\'s -e sehen, ill het verborgen zien; -//ciZ v. verborgenheid v., verborgene, geheimzinnige,geheim o.; in—liben, stil, onbekend, in de een- /.aamlieiil leven; •.\'. verblijfplaats, sehnil- plaats v., schuilboek in. Verbas, bijv. uw.woordenryk, wijd-
ipig.
VerbÖSen, (verbbtle, virbnsl) o.
ww.boos worden,slecht worden;2.bedr. ww. boos maken. VerbQSern, (verbiserte, eerbüserl)
ww. boozer, slechter worden; 2. bedr.
ww. boozer maken, slechter maken. VerbQt, (-(e)*, mv. Verbote) o,
verbod n., ontzegging v.; i <!er.) outzeg- ging, afzetting v.; (van ainbtsbezighe- len), schorsing v.; (van de openbare godsdienstoefening), schorsing »., ver- bod, interdict o. Verboten, bijv. nw. -e B&cher, ver-
boden; (van waren), verboden, gcsuiok- keld, /.. ver hielen. Verbotonus, bijw. woord voor
woord, woordelijk. Verbotschaften, (ce>botschaf-
lele, verhtlsihaflet) bedr. ww. hoodschap-
pen. melden, iierichleu, aankondigen. VorbTQ,inea,(verbramle,cerbraml)
bedr. ww. boorden, met boni bezrtleu, van een rand voorzien, niet garueersel bezeilen, gariiecren; (fig.) etw. -, ver- sieren. Verbramung, v., Z. verbrdmen;
it. bout o., rand ui., garueersel o. Verbraten, (verbriel, verbruien)
bedr. ww. onr. tiiei Huiler -, verbraden, verbakken, verbruiken met braden; 2. slecht braden, Ie sterken braden; II. o. ww., in, s. branden van hille. Verbnvucta, (-(e)s) ra., i. m. ver-
bruik o., verleren o. |
|||||||||||||||
|
sein, vpi\'I verplichting aan iem. hebben,
iem. veel te danken hebben. Verbindung, (•en) v.. Z. icfii«- den; 2. verbintenis v., verband o.; (lus-
schen landen), gemeenschap v.; (van twee wetenschappen), betrekking v.,ver- band o.; (lussenen twee stalen), ver- bond o., Z. llund, Bündniss; eheliche -, band m. des huwelijks; nul jemn. in • stelten, met iem. in betrekking staan; in - stellend, in verband. Verbindungs-accord, (-(e)s, mv. -c) m. (Mn/.) verhiudiiigsakkoord,
overgangsakkoord o.;-bahn v. (Spoorw.) verbindingslijn v., verbindingsweg in.; •bet/rif) m verbind ingsbegrip o.; •bleehe o. niv. verbindingsplaten v. ml,; -0nl:en m. bout m.; -<;u«;7 m. verbindingsgang 111., gemeenschappelijke gang in.; -linie v. verbindingslijn v.; -ulird o. verbin- dingsli\'J o.; •kra/l v. verbindingskrachl, verbindenile kracht v.: -/o.« bijv. nw. zonder verband; -millel o. verbnidings- iniildel o ; -riihrev. verbindingsbuis, ver- |
ken; 2. wed. ww. sich -, een bok schic-
len, eene domheid begaan. Verbleib, (-(e)s, mv. -e) m. ver-
blijf o., verblijfplaats v. Verbleiben, (verblieb, eerblieben)
o. ww. onr., in. >., Z. bleiben; 2. bei seiner Meinumj -, volharden, blijven bij; es dabei • lassen, Z. heleenden; es hal dabei sein -, daarbij blijft bel,dal is eene uitgemaakte zaak; ich verhleibe Jhr Die- ner, ik blijf, ik heb de eer te zijn &. Verbleichen, (verblieh, verbli-
dien) o. ww. onr., in. «., Z. verblassen;
(van nikt), verbleeken, bleek worden: (van kleuren), Z. terschieszen; des Tndes -, sterven o.; der, die Verblichene, over- ledene in. en o. Verbleien,(iwft/\'iie.wri/ri/) bedr.
ww. met lood bekleeden; Waaien -,loo- ib n, plombeeren; (Giet.) das Erz -, met lood verbinden. Verblenden, (re; blende! e, verhlen-
del) bedr. ww. verblinden, blind maken, beletten te zieu: von der Smiiic verblendel, loor ile zon verbluul; (lig.) verblinden, hegoorhelen, misleiden; den Verstand -, begoochelen; (Jaelilw.) den Zeug -, be- dekken, verbergen; (Bergw.) die Ene -, liedekken;i/ir (tdin/e-.hlindeereu; (Mels.) ein Hans -, bepleisteren. Verblendung, v„ Z. verblenden;
it. verblinding, verblindheid v., bedrog o.; (Houwk.) bekleeding, bepleistering v.; 2. dwaling, begoocheling v. Verblicken, (verbtickie.verblickl)
o. ww., ui. h. (Giet.) (van zilver), ghn- sleren. Verblinden, (rerhlindete, verhlm-
del) o. ww., in. s. blind worden;2. bedr. ww. blind maken, verblinden. Verbljtzen, (peiblmte, verblim)
o. ww., m. h. ophouden Ie bliksemen; it.
(lig.) Verblilil haben, niet meer schilte* ien. /.iju glans verloren hebben. VerblÜfien, (eerhlii/fle, verbliifjl)
bedr. ww. verbluffen, overbluffen, in de war maken, uit bet veld slaan; 2, o. vvw„ ii. h. verschrikt zijn, schrikken, verle- :en worden. Verblühen, (verbtahte, verblahi)
o. ww., ui. s. (van bloemen), ophouden
Ie bloeien; (fig.) (van de schoonheid), erwelken, vergaan, Z. sterhen; 2. weg- lerven, verdwijnen. Verblümeln, (verbllimelle.i\'n \'-M-
iie//) bedr. ww. onder bloempjes ver- bergen; (fig.) mei bloenivverk versiereu, erfraaien. opsmukken; \'2. Z. beschnnigen. VerblUmen, (eerblamle.terbliml)
bedr. ww. verbloemen, met bloemen he- dekken, onder bloemen verbergen; (lig.) verbloemen, bemantclen, Z. bc^cliiinintien. Verblfjmt, bijv. uw. verbloemd,
figuurlijk; - reden, figuurlijk spreken, bloenispraak gebruiken; - elie. sagen, in bedekte termen; -e Reden, figuurlijke taal. Verbluten, (cerblulele, eerbtulet)
o. ww., in. A. veel bloed verliezen; eine Wunde • lassen, iiitliloeden; sein Lehen -, aan bloedverlies sterven; II. wed. ww, sich -, doodbloeden, door bloedverlies sterven; il. (lig., geuieeoz.) zich arm |
||||||||||||||
|
12276262
|
|||||||||||||||
|
biudingspijp v.; mtttrich in. dwarsstreepje.
kop|ielterken o.>crrAd//ni*«o.verhouding v. der beManddeelcn; -u-orl o. koppel- woord o.; il. voegwoord o.; seichen o., Z. slriill.
Verbissen, bijv. nw. (fig.) verbc-
teu, verknipt, spijtig, verbitterd, erger-
lijk; -lieil v. bitterheid, spijligheid v. Vorbjtten, (eerhal,verhelen) beilr.
ww. onr. sich ela. -, verzoeken r»m vrij\' stelling van, verzoeken dal iels niet ge- sehiede; 2. verzoeken niet Ie doen, ver. /reken zich te mogen onthouden van das verhitte ich mir, ik verzoek u dal niet meer Ie doen. Verbittern, (eerbilterle, verbit
lerl) bedr. ww verbitteren, verstoren, ergeren; (Hg.) bitter maken; jemn. das Lehen -, verbitteren, onaangenaam ma- ken; •>, Z. er bil lern. Verbitterung, (-en) v. bitter-
beid »., Z. verbillern; (lig.) Z. Erbille- ruiiQ. Verbittlich, bijv. nw. waarvan
men zich kan vermits* huldigen. Verbissen, (terblits, vi-rblastn) o.
ww, onr., ui. h. adem scheppen; II. wed. ww, wegblazen; (Giet.) louteren, zuive- ren; (Schild.) die Fuihen -, licht sclnl- ileren; (Glasb.) die Glusmasse -, verbla- zen; 2, eine Flöle, ein Hom -, mei bla- zen bederven; -lieit v. (van kiemen), lichtheid v. Verbl&SSen, (verblasile, verblassl)
o. ww., m. s. verbleeken. verschieten. Verblattea, (eerblallele, verhlal-
lel) bedr. ww. den Wein -, den wcjnslok van de overtollige bladeren ontdoen. Verblattern, (terbUUlerle, ver.
bl/illerl) bedr. ww. eine Slelle in eiiiem Buclie -, eene plaats in een boek door bladeren verliezen. Verblauen, (verbtaute, verbluul)
o. ww., in. f. blauw worden. Verblechen,(!wMt\'c7i/f,rfr6/eeA/)
bedr. ww. van blik voorzien. VerblefiTen, (verbleffle, verble/fl) o.
ww., in. A. (Jachtw.) ophouden te lok- |
|||||||||||||||
|
1322 Ver.
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verbuhlt, bijv. nw. geil, wellus-
tig, ontuchtig, verzot op vrouwen; (van vrouwen), behaagziek, co(piet; .heil v. geilheid, ontucht v., wellust ra.; il. cn- qneltene v. Verbügen, (verbOgle, verbiigt)
bedr. ww. ein Schieein -, boven de schoft afsteken. Verbum, (-s, mv. Verba) o.
(Spinakk.) werkwoord o. Verblinden, (verhandelt, verbün.
del) bedr. «w. verbinden, vcreenigen; it. (van staten), een verbond doen sluiten; 2. wed. ww. sich -, zich verbinden, zich vereenigen, een veibond aangaan; die Verbindden, verbonden mogendheden v. mv., geallieerden, boudgenootcn ui. mv. Verbündniss, (-.-«, mv. •«) o.
verhoud o., alliantie v.; 2. gelolle v.
Verbijrgbar, bijw. nw. waarvoor
iuges\'aan kan worden, waarvoor men borg kan blijven. Verbürgen, (rerbüigte, verbiirgt)
bedr. ww. elw. - of wed. ww. sich für elw. -, inslaan,borg blijven; sich für jem. -, zich aansprakelijk stellen, borg blijven; Einer für Mie und Alle lür Einen sich -, ouderling en hoofdelijk aansprakelijk zijn, zich solidair verbinden. Verburger, (-s, mv. Verburger)
., -in, (-«e«) v. borg in. en v.
Verbürgem, (veibürgerle, ver.
burgert) bedr.wvv. eineni Orle verburger!, burger zijn van, \'/.. einbiirgern; i. o. ww,, in. s. hurgerlyk manieren aannemen. Verbijrgung, (-en) v. bo-giochi
in., borgslelling, verzekering, cautie v.;
•sinillel o. onderpand o., hypotheek v.;
weeltset ui. wissel(brief) m. waarvoor
men borg blijft.
Verbürsten, (verbürslele, verbür-
slel) bedr. ww. met borstelen wegnemen; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
. branden; viel Lichter -, branden; 2.
einen Brief -, verbranden, door vuur ver- nieligeu; tinc Sladt -. in de asch leggen: elw. zu Asche -, tot asch verbranden; sich iie Beinc «/» Ofcn -, zich de beeneu branden; (gcnieeuz. ).vic/i das Maul -,deu mond verbranden; (Spr.) ein verbrannle» Kind fürililel sich cur item Feuer,Z.bren- nen; 3. die Gesichlsfarbe -, (van de zon), bruin maken, verbranden; sich in dei Sonne das Gesichl -, .schroeien, zengen; i. lirod, Fleisclt -, branden, roosteren; III. wed. ww. sich -, zich branden. Verbrennlich, & bijv. nw., z.
veibrennbar. Verbrennung, (.en) v„ Z. w-
brennen; il. verbranding, verlering, ver- zengiug v. Verbriefen, (verhriefte, verbrieft)
uedr. ww. schriftelijk bevesligen. schril\' lelijk overbrengen, schriftelijk betuigen: 2. wed, ww. sich für jem. -, zich schrif- lelijk verbiiiilen. Verbriefung, (-e«) v„ Z. verbiie-
fen; il. schriftelijke Verbintenis v.; 2. handteekemng v. Verbringen, (verbrachle, ver-
brachl) bedr. ww. onr. sein Gut -, door- brengen, verkwisten; die Zeil -, in beu- /.eliiigeu doorbrengen; (gemeenz.) doo- den; 2.e/w.-,doen, voltooien, volbrengen. VerbrQdeln, (verbrodette, verbiO-
ilell) o. ww. verdampen, vervliegen, ver- kokeii. Verbrgden, (verbrodde, verbrodel)
o. ww. lot brood worden, in brood ver- andclYll. Verbrgdung, v., Z. verbroden; il.
broodwordiug v.; 2. leer v. van de legen» woordiglteid van Christus in het brood van lol II. Avondmaal. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verbrauchbar, byv. nw. bruik-
baar, te verbruiken, versl ijl baar.
Verbrauchen, (verbrauchie, ve
brauchi) liedr. ww. viel Gild, Holz zu elw. -, verbruiken, gebruiken, bcsted viel Wein -, gebruiken, drinken: es wird dort viel Hols verbranchl, er wordt daa veel hnul verbruikt. Verbrajichs-gegenstand,
(•stand(e)s, mv. slande) in. verbruiks- voorwerp, artikel o. voor liet verbruik •steuer v. verbruiksbelasting, belasting v. op levensmiddelen. Verbrauen, (verbraule, verbraul]
bedr. wvv. viel Holz, Malz -, verbroiiwen gebruiken lot het brouwen. Verbraunen, (eerbraunle, ver-
braunl) o. ww„ rn. s. bruin worden, ge heel bruin worden. Verbraunen, (verbraunle, ver
braunt) beilr. ww. geheel bruin maken. Verbrausen, (eerbrausle, ver-
brausl) o. ww., m. s. o|ilioudeu niet gie ten, uitdampen; (lig.) bedaren, uitrazen, den Wein - /assen, laten uitgisleii, (lig. \'L, vrrloben. Verbrechen, (verbrach, verbro-
chen) bedr. ww. onr. verbreken, kort- breken, aan stukken brekei\', Z. zerbre- chen; (Uergw.) ein held -, beginnen te ontginnen; (it.) vine Mine -, beginnen Ie boren; 2. elw. -, misdoen, eene fout be- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gaan; (Hech
|
8
|
tspr.) eeuc misdaad begaan.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
was hat er verbrochen?, wal heeft hij
misdaan, misdreven?, welk kwaad heeft hij gedaan?, 3. Z. verwirken. Verbrechen, (-s,mv. Verbrechen)
o. misdaad, overlieding, schuld, fout v„ vergrijp, wanbedrijf o.; ein • begehen,\'L. verbrechen (bedr. ww.);;e»in. elw. zum • machen, lem. iets verwijlen, als eene uns- da:i \' aanrekenen. Verbrecher, (-s. mv. Verbrecher)
m., -in, (-nen) v. boosdoener, overtre- der, zondaar, misdadiger in., boosdoen- ster, misdadigster, zondares, overtreed* sler v„ Z. Missethaler; -colonie v. kolonie v. misdadigers. Verbrgcherisch, bijv. en b. mis-
dadig, zondig, strafbaar, als een misda- diger; -e Handlumj, misdaad v., Z. Ver- brechen o. zelfsl. Verbreiten,(»er6rei\'e/e,»cr(irei/e\')
bedr. ww. verbreiden, verspreiden, mt- strooicu; weil verbreitetes Journal, veel verspreid;«n Gerucht -, verspreiden,uil- strooien; 2. wed. ww. tich -, verspreid worden; sich über elw. -, zich versprei- den over, zich uitspreiden op. Verbreiter, (-s, mv. Verbreiter)
m., -in, (-nen) v. verspreider, uil- strooier ni., uilstrooister v., bij, zij die uilslrooit &. Verbreitung, (•<.\'«) v. versprei-
ding, iiiisirooiing v. Verbrennbar, bijv. n»\\ (ver)-
lir.iinllKi.il. -keil v. brandbaarheid v. Verbrennen, (tw*r«/in/e, ver-
brannl,. o. ww. onr., in. s. vel branden, door brand verwoest worden, Z. brennen;, brenncn und doch nicht -, branden en locb mei verbranden; II. bedr. ww. Torf |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V
|
- -- «. v.«.^... M--------------.,...»... -
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
derl) bedr. ww. verbroeder \'ii; zwei l\'er- (Tiiiim.) ineeubossen
sonen -, met elk. als broeders doen oin- Verbüszeu, (verbüstte, verbüszt) gaan; 2. wed. ww. sich nul jemn. -, zich ibedr. ww., /.. buizen o. ww. verbroederen; verbrüderte l\'erson, broc- Verbutten, (eeibullele, verbullel) Ier, medebroeder ui. o. ww., in. s. met tol den vcrcischlen VdrbrÜderung,v.,Z.m*r«dVr»; wasdom k.....en, onileiblijven.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
it
|
....... .......o •\', — -..........------f \'• I - ~- -*»---
Verbrühen, (verbrühte, verbrühl) onvoldragen, i
|
t,bijv.nvv. (vaneen kind),
•lig.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verclausuliren, (verek usutirte,
vercliiufulut) bedr. ww. onder voorwaar- den bedingen, beschrijven, bepalen. Verdacht, (-(e)s, mv.-e) m. ver-
denkiug v., argwaan, achterdocht in.; (lier.) vermoeden o.; - schopfen, verden- ken, achterdocht hebben; etnen - wegen elw. au f jem. haben, lem. verdenken van; im - des Dubslalils stellen, van diefstal verdacht worden. Verd&Chtig, (-er, -sl) bijv. en b.
verdacht, achterdochtig,argwanend; tint Lehrefilr - halten, verdenken, (van goud), twijfelachtig, niet zuiver; des Diebslahls |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
beilr. ww. zengen, branden; sich die Fin
ger -, branden. Verbrunften, (verbrunflete, ver-
brunflet) bedr. ww. (Jaclilvv.) ophouden nlsig te zijn. Verbrasten, (verbtiislete, verbrü\'
s/r/; bedr. ww. (Hiel.) den Ofen -, van eene horstwering voorzien. Verbrüstung, (-en) v. borslwe-
rnig v. Verbrüten, (verbrülete, verbnVel)
bedr. ww. verbroeden, niet goed uilbroe- len. Verbuben,(tie/ft«6/e,ierftat/)bedr.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww. sein Geld -, verbrassen, verkwisten. • .sein, verdacht worden van; jem, - ma
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verbuchen, (verbuchte, verbuchl)
bedr. ww. (Hand.) Z. buchen. Verbuhlen, (verbulille, verbuhll)
o, ww., ui. s. ecu ougeoorloofden omgang hebben met; 2. bedr. ww. seine Int -, met vrouwen doorbrengen; sein Geld -, verboeren, Z. verbuben. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
chen, lem. verdacht maken, in verden-
king brengen. Verdgchtigen, (verdacht igle, ver.
dacbligl) bedr. ww. verdacht maken, zonder bewijs beschuldigen. Verdachtigkeit, v., z, ra. ver-
dachlheid v.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ver. 1323
|
|||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||
|
sloorster ».; (van een ambacht), loonbe*
derver, beunhaas m. Verderberisch, bijv. nw. beder-
vend, veimelziek. Verderblich, (-er, -st) bijv. en
h. bederfelijk, verderfelijk, onderworpen aan bederf; 2. noodlottig, gevaarlijk; keil v. bederfelijkheid v., verderf o. Verderbniss, Verderbtheit,
(van de zeden), bedorvenheid, verdor-
venheid v.; (van vleesch), bederf o.; 2. Hirzaak v. van bederf. Verderbung, v. (van de zeden),
verkeerd beid, bedorvenheid, verdnrven- heid v.; (van eene spijs), bedorvenheid v. Verdet, (-(e)s) o., z. m. koper-
groen o. Verdeuten, (verdeutcle, verdeulel)
hedr.ww. verkeerd uitleggen, misduiden, verkeerd verklaren. Verdeutlichen, (verdeuUkhu,
cerdeutluhl) bedr. ww. verduidelijken,
verklaren, ophelderen, duidelijk maken. Verdeutschbar, bijv. nw. in bet
Dmtsch Ie vertalen. Verd9Ut8chen,(i>(Trfeu/«rn/e,tier.
ieutseliel) beilr. ww. ein Werk -, in hel Dmtsch vertalen; ein H\'orf-,in lielDnil«ch verlalen.verdnitschen.een Uuilschen uil- ga nu\' geven. Verdeutschung,(-en) v.,Z.«r-
deutsclien; il. verduitsching v. Verdichtbar, bijv. nw. verdik-
haar, saineupersbaar; -keit v. verdikbaar- heiil v. Verdichten, (verdichtete, verdich-
lel) bedr. ww. samenpersen, verdikken; 2. seine Zeil -, mei verzenmaken door- hrengen; II. wed. ww. sich -, zich ver- dikkeu. Verdichter, (-s, mv. Vcrdichter)
in. verdikker, sainenperser in. VerdiChtung,(-en)v. verdikking,
sameiipersing v.; 2. spresse v. pers v. lul siiuenpersing. Vürdickon, (verdichte, verdickl)
bedr. ww. verdikken, dikker maken; Z. eerdichten; II. wed.ww. sich -, zich ver- dikken, dikker worden. Verdiekung, (-en) v. verdikking,
sameiipersing. opheoping, stremming v. Verdict, (-(e)s, mv. -e) m. uit-
spraak v. van gezworenen. Verdielen, (verdielle,verdiell) bedr.
ww. met planken beschieleu.uiet (vloer)- deelcn beleggen. Verdienen, (verdienle, verdient)
bedr. ww, duich Arbeit -, verdienen met; sein Brod, semen Unterltalt -, zijn brood, zijn kost verdienen, winnen; snvielhabe irlt daran verdient, zoo veel heb ik daar» aan verdieul; 2. etui. -, verdienen, waard zijn; die verdienle Strafe, de verdiende straf; den verdienlen Lohn erhallen, het verdiende luon krijgen; w-h urn jem., um etui. verdient machen, zich verdienstelijk inakcu jegens; ich habe das nicht umihn verdient, dat heb ik aan hem niel ver* dieud, dal knml mij loc; (Spr.)e«u( »ein verdienter Lohn, hel is zijn verdiende loon; (gemeeiu.) diesel Kleid hal ein an- tleres verdient, dit kleed eischt een ander. |
|||||||||||||||||||
|
v. zwakke spijsvertering v.;-stunde v.nur
o. waarop hel elen verleert; -uerk o. ver- lering, spijsvertering v.; -uerkzeug o. werktuig o. voor de spijsvertering. Verde-antieo, (onb.) m. groen-
aebtig, Gnekscli marmer o. Verdeck, (-(e)t,mi.-e) n. (Zeew.)
dek, veldek o.; loses -, loos dek; oberbles bovendek o.; durchyehenties -, bo»en-
dek o.; [alsches -, loos verdek; platte» Fahrzevy ohne -, platbodemd vaarluig o.; halbes -, halfdek o. Verdeckbar, bijv. nw. bedekt
kunnende worden. VerdgCken, (verdeckte, verderkl)
bedr. ww. dekken, bedekken, verbergen, verhelen, Z. verhullen, veibergen; ver- deckle Worle, bedekle termen; 2. een deksel opdoen, van een deksel voorzien, .i. verkeerd dekken. Verdeck-leder, (-s) o., z. m.
(Kijk.) dekleder o.; slnck m (Zeew.) over het dek gespannen nel o. Verdeckung, (-en) v., Z. ver-
decken; il. dekking, bedekking v.; (van
eene planeet), verduislenug v. Verdenken, (verdachte, verdacht)
bedr. ww. our. jemn. elw. -, kwalijk ne- ineu, verkeerd opvallen, verkeerd uilleg- gen. Z. verargen. Verderb, (-(e)s) va., z. m., Z. Ver-
derben o. zelf.-t. Verderben, (du verdirbsl, er vci\'
dirbl, veidarb, verdorben) o. ww. onr., ui. i. bederven, in kwaad veranderen; (van dranken), bederven, verschalen; it (lig.) (van de zeden), bedorven wor- ilen; (van gebouwen), slecht worden; v^van waren), bederven, tol bederf over- gaau, beschimmelen, verruilen; mi,\'tl • lassen, niels lalen bederven, niets ver- loren laten gaan; (lig.) in seinen Ver- innyensumslandeu -, achleruilgaan, vei- aruieu;ien/ or bener Kaufmann, geruïneerd; nu ilim isl ein Soldal verdorben, hij zou een goed soldaal geweest zijn; tor Hun gcr -, sterven van; 2. (verderhte, verdei hl) bedr. ww. reg. bederven, beschadigen lienadeelen; in hel verderf storten, zede- loos maken; Fleisch, Speisen -, bederven, met goed toebereiden; eine Uhr -, van slreek maken; Jen Magen -, bederven. ine Freude -, storen; die Sttlen -, be- derveu; junge Leute -, bederven, zedel>>s maken; ((jen.) die Sufte -, doen bedcr- ven; nu Ktetd -,bederven, vuilmaken; il. \'L. beschadigen; jem. -, ongelukkig uia- keu, in liet ongeluk storten; (liodg.) Z. verdammen; es nut niemand -, niemand beleedigeu; es mil jemn, -, hel bij leiu. verkerveu, in onmin geraken met, hel inisnoegeu op den hals halen van; II. bedr. ww. tick durchi Tiinken -, zich ongeluk- kig maken; III. o. zeifs.1. verderf, kwaad, oulieil, ongeluk o., ondergang in., vcr- woesling, schade v.,bederf o.,bcdorveu- heiil v.; jem, in\'s - stürzen, in het ver derf o. storleu, ongelukkig maken, Z. Verderb. Verderber,(-s, mv. ¥crderber)m
-in, (-«en) v. bederver, vernieler in iieili-i Ister, vernielsler v., sloorder ui., |
|||||||||||||||||||
|
Vei\'dachtigung, (-«i) v. ver-
darllllliaklug V.
Verdacht-lOS, bijv. nw, zonder
argwaan, zonder vermoeden; it. niel ver- dacht; -lnsiykett v. zonder argwaan zijn n. Verdammen, (verda.nmle, ver-
damml) bedr. ww. verdoemen; enig ver- itiimml werden, eeuwig verdoemd worden; die V erdammlen, Ae verdoemden; 2. jem. zum Tod e -, veroordeelen.Z. verurtheilen; (lig.) verdoemen, verwenschen, vervloe- ken; eine Lehre -, veronrdeelen, sterk laken; (gemeenz.) ein verdnmmler Böse- inc/i/.verwenschl, doortrapt; il. verdanim- ter Slreich, vervloekte streek; ei ver- damitl!, verdoemd!, sakkerloot! Verdammen, (rerd/immte, ver-
dnnimt) bedr. ww. met een dam of dijk omringen; (Art.) Kummer und Kuyel -, den kogel en de prop o|> liet kanon tellen. Verdammens-werth, -wür-
dig, bijv. nw., Z. verdammungswerllt.
Verdémmem, (verdi mmerte,ver-
dammert) o. ww., in. s. in de schemering verloren gaan; 2. hedr. ww. met een lieh- len sluier bedekken. Verdammlich, bijv. nw., Ver-
da,mmliehkeit,v.,Z.i\'erdann«uHi/.v- ivurilty d/\\ Verdninmniss, v.. z. m. verdoe-
|
|||||||||||||||||||
|
ining, verd
|
10
|
oemenis, eeuwige straf, hel-
|
|||||||||||||||||
|
sclie straf v.; in qleicher Schuld und\' mil
jemn. sein, even schuldig en strafwaardig zijn; sich die euige - zuzielien, eeuwig ongelukkig maken. Verdammung, v., z. m. verdoe
mint\', veroordeeling, verdoemenis v. Verdammungs-sucht, v., z.
ro. zucht v. tot veroordeeling; -urlhcil ii vonnis o., veroordeeling v.; -wei In, -tvür diij bijv. nw. doemwaardig, veioordee lenswaardig; it. strafwaardig, afscliiiwe- lijk, afkeurenswaardig; •würdtgketl \\ doem waardigheid v. Verdampfbar, bijv. nw. ver
dampbaar; \'keil v, verdaui|ibaarheid v.
Verdampfen, (verdampfle, ver
dampft) o. ww., ui. s. verdampen, ver- vliegen, in damp overgaan, 2. bedr. ww., Z. verdampten; (genieenz.) viel Tabak -, verdampen, verrooken, oprooken. Verdampfen, (verddmpfle, ver-
timp/t) bedr. ww. doen verdampen; 2. Aepfet, Fleisch -, sloven. Verdampfung, (-en) v. verdam-
ping v.; -s.yrla.-s o. verdampingsval o.; •svermngcn o. verdanipingsveruiogen o. Verdanken, (verdankte, verdankt)
bedr. ww. danken, verschuldigd zijn, jemn. eltt: -, zu - haben, iein. iels te danken hebben, verschuldigd zijn aan. VerdaUen,(t\'errfon/(;,tierrfuii/jbedi.
ww. (lig.) verleren, verduwen, kunnen verdragen; it. verkroppen. Verdauüch, bijv. nw. gemakke-
Iijk Ie verleren, gemakkelijk te verduren; \'keil v. verleerhaarheid v. Verdivuungs-geschaft,(-(e)s,
uiv. -e) o. werking v., gang in. der spijs» verlering; •krafl v. verlerende kracht v.; •millel o. middel o. voor de spijsverte- nug;-s-/7 m.maagsap o.,chijl \\.;-schuiiche
|
|||||||||||||||||||
|
1324 Ver. Ver. Ver.
|
||||||||||||
|
van, geen lust hebbende in; zu Allem •
sein, nergens zin in hebben; vierde! nicht linies zu lliiui, wordt niet moede &;
heit v. ontevreileuheid, lusteloosheid, vervuling v„ tegenzin in.: it. luiheid v. Verdrucken, (verdruckle, ver-
druckl) bedr. ww. viel Papier-, verdruk» ken, gebruiken om te drukken; 2. slecht Irukken, verkeerd drukken, mi«drnk- ken; die Seilen eines Bnches -, overdruk- ken; ein verdruckles Wurt, foutief ge- Imkt woord; 3. Z. verdrucken. Verdrucken, (verdruckle, ver-
drückt) bedr. ww. jem.,etw. -, wegdruk- ken, van de plaats drukken; (fig.) Z.un- terdrücken; 2. verkeerde vouwen maken, onder de pers bederven; eine lluubc -, kreuken, Z. zerdrücken; 3. wed.vvvv. sich (Hergw.) (van gangen), dicht langs
elk. loopen. Vcrdruss, (-es, m». Vrrdrieixück~
keilen) m. verdriet o.,spijt v., leedwezen,
berouw o., afkeer, tegenzin ui., unaan- geiiaauiheid, moedeloosheid \\.;jenin.- marlien, iem. verdriet veroorzaken: nul eltc. tliiin. mei tegenzin &; mir znm -e, mijns ondanks, iu weerwil van uiij; es wird - uehen, er zal twist komen. Verduften, (verduftele, verduflel)
o, ww., in. s. verdampen, uitdampen, vervliegen, uitvvaseuien; (fig.) venlwij- nen. Verduften, (wrdiflete, verduflel)
bedr. ww. doen verdampen, laten uil- waseinen. Verduiden, (verduidde,veiduldet)
bedr. ww. sein Leben -, iu lijden door- brengen. Verdummen, (eerdummte, ver-
ium ml o. ww., m. s. dom worden: 2. bedr. ww. dom maken,doen verstommen. Verdumpfen, (verdamp/te. ver-
lumpfl) o. vvvv., in. s. dof worden; 2. bedr. ww. dof maken, dompen. Verdunkeln, (vcrdunkelle, ver-
diinketl) bedr. vvvv. verdonkeren, ver- luisteren, donker maken; ein Licht -, het licht benemen, verblinden, verduisteren; die Altgen -, verblinden, beletten te zien; eine Farbe -, donkerder maken, verdon- keren: ein Gemalde -. somberder ma keu (lig.) den Verstand -, benevelen; jem. - ms. goeden naam bezwalken, iem. n)i
den achtergrond schuiven; 2. wed. ww. ieh -, donker worden, verduisteren. Verdunkelung, (-e«) v. ver-
duisteruig, eclips v.; (van het gezicht),
verzwakking v. Verdunkler, (-s,uiv. Ver dunk Ier)
m. hi.l.zij die verduistert ft,\'l.veidunkeln.
Verdunnbar, bjjv. uw. verdun*
baar. Ie verdunnen.
Verdunnen, (verdünnle, verdünnl)
bedr. vvvv. ein Breit -, verdunnen, dun- uer maken; 2. Fl<iykeilen -, verdun- nen, aaniiiengen, meer vloeibaar maken; das Blut; verdunnen; (Mets., Tiiiim.) einen Si ein, ein Holz -, dunner maken. Verdunnern, (verdinnerte, ver-
düiinert) bedr. vvw. dunner maken.
Verdunstbar, bijv. nw. vervli«g-
baar, te verdampen. |
||||||||||||
|
Verdienst, (•(«)«. ",v- •») m.»«r-
dien-le v., loon, inkomen, voordeel i>.,
winst v.; das ist mt\'iu ganzer -, dat is uiijne geheele verdienste, al wat ik ver- dietiil heb; 2. (-(e)s) »., *• m. verdien» (te, verdienstelijkheid, aanspraak v. op dankbaarheid, talent o.; sich cl ir. zum - anreihnen, zich iels nis eene verdienste aanrekenen: nach - jem. beluhnen, lein. naar verdienste keloonen; (Spr.) dein -e setne Kroiii\', eere vvieu eere toekomt; •gehuil m. pensioen o. Verdienstlich,(-c-, -si) liijv. en
b. verdienstelijk; 2.dank verdienend,ten algeiiieeiien nutte; -keil v. verdienste» lijkhenl, verdienste v. VerdienSt-lOS, bijv. »»\'. zonder
verdienste; it. zonder winst of voordeel; - sein, zonder verdienste zijn, geen in- kotnen hebbende; -voll bijv.nw. verdien. slelijk; ein —e»- Mnnn. verdiensleüji,. talentvol, uitstekend; —es Utitenicliincn, onderneming v. die van groot iinl is. Verding, (•(«)*, ui». -e) m. koop
m., akkoord, verdrag o., overeenkomst v.; t. aanbesteding, verhuring w, auf • etw. überneliinen, bij contract aannemen. aannemer worden van. Verdingen, (eerduiig. verdunnen
en eerdingle, veidmyt) bedr. vvvv. reg.en onr. ein Kuil in die Kost -, in den kosi doen; ia die Lehit -, in i!e leer doen; eiiien li\'iu -, aanbesteden; verdiimjeiie Afbelt inachen. aaiigetiouieil werk ma- ken; jemn. seint Zeil -, vvijilen; 2. wed. ww. nek -, zich verinnen; sicli uu {bei} jem. -. zich verhuren, in iliensl gaan bij. Verdinger, (-i,inv. Verduiucr) in..
-in, [-nen) v. hij, zij die & in den kost, in \'Ie leer doet; il. auubestedcr ui., am- besleedsler v. Verdingung, (-en) v., Z. per-fin»
yen; it. Z. Verding. VerdQlmetschen,(i\'m/n/me/si7i-
te, verdnluiclschl) bedr. ww. vertolken,
vertalen; il. verklaren, uitleggen. Verdglmotscher, (»*, mr. Ver-
dolmelsi her) in. tolk in.
Verdolmetschung, (--;i) »., z.
vtrdolmettehen; il. vertolking, vertaling v,
VerdQnnert, bijv. uw. door den
bliksem getroffen; 2. cm -er Sr Au/V, een doortrapte schurk in. Verdoppeln, (verdoppelle, verdop-
peil) bedr. ww. die Waclien -, verdnbbe* len: ein Sclufl -, van buiten bekleedeu; seiiie Schrille; verdubbelen, verhaasten: seinen Fiets; -, vermeerderen; (Spraakk.) •de Partikel, verdubbelend, herbalend. VerdQppelung, (•«») v., z. wr-
doppeln; it. verdubbeling v ; (Spraakk.) verdubbeling, herhaling »,; (Zeevv.) Z. Dopp{e)lumj; 2. verdubbeling, venneer- dering v.; il. voering v. Verdorben, bijv. uw., Z. verder-
|
Verdomen, (verdornle, verdomt)
bedr. ww. van dorens voorzien; (Hg.) den Weg des l.ehens -, met doornen be- ilekken. Verdoppler, (-s, mv. Vcrdopplcr)
in. verdiibbclaar m.; it. (Nat.) <luplica- tenr ui. Verdorrung, v., z. in., Z. verdor*
ren; il. verdorring, verdroging v. Verdringen, (verdrangie, ver-
drdnt/t) bedr. ww.;>m. eon seinem Plutze -, verdringen; den Feind -, uit zijne slel- ling verdrijven; (fig.) jem. vom Amte -, dringen uil. iem. den voet lichten. Verdranglich, bijv. mv. weg te
dringen, verplaatsbaar.
Verdrechseln, (een/re/n.«Wfr,t)er-
drechsell) bedr. ww. viel Holz -, ver- draaien, met draaien verbruiken; it.slecht draaien, met draaien bederven. Verdrehen, (verdrekle, terdrekl)
bedr. ww.«Ren Schlnssel.eine Srkraube -, verdraaien, verkeerd draaien; ein Sebloss -, verdraaien; den Arm, den Fusz -, ver- draaien, verwringen; (lig.) ein Wort,eine Stelle -, verdraaien, een anderen zin ge- ven; jemn. die Worle -, iem. andere woor- den in den mond leggen; dus Recht -. ver- draaien, schenden; (gemeenz.) etw. ver- \\dreht halten, verkeerd houden; verdicht nn Knpfe sein, g-ik zijn; ein verdrehler Kop f, verward hoofd o.; i. Z. verdrech- seln. Verdrgher, (-., mv. KerdYener) m.
rechlsverdraaier in.; 2. verkeerde uitleg» ger m, Verdrehung, (-cn) v., Z. ver.
dreliumi: il. verdraaiing, verwringing v. Verdreifachen, (verdreifaehie,
verdrsifaeht) bedr. vvvv. verdrievoudigen, verdriedubbelen; 2. wed. vvvv. .vjcA -, zich verdrievoudigen, driemaal grooter worden. Verdrejfaehung, v. ierdriednb-
heling v.
Verdrieszen, \'verdro$t,verdrot»en)
bedr.ww. our., wed.vvvv. oup., m. h. ver- dneten, spijlen, berouwen, vervelen, er- üernis geven; dus venlrieszl mich. dal spijl, mij, hindert mij: sich e/w. - lassen. spijten, verdrieten; sich scine Milkc- lus- sen, zijne inneile b-lreuren. Vcrdrieszlich, bijv.nw. verdrie-
lig, spijtig, misnoegd, vervelend, onaan- geuaani, knorrir, brommig, gemelijk; (van bet we(d)er), akelig, naar, somber; - werden, sein, knorrig, verdrietig, ge- inelijk; - mnchen, boos maken, hinderen: eine -e Arbeit, onaangeuaain, lastig, ver- velend; da* ist mir sehr -, dat spijt mij leer; das Wurten ist mir - verveelt mij; •keil v. (van een persoon), knorrigheid geinelijkheid v., kwaad humeur o.; 2 onaangenaamheid, moeielijkheul, verve, jliug v,; in —en geralhen, in uioeielijk- \'heid geraken, ongenoegen krijgen, kwade |vnenden worden; $ich —e» zuziehen, zich last op den hals halen; um —en zu reimeideii. teu einde inoeielijklieden te voorkomen. Verdrossen, bijv. nw. ontevre-
I den, misnoegd, lusteloos, afkeer hebbende |
|||||||||||
|
ken; -lieil i. bederf o., bedorve
|
21
|
nheid ¥.;
|
||||||||||
|
Z. Venierbniss.
Verdorren, (verdorde, verdortt)
o. ww., ui. j.(van gras), verdorren, ver- drogen, verwelken; verdunt, (van een boom), verdord, dood; 2. bedr. ww. "/,./ -, drogeu, Z. dorren. |
||||||||||||
|
Ver 1325
|
||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
||||||||||||||||||||
|
Vereins-gebiet, n.. -lander,
o. iiiv., -staaten, m. n.v. gebied o.. anden o. mv., stalen m. tnv., die lot een
verbond bfhooren; •ijenichl o. gewicht o. dat 111 vereenigde landen gelrnikelijk landisck bijv. nw. lot een verbond belinorende; -niiime v. munt v. die 111 verbonden staten gangbaar i». Vereinstandniss, (-«, mv. -e) o , /. Eincersldndniss.
Vereinzeln, (vereinzelle, vereiti-
ell) hedr. ww. (Spraakk.) scheiden, al-
zoiiderlijk iiilspreken; IImiren -, in het klein verknopen; eine Hüchersatniiiliniy -, |ier stuk verkoopen: ein Gul -, schei- len. in enkele slokken venleelon.
Vereinzelung, (-en) v. schei.
ling v„ verkoop 111. 111 bel klein; -s;ei-
hen o. ücheiteeken o. Vereisen, (vereiste, teteht) o.ww.,
111. v. in ijs veranderen. Vereiteln, vereilelle.tereitelt)\\\\ei\\r.
ww. verijdelen, nutteloos maken; der l\'lun isl lereilelt, hel plan is verijdeld, mislukt; jemn. Ilii/lnuiiy -, verijdelen, te- lenrstellen, vernietigen; 2. omverwerpen, doen mislukken. Vereitelung,(-e«)v., z. i\'ereitetn;
il. omverwerping v.; 2. verijdeling, mis- liikking. leleur-lellinu v. Vereitern, (eereiterte, rereilert) o.
ww., m. 5. of wed. ww. sich -, verelle- 11, lol eller worden, vol eller geraken.
Vereiterung,(-en)v.,Z.verfWrrn;
il. veiel tering v. Verekelii, (terekelte.verekell)brir.
ww. jemn. elie. -, een afkeer doen krij- jen van, iels legen maken; \'2.n. ww., m. v. uu ehr. -, een hekel krijgen aan, eeu afkeer krijgen van. Verenden, [wrendele, rerendet)
|
||||||||||||||||||||
|
vereenigbaar, te vereenden,nvereenslem-
mend; (van metalen), verbind baar, vcr- eenigbaar; (van partijen), nvereenstem- niehd.
Vereinbaren, (vereinbarle, rer-
einbarl) hedr. ww., \'t. vereiniyen. V\'ereinbarkeit,»., z. m. vereenig- baarhrnl v.
Vereinbarlich, bijv. nw., Z. rer-
einbar.
Vereinbarung, (-e«) v. vereeni*
ging, unie v.
Vereinen, (rereinte, vereint) bedr.
ww. vercenigen, bijeenvoegen. samenvoe-
gcn.vemiiiileii. in overeenstemming bren-
gen, overeenbrengen met, bijeenvoegen,
erzamrleu; nul vereint en Sniften, mei
erecnigile krachten; 2. wed. ww. tich
tut jemn. -, zich vercenigen, zich ver-
verbiudwi niet,een verbond aangaan mei.
Vereinerleien, (vereinerleilt, ver-
einerleiel) bedr. ww. vereenzelvigen,
eneriei maken.
Vereinfachen, (vereinfackte,ver-
iu/achl) bedr. ww.vereenvoudigen, een-
oudiger maken.
Vereini\'achung, v., Z. tereinfa-
clan; il. vereenvoudiging v. Vereinigen, (cereintyte.rereinigi)
hedr. ww., \'t. reretnen; zwei Gorten tint emander • , niet elk. vereenden, bjjeen- iiegeu; «rei Flüstte tuil einamter -, ver-
biiMien,//(\'ere. Holten mtt einewrfer«,ver- euigen; 111 cmen Mitlelyunl -, vereeni-
geu. conceuli\'eeren; «eine Uitten nul eines (iHi/tiH -, \\oegen bij; Meinunyen -, in iivereeusleniiiuiig brengen, \'t. verbinden; il te veietiitylen N ieder lande de vereenigde (Nederlanden; il. wed. ww. sich -, zicb lereeuigeii, zich voegen bij; 2. sich Wil jemn. -, zich verbinden; 3. overceusleui- ineti met; sich nul seinen Glaubiyetn -, cciic schikking maken, een akkoord ann- gaau, aicordeereii. Vereinigung, (-e«) v., Z. iwei-
niyen; it. Z ierein; (van Maten), ver- bond o., verbintenis v„ \'t. Verbinduny (van twee stroomen), vi-reeuigiiig v. ^vun ge.....ederen), overeenateuttning
harmonie v.
Vereinigungs-gang, (-gan-
\'l(e)s, 111 v. -yiinye) 111., t. \\erbindungi- i/uiiy; -huul v. (Oullk.) bimlvlies o. van bet oog; -kru[t v. (Nat.) aantrekking** kracht v.: -linie v. (Vest.) verhiudings- iijii v.; •mille! o. verbindingsmiddel o.; -<>r/ 111. plaats v. van vereeniging; -punkl 111 veieeiiigingspiiiil, briiiial|>iuil o.; -inl 111. appel o.; •verlrag m. verhoud, ver- drag o. lol vereeniging; • keitel, afsland 111. van bet Vereenigingspiiiil; -unrl o. |
||||||||||||||||||||
|
Verdunsten, (rerdunilete, ver-
dvnstet) o. ww., in. .«. (van vloeistoffen), vervloeien, verdampen; (van plnnten &), nitwasemen. Verdunsten, (wrdinsiete, etr-
dimslet) bedr. ww. doen verdampen,
(loon uil wasemen. Verdijnstung, (-e«) v. verdam-
ping, vervloeiing ».; \'imeiner in. verdnni- dingsmeter m. Verdorsten, (verdurttete, verdur-
sjel) o. ««.. m. .«. van dorst omkomen; (Ik-.) dorsl hebben, van dorst versiuarii- len. Verdüsterer, (-»,mv. Verdüetem)
in. domper, vijand in. van verlichting.
Verdüstern, [terdüsirrie, rerdü-
steel) hedr. ww., \'t. terdunkeln. Vordutzan, [verduhle, rerdulzl)
liedr. ww., Z. verbluffen. Vereben en, (rereben te, eerebeut)
liedr. ww. glad maken, in een vlak ver- anderen. Vereckon, (verrckle.rercckt) liedr.
ww, van hoeken voorzien; (Jachtw.) (van hellen), n.....W gewei krijgen. Veredein, (veredelt e.rendell) hedr.
ww. veredelen, verhelden, volmaken;die Erzengnisse eines l.andes -, beier doen worden; reredelle Meltillr, edel metaal: 2. wed. ww. sich -, zich veredelen, heter worden; (van erts), meer opleveren. Veredlung, (-c«) \\.,7.. ven-dcln;
it. veredeling. Verbetering, volmaking v.
Vereh(e)lichen, (vereh(e)tirkie,
verek(e)lirltl) hedr. ww. ein Mmlchen -,
uithuwelijken, ten huwelijk of Int vrouw geven; 2. wed. WW. sich -, trouwen, hu- wen, zich in den echt hegeveu. Vereh(e)lichung, »., \'t. eerehe-
liehen; it. huwelijk o„ echl ni. Vereliren, (verekrle.verekrl) liedr.
ww. vereeren, eeren, eerbiedigen, aeh- ten, achting toedragen; aie Heiligen -, vereeren; (Hand.) riffen Weehsel -, I10110- reeren, heialen: jemn. ehr. -, ten ge- schenke aauloeden, vereeren niet. Vorehrer, (-*. mv. Verekrer) 111.,
-in, (-nen) v. vereerder 111., vereersler v.: \'2. aanbidder in., aanbidster».; 5. be- woinleraar 111. Verehrlich, (-*r, -si) bijv. en b
eerwaardig, achlingswaardig, ecihied-
waardig; Jhr -c.v Schreiden, uwe geëerd* letteren. Verghrung, (-en) »., Z. rerehren,
il. verecring v., eerbied 111., achting v.; 2 gave. gin v„ geschenk o. Verenrungs-werth, -wïir-
dig, (-er, si) bijv. uw. Z. vercrhilirli;
2. aaiibiildclijk. Voreiden, (iweii/e/f,tvreirfw)hpdr.
ww, door een eed beveiligen, beêedigen. Vereider, (-«. mv. Veretder) in. hij
die noodzaakt om een eed te doen. Vereidet. bijv. n\\v. door een eed
bevestigd, gezworen. Verein,(-(e)«, mv. -e) m. rereeni-
Ring v., gezelschap o.: (van staten), ver- boinl o., unie \\.; yesellsehaflliclier -, so- cieteit v., kring 111., reünie v. Vereinbar, bijv. nw. (van zaken),
|
||||||||||||||||||||
|
36
|
||||||||||||||||||||
|
liedr. ww. eindigen, af.nnken, de laatste
hand leggen aan; 2. o.ww„m. *. (Juclltw.) sterven, verrekken. Vergngerer, -e», mv. Yerenye-
rer) 111. hij die nauwer maakt &, Z. rer- etiyetn; iiiitlk.) samentrekkende spier v., sluitspier v.; (Aardr.) landengte v. Verenge(r)n, (tereng{er)le, eer-
en\'j(er)t) hedr. ww. verengen, nauwer maken, meer aansluiten; (Hg.) dus Herz -. vernauwen; (liergw.) das i.rz -, zui- veren, I.uiteren; i. wed.vvw. ,vic/i -, naii- wer worden, krim, en. Vergrben, [tererble.terrrbl) bedr.
ww. jemn. eiw. -, vermaken hij erlenis. Int erfgenaam benoemen van; ent Out -. vcrinakeii, overdragen aan. Vererber, (-«. mv. Vererber) in.
erflater, leslamentiuaker in. Vererblichen, (vcrerblichlt, ter.
erbliclil) hedr. ww. erfelijk makeH. Vererbung,(-c«)v. erfelijke over-
draehl v„ overgang 111, door erfenis. Vererden, [tererdete, merdet) o.
ww., 111. ». 111 aarde veranderen, tol aarde worden; 2. iu aarde doen veranderen. Vererzbar, bijv. nw. vererwbaar.
Vergrzen, (vereelte, vererzl) hedr.
ww. vererlseii, versleeneii, iu metaal ver- anderen, nimeraliseeren. Vererzung, (-e») ». vereruing v.
|
||||||||||||||||||||
|
3
|
||||||||||||||||||||
|
(S|iraakk.) verbindingswoord o.; \'2. vcr-
Zoeiiingswoord o.; •;eicheti o. verbin* dingsleeken o. Vereinlich, bijv. nw., Z. rerein-
bar; -Aei7 v , \'t. Vereinbar keil. Vereinsamen, (rereinjam/e, ter-
einsamt) o. ww., m. ». eenzaam leven, verlaten zijn; \'2. bedr.ww, eenzaam doen zijn. alleen laten, afzonderen. Vereinsamung, (-en) v. een-
zaïiiuheiil, afzonderiug v. |
||||||||||||||||||||
|
1326 Ver.
|
Ver.
|
||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Frage, strikvraag v.; -keil v. valschheiil,
bednegerij v„ bedrog o.; 2. list, arglist v., trouweloosheid ».; it. dwaling v. Verfengrecbt, (-(e)*) o., z. m.
recht o. van een overlevende om de ren-
ten Ie genieten van de gelden & der kin- deren van den overleden echtgenoot,recht o. lot vruchtgebruik. Verfarben, (vcrfdrble, verfarbt)
bedr. ww. anders kleuren,anders verven, eene andere kleur geven il. slecht ver- ven, mei verven bederven; 2. o. ww., m. s. verkleuren, verschieten; (Jachtw.) (van wild), verharen, van haar veranderen; 5. wed. ww. stelt -, van kleur \\erande- ren. Verfasem, (verfaserte, eerfaserl)
bedr. ww. in vezels verdeelen, lol vezels overgaan, uilralelen. Verf&ssen, (verfassle, vcrfassl)
bedr. ww. ein Httch -, schrijven, ver- vaardigen, maken, samenstellen; elw. silin/lltclt -, in schrift brengen, stellen; (Tiiiiin.) die Stander -, verbinden, op- vansieii. Verfasser, (-s, mv. Ver[aster) m.,
-in, [-neit) v. vervaardiger, schrijver, steiler, maker m., vervnardigsler,schrijf- sler, maakster v. Verfassung, (-e») i. (van een
boek), vervaardiging, samenstelling v., schrijven o.; 2. ^van een staal), gn>nd- wet, staaUsilirichllllg v.; (van eene liuis- |
|||||||||||||||||||||||
|
VerQaéln,(vere$ellt,vereselt)o.wK.,
m. h. zoo dom als een ezel worden; II. bedr.ww.dom maken; 2. tot een lastdier maken. Veressen, («erom, veress-n) bedr.
ww. onr. met eten verleren, vereten, ver- smullen. Verewigen, (vereuigle, vereuigl)
bedr. ww. seinen Namen -, vereeuwigen, doen voortleven, onsterfelijk maken; it. der Yereuigle, de overledene: sein rcre- uigler Bruder, zijn overleden broeder wijlen zijn broeder, zijn broeder zaliger. Vergwiger, (-s, mv. Veremtger)
m. hij die vereeuwigt, Z. verenigen. Verewigung, v., z. m. vereeuwi
ging v. VerfftCheln, (verfdckelte, rerfd
chell) budr.ww. met den waaier verdrij ven. VerfftChen, [verfachle, verfacht)
bedr. ww., Z. verficheln, 2. in vakken verdeelen, indeelen; (Walerb.) met pa neelwerk voorzien. Verffthrbar, bijv. nw. vervoer-
baar. Verffthren, [verfultr, verfahren)
o. ww. onr. bundelen, te werk g»»D. omspringen; uenn ich so mil ihm ttr- |
eine verfallene Burg, vervallen; (fig.) (van
de zeden), bederven; (van een recht) vervallen, niet meer geldig zijn; (van hel geluk),verminderen, afnemen: er verfalll lagltch ntelir, hij venalt, vermagert, ver- mindert lederen dag; (Hand.) faillecren, failliet gaan, bankeroel gaan; 2. am Letbe -, vermageren; an Keften -, alneinen in; -es Gesichl, vervallen, ingevallen, af- gevallen, vermagerd; 3. in Sünde und Laster -, in zouden vervallen; in tin Ve- bel -, eene fout begaan; in Slrafe -, zich straf op den hals halen; in eineGeld- slrafe -, eene boete op den hals halen; i. auf elw., auf nne» Gegensland -, ko- men, zich overgeven aan; auf Lücher- licltkeilen -, zich belachelijk maken; auf eine Meinung -, op de gedachten komen, zich verbeelden; il. auf jent. -, icm. ver- denken, vermoeden opvallen tegen lem.; (Zeevv.) (van schepen), vervallen, afdrij- veu; (Hand.) (van wissels), vervallen, betaalbaar zijn; das l\'fand isl -, de tijd om & Ie lussen is voorbij; (Leeuw.) (van een leen), vervallen; setne Giller stnd dein hönige -, vervallen aan; (Ger.) van een rechl), vervallen, met meer gel.len, nicl meer geldig zijn; eine Klage - lassen, la- ten vervallen, inlrekken; -e Eibschujl, vervallen, verbeurd; II. wed.ww. sich dat Gestcltl -, door vallen kwetsen. Verfall(s)-erklarung, (-en) v.
vervalleu-verk la ring,verbeurd-verklaring |
||||||||||||||||||||||
|
94
|
|||||||||||||||||||||||
|
führe, of - sollte, als ik zoo met hem
handelde; nach der Scltarfe -, streng te werk gaan; in elu: -, handelen; gul, schttmm mil jemn. -, handelen, omgaan, lem. goeil, slecht behandelen; i. o. ww. dei Todrs -, sterven, iiverlijden 5. in. h. en «. (llergw.) een grond & ontginnen; II. bedr. ww. (Hand.) Waar en -, tulvne- ren, invoeren, vervoeren; denZoll -,stnnk- kclen, den tol ontduiken; den Weg -, Z. sich -; die Wege -, bederven; einen Ac- ker -, bederven door er over te rijden; (Bergw.) einen Gang -, nuasl eene ader werken; il. semcSi«ic7i(-, afdoen; (Zeevv.) das Ankerlau -, een weinig vieren, lnj- vieren, III. wed. ww. sich in emander -, (van rijtuigen), tegen elkander lijden, vaslrijden; sich -, verkeerd rijden, een verkeerden weg oprijden, (Urukk.) stelt -, de kar v. der pers te weinig, te veel vooruit schuiven. Verfahren, (-s) o., z. m. gedrag
o., handelwijze, handeling v.: gertchlli- ches -, procedure v, Verfahrung, v., z. m. (van »»-
ren), vervoer o. Verf»hrungs-art,(-en) v. wjjze
v. van vervoer; 2. wijze v. van handelen,
methode v.; -lehre v. leerknnde,ontwik- kei ing of voorstelling v. der leerwijze; •weite v., Z. -arl. Verfall,(-(e)s) m., z. ni. verval o.,
teruggang, achteruitgang, ondergang in ; in - gerulhen, in verval geraken, vervuU len, achteruilgaau; - der Gesundlrtit. af- nemen o., vermindering v.; (van eene aanklacht), vervallen o.; (van de zeden), bederf o.; (van een wissel), vervaltijd m.; (van een recht), vervallen o.; -butlt o. (Hand.) wisselboek o. Ver f allen, (ver fel, ver fa Hen) o.ww.
onr., m. s. (van gebouwen), vervallen, bouwvallig worden, in verval geraken; |
|||||||||||||||||||||||
|
v.; -i/ul o. verbeurd verklaard goed, iiieljhuinliiig &;, slaat, toestand in.; (van hel
beslag beleed goed o.; •lag in. vervaldag gemoed), toeslund ui., geaardheid v., Z. ui.; sache v. vervallen zaak t.; -tcaare rasstiny; stelt tu eme gul e - setzen, zich |
|||||||||||||||||||||||
|
v., Z. -gul; -zeil v. vervaltijd in.; :ur •
op den vervaltijd, op den vervaldag; ror der —, voor den vervaltijd; 2. lijd in. van het verval. Verfalscbbar, bijv. nw. voor ver
valsching vulbaar, veivalschhaar. Verfalschen, {verfalsekle, ver-
l&lschlj bedr. ww. vervalseden, vei\'ineu- geii; vei/alsc/it, vrrvalscht, ondergesiho- ven; eine Scltrtflstetle -, vervalseden, ver- uiiuken. Verfalscher, (-»,mv. VerfiUeker)
in. vervalsclier, bedrieger, falsaris in.,
(van eene oorkonde), vervalsching v. Verfalschung, (-en) v. vensl-
sching, verminking, vervalschtheid v., bedrog o. Verfangen, (verfing, verfangen)
bedr. ww. onr. ein Gul -, inbezitne- uien, bezit nemen van; 2. (Zeevv.) Z. ublasen; 3. ventickeln; 4. ein Tuu -, slop- eis opzetten, mei rustlijnen vastleggen; die höling -, het dek onderschrngen; II. o. wvv.,m.ft. (vv. i. gehr.) werken, in- vloed mtoeleiien; nicht -, lol niels die- ueu; III. wed. ww. sich im Heden -, zich zelven tegenspreken, zich vasl pralen; (van den wind), sich in einen Mantel -, zich vangen, opgevangen worden; 2. sich -, de stoutheid hebben om &; 3. (Jachtw.) sich -, Z. verbett:en{sich); iHoefsui.) (v:m paarden), bevangen worden. Verfangenschaft, v., Z. Ver-
fangrechl. Vcrfunglich, bijv. en b. listig,
bedrieglijk, verraderlijk, belagend; -e |
iu postuur plaatsen ol stellen; il. zijne
maatregelen nemen; onsjcr aller - sein, onverwachts aangevallen zijn. VerfaSSUngb-lOS, bijv. nw. zon-
der groinlwel, zoii\'ler b"paalile regeling, regeriiigloos; -losiijkeil v. gebrek o. aan eene grondwet, regeeringlooshcid v.; • masztg bijv. uw. grondwettig, volgens de grondwet, overeenkomstig de grond* wel; -müs:tgkctt v. grondwettigheid, overeenkomst v. mei de grondwet; -ur- kunde v. grondwet v.; -widitg bijv. eu b. sirijilig mei de grondwet,ougrondwettig; -utdrii/keil v. ocgroudvvelllgheid V. Verfasten, [verfattele, verfattet)
bedr. ww. den \'lag -, vasten, met vaslen doorbrengen. Verfaulbar, bijv. nw. voor ver-
rotluig vatbaar; -ketl v. vatbaarheid v. mor verrotting. Verfajttlen, (cerfaulte, reifaull) o.
w\\\\„ in. s. verruilen. Verfechten, [verfochl.verfochlen)
bedr. ww. our. verdedigen,strijden voor, ui bescherming nemen; sein Hecht -,slrij- den voor;jems. Sache vor Gericht -, be- pleilen. Verfechter, (-s, mv. Yerfechler)
in , —in, (-nen) v. verdediger, bescher- incr, strijder, voorstander in., verdedig- sler, beschermster, strijderes v. Verfechtung, (-en) v., Z. e«r-
lechtm; il. verdediging, bescherming v.
Verfedern, [eerfederle, verfedert) o. ww., m. «. verveeren, ruien, van vee- ren verauderen. |
||||||||||||||||||||||
|
Ver. 1327
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
-, in de war brengen; II. wed. ww. (flg.)
sich -, in de war geraken. Verfl^chen, (eer/lachte, verflacht)
o. ww., in. s. it. wed. ww. sich -, af- platten, vlak worden; 2. bedr. ww., Z. eer/lachen, Verfl4ch9n, [ecrflachie, verfldchi)
bedr. ww. plat maken, vlak maken; 2. wed. ww. sich -, plat worden, zich af- platten. Verfl^Chung, v„ Z. cerflhhcn.
Veraachung, (-e«) v. helling, ge-
riuge schuinte v. VerflöCkern, (verflackcrle, ver-
Ulackert) o. ww., m. j. met eene llikke- IHI- afbranden; 2. bedr. ww. doen af- I branden. Verflattern, [verflalterte, verflat
\\lert) o. ww., in. s. verdwijnen, wegllad jdereu; 2. bedr. ww. die Muller -, (van den wind), doen wegwaaien; (lig) teint \'/.ui -, mei beuzelarijen doorbrengen; 3. \'wed. ww. sich -,al lladdereude van kleur veranderen. > Vernachten, (ver/tocht, verfloeh-
ten) bedr. ww. our. iueenvlecbten, io elk. viechtju; (l\'l.) verkochten, door- ! vluchten, in elk. gevlochten; it. (lig.) i" ..\'int\' Geschichte, in etiteii Handel ver/laclt- ten sein, gewikkeld zijn in, betrokken zijn in; nul ttnein audern Geyenstundc eer/lochlcn, ingewikkeld, verbonden; 2. slecht saineuvlcchlcii; 3. viet /foAr-,ver- vlechten, gebruiken om ie vlechten. Verngchcung, (-e«) »., Z. ver-
(lechten. Verfleischen, (cerfleischie, ver-
(leischl) o. ww., m. s. vlee^cll worden, in
vleescli veranderen; (tjodg.) - Vhritlt, meiiscliwording v. Verüiegen, [terfiog, terfogen) o.
ww. our., in. s. vervliegen, heciiMiellcn, iieeuvliegen, verdampen, uitdampen; die llilze der Soldaten • lassen, laten ver- vliegen; den Zoni - lassen, laten voorbij- gaan; \'1. .ved. WW. sicli -, al vliegend. verdwalen. Verflieszen, {ver/loss, verjlossen)
o. ww. uur.,in.«.vervloeien,heeuvlueien, vllg.j verloopeii, voorbijgaan, Z. ver fut- ten; das ceiflossene Jahr, hel vorige jaar, die cer/tussene Zeil, de verleden of ver- loojieu lijd; noch eerfiOê*snen zelin Jaliien, nadat tien jaren verloojieu waren; "2. (van kleuren op eene vochtige plaats), uit- vl.reieii, Ulloopen; ^vau inkt;, vloeien Verflieszung, (-««J v.,Z.»«r/<i«.
sten; il. vervioenng v., verloop o., ver-
slnjkeu o.;/iucA - of Verftiiss eines Jalues, na verloop van. VerÜyszen, {verflisslt, cer/listt)
bedr. ww. doen vloeien; (Schild.) die
harken -, ineeiimeiigen; (lig.) nauwer veiveuigen, -2. Wu/j -, als vlot vervoeren, vlotten; II. wed. ww. sich -, ineeosuiel- leu, (lig.; (van hei hart), zich verbinden, nauw vereeingeu. Verfluchen, [verfluchte, ver/lucht)
bedr. ww. Jvm. -, vervloeken, verwen- schen, vloekeu; (Gmlg.) den vloek uil- S|.rekeu over; ver/luchte Thai, vervloekt, afscliuwelijk, afgrijselijk; il. (geineeiiz.) |
cerftucht Iheuer, vervloekt, verschrikke-
tijk duur; (Volkst.) ver/lucht! of ei ver- ,\'lucht 1, sapperlool, verdoemd!; 2. wed. vvw. jicA -, Z. fluchcn. Verflucher, {•», mv. Ver/lucher)
in. hij die vervloekt; it. vloeker in. Verfluchung, (•«») v., z. rer-
fluclien; il. vervloeking, verwensching v.; (Godg.) vloek m. Verfluchens-werth, -wür-
dig, bijv. nw. vloekwaardig, te ver- weuschen. Verflüchtigen, (terflacktigte,
verfiüchligt) bedr. ww. (Scheik.) vluch- tig maken, doen verdampen; (lig.) ver- dwijnen; 2. wed. vvw. sicA -, vervliegen, vluchtig worden. Verflüohtigung,».. Z. verftüch-
ligcn. Verfluss, (-es, mv., Yerflüsse) m.,
Z. Verlauf. Verfplg, (-(e)s, mv. -e) m. ver-
volg o., voortzetting v. Verfglgen, (verfolyte, verfolyl)
bedr. vvw. vel volgen,aehlernazelten; e/u». -, vervolgen, voortzetten; \'«i/ Slemen -, niet sleeuen achternagooieii; mtl Sleck- hriefen -, een signaleiueiil geven van; (Krijgsw.) die Feinde -, vervolgen, ach- lerua zeilen; (lig.) seinen Weg -, ver- volgen; sein Hecht -, doorzetten, gebruik maken van. VerfQlger, (-*, mv. Ver(olger) m.,
-in, (-«e«) v. vervolger va., vervolg- sler v. Verfolglich, bijv. nw. vervolgd
kunnende Worden, te vervolgen, ua te gaan, te bewijzen. Vorfglgung, (-e«) v. vervolging
v.; (van het wild;, jacht v., vervolgen o.; (l.odsd.; vervolging, oulerdrukkiug v. VerfQlgungs-geist, (-(ej»)in.,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Verfegen, {verfegte, verfegl) bedr.
WW. door vegen wegnemen. Verfehlen, [verfehlie, verfehlt)
bedr. ww.jem. -, niel raken; die Zeil -.
verzuimen; einander -, eik. missen: .veine» Zueri -, missen, niet bereiken; den Weg of des Weget -, een verkeerden weg in- slaan, verdwalen; teine Stellung im Leben «<ar eine verfehlle, hij heeft zijne carrière gemist. Verfehmen, (verfehmle,verfehml)
bedr. \\\\w. huilen de wel plaatsen, vogel- vrij verklaren. Verfeiern, (terfeierie, verfden)
bedr. ww. einen Tng -, in feestviering doorbrengen, vieren. Verfeileil, (cerfeille.vcrfeilt) bedr.
ww. liedenen met vijlen. Verfeinden, {verfeindetc, vcrfein-
del) bedr. ww, vijandig maken; Freuudr nul tinander -, oneenig d\'icn winden; 2. Z. anfeuiden; II. wed. ww.sic/i mil jemn. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
A0C
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
-, vijandig worden, zich de vijandschap
op den hals halen; l.sich •,\'l.anfeinden. Verfeiner, (•», iuv. Verfeiner) in.
verlijner, zuiveiaar in. Verfeine(r)n, [verfein(er)le, ver-
fein{er)t) bedr. ww.verfijnen,lljnerma- ken; (liew. d. erls.) Imiteren, mivcrcn; die Sttlen -. verfijnen, beschaven; 2. wed. ww. ,sie/i -, fijner worden, zich verfijnen. Verfeinerung, \'., Z. eerfemern;
it. verfijning, gladheid, zuivering, h>u- tering v. Verfertigen, [eerferligle, verfer-
tigt) bedr. ww. fin Kleid <}• -. maken; ein Grdirftf-.inukcu, vervaardigen; M\'uu- ren -, faüriccereii, vervaardigen; Arznei -, bereiden, klaarmaken; einen Won -, hese h rij ven. Verfertiger, (-s, mv. Verfertiger)
m., -in, (-»e«) v. maker, vervaardiger in., maakster, vervaardigsler v.: (van la- ken), fabrikant in.; \'2. werkman, kunsle- naar in. Verfgrtigung, (-en) v., Z. ver-
fcrliyen; it. vervaardiging, sauieiislei- ling v. Verfeuern, {verfeuerle, verfeuirl)
bedr. ww. door liet vuur verteren; (Jaclil- w.) met schieten verbruiken;einen l\'lal; -, ilroir vuur o uringen. Verfeuerung, (-en) »., Z. ver-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
z. ui. vervolgzuclil, uiiverdraagza
|
84
|
auiheid
|
|||||||||||||||||||||||||
|
.; saclit v. zucht v. lot vervolging;
süchtiy bijv. uw. vervolgiugzuchlig. Verfruchten, (verfraekleie, ver-
Irachlet) bedr. ww. IIuuren-, vervrach- len. vervoeren, verzenden; i.jentn. ein Sihi/l-, vervrachlen, verhuren; 3. bel port betalen. Verfraohter, (-s, mv. Ver(rach-
ter) ui. (Ziew.) velvrachler m. Verfrachtung, (-en) v. verzen-
ding v., «ervoer o.; i/„eevv.) vervracliliug •scoittract ui. coulract o. van vervoer.
VerfQrsteil, \'verforttete, verlor-
slet) bedr. ww. bosciigeld betalen van. Verfremden, [verfremUtte, ver-
[renidel) o. ww., in.>. vreemd worden, vel vie-mdeii, \'2. bedr. ww. vervreemden, in den vreemde brengen, vreemd maken. Verfressen, (verfrux, cerfresse»)
bedr. ww. onr. sein Ueld -, vervrelen, verbrassen; 2. - sein, gulzig zijn; -Aei< v. gulzigheid, vraatzucht v. VerfrejlQden, (verfreundete, ver-
freunael) bedr. ww. tol vrienden maken, vriendschap doen sluiten. Verf rieden, [verfriedelt, verfrie-
dct) bedr. ww. met eene heg of haag in- sluiieu; 2. bevrijden; eine Sladl -, tol eene vrijplaats maken. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
feuem; il. ver
|
�7B
|
branding, vertering v. door
|
|||||||||||||||||||||||||
|
vuur.
Verfj.nsterer,(-.!,mv.v>r/ïns/e/er)
Dl., Z. Verdüslerer.
Verfinstern, {veifmslerle, verfin-
slerl) bedr. ww. verduisteren, verdon- keren, mei duisternis bedekken; (van de sterren), verduisteren; (lig.) sein Cemehl -, donker wurden; 2. wed. ww. sich -, verduisterd worden, belrekken. Verf insterung, (-en) v„ Z. »er-
finslern; it. verduistering, eclipsv.; (Hg.) duisieriim v.; •tgeitl in., •suchl v. zucht v. tut doiupcrij. Verfirsten, {verfirtlele, verfirtlel,
bedr. ww. ein Hans -, met nok pannen voorzien, een dak maken op. Verfitzen, (wr/i/i/e,wr/K»l)hedr.
ww. vitten; (lig.) Z. ver»iekel»;2.Zwirn |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver.
|
||||||||||||||||
|
43-28 Ver.
|
|||||||||||||||||
|
verleden, Z. vergehen; -heil v. verleden
lijd m., verledene o. Verganglich, bijv. nw.verganke-
lijk, onbestendig, hersenschiiiiinig, ijilcl, broos; (van kleuren), geen sland I1011- dend, verschietend; -e Güler, verganke- lijke goederen; \'keil v. vergankelijkheid, onbestendigheid, ijdelheid, broosheid v. Verganten, \\ vergantete, vergaulet)
bedr. ww., /.. vertleiyern. Vergai\'nen, (vergarnle, veryarnt)
bedr. ww. oiii*liikken, in een nel van- fea; jem. -, lagen leggen. Vergasten, (vergastele, vergailel)
o. ww., in. h. (Zeew.) die Zeil veryasiel, hei Lij is over, 2. als gast zijn, blijven. VergaSling, v., Z. vergasen.
Vergat bern, [vergal ter te, vergal\'
ter!) bedr. WW. achter Halles bewaren, met Iraliesof latwerk a|s|uilen;(krijgsw.; Soldaten -, appel slaan voor. Vergatthobel, (•hobelt, mv. -a<i-
belj ui. Iijue scjirijuwei kerssebaaf v.
Vergebea, (reru«6, twyroenjbedr.
ww. uur.JeiiiH.elH:. -,geven,afslaan, »e««e Tochler -, len huwelijk geveu; em Aim an jem. -, leui. begeven niet een ambt, eine l\'/arre za - liat/en, vergeven, lic- scbikkeu over; 2. neut Hecht -, alstaau, laten varen; siihelic. -, vonteiuem Hechte afslaat!; jenm. elic. i\'on seiuem Hechte -,
icuis. rechten beuadeelen; temer Elite, sich nichts -, zijne eer ongeschonden be- vvareu, mei dulden dal uien leiu. belee* digi, U.jeinn. etie. -, vergeven, verschoo- ueu, vergiHeuis geven voor; die Suilden -, vergeven; III. (Sp.; wed. ww. sich -, verkeerd geven. Voi\'gebeus, liijw. tevergeefs, nul-
lelios, ijoel; alles i.v( -, alles is lever- geels ol vergeelsi.\'ll. Vergeber, (-s, mv. Vergeber) .11.
(van een umbi &j, vergever ui., hij die nel recht heelt om ie benoemen. Vergeblich, bijv. nw. vergeeTsch,
Z. eeryeueas; 2. Z. veizeihlich; -keil v.
uulleloosheid v. Vergebung, (-en) v. vergeving
v. (met verglfj; (van ecu ambt), verge- ven, üeuoemeii o.; (van een reclltj, al- Siand 111.; (van de zouden), vergeving. Vergiffenis v.; u«i - 61/(en, oui vergeving, verscliooning v. vragen, u»« -.\', pal dool, verschuouiogI, vergiffenis 1, excuus! Vergegenwartigen, [vergeyen-
icarliylc, ceiyeyenuaitiyl) bedr. vvvv.vei-
legeuwoordigeu, voor üeu geest halen, |
den; \'2. sich -, zich beweging verschaf»
fen door Ie wandelen; II. bedr. ww. die Siei/heil -. door gaan verdrijven; III. o. ww. (van kleuren), verschieten, verb|ee- ken; (van vlekken), venlwijnen, uitgaan; (van den mist), optrekken; (van de schoonheid), vergaan; (van pijnj, over- gaau; (van krachten),afnemen, verwin* deren; (van den lijd), voorbijgaan, ver- luopeii, vervliegen, vergangene Wocke -, verleden week; vergangene» Jahr, verle- denjaar, hel vorige jaar; (Spraakk.) die vergangene Zeil, verleden tijd; die Lust isl ihm vergangen, de lusi is hein ver- gaan, hij heeft geen lust meer ft; (ge- uieenz.) mir verging Huren und Sehen, hooien en zien verging mij; vnr Gram -, erleerd worden, vergaan; 2. vergaan, nidigeii, ophouden,sterven; Allesiciri -, alles zal vergaan; im Fetier -, omkomen; 11. Z. tergehen; IV. o. zelfst., Z. \\erge- hutiy. Vergehung, (-c«) v. misdaad v.,
misslag, misstap in„ Z. Verhrreken; it. ziiinle, font. feil v.; 2. verdwijning v. Vergehren, (teryekrte, rergekrl)
bedr. ww. mei eene geer voorzien. Vergghrungskolben, (-i>ens,
mv. -ée»j m. (lilaz.) kolf v. tul het s«l-
ileeren der geeren. Vergeis tew,(vergeitlele,eergeitlet) hedr. en o. ww. met geest voorzien; 2.
den gee-i verliezen. Vergetstern, vergeistigen,
(vergeistei Ie, ceryeislerl eu reryectiyle,
ceryeisliyl) bedr. ww. in geest verande* ren, lol geesi oplossen. Vergeis tigung, v., Z. vergei-
st(iy)en. VergQltQH,(vergall,vergolleii)bedr.
ww. our. .ergeldeii, vergoeden, Z. beloh- aen; jenm, etw. -, lem. iels vergelden, belouiieu voor; Gales uut llihem -, ver- gelden, beantwoorden, Z. gleich; Guit rergell\'s ihin!, lioil vergelde het hem. Vergelter, (•>. mv. Vergeller) in.,
-in, {-neiij v. vergelder m., vrrgeldsler v.; (Fabell.) -in, Nemesis, godin v. der wraak; Colt sei dein -, God vergelde hel 11, belooiie u daarvoor. Vergeltung, (-en) v., Z. vergel-
ten; il. vergelding,bi\'lioiiiiig. straf, wraak v., Z. \\\\icderver14ellnny; zur - fiir menie (ie[,illigt,eti, lot belooning &; -*rccht o. recht o. der wedervergelding, Vergeseüschaften, (vergeseU-
schal Iele, vergesellschaflet) bedr. ww. veri\'i\'uigi\'ii, bijeen brengen, vergaderen, tol een gezelschap vormen; jem. -, ver- gezellen, gezelschap hou,len; eui Geschenk nul etic. -, vergezeld doen gaan van; 1111/ jemtt. -, zich veieeiiigeu, eene overeen- kouisl, vennootschap aangaan; (lig.) die Tugenden niït Heizen -, ven-euigeu; das Glhck nul der Ktugheil vergesellschaflet, verei\'uigd met, gepaard aan. Vergesellschafiung, (•*») *••
Z. veryriellsehaflen; (van gedachlen), vereeuiging v. Vergessbar, byv. uw. ie verge-
le 1. vergelen kunnende worden. Vergessen, (vergatt, vergessen)
|
||||||||||||||||
|
Verfrieren, (verfror.verfroren) o.
ww. our., ui. »., Z. erfrteren; rerfroren sein, kouvrelijk zijn. Verfrjschen, {verfrischte, vcr-
frischl) bedr. ww. (Bew. d. crls.) fns- schru.
"VeifrQl\\neTl,(vtrfrnlinte,rerfriihiil)
bedr. ww. aan leeinlicnsl onderwvr- p«n. Verfrühen, (verfrikle, verfrükt)
bedr. ww. bespoedigen, vervroegen, ver- liaasten; il. vroeg doen. Verfugen, (verfugle,verfugt) hedr
ww. mei voegen verbinden. Verf ügen,(iW"<//<\\ ver(ügl) bedr.
ww. beschikken, bevelen, gebieden; ich
iceide - nas recht isl, ik zal bevelen &. fiber jem., itberetir.; beschikken; 2. wed. ww. sich irgendicohin -, zich vervoegen, zich begeven; (der.) sich an Orl und Stelle-,ler plaatse verschijnen;sich noch Haute -, zich begeven, naar luns gaan. Verf\'üger, (-*. IIIV- Ver/üyer) tn..
-in, (•urn) v. gebieder, beschikker in.. gehiedster. Iiesclnkster v. VerfÜgÜCh, l>ijv. n*. (van geld),
beschikbaar, gereed. Verfügung, (-c«) v. beschikking
V., In vel o., lasl in.; letzlicillige -. laatsli\' wil in., testament o.; -en treffen, beve- len geven, maatregelen nemen. Verführbar, bijv. n«. vervoer*
liaar, te vermeren; 2. verleidbaar, te ver-
leiden, zwak Verführen, (verführle, terfitkrt)
beilr. ww. vervnereii; 2.verdwalen,lang* verkeerde wegen leiden; (Hg.) verleiden, aiish\'iden. bedriegen, Verführer, (-«. mv. VerfMirer)
m., -in, (-neit)v. verleider in., verleid- ster v. Verführerisch, hijv. nw. verlei-
dend; 2.verleidel|jk, verlokkend, boeiend,
betooverend, verblindend. Verfüthrung, (-*n) v. (van wa-
renj, vervoer, transport o.; 2. (Ilg.j ver- leiding, inisleidiiig, belnovernig, begoo- clii\'liug, verblinding v.; simltel o. nnd- del o. Ier verleiding. Verfüttern, (verfitlerte, verfai-
lerl) b"dr. ww. lot voedsel verbruiken.
vervoederen; 2. Z. vberfiitlem.
VerKftl)OU,(wyoe/e,cerjoW)bedr.
ww. weggeven, schenken, leenen, hegif-
tlgell. Vergiffen (Sich), (verga/fis, ivt-
ga/]i) wed. ww. tich in of an el ie. -, sict. tnjem. -, sierk ingenomen zijn inet.z.ci laten verblinden door; 2. zich vergapen (geineenz.) zeer verliefd worden. Vergallen, vergallen, (ver-
gallle, vergallt eiwergiillle.rergalll) bedr
ww. vergallen, de galblaas breken; (lig.; verbitteren, vergallen; 2. o. ww. lot ga worden; lu. in onmin geraken. Vergalopperen (sich), (verg* lnpt,:rlr, cergaloppirt) wed. ww, (lig..
gentri-UZ.) zich vergaloppeeren, overijl\' handelen, een bok schieten. Vergang, (•(«)«) m., z. m. verloo
pen, verniinderen o. Vergangen, bijv. nw. verloopen.
|
|||||||||||||||||
|
6
|
|||||||||||||||||
|
Herinneren; sich et». -, zich voorstellen
i.tdi verbeelden. Vergehts,v., z. m.((len.) suelvoor-
bygaunde Huiduitslag in. Vergehea, (verging, vergangen)
w.td.ww. oor. sich -,een verkeerden weg nislnan, niisloopeu; (lig.) zich vergissen, feilen, e. 11 misslag bega m, zondigen; nirh gegen jem., sich U\'i jenm. -, een misslag begaan jegens ongelijk aandoen, belee- iligen; Ihillich -, haudlastelijk misdoen; $ich wider das Gesels -, de wel o»ertre- |
|||||||||||||||||
|
Ver. 1329
Vergleichs-instanz, (-m) v.
verzoeuuigsraad in.; -ueiJC bijvv., Z. rt\'r-
illeichni\'isziy. Vergleichung, (-en) v., Z. Ver-
yleichen; il. vergelijking v.; eine • zni-
schen zuei l\'ersonen of Sachen maclien, eene vergelijking maken tiissclieii &, mei elk. verg lijken; (van gewicht), herlei» ding v.; (I)rukk.) aaukooiing ».; ohne -, zonder na te zien; in • nul, yei/en <)\', in vergelijking met, vergeleken bij. Vergleichungs-grad, (-(e)*,
mv. -e) m. (Spraakk.) Irap in. van ver-
gelijking; .yiund in. rede v., gruud lil. van vergelijking; -punkl in. punt o. van vergelijking; -slufe v., \'£. -yra<l;ersle—, stellende trap, zueile —, vergroeiende Irap; iin/,\'e —, overtreOende Irap;-re«*« bijvv. bij wijze van vergelijking. Vergl9iten,(iwi//i//, verglilten) o.
ww. onr., m. .«. glijdende heenga.in. Vergliedern, [yergUeaerte, ver-
yliedertj bedr. ww. afzonderlijk uilspre- ken, schelden, Z. zerytiedein. Vergiiinnien,(i\'f-ru/i<Hi»i.m\'i//owi-
meii) o. ww, onr., ui. i. langzamerhand uilgai.....iildooven. Verglimpfen, {verglimpfle, ver-
ylini/ift) bedr. ww. iloen bedaren, lol zachtmoedigheid stemmen. Verglühen, (terglahle, vcrylüht)
o. ww. ophouden mei gloeien, uildoo- ven; (Sin.; verkoelen, koud worden. VergnU.gen,i!wuiiH!//e, vergnügl)
bedr. ww,, Z. veryüten; 2. seine Gliliiöi- yer -. luvrcdenslellen, voldoen; seine l.etdenschaflen -, voldoen, den vrijen teugel vieren; mil iceniyem veiipiiiyt sein, met weinig tevreden zijn; ö.jem. -, ge- noegeii, voldoening scheuken, genoegen doen; il. Z. betustiyen; II. wed. ww. sich mit elw. -, zich vergenoegen niet, zich vermaken met; sich au elw. -, vermaak |
|||||||||||||
|
Ver.
Verglasbar.verglaslich, bijv.
nw. verglaasbaar, verglaasd kunnende «orden. Verglason, (verylasle, eerylasl) o.
ww., in. s. lot glas worden; 2. bedr.ww. Minerak -, lot glas maken; il. Z. yla- suren. Verglasung, (-e«) v., Z. veryla*
sen; il. verglazing v.;2. Z. \'jlasur; •tfeuer o. verglaziogsviiur o. Verglej.cn, (-(«)*,mv.-«) in. ver-
gelyltiug, gelijkenis, overeenkomst v.; einen - zwischen zwei Dingen muchen, eene vergelijking maken liisscheu &, Z. Verytetchtiny; ohne -, itber allen - schön, onvergelijkelijk schoon; II. verdrag o., overeenkomst v., vergelijk o., schikking v., akkuord o.; einen - muchen, Ire/len, eene schikking aanga.ui.eeii akkoord ma- keu; zu emem-ekommen, lol een veige- lijk komen, geschikt worden; dte Sache kornuit ju einem -e, wordt geschikt; - auf Termtne, overeenkomst om in ter- inijneu te betalen, ente Sladl anf - ein- nehmen, bij verdrag. Vergteichbar, vergleich-
lich, bijv. en b. vergelijkbaar, te verge-
lijken, vergeleken kunnende Worden; \'2. lol eene scnikking te brengen;-tó/v.ver- gelijkbaarüeid,mogelijkheid v.oui vergele- ken Ie worden,"2,om geschikt te wolden. Vergleichen, (verylich, vergli*
c/itf/ljbedr.ww.onr. gelijkmaken; (liouw- k.) den Hotten -, waterpas leggen; (.Naai.) den Hand eines Hockes -, gelijk knippen; ll\'oll.) den Thon -, doorkneeden; (lig.) tol eene schikking brengen, een akkoord doen aangaan; tlreilende l\'arleien -, lol eene schikking brengen,verzoeneu;S/rei- liykeilen -, mei elk. overeeubrengeu, be- slechten; einen Verlust -, herstellen; II. wed. ww. sich lil emem Slreite -, hel eens wordeu, lol een vergelijk komen, eene schikking aangaan; sich yutlich nul einander -, eene iinuuelijke schikking aangaan; (van rekeningen;, overeenko- lueu.iu unie zijn; ^vau inkoiuslen eu uil- gaveu), legen elk. opwegen, elk. dekken; sif.lt mit temen Ctaubiyern -, eeue schik- knig aangaan; sich wegen seiner Schul- den mit ju in n. -, een akkoord aangaan. Vergleichen, (vergUch.vergltehen)
\'bedr. ww. onr. jcm. mil jemn., elw. nul elw. -, vergelijken, tegenoverstellen; man kann iltn nicht nut dir -, vergelijken; Z. einen Yeryteich (muclieii); Stelten tn ei- tiem Buclie -, vergelijken; (Uoudsl.) die Goldblatler -,aonevrun, uitzoeken, (lier.) die iiivenlirlen Sluike mit dem liuenla- niiin -, vergelijken, nazien; II. wed.vvw. sich nul jemn. -, zich vergelijken met, zich gelijkstellen mei; il. sich -, vergele* keu kunnen worden, gelijk zijn, gelijk- soorlig zijn. Vergleicher,(-v, m-.Vergleicher)
m., -in,(-«e«)>\'. bij, zij die eene schik-
kiug maakt; \'2. hij, zij die vergelijkt. Vergleichgemasz, bijv. uw. vol-
geus de overeenkomst. Vergloichtnaszig, bijv. nw. bij
wijze van schikking, bij overeenkomst, volgens hel akkoord. |
|||||||||||||
|
Ver.
bedr. ww. onr. vergeten, verzuimen, over-
slaan, alleeren; 2. wed. ww. s%ch -, zich verdelen, zicli overijlen. Vergesseu, bijv. nir. vergeetach-
tig,<\'en slecht geheugen hebbende; - sein. vergeetachtig zijn; seiner Schuldiykeit, seiner I\'(licht - sein, vergelen, verzui- men, niet nakomen; \'heit v, vergelel- heid v.; t» - kommen, in vergetelheid, in het vergeetboek o. geraken. Vergesser, (-s, mv. Veryesser) in.,
-in, [-nen) v. hij, zij die vergeet, ver- geelachlige in. en v. Vergesslioh, bijv. »»., -keit,
v., Z. vergessen, Vergessenheil.
VorgOStaltOO, (verge sialtete, ver-
yetlallet) bedr. ww., Z verbitdern. Vergeuden, (veryeudele, vergcu-
iel) bedr. ww. verkwisten, verspillen, verbeuzelen, o|iinakeii. Vergeuder, (-s, mv. Vergelder)
iu., -in, (-\'ii"i) v. verkwister, verspil* ler, doorbrenger m., verkvvistslei, ver- spilsler, donrhreugster v., beuzelaar in. Vergeuderisch, bijv. nw. ver-
kwisteml, spilziek.
Vergeudung, v., Z. vergeuden;
il. verkwisting, verspilling, verueuze- ling v. Vergewaltigen, (vergewaliigle,
vergeutaltiyt) bedr. ww. geweld aandoen, gewelddadig behandelen. Vergewaltigung, v., z. verge-
waltiycn; il, geweld cl., onderdrukking v.
Vergewerken, vergewerk-
SChafteu, [vergewerk(sch»fle)te, ver* geuerk(sclia(le)t) bedr. ww. (Bergw.) in
werkplaatsen, in ploegen verdeele». Vergewissern, (vergewistcrte,
*ergewisser!) bedr. ww. vergewissen,ver- zekeren, bevestigen; einen Yertray -, be- krachtigen; sich einer Sache, jems. -,zich vergewissen van. Vergieszen, (vergoss, veryossen)
liedr. ww. vergieten, storten; heisze ïhranen -, storten; Blut -, vergieten, storten; 2. ï.inn. Mei $ -, tol gieten ge- bruiken; .3. mit Mei -, plouibeereu; ci« Loch nul Wachs -, volgielen; i. cl®. -, slechl gieten, (Tuinb.) te sterk begieten. Vergieszung, v., Z. vergieszen;
(van bloedj, bloedvergieten o., lil.....I-
storting v. *
Vergiften, (veryiftele, veryi(lel)
bedr. ww. vergiftigen, vergeven, door vergif dooilen; die Luft -, verpesten, be- smetten; die Hcrzen -, bezoedelen; das Leken -, verbilleren. Vergifter, (-s, mv. Vergifier) iu.,
-in, [\'iien) v. hij zij die vergiftigt. Vergiftung, [-en) v., Z. vergif-
ten; il. vergiftiging v. Vergissmeinnicht, (-(e)s, mv.
•e) o. (I\'l.) vergeel-mij-nietje o., mui- zenoor o. Vergittern, {veryillerle, veryil-
lerl) bedr. ww. met Iraliewerk voorzien, met traliewerk sluiten. Vergitterung, v. traliewerk o.,
Iralies v. mv. ~Verg,l$nzen,\'verglanzle,verüldnzl)
o. ww., in. h., ophouden te schitteren. |
|||||||||||||
|
scheppen iu, b
|
65
|
ehagen scheppen in.
|
|||||||||||
|
Vergnügen, (-s, mv. Veryniiyen)
o. genoegen, vermaak o., uitspanning, aangenaamheid, voldoening \\.,Z.Freude, Erholuny; 2. mm -, voor pleizier. Vergnüglich, bijv. nw. vermake-
lijk, genoegen verschaffend; -keil v.. Z. Vergnügen o. Vergnügt, (-er, -(e)sl) bijv. nw.
vergenoegd, voldaan, tevreden; 2. vroo- lijk, opgeruimd. Vergnügung, v.,Z. Vergnügen o.
(1);2. die stnnliclieii -en, zinnelijke ver- uiaken; unsiliuldige -en,onschuldige ver- maken u. mv., uitspanningen v. mv. Vergnügungs-ort, (-ori(c)s,
mv. -or(e en -örter) in. plaals v. van uit-
spaiiniug; -retch bijv. uw. veel uilspan- uiiig opleverende; surkl v. overdreven zucht v. naar uilspanningen. Vergolden, [yergoldete, vergoldet)
bedr. ww. vergulden, goud doen schij- neu, mei goud beleggen. Vergglder, (-«, mv. Vergolder) m.,
-in, (-nen) v. vergulder ui., verguld- ster v. Vergolder-kunst, v., z. m. ver-
gulden o., kunst v. om te vergulden; •mester o. verguldmes o., trekmes o.; 84 |
|||||||||||||
|
1330 Ver.
|
||||||||||||
|
Ver.
|
Ver.
|
|||||||||||
|
-f>in>elm. (Vers.) vrrgnllkwast m.; -sla-
fel v. verguldlalel ».; -Z\'ilin in. vviilfslaiid in., briiiiieerij/.er, polijslijzer ii. VcrgQldling, (-e«) v.. Z. rerqnl.
den; il. vergulding v., vi-ryijiilsi-l o.: navve -. Irockene -, nat, droog vergulden: iu//(.\' -, koude vergulding; AeiMe -, ver- guMii\'g in hel vuur. VergQnnen, (vergfinnle, vergönnt)
bcilr. ww.jemn. dar. -, vergunnen, verlof geven, veroorloven, toeslaan; il. Z. gnn- nen. VörgQttern, (vergal terlc, vergüt-
lerl) bedr. iv>v. vergoden, als een god ceren; (lij.) je»». -. bovenmatig heiuin- nen. afgmliseh ingenomen zijn mei. Vergytterung, v., Z. vergallern;
il. lergmliiig v.; (lij.) nfgoilerij v. Vergöttlichen,(i,tr(/()((/ic/i/e,Mr-
gülllirlii) heilr. ww., /.. vergnllern.
VergQtzen, (i>ery«J/e, rergülzl)
bedr. ww. jt-wi. -, afgoderij drijven niet icin. Vergrabon, (rerqrnb, vergrahen)
bedr. ww. uur. begraven: (lij.) »ei« r/mn\' -. zijne talenten verbergen, mei lalen blijken; 2. einen Acker -, eenc sl.ml gra- ven in; (Krijasw.) bVb Weg -, afsnijden. II. wed. «iv, (van konijnen),*ir7l -, zich onder den grond verbergen; (lig.) sich in \'In\' Einsamkeil, 111 Bücher -. zich In- graven; (Krygsw.) sich -.zich verschan- sen. Vergraber, (-*. mv Vcrijrafcer) m
hij die begraaf! ft., Z. vergrahen. Vergrabung, v., \'L. vergrahen; il
begrafenis v. Vergrasen, (vergrasle, verqrail)
o. ww., 111. *. mei gras bedekt worden: 2. bedr. ww. ilns Gelreide -, «floppen, Vorgreifen, (wj/ritf, vergrijen)
beilr. ww.....r. (Huod.) opi......H\'ii, ver-
ko»|ien; vergriffen san, opgeruimd, ver-
kocht zijn, il. (van b\'iekeu). uitverkocht zijn, II. wed. ww. sici -, sich die Hand -. zic-ti vergrijpen, de hand bezecreu mei guj|ien; il. sich -, zich veigrijpeu, iel- verkeerds grij|ieu; 2. sich «« fremdem Eigenlhum -, zich vergrijpen aan, eens andersoigendoiii aantasten..wrAall 0//e«/- liehen Geldern -,gelden slelcn, verduisle- ren; suh unjemn. -, zich vergrijpen aan. de hand sla.111 aan; licli «« den Geselzen -, misdoen, ile wel overtreden; «icA «" gebeiliglen Dingen -. zn II bez.....Ilgeu;3
lllg.) suh nul Woelen au/eiiiu. -, iem
il.....• noorden beieedigeu, kwetsen; \'1
(Mand) suh-, verkocht worden, opgc-
runnd w uilen. Vergrei.iich, bijv. nw. gemak-
kei ijk 1..... Ie grijpcu, \'f. Vergretfea. Vorgroifung, (•<.•») »• vergrijp o..
Z. fergieileii.
Vergryllen, (vergrrltle, vcrgrelllj
bedr. ww. lm ismakeü. verbitteren, ver- gallen, lergi\'ii, sin en. Vergrilt\', (-(ej«. m». -e) ra. mis-
greep in., lont, inbreuk, schending v„ vergrijp o. Vergröszerer, (•\'. mv. Veryrö-
izeier) ui. vergmoler 111., hij die ver- gruol ft,Z. veryröszertu |
||||||||||||
|
Vergripszern, {tergrtnerie, ter.
grötzeilj bedr. »w. vervroolen, vermeer» dcren, uitbreiden; (flg.) "verdrijven. (Her.) verzwaren; 2 wed. ww. sich -. grooler worden, toenemen, aangroeien. Vergröszerung, (-cn) v. ver-
sroolinit, vermeerdering, uitbreiding v.; il. overdrijving, verzwaring v.; (Schild.) overlading v.; il. caricatuur v.; zur - scines Unglnrkt, lol overmaat van ft. Vergrö3zerungs-gier(de),v..
z. ui, zucht v. tot vergrooting, uilbrei- •ling, vermeerdering; -glas o. vergroot» glas o., microscoop m.; -lnlerne v. too- verlaularen v.: -linse v. vergrootglas o.. vergroolmjslens v.; -masz o., -messer m verurooliiiL\'snieier m.: -n/«n m. plan o. lot uitlii\'enliiiu; spiegel m. holle spiegel ui ; \'Slicht v., Z. -gier; -versuch m. po- uiug v. lol uitbreiding; -zuhl v. cijfer o. dal de vergrootkracht der brilleglazen aanduidt. Vergrübeln, (verartibelle, vergm-
bell) bedr, ww. die Zeil -, verheiizelen met mnggenziflcn. Vergrijnen, [vergrnnle, rcrgrünt
o. ww., 111. x. ophouden ie groenen, uiel meer groen worden, het groen verliezen; (lig.) voorbijgaan, vergaan; nie-d, im- inergroen; (Verv.) groen worden. Vergucken (sich), [verguckle.
vergur.kl] wed. WW., Z. verga/fen (sich) Vergunst, ( VergHn*le) v. verlof o.,
toestemming v.. permissie v.; mïl -, met verlof; n. onder verlielering. Vergünstigen,(ivp/r(n.«f/ofe,»er-
\'tnnslitjt) lie Ie. ww., Z. vergunnen.
Vergünstigung, (-e«) v., Z
vergunnen; it. vergunning, toestemming,
permissie, concessie v., gunstbewys, ver- lof, privilegie o ; ^Ger.) inwilliging, toe» inlniü, ongluiking v.; ein Gul an* - ge- meszen, hij vergunning bezitten. Vergurgeln, [vergurgelle, vergur-
gell) bedr. ww. door de keel jagen, ver- ziiipen. verdrinken. Vergüteil, (cergülele. vergiUet)
liedr. ww. (/.miiiz.) met zoutsleen verrij- ken; 2. Z. erselzen. Vergütung, (-en) v., Z. vergüttn,
il. vergoeding, schadeloosstelling, lege- nioelkoiiiing v.; siohr o. (Werkt.) Z. Speisemhr. Verh^aren, (verhaarle, verhaart)
11. ww. verharen, bel haar verliezen. Verhack, (-(e)s, mv. -e) ra. ver-
liak o., versperring v. met gevelde I100- neu. bioiinelllllg V. Verha,3ken, (verhoekte, verhoekt)
iiedr. ww. korthakkeii, 111 stukken 11.1 k- »en; 2. iukorleii; 5. verkeerd hakken Jviijgsvv.) ent Lager -, ecu verhak iiij- *i:n om. Verhaft, {•(•?)\'. mv. -c) m. ge-
vaiijeiiaeiiiiog, aanlanding v., arrest o.
iijlsdwaug 111.; jem. in • neliinen, Z. ver- haften. Vorhaften, (verhaflete, terhaflel,
hedr. ww. geviiijeiineuieii. aanhouden, gevangen zeilen, 111 de gevangenis wcr- pen, arresleereii; rul Leib und Gul -, beslag leggen op den persoon eu zijne |
||||||||||||
|
üoederen; der Verba/Iele, gevangene; 2.
o. ww., in. ». verplicht zijn, verschuldigd zijn; i!. mil l\'/andschollen verba/lel, be- z waard. Verhaft(s)-befehl, (•(«)*, mv.
-e) in. bevel o. lm gevangenneming; • briefin. scliriflelijk bevel o. tol gevan- genneming; -gcld 1»., -pfennig ra. band- geld o. Verhaftung, (-en) v. gevangen-
nemnig v., Z. Verhaft. Verhggeln, (verhagclle. rerlugell)
o. ww. door den hagel verwoest worden, verliagelen; (lig.) ver hagelt, (van hel ge- l,i.il), van de kinderpukken geschonden, mollig. Verhagen, (verhügle, verhUql)
bedr. w». met eene lieg of haag insluiten. Verhagern, (terhaqerle, vcrhu-
gerl) bedr. ww. vermageren, afvallen. Verhftkoln, [terkakelle, rerlmkell)
bedr. ww. mei haakjes verbinden, met ii li.iak|e sluiten. Verhaken, [verhakte, verhakt)
hedr. ww. met haken verhinden, in elk. haken. Verhalftern (sich), (verhalf-
lerti, veriial/leil) wed. ww. (van paar-
len), zich 111 den halster verwarren.
Verhallen, (verhallle, verhalll) o.
ww., in. s. (van geluiden), wegsterven, langzamerhand ophouden Ie klinken, ver- I wijnen.
Verhalt, (-(-e)*, mv. -e) m.. Z. VerhiUntss.
Verhalten,; verhielljverhaltenbtdr).
w w.itm.ilen Aihem -, inlioiiilcn. r/c;i Ham -,ojiliondeii,.veiHe Thranvn -,wecrliouden; dat blut -, stelpen; den Mnrd -, icgen- houden; (Jachlw.) die Lncltvngel -, in eene duistere plaats houden; setnen Znm -, inhouden, weerhouden; eta>. -, legen- houden, lerughuiiden, verbergen, dichl- I1011 leu. gesloten houden; jemn. niclllt -. verbergen; jemn. den Mand -, iem. den mond stoppen, het spreken belet leu, doen zwijgen; das Lachen -, inhouden; II. wed. ww. sich-, (van het wild), zich eigens ophouden; die Lufl verhnll sich durin, de luchl wordt daarin lerugge- houilen; 2. sich -, zicli verhouden, zich gedragen, zich voordoen; 40 verkilt sich ff/e Sache, zoo staal de zaak; wenn es sich sn ver hall, als dit zou is, als dat de zaak is, es verhall sich nul den Dtchlern wie nul d/\\ het gaal mei de dichters ft; 3. sich -, zich verhouden, in betrekking slaan; «ie - sich iie*e Ümge tuvtmnun, m welke verhouding, 111 welk verband staan &; Jas verhalt sich gans gul ziisumnien, dat is gtdieel 111 goede verhouding; sn lts ver- h\'iU sich zu zuölf, «ie diei zu seclis, /.es staal lot twaalf gelijk drie lol zes, li : 12 = 3 : 6. 1. sich -, Z. benehmen (>/cA); sich ralug -, zk-Ii slil houden, ledaanl blijven; sich so und so -, zich &
bevinden. Verhaltniss, (-e*. mv. -c) o. ver-
houdi:lg, lielrekkiug, gesteldheid v.; die
•e drs Mcnsihen, de b\'livkkiogeu &. mil jemn. 1/1 - stellen, met iem. 111 betrek» kiug staan; setiie -e erlauben is nicht, |
||||||||||||
|
Ver. 4331
|
||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||
|
maken door hel gehakte niet weg te mi-
uien; 3. (Vlecselib.) verkeerd hakken; II. wed. vvw. (Sehermk.) sich -, misslaan; (geimenz.) stelt iffl lieden -, zich zelven legenspreken. Verhajisen, (r*r*a«*/e, rerAjmt)
bedr. vvw. sein tint -, donr slecht bebcer verkwisten. Verhauton, (vrrlidulele, verhdu-
lel) van eene huid voorzien, bekleeilen. Verheben, (eerhob, vernoodi)heilr.
wvv. oor. die Kuilen -, verkeerd alne- oien; (Itoekh.) ein llurh -, iu de war maken. 2. wed. ww. strli -, zich terbeu* ren, met beuren verwi ichten, zich ver- lichteu. Verheeren, (verlieerle, terlieerl)
beilr. ww ^Kr(jgs\\v.) rtn Land -. ver- wu\'slen. afslroopeii. aQoopeu; nul Fnier andSchicerl -, te vuur en Ie zwaard ver- ilelgen, Z. Cericitsten, lerelöien; die r\'el~ der -, (van sprinkhanen), vernielen; dus Feuer verlieerle die Sluill, verwoestte; -rf, verwoestend, verdelgend, vernielend Verheerer, (-.v,iuv. Verheerer)m.,
-in, i-nen) v. verwoester, vernieler, verdelger in., veruielstei\', venlelgsier, ver- woeslsler v. Verhe^rung, (-en) v.. Z. vrrhee-
ren; il. verwoesting, vernieling, ver del • ging v. Verheften, (rerheflele, verheflel)
bedr. ww.e/ne Wumle-, hec!iten;(Uoekb.) iiaiihechten, vasthechten, innaaien; il. an- ilers berillen. Verhehlen, [verhehlle, veihehlt)
bedr. ww. verhelen, verbergen, geheim builden, verzwijgen; 2. ontveinzen, be- dekheu; er veihehlt es nicht, bij verheelt bet niet, oniveilisl bet niet. Verliehfung, (-e«) v., Z. verheh-
leit; il. verberging, verzwijging, vein- /.eri| v. Verhehler, (•», mv. Verhehler)m.
heler, verberger ui., it. ver/vvijiier m. Verheiden, [verhenlele. lerheidel)
o.wvv. ecu Heiden nurüeil, (lig.) verwil» dereu. Verheilen, (terheilie. verheiU) o.
vvw. lieeien, genezen, een lllleekeii vor- iiien, lilleekeuen, Verheiinltchen, (verhetmhehte,
•erheimlichlJ lied\'\', ww., Z. verhehlen.
Verhejinlichung, (-e«j v., Z.
verhehlen: l\'«er,) geheiuiliouding v. Verheirathea,(ret\'/ie>riilAefe,vrr-
heiritlhelj bedr.WW. 5el«e Tm hier -.01I- liuweu; wieder -, een tweede of ander |
||||||||||||||||||||
|
;ijne omstandigheden gedongen hel niet;
inner - grgen Golt, onze verhouding len opzichte van; 2. evenredigheid, vcrhnn- ding ».; dus ileht in keinem -. dat komt niet in vergelijking; nnelt • seiner Srhtild, in verhouding van, naar evenredigheid van; nach -, ini •e zahll er niehr als mr, naar verhouding, betrekkelijk betaalt hij n.; narh - temer Dienste, naar evenredig lieid v. van &; uitrit -, naar niuslandig- lieid, naar gelan? van omstandigheden. Verhaltniss-antheil, (-(e)*,
inv. -e) ui. belrekkelijk aandeel o ; -an-
zeiaer in. (Kek.) verhnudillgswijzer in.; •lot hijv. nw. onevenredig, zonder ver- houdiiig; -mas:ig liijv. en I). naar ver- hno.liiie, in evenredigheid. nvereenkoin- siig;-re</ef ui. verhoud ingsrexel in.;(Kek.) evenredigheid v.f regel in. van driecn. giildenregel in.; -lufel, -siufe v. graad in. van verhouding; •Iheit in., Z. •an- thfil; -widrig hijv. nvv. onevenredig: •vort o. (Spraakk.) voorzetsel o.; il. bij- woord o.; -zahl v verhoudingsgetal o.; (Scheik.) formule v.Jngarithuius in.;-jir- M ui. (Meelk.) verhnudingspasser in. Verhaltung, (-en) v. (van hel
water), ophouden o.. nphouding v.; (van hel bloed), stolpn!", o|isto|i|illlg v.; 2. gedrag n.. Z. HeiIrllOlen. Verhaltungs-art, (-en) v. wijze
v. vai, gedragen. -befehl lil instructie v.;
consigne o.; (Krijg-w.) wachtwnnrd o.. •lehre v. instructie v.; •reyel in. gedrags- regel in.
Verhandeln, (verhandelle, ver-
handelt) bedr. vvw. verhandelen. linnde- len over, bespreken; einen Frteden -, on- der ban delen ointrenl. onderiiaiidelnigeu aaiikui>o|ien; ruien Vergleich -, trachten tol sland Ie brenxen: 2 (Hand.) eltr. -. verknopen. ii|iruniien; etnen Wech^ethrtej -, verhandelen, v.m de Hand doen, dis- Cullleereii. Verhandler, (-*, mv. Verban lier)
|
||||||||||||||||||||
|
me o.; -voll hijv. nvv. noodlottig, ramp-
spoedig, onheilspellend, rijk aan gevol- een. Vorhürmen,(i\'f rhirmlejftrhirml)
bedr. vvw. tem Leben -,iu verdriet door- brengen; rerhurml, door zorgen over- stelpt. Verharren, (verharrte, verharrt)
n. vvw., in, h. itn einem Orle -, blijven, ve,blijven; ich eerharre nul Khirrbteiiina, ik verblijf met eerbied; nuf einei Met- nung, ui der Simde <)\'• -, volharden, hals- slarrig zijn; 2. bedr. vvw. srine Zeil -. duurlireugen mei wachten, afwachten. Verhairlich, Verharrlich-
keit, v., /,. brhuirliih ef\\
Verharsehen, (rrrharsclile, ver-
harsci.1) o. ww\\, ui. s. verharden, har I worden; (van eeiie wond), mei eene korst bedekt worden, lilleekeuen, ge- Uezell.
Verharten, {rerhartele, verharlel,
bedr. ww. verharden, hard maken. (Hg.) dm Hert -, verharden, ongevoelig ma- ken; jem. -, ongevoelig maken; il. hals- siarrig doen worden; den Leib -, barden. bestand maken legen kunde &; (Kergw.J reihurlelerGang, mociehjk te onlglliueli: vlig.) verliur\'.etei li\'et\'uw\', verstokt, ver- bar.l. Verhartung, of Verhartung,
(-en) v. verharding v.; (tien.; onlnardillg
v. der lougiicstaiidileeleii m eene naar lever gelijkende massa; 2. eell o., vei- eelting, vereellheid v., weer o.; (bij kin- dereii), opstopping v. in en verharding v. van den buik; (v.m hel hart), hard- vochtigheid ».; sgescliwultl v. knoeslge- zwel o., klierverliardiug v. Verhaspeln, (verhatpelle, verhas-
peil) b\'iir. ww......i naspelen gebruiken
2. verkeerd haspelen, verkeerd winden.
II. wed.ww. snit -, int lieden -,zich over- ijlen, ie haastig spreken. Verha3pe(l)n,(PerAo»n(W)fe,Ber-
ha.p[eljlj hedr. ww. etne Th&re -, va^l- zetteu, lueleeu kuip, eene houvast dicnl- luakeu. Verha3sen, (rerhnttle. verhat\'t)
b.\'ilr.ww. (verond.) doo.leljk halen; ver- laissi, gehaat, verfoeid, verafschuwd. Verhaislichen, (verh&stlichle.
verh\'t\'sliiitl) bedr. vvw. leelijk maken. afscnuweiijk maken. Verhat\'SCliela,(i,er/iii/.vr/ie//e,tYr-
hatschell) liedr. ww., Z. vrrmrleln. VerhaU, (-\\V)s, mv. -e) m., Z.
Veihuek. Verhauben, (verhaubte. verhanbl)
bedr. uw. eeue kuif ol kap upzetlen. ,(V\'alk.) tinen ruiken -, kappen, de kap opzetten; ^lloiiwk.) tin yoilunches 6e- itnibi\' -, ribben. Verhauohen, (terhauehle, wr-
hanrhl) beur. WW., Z. aitthanrhen.
VerhaUan^i\'erftie/uYr/mMrHjbeilr.
wvv. onr. houwen, vellen, met de bijl be- liouwen, snoeien; it. etnen Helm -. snik hakken; 2. (Lakenb.) scheren; iWjjug.) snoeien, Z. hese/titelden, dm l\'usi -, de \'passage door gevelde boo.neu stremmen; die Zeche -, liet vourlwerken oniuugelgk |
||||||||||||||||||||
|
845�35
|
||||||||||||||||||||
|
in. uinlerli.iudeiaar, lieimddelaar lil.; 2.
(II nul.) trekker, eiidnvtaul in. Verhandlung, (•en) v. (van een
verdrag), alililen o., slinlnig v.; -e« mv ondel II indelingen v. mv ; (Hand.) ver- koop in., verhandelen o.; •spnpiere it.m"., •schriften v. mv. akten v. mv., |iroces- veriiaal, protocol o., notulen v. mv. over gevoerde ondei\'ha nleliugen. Verhangen,(ivr/einy/e, verhangt)
bedr. vvw. etne Oejfnuny, ent Penster -, een gordijn hangen voor; einliud -, inel een sluier bedekken,dicliihatigcu;\'2. ver- kcerd hangen; 3. </r»i Pfertle tien Ztlgel -, de teugels slap laten hangen; nut rer- hitiiglem Zit/el. met I .sse teugel*\' (lig.) Co/l hal es üli\'-r uns verhangt, liod heefi hel zoo beschikt; it. Colt. da» Sclurk- lul hal es $0 verhangt, liod, het noodlot heeft hel zoo gewild, beschikt; >/ie fn- ieistrafe ulier jent. -, lem. ter dood ver- oordeelen. Vehangniss,(-e.«.niv.-e)o. nnod-
lol, lol o., bestemming, beschikking v., ongeluk o., ramp v.; •gUabiger ui. fala- l\'*l in„ hij die aan bet noodlot gelooil. •lehre v. leer v. van hel noodlot, (alalis- |
||||||||||||||||||||
|
4905
|
||||||||||||||||||||
|
huwelijk aangaan; 2. wed. ww. suil •,
huwen; sub wieder -, hertrouwen, er wilt skh - mil ihi. hij wil baai huwen. . Verhbirathung, v., Z. verhei- rallieu; r. iniwelijiv o.
Verh3ÏSZeu, [rerhiest, verheis:en)
bedr. wvv. onr. jemn elf. -, helmen, toezeggen; II. o. zellst. (Spr.) - macht Schuld, belofte maakt schuld. Verheiazer, (-«, mv. Verhriszer)
11., -in, {\'iten) v. beluver in., beloof. ter v. Verhelfen, (verholf, verholfen) o.
ww. uur., iu. h.jtmn. iu dm. -, helpen, |
||||||||||||||||||||
|
4332 Ver.
|
||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver.
|
|||||||||||||||
|
Verimpfen, (verimpfte, verimp(t)
bedr. ww. tot enten gebruiken, verenten. Verinnigen, (verinnigle, verin-
niql) bedr. ww. innig verbinden, nauw vereenigeu, innerlijk verbinden. Verinnigung,(-c«) v. nauwe ver-
eeniging v. Verinseln, (verinselte, verinsell)
bedr. ww. jemn., ein llaus -, alleen laten staan. Verinteressiren,(»erin/erejsir/e,
verinleressirt) bedr. ww. rente betalen, interest betalen;2. wed. ww. sicn -,renle afwerpen. Verirren, (verirrle.verirrl) o. ww.,
in. s., it. wed. ww. sich -,afdwalen, ver- dwalen; (lig.) verloren gaan; verirrles Schaf, verdoold schaap. Verjagen, [verjagle, rerjagt) bedr.
ww. verjagen, wegjagen, verdrijven. Vorjührbar, verjahrlich,
bijv. nw. verjaarbaar.aan verjarig onder- hevig; •keil v. verjaarhaarheid v. Verjahren, \'verjdhrle, verjthrt) o.
ww. verjaren, met de jaren vervallen; (Oer.) eine Vollmachl - lassen, laten ver- jaren; eine Schuld [itr verjiihrl erkliren, voor verjaard verklaren. Verjfthrung, (•«») v. verjaring
v.; sjesetz o. wet v. op de verjaring; •srcchl o. recht o. op verjaring, il. verja- riugsrecht o. Verj ammern, (verjammerte, ver-
jammert) bedr. ww. met jammeren of al jammerende doorbrengen. Verjauchzen, (verjauchzle, ver-
jauchzl) bedr. ww. in gejuich, gejubel doorbrengen. Verjüngen, (verjüngle, verjüngl)
bedr. ww. verjongen, de jeugd terugge- ven: verjüngl werden, zich verjongen; (lig.) verkleinen, op een kleineren voel biengen; eine Zeichnung -, verkleinen; verjüngler Maszslab, verkleinde schaal v.; 2. wed. «w. sich -, zich verjongen, verjongd worden. Verjüngung, v., Z. verjüngen; it.
verjonging v.; 2. verkleining v. VerjÜngern,(i.W7«n9er<e, verjün-
gerl) bedr. ww. verjongen, jonger maken, jonger doen schijnen. Verjüngungsbruch, [-bru-
ch(e)s, mv. -brüche) m. vernauwing v. van een schip. Verkalkbar, bijv. nw. in kalk te
veranderen, verkalkl\'aar. Verkabeln, (verkabelle, verkabetl)
bedr. ww. naar het lot of in kavelingen verdeelen. Verkalben, (verkalble, verkalbl)
o ww.. in. h. te vroeg kalven. Vorkalkon, [verkatkti, rerkalkl)
bedr. ww. verkafken, lol kalk branden; 2. oxydeeren; 3. tot kalk worden, met kalk vermengd worden. Verkalkung, (-en) v., Z. vtrkal-
ken; it. verkalking v., verzuring v. Verkalten, (verkallele, vtrkallet)
o. ww., Z. erkallen. Verkalten, [verkaltete, verkalttt)
bedr. ww., Z. erkallen. Verkappen, (verkapple, verkappl)
|
||||||||||||||||
|
behulpzaam zijn in, bijstand verleenen,
ondersleuncn; er hal ihm viel dam rer- holfen. hij beeft hem daarin veel bijstand verleend. • Verhelfung, (-ei>) v., Z. t\'erne(-
fen; il. Z. Il\'ilfr. Verhenkert, bijv. nw. «Iiiivelscli,
zeer slecht, salansch.
Verh©rben, (verkerkte, rerherbl)
bedr. en o. ww. bittermaken, verbitte- ren, bitter worden. Verherrliohen, (verherrHehte.
verherrlichl) bedr. ww. Grill -, verheer- lijken, prijzen, bezingen, vieren; 2. wed. ww. sirh -, zich verheerlijken, zich ver- hellen. Verherrlichung, (-en) v.. Z.
verherrlirhen; it. verheerlijking v., lof m.
Verhetzen, (vcrhelzte, verhel:!)
beilr. ww., Z. au/helzen. Verhetzer, (•», mv. Verhelzer) in.
opstnker, stokebrand m. Verheuerer, (-s, mv. V\'erncuerer)
m. (Zeew.) scheepsverhuurdcr, scheeps- reeder m. Verheuem, (verheuerle, \'verhcu-
erl) bedr. ww. verhuren, in huur geven, verpachten; rin gehvuerles Schift «ieder -, een gedeelte van het gehuurde schip weer verhuren. Verheuerung, v., Z. verheuem;
it. huren o., verhuren o. van een schip, scheepsvracht v., scheeploon o., scheeps- huur v. Verheutigen, (verheutigte, ver-
heuligl) bedr. ww. naar den hedendaags schen smaak veranderen, mnderniseeren. Verhexen, (eerhexie,verhext)beAr.
ww. betnoveren, beheksen. Verhinderer, (-s, mv. Verhin-
derer) in. hij die belet, verhindert, Z.
verhinder». Verhinderlich, bijv. nw. het-
geen verhinderd, belemmerd, verijileld kan worden; 2. Z. hinderlich. Vorhindern, (verhinderte, verhin-
derl) bedr. ww. eliv. -, verhinderen, he- lelten, belemmeren, storen, tegenwerken, verijdelen; jen. - zu arbeilen, jem. an der Arbeil -, iem. storen. Verhinderung, (-en) v., Ver-
hinderniss, (-e-,mv. -e) o., Z. Hm- derniss. Verhitzen, (verhitzte, verhitzl)
bedr. ww. verhitten; 2. wed. ww. .<j<7< -, zich verhitten. VerhQchdeutschen, (rcrhncii-
deutsrhte, verhochdeulschel) bedr. ww. in het Hoogduitsch overbrengen. Verheffen, (verhoffle, verhoffl) o.
ww. besluiteloos worden, stilstaan; 2. bedr. ww.. Z. lm/Jen. ~Verh\'QhGVL,(verhnhte,verhahl)het\\r.
ww. hooger maken.verhoogen, ophoo- gen; it. Ie hoog maken. VerhÖhnen,(i\'erAöAn/e, verhöhnl)
bedr.ww. jem. -, hoonen, bespotten, be- leedigen, uillachen. Verhöhnung, (-en) v., Z. vtr-
hihnen; il. bespotting, beschimping, he- leeiliging v. VerhQlzen, (verholzte, verholzt)o.
|
||||||||||||||||
|
ww., in. s. houtachtig worden, in hout
overgaan. Verhör, (-(e)s, mv. -e) o. onder-
zoek, examen o.; (van getuigen), ver- hoor o. VerhQrchen, (verhorchle, ver-
hnrchl) bedr. ww. niet goed begrijpen bij bet afluisteren. Verhoren, (verhtrte.verhtrt) bedr.
ww. overhooren, ondervragen, onderzoe-
ken; einen Beklagten -, in verhoor ne- men; die Zeugen -, ondervragen, uitvra- gcn; gegen einander -, tegenover elk. on- dervragen, cnnfronteeren; il. Z. überhö- ren; 2. eine Erzdhtung, ein Wort -, niet goed begrijpen, niet goed verstaan; II. wed. ww. sich -, niet goed hooren of ver- staan wat een ander zegt. Verhijrer, (-«, mv. Verhörer) m.
hij die ondervraagt, in verhoor neemt &, rechler m. Verhör-gemach, (-gemach(e)t,
niv. •gemacberj o. verhourzaal v.; •rich-
ler m., Z. Verhnrer; schrift v., -*jiroto- kol o. proces-verbaal o. van een verhoor; •slube v., Z. -gemaeh; slundc v. uur o. waarop het verhoor plaats beeft: -lag m. dag m. waarop het verhoor, het onder- zoek plaats heeft. Verhömng, (-en) v., Z. verhoren;
il. Z. Verhör. Verhudeln, (verhudelle, rerhu-
detl) bedr. ww. verknoeien, verminken, bederven; il. sein Geld -, op eene los» handige wijze doorbrengen. Verhü\'lbar, bijv. nw. te verber»
gen, te verhullen. Verhullen, (verhüllte, terhülll)
bedr. ww. bedekken, verbergen, verhul» len, omwikkelen; dns Gesichl -, sluieren; den Kop/ -, verbergen; 2. wed. ww. sirh in seinen Mantel -, zich wikkelen; (f»g.) zich sluieren, zich verschuilen. V\'rhUlluilg, v., Z. verhullen; il.
|
||||||||||||||||
|
verberging, versch
|
50
|
uiling v.; 2. Z. Ver-
|
||||||||||||||
|
hüllluch.
VerhÜlltUCh, (-tuch(e)s, mv.
•lücher) o. sluier m., vermomming v.. masker o. Verhundortfachen,verhun-
dertf altigen, (verhunderifachle, ver- handerlfnchl en verhundertfalligle, ver* hunderlfiilligt) bedr.ww.verhonderdvou- digen. honderdvoudig vermeerderen. Verhungern, (verhungerle, ver-
hungert) o. ww., m. s. verhongeren, van honger omkomen of sterven. Verhunzen, (verhunzte.verhunzl)
bedr. ww., Z. verhudeln. Verhunzer, (-s, mv. Verhunzer)
m. knoeier, beunhaas, loonbederver m. VerhUrden, (verhürdeie, verhür*
del) bedr. ww., Z. einpferchen. Verhüten, {verhülelt, verhülel)
bedr. ww. ein Uebel -, verhoeden, voor- komen, verhinderen, afwenden, beletten; dus uolle Gnll -, God verhoede hel!; 2. das Vieh -. slecht hoeden. Verhütung, v., Z. verhüten; 2. Z.
•smillel; 3. door achteloos hoeden ver- oorzaakl nadeel o. aan het vee; smittel o. voorbehoedmiddel o. |
||||||||||||||||
|
Ver. 1333
|
||||||||||||
|
Ver.
|
||||||||||||
|
Vei.
|
||||||||||||
|
schuldigen, verketteren, als ketter in den
kerkban doen, veroordeelen, exconimu- niceeren; eineLehre -, veroordeelen, den vloek uitspreken over. Verketzerung, (-en) v., Z. ver-
kelzern; il. verkelteriug, beschuldiging v. van ketterij; -ssucht overdreven gods-
dienstijver ui.,fanatismeo.;-.v.v«c/i/iubijv. uw. dweepziek, fanatiek. Verkleien,(i\'<i7.ie((e,i\'crtie(/)bedr.
ww. van schachten, pennen, veeren voor- zien; 2. ii. ww., in. /(., il. wed. ww. sich (van vogels), ruien, verveeren, andere
veeren krijgen. Verkinden, (verkindele.verkindel)
ww., m. i. klinisch worden; \'1. bedr. ww. klinisch maken. Verkitteu, \'verkitlete, verkil lel)
bedr. ww. met leem bestrijken, met ce- inenl, maslik, stopverf aan elk. voegen; mei ceiiieul sluiten, dichlmaken.
Verkittung, (-en) v., Z.verkillen.
Verklaffen, (verkla/fle, verklaftt)
bedr. ww. jem. -, verraden; it. belaste- ren. Verklagen, (verklagle, verklagl)
bedr. ww. aanklagen, beschuldigen, eene klacht inleveren tegen; der Verklagle, de aangeklaagde, beschuldigde. Verkl\'ager, (-*,mv. VerklUger) m.,
in, (-ne/i) v. aanklager, beschuldiger in., aanklaagster, beschuldigsler v. Verklagte, (-N,mv.-n) m.eu(-n)
v. beklaagde, beschuldigde ni.en v., ver- weerder ui., verweerster ». Verklagung, (-e«) v., Z. verkla-
gen; il. hescbuldiging, aanklacht v. Verkla,mmen, [verklammle, cer-
klamml) o. ww., m. s. verkleumen, ver- ilijven. Verklammern, (verklamtnerU,
lerklammert) bedr.ww.met klampen,ha- keu vastmaken. Verklaren, (verklirle, verklart)
bedr. ww. (w. i. gebr.) verklaren, op- helderen, opkliiien;,rerA/«r/ci Anllilz, op- geklaard; verkldrler l.eib, verheerlijkt lichaam o.; Chrislusuard au/\'dein Thabor •erkliirl, verheerlijkt; (Zeew.) ein Schift -, verklaring v. van averij opmaken. Verklarung, (-en) ».. Z. eerkld-
ren; (van Christus), verheerlijking v. Verklatschen,(iw/./u/sr/i/e,ier-
klalscliel) bedr. ww. elw. -, verklappen,
overbrieveii; 2. jem. -, belasteren, in slechten naam brengen. Verklanseln, (verUauseUt, ver-
klausell) bedr. ww. voorwaarden bijvoe- geu, aan voorwaarden verbinden. Verklausuliren, [verklautuUrte,
veiklausulirt) bedr. ww. door voorwaar- den waarborgen. Verkleben, {verklebte. verklebl)
bedr. ww. (Mets.) nut Stroh umi Lehm -, bepleisteren; viel Lchm -, gebruiken; 2. ein Luch -, dichlmaken; Ritte an einer Thüre -, dichlmaken, sloppen; elw. -, dichlplakken, beplakken. Verklebung, i-en) v. beklecding,
verkleeding, vermomming v. Verkleoksen, \'verklecktle, ver-
kltcktl) bedr. ww. termorsen.vurkuoeieii; |
||||||||||||
|
bedr. ww. mei eene kap bedekken, Z.
rerhüllen;(\\aik.) de kap opzetten; (fig.) vermommen, verkleeden, een valschen naam aannemen; verkujrpter Itilter, rid- iler mei gesloten v\\ï\\er;eerkapplerSthrifl- tteUer, ongenoemd, onbekend; 2. wed. ww. sich -, Z. vemiunimen. Verkappung, (-e«) v.vermoiu-
ming, veiklccding v. Verkarren, (vakante, verkarrt)
bedr. »». in eene kar vermeren. Verkarten, (verkarlele, verkorte!)
bedr. ww. niet het kaartspel doorhren- gen. verspolen. Verkasten, (verkatlele, verkaste!)
beilr. ww. door eene kast of door tiin- menverk bedekken. Verkutzen, (verkatzte, verkatzl)
bedr. ww. sirri Anker -, verbinden, dooi een anker versterken. Verkajlf, (-(e)s, mv. Verkaufe) m.
Z. Absalz; gcrichtlieher -, gerechtelijke verknoping v.. em Gul gerichltieh zum - anschlagen, inbeslagnemen. Verkajlfen, [verkaufle, verkauft)
bedr. ww. verkoopen; Wein-, verkoopen, tappen, slijten; ein Gut anjem. -, ovcr- doen, verkocpen; elw. um zelm Gulden, iets voor & verkoopen; 2. Wuaren -, Z. ubselzen; (lig.) er isl verkauft; hij is ver- loren; II. wed. ww. sich -, verkocht wor- den; sich leichl -, gemakkelijk van de band gaan; (fig.) sich anjem. -, zich la- len diukoopen iloor; it. sich an elw. -, iets te duur koopen. Verkaufer, (-s, mv. Verk&ufer)
in., -in, (-nen) v. verkiioper, koopman,
handelaar ui., verkoopster, koopvrouw v. Verk\'auflich, bijv. en b. geschikt
om te verkoopen, te koop, veil, gemak- kelijk van de hand te doen; Alles isl mir -, ik verkoop alles; 2. (van ambten), veil; jemn. elw. - überlassen, ieui. iels verkoopen; -keil v. geschiktheid v. voor den verkoop, veilheid .verkoopbaarheid v. Verkaufs-bedingungen, v.
mv. voorwaarden van den verkoop, veil-
conditiën v.mv.;-»ucAo.(lland.)verkoop- boek o.; -bitde v. winkel in., kraam ».; •laden m., -/oca( o. verkoopzaal v.; \'lager o. voorraad in. goederen voor den ver- koop; -preis in„ -rechnung v. verkoop- rekening v.; stand m. uitstalling v. voor den verkoop; -ziel in. verkooptijd in.; •nmmer o., Z. -laden. Verkaufung, {-en) v. verkooping
v„ Z. verkaufen. Verkfibsen, (verkebste, verkebsl)
bedr. ww.jem. -, een bijwijf noemen; 2. seine Frau -, verstootcn oiu hel met eene andere te houden. Verkegöln, (verkegelle, ver kegelt)
bedr. ww. verkegelen, met kegelen ver- liezen. Vorkehlen, (verkehlie, verkehli)
bedr. vrw. mei eene lijst, een rand voor- zien. Verkebr, (-(e)«) ui., z. m. verkeer
o., omgang m., betrekking v.; es isl dort viel -, er worden daar veel zaken ge- daan, er gaal daar veel om; der - der Wuaren, handel ui., debiel o.; (fig.) mil |
jemn. • haben, omgang hebben met, ver-
keeren met. Verkehren, (verkehrle, verkehrl
o. ww., in. //. Il.niil.) in belrekking staan lol; il. mil jemn «, verkeereu, omgang hebben, Z. Verkehr; (Tikt.) verkeereu tiktak spelen; 2. bedr. ww., Z. umkeh- ren; die Erbfolgeordnung -, omkeeren; die Augen -, wenden; (lig.) die Ordnvitg -, omkeeren; dus Hecht -, verdraaien; ein Gesetz -, verkeerd loepassen, Z. verdre- hen; das Hert -, bederven; II. wcd.wvv. sich -, zich omkeeren, Verkehrt, bijv. nw. verkeerd, om-
gekeerd, verdraaid; (Zeew.) -er Au/lan- ger, dnarsoplanger m.; ein Schlug mil der -en llund. slag met de bovenhand; •e Seile, (van eene stof), keerzijde, ver- keerde zijde; elw. - ati[as>en, verkeerd, niet goed; - legen, verkeerd leggen; - verstellen, lerkeerd verstaan; (lip.) eme Suclie - ungreifeii.unfanyeu, iels verkeerd aanvatten, beginnen;-c/\'u»ipe, perspomp; ein Kleid - ansiehen, het binnenste bui- len aantrekken; das isl die-e vVd(,de verkeerde wereld; - denken, handeln, ver- keerd, onjuist, niet geregeld, dwaas, on- doelmatig; 2.slecht, bedorven; -erMcnsch, slecht, bedorven mensch; -lieil v., Z. Verkehruntj; 2. mv.—en, verkeerdheid, bedorvenheid, dwaasheid v., onverstand o.; sc\'nnabel ui. verkeerdsnavel m. Verkehrung, (•m) v. omkecring.
omdraaiing, omzetting, bederving v. Verk@hrvollj bijv. nw, vol ver-
keer, druk, levendig, neringrijk. Verkeilen,(iwA\'ei/(e,ie/ATi//)bedr.
ww. das Heil -, niet eene pin vastzetten, vastpinnen; den Tisch -, vastzetten, 2. ein Loch -, met eene pin dichlmaken; 5. (Student.) seine Bücher -, verkoopen; it. sich -, Z. verlieben. Verkeilspitze, (-n) v. (Vest.) in
den grond getrokken groeve v. Verkeilspitzen, (verkeUtpitsie,
verkeilspilzl) bedr. ww. met groeven, in den grond getrokken lijnen leekenen. Verkfinnbar, bijv. nw, onkenbaar,
miskcnluar, vatbaar mor verkeerde uit- legging. Verkennen, (verkannle, verkannt)
bedr. ww. onr. miskennen, niet naar waarde schatten. Verkennung, (-en) v., Z. verken
nen; il. miskenning v. Verkfir, (-i, mv. -e) o. Turksch
dambord o. Verkfitteln, (verkellelle, vcrket-
lell) bedr. ww. met kettingen verbinden, met schakels vastmaken, vastketenen; eine Thiirc -, mei den ketting sluiten. Verkfitten, (verkettele, verkellel)
bedr. ww. ketenen, in de ketens verwar- ren, aaneenketenen. Verkettung, (-en) v., Z. vcrket-
tcn; il. aaneenschakeling \\.; sschluss m., Z. Kettenschluss. Verketzerer, (•*, mv. Verktiie-
rer) m. hij die iem. van ketterij beschul-
digt, Z. verkelzern. Verkfitzem, {verkelzerte, verke-
liert) bedr. mm. jem. -, van ketterij be- |
|||||||||||
|
1334 Ver.
|
||||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver.
|
|||||||||||||||||
|
viel Tinte, Farbe -, verknoeien, verkl.id
den. Verkleiden, (verkteideie, verklei.
det) l>eJr.H w., \'L. bc\'teilen; einen Sclinrh\'
-, bekleden; ein Siln/f., hekleeden; 2. vel\'Meeden, ver........non: I\'. wed. ww.
sirh uts nf in enten Buuera -, zich ver-
klee •.....nk
Verklejdung, (•<•») »., Z. wr-
kleideu; II. (>au een niijiipiil), Iieklee.
dinil ».: (van een iiiuiir & , plnil ".. (van een schip), bekleediug >.; 2. - u/- Baner. verkleeding, »ei inoiiiiniug v. Verkleinerer, (-«, mv. Ke/\'<7ei-
aere*..... \'*-ikleiner ni.
Verkleinern, (verkleinerle, vei-
klemeti) h ilr. «w. verkleinen, kleiner in.ikeii, Z. vernnaern\\ enten Plan, em Gcinilltie -, verkleinen, in hel klein over- breiiven; (vim glazen), verkleinen, vei- kleiml ileen zien. 2. ijitf.) r/r. -, (mi liel spreken J, verkleinen, verminderen, ver- lagen gennjer doen schijnen, als >.m minder belang voorstellen; jem. -, oii- giinMig van lem. spreken; (Spraakk.j •des Wnrl. verklei moord n.
Verkleinerung, (•<•») v., Z.cer-
kleniern; il. verkleining, vermindering,
verlaging \'•; (*»" mnlwusle), iermiu- dering v. Verkloinerungs-glas, (-</\'«-
ses, lil». -alaser) o. verkielnglas o.; -.silbi-
v. (Spraakk.) ieller)ireep v. waarmede verkleinwoorden gevormd worden;-iror/ o. (Spraakk.) verkleinwnii\'d o.
Verkleinlichen, (verklenitickie,
vtrkleinlirhl) hedr. ww. kleiner maken, verklei.....i. 2. verlagen. VerkleiStBi\'n, (verklehlerte. ver-
kleit\'erl) he.lr. ww., Z. verkleben; il. be- manleln. Verklettern (aich), (verklei.
lerle. ver kielt er I) wed. ww. lelioog klliu-
Dien. /.lch mei klimmen hezeeren. Verklicker, (-i, mv. Verklicker)
UI. (Zeew.) kleine windvaan V.
Verklingen,(i\'crA/uHi/.nTA/u\'ii/e\'i)
o. ww. niir.,iii. t. langzamerhand nuhou-
den Ie klinken, wegsterven. Verklinken,(ivr/./i/i4/e,rt\'r/;/i/i*/)
bedr ww. Sd\'iel -, klinken. VerklUften, (verklifiele. verkilt/.
lel) bedr. ww. tien Units -, in het hol drijven: 2. wed. ww. stek -, zich in ho- Icn vel\'bergen. Verschuilen.
Verknallen, (verknallle,verknatll)
o. ww., in s. verdwijnen, mei een knal
heen.\'aan. Verknappung, (\'t») i- (Zeew.)
half ra ils.........
VerKnebeln, [eerknebelle, verkne-
bell) bedr. ww., Z. knebeln. Vorkneipen, (verkneipte, ver-
kneipl) bedr" ww. in de kroeg of knijp verleren. Verkni3t3m, (verknisterle, ve\'-
kmsieil) ••. «w.. m. h. (Seheik.) «\'/» Fener ., i><llp|o|f>ll; 2. Z. verpnppen. Vürknittem, {verkuil\'lerle, ver-
kiiilierl) hedr. ww Papier -, verkil i"ie |
VerknÖChem, (verkn/lrkrrle,mr.
knncherl) o. ww., in. *., II. wed. ww.mVA -. in heen overgaan, heen worden. Verkngcherung, [-en) v„ Z.
eeiktinrliein. il. hfeiiwnidiug v.; 2. lol
heen overgegaan vooiwerp n. Verknüpfon, (vtirknitpfte, ver-
kiiüjifl) he.lr. ww. va«lkiio»|ien; (li- ) vereenii:eii, verhulden, saineiivoev\'en, \'£. veibinden: 2. </«. -. ie sierk knoopcii: IJen.) (van een dar:n), vrrkmlp/l, ge. knmkelil; (van een kuil), aan ICiigel«rhe <iokle lijdend; II. wed. ww. (Jarhlw.) • irh -, (van wolven, mssen &i, paren.
Verknüpfung, (-e«i »., Z. ver. khipjea; il. aaneenknoo|iini: v.; (fiy.)
• cl liiinllii.\', vereeinjiiiig. sanienroetiiK
>.; (lien.) Kiij.\'c|schc ziekle v.; -sttilheil i. verbindend vonnis o.; -sieorl o. kn|.- in\'|uo.inl, verbindingswoord o.; il. kou- pelwoord o.
Vjrknütten, [verknültele, ver-
knillet) he Ir.» w. mei touwen vaslkn»u- |m\'h, niet knoojien gebruiken. VerkQChen, (verknrkle. verkocht)
o. ww., in. ». ferkoken, door koken ver- leerd worden; itie Krajl ixl ver kor hl, de kracht is er ml gekookl. 2. hedr. ww ilutflrisch -, laten verknken: yar ;u selir. :u brei - lansen, lot moes laten koken. ,lin.) den Zom, die bist Laune -, lalrn overgaan. Verköilern,(i\'er/,v)i/fr\'e, tcrködert)
heoc. v*w- Fisrhe -. als aas gehmikeii.
Verkohlen, jerkohlle.verkohll) n.
ww., in. s. verkolen, lol kuol worden; 2. hedr. ww. doen >eik den. Verkghlung, (-e«) v„ Z. verkeh-
len; il. veikolinü v. Vorkgminen, (verkam, verkam-
men) o, ww. onr., in. .?., Z. forlkonvnen, 2. allengs vergaan, omkomen; vor Gram -, wegkw|)uen; - aussrhen, berooid uil- zien: -keit v. berooide siaal, ellende, arm- zaligheid, beroonlheid v.; il. wegkwij- lllllp\' V.
Verkoppeln, (verkoppelle, oerkoi>-
pell) beur. ww. met een koppel ver- binden. Verkgrken, [verknrkle, ver kor kl)
lic Ir. ww. kurken, van kurk voorzien, fine Flasche -, kurken; em Lucli -, nol eeue kurk dirhtiiiaken. Verkgrnen (sich), (rerknmie,
verkörnl) wed. ww. m korrels neerval.
lell. korrelen.
Verkgr ~ern, (verkürperte, terkSr.
peil) o. ww., ui. <. een lichaam worden. II. hedr. ww. die Schöiiheil -, verlichaine- lijken, als persoon roorslellen; (Scheik.) lot een liciiiiam maken. Vorkgrperung, (-e«) v., Z. ver.
körperti; 2. wcpersooinijking v. Verkg3en, (verkaste, verkort) hedr.
ww. ilie Zeil -, kouten I doorbrengen, verbih eden. Verkg<ten,vorkg3tigen,(ncr-
koHete, eer knul el en rerlfi.tnite, Vtrkö-
tlinl, lede. ww., Z. hekr}Miit/en. Verki\'ullori (sich), (terkrailte,
|
Verkramen,(r«rtra\'»/e,iicr</-am/)
hedr. ww. (gemeeiiz.) opkrauien. ver- leggen, verpaalsen, in de war brengen, zoek maken. VerkriOChen, (verkroch, terkrn.
eken) i». ww. onr., m. f., it. wed. ww. tirh -, wegkruipen,zich verscliiiilen.ïieh verbergen, zich versloppen; nirk in eine llölile, in einni Winkel -. wegkruipen; sirti in ileti Sniiil -, (van den regen), in- I rek ken; ^li{i.) er ntiixx strli au* Schuin -, hij moet zich uil scha.unie veibergea; sich vnrjemn.. vor el ir. • muitten, moeien onderdoen \\nor; er mus* sich vnr Hint -, hij moei mnr hem de vlag strijken. Vorkriegen,(i\'er/.ri<i;\'e.ivrMe.u/)
h-dr. ww, \'lot oorlogen gebruiken, ver-
spillen. Verkritze(l,n,(i>rr<Yi/j(c/)f<\\i>er-
i;ril;(rljl) liedr. ww. Papier -, volkrab-
heh\'ii; 2. rhr. -, verknoeien, bederven. Verkrgpfen,i verin»p[le.verkrnpft)
bedr. ww. (Mi-uil.) haken, O\'ireii maken aan; (Nag.) verkrüpfle rSitael -. slechle spijkers; 2. overmatig voeten; verkrnpfte Ganse, overvoederde ganzen; verkröjifte Kinder, \'£. verkuilen. VorkrUmme,l)n,(rn7in/in«(e<)-
te,veikiümm(el)t) bedr. ww. 6rm/-,ver- Kl\'iulilelrn, lol kruimels maken: (lig.) velu Geit -, laiiüzauierhaiid verkwislen; 2. wed. ww. stek -, (van geld), verkwist worden. Verkrümmon, (verkrümmle,ver-
kriimml) bedr. ww., Z. verbieden. Verkrüppeln, (verkrüppelte, ver-
krüppell) o. ww., ui. f. verminkt wor- ilen; 2. bedr. ww. verminken: (lig.) den Verstand -, slecht omwikkelen; da» Bent -, doen vergroeien, a beef doen worden, den groei beleiuiueren »an. VerkUhlen, (vrrkukltc, verkaklt)
o. ww., ui &.. Z. akküklen. Ver kümmern, vixr/. K«iner<e,<w-
kümmerl) hedr. ww. iiiheslagiieineu, he-
slag leggen op. 2. jems. Freude -, slo- ren, benemen; II. u. ww., in. s. of ver- kummern. van verdriet omkomen. Verkümnierung,(-e«)v.(iiechts-
pr.) inheshig.......hik v.
Verkün(di)gen, (verkindete or
verküinliyle,verkuHilel en verkündiyDbetlr,
ww, verkondigen, pfkondigen, bekend maken; 2. viiorsnellell. Vorkündige \', {s, mv. Verkin.
diyer) ui., -in, [-nen) v. verkondiger, aankondiger, boodschapper in., bood- scliapsier, aaukon<li^sler v. Verkündigung, Verkün-
dung, (•*») »., Z. verkün:l(iu)en; il.
verkuiidiging, afkondiging ».; 2 aaukon- diging, hoodschap v.; (kath.) Hui ld -, M ui i Kondschap v. Verkundschaften, (verkmd-
\'cliiifiele. verliitndscltiifiet) bedr. ww., Z.
mtskiiinlselintten. Vdrkundschafter, (-ien, mv.
-tec) lil. Spion, bespieder UI.
Vdrkünsteln, (vcrkCumlelte. ver.
kunslell) he.lr. ww. don\' gemaaktheid
bederven, do u\' overlading van sieraden verknoeien; den Wem -, vervalseden. |
||||||||||||||||
|
ve kreukelen, verfoinfaaiuii of «erfoin-jwini/f/j wei. ww. zich ,uel de klauwen
|
||||||||||||||||||
|
Ivastgrijpen, vaslklaiuiuen.
|
||||||||||||||||||
|
fooien.
|
||||||||||||||||||
|
Ver.
|
1335
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
m. fond\'arlikel o.; -6"rA o. fondshnrk o.,\'verborgen; 2. wed. ww. «VA -, zich vcr-
in de eigen drukkerij petlrukl boek o.; | Meeden, een masker aandoen.
•(lii\'Ch bundel ui.hoekhauiiel m.;-(iWA)-l VerlarVUng, (-en) \\\\,2.verlar-
luindler in. uitgever m.; •kosten mv. kos- ven; il. uiaskuiade ».
len m. mv. van drukken;-/u</rr o. ma-I VerlftSS, (-i\'*.mv.-i\')m.(w. i. gebr.)
vfiziju o. van HHiils.irlikelen; • reeb uil nut\' Umruu/ isl heul rit Tnue -,waarop kali uien
6«r/i n. boek o. vonr de unkosten der zich tegenwoordig verlaten V,Z. vellussen;
drukkerij; -rerlil o. recht O. tol Uilge- 2. Z. Nmlilnst.
ven; ~ie,rk o., Z. -bneh. Verlassen, (i\'i\'r//e.sr,ivr/«.<scii)lieilr.
Verlahnien, (t\'er/a/im/(\',."cr/aAm/S ww. .....•. verlalen, achterlalen, o\\erla-
o. ww. verlammen, lam «orden, Z. cr-il-n, in ilen sieek lalen die Welt, dut
Verlahnien,(iw/(ïum/c, VerlAhml) .lenen: einen Slniid -. laten varen; win
\'L. Inlimen. Grdnchtniss verlost! ilm. zijn gebeuren
Verlammen, (vrrlummlc, ver- liereefl h.....; jem, -, verlaten, in den
luinint) bedr. ww. ontijdig lamineren steek lalen; ein WumJ-, »nt rui uien, mel-
werpeti. terwuoo verlaten; eou aller \\l\'ell - sein,
Verlanden, (verUindele, verhndel) door iedereen verlalen; (<"-r ) W<m« und
:ii ww. land «orden; 2. bedr.ww. droog. //„/ -, nolriiiiu-u. Z. Iiinlfliisvii. 2 rhe.
maken, lol biiul maken. -. Z. eemlinden; il. rrrlft\'ir»; >o- hnlien Verlangen, [rerfoHule.verlanal) n. ,s Ml nul emnuder -. zij bel.beu dal met
ww., in. II., II. In dr. WW. elie. ., verlall- elk alre^pi oken.-irli ««/ ehr. -,/.li\'ll iel\'- iieii, vraiï»Mi, eis»*heii, willen heblM\'ii; r*i» laten, in trouwen op; sicli uu/ jrni.-t ~ Sie dufur. hoeveel vra:tt:i irij «laarvoor ?., veitr.oiwrii ^lellen lu. zicli verlaten op; 2. el\'i\\. niich e/». -, verhiuueu. haken; ,n-A nn( 7\'»fl«we-, :iauitrooiiieii}:e|iiiiven. irh veilniii/e, es ccrtnnij! muit selir nnct<\\ Voi\'lassenhoit, v , Voi*laSSen- iA/n of ilin ;u selien, ik verlang zeer, iksein, (-»l \'">.. «. ui. veilaieiilienl, huipe- beu zeer veil.uitend naar heiu.ofiiiu hem \'\'uu.heiil v., verlaten loi-.t.ui.l in. Ie zien; Hui veiluw/t sehr nucli der Frei-\\ Verlassenschaft, (-\'\'m) v. nala- AciUiij >ei\'laiiüt zeer naarvrijl.....l.(Jacbl- len-cliap v., nagelaten (roerende) goe-
v/,)nurh dein Mdnnchen -, verlangen naar Meren o. mv.
liet mannetje, rilsig zijn, luchtig zjju. Verlasser, (-«, mv. Veitassrr) m.,
«ocA jeni». -, verlangen; it\'OJ teifonul er -in, (-nen) v. bij, zij die verlaat, Z.
pon inir?, wat verlangt bij van mij?, wal \\vcrl<i>sen.
wil hij vau mij hebben?; ;ur Frau -, ten Verlassig, bijv. uw., -keit, v.,
huwelijk vragen; cv verlungl nncli zu «i>- Z. zuvrlnssiu <$•.
ten, ob <)\'•, ik weiiseli te welen, ik beul Vei\'iassigen, (verlilttigte, verlif
nieuwsgierig of &; ll.n.zelM. .erlani;en,.„\'u() |„.,ir. Wlv. (IVuv.) verzekeren,ge-
o., begeerle zucht v.; tinnlichet -, lusl ruslMelleu.
iiD.; - «ar» elw. hahen, tragen, naar iels Verlasslich, bijv. uw., Z. :ut>«--
jverlaiiïen, lusi hebben in; wus i\\l Ihr •?,\\lastiu.
[wal is uwe begeerte?; »«eA setnem -,0|i VerlaSSthum, (-lhiun[e)s, mv.
Izijn verlangen, volgens zijne liegeerle. \\-thamer) «.. /.. \\erlasiellschaft.
Verlangern, [eerlanuerie, verlaif\\ Verlassung, v..ï. m. verlating y.,
Sver\'^ bi\'dr. ww. verlengen, langer maken. Z. verfostea, uilbreiden; (üer.) eme Fntl -, een l«r- Verlft^teril, {rerlnslerle.veiliislert)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verkupfem, (verkupferle, ter-
kuiferl) bedr. »w. koperen, met X"\'inei bedekken: vrrknpfectt Nate, roode neus Verkuppeln, (e.//«;vi\'"<,,r\'\'\'*\'\'p-
prll) bedr. ww. koppelen, hijeei.brenren: (Sponrw.) verknppelle Hmler -, i:ek«p- peld, aaneeuverbonden; 2. koppelen, lul .u11inlit vei leiden;.Ti. wed.ww.(gemeen/..) skh uut einer l\'ersnn -, door huwelijk zicli verboden mei, Z. kuppeln, VorkUxzen, (verkürzte, verkürit)
bedr.ww. viikuiten,inkorten, korter kim— ken; (lift.) sein Leben -, zich liet leven verkorten, benemen; 2. um sicli die Zeil zu -, om zich ilen lijd te korten, oinilen lijd ilnnr te brennen;3. j>tan. seinen Lohn -, besnoeien, afhouden; jent. -, nngelyk aandoen, onreclil ihien, schade bep\'kke« nen: II. ned.ww. sirli -, korter worden Verkürzer, (-«, nu. Verkiner)
01. bij ilie verkort, Z. verkürzen.
Verkürzung, (-en) v., Z. verkitr-
zen; il. verknrltni\', korljni:, verminde-
ring v.; (Onllk.) (van zenuwen). sinieu- Irckkiug •/.; (S|ir»akk.)(vnii een woord). aHnrtiiig v.; (lier.) henadecliiig »., na- deel n.; 2. verk\'irlinu v„ kon overzicht o., uittreksel o.: -%xeiehen o. (S|imakk.) afkortinusleekeii o. Verkutten, (verkutlete. verkuil el)
bedr.ww, ouder eene (monmks)kap ver- bergen, mei eene (uionuiks)kap beklee- deu. Verl(JChen, (verluchte, verlucht)
bedr. w\\v. jent., eti», -, uitlachen, voor den eek houden, den spot drijven met: von Jedermiinn verlucht uurden, door ie- dereeii uitgelachen worden; 2. die Zeil-, iuei lachen doorbrengen. Verlacher, (-s, nu. Verfoeher)m.,
-in, [-iicit) v. hij, zij die uitlacht &, Z. verl\'ichen. VerlttChung, (-en) v., Z. verlu-
chen: il. spotternij, verachting v. Verl(»Cken, (verblekte, verfoeit\')
bedr. ww. al* lak gebruiken, dichllak- ken; 2, verlakken, vernissen. Verladen, (eeiiud, verladen) bedr
ww. our. Wuuren -, verladen, overladen; 2. verkeerd laden.
Verlader, (••\'. mv. Verlader) in. verlader, bevrachter in.
Verladung, (-e«) v., Z. verladen;
it. 1;i 1111• r v.; -><vi//i«n.v in. scheepsinake- laar.scheepsagont m.;-sv<:/iei/i in. vracht* bt\'iel\' in., connossement o. Verlag, (•(«)*> \'»*- -«) m. (van een
boek),uitgaaf, uitgave v.,druk ui.,diuk- loou.drukgeld o.; il. drukken en uitgeven o., gedrukte werken o. mv.; i»i-e hei. ^\'e- drukt bij; ein Biicli in • nehnien, den - eines [iuclies üliemehmen, een hoek tnt- geven, laten drukken, de uitgaaf van een boek overnemen; dus Buch k mint insci- nem -e heratis, dal boek is bij hum uitgc- gevcn; er verkauft blosz seinen -, hij ver- koopt alleen werken uil zijn eigen fond». 2. (voor eene onderneming), uitgaaf v., onkosten m. mv., geld o.; </a.< erforderl einen gros:cn -,dat vereisobt aanzienlijke sommen. Vorlags-artikel, (-kels,mv.-kel)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ulijn verlengen, mistellen; 2. wed. ww,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
bedr. ww. belasteren, beschiuipeii, Slua-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
suil -, lansjer worden.
|
I n.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verl&ngerung, (-en) v.. Z. ver-
laiiuern; il. verlenging, uilbreidinit v. |
VferlastOrung.v., Z. c,r//..\'e«-»;it.
belasieriug, bescliilUjiiiig v., smaad, las- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
(vau eeu termijn), uitstel o , verlenging ter ui.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
v.; (Oudk.) verl. iil\'iii;\', voorlzetliug v.
Vorlangerungs-linie, (•en) \\ verlengingslijii i,\\-Mitcki\\, verlengstuk o. • xellel m (II.....I.) velleugbiief ui. VorlangzQttel,(-\'e/s,iuv.-/(.-()iu
Z. Ilettellzellel.
Verlappern, (verMpperte, verUp |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verlat3inon, \'terfoiewir, iw/a-
lemi), verlateintsiren, (reWa\'ei»»- vir/t\', veilaleinisirl) be.lr. ww. in hul
Latijn ovei brengen verl.ilijnisseieii. Vörlaub, (-(e)«, mv. -c) ui. (I\'rov.)
Z. Eiluutiniss. Verlaubon, (verfouhle, verlnubt)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
perl) bedr. ww. sein Gelit -, verspillen, bedr. wumiki loof of hl aderen bedekken\',
versnoepeii, verkwisten; Wutter -. ver-j Verlauern, (vrrluueile, verlauert) morsen, verknoeien; (li>;.) viel Wein -, bedr. w w.\'lie Zeil -, loerend, wachtend, |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
pd ruiken.
Verlammen, {verl&rmle, verliirml)
bedr. ww. die Zeil -, tierend, gedruisch- |
bespiedend dourbrengen.
Verlauf, (-[e)s, mv. Verldufe) ni.
(van den lijd), verloop, verloopeu o.;
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
niakend dooi brengen. i (G«-r.) - emer lnm;en Zeil. tijd-verioop o.;
Verlarven, (terlartte, verfoeit) iiiielt - eïnujer Zeil, na verloop vau eeul-
bedr. ww. veruioinnien,verkleedeu, inas-lgeu lijd, nuch - vnn ü Taqen, ui verloop keren; das Gesicht -, een masker vuor-van (j dagen; nor/l - ei\'ie* Jahrliunderts, doen; verlurvte GeteUseha/t, verluivle\'na verloop vau 100 jaren; 2. (vi.....ene
Aul\'zuy, maskerade v., gezelschap». ge-zaak), verloop o., gang in., toedracht,
maskerden u.; (I\'l.) verlurvt, lol eeiie;on;wikkeliug, wijze v. waarop £ £e- larve geworden; il. (Geu.) vermomd,\'schied ia; den ganzen - der Sacht ertik- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
1336 Ver.
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
||||||||||||||||||||||
|
Verlöbt, bijv. nw. afgeleefd, oud;
2. dood, gestorven. VerlgChzen, (verlechzle.ecrlechzl)
o. ww., in. s.lek worden,scheuren,splij- ten, door droogte losgaan; 2. Z. ver- schmachlen, Verleckern, (verleckerte, verlec-
kerl) bedr. ww. verlekkeren, aan lekker- iiijen gewennen; 2. aan lekkernijen ver- kwislen; verleckerl, verlekkerd, aan lek- keruijen gewend. Verlefzen, (verlefsle,vertefiI) bedr,
ww. (Org.) van lippen voorzien. Verlegbar, bijv nw. verlegbaar,
verlegd kunnende worden; 2. te drukken, uu te geven, uitgegeven kunnende wor- den. "Verlegen, (ver leg te, verlegt) bedr.
ww. tine holle Schule-, verplaatsen, ver- leggen, ergens anders plaatsen; ruien Jabrmarkl, ein Fest -, verzetten; aufeinen andern 1\'ag -, bepalen, vaststellen, ver- schniven, uitstellen; jem., ein Land mil Waaren -, voorzien, verschaffen; Waaren |
||||||||||||||||||||||
|
len, de geheele toedracht der zaak &; 3.
voorval o., jjebeiirlenis v. Verlaufen, [verlief, veiinnfen) o.
ww. onr., m. i. (van water), verloopen vervloeien, wegstroomen; (lig.) (van ilen tijil), verloopen, voorbijgaan, vervliegen verstrijken; die Frist isl -, verstreken ehe das Jalir -tsl, voor dat hel jaar ver- streken is: II. Iieilr. ww. jemn. den Weg -, versperren,den doorgang beletten; III. wed. ww sich -, (van hel water), weg- vloeien; (van een hoop menschen), uil- eengaan; (van soldaten) tich verstrooien; (Schil.I.) ineenloopen; \\ch tcillmichnicht treil -, ik zal met ver gaan, ik zal niet verdwslen,geen verkeerden weg inslaan; •er Mensch, Keil verloopen mensen, va- gebnnd m.; -es Gesindel, troep in. b"de- laars: -er Miincli, hij die de monnikspij heeft afgelegd; 2. sich -, verdwalen; -e« Sliïck Vieh, afgedwaald; (Bilj.) sich -, verloopen, zijn eigen hal in den zak doen vallen. Verlaufer, (-s, mv. Verlaufer) m.
(liilj.) verloopstool in. Verl\'augnen, (vert&ugnete, ver-
laugnel) bedr. ww. verloochenen; »ein Valerland, seine Rdigion -, verloochenen, niet erkennen; seine V nier schrift -, loo- chenen.niel willen erkennen:jems.Gegen- uarl -, houden alsof men iem. niet be- merkl; (Sp.) cine Farhe -, verzaken; die Piatiir -, de natuur verzaken, legen de natuur handelen; (liodg.) Alle\' -. alles verzaken, zich van alles ontdoen;\'2. wed. ww. sirh selbsl -, zich zelveu verlooi he- nen: sicli - lassen, laten zeggen dat men lllcl Ie luns is. Verlaugnung, (-e«) v., 7.. ver-
laugnen; (van eeue zaak), oiilkenieuis,
nul keniniig v.; (van den goilsdienst), ver- loochening; - seiner selbsl,\'/.. Selhsleer- liuynung; (Ger.) (van het bezit),outken* lenis v. Verlanmden, (verl&umdete, ver-
laumdet) bedr. ww., Z. verkamden. Verlaut, (-(\'\')«. mv. -e) in. dem -e
nach, volgens hel gerucht, naar men zegl. Verlailtbaren, (verlautbarle, ver-
luulbart) o. ww., m. s, bekend worden, ruchtbaar «uiden.uitlekken; i. bedr. ww. bekend maken, doen uitlekken, nicht- baar doen worden. Verlauton, (terlaulete, verlaulet)
o. ww., ui. h. niclils von einer Sache • lassen, uitlekken, bekend doen worden; sich - lassen, dass, zich laten ontvallen 4.; 2. onp. ww. es verlaulet, men zegl, men vertelt, er loopt een gerucht; wie verlaulet, naar men zegl, volgens het al- geineen praatje, Vorliiuteri, (verUulele, terliutel)
bedr. ww. door luiden, kleppen ver- spreiden. Verlgben, [verleble, verlebl) bedr.
ww. doorbrengen, slyien, beleven; 2. ver- slijten. Verlebendigen, (verlebendigte,
terlebendigl) bedr. ww. (gemeenz.) sich jem. -, zich voorstellen, zich voor den geest halen; seine Darslellungen -, ver- levendigeu, bezielen. |
toestaan: )rm. dem eingewissesRecht ver-
liehen isl, concessionaris in.; Gollverleihe uns Gnade, Frieden<f~,(iotl schenke,ver- lecue Sc. Verleiher, (-s, mv. Verleiher) in.,
-in, (-nen) v. leener, verhuurder m., leeusier, verhnursler v. Verleihung,(-en) v., Z. verleihen;
it. beleening v.; (van een recht), octrooi &, concessie,overdracht v.; (van een pri- vilegie), schenking v. Verleimen, (verleimle, verleiml)
bedr. ww. met lijm verbinden; 2. tot lij- uien gebruiken. Verleiten, (verleUete, verleilet)
bedr. ww. verleiden, doen verdwalen; (lig.) su elir. -, overhalen, verleiden; sich zit elir. - lassen, zich laten verleiden.zich laten overhalen. Verleiter, (-.«, mv. Verleiter) m.,
-in, (-nen) v. verleider m., verleid- ster v. Verlenken, (verUnkle, verlenkt)
bedr. ww. verkeerd sturen, verkeerd lei den; 2. vermijden. Verlemen, (verlernle, verlernl)
bedr.ww. eine Sprache -, verleereu, nllee- ren, vergeten; biise Sitlen -, zich ontdoen van, nalaten; 2. lot leeren besteden, Verleitung, (-e«) v. verleiding v.,
Z. verletten. Verlesen, (verlas, verlesen) bedr.
ww. uur. voorlezen, hardop lezen; die Soldalen -, afroepen; il.appel houden; 2. wed. ww. sicli -, verkeerd lezen, eene font begaan onder het lezen. Verleser, (-s, mv. Vcrleser) m..
-in, (-nen) v. voorlezer m., voorleze- res v., bij, zij die voorleest. VerlgSUng, (-en) v. voorlezing v.;
(Krijgsw.) appel o. Verletzbar, verletzlich, bijv.
uw. kwetsbaar, Ie kwelsen; (lig.) gevoe-
lig, zeer kiesch; -keit v. kwetsbaarheid, gevoeligheid, kieschheid v. Verletzen,(rer/e/2/e, ner/c«iTl)bedr.
ww. jem. -.kwetsen, beleedigen, wonden, krenken; einen llnum -, beschadigen; die Pulsader -, kwetsen, zich wonden, zich kneuzen, zich zeer doen. Verletzer, (•», mv. Verlelzer) in.,
-in, (\'tien) v., kwetser, beleediger, krenker in., kwetssler, beleedigster v. Vorlolzung, (-en) v., Z. verletten;
It. kwetsing, beleediging, krenking v.; (van de wet), overtreding, schending v.; (van een verdrag), schending, scnen- nis v. Verleumden, (verleumdele, ver-
leumdel) bedr. ww. lasteren; jem. -, be- lasteren, kwaadspreken van, leius. goe- deu naain.bezwalken. Verleumder,(-s, mv. Verleumder)
m., -in, (-«en) v. lasteraar, kwaadspre- ker in., lasleraarsler, kwaadspreekster v. Verleumderisch, bijv. en b.
lasterlijk, lasterend, kwaadsprekend,onl- eerend. Verleumdung, (-en) v. lastering,
kwaadspreking, kwaadsprekendheid, las- terlaal v., laster in. Vül\'llCitirou, (verticilirle, verlici-
|
|||||||||||||||||||||
|
-, verknopen, ve
|
9117
|
rhandelen, omzetten; 2.
|
||||||||||||||||||||
|
(lioekh.) doen drukken en uitgeven; 3.
Harten -, slecht leggen; sein Metser -, verkeerd leggen; Aklen -, verleggen, op eene verkeerde plaats leggen; i.jemn. den Weg -, versperren, verhinderen, be- letten. Verlegen, bijv. en b.(van kleeren),
oud, versleten, afgedragen; -e Waare, lang gelegen hebbende, verlegen; -e< Obsl, verrot; -er Wem, oiiile wijn; 2. verlegen, besluiteloos, onzeker; in der Wahl - sein, verlegen zijn, besluiteloos zijn; 3. be- sebroomd, bedeesd, verlegen, niet vrij; •heit v. verlegenheid, besluiteloosheid, bedeesdheid, onzekerheid \\.;jem. in — elzen, iem. in verlegenheid brengen,ver- legen maken. Verleger, (-s, mv. Verlegec) in.,
-in, (-nen) v. uitgever m.,uilgeefsler v. Verlghnen, (verlehnle, verlehnl)
bedr. ww., Z. verlcilien; 2. in leen geven. Verlehnung, (-en) v. beleening,
investituur v. Verleibdingen, {verleibdingte,
verleibdtngt) bedr. ww. eene lijfrente ge-
veii, den kost voor hel leven geven. Verleiden, (verleidde, verleidel)
bedr. ww. jeniii. ehe. -,een afkeer doen krijgen van, verbitteren, legenmakeu, het enot bederven, Verleiern, [verleierte, vcrleieri)
bedr. ww. die Zeil -, mei slecht spelen,
leurien doorbrengen, verbeuzelen, ver- ipillen. Verleihbuch, (-buen(e)s, mv. • bürlier) o. (Bergar.) lijsl v. der leenen,
ijst ». der uitbestede mijnen. Verleihen, (i>er/ie/i,t\'eWieAe«)bedr.
ww. onr. verleeneii, leenen, Ie leen ge- •n; eine Wuhnung -. Pf er de -, verhu- ren. Z. termiet hen; Held auf Zins -, te leen geven; jemn. ein Aml -, verleenen, heiiken, toevertrouwen; llülfe -, ver- |
||||||||||||||||||||||
|
10
|
||||||||||||||||||||||
|
leeuen: il. hulpscheuken, helpen: einPri-\\
vilegiuin -, toestaan; jemn. ein gules Wort bei jemn. -, een goed woord voortan). doen; eine Gnade -, verleenen, bewijzen,\' |
||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
1337
|
||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver.
|
||||||||||||||
|
lirt) bedr. ww. bij opbod verknopen, Z.
versleigern. Verliebeln, {tertitbtUt, verliebell)
beilr. ww. Mine belten Jahre -, mei min- narijen, liefkoozingen doorbrengen. ver- Spilh\'ll.
Verlieben(sich), (verlichte, w-
liebl) wel.ww. sich in eine Person-,\\er-
liefd raken op: sich injem., in etw. wir risch -, dol verliefd worden op. Verliebt, bijv. en b. verliefd; in
jcm. - sein, verliefd zijn op; mirnscher Wei te - sein, verzot zijn op, dol verliefd zijn; slerblich - tein, smonrlijk verliefd zijn; -heit v. verliefdheid,verzolheid v.;2 roes ui.,vervoering v.van zinnelijke liefde Verliederlichen,(t)er/if(/iT/ic/i/i\',
verlirderkchl) bedr.ww. in liederlijkheid doorbrengen, verkwisten, verbrassen. Verliegen,(t\'er/aj, verlegen) n.ww.
om., in. h. en s. door (lang) liggen he derven, te lang liggen; 2. wed. ww. sich -, door werkeloosheid schade lijilen;(van menschen),stomp worden; (van honden), ongeschikt voor de jacht worden. Verlierbar, bijv. nw. verliesbaar
verloren kunnende worden; -kett v. ver- lieshaarheid v. Verlieren, (verlor, verloren) bedr
ww. uur. verliezen, kwijtraken; den Kop/ -,(fig.) buiten zich zelve(n) raken;fóneH Augenblick -, verliezen, verzuimen, vrr- loren laten gaan; an einer Wuare -, ver- zen op, met verlies verkoopen: an Glans -, verminderen in; eltv. aus den Awjen, aus dem Gesichte -, uit het oog verliezen; verloren ijrhen, verloren gaan, wegraken; (H. S.) verdoemd worden, verloren gaan; etw. verloren geben, verloren geven, op geven, laten varen, afzien van;cin Spiet-, verloren geven; (Jachtw.) verloren jagen, (van honden), het wild satnendrijven; (Zccw.) - o\'verlief en, afdrijven; (Fin.) verlorne Aussldnde, llfickstaiidc, achter» slallige schulden v. inv.. oninbare pos- len m. inv.; (Krijgsw.) verlorne Sclnld- wache, verloren man, uiterste schild wacht m.; (Menb.) verlorner Zapfen,*pij ker m., pen v. die niet houdt; verloren gearbeilel, (van een schip), Oiiilvormig gebouwd; etw. verloren machen, nur ver- loren zeichnen, doen verdwijnen, uil- schrappen; 2. wed. ww. sifA -, verloren gaan, verdwijnen, verdwalen; (van toe- schouwers), uiteengaan, heengaan: aus dem Gesichle-, verdwijnen; sich im Nach- denken -. in gedachten verdiept zijn; sich aus dem Gedachlnisse -, uilgewisrht wor- deu: sich -, (van kleuren), verschieten; il. (Si hild.,(jrav.) sich in cinander -, in- eenvloeien; (van pijnen), overgaan. Verlierer, (-s, inv. Verlier er) m.
bij die verliest, kwijtraakt &, Z. ver- lieren. Verlies,(-c«,mv. •<•) o. onderaan)*
sche gevangenis t., hok o., gcvangento- reu m. Verloben, (verlokte, vertohl) bedr.
verloven; jenin. seine Tochter -, zijne dochter verloven met; 2. wed. ww. tich mil einem Madchen -, ein meisje trouw- belofle geven. |
VerlQbte, (-n, mv. -n) m., (-n) v.
verloofde ui. en v., bruidegom in., bruid v., ondertrouwde m. en v. Verlgbung, (-cn) v., Verlöb-
niSS, (-es, mv. -e) o. verloving, onder-
trouw v. Verlobungs-anzeige, (-n) v.
kennisgeving v. van een voorgenomen huwelijk, liuwelijkshekeiidmakiiig v.; •karle v. huwclijkskaartje o.; -ring ui. trouwring ui.; -tag m. verlovingsdag m., dag m. waarop de ondertrouw plaats heeft. VerlQchen, (verlocht, vcrlocht)
bedr. ww. begraven, onder den grond
toppen. Verlgchateinen, (veriochtieinte,
verlochsleinl) bedr. ww. (Kergw.) van
grensstecnen voorzien. VerlQCken, (verlockle, verloekl)
bedr. ww. verlokken, verleiden, aanlok- ken. Verlocker, (-s, inv. Verlocker) ui.,
in, f-neit) v. verleider ra., verleidster v. VêrlQCkern, (ver locker Ie, vcrhc-
kert) bedr. ww. in losbandigheid door- brengen. VerlQCkung, (-en) v., Z. »er/oc-
ken; it. verleiding v., aanloksel o. Verlgdem, (eerloderte, verloderl)
o. ww., ra. s. uitbranden, ophouden te vlammen, uitgedoofd worden, door de vlammen verleerd worden. Verloderung, v., Z. rerlodem.
VerlQgen, bijv. nw., Z. lügenhafl.
Verlghnen, (verloknie, verlohnt)
bedr. ww. heioonen. betalen; es verlohnl die (gemeenz. der) Mühe nicht, het is de moeite niet waard. VerlQschbar, bjjv.nw. uitgedoofd
kunnende worden. VerlÖSChen, (verlosch, verloschen)
o. ww. onr., in. i. uitgedoofd worden, uitdooven, uitgaan; verloschene Intehrifl, uitgewisebt. on leesbaar geworden; 2.bedr. ww., Z. outlöschen. Verlgschlich, bijv. nw., Z. w
tsclibar. Veriöschung, (-en) v., Z. ver-
lüteken; it. uildooving, uilwissching v. VerlQSen, (verloste, verlost) bedr.
ww. verlaten; 2. (Jachtw.) das Wild -, op de loer leggen naar. VerlQSUng, (-en) v. verloting, lo-
terij v. Verlgthen, (verletkete, verlöihet)
bedr. ww. soldeeren. Verludern, (verludirte, verludert)
bedr. ww., Z. verliederlichen. Verlumpen, (terlumple vertumpi)
o. ww., in. s. in Harden neervallen, in lompen veranderen; verlumpt sein, in lompen gekleed zijn; (dg.) arm worden; (gemeenz.) op de tlesch gaan; 2. bedr. ww., Z. verliederlichen. Verlusen, (verlatte, verlust) bedr.
ww.. Z. verloten. Verlust, (-(e)s, mv. -«) m. ver-
lies, nadeel o., schade v.; einen - leiden, een verlies lijden; im -e sein, verliezen; bei -, op slrall\'e van; bei - des Reehlet, op straffe van vervallenverklaring van |
||||||||||||||
|
het recht; bei - der Waaren, op straffe
van verbeurdverklaring; - det Adelt, ver- lies o., ontneming v.; (Hand.) vermin- dering, schade v.; (Munlw.) verminde- ring v. in gewicht of gehalte. VerlUstern, (verlütlerte, veria-
slerl) bedr.ww. begeerig.\'verlangend ma- ken, lust opwekken; nach elw. verlütlcrt, zeer belust naar. Verlustig, bijv. nw. einer Sache -,
beroofd van, kwijl; eines Dinges - werden, verliezen, kwijtraken; sich einer Sache - machen, verliezen, zich berooven van; - det Adels, vervallen van. Verlustigen, (verlusligte, verlu-
sligl) bedr.ww. npvroolijken; l.jeni.cincr Sache -, iem. iets doen verliezen. VermftChen,(t\'ermofA(e,reTOiac/if)
bedr. ww. (gemeenz.) sluiten, Z. zumu- chen; 2. jemn. etw. -, (bij testament), vermaken, legateeren. Vermacher, (-«, mv. Vermaeker)
in., -in, (-nen) v. testamentmaker m., lestamentmaaksler v., erflater m., erf- laatster v. Verm&chtniss, (-es, mv. .«) o.
testament o., uiterste wil in., uiterste
wilsbeschikking v.; ohne - sterben, zon- Ier testament gemaakt te hebben; 2. Ie- gaat, erfdeel o., erfmaking v.; -nakmer. aanvaarding v. eener erfenis; •Hekmer, • in. hij, zij die eene erfenis aanvaardt. Verm&gern, (vermagertt, verma-
gerl) o. ww., in. s„ Z. abmagern. Verm&hlbar, bijv. nw. huwbaar,
iniuba.ir; •keil v. huwbaarheid,manbaar- heul v. Vermahlen, (i\'ermaMe.i\'ermanl/)
bedr. ww. vermalen. Verm&hlen, (vermahlte.vermnhti)
bedr. ww. uithuwelijken, ten huwelijk geven; (flg.) samen verbinden, vcreeni- gen; 2. wed. ww. sich -, huwen, lrnu- wen, zich door den echt vereenigen; (lig.) nauw vereenigen, ineensmelten. Vermahlung, (-en) v., Z. ver-
m/lhlen; il. huwelijk o., trouwplechtig- heid, bruilofl v.; sfeier v. huwelijks- plechtigheid v.; sfetl o. huwelijksfeest, trouwfeest o., bruiloft v.;-j/uom. trouw- ilag in. Vermannen, (cermahnte, ver-
malint) bedr. ww., Z. ermahnen. Vermakeln, (vermakelle, verm&-
kell) bedr. ww. als makelaar verkoopen, verhandelen. Vermaledeien,(t\'ermaWei(e,t\'(T-
moledeil) bedr. ww. (gemeenz.) Z. rcr- fluchen. Vermftlen,(i!«rma//(!,i>ermoi()bedr.
ww. lol schilderen verbruiken; 2. ver- keerd schilderen, door schilderen beder- vcn. Vermolmen, (vermalmle, ver-
malml) bedr. ww. vermorzelen, verpiet- teren, verbrijzelen, fijnstampen, tot poe- der stampen. Vermanch-, verm»nnich-,
vermannig-faltigen, (-faliiqte, fatligt) bedr. ww. vermenigvuldigen. afwisselen, verscheidenheid geven. Vermannichfaltigung, (-en)
|
|||||||||||||||
|
1338 Ver. Ver. Ver.
|
||||||||||||||
|
Vermengtheit, v., z.m.gemengd
he • I. verwarde, ordeloo/e vermenenig v. Vermengung, (-ch) ».. Z. ivr-
menyeir, il. tel menging, verwarring, ver-
wi*-ehii); ».: it. mengsel o. Vermenschen, (nmnschie,ver-
mensihi) liedr. ww. nieusch maken, een ineiisclielijkeu mrui geven; 2. o. ww.,ni. s. nienscli worden. Vermenschlichen, (rei-me»sf/i-
hclile, veinniiseliliiht) bedr. ww. onder
een meuschclijkcn vorm voorslelleu; •>. menscbel ijker maken; ,ï. G«H -,eene men- schelijke gedaante geven; ^. beschaven. Vermenschlieher, (-.v,nnJVr-
tiieiisilihelier) in. hij die & onder eene
meuschelijke gedaante voorstelt. Vermenschlichung, v. men- schelijk of aan een mensen gelijk maken
o.; slehrt v. leer v. der inenschworduig. Vermork, (-(e)s, inv. -e) in. aan-
leekenmg, itolilie v. Vernaerken, (vurmerkie, permerkl)
bedr. ww. elf. -, Z. merken; (0;;.) f\'ir.
ubel -, kwalijk nemen, verkeerd uitleg. gen. Vermessen, [verman, vermenen)
bedr. ww. onr. Zeuye -, mei de el uil- meten; (llouwk.) eiue Matter -, opmeten; (Liindni.) nieten,opmeten; (Bergw.) am Tui/r -, aan de oppervlakte uitmeten; 2. dus Land an die Aiibaiier -, naar <!e maal verdeelen; II. wed ww. sielt -, verkeerd "lieten, zirh vergissen bij bel meten; 2 |
||||||||||||||
|
v. vermenizvnldiging, afwisseling, ver-
Scllcidcllheid V.
Vermannschaften, (>««»•
tchafiele.rermaniisrltiillel) bedr. ww. be-
mauueii, van manschappen voorzien, be- zellcu mei manschappen. Vermijnteln, (verm&nielle, ver-
maiiirit) liedr. ww., Z. beiitanleln. Vermarken, (rei mai kle.ver markt)
beilr. ww. met grenzen oiiisluilen, met grenssteoiien nmgeteo. Vermarkung, (-en) v., Z. «r-
murkeir. II. omsluiting V.
Vermauern, (eerniuuerie, ver-
mauerl) bedr. ww. t\'ic/ ffui\'; -, vermel- selen, lot metselen verbruiken; 2. eine Tltiue -, dirlitmetselen. Vermehrbar, Idjv. nw. venne-
iiigvnldighaar, ie vermeerderen.
Vermehron,(r««i. luie, vermekn)
beilr. ww. vermeerderen, vergrooten; eine Rede -, uilbreiilen; etn huch -. vcr- meerderen, uitbreiden; sein Vermogen -. vergrooleu, iloen toenemen; Zulilen -. •ennenigvuliligen; -de Zuid, vermeuig- vuldiglal; "J. wei), ww. suA -, zich ver- inf111i.1 v>11.iiv\'f11, (iiciieiiien, gruoter wor- den; (PI., Nat. hist.) sich schnell -, zich snel voortplanten, mort telen. Vermehrer, (-.«, Vermehrer) in.,
-in, (-«e«) v. hij ilie vermeerdert, Z. veimeliren; it. uilbreider ui., uitbreid- ster v. Vermebrung, (-en) v. vermeer
|
||||||||||||||
|
trekker m.; (lig.) jtmt. Antehen -, ver-
iiniideren, doen afnemen; eine Frevde -, doen verminderen; 2. wed ww. >ich -, t er i it i in leren, m >ii\'Ier worden,klei net\' wor- den; (lig.) die Schnierzeit • sielt, worden minder. Verminderung,(-en) v.vermin-
dering, verkleining, verkorting v.; sworl o. (Spraakk.) verkleinwoord o. Vermischen, (vrrmitchle. ver-
mhrbt) bedr. v\\w. mengen, vermengen, onder elk. mengen; Mrlalle-,etB mengsel maken van; Wein nul IVu>ser-, wijn »er- valsclien, melk wasschen. tnehrere Weine n,il emander -, wijn versnijden; tirh - lassen, zich lalen veriiiengen; (l.akeuh.) yefiirble Wulle -, verschillend gekleurde wolsoorten onder elk. mengen; 2. wed. ww. 4\'irA jleisrhlich -, vleesclielijke ge- meenschap liehhen; (van dieren), paren; (van ra«s-ii), zirh kruisen. Vermischt, hij», nw. -e Musse,
pemengd; -e Ceseltsckafl, gemengd; -e Zeiiyung, kruising, vernieuwing. vourtle- ling v.; (Meetk.) -« Zuhl, gemengd getal; il. -e Linie, gebroken lijn; •egelehrle, yc- schtclilliche cj- Au/salze, mengelingen v. mv., mengelwerk o.; Si hit/ten -en Inlmlls, werken met geiiiengden inhoud. Vermischung, (-««) v., z. ver-
niiscben; it. vermenging v.; jleiuhticne», vleesclielijke vereeniging, paring v.; 2. (Ucw. d. erts.) mengsel o., alliage o., Z. Misrliuny. Vermissen, (vermiute, vermtssl)
bedr. ww. jem., eliv. -, missen, vermis- sen; ich eermtsse ein lluch, ik mis een boek, ik vind een boek niet; 2. de afwe- /iglieid betreuren van; iiiuh uird mich -, men zal mij wel missen, men zal mijne afwezigheid wel gewaarworden; er ist unler tien Vcrmtssten, bij behoort onder de vermijten. Vermjtteln, (vermillelle, termil-
teil) bedr. ww.als bemiddelaaroplredcn, schikken; einen Slretl -,beslechten;emen Veryletcli -, tol stand brengen; den Frie- den -, onderhaiilelen over, lot sland brengen; eine Zusammenkunfl -, regelen, doen plaats hebben; elm. :u - snellen, trachten te regelen, in orde te brengen. Vermittelst, bijw. en voorz., Z.
rnilletsl. Vermjttelung, (-en) v.tnsschen-
knuist, liemiddeliug v.; (Hand.) ilurch - Ier Herren A\'. A\'., door lussclienkomsl van &; (van een Iwist) beslechting v.; sschreiben o. bemiddeliiigsbrief ui.,akte v. van lassebenkomst. Vermjttler, (-s, mv. Vermitller)
m., -in, (-nen) v. bemiddelaar in., be- iiiddelaarster v., Z. Miltelsperson; 2. Iiij lie tilsscheiibeide komt. VermÖbeln, (vermnbelle, vermö-
bell) bedr. ww. (w. i. gebr.) verknopen. Vermodeln, (eemtodelte, vermo-
dell) bedr. ww., Z. verkünsteln.
Vermodern, (veimoderte, vermo-
dert) o. ww.,in. ». tot ontbinding of ver- rolliug nveraaan, verrotten, vermolmen. Vermoderung, v., Z. vermodern;
il. oulbindiug, verrotting V. |
||||||||||||||
|
deling, uitbreiding,vcrgroniing v.; (Hek.)hich einer Sarlie -, zich Ie hoog schallen
vermenigvuldiging v.; slrteb in., Z. Zcu-lzich verstouten; si h zit viel -, verwaand zijn, zich vernielen; sieh - twd scltirören
met eede bevestigen, hoog en laag be- weren. Vermessen, (-er, -si) bijv. ?n l> vermetel. sloul, koen, onbeschaamd;-Aci/
v. «eruiclellieid,stoutheid, koenheid, on- beschiinmdlienl v. Vermessung, v., Z. vermessen; it.
opmeting v. Vermetzen, {vermetxle, virmelzl)
bedr. ww. het maalloon betalen. Vermiethen,(i\'crHii(;l/i.,/e.re™iie-
lltel) bedr. ww. verhuren, in huur geven. verpachten; (Zeew.) bevrachten; wieder an Andere •,inonderhnnrgeven; (Zeew.) ondel bevrachten; 2. wed. ww. sith bei jem. -, zich verhuren, in dienst gaan. Vermiether, (-.«, mv. Vermielher)
m., -in, (•«*») in. verhuurder rn.,ver- huurstei v„ bevrachter in..bevrachlsler v. Verrniethzettel, (-/W», mv. -teli
in. (aan huizen), buiirbordje o.; 2. Iiuui -
cedul v. Vermiethung, (-en) v., Z. ver-
mieilien; it, verhuring, bevrachting v. Verminderbar.bijv.nw. venniu-
deibaar, l« verminderen; -kcil v. veriniu- derbaarheid v. Vermindern, (verminderle, ver-
minderl) bedr. ww. verminderen, ver- achten; ei;i Vehii -, verkleinen, bewun- pelen; urn die Halfle , verminderen; ei» |
||||||||||||||
|
y
o
bon
m-g
mi
b
mov
mk
d
bgHw
|
||||||||||||||
|
Heuinteitt -, iu aantal verminderen, ver-
zwakken; jems. Hesotdung -, veriniude- ren, inkrimpen; eine Zuhl -, aftrekken; -de Zakt, ulireklal o.; zii -de Zuhl, af- |
||||||||||||||
|
gebikkeld zijn ia; 2. wed. ww. stelt mil
eta>. -,zieh mengen in, zich bemoeien met Vermanglich,bijv.uw.vermeng .
baar, |
||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver. 1389
|
||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||
|
Vermojge, voorz. (mei ilen2en nv.)
krachtens, tengevolge mui, dixir; il.over- eenkninslig met; - meines Amlct, kraeh- lens; - der Geselze, uil kracht vjiti, ml- peiis.overrrnkuinstig; - maner Einkiinjle. duur middfl »»n; - des Ui [elites, overeen- knuistig; - meines Versptechciis, volgens uiijii\'\' belofte. VermpgOIl, [vermochte, vermocht)
ii. uw. «iiii., in. Ii. vermogen, ih1 iiihi lil hebben, kunnen; elw. - ui\' -d sein elw. zu Ui mi, iels knuiicii doen, in staat zijn. bekwaam .\'un lul. de inaclil ui liet ver- Uingeii hebben; ich ce\'tnuu HiclH, ich bui tucht -d iieiter zu yeheit, lU km: geen .slap verder doen; viel bet jenin. uf iibe\' jem. -, veel vermogen bij, veel invloed hebben bij, 0|>; tch liulie es nicht ver- vtochl, ik heb bel mei kunnen doen, /.. kiiiinen;-de Kni/I, vermogende kracht v.. innerlijk vermogen; 2. bezitten, hebben. uie viel rermay er uolil\'/, h.ieveel zmi bij wel bezitten; -iler Manu, veruiogeuil, welgesteld, gegoed; selir -tte Leute, ver- iiio^tiide, rijke lieden; ö.jcni.zu elw. -, overhalen, dnen besluiten. Vermugen, (->) <>., z. ui. vermo-
geu o., macul, kracht v., gezag u., eigen-
schap v., uiiildel o.;</u.v ist uf sleltt nictil in seiiieni -, dus yeht über sein -, dal gaal zijne macht Ie boven, Z. Mucltl; ülici - afbellen, boven zijne krachten; dun - zu wollen, de eigenlijke wil in,; 2. goed, verniiigen, f\'iriuin o., be/.illiug v., bezit o.; beweyltches, uitbeweytiches -, roerend, onroerend goed o.; - buben, em yrosje* • besilzen, (geineen/..) viel uu - halten, een grool fortuin bezllteu; il. veel in de melk Ie Mokkelen hebben; vuterliches, müllerliclies -, vaders bewijs, moeder* bewijs,vermugen o.van vaders»,moeders- zijde; keinen Heller mebr un • Ituben, geen eenl meer bezillen; lateend ïlinlei un - halten, duizend ihalers rijk zijn. Vermogenheic, (-e«j v. vermo-
gendhetd, gegoedneid v., slaat ui. vim fortuin, vermugen o., rijkdom ui., mid- delen o. uiv.; -los bijv. uw. ouveiuiu- geml, zonder vermogen, arm. Vermogens-bestand, -be-
trag, in., -masse, v., Z. Vermüyen-
lieit; stuud ui., t. -umsliinde; sleuer v. belasting v. oii de bezittingen, iukuin- slenlielusliug v.; -umst6nde ui. mv., Z. Vermn ii nhril; in yuleu —a sein, \'.velge- steld.ve.\'iuogend, lijk zijn; -veniulier ui. beheerder ui. der goederen; •vertcal uny v. beheer o. van de goederen of bezit- tingen. Vermöglich, (-«-, -st) bijv. nw.
slerk, krachtig; 2. vermogend, gegoed, welgesteld. Vermögsam, (-er, -si) bijv. nw.,
Z. vermhyttch.
"VevmQhVOll,(i>i\'iinohrte,vermnlirt)
bedr. ww. stukken van een sluel in elk. zei ten. VeririQQSerj, (cernioosle, vermoosl)
bedr. ww., /. bemooien. Vormgrielll, (vermörlelle, ver-
möitetl) bedr. ww. met kalk bestrijken, diclitstrijkeii. |
|||||||||||||
|
Vermuckeln, (vermuckslte, ver-
muckrll) o. ww., Z. viimnilern. "Vermummen, (veimummie, ver.
miimtnl) beilr. ww. verinoiuinen. vcrklee- •len; (gemeenz.) nnisluieren, omhullen, warm toedekken; 2. wed. ww. sich -, /.ii h vermommen, zich verkleeden. Vermummung, i-en) v., \'l..wr-
miinimrii; it. vermomming, verkleeding v.
VermUnzen, (vermünzte. ver.
müuzl) bedr. ww. verinuulen, anders
ininileii, mei iniinlen verbruiken. Vermuthbar, bijv. nw., Z. ver-
miilhlielt.
Vermuthen, (vermulltele, eer.
mulhei) bedr. ww. vermoeden, gissen, denken; en ist zu -, duss <jf-, men I. inv.\'el .issen; das huhe ich yleieh vertnulbel. lal heb ik dadelijk nel gedacht: nichi* Gules vmi elie. -, niel veel goeds ver- wachlcn; hirraus lus.il tich -, dassfy, hieruit laat zieli vermoeden, hjeiuit kan men o|nnakeii &; sich elw. nicht -, niel verwachten; 11. (-s) n., z. in. vermoeden, gissen, denken, voorgevoel o., schijn in., verwachting v.; tcider alles -, legen alle vei waehling. Vermuthlich, bijv. en b. ver-
inoeileliik,ilenkeli;k,wa,irsehijnlijk,deiik- n.-oir; der -e Erbe, vermoedelijk; er icird - knmnirn, waarscbijnlijk, denkelijk. Varnauthung, (-e«) v. vermoe-
ilen o., gissing, verwachting, >oorouder- -lellnig v.; duraas zielie ich die -, duss. daaruit maak ik de onderstelling; iltr • i\\l yeyen thn, hel vermoeden, de schijn is legen hem; ulier • nuch, naar allen schijn; etne sluike - Ituben, slerk verden- ken; •syrund in. reden »., grond in. lol vermoeden, waarseliijnlijkhi\'idsgrniiil in VernacMassigon, (eeinuchlus.
siyle, vrrtiurhlSssiyt) bedr. ww. verwaur-
loozeu, verzuimen; seinen Anzuy -, mei in acht nemen, niet ontzien; \'2. vved.ww. sich ., achleloos zijn, zijne klecderen \\erunarloozen. Vern»chlassigung, (-c«) ».
verwaarliioziug, achleluize bbaudeliug
v., verzuim o., Z. Nuchtussiykeil. Vernageln, (vermtyrlte, vernagelt)
bedr. ww. eine Thiire. ein Finster -, toe- s|iijkeren, dii\'hl<|iijkereii; eine Kunone -, vernagelen; (li.-.) vernauell, dwa^s, zul, dom, bekromnen, onuoozel; (Zei w.\' ui Sclu/I -, u.igeleu, lioiileu nagels i.i de hiiileulitiid slaan. Vernalien,(ter«\'ï/i\'t\'.iie/««/(/) bedr.
ww. vtel t\'mlen -, vernaaien, tot naaien verbruiken; 2. ein Loeit -, toenaaien, diclitnaiiieii, een sluk zeilen op; 3. Geil ut seinem Kleide -, naaien; II. wed. ww. sich -, veikee.d naaien. Vernahmlichen, (vemnhmlicli.
ie, vernnliinlicht) bedr. ww. vereenzel- vigen, onder een begrip brengen. Vernahterung, (-e«) v. krib-
werk o.
Vemal, bijv. nw. lenteachtig, lot
de lente liellooiend. Vürnarbaa, (vurnarhle, vernurltl)
o. ww , ni. h. il. wed. ww.iit\'A -,lieden, dichlgrueiuii, lilleekeiiuu, een litleekeu! |
|||||||||||||
|
worden; 2. bedr. ww. heelen, doen ge-
ne/en. , Vernarbung, v., Z. vemarben.
Vornarren, (vernurrle,vrniarrl)o.
ww.,in. s. gek «orden; 2. bedr.ww. Geld ij\' -, dwaselijk verkw islen, aan dwaa»lie- ileu veispillen; 5. >irh in elw. ., in jem, -. dol verliefd vviinlen op, verzot wor- deii op. sui\'iinlijk «eilieven in. Vernarrt, bijv. u». verzot, smoor-
lijk verliefd; -/oi/ v. verzolheiil v. Vernaschen, {eernnschle. ver-
nasiht) bedr. ww. versunepeii,aan suoe- periien uilgeveti. Vernehmbar, vernehmlich,
bijv. eu li. hoorbaar, verueeinbaar, ver-
^laaubaar, waar Ie nemen, duidelijk, bel- der, klaar; -keil v. hoorbaarheid, ver- sia.iuhaai beid, duidelijkheid, helderheid, klaarheid v. Vernghmen, (vemuhni. vem<m-
men) bedr. ww. uur. merken, bespeuren, waarnemen, bemerken, booreu, onder- scheiden, verstaan, begrijpen; 2. elw. -, vernemen, ervaren, onderricht worden vnu; (gemeenz.) sich - lassen, zich dnen hooien; jenui. zu . yeben, lem. te ver- sliiau, Ie kennen geven; ,ï. jent über elw. -, ondervragen, hooren;einen Gefunyenen -, Z. Valióien; II. wed. ww. sich nul jemn. -, zich verstaan met, overeenko- iik\'ii met; lil. o. zelfst. dem • nuch, naar men verneemt, volgens hel gerucht, het praatje o.; 2. Z. Vei hor; .".overeenkomst v„ akkoonl o., verslaiulliouding v.; mit jemn. in yulem - sein. niel iem. in goeds ici\'staiidiiiMiliug slaan. Vernehmlich, & bijw., Z. ver-
nehtnbiif i) .
Vemehmung, (-en) v., Z. Ver-
hör; -sheiiclil ui. rapport, bericht o. oui-
Ireul een gerechtelijk verhoor; -sbuch o., •sschrtll v. piolocolleuboek,prolocol,|iro- ces-verbaal o. Verneigen (sich), (vemeiyii,
veriieiyt) wed. ww. neigen, .ruigen, eene buiging maken, Z. Verbeuyen. Vemeigung, (-en) v., Z. Verbeu-
yunu. Verneinbar,verneinlich,bijv.
uw. te ontkennen, Ie loochenen.
Verneinen, {oernemle, verneint)
bedr. ww. oolkeiiiieu, loochenen, neen
zeggen op; eine Fiune -, ontkennend be-
utvviiiirden; -d, ontkennend; (Spraakk.)
- der Sul:, "lilkennende zin, negatieve zin,
Verneinung, (-c«j v.ontkenning,
loochening v.; 2. ol ssalz 111., Z. vernei- nen(der Sulz); -suort o. outkenuiug v., ontkennend bijwoord o. Verngnuen, (eernannte, vernannt)
bedr. ww. 0111. vernoemen, zich in den naam vergissen. Verneusn, verneute,verneul) bedr,
ww., Z, ernetieii. Vernichtbar, bijv. uw. vernietig-
biiar, veruielbaar, verdelgbaar. Vernichten, (veinicliteti,vernieh-
tet) bedr ww. vernietigen, verdelgen, veiwoeslen, vernielen, verijdelen; ein Kunstwerk -, vernielen; ein Geseli -, af- scualleu; ein Testament -, uielig vcrkla* |
|||||||||||||
|
1340 Ver.
|
Ver.
|
|||||||||||||||||
|
Ver.
|
||||||||||||||||||
|
ordnete, de tot eenig ambt k aangewe-
zen persnon, benoemde in. en v. VerQrdnung,(-en)v. verordening,
bepaling, vaststelling, order »., reglement o.; königliche -, bevel o., ordonnantie v.; ürzlliche -, voorselinft.receplo., - Golles, beschikking v., besluit o.; (van de wet), bepaling v.; bis auf weitere -, lot nader order; die - auf den Fall des Todes, laatste wilsbeschikking v.; smdszig bijv. nw. volgens het voorschrift, overeenkomstig de verordening, volgens hel reglement. VerQrten,(icror/e/e, oeiortet)bedr.
ww. f ulier -, laten liggen, overal heen- werpen. Verpachten, (verpacktete, ver-
pachlet) bedr.ww. ein Gul -, verpachten, verhuren, in pacht of iu huur geven. Verpachter, (-s, mv. Verpachter)
ui., -in, (-nen) v. verpachter, verhuur- er m., verpachlsler, verhuursler v. Verpachtung, (-en) v. verpach-
ling, verhuring v. Verpacken, (wrpaekte, verpacht)
bedr. ww. Waaren -, verpakken, inpak- ken; it. mei pakken verbruiken; 2. slecht pakken, slecht inpakken; II. wed. ww. tick in Kleider -, zich er warm inbake- n.
Verpacker, (-s,mv. Verpacktr)m.
verpakker, inpakker m.
Verpallisadiran,(tiei7\'u//isadir/e,
lerpallisadirl) bedr. ww. met slormpalen voorzien. Verpan(t;schen,(wT»a(t(/)seA/e,
verpan(l)scht) bedr. ww. overtollig ge- bruikeu, verknoeien; 2. Z. durchprüt/eln. V6rpanzern,(iwyja\'i:er/e, verpan-
;ert) bedr. ww. pau(t)sereii; 2. wed.ww. suil -, zich pau(l)seren, een pan(t)ser aandoen. Verpa(p)peln,(tw»a(;i)peWe,ri;r-
pa(p)pelt) bedr. ww. verbabbelen, ver- pralen, Verpappon, (verpappie, verpappl)
bedr. ww, met stijfsel, met bordpapier dichtplakken; 2. aan stijfsel, bordpapier erbruikeu; 5. verkeerd plakken. Verpartiren, (verpartirle, t\'erpar-
lirt) bedr.ww. heimelijk verbergen, weg- sloppeu, stelen. Verpassen, (verpassie, verpassl)
bedr. ww. cine Gelegenheil -, laten voor- bijgaaii, geen gebruik maken van, ver- waarloozen, verzuimen; (Sp.) ein Spiel -, passen, niet meespelen. Verpschen, (verpeekte, verpeckt)
bedr.ww. teren, pikken, aan teergebrui- keu. Verpeilen,(t>cipei//e, ct\'rni\'i//)bcdr.
ww. die Wasserliefe -, peilen. Verpeizen, (vetpeizle, verpeizl)
bedr. ww. eine Itóhre -, dichtstoppen, dichtiuaken, dichtsluileii. Verpgsten, (verpeitete, verpesttl)
bedr. ww. verpesten, besmetten. Verpetschiren, (verpetsekirte,
verpelschirl) bedr. ww. met een zegel dichllakken. Verpfahlen,(i\'erw/nA//<!,wrp/oA//)
bedr. ww. van paalwerk voorzien; it. tot paalwerk gebruiken; 2. wed. ww. (Krflgs- |
||||||||||||||||||
|
ren; (Ontlk.) allengs doen verdwijnen;
terniektel werden, vernietigd, verdelgd worden; -de Klausel, bepaling die & nie- tig maakt. Vernjehter, (-s, mv. Verrichter)
m., -in, (-nen) v. hij. zij die vernietigt &, Z. vernieklen; il. vernieler in., vei nielster v. Vemichtigon, (vemichtigle, eer-
nichligt) bedr. »*. vernielen, vernieli- gen, verdelgen. Vernichtnng, (»•») v. vernieti-
ging, verdelging, afschaffing, »erwoes- ting v. Vernicken, (verniekte, vernield)
bedr. ww. eine Slunde -, slapend door- brengen. Vernier, (•*, mv. -e) in. werktuig
o. om hoeken en bogen te melen, hoek- meter, bnoguirier, nonius m. (donr Ver- nier in 1651 uitgevonden). Vernieten, (vemielele, vernielet)
bedr. ww. vastklinken, omklinken. Vernietung, (-en) v. nmklinking
v., Z. vernielen,
Vernüchtern(sich), (ternück-
leile, verviichlerl) wed. ww. zich onl-
nuchleren, ontbyten; it. iets gebruiken. Vemunft, v., z. m. verstand o.,
rede V., gezond verstand, oordeel o.; das isl über die -, dat gaal het verstand te boven; die gesuilde -, het gezond ver- stand; ein Mann ohne -, verstandeloos, dom man; mil • zu Werke genen, met oordeel.verstand,overleg o. te werk gaan; der • Gehör yeben, naar rede luisteren; bei gnler - sein, wel bij zijne zinnen, wel bij het hoofd zijn; die - vertieren, hel verstand verliezen; jem. zur - bringen, iem. tot rede brengen, rede doen ver- slaan; er hal viel Wil;, aber menig -, hij is wel geestig, maar niet verstandig. Vemunft-ahnlich, bijv. nw.
naar rede gelijkend; •iihnlielikeil v.over-
eenkomsl v. met het verstand of derede; •begabl bijv. nw. met rede begaafd; -be- griff in. denkbeeld o. Vernünftelei, i-e») v. spitsvon-
digheid, kleingeestigheid v., drogrede- nen v. mv. Vemünfteln, (vern&nflelle, ver-
nüuflelt) o. ww., m. s. spitsvondigheden of drogredenen gebruiken. Vernunft-erkl\'arung, (-en) v.
op de rede gegronde verklaring \\.\\-fiilng
bijv. nw. ver-landelijk, redelijk; -fihig- keit v. verstaudelijkbeid, redelijkheid v.; -forscher in. wijsgeer in.; -forschung v. wijsgeerig onderzoek o.; -gebmuch m. gebruik o. der rede; -gennïsz bijv. en b., Z. vernünflig; it.overeenkomstig de rede, met hel gezond verstand overeenkomen de; -gesetz o. wet v. der rede; -glnube m. godsdien-l in. der rede; •gldubiger m Z. Nalurgldubiger; -grund m. aan de rede ontleend bewijs o., rcdeneering v. uil ge- |
||||||||||||||||||
|
meenz.) das ut -, dass Sie kommen, gij
doel verstandig mei Ie komen; -keit v. overeenkomst v. met hel gezond ver stand; it. versiandelijkheid, wijsheid v Z. Vemunft. Vernunft-lehre, v., z. m. rede-
neirkunde v.;2.verstandelijke leer v.; 3. redekundige verhandeling v.; • Ichrer m. lei-raar ui. in de redekunst. Vernunftler, \'.t,mt. Vernunftler)
in. spitsvondig persoon, drogredenaar in. Vernunft-los, bijv. uw. verslan*
deloos, onreilelijk redeloos, Diiverstan- ilig, van gezond verstand ontbloot; it. Z. unvernünfliu; •Insiul.eit \\. verstandeloos- heid v., gebrek o. aan verstand; it.Z. Vn- cernun/t; -miiszig bijv.nw. redelijk, ver- slandelijk, Z. vernünftlig; — iirlheilen, mei verstand oordeelen; -mdtiigkeit v. overeenkomst v. met hel gezond verstand of de rede: \'iiredigl v. redegeloovige preek v.; -rechl o. op de rede of bel gezond verstand gegrond recht, natuurlijk recht; o.; •reliyion v. natuurlijke godsdienst m., godsdienst in. der rede; -srhluss m. sluit- rede v.; siltenlehre i, redelijke zedeleer v.; spruch m. uitspraak v. der rede; •Ikier o. verstandelijk dier, redelijk dier o.; • tiuhrheil v. op de rede gegronde waarheid v.; •weite m. wijsgeer, philo- soof m.; -wei$heit v. wijsbegeerte, phi- losopbie v.; •weten o. met rede begaafd wezen, redelijk wezen o.; 2. wezen o. der rede; -uidng bijv. en b. strijdig mei de rede, legen hel gezond verstand;-uissen- sehnfl v.. Z. -weisheil. Vemunft und Verstand,
(onb.) m. (I\'l.) guichlieil o.
Vernützlichen, (vernütilichte,
rernulzlichl) bedr. ww. nuttig maken,
van nul doen zijn. Vergden, (verödrle,oer»det) o.ww.,
ui. t. woest worden, verlaten, ontvolkl worden; 2. bedr. ww. verwoesten, ver- uielen, ontvolken. Verödung, (-en) r. verwoesting,
vernieling, ontvolking, eenzaamheid,ver- latenlieiil v. VerQfifenbaren, (veroftenbarlc,
vero/fenbart) bfdr. ww. einGekeimniu-, openbaren, bekend maken, ontdekken. Vergffentlichen, (veröffentlickle,
reröjfenllieht) bedr. ww. openbaar ina- keu, afkondigen, doen kennen. Veröjfentlichung, (,-en) v. af-
koudiging, bekendmaking,waarschuwing, kennisgeving v. Verijftern, (verifterte, vertflerl)
bedr. ww. seinen Besuck -, dikwijls her- balen. Veröfterung, (•«») v., Z. verof-
tem; it. herhaling v.; sitorl o. werk-
woord o. van herhaling. Veronica, (-s) v. (PI.) eereprijs,
veronica v.; -uur: v. (I\'l.) aron ofarum, kalfsvoet in., geineene aronskelk in. Verordnen, [verordnele, verordnel)
bedr. ww. bevelen, gelasten, voorschrijf ven, bepalen; (tier.) afkondigen, veror- deuen, vaststellen, bepalen; ini Teslamenle -, bepalen, beschikken, legateeren; Rick Ier -, benoemen, aanwijzen; der,die Ver- |
||||||||||||||||||
|
zond vers
|
1
|
tand; -grundsalz m. op de
|
||||||||||||||||
|
rede gegronde stelling v.; •heiralh in.
huwelijk o. uit raison. Vemü.nftig, bijv.en b. verstandig,
redelyk, niet verstand begaafd, verstand gebruikende; -er Mensen, verstandig; (ge- |
||||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver. 1341
|
||||||||||||
|
Ter.
|
|||||||||||||
|
pfründel) bedr.ww.jem.-, eene prebende,
loelaag geven; elw. -, verpanden. Verpfründer, (->. ,nv- Verpfrün-
der) in. hij die eene prebende geeft. Verpfuschen, (verpfuichte, ver- pfuscltt) bedr.ww. misvormen, bederven,
verknoeien. Verpichen, [verpichte, verpicki)
bedr. ww., Z. verpechen. Verpla inpern, (verpUmparte, ver-
plimpert) bedr. ww. sein Geld -, aan onnutte dingen uitgeven, Z. verschlcude- ren; 2. wed. ww. sich mil einem Mld- chen, mil emer allen Wilfrau -,(gemeeu- z.J blijven hangen aan, tegen zijn zin trouwen met. Verplappem, {verplapperie, ver-
plippertj, verplajudern, (vcrpian-
derle, verplauderl) lieilr. ww. seine Zeil
-, verbabbelcn, verpraten. Verplatzeil, (verplalzle, verplalzl)
bedr. ww. Pulver -, verschieten. Verplernpern, {ceiplemperle, ver-
plemperi) bedr. ww., Z. verpltmpern. Verpöbeln (sich), [verpöbclie,
vcrpöbell) wed. ww. zich met gepeupel
ophouden; il. gemeen worden. VerpQchefl, {verpochte, cerpochi)
bedr. ww. (Hergw.) fijnstampen; 2.einen Abend -, (Sp.) een avoud niet kloppen doorbrengen. Verpökeln, [verpökelte, verpökelt)
bedr. w w. ie sterk pekelen, Ie slerk zouten. VerpQlstern, (verpolster te, verpot-
slerl) bedr. ww. tol kussens gebruiken.
VerpQttern, (verpollerle, verpol-
lert) bedr. ww. met groot getier door- brengcu. VerpÖaea,(i\'erpön/e,i\'erpö;W)bcdr.
ww. bij straffe verbieden; 2. Z. verprel- len (2). Verprasseln, (verprastette, ver-
prassell) o. ww.,m./i.wegknappeii,kiiet- lereud of knappend wegspringen; (van een licht), uilgaan. Verprasselung, \\.,ï.verprasseln.
VQTpr%SSQll,(ierprassle,veiprassl)
bedr. ww, verbrassen, in brasserij of zweigerij doorbrengen, verzwelgen. Verprassung, (-en) v. verbrns-
sing, verkwisting, zwclgerij v. Verprellen, (rerprellle, verpreUt)
bedr. ww. (Iteeldh.) den Slem -, door hel uitschieten van den beitel misslaan; 2. (Jachtw.) ein verprellter Fuchs, door hel toeslaan van de klem schuw gemaakt, verjaagd. Verprocessiren, (terproceuirie,
verprocessirt) bedr. ww., Z. verprozes- stren. Verproviantjren, (twprot>ian-
tirle.verproviautirt) bedr ww.van levens-
middelen voorzien; ein Schijf; van pro* viand voorzien, proviaudeeren. Verproviantirung, (-en)v.pro-
viandeenug v. Verprozessjren, (verprotestirle,
verprozessirt) bedr. ww. met procedee-
reu verliezen. Vorprügeln, (verprügclte, verprii-
gelt) bedr. ww. Z. zerprügeln. Verprunkon, (verprunkte, ver-
|
prunkt) bedr. ww. aan opschik, pronk
besteden. Verpudern, (mpuderle, verpu-
derl) bedr. ww. onder poeder verbergen, aan poeder verbruiken. Verpuffen, (rerpuffle, verpuffl) o.
ww., m. n. (van salpeter), met een plof vervliegen; (van zogl), Z. verprasseln; 2. (geineenz.)beilr.ww. Pulver-, lalen onl~ ploffen, nutteloos verschieten; (fig.) viel Geisl -, ten ontijde geestig zijn. Verpulvern, {verpulvert», verpul-
verl) bedr. ww. tut poeder maken, ver- gruizen, fijnstampen. \' "erpunschen, (verpunschle, ver-
puif-chl) bedr. ww. aan punch gebruiken, mei punch drinken verleren. Vorpuppon (sich), {verpupple,
e. rpuj.plj wed. ww. en o. ww. in een popje veranderen, eene pop worden; (fig.) verkleeden. Verpuppung, v., Z. verpup\\<en;
sgehduse o. pop v., popje o. Vorpurren, [verpurrte, verpurrl)
bedr. ww., Z veritopfcn; 2. Z.verwirren. Verpusten (sich), (verpuslele,
verpuslel) wed. ww. uitrusten, uitblazen, ademhalen. Verputzen, [verpulzte, vcrpulzl)
bedr. ww. door te veel sieraden beder- ven; 2. sein Geld -,aan opschik verleren, uitgeven; it. doorbrengen; 3.opknappen, versieren, Z. auspulzen. Verqualmen, [verqualmle, ter-
qualml) o. ww., m. s. zich als mok, als dikke walm verheffen, verspreiden; 2. bedr. ww. laten verdampen. Verquackeln, {verquackelle, ver-
iiuackell) bedr. ww. verspillen, verdoen; 2. Z. verptimpern. Verquacksalbern, [verquack-
salbcrle, verquacksalberl) bedr. ww. ver- dokteren. Verquecken, (verqueekte, ver-
quecbl) o. ww., in. s. (van een akker),
vol kweekgras zijn. Verquecksilbern, (verq uee.ktil-
beile, verquecksilbert) bedr. ww. kwik uittrekken (uit metalen), verkwikken. \'/erqueckung, >., Z. verquecken.
Verquellen, Iverquoll, verquollen)
o. ww. onr., m s„ Z. versclmimmen; 2. door vochtigheid te veel zwellen; 3. door zwelling dicht gaan; i. wed. ww. sich -, zich oplossen, zich verliezen. Verquickan, (verquickte, wr»
quickl) bedr. ww. Gold -, niet kwik in-
eensmelten, met kwik verbinden; ver- quickles Metall, met kwik verbonden; 2. Gold -, door kwikzilver oplossen. Verquickung, (-en) v„ Z. ver-
quieken; il. verbinding >. met kwik; 2. oplossing v. door kwikzilver.amalgamao. Verrainen, (verrainle, verraint)
bedr. ww. met eene greppel afsluiten. Verramme(l)n, [verramm(el)te,
verramm(el)l) bedr. ww. verschansen,
versperren, afsluiten, barricadeeren. Verrammelung, v., z. venam-
meln; it. verschansing, versperriug, bar- ricade v. Verrankeil, (verrankte, verrankt)
|
||||||||||||
|
w.) sich -, zich achter paalwerk ver-
schansen. Verpfahlung, (-«i) v., Z. ver-
pfihlen; il.palissade v.,slormpnleniii.inv. Verpfanden, (verpfdndete, ver-
pfandet) beilr. ww. verpanden, als on- derpand geven; sein Vermogen und <eine Person -, met goed en bloed borg blijven, /.icii aansprakelijk stellen voor; seine Ehre -, verpanden. Verpfandung, (-en) v., Z.w-
pfnnden; it. verpanding, hypotheek v„
paml, onderpand o. Verpfeffem, (verpfefjerle, verpfef-
ferl) bedr. ww. te sterk peperen; it. Z. verleiden. VerpflaHZOIl, (rerpflanzle, ver-
pflanzt) bedr. ww. verplanten, overplan- ten; (lig.) Familiennach Amerika -, over- brengen. VerpflaQzei", (-s, mv. Verp/lanzer)
in., -in, (-nen) v. verplanler lil., ver- planlster v.; il. werktuig o. om (e ver- planten. Verpflanzung, (-en) v. verplan-
ting v.. Z. verpflanzen, Verpflastem, (verpflasterte, ver-
pPastrrl) bedr. ww. voor plaveisel ge- brniken, anders bestralen. Verpflegen, [verpfiegte, verpfleyl)
bedr. ww. eincn Kranken -, verplegen. oppassen; einen Armen -, verplegen, on- deisteunen, helpen, verzorgen, van le- vensiniddelen voorzien. Verpflegor, (-s, mv. Ver/leger) ra..
-in, (-»en) v. verpleger, verzorger in., verpleegster, verzorgster v., Z.Pfleye-va- ler, -;nuller. Verpflegung, (-en) v., z. n«-
pflegen; it. verpleging, verzorging v.;
(Heelk.) verbinden o. Verpflegungs-anit, (-ami(e)s,
mv. -imler) o. gasthuis, armhiiis, zie- kenhuis o.; il. besluur o. met de leve- rantie van levensmiddelen belast; -<zn- slalt v. liefdadige instelling v., zisken- buis, gasthuis,aruihnis, weeshuis o.; -be- amte(r) in. ambtenaar m. die met het toe- zicht over de levensmiddelen belast is; •geld o. verpleegkosten, kosten m. mv. van verpleging; -haus o.. Z. -anslall;\\ sleuer v. belasting v. voor hel onder- houd van hel leger; -weien o. onderhouilj o., noodzakelijke o. voor de verzorging der armen. Verpflichten, {verpflichlele, uer-j
pjlichlel) bedr. ww. verplichten, verbin- den, noodzaken; jem. zu e/w. -, noodza- ken, verplichten; zu etiv. verp/lichtet sein, verplicht, genoodzaakt, gebuudeii zijn; 2. jem. -, in eed en plicht nemen;3.wed. ww. sirh zu e/w. -, zich tol iets verbin- den, zich aansprakelijk stellen. Verpflichtung, (-e«) v., Z. ver-
pflichlcn; it. verplichting, verbintenis,
aansprakelijkheid v. Verpflöckon, (verpllóckle, ver-
pflöckt) bedr. ww. met pinnen verbinden. Verpflügen,(i\'erp/?«ale, verpflügt)
bedr.ww. wegploegen; it. verkeerd ploe- gen. Verpfründen, (verpfründete,ver-
|
|||||||||||||
|
Ves.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
1342 Ver.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
ww. sich -, zich verrekenen, misrekenen,
zich met rekenen vergissen, eene foul maken in hel rekenen; icli halte micli sehr term hnel, \'ik heb mij erg verrekend. Verrechnung, [-en) v., Z. eer
rechtten; il. omrekening, fuut v. iu de
rekening. Verrgcken, [rerreckle, rcrreekl) o.
ww., in. «. (Volksl.J sterven, verrekken. Verrpehten, [verrechlele, rerrech-
lel) bedr. ww. met processen verliezen. Verraden, [verrede te.eern dei) bedr.
ww. das Spiel -, verzeggen, b. loven »[- slaud te doen van, beloven zich met meer ..I te g-ven met; 2. wed. ww. sicli -, zich verspreken, Ie veel zeggen, eene dwaas* heul zeggen; (Spr.) nul Schmeiqen ret- tedel stelt niemand, men heefi ii.ioil be- rouvv ie veel gezwegen te hebben, er hal stelt verredel, Inj heeft zich versproken. Verredung, (-cn) v., Z. verreden;
il. Iielolte v. om zich met meer bezig Ie houden met; 2. verspreken o. Verrggcen, (cvrreynele, verreynel)
o. ww., ui. n, door den regen beder- ven, uilwisschen. Verreibdü, (rerrieb, verrielien)
bedr.nw. our.Parben -, g.ied wrijven;2. alle ï\'aiben -, iifwrij\\en. Verreichen, \\eeneichIe, verreicltlj
bedr. v\\ vv., Z. rerulimiclien. Verreiseil, [terreute, verreis!) o.
ww., in. s. afreizen, vertrekken, op rei* gaan; 2. bedr.ww. sent Geld -, verreizen, aan reizen besteden, op reis verleren. Verreiszen, [vemtt, veerissen)
bedr. ww. uur. door Hekken bederven; 2. scheuren, inscheuren. Verreiten, [fernll.verrillen) bedr.
ww. uur. sein Gelti -, met te paard rij- deu verleren, verrijden, 2. die üosen -, Joorrij.len, aan stukken rijden; II. wed. ww. ,»ii7i -, verkeerd rijden, een verkeer- ileu weg n.rijden. Verrenken, (verrenkle, verrenkl)
bedr. ww. ent Glied -, verrekken, out- wricliten; sieh den r\'itxz -, verzwikken, il. die Hand -, verstuiken; die Hul ie -, oiillieup.\'ii. Verrgnkung, (-en) v., Z. verren-
ken; it. verrekking, verzvvikking. ver- sluikuig v. Verrennon, [vtrrannte, terrannt)
bedr. vvw. onr. jettta. den Wey -, »er» spenen, alsnijdeii; dein Fenide die h\'luehl -, beletten; 2. wed. ww. sich -, verdwa- len |
|||||||||||||||||||||||||
|
wed. ww. sick -, zich met de ranken of
lakken ineenslingeren. Verranzen, [verrantle, verraml)
bedt. ww. liederlijk doorbrengen. Verrasen, (,-*--a»/e,"e*r«j,f)o.ww..
m. f. met gras begroeien, zich hegrnzen; 2. in. h.. Z. ausinben. Verra/3peln, [verwtpelie, verrat-
peil) bedr. ww. nfraspen, afvijlen, slechl raspen, vijlen. Verr^sseln, (verrasselle, verrat-
sell; o. ww. zich rammelend, ratelend verwijderen. 2. ophouden mei ratelen. Verrath, (•(\')«) m., i- ">. verraad
0., verr.iderij v.
Verrathen, (eerrielh. rerrallien)
bidr. ww. onr. jcm., sein Vaterland -, verruilen; ein Geheimniss -, verraden, ontdekken, bekendmaken; uh trilt e» rfir w/c», nier nrraihe mirli nicht, ik wil A, maar ven-na.I mij met; ir/i wilt nicltl yekannl sein, - Sie mtch nicht, mank mij niet liekeinl; (lig.) ƒ""• "• (ïa" \'\'u stem), verraden,doen herkennen;2.aan* geven,overbrengen,aanbrengen; II. wed. ww. sich selbsl -, ^bij het spreken), zich weerspreken, zich verraden. VorrftCher, (-».iuv. VerrOther) ni.,
-in, (-«c«; v. veriader, aanbrenger m., verraa.lsler, aanbrengster ».. tronwelooze m. en v. Verratherei, v., z. m. verraderij
v., verraai! n., /.. Treulotigkeil.
Verratherisch, byv.cu b. verra-
deilijk, \'/.. Ireulos. Verrathseln, (rerralhselle, rer-
rllhsell) bedr. ww. m den vorm van een raadsel inkleden, overbrengen. Verrauchen, (terrauch\'e, ver-
ranchl) o. ww., m. .«. in rook of damp opgaan, zich als rook of damp verheffen; 2. dom\' den rook z«art worden; (Knokk.) fine Siwise - lassen, laten alknelen lol dat & niet meer rookt; 3. (fig.) denZorn • lassen, luien voorbijgaan; ritte Sortie - lassen, vergelen, laten rusten, seme Hitte isl cerrnuchl, is bekoeld, i. den Went - lassen, laten uitwerken, uilgislen; II. bedr. ww. e/u\'. tu Tabak -, verrooken; tuinen Tabak -, opronken; 2. sein Geil -, aan lahali bestellen; III. wed. ww. stelt -,ver- dampen, als ronk opstijgen, in rook over* gaan, 2. stelt -, stelt schnell -, verbran* den, opgerookt worden. Verrajichern, {veniucherte, iw-
röur.heil) o. ww.t ui. *. rookerig worden. 2. bedr. ww.in den rook hangen,drogen, it, Z. verraurhrn. Vorrauchung, v„ Z. verrauchen.
Verr auiu e n, [ rerri u »i lejvcri d » m i)
bedr. ww, wegruimen, ouder bet runnen verleggen, verpakken. VerrailSOhen, (rerrauselile, rer-
rauschl) o. vvvv.,iii.«.iuct gcdrui-ch hoen- gaan; (lig.) (van den lijd), vervliegen, schielijk voorbijgaan. 2. ui. It. ophouden gedrui-ch Ie maken. Verrechnen,(i\'eire(-//ne\'e,iwnr/i-
nel) bedr. ww. eine Summe -, verreke* neu, in rekening afdoen, .Trekenen nu l; ein -ttcs Aml, rekenpliclilig au.hl; -i/«. /V-if»i\'rr,rekenpliclilig auiblcuaar; 2. wed. |
Verriechen, (verrorh, vermenen)
vvw. uur., m. s., it. wed. ww. sieh -, •idampen. verschalen, den reuk verlie- n; (van dranken), vervliegen. Verriegeln,(tern>je//e,wrri>oe/i) |
||||||||||||||||||||||||
|
bc
|
|||||||||||||||||||||||||
|
dr. vvw. eine Tltüre -, toegrendelen,
.cl den grendel sluiten; i.jetnn. -, op- uilen; (Kuip.) ein Fnss -, den bodem iel een dwarslioui versterken. Verrieseln, [rerrteselle, verriesell) ww„ ui. ï. kablielend toorlvloeieii. Verrinden, [verrmdete, verriudet) .. ww., ui. >. met eene korst, een bist bedekt worden, een bisl krijgen. Verrjilgern, [vemngerle, verrin-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
•l\'\'rl)
li |
bedr. vvw., /,. vermindern; Ausija-
|
||||||||||||||||||||||||
|
- -, verminderen, inkrimpen; die Miin-
-, iu waarde verminderen; (lig.) ein
\'ins. \\eidien-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
jr
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Ie -, veriiiiu.leren, geringer schallen; 2.
wed. ww. sich -, (v,m hel aanzien), ver- iiiindereu, «lueuieu, (van inkoinslen),»f- nelllen. Verringerung, (-en) v., Z. ver-
rtngern; il. vermindering, verkleining, kuil ing v. Verritzen,(ivrri/i.\'e.rerri/;/) bedr.
vvw. (Ilergw.) ein Feld -, b\'ginnen te Milginiieu. Verrgcholn, \'verrachelte, vcrrfi-
chell) o. ww., iu. h. ophouden Ie reute- leu, sterven; 2. bedr. ww. srtne Seele, sein Li ben -, reu telend den geesl ge- u.
VerrQChen, l. verriechen.
Verruilen, (vcrrollte, verroUt) o.
ww., ui. .«. wegrollen. VerrQStung, v„ Z. verroslen; it.
roest m. Verrgtten, [rerrotlele, verrot lel)
i. ww., in. .«, verruilen, rol worden. Verrucht, (-er, si) byv. nw. be-
uichi, scliel.uai\'lit.g.door en door slecht,
goddeloos, gevloekt; ent -er Mrnsch, schelm, goddeloos meiisch; •beit v. be- ruchtlieid, scheluiaclitiglieiil, goddeloos* heul v. Verrücken, [vcrrütkle, verrSckl)
hedr. ww. enten ïiseh $\' -, verplualseu, verschuiven; mi Si In o/n -, anders r<ch- len; eiiien l\'lan -, ler.indereu; den Zei- qer rnnr Vhr -. verzeilen, voorzuilzet- len, HclileruiUellen.(lig.) jemn. den Ver- stand, den A\'o/7\', das Gehint -, gek ma- ken, krankzinnig doen worden, hel hoofd p den hol brengen, ent verrückter tlensch, krankzinnige. Verrückt, bijv. en li. gek. krauk-
ziunig. zinneloos;-Aei/v,gekheid,krank* innigheid, zinneloosheid v.; 2. dwaze treek in., dwaasheid v. VerrUckung,(-en)v. verplaatsing,
verschuiving v.; il. Z. Verrücktheit, Verruif) (-<e)». "iv. -e) m. slechte
naam ui.; in - brtntjen, Z. veiru/en; in -
er/./u;c«,vour «erluoi veiklaren,it.inet het |
|||||||||||||||||||||||||
|
Verrichten, {rerrichlcle, verrieli-
lel) bedr. ww. verrichten, doen, uitvoe* ren, bewerkslell igen.verwezenl ijken; sei ne Ai bett -, doen, afiiiaken; ich Itabe thiI elie. la -, Ik heli daar iels Ie d.en, za- keir sein Aml -, uitoefenen, zich kwij- len van. v\'errichtung,(-e/i) »., Z.verrich-
len; il. lernciiliug, uitvoering, verwe- zentijkiug, bezigheid v.; 2. uitoefening, bediening v.; il, en/c • au eiitjm Oile Intimi, ergens iels Ie doen hel.beu; yulc • u uiisthen. goed gevulg o., goeden uit- -\\»i ui.; 5. (i.iei.) «uielling v.; it. lijd iu. vuur bel gieten. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Ver. 1343
|
||||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver.
|
|||||||||||||||||
|
Verschalung, (-«n) v.,\'Z. ver-
sclmlen; il. (van een mes), hecht o.
Vü\'-\'schamt, bijv. n». (leschaamd,
vol srliaauiie; (gemeenz.) zedig, preulsch; •er Armer, beschaamd, schamel; 2. ver- legen, bedeesd, sein oomacblig, schroum- vallig; mi\' isl zu - uw, zij is te beschroomd, Ie verlegen om &; -hctl v. beacbaaind* beid. zedigheid, prcutscliheid v.; \'i. ver- legenbeid, bedeesdheid, beschrooiud- beid v. Verschanzen, (verschanzle, ver-
selinnzl) bedr.ww. verschansen, met ver- scbausingen omgeven. Verschanzung, (-en) v. ver-
schansing v.; •skunsl v. kunst v. om ver- schaiisingen Ie maken. Verscharfön» (vertchirfle, ver-
schdi/t) bedr. «vv., Z. seharfen. Verscharren, (lerscharrle, ier-
schuril) bedr. ww. (van hoenders), ei» Beet -, omwoelen; 2. Geld 4" *• Z. e.in- scharren; etnen Todlen -, (Volksl.) on- der den grond sloppen; II. wed. «w. (Jarlilvv.) iu den grond kruipen. Verscharrung, (-en) v., Z. twr-
srharren.
Verschatten, (vertchattele, ver-
seltaltet) bedr. ww. em Utld -, schadu- vven, schai\'.uw aanbrengeno[i;einen Gang -, overschaduwen. "VerSChnXl.t&lll,{verschau feite, ver-
schae/ett) bedr. ww. met de schop uit- een werken. Verschajimen, (verschdumle,ver-
schaumt) o. ww.. iu. It. ophouden te schuimen, Ie bruisen; (van wijngeest), ophouden te werken, vervliegen. Verscheiden,[verschiet!, verschie-
len) o. ww. our., lil. J. Sterven, overlij- leu, den geest geven; im llerrn-, onl- ilauen; II. o. zellsl. overladen, sterven, verschuilen o., doud ui.; nu - sein, op sterven liggen. Verscneinen,(ier.\'rAien,iwjr/n>-
nenj o. ww. verdwijnen, vergaan, van kleur ••rand\' ren. Verschenken, (yertchenkte, eer-
schenkt) bedr. ww. wegschenken, geven, scheuken, len geschenke geven; nicAt Ie te hl elw. -, met geelachlig zijn; 2. in hel klem verknopen, in hel klein uil- schenken, lappen, eeue tapperij houden. Verschenkung, (\'en) v., Z. ver-
schenken; il. Sehenktuig. Verscherzen, (tertckerzle, ver-
\\cherzl) beur. n. die Zeil -, schertsend doorbrengen, veibeuzeleii; 2. sein Gltick ()• -, door achteloosheid, lichtzinnigheid verliezen, verspelen, verspillen, verwaar- loozeu. Verscherzung, (-eu) v. verlies
o., verwaai lo>«ziug v.
Verscbeuchen, (verseheucltte,
cerselieuclit) bedr. ww. vogel -, ver- sclirikkeu, schuvvinaken, verjagen, mt- d rijven. VerschjiCken, (verschickle, ver-
schiekt) bedr. ww. jent. -, vvegzeuden, neeiizeudeii; Waaien -, verzeilden, af- |
||||||||||||||||||
|
interdict Meppen: in • stehcn, een slech-l Veraart, (-cn) v. dichtsoort v
ten m ii m lebben, Z. Verschil!, dichllraut in., dichtmaat v., rjihmus m Verruföl» (verrief, verrufen) bedr. iiielruni o
|
||||||||||||||||||
|
Versatteln,(rer»a»r/fe. rersallcll)
be.lr. ww. verkeerd zadelen. Versatz, (-et, mv. Versütze) m.
verpanden o., verpanding v.; (Houwk.) vereeniping v. van balken door latten; (Hew. d.erls.) allooi o.; (ijen.) verplaat» sing v. der ziekte, overgang in. derziek- leslof; (Slot.) trekker, drukker in. aan de veer van een slot; (Looi.) tweede schors v.; II. onderpand o., pand o.; elu: ,tn - geben,iel* ie pand geven, verpanden. •unit o. pandhiiis o., lombard, lommerd v. Versalien, (lersattle.versaul) bedr.
ww. (Volksl.) bemorsen, verzwijneii; 2. o. ww. als een zwijn worden. Versauern, (versnuciie. tertaueri)
o. ww„ in. s. zuur worden, verzuren; (fig., geuieenz.) den moed, den levens- lust verliezen, een eenlonig leven leiden. Versauern, (ter*a~uerle. versiuerl)
bedr. ww. te zuur maken; (lig.) Z. eer- leiden. Versauf\'en,(verso/f, i>er.«o/?<?n)bcdr.
ww. onr. (Volksl.) verzuipen, Z. rer- trinken. \'Versé.VLmeTÏ,(versaiimle, versa umi)
bedr.ww. verzuimen, verwaarloozen. door achteloosheid verliezen, laten voorbijgaan; es \\st keint Zeil zu -, er is geen tijd te verzuimen, te verliezen; - Sic es ja nicht, ilin i)\'-, laai vooral niet in hein &. Versaumniss, (-e) v.en (-es, mv.
•e) o. verzuim o., achteloosheid v.. Z.
Vcrsiiutiiiirig; 2. tijdverlies o.; das mach! mir zu riele -, daarbij verlies ik te veel lljd. Versaumung, (-cn) v., Z. rer-
sSumc»; a. verzuim o., achteloosheid, verwaarloozing v, Versausen, (cersausle.versausl) o.
ww..m. *. al bruisende zich verwij leren. Versbau, (\'(e)t, mv. -e) in. vers-
bouw ui., dichtmaat v., rylhuius ui. VerschaChem, (verscliacherle.
verscliaclterl) bedr. ww. (gemeen/.) mei woeker verkoopen, verschacheren, »er- kwanselen. Verschaffen, (verschafte, ver.
icha/fl) bedr. ww. Geld, Miltel -, ver- schallen, bezorgen, voorzien in, Z. rer- sclien; il. jeiiin. etui. -, Z. ausmilleln; 2. wed. ww. tich elu). -, zich voorzien van, sich selbsl Hecht -, zich zelven rerhl ver- schallen. Verschaffer, (-.v. mv. Verschaffer)
in. hij die voorziet &, Z. verschaffen; il. bezorger ui. Verschaffung, (•<•«) v., Z. ver-
sclinjfeii; il. trr-clialliug, bezorging v. Verscbakern, ^cersr.\'iukeile, eer\'
schakerlj bedr. ww. die Zeil -, scherl- seiul doorbrengen. Verschalen, (eerschalle.verschall)
bedr. ww. Heuser |
||||||||||||||||||
|
ww. onr. in slechten mam brengen, in
diskrediet brengen; (Munlw.) ile waarde van liet geld doen verminderen. Verrufön, bijv. en b. berucht, be-
faaniil, een kwaden naam hebbende. Verrufung, (-en) v., Z. rerrufen;
it. kwade naam in.: (Muntw.) verlaging T. van waarde; 2. afzetting v. Verrunzeln, (rcrrunzclle, rerrun-
ztlt) o. ww. rimpelig worden; 2. bedr. ww. verkreukelen. Vers, (-«, uiv. -e) nj. vers, rijm o.:
in - bnngen, op rijm brengen, een ge- dicht maken van; —e moeiten, verzen ma- ken, dichlen; 2. vers o., versregel in., C0ll|ili-l O.
Versacken, (venaekie, versnel;!)
bedr. ww bij zakken melen.
Versaen,(rer.««7e, tersat) bedr.ww.
alles Kom -, uitzaaien; 2, enten Weg -, bezaaien; 11. wed. ww. sich -, verkeerd zaaien. Versagen, (versagte, rersngl) bedr.
ww., Z. cerstirechen; teine Hand -, zijne baud geven; tlir lier: isl srlion versagl, zij heef\', baar liarl reeds «eggesch"nken. zij is reeds verloofd; 2. Z. ver weiger n; II. o. ww., in. A. (van een geweer), wei- geren, ketsen, niet afgaan; (van krachten), ontbreken, in gebreke blijven, tekort- schieten; (van schepen), met goed wind vatten. Versagen,{vertigte. versagl) bedr.
ww. aan stukken za^eu, klein zagen. Versagung, (-en) v..Z. versagen;
it. weigering v.;(van het rechl),onlkeu- tenis v.; (van een geweer), ketsiug v. Vorsalbuchstabc, (-»«. mv. -n)
m. huoldietler, groote letter, kapitale letter v. Versalien, v.niv. hoofdletters, ka-
pilaie letters v. mv. Versalzen,^\'cr.«afJ/*,rers«/i()bedr.
ww. te sterk ZuUlru; (lig.) Z. verbillern. Versalzung, v., Z. versalzen.
Versatnmeln, (venammelle, ver-
sammelt) bedr. ww. verzamelen, veree- iligen, vergaderen, samenroepen, bijeen* roepen; (Kiijgsw.) vereenigen; 2. wed. ww. stch -, zich vereenigen, bijeenkomen, verga.leren. Versatnmlung, (-en) v. vergade-
ring, veiecuigiiig, bijceiiroeping, bijeen- kouist v.; (van kardinalen), congrega- tie v. Versammlungs-ort, (-or»(e)n,
mv. -orte of •brler) ui., .platZ, (-\\>la-
Izes, mv. •jilnlie) in. verzamelplaats >., vereenigingspiiiit o., plaats v. van veree- nigiug; -ummer o. vergaderkamer »., vergaderzaal », Versanden,(wr.«a\'irfi7e, versondel)
bedr. ww. met zand vullen; 2. o.ww., ui. |
||||||||||||||||||
|
van hechten vooi
Versandung, (•«») v. verzanding zien; elie. -, met eene schaal, schil, een
, \'/.. veisanien. de»sel, eeuc bekleediug voorzien. Versanfttgen, (tertinfiigle, ver- Versehallen, (vemehaltte, ver-
sin/ltyl) bedr.ww. veuaeuleu, duen be- *clialll)ti.*\\\\.,\\>i.s.,Z. verhullen; (RecbU-
dareu, veruiuiuercii. !"\'•; L. eerschollen. |
||||||||||||||||||
|
zeudeii.
Vorschiekung,
|
||||||||||||||||||
|
(•en) v., Z.
|
||||||||||||||||||
|
iSU Ver.
|
||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||
|
verschicken; it. verzending, zending v.
Verschieben, (verschob, verscho- ben) liedr. ww. onr. einen Tisch -, ver- schiiiven,verplaalseu;(Uurw.)rfie Wahe-, verzeilen; 2. (fig.) auf eine andere Zeil -, verschuiven, uitstellen; die Abieiseum einen Tag -, uitstellen, verdagen; es von Taq su Tag -, van den eenen dag tut den anderen uitstellen; 11. wed. ww. sicli -, zich verplaatsen, zich verschuiven; (van slnllen), splijten, uilrafeleu; ihr Hahlurli is/ verschotten, zit niel goed meer. Verschieblich, verschieb-
bar, liijv. en I). verplaatsbaar, Ie ver- plaatsen, te verschuiven, uit te stellen. Verschiebung, (-e«) v., z. ver-
ichiebrn; il. verplaatsing v.; 2. verda- ging »., uitstel o.; 5. (Uurw.) knop ui. i jVerschiedea, bijv. en b. verschil- lend, verscheiden, afwisselend, op ver- schillende wijze, velerlei,v< lerhande; ton elw. • sein, verschillen van; -er Memung of Ansicht sein, in gevoelen verschillen. Verschieden-artig, bijv. nw.
van verschilleude soorten, velerlei;-ar(i^- keil v. verscheidenheid v., verschil, nn- de\'-cheid o., variëteit v.; •bUllerig bijv. nw. verschillend van blad; -farbig bijv. nw. verschillend van kleur; -fórmig bijv. nw. velschillend van vorm. Verachiedenheit, (-en) ». »er-
scheidenheid, afwisseling v.; il. verschil,
onderscheid o.; 2. (I\'l.) verscbeiden- heid v. Verschiedentlich, bijv. en b.
verschillend, op verschillende wijzen; 2.
meer dan eenmaal, verschillende malen, verscheidene keeren. Verschienen, (vertekiente, ver-
scliient) bedr. ww. (Ileelk.) van spalken voorzien, spalken; ei« Had -, van ijzeren banden voorzien; (Spoorw.) van rails voorzien. Veraohieszen,{terschoss,verschos-
sen) o. ww. onr., in. s. (lig.) (van kleu- ren), verschieten, verbleeken, verwelken, dof worden; (Schild.) Farhen allmdltlig • lassen, langzamerhand dof schilderen, laten uilvoeien; 2. (van bijen), verdwa» len, afdwalen van den korf; II. bedr. ww. I\'ulver -, verschieten, al schietend ver- bruiken; alle seine /\'/ei/e -, verschieten, wegschieten; 2. (Drukk.) eine Seile -, verplaatsen; 5. (Schild.) die Farbeu -, de kleuren verzachten; 111. wed. ww. (Jachtw.) sich -, verdwalen; 2. Z. ver- lieben (sich). VeTSCh.iffen,(cerschilïle,vcrschiHl)
bedr. ww. per schip vervoeren, te water vervoeren. Verschiffer, (-s, mv. Vtnciiffer)
in. schipper, schuileuvoerder ui. Verschjffung, (•en) v. vervoer
o. per schip. Verschiffungs-gewicht,
(-(e)s, mv. -e) o. gewicht o. van de la-
ding; ~spestn v. nu. ladingsknsten in. mv., geld o. voor het vervoer per schip; •zeil v. tijd in. voor het vervoer per schip. Verschjlfen, (verschilfte, ver- schilll) o. ww., ui. s. met riet bedekt worden; 2. bedr. ww. met hel bedekken. |
Verschimmeln, (verschimmelle,
verschimmelt) o. ww., in. «., Z. schim- mei». Verschimmern, (verschimmerte,
verschimmelt) o. ww., in. h. ophouder, met schilleren, in glans afnemen. Verschimpfen, [tertckmpfie,
terickimpfl) bedr. ww. (geiueenz.) Z. beschnnpfen.
Veraahindeln,(ierschindelte,ver- schindell) bedr. ww. met dunne latjes
bedekken, lielengelen. Vorschiss, (-es, mv. -e) in. (Stu-
leut.) eerloosheid v., ban ui.; in - er-
klaren, voor eerloos verklaren, in den li.ui doen; diese Kneipe ist im -, die kroeg wordt door studenten gemeden, Z. Vcrrttf. Versch lachten, (verteklaehlele,
verschiaehlet) bedr. ww. slachten, doo- den. VerschlftCken, (verschlacklc, ver-
schlackt) o. ww., ui. s. verslukkeii, mei |
|||||||||||||||||||||
|
ww. (Jachtw.) sich -, (van een schot),
missen, ketsen; (van het wild), wegloo- pen, zich verschuilen; sicA in den Zeug -, (van het wild), in de netten verward raken; (lig.) .vic\'i, sein Glück «ƒ• -, ver- waarloozen; sicA die Kunden-,lijm: klau- ten verjagen. Verschlagen, (•er, -st) bijv. en
b. listig, sluw, geslepen, doortrapt; etn
•er Hursche, een looze schalk, sliinmerd in.: 2. afge.lwaald, lauwgeworden; -heit v. list,sluwheiil,geslepenheid, doorlrapl- heid v, Verschl&ghammer, (-ham-
mers, mv. -hammer) in. kopersiagers-
plelhauier ui. Vorschi8gschatzen,(i>iTstA/[i</-
schalile.vertchlugschullt) beilr. ww. be-
lasliug belalen voor inuiitreclil. Verselilag-essen, (-essens) o.,
z. ui. «\'ten o., uiiiallijd in. bij liet onder-
zoeken eeuer zonlwaterbron; -hammer ui.koperslagers-plethaiuer;-so/i/e v.zout- walerbron v. waarvan hei gehalte bij wijze van proef onderzocbl wordt. Verschlammen, (verschlammle,
veischlummt) o. ww., m. s. zich met uiod- der vullen, modderig worden; (vau bui- zen &), verstopt worden. Verschlammen, (verschlèmmte,
ver se h ld m int) bedr. ww. niet modder,
mei slijk of slib vullen, 2. wed. wvv.sicA -, Z. verschlammen. Verschlammung, v., z. ver-
sclitammen.
Verschlampen, vorschlam-
pampou, (verschlam(pam)ple, ver- schlain(pam)pt) bedr. ww. (gemeenz.) verbrassen, iu zwelgerijen doorbrengen. VerscMechtern,(i\'erseA/ecAicrie,
verscliiechterl) bedr. ww., Z. verschlim- mern. Verschlechterung, v., z. ver-
schleclilern; il. verslechtering, verslim- mering v„ bederf o.; (Hand.) tarra v. VerschlgCken,(rerscA/ec&fe,ver-
tehleekl) bedr. ww. vcisnoepen,aan snoe- perijeu besteden. Verschleichen, (vertchtich, ver-
schltchen) o. ww. onr., m. s„ it. wed. ww. sich in das Gebiisch -, zich verber- gen, zich verschuilen, Z. uegschleichen, tergeken, verflieszen. Verschleiem, (verschleierle, ver-
schleiert) bedr. ww\'. niet een sluier be- lekken, sluieren; (Hg.) ein Vergchen -, beinanlelen. Verschloifen, (verschleifte, ver-
schlci(l) bedr. ww. versleepen, in eene slede vervoeren; il. in eene "lede een verkeerden weg opgaan. 2. Z. verschlep- pen (2.J; 3. einen 1\'rozess -, verlengen; II. (verschlift, verschaften) bedr.ww. onr. slecht slijpen, verkeerd slijpen; il. door laten slepen verslijten. Verschle_imen,(reiscA/t\'im(e,fer-
schleiml) o. ww., in. s. met slijm bedekt worden, vol slijm worden; (valide long), verschleiml, verslijind; (van de maag), vol slijm; 2. bedr. ww. mei slijm bedek- keu, met slijm vullen; eine Röhre -, doen verstoppen; das Blul -, verdikken. |
||||||||||||||||||||||
|
71
|
||||||||||||||||||||||
|
lakken bedekt worden, mei schuim over-
dckl worden; 2. bedr. ww. verslakken, van slakken zuiveren. Verschl&ckung, v.,Z.i\'erscA/ar
|
||||||||||||||||||||||
|
ken
Verschlafen.O\'ersc/i/ief, tertchla
fen) bedr. ww. onr. die Zeil -, verslapen,
slapende doorbrengen; 2. «in Glück •] -, verwaarloozeu; die Schule -, verzui- men door Ie slapen; die l\'redigl -, gedn- |
||||||||||||||||||||||
|
rende & sla
|
31
|
pen; seinen Kummer -. dooi
|
||||||||||||||||||||
|
Ie il slaap vergeten; - sein, te lang, ti:
vast geslapen hebben; (lig.) lui, slaperig zijn; -hvil v. neiging v. lot slapen, sl,i- perigbeid v, Verschlftfifen, (versrhlaftte, ver-
schlajjt) o. ww, verslappen, slap worden; 2. heilr. ww. slap maken, doen verslappen.
Versch.lag,(-i,c)s,mv. Vcrsclilage) . (iu eene kamer), planken beschot o.,
schul, scherm o.; il. zijkamertje, kan- loorlje o ; (Zeew.) looze stelling v., zel- gang in.; ï. (Art.) prop v. van hooi of gras iu hel kanon; (Hand.) geldkas v.; it. verkoop in., winst v., voordeel o.; Zoutz.) zoiilproef v. ~VeTSCi~\\lfigQTl,(vcrxchlug,verscltla- gen) bedr. ww. onr. viel Nagel -, ver- slaan, inslaan, indrijven; 2. Z.zunageln; 3. door slaan bederven; Fenersleine -,
verslaan, iloor slaan verbruiken; (Jachtw.) verjagen; 4. (Sp.) einen Balt-, doen ver- loopen, wegslaan; 5. (Zeew.) (van den wind), das Schift -, van den koers doen drijven; au eine Kiisle - teerden, op eene kust gedreven worden; den rechten Weg -, missen, een verkeerden weg inslaan; eine Stelle in einem lluche -, door om- slaan niet kunnen vinden, kwijtraken; II. o. ivw.,m.A (Jachtw.) niet meer schreeu- weu; (lluisli.) (van liet water), ko\'nl worden, lauw «orden,afkoelen;das Wat- ter - lassen, laten afkoelen; (Veea.) stijf worden; 2. nichts -, niets uitwerken, geen gevolg hebben; das kann Alles nichts , dat bcteekent allemaal niets. 3. es ver-
schldgl viel, hel scheelt veel; it. dat is van groot belang; das verschtayl nichts, dl bcteekent niets; was verschldgt ihm das?, wal kan hem dal schelen?; III. wed. |
||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver. J345
|
||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||
|
Verschmeiszen,(iw«r/imi«.«,iw-
sehmissen) bedr. ww.onr. wegsmeten, van zich werpen. Vörschmelzen, [rertehmoli, ver-
schmnlzen) o. ww.onr., in. ». versmelten. wegsnellen, vloeibaar worden, it. zich oplossen; 2. (rcischmehle, rerschmelit) bedr. ww, reg. alle» Mei -. versmelten, gebruiken om Ie smelten; Mei alle mit einandcr -, versmelten, ondereensmellen; \'ie Münzen -, versmelten; (Schild.) die \'arlien -,<loen incensinelteu; (Muz.) Tóne , iloen ineensmelteii. Verschmelzung, (-en) v..Z.rer-
schmelzcn; il. versmelting, ineensinel-
:ing v. Ver3chmerzen,(tvrsf7im<\'rj/e,w- schmerzl) bedr. ww. ein Vehel -. eedal-
dig verdragen; einen Ycrlusl -, zich ge- trooslen; das isl srhon verschnierzl, dat is reeds geleden; eine Beleidignng -, ver- Kroppen. VerSChmieden, [versc.hmiedele,
•ersclimtedet) hedr. ww. etn: -, versmc- den; 2. viel Eisen -, verbruiken met sme- den; 3. die Glicder zu einer helle -, nan- eensmeden. Verschmieren)(i\'frscA»m>i7e,<Tr-
schmiert) bedr.ww. versweren, met sme-
rcii gebruiken; viel Lehm -, tot pleiste- ren verbruiken: (tig.) viel Geld -, ver- kwisten, verspillen, nutteloos uilgeven;2. besmeren; (lig.) riet Papier -,vnlkladdcn, verknoeien. Verschmierer, (-s, mv. Ver-
schmiercr) m. hij die versmeerl &, Z. verschmieren. VerSChmitzt, bijv.en b. sluw, lis-
lig, geslepen, doortrapt, giiitachtig; -er Kop/, sliuimerd; -heit v. slimheid, sluw- heid, list, geslepenheid v. Verschmutzen, (vjrschmutzte,
vertchmutzt) o. ww., m. .t. morsig wor- den; 2. hedr. ww. bemorsen, vermorsen, vuil maken. Verschnappen, (eertcknapple,
verschnappt) o. ww., in. s. losgaan, los-
springen, afglijden; sicli im Heden -, zich verpraten, ondoordacht zeggen. Verschnallen, (vertcknallle, ver-
schnallt) bedr. ww. verkeerd loeges- pen, Verschnauben, versobnau-
foil, (verschnaiible, verschnauhl en rrr-
uhnaufte, verschnauft) o. ww., m. h. ademhalen, uitblazen, nilmslen, lot zich zelven komen; 2. bedr.ww. seinen \'/.urn -, laten bedaren; er hal seinen \'lom ver- sclinanbl, zijn toorn is bedaard. Verscbneiden, (verschnilt, rcr-
schnillen) bcdr.ww.onr. versnijden,kort- snijden, iiilsnijden; einen Knellen -, in stukken smjiien-.Fteisch -,sn(plen;(Hand.) Zeugc -, in bet klein, mol de el verkoo- pen; den W\'ein -, versnijden; 2. met snij- den verbruiken; nel Tucli ut einem Kleide -, versnjjden; 3. die Nigel, Haare -, snfl- ilen, knippen; das Haar ein wemg -, kollen; einen llaum -, toppen; die Flilgel eines Vogels; kortwieken; (Goudsm.)po- lijslen; 4.mei snijden bederven; ein Kteid verknippen; 5. Z. betchneiden; (Muz.)
85 |
|||||||||||||
|
Verschleimung, (-en) ». ver-
slijming. npecnhoopilig t. van slijm.
Verschleiszen, (»er*e»/»»*, iw-
irhli**en) o. en wed. <rw. onr. sirA -, slijten, mul worden; II. Iiedr. ww. ver slijten, «Mijlen;2. Z. rerkaufen. Verschlemmeil, [vertehlemmte,
verselilemmi) liedr. ww. rfie Ifieten • Z. verschldmmen; 2. Z. rerschlam{pnm) pen. Vorschlendern, (rerschlenderte,
eerst hlenderl) hedr. ww. (gemeen*.) rfie /\'*j/ -, verspillen, verkwisten, nntlrloos doorbrengen, verbeozelen. VerSChleppen,(trur///(7ir\'e,r(?r-
sehleppl) hedr. ww. wegsleepen, mede- sleepen; 2. Z. enlteenden; ?>. (gemeenz.) verslijipn. Versehlouderer, (-«, niv. Ver-
srhleuderer) ni., -in, (-nrn) v. »er-
kwister, verwaarlonzer m., verkwistsler, verwaarloosster v. Verschleudern, (vertelileuierle
versrhleuderl) bedr.ww. einen Slrin, alle Slem? -, wegslingeren, mei Jen slinger wegwerpen; (flR.) \'tin Geld -, verkwis- len; /einj. Vermogen -, nptnnken; «eine (Vaaren -, onder de marde verkoopen; sein Gliirl; <J- -, verwaarloozen; die Zeil -, Z. rerschlenilern. Verschleuderung, (-en) v., Z
verschleudern; it. verkwisting, verwaar- loozing v.;2. verkoop m.onderde waarde Verschlichen, (versch lichte, ver-
tchlichl) o. ww. door modder, slijk vcr- slopt zijn. Ver3chliesz, (-«, mv. -e) m. slij-
lerij v., slijten o., verkoop m. Verschlieszbar, bjjv. bw. sluit-
baar, te sluiten. Ver3chlieszen, (verselihtt, ver
schhssen) bedr.ww.onr. wegsluiten,ach- ler slot brengen, sluiten, dichtsluilcn ein Zimmrr -, sluiten; mit riem Schliistel -, met den sleutel sluiien; bei cerschh* tenen Thüren, met gesloten denren; einen llafen -, sluiten, den ingang heiellen van; (lig.) tem fier: filr jent. of elic. -, zijn hnrt sluiten voor; H.jentH. sein Herz -, zijne gevoelens ft vuur iem. verbergen; 2. opsluiten, ioslnilen, wegsloiten; (lig.) seint\' Emp/indungen, seinen Kummer in sirli -, verkroppen; II. wed. ww. sirli -, gesloten worden, toegaan; sicli i\'i sieh selbst -, in zich zelven gekeerd worden, teruggetrokken zijn. Verschlieszmuskel, (-s, mv.
-n) m. (Ontlk.; sluitspier v. Verschlieszung, (-en) v. slni-
ling, locslniting v., slot o.; (Gen.) sa- mendrukking v. Verschlimmern, [vtrsehUmmer-
Ie, verschlimmerl) bedr.ww. ein Hebei -, verergeren, erger mnken; ei» Gul -, be- derven; 2. o. ww., in. ». en wed. ww. tich -. verergeren, slechter worden. Verschlimmerung,(-en)v. ver-
slimoiering v., bederf o. Verschlingen, (wrsekhmg, ver-
schlungen) hedr. ww.onr. inwikkelen,in- eendranaien, ineenslingercn; die Arme -, over elk. slaan, kruisen; (lig.) samcnvoe- |
|||||||||||||
|
gen, nauw vereenigen; 2. verzwelgen, vef-
slindeu. inslikken; (lig.) sein Vermtgen -. verzwelgen, verkwisten, opmaken; mit uien Augen -, verslinden; (Spraak*.) ein \\Wttrt, eine Silbe -, inslikken, niel hoor- baar uitspreken; mm Meere rersclilungen teerden, door de zee verzwolgen worden Verschlinger, (•», mv. Verichlin- ger) in., —in, (-nen) v. hij, zij die vcr- slindl, inblikt &, Z. verschlingen. Verschljngung, (-ci) v..Z.ter-
selilingen; il. omsljngoring, inwikkeling
v.; 2. verzwelging, terkrnpping v. Ver3ChlQSS, (-es, mv. -e) m. ge-
sloten plaats v. Verschlosson, bijv. en k. z«ij-
gend, in zich zelve(n) gekeerd, lerng-
hoildend; (tien.) gesloten, niet open; it. einen rersrblostenen l.eib Italië», geen open lijT hebben; (l.andh.) tersehhttene li\'iese -, gesloten; hinten terschhssenes Pferd. paard met kromme poolen; 2. ge- sloten, afgesloten, versperd, verstopt; •heit v. sluiting v.; (Gen.) verstopping f.; (lig.) stilzwijgendheid, terughou- lendheid, inhouding, verkropping v. Verschlgazen, [vertchlmtle, rer-
schlns-l) o. ww, onp., ni. h. verhagelen. Versehlucken,(ivr.!f/(/«c/.ie, rt\'r-
schluckl} bedr. ww. opslikken, verzwel- gen, \'t. verschlingen; (lig.) das Walser •, opslorpen; (Spraakk.) Z. verschlingen; eine Besehimpfnng -, opkroppen, verdra- gen; das Weinen -, inhouden, zijne lra- uen weerhouden; den Schmerz -, ver- kroppen. Verschlummem, (verschl,tm-
merlf, verschlummerl) bedr.ww., Z. rcr-
schlafen. Ver3CYx\\\\ipfan,{versrlilüp[te, ver-
schliipfl) o. ww., m. s. en wed.ww. sich -, wegsluipen, heenslulpen; (van het wa- ler), wegvloeien. VerschluSS,(-es, mv. Vcrschlüsse)
in., Z. Verschlieszung: 2. im -, untrr sei- nem - huben, achler slot hebben; 3. slol u., sluiting v. Verschmachteil, (vcrschmachle-
le, verschmnrhlel)o.wvv., m. II. vcrsmach- len, verkwijnen, van gebrek om komen; iw Hanger -, sterven; ich rerschmaclilc or llitze, ik slik van de warmte; im Kiende •, kwijnen; 2. bedr. ww. sein Leben -, een kwijnend leven leiden. Verschm&chtung, v., Z. ver-
tchmachten; it. versmachting, wegkwij ning v. Verschmahen,(i\'rrsf«mr!/iv,t;er-
tchmtiht) hedr. ww. ein Geschenk -, ver- smaden, niet aannemen; eine Hitte-,ri\\el aanhooieii; jem. -, niet achten, irjinach- ten; den Reiehthvm -, minachten. Verschmahung, (-cn) v.,Z. r«r-
schmitlien; il. versmading, minachting v.
Verscrimalern, {perschmtlerte,
verschmalcrl) bedr.ww. versmallen, smal-
Ier maken, inkrimpen, Z. vermimlern. Verschmajisen, (versehmousle,
verschmaust) bedr. ww., Z. verschlam- (pam)pen; 2. die Nacht -, mei smullen doorbrengen; sein Geld -, versmnllen, aan smulparlijen verkwisten. |
|||||||||||||
|
1346 Ver.
|
||||||||||||
|
Ver.
|
||||||||||||
|
Ver.
|
||||||||||||
|
eiu Verschmltener, castraat, ontmande,
gesnedene in. Verschaeiduug,v.,Z. terschnei-
dcii. Verschileien, (rerschneile, ver-
tchneiet) bedr.w w. umt s».tu» bedekken; verschueiler H eg, niet sneeuw bedekte weg; 1. o. ww., ui. s. niet sneeuw bedekt zijn i>f worden. Vers\'chnittelu, (versckaiutelte,
vertcknitlell} beur. ww. in kleine sluk-
jes snijden, versnipperen. Verschaupföll, [tenckmtpfte,
vertclt/iu/i/lj liedr. ww. tiet Tabak -,op- snuiveu; f/e! tt\'U -, aan snuif besteden; 2. i/cr ieiiijieratittiveclisel hat midi ver-
tchaupfl, heelt mij vel kunden gemaakt; 3. ^lig.; du» cerschnupfle iltn, dat ergerde,
bulderde beul, maakte lieiu een weinig bons, 4. verschnap/l, verkouden. Vürschniireu, (oersckn&rle, ver-
scluiuil) ii".Ir. ww. louwen maken jan; (Kleeriu.) die Huopllóeher -, met koord Oiunaaieu; jemn. den Hals -, met een koord ol louw worgen; (bYrgw.) ei* f\'e/d -, met bel iiieelsnuer meten. verschoben, bjjv. uw., Z. ver-
schieben. Vei\'sohollen, bijv. uw. afwezigen
vergelen, vtier.; er ui sekon lange -, uien heelt in l.iug met meer van beiu geboord, "2. vermoedelijk overleden. Verschonen, [tersckonle, eer-
schout) bedr. ww. emen el ie. ol jems., einer Suche -, oiiuieu, /.. schonen; jent. nul etneni Auftraye -, tem. versebooneii v.iii, vrijstellen van, niet lastig vallen met* jem. tntt eilief Strafe -, iem. geeur straf opleggen; - Sie mich nul salclien Heden, verschoon mij vau zulke gesprek ken. Verschonerer, (-s, mv. \\fer$ekö-
ntrer) ui., -in, [•nen) V. verfraaier m
verfraaisler v. VcrdChonOm, (oerschonerte, ver-
schöneilj bedr. ww. verfraaien, fraaier in.iki\'ii, durili Zieralk»* -, o|isieren, 0(i- siuukkeii;\'2. «cd. vvw.sic/i -, zich tooien, zich opsieren; il. sc.iuouer worden. VersoüQnerungsmittel, (-ich
mv. ~l\'l) o. vcrlrutfiiugsiuiddel, cosine-
tiek o. Verschonung, (-en) v., Z. ver-
schotten; it. vrijstelling, verscliooiiing, ge- uade v.; umi - billen, vergiffenis, versclioo- iiing, excuus vragen; il. vrijstelling ver- zoeken. Verschrijnkeri, (cersclirankle,
vcrschiankl) bedr. ww. die Arme -, krui- seii, over elk. leggen; nul ver schrank! en Armen, inel de armen over elk.; \'2. Aesie ., iiieeiivleclileu; verschriinkle Huchslu- ben, treklelleis, krullctlers v. aiv.; 3. sluiten, iiisiuilen, omsluiten; it. versper» ren, li.irrieadeeren. Verschrankung, x-en) »., Z.
cerschranken; il. kruising, ineentlecb» liug, sluiimg, barricade v. VorscUubSün, (versekottle, ver-
schossl) bedr. ww. belasting betalen; \'i. bijv, en b., Z. eer.\\cltic*:cn. Verschragen, (eectckrigle, ver-
|
||||||||||||
|
schrögl) bedr. ww. met eeue stelling in-
sluiten, omgeven. Verschrijmeil, (rerschrdmle, ter-
schrdmt) bedr. ww. oitgravingen doen lustenen den slcen en bel ei Is. Verschrauben, (tertckraubte,
wrsctiruubl) bedr. ww. reg. en (t»er- schrob, cerschroben) bedr. ww. onr. toe» schroeven, met eene schroef sluiten; 2. verkeerd schroeven,de sehroef verdraaien; (lig.) jem. -,jemn. den Kn/\'f -, hel hoofd op bol brengen; verschrobener Menscli, warhoofd; verschrobene Verhult ms^e, OU- aaiigeuaam; (Spraakk.) seine Gednnken, eint Periode -, >erdraaic:n:il.tw«c/iralV\'/i» lieden aeben. dubbelzinnig antwoorden. Ver8Chrecken,(i\'erscAreci/e,rer-
sr.hreckl) bedr. ww. door schrik wegja- gen; \'2. o. ww., Z. erschrecken. Verschreiben,, (vertckrieb, ver-
sekrieben) bedr. ww. onr. verschrijven, met schrijven verbruiken; alle Tuile -,
lersclirijveii, opschrijven; \'2. verkeerd schrijven, eeue fout maken met sclirij* ven; dieses Hor/ is/ verschrieben, is met goed gespeld; 3. jemn. tlm. -,selinftelijk verzekeren; sein Vermogen -, sclinflelijk verpanden; seine Seeleiiem Teufel •, ver» koopeu; t. Waaien, liiicher -, beslcüeu, ontbieden; 3. eine Arznei -, voorsciirij- veu; II. wed. ww. sich-, Z. - ("2); \'2. tick -, sieh eigenhandig -, zich scln\'ifte- lijk verbinden; sich für jem. -, sclinlte- .ijk borg blijven. Versehreiber, {-.s, mv. V»-
schreiber) in. (Hand.) besteller ui.
Verschreibung, (-e«) v.,Z. ver-
schreiben; il. schriftelijke verbintenis
schriftelijke belofte v.; (Hand.) bestel- liug, i\'omiiiissie, order v. VerschreiOIljlfersc/irie.lieric/irit\'H)
liedr. ww. uur., Z. verrufun. Verschreiten, (pertcMU, ww-
schrillen) o. ww. onr. verkeerd gaan.
ontslippen; 1. bedr. ww. onder hel gaan of slappen verrekken. Verschro/ben, bijv. uw., Z. wr- sclirauben; il. Verschroeid,verdraaid, ver-
urougeu, misvormd,dwars, scheef, krom; -/iei( v. verwrougenlieid, iinsvorind- heid, verwarde vooislelling, scheefheid, gedwongenlieid v.; (van bel verstand), verward heid v. VerschrQten, (oertckrolele, cer-
tchrolet) bedr. ww. schaven, openscheur reu. wonden.
Versehrumpeln,verschrum-
pfen, [eersckmmpelte, terschrumpell en cerschrnmpfle, verschrump/l) o. ww., in. v. rimpelen, rimpelig worden, Z. cin- scliruniftfen. Vörschub, (-(e)s, mv. Versclt)ibe)
ui. uilsi, lo., verdaging v.,Z. Verschteben. Ver8Chüohtern, [verteküekler-
Ie, rerscliiiclilerl) bedr. ww. beschroomd maken, bevreesd maken, verblulleu; i. i. ww., ui. s. bevreesd worden, bevreesd zijn. Verschulden, [vertekuldtle, ver-
schuldel) bedr. «». ei« Hans -, inel «hulden bezwaren, verhypothekeerd!; versihitldeter Munn, met schulden over» |
||||||||||||
|
laden; selir verschuldel sein, met schnl-
deu overladen zijn, teer veel schulden hebben; 2. elw. -, zich schuldig maken, zich op den hals halen, zich zeden te wijlen hebben; verschublelcs Unglück,on- geluk dat men zich zelven te verwijten heeft; was habe ich an of bei ihm ver- ulinldel ?, waaraan heb ik mij jegens hem schuldig gemaakt?; 3. wed. ww. sich ickicer nnjemn. of uider jem, -,zich ver- grijpen jegens, iem. grof beleedigen. Verschuldung, v., Z. verschal-
den; it. ui schulden steken o.; 2. straf v.; 3. vergelding, weerwraak v.; ohiic meine -, builen inijue schuld, zonder ui ij n toe- doen. Versehurren, {verukurrle, ver-
acliurrl) o.ww. verschuiven,wegschuiven, wegglijden. VerschÜrzen, {eerschnnte, ver-
schürtt) bedr. ww. mei Binder -, aan- eciiknoopeii; 2. slecht knoopen, verkeerd kiM\'ipeu. Verschustern,(iwsrA«»/er/e,iw-
tcliuslert) bedr. ww. gebruiken om srhoe-
uen vau te maken; it. verknoeien, heuer- ven; \'2. wed. ww. sich -, achteruitgaan. VerschUtten, [verschattele, ver-
schiitlel) bedr. ww.einen Brunnen-.rael puin volgooien, dichtgooien; von einer Sclineelawiiie verschütlel teerden, bedol- veu worden; \'2. Wein d/ -. uitstorten,ver- spilleu; (Spr.) das Kunt mil dein Made -, vuil en schoon Iegelijk weggooien; II. o. w». (vau een buis), inzakken, invallen, instorten. Verschüttung, (-en) v., Z. ver-
schuilen; il. uitstorting v.; i. bedelving, invulling, inzakking v. Versehwagern, (verschwdgerte,
eerschadgerl) bedr. ww. door huwelijk
zich vermaagschappen, 2. wed. ww. sich mil jemn. -, lems. zwager worden. Verschwagerung, (-en) v. ver-
iQaagschappiug v.
Verschwaren, (cerschwor. ver-
tenworen) o. ww. onr., in. *. etteren, in etter overgaan. Verschwarmen, (ecrschwdrmle,
eerschmirml) o. ww., ut. h. en wed. ww. sich -, (van bijen), zwervend verdwalen; 2. ophouden te zwermen; (tig.,geniecnz.) ui vermaken, in losbandigheid doorbren* gen. Verschwarzeil, (verschil ante,
cerschiearzlj o. ww., ui. s. zwarter wor- ilen; dass ducerschwarzcsl!, word zwart!, loop naar den duivelt Verschwarzen, (verschuarzle,
i\'erschuürzlj bedr. ww. zwart maken; (lig.) Z. anschwdrzen, VorBCh\\r&tzen,(verschieatzte,ver-
whiralzl) bedr. ww. (geuieenz.) die Zeit -, verbabbeleii, verpraten; (l\'rov.) elw.\', Z. ausschwalzen; \'2. wed. ww. sich -,zich verbabbeleu. Verschweben, (terukmebte, ter-
tckmebt) o. ww., m. s. wegzweven, zwe- vend verdwijnen. Verscbweigeu, (verschuieg, rer-
schwiegen) bedr. ww. our. eiu Geheim- niss -, verzwijgen, geheim boudeu;)enin. |
||||||||||||
|
Ver.
|
Ver. 1347
|
|||||||||||||
|
Ver.
|
||||||||||||||
|
e/w. -, verzwijgen, verbergen; ich kann
es nicht -, ik kan het niet zwijgen; ver- selueiegen bleiben, verborgen blijven, niel bekend worden; das vcrsrhwieg er neis- lirh, hij was wijs genoeg dat te verzwij- gen. met stilzwijgen voorbij te gaan. Verschweigung, (-«) v.. Z.
vertckweigen; it. stilzwijgen o.; ((isr.) ge- heimliouiling, verberging v.; (van een bewijsstuk), aclilerboinling v. Verschwelgen)(i\'<\'\'«<-\'i"v/\')/c,irr-
sehwelgt) bedr. ww. sein Geld, teute Zeil -, verbrassen, verkwisten, Z. versdilam (/>«ni)pen. Verschwelger, (-«, mv. Ver
tckwelger) in., -in, (-nen) v. verkwis- ter, verbrasscr, verzwelger in., verkwist» sler v. Verschwellen, (vertekwoll, ver-
scluiulleii) beilr. ww. met dorpels voor
zien; 2. o. ww., in. s. opzwellen, dicht zwellen; il. dichlzweren. Versohwemmen, (i,er»rA«-enim-
le, verst•liwemml) bedr. ww., Z. iiber- schwemmen; 2. eine Wiese nul Schlamm -, overdekken; (Schild.) die Farben -, Z. verschmelzeii; 3. einen llufen -, ver- sperren, met slib verstoppen. Vorschwenden, (verttkvendtte,
verschwendel) bedr. ww. Geld -, vcr- kwisten, verspillen, nutteloos uitgeven; die Spetten, tien Wein -, in overvloed ver- schallen; seine Wolillhaten d/- -, nutteloos uilileelen; alle Eimahniingen sindan ilun cerschtcendel,aalle\\oo* besteed, verspil,!. Verschwender, (-j, mv. Ver-
schwemler) m., -in, (-ne«) v. verkwis-
ler m., vcrkwislster »., doorbrenger ih., doorbrengsler v. Verschwenderisch, bijv. en b. verkwistend, verspillend, overdadig,
onmatig; - mit elw. unigelicn, overdadig te werk gaan; 2. (van een gastmaal) heerlijk, prachtig, rijk. Verschwendung, v., Z. ver-
seineenden; it. verkwisting, verspilling overdadige weelde v. Verschwiegen, bijv. uw. (van
personen),geheimhoudend, zwijgend, Z. versrltnreigen; 2. geheim, verzwegen, ver borgen; -heil v. geheim o.; 2. achterhou- dendh-id, stilzwijgendheid, Icrughou dendheid v. Verschwielen, (versekiviette,ver-
tckwietl) bedr. en o. ww. vereelten, ver harden. Verschwimmen, {eerselinamm,
verschwommen) o. ww. onr., in. s. ver-
vloeien, verdwijnen; (van kleuren), in- een «loeien.. ~VerschwindOIl,(verscliieanil,ver-
schtcuntlcn) o. ww.our.,in.s. verdwijnen; 2. (van verwachtingen), verijdeld wor- den; (van eene mode), in onbruik gcra- ken. ophouden in zwang te zijn. Verschwestern, (veriekuetterle,
verschwesleil) bedr. ww. tot zuster ma-
ken; 2. o. ww. zusters worden. VerschwiStern, {verschieislerle,
verschieislert) bedr. ww. (lig.) verbrue» deren, nauw vereenigen, als broeder eu zuster verbinden; wir tind alle verschmi- |
slerl, wij zijn allen broeders; 2. wed.ww.
sich mil eincr Person -. zich als broeder en zuster vereenigen. Verschwitzen, (vertckmitzte,ver- tckwitzt) o. ww., in. s. als zweet uilko-
incn, verzwcelen; 2. ophouden te zwce- ten; II. bedr. ww. uitzweeten, in den vorm van zweet verliezen; (lig.) in zweet baden, VerSChWÖren, (eerschwor, ver-
schttoren) hedr.ww. nnr.afzweren,zweren zuli te onthouden v.ni; seinen Glauben -, afzweren, verzaken; sein Valer land ^r" -, afstand doen van; II. wed. uw. lick -, zweren, met eede bevestigen; 2. sich mil jemn. -, eene samenzwering aangaan, samenspannen; riek :n elw. -, zich door een eed verbinden; die Versclneorncii, eedgenoolcn, samenzweerders. VerschWÖrer, (-«, mv. Veiscliuö-
rer) m. samenzweerder, sainenspan- in\'i\' m. Verschwörung, v., Z. veiscluti>-
ren; il. afzwering ».; 2. bevestiging v. met een eed, samenzwering v. Verschwunden, bijv.uw., Z.tw-
schuinden. Versdrechsler, i-Iers, mv. -ler)
ui. rijmelaar, verzensmid, poëtaster ui.
Versebalje, (-n) v. (Zeew.) ton
v. tot Int ververseben van pekelvleesch. Versechsfachen, {vertechs/ach
Ir, versechsfachl) bedr. ww. verzesvou- digen. Versggeln, (vertegelle, verzegel!)
j. ww., m. s. (van een schip), wegzei- len, zeilende verdwijnen; das Schil]\' ist vertegell, is uit het gezicht gezeild; 2. wed.\' ww. sic/» -, verkeerd Zeilen, van len rechten weg afzeilen. Versehen, (vertak, verteken) bedr.
ww. onr. eine Gelegenheil -, vcrwaar- loozen, voorbijzien; (lig.) elw. -, es in elw, -, zich vergissen, eene fout maken; es bei jemn. -. Z. vcrschulden; 2. jem. mil elw. -, voorzien, geven, verschalen; (Krijgsw.) mit Lebensmilleln -, Z. ver- tnoi\'iaitlireii; eine Festang mil Kricgsbe- tlar[nissen -, voorzien; ein Z immer mil Gerallie -, ineubileeren, ein Bell mit Vor- hingen -, vaugordijnen voorzien; (Kalh.) einen Kranken -, het laatste oliesel tue- dicuen; (llaud.) einen Laden mit allerlei Waaren -, voorzien; gut -sein, (van koop- liedeu), goed gesorteerd zijn;einen Teicli nul Fischen -, bevolken; (Zeew.) das Takelwerk -, nazien, omwoelen; ö. em Amt -, uitoefenen,zich kwijten van; eines Andein Stelle, Amtsgcschdfte -, \\vaarue- ineu; einen Gollesdienst -, uitoefenen,vie- m; (geiueeuz.) das llaus, den Siall -, hel opzicht hebben over; (Kechlspr.) Z. verfiigcn, verordnen; II. wed. ww. sicA -, zich vergissen, niet goed zien, verkeerd zieu; 2. sich -, zich vergissen, iels straf- vvaardigs doen;sic/i an ettc. -,(van zwaii- gere vrouwen),schrikken op het gezicht van; 3. sich nul elw. -, zich voorzien van, zich aanschaffen; sich mil Holt -, hout opdoen, inslaan; ich bin nicht damil -, ik heb hel niet, ben daarvan niet voor- zien; 4. licA einer Sache -, verwachten, |
vooruitzien, hopen; ich kalle mich seiner
nicht -, ik had niet verwacht dat hij hier zou zijn; >/./• hitte xch mu van Hun nicht -, dat bad ik van hem niel verwacht; irA halte mir cher des Uimmeis Einstur: -, als (}. ik had eer gedacht dal de he- mel zou instorten dan; 5. sicli :u einer Sache das Besle -, hel beste hopen, een goed denkbeeld hebben van; sich mchls gttles ion jemn. -, niets goeds van ieui. verwachten; eAe Uk mick\'t vertak, eer ik er om daeht; III. o. zelfst. vergissing, dwaling,fout v., verzuim o.;ein - niachen, een bok schieten; aas -, bij vergissing. Versehren, {venekrte, verschel)
bedr. ww., Z. verletten. Versehung, (-en) v. (van een
ambt;, uitoefening, voorziening, waarue- uiing v.; (vau eene vesting), proviandee- ring v., bezorging v. van levensmiddelen. Vers Oisc 11, (verseisle, verseisl) bed r.
ww. (Zeew.) van seizings voorzien. Versoln, [vereelte, gever teil) bedr.
ww. slechte verzen maken. Versenden, (versandte, versandl)
bedr. ww. onr. verzenden, expediëeren. Versender, (-s, mv. Versender) m.,
-in, (-«en) v. verzender m., verzend- ster v. Versgndung, i-en) v. verzending,
afzending, zending, expeditie Y.-.\'tartikel in. mv. verzcudingsartikclen o. mv.; 2. (Hoekh.) gezonileu nieuwe werken o.mv.; •sbrief in., Z. t\'rachlbrief, sgeschafl o. expeditiezaak v., expeditiehandel in., ex- pediliekauloor o. Versengen, (vertengle, vertengt)
o. ww., in. s. (van stof bij hel vuur), zengen, verzengen; 2. bedr. ww. die W&tckc -, zengen, inbranden; die Aehreii -, (van de zon), doen zengen, branden; sich die llaare am Lichte -, zengen, schroeien. Versenken, (tertenkie. tertenkl)
bedr.ww. doen zinken; in einen Uoratl-, inzakken; in den Abgrund -, neerstorten; in die Tiefe des Meeret -, dompelen; eine Leiche, einen Surg -, in den grond, iu het graf doen nederdalen; den Kopt einer Schraube, eines Nagelt; indrijven; (Gez.) in Glas -, hol slijpen; (lig.)jem. in Kunt- mer -, dompelen; 2. wed.ww. tick -, zich neerstorten, zich dompelen; (lig.) zich verdiepen. Versgnkbohrer, (-boiirers, mv.
•bohrer) ui. zinkboor v.
Versenker, (-s, mv. Vertenker)m.
hij die laat zakken &, /. cersenkcn.
Versenkung, (-en) v„ Z. »ersen-
ken; it. diepte v. Varsessen, bijv. uw., Z. eersil:cn;
lig.) erg gesteld op, verzot op.dol inge- omen met. Vorsett, (-(e)s, mv. -e) o. (Org.)
oorspel, lusschenspel, preludium o. Versetzen,(i»erse/J/e,ecrse/i/) bedr.
w. Slikte, den Tisch -, verzeilen, ver- laalsen, eene andere plaats geven; Wör- er,Silhen, Buchslaben -, verzeilen; Baume verplanteii;(Uergw.)etnen Kasten -,met
teen bedekken; (llrukk.) alle Schriften , afzetten, geheel zetleu; (Mets.) die |
||||||||||||
|
1348 Ver.
|
Ver
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verzonken, diep ingeslapen; in dat Slu-
diren -, in de studie verdiept;i»Elend-, overstelpt door ellende; \'2. (van dezeden), bederven, ontaarden. Versinnbilden, (versinnbtldeie. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sleine -, leggen. zetten; (Zecw.) den An-
ker -, lichten; 2. jem. -, verzeilen, eene andere plaats geven; eiicn Benmlen -, verplaatsen; unler ein andere* Regiment vertel:! Her den, hij een ander regiment |
Versioherung, (-en) v., z. ver-
sichern; il. verzekering, betuiging, bcwe- rinc, helnfle ».; (Hand.) assurantie ».; (hij L\'eldleeningen), borgtocht m. Versicherungs-agent, (
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ingedeeld worden; als Amlmann nttch 4/Mmv. -en) m. agenl in. eener assu»nlie-: wsinnoi/iii\'/Jbedr.ww.zinnebeeldigvnor
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verselzt tierden, verplaatst, overgeplaatst
worden; jrm. unler die Heiligen -, iem. heilig verklaren; teint Resident nath H. -, overbrengen; 3. jem. in eine Lage, Nuih- tcendigluil -, brengen; on Madchen in anilere Umslande -, een meisje hezwaB" geren; jem, in Etend, in A\'oift -, dompe- len; i« Schreden,Furthl, Freude-,schrik, vrees aanjagen, vreugd veroorzaken; 1. Z. verplanden; 5. einen Stillag, Slich -, ge- ven, toebrengen; (». Z. erieiedern; 7. ver- keerd plaatsen, misplantscn; die Grenz- sleine -, verzeilen; H. elic. -, versperren, belemmeren, bezeilen, harricadeeren; einen Weg -, versperren; der lluurh ver- seltle nnr den Alken,helelle mij Ie «de» |
maatschappij; -aml o., -anttalt v. a
ranliekanloor o.; -capilal o. maatschap*
pelijk kapitaal«. eenerverzekeringsmaat- schappij; -geld o. verzekeringspremie, assnrantiepremie v.; -netcllscha[t v. as- siiranlieniaalschappij v.; -pramie v., Z. -4ffd;-prei*m. taxatie v.der geassureerde goederen. Versichtbaren, (verticlttbarlt,
rersichtbtirl) bedr.ww. zichtbaar maken. VersiCkem, (versickerlc, verric-
kerl) o. ww., in. s. ophouden door te zijpelen; \'2. dnorzijpelende verloren gaan. Versiechen, (verslechte, verslecht)
o. ww., in. s. verkwijnen, sukkelen, een sukkelend leven leiden. |
stellen, onder een zinnebeeld voorstellen.
Versinnbildung, (-en) v. zinnc-
hecldige voorstelling v, Versinnen(sich), (versann, rer-
snuiten) wed.ww. onr.m gedachte verzin* ken, in overpeinzing verdiept raken,ver* slruoid raken; 2. Z. besinnen. Versinnlichen, (tcrtiunUchte,
versinntichl) bedr. ww. zinnelijk, aan- schonwelijk voorstellen, verzinnelijken. Versjnnlichung, (-e«) v.. 7..
Versinnbitditag; \'2. verzinnelijking, aan-
schouwelijke voorstelling v. ~VerSint&ra.,{rersintcrlc,versinterr>
o. ww., m. .«., Z. versickern. VersiQQ, (-en) v. vertaling, oc"e-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Versieden, (versolt, versnllen) o.lning v. ter vertaling.
ww. nnr., m. t. verknken; 2. ophouden Versiren, (versirle, versirl) bedr. lo koken; ll.hedr.ww. lol koken gebrui-lww. beoefenen; \'2. o. ww. omgaan met, ken; die Snhlc, alles Wa*>er -, doen ver*|ztch bezighouden met. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
men; 9. Gold mil Sither -, verbinden;
(Schild.) i/ir Farben -, de kleuren men- gen; 10. (Vuinw., Juw.) Z. besetzen; II. o. ww., m. II. (Jnchlw.) (van een \\vijf- jeslierl), o iswerpen; III. wed. ww. stelt -, zich ergens anders plaatsen; sich in die Zeil, a» dm Ort -, uaer leble, zich ver- plaatsen in &, zich in iems. toestand ver- plaatsen; 2. Kielt -, (van pijn), van plaats veranderen; (van melk), stremmen, dik worden; (Jacbtw.) (van den das), zich in den grond verschuilen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Versittlichen, (versilllichte, ver-
sillltcht) hedr.ww. zedelijker maken, be- schaven. Versittliohnng, (-en) v.,\'t.vcr-
sitt\'itthen; il. beschaving v. Ver3itzen, (vers l*s, cer.ie.!.<t\'«)bedr.
ww. onr. elie. -, mei zitten verliezen; die teil -, verzitten; den Gertclilslag -, zich niet hegeven naar, niet verschijnen op; 2. einc Schuld -, gevangen zitten voor; II. wed. ww. sic/» -, door te veel zillen zijne gezondheid lienadeelen, een ziltend leven lelden; au f elm. versessen sein, Z. versessen. Vera-kunst, v., z. in. kunst v. om
verzen te maken, dichtkunst v.; -künsller u. verzenmaker m.; (Scherts.) rijmelaar in.; \'tnacher in. verzenmaker, dichter m.; •mats o. versmaat, dichtmaat v.; fün{- (asziges —,\\ict\\\\itmcler; sechsfiisziges —, hexameter; -messung v. metriek v., vers- knnst, versboiiwkunsl v. Verso, bijw. aan de keerzijde, om-
niczijile, verso. VerSQflFen, bijv.nw. aan den drank
verslaafd. Versohlen, (versohllt, versohll)
bedr. ww., Z. besohlen; (gemeenz.) jemn. Icn llintern -, voor de billen geven. Versöhnbar, versöhnlich,
bijv. eu b. verzoenbaar, verzoeniyk; (van personen), lot verzoening genegen. Versöhnen, (tersthnte, vcrsöhnt)
bed r.ww.Siinden-, vergeven, ml wisschen,
boeten voor; 2. wed. ww. sich mil jemn. -, zicll verzoenen met. VerSQhner, (-». mv. Versöhner)
-in, (-nen) v. verzoener in., verzoenster v., middelaar m., middelares v. Versöhnlich, bijv. mv., Z. ver-
tihiibnr; "2. geneigd, gereed om zich te verzoenen; \'keil v. geest m. van verzoe- uiiig.goedaardigheid,zachtmoedigheid v. VerSQhnung, (-cn) v. verzoening,
bemiddeling, vergiffenis v. van zonden. Vorsghmtiigs-bock,(-\'\'"\'\'.(e)<,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
koken; \'i. Fleisclt -, (gemeenz.) te lang
laten koken. Versiegbar, hljv.nw. npdrnoghaar,
uitilningh.i.H\', uitpullclijk. Vorsiegeler, (-«, mv. Versiegeler)
m. hij die verzegelt, verzegelaar in. Versiegein, (eersiegcltc,versiegell)
bedr. ww. einen Itrief -, verzegelen, toe- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\'VertetZ-grube, (•») v. looiers-I maken, dichlmaken; eine Erbsehafl
verzegelen, het zegel aanbrengen; einen
Vrrtrag -, bekrachtigen, bezegelen; \'2. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kunem•stz
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
20
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eine Ftastlte -, kurken, met lakdichtma
ken. Versiegen, (verticale, versiegl) o.
ww.. ui. s. uitdrogen, droog worden, op- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
9323
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eeiieivclill>auk),ovei\'brciigingv.;(l)rukk.) \'houden Ie vloeien.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vcrschikking.oiiizelling v.; (ïiiinb.) ver
plaatsing, verplanting v.; (lied.) oinzel- ting v.;i. toepassing,loevoegnig,loehreu- gina v.; ,v. Z. Yerp/amlung; A. bijvoeging v.; (Bew. d. erts.) vermenging v„ alliage v.; (S.liild.) menging v.;5.miswerpen o. Verseufzon, {rcr<eufzle, vcrseu(zt)
bedr. ww. sein Leien -, verzuchten, in zuchlcn, verzuchtingen doorbrengen; >ei- nen Gram, teint Sehmerzen -, in zuchten uilen. Versjcherer, (-.s,mv. Versicherer)
m. (Hand.) verzekeraar,assuradeur in, Versichern, (eersieherle, versi-
chert) bedr. ww. verzekeren; i\'emn. e/<o., jem. i\'on etui., einer Sticht -, verzeke- ren, geruststellen omtrent: ich verstchere Sie, ik verzeker n; verstellert sein, zo ker zijn van, gerust zijn omtrent; ei» Silti/f. ein Hans - laisen, verzekeren, as- siireereu; der Verstrherte, verzekerde geassureerde; eine Schuld -, onder borg* lorhl slelli\'ii; einen Jnlin/chiilt nuf ein Kaïninergiit -, aanwijzen; *2. wed. ww »icn einer Sathe -, zich verzekeren van; il.;iniil ri| j en;^sich derMöbctn eines Schuld ners -, beslag leggen oji, inheslagne- men; sich einer Persnn -,gij/.elen;(Jachlw.) sich des \'t.euges -, een uitgang zoeken uil de nelten. |
Versifox, (-es,mv. -«) m.rijmelaar,
rzeiisinid in.
Versiflcation, (-en) v. vcrsiQea-
tie v.; il. \'t.. Ver.sbau. Versificiren, (versi/icirle. rer*i/5«
cirl) bedr. ww. in verzen brengen. Versikel, (-«, mv. Vertikel) in.
versje, regeltje, spreukje ". Versjlberer, (-«, mv. VtrtiUterer)
m. verzilveraar ui.: i. (gemeenz.), ver- konper m. Versilbem, (iviji/»eiJe,i\'er.vi/Aei7)
bedr. ww. Kttpfer, i\'tllrn -, verzilveren; 2. met zilver beplakken, beslaan; 5. (ge- ineenz.) e/w. -, te gelde maken; Schuld\' lieine, Wtchsel -, te gelde maken, rea-
liseeren. Versjlberung, (-en) v. verzilve-
ring v.; \'2. Ie gelde maken o.; skunsl v. verzilveringskuiist v. Versingen, (versang, vertungen)
bedr, ww. onr. die t.eit -, met zingen doorbrengen; die Snrgen -, al zingende verdrijven. Versinken, (vermnlt, versunken)
o. ww.onr., m. «. zinken, verzinken,weg- zinken, bedolven worden; (van gebou- «en), inzakken, instorten; inrfe» Abgrund -, neerstorten; (Mg.) in Gedanken -, ver zinken; in Scltlaj versunken, in ileu slaap |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ver. 1349
|
|||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver.
|
||||||||||||||||
|
Verspuien, (versputle, verspull)
bedr. ww. Gurn -, winden. Verspuien, (verspalit, venpalt)
bedr.ww.den Wcy -, (van water), afspoe» len. Verspünden, (verspindete, ver-
spiindel) bedr. ww. ein Fass -, van eene spnu voorzien,toesponnen;eine Hand ;«i< liretier -, beplaiikeu. Verspüren, (verspürle, verspürt)
bedr. ww. die Wirlcuny eines Uil Iels -, bespeuren, waarnemen, gevoelen, wer- ken; Liebe <f- in sich -, gevoelen, onder- vinden. Verssatz, (-es, mv. Verssatze) m.
vers, couplet o. Verstfthlen, (verslahlle, vcrslahll)
bedr. ww. Messer -, verstalen. Verst&hlung, (-c«) v. verstaling
v., Z. verslahlen. Verstampfen, (tcrslampfle, ver-
slampfl) bedr. ww. Zuckrr -, lijn-l.uii- pcu; ein In il mil den Fusten -, overhoop trappen, in de war trappen; das Gras -, vertreden. Verstand, (-(e)») m., z. in. ver-
stand, oordeel, bevattingsvermogen o.;\'2. geest m., vernuft o.; 3. rede v., gezond verstand o., scherpzinnigheid r.; kernen • haken, geen verstand hebben; ein Umin von -, verstandig man; einen qesitnden • haben, een gezond verstand hebben; sei- ncn - verlieren, vom -e kommen, hel ver- tand verliezen, krankzinnig worden; niclil uahl bei - sein, niel wel hij hel hoofd zijn; wieder ziint - kommen, weer |
|||||||||||||||||
|
splillerl) bedr. ww. iu kleine stukjes, in
splinters breken; (lig.) verbrokkelen, met kleinigheden bederven, verbeuzelen. VerspQtten, (verspotlele, verspol-
lel) bedr. ww. jem. -, bespotten, uil— jouwen, belachelijk maken, den snol drij- ven met. Verspgtter, (-s, mv. Verspöllcr)
in., -in, (-nen) v., Z. Spiilter. Verspottung, v., z. Spoii(en).
Versprgchen, (verspreek, verspi o-
clieii) bedr. ww. our. beloven, toezeggen, zich verbinden, jem*. elw. -, iem. iels beloven; m jemi.fiamen -, beloven; einem Mddclien die Ehe -, trouwbelofte doen; (Spr.) - macht tutu Schuldner, belofte maakt schuil; vertprochen sein, (van een meisje), verloofd zijn, aan het verkeeren zijn, vrijen; (lig.) viel -, (van kinderen, van den oogst), veel beloven, groole ver- waclituig doen koesteren; sich viel von jenin. -, von el». -, groole verwaih\'iu- gen hebben van; \'2. (gemeenz.) eine Slunde -, verpraten, verbabbelen, niet pralen doorbrengen; 3. ein Wort -, verkeerd uitspreken; II. wed. ww. sich [ut eineu Abend in eine Ceseltschoft -, zich ver- biuden; \'2. tita-, zich verspreken, zich lergisseu met spreken; er hal sich ver- >prochen, bij heeft zich versproken. Versprecher, (-s, mv. Verspre
cher) in., -in, (-«e;i) v. belover in., be- loufstcr v. Versprechung, (-cn) v., Z. ver-
sprechen; it. belofte, lerbiiiteuis v.; \'2. Z.
Verloliung; 3. verkeerde uitspraak v.: zeine - hallen, zijnn belofte houden; Stid in. eed ui. waarbij men £ belooft. Verspreiten, (verspreilele, vcr-
spreilct) bedr. ww. uit elk. spreiden; \'2. uitspreiden. Verspreizen, (versprei-Je, ver-
spreizl) bedr.ww. van stutten voorzien.
Versprongen, (tersprengle, »cr-
••prenyl) bedr. ww. uiteen drijven, uiteen loen springen; \'J.uitecnjagen, in stukken lueu vliegen; versprengles Corps, inleeii- gejaagd, van het leger afgeraakt korps; 3. Wasser -, sprenkelende opmaken. Verspriegeln, [venprugette, ver-
tpriegell) bedr. ww. einen Wagen -, van
eene boogvormige kap voorzien;(Bergw.) de hol ten,spleten met stukjes hout vullen Verspringen,!, oei sprang,versprun- yen) bedr. ww. our. ein Glied -, door springen veis(uikeii,oiitwrichleii;i/iezTei\' • , met springen doorbrengen; 2. wed.ww.
ich -, zich verspringen.
VersprjtZOn, (versprilzlc, ver- \\pnizl) bedr.ww. Wasser -, bier en daar
loen uitspruiten, uitspuiten: alles Watttr
-, verspillen, vermorsen; (lig.) sein tllul , storten.
Versprgchen, bijv. nw„ Z. m-
spnrlien, Verspruch,(-(c)«,mv.Versprfi(;/ie)
in. belofte, v.; \'2. Z. Verlnbniss. Versprudeln, (verspruielle, ver-
sprudell) bedr. ww. niet veel geraas ver- spreiden, iu menigte uitwerpen; tJ.o.ww., m. h. en s. ophouden te borrelen,ophou- den te vallen. |
|||||||||||||||||
|
inv. -böcke) in. zondenbok m.; -fett o
verzoeuingsfeest o., znenfeest o., viering v. der verzoening; (J. gescli.) verzoen. dag ui.; -o;./cr o. zoenoffer, verzoenings- nll\'er o.; -tug 111. verzoeningsdag ui.; (.1. gesel).) verzoendag ni.;-lorf m. zoemlood ui.; \'Werk o. verzoeningswerk, werk u. der verzoening. Versorgen, {versorgie, versoryt)
bedr. ww. /\'dim. mil elw. -. Z. verschelt; das Geschütz -, bezorgen; Arme -, ver- zorgen, zorgen voor, onderhouden,aan onderhoud heioen; seine Kinder -, aan een beslaan helpen; er isl noch nicht ver- sorgl, hij heelt nog geen middel van bc- slaan. Versgrger, (-s, mv. Versorger) in.,
-in, (-nen) v. verzorger, verpleger in., verzorgsier, verpleegster v. Veragrgung, (-e«) v. (van een
huis, iine kerk &j, verzorging, zorg v. voor; (van een kind), verzorging, vesli- ging v., middel o. van beslaan; noch keine - haben, nog geen eigen middel van be- siaan hebben; \'2. levensonderhoud o.; •sunslull v. iiivalnlcnliiiis, arm lm is o.; -sbunk v. onderslcuniiigsbank v. Verspaaen, (terspinle, terspint)
bedr. ww. mei ilakplaukjes voorzien. Versparen, (tersparte, rersparl)
bedr. ww., Z. sparen; \'2. aufschieben. Verspaten, (verspülele, verspild)
bedr. ww. eine Sticht -, vertragen, op- bonden, uitstellen; jent. -, ophouden; (van vruchten), laat uilkoinen of rijp zijn; \'2. wed. ww. sich -, te laat komen, zich ophouden. Verspiatung, v., Z. verspelen; it.
verlraginsi v., mistel o. Verspeieil,(iw.yir, terspien) bedr.
ww. onr. bcipollen, met verachting be- bandelen. Verspeilern, (verspeilerIe, ver-
speileil) bedr. ww. met pinnen, wiggen, sjti.lt jes voorzien, sluiten. Verspeisan, (ttrspeisle, verspeisl)
bedr. ww. viel Fteisch -, opeten, gebrui- ken. Versperren, (verspert Ie, versperrl)
bedr. ww. eine ïliine -, versperren, af- glnileu; Slraszen -, versperren, h.irriea- deercu; eincn Durehyang -, beletten, be- Iciniiicrcn, afsluiten; jenm.den Weg -,Z. versehlieszen, cinschlieszen. Vorspielen, (eerspielle, verspiell)
o. ww., in. h. verspelen, bij hel spel ver- hezen; bestendig -, ongelukkig spelen, altijd verliezen; (Spr.) eersehen isl aurli verspiell, vvic zich vergis\', verliest; (lig.) die Helle -, verheien; 2. bedr. ww. sein Geld -. verspelen, opmaken iu het spel seine Zeil-, verspillen, verbeutelen: die LaiHirueilc -, niet hel spel verdrijven. Verspiplor, (•», mv. Verspieler)
m. hij die iu liet spel verliest. Verspjkem, (verspikerle, verspi-
keri) bedr. ww. dichtspijkeren, toespij- keren. Verspinnen, (vertpann, verspon-
tien) bedr. ww. onr. uilen Flachs -, ver- spinnen, verbruiken met spinnen. Verspljttem, (vcrspUtterlc, ver-
|
|||||||||||||||||
|
64
|
|||||||||||||||||
|
bij zijne kennis komen, zijn bewustzijn
herkrijgen; mil den Jahren mm - kon>- men, lol de jaren van verstand komen; das geht fiber mrinen -, dal gaat mijn verstand Ie boven: mil - lesen, met nor- deel; es mil - tlimi, met overleg; olnte - nden, dwaasheden zeggen; tnelir Gluck als - haben, meer geluk dan veiMand hebben; seinen - bis an sein F mie l>ehal- len, tol aan zijn dood bij zijne kennis hlijien; in diesem Huihe isl kcin -, er zit niets in dit bock: \\. zin ui.. beleeke- nis v.; invorzüylichcm -e, bij uilueineud- lieid. Verstand(e)s-begrifF, (-(e)t,
inv.-e) m.(Heil.) ver»landsbegripo.:-ta- slen in. hoofd o., hersenen v. mv.; -kru[l v. verstandelijk vermogen o.; \'2. sterkte v.van hel verstand; it. Z. -srtiiii[e.-krank- heit v. verstandsverbijstering v.;-men«rn in. verstandelijk mensch in.: srh&rfe v. scherpzinnigheid v.; -u-elt v. redelijke wereld v.; •waeno.verslaiidel(jk wezen o. •schtcèrhe v. zwaklioofdigheid v., klein verstand o. Verstandig, bij», en h. ver»t»n-
ilig, kundig, ervaren, oordeelkundig,met
rede, goed oordeel begaafd, si brander,
scherpzinnig; ein in cincr Saclic-er ilann, zaakkiindigc; •« IW/,verstandig woord; das -c Aller, jaren o. des verslands, van onderscheid. Verstandigen, (eersl/lndiyle, ver-
stlndujl) bedr. ww. jem. übrr ela\\-, il. jenin. elw. -, iem. doen verstaan, doen begrijpen, verklaren, duidelijk maken |
|||||||||||||||||
|
1350 "Ver
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Ver
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
2. wed. ww. sich mil einnnder -, Z. ver-
stehen. Verstandigkeit, v., /. m. vcr-
sland o., wijsheid, kunde v. Verst&ndigung, (-en)». npbcl- deriug, verklaring v.; 2. kennisgeving v.
Verstandlich, bijv. en b. vrr-
slaanb.iar, begrijpelijk, duidelijk, in hel bereik van; jemn. etw. - machen, iein. iels duidelijk maken, verklaren, uitleg* gen; allgemem -, algemeen verstaanbaar, in ieders bereik; -/ifil v. verslaanbaar- heid, bcgrgpeiykhcid, duidelijkheid, hel» derheid v. Verstandkraut, (-(e)«) »-,z. »••
guichlieil ».
Verstandlichen, {versta ndUchie,
verstantllicltt) bedr. ww. duidelijk ma-
ken, doen begrijpen, verklaren. Verstandlos, bijv. en b. verstan-
deloos, zonder verstand, zonder oordeel.
Verstiindniss, (-es, mv. -e) o.
(veroud.) inzicht o., kennis v., verstand o.; 2. overeenkomst, verstandhouding v.; geheime» -, heimelijke overeenkomst v.; (tier.) samenspanning v.; ei» -. ein ye- hcimes - mil jemn. Iiaben, met iem. in verstandhouding staan; in gulem -e le- ben, in goede verstandhouding leven; il. Z, Einverslandniss. Verstand-reien, -voll, bijv. en
b. zeer verstandig, vol verstand.
Verstarken,(cersMr*/e, verstiirkt)
bedr.ww. versterken, sterker maken; einc Maner -, versterken, stuiten, schoren; (flg.) eine Besatzung, ein Heer -, ver- sterken; die Arbeiler -, vermeerderen; Krankheilen -, verergeren, doen loene- men; (Scheik.) die Sturen -, Concentree- ren, sterker maken; (Muz.) den Ton -, versterken; II. wed.ww. sich -. zich ver- sterken, sterker worden; (vanden wind), toenemen. Verstarkung, (-en) v. versler-
kiug, vermeerdering, verhooging v„ sa- menlrekking v., Z. verslnrken. Verstarkungs-flasche, (-n) v.
(Nat.) Leidsche flesch v.; -soldaten m.
mv. versterking v.; •wort o. voorvoegsel, achtervoegsel o. Verstarren, (verstarrle, verslarrl)
o. ww., m. s., Z. er»tarren. Verat&tten,(ierstaltete,cerslallet)
bedr. ww. jemn. eine lleise -, toestaan, veroorloven, vergunnen, verlof geven tot. Verstauben, (i>e/\\ï/«MA/e,iws(<iu6o
o. ww., in. ». als stof vervliegen, weg-
stinveu. Verst\'ajlben, {verslhuble, ver-
stiiubt) bedr. ww. als slof doen hei-n- gaan; 2. viel Vuiler -, doen wegstuiven; (flg.) lol slof of poeier maken; II. wed. ww. sicli -, Z. verstauben. Verstivuehen, (oerstauckte, ver-
stauchl) bedr, ww. eine Feder -, beder- ven; sich die Hand -, verstuiken; sich den Fusz -, verstuiken, verzwikken, ver- rekken. Verst luchung, (-m) v., Z. w-
itauchen; il. verstuiking, verzwikking v. Verstechen, (verslach, verstar ken)
beur. ww. onr, met sieken gebruiken; 2. |
(Scherts.) sich in einer Kunst nicht weit
-, niet hoog vliegen, niet zeer bedre- veu zijn. Versteigerer, (•*, mv. Verstei.
gerer) m. hij die hij opbod verkoopt, Z.
versleigern. Versteigem, {versleigerte,verslei-
gerl) bedr. ww. hij opbod verkoopen. Versteigerung, (•«•) v., z. rer-
tteigern; il. verknoping v. hij opbod; 2. opbod,opbieden o.; .5. inventaris m.,hoe- delbeschrijving v. Versteinen, {ver^leinle, versteint)
o.ww., ui.s. versieenen, lot aleen worden; 2. bedr. ww. doen versleeneu; (Landh.) einen keker-,van grenssleeneii voorzien. Versteinern, (versteinerte, ver-
-teiinrt) o. ww., m..«. il. wed. ww. sich -, Z. versteinen; (lig.) nh bin versleinert, ik lien ontsteld, verstijfd, versteend van schrik. Versteinung, (-en) v. versleening
v., steenvorming v. Verstellblock, (-bloek(e)i, mv.
•blóeke) in. kleiiihoulje o. der diamanl-
kloovers. Verstellen, [eenteUle, verstelt!)
bedr. ww. verplaatsen, verzeilen, Z.t\'cr- >etzen; 2. (lig.) seine Slimme -, verande- i\'-ii. eeue andere slem aannemen; seine Schrift -, onkenbaar maken; it. Z. enl- slellen; II. wed. wvr.sich -,zich vermom- men, zich onkenbaar maken; 2. (flg.) huichelen, veinzen. Verstellt, bijv. nw verplaatst, ver-
zet; (van het karakter), geveinsd; (van vriendschap), huichelachtig, gehuicheld; -er Weise, geveinsd. Verstellung, (-en) v. verpl.iat-
sing, misplaalsing, vermomming, vein- zerij, liiiudielai\'ij v.; ohne - reden, npen- harlig, oprecht; skunst v. kunst v. van veinzen. Versterben, (verslarb, verstorben)
o. ww. onr., ui. »., Z. sterben. Versteuem,{verstpirte,vcrsleuert)
o. ww., m. h. (van schippers), verkeerd sturen; 2. ein Gut -, belasting betalen van; (Mand.) Waaren -, accijns, inko- |
||||||||||||||||||||||||
|
verkeerd steken; 3. dichtsteken, aaneen-
steken, toestoppen; 4. verruilen. Versteek, [-{e)s, mv. -e) m. en o.
verschuilen o.; schnillioek in., hinderlaag v.; (Sp.) verstoppertje o. Verstecken, (vereleekte.veriletkl)
bedr. ww., Z. nrbergen; 2. wed.ww. sich -, zich verschuilen. Vorsteck-lehne, -liene, i-n)
v. pin v. die de alfuil aan hel voorste!
verbindt; •spiel o. verstoppertje, schnil- hoekje o. Versteekt, verscholen, in het;
mniud, geveinsd; |
|||||||||||||||||||||||||
|
eveinsd mensen, veinzaard; - handeln,
zich verbergen, in het geheim handelen; Aeil v. verborgenheid v., vermomming
t.; it. veinzerij, huichelarij v. Verst§hen, {verstand, verstanden)
bedr. ww. onr. (door hel gehoor), ver- |
|||||||||||||||||||||||||
|
staau, hooren, ve
|
3287
|
rnemen; (door hel ver»
|
|||||||||||||||||||||||
|
stand),begrijpen, val len,verstaan; Schers
Spas» -, verstaan, kunnen verdragen (gemeenz.) eliv. uureckl -, iels verkeerd verslaan, verkeerd opvallen; mat - Sii kierunler?, wat verstaal gij hieronder? wat bedoelt gij hiermede?; etw. mil darunler -, mede begrijpen onder; mil darunter verstanden, er ouder begrepen; etw. zn - geben, Ie verslaan, te kennen even; den Sinn einer Rede -, begrijpen
nun verslehe ieh es, nu begrijp ik hel, nu zie ik het in; \'2. eine Sprache -, verslaan, kennen, bekend zijn mei; eine Kunst - verslaan, kennen, uitoefenen; nicltls van der Sache -, niets begrijpen; II. wed.ww. sich mil jemn. über eine. -, zich verslaan met, eene overeenkomst ii\'ingaan mei; sich gul tuit einander -, elk. goed verstaan goed met elk. overweg kunnen; sich zit etw. -, toestemmen in, zich leunen lot sich zit Allem -, lol alles bereid zijn: sich auf etw. -, zich verstaan op, bekend zijn met; 3. das verstekt sich von selbsl (gemeenz.) am liande, dat spreekt van zelf; icie sich ron selbsl verstehl, zooals natuurlijk is; III. bedr. ww. onr. eine Stunde -, blijven slaan, staan gedurende; IV. o. ww.,m. i, verstaan,te lang blijven slaan, door slaan bederven; (van panden) verslaan; (van wijn), te lang staan zon- der gedronken Ie w«trden,verschalen;(vai een paard), stijf worden door Ie lang blijven staan. Verstelden, [veretaU, verstokten)
bedr. ww. onr. (w. i. gebr.) Z. stekten; \'2. wed. ww. sich -, zich heimelijk uil de voelen maken. Versteifen, (versleifle, versteifl)
bedr. ww., Z. steifen;2.e. ww., m. s.ver- tijven, slijf worden. Versteigen(sich), (veritieg, ver-
stieyen) wed. ww. onr. in het klimmen
verdwalen; 2. Ie hoog stijgen, Ie hoog klimmen; (lig.) (Red., Lellcrk.) ecne Ie hooge vlucht nemen; sich in Ausdrücken -, zich van opgeschroefde uitdrukkingen hellenen; sich in Fragen •, spitsvondige vragen iloen; sich in» Naekdenken -, zich verdiepen; sich in Unlemehmungen -, zich wagen, zijne krachten te builen gaan; |
|||||||||||||||||||||||||
|
mendc rech
|
2645
|
ten betalen van.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Versticken, (verslickte, verslickt)
bedr. ww. verbruiken om te borduren; 2. Z. erslicU\'ii; (Student.) ein verttickter Student, een gesjeesde, mislukte student. Verstieben, (verstob, verstoten) o.
WW. onr., ui. s., Z. verslauben; (flg.) als
slof verstrooid worden; 2. Z. vcrslAu- ben (I). Verstiegen, bijv. nw., Z. iwie»-
gen. Verstielen, {verstielte, versliell)
bedr. ww. een anderen sleel aanzeilen. Verstimraen, (vertlimmte, ver-
slimml) bedr. ww. ein Klavier -, ont- leininen. valsch stemmen; (iïe.)jem.-, in slechte stemming krengen, in kwade luim brengen; 2. o. ww., in. s. it. wed. ww. ontstemd worden; veislimmt sein, (van een klavier), ontstemd zijn, valsch zijn; (lig.) (van personen), ontstemd, knorrig, gemelijk, kwalijk gemutst, in kwade luim. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Ver. 1351
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Verstückeln, (termecielfe, ver.
stiirkrll) bedr. ww., Z. zrrslüikilii.
VerstUdiren, (rrrsmdirle, ver-
studirl) bedr. ww. (eemeenz.) sein Ver. mngen •, vel teren; die Zeil -, sludee» reud d\'Mirbrengeii. Verstufen, [verstnfle, rrrstuft)
bedr. ww. (Ilergw.) das Crslein -, in |
||||||||||||||||||||||||||
|
drnischen,inbreuk vni\\ken,7..fehlep,(sich)
verrerhnen; II. verplaatsen, wegduwen. voortstooten; torn Tlnone -, van den troon slooten, onttronen; vom Aml -, afzetten: nu« einem Beiitze -, versloolen; seinen Diener -, wegjagen; seine Fruu -, vcr- slooten; it. verlaten; i;i ein Klosler -, sloppen, doen, opsluiten; ei\'ioi Solin -, onterven; von Goll - werden, van (iod verlaten worden; cinen Hnlh -, verwer» peu. \'2. lijostciolen, vergruizen;3.slijpen. Verstoszung, (-en) v., Z. ver-
sloszen; il.verstjoling,verjaging v.; (van een zoon), onterving v. Verstrafen, (verslrafte, verslrafl)
bedr. ww. door of mei straf boeten voor. Verstrahlen, (verslrahte, ver-
tlrabl) o. ww. ophouden te slralcn. Vorstrecken, {verslreckle, vcr-
slreckl) o. ww. (Jachtw.) nieuw gewei krijsen; (l\'l.) uitspruiten, nil|oo|ien. Verstreichen, [vertlrich, ver$lri-
chen) o. ww. oor., in.*. (van ileu tijd),ver- strijken, verluopen,voorbijgaan; (van een termijn), verstrijken, alLmpen; II. bedr. ww. met strijken gebruiken, verstrijken; viel lintter -, versmoren; ï. beslrijten, dicblsll\'ijken; eine Maner -, volrapen; (Mets.) die F»gen der Sleine -, aausliij- ken, verstrijken. Verstreiten, (vrrslrill, rerslrit-
len) beilr. ww. sein Geld -, Z. verpro:es- sirenrl.elie. •Jjelwisteii.staaudc houden. VerStT0\\16H,(verslreule,eeislretiel)
bedr. ww. die KInIIer ., verstrooien, int- eensirooien; Viilkcr -, verstrooien, ver- strooid doen raken; die Blumen -, hier en daar strooien, Z. zerslreuen; \'2. viel Si\'i l -, hier en daar strooien; it. lol stromen gebruiken. Verstreuung, (-«n)v. verst rooiing
v., \'/.. ZersIrenanQ. Verstricken, {verttrickie, ver-
tlrickl) bedr. ww, vaslslrikken, vaslbin- deu; (Jachtw.) verstrikken, in snikken of nellen vangen; (Hg.) jem. -, in seine Nelze -, in zijne nellen verstrikken; it. vangen, verschalken, verrassen; in enten Handel verslrirkt sein, gewikkeld zijn in: i\'i Liebe -, verliefd zijn of raken; il. ver- slriekt werden, verschalkt worden;\'2. ver- breien, met breien gebruiken; 3. den |
||||||||||||||||||||||||||
|
Verstimmung, v.,Z. verslimmen;
it.oiilsteinining.wauluideiidheid ».; (Hg.) slechte stemming, kwade luim ». Verstöbörn, (verstbberlc, tersl6~
berl) bedr. ww. den Weg -, mot sneeu» bedekken, doen bestuiven; 2. Iliihner -, wegjagen. ~VerstQCk.ev.,(eertlorkle,venlocl;l)
o. ww., m. ». bard worden, stokkeng wonlt-n; (flis.) ongevoelig wurden; wr- slockler Sünder, verstokte Zondaar, on- TcrtK-lerlijke zondaar; \'2. verstopt wor- den; 3. dnor toililigheid bederven; Il bedr. vw.jttn. -, ongevoelig maliën. Verstocktheit,v.,VerstQckt-
sein, o., Verstgckung, »., z. m. verstnklheid, ongevoeligheid, hardheid, slokkerigheid v. VerstQblen, bijv. en b. heimelijk,
ongemerkt, Ier sluik, in hel geheim sleelsgew ijs;-er tf/iraï, heimelijke, «chuin» sche blik; -<r rVeise, heimelijk, ter sluik. VerStQhnen)(i>i\'rs/.)/iii/t\\refs(ö/l«/)
bedr. ww. (geineeiit.) die Nacht -, zuch» lende doorbrengen. Verstallen, (tertltllle, venlolll)
bedr. ww. ein Bcrgucrk -, galerijen be- ginnen Ie graven. Verstöpfeln, verstgpseln,
(verstop feil e, eeistöpfetl en verslipselle,
verst iipselt) bedr. ww.eis Loeit, eine Fla- sche -, toestoppen, dichlinaken ineteeue prop. knik &, kurken. Verstglpern (sich), (versioi- perle, verstolpert) wed. ww. een misslag
begaan, een bok schieten. Verstgpfen, [eerslopfle, verslnpft)
bedr. ww., \'/,. verlöpfeln; sich die Ohren -, dichtstoppen, toesloppen; "2. nut Werg -, kalefateren; die Ritzen an einer Tliiire -, diehtmaken, dichtstoppen; eine Bdirc -, verstoppen; die Queue -, stoppen,doen ophouden; (tien.) den Uiilerleib -, eene verstopping veroorzaken in; die monnl- tiche Beinigung -, d\'ien ophouden; (van eene pijp), verslnpft sein, verstopt zijn; II. wed. ww. tieh -, verstopt worden; (Zeew.) (v;in een lek), sich von selbst -, toegaan, dichtgingen. Verstopfung, (-en) v., \'I.. iw-
ttopfen; it. verstopping, sluiting v.; (Gen.) verstopping, versloptheid v., gebrek o. aan ontlasting; die - hebend, ontlastend; llebuna der -, ontlasting v. Ver.storbea, bijv. uw. overleden,
gestorven, dood; der, die -e. overledene: Jt\'i\'i -er Valer, I.. gelig, VeV3tQT3n,{ver>l irle,vmtórt)btx\\r.
ww., Z. sloren; Versiert, gestoord, out- stebl, verschrikt, verwilderd. VerStÖr©r, (-s, inv. Verslnrer) in.
sloorder in.; - der geiicinen Balie, rusi- versloorder in. Verstörung, (-en) v„ Z. versta-
ren; it. verwarring, stoornis v. VeratOSZ, (-es, niv. Verslöszr) in.
vergrijp o., misslag in., fooi, feil, vergis* snig v., abuis o.; einen - genen den \\Vuhl- stamt machen, Z. verslnszen. VerstQSZen, (verslies*. versloszen)
o. ww. onr„ m. h. (lig.) gegen ette. -, zich slooten; gegen den Wohlsland -. in- |
||||||||||||||||||||||||||
|
5
|
||||||||||||||||||||||||||
|
trappen, afdeelingen verdeelen; il. met
lra|ineii voorzien. Verstümmeln, (vertttimmelle,
verstümnieltj bedr. »w. veriiiinketi, niis- voriiicn; eine liilitsante -, verminken, be- schailigen; einen Baum -, beschadigen; 2. snijden, caslreeren; (lig.) eine Bede -, verminken, verdraaien. Verstümmelung, (-<n) »., z.
verstümmeln; it. Veriuiukiiig, béscbadi- gmg v. Verstummen, (trritummte, ver-
sltimmi) o. ww„ in. *, verstom men, stom worden, plotseling z« ijgen; (lig.) bel ein: -, versloiiiiiien, gelroffeii worden, de spraak verliezen; \'2. bedr. ww. doen ver- sloiiunen, tol zwijgen brengen. Verstummung,i.,Z.iiaVummcn;
it. verstouiuiiug v., verlies o. van de spraak. VerstUmpem,(i\'eri/«nipcr/e,Mr-
sliuniert) bedr. ww. verknoeien, ver- broildelen. Verstürmen, \'venturm(e, ver.
stïiiinl) o. ww., ui. h. (van liet weer),
ophouden te razen, ophouden Ie slor- uien, uilslor......i; \'2. bedr. ww. Schifte -,
dooi\' storm verstrooien.
Verstuaden,uw.ï/!/n,Mr.tvrj/im-
del) bedr. ww. uitstellen, tijd geien. Ver8tiirzen,{ver>lürzte,ver,lurzt)
bedr. ww., /. verschuilen. Verstutzen, [versluttte.verstulll)
bedr. ww. die llnaie -, korten, knippen; einem fferde die Ohren -, ufsuijden; il. den Schteeif -, korlstuarten, Z. sluizen. Versuch, (-(e)«, inv. -e) in. proef,
poging v.; (.Sm.) proef v.; »n/ eiu-. eine» . inaehen, anilellen, de proef nemen, pro» beeren; es komml au) einen - an, uien moet de proef nemen niet; ein - über die Moral, proefschrift o. Versuch-ansteller, (-/ •rs, inv.
•Ier) ui. ii ij il ie de proef neemt, proef» nemer m.; -bohrer ui. (Bergw.) proef» boor v. Versuchen, (versnchlc, versaeht)
bedr. ww. beproeven, prolieereu, eene poging doen; - Sie es, probeer hel maar; |
||||||||||||||||||||||||||
|
3
|
||||||||||||||||||||||||||
|
T\'i\'i -, niet breien doorbrengen; II. wed.
ww. sicli -,zoh in louwen,strikken,nel- ten verwarren; il. in moeielijkhedeu ge- riiken. Verstrickung, (-en) v., z. ver-
slrieken; il. verstrikking v., valstrik til.:
(lig.) -en der Liebe, strikken UI. inv., ketenen v. inv. Verströmen, (terslrömle, ver-
slriiml) Iwdr. WW. lil stroomen versprei- den; 2. in stroomen doen vloeien; (lig.) dat l.ehen mil dein Blule -, dood bloeien; in\'s Meer -, uilloopen, zich ontlasten. (lig.) (vanden lijd), verloopen, voorbij- vliegen; \'2. oplioiiclen te stroomen. Vörströmung, (-en) v. vervloeien
o., Z. verst ramen. Verstrggsen, (verUrosste, ter-
slros.\'t) bedr. ww. einen Stollen -, met trappen, oveiioopen voorzien. |
||||||||||||||||||||||||||
|
es mi) jemn., nni ette. -, be
|
28
|
proeven, de
|
||||||||||||||||||||||||
|
proef nemen, prob<-eren; - .Sic i-v daniil,
neem er de proef mede; sein Heil, sein Glilck -, beproeven; letne Kuil te -, be- pr \'e>en, op de proef stellen; (gein......t.)
er hal sieli ette. in der Welt rrisurhl, bij
heeft \\e.M gezien, veel ondervinding; ein versuchler Manu, ervaren man, man van ondervinding;iierjucAie Trappen,aan den krijg gewend; 2. eine Arzuei -. de proef nemen mei, beproeven; die Munzen -, toetsen: j-ms. Treue, einen Freuml -, op de proef stellen; (Godg.) Colt -,beprne- ven; Colt versuclit uns. God beproeft ons, legt ons beproevingen op; sich zu etui. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver.
|
||||||||||||||||||
|
1352 Ver.
|
|||||||||||||||||||
|
dedigingsliju v.; -los bijv. nw. weerloos,
zonder verdediging; -lo*er Zustand, (van eene vesting), onhoudbaarheid v.; •nulul o. middel o. van verdediging, lerdedi* giugsmiddel o.; •muth in. moed om zich ol leüi. te verdedigen; -rede v. redevoe- ring v. ter verdediging; schrift v. ver- ileiligiugssilirifl o., apologie v.; stamt m. slaat m. van verdediging: uuszer dun —e, weerloos, zonder verdediging;-«(i//e v. verdedigingswapen o.; -ueise v. wijze V. om zieli Ie verdedigen; i. bijvv. vi-r- dedigeuderwijs, defensief. Verthoilen, (eerlkeille, verthcilt)
bedr. ww. verdeeleo, uildeelen; titld -. uildei leii, verdeeleu; \'2. Truppni -, in afdeelingen scheiden; eine Lust -, ver- deelen; II. wed. ww. sich -, zich n rdee- leu, zich scheiden, zich splitsen; it. iicA -, zich vergissen met deeleu, bij hel dee- leu zich zelven vergelen. Vertheiler, (-s, mv. Verlheiler)
ui., -in, (-ncn) v. verdeeler iu., ver- deelster v. Vertheilung,(-en) v.,Z. verlhci-
len; il. verdeeling, uildeeliug v.; (van belasting), omslag ni. Verthgren, (vertherte, vertherl)
bedr. ww. verteeren, aan leer gebruiken. VerthejUern,(fer/Aeiier?i;,fi;r(/ieii-
ert) bedr. ww. duurder maken, den prijs opdrijven. Vertheuerung, (-en) v., Z. ver-
theuerri; it. prijsverbooging v. Verthieren, (vertkierle, verlhiert)
o.ww., m. s. verdierlijkeii, een dier wor- den; II. bedr. ww. verdierlijken; \'2. tot een dier maken, Verthiorung, (-en) v., Z. ver-
lluereii; il. verdierlijking v. VerthUör, (-s, mv. Yerlhuer) ui.,
•ia, (-«e/i) v. verkwister in., verkwist* ter v. Verthylich, bijv. uw., Z. ver-
scliu enderitek. Verthun, (eerlhat, verthan) bedr.
ww. our. (geuieenz.) Z. verbramlvn; 2. Waureu -, verkoopeii, van de hand doen, omzeilen; 3. Z. verschil enden. Vertical, bijv. en b. verticaal, lood-
reeht, Z. scheilelrecht. Vertiefen,(ri\'//ie//e, vertieft) bedr.
ww. eineii Craben -, uitdiepen, dieper uitgraven; eine Schutsel -, dieper maken; (Schild.)meer op den achtergrond plaat- seu; (beeldll.) dieper uitsnijden; i« Ge- danken vertieft sein, verzonken zijn; 2. wed. ww. sich -, zich verdiepen, dieper worden; (lig.) sich in et». -, zich ver- diepen in, doordringen in, overpeinzen; sich in eine» Wuld -, dieper indringen. Vertiofung, (-««) *\'., Z. teriiefen;
il. uitdieping v.; 2. diepte, holle, uit— graviug v.t Z. llOhluny; .". (ili eene li- ner), dieple v.; (Onllk.) holte, hollig- heid v.; (Schild.) achtergrond ui. Vortigonös, bijv.nw. duizelig,niet
wel bij bet hoofd. VertlgO, (••«) v. duizeling v.
Vertilgen,(ner/i/u/e, eertilyl)bei\\r.
ww. verdelgen, vernietigen, uitroeien, Z. ttlgeii. |
|||||||||||||||||||
|
Vertagen, (rertayte, veriagt) bedr.
|
|||||||||||||||||||
|
versucht fi\'thlen, neiging gevoelen lot; 3
tlu: -, proeveu, smaken; - Sic diëten nf von diestm Wein, proef dezen wijn eens, proef eens van dezen wijn; II. wed. »w. tick -, zich zelve(n) beproeven, zijne krachten beproeven; sich art, in elw. -, de proef nemen nirl; III. o. zelfst., Z. Vennen; it. (von wijn), proeven o.; uas schadet -, uien kan In-t licht beproeven proheeren. Versucher, (-s, rat. Yersucher)
B>„ -in, (-«-«) v. hij. zij die beproeft de proef neemt, prnefnemer in., proef- neemsler».,Z.versuchen; (Munliv.) geld- toetscr, keurmeester,essaieurai.;(Godg.) verleider, duivel, booze, Satan ui. Versuch-frage, (-n) v. strik-
vraag v.; -jahr o., Z. Probrjuhr; -land-
icirthschufi v. hoeve v. waarmede de proef genomen wordt; -focA o. (Bergw.) proef- gat o.; -lust v. zucht, begeerte v. om proeven te nemen; -lusliy bijv. uw. be- ;\'fri: om proeven te nemen; -orl ni.. (Bergw.) Z. Suchort;-schucht m.(Mijnw.) mijnput m. vvüiinnede de proef genomen wordt; sueise bijvv. bij wijze van proef. Versuchung, (-en) v., Z. versu- cken; (Godg.) verzoeking, bepioeving, bekoring; die -en des Fleitchei, bekorin- gen v. mv. des \\lecsches; in - fiihreii, in bekoring, verzoeking leiden; in - sein, gerallien, in verzoeking zijn,komen; (Hg.) beproefd worden, lust hebben om &. Versudeln, (vertudelte, vertudelt)
bedr. ww. verknoeien, vermotten;Papier -, bederven, verkladden. Versumiuon, versumsen,
(versummle, versurnmt en versumste, ver-
sum.sii o. ww. ophouden te neuriën, te brommen, te gonzen, Versumpfen, (versumpfie, ver-
sumpfl) o. ww., ui. s. (van eene land streek), moerassig worden, in een moe- ras veranderen; 2. (tig.) in stilstand ver- keeren. Vci\'sündigen (sich), (versiin
digle, versündtyl) wed. ww. zondigen,
eene zoude begaan, zich bezondigen;sich an Gott und kenteken, zich bezondigen jegens; 2. sich anjetiiii. -, Z. verschulden, Versündigung, i-en) v.,Z. wx-
sündigen; it. zonde v., vergrijp o. Versunkon, bijv. uw. verzonken,
Z. versinken; -heil v. verlaging, verne- deiïng v.; (lig.) gezonken staat in. der zeden, zedeloosheid, diepe verdorven- heul v. Versura, ».. \'• ">• omzetting v..
omzet ui. van waren.
VeTS\\lsZQln,iveriü.izelle,versÜ3:elt/
bedr. ww. zoëlachtig maken. Versüszen, (vertiUzIe, tenant)
betlr. ww. verzoeken, zoet maken; (lig.) dus Leken -, verzoeten, veraangenamen; Leiden -, verzachten; 2. te zoet maken. VerSÜSZUng, (-en) v., Z. I>er.ïii-
tien; it. verzoeliug, veraanK«namiug v. Vers-Weisfl, byw. als een vers, in
verzen; -uulh v. verswoede, zucht v. lol verzeiitnaken. Vort&foln, (verld felle, vertifell)
bedr. ww., Z. Iifelti. |
|||||||||||||||||||
|
ww. (RecbUpr.) verdagen, u
|
22
|
itstellen,
|
|||||||||||||||||
|
voor geëindigd verklaren; 2. wed. ww.
sich -, alloopen, verjaren. Vert&gung, (-en) v. verdaging v.,
uitstel o. Vertandeln, (terUndelte, vcrian-
deli) bi\'dr. ww., Z. verschenen.
Vertanzen, [verlanzle, verlamt)
bedr. ww. die Nacht -,niel dansen door- brengen; 2. met dansen verliezen;3. voor den dans uilgeven, aan danspaitijen ver- kwisten; i. door dansen doen verdwijnen. Vertatscheln, (vertittekelte, ver-
titisckell) bedr. ww. vertroetelen, ver- wennen, bederven. Vert&tur, verte, tussch. sla (lot
blad) om.
VertttUSChbar, bijv.nw. ruilbaat
wisselbaar, inwisselbaar. Vertauschen, (verttuutchle, vir-
lausclil) bedr. ww. eltc. yeyen tj- -, vit.
ruilen, ruilen, verwisselen, inwisselen eine Pfrunde -, ruilen; il. ein Hort nul Jcm andern -, verwisselen. Vertauschung, (-en) v. verrui-
ling. inwisseling »., ruil in. Vertausendfachen, vertau-
sendfH,\\tigen,{vertausemlftiJilc,ecr
lausendfacht en ccrlautendfaltigle, cer- tuutendfiiltiyl) bedr. ww. verduizcud- voudigen, duizendmaal grooter maken. Verteppichen, (verleppichte, »er-
teppklil) bedr. ww. met tapijten bedck- keu. van kleeden voorzien. Vorteuen, (verleute, verleul) bedr.
ww. (Zeevv.) meeren, vertuieu. Verteufeln, (verteufelte,ierteufell)
o. ww. lot ceu duivei worden, boos wor- den. Verteufölt, bijv. en b. duivelsch,
verduiveld; ein -er Hert, verduivelde droniinelsche kerel, duivel van een vent -es H\'eib, duivelin,heks v.:-/«i/e«,droin- uielsch, verduiveld.grof; (Volkst.) - heit, verduiveld, verschrikkelijk. Verteunen, (verlennte, ver leunt)
iiedr. ww. (Zeew.) uier dem Hauholze -, met planken beleggen, vertuiiien. Vertheidigen, (verlkeidiyle, ver
theidigt) bedr. ww. ver ledigen; ei;ic« Sali -, verdedigen, vulhoiiden, slaande houden; tinen Beklayten -, verdedigen, pleileu voor. Vertheidiger, (-s, mv. Verlhei\'
diger) in., -in, (-nen) v. verdediger,
beseliermer ui., verdedigster, bescherm* ster v.; (Ger.) advocaat, pleiter, verweer* der in. Verthoidigung, (-en) v. verde-
digiiig, bescherming, liandhaving v.; \'_\'. Z. \\ertheidiyuit\'/sschrifl. Vertheidigungs-anstalt,
(•en) v. loebereidsel o. tot de verdedi-
giug; -auttekau in. raad in. van venle. diging, coiuile o. van defensie, •öiindiiiti o. verbond o. van onderlinge venledi- giug, defensief verbond o.; -yrund in. ver- dedigingsgrond in.; -kriey ui. ven!edi- gingsoorlog ui.; •kunde v. verdediging** kunde v.; -kunst v. verdedigingskunst v.; •iehre v , \'L. \'kunde; \'linie v. (Vest.) ver- |
|||||||||||||||||||
|
Ver. 1353
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Yer.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
•mdngkeit v. strijdigheid v. met het ver- met geweld keeren; das Ficber-, vcrdrij-
drag. veu; die \'leil -, verdrijven, doorbrengen, Vertrauen, (vcrlruule, verlraut) o. passeereu; (Hand.) tertrieben ven/en,
ww., ui. U. uuf jem. -, vertrouwen op, afdrijven; 2. van de hand doen, verkoo- verlroiiwen stellen in; einer Saclie, tul pen; (Schild.) Furben -,verzachten; Vm- Sache -, vertrouwen stellen in; uuf rwse -, verzachten; dus Licht -, uildoo- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Vertilger, (-s, mv. Vertilger) m.,
-in, (-nen) v. verdelger, verwoester, uitrueicr 111., verdelgsler v. Vertilgung, (-<\'«) »., Z. vertilgen;
il. verdelging, verwoesting, vernietiging v.; skrieg m. verdelgingsoorlog m. .."Vertiren, {verlirte, veitirl) bedr. \\vw. vertalen, overbrengen. "VertQbon,(i\'t\'r/oA/f, vertobt) o.ww.,
Z. auslnben.
Yort\'Qlpeln,{verlöljielle,vertölpelt)
o. ««., ui..«. (geuieenz.) dniu wurdeu; 2. keil r. ww. door zijne domheid verliezen. Vertonen, (iw/cïn/e, iw/»«/)u.uh\'.,
Z. verhullen.
"VertQsen, (verloste, eerlost) o.ww.,
ui. A. o jlinu Ji\'ii te drutsclicii, ophouden nii\'t klinken. Vertl\'act, bijv. of, verduiveld,ver-
wensclit. Vertrag, (•(*)*, mv. Verlrdye) in.
verdrag o., overeenkomst v.. contract, akkoord o.; (van een twist), schikking ».; (van staten], verdrag o., conventie ».; (Mcii - mit jetnn. iber elw. moeken, eeu verdrag aangaan; \'tarlikel nj., Zê.\'Spunkt. "Vertragen, (vertrug, pertragen)
bedr. ww. our. op eeiie verkeerde plaats brengen; jemn. ein Buch -, verdragen,naar eene andere plaats brengen; 2. afdragen, met dragen verslijten; 3. verdragen, ier- duren,dulden,doorstaan;den Hein - iö«- «(•«, kunnen verdragen;<tat YVatser -, (van wijn), vermengd kunuen wolden; nichl viel - kunnen, niet sterk zijn, niet veel kunnen verdragen; (lig.) killelourig zijn; jtms.Eigenkeiten -, verdragen, zich selnk- keu naar; 4. (Og.) jrtii. -, verdragen,ver- draagzaaui zijn, uitstaan; II. wed. ww. sich mil jetnn. -, overeenkouien, eene orereenkoiust sluiten; siclt -, (van eclil- geiiooten), eensgezind leven; lick iibel-, elk. slecht kunnen verdragen; \'2. sich mil jemn. -, een akkoord aangaan, een ve:- ilrag sluiten; it. eene schikking aangaan; 3. siclt -, (van zaken), overeenkomen; sich gut -, (van kleuren), goed bij elk. passen. Vertr&glich, bijv. en b. (vauper-
soueii). verdraagzaam, vredelievend, ccn-
draeblig,eensgezind.gemakkelijk om me- de oiu te gaan; - mil einander lebeii,eem- gezind leven; 2. (van zaken), passend, rijmend, overeenkomend, vereenigbaar; \'keil v. verdraagzaamheid, vredelieveud- uenl, kandelbaarbeid v.; 2. (van zaken), passendheid v. Vertragmiiszig, bijv. en b. vol-
geus de overeenkomst, overeenkomstig het verdrag; -keit v. overeenkoiusl(ig- beid) v. met hel verdrag. Vertragsam, i»ijv. nw., -keit,
v., Z. vertraglich <J\'. Vertragschlieszor,( .icMitntn,
mv. •tchliesier) in., -in, [-nen) v. hij. zij die een verdrag sluit, eene overeen- koiust aangaat, contractant ui. en v. Vertrags-punkt, (-tiunA/(«)*,
mv. -i>unl;ie) in. punt, artikel o. van het
verdrag; • teidruj bijv. uw. strijdig Hiel het verdrag nf de overeenkomst; — Auh- detn, in strijd met hel verdrag handelen; |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Gtilt -, vertrouwen, hopen op, berusten
[in; 2. btclr. ww. jemn. elw. -, verlrou- wen, toevertrouwen; it.openbaren, inede- ileelen; 3. wed. ww. sich jetnn. -, ver- Irouwen op, zich overgeven aan. Vertrauen, (•*) o., z. m. verlrou-
weu o., hoop, verwachting v.; sein • uu/
\\jem., uuf elw. setzen, vertrouwen stellen in; - zu jemn., zu elw. huben, fussen,\\er- truunen o(i; jemn. sent - scheuken, zijn vertrouwen schenken; 2. vertrouwelijk- heid v.; etic. im - sagen, in vertrouwen, vertrouwelijk, coiitidentiêel; il. i«» - ge- \'•ugt, ouder ons; 3. dus gule • erkalten, de goede verstandhouding bewaren. Vertrajiens-amt, (-am/(e)s,mv.
\\-dmler) o. ainlit o., post ui., betrekking
|v. die veel vertrouwen vereischt; -volt bijv. nw. vul vertrouwen, vol hoop, vol verwachting; -votum o. votum o. van ver- trouwen. Vertrauem. (eerlrauerle, vcrlruw
erl) bedr.wvv. die Zeit-, treurende door- brengeii, in droefheid doorbrengen; 2. jem. -, betreuren, rouw dragen om, Z. Iruuern. Vertraulich, (-er, -sl) bijv. eu b.
vertrouwelijk, geuieeuzaa ui, vriendschap* pelijk; - mil jemn. umgehen, tpreehen, ver- trouwelijk, vriendschappelijk; - werden, geiiieenzaain worden; sehr-, ullzu - sein, zeer, al te gemeenzaam, vrij zijn; 2. (van eene inededeeling), vertrouwelijk, confl- denlieel; it. - [ragen, in vertrouwen vra- gen; (Jachlw.) - oelten, gerust op buit |
|||||||||||||||||||||||||||
|
ven.
Vertreiber, (-«, mv. Verlreiber)
ui., -in, (-nen) v. verdiijver, verjager „ hij, zij die verdrijft, verjaagt &.
Vertreibung, v., Z. vertreibeu;
it. verdrijving, verjaging v.; 2. (Schild.) verzachliiig v. Vertreten,(irrrru(,«fr/rf/en) bedr.
ww. onr. vertreden, vertrappen;das Cru* -, vertrappen; die htnderschuhe -, ont- wassen; 2. jemn. Jen Weg -, versperren; \\jem. -, jems. Stelle -, vervangen; elw. -, doen in de plaats van; die -de Geicall, vertegenwoordigers; jem. bei cinem An- dein -, iem. vervangen, iems. plaats ver- vullen, tussclieiibeiilc komen; tor Gericht verdedigen, pleiten; II. sich den Fusz -, zie\', ouder liet happen verstuikeii. VertretOr, (-«, mv. Verlrcler) ui.,
-in, (-nc«) v. vertegenwoordiger,zaak- waarnemer, plaatsvervanger, verdediger ui., vertegenwoordigster, zaakwaarneem- ster v.; (van hel volk), vertegeuwoordi- ger m. Vertrgtung, (-e«) v. (van den
voet), verstuiking v.; 2. (lig.) - eines Andern, plaatsvervanging v.; (van een volk), Z. Volksvertreluuy; - jems. bei jemn., plaatsvervanging, tusschenkooist v.; -sreciit o. recht o. op verlegenwoor- dlglllg.
Vertl\'ieb, (-(e)s, mv. -e) m. (van
waren), vertier, debiet o., aftrek nu. Vertrieben, bijv. uw., Z. vertrei-
beu; der, die -e, banneling m. en v. Vertriebenheit, v., z. m. ver-
hauuing v. Vortrjnken, (verlrank, vertruif
ken) bedr. ww. our. sein Geld -, verdrni- ken, verleren aan drinken; die Grillen, den Verstand -, mei drinken verliezen; den Abend -, doorbrengen met drinken. Vertrgcknen, [vertroeknete, ver-
trockm-l) o. ww., ui. »., Z. verfl\'ufuen; 2. L. uustrucktien, verdorren. Vertrgeknang, (-e«) v. verdro-
eiug, opdroging, uitputting v. VertrQdeln, [eerlródelte, verlrö-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
A$�
|
uitgaan; -keil v. vertrouwelijkheid, ge-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
ineeuzaa ui heul, vriendschappelijkheid V.
Vertraumen, (verlriumle, ver- triumi) bedr. ww. «V Zat -, verdroo- iiien. in el droomeu doorbrengen. Vertrallt, bijv. nw.. Z. verlruutich;
ein -er Umgang, vertrouwd, vertrouwe- lijk, gemeenzaam; uuf -etn Fusze mil \\jemn. leliën, op verlrouwelijken voel &; nut enter Wiitenschafl • sein, vertrouwd zijn met; sich mil jemn., mil eltv. - ma- chen, zich gemeenzaam maken met; it |
|||||||||||||||||||||||||||
|
(flg.) »»( einer Sf/nicl.e, einem Dichter
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
- tierden, vertrouwd worden, bekend Ml) bcdr.ww.aau uitdragers verkoope»;
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
worden met; 2. (van een vriend), ve
trouwd, intiem: it. ein -er Mensch, een |
1. die Zeil -, vei beuzelen, verlreuzeleii.
| VertrQpfen, {verlroffle, verlio/./V) |
||||||||||||||||||||||||||
|
vertrouwd niensch; der, die -e, vertrou- o. vvw. ophouden met droppelen, niet
weling in. eu v.; 3. Z. terlobt; \'keil v. meer druipeu. gemeenzaamheid, vertrouwdheid v. Vortrösten, (vertröslele, verlrö-
Vertreck, (-(e).«.mv.-e)o.(Zecw.) U\'e\') bedr. vtw.jem. -, vertroosten, doen
kajuil v.; -bnef in. verlrekbrief m. bedaren, hoop geven, tot geduld aanuiu- Vertreiben, {tertrieb, terlrieben) nen; jem. uuf elw. -, doeil hopen, doen
bedr. ww. uur. verdrijven, verjagen, weg-j "achten, met iels paaien; ton einer Zeil [jagen; den Feind aas einem Posten -, ver-Uur andem -, mistellen; 2. wed. ww. (jagen; jem. ausseinctn Hause-, verjagen,\\*>ek uuf elw. -, zich niet de hoop vleien wegjagen; jem. von lluus umi Hof -, uit- geduldig afwachten, jagen, verdrijven; jem. -, Z. verbannen;] VortrQstlich, bjjv.nw. door hoop \\jem. vnn seinem Gule -, uitzetten; Vogel\\of troost lol bedaren Ie brengen. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Vertl\'QStUng, (-en) v., Z. tier/rö-
sleu; il. Imosl m., vertroostiiig v.;il. uil- stel o., verdaging v. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
wegjagen; ei\'i Vertriebener, eitie Ver-
Irieliene, banneling ui. en v.; il. verjaagde m. eu ».; Geuull mil Gewall -, geweld |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver.
|
|||||||||||||||||
|
1354 Ver.
|
||||||||||||||||||
|
Vervielfaltigen, {vervielfnliigii
vervielfiltigl) beilr. ww. vernienigvuldi- gen; (van spiegels), terngkaatsen; 2. wed. ww. jir.\'i -, zich vermenigvuldigen, Vervielfaltigung, (-en) v. ver-
inenigvuhligiiig v.
Vervierfachen, (vervierfachte,
vervier lacht) bedr. ww. verviervoudigen, viermaal zoo groot maken, viermaal ue- men. "Vervollkommnen, (vervoll-
kommnele, vervnlll.ommnet) bedr. ww, volmaken, verbeteren, voltooien, geheel afmaken; 2. wed. ww. tich -, zich vol- uakeu, volmaakt worden. Vervgllkommner, (.«.mv. Ver-
vallkommiier) 111. volmaker, verbeteraar,
voltooier in. Vervgllkommnung, (-en) v.,
Z. vereollkommen; it. volmaking, vollooi- ing, verbetering v. VervQllkommnungsfahig,
bijv. uw. ie volmaken, verbelerbaar; -keil v. verbeterbaarheid, valbaarheid v. voor volmaking. Vervollstandigen, (vervolhtan-
ligle, vereolilaiuligt) bedr. ww. voltallig
maken, volkomen \'naken, compleet ma- ken, cotnpleteeren. Vervollstandigung, v,, Z. ver-
volttlandigen; il. volmaking, voltooiing v., toevoegsel o. Vervgrtheilen,{ri7ro//Ae///e.tw-
vorlheilt) bedr. ww. op bedrieglijke wijze voordeel trekken uil, winst doen mei, Z. übervai theilen. VervQrtheilung, v., z. wrwr-
theilen; il. bedriegerij v., bedrog o. Verwaehsen, [verwacht, vencach-
sen) o.wvv.onr., 111.«. (van wonden).ver- groeien, diclilgroeien;(van een lllteeken), ergroeien,door hel groeien verdwijnen; \'m/ Gras d/" - uin, begroeid zijn; (van een vijver), vol kruiden zijn; 2. in ein- ander -, (van hoornen), ineengroeien; (Unllk.) •«« bliilgefass, vergroeid; (l\'l.) sainengegroeid;3.onder bet groeien eene erkeerde ricbiing nemen, misgroeien, vergroeien, misvormd worden, vnm und hinten - sein, gebocheld, misvormd zijn; cm ymiz •erUenteh, misvormd; II. bedr. ww. die ol "Cine Kleuter-, uitgroeien,zoo hanl groeien dal men b niet meer ge- bruiken k:io. III. wed. ww. tich -, (van koren), geel worden. Verwahren, [verwakrte, verwahrl)
hedr. ww, bewaren, overhouden; 211 -ge- ben, in bewaring geven; 2. sein Geld -, bewaren, bergen, wegsloilen;mit Hanen, •mem Zaun -, omgeven; die Thiire it gut lerwahrl, goed gesloten; 3. Gefangene engt -, insluiten; 1. w>r i/e«t Roste -, be- wareu, behoeden, vrijwaren li>geii;(liand.) gut verwahrl, goed ingepakt; (Itecblspr.) sein Hecht, seine Gerechtsame -, Z. - (wed. ww.); III. wed. WW. sich ijegen den He- gen -, zich beschuiten, zich vrijwaien; sich gegen die of lor der Kiilte-,zicb vrij- wareu legen; (Kechlspr.) sicli -, proles- teeren, zich verzeilen, zich voorzien te- gen. |
||||||||||||||||||
|
Verunroinigen, {verunreinigte,
verunreimgl) bedr. ww. verontreinigen, vuilmaken, besmetten, bezoedelen; die Lufl -, verontreinigen, besmetten; einen Tempel -, ontwijden, ontheiligen, Verunreiuigung, (-e«) v., Z.
veranreutigen; It. verontreiniging, bc- smelling, ontheiliging v. Verunstalten, (verunstaltcte.ver-
tinstallei) bedr. ww. ontsieren, misvor- meii, veriniiikeii, wanstaltig maken; jent. -, (vaneen kleed), leelijk slaan, niet pas- seu; (van bladeren),ontsieren, hel schoon benemen; ein ganz vcrunstalleier tiensch, misvormd. Verunstaltung, (-en) v„ Z. vcr-
untlallen; il. misvorining, onlsiering v.; 2. misvormdheid v. Verunsterblichen, [verumlerb\'
lichte, verunsterblichl) bedr. ww. onsler- lelijk maken, vereeuwigen. Voruatiefen, [veruntiefle, verun-
tieft) bedr.ww. ondiep maken; Veruniiefi werden, (van havens), verzanden. Varyntreu6H,(iin<ii/re<i/e,t>eru«-
Ircutj bedr ww.jemn. etu. -, ontroovei\', ontnemen, oulslelen; die Celder -, ver- ilmsieren, ontvreemden, verdoukereuia. ueu. Veruntreuuug, (•«») v., Z. ver-
unlreuen; il. oulrooviiig, verduistering oulvii\'ellldiug v. Veruirwilligen, (veruntcilligle
eeruiiuilttyt) bedr. ww. boosuiakeil, ver unlwaardigen; 2.wed.ww. tich mil jemii -, boos worden op, zich biiosiuakeu op, in onmin geraken met. Verunwiirdigen, [verunuürdig-
te, veruiiaürdiyl) bedr. ww. jem. -, 011-
waardig, slecht behandelen. Verunzieren, [verunzierte, verun-
ziert) bedr. ww. ontsieren, misvormen. Verursachen, (rerm saihlc, ver-
ursaclit) bedr. ww. veroorzaken, doen ontslaan, teweegbrengen, aanleiding ge- ven tol, opwekken, aanstoken; Selimer- zen -, veroorzaken; Kranlilieilen -, ver- oorzakeu, doen ontslaan; bun,/ -, ver- oorzaken, opwekken. Verursaeher, (•*, «v. Verursa-
citer) in., -in, (-ne«) v. veroorzaker 111.,
bij,zij die veroorzaakt, aanleiding geeft tol, Verursachung, (-e«) v. veroor-
zaking, oorzaak, aanleiding,opwekking v. VeruPtheilsn, [verurtheille, ver-
urlheitl) bedr. ww. jem. zu etiv. -, ver» oonleelen, strallen met, vonnissen; :um Tode -, ter dood veroordeeleu, bet dood» vonnis uitspreken over; ui die haaien -, 111 de kosten veroordeeleu. Verurtheiler, (-«,inv. Veruit/iei-
ler) 111. tiij die veroordeelt, vonnist.
Verui\'thoilung, (-««) v. veruor-
deeling v., vonnis o., schuldigverkla- ring v. Verviehen, (veniehte, vervieht)o.
ww., ui. s. verdierlijkeu, lot een dier maken. Vervielfachen, {venie.lfachte,
tereielfa-.lil) bedr. ww. vei\'uieuigvuldi- gen; \'1. wed. ww. sich -. zich vermenig* villdigeu, voorlieten. |
||||||||||||||||||
|
Vertrumpfen (s\'ch), (rer-
Irumjifle, vcrtrumpft) wed. »w. zich van troeven ontbloolen. Vcrtuinnalia. o.mv. leesten o.mv.
tor eere van den luiugod Vcrliiiniius. Vertuschen,(\'\'<;rjujc///(\',t>pWn.vr///)
bedr. ww. slecht wasschen niet Ooslin.
discheu inkt; 2. (flg.j verhelen, verber- gen, geheimhouden. VertUSChung, (-en) V., \'t, verlu-
schen; it. verberging, geheimhouding v, VerÜ.bcln,(t,<,rii»ei/e,i,orfioe//)bedr.
vnw.jemn. elw. -, Z. übel nelimen. Verüben, (verüble, vcrliht) hedr.
ww. begaan, bed ry ven ,1111 voeren; (Hecht s- pr.) bedrijven, \'/.. begehen. Verüber, (-.«, ip. Verüber) m.,
-in, (-«e«) v. bedrijver m., bedrijfsler v. (van een? misdaad). Verübung, (-en) v., Z. verüben.
Veronedelll, [verunedelle, verun-
edell) bedr. ww. doen ontaarden; 2.»ed. ww. sich -, ontaarden, minder goed wor- den; (Bergw.) (van erls), verarmen. Verunedelung, (-e«) v., Z. »er-
iinc<ic//.\',it. verlies,vermindering v.;(llorg- w.) verarming v. Verunehren, (verunehrte, verun-
ehrl) bedr. ww. onteeren, geene eer aan- doen, schande aandoen; seme Familie -, schande aandoen, oneer aandoen. VerunehruDg, (-««) v., Z. ver-
uitt\'ltieit; il. oneer, s.\'hande v.
Veruneinigen,(iv/«/ieiMij\'e.tw-
unenugt) bedr.ww. oneenig niaken,lwee- drachl stoken lussi hen; 2. wed. ww. sich -, in IhisI geraken, oneens «uiden. Verunoinigung, [•en) >., Z. ver-
uneinigen; 11. oneeuiulicid, tweedracht v. Verunglimpfen, [verunglimpfie,
verunglimp/l) bedr. ww. beleedigcn, be- |
||||||||||||||||||
|
sc
|
D9C
|
liinipen, ieins. eer te na komen, be-
|
||||||||||||||||
|
zoedeleu.
Verunglirnpfer, [-s, mv. Verun-
glimpfer) m. beleediger, lasteraar in. Veru-iglimpfung, [-en) v.. Z.
verunglimpfen; il. beleediging, beschim- ping, lastering v. VerunglÜcken, {veruugliickle.
verunglückt) o.ww., ni. s. (van zaken &), schipbreuk lijden, mislukken, veronge» lukkeu, niet slagen; it. (van personen), verongelukken, ongelukkig zijn, omko- inen; au f der Sce -, verongelukken, ver- gaan, schipbreuk lijden; ei« Vernngttlck- ler, verongelukte, schipbreukeling, on- gelnkkige 111. Verunglückung, (-en) v. on-
geluk, verlies, verderf o., schipbreuk v. Verungnadeii,(!wi!H«\'iU\'M<;.i\'er-
ungnaiet) bedr. ww, in ongenade vallen; 2. jem. -, in ongenade doen vallen. Verungültigen, (verungütiigle,
veruiigiïlligt) bedr. ww. ongeldig maken. Verunhqiligen, [verunheiligtt,
vrrunkeUigl) bedr. ww. ontheiligen. Verunheiligung, [-en) v. ont-
lieibging v.
"Verunkosten, {vtrunkotteti, ver-
unl-oslel) bedr. ww. onkosten te betalen hebben; iclt wilt nichls davon -, ik zat er geen ceul van betalen. |
||||||||||||||||||
|
VerWfthrer, (-*. mv. Verwahrer)
|
||||||||||||||||||
|
Ver.
|
Ver. 1355
|
|||||||||||||||
|
Ver.
|
||||||||||||||||
|
selen; in Knochen -, verbeenen; (Godg.)
in den Leib Chrisli verwandel! teerden, veranderd worden in; 2. (Alp.) eine Glci- chung -, vervormen; stin Gul in Geld -, zijn goed te gelde maken, verkoopen: einen \\Vechsel-,betalen, verknopen:(Ger.) eine Slrafe in eine andere -, veranderen, in de plaats stellen, vervangen; II. wed. ww. sicli -, zich veranderen, eene andere gedaante aannemen: strA in l\'nppen -, tot pep worden. Verwandelbar, bijv. nw. veran-
derbaar, verwisselbaar, Z. verwandein;
•keil v. veranderbaarheid v. Verwandier, (-s,mv. Verwandier)
m., -in, (-nen) v. hij, zij die verandert, verwisselt, eene andere gedaante aan- ueemt. Verwandlung, (-e«) v., Z. i\'m-
waudlung; it. verandering, verwisseling, gedaanteverwisseling v.; (Hand.) (van
een wissel &), verkoop in.; sfackel v. waskaars v. bij processién; -hülse v. (Nat. hist.) larve, pop v. Verwandruthen, (verieandru-
thete.verwaiidrulliet) bedr. ww. (Uergw.) einen Schacht -, met zijbalken voorzien legen instorten. Verwandt, bijv. nw. verwant, ver-
maagschapl; der, die -e, bloedverwant
ra. en v.; ron vdlerlicher Seile -, ldued- verwant van vaderszijde; diese Künsle, Wörler sind nul eiiiamler -, zijn elk. ver- wanl, komen overeen, stemmen overeen; misere llerzen sind sich -, stemmen ovcr- een; -e Geister, van dezelfde natuur; -r Wörler, synoniemen; -e Bedeuiung, ver- wante beleekenis. Verwandtschaft, (-en) v.bloed- veiwaiilschap, maagschap i.:jem. ingule
- bringen, een goed huwelijk laten doen; (Spraakk.) - der Wörler, verwantschap, overeenkomst v.; 2. (verzam.) bloedver- wanten ra. en v. mv. Verwandtsehaftlic-i, bijv. eu b. verwant, als of van bloedverwant.
Verwandtschafts-grad,
(-(e)s, mv. -e) in. graad ra. van bloed-
verwanlschap; -kraft v. (Scheik.) affini— leit, kracht v. van samenhang; -lehre v. leer v. over de kracht van samenhang; • mtttelo. (Scheik.) verbiiidingsraiddel o.; -lafel v. label v. van verwantschap, alBui- teilstafel v. Verwamen, (verwarnte, verwarnl)
bedr. ww.jem. -,nadrukkelijk vermanen, waarschuwen. Verwaschen, (verwusch, verwa-
sclien) bedr. ww. onr. verwasschen, ver- bruiken met wasscheu; 2. uilwassclien: •e Farbe, door het wasscheu verscholen; 3. door hel wassrheii verslijten; (Bergw.) die Erze -, wasscheu,zuiveren; (Schild.) |
||||||||||||||||
|
m., -in, (-nen) v. bewaarder in., be-
waarsler v. Verwahrlich, bijv. en b. elw. -
kaben, in bewaring hebben; - clw.nieder- legen, in bewaring «even; 2. Ie bewaren, bewaard kunnende worden. Verwahrlosen, (reric<iAr/oj/c.iyr-
irahrlott) bedr. ww. elw. -, verwaarloo- zen, veronachtzamen, niet iiiaehlnemen, laten In-derven; das Feuer -, niet lellen oj>; verwahrlosl, (van de opvoeding).ver- vvaarloosd; rerwahrlotle Kinder, verwaar- loosd. Verwahrlosung, (-«n) ». ver-
waarloozing,veronachtzaming, achleloos- lieiil v. Verwahrmittel, {•tel», mv. -iel)
o. voorbehoedmiddel o. Verwahrung, v., Z. verwakren
il. bewaring, behoeding, bewaking ».; in seiner - haken, in bewaring hebben elw.iu- geben.m bewaringgeveu;(Hechls- pr.) protest, verzet o.; eine - etulegen, protesteeren; unler - meiner Hechte, on- der voorbehoud, zonder nadeel van; -sar:- nei »., Z. Veru\'akrtnillel; sttüiider in. balk m. aan wal om het aanstoolen van schepen te beletten. Verwaisen, (verwaitle, verwaisl)
o. WW., in. s. wees worden, zijne ouders verliezen; ein verwuisles Kind, wees in. eu v., weeskind o.; (fig.) verlaten «or- den, aileen overblijven, hulpeloos achter- blijven; veruaisles Haas, verlaten, uilge* slorven; veruaisles Land, land o. waarvan de vorst gestorven is, zonder erfgenamen na te laten. Verwallen, [vervullte, verwalll) o
ww. uiteengaan, al voorttrekkende ver- dvvijnen. VerwaUen, (verwdllle, vertcütll)
bedr. ww. in kokend water doen. Verwalten, (verwaltete, verwalict)
bedr. ww. beheeren, besturen, waarne- men, de leiding hebben, doen gelden;ein Aml -, uitoefenen, waarnemen;rfavWn«»- wesen -, besturen; -d, besturend, waar- nemend, beheerend, administratief. Verwalter, (-s, mv. Verwalter)
m., -in, (-nen) v. waarnemer, besluur- dei\'.adininistrateur,rentmeester m.,waar- neemsler, bestuurderes, huishoudster v. Verwaltung, (-en) t. waarne-
miug v., beheer, bestuur o., administratie v., opzicht o. Verwaltungs-ausschuss,
{\'ichutut, mv. schüsse) in. commissie v. van beheer; -beamler m. bestuurder, adininislreerciid ambtenaar in.; -behörde r. raad m. van administratie; -bezirk m. gebied, rechtsgebied o. van een bestuur; •facli o., -kreis, -zweig in. lak in. van bestuur; -kammer v. raad ra. van admi- nislratie; -ralh m.raadsheer u\\.:-saclten v. mv. zaken v. mv. van bestuur; -wssen o. beheer, bestuur o. Verwalzen, (vencihte, verwalzt)
bedr. ww. dichtrolleu, verkeerd rollen, door rollen versperren. Verwandein, {verwandelle, ver-
wandell) bedr. ww. veranderen, vervor-
nien, van gedaante veranderen, verwis- |
||||||||||||||||
|
elw. -, inweven; in einander -, vlechten.
Verwgbung, (-en) \\.,7,.verweben. Verwechseln, (verweckieUe,vtr- wecbsell) bedr. ww. Gold -, inwisselen,
Z. uechseln; 2. seinen Hal -, verruilen, inruilen; il. verwisselen; Slrümpfe -, tot andere paren maken; die Wiische -, zich verschoonen;/)inoe, Begriffe -, \\ erwarren; jem. -, voor een ander houden. Verwechs(e)lung, (-en) v., Z. verwechseln; it. verwisseling,verruiling v.,
ruil m.; 2. vergissing, dwaling, verwar- ring v. Verwegen, (-er, -sl) bijv. en b.
vermetel, sloul, doldriest, waaghalzig; •heil v. vermetelheid v., Z. Frechheil; 2. vermetele daad v. Verwghen, {vervehle, verwebt) o.
ww., ui. f. ophouden mei waaien, ver- waaien, verspreid worden; 2. bedr. ww. verspreiden, uiteendrijven; (Zeew.) ein Schi/I\' -, van den koers drijven, doen af- drijven; 2. die Wege mit Schnee, Sand <$• -, volwaaien.dichtwaaien,bedekken met. Verwehren, [tervebrle, verwehrl)
bedr. ww. belellen, weren, verbieden, niel toelaten: jemn. elw. -. beletten, ver- bieilen; den Uebcrguni) über den Fluss -, beletten; das wnlli Golt -.\',God verhoede hel!. God beware ons daarvoor! Verwghrung, v.,Z. verwehren; it.
verbod o., belelling, wering v.
Verweiben, {rerireible, eerweibl)
o. ww., m. s. verwijfd worden; 2. bedr. ww. verwijfd maken; 3. wed. ww. sich mil jemn. -, iem. tot vrouw nemen. Verwejcheln, {verweiehclte, vcr-
weichell) bedr. ww., Z. verweichlichen. Verweichen, [verweickte, »er-
weicht) o. ww., in. s. week worden, vcr- vveeken; 2. bedr. ww. te week maken, te sterk vveeken, door wceken bederven. Verweichlichen, {verweiehUek-
te, verweichlichl) bedr. ww. verwekelij- ken, verwijfd maken; 2. o. en wed. ww. sich -, vcrweekelijken, verwijfd wolden. Verweigeriich, bijv. nw. wei-
gerbaar, te weigeren. Verweigern, (verweigerte, verwei-
gerl) bedr. ww.y\'einii. elw. -, weigeren, afslaan, niet toeslaan,Z. abschlagen;jemn.
eine Gunst -, ontzeggen, onthouden. Verweigerung, (-e«) v.. z. ver-
weiuern; il. weigering v., niet verleenen o.
Verweilen, (verveille.verweill) o.
ww„ m. A. en wed. ww. sirA -, veiblij- vcn, vertoeven,verwijlen,zich ophouden; lange bei einer Arbeil -, treuzelen; es wiri sich lange -, bis seine Wunde keilt, het zal lang duren eer & geneest; 2. bedr. ww. jent. », ophouden, doen vertoeven; da< Urlkcil -, verdagen, uitstellen, op- schorten. Verweinen, (verweinte, verweinl)
bedr. ww. die Zeil -, in tranen door- brengen; seinen Schmerz -, door tranen, geween verzachten; jirA die Augen -, de oogeu rood schreien; verweinte Augen, oogen die rood zien van het schreien; seinen Brief,tein Schnupftitch -, mei zijne Iran.mi besproeien, bevochtigen. Verweis, (-r«, mv. -<?) m. verwyt
|
||||||||||||||||
|
die Farben -, uitwasscuen, ver
|
B2C
|
diiiinen;
|
||||||||||||||
|
(fig.) Z. tertchwatzen.
VerWtjSSern, (verwdsserle, ver-
wüssert) bedr. ww. Wein -, te veel water bijdoen, verdunnen. Verweben, (verweble, verwebt)
bedr. ww. Garn -, gebruiken tol we- ven, tol een weefsel gebruiken; nnr Wol- Ie -, alleen weven in wol; 9. Mumea in |
||||||||||||||||
|
4356 Ver.
|
|||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||
|
Verwerfung, (-en) v., l.vcrwer-
(en; it. verwerping, afwijzing, afkeuring v.; (Ger.) wraking ».; (van dieren), on- lijdig werpen o. Vcrwerthen, (verwerlliete, ver-
tcerlliel) bedr. ww. tin Gut -, te gelde maken, verknopen; seint Zeil -, nuttig besteden. Verwerthung\', v., Z. vertwlhen.
Verwesen, (vc. wette, verwett) o.
ww., in, s. verrotten, bederven; 2. bedr. ww.. Z. vervallen. Verwescr, (•£, uiv. Venveser) in.
bcsluorder.behcerder, voogd ia.,\'i.Aml.,-, Reichsverwestr. Voi\'weslieh, bijv. en b. aan bederf
iiuderlievig, aau verrotting onderworpen; •keil v. bederf o., bederfelijkheid v. Verwe^ung, v., Z. verweten; it.
ontbinding, verrolling v., bederf o.; 2. bestuur, beheer o. Voi\'Wetten, (verwcllete, verwetlet\'j
bedr. ww. verwedden; 2. sein Geld -, uel weil.liugschappeii verliezen. Verwettem, (verwellerte, eer-
eetlett) bedr. vvw. verbrijzelen, aan ;\'.u!>keii slaan; 2. verhagelen; 3. vervloe- m\'ii, verweuseben; ein verwet Ier Ier Kerl, \'ine eertretterle Suclie, vervloekt, ver- weiisclil. Verwettung, (•«») v., Z. Verwet-
ten; It. weddenschap V. Verwichen, bijv. nw. verloopen,
verleden, vorig; -en Moulay, verleden Maandag, laatstleden of jongstleden Maandag. Verwichson, (verwiehste, ter-
uiclisi) bedr. ww. Wacht -, verboetten, brinken tot boenen; 2. einen Itiss -,
el was toestoppen, dithliiiakeu; 3. (Volksl.) jem. -, afrossen. Verwickoln, (rerwiekelle, verwit\'
kelt) bedr. ww. lol kluwens maken; elu: in i\'ayier -, wikkelen; 2. Gunt -, iu de war maken; die Fusze m elw. -, verwar- ren; 3. (lig.) verwikkelen; jem. mil in eine Snelle -, inwikkelen, inmengen; eerwiekell, ingewikkeld, verward; il. sa- iiiengesleld; II. wed. ww. sieli m elw. -, «icli mei eene zaak bemoeien, zich 111.11- ;en 111; stelt in Schliuyen -, verwarren, icli iu seinen Heden -, zicli iu de War pralen, zich vergissen. Verwlckelung, (-en) v., Z. ver-
wicketn; il. verwikkeling, verwarring v.; 2. verlegenheid v.; (Tooneelk.) outkuoo- ping, innige ».; il. kuiperij, list v. Verwijden, bijv.uw.,/. veraeisen.
Vei,wiide(r)n,(ct\'iiDi;,/t.(r)(e,ner-
wilde(r)l) bedr. ww. verwilderen, doen ontaarden, woest maken, tioos maken; (Jacblw.) niet takken bedekken; 2. o. ww., ui. t. verwilderen, wild worden; i,van buomeii), te slerk groeien, te veel takken krijgen; ein Kind - lassen, laten verwilderen, zonder opvoeding laten op- groeien; verwilder lei fferd, wild, on lem- baar. Verwilderung, v., Z.verwildern;
il. verwildermg, ontaarding, verbaste- ring v., staal 01. van wildheid, ruwheid, ouucschaaldheid V. |
|||||||||||
|
o., berisping, vermaning v.; das verdient
-, dat verdient eene berisping; jemn fiber etw. einen - geben, iem. verwijlin gen doen over; jemn. einen tüchtiyeii - gein n.lerdeeg berispen,ernstig vermanen. Verweiseil, (verwies, vernielen\'
bedr. ww. om. jemn. einen Feliler -, ver wijten, berispen over, Z. Yerweis;l2.jem -, verwijzen, naar een ander heenwijzeii: den Leser uuf elte. -, verwijzen; 3. ver bannen; it. verbieden, vermanen, beris pen: ouv dein Valerlande -, verbannen; ein Verwiesener, banneling, balling 111. Verweislich, bijv. en b. berispe»
lijk. Verweisung, (-e>i) v., Z. Veraeit.
verweiten; 2. verwijzing v.; 3. verban* ning, ballingschap v. Verwelken, (verreikte, verwelkt)
o. vvw., m. s. verwelken, verdorren,ver- drogen; (l\'l.) (van bloemen), verwelken, verflensen. Verwelklich, bijv. nw. verweU
keml, verdorrend; 2. vergankelijk. Verwglkung, v., Z. verwelken; it.
verwelking, lerdnrring v. Verwgltlichen, (verweltlichte,
verwrltlicht) b*dr. ww. Kinster •, tot we-
reldlijk goed maken, seculariseeren. Verweltlichung, v„ Z. cerueli-
lirken; il. secularisatie v.
VerwendOIl, (verwendele, ver-
we::det en verwandie, verwandt) lindr. ww. reg. en onr. den lllick -, afwen* den; ke\'tn Attge run elw. -, afwenden: Geld :u Almosen -, besteden, uitdeelen aan; (lot bonwen), gebruiken, bezigen: viel nuf Kleuter -, besteden aan, veel geld verkwisten, uitgeven aan; viel Snrgfall nuf et». -, zorg besteden aan; nel Zeil auf elir. -, veel tijil besteden aan: wieder, au/\'s fleue :u ehv. -,opnieuw aanwenden, gebruiken; 2. wed. vvw, (flg.) siclt für jem., für etie. -, lusschenbeide komen, voorspraak zijn, zich de belangen aan- trekken van, zich interesseeren voor. Verwendung, (-en) v., Z. ver-
wenden; il. bezigheid v., uitgaaf, beste- ding v.; 2. tusschenkomst, voorspraak v.. stap in. Verwerfen, (verwarf, verwarfen)
bedr. ww. onr., in. It. (van dieren), on- tijdig werpen of jongen: \'2. verwerpen. verwijzen; eine Mümv, wegwerpen; eine Meiiiuii\'j -, verwerpen; (Spraakk.) ein Wort -. verwerpen; verivor(ener Mensen, Verieorfener, verworpeling in.; (Ger.) Zeugen -, wraken; 3. door elk. werpen, in de war brengen, verkeerd worpen; it. Z. verlegen; i. (Sp.) die Karlen -, ver- keerd uitwerpen; (Mets.) eine ilauer -, volrapen, met mortel volwelpen; einen Rins, ein Loch -,toemaken;5.(w. i.geb.) siehden Arm -,inet werpen verrekken; 11. wed. ww. sic/i -, verkeerd gooien, zich vergooien; 2. sirh -, zich bezeeren, z\'ch door werpen ontwrichten;.". (van hout), krom trekken, krom worden. Verwertlich, bijv. en b. verwer-
pelijk, te verwerpen; -e Waare, slechte waar v., uitschot o.; -keil v. verwerpe- lijkbeid, slechte qualiteil v. |
|||||||||||
|
Verwilligen, (rcruilliyle, verwik
liyl) bedr. ww., Z. bewilligen. Verwinden, [verwand.veru undi n)
bedr. ww. onr. verwinden, iueenwinden, iiieenvlecliten. Z. verwickeln (1. 2); Z. vertehmenen. Verwirken, (verwirkte, verwirkt)
bedr. ww. verwerken, gebruiken lot we- ven; 2. ein Laster -, begaan; uus Itabe irh verwirkt?. welk kwaad heb ik ge- daan \'!; 3. ein Lellen -, verbeuren, verlie- zen; Leib und Gul -, verbeuren; jems. Gunst -, verliezen; eine Slrafe -, zich op den hals balen;das Lebin -, den dooil verdienen, het leven verbeuren. Verwjrklichen, [verwirkliekle,
tierii irltielil) bedr. vvw. verwezenlijken,
doen plaats helilien.werkelijk geschieden. Verwirklichuug, v. verweien-
lijkmg v. Verwirkung, v., Z.verwirken; il.
verbeurdverklaring, verbeuring v. Verwirren, (verwirrle, renrirrt
en veruorr, verworven) bedr. ww. reg. eu onr. Gum -, iu de war maken, ver- warreu; andere Dinge -, n el elk, ver- inengeu: (Hg.) jemn. den Kn/if -, iem. het hoofd op hol brengen; eine Snelle -, in de war si uren; 2. wed. ww. siclt -, zicb verwarren; sieh in seinen lieden -, on- der liet spreken in de war raken, er niet kunnen uitkomen, Z. eeneikkrln. Verwirx\'t, bijv. nw. (van een pro-
i.\'es), ingewikkeld; (van eene liuish«u- ihng), verward,ongeregeld; da gekt alles • zu, vlaar gaat alles door elk.; il. -es Geschrei, Gelöxe. verward, onduidelijk; -r of cerwtirrrne. Ileyrijfe, verward; 2. -er, veruorrener /i\'o/i/\'.wai\'lioufd o.; jem. - nw riten, iem. in de war maken, verlegen naken, uil het veld slaan; er i.v\' int Knpfe -, hij is niet wel bij het hoofd; - spre- clien, verward, onduidelijk; - uusselien, verlegen uitzien. Verwirrung, (-en) v., Z. verwir-
ren; 11. verwarring, wanorde, ougere- gcldheid v.; 2. mr. -e/i, ongelegenheid, verlegenheid v.; in - brimjen, Z. verteir- ren; rinen Staal in • kringen, iu oproer brengen. Verwirthschaften, {ventirih-
tehaflete, verwirlliseha(tel) bedr. ww., Z. teruhwenden. Vorwischbar, bijv.uw. uiiwisch-
baar.
Verwischen, (venvischle, ver- uisrlil) bedr. ww. iiitvvisschen, mei de
baud uitvegen; eine Inschrifl -, verdel- gen; (Schild.) die Farbe\'i -, Z.verlreiben. Verwitterbar, bij».uw. verweer» baar, aan verweeriug onderhevig.
Verwittern, (»eru Uier te, veruil\'
tert) o. ww., 111. s. verweeren, door den invloed der lucht bederven; 2. hedr.ww. (Jarhtw.) eine Falie -, met aas voorzien. Verwitcibt, verwittwet, bijv.
nw. weduwe geworden, lot weduwe ge- mu Ju. Verwjttwen, {ter riltu ete.a rwill-
wel) o.ww. we luwe worden; 2. bedr.ww. tot weduwe maken. VerWQgen, (terwoyle, verwoyl) o.\'
|
|||||||||||
|
Ver. 4357
|
|||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||
|
f altigen, (verzchnfachte, verzehnfacht
en verzchnfilligte, verzelmffitligt) bedr. ww. eine Zahl, sein Gild -, veruenvou- digen, tienmaal zooveel nemen. Verzehnteil, (verzekntele, ver-
zehnlel) hedr. ww. sein Obst $• -. het tiend betalen van; 2. met het lieud be- zwaren. Verzehntling, v„ Z. verzehnten.
Verzehren, [vertehrte, verzehrt)
hedr. ww. ctiie Spette -, verleren, opeten; st in Geld -, verteren, uitgeven; sein Yer- mögen -, verkwisten, verbrassen; 2. ver- leren, verleerd worden; uic riet haben icir verzehrt?, hoeveel hebben wij ver- leerd, te betalen?; I(Spr.) Z. ermhren; ö. dat Eisen -, (van roest), doen verte- ren; das llolz -, (van vuur), verteren, doen verbranden; (lig.) die Zeil verzehrt alles, verslindt; it./em. -,(van kommer), verteren, doen kwijnen; (van een harts- loelil), versliiiilen; (van processen), arm maken, ruiueeren. Verzehrer, (-«, mv. Verzehrer)
in., -in, ^-«e\'i) v. hij, zij die verteert, verbrast &, Z. verzehren. Verzehrung, (•«») v. vertering
v., verbruik o. Verzeichnon, (verzeichnete, ter-
zeichnet) hedr. ww. verkeerd leekenen; 2. aanteekeiien, noleeren, aanteekening houden; ~.j. lij-i houden, een iiiveularis opmaken; itückieeise verzeichnel überye- ben, gemerkt afgeven; zum verzeichnete» Preite, tegen den aangegeven prijs. Verzeichniss, (-es, mv. -e) o.
opgaaf, lijsi v.; (van het vermogen),staat ui., aangifte v.; (van goederen &),mven- taris ni.; (van personen),,lijst v.; (van hoeken), catalogus in.; - der durch den l\'absl verbolcnen /Mr/ier.index m.;(llaud.) (van prijzen), prijslijst v.,tariefo.; (Uruk- k.) • der Kapilel dj- eines Buches, inhoud Hl., inhoudsopgaaf v.; - der Üruckfeliler, errata o. mv. Verzeihbar, bijv. nw., Z. verzeih-
lich. Verzeihen,(i\'er5ieA,ee«ienen)bedr.
ww. onr. vergeven, verschooiien, veroul- schuldigen; sich etiv. -, zich zelen ver- ontschuldigen; das isl nicht zu -, dal is niet te vergeven; (gemeenz.) verzeilt mir\'s Golt.\', (iod vergeve bel mij!; - Sie!, verschooning!, excuus! Verzeihlich, bijv. en b. vergeef-
lijk, versclioonbaar, Ie verontschuldigen; •keil v, vergeel)ijkheid, verschoonbaar- heid v. Verzeihung, v., Z. verzeihen; it.
vergiffenis, verschooning, vergeving v.; jem. negen etw. um - billen, vergiffenis vragen, om verschooning vragen; um -, niein llerrl, excuus mijnheer! Verzerren, (verzerrte, rerterrt)
bedr. ww. den Mund -, verdraaien, ver- trekken, verwringen, scheeve gezichten zetten; das Gesicht -, vertrekken; eincii Zeug -, verwringen; (lieelk.) verzerrlet Auge, verdraaid, omgekeerd. Verzgrrung, v., Z. verzerren; it.
verdraaiing, vertrekking,verwringing v.; (lieelk.) omkeering v. der oogleden. |
|||||||||||
|
I VerWÜStbar, bijv. nw. verwoest -
Ibaar, vernielbaar. VerWÜSten, (renvüslele. vericü-
\\slet) bedr. ww.verwoesten,vernielen,ver- idelgen, uitroeien, verstoren,Z.verkeeren; \\ein vencitstetes Land, verwoest; 2. hteidcr !-, bederven; (lig.) die Seele -,verwoesten; (van een hartstocht),verstoren; (lig.) -d, verwoestend, verdelgend. Verwüstor, (•*, uiv. Vervuiler) m.
-in, (-ne«) v., verwoester, vernieler, verdelger in., verwoeslsler, vernielsler v. Verwüstung, v.,Z. verwasten; it. verwoesting,vernieliging,veidclging,ver- storing, uitroeiing v. Verwüthen, {cericiilhete, verwil-
tket) o. ww., in. h. ophouden met woe- deud te zijn, niet meer razen. Verzagen, [verzanle, cerzagt) o.
ww., ui. «. versagen, moedeloos worden, den moed verliezen, wanhopen; an etiv. -, wanhopen; an sich selbst -, allen moed verliezen, geheel moedeloos worden. VerZagt, hijv. BW. versaagd, nioe-
deloos, ouliuoedigd, wanhopig, laf; it. - maclien, moedeloos maken,ontmoedigen; - :u Werkt gehen, moedeloos te werk gaan. "Verzagung, Verzagtheit, v.
z. m. versaagdhcid, nioedeluusheid.wan* hoop v, Verzanlen (sich), [ttrttUtt,
verza/ilt) wed. ww., Z. eerrerhnen (aic/i).
Verzapfen, (veriapfle, veriap/l)
bedr. ww. Wein -, in hel klein verkou* pen, lappen, pel\' kan & verkoopen; 2. (Tnnm.j ein Siiick Hol: -, met inkepin* geii voorzien om eene pin, een honvasl in te voegen. Verzapfung, v., Z. verzapfen; it.
verkoop in. in hel klein; 2. veriappiug, inkeping v. met pinnen eu houvasten. Vorzahnen, («erïoAnle, vennhnl)
o. ww. opUouden landen Ie krijgen; 2. in\'li. ww. van tanden, scherpe puuleu voorzien. Verzappela(sich), {vcrzappelte,
cerzappelt) wed. WW. zich uitpuilen door
veel beweging; «e» cor Uugeduld -, mei handen en voelen spat telen. Verzartelll, (verslrlelte, verzar-
leli) bedr. ww. ein Kiad-, vertroetelen, verwennen, he lenen; durch Leckcreien -, verlekkeren; 2. wed. ww. sich -, ver- lekkeren. Verzartelung, v., Z. verziïrleln;
it. vertroeteling, verwenning v.; 2. ver- lekkerdheid v. VerZüXibera,(vei;aulierte,rer!au-
berl) bedr. ww. jem.-, belooveren, be- heksen; it. door beloovering van gedaante veranderen; 2. Z. ueyzaubern. Verzauberung, v., Z. venaubern;
it. beloovering v.
Vorziiunon, (verzdunte, vendun!)
hedr. wit.,/,, umziiiinen; 2. den weg door eene haag & afsluiten. Verzaunung, v., Z. venaunen;
it. afsluiting v. Verzechen, [verzechle, verzechl)
hedr. ww„ Z. vertrinken. Vorzphnfachon, verzehn-
|
|||||||||||
|
ww.ophouden te golven, niet meerstrno-
nien. VorW9g9Tl, hijv.nw.. Z. tentenen.
V;\'"*W,Öhnan,(iTnciï/in\'c,ivnre4Mr)
bedr.ww. Kinder -, verwennen, verlroe- lelen, bederven: durch lecl.erli.ifie Spei- >en -, verlekkeren; eiii vcricnhntes Kind verwen I. vertroeteld kind; 2. wed. ww. sich -, slechte gewoonten aannemen. Vorwö\'nnung, v., Z. verwannen;
it. verwend held, veriroeleldheid, aanne* ming van gemaakte manieren, bedorven smaak m. Vörworfön, bijv. nw. verworpen,
afgewezen; (Hg.) Iaa:?, gemeen, sleelit: •heil t. laagheid, gemeenheid, sleciit- heid v. VerWQlTOll, bijv. nw., Z. vencir-
ren; \'heit v., Z. Yrnrirrung. Verwundbar,verwundlich,
bijv. nw. kwetsbaar, verwondbaar; \'keil v. kwetsbaarheid v. VorWUIldeil, (verieiindelc,venrun-
tlel) bedr.ww.verwonden, wonden, kwei- sen; (Hg.) krenken,beli\'edigen; (Jarlilw.) (van het hert), een spoor in den harden grond maken; 2. wed. ww. sich -, zich kwetsen, eene wond krijgen. Verwunderlieh, bijv. Bw., Z.
verinitulers\'im,
Vorwundern, [verwunderle, ver-
runderl) bedr.ww. verwonderen, verba* sen; jem. tcrtennderl antehen. %erwon- derd, verbaasd; es isf nicht .« -, het is niet te verwonderen; 2. wed. ww. sich fiber elie. -, zich verwonderen over. Verwundersam, bijv. nw. ver-
wonderlijk, wonderbaar, zonderling,ver- bazend. Verwundorung, v., Z. rcrwun-
item; it. verwondering, verbazing \\.:jem.
in - tellen, iem. verbaasd doen staan. Verwundorungs-voll,hijv.nw.
vol verwondering;\'zeieken o. (.Spraakk.) aitroepingsteekeu o.: (Nat. bist.) nachl- vlinder m. Verwundung, v., Z. teraumlen;
2. (-en) v. verwonding, wond, kwetsuur v.; (Hg.) krenking, beieediging v. Verwünschen, ( verivünscble,ver-
wilntcht) bedr.ww. jem., etiv. -, verwen* schen, vervloeken; (Godg.) verdoemen, den vloek uitspreken over; sein Dasein, sic/i selbst -, zicli zelven verwenschen; ei» vericnnschter Wen, verwensen;, ver- vloekt, ongelukkig; 2. elie. -, wen<chen dat iets ver verwijderd is; 3. bekoren. belooveren, beheksen; line terwüntehte l\'rinzessin, betooverde prinses. Verwünschung, (-en) v., Z.
verwünschen; it. veiweiisching, vervloe*
king v., vloek in., Iietoovering, behek- sing v. VerwÜrfeln,(rerwflr/\'e//e,f\'erH\'i!r-
fell) bedr. ww. sem Geld -, verdobbelen, met hel dobbelspel verliezen. Verwurzeln, [eerwurielle,vencur-
zelt) o. ww. mei de wortels ineenslin- gcren, wortel schieten. VerwUrzen, [verwante, venrürzt)
bedr.ww. eine Speise -, te sterk kruiden; \'2. bederven. |
|||||||||||
|
1358 Ver.
|
|||||||||||||||||
|
Ver.
|
|||||||||||||||||
|
Ves.
|
|||||||||||||||||
|
Verzeitungen, (verzeitungtc, vtr-
teilungt) bedr. ww. door de dagbladen bekend maken, uitbazuinen. ~VerzQtte\\n,(rerzelleUe,ierzettelt)
bedr. ww. verspillen, verkwisten, ver- spreiden; Papiere -, verfrommelen; Geld -, verkwisten; Kleider -, verslijten. Verzettelung, v., Z. veruittin.
Verzicht, (-(e)s, mv. -e) m. af-
sland in., verzaking v.; - auf vtw. lliun of Uitten, Z. verzichten. Verzicht-brief, (-(e)s, mv. -e)
m. akte v. van afstand; -eid ui. eed m.
waarbij men afstand duet. Verzichten, (verticklele, venich-
lel) n. ww., ra. h.auf etu: -, afstand doen van, laten varen. Verzichtleistung, (-cn) v. af-
sland doen o., auland ui., verzaking v. Verziehen,(verzon,vertogen) bedr.
ww. uur. vertrekken, verwringen, scheef trekken, Z. verzerren; uur den Muiid zum Lachen -, vertrekken;den )lund tpdltitch -, een spottend gezicht trekken; i. Uuch- staben -, krulletlers, treklellers maken; vertoyener Name, naamleekening v.;(Sp.) einen Slein -, verzetten; 3. ein Kind -, verwennen, vertroetelen, verkeerd op- voeden, bederven; sein Ilürgerrecht -, verliezen door zich elders te vestigen; ui» Held -, met dikwijls verhuizen u|iiuakeu, verkwisten; II. o. ww., ui. h. wachten, zich ophouden; - Sienocli ein wettig, wacht nog een weinig, III. wed. ww. sich -, (van den nevel), weg- trekken, optrekken; (vuil geld), wegra- ken; (tien.) verdwijnen; (van kleeren), trekken, niet glad zitten; (Tiuim.) lrek- ken, krom trekken, krimpen; (Lakcnw.) rekken; (Sp.) sich -, ceue schijf voor eeue andere nemen; \'2. verzeilen, op de lange baan schuiven, lang duren; es oer- tieht sich nut der Sache, die Sache ver- ziekt sich, de zaak duurt lang, het duurt lang mei ft; IV. o, zelfst. (van den mond), verdraaiing, vertrekking v.; (van kinde- ren), verkeerde opvoeding v.; 2. uits\'.el o., vertraging v. Verziplen, (cerztelte, vci ziell) bed r.
ww. verkeerd mikken, bel doel iniss.\'ii. Verzieren, (verzierle, venierl)
bedr. ww. versieren, looien, opsmukken, verfraaien; (Tooncelk.) decoreeren; i"ö- felwerk -, opsieren, mei kleine sieraden slofJ\'ceien; (lig.) seinc Sprache -, met figuren doorspekken; verzierle Schretb- art, figuurlijke laai. Verzierer, (-s, mv. Yertiercr) ui.
versierder, verfraaid\', decorateur ui. Verzierung, (-en) v., Z. verzie-
ren; il. versiering, opsiiiukking v., ver- siersel o., looi, opschik ra.; (Tooueelk.) decoralie v.,(.Mod.)agreuiciilo.;(Schooii- sclir.) krullen v. mv.; (Hal.) versiering v.; smaler m. decoralieschilder, deco- rateur m. Verzjflfern, (cerzifferle, vertiffert)
bedr. ww. mei nummers zetten, in cij- lers leekenen. Verzjmmem, (ver timmer te, ver-
ximmerl) bedr. ww. Holt -, verlimrae- reu, voor timmerwerk gebruikeu; ein |
|||||||||||||||||
|
Gebiiude -, betimmeren, vertimmeren;
(llergw.) einen Schacht -, van binnen bekleeden; (Zeew.) ein Schift -, kalefa- leren. Verzimmerung, v„ Z. vertim- mem.
Verzinnen, (vertinnte, verzinnt)
bedr. ww. verliuucn; verzinnlet lilech, verliml blik o. Verzinken, (verzinkte, verzinkt)
bedr. ww. liretier », door pinnen verbin- den; ei» Itiirh -, met zink bekleeden. Verzinner,(-s, mv. Verzinncr) in.
vertinner m. Verzinn-hiitte, (-n) v. vcrtin-
nerij, vcrtiiiuerswerkplaals v.; -kolben
in. (Glas.) vertmijzer o.; -krug va. pot ra. oiu naalden te vertilillen. Verzinsen, (veniiule, verzinst)
bedr. ww. eine Schuld -,den interest be- talen van; euie Summe mit fünfvom IIun- derl -, vijf percent mierest betalen van; "2. wed. ww. sirn -, interest opleveren. Verzinslich, bijv. en b. renleop*
brengeud, op rente; Geld - auslhun, op interest /ellen. Verzinsung, (-en) \\.,l. verzinsen.
Verzischen, [Verzischle, terzischt)
|
|||||||||||||||||
|
tuingl) bedr. ww. met geweld ergens
indrukken, inschuiven, insluiten; it. uau- wer maken. Verzweifeln, (verzueifelle, ver.
ziteifell) o. ww., in. h. en t. an ctw. -, wanhopen; sich vertmeifeti rekten, zich vol vertwijfeling verdedigen; (geraeenz.) vertwijfelen, alle hoop verliezen; II. o. zelfst. das isl zum -, bringt midi turn -, dal is om wanhopig Ie wolden; irr- zueifelt verlicht, dol; it. verduiveld, ver- vloekt. Verzweiflung, v., z. m., Z. ver-
zweifvln; it. vertwijfeling, wanhoop v.;
jem. i« of zur - kringen, iem. tol wan- hoop voeren, wanhopig maken; in • ge- ralhen, wanhopig worden. Verzweigen (Sich), (vertueigte,
verzwelgt) wed.ww. zich verlakken, ver- takkiugeu maken. Verzweigung, v., Z. verzweigen;
il. vertakking v. Verzwergen, (ccrzuvrgle, ver-
zwergt) o.ww. dwergachtig worden, klein blijven. Verzwickeln, (verzwickelle, ver-
zuickelt) bedr. ww. mei klinken,geeren, zwikken voorzien. Verzwicken, (verzwickte, ver-
zwickl)bed.r.viYi.dtnWeinstock-, snoeien; die Nagel -, ombuigen, uuiklinken; e\\ne Axt -, van een steel voorzien. Vei\'ZwiCkt, bijv. nw., Z. sellsam;
•2. kitzlich. Verzwiefachen, (cerzuiefacltte,
verziciefacht) bedr. ww., Z. verdoppeln. Verzwillingen, (verzwUUngie,
vtrtwillingl) uedr.ww. geheel gelijk ma-
ken, als tweelingen verbinden. Verzwisten, (verimitlete, verzwi-
slet) o. ww. tweedracht zaaien, oueemg- heid stoken. Vgsen, (-s) in., z. ui. spelt v.
VesicatQrium, (s, mv. Vesica- tonen) o. trekpleister, Spaausche vlieg v.
Vesper, (-«) v. vesper v., avond
in.; zur - essen, (van kinderen), eeue avondbolerbaui eten; (van personen), lesperbrood gebruiken; 2. (Kalb.) ves- per v.; i» die - gelten, naar de vesper gaan;die Sicilianische -,Siciliaansche ves- per v.; - halten, de vesper zingen, lezen. Vesper-brod, (-brod(e)t, uiv.
•brode) o. avondeten, vesperbrood o.; -giocke v. vesperklok v.; die — linten, de vesnerklok luiden; -\'.\'"/ v., -mahl o., Z. -bröd. Vespem, (vesperte, gevespert) o.
ww., in. h. het avondeten gebruiken. Vesper-prediger, (-gers, mv.
•ger) in., -predigt, (-en) v., Z. Nack-
mittagi-prediger $•; -schnille v. sneedje o. brood voor het avondeten; -teit v. ves- perlijd in.; (Kalh.) vesper v. Vespertiner,(•», mv. Yetpertiner)
ui. geestelijke ra. die bij de vesper pre- dikl. Vest, bijv. nw., Z. fett.
Vostiilien, o. mv. feesten o. mv.
Ier eere van Vesla, veslaliën o. mv. Vestalin, (•*«») v. priesteres v.
vau Vesta. |
|||||||||||||||||
|
bedr. ww. u
|
469�
|
itlliiilen; il. ophouden mei
|
|||||||||||||||
|
Huilen.
VerzQgen, bijv. n*„ Z. vertieken.
VerZQgerer, (-s, mv. Verzögerer)
in. uitsteller ui. Verzögerlich, bijv.eu b. uitstel-
leud, vertragend, verschuivend, Z. ver-
lögern. VerZQgern, (verzögerte, vcrzögert)
bedr. ww. eine Sache -, vertragen, utt- slelleu, verschuiven; teint Ankun/t um einige lage -, vertragen; 2. wed. ww. sich -, op de lange baan schuiven, vcr- Iraagd worden. Verzögerung, (-en) v. vertra-
ging, verdaging v. Verzollen, (teriotlte, terzoUl) bed r.
WW. tol betalen, belasting betalen; (Zee- w.) clarecrcn. VerZQllung, v., Z. verzotten.
Verzucken, (venuckte, verzuckt)
o. ww. ouder stuiptrekkingen sterven; \'2. bedr. WW. stuiptrekken, sluipachlig be- wcgen. VerzÜCken, (verzückle, verzucht)
ü. ww., Z, entzücken. Verzuckern, (verzuckerte, vcrzue-
kerl) bedr. ww., Z. iiberzuckern; \'2. Ie sterk suikeren; (lig.) verzuckerte Worte, zoete woordjes. Verzu.cku.ng, (-c«) v. stuiptrek*
kiug v.; 2. verrukking v.
Verzugi (-es. mv. Verzüge) m. uil-
stel, opoulhuud o., vertraging, verlating v.; ohne -, zonder uitstel, zonder ver- wijl. Vorzuglich, bijv. uw. (Iteclilspr.)
Z. verzögerlich; •keil v. langzaamheid, ireiizelnig v. Verzupfen, (verzupfle, verzupft)
bedr. ww. uilrafelcii, uilhaleu; \'2. pluk- sel maken. Vorzvvi.ickt, bijv., Z. verlrackl.
Verzw^ngen, (vertudnyle, ver-
|
|||||||||||||||||
|
Vic.
|
Vie. 1359
|
||||||||||||||
|
Vie.
|
|||||||||||||||
|
Vestiftrius, (nnb.) m. npzichter|-;)riïsidenMTi.Yice-persident, ondcrvoor-
iii. der iniskleedcn, der altaarkleeden. \'zilter m. Vesuvian, (-.«, mv. -e) m. naar1 Vicesimatign, (•«») ». toreehi- den hyacint gelijkend olijfgroeu of bruin stelling v. van den Iwinligslen persoon.
edelgesteente o., idokras m. Vichtel, (•«) v. h.klluilje o. Vesuvisch, bijv. en b. hartsiocli- Vicunna, (-\'a) v. scuaapkameel,
lelijk, vurig, gloeiend. Peruannsche kameel rn. Veteran, [•en, mv. •en) iu. oud I Victualiën, mv., Z. Ltbensnillel;
soldaat, mnl-gcdiende, veteraan ra. l-/«W/er ui. vielunliekoopman in. Veteranz, v., z. ra. stand m. vanj VidimatiQn, (•«») v. verklaring
ood•gediende; (verzain.) gezamenlijke\'v. van de echtlieid der kopij, der band veteranen m. mv. leekeningen, legalisatie v. Veterinijr, (•», mv. -e) m. vec- Vidimjren, [vidimirle, vidimirt)
|
•seuche; -pocke v., Z. Kuh -, Schafpocke;
•raub iu. dicfslal m. van vee; -réuber ra. veedief m.; -rcic/i bijv. uw. veel vee lieb- bende, rijk in vee; schade v. verlies o. van vee; 2, door het vee veroorzaakte schade v.; •schatz ui., Z. •steuer; •schelle v. klokje o. om den hals van het vee; schlachter, schuchter in.slachier in.van vee; schwemnie i.,Z.Schtccmme; •seuche v. veeziekte, veepest v.; sinn in. dier- lijkheid, onbeschoftheid v.; sinnig bijv. uw., \'L. viehisch; -stall in. veeslal in.; •alumni ui.soort v.van vee,ras o.;-stand in. vee o.; sterben o. sterfte v. ouder het vee; steuer v. belasting v. op liet vee; il. Z. -zoll; stock in. veestapel m., Z. sland; -lranke v. drinkbak iu. voor hel vee; -lreiber m., Z. •hdndler; -lrieb in.. -lrift v. recht o. om hel vee te laten grazen, weiderechl o.; 2. — of -\\eeg in. weg iu. langs welken hel vee vrij mag grazen; -iccide v. weide v. voor het vee; •zehnle ui. veenend o.; -zuchl v. vee- teelt v.; —treibende Völker, herdersvoU ken, nomadenvolken; -wtuzel v. eereprijs v.; -züchter iu. veefokker ui. Viöl, {mehr, meisl) bijv. en b. veel,
weinig; -cs Geld, -e Leute, veel geld, veel uienscheii; - reiclier, veel rijkei; et iiml • sein, wenn <}•, het zal veel zijn als &; -e Geschicltlschreiber habcn $; vele geschiedschrijvers &; durclt -cs Geld, Uitten c)\'. door veel geld &; die -in Men- nchen, de groote menigte inenscheu; oft und • sagen, dikwijls eu veel zeggen; - anders, veel anders; 2. gleicli -, even veel; das ist nür gleich -, Z. gleirh; nicht -, met veil, weinig; 3. so -, zouveel; so - ich weisz, voor zoover ik weet; er hut so • liiicher, dass cf\', hij heeft zooveel boeken dal &; er hal so - und noch drüber, zoo veel en meer; eken so -, evenveel; urn so - mehr, zooveel te meer, des te uieer; um so • besser, zooveel te heter; 4. iiie-/, hoeveel ?; so und so -, zoo eu zoo veel; icie - smd ihrer, met hun ooevclen zijn zij; wie - Menleken?, Pferdel, welk eene menigte iiiensclieu!; 5. zu -, ie veel; das i*l zu -, - zu -, dat is te veel, veel te veel; (Spr.) was zu - «*/, ist zu -, zu - ut ungesund, te veel is ongezond; (lig.) das ist Hun nicht zu -, dat is hem niet te veel, daartoe is hij wel inslaat; il.daar- legen ziet hij niet op. Viel-arm, (•(«)«, mv. -e) m. (Nat.
hist.) veelvoet, veelarm, polyp ui.; -ar- mig bijv. uw. veelanuig.iuel veel armen; •artig bijv. uw. veelsoortig; -iistig bijv. uw. vecllukkig; -dsligkeit v. veellakkig- heid v.; -augig bijv. i;w. veeloogig; -be- deutend bijv. uw. veelbeleekeueiid; -be- riht bijv. uw. zeer begaafd; -l>einig bijv. uw. veelbeeuig, met veel beciien uf poo- ten; -besagl bijv. uw. veel besproken, meer gemeld; -besailet bijv. uw. met veel snaren; -besprochen bijv. uw., Z. -besagt; •blatlig, •biallerij bijv. uw. (I\'l.) veel- hladerig; -blumig, •blulliig buv.uw.vcel- Iducioig, met veel bloemen; -briiderig bijv. uw. veelbroederig; -brustig bijv.uw. veel tepels hebbende; -deutig bijv. uw. veel beteekenissen hebbende, dubbelzin* |
||||||||||||||
|
arts ui.; l\'. bijv. uw. veearlscuijkuudig;
•e Srhule, veeartsenijschool v. Veto, (-*) o., z. in. recht o. van
verwerping, veto, verood o. Vettel, (-«) v. (Volksl.) alle -, oud
wijf o.; liederlkhe -, liederlijk vrouws- persnnn o. Vettelhaft, vettelisoh, bijv.
en b. als een oud wijf.
Vetter, (-»,mv. -n) m. neef, ooras-
zoon, lanleszoon in.; 2. oom, bloedver- want uu; -yunsl v., Z. Ne/fenbegiinsli gung. Vetterlich, bijv.cn b. als een neef,
als een bloedverwant handelend. Vetterschaft, v.,z. m. neefschap,
bloed verwantschap v. Vetturino, (-*. mv. Vellurini) in.
(iu Italië), buurkoetsier ui. Vexatgrisch, bijv. en b. druk-
keml, plagend. Voxir-becher,(-c7ier.s, mv.-c/uv)
ui., Z. Spassbechcr; -dose v., Z. -becher. Vexiren, [vexirle, vexirt) bedr.
ww., Z. neeken. Vexirerei, (-c«) v., z. Neckerei.
Vexir-glas, (-gtuses,iu*. -glaser)
m., Z. Siiringglas; -ring ui. ring ui. die heimelijk opengaat; schloss o. geheim slot o.; •tpiegel m. up vreemde manier geslepen spiegel iu.; -uhr v. goochelhor- loge o. Vezier, (-s, mv. -e) ra. vizier ui.,
minister ui. van den Turkschen sultan. Vezierat, (-(c;«, mv. -e) o., Ve-
zierswürde, (-«) v. vizierschap o., waardigheid v. van vizier.
Viaticum, (-s, mv. Viatica) o.
reisgeld, leergeld o. Vibrjren, (vibrtrte.vibrirl) o. ww.,
iu. h. trillen. Vibrjrung, (-en) v, trilling v.
Vicar, (•», mv. -e) in. geestelijke
plaatsvervanger, vicaris, kapelaan in. Vicariat, [-(e)s, mv.-e) o.vicariaat
o., ambt o., waardigheid v. van vicaris. Vicariren, [vicarirlc, vicarirt) o.
ww., in. /». hel vicariaat in eene parochie waarnemen. Vicarius, fonb.) in., Z. Kicar.
Vjce-admiral, (-rat(e)s, mv.
•rite) ui. onderadmiraal, viceadiniraal
iu.; -consul in. viceconsul iu.; -direktor in. onderdirecteur m. Vicedom, (-s, mv. -e) m. stad-
kouder m. Vjce-gouverneur, (•», uiv. -e)
m. oiidergoeverueur in.; -kanzler in. vice- kauselier in.; .könig in. onderkoning ui.; |
bedt\', ww. de kopij, de liaiulleekeuing
voor echt verklaren, legaliseeren. Vidimjrung, v., Z. tidimiren; it legalisatie v.
Vidualitium, (-j, mv. Viduali-
lien) o. weduwengoed o., lijfrente v. Vieh, (•(*)*. uiv. -e) o. Iicest, dier
o.; (lig.) dom, ruw, woest, lomp, onbe- schaafd wezen o.; (geiiiceuz.) du duin- mes -, slum dier».; rum - maclten, ver- dierlijken, 2. vee o., rundveen.; cïn Sluck -, een stuk vee; allerlei • kullen, allerlei dieren houden. Vieharz(e)nei, v., z. m. veeart-
seuij v.; -burh o. verhandeling v. over de veeartsen ij; •kunde, -kunst v. veearl- senijkunde v. Vieb.arz(e)neilich, bijv. mv.
veearlsenijkunilig. Vieharz(e)neischule, (-«) v.
veeartsenijschool v. Vieh-arzt, (-ar;/(e)s, \\av.-irztt)
in. veearts rn.; •asieeuram v. veeverze* kering v.; •aussleltuny v. Iciitoousiellin) v.van vee; -bremse v.ruiidervlieg.veevlieg paardenvlieg \\.;-dteb m.veedief m.,-dieb- siiiII! m., Z. -raub; -dis\'cl v. (I\'l.) Iieve- vrouwe-dislel.inelk.lislel v.,-dumiu bjjv. nw.uiterst doiii;-i/uaifH/ii.>if v.groole dom- heid, stomheid v.; -fall in., Z. sterben; •fliege v., Z. -bremse; -fuller o. veevoe- ler, voeder o. voor liet vee; •glöckeken o., \'i/locke v„ Z. schelle; -gras o.gras o. voo hel vee; -handet in. handel ui. iu vee eehaudel iu.; •hindler iu. veehaude aar m. Viehheit, »., z. ai. brutaliteit, un-
beschuftheid, ruwheid, lompheid v. Vieli-hirt, [-en, mv.-en) m.,-m,
(-nen) v. veehoeder LD., vcehoedsler ».;
•hof iu. plaats v. voor het vee; \'2. hoeve v. waarop vee wordt gehouden; \'hul v. veehoeder!] v.; -hulung v., Z. •weide ViplliSCh, bijv. en b. redeloos, als
een dier, beestachtig; -er Mensen, bru laai, onbeschoft; -e Lust, -e$ Leben, dier- lijk; - werden, verdierlijken. Vieh-knecht, (-(e)s, mv. •<.•) m.
knechl ii.. voor hel vee; •krankkeit v.
veeziekte v.; it. Z. seuche; •krant o., Z.
•gras; -magd v. ineid v. voor hel vee;
•markt m. veemarkt v.; -maszig bijv.
uw., Z. viehisch; •mast v. mest in. voor
hel vee; -mdsler m. veenaester ni., vet-
weider ra.; •mislung v. vcemeslen o.;
pacht ui., -pachtung v. veepaebt v.,
muhme, -mutler v. opzichlsler v. over
de weiden welke met hel vee belast zijn;
piirUler in. vecpachter in.; -pest v., L.
|
||||||||||||||
|
1360 Vie. Vie. Vie.
|
||||||||||||||
|
k{e)lig hijv.nw. veelhoekig;-«\'enic;erbijw.
veel minder, laat slaan; -witsen o. veel- neterij, veelzijdige keunis v.; •wittend hijv. nw. veelwetend: -iritsenhtit \\., Z. • nissen; -nis*cr m. veelweler, man Dl.
van algemeene kennis; •witserei v. veel- Hclerij. algeineene k\'Minis v.; -znhn in. veel tand ig blad o.; -zthnig bijv. nw. met veel tanden voorzien; -zonig bijv. nw. vcde Incbtstreken hebbende: -züngig bijv. nw. veeltongig; (l.etlerk.) Z. sprachig; •zunglcr ui. vogel in. die veel verschei- denheid in zijn gekweel heeft; -zweigig hijv. nw., Z. •iislig; \'Znpf in. zeester v. met meer dan 15 stralen. Viem, Vien, (-c) v. honderd o.
korenaren: (van hout), vadem in.
Vior, bijv. nw. vier; mil - l\'ferien,
mil -en fahren. inel vier paarden rijden; n//e -e von sich strecke», (van paarden), gaan liggen; (van personen),zoolang men is gaan liggen; Gesang zu -, zvl -en, vier- stemmig gezang o.; m/,7<t - Augcn, on- der vier oogen; einnntter unter - Augrn sehen, sameii^preken, ouder vier oogen zijn; in - Thcile getheilt, in vieren of vier deelen verdeeld; es lint - Uhr ge- lagen, het heeft vier uren geslagen; (Sp.) • Kimge, Damen «f*, vier heeren &; auf
allen -e« krieehen, op handen en voeten kruipen; \'2. (-e) v. 4, vier v., viertje o. Vier-achtel, (-iels, m\\. -tel) o.
of -snote, -spause, v.. -takt, m. vierachtsten-naot, rust, maat v.
Vierahren, (rierihrle,gevierfihrt),
vierarten, [vierarlete, gevierartel) beclr. ww. (I.audh.) voor hel winlerzaad omploegen. Vier-aUgig, bijv. nw. viernogig,
vier oogen hebbende; •i\'iuglein o. duikel- eend v.; -bahnig bijv. nw. vierbanig; • bullen v. spoor o. van hel hert, wanneer
de voorpoolen in het spoor der achter- ponten slaan; •blall o. «ierblad, klaver- blad o.; \'2. wolfsbes v.; -blatlerig bijv. nw.vierhladerig, met vier bladen: it.Tier- hanig, van vier hanen; -blumig hijv. nw. vierhloemig, met vier h!oemen;-(und m., •biindniss o. verbond o. van vier stalen; •ilriihlig bijv. uw. vierdraadsch; -ding in., Z. Vierling; -dnrnig bijv. nw. mei vier dorens. Viere, (-n) v., Z. Vier (2).
Vier-eckig, hijv. nw. vierhoekig,
vierkant; —e Ctasscheibe, vierkant; — machen, vierkant maken, behouwen; mil —en Platten ctt Tafeln nuslegen,pflastern, met vierkante tegels bevlnereu. Viereck, (•(«)#,m*. -e) o.vierkant
o., vierhoek in., quadraat o.; gleirhlnu- figes -, parallelngram o ; schiefifinkeli- ges of geschnbenes -, scheefhoekig vier- kant, verschoven vierkant o., ruit v.; ungleicbseiliges -, trapezium o.: langes, reeklwinkeliget -, langwerpig vierkant, rechthoekig parallelngram o.; (van ge- lallen), vierkant, quadraat o., tweede macht v.; int - bringen, in de tweede macht brengen; Truppen in\'s - stellen, in een vierkant stellen. Viereiche, (-n) v. wintereik m.
Vieren, {vierle, geviert) bedr. ww.
|
||||||||||||||
|
veel knoopen; (PI.) met veel knoesten:
•kamig bijv. nw. (van aren), vol korrels; (Ontlk.) zeer korrelig; (I\'l.) Z. • kemig; -kn)if m. publiek o.; -köpfig bijv. nw. veelhoofilig.met veel Imofileu of koppen. VielloiCht, bijw. misschien, wel- licht, mogelijk; 2. (-s) o., z. m. auf ein • hm. alleen omdat het mogelijk is.
Viel-linig, hijv. nw. veellijnig, uit
veel lijnen bestaande; •lacherig bijv. nw. met veel talen. Vielmal(s), bijw. dikwijls, ver-
scheiclene keereii, Z. nfl; ich danke lb- nen -, ik dank u zeer; wie •?, boe dik- wijls? Vielmalig, bijv. nw. herhaald,
veelvuldig. Viel-mannerei, v., z. m. veel-
mannerfj >.; •minnrrig bijv. nw. veel- manncrig, veel meeldraden hebbende. Vielmehr, bijw. veeleer. inlegen-
deel, verre van. Viel-namig, bijv. nw. veelnamig,
veel namen hebbende:(Alg.) Z. riet/ach; • nulzig hijv. nw. lot verschillende doel-
einden dienstig; -paaiig hijv. nw. mei veel paren; •riderig bijv. nw. veel raderen hebbende; -reihig hijv.nw. in veel rijen; •sagend bijv. nw. veel zeggend, sprekend, veel uitdrukking hebbende, veelbetcekc- nend; -sailig bijv. nw. veclsnarig, veel snaren hebbende; •samig hijv. nw. veel zaad bevallend; -sauïig hijv. nw. met veel zuilen; (I\'l.) veelstijlig; •sclmlig hijv.nw. (Nat.hist.) veel schaal hebbende; •tehlili in. (liouwk.) sieraad o. met veel insnij- ilingcn; -schotig hijv. nw. veel bast, veel schil hebbende; schreiber va. vcelschrij- ver. broodschrijver m.; sehreiberei v. veelschrijverij v., broodschrijverij v.; •seilig bijv. nw. vecelzijdig: —e Kennt- nisse, veelzijdig; fin —gebildeler Manu, veelzijdig ontwikkeld man; —keil v. veelzijdigheid v., veelzijdige ontwikkc. ling v.; sichtig hijv. nw. veelvlakkig, de voorwerpen vermenigvuldigend; silber m. veelleltergrepig woord o.; -silbig bijv. nw. veelleltergrepig; sining bijv. nw. vele opvattingen hebbende, voor \\erschil- lende opvattingen vatbaar, dubbelzinnig, onbepaald: spallig bijv. nw. veclspletig, in veel spleten verdeeld; -tpan»ig bijv. nw. veclspaimuig, met veel paarden be- spannen: spelzig bijv. nw. met vele kap- jes; spitzig hijv. nw. met veel punten; |
||||||||||||||
|
nis, Yoor verschillende nitlegging vat-
baar; -deutigkeit v. veelhcleekenende o., dubbelzinnigheid i.\\ •druek m. (Ilrukk.) veeldrnk m.:-rrk m. veelhoek in.; •rckig hijv.nw. veelhoekig: -ehe v. veelvoudige echt m„ veelwijverij v.: -ehig hijv. nw, veelgadig, veelwijvig, veelmannig; -en- dig hijv.nw. (Jachtw.) met vele linrens; •erfahren liijv. nw. zeer ervaren. Vielerlei, hijv. n«\'. velerlei, veler-
hande, van verschillende soorten; auf - Art nf Wette, op velerlei wijzen. Vielessen, (-.«) o., z. m. veeteterfj,
vraatzucht v.; -rf bijv. nw. veelelend, vraatzuchtig. Vielfach, hijv. en b. veelvoudig,
veelzijdig, herhaaldelijk, dikwijls, in zeer veel opzichten; (Alg.) -e Grfisze, samen- gestelde, veelledige grnnlheid; -gelheill bijv. nw. veelvoudig gedeeld, veelledig. Vielfacherig, bijv. nw. in vele
vakken verdeeld, in veel afdeelingen of
hokken verdeeld. "Vielfaehheit, v., z. m. veclvon- dighchl, verscheidenheid V., verschil o.
Vielfaltig, bijv. en b. veelvoudig,
in overvloed, overvloedig; 2. herhaald; •keil v., Z. Vielfaehheit. Viel-farbig, bijv. nw. veelkleurig,
boni; •forbigkeili. veelkleurigheid, bon t- heid v.; •fingerig bijv. nw. veelvingerig; •jlach o. (Meetk.) veelvlak o.;-/lntterin. veelvin in.: -flugelig hijv. nw. veelvleu* gelig; •fdrmig bijv. nw. veelvormig; -/ür- migkcil v. veelvormigheid v.; -frasz m. veelvraat in.; 2. pelikaan in.; 3. spekke- ver ui.; 4. leiachtige Spaansche vlieg v.; (lij:.) (van personen), vreter m.. gulzig» aard m.; -frdszig bijv. nw., •friszigkeil v., Z. gefrtiszig <|-; -fruchl v. (PI.) veel- vrucht v.; -fusz m. veelvoeter in.; 2. katje o.; 5. duizendpoot m.; 4. Z. •arm; —schnceke v. (Nat. hist.) duizendpoot m. (eene schelp); -füszig bijv. nw. ve»l- voetig, veelpoolig, veel poolen hebbende; •gallig hijv.nw., Z. -ehig;-geMrendbijv. n-v. (Nat. hist.) vruchtbaar, veel voort- brengende; -geliebl hijv.nw. veelgeliefd, zeer bemind; -geprüfl bijv. nw. zeer he- proefd; •gerühml hijv.nw. zeer beroemd; ••jesiallig bijv. nw., Z. •f&rmig; -gliede- rtg hijv. nw. (Nat. hist.) veelledig; -JM- lerei v. veelgodendom o.; •griffelig hijv. nw. (I\'l.) veelstengelig, vele slamperljes hebbende; •guitig bijv. nw. veel waard, groole waarde hebbende; -gul o. (I\'l.) witte doorn m. Viel-heit, v.. z. m. veelheid, me-
uigle v., groot aanlal o., meerderheid v. Viel-herrig, bijv. nw. veel mces-
ters hebbende; -herrsrhafl v. heerschap- pij v. van velen; -hülsig bijv. nw. niet veel vliezen; -jahrig hijv. nw. veeljarig; •hufer m. dikhuidig zoogdier o.; -kan- tig hijv.nw. veelzijdig, veelkanlig; it.Z. •eckig; -kapselig bijv. nw. (I\'l.) met veel zaadhuisjes voorzien; -kernig hijv. nw. mei vele pitten voorzien; -kiemer m. (Nat. hist.) veclkicuwer, visch in. met \\et\\ kieuwen, weekdier o. met veel kieu- wen; -klappig hijv. nw. met veel kleppen voorzien; -knöterig, -knotig bijv. nw. met |
||||||||||||||
|
•sprachig hijv.nw. veel lalen bev
|
D�B
|
allende;
|
||||||||||||
|
•slungelig of •slengelig, slielig hijv.nw.
veelstengelig,veelsprnitig; slimmig hijv. nw. (Muz.) meerstemmig, veelstemmig; •tylbig hijv.nw., Z. silbig; -ihnlig bijv. nw. zeer werkzaam; -lheilig hijv. nw. in veel cleelen verdeeld; (Alg.) 7,. vielfach. Vielthuerei, >•., z. m. neiging v.
om veel ie doen, wocligheid v.
Viel-tönig, bijv. n*.,Z.•stimmig;
•vermogend bijv. nw. veelvermogeml, machtig; •vertpeehtnd bijv. nw. veelbe- lovend; -weiber m. (I\'l.) plant v. van de klasse der veelwijvigen; •teeibereiv.veel- wijverij v.; •weibig bijv. nw. veelwijvig; •wendig bijv. nw. (Krist.) veelkanlig; •wendigkeil v. veelkanligheid ».; -uin- |
||||||||||||||
|
Vie. 1361
|
|||||||||||||||||||
|
Vie.
|
Vie.
|
||||||||||||||||||
|
Viertel, (-«, mv. Viertel) o. vierde
deel ui gedeelte o.,vierendeel o., kwart v.; eine Etleundem halbes -,een i-li-u een half vierde; - des It c/o, een vierde (gedeelte) van den weg; ein - llumt.nü kwart stukje band; ein - nuf vier Uhr, kwartier over drieën; drei - auf fünf, kwartier voor vijven; (van eene koe &), vierendeel o.; (Laudin.) vierde morgen o.; ent - lln«, vierde vat o.; ein - enter Stadt, wijk o.; einenApfelin - schtteiden, in vieren snij— den; (l)rukk.) enten Hogen Papier in • brechen, in vieren vouwen; (Muz.) - of •nole v„ kwartnoot v. Viertel-ader,(-n)v. (bij dieren),
scheiikelader v.; -bauer m. boer in. die een vierde van de opbrengst krijgt; it. die een vierde van de plaats gehuurd heeft, - bogen m. kwart blad o.; -dre- scher in. dorscher in. die meteen vierde gedeelte van het graan betaald wordt; •ettey. kwartel v.; -/orm,-j|ro«ev.(Uruk- k.) kwarlovoriu ui.; -herr m. \\vijkinees- ter m.; -ltufe v. vierde o. eeuer bueve; •hufner ia., Z. -bauer; -huuderl o. kwart- honderd, vyfentwiutiglal o.; -ja/tr o. vierendeeljaars o., drie maanden v. mv., trimester o.;—gehallra.,—getdo. kwar- laal o.; -jihrig bijv. nw. drie maanden durend, van drie maanden; •julirttch üijv. en b. om de drie maanden, driemaande- iuk(sch), per drie maanden; — be:aliien, driemaandelijks; -julirsaetse bijw. dne- uiaandelijks; -jahrtug in. quatertemper iu.; •kariaitne v. \'Jipuuiier in.; -knecht m. door hel bestuur aangestelde oppas- ser ui. in eene w(jk;-ir«ii ui. vierde ge- deelte o. eens cirkels, quadranto.;-meile v. kwaïtmijl v.; -meister ui. wijkuiees- ter m. Vierteln,(f ierletle, geoiertell) bedr.
ww., L.eieillieiten; (Uurw.) de kwarlie- reu slaan; (Laudb.) gul -, (van koren), veel opleveren. Viertel-note, (-n) r., Z. Viertel
(Muz.;; -0/1//1 111. vierde gedeelte o. vau een okshoofd; -puuse v. kwartrusl v.; \'pfund o. kwartpoiid o.; -pfündiy bijv. uw. vier pond wegende; schtug ra., Z. •nole; —werk o, uurwerk o. dal de kwar- liercil slaat; schuenkung v„ Z. -uen- dung; sglted o. vierde gelid o.; -nlab m. kwart rond o., kwartslijl ui.; sttrieh m. (Zeew.) balvestreek v.; stunde v. kwar- tier o.; slündig bijv. uw. een kwartier durende; stuiuilich bijv. uw. elk kwar- lier plaats hebbende; -takt m. (Muz.) viel ili\' maat, kwart maal V ;-(0«lll. kwal t- I0011 10.; -tny m. diieinaaiidelijksclie vergadering v. der ridderschap van een district; •lonne v. kwart ton v., kwartmud o.; -wendung v. (hrijgsw.) kwarlwen- ding v.;-wüehsig byv.nw. voor liet k!ein- sle gedeelte ge\\vassen;-3nni»er ui. kwart- ceulenaar o. Viortous, bijv. nw. ten vierde, in
Je vieiMe plaal-. Viert-halb, bijv. nw. (mik) Z.
vterielitilb. Viertheil, (•(«)», mv. -e) o., Z.
Vierlhel.
Viertheilon, (viertheilte, gevitr- 86 |
|||||||||||||||||||
|
Viermaohtig, bijv.nw. viermach-
tig. Viormal, bijw. viermaal; - »o tiie*.
viermaal zoo veel; - gestrichen, Z. vier- gettrichen. Viermalig, bijv. nw. viermaal her-
haald. Vier-mann,(-mann(e)j,mv.-mdn-
ner) m. vierman m., Z. -herr; •mdnnerig bijv. nw. (PI.) viermannerig, vier meel- draden hebbende; -meister m. (Lakenw.) oud meester m.; -monalig van viermaan- den, vier maanden oud of durende; -roo natlich bijv. nw. viermaandelijksch, alle vier maanden geschiedend; •nachtig bijv nw van vier nachten. Vierorten, (vierorlete, gevierortet)
bedr. »w., Z. Dieren. Vier-paarig, bijv. nw. (PI.) vier-
parig; -pass m. afgepast vierkant o.; •pfennigslück o. vierpenningsluk o., muntslukjeo.van vier penningen; -plün- der in. (Art.) vierponder m.; -pfiindig bijv.nw. vierpondsch, van vier pond; -rau- cheressig in. pestazijn in.: siderig bijv. nw. met vier wielen, met vier radereu; •rippig bijv. nw. met vier ribben; •rade\' rig bijv.nw. met vier riemen, viernemscli, met vier rijen roeibanken; saitig bijv. nw. (Muz.J viersnarig; samig bijv. nw. (PI.) vierzadig; siulig bijv.nw. met vier zuilen; schiflig bijv. nw. (Wev.) vier treden hebbende; schanfler ra. meer dan tweejarig schaap o. dat desnijtanden krygt; sehrölig bijv. nw. vierkant; (van booinen), geschikt om er vier balken ml te zagen; (lig., Reweenz.)(van personen), slerk, gespierd, breedschouderig; it.lomp, ruw; •seilig bijv. nw. vierzijdig; seitig- |
|||||||||||||||||||
|
eine Figur -, vierkant maken; Holt -.
vierkant schaven; (Wisk.) eine Zahl -, in het vierkant brengen, in hel quadraat brengen; (Zeew.) Taa -, vieren, laten schieten. Vierer, (-«, mv. Vierer) m.,Z. Vier
(2): (Hand.) Z. Vierpfennigslück. ViererlOi, bijv. nw. vierderlei, in
vier soorten; - Sprachen, vier verschiU lemle talen; nuf- Arf.op vierderlei wijze». Vierfach, bijv. nw. viervoudig,
viermaal genomen; - vermehren, viermaal meer nemen; • ersetzen, das -e erstallen, viermaal zooveel teruggeven; -et llünd- nist, viervoudig verbond o.; -ficherig bijv. nw. vierhokkig. Vierfaltig, bjjv. nw., Z. vierfach.
Vierfaltigon, [vierfiltigle, vier-
filtigl) bedr. ww. viermaal zooveel ne- men. Vier-fingerig, bijv.nw.viervinge
rig, viertenig; -/fu<7i o. viervlak o.; -/M- chig bijv. nw. viervlakkig, met vier vlak- ken, vierzijdig; -fass o. i vat o.; -(lüge- lig bijv. nw. viervleugelig; -fürtt m. viervorst m.; -füntenliium o. viervor- stendom o.; -füszer in. viervoetig dier ».;-/üsiiy bijv.nw. vier poolen hebbende; die —n Thiere, viervoetige dieren; 2. vier voet lang, breed, hoog; -füszler m., Z. -fützer; -gidig bijv. nw., Z. stöckiy; •gesang in. vierstemmig gezang;-gespann o. vierspan o.; -oestrichen bijv. nw.(Muz.) viermaal gestreept; —e Nole, ,\'j noot v.; dat •— e F, viermaal gestreepte f of fa; •getheilt bijv. nw., Z. -theilig; •gewmn in. qualerne v., vier winnende nommers o. mv.; -gliederig bijv. uw. met vier le- den of geledingen; •hinder m. vier han- den nf poolen hebbend dier o., aap m.; •hindig bijv. nv. vierhandig; —e Thiere, vierhandige dieren; -herr m. lid o. van een viermanschap; •heber m. hefboom ui. met vier armen; -herrschafl v. vieruian- schap o.; -herrscher m., Z.-fürsl, -herr; •hörnig bijv. nw. met vier horens, vicr- hoornig; -hügel m.dier o.metvierknub- bels aan de hersenen; -hundert bijv. uw. vierhonderd; -hunderlel o. vierhonderd- ste o.; .hunderlmal bijw. vierhonderd- maal; -hunderdste bijv.nw. vierhonderd- sle; -hundertzunge v. lijster v.; -;\'a/ir o. vier jaren o. mv., tijdvak o. van vier ja ren; (o. Gesrh.) olympiade v,; •jihng byv. nw. vierjarig, van vier jaar, vier jaar oud; •jdhrlieh bijv. nw. alle vierjnar geschiedend; •kantig bijv. nw. vierkant; •kapseln.) bijv. nw. mei vier zaadhuisjes met vier khikhuisjes; -klappig bijv.nw, met vier klapvliezen; -klauig bijv. nw, met vier klauwen; -kernig, -kimig liijv. nw. (PI.) met vier pillen, met vier kor reis; -lappig bijv. nw. met vier zaadlob- ben; -köpfia bijv. nw. vierhoofdig, met vier koppen; (Heelk.) -e bmde, slmger- band m.; -liufer ui. talie v. Vierler, (-i, mv. Vierler) m., Z
Vierpfennigslück. Vierling, (-(e)i, mv. s) m. een
van vier kinden-u uil eene moeder lege lijk geboren, vierling m.; (Hand.) vier penningsluk o.; it. vierendeel pond o. |
|||||||||||||||||||
|
keil v.vierzij
|
79
|
digbeid \\.;silber va.woord»,
|
|||||||||||||||||
|
van vier lettergrepen; -<ilbig bijv.nw. uit
vier lettergrepen bestaande; sitzig bijv. nw.—e Hank.ioor vier personen, mei vier zitplaatsen; •spallig bijv. nw. (PI.) met vier spleten; spinner m. rijtuig o. mei vier paarden; spinnig bijv.nw. met vier paarden bespannen; — [ahren, in een rijtuig met vier paarden rijden; spielo. (Sp.) quadrille v.; (Muz.) vierstemmig lied, quartel o.; spit tig bijv. nw. mei vier punten; stachelitj bijv.nw. met vier stekels; slimmig bjjv. nw. vierstemmig, voor een quartel gezet; —esS/ficA-,qiiar- lel o.; stocktg bijv.nw. van vier verdie- pingen; slündig bijv. nw. vier uren du- rend; slündlich bijv. nw. om de vier uren; stjlbii/ Injv. nw., Z. silbig; -tigig bijv. nw van vier dagen, vier dagen du remi; -tiglich bijw. om de vier dagen geschiedend; —et Fieber, -tagsfteber o. vierdaagsche krorts v.; -lausend bijv.nw vier duizend; -lautendtle bijv. nw. vier- duizendsle. Vierte, bijv.nw. vierde; der - Theil,
het vierde deel of gedeelte; in dem -n Stocke, op de vierde verdieping; urn die • Stuntte, tegen vier uur; Heinrieh der -, Hendrik de Vierde; er itt telb- gekom- men, hij is met zijn vieren gekomen; 2 (-«) v. (Muz.) kwart v. Viert(e)halb, byv. nw. vierde-
half, drie eu een half. |
|||||||||||||||||||
|
1362 Vie. ?io. Vis.
|
|||||||||
|
Iheill) liodr. ww. in Tieren venleelrn;
einen Verbreeher -, viercndeelen; door Tier paarden laten vaneenrukken; (Wa- penk.) das Schild -, in vier vakken ver- deelcn. Vier-theilig, bijv. nw. in vier
deelen verdeeld, vierdeelig; it. \'L. spal- tig; (VVisk.) vierledig; \'treffer m., Z. •gewinn. Viertler, (-s, mv. Viertler) m., Z,
Vierbauer. Viert-mann, (-matm(e)j, mv.
• leutejm. vierde man m. in de rij, vierde man in. in het gelid; schein m. (Sler- renk.) kwartier o. van de maan, Z. ge- viert (Sterrenk.). Vierung, (-en) ». vierkant maken
o.; (Wisk.) verandering v. in een qua- draal, quadraluur v., L. geviert, vieren; 2. Z. Viereck; -sgerichligkeit v. wettige breedte v. eener mijn. Vier-verein, (-(e)s, mv. -e) m.,
Z. -bund; -vers in. vierregelig couplet o.; •uierieltakt m.(Muz.) vierkwartsmaat v„ volle maat v.; -aeg in. kruisweg in.; -icei- big bijv. nw. vierwijvig; -tceibigkeit v. vier«ijvigheid v.;-tt\'inMio bijv.nw. vier- buekig; • unrlienllicli bijv.nw. om de vier weken; -uöclug bijv.nw. vier weken oud, vier weken durend; -zack m. voorwerp o. met vier punten, takken, landen,vier- taud in.; -zackig bijv. nw. met vier pun- ten, einden, lakken of tanden; -zuhliy bijv. nw. vierlallig; -zahnig bijv.nw.vier- tandig. Vierzeh(e)n, bijv. nw. veertien;
- Taye, veertien dagen, twee weken; -lü- gig bijv. nw. veertien dagen durende, veertien dagen oud; -laglich bijv. en b. veertieodaagsch. Vierzeh(e)nte, bijv. nw. vecr-
tiende" Ludwig der -, Lodewijk de Yeer- tiende. Vierzeh(e)ntel, (-tets, mv. .tel)
O. veertiende (gedeelte) O.
Vierzeh(e)ntens, bijw. teu wer-
tiende, in de veertiende plaats.
Vierzeh(e)ntehalb, bijv. cw.
veertiende half, dertien en een half. Vier-zehig, bijv. uw. met vierte-
uen, L. •/inueriy, -ktauig; -zeitig bijv. nw. vierregelig, van vier regels; -zeit v. quatertemper va. Vierzig, bijv. uw. veertig; Anzahl
von -, veertigtal o. Vierziger, (s, mv. Vierziger) ui.,
-in, (\'tuit) v. veertiger, man in., vrouw v., van veertig jaar; 2. lid o. van een be- stuur van 40 personen; 3. wijn ui. vau het jaar \'40; 4. (Munlw.) muntstuk o. dal de 40 vuudige waarde heeft van de eenheid. Vierzigjahrig, bijv. nw. veertig-
jarig, van veel lig jaar, Z. Vierziger. Vierzigste, bijv. nw. veertigste.
ViêrzigStel, (-s, mv. Vierzigslet)
o. veertigste (gedeelte) o. ViorzigstcriSjliijw. ten veertigste,
iu de veertigste plaats. Vierzig-stündig, bijv. uw. vau
vcerlig uren, veertig uren durend; -tagig bijv. uw. veertigdaagscb, vau veertig da- |
jgen; —e Faslen:eit, vcerligdaagsche vas-
len. Vier-zinkig, bijv. nw., Z. -zac-
kig; •zölliy bijv. nw. vierduimseb, van vier duim; -zueiteltakt m. viertweeden maat v. Vietsbohne, (-«) v., Z. Schmink-
bohne. Vigilanzschein, (-(e)», mv. -e)
in. bewijs o. dal een leen vernieuwd is. Vigili&rius, (onb.) m. (in kloos-
ters), persoon ui. die belast is met hel wekken voorden nacht-of morgendieusl. Vigilie, (-n) v. (kalh.) avond m.
voorden feestdag, vigilie o.; 2. -n für die Verslorbenen, zielmissen v. mv. Vigiliren, (vigiUrte, vigilirt) o.
ww., ui. h. ati( jem. -, op iem. loeren, if in. in het oog houden; au/ etui. -, een waakzaam oog houden op. Vignette, (-u) v. vignet, druksie-
raad o. Vigogna, XVi9ognas) v., Z. Vi-
cunna.
VigorQS, bijw. krachtig, met na-
druk. .. Vikftr, m. &, Z. Vicar. Vilipeudjren, {vilipendirte, viti-
pcndiit) bedr. ww. bespotten, verachten, versiua\'len. Villa, ( Villen) v. Inslbuis o., villa v.
Villanelle, (-n) v. herderslicdje
o.; 2. biiereiidiins in. Villeggiatura, (Villeggialuren)
v. zomerverblijf, landelijk genot o. Vindiciren, (cindicirle, vindicirt)
bedr. ww. lerugeiscuen, toeéigeueu. Vinolouz, v., z. m. dronkenschap
v. tengevolge van hel overmatig gebruik vau wijii. Vigla, ViQle, (-/i) v.(I\'1.) viooltje
o.; \'2. (Mul.) vioul v. ViQla di Braccio, v. altviool v.
Viola di Gamba, ». violoncel ..
VlQle, (-h) v. vioollje o.; geloe -, Z.
Veileken; ualsche -, gewone kruidnagel ui.; tiirkische -, wollsboon, vijgeuoou, bolsboon v.; 2. liefdesviool V. VtQlen-apfel, (-ap/e/»,ni».-a>/y)
iu. vioolbloem v.; -btau o. en bijv. uw. vioolblauw o.; -braun bijv. uw. paars- hruiu; -rebe v. jasiuiju v.; \'laclis ui.zalui iu.; -reiher ui. krabbenetcr, bruine roer- douip ui.; schwainnt ui. paarskleurige paddenstoel ui.; -wurzel v. (I\'l.) Z. Veil- clteiiuurzet. Violet, bijv. uw., ï. violenbtuu;
•apfel ui., \'L. Vtolenapfel. Violetta, v. kleine viool *., viool-
Ije o. Violin, (-(e)i) o., z. ui. (Scheik.)
vioolslof v. Violin-bogen, (-bogens, uiv.-io-
gen) in. vioolboog v.; -duelt o. duo v. voor de viool. Violine, (•») v. (Mui.) viool, ve-
del v. Violin-kasten, (-kditetn. uiv.
•Aai(en ui. vioolkaal v.; -«u(«« v. mv. |
||||||||
|
vioolmuziek v.; •quartetl o. vierstemmig
vioolstuk o.; suite v. vioolsnaar v.; s^chlüssel m. vioolsleulel in.; schule v. vioolschool v.; spieler in. vioolspeler, violist m.; steg m. vioolkam m.-.slimme v. vioolslem, vioolpartij v.; -virtuose in. kunstenaar m. op de viool, uitstekend violist m.; seichen o., Z. schtüssel. Violoncoll, (-(e)j, mv. -e) o. bas-
viool, violonrel v. Violoneellist, (-en, mv. -en) in.
hij die op de violoncel speelt. Viper, (-n) v. (Nat. bist.) adder,
slang, aduerslang v.; -biss ui. slaugebeet, adderbeet m.: -brühe v. addersaus v.; •gift o. addergift, addervenijn o.; •natter v. adiierslang ».; -pulver o. adderkruid, slangenkruid o.; sulz o. adderzoul o.; •wespe v. (Nat. bist.) kaloenvlieg v.; -nura(e/) v. (PI.) addertong v. Virago, (s) v. manwijf o., belle-
veeg v. Virginiontabak, (s) m., z. m.
Virginiscne taliak v. Viripotenz, v., z. m. manlijke
krarlil, iiiaubaarlieid v. Viritim, bijw. man voor man.
Virtuoae, (-n, mv. -n) m. uilsle-
keml kunstenaar, virtuoos in. Virtuosity,t, v., z. m. hoedanig-
heid v. vau groot kunstenaar, kunsle* naarstaleul o. Visa, (-s, mv. -s) o. (Zaakb.) ziebt,
visa, gezien o. VisQtholz, (-e$) o., z. m. geel-
houl o. Vision, (-en) v. visioen, uacktge-
zicht o., verschijning v. Vision&r, (-s, mv. -e) in. hij die
geesten ziet, visioenen heeft. Visir, (•(«)«, mv. -e) o. (van een
geweer), vizier, mikpunt o.; (van een helm), vizier o. Visiroison, ^eisens, mv. •eisen)
o. (Art.) vizierijzer o. Visiren, (vistrte, visirl) bedr. ww.
(Jachlw., Krijgsw.) mikken; (Kuip.)pei- len, roeien, ijken; ei» Fass -, peilen; 5. Z. risitiren; A. voor gezien verklaren, visa zetten. Visirer, {-rers, mv. -rer) ui. pei-
ler, roeier, ijker ui.; 2. bij die hel visa zet. Visir-gebühr, (-e) v. ijkgeld,
peilloon o.; -graupen v. mv. (liew. d. erts.) korrelig geoxydeerd tin o.; -A-orn o. vizierkorrel v., vizier o.; -kunst v. licliaamsmeling v., stereomelrie v.; -linie v. (Art.) miklijn v.; -musz o. ijkmaat v.; •ring Dj., -ru/Ae v., -stab m. ijkriug, roeistok in.; schuss in. (Art.) kunst- schot o.; 2. schot o. iu bet wild. Visirung, (-e«) v., Z. visiren; il.
visa, gezien o. Visitandine, (-n) v. non v. vau
de visilalie orde.
Visitatign, (-en) v. huiszoeking
v., onderzoek o., mspeclie,visitatie, veri- fleatie v. Visitator, (-s, mv. -e») m. hij die
ouderzoek doet.inspecteur.verilicateur in. Visite, (-n) v. bezoek o., visite v.;
|
|||||||||
|
Vog. 1363
|
|||||||||||||||||||||
|
Vog.
|
|||||||||||||||||||||
|
Viz.
|
|||||||||||||||||||||
|
VliOSZ, (-es, mv. -e) o., Z. Fliesz.
Vooabel, (-n) v. woord o.; -buck
o woordenboek o. Vocal, (-(e)s, mv. -e) m. klinker
ui., klinklellerv.; -coneerl o. vocaal con- cert o., uilvoering v. van zangstukken. •musik v. zangmuziek v. VQCativ, (-(e)s, mv. -e) m. vijfde
naamval, vocatief in.; 2. -us, schalk, rare snuiter in. Vociren, (vocirte.vocirl) bedr. ww.,
Z. bent/en. VQgel, (-t, mv. Vogel) m. vogel m.;
Vöyel schieszen, vogels schieten; (lig.) den - in seiner Hand haben, den vogel in de hand hebben, kunnen beschikken over; wie der • auf dem Zweiye, als eeu vogel op een tak, zeer onzeker; (Spr.) - friss ader sltrbt, doortasten maar !; mit wel- chen Vöyetn man /liegt, nul denen mrd man ge/angen, met wien men verkeert, wordt meu geeërd; jeder - singt wie Hun der Scknabel gewachsen ist, ieder vogeltje zuigt zooüIs bet gebekt is; loser, durch- triebener -, looze snaak, geslepen kerel ui.; lastiger -, vroolijke klant ui.; (ge- meenz.J du kleiner •!, schalk, deugniet in.; (INdt.hisl.)vliiiderm, kapel v.;(Sp.) vogel,papegaai in.; 2. (Delfst.) versteende vogel in.; (ui de eieren), Z. Uahneiilrilt. Vogel-abdruck, (-druck (e) i,mv.
•drucke) ui. afdruk in. vau een vogel op steen; -amber in. witte amber m.; -art v. vogelsoort v.;2. aard m., natuur v. der vogels; -artig bijv. nw. vogelachtig, als een vogel; -lauer in. en o. vogelkooi v.; il. Z. -haus; -auye o. (Cl.) sleulelblocm v.; -beerbaum iu. (wilde) sorbebooui iu.; •beere v. sorbebes v.; -beize v.vogelvaugsl v., valkenjacht v.; -botzen va. prop v. voor de blaaspijp. VQgelchen, Vögelein,(verkl.)
o. vogi llje o., kleine jonge vogel ui. VQgei-deuter,(-/ers, mv. -ler) m.
vogelwiclielaar, waarzegger in. uil de vlucht, het eten & der vogels; -deulerei, •deutuug v. vogel wichelarij v.; -A«,il in. uiussclieuhagel iu.; -[ulk ut, gewone sper- wer ui.; -fang iu. vogelvangsl v.; 2. L. • herd; ~(dnyer iu. vogelvauger, vogelaar iu.; -flinle v. jachtgeweer o.; -/Mle v. loklluilje o., llageolet v.; -/luy iu. vogel- vluclit v.; 2. vlucht V. vogels; -frasz iu., Z. -fuller; -fret bijv. nw. vogelvrij, bui- teil de wel, ui den ban;/el», f&r — er- kUren, iein. vogelvrij verklaren; -fasz iu. vogelpool ut.; -fuller o. vogelvueder o., •yam o. vogelnel o.;-yattuny v., Z. -ge- schlecht; -yeier m. kamgier m.; -yesany ui. gezang, gekweel o. der vogels; -ye- schtechl o. vogelsoort v„ geslacht o. vau vogels; -geschret o. gescnreeuw o. der vogels; \'handel ui. handel ui. in vogels; •hdndler ui. vogelkoopiuau, vogelman at., -hav.be v. vogelkap v.; -haas o. vogelhuis o., groole vogelkooi ».; -hecke v. broei- kooi v.; -lierd al. vogelllet o.; -hea o. vogelwikkev.;-/jii-iev. parelkruid,steou- kruid o.; \'hitte v., Z. \'kaas; -jayd v. vogeljacht v.; -küfiy ut. vogelkooi v.; •kenner ui. vogelkeuuer ui.; \'kirschbaum at. kriekebuuui, vogulkerseboom ui.; 2.\' |
Z. -beerbaum;alrikanischer—, ijzerboom
m.; -kirsche ». kriek, vogelkers v.; -klaue v. vogelklauw iu.; -kluppe v., -kloben va. lijoistiing, lijmroede v.; •knölerich m. varkensgras o.; •kopf in. vogelkop in.; • krant o. muurkruid o.; -kunde v. na- i uut lijkr historie v. der vogels; -lcundige m., Z. -kenner; -laas v. vogelluis v.; •kiekt bijv.nw. licht als een vogel; •leim va. vogellijm v.; -milch v. vogelmelk v., veldajuin in.; •ndpfchen o. vogelzaad- bakje o.; -n«/o.vogeluest o.; (IN.) wilde peen ».;-«Ijo., Z. -yam; -orgel v. draai- iirgeltjeo.tolafrichling van vogels, -per- spekliee v. teekening v. bij vogelvlucht gezien, vogelperspectief v.; \'pfe/fer in. Spaansche peper v., -pfeife v. lokfluilje, vogelfluilje o.; -rechl o. (Valk.) recht o. vau den vogel; -riemen va. ingewauds- worin m. bij vogels. -ro/ir o. erwtenbla- zer ui., blaaspijp \\.;-rolle v.schijf, draai- schijf v.; sang in., Z. -yesang; schau v. (o. liesch.) Z. -deulerei; schutter in., Z. •dealer; schelle v. valkenklokje o.; scheuche v. vogelverschrikker ui.; schie- szen o. schieten o. naar den vogel; — halten, naar den vogel schieten; -schlag ui. vogelkuip v., vogelslag o.; schteeht bijv.en b. horizontaal, waterpas; sclilinge v. vogetsli\'ik iu.; -schnabel ui. vogelsna- vel in.; -schnell bijv. uw. snel als een vogel; schrecke v. vogelverschrikker va.; •schrot m„ Z. -danst; seide v. wild vlas, vlaskruid o ; schmanzpfeifchen o. lok- lluitje o. aan den staart vun een houten vogel; speller va., Z. spiesz; speise v., Z. •(aller; spiel o. spel o. mei den vo- gel, vogelschieleu o.; spiesz ui. braad- spit o. voor vogels; sporn iu. spoor v. vau een vogel; spoiler ui. goud merel >.; 2. lachvogel in.; stanye v.slaak v.waar- op de vogel geplaatst wordt; (Vog.) Iijui- i\'oede v.; (iu eeue kooi), stukje o.; stein iu. vogelsleeu, versteende vogel iu.;-s/W- len o. vogelvaugst v.; steller ui. vogc- laar, vogelvauger in.;-s/«r« m.,Z. -mitch; slimme v. slem v. eens vogels; 2. lok- lluilje o.; striclt ui. liektijd ui. der vo- gels, il. Hekken o. der vogels; -lod va gevlekte doite kervel v.; -versteinerany v. vogelveisleeniiig v., versteende vogel ui.; •uahrsayer ut., Z. \'dealer; -uand v. nellen o. iuv. hui de plek waar meu vu- gels wil vangen; -wtcke v., Z. -heu; -uiild- brei o. gebraad o. van vogels, wild ge- vogelle o.; -zucht v. houden, opkweekeu o. vau vogels; -zuy ut.,Z.-slrich;-zung» v. vugelluug, long v. vau eeu vogel; (l\'l.) vogelluug v.; (Arl.; laudlepel iu.; (Slol.) runde spitse vijl v. VQgler, (•*, mv. Voyler) ui. vogel-
vauger, vogelaar in.; jeder - lobl senten Kaaz, ieder meent zijn uil eeu valk Ie zijn. Vogt, (-(e)«, mv. Vóyle) in. vo»gd,
curator m.; 2. (vau eeu klooster), be- sluurder, upzieuer in.; il. schout, gou- verneur in.; 5, (vau eeu kasteel;, slot* voogd, burcblvoogdiu.;4. meesterknecht ui.; 5. administrateur, rentmeester ui. VQgtding,t-(e)ï.uiv.-<t)o.schuuts-
\'gerecht, baljuwschap o. |
||||||||||||||||||||
|
•nkarte v. visitekaartje o.; -nzimmer o.
visitekamer, spreekkamer f. Visitenameise, (-n) v. groote
Weslindische Irekmier v. Visitiroison, {-eisens, mv.-eisen)
o. teulijzer o., sondeerijzer o. Visitiren, {visilirte, visitirl) bedr.
ww. bezoeken, onderzoeken, visiteeren; (Heelk.) met bet tentijzer doorzoeken, peilen. Vista, v., z. ui. zicht o.; (Hand.)
a -, op zicht; prima -, op het eerste ge- zicht. Visum-repertum, (onb.) o.ver-
siag o. omtrent de bevinding eener zaak, schouwing, lijkschouwing v. Vitalicum, (-s, inv. Vilalica) o.
lijfrente v„ weduwengeld o. VitriQl, (-(e)s) m.,z. va. vitriool o.
en v.; tilaucr -, Z. Kupfervitriol; weiszer -, witte vitriool o., zwavelzuur zink o. Vitriol-artig, bijv. uw. vitriooi-
achtig; -.i//icr in. vitrioolether, geest m.
van vitriool; -erde v. vilrioolaarde v.; -erz |
|||||||||||||||||||||
|
o. vit
|
27
|
rioiilerls o.
|
|||||||||||||||||||
|
Vitriolesciren, (vitriolescirle, oi-
triolescirl) o. ww. tol vitriool worden. Vitrigl-geist, (•(«)») m., z. m.
geest id. van vitriool; • haltig bijv. nw. vï- trioolhoudend; -hülte\\. vitnoulfabriek v. VitriQlig, bijv.nw.,Z.tti/no(Ac»7io.
VitriQlisch, bijv. nw. vitriool-
achtig. Vitriolisiren,(i>ifrioJisirJe,»t<rio-
lisirt) bedr. ww. vitriool opleveren. Vitriolisirung,v.,Z. i>i/rio/isiren.
VitriQl-kern, (•(«)«, rav. -e) m.
vitrioolbloeinen v. mv.;-itei m. vitriool- bevattend kies o.; -kry$lall tri. vitriool- kristal o.; -lauye v. vitriool bevattende loog v.; -meisler va. eigenaar eener vilri- oolfabriek; -naphlha v., Z. -ither; -öl o. vitrioololie v.; salz o. vitrioolzoul o.; •zatter bijv. uw. zwavelzuur; •tiure v. zwavelzuur, vitrioolznur o.; sieder m. vitrioulkoker in.; schmant in. ijzerhou- dend beginsel bij het vitrioolstokeu; sie- deret v., Z. -hülle; stein in. vitnoolsteen in.; •wasser o. vitriool bevattend wutero.; •werk o., Z. -hütte; \'Zapfen m. (Delfst.) vaste vitriool o. in den vorm vau krislal- leu. Z. •slem. Vitrometer, (•/«•»•, mv. -ier) va.
glasmeler ui. voor slranlbreking. Vitzdom, (-(e)s, mv. -e) m. on-
derregent in.; 2. bisschoppelijke leen- en |
|||||||||||||||||||||
|
1980
|
|||||||||||||||||||||
|
stedehouder ui.
Vitzdomei,(-e«)v-.Vitzthum,
(-Mu\'ii(e)s, mv. • Hunner) o. onderre- geiitschup o.; 2. waardigheid v. vau bis- schoppelijk li\'.\'ii- eu sledehouder m. Vitziiputzli, (-#, mv. -s) m.dui-
vel in. Vivace, bijw. (Muz.) levendig, met
vuur. Vivgrre, (-n) v. stinkdier o. (een
marter). Viviparen, o. mv. dieren o. welke
levende jongen voortbrengen, zoodie- ren o. mv. Vizdom, (-(e)», mv. •«) oi- &. 2.
Vitzdom. |
|||||||||||||||||||||
|
VoL
|
Vol.
|
|||||||||||||||||
|
1364 Vol.
|
||||||||||||||||||
|
volksbesluit o.; it. plebescict o.; •schrift
v., Z. -buch; schriftsteller m. populaire schrijver, schrijver in. van volksboeken; schule v. volksschool, lagere school v.; •schiilaesen o. volksscboolweztu o.; schwarm m. menigte v. volks, volks- lioopin.; sinn m. volksneiging ».; sille v., \'L. -gebrauch; souveranitdl v. volks- heerschappy, volkssouvereiuileitv.; -spie/ o. volksspel o.; sprache v. volkstaal v.;2. populaire taal, taal v. voor het volk; stamm in. volksstam in.; slimme v. volksstem v.; slimmung v. volksslem» iiiing, geneigdheid v.vau hel volk,stück- clien o. volksstukje, stukje o. voor het volk. Völksthum,(-(c)s, mv. VoMt-/Aa-
mer) o. nulionaal karakter, volkskarak* Ier o., nationaliteit v. Vylksthümlich, bijv. en b. na-
lionaal, volgens het volkskarakter, ei- gendommelijk aan een volk, tot bet volks» karakter behoorende; -keit v. overeen» komsligheid v. mei bel volkskarakter, nationaliteit v. Volks-traoht,(-en)v. volksdracht,
nationale kleeding v.; -unruhen v. mv. volksonluslcn, binnenlandsche troebelen in. mv.; —unlemclit in. volksonderwijs o.; 2. openbaar onderwijs o.; -unwillem. volksonwil m.; -verführer m. volksver- leider ui.; -versammlung v. volksverga» dering v.; -cerlreler m. volksvertegen» woordiger m.; (R. g.) tribuun m.; -ver- Irelung v. volksvertegenwoordiging v.; •wille sa. volkswil in.; -wind m. veran- derlijke stemming v. van hel volk,volks- gunsl v.; -wirlhschaft v. volkshuishoud- kunde v.; •wuth v. volkswoede ».; -M»- tung v., Z. -blatt. Voll, bijv. cnb. vol, gevuld; einfass
• Wein, vol; ein -esGlas, vol glas; halb; hall vol; ganz -, geheel vol, boordevol; 2. goed voorzien, overladen; (van aren), vol; ein Arm -, eine Hand -, eene arm vol, eene band vol; nul -en Handen, mcl volle banden; - machen, vol maken, vullen, vol doen; ruw Summe - machen, vol ma- ken, completeeren; 3. ein -er Bitsen, ge- vuld, rond, vleezig, poezelig; (van het gelaat), rond, vol, bol; (van de wangen), bol, dik; (van den arm), gevuld, dik, vleezig; 4. (fig.) - sein, - Weins sein, lil zijn, dronken zijn; sich -saufen, zich zal zuipen; mit -c« Segeln, met volle zeilen; aus -em Halse lachen, luidkeels lachen; - Schtafes, door den slaap over- inand; 5. (hg.) tion elw. - sein, vol ziju vau; - Verstand, zeer veel verstand hcb- bend; jemn. die Oltren - schreien, lem. de ooien van hel hoofd schreeuwen; -ei Geirichl haben, (van munlen), hel volle gewicht hebben; i» -em Trabe, in vol- len draf; -e Macht, onbeperkt; die -e Summe, de geheelc som, bel totaal; ein •er 7\'ao, ein -es Jahr, een volle dag, ge- heel jaar; er ist -e dreiszig Jahr alt, hij is ruim dertig jaar oud; -« Genüge thun, geheel voldoen; 6.- sein, (vau de uiaan), vol zijn; - Slaub, Sclweisz, Wolken, vol, bedekt ziju met; ein Geld für - anneh- men, legen de volle waarde aanuameu; |
||||||||||||||||||
|
Volk-gcf allig, bijv. nw., Z. volk-
miszig; -leer bijv. nw. verlalen, onbe- woond; -maszig bijv. nw. voor het volk geschikt, overeenkomende met den geest van hel volk, verstaanbaar voor bet vulk, populair; il. minzaam, gemeenzaam, bij het volk gezien; -reich bijv.nw. volkrijk, sterk bevolkt. Vglks-aberglaube, (-n.) m.,i.
in. volksbijgeloof o.; -{an)[ührer m. aan- voerder ui. van hel volk; it. volksleider, volksmenner in.; •angelegenheil v., Z sache; -aii/klaiung v. volksonderwijs o.; •aufruhr, -aufsland m. volksoproer o., volksopstand m.; -ausgabe v. volksuilgaaf \\.;-beuegung v. beweging v.,opschudding v. onder het volk; -blatl o. volksblad, (lijd)schrift o. voor hel volk; -brauclt in., L. -gebrauch; -buch o.volksboek, voor bet volk geschreven boek o. VQlkschaft, (-e«) v., Z. Völker-
schafl. VQlks-diohter, (-lcrs, mv. -ler)
ui. volksdichter ui.; -dichtung v. volks- gedicht, nationaal gedicht o.; 2. Z. •ge- dicht; •[eind in. vijand in. van bet volk; •feindlicli bijv. en b. vijandig gezind te- gen het volk;-/cs/o.volksfeeslo.; -freund in. volksvriend, vriind ui. van hel volk; •freundlich bijv. en b., Z. colkgefallig; •freundtichkeit v., Z. Popularilat; -füh- rer m., Z.-anführer; -gebrauchta.volks- gebruik o.; -gedicht o. volkslied o.; -geisl in. volksgeest in., openbare meening, pu- blieke opinie v.; -gedrange o. volksge* drang o., menigte v. volks; -gesung m. volksgezang o.; -gesellschufl v. volksver- gaderiug, vereeniging v.; •glaube m.volks- geloof o.; -gunsl v. gunst v. van hel volk, volksgunst, populariteit \\.;-hass m. pu- blieke haat, volkshaat m.; -haufe m. hoop in. volks; •haus o.gemeentehuis o., huis o, der gemeenten; -herrschaft v. volksregeering, democratie v.; -herr- schafllich bijv. eu b. volgens de volksre- geering, lot de vulksregeering behoo- rende of daarop belrekking hebbende, democratisch; -herrsclier in. volksheer- scber, prins, vorst, souvereinni.;-/ij/mue v. volkszang in., volkslied o.; •jammer in. volksramp v.; -kirche v. nationale kerk v.; \'klasse v. volksklasse v.; -lehrer m. volksleeraar, publicist in.; -liebe v. liefde v. van het volk; 2. vaderlandsliefde v.; -lied o. volkslied o.; -liedler m. straat- zanger m.; -mrthrclien o. volksvcrtelsel- Ije o.; -maszig bijv. nw. met hel karak- ler van hel volk overeenkomend, natio- uaal, als het volk; -meinu>ig v. volksmec- niug, publieke opinie v.;-mengev. volks* uieuigte v.;L2.Z.-haufc; •name in. volks- uaam ui.; -rath m. raad in. vun het volk, -rec/i< o. recht der volken, volksrechl o.; •rede v. voiksvoordracht v.; -redner in. volksredenaar m.;(o.Gesch.)volkslribuun m.; -reyierung v., Z. -lterrschafl; -reli- gwn v. volksgodsdienst ni.; •représentant ui. volksvertegenwoordiger in.; saclie v. vulkszaak, volksaaiigelcgcnbeid v.; sage v. volkslegcnde v., volksverhaal, sprookje o.; 2. volkspraalje o.; schlag ui. soort v. van volk, slag o.van menschen; schluss |
||||||||||||||||||
|
Vogtei, (-en) t. bestuur o. eener
provincie, gebied o. van een landvoogd of baljuw, baljuwschap o.; \'1. voogdij v., toezicht, opzicht o.; 3. toezicht o., be- sluur o. Vogtoilich, bijv. en b. tot eene
voogilij ui een voogdijschap behoorende; it. uit naam of op gezag van den voogd, den landvoogd. VQgt-geld,(-(e)s,mv.-er)o.rechl
o.van den schout; il. voogdijgeld o.;-hafer in. haver v. als belasting aan den (laud}- voogd te belalen; \'kind o. onder voogdij staand kind o., pupil m. en v.; •lehn o. leen o. dal aan den beschermheer van een klooster was overgedragen; schütz ui., Z. Flurschülz. VQland, (-(e) , niv. -e) m. Junker
-, duivel in. Vq16, (onb.) m. (Sp.) alle slagen in.
on. in een kaartspel, vole v. Volk,(-(e)s, mv. Völker) o. volk o.,
natie v.; das jüdische -, het Joodsche volk, de Joodsche natie; kleines -, klein volk, Z. VSIkcHcn; ein Haufen ausuan- dernden -es, volksstam m.; 2. volk o., lieden niv.; das gemeine -, het gemeene volk, geineen, janhagel o.; 5. menigte v.. groote hoop ui., wereld v.; das - unddcr Adel, het volk en de adel; es ist viel - w Paris, er zijn veel menschen &; ei>te Menge -s, eene menigte volks; sich durch das - duichdrangen, door het volk heen- dringen; dus ist ein dammes-, dom volk; es ist tauler gemeines - da, er is daar niets dan gemeen volk;(Krijgsw.)krijgs- volk o., soldalen m. mv.; die öslerreichi- sclien Völker, de Oostcnrijksclie troepen; i. lieden, onderdanen, bedienden ui. en v. mv., Z. Gesinde; (Jachtw.) vlucht v„ zwerm m. Volk-arm, bijv. nw. niet bevolkt,
weinig bevolkt; -beherrscher in., Z. Völ- kerbeherrscher, -beschrcibung v. volksbc- schrijving, elhnoprapbie v.; -bewimmelt bijv. nw. rijk bevolkt, talrijk. Völkchen, Völklein, (veikl.)
o. volkje, klein volk o.; (Scherts.) ilir teid ein scliönes -, jelui zijt aardig volkje; 2. (van kinderen), munleres -, kleiue volkje o. Völker, o. mv., Z. Volk; -beherr-
scher, •lihrer, -/ürst ni. bebeerscher, be- sliiurder m. van volken; •beschrcibung v. volksbeschrjjving, ethnograpbie v.; -ge- schiclile v. geschiedenis v. der volken; •kunde v. volkenkunde, elluiologie v.; •markt m. volkcnmai kt v.; -reclit o. vol- kenreclil o.; -rechtlich bijv. nw. volgens het volkenrecht, uil of tot hel volken- ree.hl behoorende; -reicli bijv. nw. volk- rijk, goed bevolkt. Völkerschaft, (-en) v. volksstam
in.; il. volk o.ui; verschillende slainnien samenhield, bevolking v., horde v. Völkerschaftlich, bijv. en b.
nationaal. Völker-staat, (-(e)s, mv. -e») m.
|
||||||||||||||||||
|
uit versch
|
34
|
illende volken beslaande staal
|
||||||||||||||||
|
ui.; it. verbond o.; •verein m. verbond o.
tusseben volken; -wanderungv.\\o\\ksvet- buiziug v.; -fug ui. Z. -wanderuny. |
||||||||||||||||||
|
VÖL
|
|||||||||||||||||
|
Vol.
|
Vol. 1365
|
||||||||||||||||
|
(Zeew.) ein -er Bug, veile, bolle, ronde,
stompe boeg; - gebautes Schift, bol, rond. Vollahrig, bijv. nw. met volle,ge-
vnlde aren. Volland, Z. Voland.
Vollauf, bijw. volop, rijkelijk, over-
vlocdig, in overvloed; Alles - haben, van alles overvloed, volop hebben; - :u thun haben, meer dan genoeg te doen hebben, drukke bezigheden hebben. Vollaus, bijw. vol, geheel en al,
volkomen. Voll-backig, bijv. nw., Z. -wan-
.711;,* -bauer m. boer 111. die zooveel land beert als met een ploeg kan bebouwd wor- den; -blülig, bijv. nw. volbloedig, bloed- rijk; —keil v. volbloedigheid, bloedrijk- heid; -blulpferd o. paard o. van zuiver ras. Vollbringen, (vollbraclile, voll-
bracht) bedr. ww. onr. volbrengen, uit- voeren, volvoeren, ten einde brengen, tot stand brengen, afmaken; narh vollbrach- ter Thai, na de daad volbracht te heb- ben; (H. S.) es ist vollbracht, het is vol- bracht. Vollbringer, (-«,mv.Vnllbringer)
m„ -in, (-nen) v. volbrenger, volvoer- der, uitvoerder m., volvoerster, uitvoer- ster v., hg.zij die tot stand brengt;(<iodg.) Z. Vollendcr. Vollbringung, (-«n) v., z. votl-
bringen; it. volvoering, uitvoering, vol-
looiing v. Vgll-brüstig, bijv. nw. met volle
borst; -bürlig bijv. nw. -e Brftder, Schne- stern, lijfelijk, vol, eigen, uit één huwe- ren; -bürtigkeit v. afstamming v. van dezelfde ouders, uit één huwelijk gebo- lijk geboren zijn; -busig bijv. nw., Z. •briislig. Volle, (-n) v., Z. Vollhe.il, Falie.
Vollenden, (vollendele, vollendcl)
bedr. ww. voleinden, voltooien, volvoe- ren, afmaken;(Spr.) nach vollende!\'er Ar- bcil isl\'s gut raken, na gedanen arbeid is goed rusten; 2. afdoen, ten einde brengen, volmaken; das Vollendele, die vollendele Arbeit, het geheel; 5. san Leben -, sterven; der Vollendele, overle- dene; der vollendele Lauf eines Planeten, de geheele loop, de omwentefing &; ein vollendeter Bösewichl, volslagen boos- wicht, aartsschelin. Vollender, (•». mv. Volltnder) m..
-in, (-ne-i) v. hij, zij die voltooit, vol-
eindigt &, Z. vollenden; it. voltooier ra., vollooisler v.; (H. S.) Zaligmaker, Hei- land 111. Vyllonds, bijw. geheel en al; 2.
bovendien,daarenboven,nog;- zuGrunde richten, geheel ten gronde richten; • aus- reden, uilspreken; (geracenz.) bald -, zeer spoedig, weldra; 3. auch - noch die- ses, bovendien nog. Vollgndung, (-en) v., Z. vollen-
ien; il. voltooiing, volvoering, volein- ding, volmaking v.; 2. sterven, overlij- den o., dood 111. VQllente, (-n) v. gekuifde eend,
struiseend v. Völlerei, (-mi) v. bras»erjj, *wel-
|
ger(j, onmatigheid v.; (Volkst.) zatheid
dronkenschap v. Voll-farbig, bijv. nw., Z. dankei;
•frasz m., Z. Vielfrasz. Vollführen, (enllfahrie, tollfahri)
bedr.ww. volvoeren, voltooien, ten einde brengen; 2. uitvoeren, bewerkstelligen verwezenlijken. Voll-gebaut, byv. nw. volwassen
geheel ontwikkeld; (Zeew.) volgebouwd; •Qehatl m. vol traktement, rijkelijk in komen, volle loon o.; 2. (Muntw.) volle gehalte o.; -genuss m.ovcrvloedig genot rijkelijk genot o.; -gepropft, -geslopfl, volgepropt, volgestopt; -gericht o. vob tallige rechtbank v.; -gesang m. volstem- inig gezang, koor, tutti o.; -gcsichl o vol gezicht, rond gezicht o.; it. ein Kopf ito —e, (op munten), kop m. van voren gezien; -griff m. (Muz.) volmaakt ak- koord o.; -grnbig bijv. nw. vol kuiltjes, kuilachlig; -güllig bijv. nw. (van inunl- slukken), van de volle waarde, ten volle geldig; 2. niet af te wijzen; —keil v. volle waarde v., voldoend gewichl o., voldoende geldigheid v.; -hanrig bijv.nw. zeer harig, gebaard; (van laken), ruig; •hallig bijv. nw. voor het volle gehalte, van goed allooi; (lig.) (van eene taal), rijk; (van eene straf), vol, onverminderd, geheel; -liandig bijv. nw. (Zeew.) (van het weder), stormachtig, ongunstig, on- sluimig; -hdrig bijv.uw. harig, sterk be- haard; -haring m. volle haring 111. Vollbeit, v., 1. m. volheid v.,ovcr-
vloed m., Z. Falie; 2. zatheid v.,Z. Trun- kenlietl. Voü-herzig, bijv. nw. vol gevoel,
gevoelig, edelmoedig; -huf m. volvoel in.; 2. Z. Uufzwang; -hujig bijv. nw. vol- hoevig, volvoelig; 2. Z. hufzwingig; -hüf- ner m., Z. -bauer. VöUig, bijv. en b. volledig, volko-
nii-ii, geheel en al, ten volle, Z. voll; ein er Scheffel, vol. boordevol; -er Ablass, volle aflaat; -e Freiheil, volle vrijheid, onbeperkte vrijheid; ein -er Narr, vol- dagen gek; -e Grösze, volle grootheid: in -em Sluale, in gala, met groote -l.-i.il - sie; dieses Kleid isl zu -, te lang, te wijd, er ist - zu Grund gerichlel, geheel len gronde gericht; -keil v. gezetheid,dikte, zwaarlijvigheid v. VQlljahrig, bijv.nw.(Ger.)meer-
lerjang, mondig; •keil v. meerderjorig- lieul, mondigheid ï.j -machung v, vrij- inaking, meerderjarigverklaring v.; il. emancipatie v. Vyll-kantig, bijv. nw. (Boschw.)
vierkant, hekaiitrecht, in den haak ge- bracht: -klanq in. volmaakt akkoord o. VollkQmmen, (-er, -sl) bijv. en
b. volkomen, volmaakt, volledig, geheel en al, gansch, compleet; ein -er Hofman», volmaakt; ein -es Gtuck, volkomen; - zu- frieden, volkomen tevreden, Z. volistiin dig; -er machen, volmaken, verbeteren; er hal - Hecht, hij heeft volkomen gelijk sich rechlfertigen.iich volkomen recht\'
vaardigen, Z. vötlig; 2. gezet, rond; 3. ongeschonden, ongedeerd, zonder ge breken; -heU v. volmaaktheid, volko- |
menheid f.; 2. voltooiing »., geheel o.,
ongeschondenheid v. Voükommlich, bjjw. geheel en
al, volkomen, volstrekt. Voll-kömig, bijv. nw. vol kor-
rels; -krafl v. volheid v. van kracht, zielskracht v.; -kraftig bijv. nw. krach- lig, -lerk, vol zielskrachl; -kugel v. ka- nonskogel m.; -/ei»/j bijv. nw. gezet, zwaarlijvig, dik; -leibigkeit v. zwaarly- vigheid, gezetheid, dikte v.; il. Z. Fei- sligkeil; -leh(e)no. hoofdleen, voornaam» ste leen o.; -licht o., Z. -mond. Vollmacht, (Vollmichle) v. vol-
macht, onbeperkte macht v.; 2. machti- ging, procuratie v.; - geben, volmacht geven, machtigen; unbedingte -, onbe- paalde volmacht; -geber m. hij die vol- macht geeft, committent m.; -haber m. volmacht hebbende, procuratiehouder in.; •sblangnelt, •blall o. bewijs o. van vol- macht; -sschreiben, surkunde v. procu- ralie v. Vollmachtigen, (vollmachiigie,
gevollmachligl) bedr.ww.volmacht geven,
machtigen, procuratie geven. Voll-maulig, bijv. nw. eenesterke
stem hebbende; -meier Dl., Z. -bauer. Vgllmond, (-(e)s) m„ z. m. volle
maan v.; es ist -, wir haben -,het is volle maan, de maan is vol; •ihnlich bijv. nw. naar de volle maan gelijkende; •anllitz, •gesicht o. vollemaansgezicht o.; -nacht v. door de volle maan verlichte nacht m.; •schein m., Z. Vollichl, Vollmond; - teil v. tijd m. der volle maan. Voll-mündig, bijv. nw. volmon-
lig; (lier ) Z. -jahrig; .rolh bijv. nw. donkerrood; -ruud bijv. nw. volkomen rond, geheel rond; -sa/lig bijv.nw. (van boomeu), vol sappen, rijk aan sappen; (van vruchten), sappig; (van perso- nen), gezond, sterk, krachtig; •saflig- keil 1. sappigheid »., rijkdom 111. aan sappen; saufer ui. dronkaard, zuiplap m.; (dg.) drinkebroer, kroeglooper m.; |
|||||||||||||||
|
9
|
|||||||||||||||||
|
•sduferei v. dronkenschap v.; scheibig
bijv. nw. een volkomen cirkel vormende; chein m.,Z.-mond; scliüller m.(Zoulz.)
hij die het zout uit de pan in de korven schudt; «sein o. volheid, zal heul v.;-s/><2n- ner m„ Z. -hüfner; it. (Leeuw.) hij die als leenplichlige voorspan leverl. VQllstandig, (-er, -st) bijv. en b.
volkomen, voltallig, geheel en al, toerei- keud, compleet, gezamenlijk; (Zeew.) - bemannl, voltallig; -keit v. volkomen» In-hl. voltalligheid. toereikendheid v. Vollstimmig, bijv. nw., Z. ein-
llimmig; (Muz.) met alle stemmen, vol, welluidend; -er Gesung, welluidend ge- zang, knor; -es Tansiück, -e Mufik,*yva- phonie v., concert o.; -keil v. overeen- slemming, welluidendheid v. Vollstreckcn, (volhtreckte, voll-
slreckl) hedr. ww., Z. vollziehen. Voll9tr9CkOr,(-s,mv.Ko/s/re(;*er)
m., -in, (-nen) v. volvoerder, uilvoerder, volhreuger in., volvocrster, uilvoerster, volhrengsler v. Vollatreokung, (-en) v„Z. Voil-
ziehung. |
|||||||||||||||||
|
1366 Von.
|
|||||||||||||||
|
Vor.
|
|||||||||||||||
|
Vor.
|
|||||||||||||||
|
Vgll-tönend, -tönig, bijv. nw
vol klinkend, Z.-stimmig; (vandcstcro) helder, vol klinkend: (l)irhik.) (van rij- men), slerk; -wongig hijv. nw. bolle wan gen hebbende: -uirhlig bijv. dw..Z. -hal lig; (lig.) geldend, geldig; -wichligkeil v. juist gewicht o.; •nuchs m. volwas- senlieid v.; -zalit v. rond getal, vol ge tal o. Vgllzahlig, bijv. en b. voltallig,
compleet: - machen,voltallig maken.com pieteeren; -keil v. vollalligheid v.; -ma- cliung v. vnliallig maken,cnmpleleeren o. Voll-Zahnig, bijv. nw. alle tanden
hebbende\', -ieitung hijv. nw. goed lijp, geheel rijp; -zeitigkeil v. volkomen rijp- heid v.; -zapf m. (Volksl.) brasser, zwei- ge r. zuiper m. Vollziehen, (vollzog, vollzogen)
bedr. ww. nnr. voltrekken, volvoeren,vol- brengen, uitvoeren, ten uitvoer brengen; einen Befehl -, ten uitvoer brengen; ein Urllieil -, volvoeren; die Ehe -, voltrek- ken. Vollzieher, (-J, mv. Vothiehcr)
in., -itl, (-nen) v., Z. Vollslrecker d/ Vollziehung, (-«>) v., Voll-
ZUgi [\'(*)\'< mv- Vtllltge) m. vcdvoe-
rniK, volbrf npinp. uitvoering v.;i»- brin- gen, Z. vollziehen; -sgewall, -smaclil v. uitvoerende macht v.; -siulh 111. lid o. van de inivoprende macht. Volontis.r,(-«,Miv. -e) m.(Rrijgsw.)
vrijwilliger, vidonlair in. Voltaisch, hijv nw. (Nat.) -e
Sonic, kolom v. van Volta. Volte, (-r>) v. (Hijk.) volte, zwen
king v.; (Sp.) volle v„ slag m.-.die-schla gen, de volte slaan, eeuc kaart wegmof. felen. VQlti!, tnssch. keer om!; - tubito.\',
keer snel om! Voltlgiren, [voltigirte, voltigirl)
o. ww., in. h. kuustsprnngen maken, vol* tigfcren. Voltigjrer, (-s, mv. Voltigirer) m.
kunstspriuger, vnltigenr 111. Voltigir-meister, (siers, mv.
sier) in. kunstspriugertbMa in.; -pferd o. voltigeerp;iaid o. Volumen, (•*• mv- Volumina) o.
boekdeel, deel o.; (Nat.) volume o., in- houd m. Voltfte, (•») v. knilwerk o. aan
zuilen, wrong, krul, kruliicut v.; (Nat. hisi.1 nd-clii\'lp, lont v. Volva, ( Votttti) v. spoel v. aan hel
spinnewiel. Volvulus, (onb.) m. darmkronkel
in , dariiijichl v. Vom, Z von (dem).
VomitjiV, (-(e)s, mv. -e) o. braak-
midilcl o. Vomito nogro, (onb.) m. gele
knnl\'ls V.
Von, voorz. (met den 3en nv.) van,
uit, door, van af; - wem? van wie(n)?; - dem (ol mm) Valer, van den vader; icA knmine • Haute, - Wicn. van huis, van of uit \\\\\'eeiien; elir. - suil legen, van zich leggen, afleggen; vom Itliein bis an <£", van den II ijn af lol &. - IJ bis 7 Vhr, torn |
|||||||||||||||
|
Morgen bis an den Abend, v»n 6 lot 7 uur
van \'s morgens tot \'s avonds, van den morgen tot den avond; - hier an, - da an, van hier af, van daar af; - hier bis dahin, van hier lot daar; - hinten, van achteren; - rorn, van voren: - allen Zei len her, - Alleri, van ouds; - Kindheil an, van de kindschheid af, Z. nun; i-nm Kopf bis zu den Fiiszen, van het hoofd tot de voelen, van lop tot leen; - obcn kommen, van boven komen; einer - nns, een van ons, iemand onzer; - teem riihrt es her?, wie is daarvan de oorzaak?, door wien komt dat ?; nas vill er - mir?, wat verlangt hij van mij?, - Co/- les Gnaden, door de genade Gods; ein Bucli verfassl - d/\\ vervaardigd door;j>»in. elw. - seiner Besoldung abziehen, iem. iets van zijn loon afhouden, korten; - Holz,Slein,vtin hout,van sleen. uit hout, steen vervaardigd; (gemeenz.) ein Schelm • einem Kinde, een deugniet van een kind; klein - l\'erson, klein van persoon, van gestalte; vom Sehenjem. kennen, iem. van aanzien kennen: Geschichlc - Eng* land, geschiedenis ven E.; der König - Frankretrh,t\\e koning van F.; (gemeenz.) er nennl sich -, er ist ein Herr -, hij noeml zich. is van adel. Voneinander, hijw. van elkander,
vaneen, gescheiden, in tweeen, Z. enl- zwei; • bringen, legen, machen, Irennen. scheiden, Z.ausetnander; - brechen, (van- een)breken, verbreken; - gehen, uiteen- gaan, scheiden; (van horens), zich ver- wijden, verder van elk.gaan staan; - sa- gen. doorzagen; - schneiden,doorsnijden. Voneln, (vonelle, gevonell) bedr.
ww. met het woordje von voorzien, tot den adelstand verheflen. Vyuling, (-(e)s, mv. -e) m. edel-
man, adellij\'i persnon m. Vonnoth,vonnöthen,bijw.noo-
dig, noodzakelijk, van noode; elw. - ha-
ben, iets noodig of van noode hebben, behoefte hebben aan. Vor, voorz. (met den 3en nv. bij eene
rust en den 4eu nv. bij eene beweging), voor; - Tage, voor bet aanbreken van den dag; - Oslern, voor l\'aschen; - die- sem, - dem, voor dezen, eertijds, vroeger; 2. (van de plaats), voor; • dem Richter, - Goll, voor den rechter, voor God; - jei- nen tugen, voor, onder zijne oogen; - der Tliure, voor de deur; II. der Winter itl - der Thüre. de winler nadert, is o|i handen, Z. Thüre, marlen; etic. - die Hand nehmeii, onder handen nemen, be ginncn aan, Z. Anker, fordern, legen, /«- den, zuschlieszen; bis - die Thüre, lot aan de deur; • der Hand, thans, nu, op dit oogenblik; (fig.) - dir habe ich keine Geheimnisse, voor u heb ik geene gehci- men, Z. bewiihien, beschuiten, behiilen, /ürchten (sieh), schamen; 3. (in rang), voor, boven; den Vurrang - jem. haben, boven iem. geplaatst zijn: ein Wort - ein anderes setzen, voor een ander, in de plaats tan een ander zetten; - sich gehen, gelieuren, voorvallen, plaats hebben, ge- |
|||||||||||||||
|
voorrang; lassl mich • .\'. laat mij vooruit-
gaan; 4. - Hunger, Kilte, Freude. sterben, sterven van &, Z. Angst, Schrecken, Schmerz, Veruunderung; Achtung - jemn. haben, achting hebhen voor, Z. scheuen, erschrecken, ekeln, Abscheu, Widencille; II. bijw. voorheen, vroeger, eertijds; - it\'ie nach of nach wie -, voor en na.alsaltijd; er leble - wienach.hij was steeds dezelfde; (Spr.) - gelhan und nach bedacht, hal Munchen in grosz Leid gebracht, eerst gedaan en dan bedacht heeft menigeen iu leed gebracht; III. o. zelfst. voor o.; 2. voorkeur v. Vorabbilden, (bildeie vorab,vor-
abgebildet) bedr. ww. vooraf voorstellen, zich vooruit inbeelden. Vgrabbildung, v., z. vorabbil-
den. Vorabend, (-(e)s, mv. -e) m.
vooravond, avond m. voor een feest; 2. heilige avond m.. vigilie o. Vgradamitisch, bijv. nw.(Gods-
d.) voor Ailam gebeurd zijnde, voor de schepping, voorwereldsch. VoraflFen,(a^e vor, vorged/fl)bedr.
ww. als een aap voordoen. Vorahn, (-(e)«, mv. -ea) m. voor-
vader ui. Vgrahnen,Voralten, mv.voor-
ouders, voorvaderen m. mv. Vgrahnen, (vorahnte, vorgeahnl)
bedr. ww. vermoeden, een voorgevoel hebben van. Vgrahnung, v., Z. vorahnen; it.
voorgevoel o. Vgralterlich, bijv. nw. tot de
voorouders behoorende, op de voorou- ders betrekking hebbende. Vgraltem, mv., Z. Vorfahren.
Voran, bijw. vooraan, vooruit, aan
de spits van, san het hoofd van, eerst; nur -, immer -, vooruil maar, ga maar vooruit; suii - begeben, zich aan het hoofd stellen van. V&randeuten, {deulele voran,
rorangedeutel) bedr. v*w. hiervoren aan- halen, hooger aanhalen. Vorungchen, (ging voran, voran-
gegangen) o.ww.onr., m. j. vooraangaan, vooruitgaan, aan de spits gaan; jemn. -, iem. voorbijhalen, vooruitsnellen; jemn. in die Ewigkeit -, voorgaan; mil guttm Beispiele -, voorgaan, een goed voor- beeld geven; 2. voorgaan, de voorkeur hebben. Voranmerkung,(-CT)y. voo«f-
gaamle opmerking of aanmerking v. Voranordnen, [ordnele voran,
vorangeordnel) bedr. ww. vooraf regelen, vooraf <chikken:(Gndg.)voorbestemmen. Vgransohlag, (-(e).«, mv. \\or-
anschlage) ui. voorafgemaakte bereke- ning v. Voranstalt, (-en) v. voorafgaande
maatregel ui., toehereidsel o. Vyranzoigo, (-n) v. voorloopig
berii hl o., voorafgaande aankondiging v. Voranzoigen, (zeigle voran, vor-
angezeigl) bedr. ww. vooraf aaukondi- |
|||||||||||||||
|
schieden; er gehl -, hij gaat vooruit, loopt gen, voorloopig berichten.
voorop; il. Iiij gaat vour, hij beeft den Vgrarbeit, (-en) v. voorbereidend
|
|||||||||||||||
|
Vor. 1367
|
|||||||||||||
|
Vor.
|
Vor.
|
||||||||||||
|
werk o., voorbereidende werkzaamheid v
Vorarbeiteil, (arbeilele vor, vor-
gearbeitet) bedr. ww. jemn. -, werken Toor, werken of arbeiden i;i tegenwoor- digheid van, voorwerken; 2. in het wer- ken vooruithalcn; 3. etw. -, het werk voorbereiden; 4. au[ morgen -, in voor- raad werken, vooruitwerken; II. wed. ww. sich -, zich vooruit werken. Vorarbeitung, (-en) v., Z. uor-
arbeiien; it. voorloopige werkzaamheid v. Vgrarm, (-(e)s, mv. -e) m. voor-
arm in. Vgrarmel, (-j, mv. VnrUrmel) m.
loozeinouw, vahche mouw, morsmnuw v. Vgrauf, bijw. voorop, vooraan, van
voren, a,.n liet hoofd, het eerst. VorajlS, bijw. vooruit, vooraan, Z.
• [altren, -yehen; 2. vooruit, hij wijze van voorschot, bij voorraad; etw. • thun, vooruit doen; l.elit zum - haben, hij wijze van, in voorschol; (fig.) viel • jemn. ha- hen, iem. veel vooruit zijn, veel voor hebben boven; jemn. etui. zum - verma- enen, voorschot geven; 3. (van den lijd), bij voorraad, vooraf; im - sich (reuen, zich reeds bij voorraad verheugen; (Ger.) turn • abziehen, uegnehmen,bij voorraad, -, turn - linnehmen, nehmen, vooruil ne- men; Mittel sich - bezahtl zu macken middel o. lot vooruitbetaling; elw. mm - in Besitz nehmen, bij voorbaai; -, im -,zum -bezahlen, vooruit betalen; (Boek h.)cen abonnement nemen; i. Z. vorher; II. o. zelfst. (bij eene erfenis), legaal o voorafgaande gift v.; (fig.) sich ein nehmen, een voorschot nemen. Vorausbestimmung, v.,z. m.
voorbesleuiuiing, voorbeschikking, pre- destmalie v. Vorausbedin.geii,(6edino/e vor-
aus, vorausbedingt) bedr. ww. vooraf be-
dingen, als voorwaarde stellen. Vorausbezahlen, {bezahlte vor-
au», voraiisbezahlt) bedr. ww. vooruit- belalen; (z. voorw.) für ein Buch -, zich abonueeren op, inleekeuen op. Vorausbezahler, (-«. mv. Vor.
ausbezahiér) m. hij die vooruitbetaalt, inleekeuaar, abonnent ui. Vorausbezahlung, (•««) v.
vooruitbetaling v.;(Uoekh. abonnemento. Vorausfahren, (fuhr voraus,vor-
ausgefahren) o. ww. onr., m. ». vooruil- ryden, vooruit varen. Vorausfliegen, (flog voraus, vor-
ausge/logën) o. ww. onr., m. s. vooruil- vliegen. Voriiusfliehon, (floh voraus, vor-
ausge/lohen) o. ww. onr., VOTauS- flüchtOU, (flüchtete voraus, vorausge- ftüchtel) o. ww., in. s. vooruitvluchten, hel eerslvluchlen. Vorausgehen, {ging voraus, vor-
ausgegangen) o, ww. uur., m. s. vooruil- gaan, voorbijhalen. Vorausgebon, (gab voraus, v>r-
ausgegebe/i) bedr. ww.onr. vooruitgeven, bij wjjze van voorrecht vroeger schenken. Vorausaohmen, (nahm voraus,
vorausyenommen) bedr. ww. onr. vooi- uitnoujen. |
Vornvussohon, («aft voraus, vor-
ausgesehen) o. ww. onr., m. A. voorzien, vooruitzien. Voraussetzon, (setzle voraus,
vorausgcselzt) bedr. ww. (flg.) als voor- waarde vooraf stellen, voorondersellen, verwachten; vorausgcselzt, dass es so sei, varondersleld &, Voraussetzung, (-en) v., Z. vor.
ausselzcn; il. vooronderstelling v.
Voraussicht, (-en) v. blik m. in
de toekomst, voorzichtigheid ?.; 2. Z. Vorsichl. Voraussichtlieh, bijv. en b. te
voorzien, waarschijnlijk, mogelijk. Vorausverkündigen, (verkün-
diglc voraus, vorausverkündtgt) bedr.ww.
voorspellen, vooraf aankondigen. Vorauszahlen, {zMie voraus,
vorausgezahlt) bedr. ww., Z. vorausbe-
zaltlrn. Vgrbïlndo, m. mv. (Hand.) waar
v. als elupiel op een pak geplakt. Vorbau, (-(e)s, mv. -e) in. voor-
gebouw, gebouw o. voor een ander; 2. pui v., vooruitsprong in.; (P.) maag- den was o. Vorbauen, (baute vor, vorgebaul
bedr. ww. voor & bouwen, voorbouwen, met bouwen voorspringen; einen Stock -, doen voorspringen; 2. bouwen voor;(lig.) «inent Uebel -, voorkomen, maatregelen nemen tegen, verhoeden. VQrbaUUng,(-e«) v„ Z. vorAauen;
it. verhoeding, voorkoming v.; smittct o. voorbehoedmiddel o. Vgrbedacht, (•(«)») m., z. m.
voordacht, voorzichtigheid v.; mtt -, met voordacht, met voorbedachten rade, op- zeltelijk, niet opzet; oAne -, zonder op- zet, onwillekeurig, zonder overleg. Vgrbedachtig, bijv. nw., z. vor-
sichltg; 2. met voordacht, voorbedacht, met overleg, met volle bewustzijn, op- zettelijk. Vgrbed\'aehtlich, bijw., Z.(mit)
Vorducht.
VQrbedenken,(MacAre vor, vor-
bedacht) bedr.ww. onr. vooraf bedenken, overleggen, overwegen. Vgrbedeuten, (bedeutete vor, vor-
bedeutet) bedr. ww. voorbeteekenen, een voortceken zijn van, voorspellen. Vorbedeutung, (-en) v. voor-
teeken o., voorspelling »., voorbode in.; eine - aus etw. ziehen, iets als een voor- leeken beschouwen. VQrbegriff, (-(e)s, mv. -e) w.
voorafgaand begrip o.
Vgrbedingen, (bedingle vor, vor-
bedingl) bedr. ww. vooraf bediugen, als voorwaarde stellen. Vorböhalt,(-(e)s) m., z. m. voor-
behoud o., bepaling, beperking, uitzon- dering, reserve \\.;mil,unterdem .e, dass, onder voorbehoud; mil - meister Hechte, behoudens mijne rechten; geiellither -, geestelijk voorbehoud; - in Gedanken, nevengedachle v. Vurbehalten, (behielt vor, vorbe-
hallen) bedr. ww.our.efw. -, voorbehou- deu, ais voorwaarde stellen, onder heper- |
||||||||||||
|
king aannemen; 2. wed.ww. ticA etw. -,
zich iets voorbehouden; sich etw. auf eine andere 7.,il -, zich voorbehouden. Vorböhaltlich, bijw. onder voor-
beboud, onder voorwaarde, voorwaarde- lijk. Z. (mit) Vorbehalt. Vorbei, bijw. voorbij, langs, lang»
heen, in het voorbijgaan, Z.-gehen, -/aA- ren; - sein, verleden zijn; es ist - mit iltm, het is met hem gedaan, het is uit met hem, hij is verloren. Vorbeibeben, (beble vorbei, vor-
beigebebl) o. ww., m. A. bevende voor- bijbaan. Vorbeibegeben (sich), (begob
vorbei, vorbeibegeben) wed. ww. voorbij- gaan. Vorbeiblicken, (blickte vorbei,
vorbeigeblickt) bedr. ww. in hel voorbij- gaan zien. Vorbeigang, (-(e)s, mv. Vorbei-
gange) m. voorbijgang m.; im -e, in hel voorhijsaan. Vorbeigehen, (ging vorbei, vor-
beigegangen) o.ww.onr.,m. *. voorbijgaan, langs gaan; (fig.) jem., etu\\ -, voorbij- gaan, niet lellen op, overslaan, Z. über- uelten; eine Gelcgcnheit"^ lussen, Z. »or- hellassen. Vorboilassen, (liesz vorbei. vor-
betgelassen) bedr. ww.onr./rm. -, laten passeeren; eint\' Gelegenheit -, laten voor- liij.\'.i.iii. met ten nutte maken. Vorbeischieszen, (schots vorbei,
vorbeigeschossen) o. ww. onr.,m. J. voor-
bij schieten, langs schieten, misschieten; 2. schielijk voorbijgaan, voorbijschieten, voorbijsnellen. Vorbeisöin, (mtt vorhei, vorbet-
gewesen) o. ww. onr. voorbij zijn, verle- den zijn, verloopen zijn; it. Z. rorAei. Vorbokoinmon, [bekam vor, vor-
bekommen) bedr. ww. onr. voorkrijgen, opkrtjgeo, lot taak krijgen. Vorbemeldet, vgrbonannt,
bijv. nw. voornoemd, gemeld, bovenge- noemd. VQrberathen, (berielh vor,vorbe-
rathen) bedr. ww. onr. vooraf beraad- slagen. Vgrborögt, bijv. nw. boven aan-
geroerd, hooger aangehaald. Vgrbei\'eiten, (bereitele vor, i!or-
bereilel) bedr. ww. voorbereiden, inslaat stellen, toebereidselen maken; -d, voor- bereidend. Vgrbereiter, (•*, mv. VorAerei-
ter) m. hij die voorbereidt, loebereid- selen maakt. Vgrbereitschaft, (-en) v. voor-
bereiding v„ toebereidsel o. Vgrbereitung, (-e«) v., Z. vor-
bereilen; it. voorbereiding v.; 2. voorbe- reidende maatregel ui. Vgrbereitungs -kenntniss,
(-e) v. voorbereidende kennis v.;-mi(rei
o. voorbereidend middel o.; -salz m. (Wisk.) hulpsteihug v.; schule v. voor- bereidende school v., lagere school v.; •slunde v. voorbereidende les v.; -unler- richt m. voorbereidend onderwijs o.; -wis- tenschafl v.voorbereidende wetenschap v. |
|||||||||||||
|
1368 Vor.
|
|||||||||||||||
|
Vor.
|
|||||||||||||||
|
Vor.
|
|||||||||||||||
|
Vgrdammern, (dtmmerte vor,
vorgedimmert) o. ww. in schemerlicht verschijnen, uit de schemering zichtbaar worden. Vordatiren, (dalirte vor, vorda-
lirt) bedr. ww., Z. vorbelagen. Vgrdecke, (-n) v. voordek o.
Vgrdecken, (deckte vor, vorge-
deckl) bedr. ww. van voren dekken; et- nen Tisch -, voordekken, dekken om iem. te leeren, het dekken voordoen. Vgrdeich, (•(«)•\'. mv. -e) m. voor-
dijk, vnnrdam m. Vgrdeichen, (deichte vor, vorge-
deicht) bedr. ww., Z. vordimmen. Vordgm, bijw. voor dezen, vroeger,
eerlijd s. Vgrder, vgrderst, (der, die,
das -e), voorste, eerste, buitenste, van- voren zgnde; der -e Theil des llauses, bet voorste gedeelte, de voorgevel; die •» Zimmer, de voorkamers; (Ürukk.) der •sle Theil des Kegels, Z. •backchen; der •sic, de voorste, de eerste, de aanvoer- der. Vgrder-achse, (-n) v. vooras v.;
•ansicht v. vooraangezicht o.; -arm ra. voorarm m.;—knochen m.mv. vonrarms- beeuderen o. mv.; -bdckchen o. (Drukk.) voorste bakje o. van den degel eener pers; it. Z. -/usz; -blatl o. voorschouderblad o.; -brust v. voorborst v.; -bug m„ Z. •btall; -bühne v., Z. Vorbühne; -eünd- chen o. bovenste beslag o. van een mes- senhecht; -castello., Z. -kaslell; -decko. voordek o.; -dorke v. (Werkl.) voorste spil ?.; -faden m. voorste draad m.; •flagge v. vlag v. van den boegspriet; •Heek m. (Schoenm.) voorstuk o.; -/IÖ- gel m. voorvleugel m.; -fusz m. voorste gedeelte o. van den voet, voorvoet m.;it. voorpost m.; (Onllk.) middelvoet m. tus- schen het gewricht en de teenen; -«e- biude o. voorgebouw o., voorgevel m.; gebirge o. voorgebergte o.; -geschirr o. borslharnas o.; -geschlepp o. voorste of bovenste gedeelte o. van het lichaam; gestelt o. voorstel o., voorste gedeelte o. vau een wagen (b. v.); -glas o. voor- glas, onderste glas o. in een kijker; -glied o. voorste lid o.;(Hek.)eersle lid o.;( Ked.) eerste stelling v.; -grund m. voorgrond m.;(Tooneelk.)voorto<ineel o., voorgrond m.; -gürtel ui. voorgordel m.; -haar o. vourhaar o.; -hals m. voorhals, hals in.; haml v. voorhand ».; (Onllk.) voorste gedeelte o. der hand;(Rijk.) Z. Vorhand; kaapt o., Z. -kopf; 2. voorste gedeelte o. van het hoofd; (Onllk.)bovenhoofd o., kruin v.; —bein o. voorhoofdsbeen o.; •haus o. voorhuis, voorsle gedeelle o. van het huis; -heer o. voorste gedeelte o. van hel leger, voorhoede v.; -herd m. (Uew. d. erts) voorbaan),eerste oven m.; hof m. voorhof o.; -huf m. voorhoef m., voorste gedeelte o. van den paardenhoef; • kammer v.vuorkainerv.; -kastelto.(\'Lte- w.) voorkasleel o.; -keule v. (Vleeschh.) vuorboiil ui.; -kopf in. voorste gedeelle o. van bet hoofd; -lasl f. voorlast in.; •laaf m. (Jachtw.) voorpoot in.; -leder o. voorieder o.; -leib m. voorsle gedeelte |
|||||||||||||||
|
Vgrberg, (-(e)», mv. -e) m. voor-
uitspringende berg, voet m. van een berg
Vgrbericht, (-(e)s, mv. -«) m.
voorbenrhl o., voorrede v., voorwoord o
Vgrberichten, (berichtete vor,
vorbericlitel) liedr. ww. eene voorrede maken, waarschuwen. Vgrberührt, vgrbesagt, bijv.
nw.. Z. tnrbemeUiel. Vorbescheid, Vgrbeschied,
(-(e)J, inv. -e) in. (Ger.) Z. Yorladung;
2. voorloopig bescheid o., voorloopig von- nis n. Vgrbescheiden, (beschied vor. vorbesclneden) bedr. ww. onr. jem. -,Z.
vorladen; 2. een voorloopig antwoord geven. Vgrbeschoidung, (-en)». dag- vaaidiui\', oproeping v.
Vgrbestimmen, (btsiimmie vor,
vorbi-mwiml) & Z. vnr her best immen. Vgrbestimrnungsglaube,
(•»«) ui., i. in. t-elnipf o. aan eeneonver- anderlijkc voorbeschikking, geloor o. aan een onvermijdelijk noodlot. VQrbetagen, (betagle vor, vorbe-
tagi) bedr. ww. ile dagteekening ver- vroegen, anlidateeren. VQrbeten, (betete vor, vorgebelel)
bedr. ww. bidden vóór, einem Kranken-, voorbiilden.de gebeden vuorzeggen;(fig.) jemn. immer das namltche -, altijd bet- zelfde vertellen. Vgrbeter, (-i, mv. Verbeter) m.,
-in, (-nen) v. voorbidder m„ vooibid- sler v., bij, zij die voorbidt, Z. vorbelen. Vorbeterei, v., z. m. (i. k. bet.)
voorbidden o.
Vgrbetrachten, (bcirachteie vor,
vorbelrachtet) In dl. ww. vooraf bedeu-
ken, vooraf overdenken. Vgrbetrachtung,(-en) v. vooral
gemaakte overdenking v. VgrbeUgen, (beugle vor, vorge-
beugi) bedr. ww. vooroverbuigen, naar voren buigen; (Onllk.) -der Musket, v»or- overbuigi\'iid; (Hg.) voorkomend, legen maatregelen nemend; emer Saclie -, Z. vorbauen, Vgrbeuger, (-s, mv. Vorbeugcr)
m. (Onilh.j vcBirarmspier v. Vgrbeugung, v., Z. vorbeugen; il.
voo roverbuiging.i. voorbehoedende maal- |
|||||||||||||||
|
een model maken; (fip.) voor oogen siel-
len, afbeelden. Vgrbilder, (•», mv. Vorbilder) m.
modelmaker in. Vgrbildlich, bijv. en b. als een
voorbeeld, als een toonbeeld, denkbeel- dig, voorbeelilelijk; 2. voor te stellen. Vgrbildung, (-en) v., Z. vorbil-
den: it. ligiiurlijke voorstelling f., model o., type v.; 2. voorbereidend onderwijs o. Vgrbindeil, (band vor, vorgebun-
den) bedr. ww. van voren vastbinden; eine Schüne -, voordoen; 2. zich voor- zien met behulp van. Vgrbinder, (-s, mv. Vorbinder)
m., -iü, (-nen) v. hij, zij die voorbindt; (Lsndb.) voorsleschoovenbindeno.;(voor lijken), om den mond gebonden doek m. Vgrbitte, (-n) v. voorbede, voor-
spraak v.; il. tusschenkomst v. Vgrbitten, (bat vor, vorgebeten)
bedr. ww. voorbede doen, tot voorspraak zijn, vonrafvragen, tusschenbeide komen. Vgrbitter, (•», mv. Vorbitler) m.,
-in, (-nen) v. hij,zij die voorbede doet, tusschenbeide komt. Vgrblasen, (Mies tor, vorgebtasen)
o.ww., m. h. jemn. -, opeen blaasinslru- nieiii voordoen, vourblazen; ll.bedr.wvv. jemn. etui. -, in de ooren blazen, wijs maken. Vgrblicken, (blickle vor, vorge-
hlickt) bedr. ww. vooruitzien, in de toe- komst zien. Vgrbohren, (bohrte vor, vorge-
hohrt) bedr. ww. beginnen te boren, vóórboren. Vgrbohrer, (-J, mv. Vorbohrer)
m. vóórboor v. Vgrbote, (-n, mv. -n) m., Vgr-
botia, (-»en) v. voorbode, voorlooper ui., voorbodin, voorloopster v., voorlee- keu o. Vgrbram-raa, (-e) v. voorbram-
zeilsra v.; segel o. voorbramzeil o.; •slenge v. voorbramsleng v. Vgrbreiten, (breitele vor, vorge-
breilrl) liedr. ww. van voren uitspreiden. Vgrbringen, (brachle vor, vorge-
braclit) bedr. ww. onr. voorbrengen, on- Ier de nogen brengen, aanwijzen; et ir. Neues -, voorstellen, op het tapijt hren- gen; eine Behauptung -, opwerpen; eine Klage -, voorbrengen, inbrengen, indie- nen; einen Beiveis -, bijbrengen: ttorte -, uiten; viat hal er vorzubringen?, wal heeft hij te zeggen, in het midden Ie brengen;(Arl.)ein Geschnlz -, doen aan- rukken, op de batterij stellen; II. o. zelfsl. voorgeven o., uiting f., uitspreken o.; it. bloollegging v. (gemeen/..) opwerping v„ bewering v. Vgrbücken, (backte vor, vorge-
biickl) bedr. ww. vooroverbuigen. Vgr-bühne, (-n) v. voorteoneel
o.; -bündel o. kribwerk. buitenste paal- werk o.; -bnrg v. citadel ».; il. kasteel voorste burcht in.; -darh o. voordak o., luifel in. Vgrdainmen, (dimmtt tor. w>r-
qedammt) bedr. ww. van voren mei een dam of dijk voorzien. |
|||||||||||||||
|
68
|
|||||||||||||||
|
regel in.; •smillel». voorbehoedmiddel o.
Vgrbewahren, (beuuhrte vor,
vorbeiiultrt) bedr. ww. te vureu bewaren.
VgrbeWUSSt, bijv. nw., Z. vor-
wiiien, VQrbezeioh.nen,(be2eichnete vor,
vorbeieirhnel) bedr. ww. vooraf aauwij- zeu. vooraf Ie kennen geven. Vgrbiegen, (6»v vor, vorgebogen)
bedr. ww. oiir., Z. vorbeugen. Vgrbieten, (bot vor, vorgeboten)
Led\', ww. onr. dagvaarden, ombieden. Vgrbild, (-(e)s. mv. -er) o. voor-
beeld, model, toonbeeld o.; il. ztnnebeel. digc voorstelling, denkbeeldige voorstel. ling v., ideaal o.; siclijem. zum -e neh- men. zich iwn. lol voorbeeld stellen. Vgrbilden, (btldele vor, vorgebil-
dtl) bedr. ww. een voorbeeld maken |
|||||||||||||||
|
Vor. 4869
|
||||||||||||
|
Vor.
|
||||||||||||
|
Vor.
|
||||||||||||
|
erinnerl) bedr. ww. eene voorrede ma-
ken; 2. vooraf melding maken van, vooraf aanmerken. Vgrerinnerung, (.«„) T. voor-
bericht o., voorrede v.; 2. voorafgaande aanmerking v. Vorerkennen, (crkannlevor, vor-
erkannt) bedr. ww. onr. vooraf herkennen. Vorerklaren, (erklirte vor, vor-
erklört) bedr. ww. vooraf verklaren. Vgrernte, (-n) v. eerste oogst m.
Vgremten, (erntetevor,vorgeern\'
let) bedr. ww. vooraf oogsten, een deel van den oogst vooraf krijgen. Vgrerrathen, (errieth vor, vor-
errathen) bedr. ww. onr. vooraf raden. Vorersehen, (ersah vor, v»rerte-
hen) bedr. ww. onr. voorbestemmen, Z. vorherheslimmen. Vgrersehung, v., z. m., Z. Vor-
herbeslimmung. Vorerst, bijw., Z.tuerst;2.Z.eintl-
weilen. Vprerwagen, [ertcog vor, vorer-
wogen) bedr. ww. onr. vooraf bedenken. Vgrerwagung, (-ro) v. vooraf-
gaande overdenking v. Vgrerwahlen, (erwahlle vor, vor-
erwthlt) bedr. ww. vooraf verkiezen. Vgrerwahlung, (-en) v. voor-
afgaande keuze, vooraf gedane keus v.; 2. (Godg.) voorbeschikking, predesli- natie v. Vgrerwahnen, (erwahnte vor,
voreruahnt) bedr. ww. einer Sache -, vroeger of honger melding maken van. Vgrerwahnt, bijv. nw., Z. »or-
benannt, Vgrerzahlen, (ertthlte vor, vor-
enahll) bedr. ww. vooraf verhalen, voor- vertellen. Vgrerz\'ahler, (-lers, mv. -ler) m.
voorverleller n:. Vgreselsbaupt, (-Aaup/(«)j,mv.
•hdupler) o. (Zeew.) ezelskop m. Vgressen, (-s, mv. Voresten) o.
eerste spijs v., eerste gerecht o., eerste schotel in., voorgerecht o. Vgrfabeln, (fabelle vor, vorge[a-
bell) bedr. ww. fabels vertellen. Vgrfahr, (•», mv. -en) m., -in,
(-nen) v. voorganger m., voorgangster v.; mein - in der Ehe, de eerste man van mijne vrouw; 2. mv. voorvaderen, voor- ouders m. mv. Vgrfahren, (fuhrvor.vorgefahren)
o. ww. onr., in. A., Z. vorausfahren; 2. voorlijden, voorkomen, met hel rijtuig voor een huis Sc komen; die Kuttche • lassen, lalen voorkomen; et itt ein Ge- föhrt vorge/ahren, er is een rijtuig voor de deur stilgehouden; 3. m. t.jemn. -, vooroilrijden, vooruitvaren, al rijdende of varende vooruitkomen of inhalen. Vgrfall, (-(*)j, mv. Vorf&üe) m.
val m. vooruil; (Ontlk.) (van de baar- moeder), nilzakking v.j it. Z. Augapfel-, Augenlicder -, Hornhaut-; (van het oog), uitpuiling v.; 2. (l\'urw.) (van een slag- uurwerk), drukker m.; 3. (flg.) voorval, toeval, overval o., gebeurtenis v. Vgrfallen, (/W vor, vorgefaUen)
|
||||||||||||
|
o. vun bet lichaam; -lóeke ». votrlok ».;
•loge v. voorste loge ».; -luke v. voor- Inik, buitenste luik n.\\-mann m.( hrijgsw.1 voorman m.; (Hand.) voorgaande endos- sant m.;(gemeenz.)voorgangcr m.: -masl m. voorinast, fokkemast m.; -maucr v. voormunr,voorgevelm.; -muskel m.voor- spier, voorste spier v.; -vahl v. voornaad m.; -pferd o. voorste paard o.; -pfote v. voorpoot m.; -rad o. voorwiel, voorrado.: •raum m. (Zeew.) voorrnim o.; -rücken m.voorsle gedeelte o. van den rng;(Ont- Ik.) borstbeen o.; satz m. (Spraakk.) voorste lid o.; (Red.) voorste stelling v.. voorste term m. eener sloitrede; salleU holt o. houten klossen m. mv. onder hel voetbankje van den koetsiersbok; schaft v. voorschart v.; (Geweenu.) kolf v.; (Wev.) bovenste schacht of schaft v.; •schinken m. voorham v.;-icAnt»(Boek- b.) voorsnede v.;-sehoss m.voorschoot o.; •tegel o. roorzeil o.; -»ei/e v. voorzijde v., gevel m., front o.; (van een gebouw), voorgevel, voorkant m.; (van een schip), voorsteven m.; sitz m. voorbank v. met den rug naar der paarden, voorste bank v.; Kultche ohne —, coupé v.; -tporn m. (Verg.) draaghoul o. Vgrderst, bijw. allereerst, voor al-
les, in de eerste plaats; 2. bijv. nw., Z. tiora>r. Vgrder-stab,(-s<«o(e)j, m\\.-sia-
be) m. (Art.) ring m. aan den mond van een kanon; steven m. (van een schip), voorsteven; stapfen m. (van een stoel), voorpoot m.; sikh m. voorsteek, zij- steek m.; (Zad.) enkele steek m.; stube v. voorkamer v.; it. slübchen (verkl.) o. voorkamerlje o.; slück o. voorste stuk o.; (Nat.hist.) voorste gedeelte o., borst v.; -lheil m. voorste gedeelte o. van een schip, voorsteven m.; (van een huis), Z. seile; -thor o. voorportaal o.; -lhüre v. voordeur, buitendeur ».; -treffen o. voorhoede v.; -viertelo.(Vleeschh.) voor- vierdel o., voorbout in.; -wage v. evenaar m.; •macht v., Z.-icage; •Kagen in.voor- stel o. van een wagen; (Art.) voorstel, voorstnk o. eener affuit; •«•and v. voor- muur in.; (Drukk.) Z. Vorder; sahn m. voortand m.; sange v. (Meub.) groote bouten schroef v.; -teug o., Z. -geschirr; •timmer o, voorkamer v., voorverlrek o. Vordgsson, Z. vordem.
Vgrdeuten, (deutele vor, vorge-
deutel) bedr. ww., Z. vorbedeulcn; 2. de toekomst voorspellen. VQrdeuter, (-s,mv. Vordcuier) m.
bij die de toekomst voorspelt, waarzeg- ger m. Vprdeutung, (-en) v.,Z.Vordeu-
ten; it. voorzegging, voorspelling, waar- zeggerij v. Verdichten, (dichtete vor, vorge-
dichtel) bedr. ww. jemn. elw. -, verlel- len, wijsmaken. Vgrding, (•(«)», mv. -e) o. (ver-
oud.) rechtbank v. van eer; it. lagere rechtbank v., kantongerecht o. Vordooiren, (docirle vor, vordo-
cirt) bedr. ww. werktuiglijk leeren; (Volkst.) voorkauwen. |
Vordrangen, {drünglt vor, vorge-
dringt) bedr. ww. voordringen, vooraan- dringen, naar voren dringen; 2. wed.ww. lich -, vooraandringen, zich op den voor- grond plaatsen. VQrdrescher,(-i,mv. Vordrescher)
m. voordorscher, eerste dorscher m. Verdringen, {drang vor, vorge-
drungen) o. ww. onr., m. ». met geweld vooruitilringen, voorldringen; (Krijgsw.) voortrokken, terrein winnen; (fig.) -der Geisl, Z. vordringlich. Vordringlioh, bijv. nw. (flg.)
doordringend. Vgrdruck, (-(e)j, mv. Vordrur.kc)
m. most m. van de eerste persing; (Drukk.) oorspronkelijke druk, eerste druk,proef- druk m. Vordrucken, (druckte vor, vorge-
druckl) bedr. ww. het eerst drukken, vooraf drukken; 2. seinen Namen -, voor & drukken. Vordrucken, (drückte vor, vor-
gedrückt) bedr. ww.voortdrukken, voort- iluweu, voortstooten,naar voren dringen. Vorebbe, (-n) v. begin v. van den
vloed. Vpreid, (•(«)», mv. -e) m. getui-
geneed m. Vgreile, v., z. m. overhaasting v.,
te gro>>te haast, onverstandige haast m., overijling v. Voreilen, (eille vor, vorgeeilt) o.
ww., in. s. zich haasten om voort te ko- nieu; (flg.) voorkomen, inhalen, in snel- heid overtreffen, VQreilig, bijv. en b. overhaast,
overijld, voorbarig, ontijdig; it. ondoor- dacht, zonder nadenken; -keit ¥., Z. Voreile. Vgreilung, v., z. VoreiU.
VQreingenommen, bijv. nw.
für elw. - tem, vooringenomen zijn met;
•heit v. vooringenomenheid v. Voroltorlich, bijv. nw. voorva-
derlijk. Vgrempfinden, (empfand vor,
vorempfanden) bedr. ww. voorgevoelen, een voorgevoel hebben van. Vorempfindung, (-en) v. voor-
gevoel o. Vgrenthalten, (enthielt vor, vor-
enthallen) bedr. ww. onr. inhouden, al- houden, onrechtvaardig onthouden, ach- terhouden; gewaltsam -, berooven, ont- nemen. Vorentwerfen, (enlwarfvor,vor-
enlicorfen) bedr. ww. onr. ontwerpen, schetsen. Vgrentwurf, (•(<)«, mv. Vore>i/-
wtrf») m. voorlonpigontwerp o.,schels v. Vgrerbe, [•», mv. -n) m. erfge-
naara m. die vooraf een deel der nala- tenschap geniet. Vorerbe, (•», mv. Vorerbe) o. voor-
uilmaking, vooruitgift v, VQrerben, (erbte vor, vorgeerbt)
bedr. ww. eene vooruitgift ontvangen. Vorerfinden, (erfand vor, vorer-
funden) bedr. ww. hel eerst vinden, uil- vinden voor. VQrerinnem, (ennnerte vor, vor-
|
|||||||||||
|
1870 Vor.
|
Vor.
|
||||||||||
|
Vor.
|
|||||||||||
|
Vgrgefasst, bijv.nw., Z. vorfassen.
Vgrgefecht, (•(«)«. mv. -«) o.
voorgevecht o., gevecht o. dat een slag voorafgaat, schermutseling v.; it. Z. Vor- der treffen. Vgrgeflihl, (-(c)j,mv. -e) o. voor-
gevoel o. Vgrgehen,(jinj vor,vorgegangen)
o. ww. onr., m. s. vooruitgaan, eerst gaan: geh\' vor!, ga vooruit!; (van een onderkleed), uitsleken; (van muren), uitsteken; 2. gebeuren, voorvallen, ge- schieden: damit ist etw., eine Verdnde- rung vorgegangen, daarmede is iets voor- gevallen, heeft iels, eene verandering plaats gehad; wihrend dieses vorging, ondcrtiisschen, terwijl dil voorviel; 3. Z. vorangehen; (lig.) voorgaan, den voor- rang hebben; il. overtreffen; etw. - la»- sen, iets laten voorgaan, de voorkeur geven; i. das geht mir vor, ik heb daar- van een voorgevoel; 5. jemn. -, voorgaan, vooruilhalen; jemn. im Alter -, in leef- tijd voorgaan; 6. (van horloges), voor- gaan, te hard loopen; (Spr.) tvohl - macht wohl folgen, goed voorgaan doet goed volgen. Vgrgeigen,(jeio\'e vor, vorgegeigl)
bedr. ww. jemn. •, voor iem. op de viool spelen; ein Sliickchen -, voorspelen, op de viool spelen; 2. jemn. -, op de viool leeren spelen. Vgrgeiger, (-«. mv. Vorgeiger) m.
hij die op de viool voorspeelt; 2. (ineen orchest), eerste viool v., eerste violist m. VgrgeiSZ, (-e) v. geit, gems v.
welke den troep voorgaat. Vgrgeld, (•(«)». mv. -er) o. rechl
o. van benadering, recht o. van voorkoop. Vgrgelege, (-s, mv. Vorgelege) o.
(Walerb.) verbinding v. van twee assen; - mil Slockgelriebe, lantarenrad o. Vgrgeleit, (•(«)#, mv. -e) o. voor-
rechl o. van geleide, Vgrgelten, (galt vor, vorgegolten)
o. ww. onr., m. h. de voorkeur hebben. Vgrgemaoh, (•(«)«, mv. Vorge-
machrr) o. voorvertrek o., voorkamer v. Vgrgemeldet, bijv. nw., z. »or-
benannt. Vgrgenanilt,bijv.nw, voornoemd,
voorgenoemd, Z. vornennen. Vgrgonioszon, (genoss vor, vor-
genossen) bedr. ww. onr. vooruit genie- ten. vooraf genieten. Vgrgonuss, (-(e)s) m.,z.ra. voor-
afgaand genot o., voorsmaak m. Vgrgerede, (-s, mv. Vorgerede)o.
voorafspraak v. Vgrgericht, (-(e)s, mv. -e) o.,Z.
Voresxen; 2. Z. vorgingig(es Urlheil).
Vgrgesang,(-(e)s,mv.KoroeJ(ï»je)
in. inzetten o. van een gezang. Vgrgescbmaok, (-(e)s) m., z.
in. voorsmaak ra., voorproef v. Vgrgesohwader, (•», mv. Kor-
gesebuader) o. eerste eskader o. Vorgosehen! tussch.nildenweg!,
op zij!, ruim liaan !, pas op! Vgrgesetzt, bijv. nw. en deelw.
aan bet hoofd geplaatst, gesteld over, hetgeen voorgesteld is. |
|||||||||||
|
Vorfriode, (-ni, mv. -n) m. voor-
afgaande vredespunlen o. mv., prelimi- nairen v. mv. Vgrfriedenspunkt, (•(«)», mv.
•e) m. voorlnopig vredesartikcl o.
Vgrfröhner, (-s, mv. Vorfröhner)
m. voornaamste schnlileischer m., be- voorrechte schuldeischcr m. Vgrfrüh, bijv. nw. al te vroeg.
Vgrfrühling, (-(e)s, mv. -e) m.
dag. tijd m. die de lente voorafgaat. Vgrfühlen, (fvhltc vor, vorge.
fühlt) bedr. ww. voorgevoelen.een voor- gevoel hebben. VorflAhreil, (führte vor, vorge-
fülirl) bedr. ww. voorbrengen, in iems. tegenwoordigheid brengen; jemn. sein l\'ferd -, voorbrengen; sich ein Pferd - lai\'en, een paard laten voorkomen. Vgrftihrung, (-en) v., Z. vorfüh-
ren; tl. voorbrenging v.; sbefehl m. (Ger.) Iievel o. lol voorbrenging. Vorgang, (-(e)s, mv. Vorgange)
m. voorrang in.; (van schuldeischers), voorrang m., bevoorrechting v.; 2. narh seinem -e, volgens zijn voorbeeld o.; 3. Z. Vorfall (2); den - einer Sache er!th- ten,de toedracht v. eenerzaakSfc; 4. voor- gang, gang in. in het voorhuis. Vgrganger, (-s, mv. Vorganger)
m.,-in, (-nen) v. voorganger m., voor- gangster v.; (Zeew.) louw o. van een harpoen m.; il. voorste eind o. van een ankerlouw. Vgrgangig, bijv. on b. voorgaand,
voorafgaand, voorloopig, provisioneel, Z. vorlüufig. Vyigangsrecht, (-(e)s, mv. -«)
o. recht v. van voorrang, Vgrgaukeln, (gaukelte vor, vor-
gegaukelt) bedr. ww. jemn. etw. -, voor- goochelen, met goocheltoeren vermaken, misleiden; (dg.) voorspiegelen. Vgrgebaude, (-s, mv. Vorgebiw
de) o„ Z. Vordergebüude. Vgrgeben, (gab vor, vorgegebcn)
bedr. ww. onr. (bij het loopen), vooruil lalen gaan; (Sp.) voorgeven; jemn. einen ScAm«-,voorgeven;it.voordoeny>mn.f/». :nm terne» <J-,opgeven, ten taak geven; II.voorgeven, voorwenden,beweren,vein- zen; seine vorgegebenc Krankheit, zijne Voorgewende ziekte; so wie er vorgiebl, naar hij voorgeeft, voorwendt, beweert; III. o. zelfst. vonrgeving, uitvlucht v. Vgrgebirge, (-«, mv. Vorgebirge)
o. voel in. van een berg; 2 voorgebergte o., kaap v. Vyrgoblich, bijv. nw. voorge-
wend, gewaand, geveinsd, ondersteld, zoogenaamd. Vgrgebot, (•(«)». mv. -e) o. op-
roepnig, dagvaarding v.,Z. Vorforderung. Vorgeboren, byv. nw. vroeger
geboren. Vgrgebung, (-en) \\.,Z. Vorge-
ben III. Vgrgedaobt, byv. nw„ Z. »or-
benannt.
Vgrgedanke, (•«», mv. -n) ra.
vooralgaande gedachte, aanleidende ge- dachte v. |
|||||||||||
|
o. ww. onr., m. i. vallen voor, vooruit
vallen; 2. der vorge/allenc Theil, voor uitgevallen, uitgezakt, uitgepuild; 3. voor- vallen, gebeuren, voorkomen; -d, (van raken), voorkomend; bei -der Celegen heit, bij voorkomende gelegenheid, als de gelegenheid zich voordoet; -heit v., Z. Vorfall (2). VQrfaug, (-(e)s) m.,z. m.bemnch
tiging v., afnemen o. van gestolen goed. VQrfasseil, (fassle vor, vorgefassl)
bedr. ww. van voren vatten, aangrijpen; (lig.) vooruit vatten, vooruit begrijpen; eine Meinung -, vooraf opvallen; vorge- fai>ler Meinung, vooringenomenheid. VQrfasten, (faslele vnr, vorge~
fatiel) o. ww., m. h. vooruit vasten. VQrfasten, v. mv. dagen m. mv.
voor de Vasien; sonntag m. Zondag m voor de vasien. VQrfeohten, (fochtvor,vorgefoch-
ten) bedr. ww. onr. jemn. -, in iems. tegenwoordigheid vechten, schennen; 2. het gevecht openen; 3. schermmeestcr zijn. VQrfechter, (-s, mv. Vorfechler)
in. hg die vecht in iems. tegenwoordig- beid, schermmeester m.; 2. hij die het gevecht opent; 3. (lig.) kaïupgeuoot, strijdmakker, voorvechter in. VQrfeier, (-n) v. voorafgaand feest
o.; it. avond m. voor de viering, avond in. voor bel feest. VQrfeile, (-n) v. voorvijl, middel-
soort v. van slotenmakersvijl. Vgrfenster, (sten, mv. ster) o.
voorraam, duhbelraam, legenvenster o. VQrfeSt, (-(e)s, mv. -e) o., Z. Vor-
feier. VQrfledeln, (fiedetle vor, vorge-
fiedelt) bedr.ww.^eroeenz.) Z.vorgeigen. Vgrfindon, ([and vor, vorgefan
den) bedr. ww. onr. voor zich vinden, voor zijne aankomst vinden; 2. wed.ww. zich bevinden,aanwezig zijn, gereed zijn. Vorflnger, (-s, mv. Vor/inger) m.
wijsvinger ra. VQrfliegen, (flog vor, vorgeftogen)
bedr. ww. onr., Z. voranftiegen, voraus- fiiegen. Vgrfloszo, v., z. ra. recht o. om
bont het eerst vlot te maken. VQrflÜstern, (füsterte vor, vorge-
flüslert) bedr. ww. vo.irfluisteren. Vorfluter, (-s, mv. Vorfluter) m.
hij die bel eerst recht van afwatering heeft. VQrfluth, (-en) v. getij o. voor
den vloed. VQrfordem, (foiderte vor, vorgc-
fordert) bedr. ww. voorroepen, oproe- pen, doen komen; (Rechtspr.) dagvaar- ilcn, nntliieili-n, doen verschijnen. Vorforderung, (-e«) v. oproc-
ping, dagvaarding, ontbieding v. VQrfrage, (-n) v. voorafgaande
vraag, vonrloopige vraag v. Vorfragen, (fragle vor,vorgefragl)
o. ww., ui. h. Iiij iem. aangaan om te vragen. Vorfreude, (-«) v. voorafgaande
vreugde v.; (Volksl.) voorpret v. |
|||||||||||
|
Vor. Vor. Vor. 1871
|
|||||||||
|
Vprgesetzte, (-n,mv. -n) m. op-
zicliter, opziener m., meerderen).; seinen -n gehorchen, zijn meerderen gehoorza- men. Vorgesperr,(-(e)5,m».-e) m.(van
het sleutelgat), sluiting v. VQrgespinnst, (-(e)s, mv. -e) o.
lichte omdraaiing v. van den vlasdraad eer men hem op de spnel legt. VQr gestal ten, (geslaltete vor,ror-
geslallel) bedr. ww. voimen voor; (Pip.) voor den geest brengen. VQrgest(e)rig, bijv. nw. van eer-
gisteren; der -e Tag , eergisteren. Vorgestem, bijw. eergisteren,
voorgisteren. Vorgew\'aehs,(-cs,mv.-e)o.(Land-
h.) maagdenwas, ruw of geel was o. Vorgesümpf, (-(e)s, mv. -e) o.
eerste werk o. bij bet uitgraven eener mijn. VQrgiebel, (-s, mv. Vorgiebel) m.
voorgevel m., front o. Vorglanzca, (gunste vor, vorge-
glanst) o.ww., m. n. met glans verschij- nen; 2. in glans overtreden, uitstekend zijn; it. tot voorbeeld of model dienen. Vorgraben, (•*, mv. Voryroben)
m. vniirgrachl v. Vorgreifen, (griff tor, vorgegnf-
(en) bedr.ww. our. vooraf grijpen, voor- uit grijpen; (van paarden), groole slap- pen doen; 2. een voorkomen aanmali* gen; (Ger.)inbreuk maken op; (flg.);niin. -, inbreuk maken op lems. rechten; it ich inlt linten nicht -, ik wil niets doen zonder u. VQrgreiflich, bijv. en b. aanma-
tigend, onbevoegd, voorbarig, willekeu* rig. VorgrifiF, (-(e)s, mv. -e) m. in-
breuk, aanmatiging, willekeurige hande- ling, voorbarige handeling v.,Z. vorgrei- fen. VQrgrund,(-(e)j,mv. Yorgiünde)
m., Z. Vordergrund. VorgUCken, (guckle tor, torge-
guckt) bedr. ww., Z. vorsehen; 2. (van kleederen), uitsteken, uitkijken, zicht- baar zijn. VQrhaben, (halte vor, vorgehabl)
bedr.ww.onr. einen Sc/iurz •.voorhebben, van voren dragen; (lig.) jem. -, onder handen hebben, zich bezighouden; 2. elui\'. -, van plan zijn, voornemens zijn, voorhebben; etne Heise -, op het oog heb- ben, van plan zijn te maken, zich voor- stellen; uas haben Sie mit tlim tor?,wal /ijl gij met hem van plan ?; was haben Sie diimil vor?, wat bedoelt gij da.irrae- ili-V, 3. riit: -, te doen hebben; II. o. zelfst. bedoeling, meening »., plan, voor- nemen o. Vorhalle, (-n) v. voorzaal v., por-
taal o., gang, ingang in. Vorhalt, (-(e)i, mv. -e) m.(Muz.)
noot v. die aangehouden moet norden. VQrhalten, (hielt vor,vorgehalten)
bedr. ww. onr., Z. vorenthatten; 2. voor- houden, aanbieden; jemn. ein Sliick Geld -, aanbieden, presenteeren; die Hand -, zich bel gelaat bedekken mtl;den Schild |
vorher, vorherbedacht) bedr. ww. onr.,
Z. vorbedenken. Vorherbeschlieszen,(fr»<flloM torker, vorAerbeek lossen), VOrherbe-
stimmen, (bestimmte vorker. vorher- beslimmt) bedr.ww. vooraf bepalen,voor- uil bestemmen, vooraf beschikken, \'L. bestimmen; (Godg.) voorbeschikken; -d, (van de genade), voorbeschikkend. Vorherbestimmung, v., z. m.
voorbeschikking,predestinatie v.;-sa/ati- be m. geloof o., leer v. der voorbeschik- king, leer v. der predestinatie v.; -gltu- biger m. hij die de h-er der voorbescbik- king is toegedaan; slekre v. leer v. der voorbeschikking. Vorherbst, (•(«)», n>». -«) m.eer-
ste dagen m. mv. van den herfst. Vorherdasein, (•$) o., z. m.
vroeger beslaan.
Vorhereilen.vorherführen,
& bedr. ww., Z. toraneilen «J\\
Vorherempflnden, (empfand
torher, vorkerempfunden) hedr. »», onr. voorgevoelen, een voorgevoel hebben van. Vorhergchon, (ging vorher, vor-
kergegangen) bedr. ww. onr. vooraan- gaau, voorgaan, aan hel hoofd gaan van, voorafgaan; -d, voorgaande, Z. vorherig. Vorherig, bijv. ww. voorafgaand,
vorig, laatst; it. van gisteren, van eer- tijds, van vroeger; der -e Graf von L„ de vorige graaf L. Vorherkommen, (kam vorher,
torhergekommen) bedr. ww. onr. voor- komen, komen voor, eer komen. Verher kosten, (kostele tor her,
torhcrgekostel) bedr. ww. vooraf smaken, vooruit proeven, een voorsmaak hebben van. Vgrherrschen, (herrsekte tor,
vorgeherrscht) hedr. ww. heerschen, de bovenhand hebben, de voorkeur hebban, boven drijven, in zwang zijn; -d, heer- schend, de bovenhand hebbende, in zwang. Vorbersage, (-n) v. voorzegging,
voorspelling, profetie v. Vorhgrschauen, (schaule tor-
her, vorhergesekaut) bedr. ww. voorzien, vooruitzien, in de toekomst zien; il. gis- sen, raden. Vorhorsehen, (sah vorher, vor-
hergebehen) bedr. ww. onr., Z. vorher- schauen. Vorhersehung, v., z. m. voor-
ziening v., voorzien o.;(Godg.) gezicht o., verschijning v., visioen o. Vorhorsonden, (sandte vorher,
vorhergesandt) bedr.ww. onr. vooraf zen- den, te voren zenden, vooruit zenden. Vorhervorkündigen, («<riün-
digte vorher, vorherverkündigt) bedr. ww.
voorzeggen, voorspellen, vooruit verkon- digen; die Witlerung -, te voren aankon- ligen, voorspellen. Vorherverkündigung, (-«n)
v., Z. vorheiverkündiyen; il. voorzegging, voorspelling v., vooilceken o. Vorherwissen, (-i) o.,z.m.voor-
loopige kennis, voorafgaande kennis v. VerhOUCheln, (heucheltt vor,tor•
|
||||||||
|
zich bedekken met; .3. (lig.)jemn. etne
Pfticht -, voorbonden, onder het oog brengen; einen Fehler -, verwijlen. Vorhaltung, (-en) *., Z. vorhal-
ten; it. aanbieding ».; (lig.) verwijting, vermaning v., verwijt o. Vorhand, (Yorhande) v. voorhand
v.; 2. (flg.) jemn. die - lassen, de hand gtven, de rechterhand reiken; it. de voorkeur geven; (Sp.) voorhand v., recht o. om eerst te spelen; die - haben, aan de voorhand zitten, eerst moeten spe- len; 3. (van een paard), voorste deel o. Vorhanden, bijv. nw. voorhan-
den, aanwezig, bestaand, tegenwoordig; es ist noch brod -, er is nog brood voor- handen; die -en Möbeln, de voorhanden, aanwezige meubelen; der -e Vorrath, de voorhanden voorraad; es ist Gefahr -, er is geyaar. Vorhang,(-(e)i,mv. Vorhange) m.
voorhangsel o., gordijn v. en o.; 2. laken, linnen o.;rier - gehl au/\',/all/, hel gordijn word! opgehaald, liet gordijn valt. Vgrhangeblech, (-(e)s, mv. -e)
in. plaat v. ti\'gen de hitte. Verhangen, (hing tor, vorgekan-
gen) o. ww. onr., m. J. voorhangen; 2. overhangen, uitsteken; (van kleederen), uitkomen. Vorhangen, (hangle tor, vorge-
hdngi) bedr.ww. voorhangen, voordoen, met een gordijn, een sluier, een vonr- haugsel bedekken; ein Schloss -, een hangslot voordoen. Vorh\'angeschloss, (schlostes.
mv. scktösser) o. hangslot o. Vorhang-ring, (-(e)s, mv. -e)
ai. gordijnring in.; skalter in. gordijn- houder, gordijnband in.; -stabm.,-stange v. gordijnroede v. Vorh\'aring, (-(e)s, mv. -e) m. te
vroeg gevangen haring ui. VQrhauen, (hieb vor, vorgehauen)
bedr. uw. voor £ houwen, hakken Sc, \'L. i\'orac/rern;(Slol.)ein Loch -, voorhnkken. Vgrhauer, (-s, mv. Vorhauer) m.
hij die het eerst houwt. Vgrhaupt, (-(e)s, mv. Vorhaup-
ter) o., Z. Vorderhaupt. VQrhaus, (-es, mv. Kornauser) o.
vooihuis o.; 2. ingang ni., vestibule v. VQrhaut, (Vorkante) v. (Onllk.)
voorhuid v.; -band o. (Ontlk.) voor- huidsband m.; senge v. (Ontlk.) voor- huidsvernauwing v., Spaanschc kraag m. Vgrhobon, (kob vor, vorgchoben)
bedr. ww. vuortilleii, voordoen; 2. ver- hellen. Vgrhemd, (-(e)s, mv. -en) o.,
Vyrhemdchen, (verkl.) o. over-
hemil, overhemdje, hall\' hemd o., che- miselle v. Vorher, Mj"- vroeger, vooraf, te
voren; it. vooruit; ein Juhr -, een juar te voren; me ich - gesuyl habe, zoo als ik vooruil gezegd heb; etne • t/,intuïtie Schuld, vooruil, vroeger gemaakte schuld; 2. Z. vrlavftg (bijw.); lasst uns - diess Ihun, laat ons vooral dit doen; 5. bij voorraad. Vorherbedenken, (bedachte
|
|||||||||
|
4372 Vor.
|
Vor.
|
||||||||||||
|
Vor.
|
|||||||||||||
|
geheuchelt) bedr. ww. veinzen, den liui-
chelaar spelen; Treue -, veinzen. Vgrheulen, (henlle vor,vorgehevll)
bedr. ww. jemn. -, door geschrei of ge- ween lastig vallen, voorhnilcn. VQrhimmel, (-s) m., z. m. afge-
zonderdt plaats f. bij de hel, voorhemel,
voorborg m. of voorgeborgte o. der hel; (lig.) voorsmaak m. der hemelsche vreugde. Vorhjn, bijw. voorheen, Z. vorher;
2. zooeven, niet lang geleden, pas. VQrhof, (-(e)s, mv. Vorhöfe) m.
voorhof o., voorplaats v., voorplein o., ingang m.,-2. (Bouwk.) vestibule v., voor- portaal o.; (Ontlk.) ingang m. van het flor; sgang m. (Ontlk.) buitenste kron- keling v. van de oorholte; sloch o. gal o. |van de oorholte; snervt v, gehoorze- nuw v. Vorhöhlo, (-n) v. voorste hol,
eerste hol o., ingang in. van een hol. Vgrhölle, v., z. m. ingang m. der
hel; it. \'L. Yorhimmel. Vorholz, (-es, mv. Vorhöher) o.
ingang m. van een bosch. Vorhut, v., z. m. (I.uiilli.) recht
o. om eerst te weiden; (Krijgsw.) voor- hoede v. VQThÜten, (hüleletor, vorgehüttl)
bedr. ww. het recht hebben om eerst te weiden. Vorhütte, (-n) v. eerste hut, voor-
ste hut v. Vorig, bijv. nw. vorig, vroeger, voor-
gaand, voorafgaand, verleden, laatst; die -e Zeil, vervlogen, verleden, vroeger; der -e Zustand der Dinge, vroeger; -es Jahr, verleden jaar; (Tooneelk.) die -en, de vorigen, dezelfden; 2. die -en, de voor- iiiulrrs, voorvaderen m. mv. Vgrinsel, (-n) v. ingang m. van
het eiland. Vgrjagd, (-«) v., Z. Verjagen lil.
Vgrjagen, (jagte vor, vorgejagt) o.
ww., mi. .(. vooruitrennen; 2, voorrennen, eerst jagen; II. bedr. ww. vooruitjagen, naar voren jagen; III. o. zelfst. recbl o. om eerst te jagen. Vgrjahr, (•(*)«, mv. -e) o. voor-
jaar o., lente v. Vorj\'ahrig, bijv. nw. van het vo-
rige jaar, van het laatste jaar. Vorjammern, (jammcrte vor,vor-
gejammerl) bedr. ww. ;cmn. -, met zijn gejammer, geklaag lastig vallen. VorjfitZt, bijw. voor het oogcnblik,
thans. Vorjüngst, b>jv. nw. voorlaatst,
op een nu hel jongst. Vorkammor, (-n) v. voorkamer
v.; (Ontlk.) harlekamer v. VQrkampf,(-(«)».mv. Vorkamp/e)
m. vourgeveclil, eerste gevecht, vroeger gevecht o. Vgrkiimpfen, (kampfle vor, vor-
gekampft) bedr. en o.ww. in hel gevecht voorgaan, den strijd openen, Vgrkampfer, (-s, mv. Vorkim~
pftr) m. hij dit in bel gevecht voorgaal, voorvechter m. Vgrkauen, -küuen, {kauie vor,
|
vorgekaut en kdule vor, vorgekiut) bedr.
ww. jemn. etw. -, voorkauwen; (flg.) ge- makkelijk maken, letterlijk opgeven,voor- zeggen. Vgrkauf, (•(«)», mv. Vorkiufe) m.
voorkoop m.; 2. Z. Vorkaufsrecht. Vgrkaufen, (kaufle vor, corge-
kavfl) bedr. ww.;>m.-,voorkoopen,np- koopen. Vorkaufer, (-«, mv. Vorkaufer)
m., -in, (-nen) v. voorkooper m., voor- koopster v.; il. opkooper m., opkoop- ster v. Vgrkaufsreoht, (•(«)*, mv. -e)
o. recht o. van voorkoop m.; 2. recht o. van benadering; 2. Vgrkehren, {kchrte vor, vorge-
kehrl) hedr. ww. naar voren keeren of wenden; 2. (fig.) vooraf regelen.de noo- digc maatregelen nemen, middelen be- ramen, toebereidselen maken; II. o. ww. voet aan land zelten, afstijgen; (in eene herberg) ingaan. Vgrkehrung, (-en) v., z. vor-
kehreii; it. voorzorg v„ voorzorgmaatre- gel in., loebereidsel o.; -en gegen etw. nehmen, voorzorgsmaatregelen nem< n; •smillel o. maatregel m.; sweise bijw. uil voorzorg. Vorkeil, (-(e)s, mv. -e) m. voor-
steekpin, spie v. Vgrkeilen, {keilte vor, vorgekeill)
bedr. ww. eene voorsleekpin inslaan, spieën. Vgrkenntniss, (-«) v. vooraf-
gaande kennis, voorkennis ».; 2. mv. •e, grondbeginselen o. mv., gronden m. mv. VQrkilld, (-(e)s, mv. -er) o. voor-
kind o. Vgrkippen, (kippte vor, vorge-
kippl) o. ww. vooruitbuilelen; 2. bedr. ww. doen vooruitbuilelen. Vgrkircke, (•») v. voorhof o. van
de kerk. Vgrklage, (-n) v. voorloopige
klacht ».; il. vroegere klacht v. Vgrklug, bijv.nw. verwaand, wijs-
neuzig. Vgrkommen, (kam vor, vorge-
kommen) o. ww. onr., ui. s. voorkomen, vooruitkomen, naar voren komen; man kann vor dem Geiringe nicht -, men kan door het gedrang niet vooruitko* men; 1. jemn. -, vooruitkomen, vooruil- halen; (lig.) einem Uebel -, voorkomen, verhoeden; 5. toegelaten worden, lot iem. komen.ontvangen worden; 4. (van rechls- zaken), voorkomen, opkomen, zich op- doen; es kam die Frage tor, ob d/\\ er deed zich de vraag op; it. es ist mir vorge- kommen, dass, men heeft mij gezegd, ik lieb vernomen; wenn ihm das vorkime!, als dal hem ter oore kwam; 5.zicb voor- doen, zich vertoonen; dteser Fall ist mir noch me vorgekommen, is mij nog nooit voorgekomen; in einem Huclie -, voorko- men, zich bevinden; dieses Wort kommt o/l vor, komt dikwijls voor, wordt dik- wijls aangelrolfèn; im -den Fall, in voor- komend geval; kus kam bei der Prüfung vor?, wat becfl men op het examen ge- vraagd?; 6. voorkomen, schijnen, toe* |
«chijnen. es kommt mir vor, ah <f-, het
komt mij voor, mij dunkt; -heit v., Z. Vorfalt. Vgrkommniss, (-es, mv. -e) o., Z. Vorfalt.
Vgrkönnen, (konnte vor, vorge-
konnl) o. ww. onr., m. h. kunnen voor- gaan; it. vooruit kunnen. Vgrkopf, (-(e)s, mv. Vorkfipfe)
m., Z. Vorderhaupl (2). VQrkOst, (-en) v. (Kookk.) eerste
gerecht o. Vgrkosten, (koslele vor, vorge-
koslel) bedr. ww. vooraf proeven, een voorsmaak hebben van. Vgrkrachzen, vgrkrahen,
(krdchzle vor, vorgekrachst en krikte vor, vorgekriht) o. ww., m. h. voor iem. schreeuwen, krijschen. Vgrkrampf, (-(e)s) m., z. m.
(Gen.) krampachtige spanning v. Vgrkratze, (-n) v. grove kaarde v.
Vgrkundig, bij*, nw. vooruit
<vetend, bij voorbaat onderricht. Vgrküstung, (-en) v. (van een
dijk), kusting v. van hout en aarde. Vgrladen, (lud vor, vorgeladen)
bedr. ww, onr. voorop laden, van voren laden; (Itechtspr.) oproepen.dagvaarden. Vgrladung, (-en) v. (Ceweerm.)
voorlading, lading,v.van voren; (Kechls- pr.) dagvaarding, oproeping v.; erste, schriflliche -, exploot o.; sbefehl m., •sschreiben o. oproepingsbevel o., op- roepingsbrief in. Vgrlage, (-n) v. wat men voorlegt,
verlengstuk, aangebracht stuk o. hout of steen;(Scheik.)recipiënt m.;2.versch span o., versche paarden o, mv.; 3. voorschot o.; 4. ontwerp o. van wel, conceptwet v. Vgrlager, (-s, mv. Vorlager) o.
hoofd o., spils v., kop m. van de leger- plaats of een kamp, Vgrlagung, (•«») v. prop v.; 2.
Z. Vorladung.
Vgrland, (-(e)s, mv. Vorlinder)
o. voorland, vooruitstekend land o. Vgrlangst, bijw. sedert lang, lang
geleden. Vgrlass, (-e»,mv. VorlSsse) m. loe-
lating, audiëntie ?.; 2. voorloop in., Z. Federlappen. Vgrlassen, (lies: vor, voryelassen)
bedr. ww. onr. voorlaten, uitlaten; 2. laten voorgaan, vooruit laten gaan;.". toe- lal en. omtangen, gehoor verleenen;nicA< vorgelassen werden, niet toegelaten wor- den. Vorlassung, (-en) v. toelating,
audiëntie v. Vgrlastig, bijv. nw. (Zeew.) van
voren te zwaar geladen, voorlaslig. Vgrlaube, (-n) v. prieel o. voor
een ander; it. ingang in. van een prieel. Vgrlauf, (-(e)j, mv. Vorltufe) m.
loop m. voor; (Uist.) voorloop v. Vgrlaufen, (lief vor, vorgelaufen)
o. ww. onr., in. s. voorloopen; 2. voor- nilloopen; jemn. -, voorloopen, vooruit» loopen: il. harder loopen, voorbijloopen. Vgrlaufer, (-»,mv. VorUufer) m.,
-in, (-nen) v. voorlooper, bode m.. |
|||||||||||
|
Vor. 1373
|
|||||||||||||
|
Vor.
|
|||||||||||||
|
Vor.
|
|||||||||||||
|
vourniars v.; -/«»ejie/o.voormirslijzeilo.
Vgrmarzlioh, bijv. en b. (Pol.)
van voor de omwenteling van Maai 11848; 2. (lig.) voorzettend, reaclionnair, niet litieraal. Vgrmasz, (•«, mv. -e) o. ijkmaat
v., peil o. Vgrmauer, (-n) v. voormuur m.;
(Vest.) wal m., bastion,bolwerk m.; (lig.) versterking v. Vgrmauern, (mauerle vor, vor-
gemauerl) bedr. ww. een muur zetten voor. Vgrmaulig, bijv. nw., Z. vorlaut.
Vgrmerken, {merkte vor, vorge-
merkl) bedr. ww. te voren bemerken; 2. vooraf bemerken. Vgrmerkung, (-«n) v. voorge-
voet o., vooraf gemaakte opmerking v. Vgrmessen, (mass vor, tonjemes-
sen) bedr. ww. onr. voormeten, meten in iems. tegenwoordigheid, toemeten. Vgrmittag, (-{e)s, mv. -e) m.
voormiddag.ochlend, morgen in.; (Volks- l.) er itl -s ein A\'arr umi tiachmitlags nicht gescheidl. hij is altijd even gek. Vgrmittagig, bijv. nw. van den
voormiddag, den voormiddag durende. Vgrmittaglioh, bijv. nw. eiken
voormiddag, gewoonlijk des voormiddags geschiedende. Vgrmittags, bijw. voormiddags,
des voormiddags, in den voormiddag. Vgrmittags-gottesdieast,
(-(e)s mv. -e) in. voonniddags-gods- dienstoefening v.,morgendieiist in.,ocb- lendpreek v., vroegpreek v.; -prediger m. predikant m. die de vroegpreek houdt; •predigl v. voormiddagspreek, vroegpreek v.; schule v. ochlendschool v.; stunde v. morgenuur, uur o. in den vooruiid- dag; 2. morgenles, voormiddagsles v.; •wache v. (Zeew.) wacht v. van 8 tot 12 uren in den morgen; -zeit v., Z. Vor- millag. Vyrmittornaeht, (-nachte) v.
tijd m. van 10 tut 12 uren des nachts. Vgrmitternachtig, bijv. nw.
lusschen 10 en 12 uren des nachts ge- scbiedend. Vgrmitternachtliob, bijv. nw.
tusscheu 10 lot 12 unrdes nachts plaats hebbende, voorruiddernachtelijk. Vgrmund, (-(e)s, mv. Vormün-
der) m. voogd ui.; it. curator ui. Vgrmiinderin, (-nen) v. voog-
des v. Vyrmundlich, bijv.nw. een voogd
belrelleude, tot de verplichting van een voogd of eene voogdes behoorende; -e Sorge /ürjem. tragen, voogd zijn over. Vgrmunds-auit, (-ai»<(«)#,m».
•amler) o. voogdambt o., waardigheid v. van voogd; 2. Z. Yormundschuflsamt; •beslellung v. aanstellen o. van een zaak- waarnemer, aanstelling v. van een voogd. Vgrmundschaft, »,, z. m. vuog-
dijschap »•; it. curatorschap o. Vgrmundschaftlich, bijv. nw.
vau den voogd, lot de voogdijschap be- hoo rende. Vynnundschafts-amt,
|
|||||||||||||
|
über Leichname, plantkundige, ontleed-
kundige voorlezing; simmtliche -en über die Philosophie, cursus in. Vgrlützt, bijv. nw.voorlaatst,voor-
afgaand, laatst vo irgaande. Vgrleuchten, (leuchlete, vor, vor-
gcleuclitel) bedr. ww. jemn, -, vnorlich- ten, met licht voorgaan; (lig.) een voor beeld geven, tot voorbeeld strekken; 2. in plans overtreffen. Vgrleuchter, (•», mv. vVieuc/i-
ler) m. bij die voorlicht; (lig.) voorbeeld, model o. Vorlieb, b^jv. nw., Z. [ürlieb.
Vorliebe, v., z. m. voorliefde, voor-
keur, vooringenomenheid v. Vgrliegen, {lag vor, vorgelegen)
bedr. ww. onr. voorliggen, gelegen zijn voor, Z. liegen; es liegl ein Schloss vor, er hangt een slot aan; ~dc Beichskreise, aangrenzend; (Uergw.) -de Gange, gan- gen die nog niet door galerijen beveiligd zijn; (Hg.) voorhanden zijn, legenwoor dig zijn: es liegl ein Hinderniss vor, er bestaat Sc: im -den Falie, in bet tegen woordig geval. Vgrling, (-(e)«, uiv. -e) m. voor-
gaande lettergreep v. Vgrlippe, (-n) v. buitenlip v.
Vgrlispeln, (lispelle vor, vorgelis-
pell) bedr. ww. voorfluisleren. VgrlÜgO, (-n) v. vooraf beraamde
leugen v. Vgrlügen, {log vor, vorgelogen)
hedr. ww. onr. jemn. elw. -, voorliegen, leugens vertellen, wijsmaken. Vgrlust, (Vorlüsle) v. vooraf ge-
smaakt genoegen o., voorpret v. Vgrmachen, (machte vor, vorge-
machl) bedr. ww.;>»m. elw. -, voordoen, wyzen, tonnen, voormaken; (fig.) Z.vor- lügen; jemn. Possen -, gekheden verkoo- pen, grappen maken voor; 2. eine Schür- ze -, voordoen; einen Volhang -, v»or- doen, voorhangen, bekleeden met; einen Zann -, met cene heining omringen. Vgrmagen, (-s, mv. Kormaoen)
in. (van eeiie duif), krop m., voormaag v. Vgrmahen,(»ia/We tior,iwgemu7ii)
bedr. ww., Z. vorackern. Vgrmaher, (-s, mv. Vvmtktr)
m. eerste maaier in. Vgrmal, (-(e)s, mv. Vormiler) o.
(Gen.) vlak v.als voorteeken eenerziekte. Vgrmalen, (malle vor, vorgematl)
bedr. ww. voorschilderen, hel schilderen voordoen, leeren schilderen; einem Kinde die Buchslaben -, voorschrijven; (lig.) jemn. elw. -, eene schildering geven van. Vgrmalig, bijv. nw. voormalig,
vroeger, gewezen, oud, Z. ehemals, vor- heriq, vorig. Vgrmals, bijw. vroeger, eertijds.
Vgrmaim, (•(«)». mv. Vor»i<s«-
ner) in. (krggsw., Sp.) voorman ui.; (Zeew.) voorste schip o.; 2. Z. \\orgin- ger; (Hand.) - eines Indossalen, voor- gaande endossant in. Vynnarkton, (marktele vor, vor-
ijemarklet) bedr. ww. opkoopen, weg- koopen. Vgrmars, (-es, mv. -e) m. (Zeew.)
|
|||||||||||||
|
voorloopster, bod in t.; (Gen.) voortee-
ken o.j (Vog.) lokvogel m.; 2. (Bergw.) voorste mijnwerker ni. Vgrlaufig, bijv. en b. voorloopig,
bij voorraad, in afwachting, provisio» neel; -e Anzeige, vnorloopige aankondi- ging: (Ger.) - urtheilen, bij voorbaat. Vorlaut, bijv. nw. (Jachlw.) (van
bonden), Ie vroeg aanslaand; (dg.) ver- waand, wijsneusig, onbeschaamd ; •er Mensch, trolsch, aanmatigend; it. dwaas, onbezonnen; 2. bijw. onbezonnen, onbe- snisd, dwaselijk. Vorlauten, (lautele vor, vorgelau-
tet) o. ww., in. h. (Spraakk.) hooger klinken dan. Vgrlege-fasschen, (verkl.) o
bouten bakje o. der distillateurs; -kelle v. scheplepel m.; -/0//W m. soeplepel m.; •mester o. voorsnijines o. Vorlegön, (legle vor, vorgelegt)
bedr. ww. voordoen: ein Schloss -, aan- hangen; frische Pierde, vnorspannen; (Mess.) Slalil -, uitdrijven;\'2. (aan tafel), voorzetten,voorsnijden.opdienen,de hon- neurs waarnemen; den Pferden Heu -, voorleggen; Waaren -, uitspreiden; 3. Vrkunden -, voorleggeu.overleggen; CrtJn- de -, blootleggen; eine Frtge -, voorstel- len; seine Vollmacht -,toonen, doen zien; i.jemn. elw. -, voorleggen, voorstellen, in overweging geven; Zeugen -, bijbren- gen. Vorleger, (-J. uk. Vorleger) va.,
-in, (-nen) v. voorsnijder m„ voorsnijd- ster v., bij, zij die de honneurs waar- neemt. Vorlege-schloss,(-scA/ojses,mv.
schlönser) o. hangsloto.;-«erfco.(L:urw.) voorwerk, wijzerwerk o. VQrlegling, (-en) v., Z. vorleyen;
it. voorlegging, voorsnijding, voorslel- ling. overlegging v. Vorlehnen, (lehnle vor,vorgelehnl)
bedr. ww. van voren leunen of steunen; 2. wed. ww. sich -, van voren leunen of steunen. Vorlehre, (-n) v. voorafgaande
les v. VQrlehren, {lehrlevor.vorgelelirt)
bedr. ww. voordoen, leeren,onderwijzen. Vorleieren, {leierle vor, vorge-
leiert) bedr. ww. voorspelen, voorneu- iii n. vonrdreunen. Vgrleik, (-(e)s, mv. -e)o. (Zeew.)
voorlijk, kamzeil o. Vgrlesbar, bijv. nw. geschikt om
voor Ie lezen, vonrleesbaar. Vgrlese, (•») ». begin o. van den
wyuoogsl; \'2. recht o. om voor anderen den wijnoogst ie beginnen. Vorlesen, (lasvor.vorgelesen) bedr.
ww. onr. Wein -, voor andereu oogsten, 2. in einem Buche dj- -, lezen voor; einen Brief -, voorlezen, bardnp lezen. Vorleser, (-», tnv. Vorleser) m.,
-in, (-«en) v. voorlezer in., voorlezeres v.; 2. professor m. Vorlesung, (-en) v., Z. vorlesen;
it. voorlezing v.; (aan hoogescholen), college o.; ö/lcnlliche -en halten, open* baie lezingen huudeu; - über Pfianzen, |
|||||||||||||
|
1374 Vor.
|
|||||||||||||||
|
Vor.
|
Vor.
|
||||||||||||||
|
(-aml(r)s, mv. -imter) o. belrekking v.
Tan voogd; 2. rechterlijk college o. belast met het toezicht over ininderjarigeii;-an- gelegenhtil v.zaak v. betreffende de toog- dij; -geld o. geld o. tot de voogdij behoo- rende; -rechnung v. rekening v. over voogdij; — abtegen, rekenschap afleggen van de voogdij; -rechl o. recht o. van de voogdij; sache v.,Z.-angelegenheit; -we- sen o., Z. -amt; it. al wat de voogdij be- treft. VQrmllS8611, (mussle vor, vorge-
musst) bedr. ww. onr. verplicht zijn om voor te kooien,vooreene rechtbank moe- ten komen. Vorn, bijw. voor, voren, van voren;
- liohnen, voor, vooraan; - sitzen, aan het hoofd zitten, de eerste plaats iniienien;i>on • herein kommen, van vnren.aan den voor-
kant; t oii -tn, van voren, aan den voor- kant; \\ Mn/.) von -\', opnieuw, da capo! van voren aan !; «in li.ich von - fris hin- ten lesen, geheel doorlezen, van begin tot eind lezen; von - anfangen, opnieuw be- ginnen, van voren af aan beginnen; nach • zit. naar voren; ro« - uni hinten, voor
en achter; - uu Bitclie,vooraan; (gemeenz.) überalt - umi hinten sein, overal bij zijn; überult - daran sein, overal haantje de voorste zijn; (Rijk.) - tehwach sein, zwak aan de voorpoolen zijn; (Volkst.) - fix, hinten mij.\', kale bluf; it. (gem.) van boven rond, vanonder stront. VQraachtigjbijv.nw.van den vori
gen nacht, den vorigen nacht geschied. Vgrnamo, (-«5, mv. -n) m. voor-
naam, doopnaam m. Vgrnehin, (-er,-sl) bijv.nw.voor-
naam, voornaamste; das -sle dabei ist, het voornaamste, de hoofdzaak; 2. uilslc- kend, aanzienlijk, van boogen stand; tin -er Malt», voornaam, aanzienlijk man; tias -e Leben, het leven in de groote wereld; -cs Wesen, voornaauj uiterlijk; die sten in der Sladl, de aanzienlijksten i,;-thun, den gruolen heer uithangen, eeu boogen toon aannemen. Vornehmen,(««A»it)or,iiorj/enom-
men) bedr. ww. onr. voor zich nemen, voor zich zetten, plaatsen; 2. (fig.) eine Sache -, omlernemen, onder handen ne- ini\'ii, beginnen aan, zich bezig houden met; er wird es -, hij zal er aan beginnen; et», suerst -, beginnen met; Z.jem.-, iems. bekwaamheid onderzoeken, exaini- oeeren; it. onder handen nemeu,<loorha- len, de les lezen; II. wed. ww. sich tl», -, zich voornemen, hel plan opvallen.besluil maken; lil. o. zelfst. voornemen, plan o., onderneming v. Vgrnahme, (-«) v. behandeling,
bezorging, omlerneniiug v. Vornehmheit, (-en) v. voor-
naamheid, defligheid v., aanzien, ge- wicht o., belangrijkheid v.; it. Z. Vor- nehmlhun. VomehmliCh, bijv. en b. voor-
uamelijk, hoofdzakelijk, vooral, bovenal. Vornohmthuorei, v., Vor-
nehmthun, (-») o., z. m. gemaakte trots in., nabootsen o. vau den loon, de manieren & der groole wereld. |
Vgrnoigon, (neigte vor,vorgeneigt)
bedr. ww. naar voren buigen, voorover buigen; 2. wed. ww. sich -, vooroverbui- gen. Vgrnoigung, v., z. m., Z. rorn<«-
gen; 2. vooringenomenheid v. Vgrnennen, (nannte vor, vorge-
naiiiitj beilr. ww. onr. voornoemen, ooe- iiii\'ii. 2. leeren noemen, voornoemen; 3. vorqenannl, Z. vorbenannt, Vgrnennwort, (-won(e)t, mv.
•uörler) o. voornaamwoord o.
Vororgelü, (orgelte vor, vorgeor-
gell) o. ww., m. h.jem. -, voororgelen, voor iem. op hel orgel spelen. Vgrparlament, {•{e)s, mv. -e)
o. (Ge«ch. van [).) voorloopig parlement o. Vorpfahl, (-(e)s, mv. Vorpfthle)
in. voorpaal, grondpaal in. (vaneen dam); 2. pootijzer o. Vorpfeifen, (pfi/fvor, vorgepjiffen)
bedr. ww. onr. voorfluiten. Vorpflioht, (-en) v.(Zeew.)voor-
plecht v. Vgrplappem, {plapperle vor, vor-
geplappert) bedr. v/w.jemn. elic. -, voor- praten, voorkletsen. VgrplatZ, [-es, mv. Vorptdtze) m.,
Z. Vorhuf. Vgrplaudern, (plauderle vor, vor-
qeplaudert) bedr. ww., Z. vorplappern; 2. Z. voriügen; einem Madchen von Liebe -, van liefde praten. Vgrpossekel, (-M«, mv. -kel) m.
voorbiimer, 40 pond zware plethamer m Vgrposten, (-s, mv. Yorposten) in.
(Krijgsw.) voorpost m.; -ge(echt o. voor- postengevecbl o. Vgrpredigeil, (predigte vor, vor-
gepredtgt) bedr. ww. voor iem. prediken (lig.) jem. -. voorpreekeu, de les lezen aanhoudend voorhouden. Vgrpreisen, (pries vor, vorgeprie-
sen) bedr. ww. onr. voor iem. & prijzen, roemen Vgrprüfung, (-en) v. voorloopig
onderzoek, voorloopig examen, teula- IW\'II O.
Vgrpunkt, (-{e)s, tnv.-e) m.voor-
loopig punt o.
Vorquellen, (qaoll vor, vorgequol-
len) o. ww. onr. uitvloeien, uitwellen, uilstroomen. Vgrragen, (ragte vor, vorytragt)
o. ww., \'t. hervorrugen. Vgrrang, (-(e)j.rnv. Vorrange) m.
voorrang m., voorkeur v., eerste rang m.; den - mr jem. haben, de overhand beb- ben op iem. VQrrath, (-(e)s, mv. Vorrilhe) in.
voorraad m., provisie ».; (Krijgsw.) pro- viaud, munitie v.; sich einen - non etw. au scha/1 en, voorraad opdoen, provisie op- doen; ie/i habe - genug davon, ik heb daarvan genoeg voor mijne behoeften; im - haben, in voorraad hebben, i n reserve hebben; - an Ka/Jee, voorraad koffie. Vyrrathtg, bijv. en b. voorhan-
den, aanwezig, voorradig, in voorraad; das -e Mehl, het voorhanden meel; etw. |
||||||||||||||
|
Vgrraths-gowölbe, (•*«», mv.
-be) o., Z. -kammer; -hau$ o. magazijn, entrepot, tuighuis, arsenaal o.; -kammer v. provisiekamer v.; .meister m. provi- andmeester m.; .schrank m.provisiekast, spijskast v.; stube v. magazijn, pakhuis o.; sliick o. (Art.) wissclstuk, stuk o. dat in reserve gehouden wordt; -ver- zeichniss o. lijst v. van den voorban- den voorraad, inventaris in.; -wagen in. (Spoorw.) tender m. VQrrechQOn, (recAneie vor, vor-
gerechnet) bedr. ww. voorrekenen; ./«mn. etw. -, voortellen, in bijzonderheden ver- klaren. Vgrreoht, (-(e)», mv. -e) o. voor-
recht, privilege o. VQrrede, (-n) v. (van eene rede),
voorafspraak, inleiding v.;(van een boek), voorrede, voorbericht o.; (Spr.) - ver- hut et Nachrede, eene goede afspraak voor- komt oneenigheid. Vgrreden, (redete vor, vorgereiet)
o. ww., in. A. voor iem. spreken; 2. leeren spreken, voorspreken; II. bedr. ww./em. etw. -, voorzeggen. Vgrredlier, (-«, mv. Vorredner)
in. schrijver in. van eene voorrede; 2. voorbaande spreker in. Vgrreiben, {rieb vor, vorgerieben)
bedr. ww. onr. voorwrijven, leeren wrij- veu; 2.die Farben -, vooraf wrijven; (lig.) jemn. etw. -, onder den neus wrijven. "Vgrreiber, (-j, mv. Vorreiber) in.
(aan eene deur), knipje, werveltje o. Vorreichen, (reichle vor, vorge-
reicht) bedr.ww.toonen,laten zien, voor- houden; 2. o. ww., m. A. vooruitsteken. VQrreif, bijv. nw. vroeg rijp, onrijp;
2. Ie vroeg ontwikkeld. Vgrreihen, (-s, mv. KorreiAen)
m. eerste rij, eerste dansrij v.; den - Aa- lien. den dans leiden. Vgrreiszeil, (risj vor, vorgerissen)
bedr. ww. onr. met geweld vooruittrek- ken, naar buiten trekken, sleuren, slee- pen; 2. vnorschelsen, voorleekenen. Vgrreiszer, (s, mv. Vor reisier)
va. (Timin.) trekpen v.; (Tninb.) schrap- ijzer o.; (Uurw.) steekbeiiel m. Vgrreiten, {rilt vor, vorgeritten)
o. ww. onr., ui. i. jem. -, voorryden, leeren rijden; 2. Z. voranreilen; 11. bedr. ww. jem. ein Pferd -, (te paard) rijden voor. Vgrreiter, (-s, mv. Vorreiler) ui.
voorrijd.-r, pikeur, postiljon in. VQrroitknie, (-(e)», mv. -«) o.
(Zerw.) kniestuk o.
Verrennen, (rannie vor, vorge-
rannt) o. ww. our., Z. voranrennen, vor- anjage*. Vgrrichten, {riehlttt vor, vorge-
richtet) bedr. ww. eine Uhr -, vooruit- zetten; 2. etw. -, toeuereidselen maken, gereedmaken, voorbereiden; 3. ontijdig oordeelen, voorloopig uitspraak doen. Vgrrichtung, (-e«) v. voorbe-
reidiug »., toebereidsel o., toerusting v.; (Werkt.) toeslel o., drijfwerk o.;
|
|||||||||||||||
|
- haben, voorraad hebben vau, voorzien (Scheik.) recipiënt in.
/iju van; it. iu reserve hebben. Vgrriechen, (rocA vor, voryero-
|
|||||||||||||||
|
Vor. 1375
|
||||||||||||
|
Vor.
|
||||||||||||
|
Vor.
|
||||||||||||
|
eken) o. m. onr., m. A. het sterkst rie
ken, sterker riekeu. Vgrriege, (-n) ». (Landh.) deel
v. waar gedorscht wordt. Vgrriegeln, (riegelleror.norjenV
geit) bedr. ww. den grendel voordoen. Vgrriss, (-es, mv. -c) m. voorloo>
pige schels, leekening v.,ontwerp,plan o. Vorritt, (•(«)*. mv. -e) m. lucht,
ril m. om iem. te gemoet te gaan; it. »oorrijden o.! 2. (Leenw.) verplichting v. om voor te rijden. VorrÜCkeil, (rückle vor, vorge-
Tückl) o. ww, vooruitgaan, voortrukken, voorttrekken; 2. bedr. ww. elw. -, voor- uitschniven, doen vooruitgaan; (Schild.) naderbij brengen; (lig.) jtm. etui. -, voor- houden, verwijten. VgrrÜCkung, (-en) v. voortgang
m., vordering v., vooruitgaan o., voor- uilizaug m.; (fig.) verwijt o. Vorrudorer, (-«. mv. IWuderer)
in. voorroeier m. Vorrudarn, (ruderlevor, vorgeru-
der/)liedr.» w. voorroeien, vuuruilroeien. Vorrülimeil, (rühmle oor, vorge
rühml) bedr. ww. jem. elw. -, roemen voor, prijzen voor. VQrrÜSten, (rüstete vor, vorgerü-
ttel) bedr. ww. toebereiden, gereed ma- ken. VorrüStung,(-en)v., Z. r\'orrirA-
lung; 2. voorbereidende maatregel m. Versaal, (-(e)s, mv. Vorsale) ui.
voorzaal, voorkamer v. Vgrsabbath, (-(e)s, mv. -e) m.
avond m. voor den sabbat. Vprsagon, [sagte vor, vorgesagt)
btAr.wvi.jnnn.elv>.-, voorzeggen; schone Snellen -, voornraten; 2. voorzeggen, in- blazen, influisteren; 5. opgeveu, dictee- ren; das Vorgesaglt, dictee v. Vorsager, (-s, mv. Vorsager) m.
(Tooneelk.) voorzegger, soulUeur m. Vgrsang, (-(e)s, mv. Vorsange) m.
voorzingen o., voorzang m.; 2. Z. Kor- sdngeramt. Vorsanger,(-s, mv. Vorsanger)in.,
-in, (-«en) v. vourzauger m., voorzing- sler v. Vgrsanger-amt, (-ami(e)s, mv.
-imter) o. ambl o., waardigheid, betrek-
king v. van voorzanger, voorzaugerschap o.; \'tuurde v„ Z. -amt. VorsatZ, (-es, mv. Yorsatze) m.
(Spraakk.) voorzin in., voorzindeel o.; (Hed.) Z. Yordersalz; 2. plan, voorue- üien, besluit o.; einen - f amen, een he- sluil ueinen, een plan maken, zich voor- uemeu; mil -, mei opzet,opzettelijk, met voordacht, expres. Vorsatzlich, bijv. en b. met voor-
dacht, opzettelijk, expres, met vooibe- dacbten rade. Vgrschaffen, {schoffie vor, vor-
getihafft) bedr. ww. voorbrengen, voor- uitbrengen, maken dal & naar voren komt. Vgrschanze, (-«) v. voorwerk o.;
kleine schans v. Vgrschanzen, (schanzie vor, vor-
gttckarat) bedr. ww. «ene schans op- |
Pflöcke -, vooruitslaan; (Art.) eene prop
op de lading doen; (Giet.) den Zusall -, smeltmiddelen doen bij;(fig.,Hand.)over- vragen; 5. elw. -, voorstellen, op hel la- pijl brengen; jem. zu einem Amle -, voor- dragen, voorstellen. Vgrscb lager, (-j, mv. Kor«A/d-
ger) in. (Sm.) hij die voorslaat; 2. (fig.) voorsteller 111. Vgrscblag-form, (-en) v. pot-
looderlsmolen in.;-Aaffimerm.,Z.5cAro<- hammer. Vgrscblaglich, bijv. en b. voor
te stellen, voorgesteld kunnende worden; 2, bij wijze van voorstel. Vgrscblagzieber, (-jieAers,mv.
zieher) m. (Art.)hij die de prop uit hel geschut haalt. Vgrscbleppen, (schleppie vor,
vorgeschleppl) bedr. ww. voorsleepen, vooruitsleepen, Vgrscbmaok, (-(e)s) m., t. m.
heerschende smaak ui.; 2. voorsmaak in. Vgrscbmecken, (schmeckie vor,
coryesclimecklj o. ww. een heerschenden smaak hebben; 2. bedr. ww. vooraf sma- ken, een voorsmaak hebben; (lig.) een voorgevoelen hebben. Vgrscbmeiszen, (schmiss vor,
lOrgetckminen) l«dr. ww. onr. (ge- ineeiiz.) Z. roiwerfen. Vgrschmied, (-(e)»\\ mv. -e) m.,
Z. VontkUger (1). Vgrschmiedeeisen,(-e>sem,mv. •eisen) o. glasblazersijzer 0. om de glas-
massa vuorloupig te vormen, Vorscbiieidemesser,(->er»,mv. •ser) o. vnorsiiijiiies o,
Vg-schneiden, (schuilt vor, vor-
geschititlen) o. ww. onr., m. A. (Landb.) vooiuiaaieu,eersl maaien.(Kookk.)voor- suijdeu, hel eerst snijden; it.leeren snij- deii.snijdeu voordoeu;2. voor n-m.maaien, snijden; (l\\(.) jemn. Cesichler -, gezich- leu trekken voor; II. bedr.ww. voorsnij- den. Vgrschneider,(-s,mv.l\'\'oricAnei-
der) ui. eerste maaier 111.; (Kookk.)voor- suijder 111. Vgrschnell, bijv. eu b. voorbarig,
overijld, overhaast, met overhaasling; - im Mande sein, voorliaiig ziju in hel spie- keu; - urlheilen, voorbarig, oveijjld. Vgrschnitt,(-(e)s,mv.-e)m.voor-
snede v., recbl o. om eersl Ie maaien. Vgrscbnitter, (-*,mv. l\'orscA«i/-
ler)m. eerste maaier 111., hij die hel recht beeft om eerst te maaien. Vgrschoss, (•(«)*, mv.-e) ui. be-
lastiug »., impost, accijus 111. Vgrsohreiben, (ukriei vor, vor-
geschriebcn) bedr.ww\'. onr. jem. -,voor-
schrijven, een voorbeeli voorschrijven; jem. buckitaben -, voorschrijven; (fig.) jemn. elw. -, voorschrijven, bevelen, ge- lasteu; Cesetze -, opleggen, voorsehrij- ven; 2. voor lem. schrijven; dem Buclte semen Namen -, aan bel begin van hel buek fc schrijven. Vgrscbreibung,v., z. tior«cArei-
ben; 2. Z. Vorschnft. Vgrscbreien, (sekrit vor, vorge-
|
|||||||||||
|
werpen voor;(fig.)der Arglist -, zich wa
penen legen. Vorschein, (-(e)s, mv. -e) m
licht o. dat den dageraad voorafgaat eerste schijnsel o.; zum - kommen, te voorschijn komen, aan den dag komen zich »ei in......ii, zichtbaar worden, bet
licht zien; 21101 - bringen, te voorschijn
brengen, doen verschijnen. Vgrscheinen, (schien vor, vorge-
schienen) o. ww. onr., m. s. in glans bo- ven anderen blinken, glans naar builen werpen; 2. (lig.) onder andere voorwer- peu glinsteren, meer glans verspreiden dan; 3. jem. -, voorlichten, voorslralen. Vor.schicht, (-en) v. eerste laag
v.; 2. (Giel.) eersl gesmollen erls o. van weinig gehalte. Vgrschicken, (tekitktt vor, vor-
geschickt) beUr. ww. voorzenden; it.voor- uitzcmlen. Vgrsohieben, (schob vor, vorge-
schoben) bedr.ww. onr. vooruitschuiven; (Krijgsw.) I\'oslen -, vooruilzenden; 2. elw. -, schuiven voor, voorschuiven; den Wagen-, voor de poort brengen; den Kie- gel -, voordoen, voorschuiven. Vgrschieber, (-«, mv. Vor$chie-
ber) 111. (bniiwk.) anker o.; (Tiuiin.)
schuif v., platte grendel m. VgrSChielon, (sckiellc vor, vorge-
schiell) o. ww., m. h. van ter zijde aan- zicn. Vgrschieszen, (scAoss vor, vorge-
sekossen) o. ww. onr. vooruitsebieten; it vooruitspringen, vooruilslnrlen; (van water), met geweld voorlslroomen; (van bloemen), uitbotten; (linuwk.) uilsle ken, vooruitspringen; 2. bedr.ww. voor- schielcn, leenen; vorgeschossenes Geld, voorgeschoten, geleend geld. Vgrschieszer, (-»-, mv. \\orschie-
sier) 111. vonischieler, leener in. Vgischilï, (-(e)s, mv. -e) o.voor-
schip o., voorsteven 111. "VQrBChimmem,{schimtiierlevor,
vorgeschttiitncrl) o. ww., 111. h„ Z. vor- scheinen. Vgrschlag,(-(e)s,iiiv. VortckUge)
111. voorslag, eerste slag 111.; (Muz.)voor- slag in.; (Uurw.) voorslag m.; 2. (Art.) prop v., stopsel o.; (Giet.) sineltiuiddel, middel o. dat het smelten bevordert; (Leid., Mets.) eerste laag v.; (Uoekb.) sluithoul o.; II. (Hg.) voorslag 111., voor- stel o.; elw. in - bringen, Z. vorschlagen (II); jem». einen - machtu, (Aun, een voorstel doen; nuch seinem -e, volgens zijn voorstel;einen • annehmen, een voor- stel, voorslag aannemen; ,m -esein,voor- gesteld zijn, in behandeling zijn. Vgrschlageil, (schlug vor, vorge-
schluyen) o. ww. onr., in. A. voorslaan, het eersl slaan; 2. vooroverslaan, over- hangen;(Jachlw.)(van honden), te vroeg aanslaan: it. van voren uilgra\\eii;(Bergw.) hel sein geven; II. bedr. ww. einen Ball -, vooruitslaan, voortslaan; (VV\'apei.k.) die lange -, uilsteken; 2. jemn. denïakl •.voorslaan,de mautsluau voor; 3.(Muz.) eiiie Nole -, een voorslag leekenen; 4. em Breit -,slaan voor, voorspijkeren; Pfikle, |
||||||||||||
|
Vor.
|
|||||||||||
|
4576 Vor.
|
Vor.
|
||||||||||
|
heid is de moeder der porceleinkast; 3
Z. Vortehung. Vyrsichtig, (-er, •Ml) bijv. en b.
voorzichtig, omzichtig, behoedzaam,met voorzorg, wijselijk; -keit ?., Z. Vorsicht. Vgrsichts-maszregel, (-n) v.
maatregel ui. van voorzichtigheid, voor- zorgsiuaalregel in.; -millel o. middel o. dat de voorzichligheid aan de hand geeft; •regel v. regel in. van voorzichtigheid. Vgrsiel, (-(e)», mv. -e) o. voorste
gedeelte o. van een zeil. Vgrsilbe,(-n) v.(Spraakk.)voorsle
lettergreep v., voorvoegsel o. Vyrsingen, (sang vor, vorgesun-
gen) bedr. ww. our. voor iem. zingen; iem. ein Lied -, voorzingen; jem. -, zin- gen voor, leeren ziugeit; 3. (in de kerk), voorzingen, voorzanger zijn. VgrsitZ, (-es, mv. -e) m. voorzit*
ling v., voorrang in., voorzitterschap o. Vyrsitzon, (sass vor, vorgesessen)
o. ww. onr., iu. A. voorzitten, leiden,pre- siileeren.uVr-uV Uulhjiichler,/.. Yuranzer. Vgrsitzer, (•*, mv. Vorsilier) m.
voorzitter, leider, bestuurder, president in.; - der Uinister, voorzitter ui. vau den ministerraad. Vgrsitzstreit, (-(e)s, mv. -«) m.
oneemgheid v., twist in. over den voor- rang, over het voorzitterschap. Vgrsommer,(-s, mv. Vorsommer)
ui. voorzomer iu. Vgrsorge, (-n) v., z. VorsiM(l);
(Spr.) Z.Nachsorye; 2. voorzorg v.; - für èj- trayen, zorg dragen voor. Vyrsorgon, [auryte vor, vorgesorgt)
bedr.ww. voorzorg gebruiken, zorg dra- gen; il. verzorgen. Vgrsorglich, bijv. en b. voor-
zichtig, zorgvuldig, uil voorzorg. Vgrspann.,(-(e)J, mv. Vorspanne)
in. voorspan o.; • nehmen, versche paar- den nemen; (Zeew.) Z. Vorderspann. Vyrspannen, (spannte vor, vorge-
spannt) bedr.ww. voorspanueu, aanspan* ueit, spannen voor; die l\'ferde-, titnsfan- ueu; einem Heisenden -, versche paarden verse ballen. Vgrspanner,(-», mv. Vorspanner)
va. hij die versche paarden verschaft. Vgr3peise, (-n) v. eerste gerecht o.
VQrspiügeln, (spiegelte vor, vor-
gespieyell) bedr. ww. (Hg.) ;cntn. elw. -, voorspiegelen, mei ijdele hoop vervul- len, iluen verwachleui/onn. Freundschaft -, wijsmaken. Vgrspiegelung, (-*n) v„ Z. vor-
spieyeln; it. voorspiegeling, ijdele ver* waclitiug v., misleiding »., bedrog o.; 2. valsclie belofte v. Vgrspiel, (-(«)j, mv. -e) o. voor-
spel, voorsluk, preludium o. Vgrspielen, (spielte vor, vorge-
spielt) bedr. ww. jemn. etui. -, voorspe- len; 2. o. ww., m. A. een voorspel spe- len; (Sp.) voorspelen, eerst spelen. Vgrspieler, (-j, mv. Vortpieler)
m. hij die eerst speelt, voorspeler m. Vgrspinn-masohino, (-n) v.
werktuig o. tot omdraaiing vin den draad; -werk o., Z. *ma*cAine. |
|||||||||||
|
vor, het zweeft mij voor den geest; lln-
glück schuebl ihtn vor,er hangt hem een ongeluk boven het hoofd. VorschWimmen, (sehmamm vor,
vorgeschwommen) o. ww.onr., in. >. voor- zwemmen, zwemmen voor. Vgrsegel, (-«, mv. Vorsegel) o.
(Zeew.) voorzeil o. Vorsegeln, (segelte vor, vorgesf
geit) bedr. ww. v.....zeilen, vooruitzeilen,
in liet zeilen winnen.
Voraehen, («aA vor, vorgesehen)
bedr. ww. onr. voorzien, verzorgen, ge reed maken; 2. wed. ww. sich -, op zijne hoede zijn, voorzorg gebruiken; sent euch vor!, zijt op uwe hoede!, opgepast! Vyrsehung, v. voorzichtigheid
voorzorg, voorziening v.; - Gotles, Voor- zienigheid v.; Oer.) wegen eincr Sache - lltun. voorzien in, beschikken, regelen. Voraein, (aar vor, vorgewesen) o
ww. onr., in. s. voor zijn, vooruit zijn: jemn. -, iem. zijn; (gemeenz.) es war mir vor, ik had er een voorgevoel van, ik ver- moe.IiIe het wel; 2. da sei Colt vor!, dal verhoede God!, God beware ous daar- voor!;3. (van personen), voor zijn, tegen- woordig zijn, verschenen zijn, onder- vraagd worden. Vprseite, (-n) v., Z. Vorderseite.
Vorsenden, (suttdie vor, vorge-
sandl) bedr. ww., Z. voransenden. Vgrsetz-blatt, (-biait(e)s, mv.
-bliller) o. (Boekb.) schutblad o.;-blech o, srlini!pl.-iiii v.; -decket in. deksel o. van klei voor de pijpen in zwavelsmelterijen. Vgraetze, (•») v. wat voor & gezel
wordt, scherm o. Vgrsetzen, (seltle vor, vorgesetit)
bedr. ww. vooruitzeilen; 2. voorzetten, voorplaatsen; seinen Namen, eine Vorrede dem Buche -, schrijven voor, zetten voor; 3. jemn. Speisen -, zu essen -, voorzetten; i. jem. einer Sache,einem Lande -, voor- stellen; jem. dem Hrere -, aan bet hoofd- stellen van; 5. sicA eltc. -, zich voorne- men, van plan zijn; 6. (Sp.) voorzetten, eerst zeilen. Vgrsetzer, (-J, mv. Vorsetzer) m.
hij die voorzet, vonruitzet; (Hoed.) rand m. van eene hoedemnakerstafel. VgrS6tzfen8ter,(-Wers,mv.-i/er)
o. voorzetraam o. Vgrsetzlich, bijv. en b., Z. vor-
satzltch; -keit v. voordacht, opzeltelijk- henl V. Vgrsetz-mauer, (-«) v., z. A\'u/-
termauer; -papier o. (Uoekb.) schutblad
o.; silbe v. (Spraakk.) voorvoegsel o.; •topf in. pot in. tot het opvangen vau gezuiverde zwavel Sc. Vgrsetzung, (-*n) v. (Spraakk.)
voorplaalsing, voorvoeging v.; (Waterb.) beklceding v. van een dijk. Vyrsotz-wand, (-wande) v. ka-
merschul o., Spaansene wand m.; -woit o. voorgevoegd woord o.; il. voorzet- sel o. Vgrsicht, v., t. in. voorzichtigheid,
voorzorg v.; 2. omzichtigheid v.; • brau- chen, voorzorg gebruiken; (Spr.) • lissl nicht zu Schonden vierden, voorzichlig- |
|||||||||||
|
schrieen) bedr.ww.onr. schreeuwen voor,
door geschreeuw verdooven. Vorschreiten, (schrift vor, vor-
gtschrttlen) o. ww. onr., m. i. slippen voor; (lig.) vooruitgaan, voortgaan, vor- deringen maken; 2. vooruitstappen. Vorechrifit, (-cn) v. voorbeeld,
sclirijfvooi lieelJ o.; (tig.) voorschrifl, be- «I o., order v.;(Gen.)recept o.;(Krijgsw.) marscbroute ».; - für den Dienst, on- derrichl, vnorschrirt o., instructie v.; nach der - verfahren, volgens hel voor- schrift handelen. Vgrschriftlieh, vgrschrift-
maszig, bijw. volgens hel voorschrill, volgens hel voorbeeld, naar het regie- ment, volgens het recept. Vgrsohritt, (-(e)«, mv. -e) m
schrede v. vooruit; (flg.) der ertte -, de eerste schrede v. of stap m.; 2. (in eene kunst &), vordering v.; 3. Z. Vorlrilt. Vyrschub, (•(«)», mv. Vorsch&be)
m. (Sp.) eerste worp, eerste stoot ui.; den - Aaien, eerst mogen stooten: (Tig.) hulp v . bijstand ih.; il. overpeinzing overdenking v.; jem. - leislen, hulp ver- leenen, bijstaan; • /Au», begunstigen, bei meiijk steunen; (gemeenz.) een handje helpen. Vgrschuh, (-(e)s, mv. Vorschnhe)
in. voorschoen m„ bovenleder o. Vorsehuhen, (schulile vor, vorge^
icliuht) bedr.ww. Stiefel; voorschoenen. Vorschuhloder, (•*•) o., z. m.
(Schoenin.) bovenleder o, Vyrschule, (•») v. voorbereidende
school v. Vorschuss, (-es, mv. Vorschüsse)
m. (met een geweer &), eerste schot o.; 2. (in geld), voorschot o., leening ».; im •e sein, in voorschot zijn; beijemn. • Aaien, iem. geld voorgeschoten hebben; in • kommen, in voorschot komen; (Boek- b.) auf -, hij abonnement, bij inleeke- ning; scheut m. bewijs o. van abonne- ment, inleekenbiljet o.; -irct.se bijw. bij voorschot, in voorschot; (Boekb.) bij in- teekening. Vgrschutt, (•(«)*) m.,z. m. win-
tervoeder o. voor wilde zwijnen. VgrschUtten, (schüttele vor, vor-
geschiittet) bedr. ww. voorstorten, voor- werpen, voorgeven; den Pferden llaber -, geven. VorSChützen,(JcAü/z/etior,»oroe
schützt) bedr. ww. beschermen, verdedi- digen, als bescherming voorhouden; (Hg.) e/\'ie Krankheil -, voorgeven, voorwen - den; sein Aller -, zich verontscliiililigen wegens; setne Unwissenheil -, vourwen deu. Vorscli ützung, v. ,Z. vorschützen;
il. verdediging, bescherming v., voor- wendsel o., verontschuldiging v. Vorsohwarm, (-(e)«, mv. Vor-
schwürme) m. eerste zwerm m. van een ouden bijenkorf. Vgrsohwatzen, (schtvatite vor,
vorqeschualzl) bedr. ww., Z. vorplaudern. VQreohweben, (jcAice(i(et;or,tior-
geschwebt) o.ww. voor de oogen zweven, voor deu geest zweven; tl schuebl mir\' |
|||||||||||
|
Vor. Vor. Vor !."S77
|
||||||||||||||||||||||||||
|
stelling geven van; den üel.\'taber -, de
rol vervullen van; 4. elw. -. etui. Ilechles
-. (van hel uiterlijk),er goed uitzien; elw. Groszes - wollen, den lieer uithangen, voor voornaam willen doorgaan; 5. sich elw. -, zich voorstellen, zich verbeelden, verwachten, zich een denkbeeld vormen van; das kann ich mir nicht -, dal kan ik mij niet voorstellen, daarvan kan ik mij geen denkbeeld maken. Vorstelier, (-s, mv. Yorsleller) dj.
hij die voorstelt; 2. tooneelspeler, kome- diant m. Vorstellig, bijw. - machen, du>-
delijk maken, verklaren. VQrstellung, (-e«) v. voorstel*
ling v.; 2 aanbieding v.; 3. sich keine * von elw. machen kunnen, voorstelling v., lenkbecld o.; 4. (van een ongelijk), ver- wijt o.; -cn gctjjn elw. machen, tcgen- werpingen maken; 5. (van eenezaak), verklaring v.; ti. denkbeeld o., gewaar* |
||||||||||||||||||||||||||
|
Vorspraclie, (-») v. kon bezoek,
aanspreken o.; 2. vraag, voorspraak v. Vorsprechen, (sprach vor, vorge-
sprochen) bedr. ww. onr. jemn. elw. -, zeggen, voorzeggen, voorpratcn; 2. bei jemn. -, aankomen bij, even bezoeken. Vorsprecher, (-s, m». Vorspre-
cher) en., Z. Fürsprecher. VQrspreagen, (sprengte vor, vor-
gesprcngl) o. ww. te paard voornitsprin- gen; 2. (Bouwk.) vorgesprengter Hogen, uitspringend. Vorspringen, (sprang tor, vorge-
sprungen) o. ww. onr., m. h. springen voor; il. voorspringen, het eerst springen; 2. vooruitspringen; .".voorspringen, ver- der springen dan; (van water), opsprin- gen; (Houwk.)vooriiitspringeii; -dc Eeke, uitspringende hoek. Vörsprung,(-(c).«,mv.Vorj/)ri(»i;e)
m. voorsprong,sprong m.vooruit; 2.voor- slc o., voorkant m.; (fig.) voordeel o.,i overhand s.;einen - vor jemn. kaben,\'wm.\\ vooruit zijn, verder zijn dan; cinen - ronl zwei Tagen rorjcni. Aaien. iem. twee da- gen vooruit zijn; (Bouwk.)uitstek o.,voor-| sprong in. Vorspuk,(-(e)s, mv.-e) o.,Z. Vor-I
bedeittung. VQrspuken, (spukle oor, corge-,
spul;!) o. w\\v.,Z. vorbedeulen. Vorstadt, (Vor stadie) v.voorstad v. I
Vorstadter, (-s, mv. Vorsladler)
m.,-in,(-\'it\'«) v. bewoner m., bewoon-j ster v. der voorstad. VQrst\'ddtisch, hijv. nw. tot de
voorstad behoorende, van de voorstad. VQrstammeln, (slammelle vor,
vorgeslammell) bedr. ww. jemn. elw. », voorslamelen, stamelend mededeelen. VQrstand, (-(e)s, mv. Vorstdndc)
in. ((Ier.) verschijnen o. in persoon voor den rechter; 2. borgtocht m.; .". \'/.. Vor- steher; it. bestuur o., directie, cnnimis- sie v. Vorstand(n)er,(-«,mv. Vorsidn-
d(n)er m. (Uoschw.) boom m. dien men beeft laten staan tot verderen groei; it. boom die te dun is om geveld te worden. Vorstechen, (slach vor, corgeslo-
chen) bedr. ww. onr. (lig.) in het oog vallen, uitblinken, de overhand hebben; (Bouwk.) Z.vorspringen; 2. «ia l.oclt in\'s Papier -, voorsteken; II. o. zelfst. (fig.) voorrang m., overhand, meerderheid v.; (Bouwk.) Z. Vorsprung. VQrsteoher, (•», mv. Vorsteeher)
m. priem m. hij het zetten vanjuwcelen.
Vorstectiort, (•(»)*, mv. -e) m.
(Schoenm.) voorsteeksels v. Vorstechung, v. voorsteken,uil-
blinken o., Z. vorstechen II. Vorsteck-armel, m. mv. voor
mouwen, manchetten v. mv.; -blume v. bloem v. die men op de horst steekt. Vorstecken, (sleckle vor, vorge-
steckl) bedr. ww. van voren stoken,vast- sleken; 2. ein Ziel -, door palen aanwij- zen; (fig.) sich ein Ziel -, zich een doel stellen; 3. den Kopf -, vooruitsteken, op- steken; (Mod.) jemn. eine llaube -, voor iem. opmaken. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Vorsteoker, (-s, mv. Vorslecker)
m.hij dievoorsleekt, Z.t>ors/ccAe»;(l.and b.) (aan den ploeg), voorsteckpen v.; (Art.) stamper m.; (Tiinni.) ijzeren hout m., spie v.; (Sm.) lans, lens v. Vorsteck-latz, (•(«}*, mv. -r)m.
planchetschuif v.; -lien v. wagenlens v.; •Ineke v. vonrlok ».; -liinze v. lens, luns, spie v.; -nogel va. voorsteokpen, luns, soie v.; il. Z. Vorslecker. \' Verstehehund, (-(e)s, mv. -e)
DJ. (Jochtw.) Z. Vorsleher.
Vorstellen, (stand vor, vorgcslan-
den) o.ww., onr., m. s. slaan voor,voor- uitstann; (Bouwk.) uitsteken, uiisprin- gen: (van kleederen1, vooruitslaan; 2. geplaatst zijn voor; das -de Tilelkupfer, de lilelplaal v.; die -de Seitc, de vorige bladzijde; ~des hal er selbst geschriebcn, het voorafgaande; .". (fig.) viner Sache -, aan hel hoofd staan van, besturen, lei- den: einem Amte -, waarnemen, uiloefe |
||||||||||||||||||||||||||
|
nen; dem Hanswesen -, besturen; ei»er;worJllle\' »•; dat geht über alle -. dat gaat
Schuie -, aan het hoord staan van, Z.illc verbeelding, aile begrip Ie boven. Vorsleher; -der Hund. \'/.. Vorsleher Vorstellungs-art, (*<•») v. wy<e (Jachlw.); (lier.) voor het gerecht vcr-v- »«» voorstelling; •fihiykeil, -kraft v. schijnen; ü.Z. bevorslehen; es steht rniA voorstellingsvermogen o., verheeldings. elw. mr, er hangt mij & hoven hel hoofd: i kracht ».; -recht o. recht o. om voor Ie (gemeenz.) es sleh\'l mr vor, ik heb ccnislclle"; •"erm&gen o., Z. •kraft. voorgevoel. Vorstenge, (-.i) v. (Zeew.) voor- VQrsteher, (-t, mv. Vorsleher) m., sle™8 v-
-in, (-ncn) v. bestuurder, directeur m., "orsteven, (-s, mv. Vortleven)m. beslniirderes.directrice v.:(*aneen klong*\' voorsieven m. ter),opperste in. en V.; (van eeoe school),) VQrstich, (-(e).»,mv.-e) m. (.Naai.)
directeur m., directrice v.; (in semina-;v,,ürs,wli \'»•; (<-\'et.) eerste boring v.; riën), president in.; (Oatlk.) Z. -drüse;-"a\'<\' v- ™e\' den voorsteek genaaide (Jachlw.)hoenderhond,staande hondm.r"*~ \'"\' Vorsteher-amt, (-ami(c)s, mv.: Vorstopfen, (ttopfte vor. vorge-
•ümter) o. waardigheid v.. ambt o., be-!s\'<V>/\'J bedr.ww. Werg-, voor & stoppen.
Irekkiug v. van directeur &, directeur-j Vorstosz, (--*, mv. Vorsldsse) m. schap.recloraat,presidentschap o.;-drüse s,0°l ">.,naar voren, sloot m. van voren, |
||||||||||||||||||||||||||
|
eerste sloot m.; 2. (Bouwk.) voorsprong
in., uitstek o.; 3. (Naai.) smal boordsel o., smalle zoom m.; (Scheik.) slang v. van een distilleerketel; (Landli.) maag* |
||||||||||||||||||||||||||
|
v. (Outlk.) voorstanderklier v., prostaat
m.; •drüsendrücker in. samendrukkendc spier v. van de voorstanderklieren; -dnï- sensafl voorstand ersap o, |
||||||||||||||||||||||||||
|
Vorsteherschaft, v., Z. V»rtte- denwas, ruw of geel was o
|
||||||||||||||||||||||||||
|
VorstOSZOn, (sliesz vor, vorgesto-
nen)bedr.ww.onr. voornitstooten, voor- uitduwen, naar voren stooten; 2. (Naai.) een sinalleu zoom leggen; 5. (Iloiiwk.) |
||||||||||||||||||||||||||
|
heraml.
Vovstehlen (sich), (siahl mr,
rorgestohlen) wed. ww. onr. vooruilglij-
den, vooriiitslnipen. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Vorsteigen, [stieg vor, oorgeslie-\\ vooruitspringen, uitsteken; 4. (fig.) ge-
gin) bedr. ww. onr. vooruitkliminen; it.jbeuren, voorvallen, zich voordoen.
naar voren klimmen; 2. eer klimmen Vorstreckbar, bijv. nw. uitrek.
,|nn. baar, uitgestoken kunnende worden.
VQrsteiger,(-v. mv. Vorsleiger)m.\\ Voratreeken, (slreckle vor,vor-
hij die voorkliml, die eerst klimt. \\geslreckt) bedr. ww. misteken, vooruit-
Vorstellen, (slelllevor.vorgestclll) steken, naar voren steken; (lig.) Geld -,
bedr. ww. naar voren zeilen, vooropzei-! voorsohieten, leciien, verstrekken.
ten, vnofoitplaatsen; eine (lhr-, voorzet- Vorstreckung, (-e«) v., Z. vor-
len; 2.(fig.);\'e»i. seinen Frcunden -,voor-Utrecken; it. leening v., voorschot o
|
||||||||||||||||||||||||||
|
VorStreichOU, (slrich vor, vorge-
slrichen) bedr. ww. onr. vooruitslrijken. Vorstreuen, (strenie vor, vorgc-
streul) bedr. ww. den l\'f er den 4\' Futler -, voorslrooien. Vorstreuung, (-en) v., Z. oor-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
stellen, presentceren; sich hei Hofe - las-
sen, zich aandienen, zich laten vnorstel- len; das Recht jem.zu einem Amte vorzu- stellen, r°cht o. om voor te dragen; 5. (fig.) cinen Schi/fbruch -, voorstellen; jemn. sein Uitrecht -, voor oogeu houden |
||||||||||||||||||||||||||
|
jems. I\'erson -, vertegenwoordigen; denUlreuen; (Wnterb.) dijkbeUleeding v.van
Wirlh -, vervangen: jcm. zum Muiter -,\'slroo of lakkcnbossen. tot voorbeeld doen slrckken;ei«c Sache -,| Vorstrich,(-(f)>«. Inv- -e)m.streep ten loon stellen; il. uitleggen verklaren; v. voor een woord;(Slot.) (aan den sleu- unrichhg-,verkeerd uilleggen;ei«ScAa«-|lelbaard), rand in, spiel -, geven, voordragen, esnc voor-I Vorstuba, (-n) v. voorkamer v. 87
|
||||||||||||||||||||||||||
|
*Vor.
|
|||||||||||||
|
1378 Vor.
|
Vor.
|
||||||||||||
|
v.; it. wijze v. van voordragen, manier
v. van spreken; einen schonen - haben, eene schooue voordracht hebben; 4. re- devoering, les v.; (van eene preek), tekst in., onderwerp o.; den • haben, rapport moeten uitbrengen. Vgrtragbar,|bijv.nw. voor te dra-
gen, tot voordragen geschikt. VQrtragen, (trug vor,vorgetragen)
bedr. ww. dragen voor, voor iem. dragen; 2. vooruildragen;3. vooruitbrengen,voor- zetten; 4. (lig.) mündlich -, voordragen, eene voordracht houden, medcdeelen; jemn. seine Noth -, blootleggen, bekend maken; etw. in Uathe -, voorstellen,voor- dragen; etw. gut vorzutragen wissen, goed welen voor te dragen; ichriftlich -, op schrift zetten; (Ked.) eene voordracht houden; (Oer.) rapport uitbrengen, ver- slag doen; man muss diesz dem Könige -, voordragen, voorstellen; 5. ein Lied -, voordragen, zingen. Vgrtrags-art, (-e«) v. wijze v.
van voordragen, Z. Vortrag (3); (van een onderwijzer), leergang m.,methode, leer- wijze v.; -kunsl v. kunst v. om voor te dragen; -weise v., Z. -art. Vgrtreffen, (-s, mv. Vortreffen)
o. voorgevecht, gevecht o. der voorposten. Vortrgfflich, (-er, -st) bijv. en b.
voortrein-lijk, uitstekend, zeer goed, uil- munlend; 2. uitgezocht, beerlijk; etw. - verstellen, uitmunten \\n;ganz -, hoogst voortreffelijk; - tanzen, uitmuntend, keu- rig; \'keil v. uitnemendheid. uilslekend- heiil, voortrellelijkheid v. VQrtreiben, {trieb vor, vorgetrie-
ben) bedr. ww. onr. voordnjvcn, voor- uitdrijven. Vgrtreppe, (-n) v. eerste trap,
kleine trap v. voor eene grootere,sloep in. VQrtreten, {Irat vor, vorgetreten)
o. ww. onr., m. s., \'L. hervorlreten; 2. (Uouwk.) vooruitspringen, uitsteken. Vortreter, (-s, mv. Vortreter) m.
voorlooper ni.; 2. Z. Vorganger. Vgrtrieb,m.,Vgrtriebsrecht,
(-(e)s, mv. -e) o., Vgrtrift, (-e«) v. recht o. om vóór anderen te laten wei- den. Vgrtrillern, vyrti aller n,
(tritlerte vor, vorgetrittert en trdlterte vor, vorgetrallert) bedr.ww. voorzingen, voor- neuriên. Vyrtrinkon, (trankvor, vorgelrun-
ken) bedr. en o. ww. vóór iem. drinken, eer drinken dan, bet eerst drinken; 2. jemn. -, voorgaan in het drinken, tot drinken aanzetten, noodzaken te drinken. VQrtrinker, (-s, mv. Vorlrinker)
ui. bij die eerst drinkt. Vortritt, (-(e)J, mv. -e) m. voor-
rang m., voorkeur, overhand v.; den - vor jemn. haben, de overhand hebben op. Vgrtrupp, (-en) v. eerste troep
m.^fKrijgsw.) -n, voorhoede v. Vgrtuch., (-(e)s, mv. Vortucher)
o. schortje, slabbetje o.; il. voorschoot, schort o. Vortüchlein, (verkl.) o. schortje,
slabbetje o. Vgrturner, (-j, mv. Vortumer) m.
|
|||||||||||||
|
voorturner, ondermeester m. in de gym-
nastiek. Vorüben, (üblevor,vorgeiibl) bedr.
ww. vooroefeningen houden, de beginse- leu aanleeren, voorloopig oefenen. Vorüber, bijv. nw., Z. vorbei.
Vgrübung,(-e«) v.vooroefeniug v.
Vgruntersuchung, (-e«) v.
voorloopig onderzoek o. Vgrurtheil, (•(«)«, mv. -«) o.
(Ger.) voorloopig vonnis o.; 2. vooroor- deel o., vooringenomenheid v. Vgnirtheilen, {urtheillevor, vor-
geurlheilt) bedr. ww. (Ger.) voorloopig oordeelen; (dg.) vooraf oordeelen, over- haasl oordeelen. Vgrurtheiler, (-s,mv. Vorurthei-
ter) m. hij die vooraf oordeelt; it. die eerst oordeelt. Vgrurtheil-frei, -los, bijv.nw.
zonder vooroordeel, zonder vooriugeno- menheid; -voll bijv. nw. vol vooroordee- len, vooringenomen. Vgrvater, m. mv.,Z. Voraltern.
Vorverkündigen, (verkündigte
vor, vorverkündigl) bedr. ww. tevoren aankondigen, vooraf bekend maken, voor- zeggen, voorspellen. Vgrvernünfteln, (vern&nfulte
vor, vorveritünftelt) o. ww. door drog-
redeneu zoeken wijs te maken. Vgrverwandter, (V»rverwamt-
ten, mv. Vorvericandtcn) m. persoon m. van wien iem. afstamt, bloedverwant m. in opklimmende lijn. Vgrverwandtschaft, v., z. m.
bloedverwantschap v. iu opklimmende lijn; 2. bloedverwanten ui. en v. mv. in opklimmende lijn. Vgrvieh, (•(«)«) o., z. m. vee o.
welks onderhoud den herder niets kost. Vgrvorderil, m. mv.,Z. Vorvater.
Vgrvorig, bijv. nw. voorlaatst.
Vgrvorletzt, bijv. nw. (Spraakk.)
•e Silbe, op twee na de laatste. Vgrwache, (-«) v. voorste wacht
v., voorpost ui. Vgrwachs, (-e*) o., z. m. maag-
denwas, ruw, geel was o. Vgrwachsen, (wuchs vor, vorge-
wachsen) o. ww. onr., m. j., Z. hervor- wachsen; 2. groeien voor; 3. in groei over- trcllen. Vgrwagen, (wagte vor, vorgeuagt)
bedr. ww. durven vooruitgaan, wagen vooruit te gaan. Vgrwagen, (wog oor, vorgewogen)
bedr. ww. onr. voorwegen; il. lecren we- gen, hel wegen voordoen. Vgrwall, (-(e)s, mv. Vorwille) in.
voorwal, eerste wal in. Vgrwalten, (uatletc vor, vorge-
aallet) bedr. ww. Iieerschen, de boven• hand hebben; die Gnade • lassen, de bo- veuhand laten hebben; Aier wallet kein Zweifel vor, bieraan is niet Ie twijfelen. Vgrwalzen, {walzte vor, vorge-
walzt) o. ww., m. A. voorwalsen, hel eerst walsen. Vgrwalzwerk, (-(e)s, mv. -<0 o.
eerste wals, eerste rol v. Vgrwand, (-(e)», mv. Vorwünde)
|
|||||||||||||
|
Vgrstück, (•(«)», mv. -e) o. voor-
stuk o. Vorstufe, (-») v. voortrede v.,
voortrap m. Vorstürzen, {tlürtle vor, vorge-
slürzi) beur. ww., Z. hervorstiirzen. Vorsuche, v.,z. m. (Jachlw.)voor-
loopig opzoeken o. van het wild. Vgrsuchen, {suchle vor, vorge-
suclil) bedr.w\\v.,Z. hervorsuchen; (Jacht- w.) het wild opzoeken. Vgrsumpf, (•(«)\'. mv. Vorsi\'impfe)
m. (lièrgw.) zinkput, zakput in. Vorsumpfen, (sumpfte vor, vor-
gesumpft) bedr. ww. einen Schacht -, voorgraven, beginnen uit te graven. Vorsündfluthlich,bijv.nw. voor
den zondvloed geschied, antidiluviaansch. VQrsylbe, (-n) v., Z. Yorsübe.
Vgrtanz, (-«, mv. Vortanze) m.
eerste dans ui. Vgrtanzon,(<anz/euor,uon/e*aiiJ/)
bedr. ww. voordansen, den dans begin- nen, den dans leiden; 2.;cmn.-, loeren dansen. Vgrtanzer, (-s, mv. Vorlanzer)
m. voordanser in., eerste danser m.; 2. -, -»n v. hij, zij die den dans leidt, bal- letmeester m. Vortheil, (-(f)s, mv. -e) m., Z.
Vorderlhcil; 2. vooruit ontvangen aan- deel o.; II. voordeel o., winst v„ profijt, nut o.; mit -, Z. vortheilhafl; - aus ctw., aus Allem ziehen,ergens voordeel uit ha- len, overal winst uil halen; der - einer Bildung, voordeel, voorrecht o.; sich au/ seinen - verstellen, ziju belang begrijpen, ep winst uit zijn; was habe ich davonfür •e?, welk voordeel heb ik daarbij?; (lig.) den • überjem. haben, den voorrang heb- ben boven; jemn. den - abgewinnen, de bovenhand krijgen op. Vortheilhaft, (-er, -{e)st) bijv.
en b. voordeelig, winstgevend. Vgrtheilig,vgrtheilisch,bijv.
nw. voordeel gevend, winst opleverend, belanghebbende. Vgrthier, (-(c)s,mv. -«)o.(Jacht-
w.) voorste jachthond in. VQrthun, (that vor, vorgethan)
bedr.ww. onr. voordoen, van voren aan- doen; die Vorhange -, neerhalen, laten zakken, voordoen; 2.jemn. elio. -, voor- doen, wijzen hoe te doen. Vgrthüre, (-n) v. voordeur, dub-
bele deur v.; it. toebtdeur v. Vgrtünen, (((Snfet>or,t>orae/ön() o.
ww., m. A. (Muz.) den boventoon heb- ben, domineeren. Vgrtrab, (-(e)i, mv. Vortribc) m.
voorhoede v. Vörtraben,(/ruo/e vor, eorgelrabl)
o. ww., m. j. vooruitdraven; 2. voordra- ven, harder draven dan, in het draven vooruitgaan. VQrtrag, (•(«)*, mv. Vortrige) m.
voordracht v., verhaal o., vertelling v.; (Ger.) verslag, rapport o.; 2. openings- rede, redevoering v.;den- (Aun.de voor- dracht, het voorstel o. doen; etne Sache in • orineen,eenezaak voordragen, voor- stellen, behandelen; 3.(Red.) voordracht |
|||||||||||||
|
Vor.
|
Vox. 1379
|
|||||||||||||||||||||
|
Vor.
|
||||||||||||||||||||||
|
Vorzeit, (-en) v.voortijd, verleden
tijd, oude tijd 111., oudheid v. Vorzeiten, bijw. eertijds, vroeger,
lang geleden, eens, in vroegeren lijd. Vorzeitig, -keit, v., z. fruhzei-
tig d\\ VQrziehbar, bijv.nw. voorgetrok-
ken kunnende worden, voor te trekken, te verkiezen boven. VQrziehen, (zog vor, vorgezogen)
bedr. ww. onr. voortrekken,vooruiltrek- ken;e«K\'. un/er dem Kasten éf- -, oittrek- ken, te voorschijn halen; 2. trekken voor; 3. de voorkeur geven, verkiezen bo- ven, liever willen; dieses isl jenem vorzu- ziehen, dit is boven dat te verkiezen; II. o. ww., ui. s. vooruittrekken, voorgaan; 2. aau den voorkant gaan wonen. Vorzimmor, (-*. mv. Yorzimmer)
o. voorkamer v. VQrZUCht, (-en) v.bijenzwerm m.
tot voortplanting. VQrzug, (-(e)s, mv. Yorzüge) 111.
voorkeur v., voorrang in.; jemn. den - geben, de voorkeur geven; 2. voorrang 111., voorrecht o.; 3. meerdere voortref- felijkheid, verhevenheid ».; sein Aml gibt ihm den - ror d/-, geeft bem den voorrang boven; den - haben vor, den voorrang hebben op; i. uilnemenheid, verheven- heid v.; (Krijgsw.) Z. Yorlrab. VQrzüglich, bijv. en b. verkies-
lijk, meer verdienste hebbend, de voor- keur verdienend; -er Wein, uitmuntend; - malen, uitstekend, buitengewoon; -er Manu, uitnemend, uitstekend; elw. - lie- ber, vor <$-, bij voorkeur beminnen; be- merken Sie -, dass, voornamelijk, hoofd- zakelijk, vooral; -keit v. voortrefl\'elijk- heid,uitstekeudbeid,uitnemendheid,ver- kieslijkheid v. Vorzugs-preia, (-ej, mv. -e) m.
eerste prijs 111.; -recht o. recht o. op den voorrang; -«>eij<! bijw. bij voorkeur. Vyta, Vgten, o. mv. stemmen v.
mv.; 2. geloften v. mv., zegenwenschen 111. mv. Votant, (-en, mv. -en) m. slem-
mer, kiezer 111., hij die recht heeft van stemming. Votation, Votirung, (-en) v.
stemming v.
Votiren, (»o/ir/e,tio/ir() bedr. ww.
stemmen, eene stem uitbrengen. Votiv, bijv. nw. beloofd, tengevolge
eener belofte, toegezegd. Votjv-bild, (-(e)s,mv.-«r) 0. ten
gevolge eener gelofte geschonken beeld o.; -gelder o. mv. ten gevolge eener ge- lofle geschonken gelden o. mv.; -gemitlde o. schilderij v. geschonken ten gevolge eener gelofte; -münze v. munt v. met e. o. a. opschrift; -lafel v. plaat v. met een opschrift aan e. o. a. gewijd. Votrvjst, (-en, mv. -en) in. arm,
wereldlijk geestelijke m. die met mis- sen lezen zijn brood verdient. Votum, (-s, mv. Vota) o. stem,
stemming f.; 2. gelofte v. Vox-humana, -virginea; v.
(Org.) menschelijke stem, maagdelijke
stem v. (een orgelregister). |
||||||||||||||||||||||
|
in. voorwendsel o
vlucht v. |
||||||||||||||||||||||
|
dekmantel in., uit-z
|
.; mil seinem -, met
ohne mein -, buiten mijn weten. Vorwissonschaft, (-en) v.voor-
bereidende kennis of kundigheid v. Vorwittorn, (willerle vor, vorge-
willerl) bedr. ww. tevoren ruiken; (fig.) voorgevoelen, een voorgevoel hebben. Vorwitz, (-es) m.,z. m. onbeschei-
dene nieuwsgierigheid, onbescheiden- heid, wijsneuzigheid v. VQrwitzig, bijv. en b. nieuwsgie-
rig, onbescheiden, wijsneuzig; \'luit v., Z. Yorailz. VQrwollen, (t»ol7/e vor, vorgewollt)
o. ww. onr. willen vooruitgaan, willen voorgaan. VQrwort, (-(e)s, mv. Vonvörter) o.
(Spruakk.) voorzetsel o.; 2. voorwoord, voorafgaand woord o., inleiding, korte voorrede v., voorbericht o.; 3. eerste woord o.; ihm gebührt das -, hem komt liet eerste woord toe, hij mag het eerst spreken. VQrwurf, (-(e)s, mv. Vorwürfe)
m., Z. vonverfen; 2. voorwerp, onder- werp o.; 3. (Jachtvv.) toegeworpen lok- aas. voorgeworpene o.; i. Z. Anwurf; (lig.) verwijt o., berisping y.;jemn. Vor- würfe machen, iem. vervvijtiugen doen. Vorwurfsfrei, vgrwurfslos,
bijv. nw. onberispelijk, onverwijtelijk zonder verwijl. VQrwurfsvoll, bijv. nw. vol ver.
wijtingen, vol zelfverwijt, vol wroeging. VQrzahlen, (zahllevor.vorgezahll)
bedr. ww. voorlellen; seine Eigenschap ten -, opsommen, opnoemen, roemen. Vorzahlung, (-«n) v. opsom.
iiniig. opnoeming v. Vyrzahn, (-(e)s, mv. Vorzihne)
in. voortaud, vooruitstekende tand ni. Vgrzeichen, (-s, mv. Vorzeichen)
o. voorteeken, kenteeken.mcrkteeken o., aanwijzing v., kenmerk o. VQrzeichnen, (zcichnete vor, vor
|
|||||||||||||||||||||
|
Vprwand, {•winde) v. voormuur,
vooruitspringende muur in.; (Uoschw.) vooruilliggeud kosch o., rand, zoom in. van een bosch; (Vog.) (van een nel), rand, voorkant in. VorwartS, hijw. voorwaarts, voor-
uit, naar voren; - gehen, - kommen, voor- uit gaan, vooruitkomen, vorderen, Z.vor- ricken; 2. van voren, aan de voorzijde, aan den voorkant; II.o.zelfst. voorwaarts gaan. voorttrekken o. Vorwarts-dreher,(-rfre/(ers,mv.
•dreher) m. (Ontlk.) voorannspier v.; 2. (Gen.) Z. Vorkrampf; streben o. poging v. om vooruit te komen; -zieher in. (Ontlk.) voorwaarts trekkende oorspierv. VQrweg, hijw. vooruit,vooraf, vroe-
ger; - genieren, vooruit. Vorwegnehmen, (nahm vorweg
vorweggenommen) bedr. ww. onr. vooraf nemen, als voorschot nemen. Vgrwehr, (-en) v. eerste wal, voor
wal in., voordam, vooruitstekende dam of dijk m.; (fig.) voorpost ui. Vorweinen, (ueinte vor, vorge-
weint) o. ww„ m. h. voor iem. weenen. Vorweis,(-es. mv. -e) m. paspoort
o., verlofbricf m. VQrweisen, (wies vor, vorgewiesen)
bedr. ww. onr., Z. vorzeigen. Vorweisung,(-en) v.(Ger.) bloot-
legging v. VQrwelt, v., z. m. voorwereld
voorvaderen, voorouders m. mv.; Ce- schichte der -, geschiedenis der voorwc rcld. VQrweltlich, bijv. nw. voorwe-
Teldlijk, van voor de schepping VQrwenden, (wandie vor, vorge-
wandl) bedr. ww. onr. naar voren wen den, voordraaien; (flg.) Z. vorgeben, vor- tehuizen. VQrwerfen, (warf vor, vorgewor
[en) bedr. ww. onr. naar voren werpen |
||||||||||||||||||||||
|
vooruitwerpen; 2. voor iem. werpen; den \'gezeichnel) bedr.ww./emn. elw. -, voor
|
||||||||||||||||||||||
|
leekenen, aantoonen boe te teekeneu, in
iems. bijzijn leekenen; 2. (Kunstt.) aan wijzen waar geplaatst moet worden; 3. (Slot.) ein Loch -, voorschrappen; 4. (Mn/..) ein Tonslück -, den sleutel zet- ten bij. Vorzeichner, (-*, mv. Vor:eich-
ner) m. hij die voortcekent. Vyrzoichnung, (-en) v. tecken-
voorbeeld, patroon o., schels ».; (Muz.) sleulel in. Vyrzoigbar, bijv. nw. toonbaar,
vertoonbaar. VQrzeige,(-») v. (Ger.) looneno.,
verlooning v. Vorzeigen, (zeigle vor, vorgezeigt)
bedr. ww. loonen, vertoonen, doen zien, Ie voorschijn halen; einen Wechsel -, tooncn, aanbieden, presenleeren; seine Yollmacht -, laten zien, vertoonen. Vyrzoigor, (-s, mv. Vorzeiger)m.,
-in, (-nen) v. hij, zy die vertoont, laat zien, Z. vorzeigen; (vaneen wissel),loon- der, houder 111., toonster, houdster v. VQrzeigung,(-en) *., Z. Vorzeige.
|
||||||||||||||||||||||
|
wilden Tltieren -, voorwerpen; 3. jemn
iem. voorwerpen, voorgooicn; (fig.) eine Frage -, opwerpen, doen; jemn. elw, -, voor de voeten gooien, verwijten, ouder den neus wrijven. Vgrwerk, (-(e)s,mv.-e)o. (Vest.)
buitenwerk o.; 2. afgelegen boerderij v. Vorwesenheit, »., z. m. voorbe-
staan o. VQrweser, (-s, niv. Vorweser) m.
voorganger, voorlooper m. Vorwiegen, (wog vor, vorgewogen)
o. ww. onr., m. h. meer wegen; (fig.) zwaarder wegen, van meer belang zijn, overwegend zijn. Vorwind, (-(e)«, mv. -e) m. (Zec-
w.) wind m. van achteren, gunstige wind in.; - segeln, voor den wind zeilen, den wind van achteren hebben. Vgrwiuter, (-s, mv. Vorwinler)
in. voorwinter, vroege winter in., begin o. van den winter. VQrwissen, (wusste vor, vorge-
wusst) bedr. ww. onr. tevoren welen; II. o. zelfst. medeweten o., voorkennis |
||||||||||||||||||||||
|
1380 Waa.
|
Wac.
|
||||||||||||||||||
|
Wac.
|
|||||||||||||||||||
|
Vulkanisirung, v., Z. wtkani-
siren. Vulkanismu8,(onl>.) m.(Aardr.) beschouwing, mecning v. dat de aarde
door vuur ontstaan is. Vulkanist, (-en, mv. -en) m. hij\'
ilie de meening is toegedaan.dat de aarde door vuur ontstaan is, vulkanist m. Vulg&r, bijv.nw. gemeen, laag, ge-
ring, plat. Vulgivag, bijv.nw. rondzwervend,
|
|||||||||||||||||||
|
rondloopend, zich gemeen gedragend.
VulgO) hijw. \'n \'le\' gewone leven,
gewoonlijk. Vulgus, (onb.) m. en o. gepeupel,
gemeen, grauw, jauhagcl o. Vulpinit, {•en, mv. -cn) m. (Uelf-
st.) met kwarts gemengde, korrelige an- hjdriet ui. Vultispsx, (-CS, mv. -c) m. ge-
Uialkundige mi. |
|||||||||||||||||||
|
Vulgato, v., i. m. gewone Lalijn-
sche bijbelvertaling, Vulgala v. Vulkan, (-«, mv. -e) m. (Kabell.)
Vulkanus in., god in. van het tuur; 2. vuurspuwende berg, vulkaan m. Vulkanisch, bijv. en b. lol de
vuurspuwende bergen behoorende, vul- kanisch, plutonisch. Vulkanisjren, (vulkanisirle, vul-
kanisirl) badr.ww. das Kautschuk -,mct iwavel verbinden, vulkaniseereu. |
|||||||||||||||||||
|
w.
|
|||||||||||||||||||
|
W, (»\'of IV\'.s, mv. W. o( Ws) o.(25e
letter en 18e medeklinker), w v. Waage, (-«) v. & Z. Il\'aoe f.
Waaro, (-«) f. waar, koopwaar v.;
verbotene -,smokkelgoed o.; tnit verbole- nen -n handeln, smokkelen, sluiken; it kleinckurze -,ijzerwerk o.;woilcnc,sridcnc -, wollen stof, zijden stof v.; das ist eine theuerc -, ilure stof v., duur goed o., dure waar; (Spr.) jeder Kramer tobt scine -, elk prijst zijne waar. ieder meent zijn uil een valk te zijn; gule - lobt sicli selbst, goede wijn behoeft geen krans; it. gule Worle verkaufen böse -, met een mooi praatje krijgt men veel gedaan, men vangt meer vliegen mei een lepel stroop dan met een vat azijn; 2.eetwaar v.; grünc -, groenten v. mv.; Material-, drogerij v.; Kramer-, krainerij v. Waaren-absender, [-dcrs, mv.
•der) m. (Hand.) hij die waren afzendt, consignataris ui.; -adress:ellel in. eti- quelte v.; -angabczellcl, -angabeschein m. bewijs o. vun aangifte van goederen; •anschlag m. taxatie v. van waren; -ar- likel m. artikel o., koopwaar v.; gangba- rer, couranler, gesuchlcr —, gezochte waar; -auction v. verknoping v. bij op- bod van goederen; •aufseher m. opzien* ler m. over de in eenc enlrcpotstad ge- sloten verkoopcn;-ua//enm. baal v.koop- waren; -bedarf m. behoefte v. aan, vraag v.naar goederen; -besichtigungv.(\\ia\\u].) nazien o. van waren; -bcsland m. voor- werpen, goederen o. mv. in magazijn; •besleUungsbuch o. bestellingboek, com- missieboek o.; -bezicher m. hij die waren invoert; -consinna/i07iv.loezending,coii- signalie v. van goederen; -conlo m. goe- derenrekening v.; •credit m. krediet o. in koopwaren; -einfuhr v. invoer m. van goederen; -einkaufbuch o. inkoopboek o.; -einsemi<?rm.hij die goederen in consigna- tie zendt; -entrepot o.,Z.-niederlage;-tr- zeugniss o.,Z.-ferligung; •etiquette v.eti* quetle v.;-/ac/i o.handelstak m.;-fdlscher |
|||||||||||||||||||
|
ui. vervalseher tri. van koopwaren; -fal-
schung v. vervahching v.van koopwaren •ferligung v. vervaardiging van waren; •geschdft o., 7,. •handel; -gewlbeo. pak- huis, magazijn o.; -handel in. handel m in koopwaren, goederenhandel m.;-/iaus o., Z. •gcwöibe; -kenntnü$,•kunde v. wa- renkennis v.; -lager o. magazijn o.; sein — verkaufen, uitverkoopen; • ma kier m. makelaar m. in koopwaren; •niederlage v. entrepot o.; -parlie v. partij v. koop- waren; -preis m. prijs m. der waren of goederen; -probev. monster o. van waren; •rechnunq v. goederenrckening, factuur v.; —sbuch o. facluiirboek o.; -scon!o in rckening-couran\'.bock o.; sendung v. zending v. koopwaren; -sensal in., Z. •mdkler; -sleucr v. belasting v. op goe- deren; -tausch m. ruiling v. van waren, ruilhandel m. met waren; -verkauf m. verkoop m. van waren; -vcrkelir m. om- zetlcn, yerkoopen o. van waren; -ier!oo- sung v. verloting v. van naren; -versen- dcr in. verzender in. van waren. c\\pedi- tenr m.; -tersendung v. verzending v. van waren; -t\'t\'rsic/ieruno v. verzekering v. van waren; -rertricb in. verkoop in. in hel groot; -vcrzeichniss o. lijst v. der waren of goederen, prijscourant v.: il. factuur v.; (Zccw.) ladingsbnef m.;-iw- ralh in. voorraad m. aan waren, goede- renvoorraad m.; •windes, windas o.voor goederen, kraan v.; -zeichen o. etiquette v.; -zcichner m. hij die de waren merkt; •zoll m. tol m., recht o. op koopwaren, Z. 7.oll; -zug m. goederentrein in. Wabe, (-«) v. honi(n)graat v„ ho-
ni(n)gkoek ra.; 2. cellenweelscl o. eener spons. Wabenartig, wabicht, bijv.
nw. als eene honi(n)graat, op eene ho-
ni(n)graat gelijkende. Wabenkopfgrind, (-(e)i) m.,
z. m. (llen.) dauwworm, favus m. Wach, bijv. en b. wakker, ontwaakt,
niet slapend; - sein, • bleiben, wakker |
|||||||||||||||||||
|
zijn, blyveu, niet gaan slapen; - werden,
ontwaken, wakker worden. WftCh-aufzug, (-JHo(e)s, mv.
•ziige) in. (Krijgsw.) optrekken o. der wacht, betrekken o. der wacht; \'2. wacht* parade v.; -beerdorn m. kruisdoren m.; •boot o.wachtschip n.;-dienst m.op waclit staan, de wacht hebben o. Wache, (-n) of Wacht, (-en)
v. waclit v.; il. schildwacht m. en v.; 2. (bij zieken), waken o.; die - liaben, de wacht hebben, op wacht moeten slaan; - halten, - stellen, de wachl lioiiilen, op (schilil)waclil staan; aufdie - ziehen, de wacht betrekken; ronder - abziehen, van de wacht komen, afgelost zijn; Officier der • Ihun muss, officier van de wacht; 3. opzicht o., hoede, bewaking v.; i. Z. Wachhaus; 5.Z. Wachzcil. Wachon, («ac/i/e, gewacht) o.ww.,
m. A. waken, niet slapen, wakker zijn; {bei) cinem Kranken -, waken; (lig.) op- lellend zijn, waakzaam zijn; über etw. -, waken over, letten op, bewaken;(Zeew.) •ie Bank, Itoje <f\\ wacht doende; II. o. zelfst. waken o.; it. waakzaamheid v. Wachengol, (-gels, mv. -gel) m.
beschermengel m. Wachenhoudorn, (-dnm(e)s,
mv. -dorne of -d\'~>mer) m. kruisdoren ui. Wacher,(-s,mv.lr\'acAer)in.(Zeew.)
brandende lont v.;(van een schip),wim- pel in.; 2. Z. wacker. Wach-feuer,(-/V«erj, mv. -feuer)
o. wachtvuur o.; -frau v. wakende vrouw, ziekenoppasster v.; -frei bijv. en b. vrij van de wacht, gcenc wacht moelende doen; -freiheil v. vrijheid, vrijstelling v. van wachl doen; -geld o., -lohn m. geld o. voor het waken; it. geld o. voor het irachldoeii; -j/aso.(op een sehip),zand- looper ui.; •halter m. (Nat. hist.) hagc- dis v. die Huil bij het naderen van een krokodil; -haus o. wachthuis o., wacht v.; •hdusclten o. wacbthuisje, scbilder- huisje, schildwachlshnisje o. |
|||||||||||||||||||
|
Wac.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Wac
|
Wac. 1381
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Wachholder, (->, mv. Wachhol~
der)m. (PI.) kleiner - of -busch, -strauch
in., -ilaude v. jeneverstruik in.;groszcr- of -baum m. jeiieverboom m. Wachholder-beere, (-n) v. jeneverbes v.; -(bcer)braitntuein ui. je-
never 111.; \'droste! v. jencverlijsier,gronle lijsier v.; -fruc/tt v. (l\'l.) jcnevenriichl v.; -yummi 111., -liurz o. saudrak o.; -molte v. jeucvermol ».; -ó7 o. jtneverolie v.; •ranch in. rook v.vau brandende jene>er- bessen; -sa// ui.siroop v. van jeneverbcs- sen;-schaamm ui. yluios o.van üeu jene- verboom; •:oycl in., Z. -drosscl; •aatser o., Z. •beerbranitlicein; •wein iu. wijn ui. van jcueveibesson. Wach-hund, (•«)*, mv. -e) dj.
vvaaklioiul, keiliughoud, bandhond in.; (Jaclitw.) Z. bdrenbeiszer; -lohn ui., Z. •geld; •meister in. (Krygsw.j wacbl- ineesl.r, sergeai:t-uiajour 111.; -ordnung v. bepaling v. van tien wachtdienst; \'parade v. wacblparatle v.; -posten m. wacbtpost iu.; -™/(e v. (Zeevv.) lijst v. der wachl- hebbeude manschappen. Wachs, (-rs) o., z. in. Wiiso.; j/>a-
nitehes -, lak o.; (Nat. hist.j jtelu sua- velwortcl in. Wachs, (-m) m., z. m., Z. HWu.
Wacüs-abdruck, (•(«)», mv.
•e) iu. afdruk ui. in was; •uhnluh, •arliy
bijv. uw. wasachtig, op was gelijkend. WöChsam, {-er, si) bijv. en o.
waakzaam, wakend, wakker, waakseh; - nu\', c/ir., auf jent.•sein,ein -es Auye uuf e/»., uu/ yen», /tuben, een waakzaam oog houden op, letten op, nagaan; -kett v. waakzaamheid v.; il. opzicht, toezicht o. Wachs-band, (-band(e)s, mv.
•bunder) o. was o. in strooken; -baum in. (PI.) vvasbooiu m.; 2. zwarte populier m.; -beule v., ï. -drit>e (2j; -4it-«« v. bij v. die was vergaart; -btki o. wassen beeld o.; -btlduer ui. maker iu. van vvas- sen beelden; -bitdnerei v. kunst v. om wassen beelden temaken;-bleichei. was- blcekerij v.; -liteichen o. bleeken o. van hel was; -bleiclier in. wasbieeker iu.; •blcicherei v., Z. -bleiche; 2. -bleichen; •blume v. uil was vervaardigde kuusl- bloeui v.; 2. (PI.) vvasbloem, houdsloiig v.; -boden in. wasgrond in.; 2. waskoek m.; -bosseler, -bossirer iu., Z. •btldner; • butler v., Z. -<j/. Wacaschiff, (-(e)s, mv. -e) o.
(Zeew.j wachtschip o. Wachs-consistenz, (-e«) v.be- slanddeel o. van hel w.is; -druM in. ge-
wasle draad ui.; •drtise v. bilnaadk\'.ier v.; -2. liesklier v. Wachsen, (du icdchsl, er wttchsl,
tvttclts, gewachsen) o. ww. oor., in. /i. groeien, wassen, groeier worden, toeue- meii, vermeerderen; iu die llöhe -, (van personen), groeien,grooter worden; (van planten), omhoog schieten; tu die Dicke -, dikker worden, toenemen iu dikte; 2. (van planten), wassen, groeien, lieren; (van water), wassen, booger worden; dort wüchsl kein Getreide, daar groeit, wast &; iu das Krant -, veel bladeren krygen; in das Hols -, schieten, groeien, |
||||||||||||||||||||||||||
|
dik worden, veel hout krijgen; wier jen.
kina») -, boven het hoofd groeien, groo- ler worden dan; (lig.) (van kinderen), de roede ontwassen, te groot worden om klappen te krijgen; t\'tber ettc. hinatts - |
||||||||||||||||||||||||||
|
wassen parel, valsche parel v.; •p/laster
o. (Ileelk.) waspleister v.; -pfeife v. ho- ni(n)gcel v.; -pommade v. pomadc v. van was; -platz in. plaats v. waar men hel graan laat mouten; -presse v. pers v. |
||||||||||||||||||||||||||
|
boven uil groeien; (lig.) i/ai i*t auf sei-iom het was Ie zuiveren;•puppt v. wassen
neni Boden gewachsen, dal is van zijne\'pop v„ wassen figuurtje o.; -röhrchen vinding; gerade -,(van hoornen), rechtop o. (Ileelk.) tentijzer o. voor den pisweg; |
||||||||||||||||||||||||||
|
•rbsclten o., Z. -blume (l\'l.); saibe v.uit
was vervaardigde zalf v.; -s<iurev.(Schei- k.) waszuur o.; sehabe v., Z. -miibe. |
||||||||||||||||||||||||||
|
{roeien; schön gewachsen, eene sehoone
gestalte hebbende; itbei gewachsen, niis- vonnd; dieier Knabe isl sthr gewachsen, |
||||||||||||||||||||||||||
|
is zeer gegroeid, groot geworden; der\\-schetbe v. schijf v. was, waskoek m.;
Fluss ist gewacksen, (liet water in) del schlager m. wasperser in.; schmelze v. rivier is zeer gewassen, hoog geworden;\'(Wasl.) oven in. om was te suielten; (Sterrenk.) (van de maan), wassen; (van -*eAnoM m. wassnavel iu.; 2. vogel m. leen leger), sterker worden, in aantal wiens snavel van eene washuid of een toenemen; etner Suhe gewachsen sein, nebvlies voorzien is; -seife v. waszeep, opgewassen zijn tegen, in staal zijn tol, niet was vermengde zeep v.; seihe v., bekwaam zijn voor, jfinu. gewachsen sein.l-sieb o. zeef v. lot het zuiveren van was; legen ieoi.iipgewasseiizijn.ieiu.in kracht -«Mide v., Z. -röhrchen; -span in., Z. |& overtreffen of evenaren; seiner Fratn-band; stapel m. wasliaspel m.; stock nicht gewachsen sein, niet in slaat zijn; in. waskaars v. om zijne vrouw ie beheeischcn of levre-; Wachsstock-Schachtel, den te stellen; jentn. au das Her: gewach-l-SOhere, (-«) v. waskaarsenbak m.; sen sein, (van geld &), na aan bel hart (Ileelk.) Z. -röhrchen; -zug m. maken o. gaan; II. o. zelfsl.,Z. Wuck$,iVachsthuM.\\l*u waskaarsen. Wachse(r)n, bijv. nw. wassen,] Wachs-strauoh, (slrauch(e)s,
uil was vervaardigd. mv. slrüucher) m., Z. -baum; -tafel t., Waobsessel, [sets, mv. -sel) m. Z. -boden, -kuchen, scheibe; 2. gewaste
gemakkelijke stoel m. om in te waken. jtaTel v.,mel was bestreken tafel v.; .taffel Wachs-fabrik, (-e«) v. wasfa-m. wasdoek, gewaste laf o.; -tuch o., Z.
briek v.; \'fackel \\. toorts, flambouw v.;\\-laJlet. •laden m. wasdraad in.; 2. gewast draad Wachsthum, (-(e)s) m. en o., z.
o.; -farbe v. waskleiir v.; 2. verf v.omjm. wasdom, groei ui., vermeerdering v., op was te schilderen; -farben, -(arbig toenemen o., bloei m. uijv. uw. waskleurig: -/i:/itr v. wassen Wachstraber, m. mv. (Wasl.) beeldje o ; \'figiirenkabinet o. kabinet o. vuil o., slakken v.mv.van gesmolten was. van wassen beelden; -form m. wasvorm Wachstube, (-n) v. wachtkamer |
||||||||||||||||||||||||||
|
wachthuis o.
WaChs-tUCh, (-lucU(e)s) o., z. |
||||||||||||||||||||||||||
|
in.; 2. vorm m. van was; •former m., Z
•btldner; -gelb bijv. nw. geel als was |
||||||||||||||||||||||||||
|
•gemalde o. schilderij v. op was. -gesickl\\m. wasdoek, gewast doek o.; —fubrik v.
o. wassen gezicht o.; -giesier m. was-Uvasdoekfabriek t. kaarsenmaker ui.; •kaarsalbe v. uit was Wach-sucht, v., z. m. slapeloos- vervaanligile haarzalt o( pomade v.;!heid, waakzuebt v.; sachlty bijv. nw. met slapeloosheid behept.
Wachs-vermogen, (-s) o., z.
in. groeikrachl v.; -:elle v. honi(n)gcel v.; -zieher in. waskaarseninakcr, was- lichtverkooper m.; -jiw m. in was te betalen belasting v. Wacht, (-e«) »., Z. Wache.
Wachtafel, (-«) v. (Zeew.) iog-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
,\'
\'
\\\'
|
||||||||||||||||||||||||||
|
iweede persing; -körnlein o. mv. was o. iu lafel v.
korreltjes; \'kuchen m. waskoek m.;-tflm- Wachtbrett, (•(«)*. mv. .er) o.,
mei m. karwyzaad o.; -kCuistlcr in., Z.jZ. Wachtafel.
•bildner; •lompe v. waslamp v.; •lappen1, Wachtel, (-n) ». kwartel, wachtel
\'m. wrijllap, hoenlap m.; \'larve v. masker;ui.; 2. kauw, kerkkiaai, lorenkraai v. o. van gewasl doek; -leder o. gewast. Wachtelchen, Wachtelein,
leder, wasdoek o.; -lcinwand v. gewast (verkl.) o.kwirtelljc,wacbteltje o.,jonge
linnen o.; -lickl o. waslicbl o., waskaars kwartel ui.
v.; —gieszer, —zieker ni. waskaarsen WaChtOl-falk, (-en, mv.-e«) m.
maker ui.; -malerei v. wasscbilderkunst, kwarlelvalk m.; -fang in. kwartelvangst
brandschilderiiig v.; -maske v. wassen- v.; -ftnger m. kwarleljager m.; •garn o.
masker, masker o. van wasdoek;-me*\'kwartelnel o.; -geschrei o., Z. schtag;
o. (l\'l.) bloemslof, bloesemstof v. aan del-/m(iit//( m. warlel 10.; -hund in. slaande
iiieeldradeu der planten; -milbe v. was-lhond ui.; -M/So m. kwartelkool v.;-*önii/
mijt v.; -modelt o. model o. van was; in. kwartelkoning m.; -lerche v. Itali-
-modellirer m.,7,.-bildner; -motte v. was-jaansche leeuwerik in.; -netz o., Z. -gam;
mol v.; -öt o. uit was getrokken olie i:,\'.pfeife v. kwartelllmtje o.; 2. Z. schlag;
•opat ui. (Delfst.) opaalachtig, naar hars\\-ruf in., Z. schlag; 2. Z. -pfeife (I);
gelijkend kwarts o.; -palme v., Z. •baum;\\-schlag in. kwartelslag in., kwartelgezang
•papier o. gewasl papier o.; -perle v. o.; 2. Z. -kajig; streichen o., strich in.,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
1382 Waf. Waf. Wag.
|
|||||||||||
|
Z. -zug; 2. jacht v.op kwartels mei trek-
netten; •weizen m. zwartkoren m. en o.; 2. wilde latuw v.; -zeil v.trektijd m. der wachtels of kwartels; -zug m. trekken o. der wachtels of kwartels. Wachter, (-J, mv. Wachter) m.
wachter in., nachtwacht v.; (hij een zie- ke), waker m.; die -in, waakster, waak- vrouw v.; (Zeew.) - im Maslkorbc, ma- troos in. die op den uitkijk zit; II. o. zelfst. groote grijze valk m.; (Hergw.) proefplaat v. Wachter-geld, (-(e)«, mv. -er)
o., Z. Wachlohn; -horn o. nachlwachls-
horen m.; -ruf,•schrei in. roepen ra.,ge- roep o. van den nachtwacht. Wachteln, (wachlelte, gewachtelt)
hedr. ww. (I\'rov.) wakker uitschelden. Waeht-glas, (-glascs, mv.-gldser)
o.zaudlooper m,\\-meislcr m. wachtinees- ler in.; -lafel t., Z. Wachlafel; -lhurm in. wachttoren, vuurtoren in.; 2. gevan- genis v. WftChtzeit, (-cn) v. tijd m. van
de wacht; it. tijd in. dien men ep wachl is; (Zeew.) wacht v. Wacke, "Wake, (•») v. kaik-
achlige steensoort v. uit kwarts, zand
en inika bestaande, wakke v. Wackel-haupt, (-haupl(e)s,mv.
•haupler) o., -kopf, (-kopf(e)s, mv. •köpfc) in. hij die met het hoofd schudt. Wackelig, wackelhaft, bijv.
en li. waggelend, wankelend,heen en weer schuddend; -es Uufeisen, los. W&ckoln, (wackelle, geieackelt) o.
ww., in. A. (van het hoofd), schudden, knikkcbolleu; (van een hoelijzer). los- zitten; (van eene lafel), waggelen; (van een tand), losstaan; im Cehen -, wagge- len, wankelen; mil dein Kopfe -, schud den; mit den Fiszen -, waggelen; der Kopf wackell ihm, hij schudt met het hoofd, hij knikkebolt; -der Gang, waggc- lend; oh et». -, ergens tegen slooten. Waekelstorz, (-cs, mv. -«) m.
kwikslaartje o. Wacker, liijv. en h. wakker, liksch,
werkzaam, waakzaam;2. ontwaakt, wak- ker; 3. eerlijk, braaf, rechtschapen; i. moedig, ferm, Hink; - fressen, ferm, ter- ileeg; - abpriiijeln, tcrdeeg.llink afrossen. Wad, (-(e)s, mv. -c) m. (Delfst.)
geniydcerde bruinsteen in. Wadbein, (•(«)*, mv. -e) o. (van
vogels), lange pool m., steltvoet m.; Vö-
get mit -en, slellvocters, slellloopers m. mv. Wade, (-n) v. kuit v., dik o. van
hel been, vleesr.hachlig gedeelte o. ach- ler de scheen; gar keine -n haben, geene kuilen hebben; slarke, dicke -», dikke kuilen. Waden-ader, (-«) v., l.-hlui-
ader; -bein o. (Ontlk.) (klein) kuilbcen
o.;-(bcin)muskclm. kuilspierv.; -(bein)- aerte m. kuitzenun v.; -(bein)schlag- ader v.tot de kuit bchuorende slagader v.; •binlader v.lot de kuit behooronde bloe<l- ader v ; -muskcl in. kuitspier \\.\\-slecher in. steekvlieg v. Walïo, (-«) v. wapen o., wapeurus-
|
|||||||||||
|
ling v.; (Nat. hist.) klauw, slagtand m.,
verdedigingswerktaig o.; (fig.) verde- digingsmiddel o., werktuig o.; jem. mil n versehen, iem. met wapenen voorzien, wapenen; jemn. die -n anlegcn, eene wa- penrusting aandoen, wapenen; :u den -n greifen, de wapens opnemen; za den -n!, te wapen!; Truppen vonverse/liedenen-n, van verschillende wapens; jemn. die -n uit* den Hdnden winden, iem. ontwape- nen, de wapens doen afleggen; (Jachtw.) slagtanden in. mv. van het wilde zwijn. Waffel, (-«) v. wafel v.
Waffel-backer, (-bdckers, mv.
•bdeker) m. wafelbakker m.; -eisen o. wafelijzer o.; (Nat. hist.) nelvormige ve- nusscbelp v.; -kuchen m.,Z.Wa/fel;stein celvormig sterkoraal o.; -teig m. deeg o. voor wafelen, wafelenbeslag o. WafiFen-arbeit,v.,z.m. krijg voe-
ren, oorlog voeren o.; 2. werk o. in den krijgsdienst; -hrud r in. wapenbroeder, krijgsmakker m.; -brüderschaft v.krijgs- makkerschap ».; it. soldaten, krijgslie- den m. mv.; -(abnk v. wapenfabriek v.; •fihig bijv. nw. in slaat om de wapenen te dragen, weerbaar; -feld o. slagveld o.; •Ireund, -gefahrte va., Z. -bruder; •gat- lang v. soort v. van wapen; ton allen -en, van allerlei wapens; -geklirr o. wapenge kletter o.; -genoss m., Z. -bruder; -ge- prdnge o. zegelceken o. van wapenen; -ge- rausch, -getöse o. wapengeriiisch, wapen gekletter o.; -gerüsl, -geslell o. wapen rek o., stellage v. voor wapenen; -glück o. geluk o. der wapenen; -getiimmel o. gewoel o. van hel krijgsleven, gewoel o. van het gevecht; \'halle v., Z. -hau$; •handler in. wapenhandelaar ui.; -haus o. luighuis, arsenaal o.; il. wapenzaal v.; •hemd o., Z. -rock; •herold m. wapcuhe raul in.; -kleid o., Z. -rock; -knechl m. krijgsknecht, krijgsman m.; -kreis m. kring in. van gewapende mannen;-kunsl v. krijgskunst, kunst v. om de wapenen te hauleeren; it. laktiek v.;-/os bijv. nw. ongewapend, ontwapend, Z.wehrlos; -ort, •platz in. wapenplaats, verzamelplaats v voor troepen; it. gewapende plaats, ver- sterkte plaats, vesting v.; -probe v. be- proeving v. der wapenen; -pu(ierm.wa- pensmid, zwaardveger m.;-rechlo. recht o. der wapenen; it. recht o. van den sterkste; -rock m. wapenrok, soldaten- rok, herautsrok in.; 2. soldatenjas militaire kleeding, uniform v.; -ruf in. oproeping v. lol de wapenen; -ruhe v Z. slillstand; -ruhm ra. krijgsroem m •rüstung v. wapenrusting v.; 2. krijgs- locrusting v.; (Zeew.) uilrusling v. lot den krijg; salbc v. wapensmeersel o.; schau v. wapeuschouwing, revue v.; schmied in. wapensmid,zwaardveger m.; schmiede v. wapensmederij, wapenfa- brick v.; schmuck in. wapeuvcrsiersels o. uiv.; schrank m. wapcnkasl v., Z. -gc- riisl; segen in. inzegening v. der wape- ncn; 2. krijgsgeluk o.; slillstand in., stille v. wapenstilstand, stilstand in.van wapenen; der — ist abgelaufen, de wa- |
dans in.; -that v. wapenfeit, heldenfeit
o., heldendaad v.; -tragen in. dragen o. der wapenen; -lragend bijv. nw. de wa- pens dragend, soldaat zijnde; -trager m. hij, die wapens draagl.krijgsman, soldaat m.;(vanccnridder),wapcndrager,schild- knaap in.; -übung v. wapenoefening v.; -vcrbrüderungy.,\'£.-brüderschnft;-wache v. (Ilidd.) bewaking v. der wapenen. Waffnen,(if a/fnete, gewalfnel)l)a\\r.
ww. wapenen, uitrusten, van wapens voorzien; mit gewaffneter Hand, gcwa- penderhand, met behulp der wapenen; 2. wed. ww. sich - mil <jh zich wapenen met, zich voorzien van; (Hg.) sic» mil Geduld -, geduld nemen. Waffnung, (-e») v., Z. wa/fnen;
it. wapening, uilrusting v. Wagamt, (-am/(e)j, mv. -din/<r)
o. (slads)waag, openbare weegplaals v. Wagbar, bijv. nw. weegbaar, ge-
wogen kunnende worden; -keil v. weeg- baarheid v. Wage, (-n) v. (w. i.gebr.) waag v.,
toeval o.; 2. waag v., gewicht, waterpas o., evenwicht o.; die - hallen, sich in der • halten, het evenwicht houden; in der -
hallen, in evenwicht houden; einander die • hallen, legen een ander opwegen, even
zwaar & zijn; 3. balans, weegschaal v.; (fig.) seine Worte auf die - tegen, zijne woorden afwegen; i. (aan den wagcndis- sel), zwcnghouto.;5. (voorvloeistofl\'en), vochtwegcr, vochlmeler m.; (Bouwk.) Z. Senkwage, Selzwage; it. waterpas o,; (Slerrcnk.) weegschaal v. (een sterren- beeld); (Hand.) Z. -haus; eine - Eisen, lading v. Wago-balkon, (-balkens, mv.
•balken) in. weegschaalbalk m., balans v., evenaar in.; -brett o. schaal, houten schaal v.; -/isch in. hainervisch ni.; -geld o. waaggeld, wcegloon o., onkosten in. mv. van wegen; -gerichl o. spil, scheer v. van dj balans; -hals m. waaghals, on- bezonnen, doldriest persoon in.; —ge- sicht o. vermetel gelaat o.; •halter m.,Z. •gericht; -hallig bijv. en b. gewaagd, vermetel, onbezonnen, doldriest; -haus o. waag v.; -herr m. uaagmeesler m.; •kloben in. scheer v. eener balaus; •kunst v. kunst v. om weegschalen te maken; 2. of Wdgekunst v. evenwichtslcer, sta- lica v.; -macher m. wccgschaalinaker, halanzenmaker; •meister m., Z. -herr; •inuth va. waaghalzerij, doldricslheid, vermetelheid v„ moed m. om een waag- stuk uit te voeren. Wagen, {wagle, gewagt) bedr. ww.
i-lir. ., wagen, beproeven, blootstellen, durven, ondernemen; sein Leben -, wa- gen, in\'gevaar stellen, blootstellen; eine Summe an elw. -, wagen, riskceren; ei- nen Schrill, einen Vorschlag -, wagen te naderen, te doen; et», auf gut Gliick-, op goed geluk wagen; it. es - ela. zu Ihun, wagen, durven; er wagle es, mir :u sagen <ƒ\', hij durfde, waagde het, had Ie vermetelheid &; man rnuss es -, es muss gewagt sein, men moet hel wagen; |
||||||||||
|
penslilsland is len ciude; spiet o. wa-|(Spr.) - gewinnt, - eerliert, wie waagt,
peuspel, lornooispel o.; -lanz m. krijgs-ldie wint; il. frisch gewagl isl halb ge- |
|||||||||||
|
Wah.
|
Wah. 1383
|
||||||||||||
|
Wag.
|
|||||||||||||
|
Wahlbar, bijv. nw. verkiesbaar;
•keil v. verkiesbaarheid v. Wahl-bedingung,(-cn) v.voor-
waarde v. waarop men verkozen wordt; 2. voorwaarde v. van het kiesrecht; -befehl m. oprocpingsbrief m. van kiezers; -bc- rechtigt bijv.nw. kiesgerechtigd.hct recht hebbemle om te kiezen, stemgerechtigd; •beuerber m. candidaat m. voor de ver- kiezing; -bezirkm. kiesdislrirl 0.; -bischof m. verkiesbare bisschop ra.; -bude\\. kie- zershuis, huis o. waarin kiezersvergade- ringen worden gehouden; -blatt o. (Sp.) trocfkaart v„ troefblad o.;-bühnci. hoog- te, verhevenheid v. vanwaar men de me- nigte kiezers toespreekt; •biirger m.kies- gerechtigde burger m.; sandidal m.,Z. •bewerber; -capitulalion v. (üesch. van L>.) keizerlijke capitulatie v., kiesverdrag o.; -i\'f»«M in. schatting, belasting v. welke men betalen moet om kiesgerech- tigde te zijn, census m.; -commissdr m. commissaris 111. bij eene verkiezing; -con- venl o. kiescollege o., kiesvergadering v.; •eltern mv. ouders mv. die iem. als kind hebben aangenomen, pleegouders mv. Wahle, Wale, (-n, mv. -n) m.
buitenlander, vreemdeling ra. Wahlen, (wdhlte, geuahll) bedr.
ww. kiezen, verkiezen, uitzoekeu, uilkie- zenji\'O» zwei Uebeln das kleinste -,kiezen: er hat diese Stelle geuahll, hij heeft & gekozen; wollen Sie es oder wollen Sie es nicht? - Siel kies dan; 2. verkiezen, be- noeraen, aanstellen; zum Könige gewdlUt werden, verkozen worden; durch Kugeln -, ballotceren; durch\'s Loos -, loten; (Sp.) Trumpf -, harten gevraagd. Wabler,(-«, mv. W&hler) m., -in,
{•nen) v. hij, zij die kiest, kiezer, uil- zoeker n)., kiesstcr, uitzoekstcr v., Z. wahlen; 2. Z. Wahlherr, -ausschuss m. kiesverecniging v. Wahlerbe, (-n, mv. -n) m. geko-
zen erfgenaam m. Wahlerisch, bijv. nw. moeielijk
te voldoen, kieskeurig, veel eisebend. Wahlerschaft, (•en) v. kiezers
m. mv. Wahl-orzbischof, (-bischo((e)$,
mv. -bischöfe) m. verkiesbare bisschop m.; -fihig bijv. nw. kiesgerechtigd, *er- kiesl)a.-ir;-/\'i/iiy\';i\'i/ v. kiesgerechtigilheid v.; 2. recht o. om te kiezen; -fall m. ge- val o. van verkiezing; -feld o. veld o., plaats v. waarop eene verkiezing plaats heeft; -folge v. opvolging v. door keuze of verkiezing; -[rciheit v. vrjjheid v. om te verkiezen, vrijheid 1. van keuze; -fürsl 111. keurvorst in.; 2. verkiesbare vorst m.; •fürstenlhum o. keurvorstendom o.; -ge- setz o. kieswet v.; .handlung v. verkie- zing v.; -herr m. kiezer m.; -intriguen v. mv. inlrigen v. mv. bg eene verkiezing; •kotter at. verkiesbare keizer m.; -kaiser~ thum o. keizerrijk o. waarvan de keizers gekozen wordeii;-i\'imio.aaugcnoraen kind o.; -könig in. koning 111. die gekozen kan worden; -königrcich 0. koninkrijk o. waar- van de koning gekozen wordt; -körper ra., •körperschaft v.kiezers m.mv.,kiezersver- ceniging v.; -krone v. verkiesbare kroon |
|||||||||||||
|
wonnen of es sei gewagt, ich hab\'i gewon-
nen, frisch gewaagd is half gewonnen; it. es ist gewagt, hel lot is geworpen; ge- wagl, gewaagd, gevaarlijk; 2. wed. ww. sich -, zich wagen, zich blootstellen aan gevaar, met gevaar ondernemen; sick au f das Eis, in das Wasser, au f das Meer -, zich wagen; sich anjem. -, durven aan- vallcn; sich an elw. -, zich ergens aan wagen, het wagen te ondernemen. Wagelchen, Wagelein, (ver-
kl.) o. wagentje, karretje, rijtuigje.koctsjc o., Z. Wagen. Wagen, (-s, mr. Wagen of Wigen)
ra. wagen ra., kar v.; 2. rijtuig o., koets v.; Hols au f dem - fuhren, per wagen vervoeren, in een wagen, per as vervoe- ren; im - fahren, in een rijtuig rijden; ein -voll, cene wagenvol, eene karvol v.; zweiraderiger -, sjees, tilbury v.; (Oudh.) zegewagen m.; (Sterrenk.) wagen m., grootebcer m. Wagen, (wügle, gewigt en wog, ge-
wogen) bedr. ww. reg. en onr. wegen, het gewictit bepalen; mit der Wassencage -, waterpassen; (fig.) overwegen, weife- len, in overweging nemen. Wagen-achse, (•») v. wagenas
v.; -bauer m., Z. -macher; -baum m. wa- genhoom, langboom, dissclhoom m. aan een wagen; -borten v. mv. rrjtuiggnlon o.; •bricke v. rolbrug \\.\\-burg m.verschan- sing, versperring, barricade o. van wa- gens; -bürste v. rijtiiigborslel m.; -decke v. wagenkleed, zeil o.; eine— fiber einen Wagen ausspannen, een kleed over een wagen spannen; -dciclisel v. disselhoom ui.; -flechte v. hoepels m. mv. waarop het dekkleed gespannen wordt; -fracht v. wagenvrarht v.; -[rohne v. leendienst m.; -führer m. karreman, koetsier m.; it. vrachtrijder m.; -geleise o. wagenspoor o.; -gcrassel o. rammelen o. der wagens, wageugeratel o.; -geschirr 0. tuig o. van een wagen, tuig o. van een rijtuig; -oe- slell 0. wagenstel o.; -geslirn m„ Z. Wa- gen (Sterrenk.); -haltcr m. (aan hel hof), opzichter m. over de staatsierijtuigen; •haus o. koetshuis o.;( van huurkoctsiers), stal m.; -kasten ra. kast v., bak m. van een rijtuig; —förmig bijv. nw. in den vorm van een rijtnigbak; -kelle v. pakruimte v. in diligences en andere rijtuigen; -kelle v. rijtuigketting m.; it. disselketting m.; 2. rcmkctting.spankctting 111.; -knecht m. koetsiersjongen m.; -korb m., Z. -flechle; •lader m. wagenladcr m.; •leiier v. wa- genladder v.;—sperre v.dwarsliout o. aan de dissclbooracn van een rijtuig; -mnclter m. wagenmaker m.; -lcnkcr m. (Oudh.) wagenmenner m., hij die den strywa- gen stuurt; -leise v., Z. -gcleise; \'mei- ster m. wagenmcester.opzichter m. over de rijtuigen; (Krijgsw.) brigadier m.; •pferil o. koctspaard, karrepaanl, lrek- paard o.; -plane v., Z. -decke; -rad o. rad, wiel o. van een wagen; -remise v., Z. -haus; -rennen o. Iiardrijderij v. met wagens; -ring m., Z. -burg; -ross 0., Z. •pferd; salbe v., Z. schmicre; schutter ui., Z. schoppen; schmiere v. wagcn- smeer o.; schoppen ui. wagenschuur v., |
koetshuis o.; schoss, schotl m. wagen-
schot o., eikenhout o. van \' tot 3 duim dik; schrot o. (Boschw.) hout o. dat voor rijtuigen geschikt is; silz m. rijtuig- bok m.; speichig bijv. nw. (van raderen), niet vast zitten, los, waggelend; sperre v. spanketting in.; spur v. wagenspoor 0.; sternem. (Sterrenk.) de wagen.groote beer m. (een sterrenbeeld); ster: m. staart m. van den dissel; -lrilt 111. trede v. voor een rijtuig; -luch o., \'/.. -decke; •wetlrennen o.hardrijderij v.met wagens; •winde v. dommekracht v.; -zug m. (Spoorw.) wagen vracht v. Wftge-ordnung, (-en) v. veror-
dening, bepaling v. omtrent het gebruik der stadswaag; •p/licht v. wecgloon o. Wager, (-s, mv. Wiiger) m. weger
111.; it. waagknecht ra. Wager, (s, mv. Wager) m. wagiT
m.. hij die waagt. WagO-recht, bijv. en b. waterpas,
loodrecht, horizontaal; salz m. gewaag- de vooronderstelling v.; schale v. weeg- schaal v.; scheit o. (Mets.) plankje o. om het waterpas op te zetten; schnur v. koord o. van de schaal, schaallouw o.; •schrciber m. schrijver m. bij de waag; •spie! o. kansspel, hazardspel o.; slange v„ Z. •balken; 2. (.Nat. bist.) vleugcl- kolfje, zwccfkolfje o.; slein m. steen m. welke tot gewicht dient; stiick o. ge- waagde onderneming v., waagstuk o.; •zettel m. gcwichlbriefje o.; -zungc v. naald v. van de weegschaal. Wagbals, (-es, mv. Wagh ilse) m.,
Z. Wagehals. Waglich, bijv. en b. te wagen, ge-
waagd kunnende worden; it. gewaagd, gevaarlijk; -keit v. gewaagdheid v.,ge- vaarlijke o. W^agmeister, (•», mv. Wagmei-
ster) 111. waagmecsler m. Wagner, (•#, mv. Wagncr) m. wa-
genmaker m. Wagner-arbeit, (-cn) v. wagcn-
maken o„ wagenmakerij v.; -gesell 111. wagenmakersknecht iii.;-;i"\'!/t\'iii. wagcn- makersjongen, wagenmakcrsleerling mi.; •holz o. wagenhout o.; •knecht 111., Z. •geselt; -zunft v. wagcnmakersgilde o. Wagniss, (-es, mv.-c)o.,Z. Wag-
stück. Wagpfahl, (-(e)s,mv. Wagpfihle)
ni. pcilschaal v. WagSiim, bijv. en b. gewaagd, ge-
vaarlijk, wisselvallig. Wiig-sehale, (-n) v. groole hou-
tcn schaal v.; scheit o., Z. Wagescheit. Wahl, (-en) o. keus, verkiezing v.;
jemn. die - lassen, iera.de keus laten; elw. zu jems. - stellen, aan iems. kcusoverla- len; 2. (van een keizer &), verkiezing v.; - durch Zettel, verkiezing, stemming v. door briefjes; - durch Kugeln, verkiezing, stemming v. door balletjes, ballotage v. Wfthl-abt, {-abl{c)s, mv. -dble)
m. verkiesbare abt in.; -act v., Z. -liand- lung; -amt o. kiczcrsbctrckking v.;2.be- sliiur o. met bet toezicht over de verkie- zing belast; -anziehung v., Z. -verwandt- schaft. |
||||||||||||
|
1 fttf Wali.
|
Wah.
|
Wah
|
||||||||||
|
der Kinder und Narren, kinderen en gek-
keii zeggen de waarheid. Wahrheits-eifer, (-s) m., z. m. ijver in. voor de waarheid; -feind m.vij-
and m. van waarheid; -/orscher in. ou- derzoeker in. naar de waarheid; -frcund m. vriend der waarheid, oprecht mensen in.; -/ie4e\' v. waarheidsliefde v.; -liebend bijv.nw. waarheidslieveiid, oprecht; -lnst \\„ \'/.. -liebe; schett bijv. nw. de waar- heid vreczende; -tcidrtg bijv. nw. strij- dig met de waarheid,verzonnen,onwaar, gelogen. Wahrlich, bijw. waarlijk, zeker,
naar waarheid. Wahrlos, bijv. nw. achteloos, zor-
geloos, nalatig. • Wahrlosigkeit, v., Z. re™oAr-
losttng.
Wahrnehmbar, bijv. nw. waar-
neembaar, zichtbaar, merkbaar, voelbaar; nicht -, onmerkbaar, onzichtbaar; -keit v. waarneembaarheid, zichtbaarheid, merkbaarheid v. , Wahrnehmen, (naA»> icanr,
wahrgeitommcn) bedr. ww. onr.jem. -, zien, bemerken; elw. -, waarnemen, be- merken, zien; mit dein Verstande-, waar- nemen, opmaken; etner Sache -, letten op, zorg dragen voor; die of der Zeil -, op den tijd letten; die of der Gelegen/tril -, de gelegenheid waarnemen, gebruik maken van &. W%hrnehmung,(-«i) v.waarne-
ming, bemerking v., zien o.; •si\'crmöoeii o. waarnemingsvermogen o. W&hrsage-geist, m.,-kunst,
v., Z. W\'altrsagergeisl $•.
Wahrsagen, (sagle uahr, uahr-
yesagl) bedr. ww. waarzeggen, voorspel- len; it. Z. ueissagen; sich - lassen, zich laten waarzeggen; aus der Karte -, kaart- leggen. Wahrsager, (-s, mv. I^a/irsaoer)
in., -in, (-)ien) v. waarzegger, horo- scooptrekker, ziener,profeet m.,waarzeg- ster, horoscooptreksler, profetesv.; -buch o. boek o. dat handelt over waarzeggerij. "Wahrsagerei, (-e«) r. waarzeg-
gerij, kunst v. om waar te zeggen. Wabrsagergeist,(-(e)s,mv.-er) in. waarzeggende geest, voorspellende
geest ra. Wahrsagerisch, bijv.en b. waar-
zeggend, waarzeggerachtig. "Wahrsager-kunst, (-künste) v.
waarzcggerskuiisl v.; slab m. toover- stokje o., tooverstaf in. Wahrsagung, (-en) v„ Z.IVa/<r-
sagerei; 2. voorzegging, voorspelling v., orakel o. Wakrschaft, (-c;i) v., Z. Geuahr-
scltafl. Wahrscheinlichjbijv.enb. waar-
schijnlijk,denkeLjk, vermoedelijk; 2. mo- gelijk; -keil v. waarschijnlijkheid v.,ver- inoedelijke o., schijn in. Wahr-spruch,(-(«;)i,inv. Wahr-
sprüclte) m. uitspraak v. van de jury; • tonne v. (Zeew.) baken v. Wahrung, (-c«) v. duur m.,lengte
v.; 2. (Hand.) (van munten), gehalte o., |
||||||||||||
|
\\.; -kugel v. balloleerballelje o.; -liste v.
kiezerslijst v.; -mann m., Z. -lwrr; -orl m. plaals v.waareene <erkiezing gehou- den wordt; -plalz lil., 7..-ort; 2.(Krijgs- w.\'i krij^s|>liials, plaats v. die gekozen is voor een gevecht; -prolokoll m. schnfte- lijk bcrichlo.vaii de verkiezingen,proces- verbaal o.eener verkiezing; -ru//i m.kie- zersraad in.; 2. raadsheer-kiezer dj.; 5. vergadering v. van kiezers, kiezeisverga- dering v.; •recht o. kiesrecht o.; -reicli o. keurrijko.; saai m., Z. -iimmer; sultn in. aangeiionieii zoon, pleegzoon m.; spruih in. zinspreuk, leus v.; sladl v. slad v. die liet reclit heeft om & te ver- kiezen; il. slad v. «.iai in eene verkiezing plaats heelt; stalt, stil.\'e y.,ï.-oit; 2. Z. -]dalz (2); \'Slein m.,Z.-kugel; •slimme v. slem v. bij eene verkiezing; -lag in. dag in. derverki»zing,verkicziiigsdag in.; •lochter v. Bangenoinen dochter, pleeg- iloch\'.er v.; •luchtig bijv. nw., Z. -(ahtg; •umtriebe in. inv., Z. -intrigucii; -un[a- hig bijv. nw. niet verkiesbaar, uietverko- zen kunnende worden, niet gerechtigd om te kiezen; •urne v. verkiezingsbus, stern- bus v.; -tater m. pleegvader ui.; -vcr- tttmmlting v.kiesvergadcrmg v.; •veruamll bijv. nw. (lig.) gelijksoortig; •veritandt- schaft v. (Schcik.) onderlinge aa!itiek- kingskrachl v. van verwante stollen; i. (lig.) overeenkomst v.« ii gevoelen; -ior- sland ni.. !.. -commisidr; -:ellel ra. slem- biljel, stembriefje o.; -;euge in. sleroop- neiner ui.; -ziminer o. vertrek o., kamer v. waarin de verkiezing plaatsheeft; (van de pauskeuze), conclave o. Wahn, (-(e)s, inv. -e) in. waan iu.,
dwaling, opvatting, overtuiging, iiiee- ning, verblinding v., vooroordeel o.; ir- rigcr -, verkeerde ineening v.;jemn. set- nen - bene/uilen, ieiu. uit de dwaling hel- pen; in dent -e stuken, als ob <jf*, iu den waan rerkeeren. Wahn-begri£f, (-(e)*, mv. -e)m.
verkeerd begrip, verkeerd denkbeeld o.,
verkeerde ineening, verkeerde opvatting v.; -bell o. (Jachtw.) (van een heit), verlaten leger o.; • btldo. droombeeld o., Iiersensclniii, begoocheling v.; -coitrs iu. (Zeen.) afwijking v.; -ecke v. (van hout), wanknnt ii.. Wahnsn, {trahitte,geiiülinljo.ww.,
in. Ii. wanen, geiooven, lueeiieu; 2. vei- keerd opvatten, dwalen. Wahn-fracht, (-ea) v. (Zeew.)
stille lading v.; •yedanke ui. verkeerde gedachte v., verkeerd begrip o.; -glaube in. verkeerd geloof o., dwaalleer v.; -yut o. denkbeeldig goed o. Wahuhaft, bijv.nw. gewaand,ver-
meen,I, ingebeeld, valsch, ongegrond, Velkverd. Wahn-kante, (-») v. (Tunui.)
wankaiit in.; •kantig bijv. nw. wankau- ii-\'. watikanten hebbende; -klugheil v. gewaand verstand o., ingebeelde wijs» heid v.; •kont o. ledig koren o., ledige korenaren v.inv.; -itclt bijv. iiw.,Z.mj/l/i- hafl; •macht i.onmacht, flauwte, bezwij- ming v.; schalfen bijv. nw. misvormd, wanschapen, schluêi ui. verkeerde ge- |
volgtrckking v.; seheflel m. laatste, niet
vol wordend schepel o. graan; schicht v. toeval, lot o., kans ».; stnn m. waan- ziu in., waanzinnigheid, krankzinnigheid, ilolzinnighcid, dwecperij »., blind geloof o.; el ii are — so elw. zu ylauben, het zou dolzinnigbeid zijn i; -sinnig bijv. nw. waanzinnig,dolzinnig,krankzinnig; -son- ne v. bijzon, neveuzon v,; stolz bijv.nw. verwaand, ingebeeld; -sucht v. waanzin* nigheid, verblindheid, krankzinnigheid v.; süchltg bijv. nw. door een waan op- gevat, door waan verblind, krankzinnig; •wette in. waanwijze in.; -icit: ra.. Z. Wahnsinn; il. onzin in., ongerijmdheid v.; -uilztg bijv. uw. waanzinnig, krauk- zïniti^. gek; —keil v., Z. -wilz. Wahr, bijv. en b., waar,zeker; der-e
Colt. waar, waarachtig; die -e Ursache, de ware. eigenlijke oorzaak; kein -es Wort reden, geen woord waarheid spreken; so - irlt lebe, zoo waar ik leef; »o - ich ehr- lich bin, op mijne eerlijkheid; (geuieenz.) so - Coll lebl, zoo waar als er een God is; ((Jer.) so - mir Colt Itelfe.\' zoo waar helpe mij (ïod !; - speechen, de waarheid spreken; (gemeenz.) nicht - ?, niet waar ?; dus il vollkommen -, waar, juist; er hal dasSprichwort - gemocht, das Sprichworl ist an ihm - geworden, dass d/-, hij heeft het spreekwooid bewaarheid;2. waarlijk, oprecht, gelrouw, wezenlijk, werkelijk; ein -er Frcund, trouw, oprecht, waar. Wa.hr-arzenei, (-en) v. voorbe-
hoeiliuiddcl o.; -baunt ui. slagboom in.
Wahre, (-«) v, bewaking, hoeder.,
opzicht o. W altren, (ualtrte, geicahrt) bedr.
ww. (w i.gebr.) Z. raAi-»rAnteii;(Hand.) waarborgen, borg blijven voer, instaan voor; (Spr.) llnnt muss Hand -, de eene hand woscht de andere; "2. elw. -, Z. bi— wuhren; (lier.)jems. Cerechlsame-, iems. rechten beschermen; II. wed.ww. sich-, zieh waehteii, zich hoeden, oppassen. Wahren, {ualtrte, getcóhrt) o.ww.,
in. h. duren, aanhouden, voortduren; es uiid nicht lange mehr mit ihm -, het zal niet lang meer duren met hem, hij zal het niet lang meer uithouden; ewig -d, eeuwigdurend. Wahrend,voorz.(mel den 2cnuv.)
gedurende; - des Winters,gedurende den winter; 2. (voegw.) - er so sprach, lcr- \'wijl &. "Wahrhaft, wahrhaftig, bijv.
en b. waar, waarlijk, waarachtig, waar-
beidiievend, geloofwaardig, wezenlijk; 2. lusseli. bepaald, zeker, op mijne eer. W&hrhaftigkeit, v.,z.m. «uar-
achtigheld, waarheidsliefde, oprecht- beid, geloofwaardigheid v.; 2. Z. Il\'u/ir- heil. Wahrhamraer, (•«, mt. \\Valu-
hümmer] m. kolenbraiidersbauier in. Wahrheit, (•««) v. waarheid,wer-
kelijkheid v.; die - sagen, bei der - blei- ben, de waarheid zeggen, waarheid spre- j ken; ut - .\', in waarheid, waarlijk; ui» die !- ju sagen, om de waarheid Ie zeggen, eigenlijk; (gemeenz.) jemn. die - sagen, ieui. de waarheid zeggen; (Spr.) - tst |
|||||||||||
|
Wal. 1885
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wal
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wal.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
geldswaarde v.; 3. borgtocht in., waar-iwilde bij v.; -bingelkraul o. glaskruid,
|
ekster v.; -han m. bosclihaan m.; -ham-
mer in., Z. eisen; -ha*t in boschhaai ir..; -haus o. uiso. in een bosch; -bmne v., Z. •huhti;herd m. in een bssch ge» plaatste vogivangershul v,; -heime v. boschby v.; ierr m. eigenaar in. van een bosch; 2.>pzichler m.der bosschen; (Nat. bist.) Z\'kiher (2); -kirsch m.,Z. Auhirsch; -hiie v, zwnrlkoren o.: 2. pa- relkruid, steeiruid o.; 3. — of —inpas o. wilde gier, v.; -hol{un)dtr m. lros- vlier v.; -hoig m. wilde honi(n)g m.; •hop f en in. wie hop v.; •hom o. jacht- horen ui.; -hoiblaser in. bij die op den jachthoren blatl; •hornist in. kunstenaar ui. die op deinoreu blaast, horenblazer ui.; -hornklufi. spleet, kloof v. aan den paardenhoef; tube o., -hufe v., Z. -ae- riiume; -buhn cboschhoen o.; it. Z. Auer- hahii; -hühncln o. duizeodguldenkruid o.; -kiiter ui. bichwachter m, Wüldich (-(e)»,mv.-e) o. bosch-
achlige slieek Waldichl bijv. uw. boschachtig,
boschrijk. Waldig, jv. nw. boschrijk, vol
bontgewas. WaldinO,-n) ». wijfje o. van een
dashond. Wald-kafr, (•kifers, mv. .kdfer)
in. (.Nat. bist.) liegend hert o.; -kalze v. bosrhkal, wie kat f.;-kautva.,Z. •eule; 2. Z. Scklereule; \'kresse v. wilde kers v.; •künwieti. wilde tijm, veldlijm ui.; -hbkraul o.kine meibloem v.; -land o. boschland, bosirijk land o.; -leben o. leven o. der bochen; \'leer bijv. nw., Z. -arm; -lerchc\\„ Z. Ileidelerche; 2. boschlecuwerik in -/«u\'emv., \'l,.-nmnn; •iilie x. woudlelie.;-linje v.boschlinde v.; -malee v. bosmialiiwe v.; •mangold m. (I\'l.) rondbladiig wintergroen o.; 2. eenbloemig wintejroen o.; 3. slaudiger —.schenudragcniLinlergi\'oeii o.; -mann m. boschbewonerm.; (Jachtw.) das- liond m.; •manncln, •minnlein o. (Fa- hell.) hoschgeest,ileine sater m.; (I\'l.) Z. -meisler; •mardtia. iiiarler in.; -mast v., Z. llolzmast; \'Uus v. gnwte veldrat v.; -meise v., Z. .leermeise; -meier in. gele pimpernel v.; ntislerm. opzichter m. der bosschen, hittester m.; 2. (I\'l.) slerlevcrkruid o., wod meester ui.;\'titelde v. wilde inelile «.; -clissev. (I\'l.) bijen- kruid, cilroenkruidi.; \'tneiich ui., Z. •mann (I); 2. (Nat.iist.) bosebmensch, boschjesmau, orangMtang il.; -messer in. laudnieter m.die e bossccii opmeet; • milbe v. boschinijt ,; •millto. midden o. van een bosch of wud;-moin in. (PI.) Iieiglatuw v. van deMpeii; -morgen m. morgen o. boschlan; -musi: v. bosch- inuziek v.;-nuchtschulen m.iella donna v.; -nessel v. groolctlinkviile netel v.; •iiülzung v. Iicli\'iiiv, ui\' v.vji boschland; it. opbrengst v. van en bo-ci; •uijmphe v. uoschniiiif, dryade v.; -*ns ut. wilde osm.; \'Ordnung v.,Z. lorstoMung; -par- lieen v. mv. boschrjjIe lantchappen o. mv., boschlooneelen o mv.;;iec/t o. ge- woon pek o.; -pfad o. pai o., weg m. door of in een bosch;-rafte ffoudraaf »., |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
borg m.
Wëhrwolf,(-(e)s,n,v. WtkrwSlfe)
m. weerwolf m. Wahrzeichen, (-»-, mv. Wahrzci-
chen) o. kenmerk,onderscheidingsteekcn o.; -zug m. beslissing, uitspraak v. van een derden laiulmeler. Waid, (-(e)s, "1V- "\') m- weede v.;
|
bingelkruid o.; -binse v. boschriet o.
•birne v., Z. Hotzbirnt; -kltimc v. woud- bloem ».; 2. (I\'l.) arnicn, wolvcrlei v„ boschkruid o.; •boeksbarl in. boksbaard ui. der wouden; -brand in. bosclibraiul in.; -bruder in. kluizenaar in. die in eenj bosch leeft;\'bueke v., Z. Rolhbucht; -/»Sr-1 ger in., \'/.. -bewohner; -busze v. boete. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
falscb.tr -,gewoonslaiigeukrnid oawilder straf ». voor boscbdieverij, strooping v.
zeepkruid o., zeepwortel m. W&ldchen, Waldlein, (vcrkl.) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Waid-asche, v., z. m. weedascb
potasch v.; -batl in. (Verv.) weedeba! m.;
•blau o., • faibe v. weedeblauw o., wee-
dekleur v.; -farber m. bij die niet weede
verft, paslelverver m.; •/Srberei v. pas-
telververij v.; •kuchen m. pastelkoekje
o.; -küpe v. weedekuip v.; -mühle v.
paslelmolen in.
Waise, (-n) v. wees in. en v.,wees-
meisje, weeskind o., weesjongeu m.,ou-
derloos kind o.; 2. (Nat. lust.) veelklcu-
rigegrondel in.; (I)eilst.) gewone opaal in.
"Waisen-amt,(-um/(e)s,niv.-()m- |
o. boschje
Wald-chor, (-ckores,at\\. -cbirt)
in. zangvogels m.mv. des wouds; -cullur v. aankweeking r.derbosschen; -dislel v. wouddistel ï.; (I\'l.) hulst m.; 2. kruisdis- tel v.; -dorf o. bij een «oud liggend dorp o.; it. door bosschen omringd dorp o.; •dnsle v. wilde maiiolein v.; -drossel v. boschiijster v.; -dunkel o. duistere o., duisternis v. van een woud; -eber m. wild zwijn o.; -eicbt v. troseik m.; •tin bijw. bosi hwaarls, het wond in; -einsamkeil eenzaamheid v. der wouden; -eistn o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ler) o., Z. •geriekl; -anslutl v., Z. -haus;Iijzelen hamer m. om de verkochte hoo
•geld o. geld o. der weezen; -gerichl o. alen te merken.
bestuur o. met bel toezicht over weezen, Waldenser, (•*, mv. Waldtnser)
en onmondige kinderen belast; -/ious o.lm. Waldenzer, Albigenzer m.
weeshuis o.;-/ierr ui. regent, bestuurder\' Wald-eppich, (-s) in., z. in.
in. van een weeshuis; \\l.7j.-valer;-kind o., klimop o.; -erdbeerev. woudaaidbezie v.;
Z.Waise;-kirchei. weezenkerk »*.; -kna.be -esel in. woudezel, zeebra in.; -evle\\.
m. ouderlooze knaap, weesjongen m.;|wouduil ui.; 2. Z. Slockculc; -farn in.,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
6
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•müdchcn o. ouderloos meisje, wees-.-Aru«/ «..Z.Adlerkraut; -eppich in.klimop
meisje o.; •muller v. weesmoeder v.; o.; -feier v. schofllijd m. der bergwei-
•sland m. ouderlooze staat in.; \'Valer m.\'kers;-/i«/.m. bjschtink in.;2. riugiuusch
wees vader, vader in. in een weeshuis. »., grauwe vink ui.; •jlachs ra. wild vlas
W&isling, (-(c)j, mv. -e) m., Z.!o.; -/Joï« ». herdersQuit, herderspijp v.; Waise, Waisenkind. t-forelle v. rivierforel v.; •försttr m. houl-
Waizen, (-s) m., z. m„ Z. Wevsen. vcster, boschwachler ui.; - f retel m. hout-
Wake, (-n) v. (Delfst.) Z. Wacke,; dieverij, wildslrooperij, schending v. van 2. gal o. in het ijs, bijt »., wak o.; 3.leen busch; -frecler in. bnschdief, houl-
(Vissch.) groot sleepnet o. dief m.; -gtbirge o. met hout bewassen
Wal, (•(«)*, mv. -e) o. lijk o.; 2. ge- gebergte o.; -gedinge o. (lioschw.) ver-
vecht o.; it. plaats v. van het gevecht, gadering v. van houtvesters; 2. staal in |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wald, (•(«)*, mv. Walder) m.woud
|
van de hoalverkoopiug;<-oe/titeei o. bosch
vogels, woudvogels m. mv.; -gegend v.
(Schild.) woudstuk o., schilderij v. die
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bosch o.; 2. hoorn
|
28
|
en in. mv., houtgewa.\'
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o.; 3. (van een boom),houlo., takken m.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mv.; (Spr.) wie man in den - uhreit, so een bosch voorstelt; -gehüije o. park o.;
Iiallt of tckallt es wieder heraus, zooals -geier m. boschgier in.; -geiszbarl m„ Z. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•boeksbarl; -gcist in. hoschgeest in.; (Nat
hisl.) gebaarde meerkat v., Uengaalscbe aap iu.; •gekrtnt bijv. uw. op den top met een bosch bewassen; -geraume o |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
men anderen bejegent wordt uien weer
bejegend, met de maat waarmede men meet wordt men ook genieten. Wald-afle, (-n, mv. •») m. (Nat.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bist.) woudduivel, windaap m.;-unimer,|Uitgcrooiil boschland o., tot bouwland
•ümmerlingm. gewonevlasvink m.; -nm- gemaakt bosch o.; -gcrechl bijv. nw„ Z. sel v.,Z. Ilingdrotttl; -aml o., Z. Fonl-lforslgerechl; •gericht o., Z. Forstaml; aml; -amlmann ui. opzichter m. over de -gesang ut. gezang o. der woudvogels; bosschen; -anemone v. woudnneinoon 1.,,-yeschrei o. jachlgoschreeuw o. in een •apfel ru., Z. llolzupfet; -arm bijv. nw. boscb; •geselt m., Z.Jagdmann (Jachtw.); arm aan hout, geene of weinig bosschen,-geselz o. wet v. op de houtvesterij; -ye- bebbende; -axl v. houlhakkersbijl ».;\'tcachs o. in bosschen groeiende plint »., 2. Z. -eiscn; -buch in. beek v. ir. eenjboschgewas o.;-gilge *.,Z.-lilie;-glockt, woud; \'bauer in. houthakker, hoschbocr\',-glockenblume v. Loschklokje o., Onzer- iii.; -baum m. boom in. iu het woud; Lieve-Vrouwe handschoen in.; -gotl in. •bedeckl, -beicachsen bijv. uw. met wou- (Fabell.) bosebgod, sater, faun iu.; •O0M- den of bosschen bedekt, met hout be-.beit v. godheid v. der bosschen, woud- dekl; -beere v., Z. Heidelbeere; -Aerei/erigoud in.; •göllin v. godin v. der bosschen, ui. rijdende bosch wachter m.; -beule v.lboschniiuf, dryade v.; -<jrafva., Z. llolz- holle boom iu. die tot bijenkorf ilieutjjjru/\'; 2. Wildgraf; -gras o. boscligras o.; •beaohner,—iu,boschbewoner m.,boscb-l-ord»«rei v. weide v. iu een boscb;-oriWe bewoonster v.; (Uichtk.) dieren o. mv., v. veldkrekel in.; •grün bijv. nw. bosch- vogels, boschbewoners m. mv.; •biene v.tgroen; -haliei iu. sleciivalk in.;2.grauwe |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1886
|
Wal.
|
||||||||||||||||||
|
Wal.
|
|||||||||||||||||||
|
Wal.
|
|||||||||||||||||||
|
Duitsche papegaai m.; -rtle, -ratze v.
boschrat, Noorweegsche rt v.; I.grotze —, groote woudral,lrekrav.;-raucA in., Z. Weikrauch; -rauke v. (M.) wilde kers v.; -rebe v. spcklelie v.;-r;A/ o.,Z.Forst- recht; 2. Forstgebühr. Waldrechten, (wldrechtete, ge-
waldrechlet) bedr. ww. Timm.) einen Slüimii Huilbui: -, kanlecluen, in het ruwe behakken. Wald-regal, (•(•«, mv. -e) o.
houlvestersrecht.welboeb.voor de boul- vesterij; -reiclt bijv. nw.oschrijk; -rei- chcs Land, Z. -land; \'Her m. rijden- de boschwachler in.; -evier o. onder- houlveslerschap o.; -röl? v., Z. Krapp; sachei.,Z. Forstsache;-ïnger m.bosch- zanger, woudzanger m 2. (Nat. bist.) grauwe nachtegaal in.; ^(vcrzam.)zan- gers ra. mv. der bossien; -riegel m. (Hl.) zilverblad o.; -rüb\\. varkensbrood o.; -ralhc v. meelroedfv.; schaden ia., Z. •[revel; schau v. ezichtiging, in- speclie v. der hossein; schlange v. woudslang v.; schneci v. woudslak v.i schnepfe v. woudsnip ; schnelle v.gele en purperroode vingerled in.; schrciber in., Z. Furslschreiber schütze in., Z. •hüler; schuilt ni. 2 voet ui.; -iee ui. door boscli omringd leer o.; sperling ui. (Nat. hisl.) boschiisch.woudinusch, boutuiusch v.; -s«i/ . landmclerstouw o. van 12 cl lang; -s/// v. tot een houl- vesterschap behoorene stad v.; strecke v. gedeelte o. van <n bosch; -tietn in. grenssleen in. ineen nud;-s/ieu v.slroo* legero.vanloof,bladc«io.mv.;-s/ro/io.,Z. Labkraut; strom in. ouclstroom, stroom in. in een woud; au6e v. houtduif, boschduiT v.; -tenne., Z. -/ierii; •tcufel iu. (Fabell.) Z. -o/, -yeu<; 2. (Nat. bist.) Zuidanicrikaiscbc aap, baviaan m.; -//iicr o. wouddro.;2.boschgeuas v. Wy,ldung, (<») v. bosch, woud
o.; schone -en habei, boschrijke streken hebbende; reich au en, host Iu ijk. Wald-verbrchen, -verge-
heu, 0., Z. -frect -vogel m. boschvo- gel, cadans ui.; -iyt in. boschwachter, opzichter m. der bsschen. WftldwartS bijw. boschwaarls,
naar lid bosch, i de richting van het bosch. ~W&ld-weg£-(.e)s,w\\. -e) m.weg
ui.dooi ernaar Ik bosch;-iieii/e v.kiui- den o. mv., vrucleu v. mv. die door het vee eu lood wild vorden gegeten; -wei- derich u., Z. •nier; -wiescl o. fret o.; •winde i. speklec v.; seichen o. nier- ken, mirk o. va verkochte booinen in een bosdi; -zeisi>va. gekuifd winlerko- niukje e Wa\'Jialla,(-ï) o., z. m. (Fabelt.)
paradijs o. der oude uoordsche volken, Walhalh o. Wakarbat,,(-<;\'i) v. persen, vol-
li\'ii o.; il jeperst goed o. Wake, (-n) v., Z. walken; dem
Tuthe d: - gebet, het laken persen, vol- len; 2. / WalknMle; 3. Z. Walkholz; 4. Z. Walkfel. Waien, [walkte, gewalkt) bedr.
|
ww. Strümpfe -, vollen, persen; (dg.,
Volkst.) jcm. -, afrossen, afranselen. Walker, (-s, mv. Walker) va. vol-
Ier, perser ui.; ("Nat. hisl.) Z. Weinka- Ier. Wajkerde, v., z. m., Z. Walkererde.
Walker-distel, (-«) v. vollers-
distel v.; -erde v., -//1011 m. vollcrsaarde v.; -lohn 111. loon o. voor het vollen,pers- loon o.; -rochen ui. vollersrog m. Walk-fass, (-fasses, :nv. -(dsser)
o. persval, walkvat o.; -gebaude o., Z. haus; -haar o. onder het vollen afgesloo- ten wol v.,kaardsel o.; -hammer m.slaui- per ai. iD een volmolen; -/iouj o.(Hoed.) walkhuis o.;(I.akenh.) pershuis o.; -holz o. walkhout o.; -kesset in. walkkelel in.; •mühle v. volmolen in.; -tniiller 111., Z. Walker; 2. eigenaar 111. van een vo!mo- len; stock ui., Z. -holz; -rippe V. onder hel vollen ontstane plooi v.; -lafel v. walklafel v.; -trog iu. walktrog in.; •werk o., Z. •mühle; -wolle v. kaardwol v. Walkyren,v.mv. (Fabell.) sl»ggo-
dinnen v. mv. deroudc uoordsche volken. Wall, (-(c)s, mv. Wille) 111. wal in.;
mil Wallen umgeben, door wallen omge- ven; 2. (I\'rov.) opgeworpen dam, dijk 111.; (Zeew.) strand o., oever m.; an den - jahren, naar de kust varen; 3. veruoogle voetslraat v.; 4. »a - Tor f, hoop, stapel ui.; 5. (kookk.) opborreling, koking v., den Eiern zwei Watle geben, tweemaal laten opborrelen. WallabsatZ, (-(<0». uiv. Wallab-
siilze) 111. berin v., walwang, walraud 111. Wallach, (•(*)*> mv- *e) ra-ru\'"\'
gesneden hengst in.
Wallachen,(ica//oc/i/e,jeH\'uWac/i/)
bedr. ww. «ia l\'ferd -, ruinen, snijden. W all-anker, (-ankers, mv.-nn-
ker) m. naar den wal uitgeworpen au- ker o.; -arbeil v. opwerpen o. van wal- len. verschansingen, dijken; •arbctler m. hij die aan de wallen werkt; -bank v. aangeiioogd pad o. achter den wal of de borstwering; -bekteidung v. walbeklee- diug v.; -6ruc/i 111. dijkbreuk, walbreuk, bres v.; -bruder ui. bedevaartganger, pet- grim m.; \'büchse v. geweer o. waarmede van de wallen geschoten wordt; -distel v. Friesche of Spaansche ruiter in. Walle, (-n) v. (Giet.) punt o. van
een hoogoven, waarop het ijzersebuim afloopt. Wallen, {walltc, gewalll) o. ww.,
111. h. golven, koken; (van de zee), gol- ven, hol zijn, onsluiiiiig zijn, bewogen zijn; (lig.) (van het bloed in de aderen), koken; (van hel hart), kloppen; \'2. m. s. ter bedevaart gaan, een pelgrimstocht doen; au( der Erde -, leven; -d, golvend, kokend, borrelend; 11. o. zelfsl. golving, golvende beweging v., golven v. mv.; (fig.) aandoening, kloppiug, koking v.; \'2. pelgrimslocht m., bedevaart v. Wallen, (wiïlllc, gewalll) bcdr.ww.
laten opborrelen, laten opkoken. Wall-fahrer, (-rers, mv. -rer) m.,
-in, (-ne«) v. bedevaartganger, pelgrim m., bedevaartgangslcr v.; -(ahrt v. pel- grimstocht m., bedevaart r. |
||||||||||||||||||
|
Wallfalirton, (wallfahrtete, gc-
wallfahrlet) o. ww., m. s. eene bedevaart doen, een pelgrimstocht ondernemen; it. trekken, zwerven. Wallü.sch, (-(e)s, mv. -e) m.wal-
visch m.; -dhnlich, -arlig bijv. nw. wal- vischachtig, naar een walvisch gelijkend; -assel v. (Nat. hist.) haleinmot v.; -barte v. walvischbaard m.; \'hein o. walvisch- been,balein o.;-bensel m.,7..-rulhe;-bool v. walvischboot v.; -fahrer 111. walvisch- vaanler, Groenl.iiidsvaarder 111.; -fang 111. walvischvangst v.; -langer m. walvisch- vaarder, walvischvisscher m.; -laus v. walvischluis v.; -lien v. (Zeew.) harpoen- touw o.; -pinsel in., Z. -ruthe; -rippe v. walvischrib, walvischzijde v.; -rulhe v. walvischroedc v., teellid o. van den man- lijken walvisch; speek m. walvischspek o.; -thran m. walvischtraan, levertraan ».; -tödlcr m. (Nat. hist.) zwaardvisch, nttnrdkaper m. Wall-gang, (•gang[e)s, mv. -gan-
gc) m. walgang 111.; -graber m. walgra- ver, schansgraver m.; -Annrf m. zeehond, haai m. Wallinga, v. (in Rusland), doe-
delzak in. Wall-kammer, (-n) v., z. -kel-
ler; -katze v. (Vest.)stormkal r.,wacht* toren m. op den wal; (Nat. hist.) zce- schorpioen m.; -keller m. kazemat v.; 2. walkelder in.; -kugel v. ijzeren kanons- kogel m. met eene punt; \'laffete v. wal- alluit \\.\\-leine v.(Zecw.) loodrecht touw o. tussclieu het staande want; -mci$ter m.inspecteur m.der wallen; -n«ss v. wal- uoot v.; —baum m. walnolebooni m.; —öl o. walnootolie v.; -plan m. vlak o. op den wal. Wallrath, (-(e)s, mv. WaUrilhe)
m. walschot o., sperma-celi v.; -fetl o. walscholvet o., cetine v.; -/isch in. kaze- lot, polvisch m.; -ticht o. sperma-ceti- kaars v. WallrOSS, (-es, mv. -e) o. walrus
m.; gemeinei -, gewone walrus m., zee- koe v.; -za/in 111. walriislaud 111.; 2. nijl- paardstaud 111. Wall-same, (-«, mv. -») m. wa-
terkers v.; scheil o. (Vest.) taludwater
in.; schild o. (Vest.) buitenwerk, rave- lijn o.; schlagel m. (Vest.) plank v. met een steel tot het vastzetten van den grond; setter m. walzetter m.; stem m.stcen- been o.,druipsteenm.;-s/ro/io.,Z. Ilu/i/- stroh; -lag m. bedevaartsdag m. Wallung, (-cn) v. koking, opwel-
ling v.; (van de golven), golving v.; (Gen.) (van bel bloed), koken o., koking, op- bruising ».; (lig.) aandoening, bewe- ging V-; in - gerathen, aangedaan wor- den, bewogen, driftig worden. Wall-wind, (•(«)», mv. -e) m.
landwiiul 111.; -wurz v. smeerwortcl 111. Walm, (-(«)*.mv. Walme) m.walm,
damp 111.; 2. helling, scbuiiische zijde ».; (Volkst.) hooimijl v. Walmdaoh, (-dach{c)s, mv. -dd-
|
|||||||||||||||||||
|
52
|
|||||||||||||||||||
|
cher) o. tentdak, schiiiusch dak o.
Walmen, (walmte, gewalml) bedr.
ww. schuins afdakken. |
|||||||||||||||||||
|
Wal.
|
Wan.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Wan. 1387
|
||||||||||||||||||||||||
|
W&lm-gewölbe, (-gewölb(e)s,
mv. -geu>ölbe) o. aan vier zijden gewelfd dak, kloostergcwelf o.; slein m. (houten) dakpan r. Walperkuh, (-**Ae) v., Z. Wal-
purgiskuh.
Walplatz, (-es, in». Walplalze) m.,
Z. Wahlplatz. Walpurgis, v., z. m. fecsi o. der
H. Walpurgis op den cerslen Mei, wal- purgisfeest o. Walpurgis-abend, (-(c)s, mv.
•e) m. walpurgisavond m.; -[est o.. Z.
Walpurgis;~kraulo.inaankruida.;-kuh v. koe v. die den 1. Mei als belasting moet geleverd vrorden;-nacAi v.walpurgisnachl m., bekseniiacht m.; -lag tn. dag, fcesl- dag in. van de 11. Walpurgis. W&lsch, bijv. en b. vreemd, bui-
lenlandsch, nilhecmsch; -er Hahn, kal- koensclic haan ra.; -cs lluhn, -e Henne, kalkoen m.; -e Bohne, snijboon v.; -e Nuss, walnoot, okkernoot v.; 2. Gallisch, Kransch; iiie -e Schueiz, Kransch Zwil- serland o.; 3. Italiaansch, Itouiaausch; (lig., Volkst.) jemn. - vorkommen, iem. vreemd voorkomen, onbegrijpelijk zijn; -cs Gras, mariagras o. Walsenen, {uiilschie, gcnülschi)
o. ww. (lig.) onverstaanbare taal uit- slaan, brabhcltaal spreken. Wi&lsch-kohl, (•(«)«, mv. -e)
m. savoyekool v.; \'kom v. Turksche tarwe v., mais o.; -kraul o., Z. Wirsing (wciszer); -land o. vreemd land o.; (gc- wonnl.) Italië o. WftltbOte, (-», mv. -n) m. gevol-
machtigile, afgezant m.; 2. stadhouder m.: 3. gerechtsdienaar m. Walton, (ivallele, gcwaltct) bedr.
ww. heerschen, besturen, beschikken, handelen; in etw. schallen und -, naar |
Unrathe -, zich wentelen &; (fig.) sich
in Laslern -, in ondeugd baden. Walzen -bolzen, (-Jcns, mv.-Jcn)
in. rol v. voor hel afronden van glazen platen; -förmig bijv. nw.rolvorniig,cilin- dervormig, langwerpig rond; -gcrüst o. stelling v. voor eene walsmachine; -gur- ten mv. (l)rukk.) rol v.; -kafer m. (Mat. lust.) walskever m.; •linie v. slinger in., slingerlijn v.; -presse v. walspers v.;-ra<f o. cilindervormig rad o.; schlange v. (Nat.hist.) wals vorm ige slang \\ .\\-schnecke v., Z. Walze (2); -s/ein in. (Iteffst.) ra- dcrsleen, bnnifaciuspenning ui.; -tute »., Z. Walze (2). Walzer, (-.,mv. Walzcr) m. hij die
walst, walser, danser in.; 2. wals v.; il. walsmuziek v. Walzer, (-s,mv. Walzer) m. kogel-
vormig waterdierlje o.; (Dichlk.) tro- cheüs m. Walz-feile, (-n) v. ronde vijl ».;
•hommer m. groole grofsmidshamer m. om de vangers vaneen rad o. uit te slaan; •holz o.rolhout o.;-maschinev.,7..-wcrk; -pctschaft o. cilindervormig cachet o.; •werk o. rolwerk, rekwerk, rolworktuig o., rolmachiue v.; -zap[en m.smidszwik v. om dillen Ie smeden. W&mme, (-n) v. (van een os 4),
kossem iu.,lialskwabbe v.; (van een hert), borststuk o., kossem m.; (Ilonlw.) buik- vel o.; 2. (Vleeschh.) gedarmle o.; 3. pens v. Wiimmig, bijv. nw. eene kwab
hehliendc, met een kossem. Wamms, [-es, mv. Wammser) in.
wambuis o.; kurzer - of Wdmmsehen Wammslein (verkl.) o. buisje, vestje kamizool o.; (van vrouwen &), korset, keurslijf, lijfje o. W&mmsen, [tcammste.gewammst)
bedr.ww.afrossen,op den tabberd geven. Wampe, (•») »., Z. Wammt (1);
2. (\'\'nllk.; zijde v.; 3. buik, onderbuik
in.; (Scherts.) pens v. Wand, (Winde) v. wand, muur,bin
ucmmiur m.,beschot, scherm o.; hölzerne -, houten wand m.; mit dein Kopfe wider die - rennen, an die - rennen, met hel hoofd tegen den muur loopen; (lig.) mil dem Kopfe durch die - wollen, het onnio gelijke willen beproeven, door den muur willen heenkriiipen; 2. (Wag.) wand in., paneel o.; (Tooneelk.) scherm o.,coulisse v.; von Geslrüuchen <$• gezagene grüne afschutting, palissade v.; (van een berg), kant in., helling, schiiiiische zijde v.; (l)ullk.) (van de maag), kant ui.; (Jacht w.) geplaatste netten o. mv.; (van een inijupul), wand, kant m.; it. steen m rolsluk o ; (Zcew.) want o.; (Iloefsm.) ncue -, overhoef in., sponsgezwel o.; II. {-(c)s, mv. -e) o. goed, doek, kleed o. W and-bank, {•binkt) v. aan den
wand bewestigde bank v.; -bcin o. waud- hcen, waugbeeii o.; •bekleidung v. inuur- |
|||||||||||||||||||||||
|
andering v. van plaats, plaatsbeweging
v.; 2. leven, gedrag o.; Handel und -, han- del en wandel, manier v. van doen; Wan- iel und - treiben, handel drijven; 3. ver- ergering, verslimmering, verslechting, bc- derving v.; ohne -, zonder fout, volmaakt, zonder gebreken. Wandelbar, bijv.en b. beweeglijk,
veranderlijk, onstandvastig, licht, vluch- tig, wuft; -keit v. beweeglijkheid, veran- derlijkheid, onstandvastigheid, gebrek- kigheid v., gebrek o. Wandel-erde, (-«) ». planeet,
dwaalster v.; -fusz ro. (Nat. bist.) wan- delvnet, veranderlijke voet in.; -gang in. wandeling v.; -geist in. veranderlijkheid, wuftbcid v„ veranderlijke aard m.,onbc- stendigheid v.; -kraut o. witte bchen ».; •los bijv. en b. onbeweeglijk, onveran- derlijk, vast; -matte v. weide v. waarvan hel vruchtgebruik afwisselt; •mülkif bijv. nw. wankelmoedig, veranderlijk, onbe- stcndig, wuft. Wandein, {wandelle, gewandell) o.
w., ui. h. en i, gaan, loopen, zich be- wegen, wandelen; (fig.) unstrctflich -, onberispelijk, braaf, rechtschapen han- delen; 2. bedr. ww., Z. umivandeln; il. lauschen; II. o. zelfst. of Wandlung v. gang, loop m., wandeling v., tochl m.;2. Z. Verttandlung. Wandel-platz, {-platzes, mv.
•plAtze) ui. wandelplaats v.; slein in. grenssteen m.; slem m. dwaalsler, pla- neet v.; -iceise v. (Spraakk.) wijs v.; be- slimmle -, bepaalde wijs, aantoonende wijs v.; unbeslimmlc -,aanvoegendc wys, bijvoegende wijs ».; u-ünschende -, wcn- schende wijs v.,optalief in.; gebietende -, gebiedende wijs v.; abgezogene -, onbe- paalde wijs v.; -weller o. veranderlijk we- dero.; (gemeenz.) aprilwedero.; -set/ v. (Spraakk.) tijd in. Wandor-amoiso, (-a) v. trek-
micr v.; -buch o. reisboek o. (van een reizenden handwcrksgezel); -bfmdel o. pakje, reiszakje o. van een reizenden handwerksgezel; -bursche m., Z. -gesell; •drossel v. treklijster v. Wanderer, (s, mv. Wanderer) m.
reiziger, voetganger m.;it. zwerver, wan- delaar, voorbijganger m. Wander-falk, (-en, mv. -en) m.
edelvalk in.; -jlechle v. (Gen.) kromloo- pende_uauwworin m.; •gerdlh o. bagage v., reisbenoodigdheden v. mv.; -gesell m. reizende handwerksman m. Wandering,(-f») v. (Zcew.)loop-
plauk v. langs het schcepsboord. Wander-jahr, (-(c)«, mv. -e) o.
reisjaar, jaar o. waarin de handwerks- gezcl zijne reis doel; scine -e ooilenden, zijne handwerksreis of beroepsreis ten einde brengen; -lcben zwervend leven o.; it. nomadisch leven o.; -lust v. lust in. tot reizen, reislust m.; -rnaiij, salie v. zwervende muis, rat v. Wandem, (wanderte, gewanderl)
o. ww., in. h. en s. reizen, loopen, gaan, te voel reizen, eene voetreis doen; mis der Stadl -, de stad verlaten; it. Z. nn,i- icandern; in die h\'remde -, naar een vreemd |
||||||||||||||||||||||||
|
goedvinden
|
257
|
handelen, naar willekeur han»
|
||||||||||||||||||||||
|
delen; (gemeeiu.) absolute macht oefc-
iicii; jemn. - lassen, de vrije hand laten; des Ileichs -, voor het behoud van het rijk waken; walle es Golt of walt\'s, das \'•alle Golt! geve de Hemel!, gave God!; 2. beschikkingen v. mv., bestuur o., op- permachl v. Walz, (•(«)». mv. -e) ui. wild zwijn
o.; •blech o. ijzeren plaat v. tot het rollen van glas bij het blazen. Walze, (-«) v. rol v., rolhout o., ci-
lindcr m.; (L\'urw.) trommel v.; (Pap.) spil v. van de papierwals; 2. (Nat. lust.) cilindervormige slak v. Walzen, (tcalzle.gcwalzl) bcdr.ww.
einen keker -, met de rol bewerken; einen Garlengang -, vereffenen; den llaber -, afslaan; den Tcig -, kneden; 2. o. ww„ m. II. walsen, een walsje maken. Walzen, (walzlcgewdlzt) bedr.ww.
voortrollen, vooilwcnlelcn; (Spr.) ein Slein, der immer gewikt of (o/7 fortge- iciilzl) uird, bcrasl nicht, blijven doet beklijven, twaalf ambachten en dertien ongelukken; (lig.) die Schuld con sich -, van zich werpen; it. au/ einen anderu -, zich verontschuldigen, de schuld op ecu ander werpen, schuiven;2. wed. ww. sich -, voortrollen, voortwenlelen; sich im |
||||||||||||||||||||||||
|
3387
|
62
|
|||||||||||||||||||||||
|
bekleediiig.lainbrizeeniig v.; it.behangsel
o.; \'besen m. kamcrsloll\'er, bezem in. met langen steel; -blacker in. iniiurblaker ui. met een spiegeltje; •deck» v. behangsel o. Wandel, (-.«, mv. Wandel) m.ver-
|
||||||||||||||||||||||||
|
1388 Wan.
|
|||||||||||||||||
|
Wan.
|
|||||||||||||||||
|
War.
|
|||||||||||||||||
|
land gaan, in den vreemde gaan; (van
hand\\verkslieden),zijne beroepsreis doen, op zijn ambaehl reizen; er isl of er kal gewanderl, hij heeft zijne beroepsreis vol- bracht; dwch etn Land -, trekken, rei- zen; in der Welt herum -, rondreizen: herum -d, rondreizend; 2. bedr.ww.seint Slrasze -, zijn gang paan. Wandér-raupe, (-«) v. proces*
sierups v.; -ralle v. zwervende rat v; •sack in., Z. Heiscsack. Wanderscliaft, (-en) v. reis v.,
tocht, zwerftocht m.; (van handwerks* lieden), reis v. op hei ambacht, beroeps* reis v.; au/ die - genen, op reis gaan; it. op zijn ambacht yiaii reizen; (lig.) loop- baan v. Wandersmann, (-manu(e)*, mv.
-/c«/e) ui., Z. Wandcrer. Wander-spiere, m. i.iv.(Zeew.)
rondhuiileii o. mv. bij het laden van
zware vrachten; slab in. wandelstok, pelgrimsstaf in.; (lig.) den — ergreifen, op reis gaan, eene plaats verlaten. Int land uitwijken; den—wciler setzen, ver- der reizen, zijne reis vervolgen; -taube v. trekiluif v. Wanderung, (-en) ».,Z.ifa»aVrB;
il. reis, verhuizing v.,gang, tocht, zwcrf- tocht ui., bedevaart v., pelgrimstocht in. Wander-versammlung, (-en)
v, zcndiiigsfeesl o.; -eolk o. zwervend volk, uoiiiadeiivolk o. Wand-fest, bijv. uw. muurvast,
spijkervasl;—erSpiegeün den wand ge- metselde spiegel m.;-lleclile\\. ir.os,inuur- buomleverkruid o.; -lliege v. wandvlieg v., -gemalde«.muurschildering \\.;-gloc- kenzuher in. koord o., ketting ui. van eene wandklok; -haken in. haak in, iu den muur; -haul v. waudbeeiiliuid ».; -Ao/; o. zijbalk m. in een molen; -kalen- der in. kaïilooraluiaiiak.waiidalinauak IU.; •kamm o. schoorsteen in. tegen ecu muur; • kuclic v. kerk v. zonder pilaren; -kraut o. miiurkruid, kleelkruid o.; -laus v.wanil- luis, weegluis v.; •Icuchler ui. armMuker, luchter, luster in. V7 and-maler, [-malers, mv.-ma.-
Ur) ui. muurschilder, huisschilder in.; •malerei v. inuurschildereii, huisschilde- ren o.;-hioos o. muurmos o.; 2.Z.-flechte; •militie in. aan een muur verhouden 1110- len in.; -naehbar m. naaste buurman 111.; •Ileiler 111. muurpilaar, kleine uitstekende pilaster ui.; •pianoforle v. rechte, vier- kaute piano v.; -rahmen m. (I.ukenw.) droograam o.; -rullie v. (Bergw.) stut 111. in de inijn tegen hel iuslorleii der »an- ilen; stutte v. half uit den muur te voor schijn komende zuil v. of pilaster in.; •sclimied 111. (Nat. hisl.) hoiilwor.n ui.; •schrank in. legen den muur slaande kast v.; schraube v. schroefhaak ut.; spiegel ui. penaiilspiegel m.; slroppm. (Zeew.) touw o. om du wanUouwen neer Ie balen -5/u/:ui.,Z. -ultr; -lnjel v. (Schoolt.) bord o. te,jen den muur; -leppich iu. be- bangsel o.; -u/ir v. staande klok v. Wa,nge, (-«) v. wang, kuo:i v.;
jemn. die -n stretchen, ieui. slreelen, lief— koozcu; 2. (van eene pers &), zijstuk o.; |
|||||||||||||||||
|
(van eene schaaf), wang v.; (Bergw.)
vleugels m. mv. van hel pompwerk; (Boiiwk.) (van eene trap), spil v. Wangen, [teangle, gewangl) bedr.
ww. van wangen, zijslukken,spuien, ke- pen, vleugels voorzien. Wangen-bein, (•(*)«, m-.-e) <>.,
Z. Joclibein;-eiscn o. ijzeren beslag o. aan zijstnkken; -forl.iatl in. (Outlk.) verlen- giug v. van het wangbeen; -grübchen o. knillje o. in de wang; -hobet m. rabat» schaaf v.; -hoeker 111. becnknobbel m. op de wang; -mttskel 111. wangspier v.; -tialtt v. wangnaad in.; •nerrc 111. wangzeuuw v.; sclnibe v. (Lnudli.) aan den rand van den korf verhouden honi(n)graat v. Wanke, (•») v. (Lakenw.) scheer»
klosje o. Wankelbar, wankelhaft,
wankelherzig, bijv, nw.wankelbaar, waukelmoedig, veranderlijk, ouslandvas- lig. Wankel-laune, (-n) v. veran-
lerlijke luim ».; -muth in. wankelmoe-j
digheid, wankelbaarheid, veranderlijk» bcid, onstandvastigheid v.;-»i«///io bijv.1 uw., Z. icankelbar; •mülhigkeil \\.,sinn. ui., Z. -1111.II1; •rede v, rede v., woorden o. mv. waarop men niet vertrouwen kan. Wanken, {wankie.gewankt) 0. ww., ni. h. wankelen, waggelen, heen en weer schudden; (Zeew.) \'A.sckwanl.cn; 2. in. s. wankelend gaan; (van personen), wan- kelen, aarzelen,weifelen; (vanden moed), wankelen; in seinen Heden -, stotteren; weder ireichen noch -, onverzettelijk blij- vcn; -d, wankelende, waggelend, aarze- leud, weifelend. Wann, bijw. wanneer, op welken
lijd, op welk tijdstip; e» set - es nolle, wanneer bel ook zij; damt tind -, nu eu lan, van tijd lol tijd, somtijds, soms. Wannchen, Wannlein, (vcr-
U.J o. kuipje o., kleine wan v.
Wanne, (-«) v. (Laudb.) wan v.;
•1. kuip badkuip v. Wannen, [ttannte, gewannl) bedr.
ww. Aoi« -, wannen. Wannon,bijw. e«« -, waarvandaan
11 waar.
Wannen-macher, {-ciiers, mv.
-cher) 111. vvaiineiiiuaker, mandenmaker, schepeliiiaker 111.; —urbeil v. manden- maken o.; •rei/\'m. kuipboepel 111.; -iceher in., -weihe v. (Nat. hisl.) lorenvalk in. Wanst, (-(e)s, mv. Wdnsle) ui. 011-
derbuik m.; \'2. (Mal. bist.) pens v.,klei- ner ingewand o.; (\\olkst.) maag,pens v. Wanstig, bijv. nw. dik. vleezig.
Wanze, (-«) ». luis,wandluis,weeg-
luis v. Wanzeit, (-en) v. stroom en tegen-
strooio 111. Wanzen-brut, v.,z. m. weeglui-
zeugebroed o.;-/irau/o. weegluizen kruid, poeier o. tegen weegluizen; •melisse v. (I\'l.) luelissekruid, slinkend luiskruid o. WailZicht, bijv. eu b. -er Ceiuch
weeglui-achtig, op eene wandluis gel ij - Itend. Wanzig, bijv. eu b. vol wandluizen
vol weegluizen. |
|||||||||||||||||
|
Wappen, (-s, mv. Wa\\ipen) o.wa-
pen, familiewapen, wapen bord, wapen» schihl, blazoen o.; int - führen, als wapen voeren, in zijn wapenschild dragen;einem das - blasottiren, cisiren, iems. wapen volgeus de heraldiek verklaren. Wappen-amt, (-aml(e)s, mv.
•iimtei) o. kantoor o. voor ilc zaken be- Irellende de familiewapens; •auslegcr m., Z.\'kundiger; -hall;en in. dwarsbalk ni.in een wapen; -btld o. beeld o., ligiiur V. iu een wapen voorkomende; •bindc v. wa- penbaud ui.; •brief 111. vvapciibricf in.; •bacli o. wapenboek n.; -de(ke v. wapen- manlel in.; - f ar ben v. mv. kleuren v. mv. van een wapenschild; -feltl o. veld o. in een wapen,wapenvchl.kwartier o.; -/igur v\'.. Z. -bild; -genoss,—in, hij, zij die het- zelfde wapen voert, -italler in.,Z. SchilU- lialtcr; -liel»> 111. helm Bi. iu een wapen; • Iterulit 111. wapenheraut 111.; -ketiner m.,
Z. •kundiger; •honig 111. vvapenkoning m.; •kunde i.wapei.kiinde,heraldiek v.;-kun- diger m. wapenkuudlge 111.; -kiinsl v„ Z. • kunde; •maler in. wapenschilder m.;
•malerei v. wapen^ehilileren o.; -rock m. |
|||||||||||||||||
|
4
|
|||||||||||||||||
|
wapenrok, maliënkolder in.; -suum 111.
zoom m. in een wapenschild; schild o. wapenschild, wapenbord, blazoen o.; •schildchen o. kleiner wapenschild o. iu eengrooter; •schneider m. wapensnijder, steinpelsuijiler, graveur ui.; spruch 111. devies o.; sleeher m„ Z. •schneider; -trri- ger in., Z. -halter; sierde v. versierselen o. mv. van een wapen. Wappern, [wapperle, geuapperl)
o. ww. (Zeew.) wapperen, heen en weer slaan. Wappnen, («appncle, genappnet)
bedr. ww., Z. waffnen. Wara, »., /.. m. Kreia, noordsche
godin v. van hel huwelijk. Wardein,(-(e)<,mv,-e) m.(Muiit-
vv.; iiiuiittiieesler, essaieur in.
Wardian, (-(e)«, mv. -e) m. gar-
diaan, opzichter 111. van een klooster, Wardiren,(« ard\'u te.nurdirt) bedr.
iww. (Miinivv.) essaieeren, bel gebulte onderzoeken, Warf, (-(e)», mv. -e) m. spoel v.,
ketting in. Wargel, (-»,iuv. Wargel) o„ -holz,
(•linhei, mv. -hüher) o. rolhout o. Wargendistel, (-«) v. kleerdis-
tel v.
Warl, (-(e)«,mv.-«) m., Warrel,
(-s, mv. Warrel) 111. wervel in. Warlef, (•(«)», mv. -e) o. visch- uct o.
Warlo, (oiib.) o. (Zeew.) voorraad
111, touwen.
Warm, (wiirmer, warmst) bijv. eu
b. warm, niet koud, heet; mir isl -, ik hen waru); es wird mir -, ik begin warm te worden; sielt - iielicn, zich warm I00- pen; il. loopen 0111 warm te wolden; die Suilile scheiiil sehr -, de zon sclnjnt heel; •er of getearmler Wein,warme vvijii.heete wijn; es isl -, het is warm (weer); el ia. • essen, Warm eten; sich • kleiden, zich warm kleeden; sich - iiluclien, warm uM- keu, verwannen; (gemeeuz.) (van perso- |
|||||||||||||||||
|
Was. 1389
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
War
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
War.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
nen), driftig worden; (fig.) (van de licf-
dc),vurig, innig, hartelijk;.;\'»**, den Knpf • machtu, iem. hel hoofd warm maker., opstoken, aanzetten, verbitteren; man hal uns da - vernacht, men heeft ons daar hel
hoofd warm gemaakt; da ging\'s - zu, het ging er warmpjes toe; - «i/zen, warm er in zitten, gegoed lijn; der Knpf uird ihm gleich -, hij wordt dadelijk hoos; (Spr.) - und kalt aus cinem "lande bladen, den mantel naar den wind hangen. Warm-bad, (-bad(e).i, mv. \'ba-
der) o. warm bad o., warme baden o. mv. Warmbecken, (-liens, mv. -ken)
o. bedwarmer m., beddepan v. Warm-bier, (-(e)s, mv. -e) o.
warm bier o. met brooil,eieren &;-bU\\tig bijv. n\\v. warm bloed hebbende, warm- bloedig; -brunnen m. natuurlijke, warme bron v. Warme, v., z. m. warmte, hitte v.;
2. hooge temperatuur v.; Z. Warmeslojf; (lig.) warmt», innigheid, hartelijkheid v., vuur o. Warme-electricitat, v., z. m.
warmte-electricileii \\.;-er;eiigung v.ont- wikkeling v. van warmtestof; -grad in. warmlegraad, graad in. van waru,ie, hitte v.; -leilend bijv. nw. (Nat.) warmte gc- leidend; —er Karper of -leiter m. warin- tegeleider in., wannlegeleidend licliaam o.;-leituitg v.warmtegcleidiug \\.;-magne- tisinus in. warmteuiagnelisine o.; -masi o., Z. -grad; 2. Z. -messer; -malerie v„ Z. •sloff; -mcner ui. (Nat.) thermometer, warmtemeter m.;2. warmleslofmcter ui.; •messung v. wartnleiucting v. Warmen, (uiïrmte, yeteürmt) bedr.
wvv. warmen, warm maken, verwarmen; seine llan-le -. wannen; 2. cin Zimmcr -, verwarmen, stoken in; gut -, (van een oven), goed warm doen worden; ein Uvtl -, warmen; (Sm.) das Eisen -, rood doen worden, gloeien; .ï. an der Sonne -, drn- gcn; II. wed. WW. sich -, zieb warmen. zich verwannen. Warmen, (.var Mi/e, ocK\'armO\'i.ww.
warm worden, waru zijn. Warmer, (-s, mv. Warmer) in.,
-in, (-nen) i. hij, zij die verwarmt; 2. Z. Wilrmbecken. Wannerenen, (verkl.) o. stoof v.
Warme-röhre,(-«) v.warmtebuis
i.\\-$ammlcr m. (Nat.) perspomp v., con- densatnrui.;-s/o// m. warmtestof v.; -ver- dopplcr ui. waiinleveidiibbelaar m.;-zei- ger in. wariulcwijzer, lhermnscoo|i in. Warm-flaseue, (•») v. flesch v.
met warm water, beddellesch v., bed-
warmer in. Warm-gar, bijv. nw. -es Leder,
met war..ie run gaar gemaakt; -herziy bijv. nw. deelnemend, warm, innig ge- voelend. Warm-kasten, (-fta*/«»j, mv.
•kasten) m.(H ickb.) waruikist v.;(l.and-
h.) - of \'killenen \'i. stoof v.; -korb ui. |
Wartung, (-en) v. zorg, verzor-
ging, oppassing, verpleging, opletteud- heiil v. Warum, bijw. waarom, om welke
reden; - nicht f, waarom niet?; - denn?, waarom dan?, waarom juist?; - kamml er nicht?, waarom, om welke reden komt hij niet?; II. o. zclfsl. waarom o. Warzehen, Warzlein, (verkl.)
o. wralje, lepeltje o. Warze, (-n) v. wrat v., lepel nv.
(Ontlk.) (op .Ie tong), blaarlje o.; (aan de borst), tepel, pram m.; (aan het oog), wralje, strontje, puistje o. Warzen-aloe, (-n) aloë v. vol
wratten; -/örmig bijv. nw. als een wrat, tepelvormig; -fartsalz in. leverkwab v.; •geieebe o. wratvormig weefsel o.; -ka- fer m. wratlenkevcr ra., Spaansche vlieg •kraut o. wrallenkruid, opperkruid o.; -Areis m.kring m.om den tepel;-4iïr- biss ui. (I\'l.) ronde, dikke pompoen in. met wratten; -miltel o. middel o. tegen wratten; -pocke v. sieenpok v.; -ring m., Z. -kreis; schneckc v. purperslak- schelp v. met wratten; slein va. knob- belsteen in.; 2. tepelrormige dropsleeu in.; \'Stern m. wratvormige zeester v.; |
|||||||||||||||||||||||||||
|
sc\'liikihi\'iil v. om warmtestof op te ne-
lll en.
Warmung, (-en) v. verwarming,
staving v. Wamen, (icarnle, getearnl) bedr
ww. waarschuwen, vermanen; vor einer Cifahr -, waarschuwen; (tier.) aanma- uen. Warn-glocke, (-n) v. schelletje
o. in een molen; •millel o. middel o. tot waarschuwing. Warnung, (-«) v. waarschuwing,
vermaning v.; das isl cinc gule -, dat is eene goede waarschuwing,lesv.;»icAelw. zur - dienen lassen, zich iets lot waar- schuwing laten dienen, van eene les ge- bruik maken; sweise bijw. bij wijze van waarschuwing. Warpanker, (-an.t<r», mv. -an-
kcr) in. werpanker, vertuianker o. Warpen, warpen, [warpte,ge-
icarpl eiwarpte, gemirpt) beilr.ww.(Zee-
w.) ein Schi/f -, door middel van een werpanker fooruittrekken. Wart, (-en, mv. -en) m. wachter,
waker, oppasser in. Warte, {•«) v. wachttoren m.;
(aan de kust), vuurtoren m.; (Slcrrenk.) |
||||||||||||||||||||||||||||
|
derrentoren in., observatorium o.; iA-lheil in. tepelvormig gedeelte o. van
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
wacht v„ post m.
Wartbaum, (-4aum(e)s,m».-Mu-
me) in. (Mets.) stut ui. Warte-frau, (.en) v. oppassler,
waakster v.; -gcll o. wachtgeld o.; (van een beambte), wachlgcld, pensioen o. Wartel, (-s, mv W&rtel) m. he-
raul, opzichter, wachter in. in een lor- nooispel. Warten, [wartele, gewartet) o. ww.,
in. II. wachten, afwachten, op de wacht slaan, uitzien; nuf jon., auf <•\'«\'. -,wacli- ten; eor der ïhiire - lassen, laten staan, laten wachten; (Spr.) lange ; lange»- verdrieszt, hel wachten verveelt; veer - kann. erlebt alles, geduld overwint alles; cr.ich kann lange -, wachten maar!, hij, ik, kan lang wachten; 2. auf elw. -, vei- wachten; mit elw. -. iels uitstellen, ver- schuiven; auf sich - lassen, zich laten |
het slaapbeen; -zirkel in., Z. •kreit.
Warzicht, bijv. nw., Z. warxen~
förmiq. Warzig, bijv. en b. vol lepels, vol
wratten. Was, voornw. wat, hetgeen, hetwelk;
- ist schoner als #?, wat is mooier dan?,
- sagt er?, wat zegt hij?; - gibt\'l?, wat
is er te doen?, wat is er aan de bami?; - fehlt ihm?, wat mankeert hein?, wal
scheelt hij?; von • sprichl er?, waarvan spreekt hij ?, - isl zul hun ?, wat te doen?; - für ein, - [ar cinc?, welk ecn(e), wat
voor eeu(e); - für Tuch tcill er?, wat voor of welk laken wil hij ?; - lacht er?; waarom lacht hij?; -? • ?, wal? wat be- lieft o?; - denn?, wat dan?; 2. tussch. wat!, boe!; - wagst du <!(?, wat!, hoe!, waagt gij &; ei -\' lasst nnch, och kom! &; ei, - gehl mich das an!, welnu? wal |
|||||||||||||||||||||||||||
|
wachten, niet komen, niet verschijnen; gaal mij dit aan!; ach - heiralhen, trnu-
(gemeenz.) wartel, wacht u!, pas op!; wen, och kom !; (gcineenz.) - Sie nicht II. bedr. ww. einen of eines Kranken -, sagen!, hé! wat zegt gij? - flir eine Jah- oppa-;sen, verplegen; die Kinder -, ver- reszeitl. welk een jaargetijde/1; 3. betr. zorgen; etner Sache -, zorg diagen voor; voornw.wal.helwelk.helgeen; alles,-lcbl. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
al wal leeft; alles, - ich sage, al wat ik
zeg, al hetgeen &; es sci, • es uolle, het moge zijn wat het wil;-aui7;(/arausenf- ttehen mag, wal daaruit ook moge voorl- vloeien; er mag sagen - er milt, bij mag zeggen wat bij wil, wat hij nok zeggen moge; il. bij heeft mooi pralen; - das Schlimmsle isl, wat het ergste is; - mich be\'.nffl, wal mij betreft, wat wij aangaat, voor mijn part, ik voor mij; ei» unbe- kannte* -, een onbekend iels; it. (ge» uieenz.) das isl -Anderes, dal is wat an- ders, iets anders, dat maakt een verschil; «eis: er - Neues ?, weel hij iels nieuws?; er Idufl - er kann, hij loopt zoo hard hij maar kan; 4. hoe; - sie schön singl! wat zingt zij mooi!, hoe mooi &. Wasch-amber,(-s)m.,z.m. gele
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
einen Carlen -, in orde houden; eincn
Vericunietcn -, verbinden; setnes Amtes -, /ich kwijten van; III. o. zelfst. wach- ten o.; 2. Z. Warlung. Warter, (-*,mv. Wtrier) m.,-in,
(•nen) v. (van een zieke), oppasser m„ oppassler v.; 2. (aan de deur), portier in., portierster v.; (in gevangenissen), bewaarder, cipier ra. Warte-saal,(-saa/(e)s,mv. -salc)
ui. (Spoorw.) wachtkamer v.; schule v. kinderschool, bewaarschool v.; •timmer o.. Z. -saal. Wartsam,bijv.nw.waakzaaiu,zorg-
lijk. zorgvuldig, oplettend. Wart-SChanze, (-n) v. vooruit-
springende schans v. als een vuurtoren; •thurm m. wachttoren m., Z. Warte. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
2306
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
vuiiruiaiid v.; -lampe v. spaarlamp, lher-
molamp v.; -n/en m. (Kaart.) warinoven m.; (Kookk.) oven m. om & warm te houden; -p(anne v„ Z. •beeken; (Zoulz.) vuiirpaii v.; sloffcmpfiuglichkeit v. ge- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
1390 Was.
|
|||||||||||||||||||
|
Was.
|
|||||||||||||||||||
|
Was.
|
|||||||||||||||||||
|
kei» • halten, (van vaten &), lekken; i«
- werden, (van sneeuw), smelten; (Hg.) seine Hoffnungen sind zu - geworden, zijne hoop is vervlogen, verijdeld; 2. water o., stroom, vloed in., wateren o. mv.; am -, aan den oever der zee, aan het water; über dem -,jenseils des -s, aan den over- kaut; das - isl niedrig, het water is laag; et» Land unter - setzen, onder water zet- ten, doen onderloopen; zu - und zu Lande, te water en te land; zu - reisen, te water, t ter zee reizen; (Zeew.) auftaufendes -, vloed m.; abtaufendes -, eb v.; hohl -, holle zee v.; - schlagen, nutleloos werk doen; (Sp.) Z. slill; 2. wohlriechende -, welriekende wateren o. ur.., odeurs v. mv.; abgezogene, gebrannte -, gedislil- leerde wateren o. mv., likeuren, sterke dranken v. mv.; kölnisck -, eau de Co- logne; (l\'l.) nat, zweel o., uitwaseming v.; die Augensteken ihm voll -,zijneoogen zijn vol tranen; das - Idufl ihm über das Ccsa/i/.het zweet, water loopt hem langs bet gelaat; sein - lassen, wateren, zijn water loozen; i. (Juw.) water o., glans ra.; eire tchönes - haben, (van parels), schitteren; it. (Hand.) goed gewaterd zijn; das - des M"kres <J\'-, gewaterde o. Wasser-ablass, (-ablusses, mv.
•abliisse) m., -ablOltung, (-en) v. afleidingskanaal o.; 2. waleraftapping v.; •abscklaij 111. daling v. van water, allaal ui. van water, ontlasting v.; -abtritl 111. waterplaats v.; (Volkst.) waterbak, pis- hoek m.; -abaiigen o. waterpassen o.; -abzap/ung v. (Hcelk.) aflapping v. van het water; -ader v. walerader v.; ganz diinne —, waterstraal m.; —bruch m. (Ileelk.) wateraderbreuk v.; -ahorn 111. witte hazelaar m., watervlicr v.; -alber 111. gewone mastboom 111.; -ampher m. (l\'l.) patik, patientiekruid o.; simsel v. pluvier v.; -umt o. waterstaat 111.; •andorn m. wolfsklauw, walerando- ren 111.; -apfelbaum va. Ileschappelboom, rooraappelboom m.; -arm bijv. nw. arm aan water, weinig water hebbende; -or- muth v. armoede v. aan waler, gebrek o. aan waler; sissel v. watennot v.; -ast m., Z. schot»; -auge o. (Ileelk.) walerge- zwel o., oogwalerzuchl v.; -bach 111. beek v.; -/i«c/i ni. waterbak 111.; (Zeew.) be- schot o. tegen de kluisgaten; -bad o. wa- terbad o.; (tig.) doop ui\', -bnl-j 111. (lien.) waterachtig zakgezwel o.; 2. (Werkt.) -balge mv. kleppen v. mv. eener hydrau- liscbe pers; -band o. gewaterd lint o., •base v., Z. stol}; -bank v. plank v. naast hel molenrad tegen het water; -lmu m. waterwerk o.; 2. waterbouwkunde v. Wasserbau-amt,(-(«)s) o.,z.m.,
Z. Wasseramt; \'ingenieur m. ingenieur
ui. bijden waterstaat.Z.-kinsllcr; -kunst v„ Z. - (2); -künstlcr, ^meister m. water- bouwkundige 111. Wasser-baum, (-iaum(e)j, mv.
•baume) 111. boom 111. in het water,sluit- boom m.; 2. fontein v. in den vorm van een boom; -becken o., Z. Waschbecken; (ïuinb.) vijver m., bassin o.; -beere v. vogelkers v.; -beh(ilter m„ -behaltniss o. waterbak,regenbak,vergaderbakm.,reser- |
|||||||||||||||||||
|
amber m., met eene korst bedekte (n-
gelscbe barnsteen ui.; -anstalt v. wasch- inricSiting v.; -bauk v. waschbank ».; •Mr in. waschbeer in. Waschbar, bijv. uw. waschbaar,
gewasschen kunnende worden; -e Farbe, niet verschietende tengevolge van hel wasschen; -keil v. bestendigheid v., niet verschieten o., waschbaarheid v. Wasch-beckeil, (-*ens,ui v.-ken)
o. waschbekken o., wascbkotn v.; (Nat. bist.) kamschelp v.; -besen m. (Bergw.) boenbezem in.; -blase v., Z. -kessel; •blau o. indigoblauw o.; •blduel in., Z. •holz; -bock m. waschbok m.; -brett o. |
digd opzichter m. over de erlschwas-
scherij. Wasehhaft(tig) ,Waschhaf- tigkeit v., Z. sckwatzliaft <$:
Was ch-handschnh,
(schuit (e)s, mv. schuhe) in. bandschoen 111. welke gewasschen kan worden; • haiis o. waschhuis o.; -lierd m. waschplaals v. voor ertsen; -holz o. linncnkloppcr m.; •tammer v.liniieiiksmer v.j-fcesse/m.loog- kelcl 111.: -ktammer v. slokje o. om I111- nen aan te drogen; -klöpfel va., \'L. -ltolz; •korb m.waschmaiid v.; •kübel va.,Z.-[ass; •kitfe v., Z. -fass; -kugel v. stuk o. zeep; •kupfer o. Ie wasschen kopei erts o.; -küste v. krukstok m. om het te wasschen erts om te roeren; -lappen ra. vaatdoek in.; •lauge v. loogwater o.; -leder o. leder o. dat gewasschen kan worden, zeemleder o.; -!edern bijv. nw. zeemlederen, van zeemleder; -tonev. drooglijn, lijn v., louw 0. om linnen te drogen Ie hangen; -lohn
m., Z. -geld; -magd v., i\\. -frau; -manye, •rolle v. mangel m.; -mo«i<;r v. (Schild.) manier v. van wasschen, met waterwerf Ie werken; -markt in. (gemeenz.) bijeen- komst v. van waschvrouwen;•masckinei. waschmacbine v., waschwerktuig o.; •meister m.ertswasscbcrshaas m.; -pinfel m. waschpenseel o.; -mülile v. molen m. om erls te wasschen; -plan m., Z. -herd; •platz m. waschplaals v.;-probe v. (I!erg- w.) loelsen o. van gewasschen erts;-s<;//e«- debank v. bnnk v. tot hel zuiveren der ertsen; schrank m., Z. -ka$ten; schürze v. waschvrouwenschoit o.; schrammge- sicht o. opgeblazen, niets beteekeneud gezicht o.; schttamm in. spons <t.;scide 1. zijde v. die gewasschen kan worden;
seife v. zeep v.; slein m. onderden bo- vengrond gevonden ijzersteen m.; -(/ioh in. vollersaarde v.; -tisch in. waschlufel, toilettafel v.;-trog 111. waschlrog, wasch- bak in., uasebkuipv.; -uannev.,Z. -fass; •wasser o.waschwatcio.;2.schoonheids- water o.; 3. (Kookk.) spoelwater, vaat- water o.; -weib o., Z. -frau; -nerk o. erlswasschen o.; •wolle v. gewasschen lakenweverswol v.; settel 111. waschlijst v.; seug o. wascbgoed o.; -zmn o. (Berg- vv.) rivicrlin o.; suber va., Z. •bütte. W&S6, (-n) v. nicht, bloedverwant
v.; (gemeenz.) babbelkous v. Waflen, (-s, mv. Wasen) m. (I\'rov.)
zode, graszode v.; - stechen, zoden ste- ken; 2. vilderij v.; 3. lakkenbos, draag- l\'li\'ln lil. Wasen-amt,(-um/(e>,mv.-ó(»i/er)
o. vildersbetrekkiiig v.; -bank v. bank v. van graszoden; \'binder 111. lakkenbos- senbinder 111.; -fteisch o. aas, kreng o.; •haue v. hak v. om zoden te steken; -holz o. rijshout o.;-/«u/er 111. (Bergw.) smalle, dicht onder den bnvengrond gelegen mijn v.; -meister m. vilder 111.; \'2. beul 111.; stück o. grasperk o.; •aalt ra. aarden wal, met zoden bedekte wal m. Wasig, bijv. en b. met zoden be-
dekt, groen. WftSSer, (-s, mv. Wasser) o. water
o.; bei - umi tirod faslen, (gefangen) si- tien, op water en brood vasten, zitten; |
||||||||||||||||||
|
waschplank v.; •bühne v. was
|
7
|
chplaals v.;
|
|||||||||||||||||
|
-biilte v. waschtobbe, waschkuip v.
Wasche, (-n) v. wascb, wassching
»., wasschen o.; in die • geben of tliun, in de wasch geven of doen, laten was- schen; die - kostet viel, het wasschen kost veel; 2. wasch v.,waschgoed o.;scltwarze -, vuile wasch v., vuil wascbgoed of lm- nengoed o.; frische of weisze - anziehen, schoon linnengoed aandoen; 3. (Bergw.) Z. Waschhaus. Waschoil, (du wischesl, er wischt,
uiusch, gewaschen) bedr. ww. onr. den Tisch -, wasschen, schooiiinaken;tfas Ge- tichl -, wasschen, afwasschtn; sicli die Hinde -, zijne handen wasschen; 2. was- schen, de wasch doen; Siewdschlmir, zij wascht voor mij; morgen witt sie -, mor- gen zal zij wasschen, de wasch doen; aus dem erslen Wasser, aus dem Gröbsten -, in het eerste sop wasschen; (kookk.)dus Geschirr -, wasschen, spoelen,afspoelen; die Glüser -, uitspoelen; (Drukk.) die Form -, wasschen; (Verv.)nacA dem Fdr- ben -, wasschen, uitspoelen; (lig.) jemn. den Kopf -, iera. het hoofd wasschen, doorhalen; (Volksl.) das kat sieh gewa- scken, dat ziet er goed uit; (gemeenz.) «ii\'/j die Kckle -, zich de keel doorspoe- len, een slokje nemen; (Spr.) eine Hand wascht die andere, als de eene hand de andere wascht zijn zij beide schoon; it. Z. Mokr; uit uiusche tneine Hand in Unsckuld, ik wasch mijne handen er af; (Verg.) Gold -, zuiveren; (Teek.) eine Xeicltiiung -, wasschen; (Bergw.) Erz -, wasschen, zuiveren; 5. (lig.) babbelen, snappen, kletsen. Wascher, (s, mv. Wiischer) in.,
-in,(-nen) v. wasscher m., waschvrouw v.; (lig.) Z. Schwdtzer. Wasohorde, v., z. m. vollersaar-
de v. Wascherei, (-en) v. wasscherjj v.,
gewasch, wasschen o.; (lig.) Z. Gew&sch; Wascherei, (-en) v.wasscherij v.,
2. plaats v. waar gewasschen wordt, waschhuis o. Wasch-erz,(-e», mv. -e)o.(Berg-
w.) wascherts o.; il. gewasschen erts o.; •fats u. waschkuip, waschtobbe v.; -fesl o. waschdag in.; -/rau v.waschvrouw v.; •gefiiss o., Z. -fass; -geld o. waschgeld, waschloon o.; -gelle v., Z. -fass; -gold o. riviergoud o.; -graben in., -grube v. met bout beschoten kuil m. voor het erlswasschen; -gcschworene(r) 111. beëe- |
|||||||||||||||||||
|
Was.
|
Was. Was. 1391
|
|||||||||||||||
|
v.; -fahrt t. tochtje o. te water; -fall m
waterval in.; (van een molen), verval o. van het water; -fang m. walerbak.regen bak in.; -farb, -(arben, \'t. -farbig;-farbe v. waterkleur v.; 2. (Schild.) waterverf v.; —maler m. schilder ui. in waterverf; —malerei v. schilderen o. met waterverf; •furbig bijv. nw. walerkleurig; -faru m. (PI.) watervaren v., waterkruid o.; -fass o. waterval o., waterton v. Wasserfass, (-/asses,mv. -(isser)
o. val o. om iets in te weeken. Wasser-feld, (-/Wd(c)s,mv. -/W-
der) o.,\'t.-flache;-fei v.,Z. Nixe; -[enchel
ui.watervenkel t.;-fett bijv.en b.,Z.-ikhl; -lcuer(werk) o. walervuurwerk, vuur- werk o. op het water; 2. Grieksch vuur o.; -ftlipendelwurzel v. waterinoederplaut v.; -/i(z m., Z. -faden; -/lachev.,Z.-ebene (I); -flachlich bijv. nw., Z. -pass; -flachs m., Z. -garbe; -fiasclte v. waterflescli v.; •flechte v. watermos o.; -(lecken m. wa- tervlak, watervlek v.; -flieder m., Z.- Ao- lunder; -/liege v., Z. -motte; 2. watcrvlicg v.; -/I0/1 111. draaikevcr m.; 2. watervloo v.; -flulh 111.watervloed m.,overslrooming V.,stroom III.Walers;-/ijfi/i;/\'ll«i/.wH«.s(7llilc
v., Z. •hebewerk; -frachl v. vrachlloon,
vervoer o. te watcr;-/reibijv.nw. (Uelfst.) watervrij, geen water bevattend; -[rohne v. leendiensl ui. bij waterwerken; -frau v. waternimf, meermin v.; -frosch m. moeraskikvorsch in.; -[urchc v. greppel v., alloop m. van hel water; -galle v. slijkgreb, natte plek v. op een akker; 2. stuk o. van een regenboog; (O.igh.) zweertje o. aan het oog; (Veea.) gal v.; •gallerie v. gang 111. in waterwerken; •gang in. waterloopm., waterleiding, gooi v„ kanaal o.; (Ontlk.) buis v.; (in het oog), traanbuis v.; -gurbe v. walerkoloin v.; -garn o.,\'t.-garbe;-gauchheil o. (PI.) waterguichheil o.; -geblase o. (Werkt.) hydraulische blaaspijp v.; -gefiss o. wa- lervat o.; (Ontlk.) -gcfdsse o. watervaten o. mr., wateraderen v. mv.; -geflityelo. watervogels 111. mv.; -geist 111. walergeesl m.; -gerade bijv. nw. walerpas; -gerech- tigkeit v. waterrecht, recht o. op de vis- schery; -gerinne o., Z. Geriitne (2); -oe- schivutst v. walergezwel o.; -gevügel o., Z. •gelliigel; •gewicht o. waterplant v.; •gewand o. (Schild.) doorschijnend kleed glas o. waterglas o.; -gewicht o. wa |
||||||||||||||||
|
voir o.; •beiszet m. zeezwaluw ».; -bene-
diklkraut o. waternagelkruid o.; -berg in hoogc golf v., waterberg ra.; -beschreiber m. waterbeschrijver, hydrograafm.; -be schrei/mng v. waterbeschrijving, hydro- grapbie v.; -biene v., Z. Drohne; -besen m. zoelwaterworni ui.; -blilschen o. wa- terblaasje o.; -blasev. waterbel v.; (Heel- k.) waterblaar v.; (Oen.) waterblaas v.: •blatt o. waterblail o.; -blaller v. water- pok, waterblaar v.; 2. kleine kinderpok v.; -blau bijv.nw.waterblauw, lichtblauw, bleekblauw, bleekgroen; -blei o. zwart Inoderts o. Wasserblei-erz, (-(e)s, mv. -c)
o. zwavelzuur Inoilerts o.; glimmerndes —, koolslofhoudend ijzer o.; -glanz in Z. -erz; -kalk in. kalkhoudend looderls o.; sauer bijv. nw. waterloodzuur; -saure v. waterloodzuur o.; •silber o. waterlood- zuur zilver o. Wasser-blume, (•»} v. water
bloem, waterplant v.; -blul o. vlooien-
kruid o.; -bogcn in. walerboog m.;-6o/me v. (PI.) kalfsvoet m.; -braut v. waterhoos v.; -brei m. waterbrij, raeelbrij v.; •brnch m. (Heelk.) walerbreuk v.; 2. (Zeew.) breking v. van bet water; -butle v. \\va- terbak in., waterton v.; -cement m. tegen water hes\'and cement o. Wasserchen, W&sserleiii,
(verkl.) o. watertje, stroompje o., beek
v., meertje o., vijver m. Wasser-cisterne, (-n) v., Z.
•behiiller; -cur v. waterkuur, badkuur, genezing v. door het gebruik van water; die • gebrauchen, de baden gebruiken; •damm m. dam, dijk in., kade v:,-damp( m. waterdarap, stoom, nevel in.; -darm ra. draadworm m.; -dicht bijv. nw. (van een dam), tegen hel water bestand; (van stollen), waterdicht, geen water door- latend, waterproef; nickl — sein, lekken; 2. — m. zelfst. (Spoorw.) waterzak m.; •dichte v. ondoordringbaarheid v. voor het water; -diele v. lange, breede plank v.; •distel v. (PI.) waterdistel v. (een pad- densloel); -docke v., Z. -jungfer; -doclor m. wateidokter, geneesheer m. die voor- namelijk water als geneesmiddel voor- schrijft; -dosl m. henniphladerig lever- kruid o., watergrimonie v., kattestaart m.; 2. Z. -hanf; -drache na., Z. -hose; •drosselv. watcrnierelv.;-druck ni.druk- king v. van het water; —lehre v., Z. •krafllehre; —werk o. hydraulische pers v.; -dreiblatt o. bilterklaver v., water- drieblad o.; -dreilaltigkeit v. waterlinze v., eendenkroos o.; -dunsl ui., \'i.-dampf; •dürrwurz v., Z. -han[; 2. aschkruid o., aschplanl v.; -ebene v. oppervlakte v.van het water; 2. waterpasse vlakte, horizon- tale vlakte v.; -eiche v. meting v. der mijnvaten met water; -eidtchse v. (Nat. bist.) waterhagedis ».; -eimer in. water» einmer ui.; •einfallgeld o. havengeld o.; •eisen o. (Dclfsl.) zwavelzuur yzer o.; •eister v. (Nat. bist.) ocslervissclier, oestervanger m. (een moerasvogel); -ep- hett in. waterpeterselie v.; •eppick ra. wa- terluis ».; •erieugung v. watervorming v,; •(aden m. (PI.) waternios o., conferve |
||||||||||||||||
|
•behilter; -lummir m. (Nat.) glazen,
luchtledig, kigelvirmig, met water ge- vuld buisje o. 2. plshamer m.; -hanf m. water-leverkrüii (.; -harnisch m. water- diclile, lederen keeding v. bij bet diii- ken; ~harl bijv. nv. (van leem &), in de lucht gedroogd; -iaut v. (Ontlk.) baar- vlies o.; -hebewerk,-kebezeugo.,-hebungs- maschine v. hyd-»ulische pers v., pers- puiiip v.; -heil 0. valerkers ».; •heilan- stalt v. watergeneeslunde v.;-heilkünstler va., Z. -doclor; -heimelhode v. walerge- neeswijze, geneeswize v. loor aanwen- ding van water; -tell bijv. uw. helder, doorschijnend als veter;-helle v.helder- heid v. van het wat«,;-Ae««fV.,Z.-/iu/in; •herr m. eigenaar m. eener visscherij, eigenaar 11). van eei water; -höhe v. wa- terhoogte v.; (Zeev.) Z. -zug; -/i«/(«»)- der ui., Z. •ahorn 1.; -hose v. waterhoos v.; -hufe v. watevlak o. van ongeveer 50 akkers; -huhn o waterhoeno., pluvier v.; -hühnlein 0. niter, waterlooper m., watersnip v.; -liml 111. waterhond, poe- delhond ui.; (Uergv.) pomp v. Wassericht, bijv. uw. waterhou-
dend, waterbevatt<nd, als water, water- aclitig. Wasserig,biv.en b. waterig;(Gcn.)
waterzuchlig; (Scieik.) met water ver- iliind; il. Mauw, la; (lig.) (van den stijl), laf, zouteloos, omeduideiid; jemn. den Mand nach etw. • nadien, icm.docnwa- tertauden; -keil v.waterigheid v.; (Gen.) waterzucht, wateitucbtigheid v.; (lig.) tlauwbeid, lafheidv. Wasser-ige., (-igels, mv. -igel)
m. zeeégcl m.; -jaid v. waterjachl, een- denjacht, jacht v. >p watervogels; -jung- fer v. watervlind;r m., waterjuffer v.; -ka/er m. waterkever m.; -kanne v. wa- terkau v.; -karre vwaterwagen in.; -karte v. zeekaart, riviertaart, hydrographische kaart v.; -kastanie v„ Z. -nuss; -kasten m. (Bouwk.) wat\'i-liak, regenbak in.; 2. Z. •behilter; 5. zinkput, zakput ra.; •ke- gel 111. waterkolcm v., waterkegel ui.; (Vuurw.) vuurre;en m.; (Waterb.) wa- terkolom v.; -A;er;<; v. (Waterb.) water- kaars, vereeuigii;g v. van verscheidene waterstralen in eene lyn; -kessel m. wa- terkelel ra.; -kies 111. ijzerachtige vaur- stecn in.; (Scheepv.) kiezelsteen in.; •kilt 111. cement o.; -klumpe v. (Zeew.) ondur- |
||||||||||||||||
|
ter o. dat geschikt is om het gehalte der! laag v. voor de waterlonnen op het dek
|
||||||||||||||||
|
zoulinijn te leeren kennen; -gleich bijv
en b. gelijk aan water; 2. waterpas,hori- zontaal; -göpet in. door water gedreven hefboom ca.;-golt m.god m.van het wa- ter, zeegod, Neptunus 111., Z. Ftussgott, Meergolt; -goltheit v. godheid v. der zee; •gutint v. godin v. des waters, Thetis v.;
graben ui. sloot, gracht v.,alloop m.van
het water; kleiner —, \'t. •furche; (Landb.) greppel v.; -grube v. waterput, waterbak 111.; 2. plek v. gronds vol water; -guss in. sterke regenbui, stortbui v.; 2. zinkput, |
||||||||||||||||
|
klee m., Z. -dreiblatt; -klette v.hoefblad
o.; -kluft v. scheur, spleet v. door het water uitgespoeld; (Bergw.) kolk v., af- grond, poel 111.; -knechl m.(Bergw.)pnt- knechl m.; -kolbe v. rietstengel in.; -knopf m., \'t. Schattermannsknopf; -kolik v. (Gen.) waterkoliek o.; -könig m. (Fabel» I.) waterkoning, god m. der zee, Ncptu- nus m.; -kopf in. waterhoofd o,; -koralle v. zeekoraal o.; -kra[t v. kracht v. van het water; —slehre v. leer v. van de be- weging en drukking van het water; |
||||||||||||||||
|
vcrvalput 111.; -hahtt m. waterkraan v.; .kriimplii\'terbruch 111. nietaderspatlen ge-
hahnenfusz m„ •hühnlein o. (PI.) wa-\'paarde waterbreuk v.; -krebs m. rivier- terranonkel v.; - hall end bijv. nw., Z.lkreeft, zeekreeft m.; -kresse v. (PI.) wa- dichl; -haltig bijv. nw. (Scheik.) water» terkers v.; 2. Z. •rellig; -krop[ 111. groole houdend, waterbevattend; •halter ui., Z.\'waterzak m. tengevolge van het gebruik |
||||||||||||||||
|
1392 Was.
|
|||||||||||||||
|
Was.
|
|||||||||||||||
|
Was.
|
|||||||||||||||
|
o. waterhoen o., houtsnip v.; -rechl bijv.
nw., Z. wagerechl; 2. o. zelfst., Z. •teitungsreclit; -reich bijv. nw. rijk aan water, door water besproeid; 2. o. zelfst. waterrijk o.; -relic v. paardenziektc v. tengevolge van verhitting; •reif m. ijzel, m., rijm in.; -rcij o., Z. schots; -riesc m. waterreus m.; •niK>. (liouwk.)wa- lergat o.; (Leid.) goot v.; 2. Z. -furche; •röhre v. waterpijp v.; -rose v. zeeroos v., Z. -lilie; -ross o., Z. -pferd; -rübe v. wilte knol in.;-rüstcrui.Engelscbebreed* bladerige olmboom m.; sabler m. (Nat. hist.) kluit v., blauw pooligcstrandriiilcr, sabelbek m.; sack m. (Ileelk.) water- zak m.; 2. vergaderbak m., reservoir o.; 3. (Wolerb.) ruimte v. tusschen twee schepraderen; 4. (Mijnw.) moerassige plek v.; sage v., Z. -aloe; salaman- \\der m.. Z. -molch; salat ra. (I\'l.) wa- te:salade v., dik eendenkroos o.; 2. be- cabonga v. (een cereprijs); -sammlung v. verzameling v. van water; 2. ophnnpen o. van water; -sand m. rivierzand o.; —stein m., Z. Fillrirslein; sa(p)phir m.waterkleurige sallitr, bleeke blaunach* lige saflier m.; siiule v. (Waterb ) wa- lerkoloui v.; 2. Z. -hose; siiure v., Z. Sauerslo/f; -scha.be v.,7.. •motte; schacht ui. (iiergw.) mijn v. met ponipwerk; • schaden ui. door water veroorzaakte schade v.; (Hand.) averij v.; schadhafl bijv. nw. door water bedorven; (Hand.) ave rij bekomen hebbende; schar v. wa- lerbewoners m. mv.; schalz m. voorraad m. aan water; schaufel v.schepplank v„ sclicprad, schephord, hoosvat 0.;scheidt v., Z. Messerheft (Nat. hist.); scheidung v. scheiden o. van wateren; 2. dijk m. tegen het waler, schcidingsdijk in.; 3. plaats v. waar het water zich verdeelt; scherer m. (Nat. hist.) grijze of ge- meene slorniduiker m.; scheu bijv. nw. walerschmv, vrees hebbende voor water; 2. v. zelfst. watervrees v.; schierling m. (I\'l.) waterscheerling, watervenkel v.; schildkróle v.waterschildpad v.; sehhq in. (Krijgsw.) torpedo v.; 2. waterbe- roerte \\.,schlachl v. dijk m. van takken» bossen en graszoden; -schlamm m. waler* slibo.;2.watcrinoso.,confcrvev.;-«A/an- ye v. waterslang v.; schlauch m. lederen waterzak m.; (I\'l.) blaaskruid o., water- blaas v.; schloss o.slot o. aan het water, in het water gelegen slol o.; •tehlotle v. (I\'l.) rivierpaardestaart m.; schlucht ». kleine bergvloed m.,regenbeek v.;schlund iu.afgrond,poel in., kolk \\.;schmetlerling in., Z. •motie; schnerke v. watcrslak v.; (Nat. hist.) groote horenschelp. trom- pelschelp v.; 2. (Waterb.) Z. srhraube; schneider ui., Z. •beiszer; -schncpfe v, watersnip, poelsnip v.; •tehnile v. water» rietgras o.; schoss o. (Tuinb.) waterloot v.; schoten v.niv.schooleii v. derondcr- sle lijzeilen; srhmube v. (Waterb.) schroef v. van Archiinedes; •schreier m. kropgans v.; -schuss m., Z. •schoss; schualbe v., Z. Ufersclucatbe; sclticamm m., Z. schlatnm; schwarm, schuir- nier m. (Vuurw.) watervuurwerk o. van voetznekers, op het water brandende |
|||||||||||||||
|
?an nat voeder; -krugm. vaterkruik v.;
it. kruik v. water; -kr/stal in. rotskris- lal o.; -kübel in. kuipc o. >m iels in Ie woeken; •btget v. waierbadon m.; -kü- qtichtn o. walerblaase o.; -l;nh v., Z. Seektth; -kunde »., Z •lilirc; \'kunst v. waterleidingsknnst.waerieidingkuude ».; 2. — of —slück,—teiko. waterwerk, poiD|iwerk o.; 3. fonlcnv., walersprong m.; •küntller m.walertoiiwkuudige, ken— ncr in. van de walerlodingkunde; -iiin- slig bijv. uw. waterl mvkundig, op de walerleidiiigskundebd rekking hebbende; •kürbiss in., Z. •mcloie; -kuppe v. water- tang v.; •land o. vraurachlig land, door water omringd land o; -laub in. (Bouw- k.) loof o. van water;\'lange v. slang, le- deren |iij|i v.o|i schepm; -latle v. leiding v. tot het drijven vanjen rad in myneii; -lauf in. waterloop ni.(liergw.) Z. -gra- ben; •laufer, -liiu/ei n. (.Nat. bisl.)Eu- ropecsch rictliocn o.;2. (Waterb.) wa- lersplcot v. op de heling van cene brug; •laut v., Z. •wanxe; -èer hijv. uw. zon- der water, drong, vai water ontbloot; •lefien v.mv. (Ontlk.)walerlippcn v.in.; •lehre v. waterleer, hjlrologic v.; -leim in. vogellijn v.; •leislex waterpas o., Iut- len v. mv. aan liet paalverk vaneen fou- danienl: 2. walerlijst v. -leile v. water- leiding v., duiker ui., kanaal o.; —kunst »., Z. •leilungskunst; •litung v., Z. -leile; (Oulik.) \'L.-gattg; —sjrüc!:e v. duiker- brug ï.; —skum.1 v. witerloiciingskiiiisl v.; -(lcitunys)rechl o.recht o. out eene waterleiding te maken; •lieyer ui. (Zee- iv.) waterval o.; -lilie . waterlelie v. W&sserling, (-(e)s, mv. -e) m., Z. \\Va\\s\\erbtrne.
"Wasser-linie, (-n) v. (Zcew.)
waterlijn »., gedeelte n. van een schip Inssclieii wind en water; -linse v. wa- lerliiis v.; \'lippen v. mv., Z. •lefzen; •los bijv. mv., Z. -leir; -lnlute v. (I\'l.) wateriool v.; -lot!e v (Bergw.) plau- ken waterloop m.;-lHcte v. gat o. in den land (hij oude schapen); •mSdchen o. (Kahell.)waterninil v.,.\\ereide x.;-nnïhrle v., Z. kaltscliale; -makrei v. schilderen o. niet waterverf; .inntitjcl m. gebrek o. aan water; •mangnld in., Z. •ampher: •tnnnn ui. waterdrager in.; (Slerreiik.) waterman ui.; •marke v. watermerk o, in papier; -masz o.,Z. •mester; -mauer v. iu het water gebouwde muur in.; 2. •teeiien brug, steenen hoofdschntting v.; •maus v. watemiuis, waterrat v.; it. Z, •tpitzmaus; •vielnne v. watermeloen iu., Z. \'kilibiss; -merko. (I\'l.) Z. -eppich; (Zeew.) Z. -lime; •metser m. (Nat.j watermeter m.; 2. drijver in.; -messung, •messkunst v. watcrinetiig, watcrniecl- knnst v.; •milbe v. watermol v.-, 2. Z. •tpinne; -nmhn m., -möhrc v. witte wa- lerlelie, zeeroos, zeeblocm v.; -molch m. watersalamander m.; -mönch m. (Wa- lerb.) lap m. voor het verlaat van een Tjjver; -moos o. (I\'l.) Z. •linie; 2. Z. -/\'ai/ci\' (PI.); -mörser m. (Viiurw.) hou- len mortier in. om watervmirpijlen te werpen; -mörtel id.waterhondende mortel v.; •most m. w ijn in. van de tweede per- |
|||||||||||||||
|
Ising; -molle v. watervlieg, watermol v.;
UniKcA\'c v. watermng v.; 2. moeraslnis v.; \\-mühle v. watermolen, door water ge- dreven molen m.; -münze v. (PI.) water- munt v.; •murmelthier o. beverrat ».; ,-muss o., Z. -brei. W&ssern, (tra *.« rte.gcu-iissert) bedr.
ww. Wiesen -, bevochtigen, besproeid \\Wein -, met waleraanmengeii; leinuand -, vochlig maken; (l.ooi.) eine llaul \'m de loog zetten; (Man.) eincn Zeng wateren: (Zeew.) ein Scliiff -, met waler vullen; 2. o. ww„ in. h. der Mund was |
|||||||||||||||
|
sert ilim darnach, hij watertandt er van;
(Jachlw.) (van het wild), wateren, pis- sen. Wasser-Iiabel, (•nabeh.mr. \'na-
bel) m. watcruavelkrnid o.; (Ontlk.)door waterzucht verhoogde navel in.; —artig bijv. nw. op waternavelkriiid gelijkende; —bruch in. (Ilcelk.) walcrnavel m., wa- lei navelbreuk v.; -narhtiqall v. blauw- borslje o.; -nadel v., Z. Wünschelnilhe; • nept m., Z. -münze; -niie v„ Z. Kixe; •nolh v. watersnood m.,ovcrstrooming v.; 2. Z. •mangel; -nuss v. waleikastanje v.; nymphc v. waternimf, Nayade, Nereïde .; (Nat. lust.) Z. -jungfcr; -ober/lficlie ., Z. spiegel; •oehs m., Z. -pferd (Nat. hist.); 2. roerdomp, butoor ui.; -ojial m. waterige opaal m.; -orycl i. waterorgel o.; -o((er v., Z. schlange; 2. gewone ol- ler in.; -parlie v. waterlochlje o.; 2. (Schild.) landschap o. dat een ineer.eene rivier & voorstelt; -pas«bijv. nw. water- pas, horizontaal, Z. nagerecht; 2. (-e«, mv. -e) m.. Z. -wage; -perle v. valsche parel v.; -p(ahl in. paal m. in hel water; p/au iu., Z. Pfanreiiier; 2. Z. -jungfer; •pfeffer in. vlonienkruid o.; •pferd o. (Kaliell.) zeepaard o.; (Nat. bist.) nijl- paard, rivierpaard o.; 2. Z. IV\'aWross\' •p/lanze v.waterplant v.; -pfuhlm.,-pfil- Izc v. modderplas, modderpoel m.; -/>/«/< m. plaats v. waar men water pul; (Zeew.) plaats y. waar men water inneemt; 2. waterplaats v.; -poeke v. waterpok v.; •presse v. (I\'ap.) pers v. tot het uitdruk* ken van pas geschept papier, -polei v. ualerweegbrec v.; -pmbe v. waterproef, beproef ing v. door water; (Ger.) heksen* procf, koudwaterprocf v.; -propbet m. waarzegger in. uit water, waterwaarzeg- ger m.; -propliezeiung v. waterwaar» zeggerij, waarzeggerij v. uit water; -pro- eianl in. watervoorraad m., proviand v. van water; —einnehmen, water innemen; •pumpe v. waterpomp, pomp, hydrauli- sche pomp v.; -puppe v., Z. -jungfer; •pyramide v. walerpiramide v.: -quelle v. waterbron, wel. bron, fontein v.; •rabc. waterraaf, zecraal\' r.; -rud o. rad o. om water in beweging te brengen; (Vuiiiw.) walerrnurrad o.; •rakele v. waterrakel v.; -ralle v. (Nat. hist.) waterwachtel in., Kiiropeescli rietliocn o.; -ranrf in. rand m. van het water, oever in.; -ranke v. (Tuinb.) waterloot v.; -ratle, -rulze v. waterrat v.; 2. (lig.) walerrot, erva- ren zeeman in.; -ranm in. mei water gc- vulde ruimte v.; (Zcew.) kielruim o.; •rehe v. (Wijng.) waterlool v.; -rebbuhn |
|||||||||||||||
|
Wat
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Web. -I.S9S
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Was.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•trager, —in, waterdrager m., water-
draagsler v.; 2. (Nat. hist.) Z. Drohne; •transport m. vervoer, Mcsport o. Ie wa- ter; -treibend bijv. nw. (Gen.) het waler afdrijvend; -trense v. trens v.om de paar- den naar het wed te brengen; -treten o. watertrappel! o.; -lieier in. walerlrapper ui.; (Nat. bist.) Kuropeesch riethoen o.; •trinker, —in, walerdrinker m., walcr- drinkster v.; (Gen.) hij, zij die niets dan water drinkt; -lrog m. watertrog ui,; tröglein o. watertrogje, walerbakje o.;
trommel v. (Bergw.) trommelvormige
|
zandbank \'.; il. eb »., laag water o.,
• nfahrer in. plalbodemd vaartuig o.; •nkraiU o. (PI.) wattenkruid o. Wutkammer, (-n) v. (veroud.)
kleederkamer v. Wfttlich, bijv. en b. (veroud.) dap-
per, wakker, vlug. W&t-mann,(-munn(e)*,inv.-/ei</e)
in. handelaar, koopman in. in lijnwaad; sack m. valies o., ransel, mantelzak in WfttSChe, (si) v. (Volkst.) oorvijg
v., norvecg, klap m.; (Nat. hist.) eend v. Wfttacheln, (leatsehelle, genat\'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
voetzoeker in.; schueif in. streep ».,
«marl ai. van waterachtige dampen; schwein m., Z. Sumpfsclucein; 2. berg- koe v., tapir m.; schatre v. (Nat.) soor- telijk gewicht o. van water, zwaarte v. van het water; schwimmer va. zwem- mer m.;scorpion va. walerschorpioen in.; segel o. razeil o. onder hellijzcil; seige, seihe v. (Bak.) vochter in.; (Bergw.) gevlochten draadwerk o. om het water in eene mijn door te laten; seile v. wa- waterzijde v., waterkant m.; senf m. waterrauienas ».; 2. wilde mosterd in.; sicb o. Z. seige; snolh v., Z. -nolh; spiegel m. waterspiegel m., oppervlakte v. des waters; spkl o. waierspcl o.; 2., Z. -orgel; spinnev. waterspin v.; spitz- maus v. walerspilsmnis v.; spritze v. wa- lerspuit.biaiulspuit \\.;spritzer in.noord- sche mossel v.; staar m., Z. •amtel; stand m. waterstand m„ waterhoogte v.; —/«Are v. waterstandsleer, leer v. van liet evenwicht van water, hydrostalica v.; slinder in. waterbak, vergaderbak in., fontein v.; station v. (Spoorw.)halt. plaats v. om water in te nemen; slein ui. (Bnnwk.) gootsteen m.;2. grenssteen |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vergaderbak m.; -lrompete v., Z. • hose;\\sclielt) o. ww., in. h.en s. waggelen, dren-
• trüffel v. walernoot v.; -tulpe v. water- telen, loopen als eene eend.
lelie v.; -ultr v. waterborloge o.; •uarteerJc WattC, (-n) v., Z. Wat(h)e (2).
wateruurwerk o.; -umsehlüge m. mv.| Wattiren, (uatlirle.ualtirt) bedr.
natte konipresscn o. mv. ww. met watten voeren, walteeren. Wasserung, (-en) v., Z. «d.ïse/n,| W&tt-SChUf, (-(e)s, mv. -e) o.,
il. besproeiing, bevochtiging, watering v.;Z. Wathenfahrer; -trog m. waterloop in. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wasser-urtheiL, (-(e)-, mv. -e)
o. (Ger.)Z. -probe; -viole v. watervioolljc
o.; 2. bloeiend riet o.; 3. stekelige wa- terweegbree >.; -veryoldunu v.koud ver- gulden o.; sisirstab m., Z. -hahn;-vogel watervogel nu.; sorralh in. water- voorraad m.; -\\cage v. (Nat.hisl.) water- pas, nivelleerwerkluig o.; 2. watermeter in., waterschaal v.; -wigekunsl v. kunsl v. om te waterpassen; it. walerweegkuu- de, hydrostalica v.: -wHgen o. walcrpas- sen o.; -wdger m. waterpasser m.; •wi- guny v., Z. •wigiu; -wahrsager m. &, \'L. •propbet; -wanze v. waterweegluis v.; •marie v. wilde cichorei v.; (Zeew.) Z. Warte;-watte\\\\, Z. -fadcn; -wegerickm. walerweegbree v.; -uehr v., Z. Wehr (Waterb.); -ueib o., Z. Nixe;-aeide i |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
die de schepraderen van ren molen drijft.
Watzel, (-.«, mv. Watiel) m. (van
een herl), strot ui. Wau, bijv. uw. (Zeew.) der Wind ist
-, kalm, bedaard, stil; 2. -! lussch. (ge- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
blaf van den h
|
0
|
ond), wau !
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
WaU, (-(e)s, mv. -e) m. (PI.) wouw
v.; •küpe v. wouw kuip v. WaUWay!, lussch. (nabootsing
van hel geblaf van den hond), wau wau !; 11. m. zelfsl. (gemeenz.) boeman, vogel- versr.lirikktr m. Wawellit, (-en, mv. -en) m. door
Wavel ontdekt wit mineraal, wavelliet o. Webe, (-n)v.,Z. Weben (o.zelfsl.);
2. (Wev.) web, stuk o. linnen van 50 el;
3. beweging, slingering v.
Webel, (s, mr. Webel) m., \'/.. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m. in hel water, stecii
|
10
|
en peilschaal v.;
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
3. Z. Filtrirstein;(Hnkh.)7j. Kesselstein;
• tlelze v., Z. Bachttelze; 2. riethoen o.: -sler« m.(PI.)kleinewaterplant v.; -s/ie- /W m. mv. waterlaarzen v. mv.; stoff in. (Nat. hist.) waterstof v. Wasserstoff-gas, (-«) o., z. m.
walerslofgas o,; -hallig bijv. nw. water* slofhotidcnd, waterstofbevattend; -metalt o., Z. -verbindung; -oxijd o. waterstof- ojyde, waler o.; -sdt<re v. walerstofzuur o.; -verbindung v. verbinding v. van een melanloxyde met water, hydraat o. Wasser-stollen, (stollens, mv.
stollen) m. boring v. tol afleiding van water uit de mijn; strahlm, waterstraal, watersprong m.; streeke v. (Bergw.) kanaal o. dat het water aanvoert; 2. nil- gestrekthcid v. wHen;streich in.tweede, nililnnvende bliksemstraal va.; slreif ia., strieme v. (Bak.) onuitgebakken plaats v, in brood; slrcifig, slriemig bijv. nw. decgachtig, niel iiitgebakken, klef; -.«/rom .il waterstroom, stroom m. walers;strif del m. draaikolk v.; stube v. vergader- bak in.: stück o. (Tuinb.) bloembed o. met vloeiend of springend waler, perk o. met een vijver; stnrz m., Z. -fall; sucht v. waterzucht o.;—nul tel o. mid- del o. legen waterzucht; süchtig bijv. ilw. waterzuchtig; suppe v. watersoep, dunne soep, schrale of magere soep; -liin- nel o, schaafgras o.; •laurher m. duiker in.; (Nat. hisi.) duikereend v.; -taufe v. waterdoopm.,donpen o. met waler; -/at<- sendblatl o. walervenkel v.; -tcufel in. waterdnivel m.; -theilcheno. waterdeeltje o.; -thiero. waterdier o.; -lhor o. water- poort, sluis v.; -liefe v. diepte v. van het water; (Zeew.) gedeelte o. van het schip lusschen wind en water, diepgang in.; •lölpel m. (Nat. hist.) wille gek in., wilde kropgans v.; -tonne v. waterlou v.;(Zce w.) Z. Bake; -topfm. waterpot m.; -lracht v. lading v. waler; (Zcew.) Z. -tiefe |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
waterwilg, zwarte wilg(eboom) m.; -K\'«-1Hischer; (Krijgsw.) sergeant m.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Webéleinen, Webelienen,
Webelingen, r. mv. (Zeew.) weve-
lingen, weifelijnen, touwladders v. mv. Wgbelig, bijv. beweeglijk, opge-
wekt, vroolijk, levendig. Weben, (uob, gmoben en weble,
geicebt) o. ww. onr. en reg., in. A. zich bewegen; (lig.) beweeglijk, levendig, vroolijk, vol leven, opgewekt zijn; (Zeew.j de wevelingen vastmaken; 2. bedr. ww. (H. S.) e/K\'. -, ten offer brengen; (Wev.) weven, spinnen; Tuch -, weven;geivobene Strümpfe, geweven; leinene, wollene Zeuge -, weven; II. o. zelfsl. beweging v.; (flg.) levendigheid, opgewektheid, vroolijkheid v.; (Wev.) weven o., Z. Webe (2). Weber, (-«, mv. Weber) m., -in,
(sien) v. wever, spinner in., weefster,
spinster v.; 2. (Nal. bist.) herfstUraden- spinner m. Weber-arbeit, (-en) v. wevers-
werk, weefsel o.; -baum va. weversboom m.; (Lintw.) scheerstok m.;-blatt o. we- verskam in.; -dislel v., Z. -karde. Weberei, (-e«) v., Z. Weberhand-
uerk; 2. Z. Weber ar beit. Weber-einschlag, (schlag(e)s.
mv. schlage), -eintrag, (-/ray(e).«, mv. -lrage) in. weversinslag m.; -/ïscA- lein o. witvisch m., blei, bliek v.; -gaden m. weverskamertje o.;-gerei*z o.,Z. -ein- schlag; -gesell m. weversknechl m.; -a/as o. weversglas o., microscoop in. om de 88 |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
derich ni. (PI.) wcederik m. met thyis-
voruiige bloemen; -:telle v. golf v. waler; •welt v. waterwereld v., Z. seich (1); •werk o., Z. -kunst (2);2.Z. Springbrun- nen; -u\'ickev. waterwikke v.: •wietel o. kleine otter in.; •wirbel m. draaikolk v., maalstroom at.; -uolf va., Z. Rcgenpfeifer; •wurm m. waterworm in.; -wurzet v. bo- ven liggende boomwortcl m.; -««(/i v. (Gen.) watervrees v.; -zange v., Z. -kuppe; -zaum m. schuiingebil o.,waterloom m.; •zeichen o. watermerk o.; seitt in. wa- terrat, waterrauis v.; sieheno.(Weerk.) waterzon v., waterhaler ni., schijnen o. der zon lusschen dichte regenwolken; -;i«Ae v. (PI.) stinkende paardeslaart ki.; -zoll m. (Walerb.) duim m. walers; 2. walerlol m.; -zuber m. watcrkuipv.;-j«o in. stroom in., strooming, richting v.van het water; 2. (van een schip), water- dracht v. Wat, (-en) v. doorwaadbare plaals,
wad v. Wat, (-(f)«) o.,/., in. (veroud.) lijn-
waad, linnen o. Waten, (ualete, aewalel) o. ww.,
Du. i. im I Va .oer -, waden, loopen, baden; im Kothe -, baden; dureh einen t\'luss -, doorwaden. Wat(h)e, (-«) v. (Vissch.) sleep-
net o.; 2. watten v. mv., fijne boom- wol v.; mit -n unterlegen, füttern, voc- ren mei wallen, watteeren; 3. (Zcew.) |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wee.
|
|||||||||||||||||||||
|
1394 Wee.
|
Wee.
|
||||||||||||||||||||
|
•buch o. (Hand.) wisselboek o.; -bund
ra. wederkeerig verbond, wederzijdsch verbond o.; -bürge m. onderteekening v. van een wissel, verplichting v. om te he- talen; il. hij die aval geeft; -bürgschafl v. borgtocht m. voor wissels, aval o.; -ca- ccnl in. borg in. voor een wissel; .cedent m. hij die een wissel endosseerl, todos- san! m.; \'Chor o. wederzijdsch koor, af- wisselend koor o.; -commision v. veran- dcrlijke commissie v.; -comptoir o. wis- selkantnor o.; -conto o. wisselrekcning v.; -conlract m. onderling contract o.; •cepie v. kopij v., afschrift o. van een wissel; -copirbuch o. wisselkopijbock o.; •cours m. wisselkoers ra.; —berechnnng v. wisselrekcning v., berekenen o. van den wisselkoprs; —zellel m. (wissel)- koersbriefje o.; -courlage v. wisselcour- tage v.; -crcdil m. krediet o. op wissel- brieven; -devise v. zuiver bedrag o. van een wissel; -dupliral o. duplicaat-wissel m.; -fahig bijv. nw. gerechtigd een wis- sel uit te geven; -fall in. uitkomst v. die tegen de verwachting strijdt; 2. wissc- ling, wisselvalligheid v.; (Tooneelk.) bij- komend geval o. •fillig bijv. nw. voor eene andere dan de verwachte uilkomst geschikt; -farbc v. veranderlijke kleur v.; -farbig bijv. nw. van veranderlijke kleur; -feld o. akker m. die telkens met iets anders bebouwd wordt; -/ieber o. tusschcnpoozemle,afwisselende koorts v.; ein- of alltagiges, zwei; drtiligigts —, alledaagsche,anderdaagscho,derdendaag- sclic koorts v.; -folge v. opvolging v.; •forderung v. schuldvordering v. ten gc- volge van een wissel; -frist v. zicht o., respytdagen rn. mv., uitstel o. van een wissel; -furche v. vore v. lusschen twee akkers, schcidvoor v.; -geber ra. trekker m., hij die een wissel afgeeft; -gcbrauch ra. usance v.in wisselzaken;-geld o.wis- selgeld, bankgeld o.; 2. agio o.; -gelenk o. (Ontlk.) beenderscharnier o.; -gerichl o. rechtbank v. van koophandel, recht- bank v. voor wisselzaken; -gesang in. beurtzang m., canon v.; .geschaft o. wis- selhandel m.; .gesprdch o. onderhoud, gesprek o., samenspraak v.; -gldubiger m. scliiildeischer m. wiens vordering door een wissel gewaarborgd is; -grutt m. wcderzijdsche groet m.; -handel m. wis- selhandel m., Z. .geschaft; -liiindler m. wisselhandelaar in.; il. bankier m.; -hand- lung v., Z. -handcl; 2. — of -haui o. wisselkantoor o.; il. rekenkamer v.; -in- haber m. houder m. van een of mcerjwis- sels; -jahr o., Z. Slufenjahr; -kind o., Z. •balg; -klage v. aanklacht v. in wisselza- ken; -kldger in. aanklager m. in wissel- zaken; -ltlölzc m. mv. om den houtsko- lenhrandslapel geplaatste stutten ra. mv.; •knöterich m.watervlooienkruid o.;-lauf m. geregelde loop m.; 2. veranderlijke loop ra.; 3. Z. -cours; -!iebe v. weder- zijdsche liefde v.; -los bijv. nw. zonder verandering, onveranderlijk; \'losigkeil r. onveranderlijkheid, bestendigheid v.; •milder m. wisselmakclaar, makelaar ia. in wisselzaken. Wechseln, (aechselle, gewechselt)
|
|||||||||||||||||||||
|
o. ww., m. h. veranderen, verwisselen,
verandering ondergaan; (van ambten), afwisselen, bij beurten waargenomen worden; mit cl\'c. -, veranderen van; it. afwisselen met, beurtelings gebruiken: 2. wisselen, eene wisselbank houden;(Jacht- w.) op de weide komen; II. hedr. ww. veranderen; eine Sache -, veranderen, anders maken; Kleider -, andere klee- ren aantrekken; Pferde -, van paarden verwisselen; Zdhne -, van landen ver- wisselen; Geld -, wisselen, inwisselen; Brieft mitjemn. -, briefwisseling houden niet; die Hinge -, wederzijds een ring geven; W\'orte mit jemn. -, wisselen, spre- ken; Schriften gegen einander -, elk. schrijven; Bliclte -, elk. wederzijds san- zien; (flg.) Kugeln -, wisselen, op de pistool duelleercn, op elk. schieten. W@chsel-neb.mer, (-mers, mv.
•mer) m. houder m. van een wissel; -nole v. voorslag m., kleine bijnoot v.; •operatton v. wisselzaak v.; -ordnung v. wisselrecht o., wettelijke bepaling v. op den wissel; -pari o. wisselkoers ra. die pari staal; -pfarre v. pastorij v. waar- van geen vaste eigenaar of bezitter is; •pferdo. wisselpaard,postpaard n.;-pflicht v. wederzijdsche plicht v.; -plat: in. wis- selplaats v.; -portefeuille o. portefeuille v. mei of voor wissels; -preis ui. wissel- koers ra.; -prolest m. protest o. van een wissel; .prozess m. proces o. over wis- selzaken; -rad o. (Uurw.) rondsel o.; • rechnung v. wisselrekening v.; -recht o. wisselrecht o.; 2. voorrecht o. dat aan wissels verbonden is; 3. wisselrecht o., wetleu v. mv. op wisselzaken; •rede v. tegenantwoord o., repliek v.; 2. samen- spraak v., gesprek o.; -reime rn. mv. wis- selrijmen o. mv.; -reiter m. wisselruiter in.; -reiterei v. wisselruiterij v.; .richter in. rechter m. in eene zaak betreffende wissels; .sache v. zaak v. die wissels be- trefl; in —n, in zaken vnn wissels; 2. zaak v., geding, proces o. over wisselza- ken; -salz ra. (Red.) tweeledige stelling v.; schenkung v. wederzijdsche sclien- king v., wederzijdsche gift v.;-sc/i/oo m. opvolgende maal v.; schluss m. (Red.) tweeledige sluitrede v., dilemma o.; schrift v. tegenschrift o„ repliek v.; schriften v. mv. elk. bestrijdende ge- schriften o. mv.; schuld v. met een wis- sclbricf aangegane schuld ?.; sconlro m. (oliocijfer o. van het grootboek ter beta- ling van wissels; scilig bijv. nw. weder* zijdsch, onderling, wederkeerig; seitig. ktit v. wederkeerighcid v.; sendung v. zenden o. van een wissel, remise v.; .sen- sal m. makelaar m. in wissels; spesen v. mv. onkosten ra. mv. van of op wissels; speculation v.,-jj»>/o.beurtelingschspel, afwisselend spel o.\\streil m. onderlinge twist in.; stylm.,Z. .gebrauch; sweise bijw., Z. .weiie; -lag m. (Gen.) wisseldag m. der crisis van eene zieklc; -thitigkeit v. wederkcerigc werkzaamheid v.; ./kaler m. wisseldaalder ui.; .Ihiero. tweeslach- tig dier o., amphibie v.; -tisch ra. tafel v. waarop gewisseld wordt. Wochsolung, (-en) v. veraude-
|
|||||||||||||||||||||
|
q
|
73
|
naliteit van lu-l linnen k te bepalen;
|
|||||||||||||||||||
|
•handwerk o. wevershandwerk, weven o.;
•kamm m., Z.-ft/ai<;2. weversleramel o.; •karde v. kaardedislcl v.; -kleisler o., Z. •tehliehle; -knechl m. wcversknecht m.; (Nat .hist.) hooiwagen m.; -knolen m. weversknoop m.; -kuusl v. wcverskunst v., Z. .handwerk; -lade v. kas v. van he! weversgilde; 2. weversraam o.; .meister ra. weversbaas m.: •messer o. wevers- IIH-- O.
Webern, (weberte, geueberl) o.ww.
trillen, heen en weer schudden. Weber-soh\'amel, (-me/«, mv.
•mei) m., Z. -lrill; scliere v. wevers- schaar v.; .schijf o. weversspoel v.; scliiichle v. weversstijfsel, wevorspap v.; •scliütze rn., Z. -schifl; .spitte v. wevers- spoel v., weversgarenklos m.; -stube v. weverskamer v.; stuhl rn. weefspocl m., weefgetouw o.; -tritt m. trede v.van een weefgetouw; -trumm o. eind o. garen; •vogel m., Z. Weber (2); -ieltcl m.weef- ketting m. Webling, (-(e)s, mv. -e) m. ver-
anderlijk, wuft persoon m. "Webschereii, {uebscherte, geweb.
schert) bi-dr. ww. (Zeew.) zeegangen op de inhouten spijkeren. Wechsel, (-s, mv. Wechsel) in.
wisseling, verandering, afwisseling, wis- selvalligheiil v.; (van hel geluk), onbe- stendigheid v.; der - menschlicher Dinge, het wisselvallige &; - der Zeilen, afwis- seling v.; (van ds maan), schijngestalte, |
|||||||||||||||||||||
|
phase v.; (van de lu
|
8
|
cht), verandering v.;
|
|||||||||||||||||||
|
2. (Jachtw.) (van een dier),af- en toe-
loopeno.; 3.vereenigingspunto.;(Uergw.) (van het timmerwerk), vernieuwing v.; (Uurw.) rad je o. van de wijzerplaat; 4. inwisseling, ruiling v.; cinen - treffen, een ruil doen, ruilen; 5. wissel, \\vissel- brief m.; langsicliliger, kurzsichligcr -, wissel ra. op lang, kort zicht; reich on -n sein, veel papieren hebben; gezogener -, getrokken wissel in., traite v.; lrassir- ler -, assignatie v.; - auf Stekt, wissel op zicht; - auf den Aussleller, wissel in. aan eigen order v.; (>. geld o., betaling, over- zending v. van het geld, remise v. Wechsel-accept, (-(e)s,mv.-e)
m. acceptatie v. van wissels; -agent ui
wisselagenl, agent m, voor wisselzaken; •amt o. afwisselend ambt o.; (Hand.) Z. •gericht; -arbitrage v. wisselarbilrage, wisselberekening v.; \'arrest in. aauhou- ding v. van een wissel; -balg m. (ge- meenz.) door een nachtduivel verwekt kind o.; 2. ondergeschoven kind o.;"(ge- meenz.) duivelsch kind o., kleine duivel ra.; -bank v. bank,wisselbank v.,Z. •tafel. Wechselbar, bijv. nw. verander-
baar, wisselbaar; -keit v. veranderlijk* heid v. "Wechsel-begriflf, (-(e)s, mv. -e)
in. denkbeeld o. dat men in plaats van een ander stelt; -beziehun<i v., Z. -bezug; 2. incasseering v. van een wissel; -bczug in. wissclbetrekking, onderlinge, weder- z\\jdsche betrekking v.; -blall o. (I\'l.) veranderlijk blad o.; -bock m. bok m. aan bet pompwerk; .brief m., Z. Wechsel (5); |
|||||||||||||||||||||
|
Weg. 1395
|
||||||||||||||||||||
|
Wed.
|
||||||||||||||||||||
|
Weg.
|
||||||||||||||||||||
|
weg. eenvoudig, doodeenvoudig; gerape
-, glad weg, zonder omwegen; eom Blalle - spielcn, van hel blad spelen; 4. frisch-, Stontweg, ferm; in einem -, liin\'er ein- ander -, in eens, achter elk. af. Wegaohzen, (achzle u-eg, wcgge-
ach:l) o. ww. mei klagen, stenen voort- gaau; 2. wegklagen. Wegarbeiten, (arbeilete weg, weg-
gearbeilel) bedr. ww. wegwerken, door arbeid verkrijgen; (gemeenz.) ein S\'ück -, veel werk maken; it. verwerken. Wegatzen, (Sltle weg, weggeiitzl)
bedr. ww. met sterk water laten uitbij- ten, doen verdwijnen. Wegbannen, (bannte neg, wcg-
gebannl) bedr. ww. verbannen, door lno- verij verdrijven. Wegbegeben (sich), (begab
weg, wegbegeben) wed.fww. onr. zich
heeubegevtn, zich verwijderen, "crlrek- keu; sich ton hier -, deze plaals verla- ten. Wegbeiszen, (Inss weg, tveggebis-
sen) bedr. ww. onr. wegliijten, afbijten; (fig.);ei/i. -, wegbijten, door bijlen weg- jagen: jcm. aus eiaem Amtr -, iem. den voel lichten. Wegbeizen, {beizte weg. wcgye-
beizl) bedr. ww., Z. wegülzen. Wegbeteri, (belele weg, acggebe-
tel) bedr. ww. door aanhoudend smee- ken, vragen of bidden verjagen, dcen verdwijnen. Wegbetten, (bellete weg, wegge-
beltet) bedr, ww. rerbedilen, ergens an- ders doen slapen. Wegblasen, [blies neg, teeggebla-
sen) bedr. ww. onr. wegblazen. Wegbleiben, (blieb weg, wegge-
blicbeu) o. ww. onr., m. ». wegblijven, niel komen, niet verschijnen; bleiben Sie weg!, ga er niel heen !; il. nader niel; 2. Z. uusbleiben. Wegblaichen, \'bleukte weg, weg-
gebleicht) bedr. ww. nitbleeken, afblee- ken. Wggblicken, (blickle weg, wegge-
blickl) bedr. ww. naar den anderen kant zien, den blik afwenden. Wesbrechen, (/n\'icA weg, wegge-
brochen) bedr. ww. onr. wegbreken, al- breken; ein Slück rnn etw. -, afbreken, 2. uitbreken. Wegbronnen, [brannte weg, weg-
gebrannt) bedr. ww. onr. eine Warze. -, wegbranden, door branden doen verdnj- vcn; it. Z. wegntzen; 2. o. ww., m. s. af- branden, door vuur verleerd worden. Wegbringen, (brachle weg, weg-
gebracht) bedr. ww. onr. cincn Stein -, wegnemen; Flccken -, doen verdwijnen, uitmaken; er ist nicht ton hier wegzu- kringen, hij is niet hier van daan te krij- gen, men kan hem niet wegkrijgen; 2. wegbrengen, vervoeren, transporteeren. Wegbürschen, (bartehle weg,
weggebürscht) bedr.ww. (Jachlw.) al het wild dooden. Wegbüraten, (bunlete weg, weg-
gebürslei) bedr. ww. wegborsteleu; dit Haare eom Hnle -, ((borstelen. |
||||||||||||||||||||
|
ring, verwisseling v., beurt v.: 2. ra\\-•Schwanie -, (van honden), kwispelen,
ling v. kwispelstaarlen; 2. bedr. ww. die Flie- Wechsel-unkosten, mv.onkos-joen -, wegjagen, mei den waaier keeren.
ten m. rav. van een wissel; -usanz v., Z.| Wedel-SChwamm, (-*e4t»a*i- •gebrauch; -vcrbun<ien bijv. nw. belang»i(e)s, mv. schwamme) m. waaienor- hebbemle bij een wissel; •verhallniss o. inige paddenstoel ni.; sclueanz va, altijd wederzijdsche belrekking, onderlinge in beweging zijnde staart m.; 2. (Nat. verhouding v.; -terjdhrung v. verjarings-ihist.) kwikslaart in. recht o. van een wissel; •verkekr m. wis-l Weder, voegw. noch; -er, noch irh, selverkeer o.,omloopm. van wissels; -iwsjnoch hij, noch ik, Z. «och. m., Z. -reim: -verlrag ra. wederzijdseh: Wefel, (-«. mv. Wcfel) o. (VVev.) verdrag o., onderlinge overeenkomst r.;Ispoel v.: (Landh.} honi(n)graal v. |
||||||||||||||||||||
|
2. verdrag o. omtrent wissels, wissel
contract o.; -weisf bijw. wederzijds; 2. bcorlelings; ei» Slnck Land — batten. beurtelings; II. — v. wijze v. van op- volging; «wetten m. tarwe v. met veel- lakkige aren; -wck o., Z. Wechsel(Var- w.);-irer/A in. waarde v. van een wissel: 2. waarde v. van geld bij het wisselen;
3. wisselkoers m.: -wietengrund in. in
weiden afwisselende grond in.; -icild o. wild o. dal zich in verschillende jachten ophoinll; -wintfm. veranderlijke wind in.; •winkel m. wisselende hoek m.; -wirkang v. wcderzijdsche werking,wisselwerking v.: -mrthscha[t v. wijze v. van behou- wing, waarbij men de velden beurtelings laai rusten;-icor/o.antwoord o.; (Spraak* k.) deelwoord o.; -ioucher m. «issel- woeker m.; sahlung ». helnling v. in bankgeld; -zahn ui. melktand, wor\',cl- tand, wisseltand iu.; -;ange v. drand- trekkerstang ».; -zusland ui. wederkec- righeid v., wederzijdsche toestand in. WeChsler, (-s, mv. Wechsler) in.
wisselaar m.; il. bankier m.; -lmeh o. •tafel v., Z. W\'erhselbuch d\\ Weck, (•(«)i,nn, •«) m. (Landh.)
stuk o. boter; 2. (Hak.) wittebroodje o., wegge v.; 3.(Wapcnk.) stuk o. met tnee punten. Wecken, (tcecklc, geweckt) bedr.
ww. wekken wakker maken; (gemeenz.) opporren; (fig.) opwekken,aanwakkeren. Wecker, (-s, mv. Wteker) m. wek-
ker in., hij die wek\'; (Uurw.) wekker in.; (Jachlw.) lokQniljeo.; •werk o.werk o. van een wekker. Weck-glocke, (-n) v. wekker-
klok v.; •AtiAn in. \'s morgens kraaiende haan m.; -stunde v. uur o. om op Ie staan; -uhr v. wekkerklok ».; -werk o. wekken o. Wüdtl, v., z. ui. Wedii, krijgsguiliu
v. der oude Friezen. Wodam, (•(»)*• mv- *<•\') \'"•• z-
Vedam. |
Wefeln, (wefelte, gewefelt) o. ww.,
m. b. (vnn bijen), de raten vormen. Wefelspule, (-«) v. (Wev.) we-
versspoel v. Weg, (-(c), mv. -e) in. weg, straat-
weg m.; it. overgang, doorgang m., pad o.; schlimmc -e, slechte wegen; der ö[- fenthche -, de publieke weg: hier gehl kein - durch, hier loopt «een weg door; sich au f den - machen, zich op weg up- geven; P. liegt mir zu weit aus dem -e, l\'. ligt te ver van mijn weg; jemn. au» dem -c geilen, voor iem. uil den weg gaan, onderdoen voor; (geht) aus dem •e! uit den weg !,ter zijde!; (gemeenz.) gek\' dtiner -e .\' ga uw gang!; ein Slnck -es, een eind wegs; am -e, aan den weg; es ist nur ein kleiner - bis dahin, het i< slechts een klein eind van hier tut daar: auf Italbem -e, halverwege; nuf indirec- lem -e, langs omwegen; Clück auf den - ii\'iïnsfAea, vaarwel zeggen; it.eenc goeie, voorspoedige, gelukkige reis wenschen; (Dg.) jemn.elw.,Hindernit$e in den - le- geu, iem. iels in den weg leggen, hinde-| ren door, dwarsbooinen; it. boosmaken, beleedigen, grieven: seinen - machen) den weg afleggen; auf gul\'em -e, op een goeden weg, terecht; (van zaken), goed loopend; jemn. im -e steken, i\'iin. in den weg staan, tegenwerken; es isl mir elaA in den - gekommen, er is mij iets in den weg gekomen, ik heb verhindering ge- kregen; jemn. om dem -e gchen, voor iem. uit den weg gaan, iem. ontwijken, vermijden; er gekt ilnn in nirhls aus dem -e, hij doet voor hem in niels onder; auf dem -e sein etw. zu (Aun, op weg zijn on iels te doen; es ist eine Krankheit bei ilim auf dein -e, er is bij hein eene ziekte ophanden; im -e liegen lassen, laten zwer- ven, ronslinseren; den - aller Welt gchen, den weg van alle vleesch gaan. sterven; c/ie. ;u -c kringen, iels teweegbrengen, uitvoeren; es bat damil gule -e, lal heeft geen haast, komt er niet op aan; aller •en, allerwege, overal; keines -es. vol-, slrekt niet, geenszins; (lig.) • der Tu-, gend, weg in., pad o., baan v.; Millelund, |
|||||||||||||||||||
|
Wedel, (-s, mv. Wedel) in, waaier, -e wissen, aan alles eenc mouw welen Ie
staart m.; (Jachlw.) staart ui., eind o. j passen, voor alles raad welen; auf dem\\ vanden staart; 2. van bladeren voor-j-e der Poel, per post; der - der Gevalt,, «iene tak m.; (Werkt.) Z. Fetter-, Fhe-Uler Güle, weg m.; im -c derGüte. in der\' gen\', Löscb-, Sprengwedel; (Hl.) walcr- minne, bij minnelijke schikking, plant v. Weg! tussch. - da! weg daar!.maak\' Wedelfórmig, b(J». nw, waaier» plaats!; - mil ikml; weg niet hem!;
|
||||||||||||||||||||
|
Hinde -, handen weg; - mit diesen Ge-
danken, weg met &; 2. bijw. weg, verlo- ren; er, est ist -, is weg; weit - ion d/\\ verwyderd; sekleekt; schliclit; <!erhl- |
||||||||||||||||||||
|
vonnig.
Wedeln, (wedelle.gewedelt) o.ww.,
in. A. waaien, wind maken, met den waaier slaan, beweging maken; mit dem |
||||||||||||||||||||
|
1S96 Weg.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Weg.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Weg.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wegcapern, (caperte weg, wegge-
eapert) bedr. ww. wegkapen. Wegdenken, {daehte weg, wegge-
daehl) bedr. WW. uur. su li etw. -, weg- dcnken.als niel aanwezig .1 •• tiki-.i; sich von einem Orle -,zich verbeelden afwezig te zijn; 2. elw. -, in gedachten afzonderen. Wggdeuten, (deulele weg, weyge-
deutel) bedr. ww.,Z. wcgerktiren. Wegdorn,(-doi«(<r)s,inv. •dörner)
ia. wegeduren v. Wegdorren, (dorr/e weg,wcgge-
dorrl) o. ww. verdrogen, droog worden en afvallen. Wegdrangen, (drangteweg, weg-
gedrdngt) bedr. ww., Z. verdringen. Wegdruck3n, (druckteweg, weg-
gedruckl) bedr. ww. ein Buch -, voort- gaan met drukken, afdrukken. Wegdrücken, {drückle neg, ueg-
gedrückl) bedr. ww. wegdrukken, weg- dringen; jem. von teinem l\'latze -, weg- duwen. Wegdürfen, (darfte neg, wegge-
dur(l) o. ww. onr., ui. h. wegdurven, durven heengaan; it. mogen heengaan. Wege-amt, (-amt(e)s, mv. •Am
Ier) o. opzicht o. op de wegeu; -aufse her ni. wegopzichter, opzichter m. van bruggen en wegen; -l"iu in. aanleggen o. van wegen, verbetering v. van de\'i weg, waterstaai in.; -bereiter ui. rijdende op- lichler in. van negen, gendarme iu.; 2. Z. •aufseher; -besserer ui. hij die aan de verbetering van den weg arbeidt; -bes- servng v. herstel o. van den weg of der wegen; -blalt o., -breit m.eno.(l\'l.)weeg- bree v.; -dislel v. mariadistel v.; -dorn ui., Z. Wegdorn; \'enge v. nauwle,engte v„ bergengle v,; -geld o. weggeld o., tol m., tolgeld o.; • haus o. tol(gaarders)huis o. Wegeilen, (alle weg, weggeeili) o.
ww., in. i. wegijlen, heensnellen, weg- snellen. Wflgeisen, (•*, uiv. Wegeisen) o.
ploegijzer o. Wege-inspektor, (•», mv. -e«)
in., Z. •aufseher; -kerze V, zwarte wol-
blocin ¥.; -korn o. belasting v. in koren voor hel gebruikmakeu van een weg; •kümmet m. veldkumijn in., karwijzaad o.; -lagerer m. struikroover, straatroo- ver in. Wegelagern, [aegelagerte, gewe-
gelngert) o. ww., m. h. zich in hinder- laag leggen om de voorbijgangers te be- rooven. Wgge-lagerung, v. strutroo-
|
besorgt sein, ongerust zijn over; ihrer
Jahre - konnle >ie d/\\ wat hare jaren aangaat, met betrekking tot &; • etw. mil jemn. sprechen, over iets spreken; iich - des Miers entschuldigen, zich ver- ontsclinldigen wegens; des freises • cimg werden,omtrent den prys overeenkomen. Wggenarr, (•narren, mv. -narren)
in., Z. Motch. Wegenge, (-«) v. holle weg,pas m.
Wegepfennig, (-(e)s, mv. -e)
in. weggeld o.
Weger, (-s, mv. Weger) ru. (Zeew.)
wegering v., binnenplank v. vau een schip. Wege-rad, (-rad(e)s, mv. -rdder)
o. (Werkt.) wegmeter, wegpasser m.; •recht bijv. nw. (Jachtw.) — und stege- recht, den weg kennende. Wegerioh, Wegerig, (•(*)*•
mv. -c) m., Z. Wegebreit. Wegeringon, v. mv., Z. Weger.
Weger klaren, (crkiarte weg,weg-
erklitrl) bedr. ww. door eene gezochte verklaring of drogreden wegcijferen. Wege-SaUle, (-n) v. mijlpaal,weg
wyzer in.; •scheidel.kruiswegiu.; schelt bijv. nw. (van paarden), schuw op den weg; -senf ui. (PI.) maogdenpalin v., herrik v. WegSSsen, (as: weg, weggegessen)
bedr. ww. onr. alles;opeten,verslinden. Wege-stein, (•(«)*, mv. -e) m.
grenssleen, sloolsleen m.; -tritt in., Z
Tausendknilerig; -warte v., Z. Wegwarte •zehrung v. reisgeld o., vertering v. op
reis; -;oll ui. weggeld o. Wegfahren, (fuhr weg, wegge[ah-
ren) o. ww. onr., in. s. wegrijden, heen- rijden, wegvaren; mil der Hand über etw. -, lieenslrijken; 2. vertrekken, in een rijtuig afreizen; «ni [ünf Uhr », om 5 uur vertrekken; «4cr eine Klippe, über einen Slrndel -, hecnklimmen; II. bedr.ww. te land. per as, per schip vcrvoeien. Wegfahrt, {-en) v., Z. Abfakrt.
Wegfall, (-fall(e)s, mv. .falie) m.
uitlating, weglating v.; in - bringen, af- schallen. doen vervallen. Wegfallen, {/iel weg, weggefallen)
o. ww. onr., m. s. wegvallen, afvallen; (lig.) weggelaten worden, vervallen, op- houden, geenc plaats meer hebben. Wegfangen, (ftng teeg, weggefan-
gen) bedr. ww. onr. wegvangen, weg- kapen. Wegfaulen, {faulle weg, wegge-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hossen) o. ww. onr., in. . wpgvlieten,
wegvloeien. Wegflöszen, (flöszle weg, wegge-
flöszl) bedr. ww. met vlotten vervoeren; au/ einer Flösze -, op een vlot vervoeren, vlotten; das Ufer -, uitspoelen. Wegflüchten,[fliichteleweg, weg-
ge/liirlilel) o.ww. heenvlieden, wegvluch- ten, op de vlocht gaan. Wogfluthen, ([lulhete weg, wegge-
/l ui lift o. ww., m. *. (van een water), stroomen; 2. bedr. ww. medevoeren, me- desleepen. Wegfressen, {frasz weg, wegge-
fressen) bedr. ww. onr. wegvreten, op- eten, verslinden; (lig.) (van het vuur), verteren; ein Mahl, cin Gewichs -, doen wegvielen. Wegführen, {führle weg, wegge-
fülirl) bedr. ww.. Z. fortführen. Weggabeln, (gabelle weg, wegge-
gubell) bedr. ww. (gemeenz.) met de vork wegnemen, wegkapen; (lig.) l.«eg- fischen. Weggang, (•(*)*) ui., z. ui. weg-
gaan, vertrek, afscheid o.; bei seinein -e. bij zijn vertrek. Weggeben, (gab «eg, wegyegeken)
bedr. ww. onr. weggeven, wegschenken, ten geschenke geven; (lig.) ein Kind -, op eene kostschool doen; il. uithuwen. Weggenen, (ging weg, weggegan-
gen) o. ww, onr., m. s. weggaan, heen- gaan, vertrekken, zich verwijderen; von seiner Stelle, seinem Silze -, opslaan, op- rijzen; gehel nu lil weg, bis t\\-, gaat niet heen voor dat 4; jem. - heiszen, gebie- den heen te gaan; (fig.) (van waren), van de hand gaan, verkocht worden;(van vlekken), verdwijnen; II. o. zelfst. heen- gaan, vertrok, afscheid o.; beim -, bij het heengaan, onder het heengaan. Weggewöhnen, (gemiknte weg,
weggewöhnl) bedr.ww. afwennen te gaan, afwennen te komen; Taubcn -,vervreem- den; \'2. wed. ww. sich vom einem Orle -, ontwennen, zich vervreemden. Weggieszen, (goss weg, wegge-
gossen) bedr. ww. onr. weggieten, heen- gieten. Weggleiten, (glittweg, weggeglii-
ten) o. ww. onr., ra..«. weggljjdcn; (lig.) über etw. -, heenglijden. Weggraben, (grub weg, weggegra-
ben) bedr. ww. weggraven; einen Todten -, ergens anders begraven. Weghaben,(«a(/c weg.wcggehabl)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fautl) o. ww,, ui. J. wegrollen, afrollen.jbedr. ww. onr. seinen Lolin -, ontvangen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verij.slruikrooverij, hinderlaag v.;-Umpe
|
Wegfeilen, (feille weg, weggcfeilt) hebben, gehad hebben; 2. (Hg.) etw.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
begrepen hebben, kennen, verslaan; 5.
ich luihr den Slein weg, ik ben er in ge- slaagd den slcen weg te krijgen;ich habr ihn weg, ik heb mij van hem ontdaan. Weghalfte, (-«) v. helft v. vau
den weg, halve weg m. Weghalten, (hielt weg, weggehal-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v., Z. -leuchle; -lauf m„ Z. •trilt; -/ti-ibedr. ww. wegvijien, afvijlen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
WegüSChen, \'fitêkle weg, wegge-
lischl) bedr.ww. wcgvisschen; (llg.))em«. etw. vor dein Munde, tor der Nase -, weg- kapen, wegnemen; jemn. ein Amt d/- vor der Sase -, te slim zijn. Wegfliegen,(//ooit\'«j,we9oe//ooen)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tnng v. kunslig aangelegde weg of boog.
brug v. ten dienste van een spoorweg,
viaduct o.; -lerche v. kuilleeuwenk m.;
•teuchtc v. straatlantaren v.; \'2. (Hl.)
cichorei \\.; -messer m. wegmeter, hoek-
meter in.; 2. werktuig o. om de oinwen-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lelingen van een rad Ie lellen.
Wegen, voorz. (met den 2en uv.)
wegens, len gevolge van.ter oorzake van; - Schulden gefangen sitsen, voor schuld |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. ww. onr., m. s. wegvliegen, heenvlie-ien) bedr. ww. onr. weghouden, ver
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gen; (van ecu hoed), afwaaien.
Wegfliehen, (jloh weg, wegge/lo-
hen) o. ww. onr., in.«. wegvluchten, heen- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
borgen houden, verwijderd houden; die
Hand -, weghouden; den Kopf -, afwen- den. Weghangen, (hingle weg, wegge-
hangt) bedr. ww. weghangeu, ergens au - |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gevangen zitten, gegijzeld zijn; - leiwcrjvluchten
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
EigenschaftenMn gevolge van; • etw. sehr
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wegflieszen, (ftoss weg, wegge-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Weg. Weg. Weg. 1397
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
maken, doen verdwijnen; jem. zum Sol-
datenslande -, pressen, als soldaat nili]- ven; das Tischtuch -, wegnemen, afne- men; 2. verbotene Waarcn -, verbeurd verklaren; etw. gcrichtlich -, inbeslag- nemen; 5. eine Festung -, innemen, ver- overen; 4. Zeit -, innemen, wegnemen; ttautn -, innemen, beslaan; 5. (Heelk.) afzetten. Wegpacken, (packtc weg, wegge-
packl) bedr.ww. ontpakken en wegbren- gen; den Koffer vorn oon rfcr Kulsche -. wegnemen; 2. wed. ww. sich -, (Voiksl.) Z. weggehen. Wegpeitschen, (peitttlUe weg,
weggepeittchl) bedr. ww. met zweepsla- gen verjagen. Wegpfeifen, (pfi/f weg, wegge-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
dcrs hangen; Hleidn -, wcghangen, weg-
«luiten. W§ghaschen, (haschleweg,weg-
gehascht) bedr. ww. wcgpakken,wegne- inen, wegkapen, wegmoffelen. Wgghauchen, (hauchte weg, weg-
nehaucht) bedr. ww. wegblazen. Weghauen,(Aiei weg.weggehauen)
bedr. ww. onr., Z. abhauen; 2. mil der f\'eilsche -, wegjagen, wegslaan, wegran- selen. Wegheben, (Itob weg, weggchoben)
bedr. ww. onr. wegnemen, afnemen, nf- tillen; 2. wed. ww. (lig.) sich mm etw, - heengaan, zich verwijderen van. Wgghelfen, (half weg, weggekol-
fen) o. ww. onr., m. h.jemn. -, helpen
heengaan, hel vertrek bevorderen. Weghetzen, (helzle weg, «egge-
hel:!) bedr. ww., Z. forlhctzen. Weghinkan, (hinkte weg, wcgge-
hinkt) o. w»., Z. forthinken. Wegholen, (holte weg, weggeholl)
bedr. ww. weghalen, wegnemen. Weghüpfen, (hüp/te neg, wegge
hüpft) o. ww., in. s. Weghiippeleu, heen |
[leliichelt) bedr. ww. glimlachende doen
verdwijnen. Weglachen, (lachte, weg, wegge
lacht) bedr. ww. al lachende wegjagen. Wgglassen. (liesz weg, weggelas-
sen) bedr. ww. onr., Z. forllussen; 2. (Mand.) overlaten, afgeven; 5, wir wollen ihn dabei -, wij zullen hein er hinten laten, hem niet uitnoodigen;n\'nen 1\'unkt -, uitlaten, weglaten, overslaan, verwaar- loozen; 4. zich vrijmaken van, zich ont- doen van. Weglassung, (-en) v. weglating,
uitlating, verlating, verwaarloozing v.; mit - alles Ueberfl&ssigen, mei weglating van al het overtollige. Weglaufen, (lief weg,weggelau-
fen) o. ww. onr., m. s„ Z. fortlavfen |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
(vaii dienstboden), wegloopen,den dienst jp/iffen) bedr. ww. onr. eine Arte -, ge
verlaten; (van soldaten), deserieeren; jbeelifjuilcn; 2. ;e»i.-,ïlnilcnde wegjagen |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wegprügeln, (prügelte weg, weg-
geprugetl) bedr.ww. wegslaan, doorslaag verdrijven. Wggpumpen, (pumpte weg, wey-
gepumpl) bedr. ww., Z. uuspumpen. W@gpU.tzen, (putzle weg, wegge-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
(van water), wegloopen, wegslroomeii.
Weglaufer, (-s, mv. Weglaufer)
in. wcglooper. deserteur m. Weglaugnen, (tiugnele weg, wcg-
getiugnet) bedr. ww. hel bestaan ont- kennen, loochenen, verloochenen |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Weglegen, (legte weg, wcggeleyl) ,putzt) bedr. ww. wegpoetsen, Z. abpu-
hedr. ww. wegleggen, wegsliiilen, weg- \\t*en; (fig.,Volkst.),/e». -,doodcn,dood- bergen. jslaan; (Volkst.) doodschieten; it. elw. -, Wegleihen,(/ic/i weg, weggeliehen) | wegkapen, wegpakkeu, verinoll\'elen.
bedr. ww. onr. leenen, ter leen geven. Wegradiren, (rudirte weg, weg- Wegleiten, (leitete weg. weggelei-\'radirt) bedr. ww., Z. ausradiren.
tel) bedr. ww., Z. ableiten, fortleilen. W@graffen, (ra\\[leweg,weggerafft) Weglenken, (lonkte weg, Kegge-\\t»ir. ww. wegnemen, wegpakkeu, weg-
lenkt) Z. ablenken. [rukken. Weglesen, (las weg, weggelesen)1 Wegraumen,(iu«m/euei/, wegge-
bedr. ww. onr. nalezen, inoogslen, inza-lrdumf) bedr. ww. wegnemen, wegrui- melen; 2. vlug lezen; 3. afplukken, weg-|men; Schutl -, wegruimen, opruimen |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
44
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
huppelen; (fig.) iïber etw. leicht -, luch-
lig ergens overheen slappen. Wegjagen, (jagte weg, weggejugt)
bedr. ww. wegjagen, lieenjageu, de deur uitzetten. Wegkammen, (küinmte weg, weg-
gekrimmt) bedr. .vw. wegkaiumen. Wegkaufen, (kaufle weg, wegge-
kauft) bedr. ww. wegkoopen, opkoopen; (Onih.) Alles -, alles wegkoopen. Wegkehren, (kehrte weg, wegge-
kehrl) bedr. ww. wegvegen, afvegen; 2. wed. ww. sich -, Z. wegwenden. W@gkni.cken, [knickte weg, weg-
gehackt) bedr. ww., Z. abknicken. Wegkochen, (kochte weg, wegge-
kocht)o.v/w., m. h. wegkoken.veikoken. Wegkollern, (kollerle weg, weg-
gekollerl) bedr. ww., 2. fortrollen. Wegkommen, (tam weg, wegge-
kommen) o. ww. onr., m. s., Z. treggc\'ien; 2.von einer Stelle -, vandaan komen,weg- komen; gut bei etw. -, goed afkomen van; 7>. wegraken, verloren raken; meine Uhr ist mir weggekommen, men heeft mij & ontnomen. Wegkönnen, (konnte weg, wcgge-
knnnl) o. ww. onr., Z. forlkönnen. Wegkratzen, (kratzle weg, weg-
gekratzt) bedr. ww. onr. wegkrabben, af- krabben. Wegkriechen, (kroch weg, weg-
gekrochen) o. ww. onr., m.s. wegkruipen, zich verschuilen. Wegkriegen, (kriegte weg, wcg-
gekriegt) o. ww„ m. h. (geineenz.j ont- vangen, krijgen, vatten, beetnemen, bect- hebben, pakken. Wegkünsteln, (künstelte weg,
weggekünslcll) bedr. ww. door drogre- denen, kunstgrepen doen verdwijnen,uit den weg ruimen. Wegküflsen, (küsste weg, wegge-
küssl) bedr. ww. jemn. die Thrinen -, wegkussen, afkussen. Weglacheln, (tichelle weg, weg-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
!(fig.) Hindermssc -, uit den weg rui-
(leuchtcte weg, men; (lig.) jem. heimlich -, dooden, van |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
plukken.
Wegleuchten,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
weggeleuchlet) bedr. ww. jem. -, Z./ori-\'kant maken.
leuchten. Wegraumung, (-en) »., Z. weg WeglOCken, (lockte weg, wcggc-\\raumen; it. opruiming v.; (fig.) verelle
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
lackl) bedr. ww. weglokken, heenlokkcn;
jemn. die Tauben -,iems. duiven tot zich lokken; jem. aus seinem Zufluehtsorte -, lokken, doen komen uit. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
uing v.
Wggreiben, (neb weg, weggene-
ben) bedr. ww. wegwrijven, dooi wrij- ven doen verdwijnen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Weglöschen, (lotck weg, wegge-\\ Wfigreise, (-m) v., Z. Abrcise.
leuken) bedr. ww. onr., Z. austaschen. \\ Wegreisen, (reiste weg, wegge- Weglügen, {log weg, weggelogen)\\reïsl) o. ww., Z. ubreisen, lerreisen.
bedr. ww. onr., Z. weglaugnen. Wggreiszen, (rtss weg, tveggeris- WQgmach.QJl,(machte weg,wegge-sen) bedr. ww. onr. wegtrekken, weg-
machl) bedr. ww. wegmaken, wegnemen;!rukken; eii Breit -, wegtrekken; em Flecken -, wegmaken, doen verdwijnen,! Wans -, omverhalen, neerhalen;(van wa- uilwisschen; elw. nach einander -, zich\'ter, wind &), medevoeren, medesleepen, haasten & te maken; 2. wed. ww. sich •, wegtoeren; jemn. etw, -, ontnemen, ont- zich wegmaken, zich uit de voelen m,-- rukken. ken; it. Z. fortlaufen. Wegreiten,(n« weg, weggeritten) Wegmarschiren, (morsrAir/e|o. ww. onr., m. *. wegrijden, te paard
weg, wegmarschirl) o. ww., m. t. vertrek" vertrekken, ken, heenmarcheeren. Wegrennen, (rannte weg, wegge- WQgxaÖgen,(mochlewcg,weggc-\'rannt) o. ww. onr., Z. abrennen, fort-
mocht) o. ww. onr., Z. fortmögen. Wennen. WegmUssen, (musste weg,wegge-" Wegrichten, (richtete weg, weg-
musst) o. ww. onr., ra. A., Z.forlmussen; gerichte!) bedr. ww. elw. -, eene andere 2. weggenomen, afgezet moeten worden, richting geven. Wegnahme, (-n) v. wegneming Wegritt, (-(e)s, mv. -e) m. heen-
v., wegnemen o.: ((Jer.) inbeslagneming gaan o. te paard, heenril m. v., ontvreemding v, Wegrollen,(rotlteweg, wtggerolll) Wegnehmen, (nakm weg, wegge-,o.ww.,a\\.h. wegrollen;floer e/ie.-,heen-
nommen) bedr. ww. onr. wegnemen, al- rollen; 2. bedr. ww. wegrollen, heenroU iiemeu. medenemeu; die flecken -, weg- len, al rollende wegnemen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
1.198 Weg.
|
Weg.
|
||||||||||||
|
Weg.
|
|||||||||||||
|
Wegschleifen, (schhff weg, weg-
geschhfftn) bedr. ww. onr. vvegslijpen,
uitslijpen; die Spitze -, afslijpenja\'en Rost von einem Messer -, afslijpen; II. wegslc- den, voorlsleden, in eene slede vervoeren; jent. bei den llaaren -, voortsleepen; 2. (lig.) eene letter slepend uitspreken; it. bij bet uitspreken weglaten. Wegschleifung, (-e«) v., Z. wegschleifen (II. 2); it. uitlating v.
Wogschlendorn, (schlenderte
weg, teeggcschlenderl) bedr. ww., Z. fort- sclilendem. Wegschlenkem, (schlenkertc
weg, weggeschlenkert) bedr. ww. weg- schudden. WegSChleppen, (schleppte weg,
weggeschleppt) o. ww., Z. forlschleppen. Wggschleudern, (schieudertc
weg, weggeschleuderl) bedr. ww. weg- slingeren; eine l\'erson von sich -, ver- stoolen; it. (fig.j Z. eerschleudern. Wegschmeiszen, (schmiss weg,
weggeschmissen) bedr.ww. onr., Z.weg- werfen. WegSChmelzen, (schmolz weg,
weggescltmolzen) o. ww. onr., in. s. weg- smcllen, versmelten; 2. (schmelzte weg, weggeschmelzl) bedr.ww. reg. uitsmelten, versmelten, door smelting doen vcrdwïj- nen. Wegschnappen, (schnappte weg,
iweggeschnappt) bedr. ww. (gemeenz.) (van een hond), wegpakken, weggrijpen, weghappen; (lig.) Z. wegfangen, Wegschneiden, (teknitt weg,
weggeschnitlcn) bedr. ww. onr. Aeste -, afsnijden; (lieclk.) uitsnijden, afzetten. Wegschneidung, (-en) »., Z.
wegschneiden; it. afsnijding v.; (Ileelk.)
uilsnijding, afzetting v. Wegschnellen, (schnellte weg,
weggeschnellt) bedr.ww. wegwerpen,weg- jschieten, wegslingcren. Wegschrecken, (tchreckte weg,
Ueeggeschreckt) bedr. ww. door schrik I verjagen; Vogel -, verschrikken. Wegschreiten, (schritt weg,weg-
Igeschrillen) o. ww. onr., m. s. wcgstap- !pen, heenstappen; über etw, -, heenslap- ipen over, over het hoofd zien. Weg3Chütteln, (schütielte weg,
\'weggeschüllell) bedr. ww. wegschudden.
Wegschütten, (schüllete ueg,
tieggeschüttet) bedr. ww, weggieteu, uit-
jstorten, uitgooien.
WegSCkwaren, (schuw weg,weg-
geschwuren) o. ww. onr., m. h. wegzwe |ren, afzweren. Wegschwarmen, (schwarmte
\\weg, weggeschwarmt) o. ww. (van bijen), in zwermen wegvliegen. Wegschweben, (tchwebte weg, Iweggeschwcbt) o. ww., in. h. wegzweven,
wegvliegen, Z. schweben. Wegschwemmen, [sekwetmie
• weg, wcggeschwemmt) bedr. ww. (van bet .water), medevoeren,uitspoelcii;rfe/i Grund Jaw Fusze einer ilauer -, uilspoelen, doen wegspoelen; weggeschteemmles llolz, drij- vend hout. Wegschwimmen, (sehwmm
|
|||||||||||||
|
Wegrucken, wogrückon,
(ruckle teeg, weggeruckt eu rückte weg, weggeruckt) o. ww., m. s. wegrukken, heenrukken; nicht ron der Stelle -, niet van de plaats komen, zicli niet bewegen; co/;» Feuer -, verder afschuiven; 2. bedr. ww. wegrukken, wegnemen, verder af- plaatsen. Wggrudem, (ruderte Keg, weg-
gerudert) o. ww., m. t. wegroeien, zich al roeiende verwijderen; 2. bedr. ww. wegroeien. Wegrufen, (rtef teeg, teeggeriifen)
bedr.ww. buiten roepen, wegroepen; aus einer Gesellschaft ueggerufen teerden, ge- roepen worden uil &, Z. znrückberufen. WegS\'agen, (sagte teeg, weggesögt)
bedr. ww., L. absiigen. Weg8am, bijv. nw. begaanbaar,
niet wegen doorsneden. Wegsaugen, (sog weg,weggcsogen)
bedr. ww. onr. wegzuigen, uitzuigen. WegSChaffeil, (scha/fle teeg, tccg-
geschaj]!) bedr. ww., Z. fortschaffen. WegSChaffung, (-en) v. verwij-
derin;;, verplanting v, Weg3Charrea,(scAa/r/e teeg, wcg-
gescltarrt) bedr. ww. wegkrabben. Wegsehauen, (schaule weg, weg-
qeschaul) o. ww., Z. wegseken. WegSChaufeln, (schaufelte neg,
weggeschaufelt) bedr. ww. wegschoppen, wegscheppen, met de schop wegruimen. Wegschenken, (scheukte teeg,
wtgqeschenkl) bedr. ww., Z. verschenken. W\'egscheren, [schor weg, wegge-
schoten) bedr. ww. onr. wegseberen, af- scheren, Z. abscheren; 2. wed. ww. stek -, (Volksl.) Z. forlscheren. Wegseherzen, (sekente ueg,weg-
gcscherzl) bedr. ww. die Sorgen -, al schertsende verwijderen. Wegscheuchen, (sclieuchte weg,
weggescheuchl) bedr. ww., Z. fortscheu- chen, verscheuchen. WegscheueiJl, (ickeuerle weg,
weggeseheuerl) bedr. ww., Z. abscheuern. Wegschicken, (schicklc weg.weg-
geschtckt) bedr. ww., Z. forlschickcn. Wegschieben, (schob weg, weg-
Qcsciioben) bedr. ww. oor. wegschuiven, wegduwen, Z. weyrticken; cttr. ron sich -, Z. ablehnen. Wegschieszen, (schoss weg,weg-
geschosstn) o. ww. onr., in. *. wegsneU len, als een bliksemstraal wegschieten;2. bedr. ww. wegschieten; jemn. den Arm -, afschieten; Wild -, neerschieten, doo- .len, eine Kugel -, Z. asbekietten. Weg3ChiÖ6n, (schtjjte teeg, weg.
gcsthijji) o. ww., Z.abschi/fen;U.Z. fort\' schtffen, WegSChlagen, (schlug teeg, weg-
geschtagen) bedr. ww. onr. wegslaan, heenslaan; den Ball -. wegslaan; ein Slftck ron einem Sleine -, afslaan; jemn. den Kopf -, afslaan; jein. -, Z. forlschlagen. Wegschleichen, (schlkh weg,
weggeschlichen) o. ww. onr., ra. s. weg- sluipen, heensluipen, Z. fortschleichen; (lig.) - of wed. ww. sich -, Z. tt>egma-\\ the.n (sich). |
|||||||||||||
|
ueg, weggeschwomtnen) o. ww, onr., m.
s., Z. fortschteimmen. Wegachwindon, (schwand weg,
teeggeschteunden) o. ww. onr., m. s. ver- dwijuen. Wegschwingen, (schwung ueg,
weggeschwungen) bedr. ww. onr. weg- slingeren, wegwerpen, wegschudden; 2. wed. ww. sich -, wegvliegen. Wegschwitzen, (schwiizit ueg,
weggeschwitzl) o. ww., Z. ausschwilzcn. Wggsegeln, (segelte weg, wegge-
segelt) o. ww., Z. absegeln. Wegsehen, (sah weg, weggesehen)
o. ww. onr., m. It. den blik afwenden, ergens anders heenzien; fiber eins. -, mei geen blik verwaardigen, niet in aanmer- king nemen, er boven staan. Wggsehnen (sich), (sehnte weg,
weggeschnl) wed. ww. verlangen Ie ver- trekken, wenschen ergens anders te zijn. Wcgsein, (war weg, ueggewesen)
o. ww. onr. wegzijn, afwezig zijn, niet tegenwoordig zijn; (fig.) in geen go»d humeur zijn; vor Freude -, buiten zich zelve(u) zijn; 2. voorbij zijn, verloren zijn, vervlogen zn>; meine Uhr ist weg, mijn horloge is weg,ik ben mijn horloge kwijt; über etw. -, ergens overheen zijn, niet meer aan denken; über eine Thorhett -, teruggekomen zijn van. Wggsenden, (sandte weg, wegge-
sattdt) bedr. ww. onr., Z. forlschieken. Wegsenf, (-(e)s) m., z. m., Z.
Wegesenf. Wegsengen, (sengle weg, ueggc-
sengl) bedr. ww. wegzengen. Wegsetzen, (setzle weg, wegge-
selzt) o. ww., m. s. springen op; 2. bedr. ww., Z. weglegen; ein Kind -, neerzetten; (Zeew.) ein Schiff -, op het droge zel- ten, opzettelijk doen strauden; sein Rang etzt t/m darüber teeg, zijn rang plaatst hem daarboven; ö. wed. ww, sich über Andere -, zich verheffen, zich meer ach- ten dan; sich über etw. -, über das Gerede der Leute •, zich verheffen boven, zich niet storen aan, zich over £ been zetten. "Wegsingen, (sang weg, tceggesnn-
gen) bedr. ww. onr. die Sorgen -,al zin- gende doen verdwijnen; 2. (z. voorw.) ferm doorzingen, zonder uitdrukking zin- gen; mm Hlallc -, van het blad zingen; Itinler einandcr -, doorzingen. Wegsollen, (sollteuseg.veggetolU)
o. ww. onr., Z. wegmfissen. Wggspeien, (spie weg, weggespien)
ibcdr. ww. onr., Z. ausspeien. Wegspielen, (spieltc weg, wegge-
spielt) bedr. ww. door spelen verjagen, wegspeien; 2. (z. voorw.) met zekerheid spelen, wei tuiglijk spelen; rom Platte -, spelen. Wegsprechen, (sprach weg, weg-
gespiochcn) bedr. ww. onr. al sprekende wegjagen; 2. (flg.J den Kummer -, ver- zachten.dour toespreken doen verminde- ren; (rei eom Herzen, von der Leber -, ronduit spreken,openhartig zijn gevoelen zeggen. Wegsprongen, (sprengle weg,
weggespirngt) bedr. ww. doen wegsprin- |
|||||||||||||
|
Weg.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Weh. 1399
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Weg.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
gen; 2. o. ww., m. s. :u Pferde -, voorl-
springen, in galop heenrijden. Wegspringen, {sprang weg, weg-
aesprunyen) o. ww. onr., m.s. wegsprin- gen, licenspringen; es isl etw. vom Glase, von der Wand wcygesprunyen, er is iels van & afgesprongen, Z. absprinyen; (lig.) Z. ubuleiten. Wegspritzen, (spritzte neg, wey-
yesprilzt) bedr.ww. Wasser -, doen spui- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
len heengaan; ton einer Stelle -, eene
plaats willen verlaten. Wegwünschen, (wünschie weg,
wegyewünscht) bedr. ww. jcm., elw. -, wenschen dut & wegga, niel legenwoor- dig zij, weg wenschen; 2. wed. ww. sicA -, wenschen afwezend ol niet tegenwoor- dig te zijn. Wegwurf, (-(e)s, mi. Wegwürfe)
m., Z. Wegwerfung; 2. wcggeworpene o. Wegzaubern, (zaubatcweg, weg-
gezauberl) bedr. ww. weglooveren, door tooveikraclit doen verdwijnen. Wegzehren, (xehrtt weg, wcgge-
zehrl) bedr. ww., Z. auf -, verzchren. Wegzehrung, (-««) v. niipnt-
ting v. van levensmiddelen, verslinding v. van voedsel; 2. verlering v. op reis; 3. Z. Wegsteuer. Wegzeigen, (zeigte weg, wegge-
zeigl) bedr. ww., Z. wegweisen. Wegziehen, (zog weg, weggezo-
gen) o. ww. onr., m.s. vertrekken, heen- gaan, zich verwijderen; 2. Z. abzichen; 3. aus einer Wolinung, einem Wohnorle -, vertrekken, verhuizen, van woning of woonplaats veranderen; aus einem Lande -, uitwijken, het land verlaten; -de Vogel, Z. Zugvögel; II. bedr. ww. wegtrekken, weghalcn;.;cm. unterdem geslürzlen P(er- de -, uithalen; die Hand -, wegtrekken; den Vorhang -, optrekken, ophalen; (lig.) sen) bedr. ww. onr. jem. -, heen wijzen, ;em. »oh of aus einem Orle -. uithalen;
de deur wijzen, bevel geven om te ver- jron einer Parlei -, afkeerig maken, doen
trekken; 2. afwijzen; aus dem Lande -, verlaten.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
ten; 2. wegspuiten, afs
|
88
|
puiten.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Wegspülen, (spülte wey, weyye-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
spült) bedr. ww. wegspoelen,
|
A-D
|
uitspoelen,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
afspoelen, Z. weyschwemmen.
Wegstaubcn, (slauble weg, weg-
gestaubt) o. ww., m. i. wegstuiven, als .stof verliezen. Wegstauben,(s/ai<6.\'e weg,wegge-
stdubl) bedr.ww. wegstolfen, afstoffen, als slof doen vervliegen. Wogyteckcn, (sleckte weg,wegge-
sleckt) bedr. ww. wegsteken, versleken, elders planten; il. Z. verslecken. Wggstchlen, (slahl weg, wegge-
slohlen) bedr. ww. onr., Z. slelüen; 2. wed. ww. sich -, \'L.sich weymachen,wey- schleichen. Wegstellen, (slelllc weg, wegge-
stellt) bedr. ww., Z. weglegen;2. wed. ww. van plaats veranderen, zich ergens plaatsen. Wegsterben, (slarb weg, weg-
geslorben) o. ww. onr., m. s. wegsterven, plotseling sterven, bezwijken, omkomen. Wegsteuer, (-n) v. weggeld, lol.
geld o., belasling v. tot onderhoud van wegen. Wegstibitzen)(s/!Ai/;/CHea,«cj-
gestibitzt) bedr. ww. wegstelen, wegka- pen, behendig wegnemen; (Volkst.) weg- moffelen. Wggstoszon, (stiesz weg, wegge\'
slotxtn) bedr.ww.our. wcgsloolen,voorl- stooten, wegduwen; einen Fusz von elw. -, afstooten. WfigStreichen, (slrich weg, weg-
gestriclien) bedr. ww. onr. wegstrijken, ovcrheenslrijken; die Haarevnn der Slim -, wegstrijken; Geld -, (van de lafel) af- slrijken en iu den zak steken; ein Wort, eine Zeile -, doorschrappen, doorhalen, doorstrepen; einen Punkl im Vertrage -, schrappen; 2. o. ww., m. ». (van vogels), wegvliegen, vertrekken. Wegstromen, (slrömtc weg, weg.
gcslröml) o. ww., m. s., \'L. wegflieszen; il. wegsehwemmen. Wegthun, ((Aal weg, weggelhan)
bedr. ww. onr., Z. weglegen; ein Kimt uu\'s einer Anslall -, afdoen van, afnemen van; einen Dienslboten -, wegdoen, zich onl- doeü van, Z. wegscha/fen. Wpgtraben, (trabte weg, wegge-
trabt) o. ww., m. s. wegdraven, heen- draven. Wegtragen, {Irug weg, weggelra-
gen) bedr.ww.onr.wegdragen.wegvoeren. Wögtroibon, (trieb weg, weyge-
trieben) bedr. ww. onr., Z. vertreiben; jemn. sein Vieh -, uit de weide drijven, stelen en wegdrijven; 2. e. ww., m. s. (Zeew.) afdryven. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
g
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
WegZUg, (-(e)s, mv. Wegntge) m.
vertrek o., aftocht in.; it. lijd in. van vertrek. Weh, Z. wehe.
Wehausruf, (-(e)s, mv. -«) m.
klacht v., geklaag, gekerm o. Wehe!, tussch. au!, o!,oei!, he-
laas!; 2. - dem!, wee dengene!; -! - dir! wenn die Sf, wee! wee il &; II. bijw. - Ihun, pijn doen, zeer doeu; der Kopf thui ihm -, het hool\'d doel hem zeer, hij heeft pijn in het hoofd; es thui mir -, het doet mij pijn; jemn. • Ihun. iem. pijn doen; (fig.) grieven, krenken, beleedigen,smart veroorzaken; es thut ihm in der Secle - het bedroeft hem, hel doet hem in de ziel leed; sicA - (Aun, zich zeer doen.zich bezeren; (fig,) seinem Mundl - lAun, uit den moml sparen; dem Fleische - (Aun, geweld aandoen; es isl mir -, es wird mir -, ik ben, word misselp; es isl mir • um\'s Ilerz, het is mij wee om het bart; III. (-s, mv. Wehe) o. das - «6cr jemn. ausrufen, wee o., vloek in.; 2. smart, pijn v.; it. ongeluk o.; setn Wohl und - liegt mir am Herzen, zyu wel en wee, zijn lief en leed ligt mij aan het hart. Wehe, (-n) v. wee, barenswee v.
Weh(e)-frau, (-en) v. vroed-
vrouw v.; -oesan« m. klaaglied o., lreur- zang m., elegie v.; -gefüht o. pijnlijk ge- voet o., pijn v.; -yeln:ul o. pijnlijk ge- schreeuw o.; -gekreisch, -getchrei, wee- klachl, jammerklacht v.; -klage v. wee- klacht, jammerklacht v. Wehklagen, (wtkklagte, geweh-
klagt) o. ww., m. h. über elw. -, weekla- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
verwijzen uil, bevel geven & te verla-
ten. Wegweiser, (-s, mi, Wegwiiter)
m. wegwijzer, gids m.; 2. mijlpaal,hand- wijzer in. op den weg; 3. (Ileelk.) tent- ijzer o., wegwijzer m.; 4. (Nal. hist.) sprinkhaan m ; 5. (Zeew.) katrol v. mei 8 a 10 schijven. Wegwenden, (wandie weg, weg-
gewandt) bedr. ww. onr., Z. abwenden. Wegwerfen, (warf weg, weggswor-
(en) bedr. ww. onr. wegwerpen, weg- gooien, wegsmijten, verwerpen; (Sp.) Karlen -, weggooien, vergooien; (fig.) dieses Geld isl so gul als weggeworfen, is zoo goed als weggegooid; nichls -, niets weggooien, niet verkwisten; einen flttc«- slaben -, uitlaten; 2. wed. ww. sicA -, zich verlagen, zich vernederen, zich laag aanstellen, zich vergooien. Wegwerfung, (-e«) v., Z. weg-
werfen; it. wegwerpen o.; (Sp.) vergooien o.; (Spraakk.) uitlating v.; (lig.) verne- dering, verlaging v.; szeiclien o. uitla- lingsteekcn o., aposlrnphe v. Wegwetzen, (welzte weg, wegge-
welzl) bedr. ww., Z. auswelzen. Wegwinken, (winkle weg, weg-
[gewinkt) bedr. ww. zoeken heen te gaan. Wegwischen, (wischle weg, weg-
\\gewischt) bedr. ww. wegwisschen, uit- iwisschcn,uitvegen,wegvegen; Thranen-, afvegen, drogen; ein Andenken -, uitwis- schen; 2, o, ww., m. s., Z. wegmachen (sich); (fig.) fiber elw. -, Z. weggleilen. Wegwollen, («o///e weg, wegge-
wolll) o. ww. onr., m. h. weg willen, wil- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Wei.
|
||||||||||||
|
UOO Weh.
|
Wei.
|
|||||||||||
|
W eiberhaft, büv.uw., W eiber-
haftigkeit, v., Z. weiblich $. Weiber-hass, (-es) m., z. m.
vrouwenhaat, afkeer iu. van vrouwen, Z. •feindschaft; 2. haat m. der vrouwen; •liasser ui., Z. -feind; -haube v. vron- wenmuls, vronwenkap v.; -haus o. vrou- wenhuis o.; 2. vrouwenverblijf, serail o., harem m.; (Oudli.) vrouwenvertrek o.; •hemd o. vrouwenheiud o.; -herrschafl v. heerschappij v. der vrouw, vrouwen- regeeriug v.; -herz o. vrouwenhart o.; •hol m. vrouwenhof o.; 2. hof o. waar de vrouwen regeeren; \'huid v.,Z.-ouhjj; •hul m. vroiiwenhoed m.;-knechl in.salel- jonker, vrouwengek m.; -kranklteit v. vrouwenziekte v.; -kraut o. (I\'l.) bijvoet m.; -laune v. vrouvvenkuur.vrouwenlnim, vrouwengril v.; -lehen o.,\'l.Kunkellehen; •liebe v. liefde v. der vrouwen; 2. liefde v. voor vrouwen. Weiberling, (•(«)*, mv. -«) m.,
Z. Weibemann. Weiber-list, (-e) v. vrouwenlist
v.; -los bijv. nw. zonder vrouw, geenc vrouw hebbende; -macltl v. macht v. der vrouw; -mahrchen o., -mdhre v. baker- vertelsellje, oudevvijveiisprookje o.;-mann in., Z. -knecht; 2. goede man, goede echt- genoot m. W eibermannig, bijv. nw. (PI.)
met aan den stamper vastzittende meel- draden. Weiber-milcb, v., z. m. vrou-
wenmelk \\.;-mord m. vrouwenmoord m.; 2. Z. Weibsmord; -mörder m. vrouwen- moorder m.; 2., Z. Wcibsmbrdcr; -mülze v., Z. ~haube; -name m.vrouwennaam m.; -norr m. vrouwengek m., Z. -mann; •orden m. (Ridd.) vrouwenorde, ridder- orde v. voor vrouwen; (Scherts., ge- meenz.) huwelijk o.; m den — Ireten, huwen, trouwen, in het huwelijk treden; •putz ra. vrouwenopschik, vrouweutooi m., vrouwensieraad o.; -rache in. vrou- wenwraak v.; -rau6 m. vrouwenroof m.; •rauber in. vrouwenroover, vrouwen- schaker in.; -rechl o. vrouwenrecht, voorrecht o. van vrouweo; -regierung v., -regiment o., \'I. -herrschafl; 2. pan- toffeliegeering v.; -rock m. vrouwen- rok, onderrok in.: -rolle v. vrouwenrol v.; sache v. vrouwenzaak v.; satlel m. vrouwenzadel ra.; scham iu. vrouwelijke geslachtsdeelen, vrouwelijke schaamdee- len ó. mv.; schdnder ra. vrouwenver- krachter ra.; schdndung v. vrouwenver- krachting \\.;scheu bijv.nw. afkeerig van, bevreesd voor vrouwen; 2. v.zelfsl.afkeer ra. van, vrees v. voor vrouweu, vrouwen- vrees v.; schmuck ra. vrouwenopschik m., vrouwentooisel o., juweelen m. mv. der vrouw; schneider m. kleermaker m. voor vrouwen, dameskleermaker ra.; schub m. vrouwenschoen m.; schule v. vrou- weuscbool, school v. voor de vrouw; schürze v. vrouwensebortje o., boezelaar ra.; -SUUI m. vrouwenzin m., vrouweu- liart o., vrouwenlusl ui., vrouwenkarak* ter o.; sklaee ra. vrouwenslaaf in., Z. •knecht; söldling ra. in dienst van vrou- wen zijnde man iu.; staal m. vrouwen* |
||||||||||||
|
Wehrhaftigkeit, v. vermogen o.
om zich te verdedigen, verdedigbaarheid, weerbaarheid v. Wehr-krieg, (•(«)*. mv. -e) m.
Z. Yerllieidigungskrieg; -kunst v.,Z. Ver-
tkeidigungskunsl; -lehne v. veldborslwe. ring v.; -lich bijv. en b., Z. uehrha/t, •linie v. (Vest.) verdedigingslijn, linie v van defensie; -los bijv. nw. weerloos; on- gewapend, onverdedigd; — machen, ont- wapenen; (fig.) zwak; -losigkeilv. weer\' loosheid v., gebrek o. aan wapenen; (flg-) izvvaklieid f.; -mann m. krijgsman, land wchrinan, militien, schutter m.; -mann- sckafl v. militie, schutterij, laodwehr v.; •mille! o. verdedigingsmiddel, wapen o.; schanze v. verdedigingsschans v.;-schau \\.,sclimiedm.,Z. Wa/femchau$-;-schnur v. cordon o. van troepen; schrift v.ver- dedigingsschrift o., Z. Verlheidigungs schrift; slachel m. angel m.; stand ui. krijgsmansstand, militaire stand m., krijgslieden m. m\\ .\\-vogel uo.groote moe rasvogel, kamisji iu.; -vieh o. voor over wintering uitgezocht vee o.; -waffe v. verdedigingswerkluig, wapeno.;-it\'o//m. Z. Wahruolf; -zahn ca. (Jachtw.) slag- land in.; -ziiism., Z. liulscherzins; sug in. verdedigingslijn v.; (Mijnw.) derde afmeting v. eeuer mijn; -zwang in. dienst plichtiglieid v. Wehse, (-n, mv. -n) m. opaal,melk-
blauwe edelsteen ui. Webstand, (-(e)s)m., z. m.treu-
rige toestand m., droevige slaat.bedroefde slaat m. WehtagO, ui\' mv. ongelukkige da-
gen, dagen m. mv. van elleodc, verdriet. Weib, (-(e)s, mv. -er) o. vrouw v.
wijf, vrouwspersoon o.; ein - nehmen eene vrouw nemen, huwen; alles -, oud wijf o.; it.waarzegster,kaartlegsterv.,too verheks v.; (Scherts.) verwijfd persoon m.,praatzieke man ui.; (Spr.) das - und der Ofen sollen :u Huuse bleiben, eene goede vrouw en eene goede kat blijven te huis wie zijne vrouw liefheeft laat haar thuis, Weibbar, bijv. nw. huwbaar.
Weibellen, (verkl.) o. wijfje,
vrouwtje o.; (Nat. bist.) wijfje o.; (PI.) stengel ui. W eiber-adel, (-s) m.,z. m.adel
ui. van moederszijde, in de vrouwelijke lijn erfelijke adel m.; -anmuth v. beval- ligheid v. der vrouw;-arbeit v. vrouwen- arbeid m., vrouwenwerk o.; -art v. soort v. van vrouwen; 2. aard in., maoier, ge woonte v. vau vrouwen; -feind va. vrou- wenhater m.; •/eindschaft y. afkeer m. van vrouwen; -freund m. vrouwenmin- naar m.; -freundschaft v. liefde v. voor vrouwen; -geklilsche o., Z. -geschwalz; •gelust v. vrouwenlusl m., vrouvvenbe- geerle v.; (Gen.) belustheid v.; -geschlechl ei. vrouwelijk geslacht o., vrouwelijke kunne v., sekle v.; -yeschrei o. vrouwen- gesebreeuw o.; -geschuatz o. vrouwen- gepraat, vrouwengeklap o.; -yesicht o. vrouwengezicht.vrouweiijk gezichto.;-ge- Iralich, -gewösch o., Z. •yeschwatz; -glück o. vrouvvengeluk o.; -gunsl v. vrouwen- uu.sl v. |
||||||||||||
|
gen, jammeren, kermen, treuren, weenen.
Wfihling, (-(e)«, mv. -e) m., Z.
Wiek: Wehmuth, v., z. m. weemoed m.,
weemoedigheid, (ïroefheirl v„verdriet o.; sich der - nichl eruelnen kannen, zich niet kunnen verzetten tegen den wce- moed. Wehmüthig, bflv. en b. weemoe-
dig, droevig, verdrietig, jammerlijk, aan- gedaan, bedroefd; - sein, weemoedig zijn; - werden, weemoedig, aangedaan, bewo- gen worden; eine-e Erinneruny, droeyig, smartelijk; mil -cr Slimme, khgend;-Aei/ r., Z. Wehmulh. W§hinuthSVOll, bijv. en b. vol
droefheid, vol weemoed. Wghmutter, [Wehmitler) v.,Z.
Wehfrau. Wehr, (-en) v. verdediging v., weer-
stand m.; tich :ur - setzen, stellen, zicb te weer stellen, iu slaat van verdediging stellen, weerstand bieden, zich verdedi- gen; 2. verdedigingsmiddel, wapen o.; (Vest.) wal ni., bolwerk o.; mil - und Waffen, geheel gewapend, van top tol teen gewapend; (Jachtw.) lebendige -, kring in. van jagers die het wild inslui- ten; II. (•(*)«, mv. -e) o. (Walerb.) keerdam.dijk m.,havenhoordo.; (Landh.) heining, haag v.; III. m. zclfst. paard o. van drie jaar. Wehr-anstalt, (•en) v. maatre-
gel m. ter verdediging, verdedigings- maatregel m.; -l>aum m. (Walerb.) slag- boom m.; \'2. \'£. Schlagbaum; -bock m. bok ui. tot steun van een pompwerk; -brief w., \'L. Geudhrbrief; -bundniss o. verde- digend verbond, defensief verbond o.; •busze ». geldboete v. voor verwonding; •damm m. (Walerb.) nooddam, keer- dam in. Wehre, (-n) v., Z. Wehr.
Wfihren, (wehrte, yewehrt) bedr.
mw.jemn. elw. -, tegenhouden, belellen, verbinden,zich verzeilen tegen;sichnicht of niclil - lassen, niel luisteren, nielge- boorzameu, zich niet van zijn voornemen loten albrengen; 2. o. ww. dem Feuer, driit Wasser-, tegenhouden, zich meester maken van; einem Uebel -, afwenden, af- weren; der Ktankheil -,weerstand bieden aan; dem Laster -, zich verzetten tegen; den Lcidenscliaflen -, weerstand bieden, beteugelen; 3. wed. ww. sich -, zich ver- dedigen.ziih verweren;lich seinesLebens -, zijn leven verdedigen; mit Hinden und Füszen -, zich verweren, spartelen. Wehr-gehange, (•ges.mv. -ge),
•gehenke, (-kes, mv. -ke) o. degen- draagdand, sabelriem m.; -geld o. geld- boete v. vooreen beganen moord, bloed- geld o.; \'gerust, -gcstell o. wapenrek o.; •gesetz o. verhol, wettelijk verbod o. Wehrhaft, bijv. nw. in staal om
zich te venledigen, weet baar, dapper; -er ftilter, gewapend; - machen, wapenen, in slaat wn verdediging stellen; einen Edelknuben - machen, een degen geven; (Jachtw.) einen Lchrling - machen, tot jager bevorderen; em -es Scliuein, drie a \\ierjarig wiIJ zwijn o. |
||||||||||||
|
Wei. 1401
|
||||||||||||||||
|
Wei.
|
Wei.
|
|||||||||||||||
|
Weich-herzig, bijv. nw. week-
hartig, gevoelig,teergevoelig; 2. bewogen, getroffen,aangedaan; •heriigkeit v. wcek- hartigheid, gevoeligheid, aandoening ».; •hufig bijv. nw. weekhoevjg, met weeke boeven; -kneten o. zachlmaking, wee- king v.; -kübel m. tobbe v., bak in. om in Ie weeken; -kufe v., Z. -boltich; -küpe v. verfkuip v.; -leibig bijv. nvv.aan iliarrhee lijdende; -leibigkeil v. diarrhec v. Weichlich, (-er, si) bijv. en b.
een weinig week: (Schild.) zacht; (van. personen), weekelijk, verwijfd, laf, Z. weibisch; 2. teergevoelig, kiesch; -keit v. weekelijkheid, verwijfdheid v. Weichling, (-(e)j, mv. -«) m.
weekelijk,verwijl\'d.vertroeteld persoon ui. Weich-mangan, (-(e)s, mv. -e)
o.,Z.Hraunslein; -maulig bijv.uvv.(Rijk.)
zacht in den bek; -mülhig bijv. nvv. &, Z. •hartig; •p/Uuler o. pleister, pap v. tot verzachting; schalig bijv. nw, met eene weeke schaal; schwamm m. kussen vormi- ge bladzwam v.; schwanz va. dier o. mei zacliten staart m.. kluizenaarskrecfl, ber- nardskreeft in. Weichsel, -kirsche, (-n) v.
morel v.; •kirtchbaum ui. morelleboom m.:-zopf m. (Gen.) I\'oolsche vlecht, haar- ziekte v. Weich-stachelig, bijv. nw. (W.)
niet zachte of weeke stekels;-stock m.,Z. •bollich;slrahhg bijv.nw.—e Fische,i\\s- schen wier zvvemvinnen met weeke pun- ten of graten voorzien zijn;-/Atero.week- dier o. Woichung, (-en) v., Z. weichen;
it. wijking v., terugtocht, achteruitgang ui.; 2. weeking v. Weich-VOgt, (-iogt(e)t, m\\.-cög-
te) va. sladsschout m.;-zerrenhammer m. ijzerhul v. tot bel bereiden van week ijzer. Weid, (-(e)J, mv. -e) m. &, Z. Waid.
Weide, (•») v. (PI.) wilg, wilge-
boom m.; II. Z. Weiden (o.); 2. weide, hoede v., voedsel o.; au/\' die - treiben, naar de weide brengen; zur - gehen, naar de weide gaan; (Jachtvv.) op roof uitgaan; (fig.) lievelingskosl m.,genot o., lust m., Z. Augen-, Seelenweide. Weide-acker, (-ackers, mv. •de-
ter) m. als weide gebruikte akker in., •brechen o.,-bruch m. darmbreuk, bloed- loozing v.; -darm m.,Z. Masldarm; -/isch in. van planten levende visch in. en v,; •freiheil v. vrijheid v. om te drijven, te hoeden; -geld o. weidcgeltl o., loon o. van den herder; -genoss ra. jachtgenoot. wcidegerechtigde, deelgenoot in. in eene weide; -hammel m. hamel m. als loon aan den herder te geven; -henne v. hoen o. als loon voor het weiderecht; -/oc/i o. (van wildbraad), gat o.; •mtitr, -meister m. weidegraaf, opzichter in. over de ge- meenleweiden. Weiden, bijv. nw. wilgen, wilgen-
houten, van wilgenboul. Weiden, (weidete, geweide!) o.ww.,
m. h. (van het vee), weiden, grazen; 2. (vau een herder), zijde kudde boeden, laten grazen; II. bedr. ww. Vieh -, doen grazen, weiden,hoeden; (fig.) teine Aagen |
||||||||||||||||
|
i.i.ii ml, 2. Z. -pulz, schmuck; stand
ni. vrouwelijke staat m.; stiefel va. vrou- wenlaars v.; slimme v. vrouwelijke stem, stem v. eener vrouw; (Muz.) sopraan- stem v.; tiefe —, lage all v.; -suchl v. zucht v. naar vrouwen, genegenheid v. voor vrouwen, verlangen o. naar vrou- wen; -land ni. vrouwenprullen, beuzc- lingeu v. tiiv. tui opschik;\'tkrinev. viou- wentraan m.; -tracltl v. vrouwenJrachl, vrouwenkleeding v.; -lreue v. vrouwen- Iruuw v.; -tripper m. (Gen.) zaadloop, vloed ui., vloeiing v.; • Irug in. vrouwen- bedrog o.,geveiosdheid,list v.dcr vrouw; •unterrock ui.vrouwen-onderrok ni.; -wtt n. vrouwenvolk o., vrouwen v. inv.; -zank ui. twist in. tnssclieu vrouwen; -zeil v. inaaiidstond ui., regels m. int.; -;immer n. vrouwenkamer v„ vrouwenvertrek o.; (Oudh.) Z. -haus; -:irkel in. vrouwen- kring m., vrouvvcngezelsrhap o.: -zwinger in., Z. •timmer, •hans. Weibessohn, (sohn(e)s, mv.
söhne) in.uit een vrouw geboren zoon ui., sterveling ui, Weibheit, v., z. in.,Z. Weiblieh-
Uil. Weibig, bijv. en b., Z. weibisch.
Weibisch, bijv.en b. verwijfd, ver-
tineteld. onmannelijk, laf. Weiblich, bijv. en b. vrouwelijk,
mei de vrouwelijke natuur overeenslem- iiiend, als vrouw, it. zacht, teergevoelig, «haamachlig; das -e Geschlecht, vrou- vvelijk geslacht o., vrouwelijke kunne, sekte v.; nichls -es an sicli habi«, niets vrouwelijks over zich bobben; -e Slimme, vrouwelijke stem v.; (Muz.) vrouwenstem v.; (Spraakk.) -et Wort, vrouwelijk, van hel vrouwelijk geslacht; -e Iteirne, zwak, \\rouwelijk (Gesl.) -e Linie, vrouwelijke linie, moederszijde v.; 2. (I\'l.) vrouwelijke plant v.; (Nat. hist.) vrouwelijk dier, wijfje o ; -keit v.vrouwelijkheid v., vrou- welijke aard in.; 2. zachtheid, leederheid, teergevoeligheid, schaamachtigheid v.; it. zwakte, kieschheid ».; .3. Z. Weiberzeil. Weibling, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
WeiberTing; it. door de vrouw beheerschte m.\' u 10.
Weibinann, (•(«)«, mv. Weib-
manner) m. manwijf o., inaiivrouvv v„
hermaphrodiet in. Weifci-bild, (•(«)», m». -er) o.
(gemeens.) vrouwenportret o., vrouws- persoon o.; dammes —,gekkin v.; -yesicht o. vrouwengezicht o.; il. (i.k.bel.) vrou- iv ei ij k gelaat, verwijfd uiterlijk o.; -yeslalt v. vrouwelijke gestalte, gedaante v. eener vrouw; 2. vrouw v., vrouwenbeeld o.; •leute v. uiv. (gemeen».) vrouwvolk o., vrouwlui v. mv.; •mensch o. dikke groote vrouw v.; (gevveenz.) vischwijfo.;-«c/i«ei- der m., L. Wetberschneider; stick o., \'/.. •mensch; •tuchtig bijv. nvv., Z. veiber- siichlig; •volt o., Z. -leute. Weioh, (-er, st) bijv. eu b. week,
zacht, buigzaam, vleezig, poezelig; -es Ui\'hl, zacht; -es Fleisch. malsch; -e h\'eder, slap; -es helt, zacht; 2. (van de huid), zacht; (van ooit), zacht; (van bout &), buigzaam; (vanspijzen), licht te verteren; |
||||||||||||||||
|
(van liet weer), zacht, [zoel, dooiend; -
machen, zacht maken, week maken; - werden, zacht worden, week worden;(flg.) (van het gemoed), gemoedelijk, gevoelig, vatbaar, ontvankelijk; es tcird mir so - am\'s Her?,\\k word zoo aangedaan; - icer- ien, aangedaan, bewogen worden; - ma- chen, aandoen, gevoelig maken; (Muz.) mineur; -e Tonart, niincur-tonnscliaal; (fig.) -o 1\'öne, zoete woorden, vleiende woorden; -er Glan:, zacht; (Spraakk.) (van letters), zachl, zwak; - aussprechen, zacht; - malen, niet scherp, niet hard, zachl. Weich-beule, (-n) v. (Hoefsm.)
week kootgezvvel o.; -bild o. beeld o. dal de grens van eene stad aanwijst, stadsgebied o., jurisdictie »., sladsgroud in.: -bildgerichl o. rechtsgebied o. der stad; -bildzeicheno. stadswapen,gemeen- lewapen o.; •Ii"tlich va. weekknip, broo- werskuip v.; (Verv.) verfkuip v.; -busig bijv. nvv. eene weeke birst hebbende; •deckkifer in. weekhuidige kever m.; -dorn in. gewone kruisdoren m. Weiche, (-«) v., \'/.. Weichheit; 2.
weeke zijde, lies v.; (OutIk.) weeke o. aan den buik; 3. (Spoorvv.) beweegbare rail v.; (fig.) gevoeligheid, leederheid, zachtheid, kieschheid v. Weichel, (-n) v. wilg(eboom) m.
W^BicheD, [wielt, ijewichen) o. WW.
|
||||||||||||||||
|
D$C
|
||||||||||||||||
|
•mr., m. h. wijken, vluchten, buigen,toe-
geven; 2. con der Stelle -, wijken, gaan, de plaats verlaten; den Feind turn - brin- gen, tot wijken brengen, doen teruglrek- ken; aus dem Glicde -, uit de geledereu gaan; jemn. aus dem Wege, voor iero. uil den weg gaan; it. iem. ontwijken, de ontmoeting vermijden van; con dem Wege -, afgaan; con jemn. -, (gemeenz.) van iem. wijken, iem. verlaten; (fig.) derLiebe -, onderdoen voor, wijken voor; .3. Z. tceich (werden). Weichen-band, (-band(e)s, mv.
•bunder) o. (Onllk.) liesband in., band- spier v. der lies; -bruct> in., -drüse V., Z. Leistenbruch d/-; schiene v. beweegbare rail v.; -sleller, -wdrler m. wissel wach- ler ui. Woich-erz, (-es, mv. -e) o. zwa-
velzuur zilver, lood o.; -,ederig bijv. nvv. niet zachte veeren, zachte veeren heb- bende; -(aslen v. mv. quatertemper ui.; •fass o., Z. •boltick; -/isclt va. schelvisch in.; 2. v i-.ii m. met weeke schubben; •/losser in., Z. -/isch; •fliigler m. vogel in. met zachte vleugels; -{\'riede va. stads- gebied o., jurisdictie v., Z. -bild; -ge- scha/fen bijv. nvv., Z. -herzig; -gesotlen bijv. uw. zacht gekookl; -gesottenes Ei, zacht ei; -gralig bijv. nw. met weeke, buigzame graten; -haarig bijv. nw.zacht- barig, met zacht, zijdeachlig haar; (I\'l.) donsachlig; -hari o. weeke hars v.;-Adu- tig bijv. uw. vveekhuidig, mei eene zach- te, weeke huid. Weichheit, v., z. ui. weekheid,
zachtheid,buigzaamheid v.;(vandesteui), zachtheid v.; (vau spijzen), geniakkelijk- heid v. voor het verteren; (van het ge- moed), gevoeligheid, leederheid v. |
||||||||||||||||
|
1402 Wei.
|
Wei.
|
|||||||||||||||
|
Wei.
|
||||||||||||||||
|
gut /ischen, van eens andermans leder is
goed riemen snijden. Woihor-ampfcr, (-s) m., Z.
Wasserampfer;-andorn m.wolfsklauw m.; •binse v. vijverbies v.; -blall o. water- halm m.; -damm m. vijverdam m.; -fisch m. vijvervisch in.; -fasz in. (l\'l.) weide- ranonkel v.; -kolbe v. waterkolf v.; -nuss v. waterkastanje v.; -pelerlein o., Z. Wasserpeterlein;-haus,-hiuschen o.een- ilriiliui-.il\' o., ee:idenkoni v. in een vijver; •ried, -rohr o. vijverriet o.; schwamm 111. moeraspaddensloel 111.; -wasser o. vijverwater o. Weih-fasten, v. mv. qiialcrlcm-
perdagen 111. mv.; -gabe v. offerande v.; il. gift, schenking v. van e. o. a. gewijd vooiwerp; -gebet o. gebed o, bij de wij- ding, inwijdingsgebed o.; -gelübde o. gelofte, kloostergelofte v.; 2. geloltegifl v.; -gcmilde o. ten gevolge cener gelofte geschonken schilderij v.; -gesang m. ge- zang, lied o. betrekking hebbende op de inwijding; it.inwijdingszangm.i-jeicAent o., Z. -gabe; -kclch 111, (Kath.) kelk 111.. -kessel m. wijwatervat, wijwaterbakje o.; -krunz va. gewijde krans in.; -kraut o. gewijd kruid o.; -lied o., Z. -gesang. Weihling, (•(«)», mv. .<•) m. hij
die gewijd, ingezegend, gedoopt moet worden, doopeling m. Weihmesse, (-«) v. mis *. b|j
de inwijding. Weihmuth-fichte, -kiefer,
(-n) v. witle pijnboom ni.
Weihnachten, v.inv.Kerstmis o.,
kerstfeesl o.; an, auf -, niet Kerstmis; (Spr.) zu - in der Krnle, mei Sint Jut- lemis. Weihnachtlich, bijv. en b. va»
Kerstmis, mei Kerstmis, op het kerst- feest betrekking hebbende. Weihnachtsabsnd, (•(«)«, mv.
-e) m. kerstavond ra.; •ftier v. vie- riug v. van het kerstfeest; -feiertag va. kerstdag, feestdag m. van Kerstmis; -fest o. kTstfeesl, Kerstmis o.; -gabe v., Z. •geschenk; -gesang va.kerstzang m.,kcrst- ied o ; -geschenk o. kerstgeschenk, ge- |
||||||||||||||||
|
«« elw. -, op iets vergasten; 2. (Jachlw.)
nuen Dachs -, minnen, den buik open- snijden; III. wed. ww. sich an etw. -, zich verlustigen, genot hebben van; sich mit Uoffnungen -, zich vleien met de hoop. Woidon-ascho, v.,z. m. wilgen-
ascb, weedasch v.; \'band o. wilgenband na., strop, band in. van wilgenhout; .bast va. wilgenschors v.; -baum va. wilg, wil- geboom in.; •bdumchen o. wilgeboompje o.; 2. dwergwilg m.; -blalt o. wilgeblad o.; -bohter ui. (Nat. bist.) Indische geil v.; 2. wilgckever in.; -busch in. wilge- bosch o.. Uvijgwaard ni.; -rforti m.wilgc- doren, zeekruisdoren m.; -drosr;l v.roer- domp, butoor of pitoor m.; -eiche v. wil- gencik, Aroerikaansche wilg(eboom) in. Weid(e)ner, (-s, mv. Weidetter)
m. jager m.; 2. jachtmes o. Weiden-erde, v., z. m. vergaan
wilgenhout o.; -farbe v. wilgekleur v.; •ftöle v. uit wilgebast vervaardigd fluitje o.; •gcbüsch o., Z. -busclt; -gerte v. \\vil- gengardc, wilgenroede, wilgeteen v.; -ge- sldude o., .geslrüuch o., Z. -busch; -holz o. wilgen hout o.; -hopfen in. wilde hop v.; -kilichcn o. bloesem m. van wilge- boomen; it. wilgenkalje o., aflegger m., uitspruitsel o. van een wilgeboom; -kohle v. uil wilgenhout gebrande houtskool v.; • korb m.lcenen korf ni.,teencn mand v.;
•kranz m. wilgenhoulen krans m.; -kraul o. bloedkruid o.; 2. watergoudsbloem v.; -laub o. wilgenloof o., wilgenbladeien o, mv.; -lerche v. wilgenleeuwerik iu.;-meise v. bergmees v.; -mücke v. riclnachtcgaal m.; -palme v. wilgpalm m.; -plan, -plah m. wilgenboschje o.; -rinde v., Z. -bast; -rose v. wilgenroos v.;-ruthcy.,ï.-gerte; schissling ra. aflegger ui. van een wil- geboom; spatte m. mv. wilgenspaanders m. mv.; spat!, sperling m. boommuscli v.; 2. rietortolaan m.: spinner m. wil- genrups v.; slatnm va. wilgeslam m.: •slaude v. dwergwilg m.; sto/fm. wil- genstol\' o.; sttattch ui. struikwilg m.; • vogel va. goudmerel v.; 2. Z. spinner;
•wicklcr va. nachtvlinder m.;-zeisigm. hoschzangcr in,; it. Z. -miicke; -zinke v Z. -gerte. Weide-OOhS, (-en, mv. -en) m.,
-pferd, (-(e)s, mv. -e) o. os m., paard o.in de weide vetgemesl; -plals m. weide v., weiland o.; -recht 0., Z. -freiheit; 2. recht, voorrecht, privilege o. van een weiland. Weiderich, (-(e)s, mv. -e) m.
(l\'l.) weederik m., egelkruid o.; -rolher -, bloedkruid, gemeen partijke o. Weide-stein, (•(«)*, mv. -e) m.
grenssleen m. van eene weide; -vieh o. vee o. van de weide; •teali m. bosch, woud 0. dat tol weide dient; -wund bijv. nw. (Jachlw.) gewond aan de darmen; •teunde v. darmwond v. Weid-genoss, (-e«, mv. -en) m.
jachtgczel in.; -gererM bijv. nw. kennis
van de jacht hebbende; -haufen in. hoop, troep m. jagers. Weidioht, (•(«)«, mv. -) 0. wil-
genbosch o. |
Weid-knecht, (-(e)s,mv. -e) va.
bosebwachter m.; •kraut o. krniswor- tel ui. Weidlich, (-er, si) bijv. en b., Z.
lebhaft; it. tapfer; 2. bijw. flink, ferm, dapper, moedig, zoo als bet behoort. Weid-mahl, (-mahl\'e)s, mv.
•mahler) o., Z. Hauptfall; -mann m., Z. Jdger; •matmisch bijv. en b. als een jager, lot de jacht liebnorend; -manttscha/t v. jagers m. mv., jagersstoel iu.; it. jacht v., jagen o.,-mannsspruch m.jagersgroet m.; -ntesser o. jachtmes, jagersnies o.; •recht 0., Z. Jdgerrechl; (Valk.) aandeel o. van den valk in de vangst; (Ger.) wei- derecht o.; sack va., Z. -tasche; sprosse v. (Jachlw.) uitlooper m. aan het gewei; •spruch m. jachtlerm, jagersterm m., jagersuitdrukking v.; (flg.) Z. \\\\ahl- sprnch; -lasche v. weitasch,jagerslasch v.; •werk o. jagen o.; 2. jacht v.; 3. wild o. Weidwerken, (midtcerkle, ge-
weiditerkl) o. ww., 111. h. jagen, op de jacht gaan. Weid-WOTt, (-uort(e)s, m\\.-wör-
ter) o., Z. -spruch; -wund <jr, Z. weide- wund. Weife, (-m) v. haspel m.; (Man.)
zijdehaspcl m.; (Werkt.) zaagraam o.; (Nat. hisl.) Noachsschelp v. Weifen, (teeifte, getccift) bedr. ww.
Ztvirn -, haspelen, afwin<len;2. (Volkst.) afrossen. Weigern,(«,eijcr/e,jcicei.oer/)i)edr.
ww., Z. verweigern; 2. wed. ww. sich - einer Sache, etw. zu thun, zich onlliou- den, weigeren, niet toestaan. Weigerung, (-e»i) v., Z. weigern;
it. weigering, onthouding v.; (Bouwk.) slooten,niet indringen o.; sfattm.geval o. van weigering. Weih-altar, (-tar(e).t, mv. -lare
en -lare) m. wijallaar o.; -biltl o. gewijd beeld o., gift v. ten gevolge van eene gclof- le; -bischof m. wijbisschop m.; -brod o. gewijd brood o..heilige ouwel m.;2. hos- tie v.; -brunneii m., Z. -kesscl. Wejhe, (-n) v. (Nat. hist.) wouw,
kieliendicf in.; 2. (van eene kerk 4) |
|||||||||||||||
|
wijding, inwijding, zalving v.; (van een 1 scheuk o. met Kerstmis; -gvttesdienst m.
bisschop), wjjding v.; die - ertheilen, Z.igodsdiensloefening v. op Kerstmis; -lied weihen (2); (lig.) mit - und Salbung\'o., Z. -gesang; -markl m.,-mesie v. jaar- sprechen, met kracht en zalving spre-1 markt, mis v. op Kerstmis; (Kath.) kerst- ken. imisv.; -tag ui. kerstdag m.; -zeit v. Weihei, (-«, mv. Weihei) m. sluier! kersttijd, tijd m. van Kerstmis,
m. der kloosterjulTers. Weihrauch, (-(c)s) m., z. m., Z. Weihen, {weihte, geweiht) bedr.l -dampf; 2. wierook m.; (flg.) jemu. •
ww. wijden, toewijden, opdragen; jemn.lslreuen, lof spreken van, met loftuitingen eine Schrift -, opdragen; sein Leben, sich\\overladen, iem. Iiewieruoken. ü\'o»d>-, wijden; 2. inwijden, zegenen;; Weihrauch-baum,(-4aum(e)s, Brorf, Wein -, zegenen, den zegen uit-imv. .bdume) m., Z. -kiefer; -büchse v. spreken over; il. (in de mis), con«acree-wierookvaas" v.; (Kath.) wierookvat, ren; eine Non,ic -, den zegen geven; cinen schuitje o.; -dampf 111. rook m.van bran- Bischof -, wijden; einen Priester -, de denden wierook, wierookdamp in.; -/011 wijding geven, in den geestelijken stand o. wierookvat o.; -fichle v., Z. -kiefer; opnemen; geueihler Ort, gewjjdc plaats; .holder va., Z. strauch; -kêslchcn o. wie- geweihle Hostie,gewyde hostie; geweilites rookdoosjeo.; -kicfer\\. lNoordamerikaau- Wasso; wijwater. sche den m. die den wierook oplevert; Weiher, (-s, mv. IVfiAer) in.,-in, -k5rncr o. mv. wierookkorrels v. mv.,
(-nen) v. hij, zij die wijdt, inwijdt, zc- fijne wierook m.; -kraut o. Europeesche gent, opdraagt &, Z. weihen; II. vijver, hazelwortel m.; -leer bijv. nw. zonder vischvijver m.; (Spr.) in fretnden -n ist\\ wierook; (flg.) zonder vleierij; slaude v., |
||||||||||||||||
|
Wei.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wei.
|
Wei 1403
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•strauch in. Arabische wierookboom, je-jandercn zijn wijn te verkoopen; -bau m. v.; (geincenz.) wijnzuiper m.; -ftasche t.
neverboom m.; -vogel m. wielewaal in.: wijnbouw m.; —treibcn, Z. - (éaucn); wijnflcsch v.; it. (lesc:li \\. wijn; -(lccktn m. •wachholder m., Z. slrauch; -uurz v.-bauer m. by die zich met den wijnbouw nijnvluk v.; •fleckig bij», nw. wijnvlek- ro/emarijn v. [bezighoudt; 2. Z. -garlner; •bcchcr m. ken hebbende; -[rohne v. leendienst m. Weih-Salz, (-es) o„ z. m. gewijd wijnbeker m.,wijnglas,glaso.wijn;-ftpcre,bij het vervoeren van den wijn; it. leve-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zout o.; schatten in.schim v.van een af-!v. druif v.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Il en o. van wijnvaten aan den leenheer;
•fuhre v. wijn vervoer o., vracht v. wjjn; •führcr m.voerman in. die wijn vervoert; •gabeln v. rot. kleine gaflelvormige lak- jes o. mv. aan de wijnranken; -gaden m. wijnkelder m.; -gihrung v. gisten o. van wijn; -garlen m. wijngaard m.; -gatlner wijngaardenier in.; -gasl m.gast,klant |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gestorvenei-sc/in/f v. opdracht v.;-sprc»-
gel m. wijwaterkwasl m.; -leller m., Z. Palene; scasser o. wijwater o.; -uedel in., Z. sprengcl. Weil, voegw. omdat, dewijl, wijl,
vermits; II. bijw., Z. naarend. |
Weinbeer-hülse, (•«) ». drui-
vevlies o., druivcschil v.; -kern m. drui- ve|>11 v.; \'kuchen in. koek m. van drui- venschillcn; -musz in. moes o. van ilrui- vcnschillcn. Wein-berg, (-(e).t, mv. -e) m. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Weiland, bijv. en b. eertijds, vroe-jwijnberg, wijngaard m.; — seil o. Iengle-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ger, voorheen, wijlen, Z. ehemals, rorma-imaat v. van (iAe\\;-beicachscn bijv nw. met ui. van een wijnkooper, wijndrinker in.;
lig, verslorben; die - Adeligen, wijlen deicen wijngaard begroeid; -6ini<; v. wijn- -gebirge o. wijnberg m., heuvel in. met |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
adellijken; 2.
overleden, zaliger; koning F. Weilarbeit, (-en) v. werk o. injwijngaardbloesi m m.; 2. — <>T
de vacantie, vakantiewerk, bijwerk o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o.; -blal-\\desleen-
bldllie v. zeil v.
d bloeit; |
ije/dss o. wijnvat
o., wijntnn >.; -gegend v.streek v.waarin veel wijn gebouwd wordt; -geist m.geest ui. van den wijn; 2. wijngeest, alcohol ni.; -gelag o. wijugclag o., drinkparlij v.; gelandcr o. latwerk o. met een wijngaard |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
• hiaiinlaein m. brandewijn in uit drui—
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Weilcheil,(vcrkl.)o.poosje,oogen-
blik(je) o., korte poos v. Weil©, (-n) v. poos, wijl v., lijd,
rosltijd n..; es isl schon eine zicmliche -, bet is reeds eene heele poos, tamelijk lang geleden; fiber eine kleine -, nach einer kurzen -, na eene korte poos; in einer -, binnen kort; bei nachtticher -, \'snacbls.des nachts, gedurende den nacht; eine gute - marlen, eene goede of heele poos wachten; (Spr.) gul Ding wilt • haben, al doende leert men; it. eile mil •!, haast u langzaam!; it. langzaam gaat zc- ker; :u rechter -, te rechter tijd, juist van pas; es hal gule -, het heeft geene haast, het kan wel wachten; mittler -, unler -n, middelerwijl, onderwijl, intus- schen; 2. rusttijd, ledige tijd in., vacantie v.; lange -, verveling v.; lange - haben, zich vervelen; die lange - vertreiben, de verveling benemen; (Spr.) wir sind nicht für die lange - hier, wij zijn hier niet voor niets. Weilen, (weilte, geweiU) o. ww.,m.
A., Z. verwcilen; it. Z. zögern. Weiier, (-j, mv. Weiier) m. klein
dorp, gehucht, dorpje o.; 2. stokvisch in.; 3. sluier m. Weime, (-«) ».(ineen kippenhok),
slok m. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ven; -brod o. in wijn gedoopt brood o.;jbegroeid; -gelb o. en bijv. nw. wijngeel
• briihe v. wijnsaus v.; -bulle v. draag-jo., -gelte\\., \'L. -butle; -geruch m. reuk korf, nijnkorf m.,wijnmand v.;-rfor»m.,|in. van den wijn; 2. wijnreuk in.; -ge- Z. -rose;-drossel v. bruinroode lijster v.vschmack in. wijnsmaak in.; -gescnk o. 2. kleine lijster v., Z. Gesangrfrnssel; 3.|stekjes o. mv. vaneen wijngaard; -geselz (gemeenz.) wijndrinkster v.; -Jiin.it m.jm. pootplaals v. voor wijnstokken; -ge- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wijndamp in.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*o//cn bijv. nw. in wijn gekookt; -giehg
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Weiuegeld, (-{e)s, mv. -er) o..bijv. nw. gaarne wiju drinkend,dorstend
drinkgeld o. voor den zwijnenhoeder. naar wijn; -glas o. wijnglas o.; oeim—e, Weineinschlag, (-scA/ao(c)s,ioiuler een glas wijn, onder het drinken
mv. schlage) m. mengsel o. om wiju lel van een glas wijn; -glulh v. hitte v. van kleuren. \'den wijn; -golt m. (Fabcll.) god in. van Weineln, {memdie, geweineli) o.;den wijn, liaclms, llinnysos m.: -9rou
ww. naar wijn rieken, smaken; 2. even,bijv. nw. wijngrijs,-yni» bijv.nw. groen weenen, schreien. I als een wiiugaardhlad;-OHf(ev.,Z.-occiJe; Weinen, (weime, geueint) o. ww„\\-guss ra. wijnoirer, plcngoflcr o., wijn-
ra. A. weenen, schreien, tranen slortcn;iplengiug v; -hacke v. wijngaardeniers- (Scherts.) huilebalken; (van den wijn-J houweel o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
slok), uilloopen; über jem. -, over lem.
treuren, iem. beweenen;üfo;r.7ems. Tod -, over iems. dood treuren; heftig, biller- lich -, bitter schreien; sein Auge ueinl, zijne oogen staan vol tranen; nul -den Augen, mei tranen in de oogen; II. bedr. ww.,Z. Thrine; Blut -, blutiye Thrinien -, bloedige tranen storten; sir\'i die Augen roth «^zich de oogen rood schreien; iich blind -, zich blind schreien; III. o. zelfst. weenen, schreien o , lianen m. mv.; i-ich |
Weinhaft, bijv. en b. wijnbevat-
tend, wijnachtig, als wijn. Wein-handel, (-«) m., z.m.wgn-
handel in.; -hdndter in. handelaar in. in wijnen, wijnkooper m.; -handlung v.wijn- pukhuis o.; 2. Z. -handel; -kanfling m. roode vlasvink in.; -haue v., Z. -hacke; •hans o„ Z. schenke; -heber m. wijnhe- ve! m.; -hcfcn sa. wijnraoer v.; —asche v. wijiistei\'iiasch v.; 2. weedasch v.;—grau o. wijnmoergrijs o.; —geisl m. brande- wijn m.; -holz o. hout o, van den wjjn- stok; -hügel in. heuvel in. met een wijn- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wein, ("(*)*. mv. -e) m. wijn m., des -s enlhalten, niel schreien, niet wec-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
druivennat, druivensap o.;junger, aller
jonge, oude wijn; leichler, schwacher -, slappe wijn; schwerer -, slerkc wijn; zweijühriger - tweejarige wijn; diesjdh- riger, heuliger -, wijn van dil jaar; abge- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
uen, zijne tranen weerhouden.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wejlienswerth, bijv. nw.,Z. 6c-|berg beplant; -hülse v. druiveschil v.;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\\-hüter in. wachter m. in een wijnberg.
Weinicht,bijv.nw. naar wijn sma- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
weinenswerth
Weinerlioh, bijv. nw. (gemeenz.)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
schreierig, elk oogenblik beginnende lekend, wijnachtig.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Weinig, bijv. nw. wijn bevattend,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zogener -, afgetapte wijn; ungegohrencr
|
i schreien; mir ist -, ik zou w\\ kunnen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gespündeter-, ongegiste wijn, most m.; schreien;2. (van cenbrief),klagend,jam- wiju opleverend; 2. door wijn bcvoch-
m -e gehen, naar de kroeg gaan; (fig.)|merend; (van een schouwspel), droevig,\'tigd; .ï. Z. weinfleckig. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
jemn. reinen - einschenken, iem. opeu-!treurig;-iei/v.geneigdheid «.lot schreien;!
|
Wein-jahr,(-(e)s, mv. -e) o. jaar
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hartig.ronduit de waarheid zeggen; (Spr.) !2. klagend uiterlijk o., klagende toon m.;V meteen overvloedigen wijnoogst, wijn-
- au f Uier, ralh\' ich dir. Bier auf -, /o«s[(i. k, bet.) groote gevoeligheid v. jaar o.; -kafer m. mijnkever, druivenke- das sein, wijn op melk is goed voor elk, Wein-emte, (-n) v. wijnoogst\' ver m.; -kaltschale v. wijnsoep v.;-*an»c
melk op wijn is venijn; 2. wijngaard,lm.; 2. — of —zeil v. wijnoogst, tijd m.;v. wijnkan v.; -karrcn in. wijnwagen m.; wijnstok m.; -bauen, wijn bouwen. vandenwijnoogstj-crjcujiiny v.opbrengsl -karle v. prijslijst ». der wijnen; -kauf Wein-acoise, (-n) v. wijnaccijnsjv. van den wijn; -essig m. wijnnziju m.;|m. aankoop m. van wijn; 2. pint v. wijn;
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ra., belasting v. op wijn; -apfcl m. wijn-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•fabrik v. wijnfabriek v.; -fdchser ui.\\-keller m. wijnkelder ra.; -kcllner m.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
appel m.; -arnle v., Z. -ernte; -ar\'t vjstekje o. van den wijnstok; •fo.kne ».Ischcuker m.; -keller v. druivenpers v.;
v. wijnsoort v.; -arlig bijv. nw. wijnaeh-|uithanghord o. vooreen «yohois; •[arbe-kenncr m. wijnkeniier, fijnproever m. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van wijn; -kern m., Z. •beerkern; -kip-
per ui. hij die in het klein wijn verkoopt; •kirsche v. morel v.; -*or/im. (Scherts.) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•banktv. wijnkleur v.; -farbig bijv. nw. wijn
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
l
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
»., Z. schonk; -bann m. wijnverkooperij^leurig; -fatt o. wijnvat o., wynloii v.;
v., recht o. van den leenheer om vóór! (Nat. hist.) das geflecktc—, tonschelp
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1404 Wei.
|
|||||||||||||
|
Wei.
|
|||||||||||||
|
Wei.
|
|||||||||||||
|
maand v. Augustus, waarin de druiven
door de warmte der zon gestoofd worden; •koster m., Z. -kenner; -kranz m. krans ra.als teeken dal er wijn verkocht wordt; il. krans ui. van wijngaard bladeren; -kraut o. veldanemoon ».; -krduler o. mi. krui- den o. niv. om wijn geurig te maken; •krieche v. sleepruim v.; -krug ui. wijn- kruik v.; -kübcl m. kuipje, bakje o. voor lekwijn; -kufe v. wijnkuip v.; -kü(cr, •küper m. kuiper m. van wijnvaten; -kühler m. vat o. om wijn Ie verkoelen; •laden m. wijnhuis o.; -lagel o. vaatje, tonnetje o. wijn, okshoofd o.; •lager o. stelling v. voor wijnvaten; 2. wijnkel- der, voorraad m. wijn; •land o. land o. waar veel druiven groeien, wijnland o.; 2. laud o. geschikt voor den wijnbouw; •l&nder m. bewoner ui. van een land waar wijn verbouwd wordt;-/aii#o.wyii- gaardloof o.; 2. Z.-blalt; -laube v. prieel o. van wijngaardloi>f;-/aué4ra«; va. krans m. van wijngaardloof; -laubslab in. (Fa- bell.) thyrsus, slaf m. met wyngaardloof der liachanten; -laach in. velilknollook o.; -lauer m. wijn m. van reeds geperste druiven; -laune v. door den wijn veroor- zaakte vroolijkheid; •leile v. met «ijn- bergen beplante heuvel m.; -leiler m. schraag, ladder, slede v. waarop de va- len uit en in den kelder gebracht wor- dan; -lerche v. kuifleeuwerik m.; -lese v. wijnoogst in.; -leser, —ia, wijnoogsicr m., wijnoogstsler v., hij, zij die de drui- ven uitsnijdt; -lesezeit v.tijd in. van den wijnoogst; -lied o. wijnlied, bachuslied, driuklied o.; -los bijv. nw. zonder wijn, geen wijn oplevercnd;-maAr/e v„ Z.-kalt- fdiale; -mükler m. makelaar in. in w ij- nen; -mangel in. gebrek o. aan wijn; •markt ui. wijnmarkt v.; -masz o. wijn- maat v.; -metster in. opzichter in. van een wynberg, wijnbouwer Dl.; -messer in. wijnroeier m.; 2. wijnmeter in.; 3. — o. klein snoeimes o.; -milh m. wijnmede v.; -mischer m., Z. -verfalscher; -monal in. wijnmaand v., October in.; (Gescb. v. F.) Vendimaire ui.; -most m. most, wijn- most, jonge wijn m.; -motte v. druiven- mot v.; -mücke v., Z. Essigmücke; -musz o. druivenconüluur o., Z. •beermusz; •muiter o. proefje o. wijn; -muller v., Z. •hefen; -niederlage v. wijnpakliuis o., wijnkelder m.; •il o. viti ioololic v.;-pa/- me v. wijn opleverende palmboom ui.; 2. waaierpalin ui.; -pfahl in. stut in. van een wynstok; -pfennig m. opgeld, hand- geld o. bij den in- en verkoop van wijn; •p/laume v. wijnpruim, reine-clamle v.; •pfirsche v. wijn opleverende perzik v.; •prcististe v., -zettel in. prijscourant v. van wijnen; -presse v., Z. -l:elter; -pres- ser m. wijnperser m.; -probe v. wijnproef v.j 2. monster o. van wijn; -prober, -prii- fer m. wijnproever in.; -quelle v. wijn- hrou f.; -ranke v. wijngaardrank v.; •raupe v. wijngaardrups v.; -rausch m. wijnroes m.; -raute v., Z. Cartenraute; -rebe v. wijngaard, wijnstok m., wijn- rank v.; -rebenasche y. wijngaardasch ».; •reich byv. nw. ryk aan wynslof, veel wjjn opleverend; -reu o., Z. -rebe; -rei- |
|||||||||||||
|
sender in. reiziger m. in wijnen; •romer
m. wijnroemer m., wijnglas o.; -rose v. wilde roos, hondsroos v.; 2. — of -ro- senstrauclt m. egelanliorstruik in.: -roth o. wijnrood, zoo rood als wijn;2.o.zelfst. wyurood o.; satire v.wijnsaus v.;-sauer byv. il», zuur als wijn; sauerlicli bijv. nw. wijuzuurachtig, een weinig zuur; sauerling ra., ï.-apfel; sau/er m.wijn- zuiper m.; snure v. wijnzuur, wijnsleen- zuuro.; it.zuurhcid v.van den wijn;-suum Eisen, wijnsleenzuur ijzer o.; schaf) o. groote wijnmaat v.;schale v. wijnschaal v.; schonk m. verkoop ui. van wijn in het klein, wijnhuis o., kroeg, plaats v. waar wijn in bet klein verkocht wordt; —steuer v. belasting v. op wijnhuizen; schein m. nieuwe maan v. in October; schenk, —in, kroeg houd er, tapper, her- bergier in., kroeghoudster, herbergierster \\.;schenke v. wijnhuis o.,kroeg,tapperij v.; schmack ui., Z. -getchmack; schrö- ter ui. wijnkcldersknechl, wijndrager m.; (Nal.hisl.) groote nachtvlinder in., vlie- geud hert o.; segen in. overvloedige wijnoogst in.; setzling in., Z. Gesenk; slab ro., Z. -pfahl; stadel ra., Z. -nie- derlage; sladt v. stad v. met veel wi;o- bergen; slecher in. boor v. om de vaten open te steken; (Nat. bist.) wijnstok- rups v.; stein m. wijnsteen in.; 2. gerei- nigter —, roo n in. van wijnsteen. Weinstein-artig, bijv.nw. wijn-
steenachtig; -auflösung v. oplossing v. van wijnsteen; il. wijusteenoplossing v.; •erde v. wijnsteenlievatleiidc aarde v., azijnzure potascli v.; krystaliisirbare ge- bldtlerte -, azijnzure soda ».; -geitt in. wijnsteengeesl in.; -krystallia.wijnsteen- kristal o.; -öl o. wijnsteenolie v.; -rahm ui. rooin in. van wijnsteen; sol: o.wijn- steenzoul o.; 2. saures—.dubbele, wijn- steenzure potasch v.;-sanerbijv.iiw.wijn- steeuzuur; siiure v. wijnsteenzuur o. Wein-steuer, (-«) v., Z. -acdse;
stock m. wijnstok m.; (verzam.) wijn- gaard ui.; slube v., Z. schenkt; süclt- lig bijv. nw. ie veel wijn drinkend, van wijn houdend;suppe v.wijnsoep \\.;-todl in dronkenschap slapende, verstijfd als een doode; -tonne v. wijnvat o.; -traber in. mv.uitgeperstedruivenschillenv.mv., droesem m.; -traube v. druif, wijndruif v.; -lrcster ni.mv., Z. -traber; -trinker, —in, wijndrinker m., wijndrinksier v.; -trunken bijv. nw. drnnken van wijn; •umrankl bijv. nw. met wijngaardranken omgeven; serderbir in. hij die den wijn bederft; 2. (Nat. Iiist.) wijnstokrups ».; •verfalscher m. wijnvervalscher in.; -ver- fatschung v. vcrvalsching v. van den wijn; •verlosser in. wijnkooper, wijnhaudelaar m.; -vertiesz m. wijnkelder m.; -visirer m. wijnroeier m.; -vogei in. nachtvlinder m.; sorrath ut. voorraad m. wijn; -waclis ra. wijngenas o.; guten — haben, veel wijn opleveren; -wage v. vochlweger in.; •wetter o. voor den wijnbouw gunstig weder o.; -wirth, —in, Z. schenk d/-; •teurz v. benedictenkruid, uagelkruid o.; •zalm m. lust ui. om wijn te drinken; •zap/er ui., Z. schenk; -zeclte v., /.. -ge- |
lag; -:echer, —in, Z. -trtnkcr $•; sehnte
m. wijntiend o.; seichen o. uithangbord o. aan een wijnhuis. Z. -kranz; -zieher m. wijnboer.eigenaar m. van een of meer wijnbergen; -ztns in., Z. -accise; -zoll m. ingaande, uitgaande rechten o. mv. op wijn; stichter m., Z. sieher. Weis, bijw. (geinecnz.) jemn. etir. -
machen, icin. iets wys maken, willen doen gelooven; mir machen Sie das nicht -, dal maakt gij mij niet wijs; machen Sie das cinem Andern -, maak dat aan anderen wijs; it. einer Stekt - teerden, wijs worden uit, beginnen te begrijpen. Weise, (-r, st) bijv. en b. wijs,ver-
Slandig, wijselijk, met overleg; -r Mann, -e Frau, wijs, verstandig; it. waarzegger m., waarzegster v.; 2. der -, wijze, wijs. geer; il. Z. Weltieeiser; diedrei-natts Morgenland, de drie wijzen uit het oosten, de drie Koningen; Stein der -n, steen der wijzen. Weise, (-n) v. wijze of wijs.manier,
soort v.; - zu handeln, wijze, manier v. van handelen, handelwijze v.; au/" aller- lei, vielerlei -, op allerlei wijze; gleicher -, eveneens, op dezelfde manier; lediger • sterben, ongehuwd sterven, als jnnge- ling, als jonge dochter sterven; 2. wijze, manier, gewoonte v., gebruik o.; nach seiner - leben, op zijne wijze, naar zijn smaak; jedes Land hal seine -, gebruiken o. mv., zeden en gewoonten v. mv.; das ist so seine -, dat is zoo zijne manier, Z. Art; (Spraakk.) wijs, wijze v.; (Muz.) 6>sa«a-, zangwijze »., air o. Weisel,(-j,mv.lt\'eise/)ni.(van bijen;,
moeder, koningin v.; -/ians o. koningin- necel v. W eisen, (tries, gewiesen) bedr. ww.
onr. jemn. ette. -, wijzen, aanwijzen, too- nen, Z. zeigen; mit dem Finoer -, aan- wijzen; mij den Fingern aufjem. -, (fig.) iem. met den vinger nawijzen; jemn. den Weg -, iem. den weg wijzen; il.yem. seiner Wege-, (Hg., geuieenz.) iem. de deur wijzen, heenzenden; jem. zurechl -, iem. lerechlzcttcii, op den goeden weg brengen; (lig.) iem. berispen, de les lezen; das teird stelt -, dat zullen wij wel zien; Truppen in ihrc Standörtcr -, de stand- plaats aanwijzen; il. de kwartieren aan- wijzen; 2. jem. von sich teeg an jem. -, Z. verteeisen; oon sich -, iem. wegzenden; eincn Antrag von siclt -, weigeren; ö.jemn, das Schreiben -, leeren, onderwijzen;sich - lassen, rede verstaan; er teird \'s euch -, hij zal het u wel leeren; II. o. zelfs!, of Wcisung v. onderricht, onderwijs o.; 2. berisping, vermaning v.; 3. instructie v., bevel o.; (Ger.) Z. Bescheid; (Hand.) aanwijzing, assignatie v. Weiser, (•», mv. Weiser) m. hij die
aanwijst &, Z. ueisen; (Landh.) Z. IVej- set; (Nat. hist.) ezelsoor o.; (liurw.) wy- zer in.; 2. (Sterrenk.) die - des grossen boren, achlerraderen o. mv. Weiser-draht, (-draltt(e)s, mv.
•drahlej in. draad in. tot het boren van het gat in sleenen pijpen; -liaus o. cel v. van de bijenmoer; -/osbijv.nw.(Landh.) van de koningin, de moer beroofd. |
||||||||||||
|
Wei. 1405
|
||||||||||||
|
Wei.
|
||||||||||||
|
Wei.
|
||||||||||||
|
keellje, witborslje o.; -kiet m. witte
kies in.; -kirsr.he v. Spaansche kers v.; •klar bijv. nw. beid ei; -kobalt ui. grijs kobalt o.; -kokl ra., —kraut o. witte kool v.; -kopf m. wilhoofd o., witte kop m.; 2. (Nat. hist.) zeearend m.; -köp/ig bijv. nw. een witten kop hebbende; -kram m. iinnenwinkel, winkel m. van wit goed; •kramer in. linnenkoopman m.; -kubel m. wit kuipje o.; -kup/ero. wit koper o.; —erz o. wit kopererts o.; -lacks ui. vette zalm m. Wüiszlich, bijv. nw. witachtig;
•rotk bijv. nw. (Juw.) bleekrood. Woiszling, (•(«)*, mv. -e) m. ta-
liug m., smient v.; 2. Z. Weiszfisch; 3. schel visch ui. en v.; 4. winlervlinder iu. Weisz-loth, (-(e)s)o.,z. in. zacht
soldeeisel o.; -melil o. fijn larwemeel o.; •metall o. wit metaal o.; •müllercken o., bastaardnachlegaal m.; -nacken m. (Nat. hist.) musch v. met willen hals; -nackig bijv. nw. een witten nek hebbende; -na- gelsckmied in. smid m. die verlinde spij- kers maakt; -nihterei v. linnennaaiwerk o.; -nase v. (Nat. hist.) wilt» neus m.; •nasig bijv. nw. een willen neus hebben- de; -pappel v.zilverpopulier m., -p(tn- nig va. Hessisch negenpenningstuk, Bo- heeiDSch vierpenningsluk o.; -pinsel m. witkwast in.; -riemen in. gordelmaker in. van wit leder; scheckig bijv. nw. wit gevlekt, met witte vlekken; sckimmel in. wit paard o., schimmel in.; seknabet in. (Nal. hist.) groote zwarte specht m. met witten snavel;-schnib{e)lig bijv.nw. mei witten snavel, een witten snavel hebbende; sekuppig bijv. nw. wit ge- schubd, met witte schubben; •sekwamm ra. gele Madzwam v.; seiden bijv. nw. wille zijden; stcdekessel in. koperen ketel in. waarin de muntschijven uitgekookt worden. Woiszsiedon, (sott weisz, wti$z-
gesotlen) bedr. ww. onr. witkoken. Weisz-silbererz, (-«, mv. -«)
o. wit zilvererts o.; speckt in. bonte
specht m. mei rooden kop. Weiszspieszglanzerz, (-«) o.,
z. ui. geoiydeerd antimonium o. Weisz-sprenkelig, bijv. nw.,/.
•gelüpfelt; stamniig bijv. nw. een witten stam hebbende; steil m. (I)elfst.) wit graniet o., witte steen m.; stirnig bijv. nw. een wit voorhoofd hchbende; stück o. wit sluk o.;-suii m„ Z.•«iedVa;-iantM v. noordsche den m.; -ieilcken o. (PI.) wit viooltje, sneeuwklokje o.; -vitriol o. (Scheik.) zwavelzuur zink o.;-warm bijv. nw„ Z. -glükend; •uasser o. lood water, eau de (ioulard; -u<ein in. witte wijn m.; werden o. (van haar), grijzen, grijs
worden; -«iscken o. poetsen o. van ver- tind blik met roggezemelen en krijt, wollig bijv. nw. witte wol hebbende;
wurz ra. ineelbloempje o.; -zahnig bijv.
nw. wille landen hebbende; -.-iui/ o.lin* nimgoed o.; -ziiM«ri o. tungsteen in.; •zopf m. een vogel m. niet witte kuif. Weiszthum, (-(e)s)o.,z. m. we-
ten o„ uitspraak v„ onderzoek o. van deskundigen; 2. gerecht o. |
||||||||||||
|
Weisheit, (-en) v. wijsheid v.: 2.
wetenschap, kennis, ervaring v.; 3. Z. Wellweisheit; das Buch der -, hel boek der wijsheid, de Prediker, Spieuken v. uiv.. (Spr.) - komml nicht vor den Jahren het verstand komt niet voor de jaren. Weisheits-dünkel, (-s) m., z.
in. verwaandheid v. op wijsheid, inge-
heelde wijsheid v;,\'[orscker in. philosoof, wijsgeer in.; -forsckung v. wijsbegeerte, philosophie v.; -kram in. (gemeenz.) waanwijsheid v.; -krümer m. (gemeenz.) hij, die met zijne geleerdheid pronkt, srhnolvos, waanwijze m.; -lehre v. wijs- begeerle v.; -lehrer m. wijsgeer, philo- soof m.; -lehrig bijv. en b. wijsgeerig. philosophisch;-s/)r«c/i m.wijsgeerige nil- spraak v.; -v»lt bijv. nw. vol wijsheid; • zahn m. tand m. der wijsheid. Weislich, bijw. wijselijk, met \\vijs-
heid, niet overleg, voorzichtig, slim; das kat er - veisckwiegen, dat heeft hij wij- selijk verzwegen. Weisz, bijv. en b. wil, blank, helder,
rem, pas gewasschen; (.lachlw.) der -e l.eitkund, de sneeuw; - macheii, wil ma- ken, willen; - anslreichen, fürben, wit- ten; ei\'i -es {frisehes) Hemd nnziehen, een schoon hemd aandoen; (Ketelin.) -e Clulh, vertinsel o.; (Kalh.) -e Woclte, de tweede weck na Paschen; -er Sonnlag, eerste Zondag na Paschen; (Hen.) -er Aussatz, wille uitslag m.;-er Fluss, witte vloed m.; (Ontlk.) -c II,ml, wil oogvlics o.; II. o.zelfst. das -, wil o., wille kleur v.; - au/legen, wil verven, wil Wankelten. \'We\\BZB.gen,(ueiszagle,geueiszagt)
bedr. ww. voorspellen, voorzeggen, profe- tecren: (fig.) waarzeggen, Z. nahnagen; -d, voorzeggend, voorspellend. Weiszager, (-«, mv. Weiszager)
m., -in, {-nen) v. profeet, waarzegger in., profeles, waarzegster v. Weiszagerei, (-«) »., waarzeg
gerij, voorspelling, profetie v. Weiszagung, (-eu) v. voorspel-
ling, voorzegging, waarzeggerij, profetie v.; sgabe v. gave v. Ier profetie; ssclila/ m., strdumen o. profetische slaap, ver- rukkiug, extase v. Weisz-alber, (-«) v. witte p»pu-
lier, zilverpopulier ui.; -armig bijv. nw. witte armen hebbende; -back m. valk m., duikeleend v.; \'backen bijv. nw. —es Brod, wittebrood o.; 2. o.zelfst., Z. -bac- kerei; -bickcr va. wittebrood bakker m.; •bickerei v. wittebr i ïdbakkerij \\.\\-barsch in. zceblei v., wit baars m.; -barl ui.witte baard in.; 2. menscli, min, aap in., dier o. met witten baard; •b\'lrlig bijv. nw. een witten baard hebbende; -banch m. (Nat. hist.) eend v. met witten buik; •kauchig bijv. nw. een witten buik heb- bende; -baum m., Z. -pappel; 2. gewone ahorn ra.; 3. cajeputboom m.; •beinholz o. (PI.) keelkrunl a.;-beiit o. sterk water o. om wil te laten uitbijten; -bier o. wil bier o.; -binder in. kmper ra. van wit hout, van klein vaatwerk; -birke v. wille berk(eboom) m.;-blütlerig bijv. nw. wit- bladerig; -birne v. blani|iielte v. (eene peer); -blau o. helder blauw, licht blauw; |
2. o. zelfsl. groene staar v.; -bliuliek
lujv. nw. witachtig blauw; -bleck o. blik o.; -blci o. tin o.; —er; o. loodwit o.; .•blülig bijv. nw. wit bloed hebbende, witbloedig; •bliilkig, -blumig bijv. nw. met witte bloesems, met witte bloemen; -ürod o. wittebrood o.; -bucke, •kuchen Z. Hagebuclic ty; -bu*ig bijv. nw. met wille borst of boezem; -döbel m. jonge baars m.; -dorn m. hagedoorn ra.; -dros- sel v.,Z. Weindrossel. WeiSZe, (onb.) O., Z. Weisz (II); 2.
das - im Eie, eiwil o.: das - im Auge, wil o.: (Jachtw.) wild, wildbraad o.; 3. der, \'die -, (Aardr.) blanke in. en v.; 4. wit- \'heid, wilte kleur v. Weiszeiche, (-») v. ijzerhout
boom in.
Weiszen, {tveistte, geueiszt) bedr.
ww, willen, wil verven; 2. o. ww. wil worden. Weiszer, (-«, mv. We\'uzer) ra. wit
ter, witvervcr in., Z. Tüncher. Weisz-erle, (-«) v. zilverpopulier
ni.; -erj o., Z. Misspiekel; -espe v., ï. •pappel; -farbig bijv. nw. wit, wil van kleur, wilklenrig; -federig bijv. nw. wil gevederd, niet wille vederen; -feuer o (Vuiirw.) wit (Itelgaalsch) vuur o.;-/S(A- te v., Z. -lanne; -jieker o. bleekznchl v.; -/ink ui. witte vink in.; -/iscli m.witvisch m., blei v.; 2. karper iu.; 3. wille buts- kop ra.; -fteckig bijv. nw. wit gevlekt met wille vlekken; -(losser m. visch in mei witle vinnen;-/5Ar« v. (PI.) den m. met dubbele naalden; - fokre v. forel v. mei witte tanden; -fucks m. lichl vos- paard o.; -fusz m. witte voel in.; 2. dier 0. met witle poolen; -füszig bijv. nw.
(Itijk.) witte poolen hebbende; •gallerte v. wille gelei v., koude bouillon m.;-gar bijv. uw. gezeemd, zeemgaar; — macken, 1. -gerben; -geftügelt bijv. nw. witte
vleugels hebbende; -gelb bijv. nw. wil- acblig geel; —tl Haar, blond. Weiszgerben, [meütgerbtt, ge-
weiszgerbl) o. ww. zeemleder bereiden,
wil looien, zecir.tiiiwcn. WeiSZ-gerber, {-bers, mv. -ber)
ui. zeemtouwer, zeeinlcderbercider in.; •gerberhandwerk o., -gerkerei v. zeem- touw. rij v., zeeintouwen o.; -geschwünzl bijv. nw. een witten staart hebbende; •geschilde!, -gelüpfelt bijv.nw. met witte vlekken, witte moesjes hebbende; -glocke v. (PI.) klokjeswinde v.; -glühend bijv. nw. wil gloeiend; -gliikhil:e v. witte gloeihitte ».;- golderz o.wil goud, platina o.; -grau bijv. nw. aschgrijs, lichtgrijs, witachtig grijs; -groscken va. zilver- groschen o., Bnheemsrh zespenuingstuk o.; •griin bijv.nw. witachtig groeu;-s«/- denerz, -gülligerz o. wit zilvererts o.; •gut o. witle tabaksbladeren o. mv.;-Aoo- rig bijv. nw. witharig, wit haar hebben- de; - haf er m. witle haver v.; -kalsig bijv. nw. withalzig, een witten hals hebbende; •handig bijv. nw. witte handen hebbende; -A«r2 o. wit hars o.; -keit v. witheid v.; •kolz o. wit hout, spint o.; 2. witte ha- zelaar in.; -Au/in o. witle patrijs in.; kalk in. wilkalk v.; -keklcken o. wit- |
|||||||||||
|
Wei.
|
Wei.
|
|||||||||||
|
U06 Wei.
|
||||||||||||
|
vermogen o.; (Slerrenk., Aardr.) wijdie.
breedte v.; "2. verte v.; er siekt gut in die -, hij ziet goed in de verte, is verziende; die unermesslicke -, de onmeetbare ruim- te. onbegrensde ruimte v.; 3. breedte v.; (van een vat),ruimte v.,inhoud in.; (van een gebouw), breedte v.; (van den mond van hel geschut), wijdte v., kaliber o.; (van eene opening), groolle, wijdte v.; (Zeew.) afstand in., verwijdering v.;oe- scgelte -, afgelegde weg m.; (liergw.) holle v. waar men het erts uithaalt: II. o. zellst. das - suchen, het ruime sop kie- zen: il. op den loop gaan, ontsnappen; m\'s - spielen, op de lange baan schuiven, das geht int -, dal gaat de palen te bui- ten: (Volkst.) dal loopt de spuigaten uit; 2. (Zeew.) (van een schip), breedte v. Weiten, (wcitele, gcweilel) bcdr.
ww. verbreeden, ruimer maken, verwij- den; ti. wed. ww. siclt -, ruimer worden, zich verwijden, zich meer uitbreiden. Weiten-messer, (-ieri,mv. -«r)
m. afstandsiiieler. wegmeter in.: -»iei-
sung v. afstandsmeling, wegmeling v.: •zirkel m. afslandspasscr tn. Weiter, bijv. en b., Z. iveil. Weitere, (-i) n., z. m.. Z. uw/(9).
Weiter-freasend,bijv.nw.(Heol- k.) invretend; -kriechend bijv. mei haar-
worui behept;schreilend bijv.nw. vnorl- gaand, toenemend, progressief. Weitern, [teeitertt, geieeitert) Z.
erweilern. Weiterung, v., Z. weitern; it. ver-
wjjding, verruiming v.;(verond.) laatste maatregel ui.; (fig.) slecht gevolg o., moeielijkbeiil v. Weither, weithin, bjjw., z.
weit (3). We_itlauflg,(-c,-s() bijv.nw.ruim.
verwijderd, ruim verspreid, op grooten afstand, ver afgelegen; (Scherts.) laf, vreesachtig; il. zeer uitgestrekt. wijduit- gebreid; - geselzle Baume, ver van elk. geplaatst; :u - stelten, te ver van elk. slaan; zit - schreiben, Ie wijd schrijven; (da.) - mil einander verwondt, ver; ein -er ¥erwandler,eea verre bloedverwant; 2. wijdloopig, uitvoerig, omslachtig, om- slandig.in bijzonderheden tredend;-erkli- ren, wijdloopig, uitvoerig; es wtre zu -, wenn, hel zou te wijdloopig, uitvoerig zijn &;eincn Gegenstand • behandelt!, uil- voerig, wijdloopig. in al zijne onderde»» len; 3. (van den si ijl), wijdloopig. gerckl. Weitlauflgkeit, (-e«) v. ruim-
ie, verte, verwijdering, uitgebreidheid, grootte, groole uitgeslrektheid v.; (fig.) (van den stijl), wijdloopighcid, uitvoe- righeid v.; \'2. omslachtigheid v., kleine bijzonderheden v.; 3. —en machen, om- Islag maken, complimenten maken; -en, ,tegenspoed ui., moeielijkheden v. in»., | nood lollige gevolgen o. mv.;4.Z. Schwie- rigkeil. Weit-maschig, bijv. nw. wijd-
mazig, groole mazen hebbende.mct groole steken; -maul o. groote mond m.;-mdu- lig bijv.nw. een grooten mond of bek heb- Ibende; saulig bijv. nw. (Bouwk.) met \'ver van elk. slaande zuilen; -schauend |
||||||||||||
|
elw. kommen, ver komen met; in einer
Sache es - biinyen, het ver brengen in, slagen in, vorderingen maken in, Z. brin- gen; Klagen -er gelangen lassen, elders inbrengen, hoogerop gaan mei; -cr forl- [ahren, verder gaan, voortgaan, vervol- gen, voortzetten, Z. fortfakren; -er lesen, verder lezen, doorlezen; nichl -vr können, niet verder kunnen, niel kunnen voorl- gaan; das geht zu -, dal gaal te ver, is te «erregaand; das geht mir zu -. dat gaat mij te ver, dal gaat de palen te buiten; il. dat is buiten mijn bereik; nur -er!, verder maar!, vooruit maar!; -er itber ettc. nachdenken, sprechen, verder; jemn. •er hel/en, iem. voorlhelpen; il. im Ler- nen -, helpen, terechtwijzen; nichls -er Ihun, verder niets doen,niets meer doen; itithls -er zu sagen haben, anders niets Ie zeggen hebben; was will er -er\'t, wal wil hij nog meer?; noren Sie -er,hoor nu verder, hoor nu wa! er volgt; uiirf «ie ging es -er\'t, eu dan?, hoe ging hel ver- der\'.\'; 8. -er, verder, nader, later; -ere Nachrickten, Hefehle, verder, nader; -er melden, nader melden, Z. üherdiesz: es hrauchl nichls -er, als ty, er is anders niet uoodig dan; wenn es -er nichls is, als het anders niels is; bis auf -er aus- selzen, verschuiven, lol nader uitstellen; bis auf -er.\', tot wederziens!; ohne -ere Schu ierigkeü, zouder andere iuo.-ielijk- heid;o/ine -eres,ohne-ere Umshinde, zon- der andere omstandigheden; oltne-cres!, dadelijk, onmiddellijk, zonder mistel; tcir bruuclien einander -cr noch, wij heb- ben elk. later nog noodlij; 9. und so -er, en zoo voorts, en zoo vervolgens, enz., el caïtera, elc; das -ere, de rest, hel ove- rige; das -ere wollen icir fmden, hel ove- rige zullen wij wel vinden; - gröszer, reicher als ich, veel, zeer veel &; - über- treljcn, ver overlrelTen; - anders, geheel anders; 10. - gefehll, dat scheelt veel; (Volkst.) mis; - gefehll, dass er <J-, hel scheelde veel; man halt ihn fur reich, - gefehll, verre van daar; 11, bei -em, op verre na; bei -e»i nichl so grosz, als fy, op verre na zoo groot niet, it. er isl bei •em nicht so gelehrt, als <f-,hijisnp verre na niet zoo geleerd als; das gefallt mir bei -em nichl, dat bevalt mij in lang niet, in hel geheel niel; das isl bei -em sein besles Werk, dat is verreweg zijn beste werk. Weit-auge, (-s, mv. -«) o. (Mat.
bist.) grootoog o., konijn o.; -ilugig bijv.
nw. groote nogeii hebbende; —jent. anse- hen, iem. met grooleoogen aanzien, iem. aanstaren; -ausgebreilet, zeer uitgebreid, zeer uitgestrekt; -aussehend, uitgestrekt, ruim; -bank v. vloer m., bekleeding v. in de waterleiding van een molen; -bauckig bijv. nw. (van vaten), wijd van buik,een wijden buik hebbende; -beinig bijv. nw. wijdbeemg; -beriihmt bjjv. nw. zeer be- roerod,nijd beroemd, wijd vermaard \\-IAd I - jerio, -blitthig, -blttmig bijv. nw. met brecde bladeren, bloesems ol bloemen. Weite, (-«) v. wijdie, verwijdering,
ruimte v., afstand in.; (van een weg), lengte v.;(.\\rt.) getcbutswtjd te T., draag- |
||||||||||||
|
Woisung, (-en) v., Z. teeisen; it.
aanwijzing, onderrichting, vermaning v., verwijl o., order ».. bevel o. Weit, (-<r, -{e)st) bijl. en b. wijd,
verwijderd, ruim, uitgestrekt, ver,/eer; sekr • von hier, zeer ver (verwijderd); «ie • ist e» von kier nach B., line ver, hoe groot is de afstand van hier naar B.; ei ist -er dahin als nach S., het is verder dan naar S.; -er geken, verder gaan, te boven gaan; -er senden, verder zenden, verzenden, expcdiëercn; :u • aus einander, te ver van elkander; Ba urne - von einander setzen, ver van elk. zeilen; •sehen tf, ver; - und breit, wijd en zijd, overal.in den omtrek; - ausgebreitel, wijd uitgestrekt; - aussehend, ver gaande; -er Weg, -e Beise, lang; ein sechs Meilen -er Weg, zes mijlen lang; einen -en Weg za machen haben, een langen weg heblien af te leggen; er hal noch • bit nach Hause, hij heeft nog eene groote reis te raaki\'ii voor lij) thuis is; - in den Wald hinein, diep in het woud; - sehen <j , ver zien; (fig.) scherpzinnig zijn; sein Weg isl der -esle, hij is het verst verwijderd; cin •er Umwcg, groote omweg; \'2. von -em sehen, horen, van verre, Z. ll\'Wleo.zelfsl.; 3. - her, van verre; • hin, ver, zeer ver, verwijderd; (fig.) nichl - her sein, niet veel beteekenen, van weinig hetcekenis zijn, van lage afkomst zijn; es isl noch - hin, bis dieses geschiehl, het zal nog lang duren &; - enlfernt, ver verwijderd; zehn Schrille - vnn hier wohnen, tien passen ver van hier wonen; mit einer Zahlung jent. - hmausziehen, lang uilstellen: -cr voruürls.zuritck,verder, meer; ersl 1 Uhr! es must -er sein, het moet later zijn; 4. (van holle dingen), wijd, ruim; (van klee- deren), wijd, ruim; (van eene vlakte). uitgestrekt; das -e Meer, het ruime sop; in die -e Welt gehen, de wijde wereld in- gaan; cin -er Zivischenraum, groote tns- schenruimle; -er machen, verwijden; - teerden, wijder worden, zich verwijden: (van kleederen), wijder worden; - o/]en stelten, wijd open staan; 5. (van een kam), wijd, grof; (van eene zeef), wijd, grof; (van begrippen), algemeen, onbepaald; (van hel verstand), uitgestrekt, uilge- breid; (van eene slof), ruim; G. isl es so - mit ihm gekommen?, is hel zoo ver mei hem gekomen ?; die Sache isl schoit zu - gekommen, is reeds te ver ge- komen; ehe man so • kammt, eer men zon ver koinl; es kam so -,dass er mir drohte, het kwam zoo ver, liep zoo hoog Sc; dus geht -, dat gaat ver, Z. gehen, treiben djv so -, tot hiertoe, lot daar toe, lot zoo ver; siclt so • vergessen, dass, zich zoo zeer vergelen, zich zoo zeer te buiten gaan; in M - Jinrf sie einig, in zon verre, in dal opzicht, wat dal aangaat: in so - er ein Mensch isl, voor zoo ver hij mensen is; «o - er es (fir gul findel, voor zoover hem goed dunkt; in ivie - glaubl er?, in hoe verre gelooft hij?; 7. - kommen, (op een weg), ver gaan; (fig.) ver komen,vooruit» gaan; -er kommen, verder komen, voor- uitgaan, vorderingen maken; so - bin ich noch nicht, zoo ver ben ik nog niet; - mit |
||||||||||||
|
Wel. U07
|
|||||||||||||
|
Wel.
|
|||||||||||||
|
Wel.
|
|||||||||||||
|
bijv. nw. ver ziend; (dg.) scherpzinnig,
veel doorzicht hebbende; 2. een verge- zicht opleverende; schichtig bjjv. nw., Z. -laufig <ƒ•; (Bergw.) waarvan de lagen dnor cene groote ruimte gescheiden zijn; —keil v., Z. -liuftgkeil; schi/f o., Z. Schmacke; schweifig bijv. nw. met groote bochten, krommingen; (PI.) wijd uitge- spreid: (fig.) Z. weitlaufig (3); schwei- figkeit v. wijdloopigheid, uitvoerigheid, omslachtigheid v.; schend bijv. nw. ver- ziend; sichlig bijv. nw., Z. schend; 2. verzichtig;-sicn/f\'grte/7 v. verziendheid v., goed gezicht o.; 2. verzichtigheid v.; spurig bijv. nw. (Wag.) een wijd spoor hebbende; stellig bijv. nw. (Kijk.) -es Pfcrd, wijdbeensch, wijdbeens staand; •umfassend bijv. nw. veel omvattend, zeer groot, zeer ui [gebreid; -umschattend bijv. nw. in de verte de schaduw werpend. Weitung, (-en) v.,Z. Erweilerung;
(llouwk.) (van cene trap), ruimte, wijdte v.; (Bergw.) Z. Weite v. Weit-vei\'zweigt, bijv. uw. in
de verte verspreid; -zahnig bijv.nw. (van een kam), met wijde of grove tanden. W eizen, (s) m.,z. m. tarwe v.; 2.
lürkisclier -, Turkschc tarwe, niais v. Weizen-acker, (-ackers, mv.
•iicker) m. larwenakker m., tarwcland, tarweveld o.; -dhnlich bijv.nw., Z. -artig; •ihre v. tarwenaar v.; -arlig bijv. nw. tarwenachtig, naar tarwe gelijkend; -bau m. tarwetcelt v., tarwebouw ni.; -bicr o. tarwcbicr o.; -boden m. tarwegrond m.; •brei m. tarwcpnp, tarwebrij v.; -brod o. tarwebrood o.; -crnle v. tarwenoogst m.; •essig m. tarwenazijn m.; -feld o., Z. •acker; -garbe v. larweschoof v.; -ge/ilde o. tarwcland o., \'.arwcveldcn o. mv.; -gras il hondsgras, kweekgras o.; -graupe v. gepelde tarwe v.; -gries in. tarwegrutten v. mv.; -halm in. tarwenhalm m.; -hau- fen m. hoop m. tarwe; -kleie v. larwe- zemelen v. mv.; -korn o. tarwekorrel v.; •land o., Z. -boden; 2. -ackcr; snak o. larwemoiit o.; snehl o. tarwemeel o.; snotle v. larwcnicit v.; -reicA bijv. nw. rijk aan tarwe, overvloed van tarwe heb- bende; saat v., saen o. tarwezaad o.; 2. tijd m., jaargetijde o. om tarwe te zaaien; 3. Z. -acker; i. tarwe v., opgevangen tar- wekorrels v. mv.; schröpfe v. toppen o. van te geil wassende tarwe; schrot o. vergruisde tarwe v.; spreu v. tarwekaf o.; stroh o. tarweslroo o.; ~suppe v. pap v. van tarwemeel, melk en suiker. Welch, wsjloher, wolchc,
W@lches, voornw. welke, welk, wie, wat; der, -er es gethan hal, hij, die of welke &; it. dat, hetwelk; von -em, ton •er, van wie^n), waarvan;!» •er, waarin, in wien;2.(bij vragen), wie, wat, welk(e); 3. -cr Schade, -e Freude, welke een(e); 4. (verk.) er van; haben Sie Geld?ich habe •es, ik hebwat, een weinig. Welchergeüialt, vocgw. (ver-
oud.) hoe, hoedanig, op welke wijze; 2. ten gevolge waarvan. Weloherlei, (onb.) bijv. nw. van
welken aard, van welke soort, welke; -e Dinge, wat voor, welke verscheidenheid |
|||||||||||||
|
van; nnd - rühmt er sich ?, waarop beroemt
bij zich? Wolfon, m. :nv. W\'elfen, Gnelphen
m. mv. Wglge, (•») v. gewone wilg(e-
hoom) in. Wolk,bijv.en b. verwelkt, verdroogd,
verflenst, verdord; - werden, verwelken, verdrogen, verdorren; 2. (van de huid &), rimpelig, gerimpeld; (van den uier), slap. Welkboden,(-to</en.«,mv. -boden)
m. (Br.) zolder m. om mout te drogen. Welken, [welkte, gewelkt) o. ww.,
m. s. verwelken, verdorren, verdrogen, rimpelen; 2. bedr. ww. doen verwelken; Obst -, drogen. Z. dorren. Welkheit, v., z. m. vcrwelkthcid,
verdordheid, verllenslheid v..verdroogde staat m. Wfilkofen, (•ofens, mv. -öfen) m.
oven m. om vruchten te drogen; (Br.) oven m. om mout te drogen. Well, (-en, mv. -en) m. hul,stier m.
Well-bank, (-tó»fc) v. voor de
schijf geplaatste poltenbakkersbank v.;
•bautn m. (Boschw.) boom m. die ge- schikt is om er cene molenas van te ma- ken; 2. boom in. van een windas; (van ecne klok), gestel o. Wellchen, (verkl.) o. golfje o., Z.
Welle. Welle, (-«) v. golf, baar v.; krause,
schaumende -, schniinende golf;-tisc/i/a- gen, golven; (fig.) beweging, golving v.; (Nat.) slingering v.; 2. cilinder, boom m., wals, rol, as v.; (Muz.) trommel v.; die -n an einer Orgel, Z. -nrahmen; (Speld.) klos m.; 3. bundel m. takken* Dossen. WellOn, (\'oellle, gewellt) bcdr.ww.,
Z. wallen; (Sm.) Z. schweiszen. Wellen-artig, bijv. nw. golfach-
tig, golvend; -bad o. bad o. waarbij men hel lichaam aan de golven blootstelt,zee- bad, rivierbad o.; -betcegung v. golvende beweging, golving v.; -binden o. maken o. van takkenbossen; -binder m.,Z. -ma- cher; -bbltlle)rig bijv. nw. met golvende bladeren; -bruch m. breken o. der gol- ven; -förmig bijv. en b. golfvormig, gol- vend; (Wapcnk.) gegolfd; sich — bewe- gen, golven, zich golvend bewegen; —e Bewegung, Z. -bewegung; —e Linie, Z. •linie; 2. cilindervormig, rol vormig;-/ur- chend bijv. nw. degolven (door)klievend; •fusz m., Z. -kamm; •haft bijv. nw., Z. •förmig; -Ao/ï o. hout o. voor takken- bossen; it. hout o. voor eene as; -kamm m. arm m. van den cilinder welke den blaasbalg drukt; •kreis m. golving v.; •lehre v., Z. •theorie; -linie v. golvende lijn v.; 2. spiraailijn v.; -los bijv.nw. niet golvend, zonder golven, kalm, stil; -ma- cher m. takkenbossenbinder in.; -mad- chen o., Z. Nixe;-rahmenm. (Org.) raam o. dat de rollen in een orgel insluit; •randig hijv. nw. met golvendcn rand; schlag m. golfslag iu.,branding v.;schla- gend bijv. nw. golvend, bewogen, onstui- mig; spiel o. spel o., speling v. der gol- ven; schnilt ui. (Wapeuk.) golvende |
lijnen v. mv. door het wapenbord; -schrei-
ber ra. opzichter ra. over het hout dat voor assen geschikt is; schnur v. koord o. dat de wals van hel weefgetouw in beweging brengt; stein m. golfachtige steen m.;-thcorie v. leer v.der golvingen, theorie v. der slingeringen;-(ri// m.trede v. welke den cilinder in beweging brengt; •volt bijv. nw. golvend, onstuimig, hol; •werfend bijv. nw„ Z. schlagend; -«ierk o., Z. •rahmen. Weller, (-J, mv. Weiier) ra. (Sm.)
Z. Schweis:er; (Kabr.) rol v. klei vuor bet pijpenmaken. Weller-arbeit, (-en) «.teamwerk
o.; \'decke v. zoldering v. van leem, strno en kalk, plafond o. Wellerer, (-J, mv. Wcllcrer) m.
hij die muren maakt van klei, leem en stroo. Weller-mauer, (•») v. kleimnur,
leemwand ra.; stock m. stok m. van een
kleimnur; -wand v., Z. •mauer. Wellern, (wellerte, gcwellerl) bedr.
ww. Winde -, met hout, stroo en leem vullen; 2. o. ww. walsen, vlug dansen. Well-fleisoh, (•«») o., z. m. half-
gaar worstvleesch o.; -holz o. wals, rol v„ cilinder in. Wellig, bijv. en b., Z. wellenförmig.
Welliloch, (-loch(e)s, mv. -löcher)
o. gemetseld gat o. voor den haard van een kaasketel. Welling, (-(e)s, mv. -e) m. (Zeew.)
herghuut o. aan tjalken. Well-rad, (-rad(e)s, mv. sider)
o. cilinderrad o.;-ring ui. ring ra. aan een cilinder; •«*\' ra., Z. Wallsamen; sand in. (Zeew.) welzand, drijfzand o.; stein m. cilindervorraige steen ra.; -zuplen in. tap in. Wels, (-es, mv. -e) m. (Nat. hist.)
wentclaar m. Welsch, bijv. nw., Z. wilsch.
Welt, (-en) v. wereld v., heelal o.;
Lehre der besten -, dass dicse • die beste tei, optimisme o.; 2. hemellichaam o.; der Himmel mit seinen -en, met zijne we- relden; (fig.) die andere, bessere -,andere wereld, beter leven o.; 3. aarde v., aard- bol m., Z.-ball; alte.neue -,oude,nieuwe wereld; die beiden -en, beide halfronden o. mv.; (fig.) auf die of zur - kommen, ter wereld komen, geboren worden, het licht zien, ontstaan; zur • bringen, ter wereld brengen, baren; (fig.) die -, de wereld, maatschappij v., menschen mv.; aus, von der alten -, van den ouden stein- pel; so geht es in der -, zoo gaat het in de wereld, dat is zon \'s werelds loop; in die - gehen, onder de menschen gaan-.dir - lieben, zinnelijk genoto.;ino//e-.oe«eH,
ontvluchten, ontsnappen; alle -,dieganze - spricht davon, iedereen spreekt er van;
iw den Augen der -, voor do oogen der menschen, in hel publiek; was sagt man in der •?, in hel publiek; diejunge -, de jeugd, jonkheid v., jonge lieden mv.; die grosze -, de groote wereld, de rijken,aan- zienl ijken; die schone, /eine-, hetschoone geslacht o.; die gelehrte -, de geleerde wereld, geleerden mv.; dat Leben in der |
||||||||||||
|
1408 Wel
|
Wel.
|
Wel.
|
|||||||||||
|
wereldverlichting v.; 2. licht o.: •erlitend
bijv. nw. de wereld verlossend, zalign>a- kenil;-erlöser m. verlosser in. der wereld, zaligmaker in. iler wereld; -erlösung v. verlossing v. der wereld; -eroberer m wereldveroveraar at.; -eroberung v. we- reldveiovering \\.;-erscha/fer m.,-erschaf- fung v., Z. schöpfer d/\'; -fackel v. zon v.; • f eind m. vijand in. der wereld, men schenhaler m.; -fresscr in. onverzadelijke veroveraar m.; -frcude v. wereldsche ijdelheid v.; 2. wereldsche vreugde v.; •freund in. vriend, liefhebber in. der wc- reld;it.wereldschgezindetu.;-»a«o m.loop ui. der wereld; •ganzes o., Z. -all; -ge- bdude o. wereldstelsel o.; -gebieler m„ Z. -herrscher; -gebrauch m., Z. -brauch; -yerfranjeo.gedrango.der wereldj-oc.oeiKi v. (Sterrenk.) wereldstreek, bernelstreck v.; 2. aardstreek v.; -geisl in. wereld- geest in.; (Scbeik.) natuurgeest, wereld- eest m.; 2. geest des lijds, geest der eeuw, lijdgeest m.; -geistlichec in. wereld- heer, wereldlijke priester, wereldsch geeslelijke.seculiere geestelijke m.;-o«s(- tichkeit v. wereldhcereu ui, inv.,seculiere geestelijkheid v.; •gepriingc o. wereld- sebe pracht, praal v.; -gcpriesen bijv.nw. algemeen geprezen; -gerduscho. geruisch, gewoel o. der wereld; -gericht o. laatste oordeel, wereldgerecht o.; il. oordeel o. der wereldgeschiedenis); .yerichtslag in. jongste dag, dag m. des oordeels; -ge- schiclile v. wereldgeschiedenis,algemeene geschiedenis, geschiedenis v. der wereld; geschöpf o. schepsel o.; (lig.) wereldsch mensch in.; -geselz o. wet v. der wereld; •gesinnt bijv. nw.wereldschgezind;-ge/iïin- mel, -gewühl o. woelige leven, gedruisch o. van de wereld; -o/«rto.aardsch geluk, wereldsch geluk, lijdelijk geluk o.; er hal , hij slaagt in alles, is in alles even gelukkig; -gürlel in. aardgordel m., zone v.; -yut o. goed o. dezer wereld; -güler, mv. wereldsch bezit o., tijdelijke goe- deren o. niv.; -handel na, wereldhandel m.; 2. — of -hdndel m. mv. wereldsche zaken v. m\\.\\ -heiland in. Heiland in. der wereld; -herr m., Z. -behemcht:r;i2. heer, bestuurder m. der wereld; -herrscha[t v. wereldheerschappij v.; -herrscher m., Z. -herr;-jiihr o. platonisch jaaro.; -karte v. wereldkaart v.; it.mappemonde,planisfeer v.; (Sterrenk.) bemelkaart, sterrenkaart y.;-kennlniss v. wereldkeunis.ervaring v.; — habcn, wereldkennis bezitten; -kind o.wereldschgezmd persoon,zinnelijk pcr- snon m.;~klug bijv. eu b. wereld wijsheid bezittende, ervaring bezittend, slaalkun- dig, doortrapt, geslepen, voorzichtig, met overleg; die -klugen, staatslieden m. mv.; •klugheil v. wereld wijsheid, ervaring, staatkunde, voorzichtigheid v.. •könig, —in, wereldkoning, koning m., koningin v. der wereld; •kbrper m. hemellichaam o., wereldbol, aardbol m., aarde v.; •kreis in. aarde, globe v.; 2. heelal o., wereld v.; -kugel v., Z. Erdkugel; 2. Z. Wim- melskitgrl; -kunde v. kennis v. van het wereldstelsel,cosmologiev.; -kundig bijv. nw. ervaren iu de wereldkennis; 2. — of •kundig, Z. -bekannt; -kunsl v„ Z. -klug- |
heil; -lage v. toestand m. der wereld;
-lauj ui., Z. -gang; -leben o. in de we- reld doorgebracht leven o.; 2. wereldsch leven, aardsch leven o.; -iW<re v. leer v. van het wereldstelsel, cosinologie v.; mr — gehörig, tot de leer van het wereld- stelsel behoorende, cosmologisch; -lcule mv. lieden mv. der wereld; 2. menscheu in. mv. Weltlich, bijv. eu b. wereldlijk,
wereldsch; •gesinnt, wereldschgezind;rfo.v •e, hel wereldsche o., wereldsche venna- ken o. inv.; 2. niel kerkelijk, niet geestc- lijk, seculier; der -e Stand, wereldlijke stand m.; von -em Slande sein, leek zijn; •es Gericht, leekengerecht o.; 3. (van de geschiedenis), profaan, ongewijd; - »i«- chen, tol wereldlijk goed maken, secu- Inriseeren; -keit v. wereldlijkhcfd, we- reldsche gezindheid, ijdelheid v. van de wereld; 2. wereldlijke sland in.; 3. Iee- ken, met geestelijke personen in. inv. Welt-licht, (•(«)*, mv. -er) o.
licht o. der wereld; •hebe v. liefde v. lot de wereld, gehechtheid v. aan de wereld; •lied o. wereldsch lied o. Weltling, (.(<•)*, inv. -e) m., Z.
Wellkind, Wellmann. Welt-los, bijv. eu b. zonder levens-
wysheid, geene goede manieren hebbeu- de, zonder ervaring; -lusl v. wereldsche lust m.; -machl v. macht v.dezer wereld; 2. wereldsche macht, aardsche macht v.;
3. wereldlijke macht v.; -munn m. man
m. uit de groole wereld; il. man ui. vau ervaring, man m. van goede manieren; 2.(bekwaam) staatsman m.;3.wcreldsch- gezind man m.; -markt m. wereldmarkt, groote markt, handelsstad v.; -meer o. wereldzee v., oceaan m.; •mensch m.we- roldsch mensch ru.; -messer in. (Wisk.) wereldiueler m.; -musik v. harmonie v. der sferen; -narr, -n(irrin, (gemeenz.) aan wereldsche vermaken gehechte man, vrouw; •ordnung v. wereldorde v., we- reldslelsel o„ natuurwetten v. mv.; •plan m. plan o. volgens hetwelk de wereld schijnt samengesteld Ie zijn, doel o., he- slemining v. der wereld; -pol m. wc- rcldpool v.; -prachl v., Z. -gcpringe; •priester in. wereldlijk priester,seculiere priester in.; -r.irf o. rad o. in het samen- stel der wereld; -raum m. wereldriiim o., oneindige ruimte v.;-regiererm. bestuur* der m. der wereld; -regierung v. wereld- bestuur o.; -/eic/i o. wereldrijk o.;-ricft- ler in. wereldrechter m.; -rund o„ Z. Erdcnrund; sache v. wereldsche zaak, zaak v. der wereld; scltuuplatz m. we- rcldlooueel o.; scheu bijv.nw. menschen- schnw; schöpjer ra.schepper in. der we- reld; schöpfung v. schepping v. der we- reld; -seelc v. ziel v. der wereld; sittn m. wereldsihgezindbeid, ijdelheid v.; 2. Z. -geist; -sitlc v., Z. -brmich; -sohn in, mensch, sterveling m.; snrge v. wereld- schc zorg, aardschc zorg, besloinmering v. iler wereld; slrich m. wereldstreek, aardstreek, luchtstreek v.; stront ui. stroom m. dur wereld; strudel m. inaal- stroom m. der wereld; -slurm in. ver- schrikkelijke gebeurtenis v.; •tucht v. |
||||||||||||
|
-, In-i leven in ili\' wereld; - besitsenjtaben
wereldkennis bezitten; uw» aller -, urn Alles in der - ut(7en,voor de geheele we reld; inaller - nicht, volstrekt niet,geens- zins; der beste Mensch von der -,de beste mensch van de wereld; uie in aller - kann er <)\'•?, hoe kan hij toch £? Wglt-achse, (-n) v. as v. der
wereld; -ull o. heelal o.; -aller o.ouder- doui in. der wereld; 2. tijdperk o., pe- riode v.; goldenes, silbernes —, eeuw v.; •angel in., Z. -pole; -anschauung, -ansichl v. wereldbeschouwing v.; 2. |iractische stelling v.; -arl v., Z. •brauch; -auge o. (Dichtk.) oog o. der wereld, zon v.; 2. (Delfst.) doorschijnende opaal in.; -ball in. wereldbol, aardbol in., globe v., heniel- bol in.; -bau m. samenstel o. der wereld, heelal o.; 2. wereldstelsel o.; Lehre von dem —, Z. -lehre; •beyebenkeit v. ge- schiedkundig voorval o.,gebeurtenis we- reldgebeurtenis v.; -beherrsclier in. we- reldveroveraar, wereldvorst ni.; -beherr- schung v.wereldheerschappij \\.\\-bekannt bijv. nw. algemeen bekend.wercldbekend, wereldkundig;! t.genaeen.plat.alledaagsch; •beobachtung v. wereldbeschouwing v,; •berühmt, •berufen bijv. nw. wereld be- roemd, wereldbekend, wereldvermaard; -berühmtheit v. wereldberoenulheid, we- reldvcrmaardheid v.; • beschreiber m. we- relbeschrijvcr, cosinograaf in.; •besc.hrei- bitng v. wereldbeschrijving,cosmographie v.; zur — gehörig, tol de wereld beschrij- ving hehoorende, cosmographisch; -be- zivinger va. wereldbedwiiiger, wereld- veroveraar m.;-brantt in. algcincene brand m.; -brauch m. algemeen gebruik o.; •bühne v. wereldtooneelo.; -bürger,- in. wereldburger ni„ wereld burgcresv.,cos- uiopoliet m.; \'bürgerlich bijv. nw.wereld- burgerlijk, cosmopolilisch; -bürgerscha(l »., -bürgerthum o. wereldburgerschap o., cosmopolitisme o.; -bürgersinn in. cos- mopolitischegezindheid v.; .«\'amc\'V.d.ime v. uit de greote wereld; it. wereldschgc- /.nnle dame v.; -dank in. loon o.der we- reld, \'s werelds loon o.; -dauer v, dunr in. der wereld; \'denkmal o. duurzaam gedenkteekeno.;-diener m.weretdschge- zindc, werelddienaar m.; -ehre v. wereld - sche eer v.; -eitelkeit v. wereldschgeziniU heid, ijdelheid v. der wereld. Woltonall, &, o., Z. Weltall f.
Woltondo, (-s) o., z. m. einde o.
der wereld; 2. jongste dag in., dag in. des oordeels. Wolten-himmel, (-s) m., z. na.
uitspansel, hemelgewelf o.; -meer v. we- ruldzee v., hemelen in. niv. Welt-entstehung, v.,z. m.ont-
staan o. der wereld; Lehrt der —, cos- inogonie v.; •erbaucr m. schepper in.der wereld, God m.; -erfahren bijv. nw. men- schenkennis, wereldkennis hebbende,be- kend met de zeden en gewoonten; •erfah- cmig v. ondervinding v. van de wereld, wereldkennis v.; •erhaltend bijv. nw. de wereld bewarend; •trhnller m. onder- houder in. der wereld; -erhallung v. on- derhouding v. der wereld; -erleuchler m. verlichter m. der wereld; -erleuchlung v. |
|||||||||||||
|
Wen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Wen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Wen. M09
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
wereldschgezindhcid, zucht i. voor de we-
reld; süchtig liijv.nw. wereldschgezind system o. wereldstelsel o.; -lu[el v. we- reldtiifercel o.; il. Z. -karle; -theil ui. werelddeel o.; -ton in. loon ra., gewoon* ten v. ra», der (groote) wereld, welle- vcndheid v.; -trayend bijv. uw. wereld dragend, steunend; (lig.) voor de wereld boetende, de schuld dragende voor de wereld; -umyany m. omgang in. met de wereld, verkeer o. in de wereld; -um- uilrter in. Neptunus in.; -umsegetung v. reis v. oiu de wereld; •umsegler m. hij ilie eene reis om de wereld gedaan heeft; •umwülzung v. omwenteling v. deraarde; • unlergany m. ondergang in. der wereld;
• urlhcil o. oordeel, gevoelen o. der we-
reld; sater m. vader m. der wereld; •verbesserer m. wereld verbeteraar in.; (lig.) politieke tinnegieter ra.; serbesse- runy v. wereldhcrvorining Y.;-verhültniss o. verhouding, betrekking v. tot de we- reld; serkehr in., Z. -umgang; -i>erliuy- nung v. verzaking v. van de wereld; •ver- wütter in. verwoester ra. der wereld; -volk o. wereldsche lieden, menschen ui. mv.; •weise bijv.en b.wijsgcerig.philosophisch; der, die —, wijsgeer, philosoof ui., wijs- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
leude laan v.; -gewölbe o. rond gewelf o.;
•steig, stiey ra., stiege v. kronkelend pad o.; (liouwk.) wenteltrap v.; slein in. loopeiide inolensleen, slijpsleen in.; 2. sleeneii wenleltrap v.; stutte v. (Nat. bist.) ronde vorsteening v.; -treppe v. wenteltrap v. Wenden, (wendde, gewende! en
wandie, gewand!) bedr. ww. reg. en onr. wenden, draaien, keeren, onikeereu; kein Auge von etui, -, afwenden; 2. oinkeereu; «in Schijf -, wenden; ei» Pferd -, doen oiiikeeren; Colt moge es :am Ueslen -, (!od moge het ten beste wenden; sein llerz conjemn. -, afwenden; (dg.) seine Gedauken auf ettv. ., over iets beginnen te denken; l\'leisz auf clw. -, besteden |
Wendgesicht, (-(<0-, \'»v. •«\'•)
o. proliel o., zijaanzicht o. Wfindung, (•«») v. wending, om-
wending, oiukeeriug, omdraaiing v.; (Krijgsw.) zwenking, wending v.; 2. (van een schip), wending v.; (vaneen wagen), draaispil v.; (lig.) (van eene zaak), wen- ding, verandering v.; (lied.) wending v.; cine yule - nehmen,geben, wending v.; .">. wending, kromming, kronkeling v., draai iu.; bei der - der Slrusie.outt den hoek &; i. vouw,bocht,plooi v.;(vau eene rivier), kromming, kronkeling, bocht v.; (Schild.) schaduw, slagschaduw v.; spunkl ra. punt o. van wending. Wgnig, (-er of minder, si of min-
iest) bijv. en b. weinig, gering in aantal. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
aan; seine teil auf et w. -, besteden, door-| niet veel, gering, onbeduidend; -er, miii-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
brengen; seine Krilfle auf elw. -, zijne
krachten besteden aan; viel auf Kleidet |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
der; am sten, ten minste, voor hel minst;
• Geld, weinig geld; -er werden, minder
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
uitgeven, besteden, Z. eerwenden; eine worden, verminderen; ein -, een weinig
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
een beetje; in ~en Tayen, binnen weinige
dagen; - r\'reuiida haben, weinig vrienden hebben; die -en Verdienste, die <f\', de ge- ringe verdienste &; mtine -en liücher, mijne weinige boeken, mijn beetje hoe- ken; einige -e Menschen, enkele ineiischeii; es sind ihner nar -e, zij zijn maar gering |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Uuterredung -, van gesprek veranderen
hel geprek op een ander onderwerp breu- geii; (Landb.) eiueit Acker -, voor de tweede maal beploegtu; ein Gurtenbect -, omspitleu; Getreide -, verschieten, om- schoppen; 3. ein Kleid -, Z. umwenden; 4. ein Uebel -, afwenden, voorkomen, Z. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
geerige vrouw v.; 2.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
v., Z. sitlc.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
abwenden; Gotl wende es!, liod verhoede inaaa[it\\;die ste Freudc.tte minste vreugd;
stens, zum ulier sten, minstens, voor
het milist; Uk halte den sten Theilduran, ik had het minste deel daaraan; das We- nigc, het weinige, de nietigheid, de klei- niglieid v.; mein -es, mijn zwak vermo- gen; sich mit -em beyuügeu, met weinig tevreden zijn;<//e IJdtfle -er,de helft ui in- der; das Weniyere, het mindere; Jus sle, was er Ihun konnle, het minste wal hij doen kon; man achtel ihn -, men acht hein niet zeer, hij is weinig geacht; ein - zu viel, een weinig, beelje te veel;;e -er er hal, deslo mehr <$•, hoe minder hij heeft, hoe meer Sc; urn so viel -er, deslo •er, des te minder; er isl nichh deslo -er reich yenuy, urn <j\\ hij is niettemin, des- niellegeustaande, noclitails; \'\'kit v. ge- ringheid, nietigheid, kleine hoeveelheid v.; (geuieenz.) es ist eine —, hel is eene kleinigheid, beteekeut niet veel; (ge- uieeuz.) meine —, mijn persoon, ulijn zwak vermogen, mijn geringe invloed, mijne weinige kennis. Wenigst-bietende, -neh- monde, m. eu v. minst biedende ui. eu
v.; dein —u geben, afslaan, lager verkoo- peu, laten afdingen. Wonn, bijw. wanneer, indien, zoo,
als; - ich Sie sehe, als ik u zie, zou dik- wijls &; - man recht thul, durf man, als men rechtvaardig handelt &; - man so lebl wie er, als, indien, wanneer men zoo leeft &; II. voegw. - doch diese Zeil du |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
•weisheit v. wijsbegeerte, pbiloso|diie v.;
•werdung v. wording v. der wereld, onl- slaau o. der wereld; •wissenschaft v. we- leldleer, leer v. van de wereld; -witi iu., \'/.. -klugheit; -wunder o. wereldwonder o.; serruttend, serslöiend bijv. uw. we- reld vernielend, wereld verwoestend; -zer- sliirer ril. wereld verwoester in.; -zirkel ui., Z. Htmmelskreis. Wem, voorn, aan wie(u), aan wie,
aan wal?; von • \'!; van wien, van wie, waarvan \'!; (Spr.) Z. Irauen. Wemmen, (wemmte, getvemmt)
bcdr. ww. der, wijn oogsten. Wemmer, {•$, inv. Wemmer) ra.
wijngaardenier in. Wen, voornw. wien, wie, wat, Z.
wer; (Spr.) • «ium nicht jagt, der soll nicht luufen, niemand bemoeie zich met andermans zaken. Wende, (•») v., Z. Wenden o.;
(Sterren!;.) zonneslilstand ui.; 2. Z. •punkl; 3. half morgen o.; i. Z. Son- nenwende. Wende-boek, (-bock(e)s, mv.
•böckc) in. (liergw.)Z. Wehrbock;-eisen o., Z. stange; -(ahrt v. tweede bcploe- ging v.; -furche v. tweede voor v.; -gra- ben ni. voor v. tol het polen van \\vijn- gaardslekjes; -haken m. hefboom ra. met ijzeren hnok;-//u/s ra. (Nat. hisl.) draaier, draaihalsm.; -kreis ra. keerkring ui.; — des Krebses, kreeflskeerkring in.; — des S/ei»4ocA#,sleenbokskeerkriugin.;—vogel ra. keerkringsvogel ra. Wendel-baum, (-baum(e)s, mv.
•baunte) ra. as v. van een windmolen; 2. wals v. met slangen lot opwinden; (Uouwk.) miilil l/ml v. cener wenlel- Irap; -beere v. zwarte aalbes v.; -boden ra. vloer in. van uil leem eu slroo ge- maakle pleister; •bohrer ra. lepelboor v.; •yang ui. kronkelende gang in., kruuke- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
aes
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
len iii.(S\'child.)slagschaduw v. vau ronde|tt\'die/, o, dat die lijd daar ware; ach,
voorwerpen; schaufel v. schop, spade\\ich doch das nicht gelhun halte, och, bad v.; spindel v. (Ilandsch.) keerspil v.; ik dat maar niet gedaan; - ich uur muitte, stange v. keerstang v.; (Zeew.) staart als ik maar wist; 2. wanneer, als, indien ; ra. van den kolderstok ui.; (Sm.) ijzeren | - kh trilt, als ik wil; - er kornuit,als, wan- slang v. om zware stukkeu ijzer te kee-jneer, indien hij komt; - etwa, zoo inoge- ren;stecken, stock at, (Ilandsch.) stokjejlijk, misschien, bij toeval; - «i«A/, so i)-, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
o. om de vingers te maken; sehe v. vin
ger ui. dien men kan omkeeren; s ir kei ui., Z. \'kreit. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
zoo niet, dan &; - unders, tenzij, mits; -
aitch, -gleich, schon, ofschoon, hoewel, alhoewel; - er schon nicht reich ist, of- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Wer.
|
||||||||||||||||||
|
Ui O Wer.
|
||||||||||||||||||
|
Wer.
|
||||||||||||||||||
|
mir-7, wat zal er van mij worden?; wat
isl aus ilim geworden?, wal is er van Iiciii geworden?, hoe is het met hem afgeloo- pen?; es wird elw. aus iltm -, hij zal hel ver brengen; daraus wird Nicht f, daarvai komt niets; wieder gesund -, herstellen, weer gezond worden; jemn. gul, (eind iern. goedgezind, vijandig worden; wird gut -, dat zal wel gaan; II. o. ww. onp. ei wird mir leicltt iltn zu überreden hel zal mij gemakkelijk zijn; es wird mir immer wahrsclieiniicher, dan <jr\', ik vind hel hoe langer hoe waarschijnlijker; e* wird mir so gut nicht -, dal geluk zal mij |
||||||||||||||||||
|
schoon, hoewel, alhoewel hij niet rijk is;
- er gleich jung isl, so hal er c)\'-.ofschoon hij jong is heeft hij Si; als -, als wie -, alsof; - nur, mits; • aber, maai\' als, maar indien, \'L. wanii. Wgnzel, (-s, mv. Wenzel) m. (Sp.)
boer in. Wer, vooruw. wie; - hal es?, wie
heeft het; - da?, wie is daar?; (Krijgsw.) werda!;2. - sc/iultlig ist, muss bczahlen, wie, hij die &; - die Tugend Hebt, wie de deugd liefheeft; .ï. es mag kommen - da wilt, wie hij ook zij; - er auch sein mag, wie hij ook zijn moge. Werbe-anstalt, (-en) v., -bü-
|
maken, arm maken; den Falken -, laten
vliegen; den Kopf in die Höhe -, het hoofd opsteken; \'2. die Kleider von sich -, af- werpen, haastig uitdoen; einen Mantel um sich -, seinen Mantel um sich -, omslaan; einen Schieter -,zich bedekken met; eine Ucsalzuny in eine Feslung -, leggen; in\'s Gefaiigniss -, in de gevangenis werpen; seine Augen aufjem.,auf elw. -,slaan,ves- tigen; Verdacht auf jem. -, kwaad ver- moeden opvatten legen, iern. verdenken; Liebe, Hass auf jem. -, opvatten; falsche Fallen-, (van kleeren),kreuken; (Schild.) He Falten, die Gewdnder -, met plooien |
|||||||||||||||||
|
niet leu deel vallen; 2. zijn; 11111/ es «an/jschilderen; 2. kein gales Lichlaufjem. -,
in een kwaaddaglicht stellen,doen scliij-
ncn, doen voorkomen; II. o. ww., m. h. werpen, jongen, kalven; it. bedr. ww. ciele Juitge -, werpen, krijgen; III. wed. ww. sich auf jem. -, zich op iem. wer- pen; sich auf\'s l\'ferd -, te paard stijgen, zich Ie paaid zelten; (Krijgsw.) sich in eine Feslung -, zich werpen, zich legeren; (Oen.) vastgroeien op; 2. sich -, (van hout), werken, krom trekken. Werft, (-(e)s, mv. -e) o. (Zeew.)
werf, sclicepstimuierwerf v.; 2. - of -e mv. Wer/en v. (I.akcnb.) schering v.; •brüche m. mv. (\\Vev.) gebroken dra- den 111. mv. Wgrfte, (-11) v. wilg m.;2.staande
koornzeef v. Werften-gehange, -gestell,
o. (I.akenw.) gestel o., stelling v. tol liet drogen der kettingen; -ztihler 111. (Wev.) opgever in. van hel dradengelal voor hel te maken weefsel. Werft-strauch,(-s(ia«c/i(e)j,mv.
•slrduche) 111. roode wilg (ebooui)in.;-«cide
v. loenwilg, kleine wilg m. Werg, (-(e)s) o., z. ni. werk o., af-
val 111. van gehekeld vlas; (Zeew.) kale- faatwerk o.; mil - verslopfen, met werk dichtstoppen; (Zeew.) kalefalen; -artig bijv. nw. weikachtig. Wgrgea, bijv. nw. van werk.
Werg-garn,(-(e)s) o.,z. m.garen
o. van werk; -leinwand v., •Itinen o. van werk vervaardigd linnen o.; -lunle v.loul v. van werk. Werk, (-(e)«, mv. -e) o. werk o.,
werkzaauiheid, daad, bezigheid, verried* ling v.; ein gtites - thun, een gced werk dueu, eene goede daad verrichten; nach seinen -en gerichte! werden, geoordeeld worden naar zijne daden; - der Iiarm- herzigkeil, werk o. van barmhartigheid; - der götllichen Allmachl, daad v.; elw. in\'s - stellen, setzen, in het werk stellen, aanwenden, gebruiken,verwezenlijken,leu uitvoer leggen; 2. werk o., arbeid m.;die Hand an das - lejen, de hand aan het werk slaan; uk das - gehen, zttm -cgehen, schreilen, gr ei f en, aan het werk, aan den arbeid gaan; wie muss er dabei zu -e ge- hen?, hoe moet hij dat doen?; er geht sehr rasch zu -e, hij gaat zeer vlug te werk; so geht man nicht zu -e, zoo doel men £ niet; die -e der Kunst, de kunst- werken; -e des Geisles, werken, voort- brengseleu o. mr.; das isl nicht sein -, dal is zijn werk niet, dat heeft hij niet |
||||||||||||||||||
|
Loslhvmeeeimghdsiwg-zhmzs-
w(rs
d
gmFS-g-ddhK«ueisnumvodepepelldfc
|
||||||||||||||||||
|
roau, (-s, mv. -s) o. werlinrichting v.,
werfkanloor o.; -frei bijv. nw. vrij van werving, vrij van den dienst; -freihcil v. vrijheid v. tot werven; 2. vrijheid v. van den dienst; -geld o. werfgeld, handgeld o.; \'2. werffonds o.; -hauplmann m. kapi- tein van werving, kapitein ni. van recru- teering; -haus o. vverfhuis o.; -kaste v kas v. der haudgeldeu, weifkas v.; -kreis m. kanton, district o. tot werving aange wezen, militiekanton o.; -lisle v. werf\' lijst v. Werben, (irarb, geworben) o. vvvv.
onr., m. h. um elu: -, vragen, verzoeken; um ein Amt -, najagen, solliciteeren naar, aanzoek doen om; um ein Madchen -, aanzoek doen om de hand van, ten lm- wclijk vragen, Z. sich benerben; 2. bedr. ww. (Krggsw.) Soldalen -, werven; mil Cenall, List -. pressen; nette Trappen -, werven, in dienst stellen, recruteeren; slark -, groote lichtingen doen; neu ge worbene Soldaten, recruten; (lig.) Anhan- gar -, werven, tot de partij overhalen. Werbe-officier, (-(e)s, mv. -e)
m. werfolficier m.; -ort o. werfplaals v.; •pfiicltlig liijv. nw. dienstplichtig; -plalz in., Z. -0rl; (lig.) open veld o. voor de pogingen der proselieleumakers. Werber, (-s, mv. Werbcr) in. aan*
zoeker in.; (Krijgsw.) werver in.; (i. k. bel.) ronselaar 111.; -handwerk o. bedrijf o. van ronselaar; (flg., gemcenz.) ziel verkoopcr 111. Werbe-schein, (-(e)s, mv. -e)
111. bewijs o. van werving; -untero/ficier m. werfonderofficier m. Werbung, (-en) v., Z. werben;
(0111 een ambt), aanzoek o., sollicitatie v.; (vaneen mensen),aanzoek o.; (Krijgs- w.) werving, recruteering; attf - geiten op werving uilgaan; (Scherts.) ronselen Werd.6, (onb.) o.erzij,schcppings-
woord o. Werden, (du wirst, er wird, ward of
wurde, worden of geworden) o. ww. onr., ui. s. worden, ontslaan, in iels overgaan, veranderen te zijn; grosz -, groot wor- den; ein Arzl -,geneesheer worden; Edel- maiin -, tot den adelstand verlievcn wor- Aeu; sie wurden Freunde, zij werden vrien- den; aus einein reichen Manne wurde er ein llelller, van een rijk man werd hij een bedelaar; zu Slein -, iu steen ovcr- gaau, versteenen; Staub -, tol stof over- gaan; Wasser -, vloeibaar worden; was wird aus mir •?, wie wird es noch mil |
||||||||||||||||||
|
Wer.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wer.
|
Wes 1411
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gedaan; mein Glück isl Ihr -, mijn geluk
is uw werk,gij hebl mij gelukkig gemaakt: 3. werk, boek, geschrift o.; Goclhc\'s -e, de werken o. mr. van Goelhe; W ieland\'s stmmlliche -e, de gezamenlijke werken, al de werken van Wieland; 4. verzame- ling van platen, plaatwerk o.; (Zoolz.) kooksel o.; (I\'ap.) pap v.; (tilasbl.) frilte v.; (getiicenz.) viel -i aus etw. machen, veel beweging maken van, grooten ophef maken van. Werk-bank, (-banke) v. werk-
bauk, werktafel v.; -behiltniss o. labora- torium o.; -biene v., Z. Arbeitsbienc; •Mei o. (Giet.) zilverhoudcnd lood o. om te smullen; (liliksl.) looden plaat v.; -brelt o. werkbank,werktafel v.;-bülte\\. (Pap.) pnpkuip v. Werkenen, (vcrkl.) o. werkje, ge-
schriftje, boekje o. Werkeisen, (s, mv. Werkeisen)
o. (Ilnefsm.) steekijzer, veegmes o. Werkeltag, (•(«)«, mv. -«)
werkdag m.; smensch va. alledaagsch mensch, gewoon mensch m. Werken, [werkte, gewerkt) o. ww
werken, bezig zijn, arbeiden. Werk-gerath, (-(e)s, mv. -e) o.
gereedschap, werktuig o.; -gold o. goud o. dat verwerkt moet worden; -hammcr iu. groote ijzeren hamer m.; -haus o., /. Arbcilshaus; -hciltg bijv. nw. huichel\' achlig, geveinsd, schijnheilig; -heiligkeit v. schijnheiligheid, huichelarij,geveinsd- hcid \\.;-hof m.werkplaals.werf v.;-Ao/i o. werkhout, timmerhout o.; -kunst v. werk- tuigkundc, mechanica v.; -künstler m. werktuigkundige m.; -laden m. winkel ra. waarin voorwerpen van nijverheid verkocht worden; 2. werkplaats \\.;-ledcr o. gewerkt leder o.; -lehre v. leer v. van de goede werken; -leutc mv. werklieden, ambachtslieden mv.; -loch o. (Glasbl.) zijopening v. in den oven; 2. (Werkt.) werkgat o.; -los bijv. nw. zouder werk, zonder bezigheid, ledig, niets doende; —er Glaube, dood geloof, geloof o. zon- der goede weiken; -mann m. werkman, arbeider, ambachtsman ra.; -mcisler in |
te bewerken stof v.; slube v. werkka-
mer v.; stück o. hardsteen, arduinsteen o.; slulil in. (Wcv.) getouw, raam o.; (Kaars.) werkstoel m.; -lag m.,Z. Wer- keltag;-UgHek bijv.nw. van een werkdag, dagelijksch.op alle werkdagen; -tagsseele v. alledaagsch persoon, gewoon mensch m.; •IhAlig bijv. nw. werkdadig, werk- zaaui; 2. Z. stellig; -thnligkeit v. werk- zaamheid v.; 2. verwezenlijking, werke- lijkbejd, practijk v.; -ti$ch m. werkbank, werktafel v.; -rcrstandig bijv. zaakkun- dig, in hel werk ervaren; -verslindiger in. zaakkundige in.; sange v. (Goudsl.) houten tang v.; seug o. werktuig, gc- reedschap o.; —e der Sinne, organen o. mv.; (lig.) werktuig, middel o.; das — seiner llaclie, het werktuig &. Wermuth, (-(e)s) m„ z. m. alsem
in.; 2. onecht inoederkruid o.; (Spr.) biltrer als -, bitterder dan alsem. Wermuth-becher, (-chers, mv.
•citer) in. (lig.) lijdenskelk m.; -bier o.
alsembier o.; -bilter bijv. uw. bitter als
alsem; 2. o. zelfst. (Sc\'ieik.) alsembitter
o.; -bitlere v. bitterheid v.vau den alsem;
•busch in. alsemslruik ra.; -exlracl m.
alsemexlracl, aftreksel o. van alsem; -öl\\
|
dragontvangen; iiber den - bezuiden,kau-
fen, verkaufen, boven de naarde, meer dan hel waard is &;</«• gleiclte -,dezelfde waarde, dezelfde prijs; (Mand.) koers m.; in gleichem -. tegen dciizelfdcn koers, a pari; - in Faklura, facliiurprijs; - iu Itechnung, waarde in rekening; gleichen • habend, dezelfde waarde hebbende, even duur, gelijk van prijs; (lig., geoieeni.) tegen elk. opwegende, evenveel betee- kenend. Werth-achtung, v.,z. m. schal*
ting, achting, waardcering v.; -beitimmer m. schatter, taxateur ra. Werthen, {werlhete, gewerthet)
bedr. ww. waardeereu,laxeeicn, den prijs
bepalen van; 2. wed. ww. sich -, zich waardig achten. Werth-ersatz, (-crsatzes, mv. •ersillze) BI. vergoeding v., wal evenveel
waard is; •hallig bijv. nw. jirijshniidend. duur, van waarde; -liallung v., \'L. -ach- lung; -los bijv. nw. zonder waarde. Werthsch\'atzen, {werlhschitite,
gcwcrlhschatzl) bedr.ww. waard achten, waardig achten, ophef maken van, hoog* schatten. Werth-schatzung, (-«n) ».,\'/..
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. alsemolie v.; -ja/.- o. alsemzont a.;\\sch\'it:en;\\l. \'i.-achlung;—ftrürdigbjjv.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•trank in. alscmdrank in.; -wcin va. al-
semwijn ui. Werpen, (werpte, gewerpt) o. ww.
(Zeew.) werpen, de trossen uitwerpen. Werptross, (•es.mr. -e) o. trosui.
Werse, (-«) v. (I\'l.) wegebree v.,
kruisdoreu m. Werst, (•(e)s, mv. -e) va. werst,
Itussischc mijl v. s > Duilschc mijl. Werth, (-er, -(e)st) bijv. eu b.
waard, waardig; eine of einer Sache -, waard zijn, waardig zijn; sein Anerbieten ist aller Ehrcn -,zijn aanbod is zeer edel- moedig; - sein, waard zijn, gelden, dcu- geu; es isl nicht der hlühe -, het is de moeite niet waard; er isl es -, hij is het waard, hij verdient hel; er ist nicht -, iass «j!-, hij is niet waard, hij verdient niet &; 2. waard zijnde,eene waarde heb- bende, kostbaar, duur; viel - sjin, veel |
nw. achtenswaardig; setzung v. taxatie.
I prijsbepaling v. Weschelholz, (-m) o., z. m. pa-
\'pcnhoul o. Weselspule, (-en) i. garenklos
ui. om te kaarden. Wesen, (war, gewesen) o. ww. onr.
(veroud.) zijn, wezen; it. wonen, blrj- veu, leven, beslaan, in aanwezen zijn, Z. sein. Wesen, (s, mv. Weten) o. wezen,
zijn, beslaan o.; 2. toestand in.; (vaneen persoon, in hel gedrag), uiterlijk, voor- komen o., manieren v. mv., air o.; ge- jwtmj«nM,oe*iln»te//M-, gedwongenheid, gemaaktheid v.; ungezwungines -, onge- kuusleldhcid, losheid v.; sie hal etw. Edles in ihrem -, een edel voorkomen u., eene edele houding v.; j. das bii.\'e -, val- lende ziekte v.; i. wezen o., werkelijk- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
werkbaas ra.; (van ecne fabriek), inspec- waard zijn, duur zijn, kostbaar zijn; 100
leur, directeur m.; -messer o. werkinesj Thater -, waard.de waaide hebbende van; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
heid v., schijn m.; (gemeenz.) verblijf o.,
woning v., verblijfplaats v., domicilie o., |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•etsen; -ofcn m. glasblazersovcn wie viel ist das -\'l, hoeveel is dal waard\'.\',
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o., Z.
|
vestiging v.; was ist das für ein •!, welk
een leven !, welk een geraas!; nicht viel s machen, niet veel complimenten, niet veel drukte, niet veel beweging maken; it. stilleljes leven; viel s machen, veel ophef maken van; «ein nirriscltes -, zijn dwaas gedrag; er ist noch immer das alle -, hij is nog altijd dezelfde, nog niets veranderd; das gemeine -, het algemeen welzijn o., de staal in.; das gelehrte -, de letteren v. mv.; II. wezenlijke, wezen o., zelfstandigheid v.; das • Col les, het we- zen van tiod; das gehort turn - der Sache, dat behoort lot hel wezen der zaak, tol de eigenlijke zaak, tot den aard in., de natuur v. der zaak; die Einkeit Jes -»,de eenheid des wezens; (Uodg.) Z. -einheit; III. wezen o., voorwerp o.; vernünltiges -, verslaudelijk wezen; das höchste -,bet hoogste wezen, het Opperwezen; IV. zelf- slaudigheul, stof i.\\klebriget -, kleverige |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hoeveel kost dal?, wal is de waarde daar
van?; es isl eins so viel\', als das andere, hel is evenveel waard als hel andere: waard, dierbaar, geliefd, lief; mein -cr Freund, waarde vriend; \'hallen,schillen, lielhebbcn, achlen, waardeereu; Heb umi - halten, beminnen en eeren. Werth, (-(e)s, mv. -e) in. waarde
v., prijs in.; das hal für ihn viel -, dat heeft veel waarde voor hem, is hem veel waard; ich lasse jeden in seinem -e, ik laat elk in de waarde waarin hij is; der innere -, de innerlijke waarde v.; (C1OU1I- sm.) - des Goldes, innerlijke waarde v., gehalteo.; (Mui.) (van eene noot), waarde v.,duur.lijdduiir ra.; (üg.)elw.in seinem -e oder Vnwerlhe beruhen lassen, iets in het |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in.; •pflegcr in. aandeelhebber in. in een
mijn; -probe v. proef v. van het zilverge- halte iu lood; -ruthe v. (Lakenw.) roede v. om het kruis van den ketting te schei- den; saaim.werkzaal \\.;-salz in. plan o. voor het sparrenwerk van een dak, spar- renwerk o.; scherbel in. waterhakje o. van een pottenbakker; schuit m. (Mets., Ti in ui.) gewone voet m. van I - duim; silber o. bewerkt zilver o., zilverwerk o.; 2. uit lood getrokken zilverwerk o.; -soo/i; v. zontbron v. waaruit later zout gehaald moet worden; stalt. Stille v. werkplaats v., winkel m.; (van een kui- per). kuiperij v.;(van een looier), looierij v.; (Vuurw., Scheik., Apoth.) laboralo- rium o.; it. \'/.. -tisch; stiller m. koper- slager ui. ineenestad;-j/eiiim.,Z.-s/«ii; stelle v., Z. stutte; stellig bijv. nw. volvoerd,uitgevoerd; sloff ui.materiaal o., |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
7
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
midden laten, niet beslisseiijjiianj/i/ Tha-
ler an -, ter waarde van 4; den - für etw. empfangen, de waarde ontvangen,het be- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wet.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Wet.
|
||||||||||||||||||||||||
|
1412 Wes.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Westfale, (-n, mv. -»), West-
f alinger, (-gers, mv. -ger) m. \\Vest-
faler, inwoner m. van Wcslfalen; (Spr.) n enn ein - aiis seintm Lande reisl, tcharrt er den Weg liinlcr sich Jtt, een \\Vcsl- l\'.iler beeft bel overal beter dan in zijn eigen land. WfiSt-gegend, (-e) v. westelijke
|
\\jemn, -, wedden; zuci gegen eins -, twee
tegen een wedden; uu/\' e(ir. -, om iets wedden; (Spr.)iw - uill,miiss einselzen, die wil winnen moet wagen. Wetter, (-«, mv. Weller) m., -in,
(•nen) v. wedder m., wedsier v„ hij, zij die wedt. WettOl\', (•») o., z.m. weder of weer
o., weersgesteldheid, luchlgesteldheid v.; gutes, schonen -, goed, mooi weer; was isl für •\'/, wal voor we(d)er is bet?; es isl (Mes, schlechles -, bot is leelijk weer; bei dem -, met zulk ecu weer; (liergw.) mv. -, lucblverversching v., t. -fang; frisches -,fi isch weder;M»e/oufa -,(llerg- w.)schadelijke uildampingen,zwavelach- tigc uitwasemingen v. mv.; ichlagcnde -, inyngas o.; es zicht ein - auf, er verheft zich een storm,er komt een onweder op; (lig.) er omslaat oneenigheid v.;3. blik* sem, donder m.Jemn.alle • au/ den Hals iciinscheii, (gemeenz.) vloeken uitbraken legen; il. iilter cla: ein - anfangen, razen over, spektakel maken over; (gemeenz.) ein - lieden,twist veroorzaken; (Volkst.) alle -, wel duivels. Wetter-ableiter, {•leiteri, mv.
•leiier) m. bliksemafleider uu;-ableilung v. bliksemalleidiiig v.; -bach ui. door een
onweder gevormde beek v.; -0aum ui. op een boom gelijkende dikke wolk v.; -hc- obachter in. waarnemer ui. van bel weder, weerkundige, uietereoloog m.; -beubach- tung v. weerkundige waarneming v„ me- lereologie v.; -bestiindig bijv. nw. bestand legen bet weer;-i/iïseriu. (Bergw.) lochl- makcr, ventilator ui.; -blitz m. blikscm- straal ui.; •brülend bijv. nw. onweer broedend, onweerzwanger; -dach o. al- duk o., luifel in.; -et/uno v. plotseling voorbijgaande slorm m.; •fakncheu(ier- kl.) o. windwijzertje, weerhaanlje o.; •fahne v.weerhaan,wiudnijzer ni.;(Zee- w.) wimpel ni.;(lig.) wispelturig persoon ui.; -[ang m., Z. \'bitser; •frosck m., Z. Laubfroick; -galle v. stuk o. van een re- geuboog, Z. Wastergalle; -gebel o.gebed o. legen een onweder; -gelaut o. klok- kengelui o. om het onweder af te wen- den; -gewando. dichte onweerswolken v. mv.; -grwólk o. onweerswolk v.; -glat o. weerglas o., barometer in.; -glocke v. «eerklok, alarmklok v. gedurende het onweder; -/iu/i« in. weerhaan, winc\',wij- zor in.; (lig.) Z. -fahne; (l\'l.) zuurklaver v.; \'kaufen ni. hooiberg ui. iu de open lucht; \'k&utcken o. hul v. waarin de werklieden gedurende het onweder scbui* len; (Krijgsw.) barak v.; -/ii\'rr m. be- scbermheilige ui. legen het onweer;-junge ui. (gemeenz.) drouimelsche jongen ui.; -kasten ui. (Ilergw.) Z. -bldser; -kerlm. (gemeenz.) drouimelsche kerel, vent ui.; •keil ui. doudcrsteeii ui.; ~kltt m. steeu- klaver v.; -klufl v. door de koude ver- oorzaakle spleet v.; -klü[lig bijv. uw., Z. eisklüftig; -kuhlung v. verkoeling v. der lucht; \'kunde v.weerkande, metereologie v.; \'kundig bijv. nw. weerkundig, inele- reologiscb; \'kundiger va. weerkundige, mclereoloog m.; -/uu»e v. luim, gril v. van bet weder; 2. van bet weder afhan- |
|||||||||||||||||||||||
|
zelfstandigheid; brennbares -, Z. hrenn-
sloff. Wesenheit, v. (Wijsb.) wezen-
beid, aanwezendheid v., eigenaardig he- staan o.; 2. wezenlijkheid, werkelijkheid v.; .". wezenlijke o., zelfstandigheid V. Wesen-kette, (-n) v., Z. -rci/ic;
-lchre v. leer v.dcr wezens, grond weten- schap, ontologie v.; -leiler v. (dg.) rang ni., rangschikking v. der wezens; -lo$ bijv. n». hersenschimmig, denkbeeldig, niet beslaande, ideaal; \'losigkeil v. her- scnschinimiglieid,denkbeeldigheid v.,nicl beslaan o.; •rtitk o. wereld, zichtbare wereld, levende wereld v.; -rcihe v. keten, reeks v. van wezen. Wesenseinheit, v.,z. in.(<;<idg.)
eenheid v. \\an wezen. Wesentlich, bijv. en b. wezenlijk,
werkelijk, beslaande, zelfstandig; - ror- handen sein, werkelijk bestaan, Z. nirk- lich; 2. werkelijk, samenstellend; der -e Mali, das -t einer Sache, hel wezenlijke o.; 5. sainenstcllcnd, een grondbcsland- deel vormend, kenmerkend; -e Eigen- schaf l, kenmerkend; - nothwendig, hoogst noodzakelijk; -kcit v. wezenlijkheid, wor- kelijkheid v., kenmerk o.; il. groudbe- slanddecl o., zelfstandigheid v. Wespe, (-n) v. (Nat. bist.) wesp v.
Wespen-artig, bijv. nw. (Nat.
bist.) wespachtig, wespvonnig; -bein o.
(Üntlk.) Z. Keilbein; -falk ui. wespen- valk in.; ~flicge v. vhegenwesp v.; -frcssa ui., Z. Itienenfiesser; i.Z.-falk; -nesl o. wespennest o.; (lig.) in cin —slcchen,sto- chern of sloren, in een wespennest steken, in een onverwacht gevaar geraken; (Spr.) slapende honden wakker maken; stich in. steek m. eener wesp; (lig.) gevoelige krenking v. Wess, wpssen, vooruw. wiens,
wier. van wicn.van wie,waarren,v»n «al. Wgsshalb, wesswegen, (ge-
ineenz.,w@ssenthalben,\'WQSsent- wegen), bjjw. weshalve, waarom, om welke reden, Z. uarum. West, (-(e)s, mv. -e) in. westen o.,
westzijde v., avond ui.; (Zecw.) - turn Norden, noordwest; 2. westenwind ra.; (lig.) avond koelte v. Wostohen, Westlein, (verkl.)
o. vestje, buisje o., Z. Wette. W©8te, (-»)v. vest, buis o.
Westen, (-s) m., z. m., Z. Weit (1).
Wpstende, (-e«rfes, mv. -endcn) o.
wesleinde, westelijk uiteinde o. Westen-futter, {•fütitrt, mv.
•fuller) o. voering v. van een vest, vcs-
lenvoering v.; -kno]if ui. vestkuoup in.; •kragen ni. vestkraag m.; -lasche v. vest- (jcs)zak ui.; -zeug m. vestenslof v. Wester-&, Z. WeMt-f.
Wester-hemd, (-(e)», mv. •«»)
o. doophemd, doopkleed o.; •kemdchen,
•kemdlein o. lijn hemd o.; •kleid o., \'i. •hemd; \'legt v. brengen o. van cendoop- geschenk in de kraamkamer; >tonne v. zei uur o. \'s namiddags. |
||||||||||||||||||||||||
|
25
|
||||||||||||||||||||||||
|
streek v.; -gew6lk o. naar hel westen drij-
vende wolk v.; -gren:e v, westelijke grens v. Westindienfahrer, (-re>s, mv.
•rer) m. West-lndievaardcr m. We3t-indisch, bijv. nw. \\V\'esl-
indisch; —e Compagnie, Weslindiscbe compagnie; -kanle\\. westkant ni., west- kust v.; -küste V. westkust v.; -land o. |
||||||||||||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||||||||||||
|
westelijk gelegen land o.; \'hinder, —in,
bewoner m., bewoonster v. van een wesl- tclijk gelegen land; •ttnditck bijv. wesl- laudsch, tot een westelijk gelegen land bcbiiorendc. Wcstlich, (-er,-st) bijv. en b.wes-
lelijk, ten westen, uil bel westen, naar liet westen. West-meor, (•(«)«, mv. -e) o.
westelijke zee v.; -nord in. noordwesten o.; 2. —wind m. noordwestenwind m.; —spitze v. noordweslkaap v.; —west m. weslnoordwesl o.; 2.-—itesliciud m. wcsl- |
||||||||||||||||||||||||
|
noord
|
3504
|
westenwind in.; •nördlicl. bijv. nw.
|
||||||||||||||||||||||
|
noordwestelijk, ten noordwesten; -punkl
nj. westpunt o.; -see m. weslelijko zee v.; •seile v. westzijde v., westkant m.; -süd m. zuidwesten o.; \'2. —(tcind) m. zuid- westenwind ui.; südlich bijv. nw. zuid- westelijk, ten zuidwesten; siidteesl ui. westzuidwesten o.; •theil in. westelijk deel o.; -tolk o. westelijk volk o. Westwarts, hijw. westwaarts, naar
liet westen, westelijk. Wgstwind, (•(«)*• mv. -e) m
westenwind in.
Wetscher, [-s, mv. Wetteker) m.
ransel, manlelzak in., valies o. Wett, bijv. eu b. (gemeenz.) Z.quitl;
(Mijuw.) uitgeput, ledig. Wette, (•») v. weddenschap v.;
die - gilt, de weddenschap gaat door; gilt es eine •\'!, wilt gij wedden?; die • gilt 10 Thaler, er wordt gewed om &; mit cinander uw die -, in die • elw. llitut, om eenc weddenschap, om strijd. Wette, (•») v. waadbare plaats,
wadde v. Wetteifer, (-s) m.,z.ui. wedijver,
wedstrijd ui., mededinging, concurren* tie v. Wetteiferer, (-rcrs, mv. -rcr) in.
mededinger, concurrent m. Wetteifern, (nclleifcrle, gewetl-
eifert) o. ww., m. h. wedijveren, mede- dingen; miljeinn. in of an <ƒ• -, wedijve» ren met, mededingen naar; mit einander -, wedijveren, elk. de overwinning & be- iwislen, coiicuirecren; in Studirent -, wedijveren, om het hardst leeren; an llöflichkeit () -, oiu strijd beleefd zijn; urn :u -,nm te wedijveren. Wetten, (weifelt, genetlet) o.ww.,
ui. A. wedden, eenc weddensebap aau- gaau; 2. bcdr. ww. elw. gegen jent., mit |
||||||||||||||||||||||||
|
Wie. 141 3
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Wet.
|
Wib.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Wichdorn, (-dom(e)s, mv. -dór-
ner) m., \'/.. Heckenrose. Wichs, (-«) m., z. m. opschik m.,
staatsie v.; (Student.) onthaal o. "Wichsbürste, (-n) v. schoen-
borstel m. Wichse, (-\'i) v. wasbal m., schoen-
smeer o.; (Volkst.) smeer o., ransel m., klappen in. mv. Wichsen, (wichstc, gewiekst) bedr.
ww. met was wrijven, eireeren; it. poet- sen, opschikken; Sie sind recht gewiekst. wal zijt gij netjesI; 2. jem. -, afrossen, afranselen. "Wictaslappen, (•lappens, mv.
lappen) in. boenlap m.; 2. schocnpoel- serslap in. Wicht, (-(c)j, mv. -<?) in. wezen,
schepsel, wicht o.; armer -, arme droio- mel, sukkel, sul in.; 2. Z. Bösewiekl, Wichtchen, Wichtlein, (ver-
kl.) o. wichtje, schepseltje o. Wichtel-pfeife,(-n) v.,Z.lvWA-
telpfeife; -:op[ m., Z. Weichselzopf. Wichtig, i-er, si) bijv. en b.
zwaar, wichtig, veel wegend; 2. (van geld), gewicht houdend,het vereischte gewicht |
||||||||||||||||||||||||||
|
keljjkc luim v.; (fig.) veranderlijke in-
liorsl, wispelturigheid ».; •launig, -lau- iiisch liijv. nw. veranderlijk als het weer; (lig.) wispelturig, grillig; •Utulen o., Z. •getinte; • leiier ui. bliksemafleider m. Wetterleuchten, [weiierleuch-
iele, gewet lerleucklel) o. ww. onp. wcer- lichten, bliksemen; es uetlcrlcuchlet, het weerlichl; II. o. zelfst. weerlicht o.; il. eleclrisch licht o. Wetter-licht, (•(«)*) o., z. m.
Suil Klmusniiirlje o.;\'liedo. lied o. voor het onweder; -lock o. bcrgkloof v. waar- uit de koude lucht blaast; -lotung, -lotlc |
in., Z. saule; -xcolke v. onweerswolk r.j
•zeichen o. voorteeken o. van een on- wecr, weerkundig lecken o.; it. regen - hoog m.; seiger m. weersaanwijzer in.; •zotte v. (op vochtige muren), uitslag ni., mos o.; -:itg at., Z. -bldscr. Wgtt-gehen, (-gehcns, mv. -gc-
hen) o. wedloop in.; -gcrichl o. rechtbank v. over weddenschappen; -gcsang m. wedstrijd m. in het zingen, zangerswcd- slrijd m.; -kampfm. wedstrijd m.;-/.<ïm- l\'ferm. mededinger, worstelaar, kampioen m.; -luuf in. wedloop, wedren in. WettlaufOll, (alleen in de onb. w.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
v., Z. -bluser; -lulte v. (Rcrgw.) tocht* gebruikelijk), o. ww. onr., Z. Welle; mit
|
||||||||||||||||||||||||||
|
maker m.; -macher in. hij die stormen
verwekt, toovenaar m.; -miinnclien o. weermannetje o., windwijzer m.; --ia- scliine v., Z. -bkiser; •mdsiig bijv. nw. (lig., Volkst.) wispelturig; 2. geweldig; •/Indien, vreeselijk vloeken. Wettern, [uellerte, ijenellerl) o.
ww. onp., ui. h. onweeren, donderen en bliksemen; es Kettert, hel. onweert, het dondert; 2. (Hg., gerneenz.) vloeken, ra- zen, schelden, lieren. Wettor-nacht, [•nSchte) v.
stormachtige nacht m.; •prophel ui. (gc- meenz.) weerprofeet iu.;it. barometer m.; •propheieiung v. weersvoorspelling v.; |
\\iemn. -, om het hardst loopen.
Wettlaufer, {s, mv. Wellldufer)
in. wedloopcr, hardloopcr, mededinger in., Z. -renncr. Wettlauf-preis, (-es, mv.-e) m.
prijs in. voor den wedloop. Wett-pflügen, (-s) o., z. m. om
het hardst ploegen, om een prijs ploegen; •police v. (licsch. van E.) politie v. over weddenschappen. Wettreiten, (alleen in de onb. w.
gebruikelijk), o. ww. onr., m. s. o:n het |
|||||||||||||||||||||||||
|
hardst rijden,een wedren te paard &hou-,hebbende; 5. belangrijk, aanmerkelijk,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
ewichlig; -er Manu, invloedrijk in.ui.
man van aanzien; sich ein -es Ansehen geben, een deftig uiterlijk aannemen; -c Gründe, belangrijk; jenin. eliv, -es sagen, icm. iels belangrijks medcdeelen; das i>t mir -, dat is voor mij van belang, van gewicht; -keit v. zwaarte v., gewicht o.; (lig.) belangrijkheid, deftigheid v., in- vloed m.; 2. belangrijke zaak, gewichtige zaak v. Wickbohne, (-n)v.,Z. Feigbokne.
Wicke, (•») v. (I\'l.) wikke v.;(«r-
kische -, Z. Giftbokne; 2. Z. Erve. Wickel, (-s, mv. Wiekei) m. en o.
ein • Flachs, rolletje o.; ctn - llanf, ge- vlochten hennep in.; 2. (lig., Scherts.) pruik v.; 5. (aan kousen), omgeslagen gedeelte o. van den bovenrand; (Hand.) ein - Tabak, eene rol tabak; ein - Wolle, bos in.; i. klosje, garenklosje o.; (Pruik- in.) papillot v. Wickel-aal, (•(<;)*, mv. -e) m.
(Kookk.) rolletje o. paling; -bando. breed baud o.; it. luicrzwachtel ui.; -blull o. opgerold blad o.; 2. dekblad o.; -blume v. beksenkiuid o. Wickel-flechte, (-«) v. parme-
ii.i v. (eene soorl van korstmos); -/Va« v. baker v.; -haspel m. haspel in.; -kind o. kind o. in de luiers; (gemeenz.) Z. •puppe; -moos o., Z. -jlechle. Wickeln, (wickelle, gewickclt) bed r.
ww. wikkelen, rollen, oprollen; Strümpfe -, oprollen; Zwirn, Seide -, opwinden, op klossen winden; (l\'ruikin.) die lluare in papillotten zeilen; 2. oprollen en
vastbinden, Z. aufuickeln; einen Lappen nw elio. -, omdoen,omwikkelen; ein Kind -, de luiers aandoen, in hel pak doen, Z. einwickeln; Geld •)\'• aus dem Papier -, uil- doen; aus cinandcr -, ontwikkelen, los- maken, Z. (her)ausiiicketn; 3. wed. ww. (lig.) sich aus einer Sache -, zicli beheu- dig omtrekken aau, zich er uil redden, |
||||||||||||||||||||||||||
|
ilen; \'2. om den prijs rijden.
Wett-renneri,(-rt,«nciij,iiiv.-rt\'»\' |
||||||||||||||||||||||||||
|
• rad o. (Bcrgw.) rad o. in een venlila-jn\'fl) o. wedren m.,hardrijdcrij \\.;-renner
tor; •regen in. onweersbui v., regen ra. m., Z. -liufer;2. paard o. tot den wed- gedurendo een onweder; -rilze v. scheur ren afgericht, renner ro.;-rWm.bardrjj- v. in een dak; sulz, -sauyer m. (Bergw.) derij v.j-ruiicnio.om het hardst roeien o., tochtgat, tochtgat o.; siiule v. windhoos roei wedstrijd m.; scgelno.om het hardst zeilen, zeilwedstrijd m.; spie! o. spel o.
om eene weddenschap; -streit m. wed- strijd, strijd m. om een prijs, Z. Welt- ci/ern; 2. woordenstrijd m., mededinging v.; sich in einen — mit jemn. cinlasscn zich in een woordenstrijd inlaten met. Wfittstreiten, (alleen in de\' onb.
w. gebruikelijk), o. ww., m. /(.strijden, een wedstrijd houden; it. dispulceren. Wettwerber, {-bers, mv. -ber) m.
mededinger, concurrent m. Wetaen, {metste, gewelit) bedr.ww.
ein ilesscr -, wetten, slijpen, aanzetten; eme Sense -, scherpen; (lig.) den Ver- stand -, scherpen; (Uichlk.) opwekken tot, aanzetten, Z. reizen; 2. o. ww., in. h. auf dem P/laster mit dem Sabel -, de sabel over de straat laten slepen. Wetzer, (-s, mv. Weiier) m. wet-
ter, slijper m., hij die wet &. Wetz-kiate, (-n) v.(van maaiers),
bakje o. voor den slijpstcen; schale v., Z. slein; schiefer in. slijpsteen, wei- steen in.; slahl m.slijpstaal.slagersslaal o.; -s/ei» m. wetsteen, slijpsteen in.; sleinichl bijv.nw. als een slijpsteen;—es llrod, brood o. met waterstrepen. Whig, (-(e)s. mv. -e) in. wijndrin-
ker in.; (lig., in E.) volksman, liberaal, Whig ui. Whisky, (-s, mv. -s)o. hoogeopen
wagen m.; 2. lersche brandewijn in. Whist-(apiel), (-(e)s) o., z. iu.
(Sp.) whist, Kngelich kaartspel o.; -marke v. whistOche o. Wjbbeln, (icibbeltc, gewibbell) o.
ww. wemelen, krioelen, door elk. kruipen. |
||||||||||||||||||||||||||
|
sog•rvmolvoorvhbimliwi•iliiUvwhZ
|
||||||||||||||||||||||||||
|
UU Wid.
|
Wid.
|
||||||||||||
|
Wid.
|
|||||||||||||
|
Wickel-natter, (-n) v. rolslang
v.; -puppe v. gebakerd kind o.; 2. groole pop v.; -ranke v. (I\'l.) rank v. welke zich ergens omhcenslingert, liechtrankje o.; •raapc v. rolrups v.; schlange v„ Z. •naller; schnur v., Z. -band; schwanz in. rolstaart. aap ui. met een krulstaarl; 1. \'L. Meerkatzc (1); -slrumpf ax. rolkous v.; -luch o. doek in. om in te rollen; 2. luiers v. inv„ luiergoed o., zwachtels in. mv.; -zeug o., Z. -luch. Wicken-brod, (-(e)s, mv. -e)o.
wikkeiiiiroud o., hrood o. van wikken- meel; -ernle v. wikkenoogsl m.; •[eli o. wikkenveld o.; -fuller, -gemenge o., Z. o., Z. Wiekfuller; -klee m. Spaansche klaver o.; -/au.« v. wikkenluis v.; schabe v. wikkenmot i.;-schrol m. wikkengrut- ien v. mv.; -s/cin m. korrelige druipsteen in.; -slroh o. wikkenstroo o. Wjckfutter, (-s) o., z. m. wik-
voeder o., wikken v. mv.;2. met wikken vermengd voedsel o. Wickler, (•*, mv. Wicklcr) m. hij
die wikkelt, rolt, oprolt £, Z. wickelnyl. (Nat. hist.) Z. Iv\'irAc/raupd; 3. Z. IVic- kelnaller. Wjckstroh, (•(«)») o., z. m., Z.
It\'ic/it\'Hi/ro/i.
Widar, (-s) m., z. m. (Fabell.)
Widar, zoon m. van Wodan, god m. van hel stilzwijgen. Widder, (-s, mv. Widder) m. ram
in., mannelijk schaap o.; (Slerrenk.) ram in. (een sterrenbeeld). Widder-fell, (-(e)s, mv. -e) o.
vel o. van een ram; goldenes—, (Uidd.) gulden vlies o.; -haupt in. ramskop, ge- hogen paardekop in.; -liorno. (w.i.gebr., Vest.) rauishoren m.; (Nat. hist.) am- monshoren in.; 2. Z. I\'oslhorn; -kampf m. gerecht o. lusschen rammen, rammen- gevecht o.; -kopf ui., Z. -haupt; -punkl in. lenlesnijpunt o. Widem, (-s, mv. -e) o. en m. aan
de kerk hehoorend stuk grond o.; 2. vruchtgebruik o. van een kapitaal; 5. Z. Willhum. Widem-gut, (-gul{c)s, mv. -oiï-
Ier) o. kerkelijk goed, aan de kerk be- hoorend goed o.; -hof in. pastorie v.( Z. •gut; -k<irn o. graan, ,kooru o. aan den geestelijke of de kerk op te brengen. Widemut, (-(e)«, mv. -«) o., Z.
Widemgul; -batwr m. boer in. die ver- plicht is de tot eene kerk behoorende landerijen te behouwen. Wider, rooi?, (met den ien nv.),
tegen; - das Cesetz, tegen de wel; - die Mutur, tegen de natuur, onnatuurlijk; - einander laufen, legen elkaar inloopen; - e/w. sein, ergens legen zijn; 2. o.zelfsl. das Für und ilas -, het voor en tegen. Widorartig, bijv. uw. van eene
andere soort, afwijkend, tegenstrijdig, heterogeen; -keil v. tegenstrijdigheid v. Widerbelforn, -bellen, {bei
ferte ui Ier, uidergebelfert en beltte wider,
widergebcllt) o. ww„ m. A. tegeupraten, tegenspreken, tegenstribbelen. Widerbeller, -in, tegenprater
m., tegenpraatster v. |
|||||||||||||
|
Widerehrist, (•«», mv. -««) m.
antichrist, tegenstander m. van dcchris- telijkc leer. Widerchristenthum, (-(«)-)
o., z. in. antichristendom o. Widerchristlich, bijv. en h. an-
tichristelijk". Widerdruck, (-(e)s. mv. -e) m.
(N\'al.) tegendruk, weerdruk m.; (Grav., Drukk.) weerdruk m., keerzijde v. van een hlad druks. Widerdriicken, {drückie wider,
widergedruckl) bedr. ww. tegendrukken;
2. weerdrukken, terugdrukken. Wjderehelich, bijv. en b. tegen het huwelijk, oucchtelijk.
Widerfahrea, [wMerfukr, wider-
jahren) o. ww. onr., in. s. wedervaren,
gebeuren, overkomen, ontmoeten; es isl ihm ein Unglück -, er is hem een onge- luk overkomen; ihm uidcrfalirt vielEhre, hem valt & ten deel,;emn. Hecht, Gerech- ligkeit - lassen, icin. recht laten weder- varen. Widerfahrte, (-») ». (Jachtw.)
tegenspoor o. Widerg\'ange, m. mv. (Ilergw.)
onderuardsche mijngangen ui. mv. die van een gemeenschappelijk punt uitgaan, gangnet o. Widergesetzlich, bijv. en b. we-
derrechtelijk, onwettig, strijdig met de wel. Widergift, (•(«)*, mv. -er) o., Z.
Gegengift, Wjderhaarig, bijv. en b. nood-
lotlig, ongelukkig, lastig; it. legen de vleug; -keil v. ongelukkige inborst, ei- genzinnigheid, weerbarstigheid v. Widerhaken, {-liakem, mv. •Aa-
ten) m. weerhaak in. Widerhakig, bijv. mv. met weer-
haken voorzien. Widerhall, (•(«)«, mv. -e) m., Z.
Wiederhall. Wjderhalt, (•(«)*) m., z. m., Z.
Widersland; 2. (Mets.) steunpunt o., stut ui. "Widerhalten, {widerhielt, wider-
halten) bedr. ww. onr., Z. widerslehen; 2. steunen, leunen; .ï. van (langen) duur zijn, duren; (van spijzen), tegenhouden, niet spoedig verteren. Widerhalter, (-<er»,mv. -ier) va.
disselhaak, lange boombaak ui. Widerhaltig, bijv. nw. tegeuhou-
dend, weerstand biedende; (gemeenz.) (van spijzen), voedzaam, vast, niet ge- makkelijk verterend. Widerhorst, (-(e)s, mv. -e) m.,
|Z. Wulerrisl. Widerklage, (-«) v. (Rechtspr.)
Z. Gegenklage.
Widerkreuz, {-{e)s, mv. -«)
o. (Wapenk.) met kruisjes voorzien| kruis o. "Widerlago, (•») v. (liouwk.)
schooruiuur, beer m.; 2. boogsgewijs ge- metseide steun in. buiten een gebouw; (Kechtsjir.) hunclijksgifl v., bruilofts- geschenk o. Widerlager, (-s, mv. Widerlager)
|
|||||||||||||
|
m. steunmuur, schoormuur, steenen
beer m. Widerlegbar, widerleglich,
bijv. nw. wederlegbaar, te weerleggen, te betwisten, tegen te spreken; -l.nl v. wederlegbaarheid v. Widerlegen, (tegle wider, wider-
gelegl) bedr.ww. leggen tegen, doen steu- uen tegen. Widerlegen, {widerlegle, wider-
legl) bedr. ww. wederleggen, logenstraf- fen; (Rechtspr.) tegenspreken, betwisten, ontzenuwen, ontkennen, verweren. Widerleger,-in, hij,zij die weer-
legt, loochent, verweerder m., verwcor- ster v. Widerlegung, (-en) v. weerleg*
ging, loochening, betwisting,tegenspraak, ontkenning v.; (Rechtspr.) verwering v. Widerlegungsschrift, (-e«) v.
(Rechtspr.) verweerschrift o. Widerlehnen, (lehnle wider, wi-
dergelehnl) bedr. ww. leunen tegen,slcu- nen tegen. Widerlich, (-er,-st) bijv. nw. (van
spijzen), walgelijk, tegenstaand, onaan- genaam; (van den reuk), onaangenaam, stinkend; (van een gezicht), stuitend, aanstootelijk, hinderlijk; -er Mensch, te- rugstootend; -keit v. walgelijkheid, on- aangenaamheid v., terugsloolcndeo., wal- ging v., tegenzin, afkeer in. Widem, (triderle,gewidert)o. ww.,
iu. h.jem. -, walging veroorzaken, doen tegenstaan, mishagen; it. walging gevoe- len, een afkeer hebben van, ecu tegenzin hebben in. Widematürlich, bijv. en b. on-
natuurlijk, strijdig met de natuur, niet volgens de natuur; 2. bovennatuurlijk; •kal v. onnatuurlijkheid ».; il. bovcnna- luurlijkheid v. Widerpart, (-(e)s, mv. -e) m.
(gemeenz.) Z. Gegenpart; jem. - hallen, icm. wederstaan, Z. widersprechen, Widerprall, (-(c)s, mv. Wider-
pralle) in., Z. Hückprall. Widerprallen, {prallle wider,wi-
dergepralll) o. ww., in. j. terugsluiten, terugspringen, weerstuiten. Widerrathen, [viderrütk, wic-
derralhen) bedr. ww. onr., Z. abrathen.
Widerrather, [-ihers, mi.-ther)
ui. afrader, ontrader in., hij die ont- raadt. Widerrechtlich, (-er, -st) bijv.
en b. wederrechtelijk, onrechtvaardig, tegen de wet,oiiwettig,willekeurig,eigen- machtig; (Rechtspr.) onbevoegd, onwet- tig, willekeurig; -keit v. wedeireclitelijk- heid, onwettigheid, willekeurigheid,wil- lekeur ».; 1. willekeurige handeling, wc- derrechlelijke handeling v. Widerrede, (-h) v. tegenspraak,
betwisting, tegeuhewering v.; ohne -, zonder tegenspraak, ontegenzeglijk; it. zouder iets te zeggen; keine •!, geene tegenspraak !,|niet tegenspreken! Widerrist, Widerrüat,(-(e)s,
mv. -i\') in. (van een paard), schoft v.
Widerruf, (-(e)s, mv.-e) m. her-
roeping v., buile.i werking stellen o.,op- |
|||||||||||||
|
Wie. 1415
|
||||||||||||
|
Wid.
|
||||||||||||
|
Wid.
|
||||||||||||
|
heffing, ontkenningy.;e\'men - IhunmiiS\'
sen, genoodzaakt zijn te herroepen. Widerrufen, {«Herrief, widerru-
feu) bcdr. ww. onr. elw. -, herroepen terugnemen, albestellen; einen Defehl - herroepen, intrekken: gegebene AuftrSge -,afbeslcllen; sein Vcrsprechcn -,hcrroe- pen, terugnemen; cin Gesel: -, builen werking stellen; einc Schrift -, herroe- pen, intrekken. Widerruflioh, bijv. nw. herroc-
pcljk, in te trekken, terug te nemen; -keit v. herroepelijkheid v. Widerrufung, (-en) t., Z. Wi-
derru/.
Widorsacher, (-*, nv. Widersa-
cher) m., -in, (-nen) v. tegenpartij v., tegenstander, vijand in., vijandin ».; (Rcchlspr.) tegenpartij v.; (Ijodg.) dui- vel, linnze in. Widersatz, (-«, mv. Widersilie)
m., Z. Widerscl:ung;ü. tegenstelling v. Widerschall, Widerschein,
in., Z. Wiedersr\'iull d\\ Widorschelten, (schalt mder,
widergescholten) bcdr. ww, onr. tegenlie- schuliligingen inbrengen, zijn aanklager aanklagen. Widerschlagen, (schlug widcr,
widergeschlagen) bedr. ww. onr. tegen- slaan, slaan tegen. Widersptzen (sich), (mdcr-
selzlc.uidersetzl) wed. ww. zich verzet- ten, weerstand bieden, opstaan. "Widersgtzlich, & bijv. nw., Z.
widerspinstig. Widersetzung, (-en) v. tegen-
stand, wederstand m„ verzet o. Widersinn, (-(e)s, mv. -e) m.
(Spraakk.) tegenvoorstel o., tegenover- gestelde beteekenis v.; 2. tegenspraak ongerijmdheid »., onzin 111. Widersinnig, bijv. en b. strij-
ilig met de beteekenis; 2. legenslrij- dig; 3. onzinnig.ongerijmd; -er Sal:,\\>a- radon v. Widersinnigkeit, (-cn) v., z
Widersinn. Widerspiinstig, -spenstig,
(-cr, -st) bijv. en b. weerspannig, weer- strevend, tegenstand biedend, hoofdig, koppig; 2.oproerig, ongehoorzaam; - sein, weerspannig zijn, zich verzetten, tegen- stand bieden; -keil v. weerspannigheid, hoofdigneid ».; 2. wederstand, tegenstand m., opruer o.; 5. ongehoorzaamheid v„ verzet o. Widerspiel, (-(e)s, mv. -e) o.
tegendeel, tegenovergestelde o.; das - hallen, het tegenovergestelde doen, te- genwerken, het hoofd bieden. Widerspitze, (-n) v., Z. Wider-
haken. Widersprechen, (widerspruch,
widersprochen) o. ww. onr., m. h.jemn. -, tegenspreken; seinen Worlen -,loochenen; einer Nachricht -, in tegenspraak zijn niet, tegenspreken, weerspreken; dieser Salz iciderspricht dem andern, deze zin weerspreekt, is in tegenspraak met; 2. eincr Sache -, tegenspreken, voor onwaar verklaren; II. wed. ww. sich -, zich zel- |
||||||||||||
|
ven tegenspreken; (in antwoorden), zich
weerspreken. Widersprechend, bijv. en b.
tegensprekend, in tegenspraak zijnde met. Widersprecher, (-chers, mv.
•cher) in., -in, (-nen) v. tegenspreker in., tegenspreekster v., bij,zij,die tegen- spreekt. Widersprechung, (•*») v.,Z.
11iderspruch.
Widerspruch, (-(e)s, mv. lt\'i-
derspriiche) in. tegenspraak, legenbewe- nng v.; .ilnie -, zonder tegenspraak v., prolest, verzet o.; sgeisl ui. weerspan- nige geest, geest m. van tegenspraak, kwade geest in., verkeerde zucht v. van tegenspraak. Widerstand, (-(c)s) m., z. m.
we(d)erstnnd in., velzet o.; 2. Z. Gegen- uehr; slinic v. (Vest.) vcrdedigings- lijn v. Widerstehen, (widerstand, widcr-
slanden) o. ww. onr., m. h. wedcrslaan, wc(d)erstand bieden, tegcnsland bie- den, hel hoofd bieden; 2. (van spijzen), tegenstaan, walgen. Widerstehlich, bijv. nw. te we-
derstaan, af Ie weren; -kcit v. weder- siaanbaarheid v. WiderstOSZ, (sloszcs, mi.-stösze)
in. tegenstool, weersloot, legenstuit m.; (I\'l.) Z. Meernclke. Widerstreben, (widcrslreble, trt-
derstrcbl) o.ww.,m. h. jent»., einer Sache -, weerstreven, zich verzetten tegen, wor- stelen tegen, legensland bieden; derVcr- nunft -, zich verzetten tegen, strijden met. Widerstreber, (strebers, mv.
streber) ra. tegenstrever, tegenstander vijand in. Widerstreit, (•(«)*, mv. -e) m.
Z. Widerspruch. Widorstreiten, (wideritrilt, wi-
derslrillen) o.ww.onr., in. h. einer Sache -, beslrijden, betwisten, tegenstrijden; (lig.) een afkeer hebben van. Widerstreiter, -in, hij, zij die
bestrijdt &, bestrijder m., bestrijdster v Widerstrom, (-(e)s) m.,z. m. ie-
genstroom m.; it eb v.; 2. draaiing v., lerugslroomen o. Widerstütze, (-«) v.stut, schoor,
steun m. Widertheil, (-(e)s.mv.-e) m., Z.
Widcrpart.
Widerthon, (-(c)s) m.,z.m. (PI.)
wolkruid o., kalfsvoet m. Widerwartig, (-er, st) bijv. nw.
wederwaardig, strijdig; der JVase -, on- aaugeiiaam; (van het gelaat), stuursch, knorrig; (van hel gedrag 4), onaange- naam, lerugslooteud, slecht; -er Mensch, stuursch; -e Frau, knorrig, gemelijk, Z. widrig, widerlich; (Schild.) (van kleu- renj, bard.scherp;-keit v.onaangenaam- hcid, walgelijkheid v.; 2. wederwaardig- heid, tegenstrijdigheid v., tegenspoed m., ongeluk, onheil o.; (gemeenz.) knorrig* heid, geinclijkheid, spijtigheid v. Wjderwille, (-nt) m., z. m. te-
genzin, afkeer, weerzin ui.; mit -, met |
tegenzin; 2. onaaugenaamheid, walging
v., afkeer m.; einen -n gegen jem. fassen, een afkeer krijgen van; natürlicher -,na- tuurlijke afkeer in., antipathie \\.;jems. -n auf sich laden, iems. haat op den hals halen; 5. Z. Missvergniigen. Widerwillig, bijv. en b. onwillig,
met legenziiig, afkeerig. Widerwind, (•(«)*. mv. -c) m.
tegenwind, ongunstige wind in. Widerwort, (-(e)s, mv. -e) o. le-
genantwoord o., repliek v. Widerzeit, (-en) v. (Zecw.) ver-
andering v. van het tij. Widmen^inrfincIc.SCK\'iiime/) bedr.
ww. wijden, toewijden, opdragen; jemn. ein huch -, opdragen; eine Sache ;u elw. -, bestemmen; sein Geld zum Vnlerhalt ier Armen -, bestemmen, geven, doen dienen; 2. wed.ww. sich den Wissenscha[- tcn -, zich toewijden, zich toeleggen op; sich einem Getierde -, een beroep kiezen. Widmer, (s, mv. Widmer) m., in, (-nen) v. hij, zij die opdraagt, toe- wijdt &. Widmung, (-cn) v. toewijding,
wijding, bestemming v.; (van een boek), opdracht v. Widrig, (-er,-s<) bijv. en b. tegen,
afkeerig, tegenstrijdig; -er Wind, tegen- wind, ongunstige wind; - gesinnl sein,M- keerig zijn; gegen jem. - gesinnl sein, een afkeer hebben van; -e Schicksale, nood- lottig, droevig; -es Geschick, ongeluk o., tegenspoed m.; -en Falls, i/n -en Falie, in het tegenovergestelde geval, zoo niet, anders; 2. onaangenaam, walgend, afkee- rig; -keit v, tegenwerking, tegenkanting v.; 2. tegenspoed m.; 3. walging v., af- keer m. Widrigens, bijw., Z. widrig(en
Falls). Wie, bijw. hoe, op welke wijze,hoe-
danig; - sagt man?, wat zegt men?; - ist sein Name\'/, hoe is zijn naam?; - kommt es, dass <f-, hoc komt het &; -? - sagen Sie ?, wat belieft u ?, wat zegt gij ?; - bald?, wanneer?; - hoch spielen Sie\'/, waarom speelt gij ? - ofl ?,hoe dikwijls,hoe menig* maal ?, - slark u-ar die Gesel/schaf\'t\'/, hoe groot was &, uit boeveel personen bestond &; 2. - t\'iff, Z. wieviel; - icenij\'/, hoe wei- nig; - lange\'/, hoe lang?; - lange ist es, dass $; hoe lang is hel geleden; - lange ist er hier\'/, sederl wanneer of hoe lang is hij hier?; - weit ist es ton hier nach ij-, hoc groot is de afstand van hier naar ft; 3. - bald ist es vorbei.\', hoe spoedig is het voorbij, gedaan !; - schön ist es.\', wal is het schoon!, hoc schoon is hel!; - Icicltt kamt man irren, hoe licht kan men walen; i. aber - erschrak er, ais er sah f\\ maar hoe schrok hij &; 5. -, wenn er ennoch kdme?, wal, als hij nog eens wamc?; - so?, - denn\'/, - denn das-, oezoo?, hoe dat ?; - anders\'!, zeker, slel- ig, wat anders; ich weiss nicht -, ik weet iet hoe, op welke wijze; ich treiss nicht ich esmachen solt, ik weet niet hoe ik et zal aanleggen; - dem set, dem sei, • lim wolle, hoe het ook zij, wat er ook an de zaak zijn moge; 6. . gelehrt er |
|||||||||||
|
1411) Wie. Wie. Wie.
|
|||||||||||||||
|
Wiederabreisen, (rciste wieder
ab, wiederabgereisl) o. ww., in. s. weder vertrekken. Wiederabsagen, (sagie wieder
ab, wiederabgcsagl) bedr. ww. afbeslel« len. Wiedorabtheilen, (theilie wie-
der ab, wiederabgelheill) bedr. ww. on- der verdecliugen maken. Wiederabtreten,(/ra/ wieder ab,
wicdcrabgelrelcn) bedr. ww. onr. weder
afslaan; (llccbtspr.) weer afstand doen van. Wiederabtretung, v.,Z.wieder- abtretcn; it. wcderafsland m.
Wiederanfungen, (fmg wieder
an, wiederangefangen) bedr. ww. onr. weder beginnen, opnieuw beginnen. Wiederanfassen, (fassic wieder
an, wiederangefassl) bedr. ww. weder aanvallen, opnieuw aangrijpen. Wiederangehen, (ging wieder
an, wiederangegangen) o. ww. onr., m. s. (van den strijd),opnieuw beginnen, weer beginnen; 2. zich hernieuwen, opnieuw ontslaan, Wiederangreifen, (griff wieder
an, wiederangegri/fen) bedr.ww. onr.weer aanvatten; 2. opnieuw aangrijpen, weer aanvallen. Wiederanknüpfen, (knRpfie
wieder an, wicderangekniipfl) bedr. ww.
eine llekannlscbafl -, weer aanknoopen; Yerhandlungen -, vernieuwen, hervatten. Wiederanlegen, (legie wieder
an, icicderangelegl) bedr.ww. vastleggen;
eine Summc -, opnieuw plaatsen. Wiederanlegung, (•«») v. her- nieuwde plaatsing v.
Wiederanmachen, (machte wie-
der an, wicdcranga/tackl) bedr.ww. weder va tinaken, weer op zijn plaats zetten, leggen. Wiederannahern (sich),(««-
hrrle wieder an, nicderangenahert) wed.
ww. weer uaderen. Wiederannahme, (-«) v. hcr-
ncniiug v. Wiederannehmen, (nahm wie-
der an.wiederangenommeit) bedr.ww. onr. hernemen, weder aannemen. Wiederanregen, (regie wieder
an, wiederanycregl) bedr. ww. eine Frage
~, opnieuw aanroeren. Wiederanstellen, (siellie wieder an, wiedcrangcslelll) bedr.ww.weder aan-
stellen.iu den vroegcren stand herstellen.
Wiederanstellung, v„ z. wie
deranslellen; it. hernieuwde aanstelling v.
Wiederansuchen, (suchie wie-
der an, wiederangcsuchl) bedr. ww. op- nieuw aanzoek doen, weer solliciteeren. Wiederantreten, (trat wieder
an, wiedcrangclrcleii) bedr. ww. eine lleise
-, hervatten, weer beginnen. Wi.oderanziinden,(j«nrfe/fiDie-
der an, wicderangezhndel) bedr. ww. weer ontsteken. Wioderaufbauen, (bauie wie-
der uu/, wicderaufgebaul) bedr. ww. we- der opbouwen, herbouwen. WiodorMUfblühen,(»/ii/i/e«iie-
|
u"cr ai//, uicdcraufgebliihl) o. ww., m. i.
weder bloeien, opnieuw bloeien. Wiederauf blühung, v., Z. wie- deraufblühen; it. herleving v.
Wiederauferstehon, (rrsiand
wieder nuf, wiederauferslamlcn) o. ww.
onr., m. s. weder opstaan, uil den duodc opstaan, verrijzen. Wiederauferstehung, v. »er-
|
||||||||||||||
|
auch sein ma;/, hoc geleerd hij ook zijn
moge; - scltwer es mir auch ankommt, hoe moeiclijk het mij ook valt, wat hel mij uok kuste; (Spr.) • mans treibl.so gchl\'s, zooals men zaait, zou maait men; II. o. zelfsl. aufdas • homml es an.op hel hue komt het aan; III. voegw. als, gelijk, zooals; ciner - der andere, Je een zoowel als de auderc; - lodl, als dood; cin Mann • er, een man gelijk hij; die Suilic so - sie isl, de zaak zoo als zij is; - ein Schurke sich belragen, zieli gedra*
geu als een schurk; - wenn, als - icenn, alsof; ich lielie niemand - ihn, ik hemiii nieniauil zoo zeer als hein; nicht so gross - ich, als ik; 2. - man sa;/!, so <ĥ, naar
men zegt; - ich sehe, naar ik zie; 3. (gc- inecuz.) toen, op hel oogenblik dat; er ham an, - trh abreisle, toen ik vertrok; mi - er ankam, zoodia hij aankwam, da- delijk hij zijne aankomst; 4. - tnan der /ik/i, lirauchl, so <J\\ evenzeer als men rust noodig heeft &; - auch seine Frau «J\'% even als, zoowel als; 5. \'L. wieuohl. Wiebel, (-.«, mv. Wiebel) rn.kalan-
•loi\', koreuworru in. Wigbeln, (wicbelle, gcwiebell) o.
ww., \'L. wibbeln. Wiede, (-n) v. (Hl.) L. Weide;
(l.andli.) in liet water geweekt tecnen rijsjc o., baud o. van wilgenrijs; ï. (I\'l.) Z. It\'aii. Wiede-baum, (-4aum(e)*, mv.
• baurne) m. vuilbooiu, sporkebooui ui.;
•kopf in. hoppe v. (een vogel); —kraul n. (I\'iov.) spurrie v., klavergras o. Wiedekraut, (-kruui(c)s, mv.
•kriuler) o. (I\'rov.) grootc winde v. Wiedelsilber, (-.<) o., z. in. ge- liokkcu zilver o.
Wieder, bijw. weder, weer, op-
uieuw, nog eens, herhaaldelijk; - :u trin- ken verlangen, weer om drinken vragen; komml ein underes Mal -, kom op een anderen keer terug; es regnet schon -, bel regent alweder; ich bin schon • hier, bier ben ik weer, ik ben al weer terug; • in den vorigen Sland setzen, weer in
den vorigen staat brengen, herstellen; ich lasse ihn - yniszen, wees zoo goed beul voor mij insgelijks te groeten, Wiederabdruck, (-(e)s, mv. -c)
ui. herdruk in. Wiederabdrueken, (druekh
wieder ab, iciederabgedruckl) beur. ww. herdrukken. Wiederabfallen, (fiel u-ieder ab,
tciedcrabgefallen) o. ww. onr. weder af- v.illig worden, opnieuw\' afvallen. Wiederabfeuern, (feuerte «ie-
•iVr ui, iviederabge/euerl) bedr. ww. nog
eens vuren, \\\\tii:r schieten. Wiederabjagen,(7«u/<; vinder ab,
wiederabyejagl) bedr.ww. dem Feindeelw. -, weer ontiieuien, hernemen, heroveren. W.pderabjagung,»., Z. wieder-
abjagest; il. herneuiing, herovering v.;
•srechl o. recht o. van herneuiing. Wiederablaufen, (lief wieder ab, ;. tcdcrcbyelaufen) o. ww. onr., in. s. we-
der alloopcn; (van het water), weer zak- ken, vallen. |
|||||||||||||||
|
i ijzen is, ops
|
967
|
tanding v.
|
|||||||||||||
|
Wiederauflflndeii, (land wieder
au/, wiederaufgefunden) bedr. ww. onr. hervinden, terugvinden. Wiederaufgehen, (ging wieder
au/, triederatifueyanyen) o. ww. onr., in.
s. weer opengaan. Wiederauf heben, (hob wieder
auf, wtederaufgehoben) bedr. wv. onr. weder oplichten, opheffen, opbeuren; (dg.) ein Geselz -, weer intrekken. Wiederauf kommen,(4am wie-
der auf, wiederaufgekommen) o. ww. onr., m. s. weer opkomen, herstellen, beter worden. Wiederaufleben, (lebie wieder
auf, wiederaufgelebl) o. ww., m. h. her- leven. Wiederauflegen, (legie wieder
auf, wiederaufgelegt) bedr. ww. opnieuw
toepassen, opnieuw opleggen; ein Ituch -, opnieuw uitgeven, herdrukken. Wiederauflösen, (litie wieder
auf.wiederaufgelisl) bedr. ww. opnieuw oplossen, weder oplossen. Wiederaufnehmen,(Wi»i icie-
der auf, wieduraufgenommen) bedr. ww. uur. weder o|>nenien, hervatten; eine Hcde -, hervatten, voortzetten; Ccdanken -, opnieuw koesteren. Wiederaufrichten, (richiete
wieder auf, iriederaufgerichlet) bedr.ww
opnieuw oprichten, weder verheffen. Wiederaufschlagen, (schtwj wieder auf, wiederaufgeschlagcn) bedr.
ww. onr. weder omslaan. Wiederaufstehon, (siaml«ieder
auf, wiederaufgeslanden) o.ww. onr., in. .s. weder opstaan, zich weer verheflen, her- rij zen. Wiederaufwachen, (wachte
wieder auf, wiederaufgeicachl) o. ww.,
m. s. weder ontwaken, weer wakker wor- ileu. Wiederaufwecken,(« <eekit wie-
der auf, wiedcraufgeweckl) bedr. ww. weer opwekken, weer wakker maken, lot het leven terugroepen. Wiedcrausbrechon, ^nic/iit\'ie-
dcr aim, wiederautgebrochen) o.ww.onr., in. s. «veer uitbreken, opnieuw uilhar- sten. Wiederausbrueh, (-brueh(e)s,
mv. -briiche) ui. (van den oorlog), her- iiieuwdc uitbarsting v., Z. wiederaui- brechen. Wiederauafuhr, (-e«) v. uit-
voer, uinierliauilel in.,eiportatiev.;-ur- tikil in. tul uitvoer bestemde koopwaar v. Wipderausgraben, (grub wie-
der aus, wiederausgegraben) bedr. ww. onr. opgraven, weer npdelven. Wiederaussöhnen,(.v->/iu/e wie-
|
|||||||||||||||
|
Wie. 1417
|
|||||||||||||
|
Wie.
|
|||||||||||||
|
Wie.
|
|||||||||||||
|
Wiedereirmehmen,(/iaAm wie-
der ein, wicdereingenommen) bedr. ww. onr. hernemen, heroveren, weder inne- men. Wiedereinraumung, (-c«) v.
weder in het bezit stelling v. Wiedereinreiszen, (ris.« wieder
ein, wiedereingerissen) bedr. ww. onr.
afbreken; 2. o. ww., m. s. (van iiiishrui- ken), weder ingevoerd worden. Wiedereinrichten, (ricklete wieder ein, wiedereingcriclitel) bedr. ww.
(Ileelk.) weder inzetten; (lig.) weder in orde brengen, opnieuw vestigen, eenc nieuwe inrichting maken. Wiedereinrichtung, (-en) v.
(Heelk.) inzetting v.; (lig.) hernieuwde inrichting, vestiging, reorganisatie v. Wiedereinsaugen, (sog wieder
ein, wiedereingesogen) bedr. ww. onr. weder inzuigen, opslorpen. Wiederein3chiffen, {uhiffte
wieder ein, wicdereingeschifjt) bedr. ww.
weder inschepen; 2. wed. ww. sicA -, we- der scheep gaan. Wiedereinschlagen, (schlug
wieder ein, wiedereingcschlagen) bedr.
ww. onr. weder inslaan; 2. o. ww., m. s. weer naar binnen gaan. Wiedereinschlieszen, [r.chloss wieder ein, wiedercingeschlossen) bedr.
ww. onr. weder insluiten, opnieuw in- sluiten. Wiedereinsetzen, (setzie«ieder ein, wicdereingesetzt) bedr. ww. weder
op zijne plaats zetten, weder vestigen, in zijne betrekkingen herstellen, in het be- zil stellen, rehabilitceren. Wiedereinsetzung, (-en) v., Z.
wiedereinsetzen; ((ier.) herstelling v. in betrekking, herstelling v. iu vrocgeren stand, rehabilitatie v. Wiedereinstecken, (steckte wi
der\'\'ein, wiedereingesteckt) bedr. ww. weer iu den zak steken, weer in de scheede steken; in\'s Cefangniss -, weer in de ge- vaugeuis zetten. Wiedereinstellen (sich);
(stellte wieder ein, wicttereingesleUt) wed.
ww. terugkomen, weer voorkomen, zich weer voordoen. Wiederentstehen,(en/ü/and wie-
dei, wiederentstanden) o. ww. onr., m. s. weder ontstaan, opnieuw ontslaan, her- boren worden. Wiederentstebung, (-en) v.
wedergeboorte v. Wiederergreifen, (ergri/f wie-
der, wiedtrergriffen) liedr. ww. onr. weer aangrijpen, weer aanvatten. W iedererhalten, (erhielt wieder,
wiedererhalten) o, ww. onr., Z. wiederbe- kommen. Wiedererhaltung, v.,Z. wieder\'
bekommen; it. herstel o.
Wiedererheitorn, [erkeitertt
wieder, wicdererlieilert) bedr. ww. weer
opvroolijken. Wiedererholen (sich), (er- Imlle wieder, wicdererhoU) wed. ww. zich
herstellen, lot bewustzijn of tot zich zel- ven komen. |
|||||||||||||
|
der aus, «ieder ansgcsöhnl) bedr. »«\',
weer verzoenen. Wiederaussöhnung,»., Z. «ïe-
derauttiknen; il. verzoening v. Wiederbedecken,(/>ti/< <-*7<;«i>-
i/<rr, wiederbedeekl) bedr. WW. weder bc-
ilekken, opnieuw bedekken. Wiederbefahigen, {befahigie
wieder,«iederhe fliliigt) bedr.ww. (Iiechts-
pr.) rehaliilitecrcn. Wiederbefahigung, (-cn) v.
rehabilitatie v.
Wiedorbegehen, {beging tfietler,
wicderbegangen) bedr. ww. onr. (lier.) weder begaan, opnieuw in een misslag vervallen. Wiederbegehung, v., Z. wieder\'
begehen; it.herhaling v. van een misdrijf (lier.) recidive v. Wiederbegehren, [begekrte wie-
der, wiederbegelnl) bedr. ww. terugvra- gen, terugeischen. Wiederbekehren,(4cWir/cinc-
der, wiederbekebrt) bedr. ww. weder be-
keeren. Wiederbekehrung, (-c«) v.
vernieuwde bekeering v.
Wiederbeklagte(r), {•ktaglen,
mv. •ktngten) in. (lieclilspr.) tcgeube- klaagde, eischer in. legen de klacht. Wiederbekommen,(Ac\'(nm i(it-
der, witderbekommen) bedr. ww. onr. wederkrggen, terugkrijgen, lerugbeko- inen. Wiederbeleben, [belette wieder,
wiederbelcbt) bedr. ww. doen herleven, lierleveiidigen, opwekken, in bet leven terugroepen. Wiederbelebung, v. herleving,
iipwekking, verlevendiging v.
Wipderboruhigen, {berukigle
wieder, wiederberukigt) bedr. ww. weder geruststellen; 2. wed. ww. sich -, zich weder geruststellen, bedaren. Wipderberuhigung, v. gerust-
stelling v.
Wipderbesanftigen, (betdnf-
ligle wieder, wiedei besan/ligt) bedr. »iw. weer doen bedaren. Wipderbeschuldigon, (be-
tchMigte wieder, «iederbescliuldigt)\\ieAr. ww. weder beschuldigen, opnieuw be- schuldigen. Wipderbeschuldigung, (-m)
v. weder-beschuldiging v. Wipderbesetzen, {besetzie wie-
der, wiederbesetzl) bedr. ww. weder bc- zellni, opnieuw bezetten. Wipderbesinnen (sich), (te-
saiia wieder, wicderbesonnen) wed. WW.
onr. zich herinneren,weer tot bewustzijn komen; it. tot andere gedachten komen, van gedachte veranderen. Wlpdarbositz, (•«*) m., z. m. in
- kommen, weer iu het bezit komen. Wipderbeaitzen, [besms wieder,
wiederbesessen) bedr. ww. onr. weder lie- zitleu, opnieuw bezitten. Wipderbevölkern, (beetlkerte
wieder, wiederbevölkert) bedr. ww. weder
bevolken. Wipderbezahlen, [beiakile wie- |
|||||||||||||
|
der, wiederbezakll) bedr. ww. weder be-
lalen, terugbetalen. Wiederbezahlung, (-en) v. te-
rnghctaling v., rembours o. WiederbeziehOIl, (bezng wieder,
wiederbezogen) bedr.ww. oor. ein lnslrtt- ment -, weer bespannen, andere snaren opspannen; ein Hans -, opnieuw betrek- ken. Wiederbitten, {bat wieder, wie-
dergebeten) bedr. ww. onr. weder ver- zoeken, opnieuw verzoeken; 2. (gemeenz.) terugverzoeken, op zijne beurt uitnondi- gen, wederkeerig uitnoodigen. Wiederborgen, (borgle wieder,
wiedcrgcborgl) bedr. ww. op zijne beurt leenen, wederkeerig leeucn. Wiederbrauchen,(6raHt7i/e«ic-
der, wiedergebraucht) bedr. ww. etw. -, weer noodig hebben, opnieuw behoeven. Wipderbringen, (bruckie wie-
der, wiedergebrachl) bedr.ww.onr.terug- brengen, terugvoeren, in vorigen slaat herstellen. Wiederbringlich, bijv. nw. her-
stelbaar. Wipdorbringung, v.,Z. trieder.
bringen; it. herstelling, terugvoering v. Wipderdienst, (-es, mv. -i) m.
wederdienst m.
Wipdereinbringon, (braebte
wieder vin, wiedereingrbrackl) bedr. ww.
onr. herstellen, inhalen; il. schadeloos- stellen voor;die Kotten -,opwegen tegen, vergoeden. Wipdereinbringiing, v., Z.
wiedercinbringen; il. herstelling, schade* loosstelling, vergoeding v.; (Ileelk.) wc- derinzetting v. Wipdereinfuhr, (-en) v. wcder-
invoer m.; -artikel in. weder ingevoerd artikel o., weder ingevoerde koopwaarv. Wipdereinführbar, bijv. nw
voor wederinvoer geschikt.
Wipdereinführen, (führtc wie-
der ein, teiedereingefiihrt) bedr. ww. we- der invoeren, opnieuw vestigen, herslcl- len. Wipdereinhandigen, [hamlig-
le wieder ein, nicdereingeliiindigt) bedr.
ww. weder ter hand stellen, teruggeven, restitiieercn. Wipdereinhandigung, (-o)
v. terhandstelling, teruggave, restitutie v. Wipdereinkerkerung, v. her-
nieuwde gevangenneming v. Wipdoreinlassen, (lies: wieder
ein, toicdercingelassen) bedr. ww. onr. weder toelaten, opnieuw inlaten. Wipderoüilassung, v. her-
iiieuwde toelating v.
Wipdereinlenken, (lenkte wie-
der ein, wiedcreingelenkl) o. ww., in. ». den weg weder opgaan; in Heden -, weer op zijn onderwerp terugkomen; 2. van zijne afdwalingen terugkomen; II. bedr. ww. ein Hein -, weder inzetten. Wiedereinlösen, (Itste wieder
ein, wiedereingelött) bedr. ww. weder inlossen. Wipdoreinnahme, (-«) v. her-
ovcring, wederinneming v. |
|||||||||||||
|
Wie.
|
Wie.
|
||||||||||||
|
1418 Wie.
|
|||||||||||||
|
Wiederfangen, {(ing wieder, wie-
dergefangen) bedr. ww. onr. weder van- gen, opnieuw vangen. Wieder finden, ([and wieder, wie-
dergefunden) bedr. ww. onr. terugvin- den, wedervinden. Wiederflndung, (-en) v. terug-
vinding, wedervinding v. Wiederflug, (•(«)«) m., z. m. tc-
rugkecr m. der vogels. Wiederfluss, (-es) tn.,z. m. (Zcc-
w.) eb v. Wiederfo(r)dem, (fo(r)derie
wieder, wiedergefo(r)derl) bcdr. ww. te-
rugvragen, lerugeischen, terugvorderen. Wiederforderung, (-en) v. ie-
rugvordering v. Wiederfruchtig, bijv. uw. her-
liaaldelijk vruchten dragend.
Wiedergabe, (-n) v. teruggave,
restitutie v. Wiedergang, (-{c)s) m., z. m.
(Jachtw.) teruggaan o., teruggang, terug- keer in. Wiedergebaren, [gebor wieder,
wiedergeboren) bedr. ww. onr. weder dnen
geboren worden; (Godg.) weder baren herscheppen. Wiedergeben, (gab wieder, wie-
dergegeben) bedr. ww. onr. wedergeven, teruggeven. Wiedergeblich,bijv. nw. terug-
gegeven moetende worden. Wiedergeboren, bijv. nw. (God-
g.) herboren.
Wiedergebung, (-c«) v.,z. Wie
dergabe. Wipdergeburt, (-en) v. (lig.)
herleving v.; (Godg.) wedergeboorte v.; (Wijsh.) langroeiing, herstelling v. Wiedergelangen, (gelangle wie-
der, wiederyelungl) o. ww., in. s. zu elw -, weer geraken, herkrijgen, opnieuw iu het bezit treden van; (Pol.) weer op den troon komen. Wiedergelangung, v. terug-
komst v. op den troon. Wiedergenesen, [genas wieder,
wieclergenesen) o. ww. onr. herstellen,
weer genezen, Z. wiedetaufkominen, Wiedergenesung, v.,z. m. her-
stelling, genezing v., herstel o. Wiedorgewinnen, [gewann wie-
der, wiedergewonnen) bedr. ww. onr. her- winnen, terugwinnen, terugkrijgen. Wiederglanz, (-es) m., z. m., Z.
Abgh\'iz. Wiedergr iiszen, (grüszie wieder,
wiedergegrüszt) o. ww., m. A. teruggroe- tcn, den groet beantwoorden. Wiederhaben, (halte wieder, wie-
der geliabl) bedr. ww. onr. terughebben, weder hebben. Wiederhall, (•(«)*• 11|V- Wieier-
kalle) in.,Z. Wiedcrschall. Wiederhallen, (hallte wieder,wie-
dergehalll), Z. wiederschallen. Wiederhaschen, (haschte wie-
der, wiedergehascht) bedr. ww. opnieuw vangen, weder grijpen. Wiederherstellbar, bijv. nw.
herstelbaar, gcneselijk. |
Wieder horst ellen, (hersielite
wiedtr, wiederherslelll) bcdr. ww. her-
slelleu, in orde brengen; (Scheik.) te
voorschijn brengen, weder doen ontslaan.
Wiederhersteller, (•*, mv.iVi>-
derhrrslellcr) m. hersteller ni.
Wiederherstellung, v. herstcl-
ling v., herstel o.,nieuwe voortbrenging, herschepping v. Wieder h orstellun gs -kr aft,
v., z. in. herstellingsverinogen o.; -millel o. hersle\'lingsmiddel o.; •vermogen o.. Z. • krafl; -zcichen o. herstellingstceken o. Wiederhervorbringen,
(brachlc wieder hervor, wiederhervorgc-
brachl) bedr. ww. onr. weder te voor- schijn brengen, reprodiicecren. Wiederhervorbringung, v.
reproductie v.
Wiederhineingehen, (ging
wieder hinein, wiederhineinncyange:i) o. ww. onr., m. s. weer naar binnen gaan. Wiederholen, (holle wieder, wie-
dcrgeholi) bedr. ww. terughalen, weder halen, opnieuw halen. Wiederhglen, (wiederholte, wie-
derholl) bedr. ww. herhalen, voorden tweeden keer zeggen, repeteeren; zuiii E kei -, tot walgeus toe herhalen; den In- halt ciner Rede -, in het kort herhalen; seine Rede kurz -, in het kort samenvat- teii; (Uunv.) die Slunden-.slaan; (Muz.) elw. -, herhalen, repeteeren. WiederhQler, -in, hij, zij die
herhaalt; 2. (Schoolt.) repelitor in.
Wiederholt, bijv. nw. herhaald.
Wiedorholung, (-ei«) v. hcrha-
ling, hervatting, opvattirg v. in het kort, kort overzicht o., repetitie v.; szeichen o. herhaliiigstcekeii o. Wiederhglwerk, (•(<•)«. mv.-<)
o. (Uarw.) slagwerk, repel il iewerk o, Wiederkauen, (kante wieder.
wiedergekdul) bedr. ww. herkauwen; -dcs Thier, herkauwend. Wiederk\'tiuer, (-s, mv. Wteder-
kdutr) in. herkauwer in., herkauwend dier o. Wiederkauf,(-Aau/"(e)s,iuv.-/«M-
fe) m. terugkoop, wederkoop ns.; 2. - or •sreclit o. recht o. van naasting, lossing v.; sklage v. eisch in. tot herkoo». Wiederkaufen, (kaufte wieder,
wiederijekauft) bedr. ww. leiugkoopcn;
(Gcr.) naasten, lossen. Wiederkaufer, -in, tcrugkoo-
per, naasler ui., hij, zij die terugkoopt, inlost &, Z. wiederkaufen. Wiederkauflich, bijv. uw. terug
te knopen, te lossen, te naasten, door te-
rugkoop,lossing of naasting te verkrijgen; verlmzfrn.verlioopen met het recht tot
terugkoop. Wipdorkauf(s)recht,(-(.)s,niv.
e) o. recht o. van naasting, recht o. tot lossing. Wiederkauung, v., Z. wieder•
kanen; it. herkauwing v. Wiederkehr, v., z. m. terugkeer,
terugkomst v.; (liouwk.) plaats v. waar twee daken elkander naderen; (Wev.) eind o.; (lig.) o/i«e -, onherroepelijk. |
||||||||||||
|
Wiedererbolung, v.,l.wiederer-
holen; it. herstel o. Wiedererinnern, (mmaerie wie-
der, triedererinnert) bcdr. w», weer te binnen brengen, weer herinneren;2. wed. ww. sich -, zich weer herinneren. Wiedererkennen, (erkunnte
ivieder, wiedererkannl) bcdr. ww. onr. weer herkennen, opnieuw herkennen. Wiedererkennung, (-en) v., Z.
wiedererkennen; 2. erkentenis, dankbaar» hcid v. Wiedererlangen, (cHangtc wie-
der, wiedererlangt) o. ww., Z. wiedercr- halten. Wieder-erlegen, -ersetzen,
-erstatten, bedr.ww. teruggeven,ver- goeden, schadeloosstellen. Wiedererlegung, -erse-
tzung, -erstattung, v. teruggave, vergoeding, schadeloosstelling v. Wiederernennen,(ernonn(eK\'ie-
der, wiederernannt) bedr.ww. onr. weer benoemen, opnieuw benoemen. "Wiedererobem, (eroberle wie-
der, wiedererobert) bedr. ww. weer ver- overen, heroveren, opnieuw veroveren. Wiedereroberung,(-«n) v. her-
uvenng v. Wieder er ölï\'non, (erö/fnete wie-
der, uiedereriiffnet) bedr. ww. heropenen, opnieuw openen. Wiedereröffnung, v., Z.wieder-
crii/fnen; it. heropening v.
Wiedererschaffen, (erteka/pe
wieder, wiedererschaffl) bedr. ww. her-
scheppen. Wiedererscheinen, («rtchien
wieder, wiedererschienen) o. ww. onr., in s. weder verschijnen; - lassen, weeruit- geven, opnieuw uitgeven, herdrukken. Wiodererscheinung, (-en) v.
wederver<chijning v. Wiedererwachen, (erwaehit
wieder, wiedererwaclit) o. wvv„ s. weder ontwaken, verrijzen. Wiedererwahlbar, bijv. uw
herkiesbaar; \'keil v. herkiesbaarheid v. Wiedererwahlen, (erwahlte wie-
der, wiedereiwahll) bedr. ww. herkiezen, opnieuw kiezen, weer verkiezen. Wieder er wahlung, (-en) v. h e r
kiezing v. Wiedererwecken,(en(cct/e«!ic-
der, wiedererweckl) bcdr. ww. weder op- wekken, doen herleven, in hel leven le- rugroepen. Wiedererweckung, v. opwek-
king, terugroeping v. in bet leven. Wiedererzahlen, (erzahlte wie-
der, wicdererzahlt) bedr. ww. weder ver- tellen, opnieuw vertellen, oververtcllen, overbrengen. Wiedererzeugen, (erzeugte wie-
der, wiedererzeugt) beilr. ww. opnieuw voortbrengen; 2. wed. ww. lick -, zich verder voorltelen. Wiedererzeugung, (-e») v.
voortlelnig v.; skraft v. voortlelingsver- iiici.vii O.
.,Wiederfahrte,(-crt) v.(Jacbtw.)
spoor o. van teruggegaan wild. |
|||||||||||||
|
Wie.
|
Wie. 1-M9
|
|||||||||||
|
Wie.
|
||||||||||||
|
Wiederthon, (-(e)s m., i., tn.,
Z. Widerthon. Wiederthun,(/Aai wieder, wieder-
gelhan) bedr. ww. onr. wederdoen, nog- inaals doen, herhalen. Wiedertönen, (mtciriea>r,wi<-
dergetönl) o. ww., Z. wiederschallen. Wiedertritt, (-(e)s, mv. --) m.
herhaalde stap in.
Wiederum, bijw. wederom, op-
nicuw, herhaaldelijk, Z. wieder. Wiederumkehren, (kehrte wie-
der «n», wiederumgekchrt) o. ww., rn. >. weder omkeeren, lerugkeeren. Wiedervereinigen, (vereinigie
wieder, wicdereereinigl) bedr. ww. weder vereenigen, hereenigen, verzoenen. Wiedervereinigung, [-en) v.
hercenigiiig, verzoening v. Wiedervergelten, (vergalt wie-
der, wicdervcrgollen) bedr. ww. onr. we- der vergelden, met gelijke munt betalen, «eerwraak nemen. Wiedervergelter, (-ters, mv.
ter) ui. vergelder, belooner, wreker m.
Wiedervergeltung, (-en) v.
wedervergelding, belooning, «eerwraak v.; (Krijgsw.) «eerwraak v., represailles v. mv.; sreclit o. recht o. tot weerwraak. Wiederverhaften, (verhaftete
wieder, wicderverha(tel) bedr. ww. weder
gevangen nemen, weer gevangen zetten.
Wiederverheirathen, (i\'<vne«-
ralhele wieder, wiederverheirathel) bedr.
ww. weder huwen, weder een huwelijk aangaan, hertrouwen; 2. sicn -, weer trouwen, hertrouwen, eene andere vrouw nemen. Wiederverheirathung, (-en)
v. hertrouw v., tweede huwelijk o. Wiederverjüngung, v., z. n.
verjonging, herlcvendiging v. Wiederverkauf, (-kauf(e)s,mv.
-kau(e) m. wederverkoop m. Wiederverkaufen, (mkauflt
wieder, wiedercerkauft) bedr. ww. weder verkoopen. Wicderverladen, (verlud wie-
der, wiederverladen) bedr. ww. onr. we- Uer verladen, verschepen. Wiedervermiethen,(iwmiei7»<!-
le wieder, wiedervermictliet) bcdr.ww.we- der verliuren,opnieuw verhuren; 2.onder- verhuren, in onderhuur nemen of geven. Wiederversamuieln, (ver\'sam-
melte wieder, wiederversammelt) hedr.ww. weder verzamelen, opnieuw verzameteu, herzatnelen. Wiederversenden, (versandte
wieder, wiederversandt of versendete wie- der, wiedereersendet) bedr. ww. onr. en reg. weder verzenden, verder zenden. Wiederversöhnen, (vcrsöhnte
wieder, wieder eer söhnt) o. ww., Z. ver- söltnen. Wiedervorbeigehen, (ging
wieder torbei, wieder lorbeigegangen) o.
ww. onr., in. s. weder voorbijgaan. Wiedervorstellen, (stellte wie-
Ier nor, wietlercorgestellt) hedr.ww. (Hg.) weer voor oogen stellen, opnieuw voor- stallen, weder voor den geest brengen. |
||||||||||||
|
weerkaatsen, terugkaatsen,een weerschyn
hebben. Wiederachelten, (schalt wieder,
wieilergescholten) bedr. ww., Z. wieder- uhimpfen. Wiederschenken, (schenkte wie-
der, wiedergescheiikt) bedr. ww. terug- schenken, wederkeerig een geschenk gc- veu, een geschenk in de plaats geven. Wiederschicken, (schicktewie-
der, wiedergeschickl) bedr. ww. weder- zenden, terugzenden. Wiederschieszen, (schoss wie-
der, wiedergeschossen) o. ww. onr., m. h. weder schieten, opnieuw schieten; 2. snedig, scherp antwoorden, Wiederschiffen, (schiiJte wieder,
wiedergeschift) bedr. ww. terugvoeren, Ie scheep terugbrengen, overschepen, overladen. Wiederschiffung, (-««) v.over-
scheping, overlading v. Wiederschimpfen, (schimpfte
wieder, wtcdergeschimpft) bedr. ww. te- rugsclielden. Wiederschlagen, (schlug wie-
der, wiedeigeschlagen) bedr. ww. onr. Ie- rugslaan, wcderslaan, een slag terugge- ven, een zei teruggeven. Wiedersee, (-n) v. eb v.,alloopen
o. van bet water. Wiedersehen, (saA wieder, wie-
dergetchen) bedr. ww. our. wederzien, terugzien; auf -, tot weerziens. Wigdorsotzen, (setzle wieder, wie-
dergesetzl) bedr. ww. lerugzetteu, weder zetten; 2. wed. ww. sicli -, weer gaan zitlen; (Krijgsw.) zich weder vercenigeii, zich lierecnigen. Wiedersprung,(-67)iun«(e)s,mv.
spriinge) in. terugsprong, lerugstuit m.
Wiederstarken, (starkte wieder,
wiedcrgeslarkl) bedr. ww. weder verster-
keu. Wiederstosz, (-es, mv. -e) ui., Z.
Wiederschlag; il. Z. Widerslosz. WiederstOSZen, (sliesz wieder,
wicdergestoszen) bedr. ww. onr. terug* stooteu, terugstuileii. Wiederstrahl, (-(e)s, mv. -en)
ui. leruggekaalste (licbt)slraal m. Wiederstrahlen, (strahlte wie-
der, wiedergeitrahlt) o. ww., m. h. terug- kaalseu, afstralen, weerkaatsen; 2. bedr ww. stralen terugkaatsen. Wiederstrich, (-(c)s, mv. -e) m
(van vogels),lei ugkeereu o.,ierugkomsl v. Wiederstrom, (-(e)-, mv. Wie-
derströme) ut., Z. Widerslrom. Wiedertaufe, (-«) v. herdooping
v., tweede doop in., doop in. van volwas- senen. Wiedertaufen, (taufte wieder,
wiedergelaufl) bedr. ww. wederduopeu, herdoopeu, nog eens doopeu. Wiedertaufer, (•*, mv. Wieder-
tdufer) in. (Uesch.) wederdooper, ana- baptist, ueiiiiouiel in.; -lehre v. leer v. der wederdoopeis, anabaplisnie o. |
||||||||||||
|
Wiederkehren, (kehrie wieder,
miedergekehrl) o. ww., m. s. wederkee- ren.terugkeercn; 2. 211 uns -, wederkec- ren, terugkomen; 3. herhaald worden, zich herhalen. Wiederkehrungspunkt,
(-(e)s, mv. -e) in. (Slerruuk.) punt o.
van waar & terugkeert. Wiederkehrzweig, (•(«)*, mv.
•e) ui. (Ontlk.) terugloopend takje o. van de stcuispier. Wiederklage, (•») v.tegenklaclu
v., tegeneisen m. Wiederklagen, (klagte wieder,
wiedergeklugt) o. ww., rn. A. eene legen- klacht indienen, een tegeneisch instellen. Wiederklager, -in, hij, zij die
ecne tegenklaclit indient.
Wiederklang, {-klang{e)t, mv.
•klinge) ra.. Z. Wiederscliall. Wicderklingen, (Mum/ wieder,
wicdergeklungen) o. ww, our., in. A., Z. wiederschallen. Wiederkommen, (Aa»» wieder,
wiedergekommen) o.viw.onr.,ta. t. weder- komen, terugkomen; wieder zu. tich -, weer tol zich zclveu komen, zijn bewust* zijn herkrijgen. Wiedèrkriegen, (kriegle wieder,
wiedergekricgl) bedr. ww., Z. wiederbe- linmmcn. Wiederkunft, »., z. m. wedcr-
koinst, terugkomst v. Wiederlebendigmachen,
(machte wieder lebendig, wieder lebendig gemocht) bedr. ww. in het leven lerag* roepen, van den dood opwekken, doen herleven. Wiedermachen, (machte wieder,
wiedergemachi) bedr. ww. weder maken, herstellen, overmaken. Wiedernahme, (-«) v. terugne-
uiiug, hememing, herovering v. Wiedernehmen, [nahm wieder,
leiedergenommen) bedr. nw. onr. berue- ineu, terugnemen. Wiedernehmer, (-mers, mv.
-mer) ai. terngnemer ui. Wiederordnen, (ordnete wieder,
wiedergeordiiet) bedr. ww. weer in orde
brengen. Wiedersagen, (sagle wieder, wie-
dergesagt) bedr. ww., Z. wiederholen; 2. beneggen, herhalen. Wiedersammeln, (lammeUe
wieder, wiedergesummelt) liedr. ww. ver- zamclen, weer bijeenbrengen, Wiederschaffen, (schafte wie-
der, wiedergesclia/fl) bedr. ww. terugbe- zorgen, doen terugkrijgen. Wiederschall, (•(<••)«, <~v- -c)
iu. lerugklank m., teruggekaatst geluid o., Z. Wiederhall. Wiederschallen, (schallle wie-
der, wiedergeichalll) o. ww., in. h. weer- klinken, Z. wiederhallen. Wiederschein, (-(e)s, mv. -e)
in. weerschijn in., lerugkaalsing v. van hel licht; (Schild.) weerschijn ui., terug- gekaatsl licht o. Wiederscheinon, [tekUn wie-
der, wiedergeschienen) o. ww. onr., in. h. |
||||||||||||
|
1420 Wie
|
||||||||||||||||
|
Wie.
|
Wil.
|
|||||||||||||||
|
Wiederwachs, (-«) m.,z. m., Z
Wiederwuchs.
Wiederwachsen, (vucfo«\'rerfcr
wiedergcwachsen) o. ww. onr., m. s. we- der groeien.opnieuw groeien, hergroeien. Wiederwagen, (wog wieder, wie-
dergewogen) bedr. ww. onr. herwegen, opnieuw wegen, overwegen. Wiedorwechsel, (sets, mi. sel)
m.(llaml.) geprotesteerde en hernieuwde wissel m. Wiederwerden, (ward of wurde
ii ieder, wiedergeworden) o. ww. onr., m.
s. opnieuw worden, weder worden. Wiederwiegon, (uog wieder, wie- dergewogen) hedr.ww.onr.,7..wicdcrwugen.
Wiederwollen, (wol II e wieder,
wicdcrgewollt) bedr. ww.nnr. weder wil- ien, opnieuw willen hebben. Wiederwuchs, (-et) m., z. m.
nieuwe groei m.; (Uoschw.) nieuw ge- wassen hout o. Wiederzahlen, (zahlie wieder,
niedcrgezahll) bedr. ww. terugbetalen, opnieuw betalen. Wiederzeit, (-en) v. (Zccw.) tc-
rugkeer 111. van eb en vloed. Wiederzug, (-(e)s, mv. Wieder.
züge) m. terugtocht, terugkeer m. Wiege, (-n) v. wieg v.; (Kookk.)
Z. Wiegenmesser; ((Jrav.) graveerslift v.; 2. (fig.) wieg, bakermat, kindsheid v.; il. oorsprong m„ geboorte, wording v. Wicgemesser, (sers, uiv. sers)
o. (Kookk.) hakmes,vleeschiiieso.;((irav.) Z. Wiege. Wiegen, (wiegte, gcwiegl) bedr.
ww,"Wiegen; (fig.) heen en weer schud- dan, schommelen,zacht bewegen; (Kook- k.) hakken; ((!rav.) opkrassen,graveeren; 2. (ivog, gewogen) bedr. ww. onr. wegen, het gewicht bepalen van; 3.o. ww., m. h. wegen; 4. wed. ww. sich -, zich schom- |
||||||||||||||||
|
Wieltross, (-«,mv. .e) m.(Zecw.)
wieltros in.
Wiemo, (s) v. slok m. in een kip-
penhok. WienftCh, bijw. orn welke reden,
op welke manier, hoedanig; il. Z. warum. Wiener, (s, mv. Wiener,) m.,-in,
(-nen) v. inwoner m.,inwoonster v. van \\V eenen; 2. of wienerisch bijv. nw. Wee- ner, van Wecnen, uit Weencn. Wienz, (-M, mv. -c) m. (gcmceiiz.)
poes, kal v. Wiesbaum, (-(e)s, mv. Wiettou-
me) in. wagenbooin in. op het hooi & om
het stevig Ie binden. Wieschen, Wieslein, (verkl.)
o. kleine wciiie »., weilandje o.
Wiese, (-«) v. weide v., weiland,
grasperk o. Wiesel, (-s, mv. Wiesel) o. wezel
vezeltje o.; wilde» of weiszes -, fret o.; groszis -, hernielijnwczcl v., bi\'niie- lijn o.; slinkendes -, bunzing, bonzing ui.; agyptisches -, Z. I\'haraosratze; -baum m., Z. Wiesbaum; -beere v. witte vogel- kers v., kriek v. Wieselchen, (verkl.) o. wczelijc
o., jonge, kleine wezel v.
Wiesen-ammer, (-n) v. geel-
vink, groene vlasviok m.; -ampfcr m. tuinzoring v.; -andnrn m. wolfsklanw ni„ gordelkrnid, slangenmos o.; -unis in. wild anijszaad o.; -buclt in. heek v. die door eene weide loopt; •batliengel m. kleine ecreprijs v.; -f>au ni. bebouwing v. van weiden, verbetering v. van wcilan- den; -berlravi in. nieskruid o.; \'belonie v. kalfsvoet, teerwortel m.; -blume v. wei- dehloein, boterbloem v.; -bocksbart in. (l\'l.)becindboksbanid m.;-6raAnev.krcn- pelh"Ul, voorhout o. van eene weide of een bosch; -dislel v. ongelijkbladerige dislel v.; -diingel m. nieswortel in.; -erz o. ijzererts o., ijzererlsgrond m.; -fcld o. wciileveld, weiland o.; -llachs m. afvoe- rend vlas o.; 2. ritsvormig wolgras o.; •geld o. penningkruid, muiitkriiiil o.; -gerstev.,Z. Korngerste;-glocke i.,-glick- chen o. weideklokje o.; -gras o. weide- gras o.; -griln o. groen o. der weiden; -grund in. grond m. die geschikt is voor weiland, weidegrond rn., weiland o.; 2. met gras begroeid terrein o.; -haber in. havergras o., wcidehavcr v.; -hobel m. ploeg m. met mollevallen; -ltund m.wei- denhoud iu.; it. eekhorenljc o.; -klee in., rolher —, wcideklaver, gewone of ge- inecnc klaver v.; gelber —,gcle klaver v., klaverhooi o.; -knarre v., -knarrer in., Z. -lerche;-knopl m.,-kraut o.sorbekruid o., groole weiilenpirnpcrucl v.; -land o. wei- land o., Z. -grund; \'landschaft v. land* schap o. met weiden; -larce v. (Nat. hist.) grasvlinder in.; -taufer ui., Z. schnarre; •ierche v. veldleeuwcrik in.; -mahd v. maaien o. der weiden; •mnngold m. water- klaver v.; -monat in.zomermaand, bloei- maainl v., Juni, Mei ui.; -nieswur:i. val- sche of wilde nieswortel m.; -pfad o. pad o. door de weiden; •p/lnnze v. wcidcplant v.; •pimpernclle v., Z. -knopf; -plaltcrbsc v. platte erwt v.; -quelle v. bron v. in eene |
||||||||||||||||
|
weide; -ranke v. weidekers v.; -raii(e v.,
gelbe - -, walerruit v.; 2. geel pamander o.; -rcbhukn o. herghazelhocn, hazelkor- hoen o.;-rispe v.,Z. -gras; •rodc.-rodung v. droogleggen o. der weide; safran m. herfsltijloos, gemeene tijloos v.; salbei ui. wilde salie v.; schilde v. ververs- wouw v.; schil f o. wollig riet o.; schleppe v. werktuig o. lot hel gelijkmaken der niolshoopen; schmetlerling in.weiilevlin- iler m.;scluiarre v. wachlclkoning,kwak- kelkoning m.; schreckew.,Z. Heuschrecke; scbwalbe v. zandhoeii o., zcepatrijs in.; schwamm m. eelbore paddenstoel m.; slein in., Z. -erz; -thal o. met weiden begroeid dal o.; -cogel in. weidenvogel; •vogt in. opzichter in. over de weiden; •waclis m. weidegewas, hooi, gras o.; •wasser o. water o. van de weiden; -ioedel m.,Z.-bocksbarl;-«indbliime v.wilde ane- mnon v.; -winde v. in weiden groeiende winde v.; -wollc v., Z. -{lachs(1)\\ 2. wol- gras, wrangkruid o.; 5. roerkrnid o., slrooblocm v.; •zehnle in. hooitiend o.; •zcitlose v., Z. safran; -zins m. belas- ling v. van weiden; sillergras o. tri 1— gras o. Wieswachs, (-es) m., z. ra., Z.
Wicscnwachx, Wievielybijw.hoeveel; - koslclda>?,
hoeveel kost dal\'.\', Z. viel (i). Wievielste, bijv. nw. der, die, das
-, de, hel hoeveelste; der - isl er?, de hoeveelste is hij?, welken rang of welke plaats bekleedt hij, welk nomuier heeft hij?; den -n haben wir\'S, den hoeveelslcii hebben wijl; den -nlSmid haben Sic, welk deel hebt gij? WieWQhl, voegw. ofschoon, hoe-
wel. alhoewel, hoezeer. Wiggen, (wiggte, getciggl) bedr.
ww., Z. keilen. Wild, (•er, -(e)st) bijv. en b. wild,
woest, niet getemd,niet lam; (van gewas- sen), wild, in het wild groeiend; - «\'uc/i- sen, in hel wild groeien; 2. (van akkers), on bïhouwd;-rr fioi/en,onbebouwde grond; 7). (van eene streek), woest, onherherg- zaam; 4. gruwzaam, woest, wreed, bar- baarsch; (Jaclllw.) -cs Ceflügel, wild ge- vogclle, wild o.; 5. (van baden),mineraal, warm; (Uergw.)-e* Geslein, ruw; il. geen erts inhondend; -sr Fisch, riviervisch, meervisch; -c Lauge, zwelpap; (Heelk.) •e Wellen, schijnbare weeën v. mv.; -es Fleisch, wild vleesch; (gewoonl.) dood vleesch; -e Menschen, Wilde, wilden; il. woest, onhandelbaar, verwilderd; it.(van de levenswijze), ruw, ongeregeld, bande- loos, losbandig, teugelloos; (van vermu- keu), uitgelaten; (van het oog &), wild; (van hefgemoed),woest; (van harlstocJi- len), heftig, hevig, onstuimig; (van kna- pen), woesl, levendig; (van de jeugd), onstuimig, luidruchtig; (van paarden), wild; - werden, woest worden, toornig worden; - und zerstört aussehen, wild en woest uitzien; - machen, wild maken, toornig maken, vertoornen; cin l\'liier - machen, doen schrikken. Wild, (-(c)s) o., ,.. m. (Jachiw.)
wilde dieren o. mv., wild o.; 2. wild- |
||||||||||||||||
|
31
|
||||||||||||||||
|
inelen; (geuieeuz.) drinken.
Wiegen-angebinde,(-6im/(e)s,
mv. -b\\nde) o. geboorlegeschenk, ge- schenk o. aan een kind in de wieg; it. verjaarsgeschenk 0.; -band o. wiegeband in.; -bogen m., Z. Spriegel; -feier v. vie- ren o., viering v. van den geboortedag; \'fut o. verjaarsfeest, geboortefeest o.; -kind o. kind o. in de wieg, jonggebo* reue 111. en ».; -korb m. kimlermand, luiermand, wiegcmaml, vniirmand v.; •lied, \'liedeheuo. wiegclicd(jc) 0.; -mes- ser 0., Z. Wiegemesser; -pferd o. houten paard, hobbelpaard 0.; spriegel m., Z Spriegel; -tuch o. wiegckleed o. Wiegor, (s, mv. Wieger) 111.,-in,
(-nen) v. hij, zij die wiegt, wieger m wiegster v. Wiegewage, (-n) v.weegschaal v.
voorerts 111 ijzersuielterijen. Wiegwehe, (-n) v., Z. Weihc.
Wiehern, (wieherie, gewieherl) o
ww., 111. h. hiniiekcn; (lig.) schateren van lachen, stuitend lachen; II. 0. zollst. gehinnik o., schaterlach 111. Wieke, (-«) v. (Heelk.) wiek, pink
selwiek v.
Wiele, (-n) v. (Zeew.) stuilbal
len m. mv. |
||||||||||||||||
|
Wil. 1421
|
||||||||||||||||||||
|
Wil.
|
||||||||||||||||||||
|
Wil.
|
||||||||||||||||||||
|
braad o.; rothes -, reeën, herten o. mv.;| Wildheit, v.,z. ui. wildheid,woest
schwarzcs -, wilde /.wijnen; Itohes, kleines: beid, ruwheid,burbaarschheid.wreedheid, -, groot wild, klein wild; 3. hinde v. [onbezonnenheid, dolheid, onstuimigheid, Wild-acker, (•ackers, mv.*&cker) drift, onhanJeibaarkeid v.; 2. trek ui. van in. bezaaid veld o. om bel wild te voe-j wreedheid, barbaarsche trek in. den; -bad o. natuurlijk bad,mineraal bad Wild-h3U, (-{c)s) o., z. in. hooi o.; • bahn v. (Jaclilw.) jaaglaud o.,wild- o. van hooge bergtoppen; -heuer in. hij haan v.; (Itoseliw.) weg m. door een die voor het vee bet gras afmaait van bosch; 2. ongebaande weg in.; •ba.nn in.\'onbegaanbare rotsen of bergtoppen; \'kirt jachtdistrict o., private jacht, eigen jachlin. boschwachter, veldwachter ra.; -holz v.; •brattn ra. wildbraad, gebraden wild o., Z. d\'iiisf; -liuhn o. patrijshoeu o., pa- o.; -brel o. (verlam.) wildbraad o.; 2.|trijs m.; \'jagd v. jacht v. op wild; \'kalt edel wild o.; (Jachlw.) kun —, leelbal- o. jong o. van cene hinde; - katzenstaude |
||||||||||||||||||||
|
voornemens zijn i; wider -n, gegen sei-
nen -n, legen zijn wil, zijns ondanks; ohne mem Wissen imd -n, builen mijn weten en zonder mijne loestcmuiing; tei- w n -n -n ehr. gelien, zijne toestemming geven tot, toeslerainen in; aus freiem -n, vrijwillig, uil eigen beweging; jeder hal seinen f reien -n, iedereen heefteen vrijeu wil; jemn. zu -n sein, leben, ihm seinen n Ihun, iem. ter wille zijn, doen wat mm. wensebt; was Jhr guler - ist, wat u behaagt, nat gij wilt; ich stelle das in Jhren -n, ik laat dal aan u over, gij kunt daarover beschikken; mit beiderseitigem gulem -n,inel wederzijdsche toestemming; der gule -, de goede wil; nul dem gulen -n für Heb nehmen, deu goeden wil voor lief nemen, den wil voor de daad nemen; seinen eigenen -n haben, zijn eigen zin willen doen; er hal darin seinen -n, hij is daarin meester; etw. zu seinent -n haben, iets te zijner beschikking hebben; nach -n, naar weusch; mitallem-n, volgaarne, van ganseher harte; auf seinem -n beste- hen, zijn zin willen hebben; ist es sein •\'.\', wil hij het?; daran geschieht unser -, dal willen wij; lelzer -, laatste wil, uiterste wil ui., testament o.; urn -n,om, wegens; iiin threr Schönheil -n, om, wegens, om der wille van hare schoonheid; uw inner Schiresler -n, voor zijne zuster; die Tu- gend urn ihrer selbst -n, de deugd om harentwille; tin» Gottes -n, om Gods wil; »»i lies Himmels -n, om s Hemels wil, Z. deinelwegen, meinelwegen d/\\ WillO, in. mv. (Zeew.) achterste
gafl\'elhoiiten o. mv. Willen-108,bijv.iiw.zonder(eigeu)
wil, onbepaald, onwillekeurig, besluile* lons; -losigkeit o. gebrek o. aan wil of wilskracht, onwillekeurigheid v. Wjllens-auszerung, (•«») v.
uitdrukking v. van deu wil; -beslimmung
v. wjlsbepaling.uildrukking v.van den wil; erkliiruny v.wilsverklaring v.;-l\'estigkeit v. vastheid v. van besloit, standvastigheid frcibeil v. vrijheid v.vandcn wil,wib>- vrijbeid, vrijheid v.vau handelen, -gesel: o. zich zelveu voorgeschreven wet, wil- lekeurige wet v.; -gesetzgebung v. rcchl o. om zicb naar zelf gemaakte wellen te re- geereu, autonomie i.;-kra(l v. wilskracht v., wilsverniogeii o.;2. kracht v. van deu wil; - meinung v. wil ni., begeerte v„ verlangen o.; daran geschieht unsere -,dat willen wij; -vermögen o„ Z. -kraft (1). Willentlich, bijw. vrijwillig, uit
eigen beweging, mei opzet, opzettelijk, voorbedachte! ijk. Willfahren, (willfakrlt, gewill-
fahrt) o. ww., m. h. jemn. in elw. -, te wille zijn, toegeven, toestaan, afstaan, gehoorzamen, inwilligen; einem Gesuche inwilligen, toestaan.
Willfahrig, (-er, -sl) bijv. en b.
toegevend, inschikkelijk; 2.gewillig, ver- plichtend, vriendelijk, gehoorzaam;;\'*»!». ui elw. • sein, Z. willfahren; -keit v. ge- willigheid, toegevendheid, inschikkelijk- |
||||||||||||||||||||
|
len ra. tnv. van hel hert
Wildbret-braten, (-s)o., i. m.,
\'/.. WMbralen; -brühe v. bruine saus v.; •gesehmaek in. wildbraadsmaak ni.; •lUindler in. koopman ui. in wild: il. poelier ra.; -pastete v. pastij »., gebak o. met wildbraad Wild-deube, (-«) v. wilddievcrij,
slroopcrij v.; -dicb in. wilddief, stioo- per in, Wjlddieben, (wilddiebte, gewild\'
diebt) o. ww., m. h. wild stelen,stroopen. Wild-dieberei, (-c«) v. wild-
dieverij, slroopcrij v.; -diebslahl in.dief- stal in. van wild. Wilde, (-h, inv. -«) ui. en (-m) v
wilde in. en v. Wildelster,(-it) v.grauweekster v,
Wilden-hirt, (-en, mv. -n) m.,
•meister, (slees, niv. ster) ra. hij
die het opzicht beeft over bet dekken der uierrién. Wildonzen, (u>ildemle,gen>ildeiul)
o. ww„ in. h. (geiueenz.) (van vleesch), een aangenaineu smaak hebben; 2. naar wild rieken of smaken. Wilderor, (-s, rav. Wildem) in.,
Z. Wilddieb. Wildern, (wiiderU; gewilder!) o.
ww., ui. /(. wilder worden, wild worden, verwilderen; 2. (Volkst.) slroopen, wild- dieverij plegen; 3. Z. uildenzen (2). Wild-erz, (-es, mv. -e) o. goud-
erts o. op liet Harlsgebergle; -[ahre, •fahrl v., Z. •balm (Bosch»\'.); -faug in. jacht v. op wild; 2. wild dier, gevangen maar niet getemd dier o.; il. getemd of weggeloopen wild paard o.; (Valk.) ge- dresseerde valk m.; (l\'uiiib.) Z. WiUting; (lig.) jonge onbezonneue, wildzang ra. en v.; -feuer o. huiduitslag ra. in hel ge- zichl; •llacbs m., Z. Wiesenflochs; -fleisch o. wild vleesch o.; -fremd bijv. uw. wild vreemd, geheel vreemd, van de straal op- geraapt; .fuhre v. greppel v.; (Jaclitw.) vracht v. wild; -</««s v. wilde gans v.; •garn o. jachlnel o.; -garten ra. herten- kamp o., diergaarde V.; -gehige, -gebege o. perk o., afgesloten ruimte v. voor het wild; -germh ra. reuk ra. naar wild,wild- lucht v.; •gvschi.uick m. smaak ui. naar of van wil I; -graben m.alleidingskanaal o. voor rivier* of iueerwater;-j;iu/\'m. wild- graaf ui.; -grai o. beemdvoasestaart m.; •grube v. kuil v. om wild te vangen; •haber in. wilde haver v.; 2. woekerkruid, levend onkruid o.; -haul v. huid v. van een wild dier; -hdulen bijv. uw. van de huid van wild gemaakt. |
||||||||||||||||||||
|
v. kleine wilg, leenwilg m.; -knechl in.
jachtkneebt, opzichter m. over de jacht; -korn o. muurgerst v.; -kürbiss m. ko- lokwint, kawoerdappel ui.; -lauch m. wild knoflook o.; -leder o. leder o. van de huid van wild. Wildling, (-(e)s, mv. -e)ni. wilde
boom, ungeéiile boom in.; (tig.) wildzang ra., woest mensch, onbesuisd persoon, wilde ra. Wildmann, (•(«)» m., z. ra. (PI.)
wilde papaver v.; -sgras o. klïngswijs
geplaatst pauikgras o.; skraut o. berg- auemoou v. der Alpen. Wjld-marder, (-marders, mv.
•marder) in. boschwachter m.; •meitier in. jagermeester, opziener ra. over d jacht; -meislerei v. bediening, woning v. posl ra., uuibl o. van jagermeester; -»io- nal in. maand ra. waarin de jacht begint, September in.; -nelz o., Z. -gam. Wildner, (-s, rav. Wildner) in.
wilddief, stroop er in. Wildniss, \'-es, mv. -e) o. wilder-
nis, woeste streek, woestenij, verlaten plaats, onbebouwde plaats, woestijn v. Wildobst, (•(«)*) o., z. ra. wild
ooft o., wilde vruchten v. mv. Wildpern, \'wildperle, gewildpert)
o. ww., m. /»., Z. wildenzen. Wjld-pret, (•(«)«) o., z. m., z.
•brei; -rechl o. (van honden), honilen-
aandeel o. van liet wild; -reich bijv. nw. rijk aan wild, veel wild bevattende; -ruf in. geschreeuw o. vati het wild; 2. lok- lluitje, kvtakkellluilje o.; -rufdreher ra. hij, die pijpen & draait uit bel gewei van wild;-scliaden in. door het wild veroor- zaakle schade v.;-sc/mr v.wolfspels, inan- lel in. met bel haar naar buiten; schütze m. strooper ra.; 2. -dieb; sprosse m.uii- spruitsel, horentje o. aan het gewei van een hert Sc; spur v. spoor o. van hel wild, Z. t\'iihrte; slandm. plaats v., leger o. van liet wild; 2. slaat, tuestand ra. van bet wild; -taube v. houtduif, ringdiiif V.; •trage v. draagbaar v. voor wild; -ivwje v. weegschaal v. om het wild te wegen; • wasser o. (Zoulz.) afgeleid water o. bij zoulbroiiuen; -iveg in., \'l..-bahn (ltusch- teerk o. allerlei soorten van wild o.; -:<nin in. haag, heining v. om bel wild terug ie houden. Wille, (-«s, rav. -«) ra. wil m.,
goedvinden, verlof, wilsvermogen o.,toe- stemming v.; freier -, vrije wil in.; mit seinem -n, mei zijne toestemuiing; ohne meuten -u, zonder mijue toestemming, buiten luiju wil; -ns sein elw. zu Ihun, |
||||||||||||||||||||
|
heid, ge
|
A�$3B
|
dienstigheid, gehoorzaamheid v.
|
||||||||||||||||||
|
Willig. (-w, -sl) bijv. en b. willig,
gewillig, vrijwillig, gedienstig, gaarne. |
||||||||||||||||||||
|
Wim.
|
|||||||||||||||||||
|
U42
|
Win.
|
||||||||||||||||||
|
Win.
|
|||||||||||||||||||
|
eelting t„ eelt o.; (in hout), knoest, kwast
bb.; 2. Z. Maser. Wimmerig, (-er, -st) bijv. nw.
vol eelt, eeltig; (van hout), knoestig, kwastig, vol kwasten; 2. \'/.. maserig. Wimmern, (wimmerle.gewimmert)
o. ww., in. h. kermen, schreien, janime- ren, wceuen, stenen, weeklagen; -d, (van tonen), jammerend, kermend, klagend; II. o. zelfst. gekerm, gejammer, geklaag o.; (van een pasgeboren kind), ge- schreeuw o. Wimmervogel, (-vogels, mv.
•vogel) m. doodenkop m. (een vlinder). Wimpel, (-s, mv. Wimpel) m. of
(-n) v. (Zeew.) wimpel m.; it. vlag v.; den - /liegen lassen, den wimpel laten fladderen; -liolz o., Z. stock; -gasl m. wimpelman, matroos m. met den wimpel belast; -s!ange\\.,-stock m. (Zeew.) wim- pel«lok m., wimpelslang v. Wimpeln, [wimpelle.gewimpelt) o.
ww., m. h. waaien, wapperen, fladderen als een wimpel. Wimper, (-n) v.ooghaartjeo.,haar
o. der oogleden; -arlig bijv. (I\'l.) met haren bezet. Wimperig, bijv. nw. ooghaartjes
hebbende, van oogbaaiïjes voorzien. Wimpern, (wimperle, gewimperl)
o. ww., m. h. kmpoogen; 2. bedr. ww. niet oogharen voorzien; (I\'l.) gewimperl, met haar voorzien. Wimpfolfisch, (-es, mv. -c) m.
spinvisch m. Wind, (-(e)s, mv. -e) in. wind,
luchtstroom m.; gelinder, sanfler -,zachle wind m., koelte v.; it. zeiler m.; slarker -, hevige wind; es gelil, es weht ein -, het waait; - machen, (met den waaier), waaien; 2. (Zeew.) mit halbent -e segeln, met halven wind zeilen; mit vollem < segeln, voor den wind zeilen; an den gchen, aonloeveii.oplocven; aufdem -e,im , voor den wind; bei dem -e liegen, bij den wind liggen; das Schil/ bei dem -e scltnieiszen, het schip opbrassen; in den drelten, bijdraaien; den - vor siclt hahen, voor den wind gaan, den wind voorheb- ben; vor dem -e wenden, de halzen toe- zetten; Segel it as dem -c setzen, killen, te loeven aanbrassen; den -, die Holte des •es gewinnen, den wind voor krijgen; den Vortheil des -es Itaben, voor den wind zeilen; (lig.) ettv. in den - sclilugen, in den wind slaan, niet letten op, lachen met; in den - reden, in het honderd prn- ten, in de woestijn prediken;.\'. (Jaclilw.) den Jager in - Mommen,(van liet wild), ruiken; - bekommen, elw. i« - bekommen, (van houden), de lacht krijgen van; (Hg.) von elw. - bekommen, ergens de lucht van krijgen, iets beginnen iu te zien; II. Z. Ülakung; III. Z. Windhund. Wind-armel, (->nels, mv. -tit(/)
m., Z. -tegel; -hall ru. luchtbol ui.; -dltre v. klaproos v.; -balm m., Z. -iïltre; -buudi na. (Gen.) troinmelzuchl, opzwelling v. van den buik; -baum m. (Zeew.) boom in. van dcu kaapstander; -bescltreibung v. beschrijving v. van den wind, ancmo- graphie v.; -beutel in. (gemeenz.) wind- |
|||||||||||||||||||
|
Tan harte, zontler noodzaak, bereid, Z
freiwillig, gulwillig; -er Mensch, van goc- den wil; sich zu elw. - finden lassen, zei- gen, zich bereid toonen; kh war dazu • und bereil, ik slemdc daarin van gan- scher harte toe; aus -em Horzen, van ganscher harte; - sterben, met gelaten- heid; (Hand.) -e Annahme bereilen, ho- noreeren, voldoen; -e Kdufer finden, ge- zocht zijn, gretig koopers vinden; (Kijk.) -M Pferd, gedwee; (Uergw.) -es Erz bros, licht brcekbaar.gemakkelijk te smcl- len; -kcil v. gewilligheid, bereidvaardig. beid, gedienstigheid. Willigen, (willigte, gewillig!) o
ww., in. A. in c/ie. -, iets inwilligen, toe- stemmen in, zijne toestemming geven tot Wülkomm, [-ens) m., Z. WUI-
kommen o. zelfsl.; -becher in. bokaal v. tafelbeker, berkemeier in. Willkommen, (-er, -st) bijv. en
b. welkom, aangenaam, gewenscht; scien Sie mir -, wees welkom; jem. - Iteiszen verwelkomen, welkom heclen; (lig.) das isl mir sehr -, dat is mij zeer aangenaam, komt mij juist van pas; er isl mir stets - hij is altijd welkom bij mij. Willkommon, (-s) m., z. m. wei-
komst, ontvangst, begroeting v., onthaal o.; 2. maal, feestmaal o.; 3. Z. Willkomm- becher. Willkomm-lied,(-(e)j,mv.-er)
o. welkomstlied o.; -maltl o. welkoinst- raaal o.; scltuss m. salvo o.; -trunk in. welkomstdronk m.; -itein m. eerewijn, welkomstwijn m. WillkÜ(h)r, v., z. m. willekeur,
willekeurigheid, luim, gril »., goeddun- ken o.; eltc. in jems. - stellen, aan iems. willekeur overlaten; naclt seiner -, naar zijn goeddunken; das sleht nicht in seiner -, dat hangt niet van hem af; (Hg.) der - des zerslörenden Elementes preisgeyeben, aan de willekeur &; 2. willekeurig be- sluur, despotisme o.; midi -, willekeurig; -herrschafl v. willekeurig bestuur, despo- tisme o., tirannie, dwingelandij, onbe- perkte heerschappij v. Willkü(h)rlieh, (-«r, -st) bijv.
en b. willekeurig, luimig, grillig, despo- tiek, tiranniek, als onbeperkt beheer- scher; 2. eensklaps, zonder nadenken; •keit v., Z. WiUk&(k)r; 2. willekeurige handeling r. Will wanken, (willwankie, gewill-
wankt) o. ww. wankelen, weifelen, wis- pelturig zijn. Wilster, (-n) v. welriekende wilg-
(eboom) in. Wimbel, (-«, mv. Wimbel) m.
door een bert uiteengedreven mieren- hoop m. Wimmat, {-en) v. wijnoogst in.
Wimmeln, (wimmelie.gewimmelt)
o. ww., m. h. wemelen, krielen, krioeien; das icitumdl von Wurmen, het krioelt, |
buil, grootspreker, pocher m.; (Past.)
klein Fransen gebak o.; -beulelei v. groot» sprekerij, snoeverij, windmakerij, groot- spraak, snorkerij v. WindbeutOln, {windbeutelle, ge-
tiindbeutell) o. ww., m. h. snoeven, pochen, grootspreken, snorken, opsnij- den, wind maken. Wjnd-blaschen, (terkl.) o.
tvindblaasje o.; -btase v. windblaas v.; •blulter v. (gewoonl.) —n v. mv. wind- pokken v. mv.; -0lume v. windbloeiu, anemoon v.; -bohne v. klimboon, snij- boou v.; -brillen v. mv. bril m. tegen het scbcelzien; -bruclt m. (lioscbw.) scheur v. in een boom m.; it. afgewaaid hout o.; (tien.) windbreuk v.; -bücltse v. wind- roer o.; -darm m., Z. Grimmdarm; -dorn m. (Gen.) gewriebtsziekte v.; -drache ru. (Zeew.) windhoos v.;-di\'<rr bijv. nw. door Jen wind gedroogd; (lig.) doodma- ger, broodmager, zoo mager als een houl. Winde, (-n) v. klosje o., klos m.,
spoel v.;(Weikt.)donimckrachl v.,windas o.; (Zeew.) kaapstander in.; (Bouwk.) dommekracht, keldcrwinde v.; (I\'l.) win- de v. Winde-baum, {-baum(e)s, mv.
•biiume) m. boom in. van het windas; (llergw.) Z. Haspelbaum; -darm m. (Üntlk.) endeldarm in.; -drahl m. dunne metalen draad ui. tol het omwinden van snaren eu slerke draden; -eisen o., \'/.. Windellen (2); -förmig bijv. nw. k)os- vormig, windasvormig; -yang in. kron- kclpad o., kronkelende laan \'•\'., doulhof o.; -geld o. kraangeld o.; •glöekclien o. (PI.) winde, wrange, convolvulus v. Windei, (-(e)i, mv.-er)o. windei o.
Windeisen, (•eisent, mv. -eisen)
o., Z. Fentlereisen; 2. (Slot.) schroef v.; il. winilslciitel, ijzeren sleutel m. Windel, (-n) v. luier, luur v.; in
-n uickeln, Z. windeln; Kind in -n, kind iu de luiers, gebakerd kind; (gemeenz.) er Iriigt die -n noch ant limidi, hij is nog niet droog achter de ooren; 2. (Zeew.) pekkleed o. om den mast. Windel-band, (-band(e)s, mv.
•bunder) o. luierzwachtcl m.; -boden m., Z. Wendelboden; -boltrer m. handboor, spijkerboor, schroelboor v.; -Ai/ie/o.kmd o. in de luiers, gebakerd kind o. Windeln, (windelle, yewindell)
bedr. ww. ein Kind -, iu de luiers wik- keleu, bakeren; ein Hein -, zwachtelen. Windel-schrvur, [-tchnüre) \\.
draai, slag ui. om bet windas; -lreppe v.,
Z. Wcndellreppe; -tuclt o., Z. Windel. Winde-mauslein, (vcrkl.) o.,
-muskel, (-s, mv. -«) in. (Ontlk.) bovenste\'scliuinsche oogspier v. Winden, (tvindele,gewindet) o.ww.
reg.,in. It.waaien;(Jaclilw.)(vaubetwild), de lucht krijgen; II. (wand, gewunden) bedr.ww. onr. winden.d raaieu, opwinden, afwinden, vlechten; Wasche -, wringen; die Hinde -, wringen; Seide, Eaden zu- sammen -, opwinden, klossen\\jentn. ttw. aus den Hinden -, wringen, ontwringen; 2. Kriinze -, vlechten, maken; .">. Garn -, opwinden,opklos^nwinden; 1. (Werkt.) |
||||||||||||||||||
|
0
|
|||||||||||||||||||
|
wemelt van &.; (lig.) (van menschen),
wemelen. Wimmeln, wimmen, (vimm-
(le)te, gewimm(le)l) o. ww., m. It. wijn- oogst houden. Wimmer, (•») v. verharding, ver-
|
|||||||||||||||||||
|
Win. Win. Win. 1423
|
||||||||
|
windmolens), windmoientje, klepmo-
lentje o.; (aan vensters), ventilator m.; •raurn m. (Werkt.) windraimte v.;-reep o. (Zeew.) stengewindreep m.;-reA* bijv. uw. (lloefsm.) bevangen; 2. — ». bevan- genheid ».; -risj ra. windscheur ».; 2. (Iloschw.) Z.-bruch;-rohro.,Z. -büchse; •röhre v. ovengat o. voor de blaaspijp; 2. (Org.) windgat o.; ~rose ». kompasroos, windroos ».; (I\'l.)anemoon ».,2. -röschen, •röslem o. windroosjc o., woudanemoon v.; 2. cislroos v.; -ruthe v. kruisroed* ». in eene molenwiek; sack m. (gemeenz.) windzak in., Z. -beulel; samenkraut o. berenoor, windzaadkruid o. Windsbraut, (-brdute) v. wind-
vlaag v., rukwind m. Wind-SChacht, (schacht (e) s,
mv. schachte) ra. (Bergw.) windschachl v.; schaden m. door den wind »eroor- zaakte schade ».; (Boschw.) windschade v.; schauer ». hevige rukwind m.; 2. Z. schoppen; (kolenbr.) muur ra. die deu oven legen den wind beschut; s^cheider m. (Bergw.) werktuig o. om versche lucht in de mijn te brengen; scheu bij», nw. bang voor den wind; -schief b\\jv. nw. (Boschw.) scheef gegroeid, scheef getrokken; schilfer m. luchtreiziger ra.; chijffahrt ». luchtreis v., tocht m. in
een luchtballon; schirm in. windscherm o.; (Wag.) Z. schoppen; (Tuinb.) schut- ting »., heining x.;schlag m.,Z. -bruch; schlauch m. met wind gevulde lederen zak m.; (fig.) Z. -beutel; schnell bij», uw.zoo rnel als de wind.pijlsnel; schnelle v. snelheid v. van den wind; schbpfer m., Z. -/ang; schoppen m. windschnt, windscherm o.; schützer m. mv. (Giet.) wiudbeschutter ui., galerij v. op den schoorsteen; segel o. (Zeew.) windzeil o.; seite v. windzijde »., kant m. van waar de wind komt; (Giet.) leganwand in.; (Sm.) staande haardplaat, schoor* sleenplaat ».; siech bijv. nw., Z. sück- lig; sparren m., Z. -latte; spiel o., Z. •hund; stein m. (Giet.) tegenwand m.; slill bijv. nw. windstil, kalm; es ist —, het weder is stil, kalm, er is geen wind; 2. (van eene zeehaven), tegen den wind beschuttend; stille v. windstilte \\.\\stock in. stok ra. waarin eene windbus zit; (Org.) kap ».; stosz m. windvlaag »., rukwind ra.; stöszel in. (Vuurw.) hou- teu wals v.; strebe v. stut iu. die tegen den wind beschut; streber m., Z. -latle; sirich m. windstreek, richting v. van den wind; die Fahrt nach einem andern e nehmen, van koers veranderen; strick
in. (Jachlw.) jachtlijn v.; -s/romm.wiiid- slroom in.; stück o., Z. stein; sturm ui. storm, rukwind m.; -j/ur: m.,Z. -braul; sucht v. windzucht, trommelzucht ».; (Veea.) bevangenheid v.; süchtig bij», nw. (Gen.) windzuchlig, met trommel- zucht behept; -treibend bijv. nw. winden verdrijvend; -trommel v. trouimelvor- uiige ventilator ra. Windung, (-e«) v., Z. winde»; il.
draaiing, wending, kronkeling v., bocht ui.; 2. (van eene beek), kronkeling, slin- geriug v.;(van eene lijii.vau een geineen- |
||||||||
|
mil einer Winde -, opwinden, omhoog
winden; III. wed. ww. sich -, zich wik- kelen, zich kronkelen,ineenkrimpen;sich dun h eine Oe/fnung -, zich wringen;sich durch ein Thai -, zich kronkelen, kron kelend loopen; sich urn elw. -, heenkrou- kelen; (PI.) -d, kronkelend; (lig.) ermag sich - wie er teill, das hilfl nichts, hoe hij zich draait of wendt. Windenagel,(-naji\'/s,mv. .nagel)
m. (Verv.) wiingschroef, schroef v. om het te verven goed te wringen; (Wev.) werktuig o. om het garen op te winden. Winden-fbrmig, bjjv.nw. wind-
asvormig; -harz o. scammoniumhars o. •macher m. hij die assen, doinmckrach- ten, haspels, windassen & vervaardigt. Winder, (s, in». Winder) in.
(Jachtw.) hertellens m.; 2. hij die windt &; -blall o. (Vunrw.) kardocspa> pier o. Winde-saft,(-sa/\'/(e)s,iiiv.-sa/7e
in. sap o. nit de haiswinde;-reep ta.,seil o. (Werkt.) kabeltouw, touw o. van het windas; (Zeew.) drcggclouw o.,jaaglijn ». Wjndeseile, (-n) v. snelheid v.
van den wind; (lig.) groote haast »., spoed ra. WindetuU, (-{e)s, mv. -e) o.
hijschtouw o., stengewindieep in. Wind-facbel, (-n) v. flambouw,
toorts v. (die tegen den wind bestand is), wiudtoorts, wiudfakkel ».; -fahne v. windvaan v., wiudvaaiiljo o.; (Zeew.) waker, windwijzer, topstander, vleugel m.; -/atlm. (Boschw.) Z. -bruch; (Zeew.) bui, vlaag, zeng v., valwind ra.; -fang m. (Bouwk.) luchtgat o. (in een deur); (Zeew.) ventilator in.; (Bergw.) Z. Wel- lerfang; (Uurw.) windvleugel in.; (lig., gemeenz.) opgeblazen persoon, groot- spreker m., \'/.. -beutel; —getriebe, —rad o. windvleugelrad o.; -fünger m. Euro- peesche geitenmelker m., uachtzwaluw v.; -feder v. (Zeew.) windveer v.; -fege v. (I.andh.) wanmachine v., wanwerk- tuig o.; -flage v. windvlaag v.; -ftinte v., Z. -biichse; -frei bijv. nw. (Zeew.) — sein, onder den wind zijn; -galle v., Z. Wettergalle;-geschuulsl v.(lleelk.) wind- gezwel o., oplooping ». der wonden; —artig bijv. nw. windgezwelachtig, naar een windgezwel gelijkend; -göpel m. (Bergw.) werktuig o. waarvan de lief- boom door wind wordt geilreven; -goll in. god ni. der winden, Acolus m.; -griff m. (gemeenz.) misgreep v.; -haber ra. «indhaver, wilde haver v.; -halm m., Z. •ahre; \'handel m. windhandel ra.,dwaze handelsonderneming ».; -harfe v. wind- harp, Aeolusharp v.; -hunch m. adem in. des wiuds, windvlaag v„ windvlaagje o.; •haufen in. hoop ra. hooi in de weide, opper in.; •helte v. windvlaag v.; it. (Jachlw.) jacht v. op den haas met haze- winilhuiiden. Windhetzen,(tt,iii(/Ac^\'c,ïeii,i;i(/-
hetzt) o. ww., m. h. (Jachlw.) met ha- zewiudhondcii jagen. Wind-hetzer, (-/ie/zm,m». -he-
Izer) ra. jager m. van klein wild, hij die met hazewindhonden jaagt; •hodenbruch |
m., Z. -bruch; -hose »., Z. -kasel; 2.
windhoos ».; -hund ui. windhond, haze nindhond in.; -hündtn ». wijfjeswind hond in. Windig, (-er, -st) bijv. nw. win-
dig, winderig; es ist -, -es Wetter, het is «indeling,hel waait;2.(»an een huis ft) aan den wind blootgesteld; (lig.) onze- ker, gewaagd,avontuurlijk; es siehl - aus, de zaken staan slecht; it. twijfelachtig; -er tlensch, groolsprekend,als eenwind- buil; it. lichtzinnig en praatziek, als ecu kwakzalver, leugenachtig; -keit v. (lig.) lichtzinnigheid, broosheid »., gebrek o. aan stevigheid, onbestendigheid, korl- stnndigheid v. Wind-instrument, (-(e)s, mv.
•en) o. blaasinslruineut o.; -kameel o. gewone kameel m.; •tammer v. windka- iner ».; \'kasten ra. (Org.) windkast v.; (Ucrgw.) Z. IIYclterkasten;-kessel in.(aan eene brandspuit),pompeinmertje o.,wind- ketel in.;-/i\'ia/i/>cv.windklepv.,ventilator m.; -kotik ». winderig koliek o.; -k*gel v. (Nat.) windkogel.dampkogel m.;-kunsl v. (Waterb.) door den wind in beweging gebracht perswerktuig o.; -lade v. wind- lade, wimlbus v.; -laden m. blind, ven- slcrluik o.; -lütte v. (Leid.) wiudspar ».; -/a(u)iriN£ v. van wind vergezelde lawinj v.; -leicht bijv. nw. zoo licht als de wind; •leine v. (Jachlw.) windlijnen v. mv., louwen o. mv. die de netten ophouden; -lic/i( o., Z. •fackel; -loch o. (Bouwk.) luchtgat, keldcrluik o.; 2. (in ovens &), luchtgat, tochtgat o.; 3. (Org.) windgat o.; -lotlc v. (üergw.) Z. Wetterlotte; - in.u hen o. (gemeenz.) Z. -macherei; -mu- cher in. bij die wind maakt; 2. waaier ui.; (lig.) windmaker, snoever ui., Z. -beulel; •macherei v. wind[nakcnj,pocherij,groot- sprekerij v., Z. -beulelei; -malz in. in de lucht gedroogde mout o.; -maschine v. door wind gedreven werktuig o., wind- raachine v.; (liergw.) Z. Wettermaschine; •messer ni. windmeter, aneinonieler in.; •mtsskunst, -messung v. kunst v. om de kracht van den wind te bepalen, anemo- niclrie v.; -monat ui.November m.;(iie- sch. van F.) wiiidraaand v., Ventose m., van l*J februari lot 20 Maart; -mühle\\. windmolen in. Windmühl-balken, (•balkens,
mv. -balken) ra. draagboom ra. van een wiudinolenroinp; -baum in. raolenvang •ftiigel in. molenwiek ».; -gehduse o.
molcnroinp v., windmolen in.; -rad o. moleiirad o. Wjnd-müller, (-lert. rav. -ler)
ui. eigenaar in. van een windmolen, (wiud)molenaar m.; -nadel v. wiudnaald v., zeekompas o.; -o/t\'n m. oven m. met eene wiudklep, kachelfornnis o.; -dhrlein o. pijp v. van ecu blaasbalg; -pfeife v. (Giet.) blaaspijp \\.;-pfropf(en) m. (Art.) windprop v.; -pistole v. wiudpistuol o.; pocken v. mv.,Z. -blatter; -probe v. werk- luig o. lot het bepalen der windsterkte u de blaasbalgen van een orgel, auemo- meter in.; -pulver o. windpoeier, wind- verdrijveud poeier o.; •rao\' o. windrad o. iu een ventilator; it. -rddchen o. (aan |
|||||||
|
UU Win.
|
|||||||||||||
|
Win.
|
|||||||||||||
|
Win.
|
|||||||||||||
|
schappelijk middelpunt), omwenteling,
omdraaiing *.; (van eeue veer), spiraal v.; (van ecne schroef),draad m.; (Ontlk.) slakkenhuis o., buitenste zoom in. van bet oor. Wind-viering, (-c) v. buiten-
zijde v. van een schip lot aan den water- spiegel; -vogel o), gewone pluvier v.; 2. duikeend v., zaaghek ui.; (Valk.) valk ui. die goed tegen den wind vliegt; -uacliel ui., ~u:acht v., Z. • vogel; -uuchs 111. al- val in. van gezuiverd was; -wage V., Z. •messer; •wagen in. zeilwagen in. Windwarts, hijw. naar de wind-
zijde, tegen den wind; (Zeew.) —zeil v. stroom in. tegen den wind; —jagen, in den wind jagen. Wind-wasser, {-wassers, mr.
.trajiff) o. winden verdrijvend water o.; —bruch m. windvvalerbreuk v.; —tucht v. onderbuikswalcrzucht v.;-ucheT.door den wind opgehoopte sneeuw v.; •tceihe v. boomvalk, leeuwerikenvalk in.; -u-eiser 10. windwijzer m,; •wirbel in. d\\varrel- wind in., Z. sbraut; -wurfm. (IJosclivv.) Z. •bruch; -wurzel v. (geiucenz.) Z. rVil- terbaum; -zeigcr in., Z. •weiier; 2. Z. •(tiet; -zirkel in., Z. -ttnyel; -zug in. tocht ra.; (Bouwk.)Weritilator ui. Win-feld, (•(«)», inv. -er) o. veld
o. der overwinningen;-yo//\'m.Oudnoord- sche tempel in. der vriendschap. Wink, (-(«)s, niv. -e) ui. wenk,
knik in.; (met de oogen), knipoogen, knipoog o., oogwenk ro.; jemn. enten - geben, ieiu. een wenk geven, iem. wen- ken; einen - ton der Seite geben, een zij- delingschen wenk geven; er gehorcht au/ Jen -, auf den geringilen -, hij gehoor- zaamt dadelijk, oogenblikkclijk, blinde- lings; (lig.) waarschuwing, aanmaning, raadgeving v., raad in., leekcii o.; auf den ersten • abreisen, op het eerste bevel o. Sc; jemn. einen-geben, iem. vvaarschu- wen, een wenk geven; auf den • bedient werden, op zijn wenken bediend worden. Winke, (-«) v. (Wev.) evenaar ui.
Winkel, (-s,iuv. Winkel) ui.(Meet-
k.) hoek tn^ rechter, tpilziger -, rechle hoek,scherpe hoek m.; 2. boek in.;(Wa- penk.) ruit v.; rechter, linker -,rechter*, linkerzijde; tn einen - etw. stellen, iets in een hoek zeilen; jem. in einen - lrei- ben, iem. in een hoek duwen; (van hel oog &),hoek, ooghoek in.; einen - machtu, (van een muur), een\' hoek vormen; ?>. hoek, schuilhoek m., verborgen plaals v.; (lig.) - des Hersens, verborgeuhedeu, plooien v. niv.; uu - etw, Ihun, iels in het geheim, verborgen doen. Wïnkel-advokat, (-en.mr.-cn)
tn. (Scherts.) advocaat ra. voor slechte zaken, beunhaasm.;-6ando.(Slot.) win- kelhaak in.; •bestdndig bijv. uw. (krist.) altijd hoeken vormem\\;-beuegttng r. hoe- kigc beweging r.; -bogen m. (Uuuvvk.) Iioog in. in een Gothisch kruisgewelf; (Meelk.) boog in. van een hoek. Winkelchen, (rerkl.) o. hoekje,
schuilhoekje o. Winkel-daoh, (-daeA(e)s, mv.
•dacher) o. dak o. mei rechthoekige!! |
|||||||||||||
|
bovenkant; •deich in. vleugeldijk ui.;
•drucker m. geheime drukker m.; -druc- kcrei v. geheime drukkerij v.; it. Z. -pres- se; -ecke v. (Wapcnk.) kwartier o.; -ehe v.geheim huwelijk o.; -eiscn o.,Z.-haken, •mau; -fasser m. zwei v.; -förmtg bijv. uw. boekrormig, hoekig, iu den vorm van een hoek; -gasse r. kromme straat, afgc- legcu straat; 2. eenzame straat, steeg v.; •ycrade bijv. nw., Z. -rtcht; •gtschumlsl v. hoekgezwel o.; •haken in. winkelhaak, schrijfliaak, leekeuliaak ui., liniaal v.; (Ilrukk.) zetbaak m.; •hebei m. gebroken bevel, gebogen hevel in.; -heirath v., Z. -che; -hochzeil v. (gemceiiz.) geheime bruiloft v.;-hol:o. houten winkelhaak ui. Wink(e)licht, bijv. nw. hoek-
rormig, gebogen, gebroken, Z. winkel- fürtniy. Wink(e)lig, bijv. en b. hoekig,
een of meel\' hoeken hebbende; 2. iu hoe- ken. met hoeken. Winkel-kirche, (-«) v. geheime
kerk, geheime gemeente, kerk r. der dis-
sidenten; \'2. geheime bijeenkomst, sluij>- vergadering v.; •klammere.gebogen baak in. of kram v.; -kreuz o. rechthoekig kruis o.; -!inie r. boeklijn, diagonaal v.; •makler in. beunhaas in.; -mas: o. \\vin- kelhaak ui., zwei \\.\\-mtisltr ui. meester- knecht m. «oor eene kleerraakerswedu- we; •tnestt v. geheime inisv.; -messer ui. (Wisk.) hoekiiieter, gonioiueler ui.; \'2. (I.audin.) astrolabium o.; 5. transporteur m.; •messung r. (Wisk.) hoekmeliug, gouiometrie v.; -nalit v. (Oullk.) hoek- naad.lambdanaad ui.; •patier in., Z.-/as- ser; -prediger in. geheime predikant Dl.; •predigt v. heimelijk gehouden preek v.; •prent v. geheime pers v.; -pulsader v. hockadcr v.; -r«(/i m. geheime raad in., heimelijk gehouden raadsvergadering v.; -rct/i( bijv. DW.uiet rechle hoeken, recht* hoekig; 2. o. zelfst. recht o. op een boek of zekere ruimte tussclicn twee huizen; •schaufeli, drinkschaallje o.zonder voel of oor; -scheibe v. graadboog ui., aslro- labiuin o.; scheller tii. lasteraar ui..kwade tong v.; •schenkt r. heimelijk gehouden herberg, tapperij, kroeg r.; •scliule v. g«- beinu: school, ouwettigeschool v.;-scliul- ineislcr ui. onwettige schoolmeester ui.; •spiel o. (Sp.) stuivertje-verwisselen o.; •sldndig bijv. uw. (I\'l.) tusscheu stam en bladeren groeiend; -slütze r. (lig.) ge- hei ine steun ui.; •treppt r. verborgen trap, sluiptrap v.; -rerlubung v., -verlöb- niss o. geheim huwelijk o;,-vci\'damntluiiy v. geheime vergadering, vergadering v. met gesloten deuren; -weiser m. be- weegbare graadboog in. der land meters; •werk o. (Vest.) klein vestingwerk o. binnen een groot, reduit o.: -zahn in. hoektand, houdstainl ui.; •zirkclui.boek- passer, ijzeren beeldhouwersjiasser in.; •zuy ui. (gewooul.) -züye ui. mr. uit- vluchlen, omslaclitiglicden v. mv., vuor- wendsels o. mv. Winkon, (winkie, gevinkt) o.ww.,
in.U. tuit der llund,dein Ftnger.dcn Auyeii -, wenken, een leeken geven; mii dein Kopfe -, wenken, knikken; jemu, -, eui. |
|||||||||||||
|
wenken, een wenk geven; tuil den Augen
-, knipoogen; 2. bedr. ww. jemn. SUU- tchweigen -, wenken stil te zijn; jem. zit sich -, wenken om te komen, een leeken geven om te komen. Wjnker, (-s, mv. Winter) m. bij,
die wenkt; 2. (Nat. bist.) krab v.,kreefl in. W^nno, (-n) r. (in een molen),
tremelsciiraag v., treebterijzer o. Winselaffe, (-«, mv. -n) m.sapa-
jou. kleine Ziiidamerikaansche aap m. Winseler, (-s, niv. Win teler) ui.,
-ill, (-nen) v. klager m., klaagster v., hij. zij die klaagt, steent, kermt &. Winselig, bijv. en b. klagend, ker-
iiiend, stellend. Winseln, (winsellt, gewinselt) o.
ww., m. h. klagen, kermen, zuchten,ste- nen; cnr Schuier: -, kermen; -d, klagend, kennend, zuchtend. Winselstimme, (-n) r. klagende
stein v. Wjnspel, (-s, mr. Il\'ins;«/) in., Z.
Wis/iel. Winter, (-t, mv. Winter) ui. win-
ter iu., koude jaargetijde, najaar o.; tnit- ten int -,im hürtestcn -,in het hartje van den winter, midden in den winter; übtr • bleiben, overwinteren; (^pr.) griincr - macht den Kirchhof feil, groene winters, ongezonde zomers. Winter-abend, (-{e)s, mv. •t)
ui. winteravond in.; •aeker m., \'L. -feld; •auzug in., Z. -kleidung; -apfel in. win- lerappel ni.; •arbtil v. winierarbeid ui., wiuterwerk o.; •aufcnlliall in. winter- verblijf o.; \'2. wiiiterwoning v.; -aufgang va., Z. \'inorgtn (Ster ren k.); -bedarf iu. wiiilerbeiioodigbedeii v. niv.; -beere v. winterbes ».; -beule v. wiutergezwel o., wiuterblaas v.; -birne v. winlerpeer r.; •blümchcn o. wintelbloempje, roerkruid o., stroobloem v.; -bluine v. winterbloem v.; -bruche v. (I.audb.) laten braak lig- geu o. der lauden gedurende den wm- ler; •bramstgcl o. (Zeew.) bramzeil o.; •brunft v. (Jaehlw.i rilsigheid v. in den winler; -drossel v. roode lijster v.; -eiche v. steeneik, altijd groene eik ni.; -enle v., Z. Eitenlt; •(Mig bijv. nw. in den winter afvallend, vermagerd; -(eld o. (I.andb.) winlerveld, veld o. voor win- Icrgraan; (Schild.) winterlandschap o.; •feldzug in. (Krijgsw.) reldlocbl in. iu den winler; •fentttr o. dubbel raam,toch l- raaui o.,Z. I\'orfensler,\'-/c<(co.mr.(Ood- h.) winterfeesten o. mv.; -fmk in., Z. Schneefink; -/lur v. velden o. mv. in den winter, winlergezicht o.; 2. Z. -felil; •fruehl v. wiiiiervruclil »., wintergraan o.; 2. \'/.. -obst, -[nlter o. wiiitervoedsel. voedsef, voeder o. gedurende den winter; •garlen in. wintertuin m.; -yersiev. win- lergerst v.; •gcteUtehafl v. wintergezel- schap o., vviuteravondpartij v.; -gelreide o. winterkooru, wintergraan o.; •gewiekt o. overblijvende plant v.; 2. winterplant v., wintergewas o.; -jrfln o. (I\'l.) win- tergrocn o.; 2. iiiaagdenpalm ui., uiaag- deiikrtiid o.; 5. klimop o., allijd groene plant v.; 4. glaskruid, bingelkruid o.; •huur o. wiiiierhaar o., wintervucht ».; |
|||||||||||||
|
Win.
|
||||||||||||||||||||
|
Win.
|
||||||||||||||||||||
|
Wir. 1425
|
||||||||||||||||||||
|
ler gegeten kan worden; -palasl m. win-
terpaleis o.; -pflame v., Z. -gewichs; it. Z. -grün (1); -punkt m. wintcrzonne- stilstandspitnt o.; •quarlal o. winter- kwartaal o.; -quarlier o. (Krijgsw.) win- terkwartier o., Z. Quarlicr; -rapunzel m. wilde rapnnsel v.; -rcllig m. groote, zwarte radijs v. Winterrinde, (-n) v. of Win-
ter\'sche Rinde, v. (ï\'i.) schors v. van Winter; it. bast m. van de wilte magnolia; • nbauni m.welriekende magno- lia v. Winter-rock, (-roe*(e)», mv.
•riicke) ui. winterjas v.. winterrok in.,
winlerk\'eed o.; -roggcn m. winterrogge v.; -rose v. wiulerroos v.; 2. Iluneelroo\' v.; -rübsamcn, -rübsen m. knol, knolraap in., wiulerkoolzaad o.; -saal v. herfslzaad o.; 2. aufgeyangene —-, winterkoren o.; salal m. winlersalade v.; salurei m. bergboiuieiikruid o.; -scliein in. (Sler- renk.) nieuwe maan v. iu November; sclda/ in. winterslaap m.; schiefer m. dier o. dat des winters schijnt te slapen; •sclilag m.(Landb.) winterslag o.;—eiche i. wintereik, laat uitkomende eik m.; •seile v. noordzijde v.; -semesler o„ \'/.. •halbjahr; sonne v.winterzon \\\\,sonnen- wendc v., Z. -wende; -smtncnuendekreis at. steenbokskeerkring in.; spinal m. wintel spinazie v.; srinde v„ Z. \\Vinter- rinde; stand in. (Jachtw.) winterver- blijf o.; stoppel in. winiersloppel in,; slube v. winterkamer v., wintervertrek o.; sturm m. winterstorm ui.; -lag m. winterdag in.; -i«cA o. wiuterlaken o. Winterung, (-en) v. winterver-
blijf o., verblijf o. gedurende den winter; (van dieren), winlerhol o.; 2. (Landn.) Z. Wmlersaal (2); 5. Z. Winlerhaus (ïuinb.); \'t. Z. Winlerfutler. Winter-veilchen, (-rhcns, mv
•chen) o., -viole, (-n) v. winterviooltje o.; -vergniiyeii o., -vcrgnügung v.,Z.-lust; •vogel in. winlervogel in.; -vnrralh at. winlervoorraad m., winterprovisie v.; •waid in. winlerweede v.; -weizenm. win- tertarwe v.; -irende v. (Sterrenk.) win- terzonneslilsland in.; ~kreis, —zirkel in.steeiihokskeei\'kiing in.; •weltero. \\vin- |
., dwerg, lilliputter in.; 2. zeer weinig:
•keil v. onbeduidendheid, kleinheid, ge- ringheid, nietigheid v. Wipfel, (-«, mv. Wipfel) m. top
ui., kruin, spits v.; (van een boom), top m.; (lig.) toppunt o., Z. Gipfel. Wipfel-bruch, (-érucA(e)j. mv.
•brüche) m., Z. Gipfelbruch; -dürr b\\jv. nw. dood aan den top; -ende o. top in., uiterste punt v. van een hoorn. Wipfeln, (iripfelle, gewipfell)beir.
ww. etnen Haum -, toppen, aftoppen. Wipfelreich, bijv. nw. veellak-
kig, met veel toppen of punten. Wipfler, (s, mv. Wip/Ier) dj. boom
in. met eene hooge, lommerijke kruin. Wippe, (-n) v. gevaarlijke toestand
ui.; 2. wip, wipgalg v.; 3. (Muntw.) Kippe und -, snoeien o.; 4. wipstok, balanceer- stok ui., vvipplauk v.;5. (lir.) span ijzer o. Wippol, (-n) v. korenworm m.
Wippen, (wipplc, geicippt) o. ww.,
m. Ii. nippen, struikelen, schommelen, balanceeren; 2. bedr. ww. ein Fass -, op- zetten, Z. kippen; cinen Verbrecher -, aan Ie wipgalg ophangen; Malrosen -, kiel- halen; (Muntw.) snoeien; 3. wed. vrw. sich -, wippen, op de wipplank spelen, schommelen. Wippen-band, (-band{e)s, mv.
•binder) o. teenen band m. om een tak- kenbos; -bohrer in. bascuul v.; sdule v. (Speld.) ijzer o. om de koppen te draaien. Wipper, (-j, mv. Wipper) m. wip-
pcr in., hij die wipt, iem. aan de wipgalg hangt, beul ra.; (Muntw.) jsnoeier m.; 2. Z. Kipper. Wipperoi, (-en) v., Z. Kipperei.
Wipp-galgen, (-galgens, mv.
•galgen) ra. wipgalg v.; seil o. wip- louw o. Wir, voornw. wij; - sind es, wij zijn
het; -, die - aissen, wij, die weten. Wirbel, (-s, mv. Wirbel) in. woe-
ling, draaiing v.; (lig.) Z. Schwindel; \'2. (in water),maalstroom m.;(Zeew.) dra»i- kuil ui., draaikolk v., warrelstroom,maal- stronm m.; (vanden wind),dwarrelwind, wervelwind in.; (Nat.) (om een planeet), strooming v. der stof; 3. (op het hoold van een mensen), kruin v., schedel no.; |
|||||||||||||||||||
|
•gut o. weide v. uiel huis en schuur;
•kaber m. winterhaver t. Winterhaft, bijv. nw. winteracb-
tig, al» in ih\'ii winler. Winter-halbente, (-n) t. u-
ling, teling m., smient ».; •halbjakr o. wintel-halfjaar, halfjaar o. waarin ile win- ter valt; -handsehuhe m.inv.winlerhand- schoenen m. uit.; -han[ in. zaadlooze hennep ui., Z. Fimmel; -haus o. winter- huis o.; (Tiiinh.) broeikast, serre, oian- jerie v.; (PI.) winterbedekking, omhul- liug v. der planten; -hnlz o. winterhonl, brandhout o. Wjntericht, bijv. nw. kond,vrie-
zend, Z. winterhall. Winterig, bijv. nw. wiiilcrachlig;
-es Weller, wiuterachlig, kond, vriezend. Wjnter-kalte, »., i. m. winter-
koude v.; -kleid o., •kleidung v. winter- kleed o., winterkleeding v., wiulerklec ren o. mv.; (lig.) sneeuwkleed o.; -kohl ui. winterkool, groene kool v.; -könig m. (Nat. hist.) winterkoninkje o.; •top/\'m. winlersalade v.; -Aor;t o., L. -fruclil (i) •krihe v., Z. Nebelkrdhe; \'krant o.kabuis\' kool v.; -kresse v. winterkers v.; -JtcuA v. winterkoe, koe v. die \'s winters melk geeft; -lage v. (Zeew.) plaats v. waar de schepen des winters liggen; — halten, overwinteren; -lager o. winterleger o.; (Krijgsw.) wintel kwartier o.; —bier o. winterbier o.; -tauch in., Z. -zwtebel; •lehnev. noordzijde, noordwaartsche hel- ling v.; -leile v., Z. seile; -lerche v. sneeuwleeuwerik m.; 2. gewone vla-vink m.; -levkoje v. nachlviolier, stokviolier v. Winterlich, bijv. eu b. wiiilcr-
achtig.vau den winter, als in den winter. Winter-lied, (-(e)s, mv. -er) o.
winterlied o.; it. lied, gezang o. op den
winter; -linde v. steenlinde, zandlinde v.
Winterling, (-(<0», mv. -c) m.
(Nat. bist.) sneeuwoitolaan,winterling m
Winter-luft, v., z. m. winier-
lurbl. temperatuur v. in den winler;
(lig.) ijzel, rijp, rijm m. van den winler; •luit, -luxtbarkeit v. winlervennaak o. winterpret, winterveruiakelijkheid v. •mdhrchen o. wintervcrlcllinkje, verlel- sellje o. voor winteravonden; -masng |
||||||||||||||||||||
|
terwciler o.; -wickcv. wikke v. met brcedel (op den kop van een paard), kol, bles v.;
|
||||||||||||||||||||
|
bijv. en b. winterachtig; -melnne v. late
meloen in.; -merk in. duikergan* ».; •meve v. wintenneeuw v.; -mon<tt m. wintermaand v.. November m., slachl- inaaml v.; (C.esch. van Fr.) vorslinaand v., Frimaire m., van 21 November lol 20 December; -morgen in.wintcrinorgcn, morgen.ochtend in.iii den winter;—punkl m. oosten o., punl o. waar de zou iu den winter schijnbaar opgaat. Wintern, (winterte, gewinterl) o.
ww. onp., m. h. winler zijn, winteren; et wintert schen, het wintert reeds, is reeds koud; 2. overwinteren, den win ter doorbrengen; II. bedr. ww., Z. aas wintern, durchwintern; lil. o. zelfst., Z. Winlerung (1). Winter-nacht, (-nac*/e)v.win-
lernachl m.; -netz o. (Vissen.) winter-
net o.; •obst o. winterooft o., winter- vrachten v. mv., fruit o. dat in denwin- |
||||||||||||||||||||
|
bladeren; -unhnung v. winterwoning v.,
wiiiteivcrblijf o.; -uolle v. winlerwol, wol v. van de eerste schering; -zeichen o. (Sterrenk.) winierteeken o.; -zcit o. wintertijd,winter m.,koudejaargetijde o.; znr—,in den winler, des winters; -zeug m. winterstof o.; 2. winterkleeding »., winterkleereu o. mv., wollen kleeding v.; •zimmer o., Z. stube; -iwiebel v. win terui v.; 2. buisvormig knollook o.; 3. bieslook o. Winzer, (-s, mv. Winzer) m., -in,
(-nen) v. wijngaardenier m., wijngaar denierster v.; 2. wijnlezer, druivenlezer m., wijiilcesslcr.druivenleesster i.;-hacke i. wijngaardhak, spitshak v.; -messer o. snoennes o. Wilizig, (-it, st) bijv. en b. zeer
klein, uiterst klein, gering, nietig, oube dnidend; -eiAfanncAen,nielig,klein ventje |
i. (aan een venster), wervel ra.; (aan
Ie kraan van een val), sleutel ra.; (van eene viool), wervel ra.; (van een klavier), snarenstifi v.; (Ontlk.) wervelbeen o.; (Werkt.) zwengel, handboom m., kruk, handvat v.; (aan een draaiwerktuig), schijf v.; 5. (aan eene spil), knipje o.; (Nat. liist.)oeslerkamra.; (Zeew.) bram- zcilsvalblok o.; (van een zeilstang), kin» nebaksblok o.; li. (op de trommel), roffel v.; (lig.) (van bezigheden, vermaken &), maalstroom m.; (Volksl.) vom • bis an die Soltien, van top tolleen, door en door. Wirbel-ader, -arterie, (-n) v. Z. schlagader; -balkea m., Z. stock; • band o. wervelverband o.; -baum m., Z. Kicfer; -becre v. Amerikaanschc kruisbes v.; -bein o. wervelbeen o.; -blutader v. (Ontlk.) tot de wervelbeenderen behoo- rende ader v.; -caries v. bederf o. in de 90 |
|||||||||||||||||||
|
U26 Wir. Wir. Wir.
|
||||||||||||||||
|
zaken), werkend, afdoend; (Uodg.) (van
de genade),werkend; 2. bedr. ww. wer- ken, bewerken, voorlbrengeu; W\'under -, doen; Gales -, goed doen; ich kaan wenig -, ik kau niet veel uitrichten, ik vermag weinig; II. bedr. ww. werken, arbeiden, een beroep uitoefenen; Tapeten -, «er- ken, weven; (bak.) kneden; dea Hu f des l\'ferdes -, uitvegen, uilsteken; das Salz -, zieden; lil. o. zelfst., Z. Wirkang. Wirker, (-«, mv. Wirker) m., -ia,
(-nea) v. hij, zij die werkt, teweegbrengt &, werkman, fabrikant, wever m., werk- slcr, weefsler v.; (lig.) oorzaak v.; (Bak.) klieder, bakkersknecht in.; (Zoutz.) zout- zieder ui. Wirkerei, (-en) v. weverij v.; 2.
weversweik, weefsel o. Wirk-form, (-en) v. (Spraakk.)
bedrijvende vorm in.; -grund in.beweeg- reden v.; -kaus o. werkhuis o., wevery, fabriek, werkplaats v.; —besilzer m. eige- naar in. eener fabriek, fabriekeigenaar ui.; -kreis m. werkkring m., Z. Wir- kungtkreit. Wirklich, bijv. en b. werkelijk,
wezenlijk, waarlijk, voorhanden,effectief, positief; -e Zahlung, werkelijk; der -c Bestand, de werkelijke toestand; -e Sün- de, zoude door daden; -er Hofrath, dieustdoeud; 2. iu waarheid, feitelijk, uaar waarheid, inderdaad; - machtu, ver- wezenlijken; il. Z. gegenadrlig; -keil v. werkelijkheid, wezenlijkheid, leilelijk- heid, bestaande zaak »., wezenlijke, feil o.; il. verwezenlijking, uitvoering ».; zur — bringen, Z. - machea. Wirkliohmachung, (•«») v.
verwezenlijking v. Wirk-meister, (-stcrs, mi.ster)
in. wever, weversbus ui.; -messcr o., Z. •etsen; •millel o. afdoend middel o.; •malde y. (Hak.) kneedlrog, baklrog in. Wirksam, (-er, st) bijv. eu b.
werkzaam, afdoend, krachtig; (van een middel), afdoend; - machen, doen wer- keu, werkzaam ma keu; -l.ni v. werk- zaamheid v., afdoende o., Z. Il\'irtuiiu. Wirk-StOSZ, (stoszes, ui f.slotte)
iu. (Iloelsui.) sloot in. mei hel veeguies; •sluhl iu. (Wev.) weefstoel in.; (I\'ass.) werksluel in.; -lisch in. (Ltak.) Z. -bretl; •trog ta., \'L. -mulde. Wjrkung, [•en) v. werking, ver-
richling, uitwerking, uitkomst v., invloed iu., gevolg o.; - machea, thun, werken, gevolg hebben; (Hak.) (van hel deeg), kneden o. Wirkungs-art, (-e») v. wijze v.
van welken; -/ahig bijv. uw. ui slaat om
te werken, om iels teweeg te brengen, •kra/t v. vermogende kracht, kracht v. van wel kuig, uilwerkingsverinogeil o.; •treil ui. werkkring ui.; (Mal.) almos- feer v.; -tus bijv. en b. zonder werking, zonder eeuig gevolg, nutteloos, lever» geefs; -trteb iu. zucht v. uaar een werk* kring, lust in. tul werkzaamheid. Wirk-ursache, (-«) v. aauiei-
deudc oorzaak, beweegreden v.; -worl o. (Spraakk.) bedrijvend, overgaukelyk of Itransitief werkwoord o. |
Wirr, bijv. en b. verward, in de war
verdwaald.
Wjrr-bund, (- bund(e) »,ui \\.-ban-
de) ui. bos o. klein stroo, Z. slroh; •bundellen, -bür.dlein o. (verkl.) bosje o. kort slroo. Wjrre, (-n) v. verwarring, verwik-
keliug, verwardheid r. Wirren,(nirr/e, gewirrl) bedr. ww.,
Z. rericirren; aus einander-,\'l.entivirren. Wirr-garn, (-(e)s,mv.-e) o. (ge-
ineeuz.) verward garen o.; -geist m., Z. •kopf; 2. wargeest m., warhoofd o.; •knauel va. kluwen o. verward garen; •kopf in. (gemeenz.) verward hoofd o.; •köp/ig bijv. nw. een verward hoofd heb- bende; -köpligkeit v. verwardheid v. van geest. Wirrig, bijv. en b. verward, in ver-
warring, in het duister, in hel donker. Wirrsal, (-(e)*, mv. -e) o. ver-
warring, verwardheid v.; 2. verwarde zaak v., rommel m. Wjrr-seide, »., z. m. vlokzijde v.;
slroh o. kort stroo, kaf o. "Wirrung, (-en) v. verwarring, ver-
wikkehug v.; (lig.) oneenigheid v. Wirrwarr, (-(e)s, mv. -e) m.(ge-
meenz., lig.) verwarring, verwikkeling v., warboel m., misverstand o., oneenigheid v., gebrabbel, mengelmoes o., chaos, bi- jeil in. Wirsching, Wirschkohl,
Wirsing, {-{e)t, mv. -e) m. (PI.) kruikooi, savoyekool v.; grüner -, groene kool v. Wjrtel, (-s, mv. H\'»r(e() ui. wervel,
ring ui. onderaan de spil van een spin- uewiel; -bem o. asiragaal m., groot biel- boen o.; •firmig bijv. nw., L. wirbetfür- mig (2); (l\'l.) wervelvoruiig geplaatst; •kraal o. wervelkruid o. Wirth, (-(e)s, uiv. -e) m., -in,
(-ncn) v.liuishoudei\',bestuurder m.,liuis- houdsler ».; et\'i guler - sein, een goed liuishouder, bestuurder zijn; 2. Iandhuis- houdkuudige in., hoofd o. vau een gezin, boer, baas ui.; (Scherts.) gastheer, onl- haler ui.,gastvrouw v.;3.herbergier, kas- lelein, waard, logeuienlhouder in., her- bergieister,kasleleines, waardin v.; (Spr.) lieber dem • als dein Apotheker, beter bij den bakker dan bij den dokter. Wirthbar.wArthbarlich.bijv.
uw. bewuoubaar, een aangenaam verblijf verschaffende; 2. gastvrij; 5. huis(e)lijk, spaarzaam, huishoudelijk; -keil v. gast- vrijheid, vriendelijkheid, huis(e)lijk- heid v. Wirthen,(«\'iriAe/e,oeiiir//iei)bedr.
ww., \'(,. beuiirtlien; 2. o. ww., in. h. eeue herberg houden, kustelein(es) zijn. Wirthlioh,bijv.nw.,Z.m«r/Asc/iu/\'J-
lich; 2. wirlhbar. Wirthschaft, (-e«) v. (vau een
goed), beheer, bestuur o., admiuislialie v.; 2. huishouding v„ huishouden o.; 5. herbergierschap, beroep o., vau berbei - gier; - tretben, Herbergier zijn, eene her- berg houdeu; (lig., geuiecuz.) leveu o., bewegiag v.; das ist eine taubere -, een mooi huishouden; eine schone • uttru7i- |
|||||||||||||||
|
roggegraal; -dost m. onecht konings-
kruid o.;-entnlii4ung v. ontsteking v.der wervelbeenderen; •förmig bijv. nw. wer- velvorinig,dwarrelend;-oa»y m. (Unllk.j tol de wervelbeenderen behooiende gang in., wervelkanaal o.; -gegcnd v. streek v. van de kruin van het hoofd; -geist in. wargeest, verwarde geest m.; -gelenk o. wei velgewricht o. van de ruggegraal. Wirbelhaft, bijv. nw.dwarrelend,
draaiend, wervelaciilig. Wir)30lilom,^-liorii(e)s,m\\.-hör-
ner) o. (Nat. bist.) perspectiefslak v.; 2. halsjesslak, spirnalvormige schclpslak v. WirbeÜCht, bijv. BW., Z. wirbcl-
haft. „Wirbelig, bijv. en b. waar bel
dwarrelt, „draait; (l\'l.) wervelsgewijs ge- plaatst. Wirbel-kasten, (-kastens, mv.
•kasten) ui. (luslr.) bol gedeelte o. aan den bals eener viool; •knochen ai., /.. •bein; -kopf in. (Inslr.) wervelknop ui.; (lig.) Z. -geisl; -kraakheit v. lolde wer- velbeendereu bebooreude ziekte; -kraul o. wervelkruid o.; 2. dragant 111., wild basilicum o.; 5. wondkruid o.; -los bijv. nw. zonder wervels; —e Tliiere, ongc- werveld, ongeleed. Wirbeln, [wirbcllc, gewirbelt) o.
ww., ui. A. draaien, dwarrelen; au/ der Trommel -, Iroininelen, slaan; -der Ton, geroffel o.; \'2. (van vogels), kweelen,zin- geu, rouladeu maken; (lig.) verwarren, duizelen, der Kopfwirbett uur, het hoofd draait mij om; II. bedr. ww. doen duize- len, verwarren, verward maken, duizelig maken. Wirbel-punkt, (-(e)s, mv. -e)
m., Z. Sclieilelpanhl; -rddchen o. schijl-
radje o.; 2. katrollelje, scbijlje o.; -raucli ui. rook m. die dwarrelend opstijgt; •taaie v. (Üntlk.) wervelkolom, rugge- graal v.; eme — Itabend, gewerveld, ge- leed, eene ruggegraat hebbende; -tchlag- ader v. tot het wervelbeen behoorendc (slag)ader v.; schmer: m. wcrvelpijn, ruggegiaalspijii v.;-tchnecke »., Z. •hom; schmrkel ui. (Nat. lust.) lorensleen in.; •slncl; ui. schoorbalk in.; -s(urwi in. he- vige slorui, orkaan in.; -suchl v. duize- ligbeid v.; -/M1 in. rondedans m.; (lig.) maalstroom m.; -lhierc o. mv. gewer- velde dieren, geleede dieren; •wind m. wervelwind, dwarrelwiud in.; •wurm ui. wervelworm ui. Wirkart, {•ca) ». manier v. van
werken, wijze v. van bewerken. Wjrkbar, bijv. nw, uitvoerbaar, te
verwezenlijken, doenbaar; -kcil v. uit- voerbaarheid, mogelnkheid v. tot ver- wezeulijkiug. Wirk-brett, (•(«)«. mv. -er) o.
|
||||||||||||||||
|
(Hak.) kueeil
|
47
|
talcl, kueedplauk v.; -eisen
|
||||||||||||||
|
o. (Hoefsm.) veegmeso.; (Looi.) schraap*
mes o. Wirken, (tcirkte, gewirkl) o. ww.,
in. A. werken, eeue uitwerking hebben, eene weikiug teweegbrengen, indruk ma- ken; ((jen.) werken; au/ etui, -, op iets werken, iels beoogen; auj\'jem., auf\'jems. |
||||||||||||||||
|
Hen -, iuvloed uitoefenen; -d, (van oor-I
|
||||||||||||||||
|
wis.
|
Wis. 1427
|
|||||||||||
|
wis.
|
||||||||||||
|
Wjsmuth, (-(e)s, mv. -e) m. bis-
IIIMlIl O.
Wismuth-asohe, v., \'z. m. bis-
mulhasch v.; -aujlösung v. oplossing v. van bismuth; -beschlag in., Z. -asche; •blamen v. mv., -blüthe v. bismuthbloe- inen v. inv.;-Au(/<;r v. (Scheik.) bismuth- boter v. Wismuthen, (wismulhete, gewis-
mulhet) bedr. ww. met bismuth soldee- ren. Wismuthen, bijv. nw. van bis-
iniitli. Wismuth-erz, (-es, mv. -e) o.
iiismiiili"rl< v.; -glanz in. loodglans in. van bismuth; -glas in. oxyde o. vanglas- achtig bismuth; -graupen v. mv.bi»uiuth- korrels v. mv.; -hnUig bijv.uw. bismuth- houdend, bismiithbevattend; -könig in. (Scheik.) metallisch bismuth o.; -korn o. korrel v. bismuth, bismulhkorrel v.; \'krgstalle m. mv. bismuthkristallen o. mv.; -niederschlag in. bismulhbezinksel o.; -ozher ui., Z. -asche; -oxgd o. bis- inuthoxyde o.; salpetersaures —, Z. •weisz; -weisz o. Spaansch wit o. Wispel, (s, mv. Wispel) m. wis-
pel ui., korenmaat v. van 24 schepels. Wispel, (-n) v. wesp v.
Wispelbeere, (-») v. wilde kers,
vogel kers v. Wispeler, (-s, mv. Wüpeler) m.
-in, (-nen) v. Iluisteraar m., fluister aarster v. Wispeln, wispern, (wispelte,
gewispelt en wisperte, gewispert) o. ww., Z. ftüstern. Wissbar, bijv. nw. te weten, te
kennen, te vernemen, geweten kunnende worden; -keil v. mogelijkheid v. om ge kend te worden. Wissbegier(de), v., z. m. weet
gierigheid v., weetlust in., leergierig heid v., leerlust in. Wissbegierig, bijv. nw. weetgie-
rig, leergierig, leerlustig. Wisselei, (-e») v. oppervlakkige
kennis v., schijngeleerdheid, betweterij, veelwelerij v. Wjssen, (it/i weisz, du weiszl, er
weisz <J?-, wussle, gewusal) bedr. en o. ww„ m. A. onr. weten, kennen, verstaan, ge- leerd hebben, kunnen zeggen, bekend zijn met; nicht -, was man thun solt, niet welen wal Ie doen; thun als ob man es nicht wüsste, houden alsof men het niet wist; (Spr.) was man nicht weisz, macht einem nicht heisz, wal men niet weet, deert niet; ich weisz von nichls, ik weet nergens van; wolier weisz er es?, hoe weel hij dal?, waar heeft hij dat geleerd?; urn etw. -, van iels weten, kennis dragen van, bekend zijn met,onderricht zijn no;sieh schuldig -, zich schuldig gevoelen, weten dat men schuldig is; niets mehr von sich selbst -, builen kennis zijn; jemn. etw. • lassen, jemn. etw. zu - thun, laten we- teu, berichten; etw. zu - bekommen. iels te welen komen; nichls von sich - lassen, niets van zich laten hooren; Celd <)\'• bei jemn. -, welen dat iem. geld & heeft; sich viel mit etw. -, veel met iets op hebben, |
zich veel laten voorstaan; über Alles etw.
\', over alles wat te zeggen hebben; ir/i will es gelhan -, ik wil dat het gedaan wordt; wer weisz, was geschehen wird, wie weet &; isl er hier? tnan kann nicht -, is hij misschien hier?, men kan het niet weten, het is mogelijk; es steht zu -,ob 4", het is de vraag &; it. er denkt, wer weisz, wie reich sie sei, hij denkt dat zij verbazend rijk is; Sie fiat ich weisz nicht was Angenehmes, zij heeft ik weet niet welk aangenaams; i.dassich nicht wüsste, so viel ich weisz, nicht, meines -s nicht, voor zoover ik weet, bij mijn weten niet; was Neues? ich wüsste nichls, ik weet geen nieuws; ich wüsste niemand, der <f% ik ken niemand &; weiszl du etw.?, weet gij wel?; - Sie was Neues?, hebt gij, weet gij wat nieuws?; weiszl du was? nun wol\' len wir <\\-, weet gij wat! laat ons nu &; auswendig -, van buiten kennen; weder aus noch ein -, sich nicht zu helfen -, zich niet weten te radden, geene uitkomst weten; 211 leben -, zich behoorlijk weten te gedragen; II. o.zelfst. kennis, kundig- beid, wetenschap v.; oAne sein -, buiten zijn weten; mit • der ganzen Welt, bij iederen bekend; mit - und Willen, wil- lens en wetens, opzelleiijk; wider besseres - und Cewissen, tegen beier weten aan. Wissenschaft, (-en) i.,Z.Kennl-
niss, Gelehrsamkeit, Wissen (II); 2. (en- kele) wetenschap v.; - der Spraclien, taai- kennis v.; (van kunstwoorden), tecbno- logie v.; sich auf die -en legen, zich op de weienschoppen toeleggen; - des Ueber- sinnlichen, bovennatuurkunde ».; die schonen -en, de fraaie wetenschappen; (van eene kunst), theorie v. Wissenschaftlich, bijv. en b.
wetenschappelijk, grondig, theoretisch, afgetrokken, diepzinnig, geleerd, be- spiegelend; -keil v. wetenschappelijk- heid, theorie, afgetrokkenheid, geleard- beid v. Wissensohaft(l)er, m. stelsel-
matig geleerde, enkel geleerde m. Wissenschafts-eifer, (-») m.
ijver m. voorde wetenschappen; -kunde v. inleiding v. tot de wetenschappen; -/«Are v. leer v. der kennis, wetenschap, theorie v. der wetenschappen, logica v.; •wesen o. letterkunde, geleerdheid v. Wissens-qualm, (-(e)i) m„ z.
m. onbeduidende, uultelooze, halve ge- leerdheid v.; -werth, -würdig bijv. nw. wetenswaardig, belangrijk; -würdigkeit v. wetenswaardigheid, belangrijkheid v„ wetenswaardige o.; -zweig 111. tak in., vak o. van wetenschap. Wissentlieh, bijv. en b. bekend,
met kennis, met overleg, voorbedacht, opzettelijk, wetens, met zijn (baar&) weten, expres. Wisser, (-s, mv. Wisser) m„ in,
(-nen) v, weter, kenner in., weetster, kenster v. Wjssiustig, bijv. nw., Z. wissbe-
gterig. Wissmut, (•(«)»•) in., z. in., Z.
Wismulh.
Wist! tussch.(van voerlieden),link\'. ! |
|||||||||||
|
ten, heel wal verwoesting aanrichten; 4.
herberg, kroeg v., logement o. WirthSChaften, (wirthschaflete,
gewirlhschaflet) o. ww., m. A. eene huis- houding besturen, een huishouden waar- nemen; 2. een landgoed besturen, ecu goed beheeren; 3. eene herberg of een logement houden, herbergier of logement- houder zijn; 4. gul -, zijne zaken goed beheeren; it. mit etw. -, huishouden spaarzaam zijn; übel -, slecht besturen, een verkwistend leven leiden; it. buiten sporigheden begaan; (gemeenz.) een helsch leven maken. Wirthsohafter, (•*, mv. Wirth-
schafter) m.,-in,(-»en) v., Z. Wirth (1) Wjrthschaftlich, bijv. en b.
huishoudelijk, spaarzaam; 2. landhuis houdkunde kennend; -keil v. huishoude- lijkheid, spaarzaamheid v. Wjrthschafts-amt, (-ami(e)s
mv. -amler) o. bestuur o. van landgoe- deren, domeiuhestuur o.; •beamler m.in- lendanl, administrateur, bestuurder,rent- meester in.; -gebdude o. gebouwen o. tol de boerderij beboorende; 2. Z. Wirth» /mus; 5. tot eene herberg & beboorend gebouw o.; -regel v. regel m. der huis- houding, huishoudelijke regel m. WirthS-haus,(-Aauses, mv.-A«u
ser) o. herberg, kroeg v., logement o.; •junge m. herbergiersjongen m.; -magi v. herbergiersmeid v.; stalt m. stal ui. van een logement; -tafcl v.,-tisch m. tafel v. in een logement, table d\'höte, open tafel v.; -wein m. wijn in. uit eene her- berg &. Wis-baum, (-iaum(e)«, inv.-ftuK-
me) ni. ahorn(boom) ui.; -beerei. vogel- kers v. Wisch, (-es, mv. -e)m.,ï.-lappen,
2. stroowisch iu.; (Leid.) kussentje o. (lig.) unter dem -e etw. thun, heimelijk in het geheim; il. etw. unter dem -e ver- kaufen, heimelijk; 5. vod,lor v.;4. schot- schrift, pamflet o. Wjschen, (wischle, gewischl) o.
ww., in. A. ontsnappen, ontkomen, weg- sluipen; aas der Hand -, uit & glijden; in ein Hans -, wegsluipen;^, bedr. ww. etw mit einem 1\'ache -, afvegen, sehoonma- ken; etw. -, uitwisseben; sich den Schweisz run der Slirne -, zich het zweet van het voorhoofd vegen; (Teek.) doezelen. WÏSOher, (-s, mv. Wischer) in. hij,
die afveegt, schoonmaakt &, Z. wischen; 2. wisseber m.;3. (Art.) aftrekker, kras- ser in.; (Teek.) doezelaar in.; (gemeenz., fig.) ernstige berisping, schrobbeering v. Wisch-fang, (•fang(e)s,mi.- fan-
ge) m. (Vog.) bosje o. korenaren; -gold o. geslagen goud, bladgoud o.; -hader in., Z. -lappen; -kolben in., Z. Wischer (Art.); •lappen,\'lampen m. vaatdoek, wrijfdoek, slofdoek in., •kalzchen o. snoeperig poesje o.; -papier o. papier o. om af te vegen; -luch o., Z. -lappen; -lüchlein (verkl.) o. stofdoekje o. Wischwasch, (-e*,inv.-e),Wi-
schiwaschi (-*, mv.-») m. gebabbel, gewauwel, gesnap o., nietigheid, beuze- ling v., wissewasje o. |
||||||||||||
|
Wit.
|
||||||||||||
|
Woc.
|
||||||||||||
|
1428 Wit.
|
||||||||||||
|
Witz-jagd, (-e) v. jacht v.op aar-
digheden, Z. Witzelei; -jüger m. laffe grappenmaker m., hij die aardig tracht Ie zijn, flauwe aardigheden vertelt, Z. •bold; -leer, -los bijv. nw. zonder aardig* heid, laf, zouteloos. Witzler, (-«, mv. Witzler) m.,-in,
(-nen) v., Z. Wilzjiiger. Witz-reieh, bijv. en b. vol geeslig-
heid, vol aardigheden, zeer geestig; spiet o. verstandsspel o.; -wort o. geestig ge- zegde o., aardige zet m. Wo, bijw. waar, op welke plaats;
- wohnt er\'.\', waar woont hij?; - er auch
sein mag, waar hij ook moge zijn, waar hij zich ook bevinden moge; - kommt er her?, van waar komt hij?, waar komt bij vandaan?; 2. ergens; ich habe es - gese- hen, ik heb het ergens gezien; 3. toen, op een oo^enblik; ru einer \'leil, - ich glaubte, op een tijd toen of dal &; i. vocgw. zoo, ingeval; - nicht, zoo niet, anders; (Spr.) - min gelöscht hat, muss es yebrannt haben, er wordt geene koe bont genoemd of er is een vlekje aan; it. geen rook zonder vuur. WoajIS, bijw. waarheen; -?, waar
gaat gij heen?; (lig.) nicft( woem « wis- sen, niet welen waarheen. Wgbbe, (-n) v. hondje, mophoud-
je o. Wobei, bijw. waarbij, bij hetwelk,
bij welke(u); das Haas, - er vorüberging, het huis waar hij vooibijging; - ich sehe <Jf\\ waarbij ik zie; - solt ich erkennen, dass <$-, waaraan &; die Meinung, - man es hemenden lies:, waarbij men de zaak liet rusten; das Uittel, - er sich am besten be/indet, waarbij üij zich het best bevindl; - noch zit bemerken tst, waarbij nog valt
op te merken; - muss man anfangen\'t, waar, waarbij moet uien beginnen. WQOhe, (-n) v. week v., tijdperk
o. van zeven dageu; eine - urn die andere, om de andere week; die - tst an ihm, hij heelt de week, het is deze week zijne beurt; 2. werkweek v.; il. werkdag, dag in. in de week; die - haben, dienst moe- ten doen; II. die -n, kraam v., kraambed o.; -n hallen, in de kraam liggen; in die -n kommen, in de kraam komen, beval- len, verlost worden, baren; aus den -n kommen, uil de kraam komen; (Volkst.) er sieht in die andere -, üg kijkt scheel. WQChen-arbeit, (-en) v. weke-
lijksch werk, werk o. van eene week; •besuch en. bezoek o. bij eene kraam- vrouw, kraamvisite v.; -betl o. kraaiu- bed o., Z. Woche (II); -blatl o. weekblad, wekelijks verschijnend blad o.; -fteber o. kraamvrouwenkoorts, zogkoorls v.; -je- bet ó. wekelijksch gebed o.; -geld o. week- geld o.,wekclijksche verdienste v.,weke- lijksch inkomen o.; •geselt m. voor week- loon werkende knecht m.; -geschenk o. geschenk o. voor de kraamvrouw, spijs v. voor de kraamvrouw; -gotlesiiensl in. wekelijkschegodsdieustoefening v.; -A\'o«- ne v. kandeel v.; -kind o. kraaiukind o., zuigeling m. en v., Z. Wickelktnd; -kleii o., Z. Werklagskleid; -tang bijv. nw. eene week lang, gedurende eene week; it. wc- |
||||||||||||
|
Witherjt, (-(«)», mv. e) m. kool-
znre zwaaraarde »., natuurlijke koolzure baryl o. van llauvy. Wittern, (witlerle, gemitlerl) o.
ww., m. ft. onwceren, donderen: 2. so mllerl es seit H Tagen, zulk weer is het reeds 8 dagen; (gemeenz.) es wittcrt durch das üach, de regen, de sneeuw & dringt door het dak; 5. nach etui. -, ruiken; (van uitdrukkingen), schijnen te komen, afgeleid schijnen; II. bcdr. ww. (Jaehlw.) ruiken, de lucht krijgen; die Spur des Wildes -, het wild op het spoor komen, ontdekken; (lig,) elw. -, een voorgevoel hebben van; er witlerle es, hij kreeg er de lucht van, hij begon het te merken; sich - lassen, zich doen gevoe- len; (van muizen), zich vertoouen; III. wed. ww. stek -, (van bijen), in de zon gaan zitten; IV. o. zelfst., Z. Willerung. WitSChO, (-n) v. brem, paardeu-
vlieg v. Witstock, (-(c)s, mv. Wilslöcke)
m. (gemeenz.) dom inensch. lomperd m. Wjtterhaft, bijv.nw. onwcerdrei-
gend, van onweer zwanger, Witterling, (-(e)j, mv. -e) m.
menasel o. van veldspaalli.mika en zout, Witterung, (-cn) v. weder of weer
o., lucblsgesteldheid, temperatuur v.;un- yesunde -, ongezonde lucht v.; (liergw.) ondevaardsche hitte, uitdamping v.; 2. (Jachtw.) der Hand hal - vom Hasen, de hond heefl de lucht van den haas; it. die - vom Wilde bekommmcii, de lucht krijgen van &, het wild op het spoor ko- men; eine gule - haben, (van honden), een goeden reuk liebocn; 3. aas, lokaas, sterk riekend aas o. Witterungs-beobachter,
(•ten, mv. -ter) m. weei\'besehouwer,
weerkundige, meteoroloog m.; ~beobach- luny i. weerbesebouwing, weerkunde, meteorologie v.\\-kalender m.weerkundige almanak in.; -kunde,-lehren. weerkunde, meteorologie v. WitterungslOS,bijv.en b.spoor-
loos, zonder lucht. Wittfrau, (-cn) v.,Z. Wittwe.
WitthUOl, (-(«)i,rai. Willhitmer)
o. weduwgift v., lijftocht nu, pensioen o.; •gut o. goed o., hoeve v. als weduwgift; it. tot lijltocht aangewezen goed o, Wittmann, (-(e)>, mv. Witlman-
ner) in., Z. Witlwer. Wittwe, (-n) v. lange, Puolsclie
rivierhoot v. Wittwe, (-n) v. weduwe v.; (I\'ol.)
ilouairière v, Wittwen-casso,(-n) v.,Z.-*o»«e;
•gebühr v. aandeel o. der weduwe; 2. Z. •gertïth; -gehalt m., -geld o. weduwe- geld, pensioen o.; -gerüth o. goederen o. welke eene weduwe boven haar aandeel uil de nalatenschap van den man mag nemen. Wittwenhaft, bijv. nw. als we-
duwe. Wjttwen-haken, (-hakens, mv.
•haken) m. goedje o. ecner predikant3- weduwe; -ftous o. weduwenhtiis a.;-jahr o. weduwejaar. rouwjaar o. eener we- |
||||||||||||
|
duwe, jaar o. waarin de weduwe de in-
komsten van haar overleden man geniel; •kasse v. weduwenfonds o., weduwenkas v.; -kasten in. oll\'erbus v. voor weduwen; •recht o. recht o. eener weduwe om de inkomsten van haar overleden man Ie eischen. Wittwensohaft, v., z. m., z.
Wiltaienstand.
Wjttwen-schleier, (schuiers.
mv. schieter) ru. weduwensluier m.; \'tilt m. woning v., verblijf o. eener we- duwc of douairiêre; 2. (in de kerk), we- duwenstoel m., weduwenbank v.; stand in. weduwschapo.,weduwstaatm.;-s(uft/ m., \'L. silz (2); sömmerletn o. korte nazomcr m. Wjttwer, (s, mv. Witlwer) m.
weduwnaar m. Wittwerleben, (-s) o.,z.m.we-
duwn.iarsleven, leven o. als weduwnaar.
WittwerÜCh, bijv. nw. als we- duwnaar. Wittwerschaffc, v., Wjttwer-
stand, (-es) m., z. in., Z. Willwer- sland. Witz, (-cs, mv. -e) m. geest m.,
geestigheid v.; 2. (gemeenz.) aardigheid, grap v., geestige zet m.; fatscher -, valsch vernuft o.; beiszender -, scherpe zet in., epigram o.; schlechler -, onbeduidende scherts, lade aardigheid v.; -c machen, grappen maken, geestig zijn, aardighe- licn debiteeren, uien verknopen; (Spr.) frühcr -, früher Aberwitz, vroeg wijs, vroeg zot. Wit3-arm, bijv. nw. arm van geest,
onnoozel; -bold in. geeslig persoon,geesli- ge grappenmaker m.; it. (i. k. bet.) Z. Witzjiger. Witzelei, (-en) v.hatelijke gecstig-
heid, gemaakte aardigheid v.; 2. onge- paste scherts, laire aardigheid, lade toe- speling v., Z. Witz; -en vorbringen, Z. witzeln. Witzeln, (witzelle, gewilzelt) o.
ww., m. ft. aardig willen zijn, geestig willen zijn, aardigheden vertellen; filter elu: -, toespelingen, glosses maken. WitZ-fertig, bijv. nw. gevat op
aardigheden, dadelijk gereed om scherts te beantwoorden; -fanken ra. geestige zet m., aardigheid v. Witzig, {-er,st) bijv.en b.geestig,
vernuftig, verstandig, aardig, goed be- dacht; -er Kopf, geestig, vernuftig, ver- standig man; -e Anlworl, geestig ant- woord; -cr Gedanke, t\'(n/a(/,geestige zet, geestigheid. Witzigen, (wilzigte, gewitzigt)
bedr. ww.jem. -,wijzer maken, bedacht- «amer maken, voorzichtig doen worilen; ich bingewtizigtworden, ik heLecne goede les gehad, ben door schade wijs geworden. Witzigkeit, (-en) v. aardigheid,
geestigheid v., geestige zet m. Witzigung, (-en) v. waarschu-
wing v. voorbeeld o., les v.; das solt mir zur - dienen, dat zal voor mij cene les zijn, is eene goede les voor mij; lasse es dir zur - dienen, laat u dat tot les ver- strekken. |
||||||||||||
|
Woh. 1429
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wog.
|
Woh.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wogicht,bij».nw.,Z.«09<n/ormiff.
Wggig, bijv. en b. (van de zee), golvend, bewogen, bol, al? golven slaan- de. brandende, stroomende. Woh©r, bijw. tan waar, «aar van
daan; - sind Sie\'/, «aar zijt gij van daan; - wisten Sie das \'/, hoe weel gij dal ? Wohin, bijw. waarheen, «aar naar
oc?: - iih \'ii,ih sthm mag, waarheen ik ook zie; 2. ergens,opeenigc plaats; irgend • gehtn, ergens been gaan, ergens naai oe gaan; ifig.) - zieit dies;?, waartoe dient dat. waarop beeft dat betrekking? Wohinter, bijw. waarachter, ach |
daard,«el goed overlegd.zeer voorzichtig.
Wghlbedachtlich, bijv. en b. opzettelijk, niet overleg, na rijpelijk te hebben nagedacht. Wghlbefinden, (-s) o.,z. m. «el-
zijn, welvaren o..gezondheid v., welstand in.; sich nach jitns. - erkundigen, naar iems. welstand vragen. Wghlbegabt, bijv. nw. rijk be-
gaafil. mei scboone hoedanigheden. WphlbefUgt, bijv. nw., Z. befugt.
Wghlbegründet, bijv. nw. ge-
grond, op goede gronden steunende, op goede gronden berustend. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
kenlang, «eken achtereen;-n/An m.»iek-
looii, weekgeld o.; -iinirl,t in. wrekiuarkt i;.-prtdtger m. predikant m.dieile week- beurt heeft; -prediyl v. jireJiknlie v. in de «eek; •rrtlinutiy v. wekelijksche re- kening ï.; -schrift v., Z. -blull; -slut>v v kiaamkamer t.; -tag ui. dag m. in dr «eek, dag in. van de «eek; 2. werkdag m. •laqhch bijv. nw., Z. uerklaglicb. Wöchentlich, bijv. en b. weke-
lijks(ch), door de week, iedere «eek voor elke week, op werkdagen; -e Kuch- richten, wekelijksche berichten o. mv. - brzuhlrn, wekelijks. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
WQChen-weise,lMjw.hij de week.lier «al
|
WQhlbegÜtert, bijv. nw. zeer
gegoed, rijk. WQhibehaart,bijv.uw.zeer harig.
WQhlbehabig, i>ijv. nw. welva-
reud, i ijk, eene goede gezondheid genie- telid. WQhlbehagen, (-.<) o., z. m. ge-
voel o. van welzijn, innerlijk genot o., zelfvoldoening v.. welbehagen o. Wghlbehalten, bijv. nw. (vau
personen), welvarend, gezond, gezond en
wel; (van zaken), iu gorden slaat, onge- deerd, ongeschonden; (Hand.) onbesrha- digd; (Zeevv.) iu goede haven,gezoud eu wel. behouden. Wghlbehangen,bijv.nw.(Jacht-
w.) (van honden!,langeafhangeiideoorin
hebbende. WQhlbekannt, bijv. nw. welbc- keud. beroemd, befaamd.
WQhlbeleibt, bijv. nw. zeer ge-
zot, zwaarlijvig, dik; -heit v. zwaarlij- vigheid, gezelheid, dikte v. Wghlberechnet, bijv. nw. goed
berekend, goed overlegd.
Wghlberedt, bijv. nw.,\'L.beredl.
WQhlbereit, bijv. uw. gereed, ge-
heel klaar, iu goeden staal. WQhlbeschaiïen, bijv. nw. in
goeden slaat, goed gecoiidiliouneerd.
Wghlbesetzt, bijv. nw. goed be-
zel, goed gevuld. Wghlbestallt, bijv. nw. van alles
goed voorzien, werkelijk, volslagen, uil- gemaakt. "Wghlbestanden,bijv.nvv.(Uosch-
w.) zeer houtrijk. Wghlbetagt, bijv. nw., Z. betagt.
WghlbewuSSt, bijv. nw. goed be-
wust. Wghldibner, (-ners, mv. -ner)
m., -in, (-neti) v. onderdanige, slaaN srbe dienaar m., dienares v., onderdaan iu. en v., slaafsche ziel v. Wghledel(geboren), bijv. nw.
(veroml.) weledelgeboren, weledel. Wghlehrwürden, bijv. uw. (ti-
lel), luier -, uw weleerwaarde.
Wghlehrwürdig, bijv. nw. eer-
waardig. Wghlerfahren, bijv. nw. goed
ervaren, veel ondervinding hebbende. Wghlergehen, (-s) o.,z. m. wei-
gaan o., voorspoed vu. Wohlerhalten, bijv. nw. goed
bewaard. Wghlerwogen, bijv., nw., z.
wohlbedacht. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
om de week; -zeilu>ig v. wekelijksche
courant v., Z. -blall; -zeltel m. weekbe- rirhl o.; (van looneelspelcrs), repertoire <>.; •timmer o., Z. stube. WöChner, (-s, mv. Wöihner) ru.
officier in. van de week, ambtenaar m. die de «eek heeft; 2. (Scherts.) iein.die pas een boek heeft geschreven en in bel licht gegeven. Wgchnerin, (-»e«) v. zij, die de
week heeft; \'2. kraamvrouw f. Wocken, (-.<, mv. W\'aikcn) m., Z.
Spinuroeken, slulie v. spiokamer v. Wodan, (-i) m.. z. m. (Kahell.)
Wodan, Odin, krijgsgod Saksers. |
Wohl, {besser, besl) bijw. wel, goed,
welvarend,gezond;er befindet sith -,esisl ihm -, hij is gezond, bij bevindt zich wel, is welvarende; nicht - sein, niet wel zijn, niet gezond zijn, onwel zijn, ziek zijn, (fig.) - auf sein, vroolijk zijn, iu goede luim zijn; es tst mir so -, ik ben zoo op mijn gemak, zoo in mijn schik; ihm isl nun -, hij is nu van alle rampen & be- v lijd, h ij is uu gelukkig;-//i«n,goed doen, wel doen;</u\' \\\\\'arme,die liuhe Unit ihm -, de warmte doel hem goed; - rier/ien.goed rieken; - schmecken, goed smaken, wel smaken, lekker zijn; - gi [allen, goed be- jvallen; jent. - wollen, iem. te wille zijn, goedgezind zijn; nicht - selien, niet juist |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wgdanstag, (•(«)», mv. -e)
Wodansdag, Woensdag ui. Wgdke, Wgdki, (-s) dj., z. Ilussisi he brandewijn m.
Wodurch, bijw. waardoor, dowal, door hetwelk.
W^ot\'em, voegw. indien, ingeval,awanneer, soms; - er kornuit, ingeval hkomt, als hij soms komt; - er es nic\'ha!, so solt er, als hij het niet doet, mohij &; it. • er da i>(, mits hij daar zij, ahij er bij geval is.
"WofÜr, bijw. waarvoor, waaromvoor welke, voor wat; 2. voor wie\'n
voor wal\'.\'; - solt das gul sein\'/, waartmoei dal dienen?
Woge, (-n) v. groote baar, golf vZ. Welle.
|
m.izien; sehr - zufrieden, zeer tevreden,
\'ihm, dass er d/\\ gelukkig voor bein, dal hij &; - dem, der dj\\ wel hem, gelukkig hij &; - beknmme es /Aften/, wel bekome het u!; scblafen Sie •!, slaap wel!, wel te rusten!, goeden nacht!: glauben Sie-, dass <j!-, gelooft gij wel dat &; ob sie - reich isl\'/, of zij wel rijk is?; es mag - eine Lüge srin, wie weel of hel waar is, het kan wel eene leugen zijn; ich tverdr miclt - daran geteöhnen, ik zal er wel aan gewend geraken; Sie haben miclt - nicht verstanden, gij hebt mij zeker niet ver- laan, waarschijnlijk hebt gij mij niet gedacht, ü; heb het wel gedacht; nichts kaïtn - klurer sein, niets kan duidelijker zijn, dat is zoo klaar als de dag; 2. nun ».\', wel nu!; gunz |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wogggen, bijw. waartegen; 2. Ier -.\', heel wel!, heel goed!; ju -, ja wel, j
vergoeding van, tegen hetwelk, legen uiijnbeer; 3. er isl • reich, aber d/\\ hij is welke; 3. - er ihm sein I\'ferd gab, waar- wel rijk, maar legen hij hem zijn paard gaf; - lial er es\\ Wobl, (-(e)»)o.,z. ui. welzijn, heil, eingelausclu\'/, waartegen, tegen wal beeft behoud o.; es beln/fl Ihr -, hel belrefi hij hel ingeruild; man iiabm ihm es, - uw belang, nw welzijn, Z. Welt. man ihm ein underes gub, waarvoor men\' AW Ohlijchtbar,bijv.nw. zeer acut- hem een aniler in de plaats gal; i. op: baar; -er llcrr, zeerachtbare heer. welke plaats? Wohlftn! lussch. welaan !, goed !, Wügen, [wogte, geicogl) o. vvvv., in. kom aan !, liet zij zoo !.
Ii. golven,slaan, als golven stroomen,zichi Wghlangebracht, bijv. nw. ge- als golven bewegen; (lig.) hevig beroerd pas!, van pas. zijn, bewogen zijn; (van granen), golven;! WghlailStandig, bijv. nw.,
2. door de colven worden voortgestuwd.|-kflit, »., /.. in., Z. anslandig d/\\ |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wogen-bahn, (-en) v. baan v.,
weg m. die door golven wordt afgelegd; |
Wohlauf! lussch., Z. uohlan; 2.
bijw. - sein, zich wel bevinden, gezond zijn, welvarend zijn. Wyhlausgèdacht, bijv.uw. goed
uitgedacht, wel verzonnen. WQhlbedaeht, bijv. en b. goed
bedacht, goed overdacht; alles -, alles goed overwogen. WQhlbedachtig, bijv. en b. be-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
•berg in. berghooge golf v.; -bruch m.
golfbreuk v., breken o. der golven. Wogend, bijv. uw. golvend, bevvo-
gen. hol; (fig.) kloppend. Wggen-formig, bijv. nw., z.
iccllenförmig; •teritt bijw. als golven,
golfsgewijs. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1430 Woh.
|
|||||||||||||||||||
|
Woh.
|
Woh.
|
||||||||||||||||||
|
WQhlerworben, bijv. ««. wel
verworven, welverdiend, eerlijk, wettig. Wohlerzogen, bijv. uw. welop-
gevoed, goed opgevoed. Wghlfahrt, v., z. m. welvaart,
voorspoed m., geluk o.; -saus.se/iuss in. comité o. voor het algemeen welzijn. Wghlfeil, (-er, -j/) bijv. en b.
goedkoop, laag in prijs, weinig geld kos- tende, niet kostbaar; elw. - bcknmmen, goedkoop koopen, voor lagen prijs koopen; ttw. - geben, goedkoop geven, voor lagen prijs verkoopen; -er, goedkooper, voor minder geld ;-er werden, goed kooper wor den, in prijs verminderen; am sten, het goedkoopst. Wghlfeilheit, v.goedkoopheid v.
lage prijs in. Wghlgeartet, bijv.nw. welgeaard
welgezind, goedgezind, braaf, deugd- zaam. Wgblgebau(e)t, bijv. nw. wei-
gebouwd, goed gebouwd; (vanpersonen) welgevormd, eene goede gestalte bezit- tende, welgemaakt. Wghlgebildet, bijv. nw. goed
gevormd, welgemaakt, een goed uiterlijk hebbende, er goed uitziende. Wohlgeboren, bijv. nw. (titel),
•er llirr, Euer -, Weledelgeboren Meer, nw weledelgeboren. Wghlgefallen, (-») o., z. m. be-
hagen, genoegen, genot o., voldoening v.; (H. S.) welgevallen, behagen o.; nar.h Ihrem -, Z. Belieben; sein - anetw. haben, behagen scheppen in; 2. sich mit - be- Irachlen, zich met welbehagen beschou- wen. Wghlgef allig, bijv. en b. welge-
vallig, met innerlijk genot of genoegen, met zelfvoldoening, welbehaaglijk,vrieu- delijk, aangenaam. Wghlgefühl, (-(e)s) o., z. in.
aangenaam gevoel, welzijn o. Wghlgelaunt, bijv. nw. welgc-
mutst, in goede luim. Wghlgelegen, bijv. nw. welge-
legeu. WQhlgelehrt, bijv. nw. geleerd,
weionderwezen. Wghlgelungen, bijv. nw. goed
geslaagd, wel geslaagd, gelukkig voltooid.
Wob-lgemeint, bijv. nw. welge-
meend, goed gemeend, Z. meinen; das war -, de bedoeling was goed. Wohlgemuth, bijv. nw. welge-
mocd, wel te moede, viool ijk, opgeruimd, in goede luim; (gemeenz.) wclgcmulst aardig, grappig; 2. o. zelfst. (PI.) orego, gewone majoraan v. WQhlgen.ab.rt, bijv. uw. goed ge-
voed, doorvoed, welgedaan. Wghlgeneigt, bijv. nw. welge-
daan.
Wghlgenuss, (-es) m., z. m. in-
nerlijk genot o. Wohlgeordnet, bijv. en b. goed
geschikt, goed geordend, geregeld, goed geschaard, Z. ordnen. "Wghlgerathen, bijv. nw. goed
geslaagd, welgeslaagd, gelukt; 2. (van
kinderen), rechtgeaard, welopgevoed. |
|||||||||||||||||||
|
Wghlgeruoh, (•(«)*, mi.Woklge-
rüche) m. geur m., welriekende lucht v.
parfumerie v., reukwerk o.; rail Wohlgc- rüchen anfüllen, parfumeeren. Wghlgeschmack, (•(«)*) m., z.
m. smakelijkheid v.. lekkere smaak, aan-
gename «maak m. Wghlgosinnt, bijv. nw. welge- zind, goed gezind, welgemeend.
Wghlgesittet, bijv. en b. goede
zeden hebbende, betamelijk, welvoeglijk, beleefd. Wghlgespickt, bijv. nw. (lig.)
•er llrulel, goed gespekt, welvoorzien.
Wghlgestalt, (-en) v. schoone
gestalte v., aangename vormen in. nu., schoonheid,welgemaaklheid v.,goed voor- komen o. Wghlgestaltet, bijv.nw., Z. troA/-
gcbaul, wohlgebildet.
Wghlgethan, bijv. nw. welge-
maakt, welgedaan.
Wghlgetrofl\'en,bijv.nw.(Schild.)
•es lid I, goed getroffen, gelijkend. Wghtgewogen, bijv. nw. wei-
willend, genegen, zeer toegedaan; jemn. - sein, icm. zeer genegen zijn; -heil V genegenheid, welwillendheid v. Wghlgezogen, bijv. nw., Z. wohl-
erzogen; -heil v. goede manieren v. mv. goede opvoeding v. Wghlhabend, bijv. nw. gegoed,
bemiddeld, welgesteld, vermogend.
Wghlhabendheit, v., z. m. ge-
goedheid, welgesteldheid v., vermogen o., rijkdom m. Wohlhergebracht, bijv.nw. op
goed recht gegrond; it. welvcrkregen.
Wgblig, bijv. nw. behaaglijk, wei-
varend. Wghlklang, (-(e)s, mv. Wohl-
IMnge) ui. welluidende toon m., schoon
eluid o.; 2. welluidendheid v. Wghlklangig, bijv. nw. wellui-
dend, schoonklinkeiid, harmonisch. Wghlklingend, bijv. nw., Z.
wohlklingig. Wghlïaut, (•(«)*) ™-. z- <°- wel-
luidendheid v.; it. Z. Wohlklang. Wghllauten, (laulete wohl, wokl-
gelautel) o. ww., ra. h. aangenaam klin- ken, welluidend zijn, een aangenaam ge- luid geven. Wgbllautend, bijv.nw., Z. uo/i/-
klingend.
Wghllebeil, (-.v) o., z. m. wei-
lustig leven, lekker leren o., uitspannin- gen, genietingen v. mv., vermaken o.des levens. Wgblleber, (-», mv. WoklUber)
m. hij die voor de wereld leeft en haar geniet, vroolijke Krans m. Wghllebig, wgllebig, bijv.
|
meenend, welgemeend, met goede be-
docling. Wghlnehmen, (•») o., z. m.goed-
kenring, toestemming v., verlof o., wei- nemen o. Wghlredekunst, Wghlre~
dendbeit, »., z. m. welbespraaktheid, welsprekendheid, radheid v. van tong. Wghlredend, bijv. nw., Z. beredi.
Wghlriechend, bijv.nw. welrie-
kend.genrig.genr versprcidend;-eSachen, Zubereiltingen, reukwerken o. mv., par- fnmeriên, odeurs v. mv.; -e Handschuhe, geparfumeerd; -e Walser, reukwater; - machen, welriekend maken, parfumeeren. Wghlschmeckend, bijv. nw.
welsinakcnd, goed van smaak, lekker, smakelijk, keurig. Wghlsegelnd, bijv. nw. (Zeew.)
goed zeilend. Wghlsein, (-s) o„ z. m. gezond-
heid v., welzijn o.; Ihr gutes -.\', auf lhr •!, op uwe gezondheid! Wghlstand, (-(e)s) m.,z. m. wcl-
stand m., welvaart v., welzijn o., voor- spoed m., gezondheid, gegocdheid v.; 2. Z. Ansland. Wghlthat, (-en) v. weldaad, on-
derstonning, hulp, aalmoes v.;jemn. eine -, viele -en erzeigen, eene weldaad, eene gunst v., vele weldaden bewijzen; (Gen.) die - der Nalur, het weldadige o., heil- zaamheid v. Wghlthater, (-lers, mv. -ter) m.,
-irt, (-nen) v. weldoener, ondersteuner m„ weldoenstcr, ondersteunstcr v. Wghlthtitig, bijv. nw. weldadig,
liefdadig, middadig, liefderijk, heilzaam, nuttig, vruchtbaar; -e Absichten, welda- dige bedoelingen; -keit v. weldadigheid, liefdadigheid, milddadigheid v.; it. heil- zaamheid v., nuttige o. Wgblthatigkeits-anstalt,
(-en) v. inrichting v. van weldadigheid, liefdadige instelling ».; -ball m. bal o., dauspartij v. ten voordcele der armen. Wohlhtun, [that wohl, tvohlge-
than) o. ww. onr., m. h. weldoen, goed doen, vermaak doen; 2. andern Menschen -, weldaden bewijzen; 5. goed handelen, Z. wohl bijw.; sich -, Z. güllich. Wghltönend, bijv. nw., Z. wohl.
lautend. Wghlüberlegt, bijv.nw., z.wohi-
bedacht. Wghlunterrichtet,bijv.nw.wel-
onderricht, goed onderricht, goed of wel onderwezen. Wghlverdient, bijv. en b. (van
eene straf), welverdiend, rechmatig, bil— lijk; 2. (van personen), veel verdienste hebbende, verdienstelijk; -ermtsien bgw. terecht, rechtmatig, billijkerwijze. Wghlverhalten, (-.«) o., z. m.
goed gedrag o.
Wghlverkorkt, bijv. nw. goed
gekurkt. Wghlverlei, (-s, mv. -e) o., (PI.)
longkruid o., monnikskap v., nieskruid o. Wghlversehen, bijv. nw. wel
voorzien, goed voorzien. Wghlverstanden, bijv. nw. wel
|
||||||||||||||||||
|
nw. gaarne wellustig le
|
2
|
vend, gaarne de
|
|||||||||||||||||
|
wereld genietend.
Wghllöblich, bijv. nw. zeer lof-
felijk. lofwaardig. \'Wohllust, v., z. in., Z. Wollust.
Wghlmeinen, (-«) o., z. m. wel-
aecuendlieid, welwillendheid v., wel- iiieenen o. Wghlmeinend, bijv. mv. wel-l
|
|||||||||||||||||||
|
Wöl. 1431
beet m.; -bohnei., 7.. Fcigbohne (1); it.
paarilenboon v.; -dorn ra. wolfsdoorn, kruisdoorn in.; -eisen o. vangijzero., val v., voetangel m.; 2. jarhtspies v.; •falie v., Z. -eisen (1): -fang m. jacht v. op wolven, wolvenjacht v.; 2. -fange m.mv. hooge kromme tanden m. mv. van wol- ven, wolfstand m.; -/iirbig bijv. nw., Z. -grau; -finder m. (Jachtw.) op de wol- ven jacht afgerichte hond m.;-/isf m.wolfs- vecst m.; -fliege v., Z. Raubfliege; -fuchs m. sleppenvos m.; -fusz m. wolfsklanw m.; (PI.) Z. Ilerzgespann; 2. andoren m., malrowe v.; -garn o., Z. -nelz; -garlen m. (Jachtw.) omsloten plaats v. voor wolven; -gebiss o. wolfstanden m. mv., wolfsgebit o.; -geheulo. wotvengehuil o.; •genie v. gewoon haarmos, vrouwenhaar o.; -geschwulsl v. wen v., beursgezwel o.; •gesicht o. wolfsgezicht o.; (PI.) krom- hals m.; -gift o. wolfsgif(t) o., vergif(l) o. voor wolven; (PI.) 1,-kraul (\\);-grau bijv. uw. wolfgrijs, grijs als een wolf, wolfkleurig; -grube v. (Jachtw.) wolfs- kuil m.; (Vest.) onder takkenbossen ver- borgen loopgraaf v.; -halz -hetze v. (Jachtw.) wolvenjacht v.; -Aaul v. huid v., vel o. van een wolf; -Aund m., Z.-/!n- der; 2. Z. -fuchs; -hunger m. wolfshonger, vreeselijke houger m.;(Gen.) hondshon- ger, geeuwhonger m.; -hyine v. hyena m.: -jagd v., Z. -helze; -jiger m.wolven- jagerm.;-Ao.!(<?nm.(Jachtw.)wolfsstal m.; -kirschev.wolfskers,belladonne \\.,-kluue v. wolfsklauw m.;(V\\.)2.Birlafip;-klingt v. (Geweerm.) solingerdegenkling v. met het teeken van een wolf er op; -knnblauch m. wolfsknoflook o.; -kopf m. wolfskop m.; -lager o. wolvenleger o.; -loch o., Z. •grube; -luchs va. losch, liu.x m.; -mtgen m. wolfsmaag v.; (fig.) gulzige maag v.; •miicA v. melk v. ecner wolvin; (PI.) wolfsmelk v.; -monat m. Januari m.; -nrtz o. wolvennet o.; -pard m. (Nat. hist.) once, onca v.; -pelz m., Z. -balg; 2. pels m. van een wolvenhuid; -rauch m. wolfs- veest, paddenstoel m.; -ri.«m. (Jachtw.) door wolven verscheurd dier o.; it. door wolven in het bosch aangerichte schade v.; sailc v. snaar v. van wolfsdarmen; •schelde v. (liontw.) rekschraag v., rek- stoel, spanstoel m.; schlucht v. wolven- leger, wolvenhol o.; schole v. grauwe erwt v.; 2. Z. Bocksdistel; schrol o. wol- venhagel m.; spiel o. wolfspel o.; spinne v. wolfspin v.; -latze v. wolfsklauw m.; 2. Z. -fusz (2); -trappe v. spoor o. van den wolf; 2. (PI.) hartkrnid o.; -lrtu.be v„ Z. -kirsche; -tiger m. jachtluipaard, jachttijger, guepard m.; -wurz v. (PI.) Z. -kraal (1.2); 2. wolfswortel m., mon- uikskapje o.; heilzame —, Z. Giftheil; •zahn m. wolfstand m.; -zeug o. (Jachtw.) benoodigdheden v. mv.,uitrusting v. voor de wolvenjacht. Wolfverlei, (-(e)s) o., z. m. nies-
kruid o. Wölkohen, Wölklein,(verkl.)
o. wolkje o., kleine, lichte wolk v.; sich
mit - bedecken, met wolkjes bedekt wor- den; (Gen.) (in het water), wolkje o. |
||||||||||||
|
Wol.
plaats v..domicilie o.;scine-an einem Orle
haben, gedomicilieerd zijn; 2. woning v.; verblijf o., huis»esting v., logement o., vertrek o.; eine schöne-, mooie woning; einc - «on zehn Zmmern, een woonhuis o., behuizing v. met &; eineeigene- haben, eigen haard hebben,gehuwd zijn; riu\'- en im llimmel, der Setigen, verblijf o.; slos bijv. nw. zonder woning, zonder huis- vesting; sverSndcrung v. verandering v. van woning, verhuizing v. Wohnzins, (-es, nw. -e) m. huur
v., hniirpcnniiigcn rn. mv.; Wowgd, (-en, mv. -cn), Woge-
WQdö, (-n, mv. -n) m. (in Moldavië en Wnllachije), vorst, stadhouder, gou- vcrneiir m. Wglbbogeil, (-bogens,mv.-bogen)
m„ Z. GewMbogen. WQlben, (wölbte, gewölbt) fcedr.
ww. (Uouwk.) welven, wulven, overwel- ven, verwelven, boogsgewijs maken; einen Weg ein wenig -, welven,bolrond maken; 2. wed. ww. sich -, zich als een gewelf uitstrekken, zich tot een gewelf vormen, zich boogsgewijs verheffen. WQlbstiitze, (-n) v. steunpunt o.
van een gewelf. WQlbung, (-en) v. gewelf, verwelf,
vcrwulf o., boogvorm m., bolrondheid v. Wolf, (-(e)s,mv. IVó(/e)m.wolfm.;
it. wolfshond m.; (Spr.) die Schafe iem -s aniertrauen, de kat over het spek stel- len; (Nat. bist.) scytischer -, zwarte wolf m.; 2. (een visch), Z. Stachelbörs; 3. Z. Hienenwolf; 4. (in het koren), brand m.; (Sterrenk.) wolf m. (een zuidelijk stcr- rcnbeeld); (Sp.) Z. spiel; (gemeenz.) sicheinen - reiten, zich een blikgat rijden; (van een strooien dak), bovenbalk m.; (Touwsl.)winslv.;(Giet.) slak v.;(Slraat- m.) straatstampcrm.,jufierv.;(I,akenw.) wals v. met tanden, ijzeren bont m.; (Org.) (in ecu orgel), huilen, blazen o.; (Br.) droogoven, eest m.; (van een oven), uil- schietende vlam v.; (Zeew.) (aan een schip), wulf, verwulf o.; (Meub.) gergcl- ijzer, kiuismes o.; (Vissch.) zaknet o.; (Spr.) der - iindert sein Haar und bleibt wie er war, de vos verliest zijn baar wel maar zijne streken niet. Wölfchen, Wglflein, (verkl.)
o. wollje o., kleine wolf, jonge wolf in. Wolfen, WQlfen, {wolfte, geivol/l
en wölfle, gewölfl) o. ww., m. h. (van de wolvin), jongen, werpen. Wölfln, (-nen) v. wolvin v.
Wolferig, (-(<0«. mv- -c) M1-Z.
Wolfram. Wölflsch, bijv. en b. wolfachtig,
als een wolf, van een wolf. Wolfram, (-(e)s) m., -metall,
(-(e)s) o., z. m. zwaarsteen, wolframium o., Z. Scheel. Wolfs-angel, {-angels, mv. -on-
gel) m., Z. -eisen; -ort v.(flg.) wolfsoorl v.; 2. wolfsaard m.; -augc o. wolf<oog o.; (Delfst.) weerschijnend kwartsagaat o.; •balg ui. huid v. van een wolf; -bart m. beemilboksbaard m.; -basl m. kleine laurier, peperboom m.; -beere v. paris- krnid o.; 2. Z. •kirtche; -biss m. wolfs- |
||||||||||||
|
Woh.
te verstaan, goed verstaan, goed begre-
pen. Wohlversucht, bijv. nw., Z. wohlerfahrtn.
Wohlverwahrt, bijv. nw. wel
bewaard, goed bewaard, wclbewaakt, on- der goed opzicht. Wohlweise, bijv. nw. zeer wijs.
Wohlweislich, bijv. nw. zeer
wijselijk, zeer voorzichtig,met veel voor- zichtigheid; (gemcenz.) das hater- blei- ben lassen, dat heeft hij zeer wijselijk na- gelaten. Wghlwissend, bijv. en b. wcl-
wetend, wetens, met bewustzijn; -, dass er, wel wetende &. Wohlwollen, (wüte wohl, wohl
gewolll) o. ww. onr., m. h.jemn. -, iera. genegen zijn, iem. te wille zijn, iems. welzijn wenschon. Wohlwollen, (-«) o., z. m. wel-
willcndheid, genegenheid, gunst v. Wohlwollend, bijv. nw. welwil-
lend, welmeenend, goedhartig, liefderijk; -e Gesinnungen, genegenheid v. Wohlwünscher, (-s, mv. WoM-
iviinscher) m.hij dieicms.welzijn wenscht, beschermer. Mecenas 111. Wghlziemend, bijv. en b. gepast,
fatsoenlijk, betamelijk, passend, wclvoeg- lijk. Wohnbar, bijv. en b. bewoonbaar,
woonbaar, bewoond kunnende worden; • keil v. bewoonbaarheid v. Wghnbett, (-(c)s, mv. -en) o., Z.
Lager. Wohlie, (-n) v. (in ijzer), scheur,
spleet v., barst m. Wghnen, (K>oAn(e,nercoAn()°-ww-\'
in. A. in einer Stadt, Slrasze -, wonen, verblijf houden; bei jemn. -, inwonen, logeeren; wn - Sie?, waar woont gij ?, waar zijt gij gehuisvest?; in Wiildern -, zich ophouden, verblijf houden; in Hdu- sern -, wonen; btquem -, eene aangena- iui", gerieflijke woning hebben. Wohn-erbe, (-erbes, mv. -erbe)
o. geërfd woonhuis o.; - gebdude o., \'L. •hans. "Wohnhaft, bijv. nw. woonachtig,
wonend, gevestigd, verblijf houdend; in der und der Slrasze -, in die en die straat wonende; bei Herrn N. -, inwonende, ge- huisvest, gelogeerd; au einem Orte - sein.woonachtig zijn, gedomicilieerd zijn; sich - niedertassen, zich metterwoon ves- tigen. Wphnhaus, (-es, mv. lvVjWifliu-
ser) o. woonhuis o., woning v., verblijf o. Wohnlich, bijv. nw., Z. wohnbar;
2. gerieflijk, gemakkelijk, aangenaam ter bewoning; -keit v. gcricflijkheid v., ge- makkelijkheid v., gemak o. van eene wo- «ing. Wohn-ort, -platz, -sitz m.,
-statt v., woonplaats, woning v.,w.ion- oord, verblijf, domicilieo.; (»an een vorst), residentie v.; slall v. woning v.; slube v., -zimmer o. woonkamer v., woonvcr- trek o. Wghnung, (-en) v. woning, be-
liHizing, woonplaats v.;(Rechlspr.)woon- |
||||||||||||
|
2891
|
||||||||||||
|
zwevende zelfstandigheid v.
|
||||||||||||
|
1432 Wol.
|
|||||||||||||||||||
|
Wol.
|
|||||||||||||||||||
|
Wol.
|
|||||||||||||||||||
|
Wglke, (-n) v. wolk ».; bis m diei
-n,tot in de wolken,zeer hoog; ein - t\'ow Slaub, stofwolk v.; (fig.) bcneteling ».; (van sprinkhanen), dichte zwerm Da.; (Pruikm.) krulpruik v.; (Itch.) ruim han- gendt\' venstergordijnen o. cu v.m?.;(ge- raeenz.) tcie aus den -» /allen, uil de wol- ken vallen; it. verbaasd zijn, verwonderd opkijken. Wolken, (wolkle, gewolkt) o. ww.
als eene wolk zijn, zweven.opgeblazenzün. Wolken (sich), (wölkie.ycuMt)
wed. ww. mei wolken bedekt worden,
zich bedekken met wolken;(vau de lucht), betrekken, verduisteren. Wolken -an, bijw. tot aan de wol-
ken, wolkenhoog; -artiy bijv. uw., Z. wolkichl; -auf bijw., Z. -un; -bahn v. richting, haan v. die de wolken volgeu, zetel m.der wolken; -beerev. bergbraam- bes v.; • bckleidet, -bekrönt bijv. uw. met wolken omgeven; -bery rn. berg in. van wolken, opeenstapeling v. van wolkeu; •bruch ui. wolkbreuk v., stortregen m.; -dur.il m. mist, nevel ni.; -(rei bijv. uw., Z. -los; -gebirg o., Z. -bery; -/dnyer ra. (Zeew.) schanslooper m.; -himmel ra. streek v. waar de hemel bewolkt is; "2. bewolkte hemel m.; -/tor« o. rolslak v.; •kreiscl m. groole pyramiileschclji v.; •leer, -los bijv. nvv. onbewolkt, zonder wolken; -meer o. (flg.) zee v. van wolken; •perrücke v. krulpruik v.; -roie v. roos- kleurig licht o. bij zonsopgang; saule v. (J. gesch.) wolkkolom v.; sleiy ui. (fig.) duizelingwekkend hoog pad o. op de bergen en rotsen; -;uy m. richting v. waarin de wolken voorttrekken, drijven o. der wolken; -zugmesser ui. werktuig o. om de richting der wolken te bepalen. Wolkicht, bijv. uw. als cenewolk,
op eene wolkgelijkeud;(vau diamanten), dof; (van eene pruik), gekroesd, in dichte kleine krullen. Wolkig, bijv.uw.bewolkt, beneveld,
met wolken bedekt. Wol, bijw.,Z. wohi.
Woll -ahnlich, bijv. hw.,Z.ko/-
Uchl; -arbeit v. «rolwerk o.; \'2. wollen werk o.; -arbeiler m. hij die in wol werkt, lakenwever ui.jil.lakeiibcreider tn.;-arliy bijv. nw. wolachtig; -anfkau(er ui. op- kooper m. van wol; •ausfuhr v. uitvoer m. van wol; -baum ra. wolboora m.; \'2. Z. - sumenbaum; •bertiler, — in, wolbe- reider m., wolbereidsler v,; -bereituiiy v. bereiding v. der wol; -btumc v. woiblocm v.; \'2. L. -kraut; 3. ijzerkrnid o.; -bodcn m. vvolzolder in.; -boyen m. wolboog til.; •distel v. kaardend istel v.; -docke v., \'/.. •kamt»; -dorn in. (Hl.) baarboom m. Wolle, v., z. in. wol, vacht,schape-
\\Hcblv.;(Loo\\.)flockcntveiseausgerupftc-, vlokwol v.; kurze, feine -, kaard wol v.; klein, grosz, breil gcbaule -, korte, lange wol; die - hal zv viel Abgang.geltt lurück, de wol vlokt te veel, vermindert iu qua- liteit; mi/ - hundeln, in wol handelen; (flg.) in der - silzen, er warmpjes in zit- len; er hal dabei keine - gewonnen, hij heeft daarbij geen cent verdiend; (Spr.j ctel Geschrei undweniy-,veel geschreeuw |
|||||||||||||||||||
|
eu weinig wol; il. er gehl nach - aus,
komnil abtr selbsl geschoren nach Haus. de bedrieger bedrogen, wie een kuil graad voor een ander valt er zelf in; 2. (vat) |
het tocb niet; n// mag kommen, wenn tch
will, wanneer ik ook kom; dem sei, wie ihm wolle. hoe het ook zij. Wollen, (uöllle, oewölll) o. ww.,
m. h. (Jachlw.) (van roofvogels), de in- geslikle baren en vederen uitspuwen. Wollen-band, {-band(e)s, rav.
• bunder) o. wollen band o., wollen linl o.; -bauni in. wolboora, zwarte populier m.; -labrik v. fabriek v. van wollen goe- deren; •fabrikant m. fabrikant ui. van wollen goederen, of stollen; -feder i., ï. Flauvifeder; -fell o. met wol bedekte huid v.; -(locke v. vlok v. wol; -yarn o. wollen garen o.; -yrus o. wolgras o.; -haar o. wollig haar o.; -hundel m. wolhandelin.; •handler iu. wolhandelaar, handelaar ra. in wollen stollen; -huupt o., Z.Wollkopf; •hulat o. ïeved rd hoen o.; -kafer m. sle- kelkever m.; \'2. nayender —, wolkever, knolkever ni.;-/;/eirfo. wollenkleed, kleed o. van wol; -tratnper in. bruin gevlekte nachtegaal m.; -uaare v., -werk o. wal- len goed o., wol v.F wollen stof v.;-weber in. wolwever ui.; -zeuy o. wollen stof v., Z. -waar. Wollerzeuger, (-gers, m». -ger)
rn.. Z. WUllproducenl. Wglletragend, bijv. nw. wol-
dragend. Wollfarben, bijv. nw., z. woll- [arbiy.
Wq\\1-f ü,rber,{-fUrbcrs,mv.-fdrber)
in. wolverver m.; -farberei y. wolververij v.; -(arbig bijv. nw. — e Zeuge, geverfde wollen slof v.; -feder v. dons, pluis o.; •yras o., -huiidcl in. &, Z. Woll(en)gras. Wellicht, bijv. nw. wolachtig, als
wol, ruig; Tl.) pluizig, met pluis bedekt, rezelig. Wollig, bijv. nw. wollen, wollig, Z.
wollichl. WQll-kamm, (-kamm(e)s, mv.
•kamme) ra. wolkam m., wolkaarde v.; •kimmer, —in, wolkamuier, wolkaarder ra., wolkaardstcr v.; •kammmaschine v. kaard werktuig o..kaardmachinc v.;-klette v. groote (berg) klis v.; •klopferm. wol- klopper in.; -kop( ui. wollighoofd o.; (Hl.) plant v. met behaalden kop; -kram m. wolwinkel in.; -krampel, -kralze v. wol- kaarde v.;-kriimpler, -kralzerm.,Z.-kdm- mc; -kruut o„ weiszes—, witte kamille v.; schwarzes—, zwarte kamille v., wol- kruid o.;-/eser,—in, wolpluizcr ui., wol- pluisster v.; -markl m. wolmarkt v.; it. wolhandel in.; -matratze v. wollen ma- tras v.; -mette v. wolrais v.,wolmarkt v.; -pelz in., Z. Schaf -, Limmerpelz; -pro- dtuent in.wolfabrikant m.; -rad o.spinne- wicl o.; -reich bijv.nw. rijk aan wol, wol- Iig;-re4si«r,—in, wolkrasser, wolkrasster v.; •sack ui. wolzak m.; it. zak ra. met wol; \'2. (tiesch. van E.) presidentszetel in. van bet huis der lords; sarne m. wol- achtig zaad, wollig zaad, boorawolzaad o.;—nbaum ra. wnlhoom.katoeubootn ra.; •sammel in. kaloeullnweel, mauchesler o.; -scheerc v. droogscheerdersschaar v.; •schlityer ra., Z. -klop(er; schlumper m. kaarder m. der kaïnwol, wolkaarder ui.; schmiere v. schapenvet o.; -scAnur |
||||||||||||||||||
|
hazen, konijnen i),haar o.; (van
|
15
|
planten),
|
|||||||||||||||||
|
wolllige, vezelaihlige o.; (van negers),
(wollig) hoofdhaar o. Wollen, bijv. eu b. wollen, van wol.
Wollen, [wollle, yrwollt) o.en wed.
ww. sich -, de wol afwerpen; it. wollig worden, hooiiiwol loslaten. Wgllen, (ic/i trilt, du irillsl.er wilt,
taille, yewolll) bedr, en o. ww. onr., ra. It. willen, den wil hebben, begeeren, ver- langen, wensi hen; elu: nicht Ihiui -, niet willen doen, weigeren te doen: - oder nicht, of bij wil of niet; wollle Co//, dass er es thile, gave God dat hij hel deed; iO Co// will!, als Uod het wil!; was will er ton mir\'l, wat wil, wensebt, verlangt, begeert bij van mij !;lieber sterben - alscj: liever sterven dan &; nicht an elu: -, niet aan vvilien, met willen doen, niet geneigd zijn, niet kunnen;\'2. vragen,eischen, ver- langen; dit L\'mstiinde - es so, eischen zulks; jem. ivohl, itbel -, iem. genegen, niet genegen zijn; jem. zu Leibe -, iem. Ie lijf willen, iem. willen aanvallen, twist zoeken met; m went - Sic\':, wien zoekl gij?, wien weuscht gij te spreken?; 3. zich voorstellen,willen, bedoelen; criceis: nicht, tcus er will, hij weel niet wat hij wil; ich sehe, wo Sic hin -, ik zie wel, waar gij heen wilt, wat gij daarmede be- doell; reus icill erdamil sa yen?, vul wil hij daarmede zeggen?, wal bedoelt hij daarmede?; wenn Sie dus -, teemt Ste es so -, als gij dal wilt, als gij het zoo wilt; telt habe nur tekenen -, ik beb slechts willen schertsen, mijne bedoeling was slechts te schertsen; i. zullen; tcir - kommen, w(j zullen kotaea;ichwilleilhnen sagen, wenn ej-, ik zal bet u zeggen &; «ir - selten, nb <f-, wij zullen eens zien, wij willen zien &; tcir - froh tem, laat ons vroolijk zijn; tcir - spazieren yehen, laat ons gaan wandelen; it. er will ster- ben, hij gaat sterven, hij ligt te sterven; einfallen -, dreigen in Ie vallen, op bel punt staan van in te vallen; er icullte [ast lolt werden, hij werd als hel ware woe- dend; (allen -, dreigen Ie vallen, bijna vullen; die Saclie will nicht yehen, will nicht vom Ftecke, de zaak wil niet vlot- ten, \'t gaat niet vooruit, vordert niet; das will iliin nicht ein, dal wil er bij hein niet iu, dat begrijpt hij maar niet; it. hij wil er maar niet iu toestemmen; es will ihm nicht schmecken, hel wil hein niet smaken, hij krijgt er geen smaak in; er will es gesehen tialien, hij zegt, beweert, houdt vol dal hij het gezien iieeft; D. in staat zijn, kunnen; wo wilt er das Geld hernehmen \'.\', waar zal hij het geld vandaan halen; lausend Tltaler, dus will ihm nicht viel sagen, duizend t ha Iers heteekeiien voor hem niet veel;i<7i wtllntich yetrrt ha- ben, veronderstel dat ik mij vergist heb; er set wo er wolle, hij moge zijn waar hij wil; es sei, was es will, wat bet ook zij; ich ma<i tayen, was ich will, er Ihul e.\\ doch nicht, of ik al praal of niet, hij doel |
|||||||||||||||||||
|
Wor. 1433
|
|||||||||||||
|
Won.
|
|||||||||||||
|
Wor.
|
|||||||||||||
|
kleines -, Z. Wörtchtn; (Spraakk.) rede-
deeltje o.; frtmdes -, vreemd woord; ven - zu -, van woord lot woord, woorde-
lijk; II. (-(e)s, mv. -e) o. woord o., uil- drukking, samenhangende rede v.; nicht ein - sagen, geen woord spreken, niets zeggen; olme ein • ztt sagen, zonder iets Ie zeggen; mit wenig -en, met weinige woorden; jem. mit leeren -en abspeisen, met ijdele woorden afschepen, paaien; auf ein •\'., een woordje, als \'t u belieft; wil Einem -e, inéén woord; il. mit Einem -e, «as wollen Sie dufür, korlom, ineens af, wat wilt of vraagt gij daarvoor?; Ein - so gul als tausend, een woord zoo goed
al* duizend; das - haben, hel woord heb- hen, aan hel woord zijn; das - führen, het «oord voeren; jenm. das - reden, spreken ten gunste van, een woordje doen voor; immer das lel zie - haben wollen, alliji\' het laatste woord willen hebben: das - nehmen, het woord nemen, hegin- nen te spreken; zum -e kommen, aan het woord komen; jenm. in\'s - fallen, iem. in de rede vallen; mit -en an einander ge- rathen, in woordentwist geraken; einige -e mit einander iicrAse/», eenige woorden mei elk. wisselen; vieie -e machen, veel praaljes maken; kein - mehr davon !, geen woord meer daarover, laat ons daarvan niel meer spreken: er wilt es nicht - ha- ben, hij wil niet bekennen; jemn. gule -e geben, zoele broodjes bakken; das ist ein -, ein verm\'mftiges -, ein - jh seiner Zeil, dat is een woord van pas, dat is flink gesproken; (Oodg.) das -, das • Gottes, het woord Gods: (U.S.) das-,het Woord, Christus m.; 2. woord o., belofte v.; -, sein - ballen, brechen, zijn woord, belofte houden, breken; ein Mann von -, een man van zijn woord, eerlijk, slipt, nauwgezet man; auf sein -, op zijn woord; aufmein •!, op mijn woord; jem, beim -e nehmen, iem. aan zijn woord houden; (Spr.) ein -, ein Mann, een man, een man, een woord, een woord; il. ein gales - findet einegule Statt, een goed woord vindt eene goede plaats; it. -e (uilen den Beulel nicht, praatjes vullen den buik niet. Wort-ableiter, (ten, mv. -/«r)
m., -ableitung, (-en) v., Z. -forscher d/7 Shnlichkeit v. overeenstemming v. van beteekenis; - anmerkung v. laalknn- dige aanmerking v.; -arm bijv. nw. arm in woorden, weinig sprekend, karig in woorden; (van eene taal), arm; strmulh v. karigheid v. in woorden; (van eene taal), armoede v.; -«ri v. rededeel o., soort v., van woord;-aufwand m. veelheid v. van woorden;2.Z. -kram; -ausleger m. woord verklaarder m.;-aus/eaunov.»\'oord- verklaring v.; -bau m. woordvorming, vorming v. van een woord, samenstelling v. van een woord; -bestimmung v., Z. •erklilrung;-belrug m.bcdriegerjj v. door woorden, drogrede v., sophisme o.; -bie- gung v. (Spraakk.) verbuiging v., woord- buiging v.; 2. vervoeging v.; —slehre v. leer v. der verbuigingen; -bild o. figuur- lijk woord o., bloemrijke uitdrukking, metaphoor, trope ».; -biliung v. woord- vorming v.; -blume v„ Z. -WW; -6rwc/i |
|||||||||||||
|
v. koord, touw o. tot het bijeenbinden
der geschoren wol; si huppen in. wol- loods v.; schur v. schering v. der scha- pen, scheertijd in.: •spinnen o. spin- nen o. van wol; spinner, —in, wolspin- ner m., wolspinster v.; spinnerei v. wol- spinnerij v., Z. spinnen; stretcher va. wolophaler m.; -lhicr o. woldragend dier, schaap o. Wollust, (Wollüsle) v. wellust m.,
groot genot, zinnelijk genot o.; verbotene -, wellusligheid v., wellust Dl., zinnc- lijk genot, builensporigheid, losbandig" hcid v.; sich der • ergeben, zich aan wel- Inst overgeven; Ihierische, vieliische -, dierlijke wellust m.; die Sünde der -, wel- lustigheid, geilheid, ontucht, onkuiseh- heid v. Wollust-athmend, bijv. nw.
wellust ademend, wellustig; -becher va. beker m.van den wellust; -diener ui. slaaf, dienaar m. van den wellust, wellustcling m.; -freude v., -genuss m. vreugde v. van den wellust, wellustig genot o. WQllÜstig, bijv. en b. wellustig,
losbandig, zinnelijk, geil, onkuisch; 2. (van gesprekken), vuil.onkuisch;.ï. (van vermaken), genotrijk, heerlijk. Wgllüstler, (.*, inv. Wollüsller),
WQllÜStling, (-(e)s, mv. -e) m. wel- lusli\'ling. losbandige m. WQll-vieh, (•«») o., z. m. wol-
dragend vee o., schapen o. mv. Wgll-wasche, (-n) v. wolwas-
scherij v., wolwasschen o.; svitscher, —in, wolwasscher m., wolwaschster v.; -weber m.,Z. H,o//enire*er;-ii\'eirfe v.roige wilg(e- boom) m.; sterk o., Z. -arbeit (2); 2. Z. Woüenwaare; sauser m. uitpluizer in. der vachten; seh(e)nte in. woltiend o.; •zeug m., Z. uollenzeug; -zup[er m., Z. sauser. Wglps, (-es, mv. -e) m. jonge, vette
hond in. Wolvorings, in. mv. huiden v.
mv. van Engelsch-Amerikaansche veel- vralen. Wolverlei, (-s) o., z. m. nies-
krnid o., Z. Wohlvtrlei.
Womjt, bijw. waarmede, met wei-
ken, met welke, met hetwelk; (Spr.) - man umgeht, das h&ngt einem on, waar- mede men verkeert wordt men geëerd. Won&ch, bijw. waarna, na hetwelk,
waarnaar, naar het welk. Wonebön, bijw. waarnevens, waar-
naast, nevens hetwelk, naast hetwelk, waarbij. Wonicht, bijw. zoo niet.
Wonnbaum, (-oaum(e)s, mv.
•bUnme) in. berkeboom in. WQnne, (-n) v.genoto.,hekoorlijk-
heid, verrukking, innige vreugde, groole blijdschap, vervoering v. Wgnne-bebend,-begeistert,
•berauseht, bijv. nw., Z. -trunken; •leid, -gefild o. (I)ichtk.) Elyzeesche vel- den o. mv., heerlijke landstreek v.; -gar- len in. Eden, Paradijs o.; -gedanke in. heerlijke gedachte v.; -gefühl o. verruk- kend gevoel, zalig gevoel,genot o.;-gesang m, heerlijk gezang, verrukkend gezang o.; |
•leben o. heerlijk leven o.; •monul,-mond
in. meimaand »., Mei in.: (Hg.) lente v.; •rausch in. bedwelming v. van vreugde, vervoering v.; -rcich bijv. nw. vol be- koorlijkheid, verrukkend; schauer m. rilling, trilling v. van genot: selig bijv. uw., Z. -trunkcn; snimel m.,Z.-rausth; •traul bijv. nw. verheugd en vertrouwe- lijk; srunken bijv. nw. bedwelmd van innige vreugde, dronken van vreugde, vreugdedronken; -to// bijv. nw., Z. uon- mg(lich). Wonnig(lich), bijv. en b. genot-
rijk, heerlijk, verrukkend, verrukkelijk, vreugdevol, vol genot. WQQlcord, (-(e)s) o., z. m. ge-
streept Engelst-h wollen goed o. Wooz, (-e«) o., z. in. Oostindisch
stasierts o. Wgppe, (-n) v., Z. Hispe.
Woran, bijw. waaraan,aan hetwelk
aan wat; • er sich hielt, waaraan, aan hetwelk &; nichts, - man erkennen kann, niets waaraan men &; etw.,- ihrn viel liegt, iels, waaraan hem veel gelegen is, waarin hij veel belang stelt; - er sich tuit den Kopfe stiesz, waartegen hij zijn hoofd slootte; er weisz nicht, • er ist, hij weet niet wal hij doet; ich weisz, - es liegt, ik weet waar het hapert, wat er aan hapert; - denkt er?, waaraan denkt hij of waar denkt hij aan? Worauf, bijw. waarop, op hetwelk,
op welke(n); jt. - wartel er\'.\', waarop wacht hij, waar wacht hij op?; - man hauphaclilich sehen muss, waarop, op hetwelk, op welke(n) men hoofdzakelijk meel letten. Woraus, bijw. waaruit, uit het-
welk, uit ~welke(n); - schlieszl er das\'.\', waaruit maakt hij dal besluit? WQrbeil, (worbte, geworbl) bedr.
ww. hooi spreiden, wenden. Worein, bijw. waarin, in hetwelk,
in welke(n); - hat er gewilligl ?, waarin heeft hij toegestemd; - mischt er sich?, waarmede bemoeit hij zich ?; das Unglück, • er sich gestürzt hut, waarin, in het- welk &. WQTte(l)n,(uorf(el)te,geworf(el)t)
bedr. ww. (Landb.) wannen. Worf(l)er, (-#, mv. Wor{f)ler) va.,
-in, (-«e«) v. wanner m., wanster v. WQrf-schaufel, (-«) v.wanschop
v.; -tenne v. wanvloer m. Worin, bijw. waarin, in hetwelk,
Z. worein; • bestehl «f\\ waarin, waaruit beslaat &. Wormsche Knochon, m. mv.
(overtollige) sleutelbeentjes o. mv. aan den schedel. Worny,ch, bijw., Z. wonach.
Worp, (-(e)s, mv. -e) m. (Zeew.)
aanslaande golf, deining •.., Z. Wurf. WQrpen, (worpte, geworpt) o. ww.
(Ze.ew.) deinen. WQrsteln, (worslclle, geworstelt)
bedr. ww. (Zeew.) den wind knijpen. Wort, (-(e)s, mv. Wbrter) o. woord
o., term in., naam in., benaming *.; deulsches -, Duitsch woord; (Spraakk.) naamwoord, zelfstandig naamwoord o.; |
||||||||||||
|
Wor.
|
|||||||||||||
|
Wra.
|
|||||||||||||
|
1434 Wor.
|
|||||||||||||
|
m. meineed\' m., breken o. Tan zijne be-
lofle; -brüchig bijv.nw. het gegeven woord brekende, meineedig, trouweloos; —wer- den, zijn woord breken; -brüchigkeit v. Z. -bruch. Wörtcll6D.,(vcrkl.)o.woordje,klein
woord o.; (Spraakk.) rcdedeellje o. Wgrt-deuter, -deutung, Z.
•ausleger <*-. Wörteln, WQrten, (wörtelte, ge-
wortelt en uortcte, gewortet) o. ww. pra- ten, in woordenwisseling geraken; il.vit- ten. Wörter-buch, (-buch(e)s, mv.
•bitcher) o. woordenboek o., diclionnair in.; —sclireiber in. woordenboekschrijver, lexicograaf m.; -classenv. mv. (Spraakk.) rededeelcn o. mv. WQrt-erflnder, (-ders, mv. -der)
m. woorduitvinder, woorJvornier, ueo- loog m.; -erfindung v. uitvinding v. van nieuwe woorden, ueologie v.; -crktdrer m. woord verklaarder in.; -erkldrung v. woordverklaring v. Wörter-kram, -krieg,
-8treit m., Z. Wortkram dj-; -vcrzeieh-
nissn. woordenlijst v, Wort-familie, (-n) v. woordfa-
milie v.; \'fangcr m. woordenvitter, woor- denzifler in.; •[echter m. hij die over de beteekeiiisvaneen woord Iwisl.redeneerl; •fechlerei v.,Z. -gezank; -fluss m.,-ftuth v. vloed m. van woorden, woordeurijk- heid v.; ~[olge v., Z. -fügung; -[orscher m. woordvorscher, etymoloog in.; -for- schung v. woord vorsching.woordalleiding, etymologie v.; -forschungsbuch o. ely- mologisch woordenboek o.; -(ügung v. verbinding v. der woorden; \'2. woord- schikking v.; 3. (Spraakk.) woordvoe- ging, syntaxis v.; —stehre v. leer v. der woordvoeging, syntaxis v.; -[ührend bijv. nw., Z. -habend; -führer iu. woordvoer* der ni., orgaan o., redenaar m.; (Uudh.) coryphee m.; -fülte v. rijkdom in. van woorden, woordenrijkheid v.; -gebrauch m. gebruik o. der woorden; -geklmgel, •«epranjeo.woordenpraal v.,opgeschroef- de ijdele taal »., holle klanken m. mv.; •gelehrsamheit v. kennis v. der woorden; •gelan o.,Z. -geklingel; ~getvirr o. wartaal v.; -gezink o. woordenstrijd, woorden- dentwist m., dispuut o.; -gleichheit v., Z. -ihnlichkeit;-grübelei v.woordenvitteu o.; -AaAend bijv. nw. het woord voerend, sprekend; -haber in., Z. -führer. Worthalten, (hielt wort, wortgt-
hnlteii) o. ww. onr. woord houden, zijne belofte vervullen, zijn woord gestand doen. WQrt-halter, (-halters, mv. •hal-
ter) m. hij die woord houdt, zijne be- lofte vervult, woordhouder m.; 2. presi- dent in. eener vergadering,afgevaardigde in.; -hdufung v. opeenstapeling v. van woorden; -/ie/d in. grootspreker, blaffer, snorker, pocher, snoever m.; -kampf in. woordenstrijd, woordentwist m.; -karg bijv. nw. karig in woorden, weinig spre- kend, laconisch, kort van stof; -kargheii v. karigbeid v. in het spreken, kortheid v. van stof; -klang m. woordenklank in,; |
|||||||||||||
|
it. toen, nadruk m., accent o., klemtoon
m.; -klauber ui., •klauberei »., Z. -grfib- ler <r; -kuhl, -kram ni. ijdel gesnap, ge- wauwel o., woordenpraal v.,Z. -geklingel; •krümer m., —in v. babbelaar, snapper m., babbclaarster, soapster v.; -kramerei v., Z.-kram,-grvbelei;-kricg m.woorden- twist.woordenslrijd m.\\-krilik v.criliek v. over woorden, woordenvitterij v.; -kunde v. kennis v. der woorden, alleidkunde, etymologie v.; -kundig bijv. nw. taalkun- dig, redekundig, spraakkunstig, elymo- logisch; it. geoefend in het spreken; -kun- diger m. taalkundige, etymologist m.; •künslelei v. gezochte uitdiukkig, hoog- dravende uitdrukking v., verwrongen stijl m., vreemde samenstelling v. van «oorden; -küntller m. drogredenaar, so- phist in.; \'2. letterkundige, taalkundige m.; -kürze v. kortheid v. van woorden, karigheid v. in het spreken; •kürzung v. woordverkorting v.; -larve v. onduide- lijk woord o.; (fig.) onverstaanbare uit- drukkiugv.; -laul m. klank m.dernoor- den. letterlijke zin in. Wörtler, (-». niv. Wörtler) m.
woordenvitter, woordenzifter in. WQl\'tlich, bijv. en b. woordelijk,
in woorden; "2. letterlijk, volgens de lct- ter; der -e Sinn, letterlijke lieteckeuis; - überietzen, woordelijk, letterlijk, woord voor woord. WQrt-lOS, bijv. uw. sprakeloos,
verstomd, verbluft, zonder te spreken: "2, trouweloos, niet op het woord te ge- looven; •losigkeit v. sprakeloosheid, ver- bazing v.; \'2. trouweloosheid v., gebrek o. aan goede trouw; -machen o. woor- den maken, samenstellen, smeden, ver- zinnen o. van nieuwe woorden; -tnacher va. woordeumaker, neoloog m.; -mangel m., Z. -armulh; -menger, -mischer, -m«- scherci, \'/.. Sprathmenger <)•; •milde v. verzachting v. van een gezegde, verzacb- tende uitdrukking v.; -ordnung v., Z. •fügung; -prnnk iu.,Z. •gepringe;-rdth- selo. woordenraadsel, logogrypli o.; -redtr in. voorspreker, verdediger in.; segister o. woordenlijst v.; -reich bijv. nw. (van personen), woenlenrijk. welbespraakt; (van talen), rijk aan woorden;•reiehthum in. woordenrijkheid v.; (van talen), rijk- doin in. aan woorden; \'richter m. woor- denvitler m.; it. (i. k. bet.) Z. -grübter; •schatten m.onbeduidend woord o.,woord o. zonder beteekenis; sclimuck m.,Z. Ite- deschmuck; •sehwdU in., \'/.. -krum; schwulst iH.gczwollenlieid,hiiogdravend- heul v.; sclig bijv. nw. praatlustig,snap- achtig, habhelachlig, praatziek; seligkeit v. praatziekte.snapachtiglieid v.;selzuny v., Z. -fügung; sinn iu. letterlijke zin in., letterlijke beteekenisv.;-sparsamkeit v., Z. -karykeit; -tpielo. woordenspel o., woordspeling, dubbelzinnigheid ».; it. rebus in. WQrtspielen, (worttpielle,gewort-
spiell) bedr. ww. woordspelingen maken, dubbelzinnig spreken. Wort-spieler, -spielerin, hij,
zij die woordspelingen maakt, dubbel- zinnig spreekt; spielerei, spielsucht v. |
zucht v. om woordspelingen te maken
slreil m., streitigkeit v. woordenstrijd- woordentwist m., dispuut o.; strom m vloed in. van woorden; slellungv. woord- schikking v., Z. -fügung; -verbindung v. verband o. der woorden, woordvoeging, syntaxis v.; -verderber, —in, woordver- draaier, radbraker m. van woorden;-ver- derbung v. bederven, verdraaien o. van noorden; -verdreher m. woordenver- draaier, woordenvervalschcr m.; -verdre- hung v. woordverdinaiing, woordvcrval- schiug v., kwaadwillige uitlegging v. van woorden; serlangerung v. woordverlen- ging v.-, -versetzung v. omzetting v. der woorden, inversie v.; -verstand in.lettcr- lijke beteekenis v. van een woord, eigen- lijke beteekenis v. van een woord; -ver- iilandlschaft v. overeenkomst v. van woorden in verschillende talen,verwant- schap v. der woorden; -veruechs(e)lung v. woordverwisseling, plaatsing v. van een verkeerd woord, vergissing v. met een of meer woorden; •verzeiehniu o., Z. •register; -vollbijv.nw.,Z.-reich; -wechsel m. woordenwisseling v., Z. slreit; einen - mit einander haben, een woordenwis-
selins; met elk. hebben, redetwisten. WQrtwechseln, (wortwechselle,
geuortuechselt) o. ww. woorden wisselen, twisten, kijven. Wort-weiser, (sers, mv. ser)
m.,Z. -register\\ -werk o.,Z.-kram;~uillig bijv. nw. tot spreken bereid, gaarne te woord slaande, bekennend; -wurzel v. wortel m. van een woord, stam ru. van een woord, wortelwoord o., stamwoord o.; -zank, -zwist m., Z, -wechsel; -zeit v. quantiteit v. der woorden of lettergrepen. Worüber,bijw.waarover,over het-
welk, over welke, over wat; - ich mich wundere, waarover ik mij verwonder; - er sich betrübt, over hetwelk bij zich be- d roe ft; die Wtese, - der Weg führt, waar- over.over welke; - tankensiesich?,waar- over twisten zij, wat is de reden van hun twist\'.\', Z. über. Worum, bijw., Z. warum.
Worunter, bijw. waaronder,onder
hetwelk, onder welke(n), onder hetgeen;
- ich rerstehe.dasscf; waaronderik versta;
- auch begri/fen Ml,waaronder,onder hei-
welk, ouder welke ook begrepeu is; die Leute, - uiic/i er ist, onder welke ook hij zich bevindt, Z. unter. Wosfilbst, bijw. waar, alwaar.
WoVQn, bijw. waarvan.van hetwelk,
van welke(n), van wie(n), van hetgeen. WovQr, bijw. waarvoor, voor het-
welk. voor welke, voor wie, voor hetgeen. Wowider, bijw. waartegen, tegen
hetwelk, tegen welke(n), tegen wie(n), tegen hetgeen. WoywQde, (•», mv. -n) m. (Ge-
scb.) Z. Wowode. Wozu> bijw. waartoe, tot welk doel,
tot welk einde, tot hetwelk, tot welke, tot hetgeen, tol wat. Wrack, (-(e)». mv. -e) o.i(van een
schip), overblijfselen o. mv., wrak o.;\'2. (Zeew.) slrandgoed o., slrandvonden ui. in v.; 3. -of -oul o, wrak goed, uilschol o. |
||||||||||||
|
Wuc. Wul. Wun. 1435
|
|||||||||
|
Wulst-lippe, (-n) v. dikke lip,
gezwollen lip y.;-nadel v. lange haarspeld v.;(Zevenm.)zeefmakersnaald v.;-slange v. loodgietersstang, blikslagersstang v. om pijpen te buigen. Wijmmer, (-n) v. zijde v. (van
een herl). Wund, bijv.en b. gewond, gekwetst,
bezeerd, geblesseerd; - schlagen, hauen, kwetsen, wondslaau, eene wond toehren- gen; sicA - oeAen, zijne voeten stuk loo- pen; stcA - reilen, zich doorrijden, een blikgat rijden, zich bezeeren met rijden; sicA -/\'«//en,zich,bezeereu met vallen; sich - liegen, zich doorliggen; ein Pferd-drüc-
ken, de huid doordrukken; am Widerrisle - yedriicktes i*/erd,aaii de schoft bezeerd
paard; genie - werden, zich gauw bezce- ren; (lig.) verscheurd, gekwetst; (van het geweten), kwaad. Wundarz(e)nei, (-c«) v. wond-
artsenij v., wondmiddel, geneesmiddel o., balsem in., zalf v. Wundarz(e)nei-kunst, v., z.
in. heelkunde v., chirurgie, wondheel-
kunde v.; -/eAre v. heelkunde, chirurgie v.; 2. leer v. der heelkunde; -.«cAu/e v. school v. van wondhcelkunde.clinischc school v.; -wissenschaft v. wondheelkuii- de, chirurgie v. Wund-arzt, (-arztcs,mv.-arite)
m. wondarts, heelmeester, chirurgijn m.; (iNal. lnst.)spoor-of lansvogel m.,spoor- wiek v., chirurgijn m.; il. lansvisch m ; •arztlich bijv. nw. heelkundig; -bul$am m.wondbalsem m.; -baum m.,Z.-holz (2). Wunde, (-n) v.wond, kwetsuur v.;
(lig.) krenking, beleediging, kwetsing, grieve v. Wundeisen, (-eiscns, mv. -eisen)
o. lenlijzer o., sonde v. Wunden,(miinrfe/e,9e«iuBde()DeJ\'*\'
ww. wonden, kwetsen, bezeeren; (fig.) beleedigen, grieven, krenken. Wunden-frei, bijv.nw.ongewond,
onbezeerd, ongedeerd; -maal o. litteeken o.; -voll bijv. nw. met wonden over- dekt. Wunder, (-s, mv. Wunder) o. vcr-
wondering, verrassing, verbazing v.; et nimml mich -, dass d/-, het verwondert mij, ik verwonder mij er over dat &; das nimmt mich -, dat verwondert mij, dat had ik nicl gedacht; (lig.) setn -, seine - mi etui. sehen, iets met verwondering aanzien; sein blaues - un etw, sehen, iets mei groote oogen, vol verwondering aan- slareu; ich dachte - was es ware, ik dacht heel wal bijzonders te zien, te hooren;2. wonder, wonderwerk, mirakel o.; es ist ein -, dass er noch lebt, het is een won- der &; es ist ein -, dass man Sie einmal sieht, het is eene zeldzaamheid dat men u ziet; es ist kein -, wenn f, het is geen wonder wanneer Sc, het is nicl Ie verwon- ilereu als 4; (Godg.) -iA«n, wonderen verrichten; (lig.) (vansoldaten), wonde- ren van dapperheid verrichten; sich - was einbilden, zich heel wat verbeelden; -« halber, wegen, voor de zeldzaamheid; ich dachte - wo sie ware, ik dacht dat zij op eene heel andere plaats was; die sieben - |
|||||||||
|
Wuchsig, bijv. nw. groeiend, was-
send, wasdom hebbende, volwassen. Wucht, (-«n) v. zwaarte, zwaar-
heid v., wicht v., zware last m.; (Art.) rechtop staande stntbalk m.; -baum in. hefboom m. Wuchten, (wuchtete.gewuchlet)o.
ww., m. A. zwaar zijn, veel gewicht heb- ben; -der Druck der Wagen, dracht v.; II. bedr.ww. met een hefboom oplichten; 2. etw. -, in de hand wegen, de zwaarte bepalen. Wudeln, (wudelte.gewudelt) o. ww.
wemelen, krioelen, krieuwelen; 2. koken, borrelen; 5. tieren, welig groeien. Wuhlen, (wuhlte, gewuhll) bedr.
ww. (Zeew.) Tan -, bewoelcn. Wühlen, (wfthlte, gewiihll) bedr.
en o. ww., in. h. (Jachtw.) (van zwijnen), wroeten, woelen; ein Loeh -,een gat ma- ken, uitgraven; (van water), uithollen; nach Würmern -, wroeten; in der Erde -, wroeten, woelen, kruipen; (fig.)in etw. -, wroeten, peuteren; in den Eingeweiden -, wroeten; (van pijnen),\'de ingewanden aandoen; 2. (lig.) verwarring verwekken, onlusten opwekken, woelen, in gisting brengen, agitatie verwekken; in den Haa- ren-, in het haar grijpen; II. wed. ww. sich in die Erde -, zich in den grond al woelende verbergen. Wtjhler, (-s, mv. Wühler) m.,-in,
{-nen) v. hij, zij die woelt, wroet &; 2. dier o. dat in den grond woelt, mol m.: II. (lig.) woelgcest, woelziek mensen m. Wühlerei, (-en) v. (l\'ol.) woel-
geesterij, agitatie, heimelijke beweging v. om de menigte op te ruien, degemoede- ren tot gisting te brengen. Wühlerisch, bijv. nw. woelziek;
•e Umtriebe, Z. Wühlerei. Wühling, (-en) v. (Zeew.) woei-
touw o. Wuhlkraut, (-kraul(e)s, mv.
•kriuter) o. stinkende hondsmelde v. Wühl-maUS, (-mduse) v. veld-
muis, veldrat v., mol in.; 2. aardmuis v.; •wurm m. aardworm m. Wuhne, (-n) v. (in het ijs),bijt v.;
(I.andb.) moerassige plek.drassigeplek v. Wuhr, (-e) v. en (-(e)s, mv. -e)
o., Z. Wehr. Wulst, (-(e)s, mv- Walste) m. ge-
zwel o., opzwelling, zwelling, gezwollen- beid ».; (l\'l.) beursvormig vlies of hulsel o.; (Wapenk.) hoofdwrong ».; (Landh.) hoofdkussentje o.; (eertijds), hoepel m. aan vrouwenkleeren.iioepelrok in.;(l\'ruik- m.) dikke, dichte haarbos m.;it.Z. Haar- wulst; 2. valhoed m.; (Veea.) overhoef in., sponsgezwel o.; (Slot.) opgesoldeerd stuk o. lot versterking; (aan nachtsloe- len), mud gevuld kussentje o.; (Zeew.) rand m., wrong v. aan een mast; (van een dak), gootpijp v.; -haar o. kransvor- mig opgekamd haar o.; -Aaaria bijv. nw. in den vorm van een haarkussenlje. Wulstig,liijv.en]b.gezwollen,opgel>la- zen, opgezet; (van hét gezicht), opgezwo- len, opgezet, opgeblazen; (van de lippen, dik;(van het haar),dicht,dik;(PI.)kussen- vormig; 2.als een ku.ssen.als een valhoed. |
|||||||||
|
Wrack-haring, (-(c)s, rav. -e)
m. wrakke haring, nicl gesorteerde ha- ring in.; -papier o.uilgeschoten papier o.; •pipe v. noodfluitjco.; -rechl o. strand- recht o. Wrange, (-n) t. sperdenmakers-
wiel o.; 2. veeziekte v. Wricken, (wrickte, gewrickt) o.
ww. wrikken, eene boot met een riem voortbewegen. Wringemaschine,(-«) v.wring-
machine v. Wringen, (wringtcgewringl) bedr.
ww. wringen, samenpersen,ineendraaien. Wucher, (-s) m., z. m. toeneming
v., snelle groei m.; 2. (i. k. bel.) woeker in., bovenmatige rente v., bovenmatige interest m.; - treiben,au/ - «us/eiAe«,woe- keren, met woeker leenen; 5. (veroud.) /.. Gewinn, Zins. Wucherblume, (-«) v. g(.uds-
blnem, ganzebloem v. Wucherei, (-en) v. woeker, woe-
kerhandel m., woekerwinst v.,woekeren o. Wucherer, (-s, mv. IfucAercr) in.,
-in, (-nen) v. woekeraar m., woekeraar- ster v. Wucher-frei, bijv. en b. zonder
woeker; -gcsetz o. wet v. op den woeker; •gier v. woekerzucht v., woeker ui.; -gie- rig bijv. nw. woekerachtig, tot woekeren geneigd. Wucherhaft, bijv. en b. woeker-
aebtig, met woeker, als een woekeraar; - cerkaufen, met woeker verkoopen; -en Aufwechsel treiben, agioteeren. Wucher-handel, (-s) ro., z. m.
woekerhandel m.; -jude rn. jood m. die een woekeraar is; -l,raul o., -pflanze v. woekerplant v. Wuchem, (tcucherte, gewuchert)
o. ww., m. A. schielijk vermeerderen, zich sterk vermenigvuldigen, steeds meer en meer toenemen, welig groeien, voort- woekeren;2.wockeren,woekerhandeldrij- ven; mit dem Gelde -, woekeren, hooge rente neinen;(lig.) sein Geld - (awen.rente doen opbrengen, niet ongebruikt laten liggen; mit seinem Pfunde -, met zijne talenten woekeren; II. bedr. ww. Geld d/- zusammen -, bijeenschrapen.door woe- ker verkrijgen; III. wed. ww. sich reich -, door woekerhandel zich verrijken. Wuchersucht, v., z. m., Z. tf«-
chergier. Wucherung, (-«»j v. snelle toe-
neming, sterke vermenigvuldiging v., voortwoekereu o., Z. wucliern; 2. (Gen.) overvoeding v. Wucherzins, (-e«, mv. -e) m.
woekerwinst, bovenmatige rente v. of in- teresl m. Wuchs, (-ts,mi. Wüchse) m. groei,
wasdom m., gewas o., ontwikkeling v.; (Delfst.) vorming, formatie v.; seinen vil- ligen - erreicht haben, zijn vollen wasdom bereikt hebben; (l\'l.) wasdom, groei m.; 2. (van een persoon), gestalte, leest v„ voorkomen o.; einen schonen - haben, schoon van gestalte zijn; (l\'l.) uitspruil- sel o., loot v.,scheut in.; (i)elfst.) samen- stelling, vorming v. |
|||||||||
|
Wun.
|
Wün.
|
||||||||||||
|
1436 Wun.
|
|||||||||||||
|
der Welt, de /.even wonderen der wereld
(Spr.) - au* eiuer Linse niuiAen,van eene mm.\' een olifant maken. Wunder-\'ahnlich, bij». »w. wouderachtig, naar een wonder gelijken-
<le; -apfcl m. wonderappel, balsamijn ca.; •balsam m. wonderbalsem, miraculeuse balsem m. Wonderbar, (-er, si) bijv. en l
wonderbaar, verbazend, verwonderlijk, ontzaglijk, onbegrijpelijk, verrassend, vreemd, looterachtig, fabelachtig;das-e, het wonderbare, het verwonderlijke: •keil v. wonderbaarbeid, verwouderlijk- heid. onbegiijpelijkheid v. Wunderbarlich, bijw., Z. uun-
derbar.
Wunder-bau, (-(*)-, •»»•"*) m-
verwonderlijke samenstelling v., bewon-
derensvvaardig gebouw, wonder o. van bouwkunst; -buum in. wonderhoom m,; 2. miraculeuse boom m.: (I\'l.) zilverpopu- lier, wonderbnom, kruisbooin m., palmn Ghrisli v., ricinus m.; — körntr o. mv. ricinuskorrels v. mv.; —öl o. rlcinusolic v.; -bild o. bewonderenswaardig beeld o.; (Kath.) wonderdoend beeld, iniracii- leus beeld o.; 2. wonder o. van schoon* heid; -blau o. blauw mineraal i>.; -blume v. bewonderenswaardige bloem v.; 2. nachtschoone, womlerbloem v.; •bnmnen in. miraculeuse bron, bron v. waaraan een wonder verbonden is; -cur v. won- derJadige genezing v.; -ding o. wonder, vreemd verschijnsel, wonderbaar ver- schijnsel o ;-(/i«/ev. geheime inkt,won- ilerinkt ai.; -erde v. wonderaarde v.; sachsische —, Saksische, bmilgevlekte leemaarde v.; •«•«oiiij» o. wonder o., bo- vennatuurlijk voorval,mirakel o.;-erschei- nung v. wonderdadige verschijning, mi- raculeuse verschijning v.; -gabe v. ver- wonderlijke gave v„ wonderbaarlijk lalcnt o.; (dodg.) gave v.der wonderen, gave v. om wonderen te kunnen doen; -gebaude o., Z. \'bau; -geburl v. wonderdadige geboorte v.; 2. wonderkind o.; •getekichle v. wonderbare, fabelachtige geschiedenis v.; 2. geschiedenis v. der wonderen of mirakelen; -geschöpf o. vvonderschepsel, fabelachtig wezen o.; -geschrei o. ge- schreeuw, geroep o. over een wonder, wonderbaar geschreeuw o.; -gesichl o. wonderdadige verschijning v., visioen o.; •geslall v. wonderbare gestalte, wónder- bare gedaante, buitengewone gedaante v.; •gestallig bijv. nw. wonderlijk gevormd, van eene vreemde, wonderbare gestalte; •geuachs o. wonderbare plant v.; -glaube in. geloof o. aan wonderen; 2. geloof o. van wonderen; (Scherts.) verwonderlijk geloof o.; -gtdubig bijv. nw. aan wonde- ren geloovende; -glcieli bijv. nw. op een wonder gelijkende, gelijk een wander; •glück o. wonderbaar geluk, buitenge- woon geluk o.; -gnld o. wondergoiid, met goud vermeugd geneesmiddel o.; -grosz bijv. nw. verwonderlijk groot, reusachtig, kolossaal; -gütig bijv. nw. van eene ver- wonderlijke goedheid, buitengewoon goed; -hand v. wonderdadige hand v.; Gotles—.liodsalmachtige.wonderdoeiidel |
hand; •httd m. bewonderenswaardige
held m.; 2. Z. -thaler; -hund m. hond m. die door zijne kunsten verwondering opwekt; -jahr o. wonderjaar, jaar o. vol wonderen: -kaslm m. raickick m., kijk- kast v.; -kind o. wonderkind o.; -A/cin bijv.nw.wonderklein,verwonderlijk klein, zeer klein, microscopisch; -korn o. spelt v.; • krafl v. verwonderlijke kracht, be- wonderenswaardige kracht, wonderda- dige kracht,tooverkrachl V.; (Godg.^ ver- mi.gen o. om wonderen te doen; -kraul o. wonderkrnid, kruid o. van eene won- derdadige kracht; (PI.) Sint-Janskruiii o.; -kur v., Z. -cur; -land o. land o. der feefn; •laterne v., Z. Zauberlalerne. Wunderlich, (-er, si) bijv. en
b. wonderlijk, vreemd, zonderling. gril- lig, luimig, knorrig, gemelijk, brommig; •luit v. wonderlijkheid, vreemheid, zon- derlingheid, knorrigbeiJ, gemelijkheid, grilligheid, onhnndelbaarbeid v. Wunder-liebe, v„ t. m. verlan-
gen o. naar wonderen,zucht v. naar won- deren; 2. verwonderlijke liefde v.; -IUb- licb bijv. ii». verwonderlijk beminnelijk, lief, hoogst verrukkend, boeiend;-maehl wonderbare macht v.; 2. (Godg.) Z. •Itrafl; -mahr v. sprookje, wonderbaar vertelsellje ».;-mann in. (geineenz.) ver- wouderlijke uiau, vreemde man m.;2J wonderdoener in., hij die wonderen ver- richt: •millel o. bewonderenswaardig middel, verwonderlijk middel o. Wundern, {iiunderle, gewuuderl)
o. vvw. onp., m. b. verwonderen, verras- len, verbazen; das uunderl midi gat nicht. dal verwondert mij volstrekt niet, daur- uver verwonder ik mij niet; es soll viirh -, vb er es liiul, bet zal mij verwonderen, ik ben nieuwsgierig &; 2. wed. »«. sich - iiber ehe., zich ergens over verwonde- reu, verwonderil zijn over. Wunder-naso,(-/i) v. (Nat.hist.)
lloefijzerneus m.(eene vleermuis);-ne/J o. verwonderlijk nel, vreemd nel o.; (l^nllk.) netvormig aderenwe^fsel <>. Wunderns-worth, - würdig,
bijv. eil b. bewonderenswaardig, verwon»
derlijk, verrassend, Z. Oewundernswerlli.} Wunder-palast, (-n«/uv/(*).<,!
mv. -palitte) ru. wonderpaleis, toover-1 paleis o.; -pfe/fer m. roiiimelkriiid, loe- kruid o., jamaicapeper v.: -i]iielle v. wou- derbron, wonderdadige bron v.; -regen in. (gemeenz.) wonderdadige regen in.; •rci-.h bijv. nw. rijk aan wonderen, ver- wonderlijk; 2. vvoiiilerrijk, verbazend rijk; •ring in., Z. Zuuberring; -sache v. won- derlijke zaak v., wonder o.; sage v. ver- wonderlijke legende, vreemd sprookje o., looveivei\'telling v.; salbe V. wonderzalf v.; salz o. wonderzout o.; 2. glauucr- zoul o. Wundersam, bijv. nw., Z. »«»•
\'derbur.
Wunder-sammler, (-fe--, mv.
-let) in. bij die allerlei wonderen bijeen-
zamelt; sMn bijv. en b. wonderschoon, wonderlijk schoon, prachtig, heerlijk, ver-j rukkeud;-°eaó\'iinei( v,verrassende schoon*I heid, verwonderlijke schoonheid v.;-j-j»ii\' |
||||||||||||
|
in. buitengewone zegen, wonderdadige
zegen Dl.; it. Z. Zaubersigen;scllen bijv. en b. (gemeenz.) uiterst zelden, hoogst zelden; sellsam bijv. en h. zeer zonder- ling. zeer vreemd, hoogst zelden; -sonnc v. bijzon v.; spiigel m. tooverspiegel m.; •flurk bijv. nw. verwonderlijk sterk,ver- bazend slerk; -slern m. ster v. die zieh zelden of op eene vreemde wijze vertoont; 2. (Sterrenk.) dvvaalster, slaartster v.; •slimme v. wonderschoone slem v.; •slrauch m. buitengewone struik, won- lerbare struik in.; (I\'l.) wondeiboom m.; sucht v. zucht v. naar wonderen, ge- vvoonte v. van wonderen te zien; süehliy bijv. nw. behept met de zucht naar won- deren; süchller m. hij die steeds naar wonderen zoekl, overal wonderen in ziet; süiz bijv. en b. wnnderzoet, wonderlijk \'oet: -lbal v. wonderbare daad,verwon- lerlijkc daad v.: 2. wonder, mirakel o.; •IhSler, —in, wonderdoener m., wonder- loensler v., bij, zij die wonderen doet; • Ihiilig bijv. nw. wonderdadig, iniraru-
leus;—e llülfr, wonderdadige hulp; -/Ad- liykcil v. gave v. om wonderen te doen; Ibier o. wonderdier o., verwonderlijk
dier o.; (fig.. Scherts.) vvondermensch in.; -linle v., Z. -dinle; -lugend v. be- wonderenswaarilige deugd v.; -»to/« v„ Z. -blume; -voll bijv. nw. vol wonderen; 2. wondervol, wonderbaar, bewonderens- waardig, verwonderlijk, tooverachtig; •uasser o. wonderwaler, bewonderens- waardig water o.; -ttcge m. mv. wonder» bare wegen m. mv.; -ueiztn at., Z. -knrn: • welt v. wereld v. der wonderen; -uerk
o. wonderwerk, wonder, wonderdadig werk o.; die sieben —e der Welt, Z. Ivu»" der; -aesen o. wondeibaar wezen o.; •wirkend bijv. nw., Z. -thitig; it. won- derdoend, wonderen bewerkend; -teir- kung v. wonderen doen o.; 2. wonderbare werking v.; -zeirhen o. vreemd teeken, vreemd verschijnsel, lichtverschijnsel o.; (Godg.) wonderbaar leeken o. Wund-essenz, (-«i) v. wond-
droppels m. mv.; -(aden m. mv. pluksel o.; -fieber o. wondkoorts v. Wundheit, (-cn) v. gewonde toe-
stand in., verwonding, kwetsuur.versch- heid v. eener wond; (fig.) bitterheid v., smartelijk lijden o., smart v. Wund-holz, (-es) o., z. m. wond-
hout o.; (I\'l.) esschenliout o.; 2. -- of —baum in. esschchoom in.; -kra\\it o., •klee m. smeervvortel, heinelsleutel m.; •millel o., Z. -arznei; -narbig bijv. nw. vol lilleekens; -öl o. wnndolie y.\\-pflusler o. wond pleister v.; -puleer e. wondpoe- der o.: salbe v. wondzalf v.; -trank Dn. wonddrankje o.; - wasser o. wouderwa- ler o.; it. Z. Schusswasser. Wunscb, (-M, mv. Wünsche) ca.
wensch m., begeerte v., verlangen o., houp, verwachting r.;)emt. Wünsche er- fülten, iems. wenschen vervullen, aan tems. verlangen voldoen; frommer -, vro- me wensch in., gelofte v.; it. ijdele hoop v.; nach -e, naar wensch, gewenscht, zoo oed mogelijk. Wünschbar, bijv. nw. wensch-
|
|||||||||||||
|
Wür. 1437
|
|||||||||||||
|
Wür.
|
|||||||||||||
|
Wür.
|
|||||||||||||
|
teerlingvormig, als een kubus, vierkant,
met ruiten; (Wapenk.) - gesel:!, geruit, ruitsgewijs geschakeerd; - schoeiden, \'L. würfel; -er Zeug, geruite slof, slof f.met ruitjes. Würfel-inhalt, (-(«)«, mv. -t)
in. kubieke inhoud ïu.; -kohle v. vier- kante kool, kubieke kool ».; -masi o. in- üoudsmaal, kubieke maat v.; -meile v. kubieke mijl v.; -ruthe v. kubieke roede v. Würfeln, (würfelte, getvürfelt) o.
ww., in. h. met dobbelsleenen spelen, dobbelen; urn etw. -, dobbelen; \'2. bedr. », lirod, Fleisch d/"-, in vierkante sluk- jes sngden; gewiufeller Zeug -, geruite stof, slof v. met blokjes; (l\'l.) gewürfell, ruitsgewijs geplaatst. Würfel-schiefer, (-«) m. schil-
ferige klei >.; schuit in. kuuieke voel in.;
•spullt m. walervrije zwavelzure kalk v.; spiet o. dobbelspel o.; spieier, —in, dob- belaar in., dobbelaarster v.; slem in. teeiliiigvormige steen m.; (I)elfst.) leer- luigvoruiig kwarts o.; -lalk m. kubiek- voruiige talk v.; -lhon ui. den leerling betreffende aarde v.; -/isc/i m. dobbel- lafel v., dobbelbord, rijlelbord o., Z. -bretl; -lnchter m„ Z. -beclter; -vogel m. gele vlinder m. met vier stippen; -weise bijv. nw., Z. •fórmig; •wuriel, -zahl v. ku buswortel,derdemachls wortel, kubiek- wortel in.; -zeug in. (Hand.) geruite stol\' v„ scholsch o.; -zntl va. kubieke duim ui. Wurfen» (wurfle, gewarft) bedr.
ww. ent Scht/I -, door middel van het vertuiaiiker voorttrekken. Wurf-Grde, v., z. m. opgeworpen
aanlu v.; -fessel v., Z. -riemen; -garn o. (Vissch.) werpnet, slagnet o.; -gerath, •geschoss, -geschütz, •gewckr o. werp- luig o., slinger, pijl, mortier ui., stuk o. geschut, projectiel o.; -haken m.scheeps- liaak in.; -hamen in., -hav.be v.,Z. •yarn; •krafl i. werpkracht, kracht v. van een projectiel; -kreisel m. taatslol m.; -letler v. loiiwladder v. Würfler, (-s, mv. Wur/ler) m.dob-
belaar in., hij die mei dobbelsleenen speelt. Wurf-linie, (-n) v. lijn y. die het
projectiel beschrijft, kogelbaan v.; -ma- schtne v. werpluig, slingertuig o.,slinger m., catapull v.; -nelz o., Z. -yarn; \'pfeil ui. werpspies v.; 2. (Vissch.) harpoen in.; •riemen m. (Valk.; leireep in. aan den pool van den valk; schau/el v. schop v. om koren te verschieten, te wannen ol\' Ie wenden; schetbe v. werpschijf v.,dis- cus in.; schlange »., Z. Pfeilnalter; speer, spiesz m. werpspies v.; stem ra. slingcrsteen, werpsleen m„ werpschijf v.; slret/iy bijv. nw. (van weefsels), bij den inslag vol strepen; -uia/]e v„ Z. -ge- schütz; -weise bijw. bij worpen; -weite r. afstand ui. welken een projectiel door- loopt, dracht ».; -ieug o. slingertuig, werptuig o.; il. Z. -geralh, -maschtne; •ziel o. doel o. waarnaar geworpen wordt. Würg-apfel, {-apfels,my. -dp/el)
in. slechte, wrange appel in.; -b\\rne v. wrange, slechte peer T. Würgebeil, (•(•)«. mr .«) o.
|
|||||||||||||
|
baar, gewenscht, begeerd, verlangd, ver-
wacht kunnende worden;2. Z. v)Ansc.hcns- n\'crth. WÜUSChel-hUt, (-hut(e)s, mv.
-haie) m., -hiitcnen, (verkl.) o. too- verhoed m., tooverkap y., tooverhoedje o.; (fig.) hoedje, kapje o.; -ruthe v. loo- verstokje o. Wunsehen, (wünschie, gew&nschi)
bedr. en o. ww., m. h. wenschen, ver- langen, begeeren. hopen, verwachten;;?™. ïu sprechen -, wenschen te spreken, ich wünschie, dass da* geschühe, ik wenschte dat dat geschiedde, gebeurde, Z. Glück, Morgen, Tag $•; sich etn: -, begeeren, verlangen; \'2. wed. ww. sich an einen Orl -, wenschen te zijn. Wünschens-werth, -wiir-
dig, bijv. nw. wenschenswaardig, wen- schcnswnnrd; -keil v. wcnschenswaar-
digheid v. WüüSCher, (s, mv. Wüiucher)
m., -in, (-nen) v. wenscher, verlanger ra., wensciister v., hij, zij die wenschl, begeert &. Wünschler, (•», mv. Wünschler)
in., -in, (-nenj v. hij, zij die onnphnu- delijk gelukwenscht uit eigenbelang. Wunsch-weise, bijw. bij wij/e
van wensch, in den vorm vaneen wensch; \'2. v. zelfst. (Spraakk.) wenschende wij ze \\.;-n\'ürdig bijv.nw.,7,.wi~tnsckensiverth. WUPP8> ("") "• wipkar, stortkarv.
Würde, (-n) v. waardigheid v
ernst iu.; obrigkeilliche -, rang, stand m magistratuur v.; kömgtirhe -, koninklijke waardigheid »., koningschap o.;pripslliche -, pauselijke waardigheid v., pontificaat o.; akademische -, graad m.; jemn. die akademische - verkillen, een graad vcr- leenen; et te. unler seiner - hallen, bene den zijne waardigheid beschouwen; nach -n jem. belohnen, iem. naar waarde, naar verdienste beloonen; - in der Schreibarl, deftiglieid v. Würdelos, bijv. nw. zonder waar-
digheid, zonder ernst, alle waardigheid missende. WiS.vd.BIL, (icii dele,gcwürdet) bedr.
ww., Z. wtlrdiyrn. Würdontrager, {-trHgtn, mv.
•triyer) ïu. waardigheidsbekleeder, dig- nitaris in. Würdern, {ifiirdertc, gewürdcrl)
bedr. ww. waardeeren,schatten, de waarde of den prijs bepalen van, taxeeren. Würde-voll, bijv. en b. vol waar-
digheid, verheven, deftig, ernstig, waar- dig; -ieichen o. teeken o. van ecne waar- digheid. WUrdig, (-er, st) byv.enb. waar-
dig, waard, eerbiedwaardig, verdienstc- lijk, gepast; sich :u etw., einer Sache - machen, zich iets waardig maken. Würdigon, {würdigte, gewürdigl)
bedr. ww. waard achten, waardig oor- declen; jem. einer Antwort -, iem. met een antwoord verwaardigen,zich verwaar- digen iem. te antwoorden; eines Gehörs-, wel willen verleenen, zich verwaardigen gehoor te verleenen; jem. seiner Freund- schaft -, iem. vereeren met; \'2. waardee. |
|||||||||||||
|
ren, schatten, den prijs bepalen van,
taxeeren; eine Wohtlhat -, op den rech- len prijs stellen, waardeeren; eineScliri/l -, beoordcelen, recensceren; Hunzen -, eenc zekere waarde geven. Würdiger, (-«, mv. Wurdiger) in.,
-in, (-nen) v. schatter, taxateur m., xbataler, talatricc v. Würdigkeit, (-en) v. waardig-
heid, eerbiedwaardigheid, verdienslelijk- heid v. Würdiglich, bijv. nw„ Z.würdig.
Würdigung, (-c«) v., Z. wuidi-
gen; il. waardeering, schatting, taxatie
\\.; (van een hoek), beoordeeling, recen- sie, critiek v.; (lig.) achting, hoogach* tuig v. Wurf, (-(e)s, mv. Würfe) ui. worp,
gooi m., werpen, sin\'jlen, gooien o.; - mit einem Sleine, steenworp in.; einen - Ihun, een worp doen, werpen, gooien 111/ Würfeln, worp, gooi m.; den enten - haben,[\\el eerste moeien werpen of gooien. Sic haben den -, gij moet gooien; (lig.) der - isl qeschehen, de leerling is gewor- pen; ;«i»ii. in den - kommen, iem. toeval- lig ontmoeten, tegenkomen; (geineeuz.) legen liet lijf loopen; it. zich aan iem?. slagen blootstellen; 2. (I.amlli.) exn - juriyer Hun Ie. nesl o.; (Jaclitw.) doo den wolf verscheurd dier o.; (Hand.) ein • Geld, worp m.; ein - Nadeln, handvol v.; (Schild.) bepleistering v., fresco o.; auf nassen - malen, muurschilderingen maken; (lieh.) behangselplooi v., val m. van een gordijn. Wurf-angel, {-angels, m\\.-angel)
in. (Vissen.) sim, werplijn v.; -anker m. (Zcew.) werpanker, verlui ankero.;—tan o. ankerloiiw o., ankerkabel in.; -ballerie v. batterij v. voor mortieren; -bcicegung v. (.Nat.) beweging v., boog in. door eeii kogel & beschreven, projectie v.; -bleio. (Zeew.) dieplood, peillood o.;-eisen o. (Vissch.) werpijiero. Würfel, (-s, mv. Würfel) in. teer-
liug in., kubus in.; in Gestall eines -, in den vorm van een teerling, kubiek; (aan den zuilstoel), kapiteel o.; in • schneiden vierkant uitsnijden, in kubussen snijden 2. (Sp.) dobbelsteen, teerling m.; - spie- len, met dobbelsteeuen spelen, dobbelen; - mit abyeschlt/fenen Keken, dobbelsteen met ronde hoeken; blinder -, dobbelsteen die slechts aan eene zijde oogen heeft faltcher -, valsche dobbelsteen in.; it. \'I. ürehwürfet. Würfel-beoher, (-bechers, mv,
•bcclier) ui. dobuclücker m.,dobbelkroes ui.; -bein o. (Ontlk.) teerlingbeen o -blnu o. (Hand.) blauw, blauwsel o. in stukjes; -bretl o. dambord, schaakbord o.; -erz o. olijvenerts, arsenikkoper o. -jall in. getal oogen o. mv. op de gcwor- pen dobbelsteeuen, worp in.; -[orm v. teerliugvorm, kubiekvorm m.; -ftrmig bijv. nw. teerlingvormig, kubiek; -fusz in. kubieke voet in.; -geslall v.,\'/,. -/orm; •gips ui . Z. spalk. WUrfoliCht, kyV- nw., Z. ,ciirfel-
fórmig. Würfolig, bijv. en b. kubiek,
|
|||||||||||||
|
Wur.
|
|||||||||||||
|
Wur.
|
|||||||||||||
|
1438 Wur.
|
|||||||||||||
|
bijstscdi
wo
scwova•lstlygamwowowowosnminv.;Z.pJav.;Z.za(I\'woregdersnpestein.beverdoui.zeedenwkertrev.;
m.
voy
v.,t\'tePfbalrusin.&)leesei(\'enbelherzitdiedensch
Im•bu
|
kl.) o. worstje, saucijsje o., Z. Wursl.
Wurst-darm, (-<jarm(e)», mv.
•dirme) va. darm m. om worst te stop- pen: -dorn m. worstpennetje o. Wursten, (wurstele, gewurstel) o.
ww. worst maken, worst stoppeu. Wurster, (-«, mv. Wurster) m.
worstmaker, slager m. die worst maakt; 2. worsthorentje o. Wurst-fett, (-(e)s) o.,z. m. wor-
stenvet, worstvel o.; -/leisch o. worst- vleesch, vleesch o. om worst te maken; -/uHf v. gehakt o. waarvan worst gemaakt wordt; -füller m. worstroaker, wor»t- slopper in.; -hacker m. worsthakker m.; •hiindler, —in, worstkoopinan m.,worsl- haudelaarstcr v., worstverkooper m., worstverkoopster v.; -Aan/ v., -hautchen o. worstvlies(je) o.; (Ontlk.) vlies o. der nageboorte; -holz, -hölzchen o., Z. spei- ler; •hem, -hörnchen (verkl.) o.,Z.-bügel; •kraul o. worstkruid o., kruiderij, spece- rij v.,die gebruikt wordt bij het worstma- keu; -/i/i/i« v. groote, dikke lip v.; -ma- cher m. worslmaker, worststopper ui.: •marmor ai.,Z.slein;-maul o.(gemeenz.) diklip m.; -maulig bijv. nw. dikke lippen hebbende; setter va. klaplooper, tafel- schuimer m.; schlitttn ia., Z. Wurst (3); speiler, spiesz iu. worstpennetje o.; slein m. poddingsleen, als een doorge- sneden bloedworst geleekende steen in.; suppe v. worstesoep v,; -trichter in., Z. •bugel; -wagen m., Z. Wursl (3); sipfel m. eindje o. worst. Wurz,( Würze)i.wortel m.;(Jachlw.)
door het bert bijeengekrabde aarde v. Würz-apfel, (-apfels, mi.-apfel)
ca. geurige appel ui.; -blume v. welrie- kende bloem v.; -büchse, -lade v. specery\'- doos, kriiideudoos v.; -i/u/( in. welrie- kende geur, lekkere geur m. Würze, (-n) v. kruid o.;2. krui-
derij.specerij v.; 3. welriekende zelfstan- diglïeid ».; (Br.) hop v.; i. welriekende geur, heerlijke reuk m. Wurzel, (-n) v. wortel m.;- fatsen,
wortel vatten,zich worlelen; -nschlagen, treiben, wortel schieten, wortelen; mit der - uusreiszen, met wortel en tak uil- roeien; (fig.) (van een land, een nagel &), wortel ui.; (vaneen woord), wortel,stam m.; (van een berg), voet iu.; 2. (Nat. hist.) Z. -jlacke; (Tuinb.) wortel in.; it. worlelplant, peen, raap v. Wurzel-ahnlich, -artig, bijv.
nw. worlelachlig, op een wortel gehj- kuiide;-u<i.<4f7//uv m.loot v.aan eeu boom- strouk; -auster v„ Z. Baumauster; -baum in. ludische worlelboom in.; 2.kaaibooiu ui.; 3. Indische vijgeboom in.; -blatl o. worlelblad o.; -brod o. brood o. van wor- telen; 2. brood o. van inauiokworteleii; buchslabe in. wortelletter v.; -ende v. (van een boom), worleleiude o.; -erde v. moerassige grond in.; -[arbe v. verf v. van uolenbolsters; -faser v. (Hl.) vezel m. van een wortel; -fldche v. oppervlakte v. van den baudwortel; -förmig bijv. uw. wortelvormig; (Nat. hist.) das —eRóhr- chen, kokerworm m.; -früchtig bijv. uw. WürstChen, Würstlein,(ver-\'met vruchten aan den wortel; -garten |
||||||||||||
|
moonlbijl v.; -kraut o. kruiswortel in.
Wurgen, (würgte. gewürgt) bedr
ww. ;>m. -, wurgen of worgen, verwor- gen, vermoorden, smoren, de keel loe- nijpen; (Spr.) Z. Bürge; 2. door verslik- king dooden; 3. Z. erwürgen; (lig.) uit- roeien, verdelgen, vernietigen; 4. Z. zu- sammenschnüren, einklemmen; 5. etw. hinunter -, met gevaar van stikken iu slikken; II. o. ww., in. A. alles inspan nen om te braken of in te slikken. Würgengel, {-gels, mv. -gel) m.
engel m. des verderfs; (Nat. hist.) sleen- valk m.; 2. reuzenslang v. Wurger, (-s,mv. Wurger) m.,-in,
(-nen) v. hij, zij die worgt, moordenaar, dooder m., moordenares v.; (Nat. hist.) Z. Würgengel; -bande v. bende v. moor- denaars. Würgerisch, bijv. en b. moord-
dadig. Würgerling, (•(«)«> mv. -e) m.
gevlekte dolle kervel v. Würgestahl, (•(«)«) m., z. m.
moordend staal o., dolk v. Würgschwert, (-(e)s, mv. -er)
o., Z. Mordscktvert.
Würgung, (•*») t., Z. wurgen; it.
worging, verworging v.; 2. moord in.; 3. poging v. om te braken. Wurm, (-(e)s. Qiv. Würmer) m.
worm m.;»on Würmern dwrehfressen, ver- molmd,Z.-uiüA(en;(Nat.liist.)Z.-jcAian- ge; (fig.) der arme -, bet arme schepsel o.; (Veea.) worm m.; einem Hunde den - nehmen, schneiden, een hond van den worm snijden; (van paarden), schurft o.; I\'ferd das den - hal, schurflig paard; (Gen.) (aan den vinger),fijt v.; (Tuinb.) den - AaAe.i.door wormen aangetast; (fig.) nagender -, (van het geweten), wroeging, knaging v., zelfverwijt o.; (Drukk.) druk- titel m., signatuur v.; (Spr.) jeder hal seinen -, ieder beeft zijn kruis; einen -, Würmer im Kopfe haben, muizenissen in het hoofd hebben; einem die Würmer aus der Nase ziehen, iem. door strikvragen een geheim ontlokken. Wurm-ahnlich, -artig, bijv.
nw. wormachtig, op een woraiofwormen gelijkende; -arz(e)nei v.,Z.-miltel;-arit, •doktor ui. kwakzalver in.; -beulen m. mv. (Veea.) worm in., paardenschurfl o.; •blume v. bitterkruid o. WÜrmchen,(verkl.)o.wormpje o.,
kleine worm m. Wurmdoktor, (-(e)s, mv. -en)
ui., Z. Wurmarxt. Wurmen, (wurmle, geuurml) o.
ww., in. A. kruipen, als een worm zich kronkelen; (lig.) das wurmt ihm, dat be- droeft hem, dat doet hem leed. Würmerspeise,(-») v.,z.iv«rm-
fratz. Wurm-e8senz,(-en)v.wormdrank
m.; -farnra. reinvaren».;-feder v. worm- vormige veer v.; -/ieber o. wormkoorts v.; -förmig bijv. nw. wormvormig, wonn- acbtig;-/ur(ia(iiu.{>lntlk.) worm vor mige beenverlenging ».; -fratz m. vermolming v., worm m.; 2. — »(-futter o. voedsel o. voor wormen, wormmeel o.; -franig |
|||||||||||||
|
Wut. 1439
|
|||||||||||||
|
Wür.
|
Wüs.
|
||||||||||||
|
[-nen) v. kruide!\' in., hg, zij die kruidt,
aangenaam maakt. Würz-essig, (•(«)», mv. -e) m.
kruideiiazijn in.; -geruch in. heerlijke reuk, geur in.; -garlen ui. moestuin iu.; •geschmack in. heerlijke smaak m. Würzhaft, wijrzig, bijv. nw.
kruidig, geurig, welriekend, smakelijk, heerlijk, lekker. Würz-handel, (-s) m., z. m., Z.
Geaürzhandel; •hdndler in., Z. Gewarz- ttdndler; -kriiater o. mv. specerijen v.inv., welriekende kruiden o. mv.; -kafe v., Z. -trog; ~laden m. specerijwinkel m.; -los bijv. uw. zouder specerijen, met gekruid, niet geurig; -mitlet o. kruiderij, specerij v.; -nagelein o., -nclke v. kruidnageltje o., kruidnagel m.; -reich bijv. nw. zeer kruidig, heel lekker; schachtel v., Z. Ge würzschachtel; speise v. gekruide spgs v.; sappe v. geurige soep, kruidensoep v.; -trank in. kruidendraukje o.; -trog m. (Br.) bierkuip v. om te hoppeu; -weihe v., Z. Kraativeihe; -wein in. kruidenwijn, bipocras in. Wusch, {-es, mv. Wasche) m., Z.
Batch. Wusch! lussch. plotseling, ui eens,
wip, bliksemsnel. Wuschen, (waschle,gewuscht) be-
dr. ww., Z. haschen. Wust, (•(«)«, mv. Waste) m. ver-
warJe lioop, boel, warboel, chaos m., bajert in., verwarring v.; it. lor, vod, prul v.; 2. Z. Schmutz. Wiist, [-er, -est) bijv. en b. (van
eeue plaats), eenzaam, verlaten, oube- wooud; stegen, (van velden), woest, on- bebouwd, braak liggen; (vansleden),vei- lalen, slecht bevolkt; das -e Arabien, Woest-Arabie; 2. (lig.) Z. iiedertieh; il. roh, gemein; (1\'rov.) Z. sclimulzig, hSss- lich; •machen, vuil maken, bemorsen. WüSte, (-«) v. woestijn, wildernis,
woesleuij, verlaten plaats, heide, steppe v.; die arabischen -n, de woestijnen van Arabie; zur - machen, tol eeue woesleuij maken, verwoesten; die - des Oceans, de oumelelijke vlakte; (Vleescbh.) stuk o. rundvleeschjit. (van zw.jueu), nierstuk o. Wüsten, (ui&stcte, geivüslet) o.
ww., m. A. (gemeenz.) in etui. -, ver- woesting aanbrengen, verwoesleu; nut etui. -, verkwistend te werk gaan; 2.zich woest gedragen, een losbandig leven leiden. Wüstondürro, (-«) v. groote
droogte v. Wiistenei, (-e«) v., Z. waste.
Wüstheu, v., z. m. woestheid,
ruwheid, dorheid, onvrucblbaarheid,ver- woesting, verlatenheid, eenzaamheid; 2. woestheid, dolheid, uitgelatenheid v. Wuatig,(-i;r,-s() bijv.nw.(Volkst.)
verward, vuil, morsig, leelijk. WUstling, (-(e)s, mv. -e) m. los
baudig mensen, losbol, verkwister ui. 2. (Nat. bist.) vijgesnip v. |
vernieling, verlaten plaats, woestenij f.
Wuth, v., z. m. woede, razeruy,
drift, vervoering, furie v.; in - gerathen, woedend worden, in woede geraken;;»/». iu - setzen, iem.woedend maken.woedend doen worden; in der • des Schmerzent, in de hevigheid v.van de pijn; -des Starmes, der Flammen, woede; 2. (Gen.) dolheid, waanzinnigheid, krankzinnigheid v., waanzin ui.; (van honden), dolheid, wa- tervrees v. Wuthbaere, (-«) v.bella donna v.
WUthen, (wülhele, gewüthet) o.
ww., m. A. woeden, razen, woedend zijn, tieren, als een razende huishouden, woe- deud worden, driftig zijn; nor \'torn -, razen als een bezetene; gegen jem. -, uit- varen; vor Hanger -, razeil van den bon- ger; in einem Lande -, (van de pest Ik), woeden, verwoestingen aanrichten; (van den krijg), eeu land verwoesten; (.van vlammen &), woeden,zich verspreiden, verwoestiug aanrichten; ui den Etngewei- den -, (van pijnen), de ingewanden ver- scheuren; (lig.) Rache -, wraak ademen. WU.th.9nu, bijv. en b. woedend,
razend, als eeu razende; -werden, woe- dend worden; it. waanzinnig worden; das Zahnaieh ist ein - es Welt, kiespiju is eeue verschrikkelijke pijn; -er Lome, woedend; -es Meer, woedend, onstuimig; -er Wind, hevige wind; das -e Heer, ver- woestend leger; (t\'abell.) bet leger der schiiuinen;(gemeeuz.) - reich, verbazend, ontzettend, vreeselijk. Wuthenbrannt, bijv. nw. in
woede ontstoken, razend, dolzinnig,hevig verwoed. Wüther, (-s, inv.WiMAer) m., -in,
(-nen) v. woedende, razende, bezetene in. en v., hij, zij die woedt, raast, tiert. Wutherfiillt, bijv. uw. woedend,
mei woede vervuld. WUtherich, (•(«)«, mv. -e) m.
dwingeland, tiran ui.; (lig.) woestaard, wreedaard, barbaar in.; (Pi.) gevlekte dolle kervel v. Wütheriseh, bijv. en b. als een
wreedaard, als een dwingeland, tirau* niek. Wuth-funkelnd, bijv. nw. fon-
keleud van woede; -gter v. woedende begaerte v., aan waanzin grenzend ver- langen; •gift o. gift o. der woede. WU.th.ig, bijv. en b. woedend, ra-
zeud, zeer hevig; (van houden), dol. Wuth-kirsoho, (-w) v., z. Toll-
kirsche; -kraut o, guichelheil o. WUthling, (•(•)*, mv. -e) m.,Z.
Wuthmentch. Wuth-mensch, (-«n, mv. -en)
iu., Z. \\\\ Hlliertch; schaam ui. schuim o. der woede; schierling m. vergiftige dtllt kervel v.; schnaabend bijv.nw. scbuim- bekkend van woede; sctiuss ui. aanval \'ii. van woede; speicket m. speeksel o. van heu die aan watervrees lijden; -eoll bijv. nw., Z. tiiüiAenii. |
||||||||||||
|
in. moestuin ui.; •gewichs o. gewas o.,
plant f. waarvan men Jen wortel eet; 2. worlelplanl v.; -<jruben o. graven o. rond worleleu; 2. (lig.) zoeken o. naar den wortel van een woord, naar de afleiding; •grdber m. hij die wortelen verkoopt; •grösze v. (Wisk.) wortelgrootheid v.; •grand in. plaats v. der scheiding tus- sctaen wortel en stam, kroon v.; -ha.U in., Z. -grand; -holz o. worlelliout o. Wurzeliobt, bijv.nw.op een wor-
tel gelijkend. Wurzelig, bijv. uw. van wortelen
voorzie», vol wortels, met wortels bedekt, worteldragend. Wurzel-keim, (-(«)s, mv. -e)
m. (l\'l.) wortelkiem v.; —pftanzen v. mv. planten v. mv. met wortelkiemen •kitoten ui. knoest m. aan den wortel -körper m. (1*1.) wortelstok, wortelsta in m.; -krone v., Z. • halt; -lode v. wortel spruit v.; -los bijv. nw. wortelloos, zon tier wortel; -»»a/i»ui.groenteboer,groeii- teverkooper m.;-maus v. Siberische muis v.; -mehl o. melig gedeelte o. van worte- len; (Apolh.) worlelmeel o. Wurzeln, (wurzelte, gemarzell) o.
ww., in. A. wortelen, wortel schieten üfter der Erde hin -, de wortels versprei- den over; gerade wiler lich -, rechtuit naar den grond wortelen; (lig.) wortel schieten, vasten voet krijgen; (Jachtw.) (van dassen), wortelen zoeken. Wurzel-nager, {-gers, mv. -ger)
m. worlelkiiager, worm ui. die aan wor- tels knaagt;-/>e(ersiiie v.groole peterselie v.; -rand m. (l\'l.) worlelrand m.; -ranlce v. wijngaardrank v., Z. Ranke; -raupe v. wortelrups, aan den wortel knagende rups v.; -reicA bijv. nw. wortclrijk, vele wor- tels hebbende; -reis o. uitspruitsel, uil- loopsel o., scheut in.; \'riemen m. stuk o. ossevleesch van het achtervicreiideel; sauger in. wortelzuiger in.; saum iu. (Naai.) opgerolde, plalgenaaidezooin in.; schoszling m.,Z. •reit; silbe v. worlel- lettergreep v.; spross iu.,-sprossev.vtor- lelspruitje o.; sprossend bijv. nw. uit- loopers schietend; 2, Z. -lode; slandig bijv. uw. (l\'l.) op den wortel slaande; stock in. stam m. van een wortel; stoc- kig bijv. uw. (l\'l.) met voortievendeu wortel; it. \'L.-slandig; sloff in. (Scheik.) grondstof v.; sappe v. soep v. van wor- teleu; sytbe v., Z. silbe; -tafel, -labelte v. logariihinentarel v., tafel v. der vier- kauts- & wortels; -lor[ in. turf v. van ver- gane wortelen; -trager in., Z. -baum; •werk o. allerlei soorteu v. mv. van wor- telen;-worl o. wortelwoord, slamwoord, grondwoord o.; -zaltl v. wortelgetal o.; -za$er v., Z. -faser; -zeichen o. (Alg.)j worlelleeken o. Würaon, (würzle.gewürzl) o. ww.,
ui. /(. een goeden smaak geven; \'2. bedr. ww. (Kookk.) kruiden, met specerijeui voorzien; Hier -, hoppen; das Leben -, aangenaam maken. Würzer, (-s,mv. Würzer) m„ -inj
|
|||||||||||||
|
WUstUQg, (-e«) v. verwoesting
|
|||||||||||||
|
Yus.
|
||||||||||||||||||||
|
AUO Yat.
|
Ytt.
|
|||||||||||||||||||
|
X.
|
||||||||||||||||||||
|
X, (X of Ti, m v. X o(Ts) o. (iie let-
ler en 19e medeklinker) x v.; (Spr.) ein - für ein U machen, bedriegen, mislei- den, beetnemen, Toppen; (Volkst.) knol- len vnor citroenen verkoopen. Xako, (\'*, mv. -s) in. (in Japan),
eerste bonze, opperpriester in. Xanthln, (-s) o., z. m. (Scheik.)
gele kleurstof v. van de meekrap. Xanthippe,(-n) v.Xantippe.vrouw
v. van Socrates: (fig.) booze vrouw v., ondeugend wijf o., furie, helleveeg v. Xanthogen,(-») o., z.m.(Scheik.)
xanthogeen o.; -sdure v. geelzunr, xan- tisch zuur o. Xanthopikrin, (-s) o., z. m.
(Scheik.) xanthopikrine o. XebeckO, (•") v. (Zeew.) sjebek
|
Xinto, (-», mv. -.t) m. een der drie
godsdiensten in Japan. Xylit, (-en, mv. -en) m. houtke.
ver m. Xyloglyphik, Xyloglyptik,
v., z. ra. houtsnijkunst, houtgraveer- kunst v. Xylo-graph, (-en, mv. -en) in.
houtgraveur, graveur m. in hout; -graphie v. houtgravure, houtsnede »., boutsnee- druk in.; •graphisen bijv. nw. de hout- graveerkunst betreffend; -latrie v. ver- jeering.aanbidding v.van houten beelden. Xystos, Xystus, (onb.) m.over-
| dekte worslelplaats v., overdekt worslel- perk o. Xystarch, (-en, mv. -en) m. op-
zichter ih. in de worste\'plaats. |
|||||||||||||||||||
|
v.,lang en smal driemast-oorlogschip van
12 tot 40 kanonnen, in de Middelland» sche Zee gebruikelijk. Xgnie, (-n) v. (üichtk.) g»stge-
scheuk, vriendschapsgeschenk, nieuw- jaarsgescbenk o.; it. albumversje o.; •ndichler m. dichter, schrijver m. van albumversjes, puntdichter m. Xonodychium, (-i, mv. Xenodo.
ehien) o. pelgrimshnis, hospitaal o., her- berg v. Xenomanie, v.,z.m. zucht v. naar
al wat vreemd is. Xerasie, v., z. m. (Gen.) h8arver-
droging v., uitvallen o. der baren, kaal\' heid v. Xereswein, (-(e)«, m». -e) m
Xereswijn m. |
||||||||||||||||||||
|
Y.
|
||||||||||||||||||||
|
Y, (V of r» m v. X of Ti) o. (25e let-
ter en 6e klinker), ij, y v. Yacht, {-e) v., Z. Jacht; schiff o.
jachtschip o. Yak, (-(e).«), mv.. -e) m. buffel m.
met een paardestaart m„ yack m. Yam, (-(e)», mv. -e) m., Yams-
wurzel, (-n) v. jamswortel, brood- wortel m. Yanen, [yante, geyanl) o. ito., ui.
h. (van ezels), balken. Yassa, (-s) v., wetboek o. derTar-
laren. Yatagin, Yatagan of Jata-
g(»n, (-m, mv. -e) m.Turksche dolk in. |
||||||||||||||||||||
|
Ybisch, (-«, mv. -e) m. witte
zwaluw v. Yonke, (-n) v. bruidsmeisje o.,
bruidgeleidsler v. Ypailoidc. (-n) v. (Ontlk.) her-
Isenscliedelnaad ro. Ypsilon, (-(e)i, mv. -«) o. ypsi-
lon, grieksche ij, y v. Ypsilonsiioson, v. mv. naaw
sluitende broek v. Ysop, Hyssop, (-s) m., z. m.
bysop v. " Yttererde, v.,z.m. (Delfst.) ylter-
aarde v.; -haltig bijv. uw. ytteraarde be- vattende; salie o. mv. ytteraarde zouten |
||||||||||||||||||||
|
o. mv.; -lantal of Ytlroiantalil m. met
ytteraarde vermengde tantaliet in. Ytterit, (-en, mv. -en), Gadoli-
nit, (-en, mv. -en) m. zwarte, ondoor- schijnende, Zneedsche steen m. Yttrium, (-«) o., z. m. vuurbe-
stendige basis der ytteraarde, ytirnrcn o. Yttrocerjt, (-en, mv." -en) m.
(Delfst.) yllroceriet m. Yuooa, (-J, mv. -j)m.(l\'l.) brood-
wortel, maniok m., adamsnaald v. Yupflanze, (-n) v. Cbioeewh
vlas o. Yustein, (-(e)s, mv. -e) m. Chi-
neesche agaatsleen in. |
||||||||||||||||||||
|
Zah. 1441
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zaf.
|
Zah.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
z.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z, [Z of Z\'t, inv. I ofZ\'t) o. (26e lel- Zag, (-er, •*<) bijv. nw. bloode, bleu,
Ier en \'20e medeklinker) z t.j von Abis Z, bedeesd, versaagd, laf, bevreesd, van A tot Z, van begin tol eind. Zagel, (-«, inv. Zagel) in. punt,spits Zaur &, (-(e) v, inv. -c) ui. &, Z, v., staart in., uiterste einde o.; (Uergw.)
(iar $•. vierde gedeelte o. van gezuiverd erts. Zabel, (-n) v.bord,dambord,schaak- Zagolinoiso, (-n) v. staartiuees v.
bord o. Zagomuth, (-(e)s) m.,z. m.bloo- Zabier, Grabior, ui. inv. volge- beid, bleuheid, versaajulheid, lafheid v.,
linnen van den II Joannes. vreesachtig zijn, hang zijn, aarzelen, wei- Zabra, (-s) v. Spaanschschipo. van felen, dralen o.
60 lot 70 ton. Zager, (•», mv. Zager) ui„-in, Zach, bijv. nu., Z. zah. (-nen) v. bij, zij die bang, vreesachtig,
Zaehunbaum, (-baum(e)s, inv. lal, bevreesd, bleu is, lafaard, bloodaard
•baume) in. balaniel in. (een Egyptische\'in., moedelooze in. en v.; (Volksl.) ein - boom). \'legt nimmer Ehre ein, die niet waagt Zack, bijv. nw., Z. zickzack. wint niet.
Zackchen,Zaekleiii,;vcrki.) o. Zagerei, (-«i) v. blooheid, vrees,
puntje, landje, takje, eindje o., Z./ac-^afharlighcid, besluiteloosheid, weifeling, aarzelini; v.
Zaghaft, (-er,-si) bijv.en b. vrees-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. schatkamer, rekenkamer v., belaal-
kantoor o. ran den betaalmeester, the* satirie v. Z&hlbar, bijv. nw. lelbaar, geteld
kunnende worden. Zahlbar, bijv. nw. (van personen),
kunnende belalen; (van schulden), be- taald moetende worden,vervallcn;(Hand.) der Wechtel isl auf Stchl -, is betaalbaar op zicht, Z Jilbarkeit, v„ z. m. betaalbaar-
beid t.; (van een wissel), vervaltijd, ver- v.il i >- m. Zahlbrett, (-(e)s. mv. -er) o.
(Hand.) loouhank v.; (Uergw.) bord o.
met gaten tol het tellen der bakken. Zahlbuchstabo, (-n, inv. •n)tn.
cijferlelter v., Roraeinsch cijfer o.; -nm- scltrift v. chronogram, jaarschrift o. Zahlon, (zantte, gezahll) bedr.ww.
betalen, voorleilen, geld storten; nicht |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zacko, (-n) v., Z. Zecke.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
tachtig, bang; il. moedeloos, terneerge
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zaekoison, (v. kerlijzi-r o., Z. au
Zackel, (
o. van Candla. |
•eisen) slagen, neerslachtig; 2. laf, kinderachtig; gern -d, slecht betalend; im Stande zu
- teerden, \'L. zagen. .in staal om te belalen; (Hand.) aufhören
nv. Zackel) o. schaap Zftghaftigkeit, v. z. m. bloo-i« -, zijne betalingen staken, ophouden
\'heid, bleuheid, vrees, bangheid, lafhar- te betalen; (lig.) etw. mit dem Leben -,
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Zaokon, (zachte, gezackt) bedr.ww. tigheid, moedeloosheid, neerslachtigheid iets met zijn leven boelen,
landen, punten, van landen, punten lak-v.; il. Z. Feigheil. Zatalen, (zahlte, gezihlt) bedr.ww. ken voorzien; gezackt, zigzagsgewijze ge- Zagmtithig &, bijv. nw., Z. zag-\'die Sterne -, den Sand am Meere f -,tel-
plaatst; gezackter Puts, ongelijkmatig,\\kafl #• jlen, het getal bepalen van; Geld -, lellen; ongeregeld slaande pols. Zahe, (-r, -st) bijv.en h. taai,leder» 2. aftellen, optelion; noch etnmal -,over-
Zackon, (-s. mv. Zacken) in. punt achtig; (van ijzer), moeielijk smeltbaar; lellen; von einem Tage o« -, rekenen van,
v., eind o.; (aan hel gewei van herten), (van wijn),kleverig; - werden,(van wijn), lellen van; (Hek.) optellen; auf elu?., auf eind o.; (van eene vork &), punt v.,tand taai, dik worden; -r Sclttetm, kleverig; jent. -, rekenen, vertrouwen, staat ma- ra.; \'2. takje o., Z. -holz;( van eene rots), (lig.) koppig, hoofdig, halsstarrig; it. taai, ken; jem. ttnter seine Freunde -, iem. punt, spils v.; mit - versehen, Z. zacken. vasthoudend, niet gaarne gevende; ein -i onder zijne vrienden rekenen. Zackon-blatt, (-btall(e)s, mv.Lebenhaben,een taai leven hebben,moeie-j Zahl onbi\'uch, (-bruch(e)t, mv.
•blatler) o. getand blad o.; •feilen ni. in lijk gedood kunnende worden; (Giet.) -r -brüclte) in. breuk v.,gelalbreuk v.,breuk- zigzag nploopende steile rots v.; -holz o. Schlamm, Hjne slib v. getal o. takje, twijgje, rijsje o., laatste en kleinste Zahe, Zah(igk)eit,v.,z.m.taai- Zahlen-folge, (•") v. reeks v.
lakverdeeluig V.; -kamm in. (NaU hist.) heid, knijperiglieid, kleinheid v.; (van van gelallen, getallenrij v.; -griisze v. hoe- getande napslak v.; -körner o. mv. vrucht personen),koppigheid,boofdigheid,vasl- veelheid, getalsterkte, grootheid v. in v. van den wonderboom, ricinuskorrels houdendheid v. getal. v. mv.; -kraul o. sakellekruid o.; -krone\\ Zatal, (-e«) v. getal, aaulal, tal o., Zablondo, (-s, mv. Zahlende) o.
v. gelande kroon, doorluchtige kroon v,; hoeveelheid, menigte v.; it. deeler m.,|top in. der kruin van een boom. (Wapenk.) ouderwelsche kroon, antieke deeltal, vermcnigvuldigtal o„ vennenig- Zahl(en)kU2St, v„ z. m. cyfer- kroon v.; -tinie v. zigzaglijn, inkeping v.; voldiger m., aftrek Ui, aftrekker o., ver-kunst, rekenkunst, rekenkunde v. (Vest.) verschansing v. met palissaden; schil, produel, quotiënt o.; gebrocltene -,j Zahlen-lehre, v„ z. in. getallcer, •meiszel va. beeldbouwersbeitel, slcen- breuk v.; benannle of concrete -, benoemd: rekenkunde v,; -losung v. lotto o.; -lot- houwersbeitel m.; schnabler in. mv. getal o.; unbenannte of abstracte -,onbe-|terie v. loterij v. met nommers;-m<?Aru"</ vogels m. mv. mei gekerfden snavel; noemd gelal o.;mehrfache -, veelvoud o.,|v. veniienignildigiiig v.; -mensch in. cij- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
meervoud o.; (Slerrenk.) goldene -, gnl-iferaar, rekenaar, rekenmeester, wiskun-
dengelal o.; zwanzig an der -, twintig inlstenaar m.; -ordnttng v., Z.-folge;-rech- igelal, ten getale van twintig; ohne -, lal-\'wma v. rekening v. mei getallen; -reihe kluiten te breken; -werk o. tandwerk, loos, ontelbaar; in groszer -, in grooten v., Z. -folge; -reim m. opschrift o. waariu geland werk o., palissaden v. mv.; 2. getale, in menigte; (Spraakk.) gelal o.; de datiiiu door de letters aangewezen is, (Vesl.) Spaansche ruiter m. \'einfache -, enkelvoud o.; mehrfache -, chronogram o.; sammlung v. saiuentel- Zackig, bij», en b. getakt, getand,\'meervoud o.; (Kek.) of -zeichen o. getal- ling, optelling v.; scltloss o. nonnner-
van punten of tanden voorzien, spits, merk, cijfer, uominer of nummer o.; rö- slot o.; -»inn m. lust m. tol rekenen, bij- scherp; - ausschnciden, Z. zacken; -er\\mi$che -, Komeinsch cijfer o.; (Mod.)een zondere aanleg in. tot rekenen; -tafel v. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
s
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ausschnitt, inkeping v.
Zftffor, (•*,mv.Zaffer) m., Zaffra,
(•f, mv. -s) in.. Z. Safflor. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
aantal strengen gareu. Irekentafel, lafel v. van vermenigvuldi-
Zahl, (-es, mv. -e) va., Z. Zagel. ging; •theilung v. deeling v. (van gelal-
Zahlamt, (-iwil(f)j, mv. -tmter) len); -trennung v. aftrekking v.;-«er- »1
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
4442 Zah. Zah. Zah.
|
|||||||||||||||||
|
geldswaarde v.; -zeil v., Z. -/ri«J; -ttllel
in. (Kin.) mandaat o. van betaling. Zabl-verhaltniss, (•«», mv. -e)
o. veiiiouding v. van getallen: -t>ers in., £.-retm;-u<eife v. haspel in. die hetaau* lal omwentelingen aanwijst; -wissensch<tji v., Z. Zalilenwitsemckafl; •moeite v. wee» v. der betaling; -tiorl o. telwoord o., •zeichen o. getalmerk, cijfer n. Zabm, (-er, si) bijv. en b. lam,
mak, getemd, afgericht, gedwee; -i- Thierc, huisdieren o. mv.; -tnuchen, lam maken, temmen, gedwee uiaken; \'2. (van booiueu), niet wild, tam; (van ertsen), smeltbaar; (tig.) (van paarden), mak. (van personen), gedwee, handelbaar; -i- ftsche, Vijverviscli v.; -es Wasser,vijver- water o. Zahmbar, bijv. en b. tembaar, te
leiumeii. Zaliine, (-n) v. (I\'rov.) lage alpcn-
weiue, mei loofhout begroeide streek v. Zalnnen, (zalnnle, geznhml) o.
vvw., ui. k. leiumeii, lam maken, ali icli- leu, gedwee maken; (lig.) beteugelen, 111 toom houden; 2. wed. vvw. tich -, zich weeihoutlen, zijne hartstochten beleu- gelen, matigen. Zaliaiui\', (-s, mv. Zahmer) m.,
-in, \\-nen) v. lemmer ia., leuisler v., mj, zij die temt, beteugelt; (van wilde dicreuj, dierenleuiuier 111. Zab.11, (•(«)«, mv. Ziihne) m. tand
ui.; ^vau een rad, eenkain.eeue v(|l,eeile zaag \\ , tand ui.; iittt* KtiiU bekomml Idnne, krijgt laudeu; Zulute aechsetn, van tanden verwisseleu,nudcre lauden krijgen, Uuren du Zakne reden, door de laudeu pralen, mompelen; (lig.) )em. au/ den - jukten, ieui. aan den lami voelen,polsen, llaare auf den Zalmen Itabcn, baar op de Umleil Hebben; jeinn. dm Zakne wenen, ie lauden laten zien; Zihue 111 etn Huu seknciden, lauden uiaücu aan; (Uergw.; Zaline, (aan erts), punten o. mv.; er hal enten - au/ mtch, bij heelt een hekel aau mij; er kamt die Zakne tucht mchr bcdec- nen, Inj is uilgetluugerd, Inj rammelt van den lioiigei\'; n;A wttl dtr die Kaclienzahne austchlayen, ik zal u dal snoepen wel alleereii, den lekkeren land uittrekken, iVA\'erkl.J inkeping, kerf, keep ».; il. land ui. van eeeu kamrad. Zjthu-arz(ejnei, (-cn) v., Z.
•mille!; •arzl ui. laiidmeesler iu.; -uu>- üetszer, ••«MwAer ui., Z. \'breeker; -uu»- nehmen, -uuiziehen o. uillrekkeu o. van een of meer tanden; •auibruch 111.lauden maken, tanden krijgen o.; -balsatti ui. laiideubalseiu iu.; •bbtcker 111. lauden* aiiarser, Inj die de tanden laai zien; •brassen in. ^ \\ .11. lust.) laiidbrasem 111.; •breclietsen o., Z. -eisen; •breclier ui. undeulrekkcr m.; -bacltslutie ui. laud- I lelier v.; -burste v. tandenborstel ui. Z.tliucnon, Zahnlein, (verkl.)
it. landje o.
Z^hn-chirurg, (-en.mv.-un) m.
lauduieesler, landneeikuudige 111.; -c/n- ruryte v.landlleelkuiide \\.,-declce v.(Slol.) voorplaat v. vau helslot, waanubel sleu- lelgai is aangebracht; -«i«v»«i m. plom- |
|||||||||||||||||
|
haltniii o. verhouding v. dor getallen,
evenredigheid v. dergelallen;-i/\'u/irjaae- tet v. waarzeggerij v. uil gelallen; •wts- seiisch.// v. wetenschap v. der getallen, getalleer, rekenkunde v. Zahlor, (•», uiv. Zahlrr) m., -in,
(-«t-/i; v, betaler m., belaalsler ».; sóu- mtyer -, slechte betaler in. Zabler, (-«. uiv. Zuitier) m., -in,
(•He») V. lelier UI., teister v„ hij, zij die
telt; (l\'ap.) zij die hel papier in buekeu en riviiieu aftelt; (Milj.) uiarqueur in.; (Kek.) teller ui. Z^ül-f ahig, bijv. n\\v. in staat om
te beiaicu; -/uliiyheil v. vermogen o. om Ie betalen; -fijur v. cijfer, getalmerk o.; -/m/ v. leriuiju 111. tan betaling, uitstel o. van betaling, -yeld o. loon o. voor hel lellen, haudgeld o.; -yrösze v. getallen* groolheid v.; -liaspcl ui., Z. •weife; -Holï o. lellioul o. Zablgroschon, {schens, mv.
•teken) ui. provisie v. Zauiig, bijv. en b. (in samenstel-
liiigcu;, latlig. Zabi-Kammer, (-n) v., Z.-ami;
-/.U)>t >. uelaaikas, oiilvangerskas, alge-
meene kas ».; -karle v. speelkaart v. die een zeker aantal oogeu lell;-/o. bijv.uw. talloos, ontelbaar, •meinier in.belaaiuiues- ler, schatmeester m.; —uwil o. ambt o. van betaalmeester, penningmeesterschap o.; -perle v. kleine, bij bet gewicht ver- kuchl wurdeude parel v.; -pfcnnig ui. rekeupeuuiug ui.; -reich bijv. eu b. lal- rijk, 111 glooien getale, 111 groote menigte, -tetm 111., Z. Znitlenreim; -scheui ui., \'L. Zaltluityssehein; s/net o. cijlerspel o., -taj Ui. belaliugsdag, dag 111. van bela- luig; •lermi» in. termijn m. van betaling, •titelt 111., L. •breit; -luclt u. cauefas o., • uu/dlug bijv. BW. Ulet lil slaat om te betalen, iiisuivenl; •unfahiykeil y.uuiiio- gelijkneid v. 11,11 Ie belaleu, iusolieii- Ue v. Zdhlung, (-e«)v. betaling, voldoe-
iliug, sluiting, afdoening, teruggave v.; zur • unltalten, betaling cisdien, aaiiuia- ueu; i/a\' - ei/talt*//*.\'\'*, zijne betalingen sla- keu; Manyelan -, wauuelahng \\.;ye*elz- Itche -, wettige koers 111.; 2. belaiiug »., loon o., solilij v., daggeld o„ (tier.) kus- len 111. mv.; - leisletiulthun, belalen, eeiie belaliug doen. Zatiiuug, (-en) v. tellen o.; (Bek.)
telling v. Z^hlungs-aufschub, (-(e)-)
m., z. 111. scuoisiug v. van ue betaling,
•btirye ui. borg ui. voor betaling, aval- gever iu.; -domtcil o. (Hand.) belaliugs- douiicilie o.; •eiinlettany v. schorsing v. van betaling; -faltiy bijv.nw. 111 slaat om te belaleu; -lahtgkeii v., -verinvyen o. vermogen o. om Ie betalen; •fnsl v. be- taliiigsleruiijn 111.; •kumtner v., Z. Zalil- auil; -nultel o. betaalmiddel o.; •scheut ni. bewijs o. van betaling, quilaiilie v.; -le-mi« 111. termijn ui. van beuling; -un- f&luy bijv. uw.,—keil v„ /.. lahlunfaluy |
beeren o. der tanden; -cintet:uny, •er-
neuerung v. inzclleu o. van nieuwe tan- den, kuusllaudeii 111/elten o., •einschnitl .11. insnijden o. van een tand; -eiten o. getande beeldliouwersbeilel iu.;"J.(Taud- >ii.) werktuig o. oio lauden uu te nekken, laudsleutel ui.; 5. (Sm.) lichter in.; A. .Ualij/.er o. Zaaneln, (zahnelle, gezahnett) o.
ww., m. \'i. lauden maken; \'-\'. etn Had -, landen;i.ilels.)laudwerK luaken^liouwk.) nel lauden, lamteil voorzien; yezttlinelt, ^Wapenk.) getand. Z^tinen, [zahale, gezahnt) o. vvw.,
11. n. laiuleii maken; i/ie.>e.< huid znhttt, Aiijgl laudeu; ai» - sterben, aau de lau- Jeu sterven. Zalmen, (ruimte, gezilinl) bedr.
ww. lauden, laudsgewijs verbinden, Etsen -, ut slaven zeilen;(lleeldli.)laud- werk maken 111. Zahn-entzüudung, (-en) ».
lauuoiilslekiug v.; -/u<:h o. tandkas V.,
•faclterty, bijv. nw. met kassen voorzien, 101, uilgeliuid; •faule v., -/auliiiss v. be- ierf o. 111 de landen, luiheid v. der i.m- leu; -feile v. landvijl v.;-/ieftero. koorts v. bij hel lauden krijgen; -ji.<ch in.i>ud- tiscli, viscli m. die laudeu Heelt; -/itltl v. listel v. 111 hel taiidvleescb; -jlache v. v Werkt.) land viakte v.; •jltuch o. laud- vleesch o.; —enlzundung v. laudvleesch- .iiitslekiug v.;—j/eK»ic/<su.(ll<\'ellt.Jzwaui- acblige uitwas ui. aan hel taiidvleescb; •/lettellend bijv. uw. tandenknarsend; •fleltc/ter ui. UudeuMiarser 111.; -(urtnig oijv. uw. laiidvuriuig, met lakken, mei punten; -/H: Imiiz ui. lot de tandkas be- nooreiide beeuverleiigiiig ».; -yelenk o. lol de tandkassen behooreud gelid o.; •geschwitr o. landvleesciigezwelu.,zweer v. 111 Hel laudvleesch; -ye»^erro.( vVerkt.) kusvels in.jiuv.; -ytasur v. glazuur o. der lauden, •kaken m. laudsleuiel m.; -flu»i- /iieriu.steeulioiiwershamer,(goud)smids- uauier ui.; -hecht ui. meerval, weutelaar iU. (eeu visch); -hobel m. gelande scluaf v.; •hakte v. laudtiolle, laudkas v.; \'i. nolle v. 1:1 eeue laud. Zahuhohlen-bogen, (•%en.<, mv. •Itoyeit) ui. lolde laudlioileu belioo-
icude boog iu.; •[ortmll ui., Z. Zahn- jorlsulz; •gang ui. lot de tandkassen be- nooreud kanaal 0. Z^aaig, zahnig, bijv. nw. een
land ui lauden lieoueuue; (van raderen), geland. Zjha-instrumOQt, (-en, mv.
• en, o. laudiueeslei\'swerkluig o.; -JuC-
ken o. jeukiug, prikkeling v. vau bel laud-
| vleescli; -ltetm 111. laudkieiu ui.; \'i. begin
o. vau eeu tand.
Zahaklappo(r)n, {zdhnklapp-
(er)le, yezaluiKiajJiHerjl) o. ww., ui. n. klapperlaudeii. Zaaa-lcnirsohea, (•<) o., z. m.
,laudeiikiiarseu, laiideugekiiars o.; -kmr-
schend bijv. uw. tandenknarsend. Zahu-krankaeit, (n-n; v.tand-
ziekle v.; -kraul o., Z. -usursel; -krone v. |
||||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||||
|
f-, -vcri/tndticltkeil v. verbintenis v. lot
betaling, scbuldbekeuleiiis, obligatie ».; •ttrmöyen o., Z. -fihigkeit; -werlh iu. |
|||||||||||||||||
|
I
|
kroon v.eener kies; -künstter iu.,l.-arzt,
|
||||||||||||||||
|
\'•£. kunstenaar in. die zicb mei hel zetten
|
|||||||||||||||||
|
Zap. 1443
|
|||||||||||||
|
Zan.
|
|||||||||||||
|
Zah.
|
|||||||||||||
|
talen ringen aan een gaflelvormig ijzer.
Zankeln, [tdnkelte, gezinkelt) o.
ww., m. h. eeu weinig twisten, kakelen. Zinken, (zankte, gezankt) o. ww.,
m. A. twisten, kijven, kiakeelen, kakelen; iiber, urn elw, -, over iets, om iets twis- ten; mit jemn. -, twisten, kijven, strijd voeren; (Spr.) wahrend zwei - wn cm Ei, ileckt\'s der dritle bei, als twee hon- den vechten om een been loopt een derde er mee been; 2. wed. ww. sich -, mit einander -, (wisten, kijven, krakeeleu; sich müde -, zich moede twisten. Zunkcr, (•», mi. Zinker) m., -in,
(-nen) v. twister, k ij ver, twist/oeker ui., iwistster, kijfster, twistzoekster v. Zankerei, (-en) >. gekijf, gckra-
keel o., twist ui., geknor, gebrom, onbe- duidend geschil o. Zank-flocken, m. mv. gele plek-
jes ui\' vlekjes o. mv. op de huid; •geist ui. twistziekle v.; -gier v. zucht v. tot twisten,krakeelzucht v.;-gierig bijv. uw., Z. lustig. Z»nkhaft, bijv. nw. op een twist
gelijkend; 2. Z. zinkisch. Zimkisch, bijv. en b. twistgierig,
kijfzuclilig, kijlluslig, korzelig. Zank-laune, (-n) v. twistziekte,
zucht v. tot twisten; -tust v. begeerte v. lot twisten, kijfzuchl v.; •lustig bijv nw., \'L.zinkisch; -lustigkeit w.\'i.-lust; -maul o. (gemeen/.) twistziek persoon, twist» zoeker m.; schrift v. twislgeschryf o.; siiftcr va. twiststoker in.; suchl v. zucht v. tot twisten; süchlig bijv. nw. zeer twistziek; suchtigkeit v., Z. suchl; -leu- fet, -vogel m. (geineenz.) twistziek per- soon, krakeeler in.; -wort o. bijtend, scherp woord o, Zanner, (s, mv. Zanner) in. of
•barsch, l-barsches, mv. -bdnche) m. sondelbaars in. Ziipfchen, (verkl.) o.tapje, pinnetje
o.; (Uutlk.) huig v„ lelietje o.; das • ist ihm jiefalten of geschosssen, de huig is hem iu de keel geschoten; -heber m. huigspier v.; -kraul o., Z. Zapfenkraul; •musket m. (Ontlk.) huigspier v. Zapfon, (s.mv.Zaplen) in.(Timin.)
tap m., piu of pen v.; Verbindung mit -, lapverbiuding, verbinding v. met pen en gat; einen - in etui. schlagen, eene pen slaan in; 2. haak in.; 3. (Kuip.) spon, hom v.; it. spongat o., kraan v.; (in een vijver), klep v., valdeurlje o., slop, prop v.; 4. klepprop v.; (PI.) kegelvormige vrucht v.;(\\Vijng.) besnoeide wijnrank v.; (Ontl- k.) \'/../.iipfdien; (llouwk.j druif v.;(Leid.) haak ui.; (Werkt., Uurw.) zwikje o., spil, as v.; (Volkst.) er ist der rechte • für die Flasche, hij is juist de man voor die zaak. Zapfen, [zap/te, gezapfl) bedr.ww.
ltV(«, Bier -, aftappen; 2. lappen, iu het klein verkoopen; (i.en.) jen. -, hel wa- ter aftappen; (Timm.) met tappen, mei pen en gat verbinden, in elk. voegen. Zapfon-baum, (•baum(e)s, mv.
biume) in. zilverboom m., -beere v. ci-
pressenoot ».; -beiszer in. kruissnavel,
kruisbek in.; -bier o. afgetapt bier, lek-
bier o.; 2. tonnebier o.; -bohrer in. zwik
|
|||||||||||||
|
Zühweide, (-n) v. mandeuwilg ui.
Zaim, (-(e)«, mv. -e) m.(in Turkije),
beul m. Zain, (-(<;H mv. -e) m.staaf v. me-
taal. iiielaalstaaf v.. gieteluig in. Zaineisen, (->) o.,z. m.staafljzer,
ijzer o. in staven. Zainon, (zainle, gezaint) bedr.ww,
tot staven brengen, tot staven vormen. Zainer, (-s, mv. Ztiiner) in., Z.
Zaintchmied. Zain-hammer, (-fiammers, mv
•himmer), —werk, (-(e)«, mv. -e) o. ijzerhut, ijzersmelterij v.; schmied in. smid in. van staalijzer, werkman m. iu eene ijzersmelterij. Zake, (-n) v., Zakelschaf,
(-(e)j, mv. -e) o. schaap o. met lange wol. Ziiker, (•*, mv. Zaker) o. hand-
korfje o., vrouwenzak m. Zamp-brett, (-(c>, mv. -er) o
plankje o. der linnen-damast wevers voor gebloemde stoffen. Zgmpel, (-«, mv. Zampel) m.(Zij-
dew.) weefstoel m. voor gebloemde stof- fen, sempel m. Zampel-haken, (•bakens, mv
•haken) in. sempelhaak m., -knuppel in.. Z. •stock,schnur v.sempelkoord o;stock in. sempelslok m.; -s/u/i/ m. weefstoel in. met een sempel. Zan, (-(e)s, mv. -e) m., Z. Ochsen-
liemer. Zanana, (s) v. vrouwenverblijfo.,
harem in. der Perzische vrouwen. Zalige, (-n) v. (Heel.) tang.schroef
v. aau eeue verlostang ».; mit gtühen- den -a zwkken, met gloeiende tangen knijpen; (lig.) (bij paarden), voorland m.; (Jachtw.) (van herten), voorste ge- deelle o. van den klauw; (Vest.) lang- vormig buitenwerk, langwerk o. eener schans. Zangolchon, Zangloin, (ver-
kl.) o. tangetje o. Zangeln, (zingelte.gezingell) bedr.
ww. met een tangetje nijpen, opnemen. Z^ngolmasz, (•«.«, mv. -e) o., Z.
Drahtmasz. Zangen-ahnlich, -artig, bijv.
uw. laugaclitig, tangvormig; -bretl o. (Meub.) schaafb.inkblail o.; -[irmig bijv. nw. tangvormig; •kifer m. oorworm ui.; 2. zandlooper, zaudkever in.; -r»nj m. (Art.) langring m.; schnauze v. lang- vormige snuit ui.; 2. visch in. met tang- vormigen snuit; -lrdger iu. tangdrager in.; ••werk o. (Vest.) Z. Zange; -Kinkel ui. (Vest.) hoek van het tangvormig bui- tenwerk. hoek m. eener zijde vau een bol- werk met de verdedigingslijnen van een hoofd wal. Zaak, (•(«)«, mv. -e) m. hevige
twist,levendige strijd m.,groote snecnig- heid v„ gekijf, gekrakeel o.; - anstiflen, anrichten, onecnigheid opwekken, twist veroorzaken. Zank-apfel, (-apfels, mv. Spfel)
m. twistappel m.;it. onderwerp o. van ge- schil, oorzaak o. van den twist; -eistn o. stuk o. INeurenberger speelgoed uit me- |
|||||||||||||
|
van kuusttanden bezighoudt; -lade v., Z.
Kunstlade;-latwergel.mel rozenhoni(n)g vermengd landpoeder o.; -lehre v. tan- denleer, verhandeling v. over de tanden; •leiden o., Z. •tchmeri; -los bijv. nw. tan- denloos, van tanden beroofd; —e Thiere, tandenlooze dieren, dieren zonder tan- den; -losigkeit v. gebrek o. aan tanden; •lücke v. holligheid, holle v. in een land; 2. plaats v. waar een tand mankeert; -lüc knj bijv. nw. met ontbrekende landen; •maul o. mond m. met tanden; •meiszel m. krasser, krabber in.; (Tandm.) been schrapper m.; (Mets.) ossetong v.; -mittel o. tandiniddel, middel o. legen tandpijn: •motte v. mot v.; -muschel v., Z. schnecke, •muskelm. gekerfde spier v.;\'2. tandspier v.; •nervm. tandzennw v.; -pein,-plagev. tandpijn, kiespijn v.; -pul*er o. landpoeier, tandpoeder o.; -rad o. landrad, getand rad o.; -raumer in.. Z. stocher, -reihe v. rij v. tanden; die beiden —n, gebit o.; -ro7ire v., Z. schnecke; •röhrenstein m. zeeland in.; sulbf v.landzalf v.; schabel in. tandsclirapper in.; schlüsscl m. land- sleutel in.: schmerz in. tandpijn, kies pijn v.; —mitlel o„ Z. -millel; schmiert in. staafijzersinid m.;schndblerm. vogels ui. mv. met gelanden snavel; schnecke v. tandschelp v., tand horen in.; schnilt va. tandwerk, kanteelwerk o.; selzer m. hij die landen inzet, laudineester in.; sickel v. getande sikkel v.; silber o. staafzilver o.; spindel o. (Kr.) getand rad o.; (Nat. hist.) gelaude zeester v.; spitzfeile v. (hainin.) vijl v. om de pun- ten der tanden Ie vijlen; slange v. schen- kelrad, sliiilrad o.; —ngetriebe o. in- grijpeu, invallen o. der radertanden in elk.; stift in., Z. stümmel; 2. schroef v. om een kunstland vast te zetten; sto- (her m. tandenstoker, tandenpeuler in.; spanische —, gele peen v. Zahnstocher-dose, (-») v.,
-Otui, (•», mv. s) m. doos v. voor ol met tandenstokers; -mölire v. (PI.) tand- kruid, landvleeschkruid o. Zahn-stümrnol, -stumpcn,
-stumpf, m.gebroken tand m.;-(inc- tur v. drankje o. tegen landpijn, iiininU spoeling v.; -trost in. (PI.) oogenlroosl m.; -uiasser o. landwater o., mondspoe- ling ï., mondwater o.; •wechset ui. ver- wisselen o.der laiiden;-K\'e/jo.,Z.-s<;/i mcrs; —baum m., —hnlz o. kwijlwortel m.; •leeinstein ra. tandwijnsteen m.; -werk o. tandwerk o.; 2. landen m. mv. eeuer machine; -wuchs m. grneien o. vau een tand; -wurm in. tandworm in.; -wurz v„ Z. -ltraut;\'2. wcegbree v.; •wurzel v. land- worlel ui.; 2. grootc valeriaan v.; 3. bane- voet in., tandkruid o.; -zamje v. tang v. van een landenlrekkcr;-je«e \\.,\'l.-facli; •zwnq m.lolde landen behoorende tak m. Zahrchon,Zahrloin, (verkl.) o.
traantje o., Z. Zdhre. Zahro, (-n) v. bittere traan v. van
medelijden. Z&hrling, (-(«)». m»- -«) m.berg-
vink m. Zahrtiogol, (•tiegelt, mv. -tiegel)
in (Gieti smelttegel in. |
|||||||||||||
|
Zau.
|
||||||||||||
|
Zas.
|
||||||||||||
|
UU Zap.
|
||||||||||||
|
boor v., avegaar na.; -blalt o. umin kruid
o.; -botlich ra. (Br.) gislton v.; -tiecke v. laphedekking v.; -deckel m. k<»ni|>as- deksel o.; -driise v. hnigklierlje o.; -br\'ll o. rek o., kapstok in.; -fass o., Z. -lrog; -feid o. niiddelsiuk o. van een kanon; •förmig bijv. nw. tapvorniig, als een tap, als een zwikje, pcnvormig; •geld o. be- lasling v. op wijn; -geriist o. (in een molen), stelling v. waarop de as rust; •halm m. lapkraan v.; -holz o. sporke- bonineuhoiit; 2. hout o. dat geschikt is om sloppen, proppen & van te maken; •hopfen in. vrouwelijke hop v.; -kaslen m. kast v. over een duiker; -keil in. (Bcrgw.) wig v. om de tappen op leslui- teu; -klolz m., Z. •gerust; -kom o.brand m. in liet koren; -kraut o., Z. -blaJt; •lager o., Z. •gerust; it. plaats v. van de spil; (liergw.) Z. -klnlz; -loeh o. (in een vat), spongat o.; (Timin.) lasch v., in- kerving v. in een stuk hout om er eenc pen & in te voegen; (Uurw.) gat o. om op te winden; -maclier in. tappenmaker, penneumaker m.; -meiszcl m. (Ileelk.) wiek, langwerpige plukselvlechl v.;-mu/- ler v. plaat v. mei de spil waarop eene poort & draait; -nager ra., Z. -beiszer; •rand m. (Ontk.) rand m. van het wig- geheen; -pulme v. sagopalm m.; -raupe v. kegelvormige rups v.; -recht o., Z. Schenkrechl; -ring m. ring m. van eene spil; -röhre v. (Uiet.) buis v. door welke het gielioelaal vloeit; -rose v. knop m. van een tak, die niet goed gegroeid is; sage v. lapzaag v.; schacht m. koker m waardoor het stangwerk loopt; -schrau- be v. schroef v. met eene stift; schicclle v. grond balk, legger in., slijkhoiit o stander ui. stijl m. niet klamp aan eene sluisdeur; •slnn m. dondersteen, belem uiet m.;streich m. (Krijgsw.) taptoe v.; den — schlagen, de taploe slaan; slück o. tapstuk o.; -theil m. (Ontlk.) gedeelte o. van het achterhoofd, wiggebeen o.; •topas m. kegelvormige topaas m.; -lra ger in. mv.kegelvormige vrucht dragende planten v. nu.; -lroq m. (onder het vat), lekbakje, tohbelje o.; -wuhe v. taudrad, invallend rad o.; •wirtli m., Z. Schenk- icirlh; -wurzel v., Z. l\'/ahlwurze!; -wcin va. lekwijn in. Zapfor, (-s, mv. Zapfer) m. tapper,
krocghoiider iu., Z. Schenkwirth;\'2. kraan v., kraantje o. Zapfgeld, (-(c)«, mv. -er) o. be-
lasting v. voor bet recht om te tappen. Zapfler, (-s, mv. Zap/Ier) in., Z.
Sclienkuirlh. Z.ipflom, (verkl.) o., Z. Zapfchen;
•kraal o., Z. Zapfenkraul; 2. klokje o. Zapfner, (-s, mv. Zapfner) m. hij
die lappen maakt; \'2. Z. Schenkwirth. Zapf-trog, {-trog[c)s, mv. -troqe)
in., \'L. Zapfenltog;-wein m. geringe wijn, dagelijks te verschenken wijn m. Zappelmann, {•mann{»)t, mv.
•winner) in. harlekijn, hansworst, grap-
penmaker in. Zappoln, (zappelle, gezappell) o.
vvw., m. h. spartelen, machlelooze po- yingen doen om ergens uit te komen, be- |
weging maken; (Scherts.) opspringen,
sidderen, beven; (lig.) lijden, hulpeloos blijven. Zapplor, (-«, mv.Z.appler) m.spar-
telaar mi., hij die spartelt &, Z. zappetn. Z&rge, (-n) v. rand, kant m., lijst
v., raam o.; (van een molensteen), kap v.; (Meub.) klemhaak m.; -nförmig bijv. nw. keepvormig. Zargzi\'her, (siehers, mv. -zie-
her) ra. (Kuip.) bodemlrekker, opha- ler m. Zart, (zarter, zarlesl) bijv. en b.
(van de huid), zacht.gevoelig; -esh\'leisch. malsch, zacht; (lig.) leeder, zwak, dun, broos, licht; -e Glieder haken, zwak van leden zijn; 2. teeder, kiesch, lljugevoe- lig; it. von seiner -en Jugend an, van zijne vroegste jeugd af. Z&rte, (-n) v., Z. Zartheit; 2. (Nat.
hisl.) zeereus m. Zftrtelkind, (-(e)s, mv. -er) o.
bedorven kind, verwend kind, troetel- kind, wittebroodskind o. Zartoln, (ziirtclte.gezartelt) o.ww.,
m. h. vertroeteld zijn, verwijfd zijn, vrou welijke manieren hebben; (gemcenz.) den zwakkeling uithangen; 2. bcdr. ww., Z. verzitrleln. Zartelwoche, (•») v., Z. VUtinr-
woclic. Zaï\'tcn, (zartete, gezartct) hedr. en
o. ww., m. h. en j. liefkoozen, met tee- derheid behandelen. Zart-ÜSCh, (-es, mv. -c) m. beste
stokvisch m.; -/lfl»/er m. mv. (Nat. hisl.) stofvleugcligc insecten o. mv.; •fültlend, •fülilig bijv. nw. kiesch, een leeder ge- voel hebbende, teergevoelig; -füszig bijv. nw. tecdere voelen hebbende; -gefi\\hl o. leeder gevoel, lijn gevoel o., kieschheid, fijngevoeligheid v.; iibertriebenes —,over- dreven kieschheid; -gliederig bijv. nw. tenger. Zartheit, v., z. m. kieschheid, tee-
derheid v.; (lig.) lichtgeraaktheid, fijn- gevoeligheid v.;2.lijnheid.malschheid v. Zartlich, bijv. en b. leeder, over-
dreven lijngevoelig, verwijfd, verwend, vertroeteld; it. sentimenteel; 2. teeder- (lijk), liefkoozend, met leederheid, mei liefde; (i. k. bel.) - thun, den leerge- voelige spelen; - anbticken, mei innig welgevallen, met groole begeerlijkheid aanzien: -keit v. leederheid, kieschheid, lijngevoeligheid, senlimeutalileit v. Ziirtling, (•(«)», mv. -e) m. ver-
wijfd man, vertroeteld, verwend persoon m., weekeling, verwijfde fat, pronker m.; (.Nat. hisl.) zwervende muis v. Zart-miithig, bijv. nw. teeder,
kiesch; -rnulig bijv. nw. een zachte schors hchbeude;-jcA«a4/<;r ra. rav. dun- snavelige vogels in. mv.; schwamm m. zoet bladzwani v.; sinn m. lijn gevoel, gevoel o. van kieschheid; sinnig bijv. en h. lijngevoelig, kiesch. Zasor, (-«) v„ Z. Faser; -blume v.
middagsbloem v.; -gewichl o. uitwas,po- lyp in. Zasoricht, zaserig, bijv. nw.,Z.
fastrichl. |
Zasern, {zaserte, geiaserl) bedr.
ww. uitrafelen, uitpluizen; 2. wed. ww. sich -, uitrafelen, losgaan, van zeil uit— rafelen. Zaspel, (-n) v. streng f. garen van
40 dratien elk van i el. Z&tSChela., (zdtschelte.qezdtschelt)
bedr. ww. vertroetelen, verwennen,ovcr- dreven liefkoozen. Zatschker, (s, mv. Zatschktr)
m. boominosch v. Zauber, (-s) ra., z. m. betoove-
ring, beheksing v„ behoocheling v.; 2. loovermiddel o., looverspreuk v.; (fig.) toovermacht, onweerstaanbare kracht, boeiende kracht, aanlokkelijkheid v. Z.mber-auge, (-s, mv. -a) o. be-
looverend oog o.; -baum m. belooverde
boom in.; -hecher m. looverbeker, be- tooverde beker m.; -bcrg m. belooverde berg in.; -bild o. belooverd beeld o.; (lig.) helooveiend schoone gestalte, ver- rukkende schoonheid v.; -blick m. be- tooverende blik,boeiende blik 01.; -brun- ncn m. betooverde fontein v.; -buch o. tooverbnek o.; -buchstabe m. looverletter v.; -burg m. belooverde burcht in., be- tooverd slot of kastee! o.; -degen m. be- looverde degen in.; -ding o. belooverde zaak v., belooverd voorwerp o. Zauberei, (-en) v. tonverij, hek-
serij, loovenarij v., tooverwerk o.; 2.uil- werksel o. van tooverij; -lreiben, de too- verkunet uitoefenen, looveren. Zauberer, (-s, mv. Zaubcrer) ra.,
Zauberin, (-«enj v. Inovenaar, hek- senuieester m., loovenares, heks, toover- kol v.; 2. godin, fee, betooverend schoone vrouw v. Zauber-fadchen, (verkl.) o.,
•faden, (•fadens, in v. -faden en -faden) in.toovcnliaad m.,looverdraadjco.;-/es( bijv. nw. tegen belnoveriiig, beheksing beveiligd; -fiscli ra. betooverde visch in.; •/lamme v. betooverde vlam v.; -f\\asche v. belooverde flesch v.; -flöte v. tooverDuit v.; (Muz.) naam eener opera van Mozart; -jluc.lt m. betoovering, bezwering v., be- zweringsformulier o.; •/!«.«* m. bekoo- rende vloed in., betooverde rivier v.;-/or- niet v. looveiTonniilicr o., tooyerspreuk •gorten in. belooverde tuin in.; il. loovcracblig schoone luin ra.; -gebild o. tooverbeeld o.; -gcfass o. belooverd vat o.; (INat.) door Zalm uitgevonden water- t o.; -gehenk o. voorbehoedmiddel o.
tegen betoovering; -gemilde o. verruk- kend schoone schilderij v.; -gerilh o. toovergereedschap o.; it. belooverde din- gen o. rav.; -gesang ra. loovergezang,loo- verlied o.; -gesclitchte v. loovergeschie- dems v.;—gestade o. verrukkend schoone oever in.; it. betooverde kusl v.; -glas o. belooverd glas o.; -gott m., •göttin v. god ui., godin v. die de macht heeft om te betooveren; -griffel in. tooverstokje o.; •gariet ra. loovergordel, betooverde gor- del m. Zauberhaft, bijv. en b. tooveracb*
tig, bêlooverend, begoocbelend, boeiend, aanlokkelijk. Zajiber-haad, {-hande) v. too-
|
||||||||||
|
Zau. Zau. Zee. 1445
|
|||||||||
|
Zaun, (-(e)s, mv. Zdune) m. haag.
heg, heining, schutting v.; (fig.) eine Gelegenheit zum Slreit torn -e brechen, om eene kleinigheid Iwist zoeken; vom •e brechen, bij de haren er bij halen, een voorwendsel zoeken; er int nicht hinlerm - gefunden, vom -e gebrochen, hij is niet van de straat opgeraapt: cin vom -ege- brochener Slreit, strijd m. om niets, om eene kleinigheid. ZaUH-ammer,(-ammer*,mv.-am-
mer) ni. haagvink ra.; -binder m., Z. •maeher; -blume v. haarmos o.; 2. 4i- lige —, aardspinnenkruid o.; 5. pauwe- slaart m.; -buche v. hagebeuk m.; -dürr bijv. nw. (gemeenz.) zoo mager als een hout. Zaunen,(!«iunle,a«fiuu/) bedr.ww.
omluinen, mei eeue heining of haag om- geven, insluiten. Zaun-gerioht, (-(e)s, mv.-e)o„
Z. l\'fahlgerichl; -gerte v. teentje, takje o. lol hel vlechten van heiningen; -gilge v. haaglelie v.; -glocke v., Z. -blumc; 2. Z. -u\'tnuV; •hopfen in. wilde hop v.; -kir- sche v.geilehlad o.;-könig m. luinkoning in.; (gemeenz.) winterknninkje o.; -/i/ie v.,Z. -blume (3); \'2.7,.-kir.iche;-macher ui. haagmaker in., hij die heggen, hagen, heiningen maakt; -pfahl m. staak m.,paal m. waaraan de heining verbonden wordt; •rebe v., Z. -rübe (I); 2. bitterzoet v.; •recht o. recht o. om eene heining Ie zet- ten, 2. onschendbaarheid v. van eene hei- ning; -ieis o., Z. -gerte; 2. klis v., klis— kruid, klcefkruid o.; -riegel m. gewoon keelkrnid o.; -ri«d o. gewoon riet o.; -riss m., Z. -reit; -rilter m. ridder m. wiens adeldom niet te bewijzen is; -rose v. hondsroos, wilde roos v.; -nïée v. wille wijngaard ui.; weisze —, varkens- worlel in., houdskers, dnivelskers v., haarmos o.; 2. smeerworlel m.; —nbilter o. (Scheik.) vergiftig sap o. van den wil- len wijngaard; -rulhe v.,Z. -gerle;s-chlie- fer, schliipfer in., Z. -könig; schwein o., Z. Igel; sliinder in. tuinslaak m.; (Volksl.) dünn wie ein —,zoo vel als een Spaanse!) anker, zoo mager als een hout; slecken m.,Z. -gerle; -ittide v. haagwilg, nilg(eboom) m. geschikt om heiningen Ie maken; 2. Z. -riegel; -iricke v. wilde wikke v.; -winde v. klokjeswinde, haag- winde v. ZaUSen, (:ausle,qeiauM) bedr. ww.
rukken, trekken, plukken; jem. bei den llaaren -, lein. bij het haar trekken; 2. wed. ww. sich balgen und -, rukken en plukken; it. plukhareo. Z@bra, (-s, mv. .*) o. zebra, Kaap-
sche ezel, gestreepte ezel in. Z@ch-bote, (-«, mv. -«) m. bode
ui. eener maatschappij van inijnontgin- uiiig: -brache v. oui de inijn liggend hraak- laud o.; -bruder ui. hij. die deel neeml aan eene drinkparlij; it. (gemeenz.) drin- kebroer, dronkaard, nalhals, zuiplap ui. Zgcho, (-n) v. (in eeue herberg),
gelag o., vei lei ing, schuld v.; die - macAen, de verlering berekenen; (Spr.) die - ohne den Werlh machen, builen den waard re- kenen; il. die - zahlen mussen, hel gelag |
|||||||||
|
betooverd woud o.; -wasser o. betooverd
water o.; -wehr v., Z. sraffe; -werk o. toovcrwerk, o., betooveriiig, hekserij v.; •nesen o. tooverij, hekserij v., alles wat lot het tooveren behoort, Z. Zaubei • icorl o. tooverwoord o.; -uurzcl v. loo- verworlel m.; •zeichen o. tooverleeken, looverzinnebeeld o.,tooverlctter v.,lalis- inan in.; -zetlel in. briefje o, waarop een tooverspreuk staal,amulet o.; (lig.) vour- behoedmiddel o. legen looverij. Zi\'.uche, (-\'0 ». leef v., wijfjes-
houd ni. Zauden-gericht, (-(()i,mv. -e)
o. rechtbank v. over erfelijke en eigen
lederen; -rcclit o. recht o. dal bij de
rechtbank over erfelijke en eigen goede-
ri\'ii geldig is.
Zaudereit (-*») »• dralen, aarze-
len, weifelen o., aarzeling, weifeling, be- luileloosheid v., getalm o. Zaudoroi", (-J. mv. Zaadcrer) in.,
-in, ("•««») v. draier, talmer, neuzelaar n., draulster, lalmster, treuzelaarsler v., weifelachtige, besluilelooze in. en v. Zaudorhaft, (-«r, -(e)s/) bijv.
nw. clTaleud, aarzelend, weifelend, lieu-
zelend, lalinachtig. Zauderhaftigkeit, v., z. Z. z«u-
derei.
ZaudOrn, (zauderle, gezaudert) o.
ww., m. It. aarzelen, treuzelen, dralen. talmen, langzaam zijn, besluitelous zijn, opzien legen, uitstellen, op de lange baan schuiven. Zaum, (-(<0«. mv. Zdume) m. toom,
teugel,breidel,tongriem ni.;om -efikren, hij den teugel houden; im -e liallrn, be- lengelen; (lig.) si\'iiie Uegierden und seine Zunge im -e hallen, breidelen, betcuge- li\'ii. inhouden, in loom houden. Zaumbar, bijv. en b. Ie beteuge-
len, legen te houden, te toornen, in toom ie houden; il. tembaar. Zaum-binde, (-«) v. (Hoelk.)
breidel in.; -buckel ui. knopje o.aan wecrs- /.ijdeu van hel paardengebit. Zaumchen, (verkl.) o. (van de
long), toompje o., tongriem in., spanader v.; (van de roe.Ie), loouipje o. der voor- huid. Z.iurnen, (tiumle, yeiiumt) bedr.
ww. breidelen, iu loom honden, toornen, den toom aandoen; (lig.) die Leiden- scliaflen -, beteugelen; (Kookk.) Kapaune -, opbinden. Zaum-frei, bijv. en b. zonder ten-
gel,zonder breidel; (lig.) teugelloos, brej- delloos, vrij, zonder opzicht; -geld o.; drinkgeld o. aan een slalknechl bij het koopeu of verknopen van een paard ge- geven wordende; -los bijv. uw. leugel- loos, zonder teugels; (Hg.) onbeperkt, geheel vrij, \'I.. ligellos, -recltl bijv. nw. aan een louin gewoon, bereden, gedres- seerd; scheidt v. slrcngliis v., Indereu strenguphi\'Uiler IQ. Zajimung, (•«•) v. (Hg.) beteu-
geling\'v. Zajimzeug, (-(e)s, mv. -e) o.
(Ileelk-.) werktuig o. om de lippen cener wond a .ii ie halen. |
|||||||||
|
verhand, hand v. die de macht heeft om
te tooveren; 2. betoovcrendc hand ».; huilt\' v. tooferachtige sluier m. Zauberisch, bijv. nw., Z. i«ii6*r-
haft. ~ Zauber-kelch, (•(<)*. ™v- -«)
m., Z.-becher; -kelle v. tooverkellingm., looverketen v.; slang in. toovcrklank m., belooverend geluid o.;-knoten va. loo- verknoop na.; -kruft v. loovcrkrachl,loo- vermacht v.; sraal o. tooverkruid, hek- senkruid o., alruin m.: -kreis m. loover- kring, loovercirkel m.; -kunsl v. loover- knnsl, tooverij t.; 2. bctoovering v.;-land o.helooverd land o.;il.tooverachtigschnou land, paradijs o.; -laleme v. tooverlan- taren ».; -licht o. tooverachtig lichl o.: •/iftio.looverachlig liedo.;il.verrukkend, bekoorlijk lied o.: -macht v. toovennncht v.; -m&dclien o. (lig.) verrukkend schoon meisje o.; -tndhrchen o.lnnrersprookje o., looververtelling v.; -munlel va. beloo-| verde mantel in.; -maszig bijv. nw. tm>- verachtig; -»icisler m.,Z. Zauberer; -mil- lel o. tooveriniddel o.. Z. Zaaier (2.) Zauborn, (zanberte. tjezaiiberl) o.
ww„ nj. Ii. tooveren, de tonverkunsl uit- oefenen; 2. bedr. ww. betoovereil, door tooverij doen verschijnen, oproepen, be- heksen, hespreken. Zauber-nebel, (-nebel.i, mv.-«e-
6e/) m. looverachlige nevel of mist in.; •nelz o. betooverd net o.; -orl in. betoo- verde plaats v.; -palasl m. looverpaleis, betooverd paleis o.; -perspecliv o. toover- kijker, caleidoscoop in.; •p/erd o. betoo- verd paard o.; snnsel m. (lig.) verruk- keud penseel o., begoochelend penseel o.. •ring ca. tooverring m., belooverde ring m.; -ro//e v. bende v., troep m. toove- naars; -ruthe v. tooverroede v., toover- staf m.; -xaul in. betonverde zaal v.; •salbe \\. tooverachtige zalf v.; schuil m. tooverachtig geluid o.; it. verrukkend schoon geluid o.; s-chein in. looveracb- tige schijn in.; schltif m. tooverslaap in.; •sclilay in. looverslag ui.; (lig.) verruk- kende slag in.; s<-ltioss o. betooverd slot o.; schrift v. tooverachtig schrift o.; •schule v. school v.\' voor loovenaars; schuiert o. betooverd zwaard o.; il. loo- verachtig zwaard o.\\-segenm. bezwering v., tooverformulier o., beloovering v.; 2. bekoorlijkheid, verrukking v.; siegtl o. looverzegel o., beloovering v., talisman m.; spiegel m. tooverspiegei ra.; syiel o. verrukkend spel o.; 2. looverspel o., Z. Zauherei; spruch m., Z. segen; slab m. toover>tokje o.; s\'tudl v. belooverde stad v.; slimme v. verrukkend schoone stem f.; slrauelt ui. looverslioik, loo- veihnzelaai\'striiik in.; sliick o. Inover» stuk,loovcikuuslje o.,tooverij v.; 2. loo- verstu k.loo verballet o.; -/<>/nu.,Z.slang: \'trank in. tooverdrank, minnedrank ui.; •Iricliler m. tooverachtige Hechter, loo- verlrechler ut.; •trommel v. loovertrom- inel v.; -lute v. nevelster, nevelvlek ».; • wujje ». betooverd wapen o.; •nalil m. |
|||||||||
|
U46 led.
|
|||||||||||||||||
|
Zeh.
|
|||||||||||||||||
|
Zeh.
|
|||||||||||||||||
|
moeien belalen, het lootje leggen; 2. Z
Zechgeiellschafl;3.fWdeo., kasle v..st.ini m.; 4. beurt, rij f.: nach der -, Z. Rcihe; 5. (Bergw.) maatschappij v.tol mijnont- ginning, mfjnmaatschappij v., 128 aan- deelen n. mv. in eene mijn. Zechen, (lechle, gezechl) o. ww
drinken; it. sterk drinken, zuipen, groote verteringen maken. Zechön-eisen,(-eisi;ns,niï.-fi*fn)
o. hamer in. om staafljzer te merken •hans o. verzamelplaats v. der mijnwer- kers: \'register o. lijst v„ register o. der dagelijk«che werkzaamheden ineenemijn. Zecher, (-j, mv. Zecher) m., -in,
(•run) v. drinker, dronkaard, drinkc- broer,zuiper, zuiplap m.,drinksl«r,zuip- sler v. Zech-fahne, (-n) v. gildevlag v..
gildevaandel o.; 2. vlag v. ten leeken dal eene vergadering van mijnwerkers ge- bonden wordt; -frei hyv. nw. gelagvrij, kosteloos; jen.— hallen, iein. vrij hou- den. het gelag betalen voor; -fuhrt v. om beurten te leveren spandienst m.; -gasl m.gasi m.;-gelageo.drinkparlij v.,drink- ge\'ag o.; •oetott, -gesell m. lid o. van een gilde; 2. Z. Zecher; it. hij die deelneeml aaneenedrinkpartij; -gesellscha[lv. drin- kebroerspezelschap o., Z. -qelaqe; -haus o., Z. Zechenhaus; -hul v. bij beurten Ie verrichten hnediug v. van hel vee, beur- lelincsch hoeden o. Zech-moister, (slers, mv. sier)
m. (Bergw.) Z. Zechcnmeister; 2. voor- zilter m. bij eene drinkparlij; -ordnuny v. gildereglemenl o.; -probst m. armmeester, diaken m.; schuld v. herbergschuld v., vertering v.; slein m. (Bergw.) gewone wijnsteen m.; (Uelfst.) kalksteen m.; -lag. driemaamlelijksche vergadering v. der mijnwerkers; -theil m. vier aandcelen o. mv. in eene mijn. Zeek, (-(e)s) o., t. in. trekken, pla-
gen. plukken, geplaag o., plagerij v. Zecke, (-n) v. (Nat. hist.) teek of
tiek v., schapenluis v.; -nkorn o.ricinus- zaad o. Zoeken, (zeckle, gezeckt) bedr.ww.
trekken, plukken, stuoten, plagen. Zeeklerhaar, (-(e)s, mv. -<) o.
lane hwr o. op grove baai. Zeder, (-n) v. ceder, cederboom in.:
russitche of sibirische -, Z. Zederficht weiize -, wille ceder; - au* Lycien,jeae- verboom m.: il. levensboom m. Zodor-baura, (-baum(e)s, mv
•baumc) m., Z. Zeder; -fichte v. ceder- pijnboom m.; -holz o. boscb(je) o. van cederboomen. Zaism, bijv. en b. van cederhout,
cederhouten. Zeder-nuss, (•»uu) v. pioie,
cedernoot ».; -tisch nl. cederhouten tafel v,;-wachhulder m. ceder-jeneverbooin m.; -x.n..f m. cederwoud o. Zodoarbalsara, (-(«)«, mv. -<-)
in. CarpalUche balsem iu. Zedrtt(c)k, (•(*)•, luv. •<•} in. |,.»-
|
|||||||||||||||||
|
ternosterboom in., Egyptische acacia ».,
koraalhoom m. Zodrobalsam, (-(e)t, mv. -e) m.
Z. Zednarbnlsam. Zedulka, (s) ». Russische draag*
stoel nl. Zeb.0, (-n) v. (PI.) knollookbolletje.
knnllookklauwlje o.; 2. leen, toon m.: grosze -, groote leen of toon; mil sechs -, met zes teenen, zesleenig; au[ die -n Ireltn, sich auf die -n stellen, op de loo- nen of Icenen gaan slaan; auf den -» qehen, op de loonen of leenen loonen; (Vnlkst.) er iil hohl bis au die -n, hij js ioMnl uitgehongerd. Z@h(6)n, bijv nw. tien;die - Gebote,
de tien geboden; Haufen eon • Bund Garben, een hoop m. van tien schooven 2. (-en) v. 10, tien v„ X (als cijfer): (Sp.) een tiende, tien op elk. volgende kaarten. Zeh(e)nd, (-(e>. mv. -e)o. tien
tal o. Zeh(e)nder, (s, iuv. Zeh(e)nder)
m„ Z. Zehenler. Zeh(e)n-eck, (-(e)*, mv. -e) o.
lienhoek m„ vlak, lichaam o. met tien
hoeken; -eckig bijv. nw. tienhoekig, mei lien hoeken; -ender ui. hert o. met tien takken. Zoh;e)ner, (s, mv. Zeh(e)ner) ui.
tiental o.; 2. die -, tienmannen m. mv.; J. tienman ui., lid o. van den raad van lien personen; (PI.) mirleboom m. mei geaderde bladeren; (üichtk.) tienregeli; vers o. Zoh(e)nerlei, bijv. nw. tieuderlei
in lien soorten. Zeh(e)n-faeh, -faltig, bijv.
nw. tienvoudig, tienmaal zooveel; das -e, het lienvondige, tienvoud o.; -fusz ui. lienvoeter in., dier o. met tien poolen; -fiisze(r) m. mv. lienvoetige schaaldie- reii o. mv.; •füszig bijv. nw. lienvoelig, lien poolen hebbende; —e Krustenlhierc o. mv., Z. -fUszer. Zohon-g.ingor, (-yers, mv.-uer)
m. leenlreders m. mv., dieren o. mv. die op de toppen der leenen loopen; -uhed o. lid o. vin een leen, van een vinger. Zeh(e)ngriffalig, bijv. nw. (Pi.)
liensiijlig, tien slampcrljes hebbende.
Zononhaut, (•haute) v. teenhuid,
toonhuid v., vel o. van een teen of toon; 2. vlies o. lusschen de tceneu der plat- voetige dieren, zweiuvlics o.; -decke v. bedekkiug v. van het zwemvlies. Zeh(e)n-herr, (-n, mv. -en) m.
tienman, decemvir ui.; •herrlich bijv.nw. lot de tienmannen behoorende, de tien- mannen betreffende; -herrschaft v. tien- manschap o., regeering v. van lien per- sonen, decemviraat o.; -herrscha[tlich bijv. uw., Z. -herrtich; -hundert bijv.nw. tienhonderd, duizend, tienmaal honderd; hundertste bijv. nw. duizendste; -jahrig bijv. nw. tienjarig, tien jaar oud, tien jaren durende; -jühriyeUe()ierung,reî- ring van tien jaar; -jdhrlir.h bijv. nw. nm de ticu jaar, alle tien jaar geschiedende; •jahrfest o. tienjarig feest, feest o. dat om de tien jaar gevierd wordt; -kanlia |
|||||||||||||||||
|
bijv. nw. tienkanlig, met tien kanten;
•klappig bijv. nw. met lien kleppen, lien kleppen hebbende; -kreuzer, —stück o. geldstuk o. van tien kreuzers, tienkreu- zerslulije o.; -lölhig bijv. nw. van tien lood, van vijf ons; (van zilver), van zeven penningen en twaalf knriels; .mat bijv. nw. tienmaal. — so viel, Z. -fach; -mulig hijv. nw. tienmaal herhaald; -mann in.. Z. -herr; •mónncrig bijv. nw. (PI.) lien- helmig, met tien meeldraden; Classe der —en Gewichse, klasse v. der tienhelm ige |
|||||||||||||||||
|
96
|
|||||||||||||||||
|
planten, decandria v.; -monatig hijv. nw.
tien maanden oud, tien maanden dnren- de, van lien maanden; -monallirh bijv. nw. alle lien maanden geschiedende,lien uianinlelijks(rh). Zehen-nagel,(-navc\'s,mv.-ii(ioW)
ui. nagel m. van den teen;-nt.rt> in.zenuw v. der leenen. Zeh(e)n-pfennigstüok,(-(e)»,
mv. -e) o. tienpenningsluk, muntstuk o. van tien penningen: \'p/ünder m.tienpnn- der m.; -p/iindig hijv. nw. tienpondsch, tien pond wegende. Zphonrüeken, (-ktni, mv. -ken)
m. bovenkant in. van den leen. Zeh(e)n-ruderig,bijv. nw. nen-
riemsch, met tien riemen; saulig hijv. nw. liciiznilig, mei tien zuilen; —et Gt- baude, tienzuilig gebouw, decastvlon o. Zehensaum, (saum (e)s,m v.-iau-
»n\') m. kant m. van den teen; (van vo- gels), nagelvlies o. Zeh(e)nschuhig, bijv. uw. nen-
voelsch, tien voel lang, breed of hoog. Zehenseite, (-/i) v. zijkant van
den teen. Zeh(e)n-8ilbig, bijv. nw. tien-
lettergrepig, uil tien lettergrepen be- slaande; silber m. woord o. van lien lettergrepen. Zehonsohle, (-n) ». onderkant
m. van den teen. Zeh(e)nspaltig, bijv. nw. (PI.)
in tien deelen gekloofd, met tien spleten. Zolien.spi.tzo, (-») v. top m. van
den leen. Zeh(e)n-atadt, (stadie) v. eene
van lien steden; strahl m. (Nat. bist.) zeester v. met tien stralen; slrahl\'uj bijv. nw. lien stralen hebbende. Zehenstreoker, (-ken, mv. •*«•)
in. (ilullk.) uitstrekkende leenspier v.
Zeh(e)n-stündig, bijv. nw. van
tien uren, lien uren oud, lien uren du- vmle; slündlich bijv. nw. om de lien uren plaats hebbende. Zeh(e)ntacker, (-acker$, mv.
acker) in. akker in., land, veld o. met
een tiend bezwaard. Zoh(e)n-tia,gig, bijv.nw. tienden-
daa\'.\'ieii, oiu de lien dag:n geschiedende. Zoh(e ntauit, (-amt(e)s, mv.
•dmler) o. tiendkanloor, departement o. der tienden. Zoh\'0;n-tausend, bijv. nw.tien-
duizeud; -lausendsle bijv. nw. liendui- zendsle. Zoli(e ntbar, bijv. nw. in tienen
Ie vcrdeelen; (Leeuw.) tiendplichlig. ZghentO, bijv. nw. tiende; 2. drr,
|
|||||||||||||||||
|
Zei. 1447
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Zei.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Zeh.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
lares, sterrenkpster ».; -deuterei. -dtu-
lung v. verklaring v. van een of meer leekena; 2. wichelarij, waarzeggerij v.; •eisen o. merkijzer,stempelijzer o.,stem- pel m.; -feder v. teekenpen v.; -qnrn o. teckengaren o.; •hammer m. teekenha- mcr, merkhainer m.: -kohle v., Z. Reisz- kohle; -kreide v. leekenkrijt, zwart krql o.; .kunst v. teekenkunst v.; -lehre v. leer v. der kenleekenen, leer v. der voor- leekenen; -leiste v.(Glaz.) rij v.;-»nei«ier m. teekenrneester m.-, -pnlt o. leeken» lafel v.. leekenlessenanr in.; -rahmen m. teekenraam o.: -rechenkunst, -rechnvng v. rekenkunst v., rekenen o. met leekena, aleelira v.; schiefer o. teekenpriff-l v.; fl)elf>t.) leekenschicfero.: srhule v. tee- kenschool v.; sohlev, zouibrnn v.die aan arme knechten is afgestaan; spielo,tn- kenspel. spel o. dat met zekere leekens eespceld wordt: sprarhe v. gebaanlen- taal. taal v. door teekens; it. mimiek, pantomime v ; .slab m. piket, slokje o. lot teeken; slempel m. stempel m.: stift m. teekenstift v. en o., teekenpen v.; •slunde v. teekenles v.: -liseh m. Ieeken- tafel v.; -lueh o. doek, lap m.|om Ie mer- ken- 2. (Naai.) leekenlap m. Zoiohnon, (seichnele, gezeirhnet)
bedr. ww. leekenen, schetsen, eene lee- keninif maken; nnch der fialur -, naar de natuur teekenen; 2. merken, van een leeken voorzien: (flg.) doodslaan; 3. Ak\'en. Briefsrhuften -. nnd^rleekenen. Zeichner, (-.«, mv. Zeiehner) m„
-in, (-nen) v. teekenaar, merker m„ leekenaarster, merksler v. Zeichnerisch. bijv. nw. naar de
ref.""l« der teekenknnst. Zeichnung, (-en) v. teekening,
afbeeldinï, schels v.; f Schild.) einesebfine -, teekeninü. voorslelliti" v.; (Scherts.) ueklad. geknoei, gekrahliel o.; toquirle, Qewisrhte, gelunchte, unschallirle -, ge- doezelde teekening. inktteekeninï, lee- kenini: v, zonder schaduw; 2. (van e»ne mossel, een hond &), vlek v.: senmptoir n. assurantiekantoor o.; skunst v, tee- kenknnsi ». Zeidel-b\'ar, (-en. mv. -en) m.. Z.
Uonigbür; -bast in., Z. Seidelhast; -haum til. hoorn m. om bijenkorven van te ma- ken; -gul o., Z. -hufe: .heider. voorde bijenleelt geschikte weide v.; -huft v. plaats, hoeve v. welke hel recht heeft om bijen te honden; .meister in. opzichter m. der bijenkorven; -messer o. mes o. tot het uitsnijden van honing; .muller v.,Z. -gnt, Zeideln, (zeidetle, qeieidelt) bedr.
ww. bijenkorven uitsnijden. Zeidel-ordnung, (-en) v. reg|«-
ment o. op de bijenleelt; .recht o. rechl o. om bijenkorven in een bosch te hon- den; -wald m. wond, bosch o. ceschikt om bijenkorven Ie houden: .weide v. voor Ie bijenleelt geschikte plaats v. in een bosch; \'Zeklien o. leeken o. van ei?en> \'lom aan een boom, waarin bijen nes- leien; --im m. belasting v. voor het recht om bijen te houden. Zeidler, (-s, mv. Zeidler) m.bijen-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
die ., m. en ». tiende; am -n des Monals,
d<>n tienden der maand; Clement der -, Clemens de Tiende; turn -n, Z. zehnlens. Zoh C)nte, (-n, mv. -n) m. tiend
o.: den • einnehmen, hel tiend heffen. Zeh(e)ateinnehmer, (•mers,
mv. -mer) m., Z. Zeh{e)nter. Zeh(e)ntel, (-s, ra». Zeh{e)ntel)
o. tiende (gedeelte) o. ZQh.{e)aten,{zeh(e)ntc,gezeh(e)nt)
|
|||||||||||||||||||||||||
|
| Zehrcn, (lehrle, gezehrt) o. ww..
m. h. von elw. -, teren, leven, uitgaven doen. leven len kosle van: 2. (in de her- berg), verleren, drinken; 3. (van wijn in een vat), indrogen; -il, veel vertering makende; (Gen.) verterende, invretend: •des Fieber, leringkoorls v.; II. bedr.ww. (van thee *), uildrocen; (van brande- wijn), den eellnst opwekken: 2. verleren, doen vermageren, in dikte doen vermin- deren. Zphror, (-s, mv. Zehrer) m. ver-
later m.; it. verleerder, doorbrenger m.: (Sp-.) Z. Snorer. Zehr-flOber, {.fiebers. mv.-fieher)
o. (Gen.) leringkoorls, hectische koorts v.; -frei bijv. nw. koslvrij, vrije verte- ring hebbende; jem. — hallen, iem. vrij- hnnden. iems. vertering betalen: •freiheil v. recht, voonvcht o. van koslvrij te zijn: •geld o.reisxeld o., teerpenning m.;-gras, •kraul o. betonièv.;2. valeriaan \\\'.;-pfcn- nig in., Z. -geld. Zührunpr, I-en) v., Z. sehren; il.
verlering v.; 2. Z. Zeche; 3. Z. Auszeh- rung; 4. Z. Zehrgeld; 5. smeer, wagen* smeer o, Zphrungs-frei, bijv. nw., Z. zehr.
frei; -koslen mv. kusten in. mv. van on- derhoud, verlering v.: steuer v. belas- tin? v. op levensmiddelen. Zehr-vorrath, (-rath(e)t, mv.
•rillhe) m. levensmiddelen o. mv., pro- viand o.; -ivurm m.huidworm,haarworm m.; •wurxel v. kalfsvoet m.:2. teerwortel m.; soll m. (Mol.) toegegeven duim m. waters. ZeiChen, (-J, mv. Zeichen) o. lee-
ken o.; (Slerrcnk.) teeken, sterrenbeeld o., gesternte o.; unier einem glücklichen • geboren, onder een gelukkig gesternte geboren; 2. teeken, kenteeken o.; - von Gesundheil, teeken, kenmerk o.; (van eenc ziekte), kenteeken, herkenningstee- ken o.; jemn. ein • geben, iem. een teeken Reven: 3. sein, signaal o.;das - geben, het sein geven; au* der Ferne gegebenei -,te- legraphisch sein; it. (voorde godsdienst- oefening), das erstc, sweile • geben, ldit- len, voor de cersle, tweede maal de klok luiden; zum -, dan» ieh dort war, len be- wijze o. dat ik er was; h. merkteeken o.: (in een boek), leekeu o.; ein - bei einer Schriftslelle machen, een teeken zetten bij, een pl.iats in een werk aanstrepen: er schrieb gewisse - hin, hij zette zekere teekens; (van een koopman), merk, lee- ken o.; (Pap.) stempel in., merk o.: (Gnudsm.) keur v.; (Timm.) voegschrap v„ tecken, merk o.; (Gez.) merkring m.. streep v..op de verrekiikerhnizen:(Zeew.) boei, baak, zeeton v.; (Muz.) verwijzings- teeken, renvooi o.; (van den lijd), kcn- ir.erk o.; 5. voorteeken o., voorspelling, zinspeling v.;gutes,bSses -. (voor)leeken o.; fG\'id.) wonder, mirakel o. Zeiohen-bild, (•(«)*, mv. -er) o.
zinnebeeld o.; -brenner ui. hij die hel merk & inbrandt; -bach o. teekenboek. album o.; -deulend bijv. nw. zinnebeel- ilig; \'denier, —in, wichelaar, waarzeg- ger, sterrenkijker m., waarzegater, wiche- |
|||||||||||||||||||||||||
|
52
|
|||||||||||||||||||||||||
|
bedr. ww. het tiend heffen; 2. hel tiend
belalen; 3. (Krijgsw.) ein Regiment d/ -, een man van de tien s\'.raffen, betalen, Zeh(e)ntens, bijw. teu tiende, in
de tiende plaats. Zeh(6\'nter, (**• niï- Zeh(e)nler)
ui. tiendhelTer m.; 2. li«ndplichlige m. Zeh(6)nt-fei*kel, l-ferkels, mv.
•fer kei) o. lieiiilvarken o., varken o. dal als een tiend gegeven wordt; •{rei bijv. nw. tiendvrij, niet liendplichling; -frei- |
|||||||||||||||||||||||||
|
heil v. liend
|
13
|
vrijheid v.; .fiölincr m. hij
|
|||||||||||||||||||||||
|
die voor
|
D3C
|
het licud moet arbeiden; -garbe
|
|||||||||||||||||||||||
|
v. tiende schoof, schoor v. als tiend;
.geld n. liendgeld o., tiende peuning m. Zeh(e)nthoilig, bijv. nw. iien-
deelig, tienlallig; (Mat. hist.) tienspletig, in lienen gekloofd, gespleten. Zeh(©)at-herr, (-«, mv. -e«) m.
heer.eigenaar in.die hel rechl van liend- bclling heeft, liendhetter m.; -korn o. liemlkoren, tiendgraan o.; -mann m. liendplichlige in.; -orilnung v. wet v. op het tiendrecht, verordening v. omtrent de liendbelDng; .pftichhg bijv.nw.tiend* plichtig; .pflichltgkeit v. liendplichlig* heiil, verplicht ing v. om bet lieud te betalen; •recltnung v. tiendeelige rcke- ning, decimaalrekeuing, rekening v. mei tiendeelige breuken; -recht o. tiend - rei\'h t o. Z3h(e)ntheil, (-(e)*. mv. -e) o.,
Z. Zeb(e)nlel.
Zettentritt, (•(«)«, mv. -e) m.
trap in., Ired m. op ile teenen. Zöh(e)at-saohe, (-«) v. iiend- zaak, zaak v. betreffende de tienden;
(Ger.) geding o. betreffende de tienden; summier in., Z. -emnehmer; schetter v. tiendschuur v.; schreiber m. schrijver in. bij het lieodkantoor; schuldig bijv. nw. tieudpliclitig; -t>ertvaiittt bijv. uw., Z. -vllirhlig. Zeh(e)a-viertelig, bijv.uw. mei
tien kwartieren; •weibig byv.nw.(PI.) met tien slamperljes;-winkelig bijv.nw. tien- hoekig, met tien hoeken; •wöchenllich bijv.nw.tieuwekelijksch,alle tien weken plaats hebbende; •wnchig bijv. uw. lien- weeksch.tien weken oud, tien weken du- rende; saekig bijv. nw. mei tien punten of tanden, tientandig; sehig bijv. nw. lienteenig, tien teenen hebbende; -zeilig bijv. nw. lienregelig, uit tien regels be- stannde. Zollig, bijv. en b. leenen hebbende,
van leenen voorzien. Zohn, &. Z. zeh(e))tf.
ZBhrbedarf,(-(e)s)m.,2.iü.mond-
voonaad in., levensbeboel\'len, mondhe- hoeflen ». mv. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Zei.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zei.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1448 Zei.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zeinbrief, (-(e)s, mi. -e) m.iiw der - niederkommen, ontijdig heval-
(lland.) zeilbrief, convooibrief m. ;len; übrige, freie -, ledige, vrije tijd m.. Zeischen, (verkl.) o. sijsje o., 7,.ich habe keine • daiu, ik heb daarvoor
Zeistg; -kraul o. (I\'l.) guichheil o. geen tijil; auf - koufen, op tijd koopen. Zeisel, (-«) v. spitsmuis »\'.; .bar m. niet koulant belalen; ia - non, na ver-
(l\'rov.) zwarte beer,gewone lieer, bruinejloop van, binnen den lijd van; die - icird |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bowler, imker of ymker m., Z. Zeidler.
nutster. Zeigbar, zeiglich, bij v.nw. toon. haar, Ie loonen, vertoonbaar.
Zoige-bank, (,-bdnke) ».,Z.-/a/e/;
•finger,—slrecker Dl. wijsvinger m.; \'mus- kei m. uitstrekkende spier v. van den wijsvinger. Zoigon, (zeigte.gezeigl) bedr. en o.
ww., in. h. «ijzen, tonnen, doen zien, voordoen,betoogen; tiiit dem Finger eltv., auf elw. -, iets met den vinger aan«ij- itn.jemn. elw. -, toonen, voordoen, laten iitn;jemu. den Weg -, wijzen, aanwijzen: 2. wed. ww. siclt -, zich tonnen, ver- scbijnen, doen blijken; (i. k. bet.) klaar» blijkelijk worden, duidelijk worden, blij- ken; (gemeenz.) zich voordoen, aanko. men, Z. erscheinen; (van ziekten), zich verloonen; das uird sich buld -, dat zal spoedig blijken; es zeigle sich, dass ef-, het bleek, men bevond. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mir lang, de lijd duurt mij lang, ik ver-
veel mij, Z. lang, Weile; i. (van vrnu- »iii;, maanstnnd m.", il. regels in. mv., uienstriialie v.; (Spraakk.) tijd m.; ge- genuiirlife •, tegenwoordige tijd m.; ua- Itingst vergangene -,onvolmaakt verleden tijd; langst vergangene -, volmaakt ver- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
beer Dl.
Zeisig, (-(e)i, mv. -e) m. sijsje o.;
(lig.) lichtzinnig mensen, losbol in. (Scherts.) saaberer -, wakkere klant m.; il. iclilauer -, slimme vogel, gnil in.; -griin o. geelachtig groen, groenachtig geel o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zeisigkraut, (•(*)<) o., z. m., Z..leden lijd; voraus vergangene -, meel dan
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zetschenkiaut.
|
volmaakt verleden lijd; kimflige -, loe-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zeisiglein, Zeislein, (verkl.) komende lijd; ein.it vergangene •, tweede
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o., \'L. Zeischen,
Zeist, [-es, mv. -e) m., Z. Zeisel.
Zeit, (-e«) v. tijd m.; von - zu -, van
lijd lot lijd; zur - of der -, legenwoor- dig; noch zur -, tegenwoordig,nog heden ten dage, tol hiertoe; nach der -, nader- hand, later; die - her, tol hier toe, ge- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
toekomende tijd,betrekkelijk toekomende
lijd; (S|ir.) - bringl Roten, de lijd baart rozen. Zeit, voorz.. Z. seil.
Zait-abscbnitt, (-(e)s, mv. -«)
in. tijilslip o., tijdsbegin, tijdvak o., tijd-
rekemug v., Z. -ruum; -aller o. leeftijd, tijd m., eeuw v.; das gnldene —. degon- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(-nen) v. aantooner, aanwijzer in., aan- durenda dien lijd; seil der -, sedert dien
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
toonsler, aanwijssler v., hij, zij die toont, j\'Ü\'1\' sederi; seil einiger -, sedert eenigen den eeuw; in o//en —n, ten allen tijde.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lijd; i\'oa der • an, van ilieu tijd af; nut
der -, uiellerlijd; por langer, gcraumer - her, lang geleden, sedert langen tijd, 6ei -eit, bij lijils, van pas; var kurzer, ge- raumer -, voor korten, geruimen lijd, kort, lang geleden; unler der -, dass /S/-, gedurende den lijd, onder de hand dal, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iloor alle eeuwen heen; in unserm —, in
onze dagen, tegenwoordig; -angabe v. opgaaf v. van den tijd, datum in.; -auf- wand m. besteden o. van lijd, opoffering v. van lijd, verlies o. van tijd; -bedar( at. tijd in. dien men nondig heefl, nnodige lijd m.; -bedriickung v. verdrukking v. des tijds; -bedür/niss o. behoefte v. des lijils; -beere v. zwarte Sinl-Jansbe», zwarte aalbes v.; -begebenheit v. gebenr- lenis v. des tijds, tegenwoordige gebeur- tenis v.; -bcginn m. lijdbegin, begin o. des tijds; 2. Z.-rechnung;7>. Z.-abschnill; •bchelf m. voorloopig middel, hulpmid- del, middel o. om tijd Ie winnen, nood- hulp v.; -berechner m. lijdrekenkundige m.\\ -berechnung v. (Zeew.) berekening v. van den tijd, zonschieten o.; 2. tijd- rekening v.; -beschreiber m., Z. -berech- ner; 2. beschrijver m. van den tijd,chro- uograaf m.; -beschrcibung v. beschrijving v van den lijd, Z. .berechnung; 2. tijd- rekenkunde, chrnnographie v.; -beslim- muug v. tijdsbepaling, vaststelling v. van een lijd; -btld o. beeld o. des tijds,figunr- lijke voorstelling v. van den lijd; -blume v., Z. -lose; -bork m. (I.andh.) bok m. van meer dan twee jaar; -eooenm. (Ster- renk.) tijdboog m.; -buch o. jaarboek o., kroniek v.; -dauer v. tijdduur, duur in. van den tijd; -denkmal o. gedenkstuk o. van den lijd; -dieb m. tijddief in. Zeiten-buch, (-buch(e)s, mv.
-biicher) o., Z. Zeilbuch; -dunkel o.doïs»
lernis v. der tijden, duistere lijd, onbe- kende lijd m., onbesebaafdheid, onwe- leuilheid\' v. des tijds; -gotl m. god m. van den lijd, Salurnus m.;-Areis m. lijd- kring ui.; -kunde v., Z. Zeitkunde; -lauf m. hmp in. des tijds, lij Isierloop o.; •weise bijw. van lijd lot tijd, met tus- silienpoiizeu, nu en dan, bij oogenblik- ken. Zeit-fehler, (-lers, mv. -ler) m.,
Z. -verstosz; \'feier i. vierini; v. van een zekeren lijd; -(luss m. (lig.) tijdstroom. stroom m. des tijds; -folge v. volgorde |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wijst A, Z. zeigen; (Onllk.) Z. Zeigefin-
ger; (lurw.) wijzer m.; (van het kom- pas), naald v.; (Coudsm.) graveerstifl v.; (Hand.) houder, toonder m. Zeiger-linie, (-«) v. lijn v. die
de zonnewijzer teekenl; -muskel m., Z. Zeigefingerslrecker; -plutle v. wijzerplaat v.; -rad o. wijzerrad o.; stangt v. ijze- ren staaf v. van den zonnewijzer; -uhr v. wijzernurwerk, horloge o., klok, pendule v. zonder slagwerk; -werk o. «ijzerwerk o., werk o. dat de wijzers doel gaan. Zeige-tafel, (-a) v., -tisch,
(•et, mv. -e) m. tafel v. waarop men
wijst, bord o. Zeiglich, bijv. nw., Z. zeigbar.
Zeigstein, (-{e)s, mv. .«) m.zeil-
steen, magneet-steen m. Zeihen, (xeihle, gezeiht) bedr. ww.
jem. einer Sache, der l.iige -, besehuldi- gen. aauUagen, belichten; \'2. Z. über- ftibren. Zeihcr, (-.«, mv. Zeiker) m., -in,
(-neti) v. beschuldiger, aanklager in. hesrhuliligsier, aanklaagster v. Zeiland, (-s, mv. -e) in. en o. (I\'l.)
aaidheuw, kemelshals in. Zeile, (-n) v. lijn, rij v., regel m
streep, reeks v.; eine - llaume, eene rij buomeu; ia -a saen, in eene rechte lijn zaaien, strooien; in -n schlagen, (van mesl &), op rijen neerwerpen; zwischen dtn -n lesen, Itissclien de regels doorle- zen; (Orukk.) regel ui.; Haum switchen zwei -n, interlinie. Itisschenlijn v. Zeilen, (zeille, gezeill) bedr. ww.
op lijnen zeilen, op rijen zetten; (lionlw.) aaneenrijgen, aaneeniiaaieii. Zeilen-gerste, »., z. m. zomer-
gerst v. met zes kwabben; \'Wcise bijw.
lijnsgewijs, lijn voor lijn, langs eene lijn. Zeilig, bijv. nw. lijnen hebbende,
regels hebbende; zuei-, Iweeregelig. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
32
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Idelerwijl; zu. -tn,somtijds,na en dan;
a//ea -en, ten allen tijde, allijd;yc\'«.
in langerer - nicht mehr sehen, iern. in langen lijd niet meer zien; urn die - der Entte, ten tijde van den oogst; mr - der Sündjluth, ten tijde van, tijdens den zoudvloed; un ketne - u<bunden sein, aan geen lijd, uur o. gehouden zijn; es isl noch früh au der -, het is nog vroeg; welcht! • ist M?,hoe laat is bel?; urn wel- che •\'!, boe laai ?; sich in die - schieten, zich naar de tijdsomstandigheden schik- ken; die goldene -, de gulden ol gouden lijd, gouden eeuw v.; er hut gule -, bij is recht op zijn gemak; das hal -. duimt hal es gule -, dat heeft den tijd, heefl geen haast; - meines Lcbens habeich noch me $; in mijn leven heb ik &; - l.ebens wilt uli <}\', mijn geheele leven wil ik &; ;« meiner -, in mijn tijd; (gemeenz.) dn menie •!, ach lleere, mijn tijd !; zu rech ter - kommen, juist van pos komen; es isl -, dass <)"•, zu $; hel is lijd &, om & zn rechter - elie. thun, te rechter lijd, op den behoorlijken lijd; auszer der - eliv. thun, builen Irjds iets doen, ten on- pas; die Iheuere -, dure tijd, hongersnood in.; es ist holte -, ei ist die höchste -, het is hoog tijd, het is meer dan lijd;2. jaar- getijde, seizoen o.; - der Hlülhe, blo«i- lijd m.; - der Weinlete, tijd m. van den wijnoogst; :n seiner -, als het lijd is, ten gepasten tijde; ö. lijd iu., tijdsverloop, tijilslip o„ lermijii, bepaalde lijd m.jeimt. etne - festsetzen, iein. een lijd bepalen; jem.i. - zu Wie. geben, iem. tijd geven om; it. lassen Ste mir - ttatu, laai mij den tijd daartoe; nicht mehr viel - tor sich haben, uiet veel tijd meer hebben; il.(van zwangere »rouweu),op het laatst loopen; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
5
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zcilsemmcl, (-«) v. wittebrood o.
Zoin, (-j) o., z. in. (Scheik.) bijzon-
der planuormend beginsel o. uil het zaad der mals, zeiue v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zei. Zei. Zei. 1449
|
|||||||||||||||
|
t. Tin den tijd,opeenvolging v. der tijden,
aaneenschakeling v. van gebeurtenissen; •form v. (Spraakk.) tijd vorm m., wijs v.; -fnr$cher m.,Z. -bereclmer; -forschung v. tijdrekenkunde, chronologie ».; -fnrt- sehritt, -gang m. voortgang m.des lijd»; •grint m. tijdgeest, hcerschende geest m. des tijds, algemerne richting in zekeren tijd; -geld o. geld o. dal men op zekeren tijd noodig heeft: -gemasz bijv. en b. mei den lijd overeenstemmend, overeenkom- stig den tijd, gelegen, gepast; ~gennss, —in, tijdgenoot m„ tijdgenool(e) v.; •genossenschuft v. gelijktijdigheid v.; 2. Cverzam.) lijdgenoolen m. en v. mv.; •geschaft o. (Hand.) koop m. op lijd, konp m. die niet kontant betaald wordt; •geschichte v. lijdrekenkundige geschic- denis v.; 2. Z. -btnh; 3. geschiedenis v. door een tijdgenoot geschreven; •qe- sehmack m. smaak m. des tijds; -getealt v. geweld o., macht v. des tijds; •garinn m. tijdbesparing v.; des —s wegen, om tijd Ie sparen, om lijd uit te winnen: •glauben m. seloof o. van een tijd;-0/<ïk- big bijv. nvv. zvvakgeloovig; -qleiehunq v. (Nat.) tijdevening v.; -hafen m. (Zeew.) haven v. die slechts op sommige lijden kan bevaren worden; -haller m. zeehor- loge o. ter bepaliiiü van den tijd op zee, chronometer m.: -himmel m. (I.andh.) hamel m. die onder is dan 2 jaar. Zeither, zeitherig, bijv. nw„
Z. feit her <ĥ.
Zeitherrscber, (s. mv.Zeiiberr-
seher) m. lijdelijk heerscher, lijdelijk vorst, dictator m. Zoitig, bijv. eu li. tegenwoordig,
hedendaagsch, in den tegenwnordigen tijd; (van eene straf), tijdelijk, niet eeu- wig, Z. seitlirh; 2. - genug kommen, lij- dig, op zijn lijd, vroeg genoeg komen: 3. Z. früh; II. (fie.) vroeg rijp; - teerden, rijpen, rijp worden. Zeitigen, (zeiligte, geiciligt) o.
ww„ m. A. rijpen, rijp worden: (den.) (van zweren), rijp worden, doorbreken, 2. bedr. ww. dat Obsl -, doen rijpen. Zeitigung, (-en) v. rijpwording,
rijpheid v.: (van eene zweer), dnorbre- ken o.; (Tuinb.) rijpheid v.; it. bespoe- diging v. Zeit-irrttaum, (~thum(e)s, mv.
•thümer) m„ Z. -verstnsz; -karg bijv.nw.
zuinig met den tijd, den lijd goed beste- dcnd; -kauf m. koop m. op tijd, koop rn. die niet kontant betaald wordt; •kreis m., Z. Zeilenkreis; -ktth v. koe v. van twee jaar. tweej irige koe ».; -kande v. lijdknnde, tijdrekenkunde v.; -kumlig bijv. nw. den lijd kennende, tijdreken- kundig; der —e, lijdrekenkundige in.; • kunst v., Z. \'kunde; -kürzend bijv. nw. lijdkortend, aangenaam, prettig, ver ma - kelijk; -kür:ung v. tijdkorting, nitspan- ning v., tijdverdrijf o.; -lanq bijv. nw. etne •—, een tijd lang, eenigen lijd, ge- dnrendc een zekeren lijd; nur eine — dauern, slechts een tijd lang duren,lijde- lijk zijn; -ldnge v. lengte v.destijds;-M«/ m. loop m.des tijd; 2. mv, -ldufe,\'ISufte< \'/.. -verhillnisse; -lebent uijw. gedurende |
|||||||||||||||
|
het leven, van mijn, (nw, zijn) leven;
•tenen o. tijdelijk leen o.; -lehrev. tijd- rekenkunde, chronologie v. Zeitlich, bijv. en b. tijdelijk, ver-
gankclijk, kortstondig.sterMijk, aard«ch. - und eteig unqliicklirh, lijdelijk en eeu- wig, voor den tijd en de eeuwigheid: da\' • e, hel lijdelijke,de aardsche zaken: il. hel leven o.: das -e seqnen, het lijdelijke mei het eeuwige verwisselen. sterven, nverlij- den; 2. -e Güler, lijdelijk, aardsch. we- reldsch; -keil v. lijdelijkheid, verganke- lijkheid, kortstondigheid v.; it. aardsche leven o.; 2. lijdelijke machl, wereldlijke macht v. Zeit-los, bij» nw.. Z. unzeitig
(I. 2): -lose v. (IN.) tijloos v.; •mangel in. gebrek o. aan lijd: -masz o. lijilnni.il v., Iijil|ierk o.,lijdrekening v.; (Spraakk.) lengte v. der lettergrepen, quantiteit v.: 2. (Miiz.) lijdmaat v., tijd, rvthmus m.: •mdsziq bijv. nw., Z. -gemfltz; -mensch m. menseh m. die zich naar de lijdsom- staiiditihcdcti weet Ie schikken: -merk- rürdigkril v. merkwaardige ïcbeurtenis- «en v. nw. der tijden; snesser in. hij die den lijd afmeet: 2. chronometer m.: •messkunst, -messunq v. tijdineelknnde. chrnnometrie v.; (Spraakk.) prosodie v.: •nchs in. tweejarige os m.: •nrdnnng v, tijdsorde, chronologie v.; -paelil v. iijde- lijke pacht, pacht v. voor zekeren tijd: •pflicht «. plicht m. die tol zekeren lijd beperkt is: -punkt m. tijdperk, tijdvak o.; 2. tijdstip, oogenblik o.; -r<iiW/f>idbyv. nw. tijdrnovend, veeltijd kosleinle;-r>iii»i m. tijdsbestek o., lijd perk o., periode v.; •recbner m. lijdrekenkundige m.; -reeh- nung v. tijdrekening, jaartelling, lijdre- kenkunile v.; Anfanqeiner—.begineener tijdrekening; christliehe —, chrisïelijke laartelling; muhamedanisrhe —, jaar- lelling v. der Mahomedanen, hegira v.: —sfehler in., Z.-»rr.«/os3; -re</is(ero.lijd- rekenkundige tafel v„ kroniek »,; -rente v. lijfrente v.; -ring in. lijdkring in.: •schaf o. tweejarig schaap o.; scheide v. tijdperk, tijdvak o., periode v.; schrift v. tijdschrift, weekblad, maandschrift, maandwerk o.; schrifler of (i. k. bet.) •schrift/er m. schrijver m. van blauw- bnekjes.pauillelschrijver in..schuingen v. mv. vleugelen ui. mv. des tijds, vlucht v. des lijds; spuruug v. besparing v. van tijd; splitterer in. hij die zijn tijd ver» heuzell, lijdverkwister ni.; splillerung v. lijdverkwistiug v., slecht gebruik o. van den tijd; -strnm m. tijdstroom, stroom m. des lijds; (Zeew.) neer, slerke rale- ling of bcabbeling v. in hut water, op vaste tijden terugkomend «etijo.,draaiing v. van het waler; -slufe v. tijdperk o., periodev., lijd vak o.; •tafely„Z.•register; •Iheit m„ •Iheikkm (verkl.) o. tijddcellje o.; -übtich bijv. eu b. in vroegeren lijd gebruikelijk, volgens de gewoonte des lijds; -umstund in. tijdsomstandigheden v.; die jelzigen -umsldiide,Ae tegeiiwoor- |
|||||||||||||||
|
courant zetten,eene advertentie plaatsen.
diese Frau ist eine tebendtge -, die vrnnw is als hel ware eene courant. Zeitungs-amt, (-amt(e)s. mv. •amter) o. adverleuliekanloor, bureau o.
eener eonrant; •artikel m. dagblailarlikel o.; -blall o. dagblad, nieuwsblad, nom- mer o. van een dagblad; -bldllrhen o. nieuwsblaadje o.; -bringer m. couraulen- brenger, krantenjongen m.: -dtchler m. hij die nieuwstijdingen verzint: •drucker in. kranlendrukker m.: -druckerei v.cou- ranldrukkerjj.kranlendrukkerij i.;-expe- dilion v. bureau o. der eonrant; -krfimcr m, Z. -lrdger (I); -krieg in. twislge- schrijf o. in de couraulen, polemiek v.; •kundsrliüfl v. opsporen o. van nieuwtjes; •ieser in. dagblad lezer, conrantenlezer m.: • lerikan n. aardrijkskundig noorden»
biek o.; -tiebhnber m. liefhebber m. van couranten; -mann in. kranleiiman m ; •nachricht. •nettigkeit v. krantennienws. bericht, nieuws o. uil de courant; -redae- teur m. redacteur m. eener eonrant: •sommier m. cniiranlenver/amelaar m.. •schmied m. (gemeenz.) hij die nieuwtje* vertelt; schreiber m. (verond.) couran- leiischrijvcr, redacteur m. van een dag- blad &; -ttnbe v. verzemliiigskantnor o. eene courant, bureau o. van een dagblad &; -lragcr. —in, hij. zij. ilie couranten & rondbrengt, uitvent; 2. \'/.. schmied. Zeit-untersuchung, (-en) v.
lijdrekeiiknndit; onderzoek o.; -eerinde-
rung v. door d»» lijd veroorzaakte ver- auderiiig, verandering v. van lijd; -ïei- derb in. tijdverlieg o.; •verderberm. hij die zijn lijd verbenielt, verspilt. tijdver- kwisler in.; -vergang in. lijdsverloop o.: •vergender m., Z. -eerderber; •eerhdll- nisse o. bit. verhouding v. der lijdsom- slandighedeii; -verkiirzend, -verk\'ir:unii v., Z. \'kitsend «f\'; -terlauf in. verloopen o. van den lijd: 2. lijdsverloop, tijdsbe- siek n.. tijd in.: 3. duur m ; -verl«sl m. tijdverlies o.: oAne —, onmiddellijk, da- delijk, terstond, onverwijld, zonder tijd te verliezen; -verschieender m., -ter- schwendung i., \'t. -verderber, •verderi: •eersplillerung v., Z. splillerung; -ver- setzung v., -ver\\tusz in. vergissing, fou\' v. in de tijilrekening. anachronisme o.: •tertrag in. lijdiee onderhandeling, ver- drag o. omtrent den lijd; -eerlreib m. lijd verdrijf o., tijdkorting, uitspanning v.; ;nm —e, tot tijdverdrijf, lot uilspan- ning; sich einen — mit elw. marken, iel* doen lol tijdverdrijf.om den tijd te kor- ten; -vertreibend bijv. nw,, Z. -kürzend: • vertreiber, —in, hij, zij dien den lijd
doel verdrijven, lijdkorler m., tijdknrl- sler v.; -veru>andter va., Z. •genoss; •ver- wechslung v., Z. -verstosz; -wahler m , Z. Tagiedhler; -ieandlunq v. (Spraakk \' vervoeging v.; -waitm.,\'/..-hulter;-utecli- sel m. verwisseling v. des tijds, wissel- valligheid f.; -weilig bijv. nw. Iegen> woordig, hedendaagsch; 2.lijdelijk;-iccisf bijw.vau tij I tut tijd,uu endan.np zekere tijden: 2. lijdelijk, voor een lijd; -weiser in, tijdwijzer, almanak m.; -ie/erio bijv. nw. lijdelijk, een zekeren tijd durend; 2. |
|||||||||||||||
|
dige tijdsomstandigh
|
3
|
eden v. mv.
|
|||||||||||||
|
Zeitung, (-en) v. tijding v., bericht,
nieuws o.; 2. nieuwsblad, dagblad o.,cou- raul of krant ».; in die • setzen, in de |
|||||||||||||||
|
1450 Zei.
|
|||||||||||||||||||
|
Zen.
|
|||||||||||||||||||
|
let.
|
|||||||||||||||||||
|
chronisch, op zekere lijden versehij-
n«nde;-t/\'f»rfm. periodieke wind, wind m. die op zekere tijden waait, passaat wind mr. •wnrl o. woord o. dat een tijd aan- rjni.lt: (Spraakk.ï werkwoord o.: -w5rt- Hrh bijv. nw. als een werkwoord, van een werkwoord, afgeleid van een werkwoord; snltl v. tijd elal. jaartal o. Zplge, (•») v. fUandb.) omtuind
lap-t o., nmtn<nde akker m. ZeUbruder, I-s. mv- ZettbrMer)
in. kluizenaar, monnik, heremiet m. Zellchen, (verkl.) o. celletje o.,
|(|r"\'i,\' ro\\ V.
ZoUe. (-n) v. cel v.. eenzaam ver-
blüf o.: fOntlk.) rel v.. vat o.: kleine -, celletje, vaatje o.: 2. klein klooster, bid- verirek o. Zeilen, (zellle, gczelll) bedr. ww.
va" rellen voorzien. Zellen-förmier. bijv. nw. ceivnr-
mie. als eene rel: •plrmiqkeit v. cclvnr- mirheid v .; -qnna m. kloostergang m. naar de cellen: -qebd\'ide o. relvormig ae- bonw o.: -aewchr o.. Z. Zcllqetrebe; -ban- fen m. celvormige laai v. mnsseleni-Aow* o hnis o. waarin vele vertrekjes zijn: •knralle v. koraal o. met celvormige ga- len, eelkoraal o.: -rad o. rad o. met een |
|||||||||||||||||||
|
o. dak o. o»ereene tent. tentdak, dak o.
van eene tent, tentvormig dak, paviljoen o.: -ri"cke v. zeil. Zolten, (teltele, gezeild) o. ww. in
eene tent gaan wonen; Yieh -, lubben, snöden. Zei ten, (-.v. mv. Zeilen) m. peper
kne!< m.: it. borstkoekje o. Zelter. (-.«, mv. Zeiler) m. Ielgan-
ger m.. hakkenei v.: -gang, •schritl of Zel\'nnitq <*-. telgang UI. Zelt-s?er\'ath, (-<«)s. mv. .<•) o.
lenlgerecdschap o., alles wat lol eene
tent behoort: -linnt o. tent v., ten thuis o., paviljoen o.: -lcinwand v. tentlinnen o.; -pfabl m. tentpaal m.: -pfenl o. paard t. dat. de tenten draagt: -pftnck m., Z. •tifahl; schneider m. tentenmaker m.,hii lie het linnen voorde tenten snijdt: seil >.. Z. •slrick; -slanqe v., Z. •pfahl: \'Slriek in. touw o. voor eene tent; -slithl m., Z. FeUtlvH: -lucli o.. Z. -leinwanri: •wagen m. tentwaïen, wajjen m. voor de tenten: 2. tenlwagen m„ met een zeil ovcdekle waren m. Zema, (s) o., z. m. uitgekookte.
afeelinokte o.: 2. zeem o. Zember-btuim. (-h"um(iAs. mv.
•bünme) m.Zembraflchte, (-«) v. Siberische den, Siberische ceder m.;-nus< v. piinnnot v., pijnappel in. Zemincl, C-.«, mv.Zemmel) m. jonre
wijnstok m.; (Jachtw.) (van het wild), roede v. Zend-Aveata, v.. z. rn. Zcnd-
Avesta v., bijbel m. van Zornasler.
Zen<r<\\ (-«) v. (Oiet.) knlenmaat v
Zenith, (-(el*. mr. -e) m. (Ster-
renk.) toppunt, zenith o. Zent. (-e^ v. reehtsjtehied o„ juris-
dictie v.;2. Z.Zeulgerichl;5.7,. Gerichts- be?i*k. Zent,(-(e)s. mv. -e) o.cent,honderd
o.: pro -, percent, ten honderd. Zent-bar, bijv. nw. lot het rechts-
rehicd behonrende, aan bet gerecht on- derworpen: -bfllh\'l m. bode, pedel m. van het perecht: \'ding o., Z. -i)t\'rirht; -fnll m. jeval o. dat tol de rrimineele rechl- bank behoort: -fnlgi- v. verplichting v. Int handhieding: -frei bijv. mv. niet voor de crimineele recht Kink verantwnorde- lijk: -gericl>l o. rechtbank v., recht«ge- hied o., crimineele rechtbank v,. crimi- neel fterechlshnf o.: -grtif\\n. rechter m. in een crimineel gerechtshof: -qrafsrhn/l v.rechteramuto.hij eene crimineele rei ht- hank; -lierr in. voorzitter m. van een crimineel perechtshof;-klaqe v.aanklacht v. hij eene crimineele rechtbank: -mnnn (mv. -leute) m. hij die aan eene crimi- neele rechtbank onderwnrnen i". Zentnar, (-s, mv. Zrnlner) in.. Z.
Zenlmann; 2. centenaar o., Z. Cenlnrr. Zentner-gewieht, (-(e)s, mv.
•e) o. centenaarsgewichl, gewicht o. van
een centenaar; -/or/i o. (lig.) drukkend |
|||||||||||||||||||
|
dem flerzen, dat lipt mij als een steen op
het hart: scbu-ere v. zwaarte v. van een centenaar; slein m. steen m. die een centenaar weegt. Zent-ordnung, (-e«) v. str»f-
welbnek o.: -pflichliq bijv. nw., 7..zenlbnr;
recht o. recht o. van het hongperechts- hof: -richler m. lijfstraffelijke rechter, rechter ra. in een crimineel gerechtshof; •sarhc v. crimineele zaak, lijfstraffelijke zaak: :ichnlfe m. assessor rn. bij een crimineel perechtshof: schreiber m.giif- lier m. bij het crimineel gerechtshof; vermand! bijv. r.w., Z. -bnr; -vngt m„ Z. -richler; •wache v. bewaking v. van een mi«dadiper. Zeolith, (-(c)s, mv. -e) m. (Delfst.)
gl.Tsleen, zeoliet in. Zephyr. (-(e)s, mv. -e) in. westen-
wind m . zefir" in.: (Fabell.) Zephir. god m. der zachte winden; (fig.) zachte knelt" v., aaiigcuaam koeltje o.; -uiolle v. ^efterwol v. Zapter, (-s, mv. Zepler) m. en o.
srh"pler, staf m. Zepter-baum, (-baum(e)*, mv.
Iiiiunie) m. amandelbnom in.; -fühig bijv.
nw. in staat om te regeeren, den schep-
ler te voeren; -führer m. bij die een
sclieplerrfraapt.gekroond hoofd o.; \'leliën
o. (verond.) rijksleen. kronnleen o.;-fau
valreep m.; -lraqend bijv. nw. een
schepter voerende, een staf dragende:
Iriüier m., Z. -führer; 2. stafdrager m.;
(Schoolt.) pedel m.
Zeraekem, {zernckerle, zerackert)
bedr. ww. kort en klein ploegen, geheel en M dnnrrdoegcn. Zerarbeiten, (serarbeilete. terar-
beilel) bedr. ww. doorwerken, door veel arbeiden verwoesten, in alle deelen nit- werken: (Hak.) door en door bewerken, \'lonrknedcn, vermalen; 2. wed. ww. sich -, Z\'ch afwerken, zich dood werken. Zerastelung,(-c»)v. vertakking v.
Zarbeiszen, (zerbiss, zerbissen)
hedr. ww. oor. kort en klein bijlen, aan bukken bijten, met de tanden vermalen, kraken. Zerbeizen,(5er(»eijf e. zwbeizt) bed r.
ww Fleiuh -, geheel en al doen uitbijten. Zorborsten, (;erl»i>-st, zerhnrslen)
o. ww. onr., in. s. aan alle kanten bersten, geheel en al niteenspringen, scheuren. Z9rblasen,^ert<i>*,icrWi7ie»lhedr.
ww. uur. negblazen, aan stukken blazen; 2. wed. ww. sirh -, zich moede hlazen. Zerblattern, (zerblUlerte, zer.
Iiltllterl) bedr. ww. ontbladeren, van bla- lercn herooven, afbladeren: 2. wed. ww. iirh -, ontbladeren, de bladeren verliezen, losl.itvn. schilferen. Zsrbl\'auen, (zerblrtute, zerblaul)
liedr. ww. jen. -, afranselen, bont en blauw slaan. Zerbghren, (zerbohrte, zerbnhrt)
hedr. ww. doorboren bederven,vol gaten |
|||||||||||||||||||
|
8
|
|||||||||||||||||||
|
waterhakje:-.<rAirnmm m.cclachligespor»s
v.;-schirht v., 7..-hnxifen: snslem o.rel- Inlair stelsel o.;-tvespe\\.\\u cellen wonende wesp v. TJeHeHe, (-s) m.. /.. m., Z. Sellerie.
Zenernusa. (•misse) v. Iammerts-
noot. grnote hazelnoot \\.;-baum m.larn- mcrisnntohnnm m. Zell-gowebe, (-gewebes. mv.-ge-
viebe) o. cellenweefsel o.; 2. cclvormig Iir*>iam o.- -haul v. celvliesje o. Zellioht. bijv. en b. als cellen, cel-
vorfie. cellulair. ZoTlia;. bijv. en b. vol raten, met
rellen: -e Friirhl. vrucht v. met cellon: (i>tlk \\ -e flaul. huid v. met poriën. Zell-körpar. (-kitrpers,mi.- knr-
ner) m. celvormig lichaam o.; sln/f m., Z. -aewebe. ZölQSO, bijw. met nadruk,met vaar,
ijverig. Zelpt. (-e«. mv. -en) m.,Z. Eiferer,
Cpt*tï- nf Claiibenseiferer. Zclottc, (-n) v. Turksche zilver-
pnldcn m. Z9lt, (-(e)s, mv. -e) m. (Rijk.) Iel-
gang, pasgang m.: rfen - gelie». den tel- gang gaan: 2. (Apolh.) - of Zellchen, arts»niikoekje o. Zolt, (-(e).«, mv. -e) o. tent, hut v.:
nben spilz zulnufendei -, tent, paviljoen o.; fin • aufsehlaqen. eene tent opslaan: 2. (Onllk.\'i voortzetting v. der hardeher- senb\'i\'d: ffis.) gewelf o., dom in. Zo!t-b;uim, (-banm(e)s,mv.-hnu-
me) m.. Z. -sfange:\'2. palmboom m. met verbazend grnote bladeren: -be\'.l o. tent- bed. veldbed o.: 2. tentvonnig ledekant paviljoen o.; •bewoner rn. lenlbewoner m.\' ~bnde v. kraam, tent v. Zoltchon, Zeltloin, (verkl.) o.
tentje o.
Zelt-dach,(-f\'acA(e)j,inv.-dacAeT) |
|||||||||||||||||||
|
juk. zwaar juk o.; •laai v. last m. van een maken,
centenaar zwaar; (fig.) groole last. zware Zsrbr&ten, (zerbralele of zerbriel, last m.: •schirer bijv. nw. een centenaarIzerbralen) bed\', en o. ww. onr. verbra- wepende; (fig.) centenaarzwaar, zeer den. door veel braden bederven, zwaar, drukkend; das liegt mir — au/\' Z9rbrecheil,(zerira<;A,zerAroeAen) |
|||||||||||||||||||
|
Zer. Zer. Zer. 1451
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bedr. ww. oor. breken, verbreken, kort I ZerfleiSohen, (ztrflcitchte. ler-lh&mmert) bedr. ww. korl en klein slaan,
en klein breken, aan slokken breken;i/teischl) bedr. ww. het vleesch afscheu- mei een hamer aan stukken slaan |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zerhajichen, {zerhaurhle, zer-
hnueht) bedr. ww. door zijn adem doen verdwijnen. Zerk»mpfen(sich),;irr«-<iw/i/7e,
terkümpfl) wed. ww. zich vermoeien iloor veel strijden. Zei\'kauen,(.-cr<a«/c,zerkaut) bedr.
lijn kauwen, korl kauwen, verma* |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
reu, aan slukken scheuren; ron Handen
zerfletscht werd. n, door de honden opge- vreten worden;;\'em. -,verminken, wreed* aardig veriuoordcn. Zcrüipgen, (-er//ou, zer/logen) o.
ww. onr., m. s. wegvliegen; -de llaare, lladdcreud baar. Zerfliaszen, {zcr/lss, -er/loj»e>i)|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(gemeenz.) sich den Kopt über elv.
zich bet hoofd breken over iets. Zor brgehlieh, b(|v.nw.breekb»ar. |
licht breekbaar, zwak, bloos, bros; -keit v. breekbaarheid, zwakheid, brosheid v. Zerbrennen, (terbrannle, zer-
brannt) bedr. ww. onr. verbranden,door branden aan stukken breken. Zerbrgckeln, zerbroekon.
zerbrgseln, [serbröekelle, lerbrücktU, zerbrockle, zerbrockl en zerbröscile, zer-
bróselt) bedr. ww. verbrokkelen, in kleine stukjes breken, verkruimelen; 2. o. en wed. ww. sich -, afbrokkelen, kruimelen. Zorbrühon, (terbrühle, zerbrahi)
bedr. ww. door broeiiiiR bederven. Zerbügeln, zerbürsten, (jci-
bügelte, zerbiigett en zerbürslete. ztrbür- stet) bedr. ww. door veel strijken en bor<telen bederven. Zurdrghen, {ztrdrehle, zerdrehl)
bedr. ww. verdraaien, door draaien he- dervcu, verwringen. Zördresehen, (zerdrosch, zerdro-
schen) bedr. ww. onr. korl en klein dor- acheli; (dg.) afranselen, afrossen. ZordrijckO)!, (zerdrückle, zer-
driickl) bedr. ww. korten klein drukken, ineendrukken, plaldrukken, verpletteren, kneiueo. Zerfahren, (zerfuhr, zerfahren)
bedr. ww. onr. met rijden breken, aan stukken rijden, overrijden; 2. o. ww., m. s. (van een ei), barsten, opengaan, open- spnngeii; II. bijv. nw.ordeloos, onsamen- haiigeud. verward; (Kookk.) -e Suppe, soep v. waarin eieren geklensd zijn; -heil v. ordeloosheid, wanorde, verwarring v., gebrek o. aan samenhang. ZorfiUl, (•(<;>, mv. /er/dlle) tu.,
Z. Verfall. Zorfallon, (zerliel,zerfallen)o. ww.
onr., in. i. in stukken vallen, uiteeuval. len; (van gebouwen), invallen, instorten; die Wörler - in &, worden verdeeld in; (Uelfst., Schuik.) tot slof vergaan, ver- gruizen; il. schilferen; (Hg.) vervallen, in verval geraken; mil jemn. -, in onmin geraken; 2. bedr. ww. sich den Kopf -, door een val breken, zich bezoereu met vallen. Zorfallon, bijv. uw. vervallen, oud
in slechten staal; (vau vrienden &), in onmin geraakt. Zorfdllon, {zer [dille,zer (dllt) bedr
ww. in Ablheilungen -, verdeden, onder* verileeli»gmakeu;2. besnoeien,Z.spallen. Zerf&SOrn, {zerfaserte, zer/asert)
bedr. ww. in vezels scheiden, uitrafeleu. Zerfeilon, (zerfcille, zer/eitl) bedr.
ww. aan slukken vijlen; 9. door veel vij- lf ii liederven. Zor£Qtzeïl,{zerfelste,zerfetzt) bedr.
ww. korlhakkeu, aan slukken hakken; jemn. das Gericht -, verminken; jem. die Haat nul der Ptilsch» -, openrijten, opeu- halen, openscheuren. Zertlattem, {zerfiatterte, zerllul-
tert) o. ww., m. s. (van bloemen), onl- bladeren, uulbiaderd worden. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. ww. onr., m.>.vervloeien,wegvloeien,
wegsmelten: (Scheik.) vleib.iar worden, oplossen; (lig.) in Thrnncn -, wegsmel* len;t* Weknntlk,MUleidierlfossen, door- drongen van; II. o. zelfsl. of Zcr/lieszung v. suielting, oplossing v. Zerfpltern, [zerfolierle. zer foltert}
bedr. ww. door folteringen verscheuren: it. hevig kwellen. ZerfrflSseil, {zerfrasz. zer [renen)
bedr. ww. onr. doorvreten, invreten. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
len.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zerkeilen,(.-<TAi\'il/c,;trAej(/)bedr.
ww. met wiggen kleinslaan. Zcrkleiucn, {zerkleinle, serkteint)
bedr. ww. ui kleine stukjes slaan, klein* maken. Zerklopfen, (zerklopfle. zerklnpll)
bedr. ww. aan slukken kloppen, door slaan of kloppen breken; 2. einen llam- mer -, door veel slaan bederven. Zerklüfton, [zerklüflele, zerklaf.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
loorkuagen; (gemeenz.) opeten, opvre- \\lel) bedr. ww. door spleten of kloven
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
len, Z. tressen; (van gift;, invreten
Zerfriereil, (zerfror, znfroren) o.
ww. onr., m. .«. door de vorst springen, lour de vorsl of de koude vermeld wor- den. ZergaQglich, bijv. uw. smeltbaar,
oplosbaar; 2. vergankelijk, onbestendig; keil v. sineiibaailiciil, oplosbnarheid v. Zergsheil, (serging, zergangen) o.
ww. onr. smelten, oplossen, vervloeien. Z. zerflieszen.
Zergeiszeln, (zergeiszellc, zergei-
szett) bedr. ww. door zweepslagen ver- scheuren, openrijten. Zorgen, (zergle, gezergl) bedr. ww.
lergeii, sarren. Zergliederer, (•», mv. Zergiie~
derer) ui. oiilleedkuudige, aualomisl in.:
(lig.) hij die ontleedt, verklaart 4, ooi- leder ui. Zergliodern, (zeryliederle,zcrgtie-
derl) bedr. ww. ontleden, uil elk. nemen; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
scheiden; lerktiftet, gespleten, gekloofd,
csi\'heurd. Zerklüftung, (-en) v. spleet,
cbeur ». Zerknacken, [zerknaekte, zer-
knarkl) bedr. ww. met de landen kraken, luide kraken. Zcrknallen, (zcrknatlle, zerkmilt)
o. ww.. m. h. met een knal utteenspriii- gi\'ii, barsten; 2. bedr. ww. met een knal doen iiileenspringen. ZerknaUpeln, (zerknuupelte, zer-
knmtpelt) bedr.ww. aan stukken plukken. Zerknauschen, zerknaut-
8C\\l6ïl,i:erkii<iii{t)schle,zerkiiau{t)sch,t)
bedr. ww., Z. zerknillern. Zerkneten, (zerknelele, zerknelet)
bedr. ww. gned doorkneden, lljnkneden; 2. duur hel kneden misvormen. Zerknicken, (zerkniekle, zer-
knickl) o. ww., in. s. met een knak bre- keii. half afbreken, afknakken. Zorknjrschen, [zerknirschte,ter-
knirteht) bedr. ww. verbrijzelen, verplel- teren; einen Knoehen -, breken, kneuzen: (fig.) jems. llerr. -, verbrijzelen, vertee- deren, verpletteren; (findsd.) ein zer- knirschlrs Herz, een door berouw of droefheid.onder het gewicht der schande verpletterd hart. Zerknirschung, (-e«) v. ver-
plelterinR, vernrijzeling,kncuzingv.;(An.) innige droefheid, boetvaardigheid, ver- briizeling v. des harten. Zorknittem, (zerknillerle, ter-
knillert) en zerknüllen, (zerknüllte. zerkaüllt) bedr. ww. verkreukelen, ver- frommelen, cerhavenen. Zei\'kQChen, (zerkochle. lerkochl)
bedr. ww. door kokiug in bouillon doen veranderen; 2. o. ww., m. .*. verkoken. Zerkr&ohen, (zerkmclile. zer-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
D2C
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Oullk.) ontleden; (lig.) ontleden, d
tiijzouderheden verklaren, uitleggen, uit* eenzetlen. Zergliederung, (-e«) v., Z. zer
gliedern; il. ontleding, anatomie v.;(flg.)
ontleding, verklaring, uiteenzetting v. Zorglioderungs-bühne, (•»)
v.oulleedkuudig schouwspel o.;2.ontleed- lafel v.; -haus o. gebouw o. waarin de anatomie beoefend wordt; -kansl v. ont* leedkunde, anatomie ».; \'nutter o. onl* leedmes.woudbeelersmes o.; saai m.ont* leedzaal, zaal v. voor de anatomie; -lafel v., -lisch in. om initiale! v.; \'wissenschaft v. ontleedkunde v„ Z. \'kunst. Zargrftmen (sich), (zergrdmle.
zergraml) wed. ww. door zorgen ovcr* slelpt worden. ZerhaOken, {zerltackte, zerhackl)
bedr. ww. enzerhauen, (zerltieb, ;er |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hauen) bedr. ww. onr. aan stukken hak-\'krarlit) o. wvv.,iu.s.met gekraak breken,
ken, kleinhakken, korl en klein bakken;; Zorkr&llen, (zerkrallte, zerkralll) (Vleesclih.) einen Ochten «.afliakkeirjem. bedr. ww. met de klauwen verscheuren. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i» Stiicke -, iem. in stukken houwen;
nul llatlien -, hel vleesch alhaien; jemn. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vaneenlrekken.
Zet\'kX%tzent(lerkralsle.terkratst)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
das Gesichl -, Z. zerfelzen; 2. ein Mester bedr. ww
-, door veel hakken bederven. krabbelen; Zarhiammern, (;«/(««iwici/e,;e/-\'krabbelen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
openkrabbelen, aan
jemn. das Gesitht - |
slukken
open* |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
door krabben schenden
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zer.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1452 Zer.
|
Zer.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zernichten, {zernichlele, zermch-
let) hedr. ww. vernietigen, vernielen, Z. vtrnichlen. Z@ro, (-s, mv. -s) o. nul v.
ZerpoitSChen, {zerpeilschle, zer-
l*il>cht) bedr. ww. met de zweep aan stukken slaan; jem. -, geeselen, afros- sen. zweepslagen toebrengen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zerreiben,(«rrie6,ii?rri«tfii)bedr.
ww. onr. lijuwrijven, knrlwrijven, tot poeier wrijven, lljiistooten; feig -, Z. zerkneten; 2. door veel wrijven verslijten. Zerreiblich, bijv. nw.,;erreiï*ar;
•keil v. wrijfbaarheid, brosheid v. Zerreicho, (-n) v. galeik m.
Zerreiszbar, bijv. nw. gemakke-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZerkrUmeln, (zerkrümelle, ztr-
krümelt) bedr. ww., Z. zerbröckeln. Zorlachon (sich), (zerlachle,zer-
lachl) «ed. ww. hartelijk lachen, scha- leren van liet lachen. Zerlassen, (jer/i*.ss, seriassen)
bedr. ww. onr. smellen, oplossen, vloei- b»ar maken; Butler -, smellen. ZGr\\QBt9Tn, (zerlaslerle.zerlaslerl)
hedr. ww. (dg.) luisvormen, verminken. Zorlaufcn, [zertief, zerlaufen) o.
ww. onr., m. J., Z. zerflteszen; 2. bedr. ww. c/n\' Schuhe -, dient\' iciii|ii\'ii verslijten, afloopen; 3. wed. ww. sic/i -, zich over- |oc>|icn, zich moede lonpeu. ZeTleQhzen,(zerlecl>zte,zerlechzel)
o. ww., in. s. springen, barsten, scheuren tan droogte; 2. (van personen), van dorst sterven, versmachten. Zorlgcken, (zerleckle, zerleckt)
bedr. ww. door veel likken bederven; 2. Z. zerlechzen. Zorlegekunst, »., z. ui. ontleed-
kun-l. voorsuijkunsl v.
ZcrlpgCll, {zerleyle, zerlegt) bedr.
ww. eine Maschine -, uit elk. nemen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZerpflÜCken, (zerp/lückte, ;cr-|lijk te verscheuren, van een te rijten.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verbreekbaar; -keit v. breekbaarheid v.
Zcrreiszon, (zerriss, zerrissen) o.
ww. onr., in. s. (van draden &). breken; (van kleedercn), scheuren, inscheuren; il. barsten; 2. bedr. ww. scheuren, in stukken scheuren; ein Huck -, verscheu- ren; (van wilde dieren), verscheuren, verslinden, dooden; die Hand -, (van torens &), opcnrijleii, openhalen; ei» |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pflfickl) bedr. ww. wegplukken; einen
Vogel -, plukken. ZerpflÜgOn, (zerpftuytc, zerpftiigt)
bedr. ww. wegploegen, Z. zerackern. Zerpicken, (zerpickte, zerpickt)
bedr. ww. aan stukken pikken. Z.rpluc;cn, [zerplayte, zerplayt)
bedr. ww., \'/.. zermartern. ZcrplatZCn, (zerplalzte, zerplolzl)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. »«., in. i. aan stukken springen, bar- Kleid -, scheuren; zerrissen, (van klee-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sten, ontploften.
Zorplatzen, (zerplilzle, zerplalzt)
bedr. w w.doeu barsten,aan stukken doen springen, doen ontploffen. ZerpQChOU, {zerpoehle. zerpucht)
bedr. ww. aan stukken kloppen. Zerprasseln, {zerpratselte, zcr-
|
ren),gescheurd, haveloos;(lig.) eine Ver-
bindung -, verbreken; das //erz-,ver- scheuren, diep kreuken, geweld aandoen. Zerreiszung, (-cn) v., Z. ;errei-
nei; il. versebeurmg, rerslinding v. Zerren, {zerrle, gezerrl) bedr. en
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
82
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
n. ww. in. l geweld trekken,sleuren,slee-
pen, scheuren; jem. /inruil -, A/n itnrf her -, sleepen, sleuren: jem. bei dein Arm <jf\' -, trekken, rukken; jemn. die Kleider eam Leibe -, rukken; 2. wed. ww. zich |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
demonteerrn; (Onllk.) Z. itryUtdernApraneli) o. ww., ui. t. doen kraken.
(Jachtw.) Z. zermrken; (Scheik.) ontle-l Zürpressen, [zerpreiste, zerpre^sl)
den, analyseeren; (Kookk.) eine Gans -, bedr. ww. aan stukken persen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZerprÜgeln, {zerprügelle, zerprü-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
voorsnijden.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZerlpgCl\', (-s, ïuv. Zerleyer) hi.,|u«/I) bedr. ww. geducht afrossen, afran-l mi/ jemn. -, einander-, rakken
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
selen, door sluau openscheuren.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ken, plukharen; (l\'ap.) unyleichgezerrtes
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
—in, {-neii) v. voorsnijder m., voitrsnij(l-
ster v., hij, zij die voorsnijdt. Zerlpgung, (-en) v. voorsnijden
o., voorsiiijding v„ ontleding, analyse v. Zül\'loson, (zcrlas, zerlesen) bedr.
ww. onr.ei» lluch -, door veel lezen doen verslijten, scheuren |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zerpulvern, {zerpulcerle, zerp«/• [papier,ongelijk geplet.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vert) bedr. ww. lijnslampen, tot poel
stampen, vergruizen. Zorqualen, (zerquille, zerqwill)
bedr. ww., Z. zermartern. Zerqnelloti, [zerquoll, zerqnoiten)
|
Zerren-feuer,(-A\'uervTw.-/ener)
o.,\'/.. Hennfeuer; -hammer ui., Z. Eisen- hammer; -herd m., Z. liennherd. Zerrenken, (rerrenkle, zerrenkl)
bedr. ww. verstiiiken, ontwrichten, ver- rekken. Zerrennen, \'zernnnlt, zerrannt)
bedr. ww.onr.((iiel.) doen sinellen,vloei- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZerlQChGm, {zerlöcherte, ;er/»-|beilr. w«. unr. Erbsen, lluluien -, iu hel
eherl) bedr. ww. overal met gaten door-I koken doen barsten, boran. Z8rquerlen,(:eiiVtJcr/le.;fiuitcr//) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZerlQsen, (zerlösle, zerlöst) bedr. bedr.ww. aan stukken roeren,lijnrocren. baar maken; (lig.) door rennen verbrh-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZerqUet8Chen,(Jerv«e\'""\'\'\'e. ïer-lzelen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww. oplossen, schelden.
Zcrlumpcn, [zerlumple, zerlumpl)
n. ww. in lompen neervallen;2. hedr.ww. Kleider -, afdrajien, scheuren; zerluni]il. Hl lompen, in Harden, haveluos.gescheurd. Zermt»hlen, [zermahlle, zermahll)
bedr. ww. vermalen, h\'juinaleii. Zormalmen, (zermalmle, zrr-
malmt) bedr. ww. verbrijzelen, verplet- téren, korlslooten, lol poeder stampen; mit den \'idhnen -, knabbelen, opknabbe- len; (lig.) das lier: -, verbrijzelen. Zermalmuug, (-en) v., Z. zer-
malmen; it. verbrijzeling v. Zermartern, (zermarlerle, zer-
marlerl) bedr. ww. afbeulen, doodmar- telen, dooden; 2. wed. ww. sich -, zich afmarteleu. Zormatschoii, [zermatschte, zer-
matschl) bedr. ww. tot pap koken. Zermetzeln, {zermeizelte, zerme-
Izeli) bedr. ww., Z. zerselzen. Zormgrscht, bijv. ww. gesmolten,
opgelost, ontleed. Zemagen,(:ernu!//e,!erna(;/) bedr.
ww. «(knagen, dourknagmi; 2. Iijnkaii- wen. Zemihen,(."tT«aA/e,Jcina7i/) bedr.
ww. sich die Finiier -, wondnaaien, stuk naaien. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zgrrer, (->, mv. Zerrer) m., -in,
(-nen) v. hij, zij, die trekt,sleept, sleurt, Z. zerren; (Nat. bist.) \'/.. Misteldrossel. Zerrgeburt, (-en) v.wangedrocht,
monster o. Zerrgemalde, (-s, mv. Zerye-
mSIde) o. caricatuur v., vertrokken ge- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
quelschl) bedr. ww. door kneuzing non
den, vermorzelen,verpletteren; eine A\'n.« -, aan slokken slaan, kraken. Zerqugtschung, (-e«) »., Z.
zerquehcheii; il. vermorzeling, verplet- lering, verwonding v.;(Heelk.) kneuzing, breking v.; (Apoth.) stamping v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zerquilleu, {zcrquiltte, zerquilli) zicht o.
o. ww. onder bet koken zwellen en open- Zerrgesicbt, (-(e)«, m». •() «. springen. jsebeef gezicht, vertrokken geziclil o. Zerr&\'Jern, (zerrdderle, zerrddert)] Zorrigchcn, (;errocA, zerrochen)
hedr. ww. onder het rad breken. thedr.ww, onr. door veel rieken bederven. Zevi\'ammoln, {zeriammeUr, zer-\' Zorringen, [zerrang, zerritnge»)
rammelt) bedr. vv.v. sein Bell -, ineen-ibedr. ww. onr. door veel draaien ofvvrin- froinmelcu. gen bederven; sich die Hand -, zich de Zerraufen, {zerraufle, zerran/t) band verdraaien.
bedr. ww. jemn. das Haar -, door elk.! Zorrilllien, [zerrann, zerronnen) o. halen, in de war brengen, uitrukken; 2. ww. onr., in. s., Z. zerflieszen; (lig.) ver- wed. ww. sich -, de haren uit bel hoofd vloeien, versmelten, verdwijnen, voorbij- rukken en wegwerpen; nuf zerrauftein gaan, verloopeu; (Spr.) «ie geuonnen, ie Hanr, met loshangend haar.verward baar.Izerronnen, zoo gewonnen, zoo geronnen Zprrbild, (-(e)s, mv. -er) o. cari-;of zoo gewonnen, zou verteerd,
caluur, overdreven voorstelling, bela.:he-; ZjrrjtZOn, (zerritzle.zerrilzl) bedr. lijke voorstelling v. |ww. openhalen, openrijten, openscheu- Zerrbildner, (-s, iuv.Zerrbildner)Wen.
in. caricaluurscliilder in. ZerrÜhron, (zerrührle, zerrührl) Zerreibbar, zerreiblich, bijv. bedr. ww. door veel bewegen verwarren,
nw. kort te wrijven, ie vermalen, lijn ge-I Zgrrung, (-«i) v„ Z. Verzcminq. sloolaii kunnende worden. . Zürruplüll, (zerrupfle, zerrupft) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zer. Zer. Zer. 1453
|
|||||||||
|
-, uileenspringen, losbarsten; (lig.) ver-
spil.I worden, verkwist worden. Zcrsplittorung, (-en) v., Z. zer-
plittern; it. verspilling, verkwisting v. Zorsprongbar, bijv. nw. broos;
(llclfst.) hetgeen men kan laten sprin- gen, voor uiteeiispalting vatbaar; -keit v. broosheid v. Zersprengen, {zersprengte, zer-
sprengt) bedr. ww. doen springen, uit- eeu doen springen, barsten; sich etw. int Leibe -. zich verspringen, zich kwetsen of bezceren niet springen; 2. ein Heer -, uiteendryven, uiteenjagen. Zerspi\'ingen, (zersprang, zer-
sprungen) o. ww. onr., m. «.uiteensprin* gen, aan stukken springen, openspringen, barsten; zersprungenes Glas, gesprongen, gebarsten; in Stncken -, aan stukken springen; (lig.) das Herz,der Kopf möchte mir -, dal snijdt mij door hel hart. Zorstampfon, {zerslampfle, zer-
stampft) bedr. ww. kort en klein <t.nii- pen, tot poeder stampen, Z. zerstoszen; etw. mit den Füszen -, aan stukken slain- pen. Zerstampfung, (-en) v., Z. zer-
stampfen; it. stamping v. Zorstiluben, {ccrsliri bte, zerstiïubt)
bedr. ww. als stof doen vervliegen; (lig.) doen uiteenstuiven. Zerstaubem, {zersliuberte, zer~
stiubert) bedr. ww., Z. zerstieben. Zcrstochon, (zerstach, zerstochen)
bedr. ww. onr. doorsteken, in verschil» lende richtingen steken; 2. sich an den Dornen -, zich steken; von den Bienen $ zerstochen, door de bijen gestoken. Zorstgckün, (zersteckte, zersteckt)
bedr. ww. doorsteken, doorboren, met de schop kortslaan. Zerstieben, (:ers(o6, zersloben) o.
ww. onr. verstuiven, als slof opvliegen, vervliegen; (lig.) verdwijnen, verstrooid worden; sein Vermogen ist zersloben, zijn vermogen is opgeraakt. Zerstgrbar, bijv. nw. vernielbaar,
te verdelgen, te verwoesten; -keit v. ver- nielbaarheid v. Zorstgren, (zerstörte, zerttört)
bedr. ww. Feuer -, door in te roeren uil- dooven; 2. vernielen, verwoesten, ver- delgen, uitroeien; zerstörte Gesundheit, vcrwoest;-e Z/o//nunoeB,vernieligde hoop; i, vernielend, verwoestend. Zorstörer, (-s, mv. Zerstörer) m.,
-in, (-nen) v. verwoester, vernieler,ver- delger, uilroeier m., verwoestster, ver- dcli;ster uitroeister v. Zerstgrlich, bijv. nw., Z. zerttör-
bar; (Ger.) beslissend, afdoende, be- lechtcnd. Zorstyrung, (-«i) v„ Z.zerstören;
it. verwoesting, vernieling, verdelging, uitroeiing v. Zerstgrungs-geist, (•(«)», m»,
•er) in. vernielzucht, geest m. van ver- nieling, lust m. tot vernieling; -krieg m. verwoestende oorlog ui.. 2. verdel|ingg- oorlog ui.; -/iii/ v. neiging v., zocht v. tot vernieling, vernielzucht v.; -jinn in., Z. •gtitl; \'trieb m.. Z. -Iusr. |
|||||||||
|
bedr. »». kortplukken, aitrafeleii; eine
Rlume -, ontbladeivn. Zerrütte(l)n, {zerrültelte, zerrül-
lelt) bcdr. ww. in wanorde brengen, in de war brengen, verwoesten, vernielen, verstoren, onderste boven keeren; den Staat -, in verwarring brengen, beroe- ren; zcrrütte(l)ter Zustand, verwarde toestand, verwarring v. Zors\'tigcn, [zcrsagle, zersdgt) bedr.
ww. in stukken zagen. Zerschaben, (zerschabte, zer-
schabl) bedr. ww. schavend vernielen, doen afslijten. Zerscharren, (zerschurrte. zer-
scharrl) bedr. ww. door gekrabbel in de war brengen, dooreenkrabbelen. Zerschajimen, (zcrsckaumte,zer-
schduml) o. ww., in. n. tot schuim wor- den, in schuim veranderen. Zerscheiden, [zersckied, zerschie-
den) o. ww. onr., in. s. opgelost worden; 2. bedr. ww. oplossen. Zerscheitem, (zerscheilerle, zer-
schi-tterl) o. ww., Z. scheitern. Zorschollcn, (zerschellte, zer-
schellt) bedr. ww. breken, aan stukken breken, verbrijzelen, met geraas vaneen- breken; das Hein i*t zerschettt, het been is gebroken; 2. kort en kleinslaan. Zjrscheuorn, (zerscheuerle, zer-
scheuert) bedr. ww. met schuren breken; it. door veel schuren kwetson. Zerschieben, (zerscheb, zerscho-
ben) bedr. ww. onr. aan stukken schui- ven: 2. in de war brengen. Zerschieszen, {zerschoss, zer-
schossen) bedr. ww. onr. doorschieten, kort en klein schieten,aanstnkkenschie- ten, met een schot verbrijzelen, galen schieten in, verminken; einem Vogel den Kopf -, met een schot verbrijzelen. Zorschindcn, (zerscliindete, zer-
schindet) bedr.ww.schaven, schrammen, villen; 2. wed. ww. sich -, zich de huid schaven, zich schrammen. Z3rschl&gen,(:iTSf.W«f/.:e>«///ii-
gen) bedr. ww. onr. aan stukken slaan, kortslaan; 2. verbrijzelen, vermorzelen, kort en klein slaan;seinen Stock aufjemn. -, zyn stok op iems. rug aan stukken slaan; ich bin wie -, ik ben als het ware lam geslagen; ein -e$ Herz, Gemülh, ver- slagen, terneergeslagen; 2. wed. ww. sich -, breken; (lig.) opgelost worden; der Handel hat sich -, de zaak heeft geen voortgang gehad, is niet doorgegaan, heeft schipbreuk geleden; (Bergw.) zich ui verschillende takken verdeelen. ZerBOh\\eifQn,{zerschli/f,zerschlil-
[en) bedr. ww. onr. door veel slijpen be- derven; die Schuhe -, afslijten door veel glijden. Zsrsohleiszen, (zerschhss, zer-
schlissen) o. ww. onr., ui. ». door dragen verslijten. Zerschljtzen, {zirschUtzle, zer-
schlitzl) bedr. ww. aan stukjes snijden, kort en klein snijden, opensnijden, door- snijden, kerven. Zerschmeiszeu, (,zertchmist,zer-
tehmissen) bedr. ww. onr., Z, zerwerfen. |
Zerschmelzen, (zerschmolz, zer-
tchmolten) o. ww. onr., ro. s. smelten, wegsmelten; (lig.) vor ofin Liebe-,\\>ran- den; 2. (zerschmelzte, zerschvielzl) bedr. ww. reg. doen versmelten. Zorsohmettem, (zerschmelterte,
zerschmetlcrl) bcdr. ww. verpletteren, verbrijzelen, vermorzelen, kort en klein slaan; sich den Kopf an elte. -, zich hel hoold verbrijzelen tegen. Zerschmetterung, (-en) v., z.
zerschmettern; it. verpletlering, verbrij- zeling v. Zerschmieden, (zerschmicdete
zerschmiedet) bedr. ww. door smeden aan stukken breken. Zerschneiden, (zerschnilt, zer-
schmtlen) bedr. ww. onr. iu stukken snij- den, kort en klein snijden, Z. zcrlegen, zergliedern; (Hg.) das Herz -, doorboren; das Gesicht -, eene snede geven over; 2. door snijden bederven, versnijden. Zerschnipfeln, zerschnip-
peln, (zerschnipfelte, zersclinipfett en zerschntppelte, zerschnippell) bedr. ww. versnipperen, in kleine stukjes bak ken. Zerschr ej.QO.t(zerschrie,zerschrien)
bedr. ww. onr. ei» Glas -, breken door hard Ie schreeuwen; 2. wed. ww. sich -, zich doodschreeuwcn. ZerSChrQten, (zerschrotete, zer-
schrotel) bedr. ww., Z. zerstücken, zer- slilckeln. Zerschütteln, (zerschüllelte, zer-
seniliteit) bedr. ww. door schudden in de war brengen, dooreenschudden. Zerschwellcn, (zerschwellte, zer-
schelt\') bedr. ww. reg. zoo zeer doen zwellen dat Sc breekt, doen barsten; 2. (zerschicoll, zerschwnllen) o. ww. onr. barsten, breken tengevolge van bel zwel- len. Zers@tzbar, bijv. uw. oplosbaar,
onlleedbaar, herleidbaar, te outleden. Zersstzen, (zerselzte, zerselzl)
bedr. ww. (Berg.) losslaan, afslaan, aan stukken slaan; zersetztes Gebirge, gebergte dat uit verschillende rolssoorlen bestaat; (Scheik.) ontleden, oplossen, herleiden; das bringt eine -de Wirkung hervor, dal veroorzaakt eene oplossing. Zersetzmittel, (-teis, niv. -tel)
o. oplossend middel, reagens o.
Zers@tzu.ng, (-en) v., Z.zerselzen;
it. oplossing,onllcding.anaiyje v.;-skunst v. scheikunde, onlleedkunsl v. Zerspalten, (zerspatlete, zerspal-
tel), zerspgllen, {zerspellte.zerspellt) o. ww., m. s. splijten, aan stukken splij- ten, splinteren; (lig.) zich verdeelen; 2. bedr. ww. doen splijten, doen splinteren; (lig.) verdeelen, scheiden; das Herz -, vaneenrijten. Zerspaltung, (-en) v., Z. zerspal-
len; it. spleet, scheur v.; (lig.) - in Sec- ten. scheuring v. Zorspüttorn, (zersplilterle, zer~
splittert) bedr. ww.doen uileenspringen, splinteren; die Zeil -, verkwisten, met beuzelarijen doorbrengen; das Geld -, verspillen, verkwisten; 2. wed. ww. sich |
||||||||
|
1454 Zer. Zer. Zen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zorwirkon, [zerwirkte, zerwirkt)
bedr. ww. (Jacluw.) dooden, in stukken hakken. Zorwühlon, (zerwühlle, zerwühlt)
bedr. ww. omwoelen, door wroeten ver- nielen. Zerwtirfniss, (•«*• >*. -«) o. on-
eenigheid v., verschil, reisversland o..
iwisl m.; in - kringen, oneenig maken. Zcrzausen, (zerzausle, zenausl)
bedr. ww. heen en weer schudden, ruk- den en plukken, in de war brengen, ver- warreu; jemn. die Haare -, in de war maken. Zerzerren,(.vz*rr/e,J«rjerr/;bedr.
ww. loshalen, lostrekken, vaneenhalen. Zorziobon, (zerzog, zerzogen)\\>Mr.
ww. onr. door trekken bederven, aan tukken trekken. Zerzupfen, (zerzupfte, zeriupfl)
bedr. ww. uitrafelen. Zorzwickon, (zerzicickle. zer~
zwickt) bedr. ww. doodknijpen, dood- nijpen. Zcstolusio, (-») v. heet bad, warm
bad o. Zetor! tussch. wee!, moord !, help!;
tlber jem. schreien, wee roepen over; schreien, wee roepen, moord roepen. hel|i roepen. Zeter-gebrüll, "geschrei,
(-(e)s) o., z. m. verschrikkelijk ge- schreeuw, geroep o. van moord, iuoord- krelen, wanhoopskreten in. mv.; -kröte v. (Volksl.) leelijk mensc.h in., gedrocht madchen o.ondeugend meisje, leelijk meisje o.; -mnrd m. moord in. die ver- gezeld gaat van vreeselijk geschreeuw; •schreier m. moordschreeuwer in.; -u>eib o. (Volkst.) leelijk wijf o. Zototik, v., z. in. kunst f. van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
" ZorstQSZen, (zerstiesz, zerttoszrn)
bedr. ww. onr. kortslnoten, kleinslonten, rijnslampen, vergruizen: (fig.) sirh den Ko\\>f -, zich bet hoofd «tooien, zijn hoofil stuk sloolen; 2. die Ecken dieses, Iluchs tind -, zijn slnk gestnoten, bedorven; II. wed. w«-. tir.li -, zich «tooien, zich beze- ren door stooteu, zich eene wond slno- ten. |
verdeelen: (Bergw.) erts in «tukken slaan
trapsgewijs nilhnuwen. Zertanzen, (zerlanzte, terlmit)
bedr. ww. door veel dansen verslijten Zerto, (-n) v., Zortor, (-«. rav.
Zerler) ra. (Zeew.) ontwerp o. voor den bouw van een schip, bestek o. van een Ie maken schip; (Ger.) oorkonde v. die doorsneden is en waarvan de deelen in |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zorstreiten (siCh), (zerstrilt, elk. passen; -partei v. (Zeew.) vr,icht-
imlrilien) wed.ww.oui zich moede strij- conlracl o., chertepartfj v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zorthoilblir, bijv. nw. deelbaar,
vcrdeelboar, Ie verdeelen. Zartheilen, (zerlheilte, zerlheill)
bedr. ww. verdeelen, in deelen scheiden, geheel en al uiteeiinemen, Z. Iheilen,zer- Wreiien, zerstiickeln; (Gen.) oplossen,ont- binden; (Spraakk.) scheiden; -d, schci- dend; 2. wed. ww. sich -, zich verdee- len, zich verstrooien; sich in Aesle -,zich vertakken, zich iu takken scheiden. Zörtheilung, [-en) v., Z. zerthei\'
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den, zich moede twisten.
Zerstreubar, bijv. nw. versirooi*
baar, scheidbaar; -keil v. verstronibaar-
beid v. Zerstreuen, {zerslreule, zerstreut)
bedr. ww. verstrooien, verspreiden; Kür- ner -, verspreiden, verstrooien; Wolken -, doen wegdrijven, doen verdwijnen;.tfen- schen -, verstrooien, doen uiteengaan; Lichtslrahlen -, verspreiden; jems. t\'urchl -, doen verdwijnen, doen ophouden; die Aufmerksamketl -, verstrooien; (fin.) ;em.-,afleiden, afleiding geven, verstrooid maken; 2. wed. ww. stek -,zich versprei- den, scheiden, uilecngaan; (van ren ge- zelschap), scheiden, uiteengaan. Zers treiter, (•», mv. Zerstreutr)
in. verstrooier m„ hij die verstrooit,uit- een doet gaan, atleidt. Zerstreut, bijv. nw. verstrooid, Z
zerslieuen; Ine vnd da - liegen, bieren daar verspreid, verstrooid liggen; -eSler- ne, afgezonderde, verstrooide sterren; -e Krankheit, sporadische ziekte, ziekte, waarvan slechts hier en daar of nu cu dan een enkel geval wordt waargenomen; (lig.) - sein, verstrooid,gedachteloos, af- gelrokken zijn; -A«i* v. verstrooidheid, gedachteloosheid, afgelrokkenheid v. Zerstreuung, (-«n) v., Z. zer-
slreuen; it. verstrooiing, verspreiding v.; (Gez.) uileenloopen o.;(van lichtstralen), divergentie ».; 2. (lig.) verstrooiing, af- leiding.afgeUokkenlieid,onoplettendheid, onnpmeikzaainheid; it. verkwisting v.; in der - teben, een verkwistend, losban- dig leven leiden; sich -,zich verstrooien, afleiding zoeken. Zeretreuungs-glas, (-o/a«ej,
mv. •glaser) o. (.Nat.) glas o. waardoor
de lichtstralen verspreid worden; -krem in. verspreiding v. der lichtstralen op hel oognet; -punkt Dl. punt n. van nilslra- ling der lichtstralen, uilslralingspunt o.; •tucht v. zucht v. naar verstrooiing, zucht v. naar alleidiug; -luchtig bijv. nw. be- geeng naar verstrooiing, verzot op ver- strooiing. Zerstücke(l)n, zerstückorn, (zerstack[el)te, zerslück{et)l en zerstüc
kerle, urtlückert) bedr. ww. in stukken snijden, verdeelen, hakken; (lig.) ein Erbgut -, verdeelen; sein Leben -, verkor- ten; einen Staal -, oueenig maken, ver- warring brengen in; it. versnipperen, ver- brokkelen. Zerstück(el)ung, (-e») v., Z.
uriUcJula; it. versnippering, verbrok- kcling, verdeeling v. in stukken. Zerstufen,(Jer»iii/\'ier«rilu/ï)bedr.
ww. in trappen verdeelen, ia stukken |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
93
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
len; it. verdeeling, ontbinding, oplossing,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verstrooiing, verspr
|
5
|
eiding, vertakking v.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zertrgnnbar, bijv. nw. scbeid-
baar, onlbmdbaar; -keit v. scheidbaar^
Ii.\'hI. oulhindtianrheid, deelbaarheid v. ZertTQJinen,{zertrennte,zertrennl)
bedr. ww. scheiden, vaneenschciden, ver- breken, splitsen, Z. Irennen; ein Kleid -, lostornen, uit elk. nemen; (Scheik.) einen Stoff; ontleden,scheiden, schiften; einen Conlrarl -, verbreken. Zartrpnner, (-s. mv. Zertrenner)
in. bij die scheidt Sc, Z. zerlrennen. Zdrtrennlich, bijv. nw., Z. «r-
trennbar. Zertrennung, (•«>) v., Z. «r-
trenncn; il. scheiding,splitsing,schifting,
verhreking v., Z. Trennung. Zertroten, (zerlrat.zertreten) bedr.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww. onr. vertreden, vertrappen, onderivragen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den voet treden, niet voelen treden.
Zartrümmerer, (.s, mv. 7.er- Irvmmerer) m. verwoester, verdelger,
vernieler m. Zortrümmern, (zertrümmerle,
zertrümmert) bedr. ww. vernielen, ver- woesten, verdelgen, met kracht en ge- weld verbreken, tol een puinhoop maken; (lig.) ein Iteich -, verwoesten, omyer- werpen; \'l. o. ww. instorten. Zertrümmerung, (-en) v., Z.
zerlrümmern; it. verwoesung, vernieling,
omverwerping, instorting v. Zerumbeth, (-(e)*) m., z. m.
wilde gember i. ZerW4Scb.en, (zerwusch, zenca-
schen) bedr. ww. oor. aan stukken wa«- schen, door wassclien verslijten. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zptschor, (-J. mv. Zetscher) m.
bergvink m. Zgtschko, v., z. ui. zwarte vlier v.
Ze-ttel, (-s, mr. Zettcl) m. briefje,
biljet o., etiquette v.; (Ger.) cedul v„ bewijs o. van leen; angeschlagener -,aan- plakbiljet o., affiche o.; elw. anj einen - schreiben, op een slukje papier schrijven; (Wev.) ketting m., schering v. Zettel-ankleber, (-bers, mv.
-ber) in. aanplakker ui.; \'bank v. (Hand.) bank v. waarbij met papieren geld be- taald wordt; (Wev.) scheringbank v.; • baum m.scheel boom m.\\-brief m. briefje, biljet je o. Zottolchen, Zottoloin, (verkl.)
o. briefje, biljelje o. Zetteln, (zctlelte, gezettell) bedr.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zdrweher±,(zeriWB<e,jerit\'<;A/)bedr. ww., Z. anzetteln, verzetleln
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww. door blazen doen verdwijnen, door
wind uiteend rij >en. Zerweichen, {zerweichte, zer-
weicht) bedr. en o. ww,, in. *. te week maken of worden, verwceken.in de week zeilen, lalen verweeken. Zerwerfeil, (serwarf, xerworfen)
bedr. ww. onr. mit Steinen -, aan stuk- ken werpen, gooien, smijten; ein Glas -, breken door er iets op ie gooien; 2. brc- ken door op den grond te werpen. |
Zittel-rad, (-rarf(e)s, my.-rider)
o. (Wev.) haspel in. om kettingen op spoelen te winden; -lrdger, —in, rond- brenger m„ rondbrengster v. van aan- kondigingen van tooneelvoorstellingen &. Zeug, (•(«)*, niv. -e) m. en o. stof,
bewerkte stof v„ goed o.; (Gesclmlg.) mengsel, metaalmengsel o., klokspijs v., (Bak.) deeg o.; il. gist v.; (Orukk.) ver- sleten letters v. mv.; it. slof v. waarvan de letters gegoten worden; (Mets.) kalk, |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zeil. Zeu. Zie. U55
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mortel v.; (1\'ap.) pap v.; (Wijng.) <lrui-.en b., Z.-/rei; -protokotl in. register o.,(tuchtig, untüchtiq. tol voortteling ge-
veukorreis v. mv.; il. ranken v. uiv.; 2.|iijsl v. der afgelegde verklaringen, pro-|schikt, ongeschikt.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z pugungS-f ahig, bijv. nw. ge-
van getuigenis; -labak iu. taltak v. mellsehikl u>t voortlelnig; •/nliigkeit ?., Z. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kleed lugslof v.; woitener -, wollen slof; l
1. Jachlw.J jachlbenondigdhcden v. mv.;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
route, ilUKC bladeren;
genvcriioor o. |
-kra(l; -fatt in., Z. Zcmela.lt; -gcschdfl
|o. pariug, vletschelijlie vermenging v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
il. nellen o. iuv., strikken ui. mv., vatten
v. mv.; (Bergw.) pomp v. om hel water
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•rerimr o. gelui*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zaugspunkt, (•(<•)•!, mv. -e) m.{beslaap m.; 2. werking v. der voorlte-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mt den pul Ie pompen, (hrijgsw.j arul-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lerie v.; i^Zeew.j tuig o.; (Wev.) weefsel,
doek o.; 4. i liuisli.; teuten -, wettiei -,
linuen goed o.; 5. gercedscliap, werktuig
o.; igeuteenz., i. k. bel.; sclilechles -,
vodderijeu v.iuv.;aa/<Ufce«-,nietigheid v.,
louter unnilies - maclien, uuileloos werk
tloeu; albernes, dammes -, zullepraal v.,
dwaasheden v. mv„ gekkepraal v„ folie*
klap in.; yarstigcs,dumnies-reden, gekke,
vuile taal spreken; vermorrenes -, war-
laal, brabbeilaai v.; (Spr.) einem elii\'.
am -e jlii Ken, zich met iemands zaken
bemoeien.
Zajlg-amt, (-a»it(e)s, uii.-dmter)
o. ilireclie v.vau het materieel derarlil- lene; -arbeiler ui. luoleumaker m.; •uri v. soort v. van slof; -arttg bijv. nw. acs |
luig; -ylied o., \'L. -theile; "J. leelhd o.,
roede v.; -krafl v. voorltelingskracht, leelkracht v. of vermogen o. om voort te brengen; -reife v. inaubaarlieid, huw- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
puul u. van Uitgang; ï. o. geilst, punt o.
van voortbrenging. Zaugai\', {-i, uiv. Zeuger) m., -in,
(-nt«; t. teler, voortbrenger ui., leelster, voortbrengster ï„ vader in., mueJer v. Zaug-fabrik, (-e«) ». fabriek v.
van manufacturen; \'feiler in. kopervyler in.; -liandel in. Iiamlel ui. in stoffen, uia- iiufncluurhandel ui.; •Mndler,—ta,lian- delaar ui., handelaren v. 111 manufacturen, •hauptmann ui. kapitein m.der artillerie, arlillcrickapilcin ui.; •hans o. (knjgsw.j luiglluis, arsenaal o.; \'J. (Jachlw.) ge- bouw o, vuor de jaclltbouoodlgdhedell, •hosen v. mv. wollen broek v.; -jaycn o. jagen o. mei nellen; -kammer v. wapen- kamer v.; 2. kleeilkauierskasi v., bak ui. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
7195
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
liaarheid v.; -lheile ui. mv. teeldeelen,
geslacht sdeelen o. nn.\\-triel> in. naluur- drifl, geslachtsdrift v.; •unfdhig bijv.nw. ongeschikt voor de voortleliug; •unfahig- Af/i v. ongeschiktheid v. voor de voort- teling, mannelijk onvermogen o.; -eer- mfgen o.,/i.-krajt; -u>erko., L.-gesch&ft. Zaug-wagön, (-wayens, iuv. -ira- .\'\'\'" 01, wagen iu. lot vervoer van jachl- gereedscbap;-K>ar(,-vdr(er m.,ï.-meister; 1. opziener ui. over liet jacliluiilerieel; •ivarle v. waclitliuisje o. op eeue hoogte, wachllorenlje o. vanwaar men het oog |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(wollen; slof; -bamn ui. boom m. aan
eeu weefsloel om de afgewerkte slof op te rollen; -bulle v. papieruiakerskuip v. mei hel bereide papier; -diei(er ui. (Art.) ontlader in.; -drucker in. katoendruk-kei in., Ii.j die de sloffen watert. ZdUga, (-«, uiv. -u) iu. getuige m.
eu v.; y.ttityer -,geldige,wettige getuige, /aischer -, valseüc getuige; enten -n slet\' ten, eeu getuige vooroieogeu, iieiueii. znin -n nelimcn, lul geinige ueuieil, ais getuige aanroepen; jein. über, wegen elw zum -n uu/iu/t\'ii, als getuige oproepen ats • anjtreten,aU geluige oplreiien; Hutt ut mem -, liod is uiiju getuige. Zdjiga-fail, (-\'/u«(e;», mv. .(alle)
in. icyi.ukk.; tweede naamval, gcniii- vu», teler, voonüreiiger ui.; -ytied o., •krult v., Z. Zeuyaugsytied $•; -lniie v. ouiweiiteliugslijn, lijn v. door welker ue- wegiug eeu Viat Wordt vourigelti\'aclit ZjllgaQ, bijv. en li. wollen, van
wollen stol. Zaligen, (:eagle,gezeugl) bedr. ww
Kinder *, teieu, vuoiiureugeu, -ii, voorl* telend; -de Kra/t, \'L, Z.eayunyskralt; \'1. /. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
om de lompen Ie stampen; -kleïd o. wol-I heeft op den jaclilsloet; -weher, •xirker
ien kleed o.; -knecltl in. (Jachlw.J kneciilj ai., Z. -macher. ii. die belast is mei de zorg voorliet Zjns, (ouo.) in. (Kabell.) Zeus, Ju-
jachlgereedscliap; (All.) Ireiusoldaal iil.\'piter ui. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z;u;cln, (zeuselte, ««euse//)o.ww.
onvoorzichtig met vuur en lichl omgaan; 1. met eeiie brandende kaars (iu de kerk) voor straf ie pronk staan. Z±am, (,-s, uiv. -e\\ ui. Algerijusche
gouoeu luonl v. Zibbanlamm, \'-Umm{e)s, mv.
•lammer) o. uioederlaui 0.
Zibeba, (-«) v. groole blauwe rn-
zijn, druil v. van Mamasctls. Ziüala, (-\'i) v., Z. Zieiebel.
üiDül n,\', (-.<) m., z. m.wiiachtige,
slcrk riekeude velachltgezellslaiidigbeid v. van de civelkat; 2. -, -katze v. cilvel- uat v.; -maus, •raltc v. muskusrat V.; -//iicr o., \'L. Zibel{h). ZiCtlQrte, v., z. ui. cichorei v.
Zicllb, (-<">) v. beschuldiging, aan-
tijgiug, oeiiculiiig v. Zioko, (-(e)s, mv. -e) m. zout o.,
zoutsoorl v. aait hel meer van Meusiedelu. Zieke, (-«) v. geil, sik v.
ZlCkal, (-*. iuv. Zickel) o., Z.
Zicuiem. Zlö]£elcheil,(vcrkl.)o.,Z.z\\dfc/ein.
ZiOJtel-lall, (•(«)»,utv.-«) o. gei-
;evei o.; -ileisch o. geilevleescli o. Zi3l£3l3Ciiaf, (-[e)s, mv. -e) o.,
Z. Zdikel. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•kosten v. mv. iBergw.J kosieu ui. iuv.
lol oinJerlioud der werktuigen; \'leder o. liarnasieder o. Zjugilia, (->\', uiv. -ta) o. (Ited.)
vei\'ecoi-iiig v. van niet bij elk. passende woorden. Zaug-machar, (-machcrs, mv.
•niMiiei j ui. labi in.iul, wever m. van
wollen sloffen; •mantel in. mantel ui. van wollen slof; -niaiiit/akliir v. iiiaiiulaclurie v., maken o. van vvoileu stollen; •Meistei oi. tuigoieesier, veldtiiigineesler, uiaga* zijuiueesieiiu. tan belaraeuaal;2.(Jaulil- iv.; op/.ieuier m. overdejachlbenoodigd- ueden. ZiUgaiSS, (-e.v, mv. -e) o. getui-
geuis, bei\'luiil o. van een geluige, ver- Alaruig v.; ichrifttichei -, scnrilleiijk ge- uugeuis o., schriftelijke verklaring v,; il. (van hel gedrag), getuigschrift, allesi .i.; - abiegcit, a6aftl//eeagetuigeuis alle*g- geu, geluigeii; beuitlltrte -e anfutiren. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eneitgen, hereorbriuyen; 3. ^Zeew.j e<« autneulieke bewjzeii bijbrengen.
Schilt -, Optuigen; breit yeicujl, üreeo! Zaug-pra^da, (-«) v. mangel v.; geluigd; 11. o. w*., ui. h. betuigen, ge-\\-prtUche v. (.t\'ap.J slauipiuachiue V., tuigen, getuigenis afleggen; wtder jan. -,{suuipwerktuig o.; -rad o.. Z. KanstraJ, legen Mul. geluigeu; (lig.J dies zengt run •rascli ui. liclite sarge of serge v.; •rock emeni bitsen Henen, dal getuigt van, l>.-- >u. wollen rok ui., wollen jurk v.; -rolte wyst, is ecu bewijs van eeu sieclil Uarl.lv. mangel, uuugelrol v.; -rolier iu. uiau- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZlC&lain, (verkl.) o. sikje o.jonge
werken zju getuigen &; Uteses zeugle /uri ^Bergw.) poiuppul in.; -»c/i«jieii ui. klein-j geit v.; (Spr.) die - essen, elie die beisz die bereilmittigkeit des Volkes dus Joeh\\iiaiii, egsuiid in.; scliintede t. kleiiisuje-|ye/a\'/i»i\', ue liuid verknopen voorde beer abzun i-r/en. nat ii \'wee- &, III. o. zellsl.,i derij, egsuicderij v,j sclineider ia. ver-|gescUule:i l». |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
l
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z. Zeuyniss. \\ vaardiger iu. van jachlnelteii; schuur v.
|
\'ZiCKJla, [zickelle.gezirkelt)^. ww.,
u. \'i. jonge geitjes werpen. Z\'OüWüGGüi-, (-«) o., z. in. apnl- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zaugaa-abhbrting, (-en) v.ge-l (lloed.j KooiJo.vaudenwolboog;-s(;/ir<!i-
tuigeotuiuoor, verhoor o. Oer getuigen;!uer \'u\' **"fiJVM ui. bij hel luigliuis. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verklaring
|
v. der geluigeti;\' sleuer v. (Uergvv.) belasting v. eeuer\'weder O.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-«n>.«o;/e
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•beaieis m. bewijs o. door getuigen; -ejii;iniju voor hel gebruik maken van waior-l Ziuüüaek, (-(e)s, tnv. -e) m. zig-
m. eed iu. der getuigen; •laltig bijv. uw.1 werken; stop/er in. iietleuslopper ui.; zag ui., ui sciiarpe boeken gebroken lyu |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
niet bevoegd tol hei bijbreiigeu van ge-i slreckc v. (Uergw.J kunst waterleiding I vtuigen; •frti bijv. eu ü. zonder getuigen, v.; -teich ui. kuuslmalige vijver m.
|
segetn, korte gangen
loeu, laveereii. Z;okzacld.g, bijv. nw. in zigzag
jebogeu. Ztckzack-poroellane, (-n) v.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
alleen, ouder vier oogeu, onopgemerkt;:
•führer m. bij die getuigen bijurengi, |
Zauguag, (-e/i) v., Z. zengen; il.
(vau kui.iereuj, vooriureaging, teling v.. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•logt V. bank v. der getuigen; -loj bijv. geslacht o., nakomehugschap r.; tur -
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1456
|
Zie.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Zie.
|
Zie.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Ziph-arm, (•(«)», mv. -c) m. hef-
booiusarin m.; -balken m. (Drukk.) balk m. van de pers; -band o. trekband m.; (Slot.) haakvoruiig bandijzer o.; -bank v. trekbaiik v.; (Meub.) werkbank v. Ziehbar, bijv. nw. rekbaar, te rek-
keu; -keil v. rekbaarheid v. Zieh-bengel, (-oe/j,mv.-gel)m.
beugel m. eener pers; -brücke v„ Z.Zu«- brücke; •bock mv. Russisch pijperoer o.; • brunnen va. put in. waaruit men het wa- ter door middel van een rad Sc ophaalt; •bursthe m. weversjongen m. Zioho, (-«) v. sloop v„ overtrek*
(sel) o. ZiphOlsOll, (•eisens, mv. -eis»/i) o.
trekijler o., Irekplaat v.; (Heelk.)haak m. Ziehen, (zng, gezogen) bedr. ww.
onr. trekken; in die Höhe -, trekken, ha- len. ophalen, nphijseben; an sich -, tot zich trekken, aantrekken; den Fusz an ich ".optrekken; sein Vermogen -, terug- nemen; (lier.) die weibliche Freiheil an sich -, gebruik maken van; jem. an sich ie.n. tol zijne partij overhalen; Trup- pen an sich -, om zich varzamelen, con- cenlrecren; emen Gcruch an sich -, op- neiiien; (Gen.) trekken, trekking veroor- zaken; (fig) Z. Schlinge; den Mand -, Z. cerziehen; em Cesieht -, Z. schneiden; die Achseln -, optrekken; den l\'flug.den \\\\\'a- gen-, trekken, voorttrekken,voortsleepcn; ein Schift stromauf -, sleepen, op sleep- tonw hebben; an\'s Ufer -, naar den oever trekken; (Lamlh.) Z. Hechel; den Hul vorjemn. -, afnemen; den Degen -, trek- ken.uil de scheede halen; den Kürzern -, Z. kun; llraht -, draadtrekken; Gold, Silber -, trekken, uittrekken; gezogenes Gold, getrokken goud; Lichter -, kaarsen maken; gezogene Lichter, gegoten kaar- sen; Federspuien -, bereiden; ein liuch- senrohr -, (rekken, groeven; gezogene Kanonc, gelrokken kanon; Saiten auf die Geigc -, spannen; lllasen -, trekken,doen ontstaan,laten trekken; eine Linie -,trek- ken, zetten; eine Furche -, trekken, ma- ken, graven; einen Graben -, eeue gracht graven; eine Matter -, optrekken, maken, metselen, ophalen; eine Lolterie -, loten; die gezagenen Sammcrn, getrokken, uit— gekomen nommers; Einkünfle non etw. ; trekken, Z. Nutzen, Vor//iei/;(Kookk.) die Sappe - lassen, zacht en lang laten koken, meuken; (Hand.) emen Wechsel, Geld auf jem. -, trekken; Stelten aus einem Httchc -, een uittreksel maken uit; Sa/t aus den Kriulern <J\' *i laten trekken, een e-tracl maken of kaken van; sich eine Lehre aus elic. -, eene les nemen aan; ei/ie Fqlge, einen Schluss aus etui. -, eene gevolgtrekking maken uit; (Sp.) einen Stein -, nemen; Sie mussen - l, gij moet spelen!; in der of in die Dame -, dam slaan; jem. vor Gericht -, roepen, dag- vaardeu, doen verschjjncn, oprojpenje\'ii\'. in Klage -, eene aanklacht inbrengen; --\' Tafel ; ten eten nood/gen, aan den discb uoodigen; \\em. zu Rathe -, iein. raadple- gen, om raad vragen; mil in\'s Geheimniss gezogen werden, ook in het geheim be- trokken worden; in i Vnglück -, in het |
||||||||||||||||||||||||
|
vennsslak v.; -re\\her m. kleine pitoor
ui. uit Cayenne. Zieche, (-it) v. overtrek o. van een
beil, kussensloop v. Ziechklinge, (•») *•, Z. Zieh-
klinge.
Zipfor, (-«, mi. Ztefer) m. insect,
gekorven di»r o. Ziefer-beschreiber, (-fc«r»,mv.
•btr) in. kenner m. der insecten, insec- lenbeschrijver, enloinngr8afin.;-tV.«rArei- »u»J v. beschrijving.\' v. der insecten, en- lomographie v.; -fresser ni. insecteneler ra., dier o. dat van insecten leeft; -ktinde, •lelire v. kennis v. der insecten, euto- inologie v. Ziege, (•») v. geil v., wijfjesbok
in.; jantje -, Z. Zicklein; wilde -, wilde geit, dwerggems v.; 2. elft in. en v. Ziegel, (-s, mi. Ziegel) in. tegel,
|
-»cAeunev„ schoppen, schuppen m. loods
v. om steenen te drogen; schicht v. leemachlige steeukolenlaag ».; schlager in. stee n bakkersknecht, steen vormer,pan- nenbakker, werkman in. in de stcen- of pannenbakkerij; sparren in. dakspar, panlal v.; -stein in. tegelsleen, tegel, tichel in.; —<S/ o. onding, iets onzinnigs o., wat niet bestaat; -slreichen o., Z. •brennen; -strekher in., Z. -brenner; —fan.1 v. sleenbakken, paunenbakken o., kunst v. om steen of pannen te bak- ken; streichmasthine v. werktuig o. om steen Ie vormen; -stück o. stuk o. steen; • Ihnn in. leem o., pottenbakkersaarde v.;
• torf in. gele turf in. en v.; -wand v.
steenen wand m., Z. -mauri; -icerk o. steenen werk, metselwerk o. Ziegen-art, (-en) v. geilensoort
v.; il. geilenras o.; \'artig bijv. nw. geil-
|
|||||||||||||||||||||||
|
tichel,tegelsleen,gebakken steen ui., pan, aclilig, op eeue geit gelijkende; -auge o.
dakpan \\.;-brennen,tegelsbraiiden,sleeii-jgeilenoog o.; \'2. (Ilcelk.) kleine, diepe,
|
||||||||||||||||||||||||
|
bakken; mil -n decken, met pannen dek-
ken. Ziegel-arbeit, (-«i) ». tichel-
werk, metselwerk o.; •brennen o. sicen- |
||||||||||||||||||||||||
|
den binnenhoek
Hocksaut/e; -barl aard io.; 2. (I\'l.) ijv, nw. een gei- m. geitebok, bok kje o.; \'butler v. •iille v.gevlekte rn o. steppengeit .; 2. gefdrbtes -, |
||||||||||||||||||||||||
|
bakkeu, |iaiinenhakkeu o.; •brenner in.
|
4264
|
|||||||||||||||||||||||
|
steenbakker, pannenbakker ui.; -brenne-
rei »., \'t., \'hitte; •brennofen in., Z. -o/e«.\'boter v. van geitenmelk Ziegelchen, Ziegelein, (ver-
kl.) o. steentje, pannetje o., kleine dak-
|
||||||||||||||||||||||||
|
geilenleder, chevreauleder o.; •fleisch o.
geile(n)vleesch o.; -fusz in. geitepool, eilevoel in.; •fiiszig bijv. nw. tmkspoo- teu bobbende, geitevoeteu hebbende; •füszlcr ui. lein. met bokspooten; (ge- ir.eenz.) faun, satan, duivel in.; -huar o. geilenhaar o.; -haarig bijv. uw. geilen- liaar hebbende; •haarroth o. (Schild.) geitenhaarrood o.; -hainer in. (Student.) groote dikke stok in.; •haren bijv. nw. geitenharcu.van geiteuhaar; -hirl m.gei- tenhoeder m.; •kern in. geitenhoren m.; • kast ui. geitenkaas v.; -ktee in., \'L.Geisz-
blatl; -klappe v. biltcrblaver ».; -lab o lebbe v. van geiteinclk; -lamm o. lam o eener geit, jong lam o.; -leder o,, Z. -fell; • leib in. lichaam o. eener geit; •melker
—in, geitenmelker ni. geilenuielkslcr v., hij, zij die de geiten melkt; (Vil. bist.) Z. Schualbe (\'2); -mi/cA v. geite(n)inelk v.; -oclis m. os in. uit Tartar(je; •peter m. (Volkst.) oorklier, verzwering v. in hel oor; -janoer m., Z. Schwalbe (2); schrot o. geilenhagel in.; slatl in. gei- teustal in.; speckig bijv. nw. uit kwarts en wolfram beslaande; slein in. bezoar- steen, haarbal m. in de maag van geiten; slimme v. gcitestem v. Zieger, (s, mv. Ziegcr) m. wei v.;
(in Zwitserland), groene kaas v.; 2. (iu liet oog), dracht v.; (Leid.) kwartsader v.; -auge o. drachtig oog o.; -kise m groene kaas, Zwilsersche kaasv.;-4rau/ o. \'t. Sleinkraul (blauer); 2. groate scheen ling in., dolle kervel v.; •wasser o. water o. van de wei. Ziegler, (•#, mv. Ziegler) in., Z
Ziegelbrenncr, Ziegelmeister. Zieh, (-(e)s, mv. -e) m. (Ulaz.)
loodtrekker ui., rad o. otn bel lood tot smalle repen te maken. |
||||||||||||||||||||||||
|
pan v., tegeltje o.
Ziegol-dach, {-dach(e)s, inv.
•düclier) o. pannendak o.; —förmig bijv. nw. bol, dakpanvonnig; -decker m. pan- nendekker, dakdekker in.; \'drescher ui., Z. schlager. Ziegelei, (-eu) v., \'t.. Ziegclbren-
nerei. Zicgcl-erdo, v„ /.. ui. pottenbak»
kersaarde, polaarde v„ leem o.: -erz o. steenklem ig kopererts o.; •farb, -(arben bijv. nw.,Z. -farbig, -farbe\\. sleciikleur, kleur i. van gebakken steen; (Verv.) in die — (allen,stecnkleuraelitig zijn; -[ar- big bijv,uw. sleeiikleung, naar gebakken steea gelijkend; -feld o. steenachlig veld o.; -[orm v. steenvorm, steenbakkers- vorm m.; -gul o., Z. -erde; -hanjling in. kleine vlasvink in. der weiden; -ltaus o. steenen huis,huis o. met een steenen dak; met pannen gedekt huis o.; -hülte steenbakkerij v.; -kuchcn m. koek in. in den vorm van een steen; -lalle v. lal v. om de steenen op te drogen; - machen o. stecnvornien,sleenbakken o.; snacher in. steenbakker, steenvormer in.; -mauer v. steenen muur m.; -mehl o. gestampte steen In., schuurgoed, scliuurzand o.; sneisler in. steeubakkersbaas m.;il.cigc- naar m. eener steenbakkerij. Ziegelicht, ziegelig, bijv. uw.
als een steen, als eene pau; il. van steen, uit steen of pannen vervaardigd, steenen; ziegelicht anslreichen, baksleeusgewijze schilderen. Ziegol-ofon, (-ofens, mv. -ö/«i)
in. steenoven,pannenoven,steenbakkers- oven, paniienbakkersoven m.;-ö/o.tichel- olie, steeuolie f.; -plalle v. tegel, tegel- steen, tichelsteen in.; -roth o., Z.-farbe; rucken m. steenkleurige zeerups ».;
|
||||||||||||||||||||||||
|
Zie. Zie. Zie. 1457
|
|||||||||||||||||||||
|
ling), termijn m.; (van eene zwangere
vrouw), lijd m. van bevalling; vor dem - niederkommen, ontijdig bevallen; (Geselt, van U.) Z. Kammerztel; 2. (bij het schic- len), doel, doelwit, mikpunt o.; nach dem -e schieszen, naar de schijf schieten; (lig.) doel, oogmerk o., bedoeling v.; ueben das - schieszen, zijn doel niet be- reikcn; jemn. das - verrücken, iems. po- |
|||||||||||||||||||||
|
verbaling ».; 2. aantrekking, aantrek*
kingskracht ».; 3. verlenging, rekking ».; i. spanning v. der zenuwen, trekking v.; 5. trekken, voorlrukken o., tocht in., uil-
wijking v.; (uil een huis), verhuizing v.; (van vogels), heen en weer trekken o.; 6. opvoeding, aankweeking, kweeking v.
Zieher, (-s, mv. Zieher) m., -in, (-ncn) v. trekker m„ trekster v.,liij,zijdie
|
|||||||||||||||||||||
|
ongeluk storten; zur Verantworlung -,roe-
pen; sur Slrafe -, veroordeelcn, eene straf
opleggen; Lufl in sich -, inademen; Wein
-, tappen, aftappen; ««/\' Flaschen -, in
flesschen aftappen, bottelen: VKusjer -,
(van de zon), halen, wolken iloen vor-
men; it. (van leder),opzuigen; (van sche-
pen), lek zijn; Wasser in tich -. opslor-
pen; die Sonne ziehl das llnls krumm,
|
|||||||||||||||||||||
|
irekt &; (Kamm.) kamvijl v.; (Schoenm.)|gingen verijdelen; »icA zum -e legen, be-
rusten, zich naariem.schikken,toegeven.
Zielbüchse, (-n) v. buks r. om mede schijf Ie sclneleu. Zielon, (zieltc, geziell) o. ww., m.
A.mikken, doelen, ten doel liebbcn;(Arl.) aanleggen; gut -, goed mikken; (Hg.) auf, nach etu: -, iets bedoelen, op hel oog hebben, hel gemunt hehb mi op; auf elw. -, (in het spreken), zinspelen, doe- len; -de Zeitmtrler, bedrijvend, overg»n- kelijk, transitief;2. Z. eri\'ulen; ll.o.zelfst. doelen, doel, mikpunt o.; das llichten und mikpunt o.; (lig.) inzichten o. mv., ineeniiigen v. mv.; - auf elw., strekking, bedoeling, zinspeling v. Zieler, (-s, mv. Zieler) m. hij die
docli, mikt &, Z. zielen. Ziel-geld, (•(*)«, mv. -er) o. geld
o. dal men op zekere tijden verschul- digd is; -gersle v. Koerdische gerst v.; •punkt m. mikpunt, doelwit o.; sclieibe v. schijf, schietschijf v.,wit, mikpunt o.; (lig.) borstlap in., borslleer o.; jem. :ur - seines Wilzesmachen, iem. lol liet voor- werp van bespotting, van zijne scherts maken, den spot drijven mei; schieszen schijfschielen o.; statige v, slaak in., paal m. als mikpunt; -tag m. bepaalde dag m. Ziemen, (zicmte, gezieml) o. ww.,
in. Ii., Z. geziemen. Ziemer, (-j, mv.Ziemer) m. krams-
vogel in., jeneverbeslijsler v.; 2. groote lijster v.; 5. lijster, merel v. met witte borst; (Jacblw.) leudesluk o.,Z. tlirsch-, Reh-, Ochsenziemer, Ziemlich, bijv. en b. passend; 2.
tamelijk, redelijk, matig, vrij goed, vr^j wel,een weinig,een beelje; i>0(i -cr Grö*ze, van tamelijke grom ie, vrijg; ooi; -e Lange, tamelijke, redelijke lengte; -er Nenge, in sfra«y,|vr:j groote menigte; es WW - spat, het was tamelijk laat, vrij iaat; - reicA, mid- dcliualig rijk; sicA\'j - schmecken lassen, vrij goed elen; 3. (gemeenz.) ongeveer, |
|||||||||||||||||||||
|
de zon doet het hout krom trekken; i»
Belrachlung, Erwigung -, in overweging
nemen; in Verdacht -, verdenken, arg-
waan koesteren; et«. au/jicA-, op zich
toepassen; Folgen nach >tch -, na zich
sleepen; sich etm. xu Gemülhe -, zich be-
zorgd maken, zich ongerust maken, zich
iets aantrekken; Vnglilck nach tich -, na
zich sleepen, ten gevolge hebben;sic/i elui.
auf of über den Hals -, zich iets op den
hals halen, zich berokkenen; das Leder -,
trekken, rekken; Draht $• dunner -, trek-
ken, uitrekken; 2. Pferde -. fi>kken; .SVi
denuürmer -, houden, kweeken; lllumen
ausden Samen -,telen; Büume -,kweeken
ein Kind -, Z. erziehen; (Spraakk.) ein
Wort, tint Silbe », slepend uitspreken
gerekt uitspreken; II. o.ww.onr., m.s.zu
Ftlde -, (van landlieden), naar het veld
gaan; (Krijgsw.) zu Felde.in\'s Feld, in den
Krieg -, te velde trekken, oprukken, ten
krijg oprukken, ten strijde trekken; durch
ein Land -, trekken, gaan; auf die Waclie
-, op wacht gaan, de wacht betrekken;
seine Strasic <*- -, zijn weg vervolgen
voortzetten; jem. - tassen, laten gaan,
vertrekken; it. (van vogels), vertrekken;
it. terugkomen; uu einen Ort, in eine
Stadt -, gaan naar; aus einem liause -,
verhuizen, een huis verlaten; in ein
IIaus -, gaan wonen in, een huis be-
trekken; in ein anderes Units -, een ander
huis belrekken, in een oniler buis gaan
wonen, van woning veranderen, verhui-
zen; aus einem Lande -, een lanci met-
terwoon verlaten, uitwijken; zu einem
andern Iferrn -, in een anderen dienst
gaan; von jemn. -, iems. dienst verlaten,
uit iems. dienst gaan; it. ui. A. (van
jlijpsleenen), goed scherpen; (van werk-
tuigen), goed gaan, goed doordringen
UI. onp.ww.es zicht, het tocht, hel trekt,
er is tocht; (gemeenz.) es ziehl mich in
der Schutter, het trekt mij in den schoO\'
der, ik gevoel eene trekking in &; IV
wed. ww. sich aus einer Suchc -, zich
|
|||||||||||||||||||||
|
z
|
|||||||||||||||||||||
|
duig v.; (vau een boom &),aaukweekinglnagenoeg; er ist • so all als ich, hij is
v.; sliste v. trekkinglijsl v.; stag m.jongeveer, nagenoeg zoo oud als ik. trekkingdag, dag m. waarop de lolerü Ziop-ammer, (-n) v.geelvink m.; trekt. \\-drossel v. kleine lijster, zingende lijster Zieh-Vuter, {saters, mv. -viler) \\ v.; 2. Z. Weindrossel.
Zijpen, (ziepte, geziept) o. ww.,m
|
|||||||||||||||||||||
|
onttrekken aan, Z. Lange; sich irgend
icohin -, ergens heentrekken; sich am
Ueere hin, in\'s Meer hincin -, (van ber-
gen), zich uitstrekken langs, zich in de
zee uitstrekken; (van vloeistolfen), sicA
-, vloeien, loopen; die Hduse - sich dar-
nach, de muizen worden daardoor aan-
gelokt; sich nach dem Fusze, nach dem
Leibe -, gaan staan naar; it. sich -, (van
bout), trekken, gebogen worden; (van
leder), rekken; (van een weg), langs loo-
pen, voort loopen, Z. Lange; sich in\'s
Rothe -, zweemen naar; .«tcA in\'» Enge -,
nauwer worden; sich in\'s Kleine -, klei-
ner wordeu; (lig.) (van personen), zich
behelpen, zich beperken, zich bepalen;
V. 0. zelfst. (van een schip), verbalen o.,
|
|||||||||||||||||||||
|
A. (van vogels), piepen, Huilen, kwinke-
leeren, schreeuwen, tjilpeu, sjilpen. Zier, v., z. m. versiersel o., versie-
ring v., sieraad, ornament o. Zier-affchen, (verkl.) o.,-affe,
(-«, mv. -n) m., Z. \'bengel; (gemeenz.) saletpnp v„ pauwinnetje, behaagziek meisje o.; -üfferei v. gemaakte behaag* zucht, nuirerij.oppronking v. Zierath, (-(e)>, mv.-en) o. sieraad,
versiersel o., versiering,decoratie, tooiing 92 |
|||||||||||||||||||||
|
v. weeghaak v., unsler m.; -iecg m.jaag-
pad, lijnpad o.; sierk o. hekwerk,draad- werk o.; (Werkt.) hijschwerk o., kraan \\.\\-zange v.lreklang v.;-zt\'ujo.,Z.-iwrA. Ziel, (•(«)». mv. -e) o. doel, einde o., grens v., paal m.; einer Sirhe Masz\\ und - setzen, paal en perk stellen aan; |jemn. ein - setzen, iem. zekere grenzen voorschrijven;dos- ü6er»cArei/en,degren- zen te buiten gaan; - des Lebens, einde o. des levens, dood in.: (van eene beta- |
|||||||||||||||||||||
|
Zim.
|
||||||||||||||||||||
|
Zim.
|
||||||||||||||||||||
|
U58 Zif.
|
||||||||||||||||||||
|
vertrekken; •gerath o. timmergereed schap
|
||||||||||||||||||||
|
»., pronkjuweel o.; -maler m. decoratie* lom in cijferschrift Ie schrijven, geheim*
|
||||||||||||||||||||
|
schrijfkunst v
Ziffem, (zifferle, geziffert) o. ww.,
in. //. cijferen, rekenen. Ziffer-rechnnng, {-en) v. reken
kunstige rekening v.; schlüssel m. slcii\' lel m. ter ontcijfering; •schrift v. cijfer, schrift o.; -znhl v. cijfer o. Zigeuner, (-«, mv. Zigeuner) 111.,
-in, (-nen) v. zigeuner, heiden, waar* zegger m„ zigeunerin, heidin, waarzeg* ster v.; (Volkst.) er langt nicht :um-, hij liegt altijd. Zigeuner-bande, (*») v. zigeu-
nerhende v., Hoep m. zigeuners; -frau v., Z. Zigeunerin. Zigeunerisch, bijv. en b. zigeu-
nerachlig.Uoheemsch,\'/.. zigeunermAszig. Zigeuner-knabe, (-«, mv. -n)
m. zigenuerknaap 111.; -lehcn o.zigeuner- leven o.; (lig.) zwervend leven o.; -mdd- chen o. zigeunermeisje o.; •m&szig Injv. en b. zigeunerachtig, als een zigeuner. Zigeunem, (zigeunerte, gezigeu\'
nerl) o. ww., 111. h. als een zigeuner leven, een zigeunerleven leiden. Zigeuner-rotte, (•») v., Z.-*«n-
de; •tprache v. zigeunertaai, dievenlaal v.; -latiz m. zigeunerdans in.; -volk o. zigeuners m. mv., liedelvolk o.; -ueib o., Z. Zigeunerin. Zikgrio, (-n) v. cichorei v.; gelbe
-, wilde cichoiei v.; wilde -, leeuwen tand 111. Zikzak &, Z. Ziekzack.
Zulle, •(•») v. langwerpige donau
boot v. Zimbel, (*») v. schelletje, klokje
o,; 2. cimbaal of cimbel v. Zimbel-blume, (•») v. water-
weegbree v.; -kraul o. cimbaalkruid, na- velkruid o.; -register o. (Org.) klokken- spul o.; -sückchen o. arroenzakje o. met een schelletje; -;ug m., Z. •register. Zimmer, (*», mT.Z«Bliier) o.kamer
v., vertrek o.,zaal v.; Heiiie -n,achter elk. gelegen vertrekken of kamers; wo hal er seine *?, waar woont hij\'!; jem, in\'s * zu gehen nölhigen, darein einsperren, leui. noodzaken de kamer te honden;2.(Uoiil- w.) stuk o. van i() huiden. Zinimor-tirboit, (**«) v. tim*
merinanswcrk o.; 2. timmerwerk, door den timmerman te verrichten werk o.; •axl v. tiininerinansbyi v. |
o.; -gesell 111. kamergezel m.; 2. timmer-
mansknecht ui.; \'handwerk o. timmeren, ueroep.ambachl o. van liinuieruian;-Aducr m. (Uergw.) inijiiwerker-liiuiiieriiian ui.; • /)"/ m. liuimerinanswerkplaals, tiunner- plaals, werf v.; -holz o. timmerhout o.; •junge v. timmermaiisjongen ui.; -kunst v. timmerkunst v.; -kaue v. (Uergw.) U111- inerhut v.; -laut in. uigelapt stuk timmer* hout o.; -leute mv. timmerlieden m. mv. Zimmerling, (-(c)s, mv. -«) m.,
Z. Zimmerhaucr. Zimmer-maler, (\'malers, mv. •maler) 111., Z. Slubenmaler; •utann m.
liimneruian 111.; —skunst v., Z. -kunst; —ssclicaube v. iloinmekracht v., kelJer* winde v.; •uchurz 111., Z. •schurz; -mei- sler ui. timmermansbaas in, Zimmern, (zimmerle, gezimmerl)
bedr. ww. timmeren, betimmeren, als timmerman bewerken; Sckiffe;boawen; cinen Trog -, maken; einen Hrunnen -. betonnen; (lig.) lomp ineenslaan. Zimmer-nagel,(-\'it!(/i\'(s,niv.-"<ï-
gel) iu. houten pin ».; -plulz in. timmer* plaats v., Z. -ho/; -polirer 111. timmer* inans-meesterknecht 111.; -prvdiger in. huiskapelaan in.; -reclil o. recht o. 0111 te houwen; -reihe v. reeks v. van ver- trekkeu, suite v.;-scliucz m.liiumermans* voorschool o.; span m. spaander 111.,krul v.; spinne v. Iiiiisspiu v.; 2. hooiwagen m.; steiger m. (liergw.) hoofdheschieler 111., opzichter 111. over hel timmerwerk; stretcher m„ Z. steiger; stiick o. stuk 0. timmerwerk; 2. kamerstuk o., kamer- schilderij v., binnenhuis o.; -thure v. ka* merdeur v. Zimmerung, (-e») v., Z. zimmern;
it. Ztmmerwerk; lUergw.) heschieling v. Zimmer-verzierer, (-rers, mv.
•rer) ai. dccoratieschllder in.; •verzierung v. decoratie v., kauiersieraad o.; -werft o. lii.-imerwerl, sclieepstiininerweiT v.; •werk o. timmerwerk o. Zimm(e)t, (-(e)-) m., z. m. kaneel
o.; 2. Z. \'iVmtersrinde; eine Stange -, pijp kaneel. Zimm(ejt-apfel, (-apfeis, mv.
-\'\'//r(. 111. kaneelappel ui.; 2. Deschap*
pel, rujioappel 111.; -balsam 111. kaneel* balsem 111.; -bauin m. kaïicelbooui in.; \'blume v. kaneelbloem v.; -blülhe v. ka- ueelliloeseiu 111.; -branntwein in. kaueel- biaiiilcwiju m.; \'braun o. kaïieelbruiu o.; •britch 111. kaneel o. in stukken; -essem v. uittreksel o. van kaneel. kaneeleUract o.; -farbe v. kaïieelkleur v., Z. -braun; •farben, - f ar big bijv. nw, kaneelkleurig, kaneelbruin; -geruch 111. kaueelreuk 01.; -gesehmack in. kaneelsmaak ui.; -holz o. kaneelhoiil o.; -kainplier iii.kaueelkainfer v.; -kocli, \'kuchen 111. (Kookk.) rijsielaart v.; \'konjekl o. kaneelsuiker v., kaneel* lokjes o. mv.; -ktiijelcheiio. kaneelkoekje .; \'mantel v., ï.-konfekt; -öl o. kaneel- lie v.; -rvtde v. kaneelbast ui.; •röhrchen |
|||||||||||||||||||
|
schilder m
Zipr-baum, (-baum(e)s, mv.
•bdume) in. boom in. die slechts tot sie* r.iinl dient; \'bengel in. modegek, Int, pronker, dandy in.; -bell o. praalbed, pronkbed o.; ~bold tn., Z. -beni)el; -bucli- stabe m. kriilletler, versierde letter v. Ziorchen, (-s, m». Zierchen) o.,
Z. Zier ka the. Zierde, (-n) v. sieraad, versiersel
o., versicring.decoralic v.; (lig.) roem m.; er ist die - der Stadl, hij is het sieraad der stad; die kleinen -n des Lebens, de aangenaainhcden &; -los liijv.cn b.onop- smukt, zonder sieraad, eenvoudig. Zieren, (zierle, gezierl) bedr. ww.
sieren, versieren, verrijken, opschikken, decoreeren, Z. schmitcken, verschönern; ein II iic li ra il tfu/>/erH-,illu-treiren; (i. k. bet.) opsmukken,opschikken; (Wapenk.) van eene scbilddckkiug vourzien:gezierl, (van den stijl), opgesmukt; (Muz.) ge- maakt; II. wed. ww. jicA -, zich tooien, zich opschikken; (lig.) gemaakt aanstel* len;it.de(n) preutscliespelen.een zekeren toon aannemen; sie zterl sich, sic thut selir gezierl, zij stelt zich zeer gemaakt aan, /. zimperlieh; ein geziertcr ilemeh, opgesmukt mensen; 2. sich -, cnmpli* menten maken, zich lang laten bidden. Zierer, (•*, mv. Zierer) m., -in,
(-nen) v. hij, zij die versiert, opsmukt i, Z. zieren. Ziererei, (-en) v.gemaaktheid,on-
natuurlijke houding v„ overdreven ma- nieren v. mv. Zier-fohlener, (-ners, mv. -ner)
m.Vefïelincr wijnstok ta.\\-garlen m.lust- tuin ui.; \'kunst v. kunst v. om te ver- sieren; -leder o. versiersel o. op den staarlriem van een paard; -lehm va. leem o. tot het vormen der versierselen eener klak. Ziorlich, (-er, st) bijv. nw. sicr*
lijk, fraai, keurig, lief, aardig, netjes, bevallig, elegant; - sprechen, bev»llig;-teil v. sierlijkheid, keurigheid, netheid, lief* heid, bevalligheid v.; (gemeenz.) aardig* heid v. Zierling, (-(e)», mv. -e) m., Z.
Zicrbcngel,
Zier-los, bijv. nw., Z. zierdetos;
•nuss v., Z. Zirbetnuss; • meiszel m. blik* slagersbeitel in.; -puppe v., Z. -a/fe. Ziorrath, (*(«)*, mv. -en) m.,
Z. Ztcriith.
Zipsel, (-n) v., Z. -maus; -bir m.
bruine beer ui.: •mum, -ralte v. mar- mot v. Zieser, (-j, mv. Zieser) m.,Z.Kicher.
Zitlbr, (-n) v. cijfer, getalmerk,
noiiiiuer of nummer o.; elw. mit -n be- zeichnen, iels met cijfers aanwijzen, 110111- meren of nummeren; 2. geheime schrijf* letter v.; Kunst mit •» :u schreiben, Z. •kunst. Zjffer-bass, (-es, mv. -e) m., Z.
|
||||||||||||||||||||
|
C5C
|
||||||||||||||||||||
|
Zimnierbar, bijv. nw. getimmerd
kunnende worden.
Zimmer-beil, (•(\'\')\'• mv- •\'•) "•>
Z. •axl; -bekleidun<i v. uieiibeli-u o. uiv.,
huisraad o.; •brief m.contract o. uuilrenl het bouwen van ecu se.lnp; -bhise v. bleeke huiskleur, kleur >. ten gevolge van veel Ihuiszittcn; -0ock ui. li.mner* schraag v.; -bursch in. limuiei\'inansjon* gen in. Zimmerchen, Zimmerlein,
(verkl.) o. kamertje, vertrekje u.
Zimmor-docko, (-») ». plafond
|
||||||||||||||||||||
|
Ceneralbass; -blalt o. (vaneen horloge o., kauierzolderiiig v.; •fatkei v. vierkante
S), wyzerplaal v.; -brief in. in c ij f e r - j toorts v. die uit vier lichten bestaat; schrift geschreven brief m.; -bruch in. -/Jos. o., -lliisze v. vlot o. van timmer* breuk v., breukgetal o.;-liuns< v.kunst v.\'hout; 2. houtvlot o.; -lolge v. reeks v. |
o. pijpje o. kaneel; -rose v. kaneelroos
v.; siture v. (Sclieik.) kaneel/uur o.; \'tckwamm in. paddenstoel m. van den kaneelboom; -wachs m. kaneelroos o.; |
|||||||||||||||||||
|
Zin. 1459
|
|||||||||||
|
Zin.
|
|||||||||||
|
Zin.
|
|||||||||||
|
o. tinoxyde o.; —salze o. mv. tinoiyde
zouten o. mv.; -oxydulsalie o. m». tin- oxyduulzonten o. mv.; -pfanne v. tinpan p/eife v. tinnen pijp ».; •platte v. linnen plaat v., blad o. tin; -probe v. tin- proef v.; -guarz m. met tin vermengd kwarts o.; -rosl m. roostervormig tinerts o.; salz o. tinzout o.; sand m. met nu vermengd zand o.; sauer bijv. nw. —e Salze, tinzoulen o. mv., chloortin o.; saurc v. tinzuur o. Zmnschor MUnzfUsz,(-e«)m.,
z. m. standaard, muiilstandaard 111. van bet klooster Zinna. Zinnsohlager, (schlagers, mv.
•schlager) m. liiiklopper ui., hij die het lm tot bladen bewerkt; spalh 111. spaalh bevallend tin o.; setfe 1., Z. -wasche; slein m. blok o. tin; (Giet.) gezuiverd en gewasscheu tinerts o.; stock ui. slok 111. om het tin tot bladen te rollen; -la(el v., Z. -platle; -waare v. tinnegoed o.; •irajfe v. linschnal v. om het tin Ie we- gen; -wdsche v. wasschen o. van tinzout uil aarde; (Giet.) loutering v. van kort- geslagen tinerts; -wdscher m. linwas- scher 111.; •wa\'sekerin v. schuursler v., zij die het tinnegoed schuurt; -wexsz bijv. uw. zoo wit als tin, blauwachtig wit; 2. o. zcllst. Unslriiis o.; •werk o.,Z. -geralh; •zuilter 111., Z. -graupe; -zeichen o. lin- neu keuleeken, merk o. der mijnen;-xug m„ Z. -galter. Zins, (-es, mv. -e) m. (vroeger),
schatting, belasting v.; 2. cijns, grond- i\'ijus, leencijns 111.; (van geld), Z. Zmse; 5. pacht, huur *".; in • nehmen, in huur nemen, huren, pachten. Zins-ubzug, (-(e)s) m., z. in.
korting v.,escouiplo o.; -acker m., akker 111., veld, stuk o. land waarvan pacht be- laald wordt. Zinsbar, bijv. nw. (van goederen),
cijusbaar, belastbaar; (van een volk), schatplichtig, cijnsphehtig; -ketl v.cijns- baurheid, schatplichtigheid v. Zjns-bauer, (-n, mv.-n)m.cijns-
plichtige boer, boer in., die pacbt betalen {moet, liendplichlige 111.; -brie/ m. cijns- | brief 111.; it. huurcontract o. met de be- [paling der pacht; -buch o. cijnsboek o.; 12. Z. Grundbuck; -busze v. boete v. voor 111 < 1 betaalde pacht; -coupon 111. interest- 1 coupon in. Zjnse, (-n) v. interest m., rente ».;
-n au/ of eon -n, interest van interest, sameugestelde interest; trockene -n, Z. Fruchtzins; Geld des keme -n trdgt, dood kapitaal; auf -n ausleilien, auslhun, op interest zetlen. Zinseinnehmer, (-mers, mv.
•nier) ui. ontvanger 111. der pacht ot der [belastingen. Zinsen, (tintte, gezinsl) o. ww., ui.
Ii. interest,schatting, belasting, cijns be- lalen; il. huur, pacht betalen, Z. Zins; dieses Gut ztnstnaeh />., betaalt cijns aan, is schatplichtig aan I).; diese Summe ztnsl sa vul, brengt zoo veel interest op; 2. bedr. ww. den cijns & betalen. Zinsen-ausgleich,(-(e)j,niv.-e)
m. vereffening v. der interesten; -berech- |
|||||||||||
|
gam o. tinmengsel o.; -ar( v. tinsoorl v.;
•asche v. tinasch v.; -auflösung v. oplos- sing v. van tin; -bad o. tinbad, ge- smolteu tin o.; -ballen i.i, opgerold tin o.; -berg m. berg m. die tin bevat; —werk o. 11 il rn ij ij v.;-belto. leverkleurig ijzerkies o.; •blall, •bldllcken o. biadtin o.; einen Spiegel mil -blóllern beleyen, met blad- i in beleggen, foelién; -btech o. tinnen plaat v.; •blende v. tinbleude v.; -blumen v. inv. tiubloemen v. mv., -buller v. tin- boter v., uil bijlend zoutzuur tin o. Zinne, (-n) v. kroonwerk o. niet
schielgalen; (van een paleis of tempel), tinne v„ plat dak, plat o.; mil -n verte- hen, van schielgalen voorzien; (liouwk.) nok v.; (Wapenk.) tinne v.; -nschnill m. opening v. voor schielgalen. Zlimei\', (-J, mv. Zmner) in. ver-
linuer, liuiiegieler m. Zinne(r)n, bijv. en b. tinnen, van
tin, uit lin vervaardigd. Zinn-erz, [-es,mi.-e) o.tiueriso.
•feile v. linvijl v., luivijlset o.; -ftölz in linadcr v.; -/o/ie v., Z. -blall; -gang m. liiilioudeiii\'e erlsader v.; -yebirge o. tin gebergte, tinbevatlend gebergte o.; -ge- rdlh o., -gvidihschall v. tinnen gereed- schap, linweik o., tiunengoed o.; -gatier o. opgerold blad o. lin; -gekrdlz o. afval ui. luj hel smelten «au lin; -yeschiebe o. (liergw.) tinerts o. in opgerolde stuk- ken; -geschirr o., Z. •gerdth; -gesell ui. liniiegieler(sknccht) m.; •aietzer m.tin- gielerm.; -gieszerei v., -yieszerkanduerk 0 lingielerij v., tingielen o.;i2.-gie»zerei
v. tingielerij v., plaats waar liet tin gego- ten wordt; -grdbcr m. werkman in. in eene liiimiju; -granale v. donkerbruin tinerts o.; 2. —, -yraupe v. korrel, korreling v, van gekristalliseerd tin; -yroichen m. stukje o. 11ii met den stempel der mijn; •giube v. tinmijn v.; -hallig bijv. nw. tinhoiidend, linbevallend; -hammer m. 1 uili.......r in.; •kandel ui. tinhandel, liu-
newinkel m.; -handler,—in, tiiihaude-
laar in., tiuliandelaarster v.; -haucr in., Z. •yraber; •hobel in. tinschaaf v.; -kulk ui., /.. -asche; -kies ui. tinkies o.; -kram ui. winkel ui. tan tinnegoed, linwin- kcllje o.; -krdlze v. grijze tinasch v.; •kraut o. schaafsiroo o., paardeslaarl in.; •krücke v. (Org.) lade v. tot bet giclcn van linnen pijpen; -kryslalle ni. mv.tin- knstallen o. mv.; -laden m. tiniiewiiikei in.; -/n//i o. Iinsoldeersel o.; -melalle o. nu. tin bevallende metalen o.mv.;-mii/- ler v. (Speld.) toevoegsel o. van gelou- lerd tin bij liet smelten van metalen. Zinngber, (s) ui., z. in. verinil-
joeii, bergriiod, cinuober o.; geremigler -, vermiljoen, bergrood o. ZinnQber-blume, (-n) v. koe
koeksbloem, viiurbloeiu v.;-errfe v. kwik-
houdend bergrood o.;-er;o.cinnobeierls o., vermiljoen o.;-a/iinx111. gedegen berg- rood o., vcrmiljiieiierts o.; -ioth bijv. nw. zoo rood als vermiljoen; II. o. ol\' -rólhe o. vermiljoen o. Zinn-ofen, (-o/r«s, mv. -bfen) 111.
oven 111. om li.1 te smelten; 2. tinoven m.; 3. linsiuellerij, lingielerij v.: •oxyd |
|||||||||||
|
•wasser o. kaneelwater o.; 2. Z. -brannl-
wein: -wein m. kaneelwijn, hyprocras v. Zimperlich, zimpferlich,
(-er,sl) bijv.en I).gemaakt,preulsch,teer-
gevoelig, overdreven, zekeren loon aan- nemen<le: it. overdreven angstig, hloode; - Ihun, zich teergevoelig voordoen; •keil v. gemaaktheid, preulsch heid,tcergevoe- ligheiil v. Zimporn, (zimprrle, gezimperl) o.
ww., in. A. zich gemaakt aanstellen, een zekeren toon 3aiinenieii,glinilachen,vrien- delijli toe knikken. Zjndel, (-s) »r -taffet, (•«) m.,
z. in. dunne taf v., Avignnn o.; 1. (Nat.
Iiist.) -fi\\ch m. meerval in. Zindikiten, m. ruv. Maho[nedaan-
sche vrijgeesten m. mv. Zingel, (-*, mv. Zingel) m. spits v.
van een honge rots; 2. streep v., striem m. Zingein, (zingelte, gezingelt) In-dr.
ww. omsingelen, insluiten. Zink, (-(e)s) m.,z. m. zink o.; sekwe-
felsaurer -, Z. •vilriol. Zink-ahnlich, -artig, bijv.nw.
zinkachlig, op zink gelijkende; -asche v. zinkkalk v.; -ül/ier m.zinketheriu.;-fc«ri// in., /,. Galmei; 2. Z. spalk; •blende v. zwavelhoiidend zinkerts o.; •blumen v. mv. zinkbloctnen v. mv., wille kalk v. van verbrand zink; •butler v. zinkbotcr v„ zoutzuur zink o. Zinke, (-n) ». tak m.; it. punt, spits
v., land in.; (Jacbtw.J punt v.,eind o. van hel gewei; (van eene vork), land ui.; (van knoflook), bolletje, klauwtje o.; (I\'l.) Z. •btalt; (Muz., Urg.) alpenhoren ui., kla- MM II O.
Zinken, (zinkle, gezinkt) bedr.ww.
takken schieten, uitschieten; (Meuh.) Z. verlinken. Zinken-blaser, (-blóiers, mv.
•bldser) m.horenblazer m.;-e/a/<o.hoorn-
blad o.; -yehörn o. herlsgewei o. met drie of vier takkcn;-rejis/ero.,-.-Mjiu. (Urg.) klaroenregislcr, horenwerk o. Zink-erz, (-es, tnv. -e) o. zink-
erls " ; luflsuures -, kalamijn, kalamijn- steen in.; -ylas(erz) o. kalamijnsteen ui., glasachtig zinkerts o.; -hallig bijv. nw. zinkhoudend, zink bevallend; -fang m. (Giet.) werktuig o. um hel zink op Ie vangen: -/iorn o. Z. Zinke (Mm.); (Nat. hist.) Iioreuslak v. Z.inkig, bijv. nw. takken, punten
hebtiende. getakt, gepunt. Zinkisch, bijv. nw. zinkacblig.naar
zink gelijkend; -er Ofenbruch, overblijf» selen o. mv. bij het zink smelten. Zink-kalk, (-(e)s) in.,z.m. zink-
kalk »., geoxydeeni zink o.; -kocher m., Z. -glas; •oxyd o. zinkoxyde o.; -plulte v. zinken plaat v.; salz o. zout o. van zink; schlacke v.zinkslak v., 7inkscliuim o.; spalh in. zinkspaath o.; sluhl m. zinkkuip v.; -vilriol m. zwavelzuur zink- oxyde o. Zinn, (-{e)s, mv. -e) o. tin o., (in-
soort v.; englisches -, Engelsen tin; ge- tinges -, arm tin; 2. Z. •gtschirr. Zinn-after, (-afters, mv. •after)o.
ledige, uitgewasschen tinsteeii i».;-amol- |
|||||||||||
|
4460 Zin.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Zir.
|
Zir.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Zton, (-j) m., z. m. Sion m., hemel
ni.; (J. gesch.) berg in. in Jeruzalem met den burcht van Uavid; (Hg.) rechtzinnige Kerk v.; suvehter in. (Hg.) wachter m. van Sion, dweepziek ijveraar m. voor hul rechtzinnig geloof. Ziper, (-j) m., z. m.\'stof v. uit wol
en boomwol vervaardigd; (Nat. hist) cypersche kat v. Ziper-gras, o.,-katze, -wurz,
v., Z. Cgpergras $•; -huni m. Turksche, cypersche bond in. Zipf, (-(e)s) m., z. m. pip v.
Zjpfel, (-f, mv. Zipltl) m. slip,
|
|||||||||||||||||||||||||
|
mit den • messen, met den\'passer meten;
(flg.)j4//ei mit dem - abmessen, alles met een passertje afineten, in alles regel bon- den. Zirkcl-abschnitt, (-(e)«, mv.
•e) m. cirkelsegiiient o.; -ausschn tl in. cirkclseclor m.; -bewegnng v. krmgvor- migti beweging v.; -bindt v. (Ileelk.) rondloopend verband o.; \'bogen m. cir- kelboog m.: ^(ltouwk.) gewelf o.; -lwjig bijv. nw. boogvormig; \'brief m. roud- gaande brief in., circulaire v.; -brüder- schuft v. vroegere geesteljjke broeder- schap v. in l.nlieck. Zjrkeler (s, mv. Zirkeler) m. cir-
kellrekker in., hij die allerlei krullen of versierselen maakt: (flg.) angstig leeke- naar m. Zirkel-figur, (-en) v. cirkel m.,
cirkelvormige llguur v., rond o.; -/McA« v. cirkelvlak o„ cirkel m.; \'ferm v. cir- kelvorm, ronde vorm, kring m.; -förmig bijv.nw. cirkelvormig, kringvormig, rond; •geslall v„ Z. -form; \'instrument o. cirkelvormig werktuig o.; -lau/ m. cir- kelvormige loop, ronde loop, kring m.; •linie v. cirkerlijn v., cirkel m.;-»ia.iz o. passer m.; -molte v. cirkelvormige vlin- der m. Zjrkeln, (zirkelte.gezirkelt) o. ww.,
ui. A. omloopen, in omloop zijn, roud- loopcn, rondgaan, ciruuleeren; 2. bedr. ww. met den passer afmeten, passen, een cirkel trekken; (lig.) met de grootste nauwgezetheid nagaan; gezirkell, afge- werkt, afgepast. Zirkel-punkt, (•(«)«, mv..«) m.
middelpunt o., centrum o.; -niin/ bijv.
bijv. nw. cirkelrond, zoo rond als een cirkel; -runde, -rundung v. cirkelrond o., rondheid v. van een cirkel; schenkel m. passerpoot in.; schtüssel in. kompassleu- lel m.; sekmied m. passermaker m., egsmid,kleinsinidm.;-tc/i/)urv. (Timm.) cirkeisnoer, snoer, touw o. om groole cirkels Ie trekken: schreiben o., Z.-brief; schwung m.cirkelvormige beweging, be- weging v. in de rondte; spitze v. passer- punt v.; stein in. schrijfsieen, leisteen in.; -tanz in. rondedans, dans in. in hel rond; -vierung v. i|iiadratuur v. van den cirkel; -ic«rm in., Z. Totlwurm; -zahl v. cirkelgelnt, rond getal o. Zirkon, (-(e)s, mv. -e) m. gom-
stceu m.; edler -, gele hyacint m., zir- koon m.; -erde v. zirkoonaarde v.; —salie o. mv. zirkoonaarde zouten o. mv. Zirkonium, (-«, mr.Zirkoniin) o.
zirknniuiu o., metallische basis v. derzir- koonaardc. Zirkular-bowegung, ».,
brief, m. &, \'t. Cirkularbcwegung f.
Zirkuljren, {zirkulirte, zirkutirt)
&. Z. cirkuliren <ĥ. Zirnoiuho, (-n) v. wollig* eik of
eikclioom in. Zirnonbaura, (•oaum(e)*, mv.
-ia«»ie) m., Z. Zirneiche. Zirpe, (-n) v. buiskrekel m., kre-
kel(|e o. Zirpon, [zirpte, gezirpt) o. ww., m.
A. tjilpeo, sjilpen, piepen. |
|||||||||||||||||||||||||
|
nung v.i riterest rekening,berekeningt.tih
den inler«sl;-DU\'A o.,Z.-register;-fusz ra. renteslandaard.rentevoet m.;-rc<1uclwni. renlevermindering, verlaging v.der renle, •tabelle v., Z. Zinslabelle; -traqcnd bijv. nw. renlegevend, interest opleverende; -verzin$ung v., •mfAer, -j»nj m. samen- gestelde interest, interest m.van interest. Zinser, (-«,mv. Zinser) in., Z. £inj-
mann. Zinseszins, (-e«, mv. •«) m., Z.
Zinsenverzinsung.
Zins-fallig, bij», nw., Z. -fcar;
-/irM o., Z. -acker; -frei bij», nw. vrij |
|||||||||||||||||||||||||
|
van schatting, vrij van belasting;—et punt, spits v., tip m., uiteinde o.; (aan
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Gut, cijnsvrij, allodiaal; 2. vrij van huur
pachtvrij, geene huur of pacht moelende betalen; ~freihcit v. vrijdom m. van bc- lasting, cgnsvrijheid v.; -fun m ,\'/..Zm- tenfusz; \'gans v. gans v. als belasting. •garbe v. korenlicnd o.; -gelder o. mv. interest m., rente v.; -gereehtigkeit v.,Z. \'recht; •gericht o. rechtbank v. voor de tienden; -gersle v. gerst v. als belasting; •gelette o. mv. woekerwet v., wellen v. mv. op den woeker; -groschen m. cijns m., som v. die men als cijns betalen moet, belasting, huur, pacht v.; -gut o. goed. eigendom o. waarvan belasting, pacht ui huur hclaald moet worden; •haber m. baverliend o.; -hahn m. haan m. als be- lasling; (flg.) roth, erhilzt wie cin —, rood als een kroot; -haus o. huis o. dal schatting, belasting betaalt; 2. huurhuis, huis o. waarvan huur of pacht betaald wordt; -hebtr, —in, landheer, eigenaar ui., eigenares v. die cijns, pacht, rente ontvangt, rentenier m., rentenierster v.; 2. liendheffer.cijnshefler m.; -/ierr m.,Z. •hebcr (2); -hufe v. pachthoeve, hoeve v. die aan tiend onderhevig is; -hulm o. hoen o. als belasling; -korn o. tiendko- ren, korentiend o.; -/«Aen o.schatplichtig leen, leen o. waarvan schatting betaald moet worden; —bwh o. register o. der tiendplichtige leenen; -leisle v. (Hand.) coupon m.; -leislung v. renle geven o.; -mannm.(mv.-in(iiinercn •teute), tiend* heller m.; 2. huurder, schatplichtige in.; •meister m-, Z. -einnchmcr; -pacht v. cijns in., pacht, huur v.; •pachter m.,Z. •mann (I); •p/tichtig bijv. en b. cijns- |
kleederen), strook, franje v.; (Spr.) er
tucht den fünften - am Sacke, li ij moei bet onderste uil de kan hebben. Zipfel-blume, (-n) v. walerpor-
lulak v.; -blülhiq bijv. nw. met in slip- pen of riemen uilloopende bladeren. Zipfelchen, (verkl.) o. slipje,
puntje, tipje, strookje o. Zipfelhaft, &, Z. knauserig f.
Zjpfelig, bijv.nw. me: punlen,slip-
pen. gefranjed, met franje, met slrooken. Zipfol-kappo, (-n) v. puntmuts
v.; -tdufer m., Z. Itiemenidufer; -pelz va. jas v. die mei eene langharige schapen- vacht gevoerd is; -perrückc v. pruik v. met kwasten; -tuch o. doek m. met franje. Zipgllo, (-n) v. bieslook o.; -njung-
fer v. meisje o. dat bijna scheef ge- groeid is. Zippo, (-n) v. (Nat. hist.) vijgen-
bijter in.; (gemeenz.) nulje, geaffecteerd meisje o. Zippolthranon, (zippellhrdnle,
gezippelthrdnt) o. ww. veinzen te schreien, zich houden alsof men schreit; (gemeenz.) krokodillentranen schreien. Zippen, (zipple, gezippt) bedr. ww.
bespotten, uiljouwen Zippenbeere, (•*) v. sorbebes v.
Zippcrloin, [-s) o.,z. m.,Z. Gtcht.
Zipperleinskraut, (-/;rau/(e).«,
mv. -kriiuler) o. wilde angelica v. Zippem, (zipperlc, gezippert) bedr.
ww., Z. zittern. ZiprossO, (-n) v., Z. Cypresse.
Zirbol-baum, (-baum(e)s, mv.
•bdume) m., Z. Zedcrfichte; 2. welscher —, tamme pijnboom m.; 3. Z. Knopf- baum; -driise v. pijnappclklier v.; -drü- sensuele m. mv. (Ontlk.) stelen m. mv. der groote hersenen; -nuss v. cedernoot, driekantige pijnnoot v.; «ei/Je—, pimper- nootboom m.;-kiefer v., Z. -baum (1). Zirono, (-n) v. sering of syring v.
Zirenon-baum, [-baum(c)i, mv.
•bdume) m. seringeboom m.; strauch m. serinsestrnik m. Zirgelbaum, (-baum(e)t, mv.
bdume) in. lijslerbesseboom m. Zirko, (-n) v. krekellje o.
Zirkel, (•*, mv. Zirkel) m. cirkel,
kring in., rond o.; im • sich be: egen, zich in een kring bewegen; 2. verceniging v., kring m., kransje, gezelschap o.; im -| seiner Freunde, kring; feine -, hoogere kringen in. mv.; (van de jaargetijden), fwisseling ».; 3. Z. Runde; i. passer m.; |
||||||||||||||||||||||||
|
plichlig, sch
|
6270
|
atplichtig; •reehnung v. in-
|
|||||||||||||||||||||||
|
terestrekeniug v.; •recht o. cijnsrecht,
tiendrecht o.; -regisler o. cijnsboek o., staat m., lijst v. van de te belalen pacht, huur of rente; -rolle v. lijst v. van inte- resten; schreiber m. schrijver m. hij de belastingen; -labelle v. tafel, lijst v. van interesten, interestlafel v.; -tag m. dag m. waarop de belasting & betaald moei worden; -taxe v. wettelijke bepaling v. van den interest; -vertrag m. hunr- contract, pnchtconlract o.; -«eije bijw. bij wijze van interest, air. belasting;-«\'ei- *m m. tarwetiend o.; •woche v. week v. waarin de belasling belaald moet uur- den; -wucher m. woekerwinst v.; •zalü v. (Tijdr.) (van de Romeinen), indictie V., hoofdgeld o. dal gedurende lü jaar belaald moest worden; -zahlung v. bc- laling v. va» den interest Jfc. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Zit. Zof. Zol. 1461
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zirsohe (-n) v., Z. Zirbel(nuts)
baum. Zisalien, ». mi. snoeisel, mi;ut-
«el ». Zisch, (•«(> mv. -e) m. gefluister
gefluit o. Zjscheln, (zischelle, gezisckell) o
ww. duisterend spreken, (luisteren, mom- pelen. Zisohelstimme, (->«) t. ftuistc-
renile stem v. Zischen, (zUchle.gezitzhl) o. ww.,
m. A. Huilen; (van water op het vuur) razen; 2. bedr. vtxv.jcmn. elw. in\'s Ohr -, in hel oor fluisteren. Z.iscll-laut, (-(c)«. mv. -c) m. sis
kbuk in., sislelter v.: -lauler m. sislct ter v.; -maus v., Z. Zieselmaus; -nal Ier v. sissende slang, Amerikaanscbc ad der v. Zjschmen, v. mv. korte huzaren\'
laar-jcs n. mv. Ziselier, (-(e)-, mv. -e) m. drijf-
werkinnkcr, drjjver, graveur m. Zisol jren, (ziselirle, ziselirl) hedr.
ww. drijfwerk maken, drijven, gravee ren. Zisel(erbse), (-n) v. grauwe erwt
v., Z. Kir her. Zitelabend, (•(*)», mv. -e) m.
afscheidsparlij v. van eene Alp.
Zithor, (-n) v.cither, guilaar, man-
dolijn v.; (Bouwk.) (van eene kerk), nèvengehouw o.; schlager,spieier, —in, cithrrspcler m., cillierspcelster v. Zitrinchen, (•», mv. Zitrinclten)
o. vink m. Zitrgna, (-n) v., Z. Cilrone.
ZitS, ZitZ, (-W. mv. -c) in. (Hand.)
sits, o., Ooslindische bedrukte kaloe- oen stof v.; - mit rollter Grundfarbe, rood sits o.; -arlig bijv. nw. sitsachtig, naar sits gelijkend; -kallun m. sits-ka* toen o. Zjtschorloin, (-», mv. Zitscher.
lei») o. bloedvink. vlasviuk m. Zit tor-aal, (-(e)s, mv. -e) m. sid-
deraal, electrische aal m. eu v.; -abel o., Z. -mal; -affe m. sidderaap m.; -angsl v. vreos v., angst ui., bezorgdheid v. die de ondeugd vergezelt; -baum m„ Z. -espe; •blasé v. naar een worm gelijkend slraal- dier o. Zittorcr, (-s, mv. Zillerer) m. hij
die siddert, beeft &, 2. kwaker m. Zitter-esohe,-espe, (-n) v.beef-
populier m.; -fisch m., Z. -aal; 2. Z.
•rocbe; 3. Z. -wels; -fliege v. sluipwesp v.; 2. Z. Schwebfliege; -golJ o., Z. FUI- tergold; -gras o. trilgras o.; •grün bijv. nw. staaigoen. Zitterig, bijv. nw. heverig, trillend,
sidderend» Ziltorling, (•(»)., mv. -e) m., Z.
Zillerfisch.
Zittormal, (-(e)*,mv.-e)o.daiiw-
worm in., roos v.,huiduitslag in.; -mücke v. beefwaterspin v. Zjttora, (zillerle.gezitlert) o. ww.,
in. A. trillen, slingeren, sidderen, boven., huiveren, rillen; ich uil re am ganzen] Leibt, ik ril over het geheele lichaam;! |
frouw v.; (Tooneelk.) soubrette v.;-iir»M«
v. rol v. van kamenier, rol v. van soa* brette. Zggel, (•», mv. Zógel) o. (tak o.
gesmolten ijzer. Zggerer, (--, mv. Zögtrer) m. ul-
mer. Ireuielaar in.
Zggorn, (zógerle, gezögerl) o. ww.,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
(fig.) vor Furehl f -. sidderen van vrees;
ror jems. Rache -, iems. wraak duchten; •de Hand, bevende hand. Zitter-nadel, (-n) v. Irembl.nl
m.; -\'. (Juw.) speld v. met een een edel- gesteente, jnweelen speld v.;3. van goud- draad gesponnen pijpje o.; -pippel v., Z. baum; -roche v. krnniprog in.; -rose v. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wilde of onechte narcis, gele narcis f.;lm. h. dralen, talmen, treuzelen, weifelen,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
slimme v. bevende stem v.; -trope v.
toolvoruiig bromium o.; -coijelm. bruin- keellje, kruidvogellje o.; •»«/* in. elec- trieke meerval, Irilwentelaar in.; •wurm ui. Irilwormpje o.; -wurz(el) v. scherp patienliekruid o. Zitwer, (-s, mv. Zilwer) m. (PI.
Ooslindische biltere, spccerijachtigewur- lel ui. met verwarmende en oplossende kracht, maagwortel, zedoarvvortel m.; rilder -, varkenswnrtal m., hondskers v. Zitwer-kraut, (-kraut(e)s, mv.
•krauler) o., Z. Ztttcer; il. maagworlel* kruid o.; 2. dragon v., kei/erskruid o., keizersalade v.;-öf o. zedoarolic v.; samen in. zeduarzaad o.; 2. alsem in.; -tcurzel v. zedoarvvortel m. Zitz, (»«, mv. -e) ui., Z. Zilt.
Zitze, (-\'i) v. (van vrouwen), tepel
in., borst, speen, praui v.; 2. boezem ui.; \'d. uier m. Zjtzen, {zilzle, gezitil) bedr. ww.
zogen, de borst geven; 2. o. ww. zuigen, borst hebben.
Zitzen-ecke,(-»)v.(Oiitlk.)tepel-
vornng uilsleeksel o.; -förmig bijv. nw.
borslvonnig, praiuvorinig; -{orlsali m. lepelvormig uitsteeksel o. van het slaap- been; •kruul o. wilde mosterd in., wilde kool ».; -/(icA o. lol het slaapbeen bu- hoorend gat o.; -naht v. verbinding v. van het uitsteeksel van het slaapbeen; •rand m. rand in. van hel lepelvormig uil- steeksel van het slaapbeen; •llieit in. borstdeel, lepelvormig deel o.; •tliiereo. mv. zoogdieren o. mv. Zgbcl, (-s, mv. Zobcl) m. sabcldier
o., sabelmancr, hermelijn in.; (Uonlw.) •balg m.,-fell o. sabelbont, hermelijn o.
Zybel-fang, (•{?)*) m. jacht v.
op saueldiereu; -langer m.sabelj.iger in., hij die jacht maakt op sabeldieren; -/ar- ber ni. zvvarlverver in.; -/eü o. mai ter- |
aarzelen, uitstellen; -de Eimeilligung, niet
gaarne gegeven toeslemming v.; mit der Antaori -, - zu mtworlen,dralen met bet antwoord. Zggerung, »., Z. zigern; it. tal-
raiug, aarzeling, draling, vertraging v., inlslel o. Zógling, (,-(e)s, mv. -c) m. kwee-
Iceliug, leerling ui. en f.; it.pleegkind o., zuigeling in.i\'ii i..tieist mein -, zij wordt door mij opgevoed; 2. volgeling m. Zoeker, (•>, mv. Zoiaker) m. vee-
arts m. ZgiltlS, (onb.) m. (Hg.) Zoilus m.,
vitier, onrechtvaardige recensent m. Zgisch, bijv. nw. dierlijk, voedend.
Zoisjt, (-(f)j, mv. -e) m. bruine
schinlsieen m. Zoll, (-(f)*, mv. -e) m. duim m.,
cenliineterm.; nacli -en messen, met dni- ineu meten; zieanzig - lang, iwiulig duim lang; II. (•(*)(, mv. Zulle) m.tolm.,tol- geld, tolrecht o., invoerrecht, uitroer» recht, transito o., belasting v. op in of uitgevoerd wordende waren; iladtiseher -, stedelijke belasting V., octrooi O.; (fig.) der Nalur den -bezalilen, den tol aan de |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
06
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tuur belalen, sterven.
Zoll-abgabo (-n) v. verklaring
v. omtrent ingevoerd wordende waren; •aml o. tolkantoor, tolhuis o.; 2. ambt o. van kommies; 3. belastingwezen o.; •angabe v. invoerrecht o.; -ansalz, -o»- sc/i/ag in., Z. -lafel; -ansclilass m. aan- sluiting v. bij eenvormig lol wezen, Z. Zollcerein o.; -anfseher m.directeur,np- ziener m. bij het tolwezen; -au(..Aui« ui., Z. •Iiehirdr, -bank »., Z. -Amii. Zgllbar, bijv. nw., Z. zollpflichlig;
(van waren), aan tol onderworpen. Zgll-beamte(r),-bediente(r),
ui. lolbeambte, tolgaarder, kommies in.; •beliörde o.tolhuis, tolkanlooro.;-6erei/«r ui.rijdende lolbeambte,rijdende kommies, opzichter m. der koiuiuiezen; -beseher, —in, hij, zij die de tolgelden ontvangt, tolgaarder in., tolgaardsier v.; -buch o. tolhoek, register o. voor de inning der tolgelden; -bude v. tolhuisje, wachlhuisje o. van een kommies; -büreau o., Z. -amt; |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vel, zwart vel o.; -fuller o. h
|
�220
|
ermelijn-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
boni o.; -«iauj v., Z. Lemming; -»iu//°ui.
mof m. van marlervel; -mülze v. met marlervelgevoerde muts v.;-pelz m.ber- melijnen pels in., hermelijn o.; -rock in. mei hermelijn gevoerde jas v. of rok m.; tchwant m. marterslaarl in.; slraueher |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in., Z. -mulf; -lltier, •wieset o. Z. Zoiei.j-coinmiisdr in. commissaris m. der tol-
Zgber, (-s,mv.Zo6er) m., -baum, len; -eonferenz v. vergadering v. over de
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
[zaak der lullen; -crcdit ui. krediet o. bij
[delolbeamblen; -ijec/ara/io« v.,Z. -ab<ja- \\be; -declaralwnsbueh o. register o. der |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(-baum(e)s, mv. -biume) va., Z. Zuber
Zgdiac, Zodjacus, (onb.) m (Slenenk.) dierenriem m. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zodiacal-licht, (-(r)«) o., z. in. tolbeamblen; -direclion v. tolhesluur o.;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
einnalime v. ontvangst v. der tolgelden;
2. tolkantoor o.; -einnebmer m. tolgaar» der, ontvanger ra. van iu- en uitgaande rechten. Zgllen, (zollle, gezolll) bedr. ww.
lol betalen, schatting, belasting betalen; |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
licht o. van den dierenriem, zodiakaal-
licht o.; -zeilraum m. Egyptische tijd- •ekeniug van 1430 jaren. Zgbelchen, Zgbelein, (verkl.)
>. hermelijiilje, sabeldierlje o. ZOfcbeu, (verkl.) o. kamermeisje o
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zgfe, (-n) v. kamenier, kainerjuf-!(lig.) schalling betalen; jemn. Dank
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1462 Zol.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Zor.
|
Zot.
|
|||||||||||||||||||||||
|
iera. dank zeggen; jtmn. Thrtnen -
beweenen, tranen storten over. Zgllor, (-i, mv. Zotier) m. hij die
tol Maalt; 2. tolgaarder in. Zoll-frei, bijv. nw. vrij van tol
lolvrij, \'rij van in- of uitgaande rechten (gemeenz.) Gedanken stnd —, gedachten zijn lolvrij; -[reiheit v. lolmjheid, vrij stelling v. vau in- en uitgaande rechten; •frtitchein ra. bewijs o. van vrijdom Tan lol, gelei biljet o.; -gebuhr v. tolrecht, lol- geld o.; -yerechligkeit v. recht o. van tol te hellen; -gesetze o. m\\. tulwellen v mv.; -ku o. tolhuis o.; —schein m. tol- biljet o.; —spesen v. mv., Z. -ye/d; -i»- speclor m., Z. -aufseher;-intraden v.mv Z. -einnahme; •jtnht v. loljnchl, jacht o. voor de kommiezen; -legesldlle v. enlre- pot o.; -/inic v. lijn v. der lullen;•maya- zin m., Z. speicher; -masz o. maat v. van een duim; il. maal v. in duimen. Zgllner, Zgllner, (-», mv. z.oit-
ner en Zóttner) ui. tolgaarder, tollenaar in. Zgll-ordnuilg, (-e»J v. tulregle-
meut o.; -pacht 111. lolpacht, tolverpach- ting v.; -pachler v. toipacliler in.; -pas- sirzettel in. geldbiljet o., lolbriefje o.; •pfalil in., Z. sdule; -pftichtig bijv. nw. aan lol onderwerpen, lolpliclitig aan tul- rechten onderwerpen; -p/lichtigkett v. lolplichligheid v.; •nuitluny y. bewijs o., quitantie v. van betaalde tolgelden; -rech- nung v. lolrekening v.; -reyal o. kroon* rechl o. om tol te bellen; \'register o., •rotte 1. toltarief o.; sdule v. tolpaal 111.; schein m., Z. -freischem;-schiff\'o.schip o. van de kommiezen; sache v. zaak v. betredende het tolwezen; schreiber in. schrijver in. bij hel tolkantoor; schulz- wichter m. tolwacbler m.; siegel o. lol- zegel o.; speicher m. entrepot o.,stapel- plaals v.; •slab va. duimstok m.; 2. —, •stock m. maatstok 111., landmelersroede v.; sladl v. slad v. waar een tolkantoor is; stalt, stilt» v. loiplaals, plaats v. waar lol betaald moet worden, tolkantoor o.; stempel m. tolslempel m.; strasze v. weg m. langs welken waren vervoerd mogen worden; il. weg 111. waarop .tien tol betaalt, system m.tulsle!selo.;-/u4e//c v. bord o. waarop hel toltarief is aauge- p\'akl of geschilderd; \'tafel »., -larif 111. toltarief o.; -taxe v., Z. -ro(/e; -uwon v., Z. -rerband; -unkotten V. iuv. onkosten m.mv. wegens tolgelden; -verband,-vereni m. lolverbond o., overeenkomst v. over te betalen tolgelden; der preussische —, hel Pruisische lolverbond; sereinigung v. vereeniginii v. omtrent het lolwe- zen; \'Vereinler in. lid o. van het lol- verUoud;~vereinsuewichto.,-\'L\'ereinsmünze v. gewicht o., munt v. bij h»t lolverbond 111 gebruik; •eerginsliguny v. vrijstelling v. van lolrechlen;-verlrag in. lolverbond o., overeenkomst v. over Ie hellen lol- rechlen; -verwalter ui. directeur in. van het lolkanlonr; • oerwaltuny v. lolbe- stuur o.,-ver:eichniss o., Z. suite; -nor- sehiuikoslen m.mv. voorschot o. aan lol- gehleii; -wey in., Z. strasze. Zollwoiso, bijw, bij duimen.
Zyll-weson, (-.<) o., z. m. iolwe-
|
woedend, door drift ontvlamd, ziedend
van toorn, door drift ontstoken; -yeriehl o. gerecht, vonnis o. van een vertoorn- den God, wraak, straf v. des Hemels; •gelicht o. toornig gelaat o.; -glühend bijv. nw. Z -entbrannt. Zgrnig, [-er, st) bijv. nw. toornig,
boos, vertoornd; 2. driftig, opvliegend, vergramd; 3. -e Worte, toornig, in drift |
|||||||||||||||||||||||
|
zen o.; seichen o. teeken, merk o. der
kommiezen; 2. Z. schein; settel m., Z. •quilluny. Zona, v. (den.) Z. Gürtel
Zone, (-n) v. luchtslreek, zone »., •ardgonlel ui.; heisie, katte,gemiiszigle -. heele, koude, gematigde luchtslreek. Zoo-chomic, »., z. m. dierlijke
scheikunde, diereii-sclieikuiide \\.;-gonic |
||||||||||||||||||||||||
|
v. Ier wereld brengen o. van levendejon-] geuit,
|
||||||||||||||||||||||||
|
Zgrn-los, bijv. nw. zonder toorn,
niel verbitterd, niet toornig; siiulh m. toorn 111., graiiischap.opvliegendheid.drift v.; snülhig bijv. nw.,\'!.. zormg; -ruthe v. (Godg.) hand v. Gods, toorn 111. Gods: schale v. (Godg.) door den hemel opge- legde straf v.; schnaubend bijv. nw., Z. •enlbrannt; slimme V. toornige stem v.; -ro// bijv. nw., Z. zornig; svorl o. in drift uitgesproken woord o.; -wulhig bijv. nw. woedend. Zyster, (-J, mv.Zasler) m.,7..Gürtel.
Zptü, (-«) v. vuil gesprek, onluchtig
gespreko., vuile aardigheid v.; (gemeenz.) gemeen woord o.; -i reuzen, vuile (aal uitslaan. Zgte(l)n, (zole{l)le, gezote[l)l) o.
ww. vuile taal uitslaan. Zgten-gedicht, (•(«)», mv. -«)
renontleding, anatomie v. der dierrii;|o., -lied, (-(e)s, mv. -er) o. ontuchtig |
||||||||||||||||||||||||
|
e
|
||||||||||||||||||||||||
|
lied, vuil gedicht o.
Zgtenhaft, ZQtenmaszig, bijv.
nw. vuil, gemeen, ontuchtig, smerig.
Zgten-reiszen, (-J)o.,z.m. vuile
taai uitslaan o.; seiszer 111. hij die vuile
taal uitslaat; seisserei v., Z. seiszen; schreiber 111. hij die vuile, nnkiesche werken schrijft. Zgtig, bijv. nw., Z. zotenhafl.
Zytlka, (onb.) v. dierlijke levens-
kracht v. Zgtisch, bijv. nw. levenwekkend,
tot hel leven behnorend. Zgtchen, Zgtlein, (verkl.) o.
bosje o., \'/.. Zotte; 2. Z. Zole.
Zgtte, (-«) v. haarbos, baard in.; 2.
(Oiiitk.) ruigheid, barigheid v. Zgttel,(-n) v.kleine haarbos 111.;u «/ -
/ene $• -, vlokje o.; (aan versleten klee- ren),darde v.;2.(Gen.) I\'oolsche vlecht v. Zgttel-bar, (-e«, mv. -en) m.
rn :e beer, langharige beer 111.; -bart m. langharige, dichte baard xa.\\ -bdrlig bijv. nw. een langen, dichten baard hebbende; liaur o.in bossen afhangend haaro.;-/iaa- |
||||||||||||||||||||||||
|
tomisch bijv. en b. de dierenoulleding
betredende. Zopf, (-(e)«, mv. Zöpfe) in. staart
111.; il. haarbus m., kuif v.; 1,1 einen -, 111 Zapte Hechten, lol vlechten maliën; ge- ftoclitener, si ei f er -, lange haarvlecht v.; (tig.) pruikenslijl in., (Bosch*.) (van booinenj.lop in., kruin v.;(Gen.) I\'oolsche vlecht v.; (lig.. Scherts.) kleine roes 111.; jemn. einen - drelien, ieiu. beetnemen, foppen, belachelijk maken. Zgpf-balle, (-n) v. weegbree v.;
•band o. breed, zwart haarliiil o. Zopfen, [zople, geznpfi) bedr. WW.
in staarten vlechten; 2. \'/.. zupfen. Zgpf-ende, {-endes, mv. -ende)
o. (van een boom), kruin »., topeind o.; •haar o. lol een staart of pruik gevlocii- len haar o., staart in.; -holz o. (vau een boom), tuphoul o. Zgptig, bijv. en b. met gevlochten
haar. Zopf-lerche, (-«) v.kuiüeeuwerik
in.; •penaeke v. staarlpruik v.; staii;e v., slock m. boom ui. aan den ploeg; |
||||||||||||||||||||||||
|
trocken bijv. nw. (vuil booiiien), dood\'iiy bijv. nw. lang en diclilhaar hebbende;
|
||||||||||||||||||||||||
|
in den top; \'toette bijw. bij vlechten, uil
vlechten, gevlochten. Zpppu, bijv. nw. hinkend, lam.
Zorn, (-(e)s) in., z. ui. toorn 111.,
Irilt, vervoering, verbittering,gramschap v.; heftiger -,hevige gramschap v.Jem.in - bringen.zum - reizen, iem. toornig ma- ken, verbitteren;seinen - an jemn.austas- sen, zijne gramschap lucht geven jegens: (Spr.) man muss die Soitne nicht über setnem -e untergehtn lassen, uien moet niet toornig blijven. Zgrn-anfall, (-falies, mv. -,ulle)
aanval iu. van toorn; •bliek in. tnor-
nige blik iu.; •blind bijv. nw. verblind
loor loom of drift; •enlbrannl bijv. nw.
|
||||||||||||||||||||||||
|
haber 111. baardhaver v.
Zgttelig, bijv. en b., Z. zoltig. Zgttel-kopf, {-kopf(e)s, mv.
•kipf e) 111. persoon ui. met lang, ruig haar; -locken v. mv. afhangende lokken, krullen v. mv.; -lockig bijv. nw. met af- hangende lukken; - ma luie v. in lokken neerhangende manen v. 111 v.; •mihnig bijv.uw. met lange, dichte ioaiien;-ma//e v. touwen mal. uit louw vervaardigde mat v. Zgtteln, (zotiette, aezo/fe/r)o.ww.,
tn. s. (Volksl.) sukkelen,waggelen,moeie- lyk voortgaan. Zgttelroth, bijv. nw. lange, roode
druiven dragend. |
||||||||||||||||||||||||
|
Zub. 146*ï
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zub.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zu
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
& dekken; (fig.) (van bijen), de cellen
toe-meien, gladmnken. Z\\ibiegen,{bog zu,zugebogen)btir.
ww. onr. toebuigen, dirhtbuigen. Zubilligen, (billigle zu, zugebil\'
ligt) bedr. ww. toestemmen, toegeven. Zubinden, (band zu, zugebunden)
bedr. ww. onr. toebinden, dichlbinden; die Augen -, een doek voorde oogen doen, blinddoeken, Zyblason, (blies zu, zugeblasen) o.
ww. onr., m./\'.doorblazen, voortgaan met blazen; II. bedr. WW. tueblazen,dichlbla- zen, door blazen sluiten; i.jimn.elw. -, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zotten-blume, (-n) v. koorlskl»- dicht, gesloten; - «il. gesloten lijn, toe
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zijn.
sluit dan toch!; (gemeenz.) die Tltüre -
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ver
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
horenvisch m.; -haar o. haar o. in bosjes;
•htul v. (OutIk.) ruig niaagvlies o.; -kopf m. ruige kop, schapenkop m.; 2. (lig.) persoon in. met ruig hoofd; (Nat. bist.) Medusahoofd o., zeester ».. ZQtticht, bijv. en b. (von kleeren),
ver»\'heurd, ia flarden. Zot tig, bijv. en b. harig, ruig. wollig,
mei erne kuif. ZQWer, (•»\', mv. Zomer) m. water-
vat o. met twee hengsels; it. Z. Zuber. Zu, voorz. (met den 3eu nv.) te, in; -
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
7
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sluildie deur, die deur dicht!; 2. JU.\' zul
kom, kom!, welaan!; haast u wat!; voor- uil!; geradezu!, rechtuit!; nachderSladt -, naar de stad, in de richting van de stad aitfjein. - qehen, laufen, op iem. afgaan zich richlen tot; 3, Cliick- .\', veel geluk ! nel bekome bet il!; Glfiek -dem Könige! leve de Koning!; i.cs fangt au - regnen, het begint te regenen: etw. - llittn huben, iels ie doen hebben; Lust - lachen, lust lol lachen: schieer - thun, moeielijk te |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hause, te huis, in huis; - Tisehe, aandoen; bereil • folgett, gereed om Ie vol
tafel; - Helle liegen, te bed liggen; - j gen; urn mieh - sehen, om mij te zien; hier In II\' gehen, naai bed gaan, gaan slapen; M< etw. - sehen, hier is iets te zien; il. - l\'ferde, te paard, op een paard; - -, - sthr, te teel, »l te, in Ie hooge mate; Boden, op den grond, ter aaide; jem.\\- thetier, te duur; er islesnur - gewiss, mr Setle, naast iemand; - Hole, aan bel is maar al te zeker dal hij het is.Z.yar. het hof, ten hove; tin Treffen- Lande,zur\\ Zuackom, (ackerle zu, zugeackerl) See, landgevecbl, zeegevecht; - OeuiscA.lbedr. ww. dichlpioegen, toeploegen; 2. iu hel Duitsch; - Wien, Ie Weenen; das: voor de laatste maal beplnegen; II. o. ww. Theater - Wun, degroote schuim burg te, voort ploegen, doorploegen. Weeuen; 2. zur Slunde, oogenblikkelijk, Zubacken, (backte zu.zitgebacken) onmiddellyk,dadelijk;"rficserZei/,ledierlo. »w. onr., Z. zusainmenbackcn. tijde; - memer Zeil, iu mijn lijd;-reehler\\ Zubauen, (baule zu, ztigebaul |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iels blazen naar.loeblazen; (lig.);einn.eric.
-, influisteren, inblazen, heimelijk teken- iien geven. Zublaser, (-s,ntv.Zublaser) m.in-
(luisteraar, souffleur, iublazer m. Zubleiben, \'blicb zu, zugeblieben)
o. ww. onr., ui. s. locblijven, dichlblijven, niet geopend worden, niet opengaan, ge- loten blijven. Zublicken, (blickte zu.iugeblickl)
bedr. eu o. ww., in. h. toewenken, toe- knikken, door een kmpoogje Ie kennen geven. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bedr. ww. loebouwen, dichlbouwen, met
muren omringen; 2. o. ww.,in. h. voorl-
bouwen, met bouwen voortgaan, Zubeliulteil, {betitelt zu, zubehal-
len) bedr. ww. onr. toebouden, gesloten honden, dichthouden, niet openen. Zubehör, (-(e)s, mv. -e) o., zu-
bshörig, bijv. uw., Z. Zugehör d/\\ Zuboihzcn, (biss zu, zugebissen) o.
ww. onr., m. h. toebijten, de tanden in- slaan; 2. vnonbijlen, voortgaan met eten; wacker: flink tnelasten, mei smaak eten. Zubokommen, (bekam zu, zube-
kommen) bedr. ww. onr. toekrijgen, nog krijgen. Zubenamcn, [benamte zu, zube-
naml) bedr. ww. een bijnaam geven. Zubenannt, bijv. nw. bijgenaamd
Zuber, (-«, mv. Zuber) m. tobbe v.,
knipje o., kuip, waschkuip. naschlobbe v. Zuberbaum, (-tam(e)i, mv. -
baiime) in. boom, stok m. dien men dooi
de handvatsels der lobb^ sleekl; -boltrer v. fietboor v. Züberchen, (vcrkl.) o. tobhelje,
kuipje, slonlje o. Zyibereitcn, (bercilelc zu, zitberei\'
let) bedr. nu.toebereiden,gereedmaken, klaar maken, loorlieiciden; 2. wed. ww. sicb -, zich gereedmaken, zich voorbe reiden. Zliberoit3r,(-s, inv.Z«ierei/er)m.,
in, (-ncn) v. klaarmaker, toebereide!\' ui., klaarmaaksler. toebereidster v., voor berei(lcr,vervaardigerm.,vervaardigstcr v Zubereitung, (-cn) v. toeberei
ding, voorbereiding, gereedniaking v.; 2, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zeil, te rechter tijd, juist van pas; - Z
ten, von Zeil - Zeil, \\a» lijd tol tijd, nu en dan ; zur Zeil der I\\oth, in lijd van nood, von Slunde - Slunde, van uur lot uur, van het eeue uur lot hel andere: 3. zur Geniiije, genoeg, voldoende; zur Noth, nauwelijks, ternauwernood; - Tauscnden, bij duizen* den;(Muz.) - vier Hinden, voor vierhau- den,aqualremaius;zumiet<en, ten beste; nicht ztim beulen, niet al te goed, niet te best; zam ersten, zum zwellen, ten eerste, ten tweede ; zur Hal/Ie, voor de helft; zu fl. 5 rechnen, tegen / 5 rekenen; 4. - mir, - ihm gehen, tol mij, naar hem gaan;
sich - lemn. setzen, gaan zitten bij; sich - jemn. tienden, zich tol iem. wenden;
- sich slecken, in zijn zak steken; zur
Thüre, zum Fensler hinaus, de deur, hel venster uit; zum Tan: gehen, gaan dansen; - Bier, - Wein gehen, naar een bierhuis, wijnhuis gaan: - Schiffe gehen, scheep gaan, zich inschepen; - Vermogen kommen, rijk worden; - Énde gehen, naar het eind loopen, alloopen, ten einde spoe- deu; 5. zum Ftcische llrod essen, brood bij het vleesch eten; zum Clavier singett, zin- gen niet begeleiding rail de piano; Hecht - etw. huben, Hecht haben - d/% hel recht
hebben tot; • etw. schueigen, mei stil- zwijgen voorbijgaan; zum netten Jahre Gliick iciinschen, nieuwjaar wenschao; Wasser zum Trinken, water om te drinken, drinkwater; Tuch-eiuem Kleide, vooreen kleed;ein l\'fenl zum Ziehen,cea trekpaard; f>. - Stuttb «lachen, tot poeier wrijven, in slof doen veranderen; - Wasser teerden, in w»terovergaan;st<m JfonijemacAen, tot - |
Zublinkon, zublinzeln,
(blinkte zu, zugebltnkt en blinz(el)te zu, zugeblinz(el)l) bedr. en o. ww., m. h., Z. zublicken, Zubrennen, (brannle zu, zuge-
brannt) bedr. ww. onr. toebrauden, iliclit- branden; (Kolenbr.) einen Meiier -, laten doorbranden; (tiiet.) die Erze-, uilbran- den, louteren; 2. o. ww., m. h. voortgaan met branden, voorlbranden. Zubringen, (brachte zu, tuge-
brachl) bedr. ww. onr. toebrengen, aau- brengen, verschalfen; Vermogen -, ten hu- wel ijk medebrengen; zugebrachle Hinder, kinderen uit een vorig huwelijk, voor- kinderen n. mv.; 2. jemn. es, ein Glas -, op iems. gezondheid drinken, het iem. brengen, iem. salucereii; die Zeil mitetv. -, doorbrengen, besteden, slijten, gebrui- ken lot. Zubringer, (-s, mv. Zubringer)m.
aanbrenger m., hij, die toebrengt, in- brengt, doorbrengt; 2. (Werkt.) aan- jager m. Zubrocken, - bröckeln,
(broekie zu, zugebrockt en bröckelte zu,
zugcbróckelt) bedr. ww. (lig., gemeenz.) van het zyne mededeelen; el». zuzu~ broeken haben, genoeg hebben om van te leven. Zubrod,(-(e)s,mv.-e)o.,Z.ZuAoji.
Zubrüllen, (brüllte zu.zugebrüllt)
bedr. ww. brullend toeroepen, toe- brullen. Zubrtlsten, (brüstelezu, zugebril-
slel) bedr. ww. (Uergw.)dus Geslein^, de rots voorloopig boren, toebereidselen ma- ken voor de boring;em/,otA-, doorboren; 2. (tiiet.) den Ofen -, het voorste gedeelte van den oven sluiten; (Vest.) met acne borstwering voorzien &.. Zubii h nen, (bühnle zu, zugebühnl)
bedr. ww. (Bergw.) met lagen aarde en houtwerk bedekken. Zubtlrsten, (bürslele zu, zugebitr-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
koning verhellen, als koning uitroepen,\'toebereiilsel o
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zuberklaus, (onb.) m. \'reemd
zonderling persoon m.; slange v., Z. - bant». Zuberufen, (berief zu, zuberu(en)
bedr. ww. onr, toeroepen, aanroepen. Zubetton, (bellele zu, zujebellet)
bedr. ww. toedekken, met lakens, dekens |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kroonen;tum Narren derrfen.gek worden,
jent. zum Freunde huben, iem. tol vriend hebben; er macht sich ihm zum Freunde, hij maakt hein tol zijn vriend; zum armen Manne mnchen, arm maken; jirA - Tode grimen, van verdriet sterven; - Todcmar- lern.tiuotl martelen. II. bijw. loe.niet open, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1464 Zuc. Zuc. Zuc.
|
|||||||||
|
itet) bedr. ww. toeborstelen,dichtborste-
len: 2. voortgaan mei borstelen. Zubuszo, (-n) v..Z.Zuqabe;2. toe-
laag, toegift »., Ie veel gegevene o.; dies Gild isl eine kleine -, is cene kleine gra- liflcalic; 3. bijdrage v., opcenten o. uiv.; von temen Vermiiyen - Ihun of gtben, bij- dragen van; (Uergw.) bijdrage v.deraclie- honders in reu mijn werk. Zubüszen, (bfiszle tv, zugebüstt)
bedr. «w. zijn aandeel bijdragen; 2. bij- pa«en, bijschielen, verliezen. Zubusz-faden, m. mv.,- garn,
o. garen o. dal voor gebroken ketlingen moei toegegeven «orden; -grube v. mijn v. wasrgeld bijgepast moet worden; -rech- nung v. rekening v. van het bij te dragen aandeel indeuilgaven; slcmpelm. Iands- zegel o. op de rekening van het bij Ie dra- gen aandeel ill de uitgaven; •teclie v., Z. -gruhe: -tellel in., \'L. sechniing. Zucht, [Züclile) v. fokkerij, veeteelt,
vooitplanling. voorlleliiig v.; gut zur -, geschikt tot voortteling; Yiehzur-halten, vee lokken; 2. tucht, orde, discipline v.; uiiler, in der - hallen, onder zijne disci- phne houden; - des Ka/eri.vaderlijkelucht v.; kcine - anneAmen, geene orde verstaan; - und Oriluung ineinem llause einf<ren, orde en lucht invoeren; 3. eerbaarheid, kuischheid, zedigheid v., goed gedrag o.; in a//er - und Ehrbarkeil, in alle eer en deugd ;)ungfrauliclie-, zuiverheid, kuisch- heid v.; in Zuchten und Ehren, in eer en deugd, zedig; mit Zuchten zu reden, mei allen eerbied gesproken; k. (Laudli.) ras o.; ton guler -, van goed ras; diejunge -, de jongen; eine - junger Hühner, een broedsel of broeiscl o. ZlJCht-amt, (-om(/c)s,mv.-ani/er)
o. bestuur o. dat luel de handhaving der luch t belast is.censuu r v.;-arbeil v.d wang arbeid in., galeistraf, liichlhuisstraf v.; . bicnev. bijen kon in gin v.;2. bij v.,die men houdt voorde voortteling &. Züchteil,(:Kc/i/rre,oe;fli;/iie/)bedr
ww. lol goeile zeden opleiden, wel opvoe- den. in luchl en orde houden. Zuehteritwohnt, bijv. nw. zon-
der lucht, luclileloos, onxfgericlil. Züchter, (-«, mv. Züchler) m.scha-
penfnkker m. Zuchtfahig, bijv. nw. leerzaam,
buigzaam, handelbaar, geschikt om zich aan lucht te gewennen; -gans v. gans v. voor de fokkerij; -geselz o. wet v. op de luchl; -gennhnl bijv. nw. aan luchl ge- woon, aan orde gewoon, gedwee, gehoor* zaaiu; •halter ni. strenge opziener, mees- ter in.; \'Ham o. tuchthuis, rasphuis o. Zuchthaus-gofangene, m. en
V. gevangene in. en v., hij, zij die lucht-
huisslraf ondergaat; -kircfte v. kerk v. in een tuchthuis. Zuchthausler, (-fer», mv. -ier)
n>.. \'/.. Züchtltng. Zuchthaus-prediger, (-gers,
uiv. -ger) in. predikant in. in een tucht*
huis; -slra/e v. tuchlhuisslraf, gevange- oissliaf v.; bei —, op tuchlhuisslraf;- valcr m., Z. •temalter; 2. opziener m. in eeu gevangenhuis; -verwatler in. directeur |
m. eener gevangenis; -würdig bijv. nw.
tnchlhnisstraf verdienende. Zucht-hengst, (•(«)«, mv. -«) m.
dekheiigsl.spnughengsl m.;-/iunno.hoen o. dat gehouden wordt voor de fokkerij. • hündin v. leef v. die gehouden wordt om te fokken. Zfjchtig, (-er,-tl) bijv.en b. zedig,
kuisen, eerbaar; 2. ingetogen, Uil, deugd zaam. Zjjchtigen, (züchligte,gezüchligl)
bedr. ww. tuchligen, kastijden, slraiïen slraf opleggen; (lig.) verbeleren. ZüclUigkeit, v., z. m. zedigheid.
kuischheid, eerbaarheid v.; (lig.) ingelo geilheid, deugd v, Züchtigung, (-en) v. tuchtiging,
bestraffing, kastijding v.; (lig.) straf, ver- betering v. Zucht-kalb, (-kalb{e)s, mv.-Adi-
bcr) o. kalf o. om voort te leien; -kerker ui. gevangenhuis, tuchthuis o. Züchtling, (-(e)J, mv. -e) in. ge-
vangene, boef in., hij die gevangen zit; surbeil v. dwangarbeid, arbeid in., werk o. in eeu tuchthuis; skleidung v. lucbt- huiskleediug v. Zucht-los, bijv. uw. zedeloos, aan
geene lucht gewoon, onhandelbaar, on- gehoorzaam; -losigl;eit v, ordeloosheid, onhandelbaarheid, ongehoorzaamheid v.; •meister m. cipier, gevangenbewaarder, luchtmeesler m.; (fig., Scherts.) strenge opvoeder, meester in.; it. plak, roede v.; •millet o. tuchlmiddel, middel o. van luchligiiig, straf v.; •muffer v. dier o. dat gehouden wordt om voort te laten telen -oc/is ni., Z. stier; -peitsche v. zweep v. om de gevangenen of hoeven te luchli- gen; -\\>(crd o. raspaard, paard o. dat ge houdeii wordt om ie lalen voorlieten; •polizei v. correctioneele polilio v.;—ge\' richt o. rechtbank v. van correctioneele politie; •polizeilich bijv. nw. correctioneel; —es Gericht, Z. -poliieigericlit; -rulhe v. luchiroede v.,geesel m.; (fig.) kaslij ding, beslralling, plaag v.; -rind o. rund- dier o. dat gehouden wordt oiu te laten voorlieten; -suu v. zeug, zog v„ moeder varken, zwijn o. dal gehouden wordl om te laleu voorlieten; schaf o. schaap o. dal gehouden wordl om Ie lalen voorl- leleii, fukschaap o.; schfifcrei v. scha penfokkerij v.; schule v., Z. Pjlanzschule; 2. school, kweekschool v. waar goede lucht heerschl; schwein o.,\'£.-tau; il. varken o. dat gehouden wordt om Ie laten voorlieten; slahr in. (Volksl.)ram ui. dien men houdt om te laten fokken; stier ra.slier m. dien men houdt om te laten dekken, springslier m.; slule v. rasinerrie v.; -vieh o. fokvee o.; -willig bijv. nw. (gemcenz.) aan orde en tucht gewoon, gedwee, handelbaar, mak. ZuCk! lussch. krak!; it. snel!, plol-
teling!, eensklaps!, wip! Zuck, (-(e)s, mv. -e) m. plotselinge
beweging v. ZuCkeln, (zuckclte, getuckell) o.
|
ww., m. i. (gemeenz.) langzaam draven,
in een kleinen draf voortgaan; it voort- sukkelen. Zucken, (turkte, gezuckt) o. ww.,
m. It. trekken, sluiplrckken, opspringen, Irillen.zenuwtiekkingen hebben,kloppen; mit dem Augenliede -, kuipoogen; mit den Füszcn -, trekken, trappelen; es zuckl mich in den G lieden,Uel trekt mij dooral de leden; •</, stuiptrekkend;-derSckmers, snijdende pijn; -de Bewegung, sluiptrek- kinp, stuipachlige beweging v., Z. Zuc- kung; du darfst nicht -, zit doodstil, gij moogl u niet verroeren, pas op dat gij u niet verroert; 2. bedr. ww. bewegen, trek- ken; die Aciiseln -, optrekken, ophalen; den Degen -, plotseling uithalen; it. in eens naar boven, naar beneden, naar bui- len halen. Zücken, (:ückte,gezückt) bedr.ww.
dat Scliuerl -, trekken; mit gezücklem Schwerle, met getrokken zwaard, den de- gen of hel zwaard in de hand. Zucker, (-s, mi. Zucker) m. stuip-
trekker in., hij die trekt, stuiplreklin- geii heeft &, Z. zucken. Zucker, (-J, mv. Zucker) ra. sui-
ker v.; - sieden, suiker bakken; rohcr -, ruwe suiker; feiner -, fijne suiker, poeier- suiker, koningsuikcr v.; brauner -, bruine suiker v., ongerallineerde suiker v.; raf- /i/itr/er-,gerafüneerdesuiker,broodsuiker v.; deutscher -, rozensuiker, aluinsuiker, loodsuiker v., Aronswortel m.; mit • süszen, met suiker aanzoeten; mit - be- slreuen, suikeren, mei suiker bestrooien; 2. (Scbeik.) suikerstof v.; 3. (Ap.Ub.) mei suiker tol honi(n)g bereide slof ».; 4. (Scheik.) Ulei -, loodsuiker v. Zucker-ahorn, (•(<)», mv. -e)
m. suikcresdoren in.; -afaun m. suiker- aluin m.; -ap/et ra. suikerappcl m.; (PI.) Ileschappel, roomappel ra.; -arl v. suiker- soort v.; -arlen v. mv. suikersnorten,sui- kerslolTen v. mv.; 2. eigenschappen v. mv. der suiker; -ariro bijv. nw. suiker* achlig, naar suiker gelijkend; (PI.) sui- kerslof bevallend; -back m. (Suikerr.) suikerbak, bak ni. voor ruwe suiker; • biicker m. suikerbakker, banketbakker, conliturier m.; (Suikerr.) suikerbakker, ralliuadcur m.; -backerei v. suikerbakken, banketbakkeu o.; 2. suikerbakkerij, sui- kerratfinaderij v.; •backteerk o. suiker- werk, banket o., confituren o. mv.; -bau ni. verbouw ra.van suikerriel,suikerplan- lage v.; -baum in. Noachsboom m., -beil o. suikerhakker in., werktuig o. om sui- ker klein te maken; -bereilung v. suiker- bakken o., suikerraffinaderij v.; -bildung v. (Scheik.) suikervorming, vorming v. van suikerstnffen; -birke v. zwarte Vir- giuische berk(eboom) m.; -6irne v. sui- kerpecr v.; (I\'asl.) peer v. van suiker; •blatt o. tuinbalsem in., vrouwenmunt v., Z. Frauenblall; -bohne v., Z. Sclwei- zerboltne; -bollich m., Z. -back; -brannt- wein m. suikerbrandewijn in., rum v.;2. likeur v.; -brecher m. suikertang v.; -bre- tel ra. suikerkrakeling m.; -brod, -bröd- chen o. gebak, lekkers, suikerbrood o., kolorabijuljos o. mv.; -büchse v.suikerpot |
|||||||
|
Zuc. Zud. Zue. U65
|
|||||||||||||
|
tu.,snikenlno<v.;-canrf in.kandij v.;brau-
tier —, bruine klontjeso.tssi ;,-dickfafl m. siroop of siroop v.; -dose v., Z.-büchse;-eit o.(Past.) glacéo.,wiUcbovenkorslv.eener tsarl; ~erbse v. suikererwt ».; (Tuinb.) peultje o.; -erde v. (Suikerb.) leem o. om de suiker te zuiveren; -erzeuycnd bijv. nw. suikerstof opleverende, suiker ople- verende; -/abrik v., Z. siederei; -/ais o. suikervat o., suikerton ».; it. val o. suiker; -form v. suikervorm ui., suiker- brood o.; -(örmig bijv. nw. suikervormig; -fresserm. (geuieenz.) bij die gaarne sui- ker eet, die veel van zoet boudt; (iNat. bist.) kanarievogel in., booiukruiperlje o.; -fruchl v. zoete vrucbt v.; it. vrucht v. die suiker oplevert; (Past.) vrucht w. in suiker; •galirung v. gislen o. der sui- kcr; -gast m. (Nat. bist.) zilverkleurige vlinder m.; -gebackenes o., Z. -backaerh; •geisl va., \'£. -branntuiein; -gesaueri bijv. nw., Z.sauer;-geschmack in.suikcrsniaak m.; -glas o. glazen suikerpot m.; -yus: in. glacé o.; -hulliy bijv. nw. suikci I1011- dend, suikerslol bevallend; -handet 111. snikerliandcl m.; -harnruhr v. suikerpis- vloed 111.; -hefen in. suikerbezinksel, be- zinksel o. van suiker; -lwnig ni. siroop of siroop v.; 2. zoele houi(n)g 111.; -kul u. suikerbrood o.; —ananas v. kroon- ananas v.;—form v. suikerbrood vorm ui.; 2. kegelvorm m. Zuckerig, bijv. nw. suikcrinhou-
deud, suiker bevallend, zoet; (lig., ge* meenz.) zeer lief, aardig, bekoorlijk. Zuckorkant, (-(e)s, mv. -«) m.
kandijsuiker v.; brauner-,Z. Zuckcrcand; •tlrin m. barnsteen 0., amber 111. Zucker-kessel, (-kessels, mv.
•ketsel) va. suikerkelel m.;-Aind o. (Past.)
kind o. van suiker, suikerpopje o.; (lig.) engellje, zoet kind o.; (gemeeuz.) bedor- ven kindje o., troetelkind o.; -kiste v. suikerkisl v.; it. kist v. suiker; —nlioli o. hout s. eener suikerkisl; -korb 111. sui- kermand v.; -torn o. (Pasl.) suikerkor- rel v.; -fcö/-n<;ro.mv.suikererw,.en v.mv., muisjes o. mv.; -kur.hen 111. suikerkoek 111., taart v.; -lcünsller in., Z. -bdcker; •Issssek in. gesuikerde prei v. Zuckorlich, bijv. nw. suikerach
tig.zoelaclilig.eenigsziiiszoel; (lig.) zoel |
•nascher) m. suikersnoeper m., Z. -maul;
•patnw v.suikerpalm m.:-papier o. papier 0. voor suikerbrooden, grof blauw papier o.; -pastinakes. moespastinake v.;-pflan- zcr in. eigenaar m. eener suikerplantage; •pflanzuny v., Z. -bau, -rohrp[lanzuny; •p/laume v. zoele pruim, in suiker inge- legde pruim v.; (Pasl.) pruiui v. vansui* ker; -plölzchen o. suikerkoekje, suiker- beschuitje o.; -preis m. pi ijs 111. van de suiker; -puppe v. suikcipopje o., pop v. van suiker; (lig.) lief vrouwtje, aardig wijfje o.; it. bedorven kind, troetelkind 0.; -rade v. peterselie v.; •ra/fmerie v. suikerraffinaderij v.; seibe v. suikerrasp v.; -ring m. rond suikerkoekje o.; -rohr o. suikerriet o.; 2. bainboes(riel) o.; —p/lanzuny v„ Z. -bau; 2. suikerplan- lage v.; -rohrtcal:e v.,-rollcrm. wals, rol 0111 de suiker fijn te malen; -rost v. bleeke roos, suikerroos ».; 2. rozebooiu m. met bleeke bloemen; 3. (Pasl.) roosv. vansui- ker; -rübe v., Z. Itunkelrübe; safl va. sui- kersap o.; (Suikerr.) sap o. van suiker riet, stroop of siroop v.; -sauer bijv. nw. zuringzuur;sauresSalz,zuriiigzuur zout o.; saure v. (Scheik.) zuringzuur o.; - schachtel v. suikerpol 111., suikerdoos v.; schalt: v. suikerschaal v.; schaum 111.SI11- kerschuiin o.; sieb o. suikerzeef v.; -sie- tlen o. suikerbakki\'ii, suiker rafliueeren 0.; siederm. suikerbakker, suiken aflinadeur m.; siederei v., Z. steden; 2. suikcrraN finailerij, suikerhakkeiij v.; stengel ra. suikerriet o.j-sfo/fm.snikerslof v.;-»/rraer in. suikerslrooier 111.; sus: bijv. nw. sui- kerzoet; (van woorden), zoetsappig, vlei- end; susteY. zoetheid v. dersuiker; (fig.) zoclsappigheid, zoetvloeiendheid, pluim- slrijkerij v.; sgrup as., Z. -dicksa[l; -la- fetchen o., Z. -platichen; •tang m. suiker- slof bevallend zeewier o.; -lanne v. dcn- (neboom) m. met zwarlbruin hout; -leig in. bolerdceg, laartenderg o.; -thierchen o., Z. -oas<;-iin<:/iirv,suikcrliuctuur,ex Uact o. van suiker; -tonne »., Z. \'fat*; - trog 111. suikerlrog ru.; soyel ui. kanarie- vogel m.; 2. Z. -[resser; svaaren v. mv. -werke o. mv. suikerwaren v. mv., suiker, goed o.; -wein sa. zoele wijn ra.; scorle o.mv.zoetsappige woorden,vleiende woor- den o. mv.; -wurz(el) v.suikerworlel,wor- lel 111., waaruit men suiker trekt; 2. Z. - rübe (2); Z. Peruaansche winde v.; schn 111., Z, -maul; (lig.) jem. den — ausbre- chen, n\'iii. bet snoepen alleeren; sange v. suikei lang v.; swteback in. suikerbc- schnit v. Zuckung, v.,Z. zucken;it. trekking
stuiptrekking, stuip, kramp v.; - der Ach- selu, optrek ken o. der schouders; il.schou- deroplialen o. Zudümraon, (ddmmle zu, zuge-
dummt) bedr. ww. locdammen, dooreen dam sluiten, dempen. Zudecken, (deckte zu, zugcdeckl)
bedr. ww. toedekken, bedekken; (fig.) Z. verluschen; (Volkst.) jem.-, dronken ma- ken, onder de tafel drinken; il. loetake- leti, afrossen; 2. wed. ww. sich -, zich toe- dekken, zich dekken. Z\\}deiCll6n, (deichlezu.ztigedeichl)
|
bedr. ww. indijken, inpolderen, met een
dijk sluiten. Zudem, bijvr. bovendien, daarenbo-
ven. overigens, voor het overige. Zudonkon, (dachte zu, zugedacht)
bedr. ww. onr. ;\'enin. etw. -, toedenken, bestemmen voor; noch ettt>.-, er bij denken, in gedachte houden; 2. o. ww. voortgaan met denken, doordenken. Zudichten, (dichtele za,sugedtck-
tet) bedr. ww. dichlraaken, dichtstoppen, toestoppen; 2. o. ww.voortgaan meldicht- maken. Zudonnern, (donnertezu,zugedon-
neri) bedr. ww. toedonderen, metdonde- rende stem toespreken; 2. o. ww., m. A. voortjiaan met donderen. Zudrang, (-(e)t) m., z. m. toe-
loop, aandrang m.; 2. oploop 111., menig- Ie v. Zudriiugcn (sich), (drangletu,
zuycdrauyl) wed. ww. zich verdringen om ergens been te komen, iu menigte naderen, elk. den toegang betwisten; (fig.) zich overal indringen, indraaien. Zudrechseln, (drecksellezu,tuge-
drechsell) bedr. ww. op de draaibank be- werken; 2. voortgaan mei draaien. Zudrehen, (drehle zu, zugcdrehl)
bedr. ww. draaien naar, ergens heenrich- leii; 2. toedraaien, dichtdraaien, sluiten; den Ilahn-, overdraaien; eine Schraube -, aandraaien; II. o. ww., 111. n. voortgaan niet draaien. Zudringen, (drang zu, zugedrutt\'
gen) o. ww. onr., Z. tudrangen. Zudringlich, (-er, si) bijv. en b.
indringend, zich opdringend, lastig val- lend, onbescheiden; -keit v. indringend- heid, onbescheidenheid, indringery v„ overlast m. Zudrohon, (drohte zu, zugcdrohl)
bedr. ww. bedreigen met, dreigen ie doen; 2. o. ww. voortgaan met dreigen. Zudrucken, (druckle zu, zuge-
druckt) bedr. ww. voortgaan met druk- ken, voortdrukken. Zudrückon, (druckle zu, tugt-
drückl) bedr. ww. toedrukken; die Augen -, toedoen, toedrukken, sluiten; ein Auge bei t\'/ft\'.-,loehouden,iels niet nauw nemen; die Augen -, niet willen zien, door de vin- gers zien; 2. o. ww., m. h. (gemeenz.) uit alle macht drukken. Zudüften, (düflele tu, zugedaflet)
bedr. ww. jemn. Wolttyerüche -, (van ro- zen), doen ruiken. Zucbnen, (ebnele zu, tugeebnet)
bedr. ww. gladmaken, polijsten. Zueggen, (egyte zu, zugeeggl) bedr.
ww. loecggen, diebteggen, met de egge dichlmakeu. Zuoignon, (eignele zu, zugeeigntt)
bedr. ww. jem. etsc. -, toedichten, telast» leggeu, toekennen, wijten, beschuldigen van; jemn. ein back -, opdragen; 2. wed. ww. sich elw,-, zich iets toeëigenen, zicb meester maken van; tich die Arbeit eiiet Andem -, zich zelvcn toeschrijven, zich aanmatigen; (Spraakk.) -des Fürworl, bt- zillelijk voornaamwoord o. Zucignor, (•(, mv. Zueigner) ui..
|
|||||||||||
|
sappig, vle
|
5
|
iend.
|
|||||||||||
|
Zucker-lippe, (-n) ». ««ikerlip
v.; •M/fcl in. suikerlepcl m.; -mandet v. suikeramaiidel, suikerbonn, zoete aman- del v.; -mann in. (Past.) suikennan- neljc o.; 2. (lig.) lief, zoel mannetje o.; -Kiauf, •mSulchen o. (geuieenz.) klein zoet mondje, aardig snoetje o., lekker- bek in.; -mehl o. fijne suiker v.; -metde t. luiiimelde ».; snetone v. siiikermeloen 111.; -messer o. suikermes o.; 2. m. sui- kerslofnieter m., werktuig o. om de hoe- veelheid suikerslof te bepalen; suüklt v. suikermolcn ui.; -mund 111., Z. -maul; 2. snoeper, lekkerbek 111. Zuckorn, bijv. eu b. van suiker,
uil suiker beslaande. Zuokorn,! jiiWit\'r/c,;/tTi«rter/)bcdr.
ww. suikeren, suiker inleggen. Zuakor-nascher,(-«ajcAi\'r»,:nv.
|
|||||||||||||
|
U6b Zuf.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zuf.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zuf.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in, (-nen) v. (»an een boek), hij, zij | bedr. ww, die Hinde -, samenvouwen;,/Ii/s/er\') bedr. ww. toefluisteren, inflnis-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2. wed. ww. sich
ucianen;1 samenvoegen. |
zich toevouwen, zich [teren, inblazen, aan bet oor zeggen.
Zuflüsterung, (-en) v. gefluister
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zufegen, \\,fegle zu, zugefegt)he:t\\r.\\o., iiilluislering, inblazing ï
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
il. telasllegging, betichting ».; 2. op-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Z\\ifLvLthen,{lluthelezit,zi<gi\'llulhet)
o. ww., m. ». toestroomen, toevloeien. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dracht v.; sbrief in. brief m. van toe-|ww. dicht vegen, heenvegen, voorlvegen,
wijding v.; schrift v. opdracht v. |met tegen voortgaan. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zueilen, (eille zu, zugeeill) o. ww., Zufeilen, (feille zu.zugefeilt) bedr.\'toevlieten.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zufölge, v.,Z. fo/ae;2.voorz.(mcl
den 2en «I öen nv.) volgens, krachtens, len gevolge van; - des Hefeliles, dem lie- fehle -, krachtens hel bevel. Zufördern, (förJerie zu, zugcför-
der!) bedr. ww. uil de dieple der mijn naar de volplaals brengen. ZüfragO, (-«) v., Z. Anfrage.
Zufragen, (fiagle zu, zugefragl)
bedr. ww., Z. unfragen. Zufressen, (/tasz zu, zugefretsen)
bedr. ww. onr., Z. zuessen; it. lüchliy -, Hink dooreten, voortgaan mei eten. Zufrieden, (er, -st) bijv. en b. te-
vrcilen, voinaan, opgeruimd, vergenoegd; - sein, leben, tevreden, vergenoegd; wit/ jemn., nul elw, - sein, tevreden zijn over, voldaan zijn over; -ei Leben, vergenoegd, bedaard, opgeruimd; jem. - stellen, iem. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in. s. loesiiellen, ijlen naar, heenijlen,\'ww. mei dr vijl bewerken; 2. o. ww.
loeloopen; dem Verderben -, tegemoel-|voortgaan mei vijlen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
«nellen, in zijn verderf loopen
Zueisen, (eille zu, zugeeisl) o. ww.,
ui. s. bevriezen, toevnezen. met ijs be- dekl worden. Zuerhalten, {erkiell zu, zuerhal-
len) bedr. ww. onr. dichthouden; e/ir.-, lockrijgen. bovendien krijgen. Zuerkennen, (erkannte zu, zuer-
kunnlj bedr. ww. oor. jemn. etiv. -, loe |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zul\'ertlgen, {fertigte zu, zuge-
ferligl) bedr. ww. toezenden, toesturen, duro toekomen. Zuffe, (-n) v„ Zutïol, (-*. mv.
Zuflel) m. pakje, bundeltje o. Zuflattern, (flalterle zu, zuneflut-
terl) o. ww. fladderen naar, loeüadderen. Zuflochten, {/locbl zu, zugeflorh-
len) bedr. ww. onr. loevlechlen, dicht* |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
keuneii, toewijzen; jemn. eine Straft •, vlechten; ei* Lochmit Draht-.mtl vlecht\'
veroordeelen tot, opleggen; jems. Giller werk dichtmaken. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dem Fiscus -, iems. goederen vervallen
verklaren, inbeslagueuieu. Zuorkennung, (-en) v. toeken-
iiuig, toewijzing, toepassing f.; surthetl, •erkenntniss o. toewijzend vonnis o. Zu@rst, bijw. eerst, liet eerst,voor-
eerst, leu eerste, voor alles; . kommen, hel eerst komen; 2. de eerste maal, voor den eer>len keer. Zuertheilen, [ertheiUe. zu, zuer-
Iheilt) bei^r. ww. locdeeleo, toestaan, geven, len deel geven. ZuOSSCn, (as: zu,zugege»sen)l>fdr.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zuflicken, [fikkie zu, zuge/lickt)
bedr. ww. Slrümpfe, -, sloppen; ei» Locb in einem Kleide -, dichllappen, loelap- pen. een kleed verstellen. Zufliegen, (flog zu, zugeflogen) o.
ww. onr., in. s. Inevliegeu, loesiiellen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aanvliegen, eene toevlucht zoeken, zich tevreden stellen, voldoen; ich bin es -,
verschuilen, zich vestigen bij; (Spr.) wol ik slem er in loe, ik heb er niets tegen, Tauben sind, da /liegen Tauben zu, waar, ik vind hel goed;/rm. - lassen, iem. mei geld is wil geld wezen; (lig.) als door rust laten; sich - geben, bedaren, zich ge- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
troosten, berusten, zich gerust stellen:
•heil v. tevredenheid, voldoening, vcrge- noegdheid, ?eru»tstelling v.; (Spr.) — gehl itber llricblhum, tevredenheid is |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tuoverij vonrlkomen, gebeuren
pas komen. Zufliehen, ijloh zu, zugefloken) o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww. onr. loeeleu.eleii bij; brod zum ftri-lww. onr., ui. s. viechten naar.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sche -, brood bij hel vleesch toeêlen; 2.
o. ww., ui. h, zich dichleten, boveninn* lig veel eten; it. voortgaan met eleu. Zufucheln, (/achelte zu, zugeld-
cheil) bedr. ww. Kiihlung -, met den waaier koelie aanbrengen. Zufahren, (fuhr zu, zugefuhren)
|
Zufliesaen, (/loss zu, zugeflossen)
o. ww. onr., m. s. stroomen naar, toe- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
meer waard dan rijkdom.
Zulïiercu, (fror zu, zugefroren) o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
slroonien, toevloeien; dem Meere -, naarlww. onr. loevriezeu, dichtvriezen; il.
zee stroomen; (lig.) in menigte, iu over- voortgaan met vriezen.
vioed aankomen; die IVerle jlieszen ihm j ZufÜgGn, (fiiglezu.zugefüql) bedr.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
«•«. toevoegen, er bij voegen; 2. jemn.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
:u, hij spreekl zeer gemakkelijk, is zeer
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
woordenrijk; jemn. eiir. - lassen, laten Schaden, .\\arhlheil -, veroorzaken, be-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
o. ww. onr., in. s. aufelw. -, toesnellen, toevloeien, toekomen, begunstigen met
aansnellen, aanvliegen; (lig.) gleich,blind toestaan; Wohllhaten jemn. - lassen, met |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rokkenen.
Zufühlen, (fUUe zu, zugefahll)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
onbesuisd handelen, loegrijpeu; 2. in; weldaden overladen.
|
o. ww., ui. II. nauwkeurig voelen, door
hel nevoel onderzoeken. Zvifuhr, (-en) v. toevoer, aanvoer
in. van levensmiddelen; (Zeew.) aan- komsl, landing v.; 2. cnnvooi, transport, vervoer o. van levensmiddelen; eir.er Feslung die - abschneiden, den loevoer van levensmiddelen afsnijden. Zuführen, (/flAr/« zu, zugefahrl)
bedr. ww. toevoeren, aanvoeren, vervoe- ren, verscbalTen, aanbrengen;j*cmn. einen Freund -, een vriend brengen bij, een vriend verschaffen; 2. aanvoeren, vervoe- reu; ein l.och mil Schuil -, dicblwerpen. loegooien, vullen; -de Gefitte, (Oullk.) aanvoerende bloedvaten. Zufiihrer, (-s, mv. Zufübrer) m.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZuflÖSZen, (flnszle zu, zuge/tttzl)
bedr. ww. doen vlotien naar, aanvlolten. ZuflÖSZer, (-s, mv. Zuftiiszer) m.
vlotter in., hij die vlotboul Ie water aan- voerl. Zuflucht, v., z. in. toevlucht, hulp,
schuilplaats v.; seine • zu jemn., zu elw. nehmen, zijne toevlucht nemen lol; 2. Z. -sor/; er isl meine einzige -, hij is mijne eenige loevluchl, mijn eenige steun in.; er hal nirgends -, hij heeft nergens eene toevlucht, vindt nergens hulp. ZuliÜChten, (llüchlele zu, :itge-
llüchlet) o. ww., Z. zufliehen. Zufluchts-ort, (-(e)s, mv. -e of
Zujluclitsörler) in., -Statt6, (-n) v.loe- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
een rijtuig voortgaan, doorrijden; fuhr
zu, Kutscher\',rijd door,koetsier\\\\friuh, recht -, flink doorrijden, Term doortas- ten; 3. (van eene deur &), sluiten, toe- gaau, dichtvallen; II. bedr. ww., Z. :u- führen. Zufall, (-(e)i, inv. Zufntle) iu.loe-
val, onverwacht voorval, blind lot o.; durch -, bij toeval, toevallig; 2. voorval ii., onverwachte gebeurtenis v.; «in blo- szer -, een zuiver toeval o.; 3. (Gen.) aanval in. van ziekte, crisis v.; iram///- hafteZufalle,tunvaWen m.mv.van kramp; i. (Fabell.) toeval o., Fortuin, noodlol o. Zufallen, (/iel zu, tugefollen) o.
ww. onr., in. s. (van eene deur & . loe- vallen, dichtvallen; 2. (lig.) toevallen, len deel vallen; durch\'s Loot -, bij loling len deel vallen; 3. jem. -, iems. partij omhelzen, zich aansluiten bij. Zufallig, b(jv. en b. toevallig, hij
toeval, met zeker, onverwarht(s); -e Einkiinfle, toevallige, buitengewone in- komsten; -it Anlheil, loekomend aan- deel o., portie v.; -keil v. toevalligheid, toevallige ninstaudiglieid, wisselvallig- heid v.; 2. Z. Zufall. Zufaltea, (faltele zu, zugefallel)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
D0C
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vluelilsdord o., schuilplaats, wijkplaats v. hij die toevoert, aanvoert, verschaft, \'L.
Zu.fl.Ug, (•(«)*) in., z. m. vlucht v.lzufühun; il. geleider, gids m. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZufÜhrerin, (-nen) \\. koppelaar-
Isier, hoerenwaardin v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
naar, vliegen o. naar, ergens heen vlie
gen o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZufluSS, (•(«)», mv. Zuflüste) ui. Zufuhr-SChlaUCh, (-.«cA/dMeA(«)i,
toevloed, aanvoer in., aankomst v.: .4^-jmv. sclttuuche) vu., \'L. Zubringer; •lisch flustund - des Meert», eb v. en vlned in. in. voedingslafel v.; \'Walzen v. mv. voe- der zee; \'1. mv. Zuflüsse, hulpmiddelen Idinesrol |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mv., hulpbronnen v. mv.; -graben in.
voedingsbuis v., voediugskanaal o., nau- voerbuis v.; -róhre v. luchlbuis v. ZuflÜStern, (jlüslerte zu, zuge-
|
ZufüUen, (fiilllc zu, zugefülll)
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bedr. ww. vullen, volmaken, volg
|
32
|
ieten.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
loegooien; 2. «ocA Wein -, er by gie-
len. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zug. Zug. Zug. U67
|
|||||||||||||||||||||||
|
ZuflUler, (•», mv. Zufüllcr) m. hij
die vult, volgiel &, Z. zulülleu. Zug, (-)e)J, in». £«</e) m. trekking
v.,Z. Jiencn,(\\an de walken), trekken o., richting v.; (van vogels), trekken o.; (van troepen), marsch in., voortrokken o ; 2. (van de liefde), trek in., neiging v.; (van de luchl), trekking v., tocht in.; den • der l.u/l kef order», de luchltrekking v„ den tocht m. bevorderen; 5. verhuizen o, ver- huizing v.; (Itechlspr.) trekken o. (eene soort van pijniging); 4. trek, haal, op- haal in.; noch einen - und der Balken isl nben, nog een trek, baal, ruk in. &; in „•incin —e, mei een enkelen haal, niet een enkelen li»k; uenn er einmal tm -e isl, als hij eenmaal aan den gang is; 5. trek. haal, worp ni. met een vjschnel; (hij hel dl inkeu :. ten.; v., dronk rit.; ein Glus i/i einetn -e austrinken, in eene en- keie teug uitdrinken;tn (ar.aeiaj?nufn,njel lange leugen; it. (Sp.) einen - /Aun.slag. Irek in.; (Visch.) bel net uitwerpen; (tig.) keinen - thun, volstrekt niet loegeven, geen slap doen; einen guten • thun, een goeden zet doen, een goeden «lag slaan; • lür • handtln, legen kontante betaling
handelen; ein - zu Lande und zu Walser, loclit m., espeditie v., \'/.. Feldzug; (flg.) die lelzten Ziige, doodsangst ra.; in den let:len Ziigen liegen, op hel sierlbed lig- gen, met den dood worstelen; (Spoorw.) - vor tinem Kvlben, slag, gang in.; - na.li eortairls, nach riickwurls, slag m. vooruit, sla»; in. achteruit; 6. stoel, optocht ui., processie v.; m tinem -e genen, op eene rij gaan, een stoel vormen, een oplucht houden; in zvri Züycn geiten, uitwee gelederen o. inv. opmarcheeren; sich dem *e auschlieszen, zieli bij den stoel aan- sluilen; (Krijgsw.) in Zligen marschirtn, in gelederen inarcheeren; in Ziigen uu(- marschiren, pelotons vormen; ein - srhwe- res Geschiilz, artillerielreiu m.; ein - litt Ier. een stel o. van drie even lange riemen; ein - Vogel, een troep m., vlucht v. vogels; ein - l\'ferde, een span o. (van 2 uf 4 paarden): ein - Ochsen, een kop- pel o., span, paar o.; (van eene pomp), zuiger in.; 7. luchtstroom, tocht at.; es geht hier ein -, hel tocht hier; (Itergw.) reeks v. van ondersardsche werken; il. tuchthuis v.; 8. (mei de pen), Irck, baal m.; zierlicher -, paraal v.,naauileekening v.; einen -machen, parafeeren, de eerste ol\' enkele letters van zijn naam zetten; zierlicher - urn einen groszen lluchslaben, krul v.; in etneiii -e teinenNamen trhrei- ben, mei een enkelen trek &; die erslen Ziige einer h\'igur, schels v., trekken in. mv.; 9. gelaatstrek m.; er hal alle Ziige van icinem Valer, hij deeltal de trekken zijns vaders, gelijkt geheel opzijn vader; 10. karaktertrek ni.; (Org.) regisier o.; ((iewcerui.) (aan den loop van een ge- weer), groef, holte v.; ein - Suilen, een stel snaren; (.Naai.) (aan kleeren), schuif v.; ein - ICrz, uit de mijn gehaald erts o. Zugabe, (- n) »., Z. zugeben; 2. toe-
gift v., toegave v., overwicht o., toemaat v.; (gemeenzJ fooi v.: (van een dagblad * hijlilad, supplement, bijvoegsel o.; als
|
|||||||||||||||||||||||
|
goed &), toebehooren o., aanboorigheden
v. mv.; (van een bed), toebehooren o., dekens v. mv., lakens o. mv. k; (voor de jacht, eene drukkerij&),benoodigdbeden v. mv.; (van eene pomp), toestel m. Zugehoren, (gehorte zu, zugehört i |
|||||||||||||||||||||||
|
- e/tr.jeoen.toegeven.iets als toegift geven.
Zogaffen,(()(i/f/e », zvgega/ft)\\}edr.
ww. gapend toezien. Zug&meise, (-n) v. trekmier v.
Zugang, (•(«)». mv. Zugange) m.
toegang, ingang m., poort v.; der - zu ihm |
|||||||||||||||||||||||
|
isl schieer,bet is moeielijk hem te naderen,!o. »», in. h. toebehooren. toekomen; 2.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Z. Ziiiritl; der - der I.ufl, binnenkomen o
Zugangel, (-n) v. (Vissch.) visch-
hengel m.lrekheiigel m.,touwn. met vele vischangels. Zug\'tinglich, bijv.nw.toegankelijk,
genaakbaar,minzaam, vriendelijk; -keil v. toegankelijkheid, genaakbaarheid v. Zug-anker, (\'ankers, mv. -iinker)
ni. Irekauker o.; -arbeil v. inweven der patronen in Idoennlaniast; •nrlikel in. (Hand.) artikel o., koopwaar v. waarnaar veel naag is. Zugattern, (gullerle zu, zugrgal-
lerl) bedr. ww. met Iraiies dichlmaken Zug-balken, {\'halkens, mv. \'bal-
ken) in., Z. -baum; -bnnd o. trekhaud o.; (liouwk.) trekband in.; -baurn loodrechte lang v. van een Spaanscb anker; \'2. lre.k- |
Z. gebiihren, anstehen.
Zugehürig, bijv. nw. loebehoo-
reuile, afhankelijk: - setn, Z. zugehören; •keil v. eigendom, toebehooren o.,afhan- keli.khcld V. ZUgel, (-«. mv. Zugel) in. teugel,
toom ui.; ein l\'/enl ain - führen.een paard bij den loom leiden, sturen; vn - halten, in toom houden, beteugelen; den, die - eines l\'ferdes anzielien, de teugels aan- Irekken; den, die - schla/f hallen, de leu- gell slap laten hangen; den - sclneszen lassen, den leugel vieren; (van c\'e regee- ring), teugels van het bewind; (Rijk.) mit vtrhéngtem -. met lossen leugel, in vollen ren; (Schoenm.) leugelriem m.; (Nat. bist.) (aan den «navel van vogels), streep \' |
||||||||||||||||||||||
|
ker, riem ni.; -buum in. (van eene brug), ZÜgül-brassen, (.brassens.ioi. -
wip v.; -bohrer in.lrekboorv.,ophalerin.;l6russen) ui. (Nat. hisl.) gestreepte bra- •biiicke v. ophaalbrug, wipbrug v.;-ont»-|sem m.; -haud\\. (IIijk.) linkerhand, ach- nen in. bron v. waarbij eene wip is. j terhanil v.; -los bijv. nw. teugelloos, zon- ZügG, (-n)v.(vaueen kussen).sloop, der teugels; (fig.) teugelloos, loouielous,
kussensloop v. (onbeteugeld, losbandig; -lostgkeit v. leu- Zugcbüll, (gubzu.zugeueben) bedr. Igelloosheid v.; (lig.) leugclloosheid, los-
ww.jemu. einen Gehül/en -, er bij geven,| handigheid v.; il. losbandige daad v. |
|||||||||||||||||||||||
|
Zügeln,v;u<;e//e,ueciiyei/)bedr.ww.
ein l\'ferd -, den leugel aandoen, oploo- inen; \'2. door middel van den leugel stu- reti, geleiden; ilig.) beteugelen, breide- len, inhouden; teint Ungeduld -, beleu- gelen, weerhouden. Zugeloben, (geloble ju, zugelobt)
bedr. ww. plechtig beloven, gelofte doen van. Zügelring, (•(«)*, niv. .*) m. teu-
gelring m. ZugemUse, o. m>\'. groente, toe-
|
|||||||||||||||||||||||
|
oevoegen; \\Sp.) bedienen, bijgooien, niet
verzaken; (Hand.Jloegeven.boven de maal geven, op den kooptoegeven;2.e/ir.-,toe- geven, toestemmen in, veroorlooven, in- willigen, eens zijn; ie.h gebe zu,dnss esso isl, ik geef Ine &, ik beken; das uill ich reiiil gerne -, dat wil ik gaarne toegeven; (fig., gemeen:.) klein -, zoele broodjes bakken. Zug$gen, liijvv. - sein, legenwoor-
dig. aanwezig, aanwezeiid. Zügeglöckchen, o. doodsklok v
|
|||||||||||||||||||||||
|
Zugehen. (ging zu, zuyegangen) o.ispijs v.
ww. onr., m. s. ab und -, af en toe gaan, I Zugenannt, bijv. uw. bijgenaamd, heen en weer gaan, gaan en komen; me- ZugOIliOSZOll, (genasszu,zugenos- imiivl darf -, de toegang is verboden; sei-Uen) bedr. ww. onr. genieten bij, boven- nem Ende -, naderen, nabijkomen; nucAldien genieten. der Sladl -, naat de stad (loe)gaan,ïichl Zugeordnet, bijv.nw.,Z.:iiordn«i.
begeven; \'2. de schreden verdubbelen, den I Zugeritten, bijv. nw. aan stukken pas verhaasten, sterk,hard loopen.groole gereden; il. afgericht, gedresseerd, stappen doen; auf etnen Orl, aufjem. -,j Z\\ISBTZ, (-(e)s, mv. -e) o. met een |
|||||||||||||||||||||||
|
[Z. :u; 3.gebeuren, voorvallen,geschieden,
toegaan, gedaan worden; wie isl dieSurhe zugegangen?, boe is die zaak toegegaan, hoc heelt zich & loegedragen 1; es geht bei ihm unnrdcnllicli :u, er heersehl bij hein grooie wanorde; tviegehldus za\'t, hoe gaat dal?, hoe wor II dal gedaan?, hoe doet [ men dal?; es geht wunderlich zu, hel gaal
beel vreemd; nicht mit rechten Dingen -, Iniel natuurlijk zijn, met in den baak zijn;
\\es mitssle mit dem ïeufel -, uienn &, het
zou wonderlijk moeien toegaan &; 4. in tine Spilze of spilzig-, spils toeloopeu, puntig iiitloopeu; 5. (van deuren), loe- |gaau, sluiten, toevallen; (van wouden),
\'toegaan; (van rivieren),bevriezen,met ijs
bedekt worden. Zugehör, (-e«, iuv. -e) o. van een
|
|||||||||||||||||||||||
|
26
|
in uit de mijn gehaald erts o.
|
||||||||||||||||||||||
|
Zugcschiift, (-(e)«, mv. -e) o.on-
dergeschikle zaak, bijzaak, nevenzaak v. Zugesellen, (gtsellte iu, iwiesellt)
bedr. Yiw.einemjem. -,toevoegen, tol hulp geveu; 2. »ed. ww. sirA jcmn.-, zich ver- eeuigen inel.zich toevoegen aan, zich voe- gen bij. Zogestandniss, (-«, mv. -e) o.
verlof o., vergunning, permissie, toezeg- ging, concessie v. ZugOStohen,;ve«(iinJ;ii,.-nui\'i/u«-
den) bedr. ww. our. bekennen, toegeven; nicht -,met bekeiincn,onlkennen,looche- neu;2. toestemmen, toestaan, veroorloo- ven; mc/i( -, weigeren. Zugethan, bijv. nw., \'t. zuthun.
Zugewahr, (-(e)s, mv. -e) o.
|
|||||||||||||||||||||||
|
1468 Zug. Zuh. Zuk.
|
|||||||||||||
|
bewijg o. van eigendom in eene mijn.
Zugewahren, (gewdhrte zu, iuge-
wakrt) licclr. ww. gekochte aandeelen in eene mijn als crediel opieekcnen. Zug-fisch, (-m, mv. -e) m. trek-
visch m.; —linie v. (Zeew.) colonne v.; - garn o. treknel, sleepnet o.; -graben in. tochlslool v.; \'linken ui.,Z.-bolirer; -lieu- nchrecke v. zwervende, trekkende sprink- haan m. ZyglOSZOn, (r/nu zu, zuyeyossen)
bedr. ww. onr. bijgietcn,loegielen,dichl- gieten. Zugift, (•««) v., Z. Zuooie.
Zugig» l>8*- "w- tochtig.
ZUgig, bijv. nw. geschiklom te trek-
ken. uil een aantal rijen bestaande. Zugirren, (girrte zu, zugegirrt) o.
ww. teeder toelluisteren. Zugittom, {qitlrrtezu, ztfjeuitiert)
bedr. ww., Z. zugatlern. Zugloioh,bij w. te gelijk, tevens, ter
zelfden tijd. Zug-lcdor, (•») o., z. in. rekleder,
gevold, rekbaar le(d)ero.; •Uine v. lrek- lijii v,; -lele v. lijd m. van verhuizing; - linie ». kromme lijn, treklijn ».; (Zeew.) colonne v.; -loch o. tochtgat, luclitgal o.; •lu[t v. tocht, tochtwind in.; -lü(lig bijv, uw, tochtig; -maus v. zwervende muis, trekmuis v.; \'meister m., Z. -[ührer; - messtr o. trekmes o.; -millel o. genees» middel o. om blaren te trekken, trekpleis- ler v.; -nagel m. (Wag.) trcknagel in ; • nelz o., Z. -yarn; -ochs in. werkos, lrek- os m.; -ofen m., Z. Winiofen; -iiper v.. opera v. die veel toehoorders lokt; -ord- \'iuiiij v. marschurde, schikking, bepaling v. van den optocht; -papier o., Z. Lösch- papicr; 2. papier o. dat tot trekpleister dient; -pferd o. trekpaard, koetspaard, werk paard o.; -pftaster o. trekpleister v. Zugkraft, (-krafle) v. (Werkt.)
trekkracht, ZuglOichen,(j///\'tA;u,:ur/t\'u/ii\'/iivi)
|
|||||||||||||
|
Zuhauchen, (hauchte >u, iuge-
haucht) bedr. en o. wn.jemn. den Alhem
-, toeademen, ademen naar; 2. Wohlge- rüche -, Z. zuduften. Z\\j.hau.oa,{lneb zu,zugehaui:ii)be.dr.
ww. onr. liaiiliulz -, behouwen, den be- hoorlijken vorm geven; 2. voortgaan mei houwen, hakken &, Z. haucn. Zuhefteln, (hefttllt zu, zugehef-
lell) bedr. ww., Z. zuhiikeln. Zuheften, (heflele zu, ziigehe/tet)
bedr. ww. hechten, door een dunnen naad vereenigen. Zuheilen, (balie zu, zug~httll) o.
ww., in. s. (van wonden), heelen, dichl- gaan, toegaan, genezen, litleekenen; 2. bedr. ww. sluiten, heelen, doen genezen. Zuheilung, »., t. m., Z. zuheilen;
it. Iilleeken o. Zuhoirathen, (heiruthelt zu, zu-
geheiralheQ bedr. ww. ten huwelijk me- dehrengen, als huwelyksgoed aauhren- gen. Zuhelfen, (half zu, zugeholfen) o.
ww. onr., in. h. helpec aan. Zuliorrschen, (herrschie zu, zw
qeherrschl) bedr. ww. op gestrengen toon bevelen. Zuhinterst, bijw. het laatst, aeh-
teraan. Zuhoboln, (hobelte zu, zugehobell)
bedr. ww. met de schaaf bewerken. Zuhorchen, (horchle zu, iuoe-
horcht) o. ww., in. h. !\'istereo, toehoo- ren. alluisteren. Zuborchei\', (•*, mv. Zuhorcher)
: m. luisteraar, luistervink m. Zijhorsn, (hörle zu, zugekörl) o.
ww., in. s.jemn., einer Sache -, luisteren na ir, aanhooren.hct oor leenen aan. ZuhÖrer, (•*, mv Zuhirer) II».,
-in, (•nen) v.hij.zij die toehoort, (toe)- hoorder m., (toe)hoorderes v.; die -, dit Zuhirerschafl, toehoorders m. mv.,audi- torimn o. Zahüllen, (haiitt zu, zngthaui)
bedr. ww., \'L. verhullen.
Zujagen, <jagttzH,iugejtgt)t*&T.
ww. jemn. etw. •, jagen naar, toejagen;
2. o. ww., m. h. zu Pferde -, loerennen, toevliegen, jagen, reunen; auf jcm. -, loe- snellen, toeschieten. Zu.jauchzen, (jauchzle zu, zuge-
jauchzl) o. ww., m. h.jemn. -, toejuichen, met gejuich groeten; 2. bedr. ww. jemn. beifall -, toejuichen, applaudisseeren. Zujer, Zuyer, (-«, mv. Zujtr of
Zuyer) m. herderskuaap m. op de AI- pin. Zujuboln, (jubelle zu, zugejubelt)
Z. zujauch\'en. Zukaufeil, (kaufte zu, zugekavft)
bedr. eu o. ww. loekoopen, bovendien knopen; (Sp.) ich habe nichls sugekauft, ik heb niels gekocht. Zukarren, (kante zu, xugekarrt)
o. ww. met de kar, den kruiwagen toe- voeren, aanvoeren. Zukehr, (-en) v. zich keeren naar;
2. omgekeerd zijn, toegekeerd zijn o. Zukebren, (kehrte zu, zugekehrt)
| bedr. ww. toewenden, toekeeren, keeren |
|||||||||||||
|
Zugrundrichton, (-.) o., x. m.
lengroude richting, vernietiging, verwoes-
ting v. Zug-schaft, (scha(l(t)s, mv. -
schafle) m. rekbare laarzeschaftv.;-iclii/f o.jaagschuil v., door paarden voortgelrok- ken schip o.; schirm m. lochlscherm o.; •tchnur v. koord, band, lint o. om iels toe te halen; -teil o. treklouw o.; (van paar- deu), treklijn v.; (Art.) kannnreep m.; (Zeew.) tros m.; stangt v. zuiger m.; - stiefel ui. (Schoeiun.) reklaars v.; slringe v. lijnen v. mv., leugels m. mv.; -stink o. (Tooneelk.)tooneelsluk o.dal veel men- schen lokt of gewild is;-*/u/i/m.,Z.2am- pelslulil; -takel, -tau o., Z. seil (Zeew.); •laube v. irekduif v.; -tkur o. trekdiero.; •tiior o., -thüre v. valpoort, valdeur v. Zugucken, (guckle zit, zugeguekt)
bedr. ww.(gemeeiiz.)toekijken,aausta ren, Z. zusehen. ZugÜrtOn, (yurlelezu,zugegürtet)
berlr. ww. loegorden, dichlgorden, vasl- gonlen; 2. niet een gordel sluiten. ZugUSS, {\'t», mv. Zngüsse) m„ Z.
zugteszen; \'2. bijgegolen vocht o., bijgie- ting v., bijgegotene o. Zug-Vieh, (-es) o., z. ui. trekdie-
ren o. mv., trekvee o.;-vogel m. trekvogel in.; -eolk o. nomadisch volk o.; -waytn rn. (Spoorw.) waggon in. die aan de lo- comotier verbonden is; -uialze v. trekrol v.; -weist bijw. troepsgewijze; (Krijgsw.) bij rijen,bijroltenj-werio. (Werkt.)lrek- werkluig o.; 2. kraan v., windas o.; 3. (Mijnw.) trekwerk o.; 4. (Waterb.) lrck- pomp ».; 5. (Schoonschr.) trek, haal in., krollen v. mv.; -wind m. tocht in.; •windt v. katrol v., takel in., talie, kraan v. Zuhabon, (hattezu,zugeh*bt) bedr
ww. onr. toe hebben, op den koup toe hebben; 2. die Fensler-, toebebben, ge- sloten hebben. Zuhacken, (hackte zu, zugehackl)
bedr. ww, mei hakken den behoorlijken |
|||||||||||||
|
bedr.ww. onr.ook gelijken; (Munlw.) ge-i vorm geven; 2. o. ww., m. h. voortgaan
|
|||||||||||||
|
lijkmaken, vereü\'euen.
Zugrabon, (grub zu, zugegraben)
bedr. ww. onr. toegraven, m:t aarde vul- len: 2. voortgaan met graven. Zugramme, (-n) v. (liouwk.) ram
m„ heiblok o. Zugrapsen,(oiaps/eiu,:uoi\'arops/)
bedr. ww. lomp loelaslcn, aanvallen. Zug-raupe, (-n)v.trekrups.zwer-
vende rups v.; -rebe v. wijnstok in. van 5 tol 7 scheuten gesnoeid; •recht o., Z. Abiugsrechl; 2. Z. Naherrecht. Zugreifen, (gri/f zu, zugeyriffen)
bedr. ww. onr. toegrijpen, loclasteu, (Zeew.) (van het anker), vallen; (ge- nieenz.) wegpa:tkeu,stelen; gerne -, lange vingers hebben. Zug-riümen, (-ri<.-men», mv. -rie-
men) m. irekriem, trekker in.; -rind o. Irekrlier o. Zg.gl\'inson, (;/n;i.\\le;n,;«r/c/rin(/,
bedr. ww. grijnzend aanzieo.aangrijnzen, gi ijii/.fii.l loespreken. Zu.g-röhre,(-n)v.rookgato.,rook-
bnis v.; -roi/e v. katrol v., windas o.; -rosj o., Z. -p(erd. |
|||||||||||||
|
met hukken.
Zuhakoln, (htkeltc zu.zugeltakell)
bedr. ww. mei haakjes toemaken, toeha- keu. vasthaken. Zukaken,(Aai<e:u,:ur)eAaA()bedr.
ww. inehaken, vasthaken, loekraminen. Zuhalten, (hielt zu, zuqehallen)
bedr. ww.onr.die Hand, den ilund -, toe- houden, niel opendoen, gesloten houden; ll.o.ww.mirl jemn. -, vau de partij zijn.tol ieuis. partij behooren, hel eens zijn mei; 2. HiirT einem Midclien -, Ongeoorloofden omcang hebhen, heimelijk verkeeren. Zuhaltung, (-en) v., Z. zuhalten;
(Slot.) sluithaak in. Zuhammorn, (himmerle zu, zu-
gehammerl) bedr. ww. toekloppen, toe- slaan, dichtklnppen. Zuhaugon, (hing zu, zugehangen)
o.ww.onr.,in. A.dichlhangen.loehangen. Zuhangen, (hingle zu,zuqehiingl)
bedr. ww. met iels behangen, dichlhan- gen, met eene gordijn behangen. Zuharschon, (harzchle zu, zuge-
harschl) o. ww., m. «. (van wonden), litleekenen, toegaan. |
|||||||||||||
|
Zul. 1469
|
|||||||||||||
|
Zuk.
|
|||||||||||||
|
Zul.
|
|||||||||||||
|
of wenden uuur; jemrt. den Mirten -, iem.
den mg toekeeren; 2. mit item Beten -, regen nnsr; ein Loeit -, dichtvegen, mei regen volwerpen. Zukeilon, (teille zu, zugekeilt)
bedr. »*. met eene wig sluiten, toewig- gen. ll|l<l lillen. Zukctteln, (kettelte zu, stigekel\'
lell\\ bedr.ww. met een koltinkje sluiten. Zaketten, (tctleler.u. zugekeltet)
bedr. ww. met een ketting of eene kelen sluiten, toeketenen. Zukitton, (titlete zu. zugekittel)
bedr. ww. met cement dichtsmetselcn, vastmetselen. Zuklammern, (klammertc M,ro>
giklammcrl) bedr. ww. mei daken slui- tan, tookrammen ,dichtkrammen. Zuklang, (-(e)i) m., z. m. over-
eensleraining v. van geluiden, harmonie »., akkoord o. Zu klappen, (ktappte zu, zuge-
klappt) o. ww., m. i. dichtslaan, dicht- vallen; 2. de klap of klep sluiten. Zuklatschen, (klatschte zu, zu-
geklalsr.hl) bedr.ww. voor iem, in de hau- den klappen, met handgeklap begroeten; jemn. Ilcifall -, applaudisseeren. zijne goedkeuring door handgeklap te kennen geven; 2. o. ww. met een slag diclii- gaan. Zukloben, zukloistern,(\'/Wi/e
zu.zugeklebt en kleistertezu,zugekleistert)
bedr. ww., Z. verkleben d/\\ Zukloidon, (kleidele zu, zugeklci-
del) bedr. ww. bekleedcu, bedekken. Zuklemmen, (tlemmte zu, zuge-
khmml) bedr. ww. dichtwringen, niet inspanning diclitsluiten. Zuklettorn, (kletlerle zu, zuge-
klillert) o. ww. tegemoet klauteren, klau- teren naar; 2. voortgaan met klauteren. Zukliminon, {kl<>mm zu, zuge-
khmmen) o. ww. onr.,m.s.overklimmen; klimmen tol; (flg.) dem Gipfel der Ehre -, hel toppunt van eer bereiken. Zuklinkon,\'\',7iii/,7c.-i/.:u;K<\'"i\'0
bedr.ww. met de klink sluilen:2.o. ww., m. t. met de klink gesloten zijn. Zuknöpfen, (knöpfte zu, zuge-
knlipft) bedr. ww. loeknoopen, dicht- knoopen, vaslknoopen; 2. wed. ww. sicli -, dichtgeknoopt worden. Zuknüpfon, (knap/te zu, zuge-
knt\'ipti) bedr. ww. toehinden, dichlbin- den. dichtknnopcn. Zukommen, (kam zu, zugekom-
men) o. ww. onr., in. ». toekomen,komen bij, komen; man Itann nirht gul -, men kan er niet bijkomen, de toegang daarloe is lastig; (Bak.) den Tcig • lassen, laten rflzen; (Landh.)(van vee), drachtig wor- den; 2. jemn. -, (van een brief), loeko- imn. bezorgd worden, geworden; diese Nachricht kam mir von W. zu. deze lijding ontving ik, gewerd mij uil W.; durc/t wen ist Hun der Brief zugekommen, i\\oor wiens tusschenkomst is hem de brief geworden of heeft hij & ontvangen ?, wie heeft bem da brief ter hand gesteld ?; Z.jemn. elte. • latten, afstaan, overlaten; it. zenden, doen toekomen, doen geworden; it. verscbal- |
|||||||||||||
|
fen, voorzien van; 4. zu e/w. -, Z. kom-
men; wie kommen Sie dazu ?, hoe komt gij daartoe?; 5. toebehooren, toekomen, het eigendom zijn van, verschuldigd zijn aan; (Rechlspr.) toekomen, bevoegd zijn, conipeleeren; ihm komml es zu darüber zu ml keilen, het komt hem toe, hij is bevoegd; 6. (bij eene erfenis), toekomen, ten deel vallen. Zukönnen, (konnle zu, zvgekonnt)
bedr. ww. onr. kunnen bereiken, kunnen uaderen, Z. zukommen. Zukorken, [lurkte zu, zugekorkt)
bedr. ww. met eene kurk sluiten,kurken, de kurk doen op. Zukost, (-c») v. toespijs v„ Z. Zu
gemuse; (Spr.) Fleisch itt die betle • vleesch is liet beste voedsel. ZukratZOU, {kralzlezu,zugekralzl
bedr. ww. toekrabben, dichtkrabbelen. Z\\ils.riegen, {krieglezn.zugekr.egt)
bedr. ww.eine Tltüre -,dichlkrijgen,slui ten; seinen Boel; -, loeknoopen; 2. toe krijgen, bovendien krijgen, op den koop loekrijcen. Zukugeln, (kugelle zu, zugeku-
gell) bedr. ww. doen rollen naar; 2. o. ww., m. h. voortgaan met rollen. Zukunft, v., z. m. Ckritli -, komst
v. van Christns; 2. toekomst v.,toekom- stige tijd m.: in -, iu de toekomst, toe- komstig, voortaan. Zij.künftig, bijv. en b. toekomstig,
aanstaande, voortaan, in het vervolg; die -i. Zeil, de toekomst v„ toekomende tijd in.; das -e Leben, het toekomstige leven, hel leven hiernamaals; /Are -e, uwe aan- staande, uw meisje, uwe bruid; II. o. zelfsl. das -e. Z. Zukunft (2). Zukunft-ahnond, -kundig,
bijv. ii w. de toekomst vermoedend, voor- zi«wlc. Zukutschon, (kulschte zu, zuge-
kulscht) o. ww. in een rijtuig te gemoel rijden, heenrijden. Ziilaclioln, (lachelle zu, zuge-
lachett) o. ww., m. A. jemn. -, iem. toe- lachen; jemn. Bei/all -,glimlachende toe- juichen. Zu.lacb.en, (lachte zu, zugelacht)
o. ww., iu. It. jemn. -, lachend aanzien; jemn. Beifall -, lachend toejuichen. Zulackon, (lackle zu, zugelackt)
bedr.ww. einen Brie/ -, toelakken,dicht- lakken. met lak toeraaken. Zuladen, (lul zu, zugeladen) bedr.
ww.uur. bijladen, bijpakken,geheel laden; das Schijf ist zugeladen, het schip is vol- gelailen. ZulagO, (••\') »• (Kunslt.) stukjes
o. uiv. hout om de voorwerpen die men tusschen de schroef bewerkt vast te zet- ten; 2. (Bouwk.) (van eene brug),boven- lp.dk in.; 3. (Timm.) hoop m. afgewerkt timmerhout; (Vleeschh.) gering vleesch, toegift v. van vleesch; (Landh.) verlioo- ging v. van daggeld, toelaag v.;(Krijgsw.) verhooging v. der soldij. Zulaugon, (langte zu, zugelangt)
o. ww., iu. A.\'lang genoeg zijn;(fig.) vol- doende zijn, toereiken, toereikend zijn; der Zeug langt zu, er is stof genoeg; 2. |
(ain tafel),aanreiken,toesteken;II. bedr.
ww. jemn. e/w. -, toesteken, aanreiken,
aanbieden, presenteeren; einandtr etw. -, doorsturen, aan elk. overgeven. Zulanger, (-«, nu. Zulanger) m.
hij, die aanreikt, toesteekt &; (Mets.) opperman m. Zuliinglich, bijv. en b. voldoende,
toereikend, genoeg; -/;ei( v. toereikend» beid v. Zulass, (-cs, mv. Zulisse) m. toe-
last iu., wijnvat, o., ton van 640 Oesch wijn. Zulassbar, bijv. uw., Z. zuldttig.
Zulassen, (liesz zu, zugelatten)
bedr. ww. onr. toelaten, dichllaten, ge- sloten laten, niet openen; 2. jem. -, toe- laten, opnemen, ontvangen, toegang ver- leenen, als lid aannemen; zur Attdienz -, audiëntie verleencn; den Zuchlslier, den Hengst -, laten dekken, laten springen; 5. etw. -, toelaten, toestaan, veroorloven, permitteeren, dulden; wenn die Zeit es zulisst, als de tijd bet toelaat, vcroor* l.mfi; diese ErkUlrung lisst zwei Deutun- gen zu, deze verklaring is voor tweeërlei uitlegging vatbaar. Zulussig, bijv. en b. aannemelijk,
te vergunnen, toe te staan, geldig; -kett v. aannemelijkheid v. Zulasslich, bijv. nw., Z. zulittig.
Zulassung, (-en) v. toelating, ver-
gunning, permissie v., verlof o. Zulast, (-en) v„ Z. Zulass.
Zulauf, (-(i\').v) m. toeloop, toevloed
in., menigte v.; den - haben, veel toeloop hebben,gewilJ zijn; (Tooneelk.) das Stück wird eine Woche lang - haben, zal eene week lang toeloop hebben;2.der Ab- und des Meeres, de eb en vloed m. der zee, Z. Zu/luss. Zulaufon, (lief zu, rugelaufen) o.
ww. onr., in. s. toeloopen. toesnellen; (van het water), toestroomen; (van eene volksmenigte), toesnellen; alles liuftihm zu, alles loopt tot hem; dem Ziele -, nuar het doel gaan, op bet doel afgaan; auf das llerz -, loopen naar, nitloopen in; tpilzig -, spits toeloopen, in eene punt uilloopen; (van een gat in het zand), toeloopen, door vocht gevuld worden; 2. voortgaan met loopen, zijn loop vervol- gen, zich haasten, zich spoeden, schielijk loopen. Zulauf klotzehon, (-chent, mv.
•dien) o. glasblazershout o. om de gla- zen te splitsen. Zulauschen, (lautchte zu, zugt-
lauschl) o. ww., in. k. jemn. -, Z. zultor- chen. Zulegemcsser, (-nt«*ier*. mv.
•messer) o. knipmes o.
Zulogon, (lente zu, zugelegl) bedr.
ww. eine Oeffnung -, sluiten, toedoen, toeleggen, dichtvouwen; «iaën Brief -, toevouwen; 2. bijvoegen, bijdoen, er aan tocvoegen;)emn. etw. zu seiner Besoldung -, bijvoegen, vermeerderen met, het sala- ris & verhoogen van; nocA zwei Gulden -, er bij doen; tich etw. -,zich verschaffen, zich voorzien van; tich eine Frau -, eene vrouw nemen, huwen; tintn Bidienlen -, |
||||||||||||
|
Zun.
|
|||||||||||||||||||||
|
Zun.
|
|||||||||||||||||||||
|
4470 7.u in.
|
|||||||||||||||||||||
|
Zumjn, i-s, mv. -c) o. (Scheik.)
gislstof v.; sauer bijv. nw., —es Salz, melkzuur zout; süure v. gislzunr o. Zumischen, (mischle zu, zuge-
mischl) bedr. ww., Z. zumengen. Zutnpel, (-*. mv. Zitmpel) m. gek,
kwast in. Zuinpcln, (zumpelte.gezumpelt) o.
ww. lui, traag voortgaan, voortsukkelen, slenteren. Zuuipcn, (•», mv. Zitmpen) in.
smeerwortel m. Zuinunnohl, (murmelte zu, zu-
gemurmelt) bedr.ww. jemn.etw. -,inom- peleud mededeeleu, loeprevelen, loelluis- leren. Zuiiiüssen, (musstc za.zugtmmsl)
o. ww. onr.. in. h. toemoelen, gesloten moeten zijn, dichlmoelen. Zuinuthen, (muthete zu, zuye-
muthet) bedr. ww. jemn. etw. -, vragen, eischen, verlangen, vergen; il. onderstel- len dat iem. genegen ol verplicht is te doen. Zumuthung, (-e») v. vraag v.,
eisch in., verzoek o., opdracht v. Zunachst, bijw. dicht bij, zeer na-
liij. hel uaastbij; bei tltm -, onmiddellijk bij hem; dein Könige - stelten, de eerste plaat* bekleedeu na den koning; bedenken tvir -, dass, laai ons vooral, iu de eerste plaats bedenken &. Zunageln, (nagelte zu.zuyenagell)
bedr. ww. loespijkeren, toeuagelen. Zunahen, (nahte zu, ziiyenahl) n.
ww., in. ». naderen lol. Zunahen, (nahte zu, zugenuhl)
bedr. ww. loeuaaien, dichluaaieii; 2. Z. zumachen. Zunah(t)er, (-s, a».Zun&h(t)er)
in.liijilie loeuaail;2. (Hom w.) knoeier iu.
Zunahme, (-n) v. vermeerdering,
uitbreiding, toeneming, vergrooliug v., vooruitgang m., vordering v. Zuname, (-ns, niv. -n) iii.faiiiilie-
iiaaui, geslachtsnaam, van m.; 2. bijnaam, toenaam, scheldnaam m. ZunainsOa,(H\'ii»->,/i" ;«,:i\'7e»«»i».\';
bedr. ww. een hijnaaui geven,een scheld- ii.i.uii geven. Zunasen (sich), (naste zu, zuge-
nast) wed. ww. (IJiel.) aan de punt of
den neus verstopt worden.
ZUndbar, bijv. en b. brandbaar,
|
|||||||||||||||||||||
|
in dienst nemen; eitien dicken Bauch •
krijgen; (Landh.) (van hoender»), voort gaan met eieren te leggen; (Tiniin.) ein Gehande -, het houtwerk bijeenbrengen voor; (Kinp.) de noodige dingen & voor eeue kuip hijeenbreiigen; (Bergw.) het plan maken van de onderaardsche gan- gen eener mijn. ZulClhon, {Helt zu, zuyelichvii)
bedr. ww. onr. nog bijleenen, nog meer leenen. Zulcim n, (leimte zu, zugeleimt)
bedr. ww. toclijinen, diclillijmen. Zuleiton, i\'i" zu, zugelitten) bedr.
ww. onr. leiden, richten, sturen naar, heenleiden, heenriebtcn. Zuloitor, (-*, mv. Zitteller) in. hij
die heenleidt &, Z. zutetlen; 2. werktuig o. om iels te leiden naar. Zuloukon, (lenkte zit, zugelenkl)
bedr. ww., \'L. zutetlen. Zuletzt, bijw. ten laatste, eindelijk,
ten slotte, bij slot van rekening; • gehen, het laatst gaan, achteraangaan. Zulispolil, (lispelt» zu, zuyetispelt)
bedr. ww.,Z. zu/Uistern. Zulöthon, (lóthete zu, zugetölhet)
bedr. ww. diclitsoldeeren, toesoldeeren. Zuip, (•(«)\', "iv. -e) in. (Volkst.)
popje, dotje, zuiglapje, zuigpopje o. Zuipen,(zulple, gezuplt) bedr. ww.
zuigen,lurken. Zulpflaschchen,(verkl.)o.zuig-
Qeschje o.
Zum, in plaats van zti dem, Z. zu.
Zumachon, (machte zu, zuye-
muchi) bedr. ww. loeinaken, diclilin:i- ken, sluiten; die Augen -,sluiten; in tinem zuyemacliten Wagen [altren, iu ecu geslo- len rijtuig rijden;it.Z.ii»sii;</i\'l«,JU<r/ii>/>/<;n, zuslopfen; (Itergw.) den Ofen -, vullen, gereed maken. Zumy.1, voegw. vooral, voorname-
Iijk, bovenal, te meer, des te me»r;-jelzl, vooral tegenwoordig, vooral thans, 2.bijw. te gelijk, te zanten; ei drangen alle - lier- tin, allen drongen te gelijk binnen. ZumaSZ, (-es, inv. -c) o. loetnaat
v., Z. Zugabe. Zumatiern, (mauerle zu, zuge-
maitert) bedr. ww. loemetselcn, dichl- metseleu, met muurwerk omringen.. Zlimeist, bijw. meestal, voornatne-
lijk, liet meest. Z}imengen.,(mengtezu.zuyemengl)
bedr. ww. vermengen met, bijineugen. Zumongung, (-en) v., Z. zumen-
gen; it. bijinenging v. Zumesseu, (masz zu, zugemessen)
bedr. ww. onr.jcm*. etw.-, toemeten,al- Dieteu.de maat %tsr.n;zugemessener Tlteil, aandeel o., portie v.; einem Jedem das Seinige -, ieder het zijne geven; (lig.) /ernn. etw. -, iem. iets lelastleggen, wij- ten, de schuld geven van, beticliten met; teine Arbeit -, aanwijzen. Zumessung, (-en)v„\'/..iume$sen.
Zumfem, (zumferle, gezumfert) o.
ww, kermen, huilen. |
|||||||||||||||||||||
|
Zunder-artig, bijv. nw. zwam-
aclilig; 2. tonderachlig; -asche v. Silezi- sche potasidi v.; -banm m. bergpijubooin in.; -brenner in. hij die de lont of den kruit loop aansteekt; -«iïc7isev.tonderdoos v.; -erz o. bruinrood, bladerig zilvererls, zundererU o.; \'haft bijv. nw., Z. -arliq; •holz o. tonderbout,eikeiizwamo.:-/ias/- chen o., Z. -büchse; -lappen m. mv., - srhwamm in. bereide tonder o.; -tüsch- c\'At,uo.vuurgereedschapo.,vuurslag,vuur- steen m., Z. -biichse d}\\ Zijnd-feld, (-(c)s, mv.-er)n.(van
een kanon), vlak o. waarop het laadgat ligt; •hölzcheno. lucifer v., zwavelstok m.; -liillclun o. slaglioedjc o.; -torfi o. (Ge- weenn.) pijpje o. van hel laadgat; -kraul o. pnnkrnit o.,Z.-/>u/iw;—au/die l\'fanne schutten, kruit op de pan doen; -kugel v. bom v., enngrevische pijl in., brandko^el in.; -lkhl o. vuurschiebt v.;-/or/i o. Iaad- gat, zundgat o.; — kappe v. deksel o. op het laadgat, zuiiilgalkapje o.; -muschme v. werktuig o. om te verlichten; -nadet- yeuehr o. naaldgeweer o.; -papier o. dikke papierrook in. dien men dooreen opgerold en aan het eeue einde bran- di\'iid papier iem. moed wiihg in den neus blaast; -pfanne v. pan v.; -pfannendeckel in. pamleksel o.; -puiver n. pankrnit o.; •röltre v. kruitlonp in., pijp v.d\'e het vuur geleidt; -ruthe v. lonlstok m.; schuur v., Z. -slrick; sclttnammia. zwam o..tonder, vuurzwam o.; stanyt v., stock in. lonl- stok in.; slojf in. brandstof, brandbare stof v.; strick in. gezwinde lonl v.; stück o., Z. -feld: -icurst v. dikke vuurpijl in., met kruit gevulde pijp v. om hel kruit in mijnen te doen springen. Zunchmen, (nahm zu, zugenom-
men) bedr. ww. onr. noch etw. -, toene- uien, bovendien nemen: tm Slricken -, meerderen; II. o. ww., ra. h. toenemen, vermeerderen, vergrooten, zich uilbrei- den, grooler worden, dikker worden, op- zwellcn; (van hel water), wassen; 2. am Lcibe -, dik worden; (geineenz.) zich ont- wikkelen; (van vee), dik, vet worden; 5. wieder-, (van een verloren lid),weeraan- groeieu; 4. (van de maan), wassen; der -de Hond, das -de Licht, de wassende maau; (hg.) vermeerderen, toenemen,klimmen; bei \'den Jahren, op gevorderden leeftijd, met hel klimmen der jaren; au Zaht -. toenemen, vermenigvuldigen; tin Knlflen in kracht toenemen;au Verstand -,ver-
standiger worden; im Galen -, vorderin- gen maken; III. o zelfst.,Z.ZunaAm«;(vaii hel water), wassen o.; im - sein, vorde- ringen maken, vooruitgaan, toenemen; (van de maan), im - sein, wassen. Zttnuigon. (neigte zu.zuyeneigt) o.
ww. heenneigen,heenhuigeu;2. weil.ww. sichjemn. -, zich neigen tol; (Meetk.) sich |
|||||||||||||||||||||
|
38��805246
|
|||||||||||||||||||||
|
tvlambaar, ontplofbaar,licht vuur vat-
leud, oiilploll\'end; -keit v. ontvlambaar*
lieiii, brandbaarheid v.
Zunddeckel, [-kels, mv. -kit) ui.
(Ali.J deksel o. op het laadgal van een
stuk geschut. Zünden, (zündete.gezündel) o.ww.,
in. //. vuurvatten, ontvlammen,outbran- den, ontploffen; 2. doen ontvlammen, in brand steken, doen ontbranden; Z.jemn. , uitlichten; II. bedr. ww., Z. anzuitden. Zuiidor, (-i, mv. Zander) m. lont v., tonder, zwam o.; der - fiinyl nicht, het zwam vat geen vuur; (lig.) der - zu emem Krieye, de aauleideude oorzaak tol; - der tie*e,voukv.;(tiiel.)inelaalscliuim, y>eitichuiiu o..slakken v. mv.; it.gloeieude vonk v. die van hel ijzer afspringt. |
|||||||||||||||||||||
|
8
|
|||||||||||||||||||||
|
•de Linten, elk. naderend, in een punt sa-
menloopend. Zuneigung, (-en) v., Z. zunetgen;
it. neiging, uverbuigiug, richting v. naar een punt; - zujemn. hahen, neiging, ge- negenheid.toegenegenheid v.hebben voor. ZunestQln,(«e.v/c//e.-«,:Mi/.\'.ie«/e//
bedr. ww. met nestels loemaken. |
|||||||||||||||||||||
|
Zun. Zun. Zup. 1471
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zunft, (Zimfte) v. Kilde, gild, ge-
nootschap, l\'chaam o,; (Scherts.) kaste secle v.; 2. (R. g.) afdeeling v. burgers, tribus m.; (Schoolt.) faculteit v.;(llaud.) gemeenschap v. Zunft-brief, (-(e)s.mv.-?) m.gil-
debrief m„ slaliilen o. mr., privilegiën o. inv. van een gild; -buch o. gildeboek o.; •yeist in. seclegeest in.; -grlehrter ui. lid o., professor m. ecner faculteit; •gemdsz bijv. nw. overeenkomstig de wetten van een gild; -genoss m. lid o. van een gilde, medehrocder.anbtshroederiii.;( Scherts.) sectaris m.: -geselz o. wet v. van een gilde; •glied o„ Z. •genoss; -haus o., stube v. gildenhuis o.; -herr m. hoofdman vaneen gilde. Zünftig, bijv. nw. lol een gilde
vereenigd; -es Handrerk, beroep dat het recht beeft om een gild te vormen; 2. tot een gilde behoorende; - werden, lid worden van een gilde; -keil v. gilde- recbl o. Zünft(l)er, (-t,mi.Zünfl(l)er)m.,
Z. Znnflgenoss. Zünftigen, (zünfligte, gezünftigl)
bedr. ww. in een gilde opnemen. Zuuft-mahl, [-mahles, nu. -mih~
Ier) o. giblemaal o.; it. maal o. dal men aan een gilde geeft; •miszig bijv. nw., Z. •gemcisz; -meisler m. gil leuii\'estcrni.;(U. g.) tribuun, volkstribiiun, gemeeiisnian m.; —aml o. gildemeeslerschapo.; (K.g.) tribunaat o.; -reehl o. reclit o. om een gilde te vormen;\'i.Vechleu, privilegiën o. mv., verplichtingen v. mv. van een gilde; stube v., Z. -/ious; -ver/assung v. rcgle- ment o., wet v. van een gilde, -versamm- lung v. vergadering v. van een gilde; •uwc bijw. bij gilden; it.bij wijken,bij gc- mcenleu; -zwig m. verplichtingen v. mv. van een gilde; il. belemmeringen v. mv. van de ontwikkeling der nijverheid; 2 dwingelandij v. der gilden, Zunge, (-n) v. tong v.: (Kookk.) ge-
rducherie -, gerookte tong v.; (lig.) einem Ktnde die-lasen ,cen kind van den tongriem snijden; (lig.) jemn. die - löien, iein.aan het praten helpen; einen l\'ehler an der - haben, moeielijk ter taal zijn; eiiietchwere - haben, moeielijk «preken; eine beredle, ferlige • haben, welbespraakt zijn, rad van |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
die - qeM xhm auf Slelzen, hij stottert, hij | mossel, tongvormige schelp v.; -mutkel
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
praat als een dronkenman.
Ziingcl, (-5, mv. Zilnget) in. bruin
rooile visch m. en uit den Uonan. Zungolchen, Züngloin,
(verkl.) o. tongetje, tipje, puntje Zunge. |
m. (Ontlk.) tougspier ».; -nakt t. tong-
naad in.; -nerve m. tongzennw v.; -pfeife n jv. (Org.) tongpijp i.;-p(ropfen v. (Tuinb.) tongvormig enten o.; -regisler o. tong- register o.; -rückenschlayader v. slagader . jv. van den longrng; schaber in. tong- krasser in.; scheide v. (Nat. hist.) tong- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZUngeln, (züngelle, gezüngell) o.Ischecde v.; schlaijader v. tongslagader v.;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ww., m. A. de punt van de tong heen en
«eer bewegen; (van vlammen), lekken;! (I\'l.) kronkelen. Zungen-abtragung, *. afzet-j
ting v. der long; -ader v. longader v.; 2.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
srhneller m. miereneter m.; schuert o.
(fig.) lastertong, scherpe tong v.; spitze v. eindje, puntje, lipje o. van de tong; (lig.) dieser Name liegt mir auf der—, leze naam ligt mij op de lippen; slab m. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kikvorschader v.;-<j/oev.tongvormige aloé! (van een schoorsteen), stijl Hl. van de
band, •bindeheno.(Ontlk.) tongriem i tong; -s/ein m.longsteen m.,longvormige
m.;-bein o. tongbeen o.;—musket in.spier j versteening v.; -i<o»m. (Muz.) aanstoo-
.van hel schildvormig kraakbeen;—»wi-|ten o. met de long; sünde v. zonde v.
genmuskel in. tongbeenspier v.; —ziveig jdoor woorden, il. lastering, logen of leu-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iii. tongbeenveitakking v.; •Mali o. (I\'l.)
paardentong v.; 2. Alexandrijnschc lau- rier v.; -bldtlchen o. drnivenblotm v. van Ie Alpen; -bldller v. (Gen.) puistjes o. mv. op de tong; (Veea.) tongbiaar v.; - btdllerig bijv. uw. met tongvormige bla- deren; -blume v. tongvormige bloem v.;2. boerenmosterd, bastaardmoslerd m.,wil- de kers v.; •blulnder v. tol de tong behoo- rende bloedader v.; •bucbstabe m. long- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gen v., vloek m.; •vertiefung v. tonggat
o.; -vor(all in. uilzakking v. van de long; •narze v., •tcirzchen o. wratje o. op de long; -werk o., Z. Mnndwerk; (Org.) Z, •register; -irnrm m. (Veea.) Z. Tollaur- :el; -wurzel v. tongwortel, wortel m. der tong; •zipflein o. lelietje o. van de long, huig v.; —muskei ro. huigspier v.,- • zergliederung v. ontleding v. der tong; tueig io. tot de long behoorende verlak |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
letter v.; -dieseher, —in, zweNer.pncher,\'king v.
snoever, wnordverdraaier m., pochster,: Zutlgig, ZÜIlglg, bijv. nw. (in sa- snoefster, woord verdraaister v.;.dre»cAcre(juienslelliiigen), voor eene toug, eene tong v. gezwels, gepraat o., woordverdraaierij; hebbende &. v.; it. gezanik, gezeur o., haarklooverij v.;\' Zünglör, (-.«. mv.Zünyler) m.snne-
per. lekkerbek in.; 2. \'/.. Schteitzer.
Zunk, (•(«)», mv. -e) m. (van een
afgebroken tand), slomp in., stuk o. Zlinicht, bijw.bedorven.vernietigd,
geruïneerd; - machen, bederven.vernieti- |gen, vernielen,ruineeren;- werden, bcder- ven. vernietigd worden. Zunicken, (nickle :«, zugenickl) o.
»»„ ui. h. jemn, -, tockuikken, met een |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
s
z
z
v
f
/
f
s
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
heid v. in het spreken; -fiseh in. tong in.jhoofdknik groeten; 2. bedr. ww. jemn.
Iteifnll -. door een hoofdknik zijne goed-
kenring te kennen geven. Zijnieten, (nielele ;u. znqenietet)
bedr. ww. loekliiikeu, dichtspijkeren, toe- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
e
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fiirmig bijv. uw. tongvormig; -[rei bijv.
nw. los van tong, gemakkelijk sprekend. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nieten.
Zunöthigon, (nóthigle si
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•freiheit v. vrijheid v. van spreken;-/reu«J| nölhiyt) bedr. ww. jemn. etui. -, Z. auf-
iii. mooiprater, vleier, huichelaar in.; •ge-\\dringen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zuuöthigung, (-f >«) v., Z. auf-
driimien; il. opdringen o.
Zynslor, (•», mv. Zunsler) m. Iichl-
mot v. Zuordnon, {ordnele zu.zagenrdnet)
bedr. ww. er bij voegen, er bij scharen, er naast stellen. Zupacken, (packle zu, zugepackt)
bedr. ww. inpakken, dichtpakkeu, er bij pakken; 2. o. ww.. m. h. toegrijpen, toe- tasten. Zupappen, (pappie zu, zugepappl)
bedr ww., Z. ziikteben. Zupatschen, (palschle zu, zuge-
pulscht) o. ww. met een slag toeslaan, dichtslaan; 2. waggelend asnknmen; it. .o iip loetasten. Zupochon, (peehle za, zugeptcht)
bedr. ww. met pek dichtmaken. Zupeitsohen, (peittehte zu, zuge-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
long zijn, gemakkelijk spreken; sein Herz
auf der - haben, openhartig, rondborstig zijn; ein Wnrl auf der - liegen haben, op de lippen hebben, juist willen zeggen; der Tod stlzt ihm auf der -, de dood ligt hem op het gelaat; (gemeenz.) jen. iiber die - springen lassen, iem. over den hekel ha- len; einebnse- haben,kwaadsprekend zijn; mil of m [remden -n spreehen, vreemde talen spreken; (Aardr.) landtong, land- engte v.; (Zeew.) (van een zeil), punt v.; (vin ecne vlag), middelpunt, hart o.; (van een mast), staander in., tong v., koning in.; (van een hefboom),kortearm ui.;(van ecne schaal), long v.; (van een gesp), long v.; (van een schoorsteen), long v.; (nan orgelpijpen), blik o.; (Gondsm.) (aan ge- goten stukken), aanhangsel o.; (van eene Hint Sc), mondstuk o.; (Nat. bist.) Z.Zun- genfitch; 2. tongval m., taal v.; (Spr.) |
fechl o. (tig.) wo mleiilwist m.; -geschwür
o. zweer v. op de long; -gerausch o. ge- snap, gepraat, gebabbel o.; -gewachs o. (Ileelk.) uitwas ra. op de long; -gewandt liijv. nw. rad in den mond, welbespraakt, goed kunnende praten; • halterm.(Ileelk.) tonglichler ra.; 2. tangetje om de toug vast te houden, 3. gegroefd lenlijzer o.; •hunl v., -hiutchen o. tongvlies(je) o.; 2. Z. -band; -held ra.. Z. Maulheid; -hieb in. (lig) slag m. met de toug. -kraut o.. Z. -blatt (2); 2. kleine steekpalm in.; - krebs m. kanker ra. in de long; -kunde v. iverrediiigskunst v.; -talim bijv. nw. ver- legen in hel spreken; -lahmung v. ver* laininiiig v. in de tong; -lnrh o., Z. -rer- liefung; -los bijv. nw. zonder tong; (lig.) Z. sprachlns; -maul o. mond m. mei eene tong; 2. dier o. dat eene tong heeft, in- sect o. met spiraallong; •muscheli. tong- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
U72 Zup.
|
|||||||||||||||||
|
Zur.
|
|||||||||||||||||
|
Zur.
|
|||||||||||||||||
|
Zupreasen, (pressie su.zugepressl)
bedr. ww. loepersen, door persen toe- maken, toesluiten, toeknijpen; die Brust -, beklemmen. Zuquellen, [guoll zu, zugequollen)
bedr. ww. onr. (van scheuren), door de vochtigheid toegaan. Zur, voor zu der, Z. zu.
Zurammoln, (rammelte zu, zuye-
rammelt) bedr. ww., Z. verrammeln. Zur&thehaltung,»., z. m.spaar-
zaambeid »., zuinig gebruik o. Zurathen, [rietk zu, zugernlhen)
bedr. ww, onr. aanraden, zijne goedkeu- ring geven aan. Zuraunen, (raunle zu, zugeraunl)
bedr. ww. jemn. ette. -, toefluisteren, in het oor fluisteren. Zuraunung, (-en) ». influistering
v., gefluister o. Zurauschen, (rauschlc zu, zuge-
rauscltl) o. ww., in. i. zich met geruisch begeven naar, ergens heendruischen: 2. bedr. ww. Ileifnll -, door gedruiscli te kennen geven, daverend applaudissee* ren. Zürchapfel, {-npfels, mv. -apfel)
m. appel in. uil Zunch. Zurecheubar, bijv.nw. toereken-
baar, te verwijlen, verantwoordelijk, toe te schrijven; -l,eil v. tocrekenbaarheid, verantwoordelijkheid v. Zurcchnon, (rccltnete zu, zuge-
rechncl) bedr. ww. toerekenen, aanre- kenen, op rekening stellen, veranlwoor- delijk stellen voor; jemn. einen Feltler -, belichten van, wijlen, toeschrijven, bc- schuldigen van. Zurechnungsfahig, bijv. nw.
verantwoordelijk kunnen zijn, met nor-
deel des onderscheiils; -keil v. zedelijke verantwoordelijkheid »., oordeel o. des ouderscheids, vermogen o. om te oor- deelen, Zurgeht, bijw. gepast, geschikt, in
orde, naar behooren, terecht. Zurechtbringen, (brachie zu-
recnl, zureclitgcbracht) bedr. ww. onr. in
orde brengen, weer schikken; wieder -, weer in orde brengen, terechthelpen; einen Kranken, doen herstellen. Zurechtnnden(sich),(/and zu-
recbl, zurechlge(unden) wed. ww. den
weg vinden; il. zich tehuis gevoelen, op zijn gemak zijn. Zurechthelfen, (Aa// zurecht,
zurechtycholfen) o. ww, onr., ui. h. jemn.
|
|||||||||||||||||
|
ptiticht) bedr. ww. toeslaan, met de zweep
afrossen; 2. voortgaan met slaan. Zupfahlen, (p/dA/fe 2u,:u9<?/>/tf A/«)
bedr. ww. met palen of paalwerk afsluiten. Zupfbar, bijv. nw. uit te pluizen,
uil te rafelen, uit te trekken. Zupfeifen, {pfilf zu. zugep/i/fen)
o. ww. onr., in. h. door gefluit te kennen geven: jemn. -, loefluilen, fluiten om te roepen; 2. voortgaan met fluiten. Zupföisen, (-sc»i, inv.-sen)o.trek-
jjzero.; (Wev.) pluisijzer. Zupi\'en, [zupftcgeivpft) bedr. ww.
trekken, heen en weer trekken; jem. beim Aermel, bei den llaarcn -, trekken,schud- den; der Eitie zupfl ihn hier, der Andere dort, de eene trekt hem hier heen, de an- dere daarheen; 2. uithalen, uilrnlclen, uil- pluizen, pldksel maken; Gezupftes, nitge- rafeld goed; (op wonden), pluksel;.3./f/«- «ie* -, ontbladeren; die Wolle -, kaarden: (Lakcnb.) die Knölchen aus iem Tuche-, noppen; (Potl.) met het trekyzer gelijk maken; (Hg.) sarren,pingen, kwellen;;>m. bet der Hase -, bij den neus trekken; it. iem. bij de ooren nemen, cene kleine be- strafflng geven; sich selbsl bei der Iv\'ase -, zich met zjjne eigene zaken bemoeien, op zich zelven zien. Züpfon (sich), [nïpfte, gezüpft)
wed. ww. zich buigen, zich vlijen, ineen- krimpen: it. puntig worden. Zupfer, (-J, mv. Zupfer) m., -in,
(-ne«) v, hij, zij die trekt &, Z. zupfen; it. plukker, pluizer, kaarder, nopper ni., plukster, plutssler, nopster v. Zupüastcrn, (pflaslerle zu, zuge-
p/laslerl) bedr. ww. bestralen, plaveien, met sleenen hcvloeren:eine lt\'«na>-,eene pleister leggen op, met eene pleister be- dekken, hechten, sluiten; (Scherts.) be- dekken, bemantelen. Zupfleinwand,»., z. m. (Heelk.)
pluksel o. van linnen. Zupflöcken, (pfiöckle zu, zuge-
pflörki) bedr. ww. met pinnen sluiten. Zupflügen, (pflügtc zu.zugepflügl)
bedr. ww. dichtploegcn, loeploegcii; 2. o. ww., ui. Ii. met ploegen voortgaan. Zupfmaschiue, (-n) v. kaarde v.,
kaai\'il»erktiiig o. Zupfropfon, (pfrnpfte zu, zugc-
plrop/t) bedr. ww. toestoppen, met cene prop, eene kurk sluiten, kurken. Zupfsoido, v., z. in. uitgerafelde
zijde, plukzijde v. Zupfsel, (-s) o., z. ra. pluksel o.
Zupichen, (pichle zu, zugepichl)
bedr. ww., Z. zupechen. Zupilgörn, (pilgerle zu, zugepilgert)
o. ww. ter bedevaart heenlrekken, te ge- moet gaan, Zuplatzen, (platzte >u, zugeplatzl)
bedr. ww, (lig.) overhaast handelen, uil- vallen, in eens uilvaren. Zuplumpen, [plumple zu, zuge-
plumpl) o. ww. lomp toetaslen, onbesuisd handelen,onhandig beginnen; it.onlsnap- pen. Zuposten, (positie zu, zttgepostel)
bedr. ww. (Boschw.) dat Hul: -, by boo- ptu tellen en afleveren. |
|||||||||||||||||
|
recht, zurecht gem acht) bedr.ww. in orde
brengen, gereed maken, klaarmaken; (Zecw.) klaren, klaarmaken; das Essen -, gereed maken; 2. Z. zurechtbringen; II. wed. ww. sicA -, zich gereed maken. Zurechtsetzen, (setzte zurecht, zurechtgeselz!) bedr. WW., Z. zurechlle-
gen; (lig.) jemn. den Kopf -, iem. rede doen verslaan. Zurechtstellen, (siellie zurecht.
:urcchlyeslelll) bedr. ww., Z. zurechl-
itgen. Zurechtweisen, (iri>.« zurecht, zureclilgeaiesen) bedr. ww. onr. jem. -,
den rechten weg wijzen, terechtwezen, onderwijzen; (lig.) een lesje geven, eene vermaning of bestraffing geven. Zureohtweiser, (-w«, mv.-«r)
in. terecht» ijzer in., hij die terechtwijst .£, Z. surethtmeisen, Zurechtwaisung, (•*«) ». te-
rec.hiwijzing, bestralDng v. Zurode, (-») v. toespraak v., troost
in., vermaning, waarschuwing, aaumoe- diging v., aanspraak v.; 2. gebeden o.mv. Zuroden, (redete zu, zugeredet)
o. ww., tn. h. jemn. -, toespreken, troos* (cn, aanmoedigen,moed inspreken,over- haicn Ie doen; einem Kranken -, troosten; sich nicht • lassen, zich (bij bel eten) niet laten noodigen. Zuredung, (-en) v„ Z. Zurede.
Zuredungsgabe, (-n) v. over-
redingskracht, gaaf f., vermogen o. om Ie overreden. Zureibomörtel, (-j) m., z. m.
(Mels.) gewreven kalk v. of morlel v.
Zureichen, (reichte zu,zugereicht)
bedr. ww. jemn. elw. -, toereiken, aan- reikeu, toesteken, aanbieden; einandei etic. -, elk. overreiken, aangeven; 2. o. ww., in. /(. toereikend zijn, voldoende zijn; -d, toereikend, voldoende, genoeg, •dln-it v. toereikendheid v. ZureLszen, (riss zu, zugeHssen)
bedr. ww. onr. dichttrekken, met een ruk dichlhalen. Zureiten, (rilt zu, zugeritten) o.
ww. onr., m. s. auf etui. -, toerijden, aanrijden: 2. voortgaan met te paard Sc ie rijden; 3. zich haasten met rijden,snel rijden; II. bedr. ww. ein Pferd -, dres- seeren; völlig zugeritlenes Pferd, gedres- secrd paard. Zurennen, (rannle zu, zugerannt)
o. ww. onr., m. I. auf elw. -, tocrennen, aanrennen, loesnellen; auf jem. -, plol- seling lot iem. gaan; 2. toeloopen, toe- snellen, loe-vliegen; 3. voorlgaan met ren- nen; II. bedr. ww. door ertegen te loopen doen dichtgaan. Zürgel, (-s,mv.Zürgel) of-baum,
(-A««ni(e).v, mv. -biume) in. lolus- liniirn in.
Zurichten, (richlete zu, zugericli-
tel) bedr.ww. heenrichlen,richten naar, wenden naar; 2. toebereiden, gereedma» ken, aanrechten, in orde brengen; einen Srhenklisch -, iu orde brengen; Leder, Tücher -, bereiden; eine Huut -, looien; ein Slück lint: -, uit bet ruw bewerken; (lig.) jem. übel, schön -, iem. toetakelen; |
|||||||||||||||||
|
�121
|
|||||||||||||||||
|
-, terechthelpen, op den goeden weg bel-
pen; it. Z. zurcchlbringen. Zurechtkommon, (kamzurecht,
zurechlyekomnien) o. ww. onr., m. s.mil elw. -, klaarkomen, iets gedaan krijgen; mit jemn. -,overweg kunnen,eene si hik- king maken, het eens zijn; (gemeenz.) niclil - kunnen,niet kunnen leven,nouwe- lyks genoeg hebben om Ie leven. Zurochtlegen, (legte zurecht,zu-
reclilgelegl) bedr. ww. in orde leggen schikken, rangschikken. Zuroehtlegung, (-en) »., Z. zu-
rechtlegeii; il. schikking, rangschikking v. Zurcehtmaehen, (macA<« ju-
|
|||||||||||||||||
|
Zur.
|
Zur. 1478
|
|||||||||||||
|
Zur.
|
||||||||||||||
|
(Drukk.) toestellen, register maken, rand
maken; II. wed. ww. tich -, zich bemor- sen: it. zich bezeren, zich toetakelen. Zurichtor, (-«. nv. Zurichter) m.
hij die in orde maakt, klaarmaakt m. &; it. snijder, dekker,stoffeerder in.; (Druk- k.) toesteller in., hij die opmaakt, toe- stelt. Zurichtung, (-en) v.,Z. üuricA-
len; it. bereiding, toebereiding, schik- king t.; (Drukk.) register o.; (Looi.) be- reiding v.; 2. opmaking, stofl\'eering v. Zuriegeln, (riegelte zu, zugerie-
ydt) bedr. ww. toegrendelen,dichlgren- delen, met den grendel sluiten. Zürnon, (zürnte, yezürnt) o. ww.,
ui. A. auf, über jem. -, mit jemn. -, boos zijn op, verbitterd zijn jegens; über.wegen elw. -, boos zijn wegens, over. Zurollen, {rollte zu, zugerolll) o.
en bedr. ww. heeurollen, toerollen, rol- leti of doen rollen naar. Zurosten,(rO)/clt\' :u,zugerostet) o.
ww., ra. s. verroesten, met roest bedekt worden. Zurttck, bijw. terug, achterwaarts,
achteruil; it\'eiler -, meer achteruit; - sein, ten achteren zijn, Z. sein; bleiöl -, blij ft achter; - da!,- dort .\'.achteruit daar!; it. Z. rückwarts; 2. weder, weer, we- derom. Zurückbeben, (beble zurück, zu-
rückgebebt) o. ww., m. $. van schrik ach- leruitgaan, terugdeinzen, terugwijken van ontsteltenis. Zurückbogebon (sich), (begab
zurück, zurückbegeben) wed. ww. terug* gaan, achteruitgaan, weeromgaan, ora- keeren. Zurückbogohren, (begehrie zu-
ruck, zurückbegehrl) bedr. ww. terug- eischen, wceromvragen, terugverlangen 2. lust hebben om terug te gaan, terug willen gaan. Zurückbegleiten,(fc«o/ei/e(e zu-
rück, zurückbeyleitet) bedr. ww. terug- geleiden, naar huis geleiden, op den te- rugweg vergezellen. Zurttckbehalten, (behiclt re-
rück, zurückbehalten) bedr. ww. onr. terughouden, achterhouden, het over- schot behouden; (Krijgsw.) reserveeren, in reserve houden. ZurUckbehaltung, v., Z. zu-
rückbelialten; it. terughouding, voorbe- houding,acblerhouding,reservev.;-jre<;A/ o. recht o. tot voorbehoud. Zurückbekommen, (6e*om -u-
rück, zurückbekommen) bedr. ww. onr. terugkrijgen, terugerlangen, lerugbcko- men; setne Bücher -, terugkrijgen; seine Capitalien -, weer in hel bezit komen van, Zurückberufon, (berief zurück zurückberufen) bedr. ww. onr. terugroe- pen, doen terugkomen; einen Gesandlen -, terugroepen; (van misdaden), lier roepen. Zurüekborufung, (-en) v., Z.
zurückberufen; il. terugroeping, herroe- ping v. ZurUokbeugemuskel, (-», mv
-n) in terugtrekkende spier v. |
||||||||||||||
|
ZurÜCkbOUgeil, (beugle zurück,
urückgebeugt) bedr. ww., Z. zurückbie- gen. Zurückbeugung, (-en) v. ach-
lerwaarlsbuiging v. Zurückbczahlen, (bezahllezu-
rück. zurückbczahll bedr. ww. terugbe- talen, restitueeren. Zurückbezahlung, (-en) v. ie-
rughelaling, restitutie v. Zuröckbiegen, [bog zurück, zu-
r&ckgebogen) bedr. ww. onr. acbter- waarts buigen, ombuigen; (PI.) zurück- gebogen, omgebogen; 2. terugbuigen, weer in orde brengen. Zurückbiegung, (-en) v. ach-
terwaarlsbuiging, ombuiging ».; it. Z. zu- rückbiegen. Zurückbitten, (bat zurück, zu-
ruckyebeten) bedr. ww. verzoeken om terug ie komen. Zuriickbleiben, (blieb zurück,
zuiückgeblieben) o. ww., m. s. achterblij- ven, achterlijk blijven; 2. blijven; 3. Z hinterbleiben; (lig.) im Wachsen -, ach- lerlijk zijn, niet goed o( spoedig ontwik- kelen; es isl elw. von der Krankheil zu- rückgeblieben, er is iets van de ziekte overgebleven; (Hand.) achterstallig wor den, ten achteren blijven; 4. niet verzon- den worden, vergeten worden, achter- blijven. Zurüokblick, (-(e)-, mv. -«) m.
blik m. achterwaarts, terugblik, blik m. in het verledene, omzien o. Zui\'ückblickon, (blickte zurück,
zurückgeblickl) bedr. ww. omzien, een terugblik werpen op, een blik achter- waarls slaan. Zurückbringen,(*racA\'eiur«c*,
zurückgebracht) bedr. ww. onr. terug- brengen, terugvoeren; eine Person -, te- rugbrengen; 2. jemn. sein Geld -. terug- brengen, weerbrengen; zum Gehocam -, wederbrengen tot &; wieder in\'s Leben -, terugroepen; (dg.) achleruitdrijven,doen achteruitgaan, schade veroorzaken. Zurückdenken, (dachie zurück.
zurückgelacht) bedr. ww. onr. terugden ken, aan het veliedene denken, zich hel verledene voor den geest roepen; an jem. an elw. -, de herinnering verlevendi- gen. Zurückdouton, (deulete zurück
zurückgedeutet) bedr. ww. terugwijzen; (Spraakk.) -d, wederkeerig. ZurUckdrangen, (drangte zu
rück, zurückgedrdngt) bedr. ww. terug dringen, doen achteruitgaan, achteruit- duwen; den Feind -, doen wijken, tot wijken noodzaken. ZurUckdrehen, [drehle zurück,
zitrückgedrelit) bedr. ww. achterwaarts draaien, terugdraaien, lossjhroeven. Zurückdrücken, (drückte zu
rück, zurückgedrückt) bedr. ww., Z. zu- rückdrdngcn. Zu vüe kd ttrfon, (durf zurück, zu
ruckgedurfl) o. ww. onr., m. A. verlof |
hebben om terng te keeren, terug mogen
komen; it. den moed hebben om terug te komen. Zurückeilen, (eille zurück, zu-
ückgeeill) o. ww. terugsnellen, terug- ijlen, zich haasten om terug Ie gaan. Zurücken, (rückte zu, zugerückt)
bedr. ww. naderbrengen tot, naderbij chuiven, toeschuiven; 2. o. ww., m. s. naderbij komen, naderkomen, heenruk- ken. Zurückerhalten, (crhielt -n-
rück, zurückerhalten) bedr. ww. onr., Z. zurückbekommen. Zurückerinnem, (erinnerte zu-
rück, zuriickerrinnerfi bedr. wvi.jem. M «/w. -, herinneren, voor den geest roe- pen; 2. wed. ww. sich an etw. -, zich iets herinneren, weer voor den geest halen. Zurückerinnerung, (-en) r.,
Z. zurütkerinnern; it. aandenken o., her- innering v. ZurUckerobem, (eroberte zu-
rück, zurückerobert) bedr. ww. berove- ren, hernemen. Zurückeroberung, (-en)v.her-
ovi\'i-mg, hei neming v., Z. zurückerobern. Zurückerstehen, (erstand zu-
rück, zurückerstauden) hedr. ww. onr. bij
eene publieke verkooping terugkoopen. Zurüokfahren, (fuhr zurück.zu-
rückyefahren) o. ww. onr., ra. ». lerog- springen, plotseling teruggaan;iorScArec- /,*\'" -, terugdeinzen, achteruitgaan; :n Wagen -, terugrijden; über einen Fluis -, terugvaren, weer overvaren; 2. bedr.ww. jem. -, in een wagen of schip terugbren- en. Zurückfahrt, (-en) v., Z. zu-
rückfahren; it. terugrit, terugtocht ra. Zurückfallen, (M zurück, zu-
rückgtfatten) o. ww. onr., m. h. terug- vallen, achterover vallen; in fine Krank- heit -, weer vervallen in, weer instorten, weer ziek worden; in einen Fehler -, weer vervallen in of tot; an jem. -, (van een goed), weer vervallen aan; auf jem. -, (van schande &), neerkomen; 2. omge- vallen zijn, vervallen, omgebogen zijn. Zurückflndcii (sich), (fand
zurück, zurückyefunden) wed. ww. onr. zijn weg terugvinden, weer op den goe- den weg komen. Zurückfliegen, (flog turück, zu-
rückyeftoyen) o. ww. onr., m. s. terug- vliegen. Zurückfliehen, (floh zurück, zu-
rückye/lohen) o. ww. onr., m. s. terug- gaan, op de vlucht gaan, terugvluchten. Zurückflioszen, [floss zurück,
zurückye/lossen) o. ww. onr.,ra. J. terug- vloeien, terngvlieten, terugstroomen; II. o. zelfst. eb v. Zurllckfordern, {forder Ie zurück,
zurückyeforderl) bedr. ww. Geld -,terug- vragen, terugeischen, terugvorderen; das Verlorene -, terugeischen. Zurijekfragen (sioh), (fragie
zurück, zurückyefragl) wed.ww.door vra- gen den weg terugvinden, door vragen te buis komen. |
|||||||||||||
|
93
|
||||||||||||||
|
1474 Zur. Zur. Zur.
|
||||||||||||||
|
heid v.; il. stilzwijgendheid v.; -slos bijv.
nw. zonder achterhoudendheid, niet ach terhnuilend. Zurückhangen,(Ainj;«nici,ru- rückyehtnyen) o. ww. onr., in. h, achter
wanrls hangen, van achteren hangen; • de Uhr, terughellcnde zonnewijzer m ZlirÜCkhangen, (hangle zurück,
zurückgehingl) bedr. ww. achteraani,an- gen, van achteren hangen, meer naarach- leren ophangen. Zurijckhoischon, {heischle :u-
riick, zurückyehcischt) bedr. ww. terug- eischen, terugvorderen, terugvragen. Zurückhelfen, {half zurück, ;u-
rückgehoifen) o. ww. onr., m. «. terug- helpen, helpen teruggaan. ZurUckherrschen, {henschie
zurück, zurückgeherrscht) bedr. WW. op
gebiedenden loon terugroepen. Zurückholeil, {holle zurück, ;u-
rückgcholt) bedr. ww. elir. -, terughalen, weeromhaien, terugbrengen. Zurückhufen, {hufte zurück, zu-
rückyehuft) o. ww., in. A. teruggaan,ach- termlgaa\'.i,trappelend teruggaan,achter- uiltrappelen; 2. bedr. ww. einPferd-, lassen, achteruit laten gaan. Zurückjagen, {jagte zurück, zu-
rückyrjagt) o. ww., m. A. en s. lerugren- nen; 2. bedr. ww. den Fcind -, lerngdry- ven, terugjagen; den Hall -, terugslaan; den liauch -, (van den wind), terug doen aan. Zurückkammen, {kammte :u-
rück, zurückyckümmt) bedr. ww. achter- waarts kammen. Zurückkauf, {-kauf{c)s, mv.
•kaufe) m. terugkoop, wederkoop m. ZurÜCkkaufen, {kaufte zurück,
zurückyeknuft) bedr. ww. temgkoopen, wcderkoopen, weder inkoopen; (der.) eene verkochte erfenis naasten. Zurijekkehr, (-cn) v., Z. Rück.
kehr.
Zurückkehren, {kchrte zurück,
zurückyekelirt) o. ww., m. h. lerugkee- ren, wccikcercn, terugkomen; it. Z. zu- rückkommen; wieder in sein llaus -,weer thuiskomen; (fig.) zu seiner P/licht -, lol zijn plicht terugkeeren; zumLatler-,zich weer schuldig maken aan; II. bedr. ww. mit dem llcscn -, naar achteren vegen, lerugvegen. Zurückkommen, {kam zurück,
zuriickgr.kommcn) o. ww. onr., m. s. le-
rugkomeii, weerkomen, Z. zurükkehren; (lig.) ion etw. -, ergens van terugkomen; non einer Meinuny -, terugkomen, laten varen, van meening veranderen;!» seinen Vermögensumslinden -, achlcruilgaan. Zurückkönnen, {konnte zurück,
zurückyekonnl) o. ww. onr., ui. A. kun-
ncn teruggaan, kunnen terugkomen, Z. zurükkommcn; il. uregen seines Verspre- chens nicht -, zijn woord niel kunnen terugnemen. ZurÜCkkunft, v., z. m. terug-
komst, wederkoins» v., Z. Hückkehr. Z\'.ll\'ücklasson, {lies: zurück, :u-
rückgelassen) bedr. ww. onr. achterlaten,] achter zich laten, verlaten, laten varenj |
||||||||||||||
|
afstand doen, afzien van; etw. von seinen
Sachen -,achterlaten, laten achterblijven, niet mcdenemen; Hefehl -, achterlaten, bij zij vertrek geven; die Zurückgelassenen, de achtergeblevenen, de overlevenden. ZurUcklassung, (-en) v., Z. urucklassen; it. achterlating v.
Zurücklauf, {-lauf{e)s, mv. -tóu-
fe) m. teruggang m., terugkeering, le- rugvloeiing v.; (Art.) (van het kanon), terugsprong, teruggang, terugsluil m., tcriigwijking v.; (Krijgsw.) terug tocht m.; (van water), terugvloeiing v., eb v. Zurücklaufen, (lief zurück, ;u- rückyelaufen) o. ww. onr., m. s. terug-
gaan, terugloopen, haastig terugkeeren, terugvloeien, terugwijken; (Art.) terug- springen; (van waler), terugvloeien, af- loopen; (Ontlk.) -d, (van spieren),terug- trekkend. Zurücklegen, (legle zurück, zu-
rückgeleyt) bedr. ww. ter zijde leggen, apart leggen, alznnderen; Geld -, ter zijde leggen, opleggen, besparen; tiek etw. -, iels besparen, overhouden; sein zwanzig- sles Janr -, zijn twintigste jaar achter den rug hebben, bereiken; (lig.) einen Weg, eine Meile -, afleggen, doorloopen; (Zccw.) tmcA einmal >o viel -, tweemaal zoo hard loopen. Zurücilegung, (-en) v., Z. zu-
rücklegen; 2. vervulling, volvoering v.;
3. besparing v., afzondering, lerz(jde- legging v. Zurücklohnon, {lehnle zurück,
zurückyelehnt) bedr. ww. achterover leil- nen; 2. wed.ww.«ieA-,achterover leunen. Zurückleiten, {leitcle zurück,
zurückyeleilet) bedr. ww. terugleiden, terugbrengen, terugvoeren,tot den oor- sprong terugbrengen. Zurücklenken, {lenkte zurück,
zurückgetenkt) bedr. ww. terugsturen, achteruitsluren, bij den tengel terug- sturen. Zurijcklesen, {las zurück,zunuk-
gelesen) bedr. ww. onr. teruglezen, van
achteren af lezen,achtcruillezen, van ach- ler naar voren lezen. Zurückleuchten, (leuchtete zu-
rück, zurückyeleuchtet) bedr. en o. ww., m. h. terugkaalsen, de stralen, het licht terugwerpen; 2. jemn.-, naar huis lichten. Zurückliefern, {lieferie zurück,
zurückyelic/ert) bedr. ww. terugl>eznr- gen. Icrugleveren, wederom ter band stellen. Zurueklöscn, {biste zurück, iu-
rückyelöil) bedr. ww. weder inlossen.
Zurückmarseh,(-murscAej, mv.
•mrtrschc) in. terugtocht,lerugmarsch m. ZurUckmarschiren,(m(irscAir-
le zurück, zurückmarschirl) o. ww. terug- marcheeren, terugtrekken,den terugtocht maken. Zurückmoldon, {meidelezurück,
zurückgcmeldel) bedr. ww. antwoorden. Zurückinögon, {machtu zurück.
zurückyeinochl) o. ww. onr., m. A. gaarne teruggaan, willen teruggaan, lust hebben om terug te gaan. ZurUckmUssen, (musste zurück.
|
||||||||||||||
|
Zurilckführen, {führu zurück,
lurückyefülirt) bedr. ww. terugvoeren terugwijzen, terugbrengen; (fis.) den Frieden -, terugbrengen; 2. zum Vrsjirun ge <ƒ• -, terugvoeren, terugleiden; einen Begnff -, in den eenvnudigen vorm terug- brengen, ontleden; (Ontlk.) -de Gefdsse, Ijjmphavalen. inzuigingsadcren. ZurQkgabO, (-»i) t. teruggaaf,
overgaaf v.; bei der - dieses Buches, ter- wgl ik u dit boek teruggeef; 2. (van geld &), ternggave, teruggaaf, restitutie v.; (van aene vesting), overgaaf v. Zurückgang, {-qang{e)s, mv.
•gange) m. teruggang, acbteruilgang m., achlerwaaitsche beweging v. ZurUckgeben, {gab zurück, :u-
rückgegeben) bedr. ww. onr. fin Huch -, teruggeven; einen Schall -, weergeven, doen weerklinken, herhalen; fremdes Gut -, weergeven; geliehenes Geld -, terugge- ven, reslitneercn. Zurückgehon, {ging zurück, zu-
rückgegangen) o. ww. onr., m. ». terug- gaan, achteruitgaan, den weg lerugaan, omkeeren; wieder über einen Flitss -, weer overtrekken, Z. zurückkehren; (fig.) auf den Ursprung -, opklimmen tot; 2. (van een huwelijk), afspringen, geen voort- gang hebben, geen plaats hebben; 5. te- ruggaan, verminderen, achteruitgaan, minder worden; (gemeenz.) slecht gaan, niet slagen, mislukken; die Geschafte ge- hen zurück, gaan achteruit. Zurückgeleiten, (geleitete zu-
rück, zurückgeleilel) bedr. ww. teruggc-
leiden, op den terugweg vergezellen. Zurückgozogen, bijv. nw. inge-
togen, eenzaam, stil, afgezonderd, Z. zu- rückziehen; -heit v. ingetogenheid, een- zaamheid, stille, afzondering v. ZurUckgleiten, (giut zurück, zu-
rückgeglitten) o. ww. onr., m. s. achter- |
||||||||||||||
|
uit
|
82
|
glijden, terugglijilen.
|
||||||||||||
|
Zurilckgucken, (guckie zurück,
zurückgeguckt) bedr.ww., Z. zurücksehen. Zurückhabon, {hallezitrück, zu-
rückgehabl) o. ww. onr., Z. zurückbekom- men; il. er möchle sein Wort gerne wieder -, hij wenschte wel dat hij zijn woord niet gegeven had. ZurÜOkhallen,(Aa///e;i(ri(ct,;u-
rückgehalll) o. ww., Z. wiederhallen. ZurUckbalten, {hielt zurück,su-
rückgehallen) bedr. ww. onr. terughou- den, weerhouden, vasthouden; denAthem -, inhouden; jemn. von etw. -, iem. van iels terughouden, afhouden, iem. iets bc- letten, verhinderen; seine Meinung -, ver- bergen, ontveinzen; die Furcht hdlt ihn xurütk, de vrees houdt hein terug, weer- houdt hem: 2. o. ww. -, -d sein, terug- houdend zijn, achterhoudend zijn, om- zichtig handelen; mit jedem Ausdruck der Meinung -, zijnebedoelingniellaten mei- ken; -drr Mensch, terughoudend,achter- houdend, niet gemeenzaam; mit etw. -,iets verbergen. Zurückhaltung, »., Z. :urück-
hallen; il. terughouding, achterhouding, opstopping, belemmering v.; mit vieler - rrd*n,me\\ achlerboadendueid,omzicbtig- |
||||||||||||||
|
Zur. U75
|
||||||||||||
|
Zur.
|
||||||||||||
|
Zur.
|
||||||||||||
|
terugdrijven; den Mantel -, de slippen
opnemen van; III. wed. ww. sich -,acb- teroverslaan, achterovervallen. ZurUckscblagung, v., z. zu-
rütkschlagen; it. onverwacble val va.; (Gen.) inslaan o. eener ziekte, ziektestof v.; 2. terugslag m., lerugkaatsing, weer- kaatsing v. Zurückschleichen, (se hiich zu-
rück, zurückgeschliclien) o. ww. onr., m. ». achteruitsluipen, lerugsluipen; it. te- ruggiyden. Zurücksc\'aleppen, (schieppie
zurück, zurückgeschleppl) bedr. ww. le-
rngsleepen, nchleruilsleepen; 2. wed.ww. sich -, al slepende teruggaan. Zurückschleudorn, (schlev derle zurück, zurückgesclileudcrt) bedr.
ww. terugslingeren, met den slinger le- rugwerpen. ZurUeksehlieszen, (schlost u- rück, zurückgeschlossen) o. ww. onr., ni.
It. uit het voorgaande een besluit lrek- ken, van het een tot liet andere beslui* len. Zurücksehlüpfen, (schlüpfte zurück, zurückyeschUipfl) o. ww., in. ».
lerugsluipen, sluipen I terugkomen. Zurückschncllen,(ic«ne«("« zu- rück, surückyeschncUl) o. ww., in. h. (van
eene veer), terugspringen; 2. bedr. ww. jemn. elw. -, ach l erna werpen. Zurückscbrauben, (schraubie
zurück, zurückijeschraubl) bedr. ww. te- rugschroeven, losschroeven. Zurückscbrcaken, (schreckie
zurück, zurückgeschreckl) bedr. ww. van schrik doen wijken, door schrik verja- gen; (lig.) jem. von elw. -, afschrikken, een afschrik doen krijgen van; der liohe Preis hatmich zurückgeschreckl, de boog* prijs heeft mij afgeschrikt; 2. o. ww., m. s. van schrik terugdeinzen. Zurückschroibon, (schrieb zu-
rück, zurückgeschrieben) bedr. ww. onr. terugschrijven, schriftelijk antwoorden. Zurückschreiton, (schrill zu-
rück, zurückgesctirillen) o. ww. onr., m. s. terugtreden, eon pas achterwaarts doen, achleruittrcdeii, terugwijken. Zurüofc: jawanken, (ichwanki»
zurück, zurückgeschwankt) o. ww., m. h. wankelend teruggaan, met wankelende schreden terugkomen. Zur Ucksobwimmen, (sch wamm
zurück, zurückgcschicommen) o. ww. onr.,
ui. h. en s. lerugzwemmen, zwemmende teruggaan. Zuruokscbwingen, (schwang
zurück, zuiückyeschwungen) bedr. ww. onr. terugslingeren, acliteruitslingeren; 2. wed. ww. sich -, zich met een sprong werpen, met eene vaart vliegen. Zurucksegeln, (segelte zurück,
zurückgesegclt) o. ww., m. s. achteruit- zeilen; 2. terugzeilen. Zuruckschon, (sah zurück, zu-
rückgesehen) o. ww. our.,Z. zurückbttcken. Zurüoksebnen (sich), (schuif
zurück, zurückyesehnt) wed. ww. vurig wenschen terug te zijn, wenseben terug te komen; sich nach elw, -, iets met |
||||||||||||
|
roeien, terugroeien; 2. bedr. ww. terug-
roeien, roeiend terugbrengen. ZurUckrufen, (rief zurück, zu-
rückgerufen) o. ww. onr., m. h. achter ieins. rug roepen; 2. bedr. ww. jent, -, terugroepen, roepen om terug te komen; (lig.) elw. in\'s Gedachlniss -, iels in hel geheugen terugroepen, zich iets herinnc- ren. Zurückrufuug, (-en) v., Z. zu-
rückrufen; it. terui;roeping, herroeping v. ZurUcksagon, {sagle zurück, zu~
rückgesagt) bedr. ww. terugzeggen, ach- ler lems. rug zeggen; 2. antwoorden, beantwoorden. Zurückschaffen, (schaftte zu-
rück, zurückgescha/ft) bedr. ww. terug- voeren, terugzenden, terugbrengen. Zurückschallen, (schallte zu-
rück, zurückgeschalll) o. ww., m. j. weer- klinken, weergalmen; 2. bedr. ww. einen Ton -, doen weergalmen, doen wesrklin- ken. Zurückscnaudern, (schauderte
zurück, zarückgeschaudert) o. ww., m. h. van schrik terugspringen, huiverend le- rugtreden. Zurückschauon, (schaute zu-
rück, zurückgeschaut) o. ww., Z. zurück- sehen. Zurückscheinen, (schien zu-
rück, zuruckgeschienen) o. ww. onr.,/. zurückslrahlen. Zurückscheuchen, (scheuchte
zurück, zurückgescheuchl) bedr. ww. te- rugjagen, door vrees doen wijken, op de vlucht jagen. Zurüekschickoa, (schickle zu-
rück, surückgeschickt) bedr. ww. terug- zenden, terugsturen. Zurückschieben, (schob iu-
rück, zurückgeschoben) bedr. ww. onr. lerugschuiven, achter-uitschuiven; (Hg.) elw. -, uitstellen, verschuiven, verdagen; einen Beweisgrund -, tegen zich zelven keeren; den Etd auf jem. -, op iem. schuiven. Zurl\\ckschieszen, (schoss zu-
rück, zurückgeschossen) o. ww. onr., m. s. in die Tiefe —, terugschieten, weer schieten; 2. bedr. ww. mil einem Ge- wehre -, achteriiilschieteu; eine Kitgel -, weer toeschieten. Zurückschiffbn, (schi/fle zurück,
zurückgcschillt) o. ww. terugvaren, met een schip teruggaan; 2. bedr. ww. per schip terugvoeren,terugvaren. ZurUckscblag, (-(e)s, uu. Zu-
rückschlage) in., Z. llückschlag; il. Zu- rückschhgung. Zurückscblagen, (schlug zu-
rück, zurückgeschlagen) o. ww. onr., m. h. terugvallen, achteroverslaan, achter- overvallen; (lig.) (van ziekten), weder- slaan op, overslaan; (van prijzen) dalen; 2. (van licht), Z. zurückprutlen; zurück- geschlagen, (l\'l.) omgebogen; 3. (van de golven), terugslaan; (van het licht), weer- kaalsen; II. bedr. ww. achteruitslaan, terugslaan, doen wijken, ttitcenslaan, om- slaan; den Balt -, terugslaan; zwei Kegel -, omslaan; eine Armee -, doen wijken, |
||||||||||||
|
zurückgemustt) o. ww. onr., m. ft. ver-
plicht zijn om terug te gaan, terug moe- ten g.mu, moeten terugkeeren. Zurücknahme, (-n) v. herne-
ming, herovering, terugtrekking, herroe- ping v.; (van eene lastering), herroe- ping v., terugneming v.; (van het ge- geven woord), terugroeping v., terugne- men, herroepen o.; - des Edikles zu Nantes, herroeping v. van het edict van Nanles. Zurücknehmbar, bijv. nw. voor
terugneming vatbaar,teruggenomen kun- nemle worden. Zurücknehmen, (nahm zurück,
zurückgenommen) bedr. ww. onr. terug- nemen, hernemen, heroveren; eine Waare -, terugnemen; ein Geschenk -, terugne- mi\'i), terugtrekken; (lig.) sein Wort, sein Verspreclien -, terugnemen, terugtrek- ken, intrekken; sein Gelubde -, herroepen; einen Ausdruck -, herroepen; (Hand.) einen Auftrag -, herroepen, terugnemen, afbeslellen. Zurücknehmung, v., Z. zurück-
nehmen. Zurücknahme.
Zurückneigen, (neigte zurück,
zurückgeneigl) bedr. ww. terugbuigen, achterwaarts buigen. Zurüoknöthigen, (nöihigte zu-
rück, zurückgenölhiyt) bedr. ww. nood-
zaken om terug te gaan. Zurüokpeitschen,(pet/sen/eiu-
rück, zurückyepeilschl) bedr. ww. door zweepslagen terugdrijven, terugslaan. Zurückprallon, (praltte zurück,
zurückgepralll) o. ww., m. s. (van een bal &). terugspringen,terugkaatsen; (van een steen), terugstuilen, terugspringen; (van licht), terugkaatsen, weerkaatsen, terugstralen. ZurÜCkprellen, (prellle zurück,
zurückgepretlt) bedr. ww., Z. zurück- prallen. Zurückrechnen, {rechneie zu-
rück, zurückgerechnet) o. ww., m. h. terugrekenen,overrekenen; 2. bedr. ww., Z. abrechnen. Zurückreise, (-n) v. terugreis v.,
Z. flückreise. ZurUckreisen, (reislezurück, zu-
rückgereist) o. ww., m. s. terugreizen, op de terugreis zijn; it. tcrugkeeren, terug- gaan. Zurückroitcn, {rilt zurück, zu-
rückgerillen) o. ww. onr., in. ». terugrij- den. te paar tcrugkeeren. Zurückrichton, (richtcte zurück,
zwückgcrtchlcl) bedr. ww. terugrichten; eine Vhr -, achteruitzeltcn. Zurückrollen, (rollte zurück,
znrückgerollt) o. ww., m. s. terugrollen, achterwaarts rollen, achteruitrollen; 2. bedr. ww. achteruitrollen, terugrollen; (Nat. hist.) zurückgerolll, naar buiten opgerold; (Hl.) omgebogen, achterwaarts gekruld. ZurÜCkrüoken, (rüekte zurück,
zurückgerückl) o. ww., m. *. achteruit- gaan, achteruitschuiven. ZurUckrudern, (ruderle zurück,
zttrückgerudert) o. ww., m. J. achteruit |
||||||||||||
|
Zur.
|
||||||||||||||||||||||
|
1476 Zur.
|
Zur.
|
|||||||||||||||||||||
|
smachtend verlangen terugvvenschen, vu-
rig verlangen terug te zien. Zurücksein, (war zurück, zurück-
gewestn) o. »». onr. achterlijk zijn; 2. terug zijn, teruggekomen zijn, te laat zijn; in eintr Kunst noch weit -, ver ten ach- teren z(jn, geene genoegzame vorderin- gen gemaakt hebben. Zurücksendon, (sandle zurück,
zurückgesandt) bedr. ww. onr. terug- zenden. ZurUcksendung, v., Z. zurück-
senden; it. terugzending v. Zurijcksctzon, (setste zurück,
zurückgesetzt) bedr. ww. terugzelten, te- rugscbuiven; wieder auf seinen Platz -, weer op zijne plaats zetten; das Datum eines briefes -, antidateeren, een vroege- ren datum zetten; 2. lerzijdestellen, ach- teruitzetlen, verwaarloozen; (flg.))em. -, de voordeelen doen verliezen, achteruit- zetten, verongelijken, verenachtzamen jem. in seinen Geschaflen -, achteruit\' zetten, de voordeelen doen verliezen, ver- ongelijken; II. o. ww., m. A. achteruit- gaan onder het springen, een sprong achteruitdoen; 2. m. s. wederergensover heen springen. Zurucksotzung, (-en) v. achter-
stelling, acbteruilzelting,vernedering,be- leediging, minachting v. Zurücksinkon, (sank zurück,zu-
rückgesunken) o. ww. onr., m. s. terug- |
heimelijk terugkeeren, wegsluipen, naar
achteren sluipen. Zurückstollon, (stellle zurück
zurückgestetlt) bedr. ww. terugstellen terugzelten, achteruitzetten; it. weder op zijne plaats zeilen, Z. zurückselzen; 2. eine Vhr -, achleruitzellen; 3. etw. - Ier zijde leggen, bewaren. ZurUckstimmen, (stimmte m-
rück, zurückgeslimmt) bedr. ww. (Muz.) lager stemmen, achleruitslemmen. ZurÜCkstOSZ, (-es, mv. Zurück-
stösze) ui. terugstoot in., terugdrijving v., weerdruk m. Zurückstoszen, (stiesz zurück,
zurückgestoszen) bedr. ww. onr. Ierug- stooten, terugduwen, achteruitduwen; (Nat. hist.) weerstooten, tcrugstooten; •de Kraft, terugwerkende, terugstootende kracht; 2. achlcruilduwcn, naar zijne plaats duwen; (fig.) terngslootend zijn, afkeer inboezemen; 3. -i, (van bel ge- laat), terugsloolend. Zurückstoszung, (-en) »., Z.
Zurückslosz, Zurückstoszen; (flg.) tcrug- stooling v.; skraft v. terugwerkende kracht v. Zurückstrahlen, (strahlte zu-
rück.zurückgestrahlt) o.ww.,m.A. weer- kaatsen, lerugstralen, weerkaatst wor- den; 2. bedr. ww. verlichten, doen weer- kaatsen. |
rückgetönt) o. ww., m. A. weerklinken,
weergalmen. Zurijcktragen, (trug zurück, zu-
rückgetragen) bedr. ww. onr. terugdra- gen. achleruitd ragen. Zurücktreiben, (trieb zurück,
zurückgetrieben) bedr. ww. onr. terug- drijven, achleruitdrijren, terugslaan, le- rugkaalsen; Yieh ton der Vleide -, terug- dryven; (Gen.) afdrijven, uitdrijven; -d (van geneesmiddelen), afdrijvend. ZurQcktreten, (int zurück, zu-
rückgetrelen) o. ww. onr., m. s. terug- Ireden, achteruittreden, een stap achlar- waarts doen; (van water), teruggaan, vallen, zakken; in\'s Ufer -, binnen zijne oevers terugtreden; (lig.) zich teruglrek- ken, zich niet meer bemoeien met; it. zijn ontslag nemen; (Uen.) naar binnen treden, ingaan; 2. bedr. ww. terugtrap* pen, achteruittrappen. Zurücktretung, (-en) v. terug-
treding v„ ontslag o.; 2. terugtreden, ingaan o. Zurücktritt, (-(e)s, mv. --) m.
terugtred ui., terugtreden o. Zurückverlangen, (ver lang te
zurück, zurückveriangl) o. ww., m. h. verlangen terug te gaan; 2. bedr. ww. terugvrageii.tcrugverlangen.terugeiscbeu. Zurück versetzen, (versetzte .u-
rück, zurückversetzl) bedr. ww. weer in
|
||||||||||||||||||||
|
ZurÜCkStrahler,(-J,niv.2unïci- den vorigen stand brengen; 2. wed. ww.
|
||||||||||||||||||||||
|
strahler) m. lichlscherm, lampescherm
rellecteur m. Zurückstrahlung, (-en) v. te-
rugkaatsing v., weerkaatsing v.; sfahig bijv. nw. teruggekaatst kunnende wor- den; sfaliigkeil v. vermogen o. om terug gestraald te kunnen worden. Zuruckstroichon, (i.ricA zit
rück,zurückgeslrichen) bedr. ww.onr. die Haare -, achterwaarts strijken, naar ach teren strijken; das Haar eines Tucltes -, tegen den draad opstrijken; 2. o. ww., in. s. (van vogels), terugtrekken. ZurÜCkstroifon, ;.<(ra/7e zurück,
zurückgestreift) bedr. ww. die Aermel -, opstroopen, omhoog stroopen. Zurückströmon, (strómte zu-
rück, zurückgeslrömt) o. ww., in. A. en s. terugstroomen, terugvloeien; (lig.) in menigte terugkomen. Zurücksturz, (-es, mv. Zurück-
stürze) m., Z. zurückstürzen; 2. omver- werping, achteruitwerping v. Zurückstürzen, (starzte zurück
surückgeslürzt) o. ww., m. s. omverval- len; il. Z. zurück/allen; it. in haast te rujigaan, terugsnellen; 2. bedr. ww. doen omvervallen. Zurücktanzen, (lanzle zurück
zurückgetanzt) o. ww., m. A. lerugdan\' sen, achteruitilansen. Zurücktauraoln, (taumelte zu-
rück, zurückgetaumelt) o. ww., m. A. tc- rugwaggelen, waggelend achteruitgaan. Zurückthun, (thul zurück, zu-
rückgethan) bedr. ww. onr. herstellen weer np zijne plaats zetten; it. acbter- uildoen, naar achteren zetten |
||||||||||||||||||||||
|
sicA in andere Zeitraume -, zich ver-
plaatsen. Zurückwalzen, (walzte zurück,
zurückgewatzt) o. ww., in. A. terugwai- sen, achteruitwalsen. Zurückwalzen, (wüzte zurück,
zurückgewatzt) bedr. ww. achleruilrol- len, tcrugrollen; 2. terugrollen, rollende terugzenden; (flg.) den Fehler aufjem. -, de schuld op iem. schuiven, iems. be- wijs tegen hemzelveii keeren, met gelijke munt betalen. Zurückwagen, (wagte zurück,
zurückgewagt) o. ww. wageu terug te keeren. Zurückwandeln,->wandern,
(wandelle of wanderte zurück, zurückge- wandelt of gewandert) o. ww., m. 5. eu teruggaan, terugreizen, terugkeeren,
terugtrekken. Zurückweichen, (wich zurück,
zurückgewichen) o. ww. onr., ra. A. terug-
wijken, achteruitwijken, op de vlucht gaan. Zurückweichung, (-en) v., Z.
zurückweichen; it. lerugwijking, vlucht v. Zuiijckwoisen, (wies zurück, zu-
rückgewiesen) bedr. ww. jemn. den Weg -, den terugweg wyzen, den weg terug- wijzen; (flg.) jem. -, terugwijzen, afwij* zen; it. L. abweisen; 2. o. ww. een teekeu geven om heen te gaan, om terug te kee- ren. Zurückweisung, (-en) v., z.
zurückweisen; it. afwijzing, weigering v.; 2. verwijzing v. Zurück wenden, (wandie zurück,
zurückgewandt) bedr. ww. onr. omkeeren, omdraaien, ontwenden; 2. wed. ww. jtcA |
||||||||||||||||||||||
|
zinken, achteroverzinken, ineenzinken;
(flg.) in Laster -, weer vervallen in. ZurUcksollen, (sollte zurück, zu-
rückgesollt) o. ww., m. A. moeten terug- gaan, tcrugwyken, terugmoeten. Zurückspiogeln, (spiegelte -u-
rück, zurückgespiegetl) bedr. ww. weer- kaatsen, tcrugspiegelen. Zurückspiclon, (spielte zurück,
zurückgespieit) bedr. ww. eine Kugel -, terugspelen. Zurücksprongon, (sprengte zu-
rück, zurückgesprengt) o. ww., m. J. (van een paard), terugspringen, terugrennen; II. bedr. ww. achteruit doen springen, doen terugspringen; 2. achteruitwerpen. Zurüekspringen, (sprang zu- rück, zurückgesprungen) o. ww. onr., m. j. terugspringen,achteruil springen; über einen Grafie» -, achterwaarts overheen springen; 2. (van een veer), terugsprin gen; (van lichtstralen), weerkaatsen; (van een ba!), terugstuilen. Zurücksprung, (-(e)s, inv. Zu-
rucksprünge) m., Z.zurückspringen; it. te- rugsprong.achteruitsprong.terugstuit m. ZurÜOkstecken, (steckte zurück, zurückgesteckl) bedr. ww. terugsteken, terugplaatsen, terugzetten, achleruitzet- ten, doen opschuiven. Zurückstohon, (stand zurück,
zurückgestanden) o. ww. onr., m. ». ach- terstaan, slaan achter; (flg.) achterstaan, verwaarloosd worden, uitgesloten wor- den; - mi/ssen, moeten achterstaan; it. jtmn. an Kennlnissen -, moeten onder- doen voor. |
||||||||||||||||||||||
|
jurück, turückgeslohlen) wed. ww. onrj Zurücktünen, (tönte zurück, :u-
|
||||||||||||||||||||||
|
Zur. Zus. Zus. 1477
|
|||||||||
|
-.zich (Huwenden, draaiende achteruit-
gaan. ZurUckwondung, (-e») »., Z.
zurückwenden; it. lerugwending, om- draaimg v. Zurückwerfen, {uarf zurück,zu-
rückgeuorfen) bedr. ww. onr. terngwer-
pen, achteruilwerpen; it. op dezelfde plaats werpen; den Ball -, terugwerpen, teruggouien; den Feind -, terugdrijven, terugslaan; Lichlslrahlen -, weerkaal- sen; zurückgeuorfen, (van licht), terug- gekaatst; 2. den Mantel -, omslaan; den Kop/ -, achterover richten; 3. elw. -, ver- werpen, afwijzen, bij den afval werpen, uitschieten. Zurückwerfung, (-en) v., Z
zurückwerfen; it. worp m. terug; (van licht), lerugslraling, weerkaatsing v scheur, v. vlak v. van weerkaatsing; •swinkel m. hoek m. van weerkaatsing. Zurückwettern, {iietterle zu-
ruck, zurückgewetlert) bedr. ww. vloe- kend lerugjagen. Zurückwerfbar.bijv. uw. terug"
geworpen kunnende worden, wcerkaal- send, weerslralend. Zurückwirkon, {wirkte zurück,
zurückgewirkt) o. ww., iu. A. lerugwer- ken, eene terugwerkende kracht hebben; -des Zeituort, wederkeerig werkwoord. Zurückwirkung, (-en) v., z.
zurückuirken; it. terugwerking v. Zurückwollcn, {wollte zurück,
zurückgewolll) o. ww., ia. k. willen le- ruggaan, willen terugkeereu. Zuriickwünachen, (wünschte
zurück, zurückgewünscht) bedr. ww.jem., elw. -, wenschen terug te hebben, de terugkomst wenschen van; 2. terug wen- scheu, op zijne beurt wenschen; II. wed. ww. sich -, Z. zurücksehnen (sich). Zurückzahlbar, bijv. uw. terug-
betaald kunnende worden. Zurückzahlon, {zahlte zurück,
zurückgezahll) bedr. ww. terugbetalen. Zurückziihlen, [zthlte zurück,
zurückgezahll) bedr. o. ww. terugtellen, nog eens lellen, van achteren naar voren tellen; 2. aftellen. Zurückzahlung, (-en) v.,Z.;u-
rückzahlen; it. terugbetaling v. ZurUckzerren, {zerrte zurück,
zurückyezerrt) bedr. ww. terugtrekken, achleruitlrekkcn. Zurückziehbar, bijv.nw.intrek-
baar; •keil v. intrekbaarheid v. Zurückziohon, {zog zurück, zu-
rückgezogen) bedr. ww. onr. die Hand -, terugtrekken, intrekken; (lig.) /.. abzie- ken; 2. o. ww.,m.«.terugtrekken,lerug- keeren, teruggaan; in\'s Vrivalleben -, zich afzonderen, weer stil gaan leven; 3. wed. ww. sich -, intrekken, zich teruglrek- ken;(van een leger), den terugtocht aan- neinen; (Tig.) zich in de eenzaamheid begeven, stil gaan leven. ZurUckziehung, (-w) \'.,l.n-
rückziehen; it. terughaal ui.
Zurüekzug, (-(e)s, mv. Zurück-
züge) ui. terugtocht, aftocht m.; it. ber- roepiBg, afzondering v. |
|||||||||
|
ww.onr. (van personen), vergaderen,zich
vereenigen, bijeenksmen. Zus&mmenbehalten, {behielt
zusammen, zusammenbehalten) bedr. ww. onr. heel houden, in (zijn) geheel laten. Zusammenbeiszen, {biss xu-
sammen, lusammcngebissen) bedr. ww. onr. die Ziihne -,de tanden op elk. bijten, tandenknarsen, knarsetanden; 2. elw. -, met de tanden verscheuren. Zusammenbokomraen, (te-
iam zusammen, zusammenbekommen) bedr. ww. onr. Liebhaber -, hijeenhren- gen. bijeenkrijgen. Zusammonborufen, {beriefzu-
sammen, zusammenberufen) bedr. ww. onr. bijeenroepen, samenroepen, doen vergaderen, convoceeren. Zusammenborufung, (-en) v.
bijeenroepiug, convocatie v., Z. zusam- menberufen. Zusammonbestohon, {bestand
zusammen, zusammenbeslanden) o. ww. onr., in. h. bestaanbaar zijn met. Zusammenbetteln,(6e»c«e nt-
sammen, zusammengebeltelt) bedr. ww. bijeenbedelen, bedelend bijeengaren. Zusammenbeugen, {beugte zu-
sommen, zusammengebeugt), ZUSam- menbiegen, {boy zusammen, zusam- mengebogen) bedr. ww. onr. samenbui- gen, ineenbuigen, ineenvouwen, ineen* plooien, iueenrollen; II. wed. ww. sich -, zich samenbuigen, zich krommen. Zusammonbindon, {band zu-
sammen, zusammengebunden) bedr. ww. onr. samenbinden, bijeenbinden, aaueen- binden, een bundel maken van. Zusammenbitton, {bal zusam-
men, zusammengebelen) bedr. ww. onr. eine Gesellschaft -, verzoeken om bijeen te komen, bijeenroepen. Zusaramonblason, {blies iu-
sammen, zusammengeblasen) bedr. ww. onr. Glas -, aauecnblazen; 2. op het ge- luid der trompet bijeenroepen; II. o. ww., ui. /\'. auf lilasinstrumenten -, te gelyk blazen; (fig.) tn Ein Hom -, het volko- nii\'ii eens zijn, samenspannen. Zusammenbloiben, {blieb zu-
sammen.zusammengeblteben) o. ww.onr., in. «. bijcenblijven.vereenigd blijven.zich niet scheiden. Zusammonborgon, {borgte zu-
sammen, zusammengeborgt) bedr. ww. door leenen bijeenbrengen, overal te leen vragen. Zusammenbraten, {briet m-
sammen, zusammenyebralen) bedr. ww. onr., Z. einbralen., Zusammenbrauen, {brauie zu-
sammen, zusammengebraut) bedr. ww. (i. k. bet.) een mengelmoes maken fan. Zusammenbrechen,((>racA »u-
sammen, zusammengebrochen) o. ww. onr., m. 5. met gedruisch breken, ineenstor- ten; 2. bedr. ww. Papier -, vouwen en breken, vernielen, in stukken scheuren. Zusammonbronnon, {brannte
zusammen, zusammengebrannl) bedr.ww. onr. in de asch leggen, lot asch verbran- den, door brand vernielen; 2. o. ww., m. |
|||||||||
|
ZurUckzwangen, {zwtngte zu-
rück, zurückgezw&ngl) bedr.ww. noodza* ken terug te gaan, achteruitdringen, ach- ternitduwen. Zurückzwingen, {zwangzurück,
zurückgezuungen) bedr. ww. onr. dwin- gen om achteruit te gaan; it. dwingen, noodzaken om terug te keeren. Zurudcrn, {ruderlezu, zugeruderl)
bedr. ww. roeien naar; it. met roeien voortgaan. Zuruf, (-e)i, mv. -e) m., Z. zuru-
fen; 2. toejuiching, acclamatie v. Zurufon, {Hef zu, zugerufen) o.
ww. onr., m. h. jemn. -, toeroepen roe- pen tot; jemn. freudig -, iem. verheugd toeroepen, met toejuichingen ontvangen; 2. voortgaan niet roepen; II. bedr. ww.
jemn. elw. -, toeroepen; Beifall -, iem. toejuichen; III. o. zclfst. toeroepen, ge- roep o. Zurunden, {rundete zu, zugerun-
det) bedr. ww. afronden, rond maken. Zurundung, {-en) v.,l.zurunden;
it. afronding v. Zurusten, {rüslele zu, sugerüstet)
bedr. ww., \'/.. rüslen, ausrüslen. Zuriistung, (-e«) v. toerusting,
gereedmaking v.; 2. toebereidsel o., toe- stel rn. en o.; -en machen, toebereidselen maken; 3. Z. Ausrüslung. Zusiien, {satezu, zugesat) bedr.ww.
afzaaien, eindigen met zaaien: 2. Z. em- siien. ZusagO, -n\'j v. toestemming, in-
stemuiing, overeenstemming, goedkeu- ig, adhesie v.; 2. toezegging, belofte v. Zusagen, {sagte zu, zugesagt) bedr.
en o. ww. jemn. elw. -, beloven, toezeg- gen; 2. (gemeenz.) jem. -, (van zaken), bevallen, aanstaan, naar den smaak zijn; 3. Z. zuschreilien; i. aannemen; (Spr.)
macht Schuld, belofte maakt schuld. Zusammon, bflw. te zamen, ver-
ecnigd, cezainenlijk, samen, met elkan- ler, bijeen; - zu Macht essen, gezanienlijk het avondmaal gebruiken; das macht - sechs Gulden, dat maakt te zamen, bij elkander. Zusanimenarbeiton, {arbeiiele
zusammen, zusammengearbeilel) bedr. ww, ineenwerken, ineensmellen.mel elk. verbinden; (lig.) jem. -, afvvasschen, beetnemen, mishandelen, overrompe- len. Zusammonbacken, {backte zu-
sammen, zusammengebacken) bedr. ww. onr. aan elk. bakken; 2. bedr. ww. aan- eenbakken, door bakken met elk. ver- hinden. Zusammonballen, {ballte zu-
sammen, zusammengeballl) bedr. ww. in- eenrollen, sameiihoopen, samenpakken, opeenhoopen, tol een klomp maken. Zus(immenbauon,</<tiii/e zusam-
men, zusammengebaut) bedr. ww. ineen- bouwen, iianccnbouwen. Zusg,mmenbeben,(fcl>\'<! zusam-
men, zutammengebebl) o. ww., m. h. vor bchrecken -, ineenzakken. Zusammenbegeben(sich),
{begab zusammen,zusammenbegeben)viei.
|
|||||||||
|
U78 Zus.
|
|||||||||||||
|
Zus.
|
Zus.
|
||||||||||||
|
men, zusammengeflohen) o. ww. onr., m.
s. in gezelschap vluchten, zich onder bet vluchten vereenigen; 2. te zamen vluch- ten. gemeenschappelijk vluchten. Zusammenflieszen, (/loss zu-
sammen, zusammengeflossen) o. ww.onr., in. s. (van bronnen), ineenvloeien, sa- incnvlneien, zich vereenigen; (van kien- ren), ineenloopen; (Gen.) -, -d sein, (van pokken), ineenloopen, naden vor- inen. Zusammonttuss, (-flusses, mv.
•flüsse) m. samenvloeiing, vereeniging v.; (van water), ineenvloeiing v.; (van rivieren), vereeniging v.; (Hg.) (van personen), toevloed, stroom, aandrang m.; - mehrerer Umstinde, samenloop m. van omstandigheden; ein - ton Verbre- chen, een opeenstapeling v. van mis- daden; (liouwk.) vergaderplaats v„ ver- gaderbak m.; (lig.) vergaderplaats, plaats v. van bijeenkomst, middelpunt, cen- trum o. Zusammenfordern, (forderte
zusammen.zusammengefordeit) bedr.ww., Z. zusammenberufen. Zusammenfrieren, (fror zu-
sammen, zusammenyefroren) o. ww. onr., ui. s. aaneenvnezen; 2. door bevriezen verminderen. Zusammenfügen,(fiigte zusam-
men, zusammengefügl) bedr. ww. Körper -, samenvoegen, aaneenvoegen, bijeen- voegen, verbinden, vereenigen; 2. Bau- holz ".lasschen; llöhren -, iu elk. steken; 3. (Dclfst.) opkoopen; (fig.) Personen -, door het huwelijk vereenigen, verbinden; II. wed. ww. sich -, Z. zusammendrin- gen; (Ontlk.) zich verecnigen, ineen- groeien. ZusammenfUger, (-gers, mv.
•ger) m., -in, (-nen) v. hij, zij die ver- een igt &. Zusammenfiigung, (-en) v.
samenvoeging, bijeenvoeging, verbinding, vereeniging, ineeulassching v.; (Uouwk.) lasch v.; (van eene deur), paneehverk o.; (Ileelk.) vereeniging v.; il.zetten o. (van een gebroken been&); (Spraakk.) woord- schikking, wonrdverbinding v. Zusatnmcnführon, (führte zu-
sammen, zusammengeführl) bedr. ww. bijeenbrengen, samenbrengen, vereeni* gen, bijeenrijden. Zusamtnengatten, (gatieie --«-
sammen, zusammengcgatlet) bedr. ww. nauw vercenigen, door hel huwelijk ver- eenigen. Zusammengeben, (gab zusam-
men, zusammengegeben) bedr. ww. onr. ein Ehepaar -, door hel huwelijk ver- eenige\'n; 2. wed. ww. (lig.) sich -, zich door hel huwelijk vcreenigen, huwen, trouwen. Zusammengehen, (ging zusaw\'
men, zusammengegangen) o. ww. onr., m. s. samengaan, in gezelschap gaan,mei elk. gaan; 2. op eene plaats bijeenkomen, ver- gaderen; 3. bij elk. passen, zich vereeni- gen, aan elk. sluiten; 4. (van deuren), toeslaan; (van leder), krimpen; 5. (van twee vertrekken), ineenloopen, aan elk. |
|||||||||||||
|
t. m de asch gelegd worden, geheel ver-
branden. Zusammenbringen, (brachte zusammen, zasammengebracht) bedr.ww.
onr. bijeenbrengen, verzamelen, ophoo- pen; B*ukölzer-, opstapelen; Geld -, ver- garen, bijeen brengen; Personen -, doen bijeenkomen; eine Ulir -, opwinden; :u- sammenyebrachte Kinder, kinderen uit verschillende huwelijken; zusammenge- brachles Vermogen, huwelijksgoed, uil- zet o. Zusaramcnbruch, (-bruch{e)t,
mv. -brüche) m. (lig.) verval o., inslor- ting v. Zusammendarben, (darbte zu-
sammen, zixsammenyedarbt) bedr. ww.
door uitzuinigiiig bijeengaren. Zusammendorren, (dorrie zu-
sammen, zasammengedorrt) o. ww., in. t. inkrimpen tengevolge van de droogte, ludmgcn, verdorren. Zusammendrang, (-(e)s) m.,
z. na. gedrang o., drang m., dringende
noml/akelijkheid v. Zusammendrangen, (drangte
zusainnien,zusammengediingl) bedr. ww. sainendrukken, ineendrukken, ineendrin- gen, samenpersen; zusammengedrüngt, in- eengedrongen. Zusamrnendrangung, v.,z.m.,
Z. zuiumnifiidrdngen; it. drang in., sa- niendi ukkiiig v. Zusammendrehen, (drehte zu-
sammen, zusammengcdrcht) bedr. ww. ineendrasien, ineen vlechten. Ztisammendrückbar, bijv. uw.
samendrukbaar; -keit v. samendrukbaar-
heiil v. Zusammendruckea, (druckte
zusammen, zusammengedruckl) bedr. ww.
bijeeudrukken, in een deel drukken. Zusammendrücken, (druckte
: tiw ui mr n, zummniengcdriickt) bedr.ww. sainendrukken, ineendrukken, inecnper- sen; fest -, vast ineendrukken; 2. wed. ww. door eig»n gewicht instorten; it. de gelederen sluiten, legen eik. dringen. Zusammendrückung, v., Z.
zusammendrücken; it. sainendrukking,ja- menpersing v. Zusammendrilcker, (•», mv.
Zusammendrücker) m. samendrukkcr m.; (Outlk.) aainendrukkende spier v. Zusammendürfen, (darf zu-
sammen, zusummengedurll) o. ww. onr., m. h. vergunning hebben om bijeen te zjjn, bijeen mogen zijn. Zusammeneilen, (eilte zusam-
men, ztisammeiitjeeill) o. ww., in. h. sa-
meiilnopen, iu haast bijeenkomen. Zusiiinmoncngon, (engte zu-
sammen, zusammengeengl) bedr. ww., Z. tusnmmendringen. Zusammonerhalten, (erhielt
zusammen, zusammeiierhatleii) bedr. ww. onr. inhouden, bijeenhouden. Zusammonoason, (asz zusam-
men, zusammengegessen) bedr. ww. onr. gezamenlijk eten. Zusaiumcnfuhron, (fuhr zu-
sammen, :utummengefahren) o.ww.onr., |
m. i. (van personen) Z. zusammenirin-
gen; vor Scltrecken -, sidderen, beven, van schrik bevangen worden: il. im Schlafe -, opspringen; 2. (van leder), krimpen; (van melk), ineenloopen,stremmen; 3.m einem Wagen -, te zauien vertrekken, in gezel- schap rijden; 4. (van wapens &). tegen elk. stooten; -d, (van zonnestralen), in één punt uitloopen; II. bedr. ww. Steine, S\'ind -, bijeenrijden, met een rijtuig & bijeenbrengen; Personen -, in een rijtuig laien halen. Zusammenfall, (-fall(e)s, mv.
•falie) ui. puinhoop m. Zusammenfallen, (/iel zusam-
men, zusammengefallen) o. ww. onr., m.
». invallen, instorten, tot een puinhoop worden; 2. vrvallen, dreigen in te stor- len; 5. om Leibe -, vervallen, vermage- ren; er ist recht zusammengefallen, liij is zeer vervallen; ein zusammengefallener llolzhaufen, eene omgevallen linutmijt; ein zusammenyefallenes Fass.eea in dui- gen gevallen vat; (Nat.) (van lichlstia- len), in einen Punkt -, in een punt samen- vallen; (Jacblw.) (van patrijzen &), bij- eenkomen. Zusaminenfalten, (faltete zu-
sammen, zusammenyefallcl) bedr. ww. ineenvouwen; die Hande -, samenvoegen, vouwen; (Zecw.) die Segel-, inhalen, in- binden. Zusammenfassen, (fusie zu-
sammen, ziisammenyefasst) bedr. ww. bijecnvattcn, opnemen, omvatten; (lig.) in menig Worte -, samenvatten; elw. kür- zer -, verkorten, een uittreksel maken van; das Ganze noch einmal -, in het kort licrhalen;*eine Gedanken -,zicb bezinnen. Zusarnmenfassung, (-en) v.,
Z.zusammenfassen; it. samenvatling,ver- eeniging v., berhaiing v.; (van gedach- teu), vereeniging v. Zusammenfegen, (fegle zusam-
men, zusammengefcyl) bedr. ww. bijeen - vcgen, op een hoop vegen. Zusammenfesseln, (fesseltezw
nammcn, zusummenyofessett) bedr. ww. aaneenketenen. Zusammenfilzon, (fihtc zusam-
men, zusammengefilzl) bedr. ww. door vilt vercenigen. Zusammenfinden, (fand zu-
sammen, zusamengcfunden) bedr. ww. onr. bijeenviuden, vereenigd vinden; 2. wed. ww. sich -, vergaderen, bijeen- komen, elk. ontmoeten. Zusammenflechten, (/tocht j«-
sammen, zusammengcflochten) bedr. ww.
onr. incenvlechlen: ei» Tan -, splitsen. Zusammenflicken, (ftkkte zu- sammen, zusammengeflickt) bedr. ww. aancculappcn, bijeenlappcn, herstellen, repareeren, verstellen; seidene \'leuge -, verstellen; (lig., geineenz.) Worte, Stel- ten fy -, samenflansen; einen Kranken -, gen e/.en. Zusammenfliogen, (ftogzusam-
men, zusaiiiiiiengeflugcn) o. ww. onr., m.
f. bijcenvliegen, naar elk. vliegen; 2. in gezelschap vliegen. Zusanimenfliehen,(/7o/i zusam-
|
||||||||||||
|
Zus. H79
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zus.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zus.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eenkarren, met eene kar bjj elk. brengen.
Zusammenkauern (sieh), (kauerte zusammen, lusammengekauert)
wed. ww. ineenkmipen.op de hurken gaan lillen, Zusammenkaufen, (kaufte :u- sommen, zusammengekau/t) bedr. ww. te
zamen koopen, gelijk koopen; it. in massa koopen; 2. Lcbcnsmttlel -, inkoopen, op- koopen. Zusammenkeilen, (keilte i«-
sammen, ztisamnungeketll) bedr. ww. met
wiggen verbinden. Zusammenkotten, (kettcte »«-
iui««iei,iuiammenaeie/(et)bedr.ww.aan-
eenkelenen, aaneenkluisleren, aancen- schakelen, verhulden. Zusammenkitten, (kiiiete zu-
sammf«,jo«u«inieHyfti/lel)bedr.ww.door
cement verbinden. Zusammenklammern, (klam-
inerte zutammen, zusammenyeklammert) bedr. ww.aancen haken, vaslkrammen.met haken of krammen vereenigen. Zusammenklang, (•(»)«)m., z.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
grenzen; 6. (van een voorraad), vermin-
deren, afnemen. Zusammengchöron, (gehorte
zutammen, zusammenqchörl) o. ww., in. h. bij elk. bchooren; 2. met elk overcen- slemincn, bij elk. passen; (van hand- schoenen 4), een paar vormen. Zusammcngehörig, bijv. nw.
bij elk. beboorenil, bij elk. passend; (Pol.) met elk. overeenstemmend, homogeen. Zusammengerathen, (geritih
tusammen,zusammengeralhen)o.*WM\\v.,
in (. bij elk. geraken, tegen elk. stoutcn, elk. ontmoeten, twist krijgen, woorden krijgen, in twist geraken, elk. te lijf gaan, elk. aanvallen. Zusammengcsollen, (gesellte zusammen, zusammeagesellt) bedr. wiv.
tol deelgenoot aannemen,zich vereenigen met. eene vennootschap aangaan. Zusammengesellung, v., z. zu-
sammengesellen; it. vereeniging.associatie
>., deelgenootschap o. Zusammengesetzt, bijv. nw.«a-
mengesleld, niet enkel vond ig; (Werkt.)-e Kriiftc, vcreenigd, vereend; (Wisk.) -i ZoKlen. samengestelde getallen; 2. (lig.) ingewikkeld,moeielijk teonlwarren; •keil |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(van twee volzinnen), verband o.; (van
eene redevoering),veivolg o.,aaneenscha- keling v.; nichl im -e denken, niet gere- geld denken; Schreibarl ohne -, slordige stijl, stijl in. waarin geen samenhang is. Zusammenhangen, (hing i«- /ammen, znsammenyehangen) o. «», onr.,
in. A. samenhangen, aaneenhangeii, ver- band hebben, verbonden zijn; (Nat.) aan- cenhangen, aaneenkleven, kracht van sa- menliang hebben; (lig.) (van personen), verbonden zijn, eensgezind zijn, aan elk. hangen, elk. ondersteunen; il. in belrek- king staan; (van dingen), met elk. ver- bonden zijn, met elk. vereenigd zijn; -rf« Materie», klevende, met elk. verbonden; •d, (van eene geschiedenis), samenhiin- geiid; -d sprechen, geregeld. Zusammenhangen,(Aangte »-
lammen, zvsammengehangl) bedr. vvw.
bijeenbrengen, opeenhangen, met elk. verbinden; Striimpfe zum Waschen •, bij paren binden. Zusammenhauen, (hwb zusam-
vien, zusammengchauen) bedr. ww. onr.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in stukken hakken; (Krijgsw.) inde pau m. (van lonen), overeenstemming, har
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mooie, welluidendheid, gelijkluidendheid
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hakken; (Volkst.) afrossen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zusimmenhallfeu, (Mafte»«•».;(lig.) (vangedachteu&),overeeüstem-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v. samengesteldheid, samenstelling v.; 2.jiummeii, zusummenyehauft) bedr. ww.\'niingv
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ingewikkeldheid v
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ophoopen, opeeustapelen, opeenhoopen;; Zusammetlklappen, (klappte
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zusammengieazen, (goss zu-\\Schilze -, opeenslapelcn; (Aardk.) op-\'zusammen, zusammengiklappt) o. ww., m
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
h. dichtklappen, Ie gelijk klappen, met
een slag tegen elk. stooten, dichtvallen; (lig.) \'I. zusammenpassen; 2. bedr. w». dichtdoen, loeklappen. Zusammenklassen, (klasste zu-
sammen, zusammcngeklasst) bedr. ww. in klassen vcrdeelen, classinceereo. Zusammenklatscben,
(klalschtezusammen.zusammengeklatscht)
o. w\\v., m. A. loekleppen; 2. bedr. ww. met de handen klappende bijeengaren. Zusanimonklaubon, (klaubie
zusammen, zusammengekltubl) bedr. ww. bijeenlappen, met moeite verzamelen, sa- menllansen. Zusammenkleben, (klebtc iu-
sammen, zusammengeklebl) o. ww., m. A.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
«ommen, zusammengegossen) bedr. ww. eenhoopen
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zusammenhaufung, (-en) v.
(grenztelZ. zusammenhöufen; it. ophooping. op- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
onr. byeengielen, vermengen.
Zusammengrenzen, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zusammen, zusammengegrenzl) bedr. ww.leenstapeling v.; (lig.) vereeniging v.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zusammenheften, (he/tete zu-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aaneengrenzen, aan elk. grenzen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZU8ammenhaben,(\'i«»CJiisum-l lammen, zusammenyeheflet) bedr. ww.
men,zusammengeliabl) bedr. ww.onr.a//eilaaneenhechlen, met elk. verbinden, aan- \\iihigc -, bijeenliebben, vcreenigd heb-\'eciinaaien; cin Ituch -, innaaien; mit .Va- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dein -, vastsleken; mitciserncn Handern -,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ben. bij elk. hebben.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zusammenhalt, (-(e)s, mv. -e)jZ. zusammenklammern.
m. samenhang m., stevigheid v., stevig Zusammenheilen, (heilte zu- verband o., samen klevende kracht v.,\\sammen,zusammen<jehcilt) o. ww., m. s. weerstand in.; (lig.) overeenstemming, genezen, heelen, dicht sluiten, dichtgaan; eensgezindheid r.,parl(jgeeslm.,nationaal\'2. bedr. ww. das Fleitch -, heelen, aan- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eenoaaieii; eine Wande -, diclilnaaicn
Zusammenheilung, v., Z. *«- sammeaheilen; il. hecliug, genezing v.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gevnel o.; 2. band in., verbintenis
Zu3ammenhalten)(\'u>»j«*am-
men, zusammengehalten) o. ww. onr. ver eenigd houden, bijeenhouden,sainenliou den, samenhang hebben,kleven,eene vaste massa vormen;((ig.) (van personen).eens- gezind zijn, van dezelfde partij zijn. hel eens zijn, elk. verslaan, in ovcreenstem- ming met elk. handelen; II. bedr. ww. bijeenhouden, vcreenigd houden, bij elk, huilden; (lleelk.) -d, verbindend; -der Slo/f, kleefstof stijfsel, lijm v.; (lig.) -d, door dezelfde beginselen vereenigd, vol- gens dezelfde bsginselen handelend; (lig.) zwei Dinge -, vergelijken. Zusammenhaltung, »., Z. ru-
tammenhatten; it. vergelijking v., samen-
hang in.; 2. eensgezindheid, ovcreenslem- ming, vereeniging v. Zusammonhammern, (him-
merle zusommen, zusammengeiiiimmert) bedr. ww. aaneenklopp\'üi, door liamer- slagen vereeuigen; it. aaneensmeden. Zusammenhang, (-(e)s) ra., z.
ui. samenhang in., verbond o.; (Nat.) sa- inenhang m., adhesie, cohesie y.; (van een gedicht &), draad ui., overgang Do.; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zusammenbelfon, (halfzusom- aaneenkleven,vastkleven;2. bedr. ww. sa-
men, zusammengehol/en) bedr. ww. onr. uienplakken, aaneenplakken. tol eene vereeniging helpen, elk. helpen;! Zusammenkloistern,:A-leutert* (fig.) es hilfl alles zusammen ihn arm zu\',zusammen,zusammengckleistert)beAr.vtw. machen, alles spant samen; 2. (van per- met stijfsel aaneenplakken. Zusammenklemmen, (kiemmtr
zusammen, zusammenyektemml) bedr. ww.aancenklemmen, saineukleuimen, sa- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sl
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sammen.zusammengehetzt) bedr. ww.aan-lmcnpersen; 2. samendrukken, verwur-
lutscn, bijeenjagen; Perionen -, legen elk. | gen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zusammenklingeln, (kiingelte
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
opzelten, in liet harnas jagen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZU3ammenholen, (holte zusom-,zusammen, zusammcngekUnyetl)boir.\\nw.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
door hel luiden eener schel bijeenroepen.
Zusammenklingen, (A7u«« *«-
sammen, zusammengeklungen) o.ww.onr., m. A. samenkluiken, Iegelijk klinken, sa- mcnslemmen; il. lonen,geluid vermengen; 2. bedr. ww. die Gliser -, klinken. Zusainmonknau\'t schen,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
men, zusammengcholl) liL\'dr. ww. bijeen
halen. Zusammenjochen, (tochte zu-
sammen, zusammengejoch!) bedr. ww.on- dor hetzelfde |iik brengen, ouder een juk verbinden. Zusammenkammen, (kommie
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zusammen, zusammengekammt) bedr. ww. (knau(l)schle zutammen, zasammenge-
bijeenkammen, opeenkammeu; (Timm.) knaa(l)schl) bedr. ww. ineenfroinmelsn, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zwaliiwslaarteu.
Zusammenkarren, (karrie zu-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vei-kreuken, verfomfaaien.
Zusammenknebeln, (knebelie
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sommen,zusammengekarrl) b«dr. ww. bij- [zusammen, zusammingekicbelt) bjdr.ww.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zus.
|
|||||||||||
|
1480 Zus.
|
Zus.
|
||||||||||
|
eengaren, bijeenrapen; Geld -, mzame-
len, verzamelen. Zusammcnlicgon, (lag zusam-
men, zusammengelegen) o. ww. onr., m. k. en s. te zamen liggen, bijeenliggen, samcnslapen, in een bed liggen; in eincm Quartiere -, in hetzelfde kwartier lig- gen: 2. te zamen ergens liggen, Z. liegen, Zusammenlöthen, (löthete zu-
sammen, zusammengetölliet) bedr. ww. aaneensrIdeeren, met soldeer verbinden, bijecnsoldeeren. Zusummonlothung, »., z. m.,
Z. zusammenlöthen; il. soldeer o. Zusammenmachen, (machte
zusammen, zusammengemacht) bedr. ww. samenvoegen, samendoen, te gelijker lijd doen,samen verbinden.samen vereenigen, bijeendoen; 2. een pak maken van; seine Sachcn -, zijne zaken inpakken. Zusammenmengen, (mengie
zusammen, zusammengemengt) bedr. ww.
bijeenmengen, samen vermengen. Zusammenmischen, (mischte
zusammen, zusammengemischl) bedr.ww., Z. zusammenmengen. Zusammonmogen, (mochte zu-
sammen, zusammengemochl) o. ww. onr., in. h. elk. wenschen te zijn, bij elk.wen- schen te zijn. Zusammenmünden, (mündete
zusammen, zusammengemündel) o. ww., m. h. (van aderen),door dezelfde opening gemeenschap hebben, zich vereenigen, ineenvloeieu, ineenloopen. Zusammenm üsson, (musste zu-
sammen, zusammengemusst) o. ww. onr., m. h. vereenigd moeten worden, bijeen- moelen, Z. zusammenmachen,zusammen- setzen; 2. (van personen), bijeen moeten zijn, bij elk. moeien zijn. Zusammennagoln, (nagelte zu-
sammen, zusammengenagelt) bedr. ww. aaneenspijkeren, met spijkers, nagels ver- binden. Zusammonniihcn, (nahle zu-
saiimen, zusammengenShl) bedr. ww.sa- mennaaien, aaneennaaien, dichtnaaicn; zwei Sliicke Zeug -, aan elk. naaien; ein zugeschnittenes Hemd <J- -, aaneennaaien. Znsammcnnchmen, (nahm zu-
sammen, zusammengenommen) bedr. ww. onr. bijeennemen, samennemen, opne- men; seinen Mantel -,oprollen; seine Kar- len •, opnemen; (Kijk.) ein Pferd -, io- houden; diese Umstünde zusammenge- nommen, siehl man, dass $; al die om- standigheden bijeengenomen, ziet men &; Alles zusammengenommen, alles bijeen- genomen, in hel kort, kortom; seinen Gedanken, den A\'<i/>/\'-.n|i|eUi\'inl zijn; jeine Gedanken wieder -, weer tot bezinning komeii; 2.wed.ww. sich -,alzijnekracb- len inspannen, op zijne hoede zijn, veel geestkracht toonen, bedaren. Zusammcnnohinung, ;-r») v.,
Z. zusammennehmen; it. vereeuiging, krachtsinspanning v. Zusammonnoigon, (neigte zu-
sammen, zusammengeneigt) o. ww., m. h. naar elk. overhellen, onderling aantrek- kend zijn. |
|||||||||||
|
inen; Waaren -, bij elk. laden, in hct-
zelTde schip & laden. Zus ammonia ppern, (l&pperle
zusammen, zusammengelapperl) o. ww. (van kleinigheden), tot eene som aan- groeien. Zusammenlassen, (liesz zusam-
men, zusammengelassen) bedr. ww. onr. bijeenlaten, samenlalen; it. veroorloven elk. te zien, toeslaan zich Ie vereenigen; 2. die Mühle -, den loopenden molen- sleen laten zakken. Zusainmenlauf, (-lauf(e)s, mv.
-lauje) in. samenloop, oploop m., bijeen- komst v., bij elk. komen o.; it. Z. Zu- sammen/luss; (Gez.) vcreenijjing v. in een punt. Zus&mmenlaufen, [lief zusam-
men, zusammeiigetau/en) o. ww. onr., m.
s. (van personen), in menigte toeloopen, bijeenkomen; (van rivieren &), samen- vloeien, zich vereenigen, ineenloopen; (van lichtstralen), in een punt sami;nko- inen, zich in een punt vereenigen; 2. (van kleuren), ineenvloeien; it. Z. gerinnen; (van laken), krimpen, ineenkrimpen;au/ einen Punkt -, in een punt samcnloopen; enger -, nauwer toeloopen, allengs nau- wcr worden; II. o. zelfst., Z. Zusammen- lauf; 2. (van rivieren), vereeuiging v.; (van melk), ineenloopen, slremmen o. Zusammenlaut, (-(e)«, mv. -e)
ui. medeklank m., gelijkluideiidheid v. Zusammenlaut on, (laulelc zu-
sammen, zusammengelautel) o. ww., m. h. zum Gotlesdienst -, voor de laatste maal de kerkklok luiden; it. al de kink- ken luiden; 2. bedr. ww. die Gemcinde -, door klokgelui bijeenroepen. Zusaminenlcbon, (lebte zusam-
men, zusammengelebl) o. ww., m. h. te zamen leven, in gemeenschap leven, sa- menwonen. Zus^mmonlogcn, (legte zusam-
men, zusammengelegt) bedr. ww. bijeen- leggen, samenleggcn, bij elk. leggen; stch in ein Bell -, bij elk. leggen; san Messer -, toeknippen, dichtdoen; einen Hrief -, toevouwen; Sessel, der sicli - lasst, vouwstoel m.; zusammengelcgter 7\'i»\'c«,schuiflafHl \\.;das Tauiverk -,oprol- len; 2. Geld -, bijeenlcggen, opzamelen; Tuch -, in plooien leggen. Zusammenlegung, (-cn) v., Z.
zusammenlegen; it. opiameling v. Zusammenloihon, (tieh zusam-
men, zusammengeltehen) bedr. ww. onr. door leening bijeenbrengen. Zusammenleimen, (leimie z«-
sammen, zusammengeleiml) bedr. ww.
aaneenlijmen, door lijm verbinden. Zusammenleiten, (leiteie i«-
sammen, zusammengeleilet) bedr. ww. zwei Flusse -, naar hetzelfde punt leiden, ineen doen loopen, zicb doen vereeni- gen. Znsammenlcson,(//< zusammen,
zusammengclesen) bedr. ww. onr. eine Zeilschrift -, gezamenlijk lezen, in gc- zelschap lezen, te zamen geabonneerd zijn op; it. in een adem lezen, doorlezen, zonder ophouden lezen; 2. Obst -, bij— |
|||||||||||
|
aaneenboeien, aaneensmeden, met de
boeien aan elk. verbinden. Zusammenkneten, (knetetezu-
lammen, zutammcngeknetel) bedr.ww. sa-
menkneden, ineenkneden, dooreenkne* den. Zusammonknittorn, (knitierte
zusammcn,;usammengiknittert]hcdr.ww., Z. zusammenknauschen. Zusammeuknüpfen, (knöp/ie
zusammen, zusammengeknöpll) bedr. ww. de knoopen dichtmaken,loeknoopen,vast- knoopen. Zusammenknoten, (knoletezw
sammen, ;itsammengeknotet)bedr.ww .met een knoop verbinden. Z usammenkn Uilen, (knülltezu.
sammen, zusammengeknülU) bedr. ww.,Z. zusammenknauschen. Zusammenknüpfen, (knüpfte
zusummen,zusammengeknüpft) bedr. ww. aaneenknoopen; 2. (lig.) door een knoop een geheel maken van. Zusammenkommen, (Aam *u-
sammen, zusammengekommen) o.ww.onr., m. c. samenkouien, bijeenkomen, verga- deren, elk. ontmoeten, elk. bezoeken; mii jemn. -, iem. ontmoeten; wir werden in Paris wieder -, wij zullen in P. weer bij- eenkomen; - kannen, kunnen vergaderen; (Sterrenk.J nul der Sonne -, in een punt komen; (lig.) zich aanbieden; vicle Schul- den • lassen,ophoopea;viele Arbeil - lassen, verzamelen. Zusammenkoppoln, (koppelle
zusammen, zwammengekoppelljbedc.ww., Z. koppeln; (fig.) Z. kuppeln. Zusam menkriechen, (ArocA zu-
sammen, zasammcngekroclien) o. ww.onr.,
rn. s. in ein Locli -, bijeenkruipen, samen- kruipen; 2. /. zusammenkugeln; 3. Z. zu- sammcnschrumplen; ein zusammengckro- chenes Müiierchen, een ineengekrompen oud wijfje. Zusammenkrücken, (knakte
zusammen, zusammengekrilckl) bedr. ww.
met de kruk bijeenbrengen, verzamelen. Zusammenkrümmen sich),
[kriimmte zusammen.zusammengekiümmt) wed. ww. zich ineenkrommen. Zusammenkugeln(sich),(Au-
geile zusammen, zusaiiimengekugelt) wed. ww. als een bal ineenrollen, zich als een bal omrollen. Zusammenkunft, (-künfie) v.
samenkomst, bijeenkomst, vergadering,
vereeuiging v.; (Dip].) congres o.; verab- redcle -, rendez-vous o.; - der Abgeordnc- len, vergadering v.;. zwem Feste,samen- vallen o., gelijktijdigheid v.; (Slerrenk.) samenkomst v.; splalz, -sort m. plaats v. van samenkomst, plaats v. van veree- nigiug; (Sterrenk.) punto. in de loopbaan der maan, waarop zij met de aarde en de zon in eene rechte lijn staat. Zusammenküppeln, (kuppelte
zusammen,2usammengekuppelt)bedr.ww., Z. vcrkuppeln, kuppeln; l\'ersonen -, sa- menkoppelen, met elk. verbinden. Zusammenladen, (lud zusam-
men, zusammengeladen) bedr. ww. oiir. Giste -, uilnoodigen om bijeen te ko- |
|||||||||||
|
Zus.
|
|||||||||||||
|
Zus.
|
Zus. 1481
|
||||||||||||
|
Zuaaminennieten, (nieleie zu-
sammen, zusammengenielet) bedr. ww. aaneenklinken. Zus&mmennöttaigen, (mthigie
zusammen,zusammengenölhiyt) bcdr. ww. noodzaken om bijeen te zijn. Z usjmmenordnen, (ordnete :u-
sammen, zusammengeordnet) bedr. ww. rangschikken, onderling scharen, vereeni- gen, classificeeren. Zusammcnordnung, (-en) v.,
Z. zusammenordnen; it. rangschikking, vereeniging, classificalie v. Zusammcnpaaron, (paarie zu-
sammen, zusammengcpaarl) bedr. ww. bijeenparen, bijeenkoppeleii, samenkop- pelen; zusammengepaarl, bij paren ge- rangschikt; (1*1.) paarsgewijs geplaatst. Zusammenpackcn, (packlezw
sammen,zusammengepackl) bedr. ww. sa- menpakken, bijeenpakken, in een pak doen; seine Sachen, sein biindelchen -, zijne goederen & inpakken, zich reis- vaardig maken; Papier rieszweise -, in riemen verdeelcn. Zusammcnpappen, (pappiezu-
sammen, zusammengepappt) bedr. ww., \'L. zusavimenldeislern. Zusammenpassen, (passie zu-
sammen, zusammengepassl) o. ww., m./i. bijeenpassen, bij elk. behooren, overeen- slemmen; (van gevoelens),overeenstem- men, eensgezind zijn, eenstemmig zijn, sympalliiseeren;(gemeenz.) overeenstem- men, samengaan, bij elk. passen, Z. pas- sen; 2. bedr. ww. in onderlinge evenre- digheid brengen, van pas maken, doen oveneensleniniei). Zusammenpfarren, (pfarrie
zusammen, zusammengepfarrt) bedr. ww. onder eene parochie vereenigen, tot eene parochie maken. Zusammenpfeifen,(p/i//\'z!<s«m-
men, zusammenyepfilfen) bedr. ww. onr. met de Duit of door Duiten bijeenroepen. Zusammenpferchen, (pferchie
zusammen.zusammengepfercht) bedr.ww. te zamen in een perk doen; (Hg.) in ééue kooi, in één park opsluiten. Zusammenpflügen, (pfl>e zu
sammen, zusamnwngep/lügt) bedr. ww., Z. zusammenackern. Zusammonpichon, (pichte zu
sammen, zusammengepichl) bedr.ww. met pek verbinden, aan elk. pekken of pikken. Zusammenplündern, (plun-
derle zusammen, zusammengeplundert) bedr.ww. Geld d/- -,dooi plundering bij- eenbrengen; (lig.) (van schrijvers), sa- nienllanscn, compileeren, deor lelterdie- verij bijeenbrengen. Zusammenpfropfen, (pfropfte
zusammen,zusammengepfropft) bedr.ww. sainenproppen, dicht opeenpakken; (Hg.) te zamen opsluiten; (i\'l.) Uüume -, aan- eenenleu. Zusamnionprosson,(/ir,\'«ï/r;H-
sammen, zusummengepresst) bedr. ww. samenpersen; (Scherts.) ineen parkslui- ten; 2. te zamen enten. Zusammenpressung, v., Z. ju-
sammenpressen; it. samenpersing v.
|
Zusammenpropfon, (propfle
zusammen, zusammengeproplt) bedr. ww., Z. zusammenpfropfen. Zusammenprügeln, (prüqelte
zusammen,zusammengeprigell) bedr.ww. door slagen bijeenbrengen. ZuE&mmenraffe(l)n, (raff(et)ie
zusammen, zusammengerafj(et)t) bedr. ww. haastig bijeenroepen; 2. wed. ww. sich -, zijne krachten verzamelen, eene wanhopige poging doen, zich met in- spanning gereedmaken. Zusummenrummcln, (ram~
mclle zusammen, zusammengerammetl) bedr. ww. des Heil -, verfrommelen, in de war brengen. Zusammcnrauboii, (raubte zu-
sammen, zusammengeraubl) bedr. ww. donr plundering bijeenbrengen. Zusammcnrechen, (rechte zu-
sammen, zusammengerechl) bedr. ww. bijeenharken, samenbarken, met de hark bijeeuschrapeii. Zusammen rochncn, (rechneie
zusammen, zusammengerechnel) bedr. ww. bijeenrekenen, samenrekenen, alles rekenen; (Kok.) optellen, bijeentellen, sameutellen, sommeeren; mil jemn. -, afrekenen, de rekening vereffenen, liqui- deeren; wenn man Alles zusammenrechnet, als men alles bij elk. rekent. Zusammenrechnung,(-cn)».,
Z.zusammenrechnen; it. optelling, sa IMI1-
telling v. Zusammenreimon, (reimle zu-
sammen, zusammengereiml) bedr. ww., Z. rei ui e it.
Zusammenreiszen, (riss zu-
sammen, zusammengerissen) o. ww. onr., m. s. (van een kleed), verslijten, in Har- den vallen; 2. bedr. ww. ein Kleid -,ver- scheuren; ein Haus -, afbreken, slechten, loopen, omverhalen. Zusammenreiten, (rilt zusam-
incn, zusammengerillen) o. ww. onr., m. h. te zamen rijden, in gezelschap rijden, met elk. rijden; 2. te paard bijeenkomen; 11. bcdr. ww. ein l\'/erd -, bekaf rijden, doorrijden. Zusammenrichten, (Hchieie
zusammen, zusammengerichtet) bedr.ww.
bijeenplaatsen, inrichten; zwei Uhren -, onderling gelijk zetten, het een naar hel andere zetten. Zus&mmenringe(l)n,(ring(ei)-
le zu.sammen,zusammengering(cl)t) bedr. ww. das Haar -, vlechten, in een kring oprollen, in krullen vereenigen; 2. wed. ww. sich -, zich krullen zetten. Zusaininoarollon,(ro///i\'.-H.</(JH-
men, zusammengerollt) bedr. ww. ineen- rollen, oprollen.tot eene rol maken; llaare -, Z. ringeln, 2. o. ww., it. wed. ww. sich -, zich kronkelen, opgerold worden, om- krullen; (van haar), krullen; (van pa- pier), opgerold worden; (van kogels) bij elkander rollen, sainenrollen & Zusammenrotten, (rotteie zu-
sammen.zusammengerottel) bedr. ww.sa- menrolten.samenspauneu.zichophoopen; 2. wed. ww. suli -, een troep vormen, zich tot eene bende vereenigen. |
||||||||||||
|
Zusammenrottung, (-en) v., Z.
zusammenrotten; it. samenrotting,samen- spanning, bende v.nproerlingen.oploopm. Zusarnmonr iicken, (rückte zu-
sammen, zusammengerückt) o. ww., m. s. elk. naderen, dichter bij elk. komen; 2. o. ww.,m. h. en s. (van personen), bijeen- rukken, bijeenschuiven, eene vereeniging bewerken. Zusummcnruf, (-(e)«,mv.-e)m.
bijeenroeping, oproeping v., appel o., con- vocatie v. Zusammenrufen, (rief zusam-
men, zutammungerufen) bedr. ww. onr. bijeenroepen, oproepen, doen vergaderen; (Jachlw.) een sein op den jachthortn ge- ven om de honden bijeen te roepen; (Krijgsw.) appel blazen. Zusammenrühron, (rührte zu-
sammcii,zusammengerührt)bedr.ww.Eitr -, klenzen. Zusammonrunzeln, (runzelle
zusammen, zusammengerunzeU) bedr. en o. ww., Z. runzeln; (lig.) ein zusammen- gerunzelles Mülterchen, verschrompeld, rimpelig oud wijfje. Zusammensabeln, (sabelte zu-
sammen, zusammengesabelt) bedr. ww.aan stukken houwen, in de pan hakken. Zusammenschaben, (schabte
zusammen,zusammengeschabt) beiir. ww., Z. zusammenscharren. Zusammenschaffen, (schoffie
zusammen, zusammengescha/ll) bedr.ww. opeenhoopeii, bijeenbrengen,bij elk.halen, Zusammenscharren, (scharrte
zusammen, zusammenyescharrt) bedr.ww. bijeenschrapen, bijeenkrabben, bijeen- scharrelen. Zusammenschau(d)ern,
(schau(d)erte zusammen, zusammenge-
schau(d)erl) o. ww., in. h. van afgrijzen huiveren, trillen, beven, ineenkrimpen, door vrees aangegrepen worden. Zusammcnschaufoln, (schau-
felle zusammen, zusammengeschaufell) bedr. ww, bijeenschoppen, bijeenschoffe- len, met de schop bijeenwerpen. Zusammonsehellen, (schelltc
zusammen, zusammengeschelll) bedr. ww. met eene schel bijeenroepen. Z usainmonsc! lic h ten, •. si\'/nr A -
tetezusammen,zusammengeschichtel]beAr. ww. in lagen opstapelen, in lagen opeen- lioopeu; Haringe -, kaken; (flg.) op elk. pakken. Zusammenschicken, (schickie
zusammen,zusammengeschickl) bedr.ww. samenzenden; it. wederkeerig zenden; 2. wed. ww. sich -, Z. zusammenpassen (o. ww.); it. elk. wederkeerig iels toegeven. Zusainmenschiebon, < *< /»\'* zu-
sammen, zusammengeschoben) bedr. ww. onr. aaneenschuiven, bijeenschuiven; die Kegel -, omwerpen. Zusammenschieszen, (schoss
zusammen,zusammengeschoszen)btïlr.Yivi. onr. ein Haus-, neerschieten, in den grond schieten, omverschieten; ein Schtff -, in den grond schieten of buren; Menschen -, doodschieten; zusammengeschossen ieer- den.doodgeschoten worden.dooreen schot |
|||||||||||||
|
1482 Zus.
|
Zus.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Zus.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
ting, versmelting v.;(lig.) vermindering v.
Zusammenschmieden, (schmiedeie zusammen, zusammcnge-
schmiedet) bedr. ww. aancensmuden, aan elk. smeden; (lig., Scheik.) aan elk. ver- binden &. Zusammonschmiegen(sich), (schmiegle zusammen, zusammenge- schmiegl) wed. ww. zich legen elk. aan• vlijen, bij elk. kruipen; 2. zich verschui- len, ueerhurken; (lig.) zich vernederen, zeer onderworpen zijn, Zusammanschmieren,
(schmierle zusammen, zusammengc- sclimierl) bedr. ww. bijeenkladden, bij- ecusmereu; liücher & -, sameiillanseu, uil stukken en brokken van anderen vervaar- digen; eine Schrift -, dichlkladden. Ziisammensohnalleii,(M-A««\'/-
le zusammen, zusammengeschnaill) bedr. ww. toegespeu, dichtgespen, aaneeu- gespen. Zusa"3mcnschniivon,vM-i\'iHiw-
le zusammen, zusammengeschnürl) bedr. |
|||||||||||||||||||||||||
|
getroffen neerzinken; Geld -, Z. zusatiï
menlegen (2); (l)rukk.) eine Ftrm -, op- maken; II. o. ww., m. h. en t. (Gez.) naar elk. toeschieten, iiieeiiloopen, convergee ren; 2. gezamenlijk schieten, te gelijk schieten; it plotseling naderen, naar elk. toeschieten, driftig bijeenkomen; it. tegen elk. slooten; It. o. zelfst. pelotonsvuiir o. 2. ineenloo|iing v.; it. schol o., stuol in.
3. vereeniging.sauienkomst v.; 4. omver-
schieten, bombardement o. Zusammcnschlagoii, [schlug
zusammen,zusammengeschlageu)bei\\r.ww. onr. ein Bell -,opslaan,opmaken, gereed- maken;<.<e£V<.e-,ineenstanipen;ciB \'t\'uch -, opvouwen, ineen vouwen; (Boekh.) bij- eeniiocn; (Klecrin.) ein Ktcid -, in elk zetten; die II inde -, in de handen slaan, de handen vouwen; (lig.) van verwon dering getroffen zijn; die Hinde überm Kopf -, de handen wringen, wanhopig zijn; Güler -, vereenigen, bij elk. doen; 2. ineenslaan, bijeenslaau, door slaan ver eenigen; it. aan stukken slaan; II. o. ww., rn. A. en s. met geraas ineenstorten, in- vallen; die Wellen schlugen ulier ihm lusammen, de gulveu sloegen hem over hel hoofd; (lig.) alles Unglück schlagl über mir zusommen, alle ongelukken ver volgen mij. Zusammenschleppen,
\\scklepplezusammen,zusammengcsclileppl)
bedr. ww. bij elk. sleepen, met moeite bij eenbrengen. Zusammenschlichteu,
(schltchlele zusammen, zusammenge schlicltlet) bedr. ww. in orde bijeen leggen, in lagen leggen. Zus4jmmonschlicszen,(j(7iiW<
zusammen, zusammcngeschlossen) bedr, ww. onr, ineensluiten, aaneensluiten; nul Keilen -, aaneenkctenen.doorkcleiisvcr binden, aan een ketling vastmaken; jent. krumm -, iein. krom sluiten, de kluisters aan de voeten leggen; 2. o. ww., in. ft.nauw ineensluiten, goed in elk. sluiten, goed in elk. passen. Zusammenschlieszung,».,\'/..
zusammenschlteszen; it. sluiting, ineen- sluiting, nauwe vereeniging v., aaneen* schakeling v.; 2. vereeniging v„ naad in. Zusammenschlingen/^r/i/,!»;;
zusammen, zusammengesclilungen) bedr. ww. uur. inecnslingeren; (Hg.) nauw ver- eenigen. Zusuminenschluss, (schlusses,
inv. •schlüsse) in., /.. Zusammentchlic- szung. Zus&mmenschmeiszen,
(schmtss zusammen, zusammengeschmis-
sen) bedr. ww. onr„Z. zusammenwerfen. Zusammenschmelzen,
(tchmelzlc zusammen, zusammengc- »ehmel:t) bedr. ww.bijeensmcllcn,saincn- •i\'ii\'lii\'ii, onder elk. smelten; 2. (scltmotz zusammen, zusammengescltmnlzen) o. ww. onr., in. .v. door smelling verminderen, insincllcn; (lig.) verminderen; fast ganz zusummengesclimolzen sein, bijna geheel versmollen zijn; il. Z. verschmelzen. Zusttmmonschinolzung, ,-e/i)
v.,Z. zusammenichmelzcn; it. inecn«mel- |
eenzwemmen; it. samendrijven, bijeen-
driiven. Zusamincnschwindon,
(schwand zusammen,zusammengeschwun- den) o. ww. onr., in. *., Z. schwittden. Zusammensetzbar, bijv. nw.
samcnvalbaar, voor samenstellingen ge-
schikt. Zusammensetzen, (setzie ni-
sammen, zusammengesetzl) bedr. ww.
Tische -, in elk. zetten; Ariencien -,klaar- maken;ll/ó>/er-,saiiienstellen;(Spr»akk.) Wö/7er nuch den ilegctn der Sprachlehre -, een volzin vormen; eine llhr -, in elk. zetten; il. opwinden; ei» Cebüude -, maken, linuwen, optrekken; die Fültun- gen ctner Thüre -, in elk. voegen; Zahlen -, ni"l elk. verbinden, vereenigen, com- liineeren; 2. wed. ww. sich -, (van per- souen), bij elk. gaan zitten, zich bij elk. plaatsen. Zusammensetzung, (-en) »., Z. zusammensetzen;il.samenstelling, by-
eenvoeging v.; (van eene machine), stel- |
||||||||||||||||||||||||
|
ww. aaneensnoereu, aaneenrijgen; (lig.)jlen o.; (van lellers), vereeniging v.;(van
|
|||||||||||||||||||||||||
|
oeknijpen, dichlwringeu; sein Bundel - \'
|
geneesmiddelen), klnarmaking, bereiding
v.; (Nat.) (van een lichaam), samenstel- ling v.; (Spraakk.) richliye - der Wiirter, juiste schikking, constructie ».; it. juist gevormd woord o. Zusammensiegeln, (siegelie zu-
sammen, zusammenyesiegell) bedr. ww. aaiieenlakken.samenlakkeu.dooi\' lak ver- bimlen. Zus&mmonsingen, {sang zu-
sammen, zusammengesungen) o. ww.onr., in. h. te zaaien zingen, met elk. zingen, zijne stem vereenigen mei, in koor zin- gen; 2. bedr. ww. Geld -, met ziugen in- zamelen. Zusa,mmensinken, (sant: z«-
sammen, zusammengesunken) o. ww. onr., in. s. ineeuzinken, ineenzakken, in- slorlen. Zusammenspanuen, {spamtc
zusammen, zusammengespannl) bedr. ww. onder <!cn juk spannen, te zamen voor- spannen. Zusatnmensparen, (sparie zu-
sammen, zusammengesparl) bedr. ww. byeensparen, opsparen, bezuinigen. Zusaminonspoison, (speiste zu-
sammen, zusammentjespeist) o. ww., m h. gezamenlijk elen, mei elk. eten, samen- eten, samen hel maal gebruiken,aan eene gemeenschappelijke tafel eten. Zusammensperrea,(spcrr/c.n-
|
||||||||||||||||||||||||
|
Z. zusammenpacken; (l\'l.) ein zusammcn-
geschniirler \'I\'lieil, meengedraaid. Zusammenschnürung, v., Z. zusummenschnüren; it. aaneenrijging, sa-
incnrijging v.; (<len.) vernauwing, veren* ging v. der pisbuis. Zusammenschnurren,
(schnurrte zusammen, zusammenye- sehnurrt) o. \\\\w.,Z.zusammenschrumpfen. Zus am menschr auben,
(schrauble zusammen, zusammenye-
sciiraul/l) bedr. ww. aaneenschroeveu. Zus animens chrce kon, (schrack
zusammen, zusammengeschrocken) o. ww. onr., ui. »\'. van schrik aangegrepen zijn. Zusammenschreiben, (scluieb
zusammen, zusammengtschrieben) bedr.
ww. onr. Ie zanten schrijven, gezamenlijk schrijven, tegelijk schrijven; elw. in ein Buch -, bij elk. schrijven; Wörler -, aau- eenschrijven; il. ein Buch -,vervaardigen, sanienflansen, compileeren. Zusammeaschreieu,(>c/trie.-«-
sammen, zusammengeschrien) bedr. en o. ww. onr. bijeenschrceuiveu, bijeenroepen; il. gezamenlijk schreeuwen. Zusainmenschrumpfen,
[schrumpfte zusammen, zu>ammenge- schrump(l) o. ww., m. »,, Z. einschrum- pfen. Zusammenschütteln, (sehüt-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
lelie zusammen, zusammengcschuilcll) sammen, zusammenyesperrt) bedr. ww.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
bedr. ww. bijecnschiidden, door elk
schudden; 2. door schudden verminde- reu. Zusamnienschütten, (schut-
tctczusammen,zusammengcschütlel)\\>f.Ar. ww. by een werpen, ophoopen. ZusammonschwoiHZon,
(schweiszte zusammen, zusammenue- schweiszl) bedr. ww. gloeiend aaneen* |
|||||||||||||||||||||||||
|
bijeonsluilen, in dezelfde plaats opsluiten.
Zusammcnspiölon, (spielle zn-
sammen,zusammenycspiell) o. ww., m. h. te zamen .spelen, met elk. spelen; 2. bedr. ww. sich Geld -, met spelen liijeeugaren. Zusammonspinnon, (spannzu-
sammen, zusammengespnnnen) bedr. ww. onr. aaneenspinnen, samenspinnen, Zusammonstallou, (siallie .«•
|
|||||||||||||||||||||||||
|
smeden, soldeeren, hammen, zusammengesta\'.ll) bedr. ww. in
Zusammenschwimmen, Idenzelfdeu stal brengen; 2. o. ww. in
(schwamm zusammen, zusammenge- jilcuzelfdeu stal staan; (lig., geincenz.)
schu\'ommen) o. ww., onr., in. h. en s. Ie onder eene deken liggen, zamen zwemmen, samenzweinmen, bij-I Zu9ammenst9Cli0n, (slach i«- |
|||||||||||||||||||||||||
|
Zus.
|
Zus.
|
Zus. 1483
|
||||||||||||||||
|
lammen, zusammengettochtn) bedr. ww.
onr. aaoeecsteken, vaslsleken; tem. -, overhoopsteken. Zusamruensteckon, (steckte zusammen, zusammcnyesleckl) bedr. »*.
aan elk. steken, samensteken, met spel- ilen taslsleken; die Kipfe -, elk. in het oor lluisleien. de kappen bij elk. steken. Zusammonstehen, (stamt zu- sammen, zusammenyeslanden) o. WW.oor., m. h. bijeenstaan, samenslaan, bij elk. staan; (lig.) liet eens zijn, overeenstem- men, lul eene partij behooren; :« einer V nternehmuny -, ziclt vereenigen, deel uitmaken van, ia betrekking staan lol; 2. gut -, goed staan, bij elk. passen; übel -, leelijk slaan. Zusammenstehlen, (stahl ï»-
lammen, zusammenyestohten) bedr. ww. onr. door stelen bijeengareu, bijeensle- len; (lig.) in Uitclitrn -, plunderen, lel- lerdieierij plegen. Zusaminenstellen, (siellie zu-
sammtn, zusammengestetlt) bedr. ww. bijeenzellen, bijecnplaatsen, samenplaal- sen; Tische, Stuitte -, bij elk. plaatsen; in emen Stalt -, Z. einstatten; in txne Gruppc -, bij elk. plaatsen, groepeeren; 2. vergelijken, eene vergelijking maken tussclien; Personen -, met elk. vergelij- ken. conrronteereu. Zus&mmenstellung, (•«») v.,
\'t. zusummenstellen; it. bijeenzelling ».;
(lig.) sauienslelling, vergelijking,samen- voeging v.; il.overzicht o.; (Schild.)groe- peering, groep v. Zusarnmensteuern, (steuerte
zusammen, zusammengesteuerl) bedr.ww. door belastingen bijeenbrengen, opzame- len. Zusammenstiminen, [stimmte
zusammen, zusammcngeslimml) o. ww., |
strijd m.; (van eene menigte), gedrang o.
Zusammonstoszen, («Imm zu-
sammen, zusammengesloszen) bedr. ww. onr. schokken, legen elk.«looien, botsen, aanstoolen; 2. zwei Tische -, bij elk. schuiven; tiöhren -, aan elk. zeilen; Hret- ler -, ineenvoegen; die Claser -. aansloo- len, klinken niet; (Kleenn.) Stücke eines Kleides -, aan elk. naaie::; zwei Stücke Zeug -, aaneeiizellen; eincn Wey -, gelijk- slaiupcn; in einem iSbrser -, lijustanipen; 3. omverslooten; II. o. ww., m. A. en -. legen elk. slnolen, tegen elk. loopen; (tig.) (van legers), op elk. slooten, elk. oiiiiiioeleu; it. zich vereenigen; (van bui- zen),aan elk.raken; (van kamers),ineen- loopen; (van akkers),elk. begrenzen, aan elk. grenzen; (van aderen), in een punt uiiloopeu; diese l\'/tichten sloszen zusam- men, ei is een strijd, eene legenstrijdig- ln\'iil in. Zusammenatoszung, (-en) »..
Z. Zusammenstosz, zusammenstoszen.
Zusammenstreichen, {strich
zusammen, zusammenyestrichen) bedr.
ww., Z. einslreiclien. Zusammenströmen, (strömte
zusammen, zusammengettrömt) o. ww.,Z. zusammenjlies^en; (lig.) samenslroonien,
in menige locsnclleo, bijeenkomen. Zusammenstücke(l)n, (stuc- k(el)le zusammen,zusammcnt)estücl\'[el)t)
bedr. ww., Z. zusammenflicken. Zusammenstürzen,(j(«r;ie;tt-
sammen, zuttmmengeslürzt) o. ww., in. s. instorten, ineenstorten; (van een huis) instorten, invallen; "2. bedr. ww. bijeeii- werpen, bijeensluilen. Zusammensuchen, (tuektt zu-
sammen, zusammengesnchl) bedr. ww.bij-
ceuzoeken. Zusatnmensuminiren, (*«m-
mirtezusammen,zusammensitmmirt)btn\\r, ww. liijeentellen, saineiilellen, optellen. Zusammenth.un, (\'Aa/ zusam-
men, zusammenyethan) bedr. ww. onr.bij- eendoen, bijeeuleggen, «ainenleggen, bij- eenvoegen, vcrzaruelen; 2. wed. ww. (ge- inecnz.) nek -,samendoen,geineeu9chap- pelijk handelen, in gemeenschap uandc- leu. Zusammentragen, (trugzusam-
men, zusummengetragen) bedr. ww. onr,
naar eene plaats dragen, bijcendragen; Allesaufeinen Haufen -,verzamelen;(lig.) verzamelen, inzamelen, in hel zelfde boek inschrijven; tin liitch -, samcnllansen,si- ineiislellen, compileercn. Zusammentragung, (-e«)v.,Z.
zusammentragen; it. verzameling,compi- lalie v. Zusammentreflfen, (trafzusam-
men, zusammetigelro/len) o. ww. onr., m. II. hetzelfde beoogen, hetzelfde doel heb- ben, van dezelfde meeding zijn; (van om- slandiglieden), Ie gelijk voorvallen, elk. oiilmoctcn, gelijktijdig plaats hebben; II. o. zclfst. ontmoeting v.; (van twee foes- len), gelijktijdigheid v.; (van begrippen 4), overeenkomst v.; (van lijnen &), sa- mcnvallen o., ontmoeting v. ZusammontrolTungspunkt,
|
|||||||||||||||||
|
(-(e)«, mv. -e) m. pnnt o. vin bjjeen-
komst, plaats v. van vereeniging; (Meetk.. Gez.) ontmoetingspunt o. Zusammentreiben, (trieb zu-
sammen, zusainmetigctricben) bedr. ww. onr. Vteh unlerein Otutach -. bijjendnjven, op een hoop drijven; Gelder -, doen in- komen. Zusammentrcibung, (-en) v.,
7.. zusammentreiben; it. inning v.
Zusammentreten, [trat zusam-
men, zusammcngelreten) o. ww. onr., m.
.v. elk. naderen, naar elk. loe gaan, samen- komeu.zicii vereenigen,bijeenkomen:(lig) zich vereeiiigen.gemeenezaak maken,zich lot eene maatschappij vereenigen, Z. sich verbinden; \'1. (van rivieren), zich veree- nigen, in elk. uitloopen; (van omstan- digliedeii),sanienlnopen.bijeenkoinen,ge- lijklijdig plaats hebben; II. bedr.ww. Gras -. plat lieden, vertreden, vertrappen; die Erde -, ineentrappen, vasltrappen. Zusammcntritt, (•(«)», mv. -e)
ui. vereeniging, maatschappij v., gennot- schap o.; (der.) bijeenkomst,vergadering v., congres o.; it. vernieling, vertreding, verwoesting v. Zusammentrocknon, (i™r*-
»e/e;ujammeii,jus«mmenof/roctne/)bedr.
ww. ineendrogen. Zusammentrommeln, (trom-
melle zusammen, zusammengctrommtlt) bedr. ww. met troiunielslag doen bijcen- koiueu, bijeentromineleu, appel slaan, Zusammentrompeton, (trom-
pelele zusammen, zusammengetrompelet) bedr. ww. door blazen op de trompet blj- eenroepen, appel blazen; it. op de trompet blazen om de paarden te zadelen of op te stijgen. Zusammen verbinden(sich),
(verband zusammen, zusammenverbunden) wed. ww. onr. zich vereenigen, zich on- derling verbinden. Zusammenversehwören
(sich), (verschuur zusammen, zusam- menverschworen) wed. ww. onr. samen- zweren, samenspannen. Zusitmmon vorst chen (sioh),
(verstand zusammen, zusummcnverslan- den) bedr. ww. onr. elk. verslaan, hel eens zijn, eensgezind zijn. Zusammonwachsen, (icucA»
zusammen, zusammtrtgewachstn) o. ww. onr., ui. s. samengroeien, inecilgroeien; (van een kanaal), ineenloopen. Zusammenwalken, (walkte zu-
sammen, zusammenyewalkl) bedr. ww. te
gelijk walken; (lig.) jent. -. afrossen, af- ranselen, een geducht pak slaag geven. Zusammenwalzen, (walztt »u-
sammen, zusammengewitzl) bedr. ww.bjj- eenrolleu, sameurollen, bijecnwcntelen; it. ophoopen, opstapelen. Zusammenweben, (wel/te zusam-
men, tutammengewebt) bedr. ww. aancen- weven, bijeen» eten. Zusammenwohon, [nekte zu-
sammen, zusammengeweht) bedr. ww.(van den wind), doen bijeenwaaien, op een hoop doen waaien. Zusammenworfen, (warf <••
|
||||||||||||||||||
|
m. A. overeenstemmen, sain
|
2
|
enslemmen,
|
||||||||||||||||
|
een akkoord vormen; nicht -, niet over-
eensteinmeu, oneens zijn; 2. bedr. ww. zwei hlaviere -, doen stemmen,doen over- ceuslcinmen, naar elk. slem men; (Schild.) die Töne der Tinten -, weer ophalen. Zusammenstimmung, (-e»)
V., Z. zusammenstimmen; it. eeusgezind-
heid, eenstemmigheid, overeenstemming v., akkoord o.; (Mn/..) harmonie v. Zusammenstopfen, (s/op/<e zu-
sammen, zusammengeslopfl) bedr. ww. saniensloppen, bijeensloppen, dicbtslop- pen. Zusammenstoppclei, »., Z.
Slop/ieM.
Zusammenstoppeln, {stopzette
zusammen,zusammcngesloppell) bedr.ww.
nalezen, naoogslen; (lig.) met moeite bijcenrapen, overal inzamelen; tin Huclt -, snmenllansen. Zusiimmonstoppolung, (-en)
v., Z. zusammenstoppeln; il. saiueiillaii- sing, nalezing v. Zusarnmenstoppler, (-.tu,mv.
•ter) in. bij ilie een hoek & saineiillanst,
coinpilaleiir ui. Zusammenstosz, (stoszes, mv.
•itoszt) va. schok ra., botsing, slooliug t.; (Nat.) wrijving v.; (van plichten 4). |
||||||||||||||||||
|
1484 Zus.
|
||||||||||||
|
Zus.
|
Zus.
|
|||||||||||
|
rammen, zutamtnengetcorfun) bedr. ww.
onr. bijeenwerpen; 2. door elk. werpen, bgeengooien; auf einen Haufen -, op een hoop werpen, op een hoop gooien; alles in eine Masse -, vereenigen; 3. naar be- neden werpen, wegwerpen, weggooien, Zusammonwichsen, (uichste
zusammen, zusammengewichst) bedr. ww. (geroeenz ) afrossen, afranselen. Zusammcnwickeln, (wickelie
zusammen, zusammengewickelt) bedr. ww. Papier -, ineenvouwen, ineenwikkelen, oprollen; Faden -, tot een kluwen winden, opwinden; elw. in en Papier -, wikkelen, pakken. Zusammcnwirken, (virkte zu-
sammen, zusammengeuirkt) o. ww., m. A. samenwerken.geroeenschappelijk werken, in dezelfde richting of met dezelfde be- doeling werken, medewerken. Zusammenwirkung, (-en) v.,
/.. zusammemvirken; it. samenwerking, medewerking v. Zu.sammonwinden, (wand :u-
sammen, zusammengewunden) bedr. ww. onr. bijeenwinden. Zusammenwirren, {uirrte zu-
sammen, zusammengewirrt) bedr. ww. in de war brengen. Zusammcnwollen, (tro///e zu-
sammen, zusammengeuolll) o. ww. onr., m. A. (van personen), bijeen willen zijn, samen willen zijn, zich willen vereenigen; 2. (van voornerpen), nicht -, niet bij elk. passen. Zusaramon wuchorn, (uucherie
zusammen,zusammengeuuchert\')btdr.vivi. d»or woeker bijeengaren, bijeenwoekeien. Zusammenwuchs\', :>,•.<; m., z.
m.. Z. zusammenuachsen. Zusammenziihlen, (zahlie zu-
sammen, zusammengezahlt) bedr.ww.sa- mentellen, optellen; die Eimcohner-,eene volkrlelling honden. Zusammenzeugen, (zeugie zu-
sammen, zusammengezeugl) bedr. ww. te gelijk voortbrengen, te gelijk telen; 2. o. ww., in. A. te zamen getuigen, gemeen- scbappelijk getuigen. Zusammcnziehbar, bijv.nw.sa-
menlrekbaar;-Aeifv.samenlrekbaarheid v. Zusanimenziehen, (zog zusam-
men, zusammengezogen) bedr. ww. onr. auf einen Haufen-, samentrekken, bijeen- trekken, bijeenhalen; 2. ein Band -, aan- halen, toetrekken; fester -, vaster aanha- len; Tau -, aansjorren; (Spraakk.) zirei Sitben -, samen verbinden; eine Materie kürzer -, verkorten, een kort overzicht maken van; in Eins -, tol een geheel sa- mentrekken; (Gen.) samentrekken, ineen doen krimpen; jem. den Mund -, doen sa- mentrekken; 3. Truppen -, verzamelen, samentrekken; II. o. ww. gemeenschap- pelyk gaan wonen, eene woning gaan be trekken, in een huis & gaan wonen; -der Muskei, samentrekkende spier; III. wed. ww. sich -, zich samentrekken, zich pak- ken.zich sluiten,inkrimpen;(van spieren), zich samentrekken; (van troepen), zicb vereenigen, zich verzamelen; sich auf einen Punkt -, in een punt samenkomen; licA |
Zuscharfung, (-e») v.Z.iu«Adr-
fen; it. aanpunting, slijping v.; (Krist.) scherpe kant m., schuine rand m. Zuscharfungs-ockon, v. mv.
scherpe hoeken m. mv.; -flache v. gesle- pen vlak o.; -lheile in. mv. deelen o. van li\'ii geslepen kant. Zuscharron, (scharrte zu, zuge-
scharrl) bedr. ww. dichlkrabben; it. in den grond verstoppen. Zuschauen, (schaute zu, zuge-
chant) o. ww., m. A. toezien, toekijken, toeschouwen. Zuschauer, (-*,mv.ZuscAauer)m.,
-in, (-nen) v.toeschouwer.aanschonwer in., aanschouwster, toeschouwster v. Zuschaufeln, (schaufelle zu, zu-
geschuu/clt) bedr. ww. toeschoppen, met eene schop of spade diclilwerpen. Zuschicken, (schickte zu, zuge-
schickl) bedr. ww. toezenden; 2. wed. ww. sirA -, Z. anschicken (sicA), risten, Zusohickung, (-en) v.,Z zuschic-
ken; it. toezending, zending v.; 2. toebe- reidsel o., voorbereiding v. Zuschioben, (schob zu, sugescho-
6eii)bedr.ww.onr.;emn.e/ic.-,toeschuiven, schuiven naar; (fig.) toestoppen, heitne- lijk geven; (Rechlspr.) >emn. rfen £id-, opleggen; 2. dichtschuiven, toeschuiven, door of mei eene schuif sluiten; den Rie- gel nu Fensler -, dichtschuiven; II. o. ww., m. A. schiebt zul, schuift aan, sluit n!
Zuschieszen, (schoss zu, zugi-
schoszen) o. ww. onr., m. h. toeschieten, loesnellen, heenijlen; (van de melk), toe- schieten, optrekken; (met een geweer), schieten; 2. bedr. ww. Geld -, bijleggen, verliezen; jemn. Geld -, vooischieten, bij worpen lellen of geven; (Drukk.) een grooter aantal exemplaren drukken dan besteld zijn, inschieten. Zuschifren,(scAiflyezu,ïu9««Ai7r\')
bedr. en o. ww. varen naar, zeilen naar; 2. zijne vaart voortzetten; II. bedr. ww. per schip vervoeren naar. Zuschlag, (-(e)», mv. ZuscAtóoe)
m. (Uechtspr.) toewijzing v. bij koop; 2. verbod o. tot uitvoer; 3. (Giet.) smelt- middel o., smeltglas o.; (bij een door- biaak), stopping v. van den dijk. Zuschlagemesser, (-sers, mv.
-ser) o. knipmes, zakmes o. Z\\iaOhl&gen,(schlugzu,zugeschla-
gen) o. ww., m. A. een slag richten, sla- gen richten op; 2. toeslaan, voortslaan, doorslaan, voortgaan met slaan; il. m. t. mei een slag dichtvallen, toeslaan,dicht* slaan; il. Z. zulreten; auf jem. -, op iem. toeslaan; oerne -, slaagziekzijn;erscA/<i9f gleich zu, hij slaat dadelijk toe; 3. passen, geschikt zijn; II. bedr. ww. jemn. den Ball -, toeslaan, den bal slaan naar; jemn. elw. -, gerechtelijk toewijzen; einen Sarg -, sluiten; eine Thüre -, toedoen, sluiten, dichtdoen, toeslaan, met kracht dicht* werpen; ein Fass -,dichtsponnen;(Giet.) een smellmiddel bijvoegen; III. o. zelfst. (Kechtspr.) Z. Zuschlag. Zuschlager, (-gers, mv. -ger) m„
-in, (-nen) v. hij, zij die toeslaat; (Munt- |
|||||||||||
|
wieder -, (van legers), zich weer veree-
nigen; es zicht sich ein Gewiller zusam- men, er pakt zich een onweder samen; it. es zieht sich ein Regen zusammen, de lucht betrekt, het wordt regenachtig. Zusammenziohor, (-Acrs, mv.
-Aer) in. (Ontlk.)samentrekkendespierv. Zusammenziehung, (-en)v.sa-
mentrekking *.; it. vereeniging, vernau- wing, verkorting v.;( van de darmen) ,vcr- nauwing v.; (van een geneesmiddel), sa- mentrekkende werking ».; (lig.) verkor- ting, herleiding v.;( Spraakk.) samentrek- king v.; szeichen v. (Spraakk.) samen - trekkingsteeken o. ZusammenzilFern, (zi/ferte -u-
sammen, zusammengeziljerl) bedr. «\'«,, Z. zusammenziihlen. Zusammenzimmern,(.-imni er-
le zusammen, zusammengezitnmert) bedr. ww. bijeentimiiiereu, bouwen, maken. Znsammenzug, (-zug(e)s, mv.
- zvge) m„ Z. Zusammenziehung.
Zusammenzwangen, (zwangte
zusammen,zusammengtzwdngt) bedr.ww. met gewclil indrukken, samenpersen, in- stampen. Zusammenzwecken, (zweekte
zusammen,zusammengezueckl) bfdr. ww.
met pinnen of spijkers verbind n. Zusiimmt, bijw., Z. samml.
Zusanden, (sandetezu.zugesantlet)
o. ww., m. f. verzanden, Z. versanden. Zusatz, (-es, mv. Zusatze) in., Z.
zuselzen; 2. (bij een boek), aanhangsel, bijvoegsel o.;il. aan valling, vermeerdering, uitbreiding v,; il. Z. Randnote, Beisatz; (van een briel), naschrift, pnst-scriplum o.; (tier.) (van een testament), codicil, aanhangsel o.; 3. drogerij »., mengsel o.; (Muntw.) mengsel o„ alliage o.; (Schild.) verzachting v.; (Scheik.) tusschenmiddel, smeltmiddelo.;iieser \\Vein hal einen frem- den -, is vervalscbl; belrüglicher -, (van eene oorkonde &), intassching v.; A. hulp v., bijstand m. in geld, voorschot o., Z. Zuschuss; - von Haus bekommen, van buis of van zijne ouders geldelijke oudersleu- ning krijgen. Zusatzartikel, (-oraA-efs,mv.-ar-
likel) in. bijgevoegd artikel, toegevoegd artikel o. Zusatzlich, bijv. en b. als bijvoeg-
sel, als aanhangsel. Zusatz-metall, (-es, mv. -e) o.
bijgevoegd metaal, alliage o.; -rado. (Uur1 w.) kroonrad o.; -tasle v. (Muz.) bijge\' voegde toets in. Zuseh, (-en) v.onordelijke.vergeet
achlige vrouw v. ZuSChalken, (sehalkle zu, zuge-
schulkl) bedr. ww. (Zeew.) toespijkeren dichtspijkeren. Zuschalmen, (schalmte zu, zuge-
schalml) bedr. ww. (Zeew.) met schal- men sluiten. Zuschanzon, (schanzle zu, zuge
schanzl) bedr. ww. (gemeenz.) toestop den, verschaiïi\'ii, geven, bezorgen; (fig.) Z. verschansen. Zuscharfen, (schar/te zu, xuge-
tchirfl) bedr. ww. aanpunten, slijpen. |
||||||||||||
|
Zus. 1485
|
||||||||||||
|
Zus.
|
||||||||||||
|
Zus.
|
||||||||||||
|
Zuschwollen, (schvtU zu, zuge-
sehwollen) o. ww. onr., ui. s. toezwellen, dichtzwellen, door zwelling sluiten. Zuschwimmon, (schwamm zu,
zugeschtiommen) o. ww. onr., m. s. heen- zwemmen, heenilrijven, zwemmen naar; 2. doorzwemmen, voortzwemmen, voort- gaan met zwemmen; it. zich haasten met zwemmen. Zuschwöron, (scAniur zu, zuge-
schuoren) bedr. ww. onr. jemn. etw. -, onder eede verzekeren, bezweren. Zusegein, (segelte zu, zugesegell)
o. ww., m. »., Z. zuschiflen; 2. voortgaan met zeilen, doorzeilen; schnell -, zoo hard mogelijk zeilen of varen. Zuseben, (sah zu, zugesehen) o.
ww. onr., m. A. bei etui. -, toezien, toe- schouwer zijn, toekijken; er hat blosz zu* gesehen, hij is maar bloot toeschouwer geweest; it. noch eine Zeil lang -, geduld hebben, wachten; (fig.) ich kamt diesem Unfuge nicht langer -, ik kan & niet lau- ger aanzien., dulden, verdragen; 2. - dass 4\', oppassen, zorg dragen, acht geven, letten op; m<7* zu, dass du nicht luikt, dass es an nichts fehle, zie toe, let er op, draag zorg, pas op &; da mag er -, dat is zijne zaak, dat moet hij weten, daar moet hij op passen. Zusebend(s),bijw.zichtbaar,zien-
dernog. Zuseber, (-s, mv. Zuseher) m., Z.
Zuschauer. Zusoin, (war zu, zugeuiesin) o. ww.
onr. toe zijn, dicht zijn, gesloten zijn. Zusenden, (sandte zu, zugesandt)
bedr. ww. onr., Z. zuschicken. Zusendung, (-en) v.,Z. zusenden;
it. toezending, bezending v. Zusetzen, {setzte zu, zugesetzt)
bedr. ww. zetten bij, bijzetten; 2. bijvoe- gen, bijdoen; an\'s, au/\'s Feuer -, op bel vuur zeilen; die Speisen -, op het vuur zetten, opzetten (om te koken); 3. mi Melalt zu einem andern -, vermengen; licvn Schmelzen Blei -, lood bijgieten; (Fin.) een of meer nieuwe stortingen doen, bijstorten, bijpassen; (Sp.) den in- zet vermeerderen; (fig.) sein Vermogen -, opofferen; 4. eine Oeffnung -, sluiten, dichtmaken, toesloppen; den Ofen -,slui- ten; ein Gerinne -. tegenhouden, stop- pen; (Zeew.) die Segel -, bijzetten; 5. Z. hinzusetzen; II. o. ww., m. h.jemn.- aanzetten,hevig aandringen bij;;\'emn.Aar -, hevig aandringen bij;(Volkst.) iem. het mes op de keel zetten; jemn.mil Bitten -, lastig vallen,bestormen, overvallen;;\'»»». mil Drohworten -, dreigend toespreken; nul Schlagen -, slaan om te noodzakeu iets te doen; einer Festung hart -, bestor- men; seinem Gegner im Fcchlen hart -, Hink aantasten; \'i. jemn. mit Geld -,on- dersleunen, helpen, te hulp komen; licA im Essen und Trinken -, nieuwe krachten verzamelen; nichts zuzusetzen haben, van zijne inkomsten moeten leven; (van het lichaam), niets hebben om bij te zetten, zwak zijn. Zusetzung, (-en) ».,\'/.. zusetzen;
il. bijzetling, bijstelling v.; (Spraakk.) |
||||||||||||
|
Zuschnoido-tafol, (-«)
-tiseh, (-es, mv. -e) m., Z. -brelt Zuschneidung, (-en) v., Z. zu-
schneiden; it. snede v. Zuschneien, (schneitc zu, zuge-
schneit) onp. ww., Z. verschneien. Zuschnellen, (schnellte zu, zuge-
schnelll) bcdr.ww. heenwerpen naar. Zuschnitt, (-(e)s.mv.-e) m. snede
v., fatsoen o., taille v.; (fig.) die Sache isl schon im -e verdorben, de zaak is van begin af verkeerd geweest. Zuachnüren, (schnürte zu, zuge-
schuurt) bedr. ww. toesnoeren, dicht- snoeren, dichtrijgen; cm Frauenzimmer -, het korset aanrngen; jemn. den llals-, toeknijpen; it. iem. worgen of wurgen. Zuscbreiben, (schrieb zu, zuge-
schrteben) bedr. ww.onr. jemn. -, schrij- veu aan; it. schriftelijk opdragen; (Hand.) /emn. eine Summe -, goedschrijven, kre- diteeren, op order stellen, op rekening stellen; (tier.) toekennen;/emu. ein Buch -, Z. lueionen; (fig.) eine Schuld, eine Arbeit $-,jemn. etu-. -, toeschrijven, wij- ten, tclastleggen; it jcmn. elw. -, betich- tcu van; schreiben Sie es sich selbsl zu, uenn i)\'\\ wijt het aan u zelven &; 2. o. ww., m. h. voortgaan met schrijven,door schrijven, toeschrijven. Zuscbreien, (tcArie zu, zuge-
schrien) o. ww. onr., m. A. loeschrceu- wen, schreeuwen tot of aan; 2. voortgaan met schreeuwen. Zuschreiten, [schritt zu, zuge-
schril ten) o. ww. onr., in. s. stappen naar gaan naar, naderen; 2. voortgaan met slappen; it. brav, uacker -, doorstappen. Zuschrift, (-en) v. (Hand.) brief
m., schrijven o., missive v., letteren v. mv.: (Leiterk.) opdracht v. Zuscbroter, (-s, mv. Zuschroler)
m. vleeschbouwer, slager in. Zuschub, (-(e)*) m., z. m., Z.
Vorschub. Zuscbüren, (schurle zu, zuge-
schüri) bedr. ww. hel vuur opstoken, op- porren, houl bij leggen; (lig.) aansloken, aanhitsen, verbitteren. Zuscbuss, (schusses, mv. -seAus-
se) m. (van melk in de borsten), sterke toevloed m.; 2. (van geld), verhoogde b|jdrage v.; 3. geldelijke hulp v., bijstand m. in geld, voorschot o.; (Fin.) opcenten o. mv., buitengewone belasting »., bui- tengewoon krediet o. ZuscbUSS-bogen, (-bogcns, mv.
•bogen) m. inschietvel o.; -papicr o. in- schielpapicr o.; sleuer v. buitengewone belasting ».; -lage m. mv. epacten v. mv. Zu8ChÜtten, (schatlele zu, zuye-
schütlct) bedr. WW. eine Grube -, vol- gooien, volstorten; it. bijstorten, bijgie- len, door bijstorten verstoppen;2. voort» gaan met gieten; schutte nur :u .\', giet maar toe, ga maar voort met gieten. Zuscbwarea, (schuiirte zu, zu-
geschwart) o. w\\v„m. s. toe/.weren, dicut- zweren; 2. overal zweren. |
||||||||||||
|
w.) munter m.; (fig.) doortastende man
in., vrouw v. Zuschliimmon, (schldmmte zu,
zugeschLïtnmt) bedr. ww. met slijk of modder verstopt zijn. Zu8Chleiem, (schleierte zu, zuge
schlexert) bedr. WW. dichtsluieren, met een sluier bedekken. Zuschleifen, [schlij] zu, zuge-
schliffen) bcdr.ww. onr.ein Messer -, slij- pen; spitzig -, door slijpen spits maken spits tueslijpen; glatt -, polijsten; 2. Z zuschleppen. Zuschlemmen, (schlemmte zu
zugeschlemmt) bedr. en o. w\\v., Z. zu- schlimmen. Zuschleppen, (sMeppte zu, z»-
geschteppl) bedr. ww. sleepen naar; (fig.) heimelijk aanbrengen. Zuschlieszen, {schim, zu, zuge-
schlossen) bedr.ww.onr. toesluiten, dicht- sluilen; jcmn. die Thüre vor der Nase dichtdoen, sluiten; hinter sicli -, de deur achter zich sluiten; 2. wed. ww. zich -, gesloten worden, zich sluiten. Zuschlingen, (schlang zu, zuge-
schlungen) bedr. ww. onr. toerijgen, dichtrijgen. Zuschmeiszen, (schmiss zu, zu-
geschmissen) bedr. ww. onr. loesmijten,
dichtsmijten, Z. zuwer/en. ZuSOhm elzen, (schmelzle zu, zu-
geschmelzt) bedr. ww. toesmelten,dicht- smelten; (Scheik.) hermetisch sluiten. Zuschmettern, (schmetterte zu,
zugeschmellerl) bedr. ww., Z. zuwerfen. Zusehmieden, (schmiedele zu,
zugeschmiedet) bedr. ww. loesmedeii, dichtsmeden; it. door smeden den be- hoorlijken vorm geven. Zuschmiegen (sich), (sehmieg-
te zu, zugeschmieyt) wed. ww., Z. un- schmiegen (sich);\'2.einschmeicheln {sich). Zuschmieren, (schmierte zu, zu-
geichmierl) bedr. ww. toesmeren, dicht smeren; (Zeew.) kalefateren; 2.(Scherts.) morsen. Zuschnallen, (schnallte zu, zuge
schrtalll) bedr. ww. loegespen, dicht- gespen. Zuschnappen, (schnappte zu,zu-
geschnappl) o. ww., m. h. happen naar bijten naar, toehappen, toebijten; 2. in. f. (van messen &), toevallen, dichtgaan dichtspnngen. Zuscnneide-brett, (•(?)>, mv
•er) o. snijplank, snijtafel v.; -leisle v, (Glaz.) winkelhaak in.; -m«jjer o.snijmes o.; \'nodel m. (Speld.) doos v. om de stompjes af te snijden. Zuschneiden, [tthmtt zu, zuge-
schmllen) bedr. ww. unr. ein Kleid-, aai} Ata; jemn. 4r6(;«(-,voorsnijden;(Schoen- ra.) Oberieder -, afsnijden; (Speld.) de stompjes afsnijden; II. o. zelfst. snede v., fatsoen o.; es i»» - versehen, verkeerd sujjden, geene goede snede geven; 2. jemn. die Bissen -, voorsnijden, Z. Zu- schnitt. Zusohneider, (•*, mv. Zuschnei-
der) in. (Kleerm.) voorsnijder, snijder, coapeur m. |
||||||||||||
|
U8t> Zus.
|
|||||||||||||
|
Zus.
|
Zus.
|
||||||||||||
|
val ten deel vallen, door versterf of erfe-
nis krijgen. Zustouor, (-n) v. belasting, buiten-
gewone belasting v., Z. Beisteuer, Hach- sleuer. Zustcuern, (sleuerle zu.zugesleuerl)
o,v/v/.,m.U.,7j.beisleuern;il.nachsteuern: II. toesturen, sturen naar, richten naar; 2. voortgaan te sturen, doorsturen, den tocht voortzetten. Zustimmen, (stimmte zu, zuge-
stimmt) bedr. ww., Z. beislimmen. Zustimmig, bijv. en b. locstem-
meuil, goedkeurend. Zu"timmung,(-«i)»., Z.Beistim-
munq. Zustopfen, (stopfle zu, zugeslop/l)
bedr. ww. toestoppen, dichtstoppen; mil Werg -, kalefat(er)en; it. Z. zupfropfen; (Zcew.) kalefateren; (.Naai.) lappen,stop- pen. verstukken, een stuk zetten in. Z\\istöpseln,(slöpsetlczu,zugetltp-
tell) bedr. ww. met eene kurk of prop sluiten. Zustoszen, (sliesz zu, zugestoszen)
bedr. ww. onr. jemn. den Bilt -, tocsloo- ten, stooten naar, Z. zuschlagen; 2. eine Thüre -, dichtstooten, loesloolen, toe- duwen, door stooten sluiten; II. o. ww. jemn. -, overvallen, overkomen; es sliesz 1I1 in eine Uhnmacltl zu, hij werd dooreene onmacht overvallen, kreeg onverwacht eene llauwte. Zustrcben, (strebte zu, zugeslrtbt)
o.ww.. m. h. trachten naar, pogen, beproe- ven. streven naar. Zustreichen, (slrich zu,zugesln-
chen) bedr. ww. onr. toeslrijken, dicht- drijken, dichtstoppen; 2. o. ww. blijven voortslrijkeii, met wrijven voortgaan, met strijken voortgaan. Zustricken, (slrickle zu, zuge-
ttriekl) bedr. ww. loebreicn, dichlbreien; Löcher in einem Strumpfe -, dichtbreien, mazen; 2. met koorden omringen; ;emn. den Hals -, tocbinden, wurgen of worgen; o. ww., m. A. voortgaan met breien, doorhreien. Zustrom, (-(e)s, mv.Zuslröme) va.
bijstruom, nevenslroom 111., ueveiirivier v. Zuströmon, (strömle zu, :nge-
slrómt) o. ww., m. s. (fig.) toevloeien,toe- stroomen, instroomen; 2. voortgaan met stroomen; II. o. zelfst.,Z. Zustrom. Zustülpen, (stulptezu.zugestulpt)
bedr.\' ww. bedekken, met een stolp be- dekkeu. Zustürmen, (stürmte zu, zuge-
slürml) o. ww., m. s. auf jem.ot elw. -. toestormen, losstormen,zich werpen.ijlen iiaar,annstormen;it. blijven stormen, blij- ven wiaien. ZustUrzen, (stürzlezu.zugestirzt)
0. ww., m. i. (van eene groeve), toestor- ten, instorten, dichtvallen; auf jem. -. zich werpen; 2. bedr. ww. eine Grube -, volgooien, dichtwerpen, toewerpen. Zustutzen, (stulzte zu, zugeslutzt)
o. ww., \'/„ sluizen, abstutzten; (lig., gr- meenz.) einen jungen Menschen -, opvoe- den, vormen; it. afncblen.dresseeren, be- schaven. |
|||||||||||||
|
bijstelling ».; it. uitweiding, uitbrei-
ding, vermeerdering ». Zusoyn, («\'ar zu, zugewesen) o.ww.
onr. (veruinl.), Z. zusein. Zuaichorn, (sicherte zu, zugesi-
cherl) hedr. ww. jemn. elw.-, verzekeren, waarborgen, de zekerheid geren van. Zusicherung, (-«n) v., z. ju-
sichern; it. verzekering, waarborging v., waarborg m. Zusiegeln, (siegelle zu.zugesiegelt)
bedr. ww. verzegelen, dichtzegelen, loe- lakken. Zusiegelung, v., Z. zusiegeln; it.
verzegeling v. Zusingen, (sang zu, zugesungen)
bedr. ww. onr. jemn. elu\\ -, icra. iels toezingen;2. o. ww., m. A. voortgaan met zingen. Zuspeise, (-n) v., l.Zukotl, Zuge-
mist. Zusporren, (sperrle zu, zugesperrl)
bedr. ww., Z. versperren. Zuspielou, (spielle zu, zugespiell)
bedr. ww. jemn. den Ball -, toewerpen; (lig.) toesloppen, in de hand spelen, op behendige wijze verschaffen. Zuspinnen, (spann zu, ;ugespon-
nen) beilr. ww. onr. met een spinncwch overdekken: 2. jemn. elu: -, door spin- nen verschaffen. Zuspitzbank,(-6<2n/;e)v.(Speld.)
bank v. om de punten te slijpen. Zuspitzen, (spilzte zu, zugespilzt)
bedr. ww. de punt maken, aanpunten, puntig maken; einen Dleistift -,eens punt maken aan, aanpunten; (Speld.) die Aa- deln -, de punten, de punt nanvijlcn; (Bouwk.) ein Cenö/6e-,ophoogen;([icrg- w.) nanwer toeloopen, spits uilloopen, in een punt uilloopen; (Wapenk.) unten zugespilzt, beneden toegespitst; 2. wed. ww. sich -, in eene spits of punt uitlon- p«n; (gemeenz.) fein zugespilzt,fxln over- legd, slim. Zuspitzor, (-s, mv. Zuspitzer) m.
(Speld.) pnnlslijper m. Zuspitzung, (-en) v., Z. zuspit-
zen; (iiuuwk.) ophooging v.; (Krist.) vereeniging v. van twee of drie vlakken; •sflichen, skanten v. mv. vlakken o. mv., kanten ui. mv. die in eene punt uilloo- pen of zich vereenigen. Zusprache, (-n) v., z. Zuspruch.
Zusprechen, («;>racA zu, zuge-
sprochen) o. ww., m. h.jemn. -, Z. zure- den; jemn. freundlich -, aanspreken, hel woord richten tot; einem Krankcn -, toe- spreken, moed inspreken, troosten, op- wekkeii;it. terdood voorbereiden: (Jachl- w.) den Ilunden -, toespreken,aanhitsen: (Kijk.) einem Pferde -, aanzetten; (Hg.) einer Spcise gut -, Hink eten van; (lig.) einer Ftasche brav -, lerdeeg aanspreken, ferm drinken van; II. bedr. mw.jtmn. tiulh -, moed inspreken, aanmoedigen; jemn. Trost -,troosten,woorden van troost toespreken, bemoedigen; 2. (Rechlspr.) iemn. elw. -, toewijzen,recht verschaffen; •des Vrtheil, toewijzend vonnis o.; (ge- meenz.) bei jemn. -, aanloopen, inloo- pen, een kort bezoek afleggen; 2. voort- |
gaan met spreken, doorspreken, door-
praten. Zusprechung, (-en) v., Z. zu sprechen; it. rericltttiche -, toewijzing v.
Zusprengen, (sprengle zu, zuge..
sprengt) o. ww., m. i, aufjem., au[ elw -, toesprineen, toesnellen. Zuspringon, (sprang zu, zuge-
sprunqen) o. ww. onr., m. s. aufjem. auf elw. -, toespringen, toeschieten, toe- snellen, zich werpen op; 2. voortgaan met springen, doorspringen; spring zu!, spring maar I05! Zuspruch, (-(e)j, mv. Znsprüche)
va. toespraak,aanspraak, vermaning, ver- troosting v., troost in.; il. aanmoediging, aanhitsing, aansporing, hulp ».; 2. kort bezoek o., visite v.; gulen - habcn. veel klanten hebben; it. veel aanloop hebben 3. Z. Anspruch. ZuspUnden, (spündete zu, zuge-
spündel) bedr. w,v. ein Fass -, met eene hom toestoppen, eene spon doen in. Zustammeln, (slammelte :u, zu-
geslammetl) bedr. ww. loestamelen. sta- ineleud zeggen. Ztistampfen, {ttmpfte zu, zuge-
stampft) bedr. ww. dichtstampen, toe- stampen; 2. o. ww., m. h. voortgaan met stampen, dnorstampen. Zustand, (•(«)*, mv. Zuilindc)m.
toestand,staat in.; in gutem -e,\\n goeden staat; (van personen) gezeten; (van boe- ken &) goed uitziende; 2. gesteldheid v., voorkomen o.; it. lot o.; 3. (van het ge- moed), gesteldheid v., gemoedstoestand m.; dieZuslündedesLebens,verschillende omstandigheden v. mv. Zustandig, bijv. en b. toekomend,
toebehoorend; -keil v. (van een goed), eigendom o.; 2. recht o., Z. Hefugniss. Zustandlichjbijv.en b. (Spraakk.)
(van werk woorden), onzijd ig.inlransi lief, niet overgankelijk; 2. een toestand be- treffende. Zustandswort, (-rort(e)*, mv.
•ivörler) o. onzijdig werkwoord, intran- silief of niet overgankelijk werkwoord o. Zustechen,(.«\'ae/i zu.zugeslochen)
bedr. ww. onr. toenaaitn, diebtsteken, dichtnaaien; 2. o. ww.. m. A. voortgaan met steken, steken naar, toesteken. Zusteoken, (steckle zu, zugesteckt)
bedr. ww. jemn. elu: -, heimelijk toesle- ken, in de hand sloppen; 2. elw. -, (met eene speld), dichlsleken, toesteken; 3. voortgaan met steken, doorsteken. Zustehen, (stand zu, zugestanden)
o. ww. onr.,ui. Ii.,Z.gehören; (Hechlspr.) einer» Gerichlshofe -, tot het ressort be- hooren van; 2. passen, betamen, Z. ansle- lien. ZustOllOTl, (slellte zu. zugcsteltt)
hedr. ww. sluiten, stellen naast, in den weg stellen, versperren; (Jachtw.) ein Jagen -, eene jacht afsluiten; 2. (Giet.) den Ofen -, toestellen, gereed maken; it. herstellen, Z. übergeben; wieder -,Z.uie- dergeben; jemn. Gtauben -, geloof slaan aan, vertrouwen stelijn in. Zusterben, (ttarbtu, zugestorben)
o. ww. onr., rn. t.jemn. -, door sterfge- |
||||||||||||
|
Zut. Zuv. Zuw. 1487
|
|||||||||
|
Zutakeln, {takelte zu, zugelakelt)
bedr. ww.(Zeew.) takelen,optakelen,op- tuigen, van takelwerk voortien. Zutanaen, (lans/e zu, zugetanzl)
o. ww., in. h. al dansende gaan naar; 2. donrilansen, voortgaan met dansen. Zutappen, {tapple zu, zugetappt)
o. ww., m. «. al tastende naderen, in den blinde rondlaslen, onhandig aanpakken, op den tast verder gaan. Zut\'appisch, bijv. nw. lomp, on-
handig, onvoorzichtig. Zuthat, (-cn) v. bijgevoegde stof v.,
bijvoegsel, inmengscl o.; (Kookk.) 7../.H- behör; (Kleerm.) verschot, garneerscl, versiersel o. Zuthatig, bijv. nw. indringend,zeer
minzaam,flikflooiend; -/;/•;( v. indringerij, groote minzaamheid, nikilooierij v. Zuthoilon, {theille zu, zugelheill)
bedr. wvi.jemn. elw. -, loedeelen, l..cwij- zen, voor zijn aandeel geven; gerichtlich -, toewijzen. 2. einen Preis -, toekennen; Z. auslheilcn. Zutheilung, (-en) \\.,Z. zutheilen;
it. toekenning, toewijzing v. Zuthulig, bijv. nw., -keit, v., Z.
zulhilig f: Zutthun, {that zu, zugelhan) bedr.
ww.onr. er bij doen,bijvoegen,toevoegen; 2. toedoen, dichtdoen,sluiten; dteAugen, ein Auge-, toedoen, sluiten; it. (lig.) niet zien, oogluikend toelaten, toegevend zijn, door de vingers zien; II. wed. ww. sich bei jemn. -, trachten in tedringen, flikflooien; jemn., einer Parlei zugelhan sein, loege- daan zijn, genegen zijn; III. o. zelfst. bijvoeging v.; 2. medewerking, declne- ming v. Zutraben, (Irable zu, zugclrabt) o.
ww., m. s. draven naar, heendraven; 2. doordraven, voortgaan met draven. Zutragen, {trug zu, zugetragen)
bedr. ww. onr. dragen naar, aandragen, heendragen;((lg.)iVeuij/&«ifen-,aanbren- gen; (i. k. bet.) verklikken; 2. o. ww„ m. A. ontvangen, vruchtbaar zijn; 3.wcd.ww., Z. sich ereignen; II. o. zelfst., Z. Zalra- gerei. Zutrager, (-.t, mv. Zutrager) m.,
-in, (-nen) v. aanbrenger, verklikker m., verkliksler, aanbrengster v. Zutragerei, (-en) v. aandragen,
aanbrengen,verklikken o.,aanbrengerij v.; 2. nieuwtje, vertelselt je, nieuws, praat je o. Zutraglich, bijv. en b., Z. ergicbig;
2. voordeelig, nuttig, heilzaam, dienstig; der Gesnndhiil -, nuttig voor; -keit v. nut o., nuttigheid,heilzaamheid v.,voordeel o. Zytrauon, (Iraute zu, zugelraul)
bedr. ww.jemn. elw. -. iem. in staat ach- ten; jemn. viel -, een goed denkbeeld heb- ben van, veel vertrouwen stellen \\n;jemn. menig -,weinig vertrouwen stellen in,wan- trouwen, een slechten dunk hebben van; jemn. linies, Recht schaffenheil -, een goe- den dunk hebben van, iem. voor goed, rechtschapen aanzien; II. o. zelfst. ver- trouwen o., hoop, verwachting v„ dunk in.; kein • zu jemn. haben, geen vertrnu- wen stellen in. Zutrauons-worth, -würdig,
|
bijv. nw. het vertrouwen waardig, te ver-
trouwen. Zutraulioh, bijv. en b. vertrou-
welijk; - mtt jemn. sprechen, verlrouwe- 1 ijk. in vertrouwen met iem. spreken; 2. vertrouwelijk, gemeenzaam, intiem; -keil v. vertronwen,verlrnuwelijkheid,gemeen- zaamheid v. Zutroffon, {traf zu, zugetroffen) o.
ww.onr., m. h, uilkomen,zich venvezen- lijken, met de waarheid overeenstemmen; auf ein Haar -, precies uitkomen; (van eene uitdrukking), waar zijn; 2. vu! elw. -, overeenkomen, overeenstemmen, Z. ein Ir effen. ZutreibOM, {trieb zu, zugetrieben)
bedr. ww. onr. dos Wild -, drijven naar, jagen naar; cm fass -,hocpels drijven om, aandrijven.de naden doen verdwijnen; II. o. ww., ui. h. een overschot krijgen bij het afdrijven van zilver; 2. voortgaan met jagen, voortgaan met drijven. Zutreten,(<ra< zu,zugelreten)bciir.
ww. onr. dichtlrappcn. toetrappen; die Thüre -, dichltrjppen; II. o. ww., m. s. naderen, toetreden, naderbij komen; (van eene ziekte), overvallen, uitbarsten; (van brand),uitbarsten; 2. deelgenoot worden, van de partij worden. Zutrieb, (-(e)«) in., z. m., Z. ;u-
treiben; 2. (Zuiv.) overschot o. bij het afdrijven van zilver. Zutrinkon, (Irank zu, zugelrun-
ken) bedr. ww. onr. jemn. -, toedrinken, noodigen om te drinken; jemn. eine Ge- sundheit -, toebrengen, op iems. gezond- heid drinken; 2. o. ww., m. h. voortgaan met drinken. Zutritt, (-(c)«, mv. -e) m. toegang
m.; - bei jemn, haben, toegang hebben tot, mogen naderen tot; der - zu ihm ist schuer, hel is moeielijk hem Ie naderen, bij is moeielijk genaakbaar; (Tooneelk.) freien - haben, vrijen toegang hebben; (lig.) toetreding v. Zutrumpfon, {triimpfte zu, zitge-
trumpft) bedr. ww. troef toegeven. Zutschkannchen, (verkl.) o.
pijpkan v., zuiglleschje o. Zuttel,(-«, mv.Zutlel) m.,7,.Zotlel.
ZuverlaSSig, {-er, -sl) bijv. en b.
zeker, stellig, gewis, bepaald, onlwijfcl- baar, echt; -er Mann, beproefd, vertrouw- baar; -keil v. zekerheid, echtheid, ge- tronwheid, ontwijfelbaarheid v. Zuiversicht, v., z. m. vertrouwen
o., overtuiging, zekerheid, gerustheid, stellige verwachting, gegronde hoop v. Zuversichtlich, i-er, -$t) bijv.
nw. (van de hoop), gegrond, zeker, vast; - sprechen, met gerustheid; - beten, vol vertrouwen; -lteil v. vertrouwen o., ge- ruslheid, stellige verwachting, gegronde hoop v. Zuvyr, bijw. te voren, vooraf, vonr-
nit, Z. vorher; 2. vooreerst,aanvankelijk, voor alles, voor alle dingen; 3. eertijds, voor dat Sc. Zuvgr-andeuten, -bodon-
kon, -bodeuten, & Z. vorherandeu- len <ĥ. Zuvyrbcstohon, {bestand zuvor,
|
zuvorbeslanden) bedr. ww. onr. van te
voren beslaan, vooruit bestaan. ZuVQmascin, {tcar zuvor da, zu-
vordageieesen) o. ww. onr. het eerst er zijn: 2. vooraf bestaan. Zuvgrdorst, bijw., Z. zuvor (2);
it. in de eerste plaats. Zuvgreinnehmen, {nahm zuvor
ein, zuvoreingenommen) bedr. ww. onr., Z. voreinnehmen. Zuvgrempflnden, {empfand :u-
vor,zuvorempfanden) bedr. ww.onr.voor- af smaken, een voorsmaak hebben, een voorgevoel hebben. Zuvorkommcn, {kam zuvor, zu-
vorgekommen) o. ww. onr., ra. s. jemn. -, voorkumen, vooruit zijn, hel winnen van; (fig.) jemn. mil elw. -, de loef af- steken; ich wollle klagen, aber er kam mir zuvor, hij kwam mij voor;/\'e»n». mit Höflichkeiten -, voorkomen: it. voorko* mend zijn; einer Sache, Krankheil, einem Uebcl -, voorkomen; -d, voorkomend, ver- plichtend; 11. o. zelfst, voorafgaande waar- schawing v.; it. - of-Aet/ v. voorkotnead- heid, beleefdheid, gedienstigheid v. Zuvgrkunft, v„ z. m„ Z. Zuvor-
kommen(heil). ZuVQrlaufen, {lief zuvor, zuvor-
gelaufen) bedr. ww. onr., Z. vorlaufen; il. zuvorkommev.. ZuvQrsagen, -sehen, bedr. ww.,
Z. vorhersagen «jf. Zuvgrthun, {that zuvor, zuvorge-
than) bcilr. ww. onr., het eerst doen; it. vooraf doen; (lig.) es jemn. an ofineiu\'. -, Z. ilbertreffen. Zuvgrwcgnohmen, {nah m zuvor
weg, znvorwegyenommen) bedr. ww. onr. vooruit nemen, opnemen. Zuvgrwissen, {wusste zuvor, zu-
vorgewussl) o. ww. onr., Z. vorherwissen. Zuwachs, {-es) m., Z. m. aanwas
in., vermeerdering, grootere opbrengst v„ Z. Ertrag; (Boschw.) (van een bosch), aangroeien o.; (van ongeluk),overmaat v.; (van de bevolking), toeneming v.; (van land),aanslibbing \\.;-recht v.,7,.Anwachs- reehl. Ziiwachson, {wuchs zu,zugetcach-
sen) o. ww. onr., in. s. aangroeien, aan- wassen; (lig.) jemn. -, toekomen, ten deel vallen; dadurch waclist mir ein groszer Vortheil zu, daaruit volgt voor mij Sc; 2. (Tuinb.) (van de schors &), toegroeien, dichtgroeien; (van eenewond),dichtgaan. Zuwachsungsrocht, {-{e)s,mi.
•e) o. (tier.) recht o. van aanslibbing, recht o. op aangeslibden grond. Z\\iW\'é.geiX,{wog iu,zugcucjen)beAr.
ww. onr. jemn. etui. -. voorwegen, toe- wegen, in tegenwoordigheid van Sc we- gen; (lig.) loedeelen, het toekomend aan- deel geven. Zuwallon, {ivallte zu, zugewalll) o.
ww., in. .s. heengaan, heentrekken naar. Zuwalzea, {w&lzle zu, zugewilzt)
bedr. ww. heeurollen, heenwentelen;(flg.) jemn. die Schuld -, de schuld schuiven op; 2. eine Hihle -, dichtrollen, sluiten door er iets voor te wentelen. Zuwandern, {mtnderle zu, zuge-
|
|||||||
|
1488 Zuw.
|
||||||||||||||||||
|
Zuz.
|
||||||||||||||||||
|
Zwa.
|
||||||||||||||||||
|
wanden) o. ww., m. ». beentrekken, heen-
reizen, Kaan naar. Zuwanken, (wankte zu.zugewankt)
o. ww., tn. s. waggelend heengaan naar, h ce n waggelen. Zuwarten, (wartele zu.zugewartet)
o. ww., in. A. wachten, iu de verwachting zijn, afwachten; -de Politik, afwachtende politiek. Zuwege, hijw.teweeg, te voorschijn,
in het leven. Zuwegebringen, (brachte zu-
wege, zuwegegebrachl) bedr. ww. onr.emen Plan -, uilvoeren, uitvoering geven aan; tin Kunstwerk -, slagen in,uitvoeren; elw. -, teweegbrengen, veroorzaken; 2. jemn. etui. -, verschairen, bezorgen, doen krij- gea;jems. Gunst -, verwerven. Zuwehen, (wekte zu, zugeweht) o.
ww., in. A. (van den wind), door waaien drijven, toewaaien, aanwaaien; 2. die Wege mit Schnee -, door den wind bedekken met. Zuweilen, bijw. somwijlen, som-
lijds, nu en dan. Zuweisen, (wies zu, zugewiesen)
bedr. ww. onr. jemn. eine Person -, ver- wijzen naar, adresseereu aan; jemn. Kun- rfen-,doen krijgen,recomraaudeeren,aan- bevelen. ZuW6nd.en)(teand(ezu,ziifleu>an<M)
bedr. ww.onr. wenden naar, toewenden; jemn. den Ii ücken-, toedraaien, toekeeren; (Hg.) jemn. tlw. -, verschallen, doen krij- gen, toestoppen; Hoffnung -, vertrouwen stellen; Zutrauen -, schenken. Zuwerfen, (warf zu, zugeworfen)
bedr. ww. onr. heenwerpeu, heengooien, werpen naar; einen Prügel -, toesniijten, toegooien; jemn. ein Stück Brod -, toe- gooien; vertiebte Blicke -, werpen naar, slaan op; 2. (flg., gemeenz.J einem Diener etw. -, geven, toestaan, schenken; (iNaai.) toeslaan, Z. zujlicken; 3. einen Craben -, dichtgooien, volgooien, volwerpen; die Thüre -, dichtgooien, dichlsmijlen; i. voortgaan met werpen; il. uit alle kracht werpen. Zuwickoln, (wickelte zu, zugewic-
kelt) bedr. ww., Z. aufwickeln; i. Z.ein- wicketn. Zuwjder, voorz. (met den oen nv.)
en bijw. tegenstrijdig met, in strijd met, in tegenspraak met, tegenovergesteld; dem Geselze -, legen de wel; dem Gesetze • handeln, tegen de wet handelen, de wet overschrijden, de wet te buiten gaan, de wel schenden; einem Vortrage -, tegen il. jemn. - handeln, jemn. - sein, iem. te- gcnweikcn, dwarsboomen; (gemeenz.) wenu linten dieses nicht - ist, als dit niet legen uw zin is, als dit u niel mishaagt e» mag thm - sein oder nicht, of hij er te- gen is of niet, of hij er iels legen heefl of niet; der Schamhaftigkeit - sein, stui- lend, kwetsend; ï.jemn. - sein, (van per- sonen), een afkeer hebben van, niet in- genomen zijn mei; (van spijzen), een af- keer verwekken; er ist mir -, sein games Wesen ist mir -, ik heb iels legen hem, zijn geheele wezen bevalt mij niet; der Wein ist ihm -, hij heeft een afkeer van |
||||||||||||||||||
|
wijn; - laiifen, in tegenovergestelde rich-
ling loopen. Zuwiegon, (wog zu, zugewogen)
bedr. ww. onr., Z. zuieaoen. Zuwinkon, (wtnkte zu.zugewinkt)
o. ww. toewenken, een wenk geven, toe- knikken; 2. bedr. ww. jemn. Beifall -, goedkeurend toeknikken. Zuwjntern, (wintertezu, zugewin-
terl) o. ww. toevriezen, dichtvriezen. Zuwirboln, (wirbelte zu, zugewir~
bell) bedr. ww. met een wervel sluiten; 2. o. ww. toeroflelen. Zuwispern, (wisperte zu, zugewis-
pert) bedr. ww , Z. zuflüstern. Zuwogon, (wngte zu, zugewogl) o.
ww., in. s. heengolven,golven naar. Zuwölbon, (wölble zu, zugewölbt)
bedr.ww. roet een gewelfof verwulf slut- len. Zuwölken, (wölkte zu, zugewölkl)
bedr. ww., Z. bewolken, Zowort, (-(e)s, rav. Zuwörter) o.
(veroud.) Z. Umslandswort. Zuwurf, (-(e)s, mv. Zuwilrfe) m.
(Naai.) aangezette lap in. Zuzahlon, (zdhlte zu, zugezahll)
bedr. ww. jemn. etw. -, toetellen, voor- lellen; etw.zu der Zahl-, bijtellen; (Hand.) jemn. etw. -, op rekening leveren. Zuzahlon, (zahlte zu, zugezahll)
bedr. ww. bijbetalen. Zuzaunon, (zaunte zu, zugezaunl)
bedr. ww., Z. einzüunen, umzüunen. Zuzoitcn, bijw., /. zuweilen.
Zuzeugen, (zeugle zu, zugezeugt)
bedr. ww. (Zeew.) ein /(oo -, optuigen. Zuziehon, (zog zu, tugezogen) bedr.
ww, onr.trekken naar.heentrekken,heen- sleepen; (lig.) jent. dem Abgrunde -, iem. in hel verderf sleepen; il. jem. zu elw. -. deelgenoot maken van; ;\'emn. zur Tafel -, uitnoodigen; zu einer Geseltschoft -,doen deel nemen aan, opnemen, toelaten; zu einer Berathschlagung -, oproepen; il. den raad inwinnen van; mehrcre Aerzte -, raadplegen, consulteeren; 2. veroorzaken, zich op den .hals halen; sich den Tod -, zich den dood op den hals halen; sich eine Krankheit -. zich eene ziekte op den hals halen; sich Handel -, twist krijgen, oorzaak zijn van; sieA ein Fieber -, de koorts krijgen; 3. Vieh, Pferde -, telen, fokken, kweeken; 4. die Vorh&nge -, toe- halen, toetrekken, dichttrekken; einen Knolen -, aantrekken, aanhalen; eine Thüre -, dichttrekken,sluiten;II.o.wsv., iu. s, zich richten, zich begeven naar, trekken naar; warnier» Gegenden -, naar warmer landen trekken, Z. ziehen; 2. m. h. voortgaan met trekken, doortrekken. Zuziehung, (-en) v., Z. zuziehen;
il. uitnoodiging, toelating, vereeniging, |
||||||||||||||||||
|
sen; (flg.) zorgvuldig voorbereiden, net-
jes afpassen. Zuzuoht, v., z. m. fokken o.; 2.
jong vee, fokvee o.; 3. (PI.) jonge boom m.. loot v. Zuzug, (-(e)s.mv.Ziijtioe) m.hulp-
troepen m. mv.; (in Hamburg), merk o. op haringlonnen. Zuzwangen, (zw&ngte zu, zuge-
zwdngl) bedr. ww. met geweld sluiten, met geweld dichtdoen. Zwftbeln, (zwabelle, gezwabelt) o.
ww., Z. zappeln. Zwackoison, (-eisens, mv. -eisen)
o. (Glasbl.) nijptang v. Zwaeken,(zwackle,gezwackt) bedr.
ww. jem. -, knijpen, Z. zwicken; (flg.) jem. -, kwellen, knevelen, uitzuigen, af- persen; jem. bei dem Ohre -, trekken; it. misleiden, bedriegen, beetnemen, bedot- ten: elw. -, wegnemen, wegpakken. Zwacker, (-s, mv. Zwacker) m.,
-in, (-nen) v. (fig.) woekeraar, vrek, gieriKaard m. Z wilgen, (zwagle, gezwagt) bedr.
ww. (Volkst.) hoofd en ooren wasschen, baden; Gliser -, den behoorlijken vorm geven. Zwahle, (-n) v. servet o., hand-
doek in. ZAYftlgen, (zwalgle.gezwalgt) o.ww.
voorlwagKelen; 2. bedr.ww.,Z. peitschen. Zwang, (-(e)s) m., z. m. dwang m.,
geweld o., macht v.; (Kechtspr.) pijni- ging v., dwang, lijfsdwang m.; knrper- licber -, lijfsdwang m.; - gebrauchen, ge- weld gebruiken, dwingen; (fig.)gedwon- genhnid v.;/enin. - anJ/iun.icm. dwingen; it. iem. belemmeringen in den weg leg- gen; stcA - anthun, zich geweld aandoen; it. zich behelpen, zich ontberingen ge- Iroosten; einem Gesetze • anthun, eene wel verkrachten; (Spr.) Ho/fahrt will - leiden, men lijdt veel door den hoog- moed; 2. (Gen.) beklemming, benauwd- In nl v. Zwang-anleihe, (-n) v.gedwon-
gen leening ».; -arbeil v. dwangarbeid m„ galeislraf v.; -bdcker, —in, ovenhou- der m.,ovcnhoiidster v., hij. zij die voor anderen hel door hen opgemaakte brood bakt;-frac/;o/en m gemeenteoven.dwang- oven in. waar de gemeentenaren ge- dwongen zijn hun brood te laten bakken; •befelil, -brief m. dwangbevel o.; -dienst ui. gedwongen dienst, leendienst, heere- diensl m.; -drcscher m.(Leenw.) hij die het koren moet dorschen voor leenplichl. Zwiingo, (-n) v., Z. Zwmge.
Zwangeinrichtung, (-c«) «.
willekeurige inrichting, gedwongen in- stelling, inrichting v. die de vrijheid be- Icinmert. Zwangen^zied\'noie.pezii\'dnj/Jbedr.
ww. (van nauwe kleeren), knellen; (Hg.) jem. -, kwellen, rnartelen,pijnigen;seAr-, in moeielijkheden brengen; 2. ein Ding in etw. Innt\'tn -, samenpersen, roet ge- weld inpersen. Zwang-gerechtigkeit, (-eu)v.
dwangrechl o., rechtsban ni.; •geieli o. willekeurige wel v.; il.tirannieke wel v.; |
||||||||||||||||||
|
9
|
hulp v., bijstand, raad in.; mit of unfer
|
|||||||||||||||||
|
jems. -, na & geraadpleegd te hebben;
telt thue nichls nhne seine -, zonder hem te raadplegen, zonder zijne voorkennis. Zuzimmorn, (ztmmerte zu, suge-
zimmert) bedr. ww. lot timmerhout ge- reed maken, schaven, hakken. Zuzirkeln,(zirA-ei/ezu,zuoezir*e/()
bedr. ww. nauwkeurig afmeten, afpas- |
||||||||||||||||||
|
Zwe. U89
|
|||||||||||||
|
Zwa.
|
|||||||||||||
|
Zwe.
|
|||||||||||||
|
Maszregcln, ondoelmatig; •widrigkeit v.
ondoelmatigheid v. Z vcoil, (vernnd.)bijv.nw., Z. zirei.
Zwegen, (zwegle, gezweet} bedr.
ww. teweegbrengen, lol stand biengen, veroorzaken; 2. o. ww. terecht komen, zich verbeteren. Zwehle, (-«) v„ Z. Qnehle.
Zwei, bijv. nw. twee; je - und -,
Iwee aan twee, paarswijze of paarsge- wijs, bij paren; - Vhr, twee uren; II. (-e>i) v. twee, 2 v. Zwei-achsig, bijv. mv. met twee
assen; -armig bijv. nw, Iweearmig, met twee armen; -aslig bijv. nw. lweelak- kig, mei twee takken. Zwejaugoln, zwieaugeln,
[zireiaugvlle, yezweiiugell of zuiiedugelte, ijezwieiiigelt) bedr. ww. mei hun beiden elk. oogjes geven, elk. teeder loewenken met de oogen. Zwei-augig, bijv. nw. tweeoogig,
Iwee ongen hebbende; -bahnig bijv. nw. van twee banen, twee banen breed;-bau- chig bijv. nw. met Iwee buiken; -beinig bijv. nw. tweebeenig, met Iwee beenen of poolen; •blall o. tweeblad o.; -blalle- rig, •blallig bijv. nw. Ivveebladerig, met iwee bladeren; -blumig bijv. nw. twee- Idoemig, mei Iwee bloemen; -bohrig bijv. uw. dubbel geboord, met twee kanalen; (Walerb.) van Iwee duim middellijn; •borslig bijv. nw. met Iwee borstels of stekels. Zweibrachen, (zweibrachie, ge-
zweibracht) bedr. ww. ein Veld -, voord*
tweede maal bewerken, voor den twee- den keer omploegen. Zwei-brüderig, bijv. nw. (PI.)
tweebroederig; •bucbslabig bijv. nw. van twee letters; -bund m., -bündnisi o. tweevoudig verhond, verbond o. tusschen twee personen &; •bündlich bijv.nw. mei Iwee bundels; -chöng bijv. nw. (Muz.) voor twee koren; -decker m. (Zeew.) tweedekker m., schip o. mei dubbel ver- dek; • deulelei v. gewoonte v. om dnb- helzining te spreken; 2. dubbelzinnige Handeling, dubbelzinnige uitdrukking v. ZWOideuteln, (zweideulelle, oe-
zweideulell) o. ww., in. h. (van uitdruk- kingen), dubbelzinnig zijn, onduidelijk zijn; \'2. (van personen), dubbelzinnig spreken, dubbelzinnig handelen. Zwei-deutig, bijv. nw. dubbel-
zinnig, onduidelijk; —er Ausdrurk, dilb- belziunige uitdrukking; — reden, Z.-i/eu- leln (2); 2. (lig.) niet kiescb, onzeker, twijfelachtig; •deuligknt v. dnbbelzin- niglieid v.; (lig.) dubbelzinnige uildruk- kiug v.; 2. onzekerheid, tvvijfelncli Iiglicid v.; •dnppell bijv. nw. (van een ei), met twee dooiers; •drihlig bijv. nw. lwee- dtaadscli, inel Iwee draden; —es Sri/, iweedraadsch touw o.; -drillel o. Iwee derden o. mv.; —stick o. Duitsche gul- ten = ; thaler; —arbeil v. inijnwerk o. in 2 lagen door 2 werklieden in 24 uren; •danket o. schemering v.; es war —, hel was in de schemering, tusschen licht en donker; -eckiy bijv. nw. Iweehoekig; -ehig bijv. nw. dubbel gehuwd. 94 |
|||||||||||||
|
•gesinde o. dienstboden mv. die verplicht
zijn heerend iensten Ie doen; •gewall v., Z. •rechl; it. dwingelandij, tirannie v.. geweld o.; •glaube in. opgedrongen geloot o.; -/k/i/.< o. gevangenliins o., gevangenis v.; •Herr, •herrscher in. tiran,dwingeland. despoot in.; 2. heer m. die ilwaiigrechl uitoclcul, haaiidcihccr mi.; -heriseliafl v. dwingelandij v.; -/i«/\' in. (Iluefsm.) Ie smalle hoef in., volvnetigheid v.; •hufig liijV. dw, vol voel ig; -hup~ykeit V. vnlv.....
ti^heid v.; -kniif iii.alleeiihaudel,nilsliii-
lenile handel in., monopolie o.; -kellcr in. Iccnplichlige wijnpers v.; • leliën o. leen o. niet liet reclit van leenliefliiig, leen o. dal den leenman tol persoon lij ken dienst en zelfs tol bijstand niet al zijne bozil- lingen aan den leenheer verplicht; -/o> bijv, nw. ongedwongen, vrij, naar goed- vinden; ein Werk in —~en liepen neraus- gebe», een werk uitgeven in afleveringen van ongelijke grootte en op oilbepaal Ie lijden; -U>sigkeil v. ongedwongenheid, vrijheid v.; .mitlel o. dwangmiddel o.: •militie v. gemeeillemoleu m. waar de in- gezelenen verplicht zijn te laten malen: •ofen in. 7..-btttk\'>(en;-pflicht v.gedwon- gen verplichting v.; -presse v., Z. -keller; •recht o. ilwnngi\'ec.ht o.; 2. (van een mo- len, een wijnpers &), verplichting v. om te laten malen, persen &;3. rechtsban in. Zw^UgsaCte, (-«) V. dwang-
bevel o. Zwangsal, (-(e)s, mv. -e) m., Z.
DranysaL Zwangs-arbeit, (-en) v. dwang-
arbeid, gedwongen arbeid in.; —anstall v., —hiius o. tuchthuis, gevangenhiiis, rasphuis o.; •brief ui. dwanghrief in.. dwangbevel o. Zwangschenke, (-«) v. gemeen-
tckrneg v.
Zwangs-eid, (•(*)», mv. -e) m.
opgelegde eed m.; -jaeke v. dwangbuis
o.; -millel o., Z. Znangnnltel. Zw&ngsoldat, (-ea, mv. -<?») m. soldaat in. die ingekwartierd wordt bij
iem. die nalatig is in de betaling der be- lasting. Zwangs-pass, (-e», mv. -e) m.
gedwongen paspoort o.; •p/licht v. gewe- lensplielil in. Zwang-trieb, (•(«)*, mv. -e) m.
natuiirdrifi v., instinct o.; •Ireiben o. laatste drijven o. van liet wild voor de groote jacht begint; •übel o. nnodzake- lijk kwaad o.; •veriuszerung v. gedwon- gen verkoop m.;-i\'o// bijv. nw. vohlwang. uit hnoge noodzakelijkheid; -weise bijw. uil dwang, door dwang, bij wijze van dwang, gedwongen, mei geweld; •laun m. gameenlehaag v. Zwanzig, bijv. nw. twintig; eine
Anzahl non -, een twintigtal;ettimlelwa • Wochtn, bet is ongeveer twintig weken geleden. Zwanzigeck, (-(e)s. mv. -e) o.
twinltghoek in.; 2. Z. Zmanzigfiach.
Zwanziger, (-s, mv. Zwanziger)
in. (in Venene), een van den raad der twintig; 2, -, -in v. twintiger in., man m., vrouw v. van twintig jaar; 3. stuk o. |
|||||||||||||
|
van twintig krenlzers; <5. (cijfers), 20.
Zwanzigerlei, bijw. twintigerlei, twiutigei bande.
Zwanzig-fach, -faltig, bij».
en I). Iwinligvoudig, twintigmaal; 2, ten getale van twintig; -//ur/i o. (Meelk.)
Ivvinligvlak, lichaam o. met twintig vlak- ki n of kanten; •jéhrig bijv. nw. twintig- jarig, twintig jaar oud; •kreuzertliick o., /.. Zwanziger (3); •tnannerig bijv. nw. iwiiitigmaniierig, twiutigbelinig; Klasse dar —en Pftanzen, klasse der twinglig* lielmige planten, isocandrie v.; •jdhrlieh bijv. nw. alle twintig jaar plaats hebben* \\le;-p/ünder m. lwinligpnndcrm.;-p/t2n- tiig bijv. nw. van twintig pond, twintig pond negende; —e Kanone, X.-p/iiihlcr; •scliafhg bijv. nw. (Wev.) met twintig Iscberingdraden. Zwanzigste, bijv. nw. twintigste;
iler • iles Monats, de Iwingste van de maand; der - Theil, bet twintigste ge- deelle.
Zwanzigstel, (•*, mv. Zwanzig\'
sleli o. twintigste (gedeelte) o. Zwanzigstens, zum zwan-
Zlgsten, liijw. ten twintigste, iu de
twintigste |>laals. Zwanzig-stündig, bijv. uw.
twintig uren durend; -tdgig bijv. nw. twintig dagen durend,van twintig dagen. •Iheit o., Z. Zwanzigstel; -ieöchig bijv. nw. van twintig weken, twintig weken durende; -ziilttg bijv. nw. van twintig duim. Zwar, voegw. wel is waar, waarlijk,
inderdaad, zeker, ongetwijfeld; ilns isl • ««Ar, ullein <f-, dal is nu wel waar.maar &; er hal es • gelesen, hij heeft het wel is waar gelezen, maar, ofschoon bij het gelezen heeft. Zwcck, (-(c)s, mv.-c) m.(Sclioen-
iu.) pin v., spijkertje, pennetje o.; 2. (in de schietschijf), doel, doelwit, mikpunt o.; (lig.) doel, plan o., Z. Endzrcck; zn seinen - kommen, zijn doel bereiken; z« diesem -e. lol dal einde, te dien einde. Z weckenen,Zwe oklein, (ver-
kl.) o.. Z. Zwerk.
Zwoekdienlich, bijv. nw. doe!-
malig, voor hel oogmerk geschikt.
ZwQCke, (-h) v. (Schocnm.) Z.
Zwerk. Zweck-einheit, (-en) ». eenheid
v. van doel, eenheid v. van bestemming. Zwecken, [zweckte,gezweckt) bedr.
\\vw. vastpinnen, mei pi mietjes «astma- ken: (lig.) Z. abzweeken. Zweck-endniss, (-e) v., -fall,
{•(alles, mv. -(Alie) ui. (Spraakk.) derde
naamval, datief m.j •lehre v. duelleer, theologie v.; -los bijv. nw. doelloos, zon- der doel, zouder oogmerk; dat ist —,dat is doelloos, dient tot niets; •losigkeil v doelloosbeid, nutteloosheid v.; -möszig bijv. en b. doelmatig, geschikt; —keil v. doelmatigheid, geschiktheid v.; •nagel m. (Scboenni.) Z. Zwerk (I); -»o// bijv. nw. gewichtig doel hebbende, een belangrijk doel hebbende; -widrig bijv. en b. on- doelmatig, strijdig met hel oogmerk, hel tegendeel bewerkend, slecht gekozen; -t |
|||||||||||||
|
1490 Zwe.
|
|||||||||||||||||
|
Zwe.
|
|||||||||||||||||
|
Zwe.
|
|||||||||||||||||
|
Zweiöln, (zweielte, gezweielt) o.
ww. ui menigte Toor de oogen zweven, duizelen, aarzelen, besluiteloos zijn. Zweien, (zweile.gezweit) bedr.ww.
in twee deelen verdeelen, halveercn; 2. wed. ww. sich -, oneens worden, schei- den, uiteenga n, zich in twee deelen ver- deelcn. Zweier, (-*. mv. Ztccier) m., Z.
Zien (2); 2. stuk o. van twee penningen. Zweierlei, bijw.twee*rlei,v»n twee
soorten; auf • Art, op tweeërlei wijze; 2. verschillend; - Ktnder, kinderen uit vcr- schilleiiile huwelijken; - Heden fiihren, Z. zmeiiüngeln; (Spr.) man muss nicht - (Viuge) auf tinmal Ihun, men moet niet twee ili gen tegelijk doen. Zwei-fach, -f sütig, bijv. en b.
dubbel, tweevoudig; 2. du« —e, het dub- bel, tweevoud o.; •ficherig bijv. nw. met twee vakken, met twee holten; -fddig bijv. nw., Z. -drihtig; -(aller m. vlin- der m.; -fatlig bijv. nw., Z. -fach; -far- big ligv. nw. tweekleurig; -farlngkcit v. tweekleurigheid, tweevoudige kleurwis- seling v. Zweifel, (-s) ra., z. m. twijfel m.,
onzekerheid, aarzeling, besluiteloosheid v., vermoeden o„ achterdocht m.:jem. tut einem • reitien, iem. uil de onzeker- beid helpen; in - stehen, in twijfel slaan, aarzelen; it. brsluiteloos zijn; jem, im - latten, iem. in de onzekerheid laten; es til kein -, das*, hel lij\'li geen Iwgfel, er valt niet aan te twijfelen; efu>. in - zie- hen, stellen, iets in twijfel trekken, be- twijfelen; ohne -, zonder twijfel, onge- twijfeld. Zwoifeldig, bgv. nw in twee vel-
den verdeeld. Zweifelci, {-en) v. zucht v. tot
twijfelen, Iwijlelzucbt, twijfelarij v, Zweif(e)ler, (-s, mv. Zwêif(e)ler)
ut., -in, (-nen) v. twijfelaar ra., lwij- felaar-ler v. Zweifelfrei, bijv. en b. ontwijfcl-
baar, builen allen twijfel, ongetwijfeld. Zweifelgeist, (•(«)») m„ z. m., Z.
Zweifelei. Zweifelhaft, bijv. en b. twijfel-
acbtig, onzeker, aarzelend, weifelend; (van personen), besluiteloos. Zweifelhaftigkeit,(-en) v. twg-
felachlighcid, onzekerheid, besluiteloos- beid, aarzeling v. Zweifel-lehre, v., z. m. leer v.
der Iwglelaars, scepticisme o.; -los bijv.
nw., Z. sfrei; -losigkeit v., Z. •tfreikeil; •mulh m. twijfelzuchl v., besluileloos- heid, twijfelachligheid ».; il. zw.ik ge- loof o.; \'2. onzekerheid f.; -mülhig bijv. en b. twijfelzuchlig, besluiteloos. weifel- moedig. Zweifeln, (zweifelle, gezweifelt) o.
ww., ui. A. on elw. -, twijfelen; ichzwei- fle, tb er es Ihut, ik twijfel er aan, be- twijfel, geloof niet; 2. weifelen, onzeker zijn, aarzelen, dobberen; II. bedr. ww. e(u-. -, betwijfelen. Zweifelpunkt, (-(c)s, mv.-e) m.
twijfelachlig punt, onderwerp o. vao twgfel. |
|||||||||||||||||
|
Zweifel(s)-form, (-«) v. twij-
felachlige vorm m.; -frei bijv. en b. zon-
der twijfel, ongetwijfeld, zeker; 2. buiten allen twijfel; -/rciheit v. zekerheid v. Zweifelsgrund, (-(«)»,rav. Zwei-
fehqründe) m, reden v. lot twijfel. Zwoifelsinn, (-(e)s) m., zjm.,Z.
Zweifetyeitt; 2. Z. Zweifelmuth. Zweifels-knoten, (-tnotois,mv.
•knulen) BI. (lig.) knoop in., zwarigheid,
inoeielijkhcid v. ter oplossing, Z. Zmei- (elpunkl. Zweifelsohne, bijw. zonder twij-
fel, ongelwyfelil, builen twijfel. Zweifel-sucbt, v., z. ra. twijfeU
zucbt, zucht v. tut twijfelen, scepticisme o.; \'luchtig bijv. nw. IwijfelzUchlig; -v»tl bijv. uw. vol twijfel, zeer onzeker; \'Weide v. baslaardwilg m.; -weiser m. lwijfel- zuchlige, twijfelaar, lwijfelznchlige,scep- licus m.; -weisHcit v., Z. -lehre. Zwei-firner, (-s) m., z. m. twee-
jarigc wijn ra.; -llügelig bijv. nw. twe«- vleugelig.mel twee vleugels; -firmig bijv. uw.,Z.-yestattig; -fünflelscliein m.stand ui. van twee planeten, die 144 graden verschillen; -/üszig bijv. nw. met twee voelen, tweevoelig, Z. -beinig; -[u>ziy bijv. nw. tweevoclscli, twee voet lang & Zweig, (-(e)i,mi.-() m. tak, twijg
m.,spruit, vertakking v.;(fig.) verlakking v.; (van eeue wetenschap &), i:<k in., vak, onderdeel o., afdeeling v.; It. der lelzte - ciner Familie, de laatste afstam- meling m., spruil v.; die verschicdenen -e des Handels, de verschillende takken, vakken; er wird nie auf einen grünen - kommen, hij zal het nooit ver brengen, er zal van hein niet veel terechtkomen; it. hij zal er nooit bovenop komen, hij zal nooit fortuin maken; (Wapenk.) lof- werk o. Zweig-bahn, (-en) v. (Spoorw.)
/.ijlak ui.; -bank v. bank v. van lakken; •olatt o. blad o. aan een tak; -btiilhe v. bloesem m. aan een lak; -btmkenlragend bijv. nw. bloesems aan de lakken heb- bende. Zweigenen, Zweiglein, (*er-
kl.) o. takje, tw ijgje, spruilje o. Zwei-geflügelt, bijv.nw.,Z.-/ia-
geliy; •yehausig bijv. nw. met dubbele
schelp of schaal; -gelicnkelt bijv. nw„ Z. •henkelig; -gehórnl bijv. ww.,/.•hlrnig. Zweigen, (zweigte, gezweigl) bedr.
ww., Z. plrop/en. Zwei-geöhrt, bijv. nw., Z.-öhrig;
•gesang m. tweezang in., duo, duet o.; •gespallen bijv. nw.,Z. -spallig;-gespann o. tweespan o., twee paarden o. mv.; •gesprach o. samenspraak v., gesprek o. lusschen twee personen; -gestultig bijv. nw. onder twee gedaanten voorkomend, tweevorinig, zich onder twee gedaanten vertoonende, -geslrichen bijv. nw. dub- bel gestreept, mei twee strepen; (Muz.) —e .\\ole, dubMgeslreepl; •gelheilt bijv. uw., Z. -tlicilig. Zweig-geschaf t, (-(e)*, mv. -e)
o. depot o.; -geteHtcnafl v. tak m. eener vereeniging. Zwej-giebelig, bgv.nw. met twee
|
gevels; -gipfelig bijv. nw. met twee pun-
ten, met twee toppen; -gliederig bijv.nw. tweeledig; (Alg.) —e Grütze, tweeledige grootheid. Zweigicht, bijv. nw. nw. als een
tak, takaclilig. Zweigig, bijv. nw. takkig, zicb
verlakkend. Zweig-recht, (•(<)», mv. -e) o.
(Uoschw.) recht o. om takken af te hou- wen. Zwei-griffelig, bijv. nw. met
twee sljiiipertjes; -yri//ig bijv. nw. met
twee stelen of hand vaten. Zweigröhre, (-«) v. tak m. van
eene luns, zijkanaal o. Zweigroschenstück, (•(«)>,
inv. -e) o. stukje o. van twee groseben, iweogroscheiislukje o. Zvyeigstandig, bijv. nw. op den
lok slaande, op ileu tak groeiende.
Zwei-bander, [-handert, mv.
•handerj in. tweeliüiidig wezen o.,mensch
in.; -handig bijv. nw. Iweehandig, twee handen bebhende; 2. heide handen even goed kunnende gebruiken; -hangig bijv. uw. aan twee zijden schuins alloopen- |
||||||||||||||||
|
5
|
|||||||||||||||||
|
ile; (Itouwk.) in een luit uilloopende;
• hauig bijv. nw., \'L. -maluiig; -hanplig
bijv. nw. tweehoofdig, twee hoofden of koppen hebbende; -hausiy bijv. nw. —e l\'/lanzen, •hdusler m. mv planten v. mv. waarvan de mannelijke cu vrouwelijke bloemen gescheiden zijn. Zweibeit, (-cn) v. tweeheid, dub-
helheid, tweevoudigheid v.,uit tneeeen- hcden bestaand voorwerp o.; slehre v. stelsel o. dal de wereld door een goed en een kwaad beginsel geregeerd wordt, dualisme o. Zwei-henkelig, bijv. nw. met
twee hengsels; -herr in. tweeman m.;
•herrig bijv. nw. van twee heeren, aan twee heeren toebehooreode; -herrisch, • herrlich bijv. nw. van twee mannen;
• herrschafl v. twceinanscbap, besluur o.,
regcering v. van twee mannen, duum- viraal o.; •herrschcr m„ Z. -herr; -herr- wiirde v. waardigheid v. van tweeman; •hoeker m. dromedaris m., dier o. met twee bulten; \'höckeriy bijv. nw. twee bullen hebbende; -liörner o. mv. dieren o. mv.met twee horens;-hörnig bijv.nw. twee horens hebbende; -kufer in. her- kauwend dier, dier o. met gespleten hoeven; -hufig bijv. nw. met gespleten hoeven; •hundertcl o. tweehonderdste ge- deelle o.; -hundert bijv. nw. lweehon- derd; -hunderlsle bijv.nw. tweehonderd- sle; -jlhrig bgv.nw. twee jaar ond,l<vee- jarig, twee jaar durende; —er Wein, tweejarig; -jahrlich bijv.nw.om de twee jaar geschiedende; -kampf m. tweestrijd, tweekamp in., tweegevecht, duel o.; zam —e heraus/ordern, lol een duel uilda- gen; sich in cinem —c sr.htagen, duel- leereii; -kdmpfer m. bij die duelleert, ducllisl m.; -kapselig bijv. nw. twee- vliezig, twee vliezen hebbende; -klap- /•/,./ bijv. nw. met twee klapvliczen; •knöpfig bijv. nw. met twee knoppen, met twee schillen, met twee trossen; |
|||||||||||||||||
|
Zwe. 1491
|
|||||||||||||||||||
|
Zwe.
|
|||||||||||||||||||
|
Zwe.
|
|||||||||||||||||||
|
Zwoi-theilig, bjjv. nw. in tweeën
verdeeld, gehalveerd; (Alg.) tweeledig; thetliykcit v. tweeledigheid »., uit twee deelen bestaan o.; -theilung v. halvee- ring, verdeeling », in tweeën; -lönig b(jï. nw. uit twee tonen samengesteld; -lhürig bijv. nw. met twee deuren, twee deuren hebbende;-trachliy bijv.nw.zwanger van iwee kinderen; (Veea.) tweejongen lege- Iijk dragend; -lre(ler in. (Lot.) twee te- gelijk uitkomende nomruers o. m».;-(ril< ui. (I)ansk.) tweepas m. Zwüiunddroiszigpfünder,
[-ders, mi. -der) iu. (Art.) twee en der- ugpnnder m. Zweiunddroiszigstel, (-*Mi,
mv. -ilet) o. twee en dertigste (deel) o.;
(Muz.) - of snole v. twee en dertigste noot v.;-*pausey. twee en dertigste maat rust v.; -/ul7 m. twee en dertigste maal». Zweiundsiebzig, (onb.) v. sep-
tuauenta v., bijM m. der 70 overzetten. Zweiviertels-note, (-«)».halte
noul, open noot v.; -pause v. halve maats
rust v.; -lukt m. twee-kwartsmaat ». Zwoi-weg, (-(e)s,mv. -e) m.diib.
bele weg m.; 2. kruisweg, zijweg m.; •weyhahn m. (Spoorw.) kraan v. met twee pijpen; -tceiberei v. lueewijverij v., toe- Mand in. van een man die twee vrouwen beeft, bigamie v.; in der —leben, in bigs- iiiie leven,twee vrouwen hebben; -ueibig hijv. nw. tweevcijiig, twee vrouwen heb- bende; (I\'l.) Z. -yri/[eltg; Ordnung der en /\'/lunzen,orde der lweeslijligeplsn-
leu, digynia v.; -ninkelig bij», nw. twee- uoekig, twee lioekeu Iiebbende;-tti5c.ïe«(- lich bijv. nw. om de twee weken plaats hebbende; -a:ockig bij», nw. twee we- ken durend, twee weken oud; -icuchs m. (tien.) Engelsclic ziekte v.; -« ücksig bij», uw. aan de rJngelsche ziekte lijdend; (van wol), Z. schurig; -zaik m. gaffel, twee- land m.; •zackiy, -Minkig bij», nw. met twee landen,gallelvorinig:-zu/itv.(Spraak- k.) dualis m.; 2. getal o. twee, tweetal o.; •zalitiy bijv. nw. ten gelale van twee; (I\'l.) uil twee bladdeelljcs bestaande, l«cc aan Iwee groeiend, gepaard; -icA» in.(l\'l.)gallelkruido.,tweetandm.;(Nat. Insl.) zeeegel m.; -ziknig bijv. nw. twee landen hebbende, tweetandig; (PI.) gaf- lehonnig; -zehig bij», nw. slechts twee lenen hebbende; (Tuinb.) twee schillen hebbende, met twee schillen; -zeiler va. iweeregelig vers o.; -zeilig bij», nw. tweeregelig, »an twee regels; —e Aekre, grasaarlje, graslialmpje o.; -zeitig b(j». uw. aan twee lydperken onderworpen, van twee lijden; (Spraakk.) nu lang,dan kort; -zinkig bijv. nw., Z. -zackig; -zbl- lig bijv. uw. tweeduimsch, twee duim dik &; -züngelei v. dubbelhartigheid, valschheid v. Zweizüngeln, (xweiztngtlle, gt-
zueiziïnyeli) o. ww. uit twee monden spreken, dubbelharlig zijn, valsch zijn. Zwei-ZÜDgig, bij», nw. dubbel-
harlig, valsch, geveinsd, Z. doppelzüngig; •züngler ra., —in v. dubbelbartige m. en »., valsebaard in. Zweroh, bijw., Z. quer, überzwetch.
|
|||||||||||||||||||
|
dend. met twee scherpe kanten; •tchnil-
tig bijv. nw., Z. -makdig; schukig bijv. nw. tweevoetsch, van twee voet lang &; srliany bijv. nw. tweemaal in een jaar ;eschoren kunnende worden; —e Wolle, «ol van de tweede schering; 2. tweemaal in een jaar geschoren wordende; 3. —tr Ofcn, oven m. met twee openingen; -sai- liy bijv. nw. tweesnarig; scliwanziy bijv. nw. twee staarten hebbende; scilig bijv. nw. tweezijdig, met twee zijden; (I\'l.) Z. •reikig, -zeilig; (Cer.) wederzijdsch; -sil- ber m. woord o. van twee lettergrepen, tweeleltergrepig woord o.; silbig bijv. nw. tweeleltergrepig, van twee letter- grepen; silbter ra., Z. silber; sinn m., siami) bijv. nw., Z. Dnppelsinn $~; -«i- iziy bijv.nw. met twee lil plaatsen: soliliy bijv. uw. met twee zolen, met ilnbbele zolen; • tpallig bijv. nw. tweespallig, ge- spleten; (Urukk.) in twee kolommen. spanner m. tweespan, rijtuig o. voor l»ee paarden; 2. voerman, boer m. die nvt twee paarden rijdt:->p<ïnnia bijv.nw .net twee paarden bespannen: — falinn rijden in een rijtuig mei twee paarden pelzig bijv. nw. Iweevliezig; spiet o (Muz.) muziekstuk o. voor twee perso. nen, duo, duet o.; spilz m., sptlze v (Slraalin.) bikhamer m.; 2. (Ueelilh.) beitel in. niet twee scherpe kanten;—am- bosz m. aambeeld o. met twee punten: spilziy bijv. nw. twee punten hebbende, iweepiiulig; spraclie v„ Z. -gespraclt, sprachiy bijv. nw. in twee talen; slaclnl n. (.Nat. bist.) tweestekelige baars m.; slac.helty bijv. nw. twecstckelig, twee lekels hebbende; slammty bijv. nw. iweeslainiiiig, twee stammen hebbende; •slim-tig bijv. nw. (Muz.) twee.ilemmig, voor twee stemmen; —es Tonspiel, duo. luct o.; 2. (lig.) oneenig zijnde, verschil van gevoelen hebbende; stirniy bijv.nw. (Kabell.)twee gezichten hebbcnde;-s\'oc- kiq, -slöck\\y bijv. nw. met iwee vcrdie- pingen; slujii bijv.nw. met twee treden of trappen; slündig bijv. nw. iwee uren luiend, twee uren oud; slündlich bijv. BW. om de twee uren geschiedend. -tnyiy bijv. nw. iwee dagen oud, Iwee dagen durend; -lnyltch bijv. nw. tweedaagse!). om de iwec da^en geschiedend; •laaiend bijv. nw. Iwee duizend; -tau.seinhle bijv uw. tweeduizendste. Zweite, bijv. nw. tweede; 2. der -
des Manals, de tweede van de maand. h\'riednch der -, Krcdenk de Tweede;d>a "H Tag darauf, den tweeden dag daarna; -s Gc*icht, tweede tooneel, gezicht; -i Ich, tweede ik, ander ik; sie ist mein s lek, zij is mijn tweede ik, mijne rechter, hand, zij vervangt mij in alles; 2. -, (-n) v. (Muz.) seconde v., tweede toon m. van den groinlloon. Zweitel, (-s, mv.Zwcitel) o. helft v.
Zweitens, bijw. ien tweede, in de
tweede plaats; it. ten andere. Zweitgeboren, bijv. nw. der
Sohn, naderhand geboren, jonger. Zweitheilen, {zweilheille, gezwei-
ihriti) bedr. ww. in tweeen verdeelen halveeren. |
|||||||||||||||||||
|
•köpfiq bij», nw. tweehoofdig, met twee
koppen, met twee aangezichten; -knrn o. spelt v.; -kSrnig bijv. nw. twcckor- relig, met twee korrels; •lapjtig bijv. nw. tweekwabbig, lweelobbig;-/rtu6ii/ m. tweejarige wijngaardrank v.; -laut(cr) m.. Z. Doppellaul{er); -leibig bijv. nw. met twee lichamen, tweclijvïg; -licht o., Z. •duikel. Zwelling, (-(e)s, m». -e) m., Z.
Zwilling. Zwei-lippig, bij», nw. met twee
lippen, iweelippig, twee lippen hebben- de; -töclierig bijv. nw. niet twee gaten, dubbel gehoord; -l*tkig bijv. nw. twee lood wegend; -maeklig bijv. nw. twee- machtig; Klasse der —en l\'/lwizm, klasse der Iweemachtige planten, ilidynamia v.: •mahdiq bijv. nw. tweemaal in een jaar gemaaid kunnende worden; -mal bijt» tweemaal: -maliy bijv. nw. twee maal geschiedende, tweemaal herhaald; -man- ncrei v.tweemarinerij v.,toestand m.eener vrouw die Iwec mannen heeft, bigamie |
|||||||||||||||||||
|
v.; (I\'l.) d
|
4
|
iainlria v.; -nmnneng bijv.nw
|
|||||||||||||||||
|
Iweemanuerig, Iwee mecldradeu hebben-
de; Klasse der —en l\'ftanzen, diandrin v. -mimii»ch bijv. nw. geschikt voor twee personen, rui in te hebbende voor twee per- sonen. tweeroans, Z. schlafny; (VVev.) »oor twee man werk gevende; •mashr ra. tweemaster m., schip o. met twee masten; (Scherts.) hoed m. met dubbe- len rand; •mottig bijv. nw. met twee masten,twee masten hebbende; • mnnaliy bijv. nw. van twee maanden, iwec maan- den durcnle; •monatlick liijv.nw. om de Iwee maanden geschiedende, lweemaan- delijkscli; -namig bijv. nw. tweeiiamig, twee namen hebbende; -muskeliy bijv. nw. tweespierig, twee spieren hebben- de; -öhrig, -ohrig bijv. nw. niet twee ooren, met twee haildvalsels;-p<iariy bijv. nw. met twee paren; —qvfedert, met twee paar vleugels; -p[enniyer m. mant» stukje o. van twee penningen; •pf&nder m. tweeponder m., kogel in. van twee pond; -pfundty bijv. nw. iweepoudsch. twee pond wegende; -pnliq bijv. nw. (Nat.) met twee polen;-pniiykeil v.twee polen hebben o.; -punkl in., Z. Doppet\' punkt; •riderig bijv. nw. met twee rad»- ren; —e\' Wagen, rijtuig o. met twee wielen, sjees, tilbury v.; -reikig bijv.nw. in twee rijen, op twee rijen; •raderiq bijv. nw. niet twee nemen, Iweeriemscli •tack m., Z.Zaerchsar.k; -umig bijv.nw. tweezadig, met twee zaadkorrels: \'Sang m. gezang, lied o. voor twee personen duo o.; -schalig bijv. nw. tweeschalig, met twee schalen; schattig bijv. uw. (Aardr.) dubbelschadnwig, tweeschadu- wig; sckaii/ler ui. (Landh.) eenjarig schaap o.; •tckicklig bijv. nw. van twee lagen;-jc\'i/<ï/ri(/ bijv.nw. (gemeciiz.) (van bedden), tweemans, voor twee personen; schlitz m. (Boowk.) Ilorisch fries o. met twee hoogten; scknablig bijv. nw. twee* snavelig.lwee snavels hebbendej-sc/ineiJe T.(Dr.) beitel m. met twee scherpe kan- ten; scharnier m. tweesnijdend werk tuig o.; schneidtg bijv. nw. tweesnij |
|||||||||||||||||||
|
1-192 Zwe. Zwi. Zwi.
|
||||||||||||||||||||||||
|
dwergknollook o.;-levkoje v. (PI.) dwergviolier v.; -mandel v. dwergamandel v.—6aumm.dwergamandelboom m.; -m<ï«io bijv. nw. Z. twerghafl; -maus vdwergmuis v.; •mispel v., —ftanm milwerginispelboom ui.; -ne//>e v. zandanjelier v.; 2. berganjelier v.; -or/is milwergos, Afrikaaiische of Kaapsche bulfel m.; -palme v. dwergpahnboom m.•pfirsche v. dwergperzik v.; -reiher m.lwergreiger m.; •rüsler v., Z. -ulmeschril! ui. dwergschrede, schrede v.stap m. van een dwerg; -s/eiij m. (I)elfst.) versteende zeester v., radersteen ui.•Irappe v. dwerggans v.; -ulme v.dwerg-
olm ui.,• -weichsel v. bergkers, steenkers v.; -weide v. dwergwilg m.; -winde vdwergwinde v.; -u>ilttcenblume v. dwerg* schurftkruid o.; -wotf va., Z. Gotdwol/ (2): -ziege v„ Z. \'bock. ZwqüO, (-n) v. lat v. aan een da-
mastweefstoel. Zwetseho, Zwetschke, (-«)
kwets, pruim v. van Uamascus.
Zwetschenbaum, {-baum(e)s
mv. \'baume) in. kwetseboorn, pruime-
bonm in.; -kuelien m. pruimenlaarl v. • miis.1 o. pruimenmoes o.
Zwick, (-(e)s, mv. -e) m. (w. i gebr. i kneep ?., knypen o.;jemn. einen
• gtben, iem. eene kneep geven, knijpen;
2. Z. -mal; 3. (hunstt.) Z. Zwecke. ZwiOk-bart, (-barl(e)s, mv. -bar-
le) in. dichte bjard in.; 2. spitse knevel knevelbaard ra.; -bohrer m.dnlboor,zwik- boor, fret v. Zwieke, (-n) v., Z. Zwickzange.
ZwiCkul, (-s, mv. Zwickel) m.
(Naai.) klinkgeer v.j (in handschofciien), vingerslukje o.; (in kousen), klink v.; (Cilaz.) glazenmakersmes o.; (Tuinb.) hechlrankje o. Zwickel-bart, (-ft.r/(e)«, mv.
•bar/e) ra., Z. Zwtckbart; -beinchen o.
mv. kleine, driehoekige beentjes o. mv. in de naden der hersenen, beentjes o. mv. van Worraius. Zwickeln, (zuirkelte, gezwickell)
bedr. ww. Strumpfe-, met klinken breien; gezwickelle Shümpfe, kousen met klinken. ZwiCkelnaht, [-ndhle) v. (Ont-
Ik.) bekkeueelnajJ ui.; -itrampl in. kous v. mei eene klink. Zwiükon, (zwiekie,gezwickl) bedr
ww. knijpen; jemn. ent blaues Mal -, iem. eene blauwe plek knijpen; jem. mtl sluitenden Zangen -, knijpen; den Bart -, krullen; (Lakenb.) die Knölchen aus Iem Tuclte -. noppen, uitrukken; (lig.) |
len in., molentje o.; (lig.) winstgevende
zaak v., mes o.dat aan twee kanten snijdt, dubbel voordeel o., melkkoetje o.; -nagel ui. rond spijkertje o. niet platten kop; schuur v. touwtje o. aan het eind eener zweep.slag m.; •liet* m. wigvormigesluit- steen m.; -zangev.nijptang,splintertang v. Zwieback, (-(e)s, mv. -e) m. bc-
scliuil v., tweebak o.; -blume y. Indische plant v. met vijf bladerige bloemen; -kam- mcr v. beschuilkainer v. Zwiebel,(-\'i)v.ajuinm.;(PI.)bloem-
bol in.; (Tuinb.) kleine -, kleine ui v.,prei v.; sich durch -n /orlp/lunzend, bolachtig; 2. (Kookk., Tuinb.) ui x.;-l<iitrh in. kiwf- look o.; ein Bundel -n, rist v. uien. Zwiebel-apfel, {-apfels, mv. -op-
/.\'/; m. appel ui. met vruchtbuudel; \'arlig
bijv. nw. machtig, (bloem)bulathtig;—er Oeschmack.Z. \'geschmack;-uuge o.op den wortel slaande bloembol m.;-6«W o.bed o. met bloembollen, bed o. met uien; -binte v. (PI.) bolachtig nel o.; -birne v. uivor- mige zoiuerpeer v.; -brühc v. uiensaus v.; • brut v. jonge bloembol ra., bloem v. uit een bol. Zwiebelchen, Zwiebelein,
(verkl.j o. uitje, ajniiilje o., pret v.
Zwiebel-ÜSCh, {-es, mv. -e) m.
met uien toebereide visch v.;(Urnkk.)pas- tei v„ door elk. geraakte letters v. mv.; •fischkramer m. slordige lelterzetler m.; •jörmig bijv. nw. bolvormig, uivormig; yeruch va. uienreuk m., uienluchl v.; •oeric\'i/o.gereclito. van nien;-geschmack ui. uiensmaak ui.: -gewdchs o. bolgewas o., bolachlige plant v.; -gras o. bolachtig gras o.; -haul v. vlies o. van eene ui. Zwiebelicht, bijv. nw., /.. zwie-
belartty.
Zwiebelig, bijv. nw. bollen bevat-
letid, boldrageud. Zwiebel-isop, (-(c)s) m., z. m.
Imiiniki nul o.; -kuospe v. jonge bloembol
in., bloem v. van een bloembol; •kuchen ui. scheutjes, nilspruitsels o. mv. van een bloembol onder den grond; 2. panne- koek m. met uien; •lauclt in. knoflook o.; -»iau.s\' v. muis v.die wintervoorraad ver- zamelt. Zwiebeln, {zwiebelle, geztviehelt)
bedr. ww. etne Spetse -, met uien toebe- reiden;2. met uien wrijven; (Volkst.) jem. -, kwellen, plagen, mishandelen; it. af- raiisp|en. Z»-iebel-saft, (-«a/\'/(<)», mv. -
xi\'/\'e) ui. uieusap o.; •same in. uienzaad
o.; schaft v. uienstengel m.; schale v. uieosebil, huid v. van eene ui; 2. (Nat. hist.) bastaard mossel v.; stengel m., Z. schaft; scltuertet v. gewone lischbloem
v.;slrange v. rist v. uien; suppev. uien- soep v.; \'hagend bijv. nw. boldragend; wicke v. bolachtige wikke v.; \'wurzel v.
bolachlige wortel ra., knol m. Zwiebracho, (-n) v., z. Zmei- brache.
Zwiebrachen, (zwiebrachte, ge-
ztviebrachl) bedr. ww., Z. zweibrachen. Z wiefaoh.zwiefaltig, bjjv.nw.,
Z. zueilach d/\\ Z«rie-ge3praoh,(-(e)»,mv..«) o. |
|||||||||||||||||||||||
|
Zwerch-arm, (•(«)»• mv- •*) m-
Z. Querarm; (Zeew.) (van het anker) ankerstuk m.; -art, -axt, -balken, -band •bank, -eisen d>, Z. Quer-ast d/v -fell o. (Ontlk.) midtlelrif o.; (lig.) tem», das - erschütlern, lenis. lever doen schudden. iein. hartelijk doen lachen; (Nat. bist.) schelp v. met twee holten. Zwerchfell-blutader, (•») «.
tot het middelrif behonrende bluedader
».; -entz(tndung v. middelrirsontsteklng t.; -erschütterung v. uitbarsten o. vau bet lachen, schaterend gelach o.; -nerc m. middelnfszenuw ».; •pulsader,~$cltlag- ader v. tot het middelrif behoorende pols- of sl.ij.Milt.-r v.; -suni) va. middelnfstok in. Zwerchwall, (-»oW(«)i,in».-w4/-
Ie) in. (Vest.) dwarswal ra. Zwerg, (-(e)». mv. -e) id. dwerg,
klein man in., ventje, kereltje o., Z. Ko- bold. Zwgrg-aloe, (-n) v. (PI.) dwerg-
doi v.; -alpktrsche v. kerseboorn in. van de Alpen; -anlilope v. dwergantilope v.; •apfel m. dwergappel m.; -arlig bijv.nw. dwergachtig, als een dwerg, zeer klein •baum in. dwergboom, laag geleide boom in.: •belten m. dwergbehen v.; -bildunij v. vorming, norzaak v. der dwergachtig- heid; 2. dwergachligheid v.; -birke v. dwergberk m.; -6orfc m. dwergbok, Afn- kaansche,kleine bok in.; -bohne v. kruip- boon v.; \'backt v.dwergbeuk m.;-éu<:Aj- (baum) m. dwergpalm in.; -bü/[el in. dwergbuflel m. Zworgchon, Zworgloin, (ver-
kl.) o. dwergje o.,zeer klein persoon m., Z. Ziverg. Zwerg-distel, (-n) v. dwergdis-
tel ».;-etclihorn, -etchlinrnchen o. dwerg» eekhorentje o.; -enle v. dwergeend v.; •emian in. (PI.) kleinegentiaan y.\\-erbse v. kruiperwt v.; -eule v. kleine herlov m.; -/eige v. dwergvijg v.; •feigenbaum m.dwergvijgeboom m.; -ftchle v. dwerg- pijnboom in.; -fledermaus v. dwergvle dermuis v.; -gamander va. dwergganian der t.; -gattung v., Z. •gesclileclil; -ga telle v., Z. -anlitope; -gein m. trochyt in., versteende zeester v.;-gens\'er m.dwerg- brem v.; -geschleclil o. dwerggeslacht o.. snort v. van dwergen: -geslatt v. dwerg - achtige gestalte, dwerggestdlle v.; 2. kleine gestalte \\.;-gewnchs u.dwervphiul ».; -granalbaum in.. -granale r. dwerg- granaat v. Z W$rghaft, bijv. nw., Z. zmrg.
arlig. Zworg-hase, (-n, mv. -n) m.
|
||||||||||||||||||||||||
|
es zwtckl mtch int Leibit, ik heli
|
||||||||||||||||||||||||
|
dwerghaas in.; -nuhn o.dwerghoen,kriel-
boen o Zworgin, (-n««) v. vrouwelijke
dwerg v.; (Scherts.) kleine vrouw v. Zwgrgisoh, bijv.nw.dwergachtig,
klein. Zworg-jasmin, (-(e)t, mv. -e)
in. dweigjasuiijn v.; -kabliau m. dwerg- kabeljauw m.; \'kaslanie *., -kaslanien- baam in. dwergkastanjebnom in.; -kiefer m. dwergpgnbo nu in.; \'kirschbaum m„ •kirsche v., Z. Heckenkirsche; -krebs m |
||||||||||||||||||||||||
|
snij.
|
||||||||||||||||||||||||
|
dingen door het lijf; ein Fass Wein
opeusleken, boren. Zwioker, (s, mv. Zmicker) m.
|
||||||||||||||||||||||||
|
knijper in., hij die knijpt; 2. nij
|
4
|
ptang,
|
||||||||||||||||||||||
|
kiiijptang v.; (Timm.) zwikhoor v.; (Kui-
p.) Z. Zivtckboltrer; il. zwikje o. Zwiükera, (zwtckerle, yezwtckerl)
o. ww. vlug zijn, steeds in beweging zijn, heen en weer loopen. Zwick-100h,(-/orA(«)s,mv.-/i5-Aer)
o.(lig.) svbmllioek ui.;•/«.</o.bl.iuwe plek |
||||||||||||||||||||||||
|
dwergkreeft m.; -laueh ra. (Tuinb.)1 v. van het knijpen; -mültle v. (Sp.) tno-
|
||||||||||||||||||||||||
|
Zwi. 1493
|
|||||||||||||||
|
Zwi.
|
|||||||||||||||
|
Zwi.
|
|||||||||||||||
|
samenspraak »., onderhoud, gesprek o.: j paar tweelingen; (Sterrenk.) Z. -gextirn.
|
gaas o.; -kistchen o. werkdoosje o.;
|
||||||||||||||
|
•gestat! v., Z. Dnppelgestalt.
Zwielicht, (-(e)s) o., z. m., Z
Zueidunkel. Zwier, brjw. (verond.) Z. zwetmal
Zwicsel, (-z, mv. Zwiesel) m. en (-n) v. tweetakkige verdeeling v., gaffel- vorm m.; (fis.) gaffel m. Zwiesel-bart, (-barite)s, mv. -
barle) in. boksbaard, baard m. met twee punten; -beere v. vogelkers, kriek v.; — nbaum m. kriekeboom m.; -dorn m. groote hulst v. Zwieselicht, zwieselig, bijv.
nw. met twee lakken, in tweeen gesple- ten. gaffelvormig. Zwiespalt, (-(e)s) m., z. m. twee
spalt. tweedracht, oneenigbeid, verdeeld beid v., twist m.; -geist in. geest in. van tweedracht. Z wiespal tig, bijv. n». in twee par-
tijen verdeeld, nneenig, niet eendrachtig. Zwiespaltsame, (-ns, mv.-n) m.
zaad o. van tweedracht.
Zwiesprache, (-n) »., Z. Zweige-
sprnch.
Zwietracht, v., z. m. tweedracht,
verdeeldheid.oneenigheid i.,Z.Z<eie*pall Zwietraohtig, bijv.en b. niet een.
draehlig, in tweedracht levend, niet eens. gezind, niet overeenstemmend; -keil v. Z. Zwielrachl, Zwietrachts-geist, m„ z. m
geest m. van tweedracht; -same m.zaad o. der tweedracht, oorzaak v. van on- eenieheid. Zwiewuohs, (-es) m., z. m., Z.
Zwriv\'uclis. Zwiggen,(zwtggle,gezwiggt)o.ww„
Z. zwtlschem. Zwilchen, (zwikhie, geztvikhi)
bedr. ww. afrossen, afranselen. Zwillieh,(-fe)s, mv.-c) 111.(Hand.)
tijk. beddeiijk v.; (voorzakken), trielje o. Zwjllichen, bijv. nw. tijken, van
tijk: -er Killet. Z. ZwilliehkUlel. ZvviUich-boden, (-bodens, mv.
•boden) in. patroon o. bij het trieljeweveu;
•grund m., Z. -bnden; -killel m. kiel 111. van trielje; -macher, -weber ui. trielje* wever ni. Zwillige, in. iiiv.galTelhouteno.inv.
aan het pompwerk in eeue mijn. Zwilling, (•(»)», mv. .«) m. lwee-
ling in. en v.; -e gebaren, van tweelingen bevallen. Zwilling-apfel,(-u/>/\'e/«.mv.-(ip-
fel) iu. Iweelingappel m.; •aprtkoie v. Iweelingabrikoos v.; -birne v. tweeling- peer v.; -blulhig bijv. nw. met paarsge- wijs staanile bloemen; -bruder m. twee- lingbrueder in.; •eytinder 111. tweeling- cilinder m.; •empfingniss v. lweclmgbe- vruchting v.; -[ruchl v. tweelingvrucht. paarsgewijs groeiende vrucht \\.;-geschwi- sier 111 v: tweelingen in. en v., tweeling- broeders in. mv., tweelingzusters v. mv.; •nesltrn o. sterrenbeeld o. de tweelingen. Caslor en Pollux,; -liauer m. een van twee samenwerkende mijnwerkers; -kry,lall m. holspaalh o., kruissteen m.; -muskeln iu. mv. tweeliogspieren v. mv.; -paaru. |
•tchwesttr v. tweelingzuster v.; stern m.Z. -qestirn; slreifen m. mv. (Wapenk.)
tweelingsstrepen v. mv. Zwingo, (-n) v. (Meub.) schroefv.klemhaak m : il. \'L.Zwingstange;1. (Sint.\'lijper. knijper, bek in.; it. mondslot o.(van een messcnhechl &). ijzeren ring
m.: (Drukk.) letlerzettersnijphoutje o. Zwingeisen, (-eisens, mv. -eisen)
werktuig o. om het beslag om het hecht Ie persen. Zwingen, (zwang,geswungen)bedr,
ww. onr. dwingen, noodzaken; jent. zu elw. -, noodzaken, dwingen; die Nolh zwang ihnriazu,t[e. nood dwong hem daar- toe; jem. - elw. Unbtlliges einzuyehrn. dwingen, noodzaken, met geweld afper- sen; gezwungener Wette, gedwongen, door dwang; er litsst sich nicht -, hij laat zich niet dwingen; das lassl sich nicht -, men kan dat iiietdwingen;oezuunaeH,gedwon- gen, genoodzaakt, niet vrijwillig; (van de houding), gedwongen, gemaakt, niet vrij; van het gelaat), gedwongen, geveinsd, (van den stijl), gewrongen; -der Grund. Iringende reden; II. wed. ww. sich -,zicb Iwingen, zich geweld aandoen;sich -elw •/cgen seinePinguny zit thun, zijne neiging geweld aandoen; 2. sirA zum Lachen -. gedwongen lachen, gemaakt lachen. Zwinger, (-s, mv. Zwinger) m. hij
die dwingt, noodzaakt; (Vest.) ringmuur ui.; 2. bmenste galerij, uilerste borslwe- riug v., dwinger ra.; 3. afgesloten perk. afgesloten hok o., gevangenis v., slotplein o.; i. onderwal in. Zwing-herr, -herrscher, m.,
-herrschaft, \\..7..Zwangherr^\';-hn/
in. gevangenis v., slotplein «.; (Leeuw.) kasteel o., vesting v. waarvan de bewoners leendiensteu moeten verrichten. Zwjnglich, bijv. nw. dwingend,
noodzakend. Zwing-schraube, (•») v. bank-
schroef v.;-s(a»uev.schroefstang, schroef
v.; -stock m., Z. Schraubslock. Zwirlbohrer, (-rers, mv. -rer) m.
kunstdraaiersboor v. Zwirlen, (zwirlle, gezwirll) bedr.
ww. snel draaien, ronddraaien. Zwim, (-(e)s, mv. -e) m. garen o.,
tweern, draad in.; grober, feiner -, grof, fijn garen; ein Faden -, een draad garen; (gemeenz.) blauer -, slokje o.; it. malle invallen in. mv.; das ist nul blauent • ye- ndltl, dat is malligheid; it. verstand o.; Ier hal - int A\'o/ /. die is slim. Zwirn-band,(-*a»rf(e)s,inv.-6«n-
ier) o. garenband o.; -blonde v. garen-
blonde, garen kant v.; -brelt o. tweern* plank v. Zwimen, bijv. nw.gareu.van garen.
Zwmion, (zteirnle.gezairiit) bedr.
ww. Garn, Setde -, tweernen, twijnen, ineendraaien. Zwimer, (-.«,mv.Z«tnier)m. ,-in,
(•nen) v. iweeruer, twijuer ui., tweern- sler. twijnster v, Zwjm-faden, {-fade-ts, mv. -fa-
len of • faden) in. draad m. garen; -fran- |
• knauel m. kluwen o. garen, klosje o.
garen, garenklosje o.; -hlze v. garenklos m.; •mühle v. twijnmolen m.; -rad o. twijnrad o., haspel m. voor zijde; -rdd- chen o. zijdehaspeltje o.; setde v. lweern- zjjde, naaizijde v.; spitzen v. dit. garen kant v.; stern m. klosje o. in den vorm eener ster om naaigaren op te winden; strumpf in. garen kous v.; -lasche v. werktaschje o., Z. -kaslchen; -wickel m. rolletje papier o. om garen op te windeu; winde v. garenwiuder, haspel m.; scurm m., Z. Fadenuurm. Zwischen, (met den 3en nv. bij
eene rust en den ien bij eene beweging), voorz. lusschen; - mir ttnd ihm tttzen, lusschen mij en hem zitten; - uit beiden, lusschen ons beiden; - heule und mor- i/en, tusscheu vandaag en morgen; - zwei und drei Uhr, tusschen tweeën en drieën; r ist - dreisztg und vierzig Jahren, hij is lusschen de 30 en 40 jaar oud; (fig.) der Unlersthied - ihm und ihr, het onder- scheid lusschen hem en haar; ¥crglei- chung - diesem und jenem, vergelijking lusschen dit en dat, vergelijking van dit met dat; (Spr.) - zwei Slülilen nieder- süzen, tusschen twee stoelen in de asch zilten. Zwischen-aet, (•(*)«. mv. -<) m. lusscbeiibedrijf o.; 2. /.. spiel; -augen-
bltck iu. tusschciilijd m.; -balken m. moerbalk, niuldilbalk m., moerbmt o.; band o. (Ontlk.) bandspier v. lusschen
twee beenderen; -6au m., Z. -gebdude; begebenheit v. tusschenkomend geval o.;
il. lusschengevoegd verhaal o., episode
•begriff in. lusschen vallend denkbeeld
•bemerkung v. liisschenkomeRile aan-
merking v., ingelaschle opmerking v.;
bescheid ui.,Z. spruch;-deck o. (Zeew.)
lusschendek o.;—s^o<sa9ierin.tusschen- dekspassagier, passagier m. die hij de matrozen zijn verblijf houdt; -dornmu$- ket in., Z. stacbelmuskel.-einschiebung v. lusscheiivoegiug,inlasschingv.;/a/.<cAe—, vervalsching v.; -erzdhlung v. tusschen- gevoegd verhaal o.,ingelaschte vertelling, episode v.;-essen O., Z. -gerir.ht; ~faü m., Z. -begebenheit; -\\arbe v. tiisscheukleur, gemengde kleur v.; -gebaude o. Iusschen- gebouw o., vleugel in. welke hel gebouw verbindt, verliindingsvleiiget m.; -gelegen bijv. ow,liisscheiiliggend; •gerichto. tus- scheiigeieehl o., kleinere schotel m. die na en voor een grooteren wordt opge- dragen; -aerolil bijv. nw. (PI.) ineenge- roldj-oesana m.tusschenzang m.;(l)ichtk.) episode v., ingelaschle zang ui.; -geschift o. bijkomende zaak, lussohenkouiende zaak v.; -geschoss o. opkamertje, hang- kauiertje o., lussL-lieiiverdieping, zeet v.; •geuinde o. lusschen weefsel o.; •hafen in. entrepot o.; -handel m. tusschenhaiidel, etpeditiehaudel in.; 2. liisscheukoiiieiide zaak v,; •liandler ui. expedileiir,comiuis- sionoair in.; •handlung v. tusschenko- meud g.-v.ii o.; (Tuoueelk.) lussclieiibe- drijl o.; -ltetralh v. dubbel huwelijk o. Zwisehoninne, bijw. lusschen,
lusscheuin. |
|||||||||||||
|
se v. garen franje v.; -aa.e v. garen
|
|||||||||||||||
|
1494 Zwi. Zwi. Zwö.
|
|||||||||||||||
|
Zwischen-klage, (-n) t. ms-
schenkomende klacht v.; -ktiger m. tus- schenkomende cischer m.; knochen m. mï., Z. ZwUkelbeincken. Zwischenknochen-band,
(-band(e)s, mv. -binier) o. tusschen de beenderen liggend ligament o.; -blutadcr v.beensbloedader v.; -muskel m.tusschen* beensspier ».; schlagader v. tusschen- beensslagader v. Zwischon-kunft, »., z. m. tns-
schenkorasl, bemiddeling, interventie f.; •lage v. losschenligging v.; (Wev.) ijzeren plaatje o. tusschen de schacht van den tapijlweversstoel; -latte v. (Goudsl.) vul- lingslat v.; -Uiu[er in. beunhaas ni.; -lauter m. (Spraakk.) tiisschenklank, tweeklank m.;-kis<*v.(Ontlk.)ruimle v.tusschen het groote en kleine dijbeen; -linie v. Ijjnv. tusschen twee andere;(Drukk.) intcrlinie v.; «n die—nienreiten.tusschendclijnen schrijven; •makheil v. tusschenmaal o., koude maaltijd m.; -mauer v. (Bouwk.) tasscbenmunr.scheidingsm uur.se pa ralie- maur m.; -mischung v. mengsel o., bij- komend mengsel o., tusschenvoegsel o.; •mittel o. verbindingsmiddel o.; 2. mid- delweg m.; -muskel m., Z. -knochenmus- kel; —bando. tusschendespieren liggend ligament o.; -person v., Z. Hillelsperson. ttillelsmann; -pfeilerm. midden pijler, pi- laar m. tusschen twee andere; -pfosten m. middelpost, post m. tusschen twee an- dere; -plali m. lusschenplaats, tusschen- ruimtelv.; -qucrmuskel m. spier v. tus- scliei: de dwarse uitsteeksels van de hals-, rog- en lenden wervels. Zwischenraum, (-raum(e)s,mv.
•riume) m. tusschenrnimle v., afstand m.; (Drukk.) wit o.; (Nat.) die kleinen Zwischenr&ume in förpern.poriën v. mv.: 2. (van den tijd), tnsschentijd m., Z. Zei i mum, Zieischenzeil. Zwischon-r\'aumip;, bijv. nw.
tiisschenriiimte hebbende; (van hnut &) poreus; -rdumiqkeit v. poreusheid v.; il Z. -ialz; •reiner m. hij die in de rede valt; segierung v., -reich o. tusschenre- geering v.; (Gesch.) interregnum o.; -reise v. hisschenreis, reis v, tusschen. Zwischen.rippen-blutader,v.,
-muskel,m..-nerva,m..-schlag- ader, v. tusschen de ribben gelegen bloedader, «pier, zenuw, slagader v. Zwisctaenrollen, (rollte zwi-
tehen. zie schengemHt) hedr. en o. ww. tu*«r,henrnllen, rollen tusschen. Zwiscben-ruhe, (-n) v. bij tus-
schenpnozen genoten rust v.; sang in.. Z. -gesang: salz m. tusschenzin, zin m tusschen twee haakjes; srhein m. voor- loopig bewij\' o.; (Hand.) voorlnopigecjni- tanlie v.; •schied m. scheiilsmnur m.; speise v,. Z. •gericht; -»pie/o.tnsschen- «pel, tinschenbedrijf o.; -sprnrli m. voor» loop in vonnis o.; slab m. (Uouwk.) pi- laarlijst v.; stachelmutkel m. tusschen de stekelachtige uitwassen van de wer- velheenderen Belegen spier f,;stadl V be- middelende stad,lusschenliggonde stad v.: •slnnd m.tiisschen-\'taml m.: it. tusschen- «telling v., voorloopige stand m.; 2. mid- |
|||||||||||||||
|
delstand m.; -tlSnder m., Z. -pfeiler;
stetlung v., Z. stand; stift m„ Z.-raum (Drukk.); Stillef.stilte, pauze t.; •slim- me v. (Muz.) middelstem, vulstem v.; stock m., —uerk o. tusschenverdieping. zeel v.; slrei/, slreifen m. (Wev.) bin- nenwerk, weefsel o. van kant tot sieraad tusschen twee slrooken doek; stick o. tusschenstuk o., Z. spiel; stunde v. lns- schenuur, vrij uur, schaftuur o.; -tiefe v. (Bouwk.) ruimte v. tusschen hetsnij- werk eener zuil; -/on m. (Muz.) middel- toon m.; -trager, —in, (lig.) over- en weerpraler, verklikker, praaljesmakcr m., over- en weerpraatster, verkhksler,praat- jesmaakster y.;-tragerei v. verklikken o., over en weer pralen, praatjes maken o.; •umstand m. bijkomende omstandigheid v.; -urlheil o., Z. spruch; sersanimlung v. lusschenvallende vergadering v.; -vor- fait m.,Z. -begebenheit,-umstand;-will m. Insschenwal scheidingswal m.; (Vest.) courlinc v. tusschen twee bolwerken; •wand v. middelschot o., middelmuur m., Z. -maner; -teeite v. tusscheniuimle v.; •wind m.,Z.Keben«ind;-uorlo. (Spraak- k.) tusschenwerpsel o.; saun m. schei- dingshaag. haag v. die tot scheiding dient: •zeile v.. Z. -linie; -zcilig bijv. nw. mei |
|||||||||||||||
|
ras o.; -geschtpfo., Z. Zwitter; •kifer m.
meikever m.; -pflanze v. bastaardplant
v.; it. tweeslachtige plant, plan\', v. met slampertjesenmeeldraden;-*/n<:tm.groe- ve v. waarin onzuiver tinerls gevonden wordt; -wesen o. dubbelzinnig wezen o.; -tcor/ o. bastaardwoord o.; seittvort o. (Spraakk.) deponens o., werkwoord o. dat een bedrijvende beteekenis en een lijdenden uilgang heeft. Zwitzern, [zu-itierte, gezwitzert)
o. ww. zich snel heen en weer bewegen, glinsteren, flikkeren, fonkelen. Zvvo, bijv. nw. (verond.) Z. zwei.
Zwölf, bijv. nw. twaalf; um - Uhr,
om twaalf uren;(Hand.) - Duizend, twaalf dozijn, een gros; 2. (-en) v. 12, het ge- lalmerk. Zwölf-achteltact, (-(*)j, mv.
-e) m. (Muz.) twaalf-achtstenmaat v.;
•bldtterig bijv. nw. (PI.) twaalfbladerig; -botc m. Apostel, leerling ro. van Chris- lus; —nscheidungstag m. scheidingsdag m. der Apostelen, (15 Juli); -er*o.twaalf- hoek m.; -eckig bijv. nw. twaalfhoekig, met twaalf hoeken; -ender m. hert o. met twaalf lakken aan de horens. Zwijlfer, (•*, mv. ZwSlfer) m. een
van 12 personen, lid o. van den raad van twaalven; (Itek.) X.Zwnl/ (2); (Mnntw.) miintsliik o. van 12 kreutzers; (Wijng.) wijn van het jaar 1812. ZlVQlferlei, bijv. en b. twaalfderlei,
twaalfilerhande, van twaalf soorten. Zwölf-fach, -faltig, bijv. nw.
twaalfvoudig, twaalfmaal zooveel. Zwölfflngerdarm, {-darm(e)s,
mv.•ddrmt) m. (Onllk.) twaalfvinserige darm, dunne darm m. aan de rechter- iiiMinliii.\' van de maaj; -blulader,-sehlag- ader v.lot den twaalfvingerigen darm be- lioorende bloed-. slagader v.; -rntzün- ilung v. ontsteking v. van den twaalfvin- gerieen darm. Zwölf-flacb,(-^afAe.5,rav.-/IiicAe)
o. twaalfvlnk o.; -fürst m. een van de iwaalf vorsten, lid o. van de regeering van twaalven, dodecarch m.: •fürtten- reich o. door twaalf vorsten bestuurd rijk n.,dnilecarcliie v.\\-griffelig bijv. nw. met twaalf slamperljes; -jahrig bijv. nw. twaalf jaar oud, twaalf jaar durende; •jdhrlich bijv. nw. om de twaalf jaren .eschledende, alle twaalf jaar geschie- dende; -knpfiq bijv. nw. (van vlas), met twaalf koppen; -lhlhiq bijv.nw. van twaalf lood, twaalf lood of zes ons wegende; —es Stlher, zilver van negen penningen; •mul bijw. twaalfmaal; •matig bijv. nw. twaalfmaal plaats hebbende, Iwaalfmaal herhaald;-min>i<n\'g bijv.nw. (PI.) inaalf- nanheris, mei twaalf meeldraden; —e /\'/tanzeii.dnilecanilria v.; •ma.vzo. twaalf* tallig stelsel o.; -manntiq bijv. nw. twaalf maanden oud, twaalf maanden durende; •monullich bijv. nw. om de lwaalfmaan- len geschiedende, Z. -jtihrlieh; -pfünder m. Iwaalfpnuiler m.; -pfündig bijv. nw. Iwaulf pondsch, twaalf pond wegende; -\'vie —e Kanone, Z. -pfündcr; seilig l>ijv. nw, twaalfzijdig, twaalfkanlig: —e Fiyur, Z.-ecA; spullig bijv.nw.,Z.-(Aei- |
|||||||||||||||
|
lussch
|
6
|
enlijnen, met interlinies;—elleber-
|
|||||||||||||
|
ictzung, tusschen de regels slaande ver-
taling; -zeit v. tnsschentijd m., Iijdsver- loop m. tusschen; in der —, inlnsschen; in der — ist es geschenen, in dien tus- schentijd &. ZwischgOld, (-(e)s)o..7..m.blad-
goud o. waarvan de eene zijde zilver is, tweekleurig soild. Zwist, (-(e)s, mv. -e) m. twist m.,
oneenigheid, ruzie v., verschil o., Z. Zwiespalt, Zuielraeht; (Wev.) die -e, de loopendc of langschc draden. Zwistig, bijv. en b. betwist. on-
eenig, oneens; (gemeenz.) gebrouilleerd: 2. Z. slreitiq; -keit v., Z. Zwist. ZwitSChem. (zwitscherte, ge:wit-
trherl) o. ww., m. h. kneelen. kwetteren, piepen, zingen, zijn gezang doen hooren; (Spr.) toie die Alten sungen, so - die hingen, gelijk de ouden zongen, zoo pie- pen de jongen. Zwitter, (-J, mv. Zwitter) m. (Nat
hisl.) tweeslachtig dier n.of men«ch m.: \'2. bastaard m.; (Tuinb.) baslaard m.: (Delfst.) Z. Wasser -, lieiszblei;\\l. Zinn- erz; (flg.) dubbelzinnig wezen, machte- loos srhepsel o., zwakkeling m. Zwitter-artig, bijv. nw. twee-
slachtig: -bildnnq v. baslaardvorming vorming v, der tweeslachtigheid; ~hlutne. •blilthe v. bastaanlbloem v., baslaard* liloc-em m., bloem v„ bloesem m. mei stumpert jes en mecldraden; 2. Z. -pflanie; •bliilhig bijv. nw. bist.iardliloesems dr». gende: ssel m. muilezel in., muildiei o.; -[nrm v. vereeniging v. der heiderlei \'.\'eslachlswerkluiacn in een wezen; 2 Spraakk.) bastaardwoord o., bastaard- vorm in.; \'Sang m. laag v. tinerts; -ge- ichlechl o. tweeslachtige wezens, wezens it.mv.die de beide geslachten in zich ver- cenigen; 2. baslaardsoort v„ verbasterd I |
|||||||||||||||
|
And.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Ben.
|
Chr. 1495
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Zyg&ne, (-n) r.(Nat. hist.) a»ond-
vlinder m.; 2. hamervisch m.
Zygomatisch, bijv. nw. (Ontlk.)
tol het jukheen hehoorende. Zylinder, (-j. mv. Zylinder) m. 4,
Z. Cylinder. Zyma, tZymata) v. gistingstof v.
Zymbel, v., Zypergros, o.,
Zynresse & v., Z. (ymbel f. Zymgm, Zymgn, (•») o., z. m.
(Sclieik.) Bi\'lingmiddelrj. ZyreDOn, v. mv. sering f.
Zythere, (-n) v., z. m. (Fibell.)
CyihiTe. Venus v. Zythos, (nnb.) m. gegiste drank
in., bier o., azijn m. &. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Zwglften, T. mr. twaalf nachten
m. mv., tijd m. tusschen Kerstmis en Driekoninsren. Zwolftens, bijw. ten twaalfde, in
de twaalfde plaats. Zwölfter, bijv. nw„ Z. ziiülfer; it
(-s, mv. Zuölfter) m. twaalftal, do- zijn o. ZwÖlf-theilig, bijv. nw. in twaalf
deelen verdeeld; -weibig bijv. nw., Z. •griffelig; •weibiykeit v. twaalf stam- pertjes li eb bc n n. ZwuntSChe, (-n) v. groenvink m.
Zybele, (-ns) v„ z. m. (Fabell.)
Cyhele, Vesta v. Zyder, (-«, mv. Zyder) m., Z. Cider.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
lig; slCndig bij», nw. van twaalf oren,
twaalf uren oud, twaalf uren durende; slfmdlich bij?, nw. om de twaalf uren geschiedenil;-.trMnrfnerm.(Bergw.) mijn- werker m.di» 12 uren daags werkt; -M0/0 bijv. uw. twaalf dagen oud, twaalf dagen durende; •Idqlich bijv.nw. twaalfdaagse!!, om de twaalf dagen geschiedende. ZwplftO, bijv. nw. twaalfde; der -
drs Monots, de twaalfde van (Ie maand; Ludwig rfcr ..Lodewijk de Twaalfde; mm -n, Z. zwol\'flens. Zwölftel, (-s, mv. Zwölftel) o.
twaalfde (gedeelte) o.; -form, -grösze v. (Drukk.) vorm in. van in-12, duode- cimo o.; ISuch in —, boek in duodecimo. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Verzeichniss der Eigennamen, Lijst van eigennamen, welke
welche in den beiden Spra- in de beide talen ver- clien verschieden sind. schillen. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Benedict, Benedictus, m. Be-
nedictns.
Bcrnhard, Bernhardus, ra.
Bernardus, Bernard, Barend; (gemeenz.) Nardus. Bernhardin, Bernhardinus,
111. Büniariliniis.
Bernbardine, v. Bernardina, Ba-
rendina, Diciitje.
Bgrtram, in. Bertrand, Bertram.
Blaschon, o. Illasius.
Bon.ivontura, 111. Bonaventura.
Botty, v. Betje, Elisabetb, Eliza,
Elsje. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Aeneas, m. Eneas.
Angelilta, v. Angelica, Engeltje. Anselm, Ansglmus, m. Ansel- IIIUS.
Aonrichon, o. Anlje, Naatje.
Antonette, Antgnia, v. Antoi-
nctle, Antonia, Toontje, Teuulje. A.11 um, Antgnius, m. Antonius,
Antnon, Anton, Toon, Tennis. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Absalom, m. Absalon.
Aclt\'lo, v. Adela. Adelina, Alida, Ada;
(gemeenz.) Aaltje, Boortje. Adelgunde, v. Adelgunda.
Adelheid, v. Alida, Adelheid, Z.
kiek. Adolph, m. Adolf.
Adrian, Adrianus, m. Adriaan,
Adrianus, Janus, Arie. Ad naiio, v. Adiiniia, Jaanlje.
Aegidius, m. Egidius,Gilles.Jilles.
Agnes, Agnese, Agnesia, v.
Agnes, Agnesia, Agnit.\'l.
Ahasverus, m. Ahasuerus, As-
suerus, Ahasverus. Alunch, 111. Alarie.
Alberich, m. Aubri, Alberich.
Albrecht, m. Albrecht, Albert, A1-
berlus. Aloxi as, 111. Alcxis.
Aloysius, in. Aloysius.
Alphons, 111. Alphonsus.
Amadgus, m. Amadeüs.
Am&lia, v. Amalia, Ameli».
Amal lts, m. Auiala.
Aomilia, v. Emiiia.
Aemili&n, m. Erailianus.
An:iklot(us), in. Anacletus.
Andreas, in. Andreas, Audries,
Dries, Doms. Andrgmache, v. Andromaché.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
69
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Armandus, m. Armandus, Her-
inanus, Herman; (gemeenz.) Manus. Arnold, m. Arnoldus, Arnold, Ar-
llOllil.
Archibald, 111. Archemhald.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
87
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Arnulf, m. A in ui f, Arnoud.
AugUSte, v. Angusia. August, Augustus, in. August, Augustus. Augustin, Augustinus,m.Au- gu-linus.
Aureliaii(us), ro.\'Aurelianus. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Caoilia, Ciicilio, v. Cecilia.
Cajotan, in. Cajetanus.
Carl, m. Karel, Cnrolus.
Carlchen, o. Kareltje.
Caroline, *. Caroiiua, Cbarlotte.
Casar, m. Gesar.
Casarius, 111. Cesarius.
C&spar, in. Casparus, Caspar, Cas-
per. Jasper. Catharina, v. Catharina, Cato,
(gemeenz.) Kaatje, Katrijn. Cblotüde, v. Chlolilda.
Chrjstian, m. Christiaan, Kris.
Christiano, v. Chrisliana; (ge-
inci\'ii/..; Krisje. Siijnijc. Christoph, m. Cliristoffel, Stoffel,
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Balderich, m. Balderic.
Balduin, in. Boudewijn, Balduin. BaldUS, in. Baud, Sehahlns. Barbara, (verkl.) Bijrbchen,
Barbel, o. Barbara, Barbcra, Hartje, Ba Ik I. Bartholomaus, m.Bartholomcüs,
Baiiell, Ban. Bastmn, m. Sebastiaan, Basliaan.
Benodicto, v. Benedicla.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Cbns
|
55
|
tophorus.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Iiya.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1496 For.
|
Lot.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Francisca, Francisca, Francijnlje,
Frankje. Frauciscus, m. Franciscns, Frans.
Franz, ni. Frans.
Franzchen, (verkl.) o. Fransje,
Fraiiciiulje, Friedrich, ui. Frederik,Fredericu<,
Frils. Friederike, ». Frederica.
Fritz, in., \'/.. Friedrich.
Fusci&n(us), m. Füscianus.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Clara, v.. (verkl.) Clarchen, o.
Clar», Klnartje. Claudia, ». Clandina. Claus, m. Nicn\'aas, Kl.ias. Cliaschen, o. Klaasje.
Clomentine, v, Clementina.
Cblestine, v. Cehslina.
Cblestin(us), m. c lestinus.
Conrad, m. Koenraad. Koen.
CQnstantin, Constantjnus,
m. Cnnslanlijn, Gonslanlinus. Cornelius, m. Cornelis, Cornelius,
(geiiieenz., Volkst.) Kees. Cri8pin(US),m.Cris|iiniis,Kri«[)ijn.
Cyprianus, m. Cyprianus m.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I
Ignatius, ïgnaz, m. Ignstios.
Immanuel, m, Emmannel. Innocentius, Innocenz, m. IniKM\'eiilius.
Ironaus, m. Ireneüs. I*ank, m. Iz.iak m. Isaias, m. Isaias, Jpsaja. Isidgr(us), in. Isidorus. J.
Jacob, Jaegbus, m. Jakob, Ja-
enliu^, hons, Janp. Juköbehen o., Jokel, m. Koosjc, Ja»|ijp.
Janob\'aa.v.Jarnha.J.icnniina.Koosje.
Jacobina, v. Jnenbina.
Joremias, m. Jeromins, Jeremia.
Jesaias, m„ Z. hmn\'.
Jette. v. Hendrik», Jetje.
JodokUR. m. Jnnst.
Jghann, Johannes, in. Joannes,
Joliannps, Jnii. Johanna, v. Joanna, Johanna,
llaon». Anna, JohannesBaptista,m.Jo;ii)an-
nes de llnnper.
•foaohim, m. Joaeliim, Jocliem.
Josepha, v. Jnoephina. Jpseph, Josephus, na. Jozef of Jos.-idi.
Jost, in. Jnnst.
Jo^ua, m. Josiip. Jnzua, Juichen, f verkl.) i>. Jnnllje. Julia, Julio, v. Julia. Julian, in. .liiiii.nus. Justina, Justine. v. Jnstina. Ju^tinianfus), m. Jnslinianus. Justin;usK m. Jnstinns. Justus, m. Juslus, Joost, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Genovefa, v, Gcnnveva,
Gegrg(ius), m. George, Joris, Jur-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
D
Damian(US), m. Paminnus
Deodat, m. Deodatus, Theodoros, Thcwlnnr. 0»riis.
Diebold, m.Theobaldus, Theobald,
Tibnnt.
Diederich, m. Ilpsidprins
Dietrieh, m. Dipderik. dirk |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
riaan.
Gerhard, m. Gerardus.Gerrit, Ge-
ra rd. Gerold, m. Geroldn».
Gertrud, Gertrudo,Geertruida,
Trui. Truitje. Gervasia, v. Servasia,
Oervasiu.s, m. Sprvssins, Scrvaas.
Gertraud, v., 7.. Cerlnirl.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Diocletian, m. Dinrletianns. Ggttfïied, m. Godevaart,Godfried,
Dionyschen, o. Dinnysje, Nijsje. Gn/p»iin.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Dionys\'ius). m. Dionysins
Douchen, o. Onnrijp. Dorothoa, v. Dorolhea, Theodora Doorlje. E.
|
Gotthard, m. Gnlhard.
Gpttlieb, m. Tlieophilus, Godlief.
Gottlob, ni., Z. Di-minl.
Gratian\'us), m. Gralianus.
Gregor ius), m. Greenrins.
Gretchen, v. Grietje, Geertje, Mar-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ar»*1 lm.
Götz, m. Gerrit.
Gret h)C, v., Z. Morgarelhe.
Gllido, m. Guidn, Ve 1
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Eberhflxd, m. Evprhardus, Evert
Fdmunda, v. Edmnnda.Edinunda Edmund, m. Edmnnd. Edmnnd. Êgydius, m. Egidius, Aloysius, Elirios. Eleonora, Eleonore, v. Eleono- ra, l.ennra, l.pnn~ra, Leenije.
Eleutherius, m. Eleutherius.
Elias, in. E.ias, Elia.
Eligius, ni., Z. Egyti ut.
Elisabeth(a), v. Eli«al>eth; (ge-
meenz.) ÜPlje, l.ijsie; il. I.isheth. ElisUus, in. Elizeüs, Eliza.
Elise, v. Elisa, Lisa.
Emanuel, ro. Emmannel.
Emilian, m. Euiilianns.
Emilie, v. F.milia.
Emil, m. Emilius.
Émst, m. Ernst, Erneslus.
Esaias, m. Isaias, Isaia.
Elschen, o. EUje, [Setje.
Èugenia. v. Eugpnie. Eugen, Eugenius, m. Eugenius. Euphrosina, v. Euphrosine. Eutrop(ius), m. Eutro|iins. Êva, v., (verkl.) Evchen, Eva, Eef]e, Eef. F.
Fabian(us), m. Fabianus.
Fabricius, Fabrjz, m. Fabricio*. Faustin(US),m.Faustinus,Faustijii, Fanst. Flavian(us), m. Flavianas. Flgrenz, m. Florentins, Floris. Florentjnus, m. Florentinns. Fortunat(us), m. Fortunatas. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Günther, m. Wouter, Gmther.
Gustav, in. Gustaaf, Gustavus. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hadrian(us), m. Adrianus, Adri-
aan. Arie, Janus. Hannchen, (verkl.) o. Jannetje,
Jan-je. Hanne, v. (Volkst.) Z. Johanna.
Hans, i". Joannes, Johannes, Jan;
(gpnipenz.1 ll.ins, Mannes. Hanschen, (verkl,) o. Hansje,
Jantje. Heinrich, m. Hendrik, Hendricos;
(gpuippiiz.) Hein. Heinz. m. (spnipenz ) Hein.
Henrika, Henrjke, v. Hendriks,
Jeljp
Helena, Helene, v. llelena; (ge-
meenz.) I.centje, Neellje.
Herkules, m. Hercules.
Hermaun, in. Hermanus, Herman,
|Maniis. Hiergnymus, m. Hieronymus, Je-
ronimns. Hiob, m. Job.
Hippolyt^US), in. Hippolytlius.
Honor&tus, m. Hoiiorius.
Hongria, v. Ilonoria, llonorine.
HubfirtUS, in. Iluberlus, Bertus,
lluih. Humprecht, m. (Volkst.) Iluib,
lllllliert.
Hyacinth(us), in. Hyacinlb.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kaluta, v. Calnta.
Kalixt(us), in. Calixtus.
Kasnar, m., Z. Caspar. Kilthe, v. Kaatje. Citn.
Kat\'h\'chen, (verkl.) o. Kaatje. Kilifm, Kilianus, m. Kiliaan. KunigundO, v. Cunigonda, Knnc- gonde. Kunz, m. Coenraad. Koen. Kurt, m. Conraad, Koen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Larabert, Lambortus, Lum-
prOCht, iii.l.amlieilus.l.auiliprt.llertiis.
LaT.irontius.in.L,itirentiiis,l.;iurens.
Lenchen, (verkl.) o. Leenlje.
Lene, v. (Volkst.) Z. Magdalena.
Leonhard, m.Leonardos, Leonard,
Leemlert, Leen. Leonh^rdö, v. Leonarda, Lcetitje.
Lieschen, o. I-ijsje, Delje,
Liese, v„ Z. Elisa.
LiOrenz, m., Z. Lnurenlius.
Lothar, Lotharius, in. Lotha- rius, Lolliarus. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zep. 1497
|
|||||||||||||
|
Seb.
|
|||||||||||||
|
Nic.
|
|||||||||||||
|
Lotte, v.,Lgttohen,o.Charlotte,
Loije. liiibiniis, in. Lubijii, l.iibinus. Lu;m!i m , ui. Lucanus. Lucas, in. Lucas, Luik, Kas, Lucia, v. Lucia, Lucie. Luciaii\'.us), ui. Lucianus. Ludolphe, in. Ludolph. Ludchen, o. Louisje. Ludovica, ». Louisa, Lmluvica. Ludwig, in. Lmlertijk, Louis. Luise, v. Louisa. Lu(it;gar, na. Luiigard, Lutgarus. M.
Miigdulona, v. Magdaleua, Mach-
lel I. I.. n.,. Manegildis, v. Manechildis.
Marcelljne, v. Marcellina.
Marcellinus, m. Marcellinus.
Marcell.ua), in. Mareellus.
Malchen, (verkl.) u. Amalia.
MaTCUS, ui. Muren*. Markus.
Margaret(h)e, Margargtha,
v. Margardha, Margriet, Griel. Mariijna, ». Marianne.
Mariechen, (»erkl.) o. Marielje,
MiHj«. Martenen, (verkl.) o. Haartje o.,
Marl ij ui ju o. Martina, v. Martina, Maart je.
Martin, Martinus, U1- Maarten,
Marlinus, Martijn. Matthaus, :n. Mattheüs; (Volkst.)
Matlliys, Teuiiwis. Tij<. Matthes, Matz, ui. (Volkst.) Z.
Mullltaus. Mauricius, m. Maurits,
Max, Maxhnilian, m. Maxi-
miliaan. Maxenz, Maxgntius, m.Maxeü-
tios. Maximin, m. Maxinaious.
Melania, v. Melanie.
Merovaus, m. Meroveüs.
Michaol, Michel, ui. Michael,
Micin.-I, Cilles. Micholchen, o. Macliiellje, Mi-
cbeltje, Micheljna, v. Micbellina.
Minchen, (verkl.) o. Wilhelmina,
Mina, Mieulje. Mgnika, v. Monica.
Mgritz, na. Maurils.
Mqsos, m. Mozes.
N.
Nanntchen, (verkl.) o. Antje, Naatje, Annelje.
Nathalie, i. Natbalia.
Nicola, v. Nicola, Klaasje. |
Nioolaus. (Volkst.) Niklas, m.
Niculaas, Klaas.
Ngah, m. Noach of Noe.
NQrbert, Norbertus, m. Nor-
bertus. O.
Obadia, m. Obailja.
Octav(ius), m.Octavius. Qliver, Olivius, Olrichs, na. Olivier, Olivius,
Ottilie, v. Otlilia.
OnQphrius, m. Humlriedus,Hum-
fred. P.
Patiens, in. Patientins.
Patriz(ius), in, l\'atricius. Paulchen, (Verkl.) o. Paulusje, I\'aul, Pauw. Paulin(us), m. Paulinus. Paul(US), in. I\'auliis, l\'auw, I\'aul. Pelagius), m. Pelagins. Peter,m.Pii»ter,P«trus;(Volkst.)Piet. Peterehen, (»erkl.) o, Pietje. Petronilla, ». Pelronella. Phihbert,Philibertus, m.Pbi- libert.
Philipp, ni. Pbilippas, Filips, Fi-
lippus. Flip. Philippine, v. Pliilip|iina. Prudenz, m. Prudentiui. R.
Rahel, v. Kachel.
Raiinunde, v. Raymonda. Raimund, Raimundus, m. Rayi.....ui, Radmund.
Rebekka, v. Rebecca.
Reichard, m. Kichard. Reimbald, m. Rombout. Reinhold, in, Reinoud, Reinout. RQbert, ui. Robnrt, Robertiis. Rgderich, ui. Roderilt, Rodrigo. Rosamunde, v. Kosamunda, Ko- leinoud.
Rysehon, (verkl.) o. Roosje, I(o-
slll.i, Hosa. RUdlger, m. Roeier, Ruiger.
Rudolph, ru. Rudolf; (gemeenz.)
Roel, Dolf. Ruprecht, na. Robert, Rubrechl.
S.
Salomo, in, Salomo, Sjlo.inm.
Sannchon, (verkl.) o.,Z. Susclten. Sarchen, o. Saartje, Sara. Saturnin(us), na. Saturninus. Sebastian,ui. Sebastiaan, Bastiaau. |
||||||||||||
|
Servutius, m. Senraas, Servatins.
Severin(US), m. Severinus. Sigismund, dj. Sigismundus, Si. gisinniiil.
Siinson, m. Simson, Samson.
Sophia, ». Sonhia, Sopliie. Stophan, m. Slephanus, Steven. Sulpitius, Sulpiz, m. Sulpicius. Susehcn, (verkl.) o. Susannetje, Sanlje. Sylver(ius), m. Sylverius.
T.
Thadd\'aus, m. Thaddeüs.
Theobald, na. Tbeobaldus, Theo-
bald.ThilK.ul. Theodor, ni.Theodorus.Theodoor,
Doms. Theodora.TheodQre, v.Theo-
dora. Dora, Dnnrlje.
Thergse, Theresia, v. Theresia,
Treesje.
Thilo, in. Thilo, Tieleman.
Tgachen, (verkl.) o. Toontje, An-
touia. u.
Ulrich, ui. Ulrich, Ulrik.
Urban, Urbanus, m. Urbanus. V.
Valentin, Valentinus, m. Va-
leuliju.
Valerian, m. Valerianns.
Valgrie, v. Valeria.
Veit, in. Veit, Guido, Cuy.
Victoriatl(US), m. Victorianus.
Vincerttius, Vincenz, m. Vin-
cenlius, Vincent. Virgil(ius), m. Virgilius.
W.
Walt(h)er, m. Walter, Wouter,
Wi.ullarus; (Volkst.) Wout. Wenzel, m. Wenceslaus.
Wilhelm, m. Wilhelmus, Willem,
Wiin. Wilhelmjne, v. Wilhelmina.
Winfred, m. Winfried, Winfrie-
dus. X.
Xaver, Xaverius, m. Xaverius.
Z.
Zachuus, ui. Zacheüs.
Zephirin(iis), m. Zephirinna. |
|||||||||||||
|
1498 Ant. Bas. Bra.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Lijst van aardrijkskundige
namen, die in de beide
talen verschillen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Verzeichniss von geograpta-
sclieii karnen, welche in
den beiden Sprachen
verschieden sind.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Antwerper, (-J, mv. Antuerper) Baseier, (-«, m\\. Baseier) m., -in,
m., -in, (-nen) v. Antwerpenaar m., (-nen) v. inwoner m.t inwoonster v. van man in., vrouw \\. uit Antwerpen. Bazel. Ap(p)enninen, v. mv. Appenij- Basken, m. mv. Baskische provin-
nen m. mv. ciëu v. mv. Apulien, o. Apulië o. Batavien, o. Batavia o.
Araber, (-s, mv. Aruber) m., -in, Bedujnen,in.mv.Bedouinenm.mv.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Aachen, o. Aken.
Aachner, -in, inwoner m., in-
woonsler v. van Aken. Abossinien, Abysinien, o.
Abvssiniën. Abruzzen,mv.Ahruzzen,Abruzzoo.
Achijör, m. Achajer m.
Achniii, o. Achaja o.
Achij,isch, bijv. nw. van Achaja.
Adur, m- Adour rn.
Aeg&a, n. Egea.
Aegaiscb.es Meer, Egeische Zee
v., Archipel ni. Aegypten, o. Egypte o.
Aegyptier, (-s,m\\.Acgyptter) m.,
-in, (-«cn) v. Egyptenaar ni., inwoner m., inwoonster v. van Egypte. Aegyptisch, bijv. mv. Egyptisch.
Albanese, (-n, mv. -n) m. Alba-
nees m. Albanpsin, (-nen) v. Albaneesche
vrouw v. Albanien, o. Albanië o.
Albamseh, bijv. nw. Albaneesch,
Albanisch. Alexandrien, o. Alcxandrie o.
Algarbien, o. Algarviê o.
Algerien, o. Algiers o.
Aetïiigpien, o. Ethiopië o.
Akarnanicn, o. Akarnanie o.
Algierier, (•*, mv. Algierier) ni.,
-in, (•ncn) v. Algerijn m., Algeiïjnsche vrouw v. Algiorisch, bijv. nw. Algiersch,
Algcrijnsch. Amenkancr, (-t, mv. Amerika-
ner) m., -in, (-«en) v. Amerikaan in., Amerikaan ui., Ainenkaansehe (vrouw) v. Amoriku-nisch, w\'jv. Aiueri-
kaau«ch. Ammonitor, (-.v. irv. Ammoniler)
m., -in, (-nen) m. Amuioniër m., Am- monicsclie (vrouw) v. Anatolion, o. Anatolié o.
Andalysien, o. Amlalnsiè o.
Ancien, mv. de Andes (gebergte).
Antiychien, o. Aaiiocbië o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Belgien, o. België o.
Belgier, (-.«, mv. Betgier) m., -in,
(-nc<) v. Belg m., inwoner m., iuwoon- ster v. van België. Belgrad, o. Belgrado o.
Bengalisch, bijv.nw. Bengaalsch,
van Bengalen. Büfborn, m. mv. Berbers, bewo-
ncis in. mv. van Barbarije. Berlin, o. Berlijn o.
Berljner, (-s, mv. Berliner) m„
-in, {-ncn) v. inwoner m., inwoonster v. van Berlijn. Berlinisch, bijv.nw. Berlijuscb.van
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
-n,ii v. Arabier ni., inboorling ui. en v
uit Arahiê. Aralsee, m. meer o. Aral.
Archipelagus, in. Archipel in.
Argentjnische Republik,
Argeniijnsrbe republiek. Arkadien, o. Arcadie o.
Armenien, o. Armenië o.
Arragonien, o. Arragonië o.
Asi^tisch, bijv. en b. Aziatisch,
van Azië Asien, o. Azië o.
Asier, (-s, mv. Asier) m.. -in,
(•»**) v. Aziaat in.. Aziatische vrouw v. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Assyrion, o. Assyrië o. \'of ml Berlijn.
Asturien, o. Astinié o. i Bernhard, der Sanct -, de
Aspbaltsee, ra. Doodc Zee v. .Sint Beman!.
Athen, «. Athene o. Bessarabien, o. Besarabié o. Athener, Athenienscr, (•*, Birrn&nen, m. mv. Uirmanucn
mv. Allien(iens)er) in., -in, (-»en) vjui. mv.
Alheeiier in., Alheensrhc (vrouw) v. BisaTlZ, o. Besancon o.
Athenisch, atheniensiscb, .biskaya, o. üiscaye o.
bijv. nw. Allieenscli. Bisk^yer, (-s. rnv. Biskayer) m.,
Aethiopien, o. Ethiopië o. \'-in, (-»«i) v. Riscayer m., inwoonster
Aethigpier, (•», mv. Aethiopier) v. van Biscaye.
in.,-in, (-»«i) v. Ethiopiër m.,Elbio-J Biskayisch, bijv. nw. Biscaisch.
pische (vrouw) v. Bghino, (-n, mv. -n) m.. Byh-
ActhiQpisch, Lijv. nw. Elhio- min, (-»e») v. Bohemcr m., Boheein-
pisch. sclie (vrouw) v.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Australien, o. Australië o.
B. |
Böhmen, o. Bohemen o.
Bphmisch, bijv. nw. Boheemscb. Bolivien, o. Bolivia o. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Bosniaken, m.mv. Bosniéra m.mv.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Bysnien, o. Bosnië o.
Bothnion, o. Bilhnië o. Brasilianer, Brasjlier, (-s, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Badenser, (-s, mv. Badenser) m.
-ln, (•»*») v. inwoner tn., inwoonster V. van Baden. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Badisch, bijv. nw. Badensch, tol mv. Brasilt(in)er) in, -in, (-nen) v.
Baden behoorende; das-e, hel groolher-\'inv.oner m., iiiwoousler v. van Brazilië, logdom Baden. Braziliaan in., Itraziliaausche (vrouw) v. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Brasilisch, bijv. nw. Braziliaansch.
Braunsohweig, o. Bronswp o. Braiinschweiger, (-s, mv. Braunschweiaer) m.,-in,(-M(\'H)v.Bruns-
wijker m., Brunowljksche (vrouw) v. Braunschweigi8Ch, bijv. nw.
Bruuswijkscb. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Baior, (-s, mv. Riter) m.,-in,
(-nen) v. Beier m., Beiersche (vrouw) v. Baioriach, bijv. nw. lieierscli, van
of uit Beieren. Baiorn, o. Deieren o.
Barbarei, v. Barbarije o.
B&sel, o. Bazel o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Gas. U99
|
||||||||||||
|
Eur.
|
||||||||||||
|
Com.
|
||||||||||||
|
-in, (-nen) t. Eoropeêr m., Eoropee-
sche (vrouw) t. Europaisch, bijv.nw. Enropeesch.
Euxinus, (Pgntus-) m.Zwarte
Zee v. F.
Fonorland, o. Vuurland o.
Pejuerlander, (-«, mv. FeuerUn-
der) m., -in, (•nen) v. bewoner ui., be- woonster v. van het Vuurland. Filmland, o. Finland o.
Fjnnlander, (-s, mv. Finnlander)
m., -in, (-nen) v. Finlander in., bewo- uer hl., inwoonster v. van Finland. Finnlandisoh, bijv. nw. Fm-
lanilsch. Finnraark, o. Finmarken o.
Flamiinder, (-j, mv. Ftamënder)
m., -in, (-nen) v. Vlaming m., Vlaam- scbe vrouw v. Flamandisch,Flamisch, bijv.
nw. Vlaamsch, van Vlaanderen. Flandern, o. Vlaanderen.
Flandrisch, bijv. nw. Vlaamsch,
van Vlaanderen. Florentjner, (-s, mv. Florenliner)
m., -in, (-nen) v. Klorentijn m., inwo- ner m„ inwoonster v. van Florence; 2. bijv. uw. Florcnlijnsch, van Florence. Florenz, o. Florence o.
Franke, (-«, mv. -») m. Frank m.;
2. (leg.) bewoner v. van Frankenland. Frankfurt, o. Frankfort o.
Frankfurter, (-s, mv. Frankfur-
ler) m., -in, (-nen) v. Frankforler ui., inwoner m., inwoonster v. van Frauk- fort; 2. bijv. nw. Frankforlsch, Frank- forler, van Frankfort. Frankfurtisch, bijv. nw., Z.
Frankfarler (i).
Frankisch, bijv. nw. Frankisch,
van de Franken; (leg.,Scherts.) Fransch. Frankreich, o. Frankrijk o.
Franzosisch, bijv. nw. Fransch,
van Frankrijk. Freundschaftsinseln, v. mv.
Vriendscbapseilaiideu o. mv. Friese, (-n, mv. -n)m.,Friesin,
(•nen) v. Fries m., Friesin v.
Friesisch, bijv. nw. Fnesch, van
Friesland. Fuchsindianer, m. mv. Rood-
liuiden in. mv. Fünfkirchen.o.Vijfkerken v.mv. G.
Galiliia, o. Galilea o.
Galilaer, (-s, mv. Galilaer) m.,
-in, (-nen) v. Galileër m., Galileesche (vrouw) v. Galiliiisch, bijv. nw. Galileescb.
Gali/.ion, o. Galicië o.
Gallien, o. Gaihc o.
Gallizien, o. i\'.allicié o.
Gaiubion, o. Gambia o.
Gascgnien, o. Uascouje o.
|
||||||||||||
|
[-nen) y, inwoner m., inwoonster v. van
Como. Constantinopolitaner, [-ners,
mv. -ner) at., -in, (-nen) v. inwoner ui., inwoonster v. van Conslantinopel. Cgpenhagen, o. Koppenhagen o.
Cgpenhager, (s, mv. Cnpenha-
ger) m., -in, (-iwn) v. inwoner m., in- woonsier v. van Koppenhagen. Cordilleren, v. mv. Cordilleras.
Corinth, o. Coriuthe o.
Corso, (-n, mv. -n) m.Corsikaan m.
Cgrtryk, o. Kortrijk o.
Cgatnitz, o. Conslanz o.
Croato, (-n, mv.-n) m.Croatin,
(-nen) v. Croaal m., inwoner m., in- wonusler v. van Croatië. Croatien, o. Croatië o.
Curtrioh, Curtryk,o.,Z. Cort-
ryk.
Cypern, o. het eiland Cyprus o.
Cyprigte, (-n, mv. -n) m., Cy-
prigtin, (-ncn) v. bewoner m., be- wnonster v. van Cyprus. Czechen, m. mv. Tzechen m. mv.
Czgchisch, bijv. nw. Tzecbiscb.
D.
Daoien, o. Bacië o.
Daciei\', m. mv. Itaciérs, bewoners
oi. mv. van Dacië. Dalekarlien, o. Daleknrlië o.
Balmatien, o. Halmatic o.
Damascgner, bijv. nw. (onb.) van
Damascus; 2. m. inv. inwoners in. mv. van Damascus. Diirio, (-n, mv. -n) m„ Diinin,
(•nen) v. D°en m., Dcenschc (vrouw) v. Danemark, o. Denemarken o.
Danisch, bijv. nw. Deensch.
Danzig, o. Dantzig o.
Deutsch, bijv. nw. Duitsch,Ger-
maansch, Hoogduilsch. Deutschland,o. Duilscliland,Ger-
Ol.lll1.\' O.
Diebsinseln, v. mv. Dieveneilan-
den o. mv. Diedenhofen, o. Diedenhoven o. Donauwgrth, o. üonauwerlh o. E.
Eismoor, o. Ijszee v.
Elsass, in. Elzas ra.
Ëlsasser, (•«, mv. Elmsser) in.,
-in, (-nen) v. Elzasser m., bewoner ui., bewoonster v. van den Elzas; 2. bijv. nw. of Etsassisch bijv. nw. van den KI- za*. England, o. Engeland o.
Englander, (-s, mv. Englander)
ui.,-in, (•»«<•) v. Engelscbaiao m.,Eo- gelsrha (vrouw) v. Englisch, bijv. nw. Engelsch, van
Euci\'land. Ephesus, o. Ephese o.
Êtryrien, o. Eirurié o.
Etsen, v. Adige. Etsen v.
Euphrat, m. Eupbraat m.
Europ&er, (s, mv. Europaer) m..
|
||||||||||||
|
Britannion, o. Britlanje, Brittan-
niê o. Britte, (-n, ciiv. -n) m., Brittin,
(-nen) v. Brit m., Britscbe (vrouw) v„ Z. Englander. Brittisch, bijv. nw. Britsch.
Brugge, o. Brugge o.
Brussel, o. Brussel o.
BrusscLor, (-j, mv. Jtrüsseler) m.,
-in, (-nen) v. Brusselaar in., Brussel- sclie vrouw v. Bulgarei, v. Bulgarije o.
Builden, o., Z. Graubünden.
Burguud, o. Bourgondiê o.
Burgunder, (-s, mv. burgunder)
m., -in, (-nen) v. Bourgondiër m.,Bour- gomlische vrouw v. Byzanz, o. Byzantium, Constanti-
nopel o. c.
Calabrgsor, (-s, mv. Calabreser)
m., -ill, (-nen) v. Calabriër do., Cala- brische (vrouw) v. Calubrion, o. Calabrië o.
Califonnen, o. Californië o.
Calmuk, m. Kaliniik m.
Calmukei, v., Calmuken-
laud, o. land o. iler Kalmukken. Cammerich, o. Kamerijk o.
C&ndien, o. Candia o.
Candigte, (-n, mv. .») v., Can-
diotin, (-nen) v. bewoner in., bewoon* ster v. van Candia. Capitgl, o. Kapilool n.
Cappadgcien, o. Cappadocië o.
Cappadgcier, (-«, mv. Copiiado-
cier) ui., -in, [•«en) v. Cappadociër m., Cappadocische (vrouw) v. Carelien, o. Carelie o.
CastiLianer, (-s, mv, Castiliancr)
m., -in, (-nen) v. Casliliaan m., Casli- liaanscbe (vrouw) v. Castilion, o. Cnstilië o.
Catalgnien, o, Catalonië o.
Catanea, o. Ca tan ia o.
Chaldaa, o. Cbaldea o,
Cbaldaer, (-s, mv. Chaldfier) m.,
Clialdeëi\' ui.. -in, (•urn) v. Cbaldeeuw- sche (vrouw) v. Chaldaisch, bijv. uw. Cbal-
deeuwsch. Chinese, (•». mv. -n) ra., Chi-
nenn, (-nen) v. Cbinees in., Cbmee- sclie (vrouw) v. Cbinesisch, bijv. nw. Chineesch.
Churbessen, o. Keur-flessen o.
Circassien, o. Circassié o.
Ciaalpiaisch, bijv. nw. Cissl-
pynsch. Cleve, o. Clcef o.
Cleven, o. CtiMvenna o.
Cóln, o. Keulen o.
Cglner, (-s, mv. CUner) m., -in,
(•»««) ui. Keuleuaar m., inwoner m„ inwoonster v. van Keulen. Cglnisch, bijv. nw. Kculscb, van
Keulen. Colymoien, o. Columbia o.
Cgmor, (-«, mv. Corner) m.,-in,
|
||||||||||||
|
1500 Har.
|
||||||||||||||||
|
Ita.
|
||||||||||||||||
|
Lau
|
||||||||||||||||
|
Gasconier, (-s,mv. Gasconier) m.,
-in, (-n<?n) Gascmijer m., Gasconjesche (vrouw) v. GaSCQnisch, bijv.nw.Gasruiijescb.
Gauern, Gebern, Persen, 10.
mv. Parseli ui. inv.
Ggldern, o. Gelderland o.
Genf, o. Genève o.
Ggnfer, (-«, in». Ge» f er) in., -in,
(-h(h) v. inwoner in., inwoonster v. van Genève; 2. bijv. uw. Geneelscb, van Ge- néve. Ggnter, (-s, mv. Genier) m., -in,
(•«<•«) v. Gentenaar in., inwoner ui.,in- wonnsler v. van Gent. Genugser, (-s, mv. Genueser) in..
—in, (-nen) v. Genuees in., inwoner m. inwoonster v. van Genua. Genuesisch, bij\\. uw. Geuueescb,
van Genua. Gegrgien, o. Georgië o.
Gesgllschaftsinseln, v. inv.Ge-
zelscliapseilauden o. mv.
Gesiras, <>. Geziras, Dsjezireh o.
Glaris, Glarus, o. Glans, Gla-
rus o. Görz, o. Goritz.
Gotho, (-«, mv. -«) m., Ggthin,
(-Nrn) in. Gulli m.,Golliisi-|ie (vrouw) V.
Ggtthard (Sanct), in. Sint Goi-
haril m. Granada, o. Grenada o.
Granader, (-s, mv. Granader) ui.,
-ifJ, (•»«») v. iuwouei\' in., inwoouslei v. van Greniula. Graubünden, o. Grauwbunder-
laml o.
Graubündner, (-s, mv. Grau-
bündner) m.,-in, (-nen) ».inwoner in., inwoonster v. van Graiibunderland; 2. bijv. nw. (inib.) of yraubüudiscli, van Granwbonderland. Griechisch, bijv. n*. Grieksch,
van Griekenland; - Weiszeubury, liel- grado. Groningen, o. Groningen o.
Groninger, (-s, mv. Groninger)
ui., -in, (-nen) v. Groninger in., Gtu- ningsclie (vrouw) v., inwoner m., in- woonster v. van Groningen. Grgnland, <>. Groenland u.
Gronlander, (•», mv. Grunlun-
iler) in., -in, (-iic/i) v. Groenlander in., Groenlandsclie vrouw v. Groszbritannien,o.Giooi-bnt-
l.illji\' 0.
|
Havannah, 0. Havanna o.
Helsingör, o. Elscneur o.
Hclvgtien, o. Helvetië, Zwitser-
land o. Helvgtier, (-s, mv. Uelvelier) ni.,
in, (-nc«) v. Ilelvetier, Zwitser m., Zwitsersclie (vrouw) v. Helvgtisch, bijv. uw. Ilelvetiscli,
Zw iisersch. Hgnnegau, o. Henegouwen o.
HerzogenLusch, o. \'s Herto-
enliosch o. Hgsse, (•», mv. -«) m., Hpsain,
(-«e»>) v. lies in., inwoner ui., iuwoou- iter v. van Hessen. Hgssen(land), o. Hessen o.
Heysand, o. Ouessant o.
Hinterindien, o. Acluer-Indiê o.
Hgch-burgund, o. Opper-Uour-
;omlie o., l-\'r-oicln\' Coinlé o. Hollander, (-s. mv. Hollander)
111.. -in, (-»e«) v. Hollander, Neder- lander 111., Hollandsche, fteuerlaudscbe (vrnuw) v. Hollandisch, bijv. nw, llol-
andsch. Nederlandsch. Hotten tQtte,(-»,iiiv.-H)ui.,Hot-
tentettin, {-nen) v. Holteutot ui., llotleiitotsi In: (vrouw) v. Hottentottisch, bijv. nw. II01-
lentnlsch. Hunde-Insoln, v. mv. Houden* Handen o. mv.
Hüningen, o. Huningen of Henin-
;eu. I.
Illyrien, o. Illyrie o.
Indiauer, (-s, mv. lndianer) 111,,
•in, (-nen) v. Indiaan 111., Intliaanscbe (vroiiwl v. Indien, o. Indie o., de Indien mv.
Indiër, m. mv. Indianen 111. mv.
Ingermannland, o. Ingcrnian-
land o. lonien, o. lonie o.
Ignier, (-s. mv, hater) ui., -in,
(-»e«) v. luiiier 111., lonisclie (vrouw) v. Irisch, irlandisch, bijv. nw.
lerscli, lerlandscb. Irland, o. Ierland u.
Irlander, (-s, mv. IrkinJer) in.,
-in, [-nen) v. (eilander, Ier 111., lersche (vrouw) v. Irlandisch, bijv. nw. lerscli, ler-
lanilscli. Irokgsen, in. mv. Irokeezen 111.mv.
Irokgsisch, bijv. nw. Irokeesch.
Island, o. IJsland o.
Islander, (-«, mv. Inlander) in.,
in, (-nen) v. IJslander in., IJslandsche (vrnuw) v. Islandisch, bijv. nw. IJslaudscb,
van of uil IJsland. Istrien, o. Istrie o.
Italten, o. Italie o.
Italigner, (•*, mv. llaliener) m_.
-in, (-nen) v. Italiaan 111., Ilaliaanscbe (vrouw) v. Italignisch, bijv. nw. Italiaansch,
van of ml llalie. |
|||||||||||||||
|
Jamaika, o. Jamaica o.
Japangse, (-n, mv. -«) m., Japa- ngsin, (-nen) v. Japannee9, Japanner ... Jii|iansclie (vrouw) v. Japangsisch, bijv. nw. Japansch. Javangse, (-«, mv. -») mv., Ja- vangsin, (-«s;i) v. Javaan m.,J.ivaaii-
sclie (vrouw) v. Jgrdan, m. Jnrdaan 111.
Jticlail, o. Jiidea o.
JÜlieh, o. Gulik o.
Jungferninseln, v. mv. \\irgini-
•cbe eilanden o. 111 v. Jutland, o. Jutland o.
|
||||||||||||||||
|
K4DUI, 111. Kaboul, Kabul o.
Kallern, 111. mv. Kaffers m. mv.
Kalmuk, m., Z. Calmuk.
Karnthen, o. Cariutliiê o.
K&rnther, (-n, mv. Kirnlker) m.,
•in, (-nen) v. Carintbier in., Carinti- clie (mouw) v. Kasclimir, o. Kasjemir, Kasb-
111 ir o. Kirchenstaat, m. kerkelijke
Staal m.
Kirgisen, 111. mv. Kirgiezen 111.mv.
Klcin-Asien, o. Klein-Azic o.
K.t>ln, o., Z. Cola.
KOlniSCh, bijv. nw. Keulsch, van
keuleii, Z. cötniscli. Korfu, o. Cnrfu o.
KosakOn, m. mv. kozakken m.inv.
Kram, o. de Krein v.
Krakatt, o. krakau v.
Krimm, v. krim v.
Kroncitadt, o. krocustad o.
Kurisch, byv.nw. lol koerlaud be-
booreude; -e Insein, koerillen o. inv. Kurland, o. knerland o.
Kurlander, (-J, mv. KurUnder)
11., -in, {-nen) v. kueilander 111., koer- landgcba (vrouw) v. Kurlandisch, bijv. uw. Koer-
la udsuii. L.
Lacediimon, o. Lacedemonie o.
Lacedampnier, (-i, mv. Laceda-
monier) ui., -in, (-nen) v. Lacedeino- uier m., man ui., vrouw v. uit Lacede- uiouié. Lticcdamynisch, bijv. nw. La-
ceilemoniscb. Lakgnien, o. Laconiê o.
Lappe, (-«. mv. -H)m.,Lappin,
{•neu) v. Laplander 111., Laplaudsuhe
(vrouw) v. Lappisch, bijv. nw. Laplaudsch,
van o[ uit Lapland. Lappland, n. Lapland o.
Lapplander, (-s, mv. Lappldnder)
111., -in, (-nen) v„ L. La/ipe, Lavfiin. Laurgnz (Sanct), Lorgnz-
fluss, m. Siut-Laureiis 111.
LausitZgV.LausuitZjV. Lausitz o.
|
||||||||||||||||
|
Haag, m. \'s Gravcnbage u., den
II I.IU\' III.
Haarlomer, (onb ) bijv.uw. Haai
lemmer, van Haarlem; - Meer, Haarlem* mermeer o. Haiti, o. Ilaili, Sint Domingo o.
Hanoveraner, (-s, mr. llunno
eeraner) m., -in, (-nen) v. Ilauuoveraai
in., Haniioveraausclie (vrouw) v. Hanyverisch, bijv. uw. Hanno
veraanseb. Har?,, m., -gebirge, o., -wald
ui. II.11 I-J\'! .1 \'i. Ii- o.
|
||||||||||||||||
|
Nor.
|
|||||||||||||
|
1501
|
|||||||||||||
|
Mal.
|
Mur.
|
||||||||||||
|
-in, (-nen) v. inwoner m., inwoonster
v. v.h 1 Murten. N.
Nanzig, o. Nancy o.
Natglicn, o. iNaioliê o.
Navarrese, (-»,im. -») m., Na-
varresin, (-nen) v. Navarrees, invvo- ner 111., iiivtoniisler v. van Navarra. Nazaraer, (-«, mv. Kazataer) m.,
-in, (-MCWJ v. iNazareer in., inwoner m., inw.ionster v. van Nazarelb. Neapel, »• .Napels o.
Neapolitaner, (-», mv. Neapoli-
laner) ui., -in, (-nrn) v. Napolitaan m.,
Nauolitaansche (vrouw) v. Neapolitanisch, bijv. nw. Napo- litaanscli.
Neu-BrittannieD, o. Nieuw-
Briltauje o. Neu-Castilien, o. Nieuw-Casti-
lié o. Neuenburg, o. Nenfchatel o.
Nejueaburger, (-s, mv. Neuen-
bttryer) in., -in, (-nen) v. inwoner m., inwoonster v. van Meufcliatel. Neu-England, o. Meuw-Enge-
land o. Neu-Poundland,o.New-Found-
land o. Neu-Holland, 0. Nieuw-Hol-
l.ill-l O.
Neu-Qrleans, o. Nieaw-Orle-
ans o.
Neu-SchQttland, o. Nienw-
Schotland, Aiailie o.
Neu-Schyttlander, mv.Nieuw.
Scliollaiiilers, inwoners van Nieuw-
Scliotlaud. Acacliérs mv. Nuu-Sooland, 0. Nieuw-Zee-
laml o. Neu-Spanien, o. Nicuw-Spanje,
Mexico o. Neu-York, o. New-York o.
Nicobarache Insein, v. mv.
Nicobaren, Nicobariscbe eilanden o. mv. Niederland, o. Nederland o„ de
Nederlanden o. mv.
Niederlander, (-s, mv. Niedcr-
linder) 111., -in, (-nen) v. .Nederlander, Hollander m., iNederlaudsche, llolland- sche (vrouw) v. Niedorlandisch, bijv. nw. Ne-
derlandsch, Hollandscb. Nieder-Bhein, m. Iieneden-
Itijn 111. Nieder-Sachsen, o. Neder-Sak-
sen o.
Nigritien, o. Nigritië o.
Nikomedien, o. Nicomediê o. Nil(ÜUSS), m. Nijl m. Nitnwegen, o. Nijmegen o. Nord-Amerika, o. Noord-4me- rika o. NQrd-Cap, o. Noord kaap v. Nprdmeer, o., Ngrdsee, t. Noordzee v.
Normandiebewohner, Mbr-
mandier, m„ Normandierin, (•nen) v. Normandiêrm., Mormandiscbe (vrouw) v. |
|||||||||||||
|
Mandschurei, ». Mantsjoerië o.
Marianen-Inseln, v. mv. Ma- rianne-oilanderi o. rnv.
Maria-Thoresia-Stadt,v.The-
resianopel o.
Maroecaner, (-s, mv. Murocra-
ner) in., -in, (-nen) v. Marokkaan m„
Marokkaansche (vrouw) v. Maroccanisch, bijv. nw. Marok-
kaansch. MarOGCO, o. Marokko o.
Maroniten, m. mv. Maronieten
m. mv. Marquesas-Inseln, v.mv. Mar-
kiezencilamlen o. mv. MasQvien, Masurien,o. \\iaso-
vië o.
Mauritanien, o. Mauritanië,Moo- renlMul o.
Mecca, o. Mecca of Mekka o.
Mecheln, o. Mechelen o.
Meder, (-s, mv. Meder m. Mediér m.
Modion, o. Medié o.
Mekka, o., Z. Mecra.
Mgtzer, (-«, mv. Mclzer) m., -in,
(•nen) v. inwoner m., inwoonster v.van Melz. Moxicanor, (-«, mv. Mexicancr
m., -in, (•nen) v. Mexicaan m., inwo- ner m., inwoonster v. van Mexico. Mexicanisch, bijv. nw. Mexi-
caansih, van of uit Mexico.
Mtngrelien, o. Mingreliê o.
Mingrelier, m. mv. inwoners mv
van Mingrelié. Mmorka, o. Minorca o.
Mmorkaiier, (-s, mv. Minorka\'
ner) in., -in, (-nen) v. bewoner m., he- woonster v. van Minorca. Mittelamerika, o. Middel-Ame
rika o. Mittellandiscb.es Meer, o.
Middellandschc Zee v.
Modoneser, (•$. mv. Modeneser)
m., -in, (-nen) v. Modenzer, inwoner in., inwoonster v. van Modena ModOüOsisch, bijv. nw. van of
uil Modena. Molclii u, v. Moldavië o,
Myldauer, (-s, mv. Moldauer) m.,
-in, (-n«l) v. Moldaviër m., Moldavi sche (vrouw) v. Mongolei, v. Mongolië o.
Mongolisch,bijv.iiw.Mongoolsch.
Montunogrinor, m.m».Montene-
grijnen, bewoners m. mv. van Monde» negro. Moronland, o. Moorenland, M.111-
retame, Ethiopië o. Morlacrien,mv.Morlakkers m.mv.
Morlachien, o. Morlacca o.
Mosel, v. Moezel 111.
Moskau, o. Moskou o.
Moskauer, (-s, mv. Moskauer) m.,
•in, (-nen) v. Moskouwer m., inwoner in., inwoonster v. van Moskou. Münchon, o. Munchen o.
Münchner, (-s, mv. Münclmer)
m., -in, (-nen) v. inwoner m., inwoon» ster v. van Munchen. Munster, o. Munster o.
Murtner, (-J, mv. Murtner) m.,
|
|||||||||||||
|
[jn^nersGe.m.liPt meer Leman.
XtVante, *• Levant v. Xyden, o. Leiden o. : Xsfland, o. Lijlland o. Xpöander, (-». mi. LiefUnder) in., -tl, (•nen) v. inwoner m.,inwoon- <tei v»n Lijlland. Iatlandischjbijv.nw.Lijflaudsch,
«in ijllanil. I Ivadien, o. Livadiê o. l)domirien, o. Lodomerië o.
l\'inb;ii-cl J, (-«,mv.-n) m.,Lom-
ba. lm, (-nen) v. Lnmbardijn, iuwo* ner i., inwjon<ter v. van Lombardije. Combardei, v. Lnmbanlijeo. p,3mbardiscb.-Veaetia- Qi-Jh, bijv. nw. Lombardiseh-Vene- f.isch.
JQndon, o. Londen o. jgndner, (-«, mv. Londner) m. a, (-ncn) v. inwoner m., inwoonster au Londen. [IiQthringen, o. Lolharingen o.
JQthringor, (»*, mv. Lothringer) -in, (-nen) v. Lolharingerm.,Lotlia- Érjs\'ihe (vrouw) v. Lothringisch, bijv. nw. Loiha.
(iisscli, van of uil Lolharingen. LiQwen, o. Leuven o. Lubock, o. Lu beek o. Lucaische Insein,v. mv. Lucay- S\' ie eilanden, Hahama eilanden o. mv. LllCCeser, (-», mv. Lurceser) m.,
pin, (•nen) v. inwoner m., inwoonster f. van Lncca. Lusitanien, o. Lusitanië o. Lüttich, o. Luik o. , Lutticher, (-«, mv. LüllUhar) m., Hn, (-nen) v. inwoner m., inwoonster v van Luik, Luikenaar m. Lützelburg, Luxemburg, o.
Luxemburg o. M.
Maeedonien, o. Macedonië o.
Madrjder, (-«. mv. Hadrider) m.,
-in, (-nen) v. inwoner m., inwoonster ». van Madrid. Mügdeburg, o. Maagdenburg o.
Mahren, o. Moraviê o.
Mahrer, (-«. mv. Hdhrer) m., -in,
(•nen) v. Moraviër m., inwoner iu.t in- woonsler v. van Moraviê, Moravische (vrouw) v. Mahriscb., bfl». nw. Moravisch.
Mailand, o. Milaan o.
Maüander, (-s, mv. H-ülander)
m., -in, (-nen) v. inwoner m., inwoon- ster v. van Milaan. Mailandisoh, bijv. nw. Mila-
neesch, van Milaan. Mainz, o. Mainz, Ments o.
Majorka, Mallorka, o. Major-
ca o. Malaion, m. mv. Maleiers in. mv.
Malteser, (-j, mv. Hüieser) m.,
•in, (-neit) v. Maltezer m., inwoner m., inwoonster v. van Malta. Malujnen of Falklandsin-
gein, v. mv. Falklandseilanden o. mv. |
|||||||||||||
|
1502
|
Per.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sch.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Rhe.
Persisch, l>yv. nw. Perzisch, van
of nil Perziè. Peru&ner, (•*, mv. Peruaner) m.,
-in, {-nen) v. Peruaan m., Peruaansche (vrouw) v. Pcruanisch, bijv. nw. Peruaanscb,
van of uil Peru. PfalZ, v. I\'allz v.
Pf iftlzer, (-J, mv. Pfilzer) m.,-in,
(-nen) v. Pallser m., Paltserin v., bewo- ner m., Iiewoonster v. van de Pallz. Pfijlzisch, bijv. nw. tol de Pallz
behooreiule, Paltziscli. PhOCaa, o. Pliocea o.
Phönjcien, o. Phenicië o.
Phönicier, mv. Phemcièrs mv
Phrygiea, o. Pbrygie o.
PiCftrder, (•», mv. Ptcarder) m.,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Riesengebirge, o. Reuzenge-
bergte o. Rom, o. Rome o.
Romer, (-j, mv. Romer) m., -in,
(-Ni7i) v. Romein m., Romeinsche (vrouw) v. Rgmisch, bijv. nw. Romeins» h
Romanion, Rumelien, Ru-
mili, o. Ruuielic, Ituiiuli o.
Russe, (-n, mv. -«) m., Russin,
(-nenl v. Rus in., Russin, Russische (vrouw) v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kormann, (-i, mv. Normtnner)
m.. -in, (-ien) v. Noorman m., Noord- sche vrouw v.; it. Z. Normmdter. Norwegen, o. Noorwegen o.
Norweger, (•», mt.Norweger) m..
•in, (-nen) v. Noorweger m., Noor- weegsche (vrouw) t. NoTWegisch, bijv. nw. Noor-
weegsch. Novvaja-Sombla, o. Nova-Zem-
bla n. Nubien, o. Nuhië o.
Numidien, o. Nnmidië o.
Nürnberg, o. Neurenberg o.
Nürnborgor, (-j, mv. Nürnber
ger) tn., -in, (-ncn) v. Neureiiberger m., inwoner m., inwoonster v. van Neu- renberg. O.
Qberlandor, (-j, mv. Obcrlander)
m., -in, (-nen) v. Hooglander m.,Hoog- lainUclii\' (vrnuw) v. Qber-Pfalz, v. Boven-Paltz v.
Qber-Rhein, m. Boven-Rijn m.
Qber-Sachsen, o. Oppcr-Sak-
sen o. Qülberg, in. Olijfberg, Calvarie-
berg ui. Oranien, o. Oranje o.
Orkadiseho Insoln, Qrk-
neys, v. mv. Oicadische eilanden o. mv. Osmannen, mv. Turken, Olto-
[iiori111\'n in. mv. Oest(er)reicb, o. Oostenrijk o.
Qesteroicher, (•», mv. Óestrei-
cher) ui., -in, (-nen) v. Oostenrijker in. Ooslenrijksclie (vrouw) v. Qestreichiseh, bijv. nw. Oos-
tenrijlisth, van Oostenrijk. Qstfriesland, o. Oost-Friesland o.
Ostgothen, in. mv. Oosl-Gollie»
in. mv. Ost-Indien, o. Oost-Indiê o.
Qstsee, v. Oislzee ï.
Ottomanisch, bij», nw. Otto-
manuisch. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Russland, o. Rusland o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
S.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sabaa, o. Sabea.
Sabaer, mv. Sabeérs mv. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sabaiscb, bijv. nw. Sabeïsch
Sabiner, (s, mv. Sabiner) m -in, (-neti) v. Sabijn m., Sabijnsche (vrouw) v. Sachso,(-«,niv.-ii) m.SftCbsin,
(-ne«) v.Sakser in.,Saksische (vrouw) v. SaOhsen, o. Saksen o. Sachsiach, bijv. nw. Saksisch. Salamanka, o. Sataminci o. Samanon, o. SamariC o. Samariter, (-s,iuv. Samariter) m., -in, (-ncu) v. Saiuarilaan Dl., Sainari* laaiische (vrouw) v. Sanet-Gallon, o. Sint Gallen o. Sarazeue, (•», mv. -n) m. Sara- ceen in. Sardinion, o. Sardinië o. SargemUnd, o. Saaigeuiund o. SavQyen, o. S^voyc o. Savoyer, (-s, mv. Satoyer) ui., -in, (-nen) v. Savoyaard ui., Savoysche (vrouw) v. Scbifferinseln, v. mv. Sciiippers-
eilaudeu o. mv. Schlesien, o. Silcziê o. Schlesier, (-.«, mv. SMesier) m., •in, (-««) v. Sileziër m., Silezische (vrouw) v. Scblesiscb, bijv. nw. Silezisch,
van of ii i Silezie. SchyLtc, (-/i, mv. -n) ra.,ScbQt- .
tin, {-nt:n) v. Schol ui., Scholscbe sebe (vrouw) v. ScbQttisch, bijv. nw. Scholscb.
Schytlland, o. Schollaml o. Schwabe, (-n, mv. -n) m., Scbwabin, (•dm) v.Zwaab m.,Zwa- bin v. Schwaben(land), o. Zwaben o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•in, (•«(.\'») v. Picardiêr m., Picardische
(vrouw) v. Piemonte3e, (-n, mv. -n) m.,
Piemontosin, (-nen) v. Piemonlees iu., Piciumileesciic (vrouw) v. Piemontesisch, bijv. nw. Pie-
montcesch. Pgle, (-n, mv. -n) m„ Polin,
(-nen) v. Pool m., Poolsehe (vrouw) v. Ppl(n)isch, bijv. nw. Poolsch.
Polynesien, o. Polynesie o.
Ppinmor, (-s, mv. I\'ommern) m.,
-in, (-nen) v. Pommeraan m.,Pommer- sclie (vrouw) v. Pommerisch, bijv. nw. Pom-
inciscli. Pommorn, o. Pommeren o.
Portugiese, (•»,im.-«) m.,Por-
tugiesin, (-iie«) v. Portugees m.,l\\>r-
lugi-esche (vrouw) v. Portugiesiseh, bijv. nw. Porm-
geesch. Prag, o. Praag o.
Preusze, (-«.mv.-n) m.,Preusz-
in, (-»f«) v. Pruis m., Pruisische (vrouw) v. Preuszen, o, Pruisen o.
Prejiszisch, bijv. nw. Pruisisch.
Prjnzeninsel, v. Prinseneiland o
ProvenQale, (-»,mv.-«) m.,Pro-
venealin, (-««tj v. Provencaal in. Provencaalsilie (vrouw) v. Pyrenaen, v. mv. Pyreneên v.icv
Pyrenaisch, bijv. nw. Pyreneescb
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Palastina, o. Palestina o., Heilige
Land, Joodsche land o. Paris, o. Parijs o.
Pariser, (-.«, mv. Pariser) ra., -in,
(-ne«) v. Parijzenaar m., inwoner m., inwoonster v. van Parij». Pausilippo, o. Pausilippe o.
PavariGSül\', (-.t, mv. Pavaneser)
m., -in, (-ne«) v. Pavezaner m , Pave- zaansche (vrouw) v. Pensilvanien, o. Pensylvanië o.
Pensilvanier, (-«, rav\'. Pcnsilva-
nier) m„ -in, {-nen) v. Pensylvanier
m., vrouw v. uit Pensilvanië. Perleninseln, ». mv. Pareleilan-
den o. mv. Perser, (-», mr. Perier) ra., -in,
(-tie«) v. Pers ra., Perzische (vrouw) v. Persien, o. Perzié o.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
R.
Rh\'atien, o. Rhelië, Grauwbunder-
land o. Rbatier, (•», mv. RlMier) m.,
•in, (-nen) v. Rhetiér in., Rlicusche (vrouw) v. Rhatiscb, bijv. nw. Rhelisch.
Rhein, m. Rijn m.
Rheinbaiern, o. Rijn-Beieren o.
Rheinfeld, o. Rjjnvelden o.
Rheinisch, bijv. nw. Hijusch.
Rheiriland, o. Rijnland o.
Rheinlander, (-s, mv. Rhein-
lander) m„ -in, (-nen) v. Rjjnlander
m., Kijnlandscbe (vrouw) v. Rheinpreuszen, o. Rijn-Prui-
sen o. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schvvabisch, bijv. uw. Zwabisch.
SchW(j,rzwald,\'ii.Zwari\'\' Woud o. Schwod6,(-\'!.inv.-H)m.,Schwe- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
din, (-«e«) v. Zweed m., Zweedsche
(vrouw) v. Schwodon, o. Zweden o.
Schwodisch, bijv. nw. Zweedsch, van ol\' uil Zweden. Schwoiz, v. Zwitserland o.
Sohweizer, Schweizerisoh, bijv. nw. Zwiisersch, Helvelisch, van of uit Zwitserland. Sohweizer, (-j, mv. Schweizer)
m., -in, (-nen) v. Zwitser m., Zwitser- sche (vrouw) v. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\\
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tun.
|
|||||||||||||||||||
|
Sun.
|
Wel.
|
||||||||||||||||||
|
1503
|
|||||||||||||||||||
|
Sund, in. SimI T.
Syrakus, o. Syracnse o.
Syrakusanor, (-s, mv. Sgrakusa-
ner) m., -in, (-nen) v. Syracusaan m., vrouw v. van Syracuse. Syrien, o."Syrië o.
|
|||||||||||||||||||
|
Tunkin, a. Tonkin o.
Turiu, o. Turijn o.
Turiner, (-s, mv. Turiner) m.,
-ill, (-nen) v. inwoner m., inwoonster v. van Turijn. Türke, (-n, mv. -n) m., Tür-
kin, (-nen) v. Turk m., Turkin, Turk- sche (vrouw) v. Türkoi (die), v. Turkije o.
Türkiscb, bijv. nw. Turksch.
Tyrglscb, bgv. nw. Tyroolsch.
|
|||||||||||||||||||
|
SclavQiiicn, o. Slavonië o.
Sclavynior, (•*, niv. Selavonier)
in., -ni, (-nea) v. Slavoniër m., Slavo- niscli\' (vrouw) v. Sriavgniscb, bijv. nw. Slavo-
nisoli. Scyth©, (-n, mv. -n) m., Scyth m.
Soythien, o. Scytliiê o.
Seeland, o. Zeeland o.
Soelandor, (-s, rav. Seelinder) ra.,
-iü) (-nen) v. Zeelander, Zeeuw in., l Zetlandsclie, Zeeuwschc (vrouw) ». Saolandisch, byv. nw. Zeeuwsen,
ïn of uil Zeeland.
i Seggvien, o. Segovia o.
E \' Senegambien, o. Senegamhië o. t . Sorbion, o. Servië\' o. Serbiseh, bijv. nw. Servisch.
Scvonnen, v. mv. Cevennen, Se-
tcniien in». Sgvem, o. Saverne v.
Siamese, (-n, mv. -n)m.,Siame-
8in, (-\'«.\'«) v. Siamees m., Siameescbe (vrouw) v. Stamosiseh, bijv. nw. Siameesch.
Sibirien, o. Siberië o.
Sibirier, m. mv. Siberiërs m. mv.
Sibirisch, bijv. nw. Siberisch.
Sicamber,m.iiiv. Sicambren m.mv.
Sieilianer, (-«, mv. Sieilianer) m.,
-in, (-nen) v. Siciliaan m-, Siciliaan- schc (vrouw) v. Sièilisch, sieilianisch, bijv.
nw. Siciliaansch, van of uit Sicilië. Siciiien, o. Sicilië o.
Siebenbürgen, o. Zevenbergen o.
Siebonbürger, (•», mv. Sieben-
burger) m., -in, (-«en) v. Zevenberger Di., Zevenbergsene (vrouw) v. Siebeubürgiscb, bijv. nw. Ze-
venhergenscli. Sklavenküstc, v. Slavenkust v.
SlavQtiien, o. Slavonië o.
Societatsinscln, v. mv. Gezel-
I schapseilanden o. mv. Spanioii, o. S|ianje o.
Spinner, (-s, mv. Spanier) m.,
-in, (-«en) v. Spanjaard m., Spaansche (vrouw) v. Spanisch, bijv. nw. Spaansch.
Spar timer, (•*, mv. Spartaner) m.
Spartaan, Lacedemoniër in. Spar tallisch, bij v.nw.Sp.irlaanscli.
Speior, o. Spicrs o.
Spitzbergen, o. Spitsbergen o.
Steierisch, bijv.nw. Sliermarksch.
Stêjermark, o. Stiermarken o.
Steiermarker, (-s, mv. Sieier-
1 mirker) in., -ia, (-nen) v. Stiennarker m., Slierniarksclie (vrouw) v. Stilles Meer, o. Stille Zuidzee v.
Straszburg, o. Straatsburg o.
Straszburger, straszbur-
gisch, bijv. nw. Slraalsburgsch, van Straatsburg. Straszburger, (-», mv. sirasz-
burger) m., -in, (-nen) v. Straatsbur- ger in., Straatsburgschc (vrouw) v. Süd-Amerika, o. Zuid-Ameri-
ka o. Süd-Indien, o. Zuid-Indie o.
Siidseo, v. Zuidzee v.
|
|||||||||||||||||||
|
Tago, Tajo, m. Taag m.
Tarent, o. Tarente o.
Ta\'vr)tar, (-e«, mv. -en) m., -in,
(•tien) v. Tartaar m., Tarlaarsche (vrouw) v. Ta;r)tarei, v. Tartarije o.
Tatr)tarisch, bijv.uw.Tartaarscli.
Taurien, o. Tuune o.
Toneriö\'a, o. Tenerille o.
TeutQaisch, bijv.nw. Teutoonsch.
Thebais, o. Thebais o.
Thebanisch.bijv.nw.Tbcbaansch,
van of uil Thebe. Thoben, o. Thebe o.
Themse, v. Theems v.
Tbermgpyla, o., Thermopy-
lon, uiv. Thermupylte. Thessalien, o. Thessaliê o.
\'x\'hessalier, (-s, mv. Thessalier)
in., -in, (-we«) v. Thessalier ni.,Thes- salische (vrouw) v. Thracion, o. Thracië o.
Thurgauiscb, bijv. nw. Thur-
auscli. T ii uringen, o. Tliuringen o.
Tbüringer, (-s, mv. Thünnger)
in., -in, (-ni;ii) v. Tbüringer in., Thu- ringsclie (vrouw) v. Thyriugiseh, bijv. nw. Thurin-
giscli. Toscana, o. Toskanen o.
Toscaiiissh, bijv.nw.Toskaansch.
Trideatinisch,bijv.nw.\'rrentseh,
van Trente. Trient, o. Trente o.
Trientisch, bijv. nw. Trentsch,
van Trenthe. Trierar, (-s, mv. Trierer) in., -in,
(-nen) v. inwoner ui., inwoonster v. van Trier. Triest, o. Triest o.
Tripolitanor, (-j, mv. Tripoli-
laner) ui.,-in, (•«««) v. Tripolitaan m., Tripolilaan-che ^rouw) v. Trgja, o. Troje o.
Trojaner, (-s, mv. Trojancr) m.,
•in, (-nen) v. Trojaan m., Trojaansche (vrouw) v. TrojaniSCh, bijv. nw. Trojaansch.
Tubingen, o. Tubingen o.
Tübinger, (-s, mv. Tübinger) m.,
-in, .(•»««) v. Tübinger m., inwoner in., inwoonster v. van Tubingen; 2. bijv, nw. van Tubingen. Tuneser, Tunosianor, (-s,mv,
Tunes(ian)cr) m., -in, (-nen) v.Tunee- ser m„ Tuneesche (vrouw) v. Tunpsisch,tunesianisob,bijv.
nw. Tuneesisch. |
|||||||||||||||||||
|
Umbrien, o. Umbriê o.
tjngar, Ungar, (-n, rnv. Urgarn
en Un\'jaren\\ in., -in, (nen) v. Hongaar m., Hoiigaarscbe (vrouw) v. Ungarisch, bijv. nw. Hongaarse!).
TJagarn, o. Hongarije o.
Usbeken, m.mv. Oesbeken, Lsbe-
ken in. ou. V.
Venedig, o. Venetië o.
Venetianer, (-s, mv. Venelianer)
ui., -in, {nen) v. Venetiaan in., Vene- liaansche (vrouw) v. Verongser, (-s, mv. Veroneser) m.
-in, (-ne)i) v. Veroneezer m. Veronee* sebe (vrouw) v. Veronesisch, bijv. nw. Vero-
neeseb. Vesuv, m. Vesuvins m.
Virginien, o. Virgmië o.
Virginische Inselrj, v. mv., Z.
Jan\') fem- Insein.
Volhynien, o. Voihynië o.
Vglsker, m. mv. Volscen m. mv. Vgrbirge der guten Hofï- nung, Kaap v. de Goede Hoop. W.
Waadtland, o. Waadland o.
Waadtlander, (-.«, mv. Waadt-
l&nder) in., -in, (-nen) v. W&adlander in., Waadlandsclie (vrouw) v. Waadtlaadisch, bijv.nw. Waad-
landsch. Waldstadte, v. mv. Woudste-
den v. mv. Walach, (-en, mv. -en) m., -in,
(-nen) v. Wallachijer, Wallach m., Wal- lachijsche (vrouw) v. Walachei, v. Wallacbije o.
Wales, o. prinsdom Wales o.
Wallis, o., Z. Wales; 2. - of Wal-
liserland o. Wallis o. Wallgnen, m. mv. Walen m. mv.
Wallgniscb, bijv. nw. Waalsch.
Wasgau, o. departement o. der
Vogezen. Wechabiten, m. mv. Wechabie-
ten m. mv. Wglschland, o. Italië o.
Welsebneuburg, o. Neufcha-
tel o. |
|||||||||||||||||||
|
1504
|
Ype.
|
||||||||||||
|
Wie.
|
Zwe.
|
||||||||||||
|
West-Indien, o. W«si-Indië n. | Wipner, wieneriseh, bijv.nw.
WestmannlancL,o.Weslermann- Wppncr, van of uit Wpenen.
laml o. Wiener, (->, mr. H\'trnrr) m., -in,i Westphale, (-n, mv. -n) m.,l(-«n) v. Weener m., Weenerin v.,iuwo~
Westphalin, (-nen) v. Westfaler ner m., inwoonster v. van Weenen; 2. m., Weslfaalsche (vrouw) v. |I»ÜV- nw- v«n of "il Weenen. Westphalen, o. Wesl falen n.
Westphalisch, bijv. nw. West-j IJ.
faalscli.
Wien, o. Weenen o. Ypern, o. Yperen o.
|
|||||||||||||
|
Z.
|
|||||||||||||
|
Zaborn, o. Saverne v.
Züreher, (-«. mv. Zilrchcr) m.,
•in, {-nm) v., inwoner m., inwoonster v. van Znrich. Ziirifh. o. Znrich o.
Zweibrücken,o.Tweeljrnggen o.
|
|||||||||||||